hs? NA ^ ee Y! LM ss HT A LM os an nac qu "aie m e dim a m, CN DEN Fu bl N h ! H i PONAM u bio qi E ji Wr y n l Medie ane apr R0 Mox praeit d Pod il ameet e * * " c4 i Soins : . »- * z E x - 2 : om Fear o LI soe oye bani om rg S due qe cm Em rad T m — M M eÀ—ÀAÀ c$—— € € o. me , Li NC 2— — —E D ES Ep——— m—— E—MÁ—— mL Imm ILLLZLZIO IÍilmm—I IM GI L—m— pr E-—— LII GILT E———— p — pE—— IÍgzmÉcumm AUTLEIIMT p————— GMI«ARULL LZ ILI EpL—— In——3 puer mum ———:— Izcumm—— LE—————H I—m—Lm mEnIL ——— EP CcIm -— - - PHYSICO-MEDICA. ACADEMIAE. CAE.SAREAE NATVRAE CVRIOSORVM .— EXCTA PHYSICO - MEDICA ACADEMIAE CAESAREA - LEOPOLDINO - Torr TUNE NATURAE CURIOSORUM EXHIBENTIA EPHEMERIDES OBSERVATIONES HISTORIAS ET EXPERIMENTA CELEBERRIMIS GERMANIAE EI EXTERARUM REGIONUM VIRIS HABITA ET COMMUNICATA SINGULARI STUDIO COLLECTA VOLUMEN $EXTUM CUM APPENDICE CIIM PRIVILEGIO SACRAE CAES AR. MA J'ES TA TIS | NORIMBERGA Boc: b. W. M. ENDTERI CONSORTIUM, . ET VID. B. JUL. ARNOLD. ENGELBRECH TI, TYPIS FLEISCHMANNIANIS ANNO MDCCXLII, ; i í hd T i Ao We TAE MEAN IR 2er RR É Mdwaqid v* igi digi ra id eluted ia T [eomm EE meer "tH jn p. NL M ELECTO JROMANORVM IMPERATORI PIO FELICI SEMPER AF GPFSTO GERMANIAE P2 BOHEMIAE BAVARIAE SUPERIORIS ET INFERIORIS UT ET PALATINATUS SUPERIORIS — DUCI COMITI PALATINO AD RHENVM, ARCHIDUCI AUSTRIAE SACRI ROMANO - GERMANICI IMPERII ELECIO LANDGRAVIO LEUCHTENBERGICO. IMPERATORI, REGI ET DOMINO SUO DOMINO LONGE OMNIUM CLEMENTISSIMQO. AUGUSTISSIME - IMPERATOR. Wn tam letiflimo votivarum | acclamationum | concentu , &- quo univerfa Germania per- fonat, CAPI'I E, ut AUGUS"I T$- SLMO fic EXOP'T ATISSI- X3 cp rM 53 MAY openEAMe :: 7» ps ^4O .condecorata. in tam arcta fione, in quam diu exfpecta- tus de AU GUS'TALI TVA ELECTIONEnuncius omnium animos traduxit ab angoribus .. & follicitudinibus; in tam inu- fitata denique. ciuium, & ho- fpitum frequentia, quam ex omnibus ferme cultioris orbis. angulis excelfianimi T VI & fum- mae fapientiae fama coégit: Mu-- fze quoque, votis pariter ac plau- fibus exultantes folii I'VI limi. na adire, AUGS TALES VLL. TU$ TVOS fufpicere, TVO- que OMS DOT | | '"DEDICATIÓ- ee E que - patrocinio fe fortem- |. que fuam committere, ea, qua par eft, animi. fubmiffionc au- dent. : . Quod fi nemo unquam abs TE, qui *[ itum , | orbi delicium is | €9 generis. dumani amorem vere | refers ct exprimis, triftis nec fi-- nc largo gratiae 'U/E fenfu dif- cefferit, non erit profecto, cur Mufis, caftiffimis bonarum litte- - rarum facerdotibus, in TUO - confpeQu [it erubeícendum. —— Quemadmodum enim TE, IMPERATOR MAXIME es XX ciucs .DEDICATIO: vf ciues TIVI tamquam verum Patrie Patrem. venerantur | ac laetis profequuntur ominibus ;- quemadmodum exteri TE fufpiciunt tamquam — Genmum quendam tulelarem totius Germa- niae, cuius fub aufpiciis falua fa- - cra, fartae leges, ac ciuilis focic- - fas perftat illibata; fic bona- yum. artium ftudia TE , tam- . quam 4lterum Herculem Mui 4getam, . cui eque curae funt munia bel- Ji ac pacis ornamenta, mirantur. - Auguflo Stemmati T VO hzec laus videtur propria & auita heredi- tate per longam annorum feri-. s P " 5 | Mrs em relicta, ut inter graviflimo- - rum negotiorum concatenátam multitudinem , artium liberali- um amorem & promovende eruditionis fapientifIimam nun- quam depofuerintcuram, adeo, ut sequis rerum cenforibus op- tio adpareat ambigua, judicium- . que difficile utrum Bavarie Du- ces rectius dixeris Jelli fulmina, ju- flitie oracula , an litterarum flatores ac lumina. Cy'uantà munificentia [m- perator xe & nomine magnus, La- douicus Bavarus, omnium ordi- num eruditos exceperit, aluerit, - fouerit , annalium monumenta XX2z mts — fatis fuper ulla pofteritas principis hujus, immortalitate digniflimi , fem- y P— 6 que loquuntur, nec piternam obícurabit gloriam. Cui ignotum videri poteft, - illud auguftum fapientia facra- rium , ngelofíadi providentia Ludouici, Bauarize Ducis, con-- ditum, liberalitat eli mirifi-- —. ceauctum, regiis denique fum- tibus ad invidiam ufque exor- natum Grorgii divitis, qui recte. Hiftoricis dicitur Academiae & Collegii Georgiani , inque eo diveríorum ftipendiorum con- - ditor & auctor. Ee NER cuc, NÉRUNiMEID Ex hac bonarum mentium of- ficina per trium faeculorum, & quod excurrit, decurfum, velut ex equo Troiano lacetiffimo - prodiere proventu tot Themi- dos cultores, qui fummis tribu- nalibus admoti jurís aequabili- - tatem, refectis litium calumniis, fumma fervant religione , tot /Efculapii filii, quorum ars falu- taris corporis humani vitiis & morbis medetur, tot fapientiae alumni, recte fentiendi & bene agendi fcientia egregie nutriti, qui omnia referunt ad artem vitae, & qui verae doctrinae C03: "Wm DEDICATIO. | ufum - in Palatia , , in Curias, in forum , in conuentus Procc- rum, in caftra tandem 'dedu- . cunt. Quis eft, qui, cum fc. dem TVAM Elc&ioraleti in- grediatur, non ftatim Billiothecae Palatine & huic adjuncti pretio. fiffimi rerum arté & natura fin- gulaiium th :faurifelici confpe. €tu in admirationem , immo in Ítuporem rapiatur : Fue ifjimo- rum AMajorum ' TN ORUM excel- fis veftigiis fic, ut multum ea füperes, femper, C/ESAR SA. ChATISSIME, laudabiliter in- fiftis, cuius pue voluntatis AC : : at 2 DEDICATIO. pae UM ac fingularis in fapientiac & doctrinarum ftudia benignita- tis fons eft unicus TVA diui- na fapientia & eruditio. — Nifi enim IPSE litterarum pulchri- tudinem intima nofles experien- tia, nifi illarum ufum in republi- ca fapienter, adminiftranda ha- beres expertum ; profecto non tam liberali eas foveres manu, nec tantum carum doctoribus haberes honorem. Verum .enim vero laudibus TVIS non dicemus exornandis, íed tan- tum enarrandis longe impar habetur orationis Sie infan- t2; M DEDICATIO tia, quae füpplici. tantum voce (M AJESTATEM TV AM .SANCTISSIMAM cupit. exo- - ratam, utfocietatis, qua fcm- per audit Cefarea ,. in quam tu- tandam .& exornandam dii VL ZInteceJores gloriofiffimze memorie eterna largiffimee - . gratiae contulerunt monumen- ta, focietatis, quae ultra de- cem luftra fcientiarum latifun- diis amplificantis haud prorfus . inutilem | confecrat operam, auguftam in TE. aequus pro- piuiusque füfcipias patrocinium, ac ; fub facris "emn TIVI aufpi- ClHls, . .DEDICATIO: ciis, hancce- variarum ex adpara- tu phyfico & medico deprom- ptarum 'obfervationum colle- . €ionem, ceu cultus devotiffi- mi primitias, ceu obfequii: de- itiffimi tefferam,ceu induftrize v cosi pe 1€ fpecimen , morc TVO, id eft, fereno.- vultu, ad sn haud dedigneris, - Bic noftre Societati. novum, | idque aufpicatiffimum , exori- etur, optima quavis fperandi, fidus; fic omnibus illius mem- X X X — bris | .. pDEDICATIO biis 1 novi | b fübdentur dun. pro virium "ito bene de lit-- terarum ftudiis. merendi. Con- jungimus . leti pari confenfu pietatis voces. &. votorum fu- fpiria, DEVM Ter Optimum. Maximum devotiffime: precati, - ut TE, AVGVSTISSIME | I^ P ERATOKR, quam. diu- tiffime rebus humanis, humani V iuncti bono, intereflTe iubeat: vt quam. primum: compofito b — TEN armorum- DE DICATIO que ftrepitu fedato.. Germ j niae noflrae - opima - & dura- bilis pax adfulgcat, ac TE du- ce & aufpice aurea Augufti reducantur tempora , palmis foecunda , bonorum ubertate repleta, & Ícientiarum lumini- - nibus illuftria. Sic femper ho- nos, nomenque TUUM, lau- desque manebunt; fic utique Domus Augufta, novis fubin- de incrementis aucta, faeculis florebit & imperabit innume- yeseanee ^. ae s ; DEDICATIO. "tib: ; fic dulcia cum v plav fu wt decantabunt | oau . dia. . SACRAE. CAPSARÉAE MANSSTATES VESTRAE. j : humillimo obfequio devotifmi | praeles ; Director ,; Adjundii - ' . &Collegae Academiae Naturae nion : PRAE- Ww unm univerfa Germania , dulciffima: pa. tria noftra fauftis aufpiciis AU GUS TIS. —7 SIMO CAPITE condecorata, ad cer. — tiffimam melioris fortis fpem fefe erigit, Izetio..- résquc temporum: expectat vices; Muf quo: que , velut figno quodam ad bene fperandum elato, fuaviffimo hujus voluptatis fenfu. captae Tiovas vires colligunt, colle&asque in fcientia. rur augmenta laudabili prorfus confilio inten. dunt. lnprimis vero noftra Societas, qua per decem luftra& quod excurrit, preter divinam ad. fpirantem gratiam, ex folo AUGUSTALI C/E. SAREO NOMINE felicitatis & fplendoris fui ducit ftamina pariter atque lumina, jure mieri- H - PRAEFATIO, TU Pr ue b letitiae M en con- fecrare monumentum conftituit. Nulla. autem ratio, ere&am fpem rite declarandi vifa. cft po- tior praeftantiorque, . quam. fi noyum' variarum obfervationum, quibus rei phyficac & medicae li- mites dilatantur , fa&a collectione, VOLUMEN cum erudito orbe communicemus, & ufui pub- - lico exponamus, | VOLUMEN, inquam; haud mole & magnitudine , fed rerum contentarum. pretio & fele&u aeftimandum, | : Omnem enim dedimus €— ut ex largo do&tff imarum obfervationum apparatu , qua- rum quaeque luce publica videtur digna , rario- res & quae maximam pollicentur utilitatem, ex- cerperemus, TUlSque oculis LECTOR BENE- VOLE debita modeftia fübjiceremus, Quod fi conatus noftri qualescunque judicio & calculo do&iffimi cujusque non plane habentur indigni; utique novus nobis addetur ftimulus, fervente inprimis: HONOR. COMMILITONVM NO- STR. induftia, ut in.condendo novo volumine noítra fcfe exerceat cura; multis enim jam fze- gulis. compertum. eft, facra ifta medica nullis aliis | | Jar "ful PRAEFATIO iulcris quam. affidua obfervatione, & jufta ex- | perimentorum fide niti & ftare, ... Ad quem fco- pum rite affequendum conjun&as multorum do&orum vires, operas, manus, oculos per mul. tum facere , quid? quod omne ferre punctum jam recte moriuit acutiffimus Verulamius , ille felix omnium fcientiarum Reftaurator, Colle- &ores harum obfervationum itaque nori folum id fibi.dari negotii exiftimabunt, ut pro virili parte reí miedicae incrermenta variis acceffioni- bus locupletata. promoveant, verutii etiam, cur ipfii ordine Colle&ionis hucüfque recepto & conftanter fervato, notinulla; Jure gieritoque de- fiderent, novam ingredientur viam, his incom- modis medelani adhibendi, & rnelioris ordinis ele&ione operi novum conciliaridi decus, Prac- fenti. volumini confpiciuntur annexa memoriae Virorüm. fato placide defunctorum: de. litteris orbe do&o & Societate noftra bene meritorum, quorum nomina nulla unquam pofteritas in- grata obfcurabit. obliviorie. Quemadmodum omnes flebili defiderio fui grati lubentesque pro- fequimur; ita inprimis -— illam graviter . dolemus jaduram, quam espublica litteraría haud " - PRAEFAT IO nem ita pridem eft paffa in. acerbo/füneré eru- | diti praecocis, magni Patris magui filii Heifteri Ju- nioris, omnino, cui magnus MOSE EMIUS vir- tutum fuarum contingeret przco, digniffimi. ]d unice in votis habemus;.ut DEUS TER OP- TIMUS MAXIMUS: pro gratiae fuge abundan- tia mocftiffimum parentem. ccelefti fuo recreet folatio , vitaeque annos ad feram mortalitatis metam extentos meritorum: exaquet rnagnitu. dini... Tu. vero, Le&or Benevole, bene vale, & impofterum nA preces noftris faye, | ud * s uf p SUR apo ny [ix JPSTDMO Y LI. K V» " " df P i TER UNU - ONNERCQPLMUENIESSUR E» EE : (o ue 3 1 - 2 wtrfE Aj bfiuMA T & a "075. LfcEZ SK apcnern sim AIO, 025323 VDUPIBISHIG dm. ^ d ' . * " .. "Continuatio M«CATALOGI Dnn. Collegarum Academiae Caefareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curio- | forum, Ab anno 1740, usque Ad annum 1741. in ean- | .dem receptorum, 17409. Ordo . «Receptionis | 497. Dn. D. Jeasnes,.BURMANN, Prof. Botariices in Horto - medico Amftelaedamenfi. —Defcorides 111. 498. Dn. D. Gertlieb Henricus :«KANNEGIESER , Medicinze Prof. Publ.in Academia Kilonienfi. Ze/amen 47. 499. Dn. Carolus Fridericus HUNDERTMARK , Philof. & Medic. DoG. & Pra&. Lipfienfis. |. £Tzfferus 41. $00. Dn. Jeazzes Daniel SCHLICHTING , Medic. & Chirurg. DoG.& Pradicus Amftelaedamenfis. /Vyms- phedorus LH. $oI. Dn. Jeanne: ALBRICHIUS, Medic. Doct. & Adfef- for Senatus Coronenfis in Tranfylvania. ^ Chryfip- pus 11. | $02. Dn. D. Joannes 3acobus RITTER, Anatomicus quon- dam apud Bernates celeberrimus , jam Archiater Se- reniff. Landgravii Haflo- Homburgenfis, & Phyficus ibidena. — Maundinus 44. | i X X X X $03. Ordo LB-4 . Receptionis. | 802. 504. $05. o6. 07. 468. | $09. &1O6 «1I. $12. Dn. D. Joannes. Georgius HOFFMANN , Regio - Ele- Hol Collegii metallici Freybergenf. S dfeffor.. Ceffus, Dn. Albertus RYIY TER , Gynirafii: Regio - jaci E € Chryfermus j^ OC Dn. D. Jeannes Jacobus KIRSTEN, Phyfiolog. & CE Prof. Publ. in Academia Aloe "ar mes 1t. | Dn. M. Sawuel Gettbold LANGE, Verbi Divini apud Laublingenfes Minifter , rerumque naturalium fcru- tator folertiffimus. — 4pollonius Pergaus 1L. Dn. D. jeaunes Sebaflianus EDLEBER , Reverendiff. & Celfiffimi Principis & Epifcopi Bambergenfis & Würceburgenfis Confil. & Inítitut. Medic. in Academia W ürceburgernfi Prof. Publ. Ordinar. £»- demus 1, Dn. Jesnnes GRASHUIS , Med. Do&. & Pra&. Am- ftelaedamenfis. |. Mantias 1f. Dn. D. 7eaznes Jacobus HUBER, in Academ. Georg. Auguft. Anatomice Profe&or & Medic. Prof. Publ. Extraord. — 4frezaws 4/1. | . Dn. M. Benifacius Henricus EHRENBERGER,, in Illutri Gymnafio Coburgenfi Mathef & Meta- phyf. Prot, Publ. & Alumnorum Infpe&or. £wcl- des If. Dn. D. Zibias Henricus HAEHNE , Phyficus Leober- genfis in Silefia. — FIygienss IL.— ] Dn. Jacobus Jorpbss MORONSKI, Philofoph. & Medic. Do&. & Pra&icus Leopoli in Polonia. — Me- trodornus 41. II. CA- LP»:9 NN m m : CATALOGUS Dominorum Collegarum hujus Academisz, " hadenus, Mouse quidem nobis con- | tat, demortuorum. —. Ordo ; Receptionis. | 215. Dn. D. €briffianus de HELWICH , diverfor. Silefize Ducum & Magnatum Confiliar. & Archiater, Pra- | €&icus Wragslavienf. & Academ. Natur. Curiofor. Adjun&us , [ .d. 20. Septembr. 1740. ann. etat. 74- hh 267. Dn. D. .Carelus Nicolaus LANGE , Pra&icus Lucer- nenfis, & Academ. Senenfis Phyfico - criticae Colle- lega, [ fub initium circa anni 1741. ann. atat. 7i. : ut | 299. Dn. D. Hermans. Wernerus: Engelbertus de WEST- -HOFEN, S. R. I. Eques, Comes Palatin. Caefar. - Conful Reipubl. Hammonenf. & Adjun&us Colleg. Med. Berolinenf. per Comitatum Marcanum, 1 d. 3. Aug. 1722. ann. 47. Fujus mors juflo tardius nobis annunciata fuit, 369. Dn. D. Petrus /ntonivs MICHELOTTI, Medicus Ve- yo quern ,] d. r. Febr. 1740. ann. aetat. 60. XXXX.4 25 510 8 «3 0€ Be Ordo : Receptionis: 272. Dn. D. Carelss Fridericus LOEW , PxaGicus Sopro- nienfis in Hungaria & Academ: Nat. Curiof. Adjun- Gus; T d. 6. Novembr. 1741. rdc - 447. Dn. Joannes T'hespbilss MICHAELIS , Potentiff. Po- lon. Regis & Saxonia: Electoris Officialis cubiculi intimior , Inftrumentorum. mathematicorum. & re- rum foífilium. nec non artificiallum | Cimeliarcha , T d. 9. Decembr. 1740. anno etat. 36. & 6. menf. | 481. Dn. D: Samuel de DRAUTH , Pratticus Medicinze Co- - rona- Tranfylvanus ,. | Menf. Septembr. 1739. dum fornicata domus fua camera ipfum ruina. fua fe- pelivit. i 486. Dn. D. Elia: Fridericos HEISTER , Sereniff. Ducis Brunfvico - Lüneburg. Confiliar. & Medicina in Academia Helmítadienfi defignatus. Profeffor , T d. ir. Novembr. 1740. Lugdun. Batavorum, «eetat. ann. 26. | Memoria Ejus extat im ppend. bujus Volum. pag. | (o 491.20. $07. Dn. D. Joannes Sebaffianuss EDLEBER , Reveren- | diff. & CelüfT. Princip. & Epifcopi Bambergenf. & W'ürceburgenf. Coníiliar. & Inttitutio Medic. in Áca- demia Würceburgenfi Prof. Publ. Ordinar. 1 d. 25. Mehnf. Mart. 1742.. ann. etat. 24. | fll.CA- u$) B III. CATALOGUS alphabeticus Excellentiffimorum Virorum, qui pro VIto hoc Volumine Obfervationes Phyfiso - me- dicas communicaverunt. Dn. D. Qe Sebaffian, ALBRECHT , Philof. riatur. Pr of. publ. & Phyficus Provincial. iuod4U A.N... Panthbemus pag. 116. 464. 476 Dn. D. Georg; Henricus BEHR., Celfiff. Comitis Jofephi ab -—. . Hohienlohe - 'Waldenburg Archiater && Practiéus Ar- gentinenfis. A. N. C. Glaucias 1l. — 295 Dn. p. Nicolaus BOERNER , Pra&icus Neoftadii ad. Orilam, A. N. C. Aflerion 11, jso Dn. D. eiu Gottlieb BOETTICHER., Med. Pra&. Haf- menfis, A. N. C. Gorgias 41. I47 Dn. D. Jeann. Martin. BREHM , Reg. Suec. & Haffiacus: ly itemque Ducalis Hildburghuíanus Med. refp. auli- cus & Provincialis , PraGticus Smalcaldenf. A. N, C. Setbus 4. 220 Dn. D. 4zdreas Ear BUCHNERUS , Sacr. Caefar. Majetft, Ar chiater ;. Comes Palatinus dr. 5. R. I. Nobilis ; . Chymiz in Acad. Erfordienfi Prof.Publ. & Facultat. - Med. Adfeflor ordinar. A.N. C. PRAESES. 187 Dn. Jean. Godofredus BUCHNERUS, Illuttriffim. Comitani X XXX 3: «Ka Ruthenorum Confiliar A. N. C. ADJUNCTUS, dc Columella 282 . Dn. D. Joann. Philippus. BURGGRAF , jun. Pra&icus Fran- cofurtenf. ad. Moenum. 4383 D. D. Joanne: Samuel CARL, Sereniff. ac Potentiff. Daniae Regis Archiater, A. N. C. "PLclepiodorus. P. 5» Ap. Dn. D. Falentipus Erneft, Eugenius «COHAUSEN , Ar clie dicecef. Trevirenf. Proto - Phyficus, Prafidii Ele&o- ral. Medicus & Poliater Confluentinus. :333 Dn. D. Joannes Hartm, DEGNER , Archiater Civitat. ;Neo- magenfis ,- A. N. C. Mrgonauta IP. 35. íqq. 1 Ap- pend. Il. Dn. M. Bonifacius. HÀénricus -FHRENBERGER ;' ; on "Gym E Tlluftr. Coburgenf. Mathef. & Metap e. ?Prof. Publ. .& Alumnor. Infpe&or , A.N. C. Euclides 2I. 128.íqq. Dn. D. Joannes Jacobus FRIED , -Med. Pra&. Argentoraten- fis , A:N. C. Pbilomuíus 'H. 422 Dn. D. Joannes, Hermannus FURSTENAU » Prof. "Medicinae PPrimarius & Oeconomica Ordinar. in Acadegpla Rin- .telenfi, A. N.GC,. O. 371 Dn. D. Meade GRASHUIS, Pra&icus Amfteledamenfis D A.N. C. Mantias 1I. 265 Dn. D. Francifcus Jofephus VIVA, Circuli ;Mona- «enfis Phyficus Provincialis , A. N. C. mud y/u pP. 37 Dn. D. Benediiuss GULMANN , Phyficus Auguftanus Sen. : A. N. C. ADJUNCTUS Desi 432 Dn. D. Georgius Fridericus. GUTERMANN , Phyficus . 2x guítanus A.N. C. Jfgapetus. 227 Dn. D. Joan. Gedofr, HAHN, ; Pra&ic. W'tatislavienf. A. N. C. Dexiíns. 489 Dn.D. «i )o( f Dn. D. Tebias Henr. HUEHNE , Phyficus Lob Silef. A, ; N. C. Higienus II. p. I49. fqq. Dn. D. Jeaz, Geerg. HASENEST, Confiliar; & Ac ihiader Bran- denburg. Onoldinus & Culmbacenf, Phyí. Onoldin. Metropol. Ordin. A.N. C. 4ffelapsz, — 31. Íq. Dn. D. Daziel HOFFMANN , Medic. in Acaderni. Tübingenf. Prof. Publ. Ordin. A. N. C. Niceratus, 42$ Dn. D. Jear. Jacebus HUBER , in Acadeni, Georg. Auguft. - Anatom. Profe&or, & Medic. Prof; Publ. Extraord. — K.N.C. retenus 1L. - 78 .Dn.D. Joan. 4dolpb, JAUCHIUS, Civitat. Torgav. edm & Nofocomii Med, ordinar. 204. Dn.D. Gertlieb. Henric.. KANNNEGIESER , Medic. Prof, Publ. in Academia Kilonienfi , A. N. e: Telamoz 11, 24.5. 307. 486 Dn. uoi C briffopb, KUHNST, Pra&iícus Ronneburgenf, « nftmus LT, 64. íqq. Dn. M. — Theopbil, LANGE , Paftor Laublingenfium in Ducatu. Magdeburgico ; 'A. N. C. "aem Per- z«n5 1L, App. I2I Dn. M. Zllbertus Daniel MERCKLEIN , Paftor Mosnoftock- heimenfis in Fganicon. A. N. C. JMRuelides Z1, Dn. D. Psul. Gerard, Henr. MOFEHRING, Med.Pra&. Jeve- ra Frifiorum , À. N. C. Diocles 11. 208. 284.482 Dn. D. Gedefr. Guilielm, MULLERUS , Med. Pra&. Francof. | ad Moenum , A. N. C. UMuauitus A. 246 Dn. D. Rziger. Frider. OVELGUN Conies Palatin. Cafar. Med. Provincial. Moguntin. & Archiater W'aldec- cenf. Pra&. Fritzlarienf. A.N. C. Dzopbantus 41. 285. 303 Dn. Soon Adam, RAYMANN. Phyficus Eperiefinus in Hun- garia, A. N. C. triflapbanes, 1.427 Dn. D. jo. : ui RITTER, Anatomicus quondam Iud Ber- «i Bp.u. H- LE Bernates celeberrimus, jam jam Archiater Sereniff. Land- gravii Haffo - - Homburgenfis & Phyficus ibidem, A. N. C. Mundinus H..— | 43. fq. Dn. Alberto; RITTER , Gymnafii Regio-Ilfeldiaci p» Re- &or & Senior, A. N.C. Chryfermus 97 I9 - Dn. D. 7oazz. Daniel 'SCLICHTING , Med. Pra&. Ai ela- - damenf. A. N. C. Nymphodoras Zi. Io4. Dn. Lic. Joszn. 3acob. SCHLIERBACH, Phyf. Provincial Haffo - Darmftad. Med. Abbatiae "W/aldecco - vr Ckenfis , Pra&icus Battenbergze. 218 Dn. D. Gettyvseld SCHUSTER , Phyficus Provincial. Chem- . | nicenf. A. N. C. Sebindt "Jj 165 Dn. D. Marianus SEGUER , Regia Academ. quee Madriti eft, Sodalis. App. 89. íq, Dn. D. Chrifloph. Jacob. TREW Seren. Marchionis "E rdden- burgico - Onoldini Confiliar. Aulicus & Archiater , Reipubl. Norib. Phyf. Ord. A. N. C. Heraclianus. - 488 Dn. D. Joan». Conrad. TRUMPHIUS, Pra. Goslarienf. &c dien prio Sylvae Hercyn. inferior. Med. Ordinar. A. N.C. Rufus HI. 417. App. 7I Dn. D. Sfoarn: Guilieln, NN IDMANNUS, Sacr. Caf. Majeft. Archiater Comes Palatinus Caefar. S. R. I. Nobilis, Reip.Nor. Phyf. Ord. A.N. C. Ephemer. DIRECTOR. 493.Íqq. Dn. D. oannes vas WOENSEL , Med. Pra&, Moflncnik. -—— A, N.C. arro I1, 243 Dn. D. Joann. Philipp, W OLFF, Illuftriff. Comit. de Cafteil & Rüdenhaufen Archiat. & Phyf. Provincial. A. N. C. Cleon., 271. 3234. Dn. D. Joann. Martis, N/OLEF , Med, Pra&. Svinfurtenfis. 201 ACTO- UM T - LL UMOAND 4 SSSNSSSSS DON l SS I, l | Ww — «. ACTORUM PHYSICO- MEDICORUM - ACADEMIAE CAESAREAE » NATURAE CURIOSORUM VOLUMEN SEXTUM. ^* .— QBS$EREATIO I. Dn. D. JOAN. ADAMI RAYMANNI, De Aphonia Ebriorum. um inter confueta crapuloforum fymptotmata - maxime ominofa haud poftremum .maxime- que fonticum fit a«pbemia, ideo opera pretium b effe duxi, quedam circa prognofin ejus , ex- "Aitor. Med, Pol. Fl, A perien- / *e $ aut. UBvalrE o oe perientia duce ac magiftra, ad mentem Principis noftri . HIPPOCRATIS, commentari.. Sic autem ille Se&. V. Aph. 8$. Si ebrius, inquit, repente. obmutuerit , comvulfus -UO- vitur , nifi febri corripiatur aut ubi ad boram pervenerit , qua folountur crapule , vocem receperit, Ridiculum foret , quid per ebrium velit , multis defcribere verbis, quid enim , - poftquam potatio, in morem jam & confuetudinem , non hominis, fed gentis, immo gentium, neque id exigui tem- poris fpatio ,. fed feculorum, abiit , proh dolor ! frequen- tius eft, quam cum ratione & voluntarie infanire, praecipue cum ficut poculis certare magnificum , ita vincere, o tem- pora ! o mores ! gloriofum fit. —Difpiciendum potius - erit, quid per repentinam apbeniam intelligat. Datur enim lenta & fucceffive invaleícens ; quando nempe, prout Poeta canit ; ! | Cao R EUR Hominem vini vis penetravit - Acris, & in venas difceffit diditus ardor, | Confequitur gravitas membrorum , prapediuntur Crura vacillanti, tardefcit lingua, madet mens: 4. . donec au&a temulentia, omnem libere progrediendi & lo- quendi potentiam amittat, truncique inertis inftar , apo- ». ple&ico modo foporatus & proftratus jaceat. — Huic vero opponitur repentina & fubitanea obmutefcentia , ubi vino- fi, quos foecundi prius pro more calices , difertos, dica- ces, corniceque :loquaciores reddiderunt ,.quoniam fubfi- dente vino , fupernatant verba , ut eít in proverbio , ex- templo ipfis pifcibus magis muti evadunt. — Prior illa fpe- cies , nempe lenta , non. lethalis e(t , experimur enim dies , popinones , vino fomnoque fepultos & obrutos, df fcuffa tempeftive crapula ; vocem non folum recipere, fed & incolumes evadere, nec facile in convulfivos motus, fed apo- DayAphonia Ebriorum, — 3 apoplexiam potius vehementem , quod athletici corporis habitus maturiorisque aetatis helluonibus , fi praecipue fu- pini jaceant , nec hinc revomere ingeíta valeant ,, nonnun- quam contigiffe novimus, opinione citius lethalem , ter- 4minatur, vel in leviori malo in paralyfin definit : Et quam- vis, ficut in omni graviori apoplexia , ita & hac ebriofo- rum, ubi ad incitas res devenit , convulfiones ceu extre- mi natura conatus fuccedere foleant , tamen, cum nullus amplius hoc in cafu fit remedio locus, non de hac , fed de altera, repentiza fcilicet , intelligendam effe prognofin Cot noftri, manifeftum eft. Ipfa quippe cum jam fit fpafmodi-- €a & convulforia, ex nimia Íícilicet vaforum plenitudine , turgenteque , Encephali praecipue meninges plus jufto di- Ítendente vicinosque primum nervos cum linguae vocis- :que organis hinc ftringente , plethora oriunda , facilis inde non conje&tura , fed confequenta eít, ftrictura hac in re- imotiores meningum propagines continuata , utpote quae nervos ad omnes minimas ufque partes comitantur, con- fpicuas magis & univerfaliores convulfiones conífequi de- bere. : M NOE | wAegros autem ita convulfos non ftatim prognoftico relinquendos effe monet, quia primum quidem , quod in- expertis maxime mirum videri poffet, febris praefidio effe folet : folvit quippe convulfiones fuccedens febris juxta Sect. IV. IMphor. $7, £r 354. Prenot, Coac, Edit. Foes, & ex his repentinas, a proprio fcilicet principio fine prophafi aliqua ( quod ex repletione oriundis proprium eft, ) emer- gentes potiffimum, 353. Ceac. Prenmot, quales cum fint -ebrioforum , confumtis, per febrem onerofis humoribus, cum fanitate in gratiam redire pofle, in aprico eft. Sit au- .tem oportet febris acuta , qua prius non aderat, aut fi - adfuit ingravefcens , qua ES non vehementer faltem , apt 3 2 fed ^o-- - - «X | ^ Obfervatio lg ^ — ^. fed & continenter moveatur , ficque aequalem humorum turgentium diftributionem , eorumque per fua excernicu- la remotionem & confemtionem perficere, ac deperditum inter vire$ cordis & meningum aquilibrium , poítliminio reparare valeat ; lenta enim febris, aut mitior, dum hu- mores quidem commovet, fed non diflipat, nec exhaurit, gravioribus malis onerat aegros , diuturniorque effe folet, cum e contrario altera, vel celeriter movet & fimul excre- tiones promovet , falutaris fit , & eodem , aut altero vel tertio die ceffat, vid. HIPPOCRAT. 4e Jecis iz bomine pag. 420, . Oportet etiani porro, ut fi quis ex temulentia voce deficiat, confeftim eum febris corripiat ; alias intra tertium diem talis moritur , z, de Merbis pag. 46$, quo fcilicet natura valens & in robore fuo exiftens , falutares , effi- «aciter fufcipere poffit motus : qui enim fra&tis morbo & elanguidis fuccedunt viribus, vi morbi potius, quam nature energia , adeoque fymptomatice contingunt, & hinc occidunt ; inde etiam in apopleGicis, lente & tardantes tales febres 440. Ceac. év 32. Prof, damnan- &ur. - | : Deinde vindicat fe ab interitu, & feliciter faepius ex his elu&atur natura anguítiis , dum fomno & quiete con- temperatis humoribus , moleftam fibi pleonexiam per in- fenfibilema eliminat tranfpirationem. — Terminum equidem certum , quo temporis intervallo fcilicet ; id conficere , crapulasque ita folvere folent, ftatuere difficile eft, pro na- tura enim hominis, ebriaminis item qualitate & quantita-- te , hincque. confequerte. majori vel minori tumulentia , multum is variat. | Conftat tamen experientia, plurimos poftridie, aliquos fequenti demum node, vel qui termi- nus remotifTirttus & extremus eft; tertio die exfpirare cra- pulam. . Convalefcere hinc aphonos ex ebrietate 3. de Arb, p. 490. docet HIPPOCRATES , fi codem , s € | 5 e MÀ —————À ftero, aut tertio die vox eruperit, ominofum tamen & fufpe&tum eft, fi ebrii alteram. no&tem aphoni tran- figant, intra tertiam enim morituros , 2. de Morb. p. 468. pradixit. Eftautem vocis hac eruptio certiffimum re- ftauratae rurfus ceconomiae naturalis , fublatique , bona fortuna, ex plenitudine Encephali oriundi; & hactenus durantis fpafmi & convulfionis, indicium, quae , quo cele- rior,eo aptabilior & fecurior eft. Loquendi enim impo- tentia in convulfionibus diu durans mala eft; qua vero parum durat linguze fiderationem , aut brachii , deriunciat, 359. Coac. unde etiam huc absque dubio refpexit Cous no-- fter; dum z. £pid. 6. p, roo. inquit : Convelfis, ff vox die impari libera reflituitur , a magno. morbo immunitatem. pra- ffat. : | . Liceat jam haec, qua di&a funt ; exemplo illutrare & firmare ; Vir fpe&tatee nobilitatis , athletici & robufti corporis habitus , quinquagenario major , hofpitaliffimus & a multis retro annis lautiori vitae geneti adfuetus, cum fub exordium hujus anni Bacchanalia pro more celebrare cupe- ret,totoque die certatim hauriret fpumarites patetas, ple- noque fe prolueret ore, vefpertinis infuper horis fodali- tium vino abítemium na&us, fpirituofo potu, qui olim 424a. Vite , nunc fpeciofo nomine Roffoli artificibus dici confuevit, corpus vino fatis madens in feram usque no- &em protra&o convivio , repleret & obrueret , ira prate- rea vehementius, inopportune excandefcens , infomnem ageret no&em, altera die circa meridiem adhuc dum erapulofus &.jurgiofus, repente titubare, rox ruere vo- ceque privari incipit. Defertur equideri, vel potius rapi- tur in letum , ut fub fomfio crapulam amitteret, fed illo haud fubfequente , per | vices retratto in latus finiftrum -€apite, leviter convellitur. Diffimulatur interim; vel A 3 negli- "De Aphonia Ebriorum. T Ts P ww L. uM. -AblTl. UTR -— i" : 5. e. joi * 1 -negligitur hucusque ignotus morbus, fed cum fuó fc | proderet , tamquam forex , judicio, increbefcerentque & vehementiores, raptis fimul in. confortium. mali utrisque - jam brachiis, involuntarii hi. motus redirent, concurrunt anxio & ancipiti metu familiares , praecepsque urgent & quarunt artis auxilium. | Vocatus adfum , &egrumque fa- cie turgida , oculis prominentibus aeítuantem & anxie fe jadantem confpicio dumque originem. geniumque mali folertius indagare & 2h adftantibus ( ager enim nutu faltem ad interrogata refpondebat, ) expifcari contende- rem, ecce retratto rurfus fortiter in latus finiftrum capite , concuffifíque brachiis;immo & ,levius licet , pedibus , in- opinato convellitur. Urgetergo praefens periculum,& quis- que adverfiffimo morbo celerem facere optat medicinam ; hic fcilicet phlebotomiam , ille fpecificum antepilepticum & cordiale , alter opiatum & nefcio quid, te n &; as pro fuo Angenio confulit. Ego vero, cognita morbi caufa , cum r- , halitus per os aegri erumpentes, hefternam potationem proderent ,. & ille ipfe crapulam oleret, fuperato poft pauca momenta paroxyfmo , agro fibi non fatis conítan- t, przmiffo Clyfmate , exhibeo emeticum liquido - fpi- rituofum , quod primum quidem reliquias faltem ebriami- nis, fed paulo poft bilis meracee & amariffimee etiam in- fignem vomitu excutit copiam , fimilemque operationem per inferius guttur exferit. "Bis interea momentdnee, re- deunte paroxyfmo, cum aeger fortiter aeftuaret & intra horas quinque fepties jam convulfus fuiffet, pro immi- 'nuenda capitis plethora & fervore mitigando, venae fedtio-- nem impero. Depletis venis fanguineque fpiffo & feri experte, qualis in alteram etiam diem perftitit, extracto , inducias cum morbo obtineo ;, immunitatemque ab ulte- tior recurfu praeíto ; aegro interim, cum infufum ee : ! 103515 /1 à ER DIPUCYNENNM C 0 ue : ? . , 4 " ul * É cond * E P " 1 , B E De Apbonia Ebriorum, ri ob naufeam & vomitiones perpeffas , forbillare recufaret , deco&um Citi largiter, invito etiam, offerri jubee, unde: circa mediam no&em demum , infomnum delapfüus, ita re- ficiebatur, ut mane evigilans , immemor licet omnium a&orum, totus fibi reftitutus effe videretur , vocemque fimul ex integro reciperet. Cum ergo de nullo alio, ex- cepta fiti & laffitudine , aeger. conqueretur incommodo , deítitimus hac die ab ulteriori medicatione , folumque con- ceffimus forbillationem jufculi cum Cremore Tartari aci- dulati & pro potu. decoctum fupra notatum. Exa&a vero fatis tranquille fübfequente node, quarto die mane evigi- lans.& vomiturire incipiens , haufit , pro eliminandis cra- pula & bilis reliquiis, fohlutam in Aqu. Cichor. Anglici falis unciam, quam cum mox praeter intentionem revo- muiffet, & paulo poft, repetito vehementi vomitus impe- tu; magnam bilismeracae copiam , aluo tamen adhuc clau- fa manente , rejeciffet , fuccefferunt fpafmi & dolores car- dialgico- colici graves quos dum lenire fimulque alvum follicitare repetita olei Amygdal. dulcium exhibitione fruftra conaremur , rurfus ventrem clyfímate. proluere juffimus , ficeque optatam fymptomatum: moleftorum mitigationem confequuti fumus. Cum vero multum adhuc cum lingua fau- ciumque ariditate, aeftuaretaeger,urinaque biliofa & faturate rubens effet, pro fervore humoruni contemperando , circa no&em pulverem nitrofo - cinnabarinum fumfit , qua fatis quiete exacta, nifi quod. bis. bono omine alvum depofue- rit, fiti remittente zeftuque detepefcente, ultro ferocire cef- fat morbus, etfi doloris alicujus in hypochondriis fenfus , ob proxime perpeffos fpafmos ac vomituritiones impetus; remanferit , faftidiumque carnium, omnisque ebriaminis, quod alias in maximis deliciis habuit taedium & averfatio tanta , ut odore naufeam moveret, continuaverit. . band ! : eun ; i é - . dein no&urnis horis idem. repitiiffet medicamen, circa ter-- fiam furgentis diei horam inopinato rigore & horrore feb- rili per bihorium, ex opinione fua, durante, concutitur , cui &ftus nec vehemens, nec admodum diuturnus ,.fudor vero, qui: ha&enus nullum fui adhuc dederat indicium, inaxima cum euphoria fucceffit largiffimus 5^ confumta enim & depleta hoc modo humorum pleonexia , continuan- tibus , licet parcius, fudoribus matutinis, non febricitare faltem defiit, fed reparatis etiam paulo poft, fub ufu fto- machico: - tonicorum , viribus , ex integro cuth fanitate in gratiam rediit. Utinam vero proprio fui periculo , qui alieno fapere .noluit , edo&tus , ebrietatem , unius hora hilarem infantiam ,ut eleganter SENECA inquit , longi tem- poris penfare taedio , cautius mercari, fobriamque vivere vitam pergat , alias vereor , ne, quas modo profpera for- tuna effugit caffes , in eas intidat gravius, ficque fe irre- tiat ut nullus amplius elabendifüperfitmodus. - ^: ^ . , QCeterum, fi quis forte fimplicemhanc medendi me- thodum carpere, altoque defpicere vellet fupercilio, im- mo nos, quod morbo huic fontico :paüca tantum , eaque facile parabilia , non pretiofa ; gemmea, folaria , aut fecre- tiori arte paráta antepileptica in cam illuíftri praecipue aegro , (quod hominum genus prout pra plebjis lautius pafci, ita & fpeciofius medicari vult , falutemique: fuam.vel majori &c tzedio , &impenfis redimere, vel morte pretiofa mori con- fuevit,) adpofuerimus , negligentiz , fi'non inífcitize argue- ret & infimularet is fciat velim , primum nos.nolle fabulam GEDEONIS .HARWVJEI agere, qui inutilem fuperfluitatem medicaminum perftringere intendens;fimium;captato pedicu- lo, catenam ad ejus ligándos pedes , afciam , ferram , cultrum , malleum,& multa alia in(trumentaad detruncandum illius ca- put, adduxiffe fingit: Deinde, nos nec fumos vendere, um | M " yerba De Apbonta ebrtorum. 9 verba dare confueffe , dum enim nobis, fublata morbi, per emefin & phlebotomiam , caufa , in qua curationis me- thodica cardo vertitur, tollere etiam effeGtum, contigit, quare ad inania haec opinionum commenta, quorum va- fitatem etíi plusquam theatrali rhetorica paflim adhuc commendentur , fatis perfpe&tam habemus, nifi, fi forte opinioni-& confuetudini litando, obtrudere palpum agro- que fucum facere e re noftra fuiffet, condefcendere, ficque officiofe. nugari oportuiffet non video. Cur autem eme- fin ante phlebotomiam imperaverimus, ille nobis tacenti- bus etiam cognofcet,caufam, qui, quantum mala ftoma- «hi diathefis. ejusque cacochylia ad: fovendas non modo, fed & caufandas vertiginofas apopleGticasque capitis ad- fedtiones, conferat, novit, experientiaque didicerit , quan- tum in his cafibus inopportuna & prudenti emefi praefidii . & auxili fit. Ipfa certe natura ;, optima morborum me- dicatrix, hac fibi confulit methodo, crapulaeque incommo- dis per vomitus feliciter mederi adfolet, quam proinde fidit- fimus ejus interpres £Z/PPOCRATES , 3. de Morb. p. «9e. jam commendavit & praefcripfit. poo OBSER/ ATIO 11, Dn. D. JOH, ADAMI RAYMANNI . r davor de | Subfidiaria eaque tutiflima Lochiorum per | alvum evacuatione. : & Ton male ZZPPOCRATES lib. de flatibus p. 205, Medi- N cinam eorum;quae deficiunt , additionem , & eorum, A ' qua exfuperant, fubtraCtionem efle dixit , fenten- tiamque hanc fuam confirmat exemplo famis , cujus reme- dium eít cibus, fitisque, quam fedat potio; plenitudinis Ahila, Med, P, Pol, PT. D item, Obfervatio IL item , quam evacuatio; prout econtrario evacuationem ple- - n'tudo , laborem otiunr & otium: labor fanat,.hincque con- trariorum contraria: remedia efle concludit.. Cumenim fanitas in proportionata humorum ad. vafa quantitate, hincque oriun- doharmonico fluidorunr &folidorum azequilibrio , tamin toto: corpore,quani irr finguli sejus: partibus confiftat cujus fcilicet virtute aequalishumorumrper minimas partes diftributio , non folum , fed. eorum: etiam debita fe - &: excretio conftanter - durare debet , uthoc modo corpus. vivum a prutredine , án quam alias ratione conftitutionis fuae maxime proclive eft ,, confervetur z neceffariumr hinc. eft : morbos , fubla- to hoc aquilibrio fuccedere, nec eosdem aliter , quam per illius reftitutionem , rurfus profligari. Ideo etiam pro confervanda integritate fanitatis. ZZ/PPOCR ATES ;. de Pi- &us rat. p. 369. commendat, ut. inquiratur, utrum cibi . labores, am vero hi cibos: exafperent, aut an moderate fe habeant erga fe invicem : quodcunque enim fuperatur , ex eo morbi. contingunt , ex mutua vero inter fe aequabilita- te fanitas , inquit , adeft ; hinc qui a repletione nafcuntur morbi, vacuatione fanefcunt, qui autem ex vacuatione gignuntur, eos fanat repletio , Sec£. 74. 4phor, 22. n dies experimur, naturam humanam, quam fapientiorem quo- vis Medico magisque utilitatis fuae & damni ,. quam cuntta fcholarum ingenia, gnaram efle, dixit HELMONTIUS , morbis. feliciter hac potiffimum. mederi methodo ,. dum vel confertim ,. motus minifterio ( nec enim praeter hunc. quid- quam prafidii in fua habet poteftate ,) fuperflua & oecono- mice fuae onerofa JE yes morbosque ita in prima ,ut ajunt, herba fuffocat & fubigit ,, vel fi forte ob meatum & via- rum anguftiam, aut humorum etiam fpiffitudinem , vel . utrorumque vitio finem fuum obtinerenon poteft, tunc mora hac contractam Cacochymiam maturat , digerit ,. & per vias : con venientes. & opportunas fucceflive e corpore prfcri- | bit, De fubfdiaria eaque tu tiffimaLocb, per alv,evacuat. 11 bit Longum & ab'nítituto noftro alienum nimis foret , veritatem hanc per omnia morborum explanare genera, dabimus tamen in ideficientium , vel fuppr eflorum etiam Lochiorum curatione exemplum. Quamvis equidem quorumvis humorum excretiones folennes, fi deficiant, tardentur : vel penitusfupprimantur , maxime autem hamorrhagice, admodum graves & dif- ficiles effe foleant, inter has tamen plurimum fibi lochiales vindicase periculi , hofpes fit oportet in Medicina , qui du- bitaret, non quod fanguis hic lochialis venenofz (prout olim íomniabat fuperítitiofa antiquitas , ) fit qualitatis , fiquidem, fi mulier fana fuerit & futura eít, runc puerpe- rii purgamenta adparent, velut fanguis a victima, ut ver- bis utar ZZ/PPOCRAALT14S , JI. de morb. mulier. p. 619. adeoque omnis malignitatis expers fit oportet ; (licet de reliquo in- ficias ire nolim , interdum ob reftagnantes & lentefcentes humores circa uterum morbidum , per lochia excerni fan- . guinem ,quem fi fupprimi contingat , fonticas magis tur- bas dare , quilibet fatebitur, ) fed quod tanta ejus fit copia, ut vires refiftentiamque vaforum , quam eadem , contra- hente fe & peraGto partu fübfidente aiteri mole , iterum ac- quirunt, multum fuperet, muruumque hinc tollat aequi- librium. Uterus namque gravidarum non fimpliciter ut vefica expanfa , pro gradu dilatationis fuze extenuatur, fed fubftantia ejus a fanguine pro foetus-nutritione & augmen- to adfluente, potius fucceffive fpongize inftar ita intumefcit, ut dilatatus licet , pro ratione incrementi foetus. eandem tamen fere , quam ante impraegnationem habuit , retineat craífitiem, qua de ré etfi Gallorum nonnulli dubitarint , » poft DEVENTERII tamen & Neotericorum induftriam, & autopfiam nulla amplius hodie fupereft quaeftio.Confe- ratur qua Excellentiff. £Zeifferus notavit in Jis noffris pbyf. med, Fol, Y. Obf, 1383. Sicque -— fatem quoad diame- | 2 trum, - 12. —. Olfervatio 1,.— trum ultimis praefertim. graviditatis menfibus , fanguifera' Ítaincrefcunt vafa, ut Regnero de Graaf tefte , majora ex his digitum in. cavitatem fuam admittant, fed fuübíftantize infu- per uteri tantum molis accedit,. ut cum virgineus rariffime: . unciarum duarum , nünc ponduslibra unius ac alterius , ex relatione BOHNIIL, excedat. Quanta ergo humorum co- - pia ad vafa corporis reliqua redeunte ad priftinum virginita- tis ftatum. utero, redundet , facile nunc. concludere licet. Vera hinc eít prognofis ZZIPOCRATIS. de Nat, Paeri-p. 239. difficilia effe ,.fi fübüftant, quee ex partu & abortu copiofa: celeriter & cuni impetu feruntur ; nifi enim mulier a de tus purgamentis repurgetur ,. magno tentabitur . morbo ,. viteeque periculum incurret , nifi quis. celeri adhibita cura- tione convenientem purgationem promoveat, fuccedunt ícilicet febres acutae inflammatorise , primum quidem circa uterum & vicina abdominis vifcera, dein fatta humorum , in fubjeGtis . junioribus- praecipue .. metaftafi ad fuperiora ,. pleuriticae, anginofze, phreniticae ,, malignae item, purpura-: cea & cito lethales, ut morbos aliostardantes & chronicos;. quos FUPPOCR TES. de. morb. mulier, fufe fatis. delineat ,, taceam, rariffimum quippe eft, partum absque lochiis in-- noxium: contingere , quod. tamen prater &4L MUTHUME Cent. LLL Obf. 3 9. HAGENDORNIUM F/ff, Med. Cent.HA. Obf 9. F^bemerid | INat, Cur, Dec, 4L. dn. F Obf a1, & alios; re- centillime in Commerc, litterar. Norimberg, dna MDCCXXXIF, Hebd, X X4 do&tiflimus adnetavit WERL EHQOFFIUS, | ...Hac humorum mole preffa per fubfidiarias-& |; vicarias: " heemaorrhagias locaque aliena. fibi comfulere adfueta natu- ra, ambiguo & dubio;licet marte, ex his anguítiis, qua fcilicet via, dagur, per nares , pe&tus, vel pulmones, ftoma- €humque elu&tari tentat quidem , fed, ob viarum incon- venientem, conditionem , tunefto plerumque, excepta fal- rem narium hamorrhagia , quam fpeciatum S42, MUT EIUS 1* : Au Cent, DEC "De fü'fiiaria eaquetutiffrma Loch. per aFo. evacuat. 13 Cept. IV, Obf. $9. & AMMANNUS JApbemer. Nat. Curiofz Dec. J.. dun. H,. Obf. 184. minus formidandam effe cenfent. Felicius vero fuecedit negotium , fi ad inteítina vergant hu- inores , & vel a&ualis fanguinis per hoemorrhoides , vel etiam facta in ferum fanguinis refolutione ; per diarrhoeas , aquofa, carnium loturz fimilis, aut quafi dyfenterica con- üngatexcretio : Sunt enim inteftina, ftfudores univerfales & wes ( fiquidem ex imbecillitate viriim refolutorii ,. fymptomatici & lethales dantur; ) excepero , maxime op- portunum feri excerniculum , commendatque hujus excre- tionis opportunitatem tum loci vicinitas , dum morbi per eam partem educendi funt, cui maxime vicini effe folent y & wbi fingulis quam proximus eft exitus , juxta HIPPO- CRATEM , 4e Loc, in bomine p. 422. tim etiam confenfus & communio per vafa, loci quippe alterius noxios humores loca quaedam excipiunt, propter communitatem , quam: ha- bent, & liberant, Idem 6. Epid. 3. )4pb, 209. Cunx uteri vero cervice & vagina inteftinis intercedere per aliquot ramos ve- Rae porte commerciumysex anatoricis conftat, propter quod. etiam infignis inter menítruum & haemorrhoidalem fluxum obfervatur confenfus;ut gravidarum filentio tranfeam. dyfen- terias,quas fubfequente terminari partu faepiusHIPPOCRA- TES jam. 2. Prediction. p. 194. indicavit, prout vice verfa per erebriores diarrhosas, menfes & lochia fupprimi , abunde conftat. De innoxio fueceffu , immo falubritate vicariae hujus excretionis praeter ea,quae nuper Illuftris nofter Prae- fes, Jilor. pbyf, med, Fol. IP. obf. 2. 2 Sbolio doGe , pro more fuo ,. commentatus eft, teftaatur BARTHOLINUS: Cent, 1I. Hifl. nat. 19. dum: non raro Lochia falutariter per alvum expurgata fuiffe , fibi obfervatione contare fcri- bit, itemque BAGLIVIUS Oper. p. 170. — Dyfenterza , in- " quiens , iz Puerperis non eff mala, nam lochiorum materiam per vicine loca optime minuit — igitur « ne flringasy nam pem. PU à £429 p» Y4 057 7s Olferoatto H. eam lochia evacsantur , quod duobus firmat ibidem exem- plis, ERNDELIUS in fua Warfcasza tuffrata p. 245. & nos iterata experientia convicti fumus. — Nem diffitemur interim , vix dari morbum , funt verba RODERICI à CASTRO , in. quo magis. befttare feleant Medici e pl": periclitentur femina, quam Puerperío junii um alvi flnorem 5. fi enim bunc fiflas, de- tinentur Lochia , ff finas, grave per fe malum efl,ideo vix quid-. quam tutum. — Adeo fcilicet dura, afpera , difficilisque con- ' tigit Puerperis vitae fors, ut. dum yix confe&o Lucina felici: partu :Charybdim evafiffle laetantur praeter opinionem in Scyllam incidant. — Sunt autem alvi fluores fufpeGi primis: praecipue puerperii diebus, utpote per quos , non faltem. | purgamenta puerperii in occulto, magno «cum vitae difcri- mine, delitefcunt fed ipfi etiam ita ferocire folent, ut eo- - rum reprimere ferociam raro in artis fit poteftate, nechinc, priusquam aegrum jugulaverint , ;manfuefcere & cefbre Íciant : :hi funt, quos HIPPOCRATES ceu malos matu- ra lochiorum fuppretlIionis fru&us indigitare, nigroque fi- . mul calculo * 75. Prenot.,Coac, notare voluit ; dum nempe, qua ex partu.& abortu copiofa celeriter & cum impetu fe- runtur, fi fubfiftant , moleíta efle, ac infuper hujusmodi mulieribus , rigorem inimicum fore , & alvi perturbatie- nem, pracipue vero , fi praecordiorum dolore vexentur , adfeveravit : Difficiles fclliiee » juxta;noftram metaphrafin, lochiorum inter primos tres , yel quatuor puerperii dies contingentes fupprefliones efle, docere vult , hoc enim tempore purgamenta hac , propter meatuum amplitudi- nem fanguinis circa uterum .colledi, exitumque adfectan- tis , orgafmum , uterique ; dum ad priftinam figuram .& molem redire fumma vi nititur , contentionem , copiofa funt, celeriterque & cum impetu feruntur , poft quartum. vero circiter diem , diminuta humorum jam copia, utero item & vafis reftrictis , partius & moderatius fluere wen lent 5 - De fuljidiaria eaque tutiffima Lacb. per alv, evacuat. 1 1 lent ; ( hinc nec lac in mammis maturius praefentize fuae notas dare experimur,) quo maturius ergo fübfiftunt, eo preefentius & gravius nocent , redundante enim. majori hu- morum, ex partus laboribus adhuc turgefcentium, copia, zequilibrium folidainter & fluida gravius turbatur, & zegrius fimul reftituitur. In tardioribus vero lochiorum: fuppref- fionibus , prout levior redundartia humorum in corpus adeft, ita hanc natura facilius: ferre & vincere poteft ; &c hoc eft, quod z. de morb. malier. innuere voluit nofter fe- nex, fiinquit : Puerperii purgatio primis quidem aut quatuop. diebus fi prodierit ,, deinde vero: repente perdatur , in fimiles fed minores, quam ub. [latim yerierant , adfectiones incidet , ean- demque morbus (ubibit commutationem, diuturnus tamen f prio- re lenior erit. Álvi fluores autenx praematuris lochiorum fuppreffionibus infaufte fuccedere norrtam: energia naturae, fed vi potius. morbi ,, adeoque | inflammationis praecordio- rum fymptoma efle ,. cujus: indicium partim. praegreffus: ri- gor, partim horum dolor eft , ficque exitio magis, quam faluti £ore, laudata praedictione inprimis demontítrare vo- luit, unde RIVERIUS: nec fallit ,. riec fallitur ; dum Prax, Med. Lib, XP. C. 24, mulieres purgamentorum fuppreflio- ne laborantes ,. fi poft feptimum aut. nonum: diem alvi flu- xu corripiantur ; utplurimum: liberari ,. fi vero primis die- bus, fecunda fcilicet , 3.. vel 4.. diarrhoe«. acciderit, ut- plurimum interire fcribit , ferocientes enim Biumores in principio habenas non admittunt , pepafmo vero mitigati & cicurati magis. obedientes evadunt &: promptius man- fuefcunt. i pa Interíim, prout omnes alias excretiones , ita & has al- vinas ex utilitate & facili tolerantia juxta. Se, 4, 24pb. 27, zeítimare convenit, & licet non fint optimze notze ,. praeftat tamer eas converiüenti potius. viétus ratione , vitando: po- tulenta- fermentefcentia , inebriativa ,'& in fpecie. quavis. | actus "t 6 : - 16. ^ Olfervoatio 1T, — sao M a&u frigida , conjundtis fimul fpumidam Lumorum tur- geícentiam & orgaímum refraenantibus, nitrofis, (de quo- rum ufu polychretto in puerperiis etiam veriflima fcrip(ffe in Opufc. phbyf^ Chym. med, M. Martio Illuftr. STAHLIUM , - expertus re&or, ) abforbentibus item & fpafinos folidorum demulcentibus cum prudenti expectatione tolerare , quam easdem .direde fiftentibus , &' pofiive adítringentibus , prout paílim vulgus medicanzium facere.folet , cum fune- fto plerumque eventu, curare & fupprimere. —Fugienti fane hofti.& hic, prout in artis militaris praeceptis «traditur , argenteum.pontem íternere confulüus eít , quam omnem eidem intercludere fugam .: Medicus certe plus proficit nihil, quam £aale agendo;,..& dum prodeffe nequit , cavere falem debetne noceat. . ^ ^^ ^ CAMS pice .... €um itaque hac fit Naturae methodus, qua& omnis fherapiz 2itificialis norma & cynofura efie debet, maxime hinc conveniens eít , in.fuppreflionibus lochiorum , alvi- nas potiffimum refpicere excretiones , ventremque potius prudenti cum moderatione, vitando omnia draftica, lenio- ' ribus folutivis follicitare, quam fortioribus .& volatilibus emmenagogis non fruítra faltem , fed aegrorum etiam. cum pernicie invita fcilicet natura , quidquam moliri... Ex hoc fundamento non laudare faltem, fed iterata etiam doCtus experientia conimendare poffum ,.prudentem in.lochio- rum, tam prafentibus, quam & pertimefcendis vitiis Pilu- larum Becheriano - Stahlianarum ufum : Hae enim partim fibras uteri & vafotum vi fua , propter Extraeta: amara fcili- cet, tonica, roborando, partim humoribus lentefcentibus perteimperata refinofo « gümmnatofa facilem conciliando permeabilitatem lochialis-tluxus non moderantur faltem , fed & in ordinem fecuriflime reducunt , dumque viam hu- moribus per alvum fimul fterriunt, unde etiam .nonnun- quam ilium iünoxic | & falutariter folvunt ; quasvis gite ' ad Haemorrbagia penis periodica, — 17 ad fuperiora metaítafes , jun&tis praecipue febrilem exacíftua- tionem contemperantibus , optime pracavent : immo, quamvis etiam non femper , nec in inítanti eaedem fuppref- fa revocent Lochia, ( quod enim de illis non absque figura rhetorica ja&ari folet , quafi menfes & Lochia in fua habe- rent poteftate, illud inter eredezda medica, ut HAR V JEI phrafin meam faciam , merito refertur, ) pericula tamen Puerperii noxasque inde facile emergentes feliciter praeca- yene brevioremque & fimul tutiorem morbo decurfuim &onciliant. | : OBZSERE ATIO Ill. Dn. D. JOANN, ADAMI RAYMANNI | DE | Hazmorrhagia penis periodica. E Nter haemorrhagias periodicas , quas Natura ftatis inter- | dum temporum viciffitudinibus falutariter molitur & erficit, non poftremum fibi vindicari locum haemor- rhoides & mictum cruentum , vel tyrunculis etiam Medi- cinse notiffimum eft : effe vero ex harum cenfu quoque bamorrbagiam penis quamquam folertiores itidem fi non la- teat Artis Magiftros , non eft tamen aeque obvium. Con- tigit mihi hanc nuper in Viro peregrino, ex Tyrolia oriun- do, obfervafle , qui pro more fuse gentis nundinatorem peripatcücum: agens , mercesque fuas bajulando venum ditferre adfolens, ad mercatum hujus loci annuum & folen-- nem, fuis cum fociis, quadragenario majof, cum compa- ruiffet, emanente fibi familiari haemorrHoidum fluxu , 8lo- ridiflimum L4 eo non quidem mi&turiendo reddebat, fed eundem indolenter tenui, eaque interdiu aeque ac no- £u perenni fcaturigine emicare, & per penem propullu- - Aida Med. Pol. F1, € -. ^ lare — 7 : - I ew i Obfervatio IH - lare animadvertebat. — Neglexit autem, malo huic ftatim. facere medicinam , bene ícilieet memor , quod ante an- - num circiter parem paucorum dierum haemorrhagiam in- noxiam habuerit, cum autem eundem plus ultra incre. befcere cerneret, metuque majoris for(itan fucceffurce noxe angeretur , medicam tandem implorare voluit Open 0008503 iti gr - — A Incderat vero in Medicum , qui difcrimen a&ivas in- ter & paffivas haemorrhagias nullum effe.ratus , praemiffa Venzeíectione revulforia, auxiliis diverfis haemoftaticis, non neglectis urethrae quoque fyringationibus, cito eidem , ct- fi incaffüum, mederi fatagebat. Inanem ergo medentis ef- fe operam per trium hebdomnadarum decurfum , ' dum ager experiretur, conclamatum de fua effe falute, feque mediis verfari in undis perfuafus, ut manum naufrago absque mo- "*a, nec enim fibi ad aegrotandum füpereffe etiam. cum fabro PLATONIS ingeminans, porrigerem, anxius rogat, QrecaturÀmmo urget. —— | : | . Mirabar prima fronte, nondum mihi in praxi vifum adfe&tum, dubiusque de eventu pendebat animus ; fed poftquam fatto examine originem & caufam ejusdem inti- mius perfpexiffem , facile convincebar, procul abeffe tam *fonticum, quale fibi eger imminere metuebat , pericu- dum, prafertim dum ornnis adionum, (fi pallorem vul- tus, viriumque aliquem languorum excepero, ) intemera- &a perítaret integritas , trànquille proinde eundem effe juffi animo, 'datisque,pulveribus, nonnullis tonico - antifpafti- Cis , & praefc:ipto Decocto Equiféti & Millefoli , fcaturigi- nem hanc cruoris paucos intra dies ex voto fuppreffi, aut, ne fucum faciam , .perperamque Arti, quod naturae fuit , winlicem , ficque laudem curationis aucupari. velie , qui 1aorbus medentum fére epidemicus eft , videar, ipfa potius «onfumita jam bumocrum pieonexia fponte exaruit & rs p - De bemorrbapia penis periodica, 19 antra t atÀ fübftitit. - Poftquam ergo ex integro cum fanitate in gra- tiam rediiffet, patrie & nobis fimul fupremum dixit vale , hilarisque ad fuos remigravit lares ; male interim priori fuo precabatur Medico, non quod fanitatem prompte non re- duxerit, quam potius, quod ipfum argento , cujus femper potiorem, quam falutis , curam & rationem habere folitus erat, emunxerit. ^ Abiturientis vero firmavi in ulteriora pericula animum , auGorque fui, ut reítitante parco hae- morrhoidali fluxu, nifi in idem rurfus vertente anno difcri- men venire velit, vel VenzefeGtionibus vicariis, vel hirudi- nibus fibi confulat , quid poftea contigerit, cum abhinc non amplius nobis vifus fit, prorfus ignoro. Sanguinem fundere folita ora venarum ani, fi fuppref- fa fuerint, fa&a humorum ad venas vefice palindrome , degenerare in haemorrhoides veficee , fanguinisque inter- - dum miétu folvi, do&e inter alios, pro more fuo, ex Ve- terum , propriaque HELW'IGIUS .Zphemer. INat. Cur, Dec, III. Ann. X. obf, 119. demonítrat. experientia ,. fuccedere autem metaftafin in penis etiam quandoque hamorrha- giam, cur difputari debeat, non video : Poffibilitatem fa- ne a priori vicinia loci, & opportunitatem vaforum com- munio , dum ab hypogaítrica vena & haemorrhoidalis ex- terna & ipfius penis originem ducit , evidenter probat, omnem autem a pofteriori dubitationem experientia Illuftr. HOFEMANNI Med. Syflem. Tom, IV. Part, 2. Sect. 1. Cap. 6. & quem pro tefte vocat , Sza/part van der WZEL , tollit, Vidit infuper fimilem penis cruentationem HANN /EUS Ephem. Nat, Cur. Dec, 1H. nn. I1. Obf. 215. quae poft feíqui horam eadem, qua proruperat, ne leviíTimi quidem triítio- ris cujusdam fymptomatis reli&to veftigio, ceflàvit indolen- tia, analogam autem prorfus fere huic noftrae obfervationi hiftoriam induftriae popularis quondam & amici, dum vive- ret, noítri, GENSELII didis: , quam, cui volupe eft, ! 2 uan c 20 Olfervatio IP. in £pbem. Cent, III. Obf, s 1. velegere licet ,. immo nec olim, ficut quidem non fatis peritis videri poflet; admodum ra- ram hanc fuiffe penis haemorrhagiam , vel ex eo confiden- ter hariolari licet, quod COELIUS AURELIANUS, fec&tae Methodicae fcriptor vetuftiffimus, ( GALENO enim fi non prior, certe coaevus fuit,) pro fua, qua fuitin concinnan- da morborum: hiftoria z«p,G«s , difcriminis ab aliis partium confinium haemorrhagiis. in 7r, de morb. chronic. Lib. V. cap, 4. has dederit notas , quod fcilicet jugis ac intercapedina- ta, fic fanguinis puri emiffio, hoc eft, fanguis paucus, fin- cerus , absque commixtione urinz , fine intermiffione , ' non mingendo, per vices redditur , fed involuntarie conti- nuo profiuit. | | Xd ( Eperiefo Erfordiam transmiffe d, 12. Junii 1739.) | O'BSERF ATIO IF. -Dn. D. JOANN. HERMANN. FURSTENAU, Hamorrhoides coecz internz exul- | | ceratae. ; : W 71r generofus $0. annorum, temperamenti cholerico- V melancholici, cujus diuturnam valetudinem füb 5«- merrboidum vefíca elogio alibi delineavi, thermis Aquis- egranenfibus anno fuperiore interne & externe methodice ufurpatis, notabile, quoad dira, quibuscum ha&enus con- fli&atus eft, fymptomata , dyfuriam nempe, tenesmum , miéum cruentum , levamen expertus eft; ita tamen , ut nifus quidam fpafmodicus veficam verfus in ipfo paftu , & adfumto vix uno alteroque jufculi cochleari , aut cyato pri- mo vini, aut cerevifia , calido , an frigido, perinde eft, | | dugiücsiae qu iid i. dE De Hoiorrboidibus cocis internis exulceratis, d vix deglutito, aliquam diu notatus nondum prorfus remit- teret. — Circa aequino&ium autumnale anni proxime elapfi Venzefe&tionem ha&tenus in pede adminiftratam, in brachio . celebrari curavit. — M. Februario & Martio arini praeteriti haemorrhoides, quarum ha&tenus non nifi molimina , coe- cas quippe, albasque pluries expertus eft; nunc primum apertas ; & per plufculos dies ex ordine fluentes , cum in- figni fymptomatum fere omnium , nondum plane ceffan- tium, fed fubinde repullulantium, levamine vidit. ^ Circa aequinoctium. vernum Venaefettionem iterum in brachio admifit, & M. Aprili, Majo Junioque mediocriter degit ; medicamentorum certe ufu impune caruit. XM. Julio au- tem incommoda quaedam in abdomine & inteftino reco perfentifcens , clylteren domefticum ex aqua ; f. late , fur- furibusque triticeis ; addito dissitis & reparum oleo, ad- mifit ; fed Chirurgus in adplicatione ejus obftaculumquod- dam offendens, vix dimidiam clyfmatis partem injecit, qua brevi iterum excreta , notabilis fimul fanguinis finceri Copia profufa fuit. —Repetitus poftridie clyfteris ufus non parum equidem materiae feculentze & faniofze eduxit 5 fed tertio - iterum die adplicatüs aliquarndiu intus fubftitit , & horripi- lationem aegroto induxit , cum aeftu & anxietate praecor- dialialterantem. —— Adiuit fimul perpétuus ad vomendum egerendumque conatus, quin & alvus prater voluntatem contenta, accedente vel leviflimo ftimulo, reddidit, & ir; natbus perpetuus mador , fa&a brevi poft oculari infpe- &ione, una cum rubore inflammatorio ; & veficulis fero acri plenis itidemque madidis , obfervabatur, quarum una, fa&a mediante fpecillo exploratione, in ulcus fatis profun-. dum & finuofum terminata eft , metumque fiftulae ani fe- cit, qui tamen repetito ; eoque follicite inftituto examine, manu ftiloque Chirurgi fa&o, & nulla cum inteftino te&to connexione reperta iploque ulcere ad confolidationem pro- C peran- 22. duos: Obfervatio F.- ES perante , brevi evanuit. — Inteftinum vero rectum digito Chirurgi tactum haud exiguam quantitatem materiae puru- lenta profudit , quin &: concrementa carnea & membra- - nacea in notabili copia, cum & fine faecibus alvinis prodie- ruünt. Cumque omniain vado effe viderentur, prolapfus ani ufque perfeverans , & haemorrhoides coeca in orificio ani, paulifper inverífo , denío agmine propullulantes inflam-- mata , hinc exulcerata , ac dyfuria denuo moleíta , mul- tum in medendo negotii facefferunt , quae tamen omnia lege artis & topicis magis blandis, ex Ungu. de Linar. addi- to Sacch. Saturni & Camphora momento, itemque Ol. ovor. Mell. Rofar. injetionibus ex decocto Scord. Mille-- fol. c. Elixir. P. P. &c. quam acrioribus, quae urgebat Chi- rurgus, v. g. Ungu. /Egypt. fufco. Fel. W. & non fine noxa vix tentatis, tractata, & ut par eít, mundificata , priftinam ;. fanitatem segro brevi promittere videntur, febre praefértim . lenta, fiti, ciborum faftidio, vigiliis , aliisque fymptomati- bus hactenus moleftis, convenientium ufu remediorum fe- re in totum fublatis, 2 | v purs OBSERF 4TIO FF. Dn. D. JOAN. HERMANN, FURSTENAU. Ulcus ani apoftematodes cum variis | fymptomatibus., " WE Lceris inteftini re&i, perinaei & vicinarum partium lze- M ta triftiaque jam olim alia occafione notavi exempla, 7?" qualia plura ab aliis hattenus, meque ipfo funt ob- fervata, ut fere in fufpicionem venerim, aeri per plufculos. non dies, non feptimanas , fed menfes conftanter ficco & plerumque fimul horrido, qualis priori dimidio anni elapfi paffim. notatus fuit, ià plethorics , fucculentis, toe | Inois y x N Ulcus ani apoflematodes cum variis fymptomatibus ars rhoidariis, vel vitio dieetee , inprimis otiofae & vinolentz., ad mala ejusmodi difpoíitis, illa in acceptis effe referenda. Idem hoc vir juvenis quidam fuo amplius exemplo confir- mare videtur, fiquidem is in coelibatu haGenus non adeo €afto vivens, ad crapulam ufque interdum vino indulgens, de variis ha&tenus fymptomatibus conqueftus eft : Modo enim difficultatem in reddenda urina caufátus ; haud ob- fcure fimul Gonorrhoeze benignze, a Chirurgo tra&tatze ad- effe reliquias , confeffüs eft ; modo vero & prz reliquis ventriculi in digerendis cibis debilitatem accufavit , nuper quoque miram faporis depravationem , '& brevi poft plena- riam guftu res fapidas non tantum, fed & tactu objecta di- fcernendi impotentiam, rariffimo exemplo expertus, blan- dioris vero emetici ufu, additis paucis .ftomachicis., :tonicis & nervinis, ab utroque moleftiflimo fymptomate brevi li- beratus eft. Sub ipíis novi anni aufpiciis , preevio infigni in dieta errore, adfumta nempe .mulftele pifcis nimia quanti- tate, & vino ejusque fpiritu ultra modum fuperingettis., dolore & pruritu, cumoreque in ano «corripitur, cum alvi duritie , & (triis fanguineis 1n indufio:corifpicuis. — Vocatus & de his certior factus, mox eorum recordatus fum, «quae celeberr. WERLHOPFIUS Obf. de Febr. p. 1296. 4n not. :de heemorrhoidum && feminalis excretionis :corifernifione fatis adpofite monuit. Et ad alvum-quidem referandam cumfa- lis Sedlicen(is unciam dimidiam eodem die fruftra :adfum- fiffet; potiunculum :catharticam Sydenhamii., ex Manna, YTamarindis , fol. fenn.'& Rhabarb. :conítantem eodem . & fequ. tempore. nec fine effe&u commendavi , non 'omiílis Clyfteribus, ac.praterea infufa theeformia /& .Effent. :Scor- dii, Millefol. Pimpinell. aib. Cafcarill. &c. 'nec :non:pulve- res falino- digeftivos exhibui, :non'omitfis topicis emollien- tibus: facculorum. & Cataplafmatum forma lege artis.adpli- «atis. Sed poftquam eger (ingulis horis pomexidianis ms dan- | d, x | Obfervatio Fk languore & febricula lenta adficeretur, rupto tandem fpon- te abfceffu, & notabilem copiam puris laudabilis fundente, omnia fere fymptomata fponte evanuere. Eo deinde lege artis tractato & diligenter a Chirurgo injeCtionum ope mun- dificato remediisque fupra enumeratis adfidue coritinuatis , ac regimine fimul congruo adhibito , ager fenfim cum va- letudine in gratiam redit. : OBERE 4T10 F1. Dn. D.JOAN.HEAMANN., FüRSTENAU, Adfe&us ructuofus fpafmodicus, Phthifeos verae pulmonalis fpecie incedens. - | - "T uvenis 20. fere annorum, ex utroque parente ad Phthi- ] fin proclivis, torofus ipfe atque robufítus, praviis va- 4) riis dietee erroribus in aére , cibo , pctu , motu & quiete, ipfifque animi pathemaribus admiffis , languere coepit, & tuíli primum ficca, mox humida, cum «dolo- ribus laterum fub & fupra hypochondria atque anxieta- tibus praecordialibus laborare. | Hifce fapor oris peregri- nus , & ruGus inprimis frequentes & fonori, fimiliaque primae digeftionis leefze fenfim junguntur fymptomata ,1m- petu modo majore , modo minore molefta, & taedium tanto majus parantia, quo minus levamen a varii gene- ris auxiliis , ledulo ufurpatis ,adfulgeret. Et emetica qui- dem , blandeque laxantia plane ferre non potuit, angu- ftiis praecordialibus & | doloribusvariis inde auctis. A ve- nafe&tione diu abhorruit, nec nifi coa&tus illam tandem, neque fine fructu, admifit. Reliqua auxilia , pettoralia nempe temperata fimilisque indolis carminativa, tempe- . rantia abforbentia , falina, varia infuforum theeformium. Eflentiarum ; pulverum , pilularum & potionum forma ] : | EUM per X Adfelus ru&uof.fpafm., Pbtbi[.-ver.pulm.fpecie inced. 25. per notabile temporis fpatium fruítia iunt ufurpari vifa. Quo ipfo & metus versé Phthifeos tanto magis au&tus eft, quod fimul innotefceret id,qu od ab eegro ha&enus aut non obfervatum, aut ftudio diifimulatum fuit , haemoptyfin nempe, femel atque iterum adfuiffe, & reliquis frmpto-- matibus poftea moleítis anfam forte dediffe. Crudiates tamen nidorofz & fimiles ru&us manifefto pracfentes , cum: adpetitus viriumque aliquali conftantia, animum meden- tis inancipiti haerentem, fubinde confirmarunt , hifce in- primis malis, convenienti auxiliorum ufu obviam ut iret. Serum ergo la&Gis Aprili menfe & acidule Driburgenfes Majo adulto methodice ufurpata, non parum quidem le- vaminis attulerunt, & diluendo viam medela ftraverunt, illius vero gloriam, D. O. M. confiliis benedicente, pul- veribus abforbentibus & tensperantibus nitrofis , cum citri, aurantiorum , cinnamgomi aut Cafcarillae cortice , vel & Cinnabari , aliisque neryinis & roborantibus mixtis , fa- lique cathartico per. vices interpofito , tribuere nulli du- bitamus , utpote quibus & infultus dolorifico - Spafmodi- cus, erroribus dietae contra&dus , & parum ab epilepti- €o diftin&us,fublatus,zegerque excreto tandem a fale catharti- co muco vifcido, in globuli formam compaGo , priftinae alacritati, viriumque roborireftitutus eft. Scholion, ... Quot & quantis tzediis ru&us medentum animos implicent, illi demum norunt, quibus ejusmodi mala hy- (tericis inprimis , hypochondriacis, fpafmodicis , aliifque fymptomatibus complicata, unquam curanda , obtigere. Cum tuíli vero, hasmoptyfi indeque metuenda — Phthifi rarius eosdem alere videas commercium , idque a motu fanguinis in praecordiis & per venam portae impedito indeque |. prima turbata digeftione; & accedente digetae vitio , flatibus ^ gia Mu, PP. D hinc B Olfervatio PI. hinc generatis reputendunm videtur. His Vero principiis fundamenti loco pofitis , non alia ; quam praedicta eligen- da. videbatur medendi methodus. quani & optatus confir- navit eventus. Pluribus hanc in rem confuli merentur Hluftr. b. m.IWEDELZI Diff. de Kad», 4. 0. GOELICKE Diff. de morbo rutfuofo Hippocratis, & Illuftr. b. m. S224EL4E Dit. de Flatuentia, | og * o LEE IE | | OBSERFATIO FIL - js. 4 Du. D. JOAN. HERMANN, FüRSTENAU, Mercurius dulcis loco Mercurir vitz — | JEXpetFatus..«. «dons vines uid: mercuri? dulcis , S mercurii vite nomine veniat , | & quomodo alter ab altero differat, & qua ratione €. quilibet parandus fit, res eft in. chemicis notiffima,, fatisque conftat, utrumque toto coelo ab. invicem differre & mercuriunr vite nihil minüs quam mercurialem origi- nem agnofcere , hanc vero adpellationem ipfi per abufuni tantum, ignorantia forum; ex faniorum. fententia Chemi- corum , inditam fuiffe. Ideoque referre juvabit, quid sihi circa hanc rem obfervare licuerit. Accidit enim ,in Cinnabari antimonii lege artis paranda occupato ,. ut bu- tyro antimonii f£. q. colle&o, igneque hinc ad eliciendam €innabarim auGQo, vitrum. butyro recipiendo dicatum , - quod angulofum forte erat, loco rotundi adfumtum , ne- que mature fatis amotum. eo, qui ignis dirigendi curan fufceperat, avocato, cum impetu & bombo quafi fonoro: frangeretur, cumque eo omne butyrum ; fimriul & omnis fpes mercurH vitae inde parandi profunderetur. Labore autem reliquo deinceps continuato ,. & retorta fequenti mane, polt refrigerationem exemta , praeter Cinnabarim, " xg vu Asia ^in ; i 15. 14 hey AMercurius dulcis loco Mercurii vite impetratus. o7 in collo.ejus confpicuam , in extremitate ejus colli notabi- lis albi cujusdam concreti quantitas confpicua fuit, quae initio quidem mercurii vite , fponte forfan ex butyro coa- gulato concreti , fufpicionem fecit ; fratto vero vitro vera mercurii dulcis & cryftallina. facies indolesqueadparuit, qui & fapore & effeGu laxante & refolvente neutiquam emeti- €o , exhibitus , omnem dubii fufpicionem abítulit. Scholion. IIzodd o£ov, fi. quod aliud , prima videbitur fronte, hoc quidquid eft obfervationis ; enim vero pluribus id rerum peritis chemicarum in farmilari fermone relatum , & zxenigmatis loco propofitum memiai, quorum tamen nemo vel divinare veras rei gefce circumftantias , vel hariolari valuit, quid aetiologiae loco adíerendum veniat. Mirari vero definet, igo noverit, Cinnabarim antimonii, quae & ipfa nihil eft alind, quam mercurius antimonii fulphure . &in&us, eoque ipfo certa ratione dulcificatus , h. 1l. ad men- sem ST HLII Mat, med. p, 114. ex parte una antimonii & 4quatuor mercurii fublimati partibus confectam effe ; quo fa&um fine dubio eft , ut, copia minori fulphuris tingentis prafente.pars ejus non tincta ex vinculis totius maffze , ignis opeliberata in roftro retortae cryftallorum albicantiuma forma adfixa fuerit.Omnis vero ut tollatur aequivocatio,mercurium vitze;feu ejus potius elementa in cafu praefenti perdita effe;pa- tet,illius queinlocum mercurium dulcemimpetratum, adeo- que experimentum non facileimitandum conftituere. Quod candem ipfam mercurii vite profapiam attinet, illa quidem non mercurialis, fed antimonialis , unanimi intelligentium confenfu, adferitur. Quodíi tamen rem propius intueri placeat, non pratermittendum videtur id , quod in viro . : nobili, harum rerum apprime perito, ante plufculos an- pos;initinere forte dubii loco propofitum memini, anti- f" D 2 monium. 28 Olffervoatio lI E mud -onium nempe duplici cum conftet fubftantia , fulphurea - .& regulina, haec vero cum & mercuialis, nec inepte, ad- pellari foleat, nihil forfan impediet , quo minus butyrum antimonii, quod nemo pro fulphurea antimonii fubftantia venditabit, & ejusdem produ&a , ipfumque adeo vitae mer- «urium reguline , & hoc intuitu mercurialis effe profapice adürmernus licéat. 1H MA. à OBSERFATIO VIII. Dn, D. JOAN, HERMANN. FüRSTENAU, Febris biliofa , cum peflimz | notz fym- ptomatibus, feliciter decurrens. T ebrium acutarum non orsnino certas effe praedi&tio- I] nes, neque, ad falutem , neque ad mortem, tum HLIPPOCK ATIS effato conftat , tum plures inter alios fuoconürmat exemplo vir $8. annorum , qui diu caufarius, ^ & tutfi humida, no&tu inprimis molefta , cum ciborum faftidio, vigiliis, fiti matutina & fimilibus frmptomatibus non fine Phthifeos metu , adfliétus , praeteritam hiemem varias inter eerumnas domefticas & lites forenfes, a quibus - .. abhorret , indeque obortas frequentes iracundize, quam plerumque fuppretfit ,occafiones, tranfegerat, fed & animi, - ut fperabat , exhilarandi caufa, frequentius , quam alias con- fueverat, liquorum ardentium abufui indulferat. Ad- | propinquante vere anni praeteriti, tuíIi ultra modum mole- ftae congrua opponere remedia confultum duxit, laffitudine ^c & ciborum faftidio fere omnigeno impulfus. Hifce vero vix deguítatis , mox notabile fymptomatum emnium leva- . men & tuífis decrementum expertus, fed brevi in prifti- —. mamrelapfusimbecillitatem,& ha&enus plerumque 200;cd 21e, . fubito clinicus factus, à diarrhoea. inprimis perpetua vexa- j ML tu55 "ud - Febris biliofa cumpe[fime not fymptom felicit.decur.og — tus, fufpicionem Phthifeos ha&enus dubiam confirmare vifus eít , dum au&a fenfim virium proftratione , acceden- te quoque fopore gravi & mentis quadam veluti emótio- ne,quin & alvi & urinzein voluntariaexcretione, extrema ex- pe&arentur, pulfuintereaimbecilli; tremulo & convulfivo Anterdum , urina vero per totum morbi decurfum parum a fana abludente , cum nubecula ,animadverfis. | Pofteaquaim vero aeger ultra tres feptimanas cum graviffimo hoc morbo «onfli&atus erat, diarrhoea per magnam hiemis partém mo- leíta fenfim remittere ejusque in locum copiofum urinae - profluvium;crifeos loco fuccedere ,2egerque praeter omnem fpem ac expectationem vires atque adpetitum fenfim re- cuperare coepit, quibus tandem confirmatis cuni valetu- dine in gratiam rediit. Hic certe, finon; omnem & folam ; potiorem faltem 4v:0:pzreíac fiaturae adfuiffe energiafi; in- telligentibus conftat, neque vero aliami, quam a riatura monítratam , fequi viam; confultunr duxit, qui curam -zegroti habuit, Medicus. Is enim vero inter initia morbi, Jpecacuanhe radicem jufta dofi exhibére rieutiquam dubi- tavit ; quantumnis autem: aliquot. & blandi quidem vomi- tus pone fequerentur, non tamen diarrhoéa, ut folet, inde vel tantillum remifit, quin per totum fíuorbi decurfurn maxima copia,nec minori vehementia ürgeret, Hac vero durante , folis plerumque potiunculis temperantibus, ab- fergentibus & roborantibus nervinis, ac inprimis cinabari- mis , additis pauciffimis tonicis; eft pugnatum nullis vel ad- ftingentibus ; vel expe&orantibus in ufum vocatis, cum A& tuilis & diarrhóea fenfim: remitterent , aegerque a mor- bo graviffimo furgens, diaetam la&team fponte fua eli- vidt i indeque fenfim iterum adolefcendo, omnem atro- phia ipfiusque Phthifeos metum fibi aliisque adimeret. : DJ 089. - »- h. / E. Sia Aoits] Olfervatio 1X. wo PODBIERFATIO IX s ms Dn. D. JOAN. HERMANN FüRSTENAU, Abfcellus circa genua. Rujusmodi abfceffus frequentius tanto in praxi occur- Hi runt, quanto rarius eorum apud fcriptores Medicos c & Chirurgicos fitmentio. Etfolent plerumquefelici terminari fucceflu 5 modo peritum Chirurgum & fequacem offendant aegrotum , fed diuturniorem paulo moram in. cu- rando poítulare, cujus quidem ratio difficultatis ex partium fitureputendavidetur. Nam & mufculusre&us & vaftusin- ternus & vaftus externus , & crureus in unum communem & robuftumtendinem definunt;qui primo rotulam amplexus, eamque deinde fupergreffus , inferirur offis tibiae princi- pio; eidemque ligamentiloco inferyit. Hic vero ille ipfe lo- cus eft, rotula inquam, feu patella, circa quam purulenta illa materia in mufculorum praedictorum interftitiis, qua- libet ex caufa harens, aut colle&ta, confluit, exitimque quarit, & vel fponte fua , vel accedente artis opera inve- ni. Puellam vidi plufculos ante annos. que absque cau- fa manifefta, nifi quod frequentem .genuum ad fellam ad- fri&um, petulantibus puellis. puerisque familiarem , per- miferint adítantes , abíeffüm circa genu diu geffit aper- tum ; Haclege artis aliquam diu internis externisque me- diis tra&ata, abfceffu vero ad confolidationem properante in empiricorum manus delapía, & variam inde fortunam ex- perta, virgo nunc adultà eundem abfceffüm apertum & ultra tría luftra fonticuli naturalis vices gerentem alit. Prae- ter hanc tres novi virgines adultas modo cum , modo fitie menfiun vitio, hoc malo, absque caufa fere manifefta, nifi quod fpina forfan infixa, aut foris illapfa accufari com- muniter foleat, aliquamdiu adfliias , & brevi ume per E, YA | ana- - —— Adfceffus circa senua; ! 4X fanatas, inque cura praeter congruum internoruni proie diorum, multum oinnino inje&ionibus ex decoCtis vuinera- ris, aniafis& putredinirefiftentibus , vulgo balfamicis dictis, Myrrha & Succini tin&urae , Elixirio Pro N balfama: Peruviano, ipfique aqua phagedoenice tribuendum effe de- preheridi. Nuper vero Juvenis viginti aliquot annorum , opilionis focius noxiorum abundantia humorum fcatens y & praeter fpiriami forte infixam nüllani allegare caufam oc-. cafiorialem valens, fimili malo tentatus, & poít varia reme- dia intertia & externa , ipfamque fe&tionem ; ad detegeridos mundaridosque puris cuniculos fub cute delitefcentes; fre- . quenter fadam, multum equidenr tedii Chirürgo & ad- ftantibus peperit, tandem tameri, quatuor menfiuni fpatio: confeGo , fanitati priftinae eft.reftitutus. Morse vero tan — diuturriae caufam. cum rierrio facile augurarr valeret, varii« que diaeta errores fruftra accufari viderentur, relatum for- te eít, aegrum in: medio curatioriis cürfu petulantibüs cor» poris commotionibus, & frequeritibus colluctationibus fubinde indulfiffe, indeque & curationem propri: culpa protraxiffe forte, 8&: malo omni occafionem: dedifle iri notuit. | | CRintelio Erfordiam mif d. 26. Jun, 1739.) | OSBSERFATIO X. Dn. D. JOAN, GEORG. HASENEST;, .Foetus. monfítrofi ex imaginatione detur- ak ad j pati. | | is inter Medicos & Phyficos agitatur , num velfimplici- I ter mechanice , ex ftaminibus ovuli evolvatur vel ab anima ipfa formetur & ítruatur embryo im utero, | Meam ji CE uo Olfervatio. X. Meamequidem jam non facio litem iftam, in hifce autem -3ne convi&tum effe profiteor, nacvos & formationes mon- ftrofas foetus, ex terrore vel imaginatione matris contin- gentes, neutiquam utiice mechanifmo, fed potius animae adfcribi debere. ;Mechanifmus in corpore humano non nifi ad certum ipfi praefixum finem obtinendum operatur. in alienum finem autem agere aut. detorqueri per fe nequit, nec unquam ad figuram foetus fecundum ideam objetto- rum ,ficut fenfibus & anima offeruntur , immutandam eft difpofitus ; quando enim hic errat, confufe faleem errat,& ad. — oblata obje&ta femel formatum foetum, praecipue jam ultimo menfe , mutare quidem poteft, fed eandem obje&ti formam: illiimprimere nequit, ni anima, ex fa&a imprellione ab ob- je&o vifo , illum in fimillimam formam tranfmutet. | » . Metamorphofes ad ideam externorum obje&orum adeo regulares & fecundum omnes circumftantias ,. propor- tiones, &c. fa&c , profet&to non funt effe&us mechanifmi Corporei, fed potius agentis animae rationalis. Obftupefco fane, quando in memoriam mihi revoco cafum fequentem: - Cum Schillingsfürftii apud Hluftriffimum Comitem Hohen- loicum munere Archiatri fungerer , aánno reparata falutis, noftrae aeternae MDCCXXI. miles vagabundus, labiis le-: porinis deformatus ante fores piítoris aulici: mendicabun- da prece ftipem rogabat : uxor piftoris , ultimo menfe gra- xd. illum conípiciens, & obfervatis labiis leporinis perter-- tita, brevi poft fubfequente partu filium peperit, in labio fuperiori duas fiffuras, in ipfam usque maxillam penetrag- £es, & inferiori labio unam, leporinis militis labiis etiam ad dimenfionem usque fimilimas gerentem. — Quis quaefo mechanifmo hanc adeo exa&tam imitationem in. corpore fcetus adfcribet? nonne potius rationi magis confentaneum - £ft, ftatuere , quod anima a praegrefía fortiori imaginatios | ae ^ —ÁÁ€0 De Fetibus mon[lrofis ex imaginatione deturpatis. 23 ne excitata , formam, antea fibi oblatae fimillimam foetui im- preflerit? | Huic obfervationi jungere lubet aliam prorfus novit- fimam : Primo die anni currentis vocabar ad puerperam, quae foetum infelicem mortuum monftrofum obftretricis auxilio exclufit, in quo fingula abdominis vifcera, unacum inteftinis, peculiari membrana pellucidae involuta , extra abdomen quafi in facco propendebant, fa&aque hujus mem- branz, fub partu inopinato , primo exigua, poftmodum vero plenaria apertione, pro exattori inftituenda invefti- gatione , talem monítrabant fitum, qualem 744. Z, Fig. r, €* 2, monítrant, ubi etiam reliquae partes praeter naturam conítitute fimul delineatae adparent. Mater ipfa, duos fu- pra viginti annos nata, primo graviditatis menfe ex volatu vefpertilionum, arborem denfo agmine occupantium, & per - milites exinde diflipatorum , gravi primum terrore percel- lebatur, dein fingulis feptimanis aliquoties Triesdorffium mittebatur, ubi in culina aulica utplurimum commora- batur, in eaque continuo fere corpora volatilium anima- Tium deplumata & exenterata, cum partibus inteftinis ad- huc adnexis, confpexit, ac. tandem iterum proxime ante . partum, lapfu viri ebrii terrore percuffa, infantem hunc; fpseeupus natibus, in lucem edidit , qui acapite ad um- icum ufque figuram perfettam humani foetus monftrabat, hoc unico excepto, quod in dextro latere tam facei, quam thoracis ,, brevior & compreffior adparuerit. | Figure Ime explicatio... | Hec offert infantem dorfo incumbentenmi;sse fimul ad dextrum latus magis inclinantem. 45. Pe&us & hypochondrium , magis , quam in finiftro late- re, depreffa. | asp | b, Funiculus umbilicalis, ex femoris externa parte propen- dens. | Mélor, Med, Pl, VI. E €. C.6, 6, | ^s c.c, Ventriculus, inteftina & vifcera infimi ventris. pro-- apfa. : pa: d. E ados e. e. Hepar. . ! | f. Femur ex fede naturali fua diftortum. tk s». i Pesimediusqu aiabmaicin s wonü: oidp n. qim b. Pes infimus. "erii cn - —— 4.i. i, Cutis fatis quidem firma, admodum tamen extenfa. qua mediante femur cum pede connexum & contractum. inftar. alae deplumatee galli. Indici ,. vel. ale vefpertilionis,, adparebat. | bsiiadiasiicinrn ER I | oos oig. Hde defcriptio: | . .. Hac oftendit infantem lateri dextro,; abdomen ver- . fus,impofitum. diei itti. a da 4. Digitus pedis fextus inverfus. ' - ^^ b. Pedisinhmimetatarfus. — — — i e.c, Pes medius. - d.d.4, Femuur. ^— CM c A e, e. e. Caro fpongiofa, fuperiori femoris parti fuperftru&ta — mates repraffentans. ^^ 7 [2x2 25 diti f 9b. FP f. f. f. Cutis extenfa, ficut in Zi. 7, Litt. 7. à; 5. jatit notata Cote pISUdA au r1 Cv vlgdl ceni d BtA-u. Fus " 11] - ». " &. Foramen in externa femoris parte, loco orificii ani, ex .. quo faeces prodierant , unde ope fiphonis inteftina infla- . IMDOCDQUnE . 7 d VE ev pops! | l1, 1. Cutis corrugata,. coloris fubtefci & in altera regione — albi, parumper diftin&ta , fcrotum: fimulans. , | », Mentüla incifione praedictae . cutis corrugatae demum. in confpe&kunr veniens, 4. 4.10227 204 0e erereT p cepa di | 2 ( Onoldo INorimbergan niffa rii "s SENA -* onili q.. d. 23.]u0,1739.) 717.— ei RN PE P "7 ó *- owe 6-2 K ] ig à v.n » » MRCNGEGT à O BÁER- E i 59* hl | ' wv" » " aT E 4 Obfervatio XI... De puella pilofa. 25 (ttam ret ano IB HP ap M T, est ame ees Mme An usn Cen nn VE eoo 4 QBSREF ATIO: XI. | iin Dn. D.. JOAN. HARTMANN. DEGNERI , - *' Hiftoria puellz pilofz.- ilii: preefidiario Vefalienfi, fub cohorte Domini 4e M Finck (tipendia merenti ; anno. MDCCXXXII. fecun- do ante. bacchanalia die nata eft in pago Bez , ter- ritorii Hammonenfis, fana formofaque (teftantibus multis in- - Colis vicinisque, filia, quae ad tertiumusqueaetatis annum co- loremin facie pallidum, habitumque corporis gracilem mon- Ítrabat, ac parum infuper cibi & potulentorum capiebat, unde parentes , brevi poft fubfequuturum morbum atrophi- cum metuentes, vitam ejus haud diuturnam fore fibi prae- fagiebant. Aft, tranfa&to circiter tertio ifto anno, fames fi- : tisque fenfim fenfimque redierunt, & eodem tempore. ftriam, in dorfo adparentem , ac cervicenates verfus excur-: rentem, pilofamque trattu temporis evadentem ,. obferva-. runt agnati & confanguinei, quz fucceffive magis magisque fe fe expandebat, ut tandem totum etiam dorfum una cum abdomine omnibusque extremitatibus ad digitos usque pilis plenarie te&a & obfita adparuerint, — Hirfutum illud inte- gumentum fücceílive accreícendo pullique equini cutim jam. quafi repraefentando ,; plures etiam folito: in, pedum ma- nuumque: digitis monftravit crines, hique omnes forma & colore fimide comis quoad maximam partem adfimilaban- tur ; pudenda. autem plane nigris , & fubaxillaria loca ru- fis tegebantur pilis ; ad inftar virginis. duodeviginti , vel triginta annorum ; frons defuper adeo denfis longisque fuperciliis ,, ficuti in homine viginti annorum, fuperbiebat, capilli denique, ad pedes fere usque extenfi , longitudi- ne ulnam unam cum tribus ejus quadrantibus aequa- bant. In mento proinde ac genis , maxime verfus POR * , 56 — Olfevatio XI. fubcrifpi pilifemiorbem quafi defcribentes, minimumque di- gitum tranfverfum fere quoad longitudinem excedentes, confpiciebantur , una cum barba in cute quadantenus deli- tefcente. Calvaria quoque magnitudine pene duo alia hu- jus aetatis exfuperabat capita , ac genae colore coccineo per- fuf» fufflatzeque, inítar buccarum, cernebantur, tota vero externa corporis fuperficies Cingarorum cuti afperitate co- loreque fimillima erat, quemadmodum facies ratione mag- nitudinis pumilionem triginta annorum referebat : aft. mamme, earumque papille iis faltem , quas decem vel duodecim annorum puella gerere folet , pares erant, cum e contrario in. dorfo & utrisque fcapulis fat magnus tumor, duos circiter pugnos magnitudine exaequans , totusque pin- guedine intus repletus , offenderetur. ^ Ceterum fano valebat ingenio mentisque dotibus fatis egregiis , in effundendis etiam precibus alios, natuma- jores, corrigebat infantes, fi forfitan minus re&e quando- que orarent; vox. ei erat gravis atque virilis, aft, peregri- norum in prafentia vix quidquam loquebatur ; gula in- füper revera implacabilis erat; fiquidem quolibet die tres ad minimum haurire poterat cerevifia cantharos, hinc etiam (quod absque veritatis preejudicio adfeverari poteft ;) centum ad minimum ponderabatlibras ultimistemporibus,quae moles in incedendo velambulandoaliquam ipfi moleftiam creabat , atque dubio procul ir caufa fuit,quod aliquando infaufto cafu interram prolaberetur ;inde primum de corrinuis doloribus in dorfo conquerebatur,quibus refpiratio brevis atque diffici- lis faperveniebat,quae tandem,elapfo abhinc quáadrimeftri cir- citer fpatio, mortem ipfamaccelerabat. Interimhocunicum adhuc reftat adjiciendum , quod intra anni dimidium tota cutis undique ita pilofa reddita fuerit; quodque mater, cae- teroquin fana & honefta, nequaquam recordari potuerit , fe durante gravkditatis tempore unquam terrore aliquo gra- | VIOri ?De puella pilofa, | $7 viori perculfam fuiffe , aut Simiam vidiffe, vel de quocun- que alio pilofo animali , quod forfitan oculis fuis tunc tem- poris obvenerit, fingularem quandam aut firmiorem im- . preffionem & imaginationem fibi formaffe. ( [Nowiomago Erfordiam miffa d, 7. Jul 1739.) ; Scholion. | . . Notatu maxime digna huic Obfervationi cogitationes aliquas, ad aetiologiam mirandi & copiofiffimi illius pro- ventus pilorum potiílimum fpe&antes, fübjungere, ipfam- que fimilibus aliis exemplis illüftrare ac confirmare jam jam decreveram , cum inopinato deprelienderem , idem hoc negotii jam fufcepiffe & feliciter peregifIe Dn. Joas. Jacob. Schilling , in Relationibus bebdomadartis politico - literariis Duis- burgenfibus, Num. XXV H. 4£nn. 1737. occafione adducti & deícripti ibidem haud adeo vulgaris hujus cafus. — Minime ergo injufte me fa&urum arbitratus fum, fi ea, quae germa- nico idiomate ibidem declarata proftarit in latinum transla- ta heic loci repetam, inprimis cum quoad caüfam ipfam ad- modum probabilem, eandem cum Clariff. illo Viro fenten- tiam foveam, utpote quam fequentibus profert: — ^ Perquam diverfz forme admodumque varia fpeciei efle ita dicta monftra , nemineni fere late: Hoc tamen non obftante fingula illa in quatuo*r claffes cómmodiffime redigi poffunt , dum nempe alia 4efeczw» hujus vel illius partis, tam internae , quam externae , alia exceffum & p. n. multiplicationem membrorum ; alia in iis fígzram & fitum prorfus izfolitam monftrant ; alia denique refpe&u certarum corporis fui partium bumana forma deflituta , certisque bru- zis fimilia deprehenduntur. Praeterea etiam interdum con- &ngit, ut qui plane perfe&i & absque ullo quodam vitio in E 3 lucem Obfervatio Xi, lucem editi funt, variis tamen cafibus , in príma aeque ;. ac adultiori aetate deformentur ac monftrofi reddantur, cu- iusmodi exemplum inter alia. quoque puella ifta pilofa, fu- perius defcripta, praebet, de cujus tamen extraordinariis accidentibus antequam mentem noftram declarabimus , opere pretium fore judicamus, ut obfervationes quasdam, de variis fimilium monftrofarum deformationum ipetiebus & caufis, praemittamus, 13* Md C ÉteÁ a Quod ergo primo jam olim in mundo extiterint ho- mines, quoad externum corporis habitum ita deturpati , per fe jam fatis conftat, pluribusque exemplis facile demon- ftrari & confirmari poteft. Sic enim de Efayo facra teftan- tur litterae , Genef. X XP. 25, quod refus totus ex viloff cen- foris inflarfuerit. — Deinde etiam. mentionem facit puellae cujusdam THOMAS FIENUS , 4e viribus imaginat. p. 224. qua tota hirfuta fetisque quafi obfita in lucem prodit, quo- fiiam mater ejus tempore imprzegnationis imaginem S. Jo- hannis Baptifte, veíte ex camelinis pilis conte&a induti , qua non procul ale&o fufpenía erat, nimis attentis oculis confideraverat. Pariter quoque Nicolai IIT. Romani Pon-- tificis confobrina, fimilem foetum propterea enixa fuiffe fer- tur , quoniam urfum in armis gentilitiis depictum frequen- tius intueri ejusque effigiem menti fortius impreflam tene- re fuevit , prout fufius hoc refert CAMERARIUS , Zurzr, [*bceffo. Cent. L cap. ye. Porro etiam CASP. PEUCERUS Comment. de Divinat, pag. 329. adíeverat, fe fimilia monftra, urforum ad inftar per dorfum undique hirfuta , fzepius vie diffe. Non minus quoque in Z£zzal. med, phyf, Wratislavienf- Tentam, X1I. M. un. Claff. IP. Zfrtic. X. p. 72. mentio fit puellae cujusdam Ann. MDCCXIX. in Lufatia fuperiori na- tz , cujus facies teta crinita, feu pilis denfis ex bens fla- | , yefcen- De puella pilofa. 29 vefcentibus te&a fuit. (€) | Confer. pluribus FORTUN. LI- " CETUS, Zr. de Monflris Lib. HI. cap. 4$... SCHOTTUS 7» Phyf. curiofa, pag. 601. & BORELLUS Obfervat. med. pby, Cent, ZU 4 ees die sprióncixxX Kiwhs Vos .... Quod vexo etiam fecundo fimilis: moriftrofa deforma- tio habitus corporisin adultis, ex variis aliis caufis, & qui- dem: potiffirnum vitze genere horrido ,. afperiori ,. fordido &. quafi beftiali,, produci & oriri queat , id pariter per expe- rientiam abunde iiie Ex facris iterum conftat , quod Re- gi Nabucliodonofori, poftquam: ex. bominibus depulfus ,. bey- bas more boum comedit , ejusque corpus celefli vore tinflam fuiz, tandilp pili ut' aquilis plume, d ungues ut alitibus ncreverint, Similem fere hiftoriam quoque refert Berzb. Conaer in Evan- grl. Medici pag. 133. dc puero fylvatico, decem circiter ani- nos nato , qui adfpedu horridus , & pas birfutus. Anno MDCXCIV. in nemoribus, . ad Lithuaniae & Ruflize confi- nia fitis, a verantibus Sylvicolis captus fuit inter gregem urforum , nihilque. cum homine comimune habebat ,. prae- ter externam corporis figüram, de quo id cireo fufpicio erat, quod ( ficuti ibidem locorum faepiffime contingere folet, ) in aetate infantili a laCtante urfa captatus ,, ad urfile delatus, & inter urfulos, tamquam inter germanos fraterculos., materno quodam. amore porredus uberibus , nutritus fuer it. ps Proinde quoque conftat, quod menfiim fuppreffio in: foeminis fimilem deformationem externi habitus quandoque inducere queat, id quod vel unico HIPPOCRATIS teftimo- nio ;. Zpidem. Lib. V1. Se. VIL. p. $23. Edit. Linden, fuffi- cienter corroDborari potcft , cujus verba ,. verfione latina hiec 0 NE TEC a Y ORIS QURE TAL id (*). De puella trienni, elegantis formz , totoque corpore hirfu.. ta & barbata, vid. ZACUTUS Lsfitanus , Prax. med, admir, Lib. HI, Obferw. 91. ( 4o Obfervatio XI. funt : Zfbderis Phatufa , Pytbee uxor , priore quidem tempore fecunda erat ; cum. autem maritus ipfius in exilium abiffet , menfes multo tempore fuppre[ff funt; poffea dolores C vubwres ad articulos oborti (unt. — Fac autem.ubi contigiffent , c corpus wi- rile fatum efl, Qr birfata penitus evafit , € barbam produxit, € vox ajhera facta efl. —.Et cum mos omnia tente[femus , qua ad menfes detrabendos conferre "vifa ejfent , non prodierunt, fed mor- £ua eff, cum pon ita multo tempore poflea vixiffet, — Idem boc contigit etiam INamy[ie , Gorgippi uxori , in Dl bafó, — Pariter etiam refert JOH. RHODIUS Ob/ervat, med. Cent, 111. Obf. 40. Patavii vifam fuiffe Ann. MDCXXVII. muliere ea- politanam, quinquaginta annorum , cui decimo fext$ hinc menfe deficiente fluxu menftruo , barba erupit nigra, den- & mamma, moderate magnitudinis, fatis hirfutae erant. Hinc etiam non omni prorfus fundamento defítituitur fufpi- cio, quod feemelle, virili hocce ornamento condecorata, ( quarum complura exempla hinc inde in Obfervatorum li- bris occurrunt, ) diuturpiori menfium fuppreflione antea la- boraverint, & exinde ad extraordinariam talem pilorum erapeorieim difpofitze fuerint. — Has inter dubio procul po* tiflimum eminuit Auguftana illa mulier barbata & hirfuta , Barbara Urslerin dia, quae, prout SEGERUS in £pbemer:d, Academ. noftrae Decur, /. nn. LX. Obferv, p s. refert , per totum corpus ipfamque faciem pilis crifpis , flavefcentibus .& inftar lànz molliflimis obfita erat , barbam infuper ale- bat prolixam , cingulum contingentem , nec non cirrhos longiores fimiliter flavefcentes, ex auribus propendentes , monttrabat. (*) ipe Quod (99 Referri etiam huc meretur non folum mulier ifta barbata i | annorum jo. quam CASP. a REIES i» Cawp. Elyf. jucund. : ] | cm 4. -—— ———— Hifloria puelle pilofe, aM ^55 Quod ergo nunc ad. pilofam in füpra addutta obferva- tione defcriptam attinet puellam, prorfus equidem impotli- bile non effet ,' quod imenfium quoque fuppreffio eidem ratione, ficuti in adultioribus foemellis , caufam peculiaris ejusmodi deformationis habitus corporis conftituerit, fiqui- dem, licet omnino rarius ante decimum quartum aetatis annum erumpere foleant menítrua, nequaquam tamen de- ficiunt, fed quandoque ad minimum occurrunt exempla puellarum, tertio, quarto, quinto, ottavo & nono a nati- vitate anno regularem & ordinatum menítruum fluxum per-. peffarum , qualia inprimis extant in. TULPII. Obfervat. | med, Lib. 1I. cap. 36, pag. 242. & V ALLISNERII Opere fifico -.-me- diche Tom. 11, fol, 79. .— Aft, fi circumítantias omnes in hi- ftoria recenfitas attentiori mente debitoque cum judicio pon- deramus, aliam facile , eamque probabiliorem & reliquis omnibus pravalentem , absque ullo miraculi augmento , fuppeditare poflumus caufam. ^ Contingit nempe , quod fub cute quandoque fingularis quidam tumor cyfíticus, ma- teria quadam pingui, intermixtis fimul pilorum fafciculis , refertus , formetur , quem Medici Zberomatis titulo in- fignire, ftulti autem & ftupidi plebeji communiter adfecti- bus per Zzcanztationem magicam produGis accenferi folent. Ejusmodi perquam notabilis obfervatio occurrit in. ZZfforia Zlcadem, Reg. Pariftenf. Scientiar, nno 1729, pag. $79. quam Argentoratenfis quidam Medicus cum Dn. MORAND com:- "Actor. Med. Fol, FI, Eu muni- quaflion, p. 712. fe vidiffe & ab ea intellexiffe refert, quod nunquam menítruas experta fuerit purgationes, nec mam- mas tumefactas habuerit ; fed & virgo Dresdenfis Anno MDCCXXXI. demortua , cujus mentionem facit Dn. MI. CHAELIS in 44&is »offris phyf. med. Volum, III, Obferv. 127. quod in utroque menti latere barbam fatis denfam, ex pilis - inftar maffze nivez albis, tresque pollices longitudine zquan. — fibus, conítantem , babuerit. M N Wo s. Y t : | Obfervatio XL municavit..: Erat nempe in ditta: hac urbe foemina, cui duc: tales tumores. , poft. perpeíffum graviorem & chronicum: . tnorbum in abdomine eruperunt , ex quorum uno , fa&a: apertione chirurgica, primo eximia quantitas materie fpif- - fe & pinguis prodiit, menítruoque poftmodum fpatio etiam: «rines fimul in'confpedtum veniebant , & ita ad mortem ufque indefinenter continuabant. . Inftituta. dein fedione anatomica, in abdomine detegebantur alii duo. confimiles: tumores, pilis prorfus repleti, quorum quidam ulnze dimi- dium longitudine excedebant. ^ Similium quoque. exem- plorum. biga occurrit in celeberr. MALPIGHH per. poff- bum. pag. 127. ne dicam de iis, quae a RUYSCHIOS:, $za/- parto van der. N/IEL , aliisque fide dignis Auctoribus con- fignata proftant, fatisque. exatte docent, quod potiffimum in & ex pinguedine generentur & producantur pili... Ad- modum ergo probabile & veritati confentaneum videtur , quod morbus: puellae iftius pilofze unam eandemque origi- J nem. cum Atheromate agnoverit , ita quidem., ut.pili , in. artibus. corporis. pinguioribus a fuperabundante, nutritio Mag NOR . per poros cutis tenellae tandem. proru- perint, inprimis cum Íaepe nominatus iíte infans non fío- jum admodum. craffus. obefusque. fuerit , fed. etiam. ipfe morbus pilaris cum: tumore quodam per dorfum excurrente ;. qualis etiam fatis.infignis in utraque fcapula deprehendeba- tur, initium fuum: fumferit , quae. fingulee. circumftantiae €um fuppeditata jam explicatione & eflentialibus qualitatibus: Atheromatis exquifite confpirant.. s | i: (A.E. BUCHNERUS. má De fotu exompbalodeo puerili, 43 | ^07 COBSERE ATIO. XII. - Dn. D. JOAN. JACOBI RITTERI jun. | DE Foctu exomphalodzxo puerili, Epiftola anatomica ad celeberr. virum , ALB. HALLER, Med. D. & in Georg. Auguíta , qua Goettingae floret, Anatom.Botan. & Chirurg. P. P. O. Reg. Soc. Svec. Sodalem., & Auguftiff. Regis GEORGII I. Bath. Archiatrum. | WR yAtere Vir Clariff. ut Adnotata in fe&ionem hujus fce- E tusintegra Tibi períribam, cui quidem interfuitti, fed - negotiorum copia diítrattus , illam ad finem mecum perducere nequivifti, reliqua perficienda adnotandaque mi- bi contulit, mentem Tuam circa ea Te aperturum polli- citus. (*) | « Foetus ille legitimo thoro in lucem edebatur d. V. Ja- nuar. MDCCXXXVI. mortuus ; quem mater octo ante die- - bus partus perfenfit vivum : Cum enim hzc feptimo gravi- ditatis menfe curru veheretur, ob concuífionem ventris nimiam improvifa corripiebatur doloribus , quos in curru ipfo fequebatur partus fatis facilis ; bene fe dein gerente matre. SOAM nd E PERUE UE i NBC NOU ARCU dui, (*) Hzc Obfervatio jam füb VII, Januar. MDCCXXXVILI. con- — fcripta, & in forma epiftolze ad Celeb. Hallerum , tum temporis Biblieth, Bernenf. Przfectum, data fuit, ad quam etiam re- fpondit fimili epiftolari forma ; fed ob itinera mea acade- mica inexarata Jacuit, — Interea Celeb, Ha/er»s Goettingam vocatus fuit ; fpero tamen nihilominus L. B. haud ingratam ejus promulgationem fore, novitatis quamquam pretiu qon habeat, &A. Obfervatio. XII..— Examinandus. ad. me. deferebatur eo , quo in lucem. edebatur. die ,. mortuus, foetus. 5 . qui erat pro temporis ra- tione fatis magnus 5 in toto corpore nil praeternaturale oc- currebat ,. nifi in fuperficie. abdominis faccus pugni magni- tüdine , totum. abdomen obtegens , fefeque a crifta Ilei ; ' fymphiíi. oifium pubis: ad. primas. ufque coftas veras exten- dens/g erar autem pertenuis & transparens , ita ut circum- volutiones inteftinorum. facile confpicerentur 5 triplici invo- lucro: conftans ,. pinguedine nempe, muículis abdominis & Peritonzeo.. . Hepar, Ventriculum, adnexumque lienem, nec non. humoris atro.- bruni unciam circiter unam continens. .,; Apertura, per quam. vifcera erant egreffi , erat cl- ipic figure. y incipiebat à cartilagine Xiphioidei ; '& oc- cupabat totámr urribilicalem.regionem. ^ Longitudo ejus a cartilagine modo: di&a ad.regionem pubis. 17. poll. latitudo vero.ir regione: umbilicali I. poll. erat 5; jun&ura hujus fac: t pi? 6 ci cum apertura abdominis callunr albefcentem. efformavit. Ex ejus. parte: inferiore: dextra ,. funiculus umbilicalis promie nebat, venam urfiBilicalem ,, cum. unica faltem arteria con- tinens, quod rarius obfervatur. Diameter ejus paulo mi- nor adparebat diametro venae umbilicalis: Haecarteria fine ulla divifione oriebatur e dextra iliaca ,. ita ut ramus videre- tur arteria iliacae quae etiam: ad. veficam & pelvim dimitte- . batramulos. " i | : Ir modo: di&o. funiculo arteria &: vena umbilicalis eommuni. membrana: obvoluta: ad abdomen: ferebantur ; vena. vero:cumr illud: intraret ,. ab. arteria difcedens, angu- lium cum: ea: conftituebat acutum; vergebat inde deorfum 5 & per fiffüran magnam: Hepatis ,. fubftantiam ejus intrabat, &uncoque' vena porte. hepatic. more folito jungebatur. Ir» toto reliquo: vaforum: fyftemate: nil. praeternaturale oc- ^ currebat: Misc varient Mos "^ Hepar erat cante molis: ut 5. partes: facci occuparet ;. "fub- — - Defetu exompbalodeo puerili, A5. fubítantia ejus. tota parenchymatofa & friabilis 5 inje&io per venam umbilicalem facta omnia ejus vafa penetravit. In duos lobos illud erat divifum , dextrum nempe & fini- ftrum 5 in párte inferiore lobi finitri erat transverfus lo- bus parvus, feu potius fubftantia finiftri prolongatio , fac- co firmiter adhaerens, longitudinis 4. poll... Omnes vero, facco ligamentis fuis adnexi... Hepatis fitus: plane inverfus; fuperficies inferior, quae in ftatu naturali. concava: eft & in- equalis, in noftro erat anterior & fatis aequalis: ; fuperficies in corporibus folitae ftru&turee anterior & fuperior; heic erat - poftica & inferior, & veficula fellea ,. bile turgens, fingula- ris figurae ; ad latus ejus utrumque duae.in hepate fiffurae transverfales exiguae... 70. di nol ratius M . ,Remotis. paulifper inteítinis ; ventriculus: adparebat juftze maágnitudinis , meconium- contiriens: 5. vafa: gaftrica: cum coronariis eleganter fe. confpectii offerebant... :r: ti Lien. transverfim: adhaerebat: ar&illime: ventriculo & duodeno, figurae!vero erat pytriformis: 5: fuperficies fuperior Jxalde convexa. ; extremitas dextra;: quae ventriculo incum- bebat , acuminata 5. inferior &c finiftra femicircularis ; -colo- ris atro - brunni, uti liquor ,. quí ex: aperto effluxerat facco. Inteftina reliqua nihil: obfervatu' dignum: offerebant 5 fed nullum & ne minimum quidem: Omenti veftigium nec in Ventriculi fundo ,/ nec duodeno aut Liene cerni dabatur ; Nonne abfzntia omenti ejus: ufum dubium reddit ? Ab hu- jus facci membrana interna: ad duodenum , ventriculum & vicinum colon ligamentum: validum', abibat ,. modo: dicta inteftina fuftnens.. Aperto thorace, glandula thymus ad- parebat foto minor 5.in collo glandülae thyroideze duae di- ttin&kze aderant: 5. id. quod contra: Tabulas EUSTACHII 25. d* 26. & Clariff. HEISTERI Zratcf. fecil. de Glandulis S. 38 y. pugnare videtur. — j ii : (07 Quamquam hic cafus: non omnium rariffimus, ( men- ja F3 tionem: 46 — Oljfrvaío XI. — Seed m o EU £ionem enim fimilis facit Stalpare van der WIEL y part. prior. Centur, 11, Obferv. 33. p. m. 363. foetus exomphalodaei , fed non adeo ingentis ; fola enim dilatatio funiculi umbilicalis, & non defectus mufculorum abdominalium aut. hiatus in linea alba regionis umbilicalis erat, ut in noftro cafu, ubi funiculus minime dilatatus exiftebàt ; fimilem etiam foetum in Theatro anatomico Argentinenfi inter multa egregie prae- parata, in fpiritu vini adfervatum vidi, cujus interiora, quia integer, infpicere non licuit.) praítat tamem eos ad- notare, ne inumerita raritate nos in admivationem rapiant , fed ut iis adfuefcamus, & illimitatam poteftatem Creatoris varia figurae homines creandi admiremur, ficque figuram ordinariam non abfolute neceffariam, fed arbitrariam remur. ALBERTI HALLERI- d» P. P. O, ad Epiftolam anatomicam Clariffimi JOAN. JAC. RITTERL. : | Med.D. - en denn . Refponfio. N92 vulgarem mortis caufam, in nupero foetu, quem ^" Tecum fecui, fane deteximus. Otium non füppetit, ul d ut L| De fotu exompbalodeo puerili. 47 ut parallelos cafus inveítigare liceat per fcripta variorum, Similis tamen occurrit obfervatio RUYSCHII,. qui in fre- - quentifima urbe, ipfe diligentiflimus: ,. plures ad mortem vias primus. detexit. — Obfervatione enim in Centuria nu- mero LXXII. tradit hiftoriam foetus vivi & maturi, in quo vifcera abdominis: tégumentis nuda. motum periítalticum ,, egregio certe experimento ,. demonfítraverunt oculis. [n fequente LXXIII. eadem vifcera. folo peritonaeo obte&a vi- dit ,. vita aliquamdiu fuperftite. | Non. recedit obfervatio AMYANDI, Philo. Tranfact. Ne. 422. cujus figurae refpon- det nofter foetus. idis P ti "m Adeone validum robur mufculorum aborninis. ma- terni, ut compreffo foetus tenero. ventre elidere potuerint per hiatum umbilicalem conterita vifcera. Quare qui tanta valeant mufculi, ad concot&tionem , diítributionem alimen- ü,&chyliiter, patens auxilium conferent ; ungues pili- ue foetus 200. dierum jam. perfeGdi fuerunt. — Arteriam um- Éilicalem unicam vifam , id rarumomnino. Eratautem fe- guinem foetus arteriofüm vi Pulmonum non compiügi , uare & arteriasgrequirere venie magis aequales, quam in adulto ? Adulti enim fanguis arteriofus eodem. volumine haud. paulo plus:materia continet, mihique perpetuo vifum, arterias foetus majorem rationem habere ad venas, quam in prove&ta atate. Plane ergo demonfítrata efficacia. pul- monis in: compingendo fanguine primum prodita a BOER- HAAVIO , quem: clanculum: imitati funt Galli. — Veficula: fellea peculiari figura fuit, 8c fundo quafi bicorni ; Meco- nium in ventriculo, rarumi. Potuit autem eadem violen- tia, qua abdomen tenelli. effregit , retro egifíe materienx inteftinorum 5. pylori. enim clauftrum debile ,, & valvula imperfecta :: arguit id. frequens in ventriculo bilis; | | Omentum . vi. illa , que mufculos abdominis: pueris Fi 49 i: Olfervatio XIII. A3 laceravit, deftru&um fuiffe vitetur , uti non raroin tabidis & hydropicis fere nullum vidi. Contrario plane modo Ba- fileze, in tabido acalcis itu, Omentum convolutum pueri- li capiti zequale, carnofum & cavernofis fiftulis perfoffum, deprehendi. — le e - A Ligamentum duodeni, frequens, fed hic amplius & robuftius. Annon firmitati adeo neceffariee pylori & duo- deni profpiciatur hoc ligamento, ne a flatibus ciborumque Copia paffim vagentur, eludantque vim. fepti & mufculo- - rum abdominis. Thyroidearum admodum varia figura ; frequentiffime vidi Iftmum Euftachianum, aliquando vero, - ficuti & hic, deficere obfervavi, Supereít,ut Te, ad urgen- dos porro labores promptum, prius excitem magis ; fper- nedi&a eorum, qui quod ipfi ignorant , alios non ignora- re dolent, «Crede jnihis qui anatomica , 1 botanica Me- . dicum perfpexiffe nolunt, alios accufando , fe excufant. Tu vero perge & ad veri cognitionem perge per natura viam. Placita aliorum , nonnifi ad opinionem ducunt. Vale. Da- bam Berne die 31. Januar. MDCCXXXVI. — OBSERFATIO XII. — Dn. D. JOAN. JACOBI RITTERI jun. . ilr de Essa ig Patellite minimo & cucullato, cucullo bre- eue yifimb;: ccc onmpap UEeES " apilus a Clariff LANGIO plane miffüs, a .Cel. IB SCHEUCHZERO autem Zánter rariffimos recenfitus , nec tamen in ftratis lapidum figuratorum Ei occurrit . unquam, fed in Birfa flumine , cujus- figura extat Specim. - Lib. Helvet, fie, 69. defcriptio vero in ZZ/for, mat. Helv. T, Patellite minimo 89 cucullato cucullobrev'fimo. 40 JI, 5.288. meo non conveniens. Primus me litteris , fe- eundus le&ione Operum fuormm hoc edocuit. — In defcri- ptione celeberr. SCHEUCHZERUS specim.Lith. Helv. 1, e, p. 4$. dubitat, an lapis ejus ad patellas referendus fit? meum autem cum Patellismaximis convenire , .defcriptionem cum analogo marino collaturusfacie judicabit. — — - Lapillus conftat argilla coerulea indurata. Diameter ejus "poll. 1. Paris. bafis. elliptica, ad circulum adpropin- quat. . Ad altitudinem lin. Y. fupra bafin fenfim fenfimque . in fattigium - elevatur. Apex obtufus, in medio pofitus, papillee ad inftar, Stria fpiralis unica ab apice femiconvo- lutione ad oram bafeos. exccurrit albicans, pulverulenta 5 reliquiae conchae, feu analogi ipfius. Adeft & operculum five pars concava Zig. 4. Patellites ipfe , feu pars convexa Fig. 3. Tab. 1. arCte fefe excipientes. Stria albicans in utra- que parte confpicua. Patellites nofter laevis, SCHEUCH- ZERI ftriatus. Superficies convexa .quam maxime cum fuperficie interna Patellee smarinze , quae ad manus eít, congruit, delineata a RUMPHIO .£mébeiz, Rar. Tab. XL, — — Alium Patellitem absque operculo poílideo 5 haud diffimilem PazeZe Rumpbii l. c. Lit. M. abfconditur uterque inter Conchitas leves & (triatas ; & haud aliter , nifi diffra- &is malleo, detegendus. | | | Inventi funtin monte ad pagum Belp , duabus à Ber- na leucis diftantem , Conchitarum ftriatorüm , levium , Pe&initum, Oftreorum , Turbinitarum , Cochlitarum ter- reftrium uberrimo ítrato , fupra Bersam ultra 300. pedes Paris. elevato :.Parallelum horizonti , altitudinis feu craf- fitiéi IO. ped. Paris. Lapides tánta quantitate ibi inveniun- turfigurad, utarte quafi feorfim argillae coeruleze intrufos diceres. Strato huic incumbit aliud ex lapide arenario duro , ejusdem fere altitudinis, fed albicantis-coloris. Stra- | uMila Med, Fol. F1, 6G to 5o c v "Olferoatio XI. -— to ex arena fluviarili , gryfea, margze coeruleze intermixta de- cidua, 4. ped. craffitiei , impofitum noftrum 5 unumquod- que ab altero diftin&tunx & feparatum materia diverfi co- | loris. i doit | Montem iftum a flu&ibus diluvii univerfalis ortum fuiffe, arguit variorum ftratorum. ejus fitus: parallelus ho- rizonti ;. Ítrati conchiferi altitudo ,. differentia miateriz (tra- torum ; gravitas fpecifica mmaterig& varia. Initium ejus ab oriente , & progreífus occidenteni verfus , ubi prope pagum montis quafi exabrupto fit finis inplanum terminatus, an- | gulum re&um cum montis facie verfus occafum efficiens, exhauíti undze impetus fignum & termínus. | ^ ^ .. Miror, quomodo iíte mons celeberr. SCHEUCHZE- RO, reliquiarum diluvianarum alias rufpatori diligentitfi- mo ac feliciffimo, Bernam. pluries transmigranti ignotus- manferit, faltem ad annum MDCCXVIII. quo ultimus To- mus Hiftor. Nat. Helu. prodit ? malo tamen credere , Illi poftmodum eum: innotuiffe, & in Opere mihi adhuc in- cognito defcriptum fuiffe quam imminuti feruoris in per- quirenda Hiftor. naturali Helvetiae accufare tantum virum optime de Hiftoria illa meritum, utpote Cujus exemplo & fcriptis omnia inlac fcentiadebeo. —— | it . OBSERF AT10 XIF. | Dn. D. JOAN. JACOBI RITTERI jun, Empyema lethale cum fectione cadaveris, - Juvenis 24. annorum , ftaturz procera, colli longioris , temperamenti fanguinei, Menfe Majo MDCCXXXVII. Pleuritide vera corripiebatur ex caufa ipfi incognita, - diutius, quam par erat, durante. Reconvalefcens perfen- fit dolorem gravativum in .dextro latere ; cum tuffi ficca & ut - Empyema letbale cum fetionecadzveris. — gp. - difficili in latere finiftro decubitu ; qua fymptomata vero non impediebant, quo minus laboribus rufticis imcumbe- ret. Anni fpatio dolor gravativus augebatur, exfurgebat . in latere finiftro , fupra. coftam o&Cavam veram, tumor, absque inflammatione, tattu dolens ; refpiratio | difficilis reddebatur , & fputum purulentum albicans prodi- bat. Ordinatur A. MDCCXXXVIII. ufus la&tis vaccini, nullum vero levamen attulit, fed potius morbum exacer- bavit. In Nofocomium noftrum menfe Novembre ejus- dem anni delatus, varia deco&ta adhibita fuerunt, fed in- caffum 5 exacerbata femper fymptomata 5 orta febris len-: ta, adpetitu tamen integro permanente ; alvus refpondens; refpiratio difficilis; fingulis ternis diebus exfpuebat mate- riam purulentam, foetidam , reliquis. duobus intermediis nihi rejiciebat; quo magis exfpuebat, eo majus levamen in pe&ore fentiebat ; decubitus füpinus impoffibilis , obim- minentem fuffocationem & intolerabilem oppreffionem , erat; videns, nullos remedia fequi effe&us, operationem: efflagitabat, quam fpe felicis eventus , aegroti animi corpo- risque viribus integris, fufcepi d. 25. Jan. ann. curr Aper- tura inter fextam & feptimam coftam veram , fub fcapula incipiendo a fupremi dorfi cofta , fatta fuit ; ipfo opera- tionis die nulla, fequente vero die materiae albze,feu puris bo- nee note libra circiter femis effluebat, cum fubfequente levamine , decubitu fupino, refpiratione faciliori, tuffi & excreatione ceffantibus, febre mitiore. Inje&tum primis diebus decottum hordei fimplex, additum dein Millefolium & Scordium. Intus propinatum decoGum pectorale & vulnerarium;detergendi & confolidandi fcopoquo mox puro, moxcum lacte remixto , paucis ante mortem exceptis die- bus, ufus fuit continuo. Materia primis diebus nullum fed pau- latim fpirabat cadaverofum odorem. Die 2$. Febr. pedes antumefcebant; ordinatum fuit C vaccinum , quo per A cag iil 2 dies or clc " 5 Ni Nu M s Li N ME ui ! Ne LEE E t , - , 1 : A BR hec Olfenintio VIE, ei dies ufus,fed ob moleftiam ftomachi füfpendere eum opor- tebat ; febrisd. 24. augebatur,jun&is circa vefperam hor- roribus , refpiratione difficili ; carriem bubulam , qua avi- de & fine moleftia hucusque vefcebatur , amplius perferre non potuit ; materia quovis die femper in eadem quantita- te effluebàt , ita , ut proventum ejus miratus fuerim. , us- que ad 28. diem, quo materia quantitate diminuebatur ,. fimulque craffior evafit- Inje&io deco&i liordei camTin&ura Myrrhae amarorem oris contraxit, unde dein de ea abfti- nui Die I. Martii anxietates praecordiorum auCtz ,. pedes tumefati 5 adpetitus dejetdtus , proftratio virium fumma inftantem nuntiavere mortem , quae die 4. Martii hujus annt áccidit.Se&ioCadaveris obtulit fequentiamemorabilia: Aperto pe&ore adparuitlobus pulmonis finifter totusfere confumtus; cavitaspectoriseadem ad partem dimidiam materia repleta 5 ofcula vaforum lobi aperta; in interítitiis mufculorum: inter- coftalium $.6.7. coftae verae, ex cavationes;coftaeipfae cariofze;. pleura'erofa &' confumta. Dexter pulmonis lobus inte- ger, niger, tuberceulis adfperfus induratis ; cavitas peGtoris: eadem lympha repleta fübflava; vafa bronchialia indurata 5 omentum ferenullum ; glandule mefaraice induratee omnes ; Pancreas folito durius. In reliquis ventris infi- mi vifceribus nil prasternaturale aderat ; in cavitate Pelvis^ urina copiofa, integra exiftente vefica. Faca diffeGione cerebri, ventriculi anteriores multa colluvie ferofa ; carnet A coloris, replcti erant, ut & cavitas formicis, An confen- fus ventriculorum cerebri cum pectore? Plexus choroideus: multis hydatidibus refertus, & fanguine tin&us erat ; in. elandula pineali lapillos inveni duos , granum mihi fupe- rantes magnitudine, quos inter rariora mea adfervo exhi- benda demonfítranda omnibus: ; an harmonia indurati Pul- monis & tiberculorum ejus cum lapidefcente. glandula: pi- neali? Caterum necia ventriculoteruo & quarto, nec re--— - liquis k! vu UN s Exatle analyfeos Cafaurm Clinieor. nece[fitas &y ufu, ga liquis Cerebri partibus quidquam , nifi fubftantia ejus du- tiufcula , adfectionemaptiffima , notanda fuere. e - " (Berna Evfordiam mife — d. 19. Jul, 1739. A | LobeleIA oo MEDICINE CLINIC/E n - . peranalyin —— | t CASUUM CLINICORUM, ad habitum morborum generalem dogrmatico- experimentalem directam ; ! 4 i oblata Academiize Leopoldino - Carolina Natura Curioforum | à - ^ D. JOANNE SAMUEL CARL, - Sereniff, ac Potentiff, Regis Daniae Archiatro, - - . di&eque Academie ASCLEPIODORO. —"um fcientice naturalis aequi eeftimatores, inumo pru - ., dentes cenfores, ad indaginem rerum intimiorem per- "—— veniendi hiftoricam phaenomenorünmy notitiam inter prima requifita merito ponenda judicant ; hinc fane nemo rei gnarus ibit inficias , hoc defideratum in evolutione fcien- tifica oeconomiae vitalis, inprimis autem morbida ( fatta: non fenfu crudo, fed radonali attentione , comparatione & evolutione exa&iori,) funimae neceffitatis effe , dum ex: eircumftantiarum, in morbis occurrentium, effentdaliom & extra effencialium, colledione ac collatione non folüm per - fe aetiologicus a&tionum ac paffiorium. nexus clarius ac. cer- - tius pateífcct, quam ullae fuppofititiae hypothefes , fabülarume naniis.ac tricis fimiliores ,. quam veritatum. evolutionibus , dun. d icd n We : Ew e. T " : 54 Exafe analyfeos. Cafuum Clinicor. vece[fit, &5 ufus, foenerari valebunt, fed etiam inde ex a&uum internorum , tamquam lu&àrum contra exfurgentes & invalefcentes cor- ruptiones dire&ionibus, magis hodegetica manudu&io mi- - nitteriomedicoinnotefcere deprehendetur, quorfum du&tus. therapeuticus dirigi ac cum fynergia interna medica combi- nari debeat. .Etenim monitum Ciceronianum, a myftis Na- turze in perfcrutatione rerum naturaliumin genere hanc ob caufam ita frequenter inculcari folet, quod epera mature dies confirmet, opinionum. vero. commenta deleat, ne hoc hodego pramuniti in variis hypothefium in dies & horas, in mo-- dum morum , veftimentorum, geíftaum, confuetudinum, &c. variantium , cum & a phantafize ludicris irretiri ac ob- nubilari nos patiamur, & ita infummum detrimentum dela- bamur, negligendo fa&a natura, fingendo phaenomena fa&i, ficque declinando ab omni via ret, in innumeros er- rorum labyrinthos delabamur. (Quamobrem fcrutatores cconomiz vitalis, maxime illi, qui auxiliatricem manum defe&ibus-mature porrigere volunt ac debent , id potiffi- mum fibi femper curae cordique habuere, ut oeconomiam totam vitalitatis, tum integrae, tum labefaGatz ,in hiftori- ca folum zxoQeic probe. evolvant, fiquidem nonfolum anti- quitatis monumenta hoc fatis declarant, fed etiam moderni evi revolutiones contra artificiorum ac opinionum com-, menta de novo inculcant, ut ita regiam naturae viam loco phantafia fili iterum inveniamus. —— E. Aft cum hoc obfervandi ftudium , ob immenfas am- bages, in diffufiffimam profunditatem defcendat, nectamen . abyffus penitus attingi & exhauriri queat ; ideo haud iniquo animo ferri debet , fi alii perfcrutatores in ftruGu- r& animalis indole ac habitu ad morbos ; alii in externo- rum efficacia & concurfu ad excitandos morbos ; alii ín ani- mi, aftrorum, rerum non- naturalum ac. remediorum. operatione ; alii denique in aliis fpecialibus obje&is exquifi- bu uus 4 » [] - Exalle analyfeos Cafuum Clinicor, uecefft. 65 ufus, gs tius enucleandis omnem collocant eperam. Eft enim ejus- modi fcientia oeconomize vitalis, in cognofcendo naturali ac praeternaturali corporis ftatu occupata, tantze neceffita- tis ac utilitatis, & ita confequenter etiam tantze profundi- tatis , ut haud unus oculus unaque dies fufficiat pro toto complexu, inprimis ad obtinendum , artis ope, dextrum Ícopum neceffario , debite adprehendendo ;. fed. requiritur , dum dies diem docet, ut animi omnem. nervum imipen- dant , & ita ex mutuo labore, tandem in ampliffimum centri ambitum, qui tamen nil curiofi , vel alieni, admittit, aditus DENN. oou hon ES wg ; de | Quamobrem uti cuivis obfervandi methodo fuus competitlocus , utpote ad unant certitudinis & utilitatis metam ducenti, & unicuique inftrumento ac hodego li- berum exercitium in aCivitatis exercitio eft reliquendum 2 ka & illi eandem libertatis veniam fervant, qui magis inr . fimpliciffimo naturz tramite ordinemipfius , prout morbo fe íe opponere folet, ejusque fpeciales ac individuales re- ceffus folum attendere laborant , ut: ita folam illam a; Vete- ribus jam ele&am viam , determirationum fcilicet & opera- tionumr autocraticarum , attendere, & ad eum minifterii fcopum dirigere queant. : gc re] Haec methodus obfervamdi cumprimis i1 chronicis mor- bis cognofcendis utilis maxime propterea judicatur, quo- niamin acutis lu&a valde aperta ac repentina exiítit , adeo- que omnibus, ctiam uno quafi oculo videntibus ,facile ma- nifefta redditur,& hinc fola expe&atione,raro autem promo- tione;fublevatione multa & excitatione multa ac laboriofa falu- taris ejuseventus accelerari debet ;in chronicis vero materia peccans morbofa eft copiofior & manifeftior, aGivitas elu&ta- toria magis. delaffata, vifcera ac colatoria, tamquam ínftru- menta lu&ae, diuturno ufu deftru&a ; quare tunc artis miniíterium abfolute fere requiritur , ut majori cum diligen- í ta MOI KM - de DA VT SEE uc! [ sr TM E. ME. : FECLMU cuE Cx Clair FE 1 $ e s S, d M qe a E d o T - ; tia ad vias, defectus & difficultates. medicinze ifiternae "at- d * 56 Ex en enalyfeos Cafuum Clinicor tec fita rey ufus. | "M EUM S tendatur, atque ita locus , tempus, modusque. adno- : , tetur ubi commode negotio vitali obftetrices manus por- rigere poffit. 4 | | 1 Intentio haec, chronicos adfeGrus attentius' ac. inti- mius cognofcendi atque in & ad habitum pathologicum ac therapeuticum - deducendi, fuit revera przcipuum obje- &um in Schola medica dida&ico - experimentali , adeoque etiam Societatum & Ácademiarum variarum , ut ita ne- £effaría acutilia femper feligere clariusque demonftrare, at- - que a nudo fpecioforum , curioforum & incertorum titulo liberata, veluti fupelle&ilem | pretiofam] aerario medico pro futuro perpetuo üfu, inferere valeant. essi Quam ob rem, cum Germania hoc mercatura ge: nere prae aliis terris ac regionibus magis abundet ,; merit utique non Zr»4» vel 4«ó;ocagitur , fi nil novi aut alieni profcrendo, fed folum illum fcopum praefixum omni mo; do adjuvando, quiuis fuum doliolum per urbem volutet , ac congerat, quidquid ipfi utile, etiam in fimplicitate fum 1m3,hmnc & inde occurrit, quo doctiores viri epicrifes ta- les leviores in aptiores & perfeQiores deducere, falu- taria evolvere ac colligere ,, manca .vero femovere va- leaf. s ET ina i euet Hic eft fcopus, haec meta , fimpliciffimarum harum obfervatiuncularum , actentaminum , corundemque dogma- ticee evolutionis, quas, ne plane otiofus videar, aliorum. ufui& contemplationi fiftere placuit , cum voluntas pariter . a€ facultas omnis, ad curiofa & fublimia adfcendendi, - ine defidant. OBAER- (0 0 Byhpeafüe 057 — —UOBSERE 4T10- XF. : Dn, D. JOAN. SAMUEL CARL, Hydrops aícites. W 7ir 72. annorum, fanguineo - melancholici tempera- W/ menti; habitus co:poris alias robufti athletici animi quidem attivioris & fenfibilioris, fedati tamen, prout ex moribus adparuit , vitam inter varias corporis & anitni turbas tranfigit, minime vero aularum vitiis diacteticis reli- quisque vite erroribus fuccubuit. Jam per aliquot annos in fenettute vegeta vitae fedentariae negotiisque proceffuum juris curbulentis , immo extero ac fanitati minus faventi Climati fefe expofuit. . Inde elapfo paucorum menfium fpa- tio , cedemate pedum , fomnolentia infolita & refpirandi dif&icukate laborare coepit. Poft folftitium aeftivum fubito di&a haec fymptomata increbefcunt, & | abeunt in plena- riam afcitem. | Abdomen cum pedibus intumefcere pér- gunt. . Refpirandi anguítia augetur : Urina parca lixi- wiofa prodit :. Alvi fucceffus deficit: Pulfus etiam matu- re inaequalis redditur. |./Eger hinc fponte, absque Medici «onfilio;ob plethoram,ad Venaefe&ionem properat, immo ob haemorrhoidum emanfionem etiam hirudinum adplicatio- nem & acidularum ufüm in quxilium vocat. Pro leni laxa- tione folum Pilula polichr. nec non. potiunculze ex Rhab. Fol Senn. & Manna adhibentur. Pro refolutione ac diure- tica excretione promovenda Decocta & jufcula ex Radd. aper. Vincet. Pimpin. alb. Pareir. brav. Elixiria amara & fimilia adfumit, íed nullum remedium tolerabilis erat ener- gi&, quin potius malum feftinante greffu properabat in fphacelum. pedum & febrem inflammatoriam, lethali exitu fefe terminantem. | Se&o cadavere deprehenditur abdomen chore repletum, Hepar ac glandulae meferaicae nigredine "dila Med, P, Pol, PT. | H - dure x i X 5:8 — Olfervitio XP. -— dura corrupte, pulmones itidem nigra: flaccidae & cor- rugatz. . - 5á. .--Epicrifis. ^ Cafus. hic unicus loco paradigmatis fttatus morbi afcitici infervire poteít, ex quo fimul. facile notas clinicas aliis. obfervationibus: pathologico-therapevticis adjicere pof- fumus. - | Iahnast o d [n Quotquot unquam: afciticos obfervare- licuit ,, eorum omnium morbus utplurimum hoc modo fe fe manifeftavit, eorumque ftatus: vifcerum poft mortem ita manibus oculis- que deprehenditur ; id. quod & aliorum: obfervata. teftan- tur per omnem temporum feriem.. Quamobrem ad vifcerum & organorum colatorio- xum. vitalis oeconomia corruptionem ,. quod &' quomodo in ortu ac progreffü ad excitandum: gravem huncce mor- bum: ea: conferat, primarius refpe&tus eft dirigendus. Maxime vero: Hepatis ,. vifíceris tam magni , tam mol- lis & adeo indifpenfabilis. neceffitatis ac. utilitatis , quod & quomo longinquo temporum: tra&u fub vario hümorum abundantium & vitioforum tranfitu ,. tantisque animi tur- bis, ad ejus labefa&ationem omniimpetu tendentibus, tan- dem hoc colatorium ferum biliofum non rite feparare, fed potius in textura teneritudine obítrudionem fcirrhofam ^ füufcipere ac perferre valeat ac debeat, paulo: exa&ius ra- | tio habenda erit. Inde enim abfoluta quafr neceffitate regreffüslymphae | per füa vafa. intra Hepatis fubftantiam. abundantiffime di- . Íperfa: fufflaminatur ,, atque. humor ifte in motu perpendi- culari. füfpenditur ,. immo. ruptis vafis tenuioribus effundi- tur acin partibus inferioribus pedum & abdominis pro ftafi &infequente plenariacorruptione colligitur. : Difficultas: in: conftituendo ordine: caufarum: faepius: 4 Hydrops afcites, - 59 mr Mim A hic jbdngE: , num vifceris labes fit init prima corruptionis humorum, velnum humorum impuritas vifcera contami- net, obruat, infarciat, atque ita inftrüméntorum vitalium ftru&uram corrumpat ac deftruat. "d dior In Hydrope a febribus. corruptis & fuppreffis, (cabiei) cacochymize vel cachexiae retropulfione, fimilibusque caufis Oborto , depravationes fluidarum partium, tandem folida- rum, & organorum vitalium deftru&tiones pott fe trahere folent. Aft plures cafus afciticorum occurrunt, pracipue confiftentis & fenefcentis etatis, in quibus quidem abun- dantie & mixtionis vitia obfervantur , fed qualitatis i im- pura veftigia nulla adparent. Unde magis ex vifcerum diuturno ufu labefactario talis ingruit, maxime vero ex abundantiae ac confiftentize fpiffioris vitio , immo .ex motu perpendiculari tam. fub etate ac vita fedentaria , quam ab animi turbis, magis im- pedito ; hoc parenchyma. glandilofum tandem obítruitur& ejus textura mollis induratur. Prout vero hicftatus , modus ac ordo fiendi in gene- fi afcitica fe fe facile oculis mentis ac corporis cognofcen- dum fitit, ut pateatratio, cur in hanc praecipue «etatem ca- dat & ab hifce certis caufis procatarGicis promoveatur ac fufcitetur ; fic magis ad traCkationis therapeutice epicrifin nunc progredi debemus, ut innotefcat, quid de ordinariis -indicationibus ac indicatis rationis ac — Wei catio fpondeat. | | ^J Anteomnia, cum rhorbus fit etatis corfiftentioris ac fenefcentis , id quam maxime a priori & pofteriori : notaf- H2 dum 6o Pel Obfervatio Xv. dum.& obfervandum.eft, quod, pracfente communiter vi- rium imbecillitate ,. in genere impetus methodi ac medica- &amenta confueta draítica minime conducant , fi vires vitae cadentis jam. deperditas prae- ac immaturo aufu non penitus deftruere velimus. . Haud enim illa excufatio, illaque animi bona intentio, &. mala. inventio hic habetlocum, in gravi cafu tentandum aliquid effe ,. experimentum novum me- thodi ac medicamenti, maxime heroici, effe capeffendum; quoniam morbus 'nihilominus ad mortem vergere foleat. Aft rationalis therapia nom bruto impetu graflatur in vitalem corporis.humáni oeconomiam; aetate ac morbo jam turba-. tam, nec per mortes experimenta captare geftit. — Quodfi. ftatus vitalitatis depravatus medicina in- & externa prorfus. non poteft reparari, tum praeftat,immo natura lex exigit, prognofi vera id: explanare ,. ficque fcientie. integritatem in artis imbecillitate confervare, therapiam. vero ita dirigere. ut fymptomata nulla-violenta temerarie excitenturmorbus- que ceteroquin infanabilis.ad minimum. placide ad mortem. decurrat. Haec. animadverfio- praefcindit: conatina. ac tentamiina. varia, inprimis quae ex Chymice fonte liauriri a€ defumi fo- lent pro- latice. hydropica: expurgando ,, immo. pro novo balfamo .fanguinece mafEe fuppeditando.- . Quodfi enim in: Hydrope: a-corruptis intermittentibus: febribus prognato,. fimile: chymicum conducit. remedium. , tum certe illud.in. eodem: morbo, ex. graviori vifcerum: davcar atia oborto,. falutariter adplicari. haud. poteft.. Hinc lenitas; methodi. ac medicamenti hic potiffimum corimendari: meftetürs.contra folennes. impetus. , theoria. illi - fallaci fuperítru&os, . quod. d;do- — Bydrops aftey..- E hydropicorum vitalis ftatus a phlegmatica faburra debilita- tus fit , adeoque. abfolute draítica purgantia, diuretica , &c.. exigat. | une spiri — :-. Miffiones fanguinis tempettive- inftitu& infarctus hu- - morüm tandem in.obftruc&tiones degenerántes in vifceribus: praecavent ,. nec in fenefcente zetate furit omitténdae, immó: | magis, quam.in.juriiore ,. continuandee , quoniam. mobilé | wire genus tunc abit.in fedentarium ,. diaeta. cruda in: mole lem ,.animus-liber in follicitum. : ^ . Maxime vero haemorrhoidalis ac menfítruà evacuatio: | eftrefpicienda , ut ad promotionem. & confervationem ha- | fum excretionum. minifterium artis dirigatur., inprimis fr | 4menftrua ceffent,.ut VenaefeQrio derivatoria fubítituatur 5. fi haemorrhoides.emaneant,. aut turbentur, ut vicaria hiru- | dinum adplicatio fufcipiatur,.& quidem. debito ac coüve- | fienti tempore. qUPS copo fid bae git Sicuti vero praefervatoria miffionuma fanguinis cori- mendatio fummae neceflitatis ac utilitatis eft. ; ità nimis tar- | da protradio earundem ,. quando erumpens. adfectus hy- dropicus vifcerum labem jam radicatam. nionítrát, immo: quando. febrilia pathemata. accedunt ,. nullius plane ufus eft, ficque vulgi di&terium confirmatur , quod ventilatiories fan- guinis , curatorio fcopo in paroxyfmorum ac fymptomatum- initiis aut. augmentis. infítitutae ,, malum mag:s accelerent ac. | confirment, vires vero pro ulteriori refiftentia neceflarías: |.prematuredejiiant.. "iue met | | .;,, Evacuationes: hydragogze , etiam leniores, pro tem- peramenti diverfitate felectae- ac. inftitutze ,. ejusdem cenfus: funt.. Celebris. quidam Medicus.ufum Gummi guttá&e, de- flagratione cum.5pir. Junip.- corredtze , tanti habuit, ut ad. gr. X. & XV. pro. fero. hydropicorum jamdum exttavafato- ac in cavitatem abdominis colle&o, eam adhibere fe- poffe €um fummo-eifeQy ,.gloriaretur, quoniam inftar fpongiae. | ., H$ TOT extrar m n LI * 2 L he D m UA Msi -—À . Olfervatio XP. : extravafatum ferum porofitas inteftinorum imbiberet , fic- que commode illud evacuari pofle. ^ Ipía etiam radix Jalap- pa in pulvere & Eflentia , itemque ejus refina ad gr. V. X: XIL fatis efficax robuftis' eft pts ogum atque praefente adhuc vifcerum permeabilitate. faburram ferofam feliciter ac blande eliminat. ^ Quodfi vero gravior qualiscunque jam adfit yifcerum labes, tunc & morbum facile auget , & mortem ipfam accelerat. Malim ergo minifter naturae effe in mortis languore , quam .magiíter morbi in nature rui- nam. ldem & de aliis pürgantibus fentiendum. — Nam & rhabarbarina & Sennata-àc mahnata flatulentias excitant , hepatisque & reliquorum vifcerum tonum labefa&atum plus debilitant & enervant, quam quidem vel in genere de quibuscunque impuritatibus , vel in fpecie de ferofo latice exterminant. ^" T f d pet al Sic quoque alia purgantia magis fpecifica, velut oleum ex arillis Samb. Rad. Ir. noftr. Colocynth. corr. &c. minus conveniunt ratione caufze materialis ; fcilicet vifcerum cor- ruptionis. | Et fane, fublata feri hydropica extravafatione Copiofaque colleQione, &gri in hedticam delabuntur con- fümtionéem, manente tamen caufa prima, vifceris nempe labe. Proinde irritum plane eft, fi in cura Hydropis de feri colluvie removenda tantopere folliciti effe velimus , cutn facili negotio tantum femper reftituatur , quantum antea excretum fuit. " MS : .... Quodfi yero quispiam pro anoterica & emetica eva-- Cuàtione feri ideo pugnare velit, quoniam concuffio talis fortior indire&te pectoris & abdominis languefcentem to- num excitet , & ita infar&us , obftru&iones fcirrhofas mi- fitantes , diffolvat 5 tum profe&to fufcepta talia molimina xariffime experientia falutari effe&u confirmabit ac corro- DOIDE rs Ü .. Diureticam evacuationem | per- lixiviofa, — j ' pecd- ! Hydrops afcites. i 63 fpecifica, Rad. Vincet. Pimpin. alb. Ari ,. Pareir, brav. Ar- mmorac. pulv. bufon. &c. neque a priori, neque a pofteriori fcopum attingere , facile intelligi poteft : Non enim ferum in fanguine flu&tuans vel quantitate excedens, vel qualita- te corruptum ac noxiuni evacuari debet ; fed humores ex colatoriorum organorum deítructione depravatijneceffariam fui corre&ionem & evacuationem expofcunt;... . dure Trepanatio in capitis: leefionibus uti fzepiffime erronea ac fruftranea in chirurgicis deprehenditur , fic & paracen- thefis aíciticis breve ac léve folamen adferre folet. | Ipfi ope- ratores poft preegreffam: aut. admiffam levem: refrigeratio- nem fucceffürum praedicant internum ardorem ac. praecipi- tem tranfitum in fphacelum in- & externüm. Acidularum ufus nullo prorfus modo corivenit cum: vifcerum afciticorum conítitutione: Hümiditàs enim relaxat & tonum vifcerum , tam fub morbo ,. quam fub atate fenili labefaGatum, tanto: magis deftruit 5. Vitriolico - niartiale autem principium fimul vifcera. obftru&a: ulterius conftrin- git, unde vel parcus earum ufus morbum auget ,; mortem- que accelerat, id quod ipfam quoque plebenr haud fugit; a qua idcirco hac. prognofi acidularunr confilia comrauniter coronantur : 9ftun votrb8 bafb jui Gnbe aebem , bie Snnaer ocibe (inb angcatifren , unb ZBrunnen erfotbern (tarde uny innerlid) nody gefjunbe Yeute..———— (13 Ex eodem fundamento virtutis conftrictoriae& etiam martialia rémedia nullius funt fecuritatis: : Infarciunt magis & conítipant vifcera & colatoria jamdum: condenfata , id quod etiam falia volatilia efficiunt Nunquam ergo condi- tio depravata fanguinis & vifcerum per martis fulphur bal- famicum corrigitur ,- uti fautores fimilium: remediorum aiü- da&Gter promittunt, fed hydrops cum he&ica citius conjungi- gur, & ad fupremum faftigium deducitur. — | | Mercurialia. & Anumonialia: ,; communi ac fublimi ar- | : - 64 ' Obfervatio XV. |. - £e' preparata, nullius fideifunt. — In morbis fanguineis ubi obex coaguli ac cerruptionis ]lymphaticee decft, humores jamjam attenuatos nimium refolvunt , ac colliquationes corruptivas inducunt. Recens eft cafus, qui ad medicinam forenfem, ;politicam ac theologicam fpettat , ubi hydropi- cus pro mitiganda dyfípnoea Élsroaram ex 'Confervis & Syrupis aliisque pe&oralibus cum mercurio dulci remixtum, adfumfit indeque in vehementem falivationem , cum to- tius oris exulceratione, incidit. Tinttura antimoniales non €x fulphure Antimonii, fed ex tenui falfedine conftantes, uti alice alcalinae ac tartareze, lenem abfterfivam ac refolutoriam diurefin excitant ac promovent. | Inter alterantia praeftant inprimis amara catarrhalia alis ftimulantibus , quacunque forma adhibeantur , nova itamen vifcera non producunt. —Quorfum natura ipfa non - itendit, eo adhuc minus pervenire poteft ars : Hinc junio- rum He&tica & annofiorum Hydrops, dum eidem tunda- mento funt füperfiruGa ; etiam pari difficultate medendi , S pariprognofi ad mortem ufque gaudent. — Quodfi Hy- «lrops a febribus vel aliis morbis iymphaticis corruptis pro- xlu&us fuit, adeoque vifcerum integritas adhuc praefto eft, tunc omnino utilitatem.prae aliis majorem praeftant amara illa balfamica : Ubi vero vifcerum ítatus fcirrhofus , xina- €um pulfu febrili ac fuperiorum contabefcentia jam obfer- yantur; ibi fane balkaraica aromatica & refinofa amarities magis.commovet & hedticam exacerbationem inducitquam Íftafesfcirrhofas emollit ac refolvit. — Interea prae reliquis omnibus aliis medicamentis magis profunc Effentize, Pilulee & Infufa amara, catarrhalia refolventia, quae etiam cum fa- libus digeftivis in ficca & fluida forma, referandi fcopo, ad- hibitis, commifceri poffunt. Er. — A Siitaque afcitem cum heGica complicatam , ob fi- pile: fundamentum, fimilemque lentam indolem , nontam T curan- ue Staties elimaterica. 65 curandi ,. fed faltega mitigandi fcopo , una eademque me- - dendi methodo trattare cuidam. placeat, & quidem abfter- endo: inquinamenta ulcerofa ,. &. difcutiendo ftafin inva- Jefcentem, . ille: facile deprehendere poterit, num certius & blandius ad metam tendat atque deducat naturam làba- fcentem. — | M ^q Externa faturnina pro ardoris ac gangraenze incremen- to avertendo exiguum quidem , non tamen minus promit- tunt auxilium, quam ab aliis chirurgicis expeGare licet. De reliquo fufficit diaeta puerperarum : Modicum cibare & re- liquum naturae committere, co oec: OBSERP ATIO XPL. ^ Dn.D. JOAN. SAMUEL CARL, - wl cabies climacdterica, . ^'^ Ir 49. annorum , cholerico - fanguinei temperamen- / ti, ajuventute valetudinarii ftatus , tenerioris apimi .' ^ — corporisque habitus, fzpius pe&toris adfeGibus (un- de perpetua quafi cuffi laborabat , ) & nephriticis infeftaba- tur doloribus, eaque propter diaetee ac animai morum. ordi- nem & temperiem inde obfervare didicit ac ftatuit. — Hic corripitur fcabie humida , adfedu etiam in pueritia nun- quam fibi familiari; quae brevi tanta capeffebat incremen- ta ,,ut in die.bis indufium mutare coa&us fuerit, quoniam illud femper madore putrilaginofo ita repletum erat, ac fi in pus fincerum fuiffet imamerfum. ' Ob teneriorem ac fen- fibiiorem aegri conftitutionem haud confultum erat , ut fcabies ifta more aliarum impuritatum humorum tractare- tur, prafertim cum leviflimum frigus admiffum illico re- tropulfionem & puftularum exficcationem induxerit , cum halitu ex ore foetidiffimi nideris. ^ Hinc fuadebantur tem- Actor, Med, Fol, F1, | I pera- 65 - Olfervatio- XP. peratiffima mundificantia ,, ex Tin&.. antim. tartar.. Eff.. ale- xiph. temper: pulveres abforbentes;. & jufcula medicata. ex Herb. Chaeref. Hed. terreftr.. Numrul. Urtic. Rad. Cichor. &c. Continuat fic fcabies per dimidium, & quod:excurtit, annum ,. tum per. fe fücceflive. exficcatur ,. & ope: exiguae quantitatis.vngt.. mercurial. ad: carpos: manuum: adplicati , tota. corporis. peripheria: iterum. mundificata. fuit. Supera- ta hac fcabie zeger valetudinarium ftatum: ita. veluti-amififfe deprehendebatur ,, ut: fexageriario: májor perfe&tiori valetu- dine: frueretur, quam: olim in juventute." Quamobrem ip- fe. fibi &epius de crifi hac climatterica gratulabatur.- Alius: magis. fánguineo. - melancholici temperamenti. eandem: crifin fcabiofam: expertus: fuit: fub. feptimo aetatis feptenario.. Scabie$ vero ita. humida & purulerita.erat, im- mo multis; ulceribus quoque: au&ta;, ac fi: madore:faniofo in dies totum: corpus: difflueret.. Adhibebantur ftatim: laxan- tia &: mundificantia interna ,. omnia: autem. validiora. pur- gantia &:commoventia: fedulo evitabantur ,. inprimis: cum jam. conftabat;. fcabiem: hacce: nom ut: recentem: quandam fimpuritatem ab extra: humoribus communicatam;. fed tam- » quanr. chronicam:,, &:ab intra ratione: aetatis fücceffive ge- nitam,, hac crifi lenta: expurgari debere; id.quod' etiam adeo felici contingebat: eventu;. ut aeger fummam, immo fir- miorem:orthoftadiam: na&us fuerit ,. quam.antea in juniori-- bus annis: pofféderat.. j in | Alius.magis melancholico - cholerici habitus; feden- tariae: pariter. vitae, & ratione animi morum. in: aequali pla-- eido ftatu: conftitutus ,, fub: periodo: clima&terica. illa magna ac: prima; fimili. fed magis: ficciore fcabie corripitur ,. ma-- gisque ardente ,. rodente ac: mordente",. quam: humida pru- xigine molefta.. Petit hinc anxie: profligationem hofpitis in. negotiis fuis: adeo fibi adverfi.. ^ Recufatur petitum ,. cum morbo gravius:fit.futurum.. Mundificatio. catarrhalis: per 29 Scalies climaüerica. 67. i: *. Eff. alexiph. fuccin. tentabatur , & externe folutio Sacchari, Saturni pro temperando ardore in zmanibus admittitur. Durat adfe&us per annum fere 5 tandem ceffat , aegerque integram valetudinem recuperat, fuccedente fimul majo- ri firmitate ac aliquali obefitate , qualem antea non ha- buerat. Sn A 'Nullam fane mentionem injicerem fub recenfione ho- rum fcabiei cafuum, crifeos clima&ericae, etiamfi valetudo firma inde prodiiffet, utpote quam generali mundificationi humorum tribuerem , nifi in alio quodam fubjeGo crifis talis male cadens attentionem fuafifet. Aliquis agnatorum petit per litteras confilium pro uxore, in periodo clima&e- rica setatis fuse conftituta, Ícabie vero foediflima per totum caput obfeffa , ut etiam in luis venereze turpiffimam fufpi- cionem apud plebem, immo & ipfum «Chirurgum incur- rerit. Refcribo eidem, unice efle eo adlaborandum , ut temperatiílime mundificetur maffa humorum & crifis lenif- fima promoveatur. :Chirurgus vero adgreditur fcabiem ut veneream per confueta varia interna & externa heroica re- media. Brevi poft adveniunt litter obitum fcabiofz re- pentinum nunciantes. Exitus hic funeftus multos in admi- ràtionem traxit, cur fcabies fimplex tam maligne fuerit in- dolis. Non immerito vero a malignitate materiali recedi- mus ad turbationem depurationis fpontaneae clima&tericae, immo crifeos chronica, qua faepe per exanthematicam ex- cretionem beneficio tranípirationis , aut etiam diarrheeam -quandam contingere fuevit. Pro confirmatione hujus obfervationis & wlteriori ejus explicatione reminifcor adhuc cafus cujusdam, ubi vir 81. annorum cholerico - melancholici temperamenti, juvenitu- tem 1norbide; virilitatem vivide. tranfigens , in fenio vero - duris cibis pro jentaculo, halecibus nempe , cucumeribus, &c. indulgens, pfora corripitur, fqualore furfuraceo faciem m 12 per SEITEN 3 : S s "LM 6G — -Olvano XPL. períntegrum annum oObfidente. ^ Tranfit per fe malum , poftquam: jentaculum hauftulo vini abfynthiaci obfignare fuevit;. ut fenex decennium adhuc ad impleverit.. . : | sh e PEDIS, siiup: Ántiquitatis mos erat ,, naturae faCa follicite obfer- vare, & in occultis factorum modis ac viis magis intelle- £&tus ,. vel potius ratiocinationis defe&um ,. fub. titulo. 24u4/;- zatum occultarum, profiteri ,, quam xem experientiae eviden- tis pernegare. . Inde vero in- eam. inciderunt Charybdim , ut nimis fuperftitiofe fzzpe phaenomenorum perfcrutationem evolverint. X Aft recentiores in profundiorem. delabuntur . Scyllam ,. dum fa&a nature, experimenta atque phaenome-- na perpetua ac conftantis obfevationis tamquam dubia, in- certa.& fallacia negare ,. damnare. , rejicere. . non verentur ,. ut faltem.in dies renovandae philofophiae. colores: tanto. ap- £ius factis: nature inducere. valeant. bris In hunc:cenfum duci meretur obfervatio ,. ne dicam: doGrina, de motu naturae. critico- ac climacterico ,. immo quidquid ad hiftoriam. hujus pheenomeni pertinet. .Media ac regia via eft via virtutis, fapientice ac veritatis j; a. qua-in utramque latus: defle&ere idem eft ,: ac: in- errorum: fenti- nam labi. | 9? cT Do gia A&Gus vero criticus & clima&ericus habet: furidamen- tum in eeconomia coelefti ,- imnio divinay- unde a. folaratio- (ne alienam: do&trinam. crifium repetere nom: valebimus. Prout enim fubftantiz vifibiles ipfarum: quoque «reatura- Tüfm terreftrium ,- niimero ternario in unitates: compingun- tür , ita attributaun tatum ternariarumdfeptenario abfolvin-- tur. Hic eft iconifmus & parallelifmus invifibilinmin vifibi- libus, in quibus explanaridis ulterius jam non-defudabo;ut- pote contentus rei àa&u exittentis- VOLuate,2| O75 «nf» go P noii e oniimos sactq: ensgliitent, m k L I Scabies climatérica, — 66 * A Ratione criticorum vero dierum in praxi clinica atteri- icere, fed & praecipue. eidem prudenter fubve- torium reip LE TISEC NU TN, í um. debite adjuvare, artis ope ,. conveniat. . Ín aee 7b |. »"Obferoatio XP 1..— lignarumi, continuarum & contineritium expe&tant comple-. mentum feptenarii primi & fecundi. Qui vero motus elu- &atorii in hifce febrium fpeciebus ex peculiari vel indivi- dui, vel materie conditione :periculofiores funt , illi pari- ter dimidiatis feptenariis abfolvuntur, unde inflammationes internae & externe difcutlionem ultra dimidium feptcnarii primi non admittunt. —Variolarum ac morbillorum perio- dus critica duplicem feptenarium comprehendit, fcilicet tem- pus ebullitionis feparatoriee , tempus excretionis, fuppura- tionis, ac tandem exficcationis. Quavis periodus particu- laris habet dimidium feptenarium. ^ Hac ergo ratione in quatuor periodis univerfum fchema hujus morbi abfolvitur, ita tamen, ut a&tus, qui intra unam periodum abfolvi de- buit, in altera difficulter , immo plane non contingat & fuccedat id quod cum dolore ac naufea fzpiffime experiun- tur medentes , indeque prudenter cognofcunt , quomodo natura du&tum prudenter fequi & in cafu necefhitatis falu- tarem ejus intentionem adjuyare debeant. Aus crificus in numero ac menfura temporis pari- "ter notari, immo intimius cognofci poffet, nifi frequentif- fimi errores in pharmacevtico ac diaxtetico regimine com- mitti foliti , ordinatum curfum natura in debellandis mor- bis aeque, ac in fanitate confervanda certam ac ftatam pe- riodum fervantis, utplurimum deftruerent & inverrerent. "Exempli loco etiam fit menftruus fluxus , cujus periodicus recurfus an fecundum menfem aut phafes Lunae , an vero potius fecundum periodum tertii feptenarii dierum fit men- furandus, cuilibet facile innotefeit, dum crifes minus fon- tice plerumque funt languida? & ad tertium feptenarium dierum facile protrahuntur, in quo initium , ad quartum qfíque feptenarium fefe extendens , fub ulteriori progreffu "ambitum menftruum abfolvit. In febribus intermittenti-- bus fimilis a&us talisque numerus ac menfura critica exqui- fite E! 6cabies clima&erica, JY fite obfervantur, immo: adhuc clarius. notari ab omnibus: poffünt,. nifi ut jam di&tunx errores in medendo & regimine" ordinem huncce Naturae contta morbum pugnantis: intem peftive turbent.. | y 1$ Stat itaque heec veritas , ab experientia defumta , fir- mo prorfus talo , a&tus principii corporis noftri rationalis tam ad fanitatem reftituendam ,. quam confervandam necef- farios , intra límites: certi ordinis ,. menfurae ac numeri effe comprehenfos, & eodem prorfus modo ' itr ftatu' hocce: di- verfo eosdem perpetrari & abfolvi. Adeoque etiam negari non poteft ,. quod elapfa qualibet fere periodo feptenaria fin- gularis itidem actio defpumatoria , feparatoria: & excretoria magis promoveri foleat- — Hinc, cun feptimus annorum: feptenarius- in corpore: humano: infighemr alterationem: quoad vitalia negotia. inferat, prout jam ditum fuit; nemo" utique propterea mirabitur. quod critico hoc tempore; pro' confervarida ulteriori corporis. integritate ,, adhuc feparàtio- nem & eliminationemr aliquam impuritatumr in eodem ha- Genus genitarum ,. vel ab extra eo-delatarum moliatut , im- mo a&u follicito & attento: languide: exequatur: a&ivum il- Jud princpium- — Quodíi vero fcabiofam efflorefcentiam in hunc cenfum criticae ac. clima&ericae. depurationis minime referendanr efle quis judicare velit. cum faltem fit. malum a fpeciali ac individuali difpofinone: fubnatum ,. paucisque. obveniens ;: is faltem: perpendat & in memoriam revocet alias hifce nom abfimiles magisque frequentes & folenines eidem aetati ex-- cietiones falutares fpontaneas: & adivas. ^ Nonne enim exeinpla proftant fatis copiofa ,. quod fub iisdem periodis cli- ma&tericis fudores. ac diarrhoeze chronicae evenerint ;: iisque criibus orthoftadia fuccefferit ,. fi bene ,. placide ac. aequali- tcr decutrerunt: 5: itemque quod tales: ,- fi türbatee ,- inordi- Hate 5X 7 cOtffülo XF1. . mate aut fortuitee fuerunt, certiílima ac evideatiffima fz- piusque funefta damna induxerint...'. | | «102 Atut autem fit; :fcabiei.tamen in: periodo clima&erici. anagni evenienti, titulum crifeos chronica ac clima&ericae,. five a&us natura deftinato quodam tempore expurgantis, non dabimus ; aft experientia etiam duplici locum non denegabimus , poft fcabiem :nempe talem placide decur- rentem firmam adhuc, contra morem fenii incipientis , fa- ritatem infecitam ; & contra, ex impedita hac depuratio- ne, fubito valetudinis detrimentum, immo interitum plane. acceleratum fuiffe. Quodfi itaque fcabies in juniore zetate ( in qua etiam. annorum feptenarios haec €rifis obfervat, fcilicet primum & fecundum, uti fedula obfervatio fepe docuit ,) abfolute poftulat prudentem medicam tra&tationem, ne excretionum. 100léftias dolorofas ardentesque illico fopientibus reprima- mus : itacerte in fenii initis hanc cautelam tanto magis obfervare debergus, ne contra intentionem Natura, maxi- me in ejus neceffario ac utili, immo inevitabili, molimine, quidpiam tentemus. " Scabies ergo juniorum ( qui pro corporis augmento largiore lympha colle&ione indigent , & ubi tamen lauda- bilis ifte humor facile in crafi fua gelatinofa per diaetam cru- dam acidamque coagulari & corrumpi poteít , adeoque fre- quentiorf dépuratione non opus habet, ) requirit minifte- riufn attuli naturee adpropriatum, ut. vel depuratio interna fpontanea toleretur, ac fub legitima diaeta faltimm adjuvetur ac proemoveatur, vel materia corrupta corrigatur atque ad evacuationem faciliorem difponatur. —Experientia tunc ju- bet catarrhalia , refolventia diuretica , lignofa in ufum vo- Care, iisque purgantia interponere & fpecifica corrigentia , fulphurata, mercurialia in - & externe debito tempore fub- Quodfi Juhgere, fcabies climatlerica, 7^ Quodfi. juniorum vigor hunc ordinem ac mctho- dum poftulat, tum tanto magis adultiorum fervor, inmi- nui incipiens, ftimulum quendam , non vero remoram ,re- quirit , utlu&a chronica cum languida expeditione ad me- tamfíperatam tendat. Quecupque enim methodus in omni morbo fecuritate alteram fuperat, ea & neceflitate & certitudine excellit. Ita in fcabie adultiorum, uti & ju- niorum praftat, fi temperata. -mundificatione & materie peccantis correttione motum excretorium, fi etiam fpe- cialis crifis non fubfit, potius adjuvare, quam fymptomata moletíta ftatim fupprimere. | 3igidai Nemoxitaque rifum ac lufum Harvaeanum moveat, fi in fcabie tali chronica :adultiorum ; quam pro crifi climatteri- ca ex follicitudine aliqua reputandam effe fuftineo , metho- dum medendi per expectationem omnibus ftimulis ac eva- - cuationibus heroicis mercurialibus ; antimonialibus, ligno- fispraeferam. Natura enim in lucta peculiari atque follici- ta, qualis eft critica talis, admodum fenfibilis eft in femel fufceptis moliminibus, adeoque facile in turbas, non ita re- pente iterum placandas, conjici poterit. . Unde: fola dieta fimplex fub anno clima&terico, confiftens"in temperantia, vi&u tenui, animi libertate, potu ac motu adpropriato conjun&is , plus valebit, quam ingens mundificantium fpe- cificoruni farrago. | | | ^n Medicina fi quae in auxilium. vocari debet, non tam opus eft; ut talis unice ex pharmacevtica defumatur penu, fiquidem praeter dolorum moleftiam reliqua fanitas in omni- "bus a&ibus vitalibus iritegra permanere folet ; fed fufficit pru- dens &grotorum regimen quoad animi pathemata ipíam- que diaetam, & tunc medicina in alimentis optima eft, fi íÍcilicet mundificantia anticatarrhalia & diuretica lenia, velu- ti Rad. Cichor. Scorzon.Petrofel. Herb. Charefol. Fumar. Urtic. Hed. terr. Acetof.. Nafturt. Sem. Anif. Foenic. Junip. Actor, Med, Fol, F1. K 2 MD. MACC Obfervatio XP, &c. jufculis, carnibus , aliisque cibis adjiciantur , utpote qua ratione falutares horum virtutes commediffime ad M. S. deferri valebunt. | | Ex pharmacia autem fpecialiori prodeant Effentie ac Tin&ura aperientes, anticatarrhal. alexipharm. Suecin. Taxt. Lignor. Pilulee polychr. &c. quibus remediis nunc & tunc, ut vulgo dicitur ,zeger optimo cum effectu , obfervatis fimul ha&enus. recenfitis. regulis uti poteft. Acidulaes ac thermze abfint; commovent enim acreprimunt violento impetu, ac - ánfüper qualitas vitiofa lymphae aquofo - vitriolico robore non fubigitur. | T | Mercurialia funt tonforum heroica fulmina, ad quae interdum nimis mature confugiunt : Turbant autem certe motum depuratorium... Peregrinum illud fermentum ma- gis infanguinea maffa , quam folis lymphaticis humoribus. haret, hincque magis antifcorbutica , quam antiverierea corre&io requiritur. Martialia. communiter , vifcera con- ftringunt, qua pro fecretorio a&u abfolvendo pervia effe debent. Commentum [illud de fulphure martis balfamico: aperitivo exolevit hodie , infuperque experientiae folidae,im- mo fundamento analytico a priori contrarium eft. . Sulphur fimplex adfümtum impuritates fcabiofas ab interioribus corporis partibus ad exteriores pellit; uti exter- ne adhibitum. ad interiora easdem reprimit. Pulveribus abforbentibus- & temperantibus hinc. admifceri folet; poteft vero etiam absque. damno omitti. Sulphurata reliqua. vel funt a. menfítruo oleofo , uti e. g. Ol. Junip. magis exaltata, vel funt fulphure deftituta ,. ut Tin&ura Antimon. & Sulph. qua funt Tin&urz. faltem falinze alcalinae 5; unde. hoc fcopo pro diurefi leni adhiberi poterunt. Externa quaevis, maxi- me fub. initio & incremento , funt. fufpe&ze notae. Sulphur «um Rad. Helleb. alb. effertur tamquam fpecificum in lini- ments , varioque ufu , praemiffis internis. . Mercurius vi- | : | vus Í | ] | | ócabies clmaterica, 75 — RAPPER ERREUR. ui — GB S —— - vus in. Unguento ad carpos & tarfos fecurius adhiberi po- teft. Solutio Sach. Saturni: temperat ardorem aeftuantem in artubus. : Epilogi loco jam adhuc quadam pro cognofcendis fundamentis aetiologicis hujus mali adducam , ut quomodo caufa continens fe íe habeat ad antecedentes omniumque harum conditio ad crifin clima&tericam , patefcat. AdfeCtus hic praecipue obfervatur in fubjedtis dieecze lautae,vitae otiofze, animi magis mobilis. Quando vigor aetaus in fubfiftentiam vergit, hinc & fecretionum fucceffus fegnius contingit, & inde ferofitates remanentes magis acriores evadunt, ficuti - ipía urina fpiffior & falfuginofa magis redditur. Sub his ergo circumftantiis fieri aliter haud poteft, quin ferum iftud falfum lympham, veluti acetum lac, in coagulum & con- grumefcentíam deducat. Corrupta itaque lympha eo tem- pore, quo natura generalem oeconomize vitalis alteratio- | nemfubit, expofcit etiam univerfalem depurationem; ne ab eadem ítaghante & retenta colatoria organa aliaque vifcera obítruuntur, ficque phthifici & afcitici adfeQus fubfe- quantur, L5 wot Haec confideratio pathologica a priori, uti funda- mento rationali non deítituitur, ita tanto magis confirmat epicrifes clinicas circa methodum ac medicamenta propo- fita. Ante omnia igitur a&ui tali depuratorio liberum pro- greffum in univerfali diftributione per omnes partes , in quibus diapnoica folennis fanguinis defpumatio contingit; precurare,mmmo expectando eundem promovere debemus, cum &. particulares apoftafes ad leca fpecialia, tefte pedum pe ; toleranüam ac prudentem tractationem poftu- ent. . | | Tandem etiam de Scabie quadam particulari pauca, | occafione obfervationis cujusdam , adjicere lubet, & quidem de illa fpecie ,.guae in membro emm 'erumpens yix sha- " | (3 | leri 76 | Obfervatio XP E. ; leri peripheriam füperat, & tamen per longum temporis fpatium , immo totius setatis. curfum ita. durat ac tolerari debet,quoniam manente aut revertente: hac excretione fani- tas illibata manet; fatta: vero. ejus retropulfione fubito fer- mentatio. febrilis.morbida periculofa. fuccedit:;. E. multis ex- emplis quotidie fere-obvenientibus, unum: de univerfali , & unum: de particulari recenfebo... Foemina. quaedam a prima ftatim nativitate per totam. corporis peripheriam. geítabat albam, cuticula ,, inftar Leprae, deturpationem, exceptis iis faltem partibus, quae aéri libero erant expofitze. Squamae furfuraces fepe. decidebant;. ceterum fanitas erat integra. Tentabatur difcuífio per lignofa. anticatarrhalia interna; íed absque effe&u ,. fiquidem. motus febriles heGtci fupervenire: videbantur. Linimenta maxime alias. celebrata. adplicaban-: tur,, fed:ob. retropulfam: inde: efflorefcentiam: convulfiones: füperveniebant;. Variolae fuccedentes dein per integrum-an-: num. connatam: hancce: deturpationem . cutis. tollebant.: Poftmodum fudor.ille falutaris. & copiofus , qui. antea fuc- cefferat , ( ad: diapnoém: enim:ordinariam- natura. haud. incli- nabat;)iterum: ceflabat;,. priorque: ficcitas. revertebatur.. Menfes ,. graviditas. j; balnea; parum erróneam ;hánc | ex- pulfionem. alterabant. quin. potius:conítans fanitasy vigor 8c pinguedo corporis:conítans; adhuc. robur: natura. deligna-: bant... Quid: ergo hic. fentiendum &: agendum: erat?: Tole-- rare. crifin extraordinariam.&: ferre. fudorem: ficcum prae-. ftabat: utique. docente: ac. confirmante experientià, quam» exeretionem falutarem ,; ut:morbidam; opprimere... Alte-: rum.exemplum; weritim fanguineo.- cholericus;;vegetus-animo , dizetv:&c corpore: alacris ,.ininucha.ejusmodi fcabiofam efflorefcentiam faepius! fentiens ;. canfilitg Medicum; quistandem ip(i;prarícrfibit Li-- nimentn: quoddamogonífolidans;: - Adplicaturilludsfpezaa | [9T MDURNEL UNE s UMUNIERMOBENNEI dpi r6 £ lens; «cenfiftit:: Vir 26:annorumy | Scabies clima&erica 7» diens fcabies Epilepfiam fuftulit , pottmodumque folum laxa-: tione rhabarbarina mitigabatur. Sic alius vir ,. & quaedam foemina in manu talem: efflorefcentiam per longum fatis tempus geftarunt. tamquam: crifin: ac indicium fanitatis ve- gete. Exficcatio ejusdem morbum imminentem febrilem - . ordinarie. adnuncdavit 5. recurfus. autem. crifin falutarem fi-— ftebat. | Utraque hecfubjecta in vegeta virili aetate obierunt. febre acuta , non vero conftat , an. falus haec morbida fue- rit neglecta. Sic ergo & haec obfervatio de fcabie critica, noftram fupra adductam; de «lima&terica , illuftrat ; dum non minus errat activum &rationale corporis noftri priticipiüm ,. quando impurum: fermentum ex univerfo corporis amibitu in exiguum aliquod fpatium cogit; quam fi; miafma peftilen- tiale ex tota maffa humorum 1 bubonem colligit. | Prout: | vero nátura medicina quadam interna: hac. methodo: ac via: — fibi confulit , ita medicina. externa falutarem: hanc-metaftafin" invertere ac. deftruere: haud:debet;. Ea b E dile aboleri o: YR | »Dn.D; JOAN. SAMUEL, CARL; ^'^. Morbi convulfivi, indolis prorfus extra»; Hs ériedistbs-cist roo rdiBiayfigr 08965c.con. .oT9 2061 arii utique generis. occurrunt in pathologicis convul-- / 'fivi motus, hosque inter quidám aafligunt fenfibilio- *^;' ra fübje&ta fine fenfu doloris ,-immo «(ine fenfu me-. moria" intérno-,. &^ quidem fub*vario phaenómenorum ac^ Íymiptomáttim-fthemate ;^àc multi, exifiment, novám nér- vorum türbatorürry trágoediam: repraefentari, immo neceffe effe;ut proffus extraordinarii tales'morbi novünrin fyftemati-" - busmedicisloeum confideratienis theoréc cce ac practicae ob-'' tifiedet Ejus commitis exempla quáédamjam proferani;eum ^ - potidimurninfneniyüttmndent intinitor perfcrutatió préeter-- gown K 3. Datura» La 78 — - Olfervatio XII. naturalis hujus a&us vitalis patefcat, immo economia me- dicinz interna, falutaris atque erroneae, eruatur ac difcer- natur. i | Foemaina 30. annorum ,fanguineo melancholici habi- tus,animi de reliquo temperati diete ordinata, vitae generis tranquilli & nullis peregrinis turbationibus obnoxii, (nifi quod oeconomica anguítiae clandeftinas animi follicitudines forte attulerint,) femper quoties gravida erat , peculiari mo- tu convulfiyo adficiebatur , qui ignotum plane motuum fpafticorum fchema referebat, infuperque adeo extraordi- narias mentis alienationes producebat, acfi fafcinatio quae- dam,;aut, cum idob piam zegrae mentem conjicere hauddicue- rit, fupernaturalis aftralis, coeleftisinfluentia in culpa fuiffet. Ingruente enim proxyfmo, qui mox tetanum , mox alium Corporis univerfalem & particularem £paftico - convulfivum adfeQum fiftebat, multae mentis, aut, ut aliter exprimam, anima ac animi plane extraordinarie alkteraticnes obferva- bantur , dumnempe foemina haec alias temperatiffimorum animi & corporis morum ,fübito fumma cum agilitate altio- ra inacceffa loca confcendit ,' anguftiffiuma pariter fine re- mora petiit, infolitas cantilenas cecinit, immo & pere- grnas linguas locuta fuit. Figito paroxyífmo nullius rei me- mor erat, neque fenfu molefto dolorum fefe adfe&am effe aut fuiffe ,. conquerebarur, Foetui interea in utero detento nullum damnum illatum fuit, fed facile ac feliciter eundem in lucem edidit, multorum poftmodum liberorum mater. Aum vero revertente ingravidatione tota haec morborum convulfivorum, immo raptuum fpiritualiums fcena iterum : aperiretur,fieri aliter non potuit;quin etiam confilia atque auxi- lia medica, pro eradicandohoc malo, ex omni climate ac fon- te conguirerentur & adplicarentur. Irritis vero omnibus con- clufum, fuit tentare , annon per falivationem mercurialem nervorum obftru&iones ae inquinationes fpecificae E Drp- | De Morbis convulfrvis, indolis prorfus extraordinar, 79 fundze referari ac tolli poffint. — Hac feliciter abfolüta abiie ftatim, exceffit , evafit, erupit graviffimum hoc malum convulfivum & ecftaticum, quod tam longa annorum fe- ries, totque pharmacevtica 8; chymiatrica validiffima in- ftrumenta deftruere non valuerunt. — Summis ergo laudi- bus extollebatur tum temporis undique curatio ifta falivato- ria, ut hinc non folum inconfiderate & indiftin&e ufürpa- retur, fed & mercurialium medicamentorum ingetis nu- merus produceretur & excogitaretur, ex inani potiffimum - perfuafione , ac fi fortiffimo hoc praefidio omnes rtiorbo- rum. chronicorum ferociorum caterva , uti inquinamenta l]ymphae venerea , illico debellari & profligari poffint, — Aft mature defit praematura admiratio ;, poftquam deprehen- fum fuit, morbos fanguineos non ita falutariter ferre & admittere ftimulos mercuriales, uti quidem de lymphaticis acferofis notum eft. Immo in cafu fpeciali tandem co- gnofcebatur fallacia caufze , dum ceffatio menfium poft fili- vationem: abfolutam legitimo termino eveniebat , quae ite- rato largo fluxu uterino ultimam claufulami huic excretioni impofuit , ac ita hac pariter ac ipfa ingravidatione non am« plius continuante etiam turbae iftae infigniores hyftericae fi- mul conquieverunt. pates ss | Filii hujus matris ab eadem motus arthriticos, cepha- lilgicos & hypochondriacos in haereditatem fufcepere, fed nil de nova hac morbofa nervorum adfe&tione experti fünt, At filie miris turbarum | convulfivarum , licet longe al- terius indolis ; fchematibus obnoxie reddite fuerunt. Nam ftatim ut juvencule , vegeta licet ac floridee , fanita- temque integram monftrantes , corripiebantur fzepe paro- xyfmis convulfivis, nunc totum corpus concutientibus , nunc partes ac membra fpecialia repente exagitantibus., ac fi ventus nervos perflaret , nunc vocis interceptione, nunc ejus irritatione clamante,ridente, lente. Variationes aétio- num BO wes Olfervatio XF Il; fum. vitalium , animalium , rationalium tot erant, ut in dies nova quafi tragoediee fcena aperiretur ; fanitatis tamen ac.vitalitatis labes tam: eximia inde. non fubfecuta fuit. Me- dicamenta omnis generis adhibita. nil. folaminis attulerunt pro eradicatione mali. . Major natu ex illis, fe faltem ex .iufu pulveris nitrofi levamen aliquod perfentiícere, profite- batur, & ita in aetatem. provettiorem, fub aegritudinum .&onvulfivarum turma, pervenit. Minor in he&icam juve- Ailem incidit, inconvenienti methodo medendi forte provo- .catam; dum ufu martialium ferociam fpafticorum motuum mitigari deprehendebatur, ficque fucceilivus eorum abufus vifcera adítridtione induravit.. ^. | i0: y Triplex hie cafus morbi convulfivi originem & finem, Ammo tranfitum haereditarium ejusdem indicare ac illuftrare . valebit, maxime quomodo naturali ac artificiali medicatio- ne turbatio haec fpirituum vitalium tandem auferri queat. .Cum vero ex fingulis cafibus individualibus femper aliquid .movi pro pathologie ac therapiae incremento patefcat, hinc ;& alios adhuc brevibus.fubne&ere placet... " «ct o Virgo tertiana laborans, ad nuptias invitata , folenni- .tates hás miro defiderio ambit, & ita febris fuppreílionem per chinata admittit. Incidit hinc in turbas varias fpafticas, qua -fimul creberrimas fternutationes, inter alia fymptoma- |.ta,. excitarunt,. mature tamen temperantium, maxime Spir. S Vitrioli dulcis ufu fopitee fuerunt. phon s oo gÀdiass fed.ondum menítruata , 17. annorum , teneri .habitus animi pariter ac corporis, corripitur pari caterva .inotuum convulfivorum , non tamen epilepticorum con- | cuílionum , fed folum tetanicarum, gyrofarum ac rigida- | rumsartuuni tractionum. ^ Laxantia &- VenaefeGriones ad- ;hibebantur , maxime "vero pulveres temperantes cum Lumbricis texreftribus, ficque malum inter 3. vel 4. menfes -evanuit. . Ha UM á£. Ado- De /Morbis convulfisüs indolis progfüs extraordinar Qt ' Adolefcens F5. annorum motibus talibus fpaíticis cor- ripitur , ac per plures,menfes eosdem tolerat, qui fpeciali- bus abdominis murmurantibus turbis fefe prae aliis fchema- tibus diftinxerunt. .Balneo tandem levamen obtinuit hic ceget. | : i E | Alius ejusdem aetatis , phlegmatici temperamenti, ha- bitus vero fanguineo - plethorici, catarrhis adfuetus, inci- dit media hieme in morbum convulfivum , qui quotidie pe- culiarem paroxyfmum & fchema :novum motuum tetani- corum, ecítaticorum, delirorum, &c. produxit. .Cum per aliquot feptimanas fingulis «liebus haec comoedia duraffet & omnium fere fontium therapevticorum -rivuli eflent «legu- ftati ac fere exhaufti, in memoriam tandem incidit confue- tudo annui catarrhi, ficque :emefis turbam :mirificam mo- - tuum feliciter fuftulit.. P —. Wirgo 22. annorum , fanguinea animo & corpore, le- - viter menítruata, :non fatis.ordinatee diaetze, in fimilem con- 'vulfivorum motuum labyrinthum devolvitur, in qua indies per aliquot horas excruciata fuit, immo fzpius rigore fyn- «optico adfli&a ita immobilis jacuit , ac fi morti jam proxi- ma effet. Medicamenta univerfalia & particularia fatis fol- licite fuerunt .conquifita & adhibita. -Emefis per fulphur antimoh. tertiae przecipitationis excitata paroxyími furorem ita mitigavit, ut per plures dies non redierit. X Specificum ex pulv. ftercor. gallin. etiam levamen aliquod notabile at- tulit. Per integrum tamen annum molettiffimi hi motus erronei duraverant, infimulque varia vitalia incommoda ac pericula induxerant , ac medentem fatis anxium fzepius red- diderant. — | | . Alie dus virgines eodem tempore in fimiles pathe- matum hyftericorum furores , ab uterino tamen illo furore plane alienos, incidebant. ^ Caufz internze erant ignotae , immo & caufa procatarQicae externe, ne quidem per con- —— or, Med, Vol, P1, L jectu- | c AO ORTU NE Obfervatio XP. /^ MEE T. je&uram poterant indagari : Erant enim agreítis vite ge- neris ac diaetze ratione plane alienze a. priori illa, animo ac conditione nobiliori. Spéciticum ftercoreum fupra adlega- tum odore pariter ac fapore erranti ac turbato principio vi- tali naufeam creavit forte, ut a motibus iftis extraordinariis deftiterit. 2n Am | pM Hac occafione quoque recordor coftagii cujusdam convulfivi, ejusdem fere cum eo, quod ha&tenus defcripfi- mmus energie , adeo, ut etiam morbum affralem, immo ma- gicum multi hoc endemium totius aulae malum. nuncupare non erubuerint , praecipue cum ipfe Medicus eodem fuerit correptus. Aegrotantes erant diveríi temperamenti varize- — que &tatis & vitae generis, ut ab interna difpofitione non . potuerit adfe&us ille proficifci. Immo & ipfe vitalis habi- tus de caetero erat integer , ut nulla actionum internarum detrimentum aliquod monfítraret. Difparuit vero motuum in nervis, vel fpirituum turbatio erronea , ufu di&i fpecifi- ci ftercorei. ttem n io | ev Puer 16. annorum , animi corporisque alacritate ve- geta praeditus, fanusque , nifi quod ex primis eetatis annis ozenae aliquem fluxum paffus fuerit , quo exficcato fta- tim in febrem acutam incidit ; corripitur per plures jam. fcptimanas, immo menfes , femper circa mediam noctem jactabundis artuum' motibus, qui intra horae fpatium defi- nunt, ut iterum obdormifcat, nec ullum fenfum ullam que mernoríam paíhonis hujus retineat. Exhibetur eidem fepe nominatum fpecificum ftercoreum , fed absque effe- - &u ; d anthelmintica ; cum aliquo levami- ne, tandem reverfa ozame crifis malum penitus fu- Nolo plures accumulare cafus. Duos faltem: adhuc addam, ex duplici fundamento prodeuntes,. nempe a Ti- ÜLM AePA vw 4 - : m - "TT M "- - * cm— amarae Zj Gp - LA De Mor?ts cowvustfróis, maolts prorfus extraorámar, 83 nea retropulfione ,' & mercurialium ufu in fanguineis ficcis seipétamentis o | | | Puella ro. annor. poít fcabiofarum capitis impurita- : tum fubitaneam exficcationem incidit in ejusmodi adfectum convulfivuum, quo faepe inter alia negotia corripitur , ut attonita quafi & ítupida evadat. Subito tamen femper ite- rum ifte oculorum, capitis & corporis ftupor evanefcit, Remedia anticatarrhalia & juniperina exhibita malum miti- gabant, fed non penitus eradicabant, fub menfium eruptione - forfitan plenarie fopiendum. - | ; - . Feemina 47. annorum ,/fanguinea , turbas fpaíticas menfium ceffantium cum pertinaci alvi. adítrictione patitur: Cum vero mercurius dulc. iterato pro folutione alvi adhibe- retur, tandem turbae fpafticae abdominales in artus devol- vebantur , brevique poft in concuffiones plenarias epilepti- cas tranfibant. Mature vero iterum difparuere ufu lumbri-- corum terreftrium, & olei animalis , quo & alii motus hy- fterici erronei faepe fopiuntur. | | APO AONIT Epicrifis. ... Recenfui jam aliquot exempla turbarum convulfivarum, fine fenfus, immo a£tus vitalis aut animalis peculiari lzefio- neac deítruBione. — Feciid faltem perfun&torie, quoniam fi a&uum ejusmodi diverfa ac innumera fchemata graphice depingere fufdperem , certe tempus & fpatium deficeret. Nulli medentium deerit occafio. fpeGandi quasdam fcenás fpirituum convulfivo motu exagitatorum. — Ipfae muliercu- - le, prafertim aulicae , enarrare norunt hiftorias. peculia- rium morborum nervos adfligentium. Saltim fcaturigo ma- li perveftiganda jam eft, num caufa materialis principaliter fubíit, quae expurganda , & ita labores naturae medentis , nti in aliis morbis , adjuvandi & expediendi 5 vel num po- tius malum ab errore ac übsnoe commotione principii ipt 2 vita- 94 ^^ — Olfroatio XFL vitalis , a turbis fpirituum: animalium; ab'influentis aftrali- bus , fimilique intemperie ,. fine-materia,.pendeat. — Quodfi- vero connexionenr ac qualitatem: c iuf non perfcrutari va- leamus, tamen: e re erit. ut in» caufas: procatar&ticas inqui- ramus , earumque efficaciam invertamus.. ceu pec - Quamquam: ergo: irt alteratione: hac. vitali ;- quae fub ejusmodi a&u convulfivo contingit; prae aliis vitalitatis lae- fionibus morbidis , five per intenfionenr motus progreflivi, pulforii ac febrilis,. five per alteratiorem motus toruci eve- piant, purunr errorem: maturae aut animae vitaliter agentis, agnofcanr , quee citra ullam: priae materialis obje- &i, vitalitati noxii, im ejusmodi enthufiafmum . convulfi- vum fefe preecipitari patitur 5. nihilo tamen minus experien- tia fpecialis quemvis. obfervatorem docet , femper aliquod obje&tum noxium ac peregrinum quidpiam fubeflfe , quae anxix & trepidanti animae occafionem. primam fuppedita- runt, quamve a&ivunr hoc principium: non. ftatim: aug mento ac validiori diredione motuum ordinariorum adgre- di valuit. | 3 Notum eft illi, qui aeconomiam a&tus vitalis in mor- bis intimius perfcrutari didicit quod mutatio hujus actus Yn ftatum. ac gradum praternaturalem atque extraordina- rium fiat ob materiam aliquam noxiam , ex latifundio hu- morum eliminandam. | Quando ergo haec excitatio zequa- liter fieri poteft, runc nil aliud fit, & a&tus in morbis nil DOM *Á Ll aliud eft, quam a&tus vitalis naturalis progrefitvus ac toni- - cus auctior. | Quando vero uterque actus ad fupremum ufque gradum intenditur , tunc ratione motus progreffivi oritur febris intenfifTima, ceftas gangraenofus, pulfusque ad- modum celer , ratione motus tonici auCti vero eveniunt convuláones epilepticee , fub quibus etiam in acutis morbis egri, reliquis moliminibus irritis ; tamquam fub extremis - conaminibus nature, expirant. Quem- I———————— —— S T Ó - De Morbis comvulfrois indolis prorfus extraordinar, T4 — - Quemadmodum itaque motuum convulfivorum gra- dum extremum: conftituunt. epileptici; hique nullum ad- zequatum fcopum intendunt ac- confequuntur y fed faltem funt a&us erronei 5. ità primi. & leniores: gradus: cujuscun-- que motus convulfivi faltem: funt aberrationes motus toni- Ci, & irritati agentis titubationes quafi, qua nullum regu-- larem & falutarem: excretoriumy. effetum pott fe trahunt.- Hinc etianr non poffunt hi: totus: tam* refpeGtu caufarum quam ipfius finis, quidquam aliud: quoad theoreticam con-- fiderationenr indicare ; quam quod: ab: aliis: alienae hypo- thefeos fautoribus fupponitur , fpiritus nempe animales & vitales , in furorem quaft raptos ;. fingulares cales aberratio-- nes inducere. | 5 qe ONE | — ]nterea, uti anime; in moralibus facile ad iram pro- - Clivi , obje&a irritantia fedulo funt fubtrahenda ; ita in vi- talibus probe quoque attendendum , eoque potiffimum re- fpiciendum eft ,. ut. dun ex: fenfibilitate , trepidatione &' difpofitione haereditaria facile frequentiffima: motuum: tur- bationes oriuntur , fimiliter qualibet: objecta. etiam: levia: | fübmoveantur, id quod. maxime irr confideratione patho- | logica ac therapevtica locum habet; quoniam ad hoc genus: | morborum praecipue fexus foemininus, animo ac corpore | debilis ac fenfibilis . inclinare deprehenditur atque infuper ex indo&ze etiam plebis teftimonio, per experientiam con- firmato, abunde conftat, quod parentes iracundi animique fenfibilioris comimuniter progenerent liberos, qui ex levio- ri quacunque alteratione actuum vitalium ,. ob dentitionem difficilem , refrigerationem , fcabiem retropulfam , lumbri- corum copiam, &c. immo & fine tali caufa, folum. ob mo- ralem aliquam irritationem , facile convulfiones, & quidem: | vehementillimas, experiuntur. ^ o | —^* Horum itaque convulfivorum a&uum: exempla fatis - pota funt, & fpeciatim , quod ad fcopum ordinarium falu- : L - L3 trem. - CUN | i n ^ : " ij Jes d | " js e & uM Olfervatio AF IIL- ; * YS T il^ * "E js D^ T. (a : - - | rs PC tarem excretorium dire&te non tendant , ac raro fcabies , lumbrici, variolae, aut dentes concullorio tali motu expel- lantur. | Hinc facile quilibet intelligit, quod convulfiones hujus vel illius generis non nifi erronei motus fint, hoc ta-- men non obítante objecta irritantia debite indagari ac re- moveri debeant. Propterea etiam , fi procatarckicae. illoe - non negliguntur caufz , facile quoad. diagnofin. concludi: poteít, ad qualem fpeciem convulfiones fint referenda , immo & ipfa inde facilior redditur, ne in turbarum iftarum. chimaeris panicum, ratione periculi '& lethalitatis;. conci-- piamus .terrorem , cum certe plura & hic reperiantur , quae terreant, quam quae perimant. | Raro enim tanta quoad: müixtionem humorum. ac ftru&uram vifcerum occurrit lae- fio , qua periculum mortis inferat. . Plures convulfiones vari Íchematis per fe evanefcunt , uti iracundi motus ,: verbis, geftibus, fa&is.non ulterius excitati. Quando ve-: ro per heroicas methodos .& a&tiviora pharmaca exagitan- tur , tunc certe. gravius turbantur ac pertinacius durare . Proinde indicationes rationalis therapize in ejusmodi cafibus non injuíte primario eo tendunt, ut univerfalia prae- mittantur , & quidem faburram primarum viarum removen- do, quantitatem fanguinis imminuendo , impuritates cor- regendo, &c. [ta defcendit curatio convulfionum commode in caufas procatar&ticas, ut, quae conje&uralis, vel vera in- ago eruit, in fpecie removeantur. bsc a^ woo Ma ... Not itaque funt cafus, in quibus vermes miras con- vulfionum fpecies excitarunt , & ubi generalibus ac fpeci-. icis anthelminticis tales nervorum tractiones fpafticae miti-- Ab. FR 20 rix ^ LO PE p fuerunt, fiquidem tunc mercurialia, amara, & Lum- rici terreftres infigne levamen adferunt. In fcabioforum. cxanthematum retroceflione anticatarrhalia , fuccinata, tar- - tarea, immo etiam contagium alterius Ícabiofi , impurita- tes oid DeAforbis convulfivisindolis prorfus extraordinar. Q7 —— — ———Ó tes lymphaticas iterum proliciunt , prout plura exempla con- vulfionum ita fublatarum teftantur, Emetica non folum mucofitates ventriculi ac pe&oris, tenacius ibi heerentes , immo copiofius colleGas ,removenit; fed & infuper turbatum principium agens a motu erroneo avocant, & ad ordinatam excretionem difponunt. Sic fa- livatio, veluti turbatio gravior leviorem non raro oppref- fit, ficuti arfenicum motum febrilem pertinaciorem fub venenofo furore delet ac cohibet. — Specifica in hoc gene- re morborum quam maxime habent locum, atque merito hinc quaerenda funt. Intemperies enim utplurimum eft fine materia. Habent ergo ftercoracea aliquod fpecificum fer- mentum , quod agentis turbationem obliterare valet , uti ftercus fuillum hamorrhagiarum . quarundam impetum mitigat, tefte ubique experienta. Sic etiam, quando ater- rore malum exortum fuit, uti in foeminis non rafo con- tingit , tunc gemmata locum acufum pra aliis habent. - — -Rejicdio vero eas methodos omniaque remedia, quae materiam ac motum vitalem ordinarium quovis modo tur- bantacledunt,quale exemplum dedi in curatione per mar- .tiali. Conftipant talia plerumque organa bici; quae in fübjeGis, convulfionibus obnoxiis, communiter funt te- neriora; infuperque fenfibilis animi ftatus facillime talein toni alterationem periculofam fufcipit. llla vero, qua vel generaliter, vel fpecifice his adfeGtibus opponuntur, rec z reliquo humoribus ac motui obfunt, absque ulla for- midine poflunt exhiberi. ProfeQo ftercoracei pulveres , Lumbrici terreftr. & alia ex animalibus parata , imo & - ipfum oleum animale , omni periculo carent ,etiamfi opta- to interdum effectu fruftrentur. Antimagica & fympathe- dica adhibere commuhiter fuadent agyrte & vetula ; fed aliainde & quidem longe perniciofior impreflio in agens turbatum infertur, quam quidem prior extitit. Interitum proud vero 98 | —- Olfevatio XP. - vero & periculum retardatio ac medicina per expeGatio- nem non infert, immo diuturnior ac pertinacior duratio Anon ex conyulfionibus fibi reli&tis, fed ex incongrua tur- . batione vitalium a&ionum per infinita & multifaria remedia, potllimum fequitur. — Md fa 1a Ut autem nunc paucis ea, quae fufius ha&kenus dicta funt, comprehendam, eo potiflimum mea vergit fenten- tia, morbos .ejusmodi convulfivos effe motus naturae er- - roneos, qui interdum quidem pro objeGo habent excer- nendorum aliquam retentionem , fed atum effe. inade- quatum ,.nec ad fcopum rite tendere. | Inde etiam progno- fis ita periculofa non eít formanda, cum vitia vifcerum & humorum ita gravia non fubfint. Interim motus turbatus optime corrigitur temperatione antifpafmodica & fpecifica. Abfint vero impetus materiam & motum vitalem laeden- ies. Abítinentia praftat. Peragit tranquilla poteftas,quod :violenta nequit. sine | OBZSERFATIO XVHL Dn. D. JOAN, SAMUEL CARL. sn «i daantana duppreffa.-» ..6u« ] LP 26. annorum , fanguineo melancholici tempe- ? diam —— - omm — mre am mir ndm ramenti, habitus corporis robufti , animi fatis tranquil- -. li, dictae etiam minus exquifitee , poft primum puer- | perium iter ingreditur ad agnatos , quo abfoluto domum ' rediens, verfus autumnum febre quartana corripitur, quae - fatis quidem ordinata erat , attamen, cum fub ufu digefti- . vorum & refolventium 'amarorum usque ad folftitium hi- bernum protraheretur , indignationem. concipiens fuper chronicamejus indolem.& inprimis formatam fibi prognofin , - — . febrem nempe hanc ad vernale tempus usque duraturam effe I . "fuppreflonem anxie urget. Exhibentur ergo ipfi p c ofes.- . Quartana fuppre[fa. 89 dofes pulveris Cort. Chin, fiftitur inde febris intermittens, fed breyi poft. fuccedit accuta. intenfiflima, & quafi ipflam- matoría , cum delirio , quae tamen ufui remediorum tdi nariorum temperantium, praecipitantium , diaphoreticórum fixorum & volatilium feliciter cedit. Tandem etizt pro febris intermittentis zevocatione ordinantur dofes aliquot pulveris balfamici, unde quartana in ordinem redit. . Jube- tur hinc ufum. eorum. continuare ,. quem tamen recufat, quia febrem refufataffent. Dantur ergo Pilulae, Elixirium & Infufum vinofum refolvens, quibus adhibitis , adpro- inquante. vere febris fponte ceffat & aegra ad priftinum anitatis ftatum revertütur,. : | d Ue : BlcEUTRMYT - E pictifis, nod —! cw Suffidt unicum attuliffe exemplum Quartanze turba- td&ac revocata , cum infiniti cafus undique occurrunt jin- termittentium fumme corruptarum , immo in immedica- ! biles aberrationes he&icas ,.:cacheGticas, hydropicas , &c. |! dedu&arum; qualia exempla illis in locis ,ubi folennior chi | natorum saccis pot ufüs ; immo abufus viget ; abundans fiflime confpicere & obfervare licet - [4 | | oc. Quartana intermittentium quidem pertinaciffima ma- | ximeque rebellis eft; fed leniffimi ac lentifTimi depuratorii | ac refolütorii ..a&us.praé «tertiana& | quotidiana , ita ut in. effentiali, fui. habitu: extra»individuales fubjeCtorum | turbas tam. : preecipitem | auum febrilium | exacerbatio- | nem ac impetum: in frigore, aeftu: niotibusque excretoriis non exerat. y uH iuiod ant éti --. s Melancholici «temperamenti praedominium in. fubje- Gishujus febris fefe ntplurimum . manifeftat, unde | caufa continens; ex habitu hoc individui primum veítigium mon-- ftrat quod: vifciditas aliqua in: & circa; primas vias tenacius obherefcens potilfimum concurrat, motumque febrilem &hronicum reddat. .. | -xudetor, Med, P, Pel, PT, M Eft GOMEES goó | . Obfroatio XPHL^ 5 UE haec. febris utplurimüm atitumnalis ; uti. tertiana & quótdiana magis vernales fuht , quoniam fáburra pri- mi&é conco&ionis fucceflive colle&a eum in motum fufcita- fur, quando fcilicet: temporis ' ac.tempellatis habitus ad vifciditates humorum magis infpiffandas & ad ftafes ac in- far&tus circa vias primas , immo colatoria abdominis orga- nà, produceridos aptior eft,inprimis-fi locà habitationis ma- í gis aéri craffo humida & uliginofo fuerint expofita;: — ^ 4 Quando fubje&tà éàli tempore" praecipue "'diiztze Jau? te, velcrudz, viceque fedentariee indulgent , "immo in- derobur corporis unacàm pinguendine naturali auctümeffe opinantur, tunc vel ipfius. vulgi prognofis iisdem tmorbi- am. colliquationem indicat : 4Diejenigen ,fo. gat au fdnelf fettunt- (tard werben; mifer e$ mit. einem Sieber ver; Éranden unb ausfdyivien; ober fónnen gar incinen ted» dug oerfallem. Cot a2 1 Febris heec paroxyfmum . fuuni verfus occafum folis utplurimum inchoat , uti tertiana verfus prandium, ob. re- cordationenti errorum, in prima digeftione commifforum ut ita tenebrae. aér craffüs & melancholici temperamenti: augmenta ac incitamenta multum omnino conferant, pro caufa vifcida. in motum: excretorium deduceenda. Horror concufforius fenfum frigoris non: adeo auget ,- ti in tertia- na, fed faltem rigor delaffans: & fatigatorius urget , einfets - th mt. tiges langes: Sieben in: ben: Glicbern 5; quoniam: materia: tenax, firmiter impacta vel inteftinorum tunicis ;. vel glan- dularum compagi, 1mpetui fpaftico x . vehementiorinon ce- | dit ,. fed: potiuslento &: fimul continuo impulfu. opus ha- bet. Hincetiam nulle: a.natura , uti in tertiada, comrho- tiones evacuationunr emeticarumr ac.purgationum catar&ti- - carum fufcitantur ordinarie. in: quartána;, nifi fpecialis indi-- vidui difpofitio;: aut. fymptomatum tertiana propriorum. qualifcunque complicato accedat. Hanc igitur ob caufam. Quartana fuppeej]a, EN-/ cum natura ad hos excrctionum impetus. non vergat, meri- to quoque ars. eo non. ducit ; fi vero ab imperitis incontul- te tales excitantur , tunc motus facile vacul anxii, cum feb- ris exacerbatione , fubfequuntur, Quodfi febris h&c fibi relidta toleretur , nec diz- teticis arbitraris turbis, maxime cruda & larga cibo- rum ingeftione, qualis polyphagorum eft, irritetur, ut ex- inde fingularis illa fpecies, quam vocant Ote Scc8 « Siebert , 3ebr- Siebert , oboriatur, tunc, fi inprimis abítinentia potius actranquillitas obfervatur , facile per fe , nifi vifcerum ab- dominis obítructiones fuübfint, ineunte vere remittit, immo Íponte evanefcit, ut nullum inde damnum metuendum fit. Inde di&teria vulgi prognoftica enata funt : 2tan muf e$, big bie Dáume wieber augfiblagen / Dulten , weil mit bcm ?Biátterabfallen bas qSieber feinem 9Infang genommen. 2enn eà 3u früf) ausbleibet , ober. gar aeftillet woirb , fo ftebet bie Coatbe nidbt fider. UTE e | Alius eft ftatus cetiologiae ; immo prognofeos, in quar- ti84, quem etiam plebs edocere valet , quando fubjetta provedioris aetatis, & majori humorum fpiffitudine & in- far&ibus vifcerum abdominis laborantia, hac febre corri- piuntur ; Ibi enim non folum profundius haret malum, exattioremque concurfum natura & artis exigit, tar- diorem fui mitigationem febris poftulat , & praema- turam fuppreilionem aegrius tolerat, immo facilius & frequentius recurrit, ut metuendi ac fübfecuturi alias icte-- rici; hydropici & he&ici adfe&tus avertantur. . Inde vulgi dideria cum experientia & ratione perfe&e conveniunt : Bep frándlicben Staturen, too c8 innerlid) nid;t fidyer fte bet , ift bas Sicber nod) eine :tülffre unb. Soffnung. 9)tan muf es acbenlaffen , ja gar unter(lüen. $Bleibt. bas Sie ber ju bafo au8 , (o nimmt Gefdywutit , 9lussebrung , unb P. 9l. nod) mebr ju. is : M2 Ex $2. Olfroani XEM, Ex ejusmodi ftatu quartanze fimplicis & magis com- plicata, facile cum plebe credere ac intelligere valemus , febris hujus principaliora fymptonmta , frigus nempe & aeftum,, efíe quoque neceffaria. ^ dm molimina, ad ali- quam materiam noxiam eliminandam , cumque materia te- nax fit, eam idcirco non nifi per lentam abfterfionem ac emollitionem: a vifcerum compage femovendam effe. Ne- mo ergo adeo neceffiria incommoda febris ,. eeftus nempe, doloris, inquietudinis ; &c. imprudenter ftatim profligabit, .aut fufprimere adlaborabit, quoniam pro confervanda vita ac fanitate abfolute neceffe. eft, ut: moleftia. brevis. tolere- tur. Bruta merito adpello aegrorum & medentium. moli- mira. qui nexum. phaenomenorunr , actuum. & paffionum nec ab experientia. capeffere ,, nec manifefto ratiocinio ac fenfu. intelligere: volunt,. eaque omnia idcirco audacter op- ^ pugnant. Provoco ad experientiam quotidiananr, qua de Tie d hac febre, pariter ac. tertiana ,. copiofiffima. exempla" fubmi-- nitratillorum ,.qui , uti: jamdittum;. fola tolerantia & debita dizetx obfervatione ,. fine: multis medicamentis , ad ortho- ftadiam pletiam;, immo firmiorem ,. quam antea ,. iterum dedu&a füerunt. ^E. contrario fertiliffima quoque feges torrendorum eventuum in campo medico confpiciendam fc fiit; quando haec febris per artificia opprefforia in letha- les metaftafzs: defiit,.& quidem tales ac tantos fucceffus ad-- fe&uumiintroduxit,. ad. quos neque genius morbi, nec indi-- vidui pér.f ante vergebat.. Exinde in fumimanx formidinem indicationum ac indi-- catorum: füppreflionem: pofitivam, hujus febris refpicien- . tiunr,. fünx delapfus, ut fub. diuturno fatis praxeos meze ambitu vix unicas paucas. Cort. China confumferim ,. nul- fum. infimul vero etiam aegrum reliquerim ," qui corruptae: febris curationem novamr defideraffet, qualem tamen fub alis: methodis. uberrime. deprehendi. Immo , fi etiam-ali- | quis: "! Quartana. fuppre[[a. 93 o ———— — ? m: S E . 9 quis optatus fucceffüs fortuna duce fuerit impetratus , ta- men dein oculi manusque trepidi poft menfem , annum &' annos quidpiam detrimenti confpiciendum. monftrandum- que invenere. Hinc in fimplici pariter ac comiplicato quar- tance ftatu mihieadem methodus femper, tam à priori, quam a pofteriori convenientiflima vifa fuit, quam quoque in re- liquis intermittentibus, mitiori faltem gradu , retinui. ex- hibendo nempe in ipfo die febrili ; ante paroxyfmum unam vel alteram dofin pulveris digeftivi ex Tart. vitriol.. & exi- gua portione Lapid.. Cancr. parati ; proximo vero dieante iparoxyfmum praebendo dofin Pilular. balfamicarum,. & die intercalari. remedia amara, ftomachica & abftergentia, in forma Effentiar. Elixirior.Infufor--vinos. ex Herb. Card. ben. Trifol.fibr. Cent: minor. Abfynth: Rad. Gent. rübr. .Cort. aurant: &c. Intentio fub hac methodo eo vergit; ut verfus paroxyímum abíterfio fabürrae mucidee pro- moveatur; ante paoxyfmuni vero leni laxatione illajam jam: liberata removeatur, & tandem die vacuo per ftomachica ,. aliaque fimilia; cruditates in primis viis & in compage vifce-- rumadhuc harentes: incidantur . refolvantur & ad. evacua- tionem preparentur- |. — — HS Um .— Emetica, purgantia,fudorifera & V. Snes nunquam in febrium intermittentium ,, multo minus in quartana cu- ratione ini auxiliuni vocantur. Turbant haec remedia, ficu-- ti id in aliis deprehendi ,. in propriis vero cafibus nunquam imitatus fum, univerfum ordinem ac aequalem: decurfuim febris. Spiffitudo' enim &' tenacitas impetui motus excre-- torii ,;, maxime praematuro , antequam refoluta ac emollita fit ,. non aufcultat ; corretta vero levi ftimulo obtemperat.- Ventilationem fanguinis:curative in nullo fero morbi gene-: ye commendare íoleo, fed faltim praefervative.: Specia- tim autem febres per V. Sriem' maágis turbari, atque in -acutas. &- heGticas: facile. mutari deprehendi. Sudorifera M.3 Colli-- 24 J*bfervatio. XP 1H. colliquatiopem he&icam pariter promoyent ,' nec materiam yitcidam, poris organorum «olatoriorum firmius impactam, refolyunt &liberant, quin potius magis eandem infp;flant. Chinata, etiam parcius exhibita, . Hee hujus zx. 8 , vel. etiam proxime circa folft:tium,motusfalutares fupprimunt,ac materiam febrilem infubje&to caeteroquin fano magis adhuc vifcidamreddunt,unde facile patet, cujusnam confequentize;fi non fure periculofa, attamen maxime dubize;fuerit ufus chi- natorum remediorum ,in ftatu quartanae magis complicato. Interim tamen omnem iis ufum derogare nolo, commendans folum ut ad ordinem naturae circumfpectum probe femper attendatur, | Omnis namque actus in quar- tana, uti. & in fingulis aliis morbis, eft propter materiam :- Hac itaque: debet removeri, fi motum tollere velimus. Materia non poteft fecerni, nifi fit prius mobilis fata, - adeoque tum demum evacuatio , ipfiüsque motus ceffatio £xpectari, immo . falutariter promoveri pcteft. Hac ergo ratione in tertiana, remota materiali caufa, aegroque ad- . petitum & vires recuperante, una alteraye Corticis Chine dofis, dummodo non adeo magna fuerit, habitualem pa- xoxyfmi indolem emendat ac tollit, id quod etiam anody- na praeftanr, ipfaque rartialia : Sic in quartana adpropin- quante vernali temmpore; vel quando corpus iterum fatis repurgatum eft, juxta plebejum loquendi modum, etiamuna ^ yel altera dofis erroneum nimiumque motum cohibet, fic- | que metus iíte tollitur, qucd febris jufto diutius tolerata in Confuetudinem abeat, immo totam humorum maflam cor- rumpat ac defiruat. . Interim. febrem qualemcunque fupprimere longe fninoris difficulratis eft artificium, quam revocare , noxas turbata emendare, ac totum actum in ordinem reducere. Regula mechanicorum. hic quoque valet : Facilius eft mo- yere quietum; quam adquietem reducere commotum. — Utri- à P que Quartana füppre[fa. óZ que fanecafui aptura hoc di&um eft , fcilicet violente com- motioni ac prudenti fedationi. Quante difficultatis opus: fit febrem, dyfenteriam , haemorrhagiam, Podagram ; ca- tarrhum, dolorens prae - a6 inimáture cohibita & füppreffà revocare , aut. emendare... experientia triftiffima abunde GINE oucneh "editur A p | Suppreffio talium febrium fatis raro' tempeftiva , im- mo etiam raro praematura , fxpiffime autem immatura prorfus contingit , praefertim ,, quoram 1n iis fzepé y intuitu conftitutionis, fubjeGkorum , materie peccantis , ac vifces rum. abdominis corruptio major pertimefcenda eft. Quan- do vero non folum virium, adpetitus & fomni , proftratio fübfequitur;,..fed & ulterius. cacheGici , iéterici, he&tici ef-. fe&tus fuccedunt, tunc arrigunt aures Pamphili , tunc con-- currunt Thrafones.,. tunc Davi convocant. Oedipóos, & her- €ulea. febrium: arma Chinata: variis laxansibus,. corrigenti- bus, falinisybalfamicis acuere. nituntur,raro autem exoptatum: effectum: confequuntur, adeo , ut. potius: vifcerum induratio incipiens.per novos martialium, volatilium, mercurialium , aliorumque. ftimulos. ad. plenariam fcirrhofitatem deduca- tur ,. & lethali tandem he&tice ingruenti via fternatur.. . . Inter ommia autem: fubfidia, quae quartane, per medicinae ac: dieetae errorem. turbata ac fuppreffa , op- poni. folent,-infimulque fperatum aliquem. effe&um. non. raro exferunt , nullum blandius atque certius deprehendi » quam Pilulas. genuinas Stahlianas. ^ Amarities balfamica, aperiens & refolvens , adhibitis etiam. paucis dofibus, ftri- E relaxavit,8& motum natura autocraticum reduxit, ut. febris revertens.ipfi. aegro fpem. revocaverit, de. viribus . jaturae fuppreflis: iterum exfürgentibus,. pro materia febrili ^c refidua.fubigenda. Ita febris recurrens prudenter &: juxta ordinem denuo tractatur per digeftiva, falina & ama- à, pro muci refolutione & toni roboratione ;usque dum er | perio- -füetip. 5 | pariter vatiolis copiofis, fed pedetentim fuccedentibus , ut' | periodus certa tranfient ;;morbique fuübaGio perpetrata: Za Uu ) *oxdolrht o0sbd 7*1 98 fno DO: ?, bna OBSERFATIO XIX, | ^^ pn. D. JOAN. SAMUEL CARL. ^y'Variolez adultorum. — ..., cum.peculiaribus fymptornatibus, .,:.. .- ; Ir juvenis 24. annorum, fanguinei temperamenti, flo- V ridi, fucculenti, athletici habitus, corripitur pathie- *.. qmatibus febrilibus; aftu, dolore capitis, dorfi, aliis que fymptomatibus, adventum variolarum denunciaritibus:' Die tertio prorurapit fanguis € haribus, & diarrhoea chole-* rico- pituitofa füccedit. "Quarto variolee ordinatze ac lar-' gs erumpunt. Dantur primis ebullirionis diebus pulveres: abforbentes & temperantes, Suppurationis diebus Effale-! | xiph. parca dofi. Ebullitionis; eruptionis, fuppuratiónis &' ' deficcatioriis a&us ita placide, utin pluribus alis; fucte2 - digo E EU EA DOR. VMAMUIIME ficcationis , ubi Pilulee polychr. fufficiebant ; raro- enim in' aliis fubje&is primis diebus Jaxatio & Venaefectio celebra- | bitur.: Multo minus externa quaedam in fubfidium' voca- bantur, praterregimen fumme placidum, & Camphore' | lius, ejusdem aetatis, ex contagio fratris corripitur die quarto nbertim prorumpentes ; die fexto jam in füppu- rationem abierint ;-& die 7. 8. 9. femper novae prodierint, Die 11.& T2. fymptómata febriliaffubito augefcebantzegrum- — que , variolis inaequaliter ita füccedentibus , maturantibus" & deficcantibus, deficit energia vitalis. u30 £d uM Alius 28; antiorum ; fanguineus pariter, fucculentus, F'artole adultorum cum peculiaribus fymptomat.: cy7 fummo vere incidit in variolas confluentes, ubertim ac ca- tervatim prorumpentes , ut quinto die omnes viderentur "palam adefle. Anxictas praecordialis, ex fummo motu cor- poris ac retrigeratione increbefcens, indicabat fimul pe&o- ris ac pulmonum infardum. | Abforbentia, colliquantia, - alexipharmaca adhibentur. ^ Aequaliter omnia procedunt, nifi quod ubertas , minusque fufficiens. fuppuratio octavo & nono die malam indolem variolarum indicarent. ^ Die | 41. ac 12. &ftus fubito increbefcebat , cum anxietate, pul- fu trepidante , variolis palleícentibus , aqueis , paucis in fuppurationem- tendentibus exficcatoriam , unde die I2. -mors fübfequebatur. —— Se&o cadavere pulmones infar&u "fanguinis gangraenofo turgebant ,. variolis per totum corpus 4óndum matutátis. Erat itaque perineumonia a variolis confluentibus. 59 31DfIE 9HOTIUSO rari | ; gy — - "Foemina 24: annor. fumme plethorica; fanguinea, fuc- «ulenta , cortipitur infultibus ac turbis febrilibus; variolas áninitantibus. - Datur Taxans rhabarbarinum.& . vena fecatur 3h brachio; 'Pródeunt variolae fatis copiofe. — Exhibentur pulveres abforBetites ; temperantes , interpofitis. alexiphar- macis in parca dofi. — Die 11. omnibus bene conftitutis ad- ftantes & agnatae confilia conterunt, de.forma aulica con- fervanda. -Suadetur Decottüm ex Myrrha, Lithargyr. cum aceto & vino." Admittit cegre Medicus ejus adplicationem in fronté. " Suppuratio hinc non legitime fucccdit, fed va- riolc& fubtus magis férpunt, fte qeídjworen unter fid. Eve- niunt in variis partibus, fronte maxime , prcfundiores ab- (íceffüs, offa nudantes. ^ Adhibentur extus balfamica, ex Efl. Succin. Myrth. balf. Peruv. Interne Eft. alexiph. largius ex- hibetür, ' "Omnia tandem cuim moleftia ac labore multo in ordinem reda&a fuere. | 2? 2gucoosdc d ^ "Puer pariter variolis confluentibus laborans, calidum potum refpuit, nec quidquam , quam. cerevifiam admittit. — Miter, Med. Pol, FI, N Ad- 98 | Obfervatio XIX. Adítantes ex. indulgentia hanc porrigunt , fed variolae. per totum ambitum aquofa manent. . Non fuppurantur, fed diarrhoea accedit. ; Status pro deplorato habitus £ra&atur interne alexipharmacis; externe panno, cum cera-& Cam- . phora obducto; involvitur quafi totum corpus. .. Redit hinc tandem praeter opinionem ad priftinam fanitatem. |... - Alii oculorum panno, alii tuffi.lenta , alia; diarrhoea poft variolas adfliguntur , plures Eff. alexiph. Pimpin. alb. & abftergentibus nitrofis intermixtis tra&tati , iterum. con- "valuerunt. - 55 E M - Chymiatrorum. nonnulli variolas emetico antimoniali praeoccupare , invertere & exturbare aliquando nitebantur, : uti alios morbos chronicos , fed magna aegrotantium pars | periit, manifefto indicio, quod excitatio emefeos lenis cum axatione mannata cautione indigeat. inel 8 Alius Spiritu Vitrioli dulci, vel faltem cum aqua diluto, ^miasma variolofum corrigere ftuduit ac promifit , fed pari- "ter infelici fucceffü. | In tempore ebullitionis Tin&. Aquileg. NV/aldfchm. ufum. habet pro mitigando. motu orgaftico & fe- cretione adjuvanda ; fed in progreffü actum, excretorium "füfflaminat. —— ; juraqe | . In difcretis, immo & confluentibus variolis conftans - imethodus ac temperata falutari exitu confirmata fuit, quae | ineo confiftit, ut I.) in contagio lene laxans ex Rhabarb. | Mercur. dulc. fol. Senn. &c. exhibeatur 5 2.).in plethoricis VenaefeGio inftituatur 5 3.) tempore ebullitionis pulveres temperant. & abíorbent. vel bezoard. itemque potiones | diapnoicae ordinentur 5 4.) tempore eruptionis pauca vel nulla medicamenta adhibeantur, & faltem regimen tempe- ratum confervetur ,.ne lenis. fuccéffus nimium pracipite- tur 5 S.) in fubfidentibus , aut retrocedentibus Ed. alex: pharm. Stahl. parcioribus , fed: paulo frequentius repetitis dofibus in fubfidiumvocatur ; qua etiam 6.) cempore fup- | | (A2 Vals ae BUE NK E-uAcrE 1 | — "U — xc "ED n F'ariole adultorum cum peculiatious [ymptomat. Go purationis ac deficcationis conducit. | 7.) Regimen femper fit fumme temperatum ; 8.) Infufum Thee , itemque De- co&um Hotd. aut Lent. pro lubitu concedatur , & tandem 9.) externe nil, prater Camphoram, adplicetur. — Sic va- riole adultorum , uti juniorum , placide & falutariter de- currebant, fub dizeta infimul temperata ac moderata 5 lar-- ga enim ciborum ingurgitatio , in mitiori etiam ftatu, facile - copiofiorem purulentam materiam pro maturatione fugge- rebant, ut non folum magis elevata fuerint variolae, fed & profundius penetraverint & notabiliores foveas pott fe re- - liquerint. | Inoculatio variolarum , ab Anglis primo fufceptam , imitari permittebant quidam Germanorum Magnates , fed conamen iftud infelici exitu fufpedtum mature reddebatur , eaque propter ftatim iterum omittebatur. Morbilli eundem in omnibus ordinem fervabant ,. etiam quoad minifterium medicum. ^ Omnia, etiam fon- tica alias frmptomata , erant mitiora ; fub initio zeftus ni- mius & fub fine frigidum regimen pelfime cefferunt. | Epicrifis. | Non immerito multi neotericorum theoreticim ac |! therapevticam Variolarum confiderationem in SYDENHA- MIO quaerendam commendant, utpote qui non folum ad- |! modum exquifite indolem , ordinem & progreffum hujus | morbi defcripfit, fed etiam autocratiae minifterium aptum , ! maxime fola continentia & quiete obfervandum, fübjunxit. Proinde potiffimum obfervationem quatuor temporum in periodo critica duorum feptenariorum , fcilicet femporir I ebullitionis, a primo ufque in quartum diem ; £emporzs eru ptionis , a quarto ad feptimum 3 £Zempoeris maturationis, a 1 feptimo ad undecimum ; tandemque £emporis defíccattonir , ab undecimo ad decimum gen ; fedulo refpiciendam 2 com- 100 —— Olfervitio XIX. €ommendant. [ta enim haec febris exanthematica non fo- Jum accurate periodum criticam duorum feptenariorum oftendit, fed etiam minifterio medico hodegum fuppeditat, quid intra quemlibet terminum. agatus & iterum agendum indicetur. | | | Profe&to invertere tune natura ordinem, immnio fo- Ium negligere, fummae temeritatis ac infcitiee fignum effet; five ductum diagnofticum,, five prognofticum , five thera- pevticum adprehendere velimus. Id ipfum ii in primis fze-- pius cum damno: experti funt, qui inconfiderate tertio vel uarto die laxans demum exhibere aufi fuerunt 5 vel quan- otertio, vel etiam feptimo die expulfione praematurius ,. autíerius promovere voluerunt. — Semper enim, quo & quando natura vergit, eo & tum eft ducenda. Quotquot vero, durantibus iis quinque vel. fex fecu- lis, poftquam hoc fpeciale contagium ab- Africanis ad Eu- ropaos eft translatum , methodi. tum fpontaneee ,. tum ar- titücialis expulfionis innotuere , illa. omnes falutariter eo. vergebant, ut tempeftive ac placide ad. fuperficiem cutis., partesque praecipue exfíangues illud deferretur. Inde na- tura ipfa ordinarie interna colatoria & excretoria organa ad- ftrictione a&dtiva obftruere folet, ne fermentum ' variolofum: ad interiora regurgitet, id quod alvi adfri&io , urinae füp- preílio, &c. fitis evidenter demonftran. —— Quodfiitaque medicina internae dire&tio teridat ver-- , fus füperficiem ,, tum vel maxime omnes: methodi & qua-: fiacunque regimirna , huic vie ac motui contraria ab arte: miniftrante abeffe debent. — Ità GUNDELSHEFIMERE me-- thodus,. alternis diebus lene emetico- catharticumr, ex fyr.: emet. cum Mantia adhibendi ,, paucos non nifi dies: duravit; | aucioribusque eani imitari placuit... Tanto magis ex inocu--- lationis hiftoria deprehenfum eft, plures zeque periiffe cor--- cagio violento ,. nec ab. infe&ione ordinaria defendiffe. hoc. dica V ariole adultorum eum peculiaribus fymptomat, YGt arcanum. — Ádmirationem vero fummam excitavit illa eg. perientia, quod plures fola autocratia naturae facilius emer- gant, quam arte ; plures ex plebe, quam ex magnatum ac divitum familis ; plures juniorum, quam adultiorum. Actiologia horum phaenomenorum plana. quidem eft , fed artificis abftrufior cenfetur.. * yita Cum agreftis vite homines liberos fuos variolis ob- feffos , libere per hypocaufta difcurrere patiantur,nec aeftuo- fis le&ulis includant , didicerunt inde. ditiores fuos a em in temperatiore regimine confervare , ficque owes ac fecuriorem morbi decurfum promovere. Praterea cu plurimi plebeiortim nulla fere medicamenta adfumant; ins de didicere magnates & magnatum archiatri,; paucis ac le- ráffimis.uti pharmacis , ut aequalis fucceffüs excretionis nul- lo ftimulo acceleretur ,, aut pertürbetur.. Ita:ubique felices funt pauperes , qui divitibus eleemofynas confiliorum. &z auxiliorum ,. opum ac vitze elargiuntur. | . In adultis Venaefettionem praefervatoriam admodum utilem: & neceffariam , in. primo autem: ebullitionis inful- tu inftitutam ad minimum non- plane noxiam effe mone ftrat. quotidiana experientia , immo ipfius mature motus haemorrhagicus. lta enim imminuta plethora reliquam tanto fecurius moliri valet excretionem. | Sic & laxatio ma- tura, non autem fero nimis excitata , cruditates prima- rum viarum tollit, ac ita praecavet, ne tales fub diuturna adftri&ione alvi colligantur ac coacerventur , ficque deig- diarrhoea in variolis fatis periculofa oboriatur. Sufficit ve- ro laxatio rhabarbarina : Purgatio vehementior abfit. ... Quantum fieri poteft, tempus ebullitionis ac. eruptio« nis primae , aequalis & ordinate , fi ita procedit , fola con- tinentia, fub quieto & temperatifIimo regimine tranfigatur Sufficit leniffimum abforbens- ,. diaphoreticum mee ex: Conch. ppt. Ántimon. diPHAE pauco Nitro & Aqua : 3 diap- cum aliis morbis, v. g. Peripneumonia, &c. funt certe ad- modum F'ariole adultorum cum peculiaribus fymptomat, 1053 modum periculofi ominis, adeoque majori cuni prudentia tractanda , ne in motu aequali & conítahte nimium praecipi- tentur... Variolarum reliquia in pedore ; oculis , &c. pa- riter admodum diffüculter renioveri. poffunt. -Si Effent. alexipharm.. & Cafcarill. ufu contitiuato lenis ac. adfidua miasmatis noxii remotio obtineri non poteft , tum profe&to impetus;alii remédiorum chymicorum nodos non folvent.- Hinc, quo magis juíto in ordine fuccedit totum negotium; eo attentiorem debet fe monftrare ipfe naturae minifter. Securitas enim aegri & me-eritium faepe maximam infert noxam. Disztz, aeris, quietis & caloris vitia hic quam ma- xime funt vitanda. EE. Mops. «i re Accedente diarrhoea pulveres abforbentes nitrofi, ir- terpofito ufu alexipharmacorum , ominibus aliis adítringen- tibus.praeferendi funt. ., Nec etiam | unquani, atiódyna ; theriacalia &: ítomachica íecurum aliquem praftabung BED LIU ou cunas doct ips D EE , . Contagiumr avertere velle pér laxantia, eft impedi- menta. futuri a&tus excretorii removere : Invitati vero ac quafi coémenhdo advocare illud. velle, fi mitioris fuerit in- olis, eft conatus plane temerarius. — Hinc magnates ex contagii metu in adultiore zetate periculofius plerumque de- cumbunt ; e contrario autem pauperum infantes maturius infeftantur & facilius füccumbunt. — Convulfiones tempore eruptionis nil periculi conttnu- niter adferunt ; promovet enim eam motus hic impetuo- fior, praefertim fi intimius in mafla fanguinea haeret mias- ma. Optima tufic remedia funt antifpasmodica , Lumbrici terreítres & praecipitantia. | Quando vero in declinatione accedunt convulfiones, tunc parum 4duxilii admittunt , & Jethiali ütplurimuni eventi'terminantut; 7-07 7700 4 | d | i j ^ ^C Apoftfes febriles verfus artus, quae noti raro tumo- "res ipfamque fpinam ventofam inferunt;. Copmuhniter eve- K niunt Liu, MUR ; "OMfervatio XX, niunt ex infufficiente ac regurgitante motu variolofo.' In« terne tunc alexipharmaca , externe vero faponacea; & in- primis fapones chymici conducunt. | Quande 'weró cor - ruptio cariofa emergit, tunc parum confilii fupereft, quia fermentum feri acre retentum reliquam lymphíie maflam in coagulum ac congrumefcentiam deducit ; unde offium fubftantia fucceífive abfomitur , cum he&ica lethali -irife- 4d uM. HI JUD QibuJiOQ [I ^ nLot OUD-". oru quente. MS repe 1e DE onEat ODD. LonmH La&iciniorum ufus multis, imo plurimis pernició- fus fuit deprehenfus : 1n febribus enim iin nec potum, nec €ibum fecurum praebet. Tmprudettia hominum frigidum potum , fi cerevifiae ufum, formidant, in latte quaerit ac admittit. ^ Vitium id eft pauperum , non facile autem di- .. "Morbilli, uti in omnibus fymptomatibus àc circum- füntiis mitiorem progreffum fervant; ita fi neglieantur quo- ad regimen aut medicationem, damna zeque periculofa poft Te trahunt. | Ex refrigeratione párticulati pedum, tempore - £ruptionis admiffa, intépfiflimus oritur dolor , diapnoe re- Yoottaficletemaeene, 00 27s od REI E | b ( Hafnia Erfordiam. miffe det CC NUADT M | 0059,49. p, 1739.) MWORDANUAG 4 oc-» é r £a i ?0l, e ÀJ! AT vecuo late CRETA TIG. Aye ^"Dn, D. JOAN. DAN. SCHLEICHTING::.: | Alcohol vini enormem narium hamorrha- 9S2 e d4bgr25411/141731 DAE Ub - Ib. il wv2LIOI: VI10 r1 12222 - T )Uelle novem annorum; tenerae admodum , nuper rime ! 4p ^ fubito intra duas horas floridus fanguis, ad libras quin- - "*. que girciter . e paribus.profiuebat, jun&is pulíu.cele- Iw | us P £i .^ , E! Alcohol vini enormem marium bemorrbag compefc, xo 5 ri; calore ; fiti. aliisque fymptomatibus , .cui interea. & in- & externa varia , praefertim Hippopotami dens, fruftra fuc- runt adhibita. .. Quare illico accerfitus ego, alcohol vini parce ,. ac fenfim fenfimque naribus. attrahendum , juffi. Pofthac praefcrinebam Spiritum. Vitrioli , jun&o. Laudano liquido, cum frigido potu, praefertim aqua pluviali , refra- €&a in dofiadfumendum. Vix vero elaptis ita viginti qua- tuor horis, fanguis ad integram ufque. libram fubito iterum prorumpebat, praevia levi fternutatione , ufu tamen fpiri- tus vini, naribus attradti , ftatim. iterum .cohibita hzc im-- petuofa excretio fubítitit , penitusque convaluit pofthac pin- . guefatta puella. thc: cJisgosn | | -— Hoc igitur-alcohol , fpecifici inftar, a me & ab alio Medico hic feliciter femper adhibitum fuiffe , reticere non potui, tamquam ítypticum pharmacum, non minus in hac, quam in paflivis vulnerum haemorrhagiis , efficax. | -.7 Periculum etiam feciffe Chirurgum cum Therebinthinze fpiritu, mihi conítat , quem tepidum in utrumque narium foramen lente fiphone irjjecit ; quo pacto fanguinis proftu- vium momento fuit fufflaminatum , neque , quamvis eger illico fzepius fternutaret , .poítmodum rediit. OBSERPATIO XXL. Dn. D. JOAN, SAMUEL. SCHLICHTING. Ilei inteftini przternaturalis procefIus ; novi | inftar coeci, in bubonocele obortus, — : Um hujus anni menfe Julio , cadaver juvenis viginti & ^, annorum , aqua fubmerfi, anatomicee fubjicerem fe- 7. &ioni , obvius fatus eft peculiaris ileo inteítino adna- £us proceffus , quinque V etpeceiei longitudine a coeco €&ommuni remotus, quifacciinftarinde propendens, am- ca dor, Med, Pul, FIL. ! Wr mee 106 á m «o eng Imt D e MMC plitudine ileum ipfum, longitudine vero duos zeqüabat pol- lices, parumper incurvus, intus cavus, fed flatür faltem diftentus. "Speétatores mirabantur ; quid effet novi, Ego judicabam, bubonocelem praeceffiffe i in juventute , ubi pro- lapfum inteftinum: e latere expanfüm fuerat, dilatacum ;,« peritonzi exemplo in faccum trarismutatum. ^ In hernia igitur incarcerata, ubi ejusmodi icéurf fo« lum, non vero reliquum inteftinum , claufürn deprehendi- mus, liber ciborum j potulentorum ;' pharmacorum ^ & clyfmatum per inteftina tranfitus animadvertitur ,. & bis. a e obfervatus fuit. Án vero, preeter FALFYNIUM, quis- piam ejus mentionem fecerit, plane ignoro. ^ En ergo effigiem & fitum Tab. II. "e I. A. Inteftinum praecifum fuperius. B. Idem inferius. C. Proceffuüm curvatum, flatu difiemuim. q .D. Ligamentum, quo ejus arcus inteftino jun&us et, ' pa- - . rum hic incifum. E. Inteftini curvaturam , ubi mefürzeum. sdne&itur. T. Curvaturam oppofitam. G. Inteítini latus dilatatum , Mv & andi in fac: cum mutatum, | "rs QOBSERÁATIO XXI, s Dn, D, JOAN. DAN, SCHLICHTING,. Vulnus ventriculi; inteftinorum & ^od nis, quoómodorite confuendum? 1 ! Aris dum inter fé diffidetit fententiis-& Medici & Chi va LI rürgi, iti confaendo ejusmodi vulnere ,- àc' de vita & .* mioite ferendo judicio, (fepius jam alis inftituto ex- .perimento, ) meníe Julio nuper prestezlapfo litem itam rur- | "fus ] 7 F'ulner ventric inteflini&$. abdam:confuendi modus, YO7 füs dirimere: fufcepi.:.;Cani; nempe Moloffto , .füb: ümbiz lico iritegumentis per lineam albam tranfuerfim diffeGis ,. eum inteftinum tranfuerfim quoque praefcidi , ut partes di- fciffze mefenterium verfus. parum modo inter fe adhuc :co- heererént. Quatuor deinfuturisnodofis a feinvicem prapor:: £ionate diltantibus" (auciatum inteftinum: conjunxi ; orentá! artem: ligatam: refecans, . externum: ventris vultus am-- plum gaftroraphia, fex futuris nodofis ( ubique per peri- Jonaeum; muículos, pinguedinem: ac cutim acu fimul tra- Je&a, ) conftante, adduxi,: atque £um alterum confuti ilei; altérumque ligati omenti: filium unà! cum partibus hifce , ad'externum vulnus jam |confutum .attraxi, ibidemque Men - Ingruente -noGe canis lac dulce, cum aqua remix- &uimjlambere renuebat fere ,;aft die fequente illud adpetebat . acriter, fed non nifi fex 'ejus -unicas per totum diem exhi- | bui: "Fertio:die offa rodebat ,.quartoque jam cratfo cibo. inhiabat , quera tamen prohibebam. Quinto lambebat omnia | exhibita avide.. Hucusque dies no&tesque febricitantis in- . far horuit; aít non nifiunica vice vomuit, nimio ex im- provifo porrecto: cibo. Sexto die fuit alacris ;: in circumfe- ! rentia vero vulneris durüs:adparuit tumor. ||. Quotidie femel | Tin&uramiMyrrhze vulneri. inftillavi, nullo, nifi primo die; vinculi adparatu inftituto. $ nam ligaturae confuetze loco; .cani vulnus lambendum reliqui. | A feptimo ad undeci- inum usque diem bene valebat ; duodecimo omnes futu- as ,.qua& praefto erant ,.diffolyi 5^ fiquidem vulnus tunc £ér- me erat coalitum, atque. porro. reliquam :curam cani ipfi commifi , jam fanitati reddito, Praefentibus I4. Chirurgis difcipulis experimentum illud inftirutum fuit. -.,, Menfe Augufto equae die vigefimo.nono , in.cane «|preegrandi, ex Dania addu&to, idem.experimentum eadera | 'encheirefi, felici aeque cum Suee Qo fufcepi , .jejuno inté- TEE O0 2 ftino —Pá—Àío— i08 ^^ Oltre AXI. ^g Semis fino: haud i dta: gravitér »'gttamén: &anfverfini ' quoque; vule qefato, ac una faltim futura: riodofa: itertrim: conjun&o. o5il Jam di&o huic ultimo: cani ,. die decimo Augufti, irr ventticul rum. pollicum: longitudine , inflixirus ,, per quod. chymus ftatim profluebat,.hocque deírrquatuor futuris nodofis ficuti. antea intéftinumy conjunximus,, attra&to* poftmodum, : ad. externum. vulnus , galtroraphia: fimili jam unitum , ver- viculo ,.. ibidemque adligato ;' praecifa , prius. parte: omenti (ubligatauquee digiti longitudinem aequabat;/— 05 0. 0 Sauciato- cani fimiliter, ut priori; per! vices porre- &um eft ac dulce, aqua dilutum , ad.-dinciam: unam: vel plures ; habuit fe ut praedictus ille; ;horruit vehementer primis : diebus ; nil: vomitu reddidit jnifinimium exhibitumalimen- tum ; tertio die. jam offà adrodere coepit ;;gradiebatur poft primum -diatriton, :ut prior. 5 poft diem duodecimum; ga- ftroraphia foluta , martyr reconvdlefcens nobis adparuit, vul- nere pofthac lambendo foluntiütta: perbreve tempus coa- lito ita, ut die. vigefimo nonó menfis ejusdem, canis idem ad novumaliud experimentum fuftinendum jam fatis aptus & capax vifus fuerit-Eundem,confidoac fciosfore profperum ho- £ninibus éventum , quum illos ita-fauciatos eadem enchei- | refi, meo jüffü;adjutos , facile, cito;àac feliciter ad ries | asickotcelin redactos, &: vidi & novi. iasusqD i (10 OBSERÉ 4110. XXII. ins "Dn. D.JOAN, DANIEL; SCHLICHTING. ^ : . Vülnéta: in utramque pectoris ejvitatem penetrantia,haud lethalia, nera nempe ütrámque thoracis Cavitatem. do OD tia cfle lethilia; hoc üsdém menfibus, Julio — Qi pe anteriori latere: y prope: füridum , vulnus, duo- - wilod cómmniuni ;zMedicorum' confenfu 3dítruitur, vul- | A-— T P RR Fulner.in utramq. peBor.cav, penetr, tion letb. &e. yog pe & voi: digne ipfemet exper iri volui, natus duos canes: preegrandes (. experimenta in praeced. obferv. defcripta paf-. fos, quorum latus utrumque cültro pertudi,inter fecundam & tertiamyac inter tertiam átque quartam. coftam, inloco pa-: racenthefeos confueto. A&r tum libere. in - & egrediebatur. per vulnus ,- digito ftilove illud ubi' diducebatur ;- deriega-: to fubito ori naribusque aeris it. -- & egreffu. .. Quampri-. mum vero digitus ftilufve extrahebatur ,. ftatim. & mufculi. & cutis fuper vulnus (licet fat amplum: & longum, ) col- lapfum íub in - &c expiratiorie inturgefcere & conftringi obfervabantur , illadque uria- càm: fanguine concreto illico: obturdbant, utne hilum quidem aris in pe&oris cavum: amplius intraret , reftituta tum fubito naribus atque ori re- fpiratione , idque fiebat. quoties digitis, vel ftilo, vulneris: labia diduximusínlatere utroque fiut, aut ab opere ceffa- vimus. Martyr uterque per femihoram circiter id füftulit adhuc fuperftes , eique vulnera , alcohole vini elota, ac no- dofis futuris iterum unita,larmibenda reliqui;bis terüeMyrrhae Tin&ura iis modo inftillata ; nullo fequente vel afthmate; vel tuífi , vel ullo alio pe&oris malo- CPGE OBSERU ATIO XXIF. Dn. D. JOAN. DANIEL. SCHLICHTING. Tendo ex parte difciffus.nullius mali fym- gu" ety ptomatis caufa. - ofteaquam diu rimis vulgi errore immerfus fuerant ,ten- | oe , aut nervum , quoad. dimidiam fui partem di- fciffum , difriuptumve , ingentium fymptomatum, phleg- mones prafertim , abfceffüs, gangraena , &c. caufam & originem effe. Ecce ! cafu obvenit anno elapfo quida , Cui tendines carpi, una cum arteria radiea, pulfum ubi ex- plora- X10 7 5 Obfooatio XXP. ooo -- ploramus, quoad magnam partem , erant hoftili cultro^re« Íciffi, ut intigniter hiarent. Chirurgus linteo carpto The- rebinthine fpiritu tnadido vulnus opplet, ar&afque circum- dat fafcias, neque nifi poft quintum diem easdem foluit; quando carne recenti vulnus jam. erat. omnino repletum;: indu&a demum intra tres hebdomadas arida cicatrice ; nullo: interea animadverfo ejusmodipravo fymptomate. | Plures: etiam confimiles ejusmodi hiftorias ab hujus urbis Chirur-: gis communicatas , referre poffem, nifi tempus deficeret. ; ^C. Utautem exactius adhuc. veritatem iítam experirer 5: canes iterum in fubfidium fumfi ;, quorum . tendines plus: minufue inci&ione lai, ut. interdum vix amplius 'cohaere- rerent,vulnere Therebinchina pura, aut vini fpiritu ;aut nulle pharmaco diligato , obfervato interim nullo fymptomate ; quod ullo:»modo confe&arium ejusmodi mali ominis praebere valeret. 1.5 [1 di Vds BLUT o0 OBSREPATIO XXP, i onucios Dn. D. JOAN. DANIFL. SCHLICHTING, ' Singularis rupti tendinis notitia. — 'endines rumpi ac dilacerari , eosque futura & vincu- * : . - r 31$ i ^ ii 4 WT i lo jungi , non folum pluribus notum eft; fed & ipfe "' ego vidi ac praefertim penes homines pariter, at- que beítias. Aft tendinem illum craffüm & robuftum mufcuiorum, qui tibiam extendunt, levi corporis lapíu in íolium, fupra rotulat difrumpi. penitus, haud . ita cundis innotuit ^ Seni Medico, Dn. G. eadem cau- fa, quinque ante annos circiter, id contigiffe, cute tamen iptegra, memini . multique norunt , absque .fubfequente magno dolore , velinflammatione. . Nulla vero ab imperi-, - Epiglottidis rara elevatio,ligamento e jus abbreviat, 311. to Chirurgo fatta J'azAzees etiamnum tibiam extendendi impotentia relicta eft. | O BSERFATIO XXFI. Dn.D. JOAN. DANIEL, SCHLICHTING. - Epiglottidis rara elevatio ,. ligamento ejus ' voran abbreviato, iy Mo biennium efapfum nünc eff, cum tie confultum con- B veniret rufticus Frifius , diupridem catarrhis obnoxius, T— qui angina laborantis inftar loquebatur, atque per fex circiter annos fe ita adflictum fuiffe conquerebatur. . Índa- gaturus mali caufam. prafente Chirurgo, «onfpexi, poft apertionem: oris, epiglottiderh , ratione apicis multum ele- vatani & ad lingua radicem furfum & antrorfum nimis attra&am, ubi infuper etiam ligamentum ejus , linguae jun&um, atque ab EUSTACHIO nitide depiétum, & vifui & taQui contractum ac multum abbreviatum adparuit. Hanc ob caufamepiglottis, quae pontis inftar glottidem alias tegit, officio fuo füngi nequibat, atque alimentum deglutiendum quodvis , nifi confulto multum caveret mi- fer , ita in laryngem facile delabebatur , jun&tis tuffi , anxie- tate, aliisque moleftis fymp&omatibus. Ligamentum qui- dem illud abbreviatum forfice difcindendum fuafi, fed fa- — &wum an id fit, nec rie, ignoro; rufticus fiquidem JY 20122 haud reverfus eft. OBSER. » $. ^ », y » X AM ad L 3dI12 — —— — Obfervatio XP. -—- OBSERFATIO XXPI. 7 rd Dn. D. JOAN. DANIEL. SCHLICHTING, - Menftrua protheiformia. Rf uelle 7. annorum fanguinis fluxus per genitalia proru- ^ pit, qui quoyis menfe , ufque ád' annum aetatis deci- . ,mum quintum, modo alias naturae confueto , recur- rit ,fanitate illaefa fubfiftente. Aft tum fubito fuppreffa haec excretio, virgine terore perculfa, aliarum protheiformium heemorrhagiarum atque Epilepfie demum caufa extitit. Si- quidem a terrore mox fanguis profluxit, nuncex tibiis genu- busque;nunc ex umbilito ,ex mammarum papilla alterutra vel. utraque,nunc ex mento,ex genis,ex nafi pinna, exoculorum ^. canthis,ipfaque fronte ;immo denique,quod omnes miraban- tur, qui id confpiciebant, ex apicibus quinque. digitorum finiftre manus guttatim ftillavit-fanguis per intervalla,^co- ' piafatis notabili. Neque 5; deterfo eodem, in locis enu- . meratis, praeterangufta admodum £oramina , quae demum fluxu deficiente fponte difparebant vel quidquam confpici potuit. Conüngebat autem hoc femper tam confueto tem- - pore menítruo, quamreliquo intermedio, ceffante interim - penitus excretione cruenta per genitalia. Ceffante vero dein anno aetatis I6. ,- heec quoque fere habituali protheiformi ; bzemorrhagia , & quidem 'ex-noyo terrore; ejus in locum ^ fucceflit gravis Epilepfia,. & quolibet menfe circa termi- num eruptionis confuetze priftini fluxus exacerbata fuit, vir- | ginemque fic per integrum annum mifere excruciavit, pro- - manante aliquando iterum guttatim ac parce in declinatio- - ne paroxyími , ( qui plerumque per viginti horas magna cum vehementia du florido fanguine] hinc illinc ex pattibus jam nominatis , inprimis vero e quinque digito- E | NM j € EP Men[Irua protbeiformia, II3 aem tom SHE —€ rum apicibus manus fini(trae ,. quae tamen excretio in:-r- dum.etiam fponte.imminuebatur, aut prorfus emanebat. Multa interea temporis fuerant fruftra adhibita phar- maca , atque cum primis phlebotomia, -undecies intra an- ni fpatium, in undecim Epilepfiae acceffionibus, tam in brachio, quam in pede, inítituta »absque tamen ullo fub- fecuto levamine. Sub his ergo circumftantiis accerfitus ego, atque rei portentum 5 caeterorum Medicorum inftar, miratus, -miferam efficaci methodo fublevare adgreffüus fum, profcriptis omnibus calefacientibus & phlebotomia. E contrario autem 1.) ut quotidie matutinis ac vefpertinis horis. pediluvio ex aqua calida & fale. communi ute- retur, fuafi 35. 2.) pulverem. temperantem , ex Tart. vi- triol. Tachen;... Nitri: cryfítallis.-.füccin. ;ppt. & Cinnab. .na- tiu. ana drachm. 2. conftantem, & quater de die ad Scrup. 3. adhibendum prafcripfi. 3.) Pilulas fequentes ordinavi: Rec. Afae foetid. Gumm. Ammoniac.Extr. Abfynth. drachm. T. Pilul Ruff. drachm.:3.. Caftor. Scrup. 2. Salis volat. "uccini drachm.. dimid. Terebinth. "Venet. q. f.-ut F. Pilu- le No. LXXX. de quibus mane ac vefperi-3.. aut 4. adfum- fit, unde alvus, femper.antea adítrita, quam . leniffime quotidie foluta fuit. . ' | D 5. ^- 4 Sic mifera' demum horum ufu intra menfis fpatium plenarie convaluit; redeunte tum: menfítruo fluxu, ac eva- 'nefcente Epilepfia motuque omni hyfterico, nequeunquam "poftea reverterite fluxu illo protheiformi, .nifi anno verten- te, ubi eidem ruríus perterrefaGtae femel e mammis , ut an- tea, fanguis ftillabat, menítruo fluxu imminuto, id quod tamen methodo jam defcripta intra breve iterum | füblatum fuit ,"'utità virgo ifta nunc per quinque annos ab omni in- ^-comniodo liberata , vitam. adhuc degat fanam vege- . BO £162:1101. 221€ | tamque, | aMilor, Med, Pl, P1, | PU OB.SER- A. ' N II4 — -Olfev:io XXPIH,; — a4 OG BSERFATIO XXF Il, p Dn. D. JOAN. DANIEL. SCHLICHTING. : Ruptura veficz a ^x , prodeunte:demum per genitalia contrito veficae cal- "A ARuleri 40; annorum; per $: dies, quum Zveedz labo- X/ M. raífet, poft partunr- illa invita urina rperpetimi;ac —'-* guttatim: prodibat, erofis multum partibus «obfcoe- nis. Elapfo bimeftri fpatio ad illam, febre-continma, ex genere fere: intermittentium: , dolore , macie debilitate fumma, apepfià, fiti; &c. pene: confectam ,; vocátus con- ticem Peruvianuniconfeftim in ufum: vocabam..:!"Tértio die poft. excrevit zegra difficulter admodum per vagiftam. mul- tas calculi lamellas , jun&to: craffo ejusdem pulvere in co- -.pia fatis magna, per dies tres, ita ut maritus: eas; faépe e va- gina digito extrahere'coadtus ' fuerit; Hanc iob//catifaná pi- dicare aliter haud potui, quam quod' im. Zveoxia. Veflca, uri- naria calculó: turgida: & quadantenus:difterfa/,/una. cum uteri vagina ,- eidem. ar&Ge adnata, fuerit, attrita, compreffa lacerata, ac denique rupta, pofthac inflanimata ; ulcerata,, | in loco vàginee proiimo, atque ; calculu$ ipfe.) vi partus do-- | lorunr fractus. & 'contritus;: ac: poftmodurmi.per, y eficae- & vagina uteri paftem: ulceratam,;, magisque;- tuth- demum. apertam , roborantis: medicamenti: ufü ;;:Corticis: nempe: Peruviani, fücceffive: expulfus..«. Contigit illud-ipfo hoc anno | MDCCXXXIX. atque ejusmodi caftis feepinis'accidere;vix. ta- | "men femper debite attendi diftimó;prout erani doctiff, Dn. 'ROONHUYSE id jampridem in: fcriptis fuis-notavit.. ; De | reliquo foemina-ifta adhuc fuperftes.fatisque ' vegeta-ac. fana. eft, nifi quod urinae incontinentiaadhuc laboret ,forfitan ob: ulcus nondum plenarie confolidatum,. | . |. : | A E c . & 2 'OBSER- | |oT—— De Injefionum, ex E]fent. ?Myrrbe paratarum ufü.v1s. 77 COBSERPATIO XXIX Dn. D, JOAN, DAN. SCHLICHTING, | DE "e Injedionum , ex Eílentia Myrrhz parata- . . rum, infigni utilitate in Empyemate & He- o0 patis abfceffibus, Um nunquam juraverim in verba Magiftri , tanto fa- C cilius idcirco a me impetrare. potui, ut, viío fzepius infelici-vulgarium inje&tionum fucceffa, Myrrhze Ef- feptiam cum alcohole vini paratam, loco illarum, inpectus empyicum poft paracentefin injiciendam curaverim;id quod penes quinque jam homines felicitfime fucceflit , neque eo- rum ullus inde fenfit vel tuífim, dyfpnoeam , dolorem, an- xietatem , vel.aliud quodcunque incommodum , aut mali ominis fymptoma, quod vulgo falfo fingitur 5 fed potius , percepit quilibet levem titillationem, qualem ab haufto vi- ni fpiritu, in ore , faucibus & ventriculo perfentiícimus ; puris quantitate quotidie (imul imminuta , illoque in. craf- fum co&umque mutato atque ulcere: demum ipfo brevi poit ficcato. "Spiritum etiam vini fimplicem & réctificatum fubinde folum injecimus, eodem cum .effe&u, evitatisubi- que.turundis. "Sic edam nautze cuidam ex cafu ab alto he- par contufum in fuppurationem abiit cum vulnere externo; ex quo prima vice ad duas fere libras pus album prodiit. Suadebam tunc illico , ut notabilis portio Effentiae Myrchae ad uncias circiter octo injicerentur. ^ Apoftema deia cir- cumcirca linteis convolutis & fafciis compreffüm , ar&e de- ligabatur, quolibet quinto die vinculum folvebatur , & de- 4imo quarto poft fattam aperturam, omne intus & extus zuprum fuit omnino confolidatum , ut brevi poít aeger, de ! P7 | cujus "- cujus reftitutione antea non immerito dubitabatur, perfe&e fanus ad Indos trajiceret. LE | ( "A4mflerodamo Erfordiam miffe. d. 20. Sept, 1741.) I | S QBSERF ATIO. XXX. | Dn. D. JOAN, SEBASTIANI. ALBRECHT, -— Lumbricite. elegantiílimo. A N corpora texture mollioris etiam ex animali regno A in minerale transgredi poffint, i. e. in lapideam fub- | ftantiam converti , merito quis poffet dubitare varias ob caufas , nifi exempla hoc ipfum probarent luculentiffi- me. lpfe ego Lumbricites minores inter fe complicatos, uti - frigido tempore hiemali fub terra fe abfcondere folent Lum- brici , i» lapide fiffili albo ex Latomia Ubermansbofiana prope Pappenheim poflideo , ex benevola communicatione Dni. Conáliarii & Archiatri WAGNERI, viri in inquirendis re- : bus naturalibus perínduftrii & in commercio literario hu- | manitfimi. Meminit infectorum plurium, dives olim his ^ thefauris SCHEUCHZERUS, paffim in fuis fcriptis. BUTT- | NERUS quoque. in Kuder, diluvii teflibus pag, 226. S. 136. | refert, fe Querfurthi inter conchitas etíam obfervaffe Lum- - lricitem. -. Sed cum vix elegantius exemplum repererim fi- ' gura ab aliquo Au&ore expreffum, quam illud; quod ego - inter aa ín mufeo adfervo, opera pretium effe duxi , ut illud accurate. delineatum fifterem. —— Reperi id ipfum ante | aliquot annos, eum, auditoribus meis excurrens. ín agros , je fta d E ou ut De Lumbricite elegantiffirno. I I7 | in — D NNNM ut colligeremus herbas & lapides, prope ZLa«teram (*) in agris ibidem proximis circa torrentem , quem vocant ben £O rlag « Graben , qui olim dives fuit copiofis & elegantiffi- mis variorum conchitarum fpeciminibus. ^ Lapis ejus eft coloris & fubftantie , ut quisque facile videat , limo(am olim fuifle terram , quam ingredi facile potuit Jwwmbricur, Figura ipfa monftrat, quomodo ille anteriori fui aliqua par- te fefe abfcondat, capite vero iterum prodire conatus fit. Anterior quoque pars latior eft; tunc corpus varie flexum demum in caudam magis teretem & acutam terminatur. Explicatio Fig. 2, Tab, 44. — a. Caput Lumbrici. " b. Locus ubi fe abfcondit. c. Flexurae in arcus. d. Cauda. — (Coburgo Evfordiam miffa d. 15. Septembr. 1739.) — j - OBSERFA4TIO XXXI. | Dn. M, ALBERT. DANIEL, MERCKLEIN. DE R efractionis ratione in pane frufto vi- treo facillime invenienda, Offe rationem refradionis in omni maffa vitrea , ad N dioptricos ufus adaptanda, magnum utique , fit ve- nia verbo, myfterium eft. — Vitra non funt omnia ejusdem foliditatis , id quod a variante ingredientium com- : r . pofi- EE Cos ov EL or So PETOUMIgIOO . Cuin PIE (*) Conf. NEICKELII 24»féograpb, — Dr, feb. Kanolds 9lnbang sum I, &bní oon 24afeis p. 145. Coburg, : H8: —— — Olfroatio XXAL. pefitione : potiffimum dependet, in-cujus «caufam inquirere: Phyficis incumbit, non Opticis:. Declinatio radiorum, ob- lique. in diaphana haecce incidentium , variat focüm verum, feu pun&um concurfus multum , & in fphaericis pro diver- fitate cohfiftentize in mafTa vitrea. ^ Haec fi non exa&e Opti- €o nota funt, nunquam de vera Tubi perfeGioris longitu- dine certus effe poterit, multo minus de ratione amplifica- tonis, quoties nempe Tubus obje&a majora , quam nudo oculo:contemplata, fiftat. «Sit e. g. Tubus aftronomicus , cujus Jens obje&tiva ex fcutella 24. pedum , in radio fphze- .I& confiderata, effermabatur, ,ocularis vero ex trium di- gitorum fcutella terebatur utrinque aequaliter. . Quodfi Hu- geniana ratio refractionis ut 2. ad 3. univerfalis eft , con- Ítans ip omnibus vitris cujuscunque compofitionis , refpe- €&u maffie, effet, tunc focus cum radio fcutellae 24000. & 2300. aequalis effet, adeoque Tubi longitudo, addito ocula- ti, 24300. maneret. Aít hec objecdtivae, nec ocularis Len- tis focus coincidit tali modo in noftro Tubo cum radiis fcutellarum, licet hae exa&tiflime, fecundum manudu&io- nem Lewtmansi, int excavate& , ite vero omni diligentia cutn triplici motu machinae fimul terfze , laevigatae & .po- lite. Quodfi juxta methodum hujus obfervationis exami- naveris focos, deprehendes iftum ip obje&iva 21280. in | oculari 266. adeoque 27:5$ in ifta, :5$ in hac abbreviatum. Hujus. variationis caufam qui nefcit , juraret, fcutellam ad radium 24. pedum excavatam, forte erroneam effe, & fal- tem 21280. revera cavam, pariterque fcutellam 300. .mo- do mentientem , tantum 266. habere. — Aft, fi xefraGtionis rationem hujus maffz vitre , ex qua Lentes efformatae funt, inveítigaveris, videbis eam non effe ut 2. ad 3. fed prorfus aliam, nimirum ut $32. ad 822. vel ut 123. ad 208. 1 Hac. Lentium talium ratione refra&ionis inventa , magna . £um animi voluptate verum illarum focum, adeoque ve- | , mnm De Refratlionis ratione in vitris tmvenienda 6c. 11 ó tam Tubi longitudinem ,. calculo arithmetico invenire licet. Sunt nimirum Tubi hujus longitudinis in fe; non fine in- comniodo refpectu diftrattionis ,. &: veri. foci inventionis , laboriofi toties , quoties cceleftia mundi corpora totalia con- templari deberit ,- nifi machina illorum unacum fulcro firmi- ter, methodo praefertim. mea; fuerit adaptata. Hoc natu- rale horum Tuborum incommodum , fupraveniente. incer- titudine de: vera longitudine Tubi., & mihi in inftituendis primis hujus 24. pedes longi Tubi. obfervationibus ,. mole- ítiam non unam fuppeditabat..— Inhaerebam haGenus. huic errori, inter Opticos pro Axiomate recepto : Zw /bericis rationem refractionis adeo. religtofe. non effe examinendam , f[ufft- eere adfumfiffe Flugenianam,ut 2. ad 3. Secundum quam fo- €i vitrorum- cum. radiis-fcutellarum:/ coincidant... Hic error manuducebat nie ad. alium, extrahebami nempe Tubum. ad longitudinem 24300. quam juxta communem calculum.ha- bere debuiffet, fed. objeCta prorfus nulla per Tubum: adpa- febant ,. contrahiebam, diftrahebam ad. aliquot digitos Tu bum; fed fruftra. — Heerebam. dubius ,. de Lentium. perfe- &ione convidus , & longitudini 24. pedum. (. quae tamen erat fala) abfolute infiítens,. ufque dum. exemto oculari inrationem refra&tionis ejus inquirebam.. — Hac. cognita ,. quae fimul verum hujus Lentis focum indicat ,. procedebam ad veram. totius: Tubi. longitudinem. inveniendam ,: rejecto nunc praejudicio de: univerfali- ratione. ut 2. ad.3. in fphaeri- cis füfficiente... Modus: inveniendi-rationem. refraCtionis ,. & focum.verum,. adeoque & veram Tubi longitudinem fe-- quens eft ;: dibusgnol :B-eOgitrattio: do nis rui ond oborh 77. Proinveniendarefra&ionis rationes ^ I. Teratur ex fruíto quodam maffze tuse vitreze Lenis aliquia convexo - plana, €. g. trium digitorum, ita ut fcutella fit 4 Reit w€ - ( ^" : k- ui «179 i» : ' x | * "id Le | 1 ro ^ - -Obfroatio XXXL.. exiGiffimum fphaerae fuae fegmentum , ipfaque Lens me- -thodo Leutimanniana , ceu omnium in fpharicis perfe- t mum triplici motu fimul fit tería , loevigata & "polita. - br | | b deponitur Lens haec Camera obfcure, & apertura ejus - fit ig radii, id quod in vitro e. g. trium digitorum erit 30. & obvertatur fuperficies plana Obje&tis, dein extra- - hatur atque contrahatur paullulum Camera obfcura, do- nec objeQa diflita in oppofita Charta alba adpareant niti- ': diffima. rr Hi Ill. Metiatur haec diftantia chartae albae ufque ad axem fu- perficiei convexa Lentis tua ope circini, obfervato omni -- rigore poffibili mathematico , ducaturque deinde in pe- dem noftrum, in Opticis nobis ufitatum , ubi omnes ope- -- rationes fimilium ' obfervationum perfe&iffime dimetiri "poteris. Site. g. haec diftantia $32. & erit haec finus an- -- guli inclinationis. 190 IV. Ad hunc finum $22. addatur radius fphaerae ,. qui eft - 400. & fumma 822. erit finus anguli refra&i , qui ambo; --fiiti formam frattionis componantur, £2: rationem ré- | fraCtionis Lentis tuae in fe comprehendent, nempe ut $32. ad 822. vel, fi ad minimam reducatur frationem , ut 123. ad 208. | -Hac via jam omnium maffirum vitrearum rationes | accedam. E "M : [1 12 11 ii L1 AI eis A di dd Ad | Ó ] ) 1 "^ ^ ] ] Mi 3t ! — — De fRefratlionis ratione in vitrisinvenienda. Yoy MÀ PM MÀ M —— Operatio il. Pro inveniendo uniuscujusque Lentis. fphaerica ! ! vero foco. I. Inventa ratione refraGrionis , juxta Operationem I. quae hic loci fit ut 133. ad 268. omnium reliquarum , ex ea- dem mafla , hanc rationem refra&tionis habente , tería- rum Lentium verus focus ita invenitur : Subtrahatur de- nominator fraCtionis 208. a Numeratore illius 123. refi- duum 7$. ponatur pro termino primo in regula de tri- bus. Secundum terminum conítituat Numerator fra- &ionis tuze I33. Tertius terminus fit femper radius fpheerae iftius , ex qua Lens efformata. Quarta propor- tionalis fic inventa indicabit numerice verum Lentis focum. II. Sit ex. gr. Lens obje&tiva ejusdem maffze 12. vel 24. pe- dum : Ínfer itaque, ut differentia rationis 7S. ad Nume- yatorem rationis 123. tà radius Lentis obje&ivae 12000. vel 24000. ad verum focum , & fic quotus determina- bit iftum. | Ponamus, majoris perfpicuitatis gratia, exem- pla haec numeris fuis calculata , ut ad normam horum in reliquis omnibus Dioptrices ftudiofus facilius proce- dere queat. AS Differentia, — Numerator. Radius I entis objetiva, 75. 1337 .-77077.,.12908. Aor, Med, Vil VI, ABIIT. 7s. - 122 | ei ds Obfervatio XXXI. * T aX T SEC 2$4*5 g6ddo m 290. Focus verus Lentisconvexo- plana... P71^. | | A 10640. Feci verus Lentis conuexe - cenvex& —- 75 xjol 69 | 2 piferentie. Numerater,. | Radius. | 24000. ' ii €t S 266. 2192000. x ende iens "m. z422900- 42560. Focus versus. Lentis convexo - plamt. - 3oco | .31280« Focus versis keniis utrinque conexa. vo xgot | | 39$ 4$9 tI. Poteft etiam verus focus, feu haec quarta proportiona- - - lis, ita inveniri, Ut radius lentis , per quam ratio reíra- B &icnis inventa fuit, ex. gr- 2€9- ad verum hujus Lentis- focum , qui eit 266. fi utrinque convexa, vel «22. fi con- - vexo - plana , it4 -adius. Lentis obje&ivae 12000. V€ ] 24006; &c. ad focum Lentis obje&ivae.- | Tam ex co enita ratione refra&tionis, fecundum verum. er eam inventam focum» etiam vera totius Tubi longitu i , quod fequens tertia Operatio: do facile determinarl pot indicabit- "De Refratlionis ratione in. vitrisimvenienda, Yo | Operatio lil. Pro invenienda vera totius Tubi longitudine, I. In Tubo unoquoque, fi fuerit aftronomicus , ex duabus convexis conflatus, quaeratur fecundum praecedentia, ex inventa ratione refra&tionis duarum Lentium focus verus, - ex. gr. fit Lentis ocularis focus verus 266. qua ex 300. terfa, & Lentis objeGivae ex 24000. utrinque aequaliter . convexa, focus verus 21280. | 1l. Addantur foci duarum Lentium, & fumma, ex. gr. 21546. determinabit longitudinem totius Tubi, ex qua. . obje&a vifa adparebunt vivacia, unico hoc adhuc praeno- tamine fuppofito, quod, pro diverfitate Myopum atque Presbytarum, Tubus femper parum diduci, vel contra- hi debeat, id quod tamen raro duos vel tres fuperat di- gitos. |. | "^ His omnibus bene fic obfervatis, Tuborum meliorum conítru&tio facilior reddetur, certitudo diftantium a fe invi- cem Lentium ítatim indicabitur, ( quam alias ex mero me- €hanismo , fi Tubi prafertim longiores funt, non fine fumma moleftia determinare poteris, ) & fimul amplifica- tio iftorum , quoties fcilicet au&ta videantur obje&ta , per iftos vifa, reperietur, fecundum modum in fequente ope- ratione defcribendum. | | | Operatio IF. Pro invenienda ratione aimplificationis , quoties. nempe obje&a per Tubum vifa adpareant uum, majora. 2 - Dividatur focus verus Lentis objeGtivae, ex.gr. 21280. per focum verum Lentis ocularis, ex. gr. 266. — Quotus, qui hic erit 80. indicabit rationem amplificationis , adeoque 9.1 2 obje- QUEUNT ARIES us obje&a per hunc Tubum vifa, ad eadem obje&ta nudo ocu- lo contemplata , funt in ratione ut 80. ad I. — Manet ergo amplificatio eadem hujus Tubi in ratione refradtionis , ut 123. ad 208. cum, ea, quam habuiffet , fi ratio refra&tionis ut 2. ad 3. fuiffet. ,.. Lens enim objeGiva, ex 24000. tería , focum etiam in 24000. inveniílet , ficut Lens ocularis in 300. firatiorefractionis ut 2. ad 3. manfiffet. Divide 24000. per 200. quotus itidem erit 80. . En ! qua legum natura- lium & in opticis conftantia ! quae perfectio ! Quem egre- gium utum Oofervatio haec habeat, unacum methodo hac facillima atque jucunditiima ,.a nemine. Opticorum hade- nus pubiicata, & tamen in componendis Tubis elaboran- disque perfpicillis pro myopibus atque presbytis fumme ne- ceffaria, reperient ii, quorum intereít vitra omnibus nume- ris perfe&a, & fphaerica, & potiilimum hyperbolica elabo- rare. Liceat itaque perfpicuitatis gratia unum atque alte- rum adhuc addere exemplum. e. Adportantur exempli gratia mihi ex alia officina vitria- tia frufta vitrorum, vel tabulae vitree denfiores. Ex una - harum Tubum quatuor. convexis lentibus armatum 6. pe- dum, ut Optici loquuntur, denominatione ab objediva fa- &a, conftruere mens eft. Corrigatur maffa igne; juxta Ob- fervationem meam primam Volumini IV. Actorum Acade- mis pag. $07. fqq. infertam. — Dein efformentur tria ocula- ria, ex fcutellis radiorum Ioo. 200. 400. ita ut oculare I. fit utrinque unius , oculare I. duorum , oculare III. qua- guor digitorum. Lensobje&tiva utrinque aequaliter ex 6000, terífa. — Elaboratis fic quatuor his convexis, quaeritur dein de vero harum Lentium foco ? Qua&ratur ergo juxta ope- rationem I. hujus Obfervationis ratio retrattionis, quae ver- * TOS e» 0? * " rus ocularis tertii invenitur, quod fit.274. (i nempe: hac bi gratia fit iz* & cum hac inventa ratione fimul focus ve- ocularis tertia ex 200. convexo - plana, Caméerae-obfcurae | | | pre- | T" —— 'De 'Refraüionisratione in vitris invenienda, 125 praedicto modo inferitur, & focus verus, ceu finus angue li inclinationis , quaeritur. Si jam dimidium hujusfoci374. - nimirum 187. fumatur, habebis focum verum oculáris fe- cundi , & fi hoc dimidium 187. iterum per 2. dividas; quo- Lus 93;. erit focus verus ocularis. ; : Hi Ad inveniendum obje&ivae Lentis focum verum in- fer ita : Ut differentia rationis 200. ad Numeratorem ra- tionis 374. fic radius 3000. ad focum verum , & fic quarta proportionalis erit «610. fi objetiva convexo- plana. Enu- Cleata fic jam ratione refra&ionis & inventis per eam veris quatuor convexarum Lentium focis , longitudo totius Tu- bi facile prodibit, Addantur foci trium ocularium, fumma. ducatur in 2. Produ&o addatur focus verus Lestis obje- Givz, & fumma indicabit Tubum hunc terreíttrem 6. pe- dos 9. digitos 2. grana & o fcrupulum longuni effe. - Ocularis Z, ex Yoo. utrinque — convexi focus verus — 931. Ocularis 17. ex 200. utrinque — convexifocus verus — 187. Qcularis 111, ex 200. convexo-plani focus verus - 274. $umma- 6$4;. MR i503 o4 Produ&um — 1316, Object?vaLentis ex 3000. convexo-planae focus verus — $610, Summa — 6920. Longitudo: totius Tubi, . .. Ponamus jam ; focuni verum ocularis I. debere ma- nere Ioo. pracfuppofita hac ratione refra&ionis , vt 374. ad. $74. Et focum ocularis II. 200. & ocularis III. 400. una | id^ 4 126 |^ Olfervatio XXXI, «cum Lentis objeGivae foco vero 6000. Quaeritur ex quibus radiis fphaerarum , vel ex quibus ícutellis terenda erunt witra? Refpondetur « Inferatur : Ut focus verus ocularis III. 374. ad radium ocularis IIL 40o. fic focus futurus 400. ad radium fcutellze futurum. Et fic cum duabus reliquis ocularibus & Lente objeGiva. Quoti indicabunt quartas proportionales, vel radios aliarum fcusellarum. ub Focus verus. Radius; Focus uova, 374- — ' 4100, | ————— 499, 5 409. 390 - 160000. | *6422 | t$ódgó (427. Radius fiutelle pro oculari III. . 1«ad6|] 2131. Radies fcutelle pro oculari II. 4t] 1o6i, Radiws/imtella pro ocnlari 4, 36189 ! Focus verus Lent, object. Radius. Focus nouus S f61C. 600c.—— : 6000. 6coo. : 5| 234593 ; | : $61 SAL AEHOUGATI- Radius feutella, | £. IFZ TAN Á : i 30434 | 4c: , | (53952 1 M gonf ide ? Sidgitur oculare T. ex 1061. vel ex 167. oculare 1L | ex2127.. oculare III. ex 427. utrinque convexum & obje- €ivum vitrüm ex 6417. aequaliter convexum efformatur , . fod veri manebunt 100. 200. 400. 6000. & longitudo . "Tubi erit 7. pedes 4. digitos. | cd rationem amplifica» : fiónis attinet, manet ifta*in utroque cafu eadem , nempe ut | 1.ad30. Dividatur focus Lentis obJeGivae 6000. per — ceu — focum De Refrallionit ratione in vitris invenienda. 137 focüm- ocularis medii ,. itidem focus verus obje&ivze c616; dividatur per focum verum 187. ocularis medii, in utro- que cafu quotus erit 30. | | | ^. 4oo | ^ofoo(30 18716x0(30 4$ gO« Liceat alteruri adhuc addere Exemplum : Presbyta defideraret a sme auxilium ope fpecilli , ut propiora ,. quae alias non fine riioleftia jufto plus removere deberet ab ocu- lis, videat in jufta atque commoda diítantia — Calculo arithmetico inveniffem futuri fpecilli focum verum 1460, quam methodum inveniendi fegmentum fpharae, pro unius: cujusque Presbytae oculo. indoneum , alio tempore com- municabo ,. cum Hügeniatia vel ítudio, vel vitio typo- graphico, fi£. vitiata. Quodfi jam. ex fcütella., cujus rà- dius I$60. fpecilla utrinque aequaliter. elaborarem, & ratio refractionis effet ut 2. ad.3. tunc effe&um praftarent: defideratum. Pofito aütem , rationem refraGicnis , juxta iodum: fuperius indicatum, effe ut 123. ad. 208. vel ut 374. ad. $74. focus certe plane alius, nullum Presby- te auxilium. ferens, prodiret. Infer modo, fi placue- rit: Ut 7$. ad 133. iia I€60. ad focum verum, & quotus foret 1283. adeoque 177. jufto brevior ;.( fi. quotum nempe per 2. divides, quia objectiva convexo- convexa in- telligitur;) Vel inferita ; Ut 200. ad. 374. ita * «60. ad. fo- cum verum 1448; ceu dimidium quoti 2917. & in hoc cafu eflet I02. jufto brevior. Jam quüseritur, fi.focus verus ne- ceíTario cH an effe 1«60. & ratio refra&tionis tamen effet ut 123. ad 208; ex qua: ergo fcutella. fpecillum terendum ? Refpondetur: Infer: ut focus verus: 1383. ad radium 1560, stà focus novus: 1460: ad: radium novum. 1766. adeoque ex fcutella. unius pedis feptem digitorum 6. granorum & 6. ácsupulorum ípecillum. utrinque. convexum: , vel ex 883. | | CCfe — 128 | Obferoatio XXXII,.— convexo- planum elaboratum , Presbytee dabit auxilium. . De his omnibus, hac obfervatione indicatis , nihil certe reperiet LeGor in fcriptis Opticorum haGenus evulgatis. Loquuntur quidem de ratione refra&tionis, & oftendunt etiam modum inveniendi iftam, fed quanto cum difcrimine, intelligent ifti, qui Auttores Opticos perluftrarunt , & jam. hanc meam methodum juxta itam ponunt. De adplica- tione rationis refrattionis ad Tubos & fpecdilla, altum ge- nitus apud omnes eft filentium. | bé iiir ( Frobflockhbemio Eyfordiam miffa 4. 12.0fobr, 1739.) OBSER7PZATIO XXXII. . Dn. M. BONIFACII HENR. EHRENBERGERI, PTS de i Speculis quibusdam vitreis caufticis. uamquam rerum vifibilium qua talium fcientia, quam () Opticam vocamus , inde a prima ejus origine multas | fucceffu temporis confecuta eít acceffiones, ut tan- dem in maxima excreverit volumina : non tamen dubitan- dum ,quin ftudio huic gnaviter incumbentes, nova fübin- de inventa íive quoad theoriam, five quoad praxin , fint offenfuri. . Quis tantum olim prima folum partis & theo- reticae quidem , fperaffet augmentum , quantum jam fuo tempore relinquit Zraacifeus 4GUJLONIUS?* Cujus tamen propofitiones attenta mente perleGta, altiusque infpetktae, Le&orem , ut in plures etiam incidat, haud raro difponent. Id quod fecerunt. quoque multi opticarum rerum gnari, | nec in prima folum parte, fed in reliquis etiam, Caoptri- Ca & Dioptrica, diem docuit dies , ut & harum infignem jam habeamus acceffionem, quae tamen ad id perfeGionis culmen jam perveniffe , quod plura snc | videa- | De Speculis quibusdam vitreis cau[Hets. 120 "Wideatur adferere non audemus ; ut potius, fi quis cato- ptrica & dioptrica fundamenta conjundtim confiderare & combinare vellet, novam plane - artem. Catoptrico - dio- ptricam, nec eam exiguam, poffet, adftruere. Cujus in una alterave demonftratione, quae haud contemnenda erit "utilitatis , hac occafione dabimus exemplum, fupponentes ea, quae velin Dioptrica circa tabularum Sturmianarum ex- plicationem dedimus fundamenta ; i ftri&tim hic attinge- re fufficiat; nimirum: Angulum reflexionis angulo inciden- 4i»; &:Radium oblique vitrum ingredientem frangi ter- tia circiter (a) parte ad perpendiculum , & egredientem, di- Tnidia parte aperpendiculo, — - | | Cum pr&ter alia fpeculorum quoque concavorum haud exiguus fit ufus, ut ea non modo adhibeamus ad ex- perimenta , quibus. radiorum colledorum folis , lunz , ignis culinaris , vis urendi , liquefaciendi, ac calefaciendi , de- mohítratur : fed & iisdem opus habeamus in laterhis, ad lumen fortius excitandum, ac fpeciatim in laterna magica, tem ad conftruenda telefcopia & microfcopia Newtoniana, ad telefcopia quoquescatoptrico - dioptrica Hugeniana, at- |que polemoscopia, preefertim, quae funt recentioris in- ventionis ; (b) itemque ad faciem noftram multo majorem | icum reprae- . 8) Etfi enim cel. Jfaaews NEW/70N angulorum horum inter fe |.. gationem accuratius , at majoribus nurmeris determinavit, | - fcil. anguli inclinationis in ingreffu finum refractionis effe ut |! — $00.ad 107. & refra&i, ut 193. in egreffu autem finus angu. j lorum, inclinationis , refradionis & refradti fe habereut 195. |". 397. '& 500. Conf, A4&a Ernd. Lipf. ad ann, 1693.pag. 1. Tamen |^. quia virri craffities varia hane «xoi2e: hic non admittit; fuf- b. colat rstio numeris mininis expreffa. » b) Cujus exemplum videri poteftin Clar. C. G. HER TELS As. | vurifang zum Glas-Schleiffen pag. po. c Tab. XII, fig. 2. | Miilor, Med. P, Pol, PT, R "a 1390 . Olfervatio XXX | Rhe Quos? PX xepraefentandam, aliaque phaenomena catoptrica exhiben- — da; ea autem, qua ex chalybe aut aere efficiuntur, qi 3 vis non. prorfus rejicienda , tamen fint & uen ra, & E paratu difficilior 4 Non defunt Opticorum recentiorum ; quidam, qui fpeculis vitreis illorum loco utuntur,exlenti- — bus five utrinque , five. plano - convexis una, & quidem convexa ,.parte ftanno obdu&is. Quamquam non negan- : . dum, vitrea ifta fpecula concaua itio adhibut non caru- | iffe quoque fuis incommodis: maxime, quodob duplicem ' reítexionem , unam fcilicet in prima vitri fuperficie, alteram in fecunda, five profunditate & termino , ubi folium ftan- : neum adplicatum eft , etiam duplices fxpe imagines remit- tunt, prout conqueritur ZAHNIUS. (c). Cui quidem in-- commodo medelam adhibiturus .cel. DAVID GREGORIUS in Catoptrica &. Dioptrice. Spbarice |. Elementis, Oxoniae An- no 1695. foras. datis , fpeculum ex vitro convexo -. conca- | vo conítruendum, convexa parte terminato , excogitavit | quod efficiat, ut radiantis longinqui imagines binae a binis | füperficiebus fpeculi effi&ae , coincidant, quodque adeo]. optimum fit vel'ad comburendum,vel ad longipgngcum ima- |. eines efformandas : (d) At vero, quoniam hoc fpeculo-|. lorum genus adhuc rerum propiorum imagines duplicat , |: : t c-— i » & folium ftanneum in fuperficie convexa firmiter adplica- tum requirit , cjus tamen jufta adplicatio , fatente TRABE- RO; (e) difhc rifadu eft i: quia juxta convexitatem prius &ypus ex cera, ... gilla, aut gypío eft conficiendus , ut ftan ! pum. fuperinduci poffit ; etian: chartae folium, quo in ope gatione utuntur , ut ftannumr firmiter adhaereat, fine omnil, znga eft. adplicandum : Igitur ejusmodi fpecula vitrea par- €) Tele(copii fundam. III.Synt. Ill. Cap. X. pag. 625, T - dy Conf, AGaErud, Lipf. ad ann. 1696, pag. 228» - €j Nervo Opt. Lib. II. Cap. XVIII, pag, 136. "o : De speculis quibusdam vitreis caufficis, - 131 cius adhibuerunt, Quodfi vero lentium vitrearum convexo- planarum fuperficiem planam obduxiffent ftanno, tot ac tantas difficultates offenditlent minime , quin potius animad- vertiffent, talia fpecula vicem fpeculorum concavorum commode poffe fubire. Hinc opere pretium fore putavi; leges radiorum in his fpeculis paulo penitius confideráre; Sit igitur fequens INT S romero! eoa T- : | Radii paralleli*in. fpeculum vitreum, cujus fuperficies an ferior [pharice comvexas poflerior plana C probe terminata efl , uniuntur ante iliud in diflantia circiter. femi diametri ejusdem convexitatis, | | : | | Demonftratio. | Sic fpecnulum BESDB. £g. r, Tab, 177. cujus fuperficies plana BE. ftanno terminata. Incidat radius RB. axi AX; parallelus , qui in fuperficie convexa fractus tenderet , fi poffet, verfus G. ac uniretur' in diftantia feíqui diametri : fed vero in fuperficié plana repulfus, refleGti cogeretur an- trorfumin eademdiítantia,in À. , ac uniretur cum axe. At dum rurfüs per convexam, fuperficiem . tranfire neceffe habet, frangitur dimidia parte a perpendiculo L. B. hincque tendit in F. ita ut B: F. fit aequalis radio C. B. Tribuamus enim angulo BCD —— alkerno CBH — verticali RBL , trés partes, & habebit angulus reflexionis in ingretfu, HBG — alkerno BGC,I.; cuj angulus reflexionis RBA con- veniat necefle eft ;; adeoque angulus inclinationis in egreffü LBA erit 4. Hinc ABF, tamquam angulus refra&tionis a per- oet 2. & fic angulus BFC; tamquam alternus anguli BF , qui ex angulis reflexionis & refrattonis componitur; "obtinebit partes 3. utitaque triangulum FBC. fit aequicru- Xum, fücqueBF — BC. q.e. d. — — 0. 7 EE nmm v" ed 132 : ü 3h " ho Ob [e | "'vALIO XXXI. Py Ut 3ü /, Omnes igitur radii cum axe paralleli, — in diftantia: femidiametri concurrent , & ibi adplicatae ma- &erie combulítibilis excikabunt.incendium. «^ (o €enfellar.. LH. E. contrario candela in F. pofita, radii o €onfettarium . in fpeculum illapfi,, tamquam e. foco divergentes; redden- pun. paralleli..2;:190 chou qieooodqi oa] ni teg tSt »ot Schelion. Supponimus hic omnia, quaealias circa fpe- | cula concava metallica poftulantur,. aüt demonítrantur , uno hoc excepte , quod de foci diftantia hic videmus demon- ftratum. Cumque tale fpeculum in laternis, fpeciatim ma- gicis , ufum fuum praeftet : tale adhibendum eft, cujus fo- cus non nimis brevis, ne fi admoveatur candela,haecillud | difrumpi faciat. Id quod in illis fpeculis vitreis caufticis , qua funt ej'sdem fettionis cum priori, timendum magis eft , fi fuperficiem convexam habent terminatam. Talum : enim fpeculorum focus multo eít. brevior :- Id quod clarius: reddet. ach x | P ropofitio Il. | — Radii paralleli in fSeculum vitreum convexo - planum , cu* jit comvexitas terminata eff , baud procul a» axe illapfi cum boc. uniuntur ita, ut radius reflexus [fit tertia circiter pars femi diametri, ^ | | | qa Demonftratio. ... | — Sit eadem lens: vitrea BESDB. fed. cujus. convexitas: | BDSE. extrinfecus. terminata- fpeculum: referat. Incidat | radius. MS. cum. axe- XD. parallelus ;.qui-fuperficiem pla- — nam perpendicularis: ingrediens. nullam: refrattionem pati- — gur. fed. in- S. refle&itur, ut angulo incidenti, MSC. fit; — zeqvalis angulus reflexionis CSK,.& fic. DK fere dimidium: femidiametri.: Sed. vero radius ifle reflexus in, egreffu ad. .— O. : perpendiculo frangitur parte. dimidia ; vt i1 angulus. in- — «lin.tionis KON. effet partium 2.5 angulus reíra&ionis KOL.. Y obt- - : n L *De Speculis quibusdam vitreis cauflicis, — 144 ebtineret I. &: JKO; tamquam alternus cum KON itideny 2. DIO vero 3. Ut autem angulus DIO 3, ad femidiame- crum CS.( nam vitri craffities hic non attenditur , ) ita fe habet I€CS aut ICO; qui eft 1. ad. IO, hoc eft tertiam par- tem femidiametri CS. q. e. d.. Ex €onfettarium 1. Quia igitur focus E. nimis abbrevia- tur, non nifilentes majoris fphaerae huic fpeculorum generi accommodantur. | | Confeitarium 11, Hincquefpecula: vitrea, quorum len- tis planities radios répellit, ex hoc etiam capite praefe- co tai on at juipeP pt, | c ^ Propofitio TIL: Éens plano - convexa, ad [peculum planumplanitie fnaquam proxime admota, eundem fere focum gignit , quem fpeculum vi- reum y cujus plana fuperficies terminata eff ,, nimirum lentis fe midiametrum, Denb à | | : Demonítratio.. -. - Sit fpeculum planum BE. £zg. 2. Tab. ZZ impónatür lens pláno-conxexa VIN. cujus fit radius VC. Incidat ra- dius RV. cum axe DG. parallelus, qui ita refringitur , ut y nifi fpeculum.BE obefíet, cüm axe concurreret in diftantia: - diametri, in G. fed vero in fpeculo reflexus prorfum uniri cogeretur in eadenr circiter diametti diftantia ;in J..: nifide- nuo lentemi vitream ingredi neceffe haberet, & regreffus in fuperficiem planam tertia parte ad perpend. culum VR, ( craífities enim: vitri habetur. pro nulla ; & fic radius. VR. perpendiculi vicemr fubire poteft ) fra&us tenderet verfus: D, Aftvero in egreffu. per convexitatem ubi angulus: incli- tationis eft LVD,:terum refradionem patitur , dimidia par-- te a perpendiculo VL; itaque defle&it in F. Demus igitur angulo VCT. partes 6; eiit angulus GVG. ——. VGC, 3. & K - €ruro. Á- : : & A. JJ À . . & dh. , .,9 x. E. 134 " Olfervatio XXXI cruro. Ergo etiam alternus RVI erit 3. & refractionis an« gulus; in ingreffu, DVI, r, RVD vero 2. Cumque LVK aequalis fit oppofito VCT , erit etiam 6, & LVD, tamquam angulus inclinationis.in egreffu, 8 5 ficque angulus refra- &ionis DVF , 4. & hinc IVF 3. cui & VIF — IVR. conve- niunt ; adeoque VFT, 6. obtinebit. Ut itaque triangu- lum FVC fit aequicrurum , & VF — VC femidiameter. q. e. d. uh Propofitio IV. ^ Lens utrinque equaliter convexa [feculo plano proxime ad-. amota focum retro projicit in diflantia circiter dimédia (emidiame- Iri convewitatis, — . | PEHAL a Demonftratio. NETTO ^. Sit lens VINO , Fig, 3. Tab. IJJ. cujus femidiametri CV, CT & IV, IO. Admoveatur ifta fpeculo plano BE- ducatur axis IC , huicque radius parallelus RV. qui jn V duplicem refrattionem paffüs tendet verfus C. & a fpecu- lo'exceptus in B. repellitur verfus L. denuo autem circa V. lentem ingreffus tamquam perpendicularis irrefra&te ad fu- perficiem lentis fuperiorem pervenit, ibique dimidia parte à perpendiculo VL. refra&us , cum. axe conjungitur: in F. Sint igitur anguli acuti C. & I, 1. & erit quoque angulus LVR cum C. oppofitus I. fimiliter RVI ; cum I. alternus; i. adeoque. angulus inclinationis in egreffu retro fatto , LVI, 2. hincque angulus refractionis IVE etiam I.& VET, . tamquam akernus cum RVFE; 2. |. Jam : in triangulo VEC: anguloF, qui eft duarum partium , opponitur femidiame- : dimidia femidiameter VF. q. e. d. — — E E | e. Confellarium 1. Hac ergo fpeculorum planorum cung lenibus; five;plane -, five utringue convexis ; 'adplicatio? ter VC ; ergo angulo C. qui eft pon , oppofita fit oportet ne — De Bpeculis ex menifco parandis., 135 OEMNDINNEMIIMER PANI —ÁMMÀMÀÁM : ne conjun&ta , eadem plane phaenomena exhibere licet, . quae fpeculis concavis exhibentur. — Nifi quod per reflexio- rlem & iteratam refra&tionem radii paulifper debilitentur ac imaginem tam vividam gignere haud valeant. - | os. Confetlarium Jj. Quodfi lens, five plano - convexa , (ive convexa utrinque cum fpeculo concavo , aut vitreo convexo plano conjungatur magnitudo imaginis multo reddetur major, attamen etiam propter refra&tionem cre- brius factam; obfcurior. | —— "QBSERFATIO XXXIII, —-. Dn.M. BONIF, HENR. EHRENBERGERI, | | bb impio -.-. Speculis ex menifco parandis. Rehimedes , veterum Mathematicorüm facile princeps, A inter alia excellentiffumi ingenii ac vaftee profundae- £9 quererum mathematicarum cognitionis indicia, qui- bus nominis fui memoriarn tradidit poíteritati, hoc quoque edidiffe fertur : quod fpeculo quodam uftorio claffem Ro- manorum , Syracufam obfidione cingentem , in flammam dederit. Confirmatur hoc GALENI , ZONARJ£ , TZET^ 7iS, CARDANI & aliorum complurium fcriptorum effatis |. & confenfu 5 nec de aliis ejus ingenii monumentis ullum | inter eruditos maovetur dubium : Attamen de hujus hiíto- / size veritate dubitarunt & adhuc dubitant non pauci. Im- | mo non defünt , qui inter nugas & ailes fabulas meraque | gnendacia eam referre haud haefitant : Quos inter nomina- re liceat GABRIEL. NAUD/EUM, Gallum doGiffimum (a) | |& BEL aae —————————— Lob AQ) Ie Syragm. de fe ndio milit. Lib. IH. p. 65$, . Vbi plures adducit . gasiones dubitantes, vel negantes, | ! i t ! b ui AA TRE: WA : Uu iN d 196. ^ Oljroatio XXXI & JULIUM REICHELTUM , Mathém. Profefforém wgentoratenfem celeberrimum , cum ejüs efponserite audore; 7e. Weigero, Argent.(D) ^-^. "7M os Credo equidem, fi ratio fpeculi ejusmodi aliquatenus fuiffet dete&ta, non facile fuiffe inventum , qui hiftoriam iftam in dubium vocaffet. . Aft, quoniam viri doGi nullo modo fibi poterant concipere , quomodo in tantam diftan- tiam , qua claffis Romana abfuiffe creditur ;, focum fpeculo alicui conciliare valuiffet Archimedes 5 inciderunt citius: in dubitandi rationes, quam ut, qua arte uftionis pun&um longius comparetur fpeculo, inquirerent. Illarum vero ra- tionum, non quidem prorfus contemnendarum. (c) potior redit ad filentium fcriptorum coaevorum , aut aetati Archi- medis proximorum, v. g. Polybii, Dionis, Diodori Siculi, Li- Aii, Plutarchi. .. Ad d tamen celeb. D. LIEBKNECHT , ónfua de Speculis caufficis differtatione, (d) multorum lib- rorum veterum interitu factum effe , pluribus comprobat. Reliqua rationes, utpote de GALENIIoco aliter intelligen- do, ac de au£&oritatis TZETZIS exiguitate, exigui videntur - efie momenti, At potiffima omnium, quz non paucoste- - nuit fufpenfos , quo minus fidem haberent huic hiftoriz , .» procul dubio eft haec , quod ratio latuit ha&enus compa- randi fpeculi, cujus focus in tantam , quanta egoirehatur s i; ^ c. iftan- (b) I» P A &efenía, cujus thefis ultima eft hzc : ox eff credibile, 4r. chimedem Romanorum naves. [pecnlorum. ufloriorum | fubfidio com- bufffe. Nidd. Nova litt, Germani, Hamburgi 1708, col- 20. dea p. 820. pn | (c) Quas PASCHIUS collegit, in Investis mov - antiquis cap. PI], — pag.730. ubi ipfemet inclinare ad partem dubitantium vi. . detur, | (4). Jenz 1704. habita & in forma, que dicitur oQtava, typis ex» €ufà p. 24. fqq. lloge thefrum. ex. difciplinis mathematicis anno 1707. publice - ' *-".-31-.- MERE C oa o uU "iuc iE: De Apeculisex menifco parandis.. 137 iftantiam projiceretur. . Nam extra teli ja&um claffis ro- mana conítituta dicitur demum ope fpeculi incendio con- Áusntai eds | b JOANNES BAPTISTA PORTA , quidem machinam promifit, fed non praftitit, quae ad infinitam diftantiam &omburat ; (e) & HIERONYMUS CARDANUS etiam, (f) fpeculum fe conítru&turum jactavit, quo ad mille paflus ig- nem accenderet. Utrique autem KIRCHERUS niraiam tri- buit arrogantiam, & addit : Germaniam , Galliam & Ita- liam fe peragrantem non majorem fpeculi uítorii focum in- veniffe , quam tandem Mediolani apud illuftres Septalas , quorum fpeculum , ex metallo a Mlazfredo Septala, confe- &tum, paffüum focum quindecim habere deprehenfum ef- fet. | Qus quidem foci longitudo, aut potius brevitas, ad "oc opus minime fuffecilet. ^ . Hae is | "Annon autem vel cafu aliquo , vel arte , fpeculum «haberi queat, cui longior focus concilietür, hoc dubitamus minime. Quod enim ad fpecula vitrea ex lentibus forma- a attinet, de quibus in antecedente Obfervatione quaedam attulimus : adparuit, jam focum haberi femidiametro con- vexitatis aequalem. ^ Forte autem inveniemus , divina gra-- «tia adjuti ;-fpeculum , quod habeat focum adhuc majoris Jongitudinis, vel cujus certe focus brevior, alius ope, red- di poffit longior. Hinc animus eft , meditationes femel fu- fceptas de Speculis ex lentibus confe&is profequi longius , quoufque paginee anguítia permittet. v | »Propofitio I. Speculum vitreum ex menifco ita paratum , ut ejus termina- *?a flanno liquato cavitas fpherica femidiametrum babeat, conve- X Milor. Med, Pol. FI, NO IIR. xita- e) Vid. PASCHIUS 1. c. p. 731. Xf) De Swbrilitate Lib, IF. p, 158. I 138. OlerwnoXXXI «itatis pellucide diametro «qualem radios: paralelos illapfes vetro difhergit , ita ut pror[(um . dutii conturrant: pofl. [Deculum im di- flantia. diametri. convexitatis ,, aut femidiametri cavitatis ter- minata, TP s J Demonftratio. Sit menifcus DOEDB. Zzg. 4. 12b, 7/7. cujus cavitas DOE fit terminata modo confueto. . Sit femidiameter con- - vexitatis DC. & femidiameter cavitatis terminatze DG. du- pla. Incidat radius RD axi AX parallelus, qui ingrediens fuperficiem pellucidam non verfus. H. perget , fed ita fran- getur, ut continuatus in diftantia fefquidiametri cum axe | concurreret in X. ut angulus refractionis HDX ad angulum - refra&tum XDC. effet ut I. ad 2. Sed vero in fuperficie in- | teriore DOE ,. ad quam oblique incidit , refle&itur , ita ut. | angulo íncidentie NDP ( — XDG , tamquam verticali , ) - fiat. aequalis angulus reflexionis PMD. Tenderet igitur re- | pulfus verfus. M , nifi iterum convexam fuperficiem per- zranfire neceffe haberet, ut itaque novus angulus refractio- | nis in regreffu egreffuque MDP. fit dimidium anguli incli- | nationis LDM. & refractio radii reflexi fiat a. perpendiculo, . quod eft DL. . Coincidet igitur radius reflexus & refra&tus | cum DP. qua linea eft perpendiculi DG. continuatio 5 adeo- | que retroducta cum axi concurrent in G. five femidiametro | cavitatis DOE. 5it emm angulus HDC, — verticali RDL , - — oppofito DCO , 6. erit HDX, — vertic. RDN. 2. & XDC, — NDL, 4; CDG vero — CGD, quibus femi- ' diametri opponuntur ,.& PDL. verticalis, habebunt 3. Erit angulus GDX. qui angulo. incidentiae PDN tamquam - verticais, aequalis eft, I. ^ Cui angulus reflexionis PDM. conveniat neceffe eft, & fic angulus inclinationis in regref- | fu, MDL. eft 2. hincque refrattionis reflexze angulus iterum b cH De Speculis ex menifco parandis, 1329 fit I. adeoque .MDP ; .& radius repulfus erit PD. hoc eft fe- midiameter DG. .continuata.:q. e. d. | Corollarium 4... alismodi igitur fpeculum non infer- vit radiis parallelis colligendis , fed difpergendis, ac vicem fubire poteft fpeculi convexi vulgaris, cujus femidiameter eít femidiametro concavitatis menifci hujus zequalis. ! Corollaréum 11. uod radii paralleli hic refle&untur divergentes , multo magis divergentes illapfi , verbi gratia, ex À, polt reflexionem a fe invicem digredientur, ac lucis in A pofitae radios fpeculum tale latiffime difperget. | Cerolldvium 1/1. .Ex- quoniam radiorum regreflio.ean- dem fervat viam, quam ingreflio : fequitur,radios ita-con- vergentes illapfos , ut in puncto difperfionis, vel centro ta- lismodi fpeculi , coneurrant, poft reflexionem refra&am fieri parallelos : Nimirum, fi radius incidens eflet PD. re- pulfum fore DR. | . . .Corelarium IP. Ergo radii ita convergentes hoc fpe- culo excepti , ut , fi producerentur, ante femidiametrum Concavitatis.terminatee concurrerent: in longiflima tandem diftantia:unientur. — Id quod per vulgaria quoque fpecula convexa effectui dari poteft. i | | Propofitio II, Radii paralleli zlapft im [Deculum ex tali enenifco confectum, €ujus concavitatis terminata femidiameter (ft triplo major femi- diametro comvexitatifhtransparentis , weflecluntur in fe ipfos d fient rurfus paralleli, Demonftratio. Sit pars fpeculi ex menifco , BOEB, 7zg. r. 725, I7", & BO fit fuperficies terminata concava , cujus femidiame- ter fit BG, aut OG, convexitatis autem BE. femidiame- &erfit BC. aut EC. Incidat radius RB. cum axe AE paral- | 22. ... lelus, I4O0 —— .' Olfervatio XXXIII, lélus, qui femel fra&us tertia parte ad perpendiculum , cum axe continuato concurreret in diftantia fefquidiametri convexitatis; nimirum in G.— Quia vero ex eodem pun- &o G, tamquam centro, concavitas BO fupponitur du- &a, erit ille. radius femel fra&tus nunc ad inferiorem fu- perficiem terminatam perpendicularis , ficque in fe ipfum refle&etur , ut nifi denuo frangeretur in fuperficie fuperio- re, retroó pérgeretin M, tamquam femidiametrum conca- vitatis contintiatam. — At vero in egreffü retro iterum fran- gitur dimidia parte a perpendiculo , quod nunc eft BL : tendet ergo in R. & repetet viam fuam. Sit enim angulus BCE partium 2. erit hujus 'alternus VBC. & oppofitus LBR. etiam 3. & angulus refrattionis in ingreffu VBG. T. refra- &usque. GBC — LBM , 2; fed radius ad fuperficiem BO tendens repellitur in BM & denique frangitur in R , ut MBR fit I. adeoque verticalis cum VBG, ficque tendit in fe ipfum. q. €. d... p | Cerollarium 1. 'Talismodi igitur fpeculum vicem fubire poteft fpeculorum planorum. . , Corollarium 41, . Quodfi itaque ; femidiametro füper- ficiei terminatze exiftente dupla femidiametri convexitatis transparentis , radii repelluntur divergentes ; & femidiame- tro illa hujus tripla, radii fiunt paralleli : adparet, fi major adhuc terminate coricavitatis femidiameter fit, quam tri- plum convexitatis pellucide , radios patillelos refractionem & reflexionem retro paffos, concurrere cum axe in longiori : diftantia, & talia fpecula habere focum multo longiorem , quam reliqua cauftica,. . Id quod ex reliquis hujus fchema- —. ,-tismi lineis. demcnftrabitur in fequente. Ob- herir idit fervatione. OBSER- * — » "LR LIC — De ópeculis majori foco praeditis, 14tÍ |. OBSERZATIO XXXIF. Dn. M. BONIFAC. HENR. EHRENBERGERI,. DE Speculis majori foco przditis. YUm de Archimedis fpeculis Hiftorici & Mathematici irt E diverfas abierint partes , mirandum fane eft,.de PRO- CLO, Philofopho quoque gentilium & multo qui- dem ifto juniore , qui fpecula uftoria fabricaffe,; immo ali- quibus primus inveniffe , dicitur; eaque eregione hoftilium. navium ,: Bizantium oppugnantium , de muro fufpendiffe $; tantam controverfiam non efle ortam :. et(i Hiftorici. haec referentes eodem JOANNE ZONARA , fex fxculis Proclo juniore, nitantur, & fpeculorum horum conftructio eque ac illorum etiamnum lateat Philofophos. |. Utitaque inquirendi cauffam habuerint, qua forma fpecula iíta non tam fuerint, | quam potuerint effe, praedita. — . | ATHANASIUS KIRCHERUS quidem; quem & celeb, |. LIEBKNECHTUS adducit, (*) autumat : multa fuiffe plana fpecula de muro ita füfpenía, ut cujuslibet radii folis exce- pti ad idem punctum reflexi concurriflent. De quo tamen machinamento, an effe&ui dari potuerit , laudatus Zie2- kuechtus, merito fe dubitare, dicit : quia radii per fpecula | plana reflexi & longius protradi, aut plane intirmi reddan- tur, aut nihil prater exiguum fplendorem retineant. Pace autem hujus viri, crederem equidem , non effe - | abfonum, multa fpecula plana ad idem punctum probe di- | re&a (& quo plura, eo creditu eft facilius; ) tantae effe vir- tutis ac roboris , ut ad magnum fpatium incendium excita- - | lE: re - (9 Díffertat, de Specilis eant icis p 4s 12 - Olférvatio XXXIV, re valeant, illius praefertim ligni ac materiae, quae 5 quod pix & oleum illinita funt, facilius ignem capiunt ; cum & multitudo fpeculorum debilitatam rogue radiorum effica- ciam intenfiorem reddere , immo denique ignis vulgaris ca- lorem fuperare queat. | Interim tamen viri doGt non deftiterunt ;modum in- quirere, quo majoris radii arcus duci , ficque etiam major foci diftantia fpeculis caufticis induci.queat ; cumque nullius arboris longitudo fufficiat ad femidiametrum , aut ad cir- «inum ex pertica longiífima compofitum, cujus ope forma defcribi poffit, ad quam ea cavitas fpeculi paretur, quae fo- cum vel centum pédum projiciat : alia ratione rem adgre- «ditentarunt. ' Excogitavit nimirum PERAULTIUS , do- &iflimus Gallus, machinam aliquam, eamque ipfe -defcripfit in Z;travie fue, gallice translato : atque ex hoc germanice reddidit JO. GABR. DOPPEDMAYER, Profeflor. Mathem. Noribergicus celeberrimus, in BZeme continuato , (( * ) cujus . conítructio potiffimum huc redit : Axi ferreo probe com- | planato adplicantur duae rotule, dentibus acutis inftru&tze 5. atque harüm rotarum altera in extremitate axis: eft firmata, - altera vero, qua paululum minor ; in axe mobilis , ut vel - propius ad alteram adduci, vel longius amoveri ac cochlea | muniri;poffit, prout major aut minor arcus majoris rotula ^ auxilio eft ducendus.- Nam quo magis rotas a fe removeas, ^ eo majorum arcum rota major rotando defcribet, & tanto ^ quidem majorem , quanto minor .eft rotarum inter fe diffe- - rentia, quantoque major a fe invicem diftantia. Utque in- | notefcat penitius , quantum a fe rotae removeri debeant pro data arcus femidiametro, ita inftituitur operatio : Nempe - ad femidiametrum rotae majoris, femidiametrorum pam D (*) Cui tit. Jeitere Erüffnung der ueutn 7Matbemarifiben W'erckfchule - . . ANicelai Bions, pag. 1, — ^, "De fpeculis majori foco pr«ditis. 143 differentiam , &: radium five' femidiametrum arcus defcri- bendi, invenitur quarta proportionalis, quae eft rotarum diftantia quaefita. Atque haec inventa rotarum diftantia. ad diverfos radios arcuum in axe prope eft notanda ad. futuros hujus inftrumenti ufus. — Ubi tamen: fumma cautela. opus eft, quia etiam pili latitudine error conimiíffus longam a ve- ro aberrationem gignere poteft. Ad talismodi igitur arcum inventa rotarum diftantia ope majoris rotce fiat feCtio vel in lamina aenea ,. vel in charta. fpiffiori juxta quam: fpeculum: metallicum exacte eft formandum- | -.. Aliam rationem delineandi arcüm: majoris radii, fine circino , offendimus defcriptam. in cl. HERTELII Zzvvez- fw""g z:um Glas - Schleifen ,. (*) per triangulum valde obtufum; ex ligno duriore fetum: & in. margine probe politum. Quod dum ad duos clavos utrinque in tabula fixos adplica- tum movetur, angulo fuo obtufo arcum eo majoris femi- diametri defcribet , quo angulus eft obtufior-- Sed. de hoc inftrumento melius adornando plura alia: occafione , dicere: animus eft. | Hic vero, ubi de fpeculis caufticis majori foco inftru-- endis agere nobis propofitum eft, circinis etiam minori aper- tura, aut crurum. cufpidumve diítantia praeditis, uti licet: quam commodiffime. | Id quod nunc patebit dilucidius, ubi Eig. 1. Tab. IF. obfervationis antecedentis. alteram: partem explicare adgredimur fequentibus. Propofitio I. Radii paralleli illabentes m menifcum , cujas concava fus perficiei terminata [émidiameter ad convexa anteriorisve. fuperfi- siez pellucida femidiametrum babet rationem quadruplam, reffe- Eo | Gun- M «o: (€) Part, I. cap. I. f. 2, pag, 8. & Tab. II, Fig. x. num. s. IA4 . Obfervatio XX XIV. éPuntur ac franguntur ita , ut ante fJeculum concurrant in di- flantia femidiametri minoris (ve conveyitatis-quadrupla, | Demonftratio, : Sit pars ejusmodi fpeculi EDS. Fg. r, Ta^, IP. cujus " convexitatis transparentis ED femidiameter fit CD, conca- vitatis autem SD, femidiameter , DX , quadruplum femi- diametri CD. Incidat radius Q.D cum axe AX parallelus, qui in ingreffu ita frangitur, ut collineet verfus G. ita ut GE fit triplum femidiametri EC. aut CD. — At , quia XDI eft perpendiculum, radius illapfüs, cujus retro facta continua- &io eft DK, habebit angulum incidentiae -KDI, cujus refle- xiohis angulus refpondens erit IDN. Quoniam autem ra- «lius fic reflexus per convexam & transparentem fuperficiem retropellitur, & frangitur «dimidia parte a perpendiculo, quod jam eft DH ; declinabit ab N. verfus T ,' ut angulus ANDF fit dimidium anguli NDH. — Sit igitur angulus ECD, —oppofito , Q DH, I2. partium : faciet radius femel in üngrethi. tra&us , angulum refraàdum CDG', — verticali: RDH,8; & CGD ( — oppofito Q DK, ) erit 4. cui oppo- nitür latus DX, quadruplum femidiametri minoris. — Ergo lateri GX, quod hujus eft/ pars quarta, oppofitus erit an- gulus GDX — IDK, qui eft angulus incidentiz , cui.con- venit angulus reflexionis IDN. ut igitur angulus inclinatio- nis in regreffü egreífuque fit NDH — Io. adeoque refra- Gionis NDF — $. Sed quia fubtra&o angulo NDH — 4o. y QDH, —-42, remanet ODN — 2- erit adhnc E D — 3 ; cui — alternus-EED. fam in triangulo CDF. femi- diameter minor , five convexitatis , opponitur : angulo CED, — 4 ; ergo angulus FCD — 12 , qui illius eft qua-. .druplum, opponitur quoque quadruplo femidiametri mino- xis; DF. q. C. . ; NN. 1 Lat Scho« "De ópeculis majori foco pr.tditis. 145 | Scholion. " 'Supponimus hic ea omnia, qua alias in demonftra- tienibus dioptricis poftulantur. 1.) Ut vitri craffities habea- tir pro nulla, ne turbetur demonftratio. ^ 2.) Ut latera triangulorum valde acutorum fe invicem habeant fere ut eorum anguli opofiti acuti. 3.) Ut hic loci in demonítra- tione non petatur fumma a nobis axoíQ«2, fedea , qua tiro- nibus fufficiat & parum aberret. | Accuratior enim plures adhuc, & radiorum illabentium , & craffitiei fpeculorum circumítantias praerequirit , quae autem inquirere , hujus locinoneft. — Propofitio II. Speculum ex menifco ita paratum, ut ejus cavitatis ter) sünat& femidiameter ad comvexitatis pellucide. femidiametrum ff wt 31, ad r. aut ut 7, ad. 2. repellit e refringit retro adios paralelos ita, ut uniantur in diflantia fémidiametri comvexitatis feprupla, | | Ax Demonftratio. 1 Ne novo fchematifmo opus habeamus , concipiam u nobis inFig. 1. Tab. IV. centrum X, effe in P. aut partem GX non effe majorem dimidia GP. Demus vero angulo acuto C, — QDH, partes 21. erit CDG , — KDH, 14., & CGD ... QDK, 7. Sit CD, 2. erit CG, 45; & DG. 6. DP vero (fiveDX ex hypothefi) 7. &' GP. feu GX, t. ideoque ang. GDX — IDK, r. &IDNetiam, 1; NDH vero. 16, ut relinquatur angulo NDQ. $. Quia vero angulus refra&tionis in regreffu FDN,eft dimidium inclinationis NDH, adeoque 8, igi- turablato NDQ , remanet pro angulo FDQ). ac ejus alterno CFD 3. Jam ut angulus E; — 3 adCD: ita angulus C, — 21. ad DF, hoceft feptuplum CD. - «iler, Med, Pol, P1. T Pro- 146 E Olfervatio X XXI. - Propofitio IiI. Si in fpeculo ment[co femidiameter cavitatis. terminata ad femidiametrum comvexitatis eff. ut 35. ad 1. ffve ut. 13, ad 14: radii parallel: unientur in.diflantia circiter tredecupla (emidiame- £t convexitatis, mod Demonftratio. ». Édfümatur femidiameter concavitatis terminatze DT, - ut GI fit quarta pars femidiametri CD,. vel habeatur. pro I. & fic DT , loco DX adfumta y. acquirat partes: 12; quarum €D- habet 4. Demus angulo acutoC€. — QDH, partes 395erit angutus CDG,— KDH 16.& CGD-—QDK, 13: angulus vero GDT.— IDK, tamquam angulo inciden- | tie ,. — IDN angulo reflexionis, itidem I. ficque NDQ 1r.; NDH autem 28: adeoque ejus dimidium. NDE, I4. ; aqua an- | gulus QDN, 11. fubtra&us relinquit angulo QDF & fic . quoque. ejus alterno DEC, 3. Jam: ut angulus F, 3. eft ad angulum. C, 39. ita CD ad DF, At 3. eft ad 39, ut I. ad. 13, ergo etiam. CD ad DF eandem habebit rationem. q. e. d... Corellazium. Quo propius igitur femidiameter conca-: vitatis accedit ad fefquidiametrum convexitaus menifci fpe-- sularis., eo: longior fit ejus foci ditantia. - : Scholion. 1 Plures: propofitiones ut formerus , opus effe nort" duco. Quienim-eadem- demonftrandi methodo. procefíe-- rit, facile inyeneritinteliigi pofle non modo , quam rationem. femidiametri requirant.ad.£ocum-quinquaginta vel centum. pcdum;fed & fi ad; mille pluriumve pedum , immo paffuüum: focum defideres. ' | Nimirum.ad.focum. $0. pedum ,.fi minor femidiameter habeat: unum: pedem ,. convenit; major femi- diameter 3?«. pedum ; ad focum: 100. pedum, ft.minor y £ve conxexitatis femidiamaeter unius ped.s menfuram reti- | . Afheast accotomis gil gen.: SParaplegia perfeBa,amer.€5 terrore Jubort,&ycur, y 4s neat, requirimus femidiametrum concavitatis 2!;. pedum ; ad 1ooo. vero pedes fpeculum radios parallelos uniens, «oncavitatis femidiametrum habebit 325, pedum , fi con- vexitas ex femidiametro unius pedis fuerit parata. Id quod alia forte occafione reddituri fumus clarius. (c oburgo Erfordiam miff« d, $, INopembr. 1739. ) ; uit OBSERPF ATIO XXXF. Dn. D. JOAN, GOTTLIEB BOETTICHER, Paraplegia perfecta, a moerore & terrore fuborta, feliciterque curata, ^YXenturionis ftatus marini uxor, annos $8. nata , tem- -.. peramenti cholerico - fanguinei, ad irae incandefcen- - tiam valde prona, parva corporis ftatura & ante mor- bi infültum obefa, ultra femeftre fpatium priusquam malo gravi paralytico corriperetur, laffitudinem totius corporis infignem -& tenfivos in toto dorfi tractu, praeprimis circa ejus fpinam , nec non in lumbis, pedibus; perfenfit dolores, & moerori pofthac gravi ex variis aerumnis ; fortunaque in- primis adverfa tot in navi, infigne nomenque Leonis fe- ptentrionalis gerente, in qua ipfius maritus PraefeGi offi- cio fungebatur, per naufragium factum deperditorum bo- norum (ex quo infortunio ipfe Centurio, quafi in ecftafin raptus, magnum memoriz fue difpendium patiebatur) prognato , nimium dein dedita, cui paulo, poft improvi- fus terror panicus, ex incendio mole, oleum ad fmegma conficiendum fuppeditantis, & non procul ab ejus aedibus diftantis ; corpus univerfum cum gravifIimo fanitatis de- trimento percellens , fupervenit ; e veftigio quafi itu & fulmine tacta , Paraplegia, feu n5 Corporis Fe/BRMOlR Eo 2 Q 148 |. Olfervatio XXXF. - folo tantum capite excepto, adficiebatur. | Ut hujus mor- bi fontici & perquam notabilis hiftoriam graphice atque dilucide dzfcriptam fitam, ante omnia qua ratione fym- - ptomatum, fub primo acceffi mox obviorum, cohors fe fe MES. w b e. e P. É "IMP TN 3 I Jb Ji d d getferit , indicandum, effe duxi. Omnibus nimirum in | membris motus & fenfus plane deficiebant, ut inftar ftatuae, excepto Capt? , quod antrorfum & retrorfum,nec non ad latera movere poterat , cum omnium adítantium dolore & compa lione , ere&a vel extenfa jacuerit. Per multas heb- -dosnadss inquietas tranfegerat nottes, unde in.capite tag exquifitus obortus fuit dolor, ut nullo modo vocem qua- lemcunque-fonoram , absque ingenti illius augmento per- ferre potuerit, illaefa tamen memoria & linguz falvarema- nente quoad loquelam potentia. Sub primo Paraplegiz | Anfultu frigoris tam immanis fenfusin omnibus corporis ex- tremitatibus obfervabatur, ut eadem gelu rigido quafi | emiortuze & penitus conftridtae viderentur. Excrementa . alvina pariter ac urina. absque ullo fenfu prodibant ; cibo- rum , praeprimis liquidiorunr , deglutitio non folum absque ' ulla difficultate fuüccedebat, fed quod. adhuc magis miran- dum erat nullum plane fenfum in oefophago: abinde perci- piebat, ut hinc omnia potulenta & alimenta, licet & hzc | forbilia effent, in dilatatum veluti faccum, fine ullo fa- poris & titillationis fenfu , dilabi viderentur. Pulfus inutro- que carpo femper, usque ad morbi decrementum , inzequa- lis &- debilis, immo quandoque intermittens, obfervaba- | tur. In dextrae manus fuperficie uno die major ,.quam al- | tero , erat cónfpicuus tumor oedematofus , ejusque digiti - incurviti inflexiles & rigidi deprehendebantur , manus vero laeva a tumore tali libera erat. ejusque digiti flexilio- res & calidiores manebant. Quamvis etiam ;in -ere&o,- vel horizontali fitit conftituta eflet, femper camen incurva-- zo quafi corpore fe. decumbere putabat." . Cordispalpitatio- | nibus | Paraplegia perfea.a1mor.,'€5 terr.fubort.&) cur.&5c.149 nibus & frequentibus & vehementioribusin principio cum pulfu celeri, insequali & depreffo moleftabatur. Alvina excretio non fingulis diebus , fed tertio faltem, vel quar- to füccedebat. -n artubus inferioribus aridura manifefta adparebat, fuperiores vero ab ea immunes & fàlvi erant. Urina tandem absque ullo fedimento in principio emit- tebatur. Tio (OCT OJSUPESTVOR M d -.. [n tili ftatu aegram deprehendi fub prima vifitatione ; jmaifta fequuntur phaenomena ,. quae fub ulteriori quotidia- aejus continuatione & a medicamentorum: praefcriptiorüm convenientium .fedula adplicatione obfervavi &'. con- fignavi. Poftquam ergo imn tantum aliqualis mitigatio ob- tenta fuit, ut vígilie nimiae iniminutz effent , ( minime tamen narcoticis, ut Medicus ^"afteceflor fecit, ) & .mo&es dehinc quietiores habent, aluusqe liberior refponde- ret & excrementa alvina, urinaque iterum cun aliquo fen, fu excernerentur, I.) in lingu&e totius tractu, loco amiífi faporis, exquifitiffimunm fenfum 2.) falivae.. fpumantis - ex- fpuitionem per integros duos menfes ; 3.) in oflis facri et . coxendicis regione dolores auctos & tantuni non intolera- | biles percipiebat, nec nori 4.) quarido brachia & pedes ab aliis elevabantur , dolores injunGuris graves perfentifce- | bat, S. quo magis membrorum ,jun&urarum , quin etiam | dorfi, dolores increbefcebant, eo magis excretio falivae | fpumefcentis decrefcebat, 6.) fuperatis decem a primo ac- | ceffus mei die feptimanis ; cum pulfus paulo magis aequa- | lis exifteret, & efculenta majori cum adpetitu, exaGiori- que faporis fenfu iri lingua & oefophago; capere pariter ac | deglutire poflet, urinam cum fedimento craflo majori in co- pia emitteret, in fuperiori ventriculi. orificio aliqua obfer- | vabatur. durities per tres metifes &ultra locum ibidem fixum | tenens. & aegrotanti anxiis & confítricoriis doloribus non | enini incutiens metum ; — mihi negotii faceffebat , | P 3 : quae | — t : 450. M) «us c3 ^Obferoatio AXXF SE ys 8s Y LN qua autem medicamentis nervinis & antifpafmodicis tam - internis, quam externis , ita difcutiebatur , ut aloco de- . Ácriptó infra unbilicum fe primo latitudinem unius fpitlia- ame extendens ,; tandemque usque ad pubem in fafciculum, funis inftar craffi, colle£ta, a (tri&ura hac fpaítica plane re- initteret, eyanefceretque. —Elapfis fic quatuor menfibus, cum a continuato medicamentorum ufu fanitatis fpes paulo 1najor adfulgere iterum inciperet , dolores primo in dorfire- | gione, cumprimis circa os facrum , innominatum & coc- | €ygis., itemque: femorum articulationes , atrociter faevie- - bant, ut ob eorum vehementiam aliquamdiu omnem ite- : rum amiferit quietem , nec non fecundo infignem formi- . cationis & frigoris fenfum, cum moleftiffima preffione .. 1 gravatoria in fcapularüm, humerorum, cubitorum, item- que cárpi & metacarpi jun&uris , perfentifcebat , quibus omnibus! autem intra fpatium duarum circiter feptimana- rum, fucceífit formicatio gravior, tremor levis, dolorque diítendens & lancinans , ac tandem cum fenfus frigoris de-. | £remento , exiguus naturalis fenfus & dictarum partium mo- £us levis, praefertim a pollicibus manuum ad caeteros di- | gito$,.& à digitis ad cubitos & acubitis ad humeros felici- ter infecutus eft , qui a prima hac falutari mutatione , vel ^ potius emendatione , intra oCtiduum tam evidens capiebat | incrementum, ut non folum pollices & digitos, antea con- iraGos planeque incuruatos , denuo aliquantulum exten- dere-, fed.& cubitosliberius movere poffet, ita ut; abfolu- - tis quinque menfibus, faperiorum horum membrorum vi- gorem , fenfum. & motum plenarie reftitutum. deprehen- | deremus. | ii i : Ad inferiora dein refpiciens membra, fequentia circa : illa adnotavi.Cum dorfijinprimis vertebrarum fpinae'& lum- borum dolores increfcerent,& per univerfum pedum trattum usque ad,digitorum apices fe extenderent abdomen " y 1nodo s. Paraplegia perfetfaamter , 69 terrore Jubort, cur, veg modo , fulcati. inftar agri ; multis diverfe müghitudinis protuberantiis , a tendinum & nervorum fpaítica ftrictura fubortis, obfideri incipiebat, fed & pun&urae dein ; cum aliquali fenfus & motus moleftia ;.in pedum digitis ariimad- vertebantur, qua& poftmodum ;. fpatio fex hebdomadum » per pedes & lumbos ad femora usque fe | extendébant , circa genu autem & tibiam frigus usque ad fenfus & motus ple- BDariam reftitutionem perfeverabat, hisque redeuntibus ple- parie ceflabat, pedefque tunc. cirea malleolos cedematofo tumore obfiti adparebant, quem vero pro figno reftitutio- nis falusari habui. Notatu dignum: porro erat , quod, quo: magis membra priino fenfus & motus vigore frui incipie- bant, eo magis inferiorum partium aridura quoque decre- feret, donec tandem ifta in obefitatem. priftinam mutare- tur. Neque minus & hoc obfervatu quoque dignuiri erit j quod incipiente fenfu & motu, partibus in inferioribus paf- fim per totanr lumborum & pedum circumiferentiam fer^ | vofze partes, inftar arvi aratro difciffiin forma tuberculórum multorum elevate quoque fuerint, & quo migis morbüs decrefcebat, vela fua videleteria definebat,.eo magis pul- fus quoque in vigore & naturali aequalitate increfceret. Tn- - terim ,licetmaembra priftino fruerentur robore, etetto ta- | men corpore, ob exquifitos dolores, in dorfo & lumbis in | euphoriam ejus aliquamdiu continuantes, fine fülcroruni * fübaxillarium adjumento ; ultra fex hebdomadum fpatium , | progredi haud poterat , continuato tamen medicarnentó- | gum internorum & balmeorum y ex formicis; 4''fordibus | terreftribus liberatis & herbis rnervino - aromaticis prépá- ratorum. ufu, grave queque hoc incommodum tollebatur , & fic, cooperante divino auxilio; in gratiam cüm fanitate pritina redibat, ut. jam: vegeta finaque vivat ," & omnibus | fuis rebus. domeftiàs. praefle. queat obambulet: libere , S acdes iterum frequentet facras menfium fluxu debite & ór- dinale "NN | | | - X52. 5 «. .Obféroatio XXXP.- 05 * tinuante. | ..... Pro hoc autem morbo feliciter tollendo 1.) infignem £ulerunt opem Decoda ex Cortic. Lign. Guajac. Saffafr. Winteran. Rafur. Lign,: Aloes refinof. Radic. Bryon. alb. Chelidon. maj. Valerian. Serpent. Virgin. Cichor. Sylv. Herb. Chamazdr. Chamaepit. Betonic. Salu. Fumar. Flor. Stoechad. Arab. Serpill. Origan. Cret. Semin. Poeon. mar. Dauc. Cret. parata, & cum Tin&. Rhabarb. tartaris. ac Liquore meo aperitivo debita dofi remixta , addendo Syrup. Stoeechad. | Arabic..& flor. Poeon. compof. ficque ufum eo- rum per aliquot hebdomadas continuando, ita tàmen, ut quandoque loco Tin&. Rhabarb. Elixir. aperitiv. Claud.c. Tart. tartarifat; parat. adhibitum fuerit. His fubjunde fuerunt pilulze balfam. aperient. & abftergentes, quas fin- gulis feptimariis primi menfis exhibui, unde non modocru- - Aires in primis viis,;a DecoGo attenuata & praparate , leniter eductae, fed & fubinde excretio alvina cum eupho- ria quotidie füubfecuta eft. Dein etiam 2.) multum pariter ad. curationis felicem fucceffum contulit Tinct. anti-paralyt. md. cum Liqu.:C. C. fuccin. remixte , & cum Infufo theeformi, ex Rad. & Herb. aperient. & neryin. parato; adfumta; cui interdum fubítituta fuit Effent. quaedam ner- vino- balfam.adgutt. XXX. vel XL. pro dofi, quin etiam . tempore vefpertino & circa noctem pulveres nervini.cum - Lumbric, terr; praepar.; & exigua portione Extrá&. Caftor. - remixti,;in convenientibus exhibebantur vehiculis. Inter externa eximiam - inprimis opem tulerunt Emplaítrum nervin. fpina dorfi impofitüm , nec non Spiritus ner- . vini .cum.antiparalytico quodam junGi, quibus & mem- bra; &. quandoque fpina: dorfi , praegrefla frictione cum - dinate ad annum usque quinquagefimum primum cone Eur ,; vel.potius-- illinebantür.-.. Abdomen ; lumbi. FP 13680 » ij ^ : um | "us " * Peraplegia perfefla,a mor, &5 terrore fubort. 65 cur. 155. dum planta ,-nec non fuperius ventriculi orificium , Bal- fam Peruvian. nigro, per vices quoque, preegreffa leni fri- &ione, oblinebantur. Denique balnea ex Formicis & her- bis fragrantibus nervinis, in aqua fervida maceratis , fre- quenter in ufum vocata fuerunt. — Nec falutari effe&u vefi- catoria, quibusdam impofita partibus, erant deftituta. — Ni- amis prolixum foret , totam curationis methodum , fecun- &lum formatas indicationes curatorias adornatam recenfere, - unde ea faltem remedia, qua pra omnibus reliquis maxi- mam tulerunt opem, quibusque fanitatis priftinee reftitutio- pem maxime adícribendam effe autumo , commemorare fuftinui, fubjungere autem non pigebit, quod per vices analeptica, juffu meo fumta, & :vz$77« €x panatellis, ave- naceis & hordeaceis parata, conjuncta rafura Cornucervi , "Cortic. Citri rec. & Paffulis min. nec non ex jufculis con- centratis caponum, pullorum, carnis vitulinae & herbisner- - vin. conítantia, addita gelatina Cornu Cervi, ab aegra fre- quenter tribus poftremis curationis menfibus adfumta, exi- 1ice-& falutaris fuerint efficaciae. | Unicum denique hoc fcitu & obfervatu , ex defcripti morbi hiftoria, dignum effe duco, quod. nimirum pleris- que iis, ejusmodi morbo paralytico adflidis , primisque morbi menfibus copiofam exfpuentibus falivam , illaefa. in- fuper gaudentibus memoria, nec non utinam craffàm , cum fymptomatum remiílione , per tempus notabile emit- rentibus, doloresque membrorum, fpina dorfi, femorum & lumborum , ufque ad morbi evidens decrementum per- feverantes , fuftinentibus, itemque iis , in quibus aridura partium denuo evanefcit, partesque illae fucculentiores ma- füfefte evadere incipiunt, ac denique quorum membra , E inferiora, in morbi declinatione oedematofo ob- ^ fidentur tumore, pulfusque magis aequalis fortior evadit , - fauftum omnino hariolari liceat eventum. . E contrario au- t L pD— e LH . Broca verge ts pU |o W ^ , i T : E Fs 2 MA ooo Olfervatio XXIV n .tem , quod fymptoma admodum fonticum & periculofum conftituat , atrophia partibus paralyticis fuperveniens , & fpifliora tandem reddendo , excretiones denique fufflami- mando, atque obftru&iones , immo infar&us vaforum &. . Dn D.JOAN. GOTTL. BOETTICHER, -— Gravis Me P^ Po We - Gravis Memorie lefio , ex vehementi terrore,&5c, Y 53 « " x . ———————Ó Pi magnum fuorum bonorum difpendium fimul fa&um, pri- mo in ecftafin aliquam delapfus , pauloque poft memoriae maxima privatus parte, & domum fic , praeterlapfis paucis. Repone , reverfus, team implorabat opem & auxilium. Vix nominis fui in principio recordari poterat, fed inftar Euripi flu&uantis oberrabat, nefcius quae quaerere, nefcius c uae refpondere vellet, hipc quoque quando fcifcitari ali- .qua defiderabat, quaevis quaeftio, quam proferebat, vigin- &i circiter indigebat refponfionibus , antéquam refponfi fen- fum memoria tenere & capere valebat. — Nec tamen ideo refponíi fenfum memoria diu recondebat , quin uno vel duobus momentis elapfis denuo refponfum excideret, ut dehinc integros dies in quaeftionibus fubinde movendis con- fumeret.. Cum etiam infuper chariffima ejus conjux, eo- - dem tempore, calamitofo paraplegiee morbo decumberet , ifteque ftatum ejus tantum non deploratum quotidie fum- 1no cum animi dolore intueretur, mirum non erat , quod €x moerore graviori inde fuborto malum diutius perfevera- ret, & ad finem ufque morbi illius continuaret, ita ut non nifi. poftquam illa reconvalefcere incipiebat , aeger etiam magis magisque ad priftinam redire fanitatem, mentisque íuze compos fieri deprehenderetur. — A quotidiano fpiritus vini ufu, cui ftrenue indulgebat , admodum quoque me- moriam , debilitatam & fimul exinde anorexiam inductam fuiffe , hac occafione notari adhuc meretur. — De reliquo: fub continuato convenientium remediorum ufu, obferva- to debito regimine quoad dietam , plenariam iterum ad- - :ptus eít fanitatem , ut adhuc. dum incolumis & fanus ; 010077 0BSERFATIO XXXFIL SÉ D».D. JOAN. GOTTL. BOETTICHER.. Iracundia vehemens in fenibus, caufa mor- - | borum admodum fonticorum, | V Idua b. Archidiaconi Roskildenfis , 82. annorurmi, par- . vi & obefi corporis , ad iracundiam fumme prona, | temperamenti fanguineo - cholerici , poftquam anno MDCCXXXII. occafione hareditatis diftribuendae ira gra- | vifima accenfa fuerat ; paroxyfmo primo apople&ico cor- |. ripiebatur, qui autem €onyenientibus tempeftive adhibitis medicamentis fublatus, in Epilepfiam terminabatur horren- | ' dam, hacque dero intra ny&hemeri fpatium in Hemi- | plexiam finiftri lateris degenerabat , quod motu in totum , fenfu vero in tantum faltem deftituébatur , cum linguae pa- ralyfi & deglutiendi difficultate ; oculorum, oris , narium & extremorum convulfionibus fubinde intercurrentibus. | Corpus inftar trunci immotum jacebat , caput vero dole- | bat , quod exinde judicabatur, quoniam alteram adhuc fa- nam manum eidem frequentifime imponebat. In princi- pio.erat foporofa, poftea infomnes ducebat noGes, & tamquam delira, varia incondita balbutiendo, continuo fe- . re mufífitabat. —Ere&a a domefticis in altum ,' ponderis | . plumbei inftar ftatim. declinans propendebat, cum manu | íana iracundia continuantem adhuc fervorem indicans , . pulvinaria ,. fpóndam . parietemque coficutiebat , dentibus | Kridebat, frontem in rugas. plicabat. Urinam fa pius fpon- te in principio emittebat, concurrentibus vehementioribus ' — *«ordis paipitationibus fummaque refpirandi difficultate , ^ -quam ab aliquot jam annis folennem ipfi fuiffe cognati re- ferebant. — Artus inferiores refoluti, atrophia emarcidi ad-. pare- dE ?" 5 parebant 5 fuperiores vero ab ea immunes , exfangues, mo- tu tamen privati & flaccidi obfervabantur.:,, Pulfus erat. de- bilis & in laffa parte inzequalis, ae nonnunquam intermit- tens. Valde fitiebat, fed fitim , ob deglutitionis difficulta- tem , in principlo extinguere nequibat... Atrocibus fzepe- numero quoque tormentis hyftericis , cum: cardialgia & gu- ]ze dira conftri&tione. conjun£tis. ,. in fano ftatu jam dudum adffüicta fuit. — Interim tamen intra fpatium octo dierum ,- cum eodém tempore, quo Phthifico civi & mercenario Roskildenfi, cujus juffu eo profeGtus fueram, medicamen- ta porrigebam, ipfa illa rieum quoqueimploraret auxilium, omnia , adjuvante gratia divina , in melius adeo vergere incipiebant, ut verba rurfus diftin&ius proferre , medica- menta & alimenta facilius adfumere & dezlutire, atque di- | gitos manus cum reftitutione motus aliquali iterum erigere inchoaret. Elapfis dein 18. diebus non folum pedis digitos; fed & ipfum totum pedem , ad cosam ufque cum decre- mento atrophiae & motus fenfufque reftitutione , erigere & ioveré poterat. Hebdomiadibus quinque vel fex füperatis, fhtus morbi, antea ab omnibus pro deplorato & conclama- :to habitus, medicamentorum. efficacia ; & continuo ufu ita erat immutatus , ut fulcris fubaxillaribus rejectis ; ad pro« rediendum non modo in cubiculo , fed & ex eo ad alia | Bs domeftica, pedibus, cum omnium familiarium admi- ratiorie & gaudio quedammodo uti poflet ; fiquidem bra- chii ,. nec .non. manus digitorumque motu ac vigore eous« que denuo potita tum temporis erat , ut pro efculentis & otulentis adprehendendis & ad: os admovendis ; iisdem li- ere uti potuerit. . De reliquo a tertiae feptimanze fine us- que ad terminum plénaric reftitutionis lorigorum filamen- torum , in fru(tula difcerptorum , ex fubftantia mucida & glutinofa tenaci coalitorum; intermixto fimul fatiguine corr- E & atro, mox majorem , mox minorem , cum - on JD: s lU fi $70 T ' | gp IE | mactu HX RN LLL 1 uearaur a. coti REDUCED DE 2a ANELDA:/^c CU TARNEN aber virg tem Ww : metu füffocationis, graviter tuffiendo, expe&or abat qu mt titatem. ^ Hoc phaenomenon ficuti notatu non prorfus in- - dignum eft, ita & haric circumftantiam non minorem quem- libet rapere poffe in admirationem arbitror, quod remitten- te interdum ad aliquot horas peculiari hac excretione , fta- tim per renes cum mrina fimilis naateria , qualis tuffiendo ejiciebatur ; infigni in copia, cum fenfibilioribus doloribus, dyfuriee & ftrangurice alias familiaribus, paritet per aliquot horas emitteretur, & fic ceffante denuo per hanc viam ma- periee iftius evacuatione , expe&toratio dicta alternatim cum refpiratione fumme difficili; & graviífima tuífi recurreret , ficque binze hae fingulares & crebrius repetitze variationes fere eccriticee; mutuum inter fe commercium in aegrotan- tis euphoriam & ad falutarem ufque morbi eventum , mi- rum in modum 4uftinuerint. Septimo tandem menfe fini- to cun&is fuis doméfticis officiis iterum praeeffe inchoabat; - adpetebat; comedebat, potabat, ut fana, & cum priftina Tn t * plenarie in gratiam redibat valerudine. Superatis vero ro- vem menfibus , inconttans 5 "lubrica &' mütabilis fortuna hu'cannofz marrone adeo infida iterum erat; ut cum fa-. miliarium quidam altercando ei rurfus bilem & ftomachum immodefte & graviter moyerint, ex improvifo & exfpeéta- tione cirius, apoplexia correpta, fubito vivere defierit. ^ 70 BSERFATIO XXXPHIL. 5 0c » 5 d —- - Dx D.JOAN. GOTTL. BOETTICHER. '. Vertigo fatis; vehemens ,. a nimio: potu Coffee , alisque in dieeta commiffis— uso rspildut rA RORIDMS b closer Hino | ff Ercenarius & civis Hafnienfis 38. annorum , tempe- Ul ramenti cholerico - melancholici, a prima ftatim ju-. * ventute iracundia ;admodum deditus , quotidiano Vusd Su tan- | ^ - - Vertigo fatisvebemens, a: nimio potu Coffee , &*c, sg) tandem ufui Deco&o fabarum Coffee ; admodüm faturato ; ufque adeo adfuefcebat , ut & continua inter jurgia cum em--: toribus fuis illud indefinenter forbillaret, unde: primo fom- nolentia fere continua ; deiride ; elapfis duobüs menfibus, vertigine corripiebatur tenebricofa ; tam atroci ut .heque. in publicum prodire y neque cum aliquo &itra intercurren- tem foporem, colloqui , vel rem aliquam habere potuerit. Quamquam autem fatis jam vehemens & periculofum fue- rit hoc malum ; majora tamen illud. & fere ftupenda y; exi -comeftione impróvida & copiofa , imnio vix non quotidia- na, halecum fale conditorung, coepit incrementa ; ut inde le&o prorfus adüixus fuerit. Quotiescünque fe ex uno late-- re in alterum devolvere, vel a pulvin: 'lfé erigere & Caput attollere nitebatur ,. toties vertigine ; dolore capitis grava dvo, diftenfivo & fpaítico comitata , corripiébatur, Verti- go haec defcripta cum fomnolentia ab initio flatini Óccur« rente , indiffolubili quafi vinculo cofinexa manebat, & hinc: utraque hac Íymptomata,. ommino indicia inftantis Cari " vel Apoplexi&e potius imminentis haud levia prabebant , qua tanto certiora videbantur 5 poftquam etiani de vifus obfcuratione, de corufcatione , & ante eorütn aciem hiric inde obvolitantibus imagunculis variis ; nec non de mémo- rie lfione , de tinnitu, fufurru aurium & Obauditione eger conquerebatur. Neque etiam hzec fatis jam periculo- fa calamitas fola manfit , fed & alia parunt eidem abfimilis, brevi poft fucceffit ,. dum nempe in tantam, cum febre len- a, ingdit maciem ; ut intra fpatium. exiguum magis fcele- x quam hominem repraefentaverit vivum , cum tamen torofus & mediocriter obefus antea fuerit. — Nulla adpete-: bat. efculenta , quin potius naufeam habebat gravem , fitie-: bat vero enormius , borborygmi audiebantur multi, & tan: tum non continui... .Cardialgia flatülenta, nec non ventri-- €uli & inteftinorum tormina ipfum: excruciabant frequenter - d ! 3 i C ^ L 60 ^.^ Olrvato XXXIX, 77 7007 g » wt & graviter. ' Cordis palpitatione fere continua, tiec non ca-' pitis doloribus , circa tempora & frontem potiffimum fz- vientibus, atque alvo pertinaciffime adftriGa, infuper dive- xabatur. Pulfus erat tardus ,. debilis ,' contra&us fzepeque intermittens , & quidem tunc praecipue, quando Cardialgia . flatulenta majora capiebat incrementa, quo tempore etian vomendi conatibus inanibus valdeque anxiis plerumque tor- quebatur. —Urina utplurimum erat faturata, feu ex brun- no rubra & craffa.,, Curatio ipfa tandem , divino Numine opitulante, fequentibus abfolvebatur remediis : 1.) Digefti- vis, aperientibus & attenuangibus , tam in forma ficca, quat liquida ; 2.) Enematibus ; 3.) laxantibus per vices lenibus repetitis ; 4.) Deco&o pro potu ordinario, ex anti- catarrhalibus , cephalicis, apediridhid & diureticis parato; 8$.) Veneefe&ione 1n. pedibus 5 6.) antifpufmodicis cüm fali- bus neutris. & debitis vehiculis 5 7.) balfamicis & roboran- tibus, quae colophonem imponebant, & nunc incolumis fanufque vivat & multorum liberorum pater evaferit. — Da. D.JOAN. GOTTL. BOETTICHER. Epilepfia terrifica, a lue peftifera neglecta & oon vss, preepoftere tractata, id | - * R. -A. nno MDCCXI. menf. Novembr.-miles gregarius ex nu claffe-regia ad Nofodochium pracfidii imde. des - * tur, qui; fuperata lue peftifera , cum qua in nave: quadam graviter confli&tatus fuerat , paulo poft ex nefanda tempefítivae medicationis procraftinatione & fordida negli- . gentia; morbo correptus. erat comitiali truculento, ^ Etenim. cum is; :qui debitati valetudinis curam ibi gerere debebat; ei & compluribus aliis; lue ifta infe&is , neque medicami- "WA — Epilepfía terrifica, a lue ipef'ifera. mepleBa 6c, Y61 na exhiberi convenientia curaverit , neque etiam neceilitite ita exigente tempeftive & fatis: peritemorbum ipfum infrin- ere adlaboraverit, factum hinc. eft, ut beneficio naturae adhuc robuftz, fub primo ;febris peftilentialis acceffü eru- perit bubo circa parotides , qui autem, :cum ,ad fuppuratio- nem non pervenerit, vehementiífimos capitis «dolores , agrypnias , diraque .& atrocia deliria induxit, & fub vehe- mentiffimo horum fymptomatum gradu.retroceílit , ejus- que in locum brevi poft, per fingularem procul dubio me- taftafin , alii duo in inguinibus fucceflerunt, qui vero pari- - ter negleGi nullamque ad maturitatem redatti, .ob fimilem falutaris fuppurationis .defetkum , evanuerunt , ac ftatim adeo atroces in omnibus membris ;excitarunt dolores , ut inftar totidem arcuum contra&ta adparuerint. Hifce omni- bus quoque negledis tandem fontico ifto morbo correptus fuit aeger,.& fic ut epilepticus ex claffe regia in nofoco- mium delatus, mezaeque curz concreditus fuit. .Obferva- yi tunc, quod quolibet die duobus paroxyfmis epilepticis periodice infeftaretur. Prodtomi illorum erant tenebricofa vertigo, temulentia, agendorum oblivio ; tremor & rigor extremarum corporis partium , .nec non palpebrarum fupe- riorum & labiorum oris motus tremulus 5 poftquam vero ita aliquoties recurfum fuum fervaverant hi paroxyfmi;tunc etiam membrorum rigiditas a doloribus fuborta, majus in- &rementum coepit. - | | Curationem quod attinet'innotuit mihi multa ab ex- lerientia, quod bubones, circa inguina. & inprimis paroti- Lud erumpentes , nondum ad maturitatem deducti, fed a commiiffis erroribus potius retropulfi, non folum ftatum periculofum , fed faepius funeftum exitum attraxerint : Hinc antequam Epilepfiam profligare adnitebar; e re «effe duce- bam, ut initium .cum diaphoreticis , bezoardicis & alexi- pharmacis facerem, quorum ufu ad iftum fanitatis gradum Mitor, Med, Fol, V1. X quo- 162. Olfervatio XL... quoque pervenit, ut non folum membra haGenus contra- &a iterum extenderentur, & ad priftinum redirent ftatum , fed etiam FEpilepfia femel nonnifi fingulo.oGtiduo cum levio- ribus fymptomatibus recurrere. — Multis interea in locis elatiora quaedam in confpettum prodibant e&hymata, pur- puram albam referentia, lympha acerrima repleta , & poft crepaturam: ftigmata coeruleo - nigra ad quartum ufque diem relinquentia , quae pofthac catim defcalpendo , fine ulterio- ri aliquo incommodo , évanuerunt. | Keftitanti & | quovis o&iduo femel leviter recurrenti Epilepfiee fpecifica. antepi- - leptica cum: bezoardicis remixta ,. fedulo oppofui, fic per Dei gratiam feliciter a graviflzimo hocce. morbo liberatus , e nofocomio dimittebatur. HAS OBJERÉATIO XL... Dn. D. JOAN. GOTTL. BOETTICHER. Apoplexia levis & pedis dextri. Parefts , a fluxu hamorrhoidali fuppreffo oborta , tan- demque in Apoplexiam funcítam ter» minata, - | V robuftus, quadraginta octo annorum , fartor & ci- vis Hafnienfis opulentus , temperamenti chojerico- fanguineo - melancholici ,. animi morofi , admodum invidi & iracundi , vt a leviffimis caufis vehementer com- soveretur , ex improvifo, cum a medicaftro chirurgo Haf- nienfi: nafutulo.,. haemorrhcidum fluxes ( quem fingulari naturae beneficio ,, utpote plethoricus, & per mu!tos annos. hypochondiiacus ,. ordinat? ha&enus expertus: fuit , ): ad- &ringentibus eidem: fuppreffus fuit , Apoplexia fatis vehe- menti , non tamen prorfus funefta corripiebatur, quae o6) cv. 1 ada rd Apoplexia &? pedis dextri Parefis , ex [uppr. adhibitis convenientibus remediis, in dextri pedis Parze(in degeneravit, hacque quoad maximam partem fublata, tan- ta tendinum iftius pedis fubfequebatur rigiditas , ut fine fumma moleitia incedere & obambulare haud potuerit. Oculi ipfius inde notabiliter minores evaferunt & intro qua- fi a&i adparebant, hincque torvus omnes femper intueba- tur obvios. Igtemperantiae admodum erat deditus , ideo- que quando vino inebriatus erat, fz2epenumero & tantum non, femper £Epilepfiae paroxyfmo graviter tentabatur. Acidulis & thermis Pyrmontanis, fuafu b. Dn. D. Labmii, Pra&ici Hafnienfis, ufus quidem fuit, fed magno cum de- trimento , fiquidem loco fperate fanitatis , tendinum &c nonnullorum mufculorum pedis rigiditas , incrementum non exiguum , cum frequentius recurrente paroxyfmo epi- leptico , :poftmodum cepit , qui antea, tametfi f2epius me- ro oneratus fuerit , non adeo vehemens frequensque fue- rat ^ Ad hiftoriam morbi paulo accuratius concipiendam recordari non pigebit, quod -priora pathemata hypochon- &riaca cum augmento mali, potiffimum confiftere depre- henderim in copiofis doloribus fpaíticis , circa hypochon- drium praecipue finitrum feíe éxferentibus , moleftiffimo flatuum proventu , intumefcentiam fzeprus renitentem etffor- mante & ad fuffocationem ufque cum frequenti tuli ficca , "urgente, borborygmis multis, tormentis colicis fere fimi- libus. Stri&ura gula atroci & frequenti, cardialgia dira & pertinaciffima alvi obftru&tione , quorum omnium intuitu non folum :phlebotomiam in pede finiftro inítitui curavi y fed & medicamenta adpropriata , ac ad haemorrhoidalis flu- xus revocationem congrua, exhibui, quibus etiam morbi ferocia aliquatenus quidem mitigata fuit, fed haemorrhoi- dum beneficium nondum conciliari vel reparari multoque minus morbus tam inveteratus eradicari poterat. Hinc fuidorum dyfcrafiam tollere waa remediis agis ; | ^2 bus; £ -—— — 164. - i Obfervatio. XL, € Bus; Cacochymiam. biliofo-- acido-craffam ,. vifcidam ; inpri-- 1 mis. viis &. mefenterio: ftabulantem: ,. incidentibus, praeci- pitantibus,, abftergentibus &. evacuantibus, vitia hepatis - - corrigentibus ,. primarum. viarum: pariter ac reliquorum abdominis: vifcerum: fpaíticam: ftricturam. tolientibus,. ato- niam: autem: externarum: partium: auferentibus ,.easque ro- borantibus: ; porro. meningumcerebri laefag ofcillationem;. indeque dependentem totius fyftematis. nervofi. &: omnium membranarum,, fibrarumque — motricium: partimv irre- - gularem; contraGionem: fpafmodicam ,. partim. etiam ato- | niam. emendantibus:,. &. quidem: in: forma. Deco&torum , infuforum;,.efféntiarum ,. pulverum. & pilularum;. non ne- gle&is: externis. tonicis. congruis, ex fpirituofis ,. oleofis & balfamicis: paratis: ac. fubinde adplicatis, hisque: omnibus: tandem. obtinuimus.,. vt pedis: rigiditas nón: modo a prifti-- no:füo: rigore: rauitum: remifzrit , aegerque. paffim. in. ci- vitate: obambulare ,. füuaque: officia. exequi potuerit, fed 8. paroxyfmus: epi'epticus: m.tior: evaderet. rariusque. recur- | reret:,.quin. &. pithemata: hypochondriaca. leniora perfen-- tifcerentur.. Pufus; dextrae manus interim. durus , inaequa-- lis; fpe: celer, fepequeintermittens obfervabatur.. ! | Quoniam vero: diffoluto &-inord;nato: vitee generi. intemperantize gula &- iracundis. commotionibus: nimium. indilgebat ,; atque ab: hifce vitiis,. non: obftantibus quoti-- dianis. meis: dznortationibus ,, abítinere noluit;. Apoplexia. tandem ,. quam: illi ante quatuor: annos: certiffime. fub. his. circumftantiis: abquandó- eventuram. praedixi ,. fubito: extin-- &us:fuiti. Hoc vero praf'gium.eo certius confirmare po-: aiit:eventus;.quo manifeftius.jam: erat, quod: ob: incremen- tum:contra&ionis:oculorum , dolorumque pedis: & occipi-: tis-fpafticorum; quin etiamrex levi quacunque. occafione re- eurrentem- Epilepiiame & - pertinaciter: continuantem. mor-- Bum inveteratum: abdominalem ;, depravata denique fiuida: | | &pro- PE De letbali baccarum 5olani furiofi efedu. — 6g & proftratum.folidorum:tonuim. totius-machinae ruina: pro-- xime jam. jam. immineat. in ( Hafnia Erfordiam mife — ^4. 22, INovembr;. 1739: ) | | QBSERPATIO LXI. Dn. D. GCOTTWALD' SCHUSTERL[.. il ES M Lethali baccarunr Solani furioft effectu, N uperrime Dn..D: Debze; Poliater meritiffimus ,- fenten-- tiam. meam de: quandanr tranfmiffà: bacca. per litte-- ras rogabat, quas: idcirco-una cum-refponforiis meis, majoris .illuftrationis- gratia ». communicare placet.. PP. Praterita hebdemade tragicus cafus , notatuperquam dignus, Branckenberga: accidit , fcilicet: vir quidam. ex' aquilegum ordi. ne ejusdem. loci , muneri (uo: fatisfatturus ,- fontes: (alientes vifa: tabat, in vía autem publica nigras! baccas € frutice quodam fibó ignotas: decerpebat. ac commedebat, ob gratum faporem: dulcem: numero:duodecim earum deglutiens, unde paulo poff crebviores ad- modumque: vehementes vomitus ,. anxietates | precordiovum | ac. ewe lfones fubféquuntur.. Saafu pharmacopari Ibidem adbiben. tur. bczoadica calida c volatilia ,. binc: civculatio fanguinis nom: folum tus batur ,. fed: etiam: gravis orga(mus excitatur , copcur-. rentibus pluribus: aliis perquam fonticts fymptomatibus ,. e, 8. de- liriis maniacis ,obffrutliene: alui ,.drc.. qu& lethalt tandem exitg: finiebantur,. Hinc queritur nom: immerito: Annon be bacca: fperinta Solano fte. dicto furiofo defumte ? in[uper etiam nya sarum pro examini. tran[mtttitur,. Ke. bene indagata fitm iffe: UR T POPTGEI.- A 166 ^ Olfervatio XLI. Fogito, velis mentem tuam haud g Interim vale e f^ve. ^ ravatim paucis mibi declarare, Refponforize, ! P. P. j : Baccas , quarum unam ad indagandum mibi mifffii, So- $anilethiferi €? furiofi, a//as Bella donna 44i, fructus ffe ro certiffmo. babere potes, — 1d enim non tantum ex effeitu T. ; D. Dehne. quem reliquit , letbali innotefit , fed bacca etiam. defcriptioni ,. — quam Betanici dare folent , eff quam fimilima, | Defcribitur vere, qued fimilis fft cerafíis nigris maturis, facile invitet aut pelli- ceat , at. iis ve[cantur ipfantuli aliique, qui noxiam ejus 1nds- lem uon exacte cognitam tenent. — . Multa a Scriptoribus rei bo- £anic& confignata jam proflant exempla eorum, qui ab efu bac- carum bujus Solani neci dati (ant. — INum autem pharmacopeus ejus loci non iu eo deliquerit , quod bezsardica calida cx velatilia exhibendo , vim baccarum deleteriam altius in maffam fanguineam immiferit ? ego adfirmare nullus dubito , exiflimans, in ejusmo- di cafu curatiorem oleoffs , ad emefín usque fumtis, fecurius in- fHituendam , primatque vias ab iflo veneno'vegetabili ante omnia EAT, WE d. c Srt MR vepurgandas effe. — Cura, ut ifle cafus. Metis Nature Curioforum — sneratur , aut ff mavis, ego , rectius de tota re infiruifus ,cura- o. | Jta fentig, en DAN T i T. | b. S. Epicrifis, Equidem hoc venenum vegetabile , praeter delete- xiam & caufticam acrimoniam, dulci vifcedini immixtam, alio quoque principio fulphureo, fenfus ligante ; & motus Apto i 2 vitales " | De letbali baccarum. Solani furiofi effetiu, 167 vitales turbante ,. gqudct, ut hinc medicamenta , quze cori- tra venería mineralia feptica alias adhiberi folent, hoc in ca: fu non. fuffhicere videantur; & ego ratione du&tus.ómnino judico, Solani furiofi principio virulento & corrofivo infi-- mul fulpbur quoddam narcoticum & mortiferum ,, Opio, Hyofcyamo , cicutae a quaticae » Strammoriio , Dature' In- dorum; aliisque plantis ecítaticis & divinatoriis , ftupori in- ferendo aptis natis , nom abfimile ;, verum potentius , con- jun&um effe. Interim tamen etiam obfervatio: quandoque docuit. lac tepidum eum oleo amygdalarum dulcium fine igne expreffo , largiter fumtum , ventriculum ad ermefin provocaffe , & tali modo deleteriam. maffam rejeGam fuiffe, qua remota, brevi poft omnis mortis metus evanuit. Ven- friculo &: inteftinorum. canali probe purgato, pauxillum 'Eheriacee vel Mithridatii exhiberi lenisque. inde fudor ex-- pe&ari- poteft, fub quo principium fubtilius fulphureum , nature & generi nervofo maxime infeüfum, e mafíIx fanguimea profcribatur. Si enim: unquani, poít adfum- tum venenum mineralé , motus: fpaftici & convulfivi Jori« untur atque la&teis & oleofis mitigantur ; utique emnia: ita phenomena , qua poft deglutitionem baccarum. Solani furiofi in addu&o hoc fübjedo obfervata funt, non nifi fpafticae ftriduree folidarum partium, & ex his in- primis. membranofarum & nervearumr tenfioni tribui pof- funt ,. & nunquam etiam talia,fi modo cürationi locus fue- fit, certius, quam invifcantibus iterüm mitigata funt ; in- primis cum per eadem haec remedia virulenta fimul & pec- ... €ans caufa d.e tollatur , qua fublata , ceffat: effedtus. OB.ER- | 168 Á Obferoatio XLIL. OBSERFATIO LX Dn. D, GOTIWALD SCH SE ATTORE | Innoxio vapore ex maceratione telarum gotlipinarum in officinis fullonicis ^ 'Chemnicenfibus. "vag 6 Um quotannis non tantum.tot.millia goffipinarum te- ., larum, (quas .Caszefas & | Parchend vocant , a noftris ^ textoribus .conficiantur , fed etiam in ofhcinis fullo- nicis & infolatoriis, ( quarum duodecim extra urbis noftrae moenia rmerantur , idque fingulare habent, quod iniis Ba- tavorum linteaminum infolandi ars finon fuperetur, tamen . . perfeGe exaquetur, ) ad futuram infolationem praeparen- tur & difponantur, qua preecedentem diuturniorem ma- cerationem in fero la&is vaccini requirit, quo cruditates fuperítites extrahantur, mirum fane eft , aputrido .& mau- feofo odore, qui.fub ifta.maceratione exhalat, non frequen- - tiusinter noftros populares & fullones malignos.& peftife: ros-oriri morbos. A primis enim temporibus exiftimatum fuit, quod corrupti & putridi vapores , ex imaceratione Lini; Cannabis & Spartii provenientes, vi caloris folis aéri im- mifceantur, refpiratione attrahantur , & morbos malignos : ac contagiofos poftmodum excitent.. Jam vero fi in offici- nis noftris fullonicis tele goffipine fero la&is veteri ad- | modum diu immerfae & maceratae funt, tandemque ad in-* folandum in planitie quadam .exponuntur, «dici haud poteft, quam naufeofus & quafi cadaverofus foetor inde exhalet, qui per varios ventorum flatus hinc.& inde fertur & difper- - gitur; nec tamen unquam a noftris Phyficis &: Medicis Obfervatum eft, opifices in hoc labore occupatos, pre aliis - .hominibus morbis fubje&tos effe contagiofis. EE | Ingu- .* ISTERL | -Deinnoxio vaporeex raateratione telartm 2ofTipin.Y6o fingularis Dei gratia eft, ' Cheminicium noftrum, quantum. quidemego reminifcor,& quousque-praxin medicam hic ex- erceo, nunquam de epidemicis morbis querelam quandam saovere neceffe habuit, nedum unquam .de endemiis , ful- lonum genti individualiter familiaribus. Quamquam icique experientia contrarium .demonflret ,' exhalantes nempe a telis, infolationi exponendis, vapores nonadeo noxios effe: amen me non injufte fa&urum fpero, fi paucis expofuero, quibus ex caufis fiar, quod praedidae exhalationes in noftra regioneaon tam .nocivee fint, cum in locis extraneis, aliis- que mudi plagis, inprimis Italie oris , fatis peftiferae ani- saadvertantur. Qui Linum , Cannabem & Spartium in aqua emollita .& macerata aérem inficere & corrumpere credunt, id ex ingrato odore, quem pro effe&tu putredi- - nis habent, demonítrare volunt ,^ eundemque magnam vim morbos excitandi habere ftatuunt. Equidem .non negan- dum eft; quod aér fub infpiratione in pulmones ingreflus, ad id potillimum inferviat, ut fanguinis progreffum vi fua €laftica & expanfiva urgeat, adjuvet & fpifliorem ac mo- tui ineptum hunc humorem vefolvat ejusque. atrenuatio- &em promoveat, qua ratione idem ille omnino immediate fanguinis maffam adficere & alterare poteft. Conftat enim "unicuique jam jam per experientiam , quod refpiratio coelo exiftente íereno -totum:corpus quam celerrime reficiat ; tum e contrario eadem in locis, ubi aér craflior multisque peregrinis halituofis impuritatibus refertus atque corruptus eft, non tantum parum reficiat, fed etiam homines imbe- | eilliores reddat. Ita hac quoque ratione aér variis hetero- | geneis, putridis & corruptis particulis impraegnatus, atque | per pulmones finguini commixtus, tam. ejus circulum re- | Aa nimiumque turbare , quam fundamenta fucceffurae | putredinis & ditfolutionis in e fanguinis maffà ponere va- det ; unde etiam in corrupta diathefi fanguinis malignoruu c 1M elor, Med, Vel, P1, Y | & pe- ] n -— - d à T. 1 », ; ee. [ " ; ! - ? 170: 65 vvObféraulio X EH eoo tzortn & peftiferorum morborum originem & indolem confiftere, complures Medicorum autumant ; utut etiamii, qui contra- - Tüm evincere conantur quoque non defint. — ^. i3 Quod itaque-ad;caufas attinet, quarum beneficio incole noftri: neque tam peftifero caeteroquin vapore infi-. ciuntur,neque ab aliis etiam. morbis infeftantur 5 omni- no aperte confitemur id primario ex fpecialiffima divina. | fieri gratia; quz benigniflfime & clementitflime avertit , ne. miaíma malignum in- corpora tam facile penetret. ; fecun- dario vero ad caufas naturales cv» aliis fequentes referen- das effe, nos:quidem, falvo do&iorum judicio, ftatuimus,. Primo flumina, officinas fullonicas praeterlabentia , multas . noxias particulas ad fe trahere, veritati videtur quam ma- xime confentaneum: : Sicuti enim obfervatio docet; quod - patina, aqua frigida repleta & in hypocaufto; tabaci fumo | referto & cooperto , feorfim pofita , illum omnem attra- - hit, indeque aqua flava , & fumme foetida evadit ; ita po- - üífimum etiam praterfluentem undam multum ad aéris | 5 depurationem conferre, ex phyficis abunde. demonftrarie poteft. Deinde urbis fitus , ventis feptentrionalibus in- : primis expofitus, fecundam: caufam -phyficam conftituit: ventis enim , praecipue -aquilonaribus , ineft vis vapores . éormaptos coercendi & enervandi ; & quemadmodum aér | calidus & ficcus virtute pollet, nubilum coelum expandendi & particulas putridas in motum deducendi 5 ita ex adverfo » frigidus expanfionem imminuere , motum halitucforum-mi- áfmatum cohibere, ' & , quo ita minus exaltentur ,velves Benofam indolem nancifcantur ; impedire folet. . Tertia - caufa eft, quod ob loci noftriplanitiem , venti absque «ullo impedimento undique libere permeare , aérem ubique des. purare; noxios vapores diffr are; & miasmata- jam Jami.ad putiidam corruptionem ! inc ucendam. aptilfima- fuümmeque | Proclivia celetzime annihilare potlunt. ' Hifce adcédirquatg. Ag d "URN ASA Wb. tos * | E De innoxiovaporeex macerationetelarum go[fipin,Y 71 bd nddBeni Qisebiá — ————————— toy quodurbs noftra ad radices Sudetorum montium extru- -G&aíit;cum vero aér montanus reliquis femper falubrior ha- -beatur, itaque ejusdem ufum. etiam aliquid ad loci noftri falubritatem conferre poffe, non immerito judicandum eft. -Atque hae, funt caufae phyficae , quae probabiliter efficiunt, quo minus diti peftiferi vapores incolis nóftris. noxam in- "ferant, morbosque fonticos producant. Quod vero in fpe- cie infolatorum gehtem concernit , haec quidem prae cae- teris incolis, periculo infeCtionis fubjeGta videtur, fed tan- tum abeft ,ut ideo fingularibus & frequentioribus adficiatur morbis, ut potius «optima gaudeat incolumitate. Horum -autem fanitati , noftra quidem fententia, fortiffimus ille mo- tus, quo femper opus habent, in fubfidium venit , dum non raro linteamina telasque tundendo rufticos in horreis fuperant, unde hoc labore eorum corpora & partes folidae in ordinario fuo vigore & elatere magis roborantur,circu- lus fanguinis optime cofervatur ,. perfpirationes & reliquae fe - excretiones promoventur , ut hinc miasmainfpiratum , :vel deglutitum , aut- alio modo corpori infinuatum , per excerniculum conveniens commode fatis actempeftive ite- rum removeri queat. OBSERFATIO XLIII. Dn. D; GCOTTWALD SCHUSTERI, e T ; . De Infalubri Thermarum W olckeníteinenfium p ufu, ^hermse Wolckenftéinenfes per aeftatem an. 1726.infa- lubres magis, quam falubres extiterunt, in cujus phae- .7* nomeni rationem in praefentiarum paucis inquirere &mecum conítitui. Fuit autem contrarii effedus primaria s Y2 jode ccc ) i72 ^ " Obfrosio XLHL — 007 caufa tempeftas humida & frigida, que per totam aeftatem continuavit & duplici refpe&tu Thermarum virtutem immu- . tavit.: E.) Quoniam ex perpetuis pluviis aquae fic dictae fylveftres & ferinae adcreverünt, quae partim fluminum in- ftar Thermas inundarunt ,. partim circulationis Jege ad eas- - dem reítagnarunt, unde faQdüm eft, ut debiliorem mon- | ftraverint effe&um ; 2.) quia ob eandem illam. tempefta- tem aer fimul frigidus & humidus, ideoque ad ufum Ther- marum plane inutilis & perniciofus redditus fuit. * Fibrae - enim partium corporis mufculofarum , ufu thermarum re- laxantur, pori ampliores fiumt & motus fanguinis inteftinus & progreílrvus magis adceleratur. ^ Cum vero aegris qui- buscunque, ufu thermarunt finito , maxime conducat , ut | 1 : deambulando in aere fereno & €alido corpus ad fenfibilio- rem ufque tranfpirationem exerceant & proportionatura | fibrarum tonüm , qui in aere ficco nimium intenditur , in. humido: vero: magis relaxatür, partibus reftituant, quo. fe- | rofa & falino- acris colluvies, a maffa fanguinea , durante balneorum uftr feparata, tali exercitio. plenarie. removea- | tur ; facile hine conchidi poteft, quod neque hic etiam fum- me falutaris & neceffarius fcopus fub intemperie aris frigi- - do- humida obtineri poffit. Quando enim nec coelum fe- renum , nec aér ficcus & purus eft, eaque ex caufa fibrae. debiles: ad naturalem tenfionem reduci nequeunt; tune - fane excretio. ad. fanitatem confervandam adeo neceffaria | fupprimitur,. impuritates in Corpore retinentur '& adcumu- - ^ i iro de Wem a LECDNESC S eir a ; EE WW. BU T - I lantur, natura imbecillis. redditur , artus laffirudine qua- dam fatigantur ,. & aegri ipfi: laudabilem alioquin effe&tum; Corporis nempe agilitatem ,. non obfequuntur , fed potius, prout caufa morbifica, antea in a&&um deducta, circa hoc vcl illud vifcus denuo obharefcit, novis & interdum gra- vioribus pathematibus fubi;ciantor. ^ Quod enim therms - BORD. C.tum partes coi poris. hurnalii Íoldas ,. juxta — Deinfalubri Thermarum Wolckenffeinenfium ufu 173 fuam intrinfecam, confirmando aut. emolliendo ;. adficiant; verum etiam cumprimis in. fluidas agant,. & a. (anguine va- rias. heterogeneas impuritates liberent atque feparent ,. tam fatio, quam experientia, fidifima rerum magifítra,. demon- ftra... Ipfe hoc laudabilis fe- & excretionis effectus. partim per excitationem motus inteftini , qui. omnibus: fluidis ad. grsacmpandam plenariam. mixtionis diflolutionem ,. necef- farius.eft, partim per accelerationem motus progreífivi ob- tinetur ; quemadmodum etiam hoc. fimiliter in flumine ob- fervamus;. quod. , ficubi celeri. curfu ferri incipit ,; fubito: femper turbidum redditur & arenam , limum. & lapides ; motu. quodam quafi rotaterio , fecum abripit & abducit ; omnes-vero iftas heterogeneas materias , fimul ac in curfu citatiori deficit. iterum: dimittit & rejicit. — Hifce fundamen- & loco pofitis, quaeftio movetur : Num ex i(thoc perverfo: thermarum effe&u certa. & definita. morbi fpecies , v. e. Apoplexia, 8c. in fubje&tis. iisdem utentibus praedici poffit ? ad quam vero- negative refpondeo. Quemadmodum enim materia peccans ,. aut fanguis ferofus ,. acris & fcorbuticus,. aut ejusdem, etiam legitime. conftituti , nimia quantitas adefle. poteft, arque fecundum variam. corporis difpofitio« nem, modo hac, modo- alia. vifcera corporis humani oc- &upat. 5; ita. varii generis aegritudines oriuntur. Quamob- rera.frcaufa morbi in peGore haeret, tunc refpiratio difc- cilior evadit & afthma fubfequitur ; fi in artubus nidülator, dolores arthritici & rheumatücd exfürgunt ; fin vero vifcéri- bus abdominis impaGa eft , tunc facile Hydrops afcites &c eedemata fuperveniunt. ^ Quodfr tàndem etiam exempla. confignata. proítant,. &. eegrotantium- fub. balneorua ufu apoplexia corruptorum, id meo quidem judicio it praedi- fpoíitis fubjeGtis ita evenire folet : Habitus enim corporis: €x ufa thermarum magis emollitur & relaxatur , tonus: ve- xo-lbrarum-naturalis,. ob defectum aéris üccioris non refti- c Y3 guíitur 274 56050 0Bfervatio NEW V eso tuitur, ideo hümores a partibus corporis externis magis ab-- forbentur, fiquidem folida partes, ex caufa füpra comme- - morata, dum zquilibrium has inter & fluidas ex parte im- minuitur, fluidis debite refitendi & humores reprimendi energia non amplius pollent. Quando itaque ejustodi fub- jecta fub his circumitantiis thermas iterum ingrediuntur , tunc profecto mineralis aqua fanguinem uno impetu ad ca- - put, quod extra balneum liberum eft, congerit & reftrin- git, quoniam minerales thermarum aquse, & inprimis Wol- ckeníteinenfes, vim habent, vafa corporis magis premendi. - Quo lenior itaque & remiflior antea in folidis adefie depre- hendebatur motus, eo magis ftatim in gradu fuo augetur ftri&tiorque redditur a vi aquae prefforia. Sanguine vero a. — calore thermarum vehementer ad orgafmum ufque com- moto & copiofius verfus capitis vafa interiora & plexum choroideum reftrito & accumulato, tandem plus juífto va- fa illa diftenduntur, facileque inde rumpuntur, & fic letha- lis ille adfe&us , Apoplexia nempe, inducitur. QQuodfi ve- ro per poros vaforum ferum fanguinis copiofe tranfudat ^ aut circa nervorum principia reftagnat , tranfitum fpirituum impedit, eademque plus jufto humeCt, tunc. nimium ; quantum relaxantur nervi, & in eodem latere, in quo iftius- modi tranfudatio vel colle&io ferofa cohtingit, Paralyfis aut Hemiplexia oriri folet. alise GARD ^OBSERFATIO XLIF. Dn.D. GOTTWALD SCHUSTERI Vulnus fclopetarium 1n facie feliciter. castus ui — fanatum, .— T R9 ^50. antierum explofione fclopeti , grandine plumbea minori onerati , ex improvifo ita vulnera- |. mem tur, / - F'ulnus [clopetarium in facie feliciter [anatum. yu. tur, ut maxima nitrati pulveris portio, unacum . gran- dine in latere dextro faciei, penes os mala ingreffi, fub proceffu zygomatico, ufque ad meatum: auditorium pene- traverit. . Vulnus aequaliter rotundum tanta. pollebat. di- menfione , ut digitus minimus: facile immitti potuiffet. To-. tà facies pulvere pyrio undique confperfa, & hinc inde ambuftionem paffa erat infimulque ejusdem grana qua- dam oculum ,dextrum: laeferarit ; precipue autem unum. ho-um;.per tunicam corneam tranfiens , iridem petierat ; üt, effufo .aqueo humore , oculi. bulbus collaberetur for- mamque fuam amittere. videretur. Sub prima deligatione . vulnus a ftupa & pulvere nitrato , quantum fieri. poterat y liberabatur , & granula miriora € cute extrahebantur 5 quoniam vero impofílibile erat omneni ftüpani. grandinem- que plumbeam una vice absque aliqua incifione; removes. re, hac vero ab metuendam fimul laefionen arteríae tem- oralis infecura adhuc videbatur 5 hinc vulrus interim cum convenienti unguento digeítivo deligabatur , & faciei im- onebantur facculi refolventes vinofi , oculo autem: laefo immediate mucilago S$emin. Cydon. leniter camipliorata ad- plicabatur. Dicta hac methodo per aliquot dies coritinua- t2, fuppuratio bene fucceffit , & fimul cum pure cotto re- li&a ftüpa, & fruftulum fra&i proceffus offis zygomatici -prodüt. .Praemiílis ergo injeGionibus balfanücis , deliga- -tiojuxta priorem methodum continuata fuit. Paucis die- bus interjectis , Chirurgus externe fub cute, irt meatu au- ditorio & in margine auricule grana quaedam plumbeze grandinis obfervat, eorumque praevia incifione , tredecim eximit, & vulnufculum dein lege artis confolidat: «^ Conti- nuantur injettiones , ex Effentiis balfamicis & aqua fclope- tària (ea4 d'arquebufade ) conftantes , minime: vero inde ad confolidationem redigi poterat vulnus , fed potius me- tum fucceffur& alicujus &ftulae incutiebat. | Hanc ob cau- 6n; praevia prudend mmm —Ü pere totum tr &iihs ,avulnere ufque ad meatum. auditorium . der pift- tuebatur, ut , nullo ramo majori arterize vulnerato , , hze- E al morrhagia minorum ramulorum cum fpiritu. vini & adpli- - catis linteis comprimentibus feliciter cohibita fuerit. '"Vul- nus ita ampliatim poftea brevi i temporis fpatio confolida- tum & cicatrice obdu&um fuit. Inflammatio autem oculi €uram diutius protraxit, quia exinde continuo ferum ftilla- bat, tandem crebriori ufu facculorum tonico - refolven- tium, & inftituta fcarificatione palpebrarum , omnis plena- .rie difcuffà fuit inflammatio. "Proinde etiam lefio 4unicae cornea fanata fuit, ob fa&am autem iridis iB pa ingreffum grani pulveris nitrati , vulnerationem,. pupi partim magis dilatata & oblonga , partim ad motum ordinarium minus idonea, effecit, ut ger de reliquo reftitutus non nifi diem & noctem ope hujus oculi diftinguere nunc valeret. Interim oculi bulbus , fatta iterum fpontanea refítitut:one humoris aquei, puri & hod, aie" naturalem brevi ph irs rii O'BSERFATIO yep dod Ern D. GOTTWALD SCHUSTERÍ. - Scétio anatomica infantis recens nati, By- — . drocephalo defun&ti. $ÀrL 2 »X " Fe - "^ / Enfe Martio anni MDCCXXXVH.- in — /Hilberss dorf, prafe&urze Chemnicenfis , infans recens na- tus, clandeftino partu in lucem editus, & a ms fab fcala defoffus, legali ritu & more confueto infpicieb tur & anatomice fectioni fubjiciebatur , in quo: féquemia | notatudigna obfervata fuerunt: —— Cadaver erat mafculini genetis , — vaa cum. ad- | nexis * ! aeBlo anatom,]antis recensquati,Hyleoceph def. 177 nexis fecundinis.praecin&orio involutum ,.& ab.ordinariis - impuritatibus Bonum re pHR gane Interim ad legitimam ' maturitatem ufque in utero geítatumm fuiffe hunc puellum,. gam ipfius corporis robur & magnitudo , quam effentiales » ejus partes, quales funt praeputium penis, .unguiculi perfe-.- &i in.digitis. manuum. & pedum,.& crines in capite , cor- firmarunt. ., Primo autem ftatim intuitu caput infantis con- fideratione dignum adparebat , utpote quod non folum ni- mis grande deprehendebatur,, dum, tota ejus circumferen- .ia fedecim pollices aequabat,, fontanelia infimul perquam late dehifcente ; fed etiam omnes futura oflmm cranii «ta&ui facile cedentes, nimium ae invicem diftabant, .hac- .que-ratione Hydrocephali praefentiam demonftrabant. Pul- mones in pectore collapfi confpiciebantur , atque cung,cor- de exemti, ,&.fufficienti quanutati aquae in vafe proportio- pato inje&i, ftatim fundum petebant. |Pericardium mul- gum aqua continebat. Vafía coronaria cordis , .ut & ventri- ulus finiiter & auricula dextra, .cruore,turgebant. . Jncis integumentis .capitis communibus &.offibus cranii reclinatis, ferum flavefcens , menfurze unius quanti- atem referens , effluebat, quo remoto interna cavitas, ju- : cundo. fpeGaculo, vacua obíervabatur, dum loco cerebri; Quod alias interiora cranii replere folet, tantummodo in - fundo cavitatis parvum cerebellum , infuetzee figurae con- Ápiciendum erat. : 25. Mac dm eda a: -. Menin& dura ubique offibus cranii adhaerebat, inter Quam & praedictum.cerebellum ;. memorata aqua fludtua- wit. Ulteriori examine hujus cerebelli inftituto ,. illud membrana tettum obfervabatur, & univerfa maffa ad pon- dus fex unciarum accedebat, ex qua per foramen mag- bi Li num occipitis medulla fpinalis.egrediebatur. In utroque latere ex eadem maffa duo nervi ad.oculos excurrebant ,. ilaque fimul in latere dextro colorem & fubítantiam car- - editor, Med, P, Fol, P1, Z nis z^ x N VS ^^ Om UP. 0000) nis referebat. Oculi, didu&is palpebris, obfcuri, ac fi tu- - nica quadam obdudi eient, videbantur, adcuratius tamen - confiderati , pupillam & iridem monftrabant. ^ Humores in fuo erant ordine , nervus vero opticus deficiebat, eoque: in loco , ubi naturaliter ad. oculum: ingreditur. ,. particula: carnis offendebatur ; hinc etiam deficiebat tunica. retina ,.- "utpote qua non nifi continuatio & expanfio- nervi: optici ef- fe dicitur. | atn MS PONO MAS .... Quod itaque noftrum , de vita & morte hujus infan- gis , attinec judiciümx , omnino. ftatuimus , quoniam ejus . pulmones. in thorace collapfi reperti fuerunt, & aqua in- - jecti fundum petierunt, eundem poft partum minime re- - ípiraffe. Interim cum hoc experimentum. non ita folidum — indidtum de morte infantis ante partum praebeat, ficuti de vita: ejusmodi foetus: certius: ferri poteft judicium , quando aqua. innatant pulmones. fiquidem priori in cafu: fanus etiam infans. ,. in & fub partu , antequam refpirare incipit , illico fuffocari ,. aut per' violentiam 2b aliis. illatam , aut ob | nimiam: debilitatem ,. tam: ex proaerefi quam alia ex caufa ,. | vita privari poteft. — Vid. Refponfum Facultatis Med. Wit- | "tebergenf. ann. MDCLXXXIV. die XXX. Augufti exaratum, apud ZITTMANNUM,, in quo quatuor cafus poflibiles fi- ftuntur ,. fecundum quos fieri pcteft, ut infans, quamquam. aquae injecti ejus. pultmones fundum pctant, vivus tamem nafcatur ,.& tam. in & fub partu, quam polt eum, antere-- fpirationem. factam, interficiatur : Hinc & de praefenti in- | fante ,. quam diu circumftntie tantis adhic dubiis premun- | tur, neque quoad vitam, neque quoad mortem, certi quid - pronuncari poteft. ^ Sequentia enim' momenta eundem | brevi ante, partim: adhuc vixifle evincint : Y.) Quoniam - maturus & perfe&tus fuit. 5. & 2.) circa frontera linea rubra obfervata fuit, ad inftar fugeilliionis cujusdam ; 3.) quo-|. piam idem ille absque gravioribus doloribus, & expedite fa- V a^ Wi TEST ^^tl$5 |' - : nmm. (eio anatom, Infantis recens nati, Hydrocepb. def. 179 tis, unacum fecundinis, exclufus fuit 5 4.) quoniam mater partum diffimulavit , infimulque $.) obfervationes proftant, quod infantes absque cerebro nati, per aliquot horas dies- que vixerint. Conter. ifa AMledicor, Berolinenf. Dec. I. Fol.111. p. 1. de abortu feptime(tri monítrofo , (ine cerebro & cra- nio per 1I. horas vivente ; it. p. I3. in confpedtu hiftoria- rum notabiliorum , fine cerebro & calvaria natorum. It. p. 20. ubi feguens formatur conclufio- : Omnes ftne cerebro matos dr vitales, tam intra, quam extra uteri clauflrra, nun- quam car uiffe membranis meningais, ' vel fupra cerebri faccedanea .cerpora informia expanfis , "vel ad minimum ba[in cranii é ipina- Jem thecam .inveflientibns , licet cerebrum , cerebellum . immo ipfa (Jinalis medulla defecerit, |^ Quibus verbis fummam ne- ceífitatem meningum ad vitam demonítrant , fimulque fy- 4tema BAGLIVII , qui.Specim. de fibra motrice Lib. I. .p. 29 y. ejusmodi obfervationibus nititur, ingentemque meningum ;poteftatem in folida zeque ac fluida corporis animati aperte comprobat, magis magisque confirmant. *; Econtrario autem fequentes circumftantize fidem fa- iunt, infantem mortuum natum effe : I.) Quoniam pul- mones in aqua fubfiderunt ; 2.) mater aliquot dies ante partum graviori quodam lapfu debiliata fuit ; 3.) parum .etiam fanguinis in partu emifit 5 4.) infans ipfe; ob Hydro- cephalum jam antea nimis debilis fuit, adeoque morti pro- pinquior ; & tandem.$.) quoniam caput ejusdem in partu, *ob futuras dehifcentes , facile cedere potuit, ficque exinde argumentum , a facilitate partus defumtum , pro-adftruen- da vitalitate, infringitur. ' His ergo, ex caufis judicium in fu- fpenfo relinquendum effe cenfui. b edidi ^— Interim. poft fententize :hujus .communicationem rea . coram Judice confefTa eft, fe triduo ante partum infigne fri- gus fenfiffe, & infantem ipfum in.partu quoque tau frigi- dum fuiffe : Hinc ex duobus: T ultimis momentis Ilhu- [p L ftris | s 9L ^ | TA ^ | -— d v 180 — | Olfervatio XLF'T. ftis Facultas Medica Lipfienfis- fecundum probabilitaten | * conclufit,. infantem mortuum in lucem.editum effe. 2 OBSERFATIO XLFh |. — Dn.D. GOTTWALD SCHUSTERI. per Me s LAS | Liquore Pericardi. — 1 Aes as cum infanticidia. fe&ionibus medico - lega- - JJ us. detegenda. nobis- obtigerunt , obfervavimus ,. | pericardium. fuo nequaquam «deftitutum: fuiffe liquo- ye, eaque propter ejusdem praefentiami'in ftatu naturali ab- — folute neceflariam efle judicavimus. ^ Cum vero alii; Medi- - corum. adíersum. hocce impugnare: conentur & liquorem. ittum.in praternaturali ftatu. duntaxat adeffe contendant $: hinc noítra experientia freti., quid de illo fentiendum. fit; in praefenti, proemiflis: aliquot. obfervationibus ,. indagare. ceonítituimus.. | . Anno MDCCXXXIV. die: XII.. Nov.inpago Harlhau; - praefe£turae. Chemnicenfis , infans,.illico in. partu , ab. in- tanticida ,- incifione.vena jugularis-interna &c vertebrarum- colli ,. enecatus ,. noftrae infpe&ioni & anatomia legali: fub- jiciebatur ,. in.cujus pericardio liquorem invenimus; y Anno MDCCXXXV. die XXVI. OGobr. in pagoFran- Ckenau infantem ab. avià ,. mox- poft partum, füffocatum ;* (fecuimus ,.in.cujus.pericardio-liquor aderat. : M ... Anno MDCCXXXVI. die XVIL. Maji Mitweydze in-- fantem;. ex intermiffà deligatione funiculi umbilicalis & fuf-: focatione intereratum.fecantes ,. ia pericardio muitum aquae. . vidimus: - Ld se hit "UM 3 T A. Anno MDCCXXXVII. die XIII. Martii. in: pago Hil- bersdorff,, fub prafettura. Chemnicenfi ,. infantem Hydro- Ln | ! cephi- De Liquor Pericardi. — — I8x -eephalo laborantem ,- recens: natum ,- cultro -anatomico: fübjecimus - in. cujus: pericardio itidem. liquor. obíervatus - fuit. | VO j Aie; Alios ut taceamus cafus; in quibus iftam aquam aut &on curatius: quaefivimus; "aut obfervationem eblivioni de- dimus. Queeftio itaque oritur :« An liquor pericardii prze- dicisin:cafibus naturaliter ,. an vero: praerernaturaliter ads fuerit ? Equidem fi: HIPPOCRATEM primo: audimus, ilie liquoris- hujus:exiftentiam. fecundum naturam. ftatuit, 8r - plurimi fcriptorum medicorum ad hoc. ufque tempus; prae-— fentiamraqua pericardii in: naturali ftàtu adtirmant, ex qui- - bus; jam: non nifi: lilutrem. BERGERUM. neminafie fuffi- €iet,. qui in. Pbyffeloeg. med. p. 242. ita-(cribit :: Quo minus for inujje de exeflentia ejus liquoris dubitemus , aut ewm plane negans dum exiflfimemus cum Cl. BO-FLIN 40. Circi. amar. yoyiol. prog; AX. ac ficubi reperi sfue , proc morbofo tántun ,adt vinlenta mor: i expreffe-, babeumus , guem quippe in:animanttibus TUDLE pari- ter , ac defunctis ,. deprebendimus ," eum ex: colleito prasiclorupy pororum rore ea copia orientem ,'qua cordis motui baud offíctat;, Sunt tamen.nonnulli ,. qui- ejusdem exiítentiam in ftatu f. n.. negant, lta enim BOHNIUS /. c. fcribit: Use verbo , nuls la-eff aqua: pericardii , er fi reperiatur , aut morbo, aut mortis generi: [uam féatmráiginem | debet, fü. nimirum alteruttum , aus utrumque borum. tale extiterit ,- quod circulationem: ad tempus zturbet. r ejusmodi violentam ac-pr aturalem feri: tramfudatios . nem atque congefHonem: prefiet A. in decollatis$ » est femils: aielociffimo mortis genere 'eveptis, alias vero fanis, fepe ne euttue Ja quidem cernitür. — Huicfententiae etiam: BAGLIVIUS 4e Fibra: motrice Lib, 4, cap, F1H. Propof.- IZ, favere videtur his: werbis :- [veireo «copiofa- lympha ip- mortuis obfervatur in pericer- dio, in cavitatibus cerebri , peltoris ,-abdominis ;; quam putant monuulli fuiffe motis caufam. eum- revera paucis-ante morte bo«- sedo ibidem fnit- conge[fa, Mis | 5 Noe £x Quodíái - WU. MN cpm : Ses Ni E .182 |.» A Olfervatio XLEK ia. on Quodfiitaque exiftentia liquoris pericardii in ftatu na- turali in.dubium vocari. poffet , fane juxta horum Au&o- rum fententiam neceffario fequeretur , ejusdem prafentiam femper ftatum indicare preetermaturalem. | Et quamquam iis non adfenriamur, qui de aqua pericardii naturaliter prae- lente prorfus dubitare folent , & eandem. fi forte-occurrat, — non nifi indicium pragreffze cujusdam violentiae prebere | perhibent » inprimis cum ,dyplex adhuc obítet circumftan- — tia, quod nimirum 1.) ejusmodi humor, maxime in infanti- - bus utero mateno adhuc inclufis, a tardiori fanguinis circu- lo inpericardium tranfudare poflit , ficuti ex cafu Mime adpa- ret, utpote in quo fidem fuperaret;fi (tatuere velimus, quod tam brevi temporis fpatio, .quo infans a graviillo vulnere . Colli expiravit , aquam ,demum in pericardio colle&am | — fuiffe ; & 2.)quod memoratus ifte liquor , fi etiam tam- quam effectus in moribundis occurrens refpiciendus effet, - fimiliter etiam absque pragrefífa violentia in quacunque mortis fpecie, a.quolibet morbo dependente ; adeflfe de- — beat : Tamen potiífTimum adftipulamur clariff. ORTLO- — BIO, eumque in ZZ/fferia parztum .orp, ibam. p. 6. folido.— inniti veritatis fundamento reputamus, quando 4ententiam — fuam de hac materia ita exponit : .Cor vapore quodam ferofo — « €ontípuo trrigatur, ut. fibra eo melius motui perpetuo preflando aptiorer (ft. : [s ergo in animali mortuo coudenfatur, C exigua in quantitate , in breviori aupra vitam finientibus , majore in fuf- focatione pereuntibus coligBiir. . tque bac ratione tm eo.cafu , — "7 agua pericardii majori im copia, quam altas naturaliter de- prebendi jolet , reperitur , fuffocationis effetlus dici meretur, | -. -. pterea hoc loco noftri non erit, fcrupulofe indaga- re,utrum ifta aqua ex aliorum fententia a glandulis, per pericardium | diffeminatis , originem trahat? quia in pe- - ricardio, quam diu naturaliter conítitutum eft , cum exa- ^ &iflimo & perfe&iffimo etiam microfcopio nulle glandu- . le confpici poffunt , adeoque etiam fub hoc ftatu non im- : imerio- | eQe- ^7 e. ce" d E E. í / , ^s. i De Aqua verminofa fontis cujusdamCheminicenf Ec. Y83 merito de praefentia hujns aquae dubitare liceret : Interim tamen admodum probabile nobis videtur , quod ifta humi- ditas tam ex internis porulis arteriarum pericardii & auri- cularum cordis provenire, quam ab' extremitatibus vena- — , -rum& vaforum lymphaticorum iterum abforberi poflit. ^ OBSERFATIO XLFI1l adi Dn.D. GOTTWALD SCHVSTERI UbMblagi iniecit ce | Aqua verminofa fontis cujusdany Chemni- cenfis ,. ejusque ufu: innoxio. 1 n fonte quodam urbis.Cheinicenfis faliente ,. qui ad inftai , omnium reliquorum: extra: moenia irv agris & fylvis fcatu- .7* riens, per aquae du&usad coémeterium;prope aeder fancti: . Jacobi, ducitur ,. & ibidem ini craterem publicum fluit , tem- pere verno , nonnunquam: etiam: hiberno, quando tem- | petas magis tepida & humida eft, quoddamwermiculorum: | genus reperitur ,.quod ideo adfpe&u curiofum eft, quoniam: minimorum pifciculorunr more irt aqua: hinc & inde , fur-- | fum. & deorfum celerrime movetur. Quam diu ifti vermi- |; culi in: aqua commorantur, tam diu forman: & fpeciem pe- : diculorum ,. irt dorfo atra pun&ta gerentium ,. prze fe ferunt: | & funt caudati , qua de caufa etiam a nobis.peliieulorum aqua- | ticorum nomine infigniti funt. Numerus & multitudo ho- ' zum animalculorum: haud. raro. usque: adeo augetur, ut in. .una aqua menfura pene quinquaginta numerentur. In- "Eerdum vero in eadem aqua quantitate vix quinque aut. | decem occurrunt & confpici poffunt. Ratione magnitudi- | Dis variant. valdopere , alia enim. funt. majora ,. alia mediae: | fnagnitudinis , aliaminima,ut in republica & civitate variae | flaturze & magnitudinis. incole degere. folent... Majora ta- IE: | Tnens | | ! r | I84. "Obfervatio XL7'1. * sg men nunquam ad eam adcedunt magnitudinem,ut primo íta- tim intuituin confpe&um veniantjfed exaGtiorem & acutioresm oculiaciem requirunt. Optime confpici poflunt ,;fi vitrum , à- qua ifta repletum, verfus lucem dire&umintuemur. Cantha; rum unum & alterum hujus aqua verminofz per linteum - tranícolavimus,ubi omnes vermiculi;in linteo colle&i;absque *.ullo motu per aliquot mo&aentajacebant. Quosdam palpavi- mus digitis ftatimque.totam .vermiculi fubítantiam prorfus *€vanefcere deprehendimus. Quamprimum vero eosdém,me- «diante tranfcolatione ita colle&tos & cum cultro caute a linteo.feparatos , iterum in aquam dimifimus , jucundo 13ne Ápectaculo vidimus , vermiculos,antea quafi demortuos & - exanimes, refurrexiffe & de motus priítini agilitate, fibi ad- huc conftante, teftimonium exhibuiffe. Aliqua horum ani- malculorura aquatilium cum aqua calici vitreo infudimus; &, orificio charta obdutto, obíervavimus,, quaita per — quatuor fere hebdomadas viva permanferunt.' Alii ex his. — vermiculis fundum petebant, fed, aqua leniter faltem cóm- mota, ftatim adfícenderunt. & motus priftinos repetierunt.;: alii vero aquae femper füpernatabant. ^Adnotavimius quo- - que eosdem , per fortiorém áquaé commotionem femper - infimul citatiorem in-motum rapi ;e contrario autem remit- - tenteaquae motu, etiam remifliorem iftorum fieri motum & tandem cum motu ceffare vitam. Poftquam .enim «aqua in vitro per di&em illud temporis fpatium immota relicta - fuit, deprehendimus vérmiculos, magis magisque debili-- £atos , tandem periiffe & duntaxàt quaedam ramenta fibro- "fa tenuitfimaque veftigia corpufculi, per putredinem refo- uti & corrupti reliquifle. Jnterim aquam iftam omnes, cit- €a hunc fontem Pübiedoetl , pro ufu. domeftico & culinatri. adhibent,:nec ad presfens usque tempus obfervatum fuit; infalubrém ejus ufum fuiffe. "Caufa horum vermiculorum ; num fit univoca, an eequivoca generatio ? ip.pracfenti- qu * wu m x : 5n | | S "A - De Rofa monfirofa.. 185 dem non exactius difquirere placet: Variis tamen ex cir- .cumftantiis in eam adducimur opinionem, hzcce animal-- eulainjigneis canalibus, ad putrefcendum , ob longam an-- norum feriem, facile .proclivibus , generari poffe. "Cum enim hujus fontis fcaturigo, ex qua aqua per ligneos cana-: les in urbem fertur; ultra dimidium: milliare diftet; & pro-: ventus univerfe iftius turbzee vermiculorum -vix unquam. , éiius -& certius: expeCandus fit, quam adpropinquante- tempeftate calida & humida, qua alias infectorum & ani- malculorum aquatilium procreationi- aptiffima exiítit : admo- dum probabile utique videtur , tempeftatem -praedictam cau- fam efficientem,unam vero & akeram in aquaeduGribus re-: gionem , ex -putredine corruptam, idoneum gremium:ex-: - .«lufionis horum animalculerum füppeditare. — | 7 .OBSERF ATI1O' LXPilI, ^ ^DnD.GOTTWALD SCHVSTERL COH " Bd oreuidi j so "Kofa monítrofa,. 4g ^vum Dominus Joh. -Godofred. W/ormius, Regius:& ^, Hle&oralis Saxonicus Infpe&tor cenfuum publicorum: — — de rebus, ad victum &-amiGum pertinentibus praze- Kandorum ,, meritiffimus,.& urbis noftrae Conful primarius, menfe Julio a. c..in horto fuo füburbane obambularet, & in rofeto oculos pafceret ,alias inter Rofas, adfpe&tu jucun- das, & pilchre florentes, incidit in ejus oculos Rofa, meri- - t6; ut judicamus, »eeffrofa nancupanda. Id enim, quod monítri quid alere videtur, fingulare animadvertendum E o apice, ubi.tenerrima foliola jucundo fefe: fiftunt fpe&aculo, duo emergebant petioli, qui novas con- tinebant capfulas , hoc .tantum «cum difcrimine, ut altera capfula os fefamoideum majus , altera minus in dimenfione.- eaperet. líta faltem -ftamina floris, illa .vero.progermina-. * uitor, Med, Fol, P1. Aa tioni E. : 186 — Obfrvatio XLV, — 00 toni proxima, jam matura & colore naturali rofeo tinta - foliola in fuo fovebat finu. ^Nón parum fane jucunditatis. percepiffent adfpicientes ex tribus rofis , perbelle, licet - contra naturae confuetudinem, ita protubernantibus, nifi ' curiofa manus Domini Coníulis eam , in-admirationem Na- turae naturantis, decerpiffet. Interím hoc quoque notatu dignum erat, quod flos ordinarius , ex quo duo petioli egre- diebantur , non ita plenus obfervaretur , ficuti reliqui. in ito rofeto, certo fane indicio, vim vegetantem & foliorum progerminantium proventum ideo ncn largiorem obtinuiffe florem primarium ,. quoniam aut errore, aut confilio, aut - etiam mechanica ratione, duae aliae capfulee fuperfoetando quafi fubftitui debebant. Artificiofifftnam hanc Rofze for- mam attentioribus luftrans oculis plures detegebam ver- . miculos minimos, floris folia non adeo tardo curfü perre- ptántes. His vermiculis minimis caufam adfcribendam effe - judico, cur, fi quis odorem Rofz naribus frequentius ex- cipiat, adeo facile ad fternutandum concitatur. Adfurgunt | enim & attrahuntur tunc temporis ifti alati vermiculi , in- tar mufcarum non minus ad volitandum , quam curren- - dum , apti atque idonei, communiter usquead membranam. — narium pituitariam , & tam motu fuo mire flexuofo celerri- mo, quam fale urente cauftico, quo omnia infe&a largius. | praedita funt, intertextos tunicae mucofz nervulos ad mo- tum excretorium irritant atque. ftimulant. |^ Gracillimi ifti vermiculi funt cormuti , & quatuor tantuin gaudent pedibus, - ad motum localem, ob elateris fui potentiam fummam , aptif- fimis, quorum pofterioribus fzepius corpufculum fcalpere. folent, ut: mufcae; num hanc forfan ob caufam, quod ab. aliis adhuc minoribus & maxime minimis vexentur vermi- | culis, ficuti inmufcarum genere quilibet attentus obferva-. 'tor notare poterit, lyncei decernebant oculi. . Generantur. ex ovulis, 3ntra folia floris latitantibus & adfpectu atris, QN | MR | recens / at De dolore ifcbiadico ex febre quart. fuppr. 187 —P recens vero nati vermiculi candidum induunt colorertl qui, fucceffive dein, crefcente tenerrima licet aetate ,in cinereum & nigrum tandem mutari folet. | — ( Chemnicio Erfordiam mife — | o, 20, Decembr, 1739.) i — OBSERFATIO XLIX. C — Dn.D.ANDRE/E ELUE BÜCHNERI. M e | Intenfiffimo dolore ifchiadico, febrem quar- . f£anam, immoderato Corticis Peruviani ufu À . 4uppreffam, excipiente. | ^t natalium fplendore , & virtutibus ac dignitate illuftris LE uidam Baro, in -nuperrimo. contra Turcas geíto ^—^7 bello caftra Cacfarea "dee utus, ex ufu infalubrium £iborum ac potulentorum, quibus , utpote a teneris lau- &illime educatus , nunquam adfuetus fuerat, in quarta- nam febrem inciderat , & ab ea utcunque liberatus, ad nos, viribus exhauftus & vix offibus harens , revertebatur , cum miles Caefareus in hibernacula fecederet. Fomitem febri- lem adhuc in corpore latitare in propatulo erat, &facile hinc. previderi poterat, fore brevi , ut fcintilla aliqua admota , in flammam denuo exárdefceret; id quod etiam ita evenit, E fruíitra.conatus effet obfoniis facilis digeftionis & lapibus opiparis, moderate fumtis, collapías corporis vires reparare. Ego firmiffime perfuafus, ventriculum & inte- ftina itemque corporis vafa, impuris & excrementitiis fca- tere humoribus , colatoria vifcera infar&a , & emun&oria - Obfru&a effe, die ro. Novembr. prafcripfi pulveres, ex falibus digeítivis compofitos, quorum unum pomeridianis , alterumque vefpertinis horis per tres dies adfumfit ; quibus qu Aa2 dein - ^ - d : 1 3 ^ ^ - 2^ IPLE - ' Mueow 9r v . xw Pag * : : KE , ? » — z 2A - | x : L 188 - ^ Olfervzne XLIX|0- 0000 | dein "Meniffimum laxans, falis nempe Anglicani drachmas quinque, optato cum. effe&u- fübjunxi , ita ut. quater inde: alvum. exoneraret ,. absque ullis-torminibus ,. quae.alias per omnem vitam, fumto purgante , expertus fuerat- atrociíTi- ima, quare etiam quarto: abhinc die. idem. illud. remedium ,. eodem cum: effe&u, altera vice adfumfit. Anxie interim: defiderabat a febre liberari eger ,' vehementerque illud op- tabat generofa amantifTimi filii mater: ego vero perfuafus ,ad-- hucneceffariam effe febrem; ut cumulati incorpore vitiofi hu-- mores, poft praemiffam praeparationem, & abíterfionem au&to: taminteftino, quam progreflivo fanguinismotu,fubigantur &c expellantur, elapfo iterumo&iduo,praefcribebamCorticis Pe-- ruvianiinfufum;juxtaeum modum paratum ,qui defcribitur in. fchedula;juffü Regis Eudovici XIV. anno 1685.impreffa,fub ti- tulo: L'sfige de Quinquina,ou remede contre toutes fortes: des fíé* vres, Aft cunx illud nec palato ejus fatisfaceretfnec prompte. febris-impetumrrefraenaret ,. fubítitui aliud. magis gratum; nec tamen ita. comparatum, ut uno quafi i&tu febrem: tol- lere protinus poffit, ratus, e re agri effe,. ut visipfius. febrs.non nifi paulatim infringatur ,. nequaquam. vero.ex- eretiones; impetuofe füpprimantur. Nunquam enim ad haec aliave remedia, ex. Cort. Peruviano parata & jamjam: sommemorata;. fine. debite. praeparato corpore ; confugios aec etiam:uimquam 1a praxi vanitimmam ilam-&. egris fae pius. perniciofam gloriam ;.ex celeri. & feítinata febrium: &uraticne, apud imperitam.plebem. aucupatus- fum ,. quame vis: mihi notffima: ha&enus: fuerit febrifuga virtus Ride Chinze; quin potius femper eam: amplexus fur fententiam y. quanr magnus ille. Batavorum /Efculapius , HERMANNUS: BOERHAAVE in: Praxi med, Part. IL. pag. 42$. fequenti-: . bus. proponit verbis: : Qwamdin corpus. non fit. debile , creda, quod Cortex: Peruvianus non [it dandus , nam febres inteymitten-. es 0m. tam (ant: periculofa, — Et. niff orpus. dibil mis | CEA | feorim os f febrimi per aliquod: tempus. decurrere, quippe que coquewe. debe? iterum crudam materiam fanguinis , ad quam excoquendam nata - eft. bac febris 5 quemadmodum memori femper mente tene- bo aureum illud.monitum Viri hujus,. magnis inrem me- - dicam:meritis. illuftris ,: & quinquagenaria. experientia edo- &i quod his profert. verbis 2H 077 febris ntilem preflet. cor - | qi effect uus ,. probe amimadvertant AVledici , ue [Vatim in ipfo li». sine (upprimere aut; cobitere quarant. $n[ultus febriles, quod im. continuis. dy acutis febribus ipfamy mortem inducere folet j- ip ip. permittentibus vero: tales. febres ipfa atteffante experientia , ipm raviffmas "wijcerum obliructiones , € inde refultartes lentan febres , bedlicam ,. Fiydropem ,.nec non comvulfrvas [pasmodicas ad-- | fecliones , maximo: cum: damno egrotantium , definunt.: ' —. Quoniam ergo adeo promptum. me ad. eradican- dam unico ftatim. a&tu. hancce febrem, per Corticis Peru- viani ufuüm.,.menfuram omner excedentem., non exhibe- bam 5. hinc itum eft ad alium, cujus Panacea idem ille eft, qui egiam fingulis binis horis, prout ab adítantibus relatum: BEME Loon qondcre drachmae unius; diebus a: ebre vacuis ,.exhibuit. Brevi igitur & febricitans & Me- licus-vóti fui. redditi fuerunt; compotes ,. fed. ita tamen, ut: infigne utriusque gaudium haud. adeo diuturnum effet, fed: paucos poft dies in graviffimum moerorem. verteretur. In- debat enim Generofus aeger in acerbiflimum:- ifchiadicum loelorem manifefto fatis indicio ,. quod nimis. preemature ,. ante fufhicientem humorum. corredtionem & 'praeeparatio-- iem ,- abufu Corticis Peruviani, febriles.motus fuiffe fopi-: tos ,& materiam peccantem ,.debite non. fübattam, meta- lafiquadam ad coxendicem detrufam. | Inopinatus hiceveri- eis Niedic animum vehementer adflixit, & fomnum per un-- ecim no&es ,. ut ipfe mihi faffüs eft, excuffit.. Ex tali ergo» labyrintho fe.fe extricare. cupiens , fex pilulas; ex Extr. Cort.. Gaícarill.. &Maffa pilular. de Cynogl. nifi-me omnia fallune ,. | Aa. Y foge us uL : PE .190 (000 Obligatio XEIXL Sow formafii$, zgrotanti mifit, eique certiffimam fpx fore, ut dolores ex ufü earum mitigarentur k quidem : tanto citius, fi pars dolens -aqua frigida cum vino mixta . abluerezur. Tantum autem abfuit, ut dolor hifce remediis .- leniretur, ut potius ferocior iisdem redderetur. Neque .. etiam placabatur medicamentis communi confilio ordinatis, Emulfionibus , Gelatinis, Jufculis , Saccharo La&is, pulveri- bus nitrofis, diapnoicis & anodynis. Nihil porro conficiebant externadifcutiendi & leniendi fcopo adplicata,Linimenta,Sac- culi, Cataplafmata. Rejiciebantur veficatoría, quae prodefle potuiflent. Poítquam ergo ita per menfem fere integrum atrociífimos perpeffüus effet dolores , balnea tandem humida, . ex fecibus fpiritus vini, cum . Rad. Lapathi acuti , Herbis Chamaedr. Chamzepyth. Salu. & Beton. parata, in ufum. vocata fuerunt, qua etiam fpem aegrotantis & Medici non plane fefellerunt, fiquidem &.dolotum ferocia inde fenfim. remifit , & major pedes movendi fucceffit libertas. At.ec- ce! cum in vado rem effe crederemus , fubito magngsinfe- — quuta eft tempeftas: fub initium enim menfis Januar ma-. , teria peccans, coxendici intimius infixa , blando balnei fotu & calore refoluta, vehementiífimo febrili motu excitato jn. — maffam fanguinis reforpra& ad rhoracem delata, tum feri-.— nam tuffimytum pleuritidem fpuriam excitavit. Febriscum exquifito dolore ukra dies novem fuit protrada, pertinax: | jw b e " m fecit, — - - autem & rebellis tuffis diutius duravit, tandemque mülto cum labore etiam fedata iterum fuit. Ex hisbreviter adlatis eui- denti(Iime colligere licet, morbos , qui febrem fuppreffam - confequuntut , difficulter, acfere non, nifi pariter per febrem, fivefponte ortam, fivearte provocatam, iterum fanari. Hinc etiam ftatim in principio , cum dolor ingravefceret,febrem per-. | purgantia aliaque remedia revocandam effe, plus fimplici vice || monui, praefertíim cum catharfis ip coxendicis dolore lo- "| NAM cum «um 1 qua fententia Cisverodifplicuit. — — p". O'BSERF A411O L. - Dn. D. ANDR. ELI/E BUCHNERI —— Hydrope pectoris ejusque fignis. ^» Ordis palpitationem , faepius ex levi caufa coricítatam, .., anguftias preecordiales, pulfunx fubinde intermitten- ^— tem , grayiflimorum prodromos éffe morborum , Medicis in diut Praxi verfatis ignotum effe non poteft. Mihi certe, quando haec obvenerunt, polyporum & aneu- rismatum fubnata eft fufpicio & animum occupavit metus fecuturi afthmatis vel Hydropis pe&toris. — Et hic morbus etiam eo nomine eít moleftiflimus , quod plerumque omní ftudio fit occultandus. Nam fi Medico vel verbam excide- - rit de illo , id coníequitur ;, ut aeger defperabundus , aut medicamentorum ufum przefra&e rejiciat, aut alios Medi- cos, immo Medicaftros ,. Chirurgos , vetulas , confülat. Minime autem vanum effe metum nec male fundatum , qui ; pháenomenis ante memoratis concipitur de Hydrope pe- loris vel prafente, vel imminente , non uno edoctus fum exemplo, quorum idcirco aliqua faltem adducere hac occa- fione placet. . Vir, temperamenti cholerico - melancholici, etiam peritis placuit, domefti- in officio laboriofo conftitutus, a malo hypochondriaco per plures agnos graviter vexatus, de miris circa praecordia an- guftiis non raro conquerebatur , intercurrentibus fimul fre- pentioribus. cordis palpitationibus , quae alias , notante RNELIO 4. Z, Pa:boleg. cap. 12. iis folenniores funt , qui bybocbendriaca AMelancbolia laborant. — Acceífit fimul cu- UR m 4 p mec | - JC ME E | a^ c (05 MRNA OU EUN um r id PUES E 199 ^02. 0s 7 OMferoatio Losoex, 9&0 mulumque malorum adauxit magna refpirandi difficultas 4. crebrius recurrens , aegrumque ex improvifo primo fomni. - tempore opprimens, ut evigilans anxie acrem aprire in fummo fuffocationis periculo fe verfari-crederet.. inc absque omni. haefitatione non aegro-& uxori liberisque, fed adtini & confanguineis, fub fide filentii, denunciabam; lioc afthma effe fignum Hydropis peCtoris : nam ad hanc ufque horam perfuafiflimus fum de certitudine hujus figni , in qua jam olim me confirmarunt Obfervationes prattice de Hy- drope pectoris a Dn. Collegis Wratislavien[. Academ, noflra. dmpe- rialis editae, qui pag. «4. expreffe fatentur , .non aliud magis certum hac in re-fibi occurriffe fignum, quam reffirandi dif- ficultatem talem , ut ex improvife primo j tempore «grum opprimat , & quietem ejus interpellet , adpropinquante "vero luce. aliquas iterum inducias concedat. |. .Corroboravit etiam ulterius. | fententiam hanc Illuftris b.m. Dn. de HELW/ICH, in .£Zrbe-. | sperid. noftrar. Cent, X. Obferv. 32. referens, fibi ha&enus cynofurz loco, in dignofcendo pectoris Hydrope , fuifle - eam in [pirando difficultatem ac crebritatem , que primo [omni - gempore inopinato opprimat. Dubitat equidem de hujus figni. certitudine Celeberr. Dn. D. RAYMANNUS in Qbferv. 170». | Voluminis L. Ifilor. Acad. noflra , & primo. provocat ad afth-«.. | inaticum a SYLVATICQO Centur. //. Conftl, 49. defcriptum 5. | hi fingulis noGibus fuffocationis periculum fuftulit; quod. | non nifi facta. adfumtorum & pituitofze materie per vomi-- | tum rejectione remittere folebat , & quaerit : 4» etiam bie. | pectoris. FIydrope laboraverit *. At magna cum verifimilitudi- | ne adíirmari pote/t, pituitam» .per cujus rej te nodi egro- | tu$ ifte, fuffocationi proximus , fingulis fere.noCbbus fuit. | fublevatus,, per violentiam tuflis ex pectore fuiffe excuffamy. | eandemque hanc commotionem etiam ventriculum ad in- gefta rejicienda | concitaffe,, ficuti hoc ipfum quoqhe im | phthifica tuíli fzepius obfervamus. -Credibile eft;illud tunc | gu patio- — S De Hydropé pelloris ejusque fignis. 103 potiori ex parte fieri, quando pulmonum veficulze aqua funt Fepletzee , aut etiam unica hydatide magna pulme , tam- quam facco quodam aqua pleno , obrüitür, aut colluvie -ferofa five per vafa reforbentia ex cavitate pettoris advecta, five per. pulmonum poros , ( fiquidem conftat , membra- nam pulmonum multis , iisque dilatabilibus poris , inftru- Cam effe, ) hauíta, inundatur. Refponfio autem haec for- fitan vel ex eo non plane infufficiens videbitur do&Giffimo -.RAYMANNO, quohiam ipfe innuit, fuffocationis difcrimi- mna, no&urno tempore aegro imminentia, non tam perre- je&ionem contentorum ventriculi, quatn per expulfionetm pituita in pulmonibus , fuiffe fuperata. Non equidem me fugit clariffimum Auctorem or, Medicor. Berolinenf. DecJJ. Volum, X. pag, 24. vix credere , quod ipfa /25flantia veficu- lofa pulmonum in [latu idiopathico [it aqua vepleta 5 credidit ta- men id celeberrimus BOERHAAVE in Praxi med, Part, V; pag.153. Sedhocobiter. Interim optima fide teítari pof- fum, me oculis meis vice plus fimplici vidiffe, in notabili quantitate humorum ferofum Iymphaticum , atacum vo- mitu ingeftorum, non fine evidenti afthmatis remiflione , ex peGtere fuitfe expreffum, eaque propter tamquam verif- fima agnofcere verba , in is Medicer, Berolin. Dec, 4. Vo-. lum, X. pag. 3o. occurrentia, quae hic adfcribi idcirco me- rentur : /» tali cafa , ubi tuffis € womitus intime complican- Zur, vomitus facile imponit fpecfatori , quafi ipfe offerret mate- fiam, que tamen, inter vomibundas ventriculi everftones , cum gufff potius rejicitur. | | — Quod ad Presbyterum, afthmate no&urno periodice laborantem, & a celeberr. GOCKELIO curatum, attinet , illum per Nodulum , Decur, 7/7, Ephemerid, noffrar. Ann, FII. Obferv. 12$. defcriptum, potuiffe fublevari, & ab incipien- te pectoris Hydrope liberari, fatis eft credibile, cum inter Angredientia vini hujus medicati, praeter alia, ad hoc ma- - dor, AMed, Fei, P1, B b lum I94. Aion "Obfervatio L. .— .c lum tollendum apta , occurat etiam radix fquille , cujus vis — hydragoga his temporibus multis experimentis cognita. Et quis fidem interponere fuam poterat, de nunquam amplius - reverfura ifta. dyfpnoea, crefcentibus praefertim annis? fi- quidem juvenis tunc erat, cum prima vice. abinde liberare- tur : Subinde enim inducie morbum hunc per notabile tempus concedere, multiplici experientia compertum ha- bemus. |Dein quoque ambabus largimur. manibus expe- rientiffimo Dn. D. RAYMANNO , quod morbi fpafmodici noCturnas habeant exacerbationes ; aít , Vir optimus ami- ce recordabitur, quod , dum interceptionem refpirationis no&Gurnam, poft WILLISIUM , BAGLIVIUM , RIVE- RIUM, PISONEM,. HELWICHIUM, & alios plures, pro Hydropis pe&oralis. pathognomonico figno habeo , utique non nifi de illa cum praelaudatis Au&toribus loquar, qua poft unam ,. duas aut tres horas, a tempore fomni vefper- tini incipit , quod certe tempus alii morbi fpafmocdici non adeo accurate .obfervant. X Provocat dein ad alium D. VI- CARII egrum, & skejus anatomica fectione. indubium fe argumentum ,. pro con rmando fuo adíerto ,, ( quod nem- pe hzec modo. defcripta refpirandi difficultas non. pracbeat certum Hydropis pectoris fignum, ) nedi poffe confidit ; Nimirum curae fuae commiffüma habuit Clariff. Dn. VICA- RIUS virum illuftrem, quinquagenario majorem , qui fub iulo vehementiori corporis exagitatione dyfpnoea corri- piebatur, fed multo graviori poft unam , duas aut tres a fomno horas, ubi afthma tantopere auCtum fuit, «£ lecum deferere , d in fella noctis partem tranfigere cogeretur, — Hic, at Dn. RAYMANNUS , 4wamvis ab omuibus pro bydropico: babitus fuerit , aperte pofl mortem thorace ne quidem unica drache ma aqua deprebenfa efh » adeoque boc morbi genere. ípfum peruffe quomodo demonfirabit Dn, D. VICARIUS ? Aft falva adhuc res eft ; Nam 4» pericardio inveniebatur aqua fat copioía e: | | te ON - liberare potuerunt ? | | | «De Hy dro pe pe&oris ejuéque fignis. 195 pil quaft Croco tina, ut fcribit VICARIUS in Centor, 7. Ephemerid, in Scholio Obferwat. 3. pag. 24. Negari equidem non poteft, quod Hydrops pericardii a pe&oris Hydrope dif- ferat ; interim tamen & pericardium in: pe&tore eft fitum. Forfitan etiam in cavitatibus pulmonum veficularibus of- fendiffet ferofam colluviem, fti eas infirnul attentiori oculo luftraffet VICARIUS. — Et nonne etiam medicamenta pur- gantia & mercurialia pe&us a colle&to in ejus cavitate fero Profe&o Pilula ex Hiera cum Agari- co, Magifterio Jalappae &' granis XV. Mercurii dulcis, ad praeftandum aliquem in. evacuando fero effe&tum; non pla- - ne funt inutiles, fiquidem etiam ex earum ufu aegrotus ille - largum quoque urinae profluvium expertus eft, tefte faepius nominato Dn. VICARIO, in antea citato Scholio , p.21. in fine. Nonne etiam infuper fieri potuit, üt ferum in thora- ce ftagnans reforptum fuerit à vafculis fanguineis ,. poítmo- dumque depofitum ad partes debiles & declives , pedes ni- mirum , qui inde tumidi evaférunt. - Certe libertatem re- fpirationis, quam brevi ante mortem expertus fuit aeger , tam ufui Tin&turz bezoardicee Mich. quam huic metaftafi , noninepte quispiam tribuerit. - Cur igitur mirabimur, quod in viro illo , pectoris Hydrope extincto, fatta brevi ante. mortem feri ad pedes derivatione , poftmodum fub anato- mica feCtione nulla in thoracis cavitate adinventa fuerit aqua. De reliquo non folum adítipulamur Clariff. Dn. RAYMANNO, quod non adeo multa nobis cognita fint Tuc ous , Íeu talia figna, ex quorum praefentia infallibiliter colligi poffit, aegrotantem hoc vel illo morbo effe correp- tum ; fed & optamus, ut tandem adhuc, adfidua obferva- tione & comparatione fpecialiorum quorumcunque inter fe invicem, talia eruantur ac demonftrentur. tietun | —.— . Miffis autem hifce nunc e diverticulo in viam redeun- dum eft , & quidem ad Muri , in quo nulla febris indi- p 2 Cia , 196 — ^ Olférwatio L,.- Cia, ad. mortem ufque, obfervare licuit , nec etiam quid- quam paralytici in brachiis notavimus, fed faltem | iritume- fcentiam quandam. Tumorem fcroti excipiebat pedum tumor ad genria ufque protenfüs. In illa parte. dorfi, in qua dia- phragma mediam. & infimam corporis regionem dividit , immanem patiebatur dolorem, qui fubinde etiam lugubrem ei extorquebat ejulatum.'. Praeterea quoque opera pretium erit, breviter ea referre fymptomata , quae nobis fpeGan- - da exhibuit nobiliffima quaedam foemina. — Erat illa tenerri- mae conftitutionis, & in primo puerperio ex febre inflam- matoria, cum diarrhoea, graviflune debilitata. Neque qui poftea fequuti funt partus. multo fuerunt feliciores ;; anno etiamillo, qui eidem funeftus fuit, foetum edidit mortuum. Poítquam ergo haec fzpius modo atrociífimos capitis dolo- res, modo anxias- pe&oris oppreffiones , modo moleftiffi- mas in hypochondriis friduras perpeífa fuiffet , per tres . eirciter ante mortem menfes tanta eam primo fomni. tem- - pore refpirationis difficultas adflixit , ut fefe in fuffocationis periculo verfari & morti proximam effe crederet. — Non ra- ro etiam magnas anguftias ,. citra. ullam caufam manifeftam; experiebatur.. Pulfus, ut cum BELLINO loquar, zwrerci- fe erat , ac intercalarem , in pulfatione una atque altera inter- mijjonem babebat, . Frequenter fentiebat. cordis tremorem & palpitationem ;. a febre itidem rion erat immunis , & licet lenta illa effet ,, tamen debiles ejus vires evidenter attere- . bat. Superiores corporis partes contabefcebant ,, peduny autem tumor in dies augebatur. De dolore brachiorum, : inprimis finiftri, aliquot ante mortem diebus conquereba- - tur, & proxime ante finem vitae paralytica debilitas in di- | &o illo brachio animadvertebatur. Ex improvifo tandem, fumto adhuc in coena jufculo,. circa mediam no&em , die IX. Septembr. ann. praeter. nondum. vigefimo nono. a&tatis anno completo ,. intercepta. penitus refpiradone deceffit., | | UT TT M De Hydrope petloris ejusque fignis. — 197 nen fine ingenti fuorum lu&u & dolore omnium, quibus .eximic ejus virtutes, fexum foemininum ornantes, erant cognita. Símili niodo , praeter omniuni adfiftentium opi- tionem, no&u extindus eít eger ille, cujus morbus in initio hujus obfervationis defcriptus adparet. ^ Pari fere ratione mortalium rebus eít ereptus fenéx quidam , qui per integrum fere annumi a veliementiffimo aíthmate mi- fere fatigatus fuerat, quippe qui ; fuorum brachiis fufful- fus, obambulans, curn ad lectum reduceretur, fubito ex-* piravit. bur | m Prater fymptomata ha&tenus commemorata , vehe- mentiífimi haemóxrhoidum dolores aliis incredibilem crea- runt moleftiam. In diffe&o cadavere primi noftri aegri deprehenfa fuit in thorace magna copia putridi & graveo- lentis humoris ferofi , cujus praefentia Medico ordinario &c haeredibus defun&i fidem fecit, me in diagnofi morbi rion erraffe. Praeter medicamenta a Dnn. Collegis W'ratisla- vienf. Academ. noftrae in Obfervation. pracf. de Flydrope pectos si: laudata , fubinde Extractum afthmaticum liquidum Il- luftr. SFAHLH , ex meris Gummatibus conftans, ( cujus defcriptionem ex BLAZERO fuppeditat celeberr. NENTE- RUS Jom. 11. Fundamentor. Medicin, pratt, p. so, Jab. LXP.) exhibitum fuit. Nec omni etiam la&de defraudanda eft Mix- tura exOleo Amygdal, dulc. Manna depurata, Oxym. fquil« lit. Syrupo de Hyflopo & Saccharo, que olim PATINO aíthmatico frequentius in ufu fuit. Egregie etiam fe in mi- tigando afthmate commendavit Infufum , ex rad. Doronidi J & rafuree Lign. Junip. drachmis 12. cum vini libris quatuor | paratum, cujus uncia 23. matutinis horis adfumebantur , | qua periculum fuffocationis , noctu fatis crebro recurrens , | mminuebant , & ingentem pedum fcrotique tumorem pe» . nitus fere difcutiebant, neque etiam unquam tantam ab aliis. | diureticis, in urinae excretione promovenda, me obfervafía | 5 Bb 3 ffica- , CN — 3B o ^ Olfervatio L1, efficaciam recordor, quantam quidem illud Infufum exfe- - ruit Ingenue autem fateor, morbum hoc remedio fubla- - ——- 1 tum non fuiffe, quia, ut ex pluribus circumftantiis divinare - licuit, a polypo ille dependebat. De reliquo etiam Pilulae ex Gummi Ammon. partibus tribus,Extra&i Cafcarill. aquo- fi, Tabaci, florum falis ammon. tartaris. & ftyracis ana par- . te una, cum Effent. Pimpin. alb. parate , aliquam adferunt utilitatem, pracipue fi tuífis impetuofa cum refpiratdionis | - difficultate conjuncta eft. OBSER7E ATIO Li. Dn. D, ANDRE/E ELLE BÜCHNERI. | De . Septuagenarii fenis ab omni cibo potuque per plures ante mortem dies, poft gragreflum - "- diuturnum morbum, abttinentia. I Ong2, per multos non folum dies & menfes , fed & .— annos , abftinentie ab alimentis exempla, ab Au&o- ribus non pauca adnotata funt. ^ Praeter autem illa, | quae a WOLFFIO, in Lecfzoz, memorabil, SMETIO , zz Mi- fcellaneit, Marcelh DONATO , SALMUTHO , BORELLO, . RHODIO, TULPIO, aliisque in. Lziris Obfervationum xe-- feruntur, non pauca diligentiffime congeffit induftrius mul- taque in le&tione verfatus CASPARUS a REIES , in Eja - jecundar, quaflion. campo , Quefl. 5$. illam tamen fimul cau-- telam & prudentia: normam f. 722. commendans , ut zs flatim negentur ila, qua impe[fibilia videntur , nec vera exifli-. mentur omnia, qu& vana quadam | fcribendi licentia ad offenta-. Honem ufque admiranda a pluribus traduntur, cum dolus £r det £eptio in multis non defint , gommentifque pleraque fcateant, qui- | | —o dut De feptuagen., fenis ab omni cibo potuque abflinent.Y9g bus non raro etiam ppt ballucinari contingit, lud ergo abítinentia a cibo potuque. exemplum , quod hic ad- ducam, íta comparatunr eft, ut non adeo magnam qui- dem excitare poflit admirationem, neque tamen ita vulga- re adparebit, ut ei fimile frequenter in praxi obfervetur , quamvis me non fugiat ; a BRASSAVOLA, HERCULA- NO, aliisque ad pofteritatem transmiffam fuiffe memoriam quorundam infrmorum, qui fine cibo & potu per plures . ante mortem: dies fuerunt fuperítites. Aeger autem ille de quo nunc fermo mihi eft, feptuagefimum aetatis annum: - compleverat, & diu jamiam paífioni hypochondriace vixe- rat obnoxius, variasque in corpore turbas a moliminibus haemorrhoidalibusfuerat expertus. ^ Adulto jam autumno fub inclementiori aére, cum ad. pifcinam per horas aliquot effet commoratus, pifcaturamque fuorüm fubditorum ob- fervaffet ,. poftero die male habere , & de gravibus intefti- norum torminibus conqueri coepit. Durarunt illa per mul- tas hebdomadas , quo tempore infimul magriani in redden« da urina difficultatem cum variis cruciatibus , fenfit, — Vi- giliis fere perpetuis infigniter debilitabatür, omnium: au- tem. maxime faftidium: ciborum tantum; ut etian aegerrime ferretmentionem de iis fieri; cognatae animum percellebat & commovebat, ut & ego ad: confuitandum de reparanda fanitate cum Medico ejus ordinario invitarer. Primo fta- tim. intuitv. admodum mihi fufpedta. videbatur fublata illa pertres , inimo quatuor fere menfes: ciborum adpetentia y quam: perpetuo effe malam omniumque pef[bimam . qu& prorfus pe- rüt,reGe judicat PROSPER. ALPINUS , Lib, P. de prafag, vita £l morte «grotant. cap, 12, innixus non tam auctoritati HIPPOCRATIS & GALENI, quam tot feculorum experien-- ti&. Stranguria quoque frequenter recurreris, cümque per- tinaci obftru&ione & vomendi conatu conjuntta , metum patlonis iliacee inferebat fiquidem non femper & aite ES | ubi- 200 "Olfervatio LL, ^ 70000 dubitavi de veritate "4pborismi 44. Sect. 7]. HIPPOCRATIS, qui tamquam certum. fupponit, ftrangurize volvulum fuc- Kedere poffe, quidquid etiam GALENUS in expofitione hujus Aphorismi in contrarium dicat ; qua de re meretur legi do&iffimi 7. 4fntonid. van der LINDEN Difertat, VI, in i:Selecfis medicis, ; "3 Licet autem Deo clementer noftris confiliis benedi- cente, a ftranguria , inteftinorum doloribus, alvi obftru- &ione & vigiliis ita liberatus fuerit, ut nodes haberet mul-- to quietiores, nulla tamen arte, nullisque etiam exquifitif- fimis remediis adpetitum penitus abolitum reftituere valui- mus 5 cumque per tot feptimanas corpus jufculi pauciffi- mis cochlearibus, nom fine magna averfione & naufea fum- tis , aegre fuftentaffet, ita tandem crevit anorexia, ut per ultimos decem vite dies ne unicum quidem juftuli coch« lear forberet, (fola oris cum frigida aqua collutione con- tentus,) & ab omni cibo & potu ita abhorreret, ut cum. maxima indignatione fercula illa, quae quondam palato erant gratiffima & potum fuaviffimum offerentes a fe repel- . leret, quin immo adítantes & agnatos inprimis anxie roga- ret, ut crebris interpellationibus de corpore reficiendo fibi tnolefti effe definerent. — En igitur feptuagenarium , jam a. longo tempore languidum , diuturno morbo , doloribus , inedia & vigiliis prorfus exhauftum, nihilo minus fine omni cibo & potu per tot dies fpiritum trahentem & fuperítitem , atque ufu rationis non penitus deftitutum. Id quod multo | magis admiratione dignum , quam quod de Democrite Phi-. lofopho narrant DIOGENES LAERTIUS & ATHEN/EUS, | lile quidem ib. LX. de vitis, dogmat, e apophbtegmat. claror,. viror, his verbis : Cwm jam ex [enio defieret dr propinquus — videretur sorti , merentem fororem, quod. illa in celebritate Ceo — Véris ipfa Dee vota exfoloere nequiret , bono. animo effe jf E ponesque. calidos fibi. quotidie adferre 5 eos. igitur cum p : | 45 nee Tw / "De Febre acutacum purpura alba ex retent, fecund.20X admoviffet , vivum [e., donec ea celebritas tranfiret , fervavit Y per tres nempe dies. Hic vero, nempe ATHEN/EUS, Lib, 4I. Dipnofophiffar. refert , quod mellis vas ftbi, jufferit. propius admoveri, atque ffc in multos dies vttam fibi confervarit folo mel. lis edore c balitu continuato, ier | - (Erfordia Norimbergam mie d, 18, Februar. 1740.) | 0 s OBÁERFATIO Lil. 8 — Dn. D. JOAN. MARTINI VOLFFIL. Febre acuta, cum purpura alba, in puerpe- /.'' fa ex retentis & corruptis fecundinis, & retentione lochiorum & fecundinarum inflammatio- E nem uteri, cum febre acuta, in. puerperis fzpiffime |. 3 —— funefta, originem trahere , complures Pradticorum adnotarunt , & quidem non absque omni ratione, remanen- tibus enim fecundinis uterus debito modo iterum contfahi non poteft, neque etiam lochia rite fuccedunt, unde fan- guis fubfiftit, & cum placenta abit in corruptionem, exinde vero tam inflammatio , quam febris acuta fübfequuntur ; quae plerumque debilioribus foeminis funeftze funt, a robu- foribus autem quandoque, licet rarius , fuperantur, prout fequens monítrabit cafus-: Triginta duorum annorum fce- mina grayida, habitus corporis athletici, circa finem tem- poris geítationis ex improvifo in cellam delabitur , inde ta-- Ten nullum patitur damnum prater tezrorem, contra quem ftatim medicamenta quaedam adfumfit; & ita ad diem ter- tium ufque bene valuit. Hoc ipfo autem die fentiebat co- atus (magis camen fpurios quam veros, ) ad partum, ea- | 1 aMiter. Med, Pol, P1, C CEN que 4. (203... Olférvatio LI, —— que propter obftetricem vocari jubet , qua absque. ulía praevia exploratione, an infans ad egreffüm rite fit difpofi- tus, ftatim foeminam ad. novos conatus urget , fub quibus - bzevi poft aquarum profluvium fuücceffit, atque cum his bra- chium infantis prodit. ^ Hoc vero obftetrix ob craffam ig- norántiam , tempeftive & convenienter non reduxit , quin potius ut parturiens jam defatigata, iri loco frigido , inver- fo corpore & capite inclinato , per fcalam detraheretur, te- merario áufülfirascepit, fperans, fore, ut hac methodo bra- chium debitum in locum fponte rediret, quae tamen fpes iritaefàt. | Hinc, opem ferentibus aliis miulierculi$ mor- tuum foetum vi extraxit, ita quidem, ut fecundinae abruptae remanferint. - Incidit hinc puerpega in febrem. valde acu- tam, graviífimo dolore lumborum & imi ventri$, praefer- tim lateris dextri, fummaque anxietate : praecordiorum fti- patam. Sub his ergo circumftantiis tertio poít partum die parens meus dilectiflimus vocabatur, éjusque atxiliuga im- plorabatur, qui prinio ftatim: ex obftetrice quaefivit ; an fe- cundinze cum lochiis debite prodiiffent ? & ab ea adfirmati- vam obtinuit refponfioném. —— Cum vero peflima jam jam prafentia fymptomata haud adeo miagnam: futuri felicis eventus fpem concipere permitterent , illico. convenientia prefcripta & exhibita fuerunt medicamenta, füb quorum | . ufu quinto poft partuni die purpura alba erupit, & feptimo fanies alba foetida ex utero copiofius promanare coepit. Tandera decimo tertio die portio funiculi t&mmbilicalis & . ihembranarum fruftula, quae finiul excernebantur ; mani- feftum praebebant teftimonium de falfa obftetricis refponfio- ne ad quaftionem a Medico propofitam. - Ab eo tempore imminui deprehendgbatur profluviüm: féetidae. illius faniei , tandemque contirítatis congruis remediis penitus ceffavit , priftinaque fanitas praeter fpem & opihionem puerperae huic, in limine mortis jam confítitutae ; per Dei gratiam reítituta fuit. Cm ^^ OBSER- — -"DeCaluliveficeextratione cum terebra tortulata, 205 E. UBSERPZTIO HI 7 -.«- Dn.D. JOAN, MARTIN] WOLFFII, De | "^m Mus a .* ty 74 sif Malbec. c Calculi velicz extracione cum terebra — h^ | torculata, | ethodus veficze & urethra calculos absque feGion | M extrahendi quam maxime variat & differt: Alii enim : tentant extra&tionem mediante inflatione urethrae, ut AEgyptii, notante PROSPERO ALPINO ; alii cum Dn, SOLINGEN laudant dilatationem urethrae ope turunda- rum ; alii juxta commendationem Dn. MUYS fu&ione oris &aleulum extrahere volunt; alii forcipem, ut HILDANUS, TOLETUS, & HEISTERUS , adhibent ; alii denique tere- bram torculatam inufum vocant. Pofterius hoc inítrumen- &um noanullis quidem auctoribus nimis periculofum vide- tur ; fequens tamen hiftoria docebit, illud magno cum fru&u nonnunquam poffe adhiberi. Bibliopegi uxor $8, annorum, temperament fanguineo - cholerici, habitus cor- poris fpongiofi, a multis jam annis infultibus hyftericis ad- fli&ta, praeterito anno, menfe Augufto , poft graviorem prze- -greffam iracundiam, iisdem denuo obnoxià fiebat. Ürina tenuis, exigua quidem in quantitate , majori autem cum dif- ficultate reddebatur, pulfus erat debilis & languidus, fudor perpetuus & alvus adítrida. In confilium ergo vocatus ftatim , praemiffa clyfteris emollientis inje&tione Liquorem - anodynum minefal Hoffmanni cum anatica portione Effent. Caítor. & Succini remixtum, ad 30. guttas exhibui, unde notabilis dolorum mitigatio fequebatur ; remanente duntaxat , in regione veficee , dolore quOBlam prefiorio , ex quo & aliis fymptomatibus calculum fubeffe concludebam ; eujus etíam praefentia obftetrixl fa&a exploratione ; cer-- Cc 2 tiorem | : 3a E 204... Olfervatio LIF, 8s tiorem me reddebat, referens; in urethra herere calcu- Jum magnitudine juglandis nucis ; firmiter ibidem impa- &um. .. Quoniam ergo agrota fere intolerabilibus excru- ciabatur doloribus, nec ullo modo retropellendus erat cal- culus ; hinc pulverem. exhibui annodynum & obftetrix . Í* dein cerebram torculatam adplicavit , cujus ope calculus valde afper feliciter comiprehendebatur ; & absque magna — difficultate extrahebatur , fubfequente larga fatis urinae ex-^— cretione,per integram horam interruptis vicibus continuan- . te; ac tandem una cum doloribus ceffante, ut nunc integra fanitate foemina ifta fruatur. ee, y Sic ( Suinfurto Exfordiam mit. —... y^ d, 7, Mart. 1740.) j | as SJ BAEREATIO LIE, Dn. D. JOANN. ADOLPHI JAUCHII. Fiffurz & contrafiffurz Cranii lethales. Yoannes Michael Siegel, vír triginta quatuor annorum, I qui vix abhinc elapüs 4. hebdomadibus a febre quadam: acüta. reftituttis erat , & idcirco achuc viribus quadan- tenus deficiebat, in pago Kcyfchau, prope Torgaviam d. 18. OGob. a. p. circa véfperam ab equo NE praeter-- currente, in viam , congregatis lapidibus ftratamr , it4 prae-— | Cpitatur , ut praeprimis occiput dextri lateris graviter ad/i-- | d:ret, unde fyncopticus per femihora: fpitium im terra! | proftratus jacebat, ' ut adítintes cum vix gc tare potuerint... | In ie&tum hinc d»i:tus ftatim frequentiorlbus vomitibus & - | vertigine ng pne ut pedibus infiftere non valéret, | fuccedente ínqviSglidine per totam noctem & altero mane - oborientibus diis. cnm. zeftu vehementiilimó ,. vt conti-- fiuo caput hinc.& inde jggtitaret ; oculique torvum prae fe^ | " | GOUSNT errem | | Ma ; FN t Fiffure € contrafif]ure Cranii letbales. — p— €—— ———— G " gm. | T^ : s ferrent adífpe&um. In hoc triftiflimo ftatu ad decimum usque diem perfeverabat ,.quo ipfo tandem fine omni fenfu moriebatur. Elapfis ab obitu aliquot horis; fe&io anáto- mica cadaveris, in mea prafentia, per Dn. Liftium, Chi- rurgum exercitatillimum, inftituebatur ,"ubi primo abrafis capillis externe nullum | veftigium alicujus lfionis ifi. con- fpe&um veniebat. Integumentis vero remotis, invenie- bamus in fuperficie interna cutis dextrum latus occipitis in- veítientis, maculam cruentam, magnitudine | imperialis , atque fimul fiffuras quinque Cranii confpiciebamus , qua- rum priores dua in utroque offe temporum occurrebant ,- adeoque ambae contrafiffurze erant, & quidem ita conftitu- ta, ut altera in dextro ofle temporis initium caperet, fpe- ciatim in infima parte futurze fquamofze & dehinc. adfurge- ret usque in mediam hujus offis partém ; ab: óflé vero pe- trofo pollicis latitudine adhuc diftaret 5 altera veró in fini- / fro: latere etiam inciperet ab inima parte oflis temporis , & quidem a futura fquamofa , fpatio dimidii pollicis; unde dein adfcendens lineam incurvatam reprafentabat, & per adnexum os pettofum tranfiens; prope orbitam: oculi finie -fui terminabatur. Tértia ac quarta obfervabantur in oc cipitis latere dextro ; ita, ut aitera harum iri futura lambdoi- dea initium fumeret , & quidemab officülo quodam Wor- miano , atque fe extenderet ad' vicinum os bregmatis dex- trum longitudine unius uncia , eratque haec adeo fubtiis,. ut vix confpici potuerit. Altera vero ab eodem jam nomi- mato oíficulo deorfum veiebat ad os occipitis, vix tamen: dimidii pollicis longitudinem referebat. Ablato dein Cra- nio, omnes has quatuor fiffüras videbamus penetrare per. utramque ejus lam:nam, usque in internam fuüperficicm. Re- motis a cerebro meningibus ; lobus ejus finifter in fuperficie »' ema putridus adparebat, maxime pfope finum falcatum ,. Cc 3 ^ €or- ji coloris erat fübflavi, inftar purulent& materie. | Haec - * 206 Olfervatio LP, 3 EC" - OBSERFATIO LA. 0 Dn. D. JOAN. ADOLPHI JAVCHII, Carics & fpongia Cranii, — amicum quendam vifitaturus , equo veGus peregre proficifiitur; rediens autem; unacum equo pracipi- . tem patitur cafum, fub quo inprimis caput vehementiffi- : me concutitur, unde ab initio moleftum in illo fentit dolo- rem, quem tamen , quoniam brevi poft iterum evanuit, parum curavit. Quadriennio fig elapfo extraordinariam V ir honeftze conditionis, annorum $7. ante fexennium, quandam obfervat memoriae debilitatem , adeo in dies in- ' valefcentem, ut ne quidem illorum amplius recordari poe tuerit, quae paucis antea momentis aCta erant, aur effatus fuerat, "Excipiunt dein banc infultus graviores epileptici , fatis frequenter recurrentes , qui tamen adhibitis convenien-. tibus remediis, zegrius licet , poft dimidium circiter annum, Merum proflgantur , fuccedentibus tamen eorum in. T-—. locum — | | | 3 . "Carles &) fpongie Cratili, 3o? locuni intenfiffimis capitis doloribus in definenter iterurri per fex menfes continuantibus, ac non nifi cura. morté. ipfius aegrotantis , tunc fubfequuta, definentibüs. Sifte- bant auteni dolores quandam quafi Hemicraniami, fiqui- dem moleftiffimum inprimis fenfum fupta orbitam oculi fi- hiftri , circa minorem, feu externum ejus canthum, for- 1Tnabant, & adeo perna atque rebelles erat, ut ab optimis quibuscunque adhibitis remediis ne quidém miti- gatío qualifturique obtineri potuerit, quin potius ultimis fex feptimanis ante niortem per fpafinorum vehementiam ita detorquebatur & invertebatur dictus hnic fihiftri oculi bulbüs, ut,fi eodem in linea reda quidquam intueri volue- fit, oculus furfuüni verfus nafum traheretür , dextro ih- terim illaefo,tam quoad figuram, quam a&ioherii ; ad inor- tem usque perfiftente. Inítituta dein, confenfu agtiatórüm, fe&ione anatomica , remotis primo capillis, iti nuclia ftatim adparebat tumor notabilis , per tranfverfuri excürreris, pol- licis unius craffitiem , & trium pollicum longitudinem re- feretis , in quo aperto fubítantia quaedam fpongiofa ibidem - prognata deprehendebatur , citra tamen ullam, füb 6a latitan- 'femcariem. Ablatisdein Capitis integutnentis, itmedio of- fis bregmatisdextri,magis tamen an trorífum verfusos frontis ; fnacula quacdam alba , magnitudine dimidii floréni compare- bat, colorque hic albus, prout it cranio feparato poftmo- duimi confpici poterat, per utramque ejüs laminam pene- traverat ; atque tam it - quam externe , cariofi quidpiam fnonftrabat. Prater hanc étiam complures alia tninores fnacüla , diverfa magnitudinis ; hinc & inde in cranio of- fendebantur, quae per totam ejus fubftantiam fimiliter fefe extendebant, & afperitatem quandam ibidem reliquerant, hterhe fupra orbitam oculi finiftri; ejusque canthüm ex- ternum minorem, excréfcentia quaedam fpohgiofa in con. fpeitüm veniebat, in ambitu dimidium florenum, craffitie Tm autem — d : vut CWSZES UAM CBE aj Lj — ; - : : : " "M T à : ; L "s 208 ^. "ObfreatioLP, 5 autem calamum referens , & furfum veifus os frontis late fefe extendens, deorfum vero, circa initium orbite oculi , arcum quafi formans, ut ità altera ejus portio dimidia fupra . alam oflis cribrofi finiftram .exporreGa deprehenderetur. . Separata dein hac excrefcentia in toto ejus ambitu cariesfefe - gmanifeftabat, quae interiorem oílis frontis laminam cum diploé jam jam adroferat, externa autem adhuc inta&a fu- perftite. Sub inferiori autem portione excrefcentiae iftius Ípongiofz, in ipfo nempe offe cribrofo tenuis & fimplex ejus lamina prorfus erofa erat, ita ut foramen, circumfe-- rentia fua quafi fimbriatum, .& feftucis majoribus & mino- ribus obfitum, quod facile apicem medii digiti capere po- terat ibidem, adpareret. Per hoc foramen tranfierat portio quadam dida iftius excreícentice , magnitudine minoris nucis avellanz , intra orbitam oculi, eaque in caufa fuerat, quod defun&us nullum objettum in linea retta intueri po- tuerat, fed femper oculum verfus nafimfurfum detorque- re coactus fueratProinde ctiam feftuca quaedam offca ab hoc foramine fecefferat, qua» admodum acuta & tenuis erat , atque per fpongiofam excrefcentiee fübftantiam ad duram uf- | que meningem penetraverat , in eaque inpatta haerebat. "Tota de reliquo Cerebri fubítantia admodu:a flaccida , & tam — in finu falcato , quam in reliquisejus vafculis fanguiferis exi- gua admodum portio cruoris confpicienda erat; .Lobus in- uper Cerebri finifter, in illa inprimis regione , ubi fpongio- fa haeferat excrefcentia, colore obfcuro fufco perfufus erat, unde facile colligere. licet, quod ; fi etiam diutius vixiffet | defun&us , fucceffive plenaria nobiliffimi iftius vifceris cor- ruptio indu&ta fuiffet. An in pe&tore & abdomine etiam. notabilia quaedam latitaverint, non conftat, cum agnati- anatomicam harum partium perfcrutationem non . ^uroioà diu BERBCDB o d Rd " : : | — OBSER- Ulcus finuofum in abdomine, 209 OB. SERFATIO LFI. Da. D. JOAN. ADOLPHI JAVCHII, Ulcus finuofum 1n abdomine. uer annorum 12. ex feneítra tertie contignationis P aedium , quinto aetatis fuae anno, in aream, cujus folum a pregreffa pluvia maceratum & .emollitum erat, tanto cum impetu retrorfum prolabitur, ut integram cor- poris fui figuram terrae impreffam reliquerit, nihil tamem inde incommodi fentit, quin potius abfque alieno auxilio iterum furgit , fcalasque promte adfcendit, & per reliquos feptem annos integra dein fanitate fruitur. Ante novem autem circiter menfes fub ingreffu inutrumque latus titubare incinit, ac brevi poítnec ftare, necfedere amplius poteft, quo tempore tumor quidam durus, magnitudine oui gallinacei, in perinaeo erumpit, cujus fedes in ipfo collo veficee erat, ex quo, poft ufum remediorum emollientium & maturan- tium infignis purulentae materiae copia, una cum urina prodit, eaque excretio ita alternative continuat, ut modo folumpus modo urina fola,modo etiam ea pure. commixta, ad mortem "ufque emanaverit fiquidem apertura abulcere hoc in ure- thrae principio relicta, nulla arte iterum confolidari potuit , .& hinc urina non amplius per ordinariam , fed unice per novam hancce viam, continuo guttatim ftillando, elimina- batur. Hee ergo circumítantiee fufpicionem movebant fat validam , de ulcere forfitan in vefica urinaria latitante, ex quo materia ifta purulenta proflueret , quam tamen irritam fuifle, fe&io anatomica , poft obitum pueri inftituta, de- monftravit utpote cujus ope ulcus quoddam finuefum in mufculis lumbaribus, fupra os facrum «etegebatur, quod uindecim diveríos finus undique fpargebat , quorumque Aitor, Med. Pol. 71, | Dd unus À I | | l 210 Obferoatio 923 unus, o&o pollicum longitudine, prope veficam uürínariam | ejusque collum: exeurrebat', inque fupra: defcriptam aper- turam definebat , ubi prius colle&ta materia purulentaulceris | iftius tumorem formaverat, ac poftmodum continuo exin- depromanaverat. Reliqui finus in tantam nondum expor- re&i erant longitudinem , fed alii tanturmi ad duos, alii etiam: ad fefqur pollicem fefe extendebant. Ulcus vero ipfum primarium in circumferentia folido imperiali. fimile erat; ex qua undiquaque finus praedi&i proveniebant , quo- rüm etiamrunus. ad feptem usque pollices juxta fpinam dor- fi ,in dextro latere , fuperiora verfus adfícendebat. Sub: ülcere autem hoc deprendebatur os facrum undique cario- fum, ità ut. absque difficultate, mediante inftrumento, fru-. fta: ad. dimidii floreni magnitudinem accedentia , eximi po- tuiffent , fiquidem etiam per erofam offium horum fubftan-- tiam finus: quidam.-usque ad cavitatem fpiriae dorfi adfcende- — bat. In pe&oris cavitate dexter puimonum lobus- undique nodis: fcirrhofis & ulcerofis obfitus deprehendebatur ,. fini- fier vero tantum a fuprema usque ad mediam regionem: - fimiliter. comparatus erat. Singula auteni reliqua vifcera; ünacum vefica: urinaria ,. in qua: antea ulcus quoddam la-: tiare credebatur , falva adliuc & integra offendebantur; ure-:- thiafaltem exacrimonia puris erofa reperta. | ] Dereliquo univerfum corpus adeo etaciatum erat, utperfectum. repraefentaret fceleton ,, quoniam vix amplius: cutis offibus harebat.. Proinde etiam durante morbo, qui: nono demum menfe lethali finiebatur exitu ,. extrernitates: inferiores adeo' contractae & concretae erant, ut genuafcro- biculo cordis, & calcanei natibus fortiflime. quafi: adnexa: viderentur , nec etiam ullani, etiam leniffimam ,. crura pa terentur extenfioriem;, citra intenfiflimunr ab. eegrotante' ftatim perceptim dolorem. Hac in forma per fex circiter. menfes in le&o decubuit, ita. ut etiam hinc & inde cutis denudsta fuerit. Poftmorim, pro evitanda . deformitate: | fitus Exulceratio vefice urinarie [anata, o1f MN 000m IU ESSENT ue CEU re eee I fitus in farcophago , violenta pedum tentabatur extenfio, ponderaque graviora iisdem imponebantur , absque tamen aliquo notabili cum effedu, fiquidem femper iterum fponte: retrocedebant, ut impofita inde delaberentur pondera. In- terim ulcus ipfum finuofum a lapfu illo, quem antefeptem annos perpeffus fuerat, primam fuam fumfiffe originem, per- quam probabile prócul dubio cuilibet adparebit. | OBSERZ ATIO LFil. Dn, D. JOANN. ADOLPHi JAUCHIT. Exulceratio veficz urinariz fanata. "M Ais veteranus exauttoratus, annorum $8. circa ini- M tium menfis O&obris anni preeterlapfi conquereba- : tur de excretione materme purulenta cum urina, quam ordinarie guttulee aliquot fanguinis finceri, aut ad aninimum. ichor quidam fubcruentus, exciperet, conjunto dolore molefto inglande penis, & continuo fere tenefmo, precipue fub mi&ione exacerbato , extra quam nihil plane de purulenta ifta prodiret materia, ficuti alias in Gonor- - 1hoea virulenta id contingere foleret. Aderat infimul frequens ádmodum ftimulus ad mingendum, ita ut fingulis fere horis urinam emittere cogeretur, quae turbida & albicans erat, brevi tamen temporis intervallo duo vel triafingulis vicibue, "deponebat cochlearia materie. tenacis mucidee , unde reli- quus liquor dein pellucidus evadebat , citrinumque colorem monítrabat. Caufam adfe&us hujus fatis fontici unice a lapfu quodam gravi, quem ante quatuor hebdomadas in iti- mere cum equo perpeffus erat, derivabat, fub quo ab an- teriori ephippii prominentia regio pe&inis & pubis vehe- mentius compreffa fuerat , fubfequente ftatim dolore ali- quo , qui tamen ufu fpiritus vini comphorati & impofitione Buona ex herbis ER paratorum , brevi qui- 2 denm 212 . Olfervatio LE. emensus € à Ra M ——' ———————— dem poft evanuerat, fed ob ftafin fanguinis ibidem fa&an» — fucceifive in fuppurationem tranfeuntem , verum ulcus ve- ice poft fe reliquerat. | : | Quamquam autem ejusmodi ufcera, ob perpetuum urina acris adfüluxum , utplurimum pro incurabiiibus re- putentur , atque hoc inprimis fedem fuam magis in fundo veficae habuifle videatur, quoniam materia purulenta non prodibat ante urinae excretionem , fed haec femper limpida atque clara excernebatur , & dein demum pus, tandemque fanguis fubfequebatur , ac inde urina turbida reddebatur: Hic tamen aegrotus, adfiftente gratia divina, fequente me- thodo feliciter reftitutus illudque ulcus iterum fanatum fui. Primo e mediana dextri brachii, derivatorio fcopo, uncia feptem fanguinis mittebantur,unde & hic obtinebatur - effectus, ut ftillicidium illud finguinis, poft quamlibet mi- | &ionem alias éveniens fecundo abhinc die plenarie ceffave- ri. Dein mixtura quadam balfamica, ex Tin&. antimon. - acr. uncia IL. & Balf. de Copaiv. drachma 1. ordinabatur, .- cujus guttulas XL. matutinis & vefpertinis horis abfumebat in Deco&o quodam vuinerario , cujus unam álteramve fcu- | tellam calide fuperingerebat. Erat autemillud fequentimodo paratum , Rec. Rad. Caryophyyllat. Pimpin. alb. Urtic.urent, Gent. rubr. ana drachm. 3. Herb. Sanicul. Alchimill. Mil- lefol. Vinc. per vinc. Summitat. Virg. aur. ana manip. di- mid. Sem. Perfoliat. & Hyper. ana drachm. 2. Incif. & - contuf. coqu. in aqu. fontan. menfuris 2. ad quartee partis confumticnem, in fine addendo Mellis rofac. unicas 3. Co-- lat. album. ovi clarif. Dividebatur vero ítatim tota ejus quantitas in duas partes inque diftin&is adfervabatur lagenis,' | poftquam cum una parte uncia unica Fol. Senn. leniter ite- | rum ebullierat, qva dein matutinis , & altera vefpertinis horis vehiculi loco inferviebat, unde alvus quotidie bis ad. minimum íoivebatur, infigni cum &grilevamine. Inter- | pone- | — Exulceratio vefice urinarie [anata, — 215 ponebatur dein etiam circa meridiem , & quartam horam pomeridianam fequens pulvis : Rec. Ocul. Cancr. citrat. Lapid. Percar. ana drachm. 2. Nitri depur. Tartar. vitriol.. ana drachm. 1. M. de quo fcrupulum unum pro dofi cum: aqua fimpl. fontana capiebat. Continuato fic per bimeftre fpatium horum medicamentorum ufu ,. fub quo in dies fymptomata recenfita magis magisque remittebant, tan- em finita nona feptimana eadem prorfus evanuifle , omnia- . que in priftinum fanitatis ftatum: reda&ta: effe deprehende-. bantur. Ratione dieta ex potulentis aegroto neque ce- revifia, neque. vinunr , multo minus fpirituofa concede- bantur , fed: fola aqua fimplici fontana: pro: potu ordinario: contentus effe debebat. ; ex alimentis autem omnia: falita, nimium aromatifata & acida, item dyfpepta: fu eiebat &. .folummodo jufcula. carnis. vitulinee &- bovinae non: admo- dum pinguia , magifque: diluta , nec non pulmenta ex: hor- deo & avena excorticatis , parumque carnis, & id faltem: bis in qualibet feptimana, adfumebat. OB. ERE ATIO LVIII. Dn. D. JOAN, ADOLPHI JAUCHIE. Morbus gravis ipfaque tandem mors, cx impreífione quadam fortiori, ^Yub initium Novembris , anní praeteriti, morte praema- S tura, ob dentitionem difficilem: , nobiliffimo cuidam viro eripiebatur fibolus unicus, trececimi menfium. "Hujus corpufculün: ante fepulturam undique adhuc molle membraque omnia flexibilia deprehendebantur , ita, uta levi d'gitorum compreffiore fevese in partibus carnofis re-- snanerent , unde triftiffimus parens , cuni id obfervaret,. in- folito ftatim pexfundebatur iE , infimulque fibi firmif- AE 3 | fime —— | 214. N Olferautio LF'ili. fime perfuadebat, certum id effe indicium mortis fuze pro- pediem infecuture , quoniam , juxta inveteratám ftolidae - plebis opinionem, fi tale quid in cadavere aliquo continge- ret, ordinarie unus velalter ex eadem : familia decedere, « * s J ut revera tandem febre quadam acuta corriperetur , quae cum infigni virium proítratione & notabili horrore initium capiebat, fuccedente dein aeítu anxio & continuo , fub quo tertio die purpura rubra fatis copiofe non folum erumpe- bat, fed & rite fubfiftebat, ur inde haud vana adfulgeret fpes, de futura felici fanitatis reftitutione. — Aft, praeter opi- nionem omnium fubito hanc evertebant oborta copiofae Ípontanz evacuationes , tam per alvum , quam per fecef- fum , adeo frequenter alternis vicibus recurrentes, ut in- | tra24. horarum fpatium quadragefies repeterent, ficque | per integros tres dies continuarent. Durante toto hoc | morbi decurfu, immo &.ítatim in initio, mihi pariter,ac adítantibus, perfuadere femaper adnitebatur , irritam fore omnem. noftram operam, fibique moriendum efle, quare - &tiam noctem ejusque horam praenunciabat, qua. certiflime - Morbillorum conflitutio epidemica amm. 1739. 918. vitam cuni morte commutaturtis effet; id quod etíari everi- fus exatte confirmavit, ita quideri, ut unica faltem hora ferius, quam antea indicaverat, quinta nempe matutina diei 235. Novembr. placide obdormifceret , nonduni cómpleto vigefimo oGavo aetatis ano. — - perve ye OKT : ( Vorgavia Ervfordiam mie d. 15, Mart, 1740.) eme do tali Lope Dn. Lic. JOAN. JACOBI SCHLIERBACHIF, Morbillorum conftitutio epideimica mie, anno MDCCXXXIX. .: M iis tr anno a' veris initio iti aeftateri ufque 8 adultam graffantes, & undiquaque locorum pueros eeque ac aduitos adorientes , hinc ide numeroófamr ftragem fecerunt, multosque é numero vivorum fuftulérunt. Quamquam etiam ex vulgi opinione in his praecipue mor- bis infantum , variolis nempe & morbillis, parum vel nihil valere credatur Medici auxilium;eaque propterillud rariffime a fimplicioribus imploretur, prudentiores tamen longe aliam fovent fententiam , & hinc Medici pracfcntiam tempeftive ftatim efflagitant, inimo urgent. Hac ratione & ego occa- fionem fatis opportunam na&Gus fum , varia phaenomerta, fiotatu non plane indigna aut inutilia obfervandi & adno- tandi. Ne autem prolixus nimis fim , limitesque plus jufto £ranscendam, phaenomena huju$ morbi effentialia brevibus, extraeffentialia vero paulo fufius. recenfere conftitui, quae idcirco in fequentibus confiftunt: Plurimi infantum & aduls tiorum , utriufque fexus; ante morbi invafionem per ununi Vel: alterum ,; immo plures interdum dies, artuum: laffitu- dinem gravativam perfenüfcebant.. . Quidam antea -— P 216 | Objervatto. LiX, j 4lacres & hilares , modo triftes ac morofi erant, quam- - quam de praefenti nullam aliam manifeftam fentirent corpo- ris mmoleftíam. Hanc vero ítatim excepit capitis doler, quan- doque fatis vehemens, unacum vertiginofis infultibus 5 in quibusdam aderat propenfio infolita ad fomnum, & oculo- rum rubor , in aliis vero copiofus lymphae ferofa, lacry- marum ad inítar , ex iisdem effiuxus , itemque gravedo , - velnarium fítillicidium, itemque cuffes plus minus graves; fub quibus facies rubebat, ac leviter intumefcebat. Dorfi & artuum dolores plus minus vehementes , modo tenforii, modo etiam lancinatorii :concurrebant, fuccedente naufea, quam faepius vomitus fubinde recurrentes , copiofamque faburram mucofam & interdum :biliofam eliminantes, exci- piebant. Febris tunc incrementa fenfibiliter fumebat, cum Íumma in plurimis conjuncta inquietudine. «Satis variabat, & non in ómnibus admodum urgens erat. His ita per bi- duum, triduum, vel. quatriduum durantibus , maculae tan- dem plures vel pauciores in confpe&um prodibant, & qui- dem cum notabili utplurimum remiífione fymptomatum. Effloreícentiae iftae per ny&hemerum & ultra fubfiítentes , - poftmodum fenfim in facie & fucceílive in reliquis corporis partibus evanefcebant, ac fquamarum inftar decidebant, haecque erat morbillorum benigniorum facies, qua, quo magis & longius ab hoc fchemate recedebant, id quod fa- tis frequenter contingebat , eo periculofiores evadebant. . Non pauci interim ftatim a primo invafionis tempore , vi- delicet quando nulle reje&iones faburrae cujusdam per vo- mitum praecedebant, utpote qua femper fere infigne le- yamen attulerunt, adeo vehementi zítu, unacum extraor- dinariía capitis temulentia & inflatione externa corripieban- tur, ut non folum phreniticorum ad inftar fubinde delira- rent, fed & ob impetuofiorem talem fanguinis verfus caput ' &ongeítionem,; inftantium morbillorum eruptio retardare-. | i; ». Xufs. b ^ ZHorbillorum couflitutio.epidemica anni 1739. 217 tur, atque nifi tempeftiva finceri fanguinis excretio e nari- .busfuperveniret, ( quae tamen in plurimis fere, praefertim paulo ante morbillorum eruptionem , cum prafentaneo ^ Xommuniter levamine , contingebat,) in ipfo morbi incré- mento quafifuffocaretur. Quando vero talis narium. hae- morrhagia, qua hoc tempore adeo frequens erat, ut vix- - tertia zegrotantium pars ab ea immunis maneret , in excef- fum degenerabat, tunc morbillorum eruptio tardius zegri- ufque fuccedebat , indeque complura peffima & non raro funefta emergebant fymptomata, quemadmodum illud, in- ier multos alios , in puero quodam 8. annorum , obferva- axe licuit, cui, inftante morbillorum eruptione , adeo ex- €effiva narium baemorrhagia obtingebat, ut, viribus fic. aplane exhauftis , milla fere efflorefcentia in cute compare- xet, zegerque quafi foporofus & immobilis jaceret , qui ta- men praeter fpem & opinionem, adhibitis analepticis, bizn- zdis alexipharmacis, ac fubjun&o tandem leni laxante, e mor- ais faucibus eripiebatur. In nonnullis autem, ubi quidem narium haemorrhagia, fed parcior & infufficiens, eruptio- nem praceílit, vel etiam in nudis moliminibus fubftitit , facies vero admodum inflata, & oculi rubore perfufi fue- aunt, ordinarie & certiora & graviora fuccedebant deliria, aquorum mitigationem qualemcunque quidem largior exci- piebat eruptio exanthematum, cum interfperfis tamen pe- iechiis , quae communiter certiffimum brevi poft imminen- &tis mortis preebebant fignum. — Pariter quoque , fi narium haemorrhagia tempore eruptionis morbillorum eveniebat , raro illa falutaris erat, fed ut plurimum vel expulfionem ip- - fam-turbabat, velretroceffionem plenariam eorundem pro- amovebat, cum lethali plerumque eventu. 1n junioribus infantibus, ubi dentitio. difficilis.fimul concurrebat, non fo- lumepileptico - convulfivi motus atrociores excitabantur ; fed & miasmatis morbillofi fecefTio & eliminatio intercipie- «titor, Med, P, Pol, V1, Ee - batur, 218 — Olfervatio L1X, Mi batur, ficque mortis periculum vix ac ne vix quidem evi- - tari poterat. Sic infans fefqui circiter anni occurrebat, qui fub prima dentitione convulfionibus correptus ac poftmo- - dum femper valetudinarius fuerat. Huic, cum morbillis laborare inciperet, ob concurrentem iterum difficilem den- titionem , fimiles convulfivi motus eveniebant , debitam- que morbillorum eruptionem impediebant, ut pauciores A jufto pallidiores prodierint , tandemque retrocefferint , unde dein , fub continuo aftu ficco , fpatio trium hebdo- ' madum , cum madore in cute evidenter pingui, beata ana- : lyfis fequebatur. — Ir quibusdam Natura quidem expulfio- - nem exanthematum, fed vel jufto citius, vel tardius molie- - batur , ficque falutaris internus impulfus poftea deficiebat, - quoniam in priori cafu Natura nimis praecipitantér agebat, - dum materia peccans nondum ad excretionem fatis apta & praeparata erat, quare etiam exanthemata facile retrocede- - bant ; in pofteriori autem cafu eadem nimis languide pro- cedebat, dum miasma mrorbillofum nec fufficienter , nec tempeftive fatis ad peripheriam corporis deferebat; inutro- - que autem hoc ftatu pallidiores minufque elevatae adpare- bant efflorefcentize , deficlentibus infimul viribus, unde mor- tem in propinquo effe facile concludebatur. — ! Proinde etiam finguli fere aegrotantes multum fternu- tabant, manifefto teftimonio , quod narium quoque inte- - rior tunica morbillis fit obfita. - Fuífis tamquam infeparabi- le fymptoma fub hoc morbo, in quibusdam fübje&is. erat. tolerabilis & moderata cun aliquali excretione materiee mus cidz ; im alüs tamen vehementior & pertinacior , praefer- tim. circa tempus eruptionis, ubi ficca & clangofa erat; cegrosque eximie fatigabat. In paucis diarrhoea occurrebat; etiam fub eruptione, tuncque fi placida erat, hanc minime. impediebat, fed potius promovebat, excedens autem cons. &arium exferebat. effectum; vires nimium abfumebat , Ie - TEL erO- L| Atorbillerum confiitutio epidemies 21i 1739. 219 troceffionem accelerabat, sdcoque abfolute perniciofa erat. Interím tamen puerulum offendi , duorum annorum , qui etiam fub jufto tardiori, fexto fcilicet die , demum contin- gente eruptione morbillorum, ex incuria parentum, ob in- conveniens regimen , dejeGiones alvinas.[atis copiofas ha- buit, absque ullo detrimento, fed potius cum euphoria , pjuamquam illae adhuc continuaverint , cum morbilli eva- nefcere inciperent, infuperque copiofz ftrize fanguinis flori- di in excrementis adparuerint. Erant autem diarrhoea tales fanguinolentze haud adeo infrequentes, & tam ante eruptio- nem, quam fub deficcadione eveniebant 5 praefertim vero obfervabantur in fubjeGis plethoricis, narium haemorrha- giis antea frequentius obnoxiis , nunc vero füppreflione ea- xumlaborantibus. | ... Quod ad morbos confcquentes attinet, hi pariter ad- modum erant numerofi, vixque unus & alter aegrotus fine aliis emergentibus & exinde pullulantibus incommodis, non raro perquam fonticis , evadebat ; immo non pauci talium eegerotantium, poft plenarie abfolutum morbillorum decur- fum, e vivis adhuc erepti fuerunt, fiquidem tuflis , fub morbillis jam oborta, tanta nunc fumebat incrementa, prae- fertim ex imprudenti & negleGto regimine, ut pene fuffo- cari viderentur, cum gravi raucedine ; quemadmodum et- iam complures alii occurrebant, qui ex metaítafi peccantis materie, non fufficienter ad peripheriam corporis delata , atthmate convulfivo, aut cacarrho fuffocativo correpti, de- repente enecabantur. —'Ubi autem debilior jam erat pulmo- num conftitutio, ad fuícipiendam ulcerofam corruptionem 1magis proclivis, ibi facile Phthifes emergebant , febresque lentee he&icoideze, in quibusdam diutius durantes , in aliis vero citius lethali fefe exitu terminantes. — Tumores paroti- dum & glandularum inguinalium fatis quoque frequenter Securrebant, & modo refolutionem falutarem admittebant, : Ee mmodo $200 ^" Obfervatio L1X, modo etiam in fuppurationem: degenerabant, &ktunc zg- | pius iterum fanari poterant. — Áurium tinnitus gravitasque- - auditus multam diuturnamque: moleftiam. zegris. creabant. | Aures fubinde materiam foetidam: copiofe plorabant; quem- admodum etiam ulcera, totam faciem depafcentia , can- croidea & deleteria, in puero obfervavi. - Oculorum in- flammationes, manationes & palpebrarum erofiones , fatig: pertinaciter quoque fefe gerebant, unde dein frequentes. | obfcurationes vifus , panni, pterygia, immo coecitates ex- furgebant. | Labiorum oristumores, eorumque & gingi- varum exulcerationes,. hinc inde itidem: adnotabantur. Sca-- bies. rebellis, in aliquibus. totum corpus: defeedans , fatis: moleíta erat. —XTenfiones.artuum fpaítica ,. aut eorum. fe- mi - paralyticae relaxationes, hinc inde fimiliter eveniebant, unde impotentia ambulandi , aliique hujus. cenfus. pravi & heterocliti ,. contumaces ac periculofi adfectus ex transla- tione ,. feu metaftafi. miasmatis. morbillofi, aut etiam indi- gena. impuritatis tam. medicaftrorum , quam ipforum eegrotantium ,. perverfum regimen. admittentium. ,. culpa. — exorti ,. hosque diu vexantes ,. immo interdum enecantes ;. notabantur. | EN E Cüratio ubique. fimilibus nitebatur indicationibus, fal- temque diverfitas aetatis . temperamentorum, &c. non nifi | quoad. dofin & remediorum adhibendi modum , variatio- | nem quandam exigebat ; de reliquo paucis feledtis abfolyi poterat . & in. quam. plurimis ,. praefertim paulo robuftioris. conítitutionis fubje&tis, raro neceffaria erat, quamquam | haud. diffitendum fit ,. quod. horum inprimis, ex incuria pa- rentum. & negligenti,. vel plane perverfo regimine , plurima: pars.fatis ceflerit ; ubi vero prudenti confilio ,. remediis ne- ceffariis & decenti ac congruo regimine tempeftive fuccurre- batur ,. ibi certe multi e faucibus mortis eripiebantur. Me- sicaftrorum interim impudentia. vix. erat. cohibenda , [eue d orum: AMorbillorum con[litutio epidemica anni 1739. 221 "horum audaci ac nefando aufu ineptisque confiliis:, hinc inde haud exiguus-zegrotantium numerus-e vita migrabat. Methodus ergo indoli morbi conveniens & placida optima & fecuriffima erat ,. abftinendo. ubique. a regimine nimis ca- lido & anxio,. itemque a-remediis calefacientibus ,- volatili- bus ,. & fic dictis expellentibus,. nec non a narcoticis,. aliis- que incongruis , communiter opinionibus credularum 8e folidarum vetularum. magis, quam experientia probatis y mirisque encomiis- ab illis depraedicatis fpecificis. . In fuüb- -je&is itaque floridioribus & fanguinis: ebullitionibus p. n. facile expofitis ,. in quibus vel retardebatur,. vel etiam prae- cipitabatur efflorefcentia morbillofa , temperantia: & alte- rantia, mixtura ex aquis: diapnoicis ,. cum- antimon. diaph.. & Ocul. Cancr. citratis paratae. exoptatüm titplurimum e£ fe&um praftabant. — In.conftitutionibus vero fegnioribus ;. ubi morbilli nimis fero erumpebant, temperati pulveres be- zoardici,. ad mentem Illuftr.. Stahlii compofiti , quandoque cum paucis Myrrhze granis commixti , parvis ,. fed fzepius repetitis dofibus- exhibiti,. itemque Effentioe temperatae ale- xipharmacae eruptionem: defideratam. facile promovebant; Narium: heemorrhagiee 8& diarrhoez ,. quamdiu adhuc mo- deratae erant ,. nullis indigebant medicamentis ; quando ve- yo. magis excedebant, temperantia & abforbentia ,. tandem- que lenia tonica , & inprimis Cortex Cafcarill. optimum ef- fe&um:praítabant. Keliquie morbillorum,. omniaque fe- ye fymptomata exinde enata, feliciffime tandem tollebantus refolventibus , Effent. Pimpinell. alb. alexipharm. Stahlii: temperata, & blandis laxantibus. | Ee35 333 7. ^ OMéeroatio LX, 7 ——— OBSERFATIO LX... Dn. Lic. JOAN. JACOBI SCHLIERBACHII, - -. Hzmorrhoidum in Hydrope fluxus Wie iol NULAS W 7ir 40. annorum melancholico - fanguineitemperamen- | V ti ,, aliquamdiu dorfi.& ventris ventriculique dolori- , bus, ex congeftione fanguinis atque moliminibus hze- morrhoidalibus ortis, laberabat ; variis vero hinc inde cor: . rafis & adfumtis calidis carminativis , .& fedativis -traGzatur , unde tandem.tumor ; partium inferiorum , feu Afcites, at- que fuperiorum contabeícentia infignis ac in dies majus in- crementum fumens ,fuccedebat. | Tandem fuperveniebat. quidem haemorrhoidum fluxus. largus, qui primo Hydro-. pem guacenehns ámminuere. videbatur , nullo tamen cum conítanti & falutari effectu, fiquidem brevi poft omnia red- debantur pejora ; ac mors in propinquo erat , immo hac ratione potius accelerabatur. ' Temerarium fane maxime» que perverfum e(t conamen, fi in haemorrhoidariis, de tor- minibus yentris colicis , cardialgiis atque adpetitus vitiis. - conquerentibus, ftatim .carminativa, ftomachica calida, va- ric compofitionis praefcribuntur 5 praefentes enim .motus. heteroclitos & anomalos magis & facilius turbant, exafpe- rantque. Nulla enim haemorrhagie ex propria fua indole. fenfibiliores exiftunt, quam haemorrhoides. Hinc HIPPO-. CRATES Se&, VI. Jpber, r 2,inquit * Si quis haemorrhoides. diuturnas fiftere velit, nifi una fervata fuerit, hydropis vel. tabis metum adfert, quod inprimis quam maxime valet de repentina & fimultanea fuppreffione haemorrhoidum fluen- ' tium, aut quadantenus excedentium , hac enim ratione fa- - cillime fieri poflunt impetuofiores fanguinis regurgitationes. ; Vel- i Hemorrboidum in Hydrope flixur | fatalis. 233 verfus hepar, pe&tus & alias nobiliores corporis partes , idque tanto facilius in haemorrhoidibus jam turbatis , ubi inordinate jamjam fa&tze funt congeftiones verfus abdemi- nis vifcera, adeoque periculum magis magisque ingravefce- re poteft, nifi talis motuum anomalia. admoduni prudenter per derivantia , refolventia ; temperantia , &c. tractetur , omniaque calidiora remedia fedulo evitentur, utpote quae ordinarie ftatum talem deteriorem reddunt. ^ Ceterum "Hydropem incipientem ex hemorrhoidum anomaliis, quan- doque fublevari tempeftiva harum eruptione teftatüar. Cla- riff. ALBERTI, Zracz. de Hamorrboid. P. 1. p. £46, S. X. XFEL antequam fcilicet vifcera interna. obftruGa jamindurata funt; quando enim Hydrops confummatus praefto eft, tunc fane nunquam falutaris eft haemorrhoidalis fluxus , fed tantuni - ultimum Natura conamen fruftraneum indicat ,. vid. Zra- Slat. citat, p. 122, S. P. | OBSERF ATIO LXI. | Dn. Lic. JOAN. JAC. SCHLIERBACHIIL - Febris tertiana exquifita, feptem circuitibus ; | terminata, Wuvenis nobili ex ftemmate prognatus XVI. annorum , T fanguineo - cholerici temperamenti , in addifcenda arte * venatoria potiffimum: occupatus, hinc inde in fylvis difcurrendo fefe aliquando nimium: defatigaverat , humo- / / res plus-jufto: exagitaverat, unde paulo poit in febrem ter-. tianam exquifitam incidit , cum. intenfiori capitis dolore , fiti ingenti, & fomno admodum interrupto ac inquieto. Quamquam. ergo piethora , per motum interifiorem in ve- natione admodum conimota, venafettionem indicare & re- quirere videretur , ea tamen omittebatur ob &tatem junío- mes cu Ienms 524... Olfervatio LXI, rem, ftatimque ordinabantur pulveres nitrofo - abforben- &es, interpofitis temperatis alexipharmacis. Finitis hac ra- — tione tribus paroxyfmis ante quarti initium falutari prorfus omine , fpontanea fatisque larga.narium haemorrhagia ob- oritur, & ita quartus, quintus & fextus paroxyímus , fub continuatione praedicterum. remediorum , decurrunt, fep- timus vero perquam lenis mitisque evadit, nullusque am- plius eidem fuccedit, fed tantum immediate eundem largi fudores, praefertim noGturni, excipiunt, cum fumma .eu- phoria & infequente plenariafanitate. — Exinde facile adpa- ret, quod, fi plethórici fuerint febricitantes , nec tamen venaeGionem admittere velint aut poffint, optime con- : &ucant temperantia & moderata diapnoica, evitando omnia Tpecifica & antifebrilia; utpote ordinarie in tali ftatu magis TufpeGa & noxia. Sic etiam in fimilibus.fubjeGis ,, concur- rente fub ejusmodi febribus graviori.cephalalgia , fi venge- Áedio intermittitur, narium haemorrhagia larga fupplet in- tentionem Natura, intuitu actus febrilis , atque fic paro- - xyfmos abbreviare;& mitiores. reddere valet. Proinde.etiams licet HIERON. MERCURIALIS & Illuftr. HOFFMANNUS alique in feptentrionalibus humidioribus & frigidioribus noftris regiohibus, refpe&u calicioris patrie HIPPOCRA- - TIS adfeftum hujus , .quod in Lib. de indicat, S. 4. extat, quod. nempe Zertian& [fmplices feptenis circuitibus .[bente fua fe piff- me finiantur, haud ubique verum effe deprehenderint; .no- fter tamen cafus idem illud certo refpe&tu iterum confirmare videtur. Tandem etiam inde liquet, quod naturaliter in fubje&is plethoricis paulo largior fuccedere debeat.fudor; qui inprimis frequentius no&turnis horis prorumpit , unde: tunc quam maxime conducunt diluentia & temperantia 5 - quz dein tanto magis humores difponunt, ut verus criticus fudor cum euphoria fuperveniat. ' E O BSER- Febris quotidian, interiit, Ar[en perperam curata. 225 Beto - OBASERFATIO LXII, -Dn. Lic. JOAN, JACOBI SCHLIERBACHII, Febris quotidiana. intermictens ,— Arfenico 000 o. perperam curata. Ni | gruvenis mercenarius, XXII. circiter annorum , fanguineo- B melancholici temperameriti, ante aliquot annos ineun- jJ te &ítate in tractum illum. Rheni, quem fuperiorem TPalatinatum vocant, operas mercenarias exercendi gratia groficifeitur, ibidemque, pro more incolarum , multani aquam prater confuetudinem , ingurgitans , poft reditum in patriam incidit in febrem intermittentem quotidianam. ;Hujus vero ítatim pertoefus adit Chirurgum temerarium , qui puluillum ipfi exhibet album mole quidem exiguum, «effe&us tamen, prout audacter 3aQtitabat , praefentanei, in Aqua frigidae menfura circiter dimidia adfumendum, unde eam febris ftatim quidem ceffar & fubfiftit, fed prelo pede eandem infequitur. cephalalgia immanis , adpetitus proftra- io, corporis extenuatio cuna praecordiorum anguília in- - figni & pedum intumefcentia zedematofà, qua fymptoma- tadein prudenti & diuturna medicatione per laxantia ; ama- Ya, incidentia ac refolventia admodum difficulter tandem removeri & profligari iterum poterant. . NA, t Scholion. CAR (o Quod contra confuetudinem efl, nocet , dicit CELSUS;a multo tempore confueta, etiamfi deteriora fubinde fuerint, - pre infuetis minus nocere jam notavit HIPPOCRATES. | Quid ergo valeat confueta victus ratio , fiilla confervetur , | Menus integritatem , aperte in illis videre licet, qui | - | est ab ea fubito recedunt : Heic enim locorum,juxta commu- nem vivendi rationem admodum frequenter comeduntur jos dor, Med, Fol, FI, Ef | juícula i ar : ir WI | ! E ; z * ae d vs N TR 24é iro o OMrvare LXI onec dd jufcula & alia co&ta efculenta cum: potu quantumvis levi, | tamen cum lupulo fufficienter faturato , cerevifia nempe: - fecundaria. Quando itaque aeftivo praefertim tempore fub | aére fervidiori hic vivendi modus & confuetudo mutatur , multaque frigida aqua, jejuno' inprimis ftomacho , ingeri- - -tur , ubialias jam omne nimium naturae inimicum exiftit, | neceffuio hinc ventriculi conco&tio admodünr laeditur, | variique primarunt viarum morbi;fanguinis depravationes, febres intermittentes, aliaque plura mala enafcuntur , prout. antearecenfitus cafus abunde docet. . 2 Mrs Quod vero album illud. fpecificum | antefebrile nib — aliud fuerit, quam Arfenicum album , nequiffimum me- dicaffForum quorundam febrifugum , de eo tanto minus dubitare licet , ob: effe&us ftatim non folum, fed & fuccef-. fu temporis infecutos , quales etiam fufius de eo recenfet. p.420. "Temerarius ille Chirurgus quidem adfeverare ad- - nititur, quod Arfenicunr illud , ex quo fpecificum fuunx febrifugum conftat , adeo fixatum atque cum. aliis corre-- . &umfit, utrilla deleteria mala inducere poíTit; aft, effe&us.— ejus. peffimus nequiffimusque quotidie contrarium docet, quemadmodum etiam Tlluftrisjam nominatus ST AHLIUS I. c, — fatis exa&e demonttravitquod Arfenicum nullisartificiisChy-.— miciseo deduci queat ,utfecurum & veruniremedium coníti- tuat quoniam fere femper & ubique venenofam fuam indo- - lenradhuc exferere foleat.Hujus etiam farinz eft compofitio,&c - correctio Arfenici per commixtionem cum aliis & fubjun&am deco&tionem , de qua inter alios mentionem facit WEPFEES- RUS zz» Hif. de Cicut& aquatice& noxis p. 29r. cum ingenud confeffione, fe ab ejus tamen ufu abhorrere, quantum- - cunque ctiam praeparatum, aut quoniodocunque fixatum de-- pcedicetur, Communicata mihi quoque eft ab alio quo- dam, Chirurgo caftrenfi praeparatio & correGio fingularis ES | dis "Ares | SDeCorde Peric, atque Zedia]l.in umamm2a[[comp.oa7 Arfenici, tamquam certiffimum ac fecuriffimum , fi Diis po arcanum in febribus intefmiittentibus seque ac Epi- - lepfia, aliisque motibus convulfivis, infantum praecipue. Hanc —xero praeparationem fub titulo arcani ea intentione jam com- municare placet, quo peffimi hujus'artificii effe&us probe ad- notare, deteftari ac evitare cordatus& jngenuus artifex poflit. s Rec. Arfenici alb. uncias 3. falis Tartari & Abfynth. Ciner. Juniperi & Abfynth. Vini optimi, Acet. vini, Aquae fontan. ana uncias 2. decoquantur.& per filrrum trajician- —— tur. Dofisin adultisgtt. XV. ——. . LOHN. : (Battenberga Erfordiam miffe — 05 4. ro, Hori. 1740.) — — - QO9BS$ERFATIO EXIL — ' Dn.D. GEORGIIFRIDERICI GUTERMANNI, De : Corde Pericardio atque Mediaftinoin unam ..... 4maflam tunicaceam compadis. 7g Odndaviain lacu Brigantino accidit, ut in puero etatis B otto annorum infolita cordis ftru&tura a terrore maxi- —7—^ maque animi anxietate induGta, atque triennio fere poft uftratis. corporis fui exanimis vifceribus ab me vifa re- dertaque fuerit, qualem infcriptio hujus obfervationis in- Nicat. | VUE qu | AUS ..- Is ab incunabilis praeter folennes infantiles zegritu- -dines integra femaper fanitate bonaque indole fuerat, ali- *quando tempore verno, horaque pomeridiana ex oppido in €&um eo progreffus eft , ut viae, quae in urbem redu- €it, ignarus usque longius aberraret , tandemque crepu-- | E epe tenebrisque no&turnis obrutus, qua in via jJ& quorfum pedem moveret, neíciret, fed , uti proclive eft UM PIT | judica- ATL, E J *, j 7698. -: quar Olférudho LXHL- qox Yo M judicatu de tam tenerae aetatis puello, imp pter vitrici duritiem & verbera metuente folitario , errabun- do, derelicto, ab hominibus remoto, auxilium clamore imprudente, pro- P. ploratuque fruftra invocante, in via devia, temporeque no- - &urno, terrore atque pavore fupra omnem modum per- culfus tam veloci, quam pro viribus pollebat, pede aufu- 3 i gere, frutices & caudicés tranfilire , per- foffas & paludes vadare non interquiefceret , usquedum lumina proculcon- - fpiceret, eorumque du&um fequens tandem in pagum. fefqui horam ab oppido diftantem, cui nomen eft Waffer- burg, perveniret. Repub nue Ibi id beneficium ei contigit, ut in proximo tugurio- probos offenderet homines , iisque & fuum & vitrici agno- . men.appellare noffet; a "quibus benevole ofpitis exce ptos cibo potuque :'ecreatus, ifi le&um repofitus;. urbem ad parentes redu&us fuit. — — — ^VEx hocwero tempore. cordis palpitatione '& refpi- rationis difficultate laborare, five in platea promte ince- debat five fcalam afcendebat , nec minus pededentim clau- dicare , doloreque tenfivo atque tumore pallido , duro, - lente fuccrefcente in pede extremo, alioque cubitum dex- trum occupante- affügi coepit ; Acceflit ctiam. fesquiennio - cft una cum invalefcente afthmate intumefcentia corporis. | & pedum hydropica ; quibus malis ultra annuum fpatium : poftridie in. - & Phyficorum loci alter curam adhibuit & chirurgus qui- . dam manum admovit, femper absque ullo bono effe&u. Quum ego tandem novus advena accerferer , circa & meridiem in commodo fedili menfae aífidentem ftrangulis- * -que involutum vidi, remque prater fuperius di&a tam . . fum. Tho-- preteritam quam prefentem ita eomparatam expertus - D i 4 -—. - DeCorde Peric.atque dediafl, inunam ma[J. comp. 226 - s "Thorax & anterius & pofterius , neque minus artus & fuperiores & inferiores impenfe macebant ; Abdomen una cum hypochondriis usque ad. lumbos valde tumebat; omnesque & fingula vena tam epigaltricae quam hypo- gaftricze iri confpe&tuni veniebant lividae; Spina dorfi à na- turali fua flexura. figmoidea defléxerat in figuram arcuatam, - vertebris quippe lumbaribus non intra, fed extra verfis & - ultra modum pra cateris eminentibus ; Pedes , ajebant,- - antehac fuiffe tumidos;, tunc circa genua ftigmata ambuftio- — mis ab accenfo fpiritu vini quo mediante in fudorem agi - debuerat, pra íe ferebant 5; cubitum. dextrüm occupabat tumor mollis isque infignis; ültra fpithamam: longus, & in "medio adeo amplus ,. ut compreheénfum didu&is utriusque »meze manus digitis fimul undique ampleGi non: potuerim ; . idem cubitus ita rigidus erat ut riot tam flexionis quam ' extenfionis motus neque fponte exeri » neque per fübfidium manus fortis alienae , fed tantum pronatio & fupigatió libe-- re fieri poffet ; Alia, quanquam multo minor intumefcentia fupra os tarfi, quod ultimum metatarfi fuftinet , promirie- bat 5 Sub maxilla inferiore finiftri lateris glandula quaedam .tumefat&a magnitudine nucem juglandemi aequabat ; Ap- petitus & cibi & potus eegrotum jamdum deftituerat ; Re- riri & difficilis & brevis valde erat ; Pulfus debilis & - -frequens ; Facies Hippocratica ; Urina tamen citrina ; In complementum peflimorum fignorum. ab aliquot. diebus - | "diarrhoea ingruerat. | ; * P T M. -Itaque res conclamatas, omneqaüe confilium & aüxi- lum fruftraneum , atque aegrotum propediem moritürum | le praedixi , id qued prognofticon tertio die pcflleni ob- , Tepente deliquio & fyncope cum eventu lethali refpondit , | quo fado parentibus perfuafi, opera pretium fore, fi nom | abdomen, faltem magnum cubiti tumorem poft obitunx - 3 de . . Extifpicia. -— 000 ^ —- — Olfrvatio LXI. — — - 3 nonia fana leviufculn excoriviffe videretur. — — - ).; E " * VEN US ^ , 3 L- ] ; : [ X 3 : E a * í P^ : " í P : N E 3 * -— s " : CM H b b]I- ^- j : "c [A^ X LI e. s e» )* "d á M , "onfilio annuentes occafionem praebuerunt fequentem in - modum inveniendi atque recenfendi. ix n M . Tumor cubiti leviter incifus ingentem liquidi puru lenti quantitatem effudit; Stylus ada&us D onEdd bal ad pare - tem lateralem eamque fuperiorem olecrani, quod perio- : fteo denudatum erat , uti clare ex ejus refonitu a ftylo ap- pulío atque apertius remotis ligamentis, &, quze inibi.de- - prehendebatur, excrefcentia glandulofa apparuit; «Color | 4iti offis plumbeus etiam fübter periofteum reliquam offis | partem inyeftiens propagabatur.; Cavitas evacuato tumos | ris pure, undique per interítitia mufculorum , tendinum : & ligamentorum repleta fuit partim di&ta excrefcentia glan- dulitormi, partim materia febacea , five pure condeníato ,- five fucco offis nutritio, extra oífis lamellas , quia arrofoe £raht,depofito,infpiffato, corrupto. - ^ ^. Tuberculum occüpans tarfi officulum, quod quintum metatarfi fecum conjungit , itidem pus album & .fpiffum - continebat, atque oificulum ipfum perioíteo privatum deg- colorque erat, - . . Abdomen quindecim feri extra vafa flu&uantis libras - Comprehendebat. ^ - sd a m CUN Oi ME . Omentum , uti fieri folet hoc in morbi genere , ad fuperiorà retra&um , àdipe pauper , &corrptum. —— , Inteftiria penitus fere collapfa,.feu potius contra&taj. nullibiqué inflata; io jejuno lumbricus hofpitabatur. —.— . Ventriculus ab affümtis liquidis haud ita multum ex E PCCRME T: P MW EL ^ot c fae week eto SEEDS. . panfus. : | ! de ER ,,. Hepar & Lien a naturali ftatu parum defle&ebanty. hifi quod utriusque vifceris füperficiem feri hydropici acri i — S* Fellis. T " iw TU) -—-— De Corde Peric, atque AMediafl in unam ma[[.comp, o1. - . Fellis veficula. corrugata. fuit, parumque bilis. con- tnuit. —— pride Dd i —- .— "Thorax apertus iri latere finiftro latice ferofo . quan- tum capere potuit, expletus; Lobus pulmonis duplex irr -parte. poftica per fibras praeter naturam pleurae snnexus ,. . ejusque fubftantia colore atrob-runo, compage craffà & pon- "derofa fuit. : | | | — -- n dextro latere altera pulmonum pars pleure un- . diquaque firmiffime. accreverat, itidem ex livido nigricans, fpiffa, gravis. & corrupta. Xo s - . Mediaftinum 8c Cor unacum: Pericardio prater ex- . pe&ationem profus infolitae & fecum invicem confufe erant texture, Nam id, quod videbatur imo debeat effe media- finum & pericardium, membrana fuit quatuor lineas craffa ,. - quacum confufa fuit ipfa cordis fubftantia, quam non car- - team, fed penitus tunicaceam inveni. | Cuktellus enim nom nifi in ipfo cavo demum cordis hujusque fuperficie intima: fibras mufculofas , ( intelligat B. L. velim ,. praeter columnas "&arneas) detexit, primum in ventriculo dextro , fimiliter deirr -quoque in firiiftro , ita ut mediaftinumi;pericardium ,. & cor- Bi oenoianab invicem reGe diftinguere ,. nedum fepa- Fare, aut perfpicuum quoddam pericardii ejusve reliquia- rum fignum, notam vel indicium reperire, nullo modo: 'callercm ,. fed tres- itas notabiles corporis humani partes; -qua alas notiflime disjun&tee. funt, in unam maífàm & globurn e.firma tunica compofitum confufa & compatta fuille , vera fideaffeverare poífIim. — Intrinfecus equidem , ir Eavitat;bus cordis,ventriculi & auricula ,trabes, columnae '& valvulz, haud immutata fuerant, verum extrinfecus: plane - alium :nduerant habitum ,. qui nihil. minus, quam mufcu- Tarem fubftantiam exhibuit, fed ex unica eaque robufta tu- Rica, attamen. graciliori, quam moles cordis mufculofa. effe ; ! * e confuevit , conftru&a; Vafaque fanguinea praeter modum A angufta, gracilia, minusque capacia fuerunt. ^ un ^ Mirare atque celebra. prius , Lector Benevole, me- . cum, quam rationem poftules de hoc infolito phaenomeno, - impenfaft DEI Optimi Maximi bonitatem ;, qua pufillum huncce puerum infciis atque invitis parentibus nort folüm.. : domo fed & oppido, quod circumcirca undis maris fic di- Gi Suevici alluitur, & tantum per pontum ligneum , eum- que bis centum & triginta paffus longum cum terna -con- tinente jungitur, temerario aufu egreffum, ideoque in pec- cato puerili verfantem , in. via fua erronea comitatus eft , ab omni cafu infaufto cuftodivit , tandemque in fatis com- modum hofpitium duxit , & altero mane parentibus de fi-. liolo fuo folicitis vivum falvumquereddidit. Eademque divini Numinis bonitas puerum huncce immiffo in perenne impru- dentis exceffus monumentum morbo lentiffimo & placidif- fiamorte affe&tum ab innumeris aliis , quibus mortales tota die per omnem vitam premuntur , cafibus adverfisclemene üflhmeliberavit. —' : c Actiologíam autem , fi defideras ', hujus ftatus prae- - ternaturalis ita mente concipio ; Terror ifte metusque plug - quam Panicus, quem defun&us triennio fere ante beatam "^. fuam analyfin perpetfus fuerat in folitudine & tenebris, lo- .- €isque ignotis deviisque haud ita procul a Lacu , per palu- | des, trans foffas, extra urbis moenia errabundus ; copio- fam circa pulmones & cordis vafa fanguinis co ng eftionem | co magis; quo conciratiori curfu ad fefe periculo eripiens c dum ompnes intenderat nervos, induxerunt, partiumque ^ coní;itionem plane extraordinariam , unde principium - palpitationis cordis , laboriofze refpirationis , obftru&ionis- vaforum pulmonalium, & cohaefionis, imo fucceflive fadtae — coalitionts non folum pulmenis dextri cum pleura, fed et--— iam cordis ipfius cum pericardio (quod ipfum prorfus defuiffe - - M ww A" ww -.« . De Corde Peric, 4tque AMediaff. in unam ma[J.comp.355. haud injuria dixero )atque cum mediaftino. Ex hac informi conítriGione , compádtione, immutatione, & refpedive ob- . ftruGione horum vifcerum atque vaforum fanguinis motui vitali inprimis infervientium, fucceffu temporis deficiente- que congrua medela, usque magis impeditus fuit fanguinis liber progreffus & circuitus 5 hinc non potuit non fieri fe- «eflio partis ferofze, ruptio vaforum lymphaticorum; effu- - fio feri, ceu ratio formalis hydropis aícitis , ultimato plena- ' ria fanguinis ftafis in pulmonibus & corde, cum fubfequa defe&tione animi & morte. | .. Accretionem vifcerum p. n. contingere ab acrimonia feri, fuperficies parenchymatum primum arrodentis, exco- Tiantis , deinde excoriata. mediante purulenta fanie elicita conglutinants , eo minus licet in. dubium vocare , quia datur coalitio digitorum & labiorum pari modo. contin- - gens. | [ . Terror, angor, metus, cura, folicitudo , idem effi- .&it, quod fene&us ; nimirum motum fanguinis retardat , circulationem |inaequalem reddit, partes nobiliores facit exfangues , obftruit, exficcat, indurat, tandem offificat, Propterea fit, ut os reperiatur in corde cervi quanquam mi- nus adulti, dummodo vero a venatoribus fzpe exagitati ; Contrario modo res fe habet , ut bomines, qui fine terro- I6, metu aut curis vivunt, perditi, leves, nauci , incurii, fecuri, acedia morali laborantes, les fans fouci, les non- Xhalans, les indifferens, die Lumpen- Leute, fpenumero - Neftoris annos attingant. | — . Quam fallax de ftatu hominis fano & morbofo urina | perhibeat teftimonium , patet ex relatione , juxta quam | Candidatus mortis emifit lotium fic dium cirrinum, quale | Brofcopi docent fanitatem , fignificare incolumen. E | à —— — "o —Í— À— ———— - - 3 -.. Quod reliquum eft, in puero ifto dubio procul cum in brachio tum in pede principium adfuit fpina ventofequam | ether, Med, Fa, F1. Gg inr :| - 284 |. — Olfervatio LXIF. | L. B. a Brunn afferit fruftra alibi amputatione fuiffe cura- tam, cum eadem ulcera mox alia occuparent atque exce- derent offa ; quoniam nempe neque Medicus, neque Chi- rurgus difcrafiam fanguinis atque efficaciam cordis emenda- re, moderari, meliorari , dirigere valebat. — Verum enim vero de fpinofo ifto fpinae ventoífa malo , ulcerumque ca- rioforum lue & malitie plures meas qualescunque obferva- tiones pathologico - femiotico - therapevticas alio in me- dium proferam tempore. | | OBSERFATIO LXI. — Dn. D. GEORGII FRIDER, GUTERMANNI, | Bp n De js | | Vomitu , aqux ex gulz, cardialgia & coli- ca fpasmodica chronica , crebrisque evomitioni- bus blenna acida nigrae, atque alvi fegnitie p tinaciffima, cum relatione extifpiciorum judicio pathologico, ^. — enex fexagenario major , temperamenti fanguineo- me-- S lancholici, duris a pueritiae laboribus adfnetus , cau- ponis & aurigze vite genere fubinde inordinato ufus; munus tandem, obiit praefe&urze ; viteeque genus iniit per. fe fitis quidem commodum atque otiofum , fed & -—— aliis excitati uberrimum. — Quum nihil minus , quam fana fobriaque diceta, ab adolefcentia fue curce effet, id ineptize non minus in novo otiofo, quam priftino laboriofo viven- di molo commr'ttere perrexit, ut quotidie horis antemeri- . dianis jentacu:i loco cerevifiam brunim potaret, maximis" que in deliciis baberet , ceu potum, uti opinabatur , E - De F'omitu aque ex gule, cardialpia € colica 6o 35 - ad fitim reftingendam , tum ad famem fatiandam idoneum, ventriculoque apprime proficuum, potiffimum, quia appe- titus in prandio & coena ipfum deficere coeperat. - -Neque vinum fprevit, quippe cujus mercaturam pet multos annos fecerat, idque vefperi ad fatietatem bibere confuevit. Cum morbis olim raro confli&tatus fuerat, bis tamen ex febri acuta , atque aliquoties ex colica in itinere ipfi infefta evaferat. adi —.. Quoniam novum officium creberrimam irafcendi oc- -cafionem praebebat, atque confuetudo matutini potus omni die continuabatur, ideo praeter incommodum , quod jam antehac familiare ei fuit, vomitum nempe matutinum aquae ex gula, incidit in cardialgiam fpafmodicam a remedio pur- gante, quod ab empirico acceperat ,- valde exafperatam , cui acceffit colica per vices innumeras aegrotum peffime -crucians, cum alvi fegnitie , atque invalefcente conftipatio- ne tam pertinaci , ut per tres menfes & ultra non nifi me- diante adminiculis medicinze aperitivae, vel clyfteris fcybala ficciffima atque duriffima reddi potuerint. Equidem quan- doque nunquam tamen fponte , ferofa dejiciebantur una cum, alias quoque fine induratis fcybalis, fed talis excretio: s&egrotum aeque parum alleviabat, quam vomitio faburre, ituitofae, ferofz, nigrae, faucis arrodentis fere & dentes tupefacientis. ! : | -*- Brevitaus ftudio fuperfedeo enumerare remedia, quae nus alterque medicus ordinaverunt. Sufficiat, rem ad ul- timum usque vitae halitum eodem modo proceffiffe, donec veger doloribus, agrypnia, vomitibus;, fiti, labe; tuffique, hi d phthifica confumtus animam efflaffet. | Relatio Extifpiciorum. | Poft' obitum confpe&a funt, inteftina tenuia leviter - inflammat 5 craffa a valvula coli ad re&i finem ufque st n 682 balis 236 — Olfrwtio LXIP, — . balis induratis atque exficcatis rnagnitud;ne ovi colümbini . inter ar&iffimas contrattiones fpafimodicas tunicarum inte- - finalium fubfiftentibus, interfperfis flatibus, obfeffas ^. ; Ventriculus late diftentus , copiofa blenna ferrei five fubnigricantis coloris refertus; " co . . pancreas fucco ejusdem fere coloris fcatefis, qualis - etiani iri duodeno reperiebatur ; 30 48 Lien. admodum parvus , corrugatus , membranam a levi atta&u deporiens , exfuccus , friabilis. 5 | Hepar cum veficula fellea , quadantenus fanum & in-. | £cgrüm ; br War EGER | Pulmones collapfi, aliquod tuberculis exulceratis oc- €upati ; | | E - MN Cor flaccidur , ex fangue - | x —. Judicium pathologicum., - o Non obftat a pueritía fanum atque a riorbis Ámmu- nem , durisque laboribus adfuüetum fuiffe, quo minus poft- — habito re&to vivendi ordine invincibiles miorbi ingruanf, - Robur juventutis, laboricfum & mobile vitze genus diaetae erroribus tam diu ferendis fuperandisque par fuit , donec in vita magis fedentaria atque aetate fenili confttutus , cre-.— brisque animi conimotionibus iracundis perturbatus prifti- num valorem amiferit. Tum temporis decuiffet fana diee-- ta ab imminente morbo fefe munire. ^ Bibonum morbis haud injuria implicatur, qui antemeridiatio tempore potum. facile inebriantem , qualis eft cerevifia bruna imipenfe lu-j- pulata, quamvis haud italarga in menfura,ingurgitat. — . Hoc etenim modo ventriculi facultis vitum folidum appetendi, probeque concoquendi labefit, pctus ingeítus in fermentationem fuam acefcentem. abit, & primas vias humore foeculento acido onerat, cujus fpicula & vapore | | fLonma- ET De V'omituaque ex gule, car dialei 46 em ge 297 ftomachum jenum atque cefophagum ad fpasmum, nau- feam, & liquidi-ex glandulis expreflionem vellicant, hujus- que evomitionem e gula provocant. Incongrue appellant ba$ Gallen 98affer, fcilicet, quia nimis vehementes gulae conftridioges & eru&tationes humoris limpidi haud raro sonia vomitus bilis, e veficula fellea per confenfum protrufe in duodenum & ventriculum. : .—— . Stultiffima talium bibonum confuetudó eft; ftritu- fam hanc oefophagi ; qua prima, poftquam e le&o furre- xerunt, femihora invehi folet, praevenire recens epota ce- revifia ; vino vel vini aut frumenti aut ceraforum fpiritu , quia caufa fpasmum: irritans non tollitur, fed effectus mo- do fufpenditur , acidumi in primis viis ftabulatis ; diluendo & ventriculum ab ejus irritatione ütcutque defendendo; Ita vero malum fubinde pejus atque infanabile évadit, ma- xime cum ih errore fuo ante meridiem potum forbendi erfeverent ; adeoque fidelillmi medici operam & confi- fia ,remediorumque certifhmorum: efficaciam eludant. | Res denique eo devenit ; ut ifti bibaculi ; quales etiam iri | fexu fequiori riovi; mero potu alantur ; omnemque cibum faftidiant, vel captum mox vomitu reddant. — Eventus ul* timus eít, ut plerique labe fymptomatibusqué hypochori | driacis confe, ali hydrope moriantur. — | Defun&us nofter tiale fanae dixetze fuae poenas dedit | Aon folum vomitu quotidiano matutino liquoris limpidi ex cefophago ,- fed etiam cardialgicis colicisque doloribus chro- |micis intenfrilinis , alviqüe obftipatione contumaciffima, - | px acidum ponticum, quod ir ventriculo, duodeno | atque Pancreate collegerant, tunicam villofam , quae ner- |veam ftomachi quam inteftinorum tunicam ab acrimonia |praemunire folet, fuccetlive exedit, ita ut denudata nervea | dr nunquam noh roftoni & fpafmodicis doloribus fuerit expofita, Idem acidum aufterum cibum, quemcun- p Gg 3 que | Dow l —- | 238 A bah M Olfervatio LXF, zs | que affumfit, ejusve reliquias adeo compegit atque conítrin-. .. xit, ut excrementa per intefítinorum tubum tranfire eo mi- — nus potuerint, quo magis labefa&atus atque impeditus . fuerat facultas & motus periítalticus inteftinorum, fed mo- raíua ufque magis exficcata, indurata , atque fgybalorüm. | ovillorum inftar conglobata fuerint , rariffime pariter & dif- ficillime five per remedia aperitiva ; lubricantia , laxantia, - martialia, five per clyfteres emolientes , ftimulantes edu-. - cenda... Propter laefum imo fublatum chylificationis nego-. tium defiiffe nutritionem corporis totius omniumque viíce-- rum & partium, facile eft augurari. deno latuit , quale etiam vivus haud raro tam per os fupe- - Liquidum iftud fubnigrum, quod in ventriculo & duo-- rius quam inferius rejecit, ex bile inerte cum acido humore. conjuncta compofitum. Splenis vero parvitatem, corrugationem & corruptio-. nem, item pulmonum labem atque exulcerationem , cor- . "M disque flacciditatem & fanguinis penuriam a plenario defe-..- &u lymphe nutritie fuccorumque vitalium indu&tam. - fuiffe , non dubito. : OBSERFATIO LXP, Dn. D, GEORGII FRIDER. GUTERMANNI, De r- a. 3 Extifpiciis. puellz adulte isdem dolorum. ge aliter fe ha- .. ceratione exftinctae lon . bentibus. H * «fo * . . E i "e N'obfervatione fuperiori fenis cardialgia & colica, cum. t crebro vomitu blennae atrabilariee alvique tarditate per-! | , : icu tina- - i | ks 4. i T bd m NMNuNOTU Vie hts Ls ?De Extifliciis puelle diuturnis dolorib, colic extint. 259 A - VA d 0: OE TEMOR 3E EET OS PO CCSMN tinaciífima demortui vifcera defcripfi ; in praefetiti referàin ftatum vifcerum puella atino aetatis vigefimo iisdem plate doloribus , fymptomatis & paroxysmis aeque diu, crebro & vehementer exagitatz ; quee vero longe aliter comparata fuerunt a me reperta. uet M Haec cholerici temperamenti, humilis tenerzeque fta- ture , a biennio tributum lunare ftato folvere tempore . coeperat , in fuppreffionem autem repentinam hujus men- ftrui fluxus incidit, quum hóc manante gravi irà conci- Satis mature quidem mater auxilium medicum petive- rat ; fed neque cohftantes paroxysmorum inducize impetra- 4i, neque mefíium negotium expediri unquam contigit. Quinimo doloris cardialgici & colici, uridiquaque per óm- nes abdominis regiones multo ferocius ; quam in di&o fe- ne diutioribusque paroxysmis , atque poftremis vitae heb- - domadibus indefinenter fzvieruht. Quidquid cibi vel po- .£us , quin etiam medicamenti affumfit, ventris dolores re- fufcitavit. 1 ES en : : - — Neque minus umbilicus & abdomen íntrorfum retra- &um , & alvus femper adítrida, clyfteribus aliisque ad of- ficium ftimulanda, ultimis tribus fere feptimanis plane ni- hil praeter pura clyfmata inje&ta reddidit. Tuffis etiam ac- »effit, fed ficca fine notabili eje&tiorre, a cujus concuffione "abdominis dolorum vehementia ad ejulatum ufque intenfa fuit Accerbis hifce cum malis pofteaquam ultra tres men- fes confliata fuerat , pari fato , uti fenex , a dolori- bus catdialgicis & colicis fpafmodico - convulfivis interfe- adt. - Extifpicia. —.. Corpus exanime adeo emaciatum , ut non nifi cutis offa tegeret idemque foetore totum conclave inficiente na- ribus : 3 Nos a. - Lf E »j OY ve SEES P TE NE. 1 £s i L. he T X / J) ] 1 ) m ^ : - É - 240 | Obfervatio L EG ; i " ^ j e : CMS ER ribus & vel his calibus putidis effluviis non infuetis inoleftum. : : HE .. Qculi hiantes, palpebras enim, ajebat mater » primo | ftatim poft obitum momento omni adhibita opera claufu- ram non admiífjfle , atque defunttam ad ultimum ufque fpiritum vehementifftmis torminibus excruciatam , confue- tam fuiffe in maximo dolorum furore oculos defigere quen- dam in locum, itaque etiam in ipfo mortis articulo eosdem - immotos atque apertos retinuiffe, me Remotis tegumentis communibus abdominis mufculi fiderati five nigredine infeGi, quales etiam Pfoas & Iliacus comparuere. | | : Per* | vwifacies inter m fumme - o o Eon ploon; r[. | Inteftina, qua alias tantum non flu&tuantia in. abdo- mine continentur, hoc jn corpore prorfus immobilia, quia non folum fecum invicem atque cum mefenterio , yerum. euam cum omento , cum peritonao , cum: hepate, cunt fellis veficula du&ibusque biliferis, cura fplene; cum veni- ti | De Extifpiciis puelle diuturnis dolorib, col, extin&. 24.1 triculo, cum vefica urinaria intercurrentibus praeter dictam . materiam faeculentam glutinofam compluribus ligamentis fibrofis ubique locorum firmiffime conglutinata erant. — .. Eademyexpurgato luto adhaerente, undiquaque contra-. &a atque indice putrore, & friabilitate , item colore ex vi- ridi nigricante, fphacelo corrupta. | . . Craffa inteftina, quia non inania effe digitorum atta- . &u cognofcebatur , fatta incifione parile lutum putidum atque tenax cineritium - intus recondebant ,. potiffimum Eedunk 900 Es f E 5. -—- Idem re&um ,. caute diffolutis ope fcalpelli hebetis & digitorum preeternaturalibus iftis vinculis fibrofis , palmae . fere latitudine fupra fuam extremitatem inyentum fuit lace- fum, e quo hiatu faeces iftas lutulentas haud ita brevi ante mortem prodiviíTe & fucceflive infimi ventris cavitatem vj- 'fcerumque ambitum expleviffe Hogar nequit; j — . . NVefica urinam fature ruffafh fudit. — . » 21 Am Uterus.cum ovario utroque illibatam teftabatur virgi- atem: oe "sr M " iso iraricutus infigni rubedine imbutus, atque ita con- tra&us ,"ut merifuram quinque circiter unciarum nom ca- sk - Hepar p. n. fufcum, denfüm, durum , atque acinis , Ens, majufculis innumeris turgeno ; — Vefcula fellea bile onufta; — — jen adeo Corrugatus & collapfus ; ut vix linguam nis 4mole fuperaret ; infimulque emarcidus & facile -.. Diaphragma non minus , quam de inteftinis fupra di- . &um eft, cum ftomacho , hepate ac liene concretum , in | gute fua maufculofa aeque acin tendinea gangraena fphacelo- facorreptum; -— | | | T — Mer, Med, Pol. 71. Hh - Pul- ' T ; [o dba ESS c T. $$ " f M * gos 1d » VC ur , M "Ve ! 1 —Á— € á 1 LJ , J 2 MU 2 " P , "» "4 " Y ] i Ke bt i11 j : : A s " 242 OlPfervatí LXP. ^ "Püfmories collapfi , falva tamen a la -.QGBr'admódüt parvi $^ 0onmuo so20) Suprdu eie3dg c1?" fn finiftra pe&oris cavitate ferí üücide circiter duae , in séxtra vix duee drachmae fagnaverünt. ^^ 7 007 ; fiii : . Epicrifis. D pa MEAT TR. NN E S. cU o "fani extraordinariam inteftifiorum: ómnium: deftru- éioneny & difruptionenr fzecumque inufitatarum in abdo- minis abdita emiffionem quis ante mortem absque. brevia | crepatura. fonora audita , qiralemr difruptionem:e. gr. Cel WEDELIUS ir diff. de morte Judae , Arii inteftinis. ab ileo rfuptiss vid. Mfcedl. Cur, Dec. MH, In. IH, p. 449. féqq. arguit, vel lynceis oculis praevidere ,' vel ulla probabili. conjunétura hariolari potuiflet ? Ecquid mirum eft , defun&tam propter bilem nimis commotam & protinus fübfiftentem. fangui- fis menftrui effluxuni verttriculi atque inteftinorum: fpas- mis y inflammatione & fideratione , lento quidem progref- fu per abdominis vifcera graffante correptam, at vero ine-: que. per autocratiam naturae , neque ulla fahe.'att€ fanan- dan: fuiffe? Et quamvis: ratione. morbi; hujusque, ex ira- «undia: originis , dolorum , omniumque & fere fingu C rum fymptomatum: concomitantium &c fnbfequentium, in- ter hanc puellam & fuperius defcriptum fenem: magna in- £ercefferit paritas , edocet tamen: utriufque extifpiciorunt ingens difparitas, quam circumfpe&te nec mifi trutinatis omnibus fingulisque circumftantiis per analogi: m cór chu» cum faciunt aut patiuntur idem , non eft — —— 4tugufla Vindelicorum 7.0005 0 n INoribergammif, ^ UM » b EU F:b oco - a "1^ 1:^) $ ob. $33 &i "ua Áf[.w 1 35 -- . p" ws i WE B i. I m l EI d Devitiofa igitor conforma es pragu nate, Ferrore 345. ATTE (——. OBSERÁATIO LXFI. .De "Vitiofa digitorum conformatione ex prz- gnantis tmatrís terrore. Xam nuper A&orum noftrorum: Volumen: quintum A , evoluerem incidi in Dn. D. ACOLUTHI ebfervatio- ^ nem, de infigni digitorum deformitate ex terrore . , matris gravida p. I8I. qua aliam huic valde analogam, de quadam mea cognata , hiftoriam in mentem revocavit ; haec- que in fequentibus confiftit. ^. ^ ^ - coo Niiri plurimum reverendi D.» der Z/Iet , verbi divini praeconis, uxor , per fex menfes gravida , ante triginta, 8 quod excurrit, annos, tempore autumnali in domo lanio- füs maxime fuit perterrita, dum in "ufus familize hibernos ma&atus ante biduum bos juffü fuo in fruftra ceederetur, Caufa vero terroris haud erat.levis; feftinans. namque las nio bubulam intercifurus ;: adjuvantis famuli manum, in ligneum trüncum impofitam , fecuri uno ;i&u. impruden- :xillime amputat. Inde tota cohorrefcens domum: deducitur anxia valde, ne foetui fuo ab antegrefío terrore malüm im- mineret,.vel ne forfitan nafceretur . Ze, de qua re plu- rima in; Medicorum monumentis 'proítant. exempla. vid. Miffellanea noffra Dec. 1I. dmm; VK. de VH. obf. $6. Dec. L1. Ann. V1, obf. 30. Mita: Elafntens. Vol. 4I, obf. 1. cv. obf, $2. FP. SPINDLER obf. 9.6. Schol; pag. 171. LENAJLIUS Mifcelan, "Med, pract Part, I. pag. 3... FILDANUS Obf. Chir. Centur, V1. ebf 46. In continuo hinc: metu: conftituta. adhuc. trimeftre tranfigebat praegtians , attamen res: eyentum naGa eft non adeo infauftum, fiquidem poft elapfum graviditatis tempus. "eov bd | Hh2 pueruny ; ; 944 ^ Oldfervatio EXPH,. puerum peperit omnibus membris ( exceptis manum digitis,) perfe&um, dextra manus pollice erat deftituta, fed loco - ujus quinque inftru&a digitis ; in finiftra vero manu pol- lex aderat , fed cum digito indice coalitus ; fatis commode. tàmen manibus fuis utitur & hodie inRuffia mercatorem. Dn. D. JOANNIS van WOENSEL. cT | IDéi ci ionezompiud "wj Cane, Podagrz Magnete. ^ — Odagram. contagiofam «effe , pluribus argumentis & - P exemplis quondam evici in mea de hoc morbo Differ- L| tatione academica, multis in locis noftrae illud. con- firmant Ephemerides ; fequens exemplum. rem ulterius il- luftrabit. | ^ vidt Mer Bodl M Nobiliffimus vis C. V. W. quinquagenario major, per luftrum &. amplius fingulis annis femel podagricis dolori- bus adfligi confueverat,. ^ wepenqe fummos placide to- lerans cruciatus, nec maluf propria indole fevum per- | verfa medicandi ratione , (ut.plerisque mos eft,) peius red- dere adlaborans. Ot&to vel decem plerumque tranfibant dies, priusquam paroxysmus deferbuerat, folito nunctems pore de novo podagricus infultus rurfus ingruit, le&o hine adfixus canem juniorem :domefticum E fcn fuospo« nit, qui blande calore & fotu fuo acerbiflimum heri dolo-- rem in tantum mitigat & demulcet, ut intra paucas horas de le&to furgere, & tertio ab. acceffü die: hilaris domo: egredi & publica fibi demandata negotia obire. . valuerit. Di&us autem canis antea fanus; nunc excruciatus: dolori-- bus, brevi domumclamore & ejulatu implet... Merito hinc. «anis ab excellentiffimo ELZNANEMAAININO Podagre Magnes vOca- De Cane, Podaore /Magnete, 245 ————— ——MÀÁÀ vocatur ; tefte C. F,PAULINI ,in Cynographia Sect, 717, CAD. D, dn Chiragra, Podagra omnique Artbritide nibil prefentius, in-- quit Levinus LEMNIUS, de- ocultis Natura miraculis Lib. M. cap. XIIL. ad confopiendos mitigandosque cruciatus , quam- libet acerbos ,quam catelló membris adfeilis adhibiti ; f«avi énim calentique effluxu nativum | bominis calorem lazguidum atque evane [centem ex/ufeitant , ac fotu continuo Dumorem : qui do- lores infert, vel attractione ad fe vapiunt eliciuntque , vel dia-- »boreft boc eff ,. digeventi vi ac difeulforia incidunt ac diffrpant, ura de canum in Podagra ufu habet P. Berellar, in Opfer. qationibus medico. pbyfícis. Cent, 111. obf, 23. CA4MER 4RIUS in 5jloge. Memorabilium Medicine Centur. XVI, part, op. ut & Di. Andreas CNOEFFELIUS, in Mifellaneis Nat, C. uriof. Dec. E. nn. IF, & F.obf. r1. | 2 ! ' C FHlarlemo Ervfordiam miff& (. de 4. Maji 1740. | — ^ OBSERPFATIO LXFIil. Dn.D. GOTTLIEB HENR. KANNEGIESSERI, pem UD Dec Calculo in principio oefophagi concreto, -— folis tandem digitis extra&o. | W 7ir celebritate confpicuus, Conful Oidenburgenfis Dn. MJ. — Flobr , etate fera. cóbfe&us ,' de reliquo tamenfanus, — . vegetus pariter ac gulae indulgentiflimus , doloribus interdum nephriticis, indeque parciore urinze profluvio in- feftatus per biennium, falvo manente refpirationis DEgodos ..de mox ingravefcente.deglutitionis conqueritur difficultate, quam demum circa faucium confinia larga doloris infeque- bantur tormenta. Horum igitur pertaefus, Chirurgi petit auxilium , adíeritque fimul fe in EN deglutitionis a&tu per- -— |" Hh 3 fenti- , Pd * " L " -— e B etwa; EH fentifce ne gula fuperioris lithiafin facile cognofcimus, atque. ha- bemus perfpet&tam, — Morbi hujus indoles, quamquam in ipfis ejus primordiis omnino fuerit abítrufa & cognitu per- - quam difficilis , vix tamen ac ne vix coecis amplius commit» ti petuit latebris , cum dehinc liberiori omnino fe manife». ftaverit ratione , & ipfa calculi exclgfio de tali ambigere non! ermittat. n (E : i co DES BRE ATO LIU eee Dn. D. GODOFREDI GUILIELMI MUÜLLERI, ' Neo ipe irt" DE T eM n M Calculis felleis ex ulcere dextri hypochon-:- : dri productis ,fanatoque vulnere cyftidis " (Kilonio- Holfatorum Exfordiam miffa | Be d. 1 9, Maji 1740, ) P d » | "fdlee &ventricdh ^- 77 — 0 ^ omina XXXIX. annos nata, temperament fanguineos- ^. «holeridi; habitus gracilioris ; trium liberorum ma-- | | te Mn PME -— De Calculis felleis, ex ulcere dextri bypochoudrii 690,347 ter, ex ultimó partu, qui erat difficilis , valetudinaria fa&a,inter multa alia incommoda, mehfium irregularem ; nimium &' fere continuutn, fluxum experitur. Succeffü . temporis fingulari in hypochondrio dextro adficitur dolore; accedunt vomitus frequentes ; aluusque faepius per oCto & plures dies claufa tenetur. Nimiitunc ceflarunt menfes , & tandem ordinarius eorum fluxus plenarie fuit interceptus. Exinde non folum, ut facile credendum , di&afymptomata ' exacerbata funt, fed & brevi poft tumor. amplus durus, fcirrhofus, totum fere hypochondrium ejusdem lateris oc- €upat$, ortus. Haecce rmifera noftra per femeftre fuftinens, nullumque .a Medicis auxilium complures licet idcirco con- "vocaverit, obtinens , tandem medicaftrorum femet fubje- €it curae, compluriumque ex iftis ftofida & abfurda fufti- nuit tentamiria. - Ex horum claffe vetula multis execratio- nibus pollicetur fanitatem , quae & poft varia adplicata , tumorem in dies crefcentem ita emollivit, ut denique trium. digitorum fupra umbilicum , totidemque a linea alba , in- tervallo ; rumperctut. . Sat maga effluxit copia codi fangui- méque permixti puris , fimul vero nonnulli piforum majo» —füm magnitud;nis lapilluk, rotunda, triangularis & qua- drangularis forma, ex abfceffi prodierunt. Hujus confoli« dationem tandem anus ifta per menfem & ultra tentavit, "nullo vero modo perficere potuit ; dimifla ergo eadem; dccerfitus fuit Chirurgus in artis felici verfans exercitio y |o uleeri phagadanico accommodata adplicavit, donec - - ovis iisque atrociílimis obortis doloribus a me petitum eft «onfiium. Adii miferam, menfe Septembris , anni praeter, | qua pramiffa hiftoriae morbi relatione, mihi ftatim viginti .détorum per ulcus eje&totum calcülorum exhibuit, fimul adferens , in. praefenti unum ejusdem conditionis in pro- reffu fuo detinerijJeundemque ; ulceris parietes atterentemi, ncinantes gignere cruciatus, —Infpiciens vulnus, aper- E oa .. turam id "n DOT OUS ut da loss 948-7 Olfervitio LXIX, o sss . turam exiguam, & vix fabam minorem admittentem , de- prehendi, folerti vero inveftigatione tres canaliculos de- texi,in uno orificio cumfeinvicemcommunicantes,quorum unus trium digitorum longitudine ad umbilicum tendebat; alter re&us, brevis, obítru&tus erat a corpore quodam duro, per fonitum a concuflione inftrumenti ferrei fe prodente; ter- tius oblique & profunde adícendebat verfus finiftram regio- . nemepigaftricam.Hifce igitur perluftratis, de dilatando recto, : íede dolorum , ftatim cepi confilium , illumque, cum per : ordinaria in caffum tentata id praeftari non potuerit , inci- fionem tandem ut fuaderem neceflitas urgebat. | Exfe&i . hoc modo fuere praeter opinionem duo calculi, ibi heeren- tes canalemque obftruentes.. Prior ex flavo rubeus, in- terfperfis albis maculis, caftaneze adaequavit magnitudinem, | ut & figuram; durioris etiàm erat confiftentle prae alte-. ro, magis flavefcente colore imbuto., paulo minori, friabi- li & facile per lenem contattum confra&o. Difcrepan-. tes illico oriebantur opiniones, .ad quam claffem jam pro- du&i & antea excreti referendi fint calculi? eorum genefin - biliin veficula fellea adícibendam effe contendi, as M .. viam quidem pro excretione efTe praeternaturalem , molem eorum tamen vel numerum accumulatum., veficulam fel- : leam, ob valvulas fpirales in exitu exclufionem illorum - prohibentes, vel etiam hifce. deficientibus ductum chole- - dochum ad. rupturam ufque extendere potuiffe , illosquein- - ter duplicaturam peritonai elapífos & colle&tos , exitum per viam hancce extraordinariam .quaerere debuiffe. Enarra- | vi, pro confirmanda | mea fententia, cafum notabilem; | quem Parens venerandus , Confiliarius & Archiater Sere- - niffimi Principis Saxo - Vinarienfis, Numburgi , cum olim Praxin ibidem exerceret , obfervavit, ubi a viro hoemor- rhoidibus fimul vexato, per alvum calculus talis: felleusex- cretus fuit, forma & magnitudine cum majori ex. fubere. TIS : con- ud DeCalculis felleis,ex ulcere dextribypochondrii &sc, 249 confe&o operculo conveniens. Idem ille. eft, qui 725. 77. Fzg. 7. delineatus confpicitur,quemque ob raritatem'adhuc adfer- yO. Sed,ut revertar ad &egrotam meam, evanuiffe dolores graviffimos poft hanc operationem, ipfa pronunciabat , hifce t£amennon contenta, ulteriorem opem anobis & plenariam &efiderabat fanationem, reliqui ut etiam exciderentur calculi :efflagitans, quo fons mali exattius attingeretur, fimulque ad- firmans, fe malle vitam fub hac operatione perdere, quam illam fub aliis ,Cachexiam praefentem comitantibus & adhuc infequentibus aerumnis , diutius. protrahere. ^ Chirurgus precibus & perfuafionibus tandem motus fecat canalem ad umbilidi regionem vergentem , ejusdemque intra breve tempus felicem promovetconfolidationem. | Spesreftitutio- nisin integrum non potuit non .quin inde in aegra & Chi- rurgo augeretur, illaque praefertim incifionem duorum re- liquorum .canaliculorum poftularet. Horum vero profun- ditas non integumenta folum , fed & forían fubjacentes partes nobiliores penetrans, ulteriorem operationem dif- fuadere , & curationem potius palliativam commendare me &ommovit ; tam diu vero miferà precibus & efflagitationibus fuis infiftit, donec ab eodem Chirurgo hi duo fiftulofi du- &us etiam inciderentur. .Certe nunc fons & origo erat de- -teGa ; alter enim canalis, ut conjecimus , cyítidem fel- leam, alter oblique adfcendens, ventriculum penetravit. Ex hoc enim poft aperturam fa&am chymus, & ex illo bi- lis flava effluxi. Lipothymise, vomitus cruenti, vehemens- | que febris operationem infequentes vix felicem promitte- ant eventum. — Acceífit, quod poft curatiorem inveftiga- | tionem, cavitatem cyftidis felleaà omnem replens calculus | 'detegeretur. Ultra fpem & exfpeGationem tamen , fym- — ioa illis poft feptiduum remittentibus , omnia in me- | ius vergebant, vulnusque non evidens amplius minaba- | tur periculum. Chirurgus folertillimus omnem interea na- | - «dor, Med, P, Fol, F1. L4 vavit l kJ a4gó Olfervatio LXIX; -—.— v 2 vavit operám, ut confolidationi & veficule felleae & ven» xriculi profpiceret. Prioris optime judicans fanationem; antequam a fuo hofpite purgaretur , unquam poffe perfick; illud prius variis modis tentavit, &, ut ampliorem pro . exitu pararet viam, cum fpongia-prelà fruftoque Gentia- nz radicis fecit periculum 5 tandem vero ,cum dilatantia haec, ob calculi molem; non fufficerent , per forcipem eun- dem confringere & in fruftis extrahere per tempüs aliquod. nitebatur , quod feliciter quoque fucceffit, ut confidéeratü digna fragmenta & ftrata, ftriis &' circulis albis diftinéta y. duritie vero lapidem" Bezoar Occidentaleni adeequantia extraheret. Infuper melior in. dies confolidatio vulneris | ventriculi obfervabatur ,. cujus labia vicinis partibus fponte adgludinata, fuücceffü temporis magis magisque chymi pro^ hibuerunt effluxumi.. Eadem quoque ratione veficulae fel- [eze plaga tegebatür, ut mox per integumenta- communia integrum vulnus claufuüm citatrice confpiceretur, aperto | folumtnodo manente canali minori ,. tenuem ,- flavum & chymofum plorante liquorem: Hzc dum - fcribo , intrat mufeum rioftra. muliercu- | la,referens ,e canali: ifto parvulo; elapfis- aliquot: diebus ; vivum lumbricum , fpithzmarum duarum longitudinis, exi- tum invertiffe , de reliquo in priftino fe verfart ftatu ,.ratio- me ftillicidii, quod femper ventriculo nimis: repleto, vel. fub corporis motu validiori augeri deprehenderet, cetero- quin viribus valentem ,. riteque menftruatam priftinos- peragere labores.- : gu & — De Bernns mcárceratis &5 exulceratis, 251 | ^ — Q8$ERFATIO LXX, —— Dn, D. GODOFREDI GUILIELMI MÜLLER. vritdi De . Herniis incarceratis.& exulceratis. ? agna fane cum deleGtatione perlegi Differtationens M inauguralem Dn. D. Gladbacchii , fub Praefidio Ex- - cell. Dni Zar. 4Heifferi , de T7ernia incarcerata, Helm- ftadii 1738. ventilatam, optimeque adferti in.prooemio con- tenti, quod haec fpecies hernie incarcerata frequentius occurrat, quam ha&enus creditum ,aut ab Au&oribus rela- 4um fit, agnovi veritatem. Diverfis.enim vicibus eandem obfervandi mihi, praxin Medicam ab aliquot jam annis ex- ercenti, obvenit occafio. Tres praefertim cafus merentur glefcriptionem. : ; - . —"Feentina paupercula feptuaginta annorum ob pudo- vem intempeftivum herniam incarceratam tam.diu celavit donec in gangraenam verfa & fuppurata fuerit. Medicus & Chirurgus tandem accerfiti in miferrimo hoc ftatu, quo dextra regio inguinalis ad pugni magnitudinem externe fphacelo corrupta, ex eademque, clauía ordinaria.via , fze- «um alvinarum excretio obfervabatur, omnem fpem cura- tionis miferze abítulerant , illamque pro deplorata & infana- bili dereliquerunt. «Duabus abhinc feptimanis, cum illius Nicinam eegrotantem vifitarem, hujus ftatus miferrimi fit mentio. Adii eam , & ut mihi relatum erat invenio. Por- tio fcilicet inteítini ilei , duorum fere pedum longitudinis , extra cavum abdominis elapfa, nuda ftatim in. oculos incur- ebat. Mirandum merito, quod inteftinum , durante hoc non exiguo temporis fpatio non citius in putredinem abierit; prefertim cum non fatis a ONT aditu defendere- NC. I. fur. 252 - Obfervatio LXX. — — ! is tur. Interim per o&iduum zegra adhuc fervavit vitam ,tan- dem vero gangraena maximam reliquorum inteftinorum . partem, vicinafque regiones, triíti fpectaculo fucceffive de- $ruxit. Aliis dijudicandum relinquo, num, fi in principio. ftatim expertus in confilium vocatus fuiffet Chirurgus , qui . vel alteram jejuno contiguam inteftini portionem per futu- ram cum integumentis junxiffet, & ftercera per hanc pro- fluere permififfet,vel methodum ( vid. $. XXV. Differtat. lau- datze) Randbovii, Chirurgi primarii Ser. Brunfuic. & Lüneb. Ducis, qua, abfciflis fphacelofis fruftis , & uno alteri ejus immiffo extremg, inteftinum in. cavum abdominis reponi jubetur , imitatus fuiffet, diutius mifera fuperftes inter vi- - vos retineri potuiflet. ^ | Ruftica, annos quinquaginta nata, diu jam libera | hernia in inguine finiftro, fine notabili tamen incommodo, | adfüi&ta, nunc fimul & femel eandem poft graves labo- res & perfrigerationes incarceratam, cum alvo per fex. dies obftru&a , anxietatibus & doloribus magis magis. que increfcentibus, experitur. Ejus maritus d. 19. Nov. 1738. anxie meum expetit confilium. Ordinatis debiteque adplicatis externis & internis idoneis remediis , exoptatam. attuli opem , qua non folum alvus bis laxata , fed etiam; tumor minor & mollior , doloresque remiíliores redde- bantur. Ab hoc autem tempore , per quatuor feptima- nas nulla amplius: de illa data fuit relatio, fed ad morem | vulgi, fi ad primam | praefcriptionem non omnia cedant mala, varios medicaftroes & medicaítras in. auxilium voca- runt Die 20. Decembr. tantem nuncius meam praefen- tiam efflagitat fimul referens, me valde in diagnofi peccaf- fe, tratando malum hoc pto hernia incarcerata ; tumo- rem enim illum a &oiofo Rope fuppuratum in gan: grenofum ulcus verfum effe. Potillimum vero eam ob Cau- De Herntis incarceratis 69 exulceratis. — o3 caufam propriam infpedionéni zegrami defiderare, quod rupto tumore, infignis, riucleotum fru&tuum pruni fylve- ftris, numerus, per aperturam , cutn multis aliis, intolera- bilis foetoris, quisquiliis, excretus fuerit, quos tamen fru- &us in hoc femettri fe comediffe non recordetur. — Propria corporis valetudo minus firma iter diffüadebat, Chirurgum tamen a me fatis inftruttum mittebam, qui altero die rever- fus , fat valentem adhuc viribus aegram , de nulloque ma- gis , quam de foetore materize ichorofze effluentis, acutiífi- moque, quando alvum deponeret , dolore, conqueri, ce- terum adpetere , digerere à dormire , fufius referebat. "Ulcus praeterea, partibus fphacelofis jam feparatis, vix di- gitum admittere , ex eoque ichorem flavum , fere conti- nuum , deftillare, proximam vero glutinationem promit- 'tere : Commendatam fe ftatim exhibuiffe Tin&duram Cro- €i, ut certior fieret , an inteftinum laefum in caufa fit, & elapfis horae aliquot minutis , materiam tinam eandem rodiffe. ^Chirurgus methodo, cum ipfo comrmaunicatz , jnfitens, non folum fanavit vulnus, fed & aegram intra menfis fpatium in totum feliciter reftitutam , nulla amplius hernia libera fuperítte, ad me reduxit. ^ Diverticulum in inteftino , quod RUYSCHIUS& Autor Differtationis lau- date, fzpius pro caufa herni& agnoverunt, fine dubio eandem in noftro fubje&to quoque effecit, hinc regreffus nucleorum , fenfim illapforum , vel impeditus, vel plenarie fufpenfus videtur. / t * | III. - » "Yertium notabilem cafum fequens exhibet hiftoria: "Mulier 39. annorum , rudibus laboribus adfuefada, fimul ac femel, cum grave tolleret pondus , violentiflimos cru- '€iatus in inguine dextro percepit, alvus per XI. dies claufa, mullaque medicina referanda, permanfit, vehemens infe- | quutus febrilis aeftus , & infignis ibidem tumor adparuit ,- [5 ]123 in- | | l E - Mud indies fenfibilior , tandemque nigrum induens colorem. Accerfitus, infpiciensque tumorem in fphaceluni degene- rantem, ftatim de hernia incarcerata cogitavi , miferzeque cogitationes has meas aperui. Tlla fe nunquam antea her- Aia adflidtam , fluore albo vero per aliquot annos divexatam fuiffe, regerit, fed hunc , hadenus reftitantem , putare e tumoris increfcentis cauffam effe. . Haecce tamen ego non curans, ad progreffüm praefentis gangranee inhiben- dum, ordinavi aquam calcis vivae, fpiritu falis anumoniaci, & íacchari Saturni jufta dofi remixtam , partemque adfe- cam, linteis hifce imbutis, dili genter foveri juffi, clyfteri- bus ítimulantibus continuatis fimul, ac febri vulnerariae aptis remediis oppofitis. — Ex tumore ; fequenti die rupto; etfluxerunt cum ichorofa materia biliofze faeces, inter quas multa fruftra pomorum , qug? ante morbi invafionem ad-. fumferat, adhuc integra confpiciebantur. Nunc confirma tus de hernia incarcerata fuppurata, omnem intendi ner- | vum , ad auferendam portionem a fphacelo corrüptam ; quz pugni adaequabat magnitudinem, & ad praefervandamy - a fimili corruptione, viciniam, quod & adplicato unguen- to digeftivo , cum balfamo Peruviano remixto, nec non fu- - per impofitis calidis adhuc linteis, aqua fupra di&a madefa- ^ €His, intra breve tempus fuit peractum. Quo fado, cum balfamo vulnerario confueto ad plenariam Confolidationem | properavi, fed eam non tam cito.obtinere potui, rema- nentibus duntaxat tribus canaliculis , glutinationemi abfolu- feÍípernentibus. Hi canales fiftulofi continuo ftillabant fes | rum flavum, atque excrementa, ingruente alvi depofitio-- nistempore, quotidie foras dimittebant. Sueceffu tempos ris tamen, adplicatis bacillis minoribus, ex pulvere balfa- mico & melle Rofarum «onfe&is , plenariam. admiferunt fanationem. — Prater dietam parcam, pro potu ordinario: «omumendatoz fuere fpecies , ex radicibus Symphyt: E A oly- e De Herniis incarceratis € ezulceratis, — óum Polypod: Herb. Agrim. Scord.- C. B: Flor.. Cham: Millefol; | Arnic. ver. fümmitat. Pini , paratae, & adfumtee ,- extincto omni febrili aeftu, bis vel.ter de die Eff bal. Peruv. de Co- piu. Liquam. Myrrhze , tantze fuere efficaci ,; ut redeun- tibus fucceflive viribus ,fanitas priftina reftituta fuerit. Co- li pars ,: offi ilei,; dextri lateris arctius adhaerens ,- fine dubio herniarn fubito ortam: produxit, quz ob annuli-anguftianr incarcerata, & ob ingreffum fruftulorum pomi nullo mo- do reducenda, tandem; continuata ftafiin compreflis vafis; ob fuffiaminatum fanguinis circulum , inflammationem. 8e fphacelum neceffario experiri debuit. (c (C Francofurto ad Men, Exfordiam mifje "mud, so, dune 1740-) . "TI d owe; : ESO A 215 d " 5 ndo qq eo do OQBSERPATIO LXXI. ^^ Dri, D: RÜDIGERI FRIDER. OVELGÜN; Epilepticus- ex finiftra. curatione. fermonis E uu. LU ur denitütus-. aum in ea inciderenr, quà celeberr. Dn. D. BRUCK- - ^ MANNUS, (quo , quod riuriquam non laetus recor-- *— dor, per biennium Jenz familiarilime olim ufus fu, ) Volumini quinto- ACorüm Academic no(tra , p. 3364. de £pileptico fingulis fub paroxy[mis cantante , inferuit y ftatim in memoriam mihi rediit adolefcentulus: XII. anno- fum, Epilepfia correptus, qui anno. MDCCXV. Hammo- ham W'eftphalorum delatus , & fedulo ac judiciofe exami- matus ab Avo materrio Dn. D. 4» Weflbeven , magni nomi- nis; miültz le&ionis quondam - Practico, inter alia quoque fentire f£, referebat, ex: pollice manus adfcendere aliquid ,. quod ad caput delatum, fenfum adimeret, paroxyfmo tum NI | epi- SÉ - ET |9 epileptica, ceu mater adfeverabat.,, extemplo fuccedente ; - preefcribebat ergo di&us ille celeberr. Medicus-externe ve- - ficatorium , pollici adplicandum ,' ex Cantbarid. Scrup. 2. — Myrrh. Scrup. dimid. Camphor. gran. 23. butyr. recent. The- rebinth. & Cer. citrin. ana Scrup. 1. M. induc. alut. pollic. lat. & 2. digit. long. Interne exhiberi juffit oleum Ligni Co- . rylini, quae palmam alis ant-epilepticis reddere dubiam | exitimabat , deinde mixturam ex Aqu. Ceraf. nigr. epilept. Lang. ana Unc. 3. Tin&. flor. Poeon. Drachm. 6. Eff. fuccin. Drachm. 2. Spir. Vitrioli philof. gutt. XV. Syrup. flor. Poeon. Unc. 1. cui junxerat laxans ey Diagryd. cum |. Sem. Poeon. Denique, quod biliofi eger effet temperamenti , pulverem | ordinabat ex Cryftall. mont. prep. Corall. r.'prap. anas Drachm. 3. Cinnab. nativ. Scrup. 4. in I4. dof. dividen- | dum, qua remedia magnum attulere levamen. — Eam ob - caufam parentes, nóvi itineris impatientes, firmiter fibi per- fuadebant, reliquias hujus mali, facili negotio a Medico loci dilui poffe, .qui, cum aegri valetudini praeeffet , cere- ^ brüm pro unica mali fede reputans; fummis brachii ,' circa; clavicule confinia , adplicat veficatorium. — Ea nempe opi- nione imbutus erat, id ipfum heic loci citius & felicius, ob: viciniam cerebri, quam in pollice , optatum praeftiturum effe effectum." Aft , judicium hoc de fede mali pervertoe maximo erat detrimento, fiquidem reliquie mali, qua$,- haud dubie, ex pollice ad fuperiora invitaverat, veficato- rium, ita omnem abftulere fermonem adolefcentulo, antea. optime loquenti, ut mutum. eundem natum credidifles. Tum vero parentes, non quidem cum epileptico, fed cum. muto Hammonam iter faciunt , denuo Dn. Avum conful: taturi —Curatus éft, at eegre, & pott fatis longum demum. temporis fpatium, inftillatis vertici oleis-deftillatis cephalicis,- & variis interne exhibitis. Tanti intereft le&ioni Medicae. nonempyrie fe dare. Sane JOH. FERNELIUS; .quem. pr ^ Epileptic, exc finiffra curation.fermon,ufa defiitutus.az7 ——À ———ÀÓ« prebendente acceffone , velut aura quadam frigidior, per conti- "Wuatas partes, in cerebrum efferri percipitur , cujus etiam impe- tus incipiens , injetfo arctiore vinculo, fi pars id commode ferat , intercludi cobiberique petefl, Hac FERNNELIUS. Pariter quoque JODOCUS LOMMIUS , in aureo opufculo Ofer-. vat. medicinal. Libr, I. egregie fcribit : S2 a ventriculo bujus mali vitium ef] , mordetur 4s ante, magisque per inediam , idem- que palpitat c flutfuat, quumque im propinquo acceffro eff, nau» [£a oritur & flomachi dolor , aut animé defzilio, qua finita, va- - mitus incidit, modo pituitam , mode bilem trabens , inter que frequens fibilus aurium eff. — Porro fi ab aliquo loco corporis ex-. leriore malum oritur , inde fieri raptus , velut aur& cujusdam frigidioris, per continuatas partes ad caput. fentitur, Spem cu- rationis aliquam facit, maxime fé morbus non ita diu traxit, € wite folummedo fequutus intemperantiam ef? : aut fi abuna par^ itor » Med, F^l, F J, Kk - | L7; jJ praeferre potuiffent. X Unicum THOMAM. NUM, Anatomicoruni & obfervatorum quorídam ocellum, adlegafíe fufficiat , qui fimileni fere: Cafupí , omiffa tamen curatione, in ZZiffor. azatóm, rarior. Centur. 1. obferv, $2, his verbis recenfet : Prefecto prediorum uf imminente novilunio di^ gitus minimus dextri pedis intumuit, manifeffo rubore , qui ad. Cezd-bat per. internum eruris latur, ad d$nguina , eaque ingenti - dolore adfliia, im parem tumorem elevabat, — Fluic tumara pa« voxyfmus epilepticus: fucceffit e "vefligio , prioribus partibus de- £ume[centibur dr. [anis , quam viciffitudinem fingulis menfibus ff«ta luna phaff ferbavit comvulfic, — Zddvocatus Paulus Math - M rn , tumido digito pedis cauterium potentiale ade. plicavit, — Vix quinque franferant borula , quum in circumfe- rentia cauffici , tcborofa materia per poros extilaret , ubertim - mox fequentibus diebus efffuens, — Efclaram quarta, die excidena £em copiofiffimus icboris fequutus efl fluxus , 1umque dr. tumor. jm pede, & inguine , con[uetis vicibus remifit, dv. deinceps pam roxy/mus emanfrt. Haec ille. Nofter non.de tumore pollicis; nec alius partis, quod. equidem tmiemirierim ; conqueftus. e(t, quoad hec ergo in fimili cafu diflimilis fuit; /— Interim nemo non videbit, quanto fuerit adjumento efcharoticum, in loco & foco mali adplicatum , & contra, quantum nos xc attulerit , in noftro cafu , veficatorium , alii parti adpos. fitum, ob minus fedulam probatorüm Auttorum leétios nem. Velunus TRALLIANUS, fuo Lepidio cüm fucceffur hunc in finem ufurpato, integritatem curationis Dz, D. Wefiboven edocere potuiffet, ut.HENRICUS AB HEERR, Pose t Lj e Gonorrbea inveterata, incuralilis Dalita, curata, 259 lo Motb , butyro antimonii in ufum tracto, ele gantiffima hi- ftoria praeluxiffe videtur. T OBSEREATIO LXXII. E Dn, D. RÜDIGERI FRIDER, OVELGÜN, Gonorrhza vera trium, & quod excurrit, annorum , poft Gonorrhzam virulentam , ab omnibus incurabjlis habita, curata, nte biennium litteras a Chirurgo ex Epifcopatu Pader- A bornenfi ad me datas , obtulit alius regionis vir pro- iu cerus. "Vinculis epiftolae laxatis, latorem harum lit- terarum eadem Gonorrhoez fpecie laborare , is me certio- rem fecit, qua olim vir primarius adfe&us & curatus , illo. ipfo, ceu adfirmabat, tum temporis, remedia a me pra- Ácripta, adminiftrante. Majorem in modum petebat, ut & huic auxilio effem, qui aeque per triennium , ut prior per fex annorum decurfum , tot variarum. regionum Medicos , in primis yero Chirurgos ; in auxilium , fine ullo auxilio, vocaffet. | In memoriam revocanti mihi, me tum tempo- Tis, femel atque iterum detreGaffe curationem , viri nobi- liffimo gefiere nati, quod non effem nefcius, aliquot exem- plis, & HENRICUM AB HEER , Medicum quondam & Dos haud humillimi fpiritus, Obfervat,. oppido rar. X. im- potentiam curando , fpe fua exciditfe : nihil profecto gra- tius accidere potuiflet, quam et has litteras audire ; illum fum temporis curatum, haud ita multo poft matrimonium Anüffe , & nunc multorum liberorum patrem falutari. — Id quod & noítro in votis erat , qui firma antea valetudine MS. per diuturnum , trium annorum, feminis profluvium, wix offibus haerebat, eo tamen audacize, an vefaniae dicam? procefferat, ut illo ipfo narrante, matrimonio fibi prope- [30 Kk2 . diem | EN ] | M : a -— To o6o . Olfrvatio LXXII, — . dier jungere , jam defponfatus, venuftam oGodecim an- norum virginem , in animo haberet. Major hujus rei me cepit admiratio , cum perciperem , quod in Suecia ante triennium Gonorrhoea virulenta correptus , folo dolore ex- cepto, per tot remedia, nihil levaminis acceperit , férnine femper fere ; & cum urina, & poít quamvis alvinam excre- tionem, &, fi fponfam liberius tangeret, & , fepem tranfi- turus, fi pedes diduceret, &, erigente fe membro virili, ab omni eo tempore prodeunte. — Adfirmabat unanimem - omnium Chirurgorum confenfum fuiffe, illum nunquam li- beris operam navare poffe, Nemo non fatius anirium de- | fpondiffet, quam fponfalia, hoc in rerum ftatu celebraffet. Hanc interim eandemque rarterem Gonorrbe« Jfeciem , ceu - Excellent. JUNCKERO , Profeffori Medico , Cor/fe&, Med, | £beoret, pratlic, Tab, LX XT| audit, longioris adhuc duratio- | nis, à me curatani audiens , adgredior & hanc curationem. Quantumvis autem , ceu alias in Gonorrhoca virulenta fie- fi adíolet, color prodeuntis femiriis a naturali riofl recedes tet, nec ardor circa radicem penis fub emiffione ürine ,- nec quidquam mali in membro ipfo, tum quidem; depre- henderetur, nihilo minus tamen, ferio perpendens; perva- rias variorum tra&ationes , adítringentium ufu , virülenti - quid fanguini adflari potuiffe ; quod ex oeconomia animali füb initium non eliminatum , efficáciani aliorum remedios rum eludat, praefcripfi pilulas ex Extra&t. panchym. Croll, Mercur. dulc. &c. quarto quovis die, per trium feptiniatias rum fpatiuni fumiendas , fimul parari. deco&tum jüffi, ex Rad. Sarfapar. Chin. Bardan. cum Antimiori, crud. inpet. li^ gat. additis circa finem Herb. Veronic. Heder. terr. & Flor; Hyperic. cuty Sem. Foenic. diebus intermediis, ad leniffi- mur continuum fudorem eliciendum. —— Ea ratione ; cum acrimonia , tum ferofiori fanguini, fimul profpe&um iri y perfuafum habebam; ut praefcripta antecedente: caufa , vel | veli-- Gonorrboea inveterata, inctralili Dabitacurata. 06x veficulas femirales irritante , vel de tono deturbante, eo fas cilius voti compos fierem. Eum in finem; non mirius Au- &or fui, üt & per omnem curationem, & ea feliciter abfo- luta, nunquam nori fedulus abftineret ab iis rebus , quae vel fovere malum, vel denuo in apricum deducere poflent. Ad quam claffem, videor mihi, vere retuliffe omnia acida, dcria, vinum, (excepto urio & genuino illo ; quod Zotac vocatur,) fpiritum vini, decubitum in dorfum , motum fortiorem , aromata, inprimis Zingiber & Piper , rior geque Cinnagmomum & nucem Mofchatam, omties cibos medica- inentofos, pellentes , Petrofelinum , Dracunculum ; Thys- mum, Majoranam, folia Lauri , Chaerefolium , reliqua, Non minus abominabilem manuftuprationem ; hujus mali fubinde a mie obfervatam caufam , itemque verierem ; IO boratis in tantum forte veficulis feminalibus ; fub tifu re- mediorum, tantum non omnem; poft id tempus petulan- .fiorem & nimiam, quam in fcenam produxiff2 hoc malunt mon minus vidi. . Mitto nocivam heic le&ionem librorum Veneri Ltantium , & formofarum virginum ácceffüm, Contra leniíffimum motum, ut primuni per ufum remedio- rim licuit; femel atque iterum commendavi , qui hunc ip- fum in Gonorrhoeea vera, fimplici, feu benigna, multi ufus fuiffe; roborando tonum veficularum feminalium , coghi« fum exploratumque habebam. Tum vero fequentia prae fcripfi : I. Rec. Rad. Liquirit. Alth. Confolid. maj. ana Unc, dimid. Herb. Veronic. manip. 2. Flor. Rofar; rubr. Hyperic, - ana manip. I. Semin. Anif, Unc. dimid. Cort. Cinnamom, drachm. 2. Inc. cont. M."D. de quibus fpeciebus. au&ctor eram; ut omni mane, quo alvo laxandae non vacabat, nen ininus quinque hóris a prandio; & cubitum iturus cochlear, plenum librae f. aquae ferventis. per quadrantem horze in fundi curaret, & deco&um hoc inftar Tlieze forberet. I, Rec. balf, dc Capaiu. Unc. dimid. cujus gutt&e 7. mane, poft Ns | Kk 3 Ineri- 262 noma 4X Obfervatto L X XIL | aptatum UDIN ARENMEDIMQUD nO ap eairemrim tA A * sneridiem , & vefperi , cum primo hauftu di&i infufi thee- formis adfumere jubebam. — III. Rec. Magnef. alb. optim. . Rad. falapp. ana Scrup. I. M. F. Pulvis , prap. 4. feorfim. . horum primo , & quarto quovis die, dofin , cum regimi- me adfumebat. —.IV. Rec. Ebor. fin. ign. praep. Unc. dimid. Cardam. min. excort. Maftich. in gran. ele&. ana drachm. 2. M. F. Pulvis, cujus fcrupulus unus pro dofi hora ante prandium & coenam cum quocunque vehiculo prabebatur. Quum etiam me non fugeret , SEVERINUM Neapoli in diffectis eorum corporibus , qui Gonorrhoea virulenta la- . boraverant, inflammationem & abíceffum in paraftatis in- veniffe, & omnem fidem fuperet , femen folum evacuari quandoquidem multorum, quin decem & plurium anno- rum obfervatae fint Gonorrhoez virulentee 5 & vero heic Gonorrhoea vera preflo pede fuccefferat virulenta, e re fo- re duxi, praemifIis antecedentibus non ftatim ea praefcribe- re , (quodalias fieri debet,) qua laxitati veficularum femi- nalium profpiciunt , fed prius , quae laefioni, vel erofioni fibrillarum conducunt , quae ambiunt oftiola cum glandula- rum proftatarum, tum veficularum feminalium, quin ipfam harum fubftantiam. — Cui indicationi cum antecedentia. di- caffem , au&tor fuaforque eram , ut tum demum acidulas.- Wildungenfes, at tantum fic di&kas urbanas, potaret fcopo - tonico, idque eo magis, quod arenulas lateribus matulae. adharentes deprehendiffem. ^ Dofin pilularum tantum cir-. ca initium, circa medium & poft finem potus praefcripfi j.- juxta cum fequenti pulvere : Rec. Off. Sep. unc. dimid. Ma- ftch. in gran. el. Terr. Catech. Sangu. Dracon. Succin. alb. praep. Gummi Arabic. Tragacanth. Corall. rubr. praep. ana. drachm. 2. jubenss ut drachm. dimid. & hor. . poft pran-.- dium & füb introitum: le&i, cum liquido. pauciori adífume-; ret. Non equidem me latet, quod HENRICUS AB. HER, Spadacren, c. 9. p, m, 62, non dubitet. fcribere :- Gonorrbeg | : ' Tre Gonorrbea inveterata , incuralilis babita, curata. 264, virulente quidquid. ali dabitent , certo auxiliantur Spadan«. At vero non minus mihi cognita funt , quae DODONJEUS: Obferu, Medicin. exempl. cap. XXI. habet, de viro genero- fo, decem & o&o annis Goriorrhoea. virulenta laborante , qui ex ufu remediorum nulluni fructum fentiens, ad fontes Spadanas profectus, fub potu melius fe habuit , & melius vixit, quam multis antea annis 5 at iter ihgréffüs, Mechli- nie fübtiftere eüm vehementia fymptomatum coégit , ubi vitam curri morte conimiutavit, — Sectionem vide fis I. c. Ego certé riuriquam induci potui , ut fub initium Gonorr- lioese virulentae remedium morbo ipfo magis fere irifenfumy fi quis dolores fpe&tet, acidulas nemipe , praefcriberem , wWantünivis miasnia virulentum tum temporis materiam -fHagis feminalem ,. quam: purulentam , prolicere videatur. At ubi Gonorrhoea viruienta radices egit, & proinde ulce- rofa lzefionis juftanx fufpicionedtr injcit, acidulas & doloro- as, & nocivas turic fore mihi ufque perfuafi, qui nunquam. t ipfas iri laefioribus internis, vel ulcerofis, vel aliis pro-, ficuas, & ratione & alioruni exemplo, deprehendi. Atque "linc.ob caufam nofter ea de re tantum riori fecurüs , prae- fctiptis huric in finem prius remediis, cuni effedtu acidulis Wirbanis Wildungenfibus curavit. lis enini per decem fan- - px adfunitis quod negotiis obrutus diutius nion pof- fet, adfíéverabat, fe bene inde habere ; alvum quidem ex- oneránti & fepem tranfeunti , adhuc profluere femen, at -sulto parcius 5 latict urinofo autem ; vitro riori immiffo , eadeni adhuc quantitate mifceri, pulveré ; quém fub acidu- larum ufu ordiriaverani penitus confumto , praefcripfi de- - fiiio pilulas fub initium, & quovis fexto die fumendas , fi- mul vero fequens vinum miedicatum , atq | | | In, atque pulverem : . Rec. Rad. Alth. Confolid. maj. ana. Unc. I. Cortic. Cafcarill. | Unc. dimid. Herb. Veronic. manip. 2. Flor. Rofar. Hyperic. ani manip. 1. Millcfolj 2lb. manip. dimid. Limat Mart. finiff. l | ! 264. ^ Obfervatio LXXII t La. br d in pet. legat. Unc. 1t. Cinnam. Unc. dimid. Inc. & cont. M. D. infyndon. rubr. cui menfuram unam & dimidiam pri- mum, dein fenfim adhuc menfuram vini Pontac curabam. . Adfundi, de quo dein füb prandio vitrum plenum adfumfit. . Rec. Off. Sep. Unc, 1. Mattich. in gran. el. drachm. 6. Terr. Catech. Gumm. Arabic, Tragacanth. ana Unc. dimid. Co- rall. rübr. praep. drachm. 3. M. F. Pulvis mane ac vefperi- drachmae dimidie pondere cum vino Pontac fumendus. Horum remediorum ope , ita cum valetudine in gratiam re-- dit, ut die XXI. April. hujus anni his verbis, germanico idiomate ad me fcripferit, quae latio donata, ita fe habent £. INen ex voto folum curatus fum, fed d baud ita multo pofl ma- £rimonio mibi junxi virginem, cum qua [penfalia jam celebrapeo - fam, te mirante, cum miférrime adflicius te comvenirem, Ja pulcro filio me fecit parentem, /— dd unum omnes magnum errae funt errorem, qui mg uec valeiudini veflitui , nec generare poffe, — €dixere. Jam ad fécunda vota tranfée, quod uxor mea in Vivig elfe defit. Gratias ago, quas paffum , amplifffmas, &c... Cum. Chirurgi & tantum non barbitonfores, hac tempeftate vas. riis in locis elatius fe gera&t ; Medicos fufque deque, his; precipue in rebus, habeant, & nefcio quibus ampullis &- fefquipedalibus verbis , curationes in Gonorrhoeis pera&tasg.- vel ad fidera extollunt , e re medica effe duxi , cafum. hunc rarius obvium cum publico communicare , novellis; medicis, nifi me conjectura fallit, ufui futurum. — Criftas.- tandem aliquando deponet hoc genus hominum , ubi vides bit Medicis cedere morbos, tamquam incurabiles ab illis res- lidos. Quaderealis. ———— y E. ( Britzlaria Erfordiam mife ——— Co | j | E : ditoriu: "— ciliis, tranfit ad F'eut, imp T niit 265. ams "OBSERVATIO LXXIII. d D. JOANNIS GRASHUIS, Boios: cefophagi ciborum trànfitum. " — Ventriculum impediens, fe&ione cadaveris. Ma a 23 iJ 2 b illuftratus. : rgo quaedam ultra trigintaannos nata , -melandissidl. dica, rixationibus dura '& immodefte matris mul- Y .- tum véitaa, poít morbum catarrhalem in principio- ÜUi-1704. fubinde conqueri coepit de. dolore pettoris vel sei , fub inferiore.fcapulee finiftra angulo. .À longo qui- .daem témpore íe hunc dolorem fenfifle, non tamen con- finm aut valde moleftum fuiffe. adferebat , atque jam. didum noh nifi finiftro lateri incumbere potuiffe addebat. Dolor, licet valde auctus , nondum. perpetuus erat , fed per. Antervalla rediens abiensque ; ; maxime urgebat. füb ad- fumtione ciborum, poft prandium vero iterum minuebatur. m aliquando effec vehemens , etiam in anteriori corpo Tis parte anxietatem & intumefcentiam , veluti a flatibus ;rfata m, experiebatur. ER E. "Menfe Junio ejusdem anni dolor valde increbefcez bat , & a tergo juxta finitrum latus, ad anteriorem pe- &o bs" partem fe extendebat. ^Adpetitus minuebatur ali- 4quando , interdum etiam denuo vigebat. Circa hoc tem- pu: s ad eam accerfitus fui, in toque ftatu verfantem. ipfam | deprehendi d á e d aufus perquirenti refpondit ; abad fe perce- pu femel ante aliquod tempus , fübitanei frigoris poft in- tenfüm calorem. — Caeteroquin nihil, quod malo: occafio- mem dediffet , indicare potuit, eratque de reliquo fatis fana. Menftrua. ex voto procedebant femper & .procefferant huc p nidi Med, Fol, F1, Bi ^Msque - 66 me Olferoatio LXXHL — —— sons usque , immo vero , ultimis periodis nimia, ratione virium. corporis habita , & confueti moris in abundantia fluxerant. .. Morbi paffionem explicatura, dixit, fe flatibus in thorace, Xel profundis faucibus quafi interceptis , qui nec furfum, vel deorfum verfus erumpere peffent, maxime angi ac in-- tenfiffimo inde dolore adfici. Alvus plerumque erat ob-- ftipata. Caeterum nulla alia fymptomata notatu: digna ad-- fuerunt.;*0 5 m nocet d gie c coriis eit | Pro mitigandis & leniendis hifce dictis anxietatibus: carminativa & blande laxantia primo exhibitaduerunt. Sub- | levata. quidem videbatur ab: his: per intervalla , fed. ezedem continuo rediere moleftie. |. ^ . 5 5 Tandem circa finem 4£ugsffi magna in deglutiendis *. ACIIS €ibis & potulentis difficultas acceffit..-. Accuratiori cune. examine rem. perpendens;. dorfales: dictas: glandulas tumen- tes & obftru&tas effe , atque ezfophagum inde pro parte fal- tem oceludi reputavi. Harum etenim indurationem. pro. communi deglutitionis impedimenti ,vel tranfitus. ciborum. ziculum denegati canfa vulgo- haberi , ex. multiplici | ad venttk o: Obfervationunr auctoritate natum tritumque eft. Carm nativis iàque & ftomachicis huc usque datis, deobítruen-" li-- ria & refolventia ex. Gummatibus temperate calidis & nis ftimulantibus adjunxi. Dolores vero anodynis interea temporis fopire nom dubitavi, precipue, cum in longum | protra&tum morbum pra videbam. T eu Hifce autem parum adjuvantibus ,. fuafor fui, ut exi- - $nios, & in arte medica confummatos viros, Clariff. p) rn OOSTERDYK SCHACHT, & celeberr. Dn. BOERHAA-- VIUM, fuper hoc obfcuro fimul & difficili morbo confu leret, eorumque medicationi fe totamtraderet.. Eandem per-. fette hi viri morbi efformarunt ideam , eadem ferme ingreffi. funt viaimmo &.eodem planefucceffu;ut ante;h. e. nullo cum. kyaminc. - nuege Morbus efopb.cibor. tranfit adP'entricul.impediens 267 — . jDolor & impedita deglutitio fe invicem tunc comita- bantur. :Quae adfumferat , aliquando ftatim , alio tempo- re poft aliquot horas evomebat iterum , vix, nifi mandu- &atione, :permutata. .Alio demum tempore omnia deglu- stiebat absque ulia moleftia, facilisque erat in ventriculum de- sfcenfus neque vomitu quidquam rejiciebatur 5alio iterum ; quod valde mirabile, immutatos fere cibos ,magna cum :wifcidze tenacisque falivae copia, duodecim & pluribus horis Jdntegris :praeterlapfis , iterum | eru&tabat. Poft. ejusmodi ^vomituritiones peractas , faepe quidquam quafi deorfum de- Acendere fe fentire dicebat, tunc libera evadebat via Oefo- 4hagi, & pro tempore .omnia facile ad ventriculum defe- rebantur. Breviautem poft anxietates :& omnia alia recru- «defcebant «ut ante. :Quum moleftiffimo & per longum tempus fine intermiflione «ontinuato dolere jam jam erat walde debilitata ;& fratta «quafi, facile quaecunque adíumta sdeglutiebat, quod vero dein, poftquam ex ingeftis parum 'srecreata fuerat , ipfi denuo omnino eratimpoflibile. Dolores jam .notatos haud raro lipothymiae infequebantur. Alvus fere femper erat conftipata 5; quae cum clysmate folveretur, aliquid folatii aliquando attulit. tote -—'. ,Hecce generalis morbi hiftoria eft ; paulo nunc fpe- -3cialius , paucis licet, ejus finem indicabo. ^ Circa ZVovembris | exitum faevifTima ac.diuturna doloris acceffione adfummam, | ámmo &. extremam fere imbecillitatem fuit reda&ta, ut in- ftantem mortemmetuerent adítantes. Nihilominus iterum levata fuit, ut domefticis negotiis quoque intereffe potue- - rit. Per integros nunc quatuordecim dies cibos quofcun- | 34 H ' que facile deglutiebat, fà modo bolos non nimis magnos adfumeret, neque nimia .cum feftinatione ingereret ; hos fnim antequam ad ventriculum -usque devenerant, cum .gauxillo muci ejicere cogebatur. Lenta fenfim dehinc ac- Em me 112 crefce- | | | | E E í e 2] / : 4A E Ts 569 c 5 Olferoatio LXXIM, 00000 Ü ' erefcebat febricula no&u maximeinfeftans. | Áccedebang d genae rubentes praecordia tumida & inflata, pedes ade- ^. matofi. Vigefimo primo Decembris tria vel quatuor fru« .— (tula coagulati fanguinis per. os ejecit , & dein parum fane - guinis foridi. Poit hancce evacuationem omnia deglutita | facile ad ventriculum defcendebant, ante hanc nihil omni- no. lmminuturm nunc menftruum fluxum experta, hunc 3üius fanguinis furfum. propulfi caufam exiftimavit aegra $ Interim propter alui conftipationem Conditum laxans cum -— fru&u ufurpavit. i s. oi cut hE Die 25. Decembri: nàufeabunda fere continuo; odo- rem foetidum valde ex ore eru&kabat. Pedes parum erant | tumidi. Die 28. raucedinem in faucibus fentiebat. Tuffis uzedam ficca, a longe jam:tempgre Fara quidem, nunc - frequentior erat, quo mediante. fanguinolentum phlegma - exícreavit ; poftea alia cum ftriis fanguineis, immo etiam | mucum in eefophago cum riis fanguinolentis permixtum - ejecit. Die 29. dolor femper in finiftro latere haerens , nunc Y: etiam ad dexurum pertingebat. Inflatio precordiorum &. | c&oris fumma , refpiratio brevis & molefta ; dolor etiam ' caput infeftabat. Phlegmatis fanguinolenti fere nulla,mu- - citamen fat magna copia ejiciebatur. Deglutitiofatis faci- | lis perfiftebat. Menítrua adhuc patitur, fed parce. — d —.- Circa initium januarii anii infequentis a quocunque adfumto tuffis admodum moleíta oriebatur... Sexto die val- . de debilitatam eam reperi. Pulfus erat tremulus, extrema frigebant. No&u autem placide quievit 5 tuíffis & dolor a5lulum erantimminuti. Octavo die-menftrua per inter- | valla quidem abrupta, adhuc tamen fluxere.. Hora . jute circiter quarta pomeridiana uncias quatuor vel quin qui fil ridi & parum fpumantis fanguinis, leviori tufli,. immo: abs- . que tuífi, eodem modo, ut cibos &. potus antea ejicere foli-- ta erat, excreavit, vel ejecit 5 poftea tuffiendo ferum mu- : | cofum 4Morbus e[opbag? cibor, tranfit. 4d Pent, impedienso 69. — cofum cum intermixto fanguine. Facies nunc pallida, fi- cuti in moribundis, adparebat, Duabus, tribusve horis - praeterlapfis, iterum de ingenti anxietate. conquefta , fan- uinem denuo excrevit. Vinum Hifpanicum expetiit cum henano mixtum , ea fpe, ut grumum;, quem in fauci- bus haerentem fentiebat , & foras educere potens non erat, éo provocaret, id. quod etiam.cum. hoc pluribusve aliis fubíequentibus fattum eít, ficque inter exícreandum, éo- dem oGavo Jaz2arii die placide expiravit. — an dis .Undecimo Jannarii ini cadaver inquifivi. Extrinfecüs- - pühil omnino, quod praternaturale erat, confpiciendum fe praebuit, ne quidem fub ipfo finiftra Omoplatae angulo; . ubi dolor fixus maxime femper favierat ; totum vero cor- , pus penitus emaciatum €rat. Integumentis diffüis & , pe&oris offe elevato; pulmones omnino naturales confpi- | elebantur, nifi quod hinc vel inde maculae quaedam pur- | purea adparerent, quafi fanguine congrumato infarttee | nusquam pleura adharebant, vel ullo mode erant. adna- |t. Cor fanum erat, &- naturali fimile. Pulmone lateris finittris füblevato , digitis examinabam qua potui exadtitu- | dine, an ullibi circa. Spinatn corpus. quoddam induratung locum haberet. In medio pectoris aliqua quidem indura- | tio fentiebatur , ad. latus &: dorfum tendens juxta corpora |ywertebrarum, nondum autem peculiare corpus intume- fcens. Pulmonem finifttrum paulo magis ab ejus vafis & tibus contiguis feparabam, fimul eum afpera arteria, ubi Yophago incumbit ,ut hic oculo nudus adpareret. Ha&e-- pus autem nihil obfervare pateram, nifi quod cefophagus drca medietatem pectoris praeterpaturaliter amplificatus vi- | tui, quo fa&to ftatim fanguis coagulatus exiit; huncque re- |a L13 - — motum CP 270 -— im 'Olfervatio LXXIHL —— amotum ftatim fanguinolenta & ichorofa quaedam materia excipiebat , magna in copia, adeo ut fpongia hanc abfterge- re fapius coactus fuerim. . Oefophagi membranas nunc - anítar digiti minoris craffas effe videbam. Digitum intra fa&um foramen àmmittens durum quoddam .carmofum tubercu- Jum me fentire putabam , poflerieri interna Oefepbagi parti ad- Bpexum, ion folum, fed ut poftea clarius patebat , ipfis ver- tebrarum corporibus adfixum. A latere hujus & paulo in- ferius alterum aderat, priori fimile. Digitum meum cir- cumquaque convertens , a dextro Oefophagi latere magnam quafi fpeluncam inveni, immo .cevitatem lateralem & qua- . dantenus rotundam, adeo magnam , ut owwm anferinum $m €a abícondi poffe crediderim. | .Oefophagi tunicae ibidem loci valdetenues erant. Quando digitum immiffum inferiora verfus & .ad ventriculum dimovebam , «naturalis erat ibi magnitudinis & capacitatis. ldem ille magis diffe&us ad longitudinem quatuor circiter pollicum, ejus erat craífitiei ut antea dictum ; .durus infuper, callofus fere, albicantis co- loris. Immo & heecce durities oblique juxta corpora ver- tebrarum ad earundem partem pofticam pergebat. Eodem tempore patebat, carunculas carneas revere adeffe, ex quibus fruftulatim aliae procul dubio fucceffivo tempore fuerant abrupta. pfum oefophagum cultello a vertebris. feparavi, quibus valide hic loci erat adnexus , bil tamen de. Glandalis derjalibus in .confpeiium prodiebat, "Nix autem dif- Íe&io fieri potuit, quin aliquid ex carunculis vertebrarum corporibus adGxum maneret, quafi ex ipfo periftio, vel.offea demum fubftantia , cujus tamen nulla corruptionis nota à me detecta fuit, exorta fuiffet. An hocce fungofa excre-: fcentia ipie fuerint .degeneratee glandulee, non aufus fum. confirmare. Interim multum Íanguinolentee materie ex vulnerato oefophago perpetuo effluebat ; praefertim cum digitum intrudens eundem verfus ventriculum aS d i an s eris - cilio -— kadP'entriau jmpedie "TE MM bam, qui hacce vel fimili omnino plenus videbatur ; j vex rum quia non licebat ulterius inftituere ien ideo; i ifi- vitus licet, ab aliis: abftinere debui. - Multa interim: & varia, ni fallor ,. anted. obfcura |pa- tefcunt , v. g. immedicabile: fuiffe malum ,. a rincipio: licet cognitum perfpe&umve. Deglutità per duodecim: & ultra orsi in (aeco laterali ,; quaff ventriculo fuccenturiato * abfcondi potuiff&,. & nihilominus immutata rejici. —Ca-- -ruricularum majorem minoremve' intumefcentiam ,velfru-: .ftulorum. quorundam: feceffüm: y oefophagi viam: nune - -occlufiffe penitus; nunc liberam: reliquiffe ; fimul quoque: amdenam fanguis füridus zéque ac congrumatus origines» - fraxerit , & plura alia ex arte dictis: — deducerda.. (^ Kekse Efordiam — : ud dp, Jus. 1740, )' 4OBSERF AT1O LXXW. k* Dn. D. jog. PHILIPPI WOLFFIT, *- ad "Mol : mature & provide exclufa. "Wmniaím corpore : noftro fragili, multis tantisque ae« ] rumnis obnoxio praeter naturanr contingentia , ma- *— jori periculo fecundunr naturam contingentibus ex- elita cif. hoc in fexu fequiori, cui nobiliflima. functio | fostui toto geítationis tempore univerfam. alimoniam füb- tradi folum competit, & precipue circa partum fatis fu- | Lu obfervare licet. " . Termino quippe gravidatis legitimo ad. finem per- - . foetus in fitu. naturali. conftitutus ,. partunripfum-ad- jodum facilitat, cum econtra. praeterraturalis fitus. ma- apusiend negotium perquam; faceffat & (ami fibi ig& erant ( Es 272... Olfervatio LXXIP. quam matri atrocia fzpius pericula paret. X4Quemadmo-; dum vero tempore partus inítantis & foetu in fitu viriofo, - «onftituto, de mutando ac corrigendo foetus fitu praeterngs &urali folicitum. oportet effe Medicum, antequam pellentia | - eu partum promoventia prafcribit, ne motibus fpaímo-- licis uteri adauctis fcetus vitiofe ficus ad offà pelvim confti-: - Xuentia vel uteri latera adhuc firmius compellatur, ficque . foetus & mater in magnum periculum preecipiteutur , ita paris imo majoris periculi plena res eft, fi gravida quinto . - graviditatis menfe. nondum transa&to , doloribus parturienti— bus familiaribus corripiatur, fiquidem hoc tempore haud raro difBcile cognofcitur, utrum. conceptio & graviditas fit. naturalis, an praternaturalis, .Lyaceis itaque óculis inftru- - &us debet. effe Medicus tali in. cafu in confilium vocatus, - ne in diagnofi, prognofi & indicatione curatoria ballucine- &ur, confcientieque & famae fuze, labem aliquam affricet. : Adcirco folers Medicus curae. cordique habeat exa&e per-. Ícrutandi, an feetusadhuc vivus, animortuus fit, utrum tan-- tum obftru&io menfium fangvisve grumofus in utero colle- - &us graviditatem mentita fuerit, an molahadtenus in uterg- delituerit.; omnia iraque figna concurrentia fingulatim & dein conjunctim probe perpendat, ut, quid faciendum , quidve omittendüm fit ; perfpicuum.habeat. Certiffimum | quidem fignum viralitatis foetus inutero ex ejus motu de- : fumitur; aft ante quintum menfem graviditatis , motus foe- tus vivi.quidem, adhuc autem tenerioris propterdenfitantem? uteri & craffitiei integumentorum abdominis, percipi non: dum poteít, quam ob rem omnes circumftantias a con-: ceptione,feu ut dicunt : ab ovo, usque ad praefens tem-? pus repetere.& evolvere decet. QQuodfi itaque poft con- cubitum foecoundum fluxus - menftrui. obftrudtionem paff fcemina, reliqua ctiafn impraegnationis figna fenferit, nul: Jumgue errorem in diata patraverit; venacfecionem ma-. : | : | "pure [| [| | — fDemola mature €9- provide exclufa. 273. ture inftituerit , nihilque mali multo minus dolores haGte- nus fenferit, fubito autem doloribus lumborum ad ute- rum éjusque orificium fefe ex tendentibus fenfimque cumu- . latim inferiora, abdomine contenta, folicitantibus , corripis- | tus , hofce horror & tremor partium inferiorum excipiat, | (el Anfuper.fanguine pollutum , paulo poft vero fanguis | erumpat, animi anxietates & ipfa animi.deliquia oborian-- | tür, ftimulus defidendi vel mingendi frequentior modo , di&is fymptomatibus fuperveniat, moles quoque feu pon- *dus onuftum in abdomine ultro citroque mobile fentiatur; | omnino concludendum eft, nullam vitam prafentem , fed Jpotius in utero adhuc contento exitum mature parandum effe five fit foetus mortuus, five fit mola. .Quemadmo- | dum vero-tam foetus mortuus, .quam mola, fe.non move« pe poteft, ita etiam exclufio ralis, difficilior eft, qua de re RHiuttris Dn. D. £fermazz. Paul. JOCHIUS Archiater & Con- filiarius Aulicus Sereniflimorum Ducum Saxoniz & Profef- br Med. Primarius Erfordienfis Collega noftrae Academiae digniffimus, Hofpes olim meus perquam colendus in Di- dput. de Molarum generatione & curatione $. I4. ita dif- deri. Mola femper partum operofiorem.& periculofiorem,, -sminatur; foetus enim membra flexibilia.& motus cona- tibus matris fuccurunt; & fuccellive exitum quaerunt, duni Mola utplurimum in unum quafi globum coacervata uno, impett b unice auxilio matris debeat excerni. Adde &, «hoc quod placenta foetus , ob definitum geftationis rempus,, -confümtum, & ad debitam magnitudinem eve&a cotyledo-,, mum nexum fenfim fenfimque dimittat, & facilius ergaftu- dum relinquat ; Mola autein funiculo & placentakcarens im-,, .mediate-& in majoriarea utero adhaereat difhicilimeque fal-,, Watur *95 , Wo — - Hife preemiffis cafum de Mola mature ac proinde ex- - «tor, Med, Fol, F4. Mm | clufa, | | ! E 274 Hh Olféroatio LX XIF, clufa, fequcntibus fübne&ere Adsique noftris communicare | volui: Anno nimirum 1737;. die 3. Decenibeis Faemina 2r. "annorum vegeta & fana temperamenti fanguinel, nuptiis . cum viro juveni celebratis per quatuordecim hebdomades obítru&tione menfium laborans , naufeam nullam;appe itm vero vagum in acida praecipue & falfa inclinantem fenfit , (fiquidem haleces perquam avide comede bat ) gravidam. fe effe putavit, univerfo hujus temporis fpatio femper fe- cunda valetudine gavifa eft, heri vero ne 2. Decembr. die poftterrorem, quem ira excepit, Corpus per elevatios ncm & geftationem ponderis nimium movebat, exquo tem- pore atrocibus doloribus dorfi, lumborum & abdominis. Ru conatum urinam excernendi frequentiorem fenfit, quae fymptomata hodie non folum Wer es fed & fan-. guis palli ioris coloris loturee carnium in enitalibus effluit; infuper magna virium proftratio adeft, horrores | quoque intercurrunt & ipee anxie refpirat. " Rebus fic. íe ha entibus , omnino de abortu inftante cogitavi, quei in finem & ut rem fecure iem Ron a gerediar. TuUWÉ. quentia praefcripfi : Rec. Balfami feu Aquae Embryonum , ; Aquae. Carbunculi ana unciam femiffem M. erufta pes nis excipiatur & abdomini imponatur. | Rec. Aquae chamomilli , hirundin. c. caftoreo: ana uncias duas, Effent. carminat. Wedel. Ef. Caftorei ana drachm. femis, pulv. lurabricor. terreftr.£crupulumunum, — cinnabaris nativae depurata fcrupul. femis, — Syrup. pipavar. rx ad. drachmas duas M. & D. fepius aliquot cochiearia. ES verfus meridiem dolores: per diaruns hoRinalit fpatium re- miferunt;poftea vero denuo recruduerunt & fimul fanguis fin €erus ex utero profluxit, hinc ne cunctando mer hae us "ts diii HH : De mola mature 65 provide exclu[a. 275 in majus adhuc virium difpendium incideret, fequentia me- dicamenta in ufum vocavi : | Rec. Aqua menthe , meliffze ana uncias duas, cinnamomi cydoniatee unciam femiffem , borracis Venetze drachm. unam,Syr. Cort. aurant.drachm. duas M. & D. faepius aliquot cochlearia. Rec. Aquze meliffe c. vino, fpiritus lilior. convall. ana drachmas tres M. & fzepius naribus attrahatur. | Pomeridie hora-prima molam polyporum inftar fibrofam carneam pugni mediocris magnitudinem accedentem felici- ter exclufit. Die 4. huj. viribus paulo colle&is in largum fu- dorem conjeCta; verfus crepufculum in univerfo ambitu rporis praecipue abdomine maculis rubieundis obfeffà fuit, fanguis vero poft exclufionem mola parce fluxit, pul- fas fuit celer fed debilis, hinc ne inflammatio uteri obori- retur, pulverem antifpasmodicum Hallenfem cum conchis .Kitratis remixtum verfus noctem. praebui. Die $. huj. me certiorem reddidit, praeteritam noctem perquam inquietam & infomnem tranfegiffe, infimul de magna anxietate prae- -&ordiorum conqueftafuit , pulfum adhuc celerem & debilem deprehendi , quamobrem fequentem potiunculam ordi- . Rec. Aquae fcordii, fambuci ana unicas duas, elixir. Cam- . phora fcrupul. femis,cinnabar.nativze,depuratee,nitri depu- - rati anagrana XV. Syr. capillor. Veneris drachm. duas. M. », "3 | .& D. omni bihorio cochlearia duo. : . Poft ufum hujus potiuncule fudor large manavit nonfolum, | fed & macula rubra cum levamine patientis difparuerunt, | ita, ut die 6. huj. propter alvum pertres dies obítru&tam, Pilularum balfamicarum Stahlii fcrupulum unum fumere | potuerit, quarum ufum tres dies continuavit & ex votofa- Ritati priftinae reftituta fuit, poftea utero concepit & prolem |A Mm 2 feli- Lf E . ( ; V* & - , . 076 js 4 NON Obfervatio LXXF, | & feliciter peperit, quae quoque cum matre, (dum hec fcribo )adhuc inter vivos eft. ^ | OS8SERFATIO LXXF. Dn.D,JOH, PHILIPPI WOLFEII, &y | PIA e Orthopnoea , a fpillitudine muci in bron- | chiis,afrigore produda. . .. — Biluftriffimus quidam Comes 46. annorum, temperamenti j cholerico-fanguinei, proceritate & exiniiis plane dotibus corporis ac animi praditus hactenus illibata fanitate gavifus fuit. AEN VS SER RE NN US Me Medio autemMenfis Decembris Ánno1729. venationi fub coelo frigido humido faepius vacans, tranfpirationem per cutis poros non fagjum. impedivit, fed & frigore" externo - fanguis a partibus exterioribus minoribusque vafis ad inte- - riores partes majoraque vafa retropulfus, majorem fitim ex- citavit, quam potu gelido extinxit ; à venatione redux. fa&us in conclave calefattum. fé contulit , veftibusque a nive & nebula madidis cum aliis mutatis , prandioque. pers atto, iterum aéri frigido fefe expofuit, ita, ut fere incor dies fub talí aéris inclementia commoratus fuerit, ex quo | regimine primo tuffim ferinani expertus eft, quae praeci-- pue noctu fomnuni interrumpendo Illuftriffimum perquam infeítavit, exícreatio propter muci fpiffittudinem admodum laboriofa & difficilis fuccedebat, fed mucus potiusin bron-- chiis indies-au&us ab aére frigido liberaliori modo admiffo vifcofior adhuc redditus majorem refpirationis difficultatem. produxt. Licet quidem nullum niucum exfcreare valuerit; Iritao tamen bronchiorum fere perpetua adfuit, ita, ut noCes,(quo tempore fymptomata exafperata P nta | runt; ! E TWWEVI C " C. To Ae ne Ar "De Ortbopnoea , a fplffitudine nuctim bvonchiis,6yc. ay runt ), fere integras federe & erecto corpore fpiritum traheie Hlmtriffimus coa&us fueri&appetitus interim integer & vires conítantes fuerunt, in prandio-& coena mediocritatem ob- .fervavit & pro potu ordinario vino generofo témperantex - fru&us eft,. conclavia. calefa&ta: ordinarie peregre tulit fed. temperata & frigida illis pretulit, Ut. igitur ttarifpiratio: per cutis poros iterum libete perficeretur & cordis arteria- fümqüe' miotüs diatolicus & fyftolicus. sequilibriun^ nari- - Cifceretur , ante omnia conclave calefatum. & potum cali dum ;- infufum nempe herba fcordii frequentem. commeti-- - davi,infuper quoque: omni trihorio folutionem: gumriatis: ammoniaci in aqua-hyflopi fattam ad: duo cochlearia prae- bui, vefperi vero cubitum eunditempore pulverem e. Raz | dice: Ireos- Florentinze ,- fpermate ceti ,floribus benzoés. 82 €innabari nativa. conflatum balfamoque fulphuris: anifato: irroratum in infufo fcordii porrexi ; in menfa omnia acria y. acida-& aromatica profcripta fuerunt... Medicamentis hifce: dhibitis regulisque- diateticis: exa&te: obfervatis ,. Illuftriffi-- 1us permu:tum:muci tenaciffimi: primo ,: poftea.vero diz- lutioris: facillime ejecit, cutis mitior. & refpiratio. liberior reddida fuit, noctu quoque fupinus fomnum. capeffere po- - tuit.Demum Pilulislaxantibus ex Extratto panchymag. Crol- Jii ,. maffa pul. de füccino Cratonis & refina jalappae con» - fe&tis ,.curae huic;. exoptato cum effectu colophonem. im- pofui ,fiquidem:tuffis reliquaque fymptomata in totum-cef- — farunt;. ita.quidem ,. ut ILuftriffimus hic ferias Salvatoris: | | | | — moftri natalitias in aede facra celebrare dieque has proxime fubfequente iter ultra- octoginta: milliaria faius & vegetüs: fubire. illudque' citra ullum fanitatis difpendium ad. finem - perducere valuerit; fiquidem etiam adhucdum inter. (anos ad votüm vitam degit. Mus Rüdenbufa: INortbergam .o- 5omife. 5 ael "Obfervatio LEX XM restes sa |. OB4ERFATIO LXXFI. » - Dn. D. JOAN, JACOBI HUBERI. . be . Hymene fingulari. ^ N plane nullius ufus fore fperavi, quando heic pau- . - 7- X d ri * ri pro rei neceffitate poffit ac debeat. "ia Difputationilongae, a praecipuis Anatomicis jam diu agitatae, de Hymenis prafentia , vel defeQdu, inftatu ma- — xime naturali virginis , fcilicet caftiffimae ; virum eaeque ae.» omnem aliam lafcivam ac petulantem contra&tationem non- | dum experte, me modo immifcere nolo,*nec obfervatio- : nes, vel argumenta rem probantia, vel contra facientia ; proferre 4c perpendere. De hoc autem dubitare mihi non icet, effe membranam, Zwgies veteribus, five FZymenem GiCtam , ad primum'a pudendo externo ad vaginam uteri aditum pofitum. . Etenim frequentiffima infpettione edo- &us atque convi&us Hymenís, illum verum naturalemque - membranam agnofco, intaGis virginibus familiarem & pro- priam , fatisque in iis confpicuam 3 que a MORGAGNIO Feran n. iy : : mec] exitum molienti , infuperabile obítaculum objicitur, occur- , Pd De Hymene fingulari, —— — 279g quoque ; SANTORINO , WINSLOWIO , HEISTERO & innumeris aliis probata eft. — Locus hic exigit, ut ulteriori probatione, vel exemplorum allegatione fuperfedeam, Le- &oremque in prafentia modo breviter moneam , de de- cantatze illius membranae natura & conftanti prafentia in vere inta&tis fidem tot ocülatis teftibus habeat : quod ex | parte etiam nunc recenfenda obfervatio, de fingulari quam- - A B L D EN TRADUNT. MU. ea Ioa S ra vis Hymene agens, füadet & ulterius confirmat. * — . Hymen ipfe , nimirum in exemplo hocce, quoad par- f Z -Sonfpicitur in'ftatu quoque maxime. naturali ; ola fcilicet - columella carnea fingulare iliud. in hocce eft , quod nos ad | - fcribendum commovit; & obfervationem noftram comrrien- dare Curiofis nature poteft. In genticre antem Hymenis ria- ; tura plurimum variat; pro diveríis corporibus , nec fempei | | 3! i I | quamquam maxime naturaliter confütutus Hyinem, ean- .dem habet figuram. In aliis enim fere, ut figura noftra. | exhibet, ex ipía foffula. naviculari lata. exfürgit membrana , binis lateribus, vaginae adplicata , qua , ad. medium ejus - oftium übi pervenit , &trimque in limite vagirie altius ad- huc paulo adfcendit, cornutaque feu falcata 1bi definit; hia- tum inter bita cornua relinquens, cujus cavitas furfum fpe- Gat : ut iti integra membrana Lune crefcentis figuram «exa&e referat. | Non raro contra a. tali. figura cornuta re- | -€edit, integrum circulum membranacéum circumícribens, reli&o in imedio oftio rotundo. ^ Haec defcriptio veterum Anatomicorum fententiae favet ; illa vero recentiorum ob- fervationi magis convenit. Utramque ftru&uram non fe- mel obfervavi, eamque ( & in Theatro noftró anatomico & Bafileze ) jam dum ita varianten adnotavi. MORGAGNIUS ero. cum VALSALVA teftatur ; fe Hymenem in modum €olumne , annulum in duo fegmenta dividentis , conftru- €um vidifle. Et BASSIUS quoque fimilem fere colum- : nami, im membranaceam , fe habet, prout frequentiflime- 250 »- T " - 2 MA " A PCUESRTS TET : X Xem - - Á — iam, duobus cruribus conftantem , a perinao late exor- £am, & adfcendendo inde fenis arGatam , defcribit , & figuram, prout eam in recens natis vidit, exhibet. Ea » qae MORGAGNIUS cum VALSALVA de Hymene adfert, aliquo modo ad noftram obfervationem accedunt 5 longe vero utraque, uti.& BASSII obfervatio, a ftatu naturali re- . JQunc igitur pagi in quorum gratiam , quid «quid id eft,.de Hymene matura ftatu ua 1 aber- xante, dicere.fufcepi. "Nupera hieme ex puella fepte norüm Uterum, cum partibus ad illum fa intibus , tan 4externis, quam internis, exemi, quo inter privatos parie- €es otiofa, variarum partium caufa , contemplationi eum dubjicerem. ^ Incipiendo ab externis partibus, omnem fta- : ^im atero on dt blur cn elegans Hymenis adparatuss. Sucentis inftar membrana , omne fere vito uteri oftium - occludens, nec quidquam vitiofi primo intuitu exhibens , fed fere inftar aliorum, faepius perfpe&torum, Hymenum; leniter. cornutorum, fe habens, naturalem tamen magni- £udinem aliquantum excedens. Attentius vero confid 3 4 "X membrana, illam columnee ope fuperiori vaginae -parti ad-- fixam effe perfpexi. Exfurgebat fcilicet ex foificulà , fiveex infima vagincaé fede, membrana fere mufculofa , lucens-ta- 7nen, non pellucens, levis, atque continua eum vicina cu- te; lata, ab unovvaginz latere ad alterum porre&a. —.Limi- ti vagina ita adnata erat, ut ultra ejus mediam partem in- aegra adícenderet , ficque minimum beffem otii vaginae plane obyelaret ; latera ejus, paulo altius porre&ta, in bi- 41a cornua,definebant, quae limbum Hymenis feu arcum ,- parte concava T , co&rcent. Oftii vaginge 1 . . | r v j^ .. 5t.^ [ —- Xeliqua portio, fublimis, inter Timbum Hymenis atque ure- &hrae orificium intercepta, Aiat4s dicenda , exilis admodum £Ít; X omni membranefo margine caret, — Hunc a: | r E Em v c A. [ M E ooo. E a - AEN : ' : EI RX . De Hymene finoulari, —— 28T hiatum in duas partes inaequales dividebat columna carnea, - duas lineas crafía, quae ex ipfius portionis carneae, urethrae grificium cingentis, parte infima, paululum tamen magis finiftra exibat, libere per hiatum defcendens, oblique fini- "ftrorfum, laterali .& quidem finiftree Hymenis parti ad in- ternam faciem inferebatur ; quoad ortum ita diGarum pa- pillarum myrtiformium fupremum locum tenebat, non ta- 3men exgrinfecus infpicienti partes, diftincte fe exhibebat ; ni- ;fi omnia paulum .diftenderentur. — Refciffa dein ab interna ;parte vagina, columnam illam pro natura fua integram pro- dpexi, uti ab.eminente , in fuperiori vagina parte , portio- ;ne carnea, plicas dimittente , fecedebat , & , fatta ad Hy- :menis internam faciem arcuata adhaefione , ad inferiorem, fimilem fuperiori, lineam eminentem carneam ufque por- Aigebatur. Tanti roboris erat columna illa, Hymenem ful- «iens, ut, quemadmodum arbitror, fuo tempore non po- ituiffet virili virga dilacerari ; minus adhuc menítrualis fan- guinis vi, nec ejusdem ibidem corrupti mora & acrimonia «onfumi , quo liber ad vaginam aditus efficeretur. . Talis ergo puella , ad pubertatis annos profe&a, non prius con- «ubitum admittere poflet, quam operationem atretarum perpeffa fuiflet : nec omnem curam fimplex Hymenis re- deitlio longitudinalis, vel decuffata , abfolveret, fed fingu- darem adhuc columna refciflionem poftularet, qua tota ipfa . columna extirparetur 5 quo praecaveretur , ne propendens | pars illius , atque in molem excrefcens, de novo ad vagi- | pam aditum praecluderet, vel etiam fatta conceptione foe- | tui exitum vel denegarct, velíaltem maxime difficilem red- | deret. Quo vero modo omnis operatio peragi debeat, ma- | le Chirurgum , cui unquam contigerit, tales virgines cuta- | re, ad opus, omnibus numeris abíolutum , celeberrimi fci- | licet HEISTERI Chirurgiam magnam, ablegare , quam hic |«eoperatione prolixe agere. —— | itor, Med, Pol. F1, Nn Haee | | | 282. Olferoatio LXXVII. ; Hac, qua de Hymene ejusque columna di&a funt, quo melius intelligantur ac percipiantur , volui hic figuram, quam ipfe delineavi;. Tab, LII, Fig, 8$. fubjungere ,. cujus plicatio haec efto: ; | A. Chtoris.. i uan S i 1 BB. Ejus Crenz five Nymphze.. | | ; C. Preputium Clitoridis. ; D. Hymen.. : , à E. Columna carnea. hymeni inferta.. F. Urethrae apertura. | : G.G. Duz lacune ,. feu plica ,. ad latera urethrze in ve- füibulo vaginze pofitze, conftanter ibiconfpicuse.. —— H.H. Introitus. in. vaginam.. 3 | a. Foffüla.. b. Frenulum.. | | c.c. Lacunule , ad latera Hymenis locatee.. - ; d. Anus. - | | En C Gettinga Erfordiam: miffa dd d, 28. 747.1740.) — | iU OBjERFATIO LXXPI, —— | Dn. JOAN, GODOFRED. BÜCHNERI, : De Auro fluviatilt in- Voigtlandia. A Bantiquis jamdüm temporibus Itali quidam folertiffi- &À mi totam noftram peragrando exachifhime explora * ^ runt Voigtlandiam,indeque non raro haud fpernendas exportarunt divitias. — Teftantur id inprimis Libri eorum vulgo SSablenbtidilein di&i, in quibus fpeciatim confinia arbiam- Greztz , Schleiz;, Reichenbach, Elflerberg, Gera , Weida, * ux b b: De Au "2 Jüwvia Eli 77 T'oigtlru dia. 283 ' s Blof ,. Saalburg ; &c..nominantur ,. ubi inprimis auri quaedam latere dicuntur. mineroe. (a) Quamquam vero non omnia extra dubitationis aleam videantur efle pofita, certum tamen , immo certiffimum ,emnino eft; fluvios ac rivos. quosdam in Voigtlandia dari -auriferos, ex quibus olim arte quadam , quam Galbfcifen .adpellant, auri nonnulla grana funt-exemta, licet inventum hoc curiofitate magis, quam fumtuum infüumendorum com- ;penfatione hactenus fefe commendaverit. Sic de leas fluvio PLANERUS refert : (b) Jdem ve- t0 fiwvius aurum vebit Hungarico fuper. — Et de Goletzo.nota- vit : ZJuic aurum fertur conciliaffe nomen , cujusmodi arenas xGoletZum dacit.(c) Porro.de rivo Sezffenbacb haecce monet: H5 per partem [uburbii Reichenbacenfés tranfit , ubi omen. acci- Pit a Seiffen, d. e. a lotione arenarum auriferarum , quas "ve- wit, (d) Ceterum auri ex arenis eliquati copiam fecit confal- stiffimus Dn. Dan, Veiffenbornius , Praefectus Judiciorum Met- Jfebianorum, — Ac tandem addit :. Graslitium rivus , iisdem arenis dives, - .- - Jnrivo JFribeftenfi arena. aurifera ineff , Copiofa, , — Pariade flumine Mzlda memorat ALBINUS (e)-Gere »quoque & Graetzii ex E//fre aurum pariter olim lotum, ex- indeque catenas fuiffe confettas aureas, AGa comprobant | Nn2 inter X2) Vid, Zsor. De(cbreibung oes. Sicbrelberaee. (b) Js Hiffor. Vavifc, (c) "Conf. etiam, Commerc. Litterar. Norimberg. (d) Vid. etiam Dn. Olifcber JAcicbenbacb £broniíca, ubi hanc urbem olim bie Gefbrmeafd) z unb SSeraffabt nominatam fuiffe tradit. Conf, 5ieoler fengefelo fEbren ; uno Geboacbunif €aule, MSt, Dn. D. BRUCKMANN Epift. Itiner. - NI UEX X XT. | | Xe) trieign, Cbron p. 124, i. MATHESIUS in Prefat, Sa-- .Fepte, / | l l 4 284 . — Olfervatio LXXVII. inter Dn. ZZezrzcum Seniorem , item Dn. ZZenricum: Medium & Dn. Henricum jJeniorem , Ruthenos ac Dominos dé^ . Plauen An. MDLXV. habita, qua adhuc in Tabulario ad- fervantur Graeitzenfi. Nec minus & Sala fluvius ejusdem - auri eft ferax, uti hoc experientia confirmat GEORG. ADAM. STRUVE. (f) Taceo praeterea Szezsbeyde & Kut-.— zenbeyda , Kefchizii , item Montis, Giolbberg di&i, auri mi- | neras; (g) ex quibus omnibus clare fatis patet, divites omnino Terrae noítra finum ubique fovere thefauros, nobis. nonnifi ex incuria ac negligentia abfconditos. | Caterum aurum hoc in ipfis fluviis Solis maturari calore, nec ex montium huc advehi vifceribus , variis ex rationibus quotidie edocemur, (h) unde nonnulli haud vane quoque arbiurantur, in iftis inprimis fluminibus, quibus li- - gnorum fzepius ineft copia , particularum fulphurearum ac refinofarum ablutione & frittione quam maxime hancce in. arena promoveri generatioriem. (1) Tandem & granorum ejusmodi auri qui accuratius. cognofcere defiderat conditionem, quomodoque ex flumi- nibus commode fint colligenda , uberiorem inveniet noti-- tiam in ben aufacfangenen. 2Driefen , 205. Correfpond.. Grláut. Q3oiía(. P. IL. it. Sfad;t. von een Golb 2 Rupffete unb Gifenffeinen, woeldie bep unb uim Sena aefunben moerz- ben. Ufum vero terrae hujus Solaris quod attinet, a Medi-- cis etiam in cura Peftis inprimis commendari novimus. Vid. 2otefil. cammlung. 4d». 1721. p. 537, 2 | OBSER- (£) Diff. de Auro figviatili, * (g) Vid. Bn. D. BRUCKMANN. Z4zgusal, Dei in loc. fabterran. it, AGRICOLA 4e veter. c nov. Metall. | (h) Vid. Anon. 2luefübrlicbe 2e(coreibunt oce Sícbtelberges, Q) Conf. llluftr. STAHLII Specim. Becher. Lib. I. Scl, 1I, p, 162. it. HIERON. CARDANUS de Subrilit, Lib. VI.p. 147. — De V'ortice Tiffendorfiano in P'oigtlandia, 285 |. -QBSERFATIO LXXFII. Dn, D. JOAN. GODOFR. BUCHNERI. RPM Loco s du Vortice Tiffendorfiano in Voigtlandia. [^w ie XXII. Jun. An: MDCCXXXIX. poft meridiem ho- D ra tertia Z7/fendorfium , ab urbe. Curia milliare fere Germanicum diftans a: procella quadam inopinata in- fignem accepit calarifitatem. Nullum tonitru , nullum ful- men, nullus imber , nullusque térra" motus. anteceffit; Attamen Io. domicilia cum plerisque adjunctis horreis, nu- bilariis & ítabulis ; multisque contignationibus , unacum sedificiis fecundariis Signiferi, Domini a Réitzenftein , illae- fa domo intra $. mirata prima adfliéta funt, atque in ftrüem lignorum illico converfa. Multa fcandulae, & quainagro: Reitzenfteiniano pofita fuere, hordeum , ftrameri & pabu- la, partim ir finitimam pifcinam, partim in procul diífitum montem funt translata. Immo promoti in eundem funt vili «urrus, atque opilionis infans annicalusjin cunis jacens; ad di&am pifcinam fimul translatus eft ; ibique vivus: absque cunis inventus. A | Prope viam Gefellíanam habitans, & ad globi tor- mentarii ja&tum a loco calamitofo remotus tabernarius fub di&tum tempus obfervaffe dicitur nubem turritam , ad ter- ram fere dependentem , quae centum plus minus paffüs Ia-- tainítar vorticis commota, atque ab altiore & nigricante "mube quafi demiffa pirum prope Tiffendorfium , ad quam delapfa fit, ftatim ex terra eruerit, atque 20. & plures paf- fus projecerit , eoque fa&o oppofita aedificia fimili modo demoliti fit , tandemque in monte objacente evanuerit. Qua vero a deftrudis Sis 9o. paffus ad dextrum: la- n 3 tus AB6 DU eljerians LXXVI, 07:6 tus abfunt, ex eorum ,te&tis ne una. quidem fjandula fuit .dejedg. (a) v Ar» E 'Scholion. -Haud vane hunc ventum maxime miratus eft Dn. NVINCKLERUS, Philofophize-Profeffor in Academia Lipái-- . .enfi celeberrimus, hincque eum in peculiari , . de. Zortice Tiffendorffiano , Differtatone , An. MDCCXXXIX. habita, accuratius examinavit. Ex nube autem in gyrum fine fra- core & fulmine aca detrufaque condudit, ventum iftum . inter Zortices efle referendum, ejusque originem inde ma- - xime derivandum, quando ventus obítacula offendit, quae non modo impetum fuftinent, fed & a&rem reGà impulfum oblique refle&unt. Repercuffe enim hoc modo partes aé- rez verfus latera prorumpunt, irruentemque ventum a via. detorquent. Atque hic pari ratione ex alto defcendit, fi cer- — .tà aeris portio delablincipiaf. |—..--.— 25 o o DRESD |. . Poftquam igitur impetum declaravit, quo ventus pro certa celeritate terreftria percutere valeat , explicationem hujus. Vorticis ipfam adgreditur. —Perfpe&urus vero mo- | dum, quo tam mirabiles editi fint effe&tus , tria expendere neceffe duxit. Primo ad calculum revocavit vires ad tan- .am rerum everfionem neceffarias. — Tum in delapfi aris naturam inquifivit, unde intelligatur, eundem.tantum va- luiffe. Ac poftremo inveftigavit originem, unde aér nactus ^ fit tantum ponderis, tantamque vehementiam , quae omnia — Jatius ac feto iie EPOLDUE, dur- onsequat i B Tandem etiam Vorticem-hunc multis mirabilium ven- - torum exemplis, quae antiqui pariter ac recentiores memo- (23) Vid. Litterz publice Lipf. ubi ex Epiftola. Byruthi d. ro. Jul. fcripta adfirmatur, juffu publico emiffos contemplatores fpe- £&aculi veritatem effe conteftatos. 3 7 2 : e», P : HCM [ De P'ortice Tiffendorfianoiu Foigtlaudis, og rie prodiderunt Hiftorici , eruditiffimus Ratisbonze Ecclefia. . ftes, Dn. J. M. BARTHIUS, fcripto in lucem: edito Germa-- nicoilluftravit. — - Nba | | . .. Ceterum ex relatione circümítaritiarum | Vorticis: hujus patet , quam magna inter notitiam & dijudicationem: Philofophi ac rudis plebis rerum narüralium. fit differentia. Exigua fane aéris refpe&tu materise ponderisque ac virium. ejus, quae moventur, eft copia ; aft violentos tamen .,. im- mo creditu nonnunqnam: difficiles: ifta producit: effe&tus.. Hiric ftupet modo vulgus hzeretque animo immobilis , talia oculis videns. Sed peregrina hiecce quidem: non videntur Philofopho ac Mathematico , velocitatem: (imul aliasque: - caufas effe&tus: hujus confideranti, (b) quin potius omnipo-- tentiam: & fapientiam.,. maxime vero providentiam Creito- ris eo magis admiratur übivis omtüno: obviam; Fa&um. .enim:& Tic eft, ueneque homines; neque pecudes in ftabu- - lis fub convulfis lignis & domibus fepultee,. 8z quibusdam: locis projecta, perierint. Neque aliam nóxam fübiere, nij quod fartori ,: cujus domus omnino diruta eft , CxCCDta men - -fa, quz in hypocauíto intimo; cum fuper? impofiris libris: liaud fuit loco dimota; a cóllapfa janua: alteruta crus fric b | b MERE S í zum: fit Quod idem infortunium inter pecudes accedit bovi.- Ecquis ergo non: exclamaret.:. Fentms. ac: inare obediug? Pas mino, J OBSERFATIO LXXIX. Dn. JOAN. GODOFREDI BUÜCHNERI. z De ! * : Ponte quodam in Voigrdlandia, colore fuo: » tempettates praefagiente, ! | F entiura utique peculiares. admodum: rioninuftiquam fünt: N. . "RSGCOEC DOT WA OPESOX Wo RCM en cac nn E AE o). Vid.-Dn,, NVOLFIL PA 5413. 215 b 988 . - Ohfervatio LXXIX. qualitates, (a) . Hinc Confiliarius Seyfried (b) inter alia re- fert : 95e Volterra, aud) in Tofcana aeiget. fid) eine ftat« «fe S8afferauelle , bie im Sycroorquellen febergeit ber r6. — - &&buf) fid) in bie 05e moitfr. — Se ober fie mun tiberfid) - fieiget , je náber ift Stegen. unb. linaemitter vorbanben. 4abinaeaen, wenn fie Faum aur .5elffte fo bod) fpringet , unb aleicfam nur flieffet, bebeutet e8 Defleá unb flares. Ogettet. (c) Et p. 322. pariter ex MAJOLO I. c. baecce ex- - cerpfit : 9n Syifpanien,, ben ber &tabt Beyara seigef man benen 3teifenben einen Gee, iveldyer bie Pinftigen turni — Avinbe unb Jtegenr Derge(talt vorber verfünbiaet , baf fein OBaffer burd) ein bermaffen. arofje8 Gietof unb gleidifam btütleno auf etlid)e 1ooo. &odbritt voeit fid) fóren láffet.- Sic quoque hic notari meretur, quando p. 276. i/;2. fequen- tialeguntur : 9jn Palaeftina unfern bet alten &tabt eidem ift bér bcfannte Syacob8 2Brunn , roeldoer alle 3. Sotonat bas QBaffer in mandyerlen Sacben ánbert, bann fold)c8 balb fiar, bf trüb , | | eemifd)ten Sacben gefunben moirb. Abfit autem , folos hofce mirari fontes peregrinos; - alb elaulidit, rotb , grün, unb anberer a Voigtlandiam enim noftram qui diligenter perfcrutabitur ,- facili negotio & fimilem hifce in vicinitate quoque inveniet, fcilicet 7 bierbachii, in vico quodam , non procul ab urbe Scbleiz,, fons quidam oritur, cujus aqua I2. vel I6. horis an- te infecuturas pluvias latteum induit colorem , imminenti- bus vero tempeftatibus , Iridis mentitur colores 5 atque hoc praefagiurma co minus fallit , quando piíces fimul capita in eo attollunt. Dn. (a) Vid. Dn. D, KELLNER. Synopfis Ephemer, Natur. Curiof. voc. Fens. (b) In Medull.-Mirabil. Natur. p. 257. (c) Vid, MAJOLI Dies canicul. " "DeFonte in P'oigtlandiacolore tempe[?, prefaotent. 289 Dn. SEYFRIED l1. c. ejusmodi phaeenomena quidem in- ter qualitates refert occultas atque praeternaturales. — Sed meo judicio probabilis variationis hujus in propatulo eft caufa. Vapores nimirum , ceu Phyfica nos docet, radiorum Solis ope rarefadi, ac in mediam aéris regionem delati, nubes formant, atque deinceps per pluviam iterum deftil- lant. (d) Cumque per exhalationem terrae circa hunc fon- tem ifti congregati atque invicem uniti fuerint, pluviae ma- teriam utique praebent primam. — Suppone igitur, non pro- €ul a fcaturigine terram. quandam albam ac lutofam , vel quascunque alias particulas fulphureas , fpirituofas aut vi- triolicas, cum vaporibus hifce fefe mifcentes , ( de quibus effe&tus abunde fatis omnino teftatur, ) tunc harum muta- £ionum facilis (tatim dabitur ratio. Exhalationes enim tere re pluvias ordinarie praecedunt, hincque aqua fontis colo- ris fui mutatione tunc praffentiam eorum , atque fic futuram pluviam certiffime indicat. Hocque eo magis pifces confir- mant capita attollentes, utpote qui mutationem iftam. facie lius, quam nos, fenfu percipiunt. — OBSERFATIO LXXX. -.Dn.D. JOAN. GODOFREDI BÜCHNERI, Des d. Prodigio vulgo credito fanguinis, in Civi- |j tate Plauen. A nno MDCLXXII. fanguis in domo Leonhardi Wer- | A ckerlini , Civis Plavienfis , ac in platea Judojorum degentis , ex cubiculo fcaturire vifus eft. — Johannes | - Zclor, Med. P. Pol, FT. Qo Fride- [ (QD Vid. Celeberr. Dn. W' OLEI dürdungen ber. nafürfidon |. singe Cap. V. VI. | | | | | 200 — ^ Obfervatio LXXX, . Kridericus Braunius igitur, ex ordine Senatorio ibidem 2 | teftandam rei veritatem vocatus, prope fornacem ftatim - guttulas quasdam minores , roris initar, ex tabulato fuda- re quafi animadvereit, quae vere poftea magnitudine cre- fÍcentes auctze integram tandem conftitueruntpaludem. Im- mo quibusdam in locis ex parietibus etiam & fellarum pe- dibus , baculis item ad. purandam lanam idoneis ac penna quadam fcriptoria, ex ardefia confecta ,eundem profluxiffe , Judicii confirmarunt Adfeflores, quare linteis non modo variis fed & papyro illas exceperunt, & verum ac genui- - num effe, non fine ftupore , obfervarunt fanguinem, fe- cumque in Curiam , in perpetuam, ad poenitentiam homi- nes revocandi caufa ,adportarunt memoriam. (a.) Scholion. Permulta in hacce relatione mihi non fine caufa vi- - dentur fufpetta & maxime fuperftitiofa. Cum vero non mi- nima Phyfices genuina haecce fit utilitas, ut rerum natura- lium, quantum fieri poteft, inveftigatione , a füperftitione - abducamur , aliosque fimul ab ea dimoveamus , incongruum. haud erit, pauca quadam majoris evidentia caufa hicce fubnectere. | : ]. Per fanguinis vulgo fic di&a predigza, accidentia ple- rumque intelligi , ubi variis in rebus fanguis extraordinarie.- confpici creditur, notum eft , quidquod notiffimum. Sims. plices vero , ac rerum naturalium ignari hominesid omne; quod rubrum mentitur colorem, fanguinis nomine ftatim indigitare nimis preecipitanter folent, quamquam praeter €olorem nil minus cum fanguine commune habeat, (b.) ! A E (a) Vid. 'Fheatr. Europ. P. XI. p. 3:5. (b) Conf. Ephem. Academ, Natur, Curiofor. Cent. VIII. pp. p, 4e vbi fiticur Fons, certis horisfoctidum & rubicundum lique- rem ,a vulgo pro fanguine habitum, proferens. d De prodigio vulgo credito [anou, in. Civit, Plauen, 29x. ' id quod folutione chymica optime probari poteft. Hinc ergo patet, effectus hofce caufis utplurimum tribuendos effe naturalibus , adeoque bella, fanguinis profufiosem, dyfenteriam, ac nefcio quid adhuc aliud , ut quidam vane fibi perfuadent , neutiquam ominari , fiquidem his omnibus eventus praeterea quam fzpiffie nequaquam refpondit. (c.) Conftat nempe Il.) in terra hinc inde quasdam contineri materias, ad inducendum rubicundum colorem aptas. Cum ergo de novo fcaturigo, ejusmodi colorem referens, exoriatur , probabile omnino eít, aquam ab ifta tinam fuif- fe , quare etiam rubedo talis plerumque non ita diu durat, donec nimirum materia iíta per aquam fuerit foluta atque eluta. : III) Denique a Phyficis variae adducuntur caufz , pro- digia ejusmodi ita dicta fanguinis producere valentes , her- bae nimirumatque arbores in vicinia pofitze , radices item; folia, infecta, pifcium ovula atque vermes, putrefaGtione fua aquam tingentes , inprimis vero ferri ac cupri minerze aut alia terra ferruminofa , ubi nimirum tempeftate calida | partes iftee ferruminofz ac cuprea nitrofis ac vitriolicis at- Xolluntur ebullitionibus, inque aqua coagulantur, atque fic vifui tandem.fe fe, offerunt. (d.) Hinc pulchre admo- | dum BARTHOLINUS fcribit : (e.) Fervidis «ffatibus pifcine | quedam non procul a ferri venis repente rubent , poftea cum co- dorem amittunt, ex bifce vulgus , caufarum in[cius, multa pro m : Oo2 pre- (€) vid. MENCKEN, de Charlataneria Erud. p.m.382. (d) vid. S5reBl, Cammí. An. 1719. 1720. €5dbauplaf oiefer tttges reimten Smtepaungen P. IV. it,Dn.D, KELLNERI Synopfis Ephe- | merid. Acad. Nat. Cur. fub tit. 244»« rubicunda fatia, | (6) In Zsfitut. Pby(. de Aire, Terra ac igne, p. 10. | | | 3 | | | | I | Y | 2028 ^. Olferoatio LXXX, prodigiis babet, (£.). Quem vero quaefo latet, permulta in ejusmodi cafibus quotidie non obviisjvariis aut. ex terrore,aut ' fuperfttione ampliari accefflionibus, inprimis cum fuperfti- tiofi utcunque fimplices fint acmaxime creduli , quareetiam | mirari haud licet , idem hac vice fimul etiam apud nos ac-- cidiffe, Caeterum. haec animo mihi circa fignificationem - harum rerumfedet fententia: ZZsbent Mofen c Prophetas , au-.— dianteos, —— E Tandem vero coronidis loco huc adponam, quod in Novellis publicis Dresdae haud ita pridem de falfo ja- &ato tali. quoque , his verbis relatum eft, prodigio : 9fnp seil. Gbrift'9(benb marb bas 9tónr« QGaffer in bern Syubene- $yaufe auf ber Dirnaifdyen Gaffe blutrotb aefunben. Gee. bbel / bernicbt (elten. eime Gadje vor ein QBunbertoerd? - jit, voelcbe nidjf$ voeniaer a8 baffelbe i(t/ brang mit folcbern Uingeftümin in ba8 aus, bicfe8 vermepnte 2gune Berverd au feben , bag bie 2Gade ben. Sulauf bemmeng mugte Die gange Surgroei[ war inbef , aí$ manbie Gas (be ber bem £idte brfabe , eim SBerd beó Stóbemeifter8 ,.— ber bas Taaffer aefárbet /um ju (een , oie er auf Betragem . bie llrfad) angegeben, roo ber. £auf beficiben bingienge, ^ weder Cxbert ibm abere eermutflid) einen: mobloecbiene- ten QGerioei acfojtct baben mirb.- o OBSER- OR EE : PIUUM. : —— L (D vid. FRESNEL, Difp. de caufis corporüm crüentorum, BECMAN. Difp. de prodigiis fànguiniss SCHMIDT. Diff. de prodigiis fanguinis vulgo creditis. ! 3DeO vo galiinaceo infilite figure in P'oiatl.exclufo 203 OBSERFATIO LXXXI, | Dn. JOAN. GODOFREDI BUCHNERI, De Ovo gallinaceo infolitz figurz in Voigtlan. dia exclufo. | | ^A nnot726. Scheeneckii in Voigtlandia galliti quaedam ( ovum exclufit! mire formatum, tuberculis nempe non- | nullis in. pofteriori parte, fculpturae inftar elevatae; notatum ; punc&tisque rubicundis Orhatum;, ceu fig. 3. Tab, IV.claius oftendit. — . —— Scholion. Notiffimuni omnino eft, ab animalibus irrationabi- libus, praefertim vero plumofis ; monítra interdum per gra» -viorem progenerari impreffionem ; (a.) quorfum inprimis ovum iftud pertinet ; Cometam in teíta repraefentans quod: ideo non levead probationem hujus adfertionis adfert pon- dus , dum praeterito fedulo tempore in ccelo adparentis Co- metae fuit exclufum. (b.) Addi quoque huic meretur Ovum ecclipfi lunari infignitum (c.) nec non littera M. notatum , (d.) itemque: cum imagine ferpentis in tefta, & alia ova So- ; | le $ -— »e - (à vid. VALETINIin Mufeo Mufeor. p, 15. Fertu». LICETUS; de Monftr. p. 15. it, Mifcellan. Nat. Cur. Ann. IL. & Vl. Ob- Basil. e qase (b) vid. 44 BLEGNY in Zodiaco Medico Gallico p. 36, it, D; BRANDER. Diff. de Ovo Cometico. | | (c) vid. Dn. D. KELENER. Synopf, Ephem. Natur, Cur, voc; Ovum | (8j vid. du BLEGNY 1, c e 204. ME Olfervatio LXXXI. . le, vel etiam figura hepatis Lucii fignata, (e.) hincque in eorum claffem referre non dubito praenominatum , quam- quam erroris hujus tam lucide non pateat caufa. Similiter quoque his accenferi poterit ovum gallina- ceum , formam capitis humani referens, (f. ) aliudque figu- ram Lacertae exhibens , itemque cum duplici cauda. Er- rorautem conformationis hujus pofterioris ex eo maxime ori- ri videbatur, quod Natura albumen in procefíu peculiari, vitellum vero in alio pofuerat, cui difformitati forfan pref- fio quaedam tunctemporis pracipue anfam dedit, quando gallina cangendo fuit examinata, an ova proxime exclufu- rafit? Taceo alia ovorum monítroforum exempla, quorum catalogum congeffit Dn. D. KELLNER 1. c. Frate rmeus germanus , modernus Academ. noítrae Prafes, in Z»4ice unVver(ali Annalium. med. phyf. Uratislavienfium nec non Dn. D. KUNDMANN in RarZor. Natur, er art, At. pbyf.. med, Zicadem. nofira. Volum. 1, Obferv. 117. p. 243. Item Dn. D. BRuüCKMANNI Zpzf/. Itzz. FT. ubi inprimis repraefentatur ovnrm a Gallina quadam in Taexa ad S. Marize Stellam in Ba- varia partum, in cujus putamine benedi&a mater Dei ho- iinum Salvatorem infantem brachio dextro fuftinens vi- denda, infimulque mirandi iftius pariter meminit ovi, in quo confipciebatur acinaces vagina denudatus,crux & virga, ac alterius quoquefigurati, cujus apex turritum muliebre or- namentum ( vulgo Fontange ) & huic incumbentem par- Yumpufionem exhibet. Atque hinc firmiter omnino exin- de tandem concludit : Habent animalia ovipara aeque ac vivipara, fui. generis phantafiam, & imaginationem, fed omnimode diverfam & ab humana plane diítintam, ds aec (e) vid. Dn. D, KELLNER Synopf. Ephem. Nat. Cur. voe, Qvusm. (£) Ibid, De ovo gerello minori in alio majori inclufo.. og CUETSISTIESNNUHN HUE UMS SQIUPURNRS dcs Vaga RA RI NP hec fit longe excellentior , multo nobilior, variisque mo- dis praftantior. Generant & pariunt ex hac imaginatio- ne, quando corrupta aliisque vifis objectis tempore coitus & graviditatis imbuta exiftunt, nom fecusac homiriesmon- ftra & foetus a fuo genere diverfos, aberrantes , Corruptos, mutilatos, incompletos, aliter ac genus , fexus & própaga- tio a fua divinitus indita riatura poftulat ; figuratos & for- tnatos. EC | (Greiza Parofcorum E:sfordiam miffe, d, 5. ]4l. 1740.) OBJSERF ATIO LXXXiL Dn. D. GEORG, HENR, BEHR. De ' Ovo gemello miriort in alio majori ET inclufo. aria quidem hinc & inde proftant exempla de Ow V praternaturaliter conflitutis ; V.g. de Ovis monftrofis apud GOCKELIUM zz Corfil, Obfervat. c» Curat. Cent, J, Copf. 38. RIEDLINUM , in Lin. Med, Ann. V1, Menf. Tun. Obf. 19. pag. 672, C* dnnal. med. phyf. U.atislavienf, Tentam, — XXXF. p. 35o, de Ovis diverfis figuris coridecoratis, iz Epbem, IN. C. Dec. 7 "nn. IF, fp4^£. 242. & Dec. /.. nn. f. Obf. 16, BLEGNY Zodiac, Gall, dnm. 16$1, Menf, Sept. Obf. z. de Ovo quadrato in Epbeuz. allegatis Dec, 11Í. Jun. LX. Ob 4 53. De Ovo duplici cortice praedito, apad BARTHOLINUM in ZJiffor, anatom. rarior. Cent. P, Hifl. 6$. De Ovo cum du- plici vitello in Eph. IV. C, Dec. Z. Ann. I1. Obferv. 241. & Ann, 411, Obf. 18$. De Ovo gemello , ibid. Dec, 77. 44zz. IJ, Obf. 115, De Ovo in ovo , apud BARTHOLINUM in Ziffer, anatom, Cent, IP, Hift, 14. & Cent. P, Hiffor, os, ut & in ejus- V E 206 . OlMfervatio LXXXITL ejusdem Zpi//ol, Med, Cent. 1I. Epift. 42. c Cent. IF. Epift, 53, nec non in Ais Hafnienftbus vol, V. Obfero, 17. p. m. Z72.item apud S£alp. vas der WIEL , in Obferw. rar, Cent. If. Obf. a9. Guil. HAARV/E£UM, de Genzerat, nimal. Exercit. XI, p. 86. Francum a. Franckenau in. Satyr, Med. Sat, JF. pg. 79. Mit, Erud. Lipfienf. n, 17 1 3. men[. Octobr. p. 442. cr Mnn.172r, AMenf, IMpril, p. 1 $0. 44nnal, med, phy]. Wratislau. Tentam. X XI. p.173. € Tent. XXII, P. 41 4. paflimque in Decaurzs & Ceztus iis Ephemer, Academ. noftra. Nufípiam vero quidquam adhuc deprehendi de 0vo gemello , fcu duplici ,im alio vo con- £ento ; quare ante di&is notatu dignis exemplis, praefentem - etiam hanc obfervationem de tali ovo adjicere lubet. Cum ante. aliquot annos Clariffimus Dn. Jeaznes 3a-- cobus Witterus , Logices atque Metapbyfices apud drgentoratena fet Prof. Publ. Ordizarius | celeberrimus, levi quodam morbo tentatus, fuafu meo, circa vefperam ovum íforbile adfume- re vellet, hincque ancilla ovum recens galline domeftic adportaret, en! diffra&um iliud vitellum quidem naturas | cum albumine continebat, fed fimul inclufum aliud ovum; firma acpropria tefta feptum, monfítrabat. Hinc modo no- minatus vir celeberr. curiofitate ductus , totum illud e ma- jori ambiente ovo eximebat, & fub accuratiori perluftra-- tione deprehendebat, non fimplex, fed duplex ,feu gemel- lum id effe ;aliud enim minus alteri majori firmiter erat ad- €retum,ipfique continuum. Poftero deinde die , gemello hoc ovo etiam aperto, fuperior aeque ac inferior ejusdem cae. vitas proprio vitello proprioque albumine erat repleta. Hing in unico hoc ovo tría peculiaria ac diftin&tiffima vitella & albumina recondita latitabant. ^ Rariflimi hujus ovi tefta; unacum multis aliis praeternaturalium ovorum generibus; adfervatur nunininftru&tiffima Pinacotheca Generofi ac... curiofitfimi Dni Sam[onis a Katbfamban[en. N33 O BER. De Paf[fione iliaca. clyflere tabacino curata. 297 UE GRCEIE RENI c E P ARMET : " » . * Cumpepcp OST UCET ME EEUU D OBSERZATIO LXXXIII. Dn, D, JOAN. GEORG, BEHR. De | ' Palfione iliaca Clyítere tabacino curata. "*- Tera Praxis medica cum multum incrementi capiat ex W/ Obfervationibus faepius reiteratis, atque idcirco ex- |. * perientia non inepte alterum Medicina fulcrum nun- | «upetur, non poffum nen, quin fequentem hic fiftam Ca- | fum : Do&iffimus atque experientiff: bujus urbis Pra&ticus, | J& Xenodochii civilis Medicus vicarius Dn. D. Jear,. Cbri- | Jfian, E)rmann , Fautor, Collega atque amicus, inter pau- . «€os chariffimus, praterlapfo menfe Januario a. c. vocaba- .stur.ad foeminam quandam , pertinaciffima alvi conftipatio-- | uMilor, Med, Val. F7. Pp fta-- ! J | »| '- *| | 298 | Olfervatio LXXXIV. - ftatim meum, in tali ftatu jam aliquoties. probatum , fuafi- remedium , nimirum. Ciyfíma. illud ficcum , e fumo. Nico- tianze paratum ,. cujus mentionem jam. feci in ferum no- ffrorum phyfíco.- medicer.. Folum, V, obfervat, 46, p^£2. 174. Cu- » jus ufu. & adplicatione quoque dira. haec iliaca. conítipatio | felicifirme: referata ,, aegrotaque ab omnibus fere jam dere- li&a, priftinae infperatzeque integritati reftituta fuit. "rgentorato Erfordiam miffe d, 13. ]ul, 1740.) OBSERE ATIO LXXXIV. Dn.D.PAUL,GERAR. HENR. MOEHRINGII.- De | Cotula. foliis Tanceolato - linearibus pinna- tifidis amplexicaulibus. » uum: zeffate: noviffime: elapfa: iter Embdam ,. Frifiae" [:] : orientalis metropolim, facerem, uso alterove ab ur- be. dica lapide ,. prope pagos. Bank/fede, Ochtelbubr & Riepe, latis. cefpitibus vias & paícua arenofa fubhumida, ubi: hieme aqua. dulces, marina permiftze,. ftagnarunt , obte- ebat flavo colore plantula ,. quae examinata. certo adparuit COTULA foiiis lanceolate.- linearibus. amplexicaulibus inferne dentatis, LINANJEL Zorr. C Ef.p.4'z. ROYEN. hr. Leyd. Prodr. p. 173. teftibus: African:s in. vaporario: plantis , qua- rum. femina: humaniffimus: Lugdunenfium: in: Belgio Bota- picus , Celeb. ADRIAN. van. ROYEN ,. communicaverat y & (ubfequente defcriptione fpecifica ,, invicem. nudo. ac ar- zxato:oculo collatis. — dro H. nc in Europa feptentrionali adeo laete crefcere, nul- . Rim meminifTe Botanicum recordor ;.hinc fere in. id. fen- ten ^ T De Cotula.foliis lanceolato-Imearib. pinnatif.ampl 299 tentic delapfus effem , ut credidiffem , latere füb eadem fpecie Matricariam maritimam B AUH. Pix. p. 1 34. demto tan- tum corollarum radio, nifi amiciffimus nuper ALB. HAL- - LERUS, nova Georgie Augufta decus infigne, fuavi, ut folet, calamo me docuiflet , íe ex C. Bazubinianis poffideie ficcam illam Mazricariam , a mea defcriptione, ipfitransmif- fa, diverfam & genere & fpecie. : | . Sufficiat ergo paucis tradenda plantulaee amoenze de- fcriptio , qua in flofculis foemineis quaedam habebit ab op- timo meo LINNJEO non enarrata, & claro oftendet exem- - plo, quam fuperflue regionum & loci natalis mentio fiat in nominibus fpecificis. Conf. LINNUEI :Crztic, botan. S. 262. .16*5./44. — Difceptandum namque adhuc foret , an Co- tulam noftram Europam, aut Frificam , an vero Africa- am adpellaremus. : ! En cam: i (2 Planta palmaris , annua , integris plerumque cefpiti- bus eoadunata. Invaporario parum altior excrefcit. Odor . herbae, & in primis lorum debilis matricariee , aut cha- Eme ^ - | | Radix fibrofa, tenuis, lactea. . | — Gaulis nunc fimplex, nunc uno altervove ramo do- , natus, glaber, teres, nunc herbaceus, nunc ruffefcens, mo- | | doque ere&us, modo declinatus. . Folia 2. 4. S. (in vaporario 6. 7. 8. ) in caule primario laxo alternoque fitu, lanceolato- linearia, pinnatifida, fub- acuta, elabra, fucculenta, amplexicaulia ( füupremum in cau- le interdum femiamplexicaule obfervatur, ) inferne nunc |dentata, nunc integra. Caml/mum fummum faepe lineare, in- |tegerrimum exiftit. | | ores folitarii, non radiati, in rami cujuslibet fummi- itate, modo nutantes, modoque eredi. d | I, Pp2 Calix | 4 | ; 300 . . Olfervatio LXXXIV, | ; . Calix communis convexus, imbricatus, divifus in vigin- ti circiter partes lariceolatas, obtufas, quarum quinque ex- teriores, & interioribus fere majores. | : COROLE. Cowpofita, üt LINNZEUS gez. 6y2, Fa. minein ambitu I8. ad 22. — Propria. Hermaphroditis tübulo- fa, tubo ere&o, in fummo ampliato , gibbofo ; bafi parum. ar&tata & infidens germini ,. altitudine calicis ; //bo quadri- fido, triangulari , acuto, eequali, initio connivente , poft reclinato , plano , luteo. — fewiwis ampullata., oblongo- ovata ,.compreffa,. albide herbaceo colore diffin&ta, pedua- eula proprio filiformi, germen longitudine & altitudine ad- aequante., infidentia , a calicinis: obteda. fquamis ,. extus convexo - incurva , fulcata.z intus in medio longitudinaliter elevata :: bo. bifido ,, oppofito, minimo, ere&to, fubalato:- fere ,. luteo. : NE STAMINA Zlamenta bermaphroditorum una cum. am- theris, longitudine. tubi ,. fubtiliffima. ;; cetera ,. ut LIN- N/EUS l.c. e * PISTILE. ZZermapbroditis. Germen ovatum , leviffi-- me tetragonum,. utrinque detruncatum , ad latus utrum- que angulatum, longitudine corollule, infra.eandem. S4. lus parum corollula longior. vel ei aequalis,filiformis. Szge mata duo. plano - compreffa, utrinque recurva ,. corollula | parumlongiora. ——— | - ob. D Feminis, ut LINNJEUS À e. Germen cylindraceum ,, ob- longum utrimque obtufum; pellucidum ,. magnum , intra corollulam.. .$4/z* parum corollula brevior. SZegmwra, ut in hermaphroditis,. aft paulo tenuiora. | PERICARPIUM commune nullum. | Calx inmyutatuss introrfum inflexus, perfiftens. — | | Proprium Flermaphroditis nullum. ja Feminis corollula marcefcens, perfitens.. De F'alerianis cormucopioidibus oulgo didis, 301 —. SEMIN A Hermaphbroditis folitaria, ovato - trigona y átrimque detruncata, angulo interiore parumper abfolet. —.— £mini: Íolitaria ; ejusdem fere magnitudinis, ovata bafi obtufa , apice fubacuto. cR RE S ébjerv. 1. Examen lente Mufcbenbreckiana tertia. àliquoties - ánftitutum 5 comparatis floribus Africanis e vaporario cum ii$, quas dicto loco inventas, effoffasque domuni | .fecentesreportaveram., ——— | 4. Vetus planta Europaea, a nullo, quantum memini , ob- |. fervata defcriptave ,, obfcura permanfit; donec candem éx Africano bonae Spei promontorio adlata, noftros- que in hortos inve&ta , magnaque cum folertia excul- ta, nova planta defcriberetur ab indefeflo quondam . JAC. BREYNIO, &c. ] déuE 3. Floret tota &eftate & autumno , adeoque florifera & fe- minifera ab initio Julii deprehenditur. 4. Non immutaffem Lsz«anum ante rnemoratum nomen plantae noftrae fpecificum, nifi amicus ille integerri- mus folioruni inferrie femper. dentatorum mentionem - . fedífet, quod nom perpetuo obtinere fupra docui. Hinc ne tiro , aut novus herbae fpectator erret , fpeci- ficam ac perpetuam differentiam in nomine meo , tituli loco pofito ,. retinui. QBSERFATIO LXXXF. Dn.D. PAULI GERAR, HENR. MOEHRINGII, M De | —— Valerianis cornucopioidibus vulgo dictis, | «« Valerianella:cornucopioides Mauritanica, flore purpureo |. longiore. Waltb. Hort, 2. 169. conf. Barrel, icon. &. Valeriana folis ovaus feílilibus , floribus diandris rin« i Fp3 gcpe | | | (A 400. Olfrvitio LXXXV. gentibus. Linz. Hort. Cliff. rg. Virid. C Hf. 4. Ron, Flor, Leyd. Prodr. 235. "Utraque planta annua , altitudine , foliis , caule, ramis, pedunculis fquamatis, &c. fibi fimilis ; in his praecipue - differens: — / ! ! | COROLL. a. Tub»: longiffimus, cylindraceus, tertiam par-. tem longior tubo floris à ; quater vel quin- quies fquamas calicinas exfuperans. —— 8. 4ubus longus conico - cylin doi tertiam - « partem brevior tubo floris z ; fquamis cali- | cinis longitudine aequalis, aut raro iisdem duplo longior. | a. Labium inferius fuperiori duplo longius, in- — aequale, lacinia infima longiore , lateralibus alis deorfum deflexis. — Labium fuperius fub- tiliter ciliatum. wu B. Labium inferius fuperiori zequalis longitudi- - nis, vix longius, lacinia infima itidem lon- giore, aliis lateralibus negligenter declinatis. . Labium fuperius margine glabro gaudet. — PISTILL. a. Sz». trifidus , ftaminibus longior tandem - evadit. : 1 . 9. Stilus trifidus , ftaminibus brevior , tandem ^ aequalis. * Differentia a proportione defumta , innuit diverfas fpecies. - Ergo vocabitur :- | e NCNG «. VALERIANA foliis ovatis feffilibus , floribus - diandris ringentibus : tubo fquamas calicinas - multoties exfuperante. DI B. VALERIANA foliis ovatis feffilibus , floribus. . . diandris ringentibus ; tubo fquamas calicinas parum exfuperante. | | Utra- Dens Apri mire forme €» magnitudinis, | 903 Utraque floret Julio & Augufto » femen perficit Augufto & Septembri. CN : — ( gevera Friftorum Erfordiam miffe d. 13. ]«l, 1749.) J OBSERFATIO LXXXFI Dn, D. RÜDIGERI FRIDER. OVELGIÜIN, Dens Apri mirx forma & magnitudinis, (A d Sereniffimum Landgravium Haffiacum , Principem PA gratiofo humanitatis adfe&u nulli fecundum , Roten- | burgum: haud ita priden? vocatus, vir nobili genere | fíatus, inter alios me in confiliümi adhibuit. — Venatores . apris infidiantes magnum: occiderant , cujus folum: caput |. 39. fb. civil. zequabat. Ille. queni innui, quique primo lo- | €o venatui ibi loci praeerat , dum fermo effet de apri di&i | magnitudine , protulit dentem: alius cujusdam apri , per | quindecim , & quod excurrit, annos , ftudiofe adfervatum, | mirae formae & magnitudinis. Prioris illius beftiae maxi- | mus dens, quantumvis triunr annorum: illa fuerit, ( ein | brepjábriaer Seilet ) huic magnitudinis ratione habita, non | erataquiparandus. Formam miram , ab omnibus & be- || ne multis , aprinis dentibus a me vifis prorfus differeriteni, | eum genuina magnitudine , rudi penicillo adumbravi, char- £c dente impofito ; quam hic faiteni dimidiatam ,. ob fpatii. | defe&um , 725. IF. F:g. z, fito. — Dens inferiori maxillae | ánfertus , ftru&ura incurva fuperiori parte , ipfam maxillam fuperiorem ita attigit, ut quoties aper maxillas clauderet,. |foties comedens cutem feriret ,, & ita fecum quafi perpe- tuum bellum gereret ; quod tum jucundo fpe&aculo vi- | fum fuit. —- L. um | Olfervatio LXXXVII. OBSERFATIO LXXXFIL. | Dn, D. RUDIGERI FRIDER, OVELGUN, Candela cerea, veficalis Ifchuriz. re- medium. V Jirprimarius, a teneris militiae deditus , corripitur Lu- V xenburgi adfeGibus pulmonalibus. Medicus loci fa- tis exercitatus , qui & huic & alii militari viro , mor- bo pulmonali non minus adfeCo, a confiliis medicis erat, & huic & illi loci mutarionem imperat, adjiciens, nifi huic anonito morem gererent, prognofi fatta, intra breve tem- pus vitam cum morte commutaturos efle, — Alter ex illis. fe huc ad me deferri curat, quod, ceu dein adveniens ad- feverabat, certior fa&us effet , me cuidam fuiffe auxilio , - qui cum fumma baemoptyfi, yarias particulas pulmonales, | quarum una alteraque aqua& impofita, ex more, nataffet,reje- - ciffetid quod ita fe ned Aker fe committit curae Medi- ci, ut ipfe volebat, nominatiffimi, mihi ignoti, civitatis ab- | hinc Jongiffime fite. Dum omnia ex voto heic loci fücce- dunt, per litteras, meus ille accipit, hunc-ex Phthifi diena obiiffe fupremum, ^ Ego eegrum meum bono animo effe : jubeo, triti hoc nuntio turbatum. — Dum interea tempo- ris femel atque iterum quaro, cur illos tam ferio ablega-.- verit Medicus Luxenburgicus ; ille mihi femper refponfi | loco dedit, a&rem ibi effe nimis fubtilem , & hinc Medis: - €os illius loci, experientia edoCkos, conftanter adfeverare;: neminem morbo pulmonali, inprimis phthifico , correp- tum, ibiloci curari pofle. — An illa aéris vel fubtilitas , vel. alia fingularis difpofitio; loco in editis fito, vel exhalationi-. bus pulmonibus forte nocivis, vel aliis caufis fit adfcriben- - $3, meum non eít difquirere. — Certe fumum lithanthra- M cum —- i n dela cerea, eficalis JMfcbur 74 temedium, 408 - eum , tetro fulphureo odore hypocaufta hominum infimae - plebis, ob fornacum conditionem, ut omnes plateas tem- - pore frigido, in civitate patria Hattinga , inficientem , & in- fpiratum effe in caufa, quod pulmoniaci morbi, ut ibi funt - frequentiores, ita ad Phthifin difpofiti , vel ea correpti, ra- rius & difficilius , vel prorfus non, curationem admittant , adferere nullus dubito , & rationis & experientiz filo du- &us, dum ibi praxi vacarem. — Sed redeo unde digreffus fum: Dum meus ille, ceu innui, per multarum feptiman Po gum fpatium, fic fatis bene fe habet, quum - ZR E»? «2 - vixclarum mane feneftras intrat, & anguítas diducit lumine rimas ane convenit, tremens , & fudore fere diffluens. — Quid kaufe & morbi effet, quaerenti mihi, fe vefperi praeceden- — ' ste plus folito bibiffe , nihil urinae autem excreviffe, nec vel: ."guttulam excernere poffe, refpondet, vefica valde diftenta. ' Quaero ulterius, an hoc malo ? an calculo ante laborave- | git? ille negat. — Praefcribo diuretica, veficae adplicari ju- | beo cataplasmata , & nihilnon molior, at prorfus incaffum, - | fiquidem néc guttula urinae prodibat. ^ Nullum remedio- | gum effe&um videns, quod ille fe propediem moriturum , «&terafanum, doleret, nififero urinofo exitus pateat, Ca- Kheteris ufum propofui. llle fe nec poffe , nec velle in / uifüm trahere remedium, .quod vifu, & auribus ipfe perce- | perit, in viris fe ipfo longe robuftioribus, dolerofiflimum - effe, conftanter adfirmat. — Ego vero nihilo minus, quod Chirurgorum nemo heic loci cathetere intru&us effet, ce- | leriequo nuntium iter aliorfüm ingredi jubeo , ubi degit ^ €hirurgus, hujus operationis fatis delicate gnarus. Cum vero didus ille nuntius vix fe dediffet in viam , aeger fe - non vifurum Chirurgum, quod imminere mortem fentiat, edicit. "Hinc füccedaneum catheteris menti fuccurrit , can- - delanempecerea. Hac a Chirurgo ftanti, ne non przefen- ". Alftor, Med, Fol. Z1, ATI Q.q . f£e€5 LU p— t E A ^ 4 H s - » olhs £A i Meu v. : 1 ? rM , NS. - j3278 : UNE 806 Ns - Ole roatio LXXXVII. - " ; 8E: x té, adplicata, una tantum alterave urina guttula prodit. . Kediens, ac videns, tremorem artuum, ad convulfiones fe- ré au&tum, & totum corpus fudoris imbre velut inunda-- tum , ultima veritus, capiti pulvinaria fubtrahi-curo , & magnam illorum copiam, natibus ita fupponi, utiis valde - elevatis, & capite, quantum fieri poterat, declinato, aeger - decumberet. . Tum uxori demonftro , quod cum catheter virili fexui infervieris , fit inftrumentum , altera parte re- ^ curvum, candelam ceream lente quidem adplicandam, non. auterfi defiftendum effe, fi forte quid in via impedimento efe videretur, ut fadtum memini , fed lenta ratione conti-- ruandum: , fic fore, ut cera in iGinere incurvata. debitum - in locum penetret. Hoc cum/fa&tum fuiflet , retra&ta ce- réacandela, magna «opia magnoque impetu prorupit la-. ' tex urinofus , tanto cum aegri gaudio , üt fe alium dicare à hominem, & vel in coelum delatum crederet. | Eundem, . quem dixi, fitum, per aliquot dies fervaridum commenda- vi,eandemque operationem, fi forfitanfibi neceffitaten ims pofitam videret, repeténdam id quodetiamilli proficuum fuit, Primis namque diebus, ftanti urina non abiit ,illico tamen, - di&a ratione. deriuo decumbenti, fine ulla adplicatione can-- delae cereze. | Data funt dein vulgaria tantumyinfufum nem- pe theeforme, ex Rad. Alth. Liquir. Herb. Véronic. Malv.. Fior. Chamomill. aliisque cum Lap. Cancr. füb quorum ufu urina nihilquam pituitcía multa, oculis obtulit. Paucis die- bus dehinc elapfis;& (tante & decumbente eegro urina excer- | nebaturfineullo impedimento. Interfuitex eo tempore per. bierinium expeditioni Hurigaricee, quae tantum hominum , etiamrobuftorum,nurnerum letho dedit, illo , ceu tnüperrime: | ad mé delituni eft,íe oprime habente jia ut nec pe&toris 5. nec urine inalüm , unquam per id tempus paffus fit. Ex | his interim videre eft, quantum rei momentumattulerit des. 22 cubitus. Chirurgus namque; qui ftanti cathcterem cereum * e NC n: . . Candela terea , veficalis Ifeburke remedium. 407 2i adplicaverat, id non ex voto, ceu di&um, peregit. . Ufus Js erat praeterea candela cerea tenuiori quidem, at vulgari ibique venali, quae in aetate feniore , ubi du&us urethrae anguftior fieri adfuevit, craífior erat, quam ut commode . adplicari potuiffet. Hinc commendavi & fubftitui multum - tenuiorem heic loci vix habendam. Ceterum meminiffe . juvat,quondam catheterem argenteum,ex more a rei perito, atmulto cum clamore aegri & incaffüm adplicatum fuiffe: . Sedo anatomica adminiftrata edocuit, in caufa fuiffe vefi- €ulas feminales & proftatas ulceratas ac tumefa&tas ; viis proinde ita anguftatis catheter per veficae collum penetrare mon poti. In tali caufa, vel cafu inflamrflatorio, nollem «andelam ceream , minus quantumvis dolentem fi quis ca- .theterem artificalem fpectet, fortiori manu , fed ex aite. alia adhiberi — Pas :. 20 (Fritzlaria Erfordiam miffe o K 20, ]ul, 1740.) p AMA co OBS4ERFATIO LXXXVIII, Dn.D. GOTTLIEB. HENR. KANNEGIESSERI. Concrementum carnofum, uteri orificium | .— externum clauderi$s menftruique fanguinis — ^ trahfitum & matrimonialem con- COTENE . . greffum impediens. quella viri honefti J. K. eauponis , in vico Deenifchha- — gen, Kilia noftra duo circiter milliaria diftante , mox a primis pubertatis unguiculis, de graviffima anxietate &cordiali , crurum acartuum dolore conqueritur tenfivos ui demum dorfi ac infimi ventris adfociantur cruciatus, Qq2 d:aptimi 2308 . Olfrostio LYXXPIL AT 35 Optimi parentes de fiiole folliciti falute imminensque | arguentes lunare debitum , crocata, myrrhata, & ne- ído que aliahujus commatis largiter, ftudio tamen por- - zigunt inani. Ad aetatem dein accedente paulo provettio- rem, cum adpetitus deperditione, pulíu debili ac no- &abili virium lapfu ,7- omnia fymptomata ingravefcunt . magis atque faviunt vehementius , corporisque totius | habitus in pillorem 8& livorem mutatus. In hypogaftde. &umor, pugni fuperans magnitudineni ac interdum eva- ' nefcens pariter, cum fenfu ponderis huc vel illuc fe fe provolventis , percipitur. Parentes hujus rei pertaefi cu- - risque vehemehter acti,medicam petunt opem. Sympto- mataurgentiaunanimi fere Medicorum confenfu praeternatu- | zali adícribuntur menfium emanfioni. Hac igitur duCti fenten-. tia; utemmenagogorum,multitudine malum abigerent vires. huc vertunt omnes, vano tamen conamine , & nihil niff« propriam caufz adducunt ignorantiam. Medicis itaque a€ | medicaftris fruftra plane & in caffüm laborantibus res uni«. ce, eventu haud infelicijcommittitur fato: mox enim a me* dicamentorum abftinens farragine, non parum perfentifcit levaminis, ac tormentorum absque ferocia. jam multos. granfegit annos , fuperítite tamen manente tumore illo inre-- gione bypogalitica,fenfüun ponderis comitem habente. Ane. num cum jam attigerit vigefinll quartum, parentes, filie finitatem thalami foedere optime recuperandam opinantes 5. gori deligere conftituunt focium. | Adinvenerünt, quod de- fideravere, hominem videlicet , qui filiam thalami fumes ret confortem 5 aft eheu! filiae ineptitudinem ad. focialia le« &ti jura fimul ac latentem hactenus menfium emanfionis ra tionem, ipfi fponfo reclufam , non. fine animi intelligunt. $nocrore. Meum petitur confilium, &, quid fadu opus fi, quaritur. Obicem nimirum , ut. paucis ife expe* diam, uteri orificio externo moles pofuerat E | AC y X pL ; P | Concrementum carnofura, uteri orificium obffruenf- 309. fextantem. fere «craffitie adeequans , & mon nifi lotiuni guttatim transmittens. Me igitur fuafore ac duce manua» lis admittitur operatio, nec poffum quin laudibus hic ex- '£ollam dexteritatem 7. Miler: , viri in operationibus chirurs | gicis omnino expertiffimi.. Medio. namque difciffo hoc corpore carnofo , fimul pariter plus libr. IV. fanguinis .pro« gnanabat craffi , ac aegre olentis. — Chirurgus vulnus rite -Quravit,& adüi&e, cundis mox evanefcentibus. fym- - ptomatibus, ac menfibus omni lunari tempore debite fluen- i libus, jam in praefenti integra eonftat valetudo. Malum . - fine dubio fuit nativum ; optimi enim parentes rimam - | magnam , ac labia videntes bene conformata, moniftri hoc — fubeffe minime fuerunt rati. Proinde aetate prove&iori fan- | guis menftruus , pef haud exigaum temporis fpatium circa . | uterum congeftus, tumorem in hypogaitrio & pariter fen- | | fum excitavit ponderis quaquaverfum: labentis. . . —- "'fKantiintercít , quacftiones circa uteri & menfium Tn commmoda inftitui. Fquidem. mulierculae: rubore fubru- | Rico fuffüfe, proprianque moliitienr pudori fibi ducen« "£es,nnime volunt interrogari, fed. vel celant , vel alium | potius fingunt morbum: ita & Ipfi. Medici, fcifcitasi , quid. | patiantur, grave fzepius opinantur crimen. Pendet tamen | ab interrogatione Medici, & ipfius morbi & partis adfe&ae. falutaris cognitio : immo adfe&iones dantur multae, quae pon nifi prolixioribus quaftionibus poffunt inveftigari , nec | viarum anmibage decipimur,ubi & hanc noftram talium com- | prehendimus numero. Puella enim ipfa confitens, hujus | $ei penitus fuit ignara, & quatenus Medici haud percon-. | 7 &ati illam,morbi indolem, immo cauffam latentem; QM - minime potuit eam detegere, e ) E i^. | ' . " ; P», /Á/ RS - 4 N T i i P ES I. | Qq3 OB$H- » v ow el - uut - - - P J F : » - 4, * un "n e E ee c O BSERFATIO LXXXIX, 89 Dn.D. COTTLIEB.HENR. KANNEGIESSERI, . Yumor abdominis infignis, copiofa hydati. - dum exclufione ex Utero curatus, t irmis argumentis quam valeat dexterrimi iftius quot- KR ' dam Lipfienfium Medici, Dn. D. NABOTH,de Ova- rio duplici opinio, modo illos inter conftat, qui non praejudiciis obcaecari, fed ad veritatis amuffim fingula ada- — mant perquirere. Laudatus au&tor in Diflert. de Szerzlizate, de novo ovario publice ja&itans, dotesque oftentans fuas , eruditos inter quantas pariter excitaverit rixas, neminem fore,quem fugiat, certe confiteor.Ec quamquam fententice e-- jus fuffragari quidam videntur,conf.ETTNuüLLERLUE/f probl, — de*kovo ovario 171 y.ad Dn. RUYSCHIUM data;item HENRI- CI Differt. de Feficulis.feminalibus ; tarnen non pauci dan- ^ tur, qui huic dirimendae liti haud vano infudavere conas mine, -Hoc alios inter contra KERKRINGIUM inficiatus ELSHOLTZ, & celeberrimus Dn. LISCHWIZIUS, decus .. | certe Academiae noftrae Kilonienfis, in Differt, de orta e propogatiene bominis, contra Nabothum infurrexit, atque ex | re ipfaargumenta ejus folida refellit. Corpora fic ita Nabo- | thi, tantorum juxta virorum placitum , non vera ova, fed. | hydatides, id eft, veficulae aquofze funt, genuinorum Ovus | lorum fpecies mentientes , hydropicis familiares, in hepa-- | t£, ovario, utero aliisque vifceribus reperiundae. Ejuss | modi veficulas, quae procul dubio circümvenere NABO- | THUM, utero obfervantur adnatee a BLEGNY | Zed, Gal, | 7632. item a PECHLINO i£. 7. obf. re. Placentae uterinag | | in hydatidés degenerationem notat RUYSCHIUS oJ/érv, 225. | Reliquorum intimi ventris vifcerum hydatides, E . - hyda | l p e! C ^ me vC e T uod li 5 pe Mrs T ^Y Tumer abdom, bydatidum excl ex Utero curatus, att T M M - hydatidum ortum & fpecies vid. in A&. Erudit. Lipf. r7og, .M. Jul. p. 211. 312. ann. 172$. M. Jul. p. 269. Sic etiam dn fnnalibus mcd, pbyf. Wratzslau, Tentam. XXIX, 312, par- - tus defcribitur hydaticus , cui & alium fubjungo hic Kiliae án vetula nuperrime deprehenfum, quiin fequentibus con- fiftit : Vetula quaedam feptuaginta circiter annorum, in Xe- nodochio noítro fandi Georgii degens , multosque per an- " ios yentrem gérens tumidum atque hydropis metu percul- ' fa, jam varia fruftra Medicorum petivit confilia ; quos inter —meício qua hydragoga eidem haud ita pridem portexerat "Dn. D. Zrasck, Utinenfis Archiater Ducalis longe i meritiffis -ius , unde non absque eximio aegrotantis levamine , hyda- ! Xidumemittitur partus. Septimanas perdurabat excretio va- A ' | | | | | | | rie magnitudinis veficularum , 745. 7. fig. r. 2. 3. delineata- Yum,exeretio ; atque pluscenturmi depofitis talibus corporibus - hydaticis formam ovorum ihanium ; (qua vulgo O8inbs ptr dicuntur , ) exa&te referefitibus, otnis evanuit tu- 4nor , & adflida, ftudio atque confilio laudati Medici ; pri- fine reftituta eft fanitati. Nonreconvaluit modo, fed pef triennium quoque; vix recrudefcente priftino talo; vitam protraxit fuam. Doleo vero; immo doleo graviter, quod poft obitum ejus cadaveris recufaverint fe&ionem. ^ Üteri enim explorata conditio ; hydatidum hiftoria haud parum adfundere potuiffet lucis. — . . -. - Explicatio Figurarutri - Tab. V, Fig. 1. Hydatides fiftit majores, m Fig.2, — .— -— minores. fig.3. — --7 .- fnedi&e forma. Uo 0 543.2: a: &c. Membranularum reprafentat parti | eulas, - | : OMA o - .—— ObMraE, ox JduBROT — OBSERZAXTIO XC. 5 00] . Du.D.GOTTLIEB.HENR.KANNEGIESSERI, | Angina ex levffproceffuum cartilaginis fcu-- - tiformisdimotione oborta, repofitione digi- . f tis fa&a feliciter curata. 3 £^i que dantur eorporis adfediones, taQu , id eft fola - N manus adprehenfione fanandze, illas inter Anginanà. quoque referendam effe, exemplum quoddam fuadet - fallere nefdum. Vir quadragenarius , vegetus atque de teliquo medicis non egens herbis, per triennium gravi - faucium inflammatione cum partium vicinarum tumore in* feftatur frequenter. Optima etiamfi femper adhibita fue- | fint remedia, nequaquam tamen prohiberi potuit, quo mi- nus fefe adíociaverit inflammatoria febris, mortis aliquo inodo comminans inclementüam. Adfli&us bye pridem haemorhoidum perpeffus erat molimina ; hinc Me* dicus calia in ipfis faucium confiniis arguens , pro heemor* zhoidum referatione inftituit medelam. Plurima tamen fru. ftra tentantur, atque morbi fzvities medicando non poteft f demulcéri. Adfi&dus demum. prater opinioném priftinae | , feftitutus fanitati, & biennium jam fofpes atque ab aliis mor? | bonae injuriis immunis degens, malum fe plus vice fimplici] fola manus adprehenfione. profligaffe declarat. Ruborem | atque faucium dolorem perfentifcens, intolerantia magis quam confilio , digitis quaquaverfum dimovitfe laryngis ca- | put, atque ita mox fubfequente aliquali ftrepitus perceptio- | ne, omnem penitus abáctam fuiffe faucium obíeffionem; | mihi ip hujus rei conditionem intimius paululum inquiren- |- &i retulit valde exhilaratus. Hicce nofter aegrotus jam ad |- bwac usque diem tali fepius tentatus morbo 5 nimium ta- E j H END X o 7e. - v ET M ^s : / n E QUE? age À T a -— Angina ex levi proceJf. cart, fcutifor m, dimot, cur, 313 ENT npomnmEM€NS 4 - - raen hac fua autocratia confifus, vix unquam medicam ad- mittit opem. ^ Sic morbi hac medela in aliis, a me ipfo ali- : quoties pertentata feliciter, non illum folum .non longe a " vero abefle reperi ,íed relatu quoque non omninoindignam .judicavi. Multum tamen erraret devius , qui medendi hanc methodum univerfalem cenfere, & adillam in aginodeisad- * feGibus, aíero praecipue, vel fanguine reftagnante origi- nem trahentibus, velit fumere pertugium, procul enim du- bio, quod ad prafentem & alios attinet adflidos , in qui- — . bus tale ha&tenus cepimus experimentum a citata & inae- [ i cervicis in fua terga retorfione, ac hinc inde fa&a le- vi proceffüum fcutiformis. cartilaginis dimotione, gutturis. tumorem & dolorisfenfum habens comitem, fuborta eft in- flammatio, palam hoc oftendente ftrepitus perceptione poft. Tepofitionem digitis fadam fimul ac mox omnia cum eya- "erint fymptomata. — — " dac co Gülosio Holfaterum Erfordiam miffe » | 2 ORA 10, Jug. 1749, )* prote : 6d e ll : - | ; "Dn.D. JOAN. HARTMANNIDEGNERL — .- B | e | | | D : M E a, ex moríu canis irati, non. ded . rabidi nata, lethali, - ne ! "B Ydrophobia, morfum canis , felis, lupi, hominis , &c. — rabidi vulgo infequens, ficuti acutiffimus, atrociffi- * — mus, & tam quoad caufas, quam effedtus phyficos, | abítrufiffimus inter Medicos habetur morbus ; ita etiam per Jei clementium fane rariffimus, in.comparatione eaetero- | yum, obfervatur adfe&tus. Licet enim haud plane infre- lenter inter homines inveniantur ab animalibus rabidis stor, Medic, Val Pl. — Rr , demor- | | | | | j : | í | Li ] i i bi I 3 - b ?) XM » " m 7 pP t CO XJLP - ^ x - - , j i ? 3 450 . : a ' " N Ja - » "is d [e it * D á - 1 x ES A3. D» ——*. - : »- 4 2 » à ; : * demorfi ,. multi camen: in integrum: reftituuntür ,- nulla -relida noxa.. Si vero corum;qui ab' animali rabido hydro-- phobi fati funt, rariora occurrunt: exempla; omnium fa-- nefunt rariffima eorum ,. qui a beítia non'rabida. malum: hoc lethale contraxerunt, quale' in. viro noftrae civitatis con « ügifle, relatio fequensdocebit- —.— 7^ 7500. Anno nimirum: 1737. duodevigefimo Junii circa: ve- fperam ad' me accedit futor: quidam cui res: ariguíta domi: erat, nomine Jacebws Ottez', cumr:glore-fua ipfum comitan- te. Homo hic natus: erat- annos circiter 40. temperamenti* cholerico - melancholici ,. habitus: corporis: ficcis: robufti. Is querebatur ,fe hot ipfo mane', cumin foro pifcatorio effet: emendorum pifcium: caufa: inopiriato* correptüm:' fuiffe ad-^- fe&u' quodam. infolito fibique ignoto, nimirum fe,. cum optime valere fibi videretur ,. fubito correptum. efle horre- re corporis: quaft febrili ex quo totus- contremuerit ,- hiric- fe cauponam proximam intrafle ,.cerevifiae poculum potandi'- gratia, quo: hanc depelleret molediam: ; cum vero vitrum! oriadmovere vellet; ita attonitum fe fuiffe, ut manus tre-, mentes & fere convulfas: non aüderet' propius: admovere fibique: vifum effe, ac fi-&uis: vitrum retineret , aut potius vi a fe removeret.. . Exinde etiamnum. fe tanta potuleritó-- rum, ut & efculentorum hauriendorum: irnpoteritia. labo-- rare , ut prae naufea: nihil quidquam deglutire poffit, dua tocunque etiatu conati. id. facere: niteretur. Ceeterurii fe! fibi fatis fanum. videri ,. nec ullum. aliud malum: fentire at-- . que id folum: optare , ut aliquid: potus: aut: cibi: adfürnere' valeret. Phemnomenon loc fingulare' ipfe ego miratus; fta-- tim tamen anguem fub herba ,. ut: loquuntur ; latere fufpi-- catus fum; netameri aegro terrorem incüiterem, per m ambages: & quaftiones: remotiores: in: rei caufam ingu . Cum vero. fe fibi nullius: caufa: confcium effe: conítariter adíeveraret , tandem jnterrogavi . num: nam fortaffe" cung | L. * H "4 - "2 | | | 1 i| ! L nd - De Hydrophobia ex mor ucanis itati,non rabidi 9c. 15 —ihomine .quodam pugnaffet, aut a beftia quadam, e. g..bo- . ve, fele, cane, vulneratus effet ?! Ad quae cum primum . Áterum negative ;refponderet, glos ejus adítans alta voce - exclamabat: Hac tua, ;:Domine , quafítione corpus meum gelida perfunditur aqua , fororius enim meus utique elap- fis aliquot hebdomadibus a-canefuo demorfus eft. Hoc ditto eger refpondit : Hoc.quidem ;verum effe, «fed id jam pri- dem fa&tum feque nihil mali inde paffum ;effe, :ulneribus , 4quae .monítrabat, rite claufis. Hiftoriam itaque faQi, me - jubente, fequenti modo expofuit : Magni femper cum fe- - :cerit canes & gallinas, accidiffe, ut ante fex hebdomadas , "feptimo nimirum Maji, canis fuus morfu necaret gallinam, - fibi inprimis in delitiis habitam , eaque propter ipfe ea.de re - "svehementer iratus , canem.manu. prehenfüm fuftibus atro- -..citer,& ad necem fere usque percuteret. Tum .vero ca- nem. quem jam pro:mortuo habuerit ;inopinato brachium - fibi dextrum dentibus adprehendiffe , eique. fortitfime con- ^tra&o ore, adeo tenaciter adhaefiffe , ut.vix avelli potuerit. Hoc morfu tria fibi infli&a fuiffe vulnera, in earegione , ubi -: pulfus, explorari folet , fed illa impofitis extemplo pilis e ca- ra avülfis, ad fiftendam gravem, ,quam paffüs eflet, hee- —morrhagiam, obturata, deinde fpiritu frumenti 'elota adfi- "ni fuo , hujus civitatis carnifici, tractanda. commififfe, qui &c—— . vintra breve.temporis fpatium illa confolidaverit , re&e clau- -fis adhucdum plagis , feque nihil finiftri inde experto .& | «cane etiamnum bene valente. | ^ His auditis de mali natura nullus amplius dubitans | ftatim venaefectionem largam in brachio vulnerato admini- , |—ftrandam .pracipio, partim ut orgasmus fanguinis. qua- | ? dantenus .reprimi,, aut faucium conítri&io fi adfit, nonnihil | s relaxari poflet , partim etiam, ut fatisfieret opinioni vulgi, - | comifhoni illius plerumque mortis caufam tribuentis. Dein | potionem ex Scarabatis, melle conditis , hauriend am pra- n Rr2 —— fcripfi. d L3 4 " * pt L4 "y ; (3 e AT H 2 : Me e TM ED "m. LT « i. 4 um ' " "e. LI * , dh b " - f t EDU Jd: . ji - nd i - EA. BAG ouo Obférvatio XI. «5 o HG KP. v liess a ioo DM ile. : VEM m Lu di A S 5 p en fcripfi... At patiens domum reverfus, atque impoffibilitatens | . *t hoc vocabulo utar, quidquam deglutiendi magis magis - que fentiens , certo. fibi pereundum effe jam ítatuit , & - - quaedam de liberorum fuorum cura ordinavit. |. ^. au; : Infzquenti mane cum aegrum inviferem, malum val-- de exacerbaturn vidi, de magnisenim nunc anguftiis prae- cordiorum conquerebatur 5 vultus erat torvus, anxius, . pulfus durus, celer, non tamen eo gradu, quo in febribus ' acutis,ardentibus, effe folet: lingua & fauces aridze; ficcae; adparebant, nihil tamen tumidi , inflammati, anginofi in iis confpiciendum erat. Urina rubra, craffa, lixivii inftar; Liquida, qua pridie adhuc adípicere poterat, averfatione ^ pmuncextrema horrebat, adeo, ut ex folo eorum adfpe&ur inhorrefceret, contremifceret, & miris geftibus Clamitaret ,. j fc illa prae fummo animi dolore ne quidem adfpicere , mul-.- to minus adfümere valere. Caeterum nullus in eegro fu- ror,mens utcunque fana videbatur ; miferamque fuam con- | ditionem ipfe ager lacrymis deplorabat, neminiquidquami- maliinferens. In triti hoc ftatu & deficiente jam fpequid-.- quam remediorum füb quacunque forma propinandi, adex« . terna , vel ft mavis, ad extrema confugiendum erat... Hinc agrum ligatum aqua frigida perfundendum curavig - id quod tamen horribili cum clamore & fummis precibus declinare ftuduit, adfirmans, malle. fe mori, nullum enir — füppliciorum genus atrocius fibi videri, mihique fpeciatim vitrum aquae in faciem ejus effundenti , regeílit : O' vele. lem potius, Domine , gladio tuo cor meum perforares quam tantopere me miferum torqueri patereris , decem enim gladii, per iritima vifcera adatti, tantos mihi dolores. & cruciatus creare non poffünt, ac folus hujus aquae fenfus & adfpeQus. Hinc ab adftantibus. enixe petit,ug. modo quis ipfius mifertus , eum- occidere velit , gratias fe -- E wu — TT De Hydropbabiayex morfu canis irati,non rabidi 65 c v4 : "illi relaturumi effequi hac miferia eum liberaturus effet, fe- - que nihil magis, quam mortem citiffimam expetere. 7^ [nhac calamitate ; quae fáne homini duriffimo lacry- ^mas exprimere potuiflet , nifi confilium fervandi aegrum proevaluiffet , accidit phaenomenon fane maxime mirandum .& memorabile; nimirum vulnera a cane inflidta; & jam diu ,plenarie confolidata, obdu&a fcilicet cicatrice, nulloque in- -flammationis ,. doloris, aut moleftize figno reli&to , ficuti hoc - in aliis cafibus morbum pracefliffe fcriptores obfervarunt y ;jam fua fponte recrüduerunt , niultumque fanguinis füde- xunt, adeo, ut arceflito Chirurgo àd fiftendam haemorrha- giam, deligari debuerint. i E T HUM - — Morbo fingulis momentis porro invalefcente; eegrum jam ligatum, fub vefperam ad flumen duci, & in illud pro- jicifuafi. Sub primunx aquae adfpettum anxie fe torfit, ul- "teriusque péogredi recufavit Ut manibus portari debuerit , "Rumini vero adpropinquans fponte intravit , fperans fe fuf- - "Éocatum iri. Egretíus deinde e flumine aquam fine ullo in- 'commodo haufit, paulo vero poft, oblata iterum aqua , "Mlam refguit, poft habitis perfuafionibus quibuscunque. "Domum reverío ut ad adfíumendam potionem pridie prae- fcriptam difponeretur , omnibus adlaboravimus viribus, fed "fruftra , femper em 1 * Bs 2) m fummam: animí averfationem & dalo- m praetexebat Tandem. ipfe proponit, fe , fiipfi dare ellem pharmacum,. quo citius interiret, ultima effe conni- "furum, quo ingereret , modo finis imponeretur miferie ip- fius. Aünui quidem di&to, fed joco, ftatimque potionem '€ Scarabaeis fattam ,. de qua nibil adhuc adfumferat, tradidi, "t u * "auam: etiam fub anxiis totius corporis tremoribus quafi con- wulüvus avide hauriens, pronus in le&um prolapfus eft, ac mirum in modum fe volytavit. — Fandem ad fe rediens , DEO gratias egit, quod nunc, ut opinabatur , brevi mori- |gurus effet. — Interea per totam noctem miferxime angeba- - qe KRr3 &ur :: N q z E 4 " 2l à * ey w. e - ! e - » - - 2^ : r 903 - . - " : E - " v i , o 4 "RES F ig . * 1s po x w— uw ^ tür, vinculisque clam folutis, cuftodibus fuis fe fubducere - tentabat, duosque milites defultorios ( Dragener ) juffu Ma- giítratus illum cuftodientes, in terram conjectos viciffet, ni-- .. fi his alii auxilio adcurriffent, impediviffentque , ne aufuge- - - "ret, aut fibi ipfe forfan manus inferret. ^ Tandem miferan- | . .do hoc ftatu eadem adhuc no&e , feu potius horis matuti- - nis vigefimo Junii placide & cum adítantibus ratiocinarís;, morbo hoc extin&tüs eft, altero ab invafione mali die non- dum plane elapfo. —— — Br | D Hoc fa&o veftes , le&us , omniaque utenfilia, quae faliva aegri confpurcata effe fufpicabamur , au&toritate Ma- - gitratis igne cremata funt. Infuper etiam canis, tragoedige - au&or morti traditus alittoribus occifus et. — ^ -—— — Scholion. - WR . . VUthorbum hunc ,ejuggue indolem.paulo accuratius | Cognofcemus , placet recenfitae huic ejusdem hiftoria fe- -quentia elucidationis gratia fubne&tere. Eft nimirum Hy« drophobia fpecies quaedam Maniz, feu delirii melancholici, acuti , omnium liquidorum averfationem. fummam core porisque .humani deftruCtionem promptiffimam inferens 5 eftque morbus utplurimum fymptomaticus, ex morfu ani malis, e. g. canis, felis, lupi rabidi, eique analogo contá- gio ortus & propagatus? Sunt, qui illam Cynanches fpe- ciem efle autumant, fed differunt quam maxime inter fe hi adfe&us. | Nam in.Cynanche adeft inflammatoria faucium conítri&io anginofa, quae potulentorum deglutitionem im- pedit, ita, ut eadem vel ad nares regurgitent , vel aegri fuffocationis periculo inde exponantur, quare etiam ifti ut anginofi & fuffocati plerumque moriuntur, nulla tamen ad- eít liquidorum averíatio aut odium. In Hydrophobia au-| tem , quamvis faucium ficcitas, vel fi mavis ; conftri&tig preefens, adfit; ea tamen. non eft iftius conditionis , acf. - m 3 ; ad 1 : x | | prae metu fuffocationis deglutire nori poffint aegri funt enim -fRomenta , ubi fine incommodo , vel potius fine faítidio de- glutiunt,: ut in noftro vidimus fubje&o' ; fed'adeft inprimis phantafiee in' opinione circa: liquida:laefio' adeo peculiaris: &c [becifica, ut ad ipfum adfpé&tumi ,; aut nominis etiam' men- tionem quafi convülfi & epileptici évadart ; háecque animi averfio & naufea gravis; horrifica,: dolorifica; tremebunda,. €onvulfiva' Hydropliobiae vera fignum! eft! pathognomoni- €um, totiusque fceriae maximum malum , eo quod omne "atis & remediorum: eludit auxilium: ; hinc &' onines hoc morbo adfe&i ,' riullo excepto; pereunt ,; non ut anginofi 4 fuffocati , arixii , fed trariquille fatis & fine ftrepitu; manife- "fto indicio,: quod fauciüm ficcitas & conftrictio, non ut'cau- fay fed. ut effe&us! morbi, a liquidorüm' defeGu' potius, quam'ab inflammatione originem dügens; confiderarida fit. -Ali ad: febres acuti(Iimas' &' ardentílfimas" hünc referunt? füorbum ;' fed & hi: miniis accurate agunt,: cum Hydropho- - bia fit fymptóma fpecificum rnorbi fpecialiffimi ,' fébris ex- quifite figna minimé prae fe fereritis, nulliusque-febris cu fationi' cedentis.- | | D ine cominunicatione externa, fponte &c idiopathice , ex Xaufi$ mere domefticis, internis; in' homine aeque ac in beftüs nafci! poffe (tatuunt',; cum: ezedem' caufae , quae: in "€dhie , fele; lupo, &c. fine contagio praevio, hunc excitant | dfüorbum » etiam in homine exiftere poffint, indeque adex- jeriéniam provocant ; cujusmodi exempla: léguritur in Epbe vex, Acad Natur. Curief, Dec, £L "fun. T, obf. 133, Déc. Il. Kr 212.alisque. Néque etiam: negó ex variis caufisinter-- "Re. - i. pode c9 eth Len (9 9s ovy A S; in x oe x ! B^ Ux Ac REN lis ir "homine oriri poffe morbüm Hydr ophobiae fimilem. i tamen cafuürm a' Scriptoribus rélatorum circumftantias ef- L——— ——— A I — —Á—— " LI [/ " -" " n — * Aus i e inme I ' | : P: | | De yáropboblayex miorfu canisiratision rabidi 6c. —. — Ad caufas fi refpiciamus, funt'; qui hunc adfe&um, » dian, VI. obf, 220. Annal, med. phy. Wratislavienf, Tentam. VIL entiales: exa&tius perifitamus , non paucos fepius defectus ,.- ^ - ^d ^! * L. Mc» Su M E b X EP lx ímmo errores circa veram mali defignationem occurrere, - fec femper revera eum ipfum effe morbum , quem titulus - . indicat, deprehendimus. Sic ipfemet vidi mulierem fau- | . cium atonia lethali laborantem, omniumque liquidorum & folidorum adíumtionem refpuentem , nulla tanaen aderat | naufea, fed potius deglutitionis defe&tus , adfe&usque ab - Hydrophobia valde diveifus. — Inprimis vero ex animi exe - candefcentia & vehementi ira morbum hunc fpecificum na- - fd, prioris fententiee fautores putant. ^ Eítque revera ira - fpecies infaniee , aut tefte SENECA , fwrer brevis , eique in C€ommovendis conturbandisque humoribus magna vis in- | eft, ut non folum multorum & graviífimorum morborum, : fed & ipfius mortis caufa fzepius exjítat , confentientibus | omnibus Medicis: Vix tamen folam iram, tanta quanta eft, licet faepe nimis vehementem & ad infaniam ufque in mul- tis frequentem, verufn hunc morbum fpecificum produxif- fe, certo conftat, fed ira conjun&a debet effe cum circume ftantia gravi, feu illam fpecifice adgravante , nimirum cutg morfu & confpurcatione fulivae , corpus ulterius ledente,. Ita refertur hiftoria Juvenis, qui poft vehementem indignas Gonem proprium fibi momordit digitum, & inde hydro-- phobus fa&tus eft, in Ephbemerid, Nat. Cur. Dec. 1I. Mun. IX, - ám Append. p. 249. . Fr fane morfus , a quibuscunque anis mantibus inflidi, etiam fimplices ac leviores judicati, nom. plane vilipendendi funt ,-gravia enim inde fzepius fequuta. tuiffe danina, jam plures adnotarunt Medici, ejusque rei. exemplum notabile vid. in Epbemerid. citat. Dec. IIl, dun, IX, obf. 3, Sic etiam CORN. CELSUS de re medica lib, V. cap, | F1. Nn ferae morfum virus quoddam habere fcribit; ejusque rationem facile fentimus 5 vix enim animalia , nift irata; mordere, eo autem ipfo corpus laefum irata fua faliva | «onfpurcare folent, adeo ut vulnera ab illis fa&a, pro grae | 'd- ET 7 ——— PE | 4 De Hydropbobia,es morfu canis irati non rabidi é5c, 351 " - guira intenfioris aut remiffioris in illis excitatae plus minus- . ve periculi pariant. | | — — — Si vero morfus animalis irati graves noxas producere ' poteft, eo graviora certe magisque funefta mala infequen- . tur, fi animal mordens in a&uali conftitutum fuerit rabie ; - faliva enim tunc eo magis corrupta, virulenta, fermentati- ya & noxia efle debet. Sic notavi cafum , ubi a fola con-- - fpurcatione externa tibialium per falivam felis rabidee, in: - Joco infe&o inflammatio eum motibus febrilibus orta fuit.- vid. zfwnzales med. phyf. Wratislavienf, Tentam. XXIX. pag. - 32e. Alii folo oículo illam rabiem propagatam effe ob- —fervarunt , faliva animalis rabidi fine dubio intus de- glutita. bur - '- Alii, ut hoc tantum in tranfitu attingam , efu etiam Jda&is vacca, a morfu animalis rabidi in fimilem rabiem. "az, hunc illatum effe volunt morbum ; fed hoc non per- petnum eft. Ipfemet enim memini in pago Lizdez, prope oppidum Aezez, ante aliquot annos vaccam acane rabido demorfam infcio poffeffore, rabidam fa&tam , ejusque lac Jncolis quotidie venditam, hauftum , comefumque fuiffe , nullo malo infequuto. | | QUE | — In iratis vero, & quam maxime in furiofis, faliva ve- hementiífime agitatur, fpumefcit, acrimoniam acquirit mor-- bofam, noxiam, ob bilis ebullitionem, & inde contractam qualitatem vitiofam, venenofam. .Et quamvis neque catu- los, neque vermiculos illis fimiles, quos alii, e. g. in fali- Va canis rabidi latitare putant , microfcopiis noftris perfpi- | €ue fatis dete&tos noverimus , vera tamen & per experien- | tiam multiplicem probata res et, quod per morfum & me- | diante ifto per falivam animalis irati, rabidi, in corpus ho- minis fani communicetur fübtile quoddam miasma conta- . | Biofum, quo fimilis animali mordenti, immo pejer, in fub- je&is lefis producatur morbus ; eftque illud. contagium "* L| | Mar, Med. Fil, F1. 5s mis D: i 7522 5508 o 0lfervatio XC, wood v nixtioni animali adeo adverfum, eique refolutionem putre- - fa&oriam adeo fubitaneam inducit ,. ut aliquot vulneratos - jntra pauciffimas , nimirum 20- 30. a morfu horas mortuos - legamus , id quod in acutiffiraa Pefte vix contingit; in aliis . vero idem virus ad multos annos in corpore.occultatum de- mum erupiffe notatur vid. Epbemer. Nar. Cur. Dec, 4. Ann. | IX. dr X: pag. 116. € Dec. I0, dun. VIE. obf. 203,.. Cacte- rum Medici vulgo novem, alii quadraginta numerant dies, antequam laefus.a cane rubido falvus habendusfit. — Et in noftro fubje&o quadragefimus tertius a morfu canis non ra- "bidi dies fuit; quo malum erupit, antea vero per totum il- | Jud temporis fpatium nihil plane nroleftiae fentiebat, immo ne cogitabat quidem de malo 5 interea tamen venenum ca-- ninum. in corpore, immo in loco primum: laefo , latuiffe , unica illa: inprimis probat circumftantia , quod vulnera, quae iam diu rite claufa & confolidata videbantur, fecunda Hy- drophobize die, & fub a&tu adfperfionis aquae, fponte re- - cruduerint , manifefto indicio, in iisdem firmam in fuperfi- cie concretam non fuiffe cuticulam... Et in eo quidem hoc venenum aliquid. commune habet cum veneno luis. vene- ez, quod in aliis citius, in aliis tardius, fe manifeftat, im- imo multos annos in corpore latere poteft, antequam. vires fuas oxerat. | 7. MEME qe modus operandi in corpore humano in fpecie, Medicis | in hunc ufque diem imperfcrutabile extitit mylftexium. Sunt | E^ EC "b datus : - De Hyárcphbobia,ex morfu canis irati nonvabidi 6c. 225 lv » €——————————— — — / quidem , qui fpicula falina tali falivae ineffe putant , quae . ceu totidem ftimulorum ad inftar membranas vellicando , - irritando, inflammationem & gangraenam , fanguinis vero - mixtionem & crafin naturalem diflociando ,' deftruendo , - morbum illum fpecificum inducant. — Alii illud falivale ve- - nenum fitum globulorum fanguinis pervertere , & totam - maflam ad fupra di&tas turbas difponere, hocque modo no- - vam naturam caninam homini füperinducere credunt. — Alii. - difficultates harum rationum fimmas expendentes , princi- - pii rationalis influxum ejusque zítimationem moralem , ac inde formatas fibi ideas, pro caufa formali adfumunt, & " hinc ad analogiam motuum in animali nocente maxime re- - fpiciendum efle putant. Sed & hec hypothefis fuis premi- tur obícuritatibus , immo latet in illa, fecundum meam - fententiam, argumentum contraditionis. Idem-enim agens uno eodemque adu fibi ipfi contrariatur, dum liquida, ar- dente fiti excitata, expofcit ; eodemque momento , & ad folum eorum adfpettum , adeo atrociter ab iis abhorret, ut domicilium fuum potius deferere , quam quidquam ad- omittere velit. Poffunt enim deglutire aegri, f1 volunt, fed -volunt & nolunt uno momento fimul. | Terrorem & exi- miam animi mobilitatem & proclivitatem ad infaniam , in fubjeGris difpofitis etiam incufant, fed zeger nofter, tam- - quam homo robuftus, intrepidus, nullam omnino de'ftattt fuo habuit ideam , & ne quidem de morfu:canis fui cogita- bat, mfilto minus periculum aliquod inde fequuturum me- tuebat , hinc nulla difpofitio praefens fuit. Praeterea prin- "&ipium vitale nullam omnino poteftatem habet in venena ; -& contagia, omniaque ea, quae per motum fermentatio- nis, aut putrefa&ionis, in corpore humano agunt , immo potius, notante Ill. HOFFMANNO certze & perpetua eít "'obfervationis, corpori communicata venena menti (feu prin- | €ipio vitali) vim inferre, eique fanae rationis ufum eripere, mUx- 5s 2 im- | * y ji t EX 5 ; à - a -- $24. dto Olfervatio JICI t ooo co ímmo fingula eorum: peculiarem infaniz fpeciem inducere, Idem in contagiis obtinet , quae fingula fimilem fibi produ* r. inl cendi morbum vim habent, reluttante etiam , fi vis, quo- ^ *. x P . 5 . *. [ iM vis modo agente vitali. Habet enim anima, tamquam pars - hominis cum: corpore intime unita , vi unionis fuze, come ^ mercium & contaQum immediatum cum corpore, & vice verfa. ; id quod nulla cum ratione negari poteft. ta etiam perdurante hoc contactü omnia agentia corpora, inprimis - vero venena & contagia, vim inferunt anima , feu, fi ma- | vis, a&ibus ejus vitalibus & rationalibus, eosque per viru« lentiam fgam imperfcrutabilem, fpecificam , laedendo , de- pravando ,. adiinfaniam difponendo, totam. oeconomiam. vi - A- talem deftruunt. ij Da Su Sec at Ad.curationem tandem: quod attíne£ ,. nec in. hac nos. feliciores ,. quam in pathologia profitemur :. Uti enim. vé-- neni & contagii.hujus indolem veram , phyficam, igriora- mus: ;. ita. nec certam. methodum , ex artis: principiis: phy- ficis defumtam ,. indicare poffümus. — Ad fola fpecifica.,. ex- perientia iterata prob.ta , confu giendum. effe putamus, ut- pote quae omnem hic abfolvere debent paginam. — Quod enim .de remediis generalibus, ex. gr. de venafeGione lar; 24» alii fabulantur » quafi illa. virus falivale: e fanguine du- cere vellent, aut quod alii per fubmerfionem zegri in maris vel aqua fluviatili . terrore fubito excitato , motuque ner« vorum in genere mutato ,. impreffam: a cane rabido ideam horrore aquae futfocare ,. extinguere , atque a. fixavilla idea: abducentes-aliam inducere, ac ita venenum: expellere tene «ent, hiec minime tuta effe experientia jam dudum edocuite Dum vero juxta eandem experientiam , fingula venena fpe cialia fua: habent antidota 5 ita venenum hoc fingulare an malo; rabiofum ,. nu'lo remedio certius & fecurius corrigi ehcrvari, aut plane extingui poffe videtur, quam antidoto" guodam exanimali regno petito; cujus-rei exempla jam a m — m. De Hyldrophobia,ext »nor[u canisivati;snon rabidi 65. 325 animalia venenata nobis praebent. ^ Sic a Scorpione icto . pulcherrimum medicamentum prabet Scorpio contritus. * Viperze morfum fanat vipera comefta. Bufonum confpur- - cationem corrigit bufonis viventis aut exficcati externa ad- | plicatio. Apum i&ui folatium eft mel, &c. — Exhocfunda- - mento remedia ex animali leedente ,. vel eidem analogo de- - fümta, etiam in hoc adfe&u maximopere commendant alii, 1 alii vero iisdem , tamquam infidis , minime fidere volunt. - Cancros porro fluviatiles combuftos alii, haud pauci vero - €antharides commendant ; & hoc quidem effe&u quodam -fpecifico diuretico, venenum falivale unacum fero ab ipfa - maffa fanguinis fegregare, & per urinam expellere credunt, neque hoc ultimum experimentum , fi circumfpe&e adhi- - beatur, improbamus. Scarabaos tandem majales in melle - extin&os fuba&tosque laudant alii ; de:quibus nunc obferva- tionem fingularem adne&ere lubet. | | o * OBSEREÉATIO XC. — Dn. D. JOAN. HARTMANNI DEGNERT ERU De " Scarabxorum majalium iti morfu canis rabi- E 3 . di effe&u fpecifico, falutari. tius inde enati fymptomatis illius fpecifici; Hydro —...— ] dfec&tus hujus , nempe morfus animalis rabidi, feu pos .* X phobie , nexum caufalem phyficum a priori nos las fere, neque pro extinguendo virulento hoc Inquinaménto ullam in curatione methodum , morbi indoli congruam ; | fiobis fuppetere , in praecedentis obfervation:s Scholio faffi "fumus. Hinc Empiricorum partes in tractando hoc morbo | wt ample&amur, ad fola antidota fpecifica, experientia "E | 3$ 3 pro- | / " 426 vow v Oberoano XCII.* prob4ta, confugientes, nos cogit neceffitas, malique fum- . maatrocitas. Omnibus vero illis, quotquot publico ha&te- - nus innotuerunt, palmam pra&ripere putamus Scarabaos ma- jale: communes , unttuofos, fufcos, arboribus adeo nocivos, - pueris vero pro lufu & in deliciis habitos , german. 9)tate $áfet8 di&os, quos quotannis collisendos , & melle, vel, ut alii volunt, oleo condiendos, ufuique adíervandos cu- | ramus. Praditi quidem illi videntur vi diuretica generali , cantharidum inítar, mitius tamen, & non folum tutius his - operantur, fed & fpecifica quadam energia dotati funt , ad | extinguendum & expellendum venenum illud animale ra- biofum, tefte experientia multiplici, iterata. ^ Plures jam : Medici fide digni, inprimis vero WEICKHARDUS in Ze- fauro. fao pharmaceutico, illos maximopere hunc in finem com- - mendarunt, tamquam remedium , quod nunquam fefelle- rit ; Ex horum commendatione hoc remedium a pluribus . retro annis , data occafione multoties, inprimis etiam duo- bus elapfis ultimis annis, ultra viginta a-canibus vabidis de- morfis praefcripfi, haud negledis tamen iis, quae vulneri | externe conveniunt, eo fane effettu , ut. nul. omnium ; - quotquot eo ufi funt, quidquam mali acciderit. Cumque - occafione cafus praecedentis fermonem haberem cum ma- ; trona quadam nobili , ex Ducatu Clivienfi, de remedio in illo adplicato, haec mihi confitebatur, illud ipfum farailiae | fuz effe , & a longis annis femper fuiffe remedium & arca-- num infallibile, quo innumeros homines & beftias a mor-' fu rabido fanatos noverit, nullo in rabiem ada&to, qui moz. do tempeftive eo ufus fuerit, hinc etiam adeo famigeratum effe , ut undique ad fe advolantes illud expetere foleant; | Methodus vero utendi & di&tzee matronae & mihi eftfequens: | Scarabaei majales melle fuffocati numero quinque pro adul- | to, pro junioribus vero tres, abíciflis & abjectis capitibus | in pulpam minutíffime contufi exhibentur agro; um 1 | ; . coche de — €: 1v T * ) ^ M pu ? K a : - 5T i wt "NR De Starabaor, majalium in morfu canis rabidi ufu, 92/7 00 OPES EID WEISEN II NENCHEEE MECEMSCEES CUR QE UEORRNETQVNORNT OS Mene M Rr ee ccce a MMUBMBI cau E €ochleari uno mellis, in quo extin&i funt, mane jejuno fto- macho , vel prima vice ; quacunque diei hora res poftulat, - hocque magma pertres vel quatuor, immo fi placet, & - quod communiter majoris fecuritatis gratia foleo , per fep- tem dies continuos ufurpatur, & nullum a morfu timen- dum habebis periculum. Unica in adplicando eft cautela & momentum maximum, ut tempeftive fatis, & quamdiu re- medii adhuc tempus: & locus eít , adhibeatur, & hec quo citius poft morfum , eo melius, antequani nimirum vene- num rabidos & hydrophobos fuos in corpore exferit effectus; morbo enim jam formato & firmato, & aqua metu jamop- - preífis, in angufto fpes eft, omnisque remediorum adplica- tio anceps, immo fruítranea deprcbienditur , eonfentienti- bus Scriptoribus omnibus. | ( ANeomago Eryfordiam. miffe d. 25. ugufl. 1740.) OBSERFATIO XCIII, | : Dn. D. JOAN. MARTIN. BREHM. VUlcus inteftint coli verminofum , feliciter " fanatum. vegetaque , inopinato adficiebatur anxietatibus gra- "—9E* vibus pracordiorum , naufea, frequenti fputatione , "torminibus abdominis, cum fübfequente alvi adftri&ione. His per aliquot dics ita continuantibus fuccedit tumorin hy- pochondrio dextro , circa regionem hepatis qui fucceffive magis magisque elevatus & expanfus, ad inguinalem ufque regionem extenditur. Imponuntur ergo huic ftatim cata- plasmata ex emollientibus parata, quorum affiduo ufu in- ia decendium maturatur, tandemque rumpitur abfceflus , | ^ €X U* Cotíari cujusdamr, annorum 46: haCtenus fina aeg cose OPrvalo XOHEO oom ex quo , cum notabili quantitate materia faniofo- purulen- - tz», admodum foetidae & fere corrofivae, infimul unde- cim lumbrici mediocris magnitudinis fucceflive prodeuut, Vix autem dein, ope inje&tionum mundificantium , balfa- micarum & yulnerarium, ad confíolidationem iterum de du&um eratillud ulcus, cum in oppofita regione lum- bari ejusdemlateris, novus infurgeret tumor, ex quo fimi- - liter tandem emollito & maturato , poft apertionem , cum ejusdem indolis materia praviffime olente, iterum qua- tuor lumbrici egrediebantur , ipífumque tandem ulcus, poft aliquot feptimanarum decurfum, iisdem inje&tionibus de- riuo in ufum vocatis , ac infuper fubjun&is internis abfter- gentibus anthelminticis , blandis laxantibus aliisque conve- nientibus remediis , praeter fpem fere & opinionem, felici- ter coaluit , fuperítite adhuc & integra iterum fanitate fruen- te ipfaill foemina, j - : À Primariam ulceris hujus fedem circa inteftinum . Colon fuiffe , illudque tam a colle&a ibidem faburra hu- thorum.vitioforum fucceffive in coruptionem degenera- - torum, erofum, quam a vermibus in eodem hofpitanti- bus perforatum fuiffe , & quidem in utraque fuperficie , vere - fusabdomen pariter, ac dorfum fpeGante, non folum | ex circumftantiis modo recenfitis, fed & ex loci & regionis | conditione , abunde fatis patefcere arbitror. Licet enim | primo iutuitu paradoxum cuipiam videri poffit, quod. fa» - tta qualiscunque erofio, aut perforatio alicujus inteftini, - fine fanitatis & vitze detrimento, intra paucarum hebdoma- dum fpatium feliciter fanata fuerit ;, eaque propter magis. forfitan adrideat fententia, de generatione aequivoca iítos- rum vermium , ex corruptis illis humoribus, abfeffüm de- fcriptum efformantibus, derivanda ; fequentia tamen nos. menta non folum contrarium facile evincunt , fed & ads. eruiltius yeritatem magis adhuc confirmant, dum ges : 5 l.)mui- |» "t r ^ Aleus inteflini coli-verminofum ,feliciter [anatum. 59 — 4) multiplici experientia fufficientet jam. conftat, quod & inteftinorum crafforum qualiacunque vulnera etiam trans- - verfim fatta, cum plenaria eorundem diffettione, modo fponte natura, modo chirurgice artis auxilio, confolidata, autita fanata fuerint, utper plures adhuc anno$in vivis fu- | E manferint tales homines , teftantibus id compluri- us exemplis , tam apud alios AuGtores ; quam fpeciatina - jn Ephemeridibus Academias noítra hinc & inde occuren- - tibus, e quorum numero faltem tria illa notabilioria , quae dn Decur. J, Zfnn. 114, Obf. $. Centur. 1. Obferv. 6. & Centur. X. Dbferv. 9o, extant , adlegaffe fufhcit. 2.) Quia vermes illi quindecim, ex utroque abfceffu; tam anteriori , quam po- fteriori prodeuntes, veri fuere /wmbrici, eorum ex genere, quos ordinarie in inteftinis hofpitari deprehendimus , quales- que in fpecie etiam craffà inteftina quandoque continere de- -monftrat Ob/erv. 6r. zfnn. P. Decur. 1, Ephemerid, laudata- rum; cum quibus vero ratione externae forma & figurae, Atemque, quoad magnitudinem, nequaquam conveniunt Aulcerofi vermes, ZZeícophagi a celeberr. BIANCHI, in Z- flor. de naturali in buman. corp. "itiofa morbofague generatione, pag- 362. didi, qui nempe ulcerum, tumorum, variola- "um , abfceffüum ,. anthracum, peftilentium aliorumve bu- E. carcinomatum ,cariei & gangraenarumfunt incolae, "landem quoque 2.) quia fimilia itidem jam proíftant exem- pla inteftinorum a vermibus perforatorum , & tamen ci- 4a vite jaGuram iterum feliciter fanatorum , dum modo leefiones iftzc ita comparatze fuerint, ut artis auxilio debi- & earundem abfterfio & mundificatio , per exterana con- venientia adminicula inftitui 8: impetrari potuerit, fi- quidem plures ejusmodi hiftorias jam collegit SCHEN- | CKIUS , Lib. 111. Obferv, med. de Vermibus , pag, 37 3. [2. qui- »bus etiam adjungendae funt illae, quae paflim in Zybemerid, Jat, Car. inprimis autem Dec, Z. 7£nn. 4. Obferv, rag, Dec. iT, wdnn. 1, Obf. 104. pag. 2.50. C "dunno VI. ejusd, Dec, Obferv. 191. | 6: eor, Med, P, Pol, P1, lt OCcue | EN. 430 | | Olfervatie XCIP. d occurunt. Confer. quoque HILDANUS , Cezz. 7. Obferv. 24. ibi admodum raram ejusmodihiftoríam fufius recenfet. OBSERVATIO XCIF. | Dn.D. JOANN. MARTIN, BREHM. Hydrops faccatus ftupendz «magnitudinis. 4 autrari cujusdam uxor, cuni anro aetatis fuze qua- .. 4, dragefimo puellam felici enixa effet partu, brevi poft, -/ citra marifeftam aliquam pragreffam caufam , abdo- mer plus juíto intumefcere obfervat, absque tamen eximio aliquo fanitatis detrimento;unde etiam parum curat tumorem - iftum , maxime cuni tertio abhinc armo ingravidata iterum , . poft fimilem puelli vegett partum felicem, eurídem nota- biliter imminui deprehenderet. "Vix autemi finito la&atio- | nis tempore , cumi juxta rnorem antea confuetum fnenftrud non rediret purgatio , fed potius iri totum praemature füb- fifteret, majora in dies & evidentiora di&us hic tutnor de- nio fumit incrementa , hacque ratione per integros quaz tuordecim anncs, usqte riempe ad quiriquagefimum o&ta-* vum atatis annum , adeo augefcit, ut in ftupetidam tan« dem molem expanfum fuerit abdomen. — Durante hoccé tempore non folum eeconornicos varios labores , non qui- dem absque omni moleftia, magra tamen cum adfiduitate peregit, fed & ipfi marito in opificio fuo , claves nempe aliaque lima raderido & poliendo, omnem poffibilem opem tulit, donec tandem ineunte Áprili anni praeter. ab: adhibi* tis copiofiffinis, congruis pariter , ac incongruis remediis nihil. plane levaminis perfentifcens , viribusque plane de» ficiens, le&o prorfus adfixa manere coa&a fuerit, fub quo |. ftatu etiam , poft quatuor hebdomadum: decurfum , d. 2|. Maji placide expiravit. É- Hydrops [accatus. flupende agnitudinte. — o5 — Inftituta dein poft mortem feGtione anatomica, exter- mneincapite, pe&tore & brachiis caro omnis adeo abfumta -erat, ut fola tantum cute tecta adparerent offa. Abdomen vero intantam expanfum adparebat molem, ut quoad lon- gitudinem , a cordis fcrobiculo ad pubis usqueregionem, - quas circiter ulnas, & quoad totum ambitum, feu circum- ferentiam , tres ulnas cum dimidia zequaret, eratque tem- - . poris diuturnitatenimioque pondere ita extenfum, ut infra genuapropendens vix fpithamee longitudine, fub ingreffu, a terra diftaret, quemadmodum etiam umbilicus ita protu- . berabat;utanferini ovi magnitudinem referret. Sub cute, a fcrobiculo- cordis usque ad femora, liquor lymphatico- ferofus coagulatus, inítar gelatinze albicantis, vel latis in- fpiffati, mufculos undique ita tegebat , ut in fruftis aufer- ri,potuerit, parumque yel nihil inde digiti rpadefierent. Aperto demum abdomine , vifcera ejus fingula , inprimis autem Hepar & Lien, magna cum admiratione & prater exfpe&ationem , prorfus fana & absque ulla Jabe confpicie- bantur , indeque fufpicabamur, extravafationem & colle&io-- nem hanc infignem ferofam potiffimum a reftagnatione fan- guinis graviori circa di&a hec vifcera, per menfium pra- maturam emanfionem adau&a, produ&am fuiffe. Intefti- na etiam quoad maximam partem adhuc in naturali fuo com- parebant fitu, praeterquam quod jejunum, a pondere a- quae collettze magis verfus coftas fpurias propulfum, fub «ontinua preffione firmiter cum iisdem concreverit. Uterus . fimiliter rite adhuc erat conftitutus , tam quoad magnitu- -jdinem fuam ordinariam,quam quoad fubftantiam ; in fundo - autem ejusdem, verfus latus finiítrum , adcretus erat, ibidem- "que variorum du&tuum & canalium ope , originem fum- fiffe videbatur infignis craffiorque faccus, compluribus den- fioribus cum ligamentis per totum dorfum & in utroque latere, maxime autem in dextro, (in quo durante toto iíto p"... t2 ..— diutur- d qi ^. Olervsio XO. 7 o "diuturrio tempore unice decumbere potuit, ) ar&iffime ob- firmatus. Hunc, cum tam ob magntüdinem ,. quam ob exi- mium pondus & ftupendam aqua in eo contente quanti- tatem, ita integrum eximere nequaquam, absque metu difruptionis , potlemus ,incifione prudenti idcirco. aperieba- | mus,& exinde 1HI2.mer furas aquae turbidae,ex flavo nigrican- tisádinftar paludis putidae , emittebamus, praeter illam non exiguam portionem , quae hinc & inde , ac. potiffimum. inter muículos femorum pedumqne fatis adhuc tumidorum , re- manfit, Pera&tis hifce .tandem & ipfe fac&us caute ab adja- centibus partibus. liberabatur , atque extra&us -pellem vi- tulinam craífitie & confiftentia,librze autem impofitus octo: libras.pondere aequaredeprehendebatur. |. —— . Modo recenfitus hicce. cafus: in mentem mihi revo-- cat alium ,, complures- ante annos obfervatum, parumque: vel nihil ab eodem. difcrepantem , quem idcirco hac occa-. fione quoque fubjungere lubet. |. Vidua quaedam pauperri- ma, fexagefimo. aetatis anno abfoluto, poft varias toleratas- aerumnas: atque miferias, infolito quodam: adficitur dolore - abdominis, cum refpiratione difficili. continua. — Intumefcit inde fucceffive abdomen, & inprimis umbilicum verfus ita: turgidumr & acuminatum evadit » ficuti in praegnante par- | tuijam proxima ,. eumque fingulis horisexpe&ante. Tranfa-- é&o fic, variis fub moleftiis,. integro biennio; ingravefcen-- tibus tandem &. ad extremum. vehementiae gradum. ad-- fcendentibus, infimulque indefinenter urgentibus doloribus, die 6to Novembr. ann. 1721. le&um petere cogitur, yix-- que fex dies. ita decumbens, duodecimo ejusdem. menfis: die inopinato moritur, . Settio anatomica, aitero die , juffü- Magiftratus infütuta, fequentia docuit : Remoto fterno | non, ut ordinarie fieri folet , pülmonum lobi ,. fed Cor | preegrande, pericardio fuo inclufum , ftatim in confpe&um | prodibat inque ventriculo fuo finitro polypum ex albo | - EN y UM idrops faccatüs flupende magnitudinis. 323 - flavefcentem & quadantenus rütilantem, digitum longitu- dine aequantem , crallitie vero paululum extuperantem , & figura limacem referentem continebat, qui, fada ventri- »€uli hujus incifione , inftar retinaculi adítridorii, vi qua- - dam elaftica profiliebat , qualis etiam in dextro .véntriculo. , fed minor , duorum circiter pollicum longitudinem & eru- cae craffitiem mionítraris, deprehendebatur. Ipfi vero pul- ionesin utroquelatere infra cor depreffi ibidemque pari-.- fer , accirca fpiriam dorfi adeo firmiter cum pleura concre- -& erant , utdifücillirne abinde feparari & non nifi in fruftis eximi potuerint. ' M CI | -—» Fa&à deih aperdotie infimi ventris illcoó éx minori adhuc incifione emergebat & quafi impetuofe protubera- . ^ bat vefica quaedam aqua repleta, totam abdominis cavitá- tem undique occupans, ita Quidem , ut etiam: omentum in medio diíruptum fuerlt, cujus inferior portio dein cum Kphin&ere veficee urinari&é euni in moduim coaluüerat, ut | GE burfz cujusdam inde dependentis reprafentaret. Eadem in regiótie huic parti etiam adnexus erat dictus ille faccus aquofus , ac unicam quafi membrarizmn in totà an- teriori fuperficie cum eadem formiabat. EFiguram naGus ille erat exacte pyciformem, feu ad. inftarinfignis cujusdam: cucurbita ,' cum fuperiori, féu latiori fua parte verfus dia- - | Ep exporre&z , a cujusnimia expanfione procul du- bio e naturali fuo fitu. difturbati magisque doifunt verfus ada&ierant pulmones , quemadmodum ab eorum atque re- jorum abdoniinis. vifcerum comprefliene , hincque. ini- Ampedito & retardato fanguinis: circulo probabiliter poly-. |» .pofa conicreméáta in corde fuam duxerunt originem. « Ha- bat proinde faccus ifte peculiaria fua: ligamenta eundem undiqWé obtirmantia nec non vaft fua aduehentia ab utro- que latere. eidem: fe fe infinuantia, quae tamen pariter ac | priora.» tantce erant laxitatis & teneritatis, ut; dum ex ab- | Mc - domi- | | | mE domine, una cum vefica urinaria, arGiffime ipfi adnexa. - - protrahebatur, fingula illa ; citra ullam ejus laefionem ,fa- cile difrumperentur, quemadmodum etiam ipfa membrana, illum conítituens , non ad modum craffa erat, fed faltem cum peritonao vel pleura, intuitu fubítantiee , convenie- bat. Pondusdein ejusdem & contenti in eo feri flavefcen- - tis, examinantes, illud librarum 17. circiter deprehendimus : fa&aque hujus emiflione in fundo lumbricum, fpithamam longitudine a2equantem, offendimus, quorum aliquot etiam poft mortem ex ore defun&Gae prodierunt, & complures in ventriculo & inteftinis adhuc delituerunt. De reliquo etiam amole hujus facci tam. Hepar unacum ventriculo, quam etiam Lien, ex ordinario fuo fitu prorfus erant dimota, & - ad coftas usque veras propulía ; inteftina vero adeo vehe- menter compreffa, ut admodum turbatus & fere fufflami- natus fuerit motus periftalticus, indeque procul dubio con- ünui & vehementiffimi illi dolores, defun&am per in-- tegrum biennium excruciantes, provenerint. 1 . ( Smalcaldia Erfordiam miffe — i 4, 3. Septembr, 1740.) | " . . OBSERFATIO XO... ; Dn. D. JOANN. PHILIPPI SVOLFFIL — Pitt? bite e - Dyíenteria maligna verminofa , cum pur . ftulis íquamofis, crufte la&eaefimi- — libus,conunda. — | .- . nno MDCCXXXVI. d. 4. Septembr. puero 18banno- rum diarrheea. torminofa laboranti , Pharmacopoeus temerarius fpecies laxantes; pro infufo cum - Um vino; pre d - De Dyfenteria malionacvermimofa, cum pu[Iulis &c. 33s prabet , unde permultum fanguinis & muci per alvum ex- cernit, tenefmo vexatur , multotiesque feceffum, ( licet fae- pius fruftra, ) petere cogitur,infuper quoque non folum in ' capite ; fed & abdomine & artubus undique puftulze fqua- - mofz effloruerunt, aftus, fitis & agrypnia continua, ple- fariaque adpetitus, nec non fumma virium proftratio fuc- - eedebant, conjun&is fimaultorminibus graviffimis. In con» filium ergo vocatus ab initio laxans rhabarbarinum aquo- fum praefcripfi. poft cujus ufum quoqué aeger ratione tor- jfninum levamen obtinuit ; infuperque feceffus non adeo frequentes fuerunt, reliqua vero fyrmptomata in eodem gradu permahferunt. Varia deir an dyfenterica,inflamma- tioni tefiftentia & confortantid ordinavi , absque tamen ullo falutari effe&u; fiquidenz Dyfenteria fubinde potius augebatur ; quam minuebatur , ita ut unica riocte plus , quàm centies , partimi ob tenefmum partim . alvum - deponendi caufa, le&um deferere coa&us fuerit, & excre- inenta femper mucofa; fanguine inquinata & perquam fce- fidum odorem fpirantia , dejecerit. Vires hinc magis ma- -gisque immituebantur, & eraciíatio corporis fummi fub- -fequebatur. Die 14. di&i menfis binos lumbrícos, fiota- bilis magnitudinis , per alvum excrevit , quos diebus fequen- "fibus complures alii excipiebant 5 puftulatum quoque fu- | pra niotatarum proventus in ambitü corporis non tantum in | dies augebatur, íed & nune ad faciem usque eaedem | Progrediebantur. Die 33. refpiradio difhicilis evadebat , | €onünuahte fücceffive lumbricotum excretiorie, heecque - | tragoedia usque ad 1. O&obr. duravit, quo ipfo eger ex- | terne mox frigidus, moxcalidus adparuit, nec non ventriculi atroces dolores fupervenerunt, dubio procul a copia re- | ftitantium adhuc verrriium eundemque arrodentium , & in- | flammationem ih turticis ipfius excitantium ; dependentes, | — unde tandem convulfionibus epilepticis ccrreptus vitam y . . €um morte cominutavit. ODSER- ! Ni GU E. 6 - Obfervatio XGPL. 000 ii ; OBSERPATIO XOVL Dn. D.JOANN, PHILIPPI WOLFHI Impenetrabilitate corporishumani falfo — | ANS CUR iae 75s Me i. er multa fuperftitiofa remedia injucundiffimam fcientiam Phyficam nobiliffimamque artem Medicam irrepfiffe quilibet praxin miedicam cum attentione & ratione ex- ercens, absque ulla contradictione facile fatebitur. Inter. : hac quoque, me quidem judice, fuperfítitiofa illa referen- da funt remedia, quibus nonnulli corpus fuum impenetra- bile reddi poffe fomniant, cujus commatis homines,qui vel - de potentia, vel exiftentia hujus artis gloriati funt, multi mihi obvenerunt , nullus ero ia cute fua experimentum in-- ftituere permifit. Inprimis autem per fe jam conftat, quod. - potiffimum in caftris de nefanda ifto artificio agitetur ,illud- que excoli credatur , cum tamen eventus abunde doceat , id. ipfum finonfemper, tamen utplurimum falfum & imagina- rium effe. Ad[hanc meditationem & obfervatiónem anfam mi-— hi dedit cafusfequens:An. MDCCXXXVI.die 2 5.Novembr.in: certamine quorundam , vefperihorafeptima, arbitrum age-" re voluit miles $9. annorum , cultro vero admodum acuto; in thorace fub mamma dextra tanta violentia ictus fuit, ut. retrocedere non,folum coa&us , fed etiam in terram pro-. ftratus fuerit : Strophium hinc & indufium ejus perforatum, fed nullum vulnus : corpori infli&um deprehendebatur ,; cu-. | tis enim quafi acü leviter fciffa adparuit, nihilominus ta- men tumor haud exiguus in di&to loco prorumpebat, in- fuperetiam in capite, praecipue finiftro offe bregmatis && £emporum varias plagas & contufiones obtinuit, nec so — Hl "B | n. | RR * M Impenetralilitate corporis bumanifallo jaGata, 227 in regione coftarum fpuriarum finiftri lateris pedibus calci- .tratus fuit. Subfequente die hic miles incedere iterum po- tuit , de pun&toriis tamen doloribus in di&a regione finiftri offis bregmatis .& temporum , nec non thoracis dextro la- tere conquerebatur, quales etiam in regionc coftarum fpu- riarum finiftri lateris fub refpiratione fortiori fentiebat, qui .Corpore incurvato femper vehementiores reddebantur ; & Die 27. .di&i menfis omnes dolores admodum augeban- tur, concurrente fimul anxietate przecordiorum , nihilo minus de pane lucrando follicitus , exiit, mox vero rediens, Me&um petere .coaGus fuit: Anxietas quippe praecordiorum adeo increbuit, ut vix refpirare valuerit, fuccedentibus dein, fub dolorum fumrffo augmento, convulfionibus caput re- ;trorfum & os mox verfus aurem dextram, mox ad finiftram, inftar fpasmi .cynici, ultro citroque .diftorquentibus. unde - ,&ger, durante hoc paroxysmo, ne yerbum quidem profer- .re poterat, totumque corpus frigidum deprehendebatur. Re- .bus fic ftantibus antifpasmodica cum fudoriferis remixta prae- fcripfi .& venaefe&tionem in brachio finiftro inftitui jufTi, ad- ,Kantes vero uno ore contendebant, cutem ejus impenetra- ;bilem effe, fiquidem in praelio prope Schellenbergam com- miffo nullas laefiones in cute obtinuerit, fed tantum ve- tibus , globis plumbeis gladisque tales illatze fuerint, quod etiam in cruenta obfidione caftelli Philippoburgi ita evenif- fet. Finitis aliquot paroxysmis paulo quidem magis quie- tus erat, defumma vero anxietate praecordiorum .& dolo- xibus pun&oriis conqueri non definebat, hinc phleboto- miam fumme neceffariam effe , jterumn indicavi , ftatimque Chirurgus accerfitus fuit, cui commilitones zegroti de no- vo impenetrabilitatem objicebant, ego vero eosdem ita ad- Jocutus fum: vos fuperftitiofi accedite , tu teneas vas cruo- xem recipiens, & alius corpus patientis erectum , alius vero brachium finiftrum teneat. Ipfe interim aegrotus toto con- "for, Med, Pb. Pol, PA, Uu tremuit 338 ^ Olférvatio XCF'I, tremuit corpore, pracipue , quopiam nunquam venefe- &ionem admifit, fibique , ob fupra di&kas rationes cutem. fuam effe impenetrabilem, firmiter perfuafum habuit , ipfe vero nefcivit, unde hoc provenerit , atque hanc fingularem qualitatem vel a nativitate fua, vel'a focio quodam fibi clandeftino modo commmunicatani effe certiffime credidit. Brachium ergo finiítrum ipfius manibus meis adprehendi, venamque medianam digitis fricui, dein juffi, ut Chirur- us intrepide phlebotomum fuum admoveret venamque ecaret. Di&um fa&um : chirurgus brachium poft incifio-- nem direxit verfus illum militem, qui auda&ter in fua prae- concepta opinione , cutem hujus zegroti certiflime effe im- penetrabilem, perfeveravit, quoniam & tis oculatus e(let Ji quod globi piumbei Philppoburgi veftem quidemejus , neu- - tiquam vero cutem , pertoraverint, unde hic purpureo ifto latice infacie, pet&tore & veftibus undique contaminabatur. | Altum hinc filentium erat, omnes muti & obftupeía&i ad- fteterunt,tandem vero muffitarunt , me impenetrabilitatem | hanc referafle;ego vero fereno animo mentem meamaperui,. falfum nempe lioc effe & omnia abominabili ac damnanda qua-- dam fuperítiione niti, fiquidem optima impenetrabilitas nonnifiin pugno robufto & agili, ab animo intrepido fuf- fulto, confifteret. Interim praecordiorum anxietas- ftatim poít V. 5nem ceffavit & dolores punétorii fenfim remife- gunt, paucorumque dierum intervallo zeger in integrünt. rcítitutus fuit. Ium vero hunc, cultro acuto. patratum ,- in coftam veram, fterno firmiter adhaerentem impegiffe,. non foluni ex fupra di&is patet, fed & nervum intercofta- lem ipfumque periofteum laefum convulfiories has excitaffe, ex eo conítat, quoniam nervi ifti cum | gulítatoriis, abdur | centibus.& vagis coenexionem ar&tam & originem com munem agfiofcunt, hinc facillime convulfiones tam caput | reuorfum , quami os hue illucue trahentes , exinde. ob | * A r | L] j Ac , E DeImpenetrabilitate corporis burani falfo jaGata, 339 — MM M — M ——— HÀ € MÀS À € A TÀI EI p ÜÓ—À —ÀÀ— — MÀ — ———À — eonfenfum harum partium provocari potuerunt , infimul- que neutiquam impetrabilitasfed potius cofta vera huic i&ui Oobicem pofuit ^ Hac occafione aliquot alii adhuc cafus , ejusdem argumenti, in mentem mihi recurrunt , quos fe- quentibus fifto : - ira d ' . (X. Militi cuidam; qui per multos annos przeliis & ob- fidionibus variis interfuit, variaque vulnera accepit, in ob- fidione di&a Philippoburgenfi magna e fclopeto explofa glans plumbea hypochondrium dextrum tanta cum vehe- fentia petiit, ut aliquot paffus retro in humum proftratus fuerit ; ad fe demum rediens, inftituta exploratione veftes erforatas & prope gladii cingulum coriaceum denfum di- &am glandem plumbeam invenit, cutis vero illeefa fuit 5 paulo poft dolorem haud exiguum in hac regione fenfit, cui etiam ulcus fucceflit, ex quo multum puris, fanguine per- mixti, emanavit ; ipfe vero tam antea, quam fequentibus temporibus faepius venaefectiones admifit , nulloque modo impenetrabilis fuit, fed dubio procul haec glans e fclopeto, yel miriori bombarda in loco remotiore explofa fuit, adeo- que propter diftantiam nimiam inter terminum a quo & ad quem, vis ejus pertorandi imminuta fuit, ut tantum per - pannum laneum , neutiquam vero cingulum coriaceum ,. penetrare potuerit, impetus tamen ejusdem, concurrente fimulterrore, militem bunc, fine ulteriori laefione profter- lere valuerit. | ' II. Alius miles , olim caftra fequutus , periculofiffi- mis fzepius lecis, in exdübiis , foffis caftrenfibus fodiendis & defendendis , nec non praeliis truculentis , expofitus & absque vulneribus redux factus , ftatim fibi & aliis perfua- fit, cutem fuam impenetrabilitate munitam effe , & hoc, oftentatione captus, undique evulgavit. Data demum oc- cafione, quaefivi ex eo, num res hac ita fe haberet ? Re- fponfio prompta fuit : Omnino, & neque ferrum neque c Uu2 plum- 340 ^ ^ Olfervatio XXV. 7. *- plumbum: cutem: füam perforare poffe. Praemium itaque cum hac conditione. ei obtuli, ut ego tantum acu exigua in cute fua. quocunque: libuerit loco. experimentum infti-- tuerem ; denegavit vero hoc his verbis : Me forfitan im- penetrabilitatem e cute auferre pofle.. Refpondebam ulte- rius ,. hoc non. ita fe habere. fed pro: certo. a me reputari ,. ^ quod traditio haec fua falfa atque fuperftitiofa fit 5 duplicavi etiam infuper promiffionem meam ratione: praemii, fi per- mitteret, ut acu mediocri tantumicutem: fuam transfigerem, omnes vero promifíliones;fruftra mezeerant;. manifefto fane teftimonio, hanc quoque falfo creditanr impenetrabilitatem. non nifi fterilem: fuperítitionem: vel potius: vanam: oftenta-: tionem redolere.. S HPIS Ds EL III. Ante 13. annos vir quidam: horrore, aeffu ,. ce-- phalalgia & laffitudine: fpontanea: adflictus,. meum fibi ex- petiit: confilium ,; cui , quoniam plethoricus: erat ,. & tunc: - temporis febres: petechiales:& miliares epidemice graffaban-- | tur ,. ftante pede. venzfectionem. in: brachio commendayi ,. emitu: vero anxio mentem fuam. mihi aperuit: hunc in. mo- um. :: Cutem. fuam , in: partibus. quas.radii.folares non fe-. rirent;, impenetrabilem effe: ;; quodfiigitur neceffitasvenae- fe&tionem exigeret, fe antea: amuletum: fuum feponere vel- le ,, ad quae tamen: refpondebam,, hoc impoffibile quid.effe,. cumque perfeveraret: aeger. in. fuperftitione: fibi: impreffa ,. Chirurgum: accerfi juffr,. inque: ejus. praefentia. admonui aegrum, ut brachium fuum, amuleto fuo fimul in: eo reli- — &o,. porrigere: vellet;. quoniam forfitan;,. fi: nullus proveni- ret fanguis . tempus; tunc. adhuc fupereffet: illud. feponendi.. Aufcultavit ergo. & venafectio: feliciter peraGa. fuit ,. nihil-- emirnus tamen fanguinem prodeuntem:confpiciens;. in: mag- iam admirationem;dedu&us: confitebatur,. fe. quondam per- multas: plagas: accepifle a: milite quodanr acinace inftructo y &t quoque. veítesundique difaffe ,. prorfus tamen: illaefa. cu- : ^m | | | | | N De Ispenetrabilitate corporis bumani falfo jaata, 4X i ————— te fua, füb complurium laciniarum forma deciderint.. | Pla- as vero has in fuperficie faltem corporis factas fuiffe, & cinacem non directe, fed. oblique penetrafle ,. facile e fe- quenti conjici poteft cafu. ij. Polo ! V.. Vexillifer quidam. noctu aliquando perquam an- xie ad me veniens; verbis interrüptis &- anxiis mihi expo- fuit, quod hoc ipfomomento domicilium fuum petere vo- - luiffet;. bini-vero-incogniti: gladiis inftru&ti,.a tergo ex im- provifo ipfum adgreffi fuiffent ,*iisque nudatis caput & hu- merum:.ejus graviter percuffiffent ;- ut: idcirco coattus fuerit. proprice defenfionis:caufa ftritto gladió iisdem fefe oppone-- re; quod etiam eo cum: effectu fucceflerit ,- uc illos retroce- dere coégiflet — Quoniam vero attic^hac in teriebris eve-: nerit, &.chirotheca dextra. uridique' dilaeeratà ,- tünica ma- nicata in regiorie humeri ;: a ipse vero: marica ip- fa ,, nec non pileus: hinc & inde: diftiffze- effent ,- ideo potitfi- mum fe defiderare, ut eorpus fuum'infpicere & vifitàre vel- lem, an forfan. vulnus fibi infli&um fit... Depofitis igitür ve- fibus undique eundem contemplatus: fum, aft ne veftigium quidem vulneris: ,. fed tantum: maculas: quasdam in^ manu dextraifuggillatasinveni. ^ Qusfivihinc ex eo, an' credat: fe cute impenetrabili: gaudere. refpondit: vero :: neutiquam, unde &: ego ,. adferto ejus pollicem premens propter terro- rem praegreffum ,. venam iri bracláo-ut ftatim fécare permit-- teret ,. fuafi,. emiflaque. exinde fufhicienti fanguinis quantita- £e,. berie. quoddanr fudoriferun? porrexi ; quó' adfumto le- Gum petiit. Altero die hilaris &. ere&to animo me vifitavit. - - ac adgreffores: fuos: fedulo; fed. fruftra', expifcari. ftuduit.. - Ex hifce. adlatis uberrime: patefcit ,; impenetrabilititem | nil. aliud ,. quam: fuperftitiofam. effé traditionem ,. dequa tamen - permulti.vaniloqui . praefertim: intimae- fortis . plenis buccis gloriantur. Uu z OBSER-- OBSERFATIO XG/M.. .. « 3 Dn.D.JOAN. PHILIPPI WOLFFIL. — | ^ pe M o »-D— Plenaria & diuturnaomnium potulentorum averfatione , ex terrore & imaginatione — : hyfterica. 4 ELIX PLATERUS in 65ferv. Libr. 1. p. m. $5. fqq. no- k tatu dignum cafum foeminz funeíta quadam Hydro- - | phobie fpecie laborantis, his verbis memoriae tradi-- dit : ,, Sutoris uxor, dn. MDXCIII Martii X1, cum corium » in Bir[e fluviolo , fab concamerato opere , urbem interluente , » vefperi lavaret , noct llhe inflante , eam vicini, folam illic » reliquiffent , folitudine perterrita , exiflimans , fe fMendorem » aliquem e fornice erumpentem , cefnere , torrentemque inun- » dantem autiumque cum impetu adfluere, eo perculfa, domum- » que revería, ab eo tempore, neque aquam, neque vinum , nec » jufélum, nec aliud quidquam liquidum, deglutire potuit, féd » fflatim, bifce oblatis , magisque ori inditis, interclufum tra- — » bebat, &c. | Anno MDCCXXXVI. d. IX. O&obr. fimilis talis cafus mihi obtigit, hoc unico tantum excepto , quod mentis abalienatio defecerit, & aegra per DEI gratiam in priftinam fanitatem brevi poft fuerit reftituta. Hiftoria mor« biitaque hac eft : Uxor cinerum clvellatorum co&oris &- fubditi generofiffinri cujusdam Domini, 36. annorum , an- tea ad votum fana, vegeta & robufta, tempore fluxus men-- . ftrui die vigefimo fecundo Február. anni iftius, hora fexta matutina per januam domus fua exiens, in reditu*unum al-- terumve manipulum granorum hordei in limine janua of- fendit, & quoniam hi conjuges in pago ifto multos fibi in- vidos infenfosque habuerunt ; hinc foemina ifta non folum | mag- 35 x» I. ELT X A DePlenaria 65 diuturnoum. potulentor aver fatione.a Aa —magno terrore & timore ab eo ftatim momento correpta fuit, fed & fufpicionem hac de re aluit, quod hoc dubio - procul Amalevola quadam venefica , nocendi caufa , faétum - fit, quae imaginatio eo facilius altiores egit radices , quo- - niam menfes eodem tempore fluxerunt. Statim hinc fuc- : ceílit immenfus horror, ab hora fexta matutina ad undeci- - mam vefpertinam una ferie , eodemque gradu continuans , - fluxusque menttruus plenarie fimul fübftitit, cum fitis ple- - nària abolitione & fumma virium prottratione, oblato verg - dein a marito hauftu cerevifiae , majori adhuc horrore, tre-- more omnium artuum & motibus convulfivis totius COrpo- ris, cum vix delibaflet cerevifiam , adeo correpta fuit, ut vi adftantium zegre in lecto retineri potuerit : infimulque - anxietas praecordiorum fuffocationem eidem minabarur, & hinc vomitu exigua adfumta portio cerevifize rejiciebatur. Cum porro maritus vini hauftum puso poft , pro reficien- dis viribus , offerret, eadem "ludebatur tragoedia, quae et- iam poft adíumtionem omnium potulentorum , qualiacun- que illa fuerint, repetebatur , unde poftea in prandio & coena, ut cibos dilutiores tantum caperet, & pomis, quan- tum fieri poterat fitim reftingueret , coacta fuit. Regula hac circa cibos obfervata in meliorem ftatum rediit, & re- bus fuis oeconomicis fungi iterum valuit , obítru&tio Vero menftrui fluxus ufque ad primum diem Aprilis continuavit, . omniaque potulenta femper plenarie abhorruit : A primo die. Aprilis corporis viriumque vigor non folum magis ma- gisque'iterum decrevit , fed- & propter continuum moero- rem, perfeverantem imaginationem fafcinationis & vitae genus fumme laboriofum admodum emaciata fuit, interim tamen fluxus menítruus parciori in quantitate rediit, & fan- guis excretus fpiffus & nigricans adparuit, infimulque pe- riodos ordinarias lunares ufque ad nonum diem Octobris femper antiipavit. ^ Generofilima matrona, multa gratia | & E Olfervatio XCPl, — E .& commiferatione du&a, :ftatim de fufpicione fafcinatioriig; quam zegra firmiter fibi impreflit, me certiorem reddidit & judicium meum hoc de cafu poftulavit, quare omnibus cir- —cumftantiis, & fymptomatibus :probe penfitatis , mentem -meam ita explicavi, quod adfectus hic hyftericus fit & paf- fionibus animi natales fuos debeat, terrori nempe, -moero- ri, imaginationi & fufpicioni , .omnia reliqua vero fympto- 1imata ab his dependere & produGa effe, ideoque etiam cu- rationem tam moraliter , quam phyfice.fufcipiendam effe , neutiquam vero fafcinationem hic fubeffe. ^Accerfitam ita- - que &grotam, poftquam hiftoriam morbi fui fupra defcripti | mihi expofuit, ut fuperftitioni ejus de fafcinatione aliquo modo, bona tamen intentione, velificarer, blandis verbis ita adlocutus fum .: Miferet me tui ftatus mali , aít bono fis animo, omnemque follicitudinem , timorem :& moero- rem prorfus abjicias, fi in fcrinio tui cordis prope perpen- . des, DEUM effe omnipotentem & omnia in falutem homii- nis creaffe, Diabolum vero in his , qui in DEO fideli & ar- dente amore-& timore confidunt, eumque pie colunt, um- S ,bram effe impotentem, fiquidem fi DEUS pro nobis , quis . contra nos effe poterit? Proinde etiam Nutritorem noftrum fummum inter innumerabilia beneficia .hordeum , tam- quam frumentum ad vitam hominis faluberrimum nobis largitum effe, ope cujus .non folum famem , fed & fitim extinguere poffemus ;.cum autem ;Diabolus pauperrimus .ne culicem quidem, .ne dum alia procreare poflet, hinc ceu aftutus fedüGtor generis humani , tantum ;creaturis , licet alias & per fe faluberrimis , abuteretur, & ope harum; quoniam in quotidianum ufum neceffario adhiberentur, ho- minibus infidias ftruere conaretur, przecipue illis, qui omif- fis precibus matutinis DEO & protectioni Ejus validiffimee - Íe non commendarunt, adeoque quoniam aegra DEO pie Anferviendo follicita fuiffet, generi humano infenfdtn s . illum B - De Plenar.&9 diuturn. omn potulentotum averfione.345 illum -hoftenr, potentiam. fuam in. corpora a. DEO , rcítri- cuiffe ;: vim autem hujus impotentis Diaboli adeo ar&is in- clufam effe limitibus , ut tam precibus quam remediis na- turalibus, ab altiffimo DEO benigni(lime nobis conceffis , 'óllam infringere, ejusque . malam. intentionem, deftruere xoffimus. .... Tandem aegrotae injunxi., ut contrito fpiritu DEUM T. O. M. imploraret, quo gratia fua omnipotente A - precibus ipfius adfiftere & omnibus conatibus clementiffime )* benedicere velit , quibus pera&is, intrepido animo pulve- rem fumalem groffum, ( qui nihil aliud fuit; quam Aa foe- tida, quam in adfeGtibus uterinis interne & externe optimo cum fücceffu reiteratis vicibus in ufum vocavi. ) "prunis in- fpergeret, prunasque corpore.ere&o fibi fupponeret , ore vero grana aliquot, ( quae Cubeba fuerunt, ) mafticaret , & uno alterove eorim mafticato ;boná fiducia liau(tum ce- E S fuperbiberet, quod etiam feliciffime. fucceffit ,, ut | | L] n folum unum hauftum, fed plurés. optirnó cum adpeti- tu adfumferit, eodemque adhuc die totàm menfuram fuc- ceflive confumferit, ac nihil plane: alieni , intuitn priftino- rum fymptomatum atrocium , obfervaverit. ^ Circa hujus diei vefperam maritus cegrotze certiorem me reddidit , con- | filium meum optime fücceffiffe, ita, ut conjux fua per DEI ratiam , abje&o omni moerore, nunc hilaris & firibunda fit, . variaque potulenta, cerevifiam. némpe,' vinum & aquam , pro lubitu & cum adpetitu adfumere poffit, hinc fi liceret, | "ipfam craftino die, ( quoniami nunc propter largum fudo- . rem , quem fumus praeditus excitavit, lecto fe commifi- - fet, ) exoptati hujus fucceflus gratia, me vifitare velle, quod | etiam fa&tum fuit, fiquidem altero die foemina haec fummo | | *| 1i mane fores meas pulfans , ob fanitatem priftinam, tamdiu 2 anxie, fed fruftra, quaefitam, nunc vero pror- inopinato recuperatam, fummo gaudio perfufa; & DEO - "itor, Med, Pb. Pol, P1. AX ue & 346^ Olfrsae XO 00 use mn GREECE SEEN SERERE TER ADEM SUIT Aper tier , . .& míhi gratias perfolvit'maximas. ^ Prafcripfi ergo adhuc Deco&um quoddam ex aperientibus & uterinis compofitum, pro obtinenda vaforum referatione & fanguinis attenuatio- 1e, fuadendo fimul ut mafticationem Cubebarum conti- nuet , potumque fufficientem fubjungat. ^ Hac ratione flu: xus meriftruus periodos lunares ordinarias obfervavit, foe» - minaque ifta, in hunc ufque diem integra fánitate gaudens; o potulenta , absque ulla difficultate iterum adfume- ze folet. : TIU 5 9 TOIT 1 | |^ OBSERFATIO XO" — 000 Dn. D. JOAN. PHILIPP] WOLFFIL |.— dani De 172 23E n" Milite bufones per alvum excernente, — . nno MDCCXXXIV. menf. Decembr. miles gregaríus. A 28. annorum in caftris prope Rhenum aeftate praete- ^. Fita , fitim aqua putrida fzpius extinxit , poftea huc in hibernum collocatus, Dyfenteria corripiebatur, fub quo | morbo unica vice quinque bufones mortuos per alvum | excrevit , qui , poftquam ab ejus uxore mundati & aqua abluti fuerunt, aliis veris bufonibus in omnibus firnillimi | deprehendebantur. Ipfe vero aeger poftmodum in dies | inclius fe haberis , brevi convaluit & nunc incaftris — | .. MHungaricis vivit Ms LIT (HE -— "De Pueroante nativitatem dente infIrubo, 447 ! OBDSERUATIO XCIX. Dn, D, JOAN, PHILIPPI WOLFFII, € y | t LAMESETTE ie Puero ante nativitatem dente inftructo, |» A nno MDCCXXIX. d. XVII. Mart. uxor gens 26. an- "À norum quarto menfe ingravidationis febre continua 4 corripiebatur , hacque intra quatuordecim dierum "fpatium per DEI gratiam feliciter fuperata , poftmodum tempore geftationis legitime finito , puerum fanum absque difficultate , denteque inciforio in maxilla fuperiori inftru- .&urm, exclufic Puerpera a mulierculis adítantibus metus injiciebatur, quod praematura hzc eruptio dentis in foetu , intra uterum adhuc contento , mali quidpiam praefagiat , "quod tamen eventus non confirmavit , fiquidem elapfis vi- ginti feptimanis hic dens iterum excidit, pauloque pott alius; x eodem alveolo erumpens , fücceffit, qui denuo per fe- ptem annos fubftitit, quo tempore etiam hic e fede fua di- motus fuit, ac ftatim alius tertia nunc vice alveolum hunc explevit, puero interim in hunc ufque diem vegeto & fa- no fuperítite, quippe qui etiam omnes dentes fuos facile exclufit, variolasque quinto fuz setatis anno feliciter fu- Beryit 534 6c iiy RU e |... .OBSERPATIO C. - Dn. D. JOAN. PHILIPPI WOLFFII. : De ! 1. Przcipiti coalitu oculi poft variolas. A MDCCXXXI. d. XIII. Maji puer. 8. annorum prae- £X terita hieme variolas elige: perpeffus, praemature aé- Y UMT T — rz H.. ri liberiori frigido fefe expofuit, «ex.quo tempore oculorum, praecipue vero dextri, palpebrie ih totum fere coaluerunt, fubfequente inflammatione ,' inffgni.dolore & totitis malze hujus lateris intumefcentia praegrandi, nec non copiofa pu- ris ex ipfo illo oculo, inter palpebrarum commiffuras fucce- dente excretione ;' praefcripta.ergo priüs córigrüa diseta, in- iunctoque debito regimine ; fequentia;ordinavi.:. Rec. M. Pilul..de Succino Craton. fcrupul. fem. Extra&t. Helleb. nigr. Mercur. dulc. rite par. ana gr. V. M. F. I. a. Pil. No. XV. confperg. Cirinab. factit. D. pro una dofi. ... Rec. Pulv. Ra- dic. Liquirit. unciam dimid. Flor. Sambuc. unciam- I. Cam- phorae drachim. dimid. M. & includantur facculo ,. oculo dexto imponendo... Sequenti ergo die oculus ifte non fo- lum quoad. maximam. fui. partem reclufus- fuit, fed & 'dolo- res unacum inflammatione remiferunt, unde fequentem ad- huc exhibui Mixturam. : Rec. Eff, Succini , Tin&ur. anti- - mon. acr. ana.drachm. 2. Olei. deftillat. lign. Saffafr. ett. VI: M. D. ter de die guttze: XX. in; vehiculo aquofo. "^ Methodo hac per I4. d.es continuata omnia frmptomata iterum eva* gpuerunt, puerque ad votum convaluit, absque ullo rema- ngnte oculorum. vitio. | d sd uas d i J OBSERPA4TIOCL | — * Dn. D. JOAN. PHILIPPL WOLFHIL |. « Coop ph Me a dc o Convulfionibus vehemenufTimis, a yulnere . . a&bdominiinfli&o obortis" ^" ; nno MDCCXXXII. d. 24. Februar. vir juvenis 25. an- norum, nocu.ex improvifo fub diaphtagrmáte in fini- - * ftro hypochondrio: cultro- lato: vulnerabatür ;; unge Suidem exigua fübfequebatur haenorrhagia ;. pulfus. ve 4 LI LI wt i 3 f De Comvulfionib, vebementib. a vulnere abdominis. 349 admodum languidus ftatim fuit, fupervenientibus fimul , erecto inprimis corpore, frequentioribus lipothymiis, quare Chirurgus, cujus cure concreditus fuit, eadem noGe me in confilium vccavit, cumque tunc aegretum in modo dicto fatu , anxiis fufpiriis anhelantem ; deprehenderem ; ftatim . fequeritia preefcripfi : Rec. Aquae Cinnam. cydon. Bugloff- ana unc. I. Carbunc. unc. fem. antimon. diaphor. drachm. fem. Syr. cort. aurant. drachm. 2. M. D. fepius cochlear. unum. Rec. Rad. Arnic. vera unc. dimid. conc. infurida- tur cum aquae fervidae menfura una & fucceffive calide bi- batur. Infequente die 2$: redeunti paucis expofuit verbis , fe praeterita notte permultos vomitus graviílimasque con- vulfiones in partibus fuperioribus, brachiis.& nianibus ex- pertum fuiffe, quae etiam adhuc dum continuabant, ita-qui- dem, ut a vulnere inflicto inciperent & furfum ufque ad ex- — tremitates digitorum fefe extenderent, cum rigida manuum - jncurvatione , anxietate preecordiorum & refpiratione pers "quam difficili, fub quibus tamen omnibus zeger mentis fem- sper compos fuit, atque lipothymiee in totum fere ceffarunt, "unde fequentia fübjonxi : Rec. Olei Amygdal. dulc.rec. unc. 1. cum dimid. Syr. papav. errat. drachm. 6. M. D. fuccetli- ye cochleatim. Rec. Lap. Cancror. Lumbric. terreftr. ana xéirachm. 1... Nitri anod. Salis amnioniaci Cinnab. fa&tit. ana fcrup. T. Croci orient. gr. iij. M. F. Pulvis, D. fingulis femi- "horis o&ava pars in jufculo calido. Rec: Herb. Serpill. Ro-. -rismarini ;, Meliffe, ara manip: 2. Fl. Chamom. manip. 1. "Cone. M. D. & cum vino calido Cataplafma fiat, fcorbiculo '*ordis imponendum. Die 26. hujus optime fefe habuit ; Xonvilfiones , vomitus ,. reliquaque fymptomata in totum '€effarunt , ita, ut Chirurgus, vulnus inflictum lege artis tra- '&ans, tandem optime iliud. confolidaverit, redeunte fimul €x voto integralanitate. —— | jj uiri Rüdenhu[a E:fordiam mif E Xx 3 QBSER- 3850 — Obfervatio CII, OBSERFATIO CIL | Dn. D, NICOLAI BOERNERNI, Sacculus membranaceus infolitus , poft par- tum e pudendis puerpera propendens, fc- liciter ablatus, : "'cemina , 30. abnorum, quinque antea infantum ma- ter, fexto in puerperio poft felicem foetus exclufio- nem, tunicam fentiebat aliquam , burfulae ad inítar e genitalibus propendentem , in quam fenfim fenfimque ma- .keria collique Linn fanguineo - ferofa , ita, ut exiguo tem» poris fpatio ad crepaturam fere turgefceret , & moles ejus- dem caput infantis trium quatuorve annorum aequaret, Obftetrix, quae ultra bis mille parturientibus opem praefti- tit, atque hujus quoque foetus extra&tioni praefuit, nun» - quam tale quid fe obferva(ie non fine terrore, adfeveravit , ideoque parentes cum cognatis & ipía puerpera meum fibi. expetebant confilium & ocularem fimul infpe&ionem , ne-- fcientes, an. uteri, vel. vaginze prolapfus, vel alius ftatus. plane praeternaturalis , per feCtionem forfitan emendan- dus, fubfit. ^ Cum praterea ab obítetrice. perciperem,* quod absque ullo impedimento extrahi potuerit: placenta. uterina, & quidem inter facculum praedi&tum & dextrum. femur ; hinc nullum reftabat dubium, quin vel pars mem-- brane chorii, finiftro in latere profundius vaginae uteri di- . verfis in locis adhaereat , vel plane peculiaris tunica ab eaz. dem fecefferit, facculum talem formans & purgamenta ute- rina, feu fanguinem ferofum lochialem excipiens, Abfcif- fionem vero & extirpationem fuadere haud volui, quoniam digitorum preffione femper in parte uterum verfus fpe&Gan- |. te portio quaedam contenti. liquoris eruttabat ; juffi hinc ut |. t3 | SstoMUL ibd POR Inteffini ilei corruptio: fpbacelofa,a caufis intern, ost potius oleis ipfum illinirent co&is , chamaemelino videlicet, rutaceo , aliisqué crebrius calefa&is, & per reiteratam le- nem preffionem contentum humorem imminuere ftude.- rent. Tali modo facculus trium fpatio dierum plane eva. .€uabatur, ut forfipe abfcindi potuerit nullo remanente vefti- .gio, vel alio incommodo, juxta propriam ipfius adfli£tge con tefTionem. | " : OB$ERPATIO CIL - - Dn. D. NICOLAI BOERNERI, - Intefüni ilei corruptio fphacelofa, folitarie - 4 abinternis caufis producta. ir 33. ánnorum , in ceelibatu vivens, temperamenti E43 1nelancholico - choleridi; habitus corporis macilen- t3 ti; & faciei. pallidioris , vitam agens fedentariam , | «omplures per annos tormina infimi ventris, circá tegio- | mem urnbilicalem , dorfum verfus fe exerentia, per inter- valla fenfit , majora femper incrementa, autumriali prae- | "fertim & hiemali tempore, capientia, quod etiam non rà- - o poft leviffimum in diaeta commiffum errorem eveniebat, | unde meo non folum, fed & aliorum Medicorum confilio . "auxilioque fubinde ufus fuit , perraro tamen ex remiediie ^ "«ontra dolores crebrius recurrentes , adhibitis , levamen — quoddam obtinuit , nifi calor externus per fomentationem | "premitteretur. Proinde etiam alui profluvio femper fere | Bborabat , praeprimis poft comeftos fru&us horzeos & legu- | ow "minofos,a quibus infimul quoque tormina augebantur & f cybala, fecum inftat, fluida prodibant ; non minus quoque | xuífi nunc ficca, nunc vero humida , adfligebatur , fimili | fere ratione, ut in ipfis phthificis fubje&is evenire folet , unde etiam pro tali à quibusdam habebatur, ut ex indicatis, 4 I 3 [ bad , i TRUM M A1 - | ' i A 5. Wn xi ^ Obfer vatio CIII. - 569 Yest Serm 2 -——Ó " . NH M I IUDA ERE EN VE RU GERRET p r — € - " " , - 4mihi oblatis, colligere potui. "Tandem grcazeftatis princi- - pium decumbere cogebatur , ingravefcentibus indies fin- gulis modo recenfitis fymptomatibus, quibus , fuccedebat fpirandi difficultas, cum adpetitu. plane proftrato & anxie- - tatibus praecordialibus interdum fummis, quibus ru&us crebriores jungebantur , nec non füdores copiofiores, vires magis magisque imminuentes, undetandem pulfus tardior - ac debilior redditus fuit ,totamque fcenam lethali exitu mors - claufit. Pro indaganda ergo vera pradittorum fympto- matum, funeftique eventus caufa, per conjeGruras artifi- ciofas antea non exa&e fatis detegenda , altero ftatim die anatomico cultro fübjiciebatur corpus exanimatumy,in quo, aperta prius regione medii ventris , vifcera ejus, cor vide- licet cum pulmonibus omni labe deftituta , ficuti in homine : perfeGe fano effe folent , deprehendebantur ; ad infimum dein ventrem defcendentes ; Hepar quidem pariter illeefum "fanumque ,inteftina vero omnia, flatibus ad crepaturam pene. usque turgefcentia, offendimus, inter quze fpeciatim ventricu- Jus, vefica inftar flatu. diftenfus, eminebat nihilque plane ci-- borum pariter ac potulentorum continebat , id quod etiam. de inteftinis tenuibus reliquis confirmari poteft. Omentum: dein, in parte extrema, circa umbilicum , ad palmae circi-. ter latitudinem prorfus nigricans , indagationi exaGiori & curiofiori occafionem praebuit. ; unde reclinatis anterioribus. jnteítinis, in confpe£tum veniens ileum , quoad maximam. fui partem oflibus ilei firmiter adnexum plane corruptum. .ac fphacelofum deprehendebatur ; ita ut ad leviffimumrume: Ld é , T .* * . : Ye 9 xw t vd ON i Cada 5 . peret conta&um, & flatus inibi contentos emitteret abun- | - : x À . de. Hoc pato fons inveniebatur mali ,diétorumque fympto- LE » matum, cauffaque mortis praematuree ipfius. | be. |. GNeoffadio ad Orilam Evfordiam miff&e |... 000 00 d. 2o, Septembr, 1740.) 00. Spe d * L3 £p o. "r£ wc ix t à ALMA wd i LN WIE S id J OBÓER- E De Salutar.65 nox. quibusd.errorib, in adplicat.rem.552 | 0BS$ERFATIO CIF. -.Dn, D. VALENTINI ERNESTI EUGEN hn; - COHAUSEN. ds De ideo Saluraribus & noxiis quibusdam in adplica- tione remediorum commitfis erroribus , fpecia- — tim vero Aphonia a lingua Paralyfi, fimili - E. . errore feliciter füblata. M edro omnino digna funt, quae Aphorismo I. Se&. E; L.., inculcat Artis noftrze Princeps : AVec vero fatis eff , Me- oA. dicum [num feciffe officium, nifi fuum egrotus, fuum ad- gflantes faciant , ffntque externa rite comparata ; vifi enim pru- dentiffime etiam & maxime circumfpe&e ab expertiffimo etiam Medico praícripta debito modo adplicentur, parum roderit aegro do&iflimum quodvis confilium ; quin fae- normia inde enafcuntur fymptomata. Ante omnia monet HIPPOCRATES, antequam fe ad coetera fa» | praecepta accingat, «£ «grotus [uum £r adflantes fas lant officium, id eft, prout egregie explicat LIBAUTIUS JinfScholio ad Commentarium HOLLERII ad aphorifn. I. pag. d, Nec folum. fé comparare debet. Medicus. ut. faciat quod. fadfa efl epus , iudicio Cr. experientia eccaffanem | arripiendo, fed e ager obediendo £r fideliter referendo: Etili, qui praffo funt, ut JPharmacopei , in remediorum electione , praparatione mixtione & exhibitione , Chirurgi conjuncta dividendo, divifa conjungendo d faperfima tollendo, clinica mulieres, fide, officio & diligen- tia, &c, Clariora haec quidem funt, quam ut egeant Com- mentario, peccatur interim toto die ab aegroto, ab adítan- £ibus, a Pharmacopoeis & Chirurgis, qualia exempla non ne funefto faepius fucceffa quotidiana praxis fubminiftrat , Ber, Med, Fb, Fol, F1, Yy & imni- porn. "wr : h 1 * "—" y » - Oe onmes Obfervatio CIV. — 7o s E VK) d : ! * "n E uL ^ . " » e A3. xa Li A Y iictag 8) NE 7 wav Eo ER e 3 * & mihimet ipfi fzepius. evenerunt. Sic illuftri militiae prae- fe&o viro 88. annorum fuafor eram , ut Thea, cujus in- fufum quovis mane forbillabat , immifceret folia | Al- - theze emolliendi& afperitatem Thez corrigendi fine,(quip- pe alui obftru&ionibus cum dolore, immo ardore ah. E fapius laborabat, ) aft, loco herbze Altheze , Unguenti fic. di&i de Althea cochlear unum | quotidie fümfit , pofti dumque erga me conquerebatur , fe. illud ob | naufeofum - pinguem faporem amplius fumere non pofle quamvis ab. ejus ufu nullum detrimentum;quin potius levamen perce- . perit. Subolfeci ftatim errorem, fed ne venerandus fenex. yore hoc id animadvertens & omnes Medicos monens, i dantur alic denominationcs fere fimiles. Cum enim her-, / fimpliciterdivendantur , Unguentum vero fzepius, quin i dies petatur, nom erravit Pharmacopceus, fed potius male. fuit explicatum a famulis illud exigentibus , quales incon- "cinnas petitiones & difpenfationes non femel in officinis phar- - macevticdis obfervavi, & idcirco fufiores femper figr |» — Tta ab amico & fautore relatum habeo, quod Rheif bergz mulier quaedam confueverit purgandi fcopo drach-|- mam: dimid. Extratt. Pánchymag. Croll. in formam ból xadacfam , pro una dofi cum. euphoria fumere ; 2 do ergo mittit ancillam irr officinam pharmacevticam ,- lem purgationemadferat,cumque haec male explicaret medicamenti , intelle&um fuit a Pharmacopoeo quafi xetEmplaft. veficatorium, quod. ipfi ditum & ab 2 devoratum fuit, cum fubfequuto intolerabili & vix "Kendo ardore tuin in ventriculo ; tum abdo; - De Salutar, €5 nox, quibusd,errorib, in adplicat.rem,355 iluftris HOFFMANNUS in Medic, politic, Part. I, cap. I, Reg. f. probe monet , Medicum magis debere fcribere, quam dicere, & funeftiflimum adducit exemplum , loco - Nitri antimoniati dati vitri antimonii cum fubfequuta mor- teaegroti : Sic & nuper in aula quadam illuftri cuidam per- fone prafcribebam , ut circa vefperam , abforbendi fine , pulverem Lapid. cancror fumeret. Aderat fcatulae lapid. «ancror.repletae comes fcatulacum Alumine, ex qua fumit integrum cochlear pulveris contenti, ob non le&am figna- turam, unde evenit ingens adpetitus proftratio, prelio Circa regionem ftomachi , quibus fymptomatibus diverfi- - mode mederi adlaboravi, tandem emeticum, oGiduo fere — "Felonii vicini praefe&us,vis craffus & obefus, filiam (uam mul fcabiofam, confultum mittebat ad Medicum hujatemz uerebatur vero ille de afthmate unde etiam Medicus ant- atica convenientia remedia, & fcabiofze virgini unguen- contra fcabiem praefcribebar;zeger accipiens ollam un- ito repletam, hocque pro Ele&tuario pec&torali reputans, illud deglutivit , absque damno quidem , tandem vero epe&oris occubuit. CumbBernenttelli ad Mofellam n exercerem medicam, civi ex oppido vicino Grach, praefcribebatur pro ftomachi' confortatione Empl. de cruíta panis externe adplicandum, fed errore pharmacopoei , cze- m in arte fua optime verfati , datur Empl. veficatorium; "totam ftomachi regionem excoriavit. /Eger fentiens m ardorem , laudabat effe&um , inquiens : Illud Em- plattrum omnino egregium mihi videtur, calorem enim fentio fummum, hinc non dubito quin frigidiorem ftoma- Chi ne pituitam refolvet ; verum continuante & augefcen- golore -& ardore intolerabili , urgebat ejus remotionem ipsi: : Yy 2 . quo rt 25 4 quo. fa&o adparabat error & vefica aqua limpida repletà per totam ftomachi regionem, cujus confolidatio non parui ediis ,. br plaftrum. veficatorium » informa. monetze imperialis alutamsextenfum». cum, expreffa fignatura Bt Buckae caretur. Poft meum difceffuim ex. pharmacia. 2E plaftrum illud rotundum ; Monachus ezgro. inferviens. git fignaturam;. & ob figuram. rotündam & aegri ap. concludit, iliud.linguze, tamquam: membro adfe&o ,. nendum effe, quod.etiam ftatim. facit. |. Circa vefper: vifens eegrum. meum; video i illum torvis oculis; re ^ £0, lingua tumida y totam oris-cavitatem implente, & E ^7 Ms E NS : n " : * De Bfalutar. €5 nox. quibusd.erroril. adplicat, rem, jy plaftro adhuc te&a. | Scifcitor ,quid hoc rei effet? unde hác. metamorphofis ? reponunt ocius, omnia haec mala a. meo: - .— Emplafto lingua? impofito orta effe. Horreo , attonitus ' peo, irafcor & fimul video: cisoweat ot à me nunquam. um: fadum ; Emplaftrum extrahi jubeo, veficam aperio, . amucilaginofa praefcribo , fed: ecce , detumefcente lingua re- dit loquela, exa&toque regimine prafcripto fanus dimiffus: fuit, vixitque adhuc per feptem: circiter annos fofpes & fa-- nus , dein apoplexia fortiflima ta&tus repente obiit. Ex- perímentum hoc. errore fa&unr anfam praebet inquirendi, "annon in fimili cafu, aphonia a paraly(i, refolutione ner- vorum trecurrentium &ec. orta, fimile remedium tentari poflit cum' utilitate, tanto magis cum in praxi nota fint & jan ab antiquis Medicis commendata: apophlegmatizantia , five mafticatoria acria, ex Rad. Pyrethri, Angelicee , Impe- fatoride, Sem. Sinapi , Staphi dagriae, quorum ufus etiany [2 $ - faüde fua non caret,.quod ulterioribus experimentis utinam | 84 confirmetur 5 fateor enim: me nullur amplius periculum ms -fecifle, quamvis non: defuerit crebrior occafio , inprimis: ' autem, quod illudin Monacho fecundum regulas S. Bern-: hardi pie vivente ,- adplicatum non fit; adhucdum doleo, . quamquam ordinarie dolorifica & — imfueta. remedia agri "recufent. Hic enim tali linguae. paralyfi,. aut potius imbe- - €illitate ta&us fuit, ut non nifi. tría. hacc verba. * Scbarp &c "Maria Magdalena proferre potuerit quae verba citra diffi- eultatem, quód mirum fane auditu millies repetebat, & quacunque pofcebat , iis indicabat, caeterum nullum aliud. smonofyllabum; neque proprium nomen , velfolam litteram . proferre valebat, fiquidem quidquid tentabat dicere , haec mon nifi erant verba, ficque innumeris licet adhibitis réme- - diis per plures arinos' vixit fuumque votum pro' ele&ione . Abbatis adhuc contulit vm annis gravis, apople&ti- . cp TNCONENCNENE : A Lj gt ar hs QM Cus. i5 dicic it. Vid. Volum, P. prm pe Obférv. 2. p. rej ubi notabilia quadam huc pertinentia occurrunt. — -—- — Similis error in. adplicatione Veficatorii , non Bele ! faic cum fucceffu, haud ita pridem contigit ,. ubi mulier. fcirrho mammarum per errorem impofuit Emplaftrum Ve- ficatorium ,. quod pro more mammas excoriavit ,- pipes ji emolliendo aperuit , ficque ulcus aliis dein adplicatis piis perfe&te fanatum fuit, - " -. OBóERFATIO CF. , Dn. D. VALENTINI ERNESTI EUGEN.- 1 COHAUSEN, hide lfehuria ob prapofteram medicationem. 4 lethalis, 7 ere, ni fallor, dicit Plato ; Mwltum refert i in qr be mines Q" in qua tempora quis inciderit, In politicis fae». ^. pius proh. dolor id comprobant viduarum & orpha- - Poles gemitus , lites injufte decifze , aut protra&z 5 án medicis gibbofa coemiteria , reli&kee viduee & orphani, : qua- | le fatum annos ante aliquot perpeflus eft vir ana fincerus & generofus , Telonii Luxenburgenfis praefectus jM ! vulgo Licent - Sfi citer, prater morem illius. gentis , ( ex qua complures plerumque inftar vulturum & lupor um prae- dae inhiant, ftudentque tántum, ut propter privatum tunc lucellum fub fpeciofae fidelitatis juratze praetextu ,. aliis no- Ceant,) omnibus carus, hinc yita longiore digniflimus qui in juventute caftra fequutus fuit, & ut Marti. ita Ve 1e- pu ri ftrenue litavit, ac ab illa, uae juxta Poétana laeta - triftis abirefolet, reportavit Cb niteat malignam, qs a Chirurgis caftrenfibus, ( fiquidem eo res hodiedum deve-- nit, ut fimili in ea plus fiduciee in chirurgis. temerariis m quam . "€ dp p TE ut P DE ] » 3i p^ ^ é ! 4 ; - —— 7 Mfehuria ob prepofteram medicationem letbalis, ago . quam Medicis prudentibus ponatur, ) per adítringentia ita - ra&ata fuit, ut feminis quidem profluvium ceffaverit , in . urethra vero continuo impedimentum aliquod remanferit , unde & urinz ardor , & difficultas , quin fubinde talis füp- preffio, fuccedebant. — Varia hinc & Medicorum & empy- Ticorum quorumvis obviorum petiit & fecutus fuit confilia, inter quos nonnulli erant , qui eum pro calculofo male ha- buerunt Tandem & me ad virum quendam illüftrem , ei vicinum , vocatum, ut eundem. quoque viitarem , roga- bant, quo fa&o, poftquam de vita pregreffà morbique ve- 3a caufa certior redditus eram , convenientia varia praefcri- ! pfi medicamenta , quibus etiam.multo tempore ufus ful - & licet milum fumme radicatumi iisdem tollere fiequive- rim, nunquam tanden nort abinde praeferis fenfit levamen ; inprimis quoniam fedulo injunxeram ut abítineret ab om- ni diuretico , caveretque ab empyricis. ; fed nefcio quo fa- o Medica&er Judzus., perquam témerarius & ftupidus, «cum praíens urinam reddendi difficultas dolorofa magis il- lum moleftarct , in coníilium vocatur , quí nori porideratis ; aut potius ignoratis , nec examiriatis circumftantiis , morbi origine & caufa, illico quaevis lotium fundentia & pellen- — Xia, e. g. decotum Sem. Petrofelini , Therebinth. Venet, Milleped. &c. auda&er exhibet , rion confiderans, veficam, Jatice urinofo repletam , foiitarie diftendi , in urethra vero - Ratitare repagulum , folo cathetere flexili Helmontiano, aut ilio, removendum unde dolor & reliqua fymptomata in- "dies magis augebantur, fuccedente febrili ardore fummo, fiti clamofa , delirio , fopore ; ipfaque tandem morte, En, * ergo ignorantiam craffam & íceleftam, carnificis virgis Heb- ta fimiliimprobo Judazo me in aliis acgrotjs faepius notaffe in fine commiferatione recordor. cout TEM $T , 1o£f5 Bj ex Ah TUR. C Mordb. C " 460 0 Offervatio C. E Ee n ME .— Elapfo dein exiguo temporis intervallo , alius. mihi : obtigit cafus, priori huic non plane abfimilis , falutariter-. famen adhuc decurrens , qui in fequentibus confiftit : Su- tor Confluentinus ( cujus uxorem ante biennium, Leuco- phlegmatia mifere decurmabentem, praeprimis deco&to Ailii bartholini a JUNCKERO , in Ces]. Med. tbeor, prat. lab, de Fydrope pag $54. commendato , feliciter liberaveram ,. que vero inter eas fuerat, ut ne quidem verbis, multo minus re ipfa gratias pro labore retulerit, hincque meulte- rius accedere procul dubio verita fuit, ) conquerebatur de 1rina retentione, dolore fummo in pe&inis regione , & anxietate praecordiorum 5 vocatur ergo Chirurgus , qui vel £x temeritate, vel craffa ignorantia , ftatim diuretica , in- primis TinG. Antimon. tartaris. Millep. & alia diuretica prae- Ícribebat , quibus fümtis augebantur fymptomata, dolor exafperabatur , unde timida & íufpenía mane aedes meas hec, ingratitudinis fuze memor, pulfibat uxor, me per. omnes fan&tos rogans, ut maritum periculofiffime decum- bentem, & prae dolore fere defperantem, accederem.. Obe- Jitus prioris ingratitudinis, turpe judicans pati aut mori fi- nere minus acceptum aegrotum, ob retardatam olim remue Aerationem , adcurro celeri pede, & reperio virum fumme - anxium utroque pede ob.dolores e le&o nudum profilien- £em , nunc in caput, nunc abdomen fefe provolventem 5. examinare eum conabar, fed refponfionem interrumpebat dolor , hincuxor & adftans fingultiensque filia fra&tis vere. - bisferiem rei enarrant. —Jufli ergo ut ítatim amoveantur prafcripta remedia venenorum inítar ipfi noxia, illorums . que in locum dedi demulcens antifpafticum, & externe uns - guenti paregorici & cataplafmatis anodyni emollientis ime pofitionem in regionem veficae , nee non catheteris adpli- &atonem fuafi, unde plures grumi fanguinis, cum uriga. &opiofilima prorumpebant , dolor mitigabatur, eege Para Y ij. A j T - Ticburia eb prepofleram inedicatiouem letalis. 361 "huic infitendo methodo convaluit , foftrum duplex adhuc «debens. s : , 1 Infauftum magis fatum e contrario tulit nauta quin- quagenarius, qui de Dyfuria , aut.potius ftranguria conque- (tus, ab eodem Chirurgo, fimili methode, pellentibus fci- - licet acribus & ftimulantibus per aliquot dies ita excruciatus - £uit, ut, continuantibus doloribus acerbiífimis, praemature debitum natura perfolvere coaQus.fuerit. Interim ex cafi- — ibus hifce pra&ticis facile.cognofci poteft , quantum refe- . qat abftinuifle ab empiricorum temerariis.& ftolidis confiliis, «quantaque gens ifta nequiflima Reipublicae inferat damna , . átemque quam caute in Iíchuria, Dyfuria.& Stranguria cum - gDiureticis acrioribus fit procedendum. — ni ES 4. JOBXSEREFATIO CFI - Dn, D. VALENTINI ERNESTI EUGEN. E COHAUSEN, BE s Sangutvorus. | I furorem brevem effe , funefta eheu ! quotidie do- 7 4 cent exempla, rari namque funt qui omnem ira motum. |. 7* generofo animo vincere & comprimere poffunt. Pauci | — fane fimilis funt animi ac vir quidam illitteratus, qui uxo- .gem habet fzviffimam fummeque litigiofam, ipfis lapidibus, — quin fubinde fibimet ipfi infenfam & inviíam, cui, utcun- que tumultuetur , furat, rixetur, clamet , femper ramen |. maritus temperamento prorfus phlegmatico reponit : Nofti | me irafci non poffe 5 age quidquid.placet ! En vere Socra- "ticam patientiam, quam ut fummopere quidem laudo, tan- | «to magis in hac muliere extollit infolentiam, ut merito quae-- tio ventilanda fit : Num tale virorum vere philofophicum animi temperamentum femper bonum fit , de quo tamen |. ador. Medic, Pb, ol, 41, Zz £ubi- : Mfervatio CFL, - dubito 5 mulieyam enim ira furorque tanto magis increfce- ret, ut vel ipfi viris dominari vellent , vel plures. funeftas luderent tragoedias, qualem non ita pridem in vicinia egit - mulier ferocilima, quae infenfa proprio viro, eum dormien- - tem trucidavit, amputatisque cruribus facco impofuit & in. Rhenum fucceffive detulit, dete&£ti tamen fceleris horrendi - poenam promeritam poftmodum quoque luit. Verum er- go manet, quod raritlime , immo fere nunquam , vere ira- cunda emendari poffit mulier. , quantumvis diverfa jam a. - plurimis tentata fuerint remedia. — Quod vero inter viros - tales quoque interdum occurrant, quorum mentem itatur- - bare valent vehementiores motus iracundi , ut etiam tur- piffima quaevis, infanorum inftar fufcipiant, tum per fe jam conítat, tum etiam fequens confirmabit hiftoria : Miles - : eregarius fub cohorte Perilluttri & generofi Dni L. B. de Hohenfeldt, nefcio ob quam caufam pcena fubjiciebatur militari, & adligabarur ad palum ; unde ex compretfo fu-- - gore quid ageret, quid diceret , ipfe ignorabat , immo per breve aliquod tempus in lypothymiam incidebat, unde a cena liberabatur. "Hoc fato illico proprio aufu accedit ad Chirurgum , venam ir brachio fibi aperiri jubet , fa&taque | | ejus deligatione pro duobus crucigeris panem €o&mtum ' | depromit, & cum eo uncias illas octo. vel decem detradi | | proprii fanguinis ; furens & fremens avidiffime devorabat, - mirantibus omnibus, cum naufea & horrore id confpicien- - tibus, domum hinc redit, & altero die me, defuper mo-. | do informatum , convenit, facie pallida, inftar demortui, | & de cardiidlgia, naufea , adpetitu proftrato , fummoque: languore conqueritur, fuo tamen interim ofhcio fungitur. - Exhibui ergo lene rnabarbarinum ( cum fanguinem tut | non amplius in ventriculo haerere augurarer ; atqué- vomi-«- torium qualecutique , inprimis acre quoddam & ftimulans, | durante adbuc ir& paroxyfmo , utpote qua A e- à T e » ; pes . , er- » ^ /. Aunguivorur. | 4 63 ' ferbuerat ; fumme femper periculofum , tam experientia: -fefte, quam juxta prudentitiimum monitum illuftris HOFF- - MANNI, deprehenderim , ) fubjun&is temperatis amaris ,& abfítergentibus , ficque lente: convaluit , quamvis per L plures menfes in totum cum fanitate in gratiam redire nota | potuerit. Lic rl o OBSERFATIO OI. — "Dn. D, VALENTINI ERNESTI EUGEN El. COHAUSEN. - — Uterus inverfus feliciter exfectus, 2: $ uam.mira de utero veneranda crediderit antiquitas, ut PLATO animal concupifcentiz particeps , ARE- ! T/EUS viícus prope animatum & velut animal quod- - edam in animali effe crediderit, prout id a mulieribus & fto- lida plebe faepius mordicus defendi audivi, res eft notifima; ,nam.eo:fere devenit, ut, quidquid fpaítici aut torminofi «foeminas moleftat, ftatim utero , & non raro quoque a pe- ,ritis Medicis , adfcribitur, adeo ut etiam ruftici dolores, quos i patiuntur » Colicos non raro utero adfcribant. . Sic ante ali- quot ànnos Prafettus cohortis militaris me. conveniebat , «onquerens de recurrentibus doloribus flatilentis & colicis, qui , cum ipfi explicarem tam morbum , quam locum ad- flitum modumque fiendi, illico reponebat , quosdam fibi - - dixiffe, haec pathemata provenire ab utero , inque fuo pa-- En ita adfetam & hanc fimiliter effe hy- . "ftericam, "unde fe quoque hyfteralgia laborare acriter con- " tendebat. " Regerenti porro mihi, quod uterus fit pars mu- — Tieribus unice duntaxat propria, ac generationi & foetus ge- - ftationi unice*dicata 5 qua idcirco viri deítituti effent , ite- - rum refpondebat : Aperte jam video, Domine, quod mor- bum meum non cognofcas, nec Ue capere, quod ex ute- m AU Ww ee Tbe A - ro * | 264 : Obfervatio CF'TT. ro laborem , hinc & tua adfumere nolo medicamenta, fta» timque indignabundus: abiit. Sicuti autem inprimis: foemi- narum complures firmiter credunt, fuffocationem fic dictam: hyftericam exinde provenire , quod. uterus verfus collum: . -adfcendat. ;. ita alii fuftinere volunt, uterum. inverti & pro labi nequaquam poffe, quoniam a provida natura fatis fir- miter adnexus effet partibus ambientibus quatuor fcilicet li» gamentis , binis latis, a peritoneco oriundis, quas vefferti- - lionum alas quidam vocant , binisque rotundis , e lateribus fundi uteri procedentibus, his tamen non obftantibus, do- cent obfervationes, uterumt omnino interdum. prolabi & inverti. poffe; id«quod etiam fuo confirmat adfenfu REGNE- RUS de GRAAE , Tr. de mulierum organis Cap, re. pag. 146. his verbis : Quantum ad nos attinet extflimamns in. diffutli par- tu, dum placenta firmiur adbaret , Q ab imperitis obffetricibus nimium attrabitur , id aliqnando contingere poffe , rariffme licet - eveniat - in virginibus (niff quandeque incredibilia contigerunt ) impe[fibile judicaremus. .Huic quoque fubfcribere videtut | Clariff;. JUNCKERUS » €onfp.. Chirurg. Tab. XXVIII. pags 176, his verbis. - INwauc inverfas eff uterus, £r tunc inflar mo- - da carnea, qua copet majoris infantis refert , intra femora pro — gender, ac ferus crnentum e poris & vafis illins proflait 5; unde etiam in.eautelis praGticis prudenter monet. : ZJfcedente vera. par rub Fanpune 4uoois vesda eaugntur, TH. Fagitey gartueioum (ran WHetur', aliat dejcenge 1 in freciptratianema qui piane 1Bptfiso ! manít, Sic quoque LOMMIUS zn» Obferv. Med. Lib. 7 4 p4g. sver[as: sttris. ( qued Lamem rarius accidit), foras prewe feit Eur . gt (Aper Uter f: unünt megnitusr P évi a ner. nit. P. T /? ; abíe camelé foras prominet , adwiffo digito obvius. Nec etia db ki 2x " plenarie diffenure videtur Ilhuftz. HOFFMANNUS , in Jdem aic, pulit.. Part, Ll, eap. 2. regol. 5. dim ait;: Ion canclu den- | &oif. Epheraeride Acad, Nat «Cir. Cent, FH, Qe FII, Obf. pg. Deadge — $9 Á4, Uterus inmverfus feliciter exfedur 265 dum univer[aliter » ac-ff procidentia uteri fft bvipoffobilis, nemo tamen [ibi perfuadeat totalem uteri everfronem inflar mitra fieri y quod plane abfurdum ferez, — Ejusmodi funeítum exemplum. anno MDCCXXV... Cufe, in pago ad Mofellam fito, eve-. - nit,. ubi pauperculae totum uterum extraxit praeítupida ob- ftetrix, illaque repente exclamavit , quod fibi cor extraha- tur, & ftatim extinGta fuit. Interim prafatee fententiae, de potlibilitate totalis prolapfus & inverfionis Uteri quoque ad- - ftipulatur Celeberr. HEISTERUS- in Chirurgia fua Cap. rpg. - pag. 736. aliosque. AuGores, qui. eandem obfervarunt , fi- mul adlegat , unde etiam: me non injuíte fa&urum arbitror, fi notabilem. illam, qua paucis abhinc annis. mihi. obtigit , - communicavero. obfervationem., in fequentibus conáiten-: iem : Anno MDCCXXXVIII. d. 1. Decembr. Anna Schaaf, ex Neundorf, pago quodam ad ripam Rheni prope Con- - fiuentiam fito ,. quadraginta fex annorum ,. mulier honeftae - vitze ,. in matrimonio fuo ceteroquin. fterilis , tendens: poft — prandium Confiuentiam, in medio vide veherientitlimo coc ripitur tenesmo ;. füb quo de(identi & alvum exonerare rii- tenti ,. uterus per vulvam prolabitur & invertitur. Domum érgo iterum delata, obítetricem vocari jubet, quae repone- re partem.hanc conatur , fed fruftra 5 advocantur chirurgi , qui omni modo repofitionem tentant, irrito vero pariter: conaminé, adyocor tandem & ego , remque infolitam mi- ror, à cum inflammatio jam imminere videretur ; faccu- los f tím parari jubeo ex fpeciebus: difcutientibus & refol-- ventibus cuünivino co&is, tum. ad inflummationem ,. tum: ad gangraenam preecavendam , hocque metu. evanefcente- mutatum. fuit confilium , adplicando facculos e fpeciebus: emollientibus in lade coctis ; his vero nihil plane profi- üentibus , cum: nullum. plane fuperefle videretur rcme- dium praeter extirpationem ,. hinc mutos. meos cenfulo Do-- lotes, Bc in Ephemeridibus Nat. Curiof. Dec. H. Ann. VZ LAO OS | Lz 3 9b v | n — N 466. T Olfervatio [24] obfery.:1$0. a do&iff- W'EPFF ERO communicatum: qr milem deprehendo cafum, infuperque non multum ab hac. 3mea differre recordor obfervationem , de prelap/a Uteri in- verf/, in peculiari fchediasmate ab HENRICO ven SAN- DEN defcriptam. ^ Obtrenta- ergo ex his confirmatione , tandem d. 14. Decembr. ad operationem propetratur , mu- lier refupina, capite. reclinato , & elevatis clunibus , collo- catur, uterus prote prope vulvam quam arétiffime fi- lo ftringitur & fufpenfus tenetur a Chirurgo. New Vallen- darienfi , perque Toa Chirurgum Dóminum Schmitz Amovacula abfdtulilur * fanguini .effluxus paululum dein re-- linquitur ; ad prapediendam | inflammátionem , poftmo-- dum fungus , quem boviftam , feu cre itum lupi vocant ; adplicatur , & duplicatis linteis. aqua cálcis vivae & fclope- ;X£oria , .cum lapide medicamentofo .Crollii , imponitur j- conjun&a. fimul interne mixtura analeptica ; Íervatoque ex- aGo regimine. Nulla interim. füfpetta. eveniebat haemor- fhagià, adeoque a&uali non opus erat cauterio 3 nulla proinde. infammatio , " nullaque febris .fuccedebar ;- - dolor-' .que fatis moderatus erat, néc admodum ,diu durabat , ut Ata intra, duarum circiter feptimanarum. fpatium. plenarie re- ftituta fuerit; quemadmodum jam eam fepius obviam: & yalentiffimam video , &, nifi Anaxime verec unda , nec mi- nus cafte & hone 'mulietis obítaret rubor , iriültas lu- "bentillime: eidem. propofuiffem. .quaftiones ; : non mi ei id utiles; , AU eutiofas , .cáfum hucce ugs, Tum dies , ill tuf u. | TM bá PIE $ 154 js UU SEC TREES 8 " C181 Yo SUI eshy ELE DERE. Md cd Pi 5 Ye n? T" m i 93 CIE S 3X dbrioilqht "Loja 7 22131 [rH & It 908i. du , OX129W GIU LULA "9BE iu ijt isieisc (afa " "9155; o3enÉEt Snsidg. 40 ]5 0 44n itii E 1foip irte» ut uer : à s 979111. € fzt^ ] Ve TERUS j;2meiqe csilb. Á jj -Á IUA iA UU, «i «^ X.3BVÀ eUQ Jt42Í] 4t * iu ObEC. Infignes. Hydropote,. 367 - OBSERFATIO CFI. | Dn. D. VALENTINI ERNESTI EUGEN. buc S d, | COHAUSEN. | —. . Infignes Hydropotz. | M* ille inter Germarios inolevit & a fera pofteritate' nimium adhuc obfervatur ;» ut piaculo ducant con- venire, & non bibere. Mors, inquit SENECA , eff gor effe, Germanus vero mortem* tion bibere, efle putat. - Hinc fitim ferre. Teutoni admodurni grave , prout de fuo jam tum tempore teftatur CORNELIUS' TACITUS de mo- * fibus Germanorum S. 22. Diem moWemque continuare potane - de nulli probrum. |. € yebre ut inter vinolentos rixa raro comvi- giis , [epius cade C vulneribus trazfiguntur , [ed d de recons- - eiliandis invicem inimicis dr jungendis adfinitatibus e adféi-" - ffendis principibus de pace denique ac bello plerumque 1m comvi- viis con[ultant , tamquam nulio magis fempofe aut ad fimpliceg cagitatisnes pateat animus , 44i ad magnas incalefcat 5 & NS 23. fine adparatu , fime blandimentis expeliunt famem, adver- fus fitim nem eadem temperantia, Hac fane , fi paulo atten- "iori confideramus animo , vere dici poteft : Impleta im - — noftris haec eft fcriptura diebus 5 tota enim fere die bibi- tur, & quanto nobiliores & illuítriores funt conventio- — fes , tanto majores & enormiores funi potationes & vini in- : gurgitationes. DS | i Anno MDCCXXVI. rogabat me vír quidam praecla- rus, ut ipfum cum uxore fua comitarer ad Thermas Bert- - lichianas in fuperiore Archidioecefi Trevirenfi , duabus leu- | &is a Mofella & una ab Illuftri Abbatia Springirfchbacenfi, inter mera rudera fitas. Annuo votis, ibique inveni nom nifi rufticos. & pauperes, qui fummopere balnei vires ex- MS £olie- Dn. D. VALENTINI -«Ja Obfervatio CIA. Xollebant. Hos inter aderat quoque ruftica.mulier, ex pa-. go Montzel, que de vagis artuum doloribus , & neício quibus fanguineis impuritatibus conquerebatur;, atque abs- - ue confilio alicujus Medici , ligue finguli illi fuo«an- tum indulgebant genio,) quolibet die , antemeridianisho- : ris bibebat de aquis iftis thermalibus viginti.ampullas, ( qua- rum centum & otto conftituunt duas amphoras, eine £dfme/) idque per tres. integras hebdomadas, fine interruptione ul- loque incommodo contipuavit. Aqua promtiflime peruzi- - nam tranfit, optimus fuit fucceffus & effectus, cumque poft annum iterum eandem confpicerem , fcifcitabar, quomo- do valeret, refpondebat : optime, nec fatis laudare pote- - xat aquarum iftarum effe&um fumme fibi proficuum. Alius mihi quoque notus vir illuftris, fi aquis foteriis Antoninia- nis utitur, ordinarie incipit bibere ampullam unicam ad- | fcendendo usque ad novem, ficque iterum defcendit, per | confequens , fi ad fupremum usque devenit gradum;tunc - etiam quartam circiter totius amphora partem quolibet ma- necapit nec ha&tenus infeliciter aliquoties id fucceffit, quam- vis nulli fuafor fim , ut imitatorem agat. dui OBSERFATIO CQIX, ERN. EUGEN, COHAU-- Ed — Variolz & morbilli fibi invicem fuc- 2 MEM cedentes. Y | j V 7 ariolarum & morbillorum origo & caufa varie jam ex- : .ercuit antiquorum ingenia, & haud exigua inter mo- | dernos excitavit litigia, cum peculiare illud exanthe- - 4ma foli & omni homini fere proprium fit , fiquidem illos fi £xcipias, qui hoc morbo tentati nunquam fuere , aliorum. refpe&u, . - F'ariole 65 morbili fibi invicem fuccedentes, | 60, refpe&u cónfiderationem vix merentur & omnino rariffimi funt. Num Variole HIPPOCRATI aliisque antiquioribus " pota atque ab ipfis fub nomine anthracum, ut vult celeberr. HAHNIUS , defcripta fint fufius. demonfítravit negavitque do&iff. WERLHOFIUS in Disquifitione medica cv philologica . de l'arielis Undefuos deducant natales, an a fanguine men- ftruo retento, an vero ut ingeniofe fatis condendit Illuftr. -— HOFFMANNUS Med. fyffemat. Tom. IF, S. r. cap.7. pag. 144. — latibulum virulenti hujus miasmatis, variolas producentis , medulla fpinalis tubuli obftru&ti conftituant, exa&ius in- - quirendum adhuc reftat. Interim curiofa quoque eft fen- tentia, quam PATINUS Zo. Z, Epift, ad Spenium Epift. ry. profert, his verbis : Zv£er alia opinionem Arabum falfam credo ,. quod e [anguine men[Iruo , boc enim. in cafu nemo exemtus foret, Qui nunquampultem. comederunt , ili funt exemti ; credo effe — rationem, que me exemit, cum tantum matris: uberibus nutri- | tur ; pulticula alimentum groffun eff, quod facit magnas vifcos fitates cr obfiructiones flomachi €. infimi ventris, facitque di- [pofitionem ad morbos putredinofos ; neque infantes mei fubjecti fuere, quia cavi a pulticule ufu invitis nutricibur € reclaman - tibus, fed evici , idque profpero (ucceffa. Idem hoc in adver- fariis meis curiofis circa Obfervationes & fcriptaP ATINI fuo tempore, volente Deo, fufius indagare non negligam. Si- cuti autem de variolarum caufa & origine adhucdum di- Íceptatur, ita & alia utilior quaeftio adhuc ventilatur , quo- modo tam curanda quam praecavendee fint ? cum in praefer- vatione fummum Medici confiftat artificium, quod tamen cheu! nimium & ab zegrotis &ab ipfis Medicis negligitur, maxime vero ab iis, qui Archiatri Principum conttituti funt, ut nempe inprimis fibi concreditorum fanitatem tueantur , de. qua tamen parum interdum cogitant , donecanxii parentes; fi iftiusmodi epidemicum graffetur contagium , pro dile&ae prolis confervatione prophyladica exigunt remedia, qualia: -«Litor, Med. Pb, Vol, F1. Aaa vero * LI 470 "^. Olfervatio IX, vero num promitti tuto poffint, válde fane dubito. ^ Vidi quidem data fuiffe cathartica , fudorifera , continuatum - fic di&orum bezoardicorum "ufum. adplicata- veficatoria, . € collo fufpenfam Camphoram aliaque amuleta , |.in- fantes ib omni commercio cum infectis feparatos & fe- clufos, ita quidem , ut nemo variolofos invifens cum il-- lis tantum loqui aufus fuerit, qui infantibus iftis funt a fer- vitiis, ficuti etizm mühi aliquando fimilem ob caufam . ácceffus ad aulam quandam plane interdittus fuit; quam diu - variolze graffarentur ; interim tamen omni hocadhibito ftu dio variola praaveri non potuerant, quarum curatio in illuftriffimis his infantibus mihi demandabatur. | Vulgusin- terim pro optimo figno habet, fi pueri antea aliis exanthe-- matibus laboraverint, & inprimis fi morbilli praecefferint ,. ." per hos eriim multum de ifto miasmate diffipari aut inver- ti, fibi perfuafum habent, eui tamen & «conftans refra- — gatur experientia. Sic anno 1729. cunr Confluentize po- pulariter graffarentur variolee , vocabar ad Confiliarii Ca- merce Electoralis filium, quem ex variis fignis variolis labo- .— yaturum effe conjiciebam, nec fefellit prognofticum, erum- | ( pebantenim variolze , fervatoque exa&to regimine & paucis - rhedicamentis prafcriptis & adhibitis evafit feliciter, vix — autem variole exficcatee erant, curn fub confuetis fympto-: matibus füpervenirent morbilli, quibus & alter frater decum- bebat, inque hoc iisdem , vix per aliquot dies difparen- - tibus, fuccedebant variole, quod tertio horum. & £f- liolae eodem modo evenit, hancque variolarum fucceffionem in aliis binis fubje&is eodem anno notavi, ut proin hoc ex. | fundamento confe&arium emergat, quod nullum-aliud. exanthema variolas aeque ae morbillos benigniores reddere, : aut eorum numerum imminuere queat, cujus tamen coni- trarium clariff GOELICKE in. SelecZis Francofurtenfibus Va-.- dum, JL, obf, 2. pag. 106. obfervatle videtur, dum ita fcribit; : un : A .v^* JNee - Rheumatismus ex [udore pedum retropradoletbalis ovt ANec fugere quemptam poteft , ariolas confluentes c pialignas. contagto[e indolis effe, id quod in purpura alba & confluente [imi- iter animadvertere aliquoties mihi contigit , ea tamen cum dif- ferentia, quod , qui boc modo per contagium morbo iffe correpti, fuerunt , &- mitius eedem laboraverint , £r minori quoque peri- £ulo expofrti inde fuerint, Specificum namque illud eft mias- .. ma, quod evacuari non poteft, nifi per motus certos, fpe-- . €ificos & adpropriatos. : . (Confluentia Erfordiam miffe 4.10. Octobr. 1 749.) » |. OBSERFATIO CX. — . Dn. D. JOHAN. HERMAN. FÜRSTENA(UI, - Rheumatismus ex fudore pedum retrogra- E do lethalis, - V. fere quadragenarius , temperamenti fanguineo-cho- .M/. lerici, Medicus & ipfe florentiflimus , praeterea & ma- ^ . themathicis ftudiis deditus, fudore pedum perpetuo «um ivpoeíz adfeCtus , noCturnis non tam compotationibus, - quam jlucubrationibus nimium indulgens , & non nifi fera notte le&tum petens, fudoresiftos pedum, hactenus fibi fa- miliares , aliquamdiu non expertus , hinc rheumatismoto- ' tius,cum oppreflione pectoris , correptus, non parum vitae fuc&emetuit. Accidit opportune , ut non tam remediorum Bfu, quam natura benignitate & congruo adhibito regi- mine, dolores rheumatici extrema magis occuparent ; cum manifeíto refpirationis ha&tenus impedite levamine, fu- üoribus quoque pedum rurfus adparentibus, ut Podagram fibi imminere per jocum ominaretur eegrotus. Hinc vero -& brevi poft aluo fimul pertinaciter claufa, neque iteratze Aaa 2 clyfte- a4 5 Obfereatio CX, 7 e am cyfterum inje&ioni aufcultante , eger , vix per quatuorde- cim dies clinicus, circa noGem infultu apopledico cum - ítertore correptus, venaefectione in brachio ,1n ipfo agone . adminiftrata, citius expiravit, quam vel Medicus ex vici- nia vocatus advolare , vel conveniens ipfi medicina adplica- ri potuerit, | jc | : OBSERFATIO CXI. . * 8 Dn. D. JOAN. HERMAN, FURSTENAU. &uroxeioiac lingularia, c Ruroxetpíoc proprie dise & violentze ut paffim proftant , itacirca aequinoctia & folítitia frequentius eheu ! contingunt paradigmata,a caufis fepe phyficis , fzepius moralibus , non yaro & utrisque derivanda, quas eo majori induftria adno- ' tare & pofteritati commendare par eft,quo magis in obfcuro- plerumque delitefcunt;& fero nimis, facta quafiper fomnium eorumque ante triftem ejusmodi obitum contigerunt,recor- datione patefiunt. Lugubris ejusmodi cafus, fi quis alius;in - agro nobis vicino centigit in ipfo folftitio hyberno anni proxi- me elapfi,quo V. D. M. viraetatemintratrigefimum & qua- dragefimum annum mediam agens, temperamento me- lancholico praeditus, & de fingulari memorize debilitate & . praecordiabbus anxietatibus, maxime poft paftum, con- queftus , & in primis mira mortis violente formidine diu agitatus, indeque proximis ante obitum fatalem die- bus genibus flexis fub dio ardentes fubinde preces in. coelum mifit, propinquos & quoslibet obvios, idem pt Ifacerent , adhortatus , quo nimirum a fpedris & latro- nibus, a quo fibi tantopere metuit, inumunis degeret. Is media inter negotia domeftica, a rudi, ut fertur, ope- rario, verbis laceffitus , tacite fe fubducens, inhorto eedi- bus contiguo , enfe in propria vifcera ada&o, brevi yitam | d | «um - keys fingularis, 373 cum morte commutavit. Fata in ipfis vigiliis fefti Nati- . vitatis Chrifti cadaveris fe&tione , vulnus diaphragma & ar-. » teriam pulmonalem perforans , & fanguinis extravafati .. copia in pectoris cavitate occurrens , laefionem abfolute le- —thalem fatis arguerunt. Hinc vero fuprema & infimimaregio- ne illaefis , polmonum alter lobus flaccidus & collapfus alter - vero pleura undique adnatus , & quod caput rei & totius. - fine dubio fcenae au&tor extitit, loco intra cartilaginem en- fiformem & ventriculum medio, fub diaphragmate, glo- - bulusquidam pinguis, pugni magnitudinem referens, de- - prehenfus fuit. Phaenominis hifce fingularibus merito jungen- daveniuntea , quae in alio non minus lugubri, quod circa aequinoctium a. c. contigit, exemplo, obvia fuere. Lo- cus ,in quo poftremum hoc contigit , vix uno lapide a priori diftat, & vitze quidem genus utriusque diverfum fuit, fed - «aufz antecedentes, & partium internarum fitus , ac flui- darum temperies multum inter fe invicem commercii ale«- re deprehendebantur. Erat nimirum vir officio non minus publico, quam maritali per aliquot annos ítrenue functus, ob perpetuas vero anguftias ac praecordiales anxietates ali- quamdiu vitze perteefus , qui communicato , quod ferio Veperat, magnus fibi violentas inferendi, cum propinquis , ipfisque Theologis, confilio, quctidianis ac folemnibus pre- cibus more coníucto, in fuperiori eedium contignaticne, alta voce ad Deum miffis, praeter omnem expectaticncem slobulo a fclopeto explofo frontique immiffo , vitae filum. abrupit, pofteaquam fcalpellum & fimilia arma lethifera ,- eundem in finem in le&o fubinde occultaverat , fed aliun- de impeditus id , quod animo agitavit , effe&ui dare ncn potuit. Fa&a« hinc corporis exanimati fedione & follicita omnium , qua adparebant, exploratione , practer polypum. notabilem in dextro cordis ventriculo confpicuum, & an- . Xietatum perpetuarum caufam fine dubio effcdüricem, alter. | iu | -OW AMAN pul- TE oe Olfervatio Ee cos eU cw pulnionüm lobus diaphragmati , rariffimo exemplo, adna- - tus vifus fuit, unde adeo in anguftiarum frequentium ori- ginem , qua vitee attulerunt teedium , penetrare haud dif- - ficile fuit. Utrumque certe phaenomenon fenfum omnem in. homine vivente fugiens , omnemque refpuens medelam , brevem certumque vita terminum, ominari éft vifum; an - aeque violentum & propriis manibus , anticipandum, ha- . reo, alüsque dirimendum felinquo. regii. o 9 0BSERPATIO CXILA tno - Dn. D. JOAN, HERMAN, FÜRSTENAU. Crífeos ophthalmicz lztus triftisque | | CVeDtusS, « s "E | rifes, feu eccrifes potius , in noftris regionibus pauló 1 effe infrequentiores, quotidianus rerum ufus docet, fed - -7 frequentius occurunt translationes , congeftiones & - decubitus humorum ad certum aliquem locum, ubi mino- - rem refiítendi vim deprehendunt, qui ultimi modo majori, inodo minori & fenfum fere omnem fugiente excretione- ftipati, crifeos fubinde vicem fuftinent maximumque cor- ' pori emolumentum aut fpondent, autreferafoenerantur. ^—— Talem humorum & fanguinis inprimis decubitum ad oculum dextrum in proprio corpore cutn maximo vale- tudinis commodo bis expertus fium. Febre enim catar- - rhali benigna aéris partim humidi an. MDCCXXXIX. partim | frigidi nimis & horridi aa MDCCXL. vitio contra&ta, cum fymptomatibus confuetis laboranti, die morbi feptimo fe- . mel atque iterum tumor ruborque oculorum,;absque tamen: dolore notabili, acceflit, & ad diemusque quartum & de- cimum , remediis duntaxat diapnoicis, cum fimili regimine pfurpatis, conftanter perítitit; hinc demum rubore -— 3 J | : / oc tu EN ^ "T [21 A Crifeog Opbtbalmice letus triflisque eventus, S75 -& tumore fenfim evanefcente , priftinam-fenfim redire cor« poris alacritatem animadverti. Sed aliam longe fortem ex- pertus eftvenator mediae aetatis, liquorum ardentium abufui deditus, qui & ipfe occafione frigoris M. Novembri a. p. -——pramature ingruentis febre acuta epidemica correptus. & paucorum fpatio dierum ad fe redire vifus , aére fereno , & terra nivibus cooperta, iter faciens, aciemque oculorum , T radiis folaribus in adverfum fibi nitentibus, intendens, do- "mum hinc redux, aurium, mox oculorum dolore & ru-- bore correptus eft, quibus , neglecto regimine convenien- £e & debitorum praefidiorum ufu ; mirum quantum ad- u&is, aliorum fuafu, celebris in vicinia Ophthalmiatri , id vero eít,*Chirurgi caítrenfis , opem imploravit, qui una - - €um fociis oculum jam intlammatum tumidumque facrifi- -«ationis ibidém inítitutee, itemque fetacei trajedti, quin & ipfius lapidis infernalis faepius adpofiti ope, conceffa fimul, immo imperata dizta rudi & fpirituofa, paucisque ac plane Ancongruis exhibitis internis remediis , id. effecit, ut oculus omni fenfu fucceílive exutus,pugni magnitudinem fere , - «horrido adaequaret intuitu, ipfe vero ager febre lenta ta- -bidaque fením .conteGus extremis vitae diebus extirpatio- :m oculi admitteret, utpote inutilis , atque ob tunicarum dires humorumque coagulum ad videndum prorfus ipti4brevique poft vitafunctus fuit.. | ^ OBSEREATIO CXII. Dn.D. JOAN, HERMAN, FÜRSTENAU, — "Miasma venereum fub varia forma morbis B. aliis, praefertim chronicis, jun- is itum, & 7enerum illud virus , peffimis feculi moribus longe late- que difperfum , varias induere formas &mgrbos e | bCi-- LE 4 » 1 ? A E E "b -- 4&7" Oblfcroatio; CKIH RS benigniffimos mentiri, aut innocentium fpecie adfe&uum. imperitis fepe imponere conítat. Hanc vero larvam, qua. - - plures fucati incedunt, ut rite detrahamus iis , qui pallio hoc turpitudinem fuam velare nituntur , illisque, qui con- .tagio forte admiffo infe&ti funt, infantum, maritorum ma- - riarumque exemplo , innocentium , congruis ut fubve- nlamus praefidiis, & artis, & aegrotantium intereít. Et Le- pre quidem fabulam, per tot fecula decantatam , qua fpe Ciofe te&us impune morbus diu inceffit peftilentiflimus , ^ pridem detettam , exclufamque dedi, Diff de Xenedechiis , inque eo Guidonem & Carolum PATINOS Gallos,BECKET'UM Anglum;, inter Germanos vero G. W. WEDELIUM & Pol- carpum Gottlieb SCHACHERUAM , áliosque conferltientes de- prehendo. Spasmodica pathemata , hodieque adeo fre- quentia, annon venereum interdum occultent inque finu gerant contagium, nuper in hifce AGris, (*) fed non nifi problematis loco, ita nempe, ut ingenuos decet veritatis indagatores , propofui , addito uno alteroque paradigmate, | quod conje&turam fatis reddit probabilem. | Nunc quae por- rohanc in rem notare licuit, addenda duxi. Vir juvenis - eft, qui trigefimum aetatis annum coelebs fuperavit, inotio ' litterario laute fatis & fibi plerumque vivens, a m . Q. a- hujus mundi fcelerumque labe prorfus immunis vifus variis ha&tenus pathematibus fpasmodicis & hypochondr cis, ut adpellantur, adflidtus, & | remediis exqufitiffimis | follicite , cum diaeta conveniente , adhibitis, ne tantillum . quidem adjutus, interea dislocationem partium infimi ven- tris in regione praefertim inguinali, alia inter perpetuo & a - longo retro tempore caufatus , neque raro pollutionis cu- jusdam diurnae , feu madoris potius in orificio urethrae ob- vii, mentionem fecit. Is ferio tandem rogatus, ingenue Q9) Folum. Y, Obferv. LVII.p. 236. aem D w- N nd » A. ^ "I was * i " 1 | : 5 we r4 » - 2Miasma venerum]Jubvaría forma morbis aliis &c,o77 mihi confeffus eft, fe plures ante annos Gonorrhoea labo- raffe, a Pharmacopoei focio, ut ipfe autumat, praemacu- refíuppreffa. Hinc lignorum decottis & medicamentis an- timonialibus rite adhibitis, atque mercurio dulci per vices interpofitio non quidem falivandi, cum & lenis falivatio pri- dem adfuerit nec omni levamine deftituta, fed alvum, ad- ditis catharticis , fubinde fubdnucendi fcopo, demum & aci- pois Pyrmontanis methodice ufurpatis , non dum quidem 3nalum omne fublatum eft, fed mitius tamenurget , & ra- . gius recurrit, idque ventriculi amarum eru&tantis plerum- que vitio, cujus fimile per. omnia ante aliquot annos feli- Citer in integrum reftitutum memini exemplum. Infantilís quid patiatur aetas tum aliunde conftat, tum exemplo quo- que Herpetis eryfipelatodis in his ipfis a&tis (*) defcripti patet;ubi lac nutricis tantopere ab aliis accufatum , innocens fuit deprehenfum, labe hinc in parentem vel utrumque, - vel alterutrum redundante. His ipfis diebus infans puella - nondum bimula cura mea commiffà, qua. inflammatio» ne indicis digiti manus finiftre & dorfi manus dextra ad- fli&a , adhibitis congruis praefidiis internis & externis ad fup- purationem perducta , notabilem puris quantitatem utrobi- quein quartum usque menfem ploravit, nulla hactenus vel confolidationis plenariae,vel reftitutionis in integrum fpe ad- fulgente. Accedente hinc dentitione difficili, & oris interiori- bus follicite hinc examinatis, ulcufculum quoddam in labii . &triusque «commiffura , tuberculum vero nodofum tum in carpo, tum lumbo dextro deprehenfum eft. De caufa tot tantorumque malorum rebellium ante omnia follicitus ; relatum accepi, matrem brevi poft puellam hanc in lucem editam Phthifi, ut putant , extin&am effe, patrem vero ho- gieque fuperftitem vagae & impura adeo quoque libidinis Actor. Med. Pb. Pol. P1, Bbb — fufpe« bu E JA, IV. Obferv. XLF. pg, ; 3 l E d - * "SJ $£ . n : 1 à , g ». 3 a Z L ! be * P VUE 478 "7 — Olfervatio CX, 000000 fufpe&tum effe ; quin & ancillam frequentiffimis bafiis pu-- fillae ejulatus demulcentem , lue revera venerea pridem la- boraffe. Unde etiam dudum frequenti edoGus experien- tiiin eam deveni conje&turam, a nutricibus, foeda infeGtis labe, infantes, ab his vero totam , quin plures non raro - familias fcabie correptas , eandem vero refraGariam admo- dum & malignam , indole hac fua primam. mali originem haud difficulter indicare. — ^ ! r . OBSERFATIO CXIF. ! Dn. D, JOAN. HERMANNI FÜRSTENAU.- | | Hydrops pectoris. - ow WE hoc adfe&u plures , nec inconcínne caufarum fe- D riem enarrando , figna tum diagnoftica, tum prog- noftica indicando , juvantia & nocentia, optimamque ' . adeo medendi methodum oftendendo expofuerunt, quos - inter ut Medici quondam Wratislavienfes , in. appendice , qui ad calcem ZZifferi« morborum Wratislavienfium legitur, re- liquis forfan omnibus palmam reddiderunt dubiam , ita , qua ante quatuor lufítra à M. Smene, Hungaro, conícripta de eodem argumento folemnis Differtatio, atque in ipfis fe- ftivitatibus Academiae fecularibus, meo fub Prafidio, non fine auditorum adplaufu, ventilata fuit , iisdem addi mere- tur. Hiftoria ejusdem magno paflim numero proftant, ma- ^ jori in praxi occurrunt. clinica , licet non autopfia. femper an;tomica, quam plura impediunt momenta , confirmata. Mihi certe unum itemque alterum occurrit exemplum haud. | quaquam e trivio petitum, in quo talia notare licuit fym- ptomatà, quae in H ftoria morbi ab aliis follicite trad:ta, iis- dem fcilicet circumftantiis, non aeque occurrunt. — In his | nuper juvenis fuit Ebraeus, 20. annorum, ab ineunte aeta- | [i2 . EB .. Hydrops peGoris. | 279 . tegibbofus, cacheGicus non aque afthmaticus. — Is vere ' praeterito, aére frigido & humido peregre profeGus, pedi- ^ bus inprimis nive copiofa perfrigeratis , paroxyfímo febrili femel atque iterum correptus eft. "Nulla, quantum quidem follicita indagine inftituta refcire licuit, adhibuit febrifuga medicamenta, adeoque nec chinata, aut adítringentia, mul- . to minus arfenicalia , opiata, autíimilia. Interea a febre [3 conítanter immunis manfit, fed pedibus tumere coepit, quod - quidem phaenomenon pluribus alis hoc tempore familiare -—non modo non noxium. fed & falutare & criticum initio - habitum, eidemque praeter univerfalia, purgantia & anti- cache&tica, ipfaque pediluyia ex fapone confecta, nihil dire- -&e oppofitum fuit ; aegro per aliquot feptimanas , immo menfes , bene ingerente, digerente & egerente, nec nifi poft patum infolitam quandam difpnoeam & mirum totius | córporis languorum accufante , accedente fen(im ponderis . & fluGuationis in pe&tore fenfu , qui & decubitum in dor- fo & latere alterutro impediendo, fomnum hactenus pro- fundum & fufficientem , no&tu diuque impedivit. Monftri- itaque quidpiam fub hoc fchemate delitefcere diu hariolari , . & pe&toris inprimis Hydropem fufpicari , confultus coepit Medicus , ideoque prater purgantia mercurialia, per inter- valla, neque fine levamine adfumta, feletta inprimis diu- - retica, admiítis tonicis & roborantibus , ex Tinct. Antimon. cum Spir. Corn. Cerv. afellis, nitro , cinnabari, aethiope minerali, Cafcarilla, ipfoque fapone Veneto , baccis Juni- peri, atque arillis Cynosbati, quorum inprimis efficaciam if cafibus fimilibus expertus novit, varia fub forma vario- ue tempore exhibuit , neque pe&toralia & refolventia ex - Spermate Ceti, oleoamygdalartim dulc. Spir. Salis ammon. anifato, Croco, & fimilia praetermifit, eo quidem effectu, ut diu & per plufculos menfes miferam aeger vitam trahe- Jet & 5eSogd4'oc plerumque "Trac donec fub finem M. | Dec. Low t 380 xi Olfervatio CX. : | Dec. anni elapfi per aliquot dies le&o adfixus. & incredibi- [i atque perpetua anxietate , cordisque palpitatione , vigiliis, rhonchis finque adfli&us, circa folftitium hibernum animam eflaret. —.— | Circa hunc, ut & ejusdem comrmatis aegrotos fequen- tia inprimis notatu digna funt vifa: 2 i4 | I.) Tumor pedum fupra genua interdum adífcendens, . quin & abdominis regionem occupans, non tamen illam aut conftanter, aut vchementer tumidam reddidit; neque ín pe&tore adeo notabilis fuit , huic vero plus incommodi quoad refpirationem attulit. | 2.) Manuum inprimis tumor, Phthifi & Hydropi, aliis- ( 1 que morbis chronicis ultimo accedens , nunquam ha&tenus . : prognofin funeftam , ut nec h. 1. fefellit. 3.) Urinae copiofum, quin doloribus jun&um , pro- fluvium, ut in pluribus aliis Hydropis fpeciebus, ita in Hy-- -erope' peGoris & h.l. figillatim infidum , quin & funeftum, cum. aliis fignis malis , prcebere augurium , follicita docet - experientia. | 3 OBSERFATIO CXF, Dn. D. JOAN. HERMANNI FÜRSTENAU, - ". - Arthritidis indoles varia & fingularis infre- wuod artículis cum exquifito dolore infeftum eff ma« lum , longe aliam: hodie & a priftina diverfam refert faciem, pofteaquam immortaiis opera STAHLH y: . quam rerum: cont&irmat ufus, pabolegéa, quae vocatur fata, e foro medico aut prorfus profczipta ; aut dubia fültem red- dita, eidemque meliori longe jure , heemorrhagiae aut mo- lientes, aut impedite , indeque oriunda humorum meta- Mrtbritidis indoles varia&5 fingulari , in frequen f 4, 38 I -.ftafes & congeítiones ad varia loca, furrogate fuerunt, . Duum vero generum cum id ipfum ab omni retro memo- ria fuerit obfervatum, prout vel in uno alteroque manuum, pedum, aut coxa articulo fedem fuerit natum fixam, vel in toto articulorum fyftemate , incerto plerumque tramite . paflim oberraverit, ab una tamen caufa tum qui filfae ad-- huc pathologiae favent, tum qui a plethora & impedito hze- morrhagiarum fucceffü eandern repetunt, utrumque deri- ^ vare folent ; illis fal utrobique, varii generis , maxime tar-« - tareum , his vero fanguinis & lyrmphae varias congeítiones & decubitus accufantibus, utrisque & hareditariam difpo- fionem , variosque in adfumtis atque excretis , itemque »commotionibus corporis & animi commiffos errores in fubfidium vocantibus. ^ Haec ut üt fint, notabilem utrius- ue , fixze & vagge , arthritidis differentiam ih eo me depre- Bendifre vifus fum , quod illa praeter nativam & haredita-- ram, quoque aliam. quamcunque difpofitionem, aéris in- primis, plerumque etiam ex aquarum calcariarum vitio oriatur, adeoque nonnullis in locis endemia fit ; haec veio nullis fere locis, nulli quoque fexui, nec stati parcat, quin. ceu genuiria plethorae foboles , hujus undecunque exagita- te, aut turgefcentis occafiofie iri actum érumpat. Hic cer- te locorum quantum per viginti annorum attentam , non propriam tantum , fed & alienam indagare licuit experien-. tiam, ab omni calculo & podagra, quae eít fumma optimi. maximi Numinis clementia , immunes degimus, in eo ni« mirum tra&u, qui utroque flumine, Vifurgi & Extera al- luitur , & niontium elliptico tradu includitur, cum, quae ultra montes fitze funt regiones , vix uno licet alteroque la- Jide hinc diftantes , aegros podagricos aut calculo adfeétos E parco numero àlané ; cujus quidem phanomeni ra- tio, ütattentione maxime digüa, ita alio forfan tempore & loco ad liquidum perducetur. Sed alia longe vaga con- d Bbb3 diio - nd [4 482: ^ Olfervatio CX... 0 ditio eft arthritidis , utpote cujus in fexu praefertim foemi- - neo, ipfisque puerperis, menfium & lochiorum minus rite. fuccedentium , quin & hamorrhoidum vitio , tempeftate - praefertim gelida humidaque diu molefta ; paffim notare li- - cet paradigrnata , tanto frequentius in uno eodemque fub- je&o recurrentia , quo major caufarum cumulus ,: pletho-. ram inprimis vel augentium, vel foyentium, vel exagitan. : tium adeffe folet. — Quz fi cum Podag:a, inprimis nodof a .& largo caleulorum proventu, alibi fatis frequenti, heic lo. ci vero, in oppido nempe Rintelie^fi & agro contiguo, fe. re ignoto, conferantur, evidens utriusque difcrimen mali, neque tamen difficilis caufarum , utramque foyentium ar? thritidem, conciliatio erit, cum & morbos endemios , a&; . ris & aquae vitio excitatos, non omnibus in univerfum, qui iisdem fruuntur, fed iis tantummodo , quos peculiaris & vel haereditaria, vel quaevis alia difpofitio iisdem obnoxios | reddit, effe infeftos, conftet ; ficut viciífim plethora in lo- Kis , aéris aquarumque conditione Podagree calculiqueigna- Y alia longe facie inducere , fape & vagam producere | folet arthritidem , exemplis paffim obviis, & qua iisdem | auxilium promittit opportuna medendi methodo, fidem di-. &is facientibus. Inhis foemina erat fere quadragenaria, ali- - quot liberorum mater, & ipfa arthritidi per plufculas fzepe - feptimanas, fi non menfes obnoxia ,. quae M. Martio ab ali- - quot hebdomadibus puerpera, eadem iterum corripitur, & faviffimis torquetur cruciatibus. — Rogatus fuafi venafe- Gionem in pede quantocyus inftituendam, & fubjunda po- 'tiuncula laxante ex Manna, Tamarindis , jthabarbáro &f- milibus, exhibitis porro abforbentibus & temperantibus ex - C.C, philof. praepar. Antimon. diaph. Nitro , arcano dupli Succino, Coralliis, Cinnabari & Cafcarilla, additis quoque. Emulfionibus papaverinis, gelatinofis & mucilaginofis ,-ip- fisque lignorum aliisque decodis' , regimen exquifite a ia EM phos * vo , 4 44 M A. rj " b n dcs bd T T b d ( ( ; j m d * —- id & - drthritidis indoles varia € [impgularis infrequentia. 48 -phoreticum injunxi. Quo fa&o paucorum fpatio dieruni incantamenti inftar omnes evanuere dolores, aegraque prae- ter omnium & propriam quoque fpem atque exfpeGatio- nem; opinione citius cum valetudine in gratiam rediit , ejusque rei famam longe lateque difl&minavit. Enimvero plures utriufque fexus mox inter initia morbi, & morigeros na&us aegrotos , hac methodo curavi, quos DEUS fanavit; -ut cum HENRICO 4^ HEER. loquar. Quodfi vero malum initio fibi relictum , aut minus rite trattatum , per longas - aut mediocres faltem invaluerit moras , fruítranea fere om- - V arias inter Lypothymice ; venafeGtioni fupervenientis, nia, aut nullo f:ltim evidenti etfe&u confpicua effe, quae- cunque tentaveris praefidiorumi genera, uttrimeftre, quin & femeítre & diuturnius fpatium eidem riori raro fit impen- - dendum , palam eft, eo quod coagulum quoddam, feu te- max pituita, iritio per corpus aDerrans , temporis tractu fe- dem in articulis fixam 5 ficut. in membraria. miüfcülis indu- Ga, albicans & tenax miucida , rhieüumatismum , fovens, materia, qua eft elegans DREEINCURTII Obfervatio , na&a fuerit, donec vel temporis diuturtutate femet ipfam. confumferit vel in tubercula topliacea degeneraverit, — "T OBSERFATIO CX, Dn. D. jOAN. HERMAN. FÜRSTENAU., - Arteria pro vena fecta Lypothymiz caufa, caufas, ab aliis paffim indicata$, non vuigarem mihi .. motaffe vifus fum in foemina plethorica & fucci ple. na, V.Snibus frequentibus adfuüeta &' nunquam hactenus "Lipothymiam experta. — Illz enim. V.5nem in pede inftitu- fura, eumque in finem pedibus in aquam tepidam immif- fis, Chirurgi adventum diu , fed fruftra, exfpedtans, inde- E 7 | que e l4 WE —--—e- (04 7 ^ OMervatio.CXPT, 0 . que ut & ob alias caufis domeíticas animo vehementer | Commota, ab adventante tandem Chirurgo , fatto in talo pedis finiftri foramine fatis exiguo , tanto cum impetu fan- guis profiluit in faciem & collare Chirurgi , ut cachinnum | rimo ín foemina , fed brevi poft Lipothymiam infuetam excitaret, fanguine & in ipfo animi deliquio fa&a ligatura | difficulter coércibili. Hanc vero fyncopen pluriim deéinde | «ierum excepit languor, qui & ipfe cum V.5ni anfam dedif- : fet, ab eodem & lipothymiam derivandam effe, vero fuit | fimile. ^ Aliquot vero annis interea exa&is, fa&a eodem | loco & iisdem phaetiomenis, in foemina nuric fana & ab ani- | ti commotione libera , fanguinis evacuatione , & lipothy- | mia pariter praeter opinionem accedente , arteriae venae lo- | co incifz fufpicio non incidit cantum, fed & fatta in loco ite- rum confolidato exploratione , pulfus in eodem manifeíto deprehenfus fuit, ( Rintelio Erfordiam transmi[fe &. 20. Novembr, 1740.) , PES | OBSERPATIO CXPI, —07- Dn. D. PAULI GERARD. HENR, MOEH. | RINGII, it : , Mag | - ^ Narthecio, novo plantarum genere, | 3 BE 44 | | | CharaBer Jpecificus, Planta perennis , e fummitate radicis aliquot foliorum fafci«| culos, feorfim pofitos , protrudens, in ericetis arg H n. S v ] De Narthecio, /0'U0 plantarum genere, — 385. nofis palmaris, in humidis graminofis Dierutique pe- dalis circiter. j Ra. corper minoris pennee anferinze , vel majoris aut quan- doque mediocris columbinz craffitie, nodofum, ho- rizontaliter repens , perpendiculariter ramofüum, te- res, ex albo flavefcens, longitudine 3. ad $. digito- rum transverforum, antequam foliorum alium fafci- culum protrudat. - Radiczle capillares fibrofa , fle- ' xuofe , breves , fibrillis brevitfimis lateralibus fpar- fim cin&z, denfiflimo agmine e geniculis corporis exeuntes, intervallis nudis. E iculus quilibet i in bafi aliquot foliis ficcis cingitur , cujus - .difperfze fibreelongitudinales ficcee radiculas mentiun- tur. Prodeunt 1. 2. vel 3. quandoque etiam plures "foliorum fafciculi ex eodem radicis loco, interdum etiam gemma novella adparet ad latus. p radicalia " $. 6. ut plurimum diftin&e pofita, erecta , externa breviora, falciformiter gladiata, laevia,lon- - gitudine 2. 2. 4. digitorum transverforum vel locis gr aminofis humidis duplo longiora, latitudine 4. ad. $. digiti transverfi, acuminata, longitudinaliter ner- | vofa, ex pallidiffimo flavefcente [ete viridia, margi- ne interiori a parte dimidia inferiore perpendiculari- | ter bifido, carinata & proximum folium pariter, ac " fcapum, vaginz inftar, ampleGeente : eau//za, unius vel alterius pollicis transverfi longitudine, rara; feíTi- "lia, erecta, inferiora amplexicaulia fuperiora femi- - amplexicaulia fenfimque minora, figurae & fübftan- tize ut fupra 5 fforalia vaginula fpathae formis, ereGta, lineari- concava , acuta, 2 . aut 3. linearum longitu- dine , pedunculis ar&te adpreflà, ac fere eosdem in- volvens; ejusdem cum pedunculo longitudinis : al- : TOM Med, Bb, Ful, P1. Ccc.;- ^ I) erum 586 Wie Olfervatio CXV II. j ! "d n — "Ó— terum adhuc tenuius, planum, lineare, medize cir- citer pedunculis parti adfigitur. — - SCADPUS fimpliciffimus in fingulo foliorum fafciculoquam- ; vis 2. 4. S. faepe radicibus fuis in uno cefpite cohze- reant, rariffime ad fpicae florum initium unico ra- mulo donatus, longitudine palmari, fpithamaea, aut parum altiori , teres, vix compreffus, interdum in- fra leviffime angulofus, erectus , glaber , e viridi ruffefcens, aut plane viridis ; craffitie circiter pennae: columbinze. dicil | | FLORES in fümmitate fcapi , 8. ad. 16. raro. 18. rarius 20. in fpicam infra laxiufculam , fuperne vero denfam di- fpofiti, e pedunculis, corolla duplo circiter longicri- bus, aut illi aequalibus , filiformibus, cratirufculis , fcapo fere adpreifis, erecto- parumper patulis, ruf- fefcentibus , egrediuntur. 3s : CALIX nullus. | itte tion gus COROLL. Pezala fex, lanceolato - linearia , concava , ob- tufa, prorfus uniformia, potentiffima , perfiftentia ; longitudine &. dig. rhen. latitud. ;£. dig. rhen. intus Citrea , extus flavo- viridia, odorata. |. STAM. 1. corolla breviora. £z/amezta fex , ad bafin peta- | lorum enata , adíurgentia , tubulata, circum circa | villofa, 2. petalis breviora, citrea : v//Z capillacei , breves, oblique adfcendentes, vel quandoque etiam horizontales, citrini. —4z/ber« fimplices, oblongae, compreffze , bifulcee , cinnabarino - miniatze, primum erectae, mox extrorfum recurva , obtufe vnciatee, - ac prope apicem parum coardaté , longitudine j. fi- - . lamentorum. | M | PIST. Germen ovato- acuminatum, obtufe trigonum, & ful- catum, ( binc tandem fexangulare;) exe&um, fim- (0 0 pkx,- De Narthecto, novo plantarum aenere. — 287 . » plex, longitudine filamentorum. —S£/»; nullus. Szg- | ma minimum ,.obtufum, planiufculum. PERIC. exteri»: Girolla marcefcens, erecto - connivens. ([ dnterius & proprium. .. Capfula ovato - oblonga, atte- nuata , acuta, ereCka , obtufe fexfulcata , non nifi .capfula perfeGte ficca, apice trifariam dehifcens ,. *. ad &. corolla longior , glabra , rutfefcens , intezne tribus valvis perpendicularibus praedita, triloculz- ris. Valva ha intundibulum obtufum prismaticums | formant. | S5SEMINA in quolibet loculo numerofa, parva, oblonga, . albida, utrimque capillari & tenuitfimo filo fetaceo, . altitudinem capfulae attingente, utrimque aeque lon- ; go; la&eo, parte fuperiori prope infertionem in fe- jgnen angulato, pradita, bati loculorum infixa, T M Locus 65 tempus, '£ perennante radice quotannis novos foliorum fafcicu- "los vernis menfibus protrudit.. Floret apud nos tota atate, Semina perficit Septembri & O&tobri. — Hortorum pingue - folum egre fert. Nec enim plante cum cefpite effoffe, in hortum aliquoties a me transplantatz, progerminare ; nec fata femina prodire voluerunt. : Creícit prope Jeveram Frifonum , varietas minor in apri- - eis & fubhumidis ericetis, tenui gramine veftitis ; major ad vias fubhumidas graminofas in fylva Upieverana. Eft prae- | terea in humidis Zasdrie ericetis, DODON. 5 in fubhum'- dis & paludofis 44zglie & Flandrie, LOBEL. 5 in ericetispz- - luftribus , Aaldegbemo vicinis , fecundo a Brugarum urbe, - in Zlasdria, miliari, CLUS. ; in Dama, loco 74 Fiberg d - £o, floret Junio, KYLLING. ; in bogs in , M "dnglia , E | LEER. . MER- — 1 N / : 4 L4 "3 | LU e ^4 T Li 388 4 T : Obfervatio CXP lI. MERRET. ; in Zfnglie & Cambria paluftribus ; RAJ. : in variis NVorvegie regionibus , AG. FIofpienf, Volum. II. p. r26. ] in fubhumidis Zixmarkie Norvegice ,. 4B latus feptentrionale | Alpium Lapponicarum , LINN. ac tandem in pareecia Szez- brobultenff Sunolandia in Suecia, Idem; & fi SIM. PAULI f- des habenda, prope Zarfoviam , indicante id Viridario Var- fovienfi: Ergo plante nullum frigus hibernum lethale .- quum a gradu $2. ad 70. elevationis polaris crefcat. - r S. 3. H i^ | Ftpnra, i. os . Ut omnes fru&ificationis partes diftin&e exhiberem , omnia delineavi nativa magnitudine, 726, 7H, Fig, rz, — — aa. Gemmae ad geniculos corporis radicis. ^ ^ — - bb. Foltorum fafciculi. [Sr c. Geniculum in fcapo. dd. Vaginz fpathaceze florales. e. Flores nondum aperti. f. Corolla recens aperta, antheris ereCHis. - | €. Corollaadoletior, antheris extrorfum recurvis. ^. h. Filamentum unum, feorfim pictum , ut villi explicatius fiftantur. | xis | t i Anthera ere&Ga, bifulca. E kk. Germen. zn | | l "Pericarpium utrumque cum pedunculo. — m. Pericarpium proprium, nudatum a corolla marcida. - n. Sc&io transverfa capfulze ," loculorum numerum & figu- ram offerens. dtu ecc adum Bob ELS NM o. Se&tio longitudinalis , cavum loculorum & columnam intermediam exhibens. |... K p. Semina, & fetam utrinque eXeuntia. e TOM s. 4.) E De Nartbecio, novo plantarum genere, — 986 - $4 | | Nomina. P NARTHECIUM. vid. Tab- ;.. s ! Anthericum fcapo foliolofo laxe fpicato , filamentis villofis, | Linn. Fl. Lapp, S. 136, Roy. Prodr. Leyd,- «f. MP Áfphodeliris major paluftris lutea. odora noftras. Pris, liz. 14. the ges ee,, ME et. o - Phalangium Anglicuni paluítre ; iridis: folio. — Tourz, Ift, £6 X. | 25 ; * Pfeudoafphodelus 1. Clz/; biff.. r. p. ros. fig. e. Dodon. - Pfeudoafphodetus paluftris Anglicus. —Baaub. pin, 29, Píeudoafphodelus paluftris. Heiff. Helmfl, r731.9: 25... Afphodelus minimus acorifolius luteus palofüis. — Lob. olt 47. Fc, 92. fig. utraque € Dodon. : Lob, aderf. 46, E defer, fferif. Mentis. CL RM - Afphodelus luteus acorifolius paluftris Anoelicus. Lofelii, E Baub. bift. 2. p. 623. fig. & defcr. e Dodon. Afphodelus minimus luteus paluftris acori folio. Mor. bzff, 2. p. 332« f. 4, t1. fi 7. Herm.Lugdb, 6 5. Zaumb, ftr, Lugdb. 121. Tui | - Afphodelus paluftris , carinato folio.. Merr. pi», 17, - Afphodelus luteus paluftris. DoZ. pempt, 20$. fig. quoad — «.« habitum fatis bona, defcr, imperf. 5. 104, Zir. Dag, FZM 51 , - Afphodelus luteus paluftris 7. 725. Germ. 2, p. 367. fig. mala; .. quoad bulbum radicis falfa. . | - Afphodelus paluftris. Dalecb, biff. 295. fig. e. Dodon. defcr, . indidem fere defumta. Paz, Zr. Warf. indig, 292, & E. GteuHSg. 605... Sie E - Afphodelus falfus, vel Pfeudoafphodelus paluftris Anglicus. E - Mentz. ind. 3$. ded Afphodelus Lancaftriee Gerardi. Raj. Caz, 4zgl, 27, d | Ccc 3 s Gra- 490 - — Olfervatio CXFIL Gramen "Nor eeipiculu offifragum. Paul, Quadrip. ; 529. ,. fi. ; ubi multa fabulofa, —— | Gramen oflifragum. Bartholin. 444. Hafzienf. Vol. 1I.p. 126. /n Hg: rndis fcapi deflorefcentis, & quoad radicem, . . Gelber "Sumpf- Afphodill , vel geel PCS. - Afphodill. Ger. - panis Herbar, veterib, Geele Water quodin Dod. Belg, 2 fig. & defcr. ead, | i c. Pem Làncashire Afphodil, or qaad Afphodill, fte T M An- glice. ' Small Water Afphodill. ipli; fec. Merret, Been- Brud. Danice, ex Kyling.. | Beengraetf-. INorvegis, fec. Paul. Quadrip. E Stur. AVervegice. | Jat. Hafnienf. Y Fol. II. p. 232; QURMEEEUSE- Bergis Jorvegia, Areubler p.72 Hafnienf. 1 1, " agrees. Smolandis. Linn. Lapp. Lc. 1 «. Varietas, fola peavitate differens ,.& kel fubnudo, quid ? quod interdum plane nudo. .. Afpbodeliris. minor paluftris lutea odora noftras. Prim, oty iffe e ; [ Phalangium Scoticum paluftre niliil didi folio. m | dneft. 369. Dillen. apud Linn. Lapp. S. 136. P, Pfeudoafphodelus paluftris Scoticus. Bawb. pin. 29. Píeudoafphodelus minor. Bawb. biff. 2. p. 63 7. Afphodelus falfüs, vel Pfeudoafphodelus paluftris Scoticus, C. B. Mentz, ind.32, — Afphodelus* Lancaftrize verus. Ger. emec. ; Raj. Cat, ding, £5 34 Synon. ; ; rd pin. I2, | $$ "De Nartbecio , novo plantarum genere. 2óf EAT 6 $$ Dertvatio 65 ratio nominum genericorum. — — . A DODON/£O ad Zfffbodelos relata planta , quietum ín iis locum fervavit, donec CLUSIUS , ejusque adfeclze, "jhhodelis. adfiem píeudoafphodeli riomineé , declararent ; quod MENTZELIUS Zfbodelum fal/(um interpretatus eft. Majori deinceps jure TOURNEFORTIUS ad Pba/engii ge- ' Qus herbam noftram retulit, modo nomen, infe&o pro- priurn (a) retineri potuiffet. Hinc adfumta ex THEOPHRA- STO & DIOSCORIDE. atberie? voce , LINN/EUS (b) a Phalangiis reliquis ,, quae ipfi Ba/bizes nomine veniunt , ali- quas fpecies feparavit, quas inter noftra. .Aft eodem tem- poris intervallo , nondum vifis operibus £Líx»«azis , peni- Gus, ceu imaginabar, examinato flore & fruGu, Zfbodeli- ridi: genus ex ea conficiebam ego , ut fimilitudinem faciei inae cum: afphodeli fpica conjungerem. — Jamque tradita erat obfervatio Illuftr. BUCHNERO noftro , qua 4, Nar. Cur, Folumini IP.to infereretur, quemadmodum. alibi (c) in- digitavi. Laeta autenrhora non ita multo poft miffam ab amiciffimo LINNJEO- Criticam ipfius £etazicam perlegens ac. vifis in nomine hujusmodi compofita adverfaris, propo- fitis ejus indulgendum fatius duxi ; quem in finem moxa BUCHNERO noftro humaniter petii , vellet di&tam obfer- vationem fupprimere, aliam paulo plus politam fuppedita- turus. — Enata hinc ipfi, quam habes, obfervatio , cui INartbeci titulum praefixi. Quo jure ? inferius ( $. 10.) di- judicare licet. ^Ut tamen nominis heic ratio pateat , vcóre, vapUsx/m y GC vaglimor , Grace ferulam , vel bactem. deno- tan- 7 (2) LINN. Fi, Lapp. l, €, (b) gen. plant. 207, (c) Prim. lin» bort, mei , l.€; aT... p n * ? 3. Ec «b 202 MAR Olfervatio CXP E v "9. -— tanta, fuere adhibita a THEOPHRASTO , GAZA, PLI- | INIO, promifcue pro Zerule & fpbodeli genere. denomi- ^ nando. Vagum hoc, & fimul antiquum nomen, adprime : ^. plante noftre, bacilli vel virgulae inftar fimplicis erectae, conveniens, & ipn vicino olim genere ufitatum,; huc trans- - | potui. | 8.6 ^ eI T oria, - Primus noftram defcripfit& depingendam curavit DO- | DON/E£US, unde fuas defcriptiones hauferunt LOBELIUS in Osf. & Adverf. nec non 70. BAUHLINUS , &^ ex parte. CLUSIUS , qui ob habitun? fcapi foliorum nomen - feudo adjecit. Nil fere mutavit TABERN/EMONTANUS, praz- terquam quod binos fcapos , totidemque foliorum fafcicu- los pingat. Quae Sim. PAULI. & BARTHOLINUS in 44 FH3afnienf, l. c. fuggerunt, alienae fidei adeo innituntur, ut ex - cognita ftirpe , & miflis incompletis herbae fruftis Gramen ' fngerent Ánthericis jungens LINNJEUS , vix fru&um & - femina matura ad manus habuiffe videtur. Defcriptio nul- : la bona. De figuris judicium amplius fuit $. 4. Mea ob- fervatio (S. I.) e curis, per oGennium multoties; renovatis ; conflata eft. : | S peeneto Charaller. genericus, CAL. nullus. . | COROLLE. Petala fex , oblonga, concava, obtufa , aequ ali " : . patenti(Tima, perfiftentia.. : | STAMINA mafrcefcentia, corolla breviora. Zzlamenta íex , fubulata, ^ 4£stbere perpendiculares , ^ compreffae oblonge , fimplices, bifulcae 5 mox extrorfum re- Curya. | PIST.- . De Blartbetia, novo anleneitaóo genere, "e. 93 | m HIST. P SHEPR ovato - acuminatum , e trigono mox nox fex ; an- Z2 - gulare, fimplex , longitudine flamentorum. —5$2/ws —— ^ —-mullus. $gma minimum ,obtufiufculum. 4 PERIC. exterius, Corolla marcefcens , nonhivens. 3 dnterius & proprium. Capfula ovato - oblonga, acumi- nata, obtufe hexagona, trilocularis , apice uifariam tandem dehifcens. | | — SEMINA numerofa, tenuia oblonga, feta Sp utiimdiie | exporrecta. ( $. 8. - eAntlericorum Linnai partes fru&lificationis, per y —— ffecies evoluta, Inquiram ante paullo curatius in Antheriorum LINNJET - diverfas fpecies, quam conítare poterit de diverfitate Nar- —— gheciinoftri (S. I.) —— a. ANTHERICUM filamentis levibus, perianthio trifido, LA. Linn. Hort. Cliff. 140. defcr. (3 .: Huic fpeciei , Virginie produ&o, eit; DER. s Meapur nudus; |^ (o4 Flores pedunculati, fpicati, nunc (olitari, nunc vero .- i$ bini, & terni fafciculati, ex eodem tuberculo : pedus- ee culi fquamam bafi habent. | | ——— .— CAL. Perzantbium minimum , femitrilobum. ^. COROLLA perfiftens , fexpartita, linearis, &c. | STAM. Filamenta íex , glabra, ighigipuiide corollze, b M Zntbere cordata. o 0 PIST. Germen ovatum , TUUS $5 tres. Stigmata ^m totidem. P - De pericarpio & feminibus nil addit 5 forte; quia infpecta. — exemplaria ficca ad eum maturitatis gradum nondum per- : M plantas habuerat, Fer, Firgim, r. p. 39, a phalangiis ditor, Med, Ph. Pol, F1. ... bdd | drug Xvenerant. Eamdem poftea GRONOVIUS, a quofuas LIN- ? x : j " Amen j - : 404 — - OMeruati CXPIL E dec -fru&u & piftillo fimplici ; ab omnibus liliaceis; cpi ferre pronunciavit. f. ANTHERICUM fcapo nudo capitato , flamentis glabris, eo o s Linn. Fl, Lapp. $. 137. t. 10. f, 3. : Huic fpeciei Lapponice funtz $capus nudus. | Flores feíliles in fpica breviflima ; in bres on cole a lecta: éracfea nulla. CALIX nullus. COROLLA fexpartita » Persicus. rato explicata. nivea. STAM. Zilamenta fex , glabra. : FRUCTUS fubrotundus, obtüfus; tripartitus. E. E! Reliqua de awrberzs , fhylis; fHigmatibur & feminibus non. : adjecit. y. Phalangium alpinum palafire : iridir folio, "Tourn. Inf. fpeciei huic , Helvetiae foboli,eft: Scapus foliis2. communiter veftitus , multo longioribus, quam in Narthecio nofítro($. 1.) dires pedunculati , fparfi, nunc ar&e, (a) fzepius lose - (b) & alterno fitu fpicati 5 /qwama /patbe formis ad - batin pedunculorum , femper folitariorum. CALIX. Periantbium parvum , trilobum (c) laciniis obtu ciílimis. : COROEEA fexpartita , petalis tiiceolat S. te o STAM:- | (a) " Cujusmodi ficcum n fpecimen. aiiis optimus meus » Alb. Haly | LERUS. (b) Qualia aliquot exemplaria ficca ab bumaniffimo Balb, EHRO : » HAXTO. ,Meminga habeo, (c) Ai planc tripartitum ? quod i in ficcis adeo curate oli fragie. litatem inveftigaré nequivi, (d, in Halleriano [pecimine petala ad ovatam fguram adeedont, —-— — De Nartbecio , novo plantarum genere, 395 p "STAM. "Filamenta fex: glabra ; longitudine corolla. — ntbere , cordatae. PISTILL. longitudine ftaminum. Germiza tria, conni- ventia , acuminata. Spy. breves. Stigmata totidem obo. PERIC. stc tres(e) ovato oblonga,conniventes. SEM. omoo- x- - Seminum nondum maturorum gura e fpeciminibus . meis ] ficcis non patebat. 3. 9. - Sufla determinatio jpecierum $. precedentis. | ^ — E collatione (S. 8. litt. 8 & 5. ) utriusque defcriptionis li- quet, diverfas effe fpecies, atque ZLízse«ase (f) quzítio- —ni, de iis jungendis, (g)locum amplius non effe. — Quid? - quod ,- commune ejusdem -LINN/EI nomen ($. 8.2 - €adere quoque in fpeciem tertiam ( $. 8. 2.) pofle conitag Hinc aliis nominibus fpecificis utraque donanda. p ergo fpecies 4. $i ánteced. , ANTHERICUM f fcapo nudo fpicato, floribus fepe fafci- culatis, . EN autem ». ejusd. Si. .ANTHERICUM fcapo foliolofo fpicato, foribus parfis, pedunculis folitariis. S- 10. . Generis ratio €? charater efintialis - ANTHERICO Linneano fpec. a.& y. (S.8.) eft manifetum 3 D eiisies ait pid ; fpecieivero 9. (ibid.) nullum. Omni- 3 E | ío«Dudd.a bus | (9 Inde HALLER. din, Hiluet. f. 64. pat. 20. . filiquas diftindas "^ -nominavit. (7D B. Ley, f. 137. pe quoc confirmat HALLER. Itin, Helvet, L. c. mot, b, l : / "3 Petala insequalia , inferiora tninora , perfiltentia. [ Pr !j EM OICENKZI "y "EE WAS rg 29M 1T AC . 4" Au "»- ^. ",ct -WTUU oS "acc ; 1 j LU N RUE cc SPERA CES "ade do tar UN Sie aM MW Dex XL. JR. be * 2r» i T | r5, dm , 5 : " vas ' " Y » i3 vut PLE 4 "EE v ENQUIN y . o í ! KU xd de ) N E V anb A S [A j " j EN : Zt j . - nU M /» 46 . Olfrvitio CXII yes i "E i f » : UA "T *€á cn 1 » E E "P ww " £ "T ] * : ] T. COE t X Ls E - bus tribus 2.0. 3. confentiente LINNJEO Gez. 303. funt : | ES E Filamenta longitudine corolla. "Intbere triangulares. Germina tria; totidemque Mtis ácftigmata &capfulee. ^ - Semina acuminata ( h) anguita. SC n : BULBINE Zn», Gen. 269, habet Calicem nullum 5 Petala decidua $.— | | Ou CS Antheras quadrifulcas $ | $tylum longum , fimplicéni (D. 3 Capjulam ex ovali fübglobofam , vertice obtufo vix api- - Cato, trifülcam ,totam dehifcentem;& Semina angulata, fuperne truncata. . NARTHECIUM noftrum (S. 1. & 7. ) gerit (D Qualia vero, fi cum Bulbines genere Anthericum, exclufo E . longe. an - Calicem tiullum , VS T Petala 2equalia , perfiftentia; - Bees | Filamenta corolla breviora 3. 4utberas compreffas, bi« - fulcas. à pcs . Germen immplex , e trigotio mox fexangulare, ftaminibus brevius; $5/uwm nullum; Stzgma minimum; d Capf«lam ovatam , fex fulcatam , acumine longius pro- . ——— du&o, tenui ; trilocularem, apice trifariam pas. ^ |J rum dehifcentem 5 & : e - Semina tenuia ; corpore oblongo in fetam capillarem n. iU ec | ;./adi " As priori, conjungere velit fuaviffimus LINNZEUS? quod ex. Syf, Nat. Edit. 2. Claff. 6. erd. 1. p. 1. concludere licet; niff - errore typographico Bulbine omiffa fit. Sane alia, diverfa | gulata fcilicer, & fuperne truncata, ut adparet € - t Gr. 269. & TOURNEF, Jsflit, Tab, 193, DINE T e 4 ; Fx. DN P 4x S att Ui T - r ' ks pe Narthecio "0v0 o plantarum genere. | 597 — ad infertionem i in corpus feminis utrinque angu- lum facientem, definente,. : - Ergo fatis clara eít differentia partium: effentialium fradi- - ficationis , & infignis diverfitas proportionis. o Sl abfentia , capfula fimplex, & /éminum igularis , fa j — ciunt, nifi me omnia fallunt ? effentialem NARTHECII ;3 characterem. i: E SIE -.—. Redullio ceneris 44 omnium yflematum claffes, . Pertinet ergo genus noftrum ($.7.) in Syltemate a)a Fruétu defumto, - Lt CAESALPINI ad Claffem IX. herbacearum, tri plici principio; bulbofarum. 2. MORISONI ad Claffem VII. hexapetalarum ti. capfularium 5 ord, 1. radicibus tuberofis ; fufitormi- bus, riodofis , fibrofis. - -. 8. RATE () ad Claffem XXIIL. ord. 4. graminifoliarum . floriferarum ; Hlore hexapetalo; icd fru&us cohae rénte. | . 4. KNAUTII CChriflopb. ) ad Claffem VI. ühicapfula- | rium hexapetalarum 5 ord. I. trivalvium; trilocus. B . hrum. | —— 8. HERMÀNNI (k) ad clafiem tricapfulari ium flore | ^ hexspetalo fpicato ; radice fibrofa fufiformi: — 6. BOERHAAVII (1) ad monocotyledones bracteas . ta$; flore hex: ipetalo; ovárium amplexo , poft Poss — langiam, E a Corolla. VE RIVINI, RUPPIÍ , HEPENSTRETTIÉ; (m) LUD- Ddd 3 WIGII En in Meth. émend. e an, |". Kia ZUMB. Fiere. Lugdb, Fhrib. por. dsditnd, ibid. p, 24. d XD Hort. ! ugáb. 2. 133. po. Um: HEBENS IRELT. defin. ylest. £. addic. floribus (telliformi-- — - bus, in fpicam collectis, : | x E Olferoatio eL i T. - wo. t *"- "uu 2 dr " RR bo " ] : FIT I | fix » E Y S ' qM ka ' —-— — ^ WIGII $i ec terrcqa GUT TIER jd KNAUTII. (Chrif/,) ad hexapetalus uniformaes,ad cap- - fulas triloculares compolitas » floribus fru&us füb- 3 jectis. 9. TOURNEFORTIIad Clafíem IX. Sed. 4. herbarum, | flore liliaceo hexapetalo, cujus pitillum abit in. fructum -10. PONTEDERJE (n) ad plantas; gemmis icum, . floribus polypetalis liliaceis. JA (9a. Calice IT. MAGNOLII ad herbas, calice interno tantum, - bulbofis adfines.- 12. LINNJEI ad claffem 17. spetalorum A fesidorum; | poft antbericum, — (à) 3 Staminibus 13. LINN/EI ad Hexandriam monogytiiam, corollis he- xapetalis nudis; Pus bulbinem (0) vel poft anfberi- — .— eum (p) «6 aFruGficatione tota — — 14. LINN/E] (q) ad ordinem IX. poft p I$. Royeni (r) d Lilia , corolla hexapetala ; itidem poft : bulbinem. .In his tantum dedi fpecimen aliquod; redigendi genus . . guoddam ad locum fuum i in quolibet excogitate Syftemate; licet multe Au&orum variorum , v.g. 44m. 1. 2.4. bud hu- | jus Se claffes dier fubdividi deberent, &n) vid. L1 NNAEI Claff. EES [2 P7 . fo) inSyfem. Sexual, p. 10. AE 4p) in 5y7, Nat. edit. 2. p. 24. za ' Xq) vid. Fragment, metb, nat. in Claf. plant. f- 491. E n. E — Kx) Prodr. Fler, Engdb. ubi ex ord. IV, Liliorum polyaynorum 4 eximatur fpecies noflta , Adsrbrricis , preeugte LINSGO N | .. Adicripta, ? / poor DRM , MH P , ^. ING (^. De Nartbecio , novo plantarum genere, — 499. y : a . " ——— : a e rr - BOTHE. SUN | $. I2. * (s Fires & fuper flitiofa rejefa, . Omnes hat&tenus Botanic de viribus plantae nofira: filu: erunt , adeo ,ut nihil de ea conftet, prater hac LOBELII - verba: (s) leribus lixPvio maceratis puelle crinem fleuum. jg. - fiunt. — Pauca forte alia concludenda forent e verbis D.D. ^TREUBLERI in 42. Hafr, ol. IL. D. a3.p. 13. teferentic" .—.duos Chirurgos, fibi adítantes, & plantam. noftram Cen taurium minus exiftimantes, adürmaffe , fe diu pro Cen- taurio rninoriin ufum traxiffe noftram , nec exinde mali quidquam profluxiffe. ^ Ut adeo vix credi queat , eam ullam * — pt. - * X. ^X A ^ bi [i 3 I i | | (s) Que a RAIO Car. Pl. Lol 33. &BAUH NO £ft, 2. p, 653, | M D. rem manifefte virofum adfcribat, quifemper & mihi & aliis - pecori noxam conciliare ; multo minus. ofla illorum emol- lire poffe, qualia credulum rufticorum Norvegicorum vul- gus fibi perfuadere certo voluit. Unde, licet $^», PAZUT.P- in Quadrip. Dot, & AG, Hafn. |. c. ibidemque prudens 75om BARTHOLINUS judicium ob plantam totamque ipfis igno- tam rem, fufpenderent, TREUBLERUS tainen jam in du- bium vocavit; LINN/EO (t) Fr. Lapp. c. | plane hxc - hegante. Nec ulla apud nos experientia , hominumve me- tnoria conftat;pecori ac feorfim ovibus morbum ex efulhus- jusce herbae attractum effe. — Et verum quidem eft, in no- ftrarum quoque ovium jecinoribus (u) quotannis, menfi- 2 z 73. i 93. — : » " *1 b. "à , , bus auctumnalibus, vermiculos illos latos , pleurone&en AR ' ^R fepecuntur, . (€) Nefcio tamen, cuf Idem optimus Amicus c, L. flori odo. - gratusac mellitus.eft vifas, An differens odor: pro ratione . —. diverfi foli ? in Smalandia forte mineralium particeps ficug .. .& in Norvegia ; quum heic terrarum in pura arena, leviter —— .. palludofa creftat. -* Qu) LINN, Fler; Lapp. $. 136. litt. B n — " LP AN d (a ; j $ 3 SCAN 3 SM "ET r7 2g TE J , XP UIPEXNEL TM VE UP SNIMr ICA AE RE E ^ " dE pM - "t CUT WP eis ET ua ] ; * : Sod ze RUM - E , " I AP : Eom 5 : e f» " b Phe ? " ; L. / [E C Lll "T | Ly y ATA o Tn e 400 | Olfervatio CXFIL - V El , ; i ? ARTHEDI Ichthyol. fimilitudine exícribentes ( atque hinc . patrio fermone D4rte nuncupatos,). generari, ovesque di- - &is in ericetis, ubi planta noftra provenit , pabulum fre- . quenter querere. Conf. LINNJEI »o£, 2. cit. "Sed hi quo- - que ín ovium fcirrhofis jecinoribus inveniuntur, quac nul- lum Narthecium, ericetorum aliorum , planta noftra ca- " fentium , pafcua frequentantes ,devorarunt. Nafcitur enim heic terrarum ad aliquot milliaria longe lateque nullibi, ac circum fylvam Upieveranam,& inericeto Oftringiae. Quum autem nulla unquam ovis , in locis argillaceis , pingui lae- - toque gramine vcfceris, hifce vermibus inquinetur ; omni- : no alia in re caufam generationis horum vermium quaeren- " dam fore, patet, Jam vero indoles herbarum plurimarum - exficcantium & adítringentium, proindeque fervidiorem fanguini naturam conciliantium , ( id quod potiffimum e . fimo elucet, qui multo fervidior ab ovibus in ericetis vi-- £tum quaerentibus , quam abs iis qui locis argillaceis gramis: napinguia & magis humida decerpunt , excernitur, ) qua- . les in plerisque ericetis arenofis ac fylveftribus occurunt, v.gr. ipfe Ericoe, Empetrum , Myrica Linnaei, Carices, - . Jatione Fio Bu. Tormentillà,, Geranium foliis myr- -- rhidis, Cólumbinum ; Acetofa minima , Filices , Vaccinia, Prunella, Bugula, Euphrafia, Pedicularis, Crifta galli , fa--— lix minima repens, &c. multo propiorem nobis caufam . sermium horum largiri videtur. Scilicet fanguine hinc: ficciore, magisque volatili fado, faciles in Hepate cana- - lium tam fangüinorum, quam bilioforum obítru&iones , - fcirrhi, vermium memoratorum nidi, oriuntur. Quae nel aliio loco exponi commode poffet, & illuftrari difpofitione ovium illarum laereditaria, & translatione ovulorum e parentibus in prolem. | N OBSER. ^ E - - A£ALIX. Ubella univerfalis incequalis, patens, fere plana, ra- - Caucalis involuerounko monopbylo-partiali ? fripbyl 4OT OBSERFATIO CXF HI. Dn. D. PAULI GERARD. HENR, MOEH- RINGII. | Caucali involucro. univerfali monophyllo- partiali triphyllo. eRucati Mauritanica, vulgari fimilis , fed femine majore Walth. Hort. 2.p. 127. PLANTA annua , bipedalis circiter. - RADIX longa, carnofo - fibrofa, zie Tar: fibrillae | pauca laterales. | /ICAULIS ramofus , ramis alternis , diffufis ; angulofus, an- gulis $. ad.8. hincinde, ac praefertim inferne, ra- ris pilis adfperfus. ;FOLIA alterna , femiamplexicaula ; infima petiolata, fupe- . tiora fefilia, tripartita , pinnata, pinnis decom- pofitis ,'pinnulis linearibus profunde incifis ; coíta nuda carínata, raris pilis hirfutula; petiole plago- | concavo, membranaceo. diorum 3.raro 4. aut quinque. — Partialis inzequalis, trifperma plerumque, florum $. . ad I2. quorum hermaphroditi majores: dnvolucrum univerfale foliolum unicum, lineari -fubula- E -Partiale triphyllum, rariffime tetraphyllum, folio- lis lineari fubulatis, extrorfum adpedun- «culos hermaphroditorum fitis , reclinatis tandem. Perinthium proprium quinque partitum , inzequale, per- fiítens, foliolis lanceolato-linearibus, acutis, — Mor, Med. Pb, Fol, 71, Eee brerie r[ tum, breve, fepe fubito cog odes C s i [ b ^ m, 4 / 40» — -Olféroatio CIPHL. cud -— c ———————————— brevibus; quorum 2. exteriora duplo fere reliquis majora. COROLLA. U»iver falis , ut in LINN/FI Gen. ; prepria 43 fei mas, ut in LINNJEI Gen. ; infidens pedicello, florum hermaphr oditorum quadruplo circiter lon- giori, numero 2. 3. ad 7. ; propria radii herma- phrodita ; ut in LINN. Ge», num. 3. faro 4. ra- rius $. infidens pedicello breviffimo , florum ma- rs quadruplo breviori ; at tantumdem craf-- iori STAMINA omnibus. Zilamenta $. capillaria , apice intror- ' fum flexa "nthera parvae, oblongze intorfum | atentcs PISTILE. Rada reu oblongum, fetis introrfum. uncina- : tis; oblique eredis te&um, infra receptaculum proprium. $i ut LINN. Gez.. craffiufculi. Srig-. mata, ut Lim, Gez, tenuia. PERICARP. Fruiius. ut in. LINNJEI. Ges, Ín acumine £o] ; vens perianthium , ftylos & ftigmata perfiftentia. | SEMINA ut apud LINN. 4, c. fetulis fubulatis , horizontali- | ter patentibus , unciriatis , introrfum incurvis. Obf. «, Crefcit ,. fi fides fynonymo. habenda, in Africa ; & facies plantae idem innuere videtur. Floruit in. horto meo Junio ; Julio & Augufto, femina ma-- turuerunt Septembri & O&obri. Floris. color albus in dilute purpureum urgens. £. Synonymum - Waltherianum fubjunxi ; feminibus. fub gne nomine ante triennium inde imniflis. pb X eh v E s OBSER- Bom "mum feli radicalibus pnnae- "nta é5c, 403 Ponit 0B.SERFATIO. CxiX. . Dn. D. PAULI GERARD. HENR. MOEH- RING 2:6. 5 Eryfimum foliis radicalibus. pintjáro - den- tatis, apice fubrotundis : caulinis fuperioribus "^ lineari-pinnatifidis acutis. | ; | . Sifymbrium folio tenuiter laciniato , ipsis luteo. .. . Heift.Helmft. 1730. p. 29. ifferentia inter hanc &. Z£ryffmum liis ( omnibus : : ID] pin nato - dentatis, apice fubrotundis. LUNNJEI FI. Lapp. ; S. 26a. Hort. Cliff. 238. dpetiopa adefle his ex ratio- nibus videtur. — ANaffra fpeciei folia tam vadicaliá , quam «caulina inferiora bafi | pinnato - dentata, fcgmento extimo maximo, fubro- . tundo, incifo, obti : ; folia caulina media ic fuperios . Fa pinnatifida, pinnulis "linearibus, extimo fegmento lanceolato-lineari, femel aut bis lacinulato. | h Linneana Ípecie félia taní radicalia , quam caulina omnia. | -. bafi pinnato - dentata, apice maximo , fubrotundo, m obtufo. | * Nifraj ff liquas triplo majores, laxas, lineares , valvulis ad apicem ufque diffepimenti excurrentibus, habet; acu- zu. mine obtufo. - LINNJEI fpecies re/iquas triplo minores, confertas, lineari- EN. fubulatas, valvelis diffepimento brevioribus , habet, acumine five vo/ffro fübulato, acuto. a Ceterum florum- ftru&tura, plantarum j item altitudo, ac fa- Clés ramofa in utraque fpecie eadem. "Ergo proportio fatis: diverfa, dum. fpeciei noftrae folia ; bte Ccau- e pend PU ! ^ 404 1 ae Diu. CXX. ———————————M M M Á— caulina pinnatifida multoque tenuiora funt, nihilo tamerr fecius Liss4anam Ípeciem filiquarum laxitate , craffitie ,- magnitudine multum fuperant, fpecierum differentiam fine dubio egregie arguit. ^ His adde valvularum difcrepantem terminum, roftrique in altero abfentiam, in altero notabi- . lem praefentiam. ( Jevera in Frifüis Erfordiam mds - 4, 28. Novembr. 1740.) OBSERFATIO CXX. Dn. D. JOAN. SEBAST. ALBRECHT. | Spicilegium ad Hiftoriam naturalem Scara- bai maximi platycerí, Taur: i nonnullis, aliis Cervi volantis, Kay (a) feu Scerabet cornuti, a Joh, de Muralto defcripti. (b). N Hiftoría tiaturali ita cum multis rebus comparatum eft I ut, quoniam multze naturae a£tiones in occulto . & ab oculis noftris remotae fiunt, non unius hominis etiam vel maxime induftrii, fepe in eadem re fufficiat labor, fed. alioruma quoque accedant obfezvationes necefle fit. Cla- - rif. FR. ERN. BRUCKMANNUS, nature fcrutator diligen- tiffimus ,. Collega, Fautor & ab academicis.jam annis ami- .€us honor atiffimus , inter alias elegantes & curiofas Epi/fo- las itinefarias, haud ita pridem anno 1729. in LXXVI. . de Cervo volante. ejusque bibernaculo dote egit, &- Muraltiane - obfervationi nonnulla noviter adjecit. - Sed cum & mihí. , chfu not& fint quadagt e cir Ca hanc rem, non contemnendae : mihi ' (23) In Hif. BB. Londini 1710, 4t0 p. 7 (b) Ephemerid. Msdico - py « cad, Nar, Curiof De. Ji. nn, IL. obf ( LI ETE | : — - dicilegium ad. Hiffor. natural. Scarabei corauti. 40 mihi vife , obfervationes , licebit mihi, ad augendam hu- jus Infe&t hiftoriam naturalem illas addere & figuris quibus- ^ dam illuirare, ut pateat etiam in hoc infe&o aliquam fie- " ri mutationem , tum aliquamdiu quiefcit, nec loco fe mo- vet, & inediam patitur , ideoque omnino ad MeTHMOpQY uec -. pertinere, (c) licet nemo, quantum novi, hujus ftatus mu- tati vel aliquam adumbrationem dederit. Ratione temporis. - autem, pramonendum mihi videtur omnino neceffarium , - quemadmodum illa Cl. BRUCKMANNI obfervatio menfe .. Junio fa&a eít,. fic meam natam efle paulo ferius, nempe - —. XX. Julii, cum in extirpandis radicibus , arborum occupa- ' &ieffent operarii, ut locus quidam prope urbem noftram , - horto colendo aptior redderetur ,. & eum. in finem fumma Amis &c ima fummis mifcerent. | Cafu eninv fic fa&um eft, - ut glebam pugni magnitudine ex profundis eruerent atque ad me deferrent, quam ftatim pro domicilio cujusdam in- — -fe&i ,. Gryllotalpee nempe habui , & fic cum | cura aperui, — 4Nec poenituit erroris, inveni enim aliquid , mihi quidem , — adhuc. non. vifum ,. Cervi volantis Scarabaei in. forrgan mu- — tatam. | «Quod. ad domicilium hoc attinet, nihil habeo , | — quod obfervationi BRUCKMANNIAN,E addere poflim, ni- | — fi forte illud," quod domicilium hioc ita comparatum fit, ut - rion omnino expleatur infe&to , fed. fpatium aliquod füper-- fit; ut movere fe liberius poffit, & prudentes hac in re in- |— duftrii archite&i. fibras arborum &. radicum teneriores ad- — mifcere noverint luto, ut firmiori nexu cohzreat lutofa ter- - sa, quemadmodum eundem in finem , in zdificiis exítru- .— endis hominum. induftria luto admifcet ftraminis particulas ; — auc &umentorum paleas &. lecuftas, ut cohaereant omnia |" Wirmius. . 1n hoc fpatiofo ,. intus polito , & prudenter ftru- |. &o domiciie. hofpitatur infe&tum, uti ego obfervavi, eo fi- . | E iy. i à E ie 3. : [0 | e) Vid. KAjUS 7, 6c» Presgom. p. Dx. kde $45 ay Ww - Vy, SITE ERN EMI. RC E tu, quem Zzgsra 5. Tab. P. imonftrat, capite cum .corni- — bus verfus pectus, fi ita dicerelicet, declinato, pedibus fex yerfus abdomen contraGtis, alis tam fuperioribus, quae va- - ginam duriorem conftituunt, quam interioribus membra- naceis, contrattis & ex parte rugofis , limbo" duriufculo quafi cartilagineo cinttis utrisque fubítantia omnino ; nec cornibus ipfis quidem exceptis , nunc quidem molli, & co- lore albo. Inícutato capite quatuor latera, a MURALTO defcripta, multum funt evidentiora itidem , ut reliqua om- . nia, mollia & alba, — Quatuor plumas, tam majores fupe- - riores, quam minores inferiores, ex ore füb fcuto nafalina- tae, nunc non expanfa , fed contradze atque in fe invicem quafi convolute obfervantur. ^ Myftax, utrinque duplex. - magis tumidus adparet , Antenna autem plicatiles libere flu&tuant. Abdomen bifulcum in fuperiore parte, & im- minutis utriusque generis alis quafi nudum, in novem cir- citer circulos divifum, terminatur in extremitatem cochleze | figure aemulam, in fe convolutam, an penis ? quod MU- - RALTUS vult, an anus ? nolo determinare, cui ab.mtro- que latere adeft elongatio parva oblonga , paulo durior, * forfían ex complicatione foliacearum excrefcentiarum oblon- . garum, quas in utroque latere binas notavit MURALTUS; nata. Hec omnia ut eo melius poflint intellisi, duplicifi- * gura curavi hanc obfervationem illuftrari, ad rem ipfam for- - mata, quarum prima £g. f. 73b. P. hujus infeGi fitum; ante ^ . oculos ponit, quem in cavo gleba argillacez, fibris inter- - textis firmius compaGae,obtinetjideo extra glebam nunc pos fitum, ut fingula poflint obfervari rpelius. Altera,Z7g.6. ejüs- — dem Tab.autem partes extra fitum protra&tas & nunc explica | tas fiftit;ut quze plumarum ex ore, que proxime myftacum, porro antennarumy,fcutati capitis & pectoris, inprimis autem - Vaginarum, five elytriarum & alarum nunc mutata fitcon- | ditio; melius obfervare liceat. — Unicum adhuc fupere phae- ^ om 4l : : | - IM | rf | | E: | b E H E 2 Li » I | b - Bi - 1 ! Ov» i. t b ; 4 A Color flor. Tblafpios Cret utrius. Tabac. fumo mutat 407. phaenomenon, quod addam ; Colorem album hujus infe- .&i ftatim mutatum effe in fufcum nigricantem , iimuiac ad ejus confervationem in vitro fuperfufus eft fpiritus vini, mol- litiem autem adhuc ; dum hec Ícribo; durare; / ! OBSERFATIO CXXl.— | Color florum Thlafpios Cretici utriusque, TE abaci tumo mutatus, ' ^ fidant, cum noverint, pigmenta inde parata in nitore fug non perdurare, fed quam facilime mutari brevi tetnpore , folo etiam aére. In hac re quemadmodum multum oper- * re olim impendit diligentitimus rerum naturalium | con- - . Dh.D: JOAN. SEBAST. ALBRECHT, ^ "Hhilin rerum riatura effe durabile & immutabile adeo: verum eít, ut quidam; qui rnihi nunc 1n mehnteni templator & interpres, nec non philofophie experimenta- lis reftaurator, celeberr. ROBERTUS BOYLE (a)& plures eruditi Phyfici, qui phenomena naturae cum cura & debi- tà attentione obfervant, numerum illorum experimento- - €os, qui cum vegctabilium partibus pericula fecerunt, pro- ETC ooo d » j T feram , di - : à - - 2 CADWIOMMUEMEUSRO LAUNE DT UP OPNS UD ND C aa c a Ae. a) In Experimentis de Coloribas pleribus, ur 4 VIP. EMT 1 E - rum poft iliud tempus multum auxerunt, ut ex multis pau- | . turam, ad quam claffem plürima vegetabilun referri pofs ——7 M ; : * * N : aL E * ' : | ( 408 r Obfervatio €XIX, Mh s feram, JESSOPIUS, (b) HAGENDORNIUS, (c) TEICH- .. MEYERUS; (d) VATERUS, (e) GODOFREDUS junior (f) ita &.mihilicebit elegans addere experimentum. — Cum menfe Julio hujus anni in hortulo meo cum amicis verfa- rer, & varios ilores vegetos, qui ad manus erant, cum iis- dem contemplarer & inter illos ipfos Thlafpios; Cretici.qui- busdam, flore albo & rubente 1. B. 2. 924. quod Thlafpi , umbellatum, Creticum, Iberidis fol. nomitiat Merzfoz. H. 2. 295. Thlafpi .Cappadocicum autem flor. incarnato.& flo- - re albo vocatur ín Hort. Eyít. Aeítiv. Clatf. O: 7. fol. 11. fi- gur. 2. & 2. venit, nefcio, quo fato, in mentem, pericu- - lum facere, annon ex Tabaci fumo alkalifato mutationem fubeat tenérior hic flos in fuis coloribus. n utroque ejus colore eventus ex voto refpondit dubitationi. Namqueile - rubellus, liberius admiffo tumo hujus herbae, jucundo fpe- Gaculo, confeftim mutatus eft in elegantiffimum fmaragdi- num, vivacem admodum, hic vero albus eodem-modo - tranfit in flavo- viridefcentem; cum prafentium amicorum E^ admiratione & deledatione, — | 3 OBSER- . fp) In Epift. Philofophic. JOH. RAJI. Vid. A&. Erudit.Lipftzig, — . "Miedt Jamuat, p. I9. ' — 2 a. (c) Ephem. Nat. Cur. [Dec.1I. Ann.III. Obferv. 29. pag. 87. - xi (d) In Element. Phil. Nar, .Experim. pag. 113. . D cts | (€) Phyfic. Experiment, fyftemat. Sect. II. C. IX. p. 224, fqq. —— (f) Memoires de l'Academie Royale des Sciences 1707. pag — us x Á "S ic D»: M y s —oqnSMY MW Am MR" í ; : d ui j - 4L» - WT n e^ : : "ots SAU, d 1 E" - Fc QV 5 Fane[la febris fappreffio,ob inde ortaui par alyfin € c, 409 nonus UAI RERE M T10 CXXII. X Dn. D. JOAN. SEBAST. ALBRECHT. 8 Funefta febris n ob inde ortam pa- 1 . ralyfin, fphacelum, mortem, erum eft, quod dixit Excell. HENRICUS HENRICI, olim. in Academia Halenfi Pr. P. celeberrimus : (a) V — Plures alioqui fana rationis , quod mirandum efl, inve- "Omiuntur, qui vem ,qua (anitatem € vitam ipfam concernit , ejus- * modi imperitis, tamquam ovem lupo, committere non verentur ,. . (eum tamen nullus tam flolidus. fit , qui vveflem conficiendam [ar- — "ori imperito, nullus, qui [mos agros viliico ruflicarum rerum — Bnexperto, nullus , qui adificationem domus uleni/fmso ab arcbite - - Sura, nullus , qui pecunie procurationem (C. difpenfationem bu- | jurmodi rei imperito commendet. — Unde etiam [apiffime accidit Bonposroce bemae: ab ejusmodi artis opprobriis fpem falutis in- gertam pretio emant, — Et nibil aliud bic in culpa ef , quam ni» — "mia mortalium credulitas , qui enim facile credit , fecundum il- ' dnd, facile decipitur, — Et verum quoque manet, quod Rex ille, - ^ juo non alius fwit fapientior » Prudens Cr peritus, inquit , arti-. fex rem fibi concreditam bene perficit , imprudens autem Cr artis - (qe ignavus illam depravat & corrumpit, — Hanc veritatem li- - "ceat nobis trifti exemplo confirmare , licet tot jam proba- - fam experimentis. Utinam vero tandem in falute fua con- "fervanda & recuperanda homines fierent prudentiores! Plura effe damna, qua ex corruptis febribus nafcuntur , pluribus argumentis probarunt viri in arte medica perfe- - &iffimi & celeberrimi , non folum beatus & pott fata fu- —— iler, Med. Pb, Pel, F1, | Eff per- P Diff, de Jiniflro morberpm eventu, Hale 1715. E CCUEE E i . à Alo. "'" "ObkrnotztX"m Coo WE perítes doGiffimus G. E.STAHLIUS, (b) fed etiam, qui - adhuc fpartam, quam tenet, mirifice ornat eruditiflimus - JOH. JUNCKERUS, (c) novis vero exemplis hanc rem , quotidiana experientia notam, confirmatam legimus in Se- . leid, medicis Francofurtenf, (d) S vero adhuc quis dubitet, . eum per fequentem obfervationem plane convi&tum irinul- | lusdubito. .Foemina XXX. annorum , robufta, alias ple- chorica, & gravioribus laboribus adfueta , fuperiori anno ^ 1740. menfe Majo febris intermittentis anomalis. adhue" - motibus per aliquot dies tentata , confultum me veniebat , quid agendum fit. Circumítantiis bene penfitatisau&tor fui, .- ut adhuc unam alteramve diem abfítineret a medicamentis, . interim vero digetze, quam praefcripfi, rationem cum cura haberet diligentiffime, fic fore, ut tantilla mora conceffa, vel ceffent omnino motus. illi , vel fublatis anomaliis ty- : t E. US P5, WENT A : uU s I - y : » ade ind . e, nedica- mentis debitis congrue debellanda. |. Sed confilio een. | &o, quod plerumque fit, Medicorum enim confilia vitamus s adfiactum. diffitentumque , qui parum deti. c fatis feduli lam- 9 guidos multos offi-fofifffme occidunt , fequimur , (e) auxilium quarit apud vectus mulierculam , bullati cujusdam Li centiati, tunc abfentis, uxorem , quae 1nedicinae exercer die, autíi mavis, impune occidendi , eque fibi licentiar d.tam effe, rata, ac aliorum opificum uxoribus, quae a f:nte, vel mortuo marito , vel ip£e opificia exercent , v per alios perfici curant, temerario fane aufu , officiofa tà | in drip men» (b) In Diff. de febribus intermitt, turbatis atque cerraptis Hale pu & paffim alibi. : * our WE UH EN (c) 1n Df. de gitima febrinm corruptarum trallatione, Hale: 221228 IX aim j CN anis d M m. d $ DM 0 s. | T nd (dy Polum. Vito Tomi I..— NR Re roms wi lel IM (c) SEMPRONIUS GRACHUS in Zdedico bujus féculi , Libr- 1k Se£t, IF, P. 24690, p xb pum certum fit acquifitura. febris ,, tunc demum -— Lou xS * ATE « ; ? Es E i : | RE ah Ae * ji Fn fla febris fuppreffr^,ob Inte ortam para lyfin &c. A11 — men, nihil intentatum reliquit, fed fecundum ingeniofi il- — lius Gallici Comici de AdeZere methodum fatyricam, venam —— fecari juflit & validum purgans fubjunxit. Rebus vero in — pejus ruentibus, proximis diebus ad aliud tranfeundum erat; - exhibebatur itaque medicamentum febrifugum , quale il- — ]ud autem fuerit, àn chinatum, an forfan arfenicale, aut - aliud ? ignoro, nam diligentiffime celatum eft , hoc vero - probe fcio, me nimis fero iterum vocatum , & eo quidem. - die, quo medicamentum hoc accepit, z&egrotam inveniffe . gravi paralyfi omnium inferiorum partium | adeo tatam , - ut crura inftar demortui hominis fine motu , fine fen- — fu, frigida obriguerint , alvus & urina fuerint fup- | preffa pertinaciffime, accefierit altero die febris inflam- — matoria, cum fiti intenfifhima , quam poftea excepit inter- — marum partium gahgraenofa & tanta quidem corruptio , ut — fphacelo corrupta partes a vivo adhuc corpore tandem una - cum-excrementis partitim feceflerint. Sed ne tanti facino- —— ris egregii abeffet excufatio , fafcinum, ut plerumque fieri folet accufatum eft : die Qrande fep über eine bof (pubr gegaugen ; cum tamen non ftatim graviores mor- - bos pro fafcino habendos efle , jam dudum b. WEDE- —LIUS, Praeceptor olim meus in cineribus venerandus, . pronunciaverit. (£).- — . O mifera leges ! quz talia crimina fertis. O coeci Reges ! qui rem non cernitis i(tam. Vos ! quibus imperium eft, qui mundi frena te- ies | netis 5 Ne tantum tolerate nefas, hanc tollite peftem, —... Confulite humano generi. Quot node dieque ; iin | | PIT. b He Lid uu É f£) In Diff. de Aeris a faféino, Tena 1682. C. IF, C m Im Ke » 7t * UE i M ki Us ^" Eo 2 " ^ MTM $ "Ne . E Mj 1 "Wes "m TE. E * n. * 1. ; , T v pue Ob ; (UP D" VM vI? 1 ^R 3 : i i Z/ X. E i Ü td qut. : 412 bos odd Olervatto a io d X SAC A Horum carnificum culpa mitturitur ad orcum ] . Vel perfe&te artém difcant, vel non medeantur. - Nam fi aliae peccant artes, tolerabile certe eft, Hec vero nifi perfecta, eftplena pericli — — . Et fevit tamquam occulta atque domieftica peftis. . [ta eleganter SEMPRONIUS GRACHUS (g). Sic vero tandem juftiffimarum querimoniarum finem futurunr | efe & Medicinae antiquum fplendoreni, honorem & ju- ftum pretium reftitutum iri fperare liceret. — Nam de quo Celebérr. STENZELIUS conqueritur (h) intuitu Saxo- - nie , eandem palinodiam etiam in multis aliis locis & pro- vinciis Medici, quibus patrize falus cürae cordique eft re-- petere neceffe habent. Sic vero ille : J»feiis imvitisque - - Medicis , bodie nom Chirurgi faltem , fed d omne: Sedi i mines , medicinam faciendo , innumera per mortes «grotan- — gium experimenta inflituunt. — Nibil deteffabilius , nibil cala-.. mite[us , quam pra[eus artis falutaris flatus fifli potu, — Nos. Saxones in. bac re omnium miferrimi fumus, ad nos enim peffr- sorum € imperitiffimorum bominum , qui aliis locis. son tole-- rantur » collevies , quaff torrente aida , confluit, — Exinde tam | male apud 3os audit Medicina , binc nibili apud nos Medici affi- - mantur , binc Saxonia demum Empiricis obruta , genuinis cares - bit Mediczs , exactum negligendo , qui in re medica con[Hitmeno | dus eff , ordinem, | | due (h) In »or, a4 LINDERSTOLPE Trad. de feme p.$oe — 7. 3 Lefio capitis gravi. pofl fext am fept iman, Bn v^ OB$ERF ATiO CXXII j i Dn. D. JOAN. SEBAST. ALBRECHT, "Lafio capitis gravillima; poft fextam fepri —— manam demum lethalis , cum fe&ione - anatomica. - «4 ervus agricole , homo robuftus, procerae ftatarze, XX, - "lh annorum, fecunda feriarum Pentecoítes hujus anni V d. 22. Maji circa vefperam per lapidem e longinquo , feu eminus jattum in capite graviter laedebatür, interim - potens erat, utfolus ex alio pago , quo id paffus eft , ad. huc potuerit domum reverti , fed ftatim, ac domicilium atris intravit, concidit quidem , mox autem vires collioie Us ad fe redit, & quid ipfi contigerit, exponit. Accerfitus - es vicinia balneator , rem parvi aeftimans , retnotis capillis, qua impedimento erant, nihil vulneri adplicat quam Em- — plaftrum de Sperm. ranar. & fic fatis neglieenter traGae, Cum autem proximis diebus totum latus finiftrum debili« ate paralytica adficeretur , id illuftri noftro Regimini Du- - €ali relatum eft, quod pro ea, qua pollet , Reipublicae & I" fingulorum incolumitate cura, primum Chirurgo no- " ftro provinciali jurato deinde vero ; cum hic majus fübef-- -. fe periculumi denunciaffet , quoniam loquela difficultas ali- | "qua paralytica accefferat , & mihi Phyfico provinciali man- !davit, ut praefentibus perfonis , judiciali auGoritate mu- lethal, 44 | -me adhuc ab ignaro balneatore tra&atum fit , ihfpicerem , ,& renunciarem , egri vero una cum Chirurgo provin- | | 3! 'iali curam haberem , quorum illud fa&um eft d. 27. ejus BENE os d ses | "nitis & vulnus niajori curá , quale illud fit, & qua ratig- » noces dila: E Fff3 "e, ^I. t 3 1 ye E, D Obfervatio CXXITI, 2 bn Si ! ht v P. x —7 "Refpexi aegrotum velato linteis capite, fu b fafciis. facculos cephalicos in vino co&os calide proximo demum die, ex confilio provincialis Chirurgi, impofitos , antea | negle&os , vulnus in finiftro bregmate verfus os temporum - oblique defcendens duarum unciarum te&um erat Emplas ftrode Spermate ranarum, tumor aderat exiguus, inflam- matio nulla." Remotis omnibus fub curatiore Lefionis fcru- tinio , fpecillo fatto , ftatim cranii fra&turam adeffe cogno- vi, cum aliqua fradi offis fubfidentia. . Praeter heec in capite | nihil, nifilevis quaedam fugillatio verfus nafum ad oculi Can- thum , a fubfidente extravafato fanguine nata, confpicies | batur. /Eger ipfe compos omnino mehtis, fine febrilibus . fymptomatibus , v. g. calore, fiti , pulfu celeri, facile refpira- bat& aequaliter , totum vero corpus falutari madebat tepore- calido , adpetitus fic fatis conftabat , quod referebant ad- ftantes aeque ac illud, urinam & alvum adhuc fuccetliffe j nec vomitu tentatum effe aegrotum, qui alias graviusin ca. - pite vulneratis ádmodum effe folet familiaris. Interim ta- men vehementioris percuflionis & lacfionis figna erant , pa-* yalyfis totius lateris finitri, quae ipfius. etiam linguze moe - tum ita impedivit, ut, adpofite quidem ad fingulas judicis - quaeftiones interrogatus refponderet, fed difficulter & pe p monofyllaba. tantum fe explicaret, qualia funt , $a , 9teim /.— bier, Dat. Praeter hoc adítantes etiam. proxime pregreffo die vefperi circa horam feptimam convulfiones in aegro ob- fervarunt 5; Gs fátten alle Gieeer (tard. an ibn. gegudet.- Aliam itque curandi viam ineundam effe ratus, ante omnta - vulnus ampliari juíffi , ut liberior ad partem leefam pateret | aditus , deinde autem illud. fuafi, ut leniter & fucceflive - feparata offium fragmenta caute eximerentur, ne inde ali- - quid. denuo pungendo, vel lacerando; leederetur; vulnus ipfum vero bene abítergeretur & linteis carptis, balfamico - liquore hume&atis, expletum defuper Emplaítro de E HA ^. B HNOMSIL / Es c sien - Lefío capitis aravilF. pof! fextam [eptiman letbal. 415 -€a muniretur, & tandem porro quam diligentiffime faccu- - lis nervino- cephalicis difcutientibus defenderetur , fub fin- - gulis deligationibus autem aéris acceffus , qua poffet fieri diligentia ,arceretur a vulnere. Interna fimul medicamen- . ta ftafin humorum refolventia, blande diapnoica , cepha- -Jico - nervina , cinnabarina, antifpasmodica & alia, pro re- rum exigentia , itemque analeptica cum potu diluente ad- - propriato, ordinavi, nec diste rationem , qualem obferva- re deberent, docere neglexi. Spes etiam aliqua, a tanta défionc reftitutum iri aegrotum , adfulgebat, fed vanam fuiffe triftis monftravit eventus, nam d. 3. Julii vefperi circa horam tertiam , fexta jam hebdomade abfoluta, morieba-: "tur, interim per Chirurgos duodecini offis bregmaticis frag- mentis, varie figura & rmiaonitudinis , exemtis. In de- -mandata mihi pro officii ratione , legali fe&tione, remotis -"Ántezumentis communibus , nullum adhuc aliud. violentiae - aut lationis fignum,vel ex fanguine extravafato intra intes .gumenta & cranium , vei ex trattura , aut contrafiffura ali- qua prafíente, preter indicatani 1;. unciam longam & I. anc. latam obfervare licebat in loco fzpius$ jatu memora- to, in cujus limbo, verfus futuram: corofialem, aliud ad- Thuc fragmientum parum: depreffüm ; obtufum, non pun- gens, reliquo ofli firmiter adhuc adnexum deprehende- Jbatur. Separato periranio , in dextro quidem bregmate "verfus futuram lambdoideam ; macvela. quaedam nigricans adparebat, f:d elevato cranio , feu calvaria, illam ipfim a - fovea ex pulfante arteria fubjacente, ut fzepius fit. & hinc tenuiore tranfparente offe, natam effe , extra controverfiam at. Porro quoque nihil quidquam peregrini ; aut hamo- , aüt folid!, neque intra cranii ofla ; & duram matrem, jue inter hanc & piam matrem reperiebatur ; omnia. - it ubique, fi- vulneris locum excipias, ab omni labe & iitate imimunia, fub vulnere autem Utraque menin- wi uw BW * ed 3. et h C j FO LE Í! * m * n » d a "4 TN b "Y Nedidb ^. XA $ * 5h Ms «4 T ? P * t F . A16 | ^ | Olfervatio CXXML gum perforata, & in vulneris ambitu tam inter fe , quam . cum cranio coaluerant ita, ut neque ex vulnere illuc, nec — -x his locis ad vulnus quidquam crudioris humoris potue- Kit pervenire, qui adífluxus etiam coalitum impediviflet, | Mox autem fub fra&ura cranii in corticali crebri fubftan- tía plures finus ulcerofi, altius per medullarem, ad ipfum f ventriculum finiltram anteriorem progredientes & ultra un- : .&jas 23. materize faniofo ichorofze fundentes, in confpedum veniebant & ulterore examine inítituto totius hemisphaerii finitri fubftantia interior putredine foetente corrupta &. adeo deftru&a erat, ut vix ventriculorum , nedum tene- | riorum. partium ftru&ura & ambitus potuerint difcerni,- quae fluxilior ulcerofa materia profunde penetraverat & Anundatione quafi circumfufam tenebat medullam oblonga- - tam non folum , fed & intra vertebras colli defcenfu fatto; inter media fpatia intra fpinalem medullam occupaverat, ita - ut pro diverfa capitis declinatione manu fatta, modo hic, . :3modo illic adícenderet atque | defcenderet ille humor cor- guptus. Habemus hic cafum rarioribus adnumerandum, &- ob plures circumítantias admodum memorabilem : Nam. velillud maxime mirandum eft, egrum graviffima lice cerebri fatta percuffione adhuc viam fatis longam abfolviffe y deinde etiam omnibus fenfibus integris ultra 6. feptimanas fuperítitem vixiffe , nullis divexatum fympromatibus febrili- . bus, fine vomitu, omnibus actionibus, tam yitalibus , quam naturalibus , eriam animalibus , fi paralyfin excipias fupra notatam, usque ad finem vitae fere integris... Porro etiam de mortis caufa dubitare quis poffet, anex balneatoris, fub - initio adhibiti, negligentia &incuria, an ex leefionis condi- tione magis acciderit ? Non excufo balneatoris vel ignoran- tiam, vel negligentiam , fed illud quarendum foret; an licet omnibus adhibitis, ex interiorum partium centrali - Vt yocant, contufione, orta fanies. praecaveri in erebro,| - ur S- - Lefío capitir aravilf. pofl Jextam Septiman.letbal, A.Y7 COVHMURPIUBNBPIP: MSIE RR NEL . utpote vifcere facile corruptibili , potuerit, ad quae intimio- . ra etiam fomentationum halitus vix penetrare poffunt, nec arti acceffüs alius datur ? Nam copiam fanieinon in externis natam ad interna confluxiffe , fed interioribus genitam , vi gravitatis, deorfum defcendiffe, vulneris via licet fatis pa- tula, docuit infpectio, & coalitus membranarum cum cra- . nii ambituin loco lafionis, nec non abfentia omnis impu- . fitatisconfirmat. : Tandem argumentum illud, adiuturnio-^ re mora, qua ínter acceptam plagam & mortis terminum. intercedit, pro excufanda lethalitate defumtum, parum va- lereforte etiam denuo hocexemp!o evinci poterit, quod & alibi fatum eft,in Po, P. zétor. Pbyf, Med. Zfcadem. nofira Ob rao. ^ 7 T | - "Ceburgo Erfordiam miffe. » — 4 18.Decembr, 1740.) OBSERFATIO CXXIF. Dn. D. JOANN, CONR. TRUMPHII, | * De - H EL ——. Partus feptimeítris fpeciali quodam xe figno. ( 2n partus pramaturi, inprimis feptimeítris & oGi- LS meftris , qui tamert vitalis eft, inter alios Auctoresfu- —- fius recentet TEICHMEYERUS in Mediczza legali Cap. | X. pag. 57. Decidendum aliis relinquo, annon inter illa - | hoc fimul referendum fit, quod infans talis praemature in Jucem editus papillam matris, aut nutricis, labiis non ad-- | None fugat. Rel:tum mihi eft amatronis honeftis & | obítetricibus , quod infantes tales per tot dies mammam re- cufaverint, quot pro adimplendo juíto partus termino de- | ecerint , poítmodum verorite fuxerint. Ipfe ego quoque "fale exemplum vidi puellulae , quae octavo menfe nata erat | v ualitor. Med. Pb, Pal. V7. Ggg ubi D. 1 idi rp mta —— Tv » NU Lo "T 7S TES , t - " E TT - ? tw "2. AC ^ i END P "OR 21 418 — Olfroatio CXXI, |. ubi praeter alia figna preematuri partus hoc quoque occur- f£ebat, quod nempe mammam non adriperet , adhibito cochleari pacto fuum nutrimentum ipfi praeberi de- - buerit, Subfequente vero tempore eadem rite mammam nutricis ( quoniam mater febre purpurata decefferat ,) fuxit- vivitque adhuc trimeftris. De reliquo heic loci nullus fere. partus fepti - aut o&timeftris diu invivis fuperítes manfit 5 dicunt tamen de quodam, qui jam vitam militarem agit, & £um proceritate corporis, tum. torófitate membrorum prae aliis fatis eminet, quod fuerit pufio fepti-aut oGtime- ftris. Verum hoc in paffu calculum faepe non debite for- . - fnant muüliercule , tum ex errore, tüm etiam quandoque confulto. Mihi quídern fic videtur, quod paa odimes . ydi ftris , quamvis vitalis, tamen ejus magnitudinis non poflit effe, .cujus ille eft, qui temporea natura ítatuto nafcitur. Interim Jure confulti has circumftantias non. perpendunt; fed meretricibus fidem quandoque adhibent ; eum. quoque - . pro patre fputiorum fuorum infantum declrantibus, qui - ante feptem duntaxat menfes coitum cum ipfis celebravit ,. freti fententia Medicorum veterum , quod. & partus fepti- meftris non folum excludi, fed & vitalis effe poffit. Tali in cafu cum aliquando judicium meum defideraretur, omnia: illa figna in partu. genuino feptimeftri occurrentia ,. fufius t 2E. E] expofui, iftumque infantem talem nom effe demonftravi, - quoniam ratione partium perfe&us, robuftus & torofus- erat, infuperque jam adhuc in vivis eít 5 interim tamen. hee rationes in foro politico non attendebantur ,quin potius ex modo addudis rationibus pro feptimeítri declarabatur; - De figno autemillo fuGionis adhuc recordor ; aliquando me vidiffe contrarium in puellula quadam. | Haec uterum de-- ferebat matris, pertres jam menfes in fummio gradu phthis. | fice , & aliquot abhinc feptimanis demortua , fub: finem | cirdter menfis fepumi aut initium. octavi, eratque multo | 1 ^ E-—- * &ne- | TOR. WO / » 2» | De Paralyft ex lefafpmma dorf. 419 tenerior & ftatura minor , quam illa, de qua fupra dictum . fuit ; nihilo tamen minus digitum vino madidum adripiebat & inde quafi fugebat, fexta vero poft partum hora exfpira- vit. Inquirendum ergo foret , an illi tantum infantes mam- mam non adripiant, qui aliquamdiu in viyis funt fuper- futuri? : uz OBSERPFATI O CXXF. Dn, D. JOANN. CONR, TRUMPHII, De | Paralyfi ex lxía fpina dorfi, ^p fiones , qua ita adficiunt fpinam dorfi , ut nervi qui- IL dam ex contufione fimuladfligantur , unde dein Para- — .]lyüis partium inferiorum fübjacentium oboritur , le-- £hales plerumque effe, effato Illuftr. HEISTERI, in Chi- rurgia fua, tum & experientia facile confirmatur. Bina ejusmodi exempla, in praxi mea obfervata, idem demon- frabunt. Ante quatuor annos virgo I8. annorum luxa- tionem vertebrarum patiebatur, cui, licet fatis exaCa ea- rum fuerit facta repofitio, tamen paralyfis inferiorum par- "tium fucceffi. | |:Gangraena jam aderat ventris , neque octa- - yum 3 lafione diem ;egram eíle exfuperaturam , omnes "credebant. Interim tamen poft aliquot dies deferri poterat — án patriam, Cellerfeldam , Hercynize urbem , inqua adhuc "per aliquot hebdomadas in vivis manfit. Illo tempore bu- liia: quadam fpecie laboravit, & quamvis Dn. D. Mezez- Bergius eam aliquo die circa vefperam, cum eum conveni- rem, jam mortuam fore crederet, tamen etiam tunc ad- huc perfex vel o&o dies vixit. Hac occafione mihi retulit ^ nominatus hic Medicus, quod tría fimilia exempla fibi in práàxi obtigerint, quae tum citius, «um tardius morti oc- &ubuerint manifeíto teftimonio , quod rariílime tales fa- sed Ggg ? nen- ' UN tte P LEN UU - e N "A2 D o. Qu X. "n Mut t LUN. , E yv 2 fae er) E Ni, M 4 " * ? E. j / i D | ! : 420 - ' Objfervatio CXXF. nentur. Nuper metallarius. quidam fexaginta quinque an- norum mole fruftorum metallicorum. oppreffüs , contufio- nem acceperat in. medio vertebrarum & dorfi. Luxatio quidem. non aderat plenaria , fed tamen femiluxatio & tra- &ura fpinze unius. vertebra , cum immobilitate ,. vel. mo- - vendi impotentia, in partibus fubjacentibus atque inferio- ribus. Alvus fub initio per tres vel quatuor dies erat ob-.— ftipata, urina autem poftero ftatim die involuntario & (ne. fenfu emittebatur. Aivus igitur primis: diebus femper :e- mediis follicitanda erat. ^Accedebat tumor ingens durus ventris ,, cum. calorefebrili & dolore obtufo intra abdomen. Febris ipfa de reliquo non valde vehemens erat , neque admodum, diu | durabat, quamvis &t circa nates & anum: fphacelus aliqualis in fuperhicie compareret, Superveniebat dein-prater dolorem. ventris &. dorfi. etiam: molettiíli- mus. pedum dolor pun&orius, qui omnes fenfim ceffà-. bant, remanente tamen. aliqualiadhuc tumore. | Alvustunc.- temporis. fponte iterum. folvebatur. Caeterum. dum hzc. fcribo ,. ftatus. zegri in. fequentibus adhuc | confiítit z: Urina. non quidem. absque omni fenfu prodit, fed raro diu retine-.- tur, dumque excretio ejusdem urgetur , uno impetu egre-- ditur, ut eam. voluntarie. emittere. nequeat, & hinc opus; habeat vefica , nou praefertim genitali membro adliganda; motus pedum, qui ab initio plane ceffvit , fuccethve tan-- dem rediit, tumorque. illorum aedematofus. evanuit,ac in-..— (imul fenfus. in plerisque locis iterum: percipiebatur, quame. vis.non firmiter pedibus infiftere.valeat., fed grallis futfultus^ incedere cogatur. . Spes interim. adhuc. fupereft ,, fore. ut^. faciltatem: liberius fe movendi tandem iterum recipiat. De - urinzx autem ftillicidio dubito ,, an. medelam: plenariam illud... fit admiffürum. Remedia fuere fequentia : Venaefe&io im. | brachio ab initio ftatim: inítituta. —Potio fequens faepius. repetita: Rec. Decod. Hord. cum. C. C. & Scorzon. À qu.' * eie i flor. L De Paralyfi ex lefa fpina dorf. -— 42x flor. Samb. & Paral. Foenic. antepilept. Lang. unc. 3. qui- - bus proportionata addebatur quantitas Pulv. ad cafum Au- . guí. Lap. Cancr. Corall rubr. Tart. vitriol. Cinnab. . mat. Extr. Bellid. Mixt. fimpl. re&tif. & Syr. de Hyffopo..- Dorfo adplicabatur fequens Linimentum: Rec. Aqu. Anhalt. - unc. 2. Spir. Sal. ammon. drachm. 2. Ol. deft. Succin. Ca- ryoph.arom. ana fcrup. dimid. Rorismar. Lavend. C. C. re- &ific. ana gtt. vij. Ol. Nucift. fcrup. dimid. M, Aliquando etiam huic addidi Spir. vini camphor. & Ol. Therebinth. nec non Petraealb.exiguam quantitatem. Primis diebus etiam bis vel ter ordinabatur decottum laxans;quod fubinde repetebatur : - Conftabat autem illud ex rad. Rhabarb. Monach. Rub. tinét. - Poeon.Herb.Chaerefol.Heder. terreftr.Rorismar.Salu.fol.Sen. flor. Arnic. Chamom. Bellid. Paratyf. Hyperic. Cryftall. Tart. Sem. Anifi Paffül. min.ColaturaeaddebaturSyrupus deFumar. .& Rofar.folut. Clyfteres aliquoties injedi ex fequentibus pas -fabantur: Rec. Spec. emoll. Unc. 2. Herb. Rorísm. Salv. ana -fmanip.T. Flor.Serpill.Paralyf. Hyper. ana pugill.3. Chamom. -manip. I. fol. Senn. Nicot. ana drachm. 2. Sem. Caru. - unc. dimid. Anif. drachm. 2. Colatur. Rec.libr. unam & dimid. add. Ol. Olivar. unc. 4. Ele. Cathol. unc. unam '& dimid. Sal. commun. drachm. 2. vel 3. Vitell.ovor.num. 72. F. La. Clyfter, duabus vicibus injiciendus.Rec. Ungr. nerv. drachm. 6. Pingued. Taxi draehm. 2. Ol. deft. Succin. Anif. Chamom. an Scrup. dimid. Origemi gutt. &. M. eoque illi- patur venter. Reliquis diebus fequentia ordinabam : Rec. | Antimon. diaph. Scrup. 2. Lap. Cancr. drachm. r. Nitr. an-- tim. Scrup. 2. Cinnab. nat. drachm. dimid. Rec. Poeon. | I Succin. praepar. fcrup. I. Spec. arom. caryoph.. | drachm. 1. Ol. Citi gut. 4. M. F. Puluis, de quo vefperi: | fümatur, quantum duo cultri cufpides capiunt. Item ; €c. Ef. Cubebar. Rorismar. Succin. aromat. ana drachm.. Lin&. antim. tartarif. drachm. unam & dimid. Spir. Sal. | Ggg.3 ammoti. b * &- * | | ! | ' 1 am 5 Olfirvatlo CX XFL.- ammon. anif. drachm. dimid, OL deftill. Caryoph. gutt. 8. M. fuümantur guttae quadraginta matutinis horis. Tandem quoque ad inhibendam urina involuntariam excretionem fequens praefcripfi : Rec. Ungu. Comitif, unc. dimid. OL Maftich. drachm, 2. Hyofc. expr. drachm. 1. & dimid. Ol deftill. Rorifm. Caryoph. ana gutt. S. Anif. Carv. ana fcrup.. dimid. Petra alb. drachm. dimid. M. eoque illinatur peti- nisregio. Quid effe&urum fit hocce unguentum tempus docebit, | i * ( Goslaría Erfordiam miffe | d, 28, Decembr. 1740.) " "Y OBSERF'ATIO CXX/, Dn, D. JOAN. JACOBI FRIED, Gravidarum urinz fuüpprelTio, non remediis | internis, fed catheteris adplicatione, unice EN curanda. m T JIPPOCRATES judicium decognofcendis curandisque H morbis: merito difficle pronunciavit : valet enim effatum ejus non tantum generaliter , quoad cujus« cunque fexus, etatis, conditionisque morbos , fed & in - fpecie ad fymptomata gravidarum , parturientium atque puerperarum, praecipue vero ad theoriam praxinque artis. obftetriciae quam maxime quadrat : Nimirum, cum ex illa die, quo $enatus Athenienfis, legem antea fancitam : 7Ve. in poflerum famine , fed [oli viri , artem ob[letriciam exerceant, — ob feditionem , a mulieribus Athenienfibus, in favorem - Ágnodicez , eencitatam, rurfus abrogavit, jus, gravidis, - parturientibus ac puerperis medicinam faciendi penes ob-. itetrices, unice & continuo fteterit , facili negotio RR D ll L vex » y^ x " rm BB. jd v^ " UR Draviderum urine Juppre[fro , non remediis &c. A0 - eft, ut, Agnodicez , in fchola Herophili Medici Optimé -edoGz , diícipulae ac poftere obftetrices ; cum inftru&io- nes Medicorum neglexiffent , artis fuze » alias principia ve- - . rà, cum falfis ac. preeconceptis opinionibus ; traditionibus . erróneis, meris anicularum fabellis, immo & füperftitioni- - bus craílis permutaverint, morborum, &grotis fuis acci- dentium , veras neque caufas eruere , neque medicamenta congrua adhibere potuerint , nec adhucdum poffint , fed potius Medicis, in confilium vocatis, ac in morbi circum- . ftantias rite inquirentibus , cum mutilis & infufficientibus fuis relationibus imponant, ac hinc judicium de morbi fta- .tu formandum, ac indicationes inde formandas, illis quam maxime difficiles reddant. | Augetur certe maximopere haec ipfa judicii, de curandis mulierum ; gravidarum, parturien- tium, atque puerperarum , morbis, difficultas , per intem- peftivam , mulieribus praecipue Germanis , pra aliis, pro- priam, verecundiam, qua de menífium folummodo nego- . tio interrogatis , res multum laboris eft refponfio aperta, ' quibus etiam graviditas ipfa myfterii locum tenet, ac Íym- "ptomatum, in illa occurrentium, expofcere caufas , praci- pue vero partes circumcirca Uterum fitas , ac &'grotantes , manu explorare velle, abominatio eft, uid mirum ergo? fi Medicus talibus circumdatus difficultatibus , non ut DEUS, fed homo, facultate intus latentia perluftrandi de- fütutus, morbos, in fimilibus mulieribus occurrentes, qui- dem agnofcit, fed caufas eorum teGas ignorans , illos ip» Íos finitre tratat, immo €uratu per fe faciles in lethife- ros , infons licet, permutat , uti fubfequens id Obfervatio comprobat. — | un 4. . Mulier quaedam, trigihta circiter annorum ; Optima - fruens fanitate, fubitanea urinae corripitur fuppreffione , ea- que totali, Medicus vocatus, ac Calculum in vefica latitan- &em incufans , praefcribit demulcentia , diuretica ; femicu- : pia; Kk: cT M he .- Uu 424. ^ " Olfereatio CXXPL.- pia, clyfteres, fed incaffum, feligit hinc diuretica exquifita, fortiora, immo fortillima; fed nullo cum exoptato effectu, malum potius ingravefcit : Tertio ab infuültu morbi die ego accerfitus offendo urina plenariam fuppretlionem , abdo- men inde tympani inftar elevatum, tenfum, durum, ac | perquam exquifite. dolens , pulfumque celerem , frequen- - tem, durum, nec non ferratum. — [nterrogo &grotantem; an menfes rite fluant ? refpondet, per decem feptimanas il- los fubfiftere. "Quaero, an gravidam fefe effe credat ? an- nuit : ulterius, an vim quandam externam forfitan perpef- fifit, inquiro ? Fatetur, fibi ante triduum, cum le&um [terneret, in loco lubrico ftanti, pedem dextrum retrorfum flexum fuiffe, cum infequente ftatim dorfi aliquali, fed le- - viori, dolore, majori vero urinam reddendi nifu, fed ha- Genus inani, Peto, ut uteri difpofitionis explorationem , . cüm digito per vaginam ejus faciendam , mihi concederet; - renuit verecundia intempeftiva. Infifto ac ob morbi vim; mortem & certam & inítantem illi minor , unde perterri- ta, explorationem permittit, ficque invenio uterum ipfum, cum fuo orificio, ad medium usque vagina procidentem , - ac collo Veficae exat&te adlidentem. ^. Bono eam hinc effe. animo jubeo , promptam promitto medelam , catheterem | accerfo, veficae intrudo, urina rubrae, denfa ac graveolen- tis plus quam meníuras fex, dimidiae hora fpatio , educo;. uterumque prolapfum a collo veficae digitis removeo , in ftatum naturalem repono , aegrotaee decubitum per aliquot dies fupinum , diaetam tenuem atque alvum clysmatibus. emollientibus apertam fervandam commendo. — Et hac ra* tione, DEO curam dirigente, gravidarum urinae fuppreffio qualibet, a vi externa produ&a, per fe levis , diuturnitate gravis, methodo perverfa accelerans mortem , ( quemad- modum hoc doCtiff Da. KULMUS in Difputatione , de U:eri delepfa , fuppreffronzs urina er [ubfequut& E | 3eda- i ". " 2 te. Ens S PESO a : ES ' e i i - ALumbrici £ot?us corpor.tumoris 65. Epilepfie caufa, 425 "Gedani anno MDCCXXXIIL. habita, exemplo teftatur, ) unice curanda venit. — yo Eun (— C Argentorato Noribergam miffe. n M Iud at o7 OB$ERPATIO CXXPH, — Dn. D. DANIELIS HOFFMANNL — Lumbric totius corporis tumoris & NE Epilepfiee caufa. | | "Fuvenis 20. annor. ftudiofus, habitus corporis gracilis, fa- $ cicli pallidae, cardialgiam ac preflionem circa praecordia «J fentit, intumefcere incipiunt , paulo poft paíIim corpo- tis partes, preefertim manus & brachia, ipíaque non nihil -tumet facies, acceditlaffitudo , horroresque per intervalla & rigores-vagi corpus invadunt, adpetitu hactenus non de- ficiente, urina paulo tin&iore, parca ; le&o dehinc teitio ab origine tumoris primum percepti atque horroris, affigi- -£ur die , ac decumbens immanes patitur capitis dolores, - um fiti. cantum non clangofa .; increfcit fenfim tumor, to- tumque jam occupat corpus , mollis , cum diftenfione in- igni, didi a tormina & ítri&ture in. abdomine acute, «calore p. n. fenfim urgente , donec feptimo a decubitu die mane inopinato Epilepfia corriperetur, ita tamen , ut inva- "dentem in manibus pedibusque ítri&turis ac ofcillationibus -quibusdam perfentifceret paroxysmum matremque mone- ret, inftare fibi nefcio quid mali, duravitque ultra tres ho- za quadrantes infultus epilepticus primus, eumque duo alii «eodem die fequuti funt, breviores tamen, & vix per horae Aquadrantem durantes , quos omnes adpropinquantes matri non fine metu & triftitia praedixit. us tunc demum ABor, Med, Pb. Fol, VÀ, Hhh Pirna mater Medicum adcedit, opemqu mox prtumidas prompte excitarunt, proefcripftque fimul | remedia antifpasmodica , antepileptica. Quia vero ex di- - fcurfu cum matre & examine aegroti de vermibus latentibus & tragoediam. hanc ludentibus fufpicionem haurit non va- nam , di&is remediis antifpasmodicis anthelmintica interpo- .. nit, €o quidem felici cum effectu , ut ingens 1 1mb icorum , cohors repetitis vicibus per alvum. excerneretur, urinaque sinus tincta largius profiueret , tumore interim quarumvis - corporis partium fenfim fubfidente ac vires proin novas | brevi fub remediorum fedula adplicatione. acquirente | zgro , nec fuperftite ullo. fpasmodici. adfe&us vel Epilep- yr T x OBSERFATIO CXXPHI, — — A D. D. DANIELIS HOFFMANNI. .. Radicum Paftnacz vis virulenta, — ar Vemederant ir prandio co&as cum butyro & jufculo .. , Carnis Paftinacee radices majores , antiquiores confe- *—/ quenter, & poft duos demum annos: $terra effoffas, vir quinquaginta annorunr, ejusque uxor 36/agnorum,cum - "duobus filiis 5 viro non longo a prandio intervallo coepere | CS DE ph- Ks 4 z ^. M wu PE MR R. dici Paffinace 'vis-oirulenta, 427. Abe Miet eh e Alteramque horam a prandio, folvi in cachinnos, quosfum- 4mz&e excipiebant anxietates preecordiorum ac ftridturee paf- fim fpasmodice, novo mox cachinno interruptze , pedes - Wero fpasmodici occupaverant motus , ut involuntarie illi -agitarentur motibus confufis. Filii vero preeter naufeam ac vomituritionem frequentem capitisque obnubilationem, .iihilperpeti videbantur. "Vocatus inter triftes mulieris ge- fticulationes Medicus, medicamentum exhibuit purgans ,- lene quidem , quod tamen ventriculum fimul ad naufeam womitumque excitaret, nec defuit fucceffus, quem fpera- :werat ; reje&us enim per vomitum radicibus nondum plane digeftis, tam vifus obfcuratio in viro, quam motus fpasmo- dici in uxore fenfim remittebant, paucisque practerlapfis ho- tis plane ceffabant. — UTibioga Erirdin mife d ri b r^ 4, Febr. 174 1.) — OBSERFATIO CXXIX. — p.D.jOAN. ADAMI RAYMANNL —— : Fallacia Auri vuarum vegetabilis ulterius - iR demonftrata. agno in Hiftoria naturali receptam adfenfu, per prae- judicium partim auctoritatis , partim praecipitantize , * de vera Auri vegetantis in uvis noftratibus exiíten- tia, opinionem, dum ante annos20. & quod excurrit, tam din 4inzal, med. phy[. Jratislav, Tentam. V1, M. Octobr. iClaff.IF, virtic, 3. quam in .Zpbem, 7fcadem., nofira Cent. LX. Obferv, qus Hihh 2 &o!) J .F, primus, quod praefifcine dixerim , in dubium vocaf- fem, adfixasque cortici exteriori uvarum ;miculas, nihil mi- mus, quam aurum eífe, evidentiílime , ( abfit invidia di- ] foy ex M. E auri dd 1-2 fcilicet & fixitate in igne maxima, promptaque cum ager. À rio amalgamatione dernonftraffem ;. fidei eam. inter po- — fui, quod revocatis porro ad. examen. miculis , feriaque in. - naturam & originem harum fa&a indagine, quid ie fint, j determinare & declarare velim. ; hanc cum liberare pro- - miffoque meo prout decet i ingenuos , fatisfacere intendo, tacito quod ha&enus coquebam pe&ore, palam jam pro- fiteor ; miculas fcilicet has nihil aliud , quantum conje& rà & ratione adíequor , quam ipfum uvarum: effe perfe&jo- | rem fuccum , qui, dum per acinorum pelliculas , ob ma- curitatem teneriores redditas, jamque: pulchre colore fulvo . perlucentes (ba bie *Béere JBadbágelbe erben ) tranfü- dat ,. fervore folis in gummofam, prout in prunis & con- - eneribus fru&tibus. aliis fieri adfolet " infpiffatur & cogitate 3 in fubftantiam. | : Fato admodum: propitio anno MDCCXXXVI adhuc turgentem fucco, & pendentem pediculo, parique. . fucatam auro, obtinui vam, quae in oppidi 4424 promone - torio, Pecfek nuncupato, frequenti lapide impeditum. folum, - adeoqué generofiori gignendo vino peropportunam poli- - : dente ;. "xinetoque. Perilluftris Sigismundi Koth , confobrini mel, cafü, dum jam demeffa uvae 1n labrum Congererene | tur vinarium , inventá fuit. Hancubi, fervente vindemia- - li operas. tantifper fepofuiffem , eaque putredine flaccefcere vb &c preter. exfpeé&tationem. noftram diffüluere moliretur, m nuticres fpiculas , aurum colore mentientes, humore hoc folvi & liquefcere , non fine tedio adverti. | Ut. ergo ulte- rius durare & perennare poffit, fufpenfam in fornacis vicie.- nia perficcavi, redux dein fa&us- priftinum. per. igrem-& he mercurium cum binis. re(iduis miculis prominentioribu: famere examen quidem volui, verum cunx easd minus, quam» netailicee effc profapies ; novo hoc. rgumene. | — . Sed quid de nucleis acinorum, (von benen fórnerm.- Logd 'tatos fcilicet fuifle Principi fuo, cujus erat Archiater, in ar- $e Patate prandium fumenti, botros, quorum acini compa- £tis auri-atomis , mire fplenduerint, adeo , ut folliculi, feu yaembranae auro: quafi obducta füerint. — Nec difpar e(t Saveken[feiniana illa fcripto data, pofleditfe fcilicet fe acinos;, -Xokainum inventos, aurique granis imprcegnatos & n?weftitos, ipfiusque BECHERI , eeqüivoca licet fit, enunciat;o» d; m- in. quibusdam acinis auri obizi grana. fe | Hhh$ itive- 439 ioa x Otfervatio CXXIX,. d 3i S inveniffe in Metalurgia. fua praetendit, falva vi vocumtae men commode de inhaerentibus cortici exteriori miculis ine terpretari licet. ' Eft enim acinus fru&us in genere , fub te nui cuticula liquorem continens , conftans folliculo fuo 5. carne & granis, vel ut COLUMELLA vult, vinaceis: unde. PLINIUS, non uvis faltem , fed & Sambuco Hederaeque tri- | buit acinos, ut hinc in eam fere devenerim fententiam, fube natam effé ex mala vocis acini acceptione , de aureis acino- rum nucleis fabulam. | Obftat tamen, ne quid diffimulem,. PATERSONII HAIN auGoritas, qui pbem. Dec, 1. nn, 4L. Obf. 113. dono fibi, nifi miles barbarus praripuiffet , defti- natam fuiffe uvam, refert, cujus acini omnes erant aurei, - quive attrita per metallum cuticula , per parva foraminula | erant confpicui ; poffedit idem extradfum ex uva acinum ; | quem aurifaber in lapide Lydio 27. Caratorum fuiffe depre- henderat ; alium adhuc ex liberalitate W'ayana obtinuit, quem manu fua donatarius exemiffe praetenditur , quive auri optimi Ao. grana pependifle dicitur ; hic enim per adi- - nos vinaceas , vel grana uvarum indicari difputare nec vo- - lo, nec poffum. Non fum equidem adeo perfri&ze frontis, - ut omnem Au&ori derogem fidem, fed nec tam vecordis & abje&i , humilisque animi , ut absque judicio di&is adfen- tiar : dabo rationem, fi juxta antiquam PLAUTI pareemiam, | oculis major habenda [it fides , quam auribus , licebit. mihi jus re optimo, quae ille de acinis peregrina celebrat teftimonia, in quacftionem vocare , uvani quippe , prominentibus ac nis confpicuam, ipfe, cum militi in praedam cefferit , no vidit, incertumque eft, annon fervore Solis , vel mor: temporis, contracta in rugas uva , inherentes ejusdem Co: tici micule , prominentium acimorum non fatis perito cauto relatori mentitze fuerint fpecimen. — In fatto alte .. quid fi PATERSONIO amphibologia impofuit ; ipfe e afiDUm ex uva non extraxit , quali ipfe olim , quod cor - Fallacia Auri wvarum vegetab.ulterius demonllrat. 4aY :ri non erübefco ,. deceptus fueram ,. dum aurifabrum ta- y lei n decerpiffe ex uva in Bphem. loco citato referrem ; quem is praemiffo per lapidem Lydium exanune, adhibita per ig- nenr docimafia in fumum abiiff& expertus fuerat ; non enim ex uva, uti quidem .ego intellexeram , fed a cortice - ejusdem avulfum fuiffe, ex eodem artifice , feria ex poft fa- &a inquifitione , didici. Celeb. KOELESERIUS quondam, - (nec eriim poft fata fua amplius eft, ) nofter, dum in .44-. garia Romano - Dacica, uvas guttis auréis fuperbientes , (quas ex vaporibus auri , Sirio ardente irr auram fublatis ex praejudicata procul dubio opirtione' & ex poft no&ur- no frigore concentratis atque roris inftar in uvas praecipi- - fatis ,, aurum effe, ex praecipitantia judicii perperam ftatue- bat,) apud Comitum Geergiww Basf?í, lranfylvanie fug "tempore Gubernatorem , fe confpexiffe reculitlet, fubjun -git ,. conítare fibi ex relatione Familie Nalaczianae ,. acinum' "gureum per carnemt üva translucentemr fuiffe inventum 2 - Sed nec hic ex rationibus dubitandi praemiflis ,. tuta & cer- £x eltfides. Acinum: denique 40. granorum metamorpho- fi Ovidiana' adícribere vellem, quoniam hujus ponderis granum in uvis fubfiftere pofle mean & forte. aliorüm et EIC e es Qu e oor cz —— . Ego fane , ficut alios decipere, ita ab: aliis decipi nolo & maxime cavco, dumque liberam cuivis hac de re opinan- di relinquo facultatem , fan&te teftor ,, quidquid licet adhi- buerim diligentia ,. ( adhibui auteur quam: maxinanr,) inr Jculatum tamen inter cives teftem , ha&tenus incidere me lon potuiffe : Nori defunt ecquidem: , qui fando fe perce- pifle veritatem fati ja&arent. .. fed- non paucos horum , ut. e vana credulitate & fuperftitione nil dicam , falfos fuiffe EY ue di&ionis amphibolia comperi, cum enim inaudiviffent au- «T | füm vegetans in uvis inventum: fuiffe , de acinorum nucleis Ec ! m T M verum eos aurum efle, ut credam , a me plane impetrare : nequeo. Examen per lapidem Lydium fallit, nec fufficit, praefertim, cum multa intempeítiva fingat credulitas , id- - fiquidem non omne id aurum eft, quod auri colorem prae queat, ne quidem eandem femper adfequi , vel imitari leat, quod vel exemplo falis alcalici fixi & ammoniaca quorum fcilicet neutrum naturam fponte generare, poft f lids NEUMANNI ratiocinationes , nemo facile inficias ibity Éufficienter probari poteft, ut fpiritus inflammabiles , 8e 4 4 * Du D 71 aer [ "d fallacia Auri wovarum vegetab, ulterius demon[trat. 425 . praecipue depurationes, feparationes, homogeneasque tam - multorum 1nineralium , quam & metallorum colleGiones "taceam, in quibus naturam deficere, artique cedere, STAH- LIUS inter alios luculenter demonftravit. Utinam Chy- - mici do&as naturze ftruendo infidias maluiffent obfervare, quid re ipfa eadem agat & facist, quam fpeculari, quid pro unius cujusque ingenii & judicii facilitate exequi potlit , minus quidem opinionis, fed plus certe fcientia? poffidere- mus pra&ice. ^ Referamus ergo , donec meliora edo&ti fuerimus, inter credenda phyfico - chymica, quae de aureis uvarum nucleis, aureis dentibus, auro in Trutarum capi- -tibus invento , vel ex alis cantharidum , aut virgulis Ta- mariíci, confe&o, nonnulli fabulantur, aut fomniant : abfit - enim, ut ab examine rerum recedentes, teftimoniis horum, . qui caeca credunt fide, & absque jufto opinantur examine acquieffamus. — — ! — ^. Neque tamen idcirco omnemy;hoc ex capite auri vege- tationem in dubium vocare, vel pernegare contendo , con- ^volvuli quippe inftar aurum tale arbores, vites, (cujus rei conem & exemplar celeb. patrize Hiftoriographus & nobis ""amiciffimus MATHIAS BELINS , in fuo exhibuit Prodro- | mo, ) immo & fegetes interdum ampleGi, non credo, (sd 'certa teneo fcientia portionemque fili vere aurei, intra me- | "tendum füperioribus annis in Szedzikir, Poffefione urbi no- ! ftra vicina, dum falc metforiz refifteret, deprehenfi, dein | fa&a indagine ex terra protraCti, I6. aureos pendentis, co- Joris, prout omne aurum vegetans effe adíolet, pallidioris, | | a&u poffideo & demonítrare cuivis poffum ; quod pro ful- Yn : n . " y | :elenda veritate Hiftoriee naturalis & fai fimulin 42z4/. pby/, | omed, Wratislav, Tentam. F, C. laff. IP. Art. 2. relati, hacocca- | fione referre volui. | ra Ceterum, fi vino vendibili haud opus eft fufpenfa hc- L"dera, Hungaricum fane facile carere poterit, commentitio, | ater. Med, Pb, Pol, 7. lii cons 43$; ^^ ^ Olfervatio CXXIX...-. owe ios PIPSACUEPASIURRUNNC AL ASUBDOR GENAU | eonfanguinitatis fcilicet hattenus. difputatee cum aüro', prae- conio , tuebiturque illud absque. dubio tandem & gloriam. vini Theologici, hoc eft, optimi. | Cum.enim. Theologi. Sorbonifte Parifienfes , Bononienfes, Lovanienfes, Colo- -nienfes, (itemque Clerus nofter Hungaricus,.) notante id eruditiffimo ERASMO: Rererodamo , talia deligere confueve- rint, ideo hoc ex principio Theologicum illud. nuncupari ,. Z"rnoldum Filanovanum imitaturus , in fuis Adagiis cenfuit. Solarium interim medicaminum;. virtus in morbis quam- quam per omnes fuperlativos, plus quam rhetorica extolla- - tur declamatione., dubia tamen admodumque fallax eft: ne-.- e enim: maorbi aliqua erga medicamenta pretiofa ducuntur reverentia. Vinie contrario praftantia, multis eadem fu- perat parafangis innumerisque , ipfius etiam vulgi , quoti- die firmatur experimentis. Paraveram olim ex vino genero- fiori,. quod füperioribus annis ob copiam fere eviluit, cujus: nunc vero ,, ob fummam penuriam magno laboramus defi- | » derio, per concentraticnem dephlegmatoriam ,. vi frigoris: intenfioris, (necenim facile alias. in glaciem concrefcit,) vi-. num effentificatum , aut PARACELSI termino ,. Z/fezzíass | vini, qua, prout gratia, ita & prompta efficacique refocil- * landi virtute, multum fe commendaverat ,. plusque eadem: in omnibus morbis, ubi ftimulo opus fuerat, vel ofcillatio- | nes folidorum , pro imminente fluidorum tollenda ftafi, viz. ribusque reficiendis , intendere oportebat , profeci, quam. uis conje&ura adfequi ,.vel ab ulla Etfentia dulci, vel folari | expectare potuiffct, praefertim, ubi eandem Aqua Naphas el confimili, dilutam, procordiali mixtura exhibuiffem. — ( Eperiefo Evfordiam miffa | " : h " d, pm m 122/78 41741.) : EUM. - —- P Y A y / 1 " Eur * n j 1 ) L E MM : * ] j ; Dimidii dextri bemisphberii cerebri inflammat, 65c. 428 B - eps ^|. OBSERFATIO CXXX. - A Dn D. JOAN. PHIL. BURGGRAFII, - Dimidii dextri hemifphzrii cerebri inflam- matio & fuppuratio, a caufa externa excitata, vi- |. . gefimo primo demum die lethalis. | A doleícentulus XV. annorum , cum aliis fociis in area - "3$ horrei d. 7. Maji 1737. Roedelhemii, quod uno lapide ^ ^* Francofurto diltat, ludens, & vittam fuam, quamalius - exloco nonnihilaltiore in arenam projecerat, inclinato cor- pore confeítim adrepturus , ab ipfo illo focio, obtufo biden- tis ftercorarii altero dente in oculo dextro prater intentio- nem laedebatur, unde ftatim reclinatus cecidit .& ejulavit, - mox furgens domum fe contulit, & quoniam nulla manife- - fta laefio , praeter levem aliquam linearem cuticulee palpebrae fuperioris ,. cum mediocri intumefcentia in loco dolente, ob- fervabatur, haud follicita fatis plagae habebatur cura. Poit- quam vero laefus quam maxime «de dolore conquerebatur , " poft aliquot ab accepta plaga dies, cum patre fuo hucFran- " cofurtum-ad Chirurgum quendam pedibus, fed molefte ad- . modum, ibat, qui nefcio qua? adplicavit & porro adplicanda — "fuafit, fed nullo fauíto fucceffu fecuto. . Decumbere hinc, —ob gravem capitis dolorem, cogebatur. | Decimo quinto xero vel 16. ab accepta plaga die, gravibus corripiebatur "eonvulfionibus, propterea nuncius ad me mittebatur, qui praegreffa enarrabat confiliumque petebat. Indicabam huic, latere heicaliquid monítri, cui parum opis ex pharmacopo- - lio, prater febriculam temperantia praefcribendo , oppone- xe valerem ; opus ergo efle, ut ocyfIime Chirurgi opera id fiat ; fed malum invaluerat nimium, unde d. 27. dicti men- fis, qui erat vigefimus Baie ab accepto itu, eeger placide M 112 ex- A D 4236 M oo Obfervatio CXXX. S » rni AE E expiravit. Sequente die, juffü Illuftriffimi Comitis de Solms inRoedelheim , ad explorandum caufas mortis, caputaperie- - bam. Sollicite igiturid contemplando, praeter bulbum ocu-. li dextri fub claufis palpebris manifefto tumentem, praeter- ^ | naturale nihil externe, ne quidem diductis palpebris, in ipfo | bulbo oculi animadvertebam. — Ablato vero cranio I.) dextrum cerebri hemifpharium dimidia & anteriore fua portione intra duram matrem, cum hac, burfam pure plenam referebat. | | 2.) Offis éthmoidei pars plana dextra, orbitam fimul for- mans in medio fui pertuía erat , oblongo quidem , fed irtegularis figuraeforamine, quatuor circiter lineaslon- . go, & duas lato ;in cujus ora ne minimum cariei vefti- . gium notari poterat. Ld Kor 5.) Ipfa orbita pure plena erat, ut fi bulbusoculi externe — digito nonnihil premeretur , pus per iftud foramen ex - ibid in cavum calvariz quafiícaturiret. — vara . Caufam ergo proximam mortis fatis manifefto patet fuiffe — dextri hemifphaerii cerebri, ad dimidium füppuratione fa- &am deftru&ionem : caufam proximam inflammationis & fuppuratienis hujus portionis cerebri , fuiffe contufionem ,. a bidente ftercorario factam , nemo non intelligit; num ve- ro foramen iftud in offe plano orbitae ab i&u bidentis, an | per erofionem pure factam, natum fit, difpiciendum, quam-. vis nullum in partibus mollibus , intra orbitam contentis, eravioris contüfionis ab alterutro bidentis ftercorarii dente excitatz veftigium , preter levem linearem cuticulee pal-. pebrae fuperioris vulnerationem , occurrebat, adeoque fa-- cile concludi potuiflet, neutiquam a memorata contufione foramen illud in proceffu plano oflis ethmoidei pertufum, quin potius ab acrimonia puris illud ipfum erofum fuifle: attamen Curr Au M & K» 2S RED Y jin. i6 7 F - , : A P | | | | | | | | | | - Dimidii dextri bemispberii crebri inflammatio 65 cCA37 à.) in ipfa di&i foraminis ora omni , ne minimum cariei ve- - E: 4fügiumnotaripotuerit) — ^ ^ b.) trulla ratio adfuerit , cur pus toti ifti proceffüi planoin- - M eumbens , totam illam fuperfidem ejus non adro- fiffet ; x ! i | c.) teneritudo hujus memorati proceffus plani tanta fit ut - non adeo, ingens vis contundens; ad illud perforan- dum requiratur, inprimis in adolefcentulo tenero, ubi fimul attendendum , offa recentia longe molliora effe , .— quam exficcata ,infceleto obfervantur, -« d.) Haud itararo in praxi chirurgica obfervetur , os aliquod. brachii ; aut pedis, frangi, ut üt in partibus, os illud. ambientibus , haud ingentem fugsillationem a pra- - greffà os frangente contufiotie animadvertere liceat; - Hinc quam maxime probabile mihi quidem videtur, ab obtufo bidentis ftercorarii altero dente; ad os iftud planum, tenue, tenerum, molle , impatto; hoc ipfum os pertufum fuiffe, cum dens ille in palpebrami füperiorem. impingens, hanc fupra oculi bulbum, intra orbitae cavum, ita protru- dere potuit, ut proceffui illi plano offis ethmoidei iliiferit, atque iftum pertuderit,retradto vero ftatim illo dente , & palpebra naturali mufculorum fuorum a&ionein fuum locutn Xedierit. Adfuiffe externein initio aliquam leefze palpebrae ántumefcentiam vel fugillationem, ipfi parentes defundti te-- ftabantur , quid vero intra orbitam a&tum fuerit, ignora- bant. : Idemigitur ille i&us, di&um os planum perforans, &- perioftium, orbitam interne inveftiens, ac duram matrem, os planum intracalvariam fuccingentemjin loco adfe&to contudit &fuggillavit;hinc per rationescirculationis fanguinis non po- tuitnon primo inloco plagz dein ulterius vicinas partes jn- -ficiens;inflammatio tandemque fuppuratio fuccedere.Quid fi mox ab accepto i&u venacfeto lar giufculainfututa;eoque ipfo ML lii 3 &«) im- 458. 7 Obfervatio CXXXI 5 co «.) impetus circulantis fanguinis a loco. vulnerato revulfus, - £-) extravafati vero in venas reforptio promota ,5.) utroque modo inflammatio praepedita fuiffet; an putas tunc parvum foramen offis tenuis & teneri, in homine caeterum fano Jj in optimo incrementi corporis vigore conítituto , vl vitae ^ fponte fanari, adolefcentulum fervari potuiffe ? mihi fane im. quacunque contufione , five manifeíto graviori, five adpa- renter leviori, gravioribus yero fymptomatibus ftipatajprae- . Íens exemplum, fumme urgentem phlebotomiase necethta- tem, evidentifjme evincere videtur. . Denique maxime no- - tatu dignum puto , tam late pariter.ac profunde ferpen- : tem inflammationem & fuppurationem cerebri, in praefen- te cafu a caufa externa induttam, ad diem 21. protrahi po- tuiffe ; ac praeter gravem capitis dolorem, de. quo seger - continuo queftus fuit, primis I4. diebus nulla truculenta Íymptomata, ac non nifi die I$. vel I6. convulfiones, tan- pos lethales ;cum inflammatio duree matris & ipfius cerebri acaufa interna nata, nec fanguinis miffione fufficiente in- - frada ,terrifica mox inducere foleat fymptomata. | c QBSERZATIO CXXXL . Dn.D. JOANN. PHILIPPI BURGGRAFIL ^ Diuturüa, magna & valde molefta pullae. js . tio in Epigaflrio. HT yir 66. annorum, juftee ftature , robuftae compagis; - fat pleni adhuc corporis habitus, fanguineo- choleri- - * — cus ,fartor,trigefimo fecundo aetatis fuze anno, nus - ptias poftquam celebraffet , mox magnam fortemque in epigattrio, ab umbilico ad fcrobiculum usque finiftri orificit ventriculi pulfationem perfentire ccepit , in hunc fere diem . continuatam , & fepe ita exacerbatam , ut ab adítantibus audiri potuerit ; ac collare linteum, fupra fternum Eo : EE | j eng | B m" "T » * f. Yw -— re^ M E Boy wet "A ; ^— s Statim openx exquifivit& illo ab tempore invafionis: sque ad 66. aatis fuce annum, adeoque per 34. conti- | nuos annos. , multorum indigenorum & exterorum Medi-- "corum preefcriptis follicite ufus eft ; fed quod maxime do- luit, incaffüm. ^ Ceterum fatis bene valuit, aliquot libe- - rorum pater. - Voluit tandem. nefcio cujus fuafü, & meas: in medendo huic roalo experirifacultates. Manu mea men- fe Septembre MDCCXXXVIII. denudato ejus epieaftrio admota , pulfationem hanc. exploraturus ; illam. tàm mag- pam, tamque validam, fed profundanr , & quaft in epi- gaftrii centro- perfentiebam ; ac ft baculus. ultri pollicem craffus pulfaret. | Conferebam hunc pulfum p. n. cum arte- rarum. in carpispulfationibus ,, quae. naturales fanaeque' erant, & his contemporaneum,, fed. duriorera ri gidiorem- que deprehendebam.. bor ih M | Adeoque pulfationem hanc p; n. effe" aiteriofam mih£ dnnotefcebat; fed quanam arteria pulfaree dubius hore- bam. Nullis. enim praterea fymptomatibus adfüigebatur ^ eger , quae laefam- alicujus partis fundionem mihi fignan-. do, in cognitionem: arterige p. n. pulfantis: me adduxiffent.. "Abdomen erat molle; zequale ,. nullibi p. n. prominulum nec ex eius. atta&tu ullibi interius moleftiam fe percipere: zgeradfirmabat. Nullam. in corporearteriam , quae ratio-- ne tam fitus: perpendicularis a finiftri orificii: ventriculi fcro-- biculo- ad umbilicum » quam: magnitudinis: fortitudinisque: - pulfus; huic. p. n..im epigaftrio. pulfui refponderet, prae-- ter aortam , noveram. Hujus vero profundus. juxta fpi-- pam fitus; vetat.ejus in epigaltrio admota manupulfum per-- | femtire. Quando enim p. n. illa pulfaret, tunc in. poftica: potius, quam antica corporis parte, obfervaretur; — Nec arte-- tia coeliaca fuit. :- mox- enim fub. diaphragroate illa: prodit; "n Bora , »* 3 - pci oae 440 | Olfrv4 CXXXL non vero ad umbilicum protenditur. - Forfan fuit ille arte- rie mefentericae inferioris ramusinfignis , qui cum alio me- fentericee fuperioris faepe communicans , rurfum ad ven- - triculum furgit? fed quid hunc arteriofum furculum ita p. n. vehementer pulfare fecit ? fubibat mentem cogitatio, an . aneurisma alicubi in abdomine & inmemorata modo artc» ria forfan haereret ? Hanc conje&uram penfitando mens probabat quidem, fed haefitanter ; quod aneurismatum tem- poris tra&tu pulfatio decrefcat, tandemque ita deficat , ut amplius non fentiatur , quia arteria inloco dilatato,grumofa- & polypofa materia ita intusincruftari foleat , ut pulfum ibi- dem fuffecet. Conferatur LANCISIUS in eximio opere de- Corde £r aneurismatibus Lib. If. cap, VII. props; LII p, — 142. Et quidni in noftro aegro per XXXIV. annorum tra- . &um tale quid fa&um fuiffet ? fed fub hac mentis agitatio-- ne hanc natam dubitationem e veftigio aliqua refponfio fe- quebatur : Nequaquam tumorem quendam latiufculum; fed integram, aítampliatam arteriam pulfare. X Adeoque non tam legitimum aneurisma , in quo villis membranae, - precipue mufcularis , continui folutionem paffis, arteria | Jbidem impar füftinendo impetui fanguinis , e corde pro- pulfi, reddita, fe in peculiarem tumorem dilatari patitur , fubeffe ; fed fpurium aneurisma ; quo artería in omnibus illam contexentibus tunicis integra quidem, fed ab adautta viimpetus velreci, vel reflexi , fanguinem fupra natura-- lem & ordinariam arterize refiftentiam impellentis ; ita vio- lenter diítracta fuit, ut ad naturalem virtutis fuae contraCto- . riee terminum perfeGe redire nequiverit. Qualia aneuris-- mata praeter alias caufas, validi Corporis in bajulis & tubi- | cinibus conatus, qui motum atque impetum fanguinis na-- turali conftitutione longe voluntariis fuis nifibus majorem | reddunt, producere folent. Videatur LANCISIUS 4 c. L, 4. prop, P, p. e4. Non recordabatur eger, quod poft talem. aus - Diuturna,magna 65 valde molefla puljatio n Fpia. A. Lr Wepeu odo cm ipaa SL iC Lu —À— MÀ MÀ: -:aut fimilem corporis -nifum, :haec pulfatio inceperit. |. An. . vita fedentaria, qua compreffo anterius: abdomine fartores - "federe folent, in neogamo noftro , poft paftum etiam, ple- 410 contenta abdominis urgente ventriculo, in rebus opificii Aui adfiduo ; adauxit impetum vel rectum, vel reflexum fan- gpeves. dictum.communem arteriarum mefentericarum -furculum propulfi, ut dictus hic furculus , ultra fuam .ela- fticitatem diítrattus fuerit, ficque integritatem virtutis fuze contrattorie, utcunque perdiderit ? Haec caufa ad. produ- cendum tale ac :di&tum 'aneurisma /fpurium in hoc aegre haud. fufficere videtur. Interim idea talismodi. fpurii aneurismatis, ex phaenominis in prafente eegro-utcunque . nata , triftem fimul immedicabilis mali prognofin fuggere- bat. Quaenim arte arteriee , quae jam preeternaturalem diutius, quam naturalem experta erat ftatum, utpote quae per 24- annos perfeGam fuam vim conftringendi perdide- rat, & cui diítrattio haec p. n. in habitum prorfus confir- p degeneraverat , illa iterum integra reconciliari pof- Met? | Apu 1 WC : Quoniam vero lotium fubflavum omni coGtionis ' figno deftitutum erat, crudosque fic fatis fuccos arguebat, n haud vifum fuit prudentize effe, 2egro fupra memo- Xatam triftem prognofin omnem, ne nimium iftum ftatim - Contriftarem , plane & fimpliciter exponere, fed de malitan- E difficultate , quod per 34. annos jam medelam nullam : admififfet,admonere: addidi mepriustentaturum ,an illamhu- morum cruditatem,multorum forfan infequendorum incom- modorum feracem, fübigere valeam, ac dein me indicaturumi . pollicitus fum, quid de abigenda ifta in epigattrio pulfatione perandum habeat. In hunc finem praefcripfi Gumm. am- noniac. puriff. Extra&. centaur. min. dere Veneti ana | Mifc. accuratiffime. F. Pilule, quarum. drachmam dimi- WUiam mane itemque vefperi fumeret, & infufuüum quoddam — aor, Medic, Pb, Pol, P1, Kkk E zibus, filubet, problema. [ebd n» |. .OBSERPATIO CXXXI, — pnevrmonia pituitofz invetula, — Af "* 7etula 7o. annorum, parvae ftaturz , macilenti , laxi V rugofi, frigidi habitus, a quatuor jam menfibus in- dextro hypochondrio hypogaftrium verfus , tumorem - durum , pugni magnitudine fenferat. Jejonium quadrage« fimale anno MDCCXXXIX. fecundum Ecclefice Romanae Batuta:fevere obfervaverat. Die Joyis, diem Parafcev roxime antecedente » qui fuit 26, Marti, cum pranfa effe abomni cibousque ad prandium proximi diei Sabbathi;nem c28. Martii , ficque per 48. horas abtinuit. . Mox feftis. | A dins diebus, qui erant 29. 30. 31. Martii , Cartm ui efui:paulo liberalius indulfit. Die2. Aprilis ad fenfüm fà u cubizum ibat ; fed fumyno mane diei $. Apr. oppreflione. Rok v) u v - Laroior pofl longam inediam paftus.peripnev catufa.445 Eom B Mobi nha , aie user scam A e rap satactrintes ded GIL VR NN coo pe&oris & anhelatione graviffime laborare coepit. Proprio necimprobando confilio, e vena in cubito fecta , uncias circiter quatuor fanguinis, rivo fcilicet fponte fubfiftente, .emifit. Hora 6. matutina ego vocatus inveniebam futnme & anxie cum peGtoris fervente ftrepitu anhelantem & fri- . fidam, pulfu interim pleno, tenfo, celeri. Cum caufas morbum huric pregreffas & modo enarratas ab adftantibus . percepifíém , cognefcebam iners hoc zegrae corpus diutur- niore inedia prius exhauftum, ex liberalius dein comeftis , aud vero íuffcienter a viribus vifcerum chylopoietico- xuni fuba&is carnibus , crudo eoque jufto copiofiore chy- -]o obrutum fuiffe, qui ,.cum vires haematopoieticas! cor- - poris cruditate & copia fuperaret , in lentam pituitam fae, 4ifcebat. Hac vero partim fücceflive in arteriis pulmona- - libus adgefta, partim .nunc tepore le&i agitata, fubito di- 4&a vafa infarciebat ita, ut fumme periculofam peripnev- »moniam fpuriam, five pituitofam, induceret. In ancipiti Toc cafu, ubi effceta feneQtus graviffimo , & fenibus utplu- rum lethali morbo premebatur , eoque jam adulto , expofita -adftantibus valde dubia falutis fpe, pulmones omni ftudio | -&enfeftim levare adnitebar. - t "infar&os pulmones mox deftru&uram , infurgere fignaret , "denuo in alterutro cubito venam fecari & ad quinque velfex uncias fanguinis emitti curavi; Ad liquandam vexro pitui-. | tam craffam, vafa pulmonalia obftruentem,& ad hzc ab ea- dem expedienda, lin&um fequentem praefcripfi : Rec. dem fingulis dimidii horis cochlear femiplenum , füperbi- | bendo aliquot uncias infufi faturati, ex fequentibus fpecie- | bus parati ; Rec. Rad. Fenice, Glycyrrb. ana. unc, dimid, fol, | Scabief. Tuffilag, ana manip. 1, €. dimid. Flor. Scabiof. unc. di- | mid. incjf, mifce, Fatum hoc fuit,fed verfus vefperamnul- | - je kk2 lum ] In Propterea cum pulfus plenus ,tenfus ,celer , febrem, | Oxymellis fémpl. Syr, Scabiof- ana unc. 2. Mifce, iumat de eo-. , o 4A oss - -Olfervatio CX X Xil. iow rog Mio i e at Tum. adhuc levamen. percipiebat,. quin- cadaverofum (fere - frigus. & fervens peGoris firepitus ,. jam attritos alias in.hoc - morbo. pulmones. pertendens , jaminexplicabili pe&us com- - primente anxietate in aegra. obfervabantur. Cum. vero nil ulterius. molirimorbus permitteret, iisdem medicamentis. - fedulo per inftantem noGem ,. fed. repetita. trifti pr ognofi, continuare juffi.. Bis aegrae inde foluta fuit alvus, & verfus auroram. d. 4. Apr. meliufcule: habere coepit : utcunque sninus.anhelabat , fed; paulum liberius. refpirabat, naturali-- ter iterum calebat , pulfu nunc molli & fere naturali, ficque. praeter fpem: & opinionem pituitae. infarcientis liquatio , &. infar&orum. vaforum liberatio fuccedebant. Die $. Aprilis. melius habere pergebat, fed difficilem fe jam. ad ufus Oxy- mellis- continuationem. exhibebat 5; cum interim: nonnihil | adhuc anhelaret, fequentem hinc praefcripfi pulverem : Rec. Sperm. Ceti recenti. Sacchar. Canar, [ubatt, dracbm. 2,. Pulg,. rad. Afri , Glycyrrb: ana drachbm, r,.— Mifce: accuratiffime , fu-.- Tat. fingulis. tri - vel'quadrihoriis quantum lata cultri Cus » fpis capere valet Keconvalefcentia: jam non nihil tardius. - procedebat. cum. per inter valla oppreffiones. peGoris.ftre- pentes: adhuc. fentiret, ex füucceffivo decubitu pituitae ad- - huc tenacioris: propterea ad detergendum füafi, frequenter. utatur jufculis: calidis, ex cerevifia cum. melle, faccharo &c*- vitello evi paratis, tum d. 8. Apr.Pilulas fequentes ordinavie,- Kec.. Gummi, amnmoniaci. purif, dracbw.. z. é dimid, Suctu | Liguir.. infpiff. drachm. p, d» dimid. Therebintb, net, clarifg, dracbm. dimid. Nlfce- accuratillime, F.Pilulze pond. gr: HL. - confp; pulv. Sem. Lycopod. fumat X. tam mane: quam. A s fpei : Inde fucceffive , raro , forfan mihi faltem exemplo - Aa.convalui, ut d; 13. Aprilis Moguntiam, unde ye- c | ,AUEerat,commoderedget. |. ^^^ — 4 Pee -4 2J 1 - ox "Aat S «tins. u-—1*s- TAS ] ^ , , " A ; |^ Tu k : 2 * /* : A in Es í 1 4 1" s . EL d ^ À ) a d eu 1 - Piu ' ^ j 7 WEM i pes v Or 4 " i H * * a a - [) N 3 X ; e 3 EU , ui E^ ^ EM t a MÀ — Qd À | | m n UM PU — elio puell; fingulari atropbia rbacbitica defunt. qus (00 QOBSERFATIO CXXXUL — -— Dn. D. JOANN. PHILIPPI BURGGRAFIL. - Sectio puelli (ingulari atrophia rhachitica de- I uellus ad nonum aetatis: menfem pulcherrime valens, - P marcescere &- penultima . dorfi vertebra ,. extrorfuna: - - quafi luxata,. paululum ipfi, absque ullo in. ipfo. ob- fervabili incommodo, prominere tum: incipiebat... Conful- tus; praevio follicito rei. examine ;: deprehendi, haud. luxa- tionem a. violentia ,. vel injuria. externa natam , fed fponta- / E neam di&se vertebree protuberantianrfubefle ,atque Rhachi- tidemimminere; Suffulciebant hanc diagitofin.& prognofiny, quod duo uteririi huric puellum antecedentes, eodem morbo: perierint. . Mecum igitur ftudiofe perpendens;. Rachitidem pro caufa proxima agnofcere , folidarum- &- fluidarum- cor- poris partium: ingentem. inertiam , ubi illae abfiümta. decen-- - ter fubigere & adüimilare nequeunt. 5. hae vero aliquamdiür €ruda permanentes; tandem corrupta, omnia: incommo-- da, five ex. crudis. five ex. corruptis fuccis,five. denique ex: "utrisque nafcitura inducunt :. follicite ergo ftudui , utrum- que vitiumna emendare ,. ejusque geminatos pravos. effe&us; "antevertere.. -. c In hunc finem: fuafí parentibus, curarent thoracenp jarari, in: regione protuberantis- vertebrae. lamina. ferrea rigidum: ut. puellus- hoc thorare die no&eque indutus. fit; &ulterior protuberantia.arceatur, Praeterea fricarentpuel- do frequenter corpus: pannis- probe. füffamigatis: fpeciebus; - aromaticis ,. prunis-infperfis- :- fervarent: corpus: vettimentis: ficciffimis: veftitum :: vi&un minime pinguem , fed. paulu-- - dusg: cilefacientem. exhiberent : quo omni hoc adparatu: m Kkk $ —— fÉbriss "w^ € a : KOREOUI dan* x | 446 Asie "Olferv 4tio CXXXI, ^ east oi x ; fibris , vafis & vifceribus firmior elementorum illa compo- nentium cohzfio concilietur. Et ut natas cruditates tam ex canali alimentario ,. quam &' vifceribus interdum éxcu- tergm , praefcripfi aliquoties radicem Ipecacuanba,, unde puellus vomuit. Quo tandem compagem vafculofam fir- marem, ufum martialium varia forma circumfpe&e inter- . pofui, fed omnia incaffum. ;.Puellus de die: in: diem exte- nuari, anhelare , utplurimum af(tuare , aut febricitare coe- pit & perrexit, ut Cutis vix offibus haereret. Interea ille. - idem voraciffimus &' ad iram proniffimus fa&us, ita , ut- nullo medio magis placari potuerit , quam cibo quocunque, gudiori etiam , tempore iidem quocunque oblato.. Offium - artuum epiphyfes, maxime prope carpos ; protuberabant quidem p. n. fed paululum, nec tantum ut puellis admo- &um rhachiticis familiare effe folet. Caput jufto paululum - grandius erat ; fed nec hoc tantum ut in aliis infantibus valde rhachiticis quotidie videre licet: tandem necabdo- | imen' ita prominebat, ut' in didis infantibus obfervatur. | poe cum vigefimum fecundum zetatis fuae menfem age: - ret , d. 22. Mai MDCCXXXIX. parentibus & omnibus do- - mefticis id nondum opinantibus , fummo mane intra qua- egeo qua folum moribundus obferyabatur,animam eltiavit. Uzde UOTA MEL ue d - NO GAS Vefperi illum fecui. Tota mufculorum per univer- - fum corpus moles confumta & ia membranas fere mutata! cernebatur. Interanea fere omnia integra & falva exhi- - buit ; nifi quod Hepar jufto grandiufculüm, cum veficula fellea itidem majufcula , viridiffima bile inftru&a, inteftina adiacentia admodum tingente , invenirentur. Quamvis puellus voraciffimus fuerit, & probe coenatus quoque ob-- dormiverit, ventriculus tamen córrugatus valdeque parvus - erat. Inteftina videbantur laxiffima , & colon feorfim fla- £u difentum & teneritudine prorfus pellucidum. -— v v KIEL 3 Bio pueliifimaulari atrophia thachitita, defuntii, 447 dulae mefenterii tumefa&ze : vafa ejusdem fanguifera tur-.- gida: vafa la&ea.. denique pulcherrimo fpe&aculo , chylo plena admodum confpicua érant. Inte&inum reum a cori- tentis flatibus in medio fui ampliatum confpiciebatur, magni- tudine grandiufculee nucis mofchata , contreGatum vero fponte corrugabatur fubfidebatque. — Externe protuberans. vertebra interne. diítin&tiffime exhibebat illam nequaquam. luxatam fuiffe, adeo. accuratelocumfuum occupabat.. | - - s Eertius, ut. dictum , hic eft eorundem Parentum in-- - fans, eodem fere modo extin&us , & quartus adhuc fuper- —' fles, quartum jam annum egreffus, ad eadem mala inclinat y pallidi flavefcentis luridique coloris , manibus femper calens... - Quaecaufaigitur tam funefte difofitionis? an lenis venerea la- . i» fübeft cum pater Gonorrhoea virulenta in juventute quon - dam laborans, mere adítringentibus curatus fuerit, nunc intra annum trigefimum adhuc conflitutus, jam calvus & leni labe. venerea. humoribus imimerfa & tenaciter inhae- rente muldatus. eges ! | OBJSERFATIO €XXXIZ. — Dn. D. JOANN, PHILIPP. BURGGRAFII, -Inteftinorum & IMelenterit coalitus prater E "auos 070^ T yucllus quiaque annorum , hucusque; ut videbatur, per- — K^. fe&e fanus& vegetus , nifi quod abdomen ejus. nos- *., nihil. timidulum fuerit, quod tamen parentes pleni- tudini a: cibis, ob. voracitatem puelli, ha&enus tribtieran£ - Cum vero aliquid hernize inteftinalis in dextro inguine ad- pareret. fed iterum: difpareset, in finiftro vero latere mox - "prodiret, & dexter teíticulus dein & abdomen intumefce- rent, artuum autem mufculiextenuari inciperent, insellige- - bant parentes demum ; hanc abdominis inzumefcentiam alf & AY L4 L bs "EK A1 n. E "en *. ; | f. À t J M nd V. dux VeL LN : YE o7 2 A448 - "Obfrvatio CXXXIV, ^ 7 ps. Wo m — Mo : ! | A — ames. caufze quam copiofe quotidie devoratis-cibis adfcribendam effe. Opem igitur primum chirurgi, ad mala genitalium , mox & Clar. D. vos der LAFIR implorabant, qui expofita parentibus mali caufa, ab infar&u glandularum meferaica- . | tum pracipue derivanda, curationem perite aufpicabatur. Sed pertinacia radicati. mali, vim medicamentorum elu- dens, follicitis parentibus perfuadebat, ut priori alium ad- huc Medicum adjungcrent, quo deliberato confilio, diro - huic morbo obviam eatur. Accerfor hinc ^de $. Juni .- MDCCXXXIX. invenio fupine decumbentem puellum, ab-. domine pratumido, facié pallida & emaciata, pulfu juíto nonnihil frequentiore. Dum igitur &tmorbi& adorum hi-. ftoria mihi enarratur, monftrantur etiam genitalia puelli :in- | venio infiniftri fcroti burfa herniam inteftinalem; aliquot. pollicum magnitudine , in dextra vero teítem ita tumidum, utovum columbinum fere füperaret. Convenit igitur | inter nos Medicos, 2.) herniaminteftinalem, ob abdominis intumefcentiam , ubi omnia contenta extrorfum urgentur, — commode reponi haud poffe; &.)teíticulo tumido difcutien- - tia, propter enterocelen, aeque incommode adhiberipoffe; | 9.) utrumque tentandum tamen 5 7.) medelam hinc abdo- Yoinis intumefcentis primario adhibendam efíle, liquefa- . ciendo inertem mucum & ítringendo laxata torpidaque vafa. Propterea fequens "Mixtura praefcribebatur : Rec. - Arcani tartàri liquidi unc. dimid. Tindurz Martis pomatae. drachm. 3. Mifté, fumat guttas 30. ad. 4o. ex drachmis | duabus veltribus Syrüpi Cichorii c. Rhab. bis vel.rzer de . die. Abdomen probe fricetur fequ.. Rec. Ungu.martidti, - drachm. 3. Ol. Abfynth. drachm. 2. Mifce. Cum vero. - puellus in adfumendo pharmaco haud ita, ut decebat; raorigerus effet, die 7. Junii praefcripfimus Limat. martis. finiff nonrubiginos. Tartari vitriolati, Eleeofachari Cin- | 4pamqomi ana gr. 5. Mifce , terantur fubüliflime, F. in i - D : l i 4 - Jnteflinorum 6&5 »Mefenterticoalitus preternatural 449 tulpo. Horum pulverum aut iftius Elixirii, duas per diem dofes eegro exhibebant parentes , prout ille admitteret. ' Inde, ex ufu praecipue Elixirii, d.8. & 9. Junii puello al- vus nonnihil copiofe , cum multis fimul flatibus exonerata fuit, unde abdomen & finifter tefticulus «nonnihil detumu- ere 5 continuavimus igitur juxta normam pridie datam. Cum itaque ex iftorum medicamentorum ufu aliquoties per diem alvum deponere & limofa quafiexcernere perge- Xet ager , abdomen quoque notabiliter detumefceret , quamvis tefticulus iterum nonnihil intumuerit , in melius rem verfam iri, d. I1. Junii fperabamus, & eo- rundem medicamentorum continuationi inhaerebamus - £efticulo vero tumido Emplaítrum de Galbano crocatum, imponere & interdiu facculis difcutientibus a Chirurgo fup- . peditatis, fovere fuadebamus , ficque abdomen adhuc ma- gis detumefcere, mollefcere, & enterocele multum retro- cedere pergebant, die vero 12. Junii tefticuli tumor incre- ^mentum aliquod capiebat. Non igitur erat, cur quidquam in medicamentis praefcriptis mutaremus , fed iisdem per- ndun effe ftatuebamus , fperantes eorundem effeGus , Ld Ja&enus videamus , progreffuros, fed fefellit nos fpes, "Siquidem d. 15. Junii abdomen tenfius, quam unquam an- tea, ututnon tumidius erat: alvo excernebat adbuc limofa, ed quod minus fauftum, fpumefcentia ac fere fermen- efcentia :- tefticuli tumor incefcere pergebat ,ovumcolum- bium in puero quinquenni fuperans. — Ad facculorum ad- E plicationem morofus erat. Solo Durs utebamur Emplaftro z lif&culer etiam medicamenta ha&enus wufurpata porro imittebat.. Aliud igirur aequi pollens & adfumtione com- aodius fubftituendum erat pharmacum. In hunc finem l'artarum folubilem eligebamus, ejusque drachmam unam - bis de die, mane nempe & vefperi , fingulis vicibus, aqua aut jufculo folutam ,' exhiberi curabamus. Admittebat "Mitor, Med. Pb, Val, P1, L11 eger /- y aeger hoc medicamentum ultra o&tiduum fatis facile, fe absque notabili fru&u : abdomen nunc nonnihil intu imefcebat , nunc iterum aliquantum detumefcebat, nunc . ambo tefticuli valde intumefcebant , totus vero ha corporis in dies, magis confuümebatur. Recufabat d. 30. Junii quidquam. amplius adfumere, tandem Syrupum cum | guttulis iterum . defiderabat , unde fequentem Mixtur: praefcribebamus :. Rec. Arcaní tart. liquid. drachm, 6. Tin-- &urae martis pomatee drachm.3. fumat guttas 40. $0. quin ad 60. ex Syrupo Diafereos Andernaci : continuabátur quo que emplaítro ad fcrotum , & cum hac medicamenta aegro lacuerint, iisdem aliquamdiu infiftebamus quidem, fed nul- um folidum jfuvamen praítabant nifi quod puellus inter- - dum aliquantifper incedere auderet : teíticuli non femper aeque tumidi , nunc ambo, nunc alteruter tumore infignis 5 fequens igitur fomentum commendabamus die I. Julii :- Rec. Farinae fabarum unc. 2. fol. Abífynth. Tanaceti ana manip. I. & dimid. flor. Chamom. unc. dimid. incifa mifc eoque cum. Aqu. fimpl. & aceti vini ana libr. T. vafe clau- fo per t. horae , ubi refrixerit, coletur cum expreffione; colaturze adde. Salis communis drachm. 2. fpiritus vini unc, | 5.Mifce, cujuspartem calefaciant, linteis excipiant & tefti- culis. adplicent. Internis vero medicamentis pergebatur, Cum vero omnibus hifce aufibus nil peser : malum arte noftra infuperabile, ob indurationem fo glandularum , pronunciavimus , fibique- aliquamdiu relin- quendum judicavimus , usque dum elucefcat, an denuo - adgredi illud liceat aut aegrum , quodfane timeremus, p f: fundaret, quod ultimum d. 4. Novembris mane. accidit Vefperi ergo cadaveris fectionem inftüituebamus. — | . . Diffeüis integumentis communibus abdominis, his: que reclinatis, ex mufculis abdominis liquidum quodd "V. dx E » aie "wg P c9 1 ARN tenax muci inftar, exfudabat. Cum | mufculos abomina. ES E d * Inteflinorum 65 AMefenterii coalitus preternatural ASIE les & peritonzeum itidem diffecare ac reclinare adgredere- e " — yum- abdominis, prope lumborum vertebras , immittere- fat, feparatione, ne veftigium quidem Omenti, nifi in e] | «^ .qnur, id nobis impoffibile erat : firmiffime enim illa undi- que , & undique contentis abdominis adcreta erant, ita ut absque utrorumque , continentium fcilicet & contentarum . partium omnimoda dilaceratione, ab invicem feparari ne- "quibant. Pera&a tamen hac , quam cautiffime fieri pote- dextro hypochondrio , aliquot. pollicum longum & latum; inveniri poterat, & hRififciviffemus nos cadaveris humani abdomen, a nobismet ipfis apertum, infpicere, nemo no- ftrum ex infpeGis partibus iftud colligere potuiffet : fiqui- dem gyri inteftinorum, praecipue tenuium, tam inter fe, . quam cum mefenterio ubique tam tenaciter concreti erant, ut cum manum fub ventriculo fuübter menfenterium in ca- mus , mefenterium cum concretis intefinis ceu unam maíffam, aut unum glomum elevare potuerimus,in quo glomo nil inteftinorum & mefenterii, partim ob plenariam concretionem eorundem inter fe , partim ob dilaceratio- nem fuperficiei inteftinorum, quie fub diffe&tione & fepa- ratione abdominalium mufculorum & peritonzei ,a fubjectis partibus, ceu jam notatum , inítitui debebat , perfeGte dignofci poterat. Hepar parte fua gibbaita fornici diaphrag- matis & hypochondrii dextri adcretum erat, ut haud ven- " triculum & inteftina tangeret, fed quafi furfum revulfum & ornici diaphragmatis adplanatum effet. Ulterius in exa- mine dolor parentis & confanguineorum adftantium progre- vetabat, repofitionem & confuitonem urgentium. - An forfan liquidum illud, quod vifcera & feorfim d 2 | abdominalia, hominis vivi naturaliter in cavum. abdominis continue exhalant, & venae bibulae iterum reforbent ; in puel- lo hoc, ob ejus voracitatem & inde natam humorum cru- ditatem, ita lentum fuit, ut nec perfede exhalare & viciffim Lll 2 refor- c^ " 4 à : e » A2... Olfervatio CXXXP. 00 reforberi potuerit , fed fuperficiebus vifcerum fe contingen- tium inheerens , calore corporis vivi infpiffatum tenacius- . que redditum , glutinis indolem. obtinuit , & füperficiem vifcerum fe contingentium conglutinavit , quam conglu- tinationem calor corporis nativus fuccefhve firmavit ? fa- ne tenax illud liquidum , quod ex mufculis abdominalibus lente manaffe fupra retulimus; tale quid nobis perfuadere vi- dletur. | (Francsfarto ad Manum Erfordiam mi[fa d. 12. Martii 1741. ) OBSER/ATIO CXXXV... — Dn, D. BENEDICTI GULLMANNL Inopinata & vix expectata refututio juvenis phtifici in tertio ftadio eonftituti, ^ .—. , Tobilis juvenis viginti annorum , temperamenti fangut- WI neo-cholerico - melancholici , in Academia Argen- toratenfi ftudiis incumbens, genio vero füo plus mi- - nus indulgens, revertitur quidem fanus ir patriam , diaetae vero regulas mimus adhuc obfervans & largiori vini Bur undiaci potui nimium deditus, incidit in. febrem biliofam. Medici vocati praefcripferunt. Mixturam. diapnoicam , nox vero infequens erat valde inquieta , ob fitis vehementiam, virium proftrationem & praecordiorum anxietatem. ; mane Medici illum invifentes , urinam valde tin&tam , pulf "y eeftuofum durumque deprehendunt , ftatim itaque venaefe-. .&ionem revulforiam in pede inftituunt , &: emul(ionem ex- Semin. Aquileg. Card. Mar, Melon. ana 5j. cona Aqua db zoner. Fl. Ti. Cerafor. nigr. ana ifs. cujus colaturae Qul, - Cancr. ppt. Unicorn. foflil. Bezoard. mineral. ana 36. Ni-- - dnopinata 6&5 vix expe. re[litutio juvenis phtific, 44 tri depur. 2j. cum Sacch. perlat. addita erant . praefcribunt, - Sanguis extra&us erat rutilans, compactus vifcidus, cuti- «ula crafífa obduc&tus, immo cacochymicus. | Nullum leva- . men neque ex VenafeGione , neque emulfione , percepit aeger , immo proftratio virium & fitis inexplebilis illum tor- quebant, ita, ut non levem fufpicionem malignitatis fub- efle Medici judicarent , quapropter alexipharmaca cum pau- .. €is granis Camphora Mixturze antifebrili immifcebant, pro , potu vero, (quem fecundum Dn. agrotantis guftum , il- liusque idiofyncrafiam fzepius immutare debuerunt , ) aci- dulata ordinabantur. — Febris nullum typum formabat , & quoniam aeger conatum vomendi femper accufabat, natu- —— ga du&um fequebantur Medici, ipfi praefcribentes lene vo- mitorium, quod tribus vicibus materiam biliofam porra- |. €eam exturbavit , fed absque reli&to levamine; dolor enim |! ardialgicus, cum fpasmis circa diaphragma continuabat ; clyfter ex brodio carnis bubuli & oleo amygd. dulc. vefperiin- |. je&tus , reddebatur absque effettu..— Omnes ha circum- ftantie docebant, materiam febrilem adhuc ftabulare in pri- mis viis & circa inteftinum duodenum, ideo lene laxans ex ^7 "Manna, Rhabarb. & Cremore Tart. fuit praefcriptum , ex | "quo alvus ter refpondebat cum notabili levamine & deje- "&ione materie biliofze , febris inde videbatur aliquatenus "mitigata, mahebat vero erratica , licet quotidianae conti- muse faciem prae fe ferret, itaque Medici cum Mixtura anti- febrili diapnoica pergere fuaferunt. Cum autem pcft inter- vallum duorum dierum remiflionem febris aliquam depre- ^henderent, ordinabant Ele&uarium antifebrile ex. pulvere .. Cort. Peruv. Conf. Alkerm, & Syrupo Violarum, fingulis - bihoriis fumendum , magnitudine nucis mofchatze, id quod . optimum effe&um tam ratione febris, quam reliquorum fymptomatum poft fe relinquebat. Interim, quoniam Dn. segrotus valde morofus , impatietis & imordinatus tam in — asnauissdinnto X ia e s erm o rr ti a T À 4A c ccObfervatio CXXXV, 7770 à ANNENROHOBAGDNONER rait tcanun qud DAP mos tSt T CU efculentis, quam potulentis , contra ferias adhortationes non leves exceffus committebat, res eo' devenit, ut poft: modum varia fontica mala exin fuerintexorta. — Prolixum taediofumque effet, omnium hic mentionem facere , fuffi- ciet oftendere , translationem hujus materiz febrilis fuiffe fa&am ad pe&us, & precipue ad lobum dextrum pulmo- Ps PT LI | cB ay Le num, tubercüla in ipfo formaffe, & veram phthifin exci- - taffe. Optima & adaequata remedia fuerunt praefcripta , praeprimis lac afininum , &c, nullo tamen modo impediri poterat, quin adfe&us ad tertium gradum perveniffet. Febris enim he&ica aderat cum tuffi, que fomnum plane intercepit, atque fputo copiofo materiee conglobate, ftriis fanguineis tin&tee , immo veri puris, nec non fudore colli- quativo vires plane depafcente : verbo, totus emaciatus ; confümtus & fceleti inftar erat , fuperveniebant interdun lipothymis , tempora concidebant, faciesque adparebat | Hippocratica. ^ Non aliam itaque, quam funeftam prognos - fin dare poterant Medici ; interim inculcabant Dno aegro-- tanti, ut ctiram la&is continuaret mane & vefperi in tant4. quantitate, quam ventriculus perferre poffet, ad libram fe-.- mis ufque & ultra, fepofitis omnibus reliquis medicamen. ds, (emulfione duntaxat excepta temperante, cordiali & fedativa, ex qua femper fummum levamen fentiebat ; ). nullum" vinum ipfi concedebatur, & pro potu ordinario | dinabant. — Cum ergo Dn. agrotans in hoc conclamat ftatu fe videret, & fentiret, quam male fibi confuluerit ta , cautius nunc mercari voluit , & aures benigniores Mes dicis praebuit. ! n" " Fa&um inde eft, ut prater ejus & omnium exfpe- Gationem , (intercurrentibus licet variis graviffimis hypo- €hondriacis infultibus; ) ex fingulari gratia & benedià ) aquam fontanam , cum Conferya Rofarum praeparatam or- E A B " füam impatientiam , fepiusque repetitum exceffum indise- t: gn E" ^ Hu v Subitanea & funefla cata[irophe fomni atural.&e, 455 )e Omnipotentis Archiatri, plenarie. convalefcere incepe- Mis dia ut inioHolelund, Puxodeco Sc Fusagux futicivaleat, ves m etiam proximis diebus ad Academiam. Fridericianam it abiturus ,. ftudíaque fua ulterius profequuturus, Th. H7 js, poft obitum charií[imee fué cónjugis iri. caelibatu hitio MDC - ter fuit proffigata , fanitasque integra ; per DEI gratiam , xeftituta. Non opus erat; regulas diaeteticas ipfi praefcribe- "i quoniani illarum exadiffimus$ ipfe erat. obfer Vator ; fua- ferunt tamen Medici, ut anno infequente Venafectionem praefervatoriam , tam ratione plethore , quam mali hypo- . €hondriaci, circa zequinoctium vernale fufciperet, & poftea | acidulas Swalbacenfes biberet 5 fed illuftris Dominus con- | filium repudiavit ; falfo praeoccupatus praejudicio , fanguis . memi effe vitze- balfamum, ideoque potius confervandum ,,. "promittens tamen, fontibus Swalbacenfibus. fe. proxima . &llate uforum effe, — Percepta hac refponfione categorica , . fiihil amplius regerebant Medici, fed. Domino gratiofo ya- |. ledixerunt , votum adne&entes de-vlkcciori.epnünpátione I E NE HM: oco ui Vo : ire VE sp | 6 ?9 img 2i cbe: Box AU NELOTNS ON 45 E. YS Obfervatio CXXXVL | MABTM TA ^ " - ? " de o» — vits ia en bt pr m veh om t ch Min stem ; T MAR " i — * fanitatis inconcuffie. Annó ergo MDOCXXXVIIT. cüm tém* pus ordinarium , pro ejusmodi aquié' mineralibus ntendis adpropinquaret, illuftris Dominus proprio, marte j quoniam - bene valebat, ad easdem fe praeparavit , laxans rhabarbari- num, pro purgandis primis viis, adíumfit , paucis abhinc. diebus ad curam ipfam fe adcinxit, in fuavi confortio, fepo- - fitis gravioribus fiegotiis, commoratus ruri periquatuorde- cim dus eandem continuavit , & portionem jé enarum ma- jorum, nunc plus, nunc minus, pro lubitu fcilicet &c adpe- | titu, adfumfit, nullum incommodum , bonum vero effe- &um exin perfentifcit , tandemque omnibus .abfolutis la- xans fuübjunxit , & animo & corpore bene fe habuit. ^ Am, MDCCXXXIX. d. IX. Febr. hora fexta matutina gratiofus Dn, a íomno excitabatur per ipfultum fpafmodico - flatulentum ,. cum infigni cardialgia, quae fpiritum ducere ipfi vix permit- - tebat ; Medici accerfii, dum pulfum valde debilem depre- . henderent, liquorem C. C. fuccinat. cum infuf. Herb. Thee | adfaümendum , & Mixturam antifpafmodico- analepticamr prefcripferunt ; his parum eficientes, pediluvia inffitue- - runt, & cum flatus ru&tusque per fuperiora urgerent, clys- - ma ex antifpafmodicis & emollientibus fubjunxerunt,ex quo illuttr, Dn. magnam fordium flatuumque quantitatem &co-'- piam excernebar, cum bono levamine ; quoniam vero pam füm celeriorem circa vefperam deprehendebant, hinc Mix- turam diapnoico - antifpafmodicam cum Nitro & Cinnabj? ordinabant ; nox vero erat valde inquieta , ob fudores & fitim, ad quam mitigandam vinum Granatorum, cum aqua. fontana miixtum , füit conceffüm , & propter pe&oris ali- qualem adbuc oppreffiónem; clyfter injiciebatur', ex oleo" - Amygd. dulce, cüm brodio carnis bibulae & fale gemmee 4 unde etiam laudabilis effe&us , ratione fpafmodici adfe&us fubfequebatur. Nihilo tamen minus videbatur latitare an^ M wo ^ " guis fub hac herba, febris fcilicet biliofaj- qua illuftr. Sulitanea &7 funefla estaflropbe fomninatural.6yc, As nus laboravit anno MDCCXXXVIH. Urina enim adparebat valde tin£ta, & fudores continuabant cum magna virium - s*proftratione * Neceflitas itaque poftulabat, ut antifebrilia , cum antifpafmodicis & analepticis mixta, exhiberemus, & . «um febrisnullum typum adhuc formaffet, opportuno tem- . pore laxans rhabarbarinum fubjungere, a quo etiam mul- «tum materie biliofa acris deponebat illuftr. Dominus. . Huic methodo infiftebant Medici per fpatium 14. dierum , omnia etiam fecundum votum cedebant. — Spafmi & fudo- res remittebant , febris erat iterum coércita , pulfusque -xequalis, infuperque urina biliofa, quae aliquatenus antea xetenta fuerat, fumtis pulveribus falinis, libere iterum pro- dibat, ipfe Dn. aeger erat hilaris , erectus, & colloquiis de- le&abatur, quoniam fpem reftitutionis fuae augeri videbat. "Medici itaque fecuriffimum eflfe reputabant , fi pro reliquiis - fordium biliofarum eliminandis lene laxans craftino die adfu- "meretur. Seden! triftiffimam cataftrophen. | illi , altero "mane hora oGava Dn. zegrotuná invifüri, percipiunt a fa- mulis & domefticis, illum adhuc dormire, & ad quaítio- nem, num illuftr. Dn. placide dormiverit, referunt , nul- lam tranquilliorem no&em per totum morbi decurfum eun- AT habuiffe ,' ideoque laxans praeforiptam nondum adfum- fiffé '5 poit fextam enim matutinam evigilaffe & ipterrogat- e, quota nunc effet hora ? acceptoque refpoufo , quod exta fit, dixifle, fe paululum ad quietem iterum compofitu- mífe efle , denuo itaque lateri dextro incubuiff2 ,. & ca- n manu fuffulciendo , iterum obdormiviffe. ^ Medici il- ih * i Domino fomnum interrumpere nolentes , cun&aban- nere it, & hora medica pro adfumendo laxar,te inftaret, ad letum propius adcedunt, & fipariis paululum remotis ip- fum. mortuum, immo jam, frigefattum ,mugno cum;ftu. | pore deprehendunt in eodem fitu, quo obdrormiverat. Fa- |o Mor, Med, Pb, Pal, V1, Mmra cies ^ M t b ; , - 458 — : - Olfervatio CXXXEL. 500000 Um — cies erat pallida, nullum fignum: fpumee oris,; neque cruo- ris narium. in confpettum: veniebat ,. fed potius fuavitatem ordinariam faciei poft mortem etiam. retinuerat. Ad itera- - tam quaftionem. rigorofam., quam Medici domeíticis & - famulis. propofuerant: : num plane nullam. mutationem ra- tione refpirationis ,. tuffis ,. vel motus: corporis animadver- tiffent ,, refpondebant ,. ne. miriimam; fed femper illutrem. Dn. placide refpiraffe ,. & tranquillum fe geffiffe. —. * . —. Caufa hujus fübitaneze mortis per cadaveris apertio- - nem absque dubio: manifeítari facile potuiffet, fi familia Il- luftris eandem: permififfet: 5; hac. vero. denegata ,, arduum nunc eft negotium , inprimis cunr propter fummam averfa- - tionem: V.Snis Medicis: nulia.dabatur occafio , judicium fe- | rendi.de fanguinis conditione... Probabiliter vero transla- tio: materiae adhuc reítitantis: biliofae ad' caput. fuit fa&a, & ' - fummus: gradus: Apoplexi& , Lethargus: fcilicet ,. exin -ob- «ortus. — Num. forfan. etiam aliqua. concretio. polypofa in -€orde:hatitaverit , viris,fuüblimioris eruditionis dijudicanduni. XelhBoboL. :3 .odnuob 30dbe^ nul Hi^rreob s& 2i oc OBSERFATIO CXXXPIL |. sd Dn. D. CHRISTOPHORI JACOBI TREW;: Biga obfervationum, fiftens Picz muliebris: in Antipathíam: vim: diverfam , fubjun&is ali- | quot. rerum. aliarum effedibus, in»... | | :Ofte3 áéolitis. nup oL onimec dep] 133 4 T CA^ PSUOR s CLIrA Ri y s'en v 04 buie loo Aw uid pica: mulierum; quid antipathia práeftare valeant, | y experientia clarius; quam ratione, hucusque demon- | ftratunx effe mihi. videtur. "Neutri paffioni,. rec cc t471* iJ. e poris:nec animi! vires refiftete poffe exempla ubic Jd JJnLTovumicvado ODD .U3H fn$505 nu JTHIBDISEID" ? , p. Wed av AX AA O8 Sb, wW e l - Big4 obfervationtm, fifens pice muliebris 65, 459 o — n obvia comprobant ; neutram vero altera femper potentio- rem dici mereri, fequentes oftendent obfervationes. ^^^. I. Femina quadam, temperamenti fanguinei, corpo- fis & animi viribus integris gaudens; a teneris abhorrebat a cafeo omnis generis adeo, ut ne quidem odorem ejus per- ferre valeret. Averfionem hanc a prava forfan imaginatio- ne potius ; quam a vera antipathia, dependere parentes fu- fpicati tentarunt, quum tenera adhuc effet, parcam cafei quantitatem jufculis commixtam ei hujus fraudis infciz . * : 1 | | ] "- I | | | | | | | | | | | -———— uenti. propinare 5 fed jufculum id, quamvis citra averfionem , quemadmodum etiam citra animadverfionem, aífumtum brevi poft lipothymias atque arixietates moribundorum ex- Citabat, & quidem iteratis etiam vicibus eodem femper mo- do. Crefcentibus annis par tentamen fufcipere nemo qui- dem audebat ; nihilominus tatmen averfio haecce cafeo vel tantum vifo femper eadem permanens argumento eft, ab €o comefto haud mitiores, quam antea , expectandos fuiffe effe&us. Femina huic tandem mulieri & gravidae fattze ali- quando cafeus ex iniprovifo offertur, quo wifo averfionem illico excepit acris in eum appetitus & hinc ad fatietatem uf- que ejus comeftio. Nulla incommoda non folum excitabat hic cafeus, quin potius ab eo tempore femper avide & abs- que omni noxa in ufum vocabatur. — Hoc quidem in cafu pica feliciter fuperavit antipathiam , minus vero in fe- II. Mulier, annum aetatis nunc agens quartum & tri- P4 . E Li S gefimum, a prima aetate vinum eo ufque averfabatur , ut ne cibum, veljufculum, cui vel tantillum vini commixtum '*érat, absque egritudine illico fubfequente affumere vale- et.- Adultior fa&ta aliquoties tentavit ei affuefcere 5. fed mnes conatus excipiebat vomitus violentus , five cum vi- no dulci, five cum acidulo, five cum generofo, five cum. 3gnobili, Germanico; Italico, Gallico aliove inftituti fue-. " Mmm2 - DIES s, - rint. Matrimonium iniens mariti in gratiam ; qui vino ni- - mium contra delectabatur , iterum annifa eft naturae aver- | fionem vifuperare. | Hinc, quum. antea, tentamine male cedente vel poft unum caliculum epotum adverfa. virtute fe exferente, inde perterrita diu a novo conatu abflineret , nunc ferio cogitavit, quotidie iteratis experimentis tandem - certior reddi, num. felicem tentaminum aliquando fuccef- fum fperare poffet. - Ut autem facilius res fuccederet , vi- nun elegit guítui omnium minime. contrarium , fcilicet Tyrolenífe rubrum quod vulgo Zgerser nominatur. | Pri- - mo die quadrantis horae intervallo poft affümtum caliculum vitreum fequgbatur vomitus; isque fecundo & tertio die - -fmodo eodem: 5 quarto die vomitus proritabatur non folum violentior , fed: alvi deje&tiones quoque accedebant. vehe« | inentes ; quinto die ex eadem: vini quantitate effe&us. hi |. ». e€oufque invaluerunt, ut neque languor neque aliae circum-.. | ftant permitterent, finiftris hifce experimentis ulterius in-. fitere. — Recuperatis viribus toties, quoties cum alio vini - genere experimentum. inftituebatur , fimilis producebatur. effe&us. | Naturam itaque inter hujus feminae & vinum irt-: - terfuiffe antipathiam infüperabilem , nemo recenfitis pro- . - be penfitatis, in dubium amplius vocabit, idque omniun$ minime, fi intelligit, & picam fruftra cum illa bellaffe, Nam gravida (num fecunda vel tertia vice, non amplius — memini, ) circa medium geftationis tempus marie experge- fa&ta defiderium bibendi vinum. animadvertebat ; hinc le--— &um derelinquens ampullam vini, quae jam ad manus erat; apprehendebat , fed. finiítri fucceffus memor faQa. vinum. ne quidem guftabat. Circa meridiem in cella dolium vina-.- rium pratteriens vinum vehementer denuo appetebat, qua-. propter omni metu excuffo caliculum vitreum €o, quod - ex Werthelmenfium fele&u erat ,. replebat & citra omnem. averfioneny bauriebar alteriusque caliculi-dimidium eodem. P. - Biga obfervationum , fiflens pice muliebris &c. A6 .guítu füperbibebat , tuncque fe. fatiatam fentiebat. ^ His - bene pera&tis lata, agilis beneque valens culinam petebat V €ibisque parandis occupata erat , fed inox, nil mali timens, tantis anxietatibus corripiebatur, ut mortem inftare puta- | "rent adítantes , quas. brevi poft folitus effectus , nimirum vomitus alvique purgatio excipiebant, fimul vero aegritu- dinem folvebant. — Haec omnia impedimento nondum fue- runt, quo minus poft oCtiduum , vini appetitu denuo ex- - citata, iterum fucceffus periculum illico faceret ; fed hoc quoque tam male , quam antea femper ; €edebat , exquo tempore nunc ultra Io. annos ab omni vino abftinuit. No- tandum adhuc eft, hanc feminam antea femper commo- tam etiam fuiffe, fi vel vifu tantum , &. magis adhuc , fi odoratu vinum percipiebat ; poftquam autem tot annorum . decurfu maritus quotidie & prandism & ceenam vino ce- lebraffet , ex vifu non amplius nunc afficitur ; odoratum vero propiorem adhue vel tabaco vel flore quodam frag- "rante corrigere cogitur, ceterum autem nec a male nec a. bene olentibus aliis rebus ullo modo turbatur. | Dum ad facram coenam accedit & ex calice beneditto bibit, aroma- te vel flore fragante non folum odorem. , fed etiam , ac- «epto fan&o fymbolo ; mafticatione cujusdam aromatis fa- rem obtundit hisque adminiculis per DEI gratiam ab omni fenfu contrario fe liberat. Praeter hactenus recenfita memoratu dignum quoque eft, hanc feminam uvis recen- tibus atque ficcatis, feu paffulis majoribus & minoribus , itemque mufto recens fa&o tanta quantitate, quanta lubet, uti poffe absque ullo incommodo 5; quam primum autem muítum fermentationem fubit ; tam cito etiam moleftias easdem, ac vinum ipfum,ipfi creat. Ex fpiritu vini & aquis cum vino deftillatis etiam non, nifi u£ plethorica , afficitur, Acetum vini penitus jam defecatum optíme etíam perferre. potcít, minus autem, fi juftam aciditatem nondum confe- - - quutum eft. Ex reliquis: potulentis , àéque ac cibis , nil averfatur, praeter fraga, qua , infahs adhuc , femel tantum - deguftavit fed vomitu & febri fcarlatina mox correpta fuit. Una circumftantia adhuc fupereft commemoranda ,. ma- trem nempe ejus pariter nec vinum nec fraga unquam fer- re potuiffe ; haec tamen viginti liberos enixa, nulli eorum hanc antipathiam communicavit , fi excipias hanc filiam , qua. decima fexta erat, & natu fecundam, quee tamen vi- num naufeat cantum, ceterum cafu fic ferente citra noxam bibere poteft. Neque illius , de qua hactenus fermo fuit , filie quatuor, quee ex feptem liberis adoleverunt, ulla hu- | jus affectus particeps fatta eft. | s ric av ^. —HIi Infolitus hic omnino eft vini effe&us 5 non ta- ren nunquam auditus, fed accuratius tantum exploratus : - plures namque mihi noti funt viri & feminae a vino abhor- - rentes, examen vero tale rigorofum haud facile fufcipien- tes. Novi & alium, qui vint potum equidem non naufeat; nec tamen a teneris illud appetit. ^ Idem adoleícens adhuc fub primo ejus hauítu femper notabilem horripilationem - integrum dorfum, vel quafi medullam fpinalem, percur- rentem fenfit, a quo tamen, iter per regiones vini feraces faciens hincque ad illud bibendum quotidie coadus, libe- | rabatur; nihilominus hodie adhuc illud quoad guítum adia- phoris accenfet, quoad effe&um vero, ex parciflima quan- titate, praecipue, ventriculo a cibis vacuo affumta, altero ; quin & nonnumquam tertio quartove die cephalalgia& vo- mitu acidiffimo corripitur. ^ His nonnullos aliarum rerum effe&us infolitos fübne&tereliceat. ^ Novi virum robuftiffi- mae corporis campagis, necin cenfendis cibis potulentisve - adeo fcrupulofum, a medicamentorum vero ufu plane ab-. ftinentem. - Hujus alvus ab ovi vitello, jufculo vel tam par- .€e admixto, ut affümens plane non animadverteret , quaft à validiffumo purgante movetur; quod experimentum cor; E j jux - clinico tales occurrerent. - "i x juxejus ftudio faepius inttituit. . Comitiffam quandam tene- ram hyftericis affectibus commotam miofcho illas optime fedaffe & ego ex propria obfervatione confirmare poffum 5 dum contra plures in praxi mihi obvenerunt femina , in quibus pares affe&tiones a caítoreo: redduntur graviores. Similes obfervationes allegarem plures , nifi cuivis medico Scholiori, — . Res, qua in fenfus corporis noítri externos incur- ruht , varios. producere effettus, in vulgus notum eft: nam quae vifum, auditum , odoratum , guítum ta&umque . unius grate afficiunt , eaedem: fenfus: eosdem alterius affli- gunt. Neque hic effe&us diverfus- femper a fola dependet - jmaginatione depravata & corrigibili ? fiquidem idem in il- lis quoque obfervatur, qui & ratione & voluntate. contra- riàm defiderant. ^ Earum rerum ,. quz intra corpus affü- ! ! muntur , effe&us diveríus- hanc thefinf magis comprobat tünc ,. quando: absque; omni. haefitatione vel praejudicio , - quid ? quod. absque affümti cognitione producitur. Difcunt ergo ex his medici attenti nec medicamenta omnia affü- - sere poffe omnes aegrotas , licet vel maxime vellent ; nec: feddem medicamenta iisdem: morbis-convenientia in omni- büs eosdem: prodücere effe&us ,, adeoque ,' infolitis effedi- bus obfervatis, cujusvis aegroti. idiofyncrafiam , ut ajunt , "prudenti- & circumfpe&ta experientia explorandam atque ne iquidém fpecificis ita di&tis-remediis, vel maxime. decanta- ieu cat f&dem fiabendam effe. ; vel potius inde pateré, 'cur fpes: in eaofirrarffime" collocata nonnunquam fruftrári queat. Docet porro hic effe&tus diverfus, illos medentium infoliti cujusdam. effe&tus cauffam veram facilius detegere :poffe , qui fimplicia ita dicta remedia. morbis opponere fo- dent! Ergo; qui curam fanitatis & eonfervandae & reftau- Bon cai ia19qxo m5ud9 ensp D9& "UUISV IMMO TTeS s wu. vr | Biga obfervationum , fiflens pice muliebris &c. A65 / - "a. A64 — Olfervatio CXXXV Ill. e randa legitimo modo fufcipit ; omnino rationem experien- tia, atque viciffim experientiam ratione certam reddere ftu- det , idque aeque feliciter praeftare poterit, five-animze im- materiali dire£torium horum effe&uum tribuat, five cauffas £orum itn corporis difpofitione mechanica quarat, - OBSERVATIO CXXXFIIL - Dn. D. JOONN. CHRISTOPH.KÜHNST, Nitri acidum ex acido falis & phlogifto con- : ELHELIT, orccerdi a d terque ea locum fuum obtineat, tam notum tamen E acidum Nitri inter tria acida mineralia referatur im- | ' eft, quam quod notiffimum , illud modo naturali nec per fe, nec cum re alia conjunttum in - terra offendi; | fed fenfim & fine fenfu. per. vegetabilia; putrefcentia & anis. malia agimaliumque; exerementa primo loco in aére oriri, Quomodo oriatur, . quamplurimum fcriptis , inprimis vero quam clariffime B. STAHLII Opajculis chemico - phyfico- medi- £15 P. £14. feqq. fatis fuperque fuit traditum ; Mixtio yero. hujus acidi effentialis litem. quandam inter. eruditos concitá-. yit, fiquidem alii adferunt ,. acido hunc ineffe' principium - inflaammabile , vel Phlogifton,: quod-etiam. STAHLIUS lay-- dato tractatu cumque eo adfecla ejus Dn. D. Caefar. NEU-- MANNUS, Prof. Berol. Trad. de ANitro. pag. 64, demone ftrat.; alii. e contrario id negarunt, inter quos. praecip celeberrimus Chymicus Parifienfis Dn. Lemery, in Schedia: Jmate de Nitro, ad Academiam. "Regiam. Scientiarum - .MDCCXVII. miffo, eminuit , quem yero NEUMANNUS Kommemorato jam fcripto refutavit, ^. — 0 9 -3i ... Ali, qui P hiogillou bujus acidi femdatunta fufficientes .Adferunt rationes;quas experientilfimi Chymici &Phyficinon &ántum adprobaverunt, íed quas etiam experientia ipfa non Ba s fing itri acidumex. acido falis 5 phlogi[Io concretum. 465 fine fondamento effe docuit ; Veritati quidem refpondet » €as maximam partem fuiffe petitas ex ortu , generatione & "Synthefi acidi hujus, itemque a quibusdam fenfus exter- 30$ occupantibus circumfítantiis, caeteris vero & .per ejus «nalyfin minime adduGs ; ficut & non memini, ullum . "unquam Phlogiften in. acido Nitri reperiundum & .cum eo «onjunGdum acidum falis , mixtionem effentialem acidi per-- ficiens, perfpicue demonftraffe. Cum e contrario per ex- perimentum cum auro hoc loco adlegatum fatis docetur, . quomodo Phlogifton ab acido Nitri fe feparet, auro adhae- feat , cumque eo fejungat ; aPhlogifto autem folutum aci- . "dum Nitri poftea fub fpecie acidi falis communis adpareat. 'Hoc experimentum firmo & adcurato ftactalo, illud etenima . plus fimplici vice inftitui 5. fi etiam puritatem occurrenzium corporum mixtorum in ejusmodi laboribus chymicis curae »tius examino , produtta femper in repetitis. experimentis "eadem effe oportet , quare etiam res ea pari reCtitudine gaudet cum demonf(tratione Problematis arithimetici. | '" . Cum vero experimentum hoc eximium fecundum mnes defcribam circumftantias ,cun&tafane.& vel obferwata etiam in eodem phaenomeno adnotato , infimul mentio- nem faciens,tres inprimis operationes. efle tenendas. Pri- mo loco aurum ab omni metallo repurgatum in aqua regis refolvi, quae ex duabus partibus acidi nitri & una parte "acidi falis compofita fuit , folutionem retortze vitreze im- mifi & igne leni aquofitatem abftraxi, refiduo decuplam fe- re, quam prius factum fuit , adfudi fpiritus Nitri quanti- tatem , aquofitatem iterum usque ad ficcitatem extraxi, In prima hac operatione obfervabam , acidum nitri concentra- tum aquofitatem fecum gerentem penitus amittere, infi- mulque plurimum falis illud acidum cum transfpirante Aquofitate , extrudere , ceeterum vero fumme concentra- tum ad naturam auri adcedere. ' Mer, Med, Pb. Vol, F1, Nnn Pera- HL -— A466: Ohfervatio CXXXVIII. ^ Pera&a hac prima operatione & collo retortze abla- to, refiduumque ibi repertum camera fubterraneae for- nicatas, vel cellae indidi, ut deliquefceret ; deliquefa&tum odoris expers , fed faporem inítar Vitrioli Martis gerens , digitosque & cutem tingens , filtravi retorteeque iterufn - immifi, retorta autem arena calidae impofita aquofitatem receptam ad ficcitatem usque tranfpirare coégi , refiduum ficcum igni aperto impofui, ut in vitro , falis ad. in- ftar, flueret. In fluxu falis hujus aureo - metallici non prius minima rubra nitrofa exhalatio confcendit, quam - ignis vehementiffime vitrum penetraret & in minori exha- latione ejusmodi vaporis absque mora confpiciebatur auri aliquid in figura vegetationis metallicae femet reducere. Metallicum vero fal auri in retorta non fecus ac cera flue- bat, & cum refrigefceret, fpeciem quoque cerae flavae re- - ferebat. His omnibus experiri coactus fum, acidum Nitri concentratum ar&tiffime cum auro uniri. Poftea aliquoties hoc cum acido Nitri concentrato unitum aurum in cella de- | liquefcere cutavi, receptamque aquofitatem iterum ex- traxi, femperque in fluxu illud retinui , quod priori loco adfuit. Quid? quod vice diverfa fal iftud per duas , quatuor & fex horas in retorta liquere fuit coactum, nullaque ejus mutatio fuit obfervanda, quam ea , cujus jam feci mentio- nem, quod nempe igne nimio fübjetto rubrze quaedam - exhalationes nitrofae forte fuerint, & fimul aliquid auri in figura vegetationis metallicee fe reduxerit. Ee - Quoniam igitur de cun&is his phaenomenis cogi- . tabam, multum adhuc acidum falis per prius adfufam aquam regis adhibitum fupereffe, id ipfum fecernere adnifus fui, quam ob rem tertiam fufcepi operationem, iftique fali au- reo- metallico minerale metallicum ( certis de caufis hoc loco reticendum ) adjeci lenique igni fublimatorio tradidi . Effecerat quoque hoc intermedium, ut acidum alis UN | inodo, ,| - "€ EJ » c Nitri acidum ex acidofalis 69 phlogifIo concretum. 4677 modo, verum etiam omne tenus hoc in auro latens acidum nitri concentratum fub forma acidi falis transferret & par- tem inflammabilem acidi Nitri in auro relinqueret. ^ Tan- tum acidi falis recipiens ferme obftupeftebam ; magis au- tem, cum aurum refiduum in aqua pura limpida deftilla- ta, picis in modum ad imum relabi. confpicerem, aqua, ubi jacebat, neutiquam flava exiftebat, omnis fapor metalli- cus aufugerat, digiti; ad demonfítrationem nullum | am- plius ineffe aurum , minime tingebantur , & ex his pate- | .bat, acidum nitri concentratum in principia fua mixta, acidi falis videlicet & partis inflammabilis folutionem fattam effe, Cum igitur acidum falis & phlogifton principia fint acidi . Niti, h inc certo modo , certa proportione certoque tem- pore eadem conjungi & laudatum acidum componere ne- cefle eft. Modus proculdubio haud aliter procedit, quam per putrefactionem , qua fe invicem tangentia multo fale communi permixta vegetabilia & animalium excrementa, in »pinguioribus & limofis terris fenfim in corruptionem pu- tredinofam degenerant, qua fimul fal comniune movetur, ejus mixtio diffolvitur , pinguiores vegetabiles & animales particulae cum ejus acido combinantur, & fic fal volatile uri- b nofum producitur, quod deinde per femper adlidentem aérem ita mutatur , ut fuperfluum phlogifton partim abi- . gatur, partim vero ab acido aéreo abforbeatur & itain aci- dum Nitripermutetur, Porrigit itaque acidum falis funda- . mentum acido Nitri. Conjundio acidi falis cum phlogi(to — -€erta quoque proportione inítitui debet,. fi demum genui- mum acidum nitri inde oriundum defideretur, nam expe- n rientia optima rerum magiítra abunde docet, acidum nitri per additionem materiarum inflammabilium redire in fal vo- latile urinofum , per privationem vero, quocunque modo: -égiam fiat , in acidum nitri ; fique phlogifton omne aufer- «ur, inacidum falis, (icut experimentum noftrum in auro Nnn 2 futh- i-— bl assi L á 1 P * . i. : I "s - a68 ^70 Olfervatis CXXXPIMIS 000 - fufficienter monftrat.. Eximium vero temporis fpatium- ad «ombinationem hanc proportionem adcuratam tenentem, abfumi,iis optime | eft perfpc&um,. qui norunt, quam diu parietes nitrofi exponi debeant aéri priusquam nitri quaedam particulae abradi queant. CEHCISRN j Nihil.magis etiam.in generatione Nitri poteft refpici , quam: fal commune, fiperpenditur , illud. maximam fere partem Geocosmi noftri conftituere . nec nonquomodove- etabilibus cun&tis effentiamlfuam fimulinfinuet, vid. AG. 4, - IN. C. Fol. F, 0bf. CI. quomodo hac non fecus, ac falcom- mune ipfum. magna copia, tum ab- hominibus:, tum: bru- tis animalibus confumantur, quomodo inde non. tantum fanguis. omnesque humores- corporum animalium largiter impleantur.,. fed.etiam illud. in felidiflrmis partibus eorun- - demyin oflibus.videlicetoffendatur, juxta.AG. 44. N, C, Z;/, Z, 0i. XCLX. & quomodo omnia animalium excrementa mi- rum quantum eo fint permixta ; quid ?quod.fi hec omnino. - ad Iydium revocantur lapidem, perfpe&u eft facile , fal com- mune durantecorruptione putredinofa vegetabilium & ani- malium.excrementorum-haud.-intattum manere ,.commune: eteninr fal. cum:aquofis- & oleofis eorum particulis-tam ar- &e eft conjunGum;. ut in. nulla earundem: metus- oriri. queat, quo c&tera non fimul moveantur, ita ut motu. eleofarum: &t inflammabilium particularum una falinae mo- veantur &: immutentur , ideoque in lad or; aliud. falinum: - degenerare:cogantur. Cun&a hec probe perfpiciens , (a - tis fuperque convincetur,. fal commune-fundamentum pri. mum:.acido nitri fuppeditare. llis fententiam fuam luben- | &ífime: relinquo ,. qui. acidum. vitriolicum. ceu. ventilatum: fuum acidum: univerfale. &: primigenium- pro-fundamento: - acidi nitri-veniditant ,indeque demon(trationes-fuas formant... Allegatum noftrumexperimentum aliud quid monftrans,illud. |. exacidofalis& phlogiíto concretum probat. epo E L- asc QBÁER- 3 dulpburi amalogon. " ——— a Dn, D. JOANN, CHRISTOPH, KÜüHNST. | — — . Sulphuri analogon. | uod phlogifton ex fe ipfo & ir pura fua fübftantiaad: -eondenfationem & congregationem nullatenus aptum: " fit ,- fed in. mixtiones-& focietatem cum aliis corpori- us. ( vid. STAHLII Exyer. & 08/ Chym. d» pbyf- pag. 327. ) - deducatur ,. atque. a: corpore in aliud' arte & natura trans feratur,. Chemise peritis notiffirium eft ,. lhujusque rei ve- ritatemcomprobat. etiam noítrum obfervatione preecedentí: comemoratüm experimentum per aurum & acidum. nitri , ubi a pofteriori.fe feparans phlogifton aurum: prelienditeique fe adjungit.-Qui hoc loco bene attendit , fine difficultate capit ,: poflibile. minus: effe ,. ut; phlogiften fubftantiam fuam pu- - ram in abundantia-cum perfe&iffimo. metallo itnire poffit, fed quod aliquid adhuc effe debeat, quod:ceu intermedium: auro illud. adne&at.. Haud igitur mihi poffum- temperare ,: illud. hocloco in fpecie adnotare. ; a | Si itàque curate obfervamus; perceptur eft facile quod: acidum nitri in- mixtione fua fubítantiali quafi diffol- vatur ,. ejusque. pars: acida fub- forma: acidi. falis: tranfeat ,; - eonjun&um cum eo phlogifton ,. vel parsinflammabilis re- ? - maneat, cum- acido concentratifIimo fe uniat;: & ita ana- logon fulphuri communi conftituat. quod folutas: auri par- tes recipit illasque.eo difponit ,. ut: cum fubftantia: hac ful- phurea refinz- inftar ab-aqua feparari-& ad-iimum relabi co- antur.. Summatim ,- hac.in. operatione acidum nitri con-: entratur quafi, pars: etenim: ea ,. quae illud: prae aliis- acidis: mineralibus:denominat;- pars; nimirum. inflammabilis ,: po- ftremo loco in fpecie ficca. cum-acido concentrato combi- matur ,.&-e- contrario. plurima acido - falina & aquofa pare (: Nnn $ rejicis- " m os Li 4 ! - 470 Olfrvate CXXXIX. — rejicitur, Etfi igitur haec inde oriens fpecies fulphurea haud in & de fe, fed cum auro conjun&a monítretur, certo tamen eftcertius, & aliis inftitutis experimentis manifeftum, revera hoc effe concretum fulphureum. Adne&am proba- . tionis loco experimentum ejusmodi , quo nemo non pet- fpicere valet, id, cujus hic feci mentionem, veritati refpon- dere. Solvatur cum praecipua cura Saturnus in aqua forti, ita nimirum , ne EE rubicunda , folutione duran- te, adfcendant , fub iisque plurimum phlogifton Saturni cum parte acida aufugiat ; immittatur haec folutio Saturni retor- tz vitre & obfervata proportione aliquid mercurii vivi - addatur , tunc deftilletur fübtiliori ratione omnis humor us- . que ad ficcitatem , fubjiciatur demum ignis fublimatorius; hoc fa&o fublimatum rubicundum adfcendet, fpeciem cin- nabaris referens; Nunc quidem veritati confenraneum eft, . füblimatum hoc externo colore & figura haud itaeffe com- paratum , ficut cinnabaris cum qme communi praepa-- rata, non etenim illud inter fublimationem ita adharet, ut radii a-centro ad peripheriam linea re&ta penetrent ; fed globulis fulstilibus fibi invicem adhaerentibus quafi fe fubli- mat, coloremque nitidiorem praeber pra cinnabari come - muni 5 interea tamen per experimenta ulteriora firmum manet , illud ipfum genuinam effe cinnabaris fpeciem... In tota hac operatione multum phlogiíti faturni acido nitrí ime pertitur, cumque eo tam arce cónneGitur, ut fulphuri - analogoninde oriatur , quod deinde mercurium vivum pre» hendit, fpeciemque hanc cinnabaris fublimando exhibet. Et ficut in operatione hac lpecies fulphürea producitur, ità quoque in fupra adlegato noftro experimento per aurum fieri folet. Alchymize fine ratione folidaque cogitatione cot* porum mineralium ftudentes fententiam foverunt, quandO fublimatum ejusmodi egregium rubicundum acceperunt» fibi jam Hermeticam affam columbam, Lapidem Philofo- - | phorum 2 ) - 2 4 elatili[atto Argenti, 47I phorum puta, in buccas veniffe, cum tamen illud vix ad inimura particulare adhibere potuerit. (— .. OBSERFATIO CXL. - Dn. D. JOAN.CHRISTOPH. KÜHNST, - . .. Wolatlifatio Argenti. Ot Chemici innumeris fere abhinc annis in volatilifa- tione nobiliorum metallorum exhauferint labores, ^ iis optime cognitum eft, qui artis hujusihofpites non manferunt. Aliqui eorum volatlifationem adjectis variis mineralibus, tum in forma ficca , tum in forma fluida, in- füituerunt. lítafe monftravit ceu fublimatum (iccum , haec vero ceu liquor , vel fpiritus. Argentum diverfimodetra- &are tentaverunt, ut cum eo, quod adjectum fuit, vola-- tile redderetur , fcopusque tandem vario modo obtentus fuit. Inter omnia regni mineralis fubje&a acidum falis, enuinum ut fundamentum, fi ratione diverfa argento in- generatur, volatilifationis ejusdem obfervarunt , ficuti ma- nifeftum eft, quod fic di&a Luna cornua per fe, accedente a&re , ex crucibulo igni aperto impofito penitus avolat, in- clufa vero & retorta, adjectis fulphureis & arfenicalibus ma- teriis, cinnabari nempe , arfenico, cobalto aliisque , mox tamquam fublimatum in altum , mox tamquam liquor in vas recipiens abit, ita quidem, ut fere omnes vo- ladlifationes argenti ope admixti & adjuvantis acidi fa- lis producantur. Alium modum volatilifationis argenti fine acido falis & ejus in forma fluida, ceu butyrum glacia- le, ex retorta deftillationis operatio quaedam mihi oftendit, £ " | 2 alias ejusmodi experientiam neutiquam gignere folet. mo enim. facile fibi perfuadebit , argentum in fpiritu. niti folutum genuinum & purum ex retorta , qua folu- done hac aquoitatem extrahere animus erat , inftar butyri metal- E aiii us dm T geehg pu cwm SUME m p m, nihilomir men eft factum. Experimentum | totum dar (Timis enz bo sets : Ar e yn a Sepuini ques, uncias "uibus. tióném per. tem Tm amittere ; & Fucceffü e temporis. db. reo íe, donec poftremo loco nihil plane i in retorta refüütit , Y candidum pellucidum butyrum; fpeciem butyri Antimonii referens , in retortze collo comparuit , quod. die fc queni liquefa&tum penitus cumque tranfpirato phlegmate conjun- &um erat. Totum hoc liquidum refudi iterum in retortami: - & viciflim deftillatione fecunda. fui mos argentum cum menftruo fuo tranfiffe, — ' ; — Quse caufa hoc loco fuerit; argentum ( om falven- | tc fuo in fotma butyri volatile redditum & deftillando re- tortae cies fuiffe fupergreffüm, indaginis vídebatur altio-: ris; quandoquidem acidum falis, fal commune & fal ammo-. niacum argentum ex folutione hac veluti lunam cornuam: precipitabant, ex hoc patebat fimul , folvens genuinam. aquam. £bitétiis vel4piritum nitri. extitifie , , hanc etiam folu-- tionem ordinario modo fuiffe tra&tatam. Quia vero mini-'- ma quaevis non curare folemus , fic quoque hic eft a ut folutioni huic fübtile quid admixtum fuerit, : tamquam caufa volatilifationis ejusdem. .Quocunque. «cogitatit nes fe vertebant nihil aliud tàmen indagare valebam, | uam velgateria carbonaria, quae argento aderat , (erat etenim Ar :gentum exuftum, quod ornatus veftium , quem Germa- ni feine Ore(fen adpellirant , fuppeditaverat; ) vel pulvis: carbonum ex adlatis eo.die carbonibus in Laboratorio difper fus, laudatam conftituat caufam, & ecce ! cogitata hae pine fua gaudebant. 'Sine mora igitur drachmam unam. Argene Delineztio Cerei cujusdam fcandentis, — 473 argenti puri & -.genuini accipiebam , vitroque immiflae ad- fundebam drachmas tres aquae fortis, & adjecto pauxillo pulveris.carbonum, argentum in calida arena urna, velca- : pella, folvi curabam , folutionem percolans, poft abítra- €ionem. phlegmaus idem recipiebam, quod ex antea dicto argento adeptus fueram, butyrum videlicet , & fic eadem ratione reddebatur volatile, quam illud experiment noftri. Inde colligere licet, phlogifton pulveris carbonum , fubtili modo admixtum , caufam effe, cur argentum cum folvente fuo adfcendat & volatile fiat. Br ' C Ronaeburgo Erfordiam miffe (db 20, Ppril 1741.) — —OBSERF AT10 CXLI. . Dn.D. [OAN. JACOBI KIRSTEN. Delineatio Cerei cujusdam fcandentis, haud - ita pridem Altorfii in horto medico | florentis, "nter alias permultas , quibus hortus nofter medicus Ai- | torfinus exornatus eft, plantas exoticas, is varia quoque .7*. Cereorum genera adíervat 5 inter quos nuper demum Cereus (Candens , minor , polygonus, avtizulatus Hermanni, clc- gantiffimo /f/ore fuo multis fpe&tatoribus admirationem ex- -Xitavit — Dignum eum putavit, cujus adcuratiorem expo- neret defcriprionem , Belgarum paucos adhuc ante annos Aefculapius, HERM. BOERHAAVIUS ; utpote qui in In-- dice fuo plantarum, qui anno 1710. Lugduni prcdiit, non "ilor, Med, Pb. Fol, V7. Qoo nifi x P7 Ne Olfervatio. CXLI. ifi nomina plantarum recenfuit,, hujus vero folius floris brevem defcriptionem operi fuo inferuit ,, & ftatim: ab ini- tio ita fcripfit : Hec planta, ad mirabili flore enato y fuam no- bis commendavit formam: anno 170 $, d, 17. Mugufli, quo faci- le (e omnibus: aliis antecellere plantis: elegantiffima fleris fabrica certavit, &c... Non igitur inutile, multo minus injucundum erit , inprimis Botanophilis , fi paulo adcuratiorem noftri floris delineatíonem fuppeditavero. ^ Eft autem. hic Cereus planta. herbacea » duarum & dimidia ulnarum , in. varios gyros. complicata ,fexangularis,.& paululum fpinofa , vix di- gium. minorem crafía , etatis. quattior annorum ;equa anno elapfo d. 2. Septembr. e medio inter duas articulatio- nes tuber villofum & capillatum , quod ex fphzerica. in. Cy- lindricam ,. quamvis: ineequalem: excrevit formam: ( quam: & fupra la datus: BOERHAAVIU S: fe obfervaffe refert , ) progerminavit » ita quidem; ut capitulum: hujus. tüberis,fpi- thamze minoris longitudine ; tenuiter adpareret acumina- tum , & quafi caput galli gallinacei ,. feu Indici ,. cum roftro, referret ; Calyx viridis effet; perianthium vero ex fufco lu- teum , feu aurantium. colorem exhiberet , & ex radiis fere innumerabilibus-compa£&tis,conftaret. Die autem. c. OGob. rona hora tempore no&urno fenfim. expandere fe incepit y usque fere ad horam: duodecimam ,. ubt penitus: explicata atque expanía proftabat, ita quidem, ut: petala haud qua- quamie clinarentur ,. nec nimis difpergerentur, fed os floris fernper ventre paululum anguftius confpiceretur. Periphe- ria autem expanfionis; comparari potuit ratione magnitudi- nis cum orbe vitreo minore. - In duplici ferie circumcirca: E hd adpa- Delineatio. Cerei cujusdam feandentis, 475 idparebent petala triginta. quatuor, .eaque alba, immo fere argentea 5 interiora lata .& tenuia, exteriora crafTtora & an- guítiora 5 qua circumdabantur exterius a. perianthii quafi aurei coloris fupra di&kis radiis : E medio && fundo floris prominebat: piftillum tenue , idque album, & usque ad os floris progreffum, in cacumine fimbríatum , forma coronze, id quod cingebatur innumeris, ac quidem tenuibus & albis ftaminibus, quibus lutea infidebant antherze. ^ Odor fen- tiebatur plane fingularis & quem vix cum alia planta com- paraveris, fuaviflimus delicatiffimusque, non. quidem. gra- vis, valde autem infinuans, ita ,. ut nonnulli diu iterum - jam a flore remoti contenderint, fe adhuc fentire fpecificum hujus floris odorem. Non diu autem hic fplendor hortum noftrum ornabat , fpe&antiumque oble&abat oculos ; fed altera die, tempore matutino, poft quartam horam, fe tétd. plicare coepit, ita certe, ut id nona plane reclufa fpc&ta- retur. (| Mitorfo. Evfordiam mife «4, 12. Maji 1741. L Qoo 2 OB.SER- E Pw Lu $7 p mM "i 476 . . Obfervatio CXE TE e ovs OBSERFATIO CXEIIL 8 Dn. D. JOAN. SEBAST. ALBRECHT. Afthma gravillimum , cum tumore totius corporis cache&ico oedematofo, fubito ortum , | . brevique iterum debellatum. Cy detrimenti ceperint vegetabilia & animan- »*-. tium, hominum inprimis corpora ex tempeftate in- c fauíta & horrida menfis O&Gobris & fequentium hi- bernorum anni praeterlapfti MDCCXE. notiffimum eft ,. & multi fecum-àdhug, proh dolor ! trifti recolont memoria. Apud nos Coburgt,. qui ftatus fuerit, fi quis nofcere cupiat, legat de: hac re relationem noftram in Commerce, litter. Nori- co phbyf. techn, medico 1741. bebdem. XVH. p, r34, Nunc li- bet recenfere hiftoriam morbi graviffimi inde: orti-, cujus. tamen eventusultra omnem prognofin & brevitate & falu- te exhilaravit animos & Medici & 2egrota cum marito. Foemina 37. annorum; tenuioris fortuna, gracilioris cor- oris habitus , fcorbutica , infantem o&to menfium lattans, humido illo coelo & auftera tempeftate iter facere commer- ciorum caufa cogebatur pedibüs. ^ Vix duo milliaria abfol- verat, cüm toto corpore intumefcéridi & cum difficultate fpirandi faceret initium, ita, ut confilium mutare & ob im- potentiam curru vehi & fic domum reverti neceífitas poftu- laverit. Hoc fatto in confilium vocatus inveni aegram to- to corpore frigidam, & pedibus, cruribus, abdomine, ar- tubus fuperioribus, ipfo ne collo & capite quidem exceptis, tumore cedematofo, molli, prement digito facile cedente & foveas admittente turgidum & tumidum , cum difhicilii- i, etiam ere&to fitu , qaam Orthopnaeam vocant, refpi- xàtione, decubitus declinati. plane impatiens , pulfu c a - E " "oU P T s v LAfibma graviffimum, Cum tuinore totius corp.65c, 477 admodum debili. Miratus fum omnino. tam fubitam mu: tationem , fed. caufae procatar&ticae memor , injuriae aris - pempe tolerata, ante omnia id curavi, ut calore refocilla- retur corpus & fic humoresin motum iterum reduceren- tur blande per externa & interna remedia; — Illud per fri- &iones, & adpofitos pedibus afferculos calidos effectui dedi, hoc vero per potum calidum , tenuem , ex lignis & radicibus attenuantibus atque incidentibus paratum , largi- ter hauriendum. —Praparatis fic aliquo modo humóribus; - altero die fubjunxi Mixturam ex Tini. Tart. & Spir. C. C. ana concinnatam , ter de die cum illo potu ad 35. ett. ad. fumendam. Hinc urinae excretio au&tior fa&a eft, & cutis fpiraculis aliquo modo apertis, madere corpus coepit in fa- cle & pe&ore. Difficultate autem fpirandi ulterius urgen- te aliud. confilium quaerenduni effe putavi. In mentem ve- nit toties laudatus pulveris fquillitici effe&us ; altero itaque die fequentem in modum compofitum ordinavi : Réc.Pulv. rad. Squill. crud. gr. $. Vincetox. Pimpinell. alb. ana gr. 4. Nitri puriff. gr. 6. M. F. Pulv. pro una dofi , mane in bro- dio carnis macilento propinantus. Hoc fa&oó paulo facilius fpirabat eegra, fed cum fono & fibilo a materia craífa pul- inonum vafculis aéreis inhaerente 5 ut itaque materia haec ioluta mediante expe&oratione , per proximam viam re- moveri poffit, Mixturae fequentis cochlear unum alterum- ve exhibendum curavi faepius. — Rec. Aqu. Marrub. alb. Foenicul. Hyffop. ara ;ij. Aqu. afthmat. R. 3ifs. Oxymell, fquill. 3ifs. Syr. de Glycyrrh. *1ij M. D. ad Vitrüm. In- fuper etianx ad dyfcrafiam humorum fcorbuticam corrigen- dim & humores ulterius refolvendos addidi fequ. Rec. E- fix. propr. antifcorb. 5 iij. Ef. Gumm. ammon. 5j. M. mane c vefperi cum decocto calido , no&u autem eum cerevifia tenui, tepida, exhibendam. ^ Sed cogitandum nunc etiam erat de minuendo tumore & liberando corpore a colluvie Ig. 2) CÀ 478 ^ Olfervatio CXLIII, ferofa per catharGica medicamenta 5 die itaque quinto, vi- ribus aliquo modo reftitutis per calorem, & humoribus mo- bilioribus redditis , fequens ordinayi Ele&uarium cum fa- lute grotte. —XRec. Roob. Ebul. Juniper. ana £j. Pulv. rad. Vincetox Ari, ana 5j. Jalapp. n. r. 5ifs. Bryon. Squiil. ana 3fs. Syr. de Spina cerv. q. f. M. F. Ele&tuar. pro effe&us & virium ratione ante meridiem & poft eam etiam circa ve- fperam ad unam alteramve cultri majoris cufpidem porri- gendum cum largo potu calido. Hac medicamentorum &: Ele&tuarii inprimis continuatione fattum eft , ut aegra die Is.tam gravi & alias contumaci chronico morbo , adju- vante gratia divina debellato , tumore fublato , reftituta- que in integrum refpiratione rebus iterum fuis praeeffe in | choaverit & adhuc falva vivat , licet, quod faepius miror; infequente menfe Decembri graviffimas aéris injurias iterum fuftinere neceffe habuerit, quod de vifcerum ftatu illeefo praebet teftimonium, omni exceptione majus. idis | — ^. QBSERPATIO CXLIII, Dn, D. JOAN, SEBAST. ALBRECHT. Afthma cum palpitatione cordis in cachecti- | €o hydropico in pe&ore & pericardio cum Se- | —.. . &ione ejusdem anatomica, | & iia plane, ac in praecedenti cafu , ratio & eventus fuit LX in viro 3I. annorum, litterarum ftudiis & fic vitae fe- dentariz nimium dedito, & folitudinis amanti, tem- | peramenti fanguineo - melancholici, ftaturae & habitus cor- | poris mediocris, qui ab anno, & quod excurrit, variisten- | tabatur fymptomatibus , laflitudine totius corporis, & maa- |. jori quidem , poft ( inquietum plerumque ) iomnum , qui l re - — MEN OTT pe usc -— fima cum palpitatione cordis incachetlicoGsc, 47d reficere. vives debebat , adpetitu ciborum proftrato, im- mo calidorum naufea , his fucceffit aliquis circa taleolos cedemiatofus tumor: , qui fucceffive fürfümi ulterius pro- greffus eft. Comitabantur haec mala difficilis ab au&iori j3aululum motu refpiratio ; pulfus frequens y inaequalis, do- LE in dextro hypochondrio preflorius, ita tamerr, ut libera deambulandi adhuc potentia fuerit cegroto; etiam extra -domüm , doriec d. 8. Aug. anri. praeter. refpirandi difficul- £as & cordis palpitatio adeo augerentur ; üt. viribus omnino fra&isaltero die placide exfpiraret. ud ica EN .... Qua mederidi metliodus in hoc adfe&u adhibita fue- rit equidem ignoro , illud tamén probe fcio , Vénaefe&tio- fies zequinottiales non füiffe negledas, ac infimul ftoma- chalibus plus, quam aperieritibus, effe dimicatum. | Uxor & confanguinei de fubitaneó hoc eventu contriftati & de caufa dubii, a me petierunt ; ut EE aperirem & eam. patefaceréii. ^ Neque illa etiam: deerat multiplex morbi atque repentina mortis ; parum enim abfuit , quin in unico hoc fubjetto omnes hydropis fpecies prae- fentes fuerint, alic minus , aliae altius progreffx, illa autem thoracis & pericardii imprimis mortem fine dubio dcceperavit , ut ex dicendis patebit... Omnes namque cor- poris inferiores partes ab itfimis pedibus, nec fcroto & mentula exceptis , tumore ferofo mediocriter tumefcebant ad. fcrobiculum: cordis usque; facies autem & artus fu- periores macilenti magis, quam tumidi erant. Statim ac culter anatomicus cutem penetraverat, ferofa colluvies ex fpongiofa adipe uridique confluebat, & robufto peritorieeg aperto , aquarum copia etiam ex abdominis cavo proftue- bat. | Ventriculus & inteftina tam tenuia , quam craffa, emni tono amiffo flaccida, flu&vabant in illa colluvie, & €irca inteftini re&ti fuperficem externam plures ab extenfa dila merobrana nati confpiciebantur adipofi appendices ex bh ! bafi 480 S. Obfervatio CXLIII. V tam nihil praeter naturam alens regebat. Hepare contrario omnino erat fcirrhofum, coloris pallidi , qualis eftin co&o hoc vifcere , flavefcentis;in ejus parte convexa hydatis unciae : es magnitudine eminebat. | In veficula fellea , mediocris magnitudinis, bilis aquofa & dimidz ,feu minorisnucis mofc iners reperiebatur. — In vena porte, fanguine fpiffo,nigro ab infardu tumente, fub ingreffu in fubítantiam hepatis polypofam quafi, vel fpuriam concretionem inde natam confpicerelicebat & extrahere, omnes vero & multiplices hujus vafis per vifcera abdominis difperfze ramificationes,in-- primis in mefenterio , turgebant eodem nigro, fpiffo li- quore, & lienem idem tumor occuperat , & nigro fangui- ne majorem, quam in ftatu naturali eft, ín molem auxerat, Nec renum quoque finifter ab omni labe liber erat, fed inin-- feriore ejus partem acula,a ftagnante cruore nigricans adpa- - rebat, & licet nec in utriusque pelvi nec ureteribus quid- quam peregrini inhaereret, omnes.tamen hae partes, una cum vefica, vacua & urina deftitutze reperiebantur. Pro- greíffu nunc ad peGus fa&o , fub elevatione íterni ftatim novus calamitatis fons , magna fcilicet; feri flavefcentis co- pia ex utriusque lateris cavo profluebat , & in ipfo pericar- dio tumido circiter uncie otto ejusdem colligi poterant. Cor magnitudine quidem excellebat, fed flaccidum & exfan- cue nihil polypofi, neque in ventriculis , neque in auricu- iis, neque in proximis vafis alebat. TPulmonum dexter lo* bus leviter cum pleura coaluerat , finiftro omnino libero; uterque vero a copiofo in illerum fubftantia fcirrhofa hu- | more , gravis nigricans , & in externa fuperficie varicofus; | adatto cultro ; non fanguinem floridum, fed corruptum ; | ferofura, lutulentum , flavefcentem , fpumofum, plorabat. Omnes autem membranofz partes, uti in abdomine, fie | etiam hic in thorace abmodum validae & robuft&e jede. | ! | Aenae- | bafi tenuiori in fi guram coni inverfi au&ti, quae omnia omen- Aflbma cum palpitatione cordis in cacbetlico 6c, ASI hendebantur. Ex quo vifcerum ftatu. corrupto & inde or- tis plurium actionum laefionibus, in primis autem. Hydro- pe pericardii & thoracis nata, patet mirandum non efle , quin etiamin juniore corpore graviffima oborta fymptoma- ta, palpitationem cordis &. afthma , ipfi vitae terminus .ad finem fluxerit paffibus celerrimis, nec curam admiferint ullam, cum hactanta mala fint , 4/«,ut Clari(fimus olim Daniz Medicus , O/aes BORRJCHIUS de cafu noftro fere . analogo dicit (a) e vex tpfe curaffet /Eculapiws. — Illud vero magis mirari licet, quod quidam Hydropem Pericardii , "rariffimum adfe&tum , & in art/ficum magis £nveztis, quam natura operibus quaerendum effe, pronunciaverint, (b) cum tamen exempla plura, tum es alibi apud obfervatio- num Scriptores, (c) tum a. Zheophilo BONNET IO (d) colle- . &a reperiantur & ipfo fenfu te(te confirmentur per experien- tiam quotidie, — | | (| Coburgo Evfordiam miffe d. 20. Maji 1741, ) (a) Thom. BARTHOLINI AG. Hafniens. 1671. & 1672. Obferv. B OLXXXIX.p. 17£5 - (b) Excell, 7o. JUNCKERUS ín Coníp. Medic. theoret. pra, — "fab. LXVi. p. m. 437. (c) Eph. N. C. Dec. Il. Ann. I. p. App. 98. Cent. III. & IV. Obf; CXLI. p. 321. Vol. Il. Obf. Vil.p. 17. Carol»: PISO de morb. a. coliuv. ferofa j. C. M. p. 16g. THLPIUIS Obf med, Lib. IV. c. XX, HILDANUS Obf Cent. IV, ObÉ LI. confer. etiam Hlluftr. BERGERI Diff. de Palpilationecordis 6. VI. p. 1:. & Gintb. Chr. SCHELHAM MERI Diff. de Aqua pericar- . diiSed. V.$.3.p.42. — — (8) In Sepulehreti Anatomiz pra& Libr. II. Sect, I. Obf. LX, "OULXXXVI. & Se&. VIIL. Obf; XXI. | * AHo.Meh Pb, PL, 00 pp OBSER- 482 Olfervatio CXL w. OQ BSER/E 4T10 CXLIF, Dn. D. PAULI GERARD: HENR. MOEH- KINGIL. Raia varia, dorfo medio glabro . unicoacu- ^ Jeorum ordine in: cauda, AR TED; Ichthyol. Gen. 57. fyn. 102. L Femina. a) Dentes i in .quibusdamobtufi,i inaliis individuis fübdlifiie | "rp (d) acgmninati.. | À). Dor/um & | "venter . glabra. Color fimilis CUTS ab (o 1 ARTEDIO | | ..€) Füramen. utrimque: mox fub oculis... | 4) culi. ad. angulos füperiores oculi utriusque ; uti- cus ad angulum interiorem & inferiorem. Aculeo- rum ordo unicus , per mediumrcaudae decurrens. e) Pinna ani unica utrimque deorfum: bifida : lacinia in-- "teriorelatiore. Pizse 2.ad extremum cauda, quas intér aculeusunus eft ; unà cade pinna. terminatrix tenuior. TI. Mas ; fiquidem fecundum ARTEDI IH ej opinionem ad hanc foeminam pertinet. | a). Dentes granulofi ,obtufi.- b) Fenter glaber , fed verfus: aótrüiy fubtiliffne- acue leatus. &) Dorfi medium glbrum ; circa fpinanr vero, oculos, ro- ftrum, .& pinnas laterales. fubtiliffime aculeatum, culus unicus , deorfum. uncinatus , utrimque ad iCánternum: & fuperiorem oculi. angulum 5 unicus ad initium fpinze dotfi ;; 12. ad 20. ad. utrumque mar- | gineme UN —Q oblique deorfum uns - | 14 ! o xinad Raja arta , dorfo medio glabro , -unicoacul.&9c, 483 . .. s€&inati , quorum interiores májores; circiter I8.1on- gi, cuti adpreífi, horizontales, dorfi fpinam apice fuo refpicientes, in -medio pinnarum lateralium: unicus aculeorum ordo in.cauda , fedutrimque acu- lei2. laterales e regicne pinnae infimae ani : unicus E. :tandem aculeus inter pinnas caudae, |.) Foramco utrimque.mox fub oculis. . e) Przn«2.. utrimque, altera fub alteram , ad anum. f) "Appendix :una utrimque , ?ezi; nomine-venientes. |.&) Pinnae 2. :prope extremitatem .cauda , & una termi- "^uatPes | Obf. 1. Sicut ad .efum ex .omtiibus Raiarum fpeéiebus | fcemina 'feorfim ;maribus anteponuntur , quip; | pe fuaviori carne, & fubtilioribus fafciculis car- .nofis-praeditae: fic hujus fpeciei foemina , pifcato- fibus .glatte .Rochben diae, quecum minores , reliquas omnes fuperare creduntur. Atquehanc , | foeminam fine -omai dubio intellexit SCHOENE-- À .NVELD. Zchbtbyol. .£8., de.Raja laevi loquens. .. 2. Differentias,ab optamo.LINN/EO 85b. ARTEDIO o0 In lcbtbyol.4.c, jamenarratas., filui ne fuperflua egitfe videar. |] OBJSERFATIO C€XLF, Dn. D, PAUL. :GERARD. HENR. MOEH- | : ^-^ ORINCGII, | Rajx clavatz Auctorum adfinis. a) Dentes granulati ,obtufiffimi 5 planos dixeris. b)cC jdm totum aculeis minimis in ventre & :dorfo fca- brum. 2 e) Foramen unum fub oculo utroque. - T lpp2 4) In 484 4d) Jn dorfo; aculeus unus in roftro: in dextró ocálo unus Olfervatio CXLP. ad utrumque angulum internum füperiorem & infe- rioreni : in finiftro oculo unus ad angulum inter- num fuperiorem : ( inferioris 4culei heic defectus non tamen excludet ejus praferitiam in reliquis in- dividuis, ) unus aculeorum ordo laxus per totam fpinam dorfi , ad extremum cauda usque excürrens* in cauda aculei aliquot laterales, laxe pofiti: unus áculeus inter pinnas 2. caudae. e) In ventre aculei circiter $., ad utrumque latus , ape&o- re ad abdomen usque, fitulongitudinafi. i f) Pinna ani nulla : pínnae uz. prope extremura caudae :pin- na una, caudam terminans. g) Cartilago transver[a, fepti transverfi fulcrum , ad initium abdominis , utrimque deorfum in proceffum latiuf- culum ftyloideum oblique decurrens. | Obf. 1. Capitur in Oceano feptentrionali cum reliquis 2 apud nos ; pifcatoribus rawche Reche vocatur ; lato nomine ab afperitate cutis defumto, ficut illam, fuperiori obfervatione defcriptam foeminam a levita- te infigniunt. Àj | | VORNE . Quodfi ergo cartilago transverfa effentiam fpeciei hujus conftituit , individuum noftrum effet varietas RÁJ]/EK aculeat& ,| dentibus tuberculefés ,' cartilegine - £rnnsver[a in ventre, ARIEDI Icbtbyol. gen, 72, fynot. $9. Sed quum plures fpecies hoc diaphragmatis fulero gaudeant, ( quod /eqwens obfervatie common- ftrabit 5 quaritur, annon magni illiin ventre aculei, paucis hujus generis concefli, fpeciem diverfam in-- nuant ? vix certe varietas denominari poterit dos nec certiora innotefcant. 9BSER- . Rajavvaria , corpora tedio labro, cartilag. 6c. 48s : OB$SERFATIO CXLEL — Dn. D. PAULI GERARD, HENR. MOEH- RINGIL it Raja varia, corpore medio glabro, cartila- gine transverfa in dorfo & ventre, triplici aculeorum ordine in cauda. - Heec nondum defcripta videtur , neque ARTEDIUS ejus --— meminit. Marem nondum vidi. «femina. | 4) lres circiter pedes /ezga quandoque evadit, qualem - Du ex x qi : D) Latitudo maxuma in eodem fpecimine 1i. pedes rhe- - pan. | L : | e) Rofirum fatis longum , acutum. d) 05 extenfum. e) Denies acuti. in B | f.) Corpus medium in dorfo & ventre glabrum, in roftro autem , prope oculos, & ad latera fuperiora exten- fionis pinnaeformis pe&toralis, munitum fubtiliffimis aculeis, qui ad apicem roftri;, & in margine oculo- rumtantillum confpicui magis adparent. Ceterum nullus aculeus major, vel aduncus intoto corpore. £g) Certilago diaphragmatis transverfa utrimque in dorfo & ^ ventre. p b) Triplex aculeerum magnorum ordo in cass , quorum ordo medius laxior & magis aduncus. 4) Pipne dude ad amuwm utrimque, lateraliter fere pofitae, . internis parum modo longioribus. 2 Pinna duae prope extremitatem cauda , quas inter acu- leus. Caudaextremum pinnaeforme. Ppp3 Obf. 486 - Objervatio CXLE/I. Obf. I. Haud ita copiofa haec fpecies apud nos in Oceano feptemtrionali capitur, acreliquae. Pifcatores eam Fisite nuncupant, vel Z/5te, cujus ;nominis figni- ficatio ignota. : ig un 2. Quam SCHOENEVELD.Zcbibyol., *8.apud infulam, Hilliglandiam Zlerez (.cui propinquum pifcatorum noftrorum Zire nomen )vocari dixit,eapertinet ad FRajam fpec. 9 ART EDI Ichth. gen.7 3, Fortetamenpi- Ácatorum vulgus, differentiarum verarum fpecifi- arum imperitum , omnesRajas praegrandes fine ulteriori difcrimine Jtem. vel Fleten adpellat. CJevera Frifonum Erfordiam * mia d, 17. Tun. 1741. ) : J OBSERFÉATIO CXLFIL. Dn. D. GOTTLIEB, HENR. KANNEGIES- De | Frigoris ann. MDCCXL. effectu notanda quaedam. [We brumz elapfze inclementiajfrigoris gradu. & effedu — ) variis.paffim enodationibusjam extantibus multa qui —' glicere vellet,bis coctam modo adponeret crambem, — Interea cum pro regionum differentia, frigorisque qualita- te pariter.difcrepet effe&us, quae in hanc noftram ejus fue- . Yit vis, breviter rurfum defcribere opera duxi pretium. - No&ibus anni fuperioris MDCCXXXIX. lucem vincere vix incipientibus jam graviter irruerant minae atque tunc temporis quilibet haud inepte de infequuturo me- tuebat hyperboreo. Die 12. Calend. Febr. anni MDCCXL. hic loci frigus fummum attigerat faftigium, .& 'Thermo- metra quadam , Jiquoribus intra fpharam fcfe E | | u$, qDe Frigoris an. 1740. effetu notanda quedam. 487 bus ,. ne gradus quidem indicare poterant. «| Quze tunc fue- rit frigorisjafperitas,ex ipfa marium ventis agitatorüm , con- gelatione facile. colligitur. Ora: portus. Kilonenfis fecuri trajicebant cum quatuor rotarum rhedis, ac mirandum fa- ne , quod ruricolae , horrendum maris abyffürn non metuen- tes, a. Danifch - Neuhoff ad. praefe&uram Preetzenítein y quae loca. tribus: diftant milliaribus, multos: lignornm. or- gyjas oceanum transportaverint Balthicum. | Ex hoc frigo- ris vehementia. non leve cepimus: détrimentum.:. Puppes ' roftro undas: fcindere. atque. ita frumentariam. neutiquana demere. poterant curam.. Fluviales praecipue pifces, atque . omne: natantium: genus. plenariam. fere fuftinuit tras cin. Nec terrenis: beftiis,. fyluis fruticibusqiie- pepercit frigoris - inclementia ,.8& quam. hominum gens cedem perpefla fit; verbis exprimi vix poteít.. Phthificisac decrep:tis trigusmaxi- — me fuit infenfum;Per omne hibernum tenipus plurimosad*z modum vehementes graffati funt morbilli.Qui nonnunquam fanguinis evacuationes admiferunt artificiales; jam naturali bus , mulierculae videlicet variis menfium. ataxiis nimiisque' uteri. cruentationibus ,. mares: vero gravibus narium hae — morrhagiis atque haemoytyfibus: erant. obnoxii. Ac praxi — &elinica. mihifatis ampla exiítente, per luftrum tamen me vix: . acne vix tot haemorrhagicorum , quot per meriíem hiemis: - elapfi ,. reperiiffe, facilis poffum fignificare. . Neque filen- | tio pratereuridum , quod morbillis: decumbentibus fuper- | weniens narium haeemorrhagia nunquami fuerit,noc v ; | longe tamen aliter iri reliquis fe habuit fubje&is. Quibus | - enim fanguis fupra mediocritatem. abundans , . vel natura, | wel arte non fuit aetra&tus , tabem vix evitare poterant fu- | peítam.. Remittente demum: trigoris atrocitate , fimul ac | morborum evanuerunt cor ortes, & per reiquum hucus- | que tempus plurima gens de falute gloriari potuit nonin- | ten. upta. | | d VET Maxi- y A98 ^. ObMferoatio CXLVIL —.— Maximam infuper frigus annone intulit caritatem. Etenim per haec confinia noftra, arboribus , de cortice gem- mas trudere vix incipientibus , ícarabaeorum mulrtudo fagi- nam corripuit penitus ,avidaquerecondidit aluo. — Pruinis | noGurnis per aftivum quoque tempus non ceffantibus,gra- mina paululum progerminata, armentorum gregi tenuem dummodo fugeeffere vi&um. | Hordei ac tritici parum fuit demeffum, filiginis tamen copia largiter refarfit penuriam, Inter aquatilia, cyprinis & fcombris , illis propter lacuum planitiem, his propterurticarum marinarum defe&um,ftra- — gem frigus haud dedit tenuem. | imei Balthici maris , in primis littoribus familia- riffimae funt : imitantur hae mollium animalium in marina- turam , fentiunt enim manum admotam, & quacunque | nacta funtalimenta devorant; os in medio corpore habent, nullum autem in ijs excrementum effe videtur. Tata urti- cae uredinem movent, inftar herbae terreítris, quae ab wrem- de. nomen obtinuit. vid. Stepbani a SCHOENEPELD Icbibye- legia pag. 77. Scombri avidefeGantur urticas marinas, ac itas preter vix alio gaudent pabulo. Urticis itaque intenfo frigoris gradu catervatim interemtis , áccidit ut pauciores eaqui loci in deliciis habiti, maris noftri attigerint oftia. - Reliquos frigoris in hanc noftram regionem effe&tus fufius,- percurriffe yel huc traxiffe denuo : ingratum foret atque tae- diofum , brevitati ea propter infiftere quam latius hic eva- gari, volo SISUBUD ; : ri (iW | ( Kilonio H olfatorum Erfordiam milf &. 28, jul. 1741.) 2 1 3 Prefens.a Carolinisauxiliumin pertinaci faciei 65c.489 e —M——À OBSERFATIO'CXLFHI — Dn. D. JOAN, GODOFR. HAHN. - Prxíens:a Carolinis auxilium in pertinaci . faciei fpasmo , vifum de- ftruente, Ti ncomparabilem Carólinarum ín corrigendis nervorum vi- ] tiis virtutem publice hic collaudandam .fas duxi, poft- — quam filium meum a .malo,infuperabili vifo, illarum ufu modo liberatum:cum exultatione vidi. |Digna:certe , quae «um orbe medico paulo :curatius communicetur :& morbi & auxilii hiftoria. Juvenis hic :duo de viginti annos na- (us, robuftus fatis, denfa «ute nec facile perfpirabili "praeditus, per.quadriennium gravi , eoque plane fingulari, €onvulfionum genere aliquoties vexatus decubuit. Infans quidem, nec cum dentiret, nec«cum variolis, quae arden- tiffimee erant , laboraret, epilepticus «extitit. Decimum ' quintum autem statis annum agenti die Maji fecundo ca- | put:mane ; acerbius dolebat. . Poft :rneridiem convellébatur | fyncopticus. Ex ea «die :convulfivi motus bis:quotidie re- | petebant, levi femper horroris fenfu invitante angores, fu- - | fpiria , je&tigationes , tendinum fubfultus, involuntarios ' raptus, tetanum , opifthotonon , anaefthefiam , idque adco | adcurate fervata temporis ratione, ut quovis mane ab ho- | ra nona ad undecimam , & poít meridiem a quarta ad fex- | tam nervea-hac febre detineretur aeger. — Jam quamquam . , morbi die quarto fplendentes quaedam alba ; ecque con- ftantes macula, (petechias albas diceres , five nerveas, ) . per thoracem paflim diffufae comparerent, fudor etiam | «tor, Med. Pb, Pol. Fl, Q.qqQ quin- 490 ^ ^ ' Obfervatio CXLFIII, 5 gp | such BA quinto die manaret ; & fputa vifcida prodirent , invalefce- bat tamen de díe in diem malum. — Caput dolore adfectum pugno percutiebat convulfus ; genas unguibus lacerabat, cervicem retro torquens , corpus & fingula membra mire volutans. Excipiebant quemvis paroxysmum violentiífi- mze cordis. palpitationes & deficiebant per horae dimidium loquela & fenfus. Tum demum ad fe rediens morofus era& & truculentus ager, decimo quoque die tremens & fin- gultuofus. ^ Undecimo vomitus praecedebat fpasmos & frigus febrile : Lingua intumefcebat , atque in oculo fini- - ftro phly&eena efflorebat. Duodecimo cutis fubarida & le- viter rugofa cernebatur, perinde ac fi deponendis exuviis | adaptaretur. | Decimo quinto tandem fpafmi conquiefce-. l bant, urina , quee ante inftar aquae fontana prodierat, in | naturalem mutabatur colorem , prifinoque fimul calore | 4leida membra iterum refocillante. Circa vicefimum diem | xuticuladecedere coepit pertotum corpus , quod colle&is fen- fm viribus, mole fua paucis abhinc zenfibus infigniter auctum erat. "Irimeftri exinde inftituta venaefe&ione & frequenti | equitationis exercitio , praepedire tamen nofi potuimus; uin Decembre illius anni fecundum, & Septembre fequen-. &is tertium in idem morbi genus fieret praeceps. — Latus quidem hac tertia vice dextrum prz finitro rapiebarur. Atque uti olini flexores artuum , ita nunc extenfores vio- lentius agitabantur. ^ Colli praecipue triolefta tunc etat di- ftorfio & pe&oris natura paulo depreffioris, animam diu prafocans oppreffio. — Igneus oculorum fplendor, pallen- tibus,cum horroris crebra perceptiorie, extremis. — Decd- mo quarto die favis & aphthis & fugitivis uredinibus efflo- rentibus , mmaguoque falli muc faburra voraitu reje&a, fo- | | pitae | Prefens a Carolinis auxilium inpertinaci factej 5c. Ao pitee convulfionum turbae , ita tamen , ut diu tunc fuper- dics permaneret laffitudinis morbofze fenfus , focia intole- xabili cordis palpitatione. — Hac inprimis.quadragefmo fe- cundo a.morbi initio die fzeviente, magnam fubito cruoris - copiam per afperam arteriam exturbabat.orthoftadps , lu- rida facie mifer, & glaciali frigore algens , mox tetano cote — wulfus. Repetita illico venzefe&ione ultra annum filuit ma- lum, duplici illa fanguinis effufione quafi jufta.crifi fedatum. - Interim eque larga haemoptyfis fequenti anno MDCCX.. menfe :O&obri eosdem fpasmos introducebat ; per qua- tuordecim dies bis quotidie, more folito, ftatis horis rc-- &euntes. : "Tandem Martio hujus anni MDCCXLTI. fimilis ner- vorum adfectus quartum redux rigidum maxillae inferio- - is fpasmum poft fe relinquebat. Hoc perdurante, die vi- cefimo tertio Martii fubito -vertiginofus concidebat nofter » pér gradus praeceps. —Convellebantur eo ipfo momento omnes faciei & colli mufculi a latere finiftro , dextro quafi — Aa paralyfiimmoto. llli faciei fpasmi plane a prioribus , qui — periodici & univerfales fuerant , diftindi, fine remiflone - wellicabant faciem , tandemque os ad oculum conftringe- — bant, loquelam intercipientes & vifum. ^ Elapfis o&tode- | €im diebus aperiebatur iterum oculos 5 fed non fine ítu- | pore LC DUNG diaupéusyor Oupa , oculum fine | externa labe confpicua a folius nervi optici obftruGione |, excoecatum. Oris dein fpasmo tantillum relaxato balbu- | tiens manebat & haefitanslingua. — Ipfe autem eger peren- nantibus faciei fpasmis tra&tu temporis extenuabatur. ..... Calamitofo hoc rerum ftatu cum fpes reftitutionis do- mi vacillaret, tum aut nullibi, aut certe in Carolinis adju- Qqq 2 | tum 492. Olfervatio CXLP'III, ^tumári filium fperabam.. Licet enim bis haemoptyfi labo- raverat, tabis tamen: pulmonalis fufpicio: nulla contrarium fuadebat.. DEI ergo aufpiciis: haurire. Carolinas:a die Junii decimo. tertio: coepit ,. felici. quidem.adeo. cum. fucceffu , ut quarto curae: die: mitefcerent:faciei fpasmi ,. feptimo loque- la expeditior fieret ;. atque:undecimo. lucis: aliqua: perceptio: obfervaretur.. Decimo quarto. die: oculus: zeger: etiam ob-- je&ta. coepit &. decimo : fexto: acutiílime: iterum: cernere.. Scilicet illo die. füb finem: fecunda: curze ;. quae: cum:mitio- - re illo fonte, qui ad molendinum eft ,. inftituta fuerat; ex ] improvifo videbantur: oculo. obverfari- deciduae: quaedam . - fquamae. — Mox advertebatur tremor. oculi.momentaneus: & ftatim aderat priítina: oculi. acies ,. minutiffimum. etiam. fcripturze: genus:commode-difcernens.. Haec tam fübita & | fpem: füperans:in: melius: mutatio ,. tertia: cura: cum altero Carolinarum fonte;;, quem: farzs/um. vocant, ( der Sprudel ) :. fufcepta ; ita. confirmabatur;ntzntegerrima: fanitate gaudens: domum reverteretur: nofter.. C Wratislavia: Erfordiam mi/fá - d, 26, Septembr, 1741. )) OBZSER-- De -Atropbia incurabiliex intercepto aliment. &5c,. 493 «^ —O0S$ERFATIO CXLIX, —— Dn, D. JOH; GUILIELMI WIDMANNI De: Atrophia: incurabili ex, intercepto alimen- torum in. ventriculum in-- greftu.. N on fine acumine a' quibusdam: vita: noftra, totius cor- poris & fingularum. ejus:partium: difpendium affi- - * duum.&.fucce(liva mors: fuit: proclaniatà,. eo quod: eadem: fit'caufa,. eademque vis: &' virtus, qi corpus: noftrum confervat' ac' ea, qua" fingulis: mornentis idem. Matterit atque confumit;.folidis nàmque ejusdem partibus: PA ——L————"A!-————— A— — O0 per. a&ionem . quam in fluidas perpetuo: exercent , (/ qua "tamen: intetcepta: fluidae: mox: vitium caperent?) continuo: aliquid" decedit - fluida vero ,; quamvis: ipfarum folidarumr fubítantiam:multa ex parte. conftitüant; iisdemque vires & robur*concilient ,; VI atque impulfu illarum: expeliintü r, itx quidem; ut; perpetuo? hoc: circulo; cujus ope corporis hu- -mani-funétiones qua vitàles ;. qua* naturales rite füccedunt ,- ejusdem: quoque: vires :debilitentur ;- idque: tandem: ad in- citas: plane: redigeretur ;. nifi: nova* accedente" nutrimenti: materia deperditi . reftauratio:fieret'atque-univerfum corpus: denuo'reficeretur.. Quodffiitaque contingit; ut^ natüralis.il- - la a&io,. quam: nuttitionis: nomine: Phyfiologi: appellant ,. quacunque: de. caufa: depravetur ;- aut: plane: aboliatür, to-- tius corporis 'atrophiam: atque-contabefcentiam infequi, ne-- «effeef: ^ —— Lr UA Sic morimur fenfim &^ momento extinguimur uno;. . Non fecus,ac Lampas deficiente oleo. Tanto magis exiiofum itaque humano corpori erit; fi: Q34.3. quans- | 494 | : Olfervatio CXLIX. quando in primae ftatim coctionis officina, five qui univerfi corporis promus condus effe debet, ventriculo vitium , - omnem medelam refpuens , atque caufae fufflaminatee -pla- ne nutritionis haereant, quibus vel omnis alimentorum in- ve&io intercipiatur , vel.depravata aut abolita plane dige- fone chyli elaboratio praepediatur , aut elaboratus ex parte. chylus ad ulteriorem perfe&ionem duci & ad partes nu- tiendas vehi nequeat, exemplo triplicis, quam hic fito ob- fervationis de Atrophiis funeftis :&Jethalibus, quarum pri- ma ex denegato alimentorum in ventriculum | ingreffu, al- - tera ex denegata ciborum in ventriculum quidem ingefto- - rum digeftione , tertia denique ex denegato alimentorum ventriculo ingeftorum & ex parte etiam. digeftorum e ven- triculo egreflu ortum duxit, quas in diverfis fubje&is diver- fo tempore obfervare mihilicuit. | : Primam .obfervationem mihi fuppeditavit vir qui- dam annos natus circiter 6o. Hic ceterum bene valens , poítquam ex litibus, quas coram variis judiciis feque- bat. atque.ex enatis inde curis, erurmnis atque fíolli- - citudinibus muka perpeflus effet, tandem in deglutien- dis affumtis cibis, circa cardiaeregionemremoram quandam animadvertit. Augmentum autem moxcepit hoc malum,&af- fumtorumin ventriculum ingreflus in dies magis magisque reddebatur difficilior , adeo , ut poft unum alterumve.- menfem. cibos folidiores deglutitos. quidem,.non amplius. in ventriculum propellere potuerit patiens : fed illos circa - &ardie regionem, in qua obftaculum perfentifcit, collectos, repleto tandem ocfophagi canali, per vomitus rurfus rejice-- cere coa&tus fuerit; Coepit itaque alimentis tenuioribus &c mollioribusuti , qua , licet femper remoram aliquam ipfis pofitam effe, animadvertit patiens ,ipfum tamen ven- triculum intraruhnt , .cum autem & | his tandem ;ad fto- machum pracluderetur via, folis jnfculis & potulentis p | . dul [ De A&tropbiaincuralbiliex intercepto alimentor. 6? 498 fui confervatione uti cogebatur, nec nifi tenuibus fluidis in ventriculum amplius adituspatebat. —— — | Eo cumres devenit;emaciatus & viribus fere jam ex- hauftus me accedit patiens, confilium & auxilium medi- cum anxie efllagitans, quod ipfilubens volensque imper- titus fuiffern, modo non allegatae jam circumftantie & phaenomena de malo difficillime aut nunquam tollendo cer- tflma preebuerint indicia. ^. yir T | Spafmedicam orifiii finiftti ventriculi conftriio- nem,alimentorum in ventriculum ingreffüm hoc in fubje&to . non prohibere;ex eo judicavi,quod obftru&io illa cefophagi, que alimentis aditum praecludebat;pedetendim ac per gradus oborta & au&tafuerit in ipfis organicis partibus vitium po- tius malze conformationis fubeffe conjeci; ncc ipfi hanc de fuo morbo fententiam. meam celavi: Me fcilicet effe peni- . &us perfuafum, quod ftomachi principium, im cujus re- gione etiam de obtufo doloris fenfu oppreítivo conquere- batur, vel excrefcentia quaedam aut tumor prazternatura- lis obfideat , alimentis folidioribus viam praecludens ,quam nec Chironia manus tollere amplius poterit. | | . Quod fi ex generofo remedio quodam auxilium fpe- randum fuiffet , in vomitorio illud quaefiviflem ,an ex com^ inotione fub ejus operatione fatta, vel ruptio, fi forfan £&umorin abfceffam abiiffet , aut translocatio corporis ob- *ruentis obtineripoffet ; fed & hujus ancipitis remedii eo facilius fuperfedere potui, quo validiora voritoria ipfi ab aliisfruftra jam jam exhibita fuerint. —— m us ». Aliam medicinam ipfi , utpote defperato iticafftm ad- hibere, rion tantum Hippocrates ,fed & mifera ipfius con- ditie & res anguíte , cum jam omnes fuas facultates in eos, qui rem ejus gerebant, impenderit,vetabat. Ne ta- mem ilum absque omni confililo à me dimitterem , pro refolvendo , quoad ejus fieri poffet, quemprope ventricu- | : luin wt , e 496 QOlfervatio CXLIX, lum haerere credebam , tumore , .tin&turam antimonii tar- tarifitam ipfi praefcripti , atque ut efculentorum & potulen- torum loco, lac vaccinum tepidum Jarga:quantitate hauriat, fuafi,an praeter facultatem nutriendi, emolliente etiam fua virtute , affe&tam partem alluendo , aliquem ufum forteprae- ftare poffzt : quibus a me difceílit. Ego vero,ne:occafio in hujus.affe&us caufam proximam. accuratius inquirendi,:n:üi deüceret, amico cuidamrem .commendavi,, qui;fi aliquando diem fuum obiret patiens , fine mora me, ea.de re cer- tiorem redderet ; Per plures autem menfes ex ufu latis adhuc vitam protraxit, donec tandem plane exaruerit & ta- be confamtus, illam cum: morte comriitaverit. ^ Quo comperto fine mora ad diffe&tionem cadaveris - 1e accinxi , .& apertaabdominis cavitate,ventriculum ejus- : que orificium finiítrum.fub.examaen anatomicumreyocavi, &c ecce, quem fufpicabar tumorem, ftomachum .obfidentem reipfa deprehendi. In Oefophagi namque extremitate in- feriore,quae cum ipfius ventriculi corpore continua eft;& ori- ficium finiftrum , quod proprie ftomachum appellant;format, tumorem offendi fteotomatofo-fchirrofum;cüjus exterior pars . dura admodum & fchirroía erat, interius febacammateriam | continens,videbatur autem,hunc tumorem primam fuam ori- ginem inter ipfas tunicas oefophagi earumque glandulas.ob- tinuiffe, quippe qui nontantum in externa.cefophagi fuper- - ficie protuberabar, ita ut ab initio crediderim; illum. oefo- phagum faltem comprefhione anguftiorem reddidiffe, hoc- gue pa&o : alimentorum tranfitum intercepiffe , fed & ta- us & poftea fa&ta ipfius ventriculi & oefophagi diffedtio adhuc evidentius me i Crate hunc tumorem in interna etiam cefophagi fuperficie multum prominentem, .ventriculi orifi- cium finiftrum .omni exparte fere obítruxiffe, adeoque fo- lidioribus omnibus affumtis ingreffum denegaffe. Silentio praeterire nequeo , quod in hoc fubje&o, cum, — ma V * be "De Atrophia incurabiliex intercepto alimento &5c, 497 k opniion i adr get c Ses ; AEG I RACIEDRI ME —— €um, omni confumta pinguendine, arteria magna. & vena cava fupra fpinam dorfi excurrentes , plane .denudatee fuif- fentjipfis adjacens du&us thoracius,nil nifi tenuem lympham licet continens, in confpe&um non modo venerit, fed & ui poterim. Wipro ie Dn. D. JOH. GUILIELMI VIDMANNI |. e T m US NUN e Atrophia funefta, ex depravata alimentorum :- ^. . gffumtorum digeftione. | inc atrophize ex depravata alimentorumin ventriculum ngeftorum digefione obortam fpeciem obfervavi in at,preegreffo ventriculi ardorerevomeret rurfus patiens, e fimulhis pituitze vifcofze tenaciffimze & acidum fpiran- tislargam quantitatem rejiceret ; .&' cum vomitus ifti per o&iduum continuaffent, frais jam viribus letto affigere- ^ Mitor, Med, Pb, Fol, P1, — Rrr tur "e 498 - Dkersalio a ilti: sf tui ens; Vocat ego. pos tur offendi. Qua fub crebr. ji mebantur, manifeftum preebebar t indicium , faburram- do- pituitofam ventriculum 'ravantenr omnem mali. fam effe, quae digeftionem plane inverterit ; & fucci nutriti proventum. ha&enus impediverit, ; firecuperandae fanitatis fpes fuper effet;primarian morbo indicationem fappedita it, vomitus nimirum illo: nec fifi nec patienti levamen afferri poffe. nifi eenerofo remedio evacuante ventriculus a fuburra ifta pituitofa, a longo tempore jam €olle&a quam | rimum liberetur ; . Obftabant autem non modo virium defe us, fed & digeftivc rum medicamentoruni ufum. ejusmodi rem edio o ] raemitte re , maxime neceffariam duxi , pulveres i itaque ex: bforben tibus, aromaticis & falinis antacii is concinnatis,ut & Effentiami - ex amaricantibus & aromatic. incidentibus per unum al« terumve diem ex congruo vehiculo ipfi pro jinavi, quo- rum frequefis ufus tantum effecit , ut acido fermenti- fico aliquantum infra&o vomitus ceffrent, & qua a- tiens hauriebat, jufeula retinerentur atque ex eorum. frequenti. víu nonnihil reficeretur. Sed recruduerunt """ vomitus, emeticum igitur remedium in tempore adhu - ad- : hiberenorraroplius heefitavi ,& tartarum emeticum cu | digeítivo remixtum ipfi propinavi, quod pharmacui optatum ediditeffe&um , & fub quatuor vomitibus fem materie biliofo - pituitofe tenaciffimae quantitates evactavit; egregio cum levamine, Ventriculi tonum itaque jamreftituere,atque digeftionem juvare operam dedi ter effentiam ftomachic. ex amaricantibus & aromati pofitam, Trageam quoque ex pulvere cachedtico Q ftomachic. Birck. Spec. aronat. Imperat. Cortic. W eleofich. aromat; ut & Balfamofach. Peruvian. con tem commendayi sofurgus 1 ufu obtinui, ut jufcula » trien- it t Ps pe Atropbiafime[La ex lepravataaltmentorum &'c.400 trientia meliori cum appetitu affümeret patiens; Verum enim vero vix biduum etiluxit, quod de molettiffimo illo ardore & gravativo ventriculi.dolore apxie rurfus conque- . feretur, & graviífimis etiam pne faepius tentatus o fuiffet ; Ardori huic ventriculi ab aci T ^ r ^ 1 Twp wr ^ n Tq ^ m . "u E oi N v B» dos " i * , 3 € x : A&vifcido in eo hze- rente;potentiffimo produ&o.pulveres acidum invertentes & vifcidum incidentes ulterius opponere, vires vero fractas Mixtura .cardiaca refocillare congruum atque neceffarium — Nihilo tamen minus ardorem illum, & gravativum dolorem :vomitus.denuo infequebantur , füb quibus non mninor.pituite tenacis quantitas, ac ante vomitorii ufuna rurfus rejidiebatur, cum virium ja&ura, & fubfequente demum calore he&ico ; Cum ergo crebriores vomitus pi- - &uitofi,ventriculum a corrupta ifta faburra nondum fatis re- purgatum effe, clare.edocuerint; quatuor a primo aífumto vomitorio elapfis diebus ejusdem ufum repetere nullus dubitavi, & tartari emetic. gr. ij. cum falibus digeftivis me- . diis remixta , praemiffis pulveribus falinis & aromaticis in- «identibus, denuo exhibui, quibus, aliquot vomitibus exci- - tatis,glutinofze materize inftar vifci tenaciffimae ingens quan- titas reje&a rurfus fuit ; Sed nec ardor ventriculi exinde mitigabatur, nec vomitus ceffabant, quin potius altero .die fupervenientes denuo vomitus fpontanei tantam iftius glu- tinofz pituitae acidae projecerint copiam, ac fi nullum un- «uam evacuans medicamentum aegro exhibitum fuiflet, manife&o indicio, faburram iftam humorum vitioforum mondum eífe extirpatam , nec extirpari amplius poffe, cum, illum , quem fervare voluerim , occidiffe videar, ab smodi pharmacorum ulteriore ufu , viribus in dies ma- is defcrefcentibus, defiftendum fuerit , praecipue cum pontaneps vomitus graviajam deliquia comigabantur. In- Boo s Olfervatio CDe. 7 de ter facrum itaque & faxum: nunc verfabatur eger :.Vo-- . ' mitus fiftere nec congruum: nec. poffibile fuit ,- nec ftoma-.. : chica. medicamenta ,. utpote ex- quorum ufu ardor ventri« culi magis: exacerbatus fuit , ferre amplius potuit patiens » continuato itaque faltem Elixir. proprietatis dulcis cum fpi ^ ritu falis: ammoniaci- anifat : nonhihil acuati ,;.& ^ pulve- -— rum , acidum preecipitantium: ufu ;; malum fopire allabora- - vi , fed. fruftra ,- recruduerant enim in dies ventriculi ar^ — dor & vomitus pituitofi,. donec tandem! omnibus viribus: 5 exhauítus atque tabe confumtus: poft. aliquot dies: morbo: füuccubuerit patiens.. Tanto autem majori flagravi de- - fiderio defun&i cadaver incidendi ,. quanto: difficilius con- cipi potuit tantus materic peccantis proventus. — "Pe e E o Poftquam autem: abdominis: integumenta: commus - nia & propria diffecueram, ventriculus praeter naturalemr magnitudinem & fitum obtinens atque inflatus,cum impe- tu prorupit, tanta enim erat ejus moles & magnitudo , ut- extrema ejus pars;. cum inteftino duodéno continua ad pel. vis usque cavitatém extenfa effet. fuperior vero ejus pars». diaphragma fuperiora verfus proter naturam reprimerete Ipfe vero ventriculus adeo erat expanfus., ut 8. circiteg aquae cantharos capere potuiffet ejusdem cavitas; — Ae. - perto tandem ventriculo magnam glutinofee iftiusmodi te- naciffimze pituitae , qualis fub fpontaneis: & per pharmaca excitatis vomitibus rejeCa fuit ,. refiduam quantitatem in eg repcri, 3. fere libras civilis ponderis adeequantem. 4$ Ex quibus facile patere arbitror, atrophiee hujus fue neftze caufam eam exítitiffe , quod ventriculus tum. pro« pter nimiam expanfionem, atque exinde amiffüm tonumg tum propter exfuperantem in eo contentam materia core ruptze copiam, jam a longo tempore ofhcio fuo, ingefta ali» menta digerendi & coquendi non amplius rite functus fue*^ - , B rt, | | | | | LA AT Li ID TN C ^ IM hi . mes. * P, i j 0, [' IT S ut t SEIL M ER y ; 1 : n. c 3€" " a.» yp p CcOr : i o6 wA icio i a 2) T Li RERO E ^ v. 1 d A , A *O | ) egreffu. e n ud "iS 34 . "vA E rupe j * 2: 2 TA e. 2 'ertianr atrophize; quae ex deregato ciborum in ven 4 3 1 dac, 535; MM DW Em. TL "iral ». x e "TERCER T C9 P. LA qa " MU wot d eA M v AN 4 UG. . | * " SPUR VITA NR ru d MNA e E eh "w L. NRI qu , CT eov - — calor febrilis cum fubfecuturae inflammationi tu, qui tamen ceffantibus ad tempus hifce adeo urgentibus rurfus evanuit, & zgra, tm 1 s " excernebatur , biliofa erat, coloris ex atro virentis tantae. quàm rejets, qua affumta fuerant cundis. De erofione. itaque ipfius yentriculi fubítantiae, ex acrimonia illa humos E X m. De Atrophia lethali es denegato alimentorum 69c, 804. ———- prater naturam connexa ab incümbente diaphragmate & me coheerebant haec vifcera. Omentumsubi pyloro adhae- fet; fcirrhofum quoque & inflammatione; imo garigraená corruptum; ipfiusque ventriculi vafa & quidem minima racipue ea, quae circa dextrum orificium: excürrünt , ex LJLICL natione turgefcebant, adeoque confpicua Bee réd- m. dita erar. Extraéto ventriculo aére inflato & nonnihil ma- terise liquidee continente tentavi , an his ventriculi contefi- tisliber per pylorum ad inteftinum duodenumni patere£ tranfitus ; verum norinif magna adhibita preffione obti- neri ille poterat , & tenui faltem rivo contenta liquida pros «1 - — Aperto veritricalo tunica ejus ihterfi4 rugofa di&a ideo expanfa 8t explanata crat, ut ne quidem: hoc no. men illi amplius conveniret ; relictis faltem nonnullis le« vioribus rügarum veítigiis cirea pylorüm , übi lócorum etiam inflarimatio quaedam riotanda erat , ab acrimonia humorum corruptorum produ&a. ^ Orificium autem ip- fam ventriculi dextrum , totumque pylori antrum , in fta» tu fecunduni naturam fatis patens , tumore fchitrofo parie- um menmbranacearuni antri & ipfius etiam valvulae, adeo coniftri&um & coanguftatumerat, ut tetiuem tubulum ana- tomicum vix admitteret. €i alimentis affamtis & in ventriculo ex parte quidam jam ligeftis egreffum denegavit , atque in inteftinorum cana- li ulterius perficiendam chylificationem fufflaminavit, om. 1emque fucci nutriti; pro conférvando corpore tam ne- «effariam elaborationem atque proventumi intércepit, fic- eddita, perpevuo ftimulo fpafmos dolorificos continuosque ^ cx o «c 1 Ld WU YOmi- Conítipatio itaque hujus orifi« em induxit. Contenta autem ventriculi diutius jufto ' praeternaturali fermentatione corfupta ; & acria " vomitus excitarunt , quos etiam motus. periftalti rum ventriculi per tumorem fcirrh nt & repreffus atque inverfus pertinaciores & vehemen res reddidit. ^ .Caufze inftar procatardticee hujus mali a gari poffet, continua inftrumenti cujusdam fub textura tae- niolarum ex ferico confe&arum, qua olim vi&tum quare- bat patiens, contra ventriculi regionem fa&a allifio & petua corporis inclinatio, qua etiam notate diaph tis & peritonzeiexcrebriori attritu produ&ae accretio DÁam praebuerunt. — ry degneicacc umet eeo c ir ... Ceterum modo recenfiti tres cafus fingulares,cum ex iis evidentifTime elucefcat , quam variae & quideminvincibi- les poflint effz, in uno faltem vifcere heerentes, caufze unius. ejusdemque morbofi ac plane incurabilis effectus , iniquos in Medicos cenfores fatis fuperque convincun. 24 S: —- A ESQ etu PITQMt c c d ) 1t 4 ^ ine Cà 3^4 1 A. AALA ] 1i AILVL Vl N^ Xx 2 3 Deor cn Er PE c 045 44 E FEY *g $ E » i lx: Net ere -— "s i zx 2x * rte 4 " ds & En vu T . ... JNon effe in Medico femper, relevetur ut eger. — -...- Swpius& do&aplus valet arte malum. E Hj H A PUR uu E I T» T E | . APPENDIX VOLUMEN SEXTUM . VES RUM PHYSICO MEDICORUM ACADEMLULE C/ESARE/E LEOPOLDINO-CA- ROLINAZ; NATURE CURIOSORUM IN GERMANIA, | A88 o Stk CONTENTA APPENDICIS. I. Dn. D. job. Hartmanni DEGNERI Relatio hi- ftorica de caíu fingulari , quo per Mercu- rium fublimatum, in emplaftro adplicatum, mors inducta fuit, - | Dag. I. II. Dn. D. Francifci jolephh GR NWAL'D Noua Febris miliaris, fub exitum anni 1723. et ini- tium anní 1734. in celfiffimo Alpium pen- ninarum Bavariae iugo epidemice graffantis, E NUe ^ — — — Pag 37. IIL Dn. D. jeann. Conrad TRE ZMP H11: Obfer- - vationes Pathologico-Pra&icae de Purpura, per annos 1737. ct 1738. in confiniis Gosla. . riae epidemice graflante, pag. 7I. - JV. Dn. D. Zariani $SEGUER Schedula monito- ria de. juscule. puli Lienterie fípccifico, pag. 89. V. Dn. D. joan. Samuel CARL de Natura udi- cationis €» Tud:catiin genere in ufü ac habi- tu Aquarum foteriarum epiftolaris inquifitio, | ^E | | Pag- 99. . NI. Dn. D. joannu, Samuel CARL Lapis ac Lutum | pro renouatione Laboratorii Cbyrici. pag. 109. VII. Dn. -Al/erti RITTER Schediafma de ucibus —. . margaceis, vulgo 9ergelz3Yutffe, — pag. 119. | VIII. Dn. 88e yo( S VIII. Dn. M. .famuel Theopbili LANGiIN Meditatio- " ches dé oisi ejus indole atque genefi. Pag 433. IX. Dn. D. Tobie Henr. HAEHNE Ditgüi(itio de veris effectibu Ss annorum clmmadericorum in corpus bumanum , illor Wingne caufis. pag. 149. X. Memoria Dn. D. Danielis NEBELII pag. 159. XI. Memoria Dn,D. Joann, qim LEHZAAN- ANE pag. 180. XII. Memoria Dn. D, Elie pideriti jen XII. Memoria Dn. Joann, Henrici LINCK KE pag. 22 AN. Memeria Dn. Alberti SEB AE. ji E: rd E (/ E. UA £7 | (ifie $ TY VIAPEOE fie 3-25 [) dx Y o a EE T L t E js CEPS DA SN ZA v SANA — PSOE VAN Xe poe NS 2565: E ij » i — JO. HARTM. DEGNERI CIVITAT, NEOMAG. ARCHIATRI ET ACAD, CJESAR. NAT. CUR. COLLEGE guo HISTORICA -»CASV SINGVLARI QUO tER MERCVRIVM SUBLIMATVM IN . EMPLASTRO ADPLICATVM MORS INDUCTA FUIT, -——- TOR e T- g—- — DE OERTLTMUEpe-—m— - T7 Nr. . 7 ! * * LT | ^ .B *-X - K / LECTORI SALUTEM. efcio quo fato accidat, 4ice Lefor, t novumde venenis Íerinonem Tecum inftituere cogar. - Cum enim vix a meditatione, Volum. V. AGto- rum horum inferta,de vezemo dyfenterico - bilinfo ve- ceffiffem, hiftoriamque mor£i ilius Fpidemici abíolvilem, ec- Ce, iterum abripior in aliud vezepsm & malum Epidemictm, . quod pari pernicie , fi non majore, in vitas hominum graf- ' fatur, ac modo dida lues : nimirum £7 Czreulatorum grafz (antium seat te Qr temerarios aufus, Aufus fane humano generi €o perniciofiores atque ma- 2is lethiferi, quod non tam a morbo, aut morte naturali ; €ui omhes mortales obnoxii fiunt, fed a pefte longe atrocio- re, quam omnes homines fummopere horrent , nempe a manibus truculentiíTimis male feriatorum hominum prove- teretur, brevi tempore tot incolas e foctetate humana tolle- | niant. His enim fi ubique licenter &impune graffari permit- re poflent, quot morbus Épidemicus vix interficeret , immo perpetua Reipublica pefHis exitterent. ; | Crudele enim hoc genus hominum nemini pos , tiec us,fed fine - adultis, nec parvulis, nec ditioribus, nec egentiori difcrimine iis omnibus adhibet violeztz//7ma et maxime venenata medicamina, quaecunque audacia impudens ei fuppeditat ; ad- ' fedosque, qui in ejus manus incidunt, in tam ancipitia a2 1nala t MN. - ** M " Y » ^ I x ex wi 4 eu " ais x o Pe 110 mala praecipitat, ut eaderà nec natura vires , nec artis au- xilium fuperare valeant ; adeo vt ii; quos ipfa mors in mor- : bis naturalibus non fupéraret ; mortifera iftius manu aufe- rantur. Tu M mr Kk ". ^ ow Vagantur quippe ifti errones per orbem , nullo chara- &ere, nifi folo impudentiae & audaciae dono ditati. Intrant in urbes, inhiant crumenae, infidiantur fanitati, impugnant vitas famamque civium, necantque immifericorditer ; dein- de abeunt, corraífa maleque parta fecum portantes , nihil- que civibus relinquentes, nifi notas male pera(tee artis, aut non raro tragoediarum reliquia$. ^ 55.0053 u^ ^ Merum enim vero hujus furfuris ardeliones non folum folida artis Medicae cognitio deficit , ftudiique phyfici igna- - riífimi funt, fed etiam eadem illa infcitia in illud ipfum ma- lum praecipites feruntur, ut arrogantia turgentes,tamquam ftrenui artifices, nil nifi medicamenta heroica & potentiora | deament, &: quidem talia ,-quaze vehementillimis venenis etiamnum accenfentur, qualia funt ex. gr. ex arfenico , mercu- rio fublimato, &C. parata. — E | iuc Hac tamquam arcàna & panaceas fecum circumferunt , audaci impetu indifcriminatim iisdem utentes , merasque cu- - ras heroicas animo cogitantes , quales nullus Medicorum pracftare poffit ; in quo poftremo quidemadeo falfi non funt, cum horum nemo tam interneciva remedia in ufum adfcifce- xe debeat. icu P ; : Cum autem , uti jam diximus, maga illorum homi-- num ars audacia conftet, ita nullum non negotium , quod- cunque ipfis offertur, in fe tratandum fufcipiunt, etiamfi in illo nullam peritiam nadi fint ; fere ubique aut cum periculo. aliorum difcere, aut periculum facere haud verentur, nihil | penfi habentes, fi conaminia fua infelicem exitum nancifcan-. tur, nulla confcientia tacti, etiamfi re peffuime confedta, aeger. fub eorum manibus intereat, | | E. & | à Prafatio, L5 - Tales medici graffatores, publica animadverfione omni- - nodigni, innoxium proximum fplendido adparatu interfi- ciunt. Et tamen magna audacia & thrafonica ambitione un- "dique conquirunt aegros, in ignorantiz victimas ceflüros , - pec eos alieni fanguinis fatietas unquam capit. — In tecta.ir- reptant, & fesquipedalibus ac phaleratis verbis & jaGantia; ipfis propria ac confueta, aures hominum implent, ac dolofa - fraudulentia ipfis perfuadent, ut fuaipfis capita credant, qui- bus nemo prudens fecandos ungues commiferit. Ne tamen craffa illorum crimina atque deli&a publico ' femper lateant , exemplum improbitatis , e variis urbibus, .ob artem fuam internecivam ejedi homuncionis , ut jam omnibus patefaciam atque oftendam, ad id, cafus infra me- . immorandus me permovit, fimulque ut omnes Medicos quam " maxime adhorter , ut quilibet non tantum fuo loco curatius attendat ad hoc latrunculorum genus, fed etiam operam det, - quo Magiftratus curent, ne quid vita civium per tales Cir- - culatores detrimenti patiatur, nimis facile iisdem indulgen- - do, ne eosdem lethiferos effe&us experiantur, quales apud nos cum interitu Nobiliffimae Matronae & fummo noftro cum - dolore produdi fuere. Prout enim in quavis bene confítituta civitate nulli chi- -rurgorum licet , ne ullam quidem graviorem operationem - chirurgicam folus & fine infpeGione conftitutorum Medico- rum ac Chirurgorum adgredi, ita hoc minus circulatoribus permitti debet, cum triítes eventus jam fatis docuerint, a talibus lanionibus homines pecudum inítar maCtari, fi modo nummos corradere queant. Fugiendi potius, & in Republica bene conftituta nullo modo tolerandi funt ejusmodi interfe&tores Medicaftri & rei "Medicae imperiti ; nam funt aptiffima infítrumenta ad com- mittenda certiffima homicidia Medica & Chirurgica. Satius m 42 [ilv effet naturaliter mori , quam ab ejusmodi tenebrionibus in- terfici. - "i | DU |». Tri&iffimum violenta talis mortis exemplum &experi- qimentum, noftris oculis vidimus, & quidem hoc.notabilius, - uia accidit in Matrona, qua fuperioris anni autumno cum dyfenteria graviter confliCtata , fed feliciter reftituta. fuerat. Haec Matrona finiftro quodam fato in venenatas peífimi bi- pedum manus incidit, qua eidernloco falutis ipfammortem intulere. | Mcd | Facinus autem hoc perpetravit nafutulus ifte Empiricus & thrafo carnifeca per venenum , «quod ipfi familiarifijmum fuit, nempe per Mercurium [ublimatum album corroffuum, quem fub fpeciofo arcas? cauffici titulo, tete & artificiofe fub for- - ma Ermplaffri in variis affeGtibus adhibere, aegrosque & fani- | tate & vit3 privare folitus erat, | | At quid non audet truculentiffimum hoc hominum ge-. nus , quod Circumforaneorum & Agyrtarum nomine venit? . Eo minus vero illud reticendum erat , quod hic teme- rarius ardelio putabat, fe invenifle .novam viam , homines - clandeftino modo & fub titulo artis, e medio tollendi. Hinc fpeciatim zegerrime tulit, doluitque , lethiferum hoc arca- num, quod fibi foli fervaturum putabat . hac occafione pa- tefa&um, ipfum vero de vetito fuo exercitio & pofleffione deturbatum effe. dl. ! Ü Spero autem, me generi humano officium haud con- temnendum pracftiturum fore, fi tale arcanumvenepatarum. artium detexero & publicum admonuero, ne plures id cum vitz fanitatisque jactura, experiantur. | Prcverbio dicitur : alieno periculocautius mercari difcimus, : Et quamquam hac methodus , Mercurium fublimatum - Ja forma Emplaftri adplicandi, non nova , fcd etiam pridem a £hirurgis caftrenfibus ufurpata fuit, tamen vix quisquam | | crede ; : ET E - - Prefatio, | "i crederet ,eo temeritatis hos homines proceffüros ,ut nulla ha- bita ratione, in omnibus fere adfectibus oblatis, vehemen- tiffimum hoc venenum adplicent, meque de modo applicandi neque de doff fatis fulieiti ; prout hic circulator egit ; fpecimenque fumme petulantize & infcitize , quod non nift - trifte & exitiofium efle poterat , edidit. In promptu quidem habent commune refugium atque afylum iftiusmodi Medicaftri; nam ubi in ufum vocarunt ali- . quod remiedium , quod lethalis effe&us infecutus eft, ftatim "fuum, facinus excufare, & ignorantiam fuam velare fata- gunt 5 perhibentes ; buze vel illum. Medicum medicamen illud laudaviffe ; ant ipfummet eodeni cum fücceffu z/um effe. Át infulfi ifti homines virtutes & effectus phyficos hu- jusmodi medicaminuri , nonfolummodoignorant , vel fal- tenirionfatis perfpectos habent,qua nimirum occafione;in quo adfe&tu, qua quantitate, quibusve cautelis illa adliberi , aut quandorejici debeant; Verum etiamillos effectus phyficos, remediis proprios , contra apertam veritatem & conftantem experieritiam fiegare audent. | Ja&ant modo & crepant mera miracula, quae per fua venena edidiffent, admodunicallide celantes, quanuni no- "xa per eademaliis intuleririt. Si vero de malis effe&ibus pa- riter gloriari ipfis congruum foret, enectorum majorem fane -«atalogum recenfere poffent. S -— .. Vaniffima hinc & ineptiffima haec funt iftorum blatero- num effugia, quibus fuam ignorantiam & commenta infu- €are tentant. | | | ——* Duo eum faciunt idem , hon. effe idem , ex vülgari rover- bio conftat. Multum differt peritus & prudens Medicusab ignaro eirculatore, cumfcientia, tum do&rina. me 1 Inde enimnon fequitur ,quod, dum unus aut alter Me-- dicorunà ex. gr. Mercurium fublim adhibuit , nec tamen is , V. bid €vi xd : ] EN. MET ran Ls ee a 1 Ld ui MU [d Prefatio. cui adhibitus eft , interiit, ergo quivis ineptus eum adhi- . bere, nec per illum damnum inferre poffit. Ion MU Omnia ingenere medicamenta funt inftrumenta , quae rudentem & cautam periti Medici manum expofcunt, quo bonum, qui inde expeGatur , effe&tum fortiantur. Si vero. incautus Medicafter idem medicamentum in auxilium adhi- p RU ram ce la methodo obfervata & ullo fatur? í . Sed adhuc aliud remedium lethiferum in medium pro- ducam, quod talibus erronibus & Chirurgis caftrenfibus fa- ^ miliare quoque eft, nempe Afrfenicum , quod fub varia forma, . modo pulveris, modo Tin&ure , modo pilularum &c.- eegris adverfus febres intermittentes aliaque mala propinare- fatapunt. Atífi ex magno numero laborantium, unus vel alter, naturae robore iftud venenum fuperat , aut; ut ifti di-' cunt, fanatur, quod non contra eo intereunt? ^ — De Arfenico externe tantummodo adplicato , ante aliquot antios - mirum vidi effettum ; namque ruftidi quidam prae- parant ex Arfenico decocfum ; eoque corpus lavant 5 mirifice illad contra /cabiem facere, praedicantes. Tale decoctum duo milites a quadanr anicula accipiebant, eoque — s ablue- n , LI E. | - C PROS. | 9 (00 (USUS BS SUMBUSEIEEQE GR BIER ERI R - abluebant; fcabies quidem hac ablutione evanuit , fed - mtriusque genitalia tanta inflammatio atque intumefcentia - jnvafit, ut adfpeQu horrendum eflét, quibus conjunai - erant intolerabiles dolores, vehemens febris, vigilize, fi- tis&c. totusque locus adfe&us brevi tempore tantam con- - - trahebat nigredinem gangraenofam , ut de perfe&o fphace- lo jam follicitus effem. Tandem vero multa adhibita cura fe- - paratio fphacelatarum partium fuccedebat, & laborantes pau- E. reftituebantur. — | TPS | — Specificus autem hic editus in iftis partibus effeGtus Ar- - fenici, externeadplicati, vel ideo magis notatu dignus exiítit, - quod nemo ad hoc venenum respexerit, cum iftae partes - hoc deco&o abluta: non fuerint, nec dubiumeft, quinhí milites cas/a quadam ecezlta , ut quidam Medici, lafionum - & mortis rationes ignorantes, loqui amant, interituri fuiffent; - fi idem deco&um liberaliore quantitate adhibuiffent. ^ A Wices vero eorum dolenda funt, quibus accidit, ut in - tam immites carnifices incidant ; Nam etiamfi vitze pericu- lum effugiunt, tamen fanitatem admodum labefa&ata mre- "ferunt,nefcientes faepius, unde hoc incommodum illis na- -—— Rt ficafus, dequo hicagimus, eveniffet apud inopes , - —aut obícuro loco natos,ad quos Medicus vocatus non effet, ^adhuctenebris obte&tuslateret, atque ignoraretur ; quz fuit "opinio & expectatio ipfius circumforanei quod ex ipfius ad- "hibito interdicto, 4e zoz arceffendo Medico, fatis fuperque patet; 'at, quia ftupidus hic Matronam tractabat quee ejus arti non -amplius fidebat , fieri nequibat, quin horibile ejus arcanum .divulgaretur. £g & s -— — [amquidem in ipfam zegram aliquis culpam conjicere poffet, dicens: Hae c Matrona admodum imprudenter eit, :dum inconfulto Medico & clam & incerte fidei homini falu- -tem credebat, inprimis cum illa p complures annos meo pp nd, 4, M, Fol, F1, confi- — PA "S Prefatio, : confilio ufa , & in fupra: di&ae dyfenterize cura adhibita dili-. entia mea ipfi adhuc noviflfime probata fuiffet; Verum - enim vero non tantum pudor fexui feqviori propius in cau- fafvit,curlocum.adfe&tum a viro noluerit infpici, & initió ne quidemab ifto circulatore , fed etiam res fereinaudita ex^ — titit, quempiam per emplaftrum fuiffe exinttum 5 itaquehaec Matrona: deadplicando emplaítro nihil mali fufpicari potuit fed opinione vulgari inducta, id quod externe adhibetur, interne noxam adferre non poffe , credidt. Et hinc etiam adeó ebítupuit, cum ego ad eam vocatus, ítatim ,; antequam - mihi empláítri adplicatio indicata fuiffet , pronunciarem jipft venenum-datum effe. | | Erronea vulgo opiriio — rei ignaros obtinet, id. quod externe per emplaftrum adhibetur , in corpusnon pene- tíaré ;necin eodem male operari pofle. — At fi paulo cura- tius animum attendamus ad hanc pofitionem; inde fequere- £ur, bonum quoque emplaftrum nihil utile praeftare pofle y & confequenter omnia. emplaftra. effe incite & fuper-- '*acanea. ' Cum vero quótidiano ufà conftet , émplaftrorum iri-- sredientia fe per poros cutis in corpus infinuare, neceffario - Bon aut malüni praeftant eifettum , pro falutari aut noxia: ingredientium facultate; teftante hoc folo ewplaffro veficato- *io, quod,fi nimia quantitate ; aut. nimis faepe adplicatum: fuit, mictunr cruentum infecutum fuifle ; obfervationes. docent. —— | . Remedia itaque qu&dam externe adplicata eundem: faepius edunt effedtum,queninterne adhibita 5 hac fola in- tercedente differentia. , quod ea, quae intro adfuümuntur y ininori dofi , & quae externe in ufim vocantur, majori quan- titate fumi debeant , ut aut bonum aut malum effe&um fi- Kant; Nec quisquam fana gaentis inficias ibit; quin etiam exter- | 2o "Préfatio, TI . €xterne tantum veneni in aquo adplicari poffit, quantum ad eum enecandum fufhciat. | E In fpecie vero.de omni mercurio: five vulgaris, currens, five quocungue modo praparatus fit, experientia jam du- - dum notumelt Medicis, ipfum, cuicunque corporis p:rti externe adhibeatur , admodum celeriter per poros fe corpo- riinfinuare , inque eo efficacem fe fiftere. Adplicantur ex. r. dlicuimodo externe tria vel quatuor grana Mercurii fabli- - matifimul & una vice, quacunque corporis parte quis velit, certe,eum non fine mago incommodo feret, quamvis eo.non ftatim morietur ; Adplicantur autem alicui etiam externe & . quocunque locoplacuerit, una, vel duabus ,vel tribus vici- - bus, fe invicem fubfequentibus , ut nofter circulator fecit, triginta, quadraginta aut plura ejusdem Mercurii fublimats | grana tunc patebit y an nou certe tantum adplicari queat , ut int- - Juitabilis inde mors fecutura fit? — |^ Cautiílime itaquein exbibenda & augenda dofi Merca- vii fublimati procedendum effe, omnes .confentiunt Media. - Experientia enim abunde conftat ,. quanta damna minus Jprovidae externae adplicationes »wercmrialium remediorum fa- -dpecforwm concitaverint. Et extant obfervationes, ubi per- pauca & vix quinque vel fex grana Mercurii (ubl. externe tap- - tum adplicati, faucium & gingivarum infignem tumorem, c largam falivetionem excitarunt. vid.Commerc: litt. nn, 1732. - 74. 246. ea Rei etiam cardo quam maxime in »offro caf» vertitur dn quantitate Mercurii fublimati , quam circulator adhibuit; "Apfe circulator hoc animadvertens in Apologia fua ad Am- t E. Magiftratus pordus Mercurii [ublimati in Emplaftiis adbi- Diti d-finire aut confiterinunquam aufus eft contra, quovis mo- «do , & quantum potuit , illud obfcurare .& diminuere, eo- que, fi heri poflet,malupma fuum fattum obtegere, conatus -< ; Ícmper enim de duobus tantum "TT corrofivis men- | b 2 tio- ij MONTIS INED ER Prafatio. | tionemfecit,-& zertium malitjofe celavit ; Ac praeterea contra veritatem prateridit primum Emplaffr um cauflicum nullum effe- &um edidiffe ; cum tamen £ra ejusmodi emplaffra fucceffive — adhibuerit, quorum quidem grs» non in adfetto loco , at infra eundem profundam corrofionem induxit ; & fic - certe vires fuas in corpore aegrae etiam exferuit. — —^— .— Variatio vero &inconftantia fermonis. circulatoremfu- fpectum. reddidit, ob mendacium autem praefumitur dolus | apertus , praefertim ficommodum inde captare putet men- . dio: nor Si circulator bona fide egiffet , & fi aquam fibi haerere non fenfiffet , certé non tergiveríatus effet , veram & prae- €ifam Mercurii fublimati Matronee adhibiti quantitatem pro- fiteri. | ! | Si divinando rem adfequi licet, circulator primum Em- plafirum corrofévum famulae tradens tanta. Mercurii: fublimati. uantitate confperfiffe videtur , quanta ab ipfo ad abfoluen- m curam fufficere putabatur, quia credebat, illud extra - urbem Ottmarfiam miffüm iri. Cum vero illud effectum | quidem , fed non in jufto loco ediderit, ipfeque infuper a« buc duo cauftica adplicuerit 5 ex eo utique ftatuendum vide- tur,cum Zrzplo majorem dofin,quam alias folitus erat, huic Ma- tronze adhibuiffe. | Puto :d Immo exhiftoria morbi, ubi de Emplaftris, eorum. magnitudine , & modo infpergendi Mercurium fubL ut à. de latitudine loci ad?e&ti agitur, concludere licet j. 4dltra dz- midium fcrubulum Mercurii fablimati wnicuique emplaftro ad- ditum fuiffe. Dum enim CirculatorMercurium fublimatum. non «Z pondus , Jed gir oui ; adftante famula, emplaftro. adfperfit, impoffibile videtur, pondus illad accurate. defini- re. Namitiprocedendo tam Zstegrum , quam dimidium [crus pulum explaftto infpergere potuit, fiquidem oculus; n € D. . Pre[atio. I3 dicanda re. tam. ponderofa, facile fallere poteft, & fic. er- rore ponderis cafus infigniter mutatur. | Immo ex fupra di&is colligendum videtur , ipfum €eirculatorum veram & praecifam quantitatem Mercurii fubl. - (qum Matrone noftra adplicaverat, nec fcire, nec fcire poffe ,immo forfan ad hanc rem ne quidem attendiffe cum enim accufatus, ad fe purgandum attulerit, fe nullibi legiffe , tale caufticum ejusmodi effe&us falivationis funeftos edere poffe. Et praeterea non erubuit, in ja quodam libello publice coram Ampliffimo Magiftratu declarare ,— Mercurzwm fublimatum [rne metu cr periculo externe poffe. adbiberi , nec , ut bonus fequatur effetius , quantitatem. juflam. determinandam, X fed eam artifci velinquendam efle , ut ipfi liceat adhibere, — quantum libeat ; i | ^ .' Exeo fane luce meridiana clarius patet, iftum in no- ftro cafu Mercurium [ublismatum in. indeterminata quantitate c nulla ponderis babita ratione adhibuiffe. ja | - Homini verotalia agenti vel profitent nec finciputnec - occiput fanum effe videtur. Hocipfo enim non folum inde- terminata quantitatis adplicationem Mercurii fobl. fedetiam - jllate, mortis fe ipfum convidum effe, tacite profitetur , «nm Mercurium fubl. noftras Matrona in tanta copia adhibe- . ye non veritus fuerit , ut exinde produ&a mala nec natura nec arte amplius fuperari potuerint. A i Jam vero felicesilli dicendi funt, qui licet ipfis mortife- rum hoc virus adhibuit ,. truculento-ejus aufu extincti non fuere. Fati enim, beneficio non. Empirici cura illos eva- Bffe conftat. |... s. | -—. Namque dum coecus & audax hic Empiricus omnino - phyficum- & fpecificum: effe&um fui veneni ignoravit, & - vdofeos convenientis infcius. ; tantam ejus copiam" adhibuit , - quantam. «cecus impetus ei eu non potuit non fieri, | 3 ies gm Rn -— 14 Le. Prafatío suuin omnes adfe&os aegrosque , apud quos illud in ufuma vocavit, in füummum vitz difcrimen adduceret. — — à; Eft vero Mercurius fublimatus produGum chemicum ax Cidiflimum , quod omnibus Medicis notum. eft ; Compofi- tum eft ex mercurio vive & [ale communi ; utrumque, nem- . pe Mercurius vivus & fal commune per fe & feparatimul- — lam corrofionem excitant ; & notabili quantitate intra cor- pus humanum adfumi poffunt ; fed fi certa quantitate una mixta, & violentia ignis conjunta atque fublimata fue- rint, exiis terribile fit vezemz», quod omnium rerum ve- - nenatarum potentiffimum , penetrantillimum , perniciofif- | mum, & funettiffimum habetur, arfenico par , velut non- nulli credunt, violentius; Eftque tam vehemens corroffvum & cauflicum , xit in regno animali, fuo contadu , fiye foris. - . adplicetur , five intra corpus fumatur, omnia corrodat, de- fuuat, enecet, corrumpat, putrefaciat, ac inftar gnis wrez- zi: ad offa usque adurat, eique inhibendo nihil fere fatis ef- ficax fit. : j DCUM Sunt quidem , qui arbitrantur, Mercurium faüblimatum — «orpori humano externe adhibitum , ubi in aliquo loco . Efcharam fecerit, in corpore revivifcere , ita,ut erodentem fuam acrimoniam amittat, ipfe vero denuo in Mercurium - vivum ab eat ; ac proinde exiftimant, eum tunc fatta efcha- ra, & depofita in ea acrimonia, corporj non amplius, aut faltem non multum nocere poffe. BEM — -. .At hac ratiocinia funt eorum , qui arts chemicae ex- pertes, proceffus chemicos ignorant ; quos finoffent, vi- | diffentque , quanta vi ignis opus fit, ut fpiritus falis & Mer- . €urius intime uniantur, atque hac ratione Mercurius fubli- amatus praeparetur, certe etiam facile intelligerent, tam fa- . cili modo, & tam leni calore , qualis in: corpore humano — . obtinet, hoc. compofitum non .diffolvi, nec in priores for- - ;14mas redigi poffe. pn - - - . Prefatio. iss I5 . Hoc fi extra corpus humanum facere cui adlibuerit, illi rion tantum additamentis opus erit , quae in corpore no» - ftto femper & tuto adhiberi nequeunt , verum etiam tanta Yehementíia igriis requiritur, qua citius hominem exuftura, quam Mercurium fublimatum fuis falibus corrofivis libera- turi, & in formam currentem redactura foret. [Tta ut Mer- éurius [ublimatur , ubicurique etiam corpori noftro adplica- - tus vel adfumtus fit, nunquam fe a fuis particulis caufticis liberari finat, fed maneor Mercurius fetblimatus, & quamdiu iri Corpore noftro eft; uti talis operetur... m. - Eiüs vero qualitates & effectus phyfici ut & patbemata . éum fequentia, quando incaute & imperite, aut in notabi- li quadam quantitate, licet folum externe, exhibetur , ex- . perientia tefte heec funt : Ut cryftalli feu fpicula ejus caufti- Ca, falina , tamquam totidem ezite/? , effectu phyfico om- . nes corporis partes folida$ earumque texturam & membra- . fias y contaGu fuo non folum qewizerent, difcindant, corro« dant, & in E/charem rédigant, üt gangraenefcant, fed etiam non diu in eadem: parte haereant ; veruni femet ftatim. iri | poros corporis & vaforum [anguiferorum extremitates infinue nt, & foris introríum penetrent, ficque per wziverfam fanguinis € bumorum zizffam tranfeant , eos fundant , colliquent ac. de- ruant 5 donec tandem in partibus && tunicis glandulofo- ner- ' eofis & fpeciatim in faucibus dr ore haerentia, itidem excita- quit. £a falivatiobe, exitum quaerant atque inveniant. — — . Hoc enim omnis Mercurius & confequenteretiar Mere curius füblim. peculiare imnio proprium & fpecificum lia- bet, ut praecipue fautes cum la: yuge , linguam, palatum é gin- £/v.: petat & adficiat, & in hic esaczationem [alivatoriam exe citet. ? ; In omribus vero corporis partibus, quascunque Mer- €urius fublimatus tranfit , camffíci effectus & [equeias relin- Mox 16. : Paefatio. ! MG PURISRE GU ed Y»: i i -Mox enim hinc inde vafés capillaribus tenaciter adhae- refcit, ficque /azgutzis in fuis vafis ffagnationes , coagulatio- nes , corruptiones & putrefactiones inducit. Inprimis autena in trajectu fuo perzes nervofas vehementer adgreditur , ut € corrofione illius non folutmn éztolerabiles dolores excitentur , verum etiam /pasmi intenfi & comval/tenes perfe&tze infequan- tur. Hic comites adfunt z»teffznorum ac vifcerum erofiones , inflammationes , interni angores , ardores graves , cardialgía , nau[ea , vomitus y fuffocative faucium dr colli inflationes e in- flammationes , ulcera oris. ct Jaryngum profunda, dentium vwacll- latio, EQ, orc om | ^^ - Tandem hoc virus usque ad membrana: cerebri c offfum penetrat, atque etiam ibidem ingentes cruciatus , vigzlia; continuas, sentis aberratioges , motuum defecfus, virium pra- firationem, aliaque mala concitat ; cujusmodi fymptomata, . cum maxime periculofa & ominofa exiftunt , tum etiam re ipfa in partibus lefis, erofis, inflammatis & a Mercurio fublimato obfeffis, a&uales oriuntur gaugrana & fpbacelatio- | nes ; quibus tandem ager fuüccumbit, & moritur. Omnia vero b«c phenomena ita zz nofira Matrona , qua ante Mercurii fublim, adplicationem optime valebat, effe- - Gu & necefitate pbyfca evenife, ipfa morbi hiftoria clare oftendit. . ] E Mercurius enim fublimatus in hac Matrona a circumfo-. raneo valde esorm:i & indefinita quantitate externe in femore. adplicatus fuit: Hoc fatto ftatim corpori adheefit, & in duobus diverfis locis partes corrofit , erofitt ac magnum vulnus. & fupra hoc efcbaram cum. tumore & inflammatione adeo in-- genti excitavit, ut etiam tumor cum efchara poft ipfum - zegrae deceffum, atque adeo poft intervallum tot dierum , referente chirurgo , duorum pugnorum magnitudinem ad- huc equaverit: Atque ita non tantum Zzz£olerabiles cruciatus concitavit, fed etiam. ulterius zw cerpus & fanguinis ma[fam .pene- ^ Praefatio, 17 |» penetravit, ac genu: nervofum adfüixit , quo ingentes Jfasmi - €r convulfiones univerfales oborti funt. Sic progrediens in interjora, inprimis Z»& ffomachum eh» (v fauces fe infinuavit, ibique tot turbarum origo extitit, nem- pe cardialgie, naufee, vomitus , angu[Harum ey ardoris fummi, tumoris, Qr inflmmationis in cre Cr faucibus , inflationis in capite e colo s difficultatis loquend: , e deglutiendi , vacillatia- gis dentium, (alivationis immodica, faliva primo limpida, dein- ceps cruenta , bsmorrbagia faucium £r oris notabilis , exulcerae - elonis Cr. feparationis in. partibus folidis , denudationis in offibus - £ maxillis, lapfas dentium [Dontanei , oris cr. fecum aloinarum fetoris fammi &c. — "Tandem Mercurius fublimatus in ipfas membrana: ce- | gebri penetravit , ibique vim fuam exferuit, atque infignes . eapitis circa tempora dolores , vigilias continuas , abalienationes mentis ér deliria leviora intulit. Haec fecuta eft fumma vi- rium € pulfus inmminutio € ceffatio, angores animi, fudor fri- gidus, utpote indicium gangraenae & (fbaceli in partibus in- ternis, quae omnia poftremo ers excepit. Immo ipfum hoc venenum, poftquam «gram vita jam p privaverat , nondum graffari ceffábat, verum ulterius intus operari pergebat , quod pef! Matronze eb/tum velinde li- quebat , dum /a£ia oris nigra, palpebre rubra cr protuberantes feu énflammate evadebant, & deinde fubfidebant ; denique etiam »4/«; in extremitatibus fuis poft aliquot dies adhuc rubebat, tanquam ex inflammatione. In his vero-omnibus Mercurii fublimati veftigia quafi de die in diem & quoties ab initio adplicationis usque ad fi- nem tragoceedia fcenam mutaverit, adeo clare atque diftin- &e ex ipfo effectu phyfico legere poffumus, ut non pu- tem, quempiam rei peritum de veritate facti dubitaturum, ——— "Adpend, A, 24. Fol, F1, € YiX- 18 up T | Prefatio. vixque credo, notabilius certiusve hujus rei exemplum ex- tare pofle. | in e ME m. Inde etiam cotjicere licet, quam mifere corpus interge - anaceratum C exefum fuerit ; Nam quemadmodum e pha-. ' nomenis confpeximus , corpus externe quam miferrime ha- bitum fuiffz, ita etiam, p-out ex perpetiis doloribus collige- - re licet dubio procul interne longe nuiferius ccnítitutum fuit; id quod darius deprehendi potuiflet , fi Susdem .fe&io | conceffa fuiffet. E | Cum jam luce meridiana clarius adpareat, quod adpli-. cationem Mercurii fublis.ati omnia illa fymptomata preffo - pede iníecuta fint , ex €o etiam jam a pofteriori decernere * poffumus , Mercurium tanta quantitate adplicatum & ab. exterioribus partibus ad interiora , & forte in ipfum usque - cerebrum ada&tum effe , ut humane artis non fuerit , ul-- loremedio aut ope aegram levare, aut e mortis periculo - fervare ; Non enim eft in poteftate ullius Medici mercurium feblimatum, femelintra corpus ingreffüm , & partibus foli-- dis infixum, quocunque remedio, arti cognito , five pur- | . gàáns illud fit , five decottum 3 five quidquam aliud, fatis. corrigere & obtundere, & falivationem ab illo excitatam pro. lubitu moderari ac mitigare , hocque modo Mercurium a^ deo commodo & facili modo e corpore expellere , ne aegri. periculum mortis incurrant. — Hoc arti non datur , ejusque rationes ex fupra di&tis abunde patent. b. Unicum auxilium , unde aliqua fpes fecundum princi pia phyfico- chemica adparere videretur, forte petendum effet a remediis a/cal/zis, utpote quae acido corrofivo dire- €&e oppofita funt ; fi nimirum Merenrius fublimat. iisdem alcalinis immediate contingi , atque ea fimul ita fufficien-- ter adplicari poffent , ut ope illorum alcalinorum Mercurii fablimati vis. acida & corrofiva obtunderetur , enervare- V3 tur; yit Prefatio. I9 - COPIE LTSCRMGNRREQE GRQURDR RURERRQERESCENRE a EEDACPETRANDEVET P APT TCSECUEPS ERSEBATRABUTOEM E EE EESr t tur, faturaretur, & quafi mortificaretur, ut hoc verbo utar. | — Nerum talia remedia nullo pa&o cum fücceftu adhibe- ti poffunt, nifi ftatim primis horis poft adfumtum aut ad- plicatum in corpore &ereurzum fublimat. illi opponantur, an- tequam in partes folidas & maffam fanguinis tranfeat , ibi- que fedem figat. — Si vero id non a primis horis poft ad- plicatum Mercurium [ublimat. fiat , fed tunc demum cum jam firmiter tenaciterque in corpore haeret, fieri nequit, ut - ad coércendum Mercurium fablimat. tantum ex alcalinis re- gmediis per circulum fanguinis & humorum ad locum ad- fe&um devehatur , quantum necefle eít ad tollendam in- | frin endamque ejus vim corrofivam , aut ad reddendum eundem innoxium. Tta etíam in noftro cafu ego eo demum tempore ar- ceffitus fui, quo Mercurius fublim, fe per totum corpus dif- fuderat, & jam partibus folidisinfixus adhaeferat, in quibus non alium nifi lente progredientem, magis magisque tamen invalefcentem effedum, tandemque lethalem exferere po- terat. | - Etlicet jam aliquot dies citius, cum nimirum Mercu- - rius füblim. in corpore efficaciam fuam exferere jam inci- peret, vocatus fuiflem , tamen non opinor, in artis pote- ftate fuiffe , mercurium e partibus corporis folidis &. lati- fundio humorum eliminare , poftquam fefe penitius in. in- teriora corporis & maílim fanguinis jamjam infinua- verat. : Hoc ftatim, aegra explorata, quibusvis declaravi, qui | : rognoftico meo fcire cupiebant, quem exitum res effet ha tura ? Nempe ipfam in magno verfari periculo, inpri- mis cum nefcirem, qua proprie quantitate »terczrzus fuclrgs, adhibitus fit , nam quantitati. hujus mercurii evezzum c ef- ET" c2 fectus E56 v Prafatio. fein: morbi refponfuros : Nifi enim nimia quantitate adpli- catus fuerit.ita , ut natura adhuc auxilii capax , eum e cor- . pore expellere , atque illatas laefiones recuperare valeat , fpem aliquam refütutionis fupereffe ; At fiin quantitate modus fervatus non fit, eum non amplius e corpore expelli poffe, quin potius nimis profunde. in vifcera, & partes foi- — das defcendere eaque deftruere debeat ; Ideoque Natu- | ram tot damna illata reparare non pofle , & coníequenter - nimiam veneni hujus quantitatem exitium neceffario in- ferre: | si | / Extant etiam hujus réi hinc inde apud fcriptores mul- tz obfervationes , quz non foium virulentiam & effica- ciam mercurii [ublim. lethalem abunde teftantur ; fed & ubi a mercurio, quocunque fere modo praeparato , aut etiam - quacunque fu methodo , incongrue & copiofe nimis ad- . plicato, falivatio lethalis infecuta fuerit ; Eaque fingula mul- tis confentientibus fcriptoribus & exemplis firmari & adftrui poflent, fi neceflitas exigeret. her Iis autem ad nimiam prolixitatem evitandam fuperfe- | dens , cafum noftrum prudentibus & integritatis atque do- Grinz fama daris Viris & integro Collegio Medico exami- nandum & dijudicandum propofui ; Non quidem eam ob. caufam , ac fi Ampliff. Magiftratus ac Proceres noftri de ho- qmicidio ab circulatore admiffo , dubitaverint, atque con- troverfia nata fuiffet , quae Refponfo & Judicio Facultatis alicujus Medicae decidenda fuiffet ! Minime gentium ; to- tum fatum vix dubitationi obnoxium erat ; verum. eum ^ in finem do&iffimorum Virorum ingenii lanci cafum hunc adpenfum volui , ut illi, quos rei ordo latet, & hinc de uno vel altero, quod ab aliis [ósfa acceperunt , judicium ferre. nequeunt, videant, quid fentire debeant. y . V el dE * .Dan- Prefatio. | . 2I - Dantur enim non raro invidi & malevoli, qui plus ad- feGibus, quam veritate, ducibus utuntur , quique, cui in- vident, ei etiam male cupiunt ; Talium immodeftize repa- gulum objiciendum , oíftendendumque eít, fas verumque nunquam lucem fubterfugere. impulit me & alia ratio : palam eft Chirurgos , licet vires medicamentorum parum aut non calleant , tamen maxime pronos effe in tam fufpe&ta & vehementia remedia. Ut ergo & his, & quibusvis aliis ex hoctrifti eventu pericu- lofus illorum medicaminum ufus innotefcat , de eorum ef- fe&u lu&tuofum hoc fpecimen producendum effé duxi, quo difcant , tutius effe ut tam perzeulofa remedia , ob noxas &e. pericula prope continuo inde timenda e fero medico c cbirur-. | gieo n proferibantur, quam zegri in tanta difcrimina prae- eipites fiant. Haud unquam enim bono animo in ejus ufu: efie poffümus, & ingenue fateor, me in tota mea praxi, li: cet fatis ampla, ne unico quidem ejus grano, five externe; five interne, unquam ufum fuifle. — TIT Graviffimum & capitale periculum eft ; luditur de co- rio humano, occiditur homo, non moritur. "Vulgo enim -éccidiffe dicitur, qui mortis prabuit caufam : Ex bomicidui crimen eff, bominis peccare falute, | apt oi gag ui En vero morbi bifloriam , feu ipfum faifwm. medicaffri . jn aGu illicito deprehenfi, quo A4sdor mortis, huic Matronze - ddatz, coarguitur 5 & /vf/ragante Allpffri Facultate medica Ha. Jenficonvingtur. —.— p paro in WM vii: oy --. L - " , - i » du — 8& )( S n REANO ZORRO NE [os PSU CR» cR) CEeroXs CE» CR) D-otousest t) isis noo Rape: M55 Nobilis AGNITA ELISABETA DE BALVEREN , ex Nobili Familia DE HEVCKELOM ,, circiter XLVII, annos nata, optima utens valetndine , querebatur, ante *!X.. circiter annos, januz carpenti humerum füum & femur dex-- trum allififfe , & ex eo tempore dolorem aliquem in regione. mufculorum , femur moventium, fenfiffe, quo impediretur, ne in idem latus cubare poffet, feque fucceffu temporis duritiem ibi percepiffe , quz «ix duos digitos latitudine, unum longitudine fuperavit, in inferiore parte aliquantum acuminata, non admo- dum dura ; at extrinfecus nihil adparebat, tantummodo dole- bat pars affecta, fi eidem incumbebat. Diverfos Medicos confu: luerat, multaque rfiedicamenta adhibuerat , fed fruftra, "Tandem adfectum. hunc circumforaneo, chirurgo , nomine J. H. FRAN- CKEN, qui huc wenerat, per famulam propofuit, ac $i illo ad- . feu ipfius mE matertera Jaboraret , qux O/z£zar//e habita- ret ; famula interrogabat, num huic adfe&ui mederi poffet ? id. quod. artifex ftatim ad&rmabat ,.fe pollere. ; hinc famula por- ro ab eo! dice ner remedia dare vellet, materterz fur transmittenda, ., Quo facto ei exhibebat Emplafrum canflicum , chartz involutum, magdaleonem :emplaftri digeftivi, capfulam aliquot pilulis inftru&am, lagenulam , ita di&ó cardiaco reple- tam, & infuper alias quatuor lagenulas , addito precepto ; ut emplafirum cau[icum loco dolenti adplicaret 5 Et (i hoc effe. &um füum edidiffet, runc illud removeret , & de magdaleone emplaftri digeftivi alia empla(tra faceret, hecque adfe&o loco . quotidie imponeret , pollicitus, eo temporis fpatio, quo empla- ftrum-hoe:digeftivum confumeret, ipfam plane fanatum iri, Ft AT EII E o4 ideo -— -Incautus /Mercur. [ubl. ufus extermusmort.inferenr, à ideo tantum emplaftri digeftivi füppeditabat , quo , dum *gra .—extra Neoniagum habitaret , ipfi füfficeret ad plenam períana- tionem, intra feptem hebdomadas abfolvendam : de pilulis quo. tidie tres deglutiret vefperi , de cardiaco omni mane dimidium digitalis in potu Coffée fümeret, & id, quod fingula quatuor re- liquarum lagenularum continebat, miíceret cum quatuor coch- learibus vini adufti, atque hac mixtura calefa&a fingulis diebus vefpere lumbos & coxas liniret , fed ne locum adfe&um tan- geret. gend Lie Emplaffrum ergo eaufficum die Saturni, qui erat I7. Z4zjj 1737. Velperi hora decima adplicabatur, fed emplaftrum, quod noc&u recefferat, rodendo magnum vulnus infra locum adfectum faciebat. dum | ^ Aegra de hoc eventu follicita , famula díe folis 7; 74245; (üb vefperam circumforaneum adiit, dicens, materteram füam in lo- co effe, & fe ip(i hefterno vefpere emplaftrum impofuiffe, fed id . aloco receffiffe , interrogans num hoc noxam adferre poffet ? Circulator negabat, e contra dicens , bonum effe. — Atque illi tradebat a/terum Empla[firum cauflicum , apertum palma ipfius impofitum , przcipiens, ut illud circumfpedte ferret, & loco ad- fe&to accurate adplicaret. | | | Hoc a/terum Emplaffrum cau[ficum famula , ne no&u de- . nuo a loco recederet, die Lunz /7. 444ji matutino tempore adplicavit, eoque velperi remoto , emplaítrum de magdaleone adhibuit, — | ! Quo facto, vgra die Martis , II. Maji, in femore tantum dolorem fenfit , ut Juberet famulam redire ad circulatorem, ei. | que hoc indicare ; Ifle fufpicans, vgram in urbe habitare, pe- tebat, ut fibiliceret, ipfam invifere, quia in ob(ícuro non poffet rem tractare. : Poftquam famula redux hoc Domíinz retulerat, ea circula- - tori ipfam conveniendi vcniam dabat, qui eadem vefpera hora de- cima adveniens, infpecto loco adfe&to, menfe imponebat empla. ftrum, huicque pzlverem album, e lagenula quadam vitrea de- fumtum, adípergebat, & fic ipfe zerzium Emplaffirum caufficum - femori adplicabat. injungens, ut hoc nom ante horam quartam " matutinam diei Mercurii /II/. 442i , removerent, commendans, ut ^ E. "oru. een Ded E Z -— L- WU i. LR c. AELEMTLI MZDPIIA P c I y Y j S S RAMIS Ue F a : EA E - " ! E - d " - 23^. Jy o TS D í a : i st ;. -w - : Ly - - ui " - P x. 3 " 24 lMnmautus ZHMercur. fublim. ufus externus — ut largam potus Coffe quantitatem gra biberet, necin lectum . fe componeret, fubridens addebat, ipfam a femno non oppreffum . 4r Abiens famulae reprzíentabat, Dominam quingentis florenis non redimere poffe utilitatem inde orituram, quod ipfe infpexe- - rit malum, adefle cazersgm ; Matrona hoc deinde audiens circu- latori dicebat, cancrum adefle non pofle , nec Medicos pro can- cro affedtum fuum unquam hàbuiffe : ad hxc circulator regere- bat ; Medicos rem non nofle nec intelligere , fefe ipfam fanatu. rum. Modo eíchàra feparata fuerit, Dominam roffe curru vehi, | invifentes excipere, omniaque agere, adfectum nulla in re impe- dimento futurum, eamque illo magdaleone emplaftri vulnus clau- — dere poffe. - m aw Interea adbibito ultimo feu zerto Emplaffro.raufico, Matro- . ma non tantum adeo intolerabili dolore excruciabatur, ut tam- quam alienata mente per conclave difcurreret, & alta , voce cla- maret, fed etiam per totum diem Mercurii , 7/II. Maji usque ad vefperam fPafmis e? comvulffonibus untverfalibus ad ipfas pe- dum & manuum extremitates usque, vifu horrendis , invade- TOUSE iid .. Die Jovis IX, 44aji conatus vomendi fuperveniebant , immo AG uAles vomitus fequebantur. ; Die Veneris & Saturni, X. e?: XI. Maji fauces valde rntu- mebant. | ; c | Hsec omnia Matrona circulatori, illam invifenti, expone- - bat, & ipfe rem ita fe habere videbat, fed regerebat Dominse,- nihil mali hec portendere. tantummodo, vehementer illi ceom- mendabat, ne omnino admitteret Medicum , & diícedens famu: 1x injungebat, ut ipfum moneret, fi dentes inciperent vacillare ;: Interea fauces adeo intumefcebant, utnoGuinter XI, & XII, 242j£. &gra crederet, (e fuffocatum iri, zt re Die Solis XIi. 444j/ ego ante mertd!em advocor, omnium, quz a circulatore acta effent, & fupra relata funt , in eum diem. ignarus, Vidi esterne capur & coZum valde tumens, linguam vigentem , € tume[centem, fausesque (ic inflammatas , ut vera. fumma cum difficultate loqueretur , Nel deglutiret : dentes RE | labant, & oris fetor idem erat, qui folet effein iis, qui Merc rialibus ufi funt. Rem miratus interrogabam 'Matronam, an ali- | | quo Mq mde. * * " morteminferens. 25 quo Medicamento ufà effet ? Ad quz poft. multas ambages , & poft- . quam ipfi rotunde declaraveram, ipfi venenum datum effe , tandem fatebatur , fe fex pilulas, fingulo vefpere tres, a circulatore traditas fumfiffe , fed fimul artificem excufàns, hacc phenomena inde oriri non poffe, quia famula vna vice novem de iftis pilulis fineullo damno deglutivTífet,, Cum ulterius inftarem , Matrona tandem adplicationem Ezp/aferi cauflici confitebatur. —Infpetto locoad- fecto inveniebam in mufculo femoris moventium primo, Efcbarazm integra manu latam, & ad contactum duorum pugnorum craffi- £iem squantem , & infra efcharam aliud vz/zu4s apertum eadem latitudine, & circa locum adfe&tum zzgezteys cum izrumefcen- - tia inflammationem. Cum jam nefcirem, quo cauftico illa efchara inducta fuerit, .& mihi hac vice tantum pauca quzdam, fed non tota ícema - relata effet , fufpicabar, illa falivationis fymptomata effe ab illis - Pilulis, quas putabam Mercuriales fuiffe, Hinc ipíi przícripff organs ex vile jalapa granis XII. in Spiritus vini drachmis dua. . bus cum femiffe folutz , quodetíam V. vcl VI. fedes procurabat, fine ullo levamine, Et quia Matrona difficillime deglutiebat, por- .ro interne nihil aliud propinare poteram , quam £//eztíe pimpi- nts albe unicam unciam cum dimidia, cujus fingulis trihoriig XL. vel L. gurtas, cum dyrupo vioiartem mixtas, guttatim hauriret; -infüper injungebam , ut os & fauces affidue gargarizaret /a/fe dulci tepefaCto folo , vel cum ficubss co&o, conjun&o regimine leni diaphoretico; falivam quantum poffet projiceret ; quoad diz- tam juscula carnium gelattuofa , piuguia, gelatinam corum cervi, | ' ag. |" exCitentur, cum idem fiepius & in aliis adplicuiffet,necunquam tale | | - IE " - j Jacficinia , bordeum tenuiter cocum. Interea circulator hoc rreridie me adiit, ad conftituendum diem pro operatione herniz, qua occafione iftum interrogabam, ES in Matrona adhibuiffet ? adfirmabat in pilulis fuis nullum iffe Mercurium ; fed E»p/afirum Matronz adplicatum fadum effe ex Mercurio [ublimato corrofrvo , adtíe&umque Matronz, pro fua fententia, effe Cazcrum, qniboec cauffico, tanquam fü- premo remedio, effet curandus, addens , fieri non poffe, ut (ympto- mata, quz ipfi commemorabam. in Matrona adeffe,a caz/f ico boc fuo quid inde expertus effet, cum caufticum hocNB.zreizer dizidro fera- "Append. A4. M« Vol, VT, d pulo o6 incautus Mercurii fob limat.ufüs extevmus tatem rei exemplis. ex aliis feriptoribuspetitis ,Íed & fymtoma- ta Ewplaftri fui applicationem infecuta rem confirmaré , ofteri- debam, Ad quz nihil reponere habebat , quam quod diceret: ip[a me decepit & ego ip[am decepti , atque adco alter alterum de- cepit. ; j E i 4 CSS o «v € * jt ! d ^ 1 Interea die Lung; XIIltio eMait intumeícentia faucium , omniaque fupra di&ta fymptomata condnuabant, ut: propemo- dum nihil liquidi egra abforbere valeret: àdhze conquerebatur; fe tancum ardorem in ore C? faucibus fentire, ac fi cazdeztes pre- a4 ilis ineffent ; in ufü r.edicamentorum uti priore die perge- batur. — erahens, & multum fanguints. liquidi fejictens , ut vererer ,ne hemorrhagia eo ipfo die interiret, Tunc przícribebam gargz- gismA ex rad. altb. unica una, berb. zmalm. betom. byffop. ana | fnanipulo uno flor. rofar. rubr. manipulo [émis , fem. fem. grae. drachmis duabus , cun aqua coquendum & zelle edulcorandum, àthoc laci dulci interponeretur,eoque 9$ elueretur, | | Eadem die etiam ad Matronam hanc pharmacopola Dom. «jan. Sichem , meiüício, arceffitus rogabatur, ut fauces in fpiceret, tic palatum, faucesac linguam adeo tume[centes C inflammatas deprehendit, ut zgra gre loqui polea n ipfis faucibus dete ae slcus apertum magriitudine piüi majoris , & ad latus finiítrum. alati actualem partum foludar um [cparattonem , dentes vVactÉam- bes co largam falivattetiem., o 1 efi Roe fi | pie Mercurii XVto Maji omnia 1n trifti hoc ftatu mane-« bant ,falivatio femper procedebat, alvo («pius depofita, Exere- senta eandem foctorem exlialabant ac fauces : quam ob caufam orxícribebam Tizc ure ; be; cum aqua cichorei & fale Tartari prae arate uncias duas cum dimidia, pro doíi cochleare dimidium. femel vel bis de die; feiterato ufü E//estia pimp. alb , que non uii cum 5yrupo violurum mixta àdhibcri poferdb c o Die jovis, X VIto Majt collum exteriüs nori adeo tumidurn videbatur , at facies & gena eundem tumorem & duritiem reti- nebant. lrerabatur gargárisiMA. ^ 4 du ee dise Die Veneris XVII, Maji & die Saturni XVlliyo Maji ee- Mercurii fallimari conftet. Sed ego ipfinon folum pofibili- , — — Die Martis, qui erat XiVtus Maii miferrime faborabat , | integra frufla cruoris ejiciebat , merbranas palati digitis ex-' M Y "n P mortem imferens. - ——— rid AE I DETTA MES DUEB TE ERREUR dem erant miferi, Per omne hoc tempus de caz4izlgia & co- matibus vomendi querebatur, iisdemque fawemm | doloribus ac vigiliis cosntiznuls , fattvam Janguiuclentam projiciebat femper, His jam accedebant sagi dolores capitis , inprimis circa fempo- FA; XMerabantur E/f. pimp, alb. Tinet, vrbe: & gargarisma. | Die Solis XIXno Maji fuperveniebat aeZrésmm leve, & «gra . de eo valde conquerebatur , dicens, fe /z/amire, e$ neftire quid | Ageret. Effentia pimp. alb. e$» gargarisma continuabantur, —» . Die Lunz XXmo Maji eadem continuabant , infüper majo- re delirio vexata vix amplius regi aut moveri poterat,omn em fere medicinam & victum refpuens , dicensque fe zizizs doloribus ex- cruciari,inec quidquam adfumere poffe. Hoc die preter Effent.; imp. alb, etiam in ufum vocavi Elec, diaftord. fcrupulum unum, j i3 vefperi fumendum. — -— Die Martis XX1mo Maji omnia in deterius abibant; adhue quotidie multa fruffa cruoris & membrana ex ore rejiciebantur & enfim fenfimquc «graita deblirabatur , ut jam non amplius e : le&o fürgere poflet, falivatio adhuc continua. Przícripfi TZzéZu- r4 myrrbs unciam unam gargarisimati àddendam. —A DieMercurii XXlldo Maji malo audto. E//ezzie pimpiuelle &lbe uncix uni & dimidiz addidi Tizé ure aztimonii alcal. drach- mastres, fed xgra vix quidquam amplius adfümere poterar; gargarismati denuo unciam unam Tinéur« myrrha admifcui. . Die Jovis XXlHtio Maji nulla in melius mutatio. Per chirurgum prxter gargarisma , cum Tin&ura myrrhx mixtum, adbiberi curavi sedis rofarurm unicas duas cum Tiuézura myrrba . uncia femis, pro elutione oris ; nam ipíà id faceredehinc non po- terat. Preícripfi quoque Tiz£ura autimonii drachmas (ex , 5o, . guttas pro dofi, ut eumSyrupo violarum propinentur. |, . Die Veneris XVIVto Maji zwmor i» gena dextra aliquanto minor erat, in (iniftra nihil fübfederat, remanente eadem duri- tie, No&te inter XXIVtum & XXVtum Mmzji fponte 4ezs ex- eidebat. de. | B Eodem XXVto Maji /4//vatio quidem adhuc procedebat, fed fenfim minuebatur, & zgra debilior facta magis del;rabar, Eadem T/zé£ura antimonii cum Syr. vi (ar. Xerabatur. Die Solis XXVlto M3ji manepu/fus defictebat , imminuta fa. Jivatione, dormitare nonnihil videbatur, cum antea per totum d 2 P tempus WT cm Ww T APTIUS 3: M RM og — ncautus Mercurii fublimat, ufus externus. "EGAL pum oo oomen RN "1 DEC ARTE. Vo: : ! W——— —— — T —— tempus omnis fomhus abfuiffet. fed & /ubito pavore excitabatur - non amplius 4e doloribus cónguerens. Ex quibus omnibus col. ligebam , mortem inftare; Eodem tempore ab áliisaliapropone- bantur, fed uti gra per totum ftatüri medicamenta tantum gw£- zatim & cum dfficultate fumeré potis erat , fic jam ne guttam juidem àmplius adíümere poterat, Et hzc erat hujus diei cori- dicio. | | anxietatibus jam cum morte callu&taüs,querebatur. Noctu ejulatus & c/amores *gre totám demum perfonabant. Die Mattis XXVIllvo Majihora quita matutina jam men- ce alienata sembra maxime torquens G» agnonizans, hora fepimà - expiravit, j aam : T Ira i ; "Per totum mórbt decurfum riulla aderat febris $ uriza nà- turalí fimilis,album depenebat fedimentum. Preterea conclave fetore Nix ferendo infe&um etat, G miferi, quas vgra perpeffa Die june XXVllmo Maji julfu. plane ceffanté de fummis pasa "eft, neque aninio coricipi , neque verbis defcribi poffunt, Por- ; ró notandum eít, gram ab initio , quo ad eam vocatus eram ; usque ad finem ; non tanttim liquidi nutrientis, vel «medicamen torum una vice capere potuiffe, quaitum parva fcutélla porcel- lana continet , querentem, fe pra faucium dolore, ardore & tu. more haurire nihil poffe. Séd quia femper naufeabunda & ad | animideliquia próná erat, roganti permittebam interdum coch- : leare uium vel alterum vizi gallici vel rbenani, quo folo aliquans tum recreabatut. Chirurgüs nomine J. Z. Jos, cujus operà die XiXno Maji - v uti incépimus , loco Circulatoris , quem &gra videre non amplius . volebat, ut vulnus in femore ungento & emplaftro digeftivo trà- &aret & poftea os faucefque repurgaret, declarabat , non folüm? & enas, ging AS . palatum, fauces cic, exulceratas, fed etiam o/fà y um infecta ej» denudata failfe, - - LÀ inprimis zx lla Separatio. eftbara in femore, decreícente inflammatione paulatim füccedebat , fed die mortis adhuc multum reftabat. Vir honeftiffimus vaa Xe/ezs , qui confolandi zgros munere fungitur, adfirmabat , zgram die Martis XXVIIIvo Maji , hora matutina fecunda manus tam vehementer torfiffe, ut putaret; eam digitos fra&uram: tunc manus zgre tangens easdem fuüdore - frigido - I VULT IET Mert T Y WIVET YANISMA S MANU ET Y eom A marne PNE PUR 00 rp y SIMA frigido madentcs deprehendit, ac manufh. fuam per contactum foetore , quem egrotans exhalabat , imbutam efle : fed adhuc du. mortem inferens. 29 bitans removebat manum, paulo autem poít eam naío iterum - admoóvens hocque vel fexies repetens, femper eundem odorem per- RE" fenfit 5 quem cum abftergere non poffet, cogebatur manum aqua abluere ; infüper referebat, noctem illam egre & (ibi adeo lu&uofam fuiffe, ut verbis exprimere non poflet : ' .. Poft obitum, die Mercurii XXIXno Maji totum cafüm Am- plifimis Magiftratibus, ratione officii, expofui. Se&ionem qui- dem & infpectionem cadaveris judicialem optaffem, fed cum No- biliff, agnati ab ea abhorrerent, inítituta non eft ; nec ad rem abfolute neceffaria erat, cum ipía res per fe fatis pateret. Matronz famula declarabat , cadaver ftatim initio totum album evafiffe, fed paulatimin plumbeum colorem mutatum effe, | Cur ego illud dleSaturni, qui erat primus fumii viderem, inveniebam labia oris atra ; & palpebras rubras ac protuberan- . tes, ceu inflammatas,.- Die Martis IVto Junii nigredo labiorum paulo minor erat , ad rübedinem vergens, fed palpebre ita fubfederant, ut pollex in cáavitatetnimmitti poffet, Nafüs etiam in extremitatibus rube- bat ,utinflammatus. - | Mit» y .— Tria illa Epplaffra cauflica, qux mihi famula tradidit, in diametro quatuor circiter pollices lata funt , nimirum quodlibet eorüm & ut adhuc videre eft , illa undique A4ercurio fablimato confpería fuiffe, nam etiamnum ab omni partealbent a refiduo 4er- £urii, etiam vulnus & eíchara foemoris eadem, immo majori érant magnitudine , quam emplaftra. | | Cum jam Circulator ille ob malum eventum fui aufüs publi- cam cenfuram incürreret, qua , prout ip'e ait, tanquam malefi- cus non fine ignominia urbe noftra pulífoseft, factum fuum jam excüfaré , & cauíam ac fequelas mali fucceffus in me transferre €onatur, ac fi ille ipfiffimus audor violenti hujus mortis non fuif- fet , fed potiusego! | .]à Apologia autem füa ad Ampliffimos Magiftratus inno- "tentiam füam tueri vult argumentis fequentibus, in ordinem di- Ípofitis | - X) Mercurium fublimatum di peii: non cuilibet notum, y; í 3 1 Y c MXN M o Sous SES 4 -7- LEG X ui P Ne. x ai UU TN E em ^» "2 AT s i x i; E : e | 40 Incautus Mercurii fublimat. ufus ewternus . fed adhue pro fingulari arcano adverfus tumores fcirrhofos alia- que mala habendum effe. : OC MM 1 . H.) ilum fine metu & periculo externe poffe adhiberi, nec quantitatem illius determinandam , fed artifici relinquendum effe, quantum,pro re nata, neceffum ducat. —.. IH.) Emplaftrum fuum femper adpellac casficusm ,conftans e Mercurio füblimato , nunquam indicat, quo pondere eum adhi. buerit. — | bu: | IV.) Mercurium füblimatum per fua Emplaftra adhibitum fa- livationem excitare non poffe. — | V,) Ad excitandam falivationem vel decuplo plus Mercu- rii fublimati opus effe, quam ipfe in Matrona adhibuiffet , nec fa- livationem poffe induci femel aut bis adplicato tali emplaftro aut partiuni corporisillito, fed omnesartus per omnes articulos ali- quot diebus cortinuis illinendos , & hoc pado falivationem grocurandam effe. ij d | V1.) Licet Mercurius füblimatus falivationem cafü fortuito excitet, eam tamen ininime lethalem , fed nota & facili methodo fanabilem: effe, i iic Vil. Aegre noftrz prefcribendum fuiffe purgans & deco- &um conveniens, ad promovendam falivationem, tunc ea fali- vatione , per fuk cau[iicum excitata, Matronam eo faniorem po- tuiffeevadere. - | VHI.) Hinclicet forte falivatio in Matrona infecuta fit , em- plaftrafua feu. cauftica e Mercurio fublimato nec extitifle , nec exi- flere poffe caufam mortis Dnz, de Bavverez , nec fe auctorem interitus ejus dici poffe, fed potius me, utpote Dne Medicum , quod aut methodum medendi ignoraverim , aut Matronam hanc malo animo íciens volensque neglexerim , ut ipíe urbe ejice-- retur. . CE. " IX.)fe, (i ullius in urbe Medicus ad&rmare poflet, quod ta- lis falivatio a Mercurio fuüblimato excitata, dirigente perito Me- - dico, periculofa vel lethifera fit, meritam poenam fübire para«. tum efle, : Nerscferam plura per nafutulum hunc circulatorum admit fa pertinacis infcitiz fphalmata , quz recenfuiffe idem effet ac re- futaflc. | Vrtamen veritas rei, laudatorum virorum (ententía robo-. | rata, mortem inferens. 2I fati,hoc clarius & 'evidentius conftet , fequentes quxftiones ex arte & peritia decidendz, liluftri Ordini Medico Halenfíi propofi- ta fünt, cujus Refponfüm relique pagina dabunt. Qu.l, Num Mercurius fablimatus corroffuus pro fimgulars Vemedio e$ arcano babendus frt, quod adveríus varios tumores fürrb. fos, cancrum , aliaque mala 1«to ef fécure adhiberi poffrt ? Qu. II. 242 circulator adplicando boc Emplaffrum corroffoum, rete egerit, eb» anmon potius trifluum illorum "fymptomatum ci mortis aucfor fuerit in Matrona, qua aute ilius adplicattonem | oprime vAlebat ? b Qu. Ili. 247 AJedieus eo demum tempere in auxilium voca- 1u$,quo calamitefa Jymptomáta medicamentortm de iIutitionem - fere omnem excludebaut , letbalem CUEnIum prohibere potuerit, pracipue ff, faadeute Empirico , faitationem adbuc magis pro- - sovi[fet ? | - RESPONSUM FACULTATIS MEDIC/E HALENSIS. I: caufa & flatu controverfiz" periti cujusdam, do&i & legiti- me promoti ac probati MediciPractici,contra indoctum ac au- dacem quempiam operatoremi atque Empiricum,certa quedam relatio cafüs alicujus, fatali decurfu cerminati,Facultati noftre ad cognitionem, indagationem & dijudicationem oblata fuit , cui | petito ut fiat fatis, ab ordine nofiro deliberatio de eo inftituta cognitam reddidit Nobilem quandam Matronam, optime valen- fem , quadraginta feptem annorum, quas anre decennium ali. qualem: cóntufionem dextri humeri eque ac femoris perpeffa & . temporis fücceffu duritiem abíconditam in eodem femore, tactui folum óbviam, erat éxperta , quz vix duos digitos latitu- dine unuique longitudine, quadantenus acuminatam, füpera- ^wit,interea autem moleítis doloribus perennem prebuit cau- "fam. Pofteaquem hzc adflictio ad predictum. circumforaneum: Framthium delata fuit , hiec promptam promifit medelam, eaque propter confeftini caufticum quoddam emplaftrum | ^xradidic, additis dieeftivi empliftri msgdaleone, nonnullis pilulis y warisque lagenulis incognid medicaminis ; adnexa informa- | ! : üone; ^ s 52 Incautus Atercurii [ublimat, ufus externus. tione, ut caufticum emplaftrum dolenti imponeretur loco ,cui, fi cfectum ediderit fuum, fübfítituendum effe indicavit, dige. Íiyvum , & ita etiam reliquorum otdinaterum ufüm diípo- fuit, Adplicato itaque cauftico emplaftro, contigit, ut eo- dem loco quem attigit , magnum excitaverit vulnus , id quod IVto a. c. Maji accidit. aft quoniam eadem noe empla- firum a loco receffit , exquifito novo confilio, idem Empi- ricus alterum caufticum emplaftrum provida manu geftandum, - eidem loco iterato imponendum przecepit, quodfexto Majimane. ,adplicatum , vefperi autem remotum, fübinde vero digeftivum appofitum fuerat : inde autem evenit,ut VIImo Maji in femore magnus obortus fuerit dolor, cui mitigando accerfitus Empiricus bora vefpertina emplaftrum cum pulvere albo é vitrea lagenula adfperfo adpofuit, quoditaque intra triduum , a no&urna deci- ma 4ti Maji hora , ad decimam 7mi ejusd. horam, tertia vice ad- - plicatum fuit, abhinc audax & imperitus hic circulator cancri prz- fentiam in gra indicabat, infuper autem pro more hujus furfuris . hominum omnia faufta promittebat, liberumque vivendi genus. permittebat : interea autem dolor adeo increbuit ac adcrevit in adfe&to loco, ut gra quafi mente capta adparuerit, fubinde is autemin manuum pedumque extremitatibus fpafmorum & con- yulfionum comitatu, exaccrbatus fuit ; Supervenerant vomitus fauciumque tumor, id quod circumforaneus haud metuit, modo aliorum Medicorum convocationem & confilia prohibuit: fubin.- de fauces ad ftrangulationis metum intumuere : XIImo Maji ac- cerfitus prior peritus Doctor . antea&orum plane ignarus, eb- fervavit caput & collum tumidum, linguam denfam turgidam- - que, fauces inflammatas . cum loquele & deglutitionis du s te : acceffit dentium vacillatio orisque foetors gra infuper con- fitebatur, fe ha&enus quolibet vefpertino tempore fex pilulas adíumfiffe : in femore adparuit efchara ad manus latitudinem & duorum pugnorum craffiiiem accedens , infra fe. vulnus de- tinens, in ambitu autem ingentem tumorem inflammatorium comprehendens. Data occafione teftabatur Operator pilulis nihilum de mercurio, fublim. aft emplaftrum fablimatum illum in- greffum fuiffe, quocum, tamquam fuüpremo, uti opinabatur, gemedio ; cancrum femoralem ,| quem fuípicabatur , extin- guere arbitratus fuit : male autem inter alia, dum Ro £jus- anortem inferenr, | 53 - ejusdem effe&tus adnotati erant, pro excufàtione edixit , ipfa me decepit, & ego ipfam decepi , atque adeo alter alterum decepit, Ab hoc tempore fruftra ordinatis minusque .falutari effedu ad- hibitis auxiliis , ita atrox redditus fuit idem adfectus, ut prater xefractariam falivationem , horrenda. faucium fymptomata ; in- flammatoria, ulcerofa, aliaque fupervenerint, usque demum 2g. "Maji egra hec:/miferanda expiraverit morte, — Hic tragicus cafus caufam fübminiftravit (equentibus , ad rationis & artis fundamen- &um decidendis.quzítionibus. —— | »* — LNwum Mercurius fublimntus corrofruts pro. fingulari remedia 2 £i arcano babendus [it., quod adver[us tumores (cirrho- 0 Jfós, cantrum ct alia mala fecure adhiberi po[fis ?. "Hanc quzítionem quoad fingula fua membra negativa deci. dimus fententia. ^ Etenim hoc fübje&um chymicum non nifi fcientia, experientia & conícientia privatis temerariis medicae ftris hodierni evi arcanum audit remedium, dum multis cafibus confirmari poteft, quanta damna topicus etiam ufus illius fz- ps intulerit, & quam frivolo aufu in levibus. & arduis cafi- us eo confugiant audaces Fmpirici ;; Quemadmodum famofze aqux phagedenice nondum hucusque peritis ac. circumfpeGtis Medicis fefe probarunt ; & ita etiam vix ullus imperitorum ac fcatophagorum unguentariorum invenietur, cui non hoc me. dium cognitum fuerit , ideo fraudulentam omnino olet ja&tan- tiam , id pro arcano quodam declamare velle , licet illud fingu- lare exitiofüm exiftat : .qua de. cau(a crumenimulgi non nifi-ad deíperatos adfectus fcabiofos, ulcerofos, gangraenam &c, illud ordinare non verentur : Praeterea autem id ipfum in (cirrhis * *ancro aliisque malis infeliciffimum & ftygiale, minime omnium "ero fecurum eft remedium , ita ut omnium rariífime unquam fi- glam, regularem & falutarem obtulerit opem. Conftant.hujus ju- dicii multa teftimonia, fcriptis ac ore relata, fide digna, & vix ullus "adfiduorum , judicioforum & attentorum Medicorum erit, cui mon tragici effectus füblimati hujus, extrinfecus licet ufurpati, .&onftent. Wolfii Obf. Chirurg. Lib. 2. Obferv. 1. p. 179. fq. Aa N..C. Dec, 3. ann; f. obf; 204. Bonetus Polyalth. lib. V, c, / 85- p. 561. Commerc. litterar. Ann. 1732, hebd. 34. p. 245.fq, ^ Tar 4tppend. 4, M. Fol, FI. * 1l. 44» | : | - S4 — Hheautur ZIercirii fublim. ufus externus Co YL d Cireulator adplic | . . éPe egerit , aut amnon potius triffi orum: fy (007 7 £um (f mortis auizor fueritin: Matrona, qua — uplicationem optime Jalebat? —— — | . 4d hanc interrogationem reponimus decifionem adfirmati- | . vam , quod. videlicet, imperita, audax & terna vice. conti- nuata Mercurii .fublimati adplicatio in Hac , antea fana Ma- - trona , periculofa pra'eipue pathemata in femore, dein etiam | fübitaneam: ac. impetuofam congeftiornem. inflammatoriam cum |. confequente turbulenta falivatione concitaverit : Haud quidem in relatione hiftorica, tragici hujus càfüs, alie , fcitu dignz, - ejusdem generofr mulieris-qualitates commemoratz fünt , qua | idélicet: corporis conítitutione ipfa praedita, an plethorica, tem-- peratis aut intemperatis humoribus inftructa, cui dimtz, vitz gé- neri, quibus nroribus animique adfectibus dedita fuerit, quo or- dine quotidianz à reliquz evacuationes in eadem. procefferint (a) &c. Nihilo: tamen fecius feries-atque nexus dirorum multo. rum &.periculoforum fymptomatum cauftico illi Emplatltro füam. debent originem: :; nec deficiunt teftimonia, quibus vehemens, repentina & turbulenta falivatio;per fublimatum hunc mercurium, infelici plane facceffu concitata probatur ; Quamvis etiam paucis ab;obitu diebus falivatio remiferit, cum jam ob perditiffimum motbi. (atum vires extreme defecerint, fat ftrenue tamen illa "^ La X Ee ick fh sl (2). Cum lic non fuerit cafus morbi & mortís naturalis, fed violent! & arti- ficialis, o mifi eircumftantias fcitu neceífarias ; qua in vulgaribus mors .... DBorum hiftoriis alias recenfere moris eft , maxitne ideo, quia nihil i BIRASAITOTS! «6 r3 Nam ds 3 dug dn: LER xD 1n 4 lisdem occurrebat "morb? décurfi , 2.2 i *- T m : "u^ A | os ullum niotabi ub. i $9 AX 4 ON UA end n mortem Wiferens. — 35 precedentibus fucceflic diebus , ut. ntillo: moriitore , nedum im- pulfore opus habuetit, ni oleum igni infundere ac prafentia ter- ribilia emnique commiferatione digna morbofa pathemata acer- biora reddere, crudele. dictitaverit confilium. ^ Quod porro infe- lix hoc medicamen ,.ufü topico adhibitum , falivationem impe- tuofam provocet, doGtos atque peritos Medicos vix latet ; nec . ullus horum-vadem (e promittere poterit, fore ut talis (alivatio unquam modica & innoxia extiterit. Quoniam etiam inarte fua peritus Medicus adhibitus in eodem miíerabili cafu purgans fat "validum, diaphoretica, balfamica, mundifcantia , putredini re- fiftentia, lenientia, difcutientia , fedantia feleCta & probata auxi- lia ordinavit, haud.tamen fingula hzc virus illud mercuriale fuf- "heienter fubjugare potuerunt ; & licet effentiz pimpin. alb. ufus in-paülo minorem quantitatem (b) redigi &.temperari debuerit, minus tamen eadem tantum obeífe potuit, quin innumeris cafi- :bus falivationi .promovendz , faucibus purificandis & ítagnatio- nibus di(cutiendis, quippe eximie f£ru&uofam illa fe exhibuerit , adeoque fingulari ordinatione mafticatoriis & apophlegmatizanu- | bus fele&is remediis adnumeretur, | —- Tandem queritur : lli. 442 Medicus, eo demum tempore im auxilium vocatus, -xquocalamitofa [ymptomata medicamentorum deglutitioner fére omuem excludebant , letbalem eventum prohibere I uerit, pracipue, [i [uadente Empirico falivationem adhuc magis promoviffet ? Quam ultimam quzftionem haud alia , quam negativa refol- vere poífumus refponfione : Nonraro enim vix decem periti Me- dici id in meliorem ftatum convertere minus valent, quod unus audax, impudens & imperitus Medicafter perdidit atque corru. - pit, ideo prudentis Medici officium eít, ut quantum Religio Chri- | En & Medica concedit, tumultuariis circulatorum aufibus ipfe | e 2 . (uas (b) Sed vide rationem in Hiffor. med. de Dyfenteria biliofo - contagiofa, Cap. III. - 6. XXXVI. XXXVII, LXXXVI, Cap. V. 8, XXVII, page 73- 9n Q 122. Mp- i à Li TERN : i UM 46 Incautus /Mercur. füblim. ufus extern, mort. infer, uoniam utplurimum: nihil ad falutem zgrorum perficitur. S m inde autem certo certius evenit,ut impoitor fa uslbs Maa i r fatales temeritatis fuz eventus, impudica fronte in peritum devolvat Medicum. 43 In prafenti cafu oGtavus adfulferat dies , quo demum, for- . te xgrz in peffimum ftatum conjedia , Medicus peritus vocatus. fuit, ut damno, a medicaftro illato , fàlutare ferret confilium; - aft cum humores & motus in mifera eegra fummopere feruerent , & in femore zque ac capite partes valde irritatz effent, fane ,.— non fuit in Medico tantisque refiftere telis , atque tumultibus: - in eo enim contigit, quod Plato edixit, facilius effe movere quie- tum,quam tranquillare motum : hoc autem adfertum erat Empirico ígnotum. Vehementia, atrocitas, multitudo & contumacia [ym- ptomatum prohibuerunt, quo minus Medici: dodi folertia, fol. - licitudo ac providentia falubres adíecuta fuerit fücceffus & even- tus , quí pfopterea omni caret culpa, dum hzc contra in Empi- ficum merito derivanda eft, quem illatz noxa? eximere juxta fcien- tíz & experientize fundamentanulli poffumus. Idejuod judicium füffragante ordinis noftri confenfu ac auctoritate, fub figilli noftri - confirmatione , ad petitum exhibemus. Dab Hale Magd,d. 28. Sept. Ann. 1737. yc Decanus, Senior und fámt-. liche. Profeffores der Medi- cinifchen Faculeet-allhier. .— a£ / NOVA. . FEBRIS MILIARIS SVB EXITVM ANNI 1733. ET INITIVM ANNI 1734. IN CELSISSIMO ALPIVM PENNINARVM BAVARLE JVGO ÉPIDEMICE GRASSANTIS — HISTORIA, --—CVI SVBIVNCTA INSVPER EST SVCCIN- CIA MORBI ISTIVS £TIOLOGIA, ITEMQVE- | | RATIONALIS SVB EIVS CVRATIONE OBSERVATA MEDENDI METHODVS;. OMNI, QVA FIERI POTVIT, ASSIDVITATEÉ BHIMICMATTENTIONE ET SINCERITATE CONSIGNATA., AC JLLVSTRI ET EXCEH.ENTISS, NOMINI BÜCHNERIANO DEVOT ISSIME DICATA ET CONSECRATÁ pa 9 4» ERANCISCFM JOSEPH. GRUNIALD , Med, Dod. Circuli "Monacen[is Pbyficum Provincia- 1 Jem, & luclyte S, R. L, Academie Natur, Curiof. Polybium Ii, E BAGLI V "S Opp. fuor, La. I cap. f.n. "n m, Elit. Pene, id fet ibid, Lib, 1 cap. 8.f.2 Hp. sn Ju H ljftoria morborumi Jof quanta 4. pendet a fedula, € patienti defcriptio- ne eorum, qu& dotkus obfer-oator de morborum imvaflone , progreJJu €9 exitu Adnotaerit , & eadem , qua objer-varit : , fimplicitate, chartis ex- | poluerit. Á Febrismiliaris atn, 1733. 6 1724. Hifloria, 4 MORBI HISTORIA. - Uiumnum , pre reliquis aui temporibus gravius ut. pluri- enum adficere bumanum corpus, apud omnes in confeffo: -.eft 5 prefertim véro; fi inopinatz & frequentes fiant aeris .ealidi in frigidüm, aut' hujüs etiam: in calidum mutationes, fi- Idem quoque demonftratum legimus: a Celeb. PET, GERICKIO* iu differt. de Faletudinis ratione ef praffdiis, autumuo. - cuti hoc fatis exa&e confirmat? divas HIPPOCR ATES: sec. IIT. 44ph. 1. his: verbis:: AMutationes: temporum. potilmum partum: aporbos: : Cj in ipfis temporibus amagna: mutationes Aut: rigoris:, aut caloris ,- cetérorumque ad proportionem bis refpondemtium. (a) .... Mocftiffimuni proh dolor 1: ejus rei exmplüm fübfinem fupra: dii-& principia fequentis'anni przbuere; qui'falubriores:com- muniter habentür locis plànis,. »1e5' pesmuini : (D) vix enim: circa finem Novembris & initium Deeemóris copiofe per excelía 4 generum montium cacumina floccórum nivalium turmae: E doli convenientia, in dies fürrereceperat, cum ihopinato circa: Solítitium hiemale ( quod cum ingreffu Q iti Xj die 21; Decembr; contingit) tempeítas preter incolarum , etiani grandevorum , ibidem-memoriam, inaudita viciffitudine-&- (übitanea mutatione: adeo tepida ac infolita ingrueret, ut non tantum omnis niviuni: €opia uno impetu deleretur , fed hiems-quoque, quafi non hiems; veris: füaviter adfpirantis manfuetudinem amularetur, pp . Mirandum ergo haud eft, fi ad iz/olitum temporis tra&üm novum plane & ;zufitatum morbi genus: refültarit; — Adgreffus: eft hic morbus illuftres: pueros ibidem , potiffimum adoleícentes: (c) & juvenes, forte, &t, cum provedioris:ztàtis hominibus & e Ma adul- (3) Non abfimile eft effatum. ejusdem Au&oris, quo Librum: fuum de «ere',. 4quis 6$ lecis aufpicatur. : (b) Ita a IOAN. AVENTINO,; Bavariz Hiftoriographo, adpellati. (c) Luem peftiferam in agro. urbeque E Ma ann.- 1615. defevientem ,. juniori quoque «rat; maxime infefam fauitle , tellatum reliquit JOAN, INGOLSi1EFIERVS, PAyficws ibidem mi celebris , in: Epz/folis ad. D. St. GISM, SGHNIZERVM,,. drchbiatrum. $4. Bembergenft ,. datis ,| quoe ex. P Mfperfe erant, frigusque fua incrementa ,.loci- & temporis inz- qo Febris miliaris ami 1733... adultis nocere:haud potuit , itfontibus exitiofior effet tenellis ? 'Telam exordiebatur in principio fub fchemate non. adeo magni - morbi, per infolitam morofitatem, adpetitum imminutum, in nonnullis naufeam , levem horripilationem , pulfüm celerius mo- " - . do micantem, modo debilem, .&, NB, quod apud omnes fuit , £umorem anginoidem plus mtmus auctum , cum deglutiendi wmo- Veflia ; fitim non raro contra morem febrium aliarum, exiguam, fed in progreffu & ftatu morbi.auCtam. ^ Urina quorundam füb- je&orum 1n principio non adeo-infigniter mutata adparebat, -Udor & fudor in aliquibus intolerabiliter foetidus erat atque gra- «eolens. Proteiformis ergo & multiplici facie incedebat. :Cor- pus univerfum. variegati coloris confpiciebatur, prodeuntibusin- numeris puftülis, milii femen. cwn & exiguitate referentibus , unc 2/bis, nunc rubris , interdum.utrisque in. uno individuo. His-jungebat fe-infüper alind exanthematum.genus , modo v4oe- Varum, modo macularum rubicundarum, ad in(tar penézurarum pulicis, verarum nempe pezecbiarum : qux tamen efflorefcentiz non eodem femper tempore & modo protuberarunt, necjuftu typum aut ftata cempora fervarunt,(usque deque interdum haben- tes omnia. — -Erumpentibus tamen exanthematibus £smorem a- ginoidem vel ce[faffe , vel nocabiliter faltem remjz//e notavimus, .SSymptomata nonnunquam pr&ter omnem malam fufpicionem ac- ceffere, eaque. graviflima & atrociffima , inquietudines nempe , - precordiorum anguítix, fluxus alvi, deliria & motus convulfivi, omnes exquifite malignitatistetes. Inter hzc fanguis in multis ger nares prorupit. "Cutis , poft. pregreffas pun&uras fatis quos tant. in Cf/a :Medica JOAN. HORNVNGI. : Non abfimile exemplum no tatum reliquit ] 'HIL. MENZELIVS, in, carmine " Libro de Pefte RAYM. -AMINDERERI przfixo ; ast d — dod | Ala eff Aut cali vitio, aut.contage, aut. fponte faborta Dira lues, flammam , putri perfufà veneno, dntus alens, maculofa cutim , bullataque inuflig Taberibus : qua. (ava die dans fuuera milla Sternit bumi intatia florentia robora pubis 3Nec tenera.atati parcit 0-07 0- * . €5 1724. Hifloria, : AI ftas in corporis peripheria fine marifefta aut exquifita ulceratione, infine defquamata fuit, ubires xgriin vado erat. ^ Reftituris jam zgris, cum capiliorum profluvio , nunc caput , nunc pedes ántumuere, relicta circa malleolos ferpigine miliari. ^ Eorum — nonnulli, qui ar&ius quoddam cum decumbentibus commercium evitare haud poterant, morbi quoque malitium fünt experti, - In permultis tamen malum in prima quafi herba, annuente divina . gratia, fappreffum fuit. Finis tandem Februarii morbo quoque . poteft. —... RESOLUTIO. A Dfe&um prolixius delineatum febrem continuam , epi- . demicam, aliguam & miliarem fuifle., facile dignofdi Ad genus febrium , tamquam morbus calide intemperiei , el fi mavis, £o£ias f/ubflantie, quod pertineat, teftatur mo- £us humorum inordinatus & praternaturalis, caloris & pul- fus mutatio , eaque a principio invafionis usque ad finem imorbi : ergo fuit continua. | — Ex eorum faltem numero quod fit, quos dicunt ffora- dicor, exinde luculenter adparet , quod culpa aeris enata , licet non in omnes promifcue graffata fit, juniorum tamen plerosque adfecerit. Dixi porro febrem hanc sslg»am fuiffe, quo ftigmate eadem hoc in cafu nunquam eximere fe poterit ; cum, uti - fuit pefTimze indolis, ita peffime quoque per totum fuum decurfum fe geífit, incertos.ac minime regulares paroxy- fmos habuit, & quando maxime blandiri videbatur , tunc plerumque cum graviffimorum Íymptomatum cohorte prorupit, maximum vitae periculum , immo ipfam fubin- "Append, 4. 44, Pal, P1. f . de 42 — A Febris nnÀillaris anni 1733. " | - — de mortem fubitaneanx induxit. (d) uamvis non uno eo- . demque tempore , omnes tamen eodem invafit modo , teque illis, prout in ipfa Hiftoria dictum , pepercit , qui. fuam aegrotantibus operam commodarunt, ita quidem, ut cum forte decumbentium nonnemo, quafi gratias aCurus, ianum alterius deofcularetur, e veftigio maculze varii, coloris in circumferentia folidi imperialis magnitudinem referentes, exorirentur , relicta quoque in medio puftula variolofa , certo certius per reliquum quoque corporis fpatium latius graffaturae , ft amicum fomitem porro in- veniffent. X Caterum modo ruber , modo albus , modo difcolor adparet, immo mirificam faepe larvam induit Pro- teus hic nequiflimus. | : Recenfita itaque pheenomena conjun&im fümta, tam- quam producta merbifica, nonne de malignitatis caufa abunde Hi &eftantur ? | | Pro ffecifica ab aliis exanthematicis febribus Z/ffereztía, - etfi petechias quoque & variolas hinc inde junctas habuerit, a potiori tamen denominavi eandem tliarem , ob papulas - minutas, fen puftulas, poft efflorefcentiam figura fphaerica | & exilitate fua granis milii adfimilatas ; unde & latinum - fibris miliaris vocabulum originem traxit. Quoniam ve- ro fuperficies corporis , ob dictas papulas, denfo agmine erumpentes , afpera redditur , Germani hinc , praefertim Saxonie incola morbum ipfum Oen fSricfti nuncuparunt, eo quod aliquam fibi fimilitudinem conceperint inter exafpera- - tam hoc modo cutem , & pannum pariter afperum ; & exiguis in fuperficie globulis, aut nodulis gaudentem : AE 3 | En vulgo gi) f à) Pertinet huc Illuftr. Ettmülleri adfertum Opp. fuor. pag. 2854. Febris purpurata, inquit, acmeus, mom raro praceps eff adfetims y. qui, dum maxime viderur blandiri, fubito jugulat, | ^ 69 1734. Hifloria, 43 vulgo Srieg audit. - Vid. NIC. AMON. Differt. de febre wilari, - . Nolo hic inquirere, an veftigia febrzs smiliaris apud an- tiquos Medicos Scriptores inveniantur. Sunt, qui ex HIP- POCRATE £Zpid. Lib. 2. 5.51, 3. p. n. 200. locum quendam huc trahereadlaborant. — — | Sunt infuper, qui defendunt, HIPPOCRATEM porpu- ' ram deícripüifle Lib. 4J, de »orb. £1:. 63. item in. Prenot, Coat, 4.243. - Alii citare in hanc rem non verentur RVEFVM EPHESIVM , itemque AEGINETAM & ORIBASIVM. Agere hi cum iis videntur, qui Zarielarum antiquitas ?es nunc primum e Graecis eruere contendunt. Conf. 4a Erud, a. c, ^Henf. "Majo p.207. Aítficut juxta FREINDIVM Hifl. med. p.m. 305. nullum Variolarum veftigium in Gra- &orum Medicorum Scriptis, ita vix ullum. de noftra febri - exanthematica textum genuinum ac fundamentalem inibi - reperiri poffe, non immerito arbitrantur alii — Quidquid fit, id certum habetur , febrem hanc peftilentialium fpe- ciem effe apud Germanos penitus vam & circa an. 1632. Lipfie primum obfervatam a Cel. LANGIO. (e) — Anno - autem 1666. cum paflim in Bavaria gratlarentur febres mali moris, primum a Medicis Bavaricis heteroclitas ejusmodi maculas, cum tumore & cutis elevatione adparentes, no- tatas fuifle exiftimo. —— Nefeiunt febrem mtliarem quam pluri. - ma nationes , regiones. ac civitates , adeo ut tamquam fin- gulariffimam obfervationem in Epbemerid. Nat, Cur. Dec. d. Inn. Il. pag. 428. iftum morbum in Pannonia adnotarit D. - RAYGERVS. Subjettum hujus morbi peracuti ut flurimum erant adolefcentes , vel jmvenes, & tota illorum corporum ofh- f 2 cina: be Ann, 165 j. edita, f 4 v A " - ^ ; | auro ^ M. 4 y T n . ! 1 ] AU. A4. Febris miliaris ani 1733.0 eina : omnes enim partes in. febri adficiunrur , ut fic uni-- — verfalis fit intemperies. ^ Conítat autem corpus ex partibus folidis & fluidis , felide vero unice, intuitu fluidarum , ut in. - ftatu naturali temperate, itain preeternaturali intempera- i dicuntur , adeoque genuinum & przzeipale fubjest um con- ftituit maffa flaidarum , vum ipfe fanguis, vum fluidum ner- veum ; & cuni M. S. in corde & valis immediate haereat, | ideo etiam ex folidis hae partes primario fubje&um una conítituunt. | Exanthematum autem /edes eít fuperficies univerft corporis , non tantum exzerza , fcd. nonnunquam ^. etiam eterna. ; 2 3 Poft confiderationem fubje&i; re&to tramite pergimus ad caufarum inquifitionem. 2c Caufam materialem febris noftrae miliaris Z»mmediatam - effe miasma malignum contagiofum febrile, ad maffam fluidorum delatum , extra omnem dubitationis aleam eft | pofitum. DRUZS ! "C Jam cum nihil utilius fit, quam adfe&us morbofos | ad caw/as reducere , ideo ad earum indaginem nunc pro- grediemur. In promptu ftatim eflet refponfio , fi ad occa ta$ qualitates cum antiquis confugere liceret , vel fi cum iis | fententiam proferre fas effet, qui satmrem , ficuti morborum medicatrix communiter audit, (f) ita pariter effe&ricem mor- borum eile, liberali nimis commento adferunt, eaque pro- pter febres falztares effe conatus natura , vel animae noftrae — rationalis, ad ravim usque clamitant. Aít, ignofcant mihi auctores ac defenfores illius ovro9$e:s , quod exiftimem , ipfos in naturam noftram haud parum efle injurios, quan- do huic attribuunt effectum morbi, qui unice debetur caa-. fe materiali, quam in morbo enarrato univerfaliter fuiffe pu-.- - tamus venenum aliquod, feu miasma malignum. Ee De (£) HIPPOCRATES J£pid. 6. Seit, 5. 1 & 1734. Hifloria. 45 4m De malignitate ifthac prius, quam fpecialius differam; * pauca quaedam przlibanda duco ex »e» -maturalibus , de 4«4ere. — Hunc vite & morborum caufam effe, ait COUS , | pro diverfo puta refpe&tu 5 varias etenim ille a faperzeribus non minus, quam illis , quae zzfra & circa nos verfantur , mutationes fubire coaCtus eft. — Seperzora exant aftra , quo- rum diítemperata commiítio fero autumno , ( ubi sworbi. zm univer[um maxima ex parte acutiffimi fieri [olent & exitialer juxta HIPPOCRATEM Sedi. 1, epb. 14. & Sec. 1H, apb. 9.) fimulque circa So/fPizium biemale , natura exiítente imbecilli- - ma, mutationes varias, tum in aere , tum in corporibus noftris excitavit. Martifeftior autem erat mutatio, qua ab - ánferioribus aeri noftro accidit 5 cum enimalpes & valles ful nivium huc usque copia undiquaque fepulti jacerent, pre- der exemplum & omnium exfpettationem fubita tempeftatis - viciffitudine factum e(t, ut una eademque nox, tepida ad- modum, nives, per tempus jani fere multum collectas , non abítulerit modo , fed infuper ligatis antea brumali fri- - gore, nocivis exhalationibus, per vallium & montium fau- «es, fiffuras & fpecus, liberum aperuerit exitum. —. Talismodi eff'uvia heterogenea & meteora varia cum. - ob ventorum id temporis infuetam clementiam ventilata & . diffipata non fuerint, utique miasma aliquod malignum , fpecifica étiam. commixtionis indole, ( ut inde diverfi fpe- . cialiores effectus & fimilis mixtura in humoribus hominum emergerent,) exiis ortum capere potuit, quod aeri po- /ftea , omnium feminiorum univerfali receptaculo, commu- nicatumstandem in hominibus tenerjoris textura, vel talibus, -qui, fortaflis propter diatee errores , impuritates humo- . yum fibi contraxerant , ficque cauf& mediata , five antecedem- tis yices fimul gerebant, per i Mopon cia: five capitis fo- ramina, five poros cutaneos , humorum latifundio inter- fperfum: atque. innidulatum , inftar fermenti , ad. fuam illos , $3 indo- 46 (0 Febris wliaris amtti 1 733. indolem & naturam induendam difpofuit , fimilemque iis motum. introduxit , tum progrefftvüm, tum intrinfecum : quo in motu fanguinis, & flurdorum dyfcrafia , febris no- [trae caufam immediatam &. formalem ngtionem habendam efie putamus. i : i £i Dari autem ejusmodi miasmaticas & pefítilentes mate- rias, a particulis M. S. conltitutivis in ipfa preeternaturali | fermentatione & ab ordinario cujuslibet fpeciei febrium materiali principio plane diverfas & diftintkas , contrmatur | utique per Peftilentiam, qua de loco in locum transfertur, LV hominibus etiam infciis, cum rebus promercalibus, malignis effluviis contaminatis. ! Id ipfum quoque differte loquuntur morbi chronici atque alii acuti, uti Dyfenteria , Lues Venerea, Scabies ; | Lepra, &c. item Phthifis, ( utpote qua communi Practico- rum fuffragio itidem contagiofa eít,) rabies canina hujusque generis piures. Veneni morbifici determinatam vim & veram atque |. realem exiftentiam porro probat jam ubique nota infitio & - inocu'atio variolarum, atque recens inventa eas per trans- - plantationem |. excitandi methodus , infuperque nuperrima - febris catarrhalis maligna anni 1732. quee. vix non omnes a 4 b iu Ij Europa regiones & civitates perreptavit. ' $i quaeris, in quo confiítat materiale febris & maligni-- tatis hujusce principium ? refpondeo , quod prudens Me-- dicorum folertia abundanter jam demonftraverit, adeo fub-.— tile effe illud principium , ut omnem fenfum a pror? fugiat, - & nonnifi a pofterjiori cognofcatur. . Ab effe&tu ergo cre- — dibile nobis videtur , quod fuerit /4l qweddam volatile , de-- firuciivum, ad acidam ut plurimum zaturam accedens , juxta SYDENHAMIOS quippe DOL/EOS, HELMONTIOS &- SCHELHAMMEROS in enodanda fpecialius principii ma-- terialis in wsaligzis natura admodum operofos; perniciofum. | namque - ] H 25 " " L1 .€5 1734, Hifloria, 4 . namque virus eft /2//zum , praefertim quando ex terrae efflu- - vis ortum fumit, ac de;Vitrioli vel aluminis , Nitri vel Sulphu- ris mineralis, aut" Arfenici indole participat. Vid. BERNH. CONNOR rac, de antris letbif..— Salfum autem miasma. illud /zbacdum | quod fuerit, . puto manifeftum evadere ex ftatu fanguinis apud. omnes quibus detra&tus fuit, coagulatorio & ad debitam circulatio- nem prorfus inepto, ita, ut cruor e vena fetta. extra&tus, ni- gricans, grumofus, omni fero orbatus, craffaque , vifcida ,al- ba, magna crufta , qualis in acutiffima pleuritide laboran- tibus & omnibus inflammatoriis morbis confpicitur, per omnem fuperficiem praeditus fuerit. Sequitur ergo, de- fcriptum hat&tenus miasma virtutem habuifle fübacidam ; certum enim eítin Senatu medico » aciduss omnue coagulare fanguinem ; quamvis&alia fubefle potuerint coagulatoria, e.g. frigus, quod inopinatam illam coeli tepiditatem & ter- ra aperturam fenfim infequebatur. — — | ( j Caufa igitur antecedenti , oceaffonali , materiali & formali quantum ad fcopum huncpertinet , aliqualiter expofita , ad phanomena morbi noftri explicanda me accingo. " Hinc, fi. quaeritur, unde enumerata fuperius in hi- ftoria clinica, tempore invafionis nata fit zrZ/Aizia, merofrta:, | & bilaritatis imminutio? refpondemus, partim: a fanguinis lentore, partim a fpiritum fixatione & ligatione. Omnis enim. febris oritur, fi. M. S. fluiditatem. fuam: naturalem deponit, lenta & vifcofa redditur , velaliquo niodo coagu- latur. Lentor fanguinis etiam lentorem fpirituum produ- it, cujus rei exemplum habemus, in melancholicis. Im- mo falia acida maligna fimul fpiritus animales figunt , & tri- -ftitie gradum augent. £brrzpilatio , quam febricitantium ali- qui fentiebant in le&o. & hypocaufto calido, lentori fangui- nis pariter tribuenda erit. Etenim fi fanguis craffüs per arteriofos arcus fubcutaneosnon movetur, tunc nervi fub- iesu cutanei AS . Fehusmiliaris anni 1733. Vi d Cutanei calore fuo deftituuntur : ergo neceffario frigoris Íenfus excitatur. Cajler , vel aeftus febrilis , pulfus nunc auctus , nunc debilis, fanguinis fpiffitudini & lentori origi-- nem debet. Suppofitonamque (ut in fimili ftatu accurate pro more diflerit TEICHMEYERUS Differt. qua Fü/foria mor- Lorum biemis praterite titur, ) durante frigore febrili (an- guinem non moveri per vafa fubcutanea ; ergo neceffirio magis interiora verfus:reprimitur. Compreffus vero fanguis, vi fuae elafticitatis , poftea iri zeftu au&tiori fe magis magis- qua expandit, & motu accelerato receptam in bumoribus: materiam falino - fubacidam, pro falutariejus difcuffione , ad. partes .colli excretorias& falivales protrudere tentabat: quid — ergo mirum, quod, depofitis dein ibidem partibus ad no- cendum jamjam partis,in glandulis colli , mufculis laryngis - atque pharyngis, cum fubtili fanguineo - falivali fioridiore. umore, in praevio infar&tu & coacervatione , feu repenti- - na congeftione, fegnem , obítru&toriam , acrem & fubtiliter | indammatoriam , maligneulcerofam ftafin denuo induxerit, | unde communis apad aegros noftros erat dolor faucium &.. praecipuarum ibi exiftendium partium febrilis inflammatio , ^ ut mufculorum laryngis , pharyngis, uvula , offium, 5y- : «ides. Gictarum , glandularum tonáüllarium, fublingualium, thyroidearum, ifthmi & faucium , una cum ingravefcente - tuilicula vefpertina , a rodente utique ulcerante ftagnatione - exorta. Propulfo autem ita ad collum fanguine , Diaphrag- - ma & pulmones refpiratione faciliori gaudebant. Porro cum - o materia , ob mucidam fuam implicationem intimiori- | bus partibus ar&iffime cohaerens, inflammationem, ardo- rem & ulcerationem partim excitaret , partim minaretur , fic- - que fanguinemin interiore palato magis adhuccondenfaret && comprimeret: compreffz vero iterum partes ichorofo - fan: P guifere, fa&a porro, motus inteftini & elaftici, itemque - a«cedentis novi Toasos ns uotus benetido, fluufera D | VD 0 ou8 agua. Hileras ag taftafi a partibus nobilior bus ad ignobiliores, ab interioribus 'ad exteriores, a faucibus ad peripheriam corporis & putes "fübcutaneas, hoftiles copias reGiffime propulfarunt ; pera- &a enim materia morbida, non equidem critica fed Íymptomatica translatione, tumores anginoides confeftim, evanuiffe, & infigne levamen fubfecutum fuifle, rccenfita primitus morbi hiftoria docuit: adeoque juxta HIPPOCR A- TEM fecurifffmum eff totam fecefftonem extraverti, | Profcriptae itaque ad conhines corporis partes malitio- - f, intranfitu cutis acriores redditae & fpiculis fuis ad con- tradionem vafa follicitando, exitum fibi preecludebant , liquidiorique parte exhalante, craífiores particulae ad fe in- vicem accedentes per motum inteftinum intime commifce- bantur , combinabantur, ac pro varia diverfitate modificatio- me & relatione materiae ad vascula excretoria capillaria , mo- ' do a/be , modo rzbr« adparentes, focia quoque z//a habuere sexanthemata, tunc maculas, pulicum morfui fimiles, nunc "papulas majores minorefue referentia. Cutis vero extrema pelicula, feu cuticula, quatenus per ichorem interfufum fe- Amel feparata fuit, adcrefcere rurfum nequibat, fed velut mortua debifcebat, ac informa furfurum, aut fquamarum , amplitudinis diverfze decidit. | - . . Ad graviffima illa Sy»ptomata quod attinet , dari nobis poftulamus, quod in vulgus quoque notum eft& cognitum, adefle videlicer inillis febribus, quae femper aut ordinarie deprehenduntur maligna, diverfum malignititis gradum , & talem cum quantitate, tum qualitate 5 4244/5. sempe er quanta eff caufa, talem oportet fequi morbum. — Jain, fimalignae- - ejusmodi particula in copia, fuübtilitate, aut a&tivitate mi- nori vel majori , mafTa cuidam fanguineze, in anteceffum fcorbutice, aut ad putredinem inclinanti , commifceantur, ut iis, quomodocunque etiam attenuatis aut fubjugatis , fuffi- &ens, in corporis fuperficie, fpatium non füppetat, vel fi - eppend, A, M. Pol.. P1. £ ad |. E n go 0 Febris miliarisanmi733. * ad partes cutancas quidem: non tamen debito modo, defe- rantur, aut intempefítive, a caufis occafionaliter acceden- tibus, vel internis vel externis, nondum remota primaria ' «aufa repente aut fuücceffive iterum evanefcant , retroceffio- ne fua (anguini , ini vafis minimis pectoralibus , ftafin , indu- — cant , fieri utique aliter nequit , quin. a»xezates & preffrones pracordiales oriantur , tamdiu. perdurantes , donec nova ex- anthematum eruptio fubfequatur, aut ad minimum alia'excre-— iione peripherica conveniente illorum defectus fuppleatur. Ab obítru&tis fimili ratione vafculis cerebri, delirza, aut ab | irritatis per retrogradas acres particulas villofis inteftino- fum glandulis, periphericae excretioni e diametro contra- | riantes diarrbe« excitantur , quae non criticae , fed. vagae omnino erant. Di&ae vaforum fanguiferorum obftructio-. nes nervos quoque blande comprimunt, facfleque itidem obítruunt, & ita fluidi nervei & fanguinis circuitum | plane. intercipiunt, velnervos irritant, quibus irregulariter & fpasmodice contra&is fiunt eemvalfrezes in hoc adfe&u, in. augmento & ftatu ommito lethales, —— . - Capillorum in convalefcentibus, finito. morbo; profin- vium, origineni debet principii maligni corrofivae qualitati; | quale quid contigit in morbis venereis. Tumor pedum & faciei , cujus pariter in. hiftoria mentio faGa fuit, in de-. clinatione , aut circa finem morbi contingens, fane ad ocu-- lum oftendit, quod lympha retrograda atque a fanguine | in extremis vafculis & appendicibus arteriofis fecreta , ami- ^ ferit debitam fuam fluiditatem , & a malignitate in aliquam vifcofitatem. mutata fuerit, quia libere per glandulas fecer-- nentes permeare non valebat. — iW ? | Demonítrata fic phzenomenorum & noftri fymptoma-- tum ztiologia, ad Seméericem propero, & primo quidem. ad. fina diagnofliea , inter quae, cum in alüs febribus acutis. malignis reliqua plerumque communia fint, unicum po- r V 69 1734. Hiflorta. SI tiffimum notandum effe autumo , quod. baec noftra tam- . quam certum.omnino habuit, idque PATHOGNOMICUM, faucium nempe tumorem doloremaue , urna cum leefa deglutien- di facultate, quae femper hoftem prae foribus effe palam denunciavit Talem autem febris exanthematicz prodro- num aliquando obfervatum fuiffe, hucusquein Pratticorum fcriptis invenire nonpotui. |. «equidem Berolinens Fol, PI, art, 6, perhibent , purpuram epidemicam prope Berolinum in-. | "va[rffe cum dorf? ten[ionibus ,bsvore , vomitu, cr conjunita fiatim aft in aliquibus tantum , faucium inflammatione, quam per. accidens quoque notavit BOETIICHERUS Diff de Purpura — . rubraS. 2.p. 6. — ir dn da | ! - Eventus hujus morbi , quiatales maligni nunquam fine mctu funt, erat dubius & anceps: in compluribus tamen per Dei gratiam falutariserat, in nonnullis vero lethalis. | Ex- anthemata feftinanter & poít primum ab invafione diem prodeuntia, ambigui fucceffus juftum metum incutiebant. Miliaria a/ba cum rabris , aut petecbii;jyuntta , majus involve-, bant periculum & noxas graviores producebant. | Eruprio blanda & conítans, cum aegri & adpetitus levamine, erat optima. Urina verfus ítatum intenfe ruffa peflimum fig- mum praebebat , ob malignitatem intime cum fanguine jun- «&am. Sedimentum urina caufam morbificam a M. S. fepa- ratam indigitabat. Repetitze haeemorrhagiae narium nil fini- ftriportendebant ; e contiario fputum fanguinis malum in. ijs preefertim individuis, quae haemoptoe aliove folidefcentis . £exture, aut vifcerum ítruGmra vitio antéa laboraverant. Superveniensin augmento, vel ftatu morbi, anxietas prae- cordialis, fluxus alui ,maculze evanefcentes , & pediffequae convulfiones tantifper pulfantes, de zegro paene conclama- tum effe fignificabant. - | | T Progreflum jam facimus ad curam , five metbodum me- dendi quae etvel zosvinsini vel 902r ans, Inepidemico T | g ? noítro j 4 — ! € d NE JJ h j / i * 52 MS ie Febris miliari? anb i722, rioftro omniuni vota eo dirigebantur; ut a contagio immu- - nes effe valerent. Laudavimus ergo fuffitus, revera. aé- rem contagiofuni atque malignis effluvis inpraegnatum cor- rigentes ex Olibago, Mafliche , Benzo&, Storace , Juniperà. ligno Q baccis, (g) lteni mafficatoria, vel Morfulos praefervantes , ex Spec. pro trochifc. fublingual Aug. vel liberant. Extr. Angel. Zedoar. c. Sacchar.in Aqua. Scorzon. folut. aut. ex . Cort, Citr. Ledoar, Spec, de Hyacintb, &c. — Pro errbinis ordina- vimus Olea deftillata 4zgel. Cort. Citr, Cinnam. Rut; Campbos ram , "Iberiacam, Ff. Ambr. &c. Plethoricis venefecfionem ; caco- chymia laborantibus ope Elix. propr. c. Rhab. & Pil. Ruffia. riarum evacaationem,& la pius poft izfwfum berb& Thee, vel ad- fumtionem heriace, aut Confect, Alkerm. utriusque SUDA- — TIONEM rüodeftam, prae omnibus tamen feparationem & aeris mutattonem,atque adavertendam triftitiam maffcos concen- jus, Cum dieta laudabili, magnopere. commendavimus. Vid. fi placet; Pro?bylaxir Adedica im malignis, invernacula conícripta & public juris fatta a. Atelcb.. LINDAVERO, Pbyfi:o olim Burgbufíano Bavaro, a.p. 6X. usque ad p.77. ——. Inmethodo *berapeutica confideravimus caufas , & qui- dem I.) malignitate: '& falia corrofiva, acidoe natura; 2.) fanguinem a maligntste: coagulatum 5. 3.) tandem: fyimptomata connexa. Primum quod attinet, nonaberrare : fr werde me ; g)llluftris b. m. G. W, NZEDELIUS iri conflitutione acris ma- .. ligna usdsuara uenenata corrig: jubet accenfis baccis «tqe fruticibus 1 Tauperi , folis. Abjyntbii ac Rui, itemqué cornibus Vari generis, Vid. ejus Differt. de Dieta litterator. pav, m. 10, Wolffg. Sigum, BREM, Pof, Med, olim. Z«goíffadiess; in fuff»& fao plusquam. aromatico, £. 14. dilaudat poma Ambre, Herb, Majoran. Ro- rismar. Flores Lavend. fpice, Lign. Junip. Cort. aurant, 4 Citr. Cínnamoni; Macis, Benzoé , Storac. Calamit. quz. omnia fragrantem vel per íe, vel fub calore leniffimo Ipar- gunt odorem, | BEN LN T -- €9 1724, Hi[loria, 53 - me crederem, fi, fuppofita caufa morbi , in acido corrofivo confiftente , inufüm vocarem ant- acida ,. qualia funt a4£/or- Leutia, acidumque volatile in, fe recipientia , infimulque pri- . mum prae omnibus abforbentibus ,. alcalinis & ant- acidis j concederem locum Lapidibus Cancror. cum aquis diapnoi- . Kis. commixtis ; Hi namque eximiam virtutem in refolvendo lentore humorem vario & ceagulo pofffdent. — Confer. Differt. de Lapidibus Cancrorum fub Praefidio Illuítr.. b. m. BAIERI ve- tilata, $. XXIIL. p. 20. Corea Cerui utrumque , (h) Concb. E^ur, 04 de Cord. Ceru. Antimon. diapb, fimpl. & martiale , Bezoad. anim. Q* mineral, Spec, de Hyacintb. cr «oufect . ejusdem , quze omnia fefolvendi quoque facultate pollent, proindeque ad coagu- lum diffolvendum fiuimmmopere faciunt, praefertim fi mifcean- tur aquea; qua ferum fimul reftituunt, diapnoén pro- - movent , quales inprimis funt , hoc placidillime & benig- niilune perpetrantes Aqua. Aue. ldezy Fi, Papam. rbead. Fue ) "mar — 0 Sya$ -»ir(dhbori , (onberfid) bas. aebrannte »it. 7o.Gerg. AGRI- — .COLA Phyficus circa finem Sec. XV. Awbergenfis in. Plat. fuper. de Cervi in Med. vfu. C. IIl. *, 43. p. 3« ) toirb. (tf ellen Coticfen , (o für Gift unb Soeftilen& gebraudt merben, in boppeiten Getoicbt, ai ftatt bes Ginbori, genemmem , unb mif geneffen , auc) für fid) allein unb neben anbern sur. Sür(erge qe» braucht, biemeif es vor Gift verroabret.— — $8 gez —. brannte Soirfdborn eingeben , treibt bie tyfecferi unb SBattery -— fort, unb befórbert Diejelben : & paulo ante : 9j ben báfer - bi&igen Sieberit unb. :Daupt « S'rancbeiten, ba fid) tette rotfe , - eber aud) braune Stecileim ameigea , (ollen fie mit Ginaebutig beg gebrannten Joir(c)berns beferbert unb beraus getrieber roerber, - — unbtvirb banebenin ba8 Sram. nuefid) gebencfef : aud) nebem - egbern ini C'Gaffer aefofter unb getruncfen , rvirb infold»en S3ez .— fedoebruncen bienftlid) aere(fer 2c. C ontrariam vero huic fenten- tiam fouet Dn. D. MICH. ALBERTI Dsb, vexat mat, med, jj, 17, E fol. 41, & G. E, STAHLAiUS de Criter, Experim, med, / 54 — Febrismiliaris anti 1733, wear, C, B. $corzon, Flor. Samb. Galeg. Acetos. & typb. Cera, cord, d Stabios. praícribendo nempe haec omnia. vel in — forma Mixturar. vel Srupor. vel Pulverum aut. Emulfionum , €um Semin. A44uileg. /vaffurt. Peon. Nap. Cort. Citr. & aquis congruis. Modefta tamen ut fit talis refolutio, non abs re. erit ,fi addantur nitrofa, (1) videlicet Lap. prunell, Nitruman- — fimoniat, & c. qua omnia pro varietate indicaticnum , pru- Genter akernari, proportionari & eligi poffunt ac debent : Ífeparatione etenim rite füccedente remedia quoque fixiora propinanda veniunt. vu In fysaptomatibus ea dedimus, quae circumftantiarum ratio poítulavit,fic fauciuminflammationi fuccurrimus, pra- — ter interna convenientia , Gargarismatibus & injeQionibus tepidis ,exinfufo Zbee, Peronice &C. aqua plantag. cum lat, 3 viccin. Herb, Prunell. Decoct. bord. comm. Fl. Malu, Rofar, rubr, .— Spir. Sal, ammon. C. C. vafp. Nitro. depur. £r autimoniat. Rob: diamor, Melle Rofar, Syr. de. Ros. Stcc. Rub. 1d. Berber. Acetor, Citr. fol, Semperviu. fucco ejusdem . Canc. viu. &c.itern Cataplas- matibus calidis ex Ra4. Altb. fol. Malu, Pol. Flor. Cbamom. Melilot, Forin. fem. Fienu, gr. Herd, Njd. birund, 1n puluerem redací. Ol. Awygd Pislar, Chbamomil, vel Empl, de Aelzloe, 2 NUS cM Camphora largiter impreegnato vel linteis complicatis spir, : viz. camp, calide irroratis.- Scy: In. talismodi cafu colli ardorem nec non difficiliorem deglutitionem per Ol, Amygd. dulc.Syr. diamor. & aqu. Fl, Acac. mixtum interius? exterius autem per Empl de Me« | liot. c. OL bezorrd, Wed, illitum , Dn.D. jj». Georg. HASE- j 3 - i) Hzc enim prudenter ufürpata in febribus malignis exanthe- maticis eo funt przítantiora, quod plus valeant Udo | Icacia, | infüperque juxta laudatum G. E. STAHIIUM putredinoíam - falutari, quam evacuatoria ( diwreticam intelligo ) e fermentionem vehementer infringanr , nec non fenfum rofi- vorum ardorum mitigent, adeoque ipías inflammationes im- finyant atque teimperent, --6? 1724. Hi oria, E NESTIUM mitigafle refertur à DIRECTORIBUS Conmere, Litterar. pbyf. techn. med. ad ann. 17 32. Hebd. Il, p. sa. Huc quoque conferri meretur Differt. de 44ugina maligna íub Praefidio Excell. Dn. D. e, Jac. JANTKII faud admodum nuper habita p.27. fqq. "o yuPHi . Exanthemata, vel legitime non erumpentia , aut poft eruptionem retrogada, & creatze exin anguítiee praecordiales indicabant Sa//z volaz. moderata dofi adhibenda, aut ve/reaz- £a, De falutari ufu vefeatorái in febribus exanthematicis vide fis ob/erv. 167. Ephemerid, N. C, Decur. lil, 4nn. P. d PLp. 375.[(44, tem FREINDIUM. Facit huc Zeficatoriorum in Lenera etiam &tate falutaris w[us , occafione morbi variolofi notatus in 4i; Med, Berolin, Decad, ll, Pol, ill, m, 7. pag. EL v. : — Diarrhaeis pertiriacioribus & diutius durantibus oppo- tiebantur leniter adítringentia & fimul miasma noxium per peripheriam corporis expellentia , uti C, C, z/Awm, Bol, armtn erra figtl. v, aut Siles. Pulv. antidyfentericus , &c. addendo, ne talia nimium incraffent, mucilaginofa & probe prius advertendo, an eritice, an /ymptematice fuerint iftae diarrhoeze. - Convulfones vero & motus fpaftici , purpurz noftra ac- cedentes , mitigabantur eizzabarinis. (Kk) Cafferiz, [uccimatis, Pul, epil, March. aut potius & potiffimum ita ditto zigro, Specif. cepbal, c, quis Peon, Cer-for. nigr. epilept, Lang. Perl, -— Wit. c. 5r, Fl, lnnic, Pion, Man. Chrifl. perl. &c. c. Ceterum emefmn , catbar(in, & P. Snem quod attinet, | €um res malignis in febribus Pratticos inter fit anceps & ' dubia,in noítro epidemico ita tunc quidem cogitabam 2 |. Ex una parte certum eít , principium morbificum nontam | | | per | | | e 1 bis, ubi bwmeres coagwlari incipiunt ; hinc [ípecificam ilta obtinet virtutem iri curatione convulfionum , febrium ma- lignarum, variolarum, morbillorum &c, | (k) Vires namque Cizzabaris fünt polychreftz ín omnibus mor- E ! E P d EB x Febris miliaris anni 1733. per vias alias, quam & maxime mediante falivalifermente — fcibili latice per fauces ad ventriculum vedtum , ciborum faftidium, naufeam, vomendi conatum, nec non ipfum. vomitum, excitaffe. Ex altera parteinter omnes convenit, cacochymia laborantes maxime morborum contagiis fu- fcipiendis aptos & expofitos effe, qui ftabulantem primis inviis impuram & crudam maffam alunt; haec faburra ho- ftem ab extra adventitium amice recipere , malignitatem augere & variorum fymptomatum per totum morbi de- curfum füpervenienti Cateryae anfam praebere valet : Ergo - re&e praefente tali, vel fimili indicatione ; in serbi, quod notanter dico , prZzcipie (I) adhiberi poteft canalis alimen- - tarii abíterfio, nunc catoterica, nunc quoque anoterica, - quae pofterior feliciffimo faepe cum fucceflu praecordia a faburra inharente , fauces vero a congeftionibus.inflamma-. toriis , easdem nempe potenter difturbando, liberat. Deig quaro : Cur ordinarie Pracicorum cordatiores omnes in. variolarum inoculatione , aut conjunctione fanorum cum variolofis corpus 4ve xeixire praeparandum tam follicite . commendent ? Nunquid , ne quidquam, turbas forfitan | . daturum hofti intus recipiendo , relinquantur ? Haec. ergo .«autela cur hic locum omnino nullum habeat vix video. Infuper cum fanguis effet multa tenaci pituita, inquinatus & craffus, purgantia fi S YDENHAMIO credendum, tunc vi- debantur maxime convenire. A pofitive quidem pur-, gantibus & hümores nimium exagitantibus hic fer- me abítinendum effe , ad unum fere omnes praecipiunt | PraGici. Ipfe HIPPOCRATES diligentem hic cautio- - nem adhibendam effe ait Sec. L, Apbor. 24. Quam ob | Van | ^^ penam Á -— |. An forfitan re&te cathartica hec Mercurio ilo dwlci "n rite para- : to, veluti galea, lorica & telo, roboranda jufferint alit,ego quidem non determinaverum. | 69 1734. Hiforia, E aem mitiora(m) folummodo in ufum vocarem, mixtis eme- - ticis cum refolventibus , e. g. in forma potiuncule ex aqu. ícorzoner. fpeciatim pulv. cornach. crem. tartari.tart. foiub;- rhab. In£uf. fol. fenn. aqu. laxat. Vienn.pulv. radic. Hype- - cacuanhz, in robuftioribus. Tart. emetico conjunttis aiexi- pharmacis, e.g. fale fcord. C. C. In forma linttus ex fyr. de cichor. c. rhab. rof. folut. violar. folut. addita confe&. - alkermes ; aut in forma Ele&uarii ex: Caífia recenter ex- tratta, Manna ele&. Pulp. Tamarind. &c. quae omnia blan- de evacuapt, nullumque orgasmum in fanguine concitant , fed aliquam faltem malignitatis partem unacum excremen- -tis ex corpore relegant. Sin tamen ad vomituritionem - fubje&a talia non inclinarunt , aut de cruditatibus aliun- de jam praefentibus jufta non adfuit fufpicio , utrumque ... De V, S.ne adminiítranda duplex pariter. dubium ori- . ri poteft : unum quidem ob morbi malignitatem , quee per - fanguinis detrationem & imminutionem evacuari non po- teft : alterum ob aetatem juniorem , utpote quam utpiu- rimum infeítavit hic morbus. — Sed facile ad ea refponde- tur: Etfi enim per V. 5nem non omnis , tamen pars ma- teriade maligne faltem aliqua aufertur , infuperque fanguis refiduus majori libertate movetur & facilior etiam fit. fe- cretio per infenfibilem tranfpirationem atque udorem , in morbis epidemicis perquam neceffarium. ^ Aetas puerorum utut alias ( quod tamen meticulofitati potius , quani eo- rum, qui defuper fuam firmare mentem fuftinent , cultiori paululum judicio adfcribendum effe reor, ) contraindicet fanguinis miffionem, noftro tamen in cafu ponderofiori ex - fundamento requiritur , ob metum nempe .arginofarum in- - | "Append. A, M. Fol. FI, NS (ss fam. gBi— Sm : | —————— m) An fub reliquo morbi decurfu quoque cathartica exhibere li- ^ geat , inferius notabitur, : ^ M *, " | |- | ! sg. Febris rilkaris amm, 1733: flammationum , in aegrotis noftris oranibus vel jam praefen- tium , velimminentium. | Hucaccedit, quod adlata morbi theoria, una cum experientia ; fatis manifeftarir ; ftatum fanguinis in Epidemia hac fuiffe omnino ceagz/atorium , vi- fcidum, & fero omni deftitutum 5 an igitur de V. Sne in . haé rerum circumftantia vel probanda , vel reprobranda ; cuiquam dubium fupereffe amplius valea;non video. | Venae | Snem in jzziorum quoque setate aliquando ; & in acutis | praefertim ;.effe proficuam ; teftatur SYDENHAMIVS Opp, fuorum Sed. 17. Cap. 6. de morbillis, Vid. dita Erud, Lipf. 4n, 1690, Men[. junp. 2$2. dr. Ephemevid, Acad, N, C. Lec, 1, Ann. Ill. Obferv, $$. LACVTVS LVSITANVS ex AVER- HOE obfervationem practicam àdducit; quod z» pseralo . trium annorum angina correptoó, talis, S. cum evidenti emo- lumento in[flituta fuerit. — Sic quoque citat. &pbemerid, Acad, ; N. €. Dec, lli, Ann. X. obf. 245. de V. Sne puerulis bimulis y irimulis , quinquennibus , feptennibus , &c. utiliter adbibita ;, - exempla in medium proferunt. ^Vide , quaefo ;'defüper - ''HIERMAIRIVM noftrum; & OSW. GREMBSIVM ; il- - luni in Confe, hünc in arbore raizos. Lib. L'. C, 3, ab extraneis | quoque hac fuper re honorifice citatos , prout videre eft - in AMantiffa annexa Spec, 1. Satyr. Med, Silej. p. $5. Conftat? mihi; quod hic Mezacbi olim frequentius in infantibus. paucarum feptimanarum, extra omnem morbofam adflidio-? nem , tantum prafervatorio fcopo- V. S. inftituta fuerit; locorü4nSvo ed" ^ 0 00000007 . JO. LEON. BOSCIVS Profeff. Med. Ingolít. Bavari- cus in Trac. de Pefle , ducentos ferme ante annos publica: to, in Lue etiam peftifera fanguinis miflioni his. patrocina- | e TEXTE tur olea. Hina, 0 "U*ur verbis : AMifffonem fanguinir, prater eam, qua cucurbita- dis fit, quidam, ex quorum numero FRACASTORIVS eff, mi- nime admittunt, Et fane, nift ab initio mittatur fanguis, non poterit mon poflea , ubi proffrata fuerint vires , effe periculofam. Attamen fere Medici omnes alii fatentur, ab ipfo morbi exordio, conflagtibus adbuc viribus , atateque. permittente , fi nurquam tumor adpareat , vel exantbemata, fecandam effe venam, | Qui- bus autem ob «tatem incidere venam minus fuerit tutum, bis ; phlebotomis loco extrema corporis membra (cartficentur , e fCa- vificatis cucurbitule adponantur..— Hec ef omnium fere medico- rum de mittendo fanguine in Pefle cenfura , preter experientiam folidifffma etiam firmataratione. s TRA ! —. "Si hec valent in -Pef£zlezstia , eccur non etiam in par- "os PN MP | cU pen idi pe - . Jn hac Bavariee Metropoli circa an. 1664. cum junio- rum medicorum alicui nervos roderent , ob. adminiftratam in puella quinquenni , erumpentibus jamjam variolis, ve- naefectionem , Practici nonnullia V. Sne fimili in adfectu AC aetate praeter rationem abhorrentes , ad MALACHIAM GEIGERVM , Medicum Electoralem Bavaricum, Praxi & theoria longe clariflimum , quaftio devoluta fuit : 4» x puella quinque anmorum , babitus | firmioris , febre. correpta , erampentibus pofl paucas boras rubris quibusdam puftulis in fronte. d cervice , fed. paucis, parvis cr parum exertis, mor- illis drei pofff tuto [anguis mitti, faltem ad uncias qua-. tuor * ubivir celeberrimus,ex artis praefcripto juvenem do- - Giffimum feciffe ,, palam pronuntiavit. ^ Huc opportune faciunt, quae apud JOAN. FREINDIVM de vena incidenda, . etiam poft eruptionem variolarum , erudite non minus , quam folide congeruntur Ep/f/, de purgation. im fecunda Fa- . | violar. confluent, febre adhibeud. p. 5 3. fqq. ; |. . De reliquo practer hactenus adlegata fcripta , hic quo- | que conferri merentur Illuftr. b. m. STAHLII Differt. de 7,5, E^ 2 | ; 2n 6o febrismiliaris ami 1733. in. feb. acut. nec. non RVD. JAC. CAMERARII. Differz, de bilia Fenefcdionen. 7 cos o CU HL ER .— —. Sed adlata ha&enus de V. Sne iri adfe&tu noftro cele- branda, non nifi cum limitatione , relatione , adplicatione . fubje&i & virium confideratione intelligenda funto. —Ha- .- rum circumftantiarum intuitu non promifcue omnibus, fed . iis poti.limum , & quidem fub ipfius morbi initio, primis... ab invafione horis, venas fecuimus ,. cucurbitülasque. cru- entas fubítituimus, qui, praeter congeftiones ad oris inte- riora fanguineas, ex hareditaria difpofitione moliminibus - haemorrhagicis non raro obnoxii; aut in calido climate , aut diaeta calidaj educati , vel V. Snem , vel. haemoptoén jam iterato juniori in aetate. perpeffrt fuere. — Dolemus in- | &erea, immo quam maxime dolemus , .venarum in pedi- bus quoque incifionem. rarius omnino infttutam fuiffe , juxta commendationem inprimis Dn. D. SYLVA raté de. Pufage des differentes fartes de Saignées , principalement de cel- : le du pied, | . . Dieta porro exigebatur tenuiffima, nihilque nifi jufca-. la vel per fe , vel ex Hord. aut aven. excort. & fucc. citr. | aut acet. vin. parata admittebantur. —Potulenta fermentan- tia abeffe juffimus , temperata folum frequenter & largiter «oncedendo , quorfum pertinebant aqua fimplex , potus ' Thee, veronica, (n) aqua c. pan. tofto & flaved. cort. citr. . : E p e » - - - m. AN M : NN ^ 2 "u : - yo b (n) Porus calidi Thee n/us. opportunus eff. ad vafa leniter flimulanda , — — bumores verfus Cutern propellendos ,/ & banc apte relaxandam : fg. regreffam exantbernata minantur, vcl. facinnt, verba funt fupra. cit. P. GERICKE Differt. de Purpura $. XXVIII; p. 25, In ca-- fü tamen nimiz maffz humorum rarefaGtionis , ufüny ejus vi- tandum caute monet , quia füdores copiofiores movet , & - 1 fanguinem hinc fpiffiorem reddit, ^ Vid. Theophili Boisleam - fi&o, fed veriori nomine JO. FR!D. KARGII, Ig». Ecclef. Colleg. ad D. F, 7Monaehbii. elim Decani ; fure COorficllung Des. — Pu deco- ty ex Rus. Ex v : — .6y 1734. Hifloria, 6t deco&a c. gutt. aliquot fpir. vitrioli. ^ Deco&tum Hordei «um: rafura C. C. & rad. fcorzonere omnium erat opti- mum. Ante omnia vero profpiciendum erat, ut a&r, aegro- tantes ambiens, neutiquam nimis calidus , attamen zempe- ratu: exilteret ; fane enim vix ullum genus exanthematum ab intemperato are facilius alteratur, quam iítud. febri »- diari proprium. EE : Pi i Áegros propterea continuimus in conclavi moderate .€alefaGo, ítragulis non. adeo denfis coopertos ; le&um ve- xo murivimus conopeo, ne aér incongruus a feneftris aut januis liberius poff-t impetere decumbentes. — Alvum ad- ftrictam nunquam follidtavimus ; (0) fin. tamen aivina de- - — Gybraud)s unb SQousens bes Deil(amen Theé tvíber etlider Athee- ' ien unguttge SDteinung. Stunde 1687. i 8vo gebrucft. — Sic quoqüe in 4l. phyf. med. Wratilavien[. paffim com- mendantur, fanguinem diluendr fcopo Infuf2 Theiformia, e.g. ex herb, Millefol. Beton, Tuflil. Veronic, Scord. Fu- mar. &c. | Pu 5 (6) Contrario modo prócedere folent Medici Batavi , qui, prz- eunte JO. FREINDIO Zpif. de Purgationibas in fecunda V'ario- - darum conflaen:ium febre adbibendis , prefentibus certis indica- tionibus, non tantum Enematibus , etiam acrioribus. ve- rum exhibitis quoque catharticis paulo valentioribus , par- ationem circa 8. 9 & decimum diem , non fine euphoria , Ixpe inftituunt , in ipfo febrium maculofarum acurtiffima- rum curriculo. ^ Á(t apud noftros , qualem apud Arabes '6lim fuiffe eorum monumenta perhibent , tantus etiamnum eft timor, utin ejusmodi febrium incremento ftatu, ac de- Clinatione, ventrem pramuniendumi potius, quam moven- -. dum effe cenfeant, eo usque anxii ac fcrupulofi, ut ex quo - febris interquievit, etiam nonnifi poft longius dierum in- tervallum purgandi viarn nimis meticulofi füftineant. |. Me- mini me olim in. Adriotationibus M. S. quei- clariff. Dn. D. MORASCH p, m, fuasmet Prale(tiones zdcademicas locupletavit , - prm , —————17— " * k , i ve c raus IM l: ? , * 2 | " F An » ; b 3 - $ I m. Ü | I EM PAR a : Lu 62 0 Febris miltiaris amni 1733... " | je&tio naturalis fponte fequeretur, fcutellam ligneam admoe veri curavimus, ne patientes fefe erigere vel-le&um defe- rere opus habuerint. Animi pathemata graviora omni mo-. do evitanda fuerant. (p ^ Morbo fuperato diaetam lauda-- bilem continuavimus , tandem exhibito purgante blandio- . ri, quod reftabat in corpore vitiofi, & collectae per morbi . decurfum cruditatis, evacuavimus. Et hac ratione , qui a 1 febre di&a liberatis ordinarie fupervenit tumor pedum, vel capitis , omnino itidem evanuit. - : cam do s Appendicis loco adneGere placet fupra addu&am il- | lam decifionem cafus , cerca venafecfionem. tempore ernptionis — varíiolarum inflituendam , auCtore videlicet jamjam nominato - Clariff. Dn. D. GEIGERO.- p, Wes ^ | Quaeritur : dn in puela quinque annorum » babitu: fir- ^ mioris , plethorica, febre correpta, erumpentibus poft paucas bo- - vas rubris quibusdam puflulis in fronte Cv cervice , fed paucis, parvis , £r parum exertis , morbillis [bmilimis , poffft tuto [an- — gnis mittis faltem ad uncias quatuor ri utpote quam exan- - thematum eruptionem fequebatur fumma anxietas, fumma ^ fitis, fumma anhelatio, craffim lotium 5 urebantur inter» na, externa tepebant 5 aderant levia deliria, vehemensquc pulfus concitatio ,, & metuendum erat de febris maliguitate d & magno quodam orgasmo. Eramus autem in hora deci- — ma fexta poft febris invafionem. legifle, quod cam Angolfladii. Ilaftvi cuidam adolefcenti alvum confiritlam per dies a feperatis varielis omnino duodecim , Clyferis ope, AMedicus ordinarius folviffet ; fed fecunda, mi fallor , die exe — — tintlo, ab omnibus mortis caufam in medicam injetlionem conjettam T f"ifé. Hiftorie tamen huic plures circumfítantias adjeQtas | effe oporceret, ut probabile inde judicium formari poffet. — (p) Accurata hujus regule obíervatione in malignis plus profici , quam pharmacorum multitudine , melioris notz fatentur - Pra&ici; queis licuit rerum cognofcere caufas, — — | m € 1734. Hiftri | | 63 ; RESPONSVM.. mre Pra&ici noftrates ( nempe Bavarici , ) raro ad- - &u 5 tamen cum non de facto, fed de jure qur -— -. JE "cg "1 voL. OP n EE C " 4 NOME S Tet "v E" . V : e ; T 1 4 ts - "D " " D AN " is. . j 3 i "I 64 Febris miliaris ammi 1733. — me mitigavit, fed fomitem potius conftituit materiae ma-- lignae in vafis effervefcentis, & naturam , aut quantitate gravantis , aut qualitate ad excretionem | ftimulantis , aut - utraque moleftiam ili creantis, uti fupra jam dictum. In - hoc autemsmotu venam fecare licet, ut redundantia illius minuatur, & , veluti GALENVS Lb, L. metbod, medendi cap, — 2 5. loquitur, leyata natura , excretoque eo, quo, tamquam . farcinà, premebatur , reliquum , quod eft facilius, domet, - vincat atque expellet. | | "T AGUA Caterum, an in hac tenella aetate , nempe puella ' quinque annorum, liceat fecare yenom , nec ne ? contra | GALENI do&rinam, qui non vult, ut pueris ante deci- mum quartum atatis annum fanguis mittatur, quaftio eft; negat hoc GALENVS Lib, iX, meth. smod. cap, ultimo , item Lib, ll, meth, med. cap, 14. nec non copsmezt. 4, in. Lib, HIP- . POCRATIS 4e vic» aucfo Seff. 19. rationem hanc adferens : | quoniam corpus habent calidum , humidum , tenerum z rarum ac patens , quod cum per fe ac fponte fua per mea- | tus cutaneos evacuetur quotidie , nova artificiali vacuatione minime indiget , calor enim nativus multum fpirituum hu- ^ ideque fubítanti: per patentiores corporis meatus diíIt- - pat, atque excernit ; fecundo quia pueri juxta. HIPPO- - CRATEM plerimo opus habent nutrimento, non tantum - pro corporis fuftentatione , dum , uti jam dicum, fpiri- - tuofa humidaque fubftantia per cutis poros, ob caloris co- - piam, haud mediocriter. tranfpirare folet , verum edam - pro ejusdem incremento : at fanguinis miffione , & nu- ^ tritionis , & accretionis materia pueris fubtrahitur. — Tere - tio quia pueri funt humidi , unde accidere facile poteft j^ ut in fymptoma aliquod fatis fonricum incidant ex venaefe- - Verum hoc.non fimpliciter de omni venaefeGione, - fed tantum de pleniore ilia, veteribusque inprimis folemni,. intel- Ps 65 1734. Hifloria. 65 antelligendum effe FERNFLIUS; FUCHSIUS, ARGENTE- RIUS, & alii monent 5 veteres enim in mittendo fanguine ad- modum fuerunt liberales; moderatam vero, noftroque tem- . pore ulitatam fanguinis ventilationem , qnae rum viribus , tum adfe&us magnitudini aliqua ex parte refpondet , tuto, - «conmodeque pueros ferre poffe;praefertim fi funt fanguinei, €arnofi,; robüíti, plene ac liberaliter educati, quibus am- plee vene cotto puroque fanguine tument, & adfectus ali- quis, pravis v. g. peripneumeonia, pleuritis,enginabepatitis, febris continua , petechialis , morbili ,aut vvariola, Demorrbagia narium, &pletbora iraminet, quae tum vaforum ruptionem, tum ca- doris nativi extinCtionem , minatur, ratione , experientia at- que auctoritate preeftantiflimorum Medicorum-doceri poteft. Ratio prima eft , quia Medicus naturam bene operan- tem imitari debet 5 at natura interdum motu fpontano in- & extra morbos fanguinem in pueris e naribus profundit, Pod quogne in roribillis & variolis accidit, nulla corporis, | aut virium JaQura. bout | - Secunda ratio eft, quia puerilis &etas ob caloris, fan- guinis & fpirituum copiam fuis iisque fat robuiftis inftrutta eit viribus itaque urgente neceffitate , fanguinis detraGrio- nem, viribus & adfectus magnitudini proportionatam, to- . lorare pote£. pA Uuet cue : ^. Tertia ratio eft, quia in cafu neceffitatis purgantia -pharmaca puerulis offeruntur, cur ergo & venam iisdem. wis dubitaremus ? multo enim tutius detrahitur fan- guis,quam corpus purgatur 5 vense enim feQio in noftra - poteftate fitaeít, ut fiftere fanguinis fluxum liceat, quan- -. docunque libuerit , fecus autem res fe cum purgatione ha- - bet, ubi factum infectum fieri nequit : quod enim femel in - ventrem ingeftum eft pharmacum, quo minus totum inge- | ftum fit; fieri non poteft , nec licet, ubi plus jufto jam pur- ;gatur homo, partem ejus, quod eft oblatum, auferre, : | quemadmodum GALENUS Cap. r2. de fangu, mif, & Libro 1 l | deveneféita adverfus Evafifiratum Cap. 7, monet. | "Wppend, 4, M, Fol, F1, í Quar- | il | [: I y o SMS je 3 ap S PRU MILENIO A s ^ " P * , 65 —. Reis aniliaris ani 1733. —— — Quarto quia GALENUS hoc in capite precipit, nonad - numerum folum annorum. animum. advertendum effe , fed & ad corporis habitum & vires, quare, fi licet» & fenibus. interdum & feptuagenariis , (quos tamen & idem GALENUS . €ap. 6. C 9. hujus Libri, nec non Lz&, 4. ad Glaucom. cap. 4. € comm. 3. Libro de victus ratione Sec?, r2, a venefeGtioneim- munes pronunciat,) fanguinem mittere, quidni & pueris eumdliceat mittere. ; een Experientia vero irt promptu eft , immo AVENZOAR, - qui ut AVERRHOES teftatur, filio fuo trimulo utiliter ve- nam fecuit, deinde FERNELIUS, qui obfervaffe feait , quin- to & fexto aetatis. anno tres, quatuorve fanguinis uncias - pleuritidem , interioresque inflammationes, & his[graviores morbos perfanaffe. | | i Huc & auGoritas Corzeli? CELSI, Héipocratis latini, | accedit, fic Lib. 2. cap. ro, fcribentis : S£ Juvenis inbecillis. efl ; aut (i mulier, que gravida non efl , parum valet , male fenguis mittitur , emoritur enim "vis , fi qu& fupererat , boc mo-.— do erepta, | dit firmus puer, ér robuflus fenex, dr gravida mu- | dier valens tuto fic curantur , temque ipfiusmet GALENI au-. | &oritas venaefeCtionem in pueris falutarem effe confirmat: nam Lib, 1. cap. r4, ad Glaucom, dicit : Ménus detrabimus . & ^ - ) , " j quales fant Celta ; per tempus autem [ub cane - fimiliter vero, 1 "Ww, fanguinis quantitate , viribus, state, regioni, anni tempo-. — fi & magnitudini adfe&tus accommodata detracta; vires de» - jidan- — EZW CIUS &» r7 34. Hiftoria. 67 Jiciantur, ut etiam magnopere juventur ac reficiantur ; caufa fiquidem morbi tollitur , fymptomata mitefcunt , ipfaque natura onere, quo premebatur, levatur. | ' | - Secundo concedendo 5 pofito enim , quod per phlebo- tomiam virium robur in pueris frangatur, tamen, cum in- ter tuo mala minus eligendum fit, praeftat , fe&ta. vena . vires quodammodo minuere, quam negleGa illa in vit ze di- Ícrimen, quoda magnitudine morbi imminet, aegrum prae- Cipitare. - - Phlebotomia itaque in hac puella morbillis laborante, &acriter Febricitante, & quidem in principio morbi fta- tim inftituenda eft. Ratio ab au&toritate HIPPOCRATIS . defumitur ; is enim 4fpber. 29. Sec£, 1l. ícribit : lmczpienti- | bus morbis ,. fi quid movendum videtur , move ? nam ii$ vigen- "tibus quie(cere fatius efl ; & Aphor, 10, Sect. IP, ait: Purgan- | dum efl in peracutis morbis , fí bumor ftt efferus , eodem 1pfo die, eunclari etenim. in bujusmodi adfectibus calamitof(um , fiquidem dilatio vite diférimen creare folet, ; | Qua propter quicunque de variolis & morbilis fcripfe- runt, unanimi confenfu in fanguinis miffione convenerunt, | praefertim peritiores, doctioresve in arte. ^ Videatur Damiel SENNERTUS J»ffztution, Med, Part, 11. Seit. 1. cap, 17. Itaque in nobiliffima puella quinquenni , habitus fir- mioris, plenioris & bene nutrita, dum . paucis variolis , . feu morbillis , aut petechiis adfligebatur prudenter in prin- cipio venefe&tio a clariffimo viro inftituta, concurrentibus fymptomatibus , delore capitis intenfiori , immo vigilis, inde €um jonnolentia , fttà , calore vebementi , inquietudine , anxie-. - date maxima ,pul/u celeri £f in&qualz , dolore ventris, levi deli- rio urinis «rafforibws ; neque obftat aetas , paffim enim in Y Gallia, Hifpania , Italia, & regionibus calidioribus felici cum : | fucceffu exercetur : immo plerumque , fi illuommrttitur , tunc maxima ex parte aegrotantes tales fuccumbunt 5 in- | dicationes enim a morbi magnitudine, caufis, viribus & [s | 12 tem- | i 689 — febismilorisani 1733. temperamentis defumitur 5 aetas vero hon annis, fed fe- . cundum vires dimetienda. GALENUS jam in fübjeBis . o&o annorum aufus eft mitterefanguinem. MERCATUS. : ininfante Regio trimulo, itemque RIVERIUS, necdiffentit Horatius AUGENIUS , alvo etiam fluente , fi nempe ab ex- -. cretis alui fluxu, non fubievantur aegri , atque febris majora: incrementa capit, proutinin prafentcafu. ^ ^ — 1 .. Neque obítat GALENI au&oritas fupra allegata ;inhi-. ' bens venefettionem ante quartum annum 5 hoc enim intel- ligit de adfectibus levioribus , & de larga fanguinis miílio- ne, prout fieri folebat: ad animi usque deliquium : nam. | venefectio parva etiam repetita movet a centro ad drcum- ferentiam , ut do&iílime explicat ZACUTUS | Lufgtanus, . Petrus à CASTRO , MERCATUS & alii. XL o infelix: comprobavit ,, nempe haemorrhagia fine levamine j deje&tiones nigrae , maculae varii coloris, cum morbillis, fe 5 j H PN variolis. Fatis agimur , cedite Fatis 5. (A INom folizeita poffunt curae. Dur Nr Mutare ratiflaminafati , Quidquid patimur mortale ,geuus Quidquid facimms , venit ex alto 6 1734. Hiflria. " | '" (69 *7 o Poma ut im arboribus pendent fic corpora noffra "00^. uut matura cadunt , aut cito acerDa raunut.. iun Eaque -Abrieleri- v. 050 dp mul v ^ Mbfrut inani funere. Nenia , | o JLuddusque turpis, querimonie: |. 0 0 0 000000000000 ^ ZEternábac ,C a Deolex eff , nafci , denafed , oriri e$» aboriri. Eon Desc MIR nom qs e RACIO Queiiioty v 5s s Lo Ele&oralis Proto* Medicus & i dud aed - . Chirurgus Monacens. M ^» Supereft porro,utqnae mens de. morbo noftro, quique curandi modus tunc temporis ad nos tranfcriptus fuerit ab Excell.Dn. D.PRAUN (g) s p que adjiciamus. — Stadbem ber Lirforung »e8. Febris miliaris entyoebee Detttfuperfluo tenui ,. acriori fero, a füppreffione transpira« -Honis infenfibilis per frigus hiemale indu&a , ober aud) augleid) einiger (taf fanguinis ; qua talis, ex ipfius. nimia ipiflefcentia oriunda, auaufdreiben , woeldbe8 ben jetigen morbo, inter Juvenes Illuftres epidemice. graffante ; ex tumore anginode , tnit Teeldbem e8 alle 3ufammen angi - greiffen prleget, fid) Deutlid) aeiaetz al8 todre meines une vorareifrlicben :afürbalten&, bie Cur fub regimine dia- pnoico, mf ftafim fanguinis refolventibus, & feri acrimo- niam corrigentibus- folgenber maffen vorgunebmen: — . Xj)Per venzfe&ionem tati competentem D48 Geblüt gu xd dovete 5, dnos 56s itas | à 2.) Si indicatio urget , eit Vomitorium exHypecacuanha ds TBgeDORA 2 7: ; | | -.3.) Sin warmen Simmer &rn. Sen. dDatíenten in zequali - sepore 3u erbalten , fonberíid) ben £al8 mit s: ober s.fadien Slot t09bl. au verforgen ; von SDtitternadyt 12. hi8 9Dtittaag 12; br nidfà.al$ hee trinden. laffen 5 von 3jtittaae 12. MINUS f tfi Hao c vids 20 | 24^ 38 ber ..q) Eft is Reverendiff. Princip, Campodms, Archiater & Phyficus "Urbis Imperial. Campo2. Ordin. cujus de Magnefia alba Epi- ftola inferta legiturin. VALENTTINI Praxi ivfali; bili, ! ide. bis Stadt r2. aber ad ctemperandum nimium atum oon — ier Ptifana. Vo. I. lau , nad) Our... Bey bom SDittagge unb- 91adpt ^ Gffcn giebt man aur itárdung bee 9Ragená.— etioa. ;.miertel lau. $Brob/9gaffer mit 2. bí 3. offel voll Duirten arn, fedldré aui in Sdwadbeiten orani tem- pore*Dlag bat. — — — VIUOPCCHCTES SE HEU. rH Thee, 9[ben8 in ber Pcifana , jebesmallen, aetati convenien- 970 Febris miliaris ann! 1723. 65 d 734. Hifloria. tem dofin, gtt. 20. 26.30.36. ein, Horis intermediis aber alle 4. tunben 4. £óffel voll on berMixtur No. 3. : | | LI In dizetawirb alles fauer, aemürtgte unb (cbarfz aefab fene, 2Becin unb faites trinden i meiben fepn. , ; | Sb unb woa8 bit Veficatoria ber sunebmenben $aí8;.— Gfdywulft sor Stugen aebradit , voirb. viclieicbt. ex ufu foonbefanntjepn. — — ! ] .. (95$ wrnbe alle 1lbel oon SSodywiitbigen Gotteg; - $jaug in. Gnaben ab, unb ec(tatte volifommene Gefunbfeit.. ^ ABemprenben 51. "jan, 1734. | us tto SDbil. SDraui Med.Dr. nus a QU" j : . Rec. Ras. C. C. Paff. min. ana Vnc. ij. Rad. Liquir. | Drachm. vj. Nitr. depur. Drachm. ij. vel iij. Sem. Anis, | Drachm.ij. Conc. & cont. M. decoqu. c. addit. Hord. crud. - man. iij. in Aqu. fimpl. Menf. IV. ad confunt. Menf. j. Col. S; Püfana NOT. 195014 S uh AOT de Rec Effent alexiph. Claud. Vnc. j&. S. Sieber. Gfeng No. 2. Rec. Aqu. Flor. Samb. ceras. n. ana libr. (f. Oc. cancr. - ppt. Antimon. diaph. Marg. or. ppt. ana Drachm. j. Flor. Sal. - ammon. Scrup. ij.Sacch. ad grat.fap. M.S. MixturaNo.3. — — Get Set Med. Ord. wit nedj(t béfliden Gmpfefl Cerf: dit / bavon unb basu tfun/ pro indicationum exigentia, - beffen prudentiae. pra&icee alie8 fubmitiret woitb. j | D. JO- K D. JOANNIS CONRADI TRUMPHII MEDICI OPERARUM METALLICARUM SYLVJE HERCYNIAE INFERIORIS , QUE SERENISS.. DOMUI BRUNSUICO - LiNEBURGICAE SUBEST, ORDINARII ET ACAD. NAT. CUR. COLLEGAE OBSERVATIONES MN Loco P LIN PUR PURA, PER ANNOS 1757. & 1748. IN CONE INIIS |... GOSLARLE EPIDEMICE GRASSANTE. acad ki: * Y et ^ r 92. . Olfervationes de Purpura — "^ . uobus proxime elapfis annis, nempe 1727. & 1728. 1) regio noftra circa urbem Goslarianam, immo urbs quoque ipfa, morbo vere epidemico fuit infeítata, febre nempe. exanthematica, cum. purpura aut: petechiis. conjunta. Equidem fzpius-.contingit, ut praecipue tem- pore hiemali & vernali ejusmodi Febres hicce locorum graf- * íentur ; verum in tanta frequentia easdem obfervatas, at-- que adéo perniciofas , uti hac vice, unquam fuiffe, vix ul- lus incolarum recordari poterat. Anno 1737. tempore ver- no frequentiorés/jam- jam: deprehendebantur ; quam alio; parum tamen idcirco curabantur. ZEítate denuo recurre- bant, fed more non plane-infuetoz Aft enim. vero fubfe- quente tempore tam ob gravitatem fymptomatum,; quam - inajorem frequentiam metum incutiebant nonlevem. - am Li - H1 x x b r L d "n. 1 x1 in n r es E E^ H 3 j * E 3 " ? | 1 a Á » UU D Ek $. 11. & V S. Pae EH S Purpura, quando morbum denotat, vox jam eft , hifce - | in locis admodum formidabilis: Non nova eft purpura . 1miliaris, fiquidem«majoribus noftris:jam nota fuit: Neque infolitum eft. diftinguere purpuram in feerbuticam & cum - febre complicatam. Non quoque eft -diftin&tio ejusdem in. vubram & albam... Verum an morbus. hicce , prout hod d olfervatur, quoad omnes fub ejus decurfü occurentes cir- cum(ítantias; 1najoribus olim cognitus fuerit , ambiguum | forte manet. Perfuafum eft noítris civibus, ante triginta ^ annos illum plane fuiffeincognitum ,Simmo Medicum quen- | dam noftratem veteranum miratum fuiffe referunt, quod. nova excogitentur nomina, nullum plane ufum inferentia,. & majorem in medendo difficultatem excitantia, qui tamen ipfe dein confeffus fuerit, cum fimilis aeger ipfi occurrer et, fe non obfervatfe ha&enus talem morbum. Certum inte-- rim manet, aliis in terris purpuram. non plane E^ | | t D Tutar ^ Goslarienfi epidemic. emn. 1738,69 1739. 73 itam, dum v. g. jam An. 1650. Lipfize innotuit , quo tem- pore communis opinio fuit, ipfam per contagium a Polo- nis inye&am effe ; hinc etiam hodiedum aliti fufpicantur, -provenifle eam a populis Mofcoviticis , qui fufficienti licet )ecudum «copia haud deftituti, tamen quoque cadavera. eorum comedere olim folebant. An vero origo exinde, - aut ex aliis fubfequentium temporum caufis , deduci queat, determinare haud aufim. | Forte autem fub nomine pete- chiarum veteribus notum fuiffe hunc. morbum diceres. Ex« tant equidem omnino aliqua ejusmodi veftigia in Operibus Hippocratis , e. g. Epidem, Lib, . ubi adducit n£ay9nuaca oia. quw xeve7ro» d'y nara , puliulas culicum moribus non ab(fimiles; | dt. Libhe FL i£av9Wuacva dioAÍyon wvnoicod en, S pud erro « grupixaug d y puftulas. pruriginofas calidas, velut ambufla cute ; | it. .Ceac. prognoflic. Edit. Linden. p.539. 0iOiV $1, CUVeyEgi QAU- Citi hard 310 acum Qua, Üardciuoy 3. Quibus per febres Affiduas puflule toto corpore enafcuntur , lethale eff ; de quibus locis tamen pariter nihil certi ftatuere audeo. Ad compo-- mendam enim hanc litem requireretur fedula AuGtorum veterum le&io ; talem. autem eum potiffimum in finem. fufcipere non pateretur ordinaria laborum moles : neque is ego fum qui judicem agere valerem. — Vix fe extricarunt jn negotio , de antiquitate P'ariolarum , quod fufceperunt ce- leberrimus D. WERLHOEFIUS, Patronus ad cineres colen- : dus, & D. HAHNIUS, Medicus W'ratislavienfis. Alii litijan nempe HIPPOCRATES fteta partemechanicorum, an hylar- «hicorum, implicavit fe celeberr. GESNERUS,Profeffor Goet- tipgenf. ex libris HIPPOCRATIS 4e Dé«ta decifionem peti TN » ote exiftimans ; aft dum laborem fufcipit in eno dando;alium Cem coattus eftin emendando tcto libro, feu corrigen- - dotextu. Adeo difficile eft, ex antiquis vera eruere. Nihil. ppend, 4, M, Fol Fl. 0 | . potius igitur moror circa antiquitatem morbi, de Datura ejusdem E iem 7A |. Olfervationesde Purpura —.— -—— potius follicitus , quam experientia duce , quousque licet, jnveftigare nunc animus eit. Cuba: Seded M qoM A CN * Be x. dE uc vac ia ; , S. III. " "T .. ^'^^ Requirere equidem naturalis ordo videtur ,. ut decur- - füs morbi primo ftatim defcriberetur ; fed de hoc ut tu- tius agam, haud neceffe fore reputo. — Videri de hoc po- teft , prater alios 5 differtatio inauguralis b. D. & Profeff.. SCHMIDII Helmf(tadienfis, amici olim noftri , fub: praefidio. tantum meretur , p. aliquo fym Indubium igitur manet, morbum huncce omnino fuifle malignum, qui nempe absque manifeíta caufa & indiciis. fafficientibus crafi maffe fanguineze & fpiritibus corporis. tantum deftrinxit, ut oeconomia animalis inde turbata & diffolutafuerit . TOME puo ue bis cbri Url " * IV. " TR post. » * Na Pauca hec de morbi decurfu notaffe fufficiat, reliqua. enim ex libris pradticis facile hauriri poffunt. .. Subjungi- - mus ergo nunc definitionem ex diflertatione ditta b. Sebosi i. dii, utpote quam noftram hic facimus. — Per purpur . nempe intelligimus a4feciuo: cutis, quo, facta [fecialis in mamenti fubtilis exeretione ad corporis peripberiam , eadem -— rimum continua , acuta, plus minus ma- JL. valet illud vulgare di&erium :. *Urzza bona , pulfus bonus , k2 Cum f "* n " » fuiflc infc&um ; vix probabile eft ; nam & in- aliis locis, | E ; da D er T De NE t dex "5 ou -"Olfervationes de Purpura cum intermixta alba , rubra que im puflulas albas , feu parv | los furunculos, elevatur , purpura fic dita, fed pura alba , 4n-qua fcilicet confpiciuntur veticulee cum ferotenui, velal- bo, vel flaviore, nunc majores nunc minores, tandem. pur-- pura rabra & alba cum n" xi A E Hafce differentias ha&tenus experientia propria fuppe- - ditavit. An omnes attigerim , illi dijudicare valebunt opti- ' me , quibus hic morbus faepius occurrit curandus ; animus. enim hic non eft exactam dare hujus morbi tra&ationem. Hinc & libere fateor, quamvis noi obiter hoc in morbo tra-- &ando fim verfatus , me tamen nondum firmum inveniffe | fundamentum ftatuendi, cuinam temperamento vel rubra, -vel alba, potitlimum: quafi propría elle foleat, & ex qua caufa diíferentia illa fuam in primis originem trahat. | Ad- - 4odum probabile tamen efle exiftimo , quod aiba maxime - ex fero fanguinis, a. naturali diathefi plane deficiente , oriatur. | TP c Caufas proximiores nunc lubens mitto , cum praefen-.— ds non fit inftituti, eas exactius rimari : id tantum judico - de remotioribus , fecundum aliorum , propriamque meam | obfervationem j quod miasma fpeciale in are latitaverit, Conftat enim, illos; qui ratione officii magis fefe liberiori ' aéri exponere coacti fuerunt , five elitioris, five humilioris fuerint fortis ,. prae,aliis hoc morbo fuifle correptos. .. Ne- . que tamen negari poteft fuperiori anno complures ex cone - tagio huic non folum morbo , fed & morti ipfi obnoxios ^ In quo vero hoc missma confiftat, & qua ratione iti. a&re extiterit, dictu non eft adeo facile. |. A metallis aérem - [£5 1 Y dest -- uu 1 | Goslarienfi epidemic.ann. 1728. 65 175 g. 77 ar L ut Halberftadii, ftragem non levem edidit idem morbus ^ ubi tamen aér nullis effluviis metallicis eft inquinatus. — Sj- quis forte cerevifize noftrae, pre aliis meliori , culpam tri- buendam effe, contenderet, is itidem per experientiam re- felli poffet, qua conftat & illos locos, qui generofiori non gaudent cerevifia, haud liberos fuifle a perniciofo hoc mor- o. Multo minus ii fidem merentur, qui potui Coffee at- tribuunt caufam remotiorem hujus mali » uti id relatum ]le- n gitur in novis litterariis Hamburgenfibus. "Mea enim qua- - licunque experientia utique evinci poteft , dimidiam eorum . partem , qui purpura laborarunt , vix olfattu decoBum jftarum fabarum. percepiffe. - Vero igitur fimillimum vi- detur miasma illud fpecificum , quod tam perniciofim in €orpore humano produxit motum , haíifle in atmo- - . Merum cujus potiffimum naturze & indolis fit iftud. miasma, fpecialius nunc determinare non fuftineo, quo- niam , praeeunte. SYDENHAMIO , nimis id eít difficile, Equidem in dicta differt. b. SCHMIDII, 4e Puerbura rubra, — mon conceditur , confugiendum effe cum SYDENHAMIO ad miasma quoddam in aére occultum , fed a qualitatibus fenfibilibus, calore, frigore y pluvia ; aut ficcitate morbos tales facile poffe deduci. ^ Mihi vero probabilius videtur , quod , quoniam genius morbi varius eft, varia hinc quo- que debeat effe caufa , eundem producens. Hinc , dum nobis di&ce tantum qualitates aéris innotefcunt , contenta vero atmofphere haud ita patent, quamvis eo usque | fcientia noítra procedat, quod omnino varia debeant illa - effe ; nempe falina fulphurea, terreftria , &c. merito hinc ftatui poteit, haerere in atmofphaera occultum miasma , "hunc vel illum morbum procreans. — Non negari interim. poteft, aéris fenfiblles conditiones fymbolam fuam huc eco b k 3 | quo e ^w, - ; à ses M E 7" "Obfervationes de ' 5 quoque contuliffe. Nam, ut omittam , aérem nofttu nin univerfum multo magis effe humidum, quam in alüster- | — ris , certum utique eít, quod etiam hifce annis non folum — humiditate, fed & inconftantia & infolita temperie noxam . fat gravem intulerit. « Effe eum valde humidum inde pro- . bo, quod anno 1728. quantitatem pluviae & nivis obferva- . verim decem pedum Londin. dum Parifiis viginti digiti tan- tum, Ulma triginta faltem , & quod excurrit, adnotati . fuerint. Sic quoque a menfe Junio 1737. usque ad Janua- - rium 1738. incluf. $. ped. 3. dig. s. lin., porro 1738. a men- fe Julio usque ad Decembr. incluf. $, ped. 1. dig. 2. lin. ad- notavi. Prater hanc vero humidititem aéris ,- proxime. - elapfis annis infolitam & tempori minus convenientem , patfi quoque fumus tempeftatem , qua plerumque humida : fuit & pluviofa. Hinc venti ficci, uti orientalis & fepten- - trionalis, (O.'& N. ) fuere rariores, frequentiores autem humidi, uti Zephyrus. — Orientalem , feu Eurum hieme - praterita plane non obfervavi. Exinde forte minus bene . fanitati humanas ominari licuiffet , nifi certum eflet, quod. divina clementia fepe mala illa, ex mala tempeftate ti*- menda, avertat. ltaque praeterito vere febres maximan partem 4 fuere intermittentes tertiange , noftro in. loco non valde perniciofz , aut diuturne. ^ Verum jam non. de praefagiendis morbis , fed caufis purpura fermo eft. — -]n vermibus fortaffe quaerendam effe caufam mot aliquis diceret ; minimum plebeji fzepe fzepius malum " mibusadfcribunt. Peculire equidem id fuiffe hocc morbo , quod lumbrici perquam. frequenter fint excr non diffitemur ; neque etiam infolitum eft, in morbis tis aeque, ac chronicis ; ab adultis etiam excerni lum cos. Verum hoc fortaffe infolitum eft, ab omnibus ze Us tales excerni. -Excretionem hanc lumbricorum per 18 É — -— x ^ Goslarienfi epidemic. ann 1758 65 1739. 79 menfes fre uentem fuiffe, animadverti, deinde raro talis Pug 5 hacce vero aeftate iterum folemnis fuit, In omni ceteroquin zetate & utroque fexu heec excretio ob- (ervata eft, quae tum per os , tum per anum fiebat. Mul- toties anxietas per eam tollebatur , fed. morbus ideo non ceffabat ; faepe enim , durante morbo, aliquoties lumbrici ejiciebantur. — Abfonum igitur effet, caufam morbi hujus potiffinum vermium prafentiee tribuere. ^ Minime ab hifce lumbricis excretis producitur morbüs ; fed exiliores leberent effe vermiculi ,. quales hodierno tempore arratis oculis quidam confpiciunt, tum in ftatu. naturali, tum prae- - ternaturali 5 fed hanc litem dirimere jam non lubet. | Con- fideravi quidem in proprio meo corpore purpuram rubram & albam per microfcopium , fed. non nifi ferum pelluci- - jum rutilum in utraque confpiciendum fe praebebat. . Si vermes in ftatu naturali deteguntur , id concipio ita, quod particule. fubtiliores in motu videantur , non vermiculi ; in ftatu autem praeternaturali fortaffe non poffünt negari. Adeoque. certum. hoc manet , alumbricis nequaquam pof- : deduci caufam purpura 3 in aére autem miasma hafiffe Wy is ux probabile. - -autem perniciofus hicce morbus varia aetatis, enti & fexus homines , excepta aetate puerili. n fere omnes & finguli ante initium hujus ma- purpura benigna laborarunt , eamque feliciter tL... Quantum quidem recordari poffüm , ex in- morbo laborantibus nullus mortem oppe- is in nonnullis ftatus periculofior fuerit. | In utem tunc Leucophlegmatia , in paucioribus Hy- iquebatur ,. nec tamen inde :'iquis deceffit. Pau-. Anfantum eo tempo:e variolis extin&ti funt, fed as feliciter fuperarunt ; dum e. contrario, decre- ' Ícente 80 fcente fvitia. purpurae, pee in Em adultioril perniciofiores erant. . Quoad fexum neuter fuit imu A purpura ifta ; hinc feeminarum. demortuarum. numer fere aequalis erat numero virorum extin&orum. Plereque tamen. foeminx non- adeo diu. decubuerun »fed. lerum: .que nono vel undecimo die vitam cum morte commuta- | runt 5 reliquae. autem. niae ipliciter exfapcramtes. fatis diu segrotanide: cic E RE Ed : LERRA r XIL.- Qa: yt Gat ies piu — rat ergo ir hicce omnino iru , Contagio- fus & exitialis. Patebit hoc ex fequentibus , quae circa [ : z curfum ,-eventum & prognofin adhuc notata. fuerunt, Contagium | & exitialis mos. majori in gradu obfervabatur- Dee anno, quam fübfequente. Ex iis le ge à inqu ui- us nulla a parebant mala figna , düm nempe purput fus criticum diem erumpebat , boni: erat coloris , pruritus etiam interdum perfentifcebatur , fudor lenis prodibat , ,8& fomnus fere naturalis erat, complures praeter. opinionem & expeGtatió hem medici, fato inevitabili füccumbebant. — Il- lorum vero qui ftatim ab initio pejora monfítrabant- fympto-- mata, vix unus & alter evafit. — Áeftate dein anni 1738. ge sa nius morbi fuit mitior ; fingulis enim menfibus 1 qui faltem recurrerunt, hocce morbo: adfüi&ti men pauciffimi mortui, fed potius per Dei « rique fervati funt. —Fuit inter illos fenex 7 n alius 4o. annorum, qui per 4. aut $. hebdomadas fe re adfixi, non certe pure benigna laborantes - 'U ex anxietatibus & pulfu fatis patebat. Fuere in. aut 5. qui apoplexia ta&ti per aliquot di cubuerunt, tandemque contra expeGationer Haecce altero anno obfervavi in hoc morbo, qu excretio lumbricorum fere penitus ceffabat. orbus erat multo E quo Frequiensiot lun ; Goslarienfi epidemic. anu. 1738.65 1739. 8 -— rum excretio erat, & tantum non in omnibus confpicua. Ex iis aegris , quorum ego curam geíli; primis morbi die- "bus nullus eft mortuus , praeter unicum , qui tertio morbi - die remedia pofcens eodem quoque fatis ceffit.— Reliqui fu- perarunt octavum, plurimi decimum tertium , nonnulli quoque plures morbi dies. — In paucis pleuritis fuit conjun- .€ta. Plurimi de dolore capitis maxime conquefti funt; qui . plerumque obtufus magis ," quam pulfatorius fuit, interdiu - tamenlancinans & pungens. —In junioribus & plethoricis aliquando ante crifin obfervavi praecedentes infultus apople- . &icos & epilepticos , adítantibus metum graviorem , quam - quidem mihi, incutientes, probe utpote gnaro , non adeo infuetas efle ante crifin talismodi motus nervorum impetuo- -fiores. — In paucis haemorrhagia narium crifin abfolvit : in. : plerisque haec fudore perficiebatur 5 fed notandum eft, ra-- . rius crifin. exattam fuiffe obfervatam , fed fudore quamvis - - praefente, mortem nihilo fecius infecutam fuiffe, Non ta- -. men omnes morti fuccubuerunt , ín quibus non exa&a cri- - fis adparuit, fed multi leni fudore per multos dies maden- - tes, Deo benedicente, ab inftantae yitee periculo funt libe- "rati. Interim femper pejora erant timenda , quoniam fub - bonis fignis aeque moriebatur, ac fub malis, quod ultimum - tamen frequentius eveniebat. i EEG iare | «Non diffiteri tamen poffum , quod , ubi: mitior fuit - morbus, nec non fi minor exanthematum copia prato fuit, " ( quamvis multi exiftiment, in copiofa horum eruptione fa- lutem effe pofitam, ) fi pedes magis illis fcatere deprehen- " debantur , quam reliqua partes , plerumque eo meliorem de fanitate fpem concipere licuerit. ^ Copiofam excretio-. "nem, qua a0odwe xai (Judies €yenit, raro fine vitae difcri-. (nine vidi. um .* Qui amentiam ex morbo relictam fufferre. debuit , unicus tantum notus fuit, fortafle dein reftitutus. Vnicam. append. 4, 44, Fol, F1, S east quo- V9. UP P Lp ri "1 l4 Ee j LE Me oce: EU - ce , y j Po CE ac n (NE S ^ *" "^R JS QN IBPUE Lo - ls 2 RYE yas ^f tz Ene ! midi 2 QN N ze | 92 ; but Ol/fervationes de Purpura ze quoque mulierem novi, cui fuffufio unius oculi metuenda . érat, poft annum tamen difparens. In tribus, aut quatuor. - vifus & auditus per aliquod tempus debiles permanferunt. In uno furunculi fucceflerunt ; in alio tumor gena & pa- rotidüm cum :vces/« tamen. |. Bubones autem & anthraces eo tempore nunquam adparuerunt. | Gravius fymptoma ,- quod durante ifto morbo adfligebat , erat. dolor capitis , unde nonrtüllis »orbus Hungearicus , bie 5aupt- &tondbeit y vocabatur, üt ideo ex fphaeelo cerebri complures. obiiffe non plane abfonum videatur. . In multis tamen , ubi non adeo vehemens fuit dolor , malignus moftbi mos exitium attulit : Pulfus quippe in quam plurimis debilis erat , in. paucis durus & írequens ; & licet quoque his tempeftive | fecaretur vena, tamen non omnes mortem evitarunt. Uri- na plerumque boni eventus figna. monítrabat, hujus vero in locum fatalis & funeftus fzepe fuccedebat. Diarrhoea in pau- cis falutaris ; in plerisque funefta fuit... In paucis angina füperveniebat ,' eaque plerumque lethális. |. Vomitus fpon- - ^ tuneus in initio obortus, quantum quidem ego novi fem- - per falutaris fuit ;. arte autem produ&us non aque in omni- bus profuit. t | ig ancemsc eS uL L "erbo : Ita varius fuit genius morbi, ut non facile | exa&e defcribi poffit, immo difficilius fuit eum rite: inda- sare, exinde indicationes neceffarias elicere. — Interim | fuccurrendum erat aegrotis ; quod, qua ratione fatum fit, - in fequentibus explanabitur. |. » Tu 5 SAUL (n fos ME In multis zegris aderat Plethora , atque infimul dolor. capitis pulfatorius, qui venae fe&ioncm indicabat. — In prin- - cipio morbi eam idcirco fuafi , multique eam admiferunt ,. fed non femper exoptato cum effectu , ut ideo a quibue dam plane exitiofa reputaretur. |— Abftinui itaque dein ple-- ! NUS rumque " * "el Goslarienfi epidemic, am, 1728. 69 1739. 83. rumque abea, pracipue quoniam primum tempus ordina- rie fere fine Medico quoad maximam partem prtaeterlabitur. Non tamen omnes , quibus Vena fe&a fuit, indifcretim mor- | £uifunt. | | —. Evacuationem primarum viarum. Natura in plerisque fponte intendebat , cui idcirco obediens , utpote falutariter eam agentem videns , evacuantia praebebam fed non nifi le- niora. Plerumque vero morbi tempus opportunum nem- AN preter pam erat quando aegroti opem pofce- bant. Neque etiam adfeveráre poffum ,quod femper mor- bum mitigaverint exhibita evacuantia. Secundum inftitu- tum natura tum vomitoria ex Ipecacuanha , &c. tum pur- gantia: rhabarbarum adhibui. Bilem in magnacopia adfuiffe .etffe&us purgantium monftrabat. | vest Ad hanc igitur temperandam & eliminandam cura precipue dirigenda erat. Quoniam vero morbi princi- pium plerumque negligitur, hinc in potionibus vel pul- veribus temperantibus abforbentibus, bezoardicis nitrofis acidulatis, fubítiti. Ad temperandam bilem fub-acida fe- dulo interpofui; aft fi verum fatendum eft, raro ea exo- pratum praftiterunt effectum , fed plerumque pectori ob- fuerunt, quare ab iis defiftendum fuit. Continuandum autem eo magis erat cum bezoardicis temperationibus. Quapropter ordinavi potiunculas , conftantes ex pulveribus cum aquis.bezoardicis & temperantibus. In initio morbi liquida fpirituofa,quae Effentiae & Tin&urae vocantur; femel vel bis de die interpofui, e. g. Mixt. fimpl. ordinariam & re&ific. Effent. alexipharm. Stahl. Cort. Cafcar. aut Cort, Peruv. Scord. Spir. Nitri dulc. itemque Elix. pector. Wedel. - Haec vero & fimiliain ftatu plerumque erant omittenda & in - declinatione iterum in ufum revocanda. DecoGa pe&oralia - multis falutaria fuere & neceffaria addita herba Scordii. Quan- do motus nature fuere — tunc Camphoram in po- tiun- a fe rg Pe. WELT b: e! DU B j P P4 y ' i 94 . . Olfrovationes de Purpura tiunculis,di&is cum Nitro, aut Árcano dupl. remixtis, a gr. . ter fzeviebat, primo nempe anno, rarius optatum [monftrave- xit effe&tum:; fecundo autem anno frequentius infignem opem attulerit. Magis adhuc falutaria expertus fum velicatoria: De- - -" 1 ^ ; x 7 ^i jj. usque ad gr. v. intra IS. vel 20. horas exhibui; fimulvero — etiam de ea notavi ,quod eo tempore,quo morbus vehemen- lirium enim talia plerumque avertebant. aut faltim mitiga- bant ; mortem autemipfam illa profligaffs non adfero. Im- pofui ifta velbrachio , vel pedi, vel nuch& & quidem modo ; unum , tnodo duo , aut tria, $emel, vel repetitis vicibus y proutneceífitasurgebat. Nonnulli aegrotorum eadem pror- fus averfabantur utpote ex aliorum exemptis edoGi, quod LE vulnufcula admodum chronica & rcbellia reliquerint. Me — vero quod attinet, fateri teneor, quod, experientia tefte , nunquam fere non eademfalutaria deprehenderim. | E con- trario theriacalía & anodyna rarius vidi a circumftantiis mor- bi fuiffe indicata, hinc rariflime illa praefcripfi. — Reliquain medendo obfervata coincidunt cum illis, qua in libris pra- &ticis ordinarie continentur. | : M6 $. XIV. Supereft nuncregimen quoad res »os- naturales obfer- vandum, qucd tamen cum eo fere coincidit, quod alie : febres requirunt. De aére vero externo, itemque de ex- cretis pauca hic fpeciatim notanda funt. Conftat nempe; - quod diarrheeze in purpura communiter noxiz reputentur, e. — £ 3X... d 4 - em oom I a e a, es ^ ob timendam exanthematum retroceflionem 5 | aft fub hac — purpura fpecie tantum periculi de iis haud erat pertimes- cendum, quamyis & nonunquam excretiones plane invo- - luntarie fuccefferit. Mitiganda hinc tantum erant leniori- - . busmedicaments, e. g. Electuario diafcord. Frac. pie ; fimis ancdynis. Criticam autem in ullo aliquo fubjecto- nüffe — /N. un -.-. Goslarienfi epidemic. atm. 1738. €9. 1739. 85 - fuiffe talem diarrhoeam, nequaquam obfervavi. Ratione tamen cum :;v2;.í» purpura efflorefcebat , manifel aéris externi ad calorem inprimis refpicienium erat , qui quo magis immoderatus fuit, eo magis quoque nocuit. Certum enim eft, fudorem nimium utplurimum in exan- thematicis febribus pefniciofum effe, caloremque exter- num anxictates nimias excitare, confirmantibus- idipfum etiam noflris agris , utpote in quibus fub his circum- '' ftantiis quidem ex voto, uti adítantes reputabant , minime to.docu- . mento, quod regimen nimis calidum plus obfit ,. quam pro- |— fit. Interim tamen in hunc usque diem quibusdam. adnuc- in nore pofitum eft ut vel fub metu, vel attuali eruptione: |J purpura , hypocauíta vehementer. calefaciant , eum ;n fi- |. nem, ut hac ratione , & fubjun&is infimul bezoardicis ca- : | lidis,. facilius expellatur miasma peregrinum & noxium. Robüuftiorum aliqui citra noxam quidem ífuftinuerunt incen- gruum tale regimen,maxima autem pars aliorum , eidem expofitorum, fatis ceffit, nec tamen propterea mos hic penitus ubrogari potuit ; nimis alte enim infidet ho-. | minum animis opinio a majoribus ( non quidem feculi. prioris , ) hauíta, tegi nempe debere | corpus unde qua- que, quo malignitas eliciatur. llle quidem mos aliquo niodo exolevit, dum pedes tibialibus, manus autem chiro- thecis muniebant, ne aliquis aér peregrinus accederet : ve-: rum calorem externum adhuc curae cordique habent multi, paucisnon nifi,aliter per experientiam edoGis, fecus fen-. tentibus. Equidem aérem frigidum ; aut nimis tempe- ratum admittere non auderem , cum , ficuti in aliis exanthe- maticis febribus, ita & inpurpura, inde ftatim graviores precordiales anxietates exoriantur ; fed nimis fervidum merito damno , ipfis aegrotorum effatis roboratus, adfir- | "mantium, anxietates jam praefentes inde magis exacerbari. OMDUEUTEE b3sid3 e: Certum e ! LI á - m K e RW e " ^ 96 ^ Objrosulonesde Purpura — 7 Certum igitur manet, quod temperatus aér purpura labo- rantibus optime conveniat. n $. XV. : Sufficiat nunc haec de purpura adnotaffe , inprimis cum. animus mihi non fuerit, tractationem exactam de hoc morbo conícribere , fed: tantum | obfervationes aliquas in. propria Praxi fattas communicare. sbanp- ab eed) - In quantum de reliquo nofter morbus conveniat cum - illis, quos alii defcriptos dederunt, ex collatione utrorum- - que facile adparebit. Liquet vero ex adlatis, morbum - omnino fuiffe mali moris& revera contagiofum. Prius ex eo Probatur, quod zgroti, praefentibus licet bonis fignis : " tamen mortui fint, manifefto indicio, adfuifle fimul ple- nariam deftruGionem fpirituum vitalium. ^ Pofterius'ex hi- ftoriamorbi demonftrari poteft. Multi utique, per contagium infe&ti ,. morti fuccubuerunt, quamvis is, a quo illud com- municatum fuerat, eandem aufugerit, fiquidem contagium plerumque agit fecundum conditionem ejus, qui. illud reci- . pit. Interim & hoc verum eft, non nullos omnem plane vim & aGivitatem contagii elufiffe. ^ Admodumigitur pro- : babile- videtur , quod in aére potiffimum | oberraverit. illa materia , qua fanguinem inquinando, ejusque partes fub- tiliores & nobiliores deftruendo hunc morbum induxit, uti in prioribus id. monfítratum fuit. Hanc autem fpeciatim - compofitam fuiffe ex particulis falino-fulphureis , orgafticis, mixtioni humorum noftrorum perquam infenfis Aincauet ; motum peregrinum, in maffa fanguinea excitantibus non ^ — absque "omni ratione autumo. Hac autem caufa in illis — maxime locum habet, in quibus :neque errores diae, neque animi pathermata graviora precefferant : in multis enim hac bina etiam folitarie fere anfam morbo prabe- - " bant. Catarrhales febres fimul adfuiffe , non mirum eft, £ ob- * MN EC CTI WX m s ] . E. — .. Goslarienfi epidemic.ann. 1738.65 1739. Q7 ^ob conditionem nimirum aéris nimis humidi, adeoque multa concurrerunt; qua^ morbofas ejüsmodi adfli&tiones - excitare & augere valuerunt. Accedebánt infuper calami- tates paupertatis ; fiquidem &grotorum. plurimi fortis vilioris fuerunt ; quibus vi&tus aliaque in ejusmodi morbo neceffütia defuerunt. Certum proinde quoque eít non- . nullos eorum, qui purpuram jam exfuperaverant, iterum febre fuiffe correptos cum furunculis & bubonibus, ex qui- - bus etiam aliqui fatis cefférunt. ^ Mihi non nifi tres occur- rerunt, in quibus tumores & bubones adparrebant , cum crifi tamen morbi falutari. Pariter quoque dubitandum haudeft, quin in vicinia eadem cum favitia, vel etiam - -iajore graffatus fuerit contagiofus hicce & perniciofus morbus. Goslariae anno 1728. a natorum fuit 186. - demortuorum autem 212. unde morbi pernicies fatis fu- perque elucetcit. . gq103 eUMT ORO ec: ^ "Martio menfe quidam noftrorum Medicorum eo morbo corripiebatur, atque per multo sdiesin magno vitae periculo . vetfabatur.Menfe Aprili me ipfum quoque hic morbus invade- -— bat. Occafionem praebebattum ira, tum labor,tum moeror, tum etiam fine dubio contagium. : Tantainprimis no&u er.t anxietas; ut cor ipfum non amplius moveri, omnemque - Circa praecordia fanguinem ftagnare putarem , licet pulfus non intermitteret , & talis anxietas per 3. no&es redibat. Prima no&Ge adeo vehemens erat, ut derepente mortem ad- - fore metuerem., ea propter'ad eam more Chriftianum de- - cente mepraparabam. Delirio tamen & calore vehernente . non fuperveniente, purpuram reputabam effe benignam ; atque ideo tranquilliore animo: morbum tolerans priitinam - me recuperaturum efle fanitatem fperabam,; quam etiam benigniffimus Deus immerenti largiebatur,ut poft rótum |. diem foras iterum prodire potuerim. ' Verum fecunda vice - in majori conftitutus eram periculo. Occafionem morbo l | Íub | 1 p | | - ] ! | |j PELA. 105 je. MM a3 UN NER RU E. rU [4M CTUM OUTRE , : ^ », 4 U-- -- ü r Le l eS 88 "v "OlMerostiones de Purpura fub finem Februarii 1739. ingruenti ,: fuppeditabant omnia fere illa, qnae. ante annum eundem .. accelerarunt , prae- - fertim obitus chariffimi fratris... Perpetua infomnia & de- liria, oculorum convulfio tendinumque fubfultus continuo inquietum.me detinebant. Efflorefcebat dein purpura rubra .& alba, quam rubra exulcerata & hinc alba cum petechiis & furunculis. complicata. excipiebat pedibus tamen ab initio prorfus liberis manentibus, | Binisigitur diebus , interpofito uno tolerabiliori, non nifi mortem mihi pracfagiebant, ad eamque fubeundam paratus eram, neque adítantes latiora : Íperabant. .. Latus finiftrum multo erat debilius dextro & magis in fopore , convellebatur 5 oculi nictitabant & labia tremulaerant, nullo tàmen concurrente dolore capitis. .Si ad fomnum me cop aper; refpiratio, feu infpiratio, in totum per fatis notabile. temporis fpatium ceffare. videbatur, - donec cum concufTione tótius corporis expergefierem. Tan- dem & in pedibus purpura efflorefcebat , nuncque fomnus ; aliqualis fed. cum lethali quafi corporis infirmitate; redibat. Prirer omnem igiuur meam expectationem divina miferi- cordia tandem & ex.his.me eripiebat anguítiis ; ut poft ali- quot hebdomadas , cutis defquamaticne faa ; ad. confüe- tos labores , fatis quidem infirmus, redire valuerim. . Tan- | dem progreffu temaporis vires reftitutee funt , ita tamen, ut... auris finftra perpenuo fufurret., & metus purpura fubinde recrudefcat , quamvis. ufum. medicamentorum convenient ^ - tum,&inter ea praecipue: potum felteranae & Pyrmontanee; .— non intermiferim. . Faxit ergo Summum Numen , ut vires — relictasbene collocem , concedatque benigniflime, ut labo- — res meos, in. ipfius honorem atque proximi emolu- | - ^. 5 mentum feliciter pertician c0 00 E a o OR | MARIA- | aai i "z A ^ ! 3 £x r er ^v FX F7 "m ". 1 T A * REGLEQ — i - V -— b » Jj y H (7 , * J r L] id d A. Fx k TY ?* oUm I x A Wà| * Pol; E E. we m h4 z ; H ; E : "X E & ; a z i We bbs " ; , J i "A E. |H vas H P . MED: DOCE, 4^ Coo» UE ACADEMUE; JUEAH c QUAE MADRITI EST, SODALIS, /SCHEDULA1 MO NI 'ORIA E aM y i 2 ROMANO HIPPOCRATI. ;, X Mn. x Í " Y r d -d ! 4 1-3 : 2 4 * E. : j Fs , DW. 45. FÁ í " "E r] EA t V LT doptnd, 4, M, FA ol.. PI. wA * 7 ' V 4 p. 1 , 3: ; a - ag , " ^ n "sg i é " H » wi & NL I SIOWEATT CUR." ; EN f. j C H D E ) A Yet r v * R7 E] H v- 1 " * E ^ LE e-4 oz / ——Ü & but 3 e, PRJEILLUSTRI DOMINO D. ALEXANDRO ) PAsCOLI zB x $ TE A RO NA ur un d | MAN ; M UE ÉT. AN TECESSORE- Y PRIMO. AENEDICTO:; XIV. PG Nd IEICE,. : pae iva EMO LEOTO MAN E Vm APCOLA Pond -À CEANTO' IRO AT IENTIA : AFFABILITA ATE 4Q A ET AU MANITATE CONSPICUO, HONORIS , EF OBSERVANTLE ERCO, . SCHEDULAM MONITOÓRÍAM SACRABAT - VALENILE En ceea KAL. MA AM MDCCXEE | j -. MARIANUS SE GUER MED. pOCE, "yx j -—X 9" "n ] d AC me T NUNG Ne esum Ll 4. 9 04- v j* dos $" | 4^ 1 "mc CORN yita ue p , i.ectori induftrio, prudenti , aegrotantium 1:*'^» falutem fedulo. procuranti. usos . Bauem, ^[ovum; ne mireris amice, a feliciorjibus huius aeta- "A tis pra&icis praetermiffum , Zzenterie fpecifieum. Yibi .* pando, id certum effe comperies , fi in memoriam fevoces, quae multoties legiíti Lienterie «eftinata reme- dia, in MERCATO , SENNERTO , RIVERIO, EIT- MüLLERO, SYLVIO, DOLAEO, TOZZIO,Mufitano, AL, EENIO & recentiffimis , STAHLIO hujusque difcipulis , ALBERTO, JUNCKERO,-NENTERO , itemque. aliis, HOFFMANNO, BOERHAVIO ; JPASCOLIO & BA- . GLIVIO : in quibys univerífam. Medicinam | co&tineri,. &. tiórà morborum fpecifica ;; nullus;iambigo. . Perfacile. mi- xi foréc; ex laudatis. An&toribus fingula: tranfcribere Lien- terie fpecifica, id tamen eo libentius; omitto ; quod cum Viro in praxi exercitatiffimo, & in lectione accurata prae- ftantiffiorum Medicorum verfato , fermo fit : praeterea mi- hi nunquam placuit i&c placebit, longis Au&torum tran- fcriptionibus operam perdere, ita enim. a. natura conftitu- . tusfum,, ut obfervatione morborum & remediorum ,quan-. tum fert valetudo querula, & a diuturnis morbis in iuvenili 9etate, pene confecta, dele&ter 5 cujus rei fpecimen dedi fuperioribus annis in /Verzs. ad . Enchiridion Jackfonii quam brevibus, fed diligenti obfervatione. prognatis: Tin&uram Chine Mangeti non ieffe praeferendam ejusdem refiduo, pol — lereque illam virtute epileptica, obferyayi, & cum excel- lentitlimo .MANGETO | communicavi , Epiftola ad ipfum .smiffa anno. 1733. quam. Vir clariflimus | dignam judicavit , elo. ut. fudaret , in. "Veris ipfius. ad ETTMüLLERUM, idigionis Genevenfis, anno1726.Tem.74 pag.$$4. ^ m 2 aire pest ULÍUMS EEG " lh d it i, Tw. Hanc L. nf . .HancChire epilepticam virtutem ulteriori-praxi cone - firmàtam & obfervationibus aliquibus illutratam, Differ- ' taione epiftolica mifi Madri&im ,: Regiae. Ada fing. » 4 1739. pro adimplendo rnunere ejusdera. Sodalis, quam pub- lico communicandam ípero. in,'4ppemdice «d Bibliothe- cam. liufirium Medicorum Mangeti , vel Jüpplemento inter —— Nuütitias ;:Medieorum | Hifpanorum , quas nüper-mifi -Ge- nevant. Cum autem jufeuli Pulli. efficaciam. fzepius ra | fervaverim , ut Liesteria laborantibus folamen. promo* veam & falutem , haec communicanda. decrevi. Deus enim rifericórdiarum Pater , & totius. confolationis fons. - - & Boni; qui. faígulos * Médieis adloquitur s celata Va - v. 39. Nete pigeativifitare. infirmum s. ex bis enim in dileilione confirmaberis * quafi in prétium.vifitationis ;' confirmatam - promitteret Cliaritatém , quae virtutum omnium praeítantior. eft, Medicis abunde retribuet, fi. non tantum anf pr x fb tent, fed efficatioribus remediis, tuto , Cito &]ucunde more. bos pellere 'cortentur: «. Ignofcas ;quaefo tenuitatis-noftrae eonamen s jube & vale. | 22 ribttiig bi. radii Lo " vo | 2:193 Cru t IpMST ] bo vr r d T s í DLIMSSLAJTS X. o P: ^g £13 T£ 10274 T gufculi Pulli. defcriptio... tie pum i 3 —"Pullum evifcera , ejusqué- ventri immitte Rofarunt — ficcarim unciam unam, vel ficcarum & balauftiarumand) | unicam femiffem, medie Rofarum parti infperge. pulves - ris infra notandi ; proadulto tres drachmas , duas pro- pue-* - ro grandiori, infante , vel minoris aetàtis etiam ::confua-' - Nt s m & deorfum pullus, ne inter-coquendum. Rofe: elabantur, coque pullum. in fcutéllis duodecim àquae' ad^ — confumtionem duarum , vel in fcurellis quindecim adean .- dem confumtionem , pro adultó in decem & odo; adde- €eni usque & fex fcutellas, quae contineant aquae'nnols- - decem fingule , & conferva jufculum calidum; i; Va I -- Literarie Jpecificum. 02. Jfitione ulteriori ; immittendo ollam in aquam calidam igty n e val mox » " 4 A dw * í ] TI E Lb " Tu * e e E. » , * - (1 . , : MEM M sed Fel X Uf. ^^ Dehoc jufculo capiat eger Scutellam unam quam pri- .fnum, fingulis binis horis repetendam,praemiffà inun&tione ad - 0s ventriculi cum Unguento Comitiffze, vel Balfamo, ca- tholico, aliove roborante; fuperimpofito cataplafmate,ex . fnica panis fa&o, cum vino, in quo decoda funt Abfyn- thium , Mentha, Rofz ficcee & Balauftia , eaque repetan- . tur fingulis binis horis , & jufculum , exhibeatur. Si dormiat patiens, afomno excitetur , & jufculum, inunQio , & cata- - plafmá repetantur , idque cotinuetur , donec abfumta fit tota jufculi quantitas , nulló alio interpofito jufculo Gallina, quodfi lientericus debilis admodum fit , propter praegraeffam nimiam evácuationem, convenit, ut in cochlearibus duobus hujus jufculi Confe&ionis Alkermes completze, velincom- pletze, prout neceffitas urgeat, drachma femis propinetur, 4dmotis etiam exterioribus roborantibus naribus , ut in his -€afibus fieri folet: Quod fi, adfümta tota deco&ti quanti- : |l táte, Lienteria perfiftat, repetatur iterum neceffüm eft , eodem ordine propofito. Nec mirum videatur, quod zeger . afómno excitetur fingulis binis horis, pro deco&o capiendo; nam fomnus frequentiffime docoQum infequens, non a remedio narcotico & opiato admixto provenit, fed a mirabi- li ;natureeque amicajufculi bonitate : unde fpes conciliandi iterum fomnum novo jufculo, provocat & movet, ut aeger - afomno excitetur , novo jufculo iterum conciliando. Quamquam fere omnes Praüci contrarium fentiant, in- nixiregula illa, cxteroquin vera : Quod femnuus omnes ex-. cretiones moderetur , prater. fanguinis, e fudoris ; hoc tamen E d , qua optima eft Magiftra, quam T4 ubique ; quavi$ humana autoritate fepofita , fequi debemus. P sil E Hac methodo nontantum fera illa fitis , qualienterici E: torquentur.fine alius potus folamine mitigaturfedfubfequen- tibus una yel altera alui egefone , Lienteria ceffat , eger. que frequentiffime conyalefcit. Abfoluto hujusjufculiufu,fe- ' melaut bis , prout opus fuerit, jufculum primum Gallinge ca- pano uoo € [.o07y ibi du Pss at dii 13 M -9 (oo o Quibus compeniat, |... os os In diarrhoea cruda, & Lienteria praecipue, in quibus ventriculi , & inteftinorum fibrae crifpatze funt ,' aut leviin- - flammatione tenentur a catarrho, ( vide BOERHAVE Praxis AMedicam Part. 4H. pag, 34 o: qui omnium optimede diarrhoea — fcripfit, ) divinum. fere medicamen ' exiítit : item quando ab humoribus acribus, fibrillas ker ad expulfio-- nem, quod ex ingenti figi; & aliquali dolore ventriculi — ognofcitur, ut optime notat Gallorum. Hippocrates, DU- - . RETUS, fuper Hollerii Praxim im adnotatione , pg. 340. edi-. tonis in quarto : fi autem diarrhoea cruda , & Lienterig; ab humoribus frigidis, foJaque inreftinorum laxitate , five ab; aphthis. ventriculi & .inteftinorum , vel he&tica harum, partium intemperie. proveniat; fubfequanturque febrem, . enis, confirmatam , velPhthifin, aliumye immedicabis lem morbum, his in caábus poterit jufculum Pulli evas — cuationem aliquatenus diminuere, inducias ferre, at cura- tionem conciliare nequit: diarrheeis ferofis biliofis, quoniam his in cafibus acrimonia dominaturjiti dem medetur, etiamfi; — febris adfit, - irons role Vs gemiosa t He EM Tllud fedulo notandum velim, ne Pulli-deco&unms ex-— hibearur in. dejeGionibus liquidis quidem,. fed cinericeis — ^. ..- Omnino & crudo lixivio adeo fimiles ,. uti lac ladi; quas cw" €x obfervatione Care PISONIS notavimus in.declinatione. ""debrum intermiütentium & continuarum; quales deje&io- | hs x ut | i y HS beu RI $5 ^" Lienterie [pecificum. — | ^ 98 nes quidem quafi lientericae funt , aft eg tamquam falu- tares & criticae haberi & minime cohiberi debent. — Vide laudatum eximium Practicum , de Colwwvie ferofa, pag, 26 r. Edit. Lugd. Batavor. curante BOERHAVIO jam denato. Si poft affiimtam fecundam veltertiam jufculi dofin: zeger . dorriiat, fitis remittat, etiamfi una vel altera evacuatio fub- fequatur ,- continuato jufculi. ufu plerumque convalefit. eger, utfxpius vidimus. — ^ "] cete duipenu capu QA CRM sos o se Methodi probatio, — : '^ "Cum nihil magis aégfotantibus- fub diarrhoea, vel kientería, noceat, quami fi mtüiltos ingurgitant cibos, jufcu-. laque pinguia , ut folide Pra&tici docent , imitantes Graeco- rum dogmata; noti timui idcirco fufeulumi Pulli iri Praxin. introduceré, confirmant te praecipue experientia ; deinde — . duia SENNERTUS Zowm, 41. de Lienterio , pag, a1. aitz Cibus [ft paucus, cb «ger inediam, quantum potefl, ferat, Paus. dur SORBAIT cap. de Cholera efr Lienteria, pag. 136, füze Pra- Xeos, fecundae editionis, ait : Cibws- frt pamews , concottu fa-. ciis, gratus 6 adfiringene , ne materie quantitas graver d | eorrumpatur ; binc etiam ab. AVICENINA omnino probibetur,: — € ejus loco reram fragrantium jucundi odores , recreandis viris wo bur aptiffómt , fublituuntur, . Mis innixus rationibus, puel- . lum decem meníiuim febre. & Lienteria laborantem , lac fi-- ne. ulla mutàtioné tandem per alvum excernentem , fiti ma- xima adeo urgenti ut vix mater. 4 feemina robufta beneque . dlit4, lacationi fufficeret, methodo ufitata, ex roborantí-- . bus, abforbentibus, nitrofis, juxta HARRISII methodum - (quse mihi in morbis puerorum. curandis inftar omnium | eft,) nihil praftare petui, fed puellum fere funeri deftina«- . £um jam; deco&o Pulli, fingulis binis. horis, latdata $ae- | ghodo; propinato, quamquam lac fugeret; liberavis ^ $vl 96 .. "Sufulum Pul — | | S. VI. * 45 b E "Pulvis pro jufculo, " - «s, -Ad compofitionem pulveris quod. attinet , vere artifi- — Ciofam eam effe, & indicationes , quae $. III. recenfentur.- adimplere , per experientiam conftat , ipfaque manifeftabit,: - jufculum Pulli, conjuntto pulvere, remedium effe eximium. Unica eft ejus praeparatio, quae feliciter adhibetur , non ab extero homine comimunicata , fed ex manufcripto Codice LUDOVICI COLLADO Medici Valentini anno I$70. ce- leberrimi , defumta, & noftris temporibus ad praxin tuto dedu&a ; ( de cujus erga rempublicam medicam meritis , & practica felicitate vide MANGETUM 2» Bibl, Jlufi, Me- dicorum Iom, I, part, 2, pag. 100. à RODRIGUEZIUM x. Bibl, Valentina pag. 297. col, s. & Notitias noftras. Medico-. rum Hifpan. in fupplem..ad Bibl. Manget. edendas ) haec a. riobis aliquatenus au&a ,. : juxta STAHLII praxin, decoctum, - Pulli conítituit , adimplens mentem HIPPOCRATIS Se... F1. Apbor, J, dr. lib, 11, Epidem, [edd. 2. fent. 22. itemque VALLESII , commentatoris do&iffimi , fententiam. ^ Sa- - piegudarh 221228 VU A E. deba REI QE .. sNec mihi grave foret utramque pulveris compofitio- nens manifeftare, (*) 4uftis tamen de caufis eam jam omitto, - -j io inl gal co 3919). LAGARDE ORE Aoi GR. - con- - (* Placuit tamen Celeberr, Dn. Auctori, pro ingenuo fuo can» ;. dore & laudabili erga fimiles zgrotantes adfectu, nuperrie — ze aliquam hujus quoque remedii füppeditare notitiam, in ^: MWitteris ad modernum Academiz noftre Prefidem , Dn. D; -. ANDR; ELIAM BUCHNERUM , datis, que fequentiacon- - -^5.finent s ,, Propter [ingnlarem. obfervantiam erga Academiam Nat; nC. c Dominationem Tuan, rogo , ut in. Ais Schedam banc * jagtdendam yracipias, , dr Tibi , Vir Optime , fimul inert 3 pp «du, » Lienteria fhecificum, — y 97 ontentus unice , jufculi Pulli efficaciam demon(traffe. Si autem Le&or 'ibenevolus velit pulveris ; quo ego utor, pro deco&o Pulli, dofes aliquas , petat pro lubitu, remit-- — tentur enim continuo. ir Y | PCT : 20$. VIL. ^ Quomodo jufculum Pulli operetur , five temperando ácres humores , five roborando folida, fugata crifpatura ; indu&aque blanda laxitate in ventriculo,& inteftinis , fiveid eveniat ratione jufculi diluentis, five ratione pulveris ro- borantis , .& tonum vifceribus reítituentis , nondum hario- larí poffum ? Denique fi in pueris aliisque , abdominis in- tumefcentiam ufus jufculi Pulli inducit, aut urina parce — fluat, filente alvo, ob.medicamenti efficaciam , tunc hae partes oleo Abfynth. .& baccarum Lauri inungantur , vel prem AL M, VL qr msc US n oleis ^ . ^ 3», prlveris, qua $. VII occultatur, pando, ut án eodem opere cum » publico cemmnnicetur ; eff nempe PULPIS TROCHISC. REAgI- » HE, ,, ;Dubio autem procul fub his intelligit Vir doGtfli- mus illam :compofitionem, .quz in noftris Difpenfatoriis füb titulo: Trochiftorum Kamikb | AMeíue. occurrit , utpote ratione ingredientium .fcopo fuo & indicationi .przfüppo(ita quam . maxime convenientem. . Ad faltem adhuc dubii füpereft : » Utrum in preparando & componendo ifto pulvere fimplici- . ter procedere foleat juxta prafcriptionem Fbharmacopoia Anu. guftana , an vero juxca illam: Difpenfatorii Reg. ej* Elettoral, Bo- rufo - Brandenburg. quse pag. 256, extat , atque. non nifi ratio- ne proportionis ingredientium parum a priorirecedit ; vel an non potius fpecialem quandam .correctam , aut quadan- tenus auctam formulam fundamenti loco ponat ? Ultimum hoc vero fimillimum effe , ex $.'VI. non obfcure adparet, adeoque nulli dubitamus, quin id quoque adhuc precibus mofítris daturus, & eandem pariter, publicum in ufüm, for- — fitan in Volumine VII, AGorum noftrorum , communica- .35 *— iturus fit celeberr. Dn. Auctor, A wn 7*; Pd - 1 988g jJujeulum Pulli Lienteria fpecificum, oleis fcorpionum fimplici, Violarum & Lumbricorum ; fic urina provocabitur, & fugabitur abdominis intumefcentia. ipid 1 eniro A .. Manifeftavi itr Schedüla hac talia ; quae alii fanctiori filentii peplo involvenda , & inarcanis- numeranda;- judi- - carent ; eam vero ob rationem id a. me fa&um eft, quo- piam. hac ipfi, non ludendo , fedattenta, fagaci & multi- | plici obfervatione , Pra&icorumque le&ione affidua didici. | Aft majorem vim apud nosobtinetDei Optimi Maximi,quam. fefpicimus & devote veneramur, gloria, próximique falus, : quam quorundam levium nummorum cupiditas. Rogo - autem Le&orem, ut fequentia ferio penfitet, & valeat. ue Beatus ille, qui prócül negotiis; . — .— ^ —— Et otiofis curiofitatibus ; JA : Et vanitate proprie fcientíze ; ^... . .Etirrite artis gloria; & ja&tantiag |. Ft aucüpanda fordide pecunid; ^ - —— Prudenter induxit luben$ mentem füanf, | Summz fapientie facrasleges fequi; ^. Quas fi vereri difces, intacto finus — — Ejus benignitate gaudebitfru, 50s Sdentia, atque confcientiafaturs |... Etferviendi proximo vere potens; |... Aut gratitudinem feret; aut merebitur?; ^ Quisquisfecusfaxr, Deus Yide eri ^—^—— D »J0. 0. SAMUEL CARL; . SERENISS. AC POTENTISS. REGIS DANUE . ARCHIATRI ET IMPERIAL. ACADEM. NATUR. 3 URIOS. COLLEGE, DE NATURA 9 P N NDICATIONIS INDICATI . IN GENERE . In USU AC HABITU AQUARVME SOTERIARVM - AEIBTOLARS PIQUBIHO. X 100 ,-BDe Natura Indicationi € Indicati. cam adplicatióhl | | Clarius rem eloquar, & fpecialia | circa aquas medica- tasfatarecenfebo. ^ Difcedens olim a. Praeceptore meo ad. ' medicinam faciendam , omnia ccnquifivi argumenta ; in . quibus inftru&tio quafi oralis mihi neceffaria videbatur. In- i ter illa mihi in aquarum medicatarum thema, /— Inter-- wA PUR ^ v Amice zftumatiffime! | Edgo: tandem, aliquando f ommercium ; R quod. non. oh ipeo S aprum: P ied herrio quae fatorum neceffitas: interrupit. ede O praecipue ^ ad id commercii genus. quod initium familiaritatis noftrae fecerat; ; dunywanquam otio[um. effe. menti preefixeram: 9n in- deque omnem occafionem arripui : ;. ubi düidpidr cogno- - Ícere , addifcere & in. meos trahere ulus valerem.. Inde & hac vicé anfam & argumentum fcribendi capio ex aquarum fcaturigine, quam mihi abs-TE aperiri velim. Fateor, me multa in rerum receffibus deprehendere ,. : qua plenum in- greffum remorentur, ut inde abs TE, qui uberrima. expe- fperém. Qu uedíi enim hodegos mort tot inveni fcopulos , quos. nullo modo preeternavigare po- teram, qui certus fieri pss ubi je ,; ubi. uniones sientia 4 [2 tJ iftis antris regrefii j es, folie 21 lateant, 1. e. übi v unt , ubi damnum cognofci deba. [- eani, .utnecvi- . vum amplius vedo 2 po mortuum "egere potuerim , gaxime dum folum fündamentuim indicationir generalis d] ftriciorem adplicatio lem fcilicet in Du ftatu iil ib anedica hr. eni Biindof 4e - forei »u etien d. ignefn ,: fir momenti tum ric ectualem conce tum, tum a 4 debeat. 0174 | economieé- animalis in pecie hoc - roga- 3 - | eductum ,. obtinere neqüiverim, . E. defr- eae epu — dal rogibam; cur ipfe in fcriptis: dictisque- parum aut nihil do- "Cuerit cum ejus in obfervatione clinica! cuta fagatitas nil facile praeterlabi patiatur. —1lle fubridens,- quando morbum *riec-dijudicare, nec tractare valemus , tum aegrum dimit- "timus ad"acidulas & thermas ; refpondit. ' P&o fubirafceris «tali levidenfi &: frigidae refpontioni , petebam "folum infor- 'ghationera generalem circa ufümi & regimen. '' Ille aquis , inquit ; aegri: intus: & extus eluuntur , fi candidiores eva- "dunt ; bonum. ^ Ego indignabundus abrumpo fermonem, "virum peritum: imhac re humani quidpiam pati ratus. [l- lico tum: irivifo acidulas & thermas ,. difcendi. & cognofcen- — di fumpraa: cupiditate: flagrans." Conveniebani Medicos ce- febres "in aquarum: medicina ,. rogitans apertam & finceram - €otnmunicationém obfervationis fpecialis ,. circa ufum & ef- fe&uin haruni aquarum , üt fciam ,' in. quo labafcentis fà- müitatis ftatu potum illarurt? comimeridare queam. E.nume- ^yabarit magno conatu infignem: nmiorborum: copia; in "quibiis pollint. adhiberi , licet: exempla per experientiam "eonfü mata ; oculis manibusque. incredulis deeflent; ^ Ea- . dém : udita legi quoque ini fcriptis, quae uberrime in acidu- : farum ^ nándinis proftabant. ^^ Indignabar denuo his hode- -gis." 'Egredior fümnio dilucülo ad hofpites perluftrandos , "video :maximun nunierüm athletica floriditate magis fplen- " dehtiii n ,; quam aegro livore pallentiuri ; perpauci érant "éortif& ^ quos vera neceflitasad. hos urgebat fontes. Suc- cenfeba m tacite cauponariz jattantie , & damnata luxü- ride" qi "ae doris DEL in perditam: dvaritiam àc Voluptatem "abutánti ir» -Do&or iti nón poterám! exire." Ipfe tunt in rgafic finguihis extenuatorio eas füafi , cum eo' effe&tu iemfu ^aplicioraquofa temperatio reliqui ^ ^ ^ ^ «C2 Ant idbiemniaimioibdimbkin nóvara-medendi- provinciam : " delatus, ; aulicós reperirem fitt acidularüm confueta/algen- 7tes, àn qua illa hefitandi calamitas! fediit num fimiplici- RUDSHOS/ 102 ILU. 00)HEDO0DLq $HOUDpBs.OR .J5ETHRUMO "ter -Wl : 3». 7*»R24d E M TM LO ^ Fer 7, MCMERYASAQ Tb MOL NUTS s | X02 . De Natura Indicationis €» Indicat. .— ter moribus infervire , potum petentibus indulgere, ar ve- ». xo fecundum mea prajudicia adpetitum dirigere debeam. Priorem partem fuftinui, ubi mature id obferyatio docuit, ' : quod. ad generalem acidularum. indicationem. facere vide- — batur Quoad /abje£fum enim. deprehendi, quod acidule, (ec non etiam therme hauftze , ) puerili & fenili &tati, aut confitentem fuper greffis, non conveniant, fed magis pre aliis virili. CAT objecfusa didici, eas, nullum efle in- dicatum in lymphe vitiis, vifcerum labe, motuum a prio- - ri aberrationibus, fcilicet morbis fpirituum , itemque fan-.— — guinis in tota fubftantia , mala mixtione fanguinis fcorbuti- &a coagulatoria, — Contra vero magis adpropriatum: reme- dium cognovi in fanguinis quoad mixtionem quidena bonts quoad confiftenriana vero aberrantls, vitiis. — ;arigd Qo Quoad féjeifum inadequatum ca fubeffe intelligitur ra- Lo, quod tum in puerili tonus folidarum debilior, , quat dtita fimplicioris diluentis principii abundantiee tras.fitum — felicem elargiri poflit , tum ctiam in hac aetate vitii vita- lia; maxime chronica, in lymphae liárgiore , mucc fiore » - €oagulatoria, &c. confiftentia potiffimum deprehend, antur ; ubi, aquofitatis. praedominium connexionem maxim ie ut- - lem non reperi. | In fenefcente aetate toni vitali; laba- | Ácentia,. vifcerum debilias aut lafio, fanguinis vap- - ercengiay aCtivitais morivae. imminutio,. &c. ob effe vi^ JBEDEUES. nen V) apii dbbscbobidia eebdieid iduriedolbg i155 3, Contra vero fübjeclum magit adequatum cffc , videtur ",Eonfitens tas, ob fanguinis, in. fui mixtione qui lem bo- .. hi, ini confiftentia vero. depravati, & quidem vel . volatilio- -risqualitatem temperandam , vel craffioris atten uandan Et. haec. fubje&ti. adplicatio. ad. indicationem get neralem; etiam obje& rationem involvit; quod. fcilicet in j "arte; ng- -Batiya lymphoe.yitia fie in inyifcatione s five in. co, 1gulatio- Ae coníiftant, ab aquofitads praedominio ; fal fot Y d À P o4 A2:li ADR circa üfim aquarum foteviarum, L03 | ! |J. ririum: expandente » connexionem & alterationem. inye- | pilatít; ^ Vitia vifcerum , vel martiali vitriolica con&paticne: . ausentur, vel .aquofa: hume&atone flacciditas promove- | gir. Excipiendi autem videntur cafus , v. g.. chlorotici , |- ubi vitriolica roboratio tonum vifcerum & fanguinis. reíffi- , tuere putatur, quod firmiori experientiee & Interpretationi - relinquendum. Manebit vero | experientia , licet limitatio. ' optanda, quod he&tica j. cachedtica , hydropica. vifcerum | 1a5es parum folaminis hicreperiat.. Deinde in morbis ve- . ris fpirituum direda medicatio , fatis raro adferri poterit , méc denique fcorbuti veri coagulatoriee vappefcenti. — . ^'] parte obje&i adfirmativa , fi experimenta. fpecialia ad generales clatfes redigere hubeat, deprehendimus, quod. - . fanguinis: confiftentia ; five in falino - fulphureo: tenuiore. órgaftico principio excedat , five. terreum lentefcens mobi- lius elementum: preegravet , medelam in aquis his repe-. rat, Nota enim eft ratio mixtionis animalis, & praecipue - fitiguinis , ad putredinem fumme proclivis, quav motu per- petuo fecretorio:a€ depuratorio avertitur ; hujus vero mo- tus impedimento dire&e vel indireGe acceleratur. — Fieri. hoc valet, fi confiftentia fanguinis craffior ad immobilita- term & (tagnationem difponant , velfi elementum ejus fül- phureum , táàmquam «àufa caloris motusque interni, tum in abundantia zequilibrii fupra principium reliquum aqueum & terreumd , tum in qualitate -acriore & aeftuofiore vitalem temperiem tranfcendit.& exfüperat. — Ad utrumque hunc generalem fcopum ; acidularum effe&us veri & conftantes referri poterunt. ^ Prior effettus ifl attenuatione fanguinis , celebratiffimus putatur in. adfectibus hypochondriacis , hy- : ftericis ; fpleneticis , ubi dilutoria & concufloria fanguinis . dttritdio per acidulas earumque regimen; amicumrefugium dd fpasmos anxics demulcendos, ftagnationes. & infarétus xeferandos ; ac^ maelancaolian . delendam ; efie. judicatur. euddbh iJ ! » Nota- 4o4 — DeWatura Indication 69 Indicati "Notarunt vero hic obfervátores j' quod -in-fufpicione lati-. C d E E NR debeat, . ufus, ob majorem adítrictoritim infar&um , &' impeditam. ita fecretoriam depurationem , -proxime ad hedica & hy-. dropica confe&oria ducentem: "^ Pariter quoque notatum , - fuit, quod largus ufus multisque corporis:motus requira- Ápe&tae tra&atiónis opus eft. - 9:7. oon oero t Nuus generali & fpeciali. 7: Illá; quando tota maffà fanguinea in. é4 v Tnape cir Soviet n T^ dot Mas. NET . 1 ". "*:53C( | —. Poftetior. effe&tus conffiftit "in temperatione fanguinis : Se vel. acrius; & ex ánteftino motu fervidius fovet indeque ad varios orgafmos-oppletivos osconomiam. ,yita-. 1 pi NP YAVEERI. v tmt es b * Aera difponit, ^ Hec véro eft qüando:ex eodem principio: maffa fanguinéa ad fpeciales orgafticas congeftiones jam. ef. | deducta. In hoc ditto priore fcopo experimur, aegros alias: | vividos, orgafticara &iftiofamque .commotionem: fanguinis. univerfalem: cum: oppletiva Tatfitudine fentientes , acidula- Lo ruiri potum exfpedtàre & ufurpare cuni bono:effeu, ma xime quod gulz grata 'fimiliaque «v» à: nutrimenta fimul E adipifcantur. In pofteriore fcópo; ;quando abundans prin- , cipium fulphureum, preter orgafticos motus. generales y. jam fervidam commotionem fpecialem;;8&c ad-prenliarem ^ 4M i: | lotum & cum peculiaribhis confeGariis induxit -;- ibi medi: cina heec gefierális témperans turgefa&korize .commotionis, . mitigationem procurare cenfet." Propterea hoc fine con-, ducere ^videntür in orgafmo "haemiorrhagico. in genere, - cum ea quidem caütela ; ^ne leefio-vifceris fubfit; .neye diae- ci fpirituofa ; aromatic j^ acris; turgefcentiam foveat. ac. refufcitet. rs 4 senos SHNICBTAEE a A TL TS . :Conferunt quidem if ejusmodi .commotionibus ad | Apecialem locum ; "uti in commotionibus fanguinis &ftuofis - & Ln » bae Au ESI v 1 - 1 az *2 " PEE e CIN DE mener Et Lal " Moti, t ETAT d acribus ad pe&us ; 'tufli ficca fpafimodica: ad caput ; ;:hemi- x - -eirca ufum aquarum fotertarum. IO5 — — — crania zítuofa , ophthalmia acri periodica , chronica " &c, ubi tamen nec obfervatio deeft , quod ejusmodi fpeciales -«afus motus fanguinis , fi jam actualem excretionem infe- quantur & foueant, aut in confuetudinem jam degnerave-- rint, huic generali temperationi non obtemperent, nifiexi- . tui/a&uali via preecludatur ; alias ad pejora damna veloci. . greflu ducunt. Bia WE oós Loos DE A: —.. Ad fcopum temperationis particularis poterit referri quidem temperatio acrimonize nephriticae , biliofe & ulce- rofa , quae certo refpectu & loco ab acidulis expe&ari pof- fet 5 erit tamen fimplex congeftio nephritica acris, fulphu-. — ' rea, orgaftica, diftinguenda ab ulcerofo ftatu, mitigatio- - : nem faltem non nunquam admittente. — In biliofa acrimo-. - nia, ftafes iGericas , colicas , fpafiodicas , cardialgicas , anxias vomibundas generante , ex fimili fonte medelam. debitis fub cautelis fperare licet. . . Nec deerunt exempla. - maxime in junioribus , ftagnationum ulcerofarum in pedi-. - bus, fub ita aequali humorum diftributione ac diluitione. . difcuffarum. i Ru to aRodia i ip | ; — Hac eft mea acidularum confideratio, refpe&u (ubje- .- i, obje&i & attributorum generalium , ut exinde viam, -. ad indicationem reperiam. | Num metam attingam, aut ab - ea defle£tam., cultiori experientiae propriae & aliene relin-. -quam. Interea tamen fundamentum tam a pofteriori pro- . du&um;, quam a priori defumtum, fuo talo ftare arbitror, Ita enim perpendo in acidulis duas partes, fcilicet continen- tem & contentam... Illam dico aquofitatem fimplicem pu-. ram 5 hapc vero fubítantiam vitriolico -martialem. —.. — .- — « Aquofitas fimplex utplurimum faltem quoad. nudum: refpe&tum diluentis effe&us , tamquam inítrumentum om-. nis motus in natura univerfa fpeCtatur : In oeconomia. ve-. ro animali, cum fundamentum fanitatis confiffat in mix- tionis conférvatione ,' per continuos motus fecretorios &c - Mppend, 4. M. Fol, P. 9 ^ exue-- ""., . 106 De Natura Indicationis 66 Indicah an. "E tw e ? cd [4 * -— .* P u- éxcretorios; qui partim mobilitatem fluidam fübítantiae de- purande requirunt, partim materialem contemperationem & refrigerationerm fubftantize fulphureze aeftuofie, ad putre- dinofar fermentationem proximé difpofite & difponentis , leat; facilé a priori colligi poteft ; immo & a pofteriori do- quid inquam in animali economia , fimplex aquofitas va- - et hoc.abunde experientia , & quidem generális, dum neimpe fübje&ta agrefti vitae dedita, raro vel nunquam aci- dulas in ufurn vocare , & tamen a quamplurimis di&orum adfe&tuuim prorfus fere inimiunia manere deprehendimus , ' | cujus circumitantiae praeter fimpliciorem dietam vitamque mobiliorém, non levem rationem in potu aqueo ponen- € dam effe arbitror, qui pra potu fpirituofiori crudiori & foe- .* '" eulento omnino aptior eft ad motus humorum ih equali - ; fucceffü & gradu confervandos. * Specialis experientia pari- ter quoque confirmat, quod in mültis didis adfe&ibus ^ fimplex pura aqua acidularum vices optimo cum effe&u tuaque, K« obierit A i enim cafus funt orgafmi héemorrhagici po-.— tu aquae , loco vini, aliusque fpirituofi & calefacientis po- &us fubftituto, tandem contemperati ? Quot funt exempla zeftuofotum motuum congeftoriorum; fpaímodicorum, ce- phalalgicorum , hemicranicoruim , ophthalmicorum , tuffis ficcae , afthmatis ficci, &c.- fimili potus correCHone tandem anitefcentium & quidem tam diu ad minimum , donec for- — fitan poft menftruum ufum ;- antiqua confuetudo fpirituo- . fam diaetam revocavit ? Annon multa exempla füperfunt? | inmo 'proftar ent plur ds fi humanae fnatufae m ollities ves ram dieta vitaeque conformationem , ad individuilem — fuse ceconomize ftatum àccommodatam , tributárfs illis - cardialgize M CN "d annuis curationibus"anteferre ftuderet ; forent; inquam; - plura Pit "riephriticorum fimplicium & calculeforum , LJ colicee fànguineze, biliofze, fpafmodicée ; &c.. quz tali vite coordinationi facilius apfeultarent: Ufus po- , ; d i " ; : - Tr 777 2t1us b "acp xl tus calidi illud poterit confirmare , utpote quo multi ejus- . modi recenfiti graves adfectus magis mitefcunt, quam ul- lis allis medicamentis. pes mme c "Pars contenta vitriolico - martialis certius omnine . per experientiam manifeftatur, quam alia fuppofititia con- crementa j quaealias de fpiritibus volatilibus falibus variis pitrofis, fulphureis, alcalinis , innominatis , praedicantur, funt plerumque chimara phyfice.. Hanc vero vitrioli- ' cam indolem falis contenti monfítrant abunde experimenta - chymica ,phyfica & medica. Illa offert vulgus etiam intin&u-- ranigrafaecum & deco&orumterreorum,ut pfura criteria vix quisquam hinc expetat. Haec vero monftrat experientia à pofteriori , in martialium operationum parallelifmis maxi- » me circa hypochondriacos, ubineceífitas hujus contenti 3 circa ufum aquarum foteriarum, . — yo7 priori patefcit , dum clementia divina in munere hoc mor- talibus conceffo, pro fan&tiffima &c fapientiffima quafi con-- fuetudine.talia principia commifcuit , ne unius qualitas im - 4atione operandi excedat modum. n acidulis eft princi- pium aqueum emolliens, diluens ;humeQans , & principium martialé roborans ac lene adítringens. —Neceffitas hujus - smixruree patet in effectu anti- bypochondriaco , ubi fanguis . craffus lentefcens , ftagnans , attenuandus praecipue ac di- luendus eft ; quae neceffaria operatio Seque tonum vifce- rum, ex infar&u fpiflorum humorum jam la principia roborantia, leniter conftringentia, tum ne atte- nuatio noya ex altera parte noceat, tum ut viz ita ac pori. organorum colatoriorum roborata, refolutoriam attenua- tionem & fecretoriam depurationem promoveant. Hoc ergo totum fundamentum effe arbitror, cur acidule aliis | fimplicioribus aquis in hoc ufu medico fint praeferendae :- uti & e contrario, quod acidulee praefente aliqua vifcerum - tabeufurpate , pejorem communiter effectum M—: dd d ve. : o2 facile — n, ex | efactatum, mas gis flaccidum redderet. Neceffaria idcirco funt conjunda. 3» » d 109 De Nat; Indication; É$ Indicat. circa ufum aqu.[cter. oc facile cache&ica,he&ica, hydropica damna, i. e. obftipationes plenarias vifcerum poltfe trahant ,promoveant & obfirment, De reliquo martialiuni adplicatio medica combinationem duplicis in acidulis principii pariter demonftrat j fcilicet cum - hujusmodi medicaminum effectus confiftat in tonica robo- ratione vifcerum;pro obtinenda ftagnationurd imminentium | praefervatione & factarum difcuffione , haec vero facile vel .— nimia evadere poflet, vel praematura , humoribus fcilicet. - nondum attenuatis ; Hinc fuddent Practici conjunctionem ac fubordinationem medicamentorum emollientium ,.rela- | xantium, ne roboratio toni in conftrictoriam obftipationem fatifcat. Ejusmodi fapientem circumfpettionem. natura in - £nixtione accidulatum offert, quam dein minifterium illud naturae bene imitari docet, uti id. quidem in intermitten- tium fuppreffione per Chin. chinam aliaque adftringentia, - nec non in. heemorrhagiarum adítri&oria fuppreflione pa- . tet, cui fatis mature emollientia remedia fubjungi debent, í nifi pariter he&tica, cachediica, fimiliaque damna inducere , — Sed nolo Te hifce erroribus diutius detinere, cam mi-- hi forfitam cras ipfi difpliceant. Scripfi haec; ut tandem ali- quando ex überrimo aerario Tuo adferas, quas collegifti '- merces. ; poteris ; fi volueris ; cum omnibusiis me,alios- - que veritatem quaerentes , optime dele&are. Age id, ut - ha&enus fecifti, & alia in pofterum feliciter. Vale& fave — cr - LAPIS AC LUTUM - PRO RENOVATIONE . LABORATORI CHYMICI- ScHoLAM MEDICAM | r) "rigen D IOANN SAMUEL CARL, - SERENISS. AC POTENTISS. REGIS DANLE ARCHIA- - TRO, ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. iq. CURIOSOR. COLLEGA. * - . Y M " : NUS j : ; T Í - —- k - 3 , pa - 3 : , AEN: 1o "oc Ae genuina fudit Chymici | rit, ut curatio morborum ci£o, £u£o ac jucunde per- "- petretur, aut , ut, aptius eloquar , morbi tractatio Qus Medicina clinica, judicio plebis, requi- jn experientia ac ratione folida , peragatur : Sic dogmatica Medicinze tractatio poftulat, oeconomiae microcofmica,in : ftatu vitalitatis, fecundum & prater haturam intimiorem enucleationem, & évolutorum receffüuum per omnes vita- litatis a&us planam repraefentationem, quo mentes manus- | que difcentium eo fecurius ; facilius ac certius introduci va- eant, : hiccup 2) Cum vero hocopus inftudio tra&andi ac docendi fum- ye ardüis difficultátibus fit yrs us álieria; immo ea, - juse'Phyficas macrocofmi evolutiones utiles ; neceflarias ac curiofas fuppeditant, omitterenon liceat ; utique tamen ea; qua cemmedicina commune ac infeparabile vinculumha- bent, immo cognatione aliqua fociantur', feligere, ac inftar ^ fcientiarum fororiarum follicite trattare, earum utilitates le- gitimefeparare , hodegi munus efle judico. | ' Optandum fane effet, ut aureum illud feculum pro ^ Medicina dogmática adpareret, fub quo illze occafiones in. fingulis Medicinae doctrinalis partibus ,. per nofocomia acas - detnica füppeditarentur , quarum ope, analytica methodo ea» - dem doceri & addifci poflet, dum nempe Itatini alumni bu- jus artis perita matu ad. &&grotos ducerentur, ficque oculis mentis ac corporis üniverfae Medicinz ,tam interne, guam . externa faciem ac conditionem, in fyftematica connexione; - intuerentur & plenarie perfpicerent : Aft cum mores tempo- ^ rum magis luxui mortifero infervant, quam vite falutife- ra, hinc ejusmodi defideria in Rempublicam Platonicana * erunt releganda, ' . Interea cum tenebrae denfiffimae fcholas medicas, | uti & aliarumfcientiarum, opprimanpt ,ut fupremum:ornis — folidioris cognitionis pun&tum fzepein minutus curiofitatum. E : : : i | ; q (ge | P 5 ' - 44 Praxin AMedicam adplicatione, — 31Y quaratur, ideo omnibus eo adlaborandum eft viribus, in encyclopaedia medicinze fynthetica , ut e& omni fcientia- rum latifundio z2 utile ac neceffarium feligatur , ac fcientiae jnedicinze effe&tivaeaptum ac conveniens admoveatur. ! HIPPOCRATIS effatum de r£e longa ac. vita brevi hanc prudentiam fuadet docendi zeque ac difcendi , ne cu-- riofis phyficis, omnem hodie in Medicina dogmatica: pàgi-. nam abíolventibus, immoriamur, quamquam immorari paululum, ornatus , aut vitium feculi UE ; quoniam: indagatio occultorum | phyficorum |. phenomenorum » nefio qua lege , Medico potiffimum. injungitur , ut, quidquid ad Macrocofmici centri ac peripherize fcientificam. enodationem pertinet, non nifi ab illo ftri&o jure depo- f ibn Merci viele TT . 'Sit ita, fed ambitus fyftematicus vitalitatisfartze aclaefze jin habitu materialijnftrumentali;finali , formali tam amplus eft , «t in fa&is naturae generalibus, fpecialibus , & individuali- - bus pérfcrutandis totam cetatem impendere debeamus, fi. debitam ipfi opem praeftare velimus. Tanto magis mensa. nebulis opinionum , commentorum , hypothefium , per. - sva variabilium ac rifibilium , libera effe debet, ne tempus. viresque vite per tales ineptias perdantur. Pelis | Quo circa prudentis hodegi officium indifpenfabile effe . exifimo , ne quid doceat, cujus momentulum vel ipfum, . ' vel difcipulum mox poenitat, & quod tyro mox iterum. de- - difcere debeat, ac cumaliis temporum ac fumtuum difpen- . EEUU 1o o oo on Lond dien amiritbal E) | gum, vel antiquitatis , vel recentiffimce novitatis fit haufta, licet curiofitatis alias gratiffimze. palato adrideat , fed. quae. ! fa&tis naturaeper dies indelebilibus fitfüperftru&ta immo quae . . a&ibus experimentalibus refpondeat.Effedtus vero tales Rren- I - JA |. Theoriam eam tradat, quee non excommentis opinio- - - — X " 1a ' T» 2 Ae . ! . : d d * De genuina [ludit Chymici .. ... | ftrentür; immo proxis medica talis doceatur , quoe minime É£6 & fallacibus experimentis fit füperftru&a, aut fefqui- . pedálibus agyrtorum fucis colorata: ed qua inconcufla expe- rientia ,ac folida ratione unice nitarur. Quae vero ex aliis Ícientiis pro cultura ac ornatu medicee fcientie atque artis adferuntur , ea ut ftri&tiffime ad ufum , non autem impedi- . mentum totius fyftematis adhibeantur, docentis prudei ipfa fqadét id d00 qnos. gt S07. BUE un oo S Mna sr . Confultiffime itaque agitur ín collegiis;quando fcientiae fororis in partes docentium abeunt, ut unus Anatomiam,. alter Botanicam, alius Chymiam demonfítret , & exinde, - nihilo minus utilia, non fpeciofa, feparer,ac in Philiatrorum. utilitatem ducat. — Hinc omnes pro fcopo habeant, ut nucleum , non corticem adponere, utilia, non' fpeciofa, neceffiria , non curiofa congerant, utpote qua ratione fco- . pus ultimus, vitae nempe ac fanitatis apta confervatio facilli-. Quodfi itaque Chymian , tamquam | aliquam ancilla- rum artis imedieze, huc votare & ejus culturam feled'am Optare ac promovere velimus , tum fane necefhiras hujus in- dagationis patefcet, quod non folum phyfica fcientiee ex- | quifitiffima clavis exiftat , & ita Medicus incipiat, ubi P hy- . ficus defüt ; fed &, quod in a&u ultimo, artis fcilicet ufu. clinico, remediorum, pro effe&tü medendi habirum effen-. - tice ac effe&tus intimius cognofcere debear. Hinc licet ana- tomica ffru&urze animalis , itemque fundamentorum bo-. táfücés at riathefeos notitia omnino requiratur ; tamen. mixtionum corporearum , in macrocofmo occurrentium , atque in microcofmi ufum trahendarum, analyfis chymica pro thieori&e ac. praxéos emolumento , fumme peceffaria merito judicanda eft, utgladio hoc contra morbi furores eo. aptius uti, nec Pharmacopoeorum fraudibus nos exponere, . , Uoc. W AVN GM PILAE FOLMEEDUS MUSEI VOS T wq imino b: 9 4d Praxin ZHedicam adplicatione. Pot immo Phyficorum deliramentis in corporum refolutione Coecis oculis confidere debeamus. — | Pro obtinendis ergo hifce ícopis ;Laberatorio chymico in - :Acedemia, Collegio , Societate, aut Facultate quacunque do&rinali medica opuseft , & quidem, fi rem rite expendam, magis utique; quam Theatro Anatomico , quam Horto me- .dico, quam Mufeo curiofo , quam cumulis mechanicis , aut mathematicis machinis & inítrumentis. Neceífitas vero cumin genere patefcat, nec non.utilitas chymicae culturae pediffequa, ideo cultores de natura, eflentia, habitu & . . mediis inveftigandi, immo fcholam hanc igneam adornandi tanto magis erunt folliciti, quae etiam folerti animo facile fefe maniteftabunt, quum multi viam per carbones tritam. . juerint ac monítraverint. --. Locus Laboratorio chymico adaequatus feligatur, ut rum folitudo operationibus ac contemplationibus attentis faveat , tum aéris libertas vaporum difTipationem ac fanitatis confervationem adjuvet. In fyftematibus plurimis chymi- cis loci generalis inftru&io eft defcripta ac per figuras ex- plicata. | Furnorumac vaforum , itemque inftrumentorum ad- - paratus fufficiens adfit , ne vel-defeGus operationes, & ex- perimentaimpediat , vel nimia eorum copia oftentationem fumi fucique plenam arguat : BECHERI Laboratorium por- 3tatzle & VIGANI Medalla Chymi« talia fufficienter exhibent, m » quibus mediantibus labores omnes facile abfolvi ac demon- ftrari poffunt. Interim Chymicus exercitatus facile pauco- rum lapidum & carbonum ope negotia fua abfolvit, tyro- nes-autem ampliori adparatu opus habent, pro diverfitate ! "operationum abfolvendarum & «demonítrandarum. |. Sic ignis reverberii caementationis, fufionis , digeftionis, &c. in -- variis furnis demonftrari folet; & operationes chymicae , me- T tallurgicae , docimafticee , fermentativze , in inftrumentis fine ufu quoque doceri poffunt. ! Append, 4, M, Fol, F1, P : '"Mate- - 14 — ^ Degenuina fludii Chymici |. Materiarum etiam copiam corpus chymicum. offerat femper promptam , veluti metalla , mineralia, fulphura, fa- lia terras , menftrua, &c. in & ad operationes chymicas neceffiria, & quidem in ordine chymico difpofita, ne ad quamvis operationem linc illinc demum ea conquirere & . €omportare neceffe habeamus. . Labores vero fi adgredi variaque produ&ta Tyronibus monítrare velimus, tum fa- | tuum ac vacuum erit conamen,fublimioris Chymize, immo . - Alchymize tentaminain medium deducere , fedalphabetum minerale & prima mixtionum principia prius doceamus, im- mo difcamus neceffe eft. Quamobrem vulgatiffimas immo | ufitatiffimas pharmaciae merces primitus in medium produ- ^ camus , immo exangulis educamus, maxime eas, in quarum. | ufu & adplicatione aliqua certitudo, utlitas,encheirefis funda- 4 mentalis atque experimentalis nd ac reperiunda ve- nit. Haud enim dedecori erit Chymico experimentatori , immo do&ori, fi difcipulis fuis vel folum in primitiis ,aqua- | rum & fpirituum, vegetabilium aptam deftillationem , fuc- -— corum, fyruporum , extrattorum, effentiarum;, falium, &c. — praeparationem , fubjectorum ac obje&orum indoli conve- ' nientem , demonftret,. immo talia produ&a, prout in phar- - maciís ufu exponuntur , tamquam regulam & normamalia- — rum encheirefium oítendat : fic Laboratorium chymicum ; erit pharmacopolium in nucleo ac Gymnafio afcetico. Im- | ino ufui ac honori nihil decedet, fi inde etiam communja - .pharmaca, rite folum parata, aliis difpenfari poterunt. a Quando itaque communiores operationes & ufitatiora — produ&a juxta aptam manipulationem funt demonftrata , — &um altius adfcendere valebimus ad ea quae ftri&ius ad cor- - pus chymicum pertinent. Anteomnia autem necefle erit; ut quorumcunque fimplicium , mixtorum compofitorum* & .oncretorum corporum notitiam adquiramus , indeque promptuarium materie phyficae ac medicae colligamus; fu- à! | vpsrts ad Praxi AMedicam adplicatione. IIj per & ultra ea; qua in fimplicibus pharmacevticis labori- bus requiruntur. Sic varia mineralia , minerze metallicze, lapides acterree varize,aliaque;quze alias proMufeo curiofo«col- ligi folent ,, in Laboratorio chymico commodam fupelle&i- lem & ornatum adaequatum prabere poterunt, quantum etiam ex regno Natur triplici, immo ex quovis regionum antro conquirere valemus. Ipía autem produ&a, quae haud fingulis diebus ac annis de novo pra-ac reparari poffunt, omni diligentia funt adfervanda, ut ita recordatio opera- tionum & encheirefium femper fub ejusmodi intuitu menti, oculo, manuique impreffa maneat , ac infimul aliis difcre- pantia à frivola, fugitiva &inepta imitatione poffit demon- ftrari. Sivero corpus chymicum , feu receptaculum prze- paratorum femper fplendorem fuum retinebit , quando pro- du&a ex mineralibus , metallis , falibus , fulphuribus , fub — exatta operatione femper praefto erunt, ícil. Mercur. prae- cipitatus, fublim. varii, Cinnab. antim. fattit. fulphura an- timonialia varia , fpirit. miner. volat. ac fixi, falia media, acida, enixa, fixa, volatilia, croci minerales ac metallici, tinctura & extra&8$ omnia mineralia, ac vegatabilia , per diverfa menftrua, oleofitates variae , &c. His praefuppofitis adícendimus altius ad chymiatriam,& inquirimus;an veritas vel fucus fit in variis promitTis folarium, lunarium, martialium & mercurialium praeparationum fubli- mitatibus hujus vel illius evi, ne quidpiam velnovarum, vel antiquatarum mercium rejiciatur, aut adfumatur. Quaefors ac fortuna diligenti fcrutatori demandavit, ea etiam pro — praefenti ac futuro ufu, immo informatione fcholae chymi- ceeadfervantur. Plusultra fi adniti placeat, tum non incon- grue hermeticorum univerfalia& particularia, panaceas ani- - males & minerales examinare valebimus , autad minimum experientiam capeffere de mercuriis corporum, de fulphu- rum metallicorum ac fixorum extractione , de menftruis al- peo | P2 cahe- i16 De genuina [ludi Chimie —— eaheftinis , &c. fique alium fcopum ac.ufum non repor- - tabimus, quam terminos ac phrafes aenigmaticas difcendo,- | fufficiet utique , dum ita ad minimum contra fucos fallaces: proemunire nos poterimus. Sp ae UE Ad Chymiam autem phyficari totius univerfi, etiam fi folummodo contemplativus fcopus rios impelleret pro ob- rinenda mixtionis cognitione , fuftipere poffümus ante - omnia docimafize & metallurgize exercitium, ut itafcientia - chymicz certae fubdlitatis ac fublimitatis fub démonftratio- | ne didactica hauriaturac doceatur, quomodo (cilicet me- talla ac mineralia utilia ex terris , lapidibus , fcoriisque im- | puriseducantur. Hac ratione peculiaris quafi, fed ampla | fatis Chymia ,. utilitatem fuam: cuilibet prudentioriftatim de- — monftrans, prodibit, maxime vero metallorum difcrimen ^ etiam in perfeQdiorem [ftatum ducendum, manifefto fefe. — cfferet, quale fpeculatorum acumen eriere non valebit, — Non minusali: Caymiz,itemque pyrotéchnice ;,rivuliinde - dimanabutit. Ars. vitrificatoria, tinttoria, fermeritatoria, &c. | immovarie utilitates ceconomicaemechanicee , &c. rationis. , -equé ac experientiae ope eliciendae defcendent. Taceo ^ fpecialiores adhuc "fodinas chymicas, falis: nempe com- r Tunis ,. nitri; atuminis, vitrioh, boracis, &t. extra&tiones, quarum fundamenta vera difcere ac docere phyfica fcientia jubet, non pro fpeculativo ; fed: praGico ftopo ac ufu in- - fimul conjuntto ,. maxime ubi artificia inventa ac trita in leviorem , certiorem & commodiorem normam fuerint ^ E -— redigenda, ut ita inventis femper aliquid addatur. — Z Diarium actorum füppeditat argumentum colle&igs ni ac fcriptura, partim. ut memorie demandetur id , quod - in finguls. operationibus fuit obfervatum ,. maxime vero encheirefium. apex probe notetur ,. immo . quoque errores | forfitan commilli, utpote qui fpe intimiori perícrutationi | | anfam Y FX E TM of - "xi E $» ; e f 5 , * » * e * ——À 4d Praxin /Hedicam adpltcatione;. Ip? —— Ó— M M— anfamr praebent, nec non pro aliorum, ac in primis poíte- rorum inftitutione inferviunt.. | -- Poflunt etiam infuper obfervationes- chymiatricae , feu " medicamentorum adplicationes fpeciales ad- morbos, exin- de formari & cognofci ,. quando nempe non folum: dextre preparata in- ufum:clinicum trahuntur, fed. & eorum effe- &us pro intimiore perícrutatione ac imitatione debita cum attentione confiderantur. | Et ita utilitas pharmacevtica., - phyfica, therapevtica , metallurgica , mechanica , eecono-- mica, in- infinitos ramos increfcet ,. ac ita docebit ,: cultu-: ram-hujus artis fcientificae in univerfam fcientiam medicam; immo vitee humana neceffitatem fefe plano flumine dif- :fundere,. ut boni malique hominum mores fitim.hic exple- re geftiant. . Prout enim artificia bellica nitri abufum. in -perniciem hominum trahunt ; fic artificia culinaria , medi- -&a, metallica efficiunt , ut. hoc fal catholicum in. anima-: lium, vegetabilium & mineralium fpagyricam vergat. lta ergo vinorum. ,- Cerevifiarum ,: fpirituoforum. & farinaceo-- -rum fermentationes ,. culina ac cellae; íta calcium exuftio-- mes archite&ura opitulantür ;. ita terfarum mixtiones. tu- -ticolis inferviunt.;. ita falina & aromatita, itemque ignis re- 'imina-coquis fübfidio funt. ;. ita colorura mixturz piétori- bus ; ita falium & faponum adplicatiories: opificum operi-: bus famulantur, & alia innumera commoda refultant , : que vita civilis.ex Chymiae latifundio baurire poteft, folet * a ac debet. — d | : Pho Y.M A ergo emolumentum expectare. omnino licebit ,. - fu fenfuale ejusmodi ipyov xai orepeye ftudio: academicor medicinae dogmaticae adjutigetur , quamefi. tyro- artis. falu- - tferee. cunctas antiquae ac recentis Philofophiee hypothefes - del .-ffet, immo piane in fuccum & fanguinem convertit -fet. In Theoriam medicam fi. nullus inde refultaret- ufus, . tamen vel is-fummi foret ponderis, quod. ex fermentatio- riu p3 nis , " b ( IIS De eenuina fludii Chymici ad Praxin Aed. adplic.. nis theoria falium naturam, adplicationes crudas in vitalita- tis organifmum in ftatu fecundum & praeter naturam tan- to exaQius tam a priori ; quam a pofteriori cognofcere valeamus : Sic enim mixtionis vitalis habitum 5; fic con- fervationem ejus per motum humorum progreffivum ac. inteftinum 5 fic feparationis ac fecrerionis mechanifmum ; fic digeftionis & conco&tionis a&tum unitivum ac feparati-- vum chymica analyfi ac fynthefi perfe&ius indagare & ex- - planare poffümus. VAR . Ultimo quoque de au&oribus chymicis aliquid adhuc in gratiam tyronum monendum eft, quod tum pro medi- E .€o , tum phyfico fcopo nil , vel certe parum emolumenti | adferant ícriptores chymici , cetiologiam & experientiam . mechanicis fulcris fuperítruentes , vel alii hermeticis fco- pulis fua arcana involventes. ^ Utrumque hoc genus do- Gorum afque magiítrorum per ignem intra phantafize la- byrinthos oberrat , fuosque imitatores pariter eo feducit. "Becheriana & Stahliana fchola theori& 8t praxeos chymi-. » . ) Les . . , 24 Ca mercaturam certiorem elargitur. ^ Manus hic oculate | funt, quod vident , credunt. — Angulis & figuris hic non luditur, nec pavones, corvi, leones ; angues in igne ob- | 214 errant. | ACADEMLE CJESARE/E. LEOPOLDINO- CAROLINE | X es NATURAE CURIOSORUM PERILLUSTRI ATQUE MAGNIFICO DN. PRJESIDI D.ANDR.ELLE BÜCHNER, ARCHIATRO ET COMITI PALATINO CAKSAREO .S. R. L. NOBILI, MEDICINJE ET CHYMUE PROFESS. PUBL. ORDINARIO , FACULTATISQUE MEDICAE ADSES. SORI IN ACADEMIA GERANA , SOCIETATIS SCIEN- TIARUM REGIO - PRUSSICZE SOCIO, .. RELIQUISQUE MEMBRIS EXCELLENTISSIMIS , CONSULTISSIMIS , EXPERIEN- - . TISSIMIS, DOCTISSIMIS, SPECTATISSIMIS | .. PRO €UJUSVIS ORDINE AG DIGNITATE HONORATISSIMIS — . PATRONIS, FAUTORIB'US, COLLEGIS NOSTRIS - DEMISSE ATQUE MIRIFICE COLENDIS SCHEDIASMA DE - NUCIBUS MARGACEIS — Site Sg ALBERTO RITTER i GYMNASII REGIO - ILFELDIACI PRO - RECTORE ET .. AGADEMLE G/ESARE/E LEOPOLDINO - CAROLINZE NATURJE à. GURIOSORUM GOLLEGA. — Lt PEN T vaa * 2 NE e : A n: * h. E - De nucibus mergaceis &5 alie pyrite [peciebus, xa Es naturae mirabiles fzepius, immo fzepiffime negliei, R propter vel hominum incuriam, vel ignorantiam, vel minorem curiofitatem , vel frequentiam, vel deni- que nullam notabilem utilitatem , quotidiana edocet expe- rientia ; & quamquam non ^os folum , Pri Excelentiffimi, fed etiam faniores omnes nobifcum confertientes habere: facillime credimus, nihilo minus rei veritatem exemplo evincemus luculentiffimo. : Exiguum ante tempus cum quódam amico nobis quam honoratiffimo eramus in colloquio ; hic forte fortu- nafermones inter.alios mentionem injiciebat nucum qua- rumdam, SJterací? Stütíje di&arum : nominatio vero haec fingularis quum nobis videretur, de qua antea neque au- - diveramus quidquam , neque legeramus in ullo Curiofo- rum fcripto, curiofos nos reddebat, ut in rem eo diligen- tius inquireremus, quo minus nofter amicus praeter nomerts figuram externam , gravitatemque aliud quid, nobis fcifci-- - tantibus indicare poterat. Quae nunc hac ex parte in no- ftram pervenerunt notitiam , ea Pabz/Gum , Viri docirina pr&- ffantiffimi , Patroni fummi , brevibus tamen verbis, commu- . nicare hoc ipfo fchediafmate decrevimus, id quod fit penfi Ífymbolici loco , pro confuetudine , Zobés ab fntecefforibus veftris tradita , quando nos dignati eftis 7e//ro in ordine fplendidiffimo nobis locum nuperrime attribuere , quam plane fingularem gratiam atque favorem heic debite praedi- camus & celebramus, animoque agnofcimus gratiffimo. Nominatarum cum margacearyum locus natalis, (a) ' pro Phyficorum colloquendi more confueto , funt duae — preefe&urae Ertzen & Sternberg , ad latus occidentale Vifur- - gis fluminis fitze ; illa pertinet ad Ducatum Calenbergi- | "P:ppend, 4. M, Fol. 1. q cum | (a) Dehoc concreto marchafitico Ertzenfi conf. Dom. D. BRUCK- | -- MANNI »ebf. in Commercii Litt. Norici 44m, 1740. Hebdomad.FI1. j" p4£. 44, cum fig. aenea. | | | — — 122. uu 8 uDe nucibus mergaceis xim , haec ad finitimum Comitatum Lippenfem , fed jam . paret quaft pignus pro grandi pecuniae fumma , mutuo in . ilam data, jurisdictioni Hannoverana , ambae funt maxi- - ma, commodiffimzeque, propter agros optimos & fru- &uofiffimos, filvas utiles, prataque herbofa ; in pracfe&tu- ya £rizem jacet pagus judiciallps Dn. 4e JMancbbaufen , - Gdwóbbir, adpellatus, qui in tota Saxonia Inferiore fatis fama celebratus propter vivarium , inftruGum variis ani- ' malibus rarioribus , ambulacra lata ex abietibus altiffimis, umbrofis , praeprimis hortum fuum amoeniffimum , cultis- fimumque , propterque fru&tus in eo exoticos plurimos, rariffimos , Indiae tam Orientalis, quam Occidentalis ; hic namque primus omnium fru&um Americanum dulcffi- - mum, Europais antea ignotum , 4£zazas di&um , ( b) 1717. maturum protulit ; tempore , quo aqua falubres - Pyrmontane bibuntur, a quibus haud procul abeft... Ma- xima in eo eft hominum celebritas, optimo jure hunc hor- tum onibus Principum, immo multis Regum hortislon- . e preponimus ; verfus in eum elegantes, ejusque adi- . ficatorem, a Poéta anonymo compofiti, quondam ad ma-. nus noftras pervenerunt , quos , cum typis non fint ex- - fcripti, Le&ori benevolo non ingratos futuros autumas | mus, quando heic illos inferimus ; qui funt cum epi- graphe: | | ; | E Othoni de MUNCHHLAUSEN, Brunf. er. Lüncb, Provin-- - cialis ararii Confiliario , extera € longinqua ex regione .— quafttis arboribus , mira fructuum olerumque rariorum i copta — Dh (b) Fru&um asas Sfteubof i ber. Gefanbt(cbafft ber Oft » Snbiz — - - fen Gefetlfbagt an ben. &artar Gbam unb Gonefiftben Sap - fer, pag. 347. fa. defcribit, delineat, ejusque plantationem, — faporem naturalem, utilitatem atque noxam indicat pluribus. Similiter vide MICH, FRIDER, LOCHNERI Commentat, .. de Zdnana(a , [rue INuce pinta. Indica , vulgo Pinbas, qua prodiit i» Norimbergz forma quarta, cum figuris, p OMNES u EX" N. T : » MO 5 .* — j i: &? Alits pyrite fpeciebus, 123 «opia, bartos [plendide condecoranti, fed proximisre agna- — £0 ex fratre nepote de MUNCHHAUSEN , Eu. Le- gionis Chiliarcha,in generum afcito, vetufla familia pe- rennitati feliciter confalenti, amice gratulantur Mufa, Quidquid ab Indorum pretiofis provenit arvis , . Munichhaufiadis fplendidus hortus habet. — ' Nympha lod miratur ibi felicia naíci — Prodigia, & rigidum non metuiffe gelu. Climata mutavit cultor , dum meffe beata . .. Saxonis Eoas gleba miniítrat opes. Hic mala Hiefoetcuem Il hic maturat Anhana , .. Quaque dedit Ganges , ripa Vifurgis alit. Sed licet extrema renovet pomaria fronde ; . Non amat antiquum fic renovare genus. . flle peregrinas hortis ftudet addere ftirpes , -—. Sed generum ftirpis gaudet habere fue, - Quem Bellona diu duris exercuit armis , . . Ad dulces pugnas nunc volat almus Hymen, Foecundant foceri Flora ,. & Pomona labores, ..... Foeeundet generi fic quoque Juno Torum. —Prolifer hortorum cultor nifi debita reddas . . Promeritz genti germina, iniquus eris. Nofter 0zbe raris Viridaria fruGtibus ornat ; . Tu thalamo fru&us grate priape para. | Domus autem praetoria Ertzez , cum ceteris cedificiis -«economicis , ex lapidibus novitfime & belliffime conftru- £a, dire&tore PrafeGo fupremo Dn. Jeff Henricb Poigt pie memorie, qui vivus excellens Mathematicus & Oeco- nomus in terra Hannoverana floruit, fibique memoriam condidit non vulgarem in orbe mathematico , inventione fua nova, praeclara, utili molee tritoriae 5 (c) alter Pr fi- | qa | ius - (c) Vide fis Adiftellanea Berolinenf. Tom, I. pag. 325, fq. tab, g1.. V A- LENTINI Z4»féum AMefeorum , Part. Hl, — 424 Denucihusmergaceis — lius, jam placide defundus, paternam gloriam imitatus , Otto Ludvvig Poigt , Praefe&us füpremus Calenbergicus , . nec non Commiffarius Anglicano - Regius , aeque egregius «. Mathematicus immortalitatem nominis fibi comparavit di- reétione zedificationis catarattae Hamelenfis , quondam bie. - | &pámeliícbe &dbladt , propter frequentiores in ea fra&as oppreffasque naves didze , operis mirifici ,. operofi, quod prioribus temporibus exercitatiffimi Mathematici defpera- verunt, fumtuofi , plus quippe centum millia thalerorum in illo funt confumta , quare etiam in rei memoriam ad feros pofteros duraturam, moneta argentea major , vulgo medaille , eit cufa, valens ipfos duos thaleros & fedecim groffos, communiter j'en fpecies - Zbalet , quae reprae- . fentat in uno latere imaginem regis pe&oralem, cum epi- graphe : GEORGIUS 1I. D. G. M. BRIT. F. ET H. REX F. D. B. EFL. D.S. R. L A. T. ET E. fub imagine legi- - tur : Aannibal ; in altero. autem latere videmus Urbem Hamelam. cum fuis munimentis , flumini Vifurgi adíitam , & ponte, itemque ben QBerber, in hoc parmulam, vulgo ein Stavelin, 8 catara&tam novilfime exítru&am , in hac. navemtranfeuntem, adhuc etiam in flumine , infra legitur ; - Fudarum impetu Catarattis temperato prope Hamelam w M, D. C, C X XXOIH, Os In addu&is vero prafeduris funt fodina margacea | plurimae, in fummam rufticorum commoditatem utilita- -temque , qua terra margacea fimi loco , agros refovent fuos , in quibusdam harum , fed non omnibus, in primis | .ad pagum Zrtzez, occidentem verfus, leguntur »zces no- | ,ftrae margacee, & quidem notandum, ftratum effe in fodi- - .nis indicatis fupra ftratum , modo margae optimae, modo | .Ochrae , quam agricolae vocant taube Grüe, quia non apta — -ad terram refovendam, atque in hac ipfa ochra reperiun- tur Ífpius, aft non cumulate, quoque aratro eruun- . tur di&bae waces margace« , interdum etiam cryftalli mi-- "nores - d &5 aliis pyrite fpeciebus. - X05 nores elegantiffimce;fplendidiffimae , perlucide , quinquan- - gulares, fexangulares fimul fodiuntur , rariffime quavis. — JJANemen quod attinet, nequaquam in has nuces qua- drat, neque quoad formam externam, neque quoad ftru- &uram internam : illa enim plerumque rotunda, vel huic proxima , perraro alia, heec fplendens, folida, & ex cen- tro verfus peripheriam radiofa. —^Equidem funt , qui nar- rant, quasdam fuiffe repertas , quae frattoe continuiffent terram laxiorem, friabilem , fufco - rubram , ochraceam : nobis autem hoc non evenit ; quamquam plures viginti vwel quadraginta malleo diffregimus , & fi ita effet , non videmus, quomodo talis terra nucis nucleo poflit compa- rari , interim cogimur , hanc denominationem retinere , tamquam femel receptam , notamque cuivis plebejo illo- rum locorum. | : uando vero has nuces paulo adcuratius contetmipla- mur, & perquirimus, nihil aliud funt, quam metallum im- maturum & imperfetum , (d) vel metallum embryona- . rum, (e) fugax, radiofum , fplendens , varie coloratum , " grave, durum, fragile, ex mercurii principiis , fed magis digeftis & coagulatis, ortum 5 variis notatur nominibus , (f) communiter audit pyrites metallaris , marca(ita , ovium phileopbicum, it, SicBz 9tffe, 2Berg. Gper, cit. Blue men, quoniam metallifoflores credunt , illud fpem facere de argento futuro. Differentia vero pyritze eft multiplex & varía,differt enims Primo ratione interna effezti& , & eft vel pyrites fer- | "reo - felphureus , Gifenz Cdyefel? &it&, quando nimirum ferrum pravalet , cujusmodi major pyritarum pars eft, qualis ipfe nofter pyrites in examine metallico repertus, q3 MON. (d) VALENTINI bua NU rab Natur pag. 158. . (e VATERI Phyfelegia pag, 398. fed... VOLCKMANNI 3ilefia fubterranta, pag. 244 - (£) Vid. Experient. D. HENCKEL 2yritltis, pag. 64. feq. X26 | Demucibus mergaceis | ge T infuper centumpondium continuit viginti quinque ad ufque : triginta quinque libras fulphuris 5 reliquas etiam pyrites — ferreo - fulphurei notas habet chara&erifticas, videlicet, I.) colorem albo- fplendentem argenti ad iní(tar, 2.) emif- fionem fpiculorum martialium , quando chalybe percuti- tur, 3.) malleo contritum magnes ad fe trahit , £ ) colo- rem in fuperficie ferruginofum ; porro vel p»rités cupreo- felphureus , Supffet ^ Codywefel? Sie , quando cuprum pravalet, vel pyrites fulphureus, &dytoctel ? fief , quan- do praegnans fulphure ; vel denique pyrites fulpbureo - vi- £riolatus , Qitril « &dtefel ie , quando praegnans vi- | . triolo, & hic brevi tempore fe prodit , dum aéri libero expofitus, yel humore confperfus , facile emittit fal vitrio- licum capillare canum , & redigitur in pulverem canum 5 experto credere poteris Roberto , fiquidem fzepius locellos fÍcrinii noftri , ió quibus adíervabamus alteritas pyritofas , Cornua. Ammonis pyritofa , ligna pyritofa, alia, invenimus vacuos, horumque loco nihil aliud teliquum , quam pul- - verem canum , & initio cogitabamus, donec rem aliquan- to amplius animo ample&tebamur noftro, manum furacem | illa abftuliffe; praeterea notamus; pyritem exiftere poffe fine * Li J . - vitriolo, fed nunquam fine fülphure (g) on TAE Secundo ratione celeris praefertim interni, qui triplex - erit, nimirum color 4/bus vel argenteus, & hic eít proprius - pyrita ferreo & vitriolato 5 co/er fubflavus , qui propriuspy- - rit cupreo ; denique color flavus, qui eur pyritee ful- phureo: Ceterum quidem pyrites aliis coloribus pulcerrimis; ^ hilariffimis, yidelicet rubicundo, rufo , flavo, c&ruleo , viri- di, fmaragdino, vel in fuperficie, vel in fiffuris, velin fciffione . violenta & inaequali, pingi folet, horum vero caufam re- - &ius effluviis metallicis, atque horum adflatui vulgo 9t - Eun & variz fraGioni radiorum lucis incidentis tri- buemus, | " um á 3 | 1 f (g) Curiofiff, D, HENCKEL /oc.cit, Du &5 aliis pyrite fpeciebus, 127 Quareetiam frons pyritce prima, dicam,eo/or ejus aureus , "decepit multos, in primis auri avitiffimos Alchimiftas, quos diis iratis natos effe cenfemus, miferrime fefellit, ut carbo- nem pro thefauro invenerint, qui tamen proverbium teutonicum vetuftiffimum , veriffimumque cum animo fuo debuiffent cogitare : | | .. 8 iftnidbt alle8 Golb , vas alánjet. Tertio ratione forz, quam difpertimiur in ordizariam, hzc eft globofa & angularis , in exzraordinariam , heec eft cellularis , fiftularis, criftata, prifmatica, lamellofa, tabula- ris, tubulofa, botryformis, ftiliformis , ftellata, ovata, - reniformis, & cylindrica 5 (h) in fmgslarem , ex pyritis no- ftris exemplaria aliquot eximia fane & pulcra, Jes, iri Excellentiffimi, curiofisque omnibus ante oculos ponimus are excufa, hisque defcribimus verbis: | —— "Fab. en. Fig. I. eft pyrites exacte fpharicus, quam- vis aculeatus, magnitudine naturali, ponderat unamlibram & fedecim femuncias, colore aureo jucundiflimo tin&us, eujus diameter emetitur tres digitos cum femiffe 5 de hu- jusmodi pyritis Execellentiff. D. KUNDMANN: (1) Marcafi- ta, inquit , aurea, Gjofb « $ie8,, polygona rariffima, ex meris cubis formata , qualem delineavit , defcripfitque -NVORMIUS. (k) —. Fig. H. Pyrites globofus aculeatus , intermiítis pa- - rallelogrammis rarioribus, magnitudine fua naturali , pon- . derat viginti & duos femuncias, colore badio ; hujus dia- - meter metitur duos pollices cum femiffe. — | — Fig. III. Pyrites rotundus , quafi nubilus, magnitudi- pe naturali , cujus diameter emetitur duos digitos cum fe- miffe , ponderat viginti & feptem femuncias ochra involu- tus , vel incruftatus. : : : Fig. À Cot ME ATE T ACE DURUM : |^ (h) Idem ibidempag.155. — i: | | o) vide eju$ Promptuarium verum natur, e artifical, p: 279. (UK) Ju fuo Mute Libr. I, cap. II. page 49. pe P d I28. ^^ "De nucibus mergaceis - d c . Fig. IV.Pyrites orbicularis denticulatus, magnitudine — fua naturali, cujus diameter ipfe pollex eft, pendit tres fe-. | muncias,colore ferrugineo. — — ? E 3x mc Fig. V. Pyrites tabularis, ex meris cubis & parallelo-- — grammis conflatus ,. cujus longitudo quatuor digiti, latitu-. | do duo digiti cum dimidio, craffities femidigitus , pendit. quatuordecim femuncias cum dimidia. ^n Sel ae 4 .. . Hg. VI. Cubus perfe&us , fuperficiebus planis & . aquis, corpus eft pollicare, ponderat quatuor femuncias ,' '. ochra obtetus. x ger uc Fig. VII. Cubus antecedenti magnitudine & ponde-. . re fimilis, in hoc autem differt,quod ex ejus fex fuperficie- — | bus,in medio quafi progerminent anguli novorum cubo-, . rum, & quis non videt, hanc progreminationem effe ve- - ram, adaequatam primariam originem omnium globorum pyritoforum , dum cubus cubum .progerminat , donec. | excrefcat in, globum, horum vero .vel regularitas , velir- - regularitas, eftmodo accidentale quid. — bh : Fig. VIII. & IX. Hi duo cubi a prioribus defcriptis plane non .differunt, nifi magnitudine & pondere, illa in. 5 minore cubo eft femidigitus , in hocunica femuncia. E" Pyrites nottri reliqui fere omnes funt globi ingequa-. — A les, paucitfimi regulares, & ochra,in qua jacent, incru- — ftat. Ceterum hoc loco on intermittimus , quod no- — ftrum a nobis requirit officium, publice gratias agere quam, — maximas Dn. 44delpbo Friderico Voigt , Prafeito fupremo Ertzeu- — fí, pro ejus humanitate & gratificatione plane fingulari , — quod non prompte folum refcripferit noftris ad eum exara- tislitteris , nosque docuerit de circumftantiis neceffariisy — fed etiam ad ducenta pyritaum exemplaria tranímiferit, — qua. humanitas & gratificatio fane non vulgaris haud .ta- — cenda, potius multis, minus officiofis preedicanda atque — adprecanda. CR ied e Varias pyritarum figuras, cubicam , fphaericam an- — angu- M 69 alis prrite fpeciebus. 149 .gulofam , quadratam , patallelogrammaticam, hexagonam , o&Gangularem , dodecangularem, alias," quod concernit , hae omnes originem fuam debent falibus delitefcentibus, varie cryftallifatis fibi coaptatis, dum fal commune format fieuram cubicam, nitrum prifmaticam , tartarus & vitriolum figuras angulares quafcunque.. (D. S — - Singularibus pyritis optimo jure adnumeramus illos figuratos, communiter eleganter fignatos , vel quos wazere — Jufus vocare confüevimus, vel qui tefantur de fatali, trifti cataclyfme Noachico ,quosque partim ipfi in fcriniis noftris fepofitos adferyamus, partim ex aliorum Curioforumfcriptis GEI TE UU 00 00x. M du "Primum omnium occupabit locum Corzz Zfmmonis py- Peitunculus CHZER Ory&.Helv. pag. 278. feq. 306. js. 'SCHEU T elline j edemke) 19 doge « dppend, 4, M, Fl. P1, r Mu- 4) LANGIUS i» Eifferia I ápid, fur. Helutt, peg. 2. fq. Wt. pag, 14. 7 Cdeberr, HOLLMANN à» Philrfopb, naturali pag. Z1 T- A i Mw ux €— urea rnvem A - fgpit men NITE à | Gufieira ^ — | Celeberr, D. NT in. 19 t E] Belemiites | |BRUCKMANN es Itin. » uw n. un Pe ines bivalues. | ift.Itin.84.p. 10. — i "hiroites | BAUHINUS l, € Experient.. D. H ENCI KEL ir Pyritologia tab. VII... € ilH MUR Mptilus. xninof | -fluviatilis BAYER Ory&. Nor pe; . Belemités |. D. Da ca jtab. E H -$.6. it. pag. B Lapi: jedaicus | jB AUHINUS e.- Sucre cond m ds ' 19 engem EA Pee CT YR RU M eu el THEORIES RES e e T Li ME ga MONATE SIBI CESAR C agir d Cochhtes —. ). : CURT ER jai re | Fungites | ! Cur " eril 0 D. HENCKEL, loc.ci : | Concha fatiken?) it pda. d Trocbi lapidei, | orbis. fuperior cehea. armatura: - ful; SCHEUCHZER 4 e. pag. 177. & LAC MUND i» Ürylo- — grapbia Hildefienfl pag. 20. armati. inquit, folent lapides - B rieb: ut Belemnites, Cornu conchites , ceteri Lo y : Libesy pyrttofum. ; LISTER de Font. medic. Anglie p. — 23. WORMII Mufeum p. 4. Excellent. - DB j MANN. Epift. itin. 84. p. 12. BüTTNERI Cor: — phia fübterranea p. 26. VOLCKMANN. Silefi ran. p. 88. -MYLIUS Saxonia fübterr. Part. L ... perint.D. HENCKEL l. c. p. 326. iie Eehinus rariffimus , SCHEUCHZER 1. Cit 518. oculatif 77 nS LANGIUS Í. c. p. 118. fcribit. Ecbinos. ma (. buc usque non sbjerto, eum | Auegrum cancri fleviatilis. ehelam sharcafitaceaf à X " Germanic infula foelgelanb ,. Littori Schlefvic is fine , adfervat Curiofiff. D. BRaCKMANN in" phylacio fuo inftru&iffimo ,id qued nobis litter -. nuperrimis benigne fignificavit. - "Ufus Pyr .. triplex ,vel mechanicus veles tus. vel i — € aliis pyrite [peciebus. I3I ooo Mechaniecus; .——— | — — fitB- Otuftti inferviunt exornationi cryptarum , fcri- niorum , caminorum, propter colores varios ac fuaves,etiam - propter figuras fuas & repraefentationes faepius mirabiles 8c gratiffimas , ab humido vero aéreo facile redigunturin pul- verem, P md TUS NES Pyrides ferreus ad excitandum ignem eft aptiffimus, nullus quippe i&us incaffüm erit, hinc in igniariis utiliter adhibetur ; & Germani veteres pyritis praeparatis commu niter utebantur in catapultis rotatis & in bombardis manua- riis ad ignem eliciendum fclopeti explodendi. LONG, —— Pyritesquandoque utilis fuforibus metallicis, fluoris loco ad metalla liquanda. | | kis -— Ex pyritis coquitur fulphur, arfenicum, vitriolum, fi tibi volupe, plura hac ex parte legere poteris in Lobzeifens 9Brridt von Berger , p. 8o. & in 9tósler8 2Berg 5a; C piegel Lib. VI. cap. XVI. pag, 195. co Pbyieurs SEC Ele T. . Cue ..— Dn. LEMMERY ad demonítrandum terree motum - utiturfulphure,limatura martis, & ope aquae Cogitin maf- fam, haec libero in aére pofita poft paucas horas incalefcit; Ximas agit, exhalat vapores calidos, immo igneos. Me- moire$ de l' /ícad. Royale , l' an. 1700. pag. r31.[eq. Fere fimile quid nobis nec fperantibus , nec cogitantibus quidem evenit, cum argilla Walbeccenfi , ( Waibeck autem eft oppi- dum fine muris, Helmftadio proximum, Ducatus Magde- -butgici cum ecclefia cathedrali Canonicorum Secularium ig monte fita , quod fluvius ZfZeraperfluit,) quain latent fre- . quentiores pyritae rotundi , multo vitriolo preegnantes, qua- les defcribuntur Almerodani Haffizea Dn. ROSINO;vide fis. . hujus epitolam in Experient. D.HENCKEL Pyritologia p,o76, f44. Hanc adfervabamus in olla fictili minore , optime co&ta, mullo operculo te&a, ceterum collo fatis amplo , fa&um ve- xo, ut poít aliquod tempus in fuperfice adparerent efHo- | € 2 reícen- 132 Denucibur merge. 65 aliis pyrite [peciebus. refcentiae atramentofze , albae , cryftallinae ac plumofae, acír ^| matfa mucore-obduGa effet;porro haecfermentareincipiebat, &planeollula effluebat.denique ipfam ollam difrumpebat....-— 3 Argilla, ex qua prodeunt. marcafitee , aére fub te&to- per aliquotmenfes expofita infruftula fatifcit, quae in.migrum. abeunt pulverem, eaque odorem fpargunt acidum ,.tum- | que ex- iisdem vitriolum elicipoteft. InterjeGto dliquot an-. giorum fpatio hoc argillae genus-odorem fpirat fulphureum.; . &c in marcafitas cujusvis magnitudinis abit. D». ZLAMEL | Hifforia Regia [éintiheum Academie pere (eqs 0 di oaa arm ziud EP a * rios heic d Aree. o Nor ^ x Medicus 5 - fumime eft calidus ac corrofivus, hinccalefacit; ficcat ; difcu- D Pyrites ex fale & fulphure: originem habe | [^ ANGIUS 4 c, pers e zr, " uu LO HERE xA Nibrs Ee Ex terrafolari Haffiacainprimis;quee nihil | miffimum Societatis , fidei 7z« a.Cacfarea Majeftate concre-. - dicze., fulcimentum ,quo reliqua membra nullo non tempore. - tüte & feliciter niti poflint, fidus: fülgentiflimum: orbis lit-. : &erati;ornamentum plane fingulare vetuftae Academiae Gera-- no, nonminus Famiilee Bschbseriane florentifhimae., celeber-. vima;folamen auxiliumque cextillimumegrotorum,morbi . d gravibus. opprefforumomnium; Vigeant , floreant infuper. cun&a Societatis. membraac Soci? reliqui , Collega nofiri maiz | ene fafpiciendi , fint falviincolumesque quo fufhiciant laboribus. - fuis do&tiffimis: atque, laudabilibus ; agantque :quamfelicifli- . 40€ femper. (PIN. P QUNCION Moo TT EST dej pe & bn p AS » E She fg i " .— EJUS INDOLE ATQUE GENES — MEDITATION ES. 2€uM- DESCRIPTIONE DUORUM | | VEGETABILIUM RARIORUM, FLORIS ET ARISTAE, — IN WD TO SEPEBDORUM. M SAM. THEOPHILO ) LANGIO : PÁSTORE LAUBLINGENSIUM , IN DUCATU MAG- DEBURG. ACADEMUE IMPERIAL. NAT, CUR. APOLLONIO PERGAZEO Il. | » | ad i ) Bec | : i ) : FM C * . ) E ; ; - "n *. | , D : 4 . K H Lx & "1 a vd dd .28 ich D Y f : | ! : » x ! 1 l A S , 1 3 5S m$. : — NU y Af" ue "Lv | ' . ] ! | : 3 Ww e 1s - RES FoU. 1 s. ESQ MICE LL I OE dia: S dca agus : E Cd s - - A 1 t- |. nd 4 27ww pr LI *$ Z -— E * Egibus Academize soles fadisfaBturus , in ftudio: Hi L ftoriae náturalis ea [ potiffimum difcutienda mihi füm- fi, qua locus , in qub: nunc dego , quotidie fugge- - rit. Eftille pagus. Laublinge raefe&turae | Beefenff ad. Sa- lam proximus , quatuor ta nA nin diftans ab Hzla M deburgica , duobus a Wettino, & tribus a Gibiches em locis , propter fodinas Lithantracum , haud ignotis , a à Berenburgo ,unoa Rotenburgo, ubi offices fufori: ; j: in quibus ex Schifto , cupri feraci ; metallum hoc exco- : e quitur, quae minera in vicinum Comitatum Mansteh lenfem penc : di Schifti. patria . ha itans | ui m media itaque Schifti ia hab ; primum — quoque. éidem dien! cos alia, quibus ium regio x abundat ,, naturalia, etiam fucceffive defcripturus. - Seca opera, tantum abeft , ut muneri meo facro impedim to fit, ut fuavem potius fzpiffime experiar nexum inter eas, que verbum DEI revelatum pro obje&o habent, j meditationes , , easque , quibus librum Naturae fcrütor, in €aregione, quae. totius quafi regni lapidei compendi um di- ci — ES. act cen 2d Y p HLNTOM CE E Ege ia UT Y amne CHR: NNI C E t prt TICM SOSA t MN - $ » ei EL H à sf Mere ; AMeditation,De Schifli indole atque geneji,.— 135 | pns lapidum fpecies, cujus brevem jam delineatio- & nem fiítere placet, varia obtinuit nomina : Plerisque enim fub denominatione /apidis [ciffflis , feu füfilis nota eít , quod vero nomen, tamquam magis generale, omni lapi- di, ex lamellis fibi invicem incumbentibus conftanti, Spato nempe, Glaciei Marize, &c. eft commune. — Ab aliis voca- tur 4rdeffa, feu zfrdefía , ab ardendo, quod folis radios ; ceu flammas, ex tectis reflectat. ^ Nomen vero ejus pro- . prium & fpeciale eft Scbiflus , germanice &ieffer, E i luxu xL ps E ! — Ut autem tanto melius ea lapidum fpecies , circa quam occupati, fumus , dignofcatur , adferam ex celeber- — fimi LINNZEI Syfemate Nature ea , que ad illam perti- ment, ut Schifti noftri convenientia cum aliis lapidum fpe- cdebus, & denominationum ratio eo melius pateat. — Hoc etiam in poíterum nobis proderit , fi occafione Spati lamel- lati, Gypfi, Oolithi, Pifolithi & aliorum ; quibus regio mi- hi vicina abundat , de his quoque meditationes quasdam communicavero. In Lzsw&ana (a) diffofitione regni lapidei . agmen ducunt /apides ffmplicer , particulis fimilaribus con- . ftantés, qui Petrarw» nomine communi infigniti , claffem EDU onopnens | —-egni Syftema Nature CAROLI LINNJEI, five tria regna naturg ífyftematice propofita, primum prodierunt Lugduni Batavo- rum, in charta regali maxima, Idem Syílema prodiit Hale, tempore nundinarum Lipfienfium vernalium anni :740. in forma quadripartita majori, cum verfione germanica, ope. ra fratris mei, JOANNIS JOACHIMI LANGII! , Mathema- . c*» tum apud Halenfes Prof. Ord. Acad. Nat. Cur. Apollonii -. q^ Pergeil / Eodem tempore in forma oGipartita ipfe LIN- - NJUEUS Syftema Nature Stockholmii denuo quoque edidit, - Prior vero & ultima harum Editionum , cum apud nos fint ^: rariores, hincunice ufus fum Halenfi n oftra. — — — fo) qué - Meditationes de IE | AM. " regni pide Confirma primam , in tres undae fubdivi- | fam , apyrorum nempe, calcariorum & vitrefcentium. Secun- 3 "dooordini, calcariorum. videlicet , qui ufti & aqua rigat piu o . farinam reducuntur, ita. Schiftus. accenfetur, ut ordinis hu- jus peculiare conftituat genus, chara&ere generis a frage - mentorum igdole & figura defümto. ^ Sic Schiftus eft lapis: calcarius , conftans fragmentis fifilibus, Spatum fragmen- tis rhomboidalibus,, & Marmor fragmentis incertis. Schi- . ftus autem tamquam genus, ex recenfione: ee quac E tuor fubfe comprehenditfpecies: — — - Soueet 1. Fiffilem (inutilem ) rudem, : cinereum. Culte graur Cicer. — ;] -2. Fifflem. vulgarem nigricantem , iab EcM ne dbvodtalidoer. uide / "n " gelben. n. $. Fiffilem lapides Higrum éurtufculum;- ; Cw 3 à er barrer Zafel; bier. — * 4. Ardefiam tegularem, colore cum fpecie: tertia con- venientem, 4ed ob paulo majorem duritiem cdango- - am.. mpi Barter Hingenber Dad) « diets —. oft. His fpeciebus Linnseanis addimus fpeciem. .— 3 .- €, Videlicet Maffas reniformes. ..CbieffeeStieren, — 6. Schiftum flavum Pappenl eimenfem. Glber Gif | —fer.aug bem 3pappenbeümifiben. —— 7. Schiftum brunni coloris, particulis fquamofis mica- ^ «eis refertüm | Laublingenfem. *Braunrotfer [ ES rud , iiit weiffet femine: pig von us *" ign ^ E .$. TII. NUUAM YT Ex hac fytematica diipdfnone noüonum, ME n or » b linis & generis; fequentem. Schifti formamus definitione: -aut fi mavis defcriptionem : Schifius "s AN serons d d fans fragmentis fifi wo "s niai ET . indole atque genefi. -— I37: - Dum Schiftum cum LINN/EO in ciaffe prima, Petra- fum nempe, ad eos refero lapides, qui, quod particulis fimilaribus conítant, fZ»plices audiunt , non diffiteor Schi- . ftum quoque reperiri, qui ad claffém fecundam Linne- anam, muzerarum nempe , ( qua petra funt , particulis pe- - regrinis impraegnatae,) fit referendus. Pertinet enim huc filiis aluminaris , Bituinen folidum in Schiflo, five Lithantrax, vel Carbo foíItlis, Sobiflus fulpbure praegnans, pyritemoften- dens, cupro fere nativo praeditus , mineram cupri coeru- leam, vel violaceam, in fe continens , Sebzffws plumbo dr argento impragnatus, ( 9l[aun: exbiefier, Gtein : &oble / € dwefel? baltiger &xbiefrer , € biefrer mit. &dbrvefels. $ielen, batrin aebiegen Supfier , Supfrer« £afur, Supfret/ (51a8, 9Blep «unb ilber: baltiger &djieffer.) Immo nec ex tertia regni lapidei claffe Linnaeana , fofflium nempe quae conftat particulis diflimilaribus, petrofis, aut minera- - libus mixtis, exulat Schiftus : Cum enim in hac Claffe or- — dosertius petrzfícata fiftat, & nosin Schifto habeamus den- dritas , phycitas, pfeudo- aftroitas , Baum. Cteine, Ut oofe : Gteine, unádte tern: Cteine , totque vegetabilia atque . animalia in eo reperiamus , hinc merito & in ea Schiítus po- . tiflimum eft confiderandus. i i / ; | S. V. | Dum Schiftus in claffe prima petrarum ad ordinem fecundum calcariorum lapidum refertur , refpicitur ad ter-. - ram calcariam in fimplici Schifto occurrentem. | Haud mi- . rum vero eft, quod Schiftus fufione fortiore in vitrum ab-. eat : Non enim omnis terra calcaria folum , vehementiffi- A mo igni fpeculorum caufticorum expofita, in vitrum abit, . . fed & heterogenea terra vitrefcibilis , ipfaeque metallicae in . Schifto occurrentes particule , faciliorem reddunt ejus vi-. trificationem, nt nihil dicam de heterogeneis reliquis, quae. adppend. A, M, Fol, F1, S .in 3" / | l * ^ : v ae 2 Lo xS e r8- Meditationes de Schi — in variis metallorum fufionibüs & exco&Gionibus adduntur ^| ifti fpe- - Schifto. Hinc nec alienum plane ab aliquibus Sch | ciebus, quod fufionis facilitandae caufa foleant adhiberi, eaque propter etiam hi re&te ad fiweres fic diGtos referuntur, — & inícorias vitreas poft fufionem abeunt. — ^ , EA | | "eSSUML. Doteebg sog anten MER Chara&ter Schifti genericus eft, quod conftet fragmen-: üs fiflilibus ( au$ &tuden, bie fid fpalten laffenr ; ) quae autem certa figura non funt praeditae , unde differentia - enerica Schifti a Spato, quod non nifi fragmentis rhomboi- : dalibus conftat, & a marmore, quod fragmenta exhibetin- certa, in propatulo eft... Non ignotum quidem eft, quod. marmor & lapis calcarius in certis reperiantur ftratis , ple- rumque parallelis ; aft nunquam in tenuiores lamellas di- vidi poffunt, & propterea Schifto accenfendi minime funt. Plura vero de fpato & marmore nunc ftudio non adfero ;: quoniam ad prafentem non own difquifitionem. ^. — — - Ad ffecies Schifti quod attinet , fpecialia quaedam fup- peditabo in regione mihi propinqua, agro nempe Halenfi, Gibichenfteinenfi , W'ettinenfi , Rotenburgenfi, Laublin- 2 genfi, Mansfeldenfi & Berenburgenfi occurrentia... 0. : S. VHI. APRES airo Pope atf 1 Prima fpecies fiffilis rudis, feu inutilis cinerei, occur- ^ rit potifTimum in agro inter Halam & pagum Gibichenftein, -.— cui multa reperiuntur inclufa effe vegetabilia. Ad eandem! - fpeciem refero SchiftumSachfenburgenfem , cujus fruftum' — elegantiffimum , Corallio praegnans, poflideo. ^. 9 1íy 3T f5 MOI X f 4S Mp LAST". i j "e r AT rS zi 4-109103 d " e. * 2 . $ Eo n Secunda fpecies apud nos occurrit, & ita quidem, ut- ftratum carbonis foffilis Wettinenfis Schifto nigricante te-'. . — gatur, qui non penitus quidem friabilis eft, magis tamen: - ad hanc, quam ad tertiam fpeciem referri meretur. ^ X" b A vaa — indole atque genefí. 139 .. .«hoc omnia, quoe alibi folent OCCcurrere , vegetabilia repe riuntur. .. In Schifto vero illo , qui in di&ione Judicii me- --.tallici Rotenburgenfis apud nos reperitur , itemque in Mans- feldenfi, qui uterque Sulphure abundat, & cupri eft fera- -iffimus, nec argento caret, plurimi reperiuntur pifces. In eodem tamen reperiuntur aliquando vegetabilia, quorfum arifta noftra eft referenda. di Tab. LI. Fig, 1. j | — . Maffze reniformes apud nos rariores occurrunt , fre- quentiores autem reperiuntur in fodinis Ilmenavienfibus , atque pifcibus & vegetabilibus refertae funt. — Inter rariora hujus fpeciei numerandum effe cenfeo florem noftrum , fig. 2, delineatum. |. FM: ! coniu iie opis i | — - JDe Pappenheimenfi flavo Schifto non plura adferam , quam quod in eodem pifces habeamus, ubi fpinee fquamis - utrinque adhuc obte&tze funt, & alios, quorum. nuda fpi- na in fceleto quafi occurrunt 5 item cancri & ftellae mari- na, de quibus fpecimina nonnulla frater meus fupra: no- minatus poffidet & in Lithophylacio fuo fatis initru&to ad- che iiie iube $. XII. v ... . Septima fpecies eft, quam hic locorum reperi, & pro- pterea Laublingenfem nominavi , licet etiam alibi occurrere . poffit. Colorem ex rubicundo brunnum habet ex peculia- ri principio martiali, quod in eadem hac noftra regione fe prodit in argilla rubra , rubrica, faxo rubicundo , ( unde pagus 9totenburg nomen accepit, ) & terra brunna picto- ria, Umbria dicta. Mica , particulis fquamofis huic Schifto infperfa, adfinis eft fpato lamellato, inter lapidem calcarium -- atque Gypfum apud nos QUIE PPM i . . Generatur Schiftus in terra, cumque Pidipotens s 2 TU C SUM *140 - AHeditationes de Schifi — — .—— fummi Numinis cum terra in genere omnes etiam ejus ! - liturae capax, inferior autem mollior , afperior magis, dis- - Japides funt , in creatione quoque tales fuerint , fed longo | abhinc tempore eam acceperint naturam , hinc facile liquet, | ^non omnem Schiítum hodiernum abfolute ortum fuum eft , aliquem cum mundo fuiffe produ&um. ' Prioris adfer-- - 7 L ME OU e À AU ^p) DL A . PN yh / "- cies fimul produxerit, fatis effet, fi hoc fimpliciter de. € r fto adfirmaremus. Cum vero non omnes lapides, llonso - j $. XIV. - atem E 1 Quamquam autem certum fit, quod. non omnis Schi- ftus in creatione fuerit produttus , tamen etiam probabile Ya PED Dus ue creationi debere. ti veritatem demonftrant conditio ejus, ftru&tura ac confi- 3 urationes.; fiquidem etiam curiofa ejus luftratio & confi- - ' A ia ortum hujusque modum fiendi nobis non folum - P ob oculos ponit, fed & clare fatis exponit átque de- clarat. | JA MO Ver ke. 8. XVi^ | k L j cepit, hoc comprobat. Singula Schiíti tabulae duabuscon- b * N L^ | r 5 o" 3 Re c uo) M Las fo 3 Q. [4^] [e] c a - R - €) on e E. m$ e| "o co ect ER c im [- 3 "7 [4 d. - phia Fielvetica p. 110,- Pur 4 Nes d "^ Figurae Schifto impreffe novum fubminiftrant argu- — - men- -. N -— dndole atque genefí. | ^ ! I AX —— c 7i "mentuni, quo probare poffümus ortum ejusdem poft crea- tionem. — Eo lubentius me accingo ad hanc demonttratio- nem, quoniam in praefentiarum de duobus Schifti fragmen- tis rarioribus fpecialius agere mecum confítitui, atque jam tali in regione vitam dego, quae Schifto varie figurato, & pifces & vegetabilia continente , abundat. Petrefatta in genere fuam nequaquam debent originem ludenti nefcio quali Nature archeo , fententia haec communiffima haud tanti eft, ut anxie eam refellere adnitar. Natura notitia & indagatio nullum archeum, & curatior oculorum infpeGio ' nullum lIufum admittit, fiquidem etiam hunc cum aliquali omnium generum petrefattorum adparatu, in meo L:tho- 'phylacio ( b) occurrente, fatis exacte refutare poffum. , Si - enim lufus admittendus effet, concedendum quoque foret, lufu etiam ea in lapide perfe&e poffe produci; quz ad aliud - nature regnum fimpliciter pertinent. ^ Pofiideo oftream R ^ ; : d S 2 ; Y par- (b) Hac occafione brevibus propofitum meüm, in ufum //»fris . "Academia Imperialis Natura Carioforum conceptum fimul expo- "mam ; Data mihi a celeberrimo Prafide moderno , Dn. D. A, E. BUCHNERO , Promotore meo ad cineres ufque omni honoris cultu profequendo , venia vifendi Mufeum modo — —Á 5 » . mominate J/«ff»is Academic , animadverti deeffe adparatum maturalium & curioforum e regno minerali & vegetabili, Hoc defiderans optavi, ut effent , qui liberali manu defe- &um iftum, transmittendo fimilia fpecimina füpplerent. —. Statim vero quod ab aliis ut impleatur optaram , id ipfum miht injunxi 5 aft cum ftudium meum phyficum , fepofitis reliquis , ad regssm folum minerale directum fit, ideoque quoque unice ad hoc regnum pertinentia congeram , & in ufum 24cad. INar. Curio. colligam, obnixe fimul rogitans, ut omnes, quibus emolumentum hujus Academiz curz cordi- que eft, me adjuvent, quo tandem aliquando Secieras sun- quam etioforam conjunctis Cellegarum viribus, colle&um Li- thophbylacium poffideat inftructiffimum. - E fud)ung ber. OBarbeit ber Offenbabtuna , p. 483. - $78.) 2d oece dera a T: T TD I ARCA) C 2 ar bae. EN EAE NE 2 Ee I .. "Ut ortus Schifti per diluvium eo.magis probetur , ad- | dàm adhuc, me habere nonnulla fragmenta , quee pifcium. .— varias fpecies oftendunt. — Invenies nempe in lapide duro. — ac nigro pifces exa&te expreffos cwm zpfrs papillis nondum pe- zrefattis c albis. | Accidit aliquando, cum malleo ubi cauda — pifcis alicujus fubtili (trato tegebatur , hoc ftratum avellere contenderem, ut cum ftrato etiam fubjacentes fquamee de- filierint, & fpinam ubi definebat, cum omnibus ftriis con-. fpe&ui dederint, quae fpina in hoc fragmento tota fquamis ' tecta & abícondita erat. Plura intelliges ex figuris, de qui- .- busmox' niliermi gi 7. 207 9 Ex fupra di&is ergo. patet, hunc Schiftum fpecalio- . rem & recentiorem haberé originem. In hanc indies E. : a RORSUE Labs * us : A P. 5 X did : indole atque genefi, E I43 bus nihil magis probabile occurrit, quam quod oriatur per maris & aquse abundantem in terram excurfionem , eam- que vel particularem , vel univerfalem , feu diluvium. — Se- quenti vero modo Schiftus generatus & ortus effe mihi vi- detur : Cum aqua vehementiofi impetu terram fuffodif- fet, limoque permixta, deinde ftagnaret , ac. pedetentim particule heterogenece & terreze, ob gravitatem deorfum. labentes, fe praecipitarent ,. atque fic fubfiderent, hinc & inde ftrata fuper ftrata enata funt. —Howc, defluente po- ftea aqua , exficcata longiori temporis decurfu, vaporibus. metallcis & mineralibus impraegnati , duriora reddita , & fic fimul cum eo , quod includebànt , petrificata & in Schiftum commutata funt, qui in tabulas difíeQus , lami- nas fiftit ad ordinem , fecundum quem antea diverfis vici- buslimus & molle lutum per fubfidentiam ftratum ftrato fuperftruxerat, quod cum fubjedo ftrato non ar&ius cohee-- rere poterat, cum hoc jam majore condenfatione gaudebat, quam limus , fenfim delabens & fubfidens. Hoc eft, quod me judice de ortu Schifti cujusdam poft creationem mundi, - " i ftatuere poffimus. — Omnem vero Schiftum ratione temporis eundem ha- bere ortum adfirmare non audec , cum contrarium, pro- du&um fcilicet aliquem effe per creationem , majori fi non certitudine , tamen probabilitate adfirmare queamus. Poteft vero Schifti per creationem productio, cum illa pet diluvium fimilem habere rationem , talem nimirum: Cum Deus vehementi(fimo tonitru & eraviífrma concuf- fione ac terrae motu, in terree maflà , die tertio adhuc un- diquaque limo aquofo fimili circumfufa , aridum produ- xiflet, per omnipotentiam id effecit , ut fpatio unius diei pau- "g^ — ucc LHMicitro € CNITNES y & 1 "aW . Á 344. Aeditationes de Sebifl—— paucarumque horarum , tenerior terra eo modo lamina-. tim fubfideret , quali ratione dein poft. diluvium Schií | eHfilongioritemporis intervallo, fubfidebar, ——— ) wow - M m | . LIPTO TAM. à E - "2 : E / NS an ' CM ; nd ^ 9 : ^ « Hd A E E - * Li e y j "WAS D -— * Adgredior nunc tra&ationem , quae ccncernit bina: Schifü fragmenta fingularia & memoria digna, quorum. unum arif/am , alterum ferem ob oculos ponit. — Varize in. Schifto reperiuntur figurae , pifces omnium fpecierum per- fede expr effi ? quos: curiofis ipfe oftendere. poffüm ; can- : cri, vel quoad totum , vel quoad denticulatas fotcipes j^ vel quoad caudam imprefli, quos adfervar frater meus- fuavillimus , Academie Imperialis | polenius Pergems 1. In Mufeo Richteriano , quod Lipfize eft^ infectum ,. nobis ? 1 fub denominatione Lze//zle notum, in Schito albo ; & in. | Mufco Linckiano Crocodilus in Schiito nigro adíervatur, . Ex regno vegetabili Schiftus dives confervator exiftit reli-. juiafum ; in primis inyenimus in eo varias herbarum &. dui fpecies. Collegi, & in Lithophylacium , quod in: ufum Academia Imperialis adornabo , repofui, fragmen- . ta curatiffime referentia non tam figuras, fed ipfas fpecies Filicis ,. Cannze , Equifeti , Gallii albi & Mollüginis mon- - tanz, quas herbas & flores regio , loco meo adfinis , ab- . - unde fatis in Schito offert. . Immo pollideo albefcentem &. calcarium Schum , de Saebfenbarg adlarum , qui Corale lium, cujus craffities pennam anferinam eequat , & colore. fufco gaudet , indudit pulcherrimum... Fra ceteris emi. — nent fupra jam nominata fragmenta duo , Lithophylacium, - meum ornantia , arjffam & ftem, quam exattiffime exprefr -— : dERS «X — - /'-—Ó a CR T ES E m TR Pa. tcu M Re o T at T fa, monftrantia. - ty dl aac: — "! avrS Pre wr Ced vm pma - bu u ub ^ 7 E » - ex: mrs o rn^ swrTbhattflc r^ rf : "4:524 LIEJaRO TX 227 2200. . ^H LAT. SAEI. (fH we JJ L 19315 JV OH fcium varjas & rariores fpecies pulchritudine exprimunt na- turali ( quibus etiam adtàumerandum eft notabile. duplica- tum; teilte Zoublezte, quod hirundinem marinum éx àtroque latere: oftendit , pun&is aureis ex fulphure. ortis condeco- ratum) liberali manu fautor meus honorandus, Dominus £Hanevvald , qui Zetfladi, urbe" argentifodinis & Schifto: figurato praedivite , reditibus regiis praeeft , mihi dono de- di. Confpicitur illa in nigricante durillimo Schifto & de- pi&a eft cólore atro ac fplendente. . Dolendum autem ett, alteram fragmenti tabulam, feu duplicaturam deeffe. — Si, arifta,quanSCHEUCHZERI Z7erbarium dilwvianum nobis fi iftit, non pi&turàm fuperat,& in Schifto non propius ad natura-. lem configurationem accedit , quam in tabula aenea, tunc. fanehac meaillam longe antecellit, utpote quae non folum. granula in fuis folliculis & perfectam ariftae ftruCturam,. ied etiam notabilem monftrat calami particulam. | Culmen. ariftee leviter tantum & obfcurius eft expreffüm , vel potius. notatum. . Addenduminfuper eft, inSchifto nihil, nifi figu-- ram arifte , fupereffe, atro depi&tam colore. | Vid. Z;g. MON cot iq od wm otmookI b orsquds :., Rationem Phyficam hujus delineationis fequentem effe o: Vapor mineralis, Schiftum penetrans , in inclufa fta per pá 1 temporis intervallum commorans fe con- dit, & exinde fecundum ariftee figuram lapidi inhaefit , lumque ari/ta piura, colore maxime atro, notavit &c infignivit. Arifta ipfa interea , quoad naturam fuam minus f irabilis in pulverem reda&a ,nil nifiterramfuam, per va- * an üm pofitüm füum lapidi adfperfit. Hanc lapidis partem LI dippend. A. M. Fal, P7. t Tor- am; cum smultis Miis Schifti fragmentis, qui pi - 2 uy hat T ^ necW : P : ores minerales atro colore imbutam , reliquit, ac fecun- , "- P. j ODER INCHES: - "Ub - C8 [ d 146 —. ZHeditationes de Scbifü —— E. PEUCRENSPLS " es 2d , " , . / p ^ & . T T ] fortuna confervavit, alterám vero, quz impreffionem fifte- re debuiffet ; tamquam deperditami valdeperedoleo.. a sss EN jf T : eer ys 4i 9^ FE^ x "di [^ y pex ^ Yn i $. i XXIII. he T ; ys y * Eh i ad - ^ Schiftum illuni; qui florem repreefentat; ex :abundan- - tia cujusdam :colle&ionis ; permutationis -;( optimo: in-hod ftudio ditefcendi & acquitendi modo ) jure poffideo. Eft | ille nigricans & duriffimus Schifti globulus, ex fodinis Ilme- navienfibus depromtus rehis figuram formareferens , unde etiam fofforibus fub nomine ene &dieffer ^ Siern venit. Hic duriffimus lapis; zequaliter in partes difcurffus, in utro- que latere (eft enira duplicatum , eite doublette ) atrum & b Y fplendefcentem florem marinum, 72ipz fimilem, oftendit. - In latere concavo. adpa:ent tria folia; utiacuni. impreíTione- 5 piftilli ; in alterolatere flos eft praeeminens & elatus, & pi- ftillum cum partibus fuis , quoad dimidiam cráffitiei portio- nem, ex lapide , cui iriciufum eft, eminet. Inferior floris. ' pars definit incalicemi, qui extrema globuli tangit ; ficuti in. jguira 2. hiec hemifphaeria fiftuntur.... Mediutn florisfoliums 1 fub piftillo- in lapide pofitum ; & Spato albo flauéfcente obs. du&tum eft, ejusdem |. quoque: coloris; fpatuin in-inferiore: ; calicis pà te. deprehenditur. Flos hic pítilum verum & . folia petrefa&a cum naturali uniuscujusque fitu & cratfitie - oftendit, Hoc floris fragmentum in fuo, genere vere uni- .— . cum, & ob diftin&am figuram, omnium curioforum noti- - tia dignum merito a me ex latebris protradum, una cum - "T " " , Ter P. dc EE ET "Aun, niai -a eiii acd T ccm aria publicae defcribendum fuit. Optandum eft, & opta: mus, ut plures fubminiftrentur natura foritato: LK cde :] "M UN E: ^ 72 TS V a s AT3OT1 ; Pm. as fcrütat ribus rel s ir ; tiones de pluribus rarioribus, quae hinc & inde in. M We fcondita refervantur , & fic'ob defidiam & ignoraütiam vel - poffefforum , vel cuftodum , Don raro quoque -ob invidia - o AE yt m" ooo sev odsndole atque senefí.- -. -E4AY Sin nooWPATTUNMETUU gin RATUUITETCUTNPETUREE Ner eorum, pulvere obdu&a & multàcircumvoluta aranea latent. | 6E a o8 d EADUNDRD iuda "E odi 5 2 nsn» PUty S. XXIV. à dE 21 3 ^g . «Nature lufum fortuitum hic, qui ftatuit , maximam fi- snuliri hiftoria naturali prodit ignorántiam. ^ Nunquam pe- 4r& in arboribus crefcunt, & nullibi florem lapideum & . ariftampetrofam ex agro videbis progerminantem. Tria nat u re regna, animale, minerale & vegetabile, quoad effentiam inter fe differunt, & confufa ac promifcua effectuum permu tatio. aperte contradi&toria eft , & fapientiee Creatoris & ordini repugnans... E contrario petrificatio non folum ex principiis phyficis indubitatis , fed etiam ex quotidiana expe- rientia, immo , uti ex innumeris millibus, fic etiam ex de- fcriptis probatur fragmentis. Et arifta & flos ex intimis terrae vifceribus ac tali profunditate prolata funt, uteorunm rationemin particulari inundatione qui quaeritàt, nunquam Anveniet.: Hiftoria fida , rerum a&tarum adfervatrix , ejusmo- ,di inundationem unquamin his regionibus eveniffe ignorat; cataracte etian non tam alte fe infinuant,. & fluviorum ex- curfiones haud adeo profunde. fuffodiunt terras. Hetíta- dium, Rotenburgum& fHimepavia non adjacent mari, itàut olim eas regiones fubinergere potuiffet. Nihil ergo non dicam verofimilius , fed verius, immo. nil certius eft, quam fententia de: diluvio univerfali , quod limum cum intermix- tis pifcibüs conchis, infe&tis, offibus, herbis , & in fpecie - cum his perfettam ari(tee pi uram, & florem & corallium pe- trificatum fiftentibus Schiíti fragmentis, in profundo terrae;fa- xis & terra obrutis, reliquerit;qua deinde vaporibus metallici im praegnata;obdurefcentiain lapidem mineralem, argentum & cuprum fimul continentem , commutata funt , qui Japis, P | r2 id; gi | "m. 2 *( t K UM "e (Mar e." 5 he d T * ini €ÓUW s * L4CTSAMS - 4 i^ dunt. Hic muti clamant lapides; tacentibus cum loquela 1 preditis hominibus. Creaturae omnipotentis , qua? tunc ; in elorificatiortem Creatoris norr adhibeantur ,. ne fine fine 7 adfuiffe quis credat, penfitationi pofteritatis.adfervatas funt — offaque homimrim;per diluvium: fübmeiforumi; quae tune — Éemporis cum. adhuc viverént; arma & inftruméentainjufti- — £iae erant , riunc poft decurfum tot annorum, exabyffo ters — £26 eruuntür ,ut juftitiam DEI vindicem, hodie a muitisim — dubium vocatatn, immo negatam ;. vindicent ;'refonent at» — que deprxdiceht. Hoc ergo ftudii & ind:gationis genüs &on folum jucundum, ac docens eft ; fed etiun gloriam DEF. — fareze. Leopoldino -Carolinee Naturae Curioforum kxfit;me impulit, ut ean primo hoc Specinine quod: vires: adim || plere conatus fuerim; & fic non folum. CollegeeSocictars — tam illuftris, fed:etizm Concionatoris ; tanquam promotoris - - ^ glorie divite fungerer officio: jn 15 - P CUPS LAU a IST 9 3 qut DIsQUIsITIO (coti MEDICO-PHYSICA - -NERÍS EFFECTIBUS. - ANN OR Uu M. d J IN CORPUS HUMANUM,. n ALLORUMQUE. CÁUS; S, | - ILLUSTRI ACADEMUE IMreRIALS. | . NATUR E CURIOSORUM* — J— PRAESIDI HmzocscDaB 'ANDR. ELLE BÜCHNERO, /.' CHYMUE IN ACADEMIA ERFURTENSI ., PROF. PUBL. CELEBERRIMO ;FACULTAT. n M ED, ADSESSOR:. ORDINARIO ET p.t& DÉCANO STREN/E LOCO ! prm | 2p » TOBIA HENRICO H,EHNE, - ^ 1 MSICO LEOBERG. SILES. ET ACADEM, , RATUR. CURIOSOR, €OLLEGA, 4 N I5O — De veris ;eelibu ii D M À H "aff Td ("14 l5 T | jrincons uasa mus. duc i illis id deliiud faturaliumque rerum cognitionem, magnam adfcripfit. : efficaciam,máxime autem snl rd sium venera-- Mbs Et quanta, apud omnes Philofop n ujus f fuerit aefti- 1matio neminem Fedo eru ] rini | t] atetici erant, qui hujus efficacia: caufam re ütebanpur , quia fcilice conítaret ex tribus & quat ks e qui: ar e 1fn effent fui numeri & perfe& genere. — PerfeCtiónem ejus inde eruere aba dich s-: Nümerum impa- - rem indicare fpjriz uale , Se Aene egi Tiene 1 enim. imparem unionem: , & ( indivifibilitaten durationem & srernitatem. ; dta, ut ,etam | I. : ord tic fymbolizet ; numerum vero. parem, quia incipiat di- vidi, demonftrare materiam & creaturarum materialium. effentiam, caufamque corruptionis effe. Adnotavit veneran- da antiquitas, ipfum DEUM hoc numero, ufum fui gubernationem rerum humanatum, tum refpettu.. ubi. REA diem. fan&umr CK | dicatum. [ y rtm 3 "ur ,u Zo. 4o. ^ detidieis boni (Fe pats e : ipfe pi ja feptenario moventur numero. Septimo enim menfe a bruma evenit folítitium zeftivum , &in feptimo ab etate - &ontibigit iemale 5 inffeptipio &quinio&ium: vérnale, if fcpti- 2 mo itidem autumnale. Quoad microcofmum. jam antiquiffi- — mà VARRONIS fent ntia I DI feptimo die fieri * con-- ceptum bis fe ptimo fei reddi capacem, ter feptimo fpi-- , :nam. annorum clima&ericorum. | nam, "E caput formari, ter feptima. hebdomade o motum infantis & animae vim fefe exerere, fexies feptima tandem edi, quo etia. PLATONEM animum. intendiffe Ieor;. quando i in ZZm&o dicit : DEUM animam ex feptem por- tionibus - conflaffe. . -HIPPOCRATEtefte &. experientia con- ftantiffimà confirmante , feptimus dies in febribus ; praecipue acutis; femper. eft criticus, five decretorius; quo ipfo, nifi impediatur natura per incongrua indrlionimenta vel inconve- niens regimen , folutio fit morbi ,. vel in melius, vel in de- terius... Ex. pr&edi&is argumentum arripuerunt, quo etiam demonttrare : valerent. véritatem 4nzorum climattericorum , 3 qui in annum quemque feptimum ca adunt , utpote quorum con- fideratio non Philofophis tantum, fed. & inprimis Aftrologis hinc. inde, anfam ptaebuit diverfimode de iis fentiendi. Ve- rum Cum. ultimi horum rem nimium extendant , & omne pun&um abfolvere conentur per aftrorum Eh ocoms ma. teria vero. haee in rnedicina rationali altioris fit indaginis ; ^ hir pes connexionem, ind cum NRPIPORE vivo LE. c" oM aisb unti | Deiyatur annus clima&kericus Z3 «5x ur A five a ii quod fcilicet his annis vita hominis quafi. per fcalas & gradatim : adícendat ad vigorem, & iterum à vigore fuo ad plenáriám usque dejé&ionem virium, hoc eft, mortem. ». defcendat, ficuti PLZNZUS Lib, FH. cap. 49. hos annos ad- pellat t feanfi slem anmórum occiduam legem, id eft legem mortis. — |. Septe- 15 Bepteitók di ánnós 5s iecit iiirafiimid "apt colores vitali; àc naturalem connexionem habere cum corpore vivo; sllamque à feptenario uno ad alterum. manifefte fefe exe- . tere , ex fequentibus fatis liquet : Septimo Moe & fic prima: ftatim: feptenario ,' clauditur Z»far£ia, dentes ;ad decimum quartum usque annum extenditurPwer tia. Hic foeminie potentia generandi acceditmammze eles tur ; menfes erumpunt ;in mafculis feparaturfemenafanguis ne, unde titillationes venereze variee, ^ Ter feptimo daüdi- tur Jdoleffentia, barba erümapit & corpus ad lóngitud n debitam extenditur. Duobus fequentibus feptenariis, ném- pe ad trigefimum quintum usque annum fforida accedit «tar , ubi membris & offibus legitima procuratur firmitas debitas que illius producitur venuftas. Poft hos düplicátó* dtérum' feptenario , ad fepties feptimum annum durát Virilitsr ré&é avi& viribu dita, quia tunc homo fecundum" áhnimi & - corporis excellentiam in fummo vigore conftitutus eít, etiam «tas conf; flens vocatur, In foeminis hac annorum riodo ingens fe exerit mutatio : ceffat nempe potentia T tnérándi, ordinarius menfium fluxus imrüinuitur; & fü tantis tumultuariis motibus plane defini. Nunc pródrbinp* | lapfus Adamitici fenfim in confpe&um. prodeunt, nunc in-- dici fragilitatis humanae fe fe fiftunt, & ficuti adkendimus 4 certis fif pA fce gradibus. ad fummam perfe&tion om & vigo- - rem, fic nunc iterum defcendimus Eta [o 5n efci » Ygus. AMENS » & EAR XV TAJILOME Jis HU nti: es E LUQUM 3 r^ & Ku 3 3x wo) c por yt, : P Y Y (s iioc Aa & mo» texas cu à n i ^ 3 5a RAALW ue d "1 HU * 22:2 74. u » r^ ;d x* ^y &iX Lj UA ES , sS $i : i lox9 telis 5 ^" : N I - - "AAT - 1 » n4 K P 9 . : di € x P . n annorum climattericorum. I 5 [p - Sexta accedente etate. accedit fimul jam prima Se- "e . ubi incipit rugari facies, venuftas corporis fatifcit , mufculi languinofa mollitie palpabiles contabefcunt, cutis contrahitur, induratur. Uno verbo : dum duplicato hoc feptenario ad annum usque fexagefimum tertium humi- dum radicale nutritium fenfim fenfimque evanefcit & quafi exficcatur , fecedit quoque, per rofcidam hujus evaporatio- nem fuftentata corporis venufíta agilitas. ^ Jf/tera femectus ad fepties decem, feu ad fcptuagefimum annum fefe exten- dens, vitam utplurímum claudit, inde decrepita atas dicta, ubi maximus corporis & animi virium defedtus contingit, & fene&us heec ipfa morbus eft. Obfervamus autem etiam efficaciam annorum clima&ericorum in corpore vivo circa obtingentes morbos. Hic firmum ordinem fervat natura per totam vitam, ut quilibet feptenarius fuos fibi vindicet morbos. In infantia & pueritia, five primo feptenario proveniunt morbi, qui caput ejusque partes adfligunt. Se- quentibus, ut in. adolefcentia & juventute , thorax gravi- . bus adficitur. pathematibus. Viri morbosabdominis varios experiuntur. : Senes tandem & decrepiti de extremarum partium & artuum adfe&ibus gravioribus conqueruntur , hinc & orbi «tatum dicuntur. | Prze omnibus vero illa an- norum periodus, qua continet fepties noyum clima&teri- - cum annum , magnam fane ceconomie .vitali incutit alterationem , non folum quoad vitalitatem, fed & quoad moralitatem. —— Cum enim natura corporis fui contti- rutionem nunc perfentit conftii&iorem effe , ita ut | Mbertas & vigor agendi incipiat fatifcere, hinc trepi- dat animo & fibi in moralibus quoque pr ofpicit, nt cum | majori circumfpe&ione & intentione nunc incedere inci- (— dppend, A, M. Fal, F1, u piat. qc eitiimpli locó fit noli Talis; ; cum Warguine ? optime fuxili fit praeditus ; vias etiam habeat patulas, mul- .. A liberas; üt not folum moderato impulfü omnia fa- - comitode & ábsque ullo impedimierito procedere ,. us etiaf rebus fic ftantibus$ de nullo in pofteruni métuere queat periculo, etiam in animo fuo eft tranquillus , hilaris &inprimis fecurus, ita ; ut etiam ipfius paffio praedominans non voluptas fed potius fecwritas fit. Talis inquam , quan- do ad di&tam annorüm periodum pertingit plané mutatus ab illo incedit. Secuhdum enim corporis temperatur am fui&iorerh fa&amr, temperatur & animus in moralibus ; — inde fit, ut nunc in omnibus fuis aGiornibus majorem ad- | | hibeat caram ; dn negotiationibus majorem Moin E H circa bona acquifita, vel acquirenda, rnajórém tenacitatem, - [i unde nóri inique fenes avaros & tenace$ huncüpamus. :«Mi-- fanda hic interim provénit fumnii Conditoris fapientia & providentia infignis : quidquid hic deficit exteriori Corporis | T habitui, nuc animo accedit, ita, üt hoc tempore jedi- éiuni deprehendatur firmius aeque ac maturius, ut reda 3. — veteribus di&a fit haec aetas cosfiliaria, — Ratio in. promptu | 1 €(t : in fenio tanta humiditas non refidet in capite ficut in. juventute , memoriam quidem fufteritans , non vero judis d &um; inde & HERACLITO aridus animis Japientiffimus di-- £tus ; & alterum adhuc addo, quod lic fumma potius - 3 pid fapientia elucefcat in reverentiam féne&utis , né forfan omhi venuftate deítitüta & rügofis $ plicis rcumepta | fene&tus oppr obrio fit juventuti, fed quod denegatum eftex- 1 tcriori habitui, nunc devenerandum reftat i in animo, quando -— unum - E RR INE. annorum climaüericorum. — — Y85 unum fenem-millenis hominibus, immo inte gro regno unie €9 fuo judicio fuficere obfervamus. ^ «^ ^ — . Perfpe&a itaque connexione naturali horum anno- fum, quam cum corpore vivo habent, eo melius inqui- rere poterimus in veriffimam horum caufam. | Vir per- fpicacis ingenii , SENECA dicit, fe exponere non pofle per philofophiam, quare feptenus quisque annus aetati fignum imprimat, Mathematici e contrario & Aftrologi hanc cli- mactericorum annorum yirtutem ex potentiis aftralibus & conjun&ionibus malignorum Planetarum probare conan- tur. Saturnum has caufare fortunae & humorum mutatio- nes dicunt, propterea, quod fingulis feptem annis ad qua- dratum & fibi oppofitum fignum, una cum horofcopi pro- fectione, progrediatur & quod tot annos fere, quor Luna dies in uno figno commoretur, — Aft ! cur gemelli , uno quafi momento & puncto ftellarum pofitu exclufi , plane . diverfa temperamenta, plane diverfas a&tiones, immo pla- ne diverfas fortunae, infortuniique conditiones experiuntur? Septenario numero, ut numero , caufam efficientem ad- fignare velle , nimis durum effet. ^ Alia ergo inquirenda eft caufa : Sapientiffimum omnium rerum conditorem , fingula creata certis quibusdam numeris , menfura, pon- dere , ordine & harmonia ita condonaffe & conjunxifle, ut étiam inde a tota rerum corporearum oeconomia omnes operationes certo tempore certoque ordine perficiantur , & S. Scriptura nos docet & quotidiana experientia confir- mat. Certum requiri tempus ad formationem humani cór-- poris in Utero, & ad exitum ejus ex Utero , certis pofthac gemporum gradibus corpus ad perfedionem pervenire , | »* (7-- eeg 156 : iv din Dea veris fetibus z b | —: | Certo vecocoet temporis progreffu odia Tere qui & prn £i$ temporibus fanantur ; iterum ex antecedentibus patet. - Cuni riunc omnis mutationis effé&us nor nifi per motum - débitum ; certum füfficientem & ordiriatum contingat ;- £empus autem nort fif nienfura & duratio motuum fit , fa : cile inde patet, órifies mutatiories & alterationes , | que vi- P £ali oéconomiae feptenis annis cohtingunt , nón numero; .. utpote forma carenti ; aut ejus fiáturze aut operationi, quae - etiani nulla eft ; fed harmonie & caufarüm ordinis praeci- pue vero friótul adfcribendas effe. Motüs: 'etenim. eftin- ftrunientuni illud gerierale & perfetum ; quo anima & vi: (ales & miorales operatiories it corpore perficit quo to- | £um corpus dirigit; gubernat; Confervat. Et quando ani- | fna juftis , ordinatis ac determinatis motibus. aliquam ir óccoriomia vicali peculiarem inutdtioneni ; feu alteratio-- fiém fufcipit,ttiric ipfi hi totus confütiüunt illud tempus , . quo alterari dicírius corpus. - Hic motus eft; cujus bene- ficio iri ftatu. praeternaturali ómnes perceptas noxas abigi . natura, & preeCipue iri febribus citatiore & au&iore hoc r fnotu, miafmata maligna foras expellit. Intérim tamen 1 . . verum eft, quod hic motus ; quando in Glima&ericos atn-. 5 fios ificidit, plane peculiaris évadat motus. — Ec quemad- - P taodum ini febribus acutis videmus, quod natura exqüifi- - | £as habeat periodos ; quibus motus fos Contra materiam ^ peccantem tebtiléni. exercet & per fcptenarios abfolvi£s 7 dum prima periodus ,; qua ! | febris quadam, acuta decurre- 3 re poffet , feptimo die abíolvitur ; altera decimo quarto ;m .. £ertia vicefimo primo E ; unde dies feptimus. ; quo exitus fa-- : lytaris febris. contingere debet 5. a a judicando às decernen- Ó L: - am annorum climaBericorum. 157 ————— do dies judicatirius, vel decretorius , vel etiam critzcus dici- tur : Ita etiam hunc motum circa annos clima&tericos con- . tingentem mere criticum effe ftatuo. — Unum vero adhuc reftat difquirendum : cur fexagefimus tertius, & non alius annus pro periculofiffinio vitae termino habeatur ? Ratio- hes habeo fequentes : L) Ex SOLONIS fententia poft pe- tiodos. feptenarias animus & corpus fimul alterantur ; ; ex aliorümi vero opiriione corpus fuas alterationes & mutatio- fies tantummodo poft periodos feptenarias , animus vero hovenaria 'qualibe t Es e d - hinc cum anno. hoc les ReMenini- II. ) Cunt iquelibécri dintidelico ánno notabilis accidat corpori vivo mutatio ; atque poft fepti- niuni annorum feptenariüumi jatu fatifcere ircipiat naturale tobur corporis, & duplicata fiac periodo plurimum ; jam iniminuatur energia vitalis ; ut propter notabilem virium defectum ab a&ivitate fua infimul deficiat natura, majo- ris hinc periculi effe judicatur hic annus fcxagefimus ter- tus. Ill.) Imaginationem hic quàm £axime accufan- dam effe judico. Cuni enini omnibus hominibus ex re- latione fiotorium fit; imminere loc anno ceconomis vi- tali periculum iagnum, plerumque idcirco inquieto funt animo , triftantur ; anguntur ; perturbantur femperque inetum fovent ; quod & ideni illud periculum fibi nunc immineret : fub quá perturbatione motuum moralium etiam perturbantur & confunduntur motus vitales ; cum- que oeconomia vitalis vix inquam magis pervertatur & al- teretur, quam ab animi pathematibus 5 hinc contingit, ut u 3 fub AX 158 De veris efeüibus annorum " clim dericorum.. fub hacalteratione etiam in energia fua gravius fatifcat & citius ad interitum ruat, Quid de reliquo Medicina ad pvitonds & removen- da annorum climattericorum perzczla valeat , confiftit po- * tius in Prefervatione, quam Curatione, Animus ergo fibi | femper. fit. conítans ;, ab omnibus pathematibus liber & —. hilaris , praecipue illo tempore , quo ingruunt fatales pe». — riodi ^ Errores quilibet circa res non - naturales yitentur . quam maxime. —Se- & excretiones naturales in jufto or- dine conferventur & fi confuetudo aliqua evacuationum artificialium decefferit , tunc. non. negligantur , fed pro- moyeantur ítudiofe. ^ Diaeta fit mollis , lubrica ; eu- peptá; ; regimen vero in fingulis mo- - deratum, I Cacho M [FLEH ELE] Hd VU VALLFVDO paw " ; Ey run n arua T, yer r74. yop P 4r NNSNSNANMTAR SR NNNM L.47 7 423). 77 1 E " Mi s l Y LA —UC CZ d L2 er p i AP ram rr Mr M i Lu n aul m UU ua ap m 2J [4 er» [2741.1 1 H hUDAIPUBMIUDIMSM UT HF TUAE MOREM ME RUMP CM j L7 7» DX 27————Z1 £——CHERS GUom amr Cms — : £40 7À 7L CL. 45d 77277727 ? 4 ul 3 p"272—32——À— L4 LI 17—7 LE 4 4 A - . . MEMORIA VIRI EXCELLENTISSME , EXPERIENTISSIMI -. ATQUE DOCTISSIMI DN. DANIELIS NEBETII, MEDICINAE. DOCTORIS ET PROFESSO-- ! KIS HEIDELBERGENSIS PRIMARIL, SERENISS. ET PO- TENTISS. PRINCIPIS AC DOM/NI CAROLI PHILIPPA S,R. I. ELECTORIS ET. ARCHITHESAURAR, CONSILIARII INTIMI ET ARCHIATRI, ÁCADEMLE NATURJE CURIOSORUM ACHILLIS SECUNDI, JUXTA CUM VITA AB IPSO CONSIGNATÁ ET MORBI FATALIS INTE HISTORIA D INTIMJE FAMILIARITATIS AMICO POSTERITATI COMMENDATA, Y60 ^... "Meuse oc vec : rm--— 0 LY virum Mufa vetat mori. Wirtus intaminae ^ tis honoribus fulget, atque integri & optime meriti — Nomen nulla unquam oblivio involvit : Re&e Ju- . :daei, quod Proverb. X. 7. dicitur : Memoria jufli in benedi- &Hiene ; inter praecepta referunt, grata fiquidem eorum re- cordatio , qui egregie factis immortalitatem confecuti, po- tiffimum humanitatis officium eft, atque unica fere, quae inter mortales expeGari poteft, compenfatio : Ex omnibus enim, uti CICERO Orat, pro. Milone dicit, praemiis virtutis - ampli/fmum eff premium gloria, qua vita brevitatem po[leritatis. anemoria confolatur » qua efficit y ut abfentes adfmus , mortui viva- anus , bujus etiam. gradibus homines in celum videntur adfcende-.— re, Eam tamen, quod bene feceris, mercedem haud tuleris, fi charte fileant, quae demum optime me-' ; ritos immortales faciunt. Reipublice vero etiam intereft, — - viva virtutum & gloriae exempla ut conferventur , quae fe- .-- ra pofteritas admiretur, atque maximo fuo emolumento imitari queàt : Quare non tantum laudandi funt, qui lau- — dabilia patrarunt , fed & , ut alii intelligant, quibus gradi- | bus ad honorum culmina profecerint. Vere & gloriofe | vixit, qui eo totam vitam direxit, ut. DEO inferviat,proxi- .. 1o utilem fe praeftet , fuzeque-faluti operetur , &itaquidem — ut nullum non tempus in ufus hos convertat. AMagsz, in- quit SENECA, crede mibi, ér fupra humanos errores eminentis — viri eff , nibil ex fao tempore delibari finere ;; addo vero, fimul. .- ad omnes greffus attendere, & in variis eventibus Di- vinam Providentiam àgnofcere, atque per totum vitae cur-, ^ fum obfervare, quo fugientem retrahere, preefentem fifte- re , futuram autem quafi anticipare queas. Utrumque eft 3 E "numerare dies , quod MOSES nos a DEO edoceii cupit, ut | 3 &or fapientisee induamus. EN Hanc vitz rationem tenuit, quem nobis ereptum fe- riolugemus, vixiffe tamen, &ipfi; & orbi, & Patriegra- ^ E , tula- L v E. Neleliena. 161 apt i t I a D om T £ülamur impenfe, Vir :Excellentiffimus , Expe rientiffimus atque -DoGitlimus , meritis.& dignitate vere illuftris & ce- ieberrimus,Dn.DANIEL NEBEL,Z7eidelberga Palatinus, Medi- cina Dostor ejusdemque primo quidem in JMcademia patria Extra- ordinarius , deinceps in Marburgeu[t ordinarius, denique in. tr- chipalatinam veflauratam revocatus , P.dnarius Profeffor , ubique clarifffmus,SocietatisCefarea INatura Curioforum Collega, Achilles II. dicfus, Sereniff. ac Potentiff, Principis Domin: CAROLI PHILIPPI, $. R 7. Electoris. Palatini & Mrchitbefaurarii Conf- liarius intimus cf: Mrchiater meritifflmut, Vir DEO-diledus,. Principi charus, Reipublice utilis , Patriee & gentis fuae grande decus , amicorum columen, aegrotorum folatium, generis humani amor & deliciae, defideratiflimus .omnibus. : Vixitille vere, temporis parciflimus cuftos, cui nihil inde incultum otiofumquejacuit, ut tota ejus vita ampliffima & continua egregie fattorum fit hiftoria, & quamvis ex iis eítet quos inter clientum & aegrotorum greges magna fe-- licitas gravat , 4ibi tamen fe etiam vivere noverat. ltaque - dum morborum gradus & progreffus, atque Medicinae vires & effeCtus in diaria referebat , valetudinis aliorum. reftaurandee mira follicitudine ftudiofiffimus , non tamen ad- vitae «etiam fuae rationem & fata attendere neglexit fed pro- be gnarus Sapientis efle & fuos numerare dies ,.corum hifto- ram confignavit, quod cum laudibus ejus dandum fit, quamvis virtutes panegyricos mereantur, & merita anna- les occupare queant , gratius tamen erit , vitae curfum , & quid memorabile acciderit, ipfum recenfentem audire. Sic autem Vir Optimus de fe ipfo refert. Daniel Nebel natus fum Heidelberge , anno MDCLXIV. die XXIV. Septemb. patre Conrado Daniele INe- belio, illius loci Pharmacopola Eleétorali & matre Sufanna Dorothea , A4dolphi Vorflii , iidem Pharmacopoei EleGoris Pa- latini, filia unica. Hi parentes mme filium unicum. 2do "Append, 4, M, F. ol, F1, X O&Gobr, 32:080. —— Memoria - O&obr. facro baptifmatis fonte ablui & Proavi praenomen imponi mihi voluerunt, fufceptore eb. Flerentso ab Eickel, Conliario EleCtorali Palatino & ejus uxore Szfaggza Miría de $pina, A parte etim Patris Proavum habeo Dazielem Ne- belium , Juris. Profefforem Heidelbergenfem qui Fefto fe- culari fecundo illius: Academize interfuit ; Avum Ladeoi- cum Danielem Nebelium " Confiliariunmi Palatinum , qui uxo- rem duxeràt Elzabetbam ; Petri de Spina, Archiatri Palatini & Profefforis quondam Med. Heidelbergenfis filiam , ex qua duos filios; totidémque filias fufcepit, quorum natu fninor filius chariffmrus mihi pater fuit. Ex matris profa- pia avum na&üs fum praefatum dzlpbum. Forflfium, con- nubio jun&um | cum Sz/assa — Margaretha, Tob, Leurelii, Med. Licentiati & Poliatri Heidelberg. Filia unica, ex quà itidem filia unica mater mea chariilimma; prognata fuit : Proavum J'beoderum. Vonflium primarium apud Moerfenfes Paftorem , qui 4E/iz Everbardi lerflii ; Profeft. Med. in Acad. Lugdun. Bat. celeberrimi patrüelis erat, uti avus meus ma- ternus fuit filius luftricus Zdolphbi Porfflii , Profeff. Med. Hei- delb. qui filius erat praelaudati 4E .Everbardi. Forffii, A $neis parentibus folliite quidem educatus, fed iisdem, proh dolor ! puerili in ataté orbatus fui; matre anno | MDCLXVII. defun&a, & patre, poft fecundum cum 2£»za Catharina , D. Matbei H.yles , ProcteQti Baccharacenfis, filia, J-gatrimonium initum, anno MDCLXXII. praematüramor- | teabrepto. Ab agnatis igitur & tutoribus educatus, acin ; Padagogio patrio bonarum artium literis informatus, an- noque MDCLXXIV. ex patria, ob hoftium Gallorum vim: | imminentem, Hanoviam translatus, brevi tamen patrie || uibi redditus, in. Gymnafio Heideibergenfi rurfus füb Job, Eder, Raombergii i Jacobi | Martini , Job. Zachari& , Tob, . 1 Danielis |. Humberti. & | dob, Gerlacà | Wilbelmi , | Re&oris . - Gyninaiii Heidelbergenfis, inftitutione fideliflima itajfaven- | ADD | | «SW ad sse eé- ? Neleliana,. 165 te DEO inliterisprofeci , ut tandem anno MDCLXXX, ad publicas le&iones promotus fuerim. |. Noluerunt tunc qui- dem mei Tutores, ut ftudiis academicis operam navarem , quod ex patris voluntate Pharmacopolio aulico, mihi in haereditatem cum domo, qua Electoris Palatini feudum erat ( aMajoribus jam a temporibus RUPERTI Palatii, Regis Romanorum, in me unicum devolutum ) relidto , praeficiendus effem ; at mihi magis placuit Medicine ftu- dium, cui, dum adhuc in patrio Gymnafio verfarer , ope- ram utcunque navayi, fimplicium medicamentorum cogni- tionem ex. quotidiana illorum infpeCtione (in meo enim Pharmacopolio enutritus fui) & frequentibus excurfioni- bus botanicis cumg Pharmacopoeis &. Chirurgo aulico Pezro Carré, exercitato fatis Botanico, inftitutis, jam ante mihi . comparans, quam adle&tiones publicas promoverer. Conftitui igitur his ftudiis immorari, & licet jam ad Pharmacopoei agnati duriora fervitia Manhemii per Tutoresmeos coactus, immo & ex albo ftuftioforum Academiz Heidelbergenfis (in quod jam infcriptus eram) ad Tutorum defiderium , animi a ftudiis abalienandy caufa , per Retorem deletus effem, feci tamen , ut impetrata ab Ele&ore , CAROLO LUDO- VICO, fummo literarum Maecenate, licentia, falvo feu- do, ftudia profequendi , a fervitiis mox liberatus fuerim, & deinceps citra interruptionem Philofophiee & Phyfices . ftudia fub Dno. 7ob. a Leunefchlos in Academia Patria utcun- que excolere potuerim. Anno MDCLXXXI. ad Acade- miam Marburgenfem feceffi, & ibidem fub celeberr. Dn. oh. Jac. Waldfchmidio &t D. Henrico Majo, Medicinae ac Chirurgiae fundamenta jeci per annum , & poftea iterum a - Curatoribus in Patriam vocatus ibidem fub Illuftri George Franco & Frider. Chriffian. Wincklero, Medicinae (tudiis magis imbutus fui, & licet poft aliquot annorum decurfum mhi licentia fummos in Medicina honores petendi ultro offer- x 2 : retur, ) 165 m | 4Hemorta! : : 7 — " "d , fetur , nolui tamen Profeflorum admonitionibus hacin par ' te fatisfacere, fed- curte fuppeleGtilisconfcius, iter^ in Hel vetiani fufcepi, ubi Bafilee venerandum 7»b. €a/par, Bag. binum & job. Rud. Burcardum, Jacob. Rot & Job. Jacob. : - Harderum , Profeffores & DoGtores Medicinz celeberrimos; per annum audiyi ; & poftea Scaphufium feceffi, ibidem: que füb candidifftmi 7Zezricz Screte a &vorziz;, Poliatri ex ercitatiffimi, manudu&tiene ,. certiora Praxeos medicze funz damenta: jeci, fimulque fami geratillimi 7ob. Cowrad. Beyer? fe&ionibus-anatomicis. accuratifIimis fedulus interfui, fic- 7 que per fex menfes, quos: Seaphufi traduxi tantám' rerum: 7 medicarum' adeptus: fui notitiam ,; quantáam alibi in Acade- u miisper annüm rhihi comparare non potuiffem, füaviffimis- tunc commilitionibus, Job, Jacob. Adujero, Lud. Eucio Scre- £a, Joh. Jac, Orvvaldo, & Joh. Jac. Meiftero ,, Scaphufianis: Medicis'exercitatiffimis.. Incidit tünc praémiatura CAROLL,.— Ele&oris: Palatini , ultimi in linea Simerenfi; mors, qua 4e, vocantibus Curatoribus , coégit, ut. in Patriam redi- rem, &fequeriti annó. MDCEXXXVI. ftudiorvm reddes rem rationem, exantlatis examinibus confüetis & habita Difputatione inaugurali, de' ale Creo, le&ioneque cur- |. foria de Serepbulis. Eodem: anno feftum feculare tertium €clebrante Academia patria, unacum: aliis pluribus ir 5:o&orum numerum relatus fui, & anno fequente, qu | per Helvetiam', Genevam & poftea in Gallias: ftudiorunt $ratia profe&us fum ,. in Academiam Naturaé Curioforumi Germanorum ex commendatione Georgzi Frasci', receptus & ehilis fecundi cognomine. infignitus fui. Anno » MDCEXXXVIII. ex Galliaredux, Patriam ab hoftibus mi-- ^ fere devaftatam, meque ipfum illórim Fdibriis: expofituni - vidi, utcunque per Dei gratiam: belli impedimenta elu&ta- $us. Coespienim fervente bello praxi. Medicae Heidelbergae Bavare' operam ;- & fimul Theorie ftudium ita excolere; üt. —- g 5 DE. ou à , : anno h -— ^ ANebeliama. — 165 anno MDCXCH. extraordinarius Medicine Profeffor in . in Academia Profeffor in Academia. patria. conftitutus- fue- rim, habita tunc Oratione inaugurali, de Polytrilleto. illo :. Medice vivere effe peff£me "oivere. . Videbar mihi tunc obti- nuiffe tationem , in qua aliquando honefte & tranquille vi- vere poffem : fed longe aliud placuitDivino Numini, cujus: permiffü. fadum , ut: paulo poft , anno MDCXCIII. Galli Heidelbergam eb RR & ob Gubernatoris nequitiam, an timiditatem dicam? mox occuparent, incenderent , fun- ditusque everterent. Her tunc in arce Heidelbergenfi,, omnibus fere honefte. vivendi adminiculis ,. exufto feudo & deftru&o Pharmacopolio, praecipuo redituum meorum pri- vatus , & ex hacarce hofti tradita cum ingenti Profugorum Palatinorung numero per fyivam Ottonicam Francofur- tum me contuli ; unde fuafu celeberrimi Dx 7. L, Zzó6ritz & D. Jj. €. Brunxeri, Vrofeffor. Heidelbergenfium & im- figniunr meorum. Fautorum , Marburgum. concefli , ubi pott aliquot menfes l'rofeffor Medicine primo extraordina- rius, & quz fuit Sereniílimi Cattorunz Principis erga exu- les clementia, anno MDCX€V. ordinarius conítitutus fum; . anno. fequenü Decanatu Facultatis. Medicee & anno MDCXCVII. Re&oratu Academize fun&us. — Anno fequen- ti uxorem duxi ornatifIimam: virgiriem ,. Szram CatDarinam A Jon. Job: de Spina, J.. V. D. & Profeff. in- Xcademia He del- bergenfi,. ut & Confiliarii: Ecclefiattici: Archi-Palatini b. m. filiam natu majorem. Annoeodem Decanus Faculta!is Me- dicae fui conftitutus. & /Erarii vidualis Academiae Marbur- —.genf. Curator- Anno MDCXCIX. d. 3. Julii filium ex. di- le&tiflima: uxore fufcepi ,; Wz/bebmum | Bernbardam , cujus d. . VI. ejusdem menfis fufceptores ex facro Baptifmatis fonte fuerunt D. Wzibehzus Fuch:, Confiliarius Ele&t. Brariden- burg. & ejusdem Refidens in Imperiali urbe Francofvrto üt & D. Bernbard Melchior , Confiliarius intimusSereniffim? pate ^ MS. : à] ij v i 22-3 n iterum geffi, & circa finem anni, quinto fcilicet Decembris, MDCCVI. poít mortem College mei, D. Dor/ffenii , a Se- Nd e. Principis Naffovio.- Idíteinenfis. ^In:matrimonio per DEI - gratiam cum uxore dile&tiffima vitam pro voto placide tra- duxi, fa2epeque mediis in caftigationibus divinis & adverfi- tatibus SummiNuminis gratiam & faluberrimee crucis fru- — | &um fenfi. Anno MDCCI. cum Comite Lippiaco; «gs- | ff^, copiarum Haffo - Caffellanarum fupremo Duce,cujus | valetudinem Marburgi curavi, per aliquot menfes in Bel- gium profettus fui, & domum reverfus d. XVII. Junii fe- cundum ex uxore filium accepi , Paulum , quem d. XXI. Junii ex facro fonte lotum fufcepit Pawlus vom der Lahr, Mercator Francofurtenfis integerrimus, uxoris agnatus. Hic magnae fpei filiolus dum bonae mentis indolem Paren- tibus prodere cceperat , Ànho : MDCCIII. | d. XX. Aprilis fubito ex dentitione diflicili, magno cum meo moerore ; mortuus eft. Anno MDCCIV. d. XXIII. Martiitertium ex — - uxore filiolum ob. Conradum, fufceptore D. Rumpel , Ca-— | merae Confiliario Caffelano, Divinum Numen dedit... An- no MDCCV. Re&oris in Academ. Marburgenfi munus filia Maria Catbariua mihi ex uxore mata fuit. Anno ^| reniffimo Principe noftro primarius Med. Prof. conftitutus. fum, & anno. fequ. d. XII. Aprilis fecundam filiolam 44me- liam Sufanmam , uxor feliciter peperit. Sed fequ. anno .: MDCCVIII, d. X. menfis Februar. filiolus Job. Copradus , — variolis epidemicis extin&tus obiit ; fequente menfe-Martio ' valedixi Mufis Marburgenfibus & vocatus in Patriam redii, | ' ubi Profeff./ Med. Primarius & Medicus EleGoralis nunc... - ftudiofze juventuti ac civibus meis, ea, qua poffum,opera, infervios DEUS conationibus meis clementer. benedicat! . Anno eodem d. XXVI. Sept. uxor filiolam peperit, Catbe- — rinam Louyfam, quam ex facroBaptifmatisfonte fufcepit D.La4, — Chriflianus Mieg ,' Theol. Prof. Primar. & Confiliar. i-o : Y. Neleliana. uda 167 fiaft. cum uxore ,fed brevi poft mors eam e viventium nu- mero fuftulit. Anno fequ. tuíli convulfiva confecta filiola , Zmelia Sufanna , obiit... Anno MDCCX. quo ReGoratum ^ Academ. geffi, ex uxore d. IL. Iunii mihi nata filiola, 44»za Louyfa , quam e facro Baptifmatis fonte fufcepit D. £44. de Bolzing , & ejus uxor , Zzna Pafquai. Anno MDCCXI. poft autumnum ad Sereniffimum Elettorem — Palat. Suezingae periculofe decumbentem,; vocatus, una cum Illuftri D. de Brunn , Archiatro Palat. medicinam feliciter, per DEI gra- tiam, feci & poftea fingularem gratiam & munificentiam Sereniffimi fenfi: Anbo MDCCXIV. Rectoratum Academ. geíli , &-annó MDCCXV. Decanatum Facultat. Medicae, Àb annó MDCCX. ad 4ànum MDCCXVIII. quo morbo periculofo correptus, per DEI gratiam ; convalui, Archia- truim Epifcopi Spirenfis eg! ; & multisitineribus ad Primates & alios defatgatus, fenui adpropinquantis indicia fenfit. Circa fineri MDCCXXI. filium unicum; Wibeimum Berz- "arduum, pottquam Facultaü Medicae Heidelbergenfi in examinibus tam publicis ; quam privatis, fatisfecit, cum ejus commilitone,filio meo lufítrico ; Dazzele Fabro , Medi- cing DoGorem creavi & püblice renunciavi. Anno MDCCXXIIL filiam natu majorem D. Bebr, Confiliario Naffovio - Dillenburgico & Archi-Pratori Herbornenfi de- fpondi, natu vero minoftemi , Zuzam Louyfam MDCCXXIV. d. l. Martii febre continua anno etatis. XIV. defunétam, proh dolor !amifi. Filius autem meus Wibelm Berzbardus eodem tempore Profeffor ordin, Mathef. & Philofoph. ex- periment. mox quoque Medicine conítitutus fuit in Athe-- nao Herbornenfi. Anno MDCCXXVI. Re&oratum -Aca-- dem. tertia vicé feliciter gef... Anno MDCCXXVII. ad finem properante ; Mannhemium . vocatus Ele&tori Pa- lat. & Serenif. ejus Filiae medicinam feci, & fequentian- .no MDCCXXVIII. Archiater Sereniff. Electoris ut. A a. a- E I - í ; 1 4 E " ;' , NER" ] n 9^ — E , 4 Io ?TDBo 2... NNNM. tua filiarius intimus declaratus fui, filiusque Medicinze Profef- - for ordinar. in Acad. Heidelberg. declaratus ac.mihi in offi- £io Medici-Collegii Sapientiae , Scholae Nicrinae & .Orpha- notrophii adjuné&tus , i men vero meus D. Behr , Confi- Aiarius in Camera redituum Ecclefiafticorum conftitutus fuit. : | EDU ; E 2 Sic ipfe vir beatus totius vitae rationem, & quze ipfiad laudem DEI potiffimum commemoranda fuere vifa, nude & absque fuco expofuit, morbi vero & beati exitus hifto- — riam Medicus ipfi familiaris ita refert: Lael pb 2 - Vir annorum LXVII. anno MDCCXXXfLmenfeMajo de — | adpetitus imminutione & lenta totius corporis extenuatione - . conqueftus eft, absque tamen virium fenfibili ja£tura, cu- jus morbi vera caufa videbatur effe difpofitio haereditaria — ad Podagram, quam quidem , ob vitam multis &ineribus ' & ampliffima praxi Medica valde laboriofam , nunquam paffus fuit, fed ejus loco, ab anno setatis circiter trigefimo — ad annum aetatis LXVIT. fcilicet ufque ad praedictum annum MDCCXXXI. impetigine primo quidem folum digitum me- . dium alterultrius manus occupante,& quoties ob ftudia,qui- bus avidiffime incumbebat , prandio vel coena per aliquot. | tempus abftinebat , iterum evanefcente, dein vero paulatina latius ferpente, & utramque manum , tandemque dorfum, pe&us & artus hic illic infeftante , laboravit. ^ Caeterum. vero per totum illud tempus bene habuit, nifi quod anno. - aetat. LIH. febre biliofa graviter decubuerit, qua, per DEI .— gratiam, fuperata , heemorrhoides fluentes cum euphoria - íemel , coecas autem poftea frequentius paffus fuit 5 fupra . di&a vero impetigo,poftquam ab anno MDCCXXXI. magis. in aula,quam civium aegrotantium vifitatione occupatus,cor- ^ . pus minus commovit, fenfim evanefcere.coepit, a quo tems pore adpetitum imminutum , cum corporis extenuatione, absque tamen notabili febre, fenfit, quae fymptomata pau». — 571, iud c^ n e m ITERULAR! JBCESTYIMP UNGPOT E tI, rni ea QE T P D V 998 95-9. n RSEN ER | Neleliana: - 169 WERDE Aro Misit cie et cR latim incrementa fumferunt ,. donec difparente magis ma- .gisque impetigine, anorexia , naufea omnium fere cibo- rum, precipue vini , fequente interdum vomitu, nec nop ptyalifmo , quo multam falivam vifridam excernebat , cor- reptus fuit, quibus vires quidem valde debiliratas fenfit , fuo tamen officio fungens ufque ad finem anni MDCCXXXII, aulam frequentabat. Menfe vero Decembri hujus anni fuc- céffit ante di&tis fymptomatibus tumor pedum oedemato- fus, fenfim verfus abdomen adfcendens , illudque tandem etiam occupans, & metum Hydropis incutiens , cum uri- na pauca, lixiviofa, fedimentum copiofum ac biliofum ha- ^bente. Somnus interim erat fatis quietus & placidus, ne- que fitis zdegrum adfligebat, neque pulfus febrem lentam indicabat, flatus vero in inteftinis valde molefti , cum alvi tarditate & tandem obftruGione non nifi clyfteribus ape- rjenda , ru&us frequentes producebant ; clyfteribus au- tegi emollientibus & carminativis per plures feptimanas frequenter adplicatis, femper longe major copia foecum , interdum confiftentiae & coloris naturalis , interdum limo- farum, nunquam vero albarum, educebatur , quam qui-- dem. pauciffima alimenta adfumta potuerunt producere, adeo, ux vix credibile fuerit vifum, inteftina tantam faecum copiam potuiffe capere. ta, liberatis primis viis a fuo one- re; tumor hydropicus paulatim fere totus evanuit ; fed circa initium anni MDCCXXXIII. vehementi tuffi,quae no&es in- fomnes reddidit & vires valde debilitavit, adfligebatur , unde tumor pedum cedematofus denuo rediit , paulo poft vero in pe&tore & pedibus cutis multis exiguis fquamulis albicantibus exafperata videbatur, quae ab impetigine prio- re non nifi colore in illis albo, in hac rubro, differebant. Abhinc tuffis mitior fa&ta & expe&toratione muci flauefcen- tis liberiore reddita, plane ceflabat , tumor etiam pedum difparebat; urina non- amplius lixiviofa , fed folum natura- - "Append, AM, VER y li 17 CoMMEÉE S S ji paulo tin&ior, & in quantitate potui adfumto proportio- nata, excernebatur ; adpetitus quoque huc ufque plane. . proftratus paulatim redire videbatur , alvus fponte aperta multas adhuc faeces egerebat, & quamvis eger valde de- bilis & emaciatus fuerit , tamen extra .le&um per mane- re, in fella federe & per hypocauítum obambulare potuit. — 'Fandem difparentibus etiam fupra di&is fquamulis albican- tibus , dolores acutiffimos ardentes modo in calcaneo , modo digito majore , modo per totam plantam alterutrius pedis, modo in cubitis fenfit , qui fpem futurze falutaris . I Podagree fecerunt , fed fruftra , erant. enim dolores vagi, ^. qui brevi rurfus evanefcebant ; poftea denuo vehementi ^ tuffi correptus multum mucum fubflavum rejiciebat. Va- ria quidem remedia, fanguinem depurantia, leniter diapho- - - retica , aperientia, refolventia, falina. Eff. alexiph. Stahl. .- deco&a lignorum , acidulas Selteranas cum & fine lade ,— - jufcula qttoque iacoüis viperis medicata, interpofitis non- - -nunquam leniffimis laxantibus , precipue ex Rhabarbaro , fumfit aeger , fed a plerisque, inprimis falinis, vel cum fpi- ritu vini paratis, mox ardorem ventriculi, naufeam , im- 1 mo interdum vomitum fcntiebat , proptereaque non nifi ^ UM pauca remedia ferre poterat. . Interim, omnibus nonju- - vantibus, vires magis magisque decrefcebant , precipue vero tempore matutino circa horam nonam maxime , fere ad lipothymiam ufque debilis erat , reliquo vero diei teme —- pore paulo melius fefe habebat, adeo , ut quotidie ad an- tepenultimum ufque. vitae diem , per unam alteramve ho- - ram extra le&um in fella federet..— Tandem vero exhauftis ^ viribus & confumto corpore , gio & conítanti animo mor- - tem exfpe&tavit, & poftquam filio fuo nonnulla poft ipfius — obitum facienda mandavit, d. XV. Mart. hora IV. matuti- r " A ma inter ipfius fuorumque preces placide obdormivit , & i animam DEO reddidit. Die XVII. ejusdem Mannbemii in | : d cda | . Sac oH h i d mi ín d € ME . Neleliama, | 5 17Y templo Reformatorum, juxta Antecefforem fuum Lib, Bar; a BRUNN, beatze memoriae Virum, fepultus eft. — Moe- ftiffima vero ejus Conjux, Filius & Filia Ipfi fequens monu- mentum exítrui curarunt : | ET ! ^D.O.M.S. : |. Beatiff. Memor. Viro -DANIELI NEBELIO . , Heid. P4, — Med. D. & Prof. Marp. dein Heid. prim. S. & P. P. CAROLI PHILIPPI 'S. R. I. ELECT. & ARCHITHES. Confil. intímo & Archiatro Expertiff. Feliciff. - Soc. Caefar. Nat. Cur. Achilli IT. d. XV. Martii An. MDCCXXXIII. oet. LXIX, Mortalitate heic depofita "Erud. Virt. Cand. & Illuítr. merit. fama immortali Sara Cathar. de Spina Conjux |. & ex VII. libb. fuperttit. filius & filia "Moettiffimi CTESUND OPE CC. "Haec brevis & fuccin&a ZZRJ i»ssmortalis vitze inter mor- &ales exa&ae , fumma eft. — Injuriam ejus feciffemus mode- fti , fi encomicrum floribus bifferiam ab ipfo conditam | interpolare & exornaretentaflemus. ^ Rerum:dele&abatur , ille pulchritudine , non, verborum pompa., Non indiget , pigmentis, five ortum, five progreífum ,. & res feliciffime geltas, five exitum fpettemus; omnia nude relata /7/RUM | optimum , & Reipublicae utiliffimum 5 omnique laude con- | fummatum fi(tunt ,. ac zeternitati commendant... Majorum, | Y^ praetulit longa ferie Zmagizes, jam diu veneratus Eru- ditorum Orbis, atque illa Patrum virtus in Nepote dupli- | Cata emicuit. Non bominum , ipfe parentibus in pueritia or- ; : y X bus 5 ww demi 00 0 00000 bus, fed DEI confilio; & hinc ingenua indole, ad ardma, . & maxima generis humani emolumenta deftinatus , pro- : prio inftindu generofum ítudiis artique Medicae adplicuit animum, atque ex variis, quae Ephebo objiciebantur, im- - pedimentis elu&atus, non immaturos , quo in liberales ar- tes ferebatur, ardoris, mature fruttus protulit. JaGis au- ^ tem feliciter fublimiorum ítudiorum fundamentis, Do&o- - res quaefivit & na&tus eft clariffimos & expertiffimos, guo- ^| rum famam fua diligentia, atque egregiis ubique profe&i- bus celebriorem reddidit. Sic in variis regionibus dotes & virtutes circumtulit & auxit, adeo ut illuftrium & cele- ^ berrimorum ubique virorum amicitiam mereretur , quam . | & religiofe coluit, & femper confervavit, ipfe omnibus cha- rus & defideratifhimus. ^ Tota vita virtutis palaeftra , atque uti egregie factorum, fic ad altiora femper tendens , con- .- tinuus progreffus.erat. . Zeweres, quos non ambivit, fu- gientem quafi ad fupremum ufque culmen profecuti funt ,— - & maximo quidem , five dotes eximias, virtutumque fplen- — dorem , five-fadtorum gloriam fpeftemus , fuo merito, ingenio, memoria , judicio icliciimus, labore indefeffo ,. — in omni fcientiarum genere verfatus , eruditionem con- - fummatam acquifiverat. ^ Elegantiores literas, puramque - dictionem amáàbat , & rei literariae hiftoriam colebat , qui - & ipfe ad monumenta pietatis d literaria Palatina multum ex. -— thefauris fuis contulit... /Vazure fagaciffimus erat fcrutator, & in explorándis ejus viribus, quas-variis cum fucceffüten- tavit experimentis , folertiffimus & feliciffimus. Corpus humanum cvrwauoAoysueroy wai -evulliDaCinwoy did vrdawg doit TW; Vmixoprya; penitus ut cognofceret , propriisque — & oculis & manibus fcrutaretur, amatomen fecit fzepiflime ;' ' fpeGator non tantum , fed & Profe&or ,. vel y«psgy2v Di-- — redor & interpres. Botanices incredibili flagrabat amore, — ut ad rem berbariam ornandam augendamque natus & fa» — " Nebeliana. 175 &us videretur : Simplicium enim medicamentorum , & facultatum, quae iis infunt, cognitionem adeo. neceffariam Medico, ut fine ea nemo rite mederi queat , ratus, inve- ftigationi ut mineralium , fic ftirpium & plantarum fe da- bat exoticarum , fed & maxime domefticarum, quas pa- tria ferebat tellus, cujus rei caufa in vicinos campos mon- tesque excurrebat , eorumque , quas natura proferebat , divitias luftrabat, ac in ufus fuos congerebat. | Quo vero & rariores & peregrinas fibi praefto haberet, aliisque often- dere poffet, easdem in hortos transplantabat, quales, ubi- cunque vixit, privatos inítruxit, publicum vero etiam Aor- tum botanicum Academia Heidelbergenfis ejus induftriae de- bet. Neque ullam ftudii Medici partem neglexit ; qui , "quidquid eo pertinebat , ut artem iftam certiorem , utilio- rem, vel illuftriorem redderet, pari cura & follicitudine. excoluit. Non .Medices tantum, eorumque medendi me- thodum, fed quidquid etiam eruditi & folidi in hac fcien- tia five antiquitas reliquit, five recentior aetas fuperaddidit, in numerato habebat, propriisque experimentis & obfer- vationibus augere contendebat. ^ ltaque 4oirisa & expe- rientia confummatiflimus, Medicorum fuo zvo facile Prin- ceps, Medicinam & d4ecwit, & fecit ubique felicitfime. In docendo promptitudine, perfpicuitate, induf(tria clariffimus & celebratiffimus , quod. numerofi, qui ex ejus difciplina prodierunt, infignes Medici, grati profitentur 5. Scholam ideo habuit, pro ratione locorum & temporis , fatis fem- per frequentem , ad ipfum confluentibus, qui & ab exper- tiffimo & folidiffimo Do&ore difcerent , & Medici axioma - ab Eodem impetrarent , ut quinquaginta & ultra numerari - facile poffent, quibus ipfe Promotor titulum & honores Do- &oris Medicine , more in Academiis confueto , publice & folemnirit! contulit. — Atque fic Academiis fua celebritate lumen adfudit, & fplendorem dedit , difcentibus. yeneran- | y23 dus, me Memoria dus , & docentibus obfervandus Magnifici munus ei delatum fuerit, quo in utraque Aca- demia aliquoties fumma cum laude ; & infigni prudentia | fun&tus eft. Quemadmodum vero praxis medica ipii viam ad fundiones Academicas ftraverat , ita Profeffor Medicine . conftitutus , eandem cum docendi munere femper conjun- xit, atque jam inter Zeffes eam frebiatri felicilfimi & op-- timi celebritatem confecutus fuerat, ut ubivis , cujuscun- que. conditionis eegri ejusoperam defiderarent, quam etiam proprie & cum.fucceffu profpero praeftitit , omnibus hinc, ipfisque Magnatibus charus & neceffarius vifus, .non absque communi omnium moerore amittendus. In Pa- triam autem reverfus, eo majori exultatione & laetitia con- fpiciebatur : Sofpitatorem .enim &. valetudinis reítaurato- rem falutabant, quando amagramma , quo vir quidam .no- biliff. & ampliff. nullo neceffitudinis vinculo.ei jun&us, im-- mo nec ex facie.notus, nomen NEBEL in illud LEBEN - transformaverat, per ora volitabat, ac paffim lzeta aufpicia dabat. Ipfe vero magnus ubique aegris auxiliator aderat; inquilinis, exteris , minimis , maximis no&urno eque ac - diurno tempore, & eo quidem eventu , ut, fi penderet.a — Medico , hujus Noftri certe confilio, zegerrelevaretur, qua- X€ ab omnibus, animis & ftudiis licet disjun&tis , commu- nibus tamen votis expetebatur ejus auxilium , quod etiam - «uivis praeftabat fine difcrimine. | Semper clientum turba — | obfidebat atrium, fepe etiam evocabatur ad aulas Princi- — pum, nec unquam ei vacatio , utpote quem omnes, fua, — — vel fuorum adfli&a valetudine anxii, confulebant , vel, fi votorum compotes fieri poffent, preefentem fibi adeffe cu- .piebant, cujus vel fola praefentia fe refocillari fentiebant. Ec certe in Praxi Medicà omnes, que in Zfrebiaero defide- — rari poffunt , deter demonítravit , virzstesque complevit. Facilem Íc praebebat fumma humanitate omnibus opem im-- ploran- » adeo, ut f pius | Reiloris | » t 7" » T- - xad: .] F * AMET. m m gu M apr e ts PED. Ra EUR ce ES PNCPEH e RER 23 nci: DTRURS P 3 3 P Ec p N Neleluna, ! NE 175 plorantibus, etiam cum proprio incommodo , detrimento & periculo. Nihil in ipío durum , nihil acerbum, nihil. profanum, nulla timiditas, nulla jactantia ; comitate verg " atque modefíta in (tatum morbi inquifitione , faluberrimis- que confiliis fiduciam infpirabat adfüttis 5 fimul tamen nil timide, nil temere agebat , utpote qui fumma femper cir- cumfpe&ione & prudentia morbos tractabat. "Totus aegro- . rum faluti intentus, non modo iis praefens, fed & abfens prodeffe ftudebat , quare follicite in diario notabat morbo- rum incrementa. & decrementa, medicamentorumque effe- &us , quos ut exploraret , fzepe étiam non vocatus aderat curae fuze commiílis, atque inter alias etiam occupationes . animo voluebat , fi quo modo adjumentum ferre poffet, . praefertim ubi morbus pertinacior effe videbatur : Sole- . bat enim ita adfici, ut familiares. & domceftici ex facie, & animo follicitudinis pleno , morbi aegrotorum imomentum & difficultatem judicare potuerint, quando fui quafi obli- tus, omnes fenfus & cogitationes iis , quibus medicinam parabat, ne quid negligeretur , impendebat. Agnofcebat folum Deum vite humane arbitrzm , absque cujus bene- di&ione nil valet Medicina, & cui etiam , ne temere me- dendo vita in difcrimen trahatur, aut perdatur, ratio red- denda eft , quare pharmaco non modo prudenter propina- - to, fed & votis ac precibus aegros juvare folebat. ^— Piezare enim in DEUM, quae Medicum per conífcientize teneritu- dinem pracipue cautum & vigilem facit, eximius erat, religionisque , quam profitebatur, juxta verbum DEL Ev- angelico - Reformatam , absque, rixa tamen & contentio- fe, tenaciílimus , qui Ecclefie & ornamento & emolu- mento effe cupiebat, & vere erdt. Zewperantie & [obrieta- £is Ítudiofillumus , afotiam omnem , & voluptatum ille- ebras fevere abominatus , nunquam cibo & crapula diften- tus, ut fui femper compos, proximi ulibus aptus , & ad | infer- , Ix " - a. E Tu z * 1 CX e * r : 1 : , 1 ! : : J dicerat. - Dotibus hifce & virtutibus mactus , optimi & felicif- fimi Medici, non minus tamen & folertiflimi familiae ca- pitis & nobiliffimi Reipublice membri partes: abunde ex- plevit. .— Maritum fe exhibuit fideliffimum & conjugis dig- niffimae amantiffimum , ut hinc conjugium «bsque querela — — fuerit feliciflimum , & laborum levamen jucundiffimum,- 7 Patrem fe praeftititut indulgentiffimum, fic opümum , at- — que & educationis liberorum in Domino , & familiae ad — - avitam gloriam contendentis, providum. In omni cemver- - fatione leniffimae confuetudinis erat , neminem velverbo, vel fatto fciens leefit unquam. — In fermenibus &t moribus pro^. — culfuco , procul vanitate finceritatem amabat & teftaba- — tur. Quum omnia, ex quibus vera paratur gloria, poffi- deret, nihil tamen oftentabat , fed occultabat modeftia, virtutem folam diffimulare nefcius & candorem. ^ Amico- - rum , quos ipfi, prater do&rinam & merita, rara virtus 1 conciliavit omnis ordinis plurimos , cultor erat religiofifli- — inus , favoremque iis confervabat confítantiflime , ipfe vie — ciffim omnium bonorum amore, veneratione & cultu dig» niffimus. Quanto in pretia, quamque charus fummis etiam — Principibus fuerit, inde adparet, quod Sereniff. & Potentiff. . Elector Palatinus ei praecipuam corporis & valetudinis fuae - curam commiferit , ipfiusque virtutes & merita fingularis - non modo clementiz , fed & amoris & benevolentice fignis — honoraverit, : Hx goi, ago g | Er uti Neleltana, 177 Talem ergo fe probavit iis , quibus cumconverfa- tüs, quique coram frui l10c Docore & rcbiatro potueruntg quo vero & alis, ipfique pofteritati prodeffet, egregia etiam & utilillima Scrzpza reliquit. Prodiit enim jam anno MDCC. Pauli zLimmani Character. Plantarum auótior &*. corre- é&ior redditus , notisque UWeflratus a Daniele Nebelio, | Porro Compendium Materia Medice feletlum ex D. Ludovici Pharma- cia, ipfe , licet anonymus, edidit. ^ Orationem etiam in- auguralem , qua Medicine Profeffionem Marburgi anno MDOCXCIV. aufpicatus eit, de zevis bujus (illius fcilicet , | quo illud fcribebat ) Seculi inventis botanicis , typis exícribi permifit Diffrtationes Academicas varii .& plerumque no- bilioris & rarioris argumenti, publice difquifitioni exhibuit plurimas , quas recenfere & prolixum nimis, & difficile effet, quum multe earum hinc inde difperfz lateant, optandum tamen , ut undique colle&z recudantur. 05- fervationes "Medicas , quas cum eruditis communicavit y Epbemerides Natur, Curiof. recenfent. ^ Superfunt etiana fcripta egregia ad 4zatomiam , Botanicam , Mlateriam medi- cam , Praxin medicam , Aphortfmos Hippocratis , pertinentia, quae omnia luce digniffima. ^ Morborum etiam /zffortas, eb[ervationes pracficas , remedia, earumque defcriptiones € vi- - r£! accurate confienavit, literisque mandavit, qua inter xuMa ejus literaria reperiuntur , fic ad ultimum ufque halitum femper, quo publico prodeffet, intentus , adeo , ut biduo prius , quam quod mortale erat , deponeret, bi-' pas obfervationes medicas ad calamum di&aret (*) cum- que viribus deficeret, quo minus eo , quo vellet, ordine, abfolvere poffet, breviter tamen.& ipfos cafus, quos, quum ante annos circiter XXX. accidiffent , tenaci memoria con- Append. 4, 4M, Fol. LL e u- pg — ferva- (*) Extant illz in precedenti Volum, Vto AGorum. Academiz . noftre p. 588. & 389. | EE o0 00 emails fervaverat, fuasque o/ervationes indicaret, ne quid periret, cujus notitia pofteritati uullis effet.— NUNQUAM itaque ,. ut Natur. Curiof. fert fymbolum , OTIOSUS , illuftribus. egregie fadorum meritis laudes fibi comparavit , noftra laudatione longe majores , & nunquam fatis celebran- Neque etiam divina deerat Zezedicio, DEO fua coro-- nante dona : Didi poteft, quod de Zire beazo Pfaltes prae- - dicat, quidquid faciebat y profferabatur. Summos ipfi bomo- re: Medicina peperit , fed & opes ; quin immo, quod in- ter hujus feculi bona & felicitates praecipue zeftimandum , * 3s 4 ER HOME An. Lips re TR PAL EPA. vitae rationem inter labores tranquillam & jucundam divi- . na clementia ipfi indulfi. ^ Conjugem na&tus profapia, propriisque virtutibus nobiliffimam,; corporis ac animi do-.- tibus ornatiffimam , pietate, fapientia, prudentia atque fa- miliae regendee peritia, morum integritate & venultate, fe- xus fui ornamentum & decus, mariti amantiffimam vitze- : que fociam jucundiffimam. ^ Exoptatiffimi hujus connubii ^ | foecundique . thalami pigzere fufcepit etiam chariffima , & quamvis quorundam , utriusque fexus , vel in prima in- fantia, vel pueritia fato ereptorum , & cum primis filiae. jum addefcentis, 4&& Lowe, virginis egregiis dotibus. & vit tutibus ornatiffimze , venulta te & iorum fuavitate. lepidiífimze, ja&uram acerbe doluerit, in iis tamen, quos fuperftites habuit , quidquid in. amiflis detrimenti fenfit , divina benedi&io compenfavit. — Fi//a» enim natu-imajo- ^ rem, omnibus fexus fui ornamentis praftantiffimam, ho- — neftiffimo & felicillimo conjugio elocatam 5 filie» autem —.— primogenitum , avita virtutis haeredem , Medicine Do- &orem &.Profefforem celeberrimum, Med. Aulicum ex-. 3 pertifimum & feliciffiaum , collegam fibi datum , atqu ex hoc pariter ac illa nepotes dulciflunos vilit. — — ^ AST Ks N Nebeliana. - 179 Quodfi itaque , arbitro SYRACIDE Cap. XL. v. 19. liberi & «dificatio civium flabiliunt nomen , abunde fuppe- tunt, qua illuftre NEBELII noftri zesez immortale fa- ciunt, quod pracipuum noftri ex obitu ejus doloris leni- mentum efle poterit : Equidem Ipfe Sereniffimus & Poten- tiffimus Princeps Ele&or cum Aula fplendidiffima fidelifli- mi Archiatri deceffüm dolet , quem Patria, Academia, Fa- milia, Clientes & Amici acerbe deplorant ; ( & inter hos EL ssnudh " . plurimis licet flebilis, flebilior tamen nulli , quam mihi ac- cidit, qui illos annos , dies, horas, quibus jucundiffima converíatione ejus fruilicuit, inter vitzde meze delitias ha- beo, & ficut ipfe morti proximus, noftrae amicitiae recor- dari dignatus, ita Ego , quem vivum colui, in ejus hone- ftanda memoria , quod unicum leniendo dolori fupereft , nullum pietatis officium praetermittam 5 ) Ipfe vero bea- tus nofter NEBELIUS inter coelites beata tranquillitate cum gaudio ineffabili fruitur, nobisque infimul monumen- tum, quod virtus ftruxit , aere perennius reliquit. ——Ma- nent ipfius virtutes & merita apud conícios, cultus & me- - Amoria apud gratos, fama apud pofteros, atque 7/2//ri, quod fibiin hac mortalitate paravit , /Vemze fuperítes pet- RP . petuus erit & immortalis. rs Z2 * o5 5; CMEMQ- T ACADEMLE. LEOPOLDINO- CAROLINE - L jw * MEMO RIA - : VIRI MAGNIFICI, EXCE LL ENTISSIMI, ^. .EXPERIENTISSIMI ATQUE AMPLISSIMI : DOMINI JOANNIS. CHRISTIAN '. — 1LEHMANNI, PHILOSOPHUE ET MEDIC. DOCTORIS , PHYSICES IN. ACADEMIA -LIPSIENSI PROFESSORIS - UBLICEF ORD, ET MEDICARUM INSTITUTIONUM EX- CTRAORDINARIL, ACADEMLE DECEMVIRI , COLLEGII MAJORIS PRINCIPUM SOCII, FACULTATIS - | PHILOSOPHICAE SENIORIS, P - 4 NATURAE CURIOSORUM , ET REGLE. SOCIETATIS - - SCIENTIARUM. BORUSSICJE SODALIS , E D, XIX. jan, A. 5. R. cb I QC; XXXIX. PLACIDA N TORTE EX TINCTI, EX FUNEBRI RECTORIS. ACADEMUE LIPSIENSIS - PROGRAMMATE DECERPTA, : Ke i ; C x3 oes. ina EL "T d ZIemoria Lebinanniana. I9f & Brditi» , celebris Lufatiae. (a) fuperioris urbs, haudinfoe- cunda bonorum ingeniorum mater , qua , utalios vi- ros eruditos , ibidem prognatos , taceamus, Academiae no- ftrae M. Petrum Prefchbevviz, 4. MCCCCXLVII. M. Joannem de Gedau A, MCCCCLIX. & Zzdream É»simenium À. MDCVE. tres Re&ores;atque eodem fzeculo Jeanzem Ottonem Taborem, Academiae Gieflenfis Cancellarium ,.JCturs magni notninis , dedit; LEHMANNUM etiam noftrum in lucem edidit d. XVI. Junii A. MDCLXXV. Renatus eft ftatim puerulus ex aqna & Spiritu, & JOANNES CHRISTIANUS nominatus fuit. Patrem. coluit Eliam Lebmannum, Philofophiae &/MedicinzeDo&Gorem; - Hereditarium Zfchiefchitzii, Bafchitzti & | Nieder- Keynae, Sereniffimorum & Potentiflimorum Saxonie Ele&to- . rum JOANNIS GEORGII II. & JOANNIS GEORGII IIl. Archiatrum ,' matrem. autem , 2z£zzam Mlagdalevam , oa- ehimi Wefiphbali , Confulis Budiffinenfis , pertigirta quin- e annos, bene meriti , filiam unicam. Avvs paternus — fuit Elias Lebmannus , Conful BudifBinenfis, & avia paterna: Cunigunda Keleria. ^ Proavus paternus fuit £Zar Leb. manmu:, JCtus, & proavia paterna, Catbaerima, Wenceslai uMgricole, Con-ReGoris Budiflinenfis relitta filia. — Abavus ! paternus fuit 4fdamaus Lebmannus & atavus. Blafgus Lebmannzs, Invi&iffimorum Imperatorum, MAXIMILIANI H. & RU- BpOLPHI II. tribunus militum vicarius. Abavia paterna: fuit Gerdrudis, Nobilis a Planitz. Hic B/afus ob virtutem bel- "licam, Imperatori RUDOLPHO II. probatam 4. MDXCIX. fingularia. pro fe poíterisque fuis infignia eft confecutus, Heec. eft feries majorum nori LEHMANNI , quos in gente fua coluit, & quorum exempla , in primis autem fpiendi- | g et 245 diftme ^ a) Confpectumi Lu'atiz Litteatae tribus differtationibus Vir- "--— tenbergz Á. 1703. exhibuit M, Perres anicbeg , quz deinde - Cel. Hoffmamni Scriptoribus rerum Lufaticarum illatz fue. runt. Aguntfpeciatim de viris eruditis Lufatiz inferioris, es : 1 lis ) " ^ e "n. Jp MDCOCXXXVII. in noftraAcademia in numerum PULE DURO, L l- lofophia aufcultavit Joanni Cypriano, Ottoni Menckenio , Joan - Henrico Ernefli , "Joanni Schmidio , ToanniGottliebHardtio & Joanni Hübmero, Magiítro tunc apud nos legenti. In arte medica excolenda duces fibi elegit, Joa»zem Bobsium , comparabilem c vere Magnificum , ac preceptorem. fuum ad. ci- neres uque colendum, vocat, Martinum FridericumFriffum,ugue — — flum | Quirinum Rivinum , Joanuem Guilielmum Pauli, Joan- | nem Fridericum Ortlobium, Joannem Chriflianum Schambergium — — & Chriflianum Joannem Langium, excellentes artis falutaris 3 coníultos.A- MDCXCV ab inciyeoPhilofophornmdeMesiege 18 rum Ordine prima diligentize fuce praemia reportavit , abillo MDCXCVI. fummos in Philofophia honores obtinuit, quo-- ^ rum privilegia anno fequenti d. XXII. Junii difputatione publica; An. MDCXCVII. de zrapsmutationibus | corporum | | à extta-. d. XXX. Nov. Philofophi, ab hoc d. XXX. Dec. ejusdem 1 ho 2 e b. 2 Mur v^ ; "ER INC. inm nuc m Eo "uu e" 5 M n d T ) »* ^ — Lebmumniana, 185 - extraordinariis, ventilata,fibi adfcivit. D. I. Jul.A.MDCXCVIII, defenfa a fe, fub Praefidio 7e. Chriff. Schambergii , differta- tione , de Peripneumenia, Medicinae Licentiatus ,: & tandem ' d. XX. April. MDCXCIX. Medicine Door hic fuit. renun- tiatus.D. XXII.Martii A. MDCCVII. Profeffor Medicarum In- ftitutionumExtraordinarius conftitutus,hoc munus aufpicatus eftoratione publica de requifitis Philiatri , quoad naturam , da- Urinam £d» ufum, ad quam. Programmate invitavit, quo "Arcanum | catbolicum | adverfus d reique morbo fperari poffe. negat , dr Helgontii aliorumque id adferentium vationes confau- tat, Lapidem DBuitleri Flelmontianum | dy Joannis Ludovici.a Frundeck. Elexis arboris vite rejicit, D. XI. April. ejusdem anni proloco in Facultate Medica obtinendo, de Ba//ame Peruviano nigro difputavit. D. X. Sept. A. MDCCX. Pro- feflio Phyfices ordinaria, quami 7eaznes Cyprianus, in Theo- logorum Ordinem adfumtus , depofuerat, Ei fuit collata. Adgreffus eft eandem d. XXXI. ejusdem menfis oratione de fürorio philofaphie naturalis £r medica artis nexu, atque ad eandem Programmate dé duabus naturalis philofopbia alis , va- tiecinio £r experientia , invitavit. Commemorat in oratione citara ; fe coram Sereniflimo ac -Potentiffimo Rege atque Ele&ore , FRIDERICO J.AUGUSTO, gloriofiffimae me- morie, in praefentia potentiffimi Danorum Regis, FRIDE- | | RICI IV. & totius aule fplendidiflima&e , varia tentamina phyfica feciffe ,id quod occafionem dediffet, fimilia tenta- mina, coram Sereniffimo tunc Principe Regio, nunc au- tem Potentiffimo Poloniarum Rege, FRIDERICO AUGU- - STO II. fufcipiendi. b) Contigit etiam noftro. ea felicitas, ut coram Magno Rutforum Imperatore, PETRO L rerum quoque naturalium longe peritiffimo , tentamina. phyfica | adornarit, quam operam Imperator magna perfpicacia diju- ""dici- b) Typis exícripta eft hzc Oratio, cum Programmate aufpica- ^ — Bi, Lipfiz 1711, 4to plag. 6. 184 | Memoria ien odds ut RU EE dicavit ,& clementiffime eft interpretatus. D. XX. Dec. A. MDCCX. difputationem Phyficam de Sipbazibus- pro- Loco. $3 án Facultate Philofophica obtinendo , publice defendit, &d. XXI. Dec. AMDCCXI. in eandem eftreceptus. A.NMDCCXH: ' d. IX. Febr. Academiae Caefareze Leopoldino-Carolinse Natu-- rz Curioforum , fub.nomine 4£zzezoris 1I, & d. VII. jun. MDCCXHI. Regize Borufficae Scientiarum Societati fuit ad- fcriptus... Ordinis c m Decanus quinquies ele- Gus eft, d. XII. OQGobr. A. MDCCXV. d. XI. O&. An. MDCCXXI. d. XI. O&. x MDCCXXHI. d. IX. G&. An. MDCCXXXIH. & d. XH. GG. A. MDCCXXXVII. ne quid dicamus de Pro-Decanatu d. XV. Jan. A.MDCCXXXIL fufog- pto. Magiítratum Academicum quater geflit, d. XVI. OG. - .À. MDCCXVI. A. MDCCXXVE. A. :MDCCXXXII. & A. MDCCXXXIV. eidem praefe&us. | In tertio Magittratu Aca- demico cum aliis Profefforibus, folemnis jurisjurandi, Se- reniffimo ac Potentiflimo Regi atque-Electori Noftro prae- ftandi caufa,in Curiam convocatus, orationem ad Clemen- tiffimum Patri Patrem habuit, & poftea cum reliquisCol- — legis ad ofculandam mahum regiam fuit admiffus. .Pro- | Concellarius Ordinis Philofophorum bis fuit, A. MDCCXX. &A.MDCCXXXII. atque A. MDCCXXXIV.Ordinis fui Se- — nior eft fatus. .A. MDCCXXHL d. XVII. Martii in-Colle- — gio Majori Principum focius ele&us, d. XXVII. ejusdem ig |. Collegium cooptatus fuit, bis ejusdem prapofitus, A. MDCCXXIIL & A..MDCCXXIX. -& poft feptem annos A.. — MDCCXXXVI. Prapofitus Magnus. Eodem anno Dire- L^ €&tor Oeconomiz fuit, .À. MDCCXXXII. d. XXVIII. Jan. - Academie Decemvir.jam ele&us. Qua quidem muncta | omnia, magna fide.& folertia ,' adminiftravit ; atque ad fpar- | taim fuam ornandam , & do&rinam. Phyficam tentaminibus .- BE multum pecuniz , coémendis inftrumentis & machinis impendit, fibi potius ptittpiundn, Low | - - DIL Lol fd e. . 2^ "MR CERE 2 s ES - E. í/ L ^ [A » 2 " ELM TET P APR ARMES VENT - TI ERR NI ERE TE qNEa Le NIS E Lebmannidna., 18s. tefcendum effe arbitratus. Conjunxit .nolter cum hoc in- figni intrumentorum adparatu fcientiam ' Chemize, fcien-- tiam rerum metallicarum , quam profudam ei fuiffe judicat Cl. Jordanus, c) fed in noftrum fimul iniquus , immo inju- rius. Publicavit etiam eruditionis fuae. phyficae documen- : tà 5 in quorum cenfum praecipue fex illa fpecimina utilitatis phyfce vera d. XI T. Programmata , ambo infra commemo- randa d) referri poffunt, quorum duo moverunt bilem .4z- Hei £3 reip Qe dre& .€) án libro Gallico: Hiffeire .dà un Poyage litteraire , fait en - | — MDCGCXXXIII. en. France , en. Angletterre cj en. Hollande &c. - Hagz Comitum A. MDCCXX XV, 12- publicato p, 16. ;d) Prodierunt illa (ub his inícriptionibus :'Utilitatis Phyficz .vere Specimen I, de Terebra Metallofcopica, ober S3e(cbret ung bed $Serg^SXobrers, | Lipfie A. MDCCXIV, cum tab. «neis. 4. Io 3 ur up " -Specimen II, volffemmene $Sefdreibung;einiger neuen SDudwerde, ibid. A. MDCCXVI. 4 c.tab en. — pod Specimen III. de:Florum maturatione media hyeme, b, i, toas. - pe Críangung eines vollfonmenen SSfumeri ^ Garten burd) ben '"gah&em OGinter. Lip: MDCCXVLTI. 4, c. tab. zen. dA Specimen IV. deFontium medicatorum & falinorum genuina Diagnofi, b... grumbfid)er SSereeip, bab ber SRabeberger Ge - funb « SSrunmen immertid) unb. aufferfid) ficber su gebrauchen fep , &c. Lipf. A. MDCCXXII. 4. cum cab. n. e - / Continuatio I. ibid, À. MDCCXXV. 4to.- Specimen V. de Fontis foterii noviter inventi qualitate & fala. * Pbritate, b. f; totrber Sonigirt Chriftianeg Eberhardinen $Btute nen bep SReibofbs/Grün. Lipf. A. MDCCXXVI. 4. | -Centinuatio I, ibid A.;MDCCXXVII.4to. |. .. WE - Specimen 'VI. Ars lucrandi lignum ;, i. Udiverfal-5off 4 Copate - &unf. ibid A: MDCCXXXV. c. tab. sen, Mas . Utilitatis phyficze vera Spec. VI, contin. I, de eodem argumen- 6: toc.tab zn. A. MDCCXXXVT,4to. 9 D «&5adbfen Éait alle. arme Coal&uelten , toefde e8 it groffer Smenge "Appnd, A, M, Pol, PA, — aa | | 1896 ZHemoria | dree. Ridigero, Phlofopho Lipfienfi, ut & in foro Acade- ^ fet, mit SOu&en unb 9tusbeute bauen inrerbalb 2. big 3. Cabe — ren (id. fefbft mit. G5aft verlegen, es. tviberfpredbe foldes, wet: ba-mvolle. nad)bem fieben neue Cerbefferungen- ermiejen. Lipf. A, . MDCCXXI, utb MDCCXXIV, 4. Qiu bee: ! 2ioenmatige 9luftoeifüng einer JDeit/ub Coicbe/Machinz. Lipf. A. .. MDCUXIR. 4607 75 -« 40009 ORA UT MeL CONUM! i . €ferficbung einfotbiget Coole in Seferme. Dresde. MDCCXIX ato; Sufamnen/Ordinirung berer Gradier - áufer, Gradier- Syidjer, Gradier- Machinen, Gràdier Sóbren dnb Gyáffer , an, unter ,. unb über Denar Goiebe-oDfannen. unb ibren: SRaud)yangen. ibid. —— A.MDCCXX 4to. UMPEISO NNMEE to Programmata lixc ferefuüht r.) inaügurale ad Med, Prof; Extr... Lipf A. MDCCVIT. 4:10 pl 1... OMEGA HET: ME | | 2.) inaugurale ad Prof. Phyfices. Lipf. A« MDCCX. 4. pl. r.- E 3.) deprincipiisintelligibilibus Neo-Scholafticorum circa:do- yc pliyficam'degtavitate & levitate Lip..A. MDCCXVI.. — pias : | r jn | 4 de gravitate & levitate corporüm raturalium contra D, — Axdr. Ruüdigerum. Lipf. A,.MDCCXVI pl 4. AS MEE j.) DEUM hominibus omnia. laboribus concedere, L, A MDCUXAE [U.pET, |^ v2 rem » 6.) de Principio- contradivo: L. &; MDCCXXII 4to pl. 2. 4.) de hominis: dominio in creaturasex principiis phyficis de: monfítrabili. L. &;, MDCCXXIk 4.pl 1...— I. $.) de materi capacitate formas: divetías ad(füumendi, L, A. MDCCXXVIII. 4 pl 2. *.,) de impenetrabilitate materi ^ creaturas: L. A. MDCCXXVIIE 4. pl..r, «T due 4 XO.) de materiz ingenerabilitate & incorruptibilitate. Lipf. A. — MDCCXXXI 4pl.2. -. | "ups r1.) de nullitate divifibilitatis materix in' infinitum. L. A. MDCOCXXXiI. 4, pl.-1. E ti i -- 1X2.) deforma auri. metalli: pretiofiffimi. L. A MDCCXXXIIT...— — 4e ph t, i TOM x' ad demonftr. dominiurh in: : — Zehmaniana, I8» anHico, &, in Appendice Phyfices fuge, quam vocavit, Di- vina, cum noftro congrederetur. Quod ad confanguineos noftri attinet , habuit ille 4res fratres, unamque fororem. Maximus.natu frater fuit "Joachimus Lebmannus , Hereditarius Zfiefchitzii & Bafchitzii , 2Medicdnee Do&Gor, & Sereniffimi ac PotentitTimi Polonia- xum Regis atque Ele&oris Saxonize Confiliarius rerum me- tallicarum d. XXIII. Nov. A-MDCCXXIX.Dresdae beate de- fun&us. "Minor natu frater .Elas Henricus Lebmannus , 8 minimus natu, Joeammes Elias Lebmannus, in tenera aetate Obierunt. Soror autem ejus Z7eleza Margaretha virgo illu- ftri Viro, Joanni Jolffgango Bevvertenio , Sereniflimo ac Poten- tiffimo Borufforum Regia confilis fanttoribus Berolini, in matrimonium collocata fuit. A. MDCCI. animum nofter ...ad matrimonium adpulit, & d. XII. April. cum Virgine.no- biliffima, Margaretha Regina, Friderici. Benedicti. Carpzouzt , Polyhiítoris, Senatoris & /Edilis Lipfienfis celeberrimi, re- li&ta filia, natu minore, nuptias celebravit. Dici non po- teft, quantum xes litteraria noftra huic Carpzovio debeat. Duxerat is .d. 24. OG. MDCLXXVI. z£szam Elifabetbam Jegeriam , celeberrimi Mercatoris Lipfienfis filiam, ex qua noltra JLebmansia pata fuit, & non poffüumus non ex ejus. ad .Chriffianum Daumium Epiítolis MSStis , quas adfervamus, fragmentum Epiftolee d. XXII. .Oct. anni ejusdem ad Daz- | 2a2 mium 13.) quid & quale Principium determinans, agensatque gignens fit, quod producit formas. & differentias fpecificas in corpo- ribus, & quale phyfici demonfítrare poffint. Lipf. A. - MDCOCXXXIV. 4 pl rz. | ' 44.) quam utilitatem .fitus corporum naturalium generi hu- . mano przftet. L. A. MDCCX XXIV, 4. pl. r. | 8f.) de diverfiffimis utilitatibus generi humano per dominium creaturarum ex do&rina phyfica de loco accretcentibus, L, .. A. MDCCXXXVIIL 4. pl. 1. vi ^ 4$.) deTemporeL. A.MDCCXXXVIIL4, pl ijj — ^ CY88 | 2 evuMemoria c mium exaratz , huic fcriptioni intexere , in quo de matri- monio fuo & vite , quam. iniit. ratione; quaedam exponit: »Superiori menfe ,. :744!? , ftudia mea fic partiri coepi, ut »ex parte Mercurio ejusque filio Mercaturae, ex parte Mufis f literis vacarem , futura feptinmiana, & ad diem XXIV. OG. : »etiam Veneri litabo , nuptias cum Nobiliffima virgine, nna Elifabetba. Tegeria celebraturus. Adeo jam confor- »tio Deorum Dearumque gaudeo. ,,. Eadem fere laudatus Carpzoviur ad Nicolaum. FHeinfium perfcripfit T. V..Sylloges | Epiftolarum a Viro celeberrimo , Petro Burmanno ,evulgate, | qui T. IV. laudataé Sylloges p. 401. noftrum. Carpzevium ,- "Potybiflorem cr. Macenatem eruditorum. celeberrimum , vocavit. 'dYta autem. Carpzovius ad. Heinfium : ,,. Ut dé privatis etiam. "srebus: meis aliquid ad te perfcribam , cum lectiffima virgi- ne, nua Elfabetba Jegers, celeberrimi apud nos Merca- - toris. filia ,, & vitee & fortunarum. contubernium facere 'conftitui , &. nuptiis. quidem. earumqué folemnibus dies |: IX. Kal. Novembr. dicta. eft. Ambo floremus aetatibus ,. | '& ut ftudiis. Mufisque commodius fervire poffimi; nec mo- leftis officiis ( quae nancifci facile poffem ; )ab-iisabftrahar , "lautius tamen vivam ,. fimul ut ipfius fortunze me magis fimilem reddam ,ad mercaturze ftudium animum adplicui : »ita Mufis & Mercurio fimul vacare , & dies pofthac inter ,eruditas. & Mercuriales litteras, noctes inter fommum & VCypridem partiri potero. ,, Ha&tenus Carpzowins , cujus. - . XXVII. Epiftolae ad. AINVzcolaum Hiéetizfíum in P.. V..citatae Syl- 1 loges extant, cujus & ZZezzf£. mutuas. Epiftolas. elegantia c - dr rerum ,, Hifforiam litterariam ilufirantium ,. pleniffimas ad--.— pellat: laudatus: Burmannas... Sed. redeundum eft a laudibus. | Carpzovii foceri ad' matrimonium: noftri LEHMANNI cum | Carpzovia fua, non. infaecundum. .Suftulit' ex. ea duos- filios I.) Cbriffianum | Fridericum, natum d.. XVIL. Jun. A.— MDCCXH. & d. XXZX. OG. anni ejusdem extin&tum. 2.) Soanmim. Guttlieb d, XI/T. Sept. A. MDCUXLY- uds ' Can- | Lebmanniana. .189 Candidatum, quem illuftriain paterna & materna gente, . quae habet exempla, ad imitationem etiam eorum invitabunt. .— — Heec eft narratio vitze noftri Joannis Chriffiani : Vixit autem nofter ita,ut non perpetuofibi vivendum effe arbitrare- tur, philofophatus eft itajut; qui inPhyfices do&rina dominium hominis in creaturas fubinde adftruxit,; etiam DEI & Creato, ris & vite mortisque noftra'arbitri , haud oblivifceretur, fed optimam Chriftianorum philofophiun;meditationem mortis effe, exittimaret.. Cenfuitcum ERASMOROTERODAMO, .€),, non contemplationem mathematicarum formarum , à . , materiis abftra&tarum;aut. idearum Piatonicarum imagina- -»üonem praítare ut: berie' moriamur ,. fed fi fidei. oculis . fubinde fpeculemur omném:- humarunr fenfum exceden- - ia bona, quae DEUS per filium fuum ,. JESUM , promifit . ipfi fidentibus , mala, quae comminatus eft incredulis: & -. ,inobedientibus.. ,,. Hinc ctiam: fa£tum eft, ut nofter LEH- MANNUS frequenter oraret; oraret pro fe,oraret pro fuis, oraret pro. Academia noftra, quarti opus. drvine providentie vocare confuevit. His precibus etiam ad ultimum illum , qui omnibus fubeundus: eft. conflitum , fe praeparavit » e eujus eventu vel aeternus triumphus fperatur ;; vel nota Ífempiterna expecatur. . His armis non demum letto ad- fixus: eft ufus , fed dudum iis eft ufus, ut eo felicius pugna- ret, uteo certius vittoriam reportaret. Rédierat noíter, .fub finem menfis Julii anni fuperioris, Dresda ,. fed vix re- - dierat, quum animadverteretur , Ejus animi corporisque vires admodum debilititas effe, . Has iniraQas vires, ver- tigo & dolor cervicis, apoplexie prodromi, per inter- .valla comitabantur. . Quamquam autem ExperientifIimus D. Jaco! huic malo occuirere ,. nervofque debilitatos con- firmare tentabat ;ecgrotusetiam interdum melius culefe ha- beat: illa tamen fpes brevi evanuit; quin potius malum ulterius . ferpfit; memoria paulatim mag.s mag sque debilitabatur, ner- 25 : * 32.2 | vique . €). In libro de prgeparátione ad mortem, qui Parifiis, ap, Nicol, Buffec A, MDLCXXXV. 8. primum prodiit, p. 7. $ e aw - TE NT Vra vu DIA di ood e EL) Uc LL NEAR € -fa. - A & 3 ien ROUES Tg rats C TM LM Mí: x P n niic. PY - Se Y L * » 199 |... Zlemoria Lebmanntana. — vique latius relaxabantur , donec paralyfis dextri laterisobfer- — vabatur. Durante hocdiuturno & femeftri fere morbo, aninize |. quoque Noftri curamnon neglexit Ejus Confeffarius, Vir plu- XimumReverendus atque Ampliffimus, Dominus M. Chrifflia- — nus Weifffus ad D. NicolaiDiaconus. Hicfrequentius Noftrum - ' ánvifit, hic verbo diviao,quod animas noftras falvas facere po- teft, Eumcorroboravit, fic follicitam virium animi rationem Noftrihabuit;& die XENov. annifuperioris quinque illashoras, perquas DEUS integras animi vires noftro conceflerat,camfa- lutariter convertit, ut Eum peccata fuoferio confeffum , facro llo, quod anhelabat,epulo, facramento corporis & fanguinis ohriftijrecreare potuerit. Confirmat etiam laudatus Wezfgus, — - noftrum 30.4NNEM CHRISTILANUM, quotiefcunque eum — / adiit, & in ultimo, quod cumillo inftituit , colloquio , redemtio- ne Chriftijejus interceffione apud Patrem, magna DEI miferi- cordia;fe confolatum,& ad quaeítiones propofitas confeffionem edidiffe.praeclaram.Ita praeparatus nofterjitaredemtioniChrifti confifus,non potuit nonin ultimoillo confliGtutriumphare,qui. apoplexia correptus,animam fuam Servatorifuo, ZESUCHZKI- — $TO,reddidit, die unde vicefimo menfis Januarii hujus anni, circa dimidium horae VH. matutine. Vixit nofter annos fe- xaginta tres,(eptem menfes & tres dies. Anima ejusinillumle- — . €um evolavit ,ubi erit Zszellecf w; fine errore, memoria [ine oblivis- — — " se, fenfns fene offenftene, imcolumitas fime debilitate, falus fime dolore,.— "vita fime morte, facilitas ffne impedimenta , faturitas fine faflidio dr — — feta [amitas fine morbo : Haccenim PROSPERI AQUITANICI | — Verbaex ejus L.I.C. £V. de vita contemplativa(f) adtelicitatera i llam,quam Nofter,poft diuturnum conflitum;obtinuit;aliqua €x parte exprimendamyrepetiiffe juvabit.,corporis Ejus exuviae de XXI. Jàn. tempore màtutino ;inter comitatum fuorum, & quorundam amicorum acfamiliarium, Templo Paulino fue- runt illatee , ubirefurrectionem , novam cuni anima conjun-. Gionem,atqueaeternaexpeQant praemia. — — — ME- ' f) Vid. editionem Operum Profperi Aquitanici Colopieníem A. "MDCIX. 8, excufam p, 190. DA cae cr cw x / lp : AH obiter VR P9 o PIG De Dem ^ i ^ M Y din nom ESSEN SNSSNNSONSTA SSSSRENSEN MASSA RASSE SNSSSNSS NOSE SU NS 2, Z 4 7 4 ru mr ar M PM T. rr pe e ^ —NÜ cM arfin 7227/0 fep .cAoreb MEMORIA. VIRI PR/ENOBILISSIMI, t ulllssa T ATQUE DOCTISSIMP — ELLE FRIDERICI HEISTERI, SEREN. DUCI BRUNSVICO - . LUNEBURG. X CONSILIIS, ARTIS MEDIC4E DOCT. ORDINISQUE MEDICORUM ADJUNCTI, ACAD. NAT. CUR. COLLEG4ZE EF DESIGNATE MED. PROFESSORIS, IN IPSO J&TATIS FLORE Er MEBIO AD GLORIAM DUCDUNI- B DA VOEUM d, XI, /lh. Novembr. A. MDCCXE, MAGNO REI MEDICAE ET CIVITATIS ERUDITJE DAMNO PIÉ DEFUNGTÉ, CONSTANS EX PANEGYRICO, MM M P QUO. aw EAS SUPREMUM HONORIS ET AMORIS OFFICHIM EIDEM: MOESTI AC LUGENTES PERSOLVEBANT PRORE CTOR EF SENATUS ACADEMLE JÜLLE » IN'TERPRETE JOH. LAURENTIO MOSHEMIO,. THEOLOGO JULIO, SEREN. DUCIS BRUNSV. ET LUNEDURG. A CONSIL. RERUM SANCTIORUM, ABBATE "GOENOBIOR. VALLIS $. MARUE ET LAPIDIS $; Mi- CHAELIS ET RELIQU. 3; Ji or ce é cnp. A N^ E n c * " » E. - 1 5 e e ; 3 "m s - * "E 3 N/ bi i. » ^ - | s | : : ] 702 ond l HORN OP PU À /füAgna vobis, CIVES, .& triftiffima funera hoc anno : IW nuntanda proh dolor ! fuerunt : nullum ad lacry- | * 9. mas duris etiam & ferreis ciendas aptius, quam id, | quod nunc in ipfo anni exitu indicere cogimur. Heu! fpes |. mortalium fallaces , vanas , inanes ! Heu ! lu&uofa illu-. | ftris fcholee hujus fata ! Occidit (ipfe calamus fugere &' horrere videtur dirum hoc verbum) occidit eheu! in ipfo: - setatis vere unicus parentum , isque amabiliffimus filius, — | unicum gentis nobiliffimae folatium & przefidium , cergffi- —.— mus univerfze rei Medicae amplificator, fidus hujus Acade- - | mie oriens quidem, fed in ipfo jam ortu illuftre & fplendi- dum, pietatis , modeftiae, diligentiae , omniumque virtu-- - tum, qua magnos & inmortales facere folent homines ,. | exemplum admirabile; Et quid laudibus opus ? Ipfum no- - men ad magnitudihem damni , quod lugemus , declaran- : - dam fufüiciet. — Occidit Vir Ampliffimus, Nobiliffimus & Experientiflimus , ELIAS FRIDERICUS HEISTERUS, .Se- ren. & Clementiflimi Ducis & Heri noftri a confiliis , artis. Medicae Do&or & Ampliffimi Medicorum Ordinis Adfeffor, . Academize Naturae Curioforum membrum , futurus & de- 3 fignatus Jam collega nofter, quem non MEIBOMIUM tan- 9 tum, cujus morte nuper afflicti fumus , fed ipfum etiam. .-— . aliquando parentem redditurum nobis effe, confidebamus. Difputarunt olim in fcholarum umbris Rhetores : utrum - fenum praeclare meritorum , an juvenum fumma quavis » ? merita fpondzntium mors rei publicae vehementius deplo- ^ randa fit ? Et facilem habebant ad exornandum cauffam 51 5 nifi qui tardi prorfus & pingues erant, five hanc, five il- 4 lam partem amplecti mallent. — At filuiffent , opinamur, jJ magiftri etiam exercitatiflimi, fi quis hanc illis quaeftionem , - potuiflet : Magisne flere decet in. funeribus fenum, an ju*. - yenum , qui fenes jam prudentia , dodrina, virtute refe- | | 2m runt Romo 1 . "- Net / *Á Heifleriana. 195 runt & aequant ! filuiffent , dicimus , fic quaefiti, aut po- tius, omiflis litibus , omnes refpondiffent : Duplicandas effe bonorum omnium lacrymas, quum juvenes ejusmodi obeunt. Talis, CIVES, talis beatus HEISTERUS nofter deceflit , fi annos numeretis , juvenis 5 fi fada, labores , virtutes , fcripta , fenex , immo multis fenibus , literatis etiam, major. . Nolumus vos haec nobis tantum credere , quos amor fallere poteft : Credite auribus veftris & com- muni, quae numquam tota decipit, famae, immo ipfis il- lis credite, quibus alienze virtutes. moleftee funt : Sinehoc quidem fatis tutum putatis , quia livor poft fata quiefcere folet, ipfis rerum documentis & fa£tis , quorum veritas in clariffima luce verfatur , credite. ^ Suppeditabit ea vobis vita pie defundi , tempore quidem brevis, at rebus lon- ga, quam ex ipfo ejus ore recitabimus. ^ Vates nimirum . imminentis obitus fui, ipfe ad Batavos proficifcens Hifto- riam fuam, ut modette ac gr cere » ita concinne & ele- ganter exaratam parentibus reliquit , eo fine dubio confi-- lo, ne pofteris fruftra vixiffe, acceptasque a fupremo Nu- mine tam animi , quam ingenii dotes, fine fru&u collocaf- íe videretur. MT rx : Salutavit hanc lucem decimo quinto hujus feculi an- no, die menfis Aprilis vigefima oGtava ,. Altorff Norico- rum, ubi parens, LAUR. HEISTERUS , collega laudibus noftris major, tum temporis Medicinam & feliciffime fa- ciebat, & magna cum nominis fui fama docebat. — Geni- tricem coluit fexus fui decus, EVAM MARIAM, , fummi quondam jureconfulti , HENRICI HILDEBRANDI , in Academia Altorfina Prof. Juris Ordinarii, Seren. Ducis Pa- latino - Solisbacenfis , inclytaeque Noricorum Reipublicze a Confilis, viri in fumma do&trinz & ingenuitatis laude po- fiti, filiam uricam : cujus fqualorem & luctum in funere filii , ex tribus fuperftitis, is demum rite aeítimaverit, qui Append, 4, M, Pol, PT, — bb | ng- qu 04. s dA novit, quam beatam & ipfa femet tanto nato merito puta- — verit & ab omnibus judicata fit. ^ Sexennis puer nofter fa- &useft. Vigefimus enim fzculi hujus annus agebatur, - .. quum parentis gloria Potentiffimam gentem Brunovicen- .— fem commoveret, ut eum ad Ácademiam fuam ornandam . . & exteris etiam commendandam arcefferent. Qua ratione pueritiae annos confumferit , referre, nihil attinet. . Nec enim quemquam noftrum fugit, quatr fantta & fapiens fit Heifterianae domus educatio. — Litteras, quarum amorem ab ipfa accepiffe natura videbatur, infans paene adhuc non . fecus complexus eft, acfi non in re ignota & aliena, fed in patrimonio & haereditate fua verfaretur. ^ Praeter ceteras — tamen artes & difciplinas ,, quarum amore ducebatur , ad. eas magis occulta quadam vi propendebat, quibus Medi- : corum faluberrima. do&rina continetur : quas inter fcien- tiam illam, qua florum , fruticum, plantarum genera, vi- e$ , notes fcrutatur ,. puerulus jam natura quodam iníftin-- &u confeGabatur. | Adultior paullo fatus optimorum ma- giítrorum fidei & peritiae a parente coricreditus eít, ex qui- — bus cum linguarum & liberalium artium ,. tum feveriorum do&rinarum femina & rudimenta hauriret..— Et horum di- — - ligentie ita praeclara juvenis indoles & uberrimum inge- - nium refpondit, ut exiguo temporis fpatio non linguarum modo tam eruditarum, Latinae & Graece, quam earum, -- quae hodie inter gentes Europaeas maxime florent, Galli- ca, Italicae, Anglice, verum etiam utriusque eloquentiae, — Hiftorize , Mathefeos & Philofophise infignem cognitionem confequeretur. Vivit adhuc, & diu vivat optamus ! io- cupletiffimus & gravifíimus feliciffimorum horum progref- ^ fuum teftis, Vir maxime Reverendus , JO. CHRISTIA- NUS ZIMMERMANNUS, facundiífimus hodie & fideliffi-- 3 mus divina veritatis apud Hannoveranos interpres . quo- - potiflimum magiftro ufus eft. Noluit beatus pofteros opti- é A | AR » .mi ". dv à ^ : iam à BETA: COMPTES Cosa AL. - P WAT SNP Pe , ppm P. e eS NERA NH LL ILL Li e i 1 Ure GET TB OM Prem Tert , , : : A TURN HEAR DIR PC RS SN INN Nri era me TT PER T AT NAE T9021 8 INO ETIN DINE Heifferiana. 195 mi hujus & ingeniofiffimi przeceptoris in fe merita ignora- xe: in narratione enim de vita fua , quam difcedens con- fignavit, luculentam gratiffimae voluntatis füze erga viruna eximium fignificationem reliquit. Hic viciffim non fine lacrymis confirmat , vix fefe moleftias illas ,, quae juvenum inftitutioni plerumque adjun&ze funt, in formando difcipu- lo fenfiffe, immo maximam ex inopinatis ejus in omni eru- . ditionis genere incrementis laetitiam percepiffe. —.— Parens interea, etfi filii alacritate &: profedibus ma- ximopere dele&abatur , pro prudentia tamen fua ftatuit, - temperaadum effe nonnihil ardorem iftum, ne vim vale- tudini afferret. Quocirca comitem fibi illum in nonnullis, qua vel officium, vel negotia imperabant , itineribus ad- civit, quo mens tota in litteras defixa variarum rerum & hominum afpe&u paullulum a contentione fua fevocaretur, & ad graviores curas & meditationes firmaretur. Primum 4. MDCCXXVI. menfe Junio Francofurtum ad Moenum , ubi nafci ipfi contigit, juvenem duxit, hinc ad fontes Emb- fenfes, quorum ufum majori natu filio , maximcee pariter fpei juveni, ex tabe tum laboranti & anno confequenti pie defun&o, falutarem fore fperabat. Hoc in itinere beatus Caffellas , Marpurgum., Gieffam , Moguntiam , Wisba- dam , Swalbacum , Confluentes ad Rhenum, caftrum, quod ipfa natura inacceffum hoftibus reddidit, Ehrenbreit- ftein , aliasque clariffimas urbes & quae in eis notatu digna funt, accurate luftravit. Biennio poft Saxoniam, amoenif- .. fimam Germanie provinciam, fpecrandi & percurrendi op- portunitas ipfi nata eft. — Parens enim .ab illuftri aegroto in illis oris invitatus , occafionem hanc amplexus eft filio prze- ftantiores Saxoniae urbes & quidquid in illis pulcrum & me- morabile eft, Dresdam, ubi & Potentiffimum Poloniarum Regem, Saxonieque Novemvirum venerari licuit, Lipfiam, Serveftam, Torgaviam; Mageeptanibdiue mionitran- 1 V ] ftm j * e * . 4 » -— * s " ^ " / - - v - x 1 » - ^ b » : » " " M [| y' D di. Sequenti anno, qui vigefimus nonus feculi erat, ne- . gotia domeítica HEISTERUM noftrum Norimbergam &c Altorffium vocabant. ^ Aderat ei rurfus gnatus & praeter multas alias urbes in via occurrentes: Altorfhum , dulciffi- mam patriam, qua puer egreffus erat, non fine infigni vo-. . 1 luptatis fenfu falutabat. — E inso rf eni ! Ex hoc quum itinere rediiffet, maturus omnibus, quibus dotes ejus perfpe&tae eranc; videbatur ad vitam.Aca- — - demicam inchoandam. Nam & moribus & tota ratione E virum magis referebat ufu rerum edoQum , quam juve- nem alienis przeceptis erudiendum & fingendum. | Sed pa- rens nil temere agendum effe ratus, rerum teftimoniis ma- — - lebat , quat fuo & aliorum judicio, certus reddi, ad inte- | riora litterarum myfíteria filium | admitti poffe. — Neque in - 1 hoc ulla mora erat, quo minus. defiderio genitoris fatisfa- - 1 ceret. Primum filicet A. MDCCXXX. venuftam Oratiun- - 1 culanx de wéilitat. litterarum elegantiorum in. IVledicina plau- ; dentibus, quotquot audiebant, recitabat & formis deinde . 3 defcribi curabat. ^Nihilin ea jejunum , kihil fratum & — humile, nihil juvenile : fana omnia , folida & ex ipfis re- — - rum vifceribus depromta. Paullc poft, quo Graecis etiam Medicis legendis íefe parem: oftenderet, ( his enim haud | parum a parente tribui non ignorabat) PLUTARCHI 4e d educatione puerorum bellum , Germanice, flylo facili & na--— — turae reiaccommodato , convertebat. Accedebat binis bis — fpeciminibus oratio numeris poeticis illigata 4e //s4i/ Botani- — ei, cujus innatus ipfi amor erat , «Z£ate £r jucnnditate, —— Vi&tus tot argumentis parens, non refiftebat diutius, ne in- '.. ter cives Academize noftrae cooptaretur : receptus igitur | eft A. MDCCXXXI. menfe O&obri , fafces tum vice Re-- &oris gerente Venerabili nunc. 5ene , RUDOLPHO CHRISI. WAGNERO,, Phyfices & Mathefeos do&ore - publico longe celeberrimo. ES eurer sod cent tn P Heiflerkma, xo t97 ^ .. Ab hoc tempore quanta induftria & labore ad perfi- ciendum fagacem animum , quanto ftudio ad limandum &e ornandum felix ingenium: incubuerit , plerique noítrum non tam recordantur ; quam. cernere. fibi adhuc videntur. Principio ; quod Medicum Philofophice ignarum altero ve- luti oculo captum effe putabat, tam avide Philofophorum fefe fcholis committebat, acfr confenefcere in illis cuperet. Utebatur vero in primis inftitutione praeftantiffimorum vi- rorum, GOTIL. SAM. TREUERI, noftra quondam, munc alme Georgio - Auguíte glorie. & 10: NICOL, FROBESII , collegae nunc conjunctiffimi, cujus fingularem facultatem abftrufa. philofophorum: dogmata perfpicue ex- - plicandi innumeri celebrant. — Orbenv Medicum univerfum -quo duce peragraverit, vix dicere neceffe eft. — Illuftrem nimirum parentenr, cujus ex copia tot alii ditefcunt, ftre- mue fequutus eft : quod quanto cum fructu & fucceffü fe- cerit, fentient facile , qui paternum amorem , filii virtu- tem: & difcendi cupiditatem cogitabunt: — Neque diu publi- '€a, ex quibus: hoc intelligi praeclare. poterat, monumenta defiderabantur. Annum: eninv vix inter cives Academiae eonfumferat, quum: cathedram parente comitante confcen- deret atque commentationem 4e foliorum utilitate in confli- suendis plantarum. generibus , mirabili facilitate. defenderet, Sequenti anno , qui trigefimus tertius feculi. noftri erat ,. quanta artis illius , quze corpora diffecare, partiumque fi- tum, nexum: & ufum. dignofcere. docet , peritia valeret , eítendit. Nam JACOBI. DOUGL ASSII , excellentifIimi Anglorum: Anatomici. & Medici 5. de/eriptionem anatomicam peritonai , libellum eximium , ex Anglico fermone Latine - €onvertit & pererucitis: obfervationibus locupletatum, duo- deviginti annorunvadolefcens edidit. — Neque has gravio- res inter curas amoeniores artes & diftciplinas neglexit. Te- fis eft lnculentum & elegans carmen , quo eodem anno bb3 ^o Sis- 3 ? 4 - : —- z -—- K — JJinquentium , quorum magna pars noítras in itinere regiones — ' attingebat, pietatem & fortitudinem cecinit : quod quidem amicus Hanoveranus, ipfo infcio , venuítatis cauffa formis exprimi curavit. Neceffaria animo tot arduis contemplationibus per ali- quot annos diftratto & fatigato requies erat, ne cum corpo- refuccumberet. —Confenferunt igitur parentes, ut itinere — — per inferiorem Saxoniam inítituto fibi füccurreret. Id cum |. amicis quibusdam A. MDCCXXXIV. ingreflus , fic more fuo obiit, ut partis jam eruditionis opibus novas non con- temnendas adjiceret. Nec enim tantum celebriores tradus — — noftri urbes, Brunfvicum , Guelpherbytum , Cellas , H^ : ubi | noveram, Lüneburgum , Hamburgum , Altonavíam, tum Potentiffimus Danorum Rex forte degebat , curiofiffi- * mis oculis fpectavir, nihil praetermittens eorum, que vel —— oblectare in illis, ve] prodefle poffunt, verum etiam viros do&rinsee & ingenii laude claros ubique adiit, quorum ex colloquiis ac mufeis uberrimos fefe fruCus ad culturam —..- animi percepiffe , ipfe gratiffimus memorat. — /Edibus pa- ..— ternis redditus , precibus nonnullorum id dedit, ut diíci- .: puli perfonam cum do&oris munere aliquamdiu commuta- —— ret. . Pofcebat Illuítriffimus Comes, CHRISTIANUS . JEMILIUS de RANZAU - RASTORF , qui paternas tum — edes incolebat, pro incredibili, quo in omne litterarum. — genus ferebatur ; ftudio hominem, qui viam fibi ad fcien- tie falutaris receffus aperiret : commilitonum. praterea —— aliqui ; qui alterum in filio parentem colebant, certiffimam — fibi ex ejus inftitutione utilitatem pollicebantur. llli igitur —— parentis Znffitutiones Medicas. breviores interpretatus. efts | mv his 0/feologie , quam vocant Medici , & 2£satomie accura-- horum, quin pleniffime fatis fibi fatum. effe fateretu tius cognofcenda princeps & au&or extitit. — Nemo erat | — -— w — ww 3 9. - Salisburgenfium , religionis melioris cauffa patriam magno anima — n ^7 ZG Heifleriana. - 109 Ipfe do&or folus longius fibi abeffe adhuc a perfe&ione ,. quam appetebat , videbatur , nec ad. difcipulorum fubfellia redire, quo gloriofius cathedram aliquando occuparet, re-- cufabat. rir RET : | — Kavebat prseclaree juvenis fupra zetatem prudentis modeítie voluntas parentis. | Et qua ratione adverfari po- tuiffet, quo nemo unus cognitum rniagis habet, poffe qui- dem praeceptis à meditatione belle inftrui futurum artis magiltrum , at eumdem , fi exercitationem ; fi obfervatio- nem , fi alienam virorum peritiffimorum experientiam , fi- exterorum inventa praeceptis addat ; multo excellentioremr & ad corporunmi noftrorum mala pellenda aptiorem fore ?: Placuit igitur filium Berolinum A. MDCCXXXV. mittete; quo in nobili, quam ibi magni quondam Regis providen- tia non ita pridem tyronibus Medicis confítruxit , palaeftra. & majorem cadaverum diffecandorum facultatem, & fi-- mul in ampliffimze urbis nofocomio morborum varii gene- ris accuratiorem notitiam fibi pararet. — Hic meffem bea-- tus invenit copiofillimam : in quam tanta cupiditate ingtef- fus eft , ut do&tores certatim infoliti exempli difcipulo fa- vere & obfequi ítuderent. ^ Comitabatur fepe Excell. SPROEGELIUM, primarium nofocomii Medicum , ad aegrotos adeuntem : Et hic tam erudito comite & virtutis fuce non inepto exiftimatore:gaudebat. Aderat fere femper .SSENFFIO , Chirurgo tunc illius magni nofocomii & dex- terrimo & felicifltumo, quoties curatio difficilior & rarior incidebat, & peritiffimam viri manum in Operztiozibus , ut vocant artis confulti , valde periculofis admirabatur : Hic viciffim tantum aberat , ut fpe&atorem hunc repudiaret , ut dignum potius haberet , quocum operas fzpenumero partiretur, quemque in auxilium vocaret. In Chymicis ftudiis magnum virum, CASP. NEUMANNUM, , diligen- &iífime confe&abatur : quem virtute , modeftia & docili- "Ee tate er d * "e ud J ps db ENT Memoria | Ww £ate eo usque capiebat, ut fponte copiam ipfi faceretfplen- — — didum pharmacopolium Regium & incomparabile, quod | eijun&um eft, Laboratorium pro lubiu adeundi & explo-. randi. Anatomicam fcientiam firmaturo & amplificaturo' | adjutorem fefe liberalif&me praebebat Excel. BÜDDEUS , - .«ujus perpetuis demonftrationibus —afliduus interfuit. — | Quamquam aviditati ejus tanti nominis praeceptor haud | - fuffhiciebat : ipfe potius virium fuarum-periculum fa&urus, in varii generis cadaveribus diffolvendis, infpiciendis inter - Íe conferendis, magnam hyemis partem tàm, ftudiofe col-: locabat, ut noces ízepe infomnes duceret. ^ Anxie inte- rim, quorfuüm immoderata haec animi contentio evafüra effet , familiares & fautores expeGtabant , maleque fzepius induítriaee ejus ominabantur. Nec fefellit metus follicitos, Invadit nimirum nmsorbus acutus & valde formidolofus - fubito inter mortuos verfintem, quum in exitu annus ef- — fet , injurias corpori illatas ulturus veluti, & juvenem Me-- * dicum, quemadmodum aliis aliquando confuleret, unice quaerentem , fibimet ipfum confulere jubet. — Collu&an- — um ipfi cum hoc & vitae & ítudiorum fuorum pertínace. adverfarte. per aliquot dierum hebdomades fuit : frado ^ nempe malo, cauífe ex quibus natum erat, morofius ali-. | ^ quandiu refiftebant : fed recens tamen adhuc nature ro- | bur, virtuti optimorum remediorum jun&um , moleftias ^ Omnes poftremo diflipavit. — j MMC Utinam gravi hoc periculo cautior & valetudinis aman-- —- tior redditus fuiffet ! Atqui rapiebat convalefcentem & im- -- becillem adhuc vis animi ignea & publici commodi defi- derium , nec inter ipfos difcedentis morbi languidiores li- «et impetus quiefcere patiebatur. Repleverat tum tempo- Hs maximam Europa partem nominis & inventorum fuo- - rum fama, TAYLORUS, Anglus, qui fe unum poft ho- - minum memoriam cun&tis oculoruni morbis, Medicum di- ^ vinitu$ E asta. . Heifleriana. | 201 | vinitus datum effe gloriabatur & plurimis magno eorum malo perfuadebat. ^Pervenerant autem ad noftrum cer- tiffima documenta, ex quibus conítabat, longe minus in hoc homine fidei & virtutis effe , quam credi fibi volebat, & innumeri credebant : triftiilimum maxime amici exem- plum in manibus habebat, quem cataraCa laborantem cru- delis Medicus mifere primum .fatis diu vexaverat, ad ex- ,tremum omni plane luminis ufu privaverat. —Ne qui igi- tur in pofterurà imprudentes aut mediocris aut dubia fa-- ..cultatis viro male affectos oculos committerent , zarratio-. zem Íermone patrio 4e vita &* facii, ejus , nondum pror- fus confirmatus & priftinze. valetudinis cum vere reditum ,expeGans, confcribebat.& apud nos edi curabat, Exiguaze 4molis libellus apertiffime noxias Angli artes , .ne dolos di- amus , in lucem profert, legentesque , in argumento li- €et parum jucundo verfetur , voluptatis tamen quodam «fenfu accendit. | | AC : ^^ . Berolino menfe Aprili A. MDCCXXXVI. recuperato prorfus vigore corporis, Lipfiaai, praecipuum illud in Ger- mania omnium fere litterarum domicilium, commeaturus; fic iter inftituebat , ut inclytas antea Academias , Viadri- nam , Vitembergenfem, Fridericianam Halenfem , invife- ret, magnorumque , quorum ore & fcriptis illuftrantur , virorum bonevolentiam fibi acquireret. Francofurti pro- fuerunt ipfi maxime celeberrimorum Medicorum , GOE- LICKI & BERGENH, colloquia : Vitemberga ex BER- GERI, VATERI, STENZELII, quos nominate , idem cft, quod laudaffe, favore & fermonibus haud parum fructus «epit : Halee quanta , quamque utili deleGtatione imbutus. fuerit, quum aeternum illud fcholae Medicee decus , Ve- nerabilis Ordinis Germanorum Medici pater , FRID. HOF- MANNUS, litteratiffimus SCHULZIUS, fagaciffimus CAS- -SEBOMIUS compellandi fe & de rebus maximi paiomenti ppend, A4. M, Vol, P1. | cc cons - ., mus Vir ; ABRAH. VATERUS , partim fua fibi induftria — | . paravit ; partim ex. FRID. RUYSCHII incomparabili fupel- Heifleriana. 205 «rem confequutus eft fáicultarem de variis quaeftionibus ad rem Medicam & Philofophicam pertinentibus fcienter & jufta lege differendi, & qua in veritatem animo compre- henfam ingeniorum fubtilitas commovere poteft dubia pe- rite disjiciendi : Deinde amicum inter commilitones in eru- dito ifto pulvere reperit ut doGiffimum, ita fanGiffimum , Celeb. LUDWIGIUM , Philofophiz tunc, nunc & Medi- cae artis Doctorem & in alma Lipfienfi publicum Profeffo- rem, qui HEISTERI olim fui praematura fata flebilibus & concinnis modis pro amoris fui copia his ipfis diebus pro- fequutus eft. Junxit vero hos animos ftudiorum commu- nitas : Eft enim celeberrimus LUDW'IGIUS ut. omnium illarum rerum, quae Medicum abfolvunt & commendant , : fic earum maxime-difciplinarum , quee in corporis humani fabrica & herbarum poteftatibus & formis cognofcendis "verfantur, id eft, deliciarum HEISTERI noftri , & aman- tiffimus & peritiffimus. ^ Hec publice & in confpeQu omnium Lipfize a noftro atta funt : privatim horas , quot- quot occupationes & neceflitates. corporis vacuas relinque- bant, 4pelegie , quam ante biennium jam meditatus erat , cujusque maximam partem hic Helmftadii jam. confignave- yat, pro Medicis cum [umma erga Deum impietatis , tum gra- vifffmorum in religione errorum temere incufatts , perficiendae & expoliendse impendebat. Prodiit libellus elegans & tam fententiis, quam orationis cultu atque amoenitate nitens , hocipfo anno Amítelodami , neque au&oris fui nomen , dum litteris honos fuus conftabit ; mori patietur. — Semel Lipfie degentem cupido inceffit experiundi , num ex vici- nis, quas nondum viderat, Academiis partas jam opes ani- mi & ingenii augere poffet. — Quare opportuno tempore dato, Jenam & Erfurtum excurrendum fibi effe. pütavit. Hic illuftris BUCHNERI, cui fpeGatiffima virtus Pracfidis Academie Natura Curioforum dignitatem peperit, item- A EE | ! que LU» . N: : "e. à 3 d que JUCHII, variorum Principum- Archiatri celeberrimi y. - | mirifica prorfus humanitate & erga fe benevolentia, illic — excellentiifimorum virorum, WEDELII,. TEICHMEYERI . & HAMBERGERI ,. amore & promtiflima commodis fuis inferviendi voluntate maximopere gavifuseft: —. «| | Occidente anno paternis aedibus reftitutus eft; Jam- — —que res ipfa monebat, in humani generis folatium & uti» : litatem expromenda effe bona illa, quze-tot vigiliis tamque - pertinaci labore. conquifiverat. | Proinde totum, qui feque- batur ,. annum in.utraque Medicina, tam illa, quae manu y quam quae confilio malis hominum-fuccurrit, parente viam defignante & providum , hzrentemque interdum impel- - lente, facienda. pofuit. At bis tamen quo citius & facilius — mens: infuetum hoc curarum. genus. ferre difceret, folum 8z - aerem. mutandum eflfe cenfuit: quod.ea quidem ratione fe- -cit,ut fimnl inftituti & officii,quod fufceperat,rationemhabe-" ret.EtenimA. MDCCXXXVII. aeftate.ad .Pyrmontanas primum cum parente aquas profe&tus eft, quo fontium iftorum na- . turam,quorum ope defperati fepe zegroti- convalefcunt,ipfo: — ufu penitius. cognofceret. : Autumno poftea Goettingam: . - properavit, non ea tantum re, utnova Academiea Po-.. tentífimo Magna Britannie Rege ibi conditae folemni in- - augurationi intereffet ,, verum etiam ut clariffima ejus. - lumina, Medicos maxime , fibi . litterisquefuisconciliaret, —. . Nihil deerat ad fiduciam facultatis ejus. in laborantibus. confummandam , quam publicum: teftimonium. fum- | morum in arte quam. profitebatur virorum.. ]d Am | MDCCXXXVIII.. modeftiffime a. Gratiofiffimo Medico-: - rum apud nos Ordine petit. Exploratus, num eo: | dignus- effet tantam cunctorum animis de fe opinionem. promte refpondendo & obje&tos.nodos expediendo injecit, ' ut indefendendo ,. quod leges-pofcunt, eruditionis Medicae 3 fpecimine adjutoris haudindigere judicaretur. S chus 2 :g - 21. —— wee —— a d. XXVIH. qui natalis ipfi erat XXIV. Aprilis certamen eru- ditam: viriliter fuftinuit atque commentationem non polite: - minus ,. quam accurate confcripram de prnccipum cura. circa fanitatem civium [fue fubditorum facundiffime ab eorum , qui velvere,velfimulate diffentiebant,rationibus vindicavit. Quo fuperato labore, Medicine DoGor , parente Decani ; quem nominant, munus: adminiítrante propitiis omnibus, crea- tus eft. Has inter molitiones & meditationes, quas per- fona Medici quam fümferat;, defiderabat, ad philofophorum: tamen praecepta & demonftrationes: divertere fzepe folebat y quibus: nullam eruditionis humanae partem carere poffe ,- dudum animadverterat. Cujus moris, omnibus, qui fape- re volunt, commendandi ,; brevi tempore interjecto non: fpernendum prodiit indicium quum mentem a corpore bumana. apía natura (ua non poffe mon differre, ex füblimioris: philofophise ! decretis nervofe acfubtiliter oftenderet: |. Gratulabatür hac commentatione amico a teneris conjunctiffimo &-fuaviffi- - mo, CHRISTOPH. AUGUSTO' HENNINGES, provin- - ciam, quam acceperat, facras veritates apud nos docendi. Hic, vir certe optimus & in ipfajam juventute ob morum fan&imoniam & do&Grinze copiam- venerandus; viciffim-fe-- quenti anno Diflfertatione. 4eofficio Medici circa animan dgyü- tantium inagnos ,.quos jam jam: memorabimus, honores in neceffarium ab- Optimo &- ClementifIimo Principe colla- tus profequebatur.. Utriusque gratulationis vim divina fata interceperunt, quae egregium hoc amicorum par, quod animorum & ingeniorum fimilitudo ,: educatio ,: ftudioruny focietas: ar&tiffime copulaverat ,; eodem fere tempore extur« ba & colluvione noftra ad meliorum & perfeGtiorum anima- rum-concilium profiifgivoluerunt.. ^ . — . ME PNG ——-Fatigato continuis; quos diximus; laboribus Sereniffi- mi Ducis & Heri noftrimandata opportune ineunte autumno Jevationem afferebant.... Vir amplitfimus & fortunatus, JO. 3 ec 3 HENR. 1, RE uM. E m 1 (S P ni L » u n P. » Pu i1. * , —. -Ha&tenus profpere fatis & ex voto cunc fluxerant:. nec enim pauca, qua fenferat, incommoda, quae ne beatis- | vin mortalium effugit, in malis numerare fas — : eft. Nunc vero atram illam fcenam cum lu&u & horrore —.: ingredimur,quze fpes omnes parentum, Academiaereipublicee ^ litteraric, UN MIS QUERI OR MUN triftitia, quanto minus - Àllae dubitationis habere videbantur, evertit. Belle fatis va- lebat ex Hamburgenfi itinere domum reverfus: verum no-- vos jam foeecundiilimse mentis fcetus parantem , feviffimus morbus, quem «cardizlgiam ; Medici nominant , acerbifhmi - fdlicet ventriculi dolores ; die XXVII. O&obris poft pran- . -dium fubito , tantoque impetu ag2zrediebantur, &unaà cum — | alvo obftru&a per aliquot dies tantopere excruciabant, ut. mera mortis imago cium ejus, tum. parentum oculis obver- faretur. Hoc fequencum calamitatum initium; heec imma-- turi funeris origo. Cauffa mali atrocifImi in corpore fi mi- nus robuíto, at ficut parentis ; vegeto tamen & fano, in- - Certa eft. Ipfe beatus cufpidi cultri, quam imprudens ali- quot antea diebus inter coenandum cum cibo deglutiviffe - | . fibi vifus eft, adfcribit : quia mox ab eo die jin eaventriculi - * — regione , qua fic dito: farobiculo cordis fübjacet; dolores |. s ww DESUT PECES aL, L CSS x E———H — Heiflerima. 467 fenfit, quamvis. obtufos. Utcumque eft, reftabat, viGis | primis doloribus , per menfes aliquot fumma corporis infir- mitas , quae incredibili obítinatione vigilantiflimo parentis amori , remediorumque: éfficaciffimorum virtuti adeo refi- ftebat; ut per aliquot hebdomades vix e le&o furgere aut cbum.capere poflet : quae inedia totum fere corpus de- paícebat. Nihiló tamen minus ; conclamata quum omnia jam viderentur , revixit veluti : quod. magis eft, fic re- vixit, ut vivacem fore ; fignis minime fallacibus fperari 5oflet. oi n D» adr ji n pP Recreatus igitur ad intermiffa ftudia fecurus fefe refe- rebat, nec multo poft novo animi faluti generis humani unice intenti docurnento DEO Seérvatorigratias veluti age- at. Menfe enim Martio remittente. aliquo modo fri gore, A. MDCCXXXIX. zovam brachium amputandi ratiónem , 3i parente quidem excogitata y ipfo tàmen praefente & nego-. tium dirigente inítitutam publice do&ioribus exaininandam éxhibebat. Ipfe confi&tuin éruditum ex fuperiori cathedra moderabatur : tela contra venientium ornatiffimus juve- nis, RUD. HENR. ZEIDLERUS , Verdenfis; excipiebat. Séd inducias tantum fecerat infauftus morbus, vifceribus ipfis reconditus. Extremo nempe menfe Aprili, eadem, qua antea ; vehementia praefenüam fuam demonftraba£ ; to- tiusque corporis ;ftoniachi taxime; vires denuo haud Ie- .viter labéfa&tabat. Mora paulle brevior erat : arte éhim, trifti experiehta, firmata; conftahtiffime oppugratus, mo- dico intervallo elapfo, prorfus cedebat. Relinquebat qui- deii faroris fui in illo ventriculi loco; quem dix mvs, vefti- gia : verum tolerabilia & quae temperata vivendi ratione & medicamentorum virtute fenfim extingui poffe videbantur. Cui fpei dies ipfe poncus adjiciebat ; quum beatus; dum apud nos erat, per integri ànni fpatium non omni quidém infirmitate ; moleftarumque circa- ventriculum fenfu vaca- Tet, LIAC dica ER VE 2 IP à ae ^ E UI —^ . Naturae Curioforum collegium merito fefe effert, fauftum - chium amputandi ratione, verum etiam fingularem de Pbei- laudabiliter gefta,fed rei praeclare gerendae incitamenta — . accepiffet. «Hinc & Medicinam tam facere, quam difcen- ' tibus tradere, utrumque fecundiffima fortuna , diligentiffi- mae pergebat, & in materia operum, quae animo concepe- rat, variorum laboriofiffimorum partim & amplilfimorum; | | : €on- . - 1 *- Heiflriana. ——— | . 209 convehenda & difponenda occupatiffimum | fefe praebebat, Menfe Augufto Orationem 4e Pberzorum cademicorum utili- tate , publice recitavit, partim ut magnitudinem beneficii, quo Celfiffimus Dux nofter Academiam fuam affecit, hor- tum noftruminftaurando, demon(traret;partim ut liberali(fi- mo ejus patrono, Illuftri SPRECKELSENIO , verbis Acade- mie gratias , quas meretur ampli(limas, ageret. Extat & haec noftris formis defcripta oratio: quam qui legerit, eun- dem oportebit fateri, ingeniofam ítyli elegantiam rerum gravitati & dignitati refpondere. — | s . Menfe Septembri HEISTERO parenti ad zegrotum juxta Hercyniae montes commorantem proficifcendum erat. Opportune hoc iter filio accidit, qui jamdudum rei metal- -licae infpiciendae & accuratius cognofcendae defiderio flagra- verat. Àdjunxit igitur fe lateri parentis atque una cum ipfo in antra ill fubterranea, ex quibus omnis generis metalla eruuntur, cupidiffime fefe demifit, ut qua ratione opes; quarum amore immodico mortales ardent, a natura fin- gantur, qua arte & induftria extrahantur , intelligeret: hac re perfpecta , totum etiam illud artificium, quo aes omnis generis a fzecibus fuis fecernitur & purgatur, & qua pra- .tereain regionibus illis admirationem quandam & utilitatem habent, particulatim oftendi fibi & explanari voluit. Sequen- ti menfe , alio amoceniffimo fpecaculo Sereniffima Dux Brunfvicenfis , quam viduam perennis memorize Princeps, . AUGUSTUS GUILIELMUS, reliquit , natura indefeffum fpeculatorem perfrui voluit. Invitavit nimirum generofiffi- ma Princeps pro fingulari, qua dudum in patrem & filium fuerat , clementia, utrumque ad rariffimam & fplendidifli- mam arborem A»fam, in hortó ejus Brunfvicenfi non flofculos tantum , fed & certos , deformatosque fructus oftendentem, contemplandam : «cujus mandatis quanta .gum alacritate & voluptate paruerint illi, nemo difficulter "fppend, 4,.M, Pol, P1, dd |» €on- 2 d | hiemeria: i2 conjidit. "Reliquum hyemis tempus in erudiendis réi - Mexdice ftüdiofis, & eegrotis confilio & auxilio folandis con- füumtum eft. A3 ! "uc di ad OW $ 3" Inter reliquos, qui opem ejusimplorabant , &grotos- juvenisforte quidam erat hydrope , ex febri quartana nata, - zniferanidum in tnodum laborans. In hoc defperatae falutis homine experiundum: fibi effe ratus eft, quousque celebri - illi corzic? Peruwviazo, in. cujus alios virtutibus, alios vitiis enumerandis facundiflimos: effe conítat, Medico cotifidere liceat. Exitus experimenti hic fuit, utimirificam in eo po- Eeftatem: effe ad utrumque contuniaciffimum Loc rialum éxpugnandum difceret : Infelix nempe juvenis fibi & fani- €ati reítitutus eft. Laetus tam felici fucceffü, cenfuit pro fuo erga genus humanum amore illuttre hoc exemplum ad communem. ufum transferri debere , ideoque die IX. Aprilis A. MDCXL. fingulari Differtatione 4é qwartaza e bydrope : corticem Permvianum curatis, quam publice de- fendendam juvenis egregius & fimul afhnis auctoris fua- wiífiius, CHRIST. FRIDER. GOECKELIUS , Norimber- genfis ; nunc Do&or Medicina , defendendam fufcepit, ex- pofuit& declaravit. hien vob un ED .— "Unum virtuti tot documentis probate deeífe vide- batur: & ipfe boc fibi deeffe putabat : confuetudo nimi- rum cum magriis hominibus illis,qui pef Belgium, Galliam; Angliam rei Medicae &: Chirurgicae tam decori, quam prae- fidio funt. Neque hoc conimodo tam diu carére eum in- fitus mentisardor fiviffet, ni(i corporis ex atrocibus, quos - fuítinuerat ; morbis nondum prorfus refe&i debilitas cur- - rentem retraxiffet. | Atqui hoc, quem vivimüs, ahno,quo- niam afperrimes hyemis vun feliciter füpefaverat, nec a - fnulto tempore Busdics aliquid. dolóris pérceperat, | €eterumque haud- male valebat ; robuftum fefe fatis fore ad perferenda itineris incommoda. opinabatuf, - MEA. XII IT Heiferiame, —— aII bant confilium hoc & ipfe parens, & fautorum plurimi ; neque temere & inconfulto. Nam & aberant a Corpore , infirmiori licet, figna illa, qua. gravioris periculi praefen- tiam nuntiant, & fpes minime vana affulgebat , fore, ut ipfa ja&tatio , frequens. corporis motus, rerum , morum, homi- numque grata oculis & auribus varietas, coeli mutatio , animus a cogitationibus feverjoribus avocatus, & reliqua, qua peregrinantes feguuntur, veterum malorum reliquias plane fugarent, corpusque affeQdum novis tamquam ner- vis, quod fzpiffime fit & ipfe parens in fe olim expertus erat,inftruerent. a) Optimze igitur fpei plenus die XIII, menfis Maji in viam fefe dabat, Belgas primum falutatu- rus, ab his;fivaletudo ferret ;adaliasgentes abiturus. — —. Quae abfenti potiora evenerunt, ipfe fedulo parenti perepiftolas narravit : ex quibus nos praecipua repete- mus. Bremam primo via confueta delatus, aliquot dies no- biliffimae urbis deliciis & ornamentis fpectandis impendit , maxime nofocomium, quod ea optime in(tru&um alit, & Theatrum Anatomicum, cum rjelioribus comparandum, accuratiffime luftravit. Myftagogum , ut ita dicamus , ad haec facra habebat Cel. RUNGIUM, Chirurgum nobiliffimum 8c in primis folertem. Hinc per Comitatum Oldenburgen- íem in Academias, quae Gróningee & Franeckerze florent, fefe contulit, in quibus cum omnia, quae vifu & memo- ratu digna habent, oftendi& demonftrari fibi curavit, tum füummorum virorum , JO. BARBEYRACII, CROESERI , TIB. HEMSTERHUISII, BURMANNI, DU BOIS, quem Franeckere in. Anatomia occupatum invenit, favorem & amicitiam fibi comparavi. Permare porro, quod ab Au- ftro nomen accepit, Amftelodamum fecundo curfu navi- gavit,in quo & mercaturze & variarum artium , fcientia- rumque fplendido & fimul jucundo theatro confiftere ali- 3uamdiu conftituerat. rug 2 Com- ) Frid. HOFFMANNI diff. de perigrinationibus fanitatis cauffa . A) Frid. HO inftituendis, 412 eHemoria ...... Commendatus erat per epiftolas a parente celebrio- ribus urbis ampliffimae tam Medicis, quam Chirurgis : qui locum fibi datum effe tanto viro in filio gratificandi, gauden- tes, ipfis etiam. advenae moribus & quam: modeftia occul- tare nullo modo poterat , doGrina incitati , nullum in fe officium defiderari ab eo patiebantur. Süperarünt ceteros humanitate & bene de eo mereridi voluntate ex Medicis 7 ^ ó JO. BURMANNUS , horti Medici Amftelodanienfis pracfe- &us & Botanices in illuftri fchola Profeffor longe celeber- rimus, GRASHUSIUS & EILERMANNUS, quoruni in Me- dicina. facienda felicitas omnium: mierito in ore verfatur ; ex Chirurgis VERDUINIUS ; ULHORNIUS & MAJERUS, viri univerfa artis fuce inter primos griari , & fingulari po- . tiffimum calculos ex humano corpore extrahiendi facultate valentes. Ab utrisque ad egrotos, ex infignioribus mor- bis & malis decumbentes, deducebatur, quumque aliquid in corporibus male affedtis, praefertimi manu ac ferro; tentan- dum eflet, fpectatum admittebatur. P ofuit hanc bérievo- fentiam , quod debebat, in maximi beneficii loco patrique in omnibus fere litteris praedicavit : cui etiam quae a tantis viris dextre & feliciter effici viderat: copiofe & perite refer- reíolebat. 1Ín. nofocomio praterea frequens & affiduus e- yat, nec fegnior in horto reipublice Medico, in quo in- clytum quem jam pro merito laudavimus, BURMANNUM plantarum paucis cognitarum naturam & víres demon- ftrantem;attentiffimusaudiebat. Nonnunquanivicinasetiam - urbes & vicos, quae adjumentafcientiae promittebant , pete- bat, Harlemum maxitne ,, Hartecampum , Lugdunum Bata- | vorum , ubi ALBINO, ROYENO ,. GAUBIO, GRONO- . VIO, magni nominis viris, fefe, ftudiaque fua probabat, trhil fibi reliqui faciens eorum, qua fufcipere oportet Me- | dices cathedrae candidatum. | Hartecampi mentio monetncs, ^ ne fingularem. prorfus benevolentiam fileamus, qua Iilu- | T TNNT —— — laf 3 ibi Pens | | | | | | | : Heifler JAWd. Ij ftris CLIFFOR TIUS ;inter lumina & delicias devi noftri jure fummo referendus ; eum excepit. Bis tantum viruni com- ellare ipfi licuit Hartecampi ; ubi fedem fibi vixit fplendi- liffimam : toties admiratione incoriparabilis ejus favoris elatusquodammiodo & ftupensinde difceffit. Nec enimi gravé ei erat, cum erüdito hofpite per onines horti, quem regiis fumtibus conftrüxit, angulos exfpatiari; & quidquid ile fele&umi, praclarum: & inufitatum liabet , cuni cura defignare , reliquas etiam copias fuas; quas iri arce magni- ficafervat ; ex omnibus tribus natura ; qua. dicuntur; régnis incredibili labore & folertia conquifitas , fidémque fere & expectatiohem omhnetrmn fuperantes ; particulatim. lü- ftrare. Addebat his, alisque beneficiis ; numquam fatis laudandis ; muriera jucuriditlima, plantas nimirumi paucis vifas, & in his tiobileni illatri Meam; quas ad parentem ftudii fui teftandi cauffa mitti jubebat. Beatas terras; qui- bustanti, tamique copiofi & divites Maécenates obtitigunt! —. ]nter has Occupátiofies, & amóenas, & ütiles; bini abibant menfes , neque corpus miajoris aliquid impedimenti objiciebat quotidie proficienti; & longas ad een litteras ; quibus exquifitas fubinde plantas jungebat; futura horti moftri ornamentd; fapenumero danti; Die vero XXVI. menfis Julii repente priftinus illé cardialgiae morbüs ; quem aut fiécatum , aut faltimi fráctüm putabat, deiuo eüri pro- fteriebat; | Concurrebant ad profligandumi vitaé cariffimze inimicum ómnes fere ; quos antea memoravimus , Medici & Chirurgi; officio nor minus, quám amore du&i : & is quidem diu fociatis hifce viribus haud reftitit; fedrepreffüs, corpus magrii roboris fui parte exhauftum & inerme reli- quit. Trifti hoc fiuntio accepto, parens, qui ad Gallos eum, leniori coelo utentes; autumno immiriente abire vo- febat, confilium | mutabat, reditumque ad fuos maturare filium jubebat : nec alienus a dessin parents filius erat - / ; 2. qui - 214... Memoria — quiex fenfufuo vires prudenter aeftiians , novum illud iter vix fine vitae periculo. fufcipi, nec hibernum tempus apud Belgas tuto a fe tranfigi poffe, judicabat. Verum ut au- genda eruditionis cupidior fere femper folebat effe, quam falutis , ita nefas exiftimabat , Bataviam deferere, nifi ce- lebriores ejus urbes , quas nondum fpeGaverat, Hagam Comitis , Roterodamum , Traje&um & alias antea con- - templatus effet, — Ad has ergo videndas & perfcrutandag Septembri menfe Amfítelodamo proficifcebatur. WOES Haga Comitis luftrata, Lugdunum Batavorum per- gebat, ut fautoribus & amicis fupremum vale dicéret; hinc Amftelodamum reverti & fub hyemis ingreffum pa- triam repetere conítituerat. Secus fatis, aut DEO potius, fatorum Domino , vifum eft. Dum Lugduni per dies ali- quot agit, fplendor Academia, difcendi fumma opportuni- tas ,Profefforum favor & preeftans eruditio, animum mirabi- liter allicit & reditum | potentiffime diffuadet. Corpus, utrum manendi confilium probet, an refpuar, confulenti etiam hoc favere videtur. Reétene judicaverit, an fpes Lugduni mentém ditandi explorantem fefellerit, difficile di&u eft; Hoc certum, decrefcente corporis fanitate, reno- vatisque viribus minime ab eo dubitatum fuiffe, Hinc lit- teris obnixe a parente petit, veniam fibi largiatur hyemem inter Mufas Lugdunenfes confümendi. oo P. , Epiftola hac menfe O&obri demum parenti, non . litteras filii, fed filium ipfum fingulis diebus expe&anti ,red- ditur. Huic vero,quem amor tenerrimus metuere cogebat, - ne caeli ipfius , quodafperius Lugduni, quamhic, non igno- rabat effe , conditio , latens malum irritaret,vehementer iftud gnati,confilium difplicet:graviter igitur , ne reditum differat , 'xhortatur. Hic,leyjorem licet iterum confueti morbi im- petum perpeffus, modeftiffime obnititur & per omnia , quae facra & cara parenti noverat, rogat, ne in colligendis for- . - "dd ! youtada: : nna "P . "fta & láboriofa, graviter offenderetur & in locis; ubi & Me- dicus & falutaris aegrotanti victus defideratur, fihe auxilio. "€oücideret. Filiis optione fibi data;eam ; in quani animo propendebat, partem eligit , hybernumque fibi Lugduni - domicilium conftituit T: Mi d - mz ^ 3 Ew CUM kt " t và. E "ow 4 JU $ ' * ^ ^ i ] ; T * : Y : 3 » 4 d "- , e 3 j 1 " k s i £IS. Memoria . Diximus jam, morbum, qui yit ejus infidiabatur, raviffimum Lugduni, incertum adhuc manendumne effet, — an abeundum, denuo rentaffe. Sedtolerabili is tum fzvitia acceflerat, nec fummi in arte fua viri, GERARDI van SWIETEN , quem in auxilium vocari jufferat, ftudium & vigilantiam diu fatigaverat. Facilis haec vi&oria fecurum fecerat liberatum & propofitum illud in Batavia commo- randipepererat. Conveniebat, ( ex magni yiri epiftola ad parentem data haec recitamus ) hilaris & mente prorfus confirmata /Efculapium fuum, cui & gratias , quas debe- bat, perfolvebat , & magnam fibi ortam effe fiduciam figni- ficabat , fore,ut in pofterum meliori corporis habitu utere- tur. Atqui hic yir prudenti(fimus , & praeterea HEISTERI: & patris, & fjlii, cujus in ipfo morbo ingenium & do&ri- nam accuratius cognoyerat , ftudiofiffimus , quoniam & de- bile, deficiensque corpufículum effe videbat, & ex ante- greffis malis reditum morbi vaticinabatur, monebat, non effe nimis przefenti tranquillitati fidendum , optimis potius remediis, que & praefcribebat, imminentibus periculis con- tinuo occurendum , corpus denique modice exercendum, menti plane parcendum effe : ad extremum. iter in patriam fuadebat. Promifrt , ipfa hic preeclari viri verba damus, qui- — - dem beatus , fed fludiis nimis deleffatus , poflea dixit, fe flatuif- — — fé hyemem Lugduni tranfigere,. Eheu ! quam durum & lu-. &uofum eft, mortes eorum referre , quos ipfa aliorum vi» - tae &faluti confulendi cupiditas vita exuit! ^— . — 1 .., Nen negligebat plane preecepra Medici nofter:po- .- füemo vero num morem geílerit, judicent, qui cauíffas ^. intellexerunt, a quibus Lugduni detentus fuit. Hinc qua ^. ille formidaveratevenere. | Menfem annus Novembremat- |. tigerat,quum inveteratus jam morbus , vehementiffimis, nec antea perceptis malis terribiliter armatus fummum vitae difcrimen nuntiaret. Objiciebat fefe graffanti cum refidua : | quiis | natu- | ^. Heifleriana. 219 Áatura haud male conítitutee vis, tum excellentiffimi van SWIETEN probatiffima folertia & experientia. At qua tanta eft hominum cura & ratio, ut decreta divina morari valeat! Novem inter fpem & metum tranfierant dies, quum ingravefcentes aerumnae omnes & noftras & litterarum fpes decerperent, animamque pulcherrimam & fanGiffimam ex attrito dudum domicilio fuo expellerent. — Deceffit felix , inter carorum fodalium &' amicorum preces & làcrymas , die XL. Novembris: poft horam fecundam pomeridanam, natus annos viginti quinque , menfes feptem, dies quatuor- decim, Expe&abat ad füperosabeuntém tertia Medicorum apud nos cathedra, illuftris MEIBOMII morte patefacta: huic enim Potentiffima & Sereniffima domus Brunsvicenfis virum tot meritis & dotibus condecoratum imponendum effe, jam cenfuerat & decreverat. Defundo Academia & urbs Lugdunenfis, quo & ftudium fuum erga hofpitem in- ter.ceteros eminentem teftaretur & moeltiTimis parenti- bus fomentum, quod poterat , doloris adhiberet, tantum - honoris haberi voluit,quantum ibi primi ordinis viris poft fa- tahaberifolet. Venerabile collegium illud , cui rerum fa- crarum in coetu Lutherano procuratio commifIa eft, exani- me corpus fepulcro illi , quod mullis ceteroquin patet, nifi divinae veritatis publicis doGtoribus , eorumque uxoribus; jn primaria aede S. Petro dicata, inferri permaifit. Depor- tandi officio fedecim juvenes nobili(fimi ex natione Germa- norum, pullis veftimentis dolorem apimi ex focii obitu con- ceptum declarantes , fungebantur. Parentum & cognato- yum abfenfentium perfonam fuftinebant egregii juvens , quorum confuetudinem in primis beatus amaverat, HOFF- MEISTERI fratres, Hildefienfes , atris ftolis amicti , vultu- que lacrymis madente acerbo funeriproximi. Confequeba- fur univerfus Academia Senatus, cunGique aut muneri- bus, aut eruditis titulis ab inferioribus civibus fejun&i : quod "Append, 4, M, Pal. Hl, ee Íplen- randis laboribus conftantiam & patientiam. ^ Quibus red mfinumandi, conftabit, unde tantam maturitatem , quantam 3 ( | fcripta * ! * lj 4 x: s Í £ 1 | | Heilleriana. : 219 o eoo ara fcripta & edita & latentia oftendunt, tam exiguo vita: ipa- tio confequi potuerit. - | : ii Deum, fi quis alius, fandiffime colebat, neque hoc mente tantum & verbis, verum etiam tota vita & a&ioni- bus. In primis praecipuum iliud Chriftianze religionis of- ficium, quod amore humani generis & ingenuo omnes pro viribus juvandi defiderio continetur , diligentiflime ferva- bat. Quod fi nobis teftibus firmandum eflet , turba nobis pauperum & miferorum cum ex hac urbe , tum vicinis lo- «cis praefto foret, qui fe & confilio & auxilio ejus ex morbis, egeítate & calamitatibus ereptos efle non fine gemitu faten- tur. Nec obícurum inter nos eít, quanto animi dolore wiftiffimum de morte ejus nuntium plurimi hujus generis apud nos homines exceperint : quorum quidem alii Medi- cum fibi liberaliffimum , alii patronum & amicum periiffe, cum lacrymis fignificabant. Verbo : fi cui placebit in po- fterum (nec fterilis & inanis labor hic erit ) 44polegiam , quam pro Medicis impietatis fufpicione immerito oneratis confcripfit, exemplis illuftrare ,. illi auttoris nomen in pri- ma collocare claffe integrum erit... Quam infigni in paren- tes pietate fuerit, copiofe dicere nolumus, ne lacrymarum, quas minuere officii noítri eft , cauffàs auxiffe videamur. Ét loquiturid, quod filendum ducimus, inexhauftus ille | parentum moeror , fignis pene innumeris expreflus , qui - utrique civitati noftrae commifer ationem minime fictam ob- jecit. Eruditionem fcripta , quorum indicem infra dabi- mus, commendant. ^ Comprehenderat omnes , quibus Medicorum ars & ratio conítat , difciplinas , nec facile fu- giebat eum aliquid eorum , qua ad fingulàs vel dilatandas, vel emendandas & antiquorum & recentiorum induftria & ufus invenerunt. Ceteris tamen natura quodam impulfu Botanicam , Anatomiam & Chirurgiam praeferre videba- tur : quarum fcientiarum hnes, fi vite fpatium divina pro- ce viden- d -; MU Hemoria ^ Loss fuiffet. — In his rebus maximam licet partem verfaretur ; ' haud tamen a philofophia fefe plarie abftrabi patiebatur, nec. indecorunr exiftimabat, graviores curas amcenioribus litte- fisdifinguere. —Nam & facili vena carmina ludebat haud | inficeta, & commodis, apteque cadentibus verbis fententias eleganter veftire noverat. Eon Sed quid agimus ? Iniprudentes comrmemorandis vir- tutibus & ornamentis, quibus in uno homine privati fu- inus, dolorem, quem religio cum ratione reítinguere ju- bet, accendimus. ^ Colligamus nós potius & divinorum decretorum fanctitatem & fapientiam in hoc. etiam ludtto- fo cafü veneremur. | Nos, OPTIMI CIVES , agemus id, juod noftrum eft, nec folatio parentibus fupra omnem mo- Y is dejes & affliGis deerimus : prapotenti etiam Deo fupplicabimus , ut , quod fécimus , infigne damnum pro infinito arnore fuo cum aliis compenfet beneficiis. VOS . videntia prorogaffét, fine controverfia infigniter prolaturus viciffim officii veftri mernores eftote. — Oftenderunt hunc - fata tantum orbi : At quis, nift excors, fine cauffa often- —. fum effe dixerit ? Sumite igitur ab hoc funeré primum fra- — | eilitatis noftra teftimonium , & quam infirmo fpes omnes humana , optmae etiam & in primis probabiles, funda- ínento nitantur y difite. —Rapitur ex improvifo , cui lon- gum avum ipfa virtus pollicebatur ; boni omnes votis de- . cernebant, obituque fuo magnum gatidiorum proventum ; éxfpe&ent ? In vitam deinde HEISTERI quondam: noftri , tamquam in fpeculum quoddam ,; intuentes; accipite, quid déceat homines bónis artibus & litteris deditos, qua cura- eprimenda fint, quee juventuti infidiantur & plurimos cor- rumpunt , libidines, quem curfum tenére oporteat, qui fe- ^ ficiter in portum , quem. omnes optatis ; invehi cupiunt, Demite ; fi vultis; ex beato hoftro immenfum illud; quod — Yaie- PI ^ " 4 , , EP PREDITPVI EP EESICR. Ln SERRE i: v M " " | i Heiferidi4. |—— 0f valetudini forte vim attulit; fciendi & proficiendi defide- rium, in fe tamen laudabile ; nec exilibus & parvis animis innatüm : néc majus & illuftrius, ad quod fingere vos quea- tis, exemplum proponi vobis poterit. P. P. in Acad. Julia. d. VII. Decembris, X. MDCCXE. INDEX . B. ELLE FRIDER. HEISTERI L Oratio de afilitafe litterasuni bumarierum in. Medicina, - Helmftadii 1730. 4. à à S ROMA H. Differtatio Botanica de felerum atilitaté i5 éonflitnendig plautarum generibus , eisque facile diftinguendis ; Praef: dente parente defenía. Helmftadit 1722. 4. —— | HL JACOBI DOUGLASSII. Deferiptió! anafemión péritonai, .' ex Anglio fermone Latine converfa & obfervationibus au&a. Helmftadii 1733. 8. . Hunc libellum quidam £wedwzi Bataevéfum r7;7, $. iteruni edi curavit, interpretis non modo no- sine fed etiam animadverfionibus omiffis; pxucis- que verbis ; at faepe fatis imperite; in ipfa interpre fatione mutatis. |. ÍV. Narratio de fati? d faWfis celeberrimi ium femporis e» "dEnglis oculor um Meátci " TAYLORII - qua figillatim exponitur , quam imprudenter & infeliciter catara- Gam fanandam fibi fumferit. Germanice, .. Helmftadii . 1726. 8. Ae | | i L. m gà "x, dfpologia pro Medicis , qua eorum depellitur cavillatio s | ee 3 " L] [: AMiemoria vi um Hanc multo auCiorem & locupletior em edere ali- - quando conftituerat , i uod ex variis, quas exemplo - cripfit " acceffionibus manife- | fuo magno numero a ftum eft, VI. Differtatio CMS de Principium cura circa fanitatem fubditorum, fine Praefide defenfa. Helmftadii 1738. 4. Et hanc pariter non fecus , ac reliquas commentationes fuas, multis modis locupletatam reliquit. TR VII. Epiftola de mente a corpore bumano natura (na huge. diver- [ f^ Helmítadii 1738. 4. VIII. Differtatio Chirurgica de nova brachium amputandi de tione, Refpondente RUD. HENR. ZEIDLERO, "Ver- denfi. Helmftadii 1739. 4. cum fig. - SEGA IX. Oratio de hortorum Meditorum in Mtadenist utilitate , occafione doni| Sprekelfeniani & conftru&i novi a Se- ren. Duce Brunsv, & Lüneburgenfi, Hero noftroho- die feliciter regnante, horti Academici recitata. Helm- — . ftadii 1739. 4 X. Differtatio: -Medica 4e diti é Hydroje ger relikm . Perwvianum curatis , pro loco in Ordine Medicorum obtinendo, a CHRIST. FRID. GOEKELIO, Norim- - bergenfi , nunc Medicinge Do&ore , óetenin Helm- 4 . fadi 1740. 4. XL. 9yoetifce sBefibteibung ber &alburgifben Gmigto 4 tion. $annovet 1733. 4. XII. Epiftola Anglico fermone exarata, de Analogia: inter - Theologiam & Medicinam, ad Joh. Sigism. Hahnium, . res e Do&torem, Heimst HR tob; — 0-3 qui "Medicinam ad SUTTON , aliosque in. (^fheetb- 1 gia errores abducere perhibent. Amítelodami 1736. 8. — A | Heifleriddd. — 928 | — ^His multa addenda funt carmina ; variis occáfio- hibus & temporibus edità. —— — Satis hec multa funt; fi ad aetateni referantur ; 4t pauca & lavia; fi cum iis comparentur ; quae moliebatur & fi vixiffet; fine dubio daturus fuiffet. ' ExpeGabünt forte etiaim le&tores; horum ut mentio quoque fiat : indicabimus igitur; quae vel inchoata - .jam; velperfeda prope reliquit. — —— * ve Lh Syllogé obférvationum Zinatomicarum | dr — Chirurgicarum. '" — Hanc anté quam ad Belgas proficifcéeretur ; edere jam conítituerat ; maximaque pars imaginum , quibus opus illuftrandum erat ; expreflà eft. | Sed urgente itineré, edi&onem in reditüm ; quem cum parenti- bus feliceni fperabat, tanto libentius differebat, quanto ininus dubitabat ; ipfum iter novam fibi meffem ob- - fervationutri ejusmiodi utiliffimarum adhuc fuppedita- turum efle. mo TET IL. EIofforia Betanices, | Hujus in fnateria colligenda oCto jam anno$, quum decederet, occupatiffimus fuerat. Sum- fit nimiruni jam? tum confilium éam confcribendo , «uum príniani Differtationem Botanicam 4é foliorum utilitate emitterct. Hinc non contemnernidus ad. eam apparatüs inter chartas ab eo teliCtas extat; | I1. Inflitufiones "AL natomiicé majores e pleniàréf, Opüs ejus- modi parens in Praefatione brevitórum Jnflitutionum "M nde tomitarum pollicitus eft... Huic quum filius infinitam " fiegotiorum- vim obfiftere. animadverteret; ne fidem datam liberaret, faciendum fibi effe ratus eft ; he tot eximii viri defiderio neceffarii hujus laboris accenfi, fruftra fefe fperaflé , conquererentur. — Et erant plu- m ; qui volentem & conantem ftimulabant & inci- ant. IV. Pre« iv. Praleifione: » lic ue eorum ortas. 1 as fi periori eeftate , quo Medicinze ftudiofis diss » pa- 1 rentis Brunsvigae maximis de cauffis degentis, tole- DE . rabiliorem redderet, habuit. — Laudant easimirifice &c— .... eum optimis in hoc genere fcriptis de principatu certa- re pofle, confirmant viri harum. rerum periti , quibus infpiciendi & legendi poteftas obtigit. V, Varice Differtationes Medici d Chirurgici argumenti,omnes utiliffimi. . Harum alize aliis perfeGiores relie funt, — multe fic jam inftru&ae, ut copiofa materia archiretum 1 requirere tantum videatur. ^ —— 3 iis Oratio de Medicina Methodicorum hodie reviviícente, : dio À.1739. Adjun&ti five. Le&oris publici. orem Me- -. ici mutus aufpicatus eft. vn Fora Helmftdienfis campeftis ab A. ame. ad 373. ^colleaa. ^ T | VL. Addenda his funt nonnylla, quae vix pueritia sies (" compofuit . & manu exarati reliquit. —' ' T. Thefes de. perennitate £orporum 1728. exatáte. : 2. De caufis, cur heroum fllii noxg Commentatiuncul - i 1729. Ícripta. DUNG Ca 3. Thefes d does ncilicate, IS 3 E. "Tacitus de moribus e c cia Germanice. conver- enda iX : fuss 7 Plaardi libellus de puerorum edicatione, , una cum au-.- feo. Pythagorae. carmine civitate iim We: donatus, | io alia. : | MEMORIA VIRI | NOBILISSIMI ATQUE CELEBERRIMI - : DOMINI B Rel ACADEMUE C/ESARE/E LEOPOLDINO- CAROLINA NATURE CURIOSORUM COLL EGAE, PLINIUS III. DICTI, SOCIETATIS REGIE ANGLICANJE , NEC NON BONONIENSIS SCIENTIARUM ET ARTIUM INSTITUTI SODALIS, PHARMACOPAI ET MERCATORIS APUD LIPSIENSES SPECTATISSIMI, D, XXIX. Ogobr, A. R.. clo CCXXXIIL PLACIDA MORTE DEFUNCTI, CONSCRIPTA CRATEV A. -— uMppend, A, M, Ful, F1, (f Yri« - "* / —— 226 | — c AMemoria / nobis meritis ex noítro ordine Viris ,. poftquam illi fatis ceffzrunt, funera ducimus. ^ Quotus quisque noftrum eít quin iftam optimo cuique focio pietatem fero : praftandam optet. — Verum ea eft rerum humanarum in- conítantia, ut accidant, quae vel nolles fieri, vel fücceffu- ra fufpicatus haud effes. — Triftiffimus certe nobis omnibus- que extitit de morte viri nuncius , queni nec Viruni nec fenem , florida tamen quam ajunt fenecta vigentem , vi- rium robore conítantem & juveniliter laboriofum mediis , qui in commodum reipublice litterarize ceffüri erant, labo- ribus immortuum aliquot hinc annis percepimus. — Recru- defcit iftud vulnus novumque animo dolorem adfert, quan- . do defunctorum ex noftra hac Academia fodalium memo- ria recolenda eft, quam ficut alis, ita & huic integerri- mam debemus , nulloque tempore interituram , Viro fcili- cet magna inter fuos & exteros famae , JOANNI HENRI- CO LINCKIO , Zcademie hujus Cefaree' Leopoldino -. Caro- line Nature Curioforum Coleg& , quem PLINIUM III. ob. fcientiarum praeftantiam lubentes adpellavimus ,. Soczeza£is regie dInglicane nec. non Bononienfis. [cientiarum cr. artium fi- dali, Pbarmaceut& er Mercatori. apud Lipftenfes | [Dectatiffhno, Aegre nos ferre neutiquam decet , alios ante nos optimo Viro, meritorum & honoris proemiüm ftatuiffe, feciffemus, nifi variis impedimentorum generibus diftenti abítra&ique àb opere fuiffemus. —. Immo vero infigne nobis oblecta- mentum & voluptatem haud mediocrem peperit conjun- - &iffimz nobis celeberrimae Lipfienfium Academiae publi- cum exiftimationis, qua fuum noftrumque civem profecu-. - ta eft, argumentum , fi nova non adferimus , poftquam - Noftri vita illic eleganter admodum expofita fuit, eatamen peragimus, qua pro inftituto majorum nifi cum piaculo , omitti a nobis haud poterant ; Quae ingeniorem fertilitate ! 0*5: bun- Riftiflimo perfungimur officio quotiescunque bene de ALincktana. | .027 abundat Lipfia , hunc etiam noftrum orbi felicibus aufpiciis dedit anno poft reparatam falutem MDCCXXXIV. die VI, Menfis Decembris. Fortes creari fortibus & bonis & ín gnatis Parentum virtutem efle , votum.magis eft, hac, qua vivimus , tempeftate , quam .veritas. — Noftro autem non tantum infigne attulit ornamentum , fed.& ad reGte agen- dum ftimulos addidit Parentum .conditio haud mediocris , Patris maxime.nobilitas:& germana vitae fanttimonia mo- rumque integritas : Fuit ille ex primoribus civitatis Lipfien- fis civibus & mercatoribus, qui eruditorum infimul ordine .dignus merito cenferetur , nam pharmacevticen ita quidem ille excoluerat , ut ingenii plus .quam .dexteritatis ineffet , .clariffimus vir Henricus Lizckhius , primarius interillos, qui tabernas falutis, quas Apothecas adpellare folemus , eo- .tempore Lipfize exítruxerant. Eam potiffimum nomini fuo felix ifte pater celebritatem fecerat , quod officinam aureo leone.notatam antiquiffimam , .nam infigne iftud fub Aca- .demize Lipfienfis aufpiciis, anno MCCCCIX. inter alia fpo- lia Praga cum. ftudioforüm exercitu Lipfiam delatum fuit , -reftauraverit , talique luci admoverit , .qualem ante hac tempora ,nullam habuerat. Felix ite noitri Pater pluribus nominibus .extitit , fataque expertus eft haud vulgaria. Memoria dignum eft, eundem An. MDCXCIV. cum forte fortuna fucci Aloés maffàm, :qualis in .cortices .cucurbita- rum effundi ficque .divendi folet, diffringeret , admota etiam , quod fortius refifteret , fecuri , fex millium Impe- rialium valore nummos aureos , cum regiis quibusdam in- fignibus, Coronz parte & loricae .aurece fragmento, inve- niffe, quae hodienum in rei monumentum ornatiffimo Mu- feo adíervantur, .domino, qui fic thefaurum fuum abfcon- derat , fine dubio in itinere mortuo , quo fattum, ut di- venditze merces egregias iftas.opes fecum abftulerint, fau- ftamque Linckianam domum onentali hoc munere bearint. | 2 Ita . 328 Et on AMemoría PME Ita certe concefIis opibus ufus eft Pater , ut quam eidem Benigna Schallería , Joannis Schalleri Aurificis apud Lipfienfes ; íncluti & Collegii aurificüm Senioris primarii filia, Joannis |. Springeri Mercatoris vidua , dederat prolem in fpem & ex- fpe&tationem futuri faeculi educaret, nihilque intermitteret eorum, qua in ornamentum & polituram ingenii, quodin filio fertile admodum & luxurians animadverterat, cedere poffent. Equidem pharmaceutices ftudio hunc fuum dedi- €averat, quandoquidem illa olim Medicinae pars, ut ut a corpore divulfa, eruditioni proxima eflet , verum ita eun- - dem Carbonarium aut fumivendulum , quod plures effe — folent, exiftere noluit, ut puerum jam melioribus artibus, qua mentem ad altiora quaeque adpetenda , excitant , lin- guis potiffimum imbuendum curaverit, quo quidem in ne- cotio expeGationi Parentis egregie refpondit, ita quidem, ut tefferam ftudiofi bonarum artium a Re&ore Magnifico illius temporis 77exb»fie Anno MDCLXXXV. obtineret ef-- fetque academicus civis & pharmaceuta, qua duo conjun- &iflima effe haud difficulter poffunt. — Noluit autem pa- rens filium inter delicias enutrire , veritus ne indulgentia optimi mores corruptos redderet , inde eundem Hatniam ad Danos ablegavit Anno MDCLXXXX. ut ibi potiffimum artis fuze rudimenta jaceret ,, Magiftrumque ei defítinavit &clebris nominis virüim Jea»zem Gottofredum Beckerum: Chy- micum inter fuos praítantiffimum , cujus manuduGione -— per quatuor annos ufus eft, à quo poftquam haud medio- . «riter profeciflet, cum honore dimiffus fuit: — Itinerum ju- «unditate ille&us Suecie Regnum Anno MDCLXXXXII. invifit, & oryCtographiam illius terrae prorfus haufit. — Ani- mo ad fumma quaeque artis fuze faftigia attingenda excita- to, Gedànum difceflit An. MDCXCVI. qua patria. patris fui urbs eidem percara per omnem vitam extitit. Ibi nova - ad rerum naturalium hiftoriam incitamenta a cicius E | re)- Linckiana. Miete 220 Breynio , cjus Mufeum inter famigeratiflima illius tempo- ris extitit , accepit ; neque defiit pofthac doctiffimis iftius urbis viris, Breysio, Kleinio, aliisque familiariter uti , a qui- bus fcilicet poftea haud leve rerum fuarum augmentum li- terarum commercio acceflit. — Omnibus , qua juvenem decent, virtutum cumulis, fcientiarum theíauris Gnuftus ad patrios lares redux fadus fuit. Sed otii domeftici pertze- fus denuo emigravit, & ad Belgas commizravit , ubi Mu- fea illius temporis famigeratiffima, Ruyfchianum , Vincen- tianum, & quod jam fama increbefcere cceperat Sebos, fibi paulo poft conjuntiffimi , collectionem rariorum , fxcpius perluftravit, tam rerum naturalium contemplationibus ini- penfe jam ab ineunte zetate dele&abatur, exemplumque ab. omnibus , quo fuo tempore ufurus erat, defumfit. Deve- G&us inde ad Britannos tum alia, tum id quoque peregit , ut thefaurum immortalis viri 7oazzs Sloane , tunc 1n infan- tia conftitutum , nunc nullum in omni mundo parem fibi agnofcentem ,' perluftraret , fuumque apud illum nomen profiteretur, quz res ipfi paulo poft maximam cum S/o4zio Jiteras conferendi opportunitatem peperit ^ Neque vero fuse. commoditati & emolumentis domefticis antea profpe- Xit, quam pietati erga parentes fatisfeciflet, adeoque pa- trem confiliis ipfaque re fedulus adjuvit, donec e re effe ar- bitraretur fuae etiam utilitati confulere. — Inde Numburgum feceffit An. MDCCVI. artemque pharmaceuticam ibidem per quatuor annos feliciter exercuit, donec a parente revo- €atus An MDCCX. viribus fra&um prorfus füblevaret inito cum fratre: Chriffzano Linckio , itineribus per Galliam fufce- ptis celebri , focietatis & cómmercii pacto. — Dici vix po- teft, quanta fratrum iftorum concordia fuerit, quantoque invicem exarferint communem cauflam confiliis reque ad- juvandi defiderio , fuccetTü conatibus refpondente : nam officipam , quam a Patre fatis fuperque inítru&tam obtinue- 2530 | Memoria rant, inítructiffimam focia opera effecerunt. | terat, anno, nobiliflimam virginem, Mariam Elifabetham , Godofredi Deringii., mercatoris gemmarum aulici Dresden- fis pereximii filiam ; nunc viduam , .quae incomparabilis mariti jacturam dolere non definit. ^ Ex hac , quam non tantum thalami, fed & rerum gerendarum fidam comitem habuit, quarta vice, cum viveret, pater fuit, obtinuit fci- licet ex eadem Geodofredum Henricum, natum d. V. Novembr. Anno 'MDCCXI. denatum d. XIII. Novembr. ejusdem anni; Chriffianam Dorotbeam , natam d. XXIIL. Febr. A. MDCCXIII. mortuam d. VI. April. Á. MDCCXX. Joannem Henricum , qui lucem vitalem d. XXVII. Aug. An. MDCCXV. adfpe- . xit, eademque d. XV. Decembris ejusdem anni privatus eft; Chrifiiazam denique Zlifabetbam , fortuna , corporis, ani- : Adícivit fibi nofter tori fociam hoc ipfo, quo Lipfiam Numburgo rever- mique dotibus ornatiflimam virginem , natam d. XI. Maji — An. MDCCXX. quam potiffimum in deliciis babuit nofter; unicam tunc gentis fuae fiduciam. | Sicut autem omnem fa- mze fuc celebritatem ftudiis unice debet, ita, quamvis non uno nomine commendationem laudesque mereatur , hac faltim, qua.eruditis percarus fummeeque inter ipfos exifti- mationis extitit, parte, nobis inducendus eft , utpote qui humanis opibus, quasabundantes lucratus eft, minus fiíus, carere aliqua illarum parte , in fui perennitatem maluit, quam obfcuram inter nummorum cumulos vitam degere. Id adeoque potiífimum egit, ut eruditorum fuee Academiae fcle&iflimos in familiaritatem adícifceret ; eorumque , in adornando quodam. rerum naturalium thefauro , confiliis uteretur. Ante omnia hiftoriee naturalis patriae fuae curio- fusindagator extitit, nec antea exterorum fibi curam efle paífus fuit, quam indigenorum natura miraculorum ple- niffimam rationem habuiffet. — Ipfe agrum Lipfienfem pe- deltri iünere longe lateque perveítigavit, &, quiin eodem — | j repe- - Linckiana. o3Y reperiuntur paffim , lapides figuratos , domum contulit » inde longius progreffus vicinarum regionum: Querfurtenfis». Franconice , Thuringiacee ; & quae Bohemiae: confinis eft » montes etiam Hermundurorum: peragravit, & rariora , fi qua effent, fecum abftulit. — Foffilia poditfimum: metallo praegniantia , mirieralia , femimetalla',. aut metalliqa ; nota- bili copia congeffit ;; videas aurum quod: ftatim purum eft , vel attritu aquaruni perpolitum & corrugiis elotüm , vel rude , aut lapide fuo conciufüumr. — Árgentuni varia forma: nativum , dendroides ; bra&teatüm , capillare ; anthraci- num, rude plumbi colore rüubrunr, fufcum, Aes nativum ' ex Suecia potiffimum fodinis ,. quas ipfe juvenis inviferat y vel caementitium Hurigaricunr y; aerisque lapides vario ha- bitu variaque pulchritudine eminentes , plumbi candidi, lapillos albos, virides, nigros, nigri- vel cinerei mirabiles venas ; Ferri nori lapides tantum , Schiftique nodos aut Hamatites oppido raros , fed & varia exinde ad. fpeciem viventium configurata Mineraruni potifTimuni , fulphurum fcilicet, faliumque, aut fi que venae femimetalla dici. fue- verunt , Cobalti , Bifemuthi , Stibii; Minii, quod: recen- tioribus Cinnabaris, Sulphuris nativi, inde Atramentorüm; qua Vitriola adpellantur , Salium fofhilium, infignis ipfi fta- tim ab ineunte Mufei fui aetate. adparatus. extitit , partinr quod patriae fodinze hifce omnibus locupletifltmze fuerint, partim quod fimplicium do&rinam haec omnia propius at- tingerent. Hanc fcilicet limpidiffimae lüci prorfus admove- re fedulo adlaboravit, inde peculiares adornavit iri thefau- ris fuis materiae medicae ordines , que fine voluptate a rie- -mine confpici poffunt. — Favebant noftro fortuiti, qui fem- per vigilantibus valent, cafus, Mufea Curioforum Lipfien- -fium publica, quam auQionem vocant, lege divendita , -jnter quae celebrium Medicorum , Wo/ff & Nabothbi, colle- . &iones primum locum obtinent , fupelledilem noftri haud | parum 232 — c Memoria | parum au&am effecerunt. Jam increbefcere ejus apud.ex- — &eros fama ceperat ; quamvis enim iila; qua maritima em- - poria luxuriant, rerum acquirendarum opportunitate non - - perfruamur, noftra tamen etiam nobis funt, quae exteris placent, commoda, hac permutationis lege haud difficul- ter reliquorum ufum nobis conciliant. Maxima, potifl- | mum amicorum & commercii feedere lucrique: capiundi neceflitate junG&orum, copia noftro uberrimum exoticorum confluxum adduxit. | Sumptibus autem parcendum ipfi in tàm arduo opere neutiquam fuit, monendi, excitandi, - muneribus augendi fuerünt amici, & prout rerum natura- lium ftudium divinis proríus inefcat illecebris ;' ita poft- quam nofter rapidiffimo defideriomim plura poffidendi & ad faftigium emergendi , flumine abreptus fuerat, tempe- rare fibi. porro haud. potuit, quin omnem moveret lapi- dem, nec imperfe&um in medio relinqueret opus. Inde | plurimorum annorum indefeffo ftudio eam denique faciem — induxit Linckiana, quod Saxonicae urbisque Lipfienfium vo- luptas eft & ornamentum, fupellex , qualem elegantiorem — equidem habitura erat ; fi Dominum fuperftitem a DEO : exorare potuiffemus : fed nec defiderare poterat , nam quantum éorum judicio conftat ,, qui aequi rerum aeftima- tores, qui peregrini exiftunt , quorum adeoque laudes fu- fpe&ee effe nequeunt, quantum etiam collata vaftiflimi ad- paratus confignatione cum famofiffimis quibuscunque re- rum natuaalium thefauris adparet , fyftematis omnium re-. rum creatarum titulum largiri eidem haud difficulter pote- rimus. Conchylierum ordo, tria quatuorve genera, quas - eidem femper in votis fuerunt, fi demas, omnibus. nume- - xis abfolutus eft, Malacoftrea ita quidem diligenter fupple- | vit, ut quantum nunc, collatis Au&torum teftimoniis, con- | ftat, nihil addi poffit. Stellas folesque marinos numero- - filumos collegit. Plantarum marinarum , Lithophytorum, - 5pons E 4 —- BC ONE Linckiana, 233 Spongiophytorum , cerathophytorum , Botanophytorum 4àriora. extant genera non dicam d de eo fibipaucio- res gratulari poterunt privati, — Vides tamen Efchoras, Re- teporas, Madreporas, Poros , Titano ceratophyta, Ifidif- plocamos, corallia, quae regiadecent cimelia. Animalium "utriusque Indize aliorumque exodicorum non mediocris eft feries, parvo Noftrum fpatio clariffimus Se5a poftfe reliquit, qui duo in vita conjunctiffimi, nobili aemulationis ftudio excitati, mutua fibi utrinque praeftiterunt officia. Haben- tur in illuttri hac fylloge quadrupedes Tatou , feu. Armo- dille, Scalopedes , Philandri , Tardigradi , Ignavi , Cy- nocephali , Myrmecophagi , Ichneumones , Sciurni, Ca- nes, Felesque prout dici folent volantes & Vefpertilio- anum diverfitates. — Aves quales a Catesb in illuftri opere depinguntur indiarum plures Cacotochas , Colubri- des , Mellifugas , Coccothrauftes , Manucodiatas , & id genus alia, Indiae s Miles ae :vel Groenlandie . fere omnes poffidet, & prout primam rerum patriarum curam effe paffus fuit, ita avium indigenarum nulla defideratur, quas artificiofiffime implendas curavi, Inferpentum nume- xo Sebam fi non exfüperat, certe aequat, futurae certe funt , que hinc, quee illinc defiderari poffint. Scireenim unum- que decet, infignes iítos duumviros , antequam Sea Ope- ris fui edendi confilium caperet , conjunctim hiftoriam fer- pentum edere voluiffe. Videas Haemorhoos, Scytalas , Amphifphaenas , Caudifonas , Dipfades, Serpentes , aut fer- pentum exuvias, viperas , Acontias, aliaque, qua ex hac creaturarum familia proftant, Contemplaberis Caymanes, Crocodilos, Cordylos, Lacertas fpinofas, volantes, gutta- tas, ftellatas, Iguanas , Leguanas , Caudifonas , chameeleon- tes , ranas , Rubetas, Stelliones, Pipal, Salamandras , Scor- piones , Arachneos Surinamenfes , Ceylanicos; Infe&torum "dppend. 4, M. Pel, F1, | £g ^ yolan- y? Y "T 1 / E dd" emoria iu volantium membranaceorum Phalenarum,Libellarum, Va T nipennium;Scarabeeorum , reptiliumue non omhino nullipfi cura extitit. Accedunt partes grandium animalium,maxilla cra- niumque Elephantis; cranium Hippopotami , animaliaque va- . riaintegra, paffim in Mufeo fufpenfa. Qua omnia eo majorem Collectori. honorem ferunt, quo nitidius confer- vantur, quo ornatius difponuntur, clafficisque continentur catalogis, quos ex fchedis Colle&toris , poft mortem ejus, revidit fuppievitque aliquis ex fodalibus noftris, beato per- carus. Accedit inftru&tiffima bibliotheca , Auctorum nu- mero nobilis , quorum fontibus, quidquid ad praememo- ràtarum rerum, uberiorem declarationem facere potuit , ex-- tra&um catalogisque infertum fuit. Dubitàre femper fas. fuit, major ne fuerit noftri in quadtendo. induftria, an in ^ inveniendo feEcitas. Eo certe quorfum divino benedicente - favore rerum fuarum acquifitionibus pervenit, non perve-. niffet , nifi fida amicorum exterorum aeque ac, indigeno- rum manu adjutus fuiflet. . Infignis* eidem. conceffà fuit amicos fibi comparandi, comparatos in officio continendi , facilitas , five adloquio, five literarum commerciis ita omnes fibi devin&os.effecerat, ut elabi non poffent, quin rnitte- rent, habituri. paulo. poft non leve plerumque pracftitae. opera pretium.;.. Veneratus femper fuit generofitluni Equi- tis Sloanii , Profidis Societatis Regiae Anglicana, patroci- nium , celeberrimum Woodwvvardum , Luidtumque inter Bri- tannos fibi prorfusobtnuit faventes. | Ludovicus Férdmmandgg: | . Comes .Marfigli ita eundem dilexit, ut ultra non poflet. Proter amicitlimutra fibi Z/Perzum Sebam inter Batavos. olim. praeclarum Aoyfebium ,cujus opera in ferpentibus Mufei fui üefcribendis ufus eft , prae caeteris coluit. Per Italiam curae. — cordique ipfi fuit celeberrimos viros , Pezr. 4£ptomium Mj... — cheli , & johamuem | Hieronymum | :Ganichelli ,— Jofepbumaque : is " | j *. Monié - Mozti fuis partibus addictos fervare, quorum ille prorfus il- ]uftre amoris erga noftrum condidit monumentum, in- fcripto nomini ejus novo plantarum genere, quod ZLizcEa- auum ,adpellat ,id quod fa&tum fuiffe profiteturin ZVevis plaz- tarum generibus , Florentiae An. cl» CCXXVIII. 4. p. 176. in animi argumentum erga D. Jobhanuem Henricum Linckium, Pharmacopeum Lipfienfem praflanti/fmum rerumque naturalium füudiofifimum, | Inter Helvetos ,celeberrimos viros , Job, Tac. Scheuchzerum , cujus Biblia iconographica fuis ferpentibus -. liberalitercommunicatfs, auxit. Caro/, ZVicol. Langium amicos- que pra. caeteris caros Lavateram, Efchertumque operis fui "dminiftros obtinuit, quorum nomina in, Catalogis tranf- - -mifforum cum honorerecenfentur. . Ex Mufcovia & magna. 'Tartaria obtinenda rariffima quaeque, Mineras, Stellas & capita praeprimis Medufz aliaque , infignem. commodita- tem Noftro fecit non fatis laudandus D. G»weli» , ficut D. Kanoldum per Hungariam hiftoriae naturalis caufa iter facien- tem, fibi addi&um obtinuit. Dolent ejus exceffüm paffim commercio literarum eidem | conjuntkiffimi | eruditiffimi viri Jobannes Philipp. Breynius , Tob. job, "Theodorus. Kleinius "Gedanenfes , Zrancifeus Erneflas Drückimann eidem praeca- rus, qui noftrum epiftola iüneraria cohoneftavit aliique, quibus omnibus neceffirius nofter extiit , & a quibus mutua femper obtinuit officia. Fieri fane prolixiffima ifta , quam fibi longe lateque acquifiverat , fama non potuit, quin varie Societates eruditze ejus Commilitium exoptarent. "Noftra haec Academia primam bene merenti Viro lauream decrevitG; eundemque in confortium adfcivit. A.cIclIb CCX XII, addito honeftiffimo PLIN tertii titulo, quo ad praeclara quaqua exítimulatus haud femel fuit, fiquidem Epheme- ridum noftrarum Volumina Obfervationibus fuis frequen- -£er auxit; nempe : de Zegetabilióus quibusdam. exoticis , fpc- 2M 882. ; cia — -. MMCCRR Memoria. X —.€latim ej sn y vais Contrayeroó ; quae eft XXIX. "Vo- luminis I. A&orum phyfico - medicorum Ephemeridur continuationenr exhibentis, Norimb. MDCCXXVII. 4. Porro de feta bumano monffrofo fémilitudinem leonis babere , fed qerperam , putato, quae. extat loco LXXIV. ej. Vol: Inde de arbore Coffee Lipfia florente, quie extat. ibidem N. CVI. & tandem de lacerta aquatica per 0emitum reddita, Magno fi licet eundem pretio habebat immortalis memorie vir J« 22 Bajerus » Pracfes ordinisnoftri, qui eidem. Sciagraphiam Mu- í&i fui & fupplementa oryo&ographize Norice ,, Norimb. MDCCXXX. 4. edite infcripfit. Secutae funt noftrum: ex- emplum alie, Societas fcilicec Regia Anglicata , quam de €obalto 'differtatione Latina TranfaQ. no. 396. p: 192. An. MDCCXXVI. hoc ipfo; quo receptus füit , anno , órnabat ,. ^A—& qu&e "oif (um Ferdinandum Comitem MARSIGLI funda- Korem. agnofcit Academia Bononienfis ,quae dnflitutum Scien- diarum dr artium dicitur. Hifce honoribus fe vario modo dignum jam antea praeítiterat emiffis in lucem eruditionis: . "fuzteftimoniis. Magnam eidem exiftimationem peperat. | infigne iftud, quod Lithophylacii fui coryphaeum eft, Sce- - leti Croccdili: , prout videtur, fimulacrum , Suhl&e in Fran- £onia effofum , dé hoc Nature opere prodiit ejus ad Cla- xiffimum Jebannem Weedwvardum de Cretodilo petrefacto epi- | - ola A. MDCCXVIIL multo magis iftos, pluresqiie fi con-. cedi potuiffent, honores fibi. vindicabat., fpleridido ifto de: Sells marinis opere anno MDCCXXXII, edito, (*) quod So- Misi iis s Vy a pe ^4 m diete 3 Po SWTU.—.cChr rv MUSEI — - 0 co Linchiana, jo €ietatis Regiae Anglicanze Praefidi , Jeammi Sleanio , reliquif- -que fodalibus infcribitur, cui par aliud in fuo genere non- . dum extitit. Adjutoripfi in vafto opere fuit celeberrimus vir, Chriffian. Gabriel Filcherus, Regiomontanus , cuinuncéx ' Xüinere reduci patriosque penates falutanti felicia fata &c vitae tranquillitatem 'adprecamur. |^ Meditabatür plura ea- demquefe fuaque eruditione digna futura, prout ad fplene didiora fe enitiin alloquio ad Societatem Anglicanam pro- fitetur. Non deeratipfi nova declarandi opportunitas , durn- inodo idjipfi per temporis anguftiam licüiffet. Serpentes vipe- rafqueMufei fui eleganter admodum delineatas vi€is coloribus éditurus erat, nec óbfcurum jam iftius réi fadum fuerat pri- mordium. Pifce$ quóndarà utriusqueIndie, quorum me- inoria vel icon apud Ichtologós tendum éxtat, ex Guaper- varum & Acaraunarum ,aut Ranarum pifcatricium gente, opufculo cuidandeftinaverat Forte & Mufei fui uberrimos - & optime difpofitos Catalogos editürus érat. Hac fpe omnes fruftrati cum Parérite partum periiffe dolemus, per vegetam aetatem, qua pollebat ,; utpoté aliquot tnenfibus fexagenario minor , fperabant amict fatalem diem divina. gratia adhuc aliquo abeffe fpatio. Sed aliter decretum fue- rat fummo Numini mortis enim nuncius ei adlatus eft , utut setrica adeo morbi facies primum non extitiffet. Diarrhosa - 88 3 cols mix Natur Curioforem Cafarnz , & Societatis Londinenfis - Regiz Sodalis, de Sze/is Liber fingularis, tab. ensis, Figur, exemplaribus naturz apprime fimilibus & auctoris Obferva. tionibus difpofüit & illuftravie DM cot MnESÉ FISCHER US$, - Kegiomontanus Acc.Ed»ard Luidii, de Keaumur & Dan, Kalds fj. argumenti opufcula, Lipf. MDCCXXXIH, Fol, | e - " » e r X " [ 3 : mu «dE. : Er " i , it ino E E 2 4 in 25 E - Aemoria Linchiana, €olliquativa. M OrAfE incepit, qua. [mer in febri ter- 1 tianam incidit , quee paulo poft in quotidianam. intermitten- tem , Tertianam duplicatam & denique continuam degene- rans omnem convalefcendi fiduciam eidem praefcidit. /Equo Ad tuliffet animo , prout fortem piumque Chriftianum de- . cet, nifi gravidam noffet cariffimamuxorem , quam mafcu- | lum fibi parituram confidebat , Sed nec ita "'&uldem res No- — ftrum ab animae cura dimovit, quin eandem placide DEO . redderet die XXIX, O&obr. Anni cbbID5CCXXXIV. magno - fuorum omniumque u&u. Nec vitam faltim memorabi- - lem egit, fed mortem hoc ipfo celebrem obiit, quod Filium pofthumum habiturus effet , qui.omnium , Matris potffi- — mum vota adimplens felici omine die XXV. Novembr. an- nimodo di&i lucem adfpexit, vegetze fanitatis, quam DEUS | ipfi perennem faxit, ingenui vultus magnaeque fpei puer — J obanues Henricus Linclius, Hoc praeclarius fuz perennita- — tismonumentum aliud habiturus non eft Nofter, dummo- M d [or precibus experimus , ifto adfli&kam gentem 1 - folatio, diutiffime divina gratia wp... t PAM, Mosa MEMORIA VIRI NOBILISSIMI AC PRUDENTISSIMI, DOMINI | ALBERTISEBA, PHARMACOPOEI AMSTELAEDAMENSIS ^ CELEBERRIMI, ACADEMLE IMPERIALIS LEQ- POLDINO-CAROLINJE NAT. CURIOSO- | RUM COLLEGE, | "- — XENOCRATES nr, SOCIETATIS REGUE ANGLICANZ, UI ET BONONIENSIS INSTITUTI SCIENTIARUM. | SODALIS POSTERITATI COMMENDATA CRATEVA. 246 D woes v ZA S 1 & n Po xS : * ' 9^ * uibus de vero virtu- tis & Ícientiarum pretio conftat; defideratiffimus, - N on nobis tantum , fed omnibus, . utut maturi fenii, vir, ante diem tamen obiifle vifus £ft, cujus fuaviffimo fodalitio & commercio prorfus utili — hodienum & in feros annos perfrui, nifi divine providen- — tice fecus placuiffet, optaffemus, Dominus Zibertus SEBA, - Apothecariorum lumen, quem nominis honorem eidem ex. Quirici de Jfuguflis hunc titulum gerente libro decer- nere non dubitamus. Hunc, etiamfi conjunttiffimus: nobis, prout extitit, non fuiffet, fuffragiis cum viveret digaum , plan&ibus poftquam exceffit digniffimum judicaf-- femus. —Effe&dura id erat in animis noftris aequitas , qua non noftra tantum ,fed & aliena, probitatis documenta col- laudamus. Multo majora habituri .. fumus ingenui lu&yus - argumenta ex "Viro inter fuae artis peritos primicero im- mo vero qui anguftos illos Pharmacevtices, quam potifli- gnum profitebatur, terminos egreffus , univerfi mundi creati Ammenfam rerum feriem magno animo, nec inferiore au- fibus fuis felicitate adgreffus eft, quandoquidem ille anguftis itis , quibus conjungimus Societati Caefarei nominis vin- - culis, & ipfe , detentus, paria nobifcum, in nominis Ger- mafíci magis magisque evehendi dignitatem, officia con- tulit, communem caufam confilio reque adjuvit, & poít- quam nominis fui celebritatem ad pofteros evexerat, fuae glorize,«um nofter fit, partem nobis fancivit. Hunc , No- ftro, queni tamen exteris, quorum eruditas Societates pa-- riter ingreffus eft, haud invidemus , more majorum fune- . brem pompam duciraus facefque fuccendimus ferales, cujus ..— offa, patria, qua reconduntur, terra, molliter cubent in- — terea; dum zequi rerum aeftimatores jufta Viro perfolvunt - - Bono, Pio, felici, fapienti, quem equidem non muliebriter flemus,quandoquidem ille rerum geftarum pondere fuzeaeta- — - £is limites fere fuperavit,peteratillefuoslacrymisinterdicere, — — Y Ia» u v TAE S. c TU * ^ E , debantana, | 240^ — — HÁÀÀÁÀ Esta uo : quod ENNIUS fecit, cujus ultima habetur haec voluntas in ejusafe ítatuto Epitaphio, quod habetur inter Fragmenta Epigrammatum, ! | Nemo me lachrumis decoret nec funera fletu Faxit: cur ? Volito vivu' per ora Virüm. Interim inftituti ratio poítulat Sodalis vitam, nafcendi conditionem , mores ,fata , merita, quantum ejus ad cogni- tionem noftram devenire potuit, condere, bene merentis urnam laudibus coronare, in ejus perennitates aliorumque ex noftris, inquos , quo fero illud collocetur officium, DEUM precamur , incitamentum. | Natale illi folum eft Zrijfa oriestali» , cujus oppidum Erzelen , gloriari de ejus incunabulis poteft: Germanus hoc ipfe nsbilibus , utut educatione Belgautramque gentem ce- leberitate nominis fui implevit. Germazws tamen dici fem- per praeoptavit, neque enim tantum Germania fuperioris idioma feliciter expretlit eodemque impenfe delectatus eft, fed & Lr adbcacifimonuns remediorum, quam Am- ftelaedami inftruxit, Gerzaz:cam , adpellari, id quod & nunc moris eft, maluit, Natus autem eft parentibus probis & ingenuis, quorum tamen tenues omnino facultatates , opu- lentiee filii , quam labore & induftria fibi conciliayit, pror- fus impares , efficiunt, quo dici poffit humili loco natus cffe nofter, id quod in laude maximorum quorumcunque vi- rorumrepofitum femperfuit. Equidem, quod femper do- luit, ingenuarum artium cultura animum ab ineunte zta- te perpolitum haud obtinuit, rebus anguftis domi, non quo fciret , fed quo faceret , imperantibus, ita tamen hae- rentem humi lucroque immorientem vilemque animam non geífit, quin méntem ad contemplationes ab ineunte &tate erigeret, delectatus maxime rerum creatarum varie- -"*ppend, A4. M, Pol, V1. hh tati- TNT ^945 DI E Aemoria. tatibus, quas adhuc puer pueriliter congerere 4 conchas vel. lapillos legendo , ad fuevit. — Pridem initindui iftius fecit, inter Medicos aevinoftri facile princeps, & quod in gloriam - cedit ;, Sebze amiciffimus, clariffimus ZZersannus P OERHA V1US, qui noftri fplendidum opus ejusque Tomum primum hoc potiilimum elogio exornavit : |. f/bertzus. Seba totam dedit ab nguiculis vitam, ut per diligentiam. infinitam cogno- ,féeret. quam accuratiffrme id omne , quod vel ullo refpectu pertine- ,ret ad materiam medicam , col/igeret fbi ex locupleti//semo vafl » zatura tbefauro , qua omnium optima forent C lecliffhmain uno- »quoque fmgulari remediorum genere, ,, Ephebis vix egreffus,. mentem ad Pharmüacevtices ftudium adpulit, non perfun- &oria opera, fed egregio conatu, artem hanc fuam, quae mercenaria plerumque effe folet, ab ignorantiee aut praeju- | diciorum ignominia vindicaturus, quod tamen uno impetu efficere haud potuit. Poftquam enim tyrocinia artis fecif- fet penes maxime expertos Pharmacevtice$ magiltros , pro- prio alarum remigio adfpiraré ad meliorem fortunam coe-. pit; fufceptis per Belgium Gérmaniamque inferiorem itineri-- bus,quo & inftrudillimas quasque officinas perluftraret & virorum , quiin colligendis natura thefauris cefüdabant, ci- melia coram intuerctur, a quibus, rmaxime a praeftantiffimis fua «tatis viris , Scbvvammerdammio, Ruf bio, Fincentio. Kg. gelerio , Witíenio, agendi ftimulos & imitaticnis exempla cepit. Primus eidem fuit, fimplicia que virtutem medicam conti- nent; penitus noffz, impetus , quo adactus diumultumque per Belgium divagatus , primum mediocria , qua parvo cconfítarent pretio , aere redemit, aliisque divenditis, fervato. fibi quidquid ex omni optimum haberetur. Nonpuduiteun- | xem difert's coram peregrinis, cum quibus ipfi magna fem- yer fuit ramiliaritas, verbis, priftnae vitae rationem cxpcnere.— - B rion mag ftros , vel cliffiarios , autnavticam plebem piu-.. - ximis officiorum generibus fibi obítrinxit, ipfe eiicacitiuma —. — 1 qua- : - t. ze ; EC E E I "3 zd nidi " — TW GUT CROEETURE St ouqeu. cm qo MY TUA CRM D. E epe EI ERE E. SP RR ER, V REL — Sebaniana, 249 quaque remedia commifcuit, quorum ufum potiffimum ef- le peregre abituri is no verat,vel viliori divendidit pretio , vel ' dono dedit , quo reduces nova quadam eidem adferrent , pacifcens. Néno ex illis, quos dulci verborum lenocinio demulcere, vel officiis devincire noverat, ex Africae me- ridionalis & Promontorii bona fpei, unde plurima. eidem adlata fuerunt , vel magis Orientalibus, maxime Surinam Ceylanque infulis, vacuus rediit, quin ferpentulum, La- certam , concham , plantam marinam , infectum amico adferret. Non expe&avit: Seba donec mercibus liberarentur naves, ipfe advolavit, laetos : lucro tumidos | patrize aura tumentes Nautas blanditer compellavit. Itineribus fra- &os fublevavit; munufcula fparfi & invitis fere curiofiffi- ma diffi orbis produ&a, extorfit, fi quze plus unavice obtinuiffet , Thefaurorum patronis dis cndidir S fua domi digeflit , scimpoliuit figuraque , quam viva fervaverant animalia, arte, qua potiffimum excellebat, reddidit. Non anni, fed annorum labori ifthic extitit. Deterritus rerum difficultatibus & obfcuriore primum füpellc&ilís fua in- cremento neutiquam fuit Seba, quin perfifteret , preme- ret, urgeret opus:Qui enim fortuita quaevis , prout pri- mum oblata ipfi fuerant , cupidus. amplexus fuerat, nunc fcle&tum ex omnibus inftituere, in ordines redigere ad- paratum , de uniuscujusque hiftoria follicitus Tus coepit , jam imperabat, quid adferrent , Jam amicis fuffultus, & quid in quavis extera Provincia defideratiffimum effe fit, de meliori infru&us , novis plantarum , anima- o | " hh? lium i 244, AMemoria — lium , mineralium, marinorum generibus inhiabat. Plu. rimum favet ánimis novitatum ítudiofis orbis ille in orbe — noftro, Amftelaedámum, de quo verius dici poffunt, quae — - jaétanter admodum in: Lugdunenfis Galliarum urbis Curie — | . porticu leguntur: | Quod nolis alibi quaeras, hic quaere quod optas; Aut hic aut nunquam vincere vota potes. dts 3 Maximus hic eft omnium gentium , quas lucri odor attrá- hit, confluxus, cofcilium mundi hic agi crederes , mira- — | curque in Praefatione fplendidiffimi Operis fui nofter ; quae - "i denique penurice iftius Curiofortm in vaftiffima urbe caufa efTe potlit. -s, Dolendum profecto eff, Ait ; bac nofira in patria, m », qu& ii omnibus, quorum àd detegenda natura mirabilia , ad* 38 , fientias prombvendas , e ilufirandam bifloriam naturalem —— D ufus eff, adfluit, immo vero dijfluit , àdeo tamen parvam ba- $5 beri rationem cultura ingeniorum ér eruditionis ámplifiande.,, — — Hoc ipfo quod negligebant àlii cum unicus Sela intentus — effet negotio ; parvo temporis fpàtio congeftis in unum. — 2 utriusque Indiae Naturae cimeliis , ad infignem rerum co-- E piam adcrevit benedicente Numine opesque largiente, qui- — bus adfpirare, folutoque aere, prout precario plurima, ut ipfe fatetur adlata fuerant, nunc de induftria animi vo- — tum implere poterat. FaGum id potiffimum eft anno po - reparatam falutem millefimo fexcentefimo nonagefimo fep- .— timo, quo Pharmaceutices Magifter ftrenuus & Myrepfus — induítriuseffe Amftelaedami coepit , alium frilicet mercato. — rem , qui fimplicium ; ad materiam medicam facientium, peri- debániana. 245 — : " ——— M ái ——(üÁÀA— "9 peritior effet, fupra fe non agtiovit, inaxime vero rem me- dicam utriusque India ingeniofe difcuffit , comparatis fibi uniuscujusque nitidiflimo exemplari , in quo nafcendi con- ditio; forma, genus, hiftoria concreti plurimum elucefce- - ret , quo ipfo nobis alter Garziar , Pz6 , Bogtius y Herzan- dezius alter extitit, quorum commentationibus , limpidiffi- mam lucém adfunderé oculari démonftratione folebat. Il- la potiflimum aetate ; quá florente forte & viridi fortuna uti incipiebat; ad ftudia animum adpulit , confortio erudi. tiffimorum virorum ufus , quorum familiaritate ille&us , ad uberiorem rerumi fuarum explicátionem & fecundum Auctorum placità difpofitionem omnes ingenii vires adpli- Cui. — Plurimum femper depraedicavit laudibusque magnis extulit celeberrimi RUYSCHII in fe propenfionem , a quo potitfimum ir Serpentum Viperarumque ordinibus adjutus fuit. Magno ipfi honori fuit, clariffimi BOERHAAVII confiliis uti potuiffe, cui éx paucis carus extitit , id quod fummi iftius viri préémiffà Operis Tomo primo teftatur fatio. — Fieri fane aliter haud potuit , quin tum aliorum A tum horum potiffimum in hiftoria naturali veratiffü(morum virorum doctrinis imbutus, opibus àdiutus , inftin&tu , quem naturalem femper ad hofce thefauros habuit, propen- dens ad fumma quaeque graffaretur. Secuta eft indigenam, quam apud cives obtinuerat, gloriam, fame apud exteros celebritas, paucique fuerunt iíius temporis eruditi , pet Angliam, Italiam , Galliam , Germaniam & feptentriona- les Provincias, quib ad Viri familiaritatem devenire opta- rent. Plurimum eidem largitus eft celeberrimus HANS | hh3 s SLOA- pra- SY. (Cg €t ij Pd «i E 246 — QUA m Memoria: SLOANIUS, Eques Britannus & mus miae Regle prin- ceps, aquo magno honore habitus cultusque boim ftudio 1 fuit... MARSIGLIUS Comes , Inftituto Bononienfi, quod . condidit , celeberrimus , conjun&iffimus eidem literarum - commercio fuit. Helvetorum lumen, SCHEUCHZERUS, admiratus eundem eft haud femel. | Ex Germanis potiffi. mum coluit magnoque pretio habuit celebrem virum Phar- macevtam LINCKIUM, cum quo plurima rerum fuarum permutavit , datis quibus abundaret, acceptis quibus care- ret. Fautorem & fÍítatorem veneratus eít Perilluftrem BAIERUM, Academiz noftrae Pracfidem gr aviffimum, Cue: jus in transmittendis lapidibus figuratis munificentiam de- .- praedicare magnopere folebat. ^ Dolent ejus exceffum fu- perítites per orbem amici, quos literarum commercio co- luit, poit. adlegatos Generofus HEUCHERUS, C onfiliarius & Archiater. Regize.. Majeftatis Polonicze celeberrimus , KLEINIUS, Gedanenfium lumen , JOSEPHU$ MONTI, Italorum decus, JOANNES LANGIUS, Helvetorum alo- ria, pluresque alii, — Dubium fuit apud omnes, an mirari do&rinam viri, an qua omnium literas excepit humanita- "tem & in refpondendo promptitudinem, & variorum idio- : matum, prater latinitatem , quam floridam habuit, peri. - tiam deberent. Sicut autem abfentibus facilis , ita praefen- tibus, qui eundem inviferent & haud raro nominis celebri. - tate illei peregre accederent, per quam. commodus exti- tic. Neminem. , nifi de meliori inftru&um , dimifit. Dies, 3 fpe&atum venientibus , unus. haud aedi , defiderium , * prati vicibus immeníam rerum. copiam perluftrandi , nes mo debamidha, —— 0 247? mo unquam explevit , hoc potiffimum nomine , quod ho- fpitalitatis jura fedulus exerceret acceffüsque baberet faci- les, agnomen ab Academia noftra Xenocratis, Principis ho- fpitum, impetravit. Nempe maximum illius témporis in- ter Septentionales coronatos Principem ;, PETRUM MAGNUM Imperatorem Mofcoviarum , & ipfe hofpitio excepit. — Nemo eft, qui ignoret itineris iftius aniplitudi- nem, quo Heros ifte florentillimas Europae Provincias atti- git; ut Regnum fuum politiifimis moribus , artibus fcien- tisque Germanorum , barbarie extraheret4 quod, quam felici fucceffu fa&turm fit; omnes norunt. .lítius tefnporis opportunitas Se^ noftro aufpicatiílima extitit , addu&tus vi« ri fama Princeps ad ejus domum feceílit, fzpius ibi com- moratus eft, nihil ex omni thefaurorum àmbitü iritadtum tfeliquit; quin oculis ufurparet magnamque exinde jucundis tatem perciperet. Nec difceífit Amftelaedamo Imperator , quin $zeam honoribus au&um , & ut Mufeum futim aere redimi pateretur adductum ; fuis opibus fere exueret, ex civili Regium effe&urus dila; qui nunc Petropolitasae Academice honor eft & ornamenti um 5 fadum id eft anno hujus fzeculi decimo octavo. Oiediios pertaefum laboris noftrum s refar ciendae quam feliciter paffus erat , ja&ur 29 confilium dimififfe. ^ Tantum ejus abeft, ut potius majore animo viribusque & opibus audior ad opus redierit , non modeftus, fed impetuofiffimus Colle&or, utpote qui pau- corum exinde annorum fpatio non tantum priftinam Mufeo- fuo faciem reddiderit, fed & nitidiorem conciliaverit, ni- tidiore poít extrattas exuvias fuccrefcente ; non fecus ac fexpen- 248 - dfemoria — ——————— À— : , KA 2:4 ferpentibus. , pelle... Contemplatus nofter, quam hoc exem- plo edidicerat, rerum humanarum viciffitudinem , ab illo tempore ad condendam fupelle&tilis fuae hiftoriam mentem t —— n MÀ À M ——— — —— — À —À adpulit. — Maturius id pera&urus erat , nifi difpartiri fe in tot tantaque negotia maluiffet. ^ Occupabat eundem haud mediocriter , praeter res domefticas, vaftiffima univerfo fe- re regno Mofcovitico fimplicia medicinalia fubminiftrandi ; quam haereditariam a PETRI M. reditu obtinuerat curam. Inde a vartis do&tiffimorum virorum Societatibus i in con- fortium adfcitus, & hoc ipfo non levem temporis ja&u- ram , fed nec levem exinde gloriam habuit, ^ Noftri cor- poris amicum vinculum primus iniit An. MDCCXXVII. d. XXIV. Maj. inde a Regia Societate Anglicana adoptatus fuit, donec & Bononienfis Scientiarum Academia hunc eidem honorem decerneret. -— n D L] LE * jJ * b 1 21 Nemo eft quin operis iftius fplendidiflimi, quod vere "Thefaurus, proutíonat, dicitur, dignitatem norit. Publi- €a A&a literaria Lipfienfia, aliaque, laudes iftius magnifici laboris cecinerunt, nec opus fuit mendicato clogio uti, cum res ipfa Magiftrum collaudarit. De ifthoc rerum naturalium Sebae noftri 7 befauro. nuperrime Gallus quidam anonymus in Catalogo Conchyliorum, qui prodiit aano MDCCXXXVI, Parifiis in o&avo, ita profeffüs eft : ,, Termini ener gici fa- » Fs , quibut ambitus dr verum. perfectio «que ac varietas iffins » AVlufei deféribi debeat , inveniri nequeunt. — Juflitie interefl ,- » quo dicamus, incredibile effe, quo ufque in boc biflorie natu-. » Talis genere colieclia quadam euebi potuerit. ,, . Longo ab-- hinc AS debaniama. —- 24Ó) hint tempore , quod illi facere. folent ,, qui magnifica cx« truunt palatia, materiem ex probatiflimae. fidei au&tcribus collegerat , corapofuerat. ^ Dubium füuperefíe poteft in- tuentibus, an fumtuum , quos Prztorios diceres, impenu- - forum prolixitas , an artificum , quos exercitatiffimos aluit, dexteritas an rariflimorum triplicis naturae regni produ- G&orum , fua, quanr nativam habent , elegantia in hoc theatro mundi comparentiunr , felettus; an: deriique, quam- vis id primo loco dicendum fuiffet , Au&oris fides, erudi tio & hiítorica.accuritio, primum debeat admirationi. lo- cum facere. — Primus hierculer fere: laboris miffus , aniio hujus fzeculi trigefimo quarto, nominibus Collegarum no- ftri Ordinis cum aliis infcriptus , lücem adfpexit onminiuri bonorum adplaufü. —Alter elegantia priori haud inferior, Regia itidem forma arino fequenti prodiit, utrüimque Vo- lumen. a munifico Sodali. noftro liberaliter trarnismiffum ,. amoris ejus in Bibliotheca noítra pignus extitit. Facile rem penitus confiderantibus perfpicitur, vitam fuam inter ifta ftudia peregifle ncfteum , id quod ex cratiornis genere. non nifi hiftorize naturalis peritilfimo | cuique familiari po- tiffimum elucefit. ^ Neque vero iftud immortalitatis uni- eum eft , quod fibt érexit, rnonuntentum ,. fed variis opu- fculis. ad. fuüummuin iftud Opus przelufitz Ephemeridum: noftrarum infigne habetur ornamentüm de Sceezopeia. 1. liorum. e fructuum commentatio , qua tctum pro arcang: habitum, prout a RUY SCHIO id edidicerat, artis fun. damentum ingenue exponitur. Inüghis illi in vegetabilis. iftius anatomiz adminittratione facihtis aeque ac felicitas Append, A.M, Fol, ji exfti- 20 | "Memoria exítitit. ^ Inter-encomía ,. quorum manipuli in honorem Noftri a celeberrimo GAUBIO , in preliminari Tomo prie praefixa Ode , fparguntur ,. ifta recenfetur dexte- Quin & docebit te Seba candidus Cutim tenellam glubere frondium Et fru&tuum extricare villos Ut fabricam videas ftupendam, Hoc ingenii fui foetu, mafcule prolis , qua divino confi- lio caruit , defe&um mafcule fupplevit , habiturus hoc ip-.- fo &ternum perennitatis fuae argumentum. Ex matrimo- nio enim , quod anno fuperioris faeculi octavo fupra no- nagefimum cum honeftiffim imma yirgine iniit , tres faltim fu- .fcepit filias, a quarum natu media tres nepotes mafculos obtinuit. "Magnum feni fuit folatium , Generum fuze vir- zutis & thefauri heredem obtinuiffe optimum virum jace- bum Marcum , Mercatorem inter Amftelodamenfes primi ordinis , qui Avo nepotes non natura tantum , fed & no- mine dedit, 74» $eba Marcum , "lbertum. Seba Marcum & jac. Fridericum Seba. Marcum. — Voti fui omni ex parte &€ompos haud redditus , tertiam quartamque Thefauri fui partem difpofuit equidem. , fed ad finem haud perduxit. "Tomo tertio , prout in praefatione totius eperis fperare ju- bemur , d continebuntur fpecies eorum , quae fuppeditat Oceanus, Plante, Mufcd, Echini, Stellae foles- que marini, Conchylia exotica rariffima ; tum & plurima foffi- - debaniana, 5I v . foffilium peregrinorum fpecimina, lapides denique. vario miroque modo figurati utriusque Indiae. — Quarta tandem pars reptilia dabit plurima atque infecta j tam terreftria , quam aquatica , ex quatuor orbis SarHdis Parum no- bis de operibus iftis omnibus pofthumis fperare liceret , fatumque habiturus effet Seba mutilorum numerum au- gendi, nifi magnam nobis omnibusque jam collaudatus Gener fiduciam , proxime jam proditurarum operis par- tium pofthumarum , feciffet ; fic enim habetur in ejus ad Sodalem Lipfienfem epiftola : ,, Parzium operis fui duarum , » que inedit& fuperfunt , curam mihi teflamento legavit , va- » riis , que ab executoribus mota. (ant , impedimentis diffur- , bor , fed benedicente DEO ineunte vere edere utramque adni- » tar, , Gratulamur bono viro de infigni hoc fuc erga Socerum & Promotorem pietatis fpecimine , eundemque ne diu eruditos ifthac voluptate carere patiatur , exoramus. Fra&us fcilicet viribus Nofter , feniique gravi pondere op- preffus, mature virum hunc fibi cariffimum in laboris communionem adícivit, confilia cum eodem contulit, ita, ut eundem expeCtationi omni fatisfacturum non fperemus, - fed confidamus. — Sic mortuum fe vix fenfit nofter , poft- quam ille naturae debitum lubens , & prout Chriftianum hominem decebat, fortiter exfolvens , ad divos exiit die Menfis Maji fecundo anni MDCCXXXVI. exhauftis qua- tuordecim dierum Ileo morbo viribus , magno omnium .& noftro cumprimis lu&u , undecim menfibus & viginti uno diebus feptuagenario major, pius , prudens, fapiens, ii2 Chri- 252 Memoria delaniana, Chiiftianus , Civis, Sodalis , Wüteifainifian . Cui piiiteas Academia bene P fe merenti ultimam hancce feralem - pompam fciens lubensque duxit , fufpenfa lugubri Mot ^ Ls haec habentur : P Care SEBA, noftrum decus & fincera voluptas , Care SEBA, Batavi lucida ftella poli , .'Do&e Senex n'hiloque minus juveniliter audax, Quandoquidem vitae terminus exit, have. Sit tibi terra levis, qua feclis inde futuris Stans tua gefta nepos enumerare queat. ie i ; i Aes P T DS tnl v N ; 35$ )(( S& | INDEX ALPHABETICUS RERUM NOTATU DIGNIORUM. LIbi Afterifcus numero adjectus ad Appen- dicem remittit. 4. bdominis Tumor copiofa hy- datidum exclufione ex utero . curatus, 2I vulnus quomodo rite con- fuendum fit, experimento in cane monftratur, 106 Abfceffus circa genua curatus. 3o Ab[temiorum diyería idiofyncrafia. 462 Abítinentia fenis feptuagenarii fu- perato morbo chronico. 1992 Acidule & thermz Pyrmontane fucceffu haud felici apople&tico commendantur. 163 NV/ildungenfes & Spadanz in Gonorrhae declinatione utiles. 262. & feq. funtadpropriatum remedium in vitiis fanguinis quoad confi- flentiam, | * 102 attenuant in hypochond:ia- &is , hyftericis , fpleneticis, *'103 "lila Pbyf, Med. Fol, VT. | m cmm Acidularum ufum he&ica & hys dropica vifcerum labes contra- indicat. * 103 Acidule profunt ad orgafmum op- pletivum univerfalem & orgzfti. cas congeltiones fpeciales tempe- randas, * I04 acrimoniam ;nephriticam , biliofam, ulcerofam debitis fub cautelis corrigunt. * 10$ conílant ex parte continen- te , aqua & contenta fubílLantia vitriolico - martiali, "Ter Acini vocis vera fignificatio. 430 AdfeGtus ru&uofus fpasmodicus , phthiíeos verz pulmonalis fpecie incedens, 24. A&ris impuras particulas flumina Aattrahunt. — 170 mutationes frequentes corpus humanum gravius adfciunt, | j Aguilonius Franc. de [tudio optico vina meritug, - 129 Agyrta e— deem maturus in Germania provenit. | Lati p Angina tactu fanata, 312 Anguloruni & radiorum in fpeculis ^ eauflicis ratio, 129. feqq. Ani ulcus apoftematodes cum va- riis fymptomatibus, ddr Annorum climactericorum effe&us in corpus hurnaríam, * 149 Aphonia ebriorum — I -— . ejus prognofis ad mentem Hippocratis. — 2 -— deeacafus. . f Apheniam a paralyfi aufert em- plaflrum.— veficatorium, lingue impofitum, ' 367 Apoplexia. pedisque dextri parefis ex. fuppreffione haimorrhoid. Àj 162. & feqq, Apri dens infolitz magnitudinis 203 Aquz ferine therm:s W/olcken- fteinenfes peffime inundint, 172 Aquilegie "Tin&ura W/aldfchmidii tempore ebullitionis variolarum proficua. | 98 Archimedis artificium circa fpecula 'cauflica dubium quibusdam vi- detur. UMS |(X3f Ardofia fes Ardefia vid, Schiftus. * S U Argenti volatilifitio cum ericheiri- fibus. 2 T E Argilla W'albeccenfis experimentis phy(ic's examinata. Juba Arifta in Schifto, .* 139.144; jm Nt ca Aríenici venenata qualitas, — * g o meae E venenefe indolis; ^. 336^ Arteria, pro vena fecta,deliquii cau En. k P Arthritidis indoles varia & fingula- ris infrequen.ia, 380 — Arthiritica difpofitio ex aqua calca. ria» 38r 4 ] Aícites , eo demortui anatomica fetlio, ; j7 Althma cache&ticum fübito:ortum brevique debellatum, 476 Allhmati cacheClico fpecifice me- decur fquilla, . | 2 Aíthma fignum ers vni ga : ; cum hydropis peGtorís, 1 52, &z 94 Afiroites. * 130 Atrophia & contra&tura | ex ulcere finuofo abdominis, — 2IoQ Atrophia incursbilis ex tumore ftea- tomatofa fchirrhofo of. ophagi.493 funeíla ex ^depravara ali- mentorum aflamtorum digeílio n£, eni de E lethalis. ex. denegato "n mentorum. digefítorum e veriri-- eulo egr«ffu, for rhachitica fe&ione anato- a-— fnicademonílrata. i46 Auri poros penetrat phlogiton ex acido nitri, | 46g - vwegetabDilis prafentia in uvis mera nititur fallacia optica, 427 Auri * " [ icindia ^ : . -—- Auri vegetabilis prafentia in uvis n a» ni . : ^ sexperimentis non fuffalta, 418 — vegetatio fupra terram. 433 Aurum fluviatile in. Voig:landia, eus 182 Autochirie curiofa phenomena, 372 B, Bacchanalia lethifera ob largiorem vini & aque vite potum, — $ Balneorum ufus in paraplegia, 11 Bilemnites i EE S3erg «Gper , vid. Sergel, X12; Bibonum morbi. 236 Bubo pe(lilentialis |. fuppuratione carens periculofas inducit meta- Ítaíes, 16I -- rétrocedens quomodo revo- candus, ibid. Baccinites, *129 SBufones per alvum excreti. — 2,6 Burfula membranacea pofít ne e pudendis progendens. feliciter ablata. : 350 e Calculus in principio ofophagi concretus, 244. Calculus veficem terebra torculata extractus, 2:3 Caleulus vefice per uterum excre-^ tus, IIA4 Cancri & flelle marinz in Schifto, * Canis irati non rabidi morfus hy- drophobiam concitat, 313 — . Podagrz magnes. 244. Capitis 1zfio graviffima poft fzx- tam feptimanam demum le. (7 0 rerum notatu digniortim. thalis cum autopfia anatomica, SES 413 Cardialgia vomituque aquofo de- fun&i fcrutinium. anatomicum. 23$ Cafuum | quorundam - clinicorum analyfis. $ 2. Íqq. Cathezeris vicem in ifchuria veíi- cali przftat cereacandela, — 307 Caucalis involucro univerfali n:o« nophyllo-partiali triphyllo. 404 Cerebri inflammatio & fuppuratio a plaga infli£ta, vigefimo primo. die demum lethalis, 43j Cerei fcandentis in horto medico Altorhino florentis botanica adumbratio, 473 Cholelithi per uleus hypochondr: dextri tranfeunt, 247 Chine tin(tura Mangeti antepil- lept, * gr Chymici ftudii genuina ad praxin medicam adplicatio, — * 113 Circulator amat heroica medica- menta. jn Y eadem perverfe adhibet. * 8 Clima&lericorum annorum effectus in corpus human, *;149 — hos Aílrologi ex . potentiis aflralibus probant. * I$f — — eorum mutationes motui funt adícribende,. *156 Clima&lerici. actus babent funda. mentum inOeconomia cocleíti 68 kk 2 Clytter "d Inde. Alpbabeticus Pas Clyfler tabacinus paífonis iliac certum remedium, PN 4 Cochlites.. * rag Ccffée deco&ti abufus vertiginem maciemque arcéífit.. Ií9 Coli inteftini ulcus verminofum, | | | 327 Colicis doloribus exftin&z puelle anatormne, . ; 239 Contagium , ejus exiftentia, * 45 agit fecundum receptivi- tatem fubjectorvm, * 86 Convul(iones vehementes a vulnere abdominis, | 349 Convulfivi morbi funt motus na- turz erroner. 88 Convul(ivi morbi, indolis prorfus . extraordinariz.. 77 Corsilium in Schifto.. * rp144 Cor, pericardium: atque mediaíti- num im unam: mafíam tunicatant compacta. 227 Cordis praternaturalis conditio ex tertore.. ! 2y7 Cordis palpitatio: graviffimorum morborum prodromus. ^ 19r Corpus humanum falfo impenetra. bileredditur;. 336 Cola foiiis. lanceolato- l'iriearibus pinnatifidis: | amplexicaulibus ir . Frifiaí orientali fponte: nafcens.. | 298 Craniícaries & fpongie ex: cafu ab: alto; 206 f£ffurz & contrafiffure le. tliales,, j 204. cm—X [s NUS M L i 1 - x nw. - * e TER, 4 E. 2 » : uH " 1 " mE. i ^ X ] Critici actus habent fundamentunmr inocconomia coclíti, ^^ 63 Critici motus in men(truo fluxu. 7o — — im fcabie. 72 — - in variolis, IO23 Crocodillus in Schifto, . * 144 D. Dens ante nativitatem puelli pro- gnatus. 347 Dentis inciforis terna eruptio. Diarrhea fanguinolenta PRAG morbillorum fymproma. — 219 Digitorum vitioía conformatio: ex terrore matris przgnantig. 243 Diluvium univeríale per petrefacta probatur. * 147. Íq. Dyfenteria maligna verminofa cum puftul:s fquamofis, | dugoxiz, &íub ea ruptura veficz urinaria, II m go f Ebriorunr aphonia.. € Echinus.. Ue" 13Ó6 Emplaftrerunr ingredientia per po- ros cutis penerrant. *i195- — ^ -— vefrcatorium micum cruentum efcit. ^ ^^ jid Emplafltrum ,' arcanum cauflicum dictum, - * e mortiscaufa, * Ewmpyemz inje&ta «ff, myrrha cu. ratum, — IIf uad lethale, cum fe&ione ca- daveris, — | 0 $09 Epigafirii pulfatio molefIa ac diu. turna curata, - 445 Épi-- rerum notatu digniorum, i Epiglottidis rata me ax liga- mentoejus abbreviato. —— III Epilepfia fequitur — peftilertiam negligenter traCtatam, 160 — a vermibus. 42j — male curata aplhoniamr parit, 255 Epilepfie differentia. 247 Epileptica virtute pollet tin&ura Ching Magneti,. T9 Errores libres & noxii in medi- camentornm applicatione, 353 Eryfimum folis radicalibus pín- nato-deritatis apice" fubrotundis,. 403 oic febris, vid. Febris miliaris. Excretio lochiorutmr vicaria per al- vurid. ) | Extifpicia juvenis mala cordis con- formatione defun&i, 290. X feqq Gemehtumert. yid Sod. Febres non omnes funt falurares conatus natorz, * 4 Febris biliofacum pe(fimax note . Symptomatibus , f:liciter' decur: rens, 28- — miliaris ann, 1773, & 1734» hiftoria 737.39 — hujusrefolutio, "4T — elt continua maligna. "A Anno 1652. a Langie pri- fium obf:rvata, *AS -— ejus malignitas diverfo gradu agit, 449 Febris miliarisfymptomata. —* £z: — inea V.S. quandoque. pro- deft, | * $7. quartana fuppreffa 8g quotidiana intermittens ar- fenico perperam fublata, 22g fuppreffio Fáhelfi/ 409 tertiana feptem circuitibus terminata absque medicamentis fpecif, 224. — Flos marinus Tulipz fimimibilis in - Schifto.. *146 Flumina ad aéris depurationem plurimum conferunt, 170 Flüte , vel Vlüte Raiz nomen in- digenum. 486 Fotus monílrofi ex imaginatio- . ne deturpati.- jY Foctus excrüpholodzus puerilis, 45: Fontes in Voigtlandia & alibi tem- peltates: prefagientes, 287 Fontis la&teus color & iridi fimilis: ' quid ominetur, 288 Fontium decoloratio phy(ce de- nionítrata, 289 Frigoris A, MDCCXL. phono- mena qezdam extantiora, 486. Fullonum Chemnicenfiumi officinze curinnoxio vapore carent ? s 68 Fungites. X130 G. («tfe ema. 237 Geriitalia erofa ab urina , poft par- cum perpetim ac gottatim pro^ deurn'e,; r14- Globulus pinguis intra cartilagi- nem enliformem GC ventricu- kk 3 liun? T FU Vie M / * T í / P ^ " n Tuv NAT V5 z "n id PURO v dndex Alphabeticus - Hydreps afdites, Jum atrocifhimacardialgig autor. 1373 Gloffopetra. * 130 (olo - Coeifen. 85.7 Gonorrhoa inveterata incurabi- lishabita fanatur, ;;2460 Gravidarum. urine fuppreffio non iedicamentis (ed catheteris ap- plicatione unice curanda, 422 TWiamelenfis cataracte memoria in . moneta, * 124. Hstnorthagia alcohol vini fiflitur. 104. ^- narium nimia ante morbil!o. sum eruptionem periculofi even- tue. (oA — penis periodica, .17 Heemorrhoides coca interne exul. ceratz, 20 large hydropicis mortem ac- . celerant. 222 fuppreffe in apoplexiam Sobreluo degenerant, 162 Leiíteri (Elie Frider, ) memoria. * 19r Tlerniz incarcerate & exulceratz. 2fI Hydatides ovarium Nabothi con. fitvunr, 310 Hydrocephali fe&tio anatomíca, 176 Hydrophobia ex morfu canis irati, non rabidi ietha'is; 12 Hydrophobie examen Badii ot cum. 218. — X cynanches differentia, ibid. miaíma quale? 321 antidotus fpecifica, 3ày l m e i ———À 4 r. -— CR NM TM SU Yu TAL * ade em. -7— ,spe&oris; 191, i15 Hydrops faccatus flupende molis, (77310. — -— efe&ione anatomica clarior patet, 331 Hydrope thoracis & pericardii ex: tin&i cadaveris anatome, | 479 Hydropem pe&oris maxima levat humorum fíeroforum excratio per &uffim & vomitum, -. 193 Hydropis pe&oris fignum . patho- gnomonicum afthma, rg2.&r159 Hydropis pectoralis remedia fpeci- fica. 197 Hydrepete infignes... 367 Hymen fingularis. i379 Hy!tericus affe&us moralem ad- | mittit curam. : j4 lei inteftini preternaturalis pto- ceffus novi inflar caci in bubono- cele obortuas, fphacelus, 351 iliaca pa(fio clv(tereex fumo tabaci curata. 297 Imsginatio fcetusmonitrofi cauf, 3t - [mpenetrabilitas corporis humani falío ja&ata. 336 Infantibus , an venz fe&tio adhiben- A——"——8808000— m da, * 64. Inje&ionis eff. myrrhz utilitas in empyernate, Ilj Inteftinorum vulnus, quomodo rite confuendum. 106 experimento in cane inílituto confirmatur, 107 compages ubique locorum li- gamen, Iog s NC S 4-1 6 X N rerum notatu digniorum, nata. 2s als p24 Intc[linorum difroprio vix acne vix qaidem anie morem patet.242 crafforum vulnera minus le- thalia. (8329 — & mefinterii coalitus preter- . maturalis, 410 ]racundia morborum fonticorum mater, 1 156 Ífchuria ob prepofterum diuretico- J rum ufum lethalis, 359. & 361 . vefiralis per candelam ceream fublata. 30j gamenüs fibrofis congluti —— Cad $icB Sfehffe. vid. Sergel. * 12r, | L. | Laboratorium chymicum in aca- demia zq:e neceffarium eft. ac Theatrum anatomicum, |" I I3 Lac afininum p:hifico confumma- ..to proficuum. 454 Langius mufeum A. N. C, petre- -. fadtis illuflrare promittit * 141. Lapis judaicus. - | : —. fcffhiüis vid, fchiftus, Lehmanrii ( Joann Chri&ian ) me- . moria. * 18I Lentium in tubis vel micrefcopiis focos veros inveniendi operatio. I2I — earüm refraClionis ratio quo-- modo invenienda, — 120 Lethalitatem vulneris neutiquam abfolvit diuturnior mortis mora. 417. 8 438. "is Lierteriz fpecificum,* ; 1. vid. Pulli- jufculum. - r * 130. 1 , Liquor pericardii abfolute neceffa* , rius in flatu naturali, 180 Linckii ( Joann, Henrici ) memo- ria. Tage e. Lithoxylon, vr *150 Lochiorum fubfidiaria — evacuatio per alvum, rolas P | A dran Lumbrici totum corpus intume- fcere faciunt, fubíequente epi- lepfia. j 42$ Lumricites elegantiffimus. — 1:4 Lumbricites minores in lapide fcif- fili albo I16 M; | Maligniratis | exifientia probatur per peftilentie translationenr; eontegium dyfenteriz , inocula- . tionem variolarum, /* 46 Mammas zgre fugunt infantes . feptimo menfe exclufi, 417 Marcafita, vid. eergel, | Medicafter, vid, Circulator, Medicaftrorum extirpatio juffa,411 Memeriz lzfio ex errore, — 1g4 Menifcas fpecula vitrea praebet. 137 Menflrüa protheiformia, 113. cu- , fata. t6 4 rfj 9nergel 2 SRUffe, SieBo Rüffe, Set g/Gper , (rf SSMumen , vos can:ur pyrites metallarie, marca- fiia, ovum fhilofophicum, y 125,funt metallum impe:fe&tum, iud... Mercuriàs dulcis loco Mercurii vi- — t2 impetratus, 26 congruis . purgantibus. affociatus. multum levaminis af- fert hydropi peCtorali, —. 194 Msi: Dd x1 bow Alphabeticus :Mercurius fublimatus in emplaftro venenum *6 externe adplicatus. faucium tumorem exXcitat. T1 compofitus eft ex Merc, vivo & fale comuni violentia ignis. "14. — externe adhibitus, in corpore non reviviícitur, ibid, in cor- pus ingreffus , nullo remedio poteft corrigi, * 18.35 exerit efficaciam lethilem* 2.0 — etiam extrinfecus adplicatua * Gumme- qu — noneílpro arcanoin fcirrho & cancro habendus. Mie — idem Refíponfo Halenfi con- firmatur. — TsI Mola mature & provide exclufa. 274 . Moneta cataractam Hameleníem reprzfentans. * 124 Monllra humana ab imaginatione. I Mon!trorum fpecies quatuor, 37 Morbibibonum, 236 Morbi convul(ivi , indolis prorfus . &Xtraordinariz. — Iortisque fortis maginatio funefta, .' 214 Morbilli narium interiorem tuni- fam occupant, 218 Morbillos excipiunt varia incorm- . moda (ontica, 219. & feq. Morbillorum .conílitutio epidemi- ca. A. 1739. Morbillorum — frequens fymtoma diarrhoea fanguinolenta. ^ 219 Morbillis interfperíe Setechiz le- ghales, 217 Myrthe eflentia in fignis utilitatis "in empyemate (X hepatis abfcef- . fibus. Hy o- Myuilus. * 130 Narium hzmorrhsgiam alcohol vinicompeícit, IO4 Narthecii defcriptio botanica, 354. — Virtuter. 399 Nebelii ( Daniel;) Memoria * 15 5. : feqq. 'Nitri generatio a fale commiuni, ubique terrarum obvio, repeten- da. - 46 Nitri acidum ex acido falis phlogi- fto concretum. *' 461 Nuces margacei , fchediafma de lisdem. i * 119 0, Obflretricum craffa ignorantia. 202 Ocfoph:gi fungofa excrefcentia le- thalis. PLI — cultro anatomico fabjicitur,i 69 fteatcmotofo (cierhofus tumor lethalem inducit atrophiam. 493 Oefophsgi calculus folis digitis extra£tus, 24) Ophthalmiceg crifeos latus triftis- que eventus. 374 Opium efl venenum, *g Origo variolaram incerta, *73 Orthopnza a fpiffitudine muci in bronchiisg, a frigore produ&ta. ) 276 Offis in corde cervi generatio. 233 Ovarii Nabothiani fcrutinium me- ta rerum notatu digniorum, tas aodida demonftrat, 310 ^vi vitellus fortiter purga at vi- rum medicamenta averlantem, 462 Ovum gemellum minus in alio majori inclufum. . 29 Ovum Philofophicum, vid. et^ cf. Palpebrarum coalitus poft variolas. 348 Paralyfis & fphacelus ex febre fuppreffa, 4II — exlefa fpina dorfi 419 Paraplegía ex tncrore & terrore. 147 Paraplegiee fymptomata 148 Paraplegiam curandi methodus, Ij2- Partus feptimeflris [pecie quod. dam fignnm. 417 Paffo iliaca curata clyftere taba- cino. 297 Paftinacs radices antiquiores viru- lenta. 426 Patellites minimus & cucullatus, , ,Pettunculus., Pediculi aquatici, | Penis hzemorrbagia periodica. d Peripnevmonia pituitofa a largiori poft. longam inediam paítu.442 Peltilentie medela neglecta mor- bum comitialem excitat, 160 Petechiz morbillis interfperfz le- thales, 117 . dfe Pbf. Md, Val, FL. [INO ULoTVUn ES OTT ENARRARE 4-9 ipa BE MISI s Petrificata in pyrite * 129. in fchi- 0, * 153. Phtifis tertii gradus curata. 452 Pica muliebris priffinam antipa- thiam aboIet & auget. 419 Pilofz puellz hiftoria. 35 Pilefitas a nativitate , vite genere fordido , menfibus fuppreffis , atheromate. 38. feq, Pilule Scahlii commendantur in lo- chiis fuppreffis. 16 Pifcesin íchifto, - * 139 Podagre contagio canis afficitur. 244 Potulentorum omnium diuturna averfatio ex terrore & imagina- tione hyfterica, 241 Porusinebriantis matutino tempo- re hauíli noxa. 236 Puellz pilofz hiftoria, 3$ Puerpera ex retentis & corruptis fe- cundinis febrem acutam perpeffa fanatur, 201 Pulli jufculum Seguerí in lientería fpeci&cum, * 93 ejus praeparatio. T Pulmonem in aqua fübfidentia fal. lax indicium — przbet de mor:e infantis ante partum. 178 Pulfatio magna & valde molefta in epigaílrio. 438 Pultis abílinentíam infantes a vario- lis immunes reddidiffe credituri369 Purpura, de ea obfervationes pa- tholog. practice * 7r. feqq. vid febris miliaris. —À I" Pylo. E Index. Alpbabeficur. - ylori fcirrhus latius. ferperis atro- . Rof2 monítrofa, phie caufa. ^. | jO2 pyrites metallaris.. vid. 9nerael , ejus diveríz fpecies- * 126. (qq. várius ufus. *Y13I - Quartana fuppreffa. 88: ejus cura tio. 93. in ea pilule Stahlii comrendantur. 95, China re-. Jicitur. 1 2092 Raja varia dorfo medio glabro,uni: co aculeorum ordine in cauda, ' i. 452 — Corporemedio glabro;carrila- gine transvería in derfo G ven- tre cripliciaculeorum ordine in. cauda, i 48f "e famina. efu gratior. — 43 R»je clavatz auGtorum adfinis, 483. Refractionis ratio: in- unoquoque. ' frufto vitreo facillime inveriien- . da. 1172 Remedia quxdam externe adplicata eundem edunt. effectum, quam interne. exhibità — *y0 Remilie feu potius Ramich Mefud "frochifci fpecificumi in Lienteria, B dbics * 97 Refponfum facultatis nied.Halenf.iri pun&o veneni externe aplicati, *; x Kheumatifmus ex. fudore. pedum retrogrado. — IN v2: Kintelenfss incola a podagra calcu- loque immunes, 382 Rochen glatte, 483 — gauche. 484. z BeniUOa. su) quon Mb f. Ru&uofus' adfe&tus fpasmodicus ,. phtifeos verz' pulmorialis fpe- . cie incedens. | dA Sanguinis prodigium. vulgo eredi a8» tumin civitate Plauen. Sanguinolenta diarrhoea! frequens morbilliorum fymtoma. Sanguivorus miles. . 3962 Saturnus. aqua forti. folutus fubli- mationem admittit, 470. Scabies clima&erica; 6f Scarabzi majales fpecifice in hydro- phobia celebrantur, 32$ Scarabzi cervi. volantis hiftoria na- uris, — , 0.404 Schiftus , &djiefet , Meditationes deeo. * * 133: Seba ( Alberti, ) memoria: *239 Septenarius quilibet annus. fuos fibi. vindicat morbos, *1j2 — fua etiam habet. temperamen- Qt mr. Septimi Numeri confideratío X 1 o; " 152,156: Septimus annus notabilem mutatio- nem infert ceconomisz vitali,*1 £2: Sexagefimus tertius arinus. pro pe- riculofhmo habetur — *1;7 Solani furiofi efus lethalis, — x6g — -— Aantithodus. Sonini naturalis in. fomnum mor-- talem fünefta cataftrophe. 46g. ! Spafmus faciei vifum — deflruens .thermarum Qarolin, ufu. fubla- tus. ! 489 d "1 ENDE. 9 —H 219. 167 verum notatu Ajgntorum. Spatum conílat ex fragmentis rhomboidalibus. * 136 Specula.majori foco predita, 141 Specula .vitrea concava .quomodo emendanda, 139 Speculorum vitreorum | concavo- rum ufus, 129 Speculum vitreum plane fuperficiei «& lens plano convexa eundem focum obtinent. 133 Spine ventofez amputatio in artu- bus fupervacanea. 234 ')Squille radicis vis hydragoga pro- .batut. qu . 193 Squille ufus fpeci&ice medetur aít- mati cacheClico, — 477. & feq. Sudor pedum .retrogradus rheuma deleterium infert, 371 Sulphuri analoga (alia experimentis probata. 471 "TIabaci fumus florum colores im- mutat, - 4c8 -— ex eo chyfler in paffioneiliaca egregium remedium, 297 Telling, X 129 Tendinorum «uptorum .exempla, | IIO Tendo ex parte diíciffus nullius mali fymptomatis caufa. — 109 "Terebratulz, Un 9 ono "Terroris & triftitie noxz, — 154 "J error curfusque concitatior cordis — aaturalem ftru&uram depravant. UU 227. & 232. ^Theoria medica talis eft difcenda , que fa&is nature fuperítru&la, c0 I Thermz Caroline motus convul- fivos, faciei ceecitatem minitantes di(fipant, 489 XV olckenfteinenfium finiílri effe&us varia cauti. 17I Thlaspios cretici color.tabaci fumo mutatus, 408 Trochi. * 139 Trochifci de Remihe feu.potius Ra- mich Mefuz fpecificum funt an- [e tiliencericum, X* 97 Turbinites, * 125 Valeriang.cornucopioides. —— 3ot Variole adulterum cum peculiari- bus fymptornatibus, 96 earum tempora. 99.cura. 98 Variole & morbilli fibi invicem fuccedentes. 379 VenafeCtio in lefionibus cerebri a caufa externa,neceffario adhiben» .da, 438 -— in peíle proficua eft tefle Bofcio. * ]tem in febbr. acutis abini- €io, * 60 -— an tempere eruptionis va- riolarum inítituenda? * 62 — an in infantibus pofht in- ftitui? * 64. (eqq. Venerez luis contagio infantes a nutricibus polipuntur. 378 Venereum miaíma vario íchemate morbis praefertim chronicis june gitur. 37f Ventorum aquilonarium falubritas. 170 la Veg» - Index Alphabeticus rerum notatu digniorum. — Ventriculum füccenturiatum fiftit cirea ocfophagum p, n. formatus faccus membranaceus, 271 Ventriculus in ftupendam. melem - éxpanfus a nimia cerevifig. panis ingeftione. foo Wérmes helcophsgi. 229 " N'ertigo a nimio potu Coffée quibus ce(fit remediis. 160 Veficz urinari2 ruptura a. sS'usoxía , prodeunte per genitalia contri- .to calculo. E14. Weiss emplaftrum, per. er- rorem lingua impofitum, apho- 356 niam tollit, gi circa clavicula | confinia epileptico applicatum loquelam tollit, 2,6 Vini alcohol enormem narium hz- morrhagiam compefcit. — 104 Vinum Hungiricum G przcipue ejus effentia palmam praripit fo- laribus medicamentis. 434 Vinum Pontac in gonorrhoa lau. datur. 264. pro infufo noduli medicati martialis. Vifcerum accretio p. n. unde? 255 ^ omitus matutinus ex nimia cerevi- fie vinique ingurgitatione m tem accelerat, Vort:x Tiffendorfianus in Voige- landia, 28j. ejus agendi ratio, 286 Ulcus finuofum in abdomine. 209 Vefice utinarig | fanatum. 211 Ulcus inteltini codi desi na i liciter curatum, dextri hypochondrii choleli thos producit. —' 247. & feqq. felicemque admittit confoli- dationem, ^ ani apollematodii cum variis fymptomatibus, 22 Urinz fuppreffio gravidarum, fola cathetetis i4 agp curanda. 422 Urticz Balthici maris intenfo frigo- eucERa re extincta, 488 NEN AL e fcombróniite" pa- bulum. ibid. Uteri. vaginam obflruens. concre- mentum carnofum fe&tione au- fertur, 309 — inverfi procidentia, per fe&lio- nem feliciter ablata, 365 — prolapíus fappreffionis uring caufa. - ! Uvarum nuclei auro vegetabili omnino expertes. 429 Vulnera in utramque pectoris ca- vitatem penetrantia non femper lethalia, 109 Vulnus abdemini infli&um convul- fiones excitat, - fclogetarium in facie fanatur. 175 ventriculi , inteftinorum , abdominis, quomodo rite con- fuendum. | Nalbeccentis argille examen. 131 CRinb ; €yer, E b ndd $939 )X( &6G 424. — Ioó . » - Errata in Vol. VI. occurrentia fic corrigenda. ' Pag. 4. lin, 28, leg. temulentia pag. s. lin.g. leg. optabz. or. psg. g. lin. 1.leg «e. petzfft, pag. 16. lin, ult. leg. profcribit, pag. 21. lin. 15, leg. raparum, pag. 24.lin, 9. leg. Heriiann. pag. 25. lin, 6, leg. eruditates, pag. 26, lin. I. leg. reputazdum. pag. 29 lin. 20. leg. quantumvis. pag. 35. lin. az, leg. afceffum. pag. 33. lin. 2$. leg. /2- cic, pag. 43. lin. 1. leg, videtur. pag. s9. lin. 21. leg. ffff.t. pag. 66. lin, 19. leg. bancce, pag. 70. lin. 28.leg. imzotefcit. pag. 75. lin. 19. leg obf ruantsr, pag. 73. lin. X4. leg. paroxy/mo. pag. 94. lin. t. leg. Zvfluentiis. pag. $7. lin. 15. leg. experiezi a. P38 923. lin. 10. leg. /upprimere, lin, 30. leg. szcias pag.97. lin $4.leg perzpnevmo- zia. pag. 98. lin, 7.leg. «iz. pag. 99. lin, 12. leg. zzoeulat/onems, pag, 107. lin. 11, leg. flum, lin. 16.leg. wzcias. lin. 20.leg. Zerruit. pag. 127. lin. 12.1eg, idszeu7, pag. 1 3o. lin. 10. leg. reffexonem. lin, 15. leg. afficilor.lin. c9. leg. ruga. pag. 131. lin, 20 poft corvexam deleatur comma. pag. 145. lin, 3, leg. f/uppon mus. pag, 145. . lin, 19. leg, concipiamus. pag. 149.lin. o. ab initio leg. jm. lin. 10. leg. pre/cripto. rum.lin,r..leg 5aberert, pag. 165 lin, 10.leg. quadam pag. 166. lin, 15. ieg. ut, pag. 169. lin, t, leg. Chemnicium. lin, v1, leg. muzdi. pag 170. lin, y. leg. cowtrarium. pag. 171. lin :2. leg. covfervatur. hin, 18. poft /£ addatur &. lin. penult, leg, /427;- ciunt ur. pag. 182. lin. 10. leg. materzo. pag. X86, lin, 4. leg. protuberantibus. pag. .. 193.lin, 9. leg &xmorem. pag, 194. lin. t. E MENTAS: 197.lin antepenult, leg, imminucbant. pag. 198. lin. 14, leg. pregreffum. pag. 212. lin. 27. leg. wnczas, pag. 217, lin, c. leg. fuffocarentur. pag. 219, lin. 9. leg. 4zarboce. p. 230. lin. 26. leg, zz. lin- ult. leg. /eviuícule pag. 231. lin. 6, leg. atroiruzo, lin. 12. leg. prorfus, lin, 13.leg. Zesehat, pag. 752. lin. 16. feq. leg: placidifi-;a, pag. 233. lin. go. leg. citrinum, pag. 234. lin. 2. leg. exederezt. pag. 255.lin. 18. leg. «Zminiculo. lin, 33. leg. fauces, pag. 236.lin. 12. leg. 4Jiqwer, pag. 237. lin 1. leg. ZwoZezum. eod, liu. leg, oefopbagum. pag. 333. lin. 3 leg. labefattata atque impedita. pag. 24. lin. e6, leg fpabcel«s. pag. 242. lin. 9. leg. previa. lin. v3. leg. cozjettura. pag. 243. lin, 16. leg., frufta- pag. 24a. lin. 16.leg. vir. pag. 150. lin. 14, leg. zZg/mzzata. pag. 252. lin. antepen. leg. pro. lin, pen. leg. famo/o. pag.?254.. lin. 15. leg. frwfz pag. 69, lin, 28.leg. poteram. pag. 2 70. lin 21. leg. revera. lin; «7. leg. perioff?o. pag. 271. lin. 27.leg, graviditatit pag. 272. lin, 26 leg. denfitatem, pag. 273. lin, 4. & 5. leg. corr/»iatur, lin, 14. leg. fit. lin, antep leg. /oZwarsr lin. ult. leg. provide. pag. e74. lin. 23.leg. eru. pag. 27« lin. 23. leg. ^ ze/as. pag. 284 lin. 2 innot leg. Magzal. pag. 290. lin 4, animadvertit. lin. 7. leg. purgandam. pag. 295. lin. 9,leg Varz/corum, pag. 297. lin. penult. leg. »u»c. pag. 299 lin, 22. leg 4lterove, pag 310 lin. 13, leg. Ettmülleri. pag. 313, lin. 3. leg zÉam, lin. 6. leg. auginodeis. lin. antep.leg. clementiam. pag. 322 lin, 9, leg. rabidz. psg. 314 lin. antep. leg. awimale. pag. 316 lin, 18. leg. viginti, pag. 32 8. lin. 3. leg. prodeunt, lin. «. leg wslmerariarum. lin. 30. leg, ab/ceffum, lin. antep. leg. momenta. lin ult. leg. aZ/ertz. pag 329 lin, v. leg. /uffcienter lin. 28, leg. externa. p:g 330 lin.1 leg. occwrwzt pag. 333- lin, 1 1,: eg. z/co. pag. 315. lin. 12, leg. entzdyfenterica. pag. 337. lin. 23. leg. gladiisque. pag, 319. lin. 2. leg. im- penetrabilitas.pag. 34$ lin. 14. leg. minabatur. pag. 948 lin, 15. leg. dextro, pag. 349.lin 27 leg. férobiculo, pag. ss1.lin. 5. leg forfice. pag. 355. lin, :6. leg wir, ag 356 lin. t. leg. eZparebat. lin Yo. pOít venezzs deleatur «ut. p^g. 366, lin. 15. ng félopetaria, lin. penult. leg. Pu»cce pag. 369. lin, 7.leg. eomtendit. lin. 16, leg. qua. pag. 373. lin. 5. leg. infima lin.22. leg. manus. pag. 374. lin. s0.leg. revera. pag. 375. lig; 124 leg. adauciis. lin- penult, leg, veserew, pag. 376. lin, xe, leg. Xezodo- chiis, -— abis. Tin. 25. leg, etquiferifim', pag. 27. lin. $. leg, im'enpofito, pao. yos. lin, ge, «eg, languorem. pag. j81. lin. 2. leg. duorum. pag. 587. lin. penult, 1 lin. 14. leg. Icor, pag. 350. lin, 19. leg. parvirate, a 3 3: lin. 4. leg. €onniven,, Tin. 1; leg. Anthericorum. pag. 395. lin. 26. leg. marifeffum. pag.398.lin, 5. leg, fru. &ificatione pag. 491. lin. penult. leg. peranthium. pag. 491. lin. 11. leg. iptror/gmn, p?g. 414.lin 2o. leg. gegangen. pag. : t5. lin, 13-leg. éregmaris. pag. «16. lin. ujt. leg. eerebro. pag. «28. lin. 16. deleatur». pag. 429. lin. 7. leg. fentieztiu», PAg.41t, lin 14. leg. Comitem. pag, 433. lin.21. leg. Belivs- pac. 440 lin, 9. leg. deficiat, ag. «43, lin. 19. leg. stplurimum. pag. 445. lin, a5. leg t/orace. pag. «47. lin, 13. de difpofitieris lin. 25. leg. «umidu um. pag. 441. lin. s, leg. die. pag. 440. lin, 24, leg. columbinum- pag. 450- lin, ult. leg. abdominales. pag. 556. lin. 3o. leg. Jubula, pag. 458, lin :8. leg, [atiraverir, pag. 466. lin, 23. leg. olférvata pag, 477.lin, 20.leg. propinandu, pag. 478. lin. 23. leg. a4. pag. 479, lin, 1, leg, virer lin, 22, leg. «cceleravit. pag. 4:0, lin, 13, leg. occspaverat.lin, 16, leg perte maeula. pa 48^. lin. penult. leg. donee. pag. 491, lin. 23. leg. orwlws, pag. 45s, lin, 24, leg, Aebfceffum. . , ? x In Appendice. | Pag. 6. lin, $ leg. triffiffmum.. pag. 7. lin.10. poft, /zum deleatur cosa. x6, leg. adbibers. lin. a1, leg, quantum. pag. $. Jin, 28. leg. quor. leg. magn... pag. 13.lin. 4. leg. cireulaterem.pag, 1:.lin. 29. leg. £is. pag. «6. lin, 17. leg. wecia, lin, 34. leg. violarum. pag. 87.lin, 26. leg. suneias lin, 2 o,leg. eun. ag. 23. lin. 12. leg, «gonizans.lin. ts, leg. deponebas, pag, 3o-lin, I5. leg, co»tinz it, hn. 55. leg eireuletorem. pag, 3&. lin. a. leg; propofita. Pag. 33. lin. Pag. r1. lin, ie, 9. leg,cenfte-. ée£ur. psg. 48. lin. 6. poft macule deleatur comma, pag. «y. lin, * ipee 1 leg,morofitas, lin. *, leg. pro- leg.wentilata. Pag. pag. 48. lin, 22, leg. Zyoides. pag. 5o. lin, r. leg, cutaneas. pag. 5x, alromum. lin. 14. leg. Beetticberus. lin,14, leg.metu pag. «5.lin. g, $4. lin. a6, poft inrerius fiat femicolon. lin- 27. leg, &ezoard. lin. fermentationem. pag. $5. lin, 7. leg. retrograda. lin, 17. leg, armen, pag. 6c. lin. I5, deg. /pontaneo lin, 17. leg. emorbiliss, lin. 20. leg. robuffss.lin, 33. leg. teler:re, pag. 67. lin..6. leg. duo. pg. $1, lin, 1€. inflante lin. 12, leg. emoriebap:ur. P2g. $3. lin, $93. leg. temperatioribus. pag. 85. lin, v9, leg. ebrogari,.pag.o1, lin. 14. leg. unes, pag. 91. lin. 13. leg. coptinuetur lin. 15 leg. pregreffam. lin. 24. leg. decoBium. Pag. iKo4.lin, $ leg. confeBaria. pag. 105. lin, 4. leg. degeneraverint, Pag. 167. lin. 3. leg, liis pag. 127. lin, 2. leg. evidiffimos- pag. 128. lin. 14. leg. progerminationem pag. 329.lin. 26, leg. Cocblites. pag. 135. lin, 14. leg. /jfemate. pag - 146. lin, 1o, les. elifeuffus- pap, 162. lin, 3, leg. Confiliario, pag. 165. lin, s. deleantur verba i» 4c... demía Profe[for in, pag. 168. lin. 3c, leg. elrerutrius. pag. 177. lin. 5. leg. dmmanpi, Pag. !$1. lin. 1,in not.leg. Jrteraté, pag: 183, lin. za. leg. Elixir, Pag. 184.lin. ar, leg. Cancellarius, pag. : 87. lin. 33. /en&ioribus, pag. 189. lin. 31. leg. dafebar, us & 10, lin. 2, leg. medice. pag. 113. lin. 3,leg. féxir. pag. 215. lin. X8 , leg. ebfentiups, ibid. leg. juvenes: pag, 12a..lin; 16, leg, medicorum. pag. 233. lin. 4. leg. levis, pag. 826. lin. ult. leg. ingeniorum. pag. 229.lin. to.leg, SeLe. pag. 23. lin. 6. leg. exoricos gum.lin. v3, lag. Scisri. lin. 21. leg. 4»umquemque. pag. 237. lin. t. in not, le Caf st. Pag. 238, lin. antepen, leg. expetimu:, pag. 346, lin, ult, leg. poteras, ^07 mM Am6cST eg. dicio. Pag.$?e. lin, antep, in not, leg. ' 4 TWTOHIA kir P A RN nf sh 2m Seo" — 9 » zi WEZ "yos VE. 305- 6. 7 SN E wi SEN SS ENS SS 4 uen. VI :hefen Jkua4WG Jane. vyat X Xx. VOR Se * PA " MRMÁART RUBUS cgit T a "A eio su sapo ag qa rj ^ m TNNT nol ' 26475, Mira dk i RIAL 5^ (di DEDE "oen AC D d 435 X | 282: a2 Obferyet- Z XXVI t ds "Voduzs VE. Jcf Asa] J a9 Offervat.XXX. a2 Übfervet ..L XVII. er va d 29.8 ET — a2 Ue : Zz 2g 226 " e" 3 S 3 YE X6 7a IV. 22 Offer vat. XXE. 0 Actas. A l4O0 SEKIVIO £ : 22 439. v t€. dE 245. S — EX —€—— a «2 Otyervat.. LXXVI. LN IXXVII, Ja. 222, : : A Set h 1 EyS-e Votum. VI Ad. A XC J34 V. 22 y vow Wyqyeyepeedpp 4t Dey io NT dh AR ar v - | ESSA arc Eu 7&5. JI. | [| || J [: 3 )R | E i PU n "e ! LA j ni " ] x TUUM l UTI "A ET M us) i ! 1 V H ja AALANLICU J MIT JUN na i^ "144 " LT TAM "i PH OY NOM V li M. D 1 v ] ^ : J A » gn AUM Vus " "i ( 3 vs s^ " ] E e "um * J im^ eii RE M cm rnc E - ^ MC m. Er ARD DEMIRES od m rr od ME emma - um - Eom na mee - ! Er B í - i at . 2 : L "i T h » 45 Tip i - Jj |y -— P m ES Ld EE ec qt 73 per " - Pee. acm — -- " Ne, m pad p ELS E m m "m zi i me MP ET rm - - s" C ! cm - - NE EL E » E - c i a -— - -— "n - : » d A -- - . : y / T ut. : q^ n: L « m — 1 N j LX » E — 3 Es ' E » o JN 2 » Et -— - "- j » -- t -z c - une re ee traf vem Me a a RA ve Dod ME - WIRT amm or n IT ERR dem ex m Dom f mas rie CN Vn Pu Wt rM nmn we rm Y t9 wem MT. as CE eg br 2o de Sa CEA I cra ai a mn ce em nig Wwe mee Mery un Le rm, oma m rwr A woe Vo NU SUMA TT P" Ro S qe NS i Ww IQ Pa 6 ae mot MO WE e UL er e TT morum porem hr prece CITAS t terVevmv $cwl4 man ERIT : : : "d qi : zi E p. H DD z. Z3 PELLEM! "9 /0w IU CN NI PC ey S mI he p eec e .lel oes. *à DIEDERS