Macr baa ^ n A : A 1 a^ X bars s F A Ni Yr UN n M" ANNALES ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE , . Ànn. CI9IOCCCXXXI—CIOIOCCCXXXII. JANO ISAACO WOLTERBEEK, RECTORE ACADEMIAE MAGNIFICO, HERMANNO ARNTZENIO, SENATUS GRAPHIARIO, , | k Tum A -, b. WU 2 9 TRAJECTI 4» RHENUM, APUD JOANNEM ALTHEER, ACADEMIAE TYPOGRAPHUM. MDCCCXXXIV. s vA Y Y j; » A HOC ANNALIUM FOLUMINE CONTINENTUR: Nomina Professorum et Lectorum in Aca- | demia Rheno-Trajectina, $. Y. Quaestiones ad certamen literarium A. cioI0CCOXXxr. propositae. $. ll. Series lectionum habendarum. $. MI. Series disputationum publice et privatim defensarum. §. IN. Solennia, $. V. Janr Isaaci VWVornTERBEEK , Oratio. JACOBI ConNELI SwvcGnuvisEN GROENE- TR Re- IV Responsiones ad quaesliones propositas: CAROLI JOSEPHI VAN CooTH , ad quaestio- nem Medicam. . Douwe GortTER, Simonis fili, ad quaestio- nem Literariam. CAROLI DANIELIS ASSER, ad quaestionem "uridicam. AN- vava N AX Lb. d. ` ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE. Ann. , CIDIDCCCXXXI—CIOIQCCCXXXIH. — $. I. Inde a die xxvr. m. Martii A. croroccexxxr, . usque ad diem xxvi. m. Martii A. croroccoxxx rr, in Academia Rheno-Trajectina docuerunt MEDICIN:1HM. Janus DLEULAND, propter aetatem sep- iuagenariam honorifice rude donatus, NrconLAUs CORNELIUS DE FnEMERY, BERNARDUS FRANCISCUS SUERMAN, Janus Isaacus VVorTERBEEK, 7. £. Acad. Rector , JAconvus Lupovrcus CONRADUS SCHROEDER, VAN DER Kork. PHI- VI PHILOSOPHIAM THEORETICAM ET LITERAS HUMANIORES PHILIPPUS GUILIELMUS VAN HEUSDE, Joannes Henrrcus PAREAU, propter aeta- tis infirmitatem honorifice rude donatus, AwToNIUS VAN GOUDOEVER, ADnAMUS SIMONS- JAcoBUS CORNELIUS SWYGHUISEN GnoENE- WOUD, Lupovicus GERARDUS VISSCHER, Prof. Extraordinarius. MATHESIN ET PHILOSOPHIAM NATURALEM: NiconLAus CORNELIUS DE FREMERY, GERARDUS Morr, | JOANNES FRIDERICUS Lupovicvs SCHRÖDER., Janus Kors, THEODORUS GERAR DUS VAN LIDTH DE JEUDE , PzrRus JoANNEs ÍsAACUS DE FagwERY, Prof. Extraord. lucHuanpvus van REES, CORNELIUS ÅDRIANUS BERGSMA, Prof. Ex- traord. THEO- VII THEOLOGIAM Jopocus Herrnca, E.F. GABRIEL VAN Donos, honorifice et ex voto suo dimissus , Hermannus BOUMAN, HERMANNUS JOHANNES ROYAARDS. JURISPRUDENTIAM ajl HERMANNUS ARNTZENIUS Ah. t. Senatus Acad. Graphiarius. | | Janus Rucuanpus DE BRUEYS, CORNELIUS ÅDRIANUS VAN ENSCHUT, ADRIANUS CATHARINUS HoLTIUS, Janus ÁckEnsDHCK, Prof. Extraord. LECTORES. SAMUEL Niunorr, Linguae Graecae, GERARDUS DORN SEIFFENy Literarum Hu- maniorum , | CAnorus TuowPsoN, Literarum Anglica- rum , Jusrus Hewnrcvs Koci, Tipi ará- nicae. . ! E GE- VIII GEORGIUS CAROLUS VrnENET, Literarum Gallicarum. MAGISTER ACADEMICUS LAMBERTUS DE FRANCE, Artis Gladiatoriae. ç. 1. Ad certamen literarium , singularum disci- plinarum studiosis in Academiis et Athenaeis patriis, propositae sunt hae quaestiones : QUAESTIO MEDICA. Comparetur. applicatio remediorum ex- ternorum cuti integrae cum methodo ho- diernorum curandis hominum morbis in- ternis, exponendis fundamentis anatomico- . physiologicis et observationibus fide dignis, quibus utraque methodus nititur. QUAESTIO LITERARIA. Quo proposito scripsisse Plato Symposion videtur? Quae dialogi ratio et progressio est in argumento explicando? Quae maxi- me est explicationis conclusio ? QUAE- ` IX QUAESTIO PHYSICA. AExponantur observationes | Physicorum nostri temporis de directione atque inpri- mis de inclinatione acus magnaeticae in di- versis terrae regionibus, atque , quid ex iis probabiliter colligi possit , ostendatur. QUAESTIO ZOOLOGICA. Jixponantur succincte et dijudicentur re- centiorum , inde a Blumenbachio, zatu- rae scrutatorum, sententiae, de generis hu- mani varietate nativa. ! QUAESTI 0 THEOLOGI CA. -Quae in S. Libris, de Deo hominum Pa- tre, inprimis de piis hominibus a Deo natis renatisque , uti et de Israelitarum ac Chris- tianorum viohegig, habentur , ita exponen- tur , ut et praecipuorum sententia doctorum | definiatur , et doctrinae divinitus patefac- tae praestantia demonstretur. QUAESTIO JURIDICA. Distinctionis inter modos tollendae obli- gationis ipso jure et per modum exceptio- nis , e jure Romano tradantur origo et varii effectus. — | Me .$. Hil $. IH. Lectionum in Academia Rheno-Trajectina , inde. a die v. Septembris A. croroccexxxr, usque ad ferias aestivas A. CIOIOCCCXXXII, a Professoribus et Lectoribus habendarum, haec fuit formula: In FACULTATE MEDICA, docebunt Anatomiam J. L: C. SCHROEDER vAN DER: KOLK, quater per dierum ipbddisar | dem, horà IV. Physiologiam J.L. C-CSCHROEDER van DER KOLK, diebus lunae, martis, mercurii et iovis, horà VIII. matutinà. - Znatomiam Pathologicam, bis per die- rum hebdomadem, J. L. C. SCHROEDER vAN DER KOLK, horáà Auditoribus commodá. Dissectionibus cadaverum anatomicis , opportuno anni tempore instituendis; pracérit quotidie J. L. C. SCHROEDER YAN DER KOLK. Pathologiam exponet B. F. SUERMAN, ter per dierum hebdomadem, hora IX. Doctrinam de cognoscendis et curandis hominum morbis J. 1. NW OLTERBEEK, qua- — ter, hora XII. Therapiam generalem, et apparatum me- di- X1 dicamínum , exponet J, 1. WOLTERBEEK, quater, hora I. Pharmacíam, wernaculo sermone, N.C. DE FREMERY, diebus lunae et martis, ho- ra II. | Examen aegrotantium et Semeioticam , J. 1. VVOLTERBEEK , in Nosocomio Acade- mico, hora X. — Institutionibus clinicis morborum inter- norum vacabit. J. I. WOLTERBEEK , sin- gulis diebus, in Nosocomio Academico. Praxin chirurgicam tradet B.F. SUER- MAN, quater per dierum hebdomadem, ho- ra VIII. Operationes chirurgicas demonstrabit B.F. SUERMAN, tempore hyemali , quater per die- rum hebdomadem, hora V. AInstitutionibus clinicis in arte chirurgi- ca, quovis die, vacabit B. F. SUERMAN. Theoriam artis obstetriciae J. I. WOL- TERBEEK, die martis, iovis et veneris, ho- ra IX. Institutionibus | obstetriciis , inprimis practicis, in Nosocomio habendis vacabit J. 1. WOLTERBEEK. — Politicam medicam tradet N. C. nz FRE- MERY, diebus mercurii ct saturni , hora VIII. Dis- XH Disputandi exercitationibus, alternis heb- domadibus , Professores in Facultate Medica praeerunt, J. BLEULAND, licet propter aetatem ho- norifice rude donatus, commiülitionibus, qui explicationem accuratiorem speciminum Ana- tomicorum et Pathologicorum in Museo prac- sentium desiderabunt, sua officia, quantum valetudo permittet, offert. In FACULTATE PHILOSOPHIAE THEORETICAE zT LITERA- RUM HUMANIORUM, docebunt Logicam, atque 44nthropologiam J. F. L. SCHRÖDER , die lunae atque saturni , hora IX. Doctrinam Metaphysicam J.F.L. SCHR Ó- DER, diebus iovis et veneris, hora Il. Literas Latinas. A. vaN.GOUDOEVER , diebus martis, iovis, veneris et saturni ho- ra XI. interpretando cum Ciceronis libros de finibus, tum Virgilii Georgicon lib. I, | De optima cum puerorum instituendo- rum, tum Literarum Humanioruim docen- darum via disputabit A. vAn GOUDOE- . VER , die saturni hora XII et I. Antiquitatem Romanam A. vAN GOUD- OE- XIII OEVER, diebüs martis, mercurii, iovis et veneris hora X. ). Exercitationibus Oratoriis praeerit A. VAN GOUDOEVER , die saturni hora X. Literas Graecas tradet Pr. G. van HEUS- DE, interpretaturus cum Euripidis lönem, diebus lunae et martis, hora XII. tum Pato- nis Symposium et Gorgiam , diebus iovis et veneris, hora XII. Literas Hebraicas J. C. SWYGHUISEN GROENEWOUD, cum interpretanda Grai- matica j; tum eius ut. et. Syntaxeos usu in legendis quibusdam V.F. capitibus historicis monstrando ,. diebus. lunae, martis , lovis ct veneris , hora VIII. "Antiquitatem Hebraicam iisdem diebus, hora. IL. J. C. SWYGHUISEN GROENE- WOUD. | | Literas Arabicas diebus mercurii et satur- ni, hora VIII. J.C. SYWYGHUISEN GROE- NEWOUD. Caeterum, si qui sint inter commilitones , qui lectiones de Lingua Hebraica cursorías vel exegeticas, aut Literas Aramaeas sibi : tradi gestiant ; eorum pariter desideriis, quoad poterit, satisfaciet libentissime die lunae, hora XI, et saturni, hora X, J.C. SWYG- HUISEN GROENEWOUD. Hi iS^ XIV Historiam gentium ,. praesertim Orzenta- lium Pa. G. van HEUSDE, d. lunae, martis, iovis et veneris, hora. Encyclopaediam. universam , e principiis ductam philosophiae Platonicae, Pm. G. VAN HEUSDE, die mercurii hora XI et XII. Philosophiam linguarum, Pus Gao VAN HEUSDE, die mercurii, horal. . , Praecepta styli bene Belg., A. SIMONS, d. martis , mercurii, lovis et veneris, -horà VII, Literas Belgicas ét Eloquentiam, A. SI- MONS, d. martis, mercurii, iovis et veneris, horà X. | Historiam eloquentiae Belg. inprimis sacr. A. SIMONS, d. mercurii et lovis, ho- rà IV. "Aestheticam, quae poésin spectat, A. SI- | MONS, d. martis et veneris, horà IV. Disputandi exercitationibus sermone Belg. habendis, praeérit alternis hebdomadibus , die iovis, horà IV, A. SIMONS. Historiam Patriae wvernaculo sermone, L. G. VISSCHER , d, martis, mercurii, iovis et veneris , horis cum auditoribus. constituen- dis, | Disputandi exercitationibus praeórunt , al- ternis hebdomadibus, die: saturni hora. al- ter- XV ternatim ‚Pu: G. van HEUSDE | et. A. vAN GOUDOEVER. od ; J. H. PAREAU, quamvis honorifico, et propter senectutis infirmitatem , ac. post :diu- turnos labores Academicos, gratissimo -otio , per optimi Regis benevolentiam concesso , frui cupiat, lubenter tamen, quantum maxime, Deo favente , poterit, studiosae juventutis commodis servire e perget, jii In MILES MATHESEOS.. xr , PHILOSOPHIAE. NATURALIS; ; soos coi docebunt : Elementa: Minheni: J. F.L. SCHRÖ- DER, d, martis, mercurii, iovis et veneris, hora 1X. Stereometriam Y di Lied e Ci ish SpAae- ricam , adhibitam ad 4stronomiam Sphae- ricam et Geographiam | Mathematicam J. F. L. SCHRODER , die lunae atque. satur- ni, hora VIII . | Collocutionibus de ratione docendi : dis- ciplinas lMathematicas. vacabit J. F. L. SCHRÖDER , hora postea indicanda, Mechanicam. analyticam R. VAN REES, diebus martis , iovis et saturni, hora IX. Geo- XVI Geometriam describentém R. van REES, bis per hebdomadem , hora Auditoribus com- moda. | Physicam experimentalem G.MOLL, die . lunae, martis, iovis et veneris, hora I. Astronomiae primas notitias. G. MOLL, d. lunae, martis, iovis et veneris , hora IX. vel alia, auditoribus magis conimoda, Astronomiam theoreticam et practicam G. MOLL, iisdem diebus hora lll. Elementa Hydrótechniae ,' ad haeBUntem conditioném Patriae adplicata , si sufficiens nu- merus auditorum adsit; belgico sermone, ex- ponet G. MOLL , hora deinceps indicanda. Chemiam generalem et applicatam N.C. pe FREMERY, diebus lunae, martis, mer- curii, iovis et veneris, hora XII. : Botanicam et Physiologiam plantarum J. KOPS, diebus lunae, martis, mercurii et iovis, hora X. Botanicam Historiam plantarum medici- nalium et oeconomicarum C, A. BERGSMA, diebus lunae et veneris, hora IX. Excursionibus botanicis singulis hebdoma- dibus praeérit C. A.BERGSMA. Historiam naturalem AMammalium, A- vium, Kaptite et Piscium exponet 'Tu.G. VAN XxXVIÍ vAN LIDTH pr JEUDE: diebus lunae et mar- tis, horà XI. Caeterorum autem animalium, vertebris carentium , historiam, duce V. Cl. J. van der Hoeven, die mercurii, eàdem horá, | A natomiam comparatam traderé perget Tau. G. van LIDTH pe JEUDE, die saturni, horà XI. ! Mineralogiam et .Geologiam N. C. DE FREMERY, diebus jovis et veneris, horá XI. Oeconomiam ruralem J.KOPS, diebus lunae, mercurii et jovis, hora L die saturni; hora XII. | Chemiam artibus adhibitam P. J. I. ne FREMERY, diebus martis et veneris, horà pomeridiana- VI. lis, qui instituendis. operationibus dicit operam dare cupiunt, praeérit P. J. LoDE FREMERY, die saturni, horà IX ad XI. i Disputandi exercitationibus , die ; saturni s horà I,; alternatim ; praeérunt Professores: in Facultate Matheseos et Philosophiae Naturalis ; singuli in partibus sibi demandaiis. In FACULTATE THEOLOGICA j | ka In T Bedsdíam iden cum conimi- *»* ls XVIII litonibus itquiret' H. BOUMAN; , — m et veneris, hora TX. ` "Ejusdem Historiam tradet H. BOUMAN, diebus lunae et martis, hora X. ` Historiam Ecclesiae Christianae , Con- iunctam cum Historia Dogmaturm Christia- Aorum, vtramque antiquam, tradet. TH. J- ROYAARDS, diebus lunae et martis, ho- rà Xl. et mercurii, hora II. ` Historiam Ecclesiae Belgicae narrabit H.J. ROYAARDS, diebus lunae et Mami. hora Il. i Collocutionibus cum pases de lo- eis Historiae" Ecclesiae 'et Dogmatum , - e éum Theologiae Candidatis' de Doctrina mo- rum Christiana, alternatim: vacabit H.J; ROYAARDS, die mercurii , hora Ii; Disquisitionibus , probationi^ academicae praeviis; vacabit H.J. ROYAARDS, die jo- vis, hora 1l. | Hermeneuticam F'eteris ac Novi Foederis tradet H.BOUMAN, diebus mercurii, hora IX, jovis et veneris, hora X. Epistolae ad Romanos partem acidi, et Epistolam ad Galatas interpretabitur H. BOU- MAN, diebus lunae et martis, hora IX. Theologiam dog gmaticam docebit .J. HE- RIN- XIX RINGA, E.F. diebus lunae , martis, , die et —S hora XII. '' Collocutionibus de Theologia populari vacabit J: HERINGA, E.F. die jovis, horis vespert. a VII. ad IX. Disquisitionibus, cum provectioribus insti- tuendis, probationi, sive academicae, sive ec- clesiasticae, praeviis, singulares horas desti- nabit J. HERINGA , E. F. . Doctrinam morum Christianam, inpri- mis Officia Christiana et Asceticam docebit H. J. ROYAARDS, diebus lunae, martis et mercurii, hora I. Praecepta Aormiletica tradet J.HERIN- GA, E. F. diebus lunae et. jovis, hora VIII. Exercitationes oratoriías sacras modera- bitur J. HERINGA, E.F. die saturni, hora I. ' "Officia doctorum et antistitum in Eccle- sia Christiana exponet J. HERINGA; E. F. diebus martis et veneris , hora VIII. Puerorum doctrinae Christianae initiis eru- diendorum exercitationem iüstituet J. HERIN- GA, E. F. die veneris, hora XI. Commilitonibus, orationes habentibus sa- "cras, praesides aderunt J: HERINGA, E.F. die martis, horà L, H. BOUMAN, die lunae, Hora; et H.J. ROYAARDS, die jovis , horà I, ET 2 Pu- Xx Publicis disputandi exercitationibus práe« erunt, alternis hebdomadibus, .die mercu- rii, hora I. alternatim, J. HERINGA , E.F., H. BOUMAN et H.-J.. ROYAARDS. G. van OORDT, etsi suo rogatu honori fice a Rege dimissus est, libentissime tamen sua officia et consilia, quoad ejus fieri possit, offert commilitonibus.. Orationes sacras ha- bentibus praeses aderit, diebus et horis, et sibi et commilitonibus opportunis. In FACULTATE JURIDICA, docebunt | Institutiones H. ARNTZENIUS; diebus martis, mercurii, jovis et veneris, hora IX. JPPandéctas, W estenbergio duce; H. ARNTZENIUS, diebus martis, mercurii, jovis et veneris, hora X. Jus Belgicum , ad ductum linearum Jur. Civ. Holland. descriptarum a CI. N. Smal- lenburg, J. R. pne BRUEYS, diebus lunae, martis, mercurii, jovis et veneris, hora I. .Encyclopaediam juris J. R. »EBRUEYS, diebus lunae, hora X, mercurii et veneris > hc- ra XI. Elementa oeconomiae politicae J. R. DE BRU- XXE BRUEYS, diebus Ms martis et jovis, ho~ ra XI. Jus naturae C.A. ván ENSCHUT; dic- bus mercurii, jovis et veneris; hora X, duti Haus. Jus publigam et gentium Belgicum C. A. vANENSCHUT, diebus mattis, Sici, jovis et veneris, hora XIL — cs le Jus Criminale universum et Belgicuim C. A. vAN ENSCHUT, diebus martis , mer- curii, jovis et veneris, hök EA: Ug: £ Juris Romani- Historiam: secundum . sua Zineamenta' (Leodii: apud Desoer, 1890.) A. C. HOLTIUS , diebus martis .&& jovis, hoe ra I. et saturni, hora IX. Juris IMMercatorii elementa secundum Fran- co-Gallum Codicem A. C. HOLTIUS, diebus mercurii et;veneris y hora IX. . Historiam gentium recentiorum polifisüm tradet J. ACKERSDYCK, diebus lunae , -mers curii et veneris, hora VIII. Disputandi exercitationibus, alternis A domadibus , praeérunt Professores in facultate Juridica. XXII G. DORN SEIFFEN, Lit. Human. Lec- tor , diebus lunae et jovis, hora V., Gramma- ticam Graecam exponet; iisdem, diebus ho- ra VI. , aut alia , auditoribus magis. commoda; de rhythmica ratione, tam in Graecorum, quam Latinorum poetarum carminibus, aget. J. H. KOCH, Linguae Germanicae gramma- ticam et historiam literariam interpretabitur , horà auditoribus. commoda. Literas Anglicas tradet C. THOMPSON, diebus lunae et jovis; hora IV. .. =L. ng FRANCE ,- Academicus fotos gla- diatoriae magister ,.. quotidie) aptum. et ee gantem gladii usum: docebit... < Bibliotheca .4cademica, diebus lunae; martis , jovis et; veneris y ab hora I. in 41, diebus mercurii et saturni ab hora I. in IV; et feriarum tempore ; singulis diebus Jovis; ab hora I. in TI. unicuique patebit; ' Muu seum quoque zoólogicum , tam hujus Aca- demiae, quam privatum in aedibus Pro- fessoris Historiae Naturalis , cuique roganti patebit, §. IV. XXIL §. IV. Plurimis civibus Academicis arma. gerenti- bus. pro“ patria defendenda ‘pauci tantum, inde a dié xxvi m. Martii K crorocccxxxr, usque ad diem xx v m. Martii A. CICIOCCCXXXII , summos honores in singulis facultatibus peti- verunt, eos autem consecuti sunt hoc ordine: . Anno ciori0CcCCXXXI. Die xiy m. Aprilis, GUILIELMUS MUUR- LING, Bolswarda Frisius, defensa publice commentatione Historico-theologica , de W e $- selii Gansfortii cum vita tum meritis, in praeparanda sacrorum emendatione in Bel- gio Septentrionali, magna cum laude Theo- logiae Doctor est creatus. Die xx Junii, Dipen1cus Joannes ÁcA- TUS ÀnN'TZENIUS , Haga Batavus , Med. Doc- lor, praevio examine, cum laude Chirurgiae Doctor creatus est. Die xxix m. Junii, GUILIELMUS JABES vAN Bzgk CALKOEN;, Rħeno-Trajectinus , defenso privatim specimine, de cautione fruc- XXIV - fructuaria, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est, Eodem die, BERNARDUS CRAMER, De~- merariensis; defenso privatim specimine, de emtione et venditione rei alienae, Juris Romani et Hodierni Doctor creatus est. .. Eodem die, ConNELIUS NrconaAus SAU- TER, e Pago Wagenberg, Brabantinus, defensa privatim dissertatione, de rabie ca- nina, cum laude Medicinae Doctor creatus est, Die 1 m. Julii, RxPiUS VERLOREN, ARheno-Traiectinus , defensa publice disqui- sitione , de lesu, sese Messiam profitente , mag- na cum laude Theologiae Doctor creatus est. Die xx1 m. Octobris, GuxnrELMUs SI- MON SWART, Lugduno-Bataeus, defensa publice dissertatione. Physico - Mathematica , de communicatione et propagatione caloris li- beri, magna cum laude creatus est Mathe- seos Magister et Philosophiae Naturalis. Doc- tor. Ànno ciol0CcCCXXXIL: Die xit m. Martii, Lupovicus JANUS HevripEgv, Jheno-'rajectinus , defensa pri- XXV privatim dissertatione Medica, sistente histo- riam principii Salicini, cuz» /aude Medicinae: Doctor est creatus, $. V. Anno cIiOoIOCCCXXXI. Die xxv1 Martii, Proclamato jam Rec- tore Magnifico hujus anni, in Senatu Am- ` plissimo jusjurandum solitum, aut hoc ipso die, aut deinde praestiterunt Professores «tum Ordinarii tum Extraordinarii , qui ex -Regis Augustissimi . decreto- iisdem ^ ordinibus. eo- demque honoris titulo, quo fruebantur ante in Academiis Delgicis, Scholae "Trajectinae in tempus sunt adjuncti. X Sunt autem. hi: ADRIANUS CATHARINUS Horrmivs, in zca- demia Lovaniensi Juris Prof. Ord... JANvs ÅcKxERSDYCK , in Acad. Leodiensi Juris Prof. Extraord. | Lupovicus GERARDUS VISSCHER, in Acad. Lovaniensi Philos. theor. et Litt. Hum. Prof. Extraord. | Ri- CHARDUS VAN REES, in Acad. Leodiensi Philos, Nat. et Matheseos Prof. Ord. -et CORNELIUS ÅDRIANUS BERGSMA, in Acad; Gan- ) XXVI Gandavensi Philos. Nat. et Matheseos Prof. Extraord. > Quibus cum munus suum gratu- latus esset Amplissimus Praeses ;: singulis -l6 cus suus est adsignatus. Die xvi m.Junii, Vir Clarissimus, JA- COBUS CORNELIUS SwycnuuisEN GROENE- woup, huc vocatus ad docendas literas orien- tales, postquam in Senatu Àmplissimo solenne jusjurandum praestiterat, hujus muneris ade- undi caussa, verba fecit, de aetate. nostra, ad provehenda literarum Orientalium stu- dia, qnam. maxime apta. | Die xxi m. Septembris. Cum placuisset Augustissimo > Regi temporariam | vacationem a militia concedere cohortibus, quae e civi- bus Academicis erant conscriptae, ut ad pla- cida: Musarum sacra quisqué rediret, hoc die reduces hujus Academiae cives actu pu- blico. et solenni.sunt excepti, taque in hujus Provinciae finibus a Praefecto regionis; ^ad portas urbis a Rectore Magnifico, nomine Se- natus Academici; ad curiam a Gravissimo urbis Consule salutata cohors, universo co- mitante Senatu urbano, deducta vest’ ad. lo- €um, ad hanc solennitatem | instructum, cet pompa militari illustrem , quo se congrega- ve- XXyLi xerant viri honoribus et meritis in hac. urbe conspicui, et inprimis. Academiae: Senatus Amplissimus, Ibi vero solenni ac. gravi. ora- tione Ainplissimorum Curatorum Praeses Tau- dibus cohortem. debitis illustravit , et tradidit singulis. numisma,. quale, in perpetuam rei gestae - memoriam, Curatorum munificentia cudi paraverat. Quae porro fuerint festo hoc die hilaritatis publicae indicia in Rec- loris oratione plenius exponuntur; e quibus patuit abunde,. quo animi sensu singuli ci- ves reditum gratularentur cohorti, cui ab- eunti, aledixerant aegritudine et moerore af- LII. fecti. | quie x PRE Pessbenio Laotian in- tipanan tempore , ad petitionem Senatus Academia, mt actu. solenni salutarentur ju- „yenes ad..literarum..studia. redeuntes, Vir ,Glarissifüus, .A. SxrwoNs, patrio sermone, in aede cathedrali, descripta, praesenti condi- tione Europae, laudes huic juventuti in belli pacisque artibus debitas carmine celebravit, . -inDie: xvi Octobris. Vir. Clarissimus: H. J. Rova arp: Orationem sacram, in, instauran- „dis Scliolis haberi : solitam, . instruxit, inpri- amis, ut;pia.mente grates: publicae. solyeren- | tur XXVIII tur Deo, florem juventutis e belli periculis Academiae salvum reddenti. ` Die v Decembris. Literis petiverunt Cu- ratores Athenaei Amstelaedamensis, ut de Senatu hujus Academiae tres mitterentur de- legati, qui interessent festo seculari Athenaei propediem celebrando, Anno cioroccoxxxir, Die xxiv m. Martii. E relatis ad Re gem quatuorviris , hujus decreto, in annum sequentem Rector Academiae Magnificus erea- tus est AnAMUS SrwoNs; in conventu vero eorum quibus hoc per legem est commissum, ex ordine" constituti sunt Adsessores: VV..CC., R. vän Rtes, H.BovwAN, “A. C. llor;vivs et J. L. C. SeunoEDesn VAN DER Korx. Munis Graphiarii mandatum est V. C. Tnu.G. vAN LrpTH DE JEÓDE. Die xxvi m. Martis. Peractis sólennibus in Rectore Magnifico inaugurando solitis, combustisque scedulis, quibus notiima conti- nerentur eorum, qui in certamine: literario praemia: non reportarunt, V.C. J.I. Wor- TERBEEX, munere suo abiturus, orationem ha- XXIX habuit: de naturae humanae constantia, ad praestantiam medicinae vindicandam, et vero ad ipsam medicorum fortitudinem sustinendam , egregie adhibenda. Memo- ratis porro quae prospera et adversa Aca- demiae, se Rectore, evenissent, praemia Vic- toribus in certamine literario tradidit, suc- cessoremque sibi datum Regia auctoritate proclamavit A. Srwows; quae omnia in ora- tione Rectoris descripte traduntur. JANI ISACI WOLTERBEEK ORATIO DE NATURAE HUMANAE CONSTANTIA, AD PRAESTANTIAM MEDICINAE VINDICAN- DAM, ET VERO AD IPSAM MEDICO- RUM FORTITUDINEM SUSTINEN- DAM, EGREGIE ADHIBENDA , DICTA PUBLICE DIE XXVI m MARTII, A. CIDI2CCCXXXII. QUUM ÁCADEMIAE REGUNDAE MUNUS SOLENNI RITU | PONERET. ELSE: e AUR 2 E. o cdiiailkuu. ^ aulae nocendi ORATIO. ^^ Å cADEMIAE RurNwo-TnArgscTINAE Cu- RA'TORES , Vuu AMPLISSIMI, QUIQUE HIS 5r Y (y A TABULIS ES, Vin CONSULTISSIME! T < ÅRTIUM ET DISCIPLINARUM PnorEsso- RES, VIRI CLARISSIMI, EADEM COLLEĞİI NECESSITATE MECUM CONJUNCTISSIMI! J LECTORES ERUDITISSIMI ! QUI IN REGNO HOLLANDIAE, IN REGIO- NE RHENO- TRAJECTINA, ET IN HAC URBE, SIVE REBUS PUBLICIS GERENDIS, SIVE JUS- TITIAE TUENDAE, SIVE MILITIAE FACIEN- DAE, PRAEESTIS, VIRI SPECTATISSIMI ! A2 Lr- 4 ORATIO. LrTERARUM ET LEGUM DIVINARUM IN- TERPRETES, DOCTRINA, FACUNDIA, ATQUE MORIBUS, VENERABILES! CUJUSCUMQUE ARTIUM SCIRNTIAR PERI- TISSIMI DocTronzs! PnAESTANTISSIMORUM HUJUS ÀÁCADEMIAX JUVENUM AMABILIS CONCIO, SPES PAREN- "TUM ET PATRIAE, NOSTRA CURA! : QvoTQUOT DENIQUE AD HUNC DIEM ACADEMIAE NATALEM CELEBRANDUM CON- FLUXISTIS, CIVES ET HOSPITES, SUO QUI- QUÉ LOCO ET GRADU VALDE YVENERABI- LES! Quoties apud animum reputo, (reputandi vero opportunitatem hac fere sexagenaria vi- tae aetate neminem mihi abrogaturum confi- do), quoties reputo assiduas, easque haud Taro perquam: temerarias rerum, inler varias gentes, ct hominum cognationes gestarum, Vie ORATIO. 9 vicissitudines, atque permutationes , toties gelidus mihi. per ossa currit tremor, tris- lissimaque hominum vesaniae memoria ani- mum opprimit, ac fere perturbat. Pariter vero: ab hoc inconstantiae theatro oculos meos avertere studens, sponte allicior ad summam: illam. corporum: coelestium majesta- iem, quorum contemplatione nullius expleri potest animus naturae aeternum ordinem vi- dere. cupientis, .. Adspicio Phoebum , astro- rum principatum ienentem , spatiis immuta- bilibus -áb -ortu ad occasum |commeantem , perpetuas noctis atque diei vicissitudines fa~ cientem , accessu et recessu aeque calorem ac frigus moderantem; inclinatione sua sive ad -septentrionem sive ad meridiem aestates , et Tyemes: efficientem. ... Ut! vultu sereno terris - -genis arridet , corporibusque languentibus no- vum. vigorem instillat , sanos recreat, imbe- -€illos refocillat, «Ut! mentem: exhilarat , atque coelesti fere voluptate animos hominum per- fundit, eorumque nubila serenat. -i"Oetaso sole cum atra nox terras opacas reddidisset," admiror Cynthiam , fidelem illam noss 6 ORATIO. nostrae. telluris satelitem, summa majestate dominium suscipientem. Quanta cum seduli-. tate menstruis spatiis cursus suos consequitur. Nunc soli proxima , nunc ab eo digressa , sive lumen tenuissimum , sive plenissimum terrae facit. Quanta humano generi largitur. com- moda in plantarum fructificatione ac matu- ralione promovenda , ipsis agricultoribus ab- unde nota. Quanta in aestum maris nunc accedentem , nunc recedentem potentia , qua navigantes iter suum prudenter moderantur. Hac corporum coelestium praestantissima majestate , atque divina constantia ; qui non moveatur, hujus certe animum non inflamma- bunt cetera illa rutilantia signa, numero et magnitudine infinita , altitudine aut magnitu- dine multum inter se distantia, quae non, ut in opificiis hominum industria, atque sagaci- - tate factis, mechanica ratione, sed vitali spi- ritu circumaguntur. Equidem: in hac con- templatione mirifice beatus, et invitus oculos a coelo declinans, Tullii verba mea facio: « admirabilem coelestium ordinem , incredi- bilemque constantiam , ex qua conservatio et Saw ORATIO, 7 salus:ómnium omnis oritur, qui mente vacare putat, is ipse mentis expers habendus est." Sed quo. me aufert mentis phantasia? ex- contractis oculorum superciliis, Auditores hu- manissimi! vereor multos esse, qui mente sua ita volvant, quid ille; qui Medicinam factitat, in foro alieno litigareausit? ^ Quidni in ipsa natura hümana luculentissima rationis ac constantiae argumenta inveniat? ` Tta ju- dicent, qui tenuem adeo Medicinam faciunt, ut arclissimis eam cancellis includant, neque praeter jejunàm, quam dicunt, morborum, atque artis auxiliorum historiam, quidquam ad Medicum informandum expostulari opinern- tur. Qui vero universam naturam uno codem- que vinculo contineri, atque vi insita perfundi ocnlis, atque mente sua perspicere didice- rünt, hi absque meo suffragio profiteantur oportet, absque naturae intelligentia sobriam; atque imperfectam fore Medicinam. ^ Vos in- terim facilem me, atque obsequiosum, véla que contrahentem invenietis, ut ab instarité naufragio liber in tutam devehar portum. Quandoquidem igitur mihi Magistratu Aca- ! de- 8. ORATIO. demico abeunt in hoc tempus opportunitas incidit, more, ut dicitur, majorum, orationis habendae, a loco, quem teneo, me non alienasse. censeo, si breviter strictimque di- xerim: De Naturae humanae constantia ad praestantiam Medicinae vindicandam , et vero ad ipsam Medicorum fortitudinem sustinendam, egregie adhibenda. Tu vero Benignissime Deus! Omnium in hac universitate rerum seminator, atque edu- cator, quique omnia paterna benignitate nu- tricaris ac conlines , ingenii imbecillitati ignos- - ‘cas, si ea, quae de naturae humanae con- 'stantia, quae tua est, balbutiam, aeternae tuae dignitati parum respondeant. Ad intima naturae sacraria pertingere ne- mini mortalium in hac terra datum est. Ve- rum tamen ipsa natura omnibus, qui sapien- tiae ardore flagrent, uberrimam interrogandi copiam fecit, et modo absque praeconcepta opinione frequenter consulatur, per certos eventus arcana sua interpretari solet. Hoc ORATIO. 9 -Hoc tramite qui incesserunt Naturae cras tatores uno :omnium. suffragio testati suht, nas’ turam in elementis corporum fabricandis sit-: plicem, ast' in formis: multiplicandis: esse infi- oCorporum : igitur. viventium , quae“ primo: fere naturae conamine formantur simplicissima est: fabricatio.. Ab his- Natura transit ad perfectiores: organismos. :: Haec 'corporem gra- datio : nullibi: interrüptan seriem: exhibet, at- que: naturàe ordinem 'aeque constantem ac imcomparabilem;: Hanc vero nusquam “alibi . accuratius: observare dicet p quam in. animali bus , quorum alia magis , alia: minus elaborata sunt. . Homo autem: omnium animantium per- fectissimum . ceteris facile palmam eripit. ° Ab origine quidem inferiorum animalium formani acmulatur , sensim vero ad perfectionis fasti- gium ita assurgit, ut ejus fabricatio ,- neque ad formam :pulcrior, meque ada usum’ melior esse possit; | | Ex altissimis tenebris evocata corporis huma- ni elementa primum fluida , et si armato oculó uspiciantur globulosa , atque vesiculosa ap- 10 ORATIO. parent.. Haec sibi jungendo Natura contex- tum. cellularem machinatur, unde membranae ; nervi, vasa, musculi, omniumque demum cor- : poris organorum contextus primum. mollis y sensim vero firmandus originem ducit. .Om-: nes autem ut dignitate, atque usu; sic aetate praecedit nervorum systema. Ab origine enim. corporis formationem atque conservationem gubernat.. Hinc medulla spinalis inter primas homuncionis partes eminet, simplex quidem ac tenuis , sed sensim perficienda, et in ipsum cerebrum explicanda. ..Ne vero nervis orga- norum formationem ` molituris- apta. materia deficiat, ipsa natura artificiosa ratione con- struxit vesicam umbilicalem , in qua ex hu- moris albuminosi sphaerulis - fluidis sibique accedentibus, atque in seriem coalescentibus ;. sensim canalem sanguiferum construere tentat, cujus- centrum singulari vitalitate gaudens , ac veluti saliens, ab. Aristotele visum, atque notatum fuit in ovo incubato, cujus obser- valione humani corporis prima fabricatio miro modo illustrata, atque in pleniore luce collocata fuit.. -Egregia enim studia indefesso : la- ORATIO. 11 labore adhibita -summorum naturae scrutato- rum, Burdachii, Baérii, Velpavii, Sei- leri, aliorum , spem animis demittere sinunt, wt naturae mysteria, quae horum industria nostra aetate ad majorem probabilitatis gra- dum relata sunt, tandem in fulgenussimo lu~ mine collocentur. Ex mollissimis adeo principiis utrimque pro- pullulant capitis, et extremitatum rudimenta. Quae tenera sunt organa, ca mira celeritate incressunt. | Teneris autem organis sensim fundamentum cartilaginoso osseum paratur , artus extenduntur , digitorum apicibus incres- cunt unguiculi, tandem capillamentum. pro- pullulat, quod: quidem si externam videas speciem simplissimarum corporis partium for- mam refert, si vero sedulo exploratur, eam’ ostendit opérosissimi moliminis pulcritudinem , ut (judice Boerhaavio) « ab absolutum ejus intellectum. animo conciliandum , neque aetas hominis, neque omnis sufficiat diligentia." Tenuissimo velamento inclusus foetus, at- que, ut ab omni minitante corporis laesione praeservetur , balneo tepido innatans , plantae in- 12 ORATIO. instar, radicibus suis matrici insinuatis , orga- nicam vitam ducit, atque nutrimentum sibi paratum in usum suum adhibet. Certo tan- dem, quod natura in hominibus rarissime ex- cedit, incrementi tempore, ex arctiore habi-« taculo in pleniorem lucem exitum sibi paratum invenit, Neque enim foetus intimo illo cum matré commercio ulterius indiget, nec matris organa continentia majorem. extensionem im- pune ferunt, sed ad ultimam necessitatem re- dacta reagunt, atque hospitem suum 'ad exitum obsequiosum , brevissimo quidem , non vero temerario itinere, in vivas proferunt auras. Mox matrice relicta homuncio omnium ‘re~ rum rudis, neque propriae conservationl, ne-- que curationi aptus: sed ut » Saévis projectus ab undis ` Navita, nudus humi jacet indigus omni. Vitae auxilio , quem primum in luminis oras "Nixibus ex alvo matris natura profudit ; Vagituque locum lugubri complet , ut aequum est, Quo tantum in vita restet transire malorum , "^ (1) gratam aeque ac ingratam ejus comimercii cum rebus externis vim experitur. Irruentis enim . | dd mura (odi (1) Lucretius de Natura rerum Libr. V. 225. ORATIO. 13 aetheris stimulo pulmones, hactenus densi,. et collapsi explicantur , stimulum excipit reactio musculorum, et semel instaurata respirandi facultas per omnem vitam aeterna lege inte- gra manet, neque temerariae hominum vo- Juntati illam lethali aijentu supprimere y est relictam, | Tum simul obliteratis hactenus patulis ca- nalibus,- recessibus, ac fossis, lalicis vitalis undae novum itineris spatium definitur, ad ultimum vitae tempus constanter sequendum. Pariter incredibili naturae cura cautum est, ut cor in magna illa corporis nostri stimulis assuescendi opportunitate , per longam anno- rum seriem stimulo sanguinis numquam peni- tus assuescat, sed mira alacritate laticem vi- talem promoveat, ac recipiat. O! Diligentissimam et solertiae plenissimarm naturae providentiam, perdignam omnino, ut aliquamdiu pedem sistamus, tum demum ala- criter. perganius. Et primum quidem illa naturae constan- tia celebranda est, quac. in omnibus .süis machinationibus regularem. typum. observans, sin- Bh i ORATIO. singulis corporibus. suum constituit maturt- tionis: terminum. ^ Hanc admiramur tum in seminibus plantarum , "fractibusque 'arboruns, tum in animalibus, maxime vero in hominibus, ut horum partus. suis finibus contehtus ;' nüllis neque 'climatum , neque caloris áut frigoris vicissitudinibus, impediatur, aut turbétüur. Deinde vero eadem natura, inira fabrica- tione, ac virium antagonisto, in ùno organo infinitam collocavit sapientiam , ut hoc sibi aeque sufficiat viae foetui aperiendae ac fa- cilitandae, et“ tandem claudendae. "e^ Quis porro Artifex praeter naturam sæ- pientia; omnem hominum rationem superante effecisset, ut numerus foetuum plerümque or- ganorum nütrientium numero respondeat , ita quidem ut nutrimenti quantitas numquam de- ficiat. is Ipsa tandem Natura summa majestate non tantum integrum servat utriusque sexus aequi- librium , sed etiam sedulo curat; üt viri qui duris. laboribus, bellorum cladibts, aliisque vitae periculis e° vita erepti, ad genéris hümani aequabilemi conservationem forte de- fe- ORATIO 15 fecissent, | aucto nativitatum numero, certa semper. ratione ubivis compensarentur, Tan- ta. est; Creatoris. benificentia, : ut ea, quam ipse a rerum: origine. constituit ,. matrimonii dignitas per. omnia secula integra servetur; et. neque juveni puella, neque- puellae juvenis deficiat, : neque tandem justà sit excusandi caussa illis, qui ita a ducenda uxore abhor- rent, ut libero lectulo. quidquam -jucundius esse negent. à | -Sed ad. tenellum redeamus... Hic igitur materno pectori appressus. a nemine. edoctus, nutrimentum dicam an medicamentum , ‘nullo alio rite compensandum , facile attrahit, vi- tamque. agit organicam , ac longo veluti somno comparandam... Sensim vero levia. quaedam vitae animalis vestigia prodeunt. Lucem avide appetit, atque omne id, quod splendet, amat, sibique arripit, gratis: nutricum officiis. de- lectatur, ad ingrata vero. plorat, familiares agnoscit, at vero ab ignotis terretur. . Atqui tenera haec animi facultatum rudimenta non- dum elaboratae organorum- fabricae M cium qui- 16 ORATIO. quibus proxime juncta sunt, egregie conspi- rant. Cerebrum enim, praestantissima vitáe animalis officina, in tenellis non nisi fluidam pulpam refert, quae omnem subtilem Anaátomi- corum industriam eludit. Pariter imperfecta sunt sensuum organa , quae rerum ideas animo suppeditent, Hinc Nervi optici expansio adeo mollis:est, ut retinendis, atque transferendis imaginibus in ejus superficie depictis; illam imparem esse quisque sibi facile. persuadere possit; unde facile efficitur tenellorum visum - non nisi obscurum exspectari posse. Aliud exemplum habemus in velamento illo pulposo membranae tympani praetenso, quod, egre- gio naturae artificio avertit laesionem quam nobilissimum auditus organum ab irruentibus acutis aeque ac gravibus sonis facile. pate- retur; ipsiusque adeo auditus praematuraim exercitationem impedit. Ipsa denique olfactus officina inter reliqua sensuum organa minime elaborata,: brevis, arcta, neque sinubus, qui odoratus perfec- tioni faveant, instructa apparet. ^ Hinc fieri aliter non potest, quin hujus organi prae- ma- ORATIO. 17 matura vellicatio gravissima tenellis damna inducere valeat, Neque in illa tardiore sensuum evolutione, atque perfectione, culpa latet, quam naturae inconstantiae facile tribuere possit intempes- tivus harum rerum judex. Quid enim, etiamsi haec organa, quae certa ratione aliis instru- mentis sive physicis sive mechanicis ita com- parari merentur, ut a nemine nisi artis pe- ritissimo tractari possint, ab omni parte cs- sent elaborata í atque perfecta, in tanta ta- men ipsius cerebri mollitie pulposa, non. nisi imperfectae impressiones, procul omni dubio magis molestae, quam gratae sequerentur. Sagacissima naturae providentia, quae hac- tenus arlificiosam aeque ac formosam cor- poris fabricationem moliebatur, organis vi- tae organicae perficiendis haud minore cu- ra invigilat. Hinc in utraque maxilla pro- deunt dentes, numero -et forma praesenti na- turae consilio egregie respondentes, quibus in ore construclis cibus extenuatur, atque molitur. . Lingua agitatione et motibus ad omnem partem faciendis, cibum depellit, at- B que (8o ORATIO. que in fauces detrudit, in quibus cum. di-- versarum adeo partium conspiratio ad actum. deglutitionis perficiendum requiratur, summa naturae sapientia et simplicitas effulget. -lis-- dem enim instrumentis, eodemque tempore tum ex faucibus depellitur, quod deglutien- dum est, tum aditus clauditur ‚ad fistulam aéream , ne quid illabatur, et expeditur- via; quae per canalem cibarium in' stomachum patet, pariter vero: cavetur, ne quid per na- res redire possit, clauso nempe sub degluti- tione aditu ceteroquin in nares patulo. De- hinc alimenta digestionis officinae traduntur; quae mira gaudens sensiliate, ca quae no-. citura essent cum horrore repudiat, pariter vero omne, quod corpori conveniat , sive ari- dum, sive humidum, et recipit, et cogit, atque confundit, adeoque ex ingestis natura sua divérsissimis, ulteriore attractione, atque repulsione, naturae animali convenientem for- mat liquorem, "m 5 Verum ipsa natura homines hümo excitatos celsos et erectos constituit, « ut essent non incolae adeo et habitatores terrae, sed quasi spec- ORATIO. 19 spectatores superarum rerum, atque coeles- iium, quorum spectaculum ad nullum aliud animalium genüs pertinet. (:) Ad motum igitur, et ad omnem corporis actionem , ut sufficerent partes, praecipue in- feriores, pleniore post nativitatem affluente sanguinis unda, indurantur cartilagines, atque epiphyses, ipsaque tandem ossa volumine au- gentur, ut quae antea ieretem ac glabram formam haberent, nunc inaequalia et angulo- sa fiant, adeoque et lohgitüdine et robore increscentia superiori corporis parti sustinen- dae, et vero incessui apta evadant. Ut corpus lente invalescit, summus naturae auctor prospexit, ut cum organorum incre- mento pariter animi vires perficerentur. Primum ergo ossa calvariae sensim evales- cunt, eorumque interstilia, summi antea in partus negotio momenti, ossea ' substantia - clauduntur, Ipsum nobilissimum viscus , ubivis custoditum, sensim perficitur , totaque nervo- rum compages minus tremula redditur. Cum ye- (1) Cicero de Natura Deorum. Libr, II. 6.56. ` B 2 20 ORATIO. vero intimum adeo sit animi cum corpore commercium , ut sine debita hujus conditione ile vere operosus esse non possit, fieri non potest, quin informationi organorum. ipsius quoque vitae animalis perfectio certis adeo eventibus respondeat. Infans igitur, hactenus communem. cum brutis habens vociferandi facultatem ,. sensus ct appetitus suos. articulata voce declarare molitur, quo divinitus misso privilegio homo aliis animalibus excellit, Attentio sequitur, atque indefessum nominum ac caussarum invesligandi studium, quae memoria promte tenentur. | Aucta tandem cerebri firmitate, atque velociore sanguinis flumine, collectaque simul idearum copia, cum quibus novae com- parantur, ingenii, atque imaginationis vis mi- rifice excolitur. Tardius accedit ipsum judi- cium, quo rerum notiones. per omnes partes expanduntur. Haec enim animi facultas ma- jorem sibi vindicat cerebri fibrillarum firmi- tatem, atque tranquillum adeo sanguinis mo- tum, ut non nisi serioris aetatis privilegium esse videatur. Ho- ORATIO. EC Homo igitur. non nisi per varias corporis transformationes, sensim ad perfectionem du- citur. Harum vero una gravissima in ipsum pubertatis stadium incidit. Cum novae enim hujus functionis instauratione pariter corporis incrementum perficitur, neque leves animi mu- tationes sequuntur. Puer enim antea timidus , nunc animosus et audax pericula spernit. Mox epueris excedens virorum mores induit. Cor-- poris temperies antea in multis phlegmatica in sanguineam ac irritabilem mutatur, inde vero ingenium promtum ac docile, animus liberalis , ac flexilis, curarum absentia, simul vero con- silii imbecillitas facile diverticula quaerens. O! Beatissiimos adolescentes! qui hac ae- tate, quam Plinius decretoriam dixit, paren- tum admonitionibus, atque amicorum consiliis , qui insitàs animi facultates ex certis sigais mature perspicere, veramque inde hominis indolem divinari didicerunt, faciles obsequan- tur. His vere neglectis, quam facile ardor aetatis, neque prudentiae neque subacti ju- dicii compos in rerum utilium contemtio- nem, voluptatis ipsiusque saepe turpitudinis ap- 22 ORATIO. appetitionem , atque veri, bonique ignoratio- nem .deflectere observatur. Hac naturae constantia, homo, nisi plan- tarum instar enutriatur, quae in caldariis alie- nis stimulis magis attenerantur, quam incres- cunt, adeoque praecocius quidem eflilores- cunt, sed fructus gerunt minime perennes, lento quidem, pariter vero certo tramite ad illam perfectionis metam adscendit, quam in adulto -admirari solemus. ^ lIntueamini me- cum, Auditores! corpus illud absque rusti- citate quadratum, vultum illum vegetum, suavem , sibique. constantem, frontem .explici- tam, oculos venustos, horumque aciem in- columem , atque rectam, dentes candidulos ac robustos, vocem sonoram, ac gravem, thoracem amplum, latisque humeris instruc- ium, musculos torosos, bene expressos:ac firmos, neque trementes. Quam bene com- pacta.sunt membra, ac concinna. Quanta in omni motu, incessu, ac gestu, decora facili- tas, ac roboris significatio: quanta laboris ferendi facilitas, | Quam placidus somnus nul- lis insomniis, aut phantasmatibus turbatus. Quan- ORATIO. 23 Quanta respirationis et pulsationis arteria- rum aequabilitas ^ Appetitus praeter famem ac sitim nullis indigens condimentis. Quae- que ingerantur, eorum facilis est confectio, alque egestlio. Quanta dignitate Homo reliquis animantibus excelit, « Neque frigidae , neque calidae ter- rarum Zonae adstrictus, universum, qua late patet terraqueum orbem degere, et tam freti Hudsonis aut Novae Zemblae. rigores, quam Senegae litoris torrentes ignes perferre va- let.” 8) Terrarum dominus aeque cibo vege- tabili ac animali nutritur. Neque, ut vitam tueatur, proboscide, neque cornubus indiget, sed. mira membrorum agilitate, manuumque dexteritate, et vero rationis usu pericula abigit, omnibusque vitae necessitatibus prospicit. At vero in pulcherrimo illo aetatis flore se- mina decrescentis hominis delitescunt, Haec - sensim progerminant, atque succrescunt, do- nec -ultimum accesserit fatum. ^ Nec tamen inde justa naturam inconstantiae accusandi caus- (1) Blumenbachii. Instit. Physiol, $. 159. 24 ORATIO. caussa conficiatur. lla enim, teste Tullio, « "usuram vitae nobis dedit tanquam pecuniae, nulla praefinita die. Quod si sua repetit ea conditione commodàta, ut restituenda sint, cur accusatur? Neque in hac terra nobis hå- bitandi locum, sed commorandi diversorium dedit, e quo cum migramus, alacres, tanquam ex hospitio miseriarum, atque incommodorum. plenissimo egredi debemus, ac laetissimo ani- mo ad futuram vitam, tanquam ad patriam evolare." | Neque hujus decrementi caussas ex alienis fontibus haurire necesse est, In ipso corpore latent. Diuturnam enim vitae actionem tor- pida ejus inertia constanti naturae lege se- quitur. Hinc organa detrita partibus suis ex- sequendis tandem imparia redduntur. Scilicet foetus in matrice latitans e minima molecula ad novem fere librarum pondus increscit, verum mox a nativitate hoc incrementum im- minuitur, ac tandem certo vitae tempore de- crescit ad fatum usque. Neque hujus velo- cissimi in tenellis incrementi rationem intel- ligere ardua res est, modo attendamus , quanta in ORATIO. 25 in his sit'sanguinis copia, quantusque vaso- rum numerus, et vero quanta cordis velocitas in sanguine per canales, et anfractus prove- hendo. ^ Huic ingenti potentiae, qua vasa centies et quinquagesies millies quotidie dis- tenduntur, exigua tantum partium solidarum mollium vis. renititur facile superanda. Quo- circa nihil obstat, quominus omnium partium incrementum celerrime promoveatur. Quanta autem deformitas, et gigantis proceritas cor- pori humano immineret, si infans , luce pro- pria accepta, pristina proportione invalescere pergeret, - Huic vero incremento moderando, atque refraenando apprime convenit aucta va- sorum in corporis ambitu, et in variis organis firmitudo, major adeo vis cordi opposita, quae sensim increscit ad ultimam vitae metam. Verum ipsa natura, quam tenerrimo almae matris nomine veneramur, omnes intendit nervos, ut aequabDile sustineat accepti et. ex- pensi aequilibrium ; quem finem ad quinqua- gesimum usque vitae humanae annum felicis- sime assequitur. Tum vero in opere suo im- peditur; ut licet eadem materia reparationi ap- 26 ORATIO. apta offeratur, ipsum tamen corpus magis decrescat, quam augeatur. GCerebrum enim, quo omnés partes animari solent, sensim oc- | callescit, cor stimulis suis percipiendis antea obsequiosun, desuescere incipit, atque multi canales , materiam animalem. vehentes. partim contrahuntur, partim indurantur , universum adeo nutritionis opus cessat; unde partes an- tea molles obrigeseere incipiunt. Ne vero tumultuarium | vitae. decrementum. multas ho- minibus turbas, atque molestias faciat, na- tura aeque in hominum decremento, ac in- cremento non nisi lento gradu incedere solet. Quemadmodum enim navigantes e compactis nebulis, ipsiusque coeli signis, instantes aéris tempestates , atque procellas praesagientes , vela sua contrahere solent; ipsique fructus, antequam plenam attingunt maturitatem, prae- viai quandam cruditatem habent, aequali ratione homines non simul ac semel maturam, atque prorsus decrepitam attingere solent se- nectutem, sed per varias ambages pedetentim ad fata sua ducuntur. Senescenti igitur, quam- :quafa ad vitae officia praestanda suo modo va~- lc- ORATIO. 27 leat, sensim tamen paulatimque animus labascit, atque memoria imminuitur ; succurrunt qui- dem pristinarum idearum cerebro insculptarum vestigia, atque vitae actae, prospera aeque ac adversa, fata facile revocantur, verum mens novis ideis gnaviter recipiendis, atque reti- nendis non aeque viget, ac antea. Attamen retardatus sanguinis per cerebrum circuitus fa- cit, ut, quamvis fervida illa junioris aetatis imaginatio deleta sit, subacti tamen judicii, tanquam veri vitae actae fructus, junioribus utilis , maturitas diutissime retineatur. Verum. aucto in dies caussarum momento, cruda illa senectus ad maturationem evehitur, omnisque vitae organicae, et animalis flamma ita exstinguitur, ut mors non fugienda , sed benefica habenda sit. | Quis enim sine animi commotione intueri possit hominem antea animo et corpore vi- gentem , nunc vero decrepitum, et corpori sustinendo ineptum , omnique ratione susten- tandum. Ut marcescit, et toto veluti cor- pore contrahitur! Audiamus ipsum imbecil- litatis sensum tristibus verbis significantem. An- ls ORATIO. . o e . 52 > Annorum series extenta pruinas Sparsit , et albentes per caput omne nives. Grandius exposcunt lacrymantia lumina praelum, Noxque oculis claro sub jove furva natat. Vox cadit: Auditus, avido vix oris hiatu, Vix prona exiles percipit aure sonos, Olfactus, tactus , sapor , imminuuntur , et omnes Infirmat sensus aegra senecta meos. Est tamen est misero mihi , quod querar: altius haeret Nec latet in fragili corpore spina nocens. Pars melior nostri solitas non audit habenas. Tarda sed ad stimulos calcitrat usque novos (1) cett. Quid plura? Ipsam enim vitam ad extréma pervenisse quis dubitet, qui videat, ipsius laticis vitalis fontem ab opere suo feriari, adeoque imparem esse sanguini per ultimos corporis recessus movendo. Hinc frigus illud marmoreum extremitatum, nares acutae, oculi concavi, collapsa tempora, color nunc pal- lidus, nunc lividus, aéris extremo labore at- tractio, tandem post ultimam exspirationem omnis vitae flamma extincta, ipsumque cor- pus in corruptionem ruens, animus vero Deo redditus, qui ejus immortalitatem decrevit. Ex (1) A. Royenus in carmine elegiaco de, Morbis aetatem. pag. 22235, | ORATIO. 29 "Ex iis, quae disputavimus, Auditores hu- manissimi! facile colligimus, integram esse summi Pathologi sententiam: « Naturam hu- « maham statis a creatore legibus per similia « individua se multiplicanteni, omni tempore « eandem, sub iisdem conditionibus eodem « semper modo agere, ac pati”? &) An ve- ro sunt, qui dubitent in abnormi, aut mor- bosa corporis conditione, quam praeterna- turalem dicere amant, naturae superesse constantiam, ^ His vero quae respondeam quamplurima habeo. Et primum quidem ig- noscant mihi, si abnormem illam vitae ac- tionem, quam in hominum corporibus sae- pissime observant Medici, non aequa mente ad praeternaturales referam affectiones. An vero homini, qui arctissimum cum universa natura: commercium alit, illud praeter naturae constantiam accidisse censeamus, quod ex in- tima caussarum , atque effectuum ratione ipsius naturae lege ita fluere solet, ut vitae incitamen- torum potentia, quae caulius adhibita , vitam, : | ur Ws (1) Gaubii Inst. Pathol. Med. $. 20. 30 ORATIO. atque valetudinem integram. servasset, nünc audacius administrata eventus faciat irritatio= nis intensitati congruo modo respondentes. Exemplo ipsa res facile illustrabitur. Atten- damus ad simplicem aetheris, queni. omni vitae momento attrahimus et vicissim reddi- mus , agendi rationem. Quanta laude cumulare solemus ejus: gratam ,; atque vitam alentem virtutem, ut. qui. eo fruantur se mirifice fo— cilatos, atque novo vitae pabulo nutritos experiantur. An vero miremur, si homini, qui non brutae instar machinae vivit , sed. cor- poris fabricaüonem ad. reagendum promtam a natura. aCcepit,. eodem aethere sive majore intensitate adtracto, sive quacumque ratione alterato, molestae quidem, attamen ipsi caus- sae exacte respondentés mutationes indücan- tur? An tenellis illud praeter naturam :acci- disse statuamus, si tenerrima eorum organa, cerebrum et fistula aécrea, maxima cura cus- lodienda, intempestive irritata ; ` vegetationis excessum patiantur, horumque. adeo: organo- rum phlogosis sequatur, in qua vegetantis vitae adeo manifesta signa apparent, ut haud in- ORATLIO. 3 inepte cum flore ex sémine: suo propullulan- te ,- atque sensim maturante , comparari possit. Siquidem. igitur ipsa reram momenta potius ex veritate, quam ex opinione aestimanda sunt, . ex. disputatis- haud difficulter evincitur ;- mani- festasi-a: norma sanitatis: deviationes, | quas saepe dolemns ,.. minime praeter. omnem na- turae rationem fieri, atque maximam inde Creatoris sapientiam elucescere, quae intimum. . adeo stabilivit inter caussas, earumque effectus- commercium , hominique rationem conciliavit , qua. inter res externas versans vera harum. emolumenta capere, pariter vero a detrimen- tis abstinere valeat, | Neque haec res adeo ardua habenda .est, cum. idem commercium. non in solis hominibus, sed in ipsis vegeta-. bilibus conspiciatur. . An vero frigore aéris alias homini mutationes induci videamus, quam. plantis. In his aeque ac illis gratum refrige- rium vitaei vigorem conservat, atque instaurat. Intensius frigus organa constringit, atque in- durat, humoresque repellit. | Acre tandem gelu, nervis mordax, vitam universi corporis y aut partium exstinguit, ipsamque humorum : mix- 32 ORATIO. mixtionem destruit." Hinc plantarum folia. corrugantur, atque livescunt, hominum vero extremitates mortificatione, atque corruptione pereunt. Ut vero a caussis morborum propriis ad com- munes progrediamur, attendamus, quanta sit naturae constantia in morbis, qui plures homi- nes afficiendo , sive annuo reditu , sive multorum annorum spatio per omnem populum magis minusve sparguntur, quorum alii ex apertis, ali vero ex reconditis, ac saepe valde im- puris fontibus profluunt. Quid vero? annon ipsa Medicorum observatio docet annuarum febrium proventum definitae systematum orga-- nicorum evolutioni respondere, hanc vero pa- riter anni temporum mutationibus obtemperare. Hinc intelligitur, qui fiat , ut labenteautummo, eoque hyemi appropinquante, ipsoque primo vere, organa aetherem attrahentia majorem energiae gradum adepta , omnique injuriarum genere afflicta, vividiores opponant reactio-- nes, ipsisque pulmonum morbis. provocandis faveant, Postquam vero profligato tempore hyemali, caloris vernalis focillatione . plantae c ORATIO. 33 e somno excitatae novo viridescente amictu ornari, atque gemmas protrudere jam ince- perint, homo simul in omnibus organis vitae reproductivae adscriptis, novum recuperat vi- gorem; unde incaute viventibus facillime emer- gunt systematis splanchnici affectiones ; maxi- me in organis centralibus, hepate, atque tu- bo alimentario. Sydenhamus sagacissimum illud artificium , quo natura in epidemiarum natalibus utitur, uti multis aliis exemplis, im- primis illustravit horrendae Cholerae historia, quae anno sexcentesimo, sexagesimo nono Londinenses graviter afflixit. Haec enim intra arctissimos limites mensis Augusti hujus anni se continens, vix umquam in priores mensis Septembris hebdomades exspatiari observata fuit; acsi aër, quo ad vitam alendam aeger- rime caremus, specifica noxa, quae hanc turbam producere valeret, contaminatus esset. Ast vero plura dantur morborum :exempla, quorum neque patria, neque parentum no- mina hactenus patescunt, ut fere claudestino more ex abditis terrae visceribus promanasse videantur. Neque tamen difficile erit in his C Or- 34 ORATIO. dinis -atque maturae: constantiae documenta invenire, modo apta investigentur. Ínjiciatis mecum oculos in morbum venes nata contagione genitum, ac specifica »cutis - vegetalione ortum, cujus utinam memoria, post tot tantaque Medicorum humanitatis dos . eumenta, ex solis libris Medicorum, atque proavorum narrationibus nobis superesset! Quamquam nnmquam non aliquam ` terrae partem incolit, vulgo tamen seminis instar certam quandam aris constitütionem sibi vin- Cicat, ut ab una regione in aliam transfe- ratur. Nunc ad eam, unde ortum duxit, pla- gam .circumscribitur, mox juxta generalem £uandam, quam conversiones cosmico-tellu- ricae sequi solent; directionem, ab ortu-àd occasum diffunditur. ^ Minima veneni; quae ipsam oculorum aciem fugit, particula ad morbum provocandum sufficit. Neque illius intima natura ullis obnoxia videtur vicissitu- dinibus, sibique adeo constat, ut virulentus latex e pustula maligna. desumtus , omni ra- „tione benignam aegritudinem , a€ vicissim pro- duxerit, ln hac autem singulari veneni indole ra- ORATIO. 35 ratio delitescit constantia naturae ac formae, quam morbus omni aevo, et in omnibus ter- rarum tractibus immutatam servavit, ut Sy- denhami masculam variólarum descriptionem legenti eadem morbi delineatio occurrat, quam ápud antiquissimum morbi auctorem Rhazem. Hinc summus Boerhaavius ingenue fateri hâud dubitavit, se'imagini variolarum, Syden- hami verbis depictae , ne quidquam addendum habuisse. "Tania enim naturae constantiam in morbi proventu; incremento ac exitu obser- vare licet. 'Ipsum enim venenum certo die- rum spatio interjecto, placide dormire vide- tur, sed copiis suis auclis validam in corpore réeactionem provocat, ^ Tum natura hostem ad limites pfopellit, pustulae — , maturantur, et tandem moriuntur. - Plura sünt, fateor, naturae in hoc, et af- fini morborum genere, constantiae documenta; quae mibi brevitatis promisso stare cupienti omittenda sunt. Nunc vero indicasse sufi- ciat; sagacissimorum virorum indagationibus illad hactenus effici, contagium variolosum ab tiomine - ad brüta non transire; atque simul- 9n] C2 -fas 36 ORATIO. taneam aliarum contagionum susceptionem , ac evolutionem ipsa natura excludi; et vero morbo feliciter deuicto, ipsam ejus radicem funditus adeo evelli, aut obtundi, ut perpetua oria- tur a morbo immunitas, cujus certitudinem rarae aliorum exceptiones minime invertere valent. | | Quid plura ex alio fonte morborum de- promta afferam argumenta, ut efficiatur, ip- sam naturam, quando patitur, constantia sua non protinus destitutam esse? An vero a me. exspectetis novum exemplum horrendi morbi, qui ex Asiae abditis locis certo tramite pro- cedens, constanti -faciei mutatione, oculis semiclausis, ac circulis lividis circumscriptis , cute emollita, atque liquoris animalis profusa egurgitatione instans fatum minitari solet? Horreo dicere! neque tristia proferre laeta hu- jus diei solennitas mihi permittere videtur. \ Huic tandem naturae constantiae gratam et acceptam referimus veram illam : ajrapxefav , quae, quidquid in corpore humano a norma recesserit, emendare, turbam sedare, omnium que ORATIO. 37 que functionum aequilibrium restituere stu- det. Huic maximam in Medicina facienda victoriae partem tribuendam esse Medicorum neminem facile negaturum confido , si illos ex- cipiátis , qui vanae gloriolae studio ducti, natu- rae servitutem , quam Medicorum inter nostra- tes facile princeps Boerhaavius, nobis glo- riosam dixit, collo dejicere, cum magno ae- grotantüum damno, temerario ausu conentur, Equidem largior hanc naturae salutiferam operam frustra desiderari in homunculis na- tivitate, educatione, vitae intemperantia , aut temeraria Medicina fractis. Non nego eandem nostra aetate non aequi esse valoris , quantus olim excellit in Graecis laete vigentibus. Attamen illis, qui valentes naturam ducem pru- denter sequantur, in afflicti corporis caussa tuenda , ejus opem haud defüturam, cum ra= tione vaticinari haud dubitem. Natura enim, quae contra omnem impetum, sive extraneum, sive domesticum, mox insurgit, ut intentatum corpori periculum. protinus abigat, climinet, vel quacumque demum ratione innoxium. red- dat, in morbis, quos protinus abigere non pos- 38 ORATIO. possit, repetitis , et ad definitas naturae leges instructis . moliminibus, effrenatum hostem subigere allaborat. | O !- Praestantissimam . Medicinam , basin Observationi innixam ; : quae . deletis. falsarum opinionum commentis, atque alra supersli- tionis nocte . discussa, . splendidissimam: suis cultoribus lucem affert; atque diligentissima fabricae corporis. humani, çet. animalium.: in- vesligalione, . sanae ralionis. luce: illustrata; naturae phaenomena illustrat. | Haec ingenium excitando , judicium .acuendo., mentem. novis divitiis. augendo; ipsam. humanam . naturam ad summum. felicitatis fastigium. erigit ,. et. vero Dei hominumque amorem alit, atque susti- net. : At. vero ex plenissimo fonte sao universae humanitati salutem praestat: si enim. ejus praecepta in usum. vitae adhibeantur , ipsis hominibus maturae adeo praecepta. sequenti- bus, non tantum longam, sed imprimis. omni bonorum genere beatam vitam promittit, im- minentes morbos avertit, praesentes tollit, illosque, quibus. constantem opem ferre non possit, solatii expertes numquam. dimittit , et quo- ORATIO. 39 quoruu;vitam. serváre. non possil, his tran- quillum. e vita: decessum , parare. studet, ~: Verum, ut. ars salutaris pro dignitate sua. exerceatur, omnino expedit, ut nemo illotis manibus ad ejus sacrarium accedat. oi Quemadmodum enim in, nulla alia. arté , pariter. in Medicina nemo excellere valet, nisi bonam indolem ad Medicinam factitandam a . natura acceperit... Haec enim, hominibus cer- tum sensum inslillavit , quo ad quaedam. vitae. - genera, studia, artesque, quae viribus res- pondeant, sponte feruntur. Hac ratione fa- cile colligitur, nasci Medicum.. Verum. ad hanc naturae vocem rite intelligendam, atque interpretandam ,. gravissima, expostulatur edu- cationis cura ,; qua. neglecta multi invita Mi=- nerva ad. Medicinam accedunt, at vero studiis conversis deinceps aliorum. negotia venantur. Qui.wero in hac re naturam fautricem in- venerint y. bis. si accesserit studii. ardor , haud difficilis ad interiora paturge sacraria aditus patebit, modo regiam viam, qua incesserunt praeclari im arte viri, sequantur, . cdi At 4o ORATIO. At vero in hac via definienda, vix dici potest, quam vim habeat humanitatis, im- primis literarum, tum antiquarum , tum re- centiorum, studium. Scilicet antiquitatis stu- dium, quo aeque Graecae ac Latinae literae continentur, gravissima Medicinae cultoribus offert emolumenta, ad sensum pulcri bonique excitandum , et ad ingenium , omnesque men- tis vires aequaliter excitandas. Omnes igitur, qui naturae studio operam navare velint, primum Graecorum consülant monumenta, ut videant, qua demum ratione natura humana, Medico perquam veneranda, plantae instar minimo germine propullulantis ad excelsam arborem evehi possit. Praeclara enim Graecorum monumenta vitam nobis de- pingunt ad simplicitatem náturae informatam. Testor multas, quae nostra aetate per Italiam ac Graeciam sparsae supersunt aedificiorum ruinas, atque plasticae- artis monumenta, quae hanc naturae praestantiam, quibus Grae- corum scripta abundant, plenissime expri- munt, quas oculis suis perspexisse, ac veluti devorasse, quis est, qui sibi gloriari dubitet ? Ve- ORATIO. M Verum aliam, eamque, si diceré licet y dot mesticam utilitatem , Graeciae antiquitatis 'stü- dium Medicinae cultoribus ; :dépromit. - Con- tinet: enim eximium monumentórum thesaurum ; im quibus cum accurata omiium rerum ob- servatione ; magna eminet dictionis elegantia ; atque concinna brevitas. ^ In hoc scribendi genere'excellüit Hippocrates, inquo, utrum ingenium philosophicum , an vero artis Medicae studium ,- magis: veneremur, difficile dictu est. Accedat ingens doctrinae copia, quam in G'a- leno admiramur, atque Aretaei ad ipsam naturam expressa morborum delineatio. | Neque: silentio opprimendum: cst” egregium momentam, quod literarui Latinarum stü- dium: praestat. in vero Medico "informando atque perficiendo. -Qüaniquam énim Medi- coruni “Romanorum pauca' supersunt antiqua monuments; quorum: vero ‘ad’ nostra tempora pervenisse ` Medicorum Ciceronem Celsum; haud mediocris ingenii virum, meritó gloria mur; plüres tamen viri clarissimi, Hip- pocraticam Medicinam secuti, Latii ser- mone scripserunt, atque naturae constantiam , et ha JO RAT 1 0. eL, ordinem praeclaris: exemplis -atque sob servalionibus | confirmavérunt. ` Vobis anté om- nia; > Medicinae |. alumni! | commendasse. liceat egregias. illas Baglivii, Ballonii; Syden- hami, Huxhami, Hofmanni,: Boerhaa- yii, atque S wietenii.commentationes.: . Hi enim. illum potissimum. finem assequi studue« runt, ut morborum historias accurate -descri- berent, aliisque. distincte explicarent;: unde tandem legitima inductione in usum Medicorum certa. deduxerunt artis praecepta. | .Neque in literarum. Latinarum €ommenda- tione negligendum commune illud , . quod: in- ter: diversas. artes, et disciplinas ,- intercedit commercium, ` quo continendo fhae. literae egregie. pollent. ..« Doctrinae enim- studiosi , " utor verbis viri maximae in hoc argumento auctoritatis W ytenbachii: (t): < « sünt:eives «- duarum civitatum , popularis, inqua: quise « que vivit, et. Jitera£ae ^ac '/diffusae ; per « omnes populares. civitates, «quae tot ‘sunt « populi, diversa ab aliis; sibique: propria | EIU a) Vita Ruhnkenii pag. 226. | ORATIO. 43 «ratione, et lingua" utentes. . Literataé. vero «»tivitatis una. est communis . lingua. Latina; «Hanc linguam ita tenere , ut: hujus civitatis «quamvis late -patentis vinculum contineatur; «ut ie; omnes cives , et intelligant ; et cum «delectatione , animi - affectu ;:: doctrinae ‘ae «-virlulis fructu, legant.et audiant; nonne «. praeclara quaedam. est!facultas ? ^: Qui ergo in. Medicina Graecas-et Latinas literas tractant ; id xainime faciant, ut vanai quandam. glo- riae..faiam assequantur;.; sed. ut optimos scriptores Medicos . legendo; atqué persoru- tando. bene et recte cogitata, pulcre et con- cinne dicta; strenue ac fortiter gesta, videant ; eaque animis suis informent , ipsum àdeo inge- nium...acgant , ; animum. excolant,.et aliorum tandem egregia curationis exempla sequantur. y st Quis igitur dubitet? « Antiquitatis istu- dium,?*. testante. viro gravissimo. Bacone; «eam. mereri reverentiam, ut homines ..ali- quamdiu gradum sistere, et supra eam istare debeant, atque. undiquaqué circumspicere , quae sit via optima. Quum autem de. via bene constiterit, tunc demum non restitandum , | sed 44 ORATIO. sed alacriter. progrediendum.'* Hinc perspici- tur recentiorum observationes veteribus amico foedere esse jungendas. Novi nimirum morbi, eorumque caussae "identidem observantur , nova ` quoque remedia hactenus inaudita, aut ex antiquorum penu denuo depromta, indies increscunt , quorum intelligentiam non nisi per indefessum librorum studium assequi possumus. Si tamen vera, ut decet, fatear, in multis recentiorum scriptis displicet nimia - novorum morborum ostentatio, novis nomi- nibus, illisque haud raro. asperis insignita , atque 'explicationum obscuritas , ut notissimis rebus Incem eripiant, pariter obscuris caussis noctem affundant, —— J Quae tamen non ita in malam partem ac- cipienda velim, ac si suas laudes detrahere velim eximiis illis laboribus virorum doctrinae copia, atque artis usu bene instructorum, quibus aetas nostra merito gloriatur. Hi enim, quantum distant ab illis, qui vano gloriolae studio ducli nondum satis subactum opus, et nonnisi felicissimas curationes , Medicis obtru- dere vano ausu conantur, ast vero infelices mor- ORATIO. 45 morborum eventus data opera celare solent! « Levia enim, (ut Celsus dixit) ingenia sunt, quae quia nihil habent, etiam nihil sibi detra- hunt." Aurea sunt verba, quae Hallerus pyxidis nauticae imagini, immortali operi prae- fixae adscripsit « fidem non derogat error." "Cujusvis enim Medici est.errare, nullius vero, nisi desipientis, in errore versari. Ne vero Medicus instar formicae innumera, quae prostat, exemplorum farragine promiscue utatur, sed api similis ex optimis florum necta- riis nobiles succos colligat, concoquat, atque maturet, profecto sanae rationis luce numquam destituatur, ne in rudem incidat Empyriae fa- mam. Omnes enim artis, atque doctrinae ab hac stirpe avulsae, fuco quidem splendente poliri,. et in fugacem usum eflingi possunt, at vero mox crescere desinunt, cum a radi- cibus suis avulsae, atque separatae sint. Hac igitur ratione bene instructus Medicus, ex mea quidem opinione, quam tamen modeste vestro, Auditores! judicio submittere ausim , dignus est, cui vita hominum tuto man- dari A6 ORATIO. dari possit.: Intimo enim fortitudinis: cum prudentia vinculo instructus, neque ad mini- tantis hostis -impetum :vano trepidat metu. Neque adeo mollem facit Medicinam ut mor- bum uno remedio subigendum , nàturae com- Tnittat, eamque molesta sarcina ita fatiget, ut viribns exhausta oneri suo succumbat. Nunc - latitantem hostem e- latebris. suis provocat, alias sibi committit, ejusque vestigia pede- tentim- sequitur , ut cum eo commodiore loco congrediatur: numquam hosti, licet blandienti fidem habet, neque victoriae laudem , nisi co- piis hostium quaquaversus diffusis , sibi vin- dicat. | .Equidem graviter fallar, nisi vestrum mihi assensum. vindicavero , huic Medico ex aequo competere illud Homeri (9) elogium ,. durrpbo vio moAMü» àyráfuos AAW. (1) Hiid. Libr, XI: 5i4. . d RE- ORATIO. 47 -RERUM ACADEMICARUM ENARRATIO, ET PRAEMIORUM DISTRIBUTIO, $ OE Equidem Academiae fata, tum prosperà , tüm adversa narraturüs persentio, vere non mühus, quam-eleganter dixisse Ciceronem. « Nón minus jucundos esse dies, quibus con- servamur, quam quibus nascimur, quod sa- lutis certa conditio est, nascendi incerta; et quod sine sensu nascimur ; cum voluptate servámur." ` Adspirante enim benignissimo Dei numine; Augüstissimi Regis fide patriae ac legibus servata, et vero populi Hollandiae virtute, - atque constantia probata, carissima patria, quae laetari videbatur, hactenus ingens dis- crimen felicissime emersit. Academia nostra ineunte anno Academico $ snultum impedita, felicissima civium e castris xeversione , et adventantium. numero novo splendore cífulget. ^ Nobilissimi Academiae | Mce- Ly l8 — | ORATIO. Mecaenates, fidelissimi rerum nostrarum Cu- ratores , salvi sunt et incolumes. -Academiae Professores, Viri Clarissimi ad officia sibi mandata exsequenda aetate et vi- ribus sufficientes, omni studio civium Acade- micorum saluti, atque commodis invigilare per- gunt. Quique morbis deculuerunt, exantlato vitae periculo , quod Heusdio, Doumanno, atque Drueysio gratulamur, revaluerunt: qui honorifica quiete fruuntur, pro viribus tamen sive Academiae, sive coetui Christianorum , sive civium saluti, consulunt, Tibi imprimis Cl, Bleulande! genti tuae haereditariam , omnique felicitate beatam se- nectutem , qua te otio tuo fructuose uli vide- mus, vehementer gratulor. Neque graviter feras, Vir Clarissime! si hac opportunitate iibi ex animi sententia gratuler novum Regii honoris documentum, quod candidum tuum pectus ornat. Pergas optima valetudine ita frui, ut civium saluti quam diutissime con- sulere possis, atque tandem post felicissimos . dies morte tranquila ad beatorum sedem migrare tibi concedatur. Quo ORATIO. 49 Quo honoris signo, cum te item Doctis- sime: Dornseiffene! ornatum video, non possum quin et tibi ex animi sententia gratu- ler. - Integra maneat tuae laudis fama, quoad suus antiquis literis manebit honos, | . Clarissimi Paravii, viri Doctissimi, atque vigilantissimi, in nulla umquam muneris Aca- demici parte deficientis, nunc vero, quod do- lemus, corpore imbecillo laborantis, et justam honoris lauream adepti, sed in.filio suo ad Cathedram Groninganam vocato reviviscenis , partes suscepit Vir Clar. Jacobus Corne- lius Swyghuisen Groenewoud, germanus Ravii discipulus, et paternae laudis haeres, qui, quanto ardore in literarum Orientalium studium in patria nostra evehendum feratur, elegantissima oratione, nobis omnibus abunde significavit, Te igitur, Vir Clarissime! nostro ordini adscriptum omnes laetamur. Faxit Deus Optimus Maximus, ut ex iua disciplina multi prodeant, regiam in literis orientalibus viam tenentes. Qui de stationibns suis, quas omnium bo- norum applausu in Belgio tenerent, polius esse | D dis- 50 ORATIO. discedendum judicarunt, quam, ut spreta fide optimo Regi data, Clericorum, atque Nobilium dominationi colla sua subjicerent, quinque viri Clarissimi Ackersdyckius, Holtius, Reesius, Bergsma, atque Visscherus, Academiae nostrae ita adscripti videntur, ut partim ad Parentes, partim ad consanguineos i aut familiares, atque Praeceptores , potius re- diisse, quam ad novam Academiam evocati videantur. Vos, autem Viri Clarissimi! quos tristissima afflictae patriae caussa ad nostram Academiam vel duxit , vel reduxit, novis hono- ribus , per multos annos , absque recrudescente dolore ita fruamini, ut Trajectina Pallas ves- tra doctrina egregia capiat emolumenta. Tibi equidem Doctissime Verenet, qui ad literarum Francicarum elegantiam in hac Aca- demia docendam accessisti, hos honores in te collatos vehementer gratulor. Externa Academiae forma eadem mansit, Artium et disciplinarum adminicula in usum servata , atque locupletata sunt. Bi- ORA T I O. 51 Bibliotheca Academica studiis non solum cultioris juventutis , sed virorum etiam erudi- lissimorum cum in hac urbe, tum in aliis Academiis, perquam frequentatur, ut ejus usus identidem latius pateat. Catalogus Dibliothe- cae Academicae a Doctissimo Dodtio confi- ciendus, summa diligentia. continuatur, jam- que ad. literam H. perductus est. | Laboratorium Chemicum , quamvis hoc anno novis instrumentis necessariis augeri non po- tuerit, inservire tamen potuit ad illa coram Auditoribus instituenda experimenta , quae ad Chemiam, et artem Pharmaceuticam , fruc- tuose docendam, absolute sunt necessaria. Museum JMineralogicum auctum- praeser tim fuit egregiis speciminibus Geognosticis in montibus ignivomis exstinctis Galliae Provin- ciae Arvoniae, a Viris Doctissimis Le Cocq et Bouillet collectis, et descriptione locorum , in quibus reperta fuerunt , ita quidem auctis , ut ad horum indolem declarandam apprime inservire possint. | : D 2 Ia 52 ORATIO. In. Museo. Anatomico auspice... Viro: Clar Bleulando, omnia specimina; .diligenti. cüra custodis viri expertissimi Petri Koning, egregie. servala sunt; ut vero hoc aiino. nihil amissum fuit, etiam nihil addititm: est. |: ... In Horto- Botanico hyemis clementia plan- tarum numerus nullum cepit ; decrementum. Caldarium magnum in usum plantarum con- servandarum fructuose adhibetur. . Seminum commutatione, tum in patria; tum in exteris regionibus, plantarum numerus in horto augetur; e seminibus Japonicis. a Siboldtio acceptis. plantae. prodierunt. numero plures ,. partim: etiam: forniae elegantis. | : Auctum indies commercium cum hortis Bo- Aanicis, ut nuperrime cum horto Berolinensi , sub auspiciis Cl.. Linkii, novos horto nostro promittit, fructus. | „Nova! hoc aàno Academico Meditinae stu-- diosis , cürante. Viro Cl. Schroedero;van der Kolk, schola insüitula est, qua. se in pictura lincari exercere possint; queni in: fi~ nem ORATIO. 53 nem Nobilissimus hujus urbis Consul et Magi- stratus locum: perquam idoneum, et quam plurimis effigiebus huic propósito utilissimis, ornatum j> singulari ' benevolentia ^ dederunt , quibus accedunt egregiae delineationes, quas eximius pictor Jonxis usui praebere. haud recusavit. His ergo exercitationibus, mode- rante Clar. Schroedero van der Kolk, praefectus: est dexterrimus pictor G. Haan. Hac itaque Viri Clarissimi singulari studio Me- dicinae studiosis egregia data est opportunitas ; in arte, summo Campero inter nostrates olim lanto: studio, et fructu exculta, sese exer- cendi, et quaecumque occürrant hujus ge- neris specimina, sive physiologica , sive pa- thologica, propria manu ad naturam deline- andi , asservandi, et exbibendi. "3 . Quum vero ex antiquo Ciceronis effato; .« nec Medici, nec Imperatores, nec Oratores ; quamvis artis praecepta petceperint, quid- quam laude dignum , sine usu, etexercitatione consequi possunt,"" hanc ob caussam Medici- nae alumnis , etiam hoc anno data est oppor- iunitas in Nosocormio Academico internorum ca~ 54 ORATIO. aeque ac externorum «observandi decursum, eorumque historias ex artis praeceptis con- scribendi, operationes- instituendi ; atque na- turam in hominum partu observandi, et. di- rigen. Haec omnia, quae mihi Magistratum Aca- demiae tene? ‘grata acciderunt, atque for- tunata , benignissi'uo Deo accepta refero. Ne- que tamen laetandi caussa perorata est. = Su- perest rerum gravissimarum narratio, quarum memoriam nula umquam dies deletura est. Quo die enim fasces Academiae humeris Meis susceperam ; quartus erat mensis, quo juven- tutis Academicae corona ad patriam vindican- dam a Belgarum turpissima seditione, quam ne ipse Oceenus absorbere posse videtur; fortissimo consilio arma ceperat. .Hyems arma . tractando; stationes habendo, vigilias agendo, loca. cum locis mutando, abiit. | Solum fere supererat solatium in honestae caussae promo- | vendae studio, animorumque consensu, atque literarum commercio cum consanguineis , at- que ORATIO. 95 que familiaribus sustinendo; si enim ima- gines : amicorum absentium . nobis perquam gratae sunt, atque jucundae, quae memoriam renovant, atque desiderium absentiae falso quidem atque inani solatio levant, quanto ju- cundiores sunt literae, quae vera absentis amici vestigia nobis afferunt. Tanta autem fuit carissimorum capitum animi constantia , ut adequam , didicerint, rebus in arduis Servare. mentem , non secus ac bonis Ab insolenti temperatam laetitia. "Tandem hominum istorum Bruxellensium , qui ranarum instar furopsóovs; , calumniatio-- nes eo processerunt, ut induciarum pactione finita, rebusque nostris Londini infectis, Rex Augustissimus ulteriorem moram dignitati ex- ercitus, universique adeo populi Hollandiae , parum convenire perspiciens ; armis patriam esse vindicxndam decreverit. Vix fama refert exercitum. nostrum duce fortissimo Principe Arausiaco, agrum Belgicum esse invasurum, quin: nostri cives ad omnia officia patriae praestanda se paratos. declararent. Hi ergo cohorti secundae Illustrissimi Ducis Saxoniae € 56 ORATIO. e domo F'inariae adscripti , agrum Belgicum invaserunt, dicam, an pervolarunt. Hostes enim mente turbati, ac terrore correpti ; fu- gam petentes, et ad Lovaniam propulsi ar- morum inducias supplices imploraverunt, qui- bus concessis Lovanium Principi 4rausiaco tradiderunt; quam ergo urbem occupavit ex- ercitus, ipsique Centuriones nostri instructa acie ovantes intraverunt.. Hac reportata vic- toria Patria vindicata, populique Hollandiae virtute coram universa Europa probata, ex- ercitus laudibus cumulatus ad fines patriae rediit. | Profecto haud leves erant vitae; sustinendae difficultates, quibuscum Centuriae in Belgio "pugnandum esset, interdiu solis ardor , noctu frigus, saepe fames ac sitis, nullus somnus , nisi in propugnaculis sub dio, aut humidis arvis. Verum nostri se fortitudine animi sustinue- runt contra fortunam , omnesque labores ferre haud dubitaverunt, ut Belgis exemplo suo demonstrarent, quid amor patriae valeat con- tra perjurium, ac legum violationem. Quid mi- ORATI O. 57 mirum? Centuriam' civium acađemicorum a viris fortissimis, universae cohortis Praefec- tis atque Centürionibus, temperantiae, morum probitatis; at disciplinae militaris observationis , uberrimas laudes tulisse. Quo enim pretio hae virtutes in bello habeantur, summi Impe- ratoris Julii Caesaris exemplo confirmatur, qui, concione militum adyocata, dixit « non minus se'in milite modestiam, et continen- tiam ,'quam' virtutem , atque animi magnitu- dinem desiderare. (1) " Vix nuńtius ad Senatum pervenerat ad li- mites patriae rediisse Centuriam , quin delegati e Senatu mitterentur, qui civibus academicis, salvum et felicem reditum gratularentur. Cl. Heusdius, qui adventante aurora ejus diei, quo Centuriae iter in Delgium esset faciendum , huic valedixerat, atque argumentis moralibus fortunatum 'invasionis eventum praedixerat , rara felicitate - carissimo“ filio," omnibusque Aca- (1f De Bello Gallico. Libii VIL Cap. 5a. 58 ORATIO. Academiae civibus salvum , atque felicem in patriam reditnm. denuo congratulatus est; pa- riter universae cohortis Ducibus, quantopere singulari cura, et humanitate in ducenda ju- ventute nostra , senatum sibi devinxissent, sig- nificavit. Vobis igitur, Viri Clarissimi! Heusdi, Goudoevere, atque Suermanne, pro his, aliisque numerosis in ipsam Centuriam collatis humanitatis officiis, gratissimum ob- testor animum. Oe Post felicissimum -ċivium Ácademicorum e Belgio in patriam reditum , Rex Augustissi- mus decreverat, ut Centuriales Academici re fortiter gesta ad studia literarum reverteren- tür, itatamen, ut ad primum tumultum praesto essent. | Primus ergo et vicesimus mensis Septem- bris.dies, reliquis hujus Academiae festis ` diebus laetissimo colore adscribendus, rede- unti! ad nostram Academiam Centuriae defi- nitus erat. O! laetissimum diem! Adventante aU ORATIO. 59 aurora omnia ad honestam gratulationem pa- rabantur. . Ubique vexilla, et. domus | fronde ac floribus “ornatae; . Praefectus. hujus regio- nis; ^Nobilissimus Lindenius, parentes, amici, commilitones, omnes in Leccae ripa stantes, adventantes exspectabant, illisque felicem gratulabantur reditum. | Centuria , co- mütante 'phaselo musica instructo, lente ad urbem procedebat. Itinera hominum cater- vis compressa! Tandem audiebantur tu- bae. © Ecce dilectissimae Juventutis . corona! Rector et Assessores ad portam eam con~ eratulabantur. | In | conspectu : columnarum , quae Ravelü et Lovanii memoriam revoca- rent, agmine urbem intrabat. Concutit urbem salutatio ! wb | Postquam Centuria honorifico itinere innu- merà comitante spectantium corona ad curiam pervenisset, Nobilissimus hujus urbis Consul, atque magistratus redeuntes cives humanis- sime excepit, et salutavit. Vexilla , flore puellarum juvenibus cum mili- liae nomen darent, dono data, nunc a Nobi- lissimis: virginibus honoris caussa ornabantur. Om- 60 ORATIO. - Omnium vero animi gratissimo ` sensu- per-- fusi erant, qui dileclissimos - filios , „fratres, consanguineos , atque cives ad aream: urbanam accedentes viderent, qua milites in arma yo- cati: eos honoribus exciperent , atque ;Senatus Academiae: Àmplissimus cives academicos con- gratularetür. >e .«51o ir Lodi Scilicet. munificentia. Nobilissimi Consulis: et Magistratus urbani conügnalio exstructa . erat , in qua egregie ornata Senatus Academicus, Ma- eistratus , Praefecti militum , omnesque adeo, qui “sive necessitate -sive- communione - san- guinis: cum civibus redeuntibus essent con- juncti, convenirent, "Tum Nobilissimus Ga- pellus laetissima Centuriae congratulatione de - felicissimo invasionis in agro hostili susceptae eventu, atque gloriae populi Hollandiae vin- dicatae, tolius Senatus, omniumque Patriae amicorüm mentem; vultu et oculis declaratam, plenissime expressit. | PALOS 1 Ut vero generosa juventus Academica per- petuum haberet patriae vindicatae. monumen- tum a Viro Nobilissimo;: nomine Curatorum, praecuntibus duobus ;Académiae apparitoribus s . ORATIO. 61 solenniter nummi distributi sunt; quibus mune- ris caussa erat insculpta hisce verbis," « a- triae | defensoribus, “Academiae Civibus, Curatores;? | Quae: tandem: fuerit hujus diei solennitas non tàntum,. sed etiam hilaritas convivalis Centuriac: omniumque. ad antecaenium a Viro Nobilissimo invitatorum ; equidem verbis de- scribere;:non possum. .- Sub | vesperam: tota urbs penitus luce illustrata hujus diei laeti- tiam mirifice auxisse visa est. Sequenti die; cuni; vesperásset, nova convivia parabantur. Omnes enim hujus urbis cives, qui aliquo numero et honore essent,: tum Parentes, ät- que familiares, et vero commilitones , ut gra- üissithum . civium: Academicorüm e castris re- ditum celebrarent , et ut voluptatem cum curis compensarent ,:omnes una erant. Tota domus luce et vexillis: erat illustrata. Unus alterum congratulabatur de laetissimo reditu” civium Academicorum. : | Mox .in 'area vicina opus pyrotechnicum accendebatur. Prodibant honoris templa, fa- ces, arma, 'epigrammata, tormenta bellica , at- 62 ORATIO. atque globülorum: ignivomorum ingens: caterva. Coelum igne ardebat! :Mox ex area redeunti bus conquisitae-epulae offerebantur.. Omnium animorum remissio laetitiam augébat. Cives Acadenüci e castris reduces: gratum: animi sensum. verbis: pocu!a. ferentibus , effundeébant. Tandem: cóncubia: nocte. tota domus: erat “ex oré. sonanti nihilque festum impedire. visum est, atque omnes convivae: domnm redeuntes laetissiina | vota faciebant. pro salute, ac flore Academiae, ` A. rebus ergo militaribus. feriantes ; cives Academici, parentes, et familiares suos adic- runt, atque aliqua quiete interjecta , summa animi industria. ad: hanc almam. Musarum se- dem reversi-sunt, ut numquam. melius.: Pro- fecto ipsae veluti Musae in. atrio templi sa- pientiac- cantu sonoro: fautores suos. congra- iulari videbantur, Die enim: decimo mensis Octobris Vir Clarissimus A. Simons, a senatu humanissime invitatus in aede hujus urbis Cathedrali. carmine. aureolo,- in quo fór- mando et Musae omnes et gratiae conspi- rasse videbantur, felicem. civium. Academico- : rum ORATIO. 63 rüm reditum omnium bonorum applausu ce- lebravit. Hi ergo boni, antequam ad literarum stu- dia redirent, omnibus qui de se bene me- rüerünt, literis, ét : verbis gratum animi sensum officiose. declaraverunt. Praecipue vero Deo, vitae auctori, atque conserva- tori, pro innumeris in se collatis beneficiis , animum gratum obtestati sunt. Quem animi sensum vere Christianum, elegantissimo ser- mone sacro protreptico , excitavit Clarissi- mus Royaards. Vobis ergo Praestantissimi Juvenes, qui in caussa patriae nostra implicita, relicta omni vitae caritate, pro aris et focis arma capere hàud recusastis, pro omni illa virtu- .tis, temperantiae, atque constantiae demon- stratione, nomine humanitatis , onniumque , qui patriam caritate prosequantur, gratias quas possum maximas ago. Quae hoc anno non sine difficultate accepistis vitae prae- cepta, si in usum vestrum sapienter adhi- beantur, ad verum vitae fructum. alendum, ipsamque' adeo vitam beatam reddendam, plu- 64 ORATIO: plurimum: conferre. possunt. . Pergite O! Ca- rissimi, patriae servire, et ut hoc ex voto succedat, litcris diligenter, ut soletis, in- cumbere haud dubitetis. | < Ot felicissimos Parentes, atque Praecepto- res, quorum filii, atque discipuli, vestris prae- ceptis imbuti, vestrumque exemplum intuen- tes, ad tantam laudis commendationem. per- verierunt. "Vobis omnibus. laetissimum diem, quo. civium Academicorum reditum celebravi- mus, pergratulor. . TE UM Quod reliquum est, Viri Nobilissimi Cu- ratores.. Amplissimi }:: Urbis: Senatores l- lustrissimi ! . Professores Celeberrimi! Milites fortissimi}: Cives. denique. ac. Hospites !; qui numerosis humanitatis officiis, atque honoris documents, Civium | Academicorum saluti pro- desse hàud. recusastis , vobis omnibus. haud minores ego gratias ago, quam hos. vobis usque habituros esse, confido, .. . -9618 IT ——9—— i yupatar Qui hoc. anno institutionibus, academicis in- terfuerunt , morum integritate ,.atque assidui- tate. mihi. Magisterium ..tenenti.,. omnibusque Prac- ORATIO. 65 Praeceptoribus;, se optima ratione commen- daverunt. Alii.enim doctissimis commentatio- nibus summis honoribus in Theologia, et Phi- losophia naturali atque . Mathesi , ornati sunt. Testor Muurlingium, Verlorenium, et Swartsium. -Alii responsionibus ad. Quaes- tiones in certamine literario auro, aliisve ho- noris documentis, atque laudibus celebrati sunt. In Academia Lugduno-Batava Caro- lus Josephus van Cooth, et Theodorus Adrianus van Schermbeek, Medicinae studiosi diligentissimi in hac Academia Com- mentationibus ad Quaestiones Chemiae, ét Oeconomiae ruralis praemia tulerunt. . In Aca- demia Groningana Petrus Otto Conradus Vorsselman de Heer, eximiss Literarum humaniorum , item Philosophiae Naturalis, et Matheseos studiosus, praemium a Facultate Philosophiae Naturalis: et. Matheseos superiore anno sibi attributum , hoc anno reportavit. — ntl !—— bas '* Utinam vero hoc die Academiae laetissimo mortuorum nomina nobis non essent revo- | E can 66 ORATIO. canda. ^ Sed; eheu gelida cmors ; quae vitae maturitatem "adeptis pepercit, ` optimos- flo- rentissimae aetatis juvenes vi nobis abstulit: a Alba Ligustra cadunt , vaccinia nigra leguntur," ^. Morum integritate, ingenii alacritate, stu- diorum assiduitate, atque: humanitate, Paren- tibus; Praeceptoribus , : atque. Commilitonibus carissima erant nomina, Pauli Nyhofii, Medicinae "Candidati, Gysberti de Roo; Philosophiae Naturalis et Matheseos Studiosi, Henrici Jani Straatmanni, Theologiae Studiosi; Adolphi Jacobi Cremeri, The- ologiae Candidati, Hermanni Florestani Francisci Suermanni, : Medicinae Candi- date; et Cornelii Post, Matheseos et ;Phi- losophiae Naturalis Studiosi. ! OQ! . Tristissimam -~ carissimorum- jüvenum mortem ! Sed lacrymandum nobis est ; non vero plorandum. lllud enim:speramüs,: quod. Ci- cero ad-.consolandum firmissimum - habuit, « non eos nobis esse penitus nec prorsus amis- sos, sed ad praefinitum tempus a nostris ocu- lis, nostraque consuetudine remotos; itaque cum-ad eum vitae terminum; quem--natura prae- ORATIO. 67 praescripsit; pervenerimus ; statim “ad suavis- simam eorum consuetudinem redituros.** — Hoc tibi; Clarissime Suermanne! tristis- sima filii, quem in oculi ferebas, fortuna, graviter afflicto , doloris“ solatium ` sit, nil. in hac- terra sines Dei numine fieri, illosque perbeatos esse, qui fractis: corporis vinculis; ad illud: Divinum. animorum concilium , .coe- tumque migraverunt;. quo futuri sunt aeterni. . Aeternos autem fore, quis dubitét?: Ipse dixit Jesus Usi suus: t a sup: £l Aggredior 'guavissiinum munus, ut vobis. Juvenes praestantissimi! qui in certamine Ti- terario präedlara industriae specimina exhi- buistis , nomine Regis Augustissimi , praemia vobis : parata tradáni, Igitur audiatis honorifica testimonia, quae de vestris Commentationibus singulatim retulerunt Professores :- | Juprorux ORDINIS MEDICORUM. Ordo Medicorum ad Quaestionem anno su- periore- propositam. Coz;paretur applicatio remediorum externorum cuti intégraé cum E 2 Me- 68 ORAT FO.: Methodo hodiernorum in curandis huminum morbis . internis y exponendis fundamentis Anatomico - Physiologicis , et observatio- nibus fide dignis, quibus utraque methodus nititur , unam. accepit. Commentationem lem- maie inscriptam pour juger avec..connais- sance. de. cause: une: méthodes Thérapeuti- que;,, il faut en.avoir étudiér: la> ártie historique , la partie rationelle , la nah expérimentale; Gilbert. | In qua quidem Commentatione Ordo Medi- corum non tantum egregiam observavit doctri- nam, et singularem sane diligentiam in colligen- dis illis , quae de utraque methodo. conscripta sunt, ut etiam. Historiam utriusque methodi locupletissimam . praemiserit auctor, verum diversas quoque opiniones de functione cutis absorbente propriis. experimentis magna cura institutis, illustratas et dijudicatas quibus tan- dem comparationem de utilitate utriusque me- thodi in diversis morbis tanto judicio , et ingenii acumine scriptam adjunxit , ut ordo Medicorum uno ore declaraverit egregiam adeo commen- ialionem. praemio aureo esse condecorandam. | Aper- ORATIO. 69 Apersa schedüla adjuricta nomen exiit Ca roli Josephi van Cooth, Amstelodamensis , Me- dicinae in hac Academia Studiosi, qui insti- tuta deinde cum eo disquisitione se: auctorem esse abunde. declaravit: Accedas itaque Di- lectissime van Cooth! quem. in optimis ha- bemus discipulis, et accipias amicissima manu tibi traditum laboris praemium. Argumentum, quod nostra aetate ipsos Artis Medicae peri- tissimos scriptores occupavit, ita tractasti, ut egregia tua industria hoc honore te dignissi- mum. declaraverit Ordo - Medicorum... Eodem igitur anno te, in Academia Leidensi, et in Rheno-Trajectina , praemium reportasse, non possum, quin tibi vehementer gratuler. Verum valetudini tuae pariter prospicias, Horatii verba tibi adhibens. | a Est modus in rebus, sunt certi denique fines , Quos ultra, citraque nequit consistere rectum," JupicivM ORDINIS LITERARUM. Disputationum duarum , quas ad Quaes- tonem, quo proposito Plato symposium scripsisse videtur? | Quae dialogi ratio, et 70 ORATIO. et progressio. est ,: in argumento explican do? Quae maxime est explicationis cons clusio? ordo accepit Literarum , altera vera bis inscripta . | | Xo) ykp Éywys, xol ZANU, HeT: ài tribus constat dialogis, quibus singulis sin- gulae quaestionis partes explicantur. Fusius quidem , quam decebat, auctor ar- gumentum hoc tractavit, ut perspicuitas sub- inde desideretur; scriptionis item forma Dia- logum non satis refert, sive Platonicum ; sive Ciceronianum ;. verumtamen sic ordini probavit auctor cum doctrinam, tum: philo- sophiae Platonicae perspicientiam , tum etiam interiorem hujus loci, qui est de amore, in- ^ dagationem , ut dignum hunc judicaret; qui praemium obtineret. Aperta scidula esse eum compertum est Douwe Gorter, Simonis filium, Hinlopeno- Frisium $41. Theologiae Studiosum in illustri Athenaeo Amstelo- .damensi, Seminarii "Teleiobaptistarum alumnum. Altera autem disputatio , versiculo distincta: Ut desint vires tamen est laudanda vo- lun- ORATIO. 74 intas, quamvis minus elaborata, nec A!ci- biadis Orationem complectens, tamen propter dilucidam rerum expositionem, et justum de hoc. loco judicium secundis honoribus digna visa est. Hujus auctorem esse patuit -| Christianum. Jacobum van der Viis, Rheno- Trajectina. "Vs Litt, Human. Stud, in Acad, Rheno-Trejectina, Tu igitur éitetdas Praestantissime Douwe Gorter, et accipias. praemium tuo. labore reportàtum» Quanta- sit vis literarum studii in. Theologorum. eximiam Provinciam splen- dide ornandam , elegantissima Oratione, ante biennium habita accurate docuit tuus in semi- nario Teleiobaptistarum | Praeceptor Koo p~- mansius. Tu hujus Viri Clarissimi exem- plum.sequi eximio commentationis tuae docu- mento egregie probasse mihi videris. .. Hac via alacriter procedas, atque caussam Chris- tianam aliquando. fortiter tuearis. ... . Tanto victori te proxime accessisse merito gloriaris: Ornatissime van der Vlis. Acci- pias hoc testimonium; quo industriam ; tuam ornarunt Praeceptorés ,. itemque. animum. ad- | dere 72 ORATIO. dere tibi voluerunt eodem studio strenue in. literis pergendi, Quod si literarum studiis mentem tuam ornare pergas, tibi Diligentis- sime juvenis! haud arduum opus,erit, huic testimonio ipsum aurum addere. | Jupicivw ORDINIS Jure CONSULTORUM. Huic Ordini de Quaestione, Distinctionis inter modos ^ tollendae Obligzationis ipso jure, et per modum exceptionis, e jure Romano tradantur origo, et varii effectus, duae 'commentationes oblatae sunt, quarum alteri: pro. lemmate simplex- veri sigillum praescriptum est, alteri subscripta Cicero- nis verba. Ea, ut potero, explicabo , non iamen ut: Pythius Apollo , certa ut sint, et fixa, sed ut homunculus unus e- multis probabilia conjectura secutus. De Prima judicavit , etsi industriae laude carere non videbatur, eam neque cum socia in certamen venire posse, nec praemio or- nandam esse. Primum enim multa compo- suit Auctor tralatitia, quae ad vim Quaestionis parum faciant; in're ;. de:qua agebatur , ex- plo- O.R A TQ; 73. ploranda parcior. . Deinde purioribus fontibus ,. atque - melioris. notae adminiculis ,. quibus res. multum juvatur; ia abstinuil ut. illa. ignorare. videretur, Postremo, parum culta tum Lati- nitate , tum Oratione ejus scriptio turpatur.. Secundae. vcro Commentationis auctor Ora- tione. scripsit parum quidem. ambitiosa , Latina tamen, neque inculta, fontes autem , et sub- sidia , quae debuit , licet. non per omnia. .ut debuit, exploravit, partes bene disposuit, dif- ficultates non praeteryidit, ad quaestionem recte collineavit , om ad solutionem pee duxit probabilem; > >>> - Quocirca "Ordo praemio illam operam `đe- corandam esse censuit, cujus. resignato sche- dal. patuit nomen Caroli Danielis Asser, dura ütriusque Studiosi Amstelodamensis, Tu ergo in Certamine Juridico victor prae- sto sis, Ornatissime Asser. Praemium quod e praeclara raportasti concertatione equidem tibi gratulor. Quae dedisti felicis ingenii, et assiduitatis documenta ; haec, si. sic jurispru- dentiae operam navare. pergas, spem. nobis alere 7h. ORATIO. alere' videntur, ut tuum nonien inter justi- diae vindices: integerrimos aliquando- in’ patria: nostra suo pretio: censeri possit. - Vix praemia Victoribus tradita sunt; quin nova juvenibus, virtutis et gloriae studiosis , concedatur opportunitas in certamen descen- dendi. Audiatis igitur arap a | singulis ordinibus propositas. . OPI DEA QvAzsTIO LITERARIA, Piali de vitáå Ciceronis. literátá , inprimis ex ejus epistolis ductá... QUAESTIO PHYSICA., ; tinton -pinh Exponantur . observationes Physicorum nostri temporis de directione atgue inpri- mis de inclinatione acus Magneticae in diversis terrae regionibus ; atque , quid ex iis probabiliter colligi possit, ostendatnr. QUAESTIO; BOTANICA Si is Quaeritur, quid Botanici de variis plan- tarum gemmis atque de gemmalione uni- yere ORATIO. 75 .Sérsa- observarint , et quid complures ieo- rum; rationibus tgleologicis innixi, hac de re, doeuerint. . : : 'QuazsTIo TurorocicA. Quae in S. Libris, ‘de Deo" hominum Patre , imprimis ‘de piis hominibus e Deo natis renatisque, uti.et' de Israelitarum ac Christianorum. violecíg ,' habentur, ita exponantur, ut et praecipuorum.sententia dictorum definiatur , et doctrinae divinitus patefaclae praestantia demonstretur. | QUAESTIO. JURIDICA. | Diligenter colligantur >et perspicue. ex- plicentur argumenta ,. quibus scriptores recentiores, Benthamus et post eum alii, mortis poenam impugnarunt. QUAESTIO MEDICA. Quaeritur, quomodo febris intermittens apoplectica ab aliis morbis, cum quibus facile confunderetur, et symptomatibus et decursu distinguatur? Quaenam sint cau- sae, inprimis patriae nostrae propriae, e quibus ortum ducit? - Quaenam sit morbi Nütura et ratio curandi? ———Q—n — Ad 76 ORAT 1I O. c Ad-metam. properat Oratio! Decreto: enim Regis Augustissimi ad Magisterii Academici, in proximum annum, honorem vocatus: ėst Clarissimus. “Adamus Simons,’ quem igitur paulo. ante. privatim nobis annuntiatum , nunc potestate xnihi.ejus réi facta, publice pro cońs cione Réctorem dieo, atque remuntio. © -'Quod igitur bonum, fortunatam , ac felix tibi et Academiae sit, Collega conjunctissime! escende in locum , qui modo ante meus erat, atque ín eo nunc legitime constitute Rector Magnifice! salve, iterumque salve! “Tuis sub auspiciis salva sit Academia, salvi sint Curatores; incolumis docentium, et discentium ordo; te Rectore longa series Doctorum nunieretur; te Rectore floreat Aca- demia, et latissima capiat incrementa ! “Ita tu, Giana Deus! pro aeterna tua cle- mentia homuncionum votis adspires! £ » n——— ys ERRATA. p: 21. l. 21. His vere p. 45. 1. 19. artis p. 48. l. 7. deculuerunt, p. 97. l. 4. at disciplinae p. 66. 1, 15. Candidate, ^ » » legatur : His vcro artes decubuerunt , ac disciplinae Candidati , 3 pni cona un M JAC. CORN. SWYGHUYSEN GROENEWOUD ; ORA TIO DE AETATE NOSTRA AD PROVEHENDA LITERARUM ORIENTALIUM STUDIA QUAM MAXIME APTA, PUBLICE HABITA DIE XFI IUNII, ANN, CI9IQCCCXXXI, QUUHM LITERARUM ORIENTALIUM PROFESSIONEM IM ACADEMIA RHENO - TRAIECTINA , SOLENNI RITU AUSPICARETUR. . ES ? , "Sunt multa hodie et varia Auditores, quae animum meum subeunt, tum etiam cogitatio de inconstante ae perpetuo fluctuante rerum humanarum ratione. Ex quo enim, peractis studiis, hanc reliqui Academiam, octodecim efllüuserunt anni, per quos haec bonarum artium sedes: tantam subiit mutationem, ut omnia fere in ea nunc mihi prorsus mova appareant. Ex amplissimis Academiae cura- toribus, qui tum fuerunt, optimeque dc me sunt meriti, superstitem video neminem. (1n celeberrimo > Professorum ordine cum alios désidéro viros clarissimos, tum Ravium , Ros- sinum et Royaardsium, praeceptores meos op- 6 O 8B 4A T1090 optimos , quorum in me beneficia grato semper animo recolam. Commilitonum au- tem et amicorum, quibus tum uti familiari- ter mihi licuit, nonnullos mors abstulit, plerosque vel vitae vel muneris ratio alibi, procul etiam hinc, in alis:patriae regionibus constituit. Verumtamen, ut hos omnes non sine tris- titiae sensu desidero, ita habeo, quod laeter, et successisse defunctis viros eximios, et superesse praeceptores optimos amicosque in- tegerrimos, . Et vero, in hac. rerum ; huma- narum inconstantia constantem video huius Academiae . prosperitatem , quin etiam auctam hoc temporis intervallo. mirifice. fuisse. : Video florere . Academiam humanitatis literarumque et nullarum non doctrinarum studiis ; haec ipsa adeo. studia video cum apud nos tum apud exteros naviter excoli, egregiasque -ubi- vis eorum opportunitates, esse, = Quod haud minimum. sane animadvertere. in literarum orientalium studiis licet. Et. quamvis pa- tria nostra hodie gravissimis calamitatibus laboret ,. quamvis. iuvenes optimarum artium studiosi. magno. numero ad defendendam li~ ber- OR A T kO % bertatem arma induerint, hoc. ipso. negotio; patet, quo. sint. illi; et. patriae. amore. et. vir-. tulis:. generositatisque ;;ardore , ; ut ...non. sit ,. quod : dubitemus ,. quin, si. semel. ad. nos. .re-. dierint, .novo..fervore.. suis...studiis. operam, sint, nayaturi,, ,, Omnes, enim, cajaka, T ut: amore. ardent,: eiusque. amoris fructus. pros dere. gestiunt , hos, literarum. etiam doctrina- rumque. studiis . patriae. aliquando, profuturos egregie, consentaneum. est... Quapropter. non desunt profecto, quae animum meum et. mul-. torum desiderio et patriae conditione prae- senti afflictum, atque conturbatum et conso~ lentur et recreent. Cogitanti igitur mihi de ANE argumen to, quod hac opportunitate . ad dicendum usurparem , digna visa sunt. ea. ipsa. bona, ex quibus dicendi materiam ducerem. . Quas propter dicam: de aetate nostra, ad prove- henda literarum orientalium. studia., quam maxime apta.: Tantum autem abest. pro- fecto A. A. ut hoc de argumento in hocce maxime talium tantorumque doctorum :homi- num auditorio , me satis iuste , plene, iucun- | de j 8 O RATIO. de eloquenterque disputaturum ' existimem , ut coütrà si unquam, hoc sane tempore penitus "sentiam ; quantilla in me sitet doc- trinae copia et dicendi facultas. Quamobrem ex TéCepta consuetudine non tantum , verim in primis etiam ex arimi sententia vOs equi- dem etiam atque etiam rogatos velim, ut véstram mihi haud denegetis benivolentiam. "Late patent literarum orientalium studia. Continent enim ‘non’ solum" Hébraeorum vi~ cinarumque “gentium atque Arabum, séd po- pulorum Omnino, qui Asiam et Africam in- colunt, Aegyptiorum, Indorüm, Sinensiüri àdeo linguas atque literas. In quibus explo- randis omnibus quid praestiterint superiore . &evo eruditi et etiamnunc praestent, quot item et quanta eorum studiis harum gentium monumenta in lutem prolata sint ct expli- Cata, omnes norünt, qui non prorsus sunt äb his literis alieni. Nolim vero haec datà óperà nunc quidem persequi Ut recte suis finibus cóhibeatur oratio, Hebraeorum nobis antiquorum et cognatarum gentium lingüae, dialecti ^ac literae in primis erunt conside- randae. Et primum quidem de harum lite- ra- QWMEITIHIU 9 rarüm "apparatu, qui his temporibus. ex- stat, amplissimo sane illo, disserere institua+ mmus. | $ ; i i - Ordiamur ab hebraicarum . consideratione literarum. Nam non solum hae literae mo- miumeértoram antiquitate, cultu et vero. mo- mento caeteris dialectis omnibus- palmam praeripiunt ; sed earundem etiam studia cum alibi tum in patria in' primis nostra summo sunt ardore ad kant usque — culta el — frequentata. Dialecti hebraeae monumenta , ajia solis proprie Veteris Foederis libris: comprehensa. revera paucissima suit; sed, quamvis paucis- sima , ita vario proposito varioque modo de= scripta , illustrata atque exposita sunt, ut hoc quidem nomine hodie bibliothecam. consti- tuant magni ambilüs sintul et' quantivis ‘pres tii. Cuius satie Bibliothecae “si quis :catalo- gnm inspicit, miretur necesse est cum :copiami et varietatem librorum, qni ad literas illas - pertinent ; tum doctorüm hominum in iis con- scribendis diligentiam 'et eruditionem. Scilicet ad recte interpretandas Hebraeorum literas, ab omni parte subsidia congerenda sunt. Cum 10 ON SEREH - Etenim cum lingua Hebraea saepe vaga sit, dubia atque ellipsibus plena, cumque ea tan- iummodo occurrat in triginta novem Veteris Foederis libris, qui haud magni adeo volu- minis opus constituunt, ac praeterea ita an- liqui sunt, ut omnium recentissimus aetatem attingat Herodoti, historiae apud Graecos pa- ventis, vetustissimus vero Homeri, poëtarum apud Graecos principis, aetatem longe lon- geque antevertat; hinc procul abest, ut aut haec lingua sibi sufficiat, aut soli isti nos libri ad idoneam eius intelligentiam adducere. possint. Fac enim linguae Graecae. v. c. ac Latinae indolem cuur Hebraica esse ean- dem ,:fac porro haud plura nos Graecoruin Romanorumque habere scripta historica, an- üquaria , moralia , alia , quam Hebraeorum ha- bemus , nonne in illis legendis auctoribus cen- ties experiremur , nos densissimis veluti tene- bris cireumdatos? Scilicet et res ipsa do- cet et quorundam eruditorum exempla com- probant, posse aliquem solis legendis. Vete- ris Foederis libris pervenire ad linguae He- braeae intelligentiam minime contemnendam. Verumtamen constat item et eorundem eru- di- orari y ditorum suspiciones, ipsorum porro : paullo. erectioris ingenii, Rabbinorum testimonia, et vero- quod caput rei est, universorum , ante .. saeculum. XVIII. + interpretum | expositiones (quicquid etiam saeculo XVII. quidam docti et. nullo. aevo. Iudaeorum magistri fere omnes contra monuerint) comprobant haec igitur linguam Hebraeam , ut accuratius interiusque exploretur , auxilio aliunde e dialectis maxime orientalibus. petito esse illustrandam ac sup- plendam. Etenim. hae dialecti. tam - arcto consanguinitatis vinculo secum invicem con- iunctae sunt, ut de iis valeat: — -„ facies non omnibus una est, nec diversa tarnen, qualem decet esse sororum. Nihil igitur utilius, magis necessarium nihil, nihil propter- ea optabilius contingere. potuit germano lin- guae Hebraicae studioso , quam Alberti Schul- tensii in. his usurpandis iudicium atque dili- gentia. . Hanc autem deinceps hebraizandi viam tamquam unice veram, iustam, certam el. aestimarunt et commendarunt non solum quoiquot unquam germani ex immortalis illius Viri schola. prodierunt discipuli, verum .alii item eruditi. nequaquam. caeteroquin omnibus scho- 12 ORAT scholae Schultensianae decretis subscribentes: Dialectos hasce quod attinet: haud unam ob caussam prima se nunc nobis considérandam offert Arabica, quae in patrio - solo, dit more , etiamnunc viget. "p "Arabica profecto gens A. A. quamvis se- vilia angeli vaticinium de lsmaéle, utero materno nondum excluso prolatum , etiam- nune prorsus sit onager, atque adeo agres- té'ac ferum animal, quod, uti póéticé apüd lobum describitur, Jibere incedit loris sor dütum ; eui deserta Deus dedit incolenda pro domicilio, quod ridet urbis tumul- tim, nec agasonis clamorem audit , quam- vis, inquam , etiamnune prorsus ita sit ora- ger, tamen talia tantaque peregit ét in suá perinsula et in peregrinis pariter terris, ut eX-gente teå ápsáà literarum non solum He- braicarum , "verum aliarüm quóque artium doctrinarumque ` cultores fructum percipiant longe uberrimum. Fuderunt Arabes, quippe ad poésin faetitandam toti quasi nati; quani plurima carmina, in quibus cüm ipsorum tum proavorum et aequalium celebrantur fa- 6inora illustria, "tum amoris, hospitalitatis , vin- OQ R A T I OQ. 13 vindictae etiam . studia commendantur; €x- stantque Magni momenti plantarum ; . tentó- riorum , camelorum, gasellarum | struthionum aliarumque rerum descriptiones. . Puleri por- ro ; quo valuerunt , sensum fundendis non tan- tum. carminibus. prodiderunt, verum etiam dietis. acutis , proverbiis, Salomoneis. subinde satis. similibus , et. fingendis fabulis, minime sane futilibus illis , licet nequaquam cum Hebraeorum. Ilothami v...c..et lonatlini fa- bulis eodem -pretio babendis, :. Tanta. denique diligentia, tanta industria, tanto omnino stus dio cum pari coniuncto laboris perseveran- lia, spretisque semper quibusque. cuiuscün- que tandem generis difficultatibus, in nullas fere non artes ac disciplinas incubuerunt Arabes a Mansuro, secundo eorum imperas tore Abbasidà inde,. usque ad Mostasemum imperatorem eiusdem huius stirpis. postres mum, sive a saeculo octavo medio usque ad decimum tertium, ut immortalia in literis medio aevo: instaurandis habuerint merita: ` dignissima profecto- illa, quae acl. Willnie-- lo fuse, accurate clegantengue: i et enarraren= tur et. celebrarentur. goa 14 OO R AT ÉO ; Haec igitur ommnia,' nec. minus’ divina, ut Mohammedes perhibebat, divini Corani' fa- cinora, non potuerunt non efficére, ut ex locupletissimis - literaturae Arabicae^ thesauris monumenta prodirent varia atque eximia : prodita autem avide arriperentur ac summo cum studio tractarentur. Atque ita facturi, ut summa diligentia et lexica et grammaticae ;. alius etiam generis opera conficerentür, tiec solae literae Hebraeae, sed. bene multae pa- riter aliae disciplinae. lucis inde' dune ceperint. Nec vero caeteras ugleserdit dialéctos , qui de his literis et superiori'et hac nostra aetate bene meruerunt.. Nam sive Aramaeam sive Aethiopicam sive Samaritanam conside- ramus, hae suos item singulae nactae sunt cultores, unde scripta exstiterunt. praeclara atque ad has literas: provehendas utilissima. Quae cum ita'sint, haud facile quis “nes gaverit, opportunitates. ‘nobis egregias 'esse temporibus nostris ad literas coléndas órien- tales. Verum insignis item aetas nostra est earum colendarum studio et 'ardoré, quo fit, ut adsint non tantum; quas dixi, oppor- . tu- O RA T I O. 15 -tunitates , sed ad provelienda: haec studia usur- pentur. Obstupescimus utique ad. maiorum nostrorum in literis orientalibus merita eaque grato nos animo agnoscere oportet omnes. Quocirca tantum: abest profecto, ut antece- dentium temporum laudibus quicquam detrac- tum velimus, ut contra iis quoqne ipsis maximam partem praesentem harum litera- rum florem acceptum referre nulli dubitemus. Verumtamen eaedem hae. literae: orientales , -utpote:olim tam naviter cultae, talia tanta- que. aetate hacce nostra acceperunt incre- menta, ut maiores nostri si haec incrementa spectarent, pariter ad ea' obstupescerent, summis illa laudibus concelebrarent omnino- que nobiscum gaudio exsultarent, Factum scilicet hoc literarum ardore est, ut- mo- mumenta .prodierint tam ligato quam so- Auto: sermone: conscripta , lexica: porro, grammaticae , diversae linguarum orienta- lium: descriptiones et cum literis etiam hu- Tnanioribus :comparationes, : hermeneutica et 'erifica .opera,: cum universe omnium tum singulatim quorundam librorum V.- T.: ver- siones , interpretationes , uti etiam illustrationes | ex 16 O AA JT 1 O- ex itinératorum relatis petitae ,. historiae, an= tiquitatis, in primis Hebráicae , aliarumquere- rum: in illis libris occurrentium expositiones , literaturae biblicae et orientalis tam. univer- sae quam quarundam eius partium bibliothe- cae, | Nonne haec omnia aliaque. specimina ét inter ea. etiam. huiusmodi , varii- generis coniecturae , quibus baud facile. subscribere- mus, lüculenter probant, quantopere. aetate hacce nostra literarum orientalium. amor vi- geat? Quodsi hic per omnem harüm litera- rum campum excurrere vellem , et :universa memorare operà, quae de iis in lucem. pro- dierunt, dies me deficeret. Quum vero, ut dixi, arctioribus finibus cohibenda oratio sit , animadvertisse: sufficiat ; flagrantem istam no- bis cupidinem «cum admirabili pariter. cón- iunclam | et doctrinae. apparàtu et. laboris perseverantia peperisse- nova: illa : Phoeni- ciae, -Aegyptiacae, : Sanseriticae -> aliarum- que huiusmodi linguarum orientalium latiori sensu sic dictarum, quae. hac nostra aetate exstiterunt, monumenta , uti novas etiam. varii generis" explicationes. Et vero quod in pri- mis animadvertendum , esse inter viros doctos, qui QnuA THE GG 17 qui haud dubitent affirmare, explicationes; eas ipsas effecisse etiam , ut hisce nostris de= . mum temporibus vere pleneque constet, quae. tandem: germana sit linguae. Hieroglyphicae , Sanscriticae et Sinensis ratio. Quod si verum, aetas. profecto: haecce. nostra de anteceden- tibus: omnibus : longe: - gloriosissimum . egisset. triumphum : quem: autem. triumphum ne equi- dem: vel .quodammodo- describam , multo. mi- nus aestimem , cum alia tum modo dicta etiam atque. etiam vetant; Quot porro viri in orbe literato- quarumvis gentium orientalium ori- gines;oincreménta , vicissitudines, facinora, tractus, mores, instituta tam sacra quam civilia ac domestica, paucis , omnia qualiacun- que tandem orienti propria, quamvis partim eliam -densissimis tenebris circumdata, par- tim antiquitate propemodum . deleta, partim in ipsis terrae visceribus latentia gestiant evolvere, restituere atque in medium profer- re? "Testes sunt -palmaria < citatarum modo linguarum monumenta ; testes: societates lite- ratae; quarum auctoriiate ac sumtibus itine- ra per orientales regiones instituuntur; tes- tes dialecti. orientales stricte. dictae; quae B eodem 18 Qo, n X TI Q eodem pariter proposito hodie coluntur s: Ara» bica maxime... Cuilibet: enims haud «prorsus; in.-literaturae Arabicae: historia. peregrino: atque : hospiti: Satis: est; notum ; hanc. in: prie: mis“ linguam: ób miram: monumentorum: et. multitudinem set varietatem: nullo: now tempós: re quidem: suos: inveriisse- cultores ;'sedotamen! aliis: fere :teniporibus obs alias caussas; alios: ad-alia' eius : bona: percipienda hodie: veró» in amoribus: haberi! ob cuiuscunque: tandem: quibus : abundat: geueris: bona;:^1mo:;à» quam: plurimis: unice potissimum coli; ad: historiami! orientalem omni suo ambitu — bogani cendam: et: adumbrandam;i. |: 88 — Et haec: quidem. A... A; ai N de apparatu, qui exstat. hodie: literarum erientalium , tumo de | studio: et-ardore: quo in dies hac nostra: aetate apparatus;.ille au- getur.et locupletatnr. Sed commenioranda nobis ratio etiam estjs qua;tractantur;!hae literae, tum. vero :etiani:znethodus :qüaeCad docendas | éas- adliibetur. :^:Crztiea in: primis ratio invaluit, ut congerendis literarum: nios numentis non .contenti. sint -efuditi;; sed ad recte ea sie ciii lb quid , ger- - -> vf &ilg 0R 4T EO 19 germanum sit, quid supposititium , .. quae probabiles . sint. coniecturae ,rerumque . expli- cationes;, quae. falsae,. discernant diligenter. Qua: discemendi -arte -ut -Graecis Latinisqué; ita. Orientalibus etiam pariter; literis lux: est oborta, ... Methodus ....autem. usurpári i | magis weagisque coepit simplex ,.facilis, iucunda , ad studium...et .excitandum.. efficax et alendum apta. atque. accommodata... Non huius - loci est,.et criticae: rationis: et huius methodi , quae.. socraticam . refert, naturam. explorare interius, sed, quo. magis utriusque. vis ad . literas. non.-tantum. sedet doctrinas tractan- das rite percipiatur,. exemplum. proferre .e Theologiae . studiis iuvat. Diversa. haec. dis- ciplina.. commemorat -interpretationis. genera ; quorum..alia quidem. suum habent funda- mentum. et.in diverso Sacrorum. Librorum argumento. et in diversa; qua. hi libri -cons Scripti sunt dicendi ratione ; alia; vero : unice in diversis: diversorum theologorum opinioni- bus. . Sic exstiternut systemata quae vocantur z theologica tanto: saepius ardore: et vero fu~ more;cum oppugnata tum defensa, ut eorum. . patroni-ad. suum siuguli /systema tuendum zi -— B 2 Cen ` 1 ORA TIO centies omnem humanitatem migrarent, Sa- cras adeo Literas infringerent, ipsique, quós habébant, sermones sacri de acerrimo isto theologorum testarentur odio. Sed hodierna disciplinarum tractandarum ratio theologiam ita a barbara ista forma systematica libe- rare studet,. ut tandem tota denuo evadat biblica : hoc unum simpliciter quaerens , quae, seposita cuiusvis systematis auctoritate ; sit secundum legitimum critices ac herme- neutices usum. vera Sacrarum Literarum mens. Historia porro, quae dicitur, Ecclesiastica sic hodie cum antiquis literis, gentium his- toria et philosophia coniungitur, ut hoc "quidem nomine prorsus nova videatur disci- plina, atque ob hunc ipsum novum eius habitum mirum in modum et placeat iuve- nibus et prosit. lam vero quomodo ista omnia ad illam, quam bac nostra memoria habent amplitudinem , facilitatem , venustatem pervenissent, nisi et critica et dicta docendi methodus cum: ipsas doctrinas illustrasset , tum viam ad eas recte colendas aperuis-: set? lIuvat autem methodi huius simplicis et: jucundae” vii ex Antiquitatis Hebraicae ra— | ra= GB»rI bh. 21 "Tt eo lubentius agam , quo, maiore fere; animi delectatione hanc muneris mei. partem . ex» plere soleo. .. Hanc videlicet gravissimam simul et iu- cundissimam disciplinam. ludaei sane + omni omniuur virium intensione. post. destructam: suam. a Romanis rempublicam describere. ad systematis -diligentiam aggressi sunt; . atque post renatas literas, inde a, Benedicti Ariae Montani tempore, Christiani etiam. : Verum enim vero qualis tandem universa „erat ista- rum descriptionum | seu systematum ratio? Haec. quamvis in omnibus minime prorsus eadem, sed in aliis. quodammodo alia, , uni- versa tamen huiusmodi fuit, ut haud unam ob caussam vehementer displiceret : . multa. quippe summopere necessaria alto praemit- tens silentio, et vero plura etiam crassae superstitionis figmenta uti quoque alia nul- lius prorsus pretii summo tractans . sindio, Nulla v. c. in iis occurrebat critica veri nominis fontium . inquisitio, . ; Ex Sacris qui- dem Literis, sed spretis saepius germanis interpretandi praeceptis et admissis sine ullo di- 5 . oco6Hitfó discrimine omnibus "Tudáéoruin ^rádítionibüs: Antiquitatis Hebraicae. proficiscebatur üotitiá;' Historia vel omitebatur tota; vel Certe üisi rarissime aliqua eius adhibebatur partiéüla. Gentis" Hebraeae * cum aliis: ex "vetustaté ' gen- tibus cómparationes vel nullae vel plerumque itina, nonnuüquám etiim 'prorsus falsae ac sinistrae, De rerum caussis, ópportünii- bus, effectibus nec vola rec vestigium." Hu- mana omnino natura non: magis ex Antiqui- tate Hebraica perspiciebatur , quam haec ex illa. Hinc qualemcunque tandem utilitatem haec disciplina attulerit, hanc certe nunquam ditulit, ut iucunda etiam humanitatis, virtu- tis, vitàe proin morumque evaderet magistra. Subsequentibus deinceps temporibus multo qui- " dem "melior aptiorque evasit, sed hac tamen nostra demum aetate tam insignem subiit mu- tationem et conversionem plane, ut Antiqui- tatis Hebraicae /studium extra scholas olim orientales fere penitus spretum, certe ne- pleétum, nünc àb alitur etiam disciplina- rum fautoribus insigni studio colatur. Quid? quód,” ùt A Barihelemio Graecorum, sic a Straussio Hebraeorumi ortum ; incrementa, vi- O0 R Á t? (^Ó) 23 vicissitudines , facinora , mores , institütà , tam $acra quam civilia et universam. adeo Anti- quitatem habemus descriptam ? Et haec qui- dem Straussiana 'Antiquitatis " Hebraicaé ‘ad dialogi diligentiam descriptio dicam ?' an re- praesentatio, tanta se suavitate, tanta ele gantia cum pari coniuncta utilitate commen- dat, üt germani literarum :orientalium studiosi hane ipsam hodie disciplinami 'et ament. miri- fice et" naviter" colant. "Haec habui A. A. H. H. quae hac. dise di opportunitate de literarum ' orientalium praesenté conditione in medium proferrem. Spero fore, ut haec mea qualiscunque tan- dem oratio hanc vim sit habiturà , ut futu- ros disciplinae meae alumnos excitaverim ad praeclara, quae, ut vidimus, aetas nobis nostra offert bona, alacri animo atque inde- fesso labore arripienda in literarum orienta- lium emolumentum , idque hoc quidem maxime proposito, ut Sacrarum in primis Literarum exinde interpretatio magis bw ipt — proficiat, Ego, quamdiu in hac Academia versatus sum, 'praetuntibus praeceptoribus optimis, if pro- E GAST HQ proficere. ex his temporum, opportunitatibus studui: cumque ad docendas orientales literas Franequeram evocatus essem, ilam, quam hic perceperam, methodum iuvenum. studiis adhibere indesinenter sum conatus, Et sic quidem eo me sponte ducit oratio, ut ad Vos me convertam Academiae huius Curatores , Vi- ri Amplissimi , qui, quod facere Franequerae studui, hic ut porro perficerem , me invitastis. Etsi autem longe celeberrima, quae olim Franequerae floruit Aeademia in Athenaeum est conversa, tamen hoc ipsum Musarum Sacrarium tantopere inihi, haud ita in ho- minum frequentia vivere solito, cordi fuit manebitque semper , ut gratam eius me- moriam nihi quicquam facile sit deletu- rum. Etenim amplissimi huius Instituti Cu- ratores luculentissima favoris mihi sui docu- menta nunquam non exhibuerunt omnes. Quot Franequerae collegas; tot ibi reliqui amicos, Et vero, quod ad ipsos attinet Athenaei alumnos, in iis probatissimos inveni studio- rum socios, quibuscum iucunde coniuncteque vivere. mihi contigit, quaudiu cum iis una fui. Paucis; etsi: longe abfuit, ut mea in Athe- |. maeo ORATIO 25 nago Frisiaco sorte haud essem contentus , tamen inficias ire nec possim nec velim, ho- norificam , quam in hanc Academiam acce- pi evocationem , haud unam ob caussam mi~ hi fuisse acceptissimam. | Nolim. vero existimetis, me ea fuisse sive levitate sive arrogantia, ut continuo, absque ulla sollicitudine, quid mihi in re tanti mo- menti esset agendum , decernerem. Minime vero: steti revera aliquamdiu in bivio ve- luti quodam , itineris prorsus incertus. Tam- dui enim alternatim alia incitarunt, deterrue- runt alia, donec tandem praevaluerunt plu- ra, quae cvocalioni esse obtemperandum serio monerent, | Quapropter, amplissimi Academiae Curato- res, non possum non Vobis gratum animum. testificari. Etenim benevolentia erga me Ves- tra cum singulari, qua valetis , commenda- tionis auctoritate coniuncta factum est, ut ex augustissimi Regis nostri decreto provincia clarissimi Paravii, praeceptoris optimi, mihi administranda sittradita. Vobis ergo acceptum referre debeo et refero revera , in hac me Aca- demia, in qua, quae potui, olim didici om- 26 OCNAAT PO ofinia , , utiliter Suavitérque: Vivéré' | posse cum cüiüsvis eruditionis" principibus ," , ctm intimis amicis, cum ipso adeo Heusdio, ‘carissimo dóétore iieo. "Caeterum" Toc: habeatis ; ' Viri amplissimi, omni dubio "maius; , me vd 'siné turisiurandi ^ momento , et "officit "et religionis sensu ad meam provinciam: diligenter ` admi- strándam obstictum esse arbitraturum. 'Lieeat iam mihi ad Vos: cuiusvis Faculta- tis Professores, Viri Clarissimi , > eà, qua par est, ; reverentia meum convertere sermonem. Nam quamvis ad plerosque "Vestrum ferme ignotus accedam, tamen muneris, quod nunc auspicor, ratio talis est, ut nullus equidem verear, ob hunc me sermonem nimiae arro- gatae auctoritatis ab ullo accusatum iri. Ni- hil — hoc enim Vobis, quidni aperiam ? — pro- fecto mihi optabilius esse posset, quam ut omnium nunc suffragüs in Vestram admitte- rer societatem. Caeterum in meis nunc vo- tis hoc in primis habeo, ut Providentia Vos divina diu conservet in propriam Vestram salutem , discipulorum utilitatem atque uni- vérsae Academiae" prosperitatem. ^ Et "quum inter Vos habéantur, quoruüi filii generoso pe O-ÜR TAT TÅ 1 #0.9 59 pátriáe defendedae ámore' ducti non dubi- taverint parternam domum cumque éa om- nii, quáéipsis cara sunt, relinquere , gravis- siüs quibusque difficultatibus, vitae adeo périculis cáput obiicere; equidem vehemeh- fer precor, ut brevi hi vestri Vobis fili; sálvi* et inculunies restituantur, atque ad' suá singüli studia summio cum fructu revertan- - Muneris porro mei cum re theologica cón- inciio, ine continuo ducit ad Vos’, clarissimi Triumviri „quibus Facultas: constat theologi- 6a. 'Mentiar profecto, si vel negem vel dis- simulém; pergratum mihi inprimis accidisse nuntium , tantum abfuisse, ut amplissimo- rüm Cüratorum decretum Vobis quodammo- - do discipliceret , ut contra hoc ipsum decre- tum in Vestris haberetur desideriis. ^ Haec igitur, uti insignia alia, quae ab. ünoquoque Vestrum, a” clarissimo item” Oordtio expertus Sum, benivolentiae documenta efficiunt , ut to- tus confidam , hac me opportunitate haud frus- tra Vestrum mihi favorem , auxilium et vero anii- ctiam rogaturumi “esse atque imploraturüm. Quantum autém Haec certissima "mihi pert sua~ 28 OcR ; Ay T; 1504 suasio afferat voluptatis, non facile ore ex- primam. , | Nec est sane,cur aliter affectum me sentiam , ad Vos cum me converto Philosophiae Theo- reticae et Literarum Humaniorum . Professo- res, Viri clarissimi; Quanta enim humanitate vix exspectare poteram , tanta me reapse re- cepistis omnes, - Quocirca hanc benignam ar- ga me Vestram cogitans voluntatem , fidenter. omnino in hoc maxime nitar, ut Vestro, quoad possim ac liceat, utar commercio, probe intelligens , quantum ex eo. fructum perciperem ego, perciperet mea disciplina. et vero ipsa Academia, Ad Vos autem ver- ba cum facio, cogito Te in primis, clarissi- me Heusdi. Tua enim diligentissima simul atque iucundissima institutio qualemcunque. tandem in me vim habuerit, hanc certe ha- buit, ut mihi semper esset studiorum uagis- tra, cui acceptum refero, cum me libentis- sime hactenus in literis vixisse , tum meam docendi methodum, in Athenaeo Frisiaco iu- venibus haud prorsus displicuisse. Sed no- lim his plura addere. - Etenim vel fallor vel ex Tua sententia tantum iam Tibi tribui, quan- O RATIO 29 quantum Tu quidem nec agnoscas nec postules , etsi tantum abest, ut debitas sic Tibi egerim . gratias, ut eas me numquam agere posse, ego et probe sciam et palam enuntiem. Illud unum adiicio , Tua et benivolentia et amicitia nil mi- hi deinceps etiam, gratius incundiusque fu- iurum. ^ In Te autem cum intuéor, Paravi senex , quam" plurimum ‘reverende, subit me Ravii, decessoris tui, mei autem doctoris , memoria , qui item senex, publice, hoc ipso loco, Proa videntiae divinae ín se callata beneficia gra- tüs celebrávit. Et habes sane, quod tu haec celebres. Vita Tibi ex voto in literis tractandis transacta est. Et vero laetor ego , et quod ma- iús est, tota laetatur eruditorum civitas, nec Te Ravio nec Tibi me successisse ‚antea quam stupendae ‘eruditionis Vestrae thesauros docen do’ scribendoque in perpetuum , non in unius tantum huius Academiae, verum etiam in universae Literaturae orientalis et in ipsius proin Codicis Sacri aperueritis emolumentum, Tuae in me etiam , senex exoptatissime eruditionis" atque amicitiae bona tanta talia- que sunt, ut Tibi item gratias debeam sem- | pi- 30 9 Basjd4 o piiernas. ..Caeterum gratulor tuam Tibi .vi« tam tam utiliter glorioseque in orbe. litera- lo. paractam, . atque. propterea.. Te qnoque pro meritis. honorifice rude. esse. donatum. Mea; porro. si Deus. impleat. vota , ...frue- ris sane,. quamdiu tandem. vitae.. humanae limites permittant, senectute molli et iucunda ; brevique videbis praestantissimis tuis filiis. hu- iusmodi oblatam. provinciam , quae cums Tibi tum. Ipsis | omnium .sit diaHesima gopunquis studiis dignissima... dpa: n -c Tu. vero, Ravi j. si forte ex dou bor rum. sede; in. hanc. ‚despicias ; quam per tot; ane - nos. tuo. lumine collustzasti, Academiam,- noli noli. ipdigpar! x luo, me: nunc: successori. SuC- cebo, ek sedia hisce Wo iig oss crificia . ego. mea , .qualiacunque. illa. tandem, è in. ara. sanctissimae: religionis , in. qua. Tu. sa- crificasti, deponam ! | IT ¿s Denique ornatissimi huius. Academiae. rir pi ,:;compiilitones -.exoptatissimi , accipite. me sSivé- .commilitonem = sive, amicum. sive. docto- reri yestrum. < Peraetis ;. quae instant feriis ex officio quidem ,.sed non minus etiam, quod | -n ii QAA TIS 31 lubens fateor, summa cum voluptate literas vobis orientales me traditurum confido. Ha- bwi Franequerae illarum literarum studiosos excellentes prorsus, quibuscum ut amicus et familiaris cum amicis et familiaribus. vivere solebam. Hinc insigni mihi gaudio est, non- nullos ex iis huc iam venisse et plures item post ferias ad nos venturos, Sed quidni tandem cum ratione sperem, in hac me Academia pariter inter vos nacturum proba- tissimos studiorum socios simul et. amicos. Et vero haecce nostra aetas valde, ut vidimus , ad provehenda literarum orientalium studia quam maxime apta, eam ipsam spem et alit et confirmat, Equidem certe, quemadmodum cnm omnibus, quos unquam habui commi- litonibus, iucunde coniuncteque vixi, ita vo- biscum pariter victurum me auguror. Faxit autem Deus optimus maximus, ut nostra nobis studia e votis succedant, caeterique item cuiuscunque disciplinae studiosi hoc in pri- mis nomine habeant, quo vehementer gau- deant, omninoque haec sic Academia vigeat floreatque , et opto et precor. DIXI AY, , YT XX o egit ra MP, s LAE E s Tr a IT ERU ai CAROLI JOSEPHI vas COOTH, AMSTELODAMENSIS, MEDICINAE IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA STUDIOSI, COMMENTATIO A .D -—QUAESTIONEM- MEDICAM, A NOBILISSIMA .FACULTATE ` MEDICA . -ACADEMIAE RHENO-TR AJECTINAE , A*. MDCCCXXXL PROPOSITAM: Comparetur applicatio remediorum externorum cue ti integrae cum methodo hodiernorum in curan- dis hominum morbis internis , exponendis funda- mentis Anatomico - phyfiologicis , et obfervationi- bus fide dignis, quibus utraque methodus niti- tur. PRAEMIO ORNATA; DIE xxvi M. MARTII 4. MDCCCXXXII. Pour juger | àvec/ cónnoissance. de) cause. une. méthode thérapeutique , il faut en avoir étudié la partie histori- que, la. partic rationelle y la. partie: expérimentale. QUIM ST CGIEBERT , Recueil, périodique T. VIII. 1800. pag. 58. ! i ° RESPONSIO A» QUAESTIONEM MEDICAM , 3 íi; 8. Es METHODO JATRALEPTICA ET i: RNDERMATICA, INTRODUCTIO. Duptex praefationis dos: est; -— tum. quod auctori copiam facit docendi qua methodo in labo- rando ufus fit, qua via profectus, quo modo materiem distribuerit ;.— tum. quod locum. facit aequum et facile judicium petendi a lectore, vel propter materiae. difficultatem » Yel propter tenui- tatem virium 5. quod posterius, (i cui alii, mihi certe maxime ufu venit; Vos enim, Cl. Judices ! facile videbitis haecce ftudii mei medici primordia haud exiguo quidem labóre confectà. fuisfe, fed a juvene , qui Artis falutiferae principia non nifi ul- timis gustaverit labris , argumentique gravitatem vi- res longe fuperasfe. At vero, fi quid defit ope- ri id fupplet aetas , fi quae fint dicta juveniliter pro indole accipiantur... Vos qua foliti estis be- nevolentià, haecce vel exigua conamina, bonam, quaefg , in" partem accipiauis! ! A2 Quo- i INTRÓDUCTIO. Quoad alterum pauca monenda. — Inter externa artis auxilia contra hominum morbos, etiam inter» nos; plurima jure reférubtur, Nec "ei quis enim faluberrimos dubitaret effectus Dalneorum, Caloris externe allati et Frigoris, Rubefacientium , Vefican- tium, Cauteriorum , illiusve applicandi. methodi , quá , quae càeteroquin interne dari folent remedia ín- tegumentis apponuntur? Quantae utilitatis ipfa Chi- rurgia Infuforia quondam fuit habita ! Motuum cor- poris, Exercitiorumque, Frictionum , Flagrorum, Cucurbitarum , Hirudinum , Fonticulorum, Seta- ceorum, vel et Acüpuncturae quis nescit falutife- rum ufum? Notabilem quantam, in fanitatem vel tuétidam vel restituendam , efficaciam tribuunt ipfis animi Pathematibus, Muficae, Electricitati, Gal- vanismo , Magnetifmo ! : "Verum enimvero licet fingula haec et externa diei posfint remedia, et in fanandis morbis izter- nis perquam utilia cenfeantur, hujus tamen non funt loci; nostra enim cura unice verfabitur in ea expli- canda methodo qua, quae caeterum "interne dari confüeverint, functioni cutis abforbenti traduntur, huic ve/ integrae applicata , uti facere folent Jatro- aliptae (1), ve/ epidermide privatae, aut vulne- (1) Vocabulum Celsi, de Medicina Y. $.1. ita faltem ex recognitione doctisf, T. ^. v.d. Linden (Lugd. Bat. 1657. 8e. apud Elfevirum), et Th. f. ab Almeloveen (Amfttelod, 1713. Lugd. Bat, 1730. 85.) In variis autem editionibus et fcriptie bujus vocis et vox ipfa varia, Ita in nitidisima L eon, Targae edi. INTRODUCTIO. "3 tatae, uti qui methodum Endermaticam fequun- tur. Quaestionis enim mentem concepisfe puta- mus, fi flatuamus quaeri : comparationem utrius- que hujus methodi petendam ex confideratione fys- ` tematis cutanei anatomico - phyfiologica , et obfer- yationibus , tam phyfiologicis de abforptione cuta- am s —— Wao xpragite EN ri- tide? (Lued.' Bat. 1285. 4?. L p.36) legitur Jatralipta; zadem fcriptio dpud antiquiores editores Jo. R uellium (Paris 1529. fol) Gry phim (Lugd. 1542 8°.) R ob. Constantinum (Lugd. 1566. 8%.) J. T. Brachelium et Bald, Ronssenm (Lugd, Bat. 1592. 4.) =œ In editionibus Aldinis (ap. Al- dum Venet, 1524 à et Venet. 1528. 4°. ct apud. Aldi filios, cum medicis antiquis, Venet, 1547 fol) fcriptum est Fatrolip= ta; H. Stephanus (medicorum PUO T. HH. auis 1767, fol.) fcripüt Saetraleipras >~ Gli . Princeps autem Celfi editio, (Flórénuse p fol. apud Nicolaum), quam ex Codicum mediceorum fide procuravit B a r- thol, Fontinus tantum habet. 4f/ip;a , cum. qua. faciunt duae antiquisüimae editiones ,. al, 1493» (Venet. fol. ap. J. Rubeu m) et al. 1497. (Venet. fol. ap. P. Pinzium) uti et Juntina (Venet. 1524. fol, apud EM i Juntam), j. Caesarius (Hagenoae 1528, 89. Paris 3°. 1533), G. Pahtius (Ba- fil. 1552. fol.) — | | - Nos autem vocabulum Fatro- alipte retinuimus, | quippe quod inveniatur in primo, eoque omnium antiquisümo Codi- ce mediceo ineunte faeculo XII. fcripto, (vide de his codici- bus in praemis(is ante editionem T-argae I. p. 55—33), reliqui fex codices, faeculo XV. fcripti, habent hiatro alipta, ibique vox hiatro expungitur, == Sub(tantive etiam adhibetur Cf. Joh. Jac. Bajeri Zatro-aliptia veterum, Altdorf. 1723. 4°. cujus autem libri folum invenire licuit titulum, ap. Hallerum, in Boerhaave, Method. Rudis medici Amftel, 1751. 4". 1I. p.993. dmi d 1 =. F Si 6 = — INTRODUGTLO. Triplex. harum. ,obfervationum discernimus. ge- nus; caufam fi quaeras, — quia probandum est : . 1°. Revera dari abforptionem cutaneam. f des 2?. Medicamenta a cute ad corporis “internas ab- ditasque duci partes, i. e. extèfhe applicata eundem habere effectum ac interne adhibita.” o°, Remedia externe admota vim et efficaciam monítrasfe in fanandis hominum morbis #7» ternis; methodum igitur utramque, (funda- mento theoretico et obfervatioribus primi et fecundi generis füperftructam) felieisfimo fue. cesfu a practicis ufürpatam fuisfe Medicis, °` Ut hsec autem fingula ordine procedant ; fequens Comnentationis dividendae ratio apta nobis fuit vifa : Cap. k Externae remediorum, applicationis adi in- „ternos fanandos.. morbos. Historia. —— II. Fundamenta hujus applicationis anatomi» co-phyfiologica, nec non obfervationes , quibus cutis in" transmittendis. externe applicatis probatur efficacia ; fimul de agendi ratione remediorum externorum , atque de discernenda functione cutis in- tegrae et laefae. — LIE Methodus Jatraleptica. ——- IV. Methodus Endermatica. = V. Comparatio ; Conclufiones. Obferyationum , quae ftatuimus priora genera con» tinet caput alterum , tertium genus offenditur in tertio et quarto ; ad alterum Cap. propria nonnulla adjecimus experimenta. Jam nihil : obftat Cl. Judices? quin. postquam iterum ` humanitati vestrae et. benevolentiae .haecce eommendavero , incipiam. CA- "A "CAPUT IL EXTERNAE REMEDIORUM AP- PLICATIONIS HISTORIA. —— A — iit Medicina non. ingenii humani partus est , /;.sed temporis filias (Baglivi Praxeos medic, . L. I. Cap. I. $. 12 pudiis TEE ride; j t $. I. Nor unam tantum dart viam , fed plures, quibus remedià in corpus humanum induci, mor. bisque internis opponi posfunt, certe est in Arte nostra latisfimae utilitatis, qua bene perfpecta fi rite utatur Medicus, huic faepe continget felicés - obfervare eventus in cafibus etiam defperatis, Si enim ad ventriculum , intestinum rectum, cutim, vias aëriferas , cavum oris, faücium, narium, au. riumque, membranam oculi conjunctivám , inter. nam urethrae et veficde, vaginae et" üteri partem , quin et venas ipfas attendas, tot habes ob oculos vias, quibus "lherapía praéfidía fua hosti opponit. Ventriculum fummam fibi femper vindicasfe laudem in longe plurimis morbis , vix opus quod mo. neam. At, plures occurrunt cafüs ubi probata hac 8 COMMENTATIO hac virtute frui non datur, Nonne ventriculi ip- fius morbofa conditio, e. g.. fenfibilitas aucta Me- dicamenta ut ingerantur obftat? An non idem effi- cit Dysphagia, cujus tot funt fpecies? Nonne morbi faucium , Oefophagi , aliique multi? Quam faepe aegrotantium ftatus, idio- fyncrafi ia, prae. judicium , vel aetas medicamentorum ^nductionem impediunt! Cogites modo de infeiicibus Tetano, vel Trismo vexatis, de fuperftitiofis, puerisque ienellis ! — Medicus arcesfitur ad quemdam Teta- no dirisfimo proftratum , vel ad infantem omnia etiam gratisfima negantem; agendum ! pericu- lum in mor est” tempus urget! Nil prudenti reftat nifi Clysmatibus per intestinum rectum Me- dicamenta. adducere, . vel inunctione, per cutim 5 reliquae enim , quas recenfuimus , viae. minime in hoc vel fimili cafu indicatae funt, cum magis in» ferviant medicationi topicae organorum ad, quae. du- cunt, neque adeo in morbis totum fij jjstema affligen- tibus, fcilicet fi venas exceperis, — Intestinum rec- tum omni procul dubio efficaciae cutis cedit, uti facile concluditur animadvertendo illud faecibus re- pletum esfe folere ,, neque per fufüiciens temporis fpatium materies fibi traditas retinere. | $..2. Cutim itaque haud exiguae esfe utilitatis in administrandis Medicamentis ,. et prudenti | Medi- co in fanandis hominum morbis Znzerzis faepe unis cum, faepisfime optimum esfe, refugium, , facile per- Cipitur, licet vel fic tamen ventriculo flat Tua laus et MEDIC S A. 9 et femper ftabit, . Neque totum in hac medicatione externa haerere fas est; utilisfima est ubi interna medicatio fit vel impedita, vel non adeo promptos aut felices promittat effectus , vel aegrotanti nocitu- Ta-evadefet aut falteri non proficua; infupér fae- pisfime itiexfpectatum acquirimus eventum , jungen. do: externam Medicamentorum adminiftrationem in- ternae 3 "effectus nimirum óbfervantur quos a folà medicatione .interná vel externá hadd exfpectare licuit; tradunt opéras mutuas. neg. Quae cum ita fint, mirum is , nifi jam 4 Medicinae origine ufus Medicamentorum externe applicatorum esfet laudatus, - Jatraleptices (1) fama Allá Hippocratis exiftit antiquior. At verd licet plura in veterüm fcriptis proftant' exempla , de felici obfervato eventu ex medicatione externà , vel folà vel cum internà fimul adhibita , tamen externa applicatio remediorum illorum- quae vulgo- izterne «dantur, methodicae fcientiae faciem non acquifivit nifi verfus finem faeculi XVIII, a quo inde tem- pore haec Therapiae pars ate extendi coepit; Jar traleptices nomini illud --Anatripfologiae. aliaque accesferunt; postremis demum temporibus -haec methodus valdequam mutata, Endermatica fuit dicta, Ex his patet: tria nobis fuppeditari mo- menta in confiderandá medicationis externae hiftoriá. I. (1) Vocabulum Plinii , Hist. Nat, XXIX, C. 2. In edit, Harduini, Paris, 1735 , Tom, 1I. pag. 493, 1 1o COMMENTATIO Ll HISTORIA APPLICATION!S EXTERNAE APUD. VETERES, AB EJUS ORIGINE AD FINEM l SAECULI XVII - 8. 4. He rod icus, fecundum alios (1) perverfe Prodicus dictus, Selymbriae. natus , quem praeceptorem habuisfe Hippocrates putatur (2), ex omnium fententi.(3) primus. habetur Jatro-alip- ta. Anno a. Je C. 440. natus (4), brevi. ante bellum Peloponnefiacum ; Athenis -vixit (5). Iccus Tarentinus fimul cum Herodico nomina- TCH Plinius H. Nat, XXIX 2. (ap. Hard. II. 493.) fcrip- fitt. ,, Nec fuit posrea quaeftus ' modus , quoniam ¿Prodicus »Selymbriae natus, ses. inflituens quàm vocant Jatra- » lepticen , reunctoribus quogue medicorum ac mediastinis ves- », tigal invenit " «e» Hinc prima erroris labes ; cf. infra pe1I. n. 3. (2) Harduin, in Not, et emend. ad P1. XXIX, 2. Tom. II. p.518, — Kurt Sprengel: erfuch einer pragmatifchen Gefihichte der Arzncykunde , (edit. altera) I. 1800. pag. 369. monet Hippocratem, praeter patrem Heraclidem et Georgian Leontinum ac Democritum Abderen fem, Herodicum habuisfe praeceptorem. — Jj F. Ki Hecker, Gefchichte der perg iino desi den acte beurbeitet. 1. Bëri. 1922. 85. p. 112. (3) Plin. Ll, c. — Spreng. l.c L853. — J; Freind Hif. Medicinae a Galeni tempore esque ad initium faecnli XVI. Lugd. Bat. 1734.. 89. p. 39. — (4) Spreng. L 655. Hecker JI. 1829. p. 375. In tertia Sprengelii: 'éditione 1. 1821. 615. notatur a^. 443» (s) Spreng. I. 353- Bellum Peloponnefiacum annis a. Ch. 431 — 404. gestum est. (Hippocrates Amene, cum ` audi- yit, Hecker L 112)» OIM ABr B X NCMAO 9 A1 9i.folet (1)5 Plato (2) (420—348) fcilicet d:c- cum.et.Herodicaum (fuum aequalem) Medicinae Gymnafticae vocat inventores, Herodicum. moe ium. corporis, imprimis. ambulationes commen- dasfe. notum est (3). 'In ipfis autem Graeco- t, Uriel peiinsL 14 . - rum K))Smreng. |. c. G. H, 4 Roy, Ferhand, over. de yoornaamfie Aitwendige geneesmidde]en tegen inwendige ziekten, Amft, 1811, p. 5. — Hecker 1. p.» 109. IL. p. 375e (2) Spreng. L c. E p. 353; ;Sá« — Cf. Plato, i» Protagor. Phaedr, Polit, 1, II, de cupa Le VIL etAristotel. Eodem, VIDI) ioy X3) Certe.in errore Mic PETRA qui. Herodicum et P rodicum unum habent eundemque, uti Sprengel I. 3535 nec minus, qui recte quidem illos distinguunt, hunc autem filium Aefculapii, illum praeceptorem Hippocratis, utrumque vero medicinae Gymnasticae vocant inventorem, Chrestiem Méth. Satroliptígue ; Monfalcon ad artic. ss Jatraleptiqua" in Dict. d. Scienc, medic, T, XXIII p, 309. — Errorum fons omni procul dubio est locus Plinii (XXIX C. 2.) fupra (p. 10. not, 1)allatus , nam A ubi pofuimus (.. . 4) Egi- tur: ,, e discipulis ejus ," fcilicet Hippocratis,de qnoibi lo- ci fermo est, Summus Harduinus (in Not. et Emend. 1I. 518) jam notat Prodicum Hippocratis fuisfe discipulum, H e- rodicum praeceptorem. — Prodicus hicce in infula Chio vel Leontii natus circa annum a. Ch. 570. (Hecker. Il. 392.) ideoque mortem praeceptoris , floruit Pathologiae humoralis fectator, a Galeno propter argutias Dogmaticorum proprias vituperatur, (Hecker. I. 187.) Minus recte etiam alii (Hec- ker L 109. 196.) notant hunc perverfe confundi cum Hero- dici quodam aequali, qualem non exstitisfe concludo ex Har- duino (Not. et Emend. l. c. ), qui monet ofnnes libros et M, SS. habere: Prodicus, quibus addit: ,, Dalecampius „ tamen Herodicus emendabat , ex nescio quo Plutarchi » loco , quem, fi vidit, praepostere haud dubie intellexit," 12 COMMENTATIO rum Gymnafiis nova: medendi ratio enata videtur. Gymnafio praefuit. Gymnafiarcha , | fub. cujus mo- deramine. Xystarchus exercitia dirigebat; tertium Gymnastae (yupuydomot y y teli y Ezri6TÀTO) OcCUpa- bant gradum quibus mandatum: erat exercitia ad cu- jusvis discipuli vires et fanitatem moderari, mor- bis et laefionibus mederi , unde Medicorum nomine infigniebantur (1). Unguento inter exercitia et balnea corpus illiniebant : Aliptae igitur et Tatro» aliptae .: dicti. ÇåAsimræ,. Iátpæasimtæ) (2). . Haec autem ab Aegyptiis ad Graecos pervenit corporis fani eura, Pythagoras enim (a^. 550% a. Ch. natus), magni Philofophi (580—490) ' aequalis , Aegyptiorum ufum olei ad illiniendum. corpus apud. Graecos induxit, unde dici folet Pytha- goras Alipta (3). Quum vero Gymnastae ome nem muneri fuo darent operam, artisque perfec« tione auctoritatem fectarentur, plures eorum prac- ticos fe finxerunt medicos ; cuique fua. placent prae- cepta; Gymnastica "hinc medicina, externaque ire ternos ad morbos enata est medendi ratio (4). Nec igitur Herodicus, nec Iccus jure Gymnasticae medicinae habentur izvenmzores, quam modo latisfime extenderunt , Aliptarum munus ome ni nomine in illud Jatro - aliptarum mutantes. Iccus (a°. 470. [469?] a. Ch. natus) aetate H es (1) Hecker L 107. " (2) Ibid I. 108. C3, Ibid. 1.108. II. 375. ' (4) lbid I. pag. 109. MED Ii CA 13 Herodico (440.) major, non ita tamen incla- ruisfe videtur. Diaetae fummus fuit moderator. Nec post Herodicum alios, praeter Dioti- mum, .Gymnasticos „celebres. fuisfe medicos . le» gitur (1)5 adfuisfe tamen eos patet, quum fola templa .non amplius adirent aegri, verum. etiam Gymnafia (2). T Attendamus autem hosce: Jatro- alipras. non tantum balneis x oleorum unguento- rumque. frictionibus, verum .valdopere quoque ex- ercitiis , ambulationibus , Sinetique moderatá fani- tati confuluisfe. . | LESS Aldo Hi ppocrates (A. 460—370). externa faepe me. dicatione ufus .est(3). Frictiones cum oleo ad lum» bos < Ci) A*. à, Ch. 526, Diotimus celeberrimus exftitit medi- cus gymnasticus, Hecker.l. c. IL pag. 875. | (2) Ibid I. 110. — (5) Gilbert Rapport fur un trayail du cit, Duval: notice fur la médecine Eispnoique des ana ciens, en |Précis Historique. fur V ancienneté. de l'ufage externe de certains mádicamens, pour en obtenir les mêmes ef- fets qu'on. les donnant. intérieurement, (Recueil périodique de la.focieté de Médecine de Paris, redigé par le cit, S édil- lot jeune , Tom. Vll. fecond, femeft, de l'an VIII. p. 4361.) Duval.egregie exempla in veterum fcriptis de medicatione ex- ternå dispería collegit ,. cujus operis, focietati Medicorum Pari- fient dicati, fummarium et laudes expofuit.Gilbert, qui pau- ca quoque fua addidit , at, quod dolemus, nulla citavit loca fcriptorum, Monfalcon qui fcripfit articulum: | ,, Jatralep- »,; tique". in. Diction.. des Scienc, medic. T. XXIII. 1818. pag. 306—336. plurima quae habet de Jatraleptice apud veteres fumfit ex Duval, uti comparando vidimus, non vero aperte hoc profitetur neque ullum fontem indicat — Hippocratem hac 14 COMMENTATIO Dos et crura freri/jusfit in dolore laterim et Pleu- ritidescalidümque ipungi oleum in Tetano, Vòla. vulo', Typhoo. (1) Cardamomum jam adhibuit ad fomentationes aromaticas, et vino lacteque macera- ttim abdomint inunxit Emmenagogi adinftar (2); aliam aromaticam fómentationem paravit ex Cyperi rotundi radice cuum Ruti, Anifo, Foeniculo , Dauco aliis (3)5 infufum foliorum Lauri nobilis cum vino et oleo-paratum in Tetaho externe administravit (4) 5 ung. làurinum inter Emmenagoga occurrit et balnea e decoctis baccis ad Phyfometram administrabantur. Ad Teétanum quoque et Trismum traumaticum in- iüctionem laudat: Artemifiae Abfinthii e cocto ejus- dem oleo (5),femenque Hyoscyami vino et oleo in- fufum. iisdem. in morbis externe applicavit (6). De unguento. fudorifero .cogitasfe videtur (7). d 8 | pes. hac methódo ufum fuisfe abunde patet ex I. H. Dierbach, die: Arzneimittel des: Hippocrates, oder Verfuch einer fysthematifchen | Mufzühlung. der in allem Hippokratifchen Sélrifien vorkommenden Medikamenten, Heidelb. 1824. 82. | CO Vide apud Dierbaelrl. c.p. 78. — (2) ibidem p. 157. . (gy ibidem p. 160; Oleum Cyperi in morbis mulierum ex- terne adhibebat — - (4) ib.p. 162. — —— (s) ibi. p. 18r. «mms - (6) Ib. p.234 — (7) Dé Diaetá T. III. Cf. A. Kaau Boer- hà ve Perfpiratio: dicta. Hippocrati per uniyerfum cor- pos unatomice illustrata. L. B. 1738. 8°. p.' 189. $. 435. m» Foesius(inmea editione. Francf. 1595.) Sect. IV. p. 38. ita verdtdcun : ,, prodest vero füb indicationis (febris) tempus y iilitionibüs: fudorem móventibus uti, cum ad fudorem pro- y vocent”? | ; OM ETD T E A. T Peüilüvitim ex decocto Hellebori ad alvum purgan- dáiü-illi'ih ufu fuisfe plures tradunt (17. sid tra-mon memorat (2). . jd IT :Diocles (350, [354?]'a Ch. natus) tempore et: fama Hippocratem prope fecutus (3) externe ufüs est Helleboro cum-felle taurino y ut vomitum cieret (4). T'heophrastus(371—29o.) obfervavit frictiores aromaticas , inprimis in Epigastrium factas; ructus producere odoris aromati analogi (5)5 -hinc easdem contra morbos adhibuit (6), Diagoras Opii efficaciam interne metuens, externe illud applicavit bonosque . obfervavit. effectus (7). ;. Opi- uim:cum Rofaceo. oleo perfùfun ad dolores Xapitis 1 | ] | LOU, e Hiver -afb (5 » s chàpf f, innere. Wirkungen Jorch Balia drznoyen, Huf elan d's Journal der pract. Heilkunde , V. 1797. St. IV. (p. 752—812. J pag. 772. et plures alii, Nos vero om» ni ftudio perleginius paginas ad quas. in voce: Helleborus- vel Veratrum, in; Fo &fii edit. Hippocratis, et in Cornarii edit, operum omnium (fol. Bafil, 1549») Galeni remittunt indices, nec invenire licuit, neque ullum inter tot vidimus auctores qui locum indicaret. Dierbach qui tanta industria Hippocratica luítravit monumenta ne verbum de tali pediluvio nionet,. (2) Hecker, Gefzhichte, I. p. 160. (3) Ibid, p 212. II p. 384. (4) Duval,l. C. pag. 46. et inde Monfalcon, k c P. 309. «s)Duval,l c. pag. 47. ` .K6) Hecker, L 265, Odorifera externe applicata per totum corpus odorem perfundunt , et medicatrice igitur vi pollent. Upguenta odorifera capiti admota urinam odore fuo im- bunnt, - (7) Duval, l. c. p. 47 Hecker, l. p. 102. 16 COMMENTA TIO efficax esfe- jain: asferuit | Dioscorides .(1)5: Succum Cyclaminis | umbilico. ilitum. drasticum obfervavit et. abortivum (2). - Fatendum... vero; veterrimos. medicos , inprimis Hippocratem, parum- adhibuisfe nostram - methodum , . nifi in morbis mulierum, ' ubi excitandus. veniret fluxus. menfítrui aut lochiorum ; et univerfe, hanc medica-. tionem non ufurpatam fuisfe nifi quando necesfitas urgeret, propter praejudicium- aegrotantium „i: vel averfionem ' a medicamentis internis aliasve caufas; ufum internum impedientes (3). | 2$. 5. Centum annis va. C. cum Asclepia- des Romam petiisfet (4), Medicinae faciem .val- de. mutavit , novum praxeos fystema condens; Purgantia , Emetica et omnia quae odore, fapo- re vel actione fua molesta esfent remedia impro- bans, externa medicatione t balneis á frictioni- bus, ambulatione , equitatione et Jatraleptice more bos curavit (5). , Horum" (internorum) ,,autem , ufum ex magna parte Asclepiades nonfine caufa HR fuftulit 5 et , cum omnia fere medicamenta ftoma- ,; chum laedant , alique fucci fint, ad ipfius vic- (5) $9 CUS (1) D. L. Tralles: ufus opii falubris et noxius in mor- borum medeiá. Vratislaviae 1757. 4°. Il. Sect. 4. Dp. 171. (2) Schó pff, L c. p. 771. — (s) Duval. L c. pe 46s 50. et 5I. —- (4) Sprengel, II. p. 663. Hecker; 1l. 407. eum locat, 9o. a. ch. — . (s) Duval, L c. p. 48 et 49. male autem hic Archigenem fimul cum Asclep; Romam petiisfe putat, M E D liG Aoo 17 sa. tU$. rationem. potius. omnem curam fuam transtu- da lit C). r Myracopon fuum Asclepiades, e calidisfimis aromatibus et quibusdam drasticis melle et oleo. remixtis , mirum praedicavit remedium in, arthriticis affectionibus et. alvi obítructione (2)5 In Tetano et Volvulo balneis calidis oleorumque fric-. tionibus utebatur (3). . Celfum ipfum non adeo a medicatione abhor: ruisíe externá patet ex allato et alio loco: PT fed ED medicamenta . ftomachum fere laedunt (4). » Tn- eunte faeculo. I. Romae florens externe faepius medebatur; imbecillos oleo. ungi in fole vel ad ig- nem fuadet Cs); in Hydrope ,, etiam quotidie ter quaterve opus est uti fricatione vehe» a» menti cum oleo. et quibusdam calefacienti- - bus (6). T Mox autem addit: ,, Utiliter etiam »» Scilla cocta deligatur fuper cutim (75^; argumen» to Voigtelium recte monuisfe, Celfum pris mum frictiones cum oleo in Hydrope confiliasfe,, eidemque nos externum Scillae ufum contra hunc morbum debere (8). | | Ares (1) Celfus, in praefat. ad lib. V. . (2) Duval, p. 49. — (3)à Roy, pag. 36. Sprere gel, Il, 25. — (4) Libr. II. c. 12. Targa recte, qua alii habent "nes delevit: ,, ideoque omhibus catharticis Aloë miscenda est." — (5) Libr. Il. c. 2 et 3. — (6) MI, cap. 21 — /7) Eodem loco, et 1l. o7. « (8) F. G. Voigtel, Volflandiges System der Arzndymiisėllehre heraus- gegebitn von C. G. Kuhn. Leipz. 18:6. pag. 47. Duvall 'é pag. 47. putat vim Scillas rubefacientem attrahentem et fes | p - €re« 18 COMMENTATIO "Aretaeus frictiones cum Aloë in Epigastrium mè flituit contra affectiones organorum digestricium (1). Philomenus, cui quoque faeculo I. vixit, Afam foetidam et frictiones cum oleo in Tetato laudat (2). Arc higenes magnus ille Pneumaticus qui Tra- | jani tempore Romae floruit (a°. 97.) praeceptorem Agathinum adelirio febrili balneo olei fanavit (3), quae - balnea eodem tempore laudavit H erodotus quidam ejusdem Agathini discipulus (4). "Galenus (a°. 131—200) (5) , huic methodo tan- tam habet fidem ut fe convictum esfe profiteatur : medicamenta ad fubtilem pulverem redacta et cuti applicata, hanc tranfire ad abditisimas organorum . internorum partes > ibique éfficaciam fuam exferé- re (6). Cum Pipere plura inftituit experimenta ; balnea frictionesque ei fuere ufitatisfima ; decoctum Parietariae Cantharidibus additis diuretici inflar in Hypogastrium fricavit 5 eodem fcopo. cataplasma Cannabis cum melle perinaeo applicavit (7). Bal- Me 1 j : Tea cretionem urinae incitantem ei non latuisfe, et cateplasinsés ex coctis alliis ad crurum oedemata illi in ufu fuisfe3 quod concederem ex Celfo III. 27. quod caput omnino conferen- dum. (1) Duval, pag. 49e (2) à Roy,pag.37. Sprengel, Ii, 44. (3) Sprengel, Il., 108. — (4) ibid II , roo. (2) ibid li., 664, Hecker, l. c. I. 472—477. Quo tem- pore obierit non certe conftat, Septuagefimum attigisfe putant annum. : C6) Duval, L c. p. 49. — (7) ibid. l. c. p. 5o. nea lactis tabidis jam fuafisfet (1). Opium ejus tempore frequentisfime externe forma Emplaftri, Unguentive administrabatur (2). Galenus propter vires facile nocentes non nifi fumma urgenté neces. fitate, et quam prudentisfime interne illud porrigen- dum monet (3).. Plures vestigia G ale ni perfequen« tes.ad regni Romani lapfum usque fimilia commen- darunt remedia (4), quamquam fuperftitiofe potius quam “rationali methodo incederent. Exemplo fit Quintus Serenus Samonicus pater , auc- tor carminis medici didactici, qui a’. p. Ch. 212. interfectus , extenfam illam Dibliothecam filio reliquit, quae hoc mórtuo.a*. 937. Gordiano concesía est (5). Poeta ille vocem Abra cadabra, unde- cies fcriptum, eo modo ut cum. quavis fequente re- gulå ultima remitteretur littera, et fola A, infimam faceret coni inverfi partem , contra febres intermit- tentes fpeciatim. hemitritaeum commendavit , myftica quae formula primo jam faeculo in ufu venerat (6). Podagram balneo animali curare docuit , pulmones- que animalis recenter mactati capiti ad Phrenitidem applicare 5 terram ex orbita externe contra tor« mina ventris, atque epithema ex murium fler- CO« (1) Dr. C. H. T. Schreget, Zalneo-Technik oder Anlei- "ung Kunstbaeder zu beroiten und anzuwenden ,1I. Furt. - cf. Il, p. 129. == (2) Hec ker, I. 512—1$. : (3) De Compof. Medic, fet. loc, L. IL. c. i, EL. HI, c KH (Duval,pag 50. — (s)Hecker, II, pag. 37; 230, Me (6) Ibid II. pag. 26. ~= pe igo COMMENTATIO «ore cum aqua pluviali ad 'tumefactas mammas laus dat (1). ' Eodem modo alii »» — futilia multa extollunt. ^ | E my $..6. Ipfa tandem docet Faió externam aps plicationem veteribus fatis fuisfe notam. Veterrimos Aegyptios unguenta et: emplastra Con- fecisfe ex cupri et. plumbi praeparatis ex Galeno patet (2). Plinius fcripfit de.crocodilo: ,, Ca- ,, nini ejus dentes febres {tatas arcént thure reple- ,, ti, funt enim cavi; ita ne diebus quinque ab ,, aegro cernatur, qui adalligaverit. Idem pollere ə, et ventre exemptos lapillos adverfus febrium ə horrores venientes. tradunt. Eádem de caufa s, Aegyptii perungunt. et adipe: aegros fuos. " (3) Ad Lepram balnea e fanguine humano- adhibita tradit idem: ,, Egypti peculiare hóc malum: et » cum in reges incidisfet populis funebre, quippe » in balineis folia temperabantur humano fangui- , ne ad medicinam eam (4)." Baco fcripfit: - ,, ab antiquo — est, balneum ex fanguine ,5 in- C) Hecker 1l.24—8, =- (2) J.J-Pennink, Specimen Med, Therap. de Medicamentorum :n corpóre humano agendi ra- Pióne eorumque administratione externa in morbis internis, Traj, ad Rhen: 1819. 89. p.27. indicat: de. med. comp. fec gen. l IV.: p. 376s — (3) Libr. XXVIII.. p. 27.. (ap. Harduin. 1I. p. 46:1) perverfe Pennink, l. XXIII, 8. ides Libr. XXVI c, s. ap. Hard. II. p. 39t. Inde. forfan fluit fanguinis animalis ufus externus ad fanandam luem; videatur infra pag. 29. c- Me EDUKE A.O T 21 + infántum. fanare- Lepram et carnes: jam corrup- s tas restituere; adeo ut hoc ipfum fuerit regibus » Quibusdam invidiae apud plebem (1)." Notum est Herculem vestem; -a Deiánirá periculi insci 'miefam: et-N esfi Centauri cruore: tinc- tam, dirisfimo cum indüisfet periisfe cruciatu (2). Proditum est Heraclitum (3), Hydrope labo- rantem , de in ventrem calidum bovis nuper occisi immerfsfe (4). LAUS Poppaea pulchra Neronis uxor quotidie lactis afinini balneo ufa fuisfe dicitur , elegantiae ftudio ut formae fuae mederetur (5). Plinius lacte afinino cutim, candari cum ,notaret , fcripfit : „ Poppaea » certe Do mitii Ne ronis conjux , quingentas fe- » Cum per omnia “trahens Tetas balnearum etiam folio 22 to- Tir ES 6 Baco Verulamíus, Historia vitae et mortiig In- tentio, IX. $. 11. Cf. The works of Francis Bacon Baron of Verulam, Lond. 1819. 8°. Vol. VIIL, p. 4365. ^ ” (2) Ovid. Metam. IX, v. i32. ét feqq. e poetarum ista narra- tione patet transitum venenorum ab eXternis ad internas partes "veteribus haud incognitum fuisfe. (3) Tenebricofüm (Exorsívoyy illum philofophum. Alii tra- dunt eum fe ipfum boum ítabulo includentem et fimo bubulo obruentem levamen exfpectasfe, quod cum inde non accederet , obiit (Diog, Laért, in vita). (4) Baco Verulamius, 1. c. Intent. IX. $. 12. Tom. VI. p. 4360 ` ("s | G) Tacitus asal. XII., 45. Plinius, H. N. XXVIII, .go. XXXIII, 49. (ap. Hard, II, 474 et 629.) Dio Casfius, "Hif. l. LXII. =» 5 . COMMENTA TIO , totum corpus illo lacte macerabat , extendi quo- » que cutem credens (1i)."--Hinc cecinit Juv es nalis (Sat. VI, 466.) vni mebern - Incipit agnosci, atque illo lacte fovetur. Propter quod fécum comites educit afellas „^` ) Exful Hyperboreum fi dimittatur ad- axem. Licet fatendum fit Po ppaeam formae fuae om. nem dedisfe operam , unde pomatum quo fricari fole- bat nomen tulit Poppaeánum (2) 5 tamen dubium moveri. posfet, an non fanitatis caufa balneis illis foveretur ; Ícimus aegram fuisfe quo tem pore eam necaverit Nero (3). Legimus apud Suetonium (4) de Vitellii pa- treLu. cio,,vir innocens, et industrius , fed amore . libertinae . perinfamis, cujus etiam falivis melle „ commixtis, nec clam quidem aut raro , fed quo- 5» tidie ac palam , arterias et fauces pro' remedio; fo- », vebat.^" | $. 7. Frictiones unctionesque . veteres ádhibebarit ad cutim leniendam, corpusque roborandum (5). ! 105! Mi- (1) Plinius, LXI. c. 96. ap. Hard. I. 637. (2) Hinc apud Juvenalem, VI, 460. aut pinguia Poppaeádna . . Spirat, —— i (3) Suetonius in vitaN eronis,cap. 55. fcripfit : Ti pad » ipfam quoque ictu calcis occidit , quod fe , ex aurigatione fes s To reverfum , gravida et aegra conviciis incesferat." (4) In vitá Vitellii c. 2. | (5) J. A. Chrestien,; Ueber die gairalsgit[ihe Methode ete, Gotting. 1813, pag. 22 in edit. Gallicá, Paris 1204, pe % * (64 MAE DI C'A. 2$ Aliptae apud: Romanos erant balineorum ministri, quorum munus erat balneantes inungere , aut ftris gili perfricare, vel athletarum membra ceromate ilə linire. Hos autem aliptas five unctores luxui et formofitati inferviisfe , eorumque munus minime fuis- fe medicum , uti illud Jatro-aliptarum , qui ipfi erant medici vel medicorum ministri (1), ex Ciceros ne (2) patet. ' g, 8. Inter ultimos graecos medicos celeberrimi Demetrius (1270) et Johannes (1300) (3), Paorgantia inprimis remedia externum in ufum duxe- runt (4) Demetrius ezopaAus ex Elaterio ab- do- CD Harduinus ad Plinii L XXIX. , c. (II. p. 493) notat s gatraleptae quorum opera Vedici in ungendo utebantur; five » potius Medici qui reungendo vile mediastinorum obirent mu- » nus." Celfus (I. 1.) distinguit Medicum inter -et Jatro- aliptam $. ,, fanus homo qui bene valet et fuae fpontis est, s nullis obligare fe Jeeios debet; ac neque Medico neque » Jatro - alipta egere." ~= (2) Cicero Epiff. ad famil. Y, Ep. Q» fin edit. Graevii, Amftel. 1729. p. 23). ,, Qui me homines quod falvum esfe » voluerunt, est mihi gratisimum; fed vellem non folum falue » tis meae quemadmodum Medici , fed , ut Aliptae , etiam virium s» et coloris rationem habere voluisfent,", == Confer fupra dicta, $. 4. pag. 12. - C3) Zachariae filius, Actuarius Conftantinopoli aulae Cae- fareae, hinc vulgo occurrit fub nomine Actuarii. (4) Hecker, Il. 324..237. 338. 844. Johannes in prae- fcribendis medicamentis, etiam externis, ad diverfam ae- gri irritabilitatem attendendum monuit, a lenioribus —— dum et cantisme ad fortiora transeundum, 24 COMMENTATIO domini applicavit , qualia Epomphalia drastica J o« hannis tempore erant ufitatisfima ," quorumque in genitalia actio adeo erat cognita, ut abortus ex eorum in gravidis ufu, metueretur. — Unguentum ex euphorbio ad. alvum, ducendam in pedum plantas Johannes unxit; ex quo eodem remedio emplas- trum admovebat, ad falutares excitandas haemorr- hagias. — Emcefin externis excitare noverat remediis. Medicinae cultu. ad Arabes translato, horum polypharmacia fimplicitatem e Therapia fugavit; ex. terna etiam multa adhibuerunt remedia. Rhazes- (+ 923.) colocynthidem ita, purgantis inflar, ad- hibuit (1), praeparatumque externum e Mercu- rio cum fale culinari laudavit (2); Avicenna (978,980? — 1036.) ad convulfiones et fpasmos , ca- lida praeter balnea, olei calidi unctiones commen- davit ; tetano aegrotantes oleo tepido imponi jus- fit (3). Avenzoar (-- 1179.) in Dysphagia lactis aliorumque nutrientium praefcripfit balnea (4). $. 9. Scientiis in Europa faeculo XIII restauratis, Medicinam illa, ab Arabibus fervatam potius quam. COrrectam , recuperavit. Gilbertus Anglicus primus fcriptor Anglo- tum practicus, faeculo XIII. florens (5), meliorem jam | ; do- (D Sprengel; IIl, p. 4ot. — (2) Voigtel, l. c. I. p.go. Pennink, p. oz. == (3) Schópff. le c. p. 759. (4) V, L. Brera Anatripfologiu osffa Dottrina delle froga- kegioui , Edit, V. Basfano, 1812. I. $. 2» p. 3» (5) Freind, Histor, Med, le C, p. 552. OIM /E'Di Y !6C AD o Lr docuerat. unguenti: Mercurialis praeparationem , cti plerumque: falivam-addere folebat (1). Apud'G iai- nerium qui a* 1449 obiit (2), occurrunt ':balneó- rum: artificialium vestigia: (3). ' ^ Antonius-Cermifone quem anno en mortüum tradit Sprengel(4), de externa opii ét oleoforum administratione fcripfit (5), ^ — -- -'Fatum .quo Navarrae: Rex; Cárolus. malignus verfus finem faeculi XIV. periisfe fertur, argumento fit jam runc temporis fomentationes cum Spiritu Vini ad 'astheniam univerfalem. in' ufu. fuisfe, ^Paracelfsm, qui anais 1493—1541 vixit jam balnea. nutrientia ad: fustinendam aegrotantium vi- tâm administrasíe tradunt. ! i '":Cardanus (Paviae a° 1501 natus) Oven Mithridáto et frictionibus cum oleo Chamomillae cu- ravit (6). J. Ru&ff circa annum 1554 inter alia medicamenta externa in:morbis gravidarum et puër- Sperarum, in retentione menfium a . phlegmate. (uti dicit) post balneum e pluribus herbis confec- tum, unguentum laudat ex oleo Liliorum aliorum- | | | -que "OR Compend, Med, 4?. Venet. ti51o. Voigtel 1, p. 99. Pennink, p. 27. — (2) Sprengel, I, p. 672. in nota. (3) Ant, Guainerius, Practica et Opera Omnia, fol. "Venet. 1509. p. 139-1413; p. 149 de brachio et mann feli tico embroc&tione: in cervice pofita fanata, ( (4) L. c. II. p. 672. Vide etiam p. 621» & ^ (8) Gonfilia Medica, fol, Venetiis rsz ^ ^ 7 005 oe "(6 Sprengel; lll, p. 333 et 335: | 26 COMMENTATIO que. remediorum infra umbilicum - et- circa lumbós inungendum (1). Felix Plater 41536 natus in affectionibus nervorum. Spinam .dorfi oleis ftimulan- tibus, oleo Scorpionum et Euphorbiae illiniendum propofuit.(2). Forestus, (1522—1597) Hy- drocephalum. externum | curavit illiniendo Chamo- millae Oleum’ cum Sulphure, (3). Zacutus Lufitanus balnea lactis in exhau- ftis ex veneris abufu , jam laudavit (4). . Phthificis balneum ex lacte admodum commendat, set rê- fert obfervationem. ,, prodigiofae tabis, lacte 5 et ejus , balneo fanatae (5)." Pater A, Paré (6) balnea emollientia e variis herbis parare docuit (7). J. Heurnius Ultrajecteufis „+: (8) qui Ita- -o liam. (0) Ja cob Ruëff, de Conceptu et generatione, hominum et iis quae circa haec potisfimum confyderantur , libri VI. Tiguri 1554 p. 98 (dextra). T (2) Obfervat. Bafiliae 1614. 8* T, p. 7, Sprengel, HL 174. (3) Sprengel, Ill. p. 176. (Foresti, Ol/ervat. Lib. VIH, 29). | T (4) Schreger, Balneo-technik caet. m. p. 129. -Éichier, (die fpecielle Therapie, Tom. VI. 1808. p. 689) dicit: A matum Lufitanum laudasfe balnea vaporis lactis et fuperfu(ionem par- tium cum recenti lacte tepido caprarum. (a Zacuto Amatus distinguendus). — (5) Praxis Historiarum ,1. Il. Opera Om- nia, Lugd 1657. fol. II. p. 377. (prima editio est, ai. 1642). €6&)Sprengel, Hy p. 487 eum vocat Medicum. Caroli 1X. in altero dimidio faeculi XVI. (15099 -590e á (7) Uti legitur in: -Récueil des pièces qui ont concourus pour le prix de l'tcad. Roy..de Chirurg. Ile Paris.1757. p. 70. (8) Vixit a^. 1543—1601. (Spreng. III, p; 610 et.613) disci- pulus fuit Dureti (1527—26.) et Rami (nat. 1515) , vir doc- tri- OIM /£TD' E C A2 9D 27 liam ftudiorum :caufa- petiverat et redux: primus Leidae Medicinae Profesfor fuit, loco balneorum in [talia ufitatorum -laudat | decocta medicamentorum qui balneorum vires augerent(r). Baconis V erus lamii tempore (1560—1626) in ufu fuit fanguis te» pidus ` catulorum felis. ad Eryfipelata et infistuténe das carnes et cutim (2). ^ ~ | un JR oL. Bertald a* 16:4 librum edidit mere Jfatralepticum (3) , in: quo jam plurima quae interne adhiberi folebant remedia externe. commmendantur , uti fuo monebimus loco. Oleum Croci fronti illi- tum fomnum ciere putat (4). ! r § 10. Ad finem faeculi XV, [circa annum 11492 (5)] novus dirusque morbus, luen: puta. Ve- neream, in Europa apparuit, et postea ab exercitu — ves obfidente late disperfus est (6). Jam triná et eruditione excellens, ex Italia redux. inclaruit curá, licet infelici, aegrotantis comitis Noordcarmes Ultrajecti 'praefecii; comitum E £m ord quoque fuit Archiater. Cf. Bur- man num: Ujtrajectum eruditum , p. 124—135. (0 Spreng. III, p. 227—229. | d ` -(2) Hif Vitae et Mortis UM IX , $ 13» 1. c: Vol vu, p. 436. l (3) J Ludov. donem, Externorum . RETA UPS apparatus, Taurini, r614« 49. — (4) Ibid. p.365 5. oc psa (5) Freind, Hifl. Medic. |. c. p. 396. Sprengel, (lf, p. 674) notat luem menfe Junio 1493 primiim im Galliá , [talia 'et Germani4 fimul apparuisfe; (itaque brevi post C olu mbi redi- tum ex Americá qui fuit die 15 Martii 1493.) -3 -> | ,s>s®ib (6) Freind, l1. c. — (Carolus VIII. filius Ludovici XI, a% 1495 menfe februar, Neapolim oppugnavit. .- ^ eg 28 COMMENTATIO Jam a 1497 Hydrargyrum externe unguenti formå huic morbo oppofitum fuit, fed non nifi a Chi- rurgis plebejis ‘cum poenas luerent a Medicis de- prehenfi (1). > Legimus quidem externe etiam bale nez ex fanguine boum aut vervecum calente coma mendata (2) , fed unguenta Mercurialia inde ab ini- tio, (licet incerta fortund), ufitata obfervantur, adeo ut heroicum Jatro-aliptarum dici mereatur re- medium. ,, Mercurialia haec unguenta ab Arabibus ,, fuisfe fumta, evidenter conflat" Freindio (3). Black(4) primam frictionum Mercurialium origi- nem repetit ab a*. 1497 vel 1498. Frictionum famae non parum detraxerunt Fernelius et Fallopi- us, quorum ille (5) monet: vile hoc remedium ab honestis Medicis non ufurpandum esfe quum malum modo larvet non eruat. Fallopits (6) licet bon con- (1) Sprengel, l. c. III, p. 88. et 89. (2) A. T. Petronius, de morbo Gallico VI, c. 281 y e .$, balineis. ex brutorum fanguine. adverfus Gallicum morbum » caet." Cf. Zphrodifiácus five de lue. Veneréa yel morbo Gal- lico Opus ab Al. Luifino confectum, Lugd. Bat. 1729. fol. p. 1316. Putavit Petronius: fanguinem animalium (hominis, licet efficaciorem, ob impietatem non laudat,) virus ulcerum haurire p tràhere, abfumere — — (3) Freind, l. c. p 1:2 Cf. pag. 20. not. 4... — | (4) Exquifs d'une histoire de la Médirine et de la Chirurgie de Mr. W. Black, de l'An- pe par Coray, Paris 1798. p. 215. i^(g) De luis Vonercae curatione cap. is, in Luifini Li: diflaee, l. c. p. $455 ibidem, pag. 6.1 dicit: ,, Hydrargyrus i y radicem” non evellit.".. «- (6) De. morbo Galiico tractatus «ap. 76. In Luifini Aphrodifiaco p» 809» o 1M £T EG.;Ao 2» 29 conftet , eum frictiones: adhibuisfe , fcripfit 5i» fi non ‘s fanantur valentior fit lues; multi Marasmo, corrie -» piuntur ob. inunctionem; multis fuccedit dentium s cafus, palati-corruptio j. his :osfa capitis. exefa ,, manent, illis os et facies intorta. , . . . Hac », ratione, ego non probo Medicamentum ~. utor s aliquando quando non potui via regia asfequi 5» intentum," Dei M "v Alii vero aequius de inunctione cogitarunt. In- ;eunte faeculo XVI. de. Vigo Ceratum Hydrargyri commendavit ,. quod diu famam retinuit (1), |... cJ Berengarius Carpenfis (2) vulgo inunc- tionum Hydrargyri dicitur, auctor (3); licet hoc docuerit Fallopius (4)tamen Sprengelio (5) et Burferio (6) asfentiendum videtur, eum princi | pem- c) Floruit circa annum 1513. Chirurzus fuit Papae Juiii „Il; cf. Sprengel, l. c. III. p. 9o. C ) Bononiae Profesfor a? 1502—1527. (S preng. It. p. 508). (3) Schwédiauér, (Hufeland's Biblioth, der pract, Heilk, IV, 1.1801. pag. 181. addit Schw ed. eum remedium fuum arcani inftar fervasfe.) A sfalini, (auserl. 4bhand]. XV , 1792, P. 197.) Ramazzini, opera omnia Medica et Phyffol, .Lond. 1739. 4^. Tom. Il, c. III. p. 13. (4) Apud Luifinum, l. c. p. 909. =» (5) I. c. III. p. P (6 J. B. Burferii de Kanilfeld Opera porthuma ; còl- legit J. B. Berta, Tom 1I, Veronae 1822. Pars II. cap. VI. (Hufel Bibl der Pract, Heilk. Tom, XLIX, 1023, p. 3565 fecundum hunc auctorem J. Weidmann (Wideman?) C as- parTorella, Wendelin Hock faeculo XV. jam unguentis Hydrargyri, quisque fuo modo ufi fuis(ent; quae in latiorem ufum traxit Berengarius verfus annum 1520. 8e COMMENTA TIO pem fuisfe inünctionum faütorem non auctorem ; "quae ünctiones , cuni magni illas duceret famam illi et divitias attulerunt (1); unde, uti folet, mul- tos niümerabat qui vestigia fequerentur; hinc vul. gareevafit morbi Gallici remedium ,, Immo" Freins dium: „ experientia docuit: falivationem eam , quae 2 per unguenta excitatur , in atrocisfimis illis cafibus ə» Certius refpondere folitum alterà » quae per intere » na fit remedia. (2). $. 1r. Cum itaque ab externa medicatione boni obfervarentur effectus , et ipfa esfet commoda , non potuit quin plebeji et impostores futilia multa prae- dicarent efficacisfima ; de Amuletis loquor et facris iliis Hierophantum annulis, aliisque fimilibus, a quibus interdum boni traduntur eventus, ob fu- perftitiofam hominum credulitatem. Et utinam hic conftitisfent ! Majori autem vulgi damno Pana- cea venditarunt remedia, quae univerfalia et fallere nescia externe adhibenda arcana tristisfimos induxe- runt effectus. Amületa celebrantur permulta (5); ad febrem, | apo- (1) Fallopius, l. C. p.809. fcripfit: Jacobum Carpen- 'fem pecuniam nuneratam 40000 fcutatorum aureorum, praeter alias divitias reliquisfe. = Sav ary, (iu Fournal de Med. Chirtirg, ` et Pharm, per Corvifart etc. Tom. XXI, Mars 1811. pe 206) indicat Berengarium de inunctionibus fcripfisfs ins Come mentataria fuper Anatomiam Mundini, Bononiae, 1521. 4” unde patet primum non fuisfe inunctorem. 2) Frein d. I. €. p. 425* (3) J. C *uipius, de amuletis 1698. J. Wolff, feeuti- ni uus M Ê D'I € A. 31 apoplexiam , venena , abortüm aliaque datg. Barth os ffi üs contra pestem laudavit Arfenicum in regione éórdis vel axillà finistr4 gestum (1). Ettmulleret van Helmont ficcatum Dufonem contra pestem et febrem laudant (2); quod idem praeparatum manu detentüm haemorrhagiam narium fifteret- (3). Apud C otunnium legimus aegrotantem febre in- termíttente laborántem radice Plantaginis majoris ñüdo pectori appofita fanatüm, Alii laudarunt Paes óniae radicem cóntra Epilepfiam gestam 5 Casta- nea Indica affectiones haemorrhoidales praeveniret į fifteret, fanaret; füber ad collum materiem. Jac- teàm eliceret; quae, ut omnia hujus generis fig- menta, refutavit Duval (4)- Cogites de catenu- lis infantum collis circuiijectis; de Sereni Av rae CRETETUUE ET "7S. 19. EX omnibus jam allatis patet” nullo devo externam medicationem non fuisfe cultam, Saecu- lo vero XVIII. folidior doctrina. Medicinae novum tribuit adfpectum. Jatraleptice fuos habuit cultores et nium amuletorum , Jenae 1690. J. Wolff, curiofus amuleto- rum ferutator, cui accesft, Julii Reicheltii, exordium de amuletis,cum figuris, Francof. et Lipf. 1692, A. N. Hub- ner, amuletorum historia et cenfura, Hallae 1710. E F, D e- pré de ufuetabufu amuletorum ,1720 J. C. Kraufe de amu- letis Medicis, Lipfiae 1758. ' Q) Ar no ult, Disfertation en forme de lettre far Peffes des topiques dans les maladies internes, et particulierement fur celui de Mr, Arn, contre l'apoplexie, Paris VII*, edit. 1769 Pa, 33° C) Ibidem, p. 36.— (3) Ibidem ,38. — (4)Duval, Lc-p. 4s. 52 COMMENTATIO et fcriptores." Externe. applicata aeque. agere. ac Anterna: notum fuerat antiquioribus (1)5 nec tamen univerfalem. in ufum practicum. verterant. , Jam. ve- ro haec. cutis facultas: in emolumentum adhiberi coepit. < Bertaldi. opus Jatralepticum jam indes ($..9). Barckhaufen, (2) in, Academia Trajecs- tina quondam Chemiae Profesfor, in fua Pharma- copoca plurima ad externum contra internos mor- bos. ufum. indicat remedia, quae interne dari ibl lebant. . .B. Meibomius (3) a°. 17or. plura collegit ut Bab usn externorum in. humorum masfam tranfitum , eorumque in, fanandis morbis efficaciam | probaret (4); In infantibus et feminis efficaciorem esfe methodum jam monuit et memorabilia addit verba: ,, Igitur quidquid fcabiofis partibus, ul- ,, ceratis, fistulis applicatur medicamenti longe ,, potentius penetrat (5)." | L ea C) De Arsenico, decocto Tabaci, Opio, Cyclamine (un- guent, de Arthanita) aromaticis, aliisque jam a longo tempore €onítabat, uti patet ex Halleri, Elem. Phyfiol. corp. TOM, "V. p. 857-88 (2) J- Conradi Barckhaufen, Pharmacoposus fynopti- eus, Traject. ad Rh. 1696. 8o. Edit. alterá. (3) B, Meibomius, Disput, de externorum medicament, operatione , et in internis morbis ufu y Trap. ad Rh, defenía, 8' Sept. 1701. ! |(Dkcp7ere. — (sl cp. 1n Jf IN ETD Ir CMS o. 43 . Lemery jam ante a. 1700 in fua Pharmácopoes quaedam praeparata remediorum ad externum ufun dedit (1). Camphoram in facculis ad collum gesė tare contra febrem intermittentem laudas(et (2). Arnoult, tenuis licet auctor, quaedam de ufu externo collegit (3). — I F. Henckel (4) inter fcriptores citari folet; (5) at opus ejus fi bene perfpexeris, patebit, eum de chirürgicis pos .tius et topicis remediis [fcripfisfe quam dé iis 3 quae quaereres, Pauca tamen addit, J. G. Morgenbesfer (6) qui etiam indicas | | tuf (0 NicolasLemery, Pharmacopée univerfelle, 3; edit. 49; Amft, (717. (prima editio est i697.) habet e, g. emplastrum de Nicotiana, Cicuta (p. 731.) Emplastra, ftomachica (p. 749)5 ünguentum Narcoticum in quo Opíii draclim., i ij , Camphorae et Mo- fchi à. fcrüp. ij. p. 6989. — (2) Chréstien; 18'3. p. 36. (5) Vide p. 31 not. 1. fcil, amuletum (!) contra apoplexiam ins venerat, cujus multorum expérientia probata. virtus, hic expos nitur; addit plura variis e fcriptoribus de ufu externo ad mor- bos internos collecta , inprimis ex H ef manno. Saeculi XVIZ fatis redolet doctrinàm, — (4) Joach, Frid. Henckels ZAbhánd, yon der Wirk. der Gusfern. Artzneyen an und it dem menschlichen Córper, Berl; 1761 mit einem Anhang, 17656 dppendix tota quarta chirurgica. pfüm ópu$ tractat: Res pellentia , Epispastica , Refolveutía, Emol'ientia ét Mátürantia 3 pauca ad Hostrüm fcopum habet ex Holtzío et Krantzio (p. 6s féqq) — (5j. S. Ersch, Litteratur dèt Medicin feit der Miite dés XVIII Sahrhunderis bis auf die meuesté Zeit; neué Autg, yon F. A. B. Puchelt, Leipz. 1822, pë i81, n^. 1851. — (6) Joh. Cottfr. Morgenbesfer's AMiliiltang: zur Kenntnisf der Wirkungea du: ferliclier car ad Bresl, 1721. 38% pag. 96. c P 34 COMMENTA TIO tur-(r)-nostrum quoad fcopum nullius est pretii , nti facile infpicienti ; patebit. ldem valet de Mene fii opera (2). : Kennedy Corticem Bonet and externe adhibe tm febrifugum jam novit (3). — Medici Itali Elec» - tricitatis ope medicamenta., verfus. hujus faeculi me- diam partem , corpori inducenda putabant; Privati Venetiis , Verratti Bononiae, Bianchi Taurini; brigoli Veronae, Palma in Sicilia, aegrotan« tes, tubos vitreos remediis. purgantibus repletos in manu tenentes, tabulà omnem contactum ar- centi infulatos pofuerunt, et jam Electricitate re- mediorum in corpus tranfitum — evacuationesque alvinas producere voluerunt (4). Nollet, Wat- f on Canton alique nullum hujus methodi ob- fervarunt effectum (5). Haller priorum experi- menta fufpecta vocat (6). ""Cirea annum 1757 Soröterde in Purgantium externe applicatorum agendi modum inquifivisfe videtur C7). Pechlino autem jam innotuit Pura | gan- : XD Ersch, l| c. no. 18:0. Est opusculum mere chirurgis destinatum. — (2) R. Meurs, Disfert. remediorum guos romdam externum apparatum exhibens felectiorem L. D. 1793. 4?, (5). Esfay ou external remedies, Lond. 1715. 8°. — (4) Gil S prin in relatione operis Duvall.c p. 54. Monfalcon " p. 3/0 — (5) Gilbert, L c.pag. 54. — (6) Elem. Phy- fel. V..87.. 75 ra CIA S. G. Sorüterde . de purgantium praefertim Cuti applicatorum agendi modo, Halae 1757. librum hunc nusquam invenire potui, OIM'E' D 1'C"A 9 gg gantia-cordi^fi'admoveas alvum ducere (1). — Añ- glicis quidam'chirurgüs ae. 1768 Nitrum extrinfecus in organa Uropoietica agere vidit, Corticemque itå antifeoticum et febrifugum novit (2), Cel. Baum é (1728— 1804) Veneréos externe balneis cum fo« lutione Merc, Subl, Cortof. curare docuit (3). S, Pye (4) infantes a febre intermittente, tusfi- bus et fpasmodicis morbis Corticis Perüviani ex« térno "ufu liberavit. Rofen a Rofenfteir (1701-1773) femét ipfum a femitertiana fanavit cataplasmate ex decocto pulvere chinae in regioné ventrieuli-pofito (5). Alexander (6) pedi- luvia ex decocto Corticis adverfus febrem valde laudat, et urinae — inde piei facultas tem obfervavit. timeo E | pp -Barthez a^. 1775 tiifiacé rhachitieum despe- ra- NO Je B, Pechlin, de | purgantium. midicamentorum fa: éulltatibus, Lugd. Bat. 1672. 89. (2) Monfalc, l. c.p. 3rii. Forfan Alexander, de qüo Brera P. 3: ^» Si leggono nelle opere di Alexander i » forprendentí effetti dei bagni fatti €ol decotto di China - china » € colla foluzione di nitro." | — (3) Baumé Chymié Éxperim. et Raifonn. Par. 1722. I1, p. 418« — (4) Spreng. Cefehichte V. p. 391. notat: Medical QLferv, and Inquir. Vols 11, 245. et dicit eum coctum Corticem cataplasmatis inftar ap- pofuisfe, R ómer vero (l. citando p. 22.) vestes fine manicis in quarum duplicaturis 2--6 uncias corticis misfae erant ei in «m fuisfe. — (s) Spreng. i; €. Va Bo “KOJ Medic. Verfaché und Erfahre Leipz. 1773. P. 36. Mu ř- ray Apparatus Medicaminum l, 577. indieat: Experimenta? EsJuyi p. 386 C 3 .g6 COMMENTATIO ratunt fanavit diuturna gestione vestis cum. pulvere Chinae (1). Tandem -R ömer (9) a°. 1792. haec de ufu Corticis externo exempla collegit , et ex pro» ` pria experientia auxit.. Hufeland eodem anno externam medicationem in. praxi infantum fummi esfe. momenti. docuit (3) eamque Medicis fammo- pere commendavit 5 ; praeftantisfimos: narrat effectus de. ufu externo Opii, Anthelminticorum , Chinae aliorumque in infantibus, (4)... Circa annum 1780 Clare (5) novam docuit. morbi Gallici -curandi methodum qua Merc. Dulc. gingivis inungeretur, Cirillo, Merc. Subl. Corros. axungia porcina fube actum plantae pedis primus inunxit (6). Cl. P. Nahuis, Chemiae in Acad. Traject, Profesfor fec bres intermittentes ad omnia remedia pertinaces fas na- | ci) Brera I, 3. — (2) Abhandl. uber die Peruvianifche Rinde befonders deren Anwendung als äusferliches Heilmit- tcl, und einige in der Art gleich wirkfam gefundene , und im der Wirkfamkeit diefe Rinde noch ubertreffende Mittel yon C.L. Römer. Altenb. 1792. 8", =~ (3) Bemerkungen über die Natürlichen und Kunstlichen Pokken und yerfchiedene Kine der- Krankheiten. Derl. 1792. uit het Hoogd. door J. A. Saxe Utr. 1802. Derde Afd. I. Hoofdft. VI, p. 529. 3, Uitw. middelen, » €n het uitwendig gebruik van inwendige gencesmiddelen,” (4) Ibidem. == (5) Von einer neuen Methode das Queck- fiber zur Heilung der Venerifchen Krankheit in dic Mafse dee. Safie zu bringen. (Samm. auferl. AMbhandl. zum gebrauche Pract. Arzte T. VI, 1780, p. 110—118. Multum de ea methodo disputatum , vide infra. piesi C6) Osfervazioni pratiche intorno, alla lue venerea del dettore Dominico Cirillo., Napoli 1783. 8^. OIM AET D F Imap 9 37 navit linihento ex oleis Aromatieis ét Balfamo Peruviano confecto, fpinae dori illitiiendo: (1). A9. 1799: Ward (2) obfervationes dedit quas ipfe et Percival de Opii üfu externo variis in - morbis egregias collegerant, Lentin (3) volati- libus remediis aegros inungere, dein eosdem in- fulatos Electricitati. exponere propofuit, cum ob- fervasfet. duas Spir. Terebinth. 'guttulas" mantis palmae ipfius infulati injectas , uno nondum praelapfo minuto jam in ore fapi et in urina odore sd I. HISTORIA METHODI pert iso iun 415 INDE A SUMMO SAECULO XVIII. $. 13. Cum A sfalini a°. 1787 (4) dinde de. vafis, ]ymphaticis ederet, fimul plurima .collegit quae vel transitum Medicamentorum externorum in C) Laur. Kuyper jr. de frictione fpinae dorfi ut expértis- fimo remedió in febribus intermittentibus. 48. Traj. ad Rhen, à 1784. Tria enarrat exempla p. 34—39 .—- (2) Samml. auferi. Abhandl, XIX. 1800. p. 275. W ard uber don äusferlichen:-Ge-s brauch des Molnfaftes , (Med. and Phyf. gourn. 1799. Ly 441.) Eben demfelbem p. 293: Neuere. Bemerkungen über den äus- Serl. Gebrauch des Mohnfaftes Coreviter in Medicin.: Chirurg. Zeitung 1803. IV, 341.) — (3) Hufeland's, Journ. der Pract, Heilk. XVII, 1803. ft. 4. p. 196. Vorfchlag die Elec- ericitàt zur Anwendung flüchtiger Arzneimittel bey Krankhei - sen zu benutzen, 2 (QAsfalinij. Esfay Medical fur Jes Vaisfeaux Lymphatiques , caet, Turin 1287. 12?. Samm?, auferl, Abhand, XV , 1792. über die Lymphatifche Gefüsfe und deren Krankheiten , p. 93. — von der Einfaugung der an die Oberfläche des Körpers gebrachte Subflanzen , p. 197—225. 9 . COMMENTA TIO ipfam humorum masfam , vel horum: efficaciam. in curandis morbis: probarent. Conftabat- itaque inter Medicos de utilitate medicationis. externae, Medicus vero Chiarentijprima pofuit yestigiasút prompe tior fieret haec methodus , et a pluribus indagaretur, Scilicet Medicamenta externa , et imprimis Opium , conjungendo cum fucco gastrico , aptiora abforptioni , &t hinc. efficaciora reddere ftuduit (a); ea ductus opinione quod fuccus ille medicamenta et alimenta in ventriculo folvere deberet (9).. Primum - fecisfe methodi periculum (3) dicitur in milfera quadam crudeli dolore excruciata, cui Opi internum ufum neganti,'pomatum in dorfo pedís applicavit ex Opii granis iij, in fucci gastrici cornicis fcrüp. ij » folutis, pomátoque communi junctis , eo - effecti ut post dimidiam:.-horàm dolor disparuerit (4). Hanc Cr) Ragienamenio fulla digestione con alcune osferyazioni Sel ufo vantaggiofe dcl fugo gastrico nelle malattie dello fio maco del Dott. Franc, Chiarenti. ediz. 2° Firénze 1796. 8v. Osfervazioni , ed esperienze ful fugo gastrico Figuardafo. come ilmezzo destinato dalla nalura, per rendere fuscettibili una gran parte delle fofianze ad esfere asforbite dai diverfi vaf asforbenti della macchina animate Firenze 1797. 89. (2) Ere ra, edit V. "Basfano 1819. I, §: 4 p. 7. fq. 2d E (3) Brera, L $6.4. p. 8. — (4) Brera I. c. L $. 4. p. 8 fg Chiarentí opuscula frustra quaefivimus; plurima ramen ejus experimentàá narrare posfumus ex opere. Brerae, et ex Giulio et Rosfi, quorum Discours invenimus in Journ, de Phyfígue par Rozier ai. 1798. parte 9. t XLVII (par D e- laméterie tom, Iv.) P 206. quod prore, in bibliothecá Ter Jeriand Harleui. i: M EK'iDLU € wo » 39. Hanc: fucci gastrici:ut probaret. facultatem egregia inftituit experimenta; canes inunxit pomato ex Opii. granis vulgo 6. fucco gastrico folutis et dein axun- giae junctis , unde : narcoticum fomniferumque. obe. fervasfe testatur effectum (1).. Loco fucci: gastr. Spiritu vini fubftituto y hilares et vivaces manfes. runt canes licet xx adhibitis Opii granis (2).. Ad tusfim e catarrho pectoris. eméndandam , ne vigi- lando noctem: tereret, felicisfimo fuccesfu folutio- nem 6 gr. Opii in fucci gastr. Unc. j. fine. addita axungia in axillam unxerat ; cum vero fequenti vespe-. ré eandem Opii dofin fpiritu vini folutam adhibuisfet, nullüm inde petivit. molestiae levamen, ` quod -ters tia vespére prior mixtura iterum probe attulit (3). Pomati Scillitici „effectum diureticum (4) in ca- nibus . experimentis monítrabat,. Rheum, quoque in tali. .pomato canibus affrictum potenter in. ala vum folvendam agere vidit (5). | io $. 14. Nec defunt qui eüm ipaus vestigiis [s- querentur, inter quos nominasfe fufficiat Brera, Giulio et Rosfi, Tourdes, Riboni, peque inter Htalós* "praeftantes viros (6), licet Ros. KOJ Ragionamento fulla. digestione caet. p. 170. Brera, $. 148. Lh p. 213—220. Osferyaz, Esp. I1, IL, IV et V. (2) Osfervaz. pag. 2o. Esp. X, Xl et XII. Brera $. 16.1, 34. (2 — ar, Esp, XIII, XIV et XV. Brera $. 16. L, 36. fq. (4) Osferyaze Esp. I, VI et VIII, Brera $. 165. [A p.235. — (5) Apud Giulio et Rosfi l.c. $.7. P. 210. — — (6) Brera I, $. 12. p. al. addit: An 4o: COMMENTATIO Rosfi (1? et postea Chiarenti (2) novam de: fendendam putarent! methodum contra objectio-. nes cl. Chiarugi, qui eandem ob minus evis dentes effectus , improbaverat (3)... ` V. L. Brera, Paviae Medicinae Profesfor., qui: et aliis (4) fcriptis optime de Medicina meruit; a°. 1797 Programma (5) de nova hac methodo de»: dit, in quo (6) Chiarenti experimenta. narrat: B p et repetita probat , atque de Opii (7) et Scillae (8); aliorumque diureticorum , inter quae Digitalis, Epi- glottis, externo ufu panas narrat.effectus. Sa»: li- Anfelmi,Manna, Garneri, Betroni, Bardariotti, Benvenuti, Vacca, DBerlinghieri, Sichi, qui cum. eo obfervationes communicarunt, Monfalcon, l c. p. II adhuc nominat Ballerini, Salmon et Botta; (1) Riflesfíoni det Sig. F. Rosfi fopra Ja lettera, nella: quale il dott. Vincenzo Chiarugi mette in. campo alcune. efperienze , e ragionamenti contro l'ufo esterno dell: Oppio, < eontro il dott, Chiarenti, — (2) Lettera del fig. Er. Chiarenti i» risposta alle obbiezioni fatte dal fg. Chiaru- gi ful nuoyo metodo di fomministrare V Oppio esternamente, per frogagione caet. 1798. g9, — (3) Brera: 193. I, p. 23. | 4) Ersch n?. 2797, 3892, 3900 et 427 (5) Programma del modo d’ agire ful corpo umano per mezzo di frizioni futte con faliva ed altri umori animalizzati ,e colle varie fostanze, che all ordinario fi foministrano internamén- t6 recitato dal V. Le Brera IM. D. caet. 3. ediz. accresciuta 1797, 8°. ^ (6) Uti patet ex hujus opusculi lata expofitio- ne in Sammlung auferl. Abhandi. T. XVII. 1796 p. 453—470. Satis brevis relatio invenitur in Med. Chirurg. Zeit. 1797. IV, 214—216. —- (7, Samml. auferl, Abh. XVIL, p. 457, "m €t 463. T (8) Ioidemp. 457, feq. 460 feq, et 465. M ET E, O Mo : 41 livam autem optime: fucco* gastrico fubftitui expe- . entia iili his in experimentis probavit. Hoc B re- rae opus adeo grate fuit acceptum ,-ut auctor tres: intra: menfes totidem editiones curare debuerit; quod. fi autem. attente. perlegas ,; Anatripfologiam . mino-. rem in formam redactam legere crederes (1). Ne- que- injuria! frustra enim tres. priores. Anatripfo-- fologiae-!editiones > quaereres (2)5. quartam Pro-. grammatis editionem edidit: fub titulo Anatripfolo- giae (3)5 et cum obfervationes de hac methodo adeo: increverant, ut uno non amplius complecterentur: volumine, quintam nupérius. dedit, editionem adhuc. | Mas, Q) Sic (l. c. p. < A64) jam narrantur experimenta illa de vo- mitu” et aucta alvi pofitione ac fudore post. externum "'Tart, Emei! ufin, quae in Anatripfologia [,' $. 169. p. 245. 1L, $248 p. 63. feqq. — (2) In tali taediofa perfcrutatione olei et operae multum cum perdidisfem , tandem meum errorem vidi , et quidém ex verbis auctoris postquam de programmate egerit Scorfi esfendo due anni dopo la terfa edizione del mio lavoro Caet. caet, (praef. p. 7.) — (3) 4satrip/slogia, osfia Date trina delle frizioni ediz. 4. 1799. et 10co, Drevisiimam hujus operis. recenfionem -habemus in Hufeland's Bibliath,. der Pract, Heilk. IV, 1801, p. 73—33, 303—314. a levitate non, excufandam. Jofeph Eyerel Germanicam hujus editionis dedit verfionem Anatripfologie oder die Lehre von der Einurei-. bungeu dic eiue neue. Methode enthält, durch X vis mit thierifche Sáften und verfehiedenen andern Subftanzen y die man innerlich zu geken-pflegt, auf den menschlichen Körper, gu wirken. , Wien. 1800 E yerel (in Praef, ad. Tom. 11.) ex. fuis et amicorum obfervationibus rertium promite Tomum i, numquam dedit, j - 2 4. COMMENTA TIO magis auctam (1). ==" Ne autem credas Breram modo. öbférvåátiones practicas dedisfe; minime fic ! Methodicum et- rationale fcripfit Jatraleptices fy« ftema , illam fecutus y defcribens;j^ atque; commene« dans methodum , qua. Medicamenta humoribus. ani- málibus- foluta et digesta , "cam axungia infpisfa- t23 ;fiictioné^ corporis: integumentis. infinuantur , quam vocavit Amatripfologiam'^ (9). ^ Male vulgo auctores (3) Brérae tribuunt omnes obfervatio- nes in'ejus opere contentas ; etenim inter fere fep» tüaginta quatuordecim ^ modo funt ipfius auctoris obférvationes (42. Et vel fic; tamen: Anatripfologiae auctoris famae et Jatraleptices progresfibus mirum favit Opus 5 diferte tradit novam fecundum methodum regulas . parandi et administrandi medicamenta (5), horumque historiam , actionem therapeuticam. intere ware redire DITE aui M | ; ; d $ a anaripfologia ofa dotrina della. fregagioni, che com- prende il nuoyo metodo’ d'agire ful corpo umano per mezzo di ffégagioni fatte Cogli umori animali e colle varie foflanze', che all ordinario Jf fomministráno internamente, VED ediz? Basfano i812.. 11. 99. valde aüctamr esfe hanc editionem com- párdtio dos docuit. [talic edidone ufi fümus éüm Germanica: quartae edit;onis verfionem ferius acceperim. Ulterior compara- tío quintam edidonem ricorrétta e notabilmente dceresciuta monfítrabat. — (2) Brera Ij; $. 1r. p. Yg. feq. — (3) Ud auctor recentionis in Hu felandi Fournal qioad $. 506. obf. i. S. 407, $. 2o08, Se 212. obf 1 en 2, $. 215, $. 225. obf. 4, $- /238. óbf. bsp ci (4) €. 205, $. 210; &. e16,^1, 2, 4. 8. 525,1, 2. $. 225; 3. S. 2:8, $. 230, 4, $e 332, 3. $. 2335 1. $. 237, 2. $. 241. Itaque quatuordecim obfervationes, (5) Articole IV,CII, 59-18.) VIl, C154 166.) A NERO S ANI TR i O IM E TD E O Mo» E. né^et externe applicatorum comparans (1X De animalibus humoribus-optime meritus est, quorum Chemicam indolem ufumque phyfiologicum pulchre expofuit (2). Indicationes 'et- contraindicatiónes nováe methodi indicat; (3) cujus praeftántiam 'obz fervationibus fere LXX probat (4). Agendi fatig- nem medicamentorum externe applicatorum (ftatuit mechanicam et Phýfico > Chémicàm (5) i prolixitás ei impütatur. (6) , non fine veritatis fpécte cdi àc- cedit, plurimas quas collegit etel tantum n: üfüm! Opil 22/1304, (20507198. 7 t di -"Cum itdque Brera fumas in Jatraleptice perfi cienda et promovenda mertiisfet 12udes, non mirum vidébitur; celébres: Taurini Profesfotes Giulió et Rosfi opus (7 fuum illi ' dediéásfe $ experi- inentà dt ud [QI et rdi Brerhe (9) E53 ' 1 odom . eaa Qr) Articolo MI. (Y, 140—267) VE (2) Articolo} (Lip. 33—140.) jure haec pars optima. operis Brerae putatur, 3) Articolo VIIL Cil, 165—179) — (4) Articolo Ve (i, 18—130.) — (5) drticolo VI, (130 — 154.) Ko Med. Chirurg. Zeit. 1801, IV. p. 86. Ubi recenfio operis legitur, — (7) Discours lu á P Academie Royale des Sciences de Turin; ou Extrait des Experiences fur les effets de quelques remédes disfous par la falive , ou Ie fuc gastrique, administràs. extéricurement. Tur. 1798. 8° Invenimus vero hujus operis fatis amplum epitome in Journal de Phyfque par R oz icr, a’, 1798. Parte II, T. XLVII (par Delam ét erie]V.) Extrait des Experiences fur les effet: etc. par Guilio et Rosfi p. 206 —215. ( proftat illud jeurnal in nitidisGma Bibliotheca Teyleriana Harlemi.' — (8) Journ. de phyfique l. c €. 79. p.208. fqq. — (9) Ibidem $. 10 — 12. (p. 212. fq.) 4 . COMMENTATIO tradunt, ipfique cum Scilla , Opio, Digitali purpurea ş alisque inftituerunt pericula. In femina, hydro- pe pectoris laborante, pomato Scillitico brachiis ilito,, urinae copiam valde auctam obfervarunt , idemque in alia ascitica ( 1); memorabilem narrant cafum matronae, a fpasmo, irritabilia valde deglu- titionis organa Oefophagum et ventriculum afficien- te, externo Opii ufu fanatae (2).- His proxime accedit 'lTourdes (3), quem fae- pius citat Brera (4); febrem intermittentem om- ni medelae pertinacem Cortice pomati forma exhi- bito fugavit (5). Vehicula animalia minoris dux- it (6). — Agmen claudit Riboni (7) qui po- mati Scillitici. effectus diureticos experimentis pros bavit (8). Apud Italos tantus fuisfe videtur hujus methodi ufus, ut Brera juniores Medicos ne in omni.morbo, fricando , methodo abuterentur , re- fraenandos putaverit (9). $. 15. Magnos itaque inter Italos Jatraleptice fecit : pre- Q) Journ. de Phafg. $- 15. (219—214.) —(2) ib $. 14. (p. 214.) (3) Letire für les Medicaments administrés à l'extérieur de la peau dans les maladies internes ; Paviae 1798. MC (4) I. $..42. p» 85. S. 73. p. 122. Ubi dicit eum obfervasfe , bilem effectus dedisfe fuperiores illis fucci gastr. et fali vae. Il, 6. 227. Pe 73. §e 239. P» 77- $. 230. caet. caet. — (5) Brera I, $. 129. p. 190, — (6) Lettre p. 29. Brera I, $. 167. p. 242. — (7) Lettera full- ufo dei ri- medj fciolti mella faliya , ed, esternamente applicati per. Fre- gagione. Brera I, pe 236. — (8) Breral, $. 165. p. 236. (9) Brera §. 271. H, pe 169. IMET D T ON 2 45 prögresfus , licet ab aliis in eo hi discederent , quod hümoribus animalibus falivå inprimis et fucco gase trico medicamenta folverent, et inde promptum illo- rum in humorum masíam transitum, vim et effica ciam repeterent. Inventionis autem laus illis. ne« ganda videtur, cum legamus, Gilberti Anglici (12102?) tempore (1) falivam unguentis Mercu- rilibus addere folitum fuisfe (2). — Non vero potuit. quin Germani et Franco * Galli externae ap- plicationis utilitatem commendatam cum viderent 5 multa de ea inítituerent pericula. | ^ Aemula Medicorum Societas. Parifienfis- Cl. Alis bert et Dumeril ut, opus Chiar entis inda- garent mandavit, qui , uti fpeciofo tractatu expofuit Alibert (3), purgantibus, diureticis atque febri- fugis remediis externe applicatis , effectüs-obfervae rent ilis Chiarenti fimillimos, Notarunt vero, Scillam in ascitide (4) , Corticem in febre- quotidia- i = ña C1)-Vide $. 9. Gilbertus Anglicus docuit meliorem Ung. mercurialis praeparationem cui plerumque Salivam addere, folebat, . Vide ejus. Compend. ` medicin, Venet 1510. .Voige. tel l.c. I, pag. 99. PenninkL c.p.o7z. -> ' (2) Sprengel, Merc, vivum cum faliva infricasfe notat. (3) Ohfervations et Experiences fur | quelques Medicamens Paurgatifsy diurétiques et fébrifuges , appliqués à I extérieur (Mémoires de la Société Médicale. d' Emulation, féante à Pe- cole: de Médecine a Paris , pour 1797. Paris 1798. p. 180—190. idem in Samm}, auferl. Abh, XVII. Leipz. 1798. P.» 439—452. Alibert jam ante illud mandatum Purgantia exploraverat, (4) Memoires p. 185. Sammi. 447. — 46 COMMENTATIO ha (1) et quartana: (2). fine additis. animalium ohus moribus efficaces füuisfe; Scilla in ipfo oleo Amyge dalarum et fpir.. vini bene ageret (2). Unde liquo« res animales mitti. posfe concluderunt: (4). sCeleber. A. Je Chréstien.a*.. 18or opusciis lum (5) edidit de variolis inoculandis, in quo appen dicis inítar quaedam de Jatraleptice communicavit et breviter obfervationes de ufu linimenti fpirituofi, .eamphorae,- aliorumque. expofuit 5. camphora falie vá digesta in Arthritide pertinaci multum levaminis: attulit; non ita aethere foluta (6). Post tres aus tem annos, praeclarum: illud -edidit obfervationum practicorum fummarium,; (7), quo Jatraleptices uti« litas facunde vindicaretur, ejusque. ufus per omnes practicos fieret communis. : Obfervationes, plurimas ipfe quas fecerat ,. collegit de ufu camphorae (8) j (lis | Cı) Mémoires p. 188. Samml. 449. fẹ; -— (2) Mémoires p.188. Sammi 450 — (23) Mémoires p. 187. Sammi, 447« "C4) ibidem, ^ — (5) A.'1. Chrestien Opuscule fùr P innocalation de la petite verole , avec quelques réflexions far celles de la vaccine , fuiyio d'obferyations pratiques fur la mes thode par abforption. Montp. et Paris an. IX. (220 p. 89 y Hufeland's Biblioth. der Pract. Heilk, V , 1801. p. 1—18. '(6) Hufeland's Biblioth T. V. p i175. ^ —'" (7) De la Mehide S'atroliptice ou obfervations Pratiques far P adminis-- ivalion: des remddes a l'extérieur dans le traitement des ma- ladies "internes par^ A. L Chrestien, Montp, an "XII, (4804:) 8^. (pag. 358.) — L (3) ibidem 1804. p. 42— 4. ^ In' editionis 2** verfione Germanica , (quà ampliore no: ufi fumus) Gött. 1813. p. 39 — 66. -Ubi indicamus: "Chrestien 1804. erit ME DIC A 4 linimenti fpirituofi (e Spir. Juniperi, oleo caryo- phylloram et - balfamo nucis Moschatae) (1), Opii et fingularis tincturae opiatae [quam dicit tincturam antispasmodicam et paravit ex Opio crudo Spir. fru» menti (eau de vie) ita foluto, ut unc. j. vehiculi gr. xij Opii contineret]; de ufu mixturae Opii cum camphorá (2); de Digitali purpurea (3) dé china ejusque tinctura (4); ipfamque colocynthidem ex- terne unguenti forma applicatam maniam fanasfe tra- dit (5). — Altera exítat operis editio (6). valde- quam aucta ; utraque Germanica vesta induta est (7) erit prima editio Callica. Chrestien 1819: est editionis al- terae verílo germanica Gottingae edita. — 22339094. pP 48— 54. 1813 p. 66—78. -= C2) 1804 p. 66—179. 1813 P* 883—195. — (8) 1804 p. 209—228. 1813 p. 229—252. C4) 1804 p. 228—272. 1813 p.252— 237. —' (5) 1804 p. 179—:09. 1813 p. 195—227. — Quaedam (1804 P- 251—343. ! 1813 p. 2877545.) de ufu interno- re(inae et extracri re(inofi Chinac, de vi antemetica radicis Columbo etc. etc, addit, (6) Paris 1811.89. (soo pag.) Titulus idem, verbum Jatro- liptice mutavit in Jatraleptique. A, C. Savary brevem hu- jus confpectum dedit in Jours. de Med. Chirurg. et Pharm. par Corvifart T. XXI. Mars 1811. p. 204. ==» (7) primam editionem vertit H. Bifchoff Berl. 1955: 89. — altera dicitur, » Usber die Satraleptifche Methode oder Practifche Beobath- tungen, über die Wirkfamkeit det. Heilmittel bey dorem An- wendumg auf dem Wege der Hautabforption in der Behandlung eiehrerer. Krankheiten des Gusfern und innern Organismus; und Beobachtungem ucbér ein neues Heilmittel in der Behand- dung der | Venerifchen und Lymphatifchen Krankheiten yon jJ. ^. Chrestien" (A. J.) Gotting 1213. t edit. t Gallicam (anni 1804.) adhibuimus, aR CAUMMENTATEIO et; Itala (1) s Empiricus licet nominetur (22 tás men eximiis dignus. cenfetur laudibus. Cum igitur applicatio. externa. in. dies | ufitatior fieret et utilior ;.doctisfimus D u val, invitante Aca- demia hujus. medicationis vestigia. in -veterum monumentis perfcrutatus est, quibus Gilbert, qui Duvallii. industriam recenfuit ^ fua addi» dit (3). TP. .S. 16. Inter. Germanos Sch ópff (4) a. 1797 rem tractavit ; qui postquam ferie obfervationum (5) collect , externe applicata agere probasfet ac interne fumta, demonftrare conatur , medicamenta externa pa« rum abforptione fed actione fua in cutim agere (6) 5 ventriculum longe aptius atrium recipiendis remee diis putat (7). Doct. vero Knebel (8) Jatraļeptis ces iterum multiplicavit laudes ; prius fecutus est methodum Chiarenti, dein Medicamenta cum axungia porcina mixta ab aegris fibi ipfis infricari ; : jus- C) Chrestien 1915 p. Ne e (2) Med. Chirurg. Zeit, 1804 IV, p. 97. ubi invenitur operisrecenfio , cf. etiam Mone falcon l. c. p. 312. — (3) Rapport fur un trayail du cit, Duval, par Je cit. Gilbert, etc, vide fupra p, 13. NOL 3. Ercvisfime ex- inde in. Med, Chirurg. Zeit. 1802. IV , p. 353-355« (4) Schópff, Innere Wirkungen durch dusfere Arzneyen ş Huffel Fonrn. der Pract. Heilk. 1797 band V. St. IV, p. 752-812, et inde in Med. Chirurg. Zeit. 12799. II, 305., ===. (5) l.c, p 759—794. — (6). c. p. 295:—903. (7) ibid. 808 fqq. (8) Bufel. Fourm. der Pract. Heilk. B. XX. 1804. St. II , p. 61—81. sp Ein Beitrag zur Anatripfologie yon Y, Ge Knebel” =+ Mg DICA "m jusfitet fimul-falivam in manum fricantem despue- re (1), feriem fpeciofarum obfervationum tradit de virtute vel ineíficacia medicationis externae in- primis in cura hydropicorum (2) venereorum (3) Paralyfeos (4) Spasmorum, Typhi, Arthritidis, caet. — Utilitatem nostrae methodi in praxi infane . tum ulterius probavit Joerdens (5). — Denis que nominandus venit doct. Schreger, qui prae- flantisfimo in opere (6) plurima collegit de. extere na medicamentorum administratione imprimis quoad balnea. ..: Anglorum auctores rem fpeciatim tractantes, quane tüm fcio, non dantur; F. Hahn (7) de Tartaro Emetico externe applicato pericula fecit (8). Ipfe Hufeland “externam medicationem. Vale dopere promovit. Vidimus eum jam a^. 1792 hanc.in praxi infantum fummi duxisfe momenti atque Opii , anthelminticorum , . Chinae , aliorum- que 'externuni docuisfe ufum. In nervofis autem febribus hanc medelam indicari postea docuit (9) s : loose] : | | ! . 2 69] l. c. p. 64. pes, (2) l.c. p. 65—71. - (5) P71 fq» Ee P.e 72. — (5) Hufel, Journ, der Pract, Heilk, XVII, 1803.. ft, IL, p. 89.. Grosfer Nutzen äusferlich angewendeter Arzneimittel, — (6) Dr..C. H. F. Schreger, Balneo-s Techniky: oder Anleitung Kunstbáder. zu bereiten und anztüe wenden H, Fürth. 18034. ==: (7) J. Hahn, Obfervations anā experiments of the ufe of Enemata caet, Philadelp. 1798s (8) Chrestien, 1804 p. 14. 1811. p. 32. — (9) Bemer- kungen über die INervenfieber und ihre Complicat. in den Jahe ren 1796—1798. Jena 1799. Waarnemingen omtrent do Zenuw- ; D koori” "T COMMENTATIO et- anthelminticorum ufum ulterius probavit- (1). "Eandem pluribus occafionibus Medicorum attentio« nein ad hanc methodum vocavit eamque Pre laudavit: (o). ! «S. 17. Nec pru alii, qui. obieréationsá colli- gentes et dijudicantes hanc Therapiae partem. trac« tarent; inter quos agmen ducit J. C. Pienitz (2)5 2*,:1809 (4): F: L. Néeidhardt(s), omni in parte - Brera m» fecutus, ejus experimenta tradidit 5- fcro- biculo: cordis medicamenta applicasfe .; videtur- (6)- Medicorum Amftelodamenfium Nestor C. .Ik'.à Royo a*. 1811 hanc methodum nostram: intèrsreli- - qua mr cpia n externa tractavit (7). Mon fal- sA o [2/19 |! 945!xa 023520 TRUE en Rati PRE TCMA nit het Hoógd. door A.N u- man, met eene voorrede van Es: Je; Thomasfen à Thues- fink, Gron. en Amft. 1808 P. 28 e: feqq. m Poner x Ko Waarnem. 1908. p. 87. — (2 Kleine Medizin, shif fn M. Berl 1895. ps 284: $0, 1531, 28i fqq. | kem in fine ffactatus doctisfimi Knebel, lj c. p.;965.ad Schópff 1c, ` p.770. et in System der Pract. Heilk. I, 18co $. 58. p» 169 172. l. c. p. 770» et in plurimis ejus operibus practicis. A3) Disfert, de frietionis, unciionisque ufu "esr ast et diaéterice. Vitebergae 1806 4. M y 0 Disfert Inang. Med. de mody dieditamentis ,' regioni. 'epi- gastricae 'applicatis , corpori ‘humano aegroto Tubyetiendi y dut- tore py Neidhardt, Altdorf 1869 , 89. 48 pag. naD, KO Recenfetur in Medio Chirurg. Zeit. 1810, IT, ue i20. abi dicitur: eum nullo puncto a Brera discedere aufüni füisfé, (6) uti fciibunt: Huféland'in Bio. der Pract. Hi, Xxv, 1810 p. 535, Vodgtellg 955. = (2) Verhandeling. cover de voornaamfle uitwendige geneesmiddelen tegin inweü- “dige ziekten, Amfi i811. s". Q. g$et25e58) — "^ "^ MEDICA: h con extenfam åtque pulchram de hac: methodo dedit expofitionem (1) 5 nec fpernenda, quae: de methodo: externa dedit R ullier (e). "Tandem JoJ. Pennink” medicamenta | extrinfecus appli» cata ordine therapeütico collegit ; auctorum obfervae tiones tradens (3). Societas. Medicorum -Monspe lienfis. a^, 1800 frustra : redu eepofalid m: "de pempei pofuit; : vo T.C onja 11brbaa 2 S18; "Tot itaqué taliumque. virorum KRUA labore factum. est, ut medicatio externa fummi in Praxi haberetur momehti, :Hinc-omnes auctores (4) de Medicina Practica vel Materie Medica 'externani Medicaminum ./adhibitioneni | iriternae li fubjungunte Hihc obfervationes de utili externa adminiftratione in dies numero crescunt. , ipfim 1 hujus. Tieculi pere niciofisfímam Afiaticam Choleram doct, Ranque externa medela totam quantam. curari. posfe.4 ex fre» quenti ohi gejrestiam C». H. ve co tt/pédilu- -í WA setiysan E 4 cbt "m Lob. SL SX " G).An. vorraleptigne in Dict. des fiene Medi xxi, fgienees, Medics T. XXV, Par. 1918 Pe . 4971s» — .Q J- A Penni nk, Specimen Medico - Therapeuticum ; Ro» D medicae mentorum. in | €orpore . humano. „agendi ratione, eorumque ada ministrațione, paterna in morbis. internis," Traje ad Rhen. 1319. ..(49 Inter, hos nominasfe fufüiciat: Richter (die fpecielle Therapie, Berl. 1913. fqq.) , qui. innumeris fane locis externam commendat . medelam... Fe G. Voigtel: Vollftáudiges System det. Arzneymitsellehre , herausgegeben van C.G. Kuh n,I, 1916 3.354.fqge. Pha Wo, Vogt: Lehrbuch der Pharmakodynamik Giefen M,..89. 1828,.39,. 7 s) Erorkbep!s Notizen ans Do dem "iom 1$9 COMMENTA TIO viam parca aquae:régiae quantitate (1) in variis morbis , praefertim in-illis fyftematis biliofi, utilia ándicavit , atque. optime Hydrargyro fubftitui putat, confentiente et firmante dein Lavagna (2) prae- primis Wallace (3), aliisque (4) 5 quaebalnea Bell | operofa. vidit infyplilide.(5). — S cattinga verfus annum 1818 novam unguenti Mercurialis adminiftran- di tradidit methodum (6). Tourtuala*.1815 Cams phoram, ;Aethere fulphurico folutam , rheumaticis et fpasmodicis in morbis utilem expofuit(7). Bafedo w 43, 1898-morbos internos inflammatorios unguentis Mereurialibus. 'curandos mónuit (8). G uibert (9) externo ; iau itia. — curare. docnit: titgoit5M. 511017 y^ iiti in » B5 Ri 149. 1x9 it V $2 Hi xg ti DAAC SiG AIL, dem Gebiete d der Ben. und. Heilkunde: y n’, ra XXX, )| n?. 20» 931551 H J9 Á Juli 1321, P. 319. , = a Medic. Chir. Transact., Vit, p. 179-200; " Sami. adiehI2 Ups) XXVII 18:187 p. 147223178. $8» Üe bt? . deii. Innern und iusferm Gebrauch. dés: Künigiwasfori in der. Kur | von? Krankheitens imo) Diérbach,: Die ganeston Entdeckungen in der Materia Medica, II Heidelb, und Leipz. 1828. Cf. II, p. 608. .— (3) Semml. auserl, Aba hndi- XXX j 1828. p. 543—952. et 6659-699, W: Walláce Urterfuchungi gen Uber die Hinka der Chlorine insbefone dere. in. Kránklieiten. der Leber” ete?” Chlorium principium agens credidit, qubd hinc a áqiae régiae bitu = De] bie B'I 659. 28°) Mr Ch. "Z2 i$) M, 260 fq. ex - ejüs'obfervationibus Chiurgicis, ^ coy Unguentum axis appofüit ,, Nuovo metodo df amwinisirüre P ubpnento. Mere turine ni mali faliti dr Scattigna. Napoli "3818; Med; Chir Zeit. 1820. "IV "p. sre SámmlE aufert. Mbliasay2 XXXI, 1823. p. 528, w "e Hif Fourn der Prac Heilk; XXXVI, 1815. St. Vj Joj2iaz | (8) Huf Fiürn lef Pract. Heilk. LXVII? 1828."8t. vt, p.^8ge-103, æ Koy M4 Boc moi? IM ED E E80 $5 Ill,.Hi$TORIA MÉTHODI ENDERMATICAE, $. 19. Jatraleptices licet efficacia probat ,. ta» men non defuere, qui externae applicationis fpem falfam fuisfe obfervarent, Neque mirandum ! -quan- tum enim effectus pro medicamenti natura, .ad- ministratione , aegrotantiumque conditione. posfint differre facile quisque intelligit. Sic, vel plura le» guntur exempla de Cortice, febrifugorum Cory- phaeo , ad pondera faepe. frustra Zzterne adhibito, — Caufam ejusmodi. medicationis externae inefficacis , vel faltem minoris ejus effectüs , in Épidermide " Corium , actionis focum obtegente " quaerendam. esfe cuique patet, — Anteriore faeculo de tollendo cras- fioris Epidermidis obftaculo jam cogitaverant, Sic Anglus Chirurgus Clare verfus annum 1780 Sy- philidem curare docuit ; Mercurio dulci cum aliis remediis additis (1), gingivis genisve internis infri- cando (2), quam methodum H u mter (3) et prae omnibus Cruikshank (4) valdopere laudarunt, | | | Ad- moire fur la méthode gatraleptiquo apliqude au traitement des bydropisies, et en particulier de P hydrope ascites par T.h, Guibert, D. M. Paris 1928. 8°, (Révue médicale Sept. 1828.) (1) Cum bolo Armenico et Crem. Tart, CA s falini,l c. p.214.) (2) Samm. auserl, Abhandi VI, 1780, p. 310—118... POS einer neuen Methode das Queckfilber zur. Heilung der yeneri- Sehen Krankheit in die Masfz der Säfte zu bringen." . (3) ibid, p. 113. 4fnmerk über die Clarefche Methode, - (4) ibid, p. 119—124. Anmerk, et dein (p. 636—753.) Zu- fütze zu Cruikshank's Anmerkungen. über dic Clarefrha Me $4 | COMMENTA TIO Ad finem faeculi XVIII. Chrestien: venereos aliosque curare coepit medicamento incognito, fed praeftantes praebente effectus (1), ab aemulis ejus collegis Hydrargyri praeparato habito. In appen- dice (2), alteri operis fui editioni affixo , patefe- cit: illud remedium fuisfe Aurum, five Hydrargy- ri ope fübtiliter divifum, five ejus oxydum, Alcali aut Stanno praecipitatum , aut Acido hydrochlor. junctum, cujus remedii, genis internis, gingivis, aliove fimili loco infinuati , in fanandis venereis af- fectionibus ,- fyftematis lymphatici morbis, uteri fcirrho, aliisque morbis , utilitatem , obfervationibus utique probavit. — Eadem ratione Poi nte Sul- plat. Chinii , gingivis genis ét labris fricti , in febri- bus efficaciam extra omne pofuit dubium , aliis con- firmantibus (3). Hiecker a°, 1814 fcripfit: ,, ob Methode; praeputium et vulvae labia etiam indicat; et tandem VII, 1781. p. 8e-27. mm (1) In primá Jatraleptices editione (1804) de illo loquitur tamquam de arcano (p. 273-280.) (2) In edit, German. 1813. ,, Anhang. Beobachtungen über ein neues Heilmittel bey der Behandlung der Fenerifchen und Lymphatifchem Krankheiten, p. 345—464. === (3) Pointe à Lyon: Obfervations fur des gastro -entérites ayec fiéyres eémittentes et intermittentes guéris par le fulphase de Quinine Gdministrd en friction, (Archives genérales de Medecine T. CHI, 1926. September p. 133) Louyer Villermay , Mi- guel aliique (eodém loco) hanc methodum utilem vocarunt; Vide etiam ampliorem expofitionem: Obfervat. @ un nouyeau mode d'administration du fulphate de Quinine, dans le trai- wemónt des fibyres intormittentes et vdmittenter , par ie Dr. J. P. ^M.EDIC.A 55 » €5 nicht rathfam wäre, manche Arzneimittel durch » kleine Hautwunden beizubringen , wie: Z., b. daş » Kuhpockengift , müsfen weitere Erfahrungen leh- miren ÉD” S nid i .. Multum., quidem tali ratione Minen foit ; ipfa vero. cutis denudatio nostri aevi inventio est. Nova indicata est applicationis externae methodus . > qua, Epidermide Epispasticorum aut Veficantium ope in veficam elevatà et dein remotá , medicamen» ta. vel pura, vel cerato mixta , denudatae cuti , Co.» rio, applicantur; audit methodus Endermatica, In .genere. fi quaeras: quomodo haec methodus a. priori differat , notandum venit, eam longe citiug et fortius in totum organismum, impetum facere, imprimis cum. requirat remedia. fortiora, meraca, quae hac ratione , efracta.dofi , facillime in hpne masfam ducuntur. Scilicet jam diu-obfervatum - fuit : PARE quae- dam , ufu chirurgico, ulceribus vulneribusque ; H aliaque forte fortuna locis excoriatis aut vulne- . ratis applicata , aeque efficacia égisfe, ac interne adhibita, imo faepe graviores , quin et lethales pro- duxisfe effectus ; nemo vero confulto cutem, Epie dermide ablatá, recipiendis medicamentis aptiorem red- J. P. Pointe, Feurn, Univ. des Sciénces Medicales Tom. LVIII, Juin 1830. p. 36*. Cf. etiam Froriep's Notizen, n9, 329. B. XV. n*, 21. Nov. 1826. p. 336. P CI) Practifche dirzneimittellahre , Erfurt 18134 1, p. 35. ` s6 COMMENTATIO reddere fluduit. Nostra vero aetas PLA inde ufum fibi paravit! — $. 20. Cel. ille Stahliifectator (1) ; G. P. Nen- ter, initio faec. XVIII. jam fcripfit; ,, Si infan- , tes juniores infigni debilitate corripiuntur, fum- „mo cum fructu fpirituofi liquores fontanellae - » applicantur? (2) uti Dr. Pitschaft (3) in- dicavit. — Cl. Bally primus habeatur, qui dent- tae cuti remedia ad morbos univerfales internos adhi- buerit,cum a*. 1802 in infula St. Domingo (4), Mercurium dulcem tali ratione administravit, fe- brem flavam debellaturus (5). Richter (6) monet, Orfila et Magendie, cum. medicamenta in cutis locis excoriatis aut incifis apud animalia cum fructu adhibuisfent , hanc dein experientiam in ufum practicum ad curandos hominum morbos ver- tis- €) Sprengel; Cefchichte: V, p. 57 fq. eum adeo Stah- lii, quem tamen non audiverat, doctriná imbutum dicit, ut hur jus vel temeraria confequeretur placita, Ejus opera funt, Theoria hominis fani,- Argentor 1714. Pathol, Medic. Pars Gen. Arg. 1716. et fequens opus. (2) Fundamenta Medicinae Theoretico- Practica ITI, 4°. Ar- gent. 1718 fq. Tom. I, P. 2. p. 346. — (3) Miscellaneéen aus alter und neuer. Zeit. Hufeland's Fourn, der Pract. Heilk, T. LXIX, 1829. St. VI. Decemb. p 4. minus recte ita» que Bally primus habetur — — (4) Med. Chirurg. Zeit. 1228.1, 195. Le mbert (Esfai p.11.) fea..cl. Bally accepis- fe tradit, eum, cum in infulis dictis Antilles esfet, hoc reme- dium a privato quodam homine accepisfe. == C5) G. H. Rich- ter, de Methodo Endermatica, Gallis dicta, experimentis șia Jo:irgto, 6*, Berol, 1829, p» 3 et 29e =m (691.6 p. 3e ME DIC A. 57 tisfe, A’, 1819 Clure (1) in fanandis regionum tropicarum morbis Hydrargyrum jam endermatice adducebat; fcilicet: loco cutis fcarificato infpergeba- tur Merc. fubl. corrof. , ut abforptione in humorum masfam abiret, Hac methodo utebatur, ut in totum organismum ageret, et inprimis maximo cum fruc- tu; ubi. cura celeris et magna cum energia pera» genda esfet, uti valde convenit in febribus ende- micis, hepatitide , aliisque morbis regionum tropi» carum, ubi fimul maximi interest , viis digestricibus parcere, A*. 1820 (2) cum Hydrargyri adverfus Hy- drophobiam ufus fufpectus evafisfet , frictiones cum Merc. fubl. corrof. in locis fcarificatis quidam fua(it Medicus , unde prompta oriretur falivatio. Latiorem autem et magis methodicum hujus me- thodi ufum , quin et , fi ita velis, inventionem ; debe- amus medicis junioribus Lembert et Lefieur. -Hi fcilicet, in Nofocomiis Parifienfibus practici, a". 1824 primas de hac methodo (méthode Emplas- êro- dermique , postea Endermique ab illis dicta) cum publico communicarunt obfervationes (3) > = fub CY). Edimb. Medic, and Surgic. Fourn. Januar. 1819. Hufel, Fourn., der Pract. Heilk., XLVIII, 1819, VI. p. 94—99: s» Ueber eine neue, bei der Behandlung einiger in deu Tropen- lándern Zorkommenden Krankheiten, anzuwendende Art, Mercus ir den Körper zu bringen , von We M. Clure. e (2) Hu- fcl. Bibl. der Pract. Heilk, T. XLIII, 1820 p. 81 (3) Archives générales de Médecine, V. Mai 1824. p. 158, 159. Expofé fommaire d'une médication nouyelle par la voie de la m 58 COMMENTATIO fub aufpiciis cl. Bertin collectas. . Hac; methodo ejusmodi adhibenda monuerunt remedia , quae par- vo volumine magnam vim et efficaciam recon- dunt, femperque a parva dofi esfe incipiendum. Pericula fecerant cum Acetate Morphii, quo infom- nium , doloresque rheumaticos fustulisfe, Catarrhos- que pulmonum chronicos fanasfe dicunt. Sulphate Chinii tali modo intermittentes tertianas et quartae nas fugarunt , frustra Cortice ejusque principiis inter- neoppugnatas 5 Tetanus., ex Nucis vomicae extracto endermatice applicato excitatus 5 ftatim disparuit; di- mota nuce et in ejus loco 9 granis Acetatis Morphii pofitis; Tarte emeticus fuüdorem copiofasque. al- vi evacuationes . induxit. Fatendum vero, titulum ». Expofé fommaire" levi huic tractatui egregie convenire. ! Jam fundamentum aderat , mox tabulatum et fas- tigium recepturum, Diaria medica novam metho- dum brevi divulgarunt (1); postea vero Lefieur folus fpecialem de hac methodo Academiae regiae medicorum Parifienfi dicavit tractatum, cujus. epie tome die 23 Maji 1826 in conventu, fuit lece tum (2). In hoc tractatu, uti par fuit, metho- . .dum peau privée de fon epidermide, ou par celle hi auires risfus accidentellement denudés par M. M. Ant. Lembert et A. J. Lesieur Internes des Hópitaux. — (1) Froriep's Wo- tizen XIV, n9. 19 Julij 1826. p. 364. Moll et van Eldik Practisch Tijdfchrift voor. de Geneesk. in al haren amyang. v 1826. p. 187. == (2) Arth. gémér. de Moed. XI. Juin 1826, p. 298. O IM ÆTI E GAD 2 59 düit fuam commendat.éfficacisfimam j et post tradi- tuii aptisfimum cutis denudandae modum j medica- inentaque involvendi et applicandi , methodique com- moda (1), XVII. addit (2) obfervationes 5^ Acetate Morphii catarrhi chronici , ipfa Phthifis pulmonalis , dolorque pleuriticus evanuisfent; -Sulphate Chinii intermittentes , varii typi, et tusfis convulfiva fu- blatae esfent. — Prioris expofitionis videtur repe- titio; obfervatio de Acetate Morphii, Tetanum, ftrychnii effectum (3), tollente, etiam traditur. — Cl. Adelon laudes operi tribuit, cujus fatgumen- tum auctori 'Thefium materiem jam praebuisfe , con- firmat (4). Etiam hic tractatus plurimis; Annali- bus infertus (5). Non vero potuit , quin Lembert Academiam literis misfis certiorem faceret , fibi primam competi ex- p. 298. Acad. Roy, de Med, féance du 23 Mai, Mr. Adelon pour luf, et pour M, M. Bertin et Dumeril Jit un rapport d' une memoire de Mr.Lesieur, Medecin de Francoville , in- titulé: ,, Nouvelle médication, par la voie de la peau privée d'épiderme , et par celle des autres tisfus accidentellement dénu- dés. — (1) l c. pag. 299—300. «e (2) l. c, pag. 300. | (3) In priori expofitione erat obfervatio de Extr. Nucis Vo- mic, Lembert (E:/ai p. 36.) indicavit Strychnium, (4) 1. c. p. 300, Academia mandavitd.d. An dral, Guenau, de Musfy, Double, Chomel, et Segallas ut me- thodum índagarent; hucusque autem nullus horum labor pro- diit. — (5) Froriep's Notizen n°., sos. 1826. XIV, Ne 19. p. 304. — N°. 310. 1826. p. 23. T. XV. — Med. Chirurg. Zeit. 1827. IV, 308. Moll et v. Eldik, l, c. VII, 1928. p. 179—195. 6o COMMENTATIO expofitorum inventionem (1), Lefieur vero fuum proprium oblatum. opus vindicavit (2)5 nec mo- ram interpofuit Lem bert fed duobus praeterlapfis menfibus. in Acad. Regia Scient. legendum :curavit tractatum , quem , fi ad ftyli elegantiam , factorum- que copiam et claram expofitionem attendas, illum Lefieur facile antepones. Hoccein libro a°. 1828 typis mandato (3), post ipfam methodi inftituens . dae rationem , (ubi de fuperficiebus denudandis, et medicamentis) , actionem remediorum applicato» rum (4) tradit duplicem: topicam, in ipfam fuper. ficiem denudatam , et generalem ex reforpto reme- dio (5), quam abforptionem argumentis probat (6). Pericula fecit cum Acetate Morphii, Strychnio , Sulphate Chinii , Kerme minerali , Mofcho , Afa foe- tidá, Croco, Tartaro emetico , Extr. Belladonnae , Scil- © Q0) archiv. Gin. de Médec. T. XI. Juill 1926. p. 459. Acad. Roy. de Méd., fZance du 13 Juin: ,, Lettre de Mr. Lembert Éléve Interne à l Hôpital de la Pitié, qui réclame la priorité des idées émifes par Mr. Lefieur fur la médication endermi- que , et fur lesquelles il a été fait un rapport à lá féance der. niére.". — (2) ibid. p. 460. „autre lettre de Mr. Lesieur, qui reconnait que Pidée de la médication endermique est come mune a Mr. Lembert et à lui, mais qui guarantit comme fon oeuvre propre le mémoire, qui a occupé la fection, infi que les obfervations qui y fônt continues," —— (3y Esfai fur la méthode Endermique, lu a P Acade Roy. des feiences le 25 Sept. 18265 par A. Lembert Interne des Hopitaux, Parig 1828. 9, e» (4) L C. p. 14$. e (5) le c. p. 23 fq. : € (51. c p. 24—27. PT S ? OTM'/E D 1C MAp 61 Séilla et Merc. fübl. corrof, ` Plures Medicorum Annalés hujus operis éxpofitionem dederunt (1); inprimis inter Germano$ (2). f: dp -$. er. Novae itaque methodi regulis "pofitis; ejusdemque efficacid obfervationibus probatá , plu- fés de' ea pericula fecerunt, Dr. Martin. (fi- lius) (4) Sulphatem Chinii in intermittentibus ,. hac methodo fanándis indagavit; Bally plüra experi- renta diverfis cum medicamentis inftituit (4). — In- ter Gérmanos circa 183% prima experimenra inflitue tà funt, et quidem citea Chinii praeparatá,- W e* fc A €: et Te hino n - "Berolini: bitum 2 " Mechtos Gn. de Md. XVI, 440« n epi. 1828. pag. 146. et infuper: Froxiep's Notizem ne. 414». XIX, 1838 o 18 p. 288, — fu dn Bibl, Medica]e Ottobre 1826. unde legitur In Fourn. Univ. de: Scien. Médical. eiv, , 1826; pu ipaa UU Wehrend's-u. Moldehhawér.'$: casto wed; chi. yournalistik. dey! Ztuslandés- 1930. |Mürz.: Se; 399: Mollen van;Eldik, Tijd/zhrifr.X. 1831. Pe 2247290. M (25, Med.: Chire, reip 1880, Febr. n*. 13. D. 209—224. 4« nio, l4» P» 224—218, Satis fufa et dccuratd- expollaó: Onnes amém Leémberti obfervatlones ‘Tegi postum ^in Ra etréer i 'opete;s ejüsqne" verüoné Geiabict mox 'indicandis. nya - (3): Fr 0- riep's JVorizes no, 398. XIX, 110. n?. 2, 1828. p. 27. à. das fihwefalfaae. Chinin, in fofern manes in ausfetzenden Fiebern auf durch Peficat. geifnese "HHouifféllón. sai —— .Moll.;et ve Eldik X. 193* pag. | 079. ^ T MDC Mr oS sib vei RO dover. Médié. 1827. 11, 24. Avril, Méd.: Chir. Zeis 1828. 15 193. 9) (3) Disfert Tnàüg; "Med. Oberan quaed, di Chinin. praccipue de cxtebuu ejus applicatione. Berl. 1828. (6) Dist, Inaug. Med. O3/:"quaidaé diu: externa Chinin, et Moriasici et Salphurici ,"Derl. 3828. < — " ) 6 — CQOMMENTATIO . fülphuricum :et muriats -febribus intermittentibus ; várium typum habentibus, optimo fuccesfu oppofue- runt. H asfe (1) Diuretica in morbis hydropicis ; Meyer (2) Acétatem Morphii in tusfi convul- fiv4 , cuti. denudátae, applicata tentarunt. ~p ' -Doct; Mansfeld a. 1828 quaedam dedit hac dé' methodo obfervata, “quam in- fexus, fequioris morbis commendavit (3)5 in actione autem a. medi- Y camentis obferváta aL efieur-quodammodo differt 5 ` fic Tetanum et Trismum obfervavit (4) ex fexta Acets ` Morphii grani parte; ét in alio cafu ex femel.iterata ápplicatione tertiae partis. grani ejusdem praeparati ; fpatio 6 horarum interpofito, Tetani vidit fympto- mata, quo eodem praeparato L efieur Tetanum ex 2 granis Strychnii ortum fagaverat. — Saepiüs Ma ns: feld methodum utilem obfervaveřat. ` ‘Novan ta- men viam. ángresfus. est, fcilicet epidérmidem ‘hon y dimovit ; fed -remediis-fortiter ftimulantibus; , rube- faciehtibus , cuti tantum tribuit irritationis gradum , quanto. opus estad celerem applicatorum i in humorüm masfam translationem, (33. Hanc methodum. Yocat : - y ute des vetiddes- fur la peau irritée’. eame a" q V6. Boot: a XIX er va 7.6 que $*9491^4 5 LIAE 3 1.4 tov A Dor) Richter, dp €. 4.55: 29 fq... — I Bout Magazin fir die gefammte Heilkunde , b. XXVII, Heft. 2. 1028 p. 356, E Cy Ueber : Lefiegur!'s Methad. Enderm. in Krankh. des weiblichen Gefchlechis yon Dr, Mans feld. (Gemein fame, Deut- fehe Zeisfechzife für Geburisknnde ,b. IL, hi2. 1828, p. 393 €t feqq. cQ Zeitfiehro p»396, Moll. env. E 1d, p. 186. > 185. C5) — —— NA $95.. — M E'DIC A. 63 qué commendat, cum longe minorem gignat dolo» rem, et locus facile et cito fanescat, quod.mo- menti est in praxi mulierum ulterius de applica» tione endermatica egit in analyfi L embert i:opè- ris (1), ibique.a Z grani parte Acet. Morphii regioni inguinali applicata ‘ Tetani notavit Mer mata (2). | y A*. 1829 Gust. H einr, Richter (9 a Lems bert et Léfieur factas obfervationes in unum collegit ; plurimas autem. in medicorum annalibus disperfas; uti infra videbimus, neglexit, adeo, ut Lemberti fingulae. obfervationes concinne Jegi posfint in Richteri opusculo, et illae , quas Lefieur, Bally, Martin etc. hac de metho- do” dederunt, étiam breviter ibi notatae cefnane tür (49; ipfe quoque pericula fecit in Nofocomio Bero- t pi C1)» Esfay fur la méthode. Endermigue ," Analyfa von Dr. Mansfel d in Braunschw, 5 ;in C asper "s Kritifches Reperto* rium für die gefammte Heilkunde, b. XXV, h. 1. neue Folge D V. he p 1930. p. 104—113. — (2) Repert, P. 107. .K(Q Disfert. Inaug. Med. de Methodo Endermatica ,. Gal- dis dicta, experimentis illustrata , auctore G. Suh Richrer Saganenfi, die 25 Sept. 1829. Berol 89. . - (4 Nemo Vero, qui | R i ch t eri et Lemberti LE as apte attente perlegerit , priorem a levitatis culpa liberum esfe contendere poterit ; Rich- ter (pag. 29. T quae Lembert (pag. 1234) narrat de.s Deuto- Chlorure de Mercure”, dedit fub titulo »» Calomelas" et haec con» jungit. cum ufu proto» chlorureti . et fic quavis fere pagina, fum- mae levitatis aut linguae Gallicae perperam intellectae vestigia ; "neque. in Richteri operis verfione, apud Rust obvia „haec, "licet graviora menda, reprehenfa vidimus. — 64 COMMENTATIO linenfi, moderante W o1ffio „cum Strychnio (1) in Aphónia paralytica , Paralyfi. extremitatum et extens forum utriusque-manus, ac in Hemiplegia: — Ace« tatem Morphii (è) et Kermes minerale (3) quoque endermatice administravit, In genere obfervata con- veniunt cum aliorum , licet aliquando parva. adfit differentia, — oie Richteri verfio: proftat "Germanica (4). Sog. Ne autem credas methodi Enderm. fuffi- cientia adhuc fuisfe pofita fundamenta ,' Medicosque de ejus utilitate et efficacià convictos. : Non enim fine veritatis fpecie levitatis et praeoccupatae mentis fignum prioribus incumbit (5). Hinc fluit primis yrii a E E 'iblsG canst iteni -r€K3) Pbid. p. 3138s — | (2) Ibid. p. 38 fq. timen C3) Ibid. Pe 40eo m (4) Longe potius enim verfio dici merentur, quam recenfio quae leguntur in R ust Magazin b. XXXII ý ft. 3. Berl. 1830. Pe 395—467. — Cum Fini pr nos docue- rit Lemberti et Richteri opera difficillime ` 'foro acqui- ri, binc in reliqua nostra commentatione praeter auctorum loca "etiam'illà inRust Magaz,' et in Med. Chir. Zeit. indicabimus, (5y Audiamus. E duisi - (Transactions Médicales , Te III, "fanv. 1831." P. 93 et 94.) qùi post traditas Lemberti et L e- ifjewri primas obfèrvat. dicit: ,, Il est facile de réconnaitre a des Fifultats genéraus aiuff préfeutis , eu P inezpirience des -muteurs en matière d'obfervation clinique, ou une finguliàro -préoccupation en füveur de l'administration dés medicamens “Jur dà peau pripée g*epiderme , ausft la nòte de T M. Lem- -bért er Lefieur fat elle à peine. Fethárquée s v» «€. $-« 68 -1923/M. Lembert recuei her "réfültats de la méthode - endermigque en un "volume , dans le quel fe třouyent des faite | ellóment extraordinaires »du2 , 5 $$ ils Haieut reptéfenttes piia — i ms ^ feurs MEDICA 65 temporibus methodum illam forfan non. adoptatam fuisfe quia nimis pulchre fuit propofita , parumque fuisfe ufitatam, cum alii practici non adeo evidens tes inde notarent effectus, eamque misfam face- rent (1). — Alii fummá cum perfeveranti4 pericula fecerunt, fideles obfervationes fubftituerunt prioris ribus evidenter praeoccupatis , methodumque faepis- fime utilem invenerunt, ad provocandos effectus ab ufu interno non fine incommodo fpectan: dos (2). At, quod dolemus, experimenta fua cum: publico nondum omnes communicarunt. "Medici vero Americani nuperrime. obfervatio« mes publici juris fecerunt, quae methodi utilitatem atque praeftantiam vindicarunt, et practico, ile lam periclitanti , | certum praebent normam ad tutam medicamentorum quorundam adhibitionem endermaticam. Cartes, Cenes, Duane etGere hard fub regimine cl. Jackfon Philadelphiae | 200 fiers. fois, il ne faudrait pas héffter à adopter la méthode endermique comme le mode d'administration de tous les medi- caments , le plus certain et le plus facile, ens t Mais ces refultats étaient trop beaux les faits ne portaignt pas, d'ail- licurs Par la manière dont ils étaient préfentés ,'ce caractère d' évidence enque] on reconnait l'oeuyre d’ un practicien obfer- yateur qui tienè un juste compte de tous les circonflances , ef ne s'en laisfe iupofer par uucume préoccupation z ausfi P ou- yrage de M. Lembert ne fit il pas Pimpresfon qu'eut da faire nn recueil de réfultats thérapentiques ainff remarqua- bles; la methode Endermique ne fut point généralement adop- $e" ^ -— (1) Ibid. p. 94. — (e) Ibidem, 6 |— COMMENTATIO 200 colligerunt obfervationes quarum praecipuas publicavit Gerhard (1), qui conclufiones gene- rales de quorundam medicamentorum .ufu et effec- tu endern. nec non de ipfa inftituenda me- thodo addidit. Cel. Gendrin (2) hujus laboe ris fummarium fufe expofuit; dolendum au- tem est apud hunc folum fufam Americano- rum. industriae inveniri expofitionem , cujus alii concinnum praebuerunt confpectum (3). Hujus capitis argumentum nimis extenderemus , ampla hue jus operis expofitione; ad fua obfervationes dif» ferrimus loca; fufficiat de Sulphate Chinii , Narco- ticis , Purgantibus , Diureticis, Emeticis, Hydrargy- ro atque [odio pulchras legi obfervationes. Mor- phii Acetat. et Sulphat. optimum huic methodo adape tatum putarunt praeparatum. Hocce Americano- rum opus excellit veritatis ftudio, perfpicuitate , Obfervationum momento, et ratiocini vi, ut non tantum amplisfimum ad hos usque dies de nova methodo fit opusculum, verum etiam ni fal- lor praeftantisfimum, ex quo folo firmior nostrae me- thodi enata est inter practicos fides, et magis ufi- tata ejus administratio , quam ex multis aliis. An- (1) The North American Medical and Surgical gournal, Apr. 1830. P. 392. and Julij 1830. p. 145. — (2) Tranfactions Médicales, ou Journal de Médicine Pratique et de Litteratu- re Médicale rédigé par A. N. Gendrin, Paris Janv. 1831. III, P. 901—127. s, Obfervations fur i'administration des médica- ss mens par la peau dépouillée de fon epiderme, connue fous » le nom de methode EÉndermique, — (3) Ud ja drehe M £' D TO 'A 67 Antequam divulgatus erat Americanorum labor, etiam jam alii aequo. ac prudenti animo inftitutas dederunt obfervationes. ^ Sic legitur (1) de Teta- no traumatico et fpontaneo, utroque post i 8r. Acet. Morphii ufum fanato vel faltem levato. Ce- rioli fimiles dedit obfervationes (2). Broglia febres intermittentes Sulphate Chinii endermatice fanavit (3). Speranza 15 tradit obfervationes de éjusdem falis virtute endermatica in fanandis febri- bus (4). 8. 23. Ultimis denique ` diebus nova: AG mM relata funt. Michaélis Berolini momenti plena fecit pericula, de fumma Strychnii virtute endermatice ad fanandam Amaurofin applicati (5). Trousfeau menfe Junii 1831 quinque. com» municavit ^obfervationes de narcoticorum admis , í ` nis. Génér, de Méd.: XXV, 1851 Mars p. 419. et in Froriep's Notizen, n*. 662, XXXI, n9. o. Julij 1831 p. 29—32. Genera- lem vero. tantum dederunt confpectum; obfervationes, quas legimus integras apud Gendrin mittentes; eadem ratione apud Behrend's, Allgem. Repertor. der med. chir, Fournas listik des Ausland., 1831. Julj p. 119. brevisfimum americanos rum operae occurrit epitome, ==. (1) Lond. Med., Repofitory Dec. 1828. Archiy von Horn 1829. I, p. 338. ~~. (2) An- nali uniyerfali di Medicina 1829. Majo. Froriep's JVetizesm N?. 335. b. XXV. n9. 7. p. Ios. Mollet v. Eld. IX, 1830, p.55. — (3) Annali uniy, Germaio 1930. Réyue Med, 1830. p.497. Mollet van Eldik IX, 1830. p. 479. =m (4) 4fs- &ali Decemb. 1828. Areh, Gén, de Med, XIX , 18299 p.267 fq. (5) Gráfe's und von Walther's, Journal der Shless und Augenheilkunde, b. XV, h. II, p. 334 E 2 66 | COMMENTATIO mistratione Endermatica valde utili, Acetatem More phii ,extractumque Belladonnae fpectantes ( 1). Serius (Novbr. 1831) obfervationes communicavir, quas cum D'. Bonnet collegerat, de utilitate Sulphatis et Muriatis Morphii, prae Acetate ob promptiorem abforptionem , endermatice applicatorum ,in fanando / yheumatismo articulorum (2). Bluff nuper quaedam nostrae in methodi detri« mentum dedit (3). Scilicet refpiciens Acetatem Mor- phii, Strychnium atque Chinium frequentisfime endermatice administrari, cum hisce pericula fes cit, nec ab ullo, licet faepius, variisque in more bis, et dofi, adhibito bonos vidit eftectus. Nuperrimo denique tempore (4 Julii 183r.) Rud. Alb. Magnus (4), octodecim tradidit obfervationes,. cum illo a celeberrimis practicis Darez, Heim et Romberg communicatis, de. Acetatis Strychnii, Morphii, aliorumque ufu Ens dermatico. Acet. Strychnii cum fructu ita adhibebatur . ad choream S. Viti, cep^alalgiam, et brachii moven- di difficultatem, hemiplegiamque 5 frustra ad parae ly- (1) Fournal univerfel et hebdomaire de Médecine et de Chi- ruürgie pratiques. Paris. 1851. luin. Behrend's Allg: Reper- torium der med, chir, Journalistik des Auslandas 1851 Decbr. pag. 315. — (2) Archives Générales de Meédacine 1831. Nov. Revue médicale 1831 Decbr. pag. 473: — (5) Hohnbaum's ünd Jahn'sMedicinifehes Converfations Blatt. 18531. N*. 37. "QD Rud. Alb. Magnus, Berolinenüs, Disfert. inaugur. medic. sistens: Ob/ervationes iu lMethedum Endermatícam, die 4 Julii 1251. Berolini defenfa, Berol, 1831. 89. >. ^ M ED I CUN 69 ly(in.. Acetatem Morphii utilem vidit contra tusfes , profopalgiam , paralyfin musculorum faciei , inuti- lem ad neuralgiam brachii dextri; de Kerme mine- rali; pulvere Scillae ; extracto Aloés aquofos Calome- lane ; et fulphure aurato Antimonii pericula quoque facta leguntur, — Heec autem innumerasque- in dies de utili nos- tra—methedo auctas obfervationes , Strychnii Mor- phiique ufum inprimis fpectantes , ad fua loca dif- feramus. Sufliciar. ex allatis concludisfe , jam me- thodi endermaticae- fidem. este pofitam ejusque ap- plicationem. omnes confuevisfe. inter practicos (1). (1) Meta hic üt pofita! Ne in malam ducatur partem, me hujus historiae argumentum adeo exteadisfe, Ipfa enim pa. rum erat elabora, cui accedit, plüres , quorum opera *bre- viter op oculos pofuimus, auctores raro occurtí Sic Bre- ram in variis bibliothecis frustra quaefivi, donec ex ipfa Ita- lia acceperim ; Lemberti opus non amplius in commercio est, neque, aeque ac illud Richteri, facile acquiritur; binc, cum non parca gauderem librorum copia, in hac conferi. benda historia aliquid utile, quamquam arduum, esfe putavi, C A- CAPUT IL "REMEDIORUM APPLICATIONIS EXTERNAE FUNDAMENTA ANA- TOMICO PHYSIOLOGICA. La faculté absorbante de la peau ' west plus un objet de controverse ; lexpérience et observation l'ont prouvée , méme aux yeux des plus sceptiques. i Archiv. gén. de Méd. XI. 1826. p. 75. A CorrAnD de MARTIGNY. $4 1. Qui igitur praemisfam legerit historiam jure quaeret: quodnam fit tandem organum illud, cui, eventu adeo felici, medicamenta applicantur, quidve illud, ut talis eventus obtineatur, praeftet ? Nec miraremur, fi ulterius lector peteret argumeri- ta, quibus probandum: revera dari abforptionem externe applicatorum , atque haec omni, qua polleant , | 'vi medicatrice in hominum morbos agere internos , fimilique ratione ac interne porrecta ; vel si actionem talium remediorum explicandam , aut functionem cutis integrae et laefae discernendam aliquis postularet , ut probabilem de. medicatione externa haberet notio- nem. COMM. MEDIC A. 7t ret, — Hanc ergo ob caufam ad fingula haec per- tractanda aggrediamur. Il. PARS ANATOMIC A. $. 2. Omne quod vivit animal! benigna Natura, ab injuriis e rebus externis facile oriundis , defen- dit integumenti ope, quo quafi sacco omnes inclu- fit partes; fystemate cutaneo animal cum mundo. externo cohaeret. Omnia. quae corpus intrant illi five nocitura five profutura hoc fystema penetrare debent, Prima in embryone distincta pars est (1). Systema cutaneum dividunt in partem externam , cutim, et internam , membranas mucofas; utraque pars ejusdem typi modificatio , ftructurà et func- tione haud valde disfimilis ; unam vero alterius esfe prolongationem , negandum, nascuntur enim ubi inveniantur membranae, Magna tamen est fimilitu- do; ; in prolapfu uteri, aut ani, mucofa vaginae vel intestini recti membrana, incrasfatur, exficcatur, cutis fpeciem refert; fi quaedam fuperficiei corpos ris pars, diu atmosphaerae. actioni fubftrahatnr, epidermis mollescit , disparet , muci adest secretio , "uti illud videmus in anchylofi, ubi crus valde flectum diu natibus fit appofitum (2). —.$..3. Quoad cutis f/fructurem, asfümenda vide- tur opinio Cl. Eichhorn (3), qui duo cutis A ite (1) P. A. Déclard, Elémen: d'Anatomie générales Brux. 3828. p. 215 — (2) Béclard, l. c. p. 219. — (3) Mec- kels dirchiv für Anatomie und Phyfiologie, 1927. p. 27—119. Dre 72 COMMENTATIO ftatuit firata (1); vulgo tria enumerantur : epider- mis, rete Malpighii, corium. Alii quinque nu- merant (2); Cruikshank (3),Gaultier (4), Cloquet (5), Dutrochet (6) fex, quadra- plicem retis Malpighiifítatuentes laminam , quod rete Gordon(7), Dichat(8), Rudolphi (9) negant, Eichhorn in medió veritatem quaefi- visfe videtur, cutim ftatuens et Epidermidem; ad priorem refert panniculum PODES y » corium et mucum Malpighianum. | $.4. Si incipiendo ab interioribus , Cutis pare tes cultro anatomico exponere velles, primum of- fenderes panniculum adipofum, membranam cellu- las referentem , irregularibus adipis masfis , ite» rum e minoribus cellulis factis , repletas (10) ; hac remota corium offendes ua 3 laminas , cellulis dym- Dr.H. Eichhorn, zz Göttingen , Bemerkungen über die Mid ?omie und Phyfil, der äusferen Haut des Menfzhem. —— (DL c. $. 28. p. 44. — (2) Samml. ausf. Abhand. VI, p. 705. cf. etiam Seiler, Integumente des Körpers in Pie- rers und Choulants, Anatomisch Phyfol. Real Würterb, lv. 242. faqs — (3) Eichhorn, S. 27, P» 39 Seiler, p. 2444 — (4 Récherches Anatomiques fur le fystóme cue tanée de homme, Paris 1811. Hufel. Biblioth: XXVIII. (1812. p. 266.) Recherches fur Vorganifation de la peau de Phomme. 1809 — (5) Traité d Anatomie déferiptive ,. I Paris 1816. p. 771. — (6) Journal Complément. du Dict. des Sciences Médic. Par. 1819. V.. p. 366—369. M" (7) Eich- horn, p. 39. Seiler, 244, — (9) Anat, Génér. V. p. 655» (9) Eichhorn, p. 39. — (19) Eich. p. 48. — ]ymphaticis potius , quam adipofis, inftructas ; .et folum ftructurae denfitate diverfas , feparere licebit ; limites difficile distinguuntur ,:. quippe textura. fen- -fim fenfimque mutatur; primam Eichhorn di- xit tunicam .vasculofam internam corii (1), ibi- que cellulas vidit lympham gerentes, non adipos fas (2) 5 — textura jamjam denfior fit , quae denfitas ad medium corium iterum decrescit; adest . tunica intermedia córii.(3)5. erasfiori huic tunicae tertia -fuccedit laxior et tenuior, quam Eichhorn:e laxiore tela cellulofa et vafis rete ita dictum vas- culofum facientibus, factam putat; audit tunica vasculofa externa (4); - bene distingui. posfunt haec tria flrata > infimum dimidiam , medium et fue premum quartam utrumque partem crasfitiei . corii faciunt; limites autem vix dantur (5). .$..5. Ad cutim quoque refert Eichhorn core pus illad mucofum , rete dictum Malpighi, quod Bichat (6), Gordon, Rudolphi (7) negant; alii e pluribus laminis fingunt ;a torii vafis rete illud fecerni , papillas defunfurum B éclard (8) Wer. et ()) Eichhorn, p. 48 fqq. — (2) Has cellulas dicit ]ym- phae destinatas (Lymohraume) ct in iis lymphaticorum ostiola aperta credit, p. 59 et 64. —- (3) l; p. 6A — (4l c. p.68, 69. — C5) l. C. pe 69. ^ (6) Traité des membranes en général. et de diyerfes membranes en particulier. Paris 1802, p.26, —9 (7) Eichhorn, 1827. P. 39. — (8) Béclard p. 256. a eyy © COMMEN TATI O "et^ Malpighi (4) autumañt.i! sloSecumddm : Fich Form corpus mucofum in ctp lex- - ficcatione: adglutinatur corio vel epidermidi jin vivo 'corpore est materies albuiminofig mücofaj tenuisfi- Tha telá contenta, alcohole coagülábilis , uridé in Mü- «feis adeo pulehre exponitur. Per telam , hunc mueum tenentem , fenfim. fenfimqué' 'denfütain ; rete vascü- lofüm ad' faprematà^ cori partem" 'extenderetur (9). Fieret:rete Malpighii: excálbuminé feri ab^ ar ə teriolis ferofis nutritionis" caufa addücti.j cujus-feri 'aqua et fales fudoris- inftar" per propfios/"caríáles de. * veherentür, albumen rete Matpitiii formare etén- jotemcnutriret (3) $ in reti hoc ^ óstlóla — va- bn lyinphaticorüm' adesfe füspicatür (4). 10$. 6. Haec tanden ominía y füci inftár ficci dim. tis, obveftit £gidérmis. An e plurimis laminis Facta fit, uti quidam veterum (4) et recentiotun volunt (6), .vel an masfa "fit^ honiogenea vafis” aeque" ac nër- í vis c» aut his tantüin G eei án ir inp Yafo- o y PAPA TTE Ure iey pem | <) Chausfier et '"Adelon, Art. ju Peau" r B. des Scionc, Méd, XXXIX. Paris i919. p. 567. == (2) Mec- kels Arch. 1827. p. 40-43. — (3) Meckei' zrchiv. 1826. Eich horn, zu. Getting. Ueber die Ausfonderangem guréh die Haus und ueber die Wege ys dureh welche ffe geschehen, p. 405—496. Cf. p. 447 et 48 mæ (4) Vidi4927. p. 86: (3) Vid; apud Haller V, r5. — (6) E. He Weber, Beobacht. ueber die Oberhaut, die Hauthlalge etc, Meckel Aròkiv 1827. P. 198. 201. — (7) B éclard, Lac p ^62. — (8) Halter, ners vos non adesfe dicit , vascula autem negare noi; aufus est, V, 18. M EDIC.A 78 rum cutis (1), aut tota quanta e vafibus abfor- bentibus (2), an e squamis imbricatis, aut e ftra- to cellurarum irregularium , in quarum. interna par- te granulationes diverfae formae (3), aut e parvis squamulis femi - ovalibus sibi inpofitis et vafa in- et ex - halantia in interflitiis gerentibus oblique aperta (4) , non est quod certe afirmare valeo, — Mittamus quoque litem an ex muco Malpighiano exficcatione (5) an ex oxydatione (6), aut ex ecretione cutis oriatur (7). Verofimiliter est in- durata füperficies corporis. mücofi , adeo ut. inde a dermate ad. epidermidis- füperficiem usque degra- datio fuccedens obtineat organifationis et vitalita- tis, et epidermis fpecies fit fuci cum organifatio- ne et vita non nifi origine cohaerentis (8). Hac enim ratione fimul componuntur lites de vita et organi- fa- ()Eeeuwenhoek,expanfionem vaforum cutis, Ruysc b papillarum credit; Béclard, p. 265. — (2) Magcagni, Prodromo della grande- Anatomia 1. 1821. Mediz. Chir. Zeit. 1023. II. 129 fq. — (W) Raspail == Froriep's, Wo- tizen, n*. 458. XX. n?. 20. 1838. p.337. — (4) Mojon Ocferyazioni notomico fifiologiche full’ epidermide. Gen. 18I5. Fourn, univ. des Sciences Médic, M. 293 et 300. Riche- rand, (JVieuwe grondbeg. der Natuurk. y. d. M. 1826.) ll. p. 82, etiam de laminis loquitur, — (5) Uti veteres (Bc- clárd, p. 26.) Haller (V. co. et qui ibi ex illo tempore indicantur) Raspail, (l.c. p.537) Garangot,(Béclard, p. 265) fed Seiler, (I. c. p. 252) obfervavit tunc in foetu fieri non posfe Epidermidem, hinc nova theoria, == (6) Eich- horn, 1927. $. 39. p. 87—88. == (7) Richerand, Elė- ment de Phyfiol. 8% edit. Il. P. 7$. — (89) Béclard; (Anat. génév. p. 263). : " 76 COMMENTATIO fatione illi prorfus deneganda vel concedenda (1). — In cute putrefactioni expofita , fi jam caute epidermi- dem dimoveas , elevando multidinem videbis filamen- torum transparantium decolorum 5 aliis (2) vascula fudorifera, aliis (3) in- et ex - halantia , aliis tandem filaménta , haec funt vifa , ex epidermide ad corium ducta, (4) aliis a muco (5) formata. 7$. 7. Neryi cutis. A quovis totius corporis nervo unum vel plures ramulos ad cutim tendere omnes confentiunt , adeo utjam Glisfon cutim te- lam habuerit nerveam (6) , et fübstantiam nervorum per cutis texturam folvi, efundi atque dispergi alii (7) bene docti putarint. — Cultro vix ultra uso: ! | : CO- CD Mojon, (I. c. p. 299) Epidermidem totam quantam or- ganifatam dicit, fenfibilem , vitaeque organicae fübjectam, Sie et alii (Béclard, p. 261). Seiler vitae fubjectam quam- diu cum corio cohaerat, transitumque a firuetura organica ad conglomerationem inorganicam putat. (l. c. p. ?32. cf, Riches rand, Elemens, ll. p. 75). Facile quisque asfentiet. C ol- lard de Martigny, (Arche génér. de Med. Xl. 1926. p» 73 fqq. 77, 78): epidermidem, quae nutritur, morbofe affici tur et regeneratur vitae vegetativae non posfe non fubjec- tam esfe, licet et nervi et fenfibilitas vel fic tamen ei detint, (2) Kaau, Hunter (Béclard, p. 261). —. C3) Bichat, (nat. génér.. Yl, p. 759 €t 60), Chausfier et Adelon; Cl. c. p. 569») — (4) Cruikshank, (Béclard, p. 261), Seiler, (l.c. p. 251). — (5) Béclard, (p. 261) quia nec post injectiones nec postinflamm. rubescerent,;.— (6) Dumas, Princ. de Phyf. M. 1800. p. 368. — (7) jJ» P. Wilbrand, (das Hautsystem in allen feinen Verzweigungem, Anatomisch s Phy. . und Pathol, dar geflelt.. Giefen, 1818. II. p. 119.) 1 ( ene flamm, (von Humboldt, l. c. L p 222), Gall, h) corii ftratum: medium: perfequi posfunt, ubi cum vafis minoribus hic et illic papillas formare viden- ‘tur, quae e; reti convoluto 'vaforua» et nervorum in extima corii parte inveniuntur (1)5 in. linguae et digitorum apicis papillis materies nervéa prae- valeret prae vafis, tantum harum nutritioni neces- faris, in aliis autem locis vafa praevalerent prae nervis, hic tantum ad illorum functionem. moderari- dam obviis, nec alii; praeter. vaforum: nervi: ades- fent , nam fenfilitas hic. loci noceret ubi tantumades fenfió a rebus: externis, abíorptio et. fecretio: re« quiritur (2); ingeniofa fane theoria! fed nervi:qui fecretioni et'excretioni praefunt, qui vafa condus cunt, a magno fympathico. oriuntur, et igitur in cute (non itd; in linguae et. digitorum apice) "nulli esfent praeter fympathici nervorum rami. At , quodvis punctum cutis vel exilisfimo ^ capillo. tangas , fem- per percipitur ! Solidior igitur: videtur opinio , nere vos, quum ultra mediam partem: corii: eos perfe- qui non detur , in ipfa. cutis »fubftantia: fubtilisfi- me dividi et folvi. oque [lotnoiesas dE dictis "patet papillas , quas fupra € earum | col- N Ey TE od tela. ‘junctis, i in extimo corii irato promi- | | . nen- Cı) Eichhorn, 1827. $. 26. p. 37. $. 34. p. 70.. n i (2) Eichhorn, $. 37. p. 8g. ,, Permuthungen über die Veriheilung der Hausnaryen," 78 COMMEN TATIO nentibus. Lenhosfek'e papillis nervos procedere, inter corii areolas ad: ramos majores concrescentes, pu- tat (1), alii(2) totas fingunte nervis papillas , alii (3) e vafis , quin et ex abforbentibus et exhalantibus 5 Eichhorn eas negat, et telam cellularem cum vas fisreticulariter disperfis, - viderint » papillas este dicit (4). j | $8. 8. Vafa cutis. Membranae - integumentariae funt. partes omnium vafis ditisfimae (5). Arterias autem. in ipfo dermate jam multiplicem inire. ara- flomofin; dein in ejus. fuperficie rete vasculofum facere, non nova, fed jam a Bichat (6) produc- ta^est. opinio. Dermatis areolas penetrare vafa} ibique, a fubtili tela 'cingerite fustenta , dividi. cad externam fuperficiem tendere, papillasque. ibi et vasculofum rete formare, fcripfit Béchard (7)5 ad faciem corii fupremam vafa igitur ipfe (8) etalii(9) referunt, Eandem fententiam arctius: circumfcrip- tam, novae-inflar,: protulit E ichhorn . (to) priorum placita moderans. Scilicet vafa. multipli- ci anastomofi in infimo corii ftrato: jam fubtile 3. t111102..s1d ap o for- Q2. pha. Meg. i 145«p» 105. — (2) Brera, $.254. IL. p. 142« Hempel, 'Ontleedke p. 258. — (3) Chausfier et Ade- lon, L c. pP. 567. — (4) Eichhorn, $. 96. p. 37- '&. „37. p. 4p: $. 54. p. 76 et p. 85. — (5) Beclard, (p. ere (6) Anat. génér. Il. p. 689. e- (7) l. c. p. 251. — (8) L c. p.253. — (9) Gordon, (Eichhorn, le c. pe 39). Ru- dolphi; Zedd, Wisfenfeh. zu Berl. V814—18*5. p: 176—177). Bichat, Anatomie génér. Al, p. 569. ==" (10) 1827 p. 40. et 69973. ' M E DIC A. 79 formarent vaforum rete , eo tenuius quo magis ad intermedium accedunt flratum, quod rectangulo per- forarent, et jam horizontaliter retis inflar, per laxiorem tunicae intermediae, quae incumbit, tes lam cellulofam dividuntur, et fic ex hac vaforum per telam disperfione fupremum corii ftratum , id est tunica vasculofa externa ortum duceret, vafa- que ita corio non incumbunt, fed ipfa fupremum faciunt ftratum. | "Cultro vaforum fines detegere nemini licuit, plu- res autem in corii fuperficie adesfe patet in prae- paratis felicisfime injectis , ubi materies interdum guttularum ad inflar efluxa propullulat; ut fies rent canales fudoriferi ab Eichhorn detectis , necesfe vafa adfuisfe debuerunt. In Malpighii reti rubra non adfunt vafa (6); capillaria exiguis cum ostiolis ibi adesfe concluditur ex praefentia ipfius muci et lymphae in cellu- lis (7) 5 — in Epidermide an adfint fatius adhucdum videtur hac de re cum | Hallero CV. Hi nihil affirmare. $. 9. Pori cutis. ,, cutis undique meatibus plena” docente Galeno (3); nec mirum! füdoris enim fecretio datur Leeuwenhoek igitur poros vis dit, depinxit, imo in pede quadrata 207, 360, ooo cal. (r) Eichhorn, 1827. p. 86. — (2) Ibid, et p. 78. (3) De Simpl. Medie, facultat, Y. 13. Opera Omnia per J. Cornarium. Baül, 1549. V. p. I4. E COMMENTATIO calculo finxit; Von Humboldt autem fub Microscopio 312,400 augente, nullos in epider- mide poros vidit (1) ; hinc multi benedocti (2) quos obfervare non posfent negarunt. poros, alii (3) vel fic tamen eos adesfe ftatuerunt, ut fibi transi- tum per cutim declararent, alii eosdem fimul. ad exhalationem et. abforptionem aptos putarunt (4). Celeber Bellini (5) jam e feparata cute et in- verfa faccum. formabat, et fic quafi per alutam Mercurium presfit. | Wilbrand (6) jam notavit e poris in digito- rum apice provenientes cerni posfe fudoris guttu- las. (7) Béclard excavationes notavit infundi- buliformes coecas, et fpatia inter parvas Epider- midis ftrias , nudo oculo contigua , fub lente vero irres gularia, rigofa, excavationes minores exhibentia , cum poris comparanda, quia fudor inde propullu- laret ; poros esfe negat, nam. in cadavere Epider. mis exficcationem impedit, quae cito obtinet in lo« cisexcoriatis ; ipfe uti Humboldt et Seiler, ex columna Mercurii 28 pollicum, fupra laminam detrac- tae Epidermidis pofita nullum obfervavit transitum, — Eich- (1) Uber die Fifer, l. c. Y. p. 156. — (2) Meckel, (Handbuch Y. p. 567) füudorem per penetrationem excerni fta- tuebat, — Béclard, (Reil, Ueber die Erkenntnis and Cuhr der «Fieber, V. 1815. $. I. p. 16) — (3) Seiler, le c. p. 25t. (4) J. G. Haase, de Vafis cutis et intestinorum abforbenti- bus, fol. Leipz. 1796. p. 14. — (5) Kaau B. l. c. $. 436. P. 189. — (6) De: Hautfyrtem, 1, €. p. Ie — (7) Bé- clard, M ÉDIC:.A a Eichhorn autem (1) invenit infundibulifor- mes istas excavationes cum canalibus | cohaeres re, quae canales esfent epidermidis modificatae prolongationes , et in cellulis texturae cutis, cel- lulisque corii lymphaticis terminarentur 5 in exter- na fuperficie ostiolis: inorganicis jam apertis , jam claufis finirent. Has decrevit , canales. fudoriferas quae vi capillari ex lympha , ab arteriis ferofis in cellulis cutis depofita, partes aquofas cum fali- bus fub- forma fudoris deveherent. In quadrata pede adfunt 720,000. Aestate guttulae fudoris ex iis pullulantes confpiciuntur. Pori. hi inorganici aperiuntur quando epidermis intumescit, et funt vel fpatia irregularia in fubftantia cutis , per quae ob- tinet perfpiratio infenfibilis , vel margines referunt cum canaliculis , quas vocat poros cutis inorganicos regulares, vel poros fudorifeross; inferviunt. ex- cretioni fudoris guttatim eflluentis , frigore claudun« tur, calore patent. . Quidni qui praecesferunt hos viderint jam patet, nam in detracta epidermide contrahuntur , intumes- centia in aqua, crispando ficcitate (2); e veficis' a cantharidibus elevatis nihil efüuit, ob disruptas canales et fluidum ipfum orificium premens. Cer- ni posfunt quando , cute aqua calida tractata , epi- dermis caute detrahatur, ubi vaginarum inflar je? ap- clard, ! c. p, 2483 260, 262, 263. 1 (1) Meckel Archiv 1926. p. 405 fqd« — (2) Meckel, 1926 p 423. F $2 COMMENTATIO apparent (1). — Notabile autem est Cel. Grew eós a’. 1684 jam quam exactisime in tabulis exe fésfisfe (2), et nuper quoque ante inventum Eichhornii, dexterrimus Schröter (3). $. 10. Cutis vafa Iymphatica. Decurfus' horum vaforum est per telam cellulofam , fub cute vena- rum ductum fequentess ftatim quando percipiun- tur, radiculae videntur quae haud infrequenti ana- ftomofi inter fe junguntur, adeo ut rete forment quod magna pro parte membranas ferofas et inte- gumentarias formaret (4 ). De vaforum lymphaticorum in cute finibus dis- fentiunt Anatomi ; ostiola ab aliis fuere negata, vi- fá èt depicta ab aliis (5). Haase in exteriore cutis fuperficie five cuticula globulos Mercuriales fparfim haerentes vidit presfione post inpleta vafa lymiphatica (6), Mascagni(7) per totam corpos ris füperficiem ostiolia' adesfe putat, imo totam epidermidem finxit vas lymphaticum. — Plurimi haec (0 Meckel; p. 421. — (2) Weber, (Meckel Ar- ehiy 1827. p. 198.) Grew depinxit in: Phil. Transact, Year 1684. n*. 159. p. 566. Nemo tabulam infpiciens negabit, - (3) Das menschliche Gefühl etc. Leipz. 1014. fol. fig. 7. 8. 9» i$; ^0, in p. «7. Autenrieth, (Phyfiołe Tubing. 1802. Bd. IT, p. 151) eosdem jam indicasfet. Hufel. Sournal. der pract. Heilk. Bd. LXVIII. St. VI. p. 106. — (4) Béclard, p. 379. (5) Béclard,p. 827. — (6)1. c. p. 5. — (7) In litte- ris ad De sgenéttres misüs, (Rec, Période de la Soc. de Méd, dé Par, Vil. an 6, p. g1es93. =u et fupra vide. M E DICO A 83 haec lymphaticorum. ostiola, five in. ipfa. epider- mide ,. five in corio haerere putarunt (1). Si autem ad. reliquum: corpus. attendamus ,. Vi» demus vafa: lymphatica, fere. femper, fi non uni- ce, per telam cellularem esfe- disperfa. Conftat materies externe applicatas abforberi, fed immature inde concluditur, in epidermide orificia. patula adesfe nam horum. abfentiam. ibi egregie demonftrat Eichhorn (2). Nec tamen haec funt deneganda 5 ut autem horum functio , abforptio , bene procedat necesfe fluidum 'tangant vel im. receptatula - flui« di abforbendi exeant; hinc orificia non. nifi in cel. lulis cutis aut corii fuperficie existere posfunt (3) 3 lympha variolofa non afficit nifi scalpello fub Epi- dermidem ponatur. Nifi adesfent ostiola quomo. do diverfae materies, fanguis, cruor, pus, mates ries fabulofa in calculofis , Hydrargyrum in iis inə venirentur (4) ? Cum autem abforptioni indigeant receptaculis, ut fluidis fubmerfa fint ostiola , hinc Eichhorn in cute in cellulis tantum corii, et in (1) Soemmering, (de Corporis Humani fabrica) V. Traj, ad M. 1800. $. 4. p. 390. et $. 6. — Lenhosfek, (Il. p. 106 et feq.) in areolis corii, B rera, (II. $. 248. p. 133) in fu- perficie corii ; in extrema cutis fuperficie Chausfieret A des. lon, Cl. c. p. 596 et 568) , ut Béclard,(p. 326 et 327.). Ad epidermidem usque ostiola tendere credidit Humboldt, I..p. 155) et Bichat, (II. p. 765—772.). Wilbrand, (lI. p. 56) ostiola in tuuicis villofis quafi folvi credit, — (2) l. c. 18276 P. 93—98. 109. — (3) Ibid, 191—104. C4) A ibid, 117—118» Fa 94 COMM£NTATIO im cellulis lymphaticis ab illo: defcriptis y ea. no» tavit (1); ingeniofe hoc cohaeret cum - inventione canalium fuderiferorum , per quas. abforbenda transi- Tent, non. autem videmus quidai in fuprema. co- rii parte definerent vafa lymphatica (2), aut fub- tile. in ejus fuperficie facerent rete; probata epi- dermidis permeabilitate, fluida cum hanc penetra- verint, corium inter et epidermidem depofita tan- gunt jam ostiola , neque ulteriore receptaculo indi- gent. De altera fine coin iussilitiepelis in. venas fcilicet mediate per. glandulas. vel inmediate acuto füb angulo, aut in ductum thoracicum hic -loci vix agendum videtur. IL. PARS PHYSIOLOGICA. $. r1. Multae eaeque momento plenae funt cu- tis functiones. Senfus tactus fedes est, corpis te- git, et ab externi mundi injuriis defendit, fuper- flua inutilia excernit, et tandem materies appofitas . five aetiformes five fluidas inhalat, Ultima haec func- tio nobis confideranda, misfis reliquis et inprimis etiam misfa in mirabilem cutis cum interno corpo- re nexum, inque ejus respirandi facultatem. ampla inquifitione, y $. 12. Hbforptio cutanea. Tnfima animalia zoo- | phy- CD $. 48. p. 122. — (2) Chausfier et Adelonj; ipfe Eichhorn, Şe 30. p. $5 hoc "igi: M BR D'I C' A. $5 phyta abforptione cutis nutriuntur, Prusf. Potas- fae externe applicatum in fanguine invenitur Çr); refpirationis negotium in inferioribus etiani cuti in- cumbit. In fuperioribus ubi omnium .functionum distincta feparatio, internis abforptio potius parti- bus concesfa est (2); abforptio externa est inter- nae auxiliatrix ; mimine tamen credantur qui illam negant, obflat et ratio ét experientia, Vetéribus jam momenti plena füit vifa: ,, €4g« keg axy xxl ix xoiAi4g nat EEwbsy, O4AOv ý aiciw- . eig üg Exmyoov: xoà clomyooy (ov Tb cua (3). — Haud novum est fenibus, exhauftisque puellarum: vegetarum accubitum commendari (4), et Phthifirg ac Podagram concubitu contrahi (5). ` . Tn foetu cutis jam abforbet. Diferte nostrates (6) ins Q) Treviranus, |. c. I. p. 38 et pulchre Bluff, (de ebforptione cutis, Berolini. 1825. Hu f. Bili.LVI.1826. pe192).— (2) Béclard, p. 224. — (3) Hippocra:. de morb, vulg. VL Sect, VI, 1, in edit, Foefii,Il. 1662. Sect 7. p. 1190. G a- lenus, (Op. omn, Bafil. 1549. III. p. 745) pulchre in hunc lo- cum commentatur. — (4) David, III Regum I. 1—4. Baco, (Hist, yit. et mort, Int. IX. $. 26.) de Barbarosfa fene idem notat. — ,, Celebre iliud confilium Hermippi puellarumque s Yegetarum accubitus fenibus commendatus” Haller, Ve . p. 99. — (5) Haller, V.p. 89. Richter, Spec. Therap. VI. 1818. p. 767. Seiler, I. c. p. 220. — (6) H. v. d, Bosch, Disf, Chem. Phyfiol. de natura et utilitate liquorir Amni 'Traj. ad Rh. 1792. 4. Ge Posthumus, Disf. Medi- ca de liquore fetali amnios dicta, $ cafibus, deficiente pror- fus hoc liquore, perturientiom in Nofoc. Acad. abf'ery. Gron, i819. 8". 86 COMMENTATIO inprimis experimentis Brug mans (1), Amnii li- quorem per cutim abforberi demonfirarunt , ut in- de alii partus ficci caufam repeterint (2); epider- mis tamen jam. altera aut tertia menfe formata .est. .Momentofa haec in fanitatem moderandam vel restituendam .functio femper tenuit Phyfiologos, qui innumeris fere obfervationibus et argumentis hanc cutis facultatem probarent. — Abfítrahantur autem (3) istae obfervationes, æ. ubi respifatio pulmonum multum. fecisfe potuerit ,. 2. ubi epider- iis fuerit emollita , laefa, frictione deperdita; — praecipuas lustremur , et ab utraque audiamus parte. OBSERVATIONUM ORDO f. 4d probandam abforptionem cuta- neame d. Materiae extus applicatae ,* chemice., odore, yel fapore intus repertae. | 0$. 13. Hydrargyrum , alia. Plurima exempla les guntur de Hydrargyro extus unguenti forma adplica- to , et regulino in osfibus reperto , uti iliud viderunt Mead,Brasfavolus (4),Doyle (5), Holtz heo ! | : : in ! (1r) V. d. Bosch l. c. p. 49—54. . == (2) J. P. Je Ru- dolph Disf. de partu ficco. Erlangae 1790. 89, $e 4. Soemm. | de morbis vafor. abforb. |l. C. p. 181. — (3) Béclard, l. c. p. 266. — (4) Murray, A. M. II. p. 52. (5) Cruikshank , Gefchichte und Befchreib. d.einfsugende Gefüsfe von C. F. Ludwig. Leipz. 1289. 4°. p. 101. M EDIGOC A. 87 in dentium radicibus (1) , Otto (2) aliique (3); Fallopius (4) reperit: ., homines. inunctos » triennum ante et venientibus gummatibus, in » tibiis detecto osfe vidit ibi collectum argentum » vivum," — Wepfer (5) notat, Mercurium foris artubus illitum intra cranium aliquando à fe repertum fuisfe. In fanguine hominum inunctorum et animalium illud invenerunt Autenrieth et Zeller (6), Seiler et Ficinus (7), Westruimb (8), Schubart (9). — River (10), Mascag- ni (11) in glandula pariodito; alii (12) in faliva 3 Guerfent (13) in mammae glandulis et falivalie bus feminae hydrargyrofin pasfae; Bloch (14), H a» () Henckel, !, Lp. 63. — (2) In radio et ulna et os- fibus pedis juvenis qui propter ulcera fcrophulofa fubierat inunctionem, Huf. Bibl. LVI. 1826. p. 62. — (3) An huc cafus Hufelandi, Journ. 1820. V. p. 117. — (4) Tract. de morbo Gallico ,% Cap. LXXVI. ap. L uifin. 1. c. p. 809: (5) Je Je Wepferi, Obfervat. Wed. Pract. de affectibus eapitis internis et externis. Scaph, 1727. 49. p. 256. obf, 75, (6) Reil et Autenrieth's Archiy für die Phyfiol, VIII. p.219. — (7) In hujus Zeirsfchrife für Natur en Heilkun- de. Dresden.. II. p. 317 feq. — (8) A. H. L. Westrumb. Unterfachungen über die Einfaugungskrafe der Hatt, Mec- kel, Archiy. 1827. p. 469 — 537. 509. == (9) In fanguine equi inuhcti globulos vidit. Rudolphi Phyfol. II 1828. p. 264. e (10) Murray, IL. p. 55. — (11). Brera, $.211.1IIL. p. 30. — (12) Autenrieth's Phyf. $. 551. — (13) Archiy géndr. XV. 1827. Novb. p. 395—89. e (142 W estrumb. 1. c. P. 490. ; 88 COMMENTATIO Hamilton (1) in lacte; Bichat (2) in liquo- re Amnii; Cantu (3) Colfon (4) in urina. Inunctis nutricibus" luem neonatorum curare fami. liare est (5)5 in Gallia (6) tenellos istos curant lacte caprarum tonfarum et ad falivationem usque. inunctarum, —— Alii (7) nullum metalli inuncti reperirunt vestigium. -Séguin (8) in morbis venereis pediluvia ade ministravit e 1666 aquae et drach. iij. Merc. fublim. Corrofiv. 5 nullum autem apud 13 qui integris gau. debant cruribus: et pedibus et pediluvio ad ro" (Réaum.) ufi fuerant , obfervavit effectum , ab- forptum falem indicantem , qualem probe digriovit. ubi aderat fcabies fyphilitica et balnei temperatu- ra 18° (9). Quinque miferos pofuit in pediluvio tali, 3 cruribus illaefis. ad 18?, 9 cum fcabie in crure ad 10?5; in his: effectus obfervabatur, in il- Ci) Disfert. on Milk, 1770. 8% — (2) Anat." génér: ll. p. 694e: ==.. (3) Froriep's Notizen, n9. i142. VII. 1924. p. I5. Huf. Journ. LX. 1825: p. 114. — (4) Fro» riep's Notizen, p. 358. XV. 1827. p. 95. Med, Chir. Zeit. 1829. III. n°. 34. — (5) Asfalini, l c. p. ris. Voigtel p. 356. —. (6) Blumenbach, Med, Biblioth. Gott. 1785« I. p. 49. Froriep's.JVotizen, 600. XXVHI.. 1880. p. :96. Mollet ve Eldik, X. i631. p. 294. Wendelftadt, Hu» fel. Jours, XXVII. V. p. 69. «9 (7) Mirabelli; Bere thollet, Wedemeyer, Cruikshank, Chevallier, Rhades, Wöhler, alii. — | (8) Meckel, Deutfehes Archivy für diz Phyfol. II. 1817. dneelligenzblatt, p. 5850 €t fqq. — (9) Ibid. p. 590. M E DIF- C A. $9 li$ tarda et debilis abforptio (1). BDrachium in 10 ($ aquae cum drachm. ij. Merc. s.c. ad 10° diu fübmerfum tenuit 5 nullus effectus , neque falis in fo- lutioné inminutio; ad 18° fal diminutum , aquae autem quantitas minime minor (2); concludit (3) infra et fupra 10? , 11^ —— 18? nullam abforptionem locum habere; in hoc enim cafu cutis conftringitur , in illo fudor abforptionem impedit. — Mercurii effectus ex longiore pediluvii ufu notavit, ob na» tam inde cutis laefionem (4). Mercurio dulci, fcammonio, gummi guttae, fale Alembroth , et Tar- taro Emetico abdomini appofito: post 107 horas patuit ponderando falem Alembr. 10 gr. , Tartar, Em, 5 gr. , g. gutt. 1 gr. Merc dulc. gr. perdidisfe , fcam- monium $ gr. acquifivisfe, quod non a folubilitate , fed a majori acritate repetit (5)5 abforptio igitur non peragitur epidermide integra , vel nifi laedatur, pro» prietate acri ftimulante applicatorum. — Ei as- fendunt J. Currie(6), Magendie (7). — Con- (1) l. c. p.591 €t 595. == (2) Ibid. p. 591—593. Materiem perfpirationis fal ex folutione petere et fecum intus ferre pu- tat (594, 599.) == (3) lbid. 590,593. — (4) Ibid. p. 594—596. — (5) l. c p. 597. — (6) James Currie, über die Wirkungen des kalten. und warmen Wasfers , als ein Heilmittel im Fieber und im andern Krankheiten, I. Leipz. 1801, a. d. Engl. übers, yvon Michaélis. II. Leipz. 1807, übers, yon Hegewische(S5*. edit Lond. 1814) cf. I. c. XVH. p. 259. s Findet eine Inhalation durch die Haut flatt? cf, p.279. — (7) Magendie, Journal, Is p. 14. Préc. Ei. de Phyfiol. Egpér. Yl. p. 262. 9o COMMENTATIO Concedimus acria , ftimulantia , epidermidem laeden- tia facilius abforberi, magnamque esfe temperatu- rae efficaciam , fed ex his cuti illaefae abforbendi facul- tem, aut epidermidi permeabilitatem ne deneges; minor enim temperatura, et falis corrofivi vis adílrin- gens multum fecisfe videntur. Sic Sewall dum de- coctüm rhei, rubraeque tinct. in excretionibus re. perirat, nullum vidit transitum ex decocto adftrin- gente ligni campechenfis , brafilienfis , antis quercus. | :Chemice transitus materiarum pulchre tahali Westrumb in cruris viri fani locum veficantis ope excoriatum cucurbitam pofuit, illique per.i£ horam pediluvium fuppofuit ad 20? (R éa u m) cum Prusf. Potasfae; en! . .. Muriate oxydi ferri post bi- horium in lympha per cucurbitam extracta translatum fal apparuit (1); idem ad 23° obfervavit; — ad- mixto, praeter Prusfiatem „ Nitrate Potasfae, illud probe: hoc minime in fanguine venge brachialis -obfervabatur (2) ; rheum balneo brachii admixtum, in cucurbitae fanguine quoque et in urina prodi- bat (3); copiofior transitus post irritationem cutis aki epu (4. —Lebküchner (5) plu- „ti-e (1) L c; Exp. VI. pi 5506, VII. p507. (2) Ibid. Exp. VIIL p./508, canem abrafum postico corpo- ..ge in belaeum cum Prusf. Pot. pofuit per 3o m. ad. 26? 5 fai in fang, venae cavae, urina , non in chylo et ducta thoracico, Ibid, CExp. XI. po 534. = 009) Ibid: Exp. IX- p 508. Exp. X. P. 508. == (4) Ibid Exp. XII. p. 5347 (5) Lebküchner, . Disf, i] M E; L Go: 91 rimis experimentis Prusfiatis Potasfae transitum probavit (1)5 acido fulphurico diluto extus admo- to acida excrementa reperit, repetitaque frictione tormina ventris, urinam acidam , intestinorum in- flammationem (2); Acetatis plumbi dr. Q in aquae Unc. ij. quater in cuniculo affrictå , post yeneficii fymptomata mortem vidit dum partes internae admoto Hydrog.. fülphur.' nigrescerent; ex dr. j. Muriat. Barytae cum 20 part. aquae post 12' veneni effectus , ex iterata frictione mortem in cuniculo vidit (3). Albrecht quoque momentofa his in rebus. fe+ cit pericula (4). -.—. $- 14. Materiae odoriferae. Camphora et RioéMlor rus post externam adhibitionem in aere exfpirato animadvertuntur (5). — W estrum b utroque bra- chio ad cubitum usque, per 45' ad 20°—~22° (R) in balneum cum Prusf. Pot. dr, j. Nitrat. Pot. dr, ijs Disf, qua experimentis eruitur, nitrum- per viventium ad- huc animalium membranas atque yaforum parietes ponde- rabiles illis applicatae permeare queant, nec ne? "Tubing. 1819. 89. cujus epitome fufe in Archiy génér. de Méd, VIL 1925. Mars p.424—444. (1) Ibid. p. 425 — 427. (2) Ibid. p. 426.` Simile quid narrat Westrumb, L c. p. 491. — C3) Ibid. p. 427. — (4) J. F. L. Albrecht, Comment. i& qua proponitur recenfus eorum alimentorum et medicaminum , quibus , fiye tubo alimentario fint ingesta, five communibus corporis integumentis applicata , ingresfus in fje fema vaforum fanguiferorum aut concesfus a Natura aut nes gatus fit. Gott. 1906. 4°. — Cs) Westrumb, 1. c. p. 49t. "Theophrasto jam notum yide fupra p. 15. $ .— COMMENTATIO et Mofchi gr. aliquot fübmerfo, Mofchum in aere ex- fpirato et urina, Prusf. Pot. in excretis detexit (1). Idem experimentum inftituens, tubo quo externum aerem fpiraret naribus et ori adaptato et per fenestras ducto, debilior fuit in aere exfpirato odor, nullus in urinà (2); eodem cum tubo inítructus pedilu- vium fumfit ex decocto rheo , et inferiorem cru- ris partem Balf. Opodeldoch inungi curavit, unde post 15° ex anima per 6 horas camphoram redole- bat (3). — Stuart (4) fimili apparatu utens Al- lium (5) ad axillas, interna crura et malleolos ap- poni curavit per z i horam et locum dein ablui; post 2 horas in aere exfpirato diutius quam per bihorium et in urina odor ingratus. “ Odorem urinae violaceum ex Terebinthina extus ad» mota tribui adducunt, hic autem abforptionem per pul» mones (6) multum facerefponte patet. K aau B. no- tàt: „qui diu manibus tractat Terebinthinam , paulo post emisfam urinam illa videbit inquinatam" ($.1 30.) E Rouse G) Westrumb. 1. c, Exp. I. p. 496, in aliis experimen- tis post horas odor Mofchi adhuc in aere exfpirato. (Exp. III. et IV. p..497—9498.) — (2) l. c. Exp. II. p. 497. — (8) l C. Exp. V. p. 498° — C4). ss Verfúche welche die, von einigen » bezweifolte Einfaugung durch die Haut zu beweifen fechei. » "em von jJ. Bradner Stuart vor. Albany. (Meckel, Deutfch. drech, f. d. Phyf. Y. 19019. p. 151. (5) », Allium cuti attritum fpiritu ac. fi comederes elucescit." » (Soemmering,de corp, hum. fabrica , V. p. 413.) » plane » tis admotum animam olidam reddit." G. Bafilevitsch, (Systh, woforb, discript. Argentor. 1792. p. 37.) — (6) Priori fac- M'EDIC X. 95 Rousfeau (1) repetitis: experimentis vidit Teres binthinam. interne fumtam, vel adeo externe ap« plicatam ^ut aer ea inpraegnatus infpirari posfet, folitum urinae conciliare oderem; cum- vero per tubum aérem externum düceret, per o horas va. poribus Terebinth. ol. fe expofuit , brachium in illud füubmerfum tenuit, aut nudo corpori affricari cura» vit, et nihil odoris violacei in urina percepit, Ome nem itaque cuti abforptionem procax denegavit, Lebküchner in cuniculo , oleo Terebinth. pet io' affricto, in tela cellulari, fanguine’ venae ca» vae, et urina odorem percepit (2); Stehber- ger(3) in juvene cum prolapfu veficae congenito , ubi quovis momento urina colligi potuit , neque dee coctum rheum, neque lign. campech. neque acid. Gallarum , balneis partialibus aut frictione adhibi- tum transiisfe obfervavit, fed Terebinth, manibus brachioque affrictum post. 25', ofi post 15' in urina detexit (4). | Li- faeculo mos erat in pectoris et fuote | morbis vapores ex fingula- ri lebete herbis et Terebinth. inpleto, inhalare, unde femper odor ille violaceus urinae obfervari folebant; (Brief vas M. van Geurns, oyer eem" verbeterdem toeftel tot dampadee ing, ende nuttigheid daarvan in Borst- en Keelziokten, 8? C1) Reil er Autenrieth's Archivy f. d. Phyf. VIII. p. 3593, ex Edimb, Med. and furg. Jours. 1806. II. p. 10. —— (2) l. c. p. 424 et 428, oleo camphorato affricto etiam odor in fangui- ne venae cavae infer. ; pulmones autem hic multum fecisfe vi» dentur, — (3) F. Tiedemann's, Zeitfch. f.d. Ph»f. 1I. 1826. H. L p.47. — (4) Acetatem Potasfae quoque e pediluvio in 94. COMMENTATIO »Liceat ` autem propria | quaedam experimenta enarrare. Loco tesfellae vitreae, in fenestra aedi- culae in horto exítructae tesfellam. ligneam poni- curavi 4.. et- lignum | tanto- foramine perforari ^ quanto volumen partis brachii mei fuperioris prope humerum arcte exciperetur. Jam cum. in.ae- dicula federem jet nudum brachium (aeftate ate 1831 temperatura aeris 68" Fahr.) per foramen ad hume- rum fere usque porrigerem ,. januá et fenestrà be- ne claufis, et foramine interpofito linteo carpto circum brachium claufo , adjutorem justi- lagenam. ex cubiculo meo petere et contentum. liquorem, ol, Terebinth. , in patinam fub brachio pofitam infun- dêre; manum immergere inconfultum duxi , cum, uti fieri folet, epidermis prope ungues vel in apice digi- torum. non raro laefa fit ; hinc flexo: cubito, ipfum cu» bitüm brachiique partem infra eum , liquore fubmer- fi, adeo ut fuprema brachii pars et manus furfum flectae , patinae margine fustentae , ficcae manerent, Jam hac pofitione fatis taediofa integram horam per- fiti, qua praelapfa, ol. Terebinth. rurfus in la- genam fundi, patinam auferri , et brachium probe ablui curavi; dein per femihoram eandem brachii partem. eadem pofitione. in aqua. tepida pofüi, në ullus remaneret odor, Urina 15' ante experimen- tui fuit misfa et fervata; quae 2o' post coep- ' tum án Wrinám trtansgresfurn vidit; itaque tantum materiae in urinam aszentes.- , MAET D TCCWAP © *bs: tum experimentum fuit collecta erat ut prima, at vero quae 8o' large fuit misfa manifeste odo- rem fingularem , priori non proprium, quem di- cunt violarum , exhibebat; urina hora II, III, IV , VI et VIII misfa eundem habuit odorem , non' adeo fequens ; obfervandum alio tempore numquam mihi adeo frequentem esfe urinam, Post 14 dies experimentum repetivi ; jam altero bras chio in Tereb. venetae et ol. Tereb. pari copia éadem ratione. pofito y nulla notanda venit differentia nifi quod urina demum ad minutam 100 oleret, et non tam diu (enim ad horam V in quo. fpatio ter fuit misfa) retinuerit. | Cum rurfus eadem in pofitione federem in pati- nam mundam infundi curavi, aquam 120°(Fahr.) (quae temperatura durante experimento fiebat 110?) ', et cum aquá misceri 6 gr. Mofchi , quae adjutor acu- biculo meo , lagena bene claufa , petiverat ; post hoe ram , (interdum aliquantulo aquae calidae addito), fo- lutionem lagenis excipi, patinam auferri, brachium ablui , et aquam tepidam puram fupponi curavi, Uri- na 9o' ab initio experimenti misfa debilem valde habe- bat Mofchi odorem , mihi modo perfpicuum', unde cre- do nullum ; exfpiratus vero aer jam 20' post coeptum experimentum manifeste Mofchum redolebat ut cui- que esfet clarum, adeo ut quum postea confulto amicum quemdam inscium adirem , dixerit: vae tie bi-qui Mofchum redoleas! — - Hora IV post ex- perimentum odor evanuerat, Cam- | 96 COMMENTATIO Camphoram fubtiliter divifam, cum axungia por- cina mixtam , unguenti forma brachio ut fupra il- liniri curavimus; post 3o' anima camphoram re: dolebat , nullus vero in urina odor, neque amplius quam horam post experimentum camphoram anima reaolebat. In alio experimento nullus odor. $- 15. Materiae gustu percipiendae. Mofchus e pediluvio (1) , ol. Petrae vertici inftillatum (2) , oleum. cajaputi plantae pedis appofitum (3), co- nium maculatum ventriculo admotum (4) , quin et „Oleum olivarum pedi ilitum (5), immo ferrum post ufum balneorum chalybeatorum, manifeste in ore gustari obfervatum fuit. II. Aqua ex are reforpta. S. 16. In : Jocis.: humidis: ét tempestate bumids exiguam obfervarunt fitim et frequentem tamen uri- nam (6); Chausfier 4 opifices antro humido fepultos per r4 dies fervatos notat (7). Fonta- na per bihorium in aere humido obambulans alie quot uncias fe graviorem vidit, drastico licet fum- ipd to CD Soemmer. de C. H. fabrica. V. p» 4139. Lenhosfek. HI. p. 354 Westrumb l. c. p. 490. — (2) Haller V. p.86. ^*- (3) Ibid — (4)Asfalini, L c. p. 200 Voigtel. l. c. I. p. 356. — (5) Samml. auferl. Abhand., VI. 1780. p. 652. ~= (6) Haller, V. p. 89. Westrumb, p. 491. Haller de aére humido jamaicenü; Dampierre (Marcard, l. c. p. 260) de nautis in mari pacifico- «e ER Dict, des Sciences méde XXV« 1818. pe 715 M EDITC HA. 97 to. (1); de Gorter (2) nocturnam aquaé.in- halationem ftatuit Unc. ij. iv. vj, Ry e (3) Unc. xiij, Keil Unc.. xviij (4); Marcard homines vidit ine terdiu labore lasfatos noctu, 1— 3 $$ acquifivis- fe (5)5 Watfon vidit juvenem fame exhaustum , quum.ei unum vini vitrum porrexisfet et dein equo veheretur, intra horam Unc. xxx acquifivisfe (6). Parum autem haec argumenta valent ad cutis ab- forptionem probandam, certe enim respiratio plu- rimum hic attulit, et conftat tempestate humida exfpirationem longe esfe minorem; —— in majori vero ponderis augmento , vix a folis pulmonibus deducendum .;idetur (7). IIl. Urtzae copia major illd. potuum. $. 17. Et hoc quoque argumentum parum vales | re ()) Cruikshank, Gefchichte u, Befehroib. T. c. XVIL p. 96. Linings (Philofoph. Transact. XLII. Lond, 1743. p.496) per 2% horas inaére humido 8 $ unc, abforptas vidit. == (2) Haller; V. p. 99. Keil (Disf. de Corp. anim. yi adtrahente 5 Dict. des Scienc, Med, XXV. p. 5) notat juvenem delasfatum , noc- tem fub coelo hnmido terentem , Unc. XVIII mane graviorem. H o- me(Westrumb, p. 493) noctu multum tranfpirans mane fe gra- 'viorem (2 unc. Hall. V. p. 89.) expertus est. — (3) Haller, . Ve 89 —(4) s» Quae in aére . . circumvolitant aquae particulae, əs à cuti nostra attractae, cum fanguine commiscentur, et cor- » Pus pondere augent" .... . ,, 27 Decb. hac nocte s, Unc, xvirj vaporis ex aéread fe fomniantem attraxisfe" fcrip- .fit Vide Edwards, ages: Phyfques. Paris. 1824. 89. «De 364 et 366. — (5) H. M. Marcard, über die Natur und- den. Gebrauch der Bäder. Hanov. 1793. 89* p. 259. (6) Westrumb, l.c. p. 493 — (7) Westrumb, le c, P- 492. G 98 COMMEN TA'TIO re fponte elücet. — 'Stupenda leguntur exempla (1) de urinae copia potüm longe fuperante, ut "ipfe Haller a fola respiratione oriri non posfe fatea- tur (2); quae autem Livizan; Baratti, Fothergill, Frank, de H aen alii (3) de in- ‘genti in Diabeticis et hydropicis narrant urinae cô- pi4, excretionibus per naturam et ártem licet vigeii- tibus, femper iterum increscente , unde aquaeex aere per cutim abforptionem demonftratam haberent, vix alicujus videntur momenti; ' proprium 'est diabeti urinae qualitatem et quantitatem mutare; cum R u- «herfordio(4), qui irdiabete cutim ficcáin , ari- dam et calidam faepe. óbfervavit; omnia pulmonibus tribuenda putarem. — Ad válidiora ergo tranfea- "mus argumenta. $. IV. (1) Haller, (V. p. 80, 90) ea collegit. Inter alia: ,, Ex .,, Gatinaria puella quotidie per. 60 dies pocula minxit 16, -,, qualia. g biberat, ut in eo tempore 1740 @ urina füperaret, » et fuper cibum potumque amiferit 1740 (8; felici tamen a5 eventu," -— (25) innixus caleulis Taglini quem citat: » de a&re," p. 167, 168. « (3) Has obfervationes. vide apud Westrumb, !..c. p. 499 feq. Seiler, L c p 229, Marcard, p: 252. Cruikshank, I. c. XVIL p. 96. — Lenhosfek, Ill. p. 353, ex .hydrope post paracentefin ,brevi faepe restituto, cutis abforptionem probatam habet. Idem Cruikshank, $amml. Zuferl. Abhë VII. 1781. p. 655. Darwin, Zoüónomia, 1. Sect. XXIX, 6$. 45. == Asfalini, (1. c. p. 2:5 feq.) hinc hydropicos oleo m— fuadet, «em (9) Westrumb, p, 500, M/E D I. C.A. -99 - IV. Balnea., $..18. Aquam extus admotam abforberi mul. tiplici probatur experientia. . A. Naufragi et nautae ubi aquae fit penuria fitim mitigant vestibus. humidis et balneo (1). s» Sitiens enim. balneum aquae dulcis calidae inpri- . mis ingrediens, licet per os nihil asfumat, fi » per aliquod. tempus permanserit illi inhaerens , .. irroratur ita ut fitis fedetur" momente Kaau B. (2). Cruikshank (3) in aegro Dyspha- gia fpasmodica et vehementi fiti laborante, fitig mitigationem et fuppresfae urinae restauratum fluxum post balneum tepidum vidit, fimilemque cafum ob- fervavit Currie(4), — Mascagni ex pediluvio gland. inguinales (5), Marcard. in infantibus unius anni ex balneo gland, cervicales ter tumentes, notant (6). — Haller,, a pediluvio diarrhoeam » €x reforpta aqua" (7), Sómmering a balə neo tepido gonorrhoeae fpeciem (8) viderunt, B. Dalnei ufu corporis pondus augetur ex ree forpta aquá (9); Seguin autem in 35 experimentis ile C) Schópft, I. I. p. 757. Soemm: de IC. H. fabr, V. p.410. — (2) L c. $. 423. — (3) Gefth. w. Befche L €, I7. p. 96. — (4) l.c. p. 261—74- — (5) Gefvh. a. Befch, Y. Abfn. Ge Pe 81. — C6) le c. p. 272. — (7) Hal- ler, V. P. 88. — (8) De Morb. vafer. abforb, $. 36e p.93. — (g)Haller, Asfalini, Chausfier et Ades lon, Voigtel,Soemm,., et Lenhosf2k, Seiler, de ripas y, Eichhorn fuis locis, « praecipuus hujus rei G 2 auc- 190 COMMENTATIO illud non obfervavit, et in balneo tranfpiratione liquid minus quam in aëre ponderis perdi exper- tus est (1), varium pro balnei temperatura, imo ad 289 (R) decrementum. Nec Pouteau. (2), Currie (3), Tearfon, Gerhard(4), Mat thai (5) augmentum tale obfervarunt , imo Cur- rie potius decrémentum. Ingens vero quae datur abforptionis diverfitas pro temperatura aquae et acris, conftitütione balneantis, pro cute et relatio- .Jie inter hujus et pulmonum in- et ex- halatio- nem , fatis experientiae diverfitatem declarant (6) ; S e- guin balnea fümfit ad 10? - 12° (R.) et ad 20* -26? 5 in illo autem cafu cutis conítringi videtur, in hoc fudor produci, unde abforptionis, ponderisque aucti defectus; e balneo enim. mediae temperaturae (18?) ipfe transitum Merc. fubl. c. vidit. — Expe- rimenta Currie, Tearfon ə Gerhard quippe in diabeticis inftituta vix aliquid demonfítrant (7). Currie in viro Dysphagia lethali laborante 6X balneo lactis tepido fitim moderatam, vires inftauratas , urinam copiofiorem notat (8). | güétor est Maret, fur l'effet des Bains d'eau. douce. et. d'eau dé mer. Dict. d. $c. Med. XXV. p. 53... — (1) Ll. c. p. 581. 597.. 509. ^ — (2) Oeuvres -posthumes YII. Vol. 89. Parise, 1783. Vol. I. p. 168 —201. = (3) Currie, l. c. p. 260, (4) uterq. apud Currie,l. c. — (5) Huf. Journal! XIX. Il.: p. aa fqq. (6) -Westrumb. L c. 512. I3. — (7) Vid, apud Currie, p.260. Eichhorn, p. 94. | e (8)l c. B. 261—9:21,73 fqq. «m »,Haec autem utut fpeciofa videri postünt. Ls E » ni- M E DFIN 1f? "Edwards autem aquam revera abforberi pul- chre expofuit (1); fcilicet non datur ponderis aug- mentum nifi abforptio praecellat prae tranfpiratio-: ne. Sint itaque tales conditiones quibus haec vals de minuatur , praecedatque igitur experimentum pon- deris in aére per transfpirationem decrementum. : Cutis in aqua tranfpirat et- abforbet, unaque functio alteram compenfat. Humoraüm in corpore copia et aquae temperatura. in has valde agunt. Quo plus humorum , i. e. ubi plethora adfit , eo minor abforptio , quo major abforptio eo minor. perfpiratio. Ad o? (100?) corpus fub puncto faturationis est, et jam augmentum per abforptionem majus est de- cremento per perfpirationem ; ad 30? (100?) hoc majus erit illo, quia praevalet perfpiratio ; — dantur igitur quoque gradus intermedii (129,5 et 22,?5 in Therm. centig. — 10? — 192? , 20*— 26? (Réaum), ubi perfpiratio et abforptio in aequis librio 5 adfuere hi in experimentis S eg uin. — In ma- jori temperatura praevalet perfpiratio, hinc non mirum apud Seguin ad 28? R. (i.e. 35» centig. ) fuit decrementum ; — in balneo autem ejusdem ac corporis temperaturae augeri debet pondus nam augmentum omne füperat decrementum quod du- i rane .,» nihil probant quam nifi quantopere posit ab evidentisüma » etiam veritate deflecti fi manifeste negligantur obfervationes'' quadrat in hos Curt Sprengel, III. 1310. p. 69. $. 276e Anfi. Phyf. (1) W. F. Edwar ds de Piofluence des egens Phyfiques fur la vie, Paris 1924. 89. p. 345—355 wi COMMENTA'TIO rante balneo per pulmones. obtineri debuerat. «— Abforptio est in ratione inverfa ad plethoram (M a», gendie): quo magis corpus distet a Biete fatua. rationis eo plus viget. Collard de Martigny (1) ex balneo: mas nus per 9 4 horas ad 18° R ; turgentes videt. venas ;. et axillae glandulas. . Manus palmam. fupra bafin infundibuli aqua repleti, cujus. apex cera: figillacea erat obturata pofuit , et; fupinanda. manu -cum: al- tera infundibulum invertit, ut ne bullula aéris ine traret; post ri horam. validam fentiit refistentiam aeris in a manu, et tumefacta- integue menta, imo in.alio experimento aquam. manifeste diminuütam (2). — Siphonis, cujus. brachiorum - inaequalium alter et minor erat in dine infundibili- formis, brachium horizontale Hydrargyro inplevit ; infundibulo aqua. repleto et.palma. manus inpofita , post Z hor, evidentem. notavit Hydr.: in. hocce brachium . adscenfüm (3)« | i Satis igitur probatam habemus aquae per. cutim ab- forptionem- ponderisque in balneo. aügmentum. nec requiritur: ut experimenta «J; Dill (4). enarrentur, aut accurata experientia. von Kuthlor (5); qui | ;peri- (a) L c. Exp. I. p. 794 == (2 Ibid. Exp II. IV. pe 82e- (3) Ibid. Exp V. lac et jusculum carnis etiam .reforberi vi- dite ==» (4) Transactions of the. Medico- - Chirurg. Society of Edimb, 1826. Med. Chir. Zeit. 1827. Il p.212, =e (5) Ue- ber die Zweckmásfig]te Anwendung dex Haus - uud Eus - Bäder, Wien. 1822. Huf. Journ. LXVIll.. 1829. VI. p. 105. experi- men- M EDE CIAOOO. ws periclitando invenit, in balneo tepido. idi A aug- mentum. per : horam esfe 2—6 ®©, ' | €, Aquae per cutim transitum non minus. pra- e diurefis ex balneo. aucta tam frigido quam cali- do (1). Ritter per horam,in balneo 92?—95^? (Fahr) verfatus fepties vel octies auctam. vidit urinam (2), quod alii fimile experti fant (3). — Annulae et vestes aliquando post balneum nimis arctae factae: reperiuntur , ac fi peripheria corporis esfet aucta ex humore in cellulis cutis depofito, non adeo cito abforbendo (4). Plurimi in. balneo calido multum mingunt , parum fitiunt (5). D. Quantum autem aquae: abforbeatur difficile determinatur, Falconer- (6) conclufit intra quadrantem horae uncias 4— 12 per totam fuperfi- ciem corporis abforberi, Collard de Martig- ny (7) bilance quae vel $ gr. differentiam indi- cabat linteum ponderabat 5 d pondere utrique | lan- mentum Bonfils vid, apud de Martigny, I. c. p. 83. (1) Id omnes fere confentiunt, Marcard magni hoc ducit momenti ad probandam absorpt. cut. (l. c. pe. 253). Curt Sprengel, l c: ,, Simp fonio contigit aegrum obfer- » Vare fiti et febre actuofa valde cruciatum, qui pedibus » aquae inpofitis, illico magnam pallidae urinae copiam reddi- . , derit," — (2) Hufel, Fourn, XXVI, I. p. 58—108. (3) Qui opus Currie recenfuit in Hufel. Bibl. XIX. 1907. D. 43—48. = (4) Marcard, l. c. 25379254. i (s) Dict, d. $c, Med. XXV, p. 55. — (6) Ueber d, Mi- neral, Wasfer und warmen Bäder. Band Il. Leipz. 1778. p. dg. = Marcard, p. 158. — (7) 1. c. Exp. Hl, p. 80 fq. 104 COMMENTATIO lanci inpofuit vas porcellaneum aequalis diametri et: ponderis, utrumque aqua 19? (R) inplevits in alterum vas e bilance defumtum et pondere in ejus loco pofito, manus inmerfit; post femihoram eas linteo ficcas reddebat, linteum | poriderabat , cnjus abítracto pondere, et ponderando aquam in quam manus merferat vidit 78 gr. esfe amisía, quod non ab evaporatione diducendum docuit “alterius vafis ponderatio. — Recte autem Marcard quins titatem vix determinandam putavit propter femper perfpirantes pulmones et cutim (1). ^^ E. Balnea itaque prae ftans referunt argumentum ad cutis abforptionem probandam, nec. tanta du- cant amplius Phyfiologi Tantali tormina, mé- diis in aquis quem folo capite exítantem fiti in- - explebili cruciatum fingunt poetae, Tibullus l. El. III. v. 88. Y gf Tantalus est illic et circum | ftagna fed acrem .- Jamjam poturi deferit unda fitim. V. Materiae e Balneo abforptac. $. 19. Balnea mineralia prae generali balineorüm effectu, peculiares edunt propter particulas fa- linas vel aéreas ex iis reforptas; diverfa enim di- verfos laudantur contra morbos (2). Hunter alvum purgari vidit eorum qui pedibus nudis in aqua minerali laboraverant (3)5 Voigtel (4), Alexan- CD Marcard, le c. p. 255 et 256. —— (2) Westrumb, Lc. p. sog et Huf. Fourn. XIX, St. Il. p. 22-24. (3) Schópff. |. c. p. 797. 63« 64. — (4) le c. L p. 386. MEDICA. 105 Alexander (1), post balnéum Nitro | praegna- tum, chartam urina madefactam , ficcatam detona- ré, Richter ex balneo cum Nitri acido urinam acidam fuisfe. (2) ,. alii (3):post balnea chalybea- ta. excrementa nigrescere et ferri faporem in ore adesfe, Hufeland post balnea fulphurata. ani- mamy flatus et urinam Hydrog. fulph. redolere (4) , imo peregrinatores ex Mparpta, aqua marina falivam amaram reddi (5), notarunt; ,,Rhubiam manu retentam lotium hai colore :,, tingere vetusta fama est". (6). ,, Rheum in ‘jy fanguinem tranfit , et urinam colore flavo tinə tg git” (7). — Stuart post balneum cum infufo Rubiae tinct, per 2 i h. ad 8a?—90? captum , urinam tertia hora misíam , rubid vidit infectam , 'quippe carbonate Potasíae laete rubescentem, imo adhuc post 37 horas; rheum fic et curcumam quoque in urina detexit (8). — Sewall per ro horas pediluvium fupra malleolos usque fumfit ad. 99? quo. 4 Unc. Rubiae tinct. ad 4 modos aquae con- tinebantur; urina horå 4* kali' ope rubefacta est, nec minus quae hora 6, 8, 10, 12 et 24 erat | mis- (1) Samml, Aufer. Abhaudi, Vl. 1780. p. 747. — (2) W e se trumb, p. 406. — (3) Behr id notat ex protacto ufu Alexisbad, Huf, Fourn. LXVIII 1929. VI. p. 105. (4) Syste d. Pract, Heilk, I. p, 142. — (5) Hamilton, Forfter, Rudolphi, Phyfol. ll. p. 259. * (6) Haller, V. p. 87. — (7) Soemmer. de C, H. fabrica, V, 413. ` (8) 1. fupra c. p. 151, 152 == Quae fecit Westrumb peri- cula jam fupra narravimus, p. 9o. 106 COMMENTATIO misfa (r). Cum in infufo Rhei (unc. : 3 cum aqüde | modis 2) per 4 horas ad 98? manum fubmerfam tenuerat, urinam alcali addito aurantiacum colo» rem acquirere vidit (2). Nulla urinae mutatio ex pediluviis cum inf. vel decoct. ligni "ju; PG Brafil. , cortice quercus, Experiendi voluptate quaedam propria feci pe- ricula. Utrumque pedem g fere pollices fupra mal- leolum in infufum Rhei , quo 6.unc. Rhei contine- merentur, fuübinerfi; temperatura aquae erat 102° (Fahr), durante experimento licet interdum aliquid calidae adderem varia fuit a 102?— 96? Hac ratione inde áàb hora matutina 7: ad horam 12 usque pediluvium fustinui; urina post 1 I coram -misfa profundioris quidem fuit coloris (nempe prima hujus diei urina) fed folutio alcali- ^na colorem non mutavit ; quae vero 'colligeretur “post $i horas inde.a coepto experimento, folu- tione Subcarb. Potasf. addita coloris fubiit. muta» "tionem , et in aurantiácum five. potius rubicundum tranfit, qualis color in alia urina alcalibus non producitur, fed etiam enascitur quando urinae con. fulto aliquid infufi Rbei (aut Rubiae tinctorum), et dein guttulas folutionis alcalinae addideris ; {exe ies illa die ante cubitum urinam adhuc collegi et feme AN Theod. !sewall, Einige Fer fuche u. Bemerk, über die Hauteinsaugutg. Meckels Deutfches Archiv f.4. Phyf. -igle 1816: 146 fqq. Vide Exp. L idem erat evéntus in Exp. Il. HI. — (2) Ibid. Exp. IV. p. 147. & 4 M E. D.L OA o 107 femper . Rheum. adesfe. vidi, maxima copia. in. illa tertia, horà fere 1 post. meridiem collecta; "urina fequenti die hora 64 misía et. ftatim explorata prae. fliftit Rhei vestigium, — Jam vero ad. priora expes rimenta (p. 94) attendens alia ratione : pericula. in- flitui, et jam (fub. iisdem, conditionibus), crure adeo ,flecto ut pes. natibus esfet. applicata j- fere..6 pollices in infufionem Rhei imerfi, quali. pofitione cum per 14 horam haud, placide- tempus trivisfem y in urina hora 2 ab initio: experimenti misfa folutio alcalina Rheum manifeste indicabat. . - Duo inftitui experimenta in quibus. genu. in infus fum (102?—94? Fahr) Rubiae tinctorum, (unc. V) per 2 horas immerfum tenerem; urina post 1 4 horám’ ab initió experimenti misífa nullum Rubiae habuit. vestigium ; debile quae ad horam 25 ; quae véro ad horam 3 colligeretur manifeste folutione alcalina rubefiebat; urina horae 5,7 , 8 Xet 11 etiam Rubiam continebat , maximeque hora 7. — Alterum experimentum eosdem dedit eventus nifi quod primum vestigium àapparebat horà e, maximum horà 6. VI. Cutis respiratio. Miasmata et Contagia. -$. 20; Respirationem cuti non esfe |denegan- dam, ex Spallanzani (1), Jurine (2), E.d- wards (1) Mémoire Jur la réspiration par Lazars Spallanza- nì, trad. par J, Sennebier, Genev. 1803. Reptilia excae- fis pulmonibus diutius vivunt , quam alia illaefa fuco obducta, ===» "Ubi non gaudeant organis refpiratoriis integumenta oxydationi fuccorum inferviunt ~~= (2) Mémoire fur les moyens de per- Jeca 108 COMMENTA TIO wards (1), aliorumque (2) obfervatis conftat. Lebküchner (3) cuniculum ad collum usque in vafe Hydrog. Sulph. repleto , arcte inclufum , post virium defectum et anxiam respirationem. convulfive mori vidit; in tela fubcutanea, et fanguine venae cavae, laminae plumbi ope gas reforptum detege- bat. Chausfier (4) trans plumas et pilos ani- malium “illud gas venenatum agere vidit. [B ed- does (5) brachium nigritae chlorio albescere ob- fervavit, Cruikshank (6) aérem in quo ma- num aliquamdiu fecluferat, minus combustibilem et aqua calcis turbatum notavit. Abernethy (7), aliique probant Oxygenii talem diminutionem et 21 s | gaz fectioner leudiomótre (Mém. de la foc, Roy, de Méd. X, | 1789. p. 56 fqq.) in quovis gaz fpecie brachium incluüsfet, ta- men femper evolvebatur g. ac. Carbon; fi fub oxygenio, hujus decrementum, = (1) Edwards fur les egens Phyfiques, p. 12. 13. 67. 697—972. 99, 100, ranas, ligatis viis' aeriferis, et in vafibus:aére plenis rec]ufas, post 2 horas viventes vidit et g. carb. auctum. == (2) Aliis e contra negantibus: Chause fier et Adelon, l.c. p. 6oo. Huf. Biblioth, XXV. 1818* p. 57. — (3) 1. Ce P. 428. (4) Biblioth, Médicale, Y. p. 100 Précis d'expér. faits far les anim. avec le ge Hydrog. fuülph. (5) Westrumb, l. c. p. 480 — (6) Chausfier et Ade, lon, l. c. p. 599. — (7). Abernethy's Chirurg. utd Phyfiol. Verfuche aus dem Engl. von Brandis und Kühn, II. 8°. 1795 —18co; I. n°. 3. ,, Verfuch über die Materie, welche von dsr Haut ausgedunflet, und eingefogen wirds" vidit, manum 8 unc. oxyg. et r unc. Azoti intra 8 horas ex aére quo includerat forpfisfe; gaz Nitrofum et Hydrog, in alio experimento ; Brandis (apud Abernethy) gaz acid. onn intra horam 13 polle cub. forptos vidit. ^M E£ DI C A. 109 gaz ac. carbonici augmentum (1) — Cntis ita- que pulmonibus fuccurrit (2) , nec propterea poris indiget aériferis (3) ! Quae omnibus, propria et probata est membranis permeabilitas et cuti con- cesfaest(4); aéres cutim penetrant ac veficam hue midam ,1h e. per ipfam texturam, pari ratione ac fanguis. vefica contentus in aëre rubescat, et Hy- drogenium tonitruans fiat (5). - Miasmata et Contagia hac via corpus intrare plurimi putarunt (6); hoc autem pro abforptione cutanea argumentum incertum. habemus ; patet enim praecipuam esfe caufam inhalationem pulmonum (7). Miasmata hac via posfe intrare Bichat probavit; | hic C) Von Humboldt et Percival, (Mém. d Arcueil IF p. 393) Gattoni duos pueros ad lumbos usque facco inclufit, aéremque diminutum invenit (Chaus fier et Adel, l € p. 599) Edwards, v. fupra. =~ (2) Pulmonum re- fpirationi cutanea est addita (Reil Fieberl. V. 1815. p. 20). Succurrit pulmoni cutis et oxygenium forbet, maxime quoque ad evolvendum calorem animalem, (Westrumb » 1.6p5 479, 914) — gaz autem iu variis his experimentis exhalatum carbonicum, non ex inhalato oxygenio repeti posfe, luce cla“ rius ex Edwardfii opere patet, — (3) Quos bene refus tavit Eichhorn, 1827. $. 43. p. 105 fqq. == (4)Leb- küchner in disfert. laudata et Dutrochet fur! Pendos- mofo et lexosmofe. Paris. 1826, 89. — (5) Magendie, Journal, I. p. 16. (6) S. Th. Soemmering, de morbis vaforum abforbentium C. H. five disfertat. a focietate Rhe- no Traj. a, 1794. coronatae pars Pathol, Trj. ad Moenam 1795. $,.7. P. 13. — Rullier, Dict. de Scien, Med, XXV. 1818. P. $7 et 6o. — (7) Robertfon in Med. Chir. Zeit. 1328. 110 COMMENTATIO hic enith cum obfetvasfet ; quando femper cadaverum fectionibus interesfet faeces fas et flatus horum ano- logum liabere odorem y naribus claufis , aërem pët tubum ori adaptatum et extra cubiculum ductum, hauriebat , et postquam horam juxta 2 cadavera foetidisfima ita fedisfet , flatus fimilem habere odo- rem notavit (1). — Contagia fixa hac via corpus faepe ingredi, patet ex luis, per contactum , transe lationem, et glandularum inguinalium affectioni- bus (2); an fixiora contagia illaefi epidermide corpus intrant? ut rite inoculatio procedat necese fe fub epidermidem virus variolofum ponatur. — 2$. 21. Ex vario igitur obfervationum genere con- cludere fas est cutis integrae dari abforptionem ; fa- cile autem adverfariis concedimus hanc valdopere promoveri laefa epidermide , vel materiis istam che- mice mechanice aliave ratione corrodentibus, ip- famque epidermidem abforptionis esfe promptioris obftaculum, .Sapientisfimo enim confilio natura nie miam epidermide arcuit- abforptionem 5 quot. enim mala ex externa abforptione aeque ac interna vi- gente! — Bichat jam integrae et laefae diftinxit abforptionem (3)... Obftetricatores ab omni- aevo noverunt digitorum pur vel parum .laefa, ad opus 1858. IV. p. 204. — (1) Anat. Génér.-Yl. p. 694. (2) Hoc vulgare argumentum ad probandam abforptionem per våfa lymphatica Haller, Asfalini, Soemm., Wes- trumb, Lund, Magendie. (3) Anat, Génér. II p. 695i MAEI B 3)€HAÀC o Im opus-non: esfe accedendum , nec illotis manibus proprii vel aliorūm corporum loca teherrima epi- dermide vel nulla tecta, esfe attingenda, et ab in- ftrumentis: non : probe mundatis esfe abfítinendum. Primi inoculationis patroni jam docent bene fub epidermide virus deponendum. Seguin e balneis cum Merc. fubl. c. nullos vidit effectus nifi epi- dernide, five fcabie five protracta applicatione, laefa. aut deflructa; nec tamen cum illo ,+et *cum Currie, Magendie (1) aliisque aforptio ni- fi talis epidermidis adfit deftructio neganda est ; — discernendum integrae inter et laefae cutis func- tionem. Obftaculum abforptionis est epidermis (2), haec ubi mechanice vel chemice fit laefa, ubi ad- plicentur flimulantia acria obflaculum illud tollen- tia, ibi abforptio celerius ac citius procedit (3). Nec igitur methodus endermatica fuis destitüta est fundamentis. Cum vero illaefae -cutis optime fit probata abforptio quomodo igitur materiae illi ad- plicatae, obftaculum illud vincunt , epidermidem transeunt, et internas ad corporis veniunt partes? Quaenam in moderandam hanc cutis integrae ab- forptionem funt momenta? quale tandem interest inter abforptionem cutis integrae et b» iue) i. e. me- (1) Précis Elm, dè Ph5f. ed, 2. 11. Paris 1825. P. 261 fqq. ejusdem fenteutiae C hausfier et A délon, l. c. p. 597—90. Caeteros vide fupra. — (2) Richerand, IL. p. 316—318. Eichhorn, h c. p. 96. Westrumb, I. e p 516. (3) Westrumb, p. st6. 518. 536. 112 COMMENTATIO methodum jatralepticam inter et Endermaticam idis- crimen anatomico - Ugrsiegicom: ? ordine haec in- quiremus. S. 92. dotofipdl né cutis- abforptionis ratio inae: te» nuit Phyfiologos. An cum veteribus venis folum- modo adfcribendum (1) , an motui retrogrado va- forum lacteorum (2), an ex imbibitione (3) , aut ex metamorphofi fluidorum et texturae partis foe lidae in finibus ultimae (4),. quaestiones - mitta- muss — Westrumnb (5) fummas de abforp- tione meruit laudes. Vàforum lymph. orificia in epidermide negavimus , eaque in cellulis cutis lymph. et corii fuperficie indicavimus ubi etiam rete vasculofun five vafa fanguifera permulta cernunter , quaeritur itaque quomodo ad internam epidermidis paginam materiae veniant et in centrum actionis ponantur ? Westrumb rem egregie expofuit 5 epidermis imbibit materiem folubilem folutumve, intumescit, et ‘permeabilitate illi, uti omni cuique menbranae propria (forfan etiam ca- pillaritate) pro breviori vel longiori contactu majo- rem (12) Uti Galenus et Kaau B. 1. c., $. 422. p. 194 (2) Quod Darwin de purgantibus et anthelmint. Von dem umgekehrten oder ruckwárts wirkende Bewegung der Ein- faugende Gefüsfen des Korpers in einige Krankheiten, Samml. aufer, Abh. VI. 1780. p. 254—350. — (3) Ritter, Hufel. Journ. XXVI. I. p. 89 fqq. Et ubi recenfio operis Matthai in Hufel, jours, XIX St. II. p. 58. — (4) Seiler, 1. c. p.222. — (5) Westrumb, JJ. c. P. 520. MAE -DICHA 113 rem minoremve copiam fubftantiae in- texturam cutis deponit , unde a. vafis in humores defertur. -Simplex haec theoria est, ex ipfa in aliis obfervata) meim- branis agendi ratione petita, Eichhorn putat, tantummodo ea abforberi, quae epidermidem:. in- tumescere efficiunt vel id, non impediunt, fcilicet ut epidermidis intumescentià margines pororum de- fcriptorum. inorganicorum , canalium -füdorifero- rum orificia , elevarentur, quibus elevatis, medi- -camenta aliaque externe applicata per canales fu- dorifezos «vi capillari deveherentur (1) ; vidimus -hos canales non cohaerere cum vafis fed in cel- lulis cutis terminari, in quibus etiam orificia va- forum lymphat. idem Eichhorn indicavit. . Pri- mo intuitu fpeciofam hanc theoriam acciperes et cum priori conjungeres, adeo ut abforptionem cutis integrae, tam inbibitione epidermidis per poros | inorganicos , quam per poros dictos fudoriferos fieri crederes , eo magis quum ex experimentis S e- guin patuit, fupra 18? nihil abforberi, canaliculi nempe tunc fudore pleni abforbere non posfunt; Seguin cum pediluvium lactis fupra 18?— 20° fu- mebat, lacacidum fieri obfervavit (2). Si vero ulte- : rius istam theoriam perfpicias, auctoris magis astutiam quam naturae ductum videbis. Jam fuspicionem movet, nullam aliam viam patere externe applicatis , quam - per canaliculos illos , unde , cum vafa capillaria non n ni- (1) Meckel, Arch. 1826. p. 471—479. — C2) Seguin, l c. p. 590. ; H 114 COMMENT TATIO nifi. in “cellulis cutis lymphat. ab eo fint indicata, "mira''et felicisfima oriretur confpiratio , qua: mate» riae: facillime. inhiantibus orificiis 'adducerentur. ab .Officiofis canaliculis, At vero , canales: illi- etiam inferviunt educendo productui fecretionis, quae a mervis regitur gj fudori, et fi jam etiam -infervirent inducendis omnibus allatis, tanc fane in- uno fim- -plici;valde organo; duas: e diametro: fibi: oppofitas -functiones |jünctas videremus ,. atque aliquid «fta- tüeremus; cujus quid analogum nullo alio in:to- stius éorporis loco: videmus , ergo falfum 5 abforp- tio tali modo functio fieret fecundaria:(1) cet tarni- -tum: locum haberet, fl epidermis ab applicatis intu- mesceret, et jam fimul fudoris excretio: esfet nulla, nam fequitur ex Eichhornii fententià, ubi fu- datur, ibi. nullam. esfes abforptionem 5. monente Westrumb abforptio "vegeta est fub: caufis eva- - porationem promoventibus , hinc. raro :canales illi exhalantes et abforbentes; abforptioni | esfent. apti. Tandem theoria cel. Eichhorn; fi vera eesfet abforptio integrae cutis tantum locum ‘haberet «fub conditionibus , quibus epidermis intumescit , ut cana- lium margines elevarentur et fic per canales. fudori- feros transiret materies ; obfervationes aurem. rela- tae fatis indicant , etiam. ea , quibus epidermis: aegre intumesceret, abforberi , virtusque emplastorum; unguentorum, cataplasmatum , quum conftet ab Ome } C1) Westrumb, Í. c. p. 574. | MAET D I:C'A. 115 »omni: aevo, ab uno Eichhorn ibis denega- ur(r c ! ^ [taque ex nostra fententia in explicanda cutis in- *egrae abforptione unice admittenda videtur W e s- trumbi theoria , quae , fimplex et naturalis , eo ma- gis arridet , quum permeabilitas fit materiae organicae proprietas, a Fodera (2) aliisque omnibés in mem- branis comprobata, et a Lebküchnet: G eciam cuti integrae experimentis vindicata 5- nemo ^w cu- tim manus , aliquamdiu aqua calidae fubmerfae, boat permeabilitatem illam negabit. ^ ^ ^ ^^ /:$.:83. Jam epidermidis ob(taculum' victim ët et TUateriaé ejus internam respiciunt paginam, in co- rii füperficie et cellulis depofitae. Quibusnam igi- tuf vafis in füccos deferuntur? W estrumb va- fis lyrüiph. et venis hoc officium adfcribit; hodierni enim Phyfiologi merito vàfis fanguiferis et abforben- tibus tribuunt functionem sbforbentem fed in utris- que distinctam 5 vafa lymph. materies, fanguificationi infetvientes , fuccos nutrientes. et lympham , vehunt , vafa fanguifera indigesta; heterogenea, falia, ma- teries odorantes et colorantes , caeteras (4). Quibus [RA ep uns i SIR quie (3) Meck, Archs 1826. p. 473. — (2) Recherch. fur l'exhal,et l'abforption, Paris 1824. Magendie; Dutrochet; Wedemeyer, Usterf über Kreislauf d, Blutes. 1828. p. 424 fqq.5 Brandis, ibid, «== (5) In Disfert. laudata; epider- midis permeabilitas etiam vindicatur in Hu fel. Jourz, XXVI, - 1, 58—108 et a Coll. d. Mart. l c. p. 76. (QD Westrumb, Unterfuch üb. die Einsaugungskraft der Finem, Hanov. 1825. 8°. Meckel, Archiv. 1827. p. 528 et Ha $35, 116 COMMENTATIO hoc nitatur fundamentis, aut quomodo wafa hanc functionem abfolvant, hujus non est loci, Reininise cendum, autem , non abfolute orificia requiri; quum parietes , permeabilitate vaforum . extra. omne du- . bium pofita , etiam forbeant. Vafa cutis lymph. hete- rogenea, non asfimilata vel non asfimilanda , tum demum forbere videntur, quando eorim vis repulfi- va,a Brugmanfio (1) nostro in illis proba- ta, fit devicta ; venae omnia fumunt quae. cum iis in contactum veniunt (2). . Jam vero , cum ra. ro externe homogenea abforptioni afferantur, | vês - rofimilimum.. redditur, materies externe medicane di fcopo applicatas, ut plurimum a venis. abfor- beri, atque his haud minimam abforptionis cuta- neae partem incumbere, quod ex actione veneno» . rum jam a priori concluderes ; femper. vero ate tendendum : ftimulis allatis. vim vaforum abforben- tium repulfivam facile tolli, ad quod frictio. for- fan multum facit. : $. 24. Differt cutis abforptio : a, ratione aetatis. In infantibus ubi epidermis tenuior , cutis mollior fenfibilior, et magis activa circulatio ,. promtior est, tardior in adultis, nulla fere in fenibus (3)5 b. pro fexu et temperamento; promtior in femina , | in 555. Fohmann,; das Saugader - Syfiem. der Fifche, l. C. > p. 8. — (1). Vid. infr, p. 121. — (2) West. l. c. p. 535—537* Venarum in abforptione dignitatem probavit etiam Magendjie, . l c. pe 257, 261 et 284. — (3) Bichat, II. p. 631—335. : AV T R4 dim. M E D I C N.O a írz in lymphaticis et fanguineis , tardior in viro, im biliofis , nervofis melancholicis ubi integumenta ftricta funt et ficca. In terris calidis et aetate melior, hinc Itali et Chrestien felices fünt fatro-aliptae; in Septentrione frictiones cum Hydrars gyro.fere ignotae funt.(1)5 c. pro idiofyncraià , alii enim morbis contagiofis longe facilius- afliciunv tur; alii veneris impudicae heroés inpune agunt; d. pro ipfius cutis conditione 5 quo tenuior :epider« mis eo utilior Jatraleptice (2) 5 delicata cutis, fen« fibilitas in quibusdam locis major, activitas circu- lationis localis , partium cum membr. mucofis con« tiguitas , uti labia, praeputium , favent ; e. pro. in- diviaui conditione; abforptio enim ad plethoram est. in relatione inverfa (3); f. pro aliis functionibus s; parva aut nulla durante digestione , magna vacuo; ventriculo est (4), uti etiam fame , fiti , fomno , tristitia, moerore, timore, omnique caufa debili- tante, diarrhoea, dyfenteria, diabete, fanguinis profluvio; femper putarunt abf. cutis promoveri de- bilitate, diminui robore; debiles enim potius miass mata et contagia attrahunt, quam robusti (5) 5 fed robustus homo licet multum. contagii cujusdaut forbeat vi nocenti faepe refistit , debilior a. vel par- Q) Rullier, Dict. d. Sc. Méd, XXV. 1818. p. 56. (2) Hecker, Praktifche 4Arizneymittellehre, 1, c. Ja 34. (9) Magendie, Edwards. — (4) Haller, V. p. 91e (5)Haller, |. c. Bichat, Ill. p..696. Richeraud . (Amfterd, I. p. 315). 119 COMMENTATiIO parva copia fuccumbit (1)5 ftimulantia et individui robur tantum abforptionem vaient deminuere , quate- nus labore, motu, ufu fpirituoforum tranfpiratio: incitetur. — Tandem cutis omni diei tempore non aeque prompta est abforptioni. DeL $. 25. Sequentia inprimis, abforptioni cutis Pos vent auxilia. | ) ; `a. Epidermidis permeabilitas primam hic occu- pet locum , quippe per illam vigeat. "— cutis abforbendia facultas (2). &, Jatro- aliptae maxime celebrant balnea et d nes (3) , vascula enim cutis frictione incitantur, cue -tis relaxatur , cuticula aliquomodo füblevatur , verbo vitalitas cutis augetur; calore fuo balnea quoque" bene agunt 5 frictiones vaforum abforbentium vim ré- ries vincere videntur. . Stimuli augent abforptionem . cutis; materiae Vidi diuturhione contactu eundem ftimulum ali~ quomodo afferunt. (4). ; d. Dimota epidermis; materies non ftimulantes, blandae, epidermidem nec chemice nec mechanice laedentes a vulnerata aut excoriata cute celerius ab- forbentur, nam functio localis exaltata est propter - ftimulum, ex quairritatione blandis materiis ftimu- lus C Rullier, l. c. — (b) Jam fupra clare demonftrata est. Ipfe Magendie (Préc. Elém. Il. p :294) epidermidem diuturniore contactu fluida inbibere posfe afirmat, -~ (3) Nec tamen cum Currie, Magendie aliisque frictione materies per epid. trudi ponimus, — (4) Westrumb, 1l, c. p. 52€. MEDICA. 119 Jus accedit quo per fe carent OR hinc etiam quae epidermidem chemice afficiunt vel (tiimulant promptius abforbentur, non adeo quia abforptio est in relatione directa cum ftimulante materiae qualitate (Emmert et Hoering. 2), fed quia epiderm. laedant et tunc occupent locum ftimulatum. ^ — e. Apta materiarum applicatio ; — huc pertinent vehicula ex humore animali uti voluit Drera alii- que , vel fpirituofa , aut alia ; folvi poste materiem , , requifita est conditio, - f. Atmosphaerae presfio abforptioni valde favet ; ; jam veteres notarunt vulnera e vipérum morfu ve- nenata innocua. fieri appofità cucurbità (3). Bar- ry (4), vidit cucurbità vnlneri cum pulvere Srych- nii, veneno Upas, Arfenico appofità actionem veneni impeditam , quando haec nondum incepis- fet, fublatam fi inchoata esfet ; ac. Prusficum vule neribus guttatim adíperfit, nullus inde eftectus quamdiu cucurbita esfet appofita, qua autem de- fümta vehementes mox oriebantur convulfones , unde mors fine dubio fuisfet fecuta , nifi iterum apponendá cucurbità vita et quies fuerint revoca. tae, — Aliorum (5) experientia haec omnino pros bant, (D Westrumb, l. c, p. 518 et 536. — (2) Apud Lund Vivifectionen , le c. p. 85. — (3) Westrumb, l c. p. 526, (4) Experimental Refearches on the influence of Atmospheric presfara upon the Mood in the Veins esc, Lond. 1826. 3°. (5) Barry haec in Acad. Paris. legi curavit (Arch. gén. de Md, IX, 1325. p. 131) rem ulterius probavit Petroz (Ibid. pe i20 COMMENTATIO bant imo Le m b er t cucurbitas apponere fuadet ubi ex endermatica administratione venenorum pericu- lofa orirentur fymptomata (1). $. 26. Discernenda functio cutis integrae et lae- fae, Quae igitur ratio est cur laefio aut dimotio epiderm. adeo abforptioni favet , cur methodus ender- matica adeo evidehter celeriores et fortiores prae- beat effectus ? Ratio i in promptu est; orificia vaforum non in epiderm. terminantur fed vafa tam abfor- bentia quam fanguifera orificiis in corii cellulis lymphaticis et procul dubio etiam in ejus fuperfi- cie terminantur, vel retis inflar in fuprema corii parte disperfa obfervantur; obteguntur illaefa epi- dermide membrana fatis denf ut vafa a cóntacta materiarum probe arceat; epidermis est quod vin cendum venit obfílaculum ut materiae venas ipfas et lymph. ostiola tangant, Hoc igitur obftaeulum ohm : me- p. 140) qui cum fanguine et lympha venena per cucurbitzs iterum e corpore traxit, quod idem vidit Segallas (lbid. p. 289)» — Itard (Arch, Gén. de Méd, XIIL. 1817. p. 284) cucurbitis post inoculationem appofitis nullas - vidit. variolas. 4. E. Kupfer (de vi quam aer pondere fuo er im motum fanguinis et in abforptionem fanguinis exercet, Lipfiae 1827. 89. Arch. gén, de Méd. XVII. 1828. p. 643) eas cum fructu in canium rabidorum morfuris adhibuit, W estrumb ex catapla- mate cum Tart. emet. nullas paucasve vidit pustulas cucurbitá admotà, plures hac dimotá (1. c. p. 526), ferius (Meckels 4rchiv, 1830) inquifivit quomodo cocurbitae hic agerent. C) Lembert, Esfai l. c. p. 22. Bouillaud dut idem #9 gompresfiene fieri posfe putat. 0 17MZSELD WCHA! P medicamenta vincere’ debent, et primaria Jatro- aliptarum cura verfatur'.in' hocce impedimento cor- rigendo 5 dimoto: vero obítaculo et corii fuperficie denudatà' medicamenta. cum jpfis venarum finibus, earümque parietibus, cum rete vasculofoj vafo- rumque: lympbat, ostiolis, in corii fuperficie et cel- lulis admittendis.in contactu ponuntur , autin corii cellulas: penetrantes ad lymphaticorum. ostiola, de- -victá vi repulfivà avide inhiantia , et fanguifera: pluri- ma vafa quovis puncto permeabilia, accedunt , undé fa- cile intelligitur cur ea quae endermatice applicantur tam celeres et fortes praeftent effectus, duin fae- pius Jatro - aliptarum cura fit frustranea. Brugmans noster (1) ftatuit vafa lymplias, facultate quadam electivà et repulfivà , femper as. fimilata homogena fumere, heterogenea ftrenue repellere; haec vero asfumunt quando vis illa re- pulfiva fit devicta velalia. quacumque ex caufa lym- phaticorum actio abnormalis: fuerit facta; | Wes- trumb illustri viro asfentitur et rem ulterius pro- bat (2). Jam vero quaerimus an non etiam fli- | mue Ci) Disfer. C. G. Ontyd praeide S. J. Brugmans, de Caufa abforptionis per vafa lymphatica L. B. 20 Febr. 1795. Cap. II. p. 57—60. Similem fere theoriam ftatuit Hu- feland, Syst. der Pract, Heilk, 1. 8$. 48. Brugman fii theoriam fere ipfis verbis doct, Ontyd propofuit V. A. Vi Hees, de Caufa functionis fyflematis lymphatici, Le B, 19174 P 36, — (2) Unterfuch , p. 19. Meckel, Archiv, 1927. p. 5307553. Cr. | Y d T- 120 COMMENTATIO mulus qui epidermidis laefione et dimotione ori- tur in exercendi methodo endermaticà multum contribuat ut vafa lymphat. . heterogenea forbeant. Brugmans ftatuit: ,, Ex ftimulente externo in-. sẹ Citatur humoris asfumptio per vafa externa" (1). sı Augetur non tantum abforptio ftimulantibus fed ə etiam de novo, quum fileat, excitatur " (9). Uti fupra monuimus verofimile venis praecipuam abfolvendae abf.. cut. partem incumbit, fed fta- tuendum videtur: ftimulum epidermidis dimotione allatum multum tribuere ad vim repulfivam vafo- rum abforb, vincendam,, et in exercenda methodo Jatraleptica frictionem cutis integrae multum etiam ad hoc conferre. Atque in his fundamentum utriusque methodi Anat. Phyfiologicum videtur pofitum. Nullum enim aliud datur discrimen nifi quod in illa methodo denfuüm obftaculum fit fuperandum , ut ad cen- trum actionis ducantur remedia, in altera vero ftatim in centrum ponantur, et, quod majoris mo- menti, in centrum irritatum. lil; PARS THERAPEUTICA. 6. 27. Probata itaque est cutis integrae abforp- tio, eutisque laefae praeftantior efficacia vindicata , utriusque ratio expofita, adeo ut applicationis exe ternae fundamenta Anatomico - Phyfiologicafatis fire mas Q) Apud Ontyd,l c. p. 51e — (2) Ibid. p. 53 OIN EK I0 O 15.0939 123: ma exítructa putemus. Ad ipfas autem methodos: pertractandas nondum transire licet, probandum. enim fuperest: externe ápplicata fimili agere ras tione ac interne porrecta, materiesque vi pollentes: medicatrice, vel venenata externe applicatas , ad insi ternas duci abditasque corporis partes, eosdemque ac interne adhibitas producere effectus (1). OBSERVATIONUM ORDO ll. „Externa agunt. ut interna, A. Cute integra. $. 28. Ipfi Jatro - aliptae eorumque ministri Haud raro effectus in fe ipfis percipiunt, quos jnunctione in aegris producere volebant, unde chi- rotecae in Nofocomiis ufum ab experientia didice- s rint C1) Non fatis distinguunt auctores (Schó pff cet?) inter ob- fervationes quas fub altero et tertio disjunxi genere; fub hoc in Cap. III et IV. istas collegi quibus probaretur utilitas Meth, Jatra!. et Enderm., i. e. remedia quae: ceterum interne dan- tur, cum fructu adhibita füisfe ad fanandos hominum mor- bos internos; fub illo vero genere hic retulimus obfervatio- nes quibus jam a priori concluditur: medicamenta externe fi . adhibeas, ejusdem fore efficaciae, et omni qua pollent vi tam medicatrice quam venenata ad intimum corpus duci. Ne igis tur hic obferv. confulto de medicatione externa factas quae- ras, fed alias quibus pateat: Medicamenta (venenata inp.) externe forte fortuna, yel ufu Chirurgico alioye quovis modo y topice ad longo alios, eosque faepe topicos effectus, imo cafu. admota, omnem fuam efficaciam per totum ac imternum cor- pus, femper non optatam , faepe. mon exfpectatam, haud varo nocivam distribuiife, 124 COMMENTATIO rint ministri. Jam Ramazzini (1) fcripfit: de: ,» Jatro « aliptarum morbis. praecavendis ; Drera haud unum narrat exemplum (2), ubi qui pomas: tum Scillam, Digitalem , vel Acet. Pot. continen- tem inunxerst , diureticos effectus fit pasfus; ex Opii granis V in. canem cum fucco gastrico nuda manu inunctis fomnolentiam expertus est C hia-. renti (3)... y5 Manus tremere iis, qui venerea lue infectos ə» Hydrargyro faepius inunxerint ," notat Ferne- lius (4). ,, Gravem vertiginem .tenebricofam et əsi continuam " chirurgo cum perunxisfet fubortam tradit Frambezarius. ,, Nostras chirurgus alvi fluxum , tormina , et falivationem inde habuit." (R a- mazz. 5)5 legitur (6) de foemina a lue fanata dum maritum inungeret , ipfa autem non inungere- tur (7). -Religiofa virgo et ancilla in INoficofhio S Vi- ti Londini (8) , aegrum pertinacisfima conftipationis | cau- (1) Opera omnia Med. et Phyfiol, Ed. 4., Lond. 1739. 4°. Tom. Il. de morbis artificum Diatribe , C. III. p. 13—15. (Q2) 4natripfologia, Ed. V. Basfano 1819. I. p. 12 ll. 48. 51,52. — (3) Brera, l.$. 149» p. 213. — Idem vidit in alio vito quem inscium opium canibus adíricare jusferat. Ibid. pe216—218. e (4) De luis venereae curatione , 1, c. C. VII. (s). cep. 14. | — . (6) Van Swieten ad .Boerh. Aphors 1467. V. p. 526, = C7). Neapol: inunctio in pedum plantas folitum luis est remedium , hinc ne amplius unctoribus. inde malum Ruggieri Torno:frattore, indicavit, (Med. Chir.. Zeit. 1813. 1V. p. 346, «m 1917. Il. p. 268, == (9) The Medical. and MAE D :1;/C 5X 7; 125 caufa inunxerant cum oleo Crotonis Tiglii 5 jaeger „non purgabatur , nam, aderat - obftaculum :mechani- cum; ipfa autem ex officio caritatis. post. 3 horas „valde purgabatur .e€t univerfalem aegritudinis fen- fum , cum oris ingrato fapore experta est; ancilla alvi modo evacuationes est pasía, non vero tame diu fricaverat. Chrestien (1) refert de matre ex. intermitt, reconvalescente , quae filiam . Tinct. antispasm. ' opio confectam fricaverat ,. agrypniam . inde, , agi- tationem, et. pectoris ardorem pasíá, Puella contra intermittentem medicinam negans , matrem ob. eun- dem morbum , Tinct. antispasm. et Tr. chinae fris cavit, unde utraque fana. pun H AMateriae.e regno animali... oos hia on iaa 89. Cantharides. Tymplastr. Canth. applicatio- nem haud. raro. viarum. urinariarum> dolores; mic- tum cruentum s ftranguriam fequi cuivis :notum est (2); Boyle.(3) Canth.. cervici applicatis , gravem inde in viis urinariis fe expertum notat do- dd Schenck (4) post Canth. genu appli- ĉa- ond Surgic. Fonran. Dec. 1828. Arch, génér. de Méd. XIX *1829. pi 127, — (1) Chrestien, 1813. p. 190—192. (2) Haller, Cruiksh.; Soemm., Sc hópff, Westi., C. -= (3) Exercite de Atmosph. corp, confistehtium, de- que mirabili fabtilitate, determinata Nařůta et infigni yi efe , fluviorum. L. D. 1676. 129. p. 75. — Non Canth; manu ritinuit, .uti alii notant, — (4) J. Schenckii a Grafenberg, Ob- “Jery, Medicar, rarior. Libri VII. lib. VIL Obf. 36'et gz. in Edit. Francof.: 1609. p« 967. Ibid,- 1665. p. 375. "$86 COMMENTATIO *atds , 5 tB fanguinis mietas tradit, pergitqué ifi: 3, Inerébile videtur; quidam Chirurgus Mediola« ^4, menfis bis fanguinis profluvio correptus fuit per ,, utinam fecum portando 'cauterium éx Chünth. in ^» byrfa," (f). Hildanus (2), Pareus (5), fimiliter multas. obfervarunt noxias ex veficatorii adpofitione , imo Plenck (4) inde vidit inflamm. tenim, veficae, pryapysmum, cum mictu cruen- to, — Leguntur e contra duae obfervationes en- -ufefis applicato vificatorio ad regionem facram fù- "blatae G)» atque diurefis exinde aroa bom -faë (6). - Materiae e regno suit Pa 30. Opium extus etiam admotum narcoti- cam fuam vim et fomniferam exercere docent ob- -fervatores (7). Canibus, quorum abráfo corpoti Opium fucco gastr, folntum Chiarenti (8) ap- splicaverat, magna fomnolentia, melancholía, tor- .por, ftupiditas fepervenerunt; 5 grana propria mà- au cum illis aliquando affricasfet , in feipfo effectum -Expertus est , eandenique infolitam fomnolentiam in | i PA fuo à C) Obf, | 97. est uuic prorfus fimilis, e (o :;) Horn s- Archivy 1815. I. p. 104. — (3) Ibid. — (4) Toxicologia Viennae. 89, 1785. p» 135. — (5) Medical Commentaries. X, p. 416. Med. Ob fry. and Inquir. WI, p. 2. .— (6) à Roy, 1 c, p. 23. C) Haller, Chiarenti,Brera, Percival et Ward, .Mestr. — s, opium folutum, quod cuti admoves., infugitur , „a nec aliter agit ac fi in venam iin icitur.". S o emm. de C. H. fe Ne p.43. — (8) Brera, L p. 347—306. 213—221. M ED IC A. 127 fuo tonfore vidit quem inscium 7 grə Opii cani adfricare jusferat (1). — Hufeland. (2) pillulas cohficiens.'é masía e drachm. Opii continente, masfamque per horam diei calidisfimae integram manibus tractans, wvertiginem inde, fenfüm ine. briationis , lasfitudinem , angorem expertus est. Di- mota masfa lotisque manibus effectus defiit, fuper- [lite tamen per: diem delasfatione, — ,, Emplas- s trum anodynum temporibus appofitum , non moe :, do capitis dolores placat, fed et vomitiones , faepe enormes fistit" (3), — Tralles (4) loquitur de foemina quae ,, -correpta graviori , odontalgia alterutri temporum applicabat Em- 5 plastrum quod habebat grana duo Opii; vix ,, hoc factum erat, cum corriperetur furiofo de- s> lirio,:fpasmo oris flipato; abripiebat -et abjicie- :,, bat emplastrum, deliriumque et. dolores cesfa- » bant, — Chrestien ab externo Opii ufu conftipatam vidit alvum ac ab interno (5)5 Me- jan (6) ad Asthma fpasm. 4 gr. Opii in tinctur. fibiaffrciavit, et narcoticos effectus est pasfus, $. 31. Tabacum extus narcoticas retinet quali- tates, 4, ejusque plantae decectum, cum €o caput DE la- : Q) Ibid. I. p. 215—218. — (2) Hufeland in 7osrnal, V. p. 770 in not. ad Schópff. -— (3) F. Hoffmanni Op, Phyf. Med. fol, Gen, 1748. I. p, 318. $. XLIV. — (4) Ufus Opii falubris et noziur, in morb, medeld, Vratisl. 3757. 4°» Sect. I. $. XX. p. 124. = (5) Chrestien, 1813. p.134. = (6) Ibid. p. gre "128 COMMENTA TIO ijyJavatetur, vomitus" fecit; et :deliquium —:èt i9, -convü]fiones , — et ebrietatem , — et vomituin, y €um ventriculo imponeretur , == et ejusdem plan- i tae Oleo“ chemico illito , alvi purgatio :fucces- 3,5 fit" (Haller V. 88). ,, Sic legio quondam in- '»».tegra equitum ,' quae telonii 'eludendi caufa folia sy Nicotianae fub indufiis thoraci impofuerunt te- -j müléntiam - inde cum -vomiti pasfa fuit? (1). Hartmann foliorum Tabaci cataplasma cum: aqua, aceto “vel fpir. frum. in ventriculi regione PR (do vomitum provocavit (2). $..32. A cataplasmate e//zdonnae oculo inpet- ito paralyfis musc.' levat. palp: fup. (3), in alio cafu paralyfis: Iridis (4) obfervata fuit. == -Senes tionem vulg: (Kreuzkraut) ut Nicotiana vomitum producére, quin:'et contufam frigide ventriculo in- pofitani, plures docent (5), quod. alii^de -radice uHelltb)ri albi affrmant: (6) 5. ,, ab /feoniti .fascicu- -J fis: finui-^inpofitis -debilitatas fuisfe puellas. ? creditur: (7). Semen. Sabadil/ae magna. copia ad pedieulos: capiti infparfum, fpasmos induxit . trà- -dente Lentin (8) dirisfimos , lotione ` capitis fri- :gida-füblatas; abdomimi inunctum purgans repere *tüm. (9). -$e 33. Na J: Y. ab Bildenbrand, Infiis. Pharmacol. J. Maters Medic. . hz $4. — (2) Schópff l. c. 774.. 790. mo Archiv Gén, de Méd. XIII. 1827. p. bir — D Ibid. XIV. 1927. p. 199. — G) Schöpff l. c. p. 774. 790. — (6) Ett- muiler. in praef. ad Chir. Infus. æa (7). Hall V. p. 87, (3) Plenck, Tegicol. p. 289. — (9) Westt. L c. p. 496» MEDIC'"A-' 120 $. 33. Purgantia. , A contrectata colocynthide alvum valide folutam novit? Haller (V, .87). Alibert in' femina lactante, post abdominis inunctionem cum 12 gr. Scammonii, 19 gr. Colo» cynth. et 6 gr. Merc. dulc. nullam matris, fed promptam infantis fimul conftipati vidit purgatio- nem (1). Ex 15 gr. Jalappae, Colocynth. fcrp. j. et 8 gr. Merc. d. dolores colicos, tormina, capi- tis aggravationem in fe ipfo expertus est (2). Chia» renti (3) 2o gr. rhei cum fucco gastr. cani ap- plicatis frequentem vidit per 72 horas catharfin. Ung. ex adipe cum fellis taur. et aloés pari cópia alvum a faecibus vermibusque purgat (4)5; imo v. Swieten inde faepe hypercatharfin obfervavit periculofam (5). $. 34. ZInthelmintica. Celebre veteribus fuit Ung. de Arthanita ad vermes pellendos alvumque mo» vendam ; utramque (6) fpeciem Cyclamen five Arthanita, (cujus fuccum umbilico illitum - drasti- cumet abortivum jam asferuit Dioscorides) in- trate Vefalius (7) notat: pa Ung. cycl. mags ,num.....illtum ftomacho vomitum purgat ; » hy- (Lc, Monfalcon, p. 313. — (2) Ibid. p. 320. (3) Apud Giulioet et Rosfi Ll c. p. 210. C) Schópfflc,p.773 ~= {5) Ad B. Aphor, 1370. (6) Utriusque , 1nggni et minoris genuinam vide formulam apnd Lemery Pharmae, Univerfelle. Amft. 17:17. 49. p. 681 fq. - (7) Opi Om». Anat, et Chirurg. I Bat. H. fol, 1725. Ue P. 1j. I x. do .COMMENTATIO t ypogastrio. autem: junerum alvum dejicit.; ob id s Iydtopiecs: mire juvat ferofum. excrementum. large ay. Nacüando 5. vermes.quoque.necat et educit.;. ñ 5 Minus. parum; adhibeatur. neque. fcopo -evacuan- 5yidi.? cs :de Ung, ex Arth; pilulae cordi im» s pofitae purgant" (1), imo Turner mortuos vidit;duos pueros: ex b; bypercatherh ab isto Ung. Ambilico: illito (2), : 5$. 35. Diurctica; adii; Veterum Diis Agrippae -& radice Bryoniae, Cucumere afinino , Scilla, aliis- que confectum fuit (3); non mirum igitur. V efa- Viis 1:12) effatum: ., Ung. Agrippae valet ,; hydropicis:. . .;.. urinam provocat et inunctum ij, fupra ventrem laxat." — Chiarenti 8 gr. iScillae marite cum dr. j. fucci gastr.: cani infrica- xit, unde jam post femihoram. effectus ' diureticus , ut canis: per. 24. horas omni quadrante. urinam: mit- terè debere Q J.ning? (Y). S0bi80 Meyer ardorem. ventriculi. ex: „adido. VUTERA iarom > ortam - in (fe ipfo emendavit (5)as balneis alealiniSoex cineribus vel fale Tartari, |... ; :sGooelis. (6) aceti balneum ,, antidoti contra "pium inftar , aeque efficax esfe ac internum ufum aceti in infante obfervavit. : ONA iat | n mailini Ma- “(H Fallopius (med. purg. fimpl. 22426,): — > (2) A r- Poi A e p.34. —" (9) Lemie ry jote. qu^678.- 0) CC) Brera, E gi 255. =- (5) De Paria fadae índole. Erfurt. 1795. 'Schópff, Fics p. 762« 791. — (6) Med v. Eldik, IV. 1025. p. 366. (At MED IC:/A^ 131 Materiae e regno minerali... 5s $. 36. Cosmetica maxime ex boc regno qétuntacs ] A. von. Brambilla (1) vidit matronam cum 2 filiabus cosmetico e plumbo praeprimis uten- tes; candidus. erat faciei color, at major nàtu dirisfi- mos inter cruciatus colica perierat faturnina, quá junior nunc correptaaptis remediis vix ex orci fauci- bus rapiebatur ; mater jam per duos annos colicam s conflipationem pertinacem , paralyfin artuum infe- riorum fuit pasía; — Hu f e land cosmeticae merc, fubl. c, (2) veneficium vocat chronicum , cujus flebiles progresfus tum demum fi nimii fuerint. ob- fervantur. Matronam vidit , quae ope cosmetici, fuae familiae proprii (cum Merc. s, c.), candido gaue debat una cum prole colore.: At ipfa fpasmis fere femper, affectionibus nervorum, et filiae a prima juventute variis neurofibus vexabantur. | § 37. «rfenicum. |, Ab empl, Arfenicali capis » piti impofito mors ,et alia aegre fervata, cum fa- » vo impofitum fuisfet" Halle r (V. 86). Inunctioe nem capitis cum Ung. , cui Arfenicum admixtum fue- rat, in puella: acerrimi dolores, totius capitis T tumescentia , Vigiliae, animi deliquium , febris , 6? die mors infecuta funt (3). Alia puella compe ROTE nta ya PEEN dafrls ADÀ. xi. 1788. Ahh, pen die Bieykè- "m p. 2083 ime Cc) iterata vice arguit. Kleine Medecins Sehrifa ton. TIL p. 3455s, Gefahren des. Sublimais als Schonheitsmite js tel. Journal. LXX. 1830. I p. 116, — Gy: p. F. Suermaij, Disf, de Arfenici im corpore ——Á effectibus ejüsqua nfa has Í 2 dit w è è COMMENTATIO ta pectine imbuto oleo cui Arf, inmixtum , infelici ádeó'evéntu,^ut post vehementem diarrhoeam et vomitum atrocem exfpiraret (1). © Orfila femi- nam vidit (2); quae ut pediculos fugaret pomatum -capiti infricavit Arf. confectum; post 7 dies caput inde tumefactum est, glandulae capitis turgentes, ardor internus accedit, vertigo , fyncope, cardial- gia, vomitus", con(tipatio , tremor artuum 5: deli- rium. = Sherwin (3) ex parca folutione' Arfe- mici? manibus-affricta. urinam auctam ~et naufeam expertus est; nec mirum , veteribus enim jam ño» -tum (2; , Arf, externe Ap ia efficax esfe dii "Eeticum., 5202 55 «87$. cj i ESTER cid C rugeri piat vidit ge- dhellos: r£: annum matos Ung. ex butyro cum Mer- curii; vivi dr. j. ad dorfum et caput- femel -inunc« tos, quorum unus eadem, alter fequenti die obiit, jJ. Dolaeus (6) militem. vidit arthritide vaga la- "orantem, a barbi” tonfoze ad fpinam et articulos Tom initi 3 unde vehemens falivatio: yip ` : lus, die celebrato medico , praeferiim ad carcinomatis curationem, Traj. ad Rh. 1809.42. C, III. $. 39. p.39. —7 CD Ibid, p. 33» [O! Orf ila, Traité dis poifens. ou Tozicologie générale, Edit. pas 1818. p. 194. Obf; 3. ^ — (3) Mem. of the Medical Soa Hery of London. Vol. II. 1789. Art. 35. Obfervat. on the effects ef Arfomic by external abforpiion ,. by. Je S herwiny, ^ P. “gog fqq. — (4) Med. Chir. Zeit. 1790. I. p. 462, 75) Ephenierid. Acad Nat. : cüriof. Anni 1635; Decad. IL.. an. 1V. Obf: 16. p. 45. Ibid. p. 46. fimilem obfefvationem narrat Schróck, - —- (6) Ibid..Obf, 120. p. 228, ` Vo Vi "METEO PADO ^ d ius, mors! Ward (1) obfervavit veneficiunt , cum 2 fratres lue correpti fefe cum e unc. Merc» fubl. c, cum axungia porci abdomen inurixerant. Unus altero, alter 14? die post diros cruciatus exfpiravit ; j in cadavere ventriculi inflamm. — Eundem exituni Crampton (2) notat ex paucis drachmis "Ung. Hydrarg. in juvene Ascitidis et Anafarcae caufa abdomini infinuatis. J. Clo quet (3), cum ad horam M post. met. manus ii folutiónem valde quaedam peteret, per , noctis hora T illi do: lores in epigastrio , inprimis in regione ventricü- li et” ' didphragm. à conftrictio pectoris , : maufca , vomitus, colici-dolores füpervenerunt, ^ —$. 39. Plumbum. Afferre folent: (4) Sidoti maxime faturnina corripi colica y conftipationibus ; paralyfi , tremoribus. Aikin (5), jam muküm a pulmonali inbalatione , faltem i in mineris , Pui hn(6) b naidluld af rne ab (1) Frorie p's Notizen, no, $32. XXV. 1829. ne, IV. p. 65, ~ (2) Transact, of the asfoc, of fellows and. licentiats of te king and queens college of Phyficians in Ireland, 1V. 1824. cafe of fatal refult from Mercurial ointment, by J. Cramp- ton, p. 9g1—1or. Colfon (árchiy. gén. 1827. p. 109) ex Hydrargyrofi tremorem metallicum vidit. =- (5) Orfila, L c. L p. 93. Obf. 8. Plenck, Toxicologia, p. 263 fimiles in - puella narrat effectus.. — (4) Asfalini, Rullier, Wes- trümb. — (5) J, Aikin, Obferyàtions on the external ufe of praeparation; of lead with fome general remarks of topical Medicines, Lond. 1772. 8°. p. Qs —- (6) T. G. Puihn. die Gifte des Mineral - Reichs, — Bayreuth, 1816. p. 50 fde 534 | COMMENTATIO kot ab introductione fimul cum cibis rem. declarant ; id autem certum est pictoribus inprimis. manus. fice ri paralyticas (1). əs In axillis gestatum " Lithargyrium fecit dys- a». pnoeam, lipothymiam , naufeam, vomitum." Hal- ler. (V. 85). s. Schmidt (2) plurima hujus generis exempla collegit ; ; — paralyfis manus et. digito» - torum obferyata fuit C 3), post manus contorfio- nem fomento. ex aqua calcis cum Aceto Litharg. tractatàm 5 ex fomentatione fcroti in inflamm, tes- ticulorum cum aq. Goul. testiculorum fcir- rhus, (? 425. imo ex folutione Acetatis. Plumbi fo- menti inftar in gonorrhoea adhibita post 32 menfes impotentia virilis obfervabatur (5). Boerhaa- ve (6) docet , »fi dilutum (acetum pl. lac virg.) » cuti affricatur , pustulas, rubedines, eryfipe- ETT phlegmonas multum. levat, . cuti candorem s, nitoremque. conciliat, fed corpori nocet, tan- ».dem in Phthifin deducendo , ut tristisfimis faepe » conftitit. exemplis," ^ S. 4o. Zintimonium. s Vomitus ex . A cru » ‘tibus denem Mono legitür ^ (7); diverfae j kde diu funt FS Schópff, Ü e. 275. w- (2) J, A, Schmidts die Antigoulard in Wahenemungen über. Misbrauch und Un- ficherkeit des Bleye- -extrakts von Ostenrei shfchen Feld - Chirure gen aufzeflelt. 89, Wien, 1785, ~ (2); Ibid. Obf. 18. p. 131. (4) Ibid, Obf, 15. p. 121, Obf. 16. proc. 1245. == (5) Ibid, Obf. 11. p.100. = (6) Elem. Chem, II. proc, 172. Lugd. Bat, 1732 4^ Wl pv 4945,70. (7) Ephem. 4A«ad. Nat, curios. De Ca OEM ÆT D67AD ' fig funt. de. Tartari ‘Eheticiextus vapplicad vi emeticá obfervationes, H.ecker: ex ung. Tart, "Eifet.- cuti adipe vidit vomitum (1); Gutleb fé infantem triennem , propter fpinae incipiens vitium: tali Ung. inunctum.,^post. vomitum "biliofum intra. nda horas mortuum tradit ($).-- 308 c o [XE "'Sheérwin's gr. Tarti IBliecit aqua otür Ts ma- nus lavando: fricaverat:5 maufeaín inde” et perfpira- | tionem. atictad? pastus est $9 vero gr, "affrictis , al- vum. ldxatam- et: praeter. natüfeaim ,' dnim Tonge co» piofiorém vidit- (9) 5^ repetivit «ejus experimentà Hutchinfon, vidit -perfpir, 'et arinam calorem- qué acta, ullam "dütém i primis viis diutétió. nem (4. Gaiesk er (5); Bradley (6) , Strii- ve- (7y fuspeeta dübitant haec experimenta , cum | ipfi üritiam HOA videririt auctam j | Bradi ey (8) le- vém náufeam éxpertus est, ^" ^ 000009 anak Neque. I n (9) € ex PIER érietici' “externa CMM TA , f j T: - Zh | g ad- cade” IM. an.' I. 1602; 'Obf.. : dg: Mefboon; qz ce. $e Hi Schöpf! 1 c p.787. ee(3) Medie, ONI Zete. a624. À p.169. — (3) Mem. of the Medical Society of Lond, M. 1789. art. 34. Obfervations on the Effects of Emetic Tartar, by externàl obforptiong im a lettre fif. C. Lett&omj; by — Je Sherwin, p. 386—594. -Male ergo auctores haec experi» mento tribuunt Lettfom ; confer, experimenta, p. 99r. ` (4) Mem. òf the Med. Ssciéty of Lond. V. 81. Sómml. Maferl. Abh XIX1800..p. 523. = C$) Mem. Of Med. Soc. IV. Sect. Vl;-- (6) Ibid. IV, Sect: XIX: «e (7) H ufel, Fourm IV: St. - p.602. ~= (8) Med. Chir. Zeit, 1795. 1V. 84, 85. — (9) J- Hahn, OLbfery. and. esperin, onthe ufe of Enemat,.Phiad.179?« 36 ^ COMMENTATIO admotione vomitum vidit neque C h restién (1), qualem autem hoc modo cieri posfe putat. v. Hume boldt (2). „Brera (3) in cafu colluviei faburralis ,. frictione ad interna brachia cum 6 gr. Tart. Emet.: faliva et axungia remixtis , post 9 frictiones fudores copiofos et alvi frequentiam, in infante 6 ann. ob eundem morbum 6 vel 8 gr. affrictis , nihil praeter fudores vidit; fcrupulo (9. autem pro dofi ter illito , naufea fecuta est, post quartam frictionem. copiofus bilio- fae.faburrae vomitus, — Krimer (4)ex folu- tionis affrictione nullos vidit effectus, vomitum qui- dem íi profundioribus | vulneribus -adfpergeretur ; adhibito autem Unguento cum 6o gr. Tart Emet, praeter pustulas bis naufeam vidit et vomitum. — Colfon (5) jam ex 5 gr. cum empl, picis ad- motis copiofas habuit fedes, inque aliis vidit. per fuperiora. etiam evacuationem. : .. Egregie autem has componere posfumus contro- verfias experientiá Cel. G endrin (6), neque opus est, ut internum Emetici ufum faepe aeque fallas cem Ce) 1 c.1815 p. 327—535, 235... (2) L c. H. p. 166. ECL- 6$. 169. p. 245- 1I. $..223. Pe 63—65. — 4) Kri- mer, Ueber die Wirkung der auf verfchied. Wegen d. Körper beigebragten Brechweinflein. Horn's Archiv. 1816. ll. p. 925. X5) Froriep's Notizen, no. 505. XXIII. 1829. n^. o1. p. 595. (6) Obfervations fur la préparatiqn et fur les effets de. la Pomade. Stibid par Cendrin, red) du Fourn, Gén. de Méid, . Chir, es Pharm, CLX. Decbr, 1829. p. 3887394, IM ÆTD k O Mop: 137 cem et. incertum . indicemus. : Scilicet. obfervavit , pomatum cum Tartaro Emetico, derivandi et exan- thema producendi fcopo adhibitum, copiofos et frequentes ciere vomitus ; fi Pharmacopola aquam in .praeparando adhibuisfet, quod, ut fal melius cum axungia;misceatur, facere audent 5 nequaquam autem, fi absque ulla additione fal cum axungia fue- rat mixtum, -Si igitur pomatum fcopo alterandi ad- hibet, ne guttulam aquae addi curat, quando vel ex. diuturniori in eodem; loco ad magnam dofin -ufu nunquam vomitum vidit. In matrona vero, ex faburra. laborante, praefcripfit : : R. axung. dr. ij. Tartar. Emet. dr, 1 9. aquae destill. dr. ij. et jam ex altera frictione copiofus vomitus. B. Cute laefa. $. 41. Arfenicum cuti non integrae admotum flebi- les haud raro induxit effectus; hinc etiam Cl. Suer- man illudad carcinomatis curationem anceps , dam- nofum , infidum , pesfimaeque notae damnavit reme- dium C 1); — refertur inter plura de puero post infper- fum ulceribus Arfenicum intra biduum mortuo (2); de animi deliquio ,fyncopé , febre ardente, delirio ex vix 1 gr. ulceri tibiae adplicato (3); Degner (4) in. duobus militibus horrendam obfervavit genita- ium. inflammationem ; fubito in. gangraenofam, ab- euntem nigredinem , immo fere in perfectum fpha- . Po I ` C1) L ce C. VI, p. 63. — (2) Ibid. c. III. $. 40 P. 34 (3) Ibid. p. 35. — (4) Ibid. p: 35. 139 COMMENTA TIO celum atfenico , aliis licet quam his focis ;'coritra féa- biem inunctis, Amat. "Lufitanus refert (1) de juvene , qui contra fcabiem totum corpus occu. pantem Ung. Arfenic. ufus , mane tnortuus decim bens inventus fuit; Férn elius (2) feminam éx pulvere: Arfenici ulceri mamae canéréfo: infperfo , intra x dies mifere mortüam vidit, s» lineaé ca- »» "pitis admotum Auripigmentam mortem aliquando ə» induxit” (9). Scoutteternbis vidit vitae peri- culum 'ex "Arf. cauftici inflar adhibito (4), imo Jaegér' (5) Arf. vulneri admotum" eitiüs “longe ventriculi inflamm. , N eset interne datum > A i re notat. $. 42. Hiydrargyrum. Preni ck (6) ditiis - vis dit ex Merc. fubl. corr. fistulofo pestis buboni in- fperfo, post biduum miferrimis convulfionibus more tuum. Degner (2. parrat de Merc. s, c, ab empirico.. matronae contra parvam ad nates indu- rationem, exhibito, unde cum cutis laederetur , do- lores. vehementes , tumor inflamm. ^ conviilüjones , falivatio, post t5 dies DIS, Ex eodem praepara- to contra ícabiem tineamve applicato, veneficium lar- *i (1) Ibid. c. IV. '$. 49. p. 45. - "(2)Plenmnck,'L' cip. "ss. ^ (3) In patria mea; ” "Meybomiuls, Lc. ip. sg (4) Froriep's Notizen, n° 629. XXIX. 1831. n. 7. Pe 112e "9 (5) Gehlen, Journ. f. Chemie. VI, p. 289. (6) Le; Co p. 319. ===. (7) Hifi. Med. de Dyfeuteria , bilio- fa , consagiafa Anni 1739. pe 230. . M E : D. L C 7. Wi 139 larga. falivatione, folutum (1), imo mortem: (2) no« tant (3). -Haec ulterius . probantur ca: Cl. |O rf ie 13(425 — quidam cum in crure altero carcinomato« fum haberet tumorem , empiricus ei cauflici adhibi- tione medelam. pollicitus, est: fecit tumoris ;inci« fionem -et „post. primam deligationem nudo vulneri pulverem. Merc. Subl. c. applicavit 5 fequenti 'die aë- ger mortuus in lecto inventus est, Puella 8 anno« rum tumores 9. in cervice et. occipite habuit, /Spir. Nitri ope aperiebantur tumores et. humore diffufo adhibitus . est. duplici. vice Merc, .Subl.. corrof. ad fundum ..cistae corrodendums 5?-die . miferrimis convulfionibus .obiit. | Agirta robustae cuidam feminae ceterum fanae propter cancer mammae ul- ceratum pulverem: «dedit album: externe / adhiben- dum; fuit Merc. Subl. corros; mo: post applica: c (gY-R:o vertion; The Edinb. Mid: a. Surg. gotrn. VUE. 19124 P. Leana 12e, ~p (2) Med. Chir. Zeit, 1823. Iope 169. Archiv von Horn, 1826. IL p. 395. — (3) Meybo- mius, c p. 14. ,, Aquam Mercurialem propter fcabiem , inunctá falivariónein movisf&, novi. Idem efficit 'adhibi- ;, tus ulcer mundando in quadam femina Mercurius praecipi- » tàtus;" 2 Carro (Med. Chir. Zeir.) igre: PV. p. 94) ex Ung. Citrino magna dofi iñ fcabie' adhibito, omnés veneficii ex Hydrdg. in $3 cafibus vidit fequelas. — "Refertur (Journ. Uni- verfel des Seióne, Méd. XI. p. 224 fqq.) de praéftantis forme matroni, cùm propter fcábiem, ab ancillis illi allatam, balnea cum M. s. c. 'et Uiig. €; Deutox. 'Hydrarg. adhibtrisfet , Phihit pulmionali correpta, e- K TUNNEN; Loc.L p 92'fqq. Qbferv. $5,6,7. 4 iv. gnbur ni o 140 COMMENTATIO tionem dolores atroces, naufea ; vomitus, convul- fiones oriebantur, dum atrocisfima mors altero die torminibus finem imponeret. $. 43. -ZfIntimonium. Lembert ex endermatica- applicatione 4 gr. Tarte Em. alvum copiofam vi- dit et diaphorefin (1) ; Krimer (2) ex 2» granis Tart. Em. vulneri profündiori immisfis , post biho- rium fepties vomitum notavit ; folutio Tart. em, nu- dis excrescentiis venereis admota naufeam, vomi- tum, alvi dejectionem ádduxit (3). Richter ex e gr. Kerm. min. bis ad praecordia enderm. admo- tis vomitum vidit , demto medicamine definentem (4). $. 44. Plumbum. Weneficii figna ex cerusfa ad intertriginem (uti quondam celebri) admota Haller notat (5); Plenck (6) arthritidem inde et epi- lepfiam in infantibus oriri vidit (7). - Egregius autem Goulardi antagonista (8), hic nobis valida praebet argumenta, dum magnam obfervationum SEE vim , quae celebrem ad in. flamm. p ) P» ls C pe rz “~ (a)l. c. " ott as (9) Chrestien, 1833: p. 33. (4) De Meth, end. p. 40. , A Croco metallo:um herpeti extus impofito vomitus," Hal- Jer. — (5) Haller, V. p. 86. — C6) le c. p. 421: € Mira fane narrat Je C. Starck: (S. Archiv f. d. Gs- burtshulfe , Frauenz. und neu gebohrener Kinder- Krankheiten, HI. Jena 1791. $t. IIL. p. 386). Scilicet post aquam Goulardi. in infante 9 annorum ad locos ambustos adhibitam , praeter . do- lores. colicos et ardorem urinae , cerusfam (1!) pulveris albidi inftar in urina vidisfe putat depofitam. ! (9) J- ^. Schmidt, V. S, p. 13944 &9f. 2e E MAE D I'OA: tun flamm. externas , ambustiones , vulnera, ulcera, mor- bosque cutaneos aquae Goulardi- ufum; dis- fuaderet inconfideratum , veneficii quippe ex plumbo figna, alvum tardam, tremorem artuum, paralye fin, dolores colicos, colicam pictorum , ipfamque mortem non raro inducentem. Posch (1) ex hujus.aquae ad. tumores hiydropicos (Anarfarca ad- fuit) excoriatos ufu , asthma gravisfimum ,. mortem- que vidit Schmidt (2) veneficium post ejusdem in milite ad bubones ufum 3 Von Drambilla(3) ex cruris vulnere aqua Goul. tractato fenfibilitatem et motum deperditum crurisque atrophiám x `H a- beres colicam: inflamm. lethalem (4) , :ex;fcabie cum Extr. plumbi tractata, Streit (5) dirisfi- mas convulfiones colicam : pictorum. concomitantés ex ` cerusfao in puella -ad= te ae ten) 'adniota , notant, Wendt(6) vidit mulierem, idii: sverrucaş pec. toris humidas cum aqua G oular di .lavasfet ; febre cum vehementi cephalalgia , €t femitertiana foporofa correptam. : 8. 45. Opium. Guiaud (7) militem, cui con- tra p phlegmonofum catapl. ex farina lini ^ cum (1) Schmidt, le c. Obférv. 29. p. 170« —— -(2) Ibid, Obf, 32. p. 180. — (3) Ibid. Obf. 20. p. 138. — W Ibid. Obf, 40. p. 206. — (5) Ibib, Obf. $4 Pe 1850. C6) Med. Chirurg. Zeit. 1798. l. p. 409. =e , (» Fro rie p's Notizen , . Ww. 358. xvi. 1027. n». VI, P 95 Moll et v. Eldik, VI. 1827. pe 478. 342 COMMENTATIO «uf magna Laudani quantitate (errore. discipuli loco 35 gutt: ) applicaverant ,' contractas pupillas, muscul. faciei fpasmos , delirium contraxisfe vidit. — In Nofo- comio Philadelphiae cataplasmatibus emollientibus ul- ceribus dolentibus .applicandis , addere folent Opii quidquid .fuperfit post praeparationem tincturae, (le.marc) ; Gerhard autem (1) illud misfum facere. debuit, ob narcoticos faepius inde natos ef- fectus, Jackfon (2) tinct. Opii acetofam en- dermatice congestiones ad caput, fomnolentiam ce- phalalgiam producere. vidit. - Morphium. purum et: aceticum. contractam red. dunt. pupillam enderm. applicata, nervosque ita et cerebrum afliciunt, ut pro. varia dofi, fomnolentia fopor,:vertigo delirium, cephalalgia ; quandoque temulentia, faepe ingens alacritas oriatur (3). Mans feldab 2 gr. acet. Morph. dilatatam pupil- làm (25, enibi p abEgr. tiarcatjans effectus notant (5). i vugu 46. Tabacum, Oleum ejus empyreumaticum quo locus veficatorio denudatus lavaretur j post paue €a minuta; vomitus violentos produxit difficile fise tendos (6). Nec primum hoc G er ha r dobfervavit nam Soemmering (deC. H. f. V. 419.) Sol. '» Nicotianae in vulnere inftillatum vel ore fumtum »j K VO- NO Gerhard, m fam 105. = Io Ibid. p. 106. 3) Lembert et Dn hc — (4) Zeitsch. f. Ge- bartsk. le Ce p. 393. (5) Ad Gerhard, i € p. 108. . (6) Gerhard, l. c. p» 123. n aM ABr D 1 C'XA. 148 » vomitum conciiat;" et Kaau.D. ($. 295.) a Tinct, Nicot. puero lavatur caput, ad. infestos » ipfi .pediculos necandos, vel turpem. fcabiem » pellendam , titubat. faepe et inde vomit," — Schróück a. 1685 retulit (1). de 3 filiolis pedicu- lis et tinea capitis affectis y: infperfo "Tabaci .pul- vere. in. toto. corpore intumescentibus. praefertim in capite , cum difficili respiratione et prostratione viriums quorum unus obiit, Grand (2) narrat; de rustico, qui cum fcabiem alieno in lecto: acquifi- verat, et hac uxorem (ünmpraegnaverat; i infufio- nem Tabaci aquofam unà. cum. uxore -lotii : in- ftar adhibebat, -Post horam erant quafi irebriati ; lectum petebant, at utrique gravis fupervenit ce- phalalgia, in viro eructatio vehemens et. vomitus , in uxore emeto-catharfis, unde fequenti die náti- fea. adhuc , membrorum fpasmi, et asthrnática af- fectio- fupererat.. — Van der Monde fimilem tradidit--obfervationem (3). ; 0S. y7: Belladonna ; alias Ex Bell; enderm. ap- plicata vifum turbatum , pupillas: dilatatas- , delirium cum loquacitate et. totius corporis tremore, fübin- de vomitum- biliofum;- colicas, ^ fedes copiofas bembert (4) notat, Bally dorfo pedis ap- '* (20) "RU nat. “curios. Det; IE ane IV." p. 46. pli C G) Wlédical Commentaries collectéd by A, Duncan. Dec, TI. Vol. T. Sect. TI. n», VI. p. 327. Aecount D fingular Efece from the external Application of a firong ipfuffon D Tobacci* employed for the care öf Pfora , by P. Graia: — C) Rè- beit periodi VII. p^ Oz. —' (4) Letbert Esar, p. 24 et 144. COMMENTATIO plicatam pupillam dilatare vidit (1). Wade (2) 2. part. emple faponis cum x part. Extr. Belladon- nae ulceri manus applicatis , post 36 horas valde notabilia . vidit veneficii. fymptomata. - Extr. Nuc. Vomicae , Strychniumye enderm. ad- motum Tetanum induxit (3) ; Ric liter ex Strych- nio .convulfiones notat. (4), Bally- congestiones ad caput, V. S. indicantes (5). +9 . Gravioris veneficii fymptomata ex foliis Datura Stramonii ad membra combusta admotis De rde- nokwitsch tradit (6). Bally narcoticos vidit effectus ex aqua Lau- rocerafi in deligatione moxarum adbibita (7). $- 48. Aloe ; alia. Chirurgis folemne quondam fuit vulnera cum folutione Aloés mundare; mitte- re hoc.coacti funt, quia multi vulnerati, diarrhoea inde oborta „fint mortui (8); quod Ledoux (9) pluribus exemplis narrat. Murray (V. 251.): » in carie hoc faepe obfervatur ex tinctura Aloës » adhibita, quae reforptione dejectiones alvi con- » tinuas excitat. Ita pilula ex Aloë parata et fon» » ticulo- ftimuli .caufa immisfa alvum movit tanto- ;,» pere, ut auferre ideo eamropus fuerit," ^^ «^ — | 4 , -Hel- et 120, — C1) Richter, 1. c. p. 28. — (2) Med. Chir. Zeit, 1828. II. p. 299. — G) Arch. gén, de. Méd.: 1824. V. p. iso. Lembert, Esfai, p. 36. ~= () Richter, 1, c, p.31, — (5) Ibid. p. 20. == (6) Hecker, Lirr. Anna» Jen der gefammt,. Heilk. 1931. Jan. p. 120. — (2) Lem- bert. Esfai , p. 10, 1j. — (9))Tisfot ec Plenck, I. c. Pe 331e. ==. (9) Dict., d, Science Méd, XXV. 1818. p.. 6o. "MEDI SOC XA 145 Hellebori ita pilula ftimulandi caufa fontanellae applicata vomitum et diarrhoeam adduxit (1) 5 idem in-afiialibus (2) fuit obfervatum. Crotonis Tiglii olei guttula una in veficatorio ad nates flillata alvi movit pofitiones dum conftipa- tio, faburra et vomitus continuus adesfent, obfer vante Sanfon (3). Şe 49. Scillae extr. endermatice diureticum fuit obfervatum (4). — Cruikshank vidit, fi loco veficatorii ope denudato ftimulandi caufa Cantharis des applicentur, longe citius ftranguriam oriri (5) , unde medici americani vehementem fane ftrangu- riam notarunt (6), .E mmert in lympha glans dularum inguinis chemice decoct. Angust: pur, des texit , quo. crus vulneratum erat lotum (7). „His tandem addantur experimenta cum variis Ve- nenis a Cl, Orfila (8) inflituta, qui dum haec in. telam .cellularem | animalium -fubcutaneam depo» neret, veneficii obferyavit fymptomata, $. 5o. Qua igitur ratione agunt Medicamenta haec externa? Alii putarunt per ita dictum con- JV olesim . (2h: (1) Jo. Bohnii Disp. de vomitu. Lipf 1638, 4°. $. 9. ,. X2) M. C. Z. 1823. HI. pe 281, w= (5) Transact. Médicales, I. Juill. 1830. p. 125 (imilem cafum narrat Gen drin ap. Gerhard, le c. p 119. — (4) Lembert, l. c, p. 122. Richter, p. 29a (5) Samm!. aufert, Abh, VII. 1781. p» i4«. — (6) Ger- hard, l.c. p. 106. — (7) Westrumb, l. c p. 533. -8). Toxicplogie. H. 1818. pasim, "(t4 K 346 COMMENTATIO feifum rem abfolvi, uti Daglivi, Hoffmann (1), ali Schópff (2) in nervos tantum agere extera ne applicata ftatuit, idemque R o bertfon(3);— Monfalcon principes abforptionem agere partes, nec tamen omnes exclufive , dum frictione, calore, frigore in fympathiam ageretur (4). Brera ex- ternorum medicamentorum actionem ftatuit mechas nicàm, et Phyfico- chemicam, primam in. papillas cutis nerveas, hanc translatione in fuccos (5); quod ipfi plerique confentiunt (6). . Pro maxinia aütem parte Jatro -aliptarum medi- camérntàa (nam de ilis endermatice exhibitis nullum etit dubium) agere videntur abforptione, quod cum de niedicamentis in genere conftet (7), quidni fta- tueremu$ de externis ? (8). Venetia (9) non in ner- vos ágüunt, fed circulanti fanguine recepta per hanc viam fýst: nervofum afficiunt et a centro fyst. ner- véi mortem aut nocivos effectus edere valent; uti inprimis Backer (10) experimentis cum tuce vo- | mi a C1) Op. omnia 1. p. 318. — (Jh €. pe 795 fqq.. . C8) Med. Chir. Zeit. 1828. IV. p. cog. == (4)l.c. pi $12—3!4. == (5) I. $. 88. p. 140—142. II. articolo VI. p. 130—154, ` =~ (6) Cruikshank (I. XVIL p. 101). Chrestien (1813. p. 31 et 36). Burdach (Sjit. 3. Arz- seyemirtellehre. Leipz. 1207: L p. 23). Hecker (Pract, riheimiellehre, Erfürd. 19814 1, p. 34). — (7) Ttevi- ranuüs, Wéestrumb. -- (8) Bichat, generales effectus jani ab abforptioné diducit. Anatom., génér. IE. $. 692; (9) Lund $24. p. 100—114. — (Cio) G. Bäcker; Có mens, ad Quaest, Phyfiol; Atadı Rhet, Tráj at 4020. Ap- 2 pene M (E:D^Ir.'C'AD ^ 147 tica probavit. Opium ," quod-nervinum dicunt - fes niédiuin , ventriculo ingestum , narcoticum est, dis- fectis-licét nervis (1)5 acid. oxalicüm dilutum, ideoqüé facilius abforbendum , longe promptius quam merum agit (2)5 — disfectis ventriculi nere vis concentrati vis topica cesfat, fi. vero dilutum ingeras veneni aderunt fymptomata (3). Vidimus, externe applicata non tantum propriam fibi vim exercere, fed in abditis quoque locis fuisfe detecta aut a chemicis indicata 5 ubivis ea applicaveris , tamen femper in peculiare organon definite agunt , quod fa» cilius abforptione declaratur quam nervis, Statuen- dum igitur videtur (4) : Jatro - aliptarum medicamenta plurima agere abforptione in fuccos transláta$' coti. cedimus: ea quae ftimulandi fcopo dantur externe veficantia, rubefacientia, cataplasmata, non adeo agere abforptione, "fed pauca, verofimiliter nulla, actione in cutis nervos generales producunt in- ternos effectus; quae enim in hos agunt reme- dia bene multa, topicam inducunt actionem nec generalem , aut utilem ad morbos univerfales (W es- pend. $& s-rr. p. — 144—154. æ (1) Lund, L cr (2) Cf. Récherch, expérim. fur lempois. par. Pac., oxaligne par Christifon et Coindet, Magendie, Jours. Ille P. 247. — CQ) Christifon et Coindet, l. c p. 282, (4) Ideoque asfentiendum CI, Westrumb, l.c. p. 480. =s Magendie vidit Tart, E. ubivis applicaris, five in vulneribus, five cuti laefae, five venis injectum, femper vomitum ciere, unde concludit, non agere nifi fyst, fanguifero receptum, K 2 143 COMM. MEDIC A. Westrumb ri) — Plurima externe applicata in confenfum cutis cum partibus internis agere , conce- dimus , et hinc expiicamus bene multos a Jatro» aliptis enarratos methodi effectus et fructus. At vero de remediis vero fenfu Jatralepticis (nam ad priora v. c. cantharides , finapismata , aliaque aee quo jure referres ac aromatica et fpirituofa) et pro- cul dubio de endermaticis flatuendum , ez agere abforpta, ac particularum yi medicatrice prae- ditarum in ipfam. circulantis fanguinis masfam éransitu, | CJi. c. p. 480. -Ë Lebküchner a Tart. Em. Arfen, aliisque nihil vidit, fi applicarentur partibus per nervos tantum cum reliquo corpore contiguis; Westrumb (Usrerfuchun- gen ueber die Abforpt. d. Venen, p. 54—56) experimentis monítrat , venena quidem inmediate in nervos agere posfe, fen- fibilitatemque 'afücere, fed effectus inde non esfe generales, fed topicos. CAPUT II METHODUS JATRALEPTICA. ——— Im» (71 mm Zufolge der Erfahrungen und Mey- nungen der Aertze aller Orten und Zeiten, mógen dennoch durch blosse äussere Anwendung von Arzneymite teln, mit einigen Abánderungen, fast alle Heilanzeigen erfüllet werden, Und zwar durch die unverletzte Haut. Schópff, Huf. Journ. V. 776. $. 1. Etiam omnia a veteribus inventa fint, hoc femper novum erit, ufus et inventórum ab aliis fcientia et dispofitio. Ab omni aevo externam vidimus medicationem in fummam humanae gentis falutem fuisfe adhibitam, eam vero verfus finem faeculi XVIII, inter praecipuas medendi methodos demum fuisfe relatam , a quo inde tempore metho- dus Jatraleptica habebatur: ea medicamentorum contra hominum morbos internos vel univerfíales administrandi ratio, qua quae caeteroquin intus da» ri folent aptis vehiculis involuta, cuti integrae, post praegresfam frictionem , adponuntur , inungun- tur., adfricantur. $. 2. 150 COMMENTATIO $. 2. Haec autem Therapeutica methodus ex ip- fius DBrerae (1).effato, non in quovis aegro aut morbo tamquam univerfalis adhibenda, fua habet Indicantia et Contraindicantia, | Indicantia. A. Ubi interna medicatio impedita. d. Ex conditione partium. 1. Medicamentorum transitus in ventriculum fae» pe impeditur Tezano vel Trismo ipfum os firmiter claudente , faepius autem Dysphagia , in qua metho- dus nostra latisfimae est utilitatis; igitur haud ra- ro in affectionibus catarrhalibus ac rheumaáticis, in primo exanthematum febrilium fladio, cum aphthis in febribus pituitofis, nec non Oefophago fpas- mis eonftricto , tumoribus compresfo aut corpori- bus heterogeneis obliterato ; nec raro ex debilitas te, uti in Typho, aut delirio vel animi deliquio 5 hyftericis ex globo -fauces conítringente. ‘Atrox abdominis dolor (2) intestina et ventriculum faes pe fpasmodice adeo afficit, ut nec per os nec per enum quid inducere valeamus. ! !o9. Fentriculi affectio. Ynnumera enim probatur obfervatione , methodum esfe praeftantisfimam ubi remedia fimulac interne esfent fumta , rejiciebantur , quod inprimis obfervatur ex nimia ventriculi fenfie bilitate, Opio licet magna dofi fimul ingesto, uti mn (Brera, Zsatripfolegia. Edit. V. Basfano. 1912. Il. Ge 271. p; 169. — | (2) Brera, Hl. $. 1785» p. 170. ME, D dif 141 in Cardialgia, cholera, colica; hinc faepe etiam in tusli convulfiva; hine post evacuationes in fe- bre gastrica inílitutas, externe faepius ventriculo aromaticis est fubveniendum. Il. Ex conditione | aegri. 1. Jdiofyncrafía, Aegri faepe a remedio interno pesfime afficiuntur, dum idem illud extus admotym facile ferunt, Opium ita pluribus molestum. 2, Medicinae fastidium. Vel enim. praejudicio ducti respuunt medelam C 1), velfui non compotes , delirantes, maniaci omnia , etiam cibos negant. — Infantes quoque medicamenta negare folent, vel propter ingratitudinem , uti Anthelmintica, vel propter infantum propriam pertinaciam. llinc Hue feland methodum nostram fummi duxit in praxi infantum , eo magis quum pleraque remedia tenello ventriculo non fint accommodata , cutisque infantis lis methodo fit aptisfima, — Tandem delicatiores ingrata, aut per longum adhibita, aut alii ; dolore aliisve incommodis vexati, omnia remedia negant, HI. Ex conditione medicamenti. | “Intus non raro noceret, quod. extus bene fertur remedium, Chrestien (2) et Brera (3) natas runt , Digit, purp. extus optime Hydropem curare , | pul- (1) Cafus memorabilisapud Chrestien, 1813. p. 88. foemina fummo dolore excruciata, dum opium, quo matrem obneca- tam putabat, fumere negaret, hujus externa applicatione fana- fA ~~ (2) Chr. 18139. p. 227; ~= (2) Brera, $. 133. L Ps 194» w3 COMMENTATIO pulfum vero motumque fanguinis non afficere, —— Merc. Subl. corr. ventriculum faepe irritat, et in- de pulmones , unde catarrhi chronici , ipfaque Phthi- fis fuit obfervata (1), quos autem effectus externus ufus non inducit (2). — Hergenróther(3)ex fucco fcillae vidit ventriculi inflamm., externum autem commodum in Hydrope ufum, — Opium in debilibus aegris extus non ita ventriculi debili- tatem inducit (4). "Tandem fi quae fortiora reme- dia magna dofi fint adhibenda, externa praefertur applicatio ne ventriculus laedatur (5). B. Ubi internae medicationi fubyeniendum., Qui enim tantum ex impedita medicatione interna , ad hanc esfe putet transeundum, volvat artis princi- pum opera, ut pateat illi, utramque faepe jungi, praeflantesque viros in omni graviori morbo , plu- res per vias praefidia adducere. C. Ubi externa medicatio praeftet. Saepius enim effectu carent medicamina cum in ventriculum ingesta , cibis commisceantur „muco ob« vol- (1) Fourn. uniy. des Sciences Méd, XV. p. 197. Huf. Syf. d. Prakt, Heilk. Ventriculo integro, tamen faepe fortiora re- media contraindicantur propter pectoris malum, vel quae pecte- ri conveniunt ventriculus non fert. (Sic Lembert, p. 106, . ubi kerm, min. propter intestinorum infiammationem inducere non auderet optimo fuccesfu illud contra pulmonum affectionem po» ne auriculam veficatorio applicavit)) — (2) Chrestien. 1818. p. 36. — (3) Med. Chitur. Zeit. 1825. III, p- 282. (4) Brera,L $. 4. & 6. II. $272. — (5) Chrestien 1515" p. 89. Brera, HI, $, 279. M EDI C.A 153 volvantur , fuccis digestricibus decomponantur. Hinc extus medela ferenda fi torpeat canalis digestrix , debilis fit et quafi paralytica (1) , hinc fi ex pro- tracto ufu ventriculus ei adfíueverit, et efficacia perdatur, uti in morbis chronicis. Narcotica , ventriculi viribus eorum ufu exhauftis , optime ex- tus applicantur , dum robur fuum recuperaverit ven» triculus, —, Tandem fpeciatim methodum praefta- re dicunt, in convulfionibus infantum (2), in Ty- pho (3) ubi cuti faepe major remanserit vitae gradus , aliis. D. Refugium post aliorum -ufum frustraneum. Jatro- aliptarum opera, hujusmodi falutaris re- fugii exemplis non carent. Saepe ex orci faucibus educti funt aegri per medicationem externam , dum generofisfimdà interna nullum attulisfent levamen, malumque ita per longas invaluisfet moras. E. Ubi duplici indicationi fatisfaciendum. Brera egregio docuit exemplo (4). : Ascites enim cum haud raro a viscerum abdominalium obftructione pendeat, in tali cafu, ubi utrumque et caufam et effectum tollere velles, nec ventriculus fine peri- culo medicamentorum vi gravari posfet, unde nulla remedii efficacia, intus fuadet refolventia, extus diuretica admovere; refert ita de ascitico lienis in- | ET cre- (1) Huf. $ysem $. 58. B rera. I. $, 136, p. 2c0. IL $. 278. p. 172, *— (2) Knebel, Ll c, p. 78. — (3) Ibid, et Voigtel. I. 1816.. p. $556. =e (4) Brera; II. $. 216. 14 COMMENTA TIO cremento infigni laborante, brevi perfecte fanato, ufu pomati ex Scilla et Digit. purp., et pilula- rum ex fale Ammon, Merc. dulc. et "t aut. Antim. Contraindicantia. A. In omni morbo ubi ufus internus non fit impeditus, aut contraindicatus, interna externae. praeferenda medicatio. Ventriculi laudi quid de- trahere, infipientis est, Externa medicatio est acces- foria (B rera). B. Diathefis inflammatoria, omnesque inde nati morbi, ob fyst. abforbentis nimiam irritationem et fpasmum , vaforumque extremorum irritatio» nem (1); frictio ibi jam noceret. Si autem modo refpiciamus remedia , quibus morbis inflamm. fub- venire folemus , et apparatum antiphlogisticum (2), patet illos hac methodo facile posfe carere. C. Alii morbi non fthenici, nec urgentes, ubi fyst. abforbens canalisqne intestinalis viget, prae- ferunt internam medicationem (3) , qua a parva dofi majori probabilitate. falutares exfpectare li- cet effectus. D. Aetas fenilis, et in genere conftitutio ri- 3 gi- G) Brera. IL $. 264. pe 157. $. 270. P. 166. Knebel, l. c.p. 86. == (2) Paret falutarem ufum Ung. Mercur. hic non respici. Vide B'a fe dow: ,, Heilung vom morbi infamm, , intestin, durch Ung Mere.” Hufi Fours, LXVEL 18288 V. p.92—103. œ=» (9) Brera, M, $. 2716 p. 168. M E:D-I C !A. 155 gida, ficca, torpida, quippe ubi torpeat fys. abforbens (1). $. 3. In exercenda methodo plures obfervandae, certaeque fequendae regulae, tum quoad Medica- menta, tum quoad aegrum. De Medicamentis. Non omnia huic methodo aeque apta; rejician- tur (2), efficaciora licet,. volatilia, quae aére de= componuntur, acria, quae lente et incerte agunt j adhibeantur actionis cognitae, certae et probatae; minus efficacia funt omnino inutilia: (3). (0$. 4. Vehicula. Forma magis minusve fluida Ja- tro-aliptae administrare folent remedia, licet et pul- veri (uti Corticis) tribuant efficaciam. Balnea igi- tur, fomenta, linimenta, unguenta, PRSE a cataplasmata conveniunt, Itali (4) animales humores , fuccum gastricum et falivam inprimis, optima putarunt vehicula, unde longe promptior foret et efficacior effectus, immo Brera absque iis parum vel .non abforberi putavit remedia, C hiarenti (5) a 6 gr Opii in 1 fucci (1) Alibert, 1. c. Mem, p. 189. Brera, II. $. 267. p. 161, (2) Brera, I. $. 92. p. 146. Il. p. 7 et 169e — (3) Ut exemplum e diureticis fit: Scillam et Digitalem adhibe, non ita Colchicum , Equifetum , Genistam, — (4) Praeeunte Chias renti (Brera, $. 4. L p. 6) et probante Brera ($. 5. I. p. 9) qui optime de Chemia et Phyfiologia humorum animalium meritus, -— (5) O:sfezrvazioni, p. 21. Exp. 233, 14, !5. Brera, l. p. 36, opium fpiritu vini folutum canibus fine ullo effec- 156 COMMENTATIO facci gastr. dr. |j. folutis. folamen a tusfi catarrha- li, fomnum impediente expertus, nullum. altero vespere petivit levamen ex eadem opii dofi fpiritu vini foluti;, Brera (1i) Scillam , Digit. p. Acet. Potasf. cum linimento volatili applicavit fine effectu diuretico ; qualem probe notavit, adhibitá faliva. Vehicula animalia praeferunt, propter in- natam vim disfolventem , attenuantem , qua remes dia fuspenfa tenent, et propter affinitatem intet particulas nutrientes et nutritas, corpus animale ejusque humores (2). Chiarenti femper. fuc- cuim gàstricum el , Brera interdum adhibuit. $a- li- effectu applicavit (Osferyaz, Pe 20. Exp. IO, II, 12. Brera, K. p.34. Giulio et R osfi, 1 c. p. 210) nec aegri agrypniam tollere valuit fcr. j, opii cum unc. ijlinim. volat applicato (B r es ra,l.p 35). Giulio (Brera, l. p. 29.) fucco gastrico fos luta efficiora quoque vidit remedia quam aethere. — (1) Bre- fa, $. 9. I. p. 14 vide etiam $. 14—15. p. 25—32. Brera, Znatripfelogiam dixit Jatralepticen , quae humores animales ad- mittit vehicula; iJos dividit: 1. aquofos, 2. mucofos, 3. gelati- nofos, oleofos, ubi efücaciores minus efficaces praecedunt ($. 4l. p. 221-222 $. 201. ll. p. 12) aquofos et inter hos falivam inprimis et fucc. gastric. laudat ($. 18. p. 41. $. 24. p. 51)» Oleofa facile rancida omnino inepta. I. p. 17. 47. (2) Brera, §e 24. I. 51. == (3) Succi gastrici tanta quon- dam utilitas fuit habita, ut Anglus P. Smith (Brera 8. 258. II. p. 149) communicaverit inventionem , illum per totam cor- poris fuperficiem fecerni , unde Chiarenti concludit : Ibid, p. 150) benignam nobis Naturam non unum os dedisfe , fed tot quot fint pori eüfanei, Carminati artificialem fecit fuc- cum gasricum : quem tamen rejecit Brera, i. p. 64. 66, O 1M: E DI C'A. 457 livam optime in fücci gastr., difficulter acquirendi , lecum fubítituendam docuit (1) , eamque multo en- comio laudavit (2). Nec bilis (3) aut fuccus part. creaticus (4) inutiles cenfentur. — Horum vehi- culorum dr. j. fumatur pro 4 granis medicamen- ti (5). Alibert et Dumeril füperfluam rejecerunt additionem efficacia cum viderint aeque remedia, -his edditis aut relictis (6). Chrestien (7) cám- .phoram cum faliva praefcribit, cum inde tali mo- do ex arthritide levamen viderit allatum , quod non ita ex folutione aethere. Hufeland utilem jadi- cavit additionem ad actionem medicamentorum aue gendam (8). Knebelaegrum fibi ipfi inungentem , falivam in manum exfpuere jusfit. — Nostro au- tem tempore horum ufus minus frequens , et aqua , adeps depuratus, fpiritus vini, aliaque aeque apta habentur vehicula, $..5. Quoad praeparationem Brera docet: mes dicamenta prius ad fubtilem pulv. esfe terenda, din. dein ~- CG) Brera,$. 8. I. rgs — (2) Brera, L $. 10 p. 16. §. 38—44 p. 77—79. ^ — (3)Brera, L p. 119—130. To urdes, Lettres etc. L. c. p. 23. Sachetti apud Giu- lioet Rosfi, l. c. (Brera I. p. 122). — (4) Brera, I. p. 87 ) hinc etiam bilis e duodeno fucco pancreatico inpraegnas ta Cl, p. 22.) — (5) Brera, II. p. 16. — (6) Mém. de la Soc, VII, p. 99-13. — (7)]. c. 1813. p. 63. In opere oc- currunt optimi effectus ex vehiculis fpirituofis. — (8) Huf. gout, XX. 1804. IL, p. 87,.— 158 COMMENTATIO dein cum animali liquore ad r5»— 290? (Reaum) per 24 horas digerenda, fubinde agitanda, dein cum adipe depurato ad pomati confistentiam refe- renda (1), quibus neglectis fallacem faepius tradit methodum (2). Misfis humoribus animalibus fim- plex praeparatio, i $. 6. Dofis , uti in ufu interno, differt pro aegro , medicamento et morbo; cum vero non omne, quod externe applicatur, abforbeatur et evaporatione , fric- tione aliisque multum perdatur, dofis adeo defi- nienda, ut ne dimidia pars corpus intrare habea- tur (3)5 hinc largior dofis quam fi fas esfet fi omne abforbererur. «Camphora adhibita est ad gr. 12,15, 920, 30 pro dofi; opium alcohole folu- .tum a gr. 6 ad o4. In genere dofin ad internam fta- tuunt 20:1 (4); Prunelle zz r1: 1 (5); Brera — 12: 1 (6). | De aegro. $. 7. Locum eligere fuadent multis abforb. vafis praeditum , volam itaque manus, plantam pedis, ar- .iculationes , regionem inguinalem , fuperficiem 1 meme. ^ (1) Brera, II, articolo IVe p. 5. — (2) Brera, II. $. 203 UP. gs. — (3) Brera, $. 238. p. 114. — (4) Vogt, Phara -nakodynamik. Y, p. 40. — (5) Monfalcon, l. c. "P. 317. — (6) Brera, T. &. 98. p. 147. Obfervaverat enim "^ 6 gr. opii externe adhibitis eundem effectum , quem a gr. B. interne (II $. 199. p. 10.) — Neque plus quam duodecies , mi- hüs qüam decies füumendum monet vo p- "TT alio bes octies ad. düodecies. (Il, $235. Pe 146). ' LM M ED I C.A: 159 membrorum internam — pro remediis vero in ner- vos quae agerent eligunt locos fenfiliores ,. epigas- trium, nucham , — locum itaque in genere optime permeabilem , vafis aeque ac nervis bene praeditum:g Neidhardt fcrobiculum cordis elegit, qui in. ple» xin ageret folarem (1). ~= Cum autem jam fupra disputaverimus , medicamenta vero fenfu Jatraleptica- agere abíorptione , tum inprimis venarum cum va- forüm lyinphat. , patet non adeo ad locum esfe, atten- dendum, nifi ex monitu V oigtelii (o) eligendos esfe locos teneros, gracilis ubi cutis et tenerri- ma epidermis, íi per conlenfum agere. velis fenfi- liores ; morbofa pars inepta est, et ex frictionibus in illa fáctis nullus effectus (3). — Locus apta lo- tione mündetur, ut eo fit permeabilior. : «S. 8. Frictio dein inftituenda . partes Aasi ad-abforptionem: componit (4). Vaforum actionem frictio incitat , nec im probabile ,. vaforum abforben- tium vim repulfivam inde vinci, Fiat frictio ficca cum manu nuda vel linteis ,. jam aridis ,. jam. mol- libus, faépedsperis , cum lana ovis junioris Verde vel ftrigili e caudà equina (5). Duplici ratione medicamenta apponuntur, vel Ce Cu. (1) V. S. p. 50. not. 4. — (C2) ! c. I. p. 354- du (3) Ali- bert, l. c. p. 186. Samm. p. 447. — (4) Brera, frictione facta omne allatum abforberi putat fluidum. (I. p. 15.), adeo ut medicamentorum, vehiculis animalibus non folutorum, vir- tutem repetat a majori dofi vel frictione. (I. $. ro. p: 17.) (5) Brera, IL. p. 153. to COMMENTATIO cuti ftictae, vel illi fictione nung: unde idem prorfus effectus, ` $. 9. Balnea tepida (26° R) generalia vel tos pica ad promovendam abforptionem utiliter unctio» ni [praemittuntur, ad folvendam rigiditatem fyst. cutanei et vascularis inprimis in fenioribus (1). Bal- neum nimis calidum, frictiove fortior, nocent, et potius impediunt abforptionem quam illi favent (2). De zempore applicationis diverfa fententia. Ves- perlabf. cutan. magis vegetam esfe et tunc adeo methodum inftituendam docet Chrestien (3), Monfalcon vesperi et nocte (4) ; Alibert au- tem mane frictiones inftituit (5). Singula haec fi rite obferventur , methodus nos- tra erit efficacis(ima , ac faluberrimos praeftabit in morbis internis effectus, quam ad probandam efi- caciam, obfervationibus medico -practicis, ex quaes ftionis mente, nunc aggrediamur. (m) Brera, $. 265—267. p. 157—165 Alibert, Lor. p.192. Brera, $. 9a. L 146, — (2) Brera, $. 269, II. p. 163e — (3) Chrestien, 1813. pP. 38. =a. (4) Mon-. falcon, l. c. p. 323. e (5) Mém. p. 190, O Be ME Dir CA 161 OBSERVATIONUM ORDO. Ill, Ad probandam remediorum etera | norum efficaciam in curandis hominum morbis internis, A. METHODUS JATRALEPTICA, Y; Medicamenta actionis univerfalis,: | IL RELAXANTIA ^S. ro. O/eofa ad cutim tepideallata vim fuam relax« antem , lubricantem , dolores et fpasmos fedantem , ad partes internas extendere conftat (r), atque larè gum inde fequi fudorem (2) 5; hinc quas A v icenna jam contra Convulfiones et Tetanum laudavit. frice tiones oleofas , easdem et laudant nostrates (3). P e« ters puerum ir annorum a tetano liberatum frictione cum ol. Amygd. dulc. (4), Larrey utiles frictiones oleofas in tetano traumatico (5) notant, iisdemque Hydrophobiam fanavit Had well (6). | Des- -(1) Vogt. II. p. 640. Sco pff, p. 759. Huf., waarn. oyof de Zenuwkoorts p. 43. ^ W, Hunter egregie externum olei ufum expofuit in Med. Chir. Zeit. Erganzungs - Band, XVIII, 1815. p: 136, The Edimb. Medie. a. Surg. jounr. Il, 1806, Pars HI. n9. 1o. Schreger, Balneo technik, I. ps 134s ==; (2) Vogt. Il, p. 404. 445- (3) Humboldt I. p.420. Richter, Spec. Therap. VIL p. 7765 et ad trismum Neonatorum ibid. p. 443. — (4) Journ. f. Geburtsh, Frauenz, us Kinder-Krankh, von. E, von Siebold, VIIL 1828. II P. 8474 = (5) Samml, aufzrl. Abh, XXII. p« 3. — (6) Hufe DBibloth, VIL. p. 26. X X h | 16$ | COMMENTATIO Desgeraud (1) juvenem asciticum liberavit ol. olivar. cát fpir. fal." ammon. affricto; Rich- ter tales frictiones -in Hydrope valde laudat. (2) fpeciatim in ascitide ubi indicat frictiones ex ol. oli- var, Unc, xx. et Tincturae Opii fimpl. Unc. j. (3). Schmidtmann (4) nunquam illas in hydrope non adhibe£, tum ob certisfime fequentem fudorem , cum^ób: vim. ántispasmodicam , qua. ratione cito: et feliciter desperatos. fe. tradit curasfe hydropicos, Ita antea Olivier et Tisfot. —sBertald a^.-1614 jam fuafit (5) Heczicis to- tum: corpus: oleo, fpeciatim oleo. cydoniorum. dorfi fpinam et thoracem, inungere; Na sfenuper ad Phthi- ficorum ifadorem colliquativum . ol. olivar... Unc. jo n—iv omni ternà vel quaterna. vespere, cum fuüdoris et virium emendatione, fupra totum corpus inungi ,tradit.(6),. quod. fimili encomio laudaverat Heinecken. (72). — Hufeland.($) oleofa abdomini et dorfi fpinae infinuata laudat in colicis , obftipatione , tenfione abdominis et. convul(üonibus infantum. — Ricini oleum folvit obftructiones ab inflammatione, fpasmo, vel faecum. induratione- or- tas (9). Urinam movere ( et potentisfimum ád- ' (9 Samml. auferl. Abh., IE Stk. IE. 1775. p. 140. Tus * (Q2) Spec. Therapie, lll. p. 87, 89. — — - (3) Ibid. III. p. 88. € (4) Exemplo Gálefii, Celfi, Storckii. — Mollet v. Eldik, X. 1231. p. 143. Hu f> Fourn. 1830. April. 3. (s) Opus citatum, 11 et250. de ol. cydon. p. 39. — (69 Zfrchiy von Horn, Msy; Juny. 1825. i ps 389. — (7) Vogt, IIl. Pe 645. — (8) U'auarh. over de Kiudevpokjyens, lC. p. 881. (9) Pennink,l c. p. $^ — (9) Culen, Alibert, Mem, MEDICA 163 verfus cantharides (1) esfe remedium oleum extus admotum, notarunt, In Peste tandem cum praecavenda, tum (ananda fummae laudantur ulititatis frictiones cum oleo. te- pido. Baldwin (2) anglorum conful Alexandriae primus illas inftituit circa annum 1782, cum in Aegypto qui oleum tractant peste viderit intactos 5 Comes Leop. yon. Berchtold Smyrnae (3) in- dustriam et opes hac in re magno cum fructu ad- hibuit; alii dein (4) , pluribusque in locis (5), hanc pestis curandi methodum utilisfimam —probarunt. Frank(6) gravisfimam curavit pestem quotidiana frictione cum Unc. vj. ol. olivar. , qua fepties re- | pe- Mem. p. 189. Samml, p.252. e (1) Soemmering, de mor- bis vafor. abforb.1S. 29. p. 65. —- (2) Hufel. Fourn. VI. 1798 P. 436, LII. 1821. VI p. 113: —-Ers ch no 3391. — (3) Nachricht you dem in s'Zntons-fpitale in Smyrna mitdemallerbesten Epa folge gebrauchten einfachen Mittel, die Pest zu heilen , und fich for derfelber zu bewahren. Wien 1707. 89.— — (4) Inter hos eminet rev, pater Lud wig, qui aegros ipfe oleo inunxit Huf, Fourn. Vl. 1798. 436. et Skinner in infula Maltha a°, 1814. Journ, Univ. d. Scienc, Med, I. 1816. p. 2095 alios vide : Uber die Kuhr der Pest Krankheit durch Oel- Einrei- bungen, . Huf, Journ. XV. St. II, p. 15397170. — (5) Odesfao (Med. Chir, Zeit. 18'4 Ie p. 62) in Leyantoet Tangora (Med Chir, Zeit. 1819. IV. p. 79. 129. III. p. 257.) — (6) Collection d'opuscules de Médecine pratique. Par. 1812, c. VI. Med, Chir, Zeit, Erganzungsb. XVIII. 1815. p. 406. et ulterius in Ludov, Frank, de peste, dyfenteria, et ophthalmia 4legyptiaca, Viennae, 1820, p. 86-98. (Huf, Jours. LII. 1821. $t. VI. P. 11—114). L 2 m COMMENTATIO petità evidens et fülutaris per. füdores crifis. = Praeftantius autem adhuc inventum est prophylac- ticum quam remedium pestis, unde plura legantur exempla de medicis et ministris, qui dum fedulo in fe ipfos oleum fricarent tepidum , absque pe- Ticulo aegros tractabant (1). Baldwin indufia oleo inbuere fuadet (2). — Effectus frictionum "cum ` fit^ fudor copiofus fusceptum contagium eli- mindri , coeptumque morbum critica excretione folvi, videtur. (V o gt). | J^ Tn Febre flava fimiles frictiones maximo cum fructu inftitui Roofe in infula Malaga, et J. Al- '€arez Alicantae obfervarunt (3). UOS. ir. Nutrientia ventriculi accesfu impedito, fub forma clysmatum , et balneorum praefícribere , nemo dubitzbit medicus (4). Schreger balnea e jusculo carnis laudat : in Phthifi , Atrophia infan- tum , Marasmo fenili (5); lactisque balnea in infan- tibus atrophia vel tracheitide exhauftis (6), quae jam à veteribus Phthificis fuadentur, et ab Hufeland de AOL bi- ` C1) Med, Chir. Zeit. 1914. Il, p. 62, 76, 77. 1820. III. p. 257. — (2) Ruf. Fourn. LIL. pe 113. — Skinner valde quoque laudatvim prophylacticam. — (3) Hu f. Fourn. XXL. 1805. Frag- mentarifche Nachrichten uber. die letzte Epidemie zu. Mala- £4 , St. ll. p. 122—148. — Fisfcher autemnon adeo promptos vid t effectus (ueber die Natur u. Behandl. d. gelben Fiebers, Huf, Jours. XXI. IV. p. 44. cf. p. 76.) — () Hufe Sy- Jiem. Ll. 5, 161i. — — (5) Balneo-technik, Il. p. 107. ` C6) Ibid, IL, p. 1305 accedit Hufel. over de Zengwkoortfen « p. 29. $ ME Di: ^5 ‘TOS bilibus et exhau(tis parantur. Wintringham(r) lactis pediluvia tepida in febre hecticaş: Lens tin (2) balnea cum vitellis ovorum in debilitate néonaterum , G o elis (3) lactis balnea in atrophia infantum , laudarunt, Van Mons vitam.aegri ob faucium vulnus qui deglutire non potuit, fervatam fpongiis jusculo imbutis et admotis notat (493. ‘ss Bonos effectus. quando ancylotici | rigidi- que artus calido intestinorum decocto foventur y et fimilem atrophiae fanationem ". Haller (V. 89.) notat, quam recentiores omnino balneorum anima» lium confirmarunt virtutem 5 fuadent (5) arthritica membra, paralytica et anchylotica in calens ab- domen animalium recens mactatoruim el. in tepida exempta intestina mergere ; Ófann (6) pictorem just manum paralyticam bis hebdomade. abdomi- ni boum recenter mactatorüm includere , et dein in fanguinem et viscera adhuc tepida; post tertium tale balneum jam manum movere potuit, fenfimque re» flituta fanitas; — altera ejusdem legitur obfervatio anchylofis digitorum manus ex'"tali balneo fanatae; | e étiam rei memorabile exemplum tradidit C. F. Schwart- * ÇI) Sanml. auferl. Abh. XVI. p. 51,— (2) Huf. Biblioth, XXIV, i810. p. 155. — (3) Moll en v. Eldik; IV. 1805. P.364. —— (QD Westrumb,. c. p. 502. Collige cafum a Currie traditum fupra pag. 100. — (5) Richter, Specs Therap VI, p. 767. Vogt. Il. 92. . — (6) Hu£ Journ. LV. 1822. Septb. 105—9« Mollen v. Eldik;1I. 1825, P. 334—338. i$ | COMMENTATIO Sch warze (1). Schnurr (2) puerüm biennem atrophia exhauftum in. ovis, recenter mactati, abdomen, exemtis visceribus, inpofuit, dein adeo visceribus tegit, ut folo capite exftaret ; unde post quartam vicem vires evidenter restauratae , ut dein per balnea aromaticafanitas rediret, Neque folus ille para- lyfin pédis dextrae inperfectam tali balneo fana- vit (3), cum illud in paralyfi quoque valde laudant Cayol et Boccanera (4), et Lentin (5) jam a°. 1805 in veficae paralyfi balnea laudaverit ex decoctis vituli osfibus , et frictiones fpinae dor- fi cum Ung, ex medulla osfium et fpiritu falis am- inoriiaci, "n. ADSTRINGEN T I A. $. 12. Cortex. Peruvianus, China. Non nifi generofiora remedia adhibenda cum. do- ceant Jatro - aliptae, de folo fere adítringentium vé- getabilium coryphaeo invenies obfervationes , hasáu- tem numerofisfimas, et cum quovis Cortiéis praes parato varia fub forma factas.: | . Pulvis Corticis vestimentorum duplicaturis inmis- fus jam inter Americanos fuit communis (6) ; S. Pye | | , | in- (1) Moll en v. Eldik, VIII. 1820. p; 444. — (2) Rust Magażin, XXX. 18129. p. 46s. Huf. Fourn. LXIX: 1829. IIl. p. 124. Med. Chir. Zéit. 18$0. IV. p. 316. —' (s) Ibid. p:446— (4) Froriép's Avrizez, n9. 596. XXV. 1830. Il. p. $2, —— (5) Med. Chir, Zeit. i805. L sab loos (6) Asfalini, I. c. pe 200. «i MAE D I'C' A. 167 infantum febres intermittentes , 2—6 Unc. pulveris adhibitis, tali modo curavit (1), et Barthez in- fantem rhachiticum restituit desperatum (2). — Ma- tronae haemorrhagiis exhauftae et cachecticae, cum fuperveniret febris tertiana, post alvi purgatio- nem; 56 Unciae pulveris Corticis , vehemente 'par- oxysmo finito , inter indüfia füére :coinmisfae, éo effectu ut febris non rediret (3). — Sacculos cum - pulv. Cort. Per. Hay (4) in tusfi convulfiva pectori et dorfo, Struve (5) in febribus epigastrio, applicant, qua ratione hic plures infantes a febre fanatos, tradit, quorum vitae jam ac«rat discrimen. Cataplasmatis forma quoque convenit, hoc enim praefidio illustris Rofen a R ofenftein febre femitertiano correptus convaluit, nec rediit in illo febris, fed vires mox recuperavit (6); quale abdomini appofitum catapl. Hufeland praeftan- tisfíimum vidit in febribus intermittentibus (7), quas (D V. S. p. 35. — (2) Brera, L p. 3. — (3) Bal- dinger, Neues Magazin für Aertze, VII. 1795. p. 553- ^ (4) Römer, über die Peruy,. Rinde (V. S. p. 36) p. 22. . (S) Hufel. journal, Ile 1796. p. 448. in pluribus cafibus febris eadem applicationis die defiit; eundem pulverem cum fructu apud plures adhibuit, unde remedium non pretiofum, (6) Murray, L p. 577. — (7) Kinderpokjes, l. C. p. 335. In genere He externum roborantium ufum quoad febrem interm. et contin, gastr. et nervofas vocat eximium, Utitur catapl. ex China, herba Abfynthii , Mentha , fl. Chamon. rom. cum lacte vel vino; vide H, Journ. II. 1796. p. 449. 168 COMMENTATTIO quas jam Römer Çr) fanavit cataplasmate ex 4 Unc. C.P. vino rübro ificoctis , bis de die regió- . mi ventriculi impofito; Drunning (2) fimile vi- nofum catapl. optimo eventu TERMINUS in febre putrida admovit. Alexander in febribus et fudoribus: colliqua- tivis utilisfima vidit pediluyiä cum decocto corti- ce (3) , cruribus in vas angustum , decoctum t$ j Cor- ticis continens, inmerfis. Hay (4) balneum e China lacte decocta utile vidit in tusfi convulfiva. Klein puellae Io ann., post fumta anthelminticaà omnem medicinam negantis , totum corpus , febris in- - term. caufa, decocto Cort. cum fp. vin. camphor. fricari jusfit, unde febris fenfim "diminuta , et post quartum: paroxysmum nulla (5). Alibert tertianas et quartanas vehementisfimas curavit Znznctione pulv. C. P. cum faliva et axungia , vel lotione cum decocto (6); refert de puella 14 anno- rum ,quaejam per menfem febre quartana duplicata , in dies cexasperante, laboraverat; minor paroxysmus post 2 frictiones cum tali unguento non rediit ; ma- jor (D LL c. p. 22. — (2) Ibid. œ= (3) Med. Perfauche . und Erfahrungen, Leipz. 1773. 89. p. 30. — In genere ín Phthifi et fudoribns colliqua'ivis optimum est indufia ferre ge- nerofo chinae decocto immerfa dein ficcata; Schópff,1. ce p 779. e (4) Ernstliche Warnung yor den gefährlichen Fol- gen vernachlZifigter Katarrhe, 1787. p. 136. == (5) Rust, Magazin, XIX. 1835. p. 3I5« «=» (6) Mémoires, l. C. pe M E D.I C.A. 169 jor post quintam. Giulio et Rosfi (1) Unc. iij pulv. C. P. fucco gastrico folutis et cum axungia femoribus 4 horas ante paroxismum affrictis, re- ditum vehementis tertianae impediverunt, quo fi- mili pomato pertinacis(imas intermittentes fustuliit Tourdes (2). Brera dofin C. P. pro ufu externo ftatuit: ex- tracti dr. ij, pulveris dr. vj, in Unc. ij vel iij hu- morum animalium ,. pro quavis frictione ter vel quater de die inftuenda (3). — Femina (4) phthi- fi laryngea, et omni nocte febre lenta violenti correpta mantecam ex ex/racto C. P. fcrp. Bet Opii gr. vj cum faliva et axungia quaternis horis ad pec- tus et brachia interna applicavit, quo praefidio et clysmatibus ejusculo carnis per 5 dies miferae vita fuit fervataa Chiarenti (5) cum in femina 30 annorum jam per menfem intermittente vexata, de» coctum Centaurei et C. P. frustra adhibuisfet , Unc - B. C. P. Unc 1v fucci gastr. admixtis, cum axun- gia infpisfatas, 4 ante paroxismum horas femori- bus infinuavit , unde febris 3 horas ferius acce- dit , et 2 dein factis , minori cum Cort. dofi fric- tionibus nulla rediit. Chrestien (6) obfervationes cadit 18 de utili- ta- (1) Journal de Phyfque, l.c. p. 211. — (2) Lettres, pe $1. Brera, I. p. 190... — (3) 4fnatripf. Y. $« 132. p. 1993- (4) Ibid. I. p. 199. Il. p. 74. — (5) Osfervazioni, p. 25 Brera duas ejus tradit obf, quarum hic prior. Il. $. 212. p. 317344 -— (6) Chrestien, 1813. Pe 2529256. 170 COMMENTATIO tate 7incturae Clinae femoribus internis, fpiriae dorfi et abdomini in febr. intermittentibus tempo- re apurexiae infinuatae, eandemque in febribus malignis catarrhalibus , alis commendat obferva- tionibus. | 'Tincturam itaque fuam generofam (2 Unc. C. P. 24 Unc. Alcoh. 36° DB. addidit) adhibuit in viro temperamentiti biliofi , aegre Chinam interne fumen- ti, cumque a pertinaci febre intermittenti tertiana duplicata liberavit 2 Unc. Tincturae tripartita dofi femoribus et fpinae dorfi illitis (1). Vir juvenis febre catarrhali continua fingula vespere exacer- bante et dein copiofo fudore exeunte laborabat, quam cum apta diaeta et potio refolvens non fol- verent et cum die nona gastricae affectiones fpec- tarentur, purgans remedium Chrestien admi- nistravit; jam vero continua mutabatur in tertia» nam duplicatam , quae levi horrore incipiens noctu faeviebat et copiofo fudore finiebat unde eminens virium dilapfus; hic juvenis cum per 4 dies 6 Unc, Tincturae adhibuisfet tertia die febris non am- plius aderat neque redibat (2). — Infans 2 anno- rum per 8 dies correptus erat intermittente quoti- diana gravi frigore quavis vespere incipienti , déin per 2 horas faeviente, jam largo fudore per to- tàm noctem protracto finientes chirurgus quidám duo dederat .purgantia, et fyrupum Chinae ex ur- ! "n in Q)1.c/fg.254 99 (2) K c. P. 256. OlM^B D'-I'C"A ^? | 171 be- vicina petendumi jusferat; hujus loco cum .""Tinct. fpirituofam attülisfent, Chrestien 2 hó- ras ante paroxismum - Unc, 1 fpinae dorfi infricait- dam curavit ; en! febris non rediit, infans fub ulterio- re frictione et potubus acidulis brevi fanus factus est (1). — Virgo i7 annorum -quae jam vicefies tertianae duplicatae impetum fustinuerat , post debi- te inítitutam emefin et catharfin, ex 6 Unc, Tinc- urae per 4 dies inftictís fanata legitur (2). — Vir juvenis tertiana intermittente laborebat. Emė- tica et purgantia vias digestrices purgaraht, nul- lum vero febris adduxerunt levamen, cum vero die Apyrexae 2 Unc. Tincturae abdomini cruribus- que infricaverat nulla rediit febris (3). Nec in aliis febrium fpeciebus tinctura inutilis, Infans 4 annorum febre cátarrhali billiofa gastri- ca (4) laborabat , typi tertianae duplicis ; post emeti- corum et purgantium ufum feptima die morbi acumen Corticem indicabat; infans vero omnia in». terna ítrenue negavit; hinc per 5 dies quotidie Unc. t Tincturae cuti infinuebatur; die Xr paroxis* mus qui ex regula major esfe debuerat, vix per» cipiebatur, die xin febris disparuérat. (5). — Puer 8 annorum inde a 4 diebus febre laboraverat, quam catarrhalem biliofam habebat Chrestien j et (Lc pe 259. -— Œ L c p. 260 — (3) LG p. 262. = (4) Hic, uti in tota commentatione , nomina Che- mica, Therapeutica, et Nofographica, immutaja transtulimus, (5) 1 ce p. 266. ! Ei ai 172 COMMENTATIO et cui fymptomata gastrica accedebant ; morbus lé- viore frigore incipiebat dein vehemens fupervenit calor, cum gravi delirio et haud minoribus. con- vulfionibus, vermium , quas faepe in illo infante obfervaverat , fymptomatibus; die x fotnolentia delirii convulfionumque locum gravis occupabat, unde infans non excitabatur nifi cibus illi porri- geretur, quae fenfimque gravisfima fiebat , adeo ut Chrestien infelicisfimum exitum praevide- ret; aquam flibiatam et helminthochortam infans prompte fumferat ; propter gastricam affectionem magis magisque evidentem magnefiam calcinatam aqua facharina folutam Chrestien dederat, Iñ- fans vero quum modo dr. j. fumferat, fluidam tamen inde materiem et fimul 5 lumbricós ex alvo' pofuit ; periculum autem increscebat et virium collapfus exinde oriebatur infignis, fopore non diminuto 5 in hac igitur tristi rerum conditione, Corticem interne contraindicatum , Tincturae inftar C hres- tien, de remedii fui virtute perfuafus, praefcrip- fit et Unc. 1£ de die infricari jus(it ; en pulchrum eventum ! Vires paulum restituebantur et. post tres dies tanta morbi emendatio ut fomnolentia dispae ruerit, et vifus (per 9 dies exftinctus), et loquela - (per 7 dies nulla), redierint ufu ulteriore; infans felix evafit et die xxx morbus fanatus fuit, nil nifi debelitatem relinquens (1). — Matrońa quaedam s T. AME Q2 1. €. p. 268 fqq. VM ESD*E CK 173 jam die x febre pituitofo biliari correpta erat, et optimis licet administratis remediis, fummo verfa- batur in periculo , quod prae omnibus indicabat vires erigendas esfe; itaque fingulis quaternis ho- rís pulvis ex dr. 1 corticis Peruv. interne por« rigebatur, interpofito ufu vini Hispanicis quarta tamen dofis ejiciebatur vomitu, ad quem cum vas. ria remedia fimul fed frustra cum Cortice ingeres bantur, praefcripfit: R. pulv. chin. rubr. Unc. 1v; infunde cum fpir. vin. fervent t8 ij. S. fricen- tür omni-hora totum abdom. et brachia interra ; — Jam vespere vires restaurábantur , pulfus fortior, parum frigoris, facies melior , alvus laxa; frictione continuata, et purgantibus intus exhibitis mulier feliciter evafit (1). Jh | 'Fevard haec TNT probavit , tincturamque utilem- vidit in febre remittente, tusfi convulfiva , lente nervofa , aliis (2). $. 13. Pointe Su/phatem Chinii quum in fe- bribus intermittentibus et remittentibus ventricu- lum faepe incitare obfervasfet, gingivis illud | fri- cando , mane et vespere 4—8 gr., infinuare pro- pofuit, haud. absmili ratione ac C lare mere. dulcem applicavit, cujus ille methodi efficaciam 9 obfervationibus accuratis probat (3), asfi entientibus | aliis .(Q) |. c. p. 274e - (2) Chr estien, Ps, 280 —282. G) Archiy. Gènér, de Méd. XII. 1826, p. 133. 5, Obferva- tions fur les gastro » enterites ”? etc, Frorie p's Notizen $ no 329. XV. n°. XXI. Novbr, 1826. p. 336 et ferius: Fourn. Uni- ya COMMA WTA MLO aliis . (1) 5. obftat tamen praeparati amarities:, in- terdum gingivarum conditio. i ..$. 14, Uti interne fic et externe virtus Corticis augetur aliis additis, inprimis excitantibus; hinc Drera (2) multis in morbis laudat Ung. ex Cor- tice cum Valer. , Arnic. , Camph. , Myrrha, Opio, Scilla, Ha nnes docuit. cataplasma Corticis . cum aqua et.camphora lumbricos expulfisfe (3), et in tusfi convulfiva Corticem , cum Castoreo et vino calido optime -catapl. inftar, adhibuit (4). $. 15. Haller balneum decocti. corticis Sažicis alhas valde laudat in infantibus debilibus , quibus fe- rius. accedit eundi facultas , et ligamentorum debi- litas 625 nec Quercus (6) Rofarumve (7) decoc- tum inutile. Schneider (8) in pollutione. femi- nisque profluvio infenfibili -in exhauftis venere vel onania, Ípongiam generofo Aceto madidam , peri- maeo per noctem admotam , optimum ad partium ateniam. vocat remedium, &..16. Adílingentia mineralia parum. a Jatro- aliptis adhibentur, | 44/umem tamen et -acetatem l j etti plum» Univerf. d. Scietie. Médici LVII Juin. 1830. p. 362. ,, Ob- fetvations d'un nouveau mode d'administration du fulph. de Chis nine" etc. par le Dr. J. P. Pointe a Lyon. (1) Archiv. Génér. de Méd, cl c. p 194. — (2) Anas gripfol. Y. $. 1320 p. 193. == (3) Römer, L. c. p. 23. (4) Îbid. p. 24. — (5) Ibid. pe 93. — (6) Vogt, I. p. 650. Schió pff, p. "Wm (7) Pennink, I. c. Pe 36. A Neues Archiy von Horn, me 1508 p: $6. ` - MEDICA 175. plumbi . extus praeflare quod. intus credunt (x). Ferri praeparata Brera (2) utilia putat faepius de die magna doi cum .faliva. aut fucco gastrico ` adhibita , in leucophlegmafia , et excretionibus. nis miis ex languore oriundis. Balnea cum ferri:falibus , Schreger (3) laudat in cachexia » hypochondriafi, : epilepfia , hysteria, atrophia » leucorrhoea , feminis , : fudoris , menfium nimio fluxu. Eckftein (4) choream s Tortual (5) nocturnam infantum urinae: incontinentiam balneis. chalybeatis curarunt. ; Hke xerrant aap ] - "Ud 0$. 17. Zlethereo oleo yel aromate praedita. Species excitantes extus admotae, optimi ufus Hufeland (6) vidit in febribus diuturnis, ner- vofis, verminofis, in convulfionibus fpasmisque fedandis, inertia intestinorum tollenda, nervisque in debílibus et torpidis erigendis; pulvinar prae- fcribere: folet magnum ex Melisfa, Chamomilla , Sambuco , Rutha et Mentha " adeo ut totum ab- domen et -dorfum amplecterentur, à "Baglivi (7) jam monuit in febris ftadio ak: ris, fi horrores aegri corpus percutiant remisfio- my 4 Pent Mie, oe n | diu 4» Schópff, l c. p. 791. Pennink, l. e i (2) Brera, I. p. 248. ~= (3) Balngo- technik , I. p.119. — (4) 4rehiv von Horn, III. 1803. p. 301 (241). - . (5) Moll etv. Eldik, IX. 1830. p. 451. — (6) Oves, de Kinderpokken, p. 332—333« — (7),De fibra motrice, Is C. 10. $e 8., Opera Omuia Leipz, 1927. I. pe ale. 1360 COMMENTA TIO nem fieri fi ol. destill. caryophyllorum epigastrium illineàtur, l | Post febres gastricas, inflitutasve evacuationes faepe tanta remanet fenfilitas , ut omnia respuat ventriculus, quando aromaticis externe, linim. vo« lat. „theriaca , pulv. cinnam., caryoph. , mofchatae , fubveniendum ; hinc bertald a°, 1614 jam lau- dat (1) Ung. pro fomacho roborando: R. ol. nuc. Mofch. j ol. Caryophyl. aa. dr. j , Gallar. Mofchat. ferp. 1.:ambr. grif. gr. ij ol. rofar. dr. ij. M. F. U. ; fimile linimentum Hoffmann. commendat (2). Kaau. Boerhaave ($. 429.) jam fcripfit: panis tostus generofo vino ebrius, aromatibus dives , epigastricae regioni externe appofitus, adeo corroborat ventriculum , ut vel violentisfimum . vo- mitum fistat;" hinc Hoffmann (3) ad vomitum laudat Oleum Menth. Caryoph, Nucistae , Abfynth , Macis , cum. balf. Peruv. ad Ung. redacta, fuum- que balfamum vitae; hinc K lees (4) balf. Peruv. alcohole folutum ; — nec recentiores (5) aroma- tica externa ad ventriculi auctam fenfiliÀtatem ne- | gli- (1) Loco citato, p. 122. Idem p. 99, ad affectiones ventri- culi laudat empl. cum oleo abfynth. , mentha . caryoph. cinnamo- mo et pipere. Vide etiam , p. 121, 122, 168 , 249. (2) Opér. omn, I. p. 318. ==» (3) Oper. om. III. p. 145» alio loco (II. 279) in pasfione iliaca ad [fingultum et vomitum Commendat epigastr, empl. e Theriaca et ol. nuc. Mofch. pari copià^cuf oleo Menth. et camphora, =» (4) Hufel. Fourn. | XVI. IV. p. 89." =" (5) Richter, Spec, Ther. I. p. 356. M ^E! D 1 C "A 9 177 gligunt, Richter (r) in compescendo vomiru, et mitiganda cardialgia 5 lintea aromaticis madida; empl. Theriaci, de Galb. croc. cum opio, -olea aetherea laudat; oleum Mofchatae abdomini MM tum vomitum tollit. (2). Plenck oleum laurinum extus coiimendat in colica (3), Sydenham (4) in colica. pictorum abdomen balfamo Peruviano inunxit, Schnei» der (5) anifi et foeniculi olea in colicis laudat. Hufeland vehementisfimas diarrhocas infans tum faepe fustulit balfamo vitae Hoffmanni calefacto abdomini impofito (6)5 Fifcher chro- . nicam infantum diarrhoeam optime curavit, toto obtecto abdomine emplastró ex amaris extractis , oleo Mofchatae et laudano ac cam phora e DADENI Starke pannis laneis , decocto aromatico vel fpi- . rituofis madidis, aegros 7,540 lıborantes indui juss fir, unde egregius faepe, effectus, veficantibus , cortice ,. opio, camphora,. mofchoó et vino in casa (7) l. c. V. p. 62 et 86. Apud Arnould (l. c. p. 25) jam notatur linteamina dococto calido Menthae. ab(ynthii, aliorumque aromaticorum, vomitum non tantum pertinacem tols lere , fedetiam colicam , pasfionem iliacam, dyfenteriam emen- ` dare, — (2) Soemm. de C. H. f. IW: l. c. HCS) Plenck; Mat. Chir. p. 213. Anethum qnoque in facculis ad ventriculi dolorem laudat (Ibid. p 196.) — (4)Bre m, I. p. 182, — (5) over het gebruik der aetheriefche olien; Mollet v. Eldik, II. 18:3. p.25. HI. p. 226. 270 II p- 129. — (6) Over de Kinderfokjes , p. 332; — i cf. Hun Journ, XVI. 1803, I. p. 131. M y85 COMMENTATIO casfum- adhibitis. (1)5 fimilia H orn (2) in fopore laudat: R. flor. Chamom& rom., herbs- Menth. crisp. , Rutae, rad. Calam arome aa. Unc, ij. cam- phor. dr. vj. M. F. Spec. cum fpir. frum. calido capiti inponendae. Willich (3) quoque in. febre nervofa continua multum ab externis vidit remediis. — Oleum laurinum dorfi fpinae illitum mire prodes- fé in paralyfi ; horrore febrili, nervorum vitiis, Bet- tald jam notavit. (4). Kortum (5) illud ad paralyfin. valde laudavit, ejusque ufu hemipara- lyfin fanatam obfervavit. — Frequens ufus Majora- nae, aliorumque hujus generis, in facculis et cucu- phis ad capitis dolores et imbecillitatem fystematis nervel, — Schneider Calamiaromat. oleum cuin Naptha aceti in chronica arzArizide affrictum laus dat (6). Conveniunt aromaticae frictiones in rachis ti» Ci) Horn’s Arehiy I. 1901, I. p. 651 — (2) Archiy V. 1804. p. 108. — (3), Hufel Fourn. XXXI. 1810. L. P. 74—75. Ubi meteorismus , borborygmi et inquietudo eviden- ter adfunt frictionibus utebatur cum camphora, tinct. Thebaic., lig. anodyno, fpir. fal amon. et ol, cajaput; ubi cutis mollis . et fenfilis non dat rubefac. et veficant. fed ol. chamom. , vel ab- fynth. coct, adfricat , etabdomen pannis laneis mollibus tegit , de- cocto chinae vel vino calido madidis; ubi abdomen tenfum cataplasma ex lacte cum femine lini, e: flor. chamom. vulg. et dicta frictio. — Obfervationibus hujus methodi praeftantiam probat. — (4) L c. p. 79. Idem p. 36. Oleum de Piperibus juvare paralyüin, fpasmum , tremorem , epelepfiam, aliasque neurofes, == (5) Huf, Fouru, IVe 1798. Pe 406. (6) 1. l. II. p. 165e. | M/E DICA 17% tide (1), easque K nebel (2) in férophulis et re« centi rachitide utiles expertus est. ~ Winiker .(3) fomenta aromatica ad tés trorrhagias ex uteri atonia inponi jusfit, —— Bers tald (4) jam laudat Oleum cydoniorum , adítrin- gens , fpinaeillitum ac thoraci ad /udores inmodicos. $8.18. Rofena Rofenftein balfamum nucis mofchàtae, mane et vespere fpinae dorfi illinietidum: ad.lienteriam laudavit (5, cujus in locum, qui opus ejus danicum germanice edidit (6) commendavit R. Spir. Juniperi Unc ij, Ol. Caryophyll. 5 Balfame nuc. Mofchat, aa. dr. B3 M. F. Linim. $ quod postea Jinimentum Chrestien /pirituofuta Vos cavit, et magno cum fructu, in diarrhoeis inpris mis compescendis, adhibuit, Infans 6 annorumi diarrhoea mucoía, ad optima remedia pertinaci las borabat ; cochlearculum unum lin. Spirituofi ter de die fpinae aífrictum , unde post. alteram diem diarrhoea mitigita, post quartam fublata (7). Bailly hocli- nimento- lienteriam füstulit in juvene 18 annorum pef biennium ad omnem medelam rebellem (8). Nec aliis p. | iji- Q1) Samml, aufer]. Abhandi XVÍ. p. $4, — (å) l: 6€. ps 83 laudat hic ii affectionibus columnae vértebr. infrictiones cum opio , fpirituofis , aromaticis , balfamicis ; dum opii , campho« tae , cupri ammoniaci , cantliaridum administratio externa in rhéu* matismo et' paralyfi esfet" perutilis; ^ (8g) totns Arehiv: VE 1804. p. 242. —— (4) 1; €. p. 39. « (8) Kinder- Kranks heiten. XI. Diarrh, Chrestien. 18:8. p. 66. = (6) Muf Tuy? Ersch, n?i agoz = (7) Cutestíétn; 1219. P. 0?« CEY Ibid. p. óg. Es M a 180 ^ COMMENTATIO inutile in morbis (1). "Tenet et cachecticus ifs fans, intra duas menfes ejus ufi a Chorea fanatus dum interna negaret (2). Jncontinentia urinae infan- tum nocturna hoc remedio lumbis affricto tollitur (3). Nobilis matrona dum primigenium absque ulla mo- lestia pepererat altera graviditate abortum est pas- fa, eumdemque tertid. Quarta itaque prole foes cunda ex confilio Chrestien (4) circa tertiam menfem bis de die inunctiones cum linim. Spirit, infpinam et lumbos eo inftituit effectu , ut rite lae- ta pepererit; aliis duobus probat obfervationibus linimenti virtutem in praecavendo abortu ex uteri debilitate metuendo (5). — T hibal metrorrha- giam gravidae fupervenientem hoc fustulit prac- fidio (6). -" $.19. Aliud, aromaticum potius , indicavit Zinimer- tum. Cl. P. Nahuys in nostra, academia Chémiae quondam Profesfor, R. Olei Laurini Unc j- Ol. Macis expresf, dr. ij, Ol. Caryoph. gutt: XX; Balfam. Peruv., Spir. Sal. Ammon. aa. dr, ij. M. F. Linim. 5 idque contra febres intermittentes , frustra Cortice aliisque debellatas , laudavit, cujus linimenti virtutem quadruplici obférvatione probavit E. Ku y- per (7), mané et vespere dorfi fpinae panno la- | zi vs neo (0) Ibid.. p. 68— 77... —. 2) Ibid. P. 68. Idem effec» tus in quatuor junioris aetatis puellis,- p. 69—71. — (3) Ibid, p.21. == (4) Ibid, 71, | — (5) Ibide 72—74. — (6) Ibid, 44776 — C») Laur, Kuyper, J. de frictione fpinae dorf ut expertisümo remedio in febiibus intermittentibus, Traj,- ad Rhes neo bene ficco infinuandi , eo febris tempore quo hore rores incipiunt. Oleum Rutae ante intermitt. inalo na fpinae applicatum febrim ita praevenire putant. (1). $. 20. Spirituofa. Cartheufer (2) jam. mo- nuit debiles infantes, fi eorum corpus cum ` fpon- gis vino calido inpraegnatis fricatur, vires recu- perare , et post levem ebrietatem fomnum fequi placidum. Hüfeland in 755/40 balnea cum vino diluto , addito fapone et aromaticis valde laudat (3) , testans (4) ex adhibitis lotionibus vinofis fpirituo» fis, validiorem faepe excitationem fe obfervasfe, quam ex asfumptione interna, immo ipfam dele- tam irritabilitatem ventriculi his fuisfe restitutam , unde has lotiones in febribus nervofis multo enco- mio laudat. Voigtel quoque ex ufu fpirituoforum externo meliores faepe in Typho vidit effectus, quam ex omni medela interna (5). Frequens ergo in putri ~ dis et nervofis febribus talium lotionum. ufus (6) maxi- Rhenum, 1784s 4°, p. 34—32 , duae harum. obfervationum funt de febre tertiana, — Patet talem medicationem convenire posfe in febr, intermitt. a fuppresía perfpir, ortis,fine caufa fabuirae li ex nervorum affectione, animi pathemate, metu aut post fu- blatam caufam perftantibus,. == (1) Sammi. aufer. Abh. X, 1785. p. 142. — (2) Mat. Medic. S T. C. IV, $8, e (3) Paar- seem, oyer de Zenuwkoortfen, l. c. p. 28 en 29. — (4) Sy- fem d, prakt. Heilk. Y. p, 171. — (5) le c. p. 356. ; (6) Schó pff l. c p. 767. Schreger vini balnea laudat in "TTypho, atrophia ínfantum, asphyxia, hysteria, evacuationibus *imiis. Il, Pe 136. P 182 COMMENTATIO ‘maxime cum aromaticis (p. 177—178) junctus. -— In Cholera infantum von Condie et Rust frictiones Spirituofas fubaromaticas laudant (1), et eximium dicitur remedium in menfiruis nimiis lotio abdominis cum aqua Colonienfi (2). Excitantia irritantia. | $. o1. Arnica montana. Vir 45 annorum ane guineus , femiparalyfi laborabat artuüm “inferió- rum; febris ei fuperveniens emeticis , amaris, cortice tollebatur; manfit autem femiparalyfis , ut crurum motus et fenfilitas esfent parum eviden- tes; abque auxilio furgere , pedibusve infistere mon potuit, vexatus fimul lumborum dolore. Hinc Sachetti (3) lumbis bene frictis fingula vespe- re infinuari curavit Unc. (9 pomati ex pulv. flor. Arnicae, fortioris decocti arnicae, fellis vituli aa. Unc. ij; cujus pomati rv Unciis adhibitis , aeger baculi ope cubiculum circumibat, et ulteriore ufu morbus totus levatus. — Dofis pro quavis frictio- ne Unc. ij. (4). — P len ck (5) cataplasma cum flor. arnicae pubis regioni admovendum fuadet in Iíchu- ria ex veficae paralyfi, $. 22. E Bal/ami peruviani Unc. ij. cum alcoholis . Unc. vj. frictiones, vel apud pauperes balf. copai- -vae, laudant ad dolores arthriticos (6). (1) Samml, auferl, Abh, XXXVIII, 1831. IV, p. 315. T (2) Rust, IMagazis, X. 1821, p. 524., =- (3) Brera, I. p.125 ct 176. IL. 6. 239. Obf. I. p. 115. — (4) lbid. I. p. 177. — (5) L c. Mat, Chirurg, — (6) Hufeland geurm TE 1796 p. 465. M^BODUNOAO w& Terebinthina varia fubit linimenta antirheumatica et antarthritica, ejusque balneum commendatur ad podagram (1). Frisch (2) ad arthritidem et Ifchiam nervofam laudat: R = Ol. Terebinthin. > Une. j., liq. Bellad. Ammon. dr. j., Hydrarg. mur. cor- ros, Spir. vini foluti Scrp. je M. F. L. — inter anglos celebre (3) Jiniment. fulphuricum ad arthriti- dem et rheumatismum fequens, R :: Ol. Olivar; Unc, jB, OL Terebinth. Unc. j. Acid. fulphur. gutt, XLV. M.s.l.a, F. L. , = €um P/osphoro frictiones, oleo vel Naptha vi- triolifubacto, Hufeland praeftantes vidit perti- naci in rheumatismo et arthritide , doloribus osteoco- pis et paralyfi (4), easque ad regionem facram et perinaeum utiles vidit in corrigenda genitalium ato* nia, cujusdam onania exnaufli (5). Excitantia antispasmodica. $. 23. Mofchum Brera, ad dofin Scr. j. cum dr. ij falivae, faepius de die adhibendum fuadet -in Epilepfia, trismo, tetano, febre mervoía , cardial- gia, tusfi convulfiva , colica (6). Unguentum. ex Camphora Opioet Mofcho cum levamine ad asthma convulfivum admovit (7). Giulio (8) in cordis ' pal- (2) Schreger. IL p. 137. == (2) J. H. Dierbach, die neuesten Entdeckungen im der Materia Medica, Heidelb, u. Leipz. 1828. I. p. 43. — (3) Dierbach. II. p. 490. (4) Huf. Jours, XI. IV. p. 178. — (s) Ibid. XII. 180r. Il. p. 74e — (6)Brera, L p. 169. — (7) Ibid. Il; s 237. Obf. 2. p. 109. — - (8) Ibid, 1I, $. 235. P. 104s 184 COMMENTATIO palpitatione | hysterica Ung. ex opii gt. xxx. cum xv gr. Mofchi cum fructu dedit ; partibusque ex rhea- matismo dolentibus infinuari fuadet Ung. ex pari Mofchi''et Opii eum faliva copia (1). Hufeland(2) in morbis convulfivis laudat R: Mo« fchi optim. pulv. dr. j. Olei livarum Unc. j. M. F. Le: $. 24. Castorem axungia receptum -laudatur temporibus: admotum in gravi Cephalalgia hysteri- ca (2). — Hysterica vomitu pertinacisfimo labo: rabat; fumtis decocti Guajaci Unc. vjs cuin Tinct. Castor. gr. xxx partita per diem dofi, fistebatur 5 post biduum autem rediit, omni medelae , lauda. no, liq, c.c, fuccinato , rebellis 5 pomato ex adipe cum : Castorei dr.: B. fucco gastr. foluti, regioni ventriculi applicato, vomitus ftatim defiit, nec rediit ulteriore fub ufu (3). Ae §. 25. Afa foetida pomato applicata a Th eden adverfus podagram laudatur (4) pertinet Afa inter ila externa remedia quae convulfiones, epilepfiam hysteriam , cardialgiam corrigere valent (5). — Brera dofin ftatuit fcr. j. bis de. die (6). | $. 26. Ammonia pleraque facit linimenta ad rheus, matismum et arthritidem laudata in olei connus, bio cum tinct. capnthar. ol. cajap. , aliisque cutim irritantibus ad preyan; cum capper et aliis an- itisa Ca} Ibid. IT, Obf. s. 5, 220. p. 84. — T ia 1800. EA P- 174. — (3) Brera, E. p. 161. — (4)-ibide I. p. 1804 (5) Brera, L p. Mo. ma (6) L c, T. p. 479. M ;ErD. iC: 185 tispasmodicis ad fpasmos folvendos, — O/. C. C. fpi- nae inunctum paroxismos intermittentium tolleret, — Ol animale Dippelii pingui. exceptum „ad paralyfin. laudatur. (1).. —. O7. Cajaputi T hun- berg (2) cum fructu oleo receptum. in. paralyfi rheumatismo et arthritide adhibuit. Aetheris acetici frictiones Sedillot utilisfi- mas vidit in fedandis doloribus rheumat. et.ar- thriticis. (3), quod ulterius multo exemplo probavit Martin (43). — Jonas Acih, Sulphur. cum fruc- tu ad profopalgian applicavit (5). : - ic erel $. 27. Camphora excellit inter Jatro - - aliptarum remedia, ejusque multis in morbis ab illis. celebra» ta est utilitas. | | I, In febribus malignis ,.tiervofo -putridis 4. gan. graena, Rademaker (6)refert de 4 annorum in- fante febre nervofo-putrida correpta, ubi delirium , lingua arida ficca , odor faecum ingratisfimus , ea» rumque involuntaria excretio mortem annuntiabant. Linimento. ex Camphorae Unc, iij. „gm. arab. dr. j. aq. font. Unc. ij, Ol. Olivar. Unc. 1 Q., per totum corpus inuncto, fequenti die fub copiofo fudore omnia fymptomata erant levata, ut infans fenfim | ids (1) Thouvenel illud fpinae infinuatum utile vidit in afec- tionibus nervorum et artuum doloribus (Samm. aufer]. Abh.) Xl. 1785. p. 142. — (2) Samml, auferl. Abh. X. 1785. p» 733 —35. ===» (3) Recueil periodique , Il. 1792. 288. (4) Ibid. VIII. p. 61. — (5) Neues Archiy von Horn, EL 1905 p. 267s -— (6) Huf. Fourn, Il. 1796. b. 5974. 186 COMMENTATIO revalesceret, — Baylér (1) ita febre maligna ca- tarth. nerv. correptam foeminam, linimenti ope camphorati H of fma n ni (Camph. cum vitellis ovo- rum) restituit, —- C hrestien (2) puellam hemitri- tao affectam accedente cardialgia , animi deliquio , de- lirio , xvi. gr. camph. ter admotis, fub fudore co- piofo 'et frequenti urina fanavit, | Nobilis quidam vir in infimo crure dextro in- flammiatione parva laborabat; fubito vero late haec extendebatur, gangraena haud mediocri, cum fe- bre gravi, et delirio vehementi , et tendinum fub- fultu ‘oborta. Cortice larga dofi cum camphora fumto, vel fic morbus exasperabatur; jam interne. Corticem, externe Camphorae gr. xx quaternis ho- ris internae cruris affecti parti (non vero ad locum affectum) infinuanda Chrestien praefcripfit (3), unde duobus elapfis diebus gangraena fisteret et felix aeger evafit. II. Rosfi pertinacem fustulit Zemzeríaem , et comitantes colicos dolores linimento e Camphora et Opio(4). Hufeland ad diarrhoeam et yetitris tora mina laudat Unguent. Alth. cum Ol. Camph. et Lau- dan. lig. S. (5. Richter (6)ad dyfenteriam com | mere CQ Huf. Journ. T. 1705. p. 436. ^7 (2) Chrestieh , 1913. p. 53. Idem in febre ardente cum complic, gastrico bi- liofa ex Camph. 8. gr. ter, adhibitis multum levaminis "vidit (p. 55) et in alio cafu (p. 57). - NO Ibid. p. 51. (4) Ibid. p. 51. — (5) Huf. Fourn. I. 1795. P» 112.” ! (6) Speciclle Therapie , Il, 1915. p. 180. ipae M E DI G'N 197 dat abdomen his ungere: R. Ol, Oliv. Unc. vj. tiq. amm. cauft, Unc. j, tinc, Opii fimpl. dr. 1 (9 Cámphor. dr. j, vel potius pannum camphora iubutum inpo- nere. Schmidtmann linim. volat. camphor. laudat (1) in colica et dyfenteria, III. 7n morbis rheumaticis , arthriticis , et para- 1yfi camphoram B rera (2) utilisfime fua methodo , dofi frictionis fcr. j. ad dr. (9., adhiberi expertus ' est, Opio plerisque in cafibus addito. Touzdes atrocés rheumaticos dolores linimento ex Opii 16 Br. , Io gr. camph. , 5 gr. pulv. canth. fuperavit (3). Brera (4) virum per tres annos líchiade excru- ciatum , post alia frustra porrecta , fanavit Ung. ex Opii et Camph. aa. Unc. iij. faliva folutis , axun- gia mixtis, cujus tertia pars tripartita dofi de die lumbis et cruribus inungeretur. — Rosfíi (5) paralyfin crurum , cum accedente paralyfi fphincte- rum veficae et alvo fuppresífa, fustulit dorfo et cruribus Ung. ex Opii et Camphorae aa. Unc. j. admoto. Zimmerman (6) memorabilem paraly- feos camphorae ope fanatae refert historiam, Lam- padius (7) in rheumaticis et paralyticis affectio- nibus laudat: R, Camph. dr. ij folve in Alcoh. | Sulph. CD). Summa Obfervationum practicarum, IV, p. 415. 480, 493. I. p. 204. III. p. 393. in Enteritide (II. p. 1.29. 120 et 155). * (2) Brera, I, $. 128, p. 186. II. $. 2227265. (8) lbid. $. 230. Obf. 8. Il. p. 90. == (4) Ibid. $. 232, Obf. 3. lI. p. 95e — (5) $. 239. Obf. 2. II. 115. (6) Archiy von Horn, IX, 1810, p. II5 —117, (72) Dierbach, IL. p. 613, 138. COMMENTATIO Sulph, Unc. (. adde fpir. vin. recti£, Unc. j.. F. L. — Chrestien (1) Camphoram faliva fo- lutam ex propria experientia in arthritide et rheu- matismo .commendat , uti et Tortual.Campho- ram Æth. Sulph.folutam (2). ... vilae da, IV. Jn morbis Spasmodicis. —. Asthma convul- fivum gravisimum puellae 4 ann. Brera fustus lit pomato ex Opii gr. xij. Camph. fcr, |j. faliva gr. xij. folutis per totum corpus inuncto (3). C hres- tien fingultum , tertia febris biliofo- catarrhalis die vehemens fuperveniens , Camphr. gr. 16 femoribus faliva infinuatis emendavit. (4). — Antispasmodica optima et derivantia cum in puero „jam per 8 dies gravibus. convulfionibus. ex dentitione et febre cons tinua vexato , nihil praeftarent, Hufeland (5) fummo cum fructu utrique pedis plantae emplastrum admovit R. Empl, de Galb. croc. Unc. j. Campb,; Opii, aa. fcrp. 9. — Despierre, post alia fru: fira adhibita Choream íanavit femibalneis ex. de- cocto Chamomiilae et Meli:fae additis. Campborae dr. ij—1v. vitello ovorum folutis (6). — Lind (7) in Tetano Camphoram cum opio non fine fructu ad pedis plantas admovit. ! i V. C1) Chrestien, 1813. p 62 et 63. * (2) Huf, joaurn. . XXXVI. 1813 V. p. 1€7 —120. — (3) Brera, §. 257, Obf” 2e 1l. 109. — (4) Chrestien, 1813. p. 61. Idem in epilepti- ca delirium phreniticum fuperavit post Camphorae dr. ij. adhibi- tas, altérna hora oo gr. cum faliva illitis (p. 60). — (5) Over de Kinderpokjes, Y. c. p. 331. — (6) Sammi. aufer, Abhi XV. 1792. P aago (7) aiig L p 3 MAE D ICA 189 V, Genitalium affectiones. Hoffmann in pot- lutione nociurna expertae virtutis laudat empl. cum Camph. dr..(g. regioni lumbari vel potius fpinae -dorfali circa lumbos applicatum (1). Chrestien „quemdam a vehementibus et dolorificis - erectioni- bus noctu pertinaciter vexatum liberavit: femoribus 12 gr. camphorae cum faliva inunctis (2); in alio priapismum et pollutiones duobus frictionibus cum .8 gr. Camph. fanavit. (3). | J. Lathan primus Camphoram cum oleo ad fe- mora i5 urinae retentione: admovit (4). Hergens dein camphoram. cum oleo petrae utilisfimam no- tavit in tollenda Zuria (5); haud uno hanc vire tutem probavit (6) exemplo Chrestien, e. g. líchuriam renalem ad varia interna et externá perti- nacem fanavit.frictione' cum 16 gr, camphorae et faliva, ternis horis inftituta; post alteram frictio- nem: urina copiofior, post tertiam frequens (7).— Rosfi in aegro ubi cardialgia medicamenta inge» rere inpedibat ; Ifchuriam emendavit inunctis Cam- phor. Unc. 8., Opii gr. C. , fucco gastr. et faliva folutis (8). . NL Camphora etextus aliorum remediorum cor- fiftns, Quem Groenv elt(9) docuit olim campho- mr rae (1) Op. omnia, II, p. 2959. — (2) Chrestien, 1813.» P. 44. (3) Ibid, p.46. — (4) Ibid. p. 39. — (5) Huf. eurn, VIL. 1799. III. p. 147. — (6) Chrestien, 1813« P.46, 47. — (7) Chrestien, 1815. p. 48. — (8) Bre- £1, $v oat. IL pers — (9) Groenvelt, de tuto. Can- | tha- 190 COMMENTATIO -fae ad cantharidum in. fyst. uropoieticum cffeca tum intus datae virtutem , de externo quoque ufu valet, Hinc Penck (r) emplastro canth. cátüph. pulv, addere , aut jam effectibus obortis nocivis Ung. albumcamphorat. admovere. C h res tien (2)]Ifchia- de laborans pulv. canthar. fibi cum faliva cruri infricandum curavit; effectus autem in vias urina. ras molestisfimos fustulit femoribus internis. cum camphorae granis xij inunctis. Hinc cum ob eun~ dem morbum iterum canth. adhiberet , eodem mos mento fimul camphoram cruri inunxit , unde nul- lam expertus est in viis urinariis molestiam. Desputureaux (3)in exercenda hydrargy- rofi Ung. neapolitano camphoram addere docuit, ut falivatio evitaretur, cujus additionem valde lauda- runt Vogel, Columbier, alii (4). Excitantia caustica. $. 28. Tourdes(5)ex cantharidibus cum fucco : gas- tharidum in medicina ufu interno , Londini 1698. 8?. p. 32. (1) Mat, Chir. p. 185. € (2) Chrestien, 1813. p. 140 et 141. — (3yF: C. Trommsdorff, Verfuch eines praktta Sehen Handbuch über die Quockfilber — práparaten und. deren Anwendung in. Krankheiten, Jena 1806. 8°. p. 60. — (4) Hu f. Journ. XXXI: 1811. IV. p. 89. Desputureaux hanc dedit (Hufel. Biblioth. XLIX. 1825. p. 360) formulam : R.. Merc, vivi dep. Unc, iv Mell, purisf, Unc, £,, terant. ad. exftinct. Merc. 3 adde Camph. ras, Unc. £., Butyri Cacao, vel axungiae Suill, Unc. vii. Terantur per 70 horas etc. etc. C5) Lettre p. 46. Brera, I. p. 149. fpecialem obfervatio- nem a Tourdes relatam vide Brera, $. 230. obferw. 7. Il, M /ET DI CA; I9 gastrico remixtis , addito opio et. gummi .guajaci , multum faepe levaminis vidit in affectionibus rheu- maticis. — Brera (1) Cantharides cum Mercurio perinaeo aífrictis in duobus cafibus utiles vidit in paralyfi veficae, —— Kuhleis (2) epigastricae re- gionis laudat inunctionem cum Extr. aloés, felle taur,, tinct. canth. , et tinct. opii in tusfi convul- fiva, | IV. SEDANTIA. - $8.29. Opium. Quod Hufeland inter heroés duxit remedium , aeque coryphaeum celebratur a Jatro-aliptis. — Itali illo utebantur fucco gastrico vel faliva foluto cum axungia ad ungentum infpis- fato , alii tincturá emplastrove; C hrestien crudum folvit Opium Spiritu frumenti, ut Unc. j. vehiculi contineret Opii gr. xij, qualem colatam folutionem tincturam .antispasmodicam vocat, cujus vires ali- quando auget addita Camphora. Dofis Opii varia est, vulgo gr. vj. ubi intus gr. 8. adhibetur , fed etiam 12, 18 II. p. 87—90. Idem anginam (asthenicam ?) curavit pomato ex opio cum pulv. caith. et faliva. Ibid. $. 227. II. p. 73—74* ÇD Brera, I. p. 1595 fuadet B. (157) 4—6Jgr. Canth. cum dr. j. humorum animalium ter de die extus admovere, ubi in- ternus fit indicatus ufus, fed aegri aut ventriculi conditio id negant; igitur /zopo ut camthar. abforbeantur ; ceterum Zacue tus Lufitanus utile vidit Linim. cum canthar, ig epilepfia infantum, ex retentione urinae, quod: fane notatu dignum, == (2) Horns Archivy, 1817. II. p. 58 w — COMMENTA TIO 18, 24, 100 gr. pro frictione Mom fant ad- hibita (1). Y. Opii. vis excitans. d | Ward.in puero r4 annorum nono die, quo Typho decumberet post Opii et-Mofchi internum frustaneum vfum , cum ventriculus haec amplius ferre non potuerit, morti proximo , ex Opii gr» vj, cum Unc. j. adipis bipartita dofi femoribus et pedum plantis infinuatis felicisfimum vidit effec- tum (2), — Knebel faepius. ex Opio cum fali- và cuti infinuato vitam ex typho decumbentium vi- dit fervatam, ubi.propter animi deliquium inpedi- tus haud raro ufus internus (3). Van Geuns(4) in matrona tenera et irritabili ubi febris continua remittens in dies crescebat, et nono quidem gravía nervola fymptomata , trismus et faucium intumes- centia oriebantur, praescripfit linimentum:. Laud, puri fcr. ij, camph. dr. j., ol. olivar. dr. ijs; Ung. Alth. Unc. j. »fimul cum clysmatibus quae Laud, liq. S. dr. 169. continebant 5 ejusdem diei vespere partes conítrictae inprimis circa os et fauces relaxari Coe- i nia (i) Brera, Ip 222. — (2) Samàil; auferle Ahh, XIX: 1810.. p. 276. aliud Cibidem,, p. 293 et 296) narrat exemplum de utili ufu in Typho ubi dilirium irritabile et excretioues in- voluntariae, Percival in aegro febre laborante contra fubito obortum vehemens delirium; cum aegri conditio internam im- pediret medicationem, linimentum ex laud. liq. dr. iij cum aleo applicavit, unde intra 6 horas placida quies, (Ibid. pe 283)» ()Lcp79 — (4) Pennink; p. 34- D IM. E TD Eb € iA « 193, perunt; blanda 'perfpiratio >, pulfus minus Moe", tus..éet regularis , mens rediit et post linimenti.. con- fumptionem , trina icd critrica et fedimentof - fanata esti: 05 i e iburbuome ni ] -AL..-Qpiéi vis, ben | y Tincturae- fuae antispasmodicae camphoràtae vim. anodynam..Chhrestien ,.19 probat. obfervationi- bas:(1) ; utpote rheumaticos z dolores fprctantibos, Juvenis.23 annorum (2)atroci dolore rheumatico genu finistri laborabat , motu fimul impedito; purgantibus viae gastricae;purgabantur , dolore fuperftite, Unci tincturae (ex fpir. frum. Unc. „vj. Opii , crudi gr. ; X. camphor. dr. 9:) ter.de die abdomini et femoribus afirictà , dolor: remittebat ,. fomnus fuperyenit , lare gusque.:fudor 5. iterata frictione: omnis dolor | eva- nuit; —— -Robustus vir (3) faepius lumbagine. ,VeXa- ibatur , cui jam firanguria. vomitus aliaque accederunt; watiis anodynis et antispasmodicis frustra adhibi- tis, folutio.Opii gr. x. cum .Camphorae gr. xxiv. in Spirit. Unc.'vj; cujus Unc, .j. omni. hora abdo- mihi i étfeinoribus applicabatur , "adeo erat proficua ut quartam post, frictiónem óunis dolor et uririae reten- tio. esfent fublatae... — Ward C4). egregium nar- ‘rat> exemplum: rheumatismi. chronici ad. omnia. pere tiridcis "folo *opii ufu externó- fanati. — .: T hie bal OA "Kneber (6, Oiio et ran : i NO Ch testiem, 1515. p. da6—mize — (V Ibid. p. 149. : NT Ibid. p.156. m, 4) B'E pi 286. -— G Chrestien, ET 162, — (6) Se ipfum a vehementi podagrico dolore hoc N -~ prae- - 940 COMMENTATIO fi (G), Chiarenti (2) Brera (3) hoc folo: remedio fine camphora atrocisfimos .fedarunt rheue niaticos dolores , 'arthriticos , ifíchiadicos. | Fages in emendandis venerei doloribus noc- turhis, opio frustra ingesto , utilem vidit tinct. an- tifpasm, camphoratam (4). Chiarenti foeminam fummo dolore excruciatam , opii asfumptionem ne- gantem , curavit opii gr. iij. dorfo pedis cum fueco gastr. infinuatis ; ex pari dofi in alio aegro osteoco- pos. brachii mitigatos vidit dolores (5). Sichi vocabatur ad infantem 8 annorum dira odontal« pià vexatum ; pomato ex opii gr. (9. fücco gastr. foluto, genae inuncto, dolor mitigatus est fome nusque , ex dolore diu fuppresfus , rediit (6). C hia- renti in puella dolorem ad fupercilia ita fustulit (7). Kneb el (8) opium odontalgian placare cum fa- liva circa auriculum inunctum notat, Riboni (9) ei he- praefidio liberavit l. c. p. 79—80; in colicis doloribus praeftan- tes inde vidit effectus (1. c. p 91). Anfelmi quoque (Brera, II. 73) hoc praefidio podagram fustulit, — (1) Journ, de. Phy- fique, l. c, p. 212 laudat pomat, ex opii gr. xxx. mofchi gr. xv. cum s. gastr, — (2) Chiarenti tres dedit obfervationes de praeftanti pomati ópiati ufu ad compescendos dolores rheumaticos (Brera, $. 230. Obf, 1,2, 5. II. p. 78 —84.)5 cum 40pii granis Jumbaginem fustulit, (Ibid $. 231. II. p. 91.) 3 duasque tradit obfer- vationes Ifchiadis tali modo faaatae. ($. 252). ——(3) Aeger interna -fumereregabat , Ung. ex opii gr. vi. Aconi:i gr. vii. rheumat, dolo- res-mitigabat , $. 230, Obf. 4. P. 84. —(4) Chrestien, p. 171. (5) Brera, L p. 8 et io, — (6) Brera, $. 242. 1l. p. 121. (2) lbid. $. 243e p. 122. — (8/1. c p.84 ===- (9)Bre- Ea, $. 213. IL. p. 34. i O IM Æ TDA ki € Wa» 195 hemicraniam ad: omnia pertinacem et periodicum fa- navit pomato , e faliva cum -opii fcrp, j , addito laus rino oleo, post quartam bis inunctam partem, . III. Opii vis antispasmodica. ! Opii, interdum cum additione camphorae, -vire tus. in compescendis Co/icís Chrestien feptu- plici probat obfervatione (1) 5 foemina 44 ann, ex gastrica labe colica fpasmodico -flatulenta laborans ; incasfum mixturam cum liq. anod. min. H off m. et laud. liq. S. aa. gt. xxvi, dein 4 gr. Extr. opii gumm. , tandemque mixturam oleofam cum 40 gutt. laud, liq. S. , et emplast. anod. in regione ventriculi, clysmataque.fumferat; igitur tinct, antisp. Unc. j. abdomini et femoribus ininnari C h res tien curavit, qua frictione post horam repetita dolores valde. mi- tigabantur , fomnusque post tertiam. noctu fuperve- nit, post iteratas fanitas (2). — Matrona tempe- ` ramenii cholerico - fanguinei , cum nerveo valde irritá- bili fystemate , colica biliari faepe vexabatur , cui jam inde a 12 diebus. vomitus accedit, pertinax omnem ciborum asfumptionem impediens, Chrestien caufam quaerens in nervorum fumma irritabilitae te dextro femori tinct. . antisp. Unc. -8. iterata vi- ce affrictà, aegram restituit (3). ` | | Gim Ci) Chrestien, 1813. p. 119—128, — (2) Chrestien, Upor, — (3)1bid. p. 1235 — alia matrona colica fpasmo- dico nervofas vexata, opii Extr. gummos et laud. H. S. frustra adhibuerat ; duae inflituebantur frictiones cum Opii gre j. Campi, N 2 Te ij |^ COMMEN'TA T'10 -Giülio eolieam fpasmodicam ad varia pertina- ceni pomato levavit 24 gr. opii continente , cujus ite- rata frictio vel minimum fustulit dolorem (1) ; it Sachetti fummam emendavit post febrem. ter- tinam; Cortice fugatam , ventriculi fenfilitatem , do- Joremque atrocem , pomatoex opii Unc. j; cur bilis vituli: Unc; ij. axungiae Unc; 1v. cujus $ pars fin- la vespere epigastrio et fpinae jungeretur (2). . Brera mmiam ventriculi fenfilitatem in puella Clilorotica - quae: decoctum Corticis cum laudano evomebat , pomato opiato fustulit (3). Benve- nuti dolores in regione ventriculi et vomitum fistitit in juvene, ubi malum ad internum narcotico- fum ufum exafperabatur , opii gr. vj. faliva folu- “tis , Cum axungia epigastrio illitis (4), fimilique -pomato Sichi Cardialgiam fanatam vidit (5). -Curti(6) in puella 6 annorum gravi diarrhoea per s -hebdorades vexata , -dum nihil fumere vellet, opti- mum vidit effectum ex Electuar. diascord. dr. j 8 pulv, Ipecach. ícrp. cum faliva-et axungia fupra 13114: 2. | ab- "gr. ij. in pir. frum.' Unc. 8. folutis, undo brevi rediit fanitas. eQCf..p, 124. S . (9) Brera, $. 258. Obf. x. IL p. 115. (2) Brera, Ff. p. 125. -— (3) lbid.. G. 205. IT. Po 19. (2 Brera, Programma del modo (Samml. auferl. Abk. “XVIL 1798. p. 465 et Brera, $. 206. Obf. 1. IL p. 20, Idem .Gbil Obf, 2. p. s») et Regerino (Obf. 3. p. 23.) ulteriore -Obfervatione probant opii externum .ad coercendum yomitum , ufum, .— (5) lbid. $. 207. p. 26. —. (6) Ibid. $. 208. p.22. jo isegolpiW dd nai onub ;! T? WERDE, * M E DIC A/^ | 197 abdomen affrictis, — Nobilis puellà (1) ex animi commotione gravi correpta est melancholia; unde virium proftratio febrisque nocturna, quam tamen fuavi mortis , moeroris. termini , fpe ~ disfimulabat 3 fumme tandem exhauffa:e lecto furgere non potuit, cum- febris continua remittens vomitusque conti- nuus adesfent. Drera tenue decoct. Cort, cum aeth. vitrioli et diaetam eupeptam praefcripfits febris diminuebatur, vomitis. autem, cui colica accedit, perftitit. tantaque 4bdominis fimfilitas ut vel indufia esfent molesta ; in hac tristi caufa, cum et mede- lam negaret internam , Brera pomatum praefcrips fit ex opii dr. j. cum fucco. gastr. vitello. ovorum et axungia, cujus 4i; pars mane et vespere variis lo« cis inungebatur, Sexta die confumpto pomato, fe- bris non redibat, vomitus doloresque ventris miti- gabantur 5 fudores nocturni inminuebantur , omniaque fymptomata levabantur; delicatae fanitati cum moe rem non gereret puella, morbus rediit cum gravie bus convulfionibus, iisdem autem frictionibus fu- blatus est. . Hysterica , convulfionibus vexata , ex interno opii ufu capitis molestiam ferens, absque ulla molestia pomato opiato fanata est (2). Giulio (3)in do- loribus ventriculi , ex caufa hysterica , tale pomatum fcro- (1) Ibid f. 225. Obf, 3. II. p. 67? —- raf — (2) Chia- renti, apud Brera $. 219. Obf. r. II. p. 59. * (3) Ibid. Obf, s. IL p. óo. 198 COMMENTATIO fcrobiculo cordis et epigastrio appofitum , fummum ferre vidit levamen. «In tollenda menfum fuppresfone Chrestien tincturam fuam , interdum camphoratam, 10 obferva- tionibus laudat (1). Foemina oo annorum ex com- motionemenfium fuppresfionem et convulfiones kaud mediocres est pasía; his idonea medela coercitis , illa pertinax manfit; mane igitur et vespere Unc. tinct., gr. 8. Opii continentis , femoribus affrictá , post bi- duum copiofa erat menftraatio. (9). — Matronae fen- filisfimae , ex animi commotione menftrua fua non pur- ganti, debito tempore menfium loco febr. interm. quo- tidiana fupervenit , quae post 10 dies rernifit, at debita. iterum menftruationis periodo tertianum iniit typum ; post alterum paroxysmum C hrestien (3) omni quaternà hora Tinct. antisp. Unc. j. adfricavit; fe- quens paroxysmus longe minor ; protracta frictione , nulla rediit febris, et menftruatio fine ulla molestia 12 dies ante folitum periodi tempus incepit. - Chiarenti /ranguriam’ pomato opiato fustu- lit (4). Ifchuriae caufa haud raro fpasmodica ; quin- que ita leguntur obfervationes , ubi ex ufu Tinct, antispasm. urinae fluxus fuit reflitutus (5). Egregium R osfi et Giulio narrant exemplum de ufu opii externo in deg/utitione /pasmis moles- ża (6). Matronae 6o annorum., cum tusfi pertina- ci t C) Chrestien, 1815. P. 93 —t10. — (2) Ll C. p. 94. C3) 1l. C. p. 110. — (4) Brera, $. 220, Il. P. 61. (5) Chrestien, p. 137—143. — (6) Journal de` Phyf- 49e; SQMSESD 1,C, As. 199 ci languorem virium pasfae , organa - deglutitionis adeo fiebant jirrirabilia,- , ut asfumptio ciborum $ contactus ,- vel et deglutitionis idea vehementes induceret fpasmos ^ gui oefopliago et. ventriculo communicabantur ; optima reinedia ad vomitum erant inutili; hinc opium fucco gastr, folutum. cum po- mato vulgari ihungebatur, unde post nyctheierum deglutitio iterum potuit inftitui , et postea | felix aeghà evafit. —Manna (t) una frictione in regióne épi- gastrica cum Opii gr. xij affectionem convulfivim vehementi Jingultu (Singhiozzo) comiitatam compes- civit ; ; iterata frictione totam molestiam fustulit, Gapper (2) fingultum ad omnia ahtispasmodica pertinacem , fugavit tincturae thebaic. dr. jj. cum vitello ovi femoribus admotis. | Tusfm conyulfivam, ad largum | Opii mm ufum pertinacem , Brera fustulit frictionibus ex opii fcrp. j. cum faliva, cujus X X pars bis quaternis horis adfricabatur ; post primam frictionem tusfis di- minutio fomnum gratum capere concedebat , altera om- nem ífcrobiculi cordis dolorem et tusfim fedavit (3). — Similem tradit obfervationem Anfelmi (4), qui etiam alia in caufa (5) Asthma convulfi yum pomato Opii fcrp, j. continente ad regionem laryngis collum pectusque allatum multum emendavit — Goe- is lis que, l. c. p. 214. Brera, IL p. 100. =— (1) Brera, 6. 236. ll. p. 106, ==» (2) Ibid. p. 107. — (3) Brera, 6. 233. Obf, 1. IL. p. 98. == (4) Ibid, Obf. £. p. 99. — €s) lbid, $. 237. Obf. 1. Il. p, 107. 200 COMMENTATI10 lis 631 in nofocomio infantum Viennenti , 3 "optimo in tushi. convuifi fva fructu ` ‘porrigit Tegionis epigase tricae linimentum , ^B Tpir. Arom, Unc. 6. "Laud liq. Syd. dr. 8. M. F. L; vel emplastrum (cróbi- culi. cordis „R; Electuar. Anod., n pulv. rad. 'Bel- ladon. $ aud, iq. Syd, aq. erp. m i3 Arab dr. ij M. F, Emph -° à H uf eland in genere ; in prasi infantum exter- num opii ufum valdopere laudar (2) et quideni Lau- danum liquid. cum Ung. Ait; vel camphorato pec: tori. , àbdomini , fpinae. allatum , vel emplastrum cum opio plantis pedum admovet. x quale praefidium. lene fimulque benignisimum remedium in 'convülfioni- bus infantum admodum. laudavit, et fupia exemplo vidimus ($. 27. p., 188). Fdo pd To urd e s. in milite phthifico tushim , m adeo Vehe- mentem ut asfumpta ftatim eyomeret y: ibale pomato opiato., unde vomitus et tusfis fistebantur , > refpiratio liberior A expectoratio facilis LOA Kne- bel etiam (4) opii ufum externum laudat. in Pithi- fi ad. tusfim | leniendam, cujus. bonum effectum. in fe ipfo expertus est Chiz renti GE. h Chrestien tinctura antisfpasmodica Campliorata delirium fustulit (6) , et convulfio fones cum animi deliquio virgini 22 annorum faepius fepervenientes ^ . 2), pro- 0) Moll et v. Eldik, IV. 1825. P. s: — "Ge Over de. Kinderpokjes, l. d D. 930— 291 == G2. Brera, dp 229." il. p. 77. == (4) l. C. pe 80. (5) V.S. Pe 155: $6. -e (8) Chre s- tien, p. 128. ex dysmenorrh. restituto ita mens. 'üuxuo, ' OU MAR Ba c AO wa prötracta "hujus ádminiftratione cóactas narrat. (1). Epilepfia in viró 45-annorum externo uf: tinc- turae , "interno pulv. folior, aurantior.- fanáta (2). Lulliét cAoream -curavit -laudano "externe -bra- “chiis, collo, pectori femoribusque affricto (3). Tetanus cuidam dirisfimus' cum Trismo fupervenit "ex laefo nervo pollucis ; pomatum opiatum femori- "bus infinuatum , ^ ipfo momento malum ` fuga- vit (4). idis zii 522b; siibet Nec in febribus interhiltteniibus inutilem fuam "vidittinct. antispásm, C hrestien, quippe 18 ob- "fervationes tradat de quotidianis , tertianis , tertian. "duplicatis, quartanis tinctura. fola vel Camphorata "qut" Chinae tinct. nupt devictis (5) 5 vir 3o anno- "Tum febre interi. tertiana duplicata, quae malig- nam fequebatur remittentem , correptus, largo Cor- "ticis ufu nihil levatus, post tres menfes, copio- fis fudoribus exhauftus , Jatro -aliptae curam pe- tiit; febris cum leni calore incipiebat , modico fecu- to calore copiofisfimi fudores paroxysmum - termi- mabant ; tempore apyretico tres frictiones cum tinct. antisp. Unc. j. Opii gr. viij; continentis, pro dofi infituebantur, Sequens paroxysmus longe mitior, -fudores parciores; postquam Unc. vij. esfent adhi- . (bis (1) Ibid. p. 128—136. — — (2) Ibid. p. 130. =- (3) Jour». de Médic. Chirurgie, XVI. Decbr. 1808. p. 451—453. Hiffei- re d'une danfe dè faint Guy guàrrie par un traitement exter- Use -— (4) Garneri, apud Brera $. 240. ll. p. 118. (s) Chrestien, p. 17197195. 202 COMMENTATIO .bitae nec febris nec fudores redierunt (1). — Juve- mis: 16 annorum, inde a 9o menfibus febre inter- mittente 'laboraverat , .tertiani typi et. quartani , nunc» iterum tertiani. Chrestien inter | ulti- mum.paroxysmum, qui per 12 horas duraverat, :etinftantem fex frictiones cum. tinct, antispasmodica camphorata ,- et. tinct, . Corticis aa.. Unc. j. fieri -curavits en! paroxysmus non accedit, nec unquam dion decem adhuc unciis adhibitis (2). c EV a Opii vis. hypnotica. = dela Prade tres narrat cafus de Opii vi dabibiis externe fi applicaveris (3). Matrona. fe- ibre: putrida , cephalalgia ,- naufea et agrypnia:. cum dextri- humeri dolore correpta, internum .Opii ufum negavit, quia matrem hoc veneno necatam puta- .ret;itaque de la Prade Laud. liq. gr. Lx. cum oleo -amygdalarum et: fpermate ceti humero inunxit , eo -ut agrypnia tolleretur effectu , quem eundem vidit in foemina cephaloed gravi fomno privata, et in viro »melancholico,. Brera (4) agrypniam fustulit Opii gr. Ma Ci) Hbide p. 174. — (2) Ibid p. 192. Alius ex 18 memo- rabilis est cafus.: foemina 48 annorum , jam per 18 menfes quarta- pa laboraverat cum epecha critica oborta, Optima febrifuga fuerant inutilia propter indicia gastrica datus Tart. Em. vomitum ciebat materiae biliofae. Appetitus tamen non rediit, et febris aeque vehemens ac antea. accedit; durante Apyrexia ó Unc. tinct. an- tisp. cuti affricabantur. Sequens paroxysmus mitior et brevior, ^ mec rediit febris iteratis frictionibus. (Ibid. pag. 188). - (3) :Samml, auf. Abhe: 1. 1774. Stk, IV, Pe 45. == (4) Bre- ra, l. p. 55. «eq | M.E D I CA. | 203 gta vj cum falivae. dr. (9. pectori inunctis, Hufe- sland (1) in.tollenda agrypnia aegrotantium nervo- ; forum , laudat effectus emplastri temporibus. appli- candi: R, Empl. de Hyoscyam. Unc. B. Opii puri ferp. je M. F. Empl. | $..30« Morphii acetatem Margot (2) adhibe- ;,bat.in foemina, quae per 2 menfes gastralgia labo- : raverat , ut omnia vomitu rejiceret, Empl. de Theria- (cà cum acetatis Morphii pulveris gr. vj. epigastrio simpofitum ,. cum. finapismis ad pedes, dorfique ac -crurum frictione cum aq. colonienfi, vomitum coer- cuit , remediique ufu per 20 dies protracto aegra con- -valuit — Similes. duos praeter hunc narrat cafus. §. 31. Zftropa Belladonna pertinet inter efficacis- -fima .fedantia, eamque externe admotam. certius atque efficacius agere putant (3). Ad nostrum perti- net aevum faluberrimum indicatum fuisfe ufum Ex- - tracti Delladonnae, unguenti forma adhibiti , ad. redu- cendas incarceratas hernias. Magliari (4) a*, 1827 in caufa herniae incarceratae ubi gravisfima fymp- tomata jam 26 horas duraverant , post frustra adhi- - | bi- Q) Huf. Journ. LXIX, 1829. Stk. II, p. 24. (2) Archiy. gé- nér, de Médec, XIII. 1827. Mars, p. 404. == (5) Cheval- , lier, The Lond, med, and Phyf. Journal. Novbr. 1826. p. 413. Archiv, .gdnér., de Méd., XILI. 1827. Jan. p. 92. ,, Sur Pem- ploi de l'extrait de Belladonne a l'extérieur, — Utilem talem vi- dit applicationem in affectionibus inflammatoriis fpasmodicis organorum thoracis , in odontalgia , profopalgia — (4) Réyue Méd. . 3838, Sept. p. 456. Moll et v. Eldik, VIII. 1829. p. 96, 204 COMMENTATIO B Ditas birudines , clysmata:, oleum ricini aliaque ; prde- fcripfit: axung. Unc. Q, Extr. Belladonn. . gr. xy éx prima frictione a cognatis aegri facta nullum levarnen ; cum autem ipfe dimidiam partem intinxisfet brevi in- carceratio fublata, Hinterlag(t) in hernia umbi- Jicali per 48 horas ad omnia pertinaci fummo. cum fructu praefcripfit: R. Ung. Neapol.; Ung. Alth.aa Unc. 9. Extr. Belladonn. gt. xij. M. S. ad pifis magnitud. infricand,; — Pages (2); Meola (3) "aliique (4) - fimilem notarunt virtutem., nuperrime Moldaeo(5) celerrimos et ftupendos fane inde no- tavit effectus , eosdemque Fitget Du pouget(6) quatuor firmavitobfervationibus, ubi Extr. Bell. dr. ij. humide fupra linteum loco affecto. inpofitis ,. post aliorum fruüstraneum ufum , 78 horis elapfis fpon- té Vel facillime manu. reducebatur intestinur. Spastica fphincteris -ani con(trictio ad omnia reme- -diá pertinax fimili modo tolli posfe obfervatio do- 'euit; Delaporte (7) hancin finem linteum carp- -tum contortum cum Extr. Dellad. (b oy'erizzsExtu. $ ‘Bell, Á Rust, Migirkin, XXVII. Stk. I. p. 19r. Moll et v. Eldik VIII. 1829. p. 183. — (2) Revue Méd. 1820. Juill. p. 86. Moll et v. Eldik, IS. 1830. $n. nm. p 345—348. — Laudat talem agendi modum inprimis in aegris iced s , mobilibus ubi non adco facilis infamm. — (3) Revue ' mèd 1830. Mars, p. 486. € (4) Moilet v. Eldik, X. i831; p. 92. (5) Froriep's Notizen, nô. 655. xX: isr a hg r an (1 (5105 (6) Revue Méd. 1831. Novbr. p. 221. C) Journal général de Méd, de Chirurg. et dé paoa: etc. 1930. — Von Gráfes usd Walthers Fitri.’ det’ Chi- TUE. OIM ETDI i G AS àog Bell. dr, j. ad Cerati Unc. (.) in anum inmifit, quo- tidie magis crásfüm , unde tandem debita apertüra esfet apertà. Louvet Lamarre (1) praeter elysmata: e. Belladonna--éodem modo” preefcribit: Ri Extr. Bellad. dr. ij. Cerat. Unc. ije Aq. destil, q.s. ut f, ung. of ‚Dubla Neapoli (3) Ung. Belladonae: Fen xv. Extr. Bell. cum axung. Unc. 8.) cum’ felicisfimo eventu regioni renali applicavit; ob renuni dolores calculofos, colicamque mnephriticam , balneo * itera- tam inter frictionem pofito," adeo ut post tertiam frictionem omnia cesfarint fymptomata yet postero die tres calculi renales excernerentur, - Aliitinctüram foliorum Bellad. extus utilem.viderunt in profopalgia (3), cujus atrocem cafum C laret(4) brevi restituit extracto Dell. extus admoto, item- que H:enr y. (5) frictionibus cum Extr. gr. x. aqua . folutis; —— Unguentum mercur. cum Extr. Hyosc. in lritide. Syphilita a fummo olor: eu tem» aam: infinuari novi.. : j :sLeclerq Neuralgiam xin MUN sijaan aiia " ufùm rur. und Zugenheilk, XV. I. p. 165. Moll et v. Eldik, XI. 3832. p. 191. VIL 1828. p. 306. Ubi patet eum ante Lamare (1826.) hujus confilio id fecis/e, == (1) Nouvelle Biblio- “thèque médicale , 1927. Juin. Moll et v. Eldik, VII. 1828. 'P* 305. XI. 1832. p. 192. — (2) Frorie p's Notizen, n. 687. B. XXXIL n°. s. — (3) jeurm. univ. d. feiéne. méd, VI. (p.264. — (4)Dierbach, I. p. 399. — (5) Med. Chir. “Zeiss 4026. M. p. 255. Arehiv, gén de Mid. X. Jan. 1826. p. 115. 206 COMMENTATIO ufum frustraneum .fanavit, folutione Extr. Belladon- nae-(1). temporibus allata; Querce (2) optimo fructu idem. Extr, extus ad Ifchuriam admovit. - -Se 320: Nicotiana: Tabacum. Ardenfon fo- mentationes , cataplasmata , et balnea decocti Tabaci optimi vidit ufus in Tetano et Trismo (3), et lau« dat ut fpecificum et optimum remedium (4). J. O. Beirne: tradit obfervationes dyfenteriae fomen tis ex Tabaco abdomini inpofitis fanatae (5). Dubli- ni tabacum adhibent ad colicam pictonum , in quo morbo Graves (6)lintea decocto Tab. madida ab» domini inponi jusfit, ut fi nimius fit effectus me- dicamentum facilius auferri posfet. $. 33. Paria. — Cataplasmatum ex herbis nar» coticis variis Be/ladonnae , Cicutae inprimis et Hyos» cyami ufus, ad locales morbos fpasmo natos, her- nias itaque. incarceratas , ftranguriam ,: aeque vul» garis ac utilis. ZZyoseyami nigri empl..cum opio . plantis admotum laudatur ad convulfiones infan- tum (7). Richter ad rheumatismum (8) lauda- 300€; o firyi | vit: (1) Archiv. gén. de Méd. XVII. 1828. p. 113. (2) Rust, Magazin, XIX. Il. pag. 35077359. — (3) Von der Anwendung des Tabaks beim Starkrampff. Gerfon und Julius Magazin Septb. et Octobr. 1825. p. 283. Med. Chire Zeit. 1925. I. p. 47. 1927. ll. p. 213. Samml. aufer]. Abh. XXXII. 1924. p. 462. et ulterioribus exemplis XXXIV. 1827. p. 141—153. — (4) Samml, auferle Abh, XXXIV. p. 153. (s) Med. Chir. Zein 1826. l. p. 73. — (6) Archiv. gé- sér, XVIL. 1828. p. 119e == (7) V. S. $. 25e. — (8) Spe- eiclle Therapie, Y. p. 60. | $ MEE D'I7C/ALO ^ a67? vit: R, Extr, Hyoscyam dr. iij, Extr, Cons màcul ` drsi vj. liq. ammon. cauft. q.s. ad confist. Ung. e Conium maculatum etiam convenit. fJustamond enifa jam balnea Cicutae (1) contra pectoris dolo- res cum fructu dedit. == JDaturae Stramonii tinctus ram Kirckhoff adhibuit (2) ad pertinacem proe fopalgianfanandam. Van Naffel (3) contra rheu- matismum chronicum fuadet linimentum : R. Extr. Stramon, dr, 9 , Ol. olivar. Unc. 1v. M. f. L. ma« ne et vesp. ufitand. 'Zollikoffer (4)ad eun- dem morbum Unguentum: R. Fol, Dat. Stram. Unc. j. axungiae Unc. 1v, Cerae albae Unc. j; M. F. U. lenta ebull. in vafe figulino. | Digitalem purpuream Shath (5) in febri puerpe- rali fequenti formula porrigit: R. pulv. Dig. purp. dr, j. Tinct. Digit. dr. ij. Ol. olivar. Unc. Be adip. fuill; dr. vj. M. F. L. fupra totum abdom. Aconitum Napellum Brera laudat (6) cum opio faliva et adipe in fanando arthritico dolore. In jus vene valde debili arthritidem generalem , ubi Aco- nitum aliaque forti dofi. frustra intus esfent por» recta, hoc praefidio levavit. : Caspari in tusfi convulfiva (7) praefcribit: R. Kali hydrocyanici fcrp. j. Laud. lig. Syd. fcrp. ij. ! : ^ axun- (1) Samml, auferl, Abh., XII, 1787. p. $18. — (2) Dier- bach, II, p. 769. — (3) Ibid. p. 761. (4) Ibid. IL, p. 374. (s) Med. Chir. Zeit, 1817. III. p. 295. ~= (6) Brera. I. p.172. == (7) Dierbach, II. p. 768e 28: COMMENTATIO axung.:porc.^ dr. 1j, M. F.L.. bis d; d. epigdstr, infriça | —,- Ultimo : hoc > témpore... docuerüht. (1) profopalgian ;; hemicraniam ,: et: pertinaces :Cepha- : loeas i curare epithemate| vel linteis: ad. locum : dolo» : ficum appofitis cüm. {olution e Peit: Aai in- aqua. destillata madidis, ' „Sulphatem, Cupri--Amniciacalem , ad gr. vj. aii: pro frictione., in;.affectionibus fpasmodicis ventricu- liset fubjectis nervofis laudat Brera (2). — Ine fantes ex: ejusdem experientia (3)-convulfionibus: vel tusfi. confivulfiva laborantes 5 fanantur adhibito» pomato ; ex .Oxydo. Zinçit: cum humoribus animali- libus , addito Opio. — Bedingfield (4) narràt de..profopalgia: ad. omnem medelam . pertinaci, a juniori -chirurgo., applicato. empl, cum: Ceraus/ae fcrp..ij ? fanato. ;.—— Crocus cxterne etiam fedantes: manftrare vires: videtur.(5). — Di, Ranque tane dem. Cholerae :afiaticae aprindie methodus (9 vix verbo dignas oh 4 | way Recamieret Tróudsfeau inde ii /Nofocoinid Horel Dieu optimos viderunt: effectus; Frorieyp!s Notizeu, u?. 685. XXXIL n°. 3. Oct. 1831. p» 48, — (2) Brera, L p. 249» (9 Ibid, Lp. 260, Schüpff,. p. 786. — (4) Med. Chir. Zeit. 1818. Í. p. 376. — ^ (8) Abdomini gravidae infnuatum, liquorem 'foetus:.amnion profanis tingit. Soemm LA -MO)rFroriep's ZVoiizesn n°. 658. XXX Juny 1831. N°. 20e P. 39. Choleram,. „emplastro, narcotico, ftimulante, curat. , lini, mentogüe. ex ag. lauroceraf aeth. fulph. et. Extr. „Bell. ; fuff- iat € ex illo "quod ` 1e gravi. morbo Correptos.. hac. ratione fana- ? tos, unum amisfum tradat genuinam morbi, indolem dignosce- re afiaticam., V. M E- DI C. A 20g ha Na RESSOLVENTÀZA §. 34, Cataplasma refolvens ex foliis /7yoscyams cum mica panis laudatur in arthritide et rheumatise mo, eique validam vim anodynam et refolventem adícripfit P len c k (1). Cataplasma e (lor. chamom. , melisífa, fambuco, cum lini femine lacte incoctis abdomini nunquam non inponendum putat H u f e- land, in omni febre ubi abdomen fit affectum , ad fpasmos folvendos , totumque fyftema laxandum (2). Oleum vel Extr. Zfrtemifiae vulgaris cam faliva et. axungia, dr. ijj—iv. pro dofi, in Ictero ab infarce, tu hepatis, in obftructione glandul. meferaicarum , et in hydrope anafarca incipiente Brera laudat. ad ufum externum (3). Richter (4) in pleuritide, hepatitide adverius dolores , utijetiam in enteritide laudat, R.; Ras. pan. alb. duriusc. Unc. iij, herb. Conii mac, concis. Unc. ij. herb, Hyoscyam. Unc, js. coq. in aq. s. q. ad coníist. Catapl. ten.; addes ol. Hyoscyam. Unc, ij. S. catapl. | $e 35. Hydrargyrum, — d . Maxime celebrata est illa Hydrargyri applicatio ubi metallum pingui fubactum cuti infinuatur, Un- guenti Mercurialis, Neapolitani , fub forma. de Vigo emplastri formam laudavit, . Unguento fupra linteum extenfo, quo totum praeter pec- tus et abdomen corpus involveretur (5); ineptum ob ` QD Mar. Chira, p.344. — (2) Over de Kinierpokjes, l c. p. 332. (3) Brera,L'p. 181. —' (4) Specielle Therape l Pe 399. 337. ors — (s) V. S. p» 29 O dio COMMENTATIO ob lentam efficaciam et Jocalem effectum habetur (1). Vidimus (C. I. $. 16.)a primo Luis venereae ortu inunctionem Mii füisfe oppofitam; distinguitür in« ter JAydrarayrofin majorem et "minorem ; in hac quaedam modo corporis partes. inungeban;ur, in illa totum quantam corpus , post balnea tepida , Ung.' mercur. illinitur, diaetaque ftricta imponitur; fré- quens antea ejus ufus ex opinione: falivationem- optimam luis esfe. medelam , unde eo applicaba- tur fcopo , ut haec celerrime oriretur , drachmis x dd Unc. v. vel viij quotidie inünctis; misfa vero fuit hydrargyrofis cum luem non fanaret , et graviora faepe relinqueret mala. Louvrier autem (2) et postea Rust (3) eandem mutatam rurfus inícenam duxerunt ; balneis ille pluribus et purgantibus aegrum ad curam prae- parat, et jam methodicis frictionibus , diaeta ftric- ta vitaque moderata curam abfolvit; R ust cum ta: li medicatione curam Osbeckii aliorumque Sue- cicorum conjunxit, qua fumma abftinentia, ine- dia *lipégimi we: PUN prius ad certum debilita- tis (1) Vogt, II. p. 4or. — (2) Nofogr. Therapeut, Darfel- lung fyphilitifcher Krankheitsforziez , nebst einer zweckmas- zigen und fichern Methode veraltete Lustfuche- Ubel zu heileni Wien. 1909. =- (3) Rust, ueber die. Heilkraft der methor difchen Queckfilber Einreibungen in fyphil. und nicht fyphil. Krankheiteti (Magazin ,I, 1816. p. 354). Hufeiand's ,Jourt, XLViH, 1819. Hl, 3«-922. Ueber die fublimat uud inunction’g Cur; von Doctor Simon; 1826,.59. MED I'C.A o1í tis gradum dücítur, omni, quantum: posit, nus trimento negato, balneis, purgantibus; jam inci- pit liydrargyrofis , x2 inunctiones vario: fetiper loco inftituendae, cum Ung. Hydr. ciner. dr, j vel ij, altera quavis die, ut per 25 dies cura’ fit abfoluta, pert quod tempus parum nutrimenti accipit aeger, e cubiculo arcte claufo exire illi non licet , nec fenestras aperire, nevel. levis perfrigeratio acce- dat. — Seepe 5 vel 6 inunctiones fufficerent ad luem aliave malà fananda. Pichorel(:) nostro tempore manus aegri , ma- ne et vespere, bene lotas inunguendas fuadet cum dr. 8. Unguenti: R. Ung. Hydrarg. partes tres, .. Sülph. cali Ammon; pulv. partem j: M.; manus dein chirotécá obdücendae; — ita praevertee retiro? Scattigna (2) Hydrargyrum cum febo (Unc. j cum ‘febi Unc. 19 —ij aeftate, Une." js hieme) inter axillis, et femora inter'et ferotum poneti- dum füadet, quam lii valde laudant (3) metho- dum, immo legitur (4) de puella hac methodo a lue fahata, ubi Merc. fub. corrof. extus et intus aliaque frustra esfent adhibita. — Ceterum et nue | i | | per ` Ci) 9ourn. univer d. Scienc. méd. XII. p. 121» (2) Wuoyo metodo di amministrere l'unguento mercuríale ne? mali filifici del Dott. v, Scattigna,Il, Neapol 1912, Med, Chir. Zeis, 18:0, IV. p. s1. 1823. IV. p. 387. — (3) Sam). auferl, Abh. XXXI. 19239 p. acd *- (4) Rust, Magazin, XVIII, 1825. P. 353. Os 212 COMMENTATIO pert von Vering Ung. Hydr. ad: luem Apte. í exe terne adhibere docuit (1). TET ^ Unguenti. igitur mercurialis, in cur uadis- ogis internis, applicatio maximae est utilitatis : In Luis venereae curatione ejus virtus jam a lone go conftat. aevo. Girtanner (2) tamen. hydrar- gyrofin rejecit, cum dubium fit quantum corpus. in- tret. Marténs autem, Swediauer (3) aliique optimum habent remedium , quod caeterum fatis ex antiquo ufu probabile, cum fere omnia externa - praeparata et methodos inílituendae inunctionis luis caufa indicaverint medici... | In Peste praecavenda falutifera hydrargyrofis ; legi- tur (4) denavis praefecto, qui ex alia navi , quam. me- dio in mare conscenderat., pestem fuis attulit. Cepha- loniae advectus ipfe et 12 nautae inunctionem. pas- fi, ii feliciter evaferunt , ubi evidens hydrargyri ` effectus ,; mipime praefectus unusque nauta, ubi nullus confpicuus metalli faerat effectus. == Sic etiam laudatur in febre flava (5). ` Ad Hydrophobiam. post canis. morfum rabidi praece vertendam perutilis Hydrargyrofis. M ea fe (6) fia- fit (D Ueber die Heilart der Lustfeuche durch Queckfelber Einreibungen vonJof. Ritter von Vering, Wien. 1821, 8°. (2 Trommsdorff,l. c.p. 59. — (3) Med. Chir. Zeit. 1798. Ill. p. 263. == Q), Arch, gên. de Md. XVf. 1828. p. 625; alia exempla in Froriep's Notizen 414 XIX. 1928. 18. p. 297» -— (5) Samml. ati srl. Abh, XIX, p. 61. 6) Trommsdorff, Lkeps» r &o MaE D diChA : 41$ fit dr. fj. ad Unc. 8. de die ad vot et cervi- cem inungere. Hufeland (1) refert. de duobus infantibus : morfu canis. rabidi affectis. unus ;per 40.dies hydrargyrofin. pasfus, nullam. habuit mo- lestiam , alter minime inunctus. hydrophobia et mot- te corripiebatur. Juvenis quidam die.20 post more fum. inunctioni fefe. fubmittens feliciter evafit. |... De la Roche Tetanum (2) fanavit. quem. nec opium nec balnea levaverant, quotidiana frictione cum dr. j. ex pari parte Hydr. et axungiae. We- ber (3) in rismo cum tetano. laterali infantum laudavit, R: Ung. Neapol. Unc. g..Tinct. Opii Echard. dr.. ij. M. S, omni 1% hor. inungatur ad magnitud. nucis avellaneae, R ic hter (4) frictiones Hydr. laudat in tetano , trismo , epilepfia , fpasmis, Weisfíe (5) in profopalgia. . Hering empl. merc. in rAeumatismo utile. vi» dit (6) ubi omnia fuisfent frustra, eandemque laudem alii (7) in rheumatismo acuto et chronico, ac arthritide tribuunt, Niccoli ad rheumatismum, dolores osteocopos , arthriticos commendat (8) R: Merc. vivi Unc. j. adipis Unc. ij. phosph. Calc. | : an- CD Moll et v. Eldik, X. 1831. p.190. — (2) Sanmi, aufer]. Abh: II, 1775. Stk. III. p. 135e =» (3) Arehiy vom Horn. rigtr, Il. p. 108, —(4) Specielle Therapie , VII. p. 278 + 698. VIIL 443, 447 et 439. -— (5) Med. Chir. Zeit. 1801. IV. p. 387. — (6) archiv yon Horn, 18:1. I. p. 129. ^2) Med. Chir, Zeit. Erganzumngiband, XVI. 18 3, p. 42. Trommsdorff. 1l. c, — (8) Froriep Notizen 114. VI» 1822. n?, 4. P. 64. $344 |. COMMENTATIO antimón, fer, V ; M. F. U. — Utilis tandem hydrar- 'gyrofis in paralyfi crurum fuit obferváta (1). Hydrargyri inunctiones K nebel valde laudat in hydrope inprimis 50244 (e), uti alii ante eum fecerunt(3), et nuperrime in hydrope infantum ce- lebrarunt (4), inprimis in -Hydrocephalo inter- no (5), ubi praefertim Goelis (6) Ung. Neap. cum fructu adhibuit, uti etiam in asciti, Fifcher 4n hydrope univerfali Ung. Neap: costis" et regioni ree Tali illitum “utile experientia probat (7). Hufe- land (8) Ung. mercur, cum additione fcillae in hy- 'drope laudat. | Tandem in curandis viscerum inflammatiotibus , pulmonis , laryngis , bronchorium , pleurae , hepatis , lienis , renum, intestinorum , veficae et uteri, localem Unguenti mercuralis: inunctionem fummopere lau- dant (9) Richter, Schmidtmann, Hec- "M dr, (1) Huf. Fourn, I. 1795. p. 2814 — (2) Knebel,l.c, p. 69, 70. — (3) Samml. aufer]. Abh. XVI. p. 129. 609, Trommsdorff, p. 59. — (4) Ibid, XXXIX. 1831. VL p, 285,286. — (5) Huf. Jeurn. LXVIII, 1829. IV. p. 67. (6) Mollet v, Eldik, IV. 1825. p* 369. — (7) Huf. Fourn, XXV. 1807. IL p. 92. 115. .— .(8) Vide in- fras — (g)Richter in Diabete, (IV. 474.) .Merritide (I. 688,) , Nephritide (I. 62:.) Spienitide (I. 550.528.) pleuris tide, et inprimis Hepatitide (I. 539.) ubi optimum pue tat remedium Ung. Hydrarg., in qua laude cum eo convenir S$chmidtmann (Summa obfervat II. 210.219.229. 239. etalíi H uf. Journ. I. 3795. p. 281). — Hecker,(XKunst die Krank- heiten der Menfchen zu heilen, 1, p. 309) laudat in Hepatis tie- ` M E DI. C Ao *13 ker, Bafedow. alique. — Anginam membranas ceam Ung. merc. tractandam multi docuerunt (1). — -Lentin (2) in angina venerea laryngis laudat 'inunctionem cum Ung. neapol. dr. j. Ung. alb. camph. dr. iij. — V elpeau (3) Unguenta Hydr. in peritonitide puerperarum valde laudat, asfentien- tibus aliis (4). - Steffen (5) frictiones cum pari quantitate Ung. merc, et Ung. Alth. princeps vocat remedium in phlegmafia alba dolente. — Am mon Amaurofin fanavit, frictionibus mercurialibus in fe- more et regioni inguinali inflitutis (6). $..36. Mercurius fublimatus eorrofivus, Cirillo (7) mercur. fubl. corr. dr. j. cum axungiae Unc, j. fubigit , et hujus Unguenti dr. 9— ij. | om- tide Ung. fequens: R. Ung. Neap. Unc. 18. Bals, vit. Hoffman: dr. jj. M F, U. S: quotidie infric. ad magnit nuc. avellaneae. — Bafedow (Huf. jours. LXVII. 1828. vi. 82==103) Ung, Mercur, convenire putat in angina membranacea, laryngis in- flamm. , Bronchitide, Hepatitide, Pneumonia, =æ (1) Hut. Fourn, XXXII. 1811. I, P 79. 93. Q5. XXXVI. 1813. IVe pe 79» (2 Trommsdorff.l. c. p. 136. — - (3) Journ. Univ, des feienc, Méd, XXXXV. 1827. p. 225. Archiv. géndr. de Méd., XIX. 1929 p. 538. A. Velpeau: de emploi des Mercuriauz dans le traitement de la péritonite, — (4) Archiv. génér. de Méd, XXI. 1829. p. 277. — (5) Huf. Journ L. 1820. VI. p. 106. — (6) Journ. Univ. des feienc, Méd LVIII. Febr. 1830. p. 204. — (7) Osfervazioni pratiche intorno ella lue yenerea, del dottore Dom, Cirillo Neap. 1783. 8°. P. 145. — Duchanoy (Sammi. auferl, Alh, VII 1783. p. 526. germanica induit veste , et ad duriores pótius quam molliores pártes fricandum docuit. | 216 COMMENTATIO omni vespere plantis pedum jnfricari, dein cali- "gam noctu laneam geri curavit, ad fanandam luem, fcrophulos , Ifchiam. — A sfalini methodum faepe utilem vidit GT et Frank (9) alique (3). eandem laudarünt;non ita Weikart (4). Bars thez (5) optimo fructu ad Ifchiam adhibuit, in quo inveterato et alii commendant (6). Hufe- land, qui falem ammon. pari dofi addit ad citiorem abforptionem , hac utitur (7) methodo, quando "Mercurius fübl. corrofiv. interne nullos edat effectus, emolumentaque inde numerat (8) , quod ita efficacis- fimum Mercurii praeparatum fine ullo pro toto cor- pore periculo ingeratur , evitata squalida falivatio- Te, organorumque nobilium labe, adeo ut in om. ni aegro, immo haemoptyfi vel Phthifi praedispofi- to , adhiberi posfit. — Brera(9) pomato cum Merc. fublimato luem curavit, granis ij—1iv. cum faliva quotidie adhibitis, adeo ut post 1o dies dolores esfent mitigati oborta falivatione, — M enfert (10) refert fanationem amaurofis, applicatis 3 gr. Merc, fubl. corr. cum dr. j. axungiae poii» fimilisque naturae collyrium laudavit. | Bau- (1) 1. c. p197. == (23 Trommsdorff, l;c. p. 117. (s) Huf. Journ, XVII. Stk. 3. p. 103. — (Ça) Med. Chir, Zeit. 1791. II. p. 57. — (5) Huf. Biblioth. X. 1803. p. 3e (6) Med. Chir. Zeit. 1804. IV. p. 987. ==» (7) Hufel. Kleine Medicin, Schrift, II. 1825. p. 28. — (8) Huf, Journ. LXVIII. 1819. III, p. 8—17, 18. — (95 4uatrips. I. p. 254. II. 29—30. =œ (1c) Genteskundig Magazijn, V. Stk, ge P: 12e e OLTM £'biI^C AO 017. - "Bauimé (1) venereis pediluvia paravit cum M. s.'c. , ad unum aquae modum (ize) gr. iij—viij additis ; aeger per bihorium pedes immerfos teneré debuit, nec unquam organorum digestricium , pectorisve , af- fectio aut falivatio obfervabatur. N icolai(?2) balriea e Merc. s. c. , in fananda' lue aliisque morbis , reine- dium habet omni periculo expers, in omni cafu adhibendum- ubi interna/medicatio inpedita. V o'n Wedekind (3) balnea univerfalia. ét partialía non tantum venereis commendat, fed etiam- rheu- matismo , arthritide chronico aliisque correptis ; ad univerfalia balnea dr. ij. ad Unc. j. cum aequali copia falis ammon. , interdum addito Sp. Lavendu- lae , adhibet ; aegri quartam: horae. partem , aut ii- tegram balneum fustinere debent. CV erducci(4), 'Tambone (5) pediluvia prae balneis utilia com- mendant, ad aquae déstil. (& j. Merc. füblim. 'c. gr. xL vir Alcoholis Uncia 1 folutis, additis. — C a f- fé pertinacisfimam luem balneis univerfalibus cum M. s.c. dr. jẹ curavit (6). | S. 37. Alia Hydrargyri praeparata vario licet nomine Unguenti forma celebrentur, ad topicum (1) Chymie expérim. et raifonn. ll. 1773. p. 418. "n (2) Recepten u. Kurarten, V. p. 257. — (3) Hufel. Fourn, LV. 1822. II. 3-34. III. 36—67. LVIII. I. $8. LXIV. 1827. p. 46—49. — ` (4) archiv. génér. de Méd. XVII, 1828. p. 28r. Moll et v. Eldik, IX. 1830, p. 192. — (5) Fro- r ie p's Notizen, n9, 394. XXVII, 1830; n°. 22. P. 351. Moll et v. Eldik, X. 18314 P» 91. —- (6) Mede Chir. Zeit, 1816, M. p. 5o. ` hs , 218 COMMENTATIO vulgo ufum éxternum , ulcera, exanthemata chro- nica, oċülorum morbos inferviunt.; interdum.ad ef- fectus univerfales internos. ! Clare, Hunter, Cruikshank -Mercu- rium: duleem ad gr. 1—iij faepius internis -ge- nis, gingivis, . fimilibusque locis infinuandum - docuerunt (1) , qualis celebris quondam fuit Juis. curatio , his autem diebus rara (2). Oberteufer (3) Ung. ex axungia cum merc. dulc., et merc, folub. Hahnem. fecundum metho- dum Cirillo pedum plantis admovit, — Refer. tur(4) de juvene a rheumatismo fanato , frictioni- bus cum merc. dulc. faliva foluto. — Brera (5) merc. dulc. , dr. j. pro dofi adhibitam , copiofas pro» ducere fedes , aegrum debilitantes , vidit. Mercurium praecipitatum rubrum unguenti forma Anfiaux (6) contra luem adhibitum, inulto effi- cacem probat exemplo, Fahrenhorst (7) alii- que ($) egregium inde commodum in fananda lue laudarunt. Mercur., folub, Hahna fcr. j. ad dr. j. cum Unc. j. axungiae in curanda lue laudatur (9) 5 Bre- ra duplici obfervatione ufum probat (10). 1 (1) V. S. c. Lp. 53. — (2) Vogt, Il. p. 397. : (3) Huf. .Jourm, 1X. 1800. lll. p. 125. — (4) lbid. XI. 1800. IV. p. 189. — (5) Brera, I. p. 255. (6) Samml. aufarl. Abh. XXIX. p. 646om660. — C) Rust, Magazin, Bd. XXI, Heft. II. p. 266. — (8) Huf. Journ. LXI. 1826. I. 125. — 49 Trommsdorff, l€. p» 70. (16) Brera,l, p.256. dofis 6—8 gr. cum faliva pro. frictio- ne. M. TD HC A. 219. Ipfum mercurium vivum , fucco gastrico vel fali- va:exftinctum , cuim axungia ad pomatum redactum s longe. facilius abforberi et promptius agere brera, putat.(r), qui adr. 9. hujus Unguenti evidentiores vidit effectus , quam e duplici, vel ttiplici .dofi Ung. vulgaris. «Hinc illud laudát in fyphilide , ar- thritide, rheumatismo , hydrope , nydrophobia , te- tano (2). : | (0$. 38. Auri praeparata. ` f ^Cihrestien (3) venereos ,fcrophulofos:, alios. que fyst. lymphatici morbos diu fed feliciter arcano quodam curavit , quod tandem patefecit qurum fuisfe, hydrargyri ope fubtiliter. divifum, velejus oxydum alcali vel ftanno praecipitatum, vel muriatem pri» mus igitur quod Lalouette aliique , immo Ara- bes jam. adhibuerant , aurum extus gingivis, genis internis ipfique linguae infinuandum docuit , qualis medicatio intra 2 menfes abfoluta , nec diverfo an- ni tempore temperamentove inpediretur , ftrictumve regimen peteret. Salivatio , fi quae oriatur, mi- tior, Auri fubtiliter divif gr. i—ij. quotidie linguae infinuari maximo cum fructu in fyphilide 9 ;probat cafibus (4) , inter quos uno in fyphilide inveterata pes- ne, Idem Prusffatem et Phosphatem Hydrargyri pomati inftar in lue adhibet (I. 257—258). — (1) lbid. L p. 73 fqq. Il. $. 221. P 36. — (2) lbid. L p. 252—253. =e (3) Appene dix Operis Jatraleptici editionis alterae, Paris 1812. «e Gott. 1913. p. 94599464. — (4) Chrestien 1813. p. 369—382 «0 | COMMENTATÍIÍO pesfima (1); etiam in opthalmia habituali (2) , glandularumque intumescentia (3) 5 Oxydum alcali jraecipitatum in fyphilide: (4) -ubi: omnia esfent Írüstía, atque in aliis morbis (5), inprimis Scirr- ho uteri (6)5 Stanno praecipitatum in lue (7). — Muriatis auri (uti vocat) granum ri miscit cum 2 grdnis' pulveris ex amylo, pulvere carbonis et fuco pictorum (laque des peintres); jam dividit prinia vice in partes 15, postea in I4. 13. I2 par- tes; ' femel modo 45 pro dofi dedit (8); tales dofes dat de die 1— 4.3 evidentem in fananda lue efficaciam 15 tradit obfervationibus (9) , nec non in disfolvendis ftrumis glandularumque intumescere tiis(10) 5 triplici in.cafu phthi(in fcrophulofam hoc praefidio emendatam credit (r1). — Solebat gingivis genis et linguae infinuare, in uno autem cafu (12) miscuit Mur. auri Unc. f. cum: axüng. porci Unc. iv. cujus unguenti dr. 8. plantae pedis cujusdam ulceribus venereis correpti, infinuari quater de die, bono. cum eventu curavit, — Serius (13) fimpli- cem auri limaturam , mane a gr. iij—rv. , yit: fri- cando infinuare docuit. i Niel auri praeparata hac methodo applicata , utie | (1) pe 370. — (2) p. 332 — (3) p» 383. Obf. 2 et 3. (D P. 387. — (5) Ps 393s 394. — (6) p. 396 —41t. C7) P395. -— (9) P. 413. — (9) P. 412—441. Cio) p. 443. — (i1) p. 453. — (2) p. 44'* . (3) Hufel. Fourn. LVI. 1825, Vl. p. pus , Bai MABrD d iCoxl ^ 291 utilia vidit in |morbis fcrophulofis (1), Sar- met(2) in venereis ; in regionibus autem fepten- trionalibus. minus, bene fuccesfit (3). Wend (4), multique.alii (5) nullum inde viderunt effectum, — Qui plura cupit adeat Dierbach (6),et ultimum quod dedit.C h restien, opusculum (7). | C ulleri er Muriatem Platinae, eadem ratione dofi &;, 4 4 gr. gingivis inunxit (8) ad luem, ..$.. 39. Jodii praeparatorum externum ufum ad ftrumas , viscerumque lienis inprimis et bcpatis in- durationes refolvendas , mittimus, , quippe localem et ubi internum quoque jungere folent ufum, — In hy- drope externus laudatur ufus; Delfiz (9) post frustraneam vini fcillitici et digitalis adhibitionem in puella 16 annorum , ascitem íustulit Unguen- to Hydriodatis Potasfae , quali etiam. asciticam 96 annorum restituit. i $. 4o. Huc tandem sediluvia cum. acido Muria- ti- ĉi) Récherches et obfervations fur les. effects des prépara- tions d'or. du docteur Chrestien, Par. 1822. 9e ` (2 Huf. Fourni LVI. p. i14. — (8) Dierbach; II. p.627. — (4) Med. Chir. Zeit. 1923. I. 264. — (5) Huf. Bibloeth. LI. 1824. p. 240. — Duportal et Pelletier in- probánt quia auri praeparata facile materiis organicis decom- ponuntur. (Montfalcon, l.c. p. 322). — (61 c. H. pi 620—634: — | (7) Chrestien,. Lettre a Magendie, fur les pripansida. d'or et les differentes manières de les ad- ministrer, Par. 1828. 8°, e (8) Dierbach, II. p. 620s; (9) Quelques , confiderations fur. les. proprietés médicales de Ja pommade avec l'hydriodate da potaife. Magendie, jonr- sal, V. 1925» Pa 398e d ii |a d aata ec x "1 LIN d. 922 COMMENTATIO "Heo vel: Aqua regia referrimus. K o p p (1) balnea cut ` acid. müriatico in atthzitide laudavit; S čo t.t (2) tai- tum balneis aquae regiae addendum docet, quanto debilis aceti inftar aceseant ,quale pediluvium opti- me in hydrargyri locum fubílitudi, nam omnes eos- dem bonos praeftare effectus docuit; inprimis commendat in morbis fystem. biliofi , cum aegri post dimidiae vel integrae horae pediluvium, ni- gerrimas femper et biliofas ponant faeces, Gu t- thrie (3) ex pediluviis cum regia aqua fequi vidit auctam hepatis fecretionem , alvi pofitionem intesti- norümqué actionem, falivationem , -;gingivarum tu- " mescentiam ; laudat in hepatitide , affectionibus fyst. biliofi, obftructionibus , doloribus osteocopis , mor- ‘bis 'venereis. Spadafora (4) obftructionem he- patis et liénis tali praefidio fublatam vidit. L a- vagna (5) aurem debili in foemina, hepatitide correpta, ex tali pediluvio cum aqua regia dys- pnoeam , palpitationem cordis, deliquium et pro- digiofüm . falivae acidae fluxum notavit, — John- fon (6), Tantini (7), aliique. meliores. vides orit : - runt (IY Mj ij: acidi Muriat, cum infufo-rhododendři , chtyfan- theri, digitalis, liyoscyami; cieutae, fabinae, (Dierbach, H.:p. 606) = (2) Med, Ohir.. Zeit, 1819. 1I, p. 261, IH. p. 254. — (8) Ibid: 1319- II; 216. — (4) Froriep's Noe -tize ne; 636: XXIX 1830% ne, >20) p: 320/we (5) Dierbach, I. pi 608; — (6) Dierbach I. p. 607; ad aq- Unc. vir acid, nitr; et'ac; muriat; sa. Unc tve addit, cujüs- mixtürae "Unc, 8. ad aq; partes quatiror-tepidae, balneum faciunt, (7j Dierbach, IL p, 6o9. In hepátitidé. chronica .opti- mo ME DÉC A 223 rünt effectus, — Bell aquae regiae- balnea- utis lisfima haud uno in fephilide probat exemplo (1). Wallace (2) in morbis hepatis et biliofis, ubi« vis ubi Hydrargyrum indicatum, eadem laudat ; cum vero Chlorium liic agens verofimile fit principium , in morbis hepatis , eodem eventu, chlorium externe forma gaz velliquida in cucurbitis appofuit. II. Medicamenta actionis fpecialis. I. EMETICA $. 41. Sitempus urgeat, calculari posfe oportet , definitos effectus ex determinata dofi certum intra tempus. Emetica igitur externe adducere inconful- tum ésfet, eo magis quum plures diaphorefin inde ac diurefin potius quam Emefin notarunt, et hinc Ícopo quidem alterandi , non vero evacuandi com- mendant. Si quae necesfaria fit Emeticorum exter- na adhibitio, e. gr. quando corpus quoddam pere. grinum faucibus inhaereat, methodum Endermati- cam praeferrem, — Extus admotum Tartarum Eme- ticum vomitum produxisfe et a Drera aliisque evacuandi caufa cum fructu ufürpatum, fupra C. mo A5 s 4 Unc. mixtur, (ex aq. font. Unc. vj. ac. nitr. Unc. if. muriat, Unc. iij.) addidit balneo. — (1) Med. Chir.. Zeit, 1819) IL, p. 260. — (2) Refzarches respecting the. medical powers of Chlorines particulary im difeaces of tha. Lever, ete, Lond. 1822. 89. p. 148. Vide infuper: Hufi: Biblioth, L, 1828. P.$ 75. et Sammel, aufer. Abh. XXX, 1822. VI. P: 543.. 674^ XXXI, pP: 1—97. 224 COMMENTATIO (II. $. 40.) lege. — Brera(1):in femina, febre et colluvie faburrali primarum viarum vexata , ad intere na brachia frictionem inftitui curavit cum Tart. Em. gr. vj. in falivae fcrp. j. cum axungia. Post tres. frictiones: fudorem. copiofum et alvi frequentiam vidit. — In infante 6 annorum febre nervofa, cum fymptomatibus gastricis correpto , inuncto pomato cum gr. vj. Tart. Em. nullum inde vidit effectum ; ex 8 gr. füdor proliciebatur ; cum vero fcrup. gB. pro dofi adhiberet post tertiam frictionem accedit naufea; quarta frictione inftituta , vomitus copiofus materiae biliofae et faburralis fequebatur febrisque fuitdevicta. — Hartmann Cataplasma e Tabaco, ad Emefin producendam , cum fructu abdomini ap- pli Ls fupra vidimus, p. 198. il; PUR GANTIA, $. 42. Externa purgantium administratio omni- no internae postponenda , in maniacis autem, in- fantibus aliisque interdum necesfaria, et a ve- terrimo tempore jam obfervata et adhibita (2). Confer experimenta allata Cap. II. $. 33. . Frictiones cum oleo Casorei fedes fequuntur (3). pre | UT d (1) Brera, I. §. 169. p. 245. — (2) Vide fupra, Pe 345 ubi indicatiir Pechlin (1672) et Scróter (1757); nam quod typothecae errore bis legitur nomen Sotöterde mu- tandum Scróter.-— Collige omnino quoad historiam inter vete- res: G- Franck de Franckenau XX Satyrae’ medicae Lipf, 1722. 89. Satyr. MI. $. 1. p. sr. fq. — Graecis &opQZAu audiunt quis umbilico illite alvum purgant, — (3) Wes- ;zrumb; 1, c. p. 466. 5 IM ED IG Ao S 444 », Colocynthis j agaricus et multa alia umbilico ventris; qué applicata , alvum commovent"' (1) R.haze s.Co- . locynthidem cuti inunctum vidit purgantem (2) 5 fed. tauriņu drasticum ita et anthelminticum.(3).— A1 is: bert (4) in debili quadanr puerpera. conftipationem füstulerat, posato €x Rhei-dr. j. Jalappae.;gra- Xtf cum faliva et axungia» abdomini kilitis:5: rediit tamert: conftipatio 5 misfa Talappa', rheum dupla dofi cum fa- liva et axungia frustra applicavit. Sequenti. die- Ung. e Seatimonii et /Cólocynthidis aa gr. xij ,/Merc. dulé, gr. vj pfaefcripfit; En ! neonatus ; etiam con ftipatus ; valide purgatüt , mabente matris: conftipatio- - ne, —' Apud tres viscérüm obftructione laborantes infantes alvi reddidit liquidam , frictione cum Rheo ét Scammonio fu:co 'gastrico folutis (5)e z5: "Joerdens: (6) ex infufo: concentrato - Aok Sen- nde ' abdomini 'aliquoties de- die allato , puerum: ob« poop purgatum: vidit. 15V x5 (1) mibin "Schneider (7): apud iher, dob rz tes , valdoperef laudat R: Ol Oron: ‘Tiglii. gutte vj. Ol. nuc. Jagli Unc, j.. M. s.-ter.:d, d. inung, dus 4 iege támeéninde ventris; totmina et diarrhoeaimn; GSIS dvESHIadgs Ttgrobdg d GMCE RETE im- CDG. C. itc Vabidebod Disf, Epistolar. de, pastionum anis mi et. corporis morborum traduce Wi Mts 1684. 4o P. 26. (2) Sprengel, Il. p.40 — (0 chópff. L. c: p. 273 €t 780. — (4) Memoir. p. 18 . Sammi. auserl Abh By -442«. (5) Mémoire p. 488. Sammi, auserl; Abh. 446, : 1 [ON Huf: Fourn, XXVIL. 1903. Map. 89 = (7 Gee Richter, dië neueston Ensdeckungen in der pracsifchen Heilk, Berlin „18284 I. p. 248. : P " ai ^ COMMENTATIO immo ét vermes viderunt expulfos 5 provectioribus. majori dofi illinitur , in pertinaci obfítructione , non. mechanica. Tavernier (1) autem ex olei Cro- tenis in cutim unctione, non. ita purgatam alvum, quam quidem cutis irritationem , et exanthema pe- cüliare"notat;, unde recentiores illud in locum . Ung. Autenr. vel Empl. picis adhibent. 2$. 43. Chrestien 1onarrat cafus, ubi externa applicatione: Co/ozynthidis, Maniacos fanasfe. vide» tüt(2). Maniaca obítipationis tollendae caufa Tinet. Colocynth. gt. Lx uno et altero die applicabantur ; "— ulto fructu. esc Ung. ex. axungia cum pius repetito aegrae miens rediit, Nec per copio- fiores fedes remedium utile. notat, fed urinam. in plarimo cafü valde: auctam. v Virtutem confirmant Thibat, Archbold-Aspal, ali.(53). Tex- tor quidam (4) ex vehementi ira mania corripiebatur 3 füriofüs erat et Farts Emet. gr. ij (9 aqua foluta ' uno. fumfit hauftu j hiné cum dva xal edra purgare- tür, venenum. metuens , nihil amplius fumere voluit 5 Urs. ex pulv. Colocynth. gre vj. Camphor, gr. x. C€hrestien illi abdomini applicavit ; iterata post 4 horas frictione , oriebantur dolores colici , et. Copiofa materiae ferofac cum viscofa viridi: re- à , mix- (1 Moll et v, Eldik, V. 1926. p. 475, —9 (23) Chres- tien, L c.p. 195 (a9. em e lbid. p. Pn .(4) Ibid. p. 'ao6. MEDICA 342 mixtae evacuatio , jam mitior erat magisque placidus aeger,et iteratis: frictionibus cum pulv. Colocynth; et Camphot, aa fcrp. je pro dof, frequens provo- cata evacuatio fluidae imatetiae , ut aeger tandetti convaluerit. Uh ANTHELMINTICA. $. 44» Oleum abfynthii et femen fabadillae abs domini attrita habentur (1) anthelmintica ; referunt quoque (2) inter externa anthelmintica: oleum ca- japuti abdomini illitum interpofitis balneis calidis in colica verminofa, Petroleum cüm allio. ac felle taurino., afam foetidam : cum ung. diapalin , aliaque — Ol. Dippelii in infante vermibus. vexas to fortiori dofi abdomitii affrictüm , multum dolo- tis levamen attulit, et lumbricos expulfit. (3). — Schneider (4) 2 gutt. ol. Ctot. Tigli cum Unc. j. ol. ntic. Jugl. ad vermes infantüm , thagno cum fructit ad umbilicum inunxit , eundeinque vidis ` mus a dofi 6 gutt, , alvum movendi éaufía adhibi- ta, vermes. faepe notasfe expulfos, «s= Collige C. HI. 8$. 34. : $.45. Hufelandin infantibus contra medicinam pertinacibus, herbis Tanaceti, Abfynthii, Mentli, cris- fib | SA. pae ()Soemm, de C. H; f. V. p. 4t& Bertald i. c. ps $9. jam notat. " oleum ex féminibüs citri potum et inunctunf vermes necare. — (2) Moll et v. Eldik, I, 1825. ps 3919-192, 5 (;)) Brera, Is p. 138; = e Mollet v. Ek i-a MNA p. 276. P á 228. €COMMENTATIO pae, 0. Chamom. lacte incoctis, abdórmini inpofitis gravisfima faepe: fustulit (1) vermium fymptoniáta; fimilique modo laudat Ung. ex ol. Hyoscyami , Pe- troleo, felle taurino, oleoque Tanaceti , abdomini infinuatum 5 alio loco commendat (2) in morbis vèt minofis .catapl.ex herba. Abfynthii, Tanaceti, fl. Chamomillae lacte incoctis, et fel taurinutm (3) cum fapone et Ung. Alth. abdomini affrictumr, quale Ung. praeter vim anthelminticam , junctam habet vim mucum expurgantem, aliasque obftruc- > tiones folventem , intestina et -vafa incitantem , unde laudatur in febribus mucofis , verminofis, ob- ` ftrüctionibüs, atrophia. Franck, Boy, Wei- kard cataplasmata anthelmintica TAE laudasie legitur (4). .. &- 46. Arthanita jam diu ex Unguentis relicta , propter vim acrem, non raro intestina pesfi ime laedentem (5). Nostrates (6) in locum Ung. de Bos ! ; E [45 Over de Zenuwkoortfen , PU p. 87. 2 (2 Over de MKinderpokjos, l. c. p. 355. ^ (3) Ibid. p. 334^ (4) Brera, I p. 3. — (s) "anc enim caufam . allegunt Auctores der Britfehe Apotheek , uit het Engelsch, door T. v. Brus’ el, Amft. 1772. 4°. II. p. 93. — Pharmacop. Amftel, YetloV. 1726. 45. p H2. e ferie medicamentorüm- adhuc paran- dum docet Ung. de Arthan,, ubi intrat fucci radicum cycla- mini @ j. — recentior (de nieuwe Amfterd... Apotheek, uit het latijn, Amft. 1295. p. 150) in hujus locum commendat R: pulv. Coloeynth. , Aloés hepatica? aa Unc. 8, fell, bóvin. fpis£.^Unc. ij. axungz. porc. depur (B. j; ol. Abfynth. dr. ij. . M. etc, — (0) Pharinacopea Belgicae. Hagae Com, 1828. 4. p. 208 p Ung M Eg'DreéJm-: jag arthanita laudant, R: Extr. Aloes fuccotrin pulv. Unc. ij; felis bov, infpisf. , Petrolei aa Unc; rj. axungia porci depur. (6 ij; M.F. U. 1. a. | Aloë purgat intus porrecta ét vermibus otiofa , nec tamen ventriculo aut intestinis inimica; pluris . bus autem , praefertim aliisanthelminticis nupta , fe- minis praeprimis et infantibus ,' ingrata , quando cx- terne ad fcrp. j. pro dofi cum aliva- utiliter. adhi betur (1); Boerhaave jan Ung. ex felle taur. cum aloë laudavit (2) 5 Drera- novi Ung. de Arth. inftar praefcripfit, R: fell. taurin. Unc. ij, aloés fuccotrini pulv., colocynth. praep. aa Unc. B , dig. per 24 horas fub léni calore cum fucci gastrici vel falivae €& j, dein cum s. q. adipis depur. fiat li- nim. ; et ad conformandam hujus actionem, lotionem addit, R: Naphta vitrioli Unc. vj, Allii contufi Unc. je Camph. ras. dr. j. M. F. Lotio. Schmidt- mann (3) tandem laudat R. Petrolei dr. 11j. fell. taurin. infpisf,. Extr. Abfynth., Extr. Tanaceti aa dr, j. M. d. S. ventri inungendum ; quale Ung. in colica + verminofa fummae vidit utilitatis, IV. DIURETIC A. §. 47. Scilla cum, interne graviores inducere posfit noxias , externe laudatur dofi fcrup. (2 pro quavis frictione , cujus extus applicatae virtutem diureti- | | d re. da T m RM pe. Ung. Aloés cum Petroleo,” — (1) Brera, p. 174 `. (2) Lib. de Mat. Med. Lugd. Bat. 1762. 89. p. 249» ` (3) Summa Obfervat, Pract. IV. 1830. Ps 451. 439 COMMENTATIO cam extra dubium pofuit Chiarenti. (Cf, fupra Il. $. 34» 35). : L ocatelli(1) foeminam curavit anxietate, tusli, oedemate extremitatum et leucophlegmafia univerfali correptam 5. Cortice cum Spir. nitr. dulc. et oxym, : fcill. exhibito, parca manfit urina, per 24 horas Unc. xx.; jam pulveres dedit ex Corticis gr. vj. Opii gr. į, Scillae gr. j , fed vomitu ejiciebantur ; uris na tamen ad Unc. xxx. de die emisía; duabus vero frictionibus cum Ung. Scillae viij gr. continente ad Unc, xLvr per 24 horas et post ulteriorem fric- tionem ad Unc. Lx urinae copia aucta, ut aegra tandem convaluerit. — In hydrope anafarce Weigel (2) ex Scilla cum Opio et faliva Unguenti inftar admota, auctam vidit diurefin, et levamen ; Anfelmi- virum hydropem Ava capx ferentem (3) ad varia interna rebellem , fcrup. 1v. pomati ex fcilla cum s, gastric. et axun- gia inungi curayit; post g frictiones urina jam co» /plofior , morbusque intra 3 hebdomades fuperatus. Giulio (4) fimilem eventum obfervavit , in cafu, ubi propter canalis digestricis conditionem, fcilla interne ad anafarcam hydropem exhiberi non posfet. In Æsciti nostra quoque utilis methodus, Br e- da (5) in aegro adeo debili ut nihii ferret ventris | : Cli» ro Brera, LI. p. 236. ~ (2) Ibid. T. p. 22. II. p. 46 fa» (3).1bid. $. 21$. Obf, 1, M. p. 3942. me (4) lbid, U. Pe 42 (q. — [6 bid. $. 216, Obf. [n TN Peabo IM ED I Q «A. T culus , pomatum ínfricavit ex Scilla fct. j. in dri j. fucci gastr.. foluto , tripartita dofi una die adiit- bendum, unde urina fatis aucta, ac post ufüictum Ung. ex Digit. purp: et Epigl, Scilla et Acetate Potasíae , fucco gastr. folutis , ad lumbos , femora ét brachia, fanitas rediit ; reconvalescens im loco hu» mido degens , recidivus pòst: moram rediit, cum eadem iterum ventriculi fenfilitate, Ung. ex Digi- tali et Scilla iterum restituas. Báàllerini fimnplie cis Ung. cum Scilla confecti utilitatem in asciticá probavit (1) , nec Giulio (2) alium notavit even- tum, =— Puerperae molesta graviditate, haemorrha- gia gravi durante partu, aliisque miferiis exhau» ftae hydrops fupervenit anafarca et ascites ; emacias ta et fame ac agrypnia confumta , nihil itigerere po- tuit nifi magno fub dolore, et cum materiarum aquofarum eructatione , unde gravior adhuc dolor; mors itaque foras pulfabat; Knebel (3) fenfilita- tem organorum digestricium inminuit Tinct. cort, Aurant. cum opio, vinumque illi et nutrientia des dit; abdomen vero quotidie inungi curavit cum Unc. j. Unguenti ex Scillae fer. ij, Opii gr. 1v. Ung. merc. terebinth. fcr. je et axungia; ex prima frictione jam frequentior urina, eo demum eventu ut post hebdomades fanata fuerit, post largam urinam, : L ó: (1) Ibid, II, p. 5o fq. — — (2) loid, H. p. 34 fq. (3) Hus, 9éwr». XX. 1904, L c. p. 66. 232 COMMENTA TIO Locatelli (1) -ex fimplici = Scillae -Unguento Hydiothoracis. perfectam vidit .fanationem, G iu- lio (2) modo levamen, Alibert.(3) infantem triennem ^ hydrothorace laborantem , et alium asci» ticum inünctione cum fcilla restituit , immo Unguen* to.ex- Scilla axillis; Cuti in. methodo Scattigna $.' 34.) "admoto, hydropem pectoris. fanatum alis quando fuisfe legitur (4). Giulio et Rosfi etiam cum fruciu hydrothoracem , frictionibus e. Scil- la cum fucco gastr., curarunt, nec/Digitalem ibi inutilem notarunt (5). | | Legitur: de retentione urinae in puella fublata 5 ; frustulis planis. Scillae, in € "pom appli- catis. (6). $. 48. Digitalis , purpurea et Epiglottis j Optime extus admota hydropi medetur , nullum ves ro in pulfum edit effectum (7). Chrestien dr. je pro dofi adhibuit , nec.ullam in pulfu vidit mutatio- nem, Digit. Epiglottidem. omnes habere virtutes , nullas vero nocivas vires , quas purpurea , Brera putat (8) et utriusque ad lumbos.costasve „pomas ti inflar affricti, ufüm in asciti valde laudat, do- | d NX | fin (i Brera, L p. 236. H, $. 217. Obf. 3. p. 86. (2) Ibid, lI, p. 56 fq. ~œ (3) Méoir, l. C,. pe 186. Samml, quserl. Abh. p. 446. — C4) Samml. auserh Abha XXXI, 18234 P: 528. == (5) Journal de Phyfique, l. c. p. 213. (6) Huf. Fourne LXIX. 1829 IV. p.72. — Richter, Spec, Therap, IV. p. 374« 382. 390, id jam laudat, . — (7), Chres tien, 1813. P. 227. Brera, I. p.197. — (8) Anata 1.1995 OIMAELID 3 I£ WA | 233 fin pro frictione fcr. Q:, 1—dr. 5. flatuens ; Ascitem fustulit (1) fzictione y omni quarta hora inftituenda , cum pomato ex: Digitalis Epiglott, ferp.-j. cum falivae dr. j. Giulio (2) oedema crurum, infanti post: Dyfentcriam fuperveniens , fublatam vidit poma- to cum 15 £r. Opii et 20 gr. digitalis purpureae , cujus i pars bipartita dofi applicabatur. Sic oedema cum incipente bydrope anafarca fustulit (3) pomato , for- tem digitalis E piglottitdis dofin , minorem Scillae con- tinente unde post 3 frictiones urina jam valde auc- ta; in alio tandem cafu pomato cum. Digitali Zue tea Anafarcam reftituit hydropem (4). "5j Chrestien Dig. purpur; pulverem cum faliva , vel: Tincturam adhibuit; quidam - interna. medela ab Asciti liberatus (5), regionem humidam 'inha- bitans. iterum accedit cum hydrope, Asciti . et anafarca ; nullum ex internis levamen; frictiones cum Dig. purg. gr. xx , faliva folutis , tripartita do- fi ter de die, inftituebantur; quo. praefidio. brevi reftitutus aeger. Simili modo . Ascites, hydrops Anafarca ,. Hydrothorax fanari leguntur, in ome. ni cafu larga fecuta urinae fecretione (6); nec tinctura inutilis; infans 4: annorum | Asciti- labo» rans quotidiana femorum , abdominis et: renum ine unc- (1) $. 216. Obf. 2. 1I, p. sc. P 2) lbid. $, 214. Obf, 2. 1I, iy 375 fq. () Ibid, " P i (4) lbid, Hl. p.45. (5) Sr esti sh» "na p»299«. (6) Ibid, p. 25297240. - iaa iiomt Seq. 234 COMMENTATIO 6nctione cum Tinct. dig. purp. Unc. j. fuit fana- tus, post frequentem urinam (1); in alio infante, post fcarlatinam ascitico , eadem. Tincturae vir- tus (2). Guibert ad morbos hydropicos laudat: R. Tinct. fcill. mar. , Tinct. Dig. purp. , Tinct. fem. Colchici aa. Unc. (9. Lin. volat. Camph. Unc. 16. M. F. L. S: bis ad ter de die locus hydro- picus cum panno laneo fricetur (3). : $. 49. Acetatis Potasfae externum in Hydrope (4) ufum Brera laudat, dofin pro quavis frictione flatuens dr. ij—iijjj Chrestien (5) refert de le- vamine hydropis , quod , duobus in cafibus , attulerit Acet. Pot. cum Opice, Camphora et Spiritu frus menti externe affrictus. Refolvens cum fit validum remedium , femoribus infricari potest folutio ace- tatis Potasfae dr. ij. in Spir. vini Unc. ij, cujus cochlear unum , bis de die , adhibetur ad promoven- dam humoris, fub febre puerperarum effufi in ab- domen , reforptionem, quod convenit quoque post paracenthefin in asciti ad curam fanatoriam (6). $. 5o. ,, Terebinibinae oleum umbilico tantum ilitum in urinae fuppresfione efficacisfimum est re- remedium" (7); laudatur in hydrope regioni re- | | num (1) Ibid. p. 242. == (2) Ibid. p. 453. — G) Moll et v. Éldik,X. 1831 p. 94. V. S. p. 53. — (4; Anaw. Te p. 224. (s) Chrestien, 1815. p. r31-— 787. == (6) Pennihk, l c p. g8. — (7) Hoffmann, Opera. Omnis, Y. p. 318. M £ D IICA O .» mum vèl hepatis affrictum (1). Lehntinm indicá- vit linimentum diureticum: R. Ol. Terebinth. Unc. (2. rec. ovor. vjtell, dr. ij; tritura et fubinde adde aq. Menth. pip. Unc. vj. M.; cujus linimenti ufum Kiefer (2), Brera (3) multum laudarunt in. primis ad fpasmodicam urinae retentionem ; nec aliter Schmidtmann agit (4), quin etiam in hydrope laudat: linim. vol., cum ol, Terebinth. abdomini et renum regioni infinuandum (5), quod ferius utique confirmavit (6) , praeter interna ad hy- dropem remedia fequens laudans linimentum: R. Spir, Terebinth. drachm. iij, vitella ovor. q. $, ad fubig., Tinct. Digital. , tinct. Junip. ; Acet Scil- lit, aa. dr. iij, aq. Petrofelini Unc. ij. M. F. La S. omni 2—3 horas illin. abdom. et regio re- nalis, — : $. 51. Hydrargyri inunctiones ad Hydropem jam notavimus, In omni autem hydropico morbo laus datur Ung. Hydr. cum Digitali aliisque diuretie cis (7), quemadmodum Hufeland Ung. Hydr. cum additione Scillae commendat. (3) Oleum Petrae cum Camphora in urinae retentio- ne (1) Hufeland's Jours. XXV, 1807. II. p. 115. (2) Hufel. Fourn. XXX. 1810. HI. p. 92. = (3) 4fsatr. Y. p. 135. — (4) Summa Obf. I. p. 56. 149. — (5) Huf. Journ. ILI 1797. p. 525. — (6) Huf, Fourn. 1850. April. 5. Mollet Etdik, X. 1831. p. 137. — (7) Trommsdorff, cp. ne = (2) Huf, Jours. LXII, 1836. 236 COMM. MEDIC A. ne laudavit Hargens C 1) Equifetum llacti vel aquae incoctum , et catapl. inftar pubis regioni in- pofitum, ad ftranguriam a Riedlin, Lenhos- fek aliisque (2) commendatur utilisfimum. En itaque Jatraleptices in curandis hominum morbis internis efficaciam pluribus probatam ob- fervationibus; difficile fane in tanta harum copia, distincto omnes ordine disponere, momentofas dig- noscere, atque has, ea, qua pro materiae: dignita- te- par fuit, amplitudine exponere, aut, quam crescens petiit operis moles , brevitate contrahere; utramque fectans , plures modo indicavi obfer- vationes , maxime momentofas fufius paulo propos fui, at ab omni femper ambage liberas fervare ten- tavi, Quid defit operi, id fupplet aetas! — Ci) Huf. Journ. VII. 1799. HL p. 1347. — (2) Moll et Ve Eldik, IV. 1827: pe 161« VUVNENT m. “METHODUS ENDERMATICA. E At prudenter a prudente Medico u$urpetur. Abstine, si metho= dum, nescis ! Boerhaave, ! Ë ma Chem. II. proc. 159) $. 1. Fitti illud : nor omnia apud priores me- liora, fed nostram etiam aetatem multa laudiset ar- tium posteris ferre, etiam hodierno valere” teme pore ex methodo, quam nunc aggredimür : patet. Methodus’ endermatica' est ea^ contra morbos 'inter- nos medicamentorum | opponendorum ratio ,' qua cuti denudatae, veficantium ope "ab abforptionis obftaculo , epidermide privi. ; vel vaineritae: ap- plicantür, ^7779^0* " -$. 2. Indicata haec methodüs : ^39. Ubi ad exteftam medicationem ex impedit intérna refügiehdum esfe iti "Cap. Priore vidimus. ^ "7g*, Ubi morbi acumen celerrimum fimulque effi- cacisfimum petit auxilum ,' quod aegre a methodo greean exfpectanduin s ".* > Te Plura, occurrunt exempla de methodi eficacia , ubi Babad fuc- 259 COMMENTATIO 3°. Ubi urgens aliquod fymptoma, hac metlio« do, eth non caufäti , vinci posfe judicetur. 4^. In morbis ubi , praeter medicamentum, etiam ipfa velicatorii applicatio favere posfet, uti in tusfi convulfivá , aliis, E contra non abhibeatur in aegris nimis irrita- bilibus (1), quam qui localem dolorem, ex applica» tiońe endermatica fequentem , perferre posfint; in generé rationalem methodi endermaticae applicatio. nem modo fieri posfe in morbis chronicis videtur 3 morbi acuti, fthenici (2) methodum contraindi- cant; tali enim morbo laborantes veficantibus , ftimulo plenis , et. gravi irritamento afficere nefas putamus:; == nostra quoque methodus inefficax ob- fervata fuit in obefis, feminis gravidis et in iis qui generali debilitate. correpti funt (3). o$. 3. Ubi itaque. nostra indicata fit methodus , primum. de. ipfis medicamentis, dein de admistra- tione cogitandum. „De medicamentis» Pauca modo medicamenta endermatice funt eX- plorata; qua larga dofiadministranda funt , aut mul- tum.materiae inertis principio. agenti junctum habent, rejicianter;3 ita. et irritantia, Petit veto; haec. mes TRI ridi sdi fnersnt alia remedia, etiam, Jatralepticas: Lembert,, Esfaiy P. 395, 64. 69, 76, 86, $9, 110, 111, Richter, 38 fq. (1) Gerhard in Transactions Médicales , T. Ilf. Janv. 1831, M €. p. 126. — Q) Fourn. Compl. du Dict. des Seieuc. Med, XXXI, 1938; p. 195. == (3) Gerhard, kl c. p. 127. M EDILC A. 239° dicatio: medicamenta quae fub minori volumine maximam recondunt efficaciam (1). Itaque fortis- fima, «ceíücacia plena; excellunt alcaloidea , quae principium agens plerorumque medicamentorum pare vo volumine continent, item extracta et tinctus rae (2); omnium praeftant falia Morphii (3) , et Narcotica in genere. — Americani docuerunt 727 tummodo e regno. vegetabili huic methodo apta Tce media posfe peti (4) 5 e regno minerali nullius ha- bentur pretii, cum gravem cutis irritationem indu» cant et vebementem inflammationem , nec :abfor- beantur, atque eo majorem afferant affectionem localem quo minorem. generalem (5). oS. 4 Vehicula... Activa itaque haec medicamens ta plerumque fola adhibentur, faepius tamen cera. tum additur, ut actio topica.eo fit minor (6). Etiam cataplasmata, gelatinam , axungiam ipfumque amylum , vehiculorum inftar adhibent, Martin Sul- phatis Chinii actionem topicam valde irritantem cerato correctam vidit (7) Lembert axungiam et gelatinam interdum admiscet (8j). Pulveris fors ma autem praeftat, aut fi quid vehiculi fumatur , pa- . (1) Expaf? fommaire, p. 158. Esfai, p. 19, — (2) Ger- bards lcip. 107. ~e (3) Bbid. p. 107. ew (4) lbid, p. Mó., ~~ (5) Ibid, p r24. — (6) lbid. p. 103. Lembert et Lefieur (Expofé fommaire p. 158). idem jam docuerant, (7) Frorie-p's Notizen , ü9. 398. XIX. 1828. Novemb, n’, 2» p.27 — (8) Esfai p. 20 et izt, ~» l 3409 COMMENTATIO parum .fit (t); fi ehim remedium misceatur cum cerato vel cataplasmate , numquam adeo prompta abforptio (2), quam fi inmediate cuti apponantur, ` Lefieur (3) pomato epispastico remedia incor- porare:fuadet, ut locus maneat excoriatus. | -Ge 5. Dofís. Cum itaque adeo efficacia fint remedia , et eo facilius abforbeantur , dofis ne calculetur ut in methodo Jatraleptica. Gerhard non'raro om- ne quod adpofitum fuerit, abforptione , evanesce- re vidit (43) ; Lembert (5) et Lefreur (6) ex. 2 gr. Strychii ad quae , fenfim adfcenderant , Teta- num viderunt; M an s feld (7) ex 1 gr. Acet. Morphii bis data ejusdem vidit fymptomata ; unde cum cautela dofin definiendam putamus; femper a minima do- fi incipiendum est (8), quae exiguis gradibus au- geatur.. Americani ex- ferie obfervationum conclu- derunt: dofiny "htie methodo aptam, esfe' duplicem yel triplicem .dofin internam ; ad majorem tamen quantitatem posfe aggredi (9). — Dofis differt etiam proloco applicationis et vehiculis ; fi Narcotica “eg? tremitatibus applicantur dofis largior fit (10) ; quan- do ceratumi “vel cataplasma adhebitur etiam augeatur; «go nam sQ) Richter, lsc, p.7. == /(2) Gerhard,.li c. p. 115. (3) Nouvelle Médicaiion, laici p..299« ==: (4)-Transact, Méd. p..103, 125. — (5) Esfai, l. c. p. 36. — C6) Nouy. Méd. l.c. 300. —.(7Y Vide f. p. 6. — (8) Expof? fomm. le c. p.586 505 Cos Gerhard, Ll e, 125. . am (10) Ibid, P. 105, e " MABE D "CA 2 241 nam his vehiculis minus | perfecta abforptio (1), De aegros: i Ib 9.8 $. 6. Jam igitur haec GAMBA. loco. cutis denudatb funt applicanda, ..- | Cutis detiudatio, — Vulgo epidermis à. cute. fes parati folet. emplastro .veficatorio 5 facta veficula rumpitur, epidermis dimovetur , et diffufa lymph4; locus denudatus adest. Hanc methodum primum fecuti funt (2)3 attendatur, ftatim post. factam veficulam j defumendum esfe emplastrum, ut actio in órgana üfopoietica evitetur (3). Lefieur in.ae- gris fenfibilibus alia fumenda fuadet; quae lente et fine multo dolore epidermidem elevarent; uti cort; Mezeréi 'et ita? dictum .Zefetas veficant.; ài. vero prompte ágendum fit , indicat gosfypium : acido Sul. phurico (aethere?) imbutum , flanima accenfum , aut aquáiü' calidam. ($o0*—100? Fahrenh) , Ammon. li- quidam j acid. aceticum concentratum . vel tandem 'wülnusculum cultro cuti infigendum (4). Leme bert aquam calidam improbat, quia ejus actio incerta et periculo plena, faepius dermatis. fuper- ficiem adeo irritet , ut abforptioni fiat inepta (5) $ dolores veficatorii valdequam. mitigari, circutti- pofitis aV EIEE emollientibus ; notavit (6). | (,u103253 dj "Eme (1) Ibid. p. 115. Esfaí, l. €. p. 20. = (2) ÉExpofé fomm, L|. c. p. 158. Nony. Médico l. ce 2986 — (3) Novus. Mtdic, 1^6 298e > (4) Ibid, p. 299. «4 Lan Lermbert, js Jai, v. iz -— Co) Ibidem. : Q ag |COMMENTATIO Emplastrum cantharidum Americani optimum «pus tant remedium ad cutem denudandam, irritatio- hem. cataplasmatibus -moderantes: (1).. Leimbert et Gerhard epidermidem .dimovere disfuadent , quam. perforandam modo: putant ,:ut ferüm effluat et. medicamentum fupponatur (2), quando. longe ef- ficacior abforptio. Mansfeld veficantibus non opus esfe docet. et remedia applicat- cuti xrubelar €ientium ope valde irritatae, | ' Curandum estj. cutem , femel ABNA E fiiy rahtem manere, quem in (copum. Lembert et L-e- fieur primum docuerunt, poniatum. epispasticum remediis addere. (3); Lembert , optima remedia huie fcopo putat: Extr.» Scillae , Strychnium ,. Tar- tar. emet., et 2° loco Chinium ,.--Morphium Extr. Hyoscyami, Kermes: (4); exficcantia- vocat Merc. Dulc.. (proto - chlorure) et; Acet. Plumbi. .- $. 7. Locis , quo fiat haec cutis denudatio j pa- rüm differt; fecundum L efieur (53). Bally.vero docuit, efficaciam eo: majorem acquiri , quo loci pro- pius ad “centra: nervofa eligantur (6). Lem- bert eo facilius Dyfuriam vidit , quo propius ad or- gana genito- urinalia..apponatur acetas morphii (7). Belladonna extremitatibus inferioribus applicata mi- nime in cerebrum IT^ ; evidentes erant effectus fi a huic Ci) Gerhard, l. c. p. 1244. =. (2) Gerhard. l, c. p. 125. L'embert l.c. p. 18. ..(3) Expof? Jomm. Lc p. 158. (4) Esfay , Y. Ce p. I9 — (3) Nouy: IMédic. I, Co p» 299» (6; Esfai , L €, pe 219. — (22 Ibidem. | MAET D TICHAD O C 544$ -huic propius ;applicetür (r) 57 Ameticani- fimi- -lia; obfervarunt (2). Lembert. abforptionem femper vidit validiorem in parte interna membtoe -fum;, quam in externa , in anteriore corporis pate "te ,:quam in posteriore (3). Gerhard partes net» "wis vafisque «dites, in anteriore corporis - patte, ointernamque faciem brachiorum. et crurum per ex. scellentiam ad hanc methodum: eligit; nulla. vero pars: illi'aptior fuit'vifz, quam epigastrium, == -Semper eligendum monet? locum, qui immediate contiguus-est cum fede mali et cum organo; in quod -medicamentum agere debet (4). — Caeterum locus noti 'adeo^multum differt; quocumque: cutis loco fuper- ' sficies applicationi »adaptetur ,..femper vim. fuam fpecificam in fystema quoddam aut organon exfe- runt medicamenta; Kermes in veficàtorio pone 'au« riculam: pofitum" in bronchias agit (5)... Stryclie mium: oppofito lateri applicatum agit- in extremitae tem^ páralgticam y Belladonna pedi pet in ocu. los (6). i Ambitus Joti: denudandi difféte; , pro dindipieder "qQuod-ihedicamentum applicare velis: et rernedii co« pia. Parvus nimirum fit locus quando fortiora re- ogrittO aiScobus3ig "2 Quas diserte. eige €)» Ibidem, — (2) Gerhard, l. C. p. 115. "=e (3) Ess ^ofai, M c. p. 26, Vesperi et noctu abforptionem promptioreri credit; item post balnea, vacuis intestinis, tempore humido et calido (p. o7. | — (4) Gerhard, ls c. p, 126. (5) Lembert, Zia ,. de c. p.106. = Io) Lembe t 5 Esfaí , l. C. p. 24. Qa ;»44 COMMENTATIO media applicantur; (r). Bally fupperficres plures minores, quibus recipiantur medicamina, plus pro- desfe- dicit quam-unicam majorem (2), "5$. 8. Haec quoad aegrum et medicamenta fuffi- /ciant;:quaedam: tamen obfervanda. restant. in „ipfa exercenda methodo. Remedium folidum pulveris inftar -in locum infpergitur s extracta et conferva unguento oquodam :incorporantur 5. fluida applicantur balnei -ferma vel carpiis. iis imbutis (3), aut / guttatim saffunduritur ;. refinofa' emplastri inftar adminiftran- E E "T. [12 1252011211103 ‚Nom ftatim cuti applicetur denudatae omne me- pen fenfim fenfimque enim fi. cutem ejus iactioni asfuetam. reddas, dolor localis longe erit minor. (5). s mibboup Ubi cutis. valde fenfilis fit, linteolum tenue. cu- tim ^;inter. et medicamentum ponere Lefieur jusfit (6), dein in cutim nudam 5 — Americani putant 4nipfam:epidermidem > lympha evacuata, deponi posfe remedia; altera deligatione jam minus dolet locus «et: applicatio !immediata fustinetur (7). Medicamentum ponatur. in centro vel. ad margines loci; quavis deligatione omne quod -ejus remanferit amoveatur et pfeudomembranae, quae PAS Gerhard, L c. p. 125: — (2) Esfai , 1- e. p. 22. (3) Nouy. Méd., I. c, p. 299. — (4) Esfai s 1. c. p. 20. (s) Gérhard, l.c. p. 15: — (6) Nouy, Médie. Ie c. p. 2994 = (7) Gerhard, Lc. p. r26. quae in loco inflammato. oriuntur, tollantur (1). Post applicatum. medicamentum locus tegi potest cum cerato, quo. eadem, quam,- introducere vis, materies , continetur (2), vel alio topico quodam , quod tamen ne nimis fit amplum (3). Post deli- gationem. locum lavari convenit .aquá pura vel fa- ponacea (4); vel folutione chlorur. calcis (5). $. 9.: Attendendum quoque est , ne: Jocis valde in- flammatis applicetur medicamentum ; fcilicet facile fie- ri potest ex laefione cutis gravem oriri inflammationem localem; Gerhard ex plurimis experimentis conclu- fit : oborta ex laefione cutis inflammatione ,nullam dae : ri abforptionem , nifi remediis refolventibus fubve- niatur (6). Idem testatur Lembert (7). Haec congruunt cum Cl, Gendrin qui docuit: in. te- la cellulari, quae in gangraenam abire minitatur, vix abforptionem locum habere , cum ibi ftafis fan- guinis adüt; venenum tali parti applicatum. nuyl- lum, edit effectum, remedia quae endermatice - dantur vulgo funt irritantia , qua vi irritante „ aut ex alia caufa, fi vulnus in grangaenam abire minita- | tur, .- (1) Ibid. et Nouy, Med. p. 299. — (2) Gerhard,l. c. 125. (3) Esfai , 1. €, p. 20. —(4) Gerhard, p. 195. — C5) Lem- bert, l. c. p. 18. -— (6) Archiy Génér. XXV , 1851. Mars, p.419. =~ (7) Lembert, Esf2i, p. 18 fcripfit: ,, lorsque „s l'infammation fe manifeste à un faible dégré, l'abforption »» est fouvent active; mais, lorsqu'elle dépasfe les. borncs d'u. » ne excitation modérée, l'abforption.est en raifon inverfe de »» fon inten(ité." 246 COMMENTATIO tur, aut graviter inflammatur, uti cito in cachec: ticis obtinere potest , abforptio inde diminui quin et fisti facile posfet. — L efieur raro inflammatio- nem obortam dicit, etfi oriatur; illi füccurendum - esfe topicis et balneis emollientibus (1) , quod etiam alii fuadent ; videtur autem in tali cafu alium esfe eligendum locum. $. 1o. Actio medicamentorum est primitiva to- pica vel fecundaria; haec quae fequi debet ex ab- forpto medicamento , pro medicamentis differens , 10 minutis, höra una, vel duabus , vel tribus ab ad- miniftratione elapfis apparet, caloris fenfatione fe expromens, quaea cutis loco nudato ad proximum "cavum, in quo viscera funt, porrigitur indeque per totum corpus diffufa inprimis valorum et ner- :Vorum curfum fequitur (2). Actio topica ge- meratim irritans, pruritus vel ardoris fenfu con- fistit, cum rubore et afluxu fanguinis ad partes denudatas (3). Gerhard (4) ftatim post applica- tionem dolorem fentiri dicit, plus minusve longum , localem, qvae actio topica distincta est ab effectu :medicamenti fpeciali, quem potius impedit quam "promoveat; faepisfime quoque aegro fupervenit ca» loris fenfatio , e parte applicationis emanantis, per totum corpus progredientis , actionem folitam medie -i | ioca- C) Nouy. Médie. h €. p. 299, === (2) Lembert, Eifai, ; (e 23. — (3) lDbidem. (4) c" le- Co p. 125—126. (5) Ibidem , p. 126. . IM E (D (T.;Q A. 247 camentorum praecedentis. vel concomitantis. Inten- Jitas actionis topicae multum dependet a loco (0; ubi cutis denía , et in locis ab organis nobilioribus longe remotis , irritatio localis debilis est, magis vero evidens in partibus nervis et vafis abundan» tibus, in locis corporis anterioris; accurate autem ad hànc actionem. localem. attedendum est, ‘tum quoad felectum | medicamentorum , nam Sulph. Chinii et Tart. Em. mordaci dolore fere habentur intolerabilia , tum quoad aegrum, qui fi irritåbilis fit et debilis huic methodo erit ineptus , tum tandem : quoad ipfa vehicula et topica auxilia ad dolorem et inflammationem- minuendam ; — haud raro localis dolor ulteriorem methodi ufum impedivit (2). . S. 11. Indole fua cum (int medicamenta fortisfima et faepe Narcotica, interdum justo majores aut zoci- vac obfervantur Sequelae; tali in cafu ftatim applica- tum defumatur , locus lavetur , et eidem applicetur aliud remedium quod prioris vim venenatam nul- lam faciat (3); fic Tetanus ex 2 gr. Strychnii productus , fanatus fuit Acet. Morphii granis 2 eo- dem locoapplicatis (4). Exiis quae (C. IL. $. 25. p. 119) fupra de experimentis doctisfimi Barry dixi- mus, intelligitur: etiam in tali cafu optimo fructu cucurbitas apponi, Bouillaud putat compresfio- nem idem pråeftare | (5). | OB. 1) Ibid. p» 126. — (2) Uti infra in obfervatione Magni. (3) Lembert, Es/ai, p. 22. (qui neurralife le poifon es Suspende fes effets) — (4) Ibid, p. 36. — (5) Ibid, p 25. ) «48 | COMMENTATIO OsskERvATIONUM OomnDO' ll. 4d probandam remediorum egter- norum efficaciam in curandis — hominum morbis internis, — . ,B. METHODUS ENDERMATICA. Í. Medicamenta actionis univerfalis, i L ADSTRINGEN TI A. JS. 19. Cortex Peruvianus ejusque principia, ; A. Extractum Chinae. Extractum Chinae rite praeparatum corticis proprietates , parvo volumine quafi concentratas , habet; praeftat infuper quia faci» le fluidius reddatur, i. e. aptisfimum applicationi endermaticae (1). — Efpigastrio feminae 50 anno- rum febre quotidiana correptae , post paroxysmum Ve- ficatorium imponebatur ; s fequente die, itidem post paroxysmum , .quem graves praecesferant horrores, loco denudato 10 gr. Extr. Chinae applicabantur; die tertio levis accesfus ; bis applicatur eadem do- fis; die 1v nulla febris, ne horrores quidem; fe- mel adhuc remedium applicatur et fanatio fuit per- fecta (2). | B. Chinium ejusque Sulphas et Murias. A. Sulphate Chinii endermatice applicato Lem- bert calorem (cuisfon) localem, mordacem , validam fuppurationem et loci ruborem notavit ; post 15/ fuavis calor a loco applicationis per to- | | | NEL (19. Transact, Médicales , IH. pj101, — (2) Ibid, Gerhard, ME D10) A , 849 ium.corpus dispergitur, circulatio per : vafa capilla- ria.augetur, nec tamen pulfus frequentior fit, in- terdum. rarior; calor ille per aliquot, horas per- fiflit, praecipue in latere ubi applicatum fuerit me- dicasmentum 5 actio muscularis et nervofa incitatur , et: dilatatae fi fuerint pupillae aliquando contrahun- tur (1). Ubi autem viae internae fint integrae , ipfe Lembert methodum fuam quoad ufum. Sulph. Chinii disfuadet (2) , eamque indicat ubi primae viae fint affectae , aut febris internis non cedat re- mediis. G erhard ejusque collegae (3) validam irri- tationem ex Sulph. Chinii jn loco applicationis notą- runt , atque dolorem , pulfum autem pleniorem et fre- quentiorem 5. effectus viderunt uti ex ufu interno, appetitum auctum et virium restaurationem. P oin- te-(4) cum obfervasfet Sulph. Chinii cuti nudae applicatum , vehementisfimos ciere dolores, et cu- tis gangraenofam imflammationem , gingivas , tam- quam aliam viam, indicavit. I. Ufus ad febres intermittentes. Febris interm. tertianae, quae folitis haud cesferat rẹ- mediis, reditum impedivit L e m b e r t (1) 6 gr. Sulph. Chinii endermatice applicatis 5. ulteriore per 14 dies quotidie gran. x administratione aegrum restituit. — Febrem tertianam nautae, per 2 annos ad quamvis corticis formam pertinacem , intra 15 dies hoc. mo- | peA, ~ CD Esfai, P. 97, ~= (2) Ibid. 104. — (3) Transach Méd.l, c. pa 102—204. — (4) Fourn. Univer fel , LVIII. 1839. p» 3639. Y. 5. == (5) Lembert, 1, c. p. 93, s |^ COMMENTATIO do debellavit (1). Vir quidam robustus per fé- . mestre Chinii Sulphatem contra febrem interm. quotidianam frustra fumferat; protracto vero ufu ejusdem praeparati 6 — 1 58 gr. endermatice appli- cati valetudinem recuperavit (2). Lefieur (3) quoque Chinium contra intermittentem hac metho- do utile dicit. Martin (4) in febribus interm. apti Chi- nii endermatice administravit, fed faepius minus felicem inde eventum, nec mediocrem irritationem atque acerbos dolores , interdum ingentem inflam- mationem obfervavit, unde ad hanc medelam non confugiendum fuadet, nifi ubi interna via fit impe- dita. Eventum tamen faepe laetum ex tali medica- tione notavit, cum pertinaces interdum febres paucis femel adhibitis granis cederent; —- additio- ne cerati actio topica infestisfima multum leva. ri folebat. Ratier (5) intermittentes Sulph. Chinii en- dermatice optime fugari 8 obfervationibus proba. vit. — Lehmann (6), Muriatem seque aptum | : vi- C) Ibid. p. ioo. -— C2) Ibid, -— (3) Nouy. Médi. l. p. 300. — (4) Froriep's Notizen, p. 398 XIX. 1898. n9. II. p. 27. Ueber das Schwefel -faure Chinin,- in fo fern man esin ausfeszenden Fiebern auf dureh Veficatorien geüffnete Houtflellen gelegi hat; von Martin der Sohn. — (5) Huf, Bibl.LX, 1828. p. 2328. —, (6) Ibidem LXI, 1829. p. 64. F.C.C.Lebmann, Disfert. Inaug. Med. obfervat. quaedam de ufu externo Chinini et Muriatici et Sulphirici , Berl, 1828» 8°, M E DVI^O XV 251 vidit, nift quod magis doleat contactu , illumque dofi 2, 4, 8 gr. administravit, in 8 cafibus, inter quos vero ter hanc viam frustra fuitingresfus. H u f'e- land (1i) monet: cum plurimi aegri interntum probe ferant ufum , hoc modo non progrediendum esfe , nifi in febribus malignis , ubi conveniat par- Oxysmum praecavere. Wesche (2) retulit de muliere, a febre interm. tertiana, 4 gr. Sulph. Chinii femel applícatis, liberata; in alia eadem fe- bris devicta fuit unica applicatione 5 gr. Mur. Chinii. In reliquis quos narrat cafibus , amara Te- folventia fimul fuerunt exhibita; ter methodum in- efficacem obfervavit, — Speranza (3) ender- maticae Sulph, Chinii applicationis ,in fanàándis fe- bribus interm. tertianis, utilitas 15 probavit obfer- vationibus ; verfus finem paroxysmi incipiente apy- rexia administrabat medicamentum , ut plurimum in brachii cute denudata ad 8—10 gr. pro dofi, quo« rum dimidiam partem abforberi vidit; recidivos aegros nunquam obfervavit , interdum tamen gravio» rem notavit brachii inflammationem , emollientium topicorum ufum exigentem. ! Americani (4) inter 2o tentamina ad febres in» term. hoc modo fanandas, ter modo fpem falfam fuisfe experti funt. Inter fanatas febres,' g erant ter- (51. c. p. 250 n°, 6. —— (2) Disf. Inaug. Med. obfervat. quaedam de Chinino , praecipue de externa ejus applicatione, Berl.1 328. 3° C3) Archiy. Gén. de Méid. XIX, 1829. P. 2674. C) Transact, Méd, 1. c. p. 102—104, 259; COMMENTATIO tertianae , reliquae quotidianae; apud 19 aegros post primam applicationem , febris non rediit, in aliis raro. 9 aut 3. adhuc fequebanrur accesfus ; femper tum..quoad vehementian, tum quoad ítadiorum tempus , fequens paroxysmus erat minor. Alii aegri 8 gr. , alii 112 gr. indiguerunt; quantitas aue tem, qua vulgo febris fugaretur, 20 gr. non fuperabat ; veficatorium tempore apyrexiae appli. catur, uti et medicamentum, quod fi durante. para oxysmo porrigeretur , febris validior invafit ; — pul- veris forma praeftat ; quo minor esfet irritatio , cum cerato illum applicabant; abforptum fuisfe patuit ex eo quod. fequenti deligatione parum , interdum ne ullum quidem vestigium , applicati fuperesfet. Febres hac ratione citius et certius curari putant, cum non adeo facile redeant ; fuadent tamen post devictam febrem aliquamdiu applicationem contie nuare. — Nec tamen inter curationem endermati- cam remedia alia negligenda 5 Americani enim in omni cafu venae fectionem inftituebant in febris pe» riodo caloris, levemque purgationem (1) — qua- tuor fufius communicarunt obfervationes de effica- cia contra febres interm.; dofin vulgo adhibuerunt 4 gr. quater de die exhibitorum (2). —. Vir. 36 annorum 6 ante hebdomades febre interm. labora- verat, qua fatis gravi nunc iterum corripiebatur 5 tempore apyrexiae, post purgantinm ufum et ve- nae Cr) Ibid. p. 104. — (2) le Ce 96, M'E DICA 253 "màe'fectionem j' vêficatorium epigastrio imponeba- tur; fequenti paroxysmo praeterlapfo, 3 gr. Sulph. Chinii-cum amylo Gerhard loco nudo vespe- “fi applicavits fequente mane eadem dofis bis ite- itum applicatur ; accésfertint alvi evacuationes ; pul- fus parum augebantur, febris non accedit ; 'al- otero die febris rediit fed mitior erat; post fe- -mel repetitam Chinii applicationem nulla rediit fe- vbris (1). — Alium 25 annorum gravi tertiana febre „correptum in Nofocomio Philadelphenfi hac methodo intra 6 dies fanarunt, adeo ut febris, postquam -die I ter de die 4 igro, die II. mane 4 gr. cum ve- mae fectione die II ter dedie 4 grana , die IV 4 gr. squater de die füisfent applicata, post levisfimum diei H et IV. paroxysmum , non rediret (2). — Femitia «cum interm, laboraret, ex interna Sulph. Chimii Cauta "administratione nullum^ levamen “petivit”, immo fymptomatum gravem éxasperationem; exter- ;na- vero. applicatio ftatim levamen et brevi: per- -fectam fanationem induxit (3). — Juverii$ 24 an- norams diu febre. quotidiana laborarat; tempore .apyrexiae veficatorium epigastrio apponitur et. quo- tidie 4 gr. quater de die applicantür per 8 dies; "primo applicationis die horrores vehementes, levis -Nero febris, altero die 2 horas ferius horrores ac- -cseferunt , at paroxysmus vehemens ; die lli ;nul- Ja febris, nec aliis diebus aliud quid fentiebatur Mola (TERME oan UU oM M OMNI Dni- h'e p ». = [O Ibid, p.96. =, (9) Ibid. Pe 98. 2354 | COMMENTATIO mifi levis horror ,; quotidie ferius accedens. et tandem evanescens (1), — Bartels (2) Sulph» Chinii cum „fructu regioni epigastricae contra febrem intermitten- .tem. admovit. Bluff vero illud dofi: 1— 6 gr. .fine evidenti emendatione, paroxysmo tantum. mi- moris fpatii fequente ,' endermatice adhibuit, ;1L.Broglia (3) binas tradit obfervationesfebrium gerniciofarum. ántermittentium. hoc praefidio fana- .tarum.,—. Viro. cuidam. 36 annorum, cuui febre -dinterm.. lethargica: decumbens. nihil fumere: valeret , veficatoria cruribus admovebantur; -Utrique loco de- „nudato, 4.gr. Sulph. Chin, cum butyro infulfo -ap- plicabantur ; post. 5. horas febris diminuebatür , cet „perfecta: fecuta est apyrexia, -Sequens paroxysmus .bihorium ferius. et.mitior accedit, nec tertia. yi- ce rediit, bis iterata; 2 gr. Sulph. Chin. applicatio- ne; — puella 10 annorum . post: fréquentem ; fe- brem quotidianam. duplicatam 5 intermittente ezzicíio- a;tetamica corripiebatur și eadem ratione binis locis :$ gr. .Sulph. Chin. applicabantur yu postridie fympto- 4mata tetanica erant mulla 5 duobus- jam granis: du- „plici loco applicatis ,. BAT semet: vix: obfervabatur , .nec ulterius rediit. aib A sb .1918Up :.18 9101 AI. ;Ad - zeuradgiam. faciei: qua matrona ra aiai excruciabatur:,.contra quam frictiones: cim Lan- -danoi jac mees fabon Ferri ufus internus admi- I doib Gr: 29 ., 213491 pib- C) Ivia. pag. 160. — (2) ) Ui vi Dluff, L c. V.S, C. l.p. 68. — (3) Annali Univer fali di Medicina, Pennele 4630. Mollét v. Eldikj IX. 1850. p. 480. M.EDICA 255 nistrabantursfine fructu, C aucanas (1) 1o gr. Sulph: Chinii-eo effectu applicabat , ut fere ftatim malum tolleretur., nec. redierit, : s Lembert.ex 6. gr. ; Sulph. Chinii. icd ce applicatis Jemferaniam . periodicam fublatam . vi- dit (2). aas In nofocomio- Philadelphiae -bono fruc- tu.,.apud aegros ;gravioribus morbis ; exhauftos , lo» cos denudatos deligare folent. cum Sulph; . Chinii gre 4—12 (3. o à Il. EXCITANTIA AN TISPASMODICA. Me 13. Afam foetidam, L emb ert (o) vtile vi- dit, tincturae inftar ad 20 guttulas mane et vesperi loco denudato applicatam ,. in tollenda Neuralgia frontali feminae robustae fed hystericae , quae pe- riodice quotidie certo tempore accedebat ,` ^ e ab an- tiphlogisticis , balneis , ufu. interno aquae auran- tiorum ét Morphii , quin et endermatica applicatio- ne Acetat. Morphii à — 2 gr. vinci non potuerat ; $ tincturae Alae foetidae dofi ad 3o guttulas aucta, 8 intra dies reftituta fuit fanitas. à $. 14- Moschus fecundum endermaticam metho- dum „applicatus diaphorefin producit 5 : fedes et uri- nam imminuit (5). . Vir 62 annorum asthmate gra- visfimo oppresfus , ex venae fectione nullum fruc- tum petens, post ufum Julapii cum 6—10 Lu Mo- Q) os Univ. des Science. Méd. XL. 1828. p. 233. "UY X:)Lembert, ll c p. 154. ^— (s) Transact. Méd. p.102. — (4) Esfai, p. iit. — (8) lbid. p. ióp ^ 2556 |. COMMENTA TIO chi a morbo füo liberatus. est; post e menfes re diit mórbus fimili atrocia; veficatorio' in' brachio applicato , post 8 dies 6 gr. Morphii endermaticé administrabantur; nec alia efficacia quam antea ex ufu intérno ; füdores copiofi, respiratio liberior } omnia fymptomata füblata, restituta fanitate:) — Lefieur C) in fpasmis et catarrho fuffocativo emendandis ' utilem notat Mofchum. )2..&00 ~ m SEDANTIA NARCOTICA. M TR c Miren in genere. Narcoticorum ad- ministratio endermatica inftitui potest in omħi nior- bo. chronico , , interdum in acutiss efficax erit quan- do omnis forma exhibendorum. Narcoticorum fit exhaufta , aut ventticuli vires ex eorum ufu lan- gueant (2). Univerfe de illorum administratione Ame- ricani notatunt (3) : illa longe promptius , quam alia remedia, hac via effectus producere , cum pauca ine tercedant minuta applicationem inter et effectum ; vehementem dolorem non inducunt , nifi fortior do- fis ad locum inflammatum admoveatur 5 tiedue effec- tus differunt ab illis , qui ex ufu interno redundant, Dofin ftatuerunt triplicem i internam , augendam Vero, fi ceratum aut cataplasma adhibeatur ob. minus perfectam abforptionem; caute tamen circa haec >] agendum esfe putamus. | Mans- 5) fk de Méd. p. 300. — OE Transact.. Mi, Pp. 104. (ibid. p. 314-21165.. Lir: e ; Mansfeld (1) ex.À gr. Acet, ;Morphii jam dilàtatas vidit pupillas, et in alio cafu (2) tetas, nüm ex gr. bipártita dofi intra 6 horas adhibita; fic. Galli tetanum "obfervarunt. quum. Strychnium ads, hibentes, dofin ab $ gr. fubito ad. 2. gr. auxe- rant (3). — Kastociti igitur ex: omnibus remediis maximo. commodo endermatice adhibentur, nec unquaf. ex prudenti. eorum administratione ; Ame- cati (4) obfervarunt fymptomata 'quae adhibitae metliodi inducerent querelam, econtra faepe effec- tüs notarunt ex alia medicandi via vix expectandos, $. 16. Opium. ja "Opii érudi gre 1o loco -nudo applicata -les vem- modo producunt irritationem | localem... at ftitim actio narcotica» obfervatur, ;ackfon (5), quuin Tinct. Opii Aceticam. (Dlack- drops) ad 10 guttulas tër de. die: cuti pectoris, aegri -Dron- '€hitide laborantis , denudatae applicasfet et dofin ad dr. 9: auxisfet Jihde: vidit /congestiones ad caput cum fomno defatigante et fequente cephalalgia. — In ae- gro (6), ubi propter opthalmiam. chronicam vefi- *àütóorium brachio "esfet impofitum et flimulandi "caufa locus cüm cantharidibus deligaretur., violenta - ERN cst Momo: fem:drachmá | Tinct. Opii "ol 9353 561 Ace- RU c ét hr Kritifehes Riporeoriam, Kep r C2) Grimes. Deutfch. Zeitfchr. f. Geburtsk. 1. c, p. $91. ' In alio cafu ex j bis admoto (396). G)Lembert, Ersfai l. c. p- 36. — — (4) Trantact, Médie., i.c. p.116. — (5) lbid. p. 105. cg (6) lbid, p. 106, R 258 COMMENTATIO Aceticae , cum mucilagine , ad eundem locum bis in- trà aliquot horas applicatà, ftatim levamen ftrangus riae et fomnüs obfervabantur. Dofin hujus Tinctu- rae ut effectus provocentur narcotici , ftatuerent 15—20 guttulas fi ad ad epigastrium , et X dr. fi ád extremitates admoveatur, Extr. Opii aquofum efficacius invenerunt (1). 8. 17. Morphium ejusque Acetas et Sulphas. =a Experientia Americanorum docuit fales Morphii Acetatem, et Sulphatem , ea esfe remedia quae optime administrationi endermaticae , et ad provocandos effectus narcoticos funt apta(2). Hinc non mirum est, tot exflare a variis medicis collectas obferva- tiones, de Morphii efficaci „atque illud frequentis- fimum methodi endermaticae esfe praefidium. L em- bert (3) notavit Morphium purum longe mino- rem irritationem inducere localem , quam ejus'Aceta- tem, Americani (4) Sulphatem omni Morphii praepa- rato praeferendum putarunt , quia folubilior exiftit , Morphiique fales propterea adeo huic methodo conve- ñire, quia multum efficaciae parvo fub volumine recondant. Tactu non valde dolent, nec gravem ine ducunt irritàtionem 5 interdum tamen haud medios crem inducunt inflammationem , et Gerhard quoad topicum effectum , ab Acetate femper longe vehementiorem vidit irritationem quam a Sulpha- : te, (1) Ibid, p. r07. === (2) Ibid. p. 106. — ` (3) Journ. Univ. XLIV. P 2439 ~~ C4) Transact, Méd.. C. P. 107. oM.EDICIA,. 259. te , quae irritatio erat maxima fi ad locos. inflamma». tos adduceretur fal, aut febricitans esfet aeger $; Ct», ratum adhiberi potest , fed praeftat. immediata appli- catio. Dofin flatuerunt ab $ gr. ad 3, 4 gr. , ac jam paucis elap(is minutis effectum obfervarunt (1). Gendrin ex ž gr., in matrona valde irritabili , fontanellae brachii applicato, narcoticos vidit ef- fectus (2)... | ' Lembert (3) exapplicatione endermatica , prae ter pruritum levemque ftimulationem localem, fe- mel 1oo inter exempla, naufeam, frequentius ves ro alvi obílructionem | obfervavit, et inter 20ọ | exempla fexties dyfuriam , ter urinam valde dimi- nutam; bronchiorum infuper notavit fecretionem diminutam . Iespirationem retardatam , interdum oscitationes , pulfum frequentiâ et vi diminutum , torporem, cutim calidam et humidam et pruritus fen- - fum , imprimis circa nafum , pupillam femper contrac- tam, et pro varia dofi fomnolentiam , foporem, vertiginem , deliria , cephalalgiam, temulentiam , et interdum ingentem alacritatem, Effectus imprimis ad fedandos dolores expertus est celerrimos ; effi- caciam non exfpectandam ni(i ab 2-9 gr,abj; vero incipiendum docet , nec fubito augendam dofin , tunc enim facile aegri fenbibilitas adeo incresceret. ut non fine. periculo vel minimam ferret dofin. R ic h- ter (1) Transact Méd. p. 107. ~e (2) Ibid. pe 109 , 109. . (3) Le mbert, E:fai, p. 28—35. R 2 4^ CcCOMMENTATIO vet (1) ex cauta dofi functiones parum turbatas. vidit; puffüm paulo' fréquentiorem ac pleniorem óbíetvavit ," "'transpirationerm : auctam ` numquam vero cenforii effectiones. | i. Ufus in Bronchitide chronica. - Mulier 55 annorum catarrho chronico, omni hie« - me in Bronchitidem exasperante , laborabat et ex variis remediis parum levaminis petiverat; emacia- tà tusfí, noctu imprimis, vexabatur; agrypniá , tfacleae prurigine , pectoris oppresfione , fudoribus , horroribus et febre circa vesperem correpta erat; Lembert (2) Acetatis Morphii t gr. ad bra- chium endermatice applicavit, unde pruritus, tus. fis et pectoris oppresfio intra 15° diminutae funt ; ex I gr. postero die applicato fomnus fequeba- tur; iterum tamen exasperatae pectoris affectiones levabantur, gr. 9 ejusdem remedii per triduum quotidie adhibitis; interpofito medicamenti «ufu , aut, ut pateret, quid ipfi, quid imaginationi -esfet adferibendum , cinere infcia aegra acetatis Mora phii loco adpofita , fymptomata exasperabantür ;-tri- bus autem, et quatuor adhibitis ulterius granis intra paucas hebdomades , aegra adeo videbatur fana- ti ut e Nofocomio mitti posfet. — Aliam tradit Lembert(3) obfervationem, ubi in chron. Bronchi- tide, pulmonum morbi comite, oppresfionis pec. to- (D De methodo enderm. Ll c. p. 38. — (2) Esfai, p. 5s. (3) Esai, p. 6o. (i "3*9. ! |I (MCE. D ii MEMA » 261 toris: levariten: obfervabatur ex; $: gr. -Acetatis: Mor- . phi;cum 6:gr, Mofchi;. tüsfis autem . et ' difficilís expectoratio. perfistebant 3; gr..9 Kermis -mineràlis fequenti mane et.& gr. Acet, Morphii vespere applica- tis; facilior | evafit 'expectoratio ;. Morphii :dofi ad grega Mofchi ad. 15, Kermis ad.3 aucta, et lo- .co veficatorii -faepius mutato s. intra 6- hèbdomades fanatus legitur aeger. —. Sexagenarius. Bronchiti- .dis.chronicae causa (1) nofodochium. Philadelphia. ingresfus., venae fectiones frequentes, cucurbitas , .Veficatoria., ufum internum Opii et: Sulphatis Mor- phi, pasfus erat fine ullo levamine;.ceratüm pa- .rabatur.ex-Sulphat.. Morphii gr. 5 , cum drachm. 1 cerati .fimplicis ṣi cujus &.pars ter de die applicaba- tur; nec per 3 fequentes dies alia, dofis aut. me- thodus administrabantur, aegri conditione in. melius vergente ;.. tertio die fupervenit febris intermitten- tis, paroxysmus , quo . etiam. antea laboraverat ae- „ger; Sulph. Chinii addebatur cerato; febris non rediit 5 die autem ex applicato Morphio. quarto aeger: opti- me fe habuit ut vix tusüs füperesfet. — Plures Bronchitidis cafus, eadem ratione feliciter Rigida- . phiae tractarunt, ` 1L Phthifis et alia pectoris mala. | Lefi ieur (2) catarrhum pulmonum chronicum , quater Acetatis Morphii (2-2 gr.) endermatica administratione , intra 4 vulgo hebdomades, cura- vit; ; (1) Wes. Médie. p. 309. — (2) Transact, Mddic; Pe 109. sõ COMMENTATIÓ vit; medicamenti ufu , ante perfectam fanationem , interpofito , malum redibat; ipfam Phthifin pulmó- nalem ex ejusdem remedii continuáto wfü'j düobus in cafibus evidenter emendatam , fe vidisfe tradit. — Quinquagenarius (1) Phthifi pulmonali haud dubie correptus , febre hectica ac tusi vexatus, ex fanguinis. misfione locali, veficatoriis ; Opii , inprimis. Morphii praeparatis nihil levamiriis peti- verat; Morphium aliaque anodyna ventriculum ir- ritabant, pectoris loco denudato bis de die infper- gebatur gr. r Sulphat. Morphii , unde aegri condi- tio adeo fuit levata, ut fefe meliorem haberet :quam per plures menfes habuisfet. Commendant Americani hunc. agendi modum in omni Phthifeos cafu, ubi aegri fenfibilitas exhaufta Bt ex medic- mentorum protracto ufu. ' Mey er (2) tusi convulfivae fequenti modo mede- tur: vespere praecordiis veficatatorium haud nag- num applicat, quod mane altero cum epidermide -dimovet ; jam Acetatis Morphii gr. z loco nudo impofitum emplastro adhaesivo tegit," “inde fum- ma Obfervatur in emendanda tusfi efficacia; locus fi fanescat, veficatorii applicationem et Morphii ufum ternis diebus repetit; non tamen unice inde virtus, nam fimul intus Emeticum "porrigitur; er. € Morphii cum amylo fingula ita vespere i $ ade C Transact. Méd, 1. c. p. 109. — (2) Rust Magazin , Band XXV4H, 1828. Heft. IL p. 256. M /£1YD I € b» 265: admoto, intra dierum hebdomadem morbus vulgo fuperatus, Similem eventum notarunt Tenes et Bluhm. | Romberg (1) puero trienni, per tres hebdomades tusfi convulfiva laboranti , Acet. Morph. gr. 4 fcrobi- culo cordis , veficatorio denudato , infperfit, post tri» duum tusfis paroxysmi , praefertim: nocturni , minus erant vehementes j et quarto decimo die morbus ex toto cesferat, absque ullius alius remedii ufu. Promptiorem effectum ejusdem remedii Stein- rück in infante trienni obfervavitr (2) ; eundem quo* que Romberg (3), in puella 8 annorum , quae tusfi vehementis(ima catarrhali cum fpasticis affec» tionibus conjuncta labórabat; bihorio ab infperfio- ne Morphii maxima remisfio; iterata vesperi ap- plicatione fomnus valde placidus , attamen : postero diè aegrotula ita pallebat, tam debilis et fomno- lenta erat, ut Morphíi ufus fieret fuspectus. Idem Steinrück viderat. "Magnus in pectoris quoque affectionibus Ace- -tem Morphii adhibuit. Puella 9 annorum hydro- pica et cachectica , tusfi continenti et frutorum ube- riore excretione vexata, ex nullo levata est remes dio. Veficatorio pofito, et loco nudo Acet. Morph, $ gr. de die appofito, tusfis jam tertia die minor; | ` ter- (1) R. A. Magnus, Obfervationes in methodum enderma- ticam, Berol. 1931. 8°. p. 24. Obf, XVI. — (2) lbid. Pe, 24« (3) Ibid, s — COMMENTATIO teria grani parte admota effectus manifestior, at urinae- fecretio maxime cohibita; per tres autem hebdome- des gr. 8 de die applicato, respiratio in normam! redierat. Locum per illud tempus mutare, opus non erat, cum nulla obferyaretur.in vificatorio mu- tatio (1). — Foemina 47 annorum, ab octo annis phthifi hereditaria correpta , inmenfía: fputorum co» pia exhauriebatur; post alia fruftra adhibita , gr. $ Acet, Morphii : quotidie 'pectori« denudato . appli- catur. © Post triduum. fputa rariora; - expectoratio facilior, tusfis mitior ; pedum refrigerio exorto , ome nia in pejus abierunt, fed brevi placata;' dofis & gr. per biduum adhibita, tantos veficatorii “idos Jores ciebat , ut feponi oporteret; post aliquot dies minori cum dolore tollebatur y unde tusfis et. fpue torum excretio: migitabantur , at ex toto tolli. non potuerunt; minori ergo cum molestia, . quam fieti folet, -ad orci fauces .propinabat phthifica; mox autem dolores veficatorii ad eum evehebántur grå -duñ , ut dofis ad 1 gr. esfet dimintienda 5; viribus jamjam magis "RP tanta ex applicatione irritatio s- -ut Morphii ufum omnino tolli enr (2). H. Dysphagia /pasmodica: 510 Omboni dysphagiam aor iy quae „jaim per x5 dies ad optima anti -fpasmodica pertinax, -aegrum fame et fiti excruciaverat, 7 grano Acet. Mor- "(d Ibidem "Ob(, L' p, 9, 9 (2) Ibidem Obf, VII, Pe Tdo NES e o UM Æ D: E IGiAe) 265 Morphii endermatice ad.collum: posticum pofito , quafi; uno; momento: Sustulis (1). ) anvit qIVe Fomituso memey it „Paella 18 annorum in iNofoeomium Panes cd do. ere vehementi regionis. epigastricae et abdomi- nis; cardialgiá ;; naufed 3. vomitu . continuo , confti- patione ,.. viriumque . fimmo .. collapfu și ; vocis. ex- ftinctione ,' agrypnia , inquietudineque vexata; prae- lapfo:anpno.partum difficillimum cum. gravi peritoni- tide pasfa fuerat , a quo inde tempore ventris condi. tio abnormalis , menílrua irregularia et parca man- ferant; anti-fpasmodica er emollientia frustra. ad- hibebantuz, nec' vomitus continuus. lactis aliorum» que- asfumptionem .finebat. ..Dimidio grano Acet. ; Morphii -ad epigastrii denudatam | cutim. applicato, vomitus pauca intra momenta destitit, et. fomnus aegrae concesfus fuit; ulterius. licet | gr. Bij, B adhibitis, fomnus quidem producebatur, fed. vo- -mitus alimentis ingestis rediit ; fuspenfo remedio ;agryphia et agitatio 5 ;protracta vero. per. I4 dies applicationeij gran. non modo vomitus emendatus , verum etiam reliqua fymptomata fublata erant, ut Lk: iier pia puella (a), uid uns xq qu ali MOV: Mans. . cod (y Mrihiy.: iai XXIs hitio Pe 438. 5 Boétheis fpasmodi- ^:que disGipée par l'application: extérieure du Sulph, de Morphine,” JBreviter:(apud Moll et v. Eldik, X. 1831. p, 288, ex Bu- achn er, Rep?rt, f. d. Biéthae. -XXXVI. Heft. HI. p. 440.) ^2) Lembert;.l. c.-p« 64 Dubourg sitit ^ ity. Gén, de Méd. X 1826, Pp« 4315 > "us * 266 COMMENTATIO “Mansfeld (1), in cafu ubi adesfet vomitus convulfivus ex fuppresfis :catameniis, ubi hirudi- nes, fomentationes, clysmata, finapismi aliaque frustra per aliquot hebdomades esfent adhibita, hirudines: ad pudendam regionem appofuit., et ad fcrobiculum cordis , finapismis valde irritatum , 1 gr. acetatis Morphii admovit ; adeo ^ ut post horam vomitus defierit , nec femel iterata eadem dofi redierit , immo et ex altera illa applicatione jam trismi et tetani fymptomata fubapparterint, V. Tetanus. Adverfüs Aemiplegiam lateris dextri, cuti brachii finistri denudatae, Lembért (2) gr -$ Strychnii applicabat; dofi quotidie cum $ gr. aucta, nullo autem effectu obfervato, e gr. adhibebantur ; en ! horis ə dilapfis trismus et tetanus accederunt dirisfimi ; medicamento protinus ablato, ad eundem locum be- ne lotum 2 gr. Acet. Morph. applicabantur, eo eventu ut intra 1 horae , levamen non tantum fymp- tomatum , verum etiam fomnolentia apparuerit (3) ; Le- (1) Gemeinse Deutfeh, Zeitschr. l. c. p. 394+.: — (2) Es- fai, p.36. — (3) Nullam itaque vim Strychnii fuisfe fac- tam diceres; Mansfeld (Gem. Deutsch. Zeitfch. 1. c. p. 396) tetanum vidit ex ab igr Acetate Morphii bipartita do(i intra ó ho- ras adhíbito; et in alio cafu exgr. $ 5 in tertio demam ex X gre (Caspers Repertorium, l. c. P. 107). Lemberrt, (£E:s/ai p. 94) duplici incifione in dorfum canis juxta vertebras facta, uni vulneri 6 gr. Acer. Morphii, alteri 5. gr. Strycbhnii applica- vit, neque utriusque ullum vidit effectum. {1} MAE D I/C:.A - ‘a67 Lefieur (1)ex $—2 gr. Strychnii ad hemiplegiam applicati , jam tetani vidit infultus , eosque fublatos fimili Acet. Morph.: applicatione. Richter: (2) haud abíimilem dedit obfervationem, — Tetanum traumaticum et: trismum (5) in puella 28 anno- rum; ex irritatione tendinis musculi peronaei longi , durante deligatione ulceris circa maleolum obortos , venae .fectioni , hirudinibus , balneis; frictionibus mercurialibus, aliisque haud cedentes, L embe r t füstulit: Acét. Morph. gr. $ endermatice applica- to, fuperítite modo “rigiditate musculorum colli , quam iterata applicatio diminuit. — Cum eadem Acet. Morph. dofi tetanum :fpontaneum , terrore inductum , fanavit (4). In alio (5) pleuropneumo- nia et meningitide , ut fcribit, correpto, accedentes -tetani accesfus, quum aegri:conditio medicamen- ta modo admitteret externa; mitigati fuerunt duo- bus granis: Acetatis / Morphiis ; fcroti- incifioni. in- fparfis ; obiit aeger pulmonum. morbo, œ: T -bt Duo referuntur in Anglia obfervati- cafus deste- tano traumatico etfpontanao, utroqueex iterata ap- rie 4 gr. Acet. ; prorfus fanato (6). : j i In Os nis Apud (1) Nouy. médic. l. c. p. 300; in Exfo/? Diala 1. c. p.158, jam docuerant fimilem eventum ex 2 gr. Extr. nucis vomicae; mira in obfervationibus. convenientia! — (2) De methodo endermatica, l. C. p. 34. .— G) Lembert E:- fai, p. 39, etiam uti feq. apud Mollet v, Eldik, VIII, 1929, p. 287—288. — (4) Ibid.: p. Àb =æ (s) Ibid. Pe 43. (6) Lond, Medical Repofitory, December 1828, Archiy yen Horn, ` "268 COMMENTATIO Apud Italos Cerioli (1) tetanum traumaticum -ex levi vulnere. ortum , ad omnia remedia pertina- cem , immo ad Acetat. Morphii alternis.:horis E gr. ingestum , et Camphoram cum Opio jatraleptice nei tam, levatum vidit; ex } gr. Acet: Morphii ender- matice ad. nucham pofito puet "ulteriore € gr. per lo dies applicatione, prorfus fanatum. — Blanc dofin gr. contra trismum feliciter adhibuit. 5+% VI. „Dalein trèmènssii Sobatis gasd Vir quidam in Nofocomium Philadelphenfe dü- .Cebatur delirio. tremente. jam per- plures: dies cor: reptus; Acet- Morphii ingestus propter nimis árritabiles vias. digestrices ejiciébatur , et omnia re- -media naufeam adduxerunt. In hac igitur fumma rerum angustia ; cuti, epigastrii: denudatae 6 gr. Acet. Morph. applicabantur -en ! levamen inde tulit. ae- get et horam integram. dormiendo trevitj.4 gr. altero. die. applicatis' tranquillitas , non. | vero fom- mus , aegro conciliebatur;5-5: gr. die. téttio applicata placidum: fomnum per plures Hhoras-protractum' ad- -duxerunt,:ex quo omnino: nifas experrectus est ds (2). iii 5A Í a «Mir juvenis 26 annorum, ex (ici meritis i eun- q 35 .L- 5m om Cem Ho fn, 1829, 1. p. 338. Zwey Falle yon Tetatius mit Eher. Morph, "ausser. behandelt. Eaedemac praecedentes? == (1) Frorieps Notizen ina. 555, Tom. XXV , i829, n9. VIT. p. 165. Arih. Gön. de MEd’ XX, 1829. p. 438. Journ. Univ. des Science. M4. LV. 1829. p. 232 et 238. - fallor eam "Moll'et v. Eldik, 1X. 18:0. p. 55—63 == (a) Transact Md. p.11. MEDIGCHÉA/' : 6$ dem petivefat morbum, hàud levi gradu faevien- tem. Glacies rafo capiti , aqua calida pedibus, scu cürbitae- magno nufero capiti et veficatorium epi- gastrio adferebantur; vehemens tamen manfit de- lirium. Hinc hora vespertina oz Jackfon (1) epigasttii loco' denudato appofuit Sulph. Chinii £t. 4. Sulph. Morphii gr. 9. Hora noctis media fymptomata" haud imminuta , imo aucta ; hinc eadem dofis applicabatur; fomnus fequitur 3% horarum! fequenti mane 2 gr. Sulph. Morphii applicaban- tur ; fomno per duas circiter horas aeger frue- batur, et ex 2 gr. paulo post meridiem applicatis , ftatim fomnus ei accedebat perque 6 horas manfit; experrectus est aeger omnibus animi facultatibus integris gaudens; femel adhuc Sulph. Morphii ad- movebatur, et, dum nullum- aliud per omnem , morbum exhibitum fuerat remedium , feliciter ille juvenis evafit, 12 ad fummum granis Sulphatis Morphii admotis. Jackfon (2) endermaticam Morphii-applicationém ad delirium tremens , laudat tam quam methodum unde praeftantes femper vi- dit effectus, vel uti dojuvens vel uti princeps TC- medium; ! i VII. Spasmi- hyfferici. | "Richter: tradit obfervationem (3) de femina, "hyftericas affectiones patiente, quae per plures an- Q4 9A t ;. nos |" C) Ibid p. 112—114. — (2) Transact. Méd, t. c. p. ile — iO] De meth, enderm., p. 38. 9 | COMMENTATIO nos medicorum conamina fefellerant , pectoris fpas« mis, convulfionibus extremitatum et faciei laboran-. te,. periodice . fupervenientibus; antihystericis in- casfum adhibitis ,, ex $ — 1 į gr. Acet, Morphii. quotidie admotis, infultus fpastici quotidie di- minuti funt , fomnus, placidus accesfit, et dilapfis 14 diebus fpasmi ex toto abfuerunt; finis ita- que medelae imponebatur, licet aliae affectiones hys- tericae perftiterint. VIII. £d fedandos Dolores. a. Ad Neuralgias , Profopalgiam et Odontalgiam. Lefieur (1) narrat de Neuralgia temporali periodica ¿ Acet, Morphii endermatica applicatione fanata, Fufius autem haec, neque alias obfervatio- nes , non exponuntur. Idem (2) retulit de vehementi. Neuralgia temporali, cum complicatione hysterica , ex Acet. Morph. cum, Afa foetida endermatice ap- plicato , fanata. Neuralgiam nervi frontalis ductum et divifiones fequentem , ad varia remedia refracta- ram, Galt. Philadelphiae (3) una 5 gr. Sulph, Morph. , ad locum fub orbita denudatum , applica- tione fustulit 5 nec rediit dolor aut ulteriora pe. tivit remedia ;. fic etiam aliae Neuralgiaé eodem modo ibi feliciter fuerunt tractatae. — Nostras Cel, Medicus Moll (4) apud virum provectae ac» )Lc pe 300. — (2) Expofé Sommaire, l. c. p. 159. (3) Transact, Méd. p. 110, 111. — (4) Moll et v. Ele dik, X. i891. July et Aug. p. 381.3 M.E D i CA n 271 aetatis et debilem , Profopalgi4 indolis nerveae vexa- tum , $ gr. Acet. Morph, cum iij gr. Gummi Arab. en- dermatice applicavit pone auriculam 5 jam post pri- mam applicationem placidus fomnus aegro accedit , et post 4 applicationes , fimul cum ufu interno Sulph. Chinii, Moschi et Carbon. ferri, fanatus fuit. Si- milem eventum obfervabat apud feminam Profopal- gia e caufa fcorbutica vexatam, qui morbus, ad antiscorbutica et nervina pertinax, cedit itera- tae applicationi endermaticae £ gr. Acetatis Mor- phi, — Cerioli (1) matronam Odontalgia et Profopalgia vexatam , cum alia frustra esfent adhibi- ta et Morphii acetas dolores interne gigneret , a do. lore liberavit hoc endermatice oppofito. -K rey- fig (2) acetate Morphii Profopalgian cito et felici» ter curari monuit. Trousfeau nuper communi- cavit de Profopalgia cum Cephaloea juncta, felici- ter $ gr. Acet. Morphii tempori applicato, fana- ta(3). — Heim (4) acetatem Morphii denudatae in procesfu mastoideo cuti applicavit, in. virgine dudum acerrimis faciei doloribus indolis rheumaticae , ad diverfas medelas pertinacibus , vexata, Quotiescun- que dolores illi recrudescunt , nihil aegrotae opem | fert, (1) Vide loca'p. 268 . n°. r. citata, — (2) Caspers Kri- tisch, Repertorium y. d, ges. Heilk, XXIX. Heft. I. p. 140. (3) Journal univerfel et hebdomaire de Médecine et de Chis rurgie pratique, 1831 Juin. —Behrends All. Repertorium der Med. Chir. Journalistik des 4uslandes, 1831. Decbr, p.315. — (4) Magnus, l. c. Obf. IX. p. 18. 073: COMME NTA YIO fert ; nifi haec. méthodus , "quam ipfa médicüni ef^ flagitat. ' /(— Idem (1) vehementes brachii atque feapulae ‘dolores hoc modo fustulit. b. AP RAeumatismum y" drthritidem , Ifchiam. "Rheürfaticos dolores articulorum (2), et in alio omnium membrorum (3), Acetatis Morphii ufu ens dermatico Lemb ert finavit. — Dolores articü- lorum , indolis “theumaticae , chronici, feminae 56 annorum (4) mitigati funt Acet: Morphii X gr. cum Camphorae gr. 4 cuti denudatae applicatis cim öbftrücta esfet femina , 5— 10 gr. Aloes vefi- catorio endermatice per plures dies administraban- tür , unde copiofis fimul fedibus ortis dolores cesfa- ‘tünt — Mansfeld (5) in viro qui jam inde per to" annos cephalalgia rheumatica laboraverat, nec tempori , nec medicamentis cedente, hunc do» orem paucas intra horas fustulit $ gr. Acet. Mor- phii cuti colli denudatae "—— nec dolor un- quam rediit. Blanc (6) vehementem dolorem rheum, 'chro- nicum ad omnia remedià pertinacem placavit, È gr, "Morph. Acet. cuti nudae, bis intra $ horam , binis cruris dolentis locis , applicato; nec dolor post — i Lon i ENIA eandem methodum uti- lem C1) Ibid. Obf. p. 19. — "tay Lemhbeért Esfaí, p. 7o. (3) Ibid. p. 70. — (4) Ibid, p. 7s. — (5) Caspers, Kritisch: Répértór.l. c. D. ios. (6) Fourn. Univ. de Sciences M4. LV, 1829. p. 23$. Arch Gén., de Méd: XXI, 1829. p. 28o. ME DAI C A 273 lem vidit in rheumatismo acuto, ubi i gr. femel applicatum omnem fugavit dolorem. Quinquagenarius rheumaticis doloribus faepe ob- noxius, vehementi dolore musculorum | unius. late- ris colli corripiebatur. Gerhard (r) ipf loco absque fructu veficatorium inpofuit ; jam ibidem 5 gr. Sulph. Morphii cerato involuta tripartita dofi ap- plicare placuit; ex prima autem , vesperi facta, ap- plicatione , immediate fomnolentia et fomnus pro- tractus accederunt, adeo ut Ile et III" portionis applicatio non requireretur, nifi ad leviora quae fuperesfent doloris vestigia. Ricotti (2) endermaticam Acet. Morph. appli- cationem. utilem vidit in fedandis doloribus. Rus- ticus, post chronici cruris ulceris fanationem, ar- thritide plurimorum articulorum. vexabatur, cum vehementi dolore, tumore et calore genu et carpi finistri , vehementique febre ac agrypnia; hirudis nes, formentationes emollientes, veficatoria, ufus extracti Hyoscyami et Aconiti, omnia frustra ! Lin- teis vero, folutione 4 gr. Acet. Morph. in 1 ($ aquae destillatae madefactis , ad locum ubi hirudi- dines appofitae fuerant , alternis horis applicatis , post quartam applicationem dolor imminuebatur , fe- bris et agrypnia definebant , et post 5 vel 6 dies aeger fanatus fuit, Femina quae ante 2 men- fes [6»] Tránsact. Méd. 1. c. p. ti... — > (2) Archiv. Gès, Ae Mid. XXI, 1829. p. 436, S 274 COMMENTATIO fes , ufu.Acet. Morph. interno , a diarrhoea erat libera- ta, dolorem atrocem dextri carpi pasfa est, cum tumore brachii dimidiam partem occupante; om- nia frustra adhibebantur; cutis fupremi brachii de- nudabatur, et loco nudo quater de die pomatum cum 4 gr. Acet. Morph. in cerati liquidi Unc. j. 9pplicabatur, fimul inftitutis frictionibus im parte dolente cum 4 gr. Acet. Morph. in Unc. j. olei àmygdal., eo effectu ut dolores ftatim fere immi- nuerentur, et omnis tandem morbus tolleretur. Eandem methodum Ricotti utilem vidit in do- lore ifchiadico et rheumatismo chronico. Lembert (1) lfchiam posticam ad omnia re- ñedia ipfamque moxam pertinacem , femoris in- mobilitatem atque claudicationem inducentem , valde mitigatam tradit ex applicatione endermatica i gr. Acet. Morphii, unde fimul fomnus conciliebatur ; protracto ufu quotidiano 12 gr. intra 5 hebdoma- des morbus devictus. : | — "Prousfeau rheumaticos humeri dolores, et in alio cafu rheumatismum articulorum hoc praefi- dio mitigasfe legitur (2). Serius (3) Trous-. feauet Bonnet obfervationes dederunt in nofoco- pio Cl. Récamier de zdminiftratione muriatis et fulphatis (4) Morphii factis, contra rheumatismum are (1) Lem bert, E:fa?, p. 76. === (2) l. c. p. 316. (3) Archiy, Gén. de Méd, XXVII, 1831. .Novbr. p. 320; (4) Has enim fales praeferebznt quia promptius et majori copia abíorbeantur quam Acetas. O a WEE Vus cuu" Ns - ;- , v 4 rdg! akin D Aka M Poris + 275 articulorum , dofi 1, 3 , 4—6 gr. cuti cum unguento ammoniacali (R: ammon, concentr. axung. a. p.j.) denudatae admoto. Ubi plures articuli esfent afs fecti, ad horum fingulum fiebat applicatio, et va- gante morbo, hic a medicis fequebatur, adeo ut plurimis faepe in locis cutis denudaretur, ex qua agendi methodo felicisfimos notarunt effectus, c. Matrona (1) carcinomate uteri correpta , prae atrocibus inde doloribus mortem invocabat; om- nia frustra erant antispasmodica, vel et fyrupus Motrphii fortiore dofi fumtus ; duobus granis Acet. Morph. ad locum cutis nudum adpofitis , dolores prorfus tollebantur, adeo ut per reliquas vitae menfes nullos dolores aegra fentiret. Lefieur (2) dolorem pleuriticum , post venae fec- tiones et veficantia refistentem , externo ufu continua- to refractae Acet, Morph. wet fanatum credit. IX. Stranguria. Triginta annorum vir (3) Blennorrhagiae caufa in Nofocomium receptus, post facile fuperatum fluxum, vexabatur continuo mingendi timulo (d'un - befoin continuel d'urinér,) cum magna. irritatione glandis et totius urethrae. Varia remedia erant va- ha; veficatorio véro ad perinaeum admoto et bis de die 1 gr- Acet. Morph. cerato involuto impo- fito , ftatim levamen est obortum ; fequenti mane ce- , Ta- (0D Lembert, p. 68. — (2) Nouy, Médisat, p. $00, (1) Transact, Méd. l. c, p. 110. S2 46 COMMENTATIO ratum fimplex errore applicabatur; mox ftrangu- ria rediit, continuato autem Morphii ufu ,. morbus vincebatur. Idem Americani in aliis viderunt, $. 18. Sirychnium. Strychnium parum ftimulat locum denudatum , fed uberiorem fuppurationem inducit quam Mor- phium, uti monuit Lembert (1) 5 magnas ence- phali turbas non inducit, interdumque paraly(in re- ftituit fine impetu convulfivo; duae inter appli- cationem et effectum univerfalem intercedunt ho- rae; plerumque motus convulfivi obfervantur , qui fi evidentiores fint , cephalalgiam lateris cui ap- plicatum- fuerit Strychnium , inducunt 5 post 5—ro horas hi motus definunt et faepe rigorem relin- quunt; circulatio , pulfus , calor et transpiratio incitantur; dofin caute definiendam esfe patet ex obfervationibus allatis, ubi fubitum dofis augmen- tum tetanum induxit. Liston (2) cum aliquan- do ab 1 gr.ad 11 gr. fubito adscenderat cephaloeàm , vertigines , Pese et tremores artuum vidit. Postea vero. gradatim et caute fine ulla molestia ad 3 gr. adscendit. Richter (3) femper ex ufu endermatico Strychnii, motus convulfivos extre- miratum obortos notavit , interdum , noctu inprimis, fatis vehementes i „paom frequentiorem , haud ra- ro Q) Lembert, Esfai, p.82. *" (2) 4rchiy. Gén, de Meid. XXlIl, 1830. p. 549. — (2) De meth. endermat. h c.. P. 35 M EDIC' A 177 3 ro cepha'algiam et vertigines , faepius exasperatio- nem faucium, naufeam et vomituriones, feme per alvum obftipatum , raro mingendi difficulta- tem , nunquam fenforii perturbationes. | I. Paraly fis. Lembert paralyfin Strychnio debellavit. Vir 54 annorum (1) minii praeparatione occupatus, inde duodevicefies colicam . faturninam | petiverat, qua femper liberabatur; ex ultimo morbo paraly- fin exfentorum utriusque manus retinuit, quam cum pilulae e Strychnio non tollerent, infanabilis dimisfus est; propter catarrhum bronchialem nofo- comium ingresfo, catarrho aptis remediis fugato , illi ad utrumque antibrachium veficatorium est ap- pofitum; fequente die I gr. Strychnii ad locum nudum applicabatur; quae dofis decrescente mor- bo die quinta ad 1 gr. augebatur , quando brachio- rum et fere totius corporis motus convulfivi ac vertigo fequebantur; manus finister et digiti mo- veri jam poterant; per triduum igitur fuspen- . fa applicatio , dein vero Strychnium ad 9 gr. per plures die cervicis cuti denudatae applicabatur, adeo ut fenfim omnis tolleretur paralytica affec- tio. Similem tradit cafum paralyfis (2) manus hac methodo fanatae, quae in juvene post coli- cam faturninam ad omnia remedia pertinax refiste- ret, — Refertur (3) de ebriofo partiali paralyfi i bra- (1) Lembert, sfai, l. c. p. 89. — (2) Ibid, 86. (3) Froriep's Notizen, n". 585. XXVII. n°. 13. p. 208, eS | COMMENTATIO brachii et manus laborante; veficatorio applicato , loco denudato $gr. Strychnii imponebatur , eo effec» tu ut postquam ad ri gr. dofis pervenerat, mor- bus intr 5 hebdomades fuerat fanatus. Foemina extremitatum inferiorum paralyfi cor- repta ex nullo remedio, quin et ex 14 gr. Nu- cis vomicae ter de die adhibitis , aliquid obtinuit le- vaminis; Richter (1) i gr. Sirychnii cuti. dex» trae cervicis denudatae applicavit , et quotidie do- fin £ gr. parte auxit; duobus autem et dimidio granis per 5 dies adhibitis, veneficii - fymptomata accederunt , fubito. demto Strychnio et duobus gr. acetatis Morphii applicatis fublata. Jam cuti nu- dae dextri femoris gr. 1 ad 1 X per 12 dies applica- vit; obfervabatur post fingulam applicationem cas lor, fudor, pulfus paulo frequens, vomituriones ; ciborum fastidium , faucium raucedo, cephalalgia, ventriculi ardor ¿motusque convulfivi ,mingeudi dif- ficultas et alvi obftructio; paralyfis vero ne mini» mum quidem fublevabatur, — In alia extremitas tum fuperiorum et inferiorum paralyfi (2), exi- guum quoque levamen vidit ex Strychnio licet vel ad 2% gr. per 6 hebdomades adhibito; pertina. cisfimam in hoc cafu ex remedio obfervavit con- conftipationem, Nec mirum caufa fuit organica. Vir 39 annorum post quartam colicam fatur nis (1) Richter, de methodo endermatica, l. c. p. 33» (2) Richter, bL c. p. 95. MEDICA. 279 ninam fanatam, paralyfi extenforum utriusque mas mus corripiebatur; omnis frustranea cum. fuisíet medela, Richter (1) quotidie 4 ad 1 gr. Strychnii utriusque manus dorfo endermatice appli- cavit, eo eventu ut aeger aliquot digitos extende- re, cubitum, humerum ac manum movere pose fet; non tamen prorfus fanatus fuit. In duobus aliis cafibus paralyfin extremitatum inferiorum, tabe doríali exortam , et hemiplegiam lateris finistri, incasfum hac methodo cum Strych« nio tractavit (2). "Dumeril (3) palpebrae paralyfin fanavit, ex- tracto nucis vomicae factae incifioni inftillato. Romberg (4) Strychnium cum fructu ad brachii -movendi difficultatem , in alio autem cafu frustra ad paraplegiam adhibuit. II. Paraplegia et Hemiplegia. Paraplegiam íartoris epileptici , post alia frustra adhibita, Strychnio ab 2 ad r£ gr. quotidie ap- plicato Lembert (5) emendavit, continuato ve- ro ufu nonfanavit. Cl. Wolff in einendanda hemi- plegia felicius hoc remedium adhibuit. In hemiple- gia (6) lateris dextri , per plures annos ad efficacisfima remedia pertinaci, quotidiana žad 1$ gr. Strychnii ap- plicatione, id effecit , ut aeger longe facilius ambulare, brae (1) Richter, l c, p. 36. — (2) lbid. p. 36. (3) Lembert, l.c. p. i1, — (4) Magnus, l. c. Obf. XIV, XV. p- 22, 23. mm (5) Ibid. pag. 92. (6) Richier, l.c. P 37. sj | COMMENTATIO brachium lateris affecti capiti imponere, eademque manu alia corpora firmiter continere posfet ; in alio cafu lateris dextri hemiplegiae (1) , ex quotidiano 1 ad 1 igr. ufu „multum levaminis vidit; in utroque aue tem cafu curatio adhuc continuebatur ab minime to- tum devictum malum. — In potatore quodam tandem Paretin Strychnio endermatice fanatam tradunt (2). JI. Aphonia Paralytica. Foemina 46 annorum hysterica, ex graviori re- frigerio fubito voce privabatur; fpe vocis tempore rediturae frustratá, medicos adiit, fed ex methodo antirheumatica nullum petivit levamen; Rich- ter (3) infra laryngem in utroque colli latere cu- tim denndabat; finistro vulneri 4 gr. pulveris Strychnii puri applicavit; alterum unguento fimpli- ci deligavit; fequente die finistrum vulnus unguen- to fimplici tegit, et ad dexterum $ gr. Strychnii admovit; et fic quotidie alternardo ad dofin x 1 gr. adscendit, eo effectu ut per 5 dies 9 gr. adhibitis nona die aegri convaluerit, voce penitus resti- tuta. 1V. Zmaurofís. In fananda amaurófi Strychnii endermatice appli- cati utilitas duobus exemplis probavit Liston (4)5 1n (r Ibid. p. 37. — (2) Frørieps Notizen, XXV. no.7. oll et v. Eldik, IX. 1830. p. 189. fufius. — (3) Disf. P. 32. -— (4) Arch. Gén. XXII. 19:0. p. 548. ulterior ob- fervatio in Buchnezr's Repertorium f, d, Pharmacie XLIXX. L p. 79. | | MOE D 1 ICA 28r in primo cafu ex X gr. Strychnii temporibus per 4.dies quotidie ádmoto , morbus erat finatus; in altero utrique tempori quotidie $ ad 3 gr. applicabatur , unde brevi fanitas 5 quater fine fructu eximio ad- hibuit. -Shortt primus talem applicationem in» . ftituisfe videtur (1), et indicatam credit in amau- rofi ex paralyfi nervi optici, vel retinae oriun» da, contra-indicatam in amaurofi congestiva, et partium- internarum | inflammatione. . — Dofin ad 3igr. auxit ,fed propter veneficii fymptomata ab il- la defistere debuit. : — Michaëlis (2) nuper quinque. dedit obfervationes, de amaurofi tali praefi- dio vel fanata vel multum levata ; in omnibus autem hoc remedio fanatis vel levatis amaurofis cafibus, vifus non penitus erat deletus; dofis prima 4 gr. Strychnii , fenfim ad 2 1, 32, 5j aucta. Apud plures - incipiente amaurofi optimi fuit effectus; actionem Strychnii praecedenti interno hydrargy- ri ufu multum juvatur, et licet de ejus actione nondum certisfime conftet, nunquam tamen ~ad- huc fuperíles videndi facultas damnum inde acce- pit, vel corporis conditio depravata est. In fuffufione corneae hanc etiam: utilem duxit appli» cationem , quippe quum Sirychnium abforptionem | | pro- () Theod. Short, Froriep's Notizen, m". 620. XXIX. 1830. n. 4« p. 58. Edinb. Medic, and Surgical Jour- nal 1830. Octbr, == (2) Von Grüfe's et v. Walther's, Journal der Chirurg. und Augenheilkunde , XV. Yl. p. 334. 282 COMMENTA TIO promoveat, ut experientia auctorem docuit; ex ufu Strychnii externo interdum eryfipelam in dispofi- tis vidit (1). Middlemore, nuper pulchras dedit annotationes in ufum Strychnii endermaticum . contra amaurofin; hanc fcilicet administrationem , ex optimis esfe remediis monet in amaurofi, vel amblyopia amaurotica, quae ex atonia retinae, nervorum aliorum oculi, vel totius fystematis ner- vofi, is e. ex locali, vel univerfali vera debili- tate nervofa , ortum ducit, imprimis ubi diu'non- dum duraverit malum; vitium autem vel parvum organicum , aut oculi capitisve` plethora Strychnii malos potius quam bonos creat effectus. Sin au» tem amaurofis, vel amblyopia pateat esfe indolis nervofae , tunc veficatorium fupra -utrumque fus percilium , angulum oculi externum non transgre- diens, applicetur, veficula rumpatur, linteum ad abforbendum ferum : inponetur, post“ femihoram ad decurfüum nervorum fupra orbitalium | Strychnii pulvis adfpergatur tàntum ut post 24 horas abe forptum fit, et iterata vice adfpergari Strychnium posfit 5 cerato fimplice fupra linteum ^ tenue locus deligetur. Augenda fenfim erit dofis ad restitutam vifus facultatum, vel venificii fymptomata. — Si dolores creat locales, misceatur cum farina, vel opio, vel relinquatur remedium ; quando vero ce- j pha- (0) The Midland, Mede and Surge Repert. 1831. May. Behrends Med, Chir. Journ. d. Ausland. IV. p. 121» Mi B Diui o 283 phaloea, musculorum contractiones, irritatio ner» vorum , absque vifus restauratione oriantur tali in fubjecto nunquam iterum adhibeatur. $. 19. Atropa Belladonna. Extractum Delladonnae nimis acre et irritans , ut fine addito pingui aut emolliente adhiberi pos- fit; major dofis dilatationem pupillae, delirium cum loquacitate, ac generalem tremorem adducit , fub- inde vomitum biliofum , colicas , fedes copiofas , borborygmos; fi ad locum applicetur a cerebro re- motum raro pupillae dilatantur, attamen femper functio oculorum afficitur; aliquando fi ad finistrum . applicetur latus, dextri oculi debilitas et pupillae dilatatio obfervatur. Exhibet vim antifpasmodicam , bronchiorum fecretionem imminuit. In dyspnoea ab 1 ad 8 gr. Lembert cum fructu adhibuit (1). Bally ex ejus applicatione in dorfo pedis actio. nem in oculum obfervavit (2). — Trousfeau Iíchiam nervofam, endermatica in natibus, ad exitum nervi Iíchiadici e pelvi , applicatione 8 gr. unguenti ex aequali parte cerati et extr. Belladon- nae (3) mitigavit, iterato ufu fustulit. $. 20. Datura Stramonium., In nofocomio Philadelphiae ardor urinae , viro cuidam , post blennorrhagiam , tamquam fymp- toma molestisfimum atque pertinacisfimum füper- ftes, tollebatur , veficatorio perinaeo appofito, et Io (1) Lembert, p, 120» & (2) Richter, p. 28. GIR c.p. 315 34 ^ COMMENTA TIO IO gr. extracti Stramonii applicatis ; repeétita ap- plicatione dolorificum malum , quod post füspehfum ufum rurfus spparuerat, totum fuperatúm (1). S. 2t. Crocus. | Vir 29 annorum ex capitis exanthemate recons valescens ` atrocisfima neuralgia occipito - frontali corripiebatur ,. quotidie certo tempore accedente. Morphium et Afa foetida externe, fulphas Chinii interne data, veficatoria, fanguinis generales et lo- cales evacuationes , nullum adtulerant levamen 5 ex- tractum Belladonnae endermatice ab i ad 9 gr. appli- catum, pupillam non dilatabat nec morbum leva- bat; vix autém Croci gr. 6 endermatice adpone- bantur, quin ílatim doloris levamen et morbi fana- tio pefecta contingere videbatür ; — post 14 dies novus dolor articulationis humeri finistri apparebat , qui ve- ficatorio ad deltoideum^ musc, pofito , applicatione - 15gutt. tinct, Afa foetidae cum Acetatis Morphii gr. 1, quotidie per 8 dies iterata, perfee:e fublatus est (o2. TER E SOLVENTA §. 22. Hydrargyrum. Mercurius fublimatus corrofivus (deuto - - chloru- retum Hydrargyri), absque vehiculo applicatus in- tra pauca horas (3) efcharam inducit; cum vehicu- lo autem facile illum aegri ferunt; fudores , aeftum adfert et alvum, ac urinam paulum auget; evi- | den- (2) Trancsact. Méd. p. 114 e (2) Lembert, l. c pe liqe (3) Richter ex Lemb. fub nomine Calomelanos (l), P. 244 et inde quoque Rust, p. 4456 T. MEDICA, 285 dentisfimi autem narrantur effectus: falivatio, tre- mores artuum, fpasmi faepe et formicatio; ab y; ad 2 gr. Lembert contra Syphilidem adhibuit generalem, non fine praeltanti fructu (1); Bal- ly contra exostofes et dolores osteocopos effica- cem vidit (2). | Mercurium dulcem (proto-chloruzetum Hydrargy- ri) B 211y endermatice contra febrem flavam adhi. buit (3). Parifiis illud contra Syphilidem invetera- tum applicavit (4). — Hydrargyri igitur praepara- ta contra illam legem: materies minerales aegre cute laefa abforberi, probe effectus endermatice praeftant (5). — Aurum., Niel (6) ubi oris conditio localem ad gingivas vel linguam. auri ap- plicationem disfuadeat , aurum , hydrargyri ope de- vifum , ab 1 ad 9 gr. (in 4 drach. axungiae) en- dermatice administrandum docuit. ka $. 23. Kermes minerale. Kermes locum denudatum irritat, et interdum inflammatione corripit , femper bronchias ftimulat, tusfim auget, et evidenter expectorationi favet, quibus interdum affectio colica levis et purgans accedit (7). Vir juvenis robustus et fanguineus (8) a gastro- ens - C1) Lembert, l.c. p. 123. — (2) Richter, l c. p. 5o. (a) Vide fupra, Caput I. p. 56. — (4) Richter, l.c. p. 3o. (s) Gerhard vide Fro riep's Notizen, n°. 661. XXXI, n*. 2. 1831 « Julij, p. 29. — (6) Dierbach, I. c. If, p. 622. (7 Lembert,l c.p. 106, — (8) Ibidem, ST 286 COMMENTATIO enteritide reconvalescers , otitide corripiebatur, unde. otórrhoea excitabatur 5 veficatorio excitabatur 5 vefica- torio procesfui mastoideo impofito , evidenter Otorr- hoea minuebatur, et fuperatus videbatur morbus, quando tusfis, pectoris oppresfio cum tracheae et membranae mucofae irritatione accedebant ; oppresfio et difficultas expectorandi cum magis invalerent » TE- medium indicatum , Kermes minerale, interne dare nefas videbatur, fcilicet ne quae gravis fuerat in- testinorum inflammatio iterum eicitaretur ; hinc Kermes mineralis bene pulverifati 2 gr. cum cera- to commixta , loco pone auriculam fuppurante inpo- nuntur, quam applicationem fequebantur fatis acres locales dolores , fed femihora nondum elapfa lar- ga eaque facilis expectoratio; altero die medica- menti ufus interponebatur; redierunt fymptomata. Per aliquot dies iterum inftituta est eadem appli- catio , unde aeger tam bonos petiit fructus, ut le- vi modo irritatione membranae mucofae affectus , demitteretur, — Eundem effectum duobus fimil- libus in cafibus Lembert obfervavit. — Le- fieur (1) itidem ad pectoris affectiones Kermes endermatice cum fructu administravit, | Richter (2) Kermes minerale cum acetate Morphii in Phthifi pulmonali adhibuit; dolores mitigabantur, fed pulfus eem obtinuit- alacri- ta- c) Nouvelle Médication , l, c. p. $00. ~ [o Richter, l. c. P. 39» 49» M ED IC A. 287 tatem et plenitatem , ut ab adhibitione abftinere de- beret; — in una aegro expectoratio valde augeri videbatur , ex 2 gr. Kermes mineralis ad collum admo» tis, quae dofis bis ad praecordii cutem nudam aps plicata, vomitum excitavit, demto medicamine de- finentem;3|] — in altero aegro ex frequentiore ad praecordia applicatione haec non obfervavit ; in utraque auctam vidit transpirationem , nec tamen naufeam (?), colicam , et alvum frequentem, uti Lembert, obfervavit , forfan ex femper fimul ad- mistrato grano Acet. Morphii. — Magnus (t) Kermes in puella 7 annorum , nullo nifi urentis dos loris localis effectu , adhibitam narrat contra tusfim ficcam dofii—2 granorum; in alio cafu expecto- rationem , in bronchitide chronica viri fexagenarii, fuppresfam, probe restituit , ftibiatis endermatice admotis, Medicamenta actionis fpecialis. L EMETICA. $. 24. Rara externe adducendi emetici necesfitas est, interdum tamen illa datur, uti fi corpus quod- dam hetrogeneum faucibus inhaereat , veneficium ad- fit, in maniacis vel infantibus. Omnia emetica vegetabilia magna celeritate agunt , cuti denudatae applicata; praeparata autem metal- lica, vehementi fua actione locali adítringente, vel Bis lae- (1) In Disfert, cit, Obf. II. p. 10. Obf. XVII. p. 25. 33 — COMMENTATIO laedente. prorfus habentur inepta (1). — Hoc ine primis de tartaro emetico valet; fcilicet folutiones -hoc praeparatum continentes cuti integrae jam fatis vehementem communicant inflammationem , quid mirum igitur in locis denudatis atrociorem adhuc phlogofin inde excitari ? $. 25. Tartarus emeticus in cafu ery(ipelatis et in alio apoplexiae , endermatice admotus , fudores et co- . piofas evacuationes alvinas induxit (2). — Actio lo- calis vafde irritans est , adeo ut vix tolli posfit; ad 4 gr. (3) fedes , et diaphorefin generalem produxit, nun- quam vero vomitum inde L em b er t allatum vidit(4). Phthifica 23 annorum eryfipelate cum gastricis af- fectionibus corripiebatur; altero erupti exanthematis die, 2 gr. Tart. Emetici Lembert (5) nudae cuti applicavit, unde vehemens: obfervabatur in- flammatio localis ; duabus autem horis elapfis fu- dores copiofi et urina frequens , absque ulla naus fea aut intestinorum irritatione, fupervenerunt, eo eventu, ut postero die exanthema disparuerit , lingua evaderet pura, et appetitus rediret. $. 26. Optimum autem endermaticae methodo aptum praeparatum est Emetinum, omnes Ipeci- cuanhae proprietates activas minori volumine re- con- C1) Transact, Médicales, le c. p. 1291. (2) — Expofé Soma maire, l. C. p. 159. — (3) Vitio forfan typographico apud Ri chter, (p. 27) et Rust (p. 441) legitur ı granum, 4) Lembert, L c. p. 117. — (5) Ibid. p. 118, Xondens. Gerhard 1o gr. Emetini epigásttió denudato applicavit (1); post quadrantem horae vomitus fequebatur , deinde a!vi purgatio fae- pius repetita (2). In alio aegro, 5 adhibitis granis, vomitus apparuit post aliquot demum horas. Jackfon et Magendie eandem obfer- varunt Emetini virtutem. — Köhler militem aliquando, cui corpus peregrinum faucibus inhaé- ebat, ab inílante morte liberavit , vomitu, 6 gr. 'Tartàár, ém. brachii venae infufis (3), excitato 5 Vi- detur autem tali in cafu egregie convenire Emeti- num, forti dofi endermatice administratum, s>s Ex oleo empyreumatico Tabaci, quocum vulnus lavaretur, vomitum obortum vehementem, jam fupra (Cap. II. p. 142) vidimus, | I. PURGANTLIA 8. 27. Licet frequens, ad externa ut refugiatuf purgantia , non fit necesfitas , egregie tamen cathar- tica methodo endermaticze fuccedunt ; nec tamen fine discrimine omnibus purgantibus uti licet j qem- admodum enim generatim nostra in methodo, fic etiam , ex experientià Americanorum (4) purgantibus tantummodo utendum , e regno vegetabili petitis ; et inter haec talibus, quae, minime acria, facile humores animales fubeunt.- inl | Öm- (1) Transactions Médicales, i. c. p. 121—123: — (2) Ibid. D Richter, Chir. Biblioth, iv. P gp — ey, Trantatte Mid: 1. €. ps 1165 . T ágo COMMENT TATIO o'Omnium optime huic méthodo apta. est Aloé, quuin parum fit irritàns ; probe folubilis , eadem agat -dofi ac interne , idest ad 1o gr. 5 quae applicatio , fi :fequiratur, post aliquot höras. potest repeti. $.28. Lembert in aegra, inde ab 8. diebus -conftipata, 5 Aloés gr. endermatice applicatis ẹ post 10 horas alvi pofitiones et. dolores- colicos. ob- fervavit; obftructione iterum oborta; alvum , 6 gr. tali? modo applicatis, liquidam reddidit. (1). In -alia diu obftipata , copiofae obférvabantur fedes. ex Aloë, quotidie a 5 ad 10 gr. applicata (2). — Ger- hard 4 tradit de -Aloë obfervationes; Epigastrii «uti denudatae , viri 46 annorum , conftipati , 10. gr. pulveris Alois. applicabantur 5 dofi ad vesperam ite- rata , noctu 6 fupervenerunt evacuationes aquofaé, colicis doloribus. ftipatae ; prima evacuatio ob- tinuit horá post Aloën applicatam ; post tertiam ap- plicationem 5 ad 6 fequebantur fedes, et alvus Tibera manfit (3). In alio etiam viro, eadem do- fis , eundem ad locum applicata, evacuationes , colicos inter dolores, produxit. In tertio , pertinacisfime ob- ftruéto , excoriato episgastrio unc. cerati cum 24 gr. Aloés fuccotrinae , tripartita per diem dofi, applicaba- tur, copiofis fedibus fequentibus. Quemdam, cephalal- gia pertinaci cum obftipatione correptum, alternis die- bus 12 gr. Aloés interne data , purgare folebant; ea- dem (1) Lembert Esfai , l.c. p. 56 et 57. e (2) Ibid. p. 76. C3) Tran:iact Médical. le C. p. 117. INC "D feNDO. sor dem dofis veficatorio impofita , aeque To purgatio: uenrinduxit , àcantea ufus internus. — Magnus Be» rolini extractum Aloés aquofüm , dofi 6 gr; , cum nulla! drastica alvum moveránt, ad hanc movendam endere mätie cum fuccesfu datum fuisfe, narrat (1). ~G 29. Nec'alia purgantia intacta reliquerunt foie ricani, Gummi Guttae endermatice benepurgat, caus tius; tamen adhibeatur ob vires irritantes. Vir 54 ane nórüm veficatorium in cervice gerebat vehementem proptér cephalaliiam ; cum valde esfet conftipatus; Une: ceriti cum admistis 18 gr. gummi Guttae ,tri- partita dofi ad nudumistum locum applicabatur 5 free quentes evacuationes cum acribus doloribus colicis ei füpervenerunt (27. — Acum , endermatice vel ad So gr. de die applicatum , nullum dedit effectum pure gantem (3) , aut irritationem localem. — Fälappa haud mediocrem irritationem cutis , nullum vero effec- tum catharticum produxit. — E/aterium omni hora ad 1 gr. applicatum topice modo egit — Extractum Colocynihidis. debilem modo catharfin produxit , licet haud femel ad fcrupulum uüum adhibitam (4). Sanfon( 5) alicui, purgante remedio indigenti , continuum propter vomitum , nihil porrigere potuit hinc veficatorio ad nates admoto, unam guttulam olei Crotonis Tiglii vulneri inftillavit3 copiofae oriebantür . fedes, vomitus fistebatur, et per 3 vel 4 dies mage nam (5 Disf. cit. Obf IV. p. i2. XI. p. 19. — (2) Traniact, Aaa. 18: ^ "(e did — "cy Tid. p. 15. : x Ad. Tom. I. Juillet 1839. p. 12. — T 2 298- COMMENTA TIO nam: reddidit aeger faecum copiam, -in tubo ins testinali :conglomeratarum. Gerhard (1) oleum illud , dofi 1o. gutt. endermatice vel ad ulcera appli- catüm , núllum edidisfe effectum vidit. — : Gen» drin (2) in tribus cafibus illud ad tres guttulas en- dermatice administravit, et-bis catharfin, et qui dem femel haud levem, vidit. Li Calomclanos in. quinquagenario , felicem . dofi 4 grs, ad canalem | intestinalem | ftimulandum , ufum Magnus tradit (3); ex quo per dies ali- quot adhibito fedes fequebantur adeo virides, ac fi remedium intus esfet porrectum. ll pDrozHEkETÍICA , $. 3o. Extractum Sc///ge tusfim provocat , expec- torationem movet , urinam copià et frequentiá auget, validos autem locales dolores inducit. (4)5 L e me bert illud ab 1 ad 1o gr. adhibuit, ut humorum extravafatorum cieret reforptionem, Bally (5) ab extracto effectum diureticum , diaphoreticum et expectorantein. notavit , adeo autem vehementes inde vidit dolores , ut ab ejus ufu renuntiaverit, H a se fe regioni lumbari militis ascitici, demta epider- mide, fcrup. je pulveris radicis Scillae applicavit , .at ingens quae oriebatur inflammatio ac loci par- .tiumque vicinarum, dolor, ulteriorem ufum impe- ; -die €») Transact Méd, liL. Janviet 1851.1. c. p. 119. — (2) Ibid. (8) Disf. cit, Obf. V.p. 12. (4) Lembert, l, c. p. 122. (5) Lembert, Jjeursal Usiverf. des Scienc, Méd, XLIV. ` 1826. M E~’ E'ER o 294 diverunt ; ; diurefis fuit tamen aucta (1). Exp!ó- ratam Digitalem purpuream eamdem ob cadfara mittere debuit (2). ^$. 31. Americani (3) ex obfervationibus concluded runt, diuretica optime endermatice applicari, quum in hydropicis medicamenta adeo ftimulantia et activa; ac vulgo funt diuretica, ob primarum viarum con- ditionem aegre induci audeant; methodus Jatralep« tica faepe fpem fefellit, quapropter Gerhard ejusque collegae endermaticam optimo fuccesfu in ufum vocarunt. Omnia diuretica vegetabilia hoc modo adduci va- lent; duae obfervationes communicatae funt de ufü Weillas , folius vel cum Digitali. Sexagenaria (4) jam diu in nofodochio fue- rat, hydropis ascitis caufa, Veficatorium applica» tum fuerat femori interno, vehementem ob dolo- rem rheumaticum ; huic loco denudato 4 gr. Pulv. Scillae ter de die applicabantur 5 copiofa ex tali agene di ratione fecuta est urinae fecretio, quae fre- quens manfit , ad interpofitam applicationem usque, morbo hydropico omnino fublato.. Foemina 36 annorum in nofocomium Phila- delphiae translata fuit e carcere (5), ubi propter hydrothoracem medicorum curam pasfa fuerat; jam hy- 1826. p. 242.. — (1) Richter, l. & p. 29, — (2) lbid. ps» ~— (3 Transact, Mdd.p. 919—120. ~ Ca) Ibid, P. 1320. — (5)lbid. p. 120—121. €64 COMMM.,M;EDIC A. hydropem anafarca ferebat 5 alvi evacuatio. erat regula- ris , fed rara urina; Ipiritus Juniperi dilutus: praefcribe- batur ftimulandi caufa; fequenti die aliquantum fefe. meliorem. habuit; wrinaque nocte frequentior fue- rat 5 abdomini | veficatorium. imponebatur,. ;et dein vesperi loco nudo , 6 gr. pulv. Scillae cum 1 gt. pulv. foliorum Digitalis ; eadem dofis altera mane, ade ducebatur , quo. die urina valde frequens reddebatur » et hydrops anafarca diminuta est ; fequenti gie. tertia et et quarta pulveris ejusdem. applicatio. inftitugbatur , unde urina copiofisfima , ut hydrops prorfus disparuerit, Berolini pulverem radicis. Scillae in. fexagenario contra Ascitem , ter de die dofi 1—2 gr. adhibitum fuisfe, cum evidenti fecretionis urinae augmento, Magnus: (Obf. III, ) tradit; morbus, tamen inde non .cesfit, dirosque propter veficatorii dolores. a methodo abítinendum erat. En itaque omnes fere de nova methodo in hunc usque diem communicatas obfervationes,, breyius. Á aut quatenus ex earum deferiptione . coll Padum ‘erat, fufius propofitas , quae magnam endermaticae methodi in curandis hominum morbis internis vindi- „cant utilitatem. — Post hanc abfolutam commentationem (m. Jan. 1857 D En- dermaticam methodum tractarunt j. ^. Hofmann (in Hufel. gourn. LXIX. 1833. Stk. 1. p. ico — 110. Stk. 2. p. 33— 66. M oll et v. Eldik Supplement. III.1833. Stk. 1. p. 47—33.) et Romberg (in Caspers Wochenfechrift P o ger. Heilk "1835. n?. 12. p. 221. N°. 13 p. 242. Moll et v. Eldik, xilt, 8334» p. 62—81). GARUT X COMPARATIO. coniu Qe Quid verum atque decens, curo et rogo, et omnis in hoc sum. Horatius, Epist. I. 1. 11. $. 1. Conftat itaque, Medicos practicos bene confuluisfe generi humano, cum abforptione cutis integrae et laefae uterentur, qua internorum mor- borum vim frangerent. Jam restat, ut ex mente quaestionis , utramque, quà medicamenta integu- mentis applicantur, methodum , comparemus. $i vero in ulla hujus commentationis parte, Cl. Judices! tunc fane in hacce imploranda benivo- lentia vestra mihi venit, fatralepticen cum Ender- matica methodo comparanti. Hanc quidem compa- rationem inftituere vellem , cum quod ad generalem ufum , tum quod adlocum applicationis ; porro quod ad rationem qua methodi ipfae inftituantur , tandem earum effectus. $. 2. Utfus generalis. I. Univerfalem esfe et quotidiano ufui commen» dandam externam, vel jatralepticam vel enderma- ti- $06 | COMMENTATIO ticam medicationem , fi quis ftatueret , gravisfimo verfaretur in errore. Externa medicatio in ufum vocanda, quando interna est impedita, minus pro- ficua aut nocitura, exhaufta, vel tandem quando internae est fubveniendum. Nec tamen inconfiderate his methodis uti fas est, Scilicet in eo utraque convenit ; quod in morbis fthenicis , acutis, nullus earum fit ufus. Modo remedia contra hos mor- bos indicata attendas , ut ftatim in oculos incur- Tat, illa externe adducere infanientis esfe. Non cadem autem est ratio, quae utriusque methodi ufum hic vetat; in methodo enim jatraleptica prop- ter vaforum irritatam conditionem et fpasmum $ in methodo endermatica praeterea, quia morbo acu- to decumbentes, irritabiles, irritamento afficere et gravi dolore, ex ipfa cutis denudatione oriun- do et ex remediorum in loco, eorum actioni in- confueto , applicatione , prudente medico indignum videtur. ,, Nulle doute que la meth. endermique ,,ne finisfe par dévenir générale, mais feulement » pour les maladies chroniques , car ne c'est guer- 9» TE par des veficatoires furcxités, qu'il est permis a de traitér les maladies aigues. " (Journal Com- plement. XXXI. 1828. p. 190). 4. Prostant exempla de utilitate methodi externae in a morbis acutis, et necesfaria interdum est; fenfu autem generali in eo conveniunt methodus jatra- leptica et endermatica, quod utriusque ufus ex fere omniu auctorum fententiá , fit interdictus (Mo r- fale M £ DIC Á. 297 falcón, l c.p. 323) in morbis fthehicis, licet ob diverfam caufam. | . Ti. Uti non in omni morborum genere nostrae methodi conveniunt, fic etiam non quivis aeger eas admittit. Jatro-alipta optime agit fua methodo in foeminis et infantibus , et in. genere in conftitu- tionibus teneris; in fenibus autem, conftitutionie bus ficcis, rigidis, robustis, minori efficacia rem agit, quae ex cutis confideratione facile intelligun- tur. Endermaticam methodum praevalere in eo di- ceres, quod in quacumque conftitutione, in quavis - cutis conditione adhiberi posfit, quum obfítaculo femel remoto, femper in denudata cute vafa offen- damus abforptioni prona. At vero, in foeminis et infantibus, adeo irritabilibus, inque debilibus et teneris , quis cutem tantopere veficatorio aut me- dicamentis irritare auderet ? Impedimentum itaque Oboritur grave , quo premitur methodus endermatica , quum econtra jatro-alipta frictionibus et inprimis bal- neis calidis difficultatem interdum tollere valet, nifi forfan objicias tantum apparatum aegro esfe mo- letum, — Hufeland quum adeo in praxi in- fantum laudavit methodum jatralepticam , enderma- ticam ibi non facile admitteret. III. Univerfe auctores plures objiciunt: metho- dum jatralepticam lentam esfe, et parum 'efüicacem in morbis, ubi celere requiritur auxilium, Licet ab aliis, inprimis quum medicamentis generofis uterentur, celerior obfervatus fit effectus et ineffi- ca- 298. COMMENTATIO cacia faepe oriatur ex aegri ad hanc methodum, ineptitudine, vel incongruo medicamenti felectu , aut male obfervatis regulis de administratione, tar- dioris tamen actionis culpa libera res difficile est, et Jatralepticen in cafibus, ubi morbus celerem effi- cacisfimi remedii petat ingestionem , incommodam esfe, patet, Methodi vero endermaticae. fummum obfervatur emolumentum , ubi periculi gravitas effi- cacia remedia fubito inducere fuadet, Prompte enim et omni, qua pollent, vi medicatrice remedia inducere , commodum. est hujus methodi. IV. Utrique tandem. methodo commune est , ubi omnes aliae viae frustra fint ingresfae , omnia- que remedia, eaque maxime generofa, incasfum adhibita , faepisfime aegrum medicationi externae res cuperatam debere. fanitatem. Alrternando enim fti- mulum, qui , ex ufu nimis protracto eodem in lo- co, vim reagentem exhauserat, vim vitalem., fac- pe reftitutam videmus. == His accedit M" uti fu- fius infra expofitum est: externa medicatione . re- media majori copia et puriora in fanguinem ipfum duci , neque. in ventriculo disfolvi aut muco in- volvi , quo faepe vim fuam amittunt; dantur prae- terea medicamenta , quae a. cute longe fortius agunt quam interne, et femper ad confenfum cutis cum partibus internis attendendum. $. 3: Locus applicationis. J. Univerfe, fi ad locum attendas , Sm y exiguam | videbis differentiam inter applicationem e externam et in- co Mr E DIC A. 299. internam 5. ventriculus fuperficiem praebet magnam , ubivis abforptioni aptisfimam , proprio motu agita» tam, unde ingesta continuo alia offendunt ejusdem puncta , .claufam , aequabili et fuffciente calo. re femper fotam , evaporationem atque jacturam. arcentem 5 quae fingula commoda fi. medicamenta externe applicaveris , non adeo proftant.. Et vel fic tamen. faepisfime. nullo cum fructu medicamenta in ventriculum ingeruntur , Vel, quod pejus, ipfe ven- triculus. non raro adeo ab ingestis afficitur , ut ipía medicatione in pejus ruat morbus, unde longe praeftantior ufus externus, -; IL. Dein ex ufu medicaminum interno non raro viae gastricae turbantur, adeo ut inde gravisfimos dolores , cardialgiam , naufeam , vomitum ,colicam, - diarrhoeam obfervari artis magistri. doceant, Unde fimul patet externae medicationis. praeftantisfimus ufus , ubi viae internae fint aíflectae , neque ufus inter- nus periculo fit expers (p. 286). Plurima, uti fupra notavimus, a ventriculo, licet fano, aegre feruntur et graves inducunt fequelas , quae, cum localis. fit viarum gastricarum affectio , externo: ufu. egregie fu- giuntur. Sic, opium et narcotica in genere interne adhibita vim digestricem infringere , nemo dubitabit, Cortex , externe adhibitus , nullas relinquere folet: fe- quelas, ab interno. ufu faepe oriundas (Alibert, Pennink). Hergenrö ther fcillae internum ufum - inflammatoriam incitationem fequi, externum. abs- que. ns, noxa, in bydrope ufum vidit (p. 352). i | Ac- 400 COMMENTATIO Accedit, fügato morbo non adeo requiri diaetam pruüdentiorem , aut medicamenta ad vires ventri- culi, a remediis haud raro prostratas, restau- randas. Tertia itaque praeter gastricam et intefti- nalem, est cutis adferendis medicamentis fuperfi- cies, quae commoda haud exigua habet. | III. Saepe: etiam ufus internus minus idoneus erit, lieet ventriculus ipfe non fit impedimento , ob aliorum organorum affectiones , veluti pulmo- num; commoda fua in tali cafu egregie praeftant methodi nostrae. IV. Tandem illud addatur emolumentum , in admi- nistratione externa a parte aegri minorem esfe reluc- tationem in admittendis medicamentis ; egregie enim delicatiores liberantur gustu et olfactu odiofo plero» rumque medicamentorum , v. c. ios da elg e Š fulphatis Chinii etc. ! | V. His tandem accedit, propius ad ipfa: loca af- fecta adduci posfe remedia, atque, fi tractus intese tinalis non obfítet conditio , duabus indicátioDibus fimul posfe fatisfieri. Nec minus inter ipfas externe medicandi ratio- nes intercedit discrimen. Sua cuique commoda et impedimenta. | I. Jatro - alipta medicamenta fua applicat , loco le- Ti frictione paulum incitato , fed quae admovet a centro actionis arcentur epidermide , quod nifi vincant obftaculum , jatro - alipta nullum videbit me- dicamenti fui effectum , nifi- forfan in confenfum agant DIMAS DB TiC o 3o01 agant, quam ad rem bene attendendum. A methos do endermatica vero remedia non tantum in ipe fum. adferuntur actionis. focum, fed praeterea is focum valdequam irritatum , quemque adhuc. magis irritant, unde actio vaforum aucta et vis repulfiva vaforum 'abforbentium devicta; nec mirum! 1o» cus.enim infolita patitur irritamenta, cum epie dermis, qua natura integumenta tegit, ne ex hete- rogeneorum contactu laederentur neque haec. cone tinuo in fanguinis masfam ducerentur , ablata fit; quae ipfa epidermidis dimotio jam flimuli inftar agit o | Ex his fequitur, certius et majori felicis evene tus fpe, medicamenta loco circumfcripto ` ender- matice: adhiberi , fi aegri morbique conditio id. pere mittat. —— | pugs) II. In aliis vero cafibus, ubi cutis conditio me- thodo jatralepticae habetur apta, uti. in foeminis, infantibus. ac in teneris, vel. ubi frictione ,. bal» ncis, vehiculis idoneis aliisque adminiculis. ob» ftaculi potentia diminui potest , jatro- alipta commos de remedia magnam fupra fuperficiem dispergit; unde Zocí majore extenfione yel ambitu haud, raro compen/atur quid activitati defit , quibus , accedit , Jatralepticen prorfus esfe liberam a gravis(ümo illo incommodo, qua premitur methodus. endermatica : ab inflammatione locali. Jn loco . enim | denudato facile nascitur inflammatio fatis gravis, quae. gra» vior, quin et grvisfima fit, ipfis. applicatis reme- diis, gos; C OMMEN T'A'T IO diisi < In/tali cafa aeger. dolores locales; ej forfan nócitüro$ , tulit ‘graves fine' ullo: auxilio z- conftat enim" éx obfervationé?;Cl. Gendtrin, nullam in tali cafu dari abforptionem. | | - $; 4. Medicamenta, | n Í. Si ad medicamentorum generalem divifionem at- tendas ; éamqüe compares cum iis quae exterrie dantür;- pdtet? longe minimam partem huic ufui esfe indicata aut aptam , fortiora vero quaeque esie commendata a Jatro-aliptis ; fortisfimd ab en« dermátice agentibus, et tandem Jatraleptices ^ canis pum longe latius patere. quam methodi enderma- tie oit oig 53 | | IL E medicamentis áctionis univerfalis , Sedantia uttiusque methodi validisfima praebent praefidià j nec non Attenuantia Refolventia , quorum ufus tamett longe frequentior apud Jatro - aliptas quam ceteros, Excitantiumi clasfis, ex natura fua jatralepticae mei thodo- aptior, paüca libet, quae endermatice funt explotfataj; Ex Adflringentibus utraque methodus generofiora fcopó fuo eligit. Ipfius methodi con- fideratione patet, nullum endermaticae , praeftan- tem: faepe jatralepticae methodi, Relaxantium ese fe ufum. E remediis fpecialis, uti dicunt, ac« tionis, Anthelminticorum et Diureticorum ufus fre- quens apud atro - aliptas 5 priorum vero nullus , pos- teriorum exiguus in methodo endertnatica , tum prop- ter remediorum ineptitudinem , cum quia periculi acut men plerumque non tantum fit ,ut celeriorem fortis. " : fi- M'EDTIC A. 303 fimorum remediorum exigat administrationem ; Di- gitalis e. g. jatro-aliptae commodum , endermati- ce medenti ineptum remedium. Emetica evacuandi fcopo ab ipfis jatrüleptices magistris minus apta habentur (Chrestien) ; adhiberi tamen pos- funt tam jatraleptice duan endermatice, Endeirma- tica autem praeftat ad emefin excitandam admi. nistratio ; fiquidem tutius fit et jucundius: Emeti« lum ita, quam Tazrtarum emet, uno alterove -modo euti applicare, Purgantia utrique bene fuc- cedunt methodo. Patet éx hac expofitione, me- thodum jatralepticam longe generalioris esfe ufus, Neutrá aütéem methodo omni Therapeutices indis cationi fatisfiéri posíé, vix opus est quod fu- fius probem, Ex generalioré, quam facere fo- lent medicamentorum , divifione in Evacuantia et Alterantia, haec ad externam, illa ad internam me- dicationem referenda esfe, convenies. «TII. Si ad ipfa attendamüs remedia quae enderma» tice adhiberi folent, patet , ea plerumque esfé for- tisfima, tota quanta eflicacisfima, parvoque volu- mine ingenteià activitatem recondentia; narcoti- ca inprimis validiora, harc methodum ufurpanti, femper ad manus esfe, Facile intelligitur , nifi pru- denti administrentur manu, gravia inde nasci peri- cula, vitaeque aegri discrimen, inprimis fi vel lė- vis in diagnofi fit error, quale incommodum: me- thodi ufum apad non paucos vetat aegros. Nec tantum de narcoricis loquor; fed etiam 'de aliis T. hac p iss 304 COMMENTATIO - hac modo. administratis , fingulis vi et efficacia ín. fignibus. . Accedit , aegri vel adftantium errrore facile fum- mum nasci periculum. . Non unum legitur apud Lembert exemplum , ubi aeger errore medicamen- tum, eXterno ufui praefcriptum et paratum, Strych- mio aliove fortisfimo remedio praegnatum , deglue tiverat, non fine magno periculo. l IV. Methodus jatraleptica follicitum adeo medie camentorum felectum non petite Remediis fortio- ribus contenta, arcet cauílica, acria, et leni de- bilique vi tantum pollentia, Altera vero methodus eligit fortisfima fimulque parvo volumine multum energiae continentia; neque hoc unicum incom- modum, vidimus enim quoad plurima remedio- rum genera, iis tantum uti in hac methodo esfe licitum, quae e regno vegetabili petuntur; praeparata enim, uti obfervarunt Americani, ex regno minerali , propter nimiam quam inducunt loci irritationem atque fubfequentem | inflammationem , prorfus plerumque funt inepta, . Ex hisce patet , difficultatem , qua methodus ja- .traleptica, eo quod epidermidis obftaculum fit vincendum , premitur , non tanti esfe aeftimandam , quanti ipforum, quae endermatice applicari folent , remediorum naturam. | = $..5. De exercenda methodo. I. Si quidem teneamus , medicamenta fanguini es- fe immiscenda (nifi quae forfan in confenfum rod agant , M ED I CIAO v 305 agant, cujüs non pauca generis ,) ut:effectus edant , commodum utrique. methodo videmus commune , remedia püriora, immutata, majorique 'copia ad ipfam humorum masfam ftatim adduci, .a ^ me- thodo aütem endermatica eo' melius ,' quo: prom tior abforptio. — 'Internae viae: liberae manent, adeo ut diaetam ftrictam praefcribere vix opus fit. Ipfo inscio aegro, induci posfunt remedia, quae fi cognosceret , fumere aut applicari forfan negárét- — Pura itaque medicamenta copiofe externe adducere vå- lemus , nec metus , aegrum , abfente medico , a mede» la,a cujus interno ufu abhorreret , defistarum, vel me- dicationem minus apta diaeta inefficacem redditurum, II.-Grave autem in exercenda miedicatione exter- na obítaculum est dofis definitio ; fcilicet pro interno üfu «cujusvis. remedii dofis, ratione habita vis me dicatricis et morbi naturae, est definita, et in plus rimis tempus, intra quod effectus exfpectare licet, propemodum cógnoscitur. ^ Non ità in^ externa medicatione; dofin cuivis aegro aptam explorare debet Jatro-alipta , cum , ut certos comparet effec tus , nullatenus hanc -calcùlare valeat propter di- verfam cutis in fingulis aegris conditionem, unde . fequitur , magnam faepe ab illo applicári remediorum - copiam, Sed quantum applicati abforbetur ? Nonne — facile nimia erit dofis? Incerta haec. | . ^ Dofis difüiculias -etiam ^ metliodo 'endermaticae proprià;.lilc autem commodius a parva dofi incipi potest, cùm femper aliquis inde erit effectus. In- - commodum autem in eo haeret, a minima dofi «o2 v fae- * «i COMMENTATIO faepé jam noxias obfervari fequelas; Mans: feldex i grani Acetatis Morphii, bipartita dofi, intervallo 6 horarum , porrecta, tetani vidit fymp- tomata. Neque dofin tanta fubtilitate augere pote- ris, quin tandem ad nimiam pervenias. L e m bert cum. contra bhemiplegiam Strychnii. endermatice granum unum applicaret fingulisque diebus quarta grani parte dofin augeret, exiguum inde vidit, ef- fectum ; mox vero, quum dofinad grana duo aux- isfet, horis duabus ab applicatione elapfis, trismus et tetanus atrociter accesferunt, Si periculum fit in mora tempusque urgeat, fummi erit momenti , dofin, ad certos quosdam ef- fectus intra determinatum tempus acquirendos , per- fecie. definitam habere. Nullum in tali cafu a cus ra jatraleptica fperandum auxilium 5 . majori fiducia endermaticam methodum adires, quae optimum praeftabit juvamen. ~e Manet tamen. incommo- dum , ex majori dofi pericula, ipfo morbo pejora , facile oriri. Methodus endermatica cito curat, non vero , uti ex praecepto Ásclepiadis(Celf. L. III. €. 4.) curandum est, tuto, etjucunde. — Pruden- tia autem practicozum . haec facile fugit. „Il. Tandem quoad dofin concluditur, a metho- do enderimatica paucis faepe granis fortioris cu- jusdam remedii: graves haud raro tolli morbos, a jatraleptica vero, magnam ut. plurimum requiri dofin, unde , fi generofiora fint remedia , in praxi pauperum ` Jatro-alipta faepe non potest agere. IV, Commodum accedit methodo endermaticae , dovy dófin, nimis exigua fi fuerit adhibita ,' facillime pos- fe augeri, vel fi ex nimia dofi aut fortiori me- dicamenti indole noxae obferventur, ftatim. de- fümi'posfe applicatüm , unde loco abloto effectus tollantur, vel, fi majus fit periculum, illud tolli posfe appofità cucurbità (B ar r y), aut applicato eun- dem ad locum alio medicamento , quod prioris nocentis vim neutram (L e ib e tt) faciát; vel potius ejus effec- tus tollat;cüjus tei had unum enarravimus exemplum, ;^His commodis aliquomodo etiam gaudet Jatro- alipta ; augere dofin potest , vel, fi nimis agat , defu- mere applicatum , et, üt alter, quovis momento a medicatione defisteré. Cucurbitis et antidotis non adeo indiget, cum ex m fua praxi raro tanti effectus. —— : Ex ‘his autem videtür concludendum , gravisfima remedia, narcotica , v. g. Morphium ejusque aces tatem , Strychnium taliâque optime endermati- ce adminiftrari. Non tantum enim pura et majo. ri copia ipfum fanguinem ,fübeunt, neque ventri- culum afficiunt aut ab illo afficiuntur , fed effec- tus , prudens fi adfit manus, facilius posfunt auge- ri vel tolli, quod in his exhibendis fummi vides tur momenti. Objecimus quidem methodum en- dermaticam periclitanti , fortisfima femper ád manus esfe , concedimus vero éadem remedia” melius en- dermatice, quam interne dari; Longe enim tutius est et certius , tam efficacia remedia adeo applicare , ut. E momento effectum augere, tollere, nul- Ve lum 38 COMMENTA TIO lum facere ` posfis, -quod internae medicationi haud. contingit commodum, | | .'V.. Haud exiguum vero .utrique nostrae metho» do. incommodum .. praebet | ipfa. inflituendi ratio. Jatro -alipta, ni(i fcrupulofe attendat ad cutis coris ditionem , ad. medicamenti praeparationem et. -vehis cula. ipfiusque- fatis. generofam. indolem: debiles videbit effectus. ' Ipfa: frictio interdum nociva. erit. M onfalcon apud nervofos homines et in delicata cute pustularum | eruptionem , -dolores fortes , in-* terdum inflammationem |et febrem oriri. narrát, Nec negandum, Jatro - aliptam aegros extenfo fuo et taediofo apparatu faepe defatigare multumque. ipfis molestiae adferre , in primis fi graviori morbo decurm- bant, ne loquamur de tot morborum generibus ; tot:aegrotantium conditionibus, quae hanc metho- dum vetant. Praeterea fatis magnum temporis fpa- tium. teritur frictione.,. applicatione , ac effectum inter et. administrationem ,. antequam abforptione fufficiens.. medicamenti; copia fanguini fit allata. Ulterius patet, ubi: festinandum , . ibi . Jatralepticen esfe inutilem. Nec: endermatica methodus his caret difficnitati» bus. Ne. repetam pluribus - aegrotantibus facile nocituram esfe. hanc methodum, attendamus: .in omnibus , quibus. indicari videtur, aegris, fem- ` per: graviora manere obílacula 5 liuc: pertinet dolor , qui ex epidermidis 'feparatione; et a contactu he- terogeneorum in loco illorum méscio , oritur, dein V tema O 1 1MA E D 11/8; 309 tempus, quod ante factam veficulam dilabitur y ec irritatio.. localis ;- tandem facile ex ipfa cutis 'lae- fione, facilius. et. $tavius ; adhuc ex remediorum applicatione ,. oritur inflammatio , ayas omnem me- delam -inanem reddit... s | roit „ic Negari vero non. potest , Leone incipe ifti- tuendae impedimenta a folerte practico posfe diminui., $. 6. Effectus. | Mis «1. Si ad. inftituendae medicationis externae modum atteridas „jam: ftatim. in- oculos currit, frictionis. ef- fectum interdum. baud parvum fore, in. mutandis Anternis affectionibus. : In altera. autem... methodo femper- bene tenendum: loca fuppurantia . revulfio- num. externarum -eíficacium vices. agere; ad quod inprimis 'respiciendum , fi locus. propius.ad. mor- bi. fedem. denudetur, adeo ut opinio jure, fit or- ta: plures quos. de methodo. endermatica : prae- ftantes--narrarunt effectus ,. potius. veficatorio ; icu- tis irritationi , revulfionique Adferibendos: esfe; quam remediis. | Tes 1:54 Neque omittendum est, Piden haud dnbie ex caufa pfychica medicatione externa praeftantes. exci- tari fequelas. fcilicet quid: fupranaturalis effica" ciae. füspicare. folent homines. in remediis quae alià ac folent; administrantur. ratione, — |. sgor . I De effectu medicamentorum externe: applica- tias, „quae ab. ufu Fes nascuntur. Nidignis. enim Jatro-aliptas expertos fuisfe , Digitalem egregie in uri. nam zb — COMMENTATIO fiam agere, nec tamen pulfus diminuere, Corticem hullas, quae ab ufà interüo obfervantur, reliquisfe fequelas. Hydrargyrum ventriculum. aut pulmones non afficit , uti- faepe tristi probatur experientit ex ufü interno, Endermaticae methodi auctores notarunt, narcotica longe minus in cerebrum agere, inprimis Acet. Morphii, Stryclinium et fic plura' alia fupra notata, je HI. De efféctu locali vix opus est, quod fufius moneam. Dolorex denudatione cütis et medicámen- "ti applicatione, apud plüres aégros endermaticam methodum vetat ; inflammatio, a quibusdam remediis | gravisfimá , faepe ejus efficaciam tollit. Martin ‘et Pointe Sulph. Chinii propterea rejecerunt. H a $ fe Digitalem misfam facere debebat, ob vehémentem quam ciebat inflammationem et dolores; —— accedit loci laefionemfaepe non adeo facile restitui. f Haec vero gravia fatis incommoda a Jatraleptiee nullatenus obfervantur. fatro-alipta nullo dolo- re aegrum fuum excruciat, nullo impedimento ipfe fuam methodum inefficacem. reddit, nec loci Jlaefionem adfert, et licet negari non posfit, eum etiam "interdum molestias aegris fuis adferre, tà- mén quoad localem effectum ejus methodum prae: ferrent plurimi aegri, certe mulierculae. IV. Effects univerfales a methodo endermatica exfpectantur longe certiores et magis definiti , promptiores , magisque inter certos limites coercen- di, cum medicatio quovis momento fisti aut nulla red- M-E' D-M CUO 311 fëddi ^ pósüt, Multo finceriores eos, multoque minus éün morbi fymptomatibus mixtos notavit Bally. Puriora enim et majori copia, eficacis» fima fanguinem fubeunt remedia; nec mora! cum ad ipfum actionis centrum applicata, ftátim abfors beantur., Praeftat itaque enderm. iethódus quod prompte valida adducat auxilia; actio univerfalis post decem. horae minuta faepe jam obfervatuf. Jatro -alipta, licet puriorà et majori copia quam pet internas vias remedia adducat,enarratà commoda ek fua medicatione petit longe minus evidentiaj mec mirum ! Locus enim et medicamenta valdopere dif- ferunt; cui accedit, efficaciam hic valdopere pen- dere a caufis adventitiis, a cutis conditione ;'ab- forptione , frictione, vehiculis aliisque pluribus, unde tardius et minori certitudine effectus ét- fpectantur, neque femper fibi fimiles, — Effeétus tamen ex puriore et majori inductione etiam huic proprias esfe, patet ex eo, Hydrargyrum frustra interne omni forma adhibitum , externe frictionibus vel balneis optime luem fanare3 fic univerfe, quae, licet generofa, in ventriculum ingesta nullius funt effectus , optime faepe per cutem agunt, Praeítat autem haec methodus in eo , quod minime tanta, uti altera, vehementia in organismum ruat, neque uno quafi ictu totum fystema afigate Effectus nimirum funt magis placidi, mitiores, et licet non adeo praecipites, tamen fenfim fenfimque benige nas inducentes mutationes, tandemque morbum tole ood lene $12 COMM. MED. lentes , neque, uti in methodo: endermatica , re- mediis periculo plenis, aegri vitae- aut integritatis discrimen adferentes. | T Ex hac effectuum | confideratione- atian et "geberalium. concludendum videtur:- methodum Ja- tralepticam femper. praeferendam esfe ‘ubi mitiori- bus remediis morbus vincendus videtur ; ubi nul- lum periculum. fit in. mora; ubi aegri conditio", aetas , temperamentum vel fexus. graviorem. irrita- tionem localem atque inflammationem , fortiora remedia, aut. vehementem fubitoque allatam. orga- nismi concutionem vetent, et cutis. jatralepticae medelae apta. videatur; ad.methodum vero :ender- maticam confugiendum esfe; ubi fummum pericü- lum; efficacisfimi remedii .inducendi | nullam finat moram, aut ubi efficaciora remedia. fint addu- cenda. . | P E AR on) m, od COROLLAR LA. I. Cutis integra facultate praedita est absorben- di: materies-folubiles ,; sive largiore five parciore menftruo liquefactas. II. Epidermidis permeabilitate, externae. hujus paginae quae adplicantur , ad internam deferuntur -t in focum abforptionis , jam .incipientis ,. dépo- nuntur. . III. Abforptio cutanea venis: perficitur. et „vafis lymphaticis 5. venis autem praecipuum munus. in- cumbit, femper enim abforpiioni, etiam heteroge- neorum, funt paratae; . vafa lymphatica. e contra . tum demum, quando eorum, vis repulfiva sit. de- victà , aut ipfa ex quacunque caufa ab actione. normali discesferint. IV. Obftaculum nimiae huic abforptioni a natura pofitum est epidermis. d V. Promovent itaque abforptionem : Ht a, Frictio , balnea tepida, calor,- presfio aë- ris , apta applicatorum vehicula ,.alia. . .., b. Lrritantia acria, epidermidem cbemice vel me- 34 . COMMENTATIO mechanice laedentia, quae fcilicet promtius et copiofius abforbentur quam lenia, non irri- tantia, vix flimulantia , tum ob devictum obfta- culum, cum ob venarum facultatem abfor- bentem ftimulo incitatam, atque lymphati- corum vim repulfivam devictam. "^ €, Epidermidis remotio. Hac enim remota eiiam blanda, non irritantia, lenia, epider- midem nec chemice nec mechanice afficere quae valerent, prompte et copiofe abforben- mcer | VI. Discrimen , quod inter cutis functionem ab- forbentem intercedit integrae et laefae, fequens est: cute laefa materiae ftatim in ipfum abforptio- nis centrüm , imo in centrum -utplurimum irritatum deponuntür; 'cüte "vero integra, thateriae epider- midem, ills imbibentem , permeare debent, ut abforptionis focum, hoc in cafu non adeó irrita» tum, attingant, quod nisi obtineat, nulla ab« forptio. : | VII. Remedia cuti tam integrae quam laefae ad- mota ,' humorum masfå fubacta, ad internas abdi- tasque corporis humani ducuntur pártés, | VIII. Eorum s quae cuti laefae applicantur , , effica- eia tanto. manifestior, quanto P "s åbforp- tio et remedia fortiora. ` IX, Fett VIT m -. Tow» n pun EA v UM ^E! D 3 cA Y 315 «X. Remedia quae cuti’ laefae, endermatice , ap- plicantur, effectus edit , abforptione cutanea. - De illisy quae vero fenfu jatráleptice applicantur , idem ftatüendum .videtur 5. plurima autem quae à jatro- aliptis: admoventur proeul dubio agunt in confen- fum: cutis cum partibus internis y cui confenfui plu- res adscribantur boni eventus, à methodo jatralep- tica obfervati. Frictioni , denudotioni cutis ope ye- | ficantium , uec noh affectioni plychicae aliisque felicem utriusque methodi eventum faepe tribuen- dum , patet. " l ' | X. Remedia externé applicata, propria, qua pol- lent, ^vi medicatrice in fuccos transeunt, neque eorum in morbos efficacia alia qp. ac fi interne. esfent adhibita. H "óTesR 1 cendo qi XI. Differt nig haec remediorum applicatio . ab interna, eo quod remedia neque. in organa digestionis agant , neque horum efficacia mutentur, Puriora itaque, majori copias et tutius médica- menta per cutem wUMa ron åkt 4 | “XIL Methodus externe ofedigandi minime hàbea. tur univerfalis, Externd medela succurrendum ést} quando administratio interna fit impedita: pericu: lo plena, nocitura, non proficüa; oaut non. adeo promtos felicesve. promittat. effectus , vel ofi exter» na medicatio internae juncta utilis cenfeatur.. ...-.; "D XIII. 316 COMMENTATIO . XIII. Nec. inconfulto: ad jatralepticam - vel x ene dermaticam. methodum aggrediendum,. “Utraque fuas vindicat laudes,. fuisque premitur. impedimentis, Differunt , tum. quoad. generalem. ufüm,, tum.quoad locum applicationis , ac medicamentorum +- quibus utuntur, naturam , in(tituendi rationem, et effectus ; tam generales quam topicos. ; NIV. Methodus jatraleptica , f externa medica: tio fit indicata , adhibeatur, ubi zegri ejusque cu- tis conditio ad hanc medelam fit apta , mitiori- busque remediis morbus fuperandus videatur , ne. que hujus acumen citisfimam. efficacissimorüm, ype- tat remediorum . adductionems. - dein j- ubi, gravior cutis irritatio localis. remedia j; actione fua vehemen» tiora, vetet, vel validi, fubitoque allati in totum fystema impetus, propter aegri vel morbi in- dolem ,: fint contraindicati , ideoque endermatica menais meyo XV. [fiv aeta methodus non adhibenda vide- tur, nifi periculum fit;in mora, atque efficacis(ima celerrime inducenda fint remedia ; ubi urgens ali- quod: fymptoma ita füperandum videtür, vel- in cafibus; non. adeo 'urgentibus, -ubi a methodo jatraleptica ;ullum | morbi lévamen' nee obfervátum fuit: nec. exfpectandum | fitj^vel propter aegri inep- titudiném iier propter morbüm“ 'efficaetore Seeds 381 H189IDOTII SU evt. f yI 15 j TI rir 111i 53 d 1 petentem.’ [1192 XVI, Pepu p Ia". "Ep. t "á M oho À trc re s SIEUT NEL MEDIC A 317 XVI. Applicatio remediorum externorum , cuti integrae vel laefae , a prudente medico, in curan- dis hominum morbis internis, magno cum emolu- mento, internae medicationi aut fubrogatur , aut in “illius auxilium vocatur. T Et fic quidem externam medicationem pro viri- bus expofui. Permulta, fateor, adfunt minus be- ne intellecta, perperam expresífa,. prorfus" omisfa , uti tironum contingit labori, longe enim femper a perfecto fuerunt rerum initia; quibus autem; CI. Judices ! cum nunquam vestram denegastis indul- gentiam „eandem -pro hisce ftudiorum. meorum pri- mitiis enixe Togo. Pour juger avec connolsfance de caufe une méthode thérapeutique , il faut en avoir étudié la partie historique , la partie ra- . tionelle,.la partie expérimentale, ^ GILBERT. POI N pigo vasis f (COUNTS PECTUS ji d n Pa LI IwfRODUCTIO. |.) . e ecwpguseq dquilixun diii CAPUT I. EXTERNAE REMEDIORUM APPLICA- TIONIS HISTORIA. . No "c muy I. Ab ejus origine ad finem saeculi XVIII. ro It. A. summo saeculo XVIII. . . e 37 111. Historia methodi endermaticae, . . 538 CAPUT II. REMEDIORUM APPLICATIONIS EXTERe NAE FUNDAMENTA ANATOMICO - PHY« SIOLOGICA, e. H e e. e e 79 $ L Introductio. r 1. Pars Anatomica. 43. Systema cuteneum, a o e —. . . 742 3. Cutis, ejusque strataso . . . .« e «4 71 &. Corium, a i ^ eiie " ý . 22 5. Rete Malpighii. . — . SERI INET A oh pas mii 6. Epidermis, . ° E aA € E E ZR 7. Nervi cutis. Jo3y. DENMpuyS Wvocc.s 7.6 8, Vanha, “anri tuet ide oce Iwa NS 9. Pori. a . " . . e. . ^ .. 79 10, Vasa lymphatica & OP NUNT TESTS € NM II, Pars Physiologicae rt. Fünctionés cutis, "Maii ei ei AM . 84 12. Absorptio cutanea. ^. ~ e Š " . 84 Observationum ordo L Ad probandam. absorptionem cutaneame I. Materiae extus. applicatae, chemice, odore, vel sapore intus repertae. 15. Éydrargyrum ; Prussias Potassae; alia, . — 86 14. Materiae odoriferáe. ^^ .^ 4 y0954 7. . Bi Experimenta auctoris. . è> èe e e. 9 f. $. zi C€O0O,N SP ECTU.S. ; ) P age 15. Materiae gustu percipiendae, e e s » 96 16. Îl. Aqua ex aére resorpta. . œ ai. i9 o5 90 17s ILI. Urinae copia major illa potauum, » œ ; 97 18. 1 V. Balnea, to MB ET cotas aL PEUT 1000 A. Mitigatio sitis a balneo; glandularum ture; gor; alias e . BANT 1549. $99 B. Post balneum auctum corporis pondus. . 99 C. Diuresis ex balneo aucta. Kobe Apos: rtt D. Quantum aquae absorbeatur, . ° 4 103 E. Conclusio. ^ . . e ^ B B 10& 19. V. Materiae e balneo absorptae. . . . ro& Experimenta auctoris, . * 106 20. IV. Cutis Respiratio ; Miasmata ; Contagia. 107 21. Cutis laesa facilius absorbet. . . . . 110 22. Integrae cutis absorptionis ratio. . . +è 112 25. Quibusnam vasis peragatur. . . . . 115 24. Quibus momentis differat absorptio cutanea, 116 25. Auxilia absorptionis cutaneae. $ e . 118 26. Discernenda functio cutis integrae et laesae , hue | jusque discriminis causa; sive methodi jatralep- ticae et endermaticae discrimen anatomico phy- siologicum, .« .». e *...8 9,3 C PA III. Pars Therapeutica, : 27* Introductio. * . " ~ E . . 128 Observationum ordo Il. Externa agunt ut interna. A. Cute integra. 28. Jatro - aliptae effectus percipiunt a remedio quod in aegris adplicant. SE TS ES LAN. LOCUM Materiae e regno animali. - 29. Cantharides. + P " " Materiae e regno vegetabili, 5o. Opium. B B EB ^ - E B » 126 S1, Tabacum. lini oe . E NUR Ace 133 $2. Belladonna; Senecio vulgaris ; Helleborus; Aco- siun) Sabadilla, i ede ors e sv "ab f. 55 EC c ^ dco T CONSPECTUS d Peg. $. 55. Expetimerita “circa Purgintia: V 129 54. Antbelintica, ' 07092 P V 2 MN 129 35. Diurética ; alcali; acetum. . 4 i * 120 Materiae e regno minerali. 36. Cosmetica. ^2 ^ .- . A A P . 131 57. Arsenicum. >, i . . » . 131 58. Hydrargyrum. E e rr MU O A I TT — 99. Plumbum." . '. S rie " » ° 133 - 4o. Antimbniurb, — Tartarus emelicus. . T 77 B. Cute laesa. $. 41. Arsenicum. o «. . 3 E i Š 157 42. Hydrargyrum. ; e. er v Qe . 198 45. Anlimonium, — Tartarus emeticus, r, ` 140 44. Plumbum. á . å R $ . % 140 45. Opium ejusque principia, K mp Me e, MÁs 46. 'l'abacum. * . . . . e " 1 42 . 47. Belladonna ; extr. Nucis vomicae ; Siramonium; . aqua Lauro-cerasi, $ zi pue 2 144 " 48. Aloe; Helleborus ; Ol. Crotonis Tiglii, H 144 g. Scilla ; Cantharides; alia. . . : x 445 * 5o. Qua ratione agant medicamenta externa, ^ , 145 CAPUT III METHODUS JATRALEPTICA. $. 1. Methodi. definitio, "pc vete E E a 2. Indicantia.. . . "ut A, Ubi interna medicatio ipicediia í j 150 I. Ex conditione. partium corporis. . . 15o II, —— aegri. . . " ° 151 Iil, < - medicamenti, . ^ 151 " `B. Ubi internae medicationi subveniendum. 153 C. Ubi externa medicatio praestet. ; $ 152 D. Refugium post aliorum usum frustraneum, 155 "2G v E. Ubi duplici indicationi satisfaciendum. 155 Contraindicantia. ; s «o. e 154 $. X. Exercendae methodi regulae. . e 155 De medicamentis, huida * 4 "Vehicula. e 1. r E . pi x DA PréepaaME. e v^. «n c ye s MM t $09 NS PECÁWU.s . Pag. f. 6. Dosis. REM Aoc lota Pow c PN 158 De aegro. 7. Locus eligendus , . .. ., , k . 158 B Frider ied idat e voezo "c EH 159 . 9. Balnea , tempus applicationis. » 8.475 160 Observationum ordo III. Ad probandam remediorum externorum efficaciam in curandis hominum morbis internis. A. Methodus Jatraleptica, Il. Medicamenta actionis universalis, I. Relaxantia. : $- 10. Oleosa; in tetano, hydrope , febre bectica. . 161 Ad pestem praecavendam et sanandam; ad fe. brem fílavam. 3 i ý Y » 165 1). Nutrientia; balnea animalia. P i t 164 1I. ENEA 12. Cortex Peruvianus s. China. b . á 166 Pulvis. * 4 eii, ^ " å . 166 Cataplasmata, .. . . e * iine hof, Y T 36y Balnea, . " . e . . s . 168 Ubputiuné iau exaeiskoui De. 169 Extractum . ^ A " . . . 169 Tinctura. . l " E « 170 $. 15. SulphasChinii, Pointe, å ? e) dk 175 14, Cortex cum excitantibus. (vow curis . 174 15. Salix; Quercus; Rosa; Acetum. , , 174 16. Alumen; acet, plumbi; Ferrum. : à 174 III. Excitantia. 17. Aethereo oleo vel aromate praedita, . , 175 Species herb, excitantes. T è F . 175 Ad flomachum roborandum, . e go us, 176 Ad vomitum, cardialgiam. . |. , ^, 176 Ad:colici, 5i. se oon eio * 177 Ad Diarrhoeas sistendas. . ; " e 177 In Typhone i oooodux ovd a Helge] 178 Ad paralysin aliaque. . . . «178 $. 18. Linimentum Spirituosum Chrestien , 179 19. Linim, Cl. Nahuys aromaticam. " ù 18o X $. 20 y Co Nà PC TU S. y Pag. $. 2e. Spirituosa; inj'Typho. ʻe e * . ^. I8: Excitantia irritantia. T “at. Arnica montana. *» + pH : 182 22, Balsam peruv.; Terebinthina; Phosphorus, . 18a Excitantia antispasmodica. ^i Q a5. Moschus, AEA ip dO o ERTEN . 185 24. Castoreuim. ex^ y . € $0. 184 25. Asa foetida. " gv mde. í S. CBE 26. Ammonia; aetheres. . ^» ^« « e e 1895 .37. Camphora, a. ln febribus malignis, nervoso putridis, gan- . graena. " ^ - le «lal . . 185 b. In colica; diarrhoeis; dysenteria, . >» . 186 «. In morbis rheumaticis , arthriticis ; paralyticis, 187 d. In. morbis spasmodicis. è ^» à é 188 e. In genitalium affectionibus: GERRA V1. 189 f. Aliorum remediorum corrigens, . . : ^ 189 ĝe 928. Cantharidcs. `a e e * E 'e * 190 IV. Sedantia. y ag. Opium. sie vim (A UN c. o HS, aat a, Opii vis excitans. —-— coc. QAMICTWUOBN 3902 b..—— ——- anodyna vo 0. UN quet xe, «^ 93 e. anlispasmodica., « . ^. « 195 In colicis. * $ wing viqisg 195 — nimia ventriculi sensilitate, s c ce Hysteria. " a . . . é . 197 — mensium. suppressione. » is PEG à á 198 — stranguria, & sn rr S PE 198 — deglutitione impedita. >s . . & 2299 — tussi convulsiva; asthmate; tussibus. 4 199 — convulsionibus, ‘chorea ,: tetano , :aliis. 200 "Tinct. ahtispasmodica € h res tien, ad febres intermittentes, e e e a% A A 901 d, Opii vis hypnoticas niw aise s oV. ^4. p202 5o. Morphii acetas. . ias z " pq. cud 205 81, Atropa Belladonna. 8: p5is oyinai Pd ME 84. Nicotiana: Tabacum. ^ « .« $* ww. 8906 53, Cicuta; Hyoscyamus; Stramoniun; Digitalis. purp 1 a PREMIT CONSPECTU Ss. Pag. : (*» purp.; Aconitum Napellus; Prussias Potessse ; : Sulphas cupri ammonioc.; Oxydum my, Ce-' , russa ; Croous ; alia. « è . : * ` 206 f Y. Breeds i i f» 54. Species herb. resolventes, . . . « 209 $5. Hydrargyrum. . .. , Hydrargyrosis, . . ) > (i c2 i Louvrier -—— Rust. e vs (09, ^ S10 Pichorel . "Op 4 ; . 4^ 31 $ Scattighba,'ali, ER wet v um : Unguenti mercurialis usus : 1 in lue venerea. e AQ Ie qe l4 212 | = peste praecavenda. > . , TET 1 — Hydrophobia avertenda, . .. . . ara 7 à j -— Tetano et Trismó. ^. ^. .. . « 213 : -— Rheumatismo.. <. .. . Ana Xi SA f «n Hyd8rope.. oe 7.5.7. el. «215 i ; — viscerum inflammationibus. e $ é 214 $. 56. Mercurius sublimatus corrosivus. . . . 215 57. Alia Hydrargyri praeparata. . SRM AT AE a Mercurius dulcis, e- . . EA Pe c 7 WB praecipitatus ruber. B AMMPNIT 1 Solub, Hahnemanni. b E 218 | Ung. mercur. cum saliva paratum. — . e 219 $ 38. Auri praeparata, — Platina... . , , 219 S9 Jodjun UOTE DUE UE RSS wis. aet. 4o. Pediluvia cum Acido Muriatico vel aqua regia. 221 II. Medicamenta actionis specialis, $. Án. kN Eni 5. 0. STRIS ©. àaa$ 1I. Purgantia. 4&2. Varia. . SUN ei. 97 €. AD 45. Ung. Colocynthidis in maniacis. . . -e 226 III. Anthelmintica. ` 4h. Varia. è —. YS reni vae e - y 45. Species herb. anthelminticae, . à e 237 46. Arthanita; Alos. . . . ^. . o 398 IV. Diuretica. X2 $. 47. G Oo; N 8$ P E C T Ww & Pag $- 41. Scilla, .:; e: o * š ú AN: . 229 48. Digitalis- purpurea, Ebpiglottis;. lutea; | . 259 . 49. Acetas Potassae, ` * " " ^ á 2354 5o. Terebinthina. à " à í " à i 254 51. Varia. ^ : " " i 355 . [] LI e. 2 CAPUT IV. METHODUS ENDERMATICÁ. $ t Muhodi delnilo, .- 2. 12 4. M. 9M 3. Indicantia ; contra-indicantia. è . — * : 253 Exercendae methodi regulae. . " , $m 328 De medicamentis. 5. Medicamentorum selectio. MON A a a: a AO 4. Vehicula, o . VET. è ; e . 239 5. Dosis. 4 . A e à ^ . 3240 De aegro. 6. Cutis denudatio, "7 E p 4 EE O SM 7. Loci denudandi selectio, ` EER . 242 Ambitus loci. . e É . á . ai OAS 8. Observanda quoad applicationem, > . . 244 9. Loci inflammatio, . ^ è . ` RETS, 10. Actio medicamentorum endermiatice applicato- . .. 246 11. Nocivae sequelae, |. peir eroe e. e$ 24 Observationum ordo III. rums. . P e B . & Aà probandam remediorum externorum efficaciam in curandis hominum morbis internis. B. Methodus endermatica. I Medicamenta actionis universalis. I. Adstringentia. $. 12. Cortex Peruvianus ejusque Principia, Cre — A. Extractum Chinae. : 4i». 248 . B» Chinium ejusque Sulphas et Murias, ... 248 a. Usus ad febres intermittentes.. « 249 b. Ad febres perniciosas. « 4^ e.. 294 c. Ad neuralgiam, s — e: » e nea, 254 II. Excitantia antispasmodica. E $.15. Asa foctidu, > o . o os uto vr 0255 s4., Moschus. ce 9. 9». ». 9. 4» 2i 298 I1. £ O0ONSPBCtC TU s. Pag | III. Sedantia Narcotica, l ' 1 $. 15. Narcotica in genere, . . S NOME. dt 16. Ópium. : LAN H ^ 254 n 17. Morphium jikri Acetàs , Salphas P Marii, 253 "m Usus in Bronchitidé chróüicdá, . |. ^ .- "960 | b. — — Phthisi et aliis pectoris iális. 261 l 0.0 € —— -— Dysphagia spastódica, taae, | o7 Mende. Veit le sa womET M NM | JC * —— — Tete. o;o 13250707550 866 f. —- — Delirio tremente. (l4 ww 9 gs —— = Spasmis hystericis, Qr. h.-—- — sedandis doloribus. . - . 27o Ad Neuralgias, Prosopalgiam , Odontalgiam, 272 Ad Rheumatismum , Arthritidem , Ischiam, 272 Ad carcinomatosos dolores. » Lvesjà ep i» Usus in Strangurias e e »> » » 275 ý. 18. Strychnium. DEDA RA a uo EE a a DAN à, Usus in Paralysi, ERON VACUA ie PE b. Paraplegia et Hemiplegia, . . ^ 279 e. Aphonia paralytica. . . . 280 d. Taa i Kn". E E aBe $. 19. Atropa Belladonna, . . .. . . > 285 20. Datura Stramonium, . " . . . 2835 21, Crocus; ^. , sr rao "EAE ^ 284 IV. Resolventia, $. 22. Hydrargyrum. — Mercur, subl. corros.; Merc. dulcis. Ae qocoso Yr qid $0. E 384 25. Antimonium, — Kermes miner. > * " 285 & pev LEM VLC] tcm cc SPIRITU MZN TP "9 SN LÁ -au v ^ "ue e II. Medicamenta actionis specialis. 24. I. Emetica, un E Rf EMG Lie e, 25. Tartarus emeticus, ^7 7. 5. 72 "So 0.77388 236. Emetinum, onen 506. 7. 00.360. 98 a HoBepsedu uw X. 7.0». — 0» s. 289 T 28. Aloë. BAS ec s erc. cu^d MEN N 29. Gummi Guttae; Ahoan, Jalappa; Elaterium ; p. Colocynthis; Ol, Crotonis Tiglii; Calomel, ^ 293 III. Diuretica, | $. 5o. 91. Scilla; Digilali. g .. .« « . 392 C ON SP CAPUT V. CoMPARATIO, E C $. » Comparationis momenta, " 2. Usus generalis... — . - 3. Locus applicationis. . 4. Medicamenta, " ; 5, De exercenda methode. 6. Effectus, 2. " " XVI. COROLLARIA. . e. L T U s. Ait aer f'mdpuoU ^ e aaa - ridi om COR RLSEOMIUYX Pag. reg 47. 11. vesta corr, veste 68. 18 et 19, acetatís Strychnii gele acetatis 79.. 14. detectis corr. detecti 82. 7. fequentes corr. fequens 87. 3. triennum corr. triennium — 12, pariodito corr. parotide IOl. 5, praecedatque igitur experimentum corr, praecee datque apte experimentum, 118. 8. primam corr. primum I21. 5. rete corr, reti — B. penetranies corr. penetrantia — 17. asfümunt corr, asfumere 122, 9, praecipuam partem . . incumbit corr. , práecl. pua pars 125. IO. confectam corr. confectá 150. 16. nec raro ex debilitate, adde impeditur ventri- culi aditus 154. 7. aut contraindicatus corr, nec contraindicatus 18 t. 12. dele fi 178. 1. eo febris tempore corr, vel eo febris tempore, 184. 24. laudata in olei connubio cum tinct. canthari- dum etc. corr, laudata; in olei connubio, cum tinct. cantharidum etc. 196. 17. fisteret corr. fistebatur 188. 11. vehemens fuperveniens corr, vehementem fub- ortum 1915 Pag. IQI. reg. 21. anginam (asthenicam?) corr. asthenicam (?) 196. 7-8. fin -la corr. fin-gula 199. 204. 205. 216. 226 238. 251. 260. 263. 25 pomito ». . allatum corr. allato 18. tolli posfe corr. tollitur, ut 18. Hyoscyam. corr, Belladonn. | 9. fcroplidlos corr. fcrofulas 10. Maniaca corr. Maniacae 6. non abhibeatur corr. non adhibeatur. 15, utilitas corr. utilitatem, 4. cenforii effectiones corr. fenforii affectiones 23. dele: et morphii ufum | [uti enim ex fequentibus patet, Meyer omni ves- pere acetat. Morphii gr. 8. loco nudo adplicat, et ternis, fi opus fit, diebus novum admovet veficato- rium, intus nihil, praeter Emeticum exhibens.] 10, exfentorum corr. extenforum 22, per plures die corr. dies 5. ab corr. ob 24. intra pauca horas corr. paucas 2. dele: veficatorio excitabatur, 2. una corr. uno Caetera lectoris corriger benevolentia. DOUWE GORTER, SIMONIS FILII, IN ATHENAEO ILLUSTRI AMSTELODAMENSI THEO« LOGIAE STUDIOSI, SEMINARII TELEIO - . BAPTISTARUM ALUMNI, DIALOGI TRES DE PLATONIS SYMPOSIO, SIV 'E RESPONSIO AD: QU: MESTIONEM, | IN ACADEMIA . .RHENO - TRAJECTINA AB.ORDINE PHILOSOPHIAE THEORETICAE zr LITTERARUM HUMANIORUM PROPOSITAM: » Quo proposito Plato Symposium | scripsisse vide- » tur? Quae dialogi ratio et prógressio est in » argumento explicando? Quae maxime est ex- „ plicationis conclusio ? ? ! QUAE PRAEMIUM REPORTAVIT D. xxvi M. MARTII A. MDCCCXX XII. SY MBOLU M. Ko) yàp Eywye seul ŽANU, Oray év vive nep rào- ooQias Aóyovc Ñi uùròci rouee N YAA Enoti, xup TOV oiechui &QsAcTebai, imet usi e yaipa PRAEFATIO. E + Puatonis amans, cum vidérem quaéstionem ab Academia Rheno + Trajectina juvenibus proposi» tam, quae est de Symposio, egregiam me nactum esse occasionem putavi, qua amori meo et studio indulgerém, Symposium enim accuratius perlus« trans, speravi fore, ut, praeter maximum fruc- tum, non exiguum inde perciperem gaudium. Ad opus igitur me accinxi, Nunc autem quaestio erat, quomodo id age- rem, X Tandem in eam rationem incidi, quain et veteres plerosque scriptores tenuisse, video, ut nempe personis quibusdam suas sententias dé» fendendas atque impugnandas tribuerent, easque loquentes inducerent, Naturae convenientior illa ra- tio mihi visa est. Grave autem simul opus exis- timavi, atque viribus meis majus; deinde vero, ejus suavitate abreptus , aliorum exemplo audacior -AXI A a sumi 4 | PRAEFATIO. sum factus, Imprimis ipsum Symposium me in- citavit, quippe quod tantam habeat formae accom- modationem , ut non exiguam ejus laudis causam . in eå positam esse putem. Praeterea Marsilium Ficinum mihi jam viam parasse, cognovi, et quidem eo modo, ut, philosophos sui temporis quosdam , convivio Platonis natales celebrantes, atque de ejus Symposio disserentes fecerit (1). Denique, aequales nonnullos idem tentasse, non exiguum mihi fuit incitamentum , quorum exem- pla, quamvis me non assequi posse mihi con- scius sim, tamen sequi egregium existimavi. Et ecce! duo Amici, Sophronius. et Philopla- ton, nobis deinceps Symposium tractabunt, ita ut hic plerumque explicet , ille vero audiat, (1) Vid. Platonis opera interpr. Mars. Ficino, Lugd, Bat. 1590. pag. 773 seqq. DIA- URBC 2 OC M DIALOGUS PRIMUS. QUO PROPOSITO PLATO SYMPOSIUM SCRIP. SISSE VIDETUR ? Sophronius. Videor mihi hac de re, quam memoras, (mirum sane tibi videbitur) non omni- no esse imparatus. Platonis enim Symposium et ego et amici quidam forte hoc anno legendo tractádvimus, Nuperrime etiam, cum lectionem ejus ad finem perduceremus , nescio quo modo, ser- mo fiebat de proposito, quo Plato dialogum scrip- sisse videretur, ^ Longe discrepabant sententiae ; acerrime "disceptavimus ; sed, ut fit, nil profeci- mus, "Tandem, cum jam linguae defessae, animi- que vehementiores essent, omnium consensu de ' crevimus , disceptationem in sequentem differre heb- domadem , ut nempe tum , et magis ordine fieret, et nos paratiores veniremus, Hoc factum est, et, 6 COMMENTATIO et, cum simul hilarem toti sodalitio finem impo- neremus, vesperem laetum, et quod ad rem tracta. tam, et quod ad festivitatem attinet, transegimus. Vides igitur me jam Platonem suscepisse, maxime- que Symposio operam dedisse, quápropter, cum de ilo dialogo sermo sit, credo, me non plane ad respondendum esse imparatum. Philoplaton Nescio , utrum te potius laudem , an mirer. Tune tandem ad Platonem venisti h quod ego te semper monui, tu vero semper omisisti? So- phrone Recte tu żandem dicis, Serius, eheu! mihi aurei illi dialogi in manus venerunt. Antea enim, ut omnes philosophos, ita et Platonem contemtioni habebam. Metaphysicae illae quaes- tiones (corfundebam enim veteres cum recen- tioribus ita dictis pliilosophis) mihi ingratae erant, quippe -captu. majores; poetas magis amabam, qui multo gratiorem. mihi tractare videbantur ma- teriam, Forte autem (erat superiore anno post ferias) mihi Platonis Phaedrus in manus venit. Libro evoluto,. legi quaedam, quae mihi adeo placuerunt y ut illum. dialogum- sine morá percur- rerim; tum rursus. sed magis attente eum legi, et, quo attentius, éo magis mihi placuit, Exinde etiam alia Platonis perlustravi, et, ;ut eo majo. rem inde fructum perciperem, amicos quosdam rogavi, ut uná mecum quendam legerent dialogum. Placuit iis et ità platonicum nostrum exortum est *Sodalitium. Symposium tractavimus ,; quem dialo- gum -—— Aug ——— —-—-pLrr3n- were." . TOOL 2 qr d DIRE ERIBRR E t LITERARTA. ; gum ut pulcherrimum nobis commendaverant alii; Neque id fecisse mos, poenituit, cum adeo ejus lectio: delectaverit, ut omnes huncce librum longé pulcherrimum putarémus. - Nam sive consideramus orationis formam nihil elegantius excogitari potest, cum tanta facilitas, urbanitas ac perspicuitas per totum dialogum inve- niatur, ut, in summá. rerum personarumque va- rietate, -nihil ineptum, nihil frigidum | deprehen« datur, sed quisque et.sibi et rei tractatae. conve- nienter.dicat; sive rerum ordinem contemplamür, maximum eum esse agnoscamus , necesse est; sive denique argumentum spectamus, omnium jucun. dissimum ac gravissimum id esse, unusquisque stå» tim- videt, cum de „amure: et pulcro sermo- sit; quae primarium. in philosophià platonicà obtinent locum, Singulis hebdomadibus. conveniebamus cer» to tempore, magno studio Platonem legentes; tum de eo, quod legeramus, sermones habentes, quod tempus mihi semper gratissimum- füit, . Inprimis gratum: mihi erat convivium, quod ex communi sumtu celebravimus, Multi tum, et de Platone, et inprimis, ut dixi, de ejus in scribendo. Sym: posio proposito habiti sunt sermones inter Socra- tica pocula, ita ut sua sponte fieret convivium Pla- tonicum de ipso Platonis Convivio. . P4i/op], Amo te, carissime! — Sed fungaris tu mihi Apoilodo- ri ex Platonis Convivio munere; nil aliud.agas; sed enarres, quinam in vestro Symposio sermones et | prae- 8 COMMENTATIO pfaecipue, quaenam vestrae de proposito fuerint Sententiae. «Scio. enim te, ut modo cognovi, Platonem ante .omnia amare, . Sophrom. Grato animo, quae possum, enarrabo; sed, quare me tanto ardore. de Symposio intérrogas? An“ for- lasse. vidisti quaestionem ^ ab -Academià Rheno- Trajectini. juvenibus: propositam, quae“ est de Symposio? -Si vere opinor, lubentius etiam, sub quádam tamen conditione; narrabo, ^ PAi- lopl. Recte suspicatus es, amice! fatebor enim tibi me non solum quaestionem illam vidisse, sed. et experiri velle, quantum -meae vires valeant in ea tractandà. . Forte Platonis legens Synipo- sium, ejus lectione adeó delectatus sum , ut, pro- positam quaestionem videns, eam tractare. con- stituerim, hoc potissimum consilio, ut eo majore cum studio et curâ Platonem tractarem, et tum ex ipsa tractatione, tum ex illo studio et curà quam . maximum perciperem fructum. Negare etiam nolo, dulcem mihi affulsisse praemii spem. Praeterea duo adhibui proverbia, quorum. prius me: ^ad opus: incitavit , alterum mihi solatium erit, si res male evenerit; haec scilicet: audaces fortuta:juyab, et: ut desunt vires, tamen est laudanda voluntas. ‘Apparatus jam quosdam fes ci. Tu aütem, nisi. molestum ,' recites nunc. sen. tehtiàs éx vestro convivio. Sopron.: Tibi non morem geram ,nisi duabus hisce praemissis conditio- nibus, ne, si forte nostra quaedam tibi inepta: vis deana ^ LITERAREITZA: S : 9 deantur, haecce nobis vitio vertas. PAi/opj. Sem- per sane tui similis manes, tuum opus , quamvis plerumque non spernendum, ineptum putans. Sed narra, — Sophrom, Caveas! — Alteram etiam con- ditionem habeo, scilicet, ut, si ego nostras de proposito sententias protulerim, tu eodem modo tuam dicas. .PA/opk Dicam: non prius autem, quam vestras ad finem usque audivero. Sophron. Narrare igitur conabor. Convivium modo par- cum nobis erat, eo copiosiores vero et jucundio- res erant sermones. ` Postquam bibitum esset in salutem patriae, principis, tum et juvenum amico- rum, qui arma sumserunt, finibusque adstant, patriam defendentes, nec non in puellarum sani- tatem, disputatio fit, ut constitutum erat, ea lege, ut quisque ex ordine suam diceret senten- tiam, Initium dicendi fecit Pamphilus. — „ Amici carissimi! inquit, vobis omnibus hocce convi- vium bene eventurum, spero; gratissimum enim omnibus esse scio. | Prae ceteris autem gratum est /Cratino, non tam convivium, quam argumen- - tum; agetur enim de amore. Ne erubescas, ami- cc! non enim turpis res est amor, imo amare per omne tempus decorum habuerunt homines, et recte, nam . . o . Cratinus, Taceas , stultissime! potius sententiam, quam debes, dicas. Pam- ` philus. Non prius eam audibis, quam saluta- tionem, — Repleatis pocula, sodales! — Chari- "us. Faciam, sed quaenam res est? Pamphil. | Ne 10 COMMENTATIO Nescisne tu? Ille. deperdite. amat. Char. Quam? Pamphil.. Nomen. dicere, non audeo. ==- Tol. lite pocula. juvenes, et bibite. mecum in sani- tatem, . nec non humanitatem puellae. cujusdam, | Cratino satis notae, Nunc sententiam dicam, me autem eam tam splendidam fore speretis,. quam ilam, quam proferet mox Cratinus; ille enim di- vino spiritu inflatur, ego minime. . Sed dicam: animi perturbationibus magnos etiam saepe. ab- noxios esse viros, inter alia, simultas illa docet, quam inter Platonem et Xenophontem intercessis* se, veteres perhibuerunt scriptores .(1). «Ambo magistri sui, Socratis, sermones scripto manda- runt eo modo, ut Xenophon, quantum posset, historiae fidem in eo servaverit, Plato vero. magis vüT4» egerit, atque magistrum ex ingenio suo descripserit, quod alter ei vitio vertit, Quid mi- rum igitur invidiam iis intercessisse" Aulus Gel- lius annotavit, neutrum eorum alterius nomen in operibus suis scripsisse (2). ^ Probabilis. igitur mihi eorum sententia videtur, qui statuant: ZZa- ionem eo proposito scripsisse convivium y Ut. esset, quod in eodem genere Xenophonti opponeretur (3). Xenophontis. Convivium enim, sine dubio juvenile | opus (1) Vid. Aulus Gellius, N. Att, XIV. $. ét Athenaeus Leiph, libr. Xl. p. $94. E. : Dis (2) Loco citzsto. | -(s) Cf. Bibl. Crit. , Aunstel;, 17799 — eor tuom pen det LITERARTITXM 11 opus est habendum, et igitur longe ante Platonis confectum, — Nonnulla in utroque Convivio si- milia inveniuntur, plurima vero diversa, et par- tim opposita, e quibus apparet Platonem Xeno- phontis opus ante oculos habuisse, atque osten- dere voluisse, quantopere ipse eum quoque in hoc genere superaret. Ut discrimen eo magis conspi- ceretur, Pausaniam fere eadem loquentem, indu- cit, quae apud Xenophontem Socratis 2/yo; èpø- TiXo5 continet, —Dimitti tibicinam facit, cum Xenophon! tibicinae aliisque ludis in suo convivio haud obseurum dedisset locum. Socrates in eo praeterea parva pocula bibit, dum idem apud Aga- thonem duxrZpz, radov 9$ üxrTà xorÜAAs yupiyta ét QuZAw meydayy ad eundem usum adhibeat. — Haecce quam maxime meam sententiam confirmare videntur (1). — Quae cum dixisset Pamphilus, vices pervenerant ad Charinum , juvenem mihi ami- cissimum , neque omnino indoctum , qui vero miro modo philosophatur, res, quae ad pedes jacent, e longinquo petere solitus. Hic igitur, cum sententiam suam scripto mandasset, ejus recitan- dae veniam rogavit; qua dati, scriptionem suam praelexit, quam, cum mihi roganti dederit, et forte mecum habeam, etiam tibi praelegam. Est ità: , Aud. Hum,! Ei, qui rem paulo liberius, uno (i) Cf. quae contra hanc sententiam affert Astius; Plat., leb. und schr., Lip. 1816. p. 314 seqq. 12 COMMENTATIO uno oculorum obtutu, contempletur , inter. singue los Platonis. dialogos nexum quendam , . et con. . venientiam invenire, non difficile erit. Jam statim in Symposii lectione, ex qua semper maximum pere cepi gaudium , attentionem meam movit , Platonem. ibi tantopere sibi indulsisse in laudando: Socrates Depingitur enim, non tanquam serenus, philoso- phus, ab omni hilaritate, ac festivitate abhor- rens, modo philosophiae intentus; sed inducitur in lauto convivio, bibit, neque ebrius fit, et om- nino ejus vitae ratio et domi et militiae ita ab Alcibiade describitur, ut Plato in Convivio ima- ginem,perfecti sapientis.in communi vità exhibere voluisse, videatur: quomodo se a nullà re honest. abstineat, semper autem modum servet, omnesque patientià , modestiá, ie pps ac fortitudine su- peret. Hisce factis, cum superiore hebdomade dispu- taremus de.proposito Platonis in scribendo Con- vivio, etiam , quae hac de re sentiant viri doc- ti, investigans, Schleijermacheri sententia meam quam maxime firmavit, eique, adhuc obscurae, plurimum lucis adspersit , quapropter vobis eam tradere. decrevi. Initio enim . Sophistae Pridie ad, Socratem. adducit Hospitem Eleatem , ézzjpoy 2$ 78v uP ap: evibuy ko Zyvwvæ, pax 94 Aybpm Piaoròpov (1), à (1) Sophista, p. 216. Ze CS M EE Ro Wie de^ ap PREMO UNA Pane e "US t cm a E LITERARLA. 13 a quo Socrates percontatur, quid familiares. in. Ele ; sentiant de Sophistá , Politico et Philosopho ; utrum ununi: hos, an duos esse velint, sive, ut tria nomina, sic et tria genera ducant? et si postremum assumant, quomodo. haéc tria. genera. distinguant ?- His de rebus disserunt deinceps, in. eodem: dialogo- Sophistam definientes, Politicus de» Scribitur in dialogo ejusdem nominis, iisdem. pere sonis colloquentibus, PAi/osopi. autem. definitio« nem desideramus, ^ Ad Aune. vero describendum eujusnam. potius exemplum sumeret P/z7o, quam magistri sui, quem ante omnes. amabat?: Illum nünc-nobis proponit in duobus illis praeclaris dia- logis, Convivio, ac PAaedene, et quidem ita, ut sub ejus personá perfecta philosophi imago lateat, qualis, : tum in vità, tum in morte appareat. Tranquillo animo mortem exspectat, quàm non malum, sed. potius maximum. bonum ducit, quip- pe vitae aerumnarum finem, ac beatitudinis inie tium; neque carcerem legitimum effugere- vult, ne videlicet eas leges corrumperet » quas per to» tam vitam coluerat. In vità publicá non ut stoi- cus, hilaritates et voluptates contemnit, sed pos, tius grato animo iis fruitur, semper autem modum tenens, -alis in -Symposio describitur : Socrates 5. et Alcibiades, cujus orationem -sine dübio' primas. riam: dialogi partem duco , postremo . loco nobis: ante oculos ponit, tüm ejus modestiam, ac tems: pemntiam in amore et vitt interiore ,+ tum fortitu- di- 14 COMMENTATIO dinem, constantiam. et;patientiam - in. bello j tant verborum copià, ut statim in eo agnoscamus imae ginem veri philosophi, qui semper ita sese. prae- bet, ut vere est, neque àlia dicit, alia agite: Qua- re eo proposito Plato mihi hunc dialogum. scrip- sisse videtur, ut ôn eo exhiberet imaginem: phis Josophi in communi yita.” == Haecce: curi recitass - set amicus meus, duo sequebantur , quorum Sene tentia non dilucidae erànt:. neque eas. memini, Antonius etiam paucis absolvebat. | Dicebat enim Platonis in convivio propositum fuisse, ut Soa eratis famam a turpibus vindicaret rumoribus. Post hunc et Cratinus et ego soli relicti eramus. — Si numerum spectemus, dicebat Pamphilus, jocandi gratia, jam major pars dixit, si autem. pondus respiciamus , sine dubio minor mihi videtur; sunt enim viri graves, qui nunc nobis de proposito exponent, quippe alter Amoris , alter Platonis fu- - rore metuendus. — Ne majorem, quam par est; moveas exspectationem , respondebat Cratinus, :De+ siderium enim, quod me tenet, longe differt ab isto amoris enthusiasmo, qui virtutem bellicam; -ac poétas inter Graecos efliciebat, Ex fornite enim impurissimo effluebat ille) ^ pravoque perficiebatur modo, quod miror te non observasse, o .Pam- phile ! Ex simultate , quam Plato cum Xenophonte habuisse videtur, propositum derivasti, nullam au- tent ipsius dialogi rationem habuisti; quod quie dem Charinus- optime fecit, nimis timen -temne lon- wee cC MEQUE E OS ET O WES weg mw ip en mE eec LI E Ba A Ee ie do ER v SPACES EC APERIT TV LITERARIA ^ T1 longinquo petiisse mibi videtur, Ex: ipso enim Symposii argumento propositum derivandum esse puto; == Lubenter ex parte id tibi concedo; re- spondet Pamphilus , ‘sed simul contendo , temporis aliarumque : rerum externarum rationem minime spernendam esse. Chare Si scilicet prius ad ipsum dialogum. nos' converterimus, ` neque in- de propositum. derivare potuerimus, tum demum ad ilud externarum rerum asylum nobis confu- gere. licet, . Pamph. Aveo igitur tuam, ex ipso dialogo derivàtam, audire sententiam. “Char. Di- cams“ Vario modo, a variis convivis Amor. in Symposio laudatur, unde quasi suà sponte sê» quitur, varium: Amorem. etiam in eo proponi. Alium laudat Phaedrus, alium Pausanias et Eryxi- machus: dum Aristophanes, cujus oratio spurcis- sima ;est, Agathon et Socràates eodem“ modo rei. agunt, Sed, quamvis hi omnes varios laudent amores, tamen nullus eorum purum ac sanctum spectat Cupidinem. Nihil aliud 'celebrant, nisi nefariam paederastiam, Neque Alcibiades, cujus orationem minime primariam duco, aliam sequitur rationem. — Ostendit nempe, quomodo Socrates fuerit in amore erga juvenes. Ex hocce igitur spurco dialogi argumento satis patet ; qualis fue- rit morum conditio apud Graecos , cum omnes tam libere loquantur de re, cujus ipsum nomen apud nos. fere nefandum habetur, ^ Non vero ipsu m Platonem hisce nequitiis adspergere "volumus , ne- que 16 COMMENTA TIO. que eum istum amorem laudare voluisse, con- tendimus, sed potius contrarium affirmamus ; quod nempe eum ex: hominum societate exstirpare studuerit. Cum autem malum insuperabile vide- ret, id eo modo efficere tentavit, ut amor ille .honesto modo ageretur, et quidem in Symposio. Distingsuntur ergo per. totum dialogum, exceptá Aristophanis oratione, duo amores , unus £uffis, ac alter, qui purus dicitur, non vero ad natura. lem erga feminas , sed, aeque ac prior, ad puero- rum pertinebat amorem , libidinem. tamen sperne- bat. Haecce igitur mea .sententia: P/agzonem,, cum penitus malum exsiirpare non posset , ei. mes dicinam afferre voluisse, atque hanc ob. causam. Symposium: scripsisse. Vides- igitur, o Pamphilel in tuum asylum confugere, non opus esse.. Haec cum dixisset, graviter eum Jocutum. esse putavi« mus, simul autem in eo convenimus , illum nimis Graecorum amorem depravasse. Ipse Pamphilus laudavit illius verba, neque sententiam reproba- vit, quippe rem habens cum amante, suam iro« niam adhuc aegre ferente., Ego autem , cum me- solum relictum , ac non exiguam exspectationem: viderem, meam sententiam, quam ut Charinus, perscripseram , recitare subtimui. Primo enim eam: unice veram. esse putavi, neque ullum fore cre- didi, qui a me dissentiret ; cnm autem aliorum, et inter se, et a me diversas sententias cognovis- sem, -mea coutra mihi inepta, et amicorum sene ten- wo alum TT ue DOE 9 a O IDDILTERAR LA ^ 17 tentiae , mihi: probabiliores visae sunt. Recitaví tamen, ac cum forte mecum habeam , etiam nunc recitabo. — ,, Ad perfectam dialogi intelligentiam , cujus: lectioni inferiore hebdomade finem imposui- mus, plurimum valet consilii indagatio, quod. in eo scribendo habuit Plato, Ut id autem recte in- .vestigemus , primo contemplemur necesse est, non .singulas partes, sed totum libellum uno oculo- rum obtutu; deinde videamus, quodnam in eo po- - tissimum argumentum inveniatur, ex quo pos- tremo loco derivandum est propositum 5 quod dum faciam , vos Aud. Hum! oro rogoque, ne mihi vitia, quae certe plurima insunt, in malam verta- tis partem. | | Symposium igitur contemplantes ; varios reperi mus convivas, pacto inito amorem. celebrantes. Phaedri oratio- continet mirum- ejus - effectum in hominum animos ad varia opera perficienda ; Pau- sanias duplicem distinguit amorem; dum Eryxi- machus utriusque amoris vim ad omnia extendat. Qui post eum dicit, Aristophanes, comice rem tractat ; describit enim priorem hominum integrum statum, ex cujus dissolutione mutuum derivat amo», rem. Agathon ipsum Deum non ejus effectus laudat. ' tantå orationis copil, ut statim in ejus oratio-. ne agnoscamus Sophistàrum arrogantiam. |. Socrates eam continuo modestid suà. ridiculam , ac notá interrogandi ratione irritam facit, quo facto, ex- ponit, quae ipse ex Diotimá audiverat. Ostendit b in i9 . COMMENTATIO i iis, quid sit tandem Amor cujusque naturae’, tum vim ejus exponit mirabilem “atque arctissi- mam cum pulcro. conjunctionem ,.. ae- denique; quomodo amor nos a singularibus ad universa- lium rerum ducat contemplationem , quá maximam percipitnus pulcritudinem , quippe. on eam, quae est in singulis rebus, mutabilem , sed quae in uni- verso conspicitur, immutabilem, simplicem , aeter- nam. Qui illam assequuntur, soli digni sunt; qui philosophi nominentur. | Postremum locum occupat Alcibiadis oratio, quà nobis exemplar proponitur illius philosophi, modo a Socrate de» scripti. | En, contemplati sumus totum dialogum quam - potuimus brevissime! Agite! - nunc videamus , quodnam potissimum in eo argumentum tractatum sit. Varii convivae vario modo rem propositam tfáctant, quo quisque sibi de eo notionem forma- verit, ita ut unusquisque statim in eorum oratio- nibus varias hominum de Amore sententias agno- scat. Phaedrus vulgarem notionem exponit, Pau- sanias illam politicorum , dum Eryximachus me- dicormm partes agit. Aristophanes sine dubio sen- tentiam quorumdam philosophorum , fortasse scrip- torum eroticorum vindicat , eique ex ingenio co- micam formam induit. Sequitur oratio Agathonis , quam referre quasi speciem et formam ineptia- rum omnium, quibus Sophistae orationes suas qiasi luminibus distinguere solebant, caecus sit, ne- LITERARIA 19 necesse est ac mentis acie praestrictus , qui non videat (1). Restat Socratis oratio, veri philosophi sententiam exhibens, ad. quam sine dubio ceterae referri debent sententiae, quaprop- ter Socratis orationem primariam dialogi partem duco. Quod'si omnia vera sint, quae hactenus disputavimus , non difficile erit, totum argumen- tum' paucis describere verbis; est enim expositio naturae et effectus Amoris, ex variorum senten- tiis, quà explicatur quam diversae inter se ex- stiterint illae sententiae, et quantopere philoso- phorum notio vulgarem superet. Hisce igitur consideratis, neminem fore speramus, qti a no- bis disssentiat, Platonem in hoc libro ostendere voluisse, amoris, qualis esse ^ debeat , vim et praestantiam. Amorem enim omnem revocandum esse ad universae, verae, et immutabilis pulcri- tudinis contemplationem , quà cum bonitatis specie - ac formå maximam habet conjunctionem , quam- que si quis consecutus sit, statim repleatur ne- cesse est jucundissimo divinae laetitiae sénsu , quo fit, ut sine morá eam veram" pulcritudinem con» templetur , omniaque corporea 'ac terrena conteme nati Quod quidem praestantissimi et'solo phi- losopho' digni amoris genus, quantopere ab amo- re terrestri corporibüsque défixo distet, indica- L re (1) Cf. Stalbaum, In Praef, ad Symposium , quem potissimum in his secuti sumus, S UA M B 2 20 COMMENTATIO re, etiam. Platonis fuisse consilium , nemo . nega- bit." Haecce mea fuit sententia , Amice ! quae , quod mirum omnino mihi videtur, amicis placuit. — Philopl. Mihi etiam. placuit ; quinam vero ceteri, qui habiti sunt , sermones. — Sophron. Minoris ii sunt momenti, saltem eos non omnes memini, Primo , ut dixi , de Symposii propositó disseruimus , deinde vero de ejus argumento, de amore +: nem- pe. Inprimis Cratinus discrimen "urgebat -inter veterem nostramque amandi rationem , hancce om- ni laude extollens, illam vero sub quácunque conditione detestabilem censens, ita ut ne So» cratis quidem famae parceret. Inde, quasi sut sponte, ad Cratini amicam -et virgines perveni- mus, quae materia inter largiora. pocula. diu nos tenuit, donec omnes laeti serå nocte domum rediremus, Haecce sunt, Philoplaton! quae tibi ex nostro convivio narranda habeo. = Philopl. Gratias tibi ago maximas, gravissimae enim- ple- rumqne videntur vestrae sententiae. Sophron. Nunc ex pacto tua agitur res. . Variae in. nostro con- vivio sententiae mentem. mihi turbárunt. Prius unam modo esse sententiam putaveram, nunc au. tem tot prolatae sunt opiniones , omnes fundamen- tis quibusdam innixae, ut plane nesciam , quaenam vera sit habenda. Dicas igitur tu mihi, quid sit Platonis in csribendo Symposio verum propositum. Sine dubio enim jam multa de eo cogitasti, ats que verum invenisti, — PAil;p/, Miram rem me ro C —— o LITERARIA > RI, TOgaS , amice , qui putes , me , modo leviter litteras rum primordia, attingentem ,. quasi arbitrum vene turum, ut. discernem ,.quid verum quidque falsum sit, et quidem in re , de quà viri doctissimi tantos pere dissentiunt, * Neque -mirum -eos dissentire ; difficillima enim. est quaéstio , neque ad certam de» .finitamque sententiam venire possumus., Nam non solum tempus, (1) ,. quo scripsit Plato Symposium p incertum estz- sed etiam modo pauca, tum . de hujus vità, tum de temporis conditione , quo vixit, novimus, quae pauca nobis adhuc pleraque pe- tenda.sunt ex. scriptoribus , qui longe.post ejus aevum. floruerunt. Quis ergo in tantá rerum ob- Scuritate pro certo . affirmaret , . quodnam- consi- Mum habuerit Plato in scribendo Symposio A sive, quid . eum . incitaverit ,' ut .illud in lucem. ede- ret?. Ridicula esset talis arrogantia , mon. vero ri- .dicula,. imo gravissima. est quaestio, quia, .si bene tractetur, .plurima in Symposio eå explicari pos- sint. Sopros, Non plane percipio, quomodo ex propositi indagatione plurima profluant emolumen- ta, si de eo ad verum pervenire nobis non. li- ceat. — J2Ailopl. Verum invenire quidem. possu- , MUS, (1) Opinantur viri docti Symposium post Olymp. XCVIII esse &onfectum. Dicit enim Aristophanes, p. 193. A. yvy) 38 dí% Fv &Xixíuy DuewicUupcv órd rot soU, -xabdrrep "Apkdàec Amb Auxsimiovíev s quod de murorum urbis Mantineae de- uructione accipiunt, quae fuit quarto 98 Olympiadis ango. d$ ——COMMENTA'TIO mus, non autem scire, num quod invenimus ves vum sit, saltem affirmare, mos in” tant rerüm Obscuritate sententiarumque varietate verum in- venisse , arrogantis ‘esset. — -Sophrom. Non certam igitur dari "hac in re scientiam putas. — PAiJopl. Omrino. Nam non cettitudinem;, sed modo verisi« - militudinem- hac in re- assequi -posstitnus , quippe conjiciendo paratam. Hac lege:ergo deinceps vi- Weamuüs, quae sententia nobis sit verisimillimá. Sed prius nobis inquirendum est; num 'certüm quideni Plato in scribendo Symposio habuerit cori- silium. ^ Veterum enim scribendi ratio longe "rece. debat a "nostri aevi ratione. - Non scilicet in fron- te librorum ^notabant, quibus -de rebus in iis acturi < essent, neque dividebant eos in séctiones, éapita;; "paragraplios ; sed: exordium sumentes “éx aliquá ' re liberum cogitationum- cursum -sequeban- tür, quo quasi sud sponte exstiterunt praeclara illa veteris aevi monumenta , quae omries litterarum amantes ob -singülarem "elegantiam -atque'^ verbo- fud vim digna adhue censent, ad quae secon- forment. ^ Sic inprimis et Plato scribebat. "Varia interdum argumenta uno complexus est dialogo , unde nobis concludere liceret, nullum habuisse il- lum..in.eo scribendo certum consilium. In Sympo- sio autem, quamvis in eo magna argumenti perso- narumque varietas: conspiciatur, maximam. progres- sionem et ünüm "quasi finem, ad quem omnia referun. tur, deprehendere non dificile est, Plato igitur , Sym; po. sdh FA . Im SX uo u ^ LITER ARIA. 23 posium scripturus, non. temere mihi. stilum sum- sisse videtur ,-.perscribens , quae ei in mentem ve- nirent, sed omnino certum habuisse. propositum , de quo nunc videamus. | is Multas et.varias de nostri. quaestione esse sene tentias ,. tum :aliunde4 tum . inprimis ex. vestro patet .convivio ,. ita -ut. novam formare senten- tiam nobis: non opus. sit,-omnis autem difficultas in eo existat, cuamnam., sententiam ex tantá varie- tate eligamus;- Sine dubio ea nobis est eligenda, -quae:, omnibus consideratis , maxime probabilis vi- detur, ; Hlam;igitur. assumimus sententiam , quam Antonius;.in .vestro- convivio. protulit : P/a£onem co consilio scripsisse Symposium y u& suspicionem impuri camoris: a:Socrate abstergeret, Haec sen- tentia non. exiguá gaudet auctoritate , quippe :ista- bilita . testimoniis - Frederici. Wolfii. (1) et. ex . par- te Daniélis, Wyttenbachii (2) ,. quare non dubita- mus, eam: ut Aypothesin assumere, Nunc. autem jinquiramus ,, quam. verisimilis sit illa , et. quidem eâ ratione,-ut. primo de rebus externis videamus, t inde pateat ,. non. absurdam sed. probabilem -esse nostram hypothesin ; tum, quantopere ipsius Sym- posii argumentum. eam confirmet. | Tempore Platonis- Atheniensium mores corrup- tissimos fuisse, ex cjus temporis scriptis satis ap- . (1) Vid, Frid. Aug. Wolf, introd, ad Symposium, p, 30. (2) Vid, Bibl, Crit, Amel. 1775. p. 54 24 COMMENTATIO apparet. Symposium etiam, quamvis, quod -ad formam ac argumentum attinet , tot abundet ve- nustztibus tantáque arte confectum sit, ut sine dubio inter veteris aevi praestantissima. monumen- ta, quae aetatem tulerunt, habendum sit , ex ale terà parte tamen tot morum corruptelae documen- ta continet, ut horreat bene moratus animus , ne- cesse sit. Grassabatur enim Athenis nefaria ista libido illo temporé per omnes populi- ordines, et omnino tantopere. in usum pervenerat, ut fere turpis haberi desiisset , imo honestatem quandam ac- ciperet (1). In tantá morum corruptelà non. ali- ter fieri potuit, quin familiaritas, /quam Socrates cum formoso Alcibiade, aliisque juvenibus habe- bat, ei adspergeret suspicionem impuri amoris. llle enim valde 'appetebat juvenum. necessitudi- nem, praesertim eorum , qui formá:et ingenio Ex- cellebant , cum sciret hanc aetatem plurimis pe- riculis obnoxiam atque roie épQrixoig maxime ido- neam esse, praeterea hos esse , a quibus fütura rei- publicae fortuna pendeat. Plerüimqüe ergo in pu- blico versabatur, ^cum unoquoque. disserens , in- primis autem cum juvenibus. Erga hos ipsos se amatorem praebebat: 'Ogzre yàp,: dicit Plato: dz Xuxpür4s purig YiAxeTXI TV KAAĞY KAI del cepi qOjTOUg del wol ènriranurar (2). Inprimis Alcibia- dis (1) De hujus mali origine atque indole infra plura dicemus, (2) Vid. Symp. p. 216. D. GLITERARLA:-: 25 dis quaerebat familiaritatem , juvenis eo. tempore for- mosissimi ac miris animi: dotibus praediti; Cum igitur: Athenienses Socratem talia agentem viderent non tantum , fed. et eoruin juvenum , quos in gym* nasiis , conviviis ; aliisque.locis femper quaerebat s quosdam ad. ejus intimam familiaritatem pervenire, deprehenderent, .sátüie non mirum nobis. videtur; illos .Socratem sibi similem suspicatos esse. . Contra hanc. sententiam- afferri posset, neque Aristophanem , qui Socratem. fabulà su Nubibus in scená exagitavit (1), neque Anytum ,. Melitum- que, qui eum in judicio: accusárunt, hujus rei mentionem fecisse ,: quod . certe. fecissent , si modo quaedam fuisset suspicio. Sed jam nefarius illeamor turpis haberi desierat , imo honestatem quandam acce- perat; quare minime res ejusmodi erat, quae ad ejus famam diminuendam fecisset , multo minus , quae in judicio: capitali moveri posset. Constat quidem So- lonis legibus gravissimam turpitudinis poenam con stitutam -esse in .paederastas (2), illam autem eo tempore non amplius in usu fuisse, tum ex mali magnitudine, tum ex poenae gravitate probabile est, Objectio illa igitur nil valet ad ostendendum, non exstitisse rumorem. =i; Con- (7) Cf. hac de re Fr, Wolfii introd..ad Plat. Symp. p. 35 sqq. et Groen v. Prinsterer. Profop. is adaki iie Pe 174 $44 v 1 (2) Cf. Gesneri Kii ppe gatderaita, Trajscad Ria 3269. . í 26 COMMENTAT IO. Contrarium. praeterea. quam maxime: confirmant testimonia -(1r) et accusationes temporis insecuti; imo nostri aevi quas quidem vir doctissimus Ges- nerus luculentissime refellit. (2) , sed. quae tamen nihilominus satis docent , suspicionem adfuisse.: Nes gari etiam nequit Platonem invitum huic suspicio- ni aliquatenus ansam dedisse in Phaedro , aliisque dia- logis , quos junior adhuc scripsit. Posteriore autem aetate, cum nihil esset, quo tolleretur suspicio , haecce' mansit , et fortasse Platoni interdum ab ob- trectatoribus objectum est: magistrum, «quem ille semper tantis laudibus extollebat jet tanquam exem- plar sapientiae et vitae.sanctitatis omnibüs propo» nebat, minime tam sanctum , sed turpi amori obnoxium esse, qui , quamvis aliis non turpis esset; tamen minime philosophum decebat , praesertim eum, qui tanto studio contra illum ageret, homi- nesque ad honesta et decora converteret; quetu amorem praeterea ipse Plato in libro de Legibus qb mep QUoly róapnuæ vOcaverat. : Haecce sine du- bio aegre tulit.gratissimus discipulus, Amabat So- cratem toto animo, eumque pene divino honore 0. DB .2915« à j Ve- (1) Unum testimonium attulisse nobis sufficiat Athenaei, l. XIII. c. 2. de pulcritudine corporis agentis: Socratem, qui omnia cóntemitüebat, tamen pülcritudini Alcibiadis fuisfe impa- rem ($vTovz).Cf. Luciani Amores, nec non Aeliani Var. Histor. Xl* 12: ubi indicari videtur , Xantippen etiam Alcibia- dis amores suspectos.habvuisfe, ." 4.355.007 0 Ca) In commentatione modo laudat, 1 I EC T E QOO. REOR L /IL'I/T'E:R AR EA, 27 venerabatur;.quáre omnino -par erat, séum: huic malo. medicinam afferre et -quidem veo modo ,»iut aequalibus malas de Socrate adimeret opiniones s: et, si. quá .temere: iis ansam; dedisset ,.'eam tolleret; Vides ergo, Amice! non; absurdam @sse nostram Hypothesin: :P/atonem dtt dn "de dein voluisse... IV iu f | p 1i Mirum id tibi fortiáse; Spir 5i deride mihiquesopponesyrAlċibiadis orationem. quá certe Socratis continetur epo/ogia., modo. exiguam. esse dialogi :. partem y «cum, «si: Plato: Socratem. in Sym- posio defendere voluisset; pluribus, verbis.et per totum «dialogum ` sine dubio id fecisset: Sed at- tendas, si: placet, cujusmodi fuerit crimen : Socrati oblatuni,:. Praeterea modo: rumor. fuisse. videtur, üon:aperta accusatio ,; quapropter -directe 5: illae- sà modestià, hac de re agere noñ potuit. Ad id recte. perficiendum | opüs ei erat dialogo varii argue menti ,'cui Socrátis.defensio. quasi temere addere. tur quae argumentandi ratio-etiam optime-ad persu» adendum valet , cum id quod persuadendum est, - primo'celetur, .sed deinde suá sponte proferatur, Hujusmodi est Symposium. . Varii philosophi. in convivio invicem celebrant Amorem, ecce! irruit Alcibiades , vino. gravatus -risumquüe «movens. - - Is nunc, qui optime potest ; Socratis innocentiam af firmat , quare , cum id praeterea modestis. fiat. ver- bis, Convivium . elegantissima: et: Aonestissima. mihi videtur. Socratis Apologia, o oos e | Quam- 58 COMMENTATIO Quamvis autem Alcibiadis oratio mihi inprimis huic. fini inservire videatur , non tamen cetera ab eo plane aliena. puto, sed omnia aliquatenus ad Socratis Apólogiam pertinere, — Sed potius dialo- gum ipsum in manus sumamus, et videamus , qua- tenus cetera ad eam pertineant, ut inde nostra confirmetur Aypothesis. Loca annotavi, quae mi- hi ad id facere visa sunt. ah : Confundebatur quodammodo apud Graecos amor iste. impurus, qui omnia mala, cum alio quodam amore, qui omnia bona -proferebat; ^ Erat. enim hic amor Zfejeixezos quoddam genus, quo. acti homines omnia pericula et sui ipsorum commo- da contemnebant, et amator et amasius- invicem arctissimo ^conjungebantur vinculo. Firmissimum erat ille amor incitamentum ad virtutem tum ci» , vilem, tum bellicam 5 e yàp. ygzvý rig yévoro lse moniy yevlolas d eTpovtüztOoy pasy re wa Taldi- xy, oùz sg rog XV Queivoy otýceixy Tyv EAU- TU) 9) dmtwÓevoi myrto) TÕY Qlcypüy xol QuAOTI- poúuevor - mps AAMWAOUG. XO payouevol y à oi Tor oUroi éT QAAYAGY wxgev Èv, OA Dyrec y. ÈG EroG ecl mayres GwÜpozoug. Si enim ratio quaedam esset y- quá civitas fieret sive excercitus ex amas toribus et amasiis , tion sane. esset, quo melius ci- yitatem -cotstituerent, quam abstinentes sese ab om- nibus turpibus, ct inter sese. laudis cupidine cer- tanies y et proelium: ineuntes tales conjunctim , vine cerent quamvis pauci, ut ita dicam , omnes homi- nes WLETERARARIA 29 nes (1). Hunc amorem. invenisse videntnr Cre- tenses, atque praesertim in bello ad animos mili- tum inflammandos adhibuisse, a quibus Lacedae- monii aliique Graeci eum assumserunt, ac dein- ceps in civitates introduxerunt, Cum miros haberet effectus , sensim. ejus honor crevit, donec tandem per omnem fere Graeciam in usum venisset. Do- lendum‘ autem hanc intimam familiaritatem sae- pius ansam dedisse turpibus libidinibus, quo fies bat, ut aliud amoris genus existeret turpissimum , qui omnia mala proferebat, ac cum puriore amore confundebatur. Hinc, cum turpissima et honestis- sima, pessima et optima fere eadem ducerentur, non aliter fieri potuit, quin plurima mala ori- rentur. Partim etiam suspicio, Socrati adspersa , ex hac confusione originem suam duxisse videtur, cum, nullum amorem sine libidine esse , plerique opinarentur. Ad suspicionem illam Bisho tollendam Platoni quam maxime opus erat, ut prius duos illos amo- res toto genere esse diversos ostenderet, quo fac- to, ei erat affirmandum , Socratem a turpi ac ne- fario amore omnino fuisse aversum, sed esse pu- rum et coelestem Cupidinem, ^ quem . coluerat. Jam in Phaedro quidem -illos amores distinxerat , non autem tam clare et.dilucide , ut non aliá distinc tione opus esset, Hunc (5) Symp. 178. E, gô »COMMENTATIO - Hune; in finem Phaedrus , cujus oratio in Symposió primum obtinet locum , drag Amorem laudat, et quasi confusam illam populi notionem proponit. Sed continuó Pausanias duos esse amores dicit, unum TA&4yOupuov, vulgarem, quem sequuntur viles ho- mines, modo libidines suas explere studentes j et, utrum honeste an inhoneste id fiat, non curan- tes; alterum vero ĝupàviov, coelestem , laudabilem, honestum. Duos hos amores, quorum alter libi- dinem alter virtutem spectat, Pausanias porro describit et accuratissinie distinguit, tum ille; tum Eryximachus, qui ex aliis rebus Pausaniae distinctionem confirmat. Jam patebat, non unum esse Amorem , sed omnino duos esse distingueridos Cupidines , alterum impurum, alterum honestum et laudabilem. Nunc Platoni tantum opus esse videtur, ut hujus fuisse generis Socratis amorem ostenderet ; negare enim non potuit neque voluit , eum juvenes amore fuisse prosecutüm. 'Hic vero amor non virtutem civilem, sed multo sublimiora spectabat ; ad philosophiam enim pertinebat. ° Pwl- cri amorem éjus ope in juvenum animis excitare studebat Socrates, quam artem Zpb)riwz vocabat. Postquam érgo in tribus prioribus orationibus duos esse amores ostendisset Plato, in tribus' sequenti» bus Socratis Zgvrix& nobis proponit, et quidem in modum initiationis, Erant enim Zpórixz , quasi sacra mysteria. Hunc in finem Aristophanes et Agathon profanorum de amore sententias vindicant , quas dein. LITERARIA; $1 deinde refutat Socrates , wt initiandi puri. essent ab aliorum opinionibus. Ipse deinceps totam suam artem amatoriam exponit, Ne autem Socrati sui ipsius defendendi partes tribueret Plato, illum Diotimae verba tradentem . facit, quibus contine» tur sua de Amore colendo et adhibendo ‘sens tentia, ab omni turpitudine longe remota, imo optimum finem, juvenum emendationem, spec- tans, Hisce traditis , diserte affirmat Socrates, se eam artem colere aliisque commendare (1). Jam finitå oratione, cum convivae mirantes de eå confabülarentur, ecce! irruit Alcibiades, inscius omnium rerum, et quamvis temere veniat, tamen consilio venisse videtur, ad. Socratis innocentiam vindicandam. M. oy Jam erat Amor a variis convivis descriptus , une de patebat, non omnem amorem turpem esse, quod noùnulli putabant (2) 5 exposuerat etiam So- crates , cujusmodi esset amor a se cultus; ad philos sophiam enim eum pertinere dixerat, atque id po» tissimum spectare ut juvenes. meliores. redderet, His omnibus factis , Alcibiades tandem ,cujus gratia turpis ille rumor maxime exstiterat, affirmat, re» verá talem fuisse Socratis amorem atque nihil im- puri in eo affuisse, | Ipsius Alcibiadis orationis argumentum et for- ma (1) Haeccc, quae hoc loco modo verbo memoravimus, infra fusius explicabimus. 2) Symp. p. 182. A. 5à COMMENTATIO mà quam maxime haec probant, ita ut omnia fere allata videantur ad propositum finem obtinendum. Vino gravatus primo Alcibiades non viderat Socra- tem ; cum eum autem proxime sibi accumbenteni cog- Tovisset , obstupescit, eum increpat, mox vero co- ronat, Eryximacho ilum monente singulos: con- vivas jam Amorem laudavisse,' affirmat se . nemi- mem nisi Socratem laudaturum;. furos y4p, in. quit , égy rlyz. Erauyéeo rourou mæpiyrog 3 bedv 3) dvbpà- T0). &AAOV 3) TOUTOV Qux. &Qiteral pou mà yepe. Hic chim , si quidem ego se praesente. alium quendam sive. deum sive hominem | quam sése laudayero , manus a me non abstinebit (1). — Veniâ dicendi ei dati, per imagines Socratem laudat. Primo il- lum comparat cum Satyro Marsyi, unde patet, tantam vim in philosophi verbis fuisse, ut juvenes ad eum allicerentur, Deinde vero comparationem in- stituit inter illum et Silenos, in quà maxime ejus vitam externam et internam inter se opponit: In publico , dicit , ille plane libidinosus videtur. Semper enim cum pulcris verfatur juvenibus, eos allicit, - venatur, et. omnia ea agit, quae amatores erga amasios facere solent. Sed haec tantum ejus ob- . tegumentum silenicum , in quo ‘se abdit. Intus enim omnino repletus est temperantid atque absti- nentiá* fée Jri oùrT & Tig xaAós isi uéA& mv o00Ev, AAA xaradpove? ToroUTO) , Ücov odò &y eig biudelu* edz M mig mAcctog , OUT El QAAŅY TIS TiuAV Éwuy TV Vrà Ci) Symp. pe 214. D, OW OM Sw E— LITERARIA; ^ 33 ùrd mayhous paxapitopévoy. Vos sciatis velim y com vivae! quod puleritudo.ejus. nihil referat, sed cons temnat cam magis, quam quis. arbitrari posset j eiiam divitias nihili facit omnemque alium vitae. cul. tum , quem vulgus beatum praedieat, (v). R éverá nie hili ea negotia ducit, sed cavillandi jocandiqne gratia ea prae se fert. Quod equidem «cum multis- aliis bene. exspertus. sum. - Deceptus enim: illà extern specie opinabar,.eum de meáà;sollicitum esse puls critudine ; atque mihi ei gratificandum. esse. putabam; Ad: coenam igitur.eum vocavi, ut. solus scum: solo essem, — Porro narrat Alcibiades omnem- familia. ritatis: suae- rationem y colluctationem;,: pernoctatio- nem. omnesque.suo5s conatüs impuros , ad. Socratem corrumpendüm. Tota narratio (tantá arte confecta est, ut statim»in ed agnoscamus verba juvenis: ga+ neonis, cui vinüm linguam solvit semper. autem, magná'/ cum reverentià de Socrate. loquitur , atque in omnibus appáret , eum quidem. esse corruptis simum , in; imo. pectore. vero adhuc quidquam re- mansisse illius bonae indolis, quà Socrates eum imibuerat. Libere profert consilia. sua. pravissima, apparatus ad ea perficienda, atque fere in eo su- mus; ut-Socratem condemnemus,, eumque. sontem putemus, cum repente, nobis nihil. de. eà re. sus -Spicantibus , ejus innocentiam testatur. TEU vp 1e, inquit, à, 0eobs ; pà Hegy ÓuDbv vepirvérepoy xara ðe“ (1) Symp. p. 216. E. T COMMENTATIO, Oibnpluxnc, &ylew merà . Xaxnpéross 3) € perè ma- Tpg mAÜ4UD0y. y ZOEAQOU cpec(Quvépou. Bene | enim seiatis, Deos ego. Deasque testor! me non aliter a Socrate surrexisse ac filius a parente, sive frater a seniore: fratre debuerit (1). Quo animo- me dea hinc fuisse putatis? pergit, cum quidem me ab ëo contemtum esse sentirem , ejus contra indolem, temperantiam, ac fortitudinem. valde amarem , vi- rum talem nactus; qualem me nusquam terrarum , quod attinet ad prudentiam , et constantiam , inve- nire posse credebam; quapropter neque, quo ei succenserem sive ejus familiaritatem o repudiarem , habebam; neque rationes mihi suppetebant, quibus eum mihi conciliarem. *Noveram enim , ut. Ajacem ferto , sic eum pecuniá esse inexpugnabilem , et. cum illad, quo soloeum expugnatum iri; credebam , irri- tum cecidisset, inops ¡sane consilii fui atque in servitutem redactus ab. hocce homine, utalius nul- jus ab alio, circumvagabar. Haec. omnia. mihi antea evenerunt, deinde nobis simul militia. fiebat in Potidaeà, i i Hisce dictis narrabat Alcibiades eam militiam , semper Socratis constantiam , patientiam ac fortitu- dinem laude persequens 5 quae cum fecisset; quasi clausulam adjicit haecce: TaUc' gsls, & ğudpes , 2 éyà Euoxpdr4 êru’ xal mo & piupoyar Eunpiine piv icy & uè Up. Kol ivre: ox. inb dwev, TUTO rE- (1) Sympt, p. 219, D. LITERARIA 35 mETOI4XEV , &AAR Xx Xepplawy T0» Y A&uuoVOS nat E00U0s4* poy TOV. AIOKAÉQUG KO XAAQUG TV TTOAAOU , Dus GurOG Cem" vTOV Qc pace TXIDIXA RAM nre nahisatar yr" épugoU. à OX xa) co Aéya , 0 Aydbuy , py ÉLamarialon rò Toltou, AA mb TÀV cuuerépoy vrawuívrew yybyTa EGAL BHOÑYI , xal MA KATO Tiv TXpupia». GOTE y5sTi0v TAÜÀvra yu yyt- Haecce sunt, convi- yae ,in quibus Socratem laudo , et contra , quae ei vitio verto, immiscens , etiam yobis dixi, in quibus me injuriose tractayit. «Et sane, mon ego solus haecce ab eo passus sum , sed et Charmides Glauconis , et Euthydemus. Deoclis filius y et. alii. permulti, quos ille sub amatoris specie ita decepit , ut amator ama» situs magis exstiterit quam amator ; quae quidem et ti- bi dico jo Agathon , ne simili modo ab illo decipiaris , sed a nostro periculo edoctus , tibi cayeas y neque , ut est. in proverbio: | accepto incommodo- stultorum in modum sapias (1). Haec quae. maximà cuim modesti | proferebat Alcibiades , ita ut delicatis ipsis auribus non lae- dant, satis mihi indicare videntur, quale habuerit in scribendo Symposio propositum Plato. Socrates cum dicendi vices ad se pervenissent, suam artem amatoriam tradit 5; Alcibiades eum reverá illam ar- . tem coluisse. ostendit , atque tamquam philosophi amatoris exemplar exhibet, Non solum autem haec- ce tradit; sed imprimis memorat, quomodo ipse ab C1) Symp, p. 222, B. 3 b C2 36 COMMENTATIO ab. eo deceptus sit.. Se enim , libidinis: gratia Socra«: tem suam familiaritatem: quaerere; opinatum ' fuisse. se, dicit; longe alia autem expertum fuisse, quipe pe qui Socratem Omnino - inexpügnabilem. cogno- visset, Accusat eum ergo ópéuezs spretae inju- rid formae ante convivas judices , Jasal yap tere vie XuwxpaTows UmtpwQavlas. dicit. (1) , atque etiam Agathonem cavere jübet, ne eodem «modo decipia- tur. Si porro his adjungamus .praeclaram Socra- tis innocenticae affirmationem- atque ardorem , quo ejus temperantiam, constantiam ; atque abstinen- tiam. praedicet, et si reputemus haécce omnia ma» jorem orationis efficere partem,- equidem "abesse non possum; quin Aypothésin nostram veram du- cam, ita ut, si rumor de Socratis fainá non affue- rit, neque Plato eum in Symposio refellere volue» rit, ‘plane inops consilii^sim ` neque. Alcibiadis orationem explicare possim. (ov mM ‘Sed nou haecce “ùnica sunt, Amicissime ! quae ex Alcibiadis oratione "nobis afferre licet. Omnis praeterea orationis: ratio , verborum "constructio ; singulaeque dictiones tam: singulares: sunt, ut. ine dicare. videantur, huic dialogi -parti ^ proprium quoddam consilium. inesse. Ipsa: etiam 'Alcibiadis. ebrietas non siné causá videtur, «t^ nempe ejus. verbis majorem probabilitatem faceret j atque venia ei esset , quá omnia liberius proferre posset; Quam- vis G) Symp p. 219. Ce LIRIATGESROAIRGEAY ) | g "vis. ebrius sit, tamen omni modo sibi fidem. para- re.studet.. TZA4f ép , dicit initio Socrati «e n day Ti X Ales aiyos pergu immani ; Rv. (QUAM xal cimi- ri TGyTO pevdomaærn x&v. yàp, elvat o09iy pev? copi (1). — Tales affirmationes , se verum. dictu- rum „saepius repetit, Inprimis etiam notanda sunt , quae dicit, priusquam intimam suam. familiarita- tem. describit, Quae hactenus dicta sunt , inquit, sine rubore proferri possunt , quae vero sequuntur , non prius audietis , quam proverbium , Ziog &vyev Tè Tàu xal. yer ralbuy 9v -dAx04s (2)... Injustum praeterea esset in Socratis laudatione, superbum illud et pervicax ejus factum praeterire, Ad. haec simili modo affectus sum , ac ii, qui morsi sunt a viperis. . Dicuntur enim illi non alii cuidam di- cere velle, quomodo se habeant, quam ei,, qui idem, passus sit. | Phaedrum autem, Agathonem Eryximachum , Pausaniam , Aristodemum et. Aristo» phanem videns, libenter narro, quomodo affectus fuerim in. Socratem... Vos omnes enim. participes fuistis illius. ex philosopho furoris bacchatique es- tis... Omnes ideo audietis ; zi .32 GixéTA4 S XX Elerig &ANog 5cl (QiuAÓG, TE xal dypolxog, mÀAXS TAVV- kE" yàas Ts Griy ÉmidezÓs, . Famuli vero, et si quis alius adsit profanus, siye agrestis permagnas aus "ribus imponant. fores (3)... Hic totus locus omni- " a no Q1) Symp. ps SIS- A. (2) Symp.^p. 217. Et — (9) Symp. p. 218. B. 32 COMMENTATIO no mysteria redolet atque indicat, sequentia essé magni momenti, quasi nemini, nisi initiatis , fan: da,in quae Plato inprimis lectorum attentionem mo- vere voluisse "videtur. Illa sequentia nunc conti- nent praeclaram illam magistri sui innocentiae af. firmationem , quae érgo omnium in toto dialogo maximum pondus mihi habere videntur. - Hisce nunc omnibus, quae ad nostram Hypo- thesin probandam adhuc disputavimus , bene con- sideratis , non abesse possum quin eam omnium, quas inveni hac de re sententias , verisimillimam putem; quaproptet eam ‘assumo. Haecce igitur est mea sententia: Platonis in scribendo Symposio fuisse propositum , ut suspicionem impuri amoris, quae in populo ferebatur , cuique ipse fortasse in» yitus ansam dederat, a Socrate. abstergeret. Sophron. Satis mirari tua verba nequeo; digna enim te et Platone locutus es, Amice! Copiose omnino etdilucide tuam explicuisti Hypothesin , ita ut hanc sententiam, quae mihi antea, quippe mos do paucis ab Antonio in nostro convivio prolata, . inanis videbatur, nunc omnium probabilissimam habeam. PAi/opl. Nonne et veram eam dicis? Sophron. Minime. Jam enim tecum facio, quod nullam hac in re sententiam nobis veram dicere li- ceat, ea vero assumenda sit, quae verisimillima videatur. — Haecce multo aptior inquirendi ratio. Nam, si verum velimus, statim unum assumendum est, si autem verisimilitudinem sequamur , varias : de LITERARA 49 de:quádam re sententias videntes , nullam temere réjicimus , sed investigantes, quae in undquáque sententid, pro et contra dici possint, eam assumi- nius, pro quà plurima , et contra quam paucissima invenimus „sive eam ,quae nobis veritati proxima vi? detur. Sic et tu potissimum in Platonis Symposii propositum inquisivistig ego vero, unicumi verum volens, inepte me gessi, — P4i//op/. "Nunc sane inepte te geris, Amice! tua autem sententia mi- hi minime. inepta videtur. Sophrom Num eam igitur probabilem putas? PAilopl. Omnino, si eam modo magis explicemus. ^ Ex 'solo enim dialogi argumento propositum derivasti; nullam autem rerum externarum rationem habuisti, quod maxime opus fuerat. Si enim in universo de scrip- torum in libris suis propositis. quaeramus , patet eos yel aliis, Yel sibi ipsis prodesse voluisse; quod si ad Symposium transferamus , dicere nobis licet, Platonem in eo aliis hominibus: prodesse voluisse. Inquirendum igitur est, quibus, et deinde gug in re prodesse voluerit quapropter quam maxime ra- tio est habenda externarum rerum, sive témporis, quo vixit Plato, atque aliarum opportunitatum. Si autem ex solo libri alicujus argumento auctó. ris propositum derivemus , nullum aliud invénire possumus, quam, «ê argumentum illud tradere yoluerit, Facile id est dictu, non autem rem expli- cat, Nam eidem formulà nobis deomni re uti licet , V» Ce ego facio aliquam rem ,.ut eam faciam ;' ego pro- 4o COMMENTATIO ^' profero sententiam, ut. eimo proferam y sic» ets Plato €o propósito yim et maturam amoris, in. Syma posio deseripsit y ut eas describeret ; est explicatio, quae in se ipsam redit... Si aütem nunc'tuam de dialogi argumento. inquisitionem: ulterius: :'explice- mus, atque ad eam externas res adhibeamus ,'sine dubio non improbabilem assequemur sententiam. Sopron,- Plane mirum mihi videtur, Amicissime! quod: nunc meam; magis explicata, sententiam probabilem dicas, quamvis modo aliam longe a meå diversam ‘sententiam protulisti, | P4//op7. “Non amplius tibi mirum futurum;spero, si prius: expli» cavero, cujusmodi sit; meum propositum: Omnia enim, quae in Symposio tractantur , quam vis quandam cognationem inter se habere videantur, tamen. ad. id non eo. modo referri possunt, ut So- cratis Apologia unicum Platonis sit propositum. Vidimus: modo: hoc. propositum inprimis in Alci- biadis. oratione. apparere ,; ad quam ceteras oratio» nes quodammodo referre tentavimus , ita ut his indirecte indicetur, et.quasi praeparetur, quod in Mà directe affirmatur. ;Caeterae illae orationes tam praeclarae sunt, ut injuriam nos facere 'crederem , si. Platonem. illas tantummodo “eo> consilio adje- cisse putarémus ,' ut lectorum animos praepararet ad. Socratis Apologiam. Imo probabilius mihi vi- detur;.alia praeterea eum in his habuisse consilia , quae: cum dicto proposito ^conjungebat. ^Haecee .$ine dubio ex ipso dialogi argumento proxime deri- vapa O IL I/TTE;R A'R E A, o a .vanda' sunt 5 quam investigandi rationem tu tenuis- tis Videamus igitur de argumento. Quamvis. convivae ex pacto omnes unam insitden- que. rem,. amorem nempe, tractent, tamen. ob magnam dicentium... varietatem, | quorum. quisque .suo modo munere fungitur, varium. argumen. tum primo adspectu. deprehendere -nobis. vide. mur.. Cum autem dialogum accuratius contem- plemur, unum quidem finem omnibus inesse ag- noscimus, qui tamen nobis non suficit, ut omnia inde explicemus. .. Inquirendum igitur de-aliis fini- bus, — Duos potissimum tractandi modos, duas- que partes in Symposio reperiuum, unde cum di. versi in. iis fines conspiciantur, duo etiam. proposi- ta, praeter illud de quo vidimus, derivamus. Prima pars contineri mihi ` videtur- tribus prio- ribus orationibus , cum unam earídemque rem, amorem scilicet. popularem , in- his tractari vie deam. .De hujus amoris origine ac ratione jam supra dixi. Ad civitatem. pertinebat, ejusque :sa- lutem quidem quam maxime promovebat, ‘simul autem turpi libidini uberrimam ansam: dabat ,. ita ut quasi duo existerent amores, 'ratione fere simi- les, effectibus autem plane diversi. Hi amores, cum unà crescerent, et.a plerisque quodammodo confunderentur , maximum damnum, tum singulis civibus, tum. reipublicae afferebant, Philosophia . huic malo medicinam admovere, imo illud expel- lere ac delere studuit: ,, suscepit autem eo modo, » Qui 42 COMMENTATIO » qui et ipsam deceret, et hominis cofivehiret tia- , turae. Nam exstirpare non studuit in hominum „ animis amorem , quod frustra tentasset; et pes- ». simo eventu, sed convertit eum a rebus türpi- 5 bus et abjectis ad pulcra, honesta, decora" (1), quod summá ope nisus est Socrates, et Plato in Symposio voluisse videtur , et quidem in primá ejus parte, Phaedrus enim ibi popularem laudat amo- rem, et jure. Efficacissimus scilicet erat ad reipubli- cae salutem promovendam , atque damnum unice inde oriebatur, quod pravo instituebatur modo. ` Opus igitur erat Platoni, ut modum indicaret, quo in- stituendus esset amor. Hocce munere fungitur Pausanias. Distinguit enim accuratissime utriusque amoris rationem, quam distinctionem probat Ery- ximachus ex aliis rebus. Tres priores igitur Amo- rem tractant popularem, et quidem eo modo, ut purus amor ab iis laudetur, hominibusque commendetur, impurus vero vituperetur3 quaprop- ter hocce Platonis in iis mihi consilium fuisse vi- detur, ut aequales suos a turpi ad honestum cons verteret. amorem, - Altera, de quá diximus, pars longe alium ha- bet finem. Continetur haec orationibus Aristopha- nis, Agathonis, Socratis et Alcibiadis , in quibus longe alius dicendi , argumentandique modus repe- ritur. Non commendatur neque vituperatur Amor, sed (1) Verba sunt viri el, van Heüsde, Pe I. p. 106. > LITERARIA. 43 sèd inquiritur, quid tandem sit. Agathon: atque Aristophanes.de Amore exponunt, qui inter ho- mines existit; Socrates autem amantibus per pulcra ad. immortalitatem. viam ostendit, sive éporix« sua tradit,; dum Alcibiades narret, quomodo :ea ad homines àccommodaverit. | Quapropter, ut prior pars ad. morum doctrinam , sic haec ad philoso- phiam mihi pertinere videtur, atque Platonis in eà quasi. tertium consilium fuisse puto: ut philoso- phiam puleri explicaret , et sic yiam pararet: philo- sophiae veri. a Sophron. Sublime omnino mihi hocce videtur consilium , nondum autem plane percipio , cum «tu haecce postrema arctioribus verbis complexus sis. Ut ea mihi magis explices , te rogarem , nisi jam domum àbeundi tempus esset. JAi/opl | Sedem teneas, Amicissime! nisi tibi, -mihi saltem non molestum, quaedam adhuc disserere. Nondum enim absoluta hodierna quaestio, — Non miror postremum . propositum te non plane percipe- re. ld autem nunc explicare , longius foret, ne- que ad hanc quaestionis partem , quae tantum est de proposito , pertinet, De eo. verbo monuisse, sufficiat. © Si autem tibi placeat, ceteras duas -par- tes, eodem modo tractabimus , unde fore spero, ut postrema tibi satis clara fiant. Sopron. Lu- bentissime etiam cetera audibo, Quod autem ad propositum attinet, dixisti, ni fallor, nondum ab- solutam esse quaestionem, JZAi/opl. Non- plane, Tria 44 COMMENTATIO Tria enim potissimum proposita ex Symposio ef« fecimus, Primum scilicet , quod primarium dicimus, ut suspicionem impuri Amoris a Socrate abstergeret , quandoquidem posterioris aetatis tes timonia et accus sationes satis indicent , Socratem minime ab omnis bus tam sanctum habitum fuisse , quam Plato eum descripsit. Suspicionem autem talem fuisse diximus; ut illaesá modestid non directe eam refutare posset; unde effecimus , , Platonem dialogum scribere: de- buisse varii argumenti, cui Socratis: Apologia , quasi temere adderetur. Ejusmodi esse Symposium, cujus argumentum , amor, non quidem ad. Socra- tis defensionem pertinet, ab eá contra non plane alienum est: ^ Commode igitur eum alia, quasi se» cundaria proposita primario adjunxisse , quae mo- do ex argumento derivare tentavimus. ^ Hisce pau- cis igitur totum complecti possumus : Platonem eo consilio scripsisse Symposium , ut suspicionem: illam impuri amoris a Socrate abstergeret ; cum |: id:aue tem` optime indirecte fieret , eum alia. consilia: huic adjunxisse , nempe , ut aequales ab. impuro amore , ad sanctum converteret , et ut philosophiam: puleri explicaret. atque | sic viam pararet philosophiae yee ri. — lllud primarium propositum , haecce secundae ria vocamus. : | Sophron. Omnino probabilis mihi haecce videtur conclusio: atque tibi libenter concedo tria illa, quae dixisti ," proposita in Symposio inveniri. Non- dum autem video, quare: unum altero: sit majus. Eo- Aan a ci S RA LITERARIA. 45 Eodem jure statuere nobis licet, Platonem - Athe- niensium mores» in. Symposio emendare sive de pulcro. agere. voluisse, tum. vero , cum. Socratem iljå suspicione agitatum. videret. atque: simul. de amore ageret, quasi. fortuito. adjunxisse. Socratis Apologiam. ..PAí/op, Non . difficile est. hisce oba jectionibus respondere; amice! difficillimum autem. certo definire, quid Platonem primo ad. Symposium. scribendum .incitaverit, sive, quodnam inanimo ha- buerit: propositum; cum Symposium. scripturus sti- lum»sümeret, | Primarium : autem. propositum. ideo. Socratis. Apologiam. dixi, |quoniam omnia. aliqua- tenus . ad hocce referri possunt; quod; in aliis. pro» positis.non. obtinet. Nam neque in Aristophanis, neque ;in Alcibiadis orationibus quidquam invenire potui, quod ad Atheniensium. mores; emendandos. faceret, meque in|. Phaedri encomio. quidquam s, quod.ad pulcri scientiam. pertineret, Praeterea ex —- omnibus , quae Platonis supérsunt jo patet , eum .ante - omnia praeceptorem suum Socratem. dilexisse ;. il- lumque pene divino honore semper celebrare, qua- propter omnino probabile:est, eum, cum illius famam diminutam videret, non solum primarium habuisse. consilium ,-ut. magistrum suum defende- ret, . sed. praeterea id primo eum incitasse, .ad, Symposium scribendum , ita.ut , cum dialogum illum scripturus consideret; jam propositum illud. primas rium in mente habuerit, ut Socratem liberaret ab impuri Amoris suspicione. Haec- 46 COMM. LIT. ""Haecce sunt, amicissime! quae mihi, tum ex ipso Symposio, tum ex temporis ratione, atque opportunitatibus ,. adhibitis aliorum sententiis , de | mam maxime probabilia visa sunt. Sophron. Tecum plane consentio , atque gratias ago, quod tuam mihi exposuisti sententiam. Diffi- cillimim enim ex tantá sententiarum variétate unam eligere, difficilius etiam eam, ut certam assumere, cum Symposiiargumentum tam varium sit, ut alio: loco aliud videatnr, ex omnibus tamen unus quidam finis eluceat. Cum vero nunc tandem opus absolu. tum videam, domum abibo; jam diu enim tems pus est, Prius autem te admonitum volo,:ut, quod promisisti, eodem modo cetera agamus, Sem- për enim de Platone, vel ipsum disserere, velalium audire - disserentem mihi gratissimum estio Jj/os platon, Etiam.mihi ante omnia gratum; lubentissi- me igitur und tecum , quae ex quaestione restant ; tractabo et.quidem , si tibi — proximo die se» cundam ejus partem. Placuit hocce amico meo, qui per ferias meam . urbem: patriam visitabat; Domum ille abiit, (jam erat mediá nocte) ego vero cubitum ivi, multa de eo , multaque de Platone cogitans. | * DIA- DIALOGUS SECUNDUS. * QUAE DIALOGI RATIÓ ET PROORESSIO EST IN ARGUMENTO EXPLICANDO? - , P hiloplaton. | Opportune appares, Aníicissime ! Jamjam i enim litteras consignavi , quas mihi scri» bere necesse erat.: Num bene dormivisti? - $o- phronius. Modice ; Symposii propositum enim mi- hi in animo versans somnum abstulit. .Eo magis autem hodiernum | sermonem desidero. Philopl, Concedamus in hortum. Gratior scilicet erit sermo sub. divo in medio naturae templo; liberius: ibi sese extollit animus ac per immensum, vagatur, quod et. bene noverunt veteres, Non enim in ob. scura sese abdiderunt conclavia ,- sed in. hortis adeo atque villis et porticibus. scolas habebant. Cur igitur non imitemur illos veteres ? Habemus quicem -non Hissi lymphas , neque platanos, patu» lis 43 COMMENTATIO lis diffusas ramis, neque fagorum tegmina, neque Italiae Graeciaeve temperiem, Sed non invideo. No- bis enim sunt tiliae, castaneaeque molles, grami- naque jucunda , in quibus satis recubare atque con- fabulari^nobís jlicét ; et 5; quod; maximum ést, ha- bemus libertatem , Musarum alumnam..... Sed, ecce! jam, quo tendimus, pervenimus. Residea- mus hic sub hujus.castaneae umbrà., Propositum , quod in scribendo Symposio Plato habuisse videtur, hesterno die satis contemplati sumus , nonne ? So- phron. Satis, PAilopl. Videamus nunc de secundá quaestionis parte , nempe de dialogi ratione, atque progressione in argumento explicando. Prius autem te rogatum velim, quid tibi hàc de secundà quae- stionis parte videatur. Certe enim eam vidisti, ac meiüté-volvisti; -SopArom) Vidi, non- autem. pla- né^percépi. Quid’ velint Viri Amplissimi verbis. illis progressione in argumento explicanda, satis perspieiudi'?/ quid yero significet rao dialosi non aeque apertum. Latissimam enim significatio- nêm ^ habet ^vox rario: 2— PAilopl.: Prius! ep ego hoc reba? iheertus. "Tandem gütem incidirin-eam riotionem;, qüdnr. vide l'an ipse sis próbaturus. Nas» mihi qüideti certissima- videtur. Réputabaiü- igitur mécum /in -urnádquáqué "scriptione duas "esse res; argümertum ^ac. formam, Argumentum-'esse vils Jud, quod libro continetüt, formam autem mo- dumy quo argumentum proponitur. "Modum illum sive. formam proprio vocabulo, dialogi rationem no- y ue yh owner a LITERARIA. 49 nobis vocare licet; quapropter Viri Amplissimi recte id in quaestione posuisse mihi videntur, cum . illo modus denotetur , quo Plato notiones suas de amo- re, aliisque, quae Symposio continentur , proposuit. Duobus igitur verbis, argumentum et ratione dia- logi omnia significantur, quae de ipso dialogo di- cenda sunt. — Sopron, Nunc equidem plane per- cipio. Sed attendas , 5i placet , doctissime! super- esse tertiam quaestionis partem. Si hácce omnia complectaris, quae de dialogo dicenda sunt, quid tibi observandum restabit de explicationis conclus sione? Nisi maxime fallor, nunc in errore versas ris. PAilopl. Minime, amicissime! sed et tu at- tendas quid dixerim, Observavi duas esse res, argumentum et formam, quibus omnia continen- tur, quae de ipso dialogo dicenda sunt. Nonne et alia sunt, quae quidem non in ipso dialogo repe- riuntur, verum ad eum pertinent , quippe quae ex eo deriventur et concludantur? Nonne ejusmodi est propositum dialogi ? Ejusdem generis nunc est totius conclusio, Est quidem arctissime cum argu. mento conjuncta, sed tamen ab eo diversa; conti: net enim argumenti doctrinam, sive id, quod ex eo concluditur, Continere igitur mihi videtur quaes- tio paucissimis verbis integram Symposii exposi- tionem ; quaeruntur enim Platonis in eo propositum , ipsius ratio, in argumento explicando progressio atque postremo loco £o£ius conclusio., — De proposi» to absolvimus; nunc de ratione, et progressione D nga 5o COMMENTATIO ^mobis agendum -estj'"quod .éo^ modo faciemüs, ut primo totum -percurramus - dialogum, ^ quae opus. videantur explicantes atque enarrantes, unde dialogi ratio satis patebit; tum. vero dé progressio- ne in argumento explicando. videamus, «use ut eádem attentione atque benignitate, quá lieri usus es, audias croi rogoque. .Sophron. Nòù opus ti- bi meam implofare attentionem, Jam gaudio effe- ror, cum de Platone sermonem faturam videam ; inprimis autein nunc, cum te mon imparatum vee nisse videam. PAi/opl. Quae de hac parte perscrip- si, mecum habeo 3 aptius enim putavi legendo hanc materiam tractare. ^ Spero autem fore, ut nón. 3nihus lectione, quam confabulatione delecteris. Incipiamus igitur, nonne? — Sophron. Incipias. —. Philol. „ Omnium consensu Syinposiüm, inter praestantissimos , quos scripsit Plato, dialogos col- locatur, atque jure id fieri videtur, tum ob argu- menti sublimitatem , tum inprimis ob formae ele- gantiam. Ab omni parte enim tantá arte, tanto- que orationis ornatu, atque perspicuitate elabora- tus est, ut nihil in eo inventum iri credam , non solum quod reprehendas, sed et quod non opt- inum putes. Differre autem illum formå et argu- mentum tractandi ratione a ceteris dialogis, docet id, quod in titulo perscriptum esty Symposium. Non enim rem in eo propositam invenimus , de quá interrogando confabulatur Socrates , neque est rivi cujusdam ripa, meque forum, «quo conveniebant | dise n""-—-—————————————Ó— - pic—R——Á » j na ad Plat. Symp. p. 5o. LITER ARE X yE discipuli, ut vel ipsi cam Socrate :dissererent vel alios disserentes audirent, dialogi locus; sed varii convivae in lauto €onvivio, quisque suum otov , Symbolum j ad delectationem conferant , atque invi- cem Amorem celébrant, ^ Dialogus igitur tantum constat ex sermonibus: continuis convivarum , inter quos Socrates non primarium , sed modum parem obtinet locam. „Sermones illi ex consuetudine rè- petendi explicandique videntur. carminum: conviva- tium. ` Apud Athenaeum (i) tria eorüm genera censentut, quórum primum! est, quod -canebant omnes simul, secuüdum quod suð quique vice. singuli, tertium quód soli canebant solertiorés, Postremum genus. ea continebat carmina , qüáe proprie exi - „dicuntur. Habebant illa vel 'seü- “tentiam quamdam praeclaram vel vitae praecepta, vel patriae spirabant amorem et tyrannidis odium, uti celebratissimnm illud in Harmodium et Aristo- gitonem. Plerisque autem talibus carminibus amor celebrabatur:? (9). Non mirum igitur veteres philosophos Symposia scripsisse , neque, Platonem -id fecisse (3). Diae C1) XV. 694. A. B. (2) Verba sunt Clar, Vir, van Heusde, Init. p. 195, ubi fus sius hac de re, 5 (3) Non pauca ferebantur veteri aevo Symposia. Praeter hocs c» et Xenophontis convivium, recensentur similia Epicuri , Aristotelis , Heraclidi cujusdam, Meleagri, aliaque , cf. Wolfii, Da 5a COMMENTATIO Dialogus est historia conyivii. Non enim perso- nae loquentes: inducuntur, ed, -quae illi dixe- Tant, narrantur ab Apollodoro amicis. quibusdam. Partim igitur narratur , partim agizur res. -Sed potius de ipso dialogo videamus. | Initium sumitur e medio sermone. . Apollodo- rus enim, ex quo amici quidam convivium .Aga- thonis percontati erant, putat se de eo non ome nino ZusAér4roy esse; nuperrime enim , cum iter Phaleris Athenas faceret , eandem rem. Glauconi se narrasse. Grato animo igitur se narraturum , pro- mittit praeter modum enim delectari, cum ser- mones de philosophi sive ipsum habere, sive ab aliis audire sibi liceat. Ipsum autem convivio non interfuisse, sed,' quae sciat, ex. Aristodemo audivisse, -Hujus igitur verba deinceps ab eo tra- duntur, == Aristodemum igitur , cum Socrates praeter consuetudinem lautus calceatusque eiobvius fieret , eum rogasse,quo tam elegans iret ? — In convivium apud. Agathonem , dixisse. Socratem, heri propter multitudinem venire nolui , hodie autem me affuturum promisi, Visne vero tu, quamvis non invitatus, mecum pergere ? — Equidem , se respondisse, si ti- bi videtur, | Simul igitur iter fecisse. - Socratem autem tardius incessisse, éumque procedere juse sisse, quo, cum ad Agathonis aedes. venisset , miram rem se passum esse, dicit Aristodemus. Pue- rum enim se repente in cubiculum duxisse, ubi jam ceteri aderant convivae. Se autem respexisse, ac LITERARLA 53 ac nusquam gentium Socratem vidisse. .Agathonem tamen se, quamvis non vocatum, liberaliter exce» pisse , tum de Socrate misisse, qui in proximo vestibulo substiterat, cogitationi intentus, ut, mos ei erat, venire autem nolebat. |Quo facto se coe- nare coepisse, Socrate adhuc. manente. Postea au- tem, inquit, medi ferme coenáà venit, et proxi. me Agathoni accubuit, Coená peractá , libant. convi- vae, et, cum paeanem cecinissent , ceteraque fecissent, quae mos ferebat , ad potum se conferunt. Inde Pau- sanias, se ex hesterno potu potius requiem, quam nova pocula quaerere, dicit; quapropter se monere amicos, ut aliquo pacto sine ullo incommodo biberent. Con- sentit Aristophanes , se etiam ex numero madidorum esse dicens, ceterique sequuntur,cum Eryximachus medicus docuisset, ebrietatem. noxiam esse homini- bus. Deinde idem iterum convivis proponit 5 di- mittant tibicinam , ut sibi ipsi, vel aliis, si vel- let, caneret 5 tum terant tempus sermonibus et quidem in laudem Amoris. Non vero est mea causa, inquit, quam ago, sed Phaedri, ille enim saepenumero coram me moleste tulit, in alios deos a poetis complures .confectos esse hymnos, Amorem vero, talem ac tantum Deum, ad hunc usque diem , non ullum usquam hominum enco- mio celebrare ausum esse, sed Deum adhuc parvi fieri quod jure indignatus est Phaedrus. Cupio igitur, nos ei morem gerere. Dicamus, si et vobis ita videatur, invicem in Amoris laudem, quam pul- 54 COMMENTATIO pulcherrime quisqué ‘possite Primus autem dicat Phaedrus, éüm et primus àccumbat, et pater sit sermonis, Nemo tibi hoc abnegabit ; ó Etryxi- mache! dixit Socrates , equidem rentre. hon pos- sen, quippe qui nihil aliud “scire mihi vindicem, quaii rg "épriRU , meque ceteri Tepugnabunt; quae cum ' dixisset , 'omries assentire, Aristodemum du- tèm, (ajebat Apollodorus) non omnia recordari, quae quisque dixisset, neque se, quae ille; se autem quae posset "narraturum, "Primo loco igi- tür (pergit Apollodorus) inde fere initium dicendi fecisse Phaedrum, "magnum essé' Deum Amo- Tem atque admirabilem hominibus et Diis, mul- tis-in aliis rebus, inprimis autem in rerum origine. Tnter antiquissimos efi esse deos, cum nemo un- quam ejus ortum celébraverit. Nam Hesiodum di- cere , primo chaos fuisse, deinde spatiosam: tér- ram , tum vero Amorem exstitisse , idemque per-. hibere Parmenidem , Acusilaumque or | -— Ut autem noś, Amicissime! hocce Amoris in rerüm origine munus bene percipiamus, attenda- ‘mus necesse est, ad veterum rationem, Forma- bant enim, sive, quam initio habuissent, puram Dei cognitionem amisissent, ^ sive ejus. adhuc "umbram retinuissent, sibi ipsi Deos, et quidem - quisque suo modo. nde illa Deorum in antiquita- te diversitas! Plerumque autem naturae vires salu- ta- C) Symp. 197. A, B, Pr 5 ry a — YU TNISTEMENe Rome cet ME mr nd G - ODITERARLAO. — ss '8j€S. visus terribiles ,. Numinum effectus et quasi signa habebant ;. non raro etiam ipses illas vires Deos nuncupabant. Hujusmodi Deus etiam Amor fuisse videtur. Tribuebant ei. conjunctionis . is- tum appetitum, qui tum in hominum animis, tum in rerum naturá conspicitur, cujusque admirabilis in mundi origine operis modo mentionem. fecit Phaedrus, Ex vulgarienim,, quae per omnem fere viguit antiquitatem, opinione, ante Coelum et Terram fuit Chaos , rudis indigestaque moles , ma- teria sine formå, , iners; Tum, ecce! exstitit Amor et. statim. .separabantur, conjungebanturque singulae minutae particulae appetitu illo (vi. che- micá hodierni dicerent) , et jam erat mundus. for- matus, quem videmus. Quid mirum igitur , et phi- losophos et poetas. concertasse in hocce Amoris opere celebrando! (1). — Sed non tantum, in mundi formatione ejus vis conspicitur, sed. nos homines eam. adhuc experimur. Nam pergit. Phaedrus :, ,Ut.autem veterrrimus est Deorum , ita maxi- morum bonorum nobis auctor est., Nam. juveni quid magis uberiusque prosit quam amator bonus, vel amatori quam bonus amasius , equidem non res perio. Quod. enim ducere debet homines per to- 1 tam i (C9) Cf, hac de re Viri Clar. van Heusde , Init, I. p 108. No. bis sufficiat unum locum attulisse Aristotelis , Metaph, I. 4. ubi, postquam modo a Phaedro landatos memoraverat Hesiodi Parme- nidisque versus; dicit: àg doy éy roTg ovciv ÜmÁptiv Tiv &iríav , {Tis xivýocei na? SuvfEer mà mpéypata, 56 COMMENTATIO tam vitam, quotquot quidem honeste sunt victu- ri , illud, nec genus, nec honores, nec divitiae „nec alia qualiacunque, tam praeclare possunt efficere, quam Amor. Quid autem illud dico? Tyv 271 gi «c elcxpoig aiìcyúvyy, émi òè Ol xuat Qua. Pudorem dico in rebis turpibus, et in honestis ` aemulationem., Nam sine his nullo modo fieri poe test, ut vel civitas vel civis magna et nobilia edat facinora, Statuo equidem, virum, qui amat, si turpe quid vel ipse peregisse deprehendatur vel passus ab alio per ignaviam non ultus esse, depre- hensum in eo sive a patre, sive ab amicis , sive ab alio quolibet, haud tantum angi ac dolere, quantum ab amasio; et pariter amasium videmus tum erubescere maxime, quando in turpi negotio ab amatoribus sit conspectus. Si igitur quo pacto existere posset, vel civitas, vel exercitus amatorum, haud ratio est, quá melius hi res suas ordinarent, quam abe stinentes a turpibus omnibus et secum invicem ae- mulatione contendentes, et sane pugnantes unà tae les cives vincerent facile, pauci etiam numero, universos, ut ita dicam , homines. "'EeZy yàp àvip ^ ómà moibxSy. ÜQüavc: 2 Ark TÀLU 9 ôraæ Aco[u- A&y 54TTOV ğu OWmcU OtLauro X4 ÛTÒ TÉYTWY TÉV ĞAAWY» xal uv éyxarmAMmTSW ye Tù TUUDIEA $ [A Boñbysar xiyQuvedQyT! , vp0 voUTou Telydvai ğu TTOAAAKIG EACI- vo (1). Amator enim ab amasio conspici yel or- di» (Q0BSymp. 178. C. 179. As. . LITER A R IA. 57 dinés deserens, vel. clypeum abjiciens minus velit, quam a ceteris omnibus; et vero derelinquere in periculo amasium, vel. laboranti non succurrere prac hoc mori saepenumero malit? (1). Supra diximus (2) Phaedrum guasi confusam illani populi proposuisse notionem de amore, cus jus tum eo loco mentionem fecimus, Non teme- re autem apposui guasi, Cavendum enim maxime, ne Platonem utrumque Amorem, et sanctum, et turpem, laudare voluisse putemus. Laudat tan- tum sanctum Amorem, Zv/ajeizeuos quoddam ge- nus, quo civitatum rectores utebantur ad virtu- tem, tum bellicam, tum civilem promovendam. Amor existebat inter juniorem et seniorem, quo- rum hic illum ad virtutem hortabatur, ille vero huic. serviebat , quae servitus sola inter Graecos decora habebatur , atque jure. Miros enim effec- tus habebat, atque solam virtutem spectabat, — 'Oulds cro xzx)g, dicit Phaedrus, Ovriz oùz &v &ürüg ô "'Epbg é£vyühow voce: pg épéTyve Do- lendum autem, hunc amorem obtentum praebuisse flagitiis istis turpibus, quo fiebat, ut idem amor turpis et honestus evaderet, vel potius duo exis-- terent amores, Phaedrus tantum honestum amo- rem celebrat, non autem distinguit ab altero; qua in re confusam populi notionem proposuisse videtur, Com- (1) Verba haecce sunt Viri Clar. v, Heusde , Init. I. p. 108 sq» (2) Pag. 30. à ^ COMMENTATÍO Commendat deinceps Phaedrus hominibus amos rem. Dicit enim: Diis eum esse gratissimum; Al- cestem nempe, quae sola pro marito mortem appe- terat, ex inferis esse remissam; Achillem. vero, - cum in ulciscendo Patroclo majus amoris documen. tum dedisset, in fortunatorum insulas. esse. permiss sum, Ex quibus omnibus concludit : :"EpeTe sw "pec (QUT aTOV., XXL TIO TATOV xa) KUPLITXTOY -SIYA elo peris xol eùdamovlas griewi dvlpurog nat Caci. xà). receurýoæsi (I). idey Eodem modo Amorem sine distinctione laudasse videntur alii quidam, quorum, verba. non memine- rat Aristodemus. Eos ergo praetermittens Pausaniae orationem narrat, Reprehendit hic continuo Phaedrum. | Non pulcre. tua oratio mihi processisse videtur, o Phaedre, inquit , quippe quae tam simpliciter amo- rem celebret. Si enim unus esset amor, bene.sese haberet ; nunc vero minime. Omnibus enim notum, duas esse Veneres, unam Urani filiam antiquio- rem, alteram Jovis et Diones juniorem , quarum utraque Amorem comitem habet. Duo igitur etiam - sunt Amores cópàwos, caelestis, unus, alter yero TÉVÒNROG , Yulgaris, Prius ergo nobis videndum, qualis sit uterque amor, ut inde pateat ,. quis laudem mereatur; quod etiam in aliis rebus. opus est. Omnis enim actio per se neque honesta, neque turpis, sicut, quae nos nunc facimus, bi- bere , canere , colloqui, fit autem turpis sive honesta, DIOUus- (X1) Symp. 179. B. 180, B. LEYTE RART O 59 próüti turpiter sive: honeste agatur. Sic- et non quilibet "amandi -modus nec amor honestus et laudabilis y sed modo is; qui nos ad honeste aman- dum. impellit (1). fires | . Hisce. praemissis; Pausanias : deiae — Amari quem jam distinxerat , modum describit; atque iriquifit; -quinam amandi. modus Aonestusy quinam zurpés site Vulgaris enim. Amor , inquit, ad:viles pertinet homines. Amant tales: potius fes minas, quam mares, et quam possunt amentissi- mas, cum unice libidinem spectent, | Qui vero caelestem sectantur Amorem, corporis pulcritu- dinem: negligunt , mentis vero amplectuntur. Hi boni sunt, vulgares autem amatores, quippe tut- pequid spectantes , amorem opprobrio exposuerunt , ita ut quidam dicere audeant, zurpe esse: amatori- Pus morem gerere (è). -"Hanécé suam “sententiam, © Amorem vulgarem ` tuFpét) , caelestem ^ vero laudabilem | existere , deinceps probat ex legibus institutisque , quae "Athenis vigebant. Quid enim in aliis civitatibus Jex de amore statuat , in promptu est; cum in Elide, apud Boeotos, et ubicunque homines sunt incul- tiores, sine distinctione constitutum sit, pulcrum esse amatoribus morem gerere; in Jonia contra €t totå barbard regione turpia habeantur et mær | ! ! de- (1) Symp. 180. C. 181. A. (2) Symp. 181. D. — 182 À, 3 6o COMMENTATIO Jepäsia et litterarum gymnasticaeque studium, Non convenit enim reguantibus , magnos fieri subditis ani- mos, Quid vero apud nos legibus sancitum sit , diffi- cile est inventu, Pulcrius enim dicitur aperte, quam clanculum amare, Tum favent omnium cohortatio , atque lex tantopere amori, ut, quae in aliis sume mum dedecus putantur, amatoribus laudi habeantur; ex quibus nobis eflicere liceret, pulcherrimum es- se amorem. Cum vero contra patres filiis: pae- dagogos adhibere videamus , ne cum amatoribus colloquantur, atque aequales, si tale quid perpe- tratum comperiant, id maxime reprehendere, rure sus idem turpissimum haberi videtur in. nostrà civitate (1). Patet igitur jam, idem Athenis obtinere, cum amor partim pulcher, partim turpis ibi existimetur 5 quod porro exiis, quae praemiserat, explicat Pau- ` sanias, Dicit enim : quaenam vero hujus rei cau- s2? Est ila, quam initio dixi, quod scilicet non simplex sit amor , neque per se turpis , neque hones- tus; sed si turpiter agatur, turpis ,"$i honeste , hoe nestus, Turpe quidem est improbo obsequi , hones- tum vero probo morem gerere, Improbus enim est vulgaris amator corpus magis quam mentem amans , qui vero bonam spectat indolem amor, per vitam manet, utpote stabile quid amplectens, Hos nunc amores accurate a se invicem distingui, at- (1) Symp. 182. B. — 183: D. LITERARIA. 61 atque hunc promovere, ilum exstirpari vult lex nostra (1). Ex hisce omnibus denique concludit: unam ama- siis gerendi morem honestam viam relinqui, æ ý- Ty òè civ ý cep) cv perýv. Legibus enim nobis constitutum est, ut, si quis aliquem colat eo consilio, ut ab eo ad sapientiam sive aliam virtus tis partem perducatur, id non turpe esse. Si igi- tur eo modo instituatur amor, ut ambo wirzutem amandi finem habeant, honestus est; alias autem nullo. modo. Nam oùroç igi ô tão Obpavlag leoù čpug xal oüpaviog xa) TOAADU dÉNG xc) mére xol iora s Toy émis éAelay. AyzyxaQuy mocïolæt mps &perA4v Tov T& Épvrm QÙTÒY GuTOD xal viv épopuepoy"* oi O'érepoi mayres Tig iTÉpag s Tijg mavdyuou (2). . Haecce omnia si nunc bene perpendamus, non difficile nobis erit agnoscere , quasnam partes Phae- drus, quasnam Pausanias agat, neque, ambos cone venientissime suis partibus dicere. Priori enim amoris ad civitatis salutem effectum tributum vi- demus, rem maximá laude dignam, cum cives amore quasi divino spiritu inflati, omnia privata commoda et pericula contemnant, unice vero bo- num publicum spectent; quae omnia ille tanto ar- dore ac dicendi ornatu describit, ut ipse divino illo spiritu inflatus videatur. Pausaniae contra lon- ge €1) Symp. 183. D. — 184. C. Ce) Symp. 184. C. — r85. C. 62 COMMENTZATIO ge alia res tractanda: est, Ostendit enim ille. non omnem amorem esse laudandum, atque inquirit; quomodo instituendus erit ut. laudem mereatur, Accurate omnino, et sedato animo hoc suo mus nere fungitur. Non laudat atnorem , sed 'syllogis- ticà ratione de eo inquirit, ita ut quasi. hypoe thesin praemittat, hanc ex -experientid confir met, ac tandem ex omnibus concludat. Si praeter- ea ad viros ipsos respiciamus, qui hasce ha- bent orationes , haud abesse possumus, quin ad- miremur Platonis ingenium, Est enim Phaedrus idem ille juvenis , flagrantissimá audiendi habendique de amore sermones cupiditate imbutus, qui fortior ad Tlissum Socratem, misi loqueretur, minitatus est. Quamvis mollis ac delicatus esset, atque medico- rum consiliis ad valetidinem , non? sine ipsius culpà imbecillem , sustentandam opus haberet; erat tamen cio; ræ prie. Lysiae "Tisiaeque rhetorum praecepta magni faciebat , quod in oratio- ne ejus satis apparet. Viget enim copià ornatu- "que dicendi, ac omnino tot splendidis ac fucatis , quippe pariter cadentibus similiterque sonanti- bus, verbis sese effert, ut jure eam poZ/icam dica- mus (1). Aptissimus igitur et homo et oratio ei fini, cui Plato eum destinaverat, ut nempe amò- rem in promovendá civitatis salute laudaret. Sed | quidem ornate, non tamen aeque accurate rem ' suam (1) Cf. G. Groen v. Prinsterer, Prosop. Plat. p. 216 sqq. wel c EF. > —EwCOO m: PST puppe S O LITERARIA: 63 suam tractats laudat enim amorem 4rAg;, quod reprehendit Pausanias, de quo non multum aliun- de nobis notum est. Non comtá, sed omnino dis Micidà ac distinctà utitur hic oratione, atque contemplatur et emendat, quae Phaedrus lauda. verat. Non autem eà satis exposita sunt, nam, quod Pausanias inchoaverat, persequitur Eryxi- machus. - Dicendi vices ex ordine ad Aristophanem perve- nerant; ille vero, quominus munere fungatur , sin- gultu prohibetur ex nimio cibo potuque orto, Ad proximum igitur se convertit, ad Eryximachum medicum, atque ab eo postulat, ut vel singultum à se abstergeret ,. vel suá vice diceret. Ego ve- ro, inquit Eryximachus, utrumque faciam; di- cam enim tuo loco, tu postea meos quod ad secun- dum attinet, contineas spiritum, vel aquá per lw- as fauces, vel titillando rares sternuas, quo, si vel gravissimus est, cessabit singultus." Equidem , Sophroni! in eodem fere, quo Aris- tophanes, sum loco. Exarescit enim recitando mihi lingua, ita ut abluendi mihi copiam esse, velim, — Ecce! quam apportune puerum, vinum pocülaque afferentem , video! ^ Exoptate advenit, nam quamvis non ut Socrates, magnis par sim phialgs, tamen minime pocula modica odio has beo. — Sohpron, bibamus igitur. Per omne enim tefmpus vinum amabant litterarum studiosi. Illos saltem studiosos, qui Socratis scolas frequentas bant, 64 COMMENTATIO bant, vinum non respuisse, ex Symposio satis apparet, — PAi/opl. Equidem credo, amicissime! si quis illos nobiscum comparare vellet, eum. nos parcissimos reperturum. Sed et erant illi Socra- tis discipuli, xæadzæyægðor homines , qui non solum liberaliter studebant, sed etiam , si ita eveniret, liberaliter bibebant, Ad rem autem redeamus. Per- venimus ad Eryximachi encomium. Nonne? — Sophron. Pervenimus, — PAi/opl. Attendas ergo; » Jam breviter Amoris in rerum origine mentio- nem fecerat Phaedrus, nunc vero Eryximachus ejus vim ad totam extendit naturam. Distinguit etiam duos amores, dicit enim: Pausaniam, quippe du- plicem Amorem contemplantem , pulcre quidem in- itium fecisse, non vero item absolvisse, Non enim solum in hominum animis duplicem illam rationem observari, verum etiam in animalium corpori- bus, ac, ut uno verbo dicam, in toto mundo. Haecce se cognovisse ex medici suá provin- ci. Primo igitur in hominum corporibus duo dis. tinguit sibi contraria ro óyiig €t và vocoüy, quo- rum huic coelestem adscribit Amorem, illi vero vulgarem. Circa haec versatur medica ars, Debet igitur medicus duos illos amores bene noscere, atque illi gratificari, huic vero adversari, hunc alere , illum pellere inimica ac contraria inter sese permutando conjungendoque, quae omnia qui op- | time faciat, optimus est medicus. In gymnastic et P. ams LITERARI A. 65 et agricultura idem obtinet. ^ Musicam vero ni- hil aliud essc, quam concentum variorum ` tono- rum, qüi antea contrarii nunc vero consentien- tes harmoniam constituant, quis nescit?. In eå autem harmonià nondum uterque amor conspici- tur, sed modo: cum ad homines. adhibeatur, quod casa vocatur. Hac in re etiam musica adhi- benda est ut xoeguórepoi fiant homines, xal ocjros édty Ô naro, Ô oüp&vig, Ô T$; Olpavido Moúryg ljos atque- hic est puleer ille, atque caelestis. Uraniae Musae amor ; alter vero Polyhymniae amor, est yulgaris iste. .Hic cum cautione adhibendus est hominibus, ut . voluptatem “quidem afferat , nullam vero intemperantiam pariat... Maximam quoque vim "uterque amor in 'quadripartità. anni tempestatum divisione exercet. -Cum enim cone traria.illa, calida et frigida, siccat humida tem- perate inter se commixta sint; affert illa commix- tio, sive amor bonus, sanitatem hominibus , anis malibus, ac plantis, omniaque bene sese habent. Cum vero alter: tumidus dominetur amor, multa pereunt, ac corrumpuntur.: Crebrae tum fiunt | pestes, atque aegritudines bestiis ac plantis; ac simul pruinae, ‘grandines, segetum rubigines ex malà commixtione illorum contrariorum prove- niunt. In religione eadem cernitur duplicis amo- ris vis. Omnis enim impietas inde existere solet, si quis non temperato gratiüicetur amori, alte- rum vero sequatur in officiis suis erga parentes E vi- 66 COMMENTATIO vivos atque mortuos , nec non erga .Deos pricstag- dis (1). | Proposuimus igitur breviter Ewpeiitdhi oratio- nis argumentum, quod mirum nobis omnino vi- detur, quippe amorem ad omnia extendens. . Si autem quaeràámüs, num, quae dixit ille) vel ip- sius, vel Platonis, vel alius füerit.sententia, nobis ipsis respondendo imparibus, ad alios confugiamus necesse est, Astius dicit (2), Platonem. hic. spec- tare. illud. veterum physicorum. et. inprimis .He- racliti placitum ` qui elementa semper mutari. sta- tuit, Causam vero illius mutationis positam: esse in duabus viribus. contrariis, consensu et dissen- su. Dissensus prior: est quo elementa invicem contra'se excitantur, atque ita deinceps coéunt, ut consensus existat. Nec mirum hoéce, Eryximachus enim ipsius Heracliti dé. músic ;séntentiae,, . ob» scüris . propositde verbis- mentionem. facit. (3) atque ulterius. explicat. Dicit enim causam;, quà varia ac contraria, tum in corporibus, tum in rerum naturá, conjunguntur ac cónsensus. ex dissensu existat, esse amorem, eundem fere. ac illum, cujus jam supra ad Phaedri: orationem men- tionem fecimus, conjunctionis appetitum, Con- traria autem ila. in rerum natur conspicere non | | dif- 1 ic Q) Symp. 186. A. =e 188. E. (2) Cf. Wolfii annot. ad h. L (3) Symp. 187. ^. LITERARTFA. 67 difficiles sunt frigida et calida, acerba et dulcia, arida et humida, multaque alia, quae opposita ins ter se, conjunctionis appetitu sive amore conjun- guntur, ita ut consensus eX dissensu existat. Non- autem “semper bene conjunctio instituitur ; non raro in ed pravus obtinet modus, qui omnia - mala profert. "Cum prius enim obtineat zo óyils in corporibus, rò xosulcy in musicae usu, et in religione Zycdeiz existit; cum vero posterius, con- traría , và visoby , dxoAxcim , ct dribe oriuntur. Amor igitur etiam hic pet se neque bonus neque malus, sed modo tum bonüs malusve fit, cum bene maleve agatur, quapropter recte eosdem. amores, "quos modo Pausanias in hominum ani- mis distinkerat, etiam in aliis rebus nunc distin- guit Eryximáchus, atque jure initio dixisse vide- tur; se illius sermoni finem imponere tentaturum esse (1). Qui vero illum amorem, quatenus ad homines accommodatür, tractat, (vocat enim hunc OwtioUpyov ,) utramque ejus rationem bene distin- guere, atque malam pellere , bonae vero gratificari debet; quod maxime in re medicd ac in musicá "usu venit, Jure igitur Plato hancce amoris in ceteris rebus distinctionem Ezyximacho tribuisse „videtur, quippe qui medicam artem exerceret; Om- -nino etiam eleganter atque dilucide suis fungitur ! par- (r) Symp. 136. A. E a 63 COMMENTA TIO partibus , quapropter non exiguam. mihi. laudem mereri videtur Eryximachi oratio. 4- Non minus convenienter Aristophanes (1). , Cue jus singultus cesserat, suas agit partes, Comicus enim. ille poëta, atque omnia, quae dicit, tam comica sunt, ut Plato in hacce oratione quasi se ipsum superasse mihi videatur. — Sed videamus et . quidem, ut ceteras, etiam hanc perscrutemur ora- tionem, et quae possimus explicemus, Incipit dicendo, se alio -quodam modo, quam Pausaniam et Eryximachum . Amorem celebratu- rum. Homines enim , ex ejus sententid, prorsus Amoris vim. nesciunt,’ nam alias maxima ei para- rent templa, aras, sacrificia, cum sit ex omnibus Diis hominum amantissimus, | Procurat enim ho- mines, atque. omnino eas res sanare studet, quae, si sanatae essent, maxima oriretur. huma- no generi felicitas; Ego igitur vobis ejus vim explanare conabor, vos. vero audietis. Prius autem vos de humaná naturá ejusque affectibus. cer- tiores ut faciam , necesse est. | . Hisce praemissis , Aristophanes Amoris originem ac (D) Mirum quibusdam visum est, Platonem in Convivio, in quo Socrates non exiguum obtinebat locum , etiam Aristophani partes tribuisse, Inter hos enim viros odium: intereessisse pu- tant, cum ille hunc fabulá suá Nubibus in scená exagita- verit, Vid. hac de re Wolfii introd. ad Plat. Symp. p. 35. nec non Groen v. Prinsterer, Prosop. Plat. pag. 176. sq3- GOLEITER- ARIA, 69 ac. naturam. exponit, docetque, quid tandem sit Amor, unde ortus, et quá in.re se manifestum . faciat, Est in hominum animis, igitur ex eorum , ratione deducendus. > ; .Erat enim, inquit , antiquo. tempore nostra nae. tura non, quae nunc est, bifaria , masculina et fe- minina;. sed tria erant hominum genera, cum ad masculinum et femininum accederet tertium quoddam genus ex utroque mixtum , cujus nomen superest dyopéyuvow. : Praeterea humana forma erat integra ac rotunda, quippe instructa quatuor pedibus, tos tidem manibus , duabus. vultibus., omnibusque ce- teris membris, quibus hodie duo gaudent homi- nes. Recte plerumque incedebat illa forma, cum vero celeritate opus esset; in circulum. se volvebat, invicem pedibus manibusque innixa, quod cum oc. to fieret. membris , incredibilis fere erat ejus celeri- tas. Sed non solum duplici celeritate gaudebant ili antiqui homines, verum etiam vires, pruden- tia, et cetera, quae hodierni simplicia habent, iis duplicia erant, . Non mirum, igitur, arrogan- ter illos sese gessisse, imo in coelum ipsum ad- scendere atque- Diis. manus. violentas injicere vo- luisse. Jupiter, si prius , cum Gigantes idem ten- tarent, trepidasset, nunc non minus timuit, Tui. co magnum Deorum concilium in Olympum convo- cavit, atque trepidanter consuluit. | Non eaim parva agebatur res, cum, „si homines ut Gigan- tes fulmine deleret, nullum superesset mortalium ge- 70 COMMENTATTIO genus, a quo honoros exspectaret, neque contra eorum insolentia ferenda esset. - Tandem, cum diu. cogitabundi sedissent' Dii, Jupiter se rationem“ ind venisse dicit, quà restingueret hominum -pfocazi- tatem, simul sibi pararet majores honores. Disse- cabo, inquit, istos , ut viribus imbecilliores sint ; numero vero plures. Duabus tum incedent pedibus. Si vero eo statu nondum quietem agant, rürsus dissecabo , ita ut uno pedetum subsultaré cogántur. Quae cum dixisset , assentiebant ceteri Dii 5: Jupiter vero se ad homines convertit, omnesqne eos sec. tione in duas separavit'partes , ex quá dissectione Amor exortus est. Nam êreDy j qeu diya é- TUXÓX . moboŭy ExaoTO) "rb Guiry TD GuTOU -Euvfer. Quamvis separati essent illi dimidiati homines , suå sponte tamen ad se ferebantur, atque brachiis se'in- vicem complexi contiüuo incedebant, nil de victu tantum de restauratione prioris naturae cogitantes. Moriebantur igitur fame. Jupiter autem , :mise- ricordid motus, huic. malo medicinam attulit, quá fiebat, ut se ad res gerendas vitaeque curani converterent. "Ec; 33 ovy éz Tocou Ô Epwg fuQuros ÀA* A4A«v role &uÜpoOc xal Tí æpyalus Queseg cuv- v0) tUe . XX EmINEIQUy Troia zy Ex Suo» xol. imomo zu Thy Queis TX». àvÜpomluuv. Est nimirum ex eo tempos re amor mutuus hominibus innatus , qui antiquam eorum naturam , unim ex duabus faciendo hima- namque naturam sanando , restituere conatur ". (X). Vi-. (1) Symp. 189. C, — r91. D. LITERARA o. 71 - Vides igitur, Amice! qualis sit Amor ex Aris- tophanis | senteritid,- némpe reszitutor humani ge- neris.. Sophron, Omnium, quae in Symposio in- veniuntur ,.encomiorum . illud Aristophanis mihi maxime placet. . Comice quidem, sed non minus accurate ac distincte: sententiam .suam proposuit poëta. Statim videmus, quid velit, cum veritas in fabulà tam .clara sit et quasi ànte oculos po- sita, ut vix ac ne vix quidem quendam latere possit. Rejectis enim illis involucris, et fabulae coloribus 'ornamentisque, ad auditorum delectatio- nem allatis , remanet amoris, qualis inter homi- nes conspicitur, descriptio, Melius autem eam describere non potuit. Nam si illum nobis indi- ditum "amoris ardorem verbis definire voluisset , nihil aridius , frigidiusque excogitari potuisset, Nunc autem fabulàe formå sententiam suam ex- posuit , atque omnia, quae dixit, vivida sunt. Risum movent, sed simul veram amoris náturam tam clare ac. distincte ostendunt, | ut continuo eam agnoscamus. -Omnia comicam habent for- mam. AP. | | "Inprimis mihi placet Apollinis muneris descrip- tio. Illud capüt ad. sectionem convertere, cu- tem in nodum contrahere, ut mulieres. apud- nos marsupia. conficiunt, atque illud rugas laevigare , quae. ex contractione remanserant, -sane ridicula sunt. Est Apollo quasi sutor, qui crepidam con- ficit. PAilopl. Ridieula et mihi videntur; sed, quod 5» COMMENTATIO quod modo dicebas, fabulae sententiam interpre- tari tam facile esse, nondum tibi. concedo. Vi- deamus, quae clarissimus van Heusde hac de re dicat, in Initiis suis, pagina, ut credo, 119. — Libellus hic, si de Platone res est, semper mihi ad manus est. — Jam locum inveni; dicit enim: » Fabulas interpretari, quae apud:Platonem. oc- „ currunt, difficillima sane res est. Nam uti no- » lumus illas accipere ut narrationes :quasdam , inanes, quibus puerorum instar oblectemur tan- » tummodo , ita cavendum est maxime, . ne iis , sensum et significationem :tribuamus a philoso» » phi mente abhorrentem, ^ Sed in ipsá etiam » exquirendá auctoris mente et sententid facile , committimus hocce, ut formå neglectá destitua- » mus eas omni gratià et venustate imo vi maxi- „ mâ, quae formå, habitu, imagine unice expri- » primitur et veluti oculis proponitur, Quid igi- „ tur? In philosophiá tradendá Platonis enarrandae , nobis tantummodo sunt, quae apud eum occur- , runt, fabulae? Imo vero explicandae videntur, , Simul et illustrandae, sed ex ipsà antiquitatis „ €t Platonis ratione, " Cavendum igitur ne teme- re hanc explicemus fabulam. Sopron., | Putasne igitur in ed aliud quidquam contineri, quam amo- ris originem ac naturam. Philople Minime, tes cum plane consentio, Non unice autem illa in» de derivanda, ceterdque temere, tanquam orna- (us causa addita, rejicienda mihi videntur; existi mo mo enim toti fábulae vim inesse Platoni. pro- priam. Sed porro videamus, explicat enim ipse Aristophanes suam fabulam, | S» Unusquisque nostrum , inquit, ergo non ho- mo est, sed modo hominis dimidia pars, quippe qui dissectus sit, ita ut ex uno duo fierent. Quaerit nunc quisque suum. alterum . dimidium. Ideo, qui ex Zy3pbyuvow sectione orti sunt, vi- ri mulieres amant, mulieres vero viros; quae autem dimidiae existunt partes' antiquae mulieris y mulieres: tantum quaerunt, atque eodem modo, qui ex sectione viri provenerunt, dum pueri sunt, a senioribus amari cupiunt, cum vero ipsi senio- res sint facti, rursus pueros amant. Atque hi omnium optimi existunt . homines; strenuissimi enim sunt naturi, quare et ii, qui ad rempubli- cam gerendam se conferunt, tantum ex horum numero sunt. Naturå conjugium respuunt sed legibus ad id coguntur, sufficit enim iis coes libes inter sese agere vitam." — Venia sit ver- bis! Amiscissime! quibus rem tradidi. Oporteret quidem me, ut Socratem , coóperto dicere capite, atque Pudorem , ne irasceretur, invocare. Sed per- gam, , Talis igitur est amor, ex sectione illà oriundus, . priorem. hominum naturam restituere conatur. Nam videmus, cum modo quis suum alterum dimidium videat , suumque sýgßoaov in eo agnoscat, continuo impletur magno amore, am- plectitur illud atque nihil aliud desiderat , nisi ut sem- 74 COMMENTATIO semper unà sint, ita ut, si adstans cum instru. mentis ‘Vulcanus rogaret: quid vultis? homi: nes! an rursus in unum conflari per me cupitis? hoc esset, quod peterent. "Tojro y4p iei Tò ği- Tov, Ori ù Qpgum Queig jv *v uri xol" WjeEV (Ao! roù 0ACU odv ry eribuuig ko Subsi Epos Üvopt» Hujus enim causa in co posita est, quod antiqua nostra natura eadem erat nosque integri .era- fuus. Integritatis igitur cupidini ac yenationè: nos men Amoris inditum (1). En, Amicissime !. jam Aristophanis ‘etiam per- currimus orationem , ` atque vidimus, quinam in fabulà lateat sensus. Explicat enim ipse auctor, cum primo loco nostrum priorem statum enarret y tum inde amorem derivet. Totam fabulam au- tem non ad nostrum pertinere aevum , sed unice ad Platonis tempora referendam esse, non nemo: Statim videt, cum, ut tria hominum genera, etiam tres in eî distinguantur amandi rationes. Ex eo tempore igitur, atque ex totá Platonis dicendi ratione explicanda est. ; Est quaestio, num ex ingenio suo eam eflinxe- rit, an ab aliis assumserit Plato ? Prius minus probabile mihi videtur, .cum tantá perspicuitate confecta sit, atque omnino severiores contineat res, quam ut iganem fabulam, modo ad audito- rum delectationem effinctam , putem, Pzaererea ane or ti- (a) Symp. 191. Di — 193; A. OLTITIERWXARLAo2) 75 tiquitatem. plane. redolet , atque cum veterum phy- sicorum. opinionibus. convenite -Posterius igitur. restat, fabulam nempe ab. aliis mutuatum .esse. Sed. a quonam? Longam inquisitionem hoc loco. instituere possemus, num:antiquum physicorum. placitum fuerit, vel: ex Orphicis poétis eam haus serit Plato, vel etiam num Mosaicam de mundi creatione narrationem ante oculos habuerit ;: (1). Sed. non opus est. . Dicit enim Aristoteles in. libro de generatione animalium (2). "EjmedoxMie — Quot dy và Aojevi xx èv v9 ÜnAer dow cúpßoroy elyz , AOV dè da^ uderépou' mivat, unde satis apparet, -quod non primo a Platone excogitata sit sententia ,. quá hominibus. cjg2e2ov quoddam inesse statuitur , quo viso magno amore impleantur, sed omnino. ante eum inter philosophos adfuisse. Quid mirum igi- tur, si banc ante oculos habuerit Plato senten- tiam, atque fabülae formå proposuerit, ut. ita amoris indolem- vivide explicaret. |. Ut id autem simul ridiculo. modo fieret, | Aristophani has par- tes tribuit; est enim hic idem ille poëta comicus, cujus fabulas nobis servavit aetas, Caveamus au- tem , ne, Platonem illam sententiam risui expone- re voluisse, putemus. Bene enim hic distinguen- da sunt argumentu ac forma; non enim res tractata, verum unice forma ridicula. . llla potius mi- (1) Vid. Wolf, in introd. ad Plat. Symp. pag. 53. (2) Arist, de gen. anim, ], 18. cf, loc. cit, 7:5. COMMENTATIO mihi severa videtur, gravis ac per se quasi obscu- ri, cui ratione ridicul majorem lucem ac vitam: addere voluit Plato, Non xaeraysAdovm deridén- denda se dicturum sperat Aristophanes, sed: yé- aia ridicula, quod lucro sibi esset, ‘suaeque Musae conveniens (1). Aristophanes igitur, quamvis ridicule dixerit, tzmen omnino rem séve- ram tractasse mihi videtur, nempe amoris origi- nem et indolem, Mira res nobis nonnunquam videtur amor atque jure; repente et ex improviso oritur, ac tantam in amantes exserit vim, ut ta- bescentes, morientes ipsos eos. videamus. Hujus rei causam quaeramus , necesse est. Explicat eam Aristophanes , et quidem eo modo, ut rei obscu- rae plurimum: lucis adspergat, quapropter non tantum res tractata mihi severa, sed et forma, quamvis ridicula, tamen exccllentissima videtur, quippe quae naturae nostrae maxime conveniat (2). Aristophanes quidem proprie Amoris originem ex- plicat, breviter autem. simul ejus naturam attigit , quam nunc. accuratius nobis exponet Agathon. Cum enim dixisset comicus poéta, duo tantum | re. (1) Symp. 199, A. (2) Non praetermittendum hoc loco, quod Astius dicit in vità Platonis pag. 512. Platonem Satyri munus tribuisse Ariss tophani, quo in aliis dialogis fungitur ipse Socrates, ut nem- pe eo purior et integrior illius oratio prodiret. Eum ideo Phaedri, Pausaniae, Eryximachique orationes eorumque hurmi- les de Amore sententias in sud fabulá ironi perstrinxisse, LITERARLA. 77 relicti erant, sed ii viri graves, Agathon nempe et Socrates, ambo dicendi periti, Socrates autem se timere significat, Agathonem , qui prior dicturus erat, sibi nihil, de quo ageret, relicturum., Ille vero, ne exspectationem auditorum nimis augeret, rogat. Socrates rursus Agathonem laudat, donec tandem Phaedrus , qui pater erat sermonis, Aga- thonem, ut diceret, admonet. Incipit igitur ille Ego sane, inquit, prius dicere in animo habeo , quomodo celebrandus sit. Amor, tum celebrare. Ceteri enim potius homines beatos praedicárunt , non Amorem laudárunt. Ego igitur prius expo- nam, qualis sit. Amor, tum qualium rerum auc- tor. Est enim ille omnium deorum beatorum beatissimus, quippe qui pulcherrimus sit, atque optimus, Est praeterea natu minimus, cum senec- tutem quam maxime fugiat atque odio habeat, juvenibus autem semper adsit, quapropter non assentió Phaedro, qui eum antiquiorem , quam ip- sum Japetum atque Saturnum dixit. Non so- lum.autem juvenis, verum etiam tener. Solus Homerus Dei mollitiem depingere posset. | Non enim in terrà, neque per crania hominum. incedit , sed in moribus, ànimisque humanis sedem suam ponit, Ad haec tenuitate omnia pervadit, ele- ganti allicit. Nunc. de. virtutibus. ejus Ned. Quod maxi- mum est, neque afficit, neque aficitur izjuri4 , uno- 79 € O. MA NCE/N^T'A TIO unoquoque ei suð sponte serviente. ^ Voluptates vincit, atque appetitibus superior est , quare pros pria ei-temperantia. Strenuitas etiam maxima in eo invenitur, quandoquidem ipse Marts'ei succü. buerit. 'Quid ^ vero 'de ejus sapientid "dicam. Nam non tantum nullus poëta sine eo, sed et in procreandis, ^alendisque bestiis, atque in artium dispositione - summa ejus prudentia conspicitur. Amore scilicet incitante atque provehente Apolló niedicinds atque vaticinia , Musae musicam , Vulca- nus fàbrilem artem , Minerva historiam : atque ipse Jupiter Deorum hominumque gubernationem inve- nerunt. Ofrece duo dozet, 3 dulbpe, “Epus mpërog urd; iv XŽAMOTOG RAY ÜpietOg METÈ TUTO TOG AADIS GANY Toiros wirog clum Tra miht” videtur , o Phaedre! ' Amor , cum prius ipse pulcherrimus sit atque optimus, ceteris deinde aliarum talium Terum auctorem esie. — Nam: asta a aih aiiis Deus pácemque viris, pelagoque serenum, s- , Et. ventis praestat quietem, requiemque dolori, Th sacris atque choris nobis dux existit, simultatem depellit, comitatem affert. Et ut uno verbo” di- cam, deliciarüm omnium atque elegantiae, vè- nustatis, desiderii, studiique patrem, omnium Te- rum bonarum áuctorem, mallazumque' profligato- rum nobis se praestat. PLUS MEME "Haecce-magno cum impetu , ac verborum orna- 'tu protulit juvenis po&ta;, atque omnino ita in iis LITERARIA. 79 iis; exsultavit ejus ingenium, ut omnes. convivae eddem mentis: concitatione abrepti , plauderent at- que. uno ore clamarent,'dignam eum et se ipso et Deo habuisse orationem. ” | BSophiron, Recte plausisse. mihi. videntur convi- vae, nam. plene poetica erat Agathonis oratio, tantáque verborum .copid splendens, . ut statim inə eá:agnoscamus poécticum ingenium. . PAZ/op/ Recte et. tu. Amicissime! . Agathonis. encomium poéticum fuisse. dicis; ; num. autem Socratis. re- spiciens verba. illud- plausu -dignum -esse,. conten- dis? Sophron.-.Etiam Socrates Agathonis verba recte. mihi | refutasse- yidetur j;. quippe. quae nimis fucata.sint, atque Sophistarum arrogantiam redo- leant. 9: Sed .stat. nihilominus. Agathonis.- honor 5 poëta: enim erat, cui ex: communi dicto mentiri fas-esi; quare. Socratis refutatio. minime. poétae laudem diminuit. =: Convivas etiam reprehendere. no- lo, cum homines. non verum , sed unice pulcrum laudent atqué celebrent, | Agathoriem: enim. pulcre locutum esse, nemo negabit, quamvis etiam nihil veri in. ejus verbis. inveniat- PAf/op/. .. Caveas , Amicissime! ne Agathornis. verba falsa esse putes; sed nobis tantum de eorum formå res est. |, Mi- rabiliter ejus ingenium et dicendi consuetudinem in. illis ad veritatem expressit Plato. Nam poé- tam eumque tragicum, non miediocrem , fuis- se Agathonem ex ipso Symposio manifestum est, quippe quod victoriae «causa celebraretur, quam $6 COMMENTATIO quam prima sut tragoedià reportaverat (1). Igi- tir sine dubio.ei etiam secunda, fortasse et ter- tia, et quarta in tragoediarum' certamine. victoria fuit. Invida autem aetas nullam nobis earum tra- goediarum servavit, ex quà de ejus dicendi gene- re judicare possemus. | Sed ab Aristophane dici- tur (2), xxAMeT4e "Avyalay, atque ex fragmen- ti$ quae ejus supersunt, eum grandibus uti so- lere verbis, satis apparet. Praetered erat xaA2s ve xüyalos ryv Queiv' thi 9 Dixy T'üww. «dide (2), et in ipso juventutis versabatur flore. (4).^ Maxi- me idonea igitür ei tribuit Plato verba, atque non minus -idoneas "partesi? Laudat - enim. amorem, Aristophanes hujus originem fusius explicaverat , non autem item 'copiose de ejus znZole ac effec- tibus egerat... Id. nunc. suscepit Agathon > magnå cum fiducià,: se de amoris naturá et effectibus dicturum praedicans, quod etiam tam pulcre per- fecit, üt omnes plauderent convivae. Etiam plaudebat, qui solus nondum dixerat, Socrates; dicit autem , se post furw xav xxl may’ cóbaabv. Ady ov. julévros. non copiam pulcre dicendi ha» bere; salirà uiwAAAm duy poles laupart” Tb Jè éni T£AcUTÁG TOU KÁAAOUS TÕV brute xal jupcrov ris jo 1! z oùg C1) Symp. 178. A. . C2) Thesmoph. V. 52. (3) Protagoras 'pàg. 315. E./ (4) Cf. Groen v. Prinstérer; l. 1, pag. 166. í LITERARIA. 8t cüx ày éfemcAdyw dxduwv$ cetera quidem non: simi- liter omnia mirabilia; quod vero ad finem atti. nét, quis tion. pulcritudinem | obstupesceret. verbo- rum. dictorumque: (1)? Sed. ironice. haecce dixit Socrates; continuo enim omnia, quae Agathon dixerat, subvertit, Erant quidem pulcra , nimis aus tem ingenio suo: indulserat juvenis poéta. Praete- rea longe alium amorem laudat | Socrates , quare. ei pene necesse erat , ut Agathoónem refutàret.. Iro- nid igitur eum primo perstringit, — Metuere enim se-dicit, ne ridiculus evaderet, cum, in vice suå amoris laudem promittens , se 3zívoy rè épwrix praedicasset , nunc vero laudando non. par. esset. Se enim, stoliditate quádam opinatum. fuisse , de quácunque re vera dici oportere, nunc vero: mul- to aliter sibi videri, cum quisque, quam- posset pulcherrima in laudem amoris: dixisset, an falsa verave essent, non curans. Qui laudandi modus cum sibi plane ignotus esset, se partibus fungen- dis minime parem esse. Si autem vellent convivae, sé ex more suo vera dicturum, Hujus veniå datá rursus, - an sibi. paucula quaedam et parvula: ab Agathone: rogare liceret ; petivit ,. quod etiam. ei concessit. pater sermonis. Recte sane, inquit, o Agathon! prius- Amount ipsum, tum ejus opera te laudaturum dixisti 5. sed. hocce mihi explices, utrum Amor per se sit amor nul- CU symp. 192. B N w ^ COMMENTA'TIO:' "nullius rei an vero alicujus rei, ut pater non est persepater ; seid pater filii? — Alicujus rei; respon- det Apathon. — Num Amor illud , cujus-est., appetit nec ne ? — Appetit. — Num igitur jam habens illud , quod appetit et amat, adhuc.appetit et amat 5. an non labens? — Non habens ut videtur. -—— Non verosimile est, sed omnino necessarium ,' appetens. appetere Quo caret, sive- non appetere si non careat, Nam quis, qui magnus est, magnus esse vellet? -quis celer celeritatem ,- quis sanus. sanitatem. appetéret ? Hocce absurdun» esset nonne? —. Omnino, — Amor igitur est: ámor alicujus rei ; quam non liabet. Dixisti nunc: ni fallor , in encomio tuo amorem esse puleritudinis, — Est. — Amor igitur non habet puleritudinem , cum sit amor reiy quam. non. ha- bet;— Id sequitur. — Quid! quod pulcritudinem non habet nequé. unquam habuit] num. dices; esse pulcrum? — Minime sane, — An porro igitur si haecce' ita sese Tabeant, Amorem. pulcrüm. esse affirmabis? — Videtur,-dixit Agathon, nihil eorum quae modo dixi, esse. verum, — Nihilominus pulcre dixisti; séd paullulum adhuc mihi respondeas. An bona tibi pulcra. videntur? —. Videntur, — Si igitur Amor pulcris careat, pulcra autem -bona sint, etiam bonis caret, neque bonus dici me- retur, — Ego tibi contradicere non possum, o Socrates! sed sit ita, ut dicis. — Veritati contradi- cere non potes; Socrati vero facillime " (1). Soa (1) Symp. 199. C. — 201. D, ODITERARTA' T ^Sophron. Subsistas paululum, "si placet; caris- gime! Prius etim te rogatum velim, an recte tibi Socrates Agathonem refutare videatur? Equidem non valere pute ejus argumentationem. Dicit enim ille: amorém Bppetere Ver quidem id , quod- nori ha- bet, quae major ejus conclusionis propositio est.. Sed hóecé non verum est. P Amor’ enim non appetit ; sed "mans, Cum amor ‘nihil alind sit, quam rò appetere. "De amante igitur quidem valet conclu. sio ; eüm nempe, si pulcrum appetat } nom pulcrum babere; non "idéo vero amori pulcritudo abnegan- da videtuf. Tmo j-cum amor semper in pulcris , bonis et'juvenibus- versetur, jure propter. coms ' münitatem ei adscribere possumus pulcritudinem., bo: nitatem ae juventutem, "quare nunc fere. probabi- liora mihi videntür' ea, quae “Agathon dicit, quami quibus Socrates eum refutat. ^ PAilopl. "Non tüirór ite’ hoc'attendisse 5 «idem “scilicet scrupulus et mihi antea obvius fuit. Re.autem bene perè pensà eum exemi y atque vanam! esse objectioném comperi. Nam amor, quem hic“ ante oculos hg- bet Socrates; non est rò appetere, sed id. quod in nobis appetit, de quo recte- dicitür eum appetere ; quod non habet. zfppeteré non ipse amor est, sed modo ejus effectus.^ “Húhe amorem dgi- tur Agathon "pulclierrimum atque ' optimum--voca- vit, quod recte Socratem reprehendisse ex sequenti. bus magis nobis patebit. Agnoscit statim suum errorem Agathon, ac lubentur confitetur, ,, So- Fa : cra- $&&$ | COMMENTATILIO crates autem. eum dimittit atque, [quae ipse ex Diotimáé audiverat, narrat. | Advertamus vero mi ram modestiam, quá utitur Socrates, Ceteri om- nes, quae de amore dixerant, sive. a se ipsis €x- cogitata, sive ab aliis mutuata ut sua vendi- tant. - Socrates autem , quamvis reliquos longe sa- pientià superaret, tradit quae audiverat ex Dioti- må , quae in his multisque in aliis rebus docta erat , quippe quae morbum aliquando ab Atheniensibus abstersisset (1). -Inprimis oppositae sunt Agatho- nis -ac nostri philosophi orationes ,' atque . il- lum eo arrogantius sese gerentem fecisse Plato vi- detur, ut eo clarius Socratis conspiceretur modes-: tia. Sine retentione suam priorem inscitiam fatetur. Se enim, eadem fere quae nunc Agathon opina. tum, ad. Diotimam venisse, inquit, eodem vero etiam modo ab eå refutatum esse, quod nempe amor neque bonus neque. pulcer sit. Quid! ei dixisse , estne igitur turpis ac malus ? Bona ver- ,ba, quaeso! quod non pulerum est , non ideo turpe existit. Non enim. pulcer amor neque bonus est, neque contra malus nec turpis, sed est quasi medium quoddam inter haecce. -Et quidem, se dixisse, omnes consentiunt esse magnum Deum. Sunt, qui esse Deum omnino negent. — Quinam hi? — Unus tu, atque una ego. Nam nonne Dii beati habentur? ad beatitudinem vero bona et pul- j cra C) Cf. Vir, clar, v. Heusdé Init. I. p. 395. seq. LITERARIA. 83 cra pertinent, quibus caret Amor, quapropter ne- que beatus neque Deus. est praedicandus. — Quid tum est Amor? se stupefactum rogasse. Num mortalis ? -= Ut modo dixi , medium inter mortale et immortale? — Quis igitur est Amor ? — Est magnus Daemon ; nam omne Daemonum genus medium est inter Deum et hominem. — Qualem vim habens ? — : "EppoiveUov, respondisse Diotimam, xa) SuezoplpssUov (sd; rà map dvlpómuv xw dvÜpómoi r mpæ Üsv, Tüy ply TÀXg De5uccig Xa busig, TOv è ràg riréčer qb xal dos Tv Üuiuy. nterpretandi atque nunciandi fungitur munere Diis quidem hominum preces atque sacrificia, hominibus yero Deorum praecepta .atqué sacrorum restaurationes, Deos in- ter et homines quod spatium interest,- implet , ita ut vinculum quasi existat, quo: inter se invi- cem conjunguntur, Dii per se nullum cum homi- nibus. commercium habent, per hosce autem. Dae- mones omnis consuetudo et colloquium, Tales nune Daemones muki ac varii sunt; unus autem eo- rum est Amor, ,, Si quaerimus, unde ortus sit Amor , Porum habuit patrem, matrem vero Peniam. Nam quando nata erat Venus , convivium. celebra- bant Dii, cum ceteri, tum Metidis filius Porus. Cum autem coenati essent, cibum mendicatura, quippe affluentibus illic epulis , accessit Penia, et adstitit foribus. Tum. Porus in Jovis progressus hortum nectare ebrius gravatusque dormiebat. Pe- nia igitur hoc agitans consilium, ut, inops ipsa ex 86 COMMENTATIO ex Poro filium conciperet, juxta illum accubuit, et concepit Amorem’? (1)... Veneri deinde comes additus est, tum quia in natalibus ejus concepe tus, tum quia naturá pulcri amans , Venusque pul- cra sit, Diversa autem ejus natura , cum ex patre Po- ro, divitiarum omnisque ubertatis Deo , ex matre Vero Peniá, paupertate, ortus. sit. «Ex matre enim semper egens reperitur , minime tener neque pulcer ; sed potius durus est ac sqalidus, nudis pedibus, ad fores sub divo dormiens. Ex patre contra bo- nis et puleris insidiatur, virilis , audax; sagax ve- nator, facundus, atque per omnem vitam philoso- phans existit, Neque mortalis neque immortalis est. Saepius enim eodem die nascitur, vivit, atque , voti compos, moritur; per patris naturam autem semper reviviscit, quo fitut semper adsit, Neque eget Amor unquam, neque dives est. Xod/mo re gù xo dua- bixg i» uic Isi Medius rursus inter. sapientiam atque ignorantiam. collocatus est, Tiaecce enim res est. Deorum nullus.sapientiam appetit, sunt enim sapientes ;3neque rursus imperiti sapientes fieri volunt. Sapientiam igitur appetunt tantum ii, qui neque sa- pientes neque imperiti existunt ; ex quorum numero estAmor, quippe ex patre sapiente et ex matre non sapiente oriundus. Amor ergo est. vere QuAdeoQoe. Vidimus ergo , dixisse Diotimam , qualis sit Amor, atque unde ortus , nunc éxplicemus. quamnam ho» (1) Verba sunt Vire clar, v, Heusde, Init. L. p. 11g. LE ETERJARTÉÍA —- $7 minibus praestet utilitatem, , Est enim Amor pul- erarüm , ut tw dixisti, vel potius bonarum rerum. Bonarum amans, ut sibi fent bona, sive" ut sit felix , appetit; felices enim bonarum rerum: pos- sessione felices sunt. Amor ergo est felicitatis ape petitus, qui omnibus. est contmünis | hominibus, Non vero omnes amare dicuntnr , quod: mirum vie detur, non vero est: dQeadvreo wp 'Ğpw TOU épais E. dvo ojus s Tò rod v^ emimiblyren yd- (uu. Epurw j TÀ dè ÀANX OAM tareypopebw ái) pui. Amoris enim. quandam: speciem detrahen- tesy huic totius nomen imposuimus , atque Amorem yocamus , ceteras yero species. aliis designamus Yer- bis.. Sic quoque vox zs proprie commune nomen est ejus actionis, qud unaqnaeque' res à nom esse ad esse perveniat, sed tantum uni illius actionis parti, quà nempe circa musicàm et. më- tra versatur, inditum. ldem de amore. obtinet. Proprie enim omnes homines eatenus amant j° qud- tenus felicitatis studio omnes incitantur; qui vero felicitatem sibi per divitias; honores j' vel philoso- phiam parare student, non amatores nuncupantur, fed solum ii, qui unam speciem illius universi appetitus sequuntur, cui speciei totius nomen amôr tribuitur. Dicunt quidam, homines dimidia sua ac cvp(As quaerere , integritztemque amare, ego vero dico, amorem neque dimidii, neque integri -esse nisi bonum sit, quandoquidem homines pe- des ipsos atque manus. sibi. abscindi paterentur , si 8 . COMMENTATIO si, modo bonum esset: à; oj» ye aho: isiy cU ipei» &vlpùmo ý TOU dymÜcU , ita ut, quod homi» nes amant, fühil aliud sit, quam. bonum... Amor igitur est boni studium; sed non simpliciter. Ho- mines enim non. solum bonum sibi esse volunt: sed et semper esse, quod addendum. ^ (1). Sophron, Amicissime! priusquam pergas, rur- sus te quidquam rogare velim, Quid nempe putas de hacce amoris descriptione ?. P/i/op/, Pulcerrima mihi videtur, Sopårone Num item vera? PAilopi. Explices tuam sententiam. Sophron. . Faciam. Cum enim fuperiore anno uná Symposium legere- mus, haecce, quae de amore dicit Diotime , et no- bis quidem, ut tibi, pulcherrima visa sunt, sed non adeo amori, qui saltem inter nos viget, con- venientia, Nam , qui amore inflammantur , non prius num bonum sit inquirunt, sed potius, veniunt, vident, amant, quod quidem egregie expertus est noster Cratinus, qui,- ut scis, deperdite amat, Nam, cum multis aliis sedato placidoque animo apud amicum quendam sedebat, sermonibus sese immiscens, cum intraret quaedam , tunc plane ei ignota puella 5 adspicit eam , tremiscit illico, atque jam magno correptus est amore. Non existimo igitur amorem esse boni studium sed potius esse affectum - animi internum , ortum ex. Zarfaoniá ine "er animos, quam hodierni sympatiam vocant. Phi- (1) Symp. p. 199. C, =æ s06, A. IT LITERARIA. 89 PAilopl. Jam video tibi magis illud Aristophanis placere cjp(JoAey, — Sophron. Excepto illo , quo nos dimidiatos esse. homines dicat, equidem hu- jus sententiam verisimiliorem duco, Primo ad- spectu enim amantes amant, non vero postquam diu cogitabundi sederunt, num bonum, malumve sit perpendentes, Praeterea non felicitatis esse studium. amorem, satis docet experientia, cum amantes, voti compotes, saepe infelices fieri videa- mus, PAi/opl. Quod postremo loco ex expe- rientid attulisti non probandi vim habet , cum et ii, qui alio modo, ex. gr. avari, cumulandis num- mis felicitati: student, non s^mper felices sint. Praeterea amantes quidem non praemissis ratioci- niis amant, imo potius temere et sud sponte iis amor existit, sed inde non sequitur amorem non esse felicitatis studium.. Nonne amicus tuus ex sud puellà, ut se redamaret, speravit ? Nonne in ilo mutuo amore beatitatem sibi mente finxit ? Non- ne semper majorem sibi parare felicitatem studet? Sopron. Vera sunt, sed tamen amor mihi potius ex animi affectu. oriri videtur, quam ex felicitatis studio, Philopl. Sed et attendas, si placet, ami- ce!. quid dixerit Diotime, felicitatis studium etiam animi affectum esse, cujus pars est, quem hodie vocamus, amor, oportere autem universum affectum hoc. nomine designari. Recte ergo' dicit Diotime, bonum appetere amorem, Caveamus au- tem ne omnia, quae illa dicit, ad nostrum amorem re~ 9o COMMENTATI O referre. velimus, Alium enim amorem ante ocülos- habuit, quippe. quae eum qvAàeoQos dicat, quod certe 'de nostro non est dicendum. . "Sophron. Quemnam amorem “memoras ?. PAjlopl Ex se- quentibus tibi id manifestum futurum spero. So- phron. Pergamus igitur. Philopl. Omnino. Per- venimus, ni fallor, ad-eum locum , ubi dicit Dio- time,. homines. bonum sibi esse non solum, sed etiam semper esse, cupere, Nonne ! Sopron. Per- venimus, | Philopl. . y Si igitur 'ejusmodi sit amor, pergit Diotime, dicas , quomodo appetant ii , qui amant , et quánam in actione appetitus ille et contentio amor vocetur? — Hoc a te scire vellem, dixit Socrates. — Dicamergo: fe yàp roro rónog iy xaAQ ra na- và vb cum xal naro Ts Wuwygwe ^ Est enim illud partus in re pulcrá , et quod ad corpus, et quod ad animum attinet. . Praegnantes enim sunt om- nes homines animo et corpore,- et quum ad certam pervenerint aetatem , parere gestit natura nostra. Parere autem in re turpi non potest, ve- rim in pulcrá. Viri atque mulieris enim còn- gressus est partus, quod- ad corpus attinet. Pulcritudo autem ei partui necessaria, atque Lu- cinae Parcaeque munere fungitur. Quidquid igi- tur praegnans est, cum pulcro adhaereat, gaudio perfunditur ac lubenter foetus edit, cum vero tür- pi, dolet, ac non parit; est ergo amor non pul- cri , sed partás in re pulerá -studiutn. | Par- LITERARIA 91 «Partus: vero ipse aeternum quid, atque imemor- Pale existit, — Patet hoc ex animantium dispositio" ne; magno impetu sese misceri student bestiae, ét simul ac foetus editus sit, magná curà eum prosequuntur, ita ut non solum eum. alant, sed et imbecilliores cum robustioribus pro iis pugnam inire. et mortem ipsam oppetere paratae Sint... Quaenam autem hujus amoris causa ? Non aliud est, quam ut suum genus in aeternum servari cupiant. lpsae enim vivunt, senescunt, atque tandem obeunt; genus autem in foetibus servatur, quod cum procreando semper extenda- tur, iminortate est atque aeternum. ^ Procrean- do igitur mortales immortalitatem parare student , quapropter amor immortalitatis. est studium. Sed non solum in corporibus id obtinet , verum etiam in animis. Animi: foetus sunt oj Tpórot , T% ğin s O0zon , émuluplou , oov, Arat, Qdf)or , qui non semper unicuique adsunt, verum modo nase | cuntur, modo abeunt, quod eodem modo in scien- tiis obtinet, A544 yàp rierýung fboDog, meniry. dè TAA Xy» umowÜcm vrl TÅG dci0dewe uv s cute Tiv rio TÁUMV y Use TAV. uT Soxsly. elyære Obli- vio enim est scientiae mors et exitus; meditatio yero noyae scientiae memoriam in locum superio- ris nobis: reparans , servat. scientiam et. quidem eo modo, ut semper eadem esse videatur. Hoc- ce modo igitur omne mortale servatur, non quia semper idem manet ut divinum , sed; quia, quod- cun- 92 COMMENTA TIO. cunque recedat atque abeat, aliud quid novum sibi simile relinquit. Recte igitur, o Socrates! dicimus: amorem esse immortalitatis studium. (1). Haecce cum dixisset sapientissima Diotime, mi- ratus Socrates eam rogavit, num vere ita sese haberent ? Neque nos miramur, amicissime ! Socra- tem miratum fuisse; ipsi enim á nobismet ipsis quaerimus, num idem amor sit, quem prius -lau» daverit mulier? Non enim uno gradu, sed sensim sensimque ad hocce amoris fastigium pervenimus, quo non terrena illa et caduca amplius amplecti- mur, sed inter ipsa divina atque immortalia vere samur. Non credimus, ut Socrates, illum amo- rem, vilem et abjectum, ut apparet, nobis immore talitatem parare, atque rursus rogamus, an vere ita sese res habeat? — Enxplicabit ulterius Diotie - mes; res autem sublimior est, quam ut illam in- terrogandi atque respondendi rationem, quam ade huc tenuerat, servaret. Relinquit ergo atque deinceps non dubitanter atque negative, ut mos erat Socrati, sed magná cum fiducid atque posi- tive sequentia protulit, ut Sophistae illi dicere consueverant , qui ipsi perfecti etiam perfecto modo loquebantur. Atque jure Diotime hanc se, cuta est consuetudinem ; non enim amplius versa- batur in amoris naturà describendá, verum jam Mpe (1) Symp, 206. B == 208. B. LITERARIA. 93 miros ejus effectus Socrati proponere in men:e habebat, — Respondet cei igitur. Sine dubio omnia ita sese habent. Nam, si mo: do hominum gloriae cupidinem. consideraveris, sta- tim comperies nihil aliud esse, quam ut aeternam esse suam. gloriam velint,.pro quà omnes labores subire. cupiunt, etiam. majores, quam pro libero- rum salute, atque omnia tentare, atque ipsam, mor- tem subire parati sunt, Nam: putasne, Alcestim pro Admeto, Achillem pro Patroclo, atque ipsum Codrum nostrum pro patriå mortem petituros fuisse, nisi gloriam suam aeternam futuram cre- didissent ? Minime, dicebat: gaa’ ema. bzip dpe- vile Üaydrow xal colmTwe DÓbue eükAcoUg | .mávTEG myra 0UcIV, OFU- Kv Gjuslyouc. o1. ToO OUTQ -[AXA" Aey' TOU yàp &Üxvàrou épQsiw. | Sed puto; immorta- lis virtutis atque. ejusmodi nobilis gloriae . gratia omnes omnia agunt, et quo meliores existunt, co- magis; immortalitatem enim . amant. Qui senim corpore praegnantes existunt, ad mulieres sese con- vertunt; qui vero animo, conceptas enim habent prudentiam caeteramque virtutem, sunt oj zomral, qüvTeg EVVWTOpEG. XX TOV OwicupyGv oror At- yorar süpeixO) Ee, alique. Maxime vero ad eos: pertinent rerum publicarum privatarumque rec- tores, qui conceptas gerunt temperantiam. atque justitiam, Horum si quis jam a teneris praeguans fuerit, maturus parere gestit. Quaerit igitur pul- crum, in quo pariat, in turpi enim nunquam. ge- ne- 94 COMMÉNTATIO nerabit. Cum vero it generosuni inciderit animum, - statim eum amplectitur, atque apud hune Homi: néi confinuo copid pollet verborum de virtute , honestate , temperantià ^ ceterisque. DTum;, quod jan diu conceptum habuit, parit atque, quod: pa- ruerit j. simül' cui amico fovet atque edücat, ita ut multo firmiorem amieitiám habeant, quam qude patrem inter atque mátrem intercedit, quippe qui pulcrioribus iisque immortalibus natisi conjungan« tur. "Unumquemque dutem tales sibi. natos fieri: malle : quam éorporeos patebit," si modo Home | rum , Hesiodum , nec non Lycurgum respiciamüs , qui tåles’ filiós- reliquerünt , üt non solum sibi ipsi immortalitatem paraverint j : 'verüm etiam aliis , La~ cedaemoniis adeo ; , atque; üt dicain , ufiveisae Grae? - eiae salutem " attulerint CO urheat qu Ves eA "Vides igitur, Sophtoni!" quam ‘iros iid ini mortàfitatis studium sive amor effectus" habeat , qualésque' foetus, qui "illum: sequuntur; "'Sererent; Titis sine dubio etiam Socratis amor fuit; gio pueros solertesqué juvenes venabatur, ut. erac sibi "efficeret , talesque. sine dubio” partus Eder stu- duit. ` “Nune nobis nön máis néfatia videtur illa sidus atque in limum abjecta , "sed^spara: pla~ ne ac coelestis , quippe iminortalitatent - "dmplec- tens; apparet. Sublidiá quoque et feriüe divina sunt Diotimae erba ac — ftiysteria rédolent.. 6» Symp. f. 108. eu i, B. OLETE RA RIAN 95 Sed et.in mysteriis versatur mulier, :non quidem in ,Eleusiniis , Verum. in. aliis. quibus ¿òria no- men inditum, ; Jam partim. initiatus: erat. Socra- tes« ."Tá)ra. pip duy. TÀ -épurikÀ drws 9... Dorp” TEG s; k&Y cù- (sus Üeluot Tù DB Téren xo ÉxomTIKÀ s V Evera ko Turm igtus. dv mie Gobis uerius Ovx GI" chta Aw eluee - In: hisce dgitür. aiatoriis. sacris tu fortasse, mi Socrates! initiatus Jam. es; mum yero. perfecta illa et magna, quotum causa: haec» ce sunk isi quis recte .aecedat y | consequi pan sis y nescio (1)... Si; autem. haecce.récte intelligere: velis mus ,. attendamus necesse;est ad mysteriorum Eleus sinioram ,..e quibus- haecisumta sunt: rationem. Tres;.enim erant; initiationis gradus. i+ Primus:grà« dusi; erat -- xzzpoiz 4 mpódéAenc s quo: initiandi ab omni labe pravisque profanorum opinionibus puri reddebantur ; qui vero. tum. eos ad minora myste- ria ducebat, secundus» gradus ,' xci; : dicebatur; quem si rite attigissent ,! ad fastigium tandem , zz qÉAsm xol émowTIME pusýpiæ y quorum causa omnia priora erant, pervenire iis licebat, si videlicet iis pares essent (2). . Per. priores duos gradus jam Diotime Socratem initiaverat, Prius enim ei pravas profanorum opiniores,.quas vindicaverant- Aristo» planes atque Agathon, ademit, Hunc aperte re- futat, ostendendo amorem neque pulcrum neque bo- (1) Symp. p. 210. A. (2) Vid. Wolfius, ad h, 1. 96 COMMENTATIO bonum esse; illius vero amoris definitionem ptt. riorem reddit , adjectà conditione. Dicit eniin: ô Xè iube Adyos ors Xulesós Quoi siymi viv SpuTm oÙrTé Erou , Pav uy ruy yvy yé mou, G êraTpe, dyalov öv Gi). Secundum hos gradus in tres. partes nobis distingüe- re licet Socratis. orationem , quarum -prima :hancce Agathonis Aristophanisque sententiarum. continet emendationem (2). Deinde vero Diotime de modo, quo sese manifestat amor ac de ejus fine agit, quam secundam partem vocamus (3). In hisce amatoriis for'asse jam Socratem initiatum esse aje- bat; num vero eodem modo ad summum gradum pervenire posset, nesciebat; sequi tamen jübebát: Viam enim ei mox indicabit , quá ad summuni fis- tigium ei aditus. pateat. Haecce nunc tertiam. mihi partem (4) efficere videntur: igl Qui enim rite initiati vult, inquit, ei jam ju- veni pulcra -adeunda sunt corpora, et, si recte fiat, unum amandum est; Deinde putare debet pul» czitudinem non in uno sitam esse corpore ; neque eam singularem, sed omnibus corporibus communem esse, quod si bene intellexerit , ecce! jam- omnium pulerorüm amator exstitit. Posthaec in animis pul- critudinem majoris faceré,- quam in corporibus gu e5tridias (1) Symp. 205. E. ! ( ) Symp. 199. C. — 206, A. (3) Symp. 206. B. == 209. E, (4) Symp. 310, A. e 212. A. ; oW .bIV - ig en dia ac se pei iU mec Causd gr^ quare animi laborent péiférret, lüxürlosus? dissolutus, libidinosus , $ intemperans. Teperiebatüf , ' ut omnes admirarentur , in uno homine tantam inesse dis- similitudinem tamque "diversam. naturam ? €». "Talis. nunc ' Alcibiàdes , cum juvenis: adhuc Athenis versaretur, necessario Socratem in se'attentum red- didit; videbat scilicet eum, quippe maximis animi dotibus pra*ditum , sive maximum emolumentum civitati , Sive maximum damnum futurüm. "Ejus igitur consuetudinem - studiose quaesivit e ‘sibi paravit. Jntima déinceps necessitudo iis inter- cessit ; ex quà p exigua spes erat, fore, ut iliquando | praestaftissimus evaderet jüvenis. Am- bitione ` autem ductus Socratem reliquit ac neglexit, quo fiebat, üt omnia, — a SOR acciperat $ vit- È * - wat 3 ebi | (y C. Nepoius vita Alcibiadis, c. I. LLTERARLA 193 virtutis semina obruerentur ipseque plane disso- lutus evaderet. | Talis etiam. omnino in Symposio describitur. Cum jam ceteri sua. de amore: absolvis- sent encomia, ser nocte, ille in cubiculum ir- ruit, ebrius :et-- valde. clamans. Socratem primo non conspicit; cum eum autem agnoscat, obstu- pescit.ac continuo illius amoris meminit, quem antea erga. illum habuerat. ..Plane se,ad Socratem convertit. ac nihil aliud memorat ,. nisi quod ad illum amorem pertinet, ita ut omnino.. se. Socra- tis gerat amatorem, Si. praeterea facilitatem ac festivitatem. verborum consideremus , quibus ejus indolem ac. ebrietatem. expressit Plato, admiremur €as, necesse est... Sunt plane verba ebrii hominis , quibus. tantam elegantiam et modestiam adjunxit, ut ne:delicatas quidem laedant aures. . | .. Cum. suae. orationi. finem imposuisset Alcibiades., "e fieri sermones , ajebat. Aristodemus 5 repente autem plures supervenisse commissatores ,' qui for» te fores apertas invenissent, . Omnia tum . tumul- tu.plena fieri, atque se. ceterosque convivas ad nimium coactos esse. potum. Eryximachum. igitur atque Phaedrum domum abiisse, se vero. sommo .Sopitum iesse. .. Expergefactum | tandem , - cum . jam lusciniae. canerent, ceteros dormientes. vel egres- sos se vidisse, exceptis Agathone, . Aristophane ac Socrate, qui sub pocula disserebant de eo, .quod ejusdem. sit poé&tae , comoedias atque itra- goedias scribere, Primo. autem obdormivisse Atis- topha- | 304 COMMENTATIO tophanem , deinde Agathonem, cum jam lux exor: ta esset. Socratem autem únå secum ad Lyceum ivisse, ibique, ut mos ei erat, sermonibus toto die peracto, sero domum abiisse, " dSophron. Aristodetno domum perdücto, etiam tu opus tuum ad finem duxisti, amicissime! Sym- posii summam mihi" tradidisti , et quidem eo mo. do, ut non solum et. rationem 'dialogi ^et pro- gressionem in eâ explicandà tractaveris; sed' etiam mihi quam 'maximé' placuerit’ tùa“ explicatio, " Lu- Pbenter plura ex te^de. Platoné audire velim 3 sed Sol, jám ád solum vergens jamque arboribus. illis domibusque conterminis longiores umbras faciens, me admonet abeundi esse tempus, — PAilopi. Ne surgas, Sophroni! nisi tibi abeundi mecessitas. Mihi enim satis ` otii. ^ Praeterea nondum opus absolutum habemus. "Totum quidem dialogum percurrimus , atque, -quantum potuimus , explican- . -da explicüimus, unde. dialogi rationem satis con» Spicuam fore speramus ; de progressione autem, quamvis quaedam "obiter"adjecimus, non itemmu- | mere me perfunctüm esse, puto. Addere ergo non incongruum erit hujus ' partis quasi conclusio- Tlems perscripsi saltém eam , quam , si placet tibi, praelegam. ^ Sol quidem ad terram: vergit, jam- "Que mari immergere se gestit; ;sed. vespertina au- fa, cum omnia luce obscuriore suffundantur ,. sua- -wior est, quam aestus ille meridianus. — Sophron. Num adhuc mihi , ut maneam , persuadere tentas ? In- OLITERARIA roy Iüvito me; curi fodo déi Platone sermo füturus sit, manere cogor atque audire, auscultaré , au- résqüe animumque intendere, — 4//op/7, Audi igi- tur. isa ?,, Si uhe totum, quem longiore morá áttigimus "dialogum; rursus contemplemur, “atque orünià , quae tractavimus, in unum quasi corüpiéc- tamur,-'quod ad formam attinet, verum : omni- Ho“ id'cómperiemus, quod initio diximus :^ jure Symposium inter praestantissimos Platoriis ' collo- cari” dialogos, "atque omtüia in eo optima esse. Sex etiim" convivae ; indole ac moribus plane di- versi, paeto inito, totidem orátionibus amorem laudant; quae orationes , quamvis omnibus idem finis: propositus sit, tamen tantà arte" confectae $uüt; ut'sinsulae novum quid contineant. :Quam- vis igitur tanta; tüm — personarum tüm? rerum tractaiarum- sit: variefas, ‘tamen singulis convivis proprias partes verbaque ; tüm sibi ipsis tum par» tibus suis aptissima, tributa videmus , ita ut unus. quisque ex suà indole et ingenio: dicere videatur. Si hisce adjungantur festivitas atque vita! actio- nis, nemo cérte, quod diximus, verum esse nega. bit. Hisce omnibus ita plané abripimur,. üt rion Platonis Symposium legeré putemus j sed modo in ipso Agathonis convivio assidere nobis videamur, Socrátem: 'admiremur, Alcibiademque videamus; modo Apollodorum narrantem audiamus, ita. ut; audiendo intenti , interdum quaeramus , unde haec omnia tam accurate scire potuerit , cum ipse tem- : po: 1066 | COMMENTATIO pore $Symposii adhuc puer esset neque igitur: in: eo. affuisset , sed ab Aristodemo audivisset. ... Quod autem ad progressionem. attinet. in argue Negare quisquam haec possit, atque dicere, quem nexum; verbi causa , invenis inter Eryximachi ate que Aristophanis orationes ? Concedo Socratis ora- tionem; esse pulcram et. sublimem , sed. idem : non de Pausaniae, Eryximachi seseque arroganter ex- tollentis. Agathonis encomiis dicendum mihi vide- tür. == Humiliter vero talem sentire. atque ab. stractionis facultate, quá: plures. res in. unum com. plectimur, non praeditum esse 5: manifestum.. Syms posium. nempe ‘considerandum . mihi . videtur , . ut humanum corpus, quod constat ex membris , usu atque: formå inter.se diversis, pedibus ,; pectore, capite; quae membra, si per se spectentur, alia aliis praestantiora, pleraque vero inconcinna atque deformia apparebunt; si autem conjunctim . ut partes unius corporis considerentur, non tantum aptissime ad usum inter se connexa et. utilissima esse, -sed et formam illam egregiam constituere patebit, quae jure omnium animantium pulcherri- ma existimatur. . Sic et variae in. Symposio obviae orationes per se pulcrae.;quidem, sed ratione. toe tius dialogi atque propositi, pulcherrimae ac. pe. ne. divinae nobis videntur ,. quare minime miror fuisse quosdam >- qui- huncce dialogum, omnium, quae tempus tulerit ,. praestantissimum: habuerint: Vi- ULITERARTA. - 107 ONT ideamus ^ igitur jan? 'de "singularum orationum connexione; Heri in prim parte óbservavimüs , tria potissimum in Syinposio 'seribendo - habuisse Pla- tonem proposita , unum "primarium et duo quasi secundaria. Jam tum, quomodo unaquaeque ' ora- tio ad primum propositum faceret, paucis indica- vitiis ^ "nune vero videdmus, quomodo singula tum cum duobus -— M ide re tum inter s se élaereddic i020 | (ton 'eo (f£ silo) "Tres p A Phicdcis scilicet, Vida: nias atque Eryximachus, simul unum idemque tacte mihi videntur argumentum, ‘amorem po- pularemz — perféctam Amoris descriptionem exhi- berein animo Habuit Plato; recte igitur eam ra- tionem ; quae inter populum ferebatur , primo loco cohitémplitur, "Maximi ^ momenti erat ille* amor popülaris' in Graeciac" civitatibus ac primo adspec- tuü- omnino laudabilis , quippe qui mirabiliter rei- publicae salutem ' promoveret. Hos miros amos ris effectus Phaedrus , qui primus erat , laude ex- tóllit. ` Nón autem sine labe erat eximia illa imago. Qui enim amorem illum accuratius contemplatut, continuo agnoscit eum non tam simpliciter Jàudan- dum , sed; cüni turpi libidini copiosam ansam daret ; partim honestum partim turpem fuisse. Excipit igitur Phaedrum Pausanias atque ` accurate amo: rem coelestem et vulgarézm distinguit, -utriusque naturam explicat. ‘Jam satis actum ‘erat de" amo- re, qui in hominum animis: conspicitür ;- sed utrà- que 1:08 | COMMENTATIO que.ratio, .quam.in.amore distinxerat Pausanias , etiam in aliis rebus , cum, civitatis. salute arctissi» me-conjunctis ,, in. musicá adeo et religione con. spicitur, . Doctrinam igitur a Phaedro inceptam , a Pausanià.. emendatam et explanatam " absolvit, tans dem Eryximachus, . , Extendit. enim eandem ratios, nem , quà i Pausanias suam fundaverat distinxionem;, ad omnes res;. praesertim , autem in musicá et ree ligione eam ostendit, quare non tantum Pausaniae. sententiam. affirmare, sed et ipse reipublicae pro- desse studet. heie ates Hae. tres orationes igitur primam „dialogi im mihi. efficere videntur, quam ,. si. Symposium. ut humanum. considerare velimus corpus,. cum. pedi- bus; manibusque nobis, comparare licet... Continet . enim amoris. effectus, actiones. | in hominum SO- cietate, ut manus et pedes potissimum in corpore agunt, „Hae. actiones in homine vu!go: prius spece tantur, tum de earum fonte inquiritur,. qui cum in capite: adsit, ceteram dialogi partem denuo cum capite. comparamus, In, eå enim vae amo. ris natura , ac indoles, . Nam cum Eryximachus finem verbis suis impo- suisses , iacipit. Aristophanes 5 multo. vero alia tra- dit, Ille enim popularis amoris expositionem absolverat , ita ut tota. res nobis ante oculos po- sita. esset. Miramur amoris tam egregios esse ef- fectus, atque nefaria, quae illius praetextu viles perpetrant homines, detestamur; sed simul quasi sud LITERARIA. 109 sud'spoftite nobis quaestio obvenit, "unde hicce amor, tüm optimarum. tum pessimarum rerum auctor, oriatur? et quid sit tandem? Explicat haecce nobis Aristophanes, Si vero hanc explica- -tionem propriis verbis nobis proposuisset, obscu- rà: plane atque arida ejus! propositio fuisset, quip- pe abstractum omnino argumentum continens, Nar- rat igitur fabulam, unde, quas tracturus- esset, amotis origo atque 7 natura :luculentissime nobis — nia dns dios; Nunc vero nos ad Agathonis orationem conver- timus | cupidique ^ investigamus , : quemnam in orationum ordine locum 'illa mereatur ;' abstrusior enim: quaestio est,^ Ut mihi videtur duo ei fi- nes insunt , unus , quo proxime cum "Aristophanis encomio connexa est. Si enim hoc spectemus, desiderari"in eo quidquam videtur, cum tantum amoris originem et naturam contineat, de efec- tibus autem nihil inveniamus, Tres priores qui» dem satis de effectibus dixerant, sed. longe alia est eórum expositio. Illi enim modo amorem, üt iüter'populum invenitur, laudárunt; Aristopha- nes vero éx sublimiore loco illum contemplatur ,. quippe qui ex ipsà animorum conditione ejus na- düram atque originem erüat. - "Congruüum igitur omnino-erat, ut huicce exposi» ‘tioni qüaedám de effectibus adjicerentur, quibus partibus mihi fungi videtür Agathor. Longe autem alio modo id agit, quam Aristophanes, Hic enim Map co- quo COMMENTATO comice, rem tractat itt- ut omnia. PE MEEA appas reant; ille. vero poëtice , quo. fucatus.ejus verbis color inest. Lic. praeterea. amorem. tanquam ani- morum affectum considerat , ille. vero. istum. affec- tum ut Deum sibi fingit. Maxima. diversitas igi- tur utrique orationi insit, fere necesse. est, un- de.etiam quasi suá. sponte.sequitur, nexum. inter Aristophanis | atque. Agathonis. orationes multo difficilius. inveniri ,. quam. inter trium. priorum en- comia, qui consilio sua invicem emendant atque explanant verba, Nexum tamen inesse mihi 'pro- babile videtur. Non enim cum iis facio ,; qui .Pla- tonem ideo. tantum. Agathonis orationem. Sympo- Sio. inseruisse putant, ut Sophistarum.arrogan- tiam ridiculam faceret, quosque. ad hanc sententiam inductos esse. credo: e ‘orationis formå, quae. mi- hi alteri fini inservire videtur... Solus; enim ,. qui nondum, dixerat, relictus. erat Socrates, qui vir in. ceteris. Platonis dialogis, primarias.: plerumque agit partes et quidem. eo. modo, ut interrogare do. ad idy quod. velit, jadigat adversarium. quen- dam, .; Talem. adversarium. plerumque . primo: ab- surdam. sententiam proferentem, facit Plato, ut in- -de nempe deinceps sermonis initium. sumatur. Hu- jus nunc partibus mihi- Agathon. fungi, videtur. Ab unà parte amoris, .quem. descripserat. Aris- tophanes , effectus tradit, id tamen ita perficit, ut ab . alterà. parte. Socrati justam disserendi occasio. nem. daret... .Duplicem 4 ergo. finem connexionem- que LITERARIA. I que Agathonis oratio mihi habere videtur; diversi tamen generis, cum altera negative , altera positive sese explicet. "Cavendum autem ne omnia stric- tim hisce finibus, ac nihil ingenii lusibus tribua- mus. HII Gf © Nune ad Sòcratis pervenimus orationem, caput quasi ét cerebrum totius dialogi, cui nemo in Symposio' summum -denegabit locum. Quanto enim ipse omnibus, qui aderant, sapientià, tan- tò ejus. oratio ceteris sublimitate major, ‘quippe quae philosophiam contineat puleri , summum amo- ris fastigium. ' Non vero uno momento, sed gra- datim lectores ad. id perducit Plato. "Tres prio- rés amofem ,. ut primo adspectu sese nobis of- fert, tractant, Aristophanes atque Agathon ejus internam nàáturam, qualis se post aceuratiorem in- quisitionemm praebet, perhibent. Omnes autem hae de amore sententiae, quamvis per se egregiae sint , si cum Socratis notione comparentur , futiles atque inanes apparent. Sunt enim quasi profano- rum opiniones , cem Socrates mysterie tradat amoris, quibus ad immortalitatem quasi ducuntur hoinines. “In ipsis autem hisce tradendis maximam obsérvamüs progressionem. Ex Agathonis oratio- ne eüin 'disserendi' initium sumit Socrates ac primó profanorüm refutat sententias; deinde osten- dit amórem esse puleri , parts in re pulerd ,. ac tàndem immortalitatis esse studium, Cum per hos- ce gradus. duxerit Plato léctores, mirabiles porro amo« 1192 COMMENTATIO amoris describit effectus, ' eosque magis: magisque extollit -donec -tandem ad. immensum . pulcritudi- nis aequorem . subsistant , ubi ulterius. adscendendi non locus est. Ulimum in Symposio locum obtinent Alcibiadis verba, argumento a ceteris longe recedentia, quae tamen, ut jam in primá parte. cum de proposito agerem indicavi; cum; iis eam connexionem ha> bent, ut, quod in prioribus żndirecte explicave- rat Plato, id in Alcibiadis oratione directe. affit- maret, Arctissime praeterea cum. Socratis oratione haec mihi. conjuncta. videtur. . In illà.;enim. phi- losophi amoris. doctrina, :épàriġæ | dicta. contine- tur, cum Alcibiades modďdúm enarret , quo eam -ad homines accommodaverit , ita ut Socrates ipse artis suae amatoriae partem zAeoreticam , Alcibiades. ve« ro ejusdem rei practicam exhibeat. "* Et ecce Amicissime! hanc secundam. quaestio- nis. partem ad finem perduximus , quae si tibi pla- cuerit,. non exigua id mihi erit laboris remune- ratio, —. Sophron, Mihi quam maxime placuit; quod. autem modo. praemature opinabar ,. te. jam opus absolvisse, illud nunc. contra miror. Unum aliquod. enim. adhuc ex te audire sperabam; quod mihi maximi momenti videtur in hácce quaestio» ne, — Philopl. De tempore fortasse, quo scrip» serit Plato Symposium? sive de numero convie warum. — i Sophron. Minime! est longe aliud quid, Exposuisti enim, quomodo. singulae orae tio- . LITERARIA ^ 11 tiones cohaereant, et quidem ita, ut progressio in argumento explicando mihi nunc satis clara sit, Sed nihil. audivi de eo, . quaenam Platoni pro- pria, et quaenam ab aliis desumta sint ?.. Quae certe gravissima: quaestio mihi. videtur. == Philopl. Non prius hujus rei tibi rationem. reddam , . So» phroni! quam. narratiunculam . quandam | audive- Fee: gifoa o Lou | er bz sep'mo» | Fertur enim in ed regione, quam nunc sol, quem modo occidentem vidimus , collustrabit ,. Indi dic- tà, regem quendam fuisse, qui regnum. tenebat parvulum quidem sed egregium. „Fertilem, nempe terram homines . inculti sed integri atque moribus puri .arabant , unde tales fructus: suscipiebant, qui victui, vitaeque. commodis copiose sufficerent, Hosce. homines, cum, majores nostri primo. illas regiones navibus inviserent, miratos fuisse ingen- tia illa corpora .natantia, deinde vero nautas libe- raliter excepisse atque ad regem suum duxisse, historici perhibent. lle adeo. delectatus fuit nau- tarum formi, vestitu, moribus , ceterisque. rebus, quas videbat, ut se quosdam cum iis missurum de- cerneret, qui cum majoribus foedera contraherent eorumque patriam conspicerent, sibique de eå renunciarent, Ad hanc legationem elexit quinque . viros nobiles, quibus adjunxit sextum , natu ma» jorem, quem ob sapientiam , morumque integrita- tem fere divino honore colebat populus. Profecti igitur sunt hi viri in patriam nostram , ibique per H ali- 114 COMMERTATITO aliquod tempus dégerunt. Quid vero effecerint? num jussa foedera contraxerint, neche? nobis non interest. Tantum ea, quae de nostrà patriá retules rint, ad nos pertinent. Nam, quám primum ré dierant, rex eos coram se vocavit cüpideque de Hollandià interrogávit. — Omnia autem, quae illi narravéerint, tradere; nimis longum est, etiam" inu- tile, cum quae ad patriam pertinent, satis nota $intj -praeterea Toi omnia memini. -Sufficiat, cos, quamvis unam rem spectassent, idemque om- nibus jussum éssét, longe diversas res narrasse, quippe qui, cum diversi indole, moribus ac doc- trinis.essent, alii ex aliis rebus gaudium percepis- sent. Alius de vitae societate, alius de belli glo« riá exposuit, alius Hollandiáti laudavit, alius vitu- peravit. Rex aütem, cum omhes eorum narratio nes ad finem usque audivisset, ^ máxime gavi: sus est illosque laudibus honoribusque rda dimisit. Quaenam vero tua hac de narratiunculà senten- tia? — Sophron. Tam ingeniose excogitata mihi videtur, ut doleat, non omnes te recordari oratios nes illas. — PAi7op/. Quare dolet ? — Sophron. Puto scilicet, te, si velles, egregium quidquam de patri4 nostrá narrare potuisse, — Philopl: Meae parvulae vires huic operi minime pares essent, Sed si alius quis peritior illud susciperet ac satis dis- tincte dilucideque perficeret, nonne existimas, non tantum egregium, sed et pulcherrimum opus ; da fu- LITERARIA: 115 fütürtim ? —— Sophron. Omnino; — PA/opl, Si autein quisquam jam reverd tale opus :confecisset atque tu. in eo invenisses. illorum. Indorum de nostrá pátrid sententias , secundum varium- ingenium varie propositas, num tibi, iis. lectis , in mentem vénirét. rogare, num- omnia: auctori. ptoptia an quaedam ab aliis assumta' essent ? — .Sophron. Fae teor me rursus inepte fecisse, ne: vero in malam iihi vertàs partem ! — PAi/op/.. Non inepta est tua quaestio , Armicissime !. imo:gravissima 5 non tamen ad nostram quaestionem , verum unicé ad . Platonis doctrinam pertinet, | Symposium: enim. nobis: con. sidérandum' est, ut fabula illa de. Indorum rége. Est enim modo forma, quá Plato. suas de amore sententias exposuit, et quidem talis, quae. non tàántum lectorum delectationi maxime inserviat, séd et aptissima sit, cum, rem a variis personis | pros poni faciens , optime eam ab ob omni parte con- templari -pleneque exponere posset. Sümsisse igi- tur, éredo, Platonem Agathonis convivium at- que finxisse sex illas orationes, ut essent qua- Si totidém loci (1), ex. quibus amorem. conspice- Tet; quaprópter unam eandemque rem. in omnibus contemplatur , vária autem de e&4 profert ratione dosi. Cum autem illa magnd e parte tantum. vae. Tia, non pugnantia inter sé existant, nil impe- ; | «dit, Q1) Verschillende oogpunten, H.2 116 COMM. LIT. dit, . quin' pleraque Platoni esse propria statua» mus.: Cavendum autem, Amicissime!. ne, nimis stricto. sensu hoc accipiamus. Adsunt enim .quae- dam, quae sine dubio ab aliis mutuavit Piato, e. g. ea, quae de arte medicá Eryximachus tra- dit, Probabile igitur mihi videtur varias, quae in Symposio inveniuntur orationes , considerandas es- se tamquam .varios locos, ex quibus amorem contemplatus est Plato, omnia vero ei propria esse, exceptis illis paucis, quae, sive ad orna- tum, sive ad singulorum , convivarum indolem. €X- primendam, adjungere opus ei erat. Sophron. Nunc demum opus absolutum habe- mus et simul domum abeundi. tempus. Inter :di- cendum jam tenebrae sunt obortae. —. P/Aéopl. Hortum igitur relinquamus necesse est. — Sopron, Gratus mihi fuit hodiernus sermo ; rogatum autem te volo, num tertiam commentationis partem, mihi eodem mode praelegere, tibi conveniat. — .PAi/eg/. - Non convenit, Ex improviso enim in urbem tuam patriam- cras mihi itér faciendum | est. -== So- ghron. Opportune evenit. Cras tecum navigabo. Dubius enim eram num crastino, an tertio die re- verterer;. nunc vero simul tecum. ibo, atque mo- bis „in navi reliquam quaestionis partem tractanti- bus , jucundissimum nec non fructuosum erit iter. .— Philopl. Quam maxime mihi placet. Spero fore , ut sermo in navi nobis non pejus eveniat, quem sermo , quem in horto habuimus. DIA- DIALOGUS TERTIUS. QUAE EST MAXIME EXPLICATIONIS CON- CLUSIO ? Sophron. Jam cupiditate flagro audiendi totius conclusionem , quae sine dubio quaestionis gravis- sima est. pars, Cetera enim . . «`Philopl Tace, tace, amicissime! non enim in mediá hacce naàvi- gantium salutantiumque celebritate de Platone dis- serendi locus, quippe qui Graecam linguam non calleant, multo minus Platonem legerint. Jam jam, cum solverit navis, satis libere dicendi nobis co- piae erit, Mercede enim conduxi posteriorem na> vigii partem, — .SopArom. Optime fecisti, Suavis- sima ibi nobis erit confabulatio. Sed jam nautas paratos video. — Philopl. Conscendamus igitur na- vigium ... Sopron. Nunc tandem soli sumus, Re- cites ergo , quae manu tenes; video enim te rursus quidquam conscripsisse, + . . Philp Audi ergo. » Jam 18 COMMENTATIO » Jam vidimus, quidnam in Symposio scribendo Platonis consilium fuisse videatur, in primá parte, in secundà vero explicando ita totum dialogum percurrere tentavimus , ut inde modus, quo pro- ponitur argumentum, et progressio ejus pateret. Restat, ut nunc tertio loco inquiramus, guae sif maxime explicationis conclusio. ^ — Quaenam ve- ro sit hujus vocis significatio jam, ni fallor, hes- terno die explicavimus. Nonne? — Sophron. Om- nino; dixisti enim hácce parte contineri id, quod ex Symposii argumento conclüditur, sive doctri- nam a Platone hocce dialogo traditam. Ego pri- mo inepte opinabar, conclusionem idem esse ac argumentum; tu vero toto genere ab eo esse diversam docuisti. == PAi/opl. Recte rem meminis- ti; non vero, quod conclusio toto genere ab ar» gumento diversa sit. | Diversae quidem sunt res, sed arctissime connexae, ^ut causa et effectus, cum conclusio nihil aliud sit, quam id, quod ex argumento efficiatur. ^ Primá quaestionis parte mihi ¿d contineri videtur propier quod, secundá vero modun, quo Plato Symposium scripserit 5 cum. haecce denique parte ez explicanda sint, quae inde concludantur. Ut haecce rite. pertractemus,; prius: singularum orationum doctrinas: exponamüs necesse est. | | | | „ Primo loco nobis obvia fit Phaedri oratio. Continet, ut jam supra diximus, popularem amos ren wirosque ejus ad reipublicae salutem effec» tus, LITERARIA. 119 tus.. Nova plane et inaudita est ex nostris opi- nionibus haecce sententia; amorem ad respubli- cas pertinere. earumque salutem promovere, -Ut autem; haecce bene percipiamus, advertamus ne. cesse est ad totam Graecarum rerumpublicarum conditionem , et quidem primo antiquissimis tem- poribus, ex quibus hujus amoris » origo deducenda videtur. : Languent enim primo tempore homines, et ani- mo, et corpore, quem initio gentium fuisse sta- tum, tum historia universalis , tum inprimis Grac- corum mythologia. perhibet, quae glandibus eos pastos et. omnino stupidos fuisse, tradit. Pro- metheum autem iis ignem coelestem dispertiisse, quae prima ad humanitatem fuit progressio. Hu- jusmodi. fere fuisse videtur hominum conditio, cum ad vitae societatem perducerentur. In Asit aliisque regionibus, quas. Graeci communi nomine barbaras vocabant, ex nomadicá vitae ratione jam statim reges exstiterunt, quorum despoticá potes- tate homines satis inter se comjungerentur. In Graeci autem longe aliter sese res habebat. Pri- mo quidem etiam ibi reges fuisse videntur, sed magis nomine quam re; libertate enim fruebantur civitates. Ad officium. cogebatur civis non metu regis, sed legum severitate inter sese constitu- tarum, Hae vero leges non satis firmum erant vinculum , quo ad unum quasi corpus connecte- rentur cives atque rempublicam bene gererent. Hoc- mno COMMENTATIO Hoc -videntes civitatum ‘moderatores varias exco- gitárunt àrtes , quibus incitarentur cives , ut sud sponte legibus obtemperarent, omniaque per- ficerent , quae leges quidem non juberent, ad reis publicae | salutem | tamen necessariae essent. ` Va- ria. ejusmodi erant incitamenta; "inter ea autem non- exiguum obtinebat locum amore . Creten- ses hunc amorem primo adhibuisse videntur ih bello; a: quibus Lacedaemonios p iin pro- babile est (1). | Maximá inde bona existere debuisse statim intel- ligimusj si modo tum ad ipsius amoris indolem, tum ad -rerumpüblicarum — conditionem ^ respicia- mus. In plurimis enim Graeciae civitatibus li- bera reipublicae forma obtinebat; nullum erat im- perium nullaeque existebant leges, nisi’ quas pò- fpulus: constituerat. Civés summam teriebant po- :testatem et in comitiis rempublicam tractabant. "Ut otium iis'esset, servos, e quibus magna, nisi major, constabat hominum pars, habebant, quo fiebat, ut plurimum operis ab his perficeretur , -atque ipsis ingenuis mianubus victum quaerere, pene turpe haberetur. In publico igitur versari civibus licebat, qui omnino etiam iis mos erat, Quotidie: in foro, gymnasiis, balneis, theatris aliisque: locis degebant, quare et publica aedificia E mag. (7) Vid. Aeliani: Var. Histor. lib. ITI. cap. 9. et Perizonii annot. ad h. L "DbITERARTdA I2I magnífica et ampla, privata contra angusta atque parva habebànt. Longe recedebat haec vitae ra- tio a nostrá, quae domestica omnino dici meretur. Domi plerumque res familiares agunt nostrates , Graecis contra forum domus communis erat, in quo res publicas tractabant. Inter tales nunc cives amor geyigQy àyabGy &irlog sı (1), quae dyafa sunt, ut x4AGg vivant. Ad reipublicae enim salu- tem apud Graecos majoris momenti erat, ut unus- quisque civis bene sese gereret, quam apud nos, qui regnum certis mandavimus hominibus. Po- pulus enim Graecus ipse regnabat, ac sud sponte officia sua praestare debebant cives , cum leges ad illa eos nón adigere possent, quippe quas ipsi fecissent atque, nisi placerent, abdicare possent, nemine eas vindicante. Alia habebant vincula et ad officia praestanda incitamenta, communia teme pla, solemnia festa, ludi , chori; nullum autem horum efficacius erat, quam «or (9). Frigent enim plerumque virtutis praecepta "atque inania sunt, licét etiam firmissimis nitantur fundamen- tis. Opus est, ut affectu quodam et spi- ritu animentur. Illud nunc in hominibus efficit amor, quippe qui non in sedatis cadat animis, imo cum gàywz , furore, proxime conjunce tus sit, Ilum furorem, ut prius culpaverat So- cra- C) Symp. 178. C. (2) Symp. 178. D. 122 COMMENTATIO crates in altero de amore dialogo. Phaedro, deinde. maximis extollit laudibus , Zu» 2à , inquit , ÀTOÒEIKTÈOV: QU, TOŬYZYTIOY o Qe im" urugi TM. LEVISA «mph bev Å. moRUT4 quuvlo SDT. (1). Necmi- rum. Amoris illo furore correpti homines, a tur- pibus sese abstinent pudore, in. honestis aemula- tione. inflammantur. Amor scilicet ille nnice vir- tutem. spectabat ac. existebat eå lege , ut amator amasium doceret atque ad omnia honesta , in- 'Citaret, quae virtutis praecepta, quippe. amoris furore animata, necessario efficasissima | erant. Sed non tantum domi, etiam bello, spectantnr hi amoris effectus, imo ibi, multo praestantiora efficit, Affectuum enim natura, ad quos plane per- tinet ille ex amore furor, ita comparata est, ut uno momento maximam habeant vim, eam vero non per longum tempus retineant, sed sensim amit. tant, donec tandem, nisi alantur, penitus evanes- cant, quod si cum praeclaris absurda nobis come parare liceat, nostris inprimis temporibus appa- ruit. Delgae enim, pravae libertatis furore (2) in- flati, seditionem moventes, magno ardore primo pugnárunt; ubi vero nunc ille furor, ille ardor MT ex (1) Phaed. 245. Ce — (2) Furorem huncce, quem novo belgico vocabulo, geest- drifé, vocamus, cum illå Graecorum amoris évfoUsiaoe: op- time comparare possumus, Quae in Franco- Galliá, et in ip- sâ nostrå patriá saeculo wprriore exeunte facta sunt, ccrte mihi id probare videntur, LITERARIA : 123 et fortitudo ? Sic et amoris furor -non pacem domesticamve quietem , sed potius bella, pericula turbasque amans, uno temporis momento, in acie adéo, maxime sese effert atque mirabilia efficit, quod optime intelligentes civitatum | moderatores exercitibus plerumque amantes indiderunt, eo po. tissimum consilio, ut et hi ipsi fortiter pugna- rent et ceteros exemplo -suo incitarent, X Aman- tes enim uná pugnantes non in fugam vertere, neque se invicem derelinquere audent pudore: al- terius, sed potius ambo mutu aemulatione ad fortitudinem incitantur, pro se invicem mori cu. pientes, ita ut, si exercitus esset ex solis aman» tibus constans y nullus ei par existeret, sed vin- cerent tales milites, quamvis pauci, ut ita dicam, omnes homines, Nec mirum. Duplicem enim vim habent milites amantes, duobus diis et Marte et Amore, eos inspirantibus (1). Incredibilia haecce nobis fortasse essent, nisi affirmarent scriptores , atque historia nobis lucu- lentissimum traderet exemplum, illius scilicet sas crae "Thebanorum cohortis, quam Gorgiam quem» dam. primo constituisse perhibet. |Constabat illa ex trecentis amantibus , mutuo: vinculo "conjunctis, Jure a veteribus illa invicta habebatur. Lacedae- | | moe (1) Omnino de hisce conferre meretur Aeliani: Var, Histor. III. c, 9, Io et 12. ubi amoris furorem ita describit, ut ipse furere vidcatur. 124 COMMENTATI O moniis enim eorüm maxime operå ad ` Leuctraus fugatis, deinde. ad Chaeroneam ad unum omnes eodem.loco, quo stabant, ceciderunt, uno alteri. superstitem esse nolente. Ejusdem amoris yoğ- cixcsus plurà praeclara exempla prostant. Ipsa He- roica aetas, recentiore tempore, plurima tulit illorum ‘equitum vagantium,. qui matronis vel virginibus: illustribus sese devoventes , earum - rtuendarum gratia, omnia pericula ac mortem ips sam suübierunt. Hisce omnibus igitur bene perpensis non mirum nobis amplius fore spero, eos, quos Phaedrus laudaverat, effectus. habuisse. amorem neque, sa- lutarem: omnino > fuisse rebuspublicis , quip- pe quae ejus ope intus bene sese haberent , atque extrinsecus hostibus metum infligerent. Hinc quasi suá sponte sequitur, in maximo ho- nore fuisse apud Graecos amorem. -. Laudabant àtque promovebant ceteri omni modo amantes , ita ut amatori plurima decori haberentur, quae aliis turpia essent. Civitatum rectores eum etiam quam maxime tuebantur, inprimis apud Lacedaemonios. Ante pugnam. enim hi sacra amatoria instituere'so- lebant atque legem- habebant, quá non tantum is, qui:amasium pecuniae causa neglexisset , mulc- taretur, sed et $eniores cogerentur ex junioribus sibi amasios parare. Quare Phaedrum plane ex vulgari sui temporis opinione locutum esse, mie hi videtur. Sed LITERARIA: 125 Sed, invitis his omnibus, quidam diceresaude- bant: d; Aiucewgov xapites0aa -dpàsous (1) respicien- fes ad turpes paederastas. ; Amor enim, qui. ex Cretá ortus, deinde per totam Graeciam in usum venisse fertur, primo nihil turpe habuisse; mox vero turpi libidini originem dedisse videtur. ..Maxi- mopere favebant hisce nequitiis; tum communis et quasi publica vitae. ratió,. tum. otium. tum prava | mulierum conditio- quae. in, gynaeceis semper absconditae nullisque liberalioribus.-arti- bus instructae, viris cultissimis non sufficiebant. Cum. praeterea. huic malo nullum ex Deorum metu. impedimentum exstaret, sed religio .simul.cum immoderatà civium licentià. illud. potius. propa- £aret, pene non aliter fieri. potuit, quin miagnos celeriter. facerent. progressus. istae nequitiae. Hinc maxima profluebat morum corruptela , cum. córpo« ris voluptatem tantum spectaret iste amor :cone traque: naturam esset facinus.. Magnum: praeterea reipublicae damnum afferebat haecce libido , cum viri non nisi.legibus coacti sese ad conjugia con- verterent, iisque sufficeret. coelibes inter se vive- re (2). Hi nunc sunt, qui, amorem, . rem. tam praeclaram opprobrio exposuerunt, ita ut quidam plane turpe dicerent amare. Hinc, cum alii , amorem laudarent, alii eum vituperarent, maxis tha .. (1) Symp. p. 182, A. (2) Symp. 192. E. Vid. Wolfius ad h. h 1236 COMMENTATIO sia coffuslo necessario oriebatur ^ Maximi. igitur mönenti erat, ut haecce confusio tolleretur et ciim! amor ipse partim oninia bona, partim ome nia mala proferret, ostenderetur, quomodo insti. tüerídus- esset, quod fecit Plato in. "Med et quidem sub- Pausaniae personá. Distinguit enim «hicj. postquam Phaedrus amos rém laudavétatj continuo duos amores, alterum laudabilem ,. quem 'Coelestem vocat, alterum vero turpem y: quem Vulgaris nomine insignit. -Sunt aütemi hi amores una eademque “res, zpà£ig, per se.neque liónesta, neque turpis, quae, si xaAw4 sai odlu agatur, amorem coelestem efficit, si contri: p éjóec tractetur, vulgaris fit amor (1). Non igitür diversae sunt res hi amores, sed modó diversae ejusdem rei formae, Prior forma reipublicae -salutem promovet, quippe quae unice virtütetfn spectet, Nullus enim tám ignavus, quem non hic: amor dyóoy faceret circa virtutem" (8). Cum -véto altera amoris forma non reipublicae salutem promoveret; neque. ideo virtutem (3); sed sui.ipsius commoda spectaret , non JesZabilis ; sed potius , quippe turpi libidini inserviens , zr f; est habendus. .Coelestis àmor praeterea tion tane tum e», Symp. iši. A. (2) Symp. 179. A. (3) Virtus scilicet apud Graecos erat, reipublicae prodes- se. l l | i E " 21 LITERARITA - 137 tüm laudabilis et honestus, neque vulgaris tan- tüm türpis; sed et ille amanti selntaris, hic véro noxius est, quod recte ctiam Pausanias orae tione sud ostendere conatur, "Virtus enim per se fion amabilis est; sed modo, si commodum cum èi conjungatur; quapropter etiam ejus' praecepta. inania reperiuntur, nisi commendetur bonis, quae ex ef profluant. Recte igitur Pausanias. amorem caelestem "hoc. módo- commendasse videtur. ": — Nonne et tibi ita videtur, Amice? —' .Sophron. Oninino. : Sententiam meam plane mutant tüa egregia verba. : Prius enim illam Pausaniae oratio- nem quodammodo contemsi ac vilipendi, Phae- dri encomii appendicem eam existimans. ^ Nunc contrà Phaedrus unice Pausaniae gratia mihi dixis» se videtur, ut nempe distinctioni ansam daret, in quá sine dubio summa trium priorum Orationum posita est. — PAilopl. Caveas , carissime! ne Phae- dto iBjuriam inferas. llle enim, ut heri vidimus, laudatoris, Pausanias vero emendatoris personam agit. "Ambo vero egregie suis funguntur partis bus, &— Sóphron. Recte id dicis, prior enim orna- té, alter sedate et accurate loquitur; mihi tamen Pausanide oratio summam continere videtur, — Philpl. Etiam mihi ita videtur. Nam cum de proposito ageremus, secundarium Platonis in scrie bendo Symposio consilium fuisse diximus, ut ci- ves suos a türpi averteret amore, Huic proposito mihi maxime Pausaniae oratio inservire videtur, quip- 18 COMMENTATIO pe quae coelestem. amorem commendet, vulga- rem vero vituperet, Phaedro unice amorem lau- dante. Non autem hujus honor imminuatur , cu- jus oratio amoris effectus delicatå laude celebrat, ideoque mihi minime contemnenda videtur. — Sos phron. Nimis strictim fortasse dixi , me Phaedrum contemnere; tu. tamen mihi concessisti Pausaniae oratione summam contineri trium priorum, — Phi- lopi. Id non tantum tibi concedo, sed et ipse af- firmo. . Vulgarem jenim, amorem noxium , Coe- lestem vero salutarem esse hominibus, ostendit Pausanias, quod eum recte fecisse, deinceps noe bis . patebit, | | | » Vulgares amatores enim non amasios. quaerunt ingenii animique. dotibus excellentes ,. sed; potius tales, ex quibus maximam voluptatem . percipere possunt, unde maxima. sibi ipsis incommoda. pro- fluant necesse est (1). Praeterea ex legibus et hominum aestimatione. dedecus. sibi et vitupera- tionem parant. Lycurgus in legibus suis scrip» sisse videtur, ut turpissimum esset, si quis libi- dinis gratia amaret (2). Quid autem. Athenis hac de re constitutum fuerit, non satis liquet, | Solo- nem in turpes paederastas poenam quidem „statuisse ex ejus legum fragmentis patet (3) num vero va- lue-, (13 Symp. 123. E. i (2) Cf, Aeliani Var. Histor, III. c. 12. © (3) Vid. Sam, Petisci liber, de Legibus MStis, 6, 5 etin . comment, p 468.. "ils LITERARLA 129 juerint illae -leges. tempore Platonis, incertum est. Dicit saltem. Pausanias:de iis;eo modo, ut leges quidem. adhuc. affuisse ,. non.vero vim habuisse videantur. Eo magis autem hominum . aestimationis. mentionem : facit... Nam. turpe, dicit, pecuniae ,. vel. bonorum; vel alius.commodi.gratia amare; ture. pissimum ..àütém-libidini. unice. satisfacere, unde tandem: concludit, unam honestam obsequii viam relinqui :amasiis j scilicet , quae est per yirtue tén (1). ayap std i» Ab: itn herea 49 S$: dbéednian fiat eo. sodas j ut melior :evadat amasius , vel sapientiae studio, - vel alius.virtutis partis gratia, non tantum | maxi- ma: commoda inde existunt, sed. et pulcrum id. esse voluit (2). Si. igitur. hae. duae rationes , quod:scilicet honesto. modo fiat. et. ipsorum | spec- tat commodum , in amore conveniant , honesta et laus dabilis:;res ; est 5: rav yàp. sig: và. ùTò čAabwow dpaóTÁc TE xm TODIXÈ s vigo» XUV ÈXÉTEpOG y Å; by gupioamévoiG. madio Vmuperüw . tiõuv Dedi — dy UuWpereiy., Ò Sè vQ Tol0uvTI QÜTÒY GOQdy TE x2 àya- (o) dudius Ču: óTiuw dv VmcOUpyiiw s xat Ó mèy Duvd- pikos cig Opisno xal Thv HAAY Aper EuuDÀAA eT" (ai y G Bà Dedyievos sig mældeusm: xol. Thy aayy colas - xrücÜmi, TTE Ùy ToUTwV. Éuviivray „eig TXUTDV . TY ydputv: qty oU. évüadlo, EuwmlaTE. v) saatu slvai ma, xà pastă yapısashai , AMI 0b ojOnuoU. = Cum enim (1) Symp. 184. Cs A 19 . COMMENTATIO enim in idem conyenerint amator et amasius , eam uterque Jegem observans, ille, ut, quatenus rite fiat , obsequenti. amasio inserviat , hic. vero , ut ih li, se sapientid bonisque moribus instiiuturo, legi- time: morem. gerat ^ ille praeterea ad | prudentiam ceteramque virtutem 'adjuyandam par sit y hlc vero excultionem ceteramque sapientiam sibi parare cue piat; tunc sane , hisce legibus eodem concurrentibus , solum contingit, ut pulerum sit amasios gratifi- cari amatoribus; aliter autem nullo modo (1). Hoc modo igitur instituendus- est amor y; quod. si fiat, pulcherrima res'est , et zoAA600 AEjoc xal eróAsR xol ljuormue" salutaris et civitati et. privatis: hos minibus; si vero quocunque. alio -modo tuia turpis est et vulgaris (2). Supra diximus, Eryximachum hancce PESE utriusque amoris distinctionem afirmare, quod recte nos dixisse patebit, si modo: ejus orationem respiciamus, ^ Observat enim in omnibus rebus eosdem, quos ille distinxerat , amores. . Inprimis autem in re medicá , quae est zer vy ToU. eó- pueros ÉperixGy illi conspiciuntur, tum etiam in agriculturá, gymnastied, musicá jac denique in relis: gione. Non enim in amore tantum , sed et in aliis re- bus duae plerumque conspiciuntur rationes , altéra bona , altera mala , quibus res velin bonam velin ma. | lam Ct) Symp. 184. D. (2) tymp. 185. B. LITERARIA. 131 lam aguntur partem. Latisisma haec est observatio atque philosophis tum antiquioris tum recentioris temporis, uberrimam dedit ansam , ut duo statue- rent principia in rerum naturá physicá et mos rali sibi opposita (1). ^ Hasce nunc duas: ratio- nes Eryximachus amores vocavit, quare, cum eo- dem fündamento ac Pausaniae distinctio tota ejus inquisitio nitatur , quod nempe res , si male agatur , Måla fiat, si contra bene , bona , omnino mihi Pau» saniae - sententiam affirmare videtur. Sed non affirmat tantum. Eryximachus Pausaniae verba, sed et ipse docet bonam rationem in. rebus esse tenéndam. Maximi momenti est haecce doctrina in gymmnasticà et musici, quae artes ad reipublicae salutem efficacissimae erant. Ut id au- tem recte intelligamus , explicemus necesse est, harum artium apüd Graecos rationem , quae longe alia quam apud nos erat. "Nostrates enim, quip- pe crassiore et frigidiore cincti aére, corporis ex- ercitia plane ignorant et musicae quidem student, non vero nisi ad delectationem eam adhibent, Grae- ci contra utrique arti in excolendis hominum ani- mis non exiquam tribuebant vim, quod inprimis "probavit commendavitque Plato ,, Duo nobis na- 'turá inesse , ait, alterum, quod 74«poy item" quaà- 'codw vocat, bugodi; alterum. Recte haec di- "ligenterque temperanda sunt, ne homo vel mol Voi lior (1) Dualismo originem dedisse videtur, 1. I2 i3 | COMMENTATIO lior fiat, quam par est, vel durior, quo. valet. im primis Musica. Scilicet utrique illorum: artem dee disse videtur Deus, rë Zuspp gymnasticam y musis cam TQ Üuuotider illam ut indoles corroboraretur placida. et mitis; hanc me insita alacritas in. fero» citatem abiret (1)." | Ad haecce eflicienda jam pueri in gymnasiis corpora exercebant , atque mue sicà imbuebantur , poetarum carmina. egregia canene tes. Etiam adulti hasce artes exercebant festis sos lemnibus ludisque , ad quos tota conveniebat Grae- eia; choros praeterea instituebant, in quibus simu! canentes atque saltantes utramque artem conjunge- bant. Maximi momenti igitur erat, ut in- iis recta servaretur ratio , ne scilicet mala ex hisce proe fluerent, Inprimis autem in Musicá duae. illae observabantur rationes; non autem in ipsi. harmo- niae rhytmique compositione, sed tum demum , cum ad homines ejus usus accommodandus sit, sive fingendo , ; quod - peadroigyi vocabant Rr. sive utendo, quod zasísgs nomine significabant. Poü- sis scilicet cum musicá arctissime erat conjuncta, Non enim recitabant Graeci poetarum carmina, sed canebant, quapropter et iis, qui carmina conficiebant , et qui ea adhibebant, bona erat obe servanda ratio, Cum enim usurpetur musica ad excitanda latentia virtutis semina, ad extollendos animos, vel ut uno verbo dicam , ad homines. xog- 2 G) Symp. 197. D. 3 m Cx E S —-——-——————————M——— me cwm a i a a - LITERARA, 133 puùrepoug reddendos, omnia bona inde existunt, atque jure Urania tali] musicae praesidet. Si ejus finis contra tantummodo sit aurium delecta- tio , Polyhymnia ei praeest, | Haecce , nisi cautione quádem adhibeatur , non voluptatem excitat, sed perturbationes aliosque malos affectus. In Mu- sicá igitur omnino duo illi amores, sive tractandi modi adsunt, quorum alter bonum , alter malum habet effectum, | Hos igitur modos agens. 3uuuug- vog maximopere hunc fugere, illum vero sequi debet, quae cum ita sint , non mirum magis nobis videtur, quod non omnes artes probaverit Plato, neque omnibus artificibus locum dederit in repu- blicá suà,. sed modo eos assumserit, qui hominum salutem promoverent. Si haecce omnia nunc be. ne consideremus, non difficile nobis fore spero, sequentia concludere: ¿n omnibus rebus coelese tem amorem colendum, sive eum modum tenens dum esse, qui, cum recte fiat, bonum habcat effectum." Et ecce! Amicissime ! de hac Eryximachi ora- tione absolvimus, quae, quamvis mirum habeat argumentum, tamen cum ceteris aeque | procedit. Xophron. Recte dicis, mirum esse hujus orationis argumentum. (nauditum plane est in agriculturá et arte medicà amores esse. | - Philopl. Si agricolas et medicos dixisset, fortas» se nón adeo mirum fuisset. — Sophrom. Mini- me. Equidem antea pene in eo fui, ut res, quas | | agunt 134 COMMENTATIO agunt homines per meronymiam pro ipsis homi- nibus positas esse crediderim. ^ Nunc autem, te explicante, omnia mihi clara facta sunt. Sed, nisi fallor ə tu dixisti, tres priores convivas , quo- rum orationes contemplati sumus, unam eandemque tractare rem et quidem eo modo, ut alter alterius verba emendet atque explicet. Aveo igitur to- tius conclusionem ex te audire, nam non dubito, quin magnifica illa sit et praeclara. — PAi/opí. Ne tibi ipsi majorem , quam par ést, exspectatio» nem moveas. Paucis scilicet simplicibusque vere bis totam harum trium orationum doctrinam come plecti nobis licet. ^Meministi certe quamnam po- tissimum rem tractare Phaedrum , Pausaniam Ery- ximachumque diximus? — Sopáron. Popularem amorem dicis? — Philopl. Huncce amorem igi- tur Phaedrus primo laudat, ejusque ad reipublicae salutem effectus exponit, tum Pausanias ostendit amorem illos tantum habere effectus, si bene ine stituatur atque colatur, cum, si contra male ad- hibeatur, omnia mala inde oriantur; quod denique Eryximachus affirmat, quippe qui in aliis rebus eandem observat rationem. Quid vero tu, si tua ageretur res, Sophroni! inde concluderes ? iSophron, Non difficile videtur, dico enim: amo- rem popularem esse /audabilem, si honeste insti- tuatur , vituperandum contra , si turpiter, == Philoph Sive aliis verbis: cum im undquéque re omnia a medio pendeant, quo peragatur, ctiam in amo- | re CLITERAR IA. 145 re honestus perficiendi modus est tenendus , velz coelestis amor est colendus , vulgaris conira ex- stirpandus. ""Sephron.. Conclusione factá, de hâc parte sa- tis diximus , quá adeo delectatus sum, ut jam de ceteris audire cupiam, — PAi/op], Prius paululum adjicere velim , de ipsá hujus conclusionis ratione, a ceteris diversd. — Sopron Non difficile est hoc- ice invenire. discrimen, Doctrinam enim, quae e ceteris efficitur, magis ridicule, ornate ac subli- miter proposuit Plato. — -Philopl, Recte id dicis, quod ad dialogi rationem attinet; nunc autem noe bis de conclusione sermo est. Quid enim tibi nostra conclusio potissimum spectare videtur? Nonne morum- emendationem ? — Sophron, Videtur, — Phi- Jopi. An idem in ceteris conspicitur finis ? — So- phron. Mihi saltem non videtur, Quod vero in- tersit, nondum clare percipio 3 sed a te audire cu- pio. — PAilepl, Videamus. . Aristophanem amo- ris originem exponere, jam supra diximus, item Agathonem potissimum de ejus effectibus age- te, atque Socratem per amorem viam ad pul- €ri scientiam indicare. Omnes hi autem non amo- ris ad hominum salutem effectus memorant , neque commendant, neque vituperant; sed tantnm con- templatione utuntur ac describunt. — Sophron. . Nunc me intelligere puto, Tres priore$ enim mo- rum, ceteri vero mentis emendationem spectant, quippe qui melioribus. de amore opinionibus nos im- 136 C O MM EJINETCA TIO Ambuere tentent. .— PAi/opl, Recte dicis; Prior enim pars ad morum doctrinam, altera vero ad philosophiam mihi proxime pertinere videtur ,: qua- rum, si verbis technicis nobis -uti liceat, hanc -theoreticam | dialogi. partem- vocamus ; illam we- ro. practicam , quippe quae homines ad. agen- dum rò spàrre incitet , altera rem contemple- tur, (sepez. Quodsi observemus non difficile: no- bis erit ex Aristophanis oratione id eruere, quod .Àn eî docetur. Progrediamur igitur legendo ad Aristophanis orationem. -s Quod autem ad. Aristophanis encomium atti- net, jam supra diximus, eo amoris originem at- que naturam contineri, nunc autem videamus, quaenam illa origo ac natura sit. Ipse dicit hisce Verbis. 'ToU óAou uv cà évmiÜUpum xol dwe fpa Óvoua. | Integritatis igitur appetitui. atque venatio- ni amoris nomen inditum (1). Primo enim tem- pore homines., ob insolentiam suam dissecati sunt , atque, qui nunc dicitur, homo revera modo ho- minis cùgßòàoy existit, . Hinc singulis. desiderium quoddam innatum, quo ad suum. eup(dóacy ferun- tur, quod est amoris origo. Desiderio illo. acti vagantur homines inquieti, et. cum tandem suam dimidiam invenerint partem , gaudent-eamque am- plectuntur ac nihil aliud cupere videntur, nisi ut | | cum e» Symp; pe 193. A O. rI AER AR Ae 137 cum-eå ad^ unum corpus ' conjungantur , quod est amoris. satura. ni Quocunque. modo hanc accipiamus fabulam. sive eam .a. Platone. effinctam , sive ab. aliis assumtam , -sive non fabulam, sed Platoni aliorumve veram sen- tentiam putemus non mirum est philosophum. eå hoc loco.usum.fuisse. ,, Nam quae continentur dill amoris notiones, sunt.hae sic propriae. natu- .àáe nostrae, ut occurrant in nullis non linguis , in vocibus maxime , quibus caritatis causd se mu- -tuo -compellare solent amantes, partem se invicem „sui, dimidium sui (1) vocantes , ut Horatius ap- -pellat Virgilinm suum s Navis, quae tibi creditum Debes Virgilium, finibus Atticis- Reddas incolumem, precor, Et serves animae dimidium meae (2)" (3). Sensus enim internus , qui in juvene, cum ad cer- tam pervenerit aetatem , existit, plane talis est, ut KO) Nostrum wederhelft vim plane exprimit fabulae Plato- nicae, (2) Carm. I. 3. Sic Graeci poëta , e quibus ductum. est Ho- . ratianum hocce v. c. Meliager Annal, Brunck. LI. p. 5. Olpog &pTéÓcac vaÜTuiG yórog , Ü OupepuTeG » WpucÓ peu Vux A KpmROEV. V. Mitschlerl, ad he 1, (3) Verba hacce vir. clar. van Heusde Init. Phil, Plat, I. pag. 121, 138 COMMENTATIO ut non aptioribus verbis eum significare "posse- mus. Angitur tum ejus animus , -desiderat quid- quam, quod nondum habet neque novit, com- perit se solum esse, et, quum tandem quam cú- pit virginem invenerit, maximo statim gaudio im- pletur, ac continuo ei conspicuum fit hocce esse, quod tamdiu desideraverit , quapropter non absur- da mihi videtur conclusio, quam modo ex ipsa Aristophanis oratione attulimus : amorem esse in- tegritatis studinm. | ! Sophron. Quod dixisti, maxime- affirmat exem- plum nostri Cratini, cujus heri mentionem fecimus. Valde enim sese effert, quod eâ potitus sit. — Philpi. Recte ille mihi sese efferre videtur; est enim pulcra res; voti fieri compotem, Sed quod ad Aristophanis fabulam attinet, inmentem mihi venit «carmen quoddam poétae -excellentissimi , Jeremiae Deckeri, in quo ad eundem finem sacrae scripturae traditionem de Evae ex Adami costá origine adhibet. Lepide omnino haecce descrip. sit (1). Sed pergamus. | », Aris- (1) Videatnr Jeremias de Decker, Rijmoef. Amst. 1659. vol. III. 27. in carmine, titulo: Eensaamheid is armoede, Dicit inter alia. | Dat onlangs eerst gebouwde ribbe - been, Wierd uit den man gebroken onder "t slapen, En voor de Man ecn’? Vrouw daar uit geschapen , En één tet twee , twóe meer gemaakt tot. één, ^s, Aristophanis orationem satis contemplati sus mus, quod ad conclusionem attinet, In universo autem quidquam adbuc observemus necesse est. Patet enim ex hac oratione, mores tantám nons nunquam vim exserere in hominum opiniones, üt, quae reverà turpissima sint , consuetudine adeo sese in" hominum mentes insinuant, ut turpia ha- beri desinant non tantum, sed homines de iis lo» quantur tanquam de honestis. Miruin fortasse tibi jam antea visum est, ami- cissime! laudabilem me vocasse mænepasrigy; ca- veas autem , ne me hocce ratione nostri aevi dixis- se putes. De Graécis loquens, ita loqui tentavi, quasi ipse Graecus essem. Sic mæDepæorigy rebüs- publicis salutarem putavi, non autem in universe, sed modo quod ad. Graeciam attinet ; quare etiam non cum iisfacio (1), qui Aristophanem reprehen- dant, quod tam spuriam de amore habuerit. ora- tionem, Ex aequalium enim opinione eum locu- tum esse credimus. Non ergo Aristophanis ver- ba Platoni vitio vertimus, id unice ex iis de- rivamus, pravissimos Platonis tempore Athenien- sium fuisse mores, cum hic, quamvis sui ipsius sententia non fuisse videatur, quippe menepkoriæ TÒ rap QUeciy róayngæ Vocantis , tamen talia in Sym- posio tradiderit. Jam nobis de sequentis convivae, Agathonis nem- (1) Cf, Serrani annot. in margine ad Arist, orationem. uo —COMMENTATIO nempe, oratione agendum.: :Quod hesterno die verbo monuimus , Aristophanem amorem ut .af- fectum describere , Agathonem vero eundem tan- quam Deum sibi informare , jam nobis usu venit. Longe enim aliam viam uterque inculcavit, poëta. Prior enim , comicus, fabulam narrat, quá suam de amore sententiam exponit, alter. contra, tra». gicus poéta, sese extollit, atque ut; deum sibi in- formans amorem, poétice eum laudat. . Quid igi- tur velit Aristophanes statim apparet, ipse. enim explicat; quid autem alterius. oratione contineatur , non explicat ipse auctor , sed potius: poé&ticis. verbis occultat, e quibus nobis doctrina ejus est. eruenda. | Argumentum hujus orationis , ut supra diximus , est expositio, tum de naturá , tum de effectibus amoris. Ad illam. respiciens dicit Agathon: Cu- pidinem esse &44AA1:e0v , ad. hos vero: eum esse picos (1). Est enim Amor , omnium vera deo». fum beatorum beatissimus , quippe x4AA/«06 yseüT.ATOG, XXI GcTGEAOTUOCTOGS TpOg Ob TOU* ro Ujypocg và ¿nos (2). Quis non statim in hisce agnoscit amoris imas. ginem, quemadmodum etiam poétae nostri eum verbis depingere solent, nempe. ut puerulum fore mosissimum , aeterná juventute, vividum, delica- tum (1) Symp. p. 195. A. (2) Symp. p. 195. Be —. 196, B, ILLTET4ARIA "T tuni y;^alatum :sagittisque: armatum, . Inter nos enim etiam. tális viget. '^INam' non excitatur de- formi facie. amor 4; nequé asperitate; sed! cum pulcritudiné veit mdximasjesti necessitudo. ;; semper- que mollitiem j:teneritatem, comitatem , blanditiem- que:comitatur, Cito: vehit atque. omnino: eos, quos. tangit ,-adeó irnspirat ,- ut. plane. mutentur omniaque alia: iis: proveniant sita ut pulcra multó pulcriora iis videantur; a turpibus vero «quam: maxi» me abhorreant, quare nón mirum: est: aa mum .:vocasse:Agathonem. amorem; 505 iup , ci ..INune. de. effectibus-.sive » mepi dpersie. "Epdrag agendüm, -."Tribuit ei Agathon: justitiàm j.(1) tems perantiam (2)-atque fortitudinem >, (3)-quód j siad diversas. Graecorum. nóstrique: aevi. 'amorig-rationes. respiciamus 4. non. difficile:nobis erit explicatu. :Quaé enim supra ad.Phaedri-orationem. de : amore: obs servayimus. populari, jaf im memoriam .revocamüs. Proponimus :nóbismet ipsis rursus. illos::amantes ; amoris: furore inspiratós. atque: se: invicem ad praeclara omnia , tum domi ; tum bello. ibcitantes , &c: statim. inter. haecce et: quae- Agathon dixit; maximam. agnoscimus .similitudibem. . Quae verà ibi ex aemulatione et: pudore efficiuntur, hoc lo- co poéta ex ipsá. amcris naturá derivat. | Amor enim (1) Symp. p. 196. B. GI GoOteq. (2) Symp. p. 196. Coe OÀ AREG | RM OH (3) Symp. p. 1966 De 2. 00s 4 142 COMMENTATIO enim inter amantes comitateni atque benevolentiam: efficit, quae longe injuriam arcent , ideoque-jzszus: est. o Praeterea, cum. nullus tamore major sit affec-. tus atque, hoc dominante, . alii. recedant neque: voluptates | neque perturbationes: in «animis ca« . danto amantium ,- hi: facile: temperantiam” servant. Denique: in: bello: /£/z. ZySgelzy "Epori. 0088 1” Apu åvliorurær (1). Nec mirum: amator enim: miles: düobus: inflammatur Diis ; et Amore „> et Marte; quod diserte; memorat Aelianus. Dicit enim de illo, qui non amat, tamen: cüm: amatore pugnam inite: A&Xoixe yàp vi) Erepove re obrobe xmas &ylouciBwTA" Xa 09 y pè INI y roUro TÒ xolyoy" EE Apsog: ÖNA iE Epeto waviyrus: 1 Metuit enim Aic: altes rum , quippe: divino: spiritu. inflatum zoet nony per S'oyem y: secundum commune illud dictums ex Mar tep yerum: eż Amore furentem (2). .;Laudats postremo loco Agathon amoris eóflay; quippe: qui zomz35 sive auctor sit tum . poésis, tum «animalium: generationis:,' tum artium 2544/00p» ylzó, (3) quae:tria. nemo el abnegabit; qui modo et antiquioris, et recentiori temporis poé&tarum; Anacreontís, Ovidii, Petrarcliae aliorumque car: mina legerit, ad. rerum; naturam animaliümque pro: foetibus:; curam: attendéerit: ac^ tandem. multa: rum G) Symp. pe 196. D, (2) Aeliani Var, Hist, L. III C. 9. (8) Symp. p. 196. D. — 197. C. wur ^ OLITERARLA. a rum artium. inventionem. cognoverit, Non mi- rum. igitur; Agathonem . hisce . .conclusisse yerbis : ? "Epos mprog. RUTÒG- Qv. X&AAIGOG , xad &pisoó , . per. Toro. TOG AUI; RAAuy ToouTwy rios slvat (1) neque ceteros conyivas-plausisse , praesertim , cum, ipse;tam elegans esset, atque oratio formae et inge-. nio conveniret. Pulcre enim .amorem laudaverat," "am Nonne et, tibi ita, videtur, Sophroni ! — Sophron,. Pulcre; quidem .Agathon mihi dixisse videtur, | sed non; item, veree —. PAUopl, Quare. non ?. m=, So- phron;. Socrates; scilicet totam. ejus, orationem, re-. futat, aliamque. profert sententiam, quae. si yera, sit, ut.omnino videtur, sine, dubio Agathon non vere dixit. Duo enim contraria simul vera ess se. .nequeunt. —. PAiopl.: Si. te scepticorum morem..sequens .rogarem, quid sit verum, quid- que falsum, cum ita de yero jactes, quidnam. resporideres?. Hli enim nobis. persuadere. volunt, nullum: esse yeri .eriteriums sed. modum verum videri; ita ut fieri posset ,. ut aliud aliis verum videatur; quod , quamvis. per-se: inutile, “tamen hoc, loco ¿nobis aliquatenus: adhibendum esse credo. - Supra. enim , cum de progressione ageremus , nisi. fallor , diximus j-variios convivas varas, agere pártes omnesque orationes: considerandas esse. : ut. ejusdemque srei explicationes :,ex variorum. homi-. num ingeniis- varie propositas. H Necesse „igitur, or g. [5 m0g15« i [ | €t, -OY symp. p. 197. C. d COMMENTATIO ést, ut diversae "sint orationes ;' quamvis autem diversae existant, inde tamen non séquitür ; urát eorum veram ceterasque falsas esse; Res'enim vario modo bene et veré conspici potest Quod: etiaur . quam maxime lac in're observandunt ésse, milii videtur. Quamvis non is sum, ut- totam Aga- thónis probarem orationem atque, - '$i decuratius: irispiceretur , nihil in ed inveltui iri contended rem , quod absurdum esset ; putó enii rulta ines" $e, quae nimis ornate dicta sunt,)^ tainen ihifof eorum sententiam , qui Platonem" hane!" orationéff. unice eo consilio céteris inserüisse putent, “it Sophistarum, inprimis Gorgiae, "arrogühtian! at= due "magniloquentiam?^ illuderet; ^Cáusam "hujus opinionis talem habuissé videntur, quód" nempe riimfis sese elfferát oratio ornaméntis et praesere: tim quod Socrates eàim deinde refutet, ^ Quod ad^. primum attinet, omfino conveniens niihi videtur: oratio ,et Agathoni et argumento , quod" tractát,. "Evi abu "enim. quoddam genus" est amory“ ad quod describendüm mon Verbis- hümilibus no bis uti licet, sed plane sublimia-ae fnagnifica 'adhi«' bere debemus. Quódsi in Agathone"reprehenda- mus, étiam reprehendendi sunt omnes poetae, qui: amorem célebrarunt.' Quis enim €um- non puls- erum vocavit. 'Quod-utem ad secundam- cau- sam attinét ; non inirümi-ést,^ Socratem Agathos: nem refutasse, Longe aliam personam agit, lon- geque alium amorem describit. .Agathon erat: po&- | t2, L4 süh. W.dih - ane cos o LM A s CE PET ta, Pausaniae amator , Socrates contra philosophus. Hic universum contemplatur illum affectum , quo omnes homines bona appetunt; ille vero 7? e/356 hujus amoris detrahens , id laudat. Agathoni igi- tur, quippe poétae, omnino talia proferre licebat, quae philosopho , rem intime perscrutanti, non ferenda erant; sed ideo non inania sunt habenda. neque reprehenderida ejus verba. — Sophron. Philo- sophice igitur cà falsa censes, poétice quidem vè- ra. — Philepl. Si scolastici fuissent. Agathonis convivae, ulterius hac de re ageremus, cum vero fuerint Athenienses philosophi, homines xaAcxZzya- fo: , inter magna pocula disserentes , hanc de vero jac- tantiam missam faciemus. Stulti enim estin poéti- cis operibus de vero inquirere. Potius videamus de sequentibus, de iis scilicet, quae ex Agathonis Aristophanisque orationibus efficiantur; . si tibi nempe placet.. — Sophron. Multo magis , amice! quam illa inquisitio , num. si Agathonis oratio in philosophorum pondereretur staterà, vera an falsa reperiretur, ^ Rem nobis nunc' esse credo de amoris naturáé, quam duabus hisce orationibus contentam esse dixisti. Nonne? — JP4i/op. Dixi. ^,, Si nunc in universo de duobus Aristophanis Agathonisque orationibus quaeramus , patet , utrum»: que poëtam unam eandemque rem tractare, gamo- rem scilicet, ùt animi affectum consideratum ; eo autem modo, ut prior ejus originem ijnvestiget, alter de effectibus agat, ex quibus haec nobis ud AE con- 46 | COMMENTATIO concludere licet, Amorem nempe, ortum ducere ex sensu quodam indigentiae, hominibus innato, quo ad alios, quos ament, feruntur... Hos au- tem non omnes:amare sibi. obvios, sed .solos eos, in. quibus secum. similitudinem invenerint, quosque ut. sua cupooAc ,agnoverint.. Talem. si reppérit quisquam, amor huic et ilii continuo exis- tit, cujus amoris ea est. indoles, ut semper unå ' esse. velint. Amorem. praeterea in juvenibus esse solere iisque mitissimis., et pulcrum appetere, Ef- fectus ejus tandem magnos existere. Haec omnia si perpendamus , ac cum prioribus de amore-po- pulari comparemus , nobis conspicuum fore i spe- ro, recte initio. dixisse Agathonem;: 23oxoUcr yàp por mr&yreg. Ob epócÜev eipqkórec où: Tòy hedy éyxtopuiztn Cem a 4AA Troù GyÜpa oue süDmIpuovÍGev TOV. Gray Gy beds mürdig airiog”=ôroiosi 0à TIG Tüg Qv TUTE Duphoaro ; odel Slpuxeve. Videntur. enim mihi om- nes , qui. prius dixerunt , tn Dei laudes célebras- 56:4 sed... potius homines beatos praedieasse.y quippe bonorutn.. pariicipes, | quorum auctor est. dd mor s qualis autem ipse: tandem sit. qui. &haecea.c largitus sita nemo. dixit (1)... Ipsum -autem simul. cum, Aristophane hocce. functum. esse munere, nemo negabit, - : i odies/ Non autem hi suas partes ita egerunt, ut. So« cratis reprehensionem effugerunt. Is enim erat phis. ilọ- (i) Symp. 195. A. ou ee Par eft i ua LE S C NN, Ma LITERARIA ^ 147 Tosóphüs y qui ?f&& inquirit , non ut" videntur , sed üt sunt, ac praéterea putat se de unà quáque re verà dicere debere ; quod est veri philosophi mu- nüs; hon externam rerum formam sibi suffice- re existimantis, sed ad ipsam earum essentiam pe- netrantis.' Sie et Socrates de amore agere voluit, ac' necessario duas priores orationes reprehendere debüit; Primo adspeétü cnim amor quidem pul. cét, bonus," beatüs ; ac Deus" videtur; non vero est,cum bona, pulcra beataque. appetat , ; et, quae appetit , non habeat. Agathon igitur tantümmodo "iülóris speciem ^ contemplatur ; Socrates contra 'ejüs internam" esserzigm describit, èt ostendit, fion pülerum eSse amorem, — Et tamen mirus om- rium driorem laudandi consensus , ,ita ut' fere nul- Tus usquam. térrarüm sit; vel facic: poé&ta, qui aniorém non pulcruin- dixerit. ' Non solis ven Agiithon contra philosopliiani' rig vic VINSE "'Sophron. Aù male igitur amorem" a poëtis” lat- dári-dicis ? — ' P4i/opl. Botiá^verba! quiaésoó' Nón eni Amoris "Musarumque iram” in’ me contraliere düdetem. © Causam 'audiis; ^ j, Hujüs'^ rei caw- am? etiam "ostendit "Sócrates , dicit Enit : dylys 92, Bg ih doret; Tb "dpdjcbyoy “Epura evar, 95! Tò giy (1)." Error igitur Agathonis ; aliorumque poétarum in eo'sitüs est, quod arem cüm rebus amatis ` confudérint et has: laudaverint , quare jure -OR ANR ce aN TRAUT O i i amis s\ /^€2) Symp 204. C. | We vu poscAMS i K 2 149 COMMENTATIO mihi philosophus poétam reprehendisse videtur. Amor enim per se nec pulcer, nec. beatus, cuni ex eo anxietas, auimi perturbatio et ipsa despe- ratio oriri solet, Primo, cum amare aliquis in- cipit, totum se id, quod amat, occupat, semper in animo versans omnemque quietem exstirpans. Tum sibi parare studet, ambit, quod. si bene eveniat, magno gaudio impletur, . Gaudium vero illud non ex amore oritur, sed :unice ex co, quod voti compos factus sit. jt Cum talis. igitur sit. Amor ex Graecorum opinione, qui Deos beatos dicebant , non dignus ille erat, qui Deus mnuncuparetur; sed inter Daemones, qui spatium mortales inter et immortales implebant, locum occupabat, atque ex patre Po- ro ac matre Penia originem deducebat, -quae ope tine nos ejus naturam edocet.. Ali aliud amoris laudaverant, Socrates vero id contemplatur, quod in nobis appetit, amat, quodque et amorem vo- cat, ceteros hujus.tantum r} &/2eg laudasse dicens. Hic igitur. universus amor est ille à sve Ace pv, ex egentid et ubertate ortus, quod nos jam de ejus natur «ertiores faciet, Ex matris. enim naturá eum semper pauperem esse - dicit, . atque egentiam comitem habere: xarà -òè «D và» :murépæ êriBouacg -ési Tolg aÜcig ual volg neàõig y. GVOpElOG Qv xxi ire xcl L5ívrowoc, ÜwpeuTAag ded y. Qel twag TAÉXMV [LAXAVÈG , xcÀ Qpovasses éribuunTtThs, xol md- pios , QuAocov Dix mavrüg TOU Blov, Deos. you «od . Qup* LITERARIA. 149 Qapuaxcùs xal coQusds. Quod autem ad ejus pa- trem attinet, bonis pulcrisque insidiatur, naturá strenuus, audax, acer, venator sagax , aliquos semper nectens dolos; est. praeterea prudentiae stu- diosus, in edque quaestuosus, per omnem witam dhilosophans , ingeniosus incantator , praestigiator et sophista (1). Talis igitur est amor, quem Socrates laudavit, tum egens neque bonus neque pulcer, tum haecce sibij parare studens, ex qui- bus statim apparet, longe alium eum esse, quam quem celebraverat Agathon, Multo ma- gis adhuc id ex sequentibus patet. Dicit enim Socrates, pulcra non tantum appe. tere amorem, sed et ut sibi fiant cupere; non autem hujus rei proprium existere homen; si vero de bonis res est, omnino. Appetere enim bono- rum possessionem , cui beatitudo nomen inditum.. Amorem ergo beatitudinis studium esse (2) , quod jam nobis rem in clarissimà luce ponit. ^ Hocce enim studium omnibus inditum est hominibus , ac per totam regnat vitam. A periculis nos avocat, ut vitam servemus; qui servati, ad ejus delecta- tionem voluptatemque nos hortatur, atque omni- no nos impellit ad paranda ea, quae nobismet ip- sis bona, et aversanda, quae mala videantur, Maximam quidem vim exserit illud studium his tem- (1) Symp. 205. D. (1) Symp. 203. A. 150 COMMENTAT IQ temporibus, multo magis vero apud veteres con- spiciebatur ; imo, cum nullos illi-poneret limites: religio, unicus fere iis agendi- fons erat.. Cicero vocat illud ,, appetitionem , quad agendum: impel- limur, et id appetimus, quod visum est”? (1> Si haecce | bene perpendamus, non mirum amplius. nobis videbitur, Socratem amorem dicere 7? Azop effectus -illius y cui: proprie amoris nomen compe- tit, neque dubitamus, quin ille affectus ex .Socra- tis sententiá nihil aliud sit, quam" id, quo -homi- nes non ad homines tantum, sed ad omnes alias res feruntur, sive aliis verbis, quod in nobis appetit ; quodque Stoici . ptt (2) sive urea —— vocabant. Hic igitur amor nos strenuos jaiii et auda» ces, ingeniosos ac sapientiae studiosos. -Ex in» digentid originem ducit , cum. quod habemus non appetamus. Si voti compotes fiamus, amor qui- dem recedit, non vero plane evanescnu. ‘Natura enim nostra ita comparata est, ut, 8i quidquam. habeamus , mox ejus nobis taedeat,. ac novüm semper quaeramus, quo. fit, ut amor, quamvis nonnunquam recedat, semper autem ad aliud con- volet ac nos per .totam vitam nunquam relin- quat. Semper bona appetimus, unde recte“ mi- hi efficere videtur Socrates, ojre ýuToedg ‘Elvar qv — &pa- (1) Cic, Acad, prior. I. II, c, 8. 24 ed. Orell. (2) Cf. Gic. Js e E WU - LITERARTA. E épuTO, OUTE gxou » Eu uy truy yu yé rou åyälòy iv, neque dimidiae. partis: neque integritatis -esse amorem , tisi bonum sit (1).”? i iSophrotn. Sistas paululum , si placet. Videtur mis hi enim ex hisce, Socratem eodem modo, quo et Agathonis verba reprehenderat, etiam Aristophanis egregiam fabulam refutare. — PAi/opl. Ad eam respicit Socrates, non vero plane eam refutare ac inanem reddere puto. — Sopron. Et tamen dicit Socrates distinctis verbis, non integritatis sed bo» ni esse amorem. — Philopl. Attendas, quomo- do sententiam. suam proferat, integritatem quidem appetere, sed non, nisi bonum sit. Non refa- tat igitur Socrates Aristophanis sententiam, sed modo ei conditionem adjicit, quá puriorem eam reddat. Eodem modo de Agathone prius egit. Hic nempe in.eo erraverat, quod non amans , sed amatum amorem putaret. Eximit ergo Socrates his, quae hactenus disputaverat, auditoribus pra- vas de amore opiniones. — Sophron. Sive aliis verbis, his primus initiationis gradus continetur. Memini enim te supra dixisse , mysteriorum Eleü- siniorum morem Socratem secutum fuisse. —- PAi- Jopl. Recte meministi, amice! — ,, Diximes enim tum tres esse initiandi gradus, secundum quos Socratis orationem in tres nobis dividere li- cet partes, < De primá parte jam absolvimus. UPE- (1) $ymp, 205. E. 152 COMMENTATIO Primum enim gradum, diximus, esse xafépsiw, mporeadig , Quo initiandi ab omni labe; pravisque profanorum opinionibus puri reddebantur. Aris- tophanes atque Agathon nunc nihi illas profano- rum opiniones proponere videntut. Tres priores enim popularem amorem tractant; initiatio vero est de amoris naturá, de quà vulgo homines pravas habent opiniones. Non enim ad internam ejus essentiam penetrant, sed modo externam for- mam contemplantur. Pulcrum atque bonum vo- cant amorem, quamvis neque bonus neque malus sit; hujus rei causa in eo posita est, quod tan- tummodo ri Ze; amoris contemplentur, i. e. unice ad amorem respiciant, qui inter homines existit. — Hanc causam nunc sustulit Socrates 5 ostendidit enim neque pulcrum esse amorem, ne- que inter homines solos esse, sed id proprie amoris nomine vocandum esse, quod in nobis ap- petit; quapropter non difficile, hujus partis .tra- dere conclusionem: non est amor pulter, meque bonus, cum haecce ad res amatas non ad amorem pertineant , neque est integritatis studium nisi bo- na. site — Jam auditorum animi ab omni profa- norum labe puri sunt, atque digni, qui ad see cundum initiationis gradum perducantur, de quo nunc nobis res est. Vidimus amorem neque pulcrum esse, neque integritatem appetere, sed bonum sibi esse cupe- re, Non vero tantummodo esse cupit, sed et SEM- LITERARIA. 155 semper sibi esse , quod addendum. Ec? gp ewAXf- 94» ô toag roù rò dyoÜby zórQ slwu del. Est igitur summatim amor, ut bonum sibi sit semper (1). Haecce verba definitionem continent universi illius beatitudinis studii, quod ad agendum nos incitat, cuique proprie amoris nomen competit. Non au- tem semper amor vocatur. Nam si verbi causa cibum potumve appetimus, non amare 70$ dici- mus, sed. esurire vel sitire. Necesse ergo est, si de verá amoris natur certiores esse velimus , ut ostendatur, quaenam sit conditio , quà studium illud amor vocetur. Id explicat nobis Diotime, Quaerit nempe a Socrate quinam sit persequens di modus, et quaenam sit acz/o, in quà studium illud boni amor vocatur. — Socrates respondere nequit, — Dicit ergo Diotime modum illum rixoy dy xuAQ, partum in pulcro. Obscurius id nobis est; nec mirum, cum ipse Socrates, illud profe- rente Diotimd, diceret, quvrelo; Qeirou y órt mOTÈ Asysio, wo du pavlžvw, valicinio opus est ad id quod dicis , equidem non intelligo (2) , quare , nisi vaticinio , saltem explicatione , quantum vires va- leant, adjuvante Diotimáà, illud illustrare conabi- mur. Dicit enim mulier: omnes homines concipiunt et animo et corpore; cum vero ad certam pervenerint ae-. (1) Symp. 206. A, (2) Symp. 206. Be 1:34 COMMENTATIO aetatem, parere gestiunt; parere autem non possunt in turpi, verum in pulcro (1). Obscura nobis: haec. adhuc essent, nisi vir clar. Heusdius. no- . bis docuisset. rıxrě , apud. Graecos, et subinde apud Latinos parere,- de feminis non tantum, sed item de viris usurpari, totamque. hanc disputatio- nem ad viri naturam conditionemque referri ( 2). Quod ad corpus attinet, viri feminaeque. £vyvovcla est cóxog , Sive. modus,- quo bona sibi comparare student (3). In hac actione bonè studium amò- rem vocari, unicuique manifestum , non item au- tem, quod ad auimam attinet, quam etiam prae- gnantem dixit Diotime. | Ut hoc. autem: bene intelligamus , attendamus necesse est, ad. Platonis de animarum origine sententiam. Ortas enim eas ex coelo esse voluit, in quo multo. puriore statu, quippe non corporis sordibus impeditae, versantes, plurimas rerum iZeags. conceperunt. Deinde vero in terram delapsaej, atque corpori- bus infusae, conceptas hasce tenent ideas ac praeg- nantes sunt. Tum eas proferre ac parere ges- tiunt, quod inprimis tum fit, cum unus quis- que ad certam pervenerit aetatem. Discit enim tantummodo puer atque ab aliis accipit doctri- nam, donec tandem, cum' pueriles annos egres- Sus (1) Symp. 106. C. ` (2) Vid. Imit. Vol, I. 182» (3) Symp» 206. C. | \ LUITE'R-ARIA. 135 sus'sit, ipse dicere, et proferre, et parere ve- lit, et promere: eas ideas, quas-jam diu cóncep- ta$ “tenuerit et magistri 'excoluerint. Maxima tü commutatio 'conspicitur in juvenili animo, alid plaüid^appetit, alia agit. Prius ludi omnia- qué puerilia éum totum occupabant ; nunc vero hiéc taedio ei sunt, intime sentit, se proferre quidquam: "debere; auteà^ domos: chartaneos ex, struxit, nunc autem ipsas ‘domos efficere studet 5 párere omnino ‘gestit: id, quod jam diu conceptum tenüit. "Te nunc pariendi appetitus , qui in- primis in certá aetate éonspicitur, animi est amor. Non miremur autem hisce placitis usum fuisse Platonem ; haud abhorent enim ista a natüralibus mentis humanae rationibus, quae linguis dicendi- due usu continentur. Quis enim populus, paulo quidem cultior, suá non linguà has ipsas, qui- büs nos usi sumus, voces: dictionesque usurpat? Dicentes audimus homines, qui düdum consilia quaedam mente agitárunt, his consiliis se plenos gravidosque fuisse (1). Ingenia memorantur foe- cutida , item szerilia (2). : Omnes tam docti quam indocti libros vocant ¿ngeniorum foetus (3), scriptorum prolem, aliaque multa (4). Rec. US MPO NS ' te (1) Zwanger- gaan van-ontwerpen. (2) Uberem et foecundum Periclem vocat Cicero Orat, c. 4. (3) Herzenyruchteu. (4) Pleraque haecce habemus ex clar, viri v. Heusde Init, IL pe I. p. 425 156 COMMENTATIO te igitur mihi dixisse videtur amorem rã yevyýe Tews xal TOU TOxOU y TQ za (1). Vidimus nunc omnes homines bona appetere, cum vero ad. haec consequenda parigmus, tum appetitum amorem vocari. Quaerimus sud spons te, quoinam bonum in partu illo sppetamus ? quaenam sit pariendi causa? Non difficilis vi- detur responsio; continuo enim dicimus , bonum, quod . partu suspicere speramus., -est proles Talis autem finis humilior est, quam ut a philoso- pho amore dignus judicaretur ,. imo multo altius sese extollit ejus animus, per prolem enim ime mortalitatem sibi parare student amantes. Id in animalibus maxime conspicuum. est, die cit Diotime, A naturá ipsi bruti ducuntur ad faee tus procreandos , fovendos, alendos , neque ullam ob aliam causam id fit, quam ut genus suum i5 aeternum servetur, Ipsi caduci evadunt, nascun- tur, vivunt, abeunt; genus autem procreando ma- net, et sic quamvis. mortales immortalitatis sunt participes. Idem in animis obtinet. Conceptas enim tenent voluptates, opiniones, sententias , maxime autem scientias, quae semper veniunt ac recedunt, et sic, continuo mutando, . aeternae sunt. Non mireris igitur, o Socrates! dixit Diotime, si, cui hac soli arte. mortale im- mortalitatis particeps sit, omne ex se prolem ree lin- C1) Symp. 206. E. LITERARIA 157 linquere studeat; immortalitatis enim gratia unus- quisque amat, : Mirabatur: tamen Socrates , non 'enim est vulgaris sententia, immortalitatem sume mum: nostri laboris esse finem. Explicabat igitur docta mulier, ac, de tam stts blimi materià actura, etiam dignis omnino. ac sublimibus utitur verbis (1). Si modo, ait, gloriae cupidinem consideraveris, jam statim me intelliges, Nihil enim aliud est, quam quod nostrum nomen servari, velimus. Quodcunque agamus, cüpimus, ut id laudent primo amici tum'aequa- les 5: sumtnum vero cupidinis fastigium est, ut etiam posteri probent, et servetur nostrum opus in ae- ternum, Omnes homines praegnantes sunt, atque id, quod conceptum habent, parere gestiunt, et quidem in eum finem , ut immortalitalis partici« pes sint. -Qui corpore .conceperunt,. ad ^ mulie- yes sese convertunt; qui vero animo , multo prae- stantiora hi proferunt. - Conceptas enim -habent scientiam aliamque virtutem , quaeque ad civitatem pertinent , temperantiam ac justitiam, Ejusmodi sunt poétae genuini , quippe qui ex ingenio producant , et artifices , qui 3syenmtores dicuntur. Pariunt hi, cum aptam nacti sint materiam, alii aliam causam has bentes, omnes tamen in. eo convenientes j. quod unum.pariendi finem habeant, immortalitatem. Ta- les:genitores sant Homerus , Hesiodus , Lycurgus , So- (1) Symp. 208. C. | i58 COMMENTA TIO Solon, aliique. praeclari/;. viri: qui- vere immortáe lem: reliquerunt : prolem;;;.Concludere. igitur: no» bis licet, emorerm. esse imimortabilitatis studium." — Nonne et tibi ita videtür? ==" Søphrón: Credo; ita. ren} sese. habere], obscurior : autem:adhuc «nihi est,» quam. quod' eam plane: perspiciam;:; Amoi rem enim dixisti esse pariendi studium; hujus autem. nemus essei immortalitatem și recte ^igitür conclusisti., amorem, 'essé : immortalitatis studiami: Haee:--clara zc mon. vero intelligo , quod- amantes eo. consilio parere velint, ut .immortalitatem sibi comparent. -- Nam si haec ita- essent: plurimi: sab ne; reperirentur. infelices: scriptores.,:«quorum :opera vix. ad, aequalium. perveniunt/coghitionem. -'P/- lopl.:;; Rem non:beneste:perspicere opinor. -h Putas: niinfallorys amantes «eotii consilio: pareren, utimmortales fiant, quod. absurdunivésset. tt etidi as Diotinmá redarguitur.-;Dicit enimsde'dis(1)5 qui corpore praegnantes sul: Aominbs parércigestire , quisquam putare posset , quia ratiaciniis Inducatituts, apud: bestias "vero id: fiéris tiaturddncitantegu pere spicuum este cNonnigitùrp immortalitas: ad; anian, tes: pertinet ;:sed -potiusiad amorem. inp Sophro Nunc; percipio, :Pütabam: modos ineptus-y:rad : nos pertinere ,: nos immortalitatem: pariendi: causam::Tia- bere. -;iNutic autem , video ; pariendi !'causam' esse "vl .&bot3H .&inigt0H 3e VeNUSVRSRIRO- E (1) Symp. 207. C. Y .40s .dürv& LE TERARI â.. 159 amorem , amoris vero immortalitatem ( 2). — PAilople Omnino; amor ;nos ideo ad pariendum incitat, ut nos: hoc. modo immortalitatis participes fiamus, Varia. efficit. amor, summum autem est immorta- litàs... Hue pertinent omnes.-nostri labores; ideo nostrae /|naturae .72ditum. est illud pariendi, pro- ferendis. agendi studium, atque, nisi Platonem ni- mis :ex-: nostris. opinionibus judicemus , hinc con- rlüdére possumus , taturam nostram. immortalita- Aii esse. destinatam; Sed. pergamus. 5$ siyay "Vidimus vergo: amorem- esse. immortalitatis studium , illum nobis izditum , hanc vero illius finem existere, Rem. autem. atque: actionem , in aui conspicitur amor et: per quam J/nem: conse- :quitur,:esse partum , quae omnia. quantum potui- mus ,explicavimus,: Unam: vero rem ,eamque maxi- mi momenti, omisimus;: puZéritudinem nempe zinot enim: est; "partus "per: se 55 sed: partus. in pulcro. Cam parturiant homines vehiculum quaerunt ,;in quo pariant. .Id vehiculum :nünc esy ouleritudé, Quam recte in partu Lucinam vocat Diotinie. Cum enim id, quod. praegnans est , in turpeiin- ciderit, :tristitid . ac ^ dolore. contrahitur ,; involvie für; ac^non-promit foetum, sed áegrengėrit: (1) cum contra pulcro. appropinquer,. magnó: gaudio afficitur atque statim parit, Id non solum:;in iis; c 1509» TT | »^: qui (1) Symp. 207. A. (2) Symp. 206. D. 160 COMMENTATIO qui corpore, verum etiam , qui animo. praegnantes sunt, locum habent. Horum enim; si quis jam à teneris praegnans fuerit, cum ad certam perve- nerit aetatem j parere cupit. Quaerens igitur pul- crum, in quo generet, vagatur, donec tandem egregium“ invenerit animum. Continuo hunc am- plectitur ; atque conjunctionis foedus eum.eo init, quo pariat. ille; ac simul ambo foetum educent - at- -que colant, quae conjunctio multo firmior existit quam, quae . continetur corporeis | natis. (zr). Conditio. igitur necessaria in partu «est pulcrie tudo. ^. l | | | | Supra vidimus amorem pulcrum. appetere , non ve» ro pulcrum ipsum esse deinde autem ,eum unice Zozzis studere ac beatitudinis z imo “immortalitatis | esse appetitum," quod: mirum tunc. nobis- visum “est. Nunc vero rursus pulcri mentio. fit ac:simul: pa. tet, quomodo illa inter sese: cohaereant. - Simul amor éonum ac: pulcrum. appetit, non autem eoe dem : módo j:cum' illud f£zis amoris , hoc vero coz- ditio: éxXistat, ^ Donum 'enim appetimus: atque . pa- -riendo nobis comparare studemus; consequi autem mon possumus j nisi per pulcrum , cum partus non fiat nisi in- pulcro. Bonum igitur est amoris = fi- sis, pulcrum autem medium , quo. sibi bonum comparat. | ; Haec doctrina, quam pwrıxæ dicebat, plane AT i (2) Symp, 209. Be LITERARIA 161 genuina erat Socrati. Alliciebat ille ad se juve- num animos, atque in iis pulcri amorem excita- bat eo consilio, ut boni, imo maximi boni, im- mortalitatis participes fierent. Praeclara haecce nobis videntur; sed nondum plane perspicimus. Nec mirum, Modo enim intravimus templi il- lius magnifici propylaeum, cui inscriptum Zpóz;- xz, intus enim latet totius summa. Sed propy- laeum illud miras nobis movit investigandi cupidi- nes, atqueiis similes sumus , qui in Eleusiniis mys- teriis initiandi, jam duos gradus experti, ardore flagrant, ut tota iis aperiatur res. Sed properemus ad ipsum templi adytum , ubi conspiciémus illa rè réacæ mæt émomTixZ 5 jam enim cognoscendi cupiditas nos diutius morari, non sinit. Ut Socrates , Diotimam sequi tentemus, nobis viam monstrantem. — Primo pulcra nobis adeunda sunt corpora atque unum amandum. Hujus pulcritudine perceptà ad aliud corpus ve- niamns ejusque pulcritudinem alterius cognatam existimemus,, necesse est, "Tum a duobus ad tria, ac inde ad quatuor corpora nos convertere, et sic per gradus escendentes putare debemus , unam . eandemque pulcritudinem omnibus corporibus es- se communem. Hinc ad animos, deinde ad stu- dia et scientias veniamus et sic sensim escenda- - mus necesse est, donec tandem ad magnum illud pulcritudinis pelagus subsistamus, ac videamus pul- crum, quod est ġyrò xa0' dur) wi" kuroð movocròés L &ü 162 COMMENTATIO &h 0), circa quod omues priores labores sus- cepimus. | | | Jam pervenimus ad id, quod tantopere desideravi- . mus attigimus 5 enim rà reA£z épirixa , nondum autem mente percepimus, Illum per. gradus adscensum quidem audivimus , quid vero sit illud émmuzabile pulrum, nescimus. Age! viam. feparemus; magis vero ex nostris opinionibus; nihil aliud enim esse videtur , quam abstractiomis via , ut recentiores dicunt. Videmus,- verbi causa; tabulam pictam certi generis pulcram 5 deinde aliam ejusdem generis, in quá vero alio modo colores sunt dispositi, quae -si rursus nostram moveat. admirationem , jam-in nobis aliqua pulcri- tüdinis notió oritur, illi tabularum generi propriae. Cum vero plurimas ejusmodi tabulas adspicia- mius, existat nobis necesse est abítracta quaedam pulcritudinis. idea, Si hanc. pulcritudinem rursus abstrahamus , atque ad omnes tabulas.pictas trans- feramus , atque inde ad omnia. opera artificiosa y purior ac purior fiat fecesse est, donec, semper denuo abstrahendo ,; tandem ad. pulcritudinis notio- nem perveniamus, quae omnia, quae sunt, comes plectitur ac talis ést pulcri, quale modo nobis descripsit Diotime. : Tale autem pulcrum nobis non revert existit. . Abstrahendo . quidem ad ejus notionem obscuram pervenimus atque: cone cludimus tale esse debere, quale descripsit Dioti- me, non vero percipimus; május, enim estj nostro ) cap- LITERARIA 16$. cáptu; terrestribus rebus adstricto. Nobis, qui caduci sumus, modo conspitienda est pulcritudo mutabilis et caduca, quippe corporibus adstricta, Nostra matura autem ita comparata est, ut none nunquam se supra terram extollere, atque notios nem consequi possit pulcritudinis universalis , obe $curam quidem, sed eo clariorem, quo magis unuos- Quisque se a corpore abstrahat, Sed perfectam 5 immutabilem immortalemque puleritudinem perci» pere homini non licet. Haec sedem suam in caes lo locavit, atque ipsa immortalis, inter solos ims inortales "vefsatur, Si haec igitur consideremus , nondum. perspi» £uum est, quid nobis ex illis. Diotimae verbis concludendum sit, Agit enim de pulcro immuta- bili, cujus in coelo sedes posita est; concludi- mus ergo ad immortalitatem pertinere illud. pul» €ri pelagus, quod jam nobis aliquatenus rem exe plicat. In memoriam enim revocamus, quae mọ- do diximus, imüiortalitatem! nempe, quippe sum- mum- bonum, amoris esse finem, medium autem, quo amor illud bonum consequitur, esse pulcrum. Socratem hac doctrind usum fuisse, tum dixi- mus, ut juvenes immortalitatis participes redderet y quod. tunc obscurum, nunc nobis jam clarius fit, Vidimus enim, quomodo nobis per pulcra ad caelüm adscensus pateat. Sed nihilominus obscura manet haec doctri- na, quapropter advertamus necesse est ad to- L| La : tant 162 COMMENTATIO &h. Uy, circà quod omues priores labores sus- cepimus. | | jam pervenimus ad id, quod tantopere desideravi- . mus attigimus 5 enim rà reA£z éporixa , nondum autem mente percepimus, Illum per gradus adscensum quidem audivimus , quid vero sit illud -immutabile pulcrum; nescimus, Age! viam. feparemus; magis vero ex nostris opinionibus; nihil aliud enim esse videtur , quam abstractionis via , ut recentiores dicunt. Videmus, verbi causa; tabulam pictam certi generis pulcram 5 deinde aliam ejusdem generis, in quá vero alio modo colores sunt dispositi, quae si rursus nostram moveat. admirationem , jam in nobis aliqua pulcri- tüdinis notió oritur, illi tabularum generi propriae. Cum vero plurimas ejusmodi tabulas adspicia- mius, existat nobis necesse est abítracta quaedam pulcritudinis. idea, Si hanc. pulcritudinem | rursus abstrahamus , atque ad omnes tabulas.pictas trans- feramus , atque inde ad omnia. opera artificiosa , purior ac purior fiat necesse est, donec, semper denuo abstrahendo ; tandem ad. pulcritudinis notio- nem perveniamus, quae omnia, quae sunt, come plectitur ac talis est puleri, quale modo nobis descripsit Diotime. | Tale autem pulcrum nobis non reverÀ existit. . Abstrahendo | quidem ad ejus notionem obscuram pervenimus atque cone cludimus tale esse debere, quale descripsit Dioti- me, non vero percipimus; május enim estj nostro cap- LITERARIA 16$ cáptu; terrestribus rebus adstricto. Nobis, qui caduci sumus, modo conspitienda est pulcritudo mutabilis et caduca, quippe corporibus adstricta, Nostra matura autem ita comparata est, ut none nunquam se supra terram extollere, atque notios nem consequi possit pulcritudinis uniyersalis , obe curam quidem, sed eo clariorem , quo magis unuos- Quisque se a corpore abstrahat, Sed perfectam " immutabilem immortalemque pulcritudinem perci» pere homini non licet. Haec sedem suam in caes lo locavit, atque ipsa immortalis, inter solos im« mortales "versatur. Si haec igitur consideremus , nondum perspi- uum est, quid nobis ex illis. Diotimae verbis concludendum sit, Agit enim de pulcro immuta- bili, cujus in coelo sedes posita est; concludi- fnus ergo ad immortalitatem pertinere illud. pul- €ri pelagus, quod jam nobis aliquatenus rem exe plicat. In memoriam enim revocamus, quae mo- do diximus, imuUlortalitatem! nempe, quippe sum- mum- bonum, amoris esse finem, medium autem, Quo amor illud bonum consequitur, esse pulcrum. Socratem hac doctrindá usum fuisse, tum dixi- mus, ut juvenes immortalitatis participes redderet y quod fünc obscurum, nunc nobis jam clarius fit- Vidimus enim, quomodo nobis per pulcra ad caelum adscensus pateat. Sed nihilominus obscura manet haec doctri- na, quapropter advertamus necesse est ad to- L e X tam tÓA COMMENTATIO. tam Platonis philosophiam. Magnificum omn? no et praeclarum ei tribuit munus philosophus ; ut nempe nobis! imortalitatem repararet. Om- nis enim.anima ex Platonis sententià immortalis. est (1). Prius multo puriore statu in^ caelo vere sabatur, per inmensum vagans atque veritatem per partes adspiciens. Deinde vero suá4 ipsius pravitate in terram delapsa atque in corpore in- clusa’ hominem constituit.] ,, In corpore vinctum esse animum , dicit Plato, eique veluti congluti- natum (2); singulas voluptates, singulos dolores quasi clavos esse, quibus animus’ corpori affigatur et connectatur (3)." Tali modo corpori inclu- Sus ,-animus divinus latet ; quippe impeditus cor- poris sordibus, neque vim suam” propriam exse- rere potest, Affectus, dolores, perturbationes ceteraque id prohibent, quibus etiam mon raro in. vità ejus indoles adeo depravatur, ut coes lestem ejus originem non magis agnosci liceat; Non semper autem id fit. Quamvis enim a corpo- re impediatur animus, tamen se ab eo abstrahere ac caelestia, immutabilia, immortalia contemplari potest, et, qui id faciunt, ver? sunt. philosophi. Post mortem ergo, cum a corporibus separentur animi, ceteri in alia corpora transeunt, philoso- ! | phos (1) Phaedr, 245. C. ` (2) Phaedone. 82. E. (5) Phaedone 83. D. cf. viri claf, M Heusde , Init. pag, 83 cujus verba liaecce. T LITERARIA. 103 phorum animos in coelum abire , probabile est (1), Nec mirum , ceteri enim , affectibus voluptatibus- que agitati, plane in viti sese bestiis similes red- dunt, quare et post mortem in tales abeunt, quarum mores potissimum secuti sunt (2). Sic, qui ventri per vitam dediti fuerunt, in asinos; qui injuriam , tyrannidem atque rapinas egerunt, in lupos, accipitres , aliaque animalia transire, par est (3). Recte autem philosophantes non tan- tum divitias, gloriam vitaeque cultionem , quas vulgus amat, contemnunt, sed et se a fallaci sensuum perceptione avocant. Animum suum à corporis labibus purum reddere, et Sic ad prio- rem statum reducere conantur, quam possunt maxime se a terrà abstrahentes coelumque sus- picientes, Quapropter ə Si quis alius, certe philosophus statim post mortem i7 caelum alit, ac - immortalitatem | sibi reparat , quippe qui suð ipsius operà et labore his se dignum at- que aptum effecerit. Ad haecce percifienda artes quasdam adhibent philosophi. Hae artes in- primis circa tria versantur, puerum scilicet a VE- rum et justum (4), quae quasi totitem philoso- phiae Platonicae partes constituunt. Quae au- tem C1) Phaedone. 35. B. (2) Phaedonc 81, E. (5) Phaedone 82 A. B. (4) Cf. viri clar. ve Heusde, Init. I, 71. a66 COMMENTATIO tem circa pulcrum versatur ac forin dicitur 1 de eå nunc nobis agendnm est, Recte primo loco memoratur uerum, ita maxime sub sensus cadens nostraeque naturae maxi- me conveniens, Quae enim in priore statü yé. 7i justique ideae a nobis perceptae sunt; in vitá abstrusiore loco latent, meque nisi ratiocinando et cogitando in memoriam revocati possunt. Ve- rTUumtamen pulcrum, quod ilic lucebat summo splendore, hic habet clara et splendida simulacra, quae non mentis abstractione, sed ipsis sensibus ct maxime visu, qui est acutissimus, percipera nobis licet. Primo igitur nos ad pulcra adverte- re par est, quae, cum flagrantissimutm excitent amorem, et in nostram memoriam revocent illas prioris vitae ideas, primum ad philosophiam pri- mumque ad immortalitatem constituunt gradum. Ad hancce doctrinam pertinere mihi videtur amor ille, quem nobis descripsit Diotime, Dixit enim amorem inter alia dyAocoQ)v, quippe qui medium inter sapientiam atque ignorantiam obti- neat locum (1); quod plane vim exprimit verbi philosophiae. Nihil enim aliud est, quam discendi amor (2), sapientiae studium. Praeterea eum esse amorem puleri (3), qui cum philosophi | | arc- (1) Syup. 203. E. 5q. (2) Leerzacht. (3) Symp. 204. B. LITERARIA. 267 arctissime conjunctus est. Nam primos nobis per pulcrá gradus suppetit, quibus ad priorem escendamus statum. Primo, quaein singulis cor- poribus pulcra inveniuntur, nos appetere facit, tum, quae in universo iis insunt, Hisce percep- tis , ad éziridelporra , studia, et deinde ad irietyuàs s ipsas scientias nos ducit amor, ut fruamur eorum pulcritudine, atque inde ad immensum veniamus puleri aequorem, in quo adspiciendo cum jam firmati corroboratique simus , tandem deprehen- dimus unam. scientiam , quae est unius pulcri, omnia alia pulcra complectentis, et rever ci similis , quod antea in coelo percepimus, Immu- tabile enim est, Cum haec assecuti simus, jam ad finem éZporixGv , sacrorum amoris perveni- mus (1). Quam tunc vivimus vitam, vero vita- lem nobis nuncupare licet; adspicimus enim ip- sum pulcrum, quod majoris facimus, quam au- rum, vestes, omniaque alia, quae nunc admira- mur. Est scilicet pulcrum neque humanis carni- bus, neque coloribus, neque aliis ejusmodi nu- gis pollutum; sed distinctum, purum, since» rum, divinum, immutabile. An putas adjungit Diotime, o Socrates! ejus, cui tale pulcrum aå- .Spicere licet, vitam esse vilem, neque fore, ut is non virtutis imagines, sed ipsam vir- tutem pariat? rexdyri Dè geri» Au xol peyami- ya (1) Symp 210. E. | 108 | COMMENTATIO yg. rapi ÜeopiAs? vevícÜni , nai Kurep Tg Ana &wpozq, &ðzværo xa Éxelua; qui, vero veram yirtutem pariat atque alat, ei contingit, Deo ca- rum ,€t, si cui alio , immortalem existere (1). Praeclara haec conclusio illas quae hactenus de amoris cum philosophi nexu disputavimus, quam maxime probat, Est enim amor puleri, quo phis losophus sibi talia comparat, quibus Deo carus atque immortali existat , sive aliis verbis , qui- bus sibi is coelutu reditus patet. | Haecce au- tem puleri doctrina arctissime cnm veri philoso- phid cohaeret, mam pulcra apud Platonem quasi invitamenta sunt ad eliciendum veri amorem. Hujus autem doctrina non ad nostram pertinet provinciam (9). Sufficiat de pulcro quantum vires valeant explicuisse."' | Sed paululum in lectione subsistamus, jam enim pervenimus in ipsum 2aZyzuz , quod mihi praeclarum videtur ac sublime, — Sopron. Con- trarium puto, cum non amplum neque magnifi- cum adytum , sed potius angustum ac humile ad- spiciam, — JPAilopl. De hocce navis cubiculo di- cis, —Sophren. Omnino. Navigium mihi templum existit, atque hic locus interior ejus adytum; hic enim, te duce, Socratis égezixz cognovi, Nam, | quam- (1) Symp. 212. A. (2) Fusius huncce nexum explicat vir, clar, v, Heusde in - Init, Vol, lI. p. I. pag. 35 sqq. LTTE R ARNA, 169 quamvis -cubiċulum non praeclarum dicl -merea- tur; praeclarae tamen erant res, quas in eo audivi, Equidem nunc Socratis percepi artem amatoriam , quam antea iroríce$ quodammodo, et plane a philosophià alienam putaveram, — P4Ai/op/, Com- parasti fortasse eam cum Ovidii arte amandi. — Sophron. Omnino mihi placuit tua expositio , atque. jam -Socratis admiror artem celebratam; Obscurum vero mihi adhuc est, quomodo illam artem ad homines accommodaverit, == PAi/op/. De modo nunc nobis agendum est, auscultes tantüm.. Egimus ultimo loco de puleri docirínd. ,,Cum hoc nunc arctissime, cohaeret menè» pasis pura ac sancta, quae non -virtutem civi- lem spectabat, multo minus turpe quid habebat, sed ad philosophiam proxime pertinebat. In Phae- dro, ubi poétice Plato animarum originem des scripsit atque novem earum genera distinguit, aliis aliam sortem, optimam vero, id est, reditum in caelum , tribuit animae roù QiAocoQs5cnavcros &34A96g,4 mauibepamoT«ucAVTOG LET: (QIAO- coQías (2). Semper igitur etiam primarium in puleri amore locum obtinet. Qui corpore prae- gnantes sunt, inquit Diotime, ad mulieres sese - convertunt, qui vero animo, sunt enim hi multo praestantiores , pulcrum quaerunt , in quo pariant, Talis, cum pulcrum invenerit animum, continuo hunc » (1) Ph;edr, 249. D. 170 COMMENTATIO hune complectitur, ac sermonibus abundat de vire tute colendà ac de aliis, quibus quis bonus vir evadat (1). Praeterea, qui per eam, quam indi- cavimus, viam ad pulcri scientiam sese conferat y | ánimorum pulcritudinem majoris facere debet, quam -corporum faciem, ita ut,si quem invenerit modo aequo animo praeditum, quamvis non formosus sit, huncce sibi sufficientem putat , eum amet, ac tales sermones pariat, quibus non juvenes tane tum meliores evadere possint, sed et ipsi cogan» tur ceteram ad pulcri scientiam inculcare viam (2). — Haecce doctrina ergo, quam in Diotimae verbis primarium locum obtinere videmus, plane genuina erat Socrati, quippe qui praedicaret, nihil se sci- re,nisi exiguam aliquam disciplinam , và eplyriua y ut alia ab aliis hanc certe a Socrate assumsit Pla- to (3), atque in Phaedro ae Symposio tradidit, Nihil aliud fuisse videtur, quam ea doctrina, quà pulcri amorem in juvenum animis excitabat summus philosophus, cuique arctissimà amici- tid (4) eo majorem vim et efficaciam tribuere conabatur, eo potissimum consilio, ut pueri ap» petitu eos deinceps ad omnia alia studia ac tan» dem ad veri perduceret amorem , sive, aliis ver- bis (2) Symp. 209. C. (2) Symp, 210. C. (3) Cf. viri clar. v. Heusde, Init, I. 72. (4) Symp. 209. C. O LITERARLA. 571 Dis eos philosophos redderet. Pulera enim pri- mo nos movent, quippe sub sensus cadentia, ac inde primum ex sopore impetum accipit animus noster. Hocce bene sciens Socrates „primo ad se al- liciebat juvenes , deinde pulcri in eorum annimis sen- sum excitabat, quo excitato illum sensim purio- rem réddére studebat, donec tandem pulcritudi- nem in corporibus inanem ac futilem putantes, sese ad sublimiora converterent. Hoc quotidia- to usu, disserendo aliisque modis efficere stude- bat, maxime autem internà consuetudine , ad quam tantum eos admittebat juvenes, in quibus eximiam indolem deprehenderet. His nunc omnibus bene perpensis, unicuique perspicuum fore puto; celebratam illam Socratis artem amatoriam in Diotimae verbis proponi. Primo illa, modum initiationis sequens, pravas de amore opiniones abstergit , atque ostendit eum etiam ad pA/osophiam pertinere; tum ejus naturam describens , exponit, quomodo per pulcra sibi bo- na paret ; ac tandem summum ejus fastigium ex- plicat, quo nempe ad immortalitatem nobis adi- tus patet. Prima igitur philosophiae Platonicae pars, quae pu/cro continetnr, hac oratione ab: solvitur, Ducit enim nos Diotime ad pulcrum immutabile, in coeli altissimis tractibus versans, ubique cum vero coalescens. De puro ergo, quod ad sensus pertinet, absolvitur, ac via prae- paratur ad verum, quod mente percipitur. Sos * 172 COMMENTATIO I s Socrates , cum Diotimae verba ad finem tradidis- set, lis adjungit: se persuasum esse, ac aliis per- suadere conari, ut amorem optimum naturae hu- manae adjutorem existiment; se igitur épirikx colere, aliisque commehdare (1). Praeclara haec nobis videtur Socratis assertio , cum inde luculentissime pateat , quod modo diximus , Diotimae verbis contineri Socratis artem amato- riam, atque inde suà sponte concludamus, nihil impuri habuisse illam artem. Non autem opus est, ut hoc temere assumamus, Adest enim in Symposio septima adhuc oratio , diversum qui- dem a ceteris argumentum habens, id tamen maxi- me efficiens, ut illam Socratis assertionem pfo- bet. | | Cum nempe, Socratis oratione finit , ceteri de eà disserere inciperent , venit Alcibiades ac non in amoris, verum in ipsius Socratis laudem oratio» nem habet, et quidem eo modo, ut luculentissi- ` me pateat, vera esse, quae modo affirmaverat So- crates. Optime de his agere potuit Alcibiades , ipse enim Socratis amorem intimamque ejus - con- suetudinem expertus fuerat. Quamvis nunc glos riae cupidine ad rempublicam , ac amicorum blanditiis ad perversam vitae rationem delatus, philosophi disciplinà non amplius uteretur, tamen ilum adhuc adeo diligebat ut, ex improviso in -Agas (1) Symp. 212. Bs LITERARIA. 173 Agathonis convivio ei obvius factus, statim rur- sus ad eum ferretur , ac priorem vitam sibi in me- moriam revocaret, Laudat Socratem, et quidem per imagines, non vero ridiculi sed veritatis gra- tia (1). | Primum eum cum satyro Marsyà comparat, qui, quamvis deformis, tamen adeo. tibiarum modulatione valebat , ut, eo modulante , totus Olympus eddem concitatione abreptus , simul cane- ret (2). Socratem omnino deformem fuisse, tum hinc, tum aliunde patet, eo praestantior vero erat ejus alliciendi facultas. Allicit enim homines, di- cit Alcibiades, non cantu, neque modulatione, sed nudis verbis, quorum tanta visest, ut,si quis, sive femina, sive vir, sive puer sit, illum ipsum vel alium. ejus verba tradentem audiat, obstupes- cat ac detineatur, Equidem hoc expertus sum, atque nunc experior. Cum enim eum loquentem audiam , cor mihi quasi bacchanti subsultat , lacrymae aboriuntur, quod non solus go pas» sus sum; permultos alios eodem modo i vi- di. Maximá vi ad eum rapior, ita ut, nisi ^ad eum considens senescere velim, illum , ut Ulis- ses Sirenas , effugare cogar obturatis auribus. Erga illum solum pudore afficior, quem ad me perti- nere antea nesciebam (3). Ta- C) Symp. 215. Ae (2) Symp. 215. C. (3) Symp. 215. C. — S16. C. LJ 176 COÓMMENTATIO | . verit atque latentia simulcra viderit; 4AA' £yà 434 TOT’ Nov, xxi mor očev Guri bere xo puo elvat KA mÉYyXAAC b ÜxuuacTÀ, gt omrío elvat év (paesi , 0 ri xeacior Enwpdrwe 5 sed ego aliquando illa vidi, et mihi visa sunt tam divina, aurea, pulcra: et mirabilia , ut exsequenda esse mox. puta- rem , Quae Socrates juberet. (1). Hinc satis apparét, Socratem alium fuisse in fo: ro, alium domi, quod vitio fortasse ei nonnulli vertunt, nobis vero omnino laudandum esse vides tur. Populus“ scilicet non sublimibus capax est notionibus , neque aures praebet seriis: praecep- tis, sed potius ludos ac jocos amat, quod bene percipiens Socrates, sese ad ejus indolem accom- modavit, Plerumque in foro degebat, ridendo jo» | candoque diem transigebet , semper tamen id agens , ut, alis quam maxime prodesset. Morum opi- nionumique pravitates perstringebat acerrime , non aperte ,: sed per ambages , ac si nihil sciret, ita ut recté de eo. affinari possit , ridendo- illum: dixisse yeru. Sermones etiam et verba, quibus ute- batur, plane erant ad populi captum accommodata. Ridicula primo adspectu videntur ejus vérba, di- cit Alcibiades , loquitur enim de asinis; clitella- ris, de fabris, de sutoribus, coriariis ji ac semper idem de iisdem rebus dicere videtur, ita ut ^ Ci) Symp. 216. D. — 217. A. " LITERARIA. 177 ut imperitus quis eum derideret (1), quod nobis etiam videre licet, si illius a Xenophonte traditos sermones cum Aristotelis, Ciceronis aliorumque operibus comparemus, Mirum- plane est , hüncce: philosophum , quem tot saecula tantá laude cele- brárünt, non libros "scripsisse } quibus obscuras quaestiones explicaret, "neque systémá' protulisse doctritae süáe , neque sectam- condidisse j sed tar- tummodo inter plebeculam de quotidianis rebus disseruisse, 'Verum enim veto, si'consideremüs , Qualis ille. fuerit. qualeque sit philosophi: munus y statiin comperiemus- ejus laudem irn: eo: potissi- muni positam -esse;" quod haec . non fecerit, So- crates efüm"érat illé vir, qui philosophiam. a coes lo 'avocavit'atque 'in urbes. introduxit,; . Nom quaestiones inextricabiles explicatione siid: obscii- riorés' reddere tentavit, sed ipsis. hominibus pró- desse voluit, atque; ad' eos plane seses àctoQimo- davi. ^ Huic fiti “omnes ejüs sérmones ' inser- viebant. Primo adspectu ridieuli nóbis videhtut y cuti vero' eos penitus perscrutemüur ; ^ divini ^ ap- parént ac plurima continent simulacra virtutis (2). Sic etiam in" publicá vitd ridiculus videbatur, in intetni. consuetüdiüe autem ^ ranifestum fiebat; qualis- tandem esset. “Tune apparebant illa divina simulacra, sublimes illae de pulcro et bono notio- nes ; GY Synip. 22i. E. IUP, (2) Symp. 222. A. è 129. COMMENTATIO nes,.e;quibus ; tanquam ex uberrimà fonte, quae» cunque publice ageret profluebant. Publicae sen- tentiae erant modicae, ad vulgus captum. accom- modatae ; fontes autem iis existebant. excellentes il. lacis ideae! quarum. . unam - modo. nobis . delineavit Diotime. . Externa -ejus : forma |. erat.. ridicula. ac vulgaris, intus autem illas plane divinas , aureas ac.puleras habebat ideas, quas tantummodo inti- mis!suis amicis aperiebat, | "mr . Quod. vero maximi. momenti est. in Alcibiadis oratione ; 5 dicit; Zgevixg OuwxeIrO TÖV KAAĞY , xal &ci cepi vOvroUó lorica ixmimANxTO! , amore affici» tut, erga -puleros , semper cum -illis versatur | ac £05 - admiratur. (X). iui, enim, quae, in. primá parte diximus ode: zurpi rumore , reputemus ynon improbabile nobis videtur, ex hoc Socratis. more originem ilum. duxisse... Nam. valde. formosorum - juvenum (2) appetebat consuetudinem ,. ita. ut eos quasi venaretur , unde aliis facile concludere lices . bats; libidinosum Socratem existere ; sed ipsis. etiam hisce |. Alcibiadis | verbis luculentissime.. ille. rumor redarguitur.. Ad externam enim. ejus formam. per. tinebat ille mos 3. interná. consuetudine. . contra plenus erat temperantiae atque ea. negotia | quam maxime contemnebat, quae in publico, appetere via Ms | | | ss .. des (y Symp. 216. D. : (2) Cf..quae dicit Diotime 909. B : qÈ rè ovy CATE 3» Tù XGARL WRAAO) ý TR LuOXpm GCTÁLETOA ATE KVV LITERARIA. Cn deretur. Tunc demum aenigma solvebatur “ejus publicae. vitae, quae, cum alias virtutis propug: Ratorem morumque emendatorem, -alias furentem amatorem sese praeberet, necessario populo mira videri debuit? ac simul manifestum fiebat , mon libi- dinem , sed multo sublimiorem rem , partum in pul: €ro (1) amoris causam se habere. Quod omnino sese expertum fuisse, dicit Alcibiades, Cum enim formå superbiens Socratem suam consue- tudinem quaerentem videret, se putasse, Socrati, tali ac tanto viro , sibi gratificandum esse, Om- nem copiam igitur ei fecisse omniaque intendis- se ad Socratem corrumpendums haecce autem irri. ta cecidisse, eum in eo tantam reperisset pruden- tiam atque abstinentiam, quantam in nullo viro adesse credidisset , quippe qui multo magis, quam Ajax ferro, invulnerabilis existeret divitiis ac pulcritudine (2). — Quid vero tu iude effi. ceres Sophroni? — Sophron. Quid? ^ Socratem alium | fuisse in foro , alium domi. Inprimis autem mihi indicare videtur Albiciades , Socra- tem non, quod ipse aliique opinabantur, impura amandi consilia habuisse, sed omnino sanctum fuisse paederastam ; in memoriam enim revoco ipri» mum nostrum sermonem , qui erat de proposito. =» Philopl. Moc in universo ex Symposio conclu- a pu (1) Cf. Symp. 209. C. et 210. C. (2) Symp. 219. E, j M 2 180 COMMENTA TIO simus, nunc autem. de singulis agendum, Quaeró enim de hujus orationis conclusione. s= iSophron. Hanc ex te scire aveo. — Philopl: Legendo igitur tibi. aperiam. >34 Si nunc omnia, NR inita dei Alcibiadis oratione disputavimus, consideremus , non. dubium amplius fore spero , quin , quod supra diximus , in ed affirmetur Socratis assertio : se illum amorem colere ; quem. descripsit Diotime, ita ut hae:duae posterio- res orationes unam eandemque rem: complectan- tur.) Prior. enim Socratis éporikà continet , quam nobis.. partem. zAeoreticám vocare licet, altera 've- to, cui practicae. partis nomen competit ;: modum os« tendit ,. quo. dpirixe. sua cin homines, -accomoda- verit. Explicat enim ..AlcibiaGes, quomodo juvenes. ad se alliceret philosophus quoque ardore ab iis amaretur, Primo. scilicet eos modo ad singula pulcra ducebat,: jocose atque ;ironice, de iis' disserens; deinde. vero 'phillosophicam- suam rationem éxplica«: bat,.a singulis puleris , divitiis, honoribus, fore mosisque. corporibus :eorum mentes avertebat “ac sensim ad. universalem :perducebat pulcritudinem; : donec hanc. totam perspicerent. atque. diviria ^ac pérpulcra -illa i simulacra viderent. | Tunc. illa jos cosa ac ridicula, quae: antea. audiverant , nihili -fas 'ciebant, quippe jam fontem, ex quá ortum duce- bant, attingentes. Haec se non solum expertum. fuisse , di. cit Alcibiades, sed et Charmidem et. Euthyde- mum, LITERARIA ^ a1$i müm (1). Qualem - vim in. se habuerint illa dporixX , ipse disertis testatur verbis, Se nempe plane efferri, übicunque Socratem videret, et ru- bore suffundi. de iis, quae inter se egerant, ipse vero non servaverat. Inferior enim populari auri, a Socrate discederat (2) pravamque vitae rationem secutus erat (3). De: Charmide meliora omnino prostant testimonia ? “adolescenti nempe .affuisse, quaecunque in homine aut optanda sunt aut laudanda j praeterea juvenem fuisse, qui non tantum formå liberali et honest, sed et ingenio sápientiaeque ' cupiditate "se :commendaret,- De Euthydemo dicit Xenophon, eum prius superbum fuissé -ac morosum , donec Socrates istam vani- tatem itd réfütasset , nt- ipse arbitraretur 4 olx dy àAABe &ywp àEloAoyos yivtcükr, d hà Uc åriga Zoxpdrst cwssb. ^ EX hisce satis apparet fon vds nam fuisse Socratis artem amatoriam, sed maximam habuisse vim, juvenes ad philosophiam perducen- di; quare, si turpes de Socratis famå rumores respiciamus , non tantum plane —À sen et hisce satis refutatoS esse credimus. ' : Jam igitur etiam de postrema Symposii oratione absolvimus, atque nihil aliud nobis magis restat, quam toti nóstrae explicationi finem imponere." Sed (D Symp. 222. D. (2) Symp. 216, B. (3) Xenophontis Mem, I. c. II. 182 COMMENTATIO Sed video te quidquam dicere gestire; —— Sophron. Mirum scilicet mihi „videtur te nil amplius de Alcibiadis. oratione. dicendum. habere, — Philople Eortasse: quidquam de: Socratis militi4..addire spe- rasti? — Sophrons Omnino; . Dilucide.: quidem de ceteris exposuisti 5 eorum vero; quae-ad, Potidaeam factà sunt , "nullam s fecisti. mentionem quod ..do- lebam, quippe horum.'etiam finem. et cum. cete- ris connexionem. ex te audire cupiens, — Philopls Non credo, amicissime! in iis certum. finem ine veniri, — iSophrom. Quare ergo ea scripsit Pla- to? — Pill. Ut ingenio suo índulgeret, ca- rissimel. Cavendum enim quam maxime, ne in omnibus -Platonis certum | propositum | quaeramus. Jlle enim non talis erat, qui, ut hodierni scrip- tores, opera sua secundum certum quoddam exem- plar conficeret, ita ut liber ex duobus. capitibus; caput -ex duobus: sectionibus constaret , sed. natu- ralem cogitationum ' cursugi . sequebatur » modo exe currens , modo. ad. propositum. rediens, .. Minime ágitur.cum jis..faeio y qui; fortasse sin «hisce. etiam exemplar popularis amoris. inveniant;: quem .?Jau- daverant: tres; priores. ; omnino ;congruur ; existti- antes , Socratem non tantuní: tanquam philosophici amoris exemplar laudari-àb Alcibiade, | sed etiam in. bello talem proponi, ut, popularem amorem eum coluisse, pateret. Sic Alcibiadis oratio cum omnibus ceteris arctissime connexa .esset, Haec- ce autem opinio magis ingeniosa mihi. videtur, quam LITERARÍA. 183 quam vera, | Non enim ut miles amans propo- nitur, sed potius in communi vitå inducitur , quo- modo omnes alios abstinentid, fortitudine , pruden- tid, et in ipso vino superaret, Potius existimo, ingenio in. his- indulsisse Platonem. Socratis enim recordatio eum adeo- tenebat, ut, ubicunque posset, eum laudaret, — Sed ad finem propere- mus, video enim nos jamjam eo perventuros; quo tendimus. — Sophron. Quid ! jamne via. per- acta est? — PAilopj. Videas modo. — Sophron. Omnino»: Agnosco jam urbis patriae turres. Tene- bat sane: me. adeo sermo, ut et navis et viae oblitus essem. — 24i/op/. Pergamus igitur. Restant nobis modo pauca legenda, ,, Et ecce! amicis- sime! jam finem attigimus inquisitionis , ac tan- tumiiodo superest, ut omnia, quae hactenus lon- giore morá explicavimus , rursus ` contemplemur , sed brevitér, et quasi uno oculorum obtutu, ita ut omnia in unui quasi complectamur et pro- bare studeamus, quod initio diximus secundae partis, jure inter praestantissimos , quos scripsit Plato, dialogos Symposiun collocari. < [n tribus partibus. rem inquisivimus, agel eas nunc in /concordiam redigamus. In- primá parte probabile: nobis visum est; tria potissimum. con- silia Platonem in scribendo Symposio habuisse, quorum primum et primarium diximus , ut Socra- tis famam a turpibus vindicaret rumoribus. Haec ita 4 | COMMENTATIO ita ex dialogo efficere tentavimus, ut cetera i5. . directe Socratis innocentiam probarent, Alcibiadis vero oratio directe eam ostenderet. Hujus for. mam tunc talem esse vidimus, ut rei propo- sitae et ipsi auctori quam maxime conveniret, ac deinde ostendere tentavimus , Alcibiadem prace claram illam Socratis dssertionem suo ipsius exem- plo afirmare, quae si omnia consideremus , nes minent fore spero, quin hocce Platonis fuisse consilium agnoscat non tantum, sed et Socratem sanctum fuisse paederastam dicat. Indirecte aus tem id in plerisque indicari, ita ut commode cum primario secundaria duo conjungeret proposita Plato, ut nempe primo aequales suos a turpi amore ad sanctum perduceret, quod contentum diximus in tribus prioribus orationibus. ^ Phae- drum hunc in finem laudasse amorem popularem, Eryximachum et Pausaniam eum emendasse, indi- cavimus non tantum, $ed et hos tres viros cone venientissime , ét suis partibus, et'sibi ipsis loe cutos esse. Haec in primá secundáque. partibus egimus. In hác tertia denique ostendere co- nati sumus, vere illos omnia dixisse, ita ut nobis inde pateret: amorem popularem | saluberrimum fuisse Graecis civitatibus, si honesto modo ine stitueretur, perniciosissimum contra, si turpis unice igitur opus esse, ut accuratissime hae ras tiones inter se distinguerentur, ita ut manifestum esset, LITERARIA. 185 esset, honestum amorem; Zeudabilem , latatum: et salutarem esse, impurum contra — peratum ac "perniciosum. | . Hanc practicam. vocavimus dialogi: partem 5 sals teram 'vero' zbeoreticam , in | quà c: Platonis consi- liam- fuisse arbitrati sumus, ut. philosophiam pul» cri.exponeret ac viam pararet philosophiae veri, Ad haec nunc obtinenda maxime opus fuisse, ut: discrimeh- indicaret inter. amorem, ¿qui vulgo ita dicitur, et amorem pulcri. Aristophanem ~at- que-Agathonem , “utrumque: poetami y «prioris cins vestigare originem , ‘naturam atque effectus eo: modo 4 ut accurate non tantum sed tete festive. ac' poétice ^ vulgares. liominum. de amore: opinio- res 'vindicent ; secundá: parte. indicavimus; in hac». ce ' vero eos .id zecze fecisse. ^ Socratem - deinde: amorem - philosophicum. tractare , . et quidem eo: módo, ^ut mysteriorum morem .imitaretur, hes- terno die: vidimus, ^dum-hodie haec, quantum potuimus, explicavimus, ostendentes Socratis are tem amatoriam iis contineri, Postremo vero loco Alcibiadis orationem contemplati sumus; inde moe dum efficere studentes , quo Socrates suam artem in homines accommodaverit, - Vidimus ergo in universum de propositis, de argumento, de formå , progressione et doctrind in Symposio obviis, quae ita inter sese cohaerent, ut auctor non tantum in hocce dialogo optima habuerit consilia atque ea elegantissime atque con- | Ve- 186 COMM. LITER. 'venientissime assecutus sit, sed et praestissimas sententias in eo tradiderit. Varia- in hisce ex- plicandis inde derivavimus , nunc vero id uni- cum ex totà explicatione concludimus: Symposium, et quod. ad propositum; et quod ad formam, et quod , ad argumentum attinet omnino dignum esse, quod inter praestantissimos Platonis dialogos cole locetur, ?? Haec sunt, amicorum dilectissime! -quae de Symposio dicenda habeo, opus absolutum, ac: viam peractam habemus , quod opportunissime eve- mit, — .Sophron. Tu quidem explicationem. tuam. ad finem perduxisti atque opus absolutum. ha- bes; non vero ego. Restat enim mihi parvulum quidem, sed gratissimum opus, ut nempe tibi gratias agam, quam possum maximas, sperans fore ut Viri Clarissimi, quos operis tui judices habe- bis aequissimos , idem > quod ego, ex hocce tuo labore gaudium percipiant neque inanis sit tua die ligentia. T. A.N T.U.M | CAROLI DANIELIS ASSER, IN ATHENAEO AMSTELODAMENSI JURIS STUDIOSI, GO NM M ENTATI O QUAESTIONEM, AB ORDINE JURISCONSULTORUM IN ACA- DEMIA RHENO- TRAJECTINA, ANNO MDCCCXXXI. PROPOSITAM: » Distinctionis , inter modos tollendae obligationis s> fpo jure et per modum exceptionis, e jure s» Romano tradantur origo et varii effectus," OUAE PRAEMIUM REPORTAVIT A. MDCCCXXXII. INTRODUCTIO. Nulla facile totius Romani juris pars magis exculta promotaque est quam obligationum doc. trina. ! Neque illud cafu aut forte, verum ipfis Roma- norum moribus effectum est. Nam ficut Graeci, contemplandae rerum et coelestium et- humanarum naturae unicé ftudiofi , vitam fere in fcholis um- bratilem degebant, ita Romani contra in medio . femper foro verfabantur, ubi novis negotiis ju- risque necesfitudinibus contrahendis usque. detine- ri folebant, In tanta autem negotiorum , quae quotidie tractabant, multitudine et gravitate haud aliter fieri potuit, quin variis excogitandis obliga- tionum .formis mirå cum folertià incumbere Ro- mani discerent. Quemadmodum autem innumeras Jus Romanum munire coepit obligationum rite legitimeque contra- hendarum vias, ita et easdem obligationes. multis modis funditus denuo tolli evertique posfe- voluit: : A 2 un- 4 OINTROBUDETIO. unde cum Gajus et Justinianus in Infti- tutionum libris, postquam de jure obligandi eg- rant, ex industria modos eos, quibus obligatione quis liberaretur, expofuere (1); tum etiam multi in Digestorum libris occurrunt tituli , in isto ver- fantes argumento, veluti de Novationibus et deles gationibus (2) , de Solutionibus et liberationibus (3), de Acceptilatione (4). Etiamfi autem et Gajus et Justinianus et Digestorum compilatores praecipuos tantum quosdam obligationis funditus evertendae modos peculiaribus locis. exhibuerint , multi tamen alii modi hujusmodi per varios juris Romani fontes hic illic disperfi deprehenduntur. Hoc autem animadverfione: dignum videtur, quod nusquam fere diferta fiat mentio modorum, qui- bus actio ex delicio oriunda finiatur. Quae omis- fio in Inftitutionibus inprimis Gaji Justinia- nique manifesta est, qui fcilicet antequam ad delictum , celeberrimum. istum obligandi fontem transgrediantur, univerfe jam tollendae obligationis tradunt modos. . Caufa vero cur modorum, quibus quaevis ex delicto orta obligatio tolleretur , haud peculiaris ratio haberi foleret, haec fuisfe videtur, . quod (1) Vid. Gajus, Commetut, Ill. $. 168 -—£92 Titulus In ftit, quib, mod. teil. ena (3. t $ (2) Lib. XLVI, (3) Lib, XLVI, 4 8. QD.Lib. XLVI, 4. INTRODUCTIO. 5 quod omnis actio, cujus parens aliquod fuisfet dee lictum , poenae praeftatione tolli posfet (1), quae tamen ipfa poenae praeftatio , folutione, aliisve mo: dis ad reliquas quoque obligationes pertinentibus , effciebatur, Nam quod in duobus delictis, inju- ria nempe et furto praeter poenam , pactum etiam obligationis funditus tollendae ratio esfet (2), hoc quidem fingulari jure contra vulgarem pactorum apud Romanos auctoritatem , inductum est, neque igitur in libros eos, in quibus fumma jurispru- dentiae fundamenta traderentur, recipi potuit (3). Univerforum autem obligationis funditus tollen- dae extinguendaeque modorum alii naturali maxime vid et ex ipfa quafi rei ratione omnem evertebant e medioque tollebant obligationum — efficacitatem ; alii vero , nifi juris civilis auctoritate adjuti, : €o- dem pervenire non poterant. Ad prius genus inpri- mis pertinebant: £9. Solutio, ftrictiori ita fenfu dicta (4), nam ea latiori fenfu quemvis actionis ipfo jure finiendae modum complectebatur (5). Scie licet , fimulatque ex. gratia pecuniae fumma ex ver- borum obligatione debita foluta Ning optimo - TO- 40 Vid. Janus a Costa, ad princ, Inft, qwibw: mod. ii oblige (2). Vid. L. 17. $. 1. ff. de Pactis (IL, 14.) (3) Cf. infra Cap. IL. S. o. L*. B. $. 3e (4) De hac vide princ. Inft, eod, tit, Gajus, Ill, 168. (s) LL. sa. 54. fl, de Solut, (Q6. 9») L. 14? de Ferh. figa aificot. (So. 109) 6 IN TR ODU C'T I0. profecto et naturali revera. jure omni obligatione promittendi reus liberabatur , quippe qui folutione plene officio , quo ftipulatori devinctus erat, fatis- fecerat. — 2°. Confafio e£ confolidatio : nemo enim. fui ipfius et creditor et debitor esfe poterat (1); 3. Rei debitae , nulla debitoris culpå dolove inter- yeniente , interitus (2). Etenim qui certam aliquam rem fefe daturum promiserat, aliáve ex caufà dee bebat, profecto quidem auantum in ipfo esfet, fe- dulo id agere debebat, ut rem debitam creditori praeftaret. | Sed cogi quemquam aut cafum, aut aliorum dolum culpamve praeftare , non folum Ro- mano juri contrarium est (3) , verum omni- natu- rali juris notioni refragatur. . j Hi igitur, quos hucusque memoravi, obligatio- num tolendarüm modi, omnium fane erant praeci- pui et vetustisfimi , utpote ex ipfa quafi obligatio- num naturá ac ratione deducti. . Verumenimvero quum hosce modos neutiquam fufficere . quotidia- nus rerum ufus demonfirasfet , alii bene multi infuper modi excogitari coeperunt, partim. quis dem ad naturales obligationis tollendae modos. ali- quatenus accommodati , partim vero ad publicam magis utilitatem comparati; quorum tamen, ut. pote ex fummo jure civili oriundorum haud mi- nor (D): LE. 75. L 95- s. Mt Be 107. ff.de Solutionibss. (46. 3.) (2) L. 23. ff. de Verb. obligat. (45. 1.) (5) Vid. L. 23. fin. ff. de Reg. jur. (50. 17.) INTRODUCTIO. 7 nor erat efficacitas quam eorum , quos ipfa rerum natura et ratio fponte protulerant. Ad hocce au- tem posterius obligationis tollendae modorum ge- nus praecipue referendi funt: 1°. Acceptilatio (1). Etenim. cum acceptilatio veluti imaginaria dicatur folutio, profecto a fummo jure civili eandem ac vera folutio repetere debuit auctoritatem, 2°, Ima- ginaria illa folutionis fpecies , quae fiebat per aes ef libram; quam Gajus attigit Comm. HI, 173 fqq. 3°. ANoyatio (2), 4°. Solennis confignatio ac de» pofítio (3) , | 8*. Compenfatio (4) , 6°. Contra- rius confenfu. (3) , et inprimis Sententia in judicio legitimo lata(6)5 quippe qui modi omnes , cum non ex propriá naturá ejus esfent efficacitatis , ut obliga- tioni rite conítitutae omnem fponte eximerent fub- ftantiam ac vim , necesfaria juris civilis indigebant auctoritate, ut pleno vigore valere posfent, lta quidem. fomze et origine omnes quos fupra retuli, differebant obligationis penitus tollendae modi. Verum tamen ad auctoritatem et vim quod attinet, nullum. omnino discrimen fuisfe videtur, «um hoc fcilicet univerforum esfet commune , quod ip- .... XX) Vid. $. 1. Int. quib. mod, toll, obligat. Gajus, II, 169 (2) Vid. $. 3. Inft. eod. Gajus, III, 176 fqq. (3) L. 9. Cod. de Solut. es. liberar. (8. 43.) (49. Cf, inprimis LL. 4. et 21. F. de Compen/ut, C16. 2.) CS) $. a. Inftit. eodem (6) Vid. Gajus; IIl, 180 fqq. 238.0 Q5ITN' TROTAUICTTEEO FE. dpfo jure i. e. ipfa juris aut naturalis (1) aut ci- -wilis poteftate (prouti aut ex. ipfa natura. exorti fuisfent, aut juris civilis auctoritate :confirmarene tur) obligationem quamque tollere dicerentur, Ni- mirum verba illa ipfo jure fatis indicant, isto- rum modorum univerforum hunc fuisfe effectum , ut, fimulatque exftitisfent, omnem: proinde obli gationis fubftantiam funditus extinguerent , fimul«. que actiones ex negotiis contractis. oriundas >de medio tollerent. Hactenus modos obligationis ¿p/o Jure tollendae defcripfi. Quamvis autem hi foli | obligationibus penitus evertendis infervire posfunt, propterea ta- men nequis existimet, obligationem" rite conftitu- tam, fi quidem aliquo istorum modorum fublata non fuisfet, plenos femper Romae fortitam' esfe effectus. Nam etfi antiquisfimá . quidem: aetate ita obtinuerat (2), procedente tamen tempore modis tollendae obligationis 7»/o jure, alii.bene. multi ex praetoria jurisdictione enati opponi coeperunt mo- di, neutiquam quidem ¿p/o jure valentes (3), ve- rum per exceptiones in jure a reo allegandi. «Ni- -mirum cum multa alia momenta , tum vero inpri- | pri- -(1) Jus naturale hs I intelligimus ipfam obligationum natu- ram et rationem. |; (2) Vid. Gajus, IV, 1038. (3) Namque ea, quae Praetorem habebant auctorem, /7/o jure fieri dici non poterant, Vid. Brisfonius de "V S. voce Jus S. ^ INTRODUCTIO. 9 mis aequitatis (quam ftricti juris rigori fuccumbe- re faepe animadverteret) promovendae ftudium Prae- torem impulerunt, ut , aut ob aequitatem a contra- hentibus neglectam , aut ob publicae utilitatis ratio- nem , aut ob alias denique caufas infra in examen vocandas (1), fübinde actionem aliquam , licet ex civili negotio rite legitimeque exortam nulloque deinde civili naturalive obligationis tollendae mo- do extinctam, effectum tamen fortiri non fineret. Quocirca icum ex muneris fui mnaturá actionem ftrieto jure valentem negare neutiquam posfet, ta» men additis claufulis eam conditionalem redde- re (2), et efficacitate destituere folebat. Hae vero claufulae dicebantur exceptiones , quae a modis tol- lendae obligationis ipfo jure hoc inprimis nomine differebant, ut- hi ftatim valerent atque locum Obtinere coepisfent; exceptiones contra totae cum praetorio /cohaererent honore, ideoque diferte a Praetore esfent impetrandae, Univerfe igitur modus quivis ipfo jure valens, ipfam femper obligationem evertebat; exceptio con- tra, integrd relictà obligatione, actionem tamen inde oriundam elidebat ( 3). Pau- (1) Cap. I. Sect... 2... $. 3. cf. Gajus IV, 115—130. Tit- Inft. de Except, (4. 13.) Tit, ff. de Except. cet. (44. 1.) (2) Gajus, IV, 119. (3) Ufitztisü&mam Romanis fuisfe distinctionem istam nter mo- dos obligationis aut //» jure aut per exceptionem tollendae , ut alia loca taceam, inprimis patet ex L. 34. S. 1. ff. de Obligat, et action (44. 7«) Le 39. S.1. 10, ff. de Solution, (46. 3.) Le HIP 10 INTRODUCTIO Paucis hisce, de ipfius distinctionis inter modos obligationis ipfo jure aut per modum- exceptionis tollendae indole et naturá , breviter ac tamquam per caufae collectionem praemonitis , praeparatior jam ad quaestionem :a VV. Clar. propofitam aggre- dior. Nimirum fciens , qualis tandem ipfa illa. fit distinctio , eo facilius ejusdem et originem et va. rios effectus investigare potero. In hacce autem, investigatione ^ eum fequar ordinem ,. quem ipfa quaestione tacite includi animadverto, priori fcili- cet Capite de distinctionis Origine, posteriori vero de variis Effeczibus disputaturus. In utroque vero capite illud fedulo acturus. fum , ut chronologicá infistens ratione , deinceps tres illas periodos cele- berrimas , in. quas totius Romanae jurisprudentiae historia commode distribui posfit, nempe Zegis ac- tionum, formularum , judiciorumque:. extraordina- riorum (1) in examen vocem , ut inquirere posfim , quid in fingulis iis nostra valuerit distinctio. Deni- que vero , priusquam manus operi adnioveam , V V. Clar, etiam atque etiam rogatos velim , ut 4 quà folent esfe et aequitate et benevolentià, iis ignoscere velint vitiis, quorum, et propter ingentem materiei difficulta- tem et propter ingenii mei infirmitatem , feracisfimam fore meam disputationem, perfuafuüm mihi habeo. | iS RE A- si S 3. 8. de Legarnis d. (20.) L. 4. f. Ufufruetuar, quemadm. (2.92) ; - (1) De hac periodorum disHinetione cf. inprimis Zimmern, Ceofehichte des Rümifehem Privatrcohts , Heidelb, 1929. in ig- troductione, $. re CAPUT PALLD.S. DE ORIGINE DISTINCTIONIS INTER MODOS TOL* LENDAE OBLIGATIONIS IPSO JURE, ET PER MODUM EXCEPTIONIS. S E.C T.1.0. I DE NATURA ANTIQUARUM LEGIS ACTIONUM HUIC DISTINCTIONI CONTRARIA, Å ntiquarum legis actionum naturam, per mul- ta faecula ignoratam, innumerisque adeo frustra a juris doctoribus captatam conjecturis, patefece- runt tandem , fummo jurisprudentiae bono , nuper reperti Gaji Icti commentarii. . Hi fcilicet. cum multa alia ad argumentum nostrum egregie facien- tia continent, tum praecipue difertis nos verbis docent, exceptiones antiquitus neutiquam ufu fre- quentatas fuisfe (1). Nimirum ea univerfe fuit legis actionum atque antiquioris jurisprudentiae natura, ut foli atten- derentur exteriores cuivis negotio propriae fo- lennitates , neglectà prorfus omn? «aut aequi- tatis aut veri in contractibus. praeftiti con- fen- (1) Vid. Comm. IV. 108. 12 COMMENTATIO fenfus ratione. Hinc igitur cum actores, certis . formis adítricti, fi vel minimum in actionibus in- fütuendis errasfent, caufà cadere folebant (1); tum vero e contrario actiones rite inftitutae atque e negotiis, justis adhibitis folennibus , contractis oriundae tum demum effectu excidebant , fi ipfa illa negotia ipfo jure fublata fuisfent, Namque jam olim multos fuisfe modos, quibus obligatio quae- vis, licet rite inftituta , penitus tamen deinceps de- nuo tolli posfet, omni dubitatione majus est. - .Huc autem , me judice, referenda funt : | I. Solutio, five naturalis rei debitae praeftatio, qua fcilicet ipfius obligationis caufa penitus ex- hauriebatur. Haec nempe, utpote non moribus fcriptisve legibus inducta, fed ex ipfa naturali rei ratione defumta, nullo non tempore plene obli. gationem quamcunque extinguere potuisfe vide- tur. Quatenus autem illi obligationis tollendae modi, qui folutioni aequiparati funt, v. gr. ac- ceptilatio cet. antiquitus jam viguerint, haud cone ftat (2). ' II. Sententia fuper actione aliquá in judicio la» ta, Etenim qua de ré femel actum fuisfet, de ea- dem re, Gajo teste, denuo ipfo jure agi non poterat (3). j IH. (1) Vid, Gajus, IV; 50. (2) Cf. Zimmern., in Opere citato. (3) Vid Gajus, IV. $. 103. Fig RI DUE Ie OA: 13 Ilf. Pacta et transactiones. Atque pacta qui- dem certis in caufis obligationes tollebant v. gr. in delictis furti et injuriae (1). Transactiones vero olim univerfis actionibus finiendis inferviis- fe conftat ex compluribus legum decemviralium fragmentis (3). Easdem tamen transactiones haud fine certis quibusdam fieri potuisfe verborum fo- lennitatibus , admodum probabiliter fummus N o o d- tius conjecit (3). Quum igitur haec fuerit legis actionum natura , ut obligatio extingui quidem posfet, verum non= nifi modo aliquo /?/o jure valenti. quae autem obli- gatio ita extincta non fuisfet, ea nullo exceptionis (quippe cujus ufus antiquioribus Romanis igno- tus fuerit) praefidio elidi posfet, hinc efficitur, nullam omnino olim Romae viguisfe inter modos obligationis 75/o jure aut per exceptionem tollen- dae distinctionem. dE Animus autem est, in fectione proximá inquire- re, quomodo quibusque opportunitatibus, per exceptiones à Praetore inductas distinctio illa dein- de enata fit. (1) Vid. Le 7. $. 14. L. 17. $. 1. La a7. €. 3. (f. de Pactis, Gellius, N. A. XX. r. . (2) Cf. Auctor Rhetor, ad Herenn, M. 13. Gellius,l.l. (3) Vid. de Pactis et tramsact, Cap. I, init, (in Noodtii Operibus, p. 399). SEC- 14 COMMENTATIO Up cq e DE DISTINCTIONE ILLA E PRAETORUM FORMULIS ENATA. . e € De exceptionum inveniendarum opportunitatibus. De tempore, quo primum exceptiones proprie ita dictae (1) ufu frequentari coeperunt, nihil: us- quam traditum est a Romani juris auctoribus (2). Hoc tamen conftat , praetorias demum formulas illis locum dedisfe. Quod cum ex formularum naturá, tum inprimis ex ipfarum exceptionum formå et conceptione luculentisfime apparet. Nimirum quamdiu antiquae legis actiones Romae vi- (1r) Nam latiori fenfu erceptionis vocabulum quascumque complectitur reorum defenfiones. Vid. Westenberg ad tit: ff. de Except. $. 3. (2) Admodum tamen probabiliter cenfet H e ffterus , Obferv. ad Gaji Lib. IV. Cap. VIII. p. 25- legem Aebutiam latam esfe paullo ante C iceronis aetatem , eáque inductas esfe formulas, rejectis facramentis, judicum postulationibus et condictionibus; reliquae enim legis actiones per leges demum Julias abroga- tae esfe videntur: Formularum autem inductionem exceptionum inventio mox infecuta esfe videtur. Etenim Ciceronis quidem , tempore exceptiones jam obtinuisfe, apparet ex Libr. de In- yent, lI. 19, ad Herennium, I. 12. et aiiis locis pas(im. 0Jr'U AR 5 AN i6 64 15 viguerant, tam exigua et arcta jus dicentium fue- rat potestas, ut nil aliud illis attendere. liceret , nifi hoc tantum , an actio, quam actor ore fuo protulerat , ex legitimo aliquo orta fuisfet negotio 5 an illa justå formå propofita, neque ipfo jure fub- lata jam fuisfet. Quae tria fi concurrerent, reus, nullo tutus aequitatis praefidio; necesfario con- demnandus erat. Inductis autem formulis mirifice adaucta est Praetorum auctoritas, Nimirum ab eo inde tempore haud amplius arctis actionum , ipfis legibus defcriptarum , aut faltem anxie ad legum verbum accommodatarum , finibus circumfcribeban- - tur. (1). Ipfi jam actionum formulas Edictis fuis. proponere coeperunt (2); quo quidem jure ita ufi funt, ut, omni actoribus actiones fuas - ore intendendi (3) facultate ademta, ipfi certas con- «ederent formulas, ex quibus judices praetoriá auctoritate conflituti fententias ferrent (4). - Quamvis autem fortasfe primis quidem tem- poribus , in dandis negandisve formulis folarum antiquarum actionum defenfionumque rationem ha- buerint , mox tamen in ipfo formularum more egre- (1) Vid. Gajus IV. i1. Cf. porro L. 3. ff. arb, furtim caef, Vat. Fragm. p. 87. (2) Cf. Cic. verr. HT. 65 3 (3) Ita enim legis actionum aetate fieri folebat. Vid, Gajus, IV. 16, 21, 24. (4) Vid, Gajus, VI. 31. Cf. Formularum exempla ap, G a=- jum, IV. 40. fqq. 5o. fqq. 16 COMMENTATIO egregiam pofitam esfe viderunt occafionem, ae- quitati contra ftricti juris auctoritatem obfequen- di. Nimirum cum per edicendi confaetudinem qua utique praecipue formularia jurisprudentia innite- batur, juris civilis interpretandi facultatem confe- cuti fuisfent , ftatim intellexerunt, tam ' late hanc juris civilis interpretationem patere, ut ejus nomi- ne in edictis fuis veteris juris placita mox non folum explicare, verum et emendare atque ad mi- tiorem univerfe normam referre posfent (1). Huc autem duplici' inprimis via pervenerunt, cum dan- dis actionibus praetoriis (2) (de quibus non est ut h. l. dicam) tum vero praecipue invento exceptionum ufu, Scilicet, quemadmodum olim Praetores actiones, tantum dijudicaverant ex ipfis legibus profectas, ita quoque contra eas nullae adeo nifi ex iisdem legibus aut ipfa obligationum natura petitae defenfiones adhiberi poterant. Post- quam autem univerfae actiones in Edictum recep- tae (3) , praetorium quemdam habitum induerant, facile fane Praetor occafionem nactus est, illis ac- tionibus, quae jam ex ipfius jurisdictione aliqua- tenus vim fuam repetere videri posfent, ejusmo- | s di Ci) Vid. Heineccius, Antig. Rom, ad Tit. Inftit, de Fure Nat, Gent. et Ciy. n9, 24. coll. Hefftero,Op. cit. Cap. VII. (2) De hisce vide $. 5. Inft. de Action. (4. 6.) L.2$. $. 2. ff, de Obligat, et astioz. (44e 7.) (3) Vid. Heffterus, Cap. X. init, coll. Cicerone, pro Rose Com. C. 8. i JURLDIC A. 17 di fubinde objicere defenfiones, quae totae ex praetorio honore exortae fuisfent. Quo tandem factum est, ut iis obligationum tollendarum mo- dis, quos aut Lex induxerat , aut ipfa negotiorum natura prae fe ferret, fenfim ejusmodi accederent reorum defenfiones, quae neque jure civili ne- que naturá innixae ex praetorio edicto enatae ess fent. | Verumenimvero non folum haec formularum atque edicendi moris ratio optimam praebuit in- ducendis exceptionibus opportunitatem; fed ip. fe adeo exceptionum ufus intime cum formularia cohaerebat conceptione, Etenim exceptiones, quod ipfum nomen indicat (1), tamquam claufulae restrictivae ita formulis praetoriis inferebantur , ut non ipfam quidem actoris intentionem (2), i. e. petendi caufam five ipfam actionem jrritam face- rent, verum potius eam redderent condit'onalem s i. e. judicem juberent reum abfolvere, íi quidem illud, quod Praetor exceptionis nomine formulae addidisfet ,. rite a reo probatum fuisfet, etfi alio- quin actoris actio flricto jure valeret (5). Hinc fere conditionis formå conceptae erant exceptio- nes, uti patet ex hisce exemplis : fj in ea re ni- Ail (1) Vid. Huberus, ad Tit. Inft. 2: £xeepr. ef Rep. n9. 1. med. , Legesque ibi cit. (2) Vid. Gajus, IV. 41- (3) Vid, Gajus,1V. 119. L. 2. L. 22. 8. de Eseepr. (44. 19) B i8 | COMMENTATIO hil dolo A. Agerii factum fit, neque fiat; fi ea res judicata non fit inter. me et té, cet. (t). Expofitis ita opportunitatibus , quae Praetori exe ceptionum inveniendarum occafionem praebuere, jam ex ipfis Romanorum moribus reipublicaeque onditione eruendae funt caufae , cur antiquitus ex- ceptionibns opus non fuerit, procedente vero tem- pore earum ufus necesfarius evaserit, $. 29. De exceptivnum origine ex Romanorum moribus reipublicaeque conditione repetendd. Quamvis vetustiores Romani vulgo nimiae in firictis juris fui formis fervandis pertinaciae, imo crudelitatis infimulari foleant, propterea inprimis quod exceptionum sequitatem haud admittere vo» luerint, multum tamen hujusce accufationis vis in- firmabitur, fimulatque variorum variis temporibus Romanorum morum rationem habuerimus. Nimirum antiquiores. quidem Romani , cum mul- tis aliis eximiis laudibus, tum. inprimis bonà fide justique fenfu confpicui erant. Huc nempe perti- nent egregia ista Romanorum Poetarum , rerumque fcriptorum testimonia, quae omnia memorare lon gum (1) Gajus IV. L c. coll. Hefftero' ad. Gajum; C. XXII. p. i07, 108. | | shi T UE 1'D'r"c^A? 19 gum fit. Unius autem illius Tullii loci memi- nisfe fufficiat, ubi ait: ,, 7n Capitolio (fidem fe.) »» Yicinam Jovis O. M. (ut in Catonis oratione - » 631) majores mostri esfe woluerunt (1)." — Quodfi igitur hi tam egregie in omnibus rebus ges- tis relig;one bonaque fide eminerent, num credi potest, ullam eos fraudem aut malitiam , aliam- ve denique quamcumque aequitati justique fenfui haud congruentem machinationem , alios decipien- di ergo, adhiberi fivisfe ? — Attamen , quidni igi- tur exceptionibus ufi funt, quibus fane- neglectis aequitas vix ftare posfit? Ita respondeo. Neuti- quam utique existimaverim , antiquiores Romanos , aliquo injuriae aut iniquitatis ftudio ductos, ex- ceptiones neglexisfe, verum multo potius , eos a quavis doli fraudisve cogitatione tam alienos fuis- fe, ut revera neminemlin obligationibus , aut cons traherdisaut contractis perfequendis, bonam fidem violaturum fuspicarentur3 quo proinde factum est, ut de excogitandis doli fimiliumque vitiorum remés diis parum esfent folliciti. Neque meae fententiae ádverfantur duae leges antiquisfimae , quarum altera a Decemviris lata tutorum dolum compesteret (22; altera vero , P/aetoria dicta, claufulam de mi- norum | XXV- annis circumfcriptione ` contine- . P i ogy TBI R 22 Tet, C1) De Offic. MI. 29. (2) Vid. L. 1..$. 2. ff. de Suspect, tut, (26. 106.) L. 5s. $. 1. ff. de Adninifir. et peric. tut, et cur, (260. 7-) Cite. "Ne de Offic. MI, 15. B 2 2o COMMENTATIO. ret (1). Verum, hae quidem leges latae funt de «aufis ejusmodi, quae, cum ad fummam pertinerent reipublicae utilitatem (22, ab omni violatione, lie cet forte minus metuendà , immunes fervandae erant, quibusque praeterea ejusmodi inerant peccandi illes cebrae, ut in iis inprimis lubrica hominum vira tus esfe posfet. | ; Quamdiu. Romani arctis parvae reipublicae fi- nibus circumfcripti, in vicinis adhuc Italiae po- pulis debellandis occupati erant, nulla non fore titudinis, fidei, temperantiae, justitiaeque laude excellebant, nullisque adeo in jure opus erat ex- ceptionibus. bonam fidem vindicaturis, Ubi vero per longinquas regiones, in quibus fere omnia ad luxuriam morumque perniciem erant compofita , victrieia arma circumferre coepisfent, ipfaque adeo urbs Roma peregrinorum turba fenfim fenfimque oppleta fuisfet, haud aliter fieri potuit, quin aurei ilii Curiorum, Papiriorum, Deciorumque mores paulatim in deterius verterentur, pesfimaque tan- dem pesfumdarentur corruptelá. Orta hinc bella civilia , . conjurationes, caedes , nullaque non turpisfima fcelera (3). Hinc etiam . i2 ju- C) Cicero, de Ofic, IL 15e | (2) Tutelam juris publici fuisfe docet L. 8. ff. de Tutelis (26. 1.) De curatione autem ob fimiliudinem idem ftaruendum videtur. (9 Cf. omnino Sallustius, de Bello Cerilinaris, Cap. 19. j VAR f DS E juris conditio (quae fcilicet arcta cum gentium moribüs contineri foleat necesfitudine) ingentem pasfa est mutationem, ^ Abiogatae legis actiones, utpote quarum feveritatis Romani, laxioribus jam viventes moribus , haud amplius patientes erant (1). In harum locum fübftitutae formulae , quarum ufus jam olim quidem, fed peregrinorum “tamen folorum caufá in re publica obtinuerat (2). Aucto autem mirifice, et peregrinorum in republica Ro- mana momento ,et negotiorum intér eos civesque Romanos fusceptorum numero , proinde etiam jus gentium et laxior illa judiciorum forma, qua foli antea ufifuerant peregrini, civibus quoque Romanis innotescere et placere coeperunt (3). Neque ta- men tam faciles mitiori juris gentium rationi au- res praebuisfent Romani , nifi aliunde jam eorum probitas morumque integritas mifere corruptae fuis» fent. | — — qus Quemadmodum autem et morüm corruptela et peregrinorum afHuentia univerfe plurimum ad Ro- manorum jus aequitate temperandum contulerunt , ita eaedem etiam caufae fpeciatim effecerunt , ut ex- ceptionum ufus quotidie fieret magis necesfarius, imo mox iis carere haud amplius posfent Romani. Nam- quecum olim quidem , ut jam monui , exceptionibus | neu- G) Gajus, IV. 30. (2) Vid, Zimmern, Op. cis $. 49. : (3) Vid. Heffterus ad Gajum, VIIL 21. Cic, 4e Off. Vii. 17. 22 COMMENTATIO neutiquam opus fuisfet, propterea quod: tum -prae . morum probitate haud facile inftituerentur actiones , quae, nifi justitia , bona faltem: fide .niterentur, deinde tamen, ubi fublatis antiquis moribus in .do- li aliaumque. pravarum | machipationum.. fcelera prorumpere inccpisfent (1), necesfarium .etiam vi- fum est Praetoribus, ejusmodi quasdam in.reorüm gratiam excogitare defenfionum. fpecies , quibus impediretur , quominus. callidiores .aut- ferociores homines firictis. juris . civilis. folennibus in fuum commodum: abufi , „alios. fimpliciores. infirmiores- ve deciperent , aut. obligationes invitos inire vi co- gerent , aliisve denique modis damna ii inique in- ferrent, | Denique PER etiam caufam. LU URcra posfu- mus, cur antiquitas haud adeo necesfarias. fibi ex- ceptiones esfe , existimaverit, . Scilicet talis. olim erat contractuum ineundorum ratio, ut vix ullus dolo. violentiaeve. locus. relinqueretur... | Nimirum cum (ut.perquam est verifimile). in. plerisque negotiis contrahendis. antiquitus nexüs. adhibendae esfent folemnitates (2), quae fine quinque. tes- tium (1) Sallustius, l. c. ait: , Ambitio multos mortales fal- »» fos fieri fubegit; aliud claufum in pectore aliud in lingua »» promptum habere; amicitias inimicitiasque non ex re, fed ex » commodo aeítumare: magisque vultum quam ingenium bo- » num habere," (2) Vid. Hugo , Gefehichte etcs p. 2:0coll. Gronovio in Epist, J AU, 9. A Diigo 23 tium libripendisque praefentia numquam perage- bantur (1), profecto faepe fieri poterat, ut illi qui alios. aut clam decipere aut vi ad contrahen- dum impellere vehementer gestirent, iidem tamen illud palam coramque testibus admittere non au- derent, Hinc igitur forfitan ium demum, cum nexus folennia in obligationibus contrahendis ali- quatenus in defuetudinem abiisfent (quod fane per formularum inductionem factum esfe haud veri fpe- cie caret), de alio bonae fidei atque aequitatis praefidio cogitare Romani coeperunt. $. '3. De quatuor. exceptionum clasfibus propofiti rarios” ne, totidem distinctionis nostrae fontibus. In pracedentibus univerfe vidimus , et quasnam Praetor nactus fit exceptionum . inducendarum op. portunitates, ét quomodo ipfi Romanorum mores ab antiquá deflectentes fimplicitate , exceptiones ne- cesfarias reddiderint: restat jam, ut certas quass dam defcribamus clasfes , ad quas univerfae fere exe Epift.. 202. ad Clau d. Salmaf,. quae legitur is Clar. VP. Epif aBurmanno editis, Tom. Il. p. 549. Salmafius, de Mod. Ufur. XVIII. p. 859, ubi sexum ait esfe obligationem , et sexos obligatos. (1) Festus, v. nexum,- coll, Boethio ad Cic. Topic. Hl. G2ajo; I, 119. 24 COMMENTATIO exceptiones propofiti ratione referri posfunt, ^ Has autem fingulas clasfes. recte perfpexisfe. res est maximi momenti, cum fcilicet, quot. fuere ejus- modi clasfes ; totidem etiam fuerint distinctionis in- ter modos obligationis ipfo jure aut "rfe pomi exceptionis tollendae fundamenta. In antecesfuüm tamen hoc recte teneatur, nos de ilis tantum dicturos esfe exceptionibus , quae peremptoriae five perpetuae vulgo vocantur (1). Nam- que exceptionum dilatoriarum , utpote quae actiones differant quidem , haud vero tollant, nulla a nos bis ratio habebitur (9). Ex omnibus fane, quae Praetorem ad exceptio- nes inducendas impulerunt, caufis et prima et lon- ge praecipua fuit aequitatis promovendae ftudium. Quod vel-inde apparet , quod et Gaj us et Justi- nianus, iis locis, ubi univerfarum caufas tra- dere debuerant, eas tantummodo exceptiones re: fpexerint, quas ob naturalem aequitatem Praetor. in Edictum receperat (3). TEE -Itáque prima exceptionum clasfis illas ominai videtur,quae falvå fide et naturali aequitate negligi om- nino non poterant , quaeque proinde, quamprimum antiqui Romani juris asperitas aliquatenus relaxata fuise fet , ftatim defiderari coeptae esfe videntur. Cujus ge- ne. (1) Vid. Gajus, IV. 121, S. 9. Inft, de Except. (4. hd v (9) Vid. Gajus, IV. r22. §. 1o. Inft. eod. C) Yid. Gajus IV. 116, prine. Inft. de Except, GIG RID: A. 25 neris funt illae exceptiones , quibus eliderentur obligationes aut metu aut dolo 2ut errore contrac- tae, Nam.in hisce quidem obligationibus omnis revera confenfus abesfe videbatur (1), quo utique füblato -nulla amplius relinquebatur efficax vere obligandi caufa, fi inanes quasdam exceperis juris civils folennitates , quas nempe per fe folas ad reo- rum «condemnationem fufficere etiamfi antiquisfimo illud aevo obtinuerit, recentior tamen noluit aetas ob caufas quas attigi $. 2. hujus Sectionis. . Hinc igitur univerfe in iis negotiis, in quibus. ne! ftric- tisfima quidem juris ratio quidquam umquam prae» ter confenfum postulavit (2), confenfum tamen istum integrum nullisque appetitum. infidiis conferə vari oportebat. Unde in his, cum extra congruen- tem contrahentium voluntatem nullum aliud 'exte- rius vére” contractae obligationis indicium "esfet;, profecto, deficiente isto confenfu, quae acta fues rant, ¿p/o jure non valebant. Verum. non folüm in negotiis folo' confenfu con(lantibus, "fed imomni- ' bus (1) Sunt qui existement, vim quidem et metum confenfum haud prorfus tollere, propterea quod voluntas coacta , voluntas tamen fit (Glosf. ad L. 21. ff. Quod met. caufá (4. 2 Jj. "Mihi tamen magis perfuaferunt Barbeyracius et Pufendorfius, ftatuentes contra Grotii auctoritatem, - confenfum in obliga- tionibus perfectum. atque illaefum adesfe oportere. ct. Po- thier, Traité des obligat. Part, L C. 1. Art. 3. $. 2. 8^. dis Add. L. 116. ff. de Div. reg. jur. (50. I) pa (2) Vid. Int. L. III. Tit. itm Gajus, III. i55—tér. 26 COMMENTATIO bus univerfe iis negotiis, quae tota ad bonam. fi- dem comparata erant (1) , nullum omnino , neque dolum , neque errorem ,- neque metum admittebant. Nam fi quid hujusmodi intercesfisfet, .tollebatur proinde bona fides, fine qua fcilicet ipfa. ea.. nego» tia p/o jure corruebant (2). Misfis igitur quibusvis. bonae fidei negotiis, in ftricti. demum juris negotiis vera istarum; exceptio- num; in quarum defcriptione jam verfamur., fedes collocanda est. In hisce enim , cum vel nuda. quae: dam folennitas fecundum juris flrictioris; praecepta ad obligationem pariendam fufficeret , praetorio. fane indigebatur auxilio, quo iniquae averterentur cone demnationes. Si igitur ex gr. quis aut.vi coactus aut dolo deceptus , alii. ftipulanti. promifisfet ,. vale» bat quidem obligatio ,; et actionem adeo produce- bat, verum actionem ejusmodi, quae per exceptio» nem quod metus caufá aut doli mali, facillime elidi posfet (3). | Haec. exempli caufá. memorasfe- fufliciat.::. nam multae quoque aliae exceptiones erant , qui- bus naturalis aequitas in fingulis negotiis con- tra firicti juris rigorem defendebatur, inter quas inprimis pacti (4) ac non numeratae pecuniae ex- cep- (Q) Vid. $. 38. Init, de Action, AS RN "d G) ct. L ai. ff. So] matrim. cet. (240 3 » Ln B4. X P ff. de. Legat, 19. (30) L. s. Cod, de Inutil flipulat, (3. 39.) Gajus, W. 116. Averanius, l.14. n9. 13. (3) Vid. $. 7. Èf. de Except. (4. 19). lén (4) Gajus, IV 116. $. 3. Init. cod. | Jiu At L € A. 27 ceptiones (1) filentio. haud funt praetermittendae, Ceterum probe tenendum est, acti quoque ex: ceptionem in ftricti tantum juris judiciis ufu. veni- re potuisfe, Quod forfitan de omnibus omnino dicendum est. istis exceptionibus , quae aequitatis fo- lius caufà inductae funt. Nam cum in b. f. negotiis aequitas fidesque ad. ipfam. obligationis fubftantiam pertinerent , fequitur illa pez ejusmodi facta, quibus - aequitas laederetur , ./p/o jure aut imminui aut tolli debuisfe.. | | | ,Pergimus. jam ad alteram | exceptionum clafanus earum nempe,. quae ex mutata judiciorum confti- tutione exortae funt. Huc autem praecipue refe. rendae, funt exceptiones , rei in judicium deductae et rei judicatae. . Nimirum antiquarum legis actionum aetate quac- vis..obligatio . per judicis fententiam 75/o. jure. peri- mebatur (2). Haec autem ratio, ut videtur, im- mutata primum est per legem Aebutiam ,' quà fór- fitan. fancitum est , ut ea tantum judicia, quae ex legis actionibus quodammodo continuata fuisfent, quasvis obligationes 45/o jure extinguere perge« rent ( 3). : , Utut est, hoc certo. conftat, Gaji caki WR LEES ij - fum» Q Cf, Gajus; "e 116. $. 2. Inft. de Except; add. L. 6, 6. 1, L. 7. D. de Novat, (2) Gajus, IV. 102. " agis (i) (3) Vid. Heffterus, i» Comment. ad Gajum, "— XX. P. 99. coll, quae dixi, hujus Cap. Sect, Is 28 COMMENTATIO fummo vigore floruisfe eam distinctionem , ex quá judicum fententiae ,. nunc ipfo jure, nunc per exceptionem tantum ad tollendam obligationem va- lerent,' Scilicet omnia tum judicia aut legi- timo jure confistebant, aut imperio contineban- tur (1). llla quidem fecundum H effterum (2) originem duxerant ex antiquis legis actionibus , ideoque tantam obtinebant auctoritatem , ut! quae- cumque obligatio in legitimum judicium deducta fuerat, ex ipfo jure formam fuam exueret et mu- taretur in obligationem litis contestatae, ^ quae ipfa deinde per fententiam judicis in- judicatum fa- ciendi obligationem converteretur (3). Sententia autem judicis demum latá actori omnis omnino primariam actionem denuo inftituendi facultas adi- mebatur > ipfaque adeo actio vere tollebatur. Cete- rum folae obligationes vere civiles ita per fenten- tiam judicis extinguebantur. diio Ita in judiciis legitimis. -Judiciorum autení quae imperio continentur, quippe quae omnem vim ex praetoria repeterent. jurisdictione, haec efficacitas esfe non poterat, ut 4p/0 jure i. e. ipfo jure civi- li obligationes tollerent. — Quorfum tamen et e judiciorum ` legitimorüm numero illa referenda funt, in quibus obligatio aliqua per formulam in factum conceptam dijudicaretur , quum et haec ju- Ci) Cajus, IV. 103. €2) Loc. cit, (3) Gajus, HI. 180, 191. - di V esl Ae 29 judicia magis praetoria jurisdictione quam. ipfo jure civili niterentur (1). Quae cum ita esfent, fuaferunt tamen et litium numeri comminuendi ftudium , et reorum favor, ut yel tum, cum judicis fententia obligationem ali- quam ex juris civilis auctoritate ¿p/o jure non fuse tulisfet, de eadem nihilominus cauf4 haud denuo ageretur (2). Quo confilio inductae funt a Praeto- re exceptiones rej im judicium deductae et rei jus dicatae, quarum hanc rationem -esfe voluit, ut in illis caufis judiciisque , in quibus 79/0 jure non procederetur , occuparent locum earum nova- tionum necesfariarum , quae in judiciis legitimis , quotiescumque de obligatione vere civili, formulà in jus conceptá , ageretur, per litis contestationem et fententiam judicis fieri dicebantur (3). Quodfi igitur quis actionem in judicium jam deductam de- nuo inftitueret , repellebatur per except. rei in ju- dicium deductae; fi vero reum per fententiam ab- folutum iterum conveniret, exceptio rei _ judica- tae ei objiciebatur. (4). Tertiam quandam exceptionum clasfem illae ef- ficiunt », Quas Praetor jurisdictionis fuae confirman- , qae C) Namqne vere juris civilis judicia ea tantum esfe dici po- terant, in quibus dijudicaretur formu!a juris civilis habens inten- tionem, Vid, Heffterus, h l (2) Vid. L. 6. ff. de Except. rei jud. (44. 2.) (G Cf. Gajus. III, 480, 181. IV. 106—109. (à) Gajus, Jl. ce. 99: COMMENTATIO dae gratià faepe concedebat. Quotiescumque v. gr. Praetor Sempronio eas dare vellet actiones , eaque imponere officia, quae jure civili Sejo tri- buerentur, profecto exceptionibus excludendus aut tuendus erat Séjus, quando directis actionibus alios conveniret , aut ipfe conveniretur. Alioquin enim actionum Sempronio, etcontra eum, a Prae» tore datarum efficacia nulla fuisfet. . Frequentisfi- me autem hujusmodi exceptiones ufu veniebant in fideicommisfariis hereditatibus (1) et bonorum posfesfionibus (2), quum fcilicet in jure praecipue hereditario excolendo et amplificando egregie Prae- tor verfatus fit. Denique venio ad illas exceptiones , quae publi- cae utilitatis caufå inductae fuerant, i. e. quae ae- quitatem aut ftricti juris civilis praeceptorum mi- tigationem non adeo curantes, ad utilitatem maxi- me publicam civitatisque commodum — comparatae erant. Hujus generis perpaucae ex praetoria Ore tae funt jurisdictione.. Praetor enim vulgo magis aequitatem in privatis caufis custodire qüam uni- vėrfe jus ob publicam utilitatem immutare folebat, Illae igitur inprimis ad h. 1. pertinent exceptio- nes, quas Gajus et Justinianus vel ex le- gibus, vel ex iis quae legis vicem obtinerent , i. e. ; Se- (1^ Vid. L. 1. $. 4. L. 270 f. 7. L. 55. p. ff. ad Sctum Tre- belliannum. (36. 1.) C) Vid. L. 15. ff. de de Bon posf. coutr. Tab. (37. 4.) Collat. LL. Mof. e$ Rom. XVI. 3 alia loca pasfim. 1D /R* Df €". 31 Senatusconfultis , refcriptis Principum cet. , ortas tradunt (1). ! Quodfi autem quis fit, qui miretur, nos, licet fupra exceptionum originem ex folà praetorià re- petierimus jurisdictione , jam de exceptionibus ejusmodi loqui, quas jus civile genuisfet, qua- fi vero (fic nempe quis forte ratiocinetur) illi obligationis tollendae modi , quibus jus civile ori- ginem dedisfet, non ipfo jure i. e. ipfo jure civili valerent, ita ad istas objectiones respondeo. Sae- pe quidem aut Senatus , aut Princeps , aut totus dë- nique populus certas quasdam obligationes nonful- lis in caufis effectu privari volebat, quod fcilicet id reipublicae conducere videbatur; neque tamen ita femper hujusmodi SCta, aut Principum conftitu- tiones, aut denique leges obligationes , ceteroquin rite conftitutas , nullas reddere, vel ¿p/o jure tollere poterant. Unde, ut aliquem faltem illa juris civilis placita effectum fortirentur, ipfius Praetoris in- digebant auxilio, a quo fcilicet in edictum recipe. rentur; ut fic praetoriarum exceptionum habitu in» dutae, actiones quae reipublicae utilitati contrariae esfent elidere posfent. - Hoc igitur fenfu civiles etiam -exceptiones aliquatenus a praetorio honore venisfe posfunt dici (1). Duae autem inprimis caufae fuerunt, ob quas | 3 (:) Vid. Gajus, IV. 118. $. 7. Infi. de Except. (4. 13) (2) Vid. Zimmern. Op.cit §. 92. Schröter, Obf?ry. p. :or. g2 COMMENTATIO actio, etiamfijus civile eam finiri vellet , interdum tamen ¿p/o jure non tolleretur; quarum altera in angustáà nimis legislatoris potestate , altera in ipfius actionis finiendae. modi. naturá pofita. erat.. Prior caufa inprimis obtinebat in iis exceptionibus, quae ex SCtis ortae fuerant, utpote exceptionibus SCzż Macedoniani (1) SCz Vellejani . (2). Nam cum Senatus, meà quidem fententid, numquam fummá ufus fit juris civilis conftituendi potestate, neque igitur ullam actionem , jure civile valentem, penis» tus atque ¿p/o jure tollere posfet, ad Praetorem: fane Senatui confugiendum erat, fi actionem ali- quam effectu privari ipfi placuisfet (3). Quodfi autem. quis ex verbis illis Ulpiani, quibus non ambi- gi dicitur „Senatum jus facere posfe (4) , effici pos- fe putet, Senatum ex fuae potestatis vi jus civile funditus evertere potuisfe , respondeo, Jeti verba magis magnam Senatus in jure condendo auctori- tatem , quam fummam juris coriftituti evertendi- poe testatem indicare videri. Venio ad caufam posteriorem. -Scilicet faepe fie- bat, ut, etiamfi legislator ipfefumma uteretur jus civile et- condendi et tollendi. potestate, interdum tamen caufae illae, ob quas obligationes effectu pri- C) V4. Dig. XIV. 6. (2) Vid Dig. XVL 1. (32 Vid. Zimmern. l. l (4). Vid. L- 9. ff. de Leg. Sct, (le 3.)s | J iU Rub Doducol. 433 privare: vellet. ejus: esfent. generis;, ut fine-füumm4 iniquitate ets falvå+juris ratione «obligationes fun- ditus ^et: 49/0. jure .exftinguere non. posfent. «Huc inprimis: pertinent exceptiones- illae,- quas "xzz é£owXv . praefcriptionum temporalium nomine infig- . nire-folent.(1).. Nam etiamfi publica utilitas pos- tularet. ut actiones , quae temporis diuturnitate confopitae fuerant, non amplius fuscitarentur,-ini- quisfime tamen egisfent Romani Principes , istarum praefcriptionum auctóres,:fi per illas ¿p/o jure, i. e. ita ut nulla fuperesfet inítaurationis fpes, actiones quasvis* tolli- voluisfent: * nam. exceptio- num quidem habitu indutae praefcriptiones mul- tis fane modis - efficaciam fuam amittere poterant, v.g fi Rei illis in gratiam Actorum renuntiasfent', cét; (2). -Ceterum quae in Con(titütionibus Prin- cipum, eadem in ipfis legibus obtinuisfe videtur ratio cur 'et hae fubinde ,' vel per-difetam legisla- toris; utpote aequitatis ftudiofi' voluntatem , vel ne fumma juris civilis ratio temere everteretur , non ipfo jure, fed per exceptiones practorias , vires fuas exfererent. , » ' Per- (1) Dehis vide Tit. Cod. de Quadriennii praefcript., (7. 37 ) L. 8. et 4. C. de Praefcript. soann, (7. 39.) Authent, C. de Appellat. (2) Forfitan tamen et praefcriptiones potius ideo, quod Prin- cipibus antiquum jus ipfo jure tollendi potestas non compe- teret, quam ob aliquam aequitatis rationem, exeeptionum , nón vero -ipfo jure obligationem tollentium modorum, formam in- duerunt. Ita fane cenfere videtur Zimmern., qui $. cit. Conítitutiones Principum imperfectas eges vocat. j C -» COMMENTATO Percurrimus ita quatuor istas exceptionum clase. fes, quas totidem distinctionis nostrae fontes fuisfe fupra argui. Nam cum distinctio ea orta fuisfet, ex earum exceptionum inductione, quibus fumma ratio et naturalis aequitas caufam praebuisfent, dein tamen , quo plura exftiterunt ad exceptiones in- ducendas ,momenta , eo majora etiam ipfa di- ftinctio cepit incrementa, $. 4 De exceptionibus in factum. Superiori $^. certas quasdam recenfuimus excep- tionum clasfes , quorfum tamen eas tantum retuli- mus, quae certis nominibus infignitae, in praeto- rium edictum receptae fuerant. Quae enim excep- tiones in edicto diferte defcriptae non esfent, il- lae olim nullam obtinuisfe videntur auctoritatem. Mox autem et increscens aequitatis ftudium et univerfe jus in dies laxius factum, praeter illas exceptiones quas edictum contineret, innumeras alias defiderare coeperunt. Quibus vero omnibus cum edictum Praetoris neutiquam posfet fuificere , in factum Praetor excipere incepit (1), 1. e, quos ties ob quamcumque tandem caufam aliquam ac- tionem ad effectum perduci nollet, quam tamen | di- (1) Cf. Zimmern., $. 94. init. frm T— y Vin r D CoN $5 diferta nulla edicti exceptione infirmare posfet, Praetor varias variis caufis accommodare coepit exceptiones, five ex generali quodam edicti placi- to (1), five ex vi propriae jurisdictionis. .Ex hoc autem demum inde tempore distinctio , inter modos obligationis ¿p/o jure et per modum . exceptionis tollendae , prorfus exculta omnibusque numeris perfecta fuisfe dici potest. In tantum enim jam adaucta fuerat Praetoris auctoritas, ut juris civilis actiones , quotiescumque illae aequita«- ti aut univerfe mitiori illi juris recentioris ratio- pni non fatis cóngruere viderentur, per exceptiones in factum conceptas impune elidere posfet, $ E:C.T-I.0; ll DE DISTINCTIONE EA , PER JUDICIA EXTRA- ORDINARIA HAUD SUBLATA. Etiamíi , expofità distinctionis origine , officio nose tro. quodammodo jam defuncti nobis videamur, breviter tamen et de mutationibus , quas in distinc- tione eå judiciorum extraordinariorum inductio pere fecit, disputare animus est. 5 Haud recte ftatuunt meà quidem fententii, qui existiment, everfo judiciorum ordine, novam quane dam atque a veteribus confuetudinibus prorfus ab. (1) Ut monet Heffter. ad Gajum, C. XXI p. 197. o “4 -36 COMMENTAT IO abhorrentem -perfectam esfe- judiciorum conftitutio- nem»(1). Quominus enim illud. admittamus , ime : pedimur frequenti illà antiquiorum et actionum -et exceptionem; aliarumque denique rerum ad formu- atiam judiciorum «aetatem pertinentium , in recene -tioris. Justinianeique juris -monumentis occurren- ti. commemoratione +» quare multo potius- existi- amandum est , jampridem ante extinctum -judicio- rum; ordinem, praeter ordinarias agendi formulas, „multas: fuisfe caufas,- quae peculiari Praetoris in- -digerent cognitione (2): harum porro extraordina- riarum cognitionum numerum in dies auctum esfe, earumque ufum Ob f(impliciorem quam. contine- rent agendi normam adeo Romanis placuisfe, ut postremo fub Lnperatoribus Diocletiano et Maximiano univerfa judicia extraordinaria effec- ta ht (5X ue Sed quid tandem , everfis judiciis ordinariis, in distinctione nostra mutatum est? Scilicet hoc ante omnia notandum, in judiciis extraordinariis cum ipfe Praetor cognosceret, judicum proinde dando- rum morem abrogatum esfe; unde ultro fequitur, etiam conceptis formulis tum non amplius opus | | : -` fuis- CD Cf. Zimmern, Introdüct. $. 1. qe (2) Cf. Zimmern. 6.88. Heffter., Inffitutionen des Rümi- fehen und Teutfcheu Civil-procesfes. Lib. ILI. Part, I. Tit, 1, n°. 4» (3) Heffter., le c. Tit. 2. Zimmern, €. 89. coll. L. 2. Cod. ge Pedameis judicibms (3.3.) Adde L. 3. Cod.de Interd., (8.2.) L. 2. Cod. Unde ví. (9. 4.) Le 3. Cod. de Lib; exhib, (8. 8) ^ J^ U./R' TD E € 'A, 37 fuisfe, Quid: enim formula (ine judice, in cujus gra- tiam illa concipiatur? Hinc etidm proprie exceptio- nes formae ratione ufurpari desierünt: faepius enim monuimus, hanc propriam fuisfe exceptionum na- turam , ut. caufá cognità a Praetore formulae infe- rerentur (1), licet tamen eatenus, ne formae qui- dem ratione, prorfus perierit distinctio inter modos obligationis ipfo jure aut per exceptionem tollendae, quatenus etiam in extraordinario judicio exceptio- nes initio litis proponere, modos vero ipfo jure obligationem folventes ultra litis contestationem differre moris erat (2). Argumentum autem et efs fectus quod attinet, nullus dubito, quin vere ju- diciorum ordini distinctionis nostrae ufus fuperftes fuerit. De effectibus quidem infra dicendi locus erit. De argumento vero exceptionum nunc FEE ter monendum est, Nimirum haec distinctio ita fefe ex ipfis Romas norum moribus, inftitutis, reipublicaeque condi - tione fenfim fenfimque explicuerat, atque adeo tam egregie exculta eràt, ut qui illam, mutátá ali- quatenus judiciorum normá funditus evanuisfe con- tenderet, vel tum parum recte loqui videretur, fi nullum amplius fuperesfet antiqui juris monumer= tum, quo ille ftatim redargueretur. Sed plenae funt os. Vid, Gajus, IV. 119, : (2) Vid. quae infra dicturi fumus, Cap. I. Sect. III, L. A; coll, Hefftero, Inffitut. etc. L, V. Tit. 6. n^, z. Zimmern, $. 97. fin. $. 95. 33 COMMENTATIO funt justiniani Inflitutiones , plenum. est juris Romani Corpus , plenae. denique funt univerfa: ju- ris Romani recentioris reliquiae placitorum , ex quibus. abunde pateat, quantum: vel ábrogatis for- mulis, exceptionum. tamen et nomen. et. efficacia vigere pesrexeninta Quae in hoc Capite de distinctionis nos- trae origine disferuimus , in breve jam contraha- mus. : kd Quamdiu legis actiones Romae vigebant , nullus excepiionum ufus nec erat nec esfe poterat , prop- terea quod tum vix ulla aequitatis ratio haberetur atque univerfe omnes obligationes , paucis tantum quibusdam modis , iisque. aut ex ipfa natura aut ex fcriptis | legibus ortis, extingui posfe , hominum qui tum vibebant fimplicitas existimaret, Induc- tis autem. formulis remanserunt quidem antiqui ili obligationum. ipfo jure tollendarum modi, ve- rum iis fenfim opponi quoque coeperunt alii com-. plures modi ex praetoria jurisdictione orti, obliga- tionibus. ob aequitatem | infirmandis - infervientes.. Unde demum distinctio inter modos obligationis. ipfo jure et per modum exceptionis tollendae ena- ta est, Denique extincto judiciorum ordine exte- riorem habitum distinctio aliquatenus exuit; vera tamen ejus eficacia, licet quodammodo. infirmata, neutiquam tamen tum e jure Komano fublata est (1). CA- (1) Vid. H effte Ysy Infiitut, c.t, Ll C. CAPUT POSTERIUS. DE VARIIS EFFECTIBUS DISTINCTIONIS , INTER MODOS OBLIGATIONIS p/o jure ET per mo- dum exceptionis TOLLENDAE, M O Tto-cL DE AETATE LEGIS ACTIONUM, Quum in Capitis fuperioris SectioneT*. viderimus, legis actionum naturam propter nimiam antiqui juris feveritatem distinctioni nostrae prorfus fuisfe contrariam , fponte patet, de ejusdem distinctionis effectibus ex jure XII Tabb. et legis actionum ne quaeri quidem posíe. Quocirca ftatim ad fectio- nem fecundam, in quá aetas formulirum in cens fum veniet, transgrediamur. S"E-C T EO HM. DE VARIIS DISTINCTIONIS EFFECTIBUS AETATE FORMULARUM. Antequam ad istos effectus exponerndos DOS ac- cingamus, quaedam praemonenda videntnr, quae nis COMMENTATIO nifi probe teneantur, ad rectam eorum quae fe- quuntur intelligentiam profici non potest, . Nimirüm-est.quidam in juris: Corpore locus, quem primo intuitu ita fefe habere putes, ut fta- tim nos ab omnibus reliquis disquifitionibus aver- tere velle videatur. Quis enim est, qui audiens Paullum JCtum „ nihil interesfe tradentem , ipjo jure quis actionem non habeat an per exceptionem ine. firmetur (1), mihi non objicere cupiat, quod ea: confecter. quáe testibus ipfis Romani juris Aucto- ribus vana fint et nullius momenti. Verumtamen rem“ eam ` paullo ‘diligentius con- fiderantibus plures mox apparebunt viae, quibus et Paulli JCti. placitum et confilium .VV. Clar, in proponendá quaestione ,. de. distinctionis inter mo» dos; obligationis. aut 25/0. jure aut per modum exceptionis, tollendae effectibus, in egregiam-redigi posíe videantur confonantiam. Scilicet, .Paullum omnem distinctionis efficaciam Lege cit. repudiare neutiquam voluisfe, vel hinc apparet, quod. aliis bene multis juris Corporis locis , cum alii JCti tum ipfe Paulus, tam anxie quaerant, utrum quis in cere tis caufis.ipfo jure an. per exceptionem tutus fit (2)? : Quod (1) L. 112. ff. de Reg. juris. (2) L. 40. ff, de. Rebus creditis (12. 1-) Le 34. S. 1. ff. de Obligat, et action (44 2.) L. 1. S. 7. ff. Quar. rer. actio non V'etur. (45: 5-) Le 4. ff. Ufufrucz. quede £ayeat, (7. 9.) alibi pastim, | J USR E DiI GUA 41 Quod profecto, fi haec nequaquam effectus ratio- ne differrent, omnino otiofum foret (1). -Aliter igitur Paullus illustrandus est, Putave- rim autem, dixisfe quidem JCtum , nihil inter mo- dos obligationis ¿p/o jure tollendae et per exceptiones interesfe , fed eas tamen tantum cogitasfe eum excep- tiones, quae rite jam et propofitae et probatse in judicio fuisfent (2). Atque profecto verisfime ita ftatuisfe videtur. ^ Scilicet exceptio rite allegata haud minus quam defenfio, qua obligatio ipfo jure finita diceretur, judicem cogebat, fententiam ferre abfolutoriam, Semel autem abfoluto reo, fane per- inde erat, quanam tandem defenfione munitus cau- f fuperior evafisfit. Praeterea . quo major hujusmodi Paulliani effati interpretationi fides Labeátur, hoc etiam perfuadere videtur, quod L. isti 1192. lega- tur per exceptionem infirmetur, haud vero in- firmari posfit, quod profecto: dicere maluisfet JCtus, fi exceptionem in judicio nondum allega- tam cogitavisfet (3). | : | | Quod- (1) Nam univerfe in jure Romano ejusmodi tantum fieri fo- lent distinctiones , quae aliquam habent eflicacitatis diverfita- tem. i | (2) Eandem fententiam tuentur Voet, ad Pand., L. XLIV., Tit. 1. u?. 1, init, v. Löhr, Kurze bemerkungen, nV. 6. in Magazin fur Rechsewisfenfchaft und Gefetzgebung , herausge- geben. yon v. Grolman usd v. Lóhr, T, 1V. Part, I, (3) Ita ex gr. Javolenus, L. 14. ff. de Compenfat. (16. 2.) exceptionem cogitans, quà reus defenfionis caufà nondum ufus fit; 42 iCCOMMENTATIO Quodfi cui haec forte minus placeant , alia etiam ratione objectio , quam mihi ex Paulli JCti lege moveri posfe dixi, refutari potest. Nimirum op» time fieri potuit, ut, quod Paullus de fingulari ali« quà caufà monuisfet, illud ex libris ejus ad Edictum excerpferit Tribonianus, ac deinde tainquam generalem quandam juris regulam in Digesta rece- perit, Etenim haud raro ejusmodi Triboniani errores et emblemata :à VV. DD. carpi folent. Denique, rem fic expedire malo, quam , W es- tenbergium fecutus, existimare, L, ista 119*. exceptionis vocabulum latiori fenfu modum, quo actio ¿pfo jure finiretur, indicare (1). Nam cum obligatione -extinctá etiam actio funditus corruat , fane de eo, cui obligatio ipfo jure excidisfet, neu- tiquam Paullus dicere potuit, eum actionem quie dem habere, fed quae per exceptionem infirmee tur. $ Sed, utut tandem est, multos eosdemque haud contemnendos effectus habuisfe -distinctionem nose tram , fequens fatis ut fpero docebit disputatio, quam quidem ita inftituemus , ut prius examinemus , quie nam fuerint ejus distinctionis effectus ratione for- mae, i. e. quatenus ex illius vi, diverfae admo- dum fit, ait? Quaecumque per exceptionem perimi posfunt is compen|ationem non veniunt. G)Westenbergium ita fenfisfe, exinde patet, quod ad É. a. tit. ff. de Except, aliegaverit. L. istam 112. ff. de Rege jur. [ JU R I/DSE C. A. 43 dum reis paterent in jure judicioque defenfiones fuas allegandi probandique viae, prouti p/o jure aut per exceptionem tuti esfent; deinde varios is- tius distinctionis effectus, et in ipfarum obligatio- num vi et efficacitate tollendis momenta perpendamus. A. De cefectibus ratione formae. Quum hoc inprimis inter modos obligationis ¿p/o jure aut per exceptionem tollendae fuerit discri- men, ut ili quidem omnem ex fe ipfi repetc- rent auctoritatem , hi contra ita comparati esfent, ut toti cum praetoria cohaererent jurisdictione , i. e. per fe nullius esfent momenti, nifi Praetor eos fud auctoritate munerisque viribus corroborasfet , at- que ita demum ex aequitate jus effecisfet (1), fequitur, in tanta utrorumque diverfitaté ; diverfas etiam admodum fefe defendendi vias reis patere coepisfe, prouti aut ¿p/v jure aut exceptionis ope tutos fefe esfe contenderent. Harum autem via- rum diver(itate, utpote ex distinctione nostra ena- tà, ipfi distinctionis effectus formae ratione a no- bis comprehenduntur. Quocirca tum demum istos effectus recte: per- fpexerimus , cum ostenderimus , quantas illa ex- | | ceps (1) Cf. Heineccius, Recitat, ad jus eíy'lll 30. $. 995-997 44 COMMENTATIO ceptionum modorumque :obligationis:Zp/o jure exe tinguendae distinctio, in- fingulis litis inceptae et ad finem: perductae: partibus, - perfecerit. varieta- tes, (tH 19 285.8 maib- eui . Has igitur varietates perfequemur. tC. Ia jure ante litis contestationem. 2. In judicio. 3» Post fententiam judicis, is f. I. In jure ante litis contestationem. . Quotiescumque actor in jure apud“ Praetorem ac- tionem fuam edidisfet, una ex hisce tribus illi a reo: objici poterat .defenfionibus, fcilicet aut ac- tionem eam ab initio inefficacem fuisfe5 ‘aut valuis» fe quidem aliquando , verum : deinceps. novo. aliquo: facto prorfus periisfe; aut denique eam } licet non- dum fublatam, 'tamen propter aequitatem -aliasve- caufas fupra memoratas (1) ad effectum perduci non oportere. Prouti autem aut ¿p/o jure actorem ac- tionem non habere, aut eam exceptione elidendam reus-contenderet ; varie etiam formula a Praetore erat concipienda. j Nimirum fi reus ex gr. ftipulationem nullam fus- ceptam, aut fusceptam quidem: olim: esfe, verum i. ; - fo. (12. VAd. Cap. I. Sect. II. $..3. J TUA K M IDMEPACO A. 45 folutione: vel acceptilatione cet. jam 'evanuisfe con- tenderet , pura et fimplex a Praetore dabatur formula , i. e, ejusmodi, cujus intentio nullà excipiendi clau- ful reftricta, five conditionalis effecta esfet. > Ete- nim verbis iis , f. paret ,' dari fieri oportere (quae juris: civilis intentio erat atque ad. formulas perti- . nebat in jus:coriceptas (1)) judex a Praetore ju- bebatur tum demum reum condemnare, .fi jure ciyili *deberet: ^ unde ultro. fequitur, numquam reum condemnari .potuisfe ,: fi jure- ciyili eum non debere pareret y quod toties fiebat, quoties actio, quam actor perfequeretur, aut ab initio nulla. fuis- fet, aut: deinceps “¿p/o jure periisfet, ` Hinc ultro apparet, cur etiam reus, qui ¿p/o jure tutum fefe fciret, impune hancce defenfionem in judicium dif- ferre. potüerit (2): cum fcilicet: eam, utpote ad jus civile pertinentem ,' judex admittere deberet, quip- pe cui: per ipfam formulae intentionem a. Praetore injungeretur , ut omnes illas admitteret, allegationes x ex. quibus’ ipfo: jure civili actionem actori non competere conftaret, 'Verüumtamen hic fubfistebat purae istius,- inten- tionis in- judicio: momentum et efficacia, arctisque femper illis juris civilis limitibus continebatur, Quocirca quid agendum , cum quis actorem- ¿p/o ju- (E9) Vid. Gajus, IVe 45. (2) Vid. Heffter., Inffitutionen he Rinifchen ds Teut- fchen Civil - procesfes,. L.-1. Tit, 5. n". 3. 46 COMMENTATIO jure actionem non: habere contendere 'neutiquam posfet, fed aliquá exceptione fefe tueri vellet? —. Scilicet in tali caufa Praetor adeundus et exoran- dus erat, quippe cujus auctoritate illa defenfio, quae ob folam aéquitatis rationem confistere non posfet, fuppleretur et confirmaretur, -Hac autem auctoritate fu ita Praetor uti folebat, ut per for- mulam, quae unicam judici in judicando normani praeberet, hunc alicujus defenfionis, jure civili non confistentis, rationem habere juberet. Namque Praetor, fi post caufae cognitionem hanc illamve exceptionem reo. concedendam duceret, eam tàm- quam conditionem five claufulam reftrictivam (ut hoc verbo utar) formulae intentioni iubjiciebat (1); cujus quidem rei hic foret effectus, ut judex etiamfi reum ftricto jure debere lucé clarius ap- paruisfet, ad condemnationem tamen non procede- deret, fi illud placitum, quod exceptionis: verbis contineretur , rite a reo fuisfet probatum (2). ` Univerfe igitur, fi reus in jure aut nihil actori reponeret, aut ipfo jure fe tutum contenderet , fimplex puraque a Praetore dabatur formula; fin , vero exceptionis alicujus praefidio fefe defenderet , formulae intentioni illius exceptionis mentio fub- jungebatur. Ce- (1) Gajus IV, zig. . (7) C£, Omnino de toto h. argumento Zimmern. fe 9r. Noodt, de jurisd. ét imporiv, II. 13; fine, Ji U /RTIAD 3 3€ (A: 47 Ceterum tamen , quae de exceptionum ante L. C. allegandarum necesfitate diximus, multas habent cautiones, de quibus ita disputandum erit, ut fi- mul appareat , per eas regulam, quam. tradidi. mus, aliquatenus quidem coarctari , neutiquam ve- ro everti. Primum quidem notandum est, exceptiones eas, quae adeo cum aequitate bonáque fide cohaerebant, ut iis neglectis , omnia necesfe paterent malitiae, dolo et ferocitati (1) (cujusmodi funt exceptiones - doli , metus , pacti ,) fponte b. f. judiciis infuisfe, quippe quorum et civilis et naturalis caufa bona fides esfet. Hinc exceptionum illa trias vulgo b. f. negotiis 75/0 jure inesfe (2) , vel in iis judicis oficio cohaerere (3) dicebatur, Quibus locutionibus do- cemur, defenfiones de dolo, metu, cet., cum alia omnia tum hoc inprimis cum folutione acceptila- tione fimil. habuisfe commune, quod earum alle- gatio ante L. C. omisía in judicium commode dif- ferretur; reliquae vero exceptiones, quarum aliae fpectarent quidem dequitatem , fed tamen falvå fi- in (1) Cf. Heffter.,Obfervat.ad Gajum,C. XV. p. 78. C ic. de Offic. IIl, 17. Add. quae diximus, Cap. I. Sect. 2. S. 5. (2) Vid. L. 3. ff. de Rescind, emt. (18. S.) Le a1. ff. Sol. matrim, dos, (24. 3.) Le 84. $. s. ff. de Leg. I. (30) — (s) Vid. L. 38. ff. de Herad. petit. (s. 3.) coll. L. 9. S. s. ff. Naut, Caup., Stab. (4. 9) Add. Averanius,I. 14. n°. 13. Noodt, de Surisd, et Imp, I. 13. fin, Fatic. fragm $. 94 48 COMMENTATIO de negligi posfent, aliae vero totae "ad: publicam compáratae esfent utilitatem , haud aliam profecto in b. f. atqué in s. j. negotiis obtinuerunt et for- mam. et effectus. —= Altera cautio haec est: inveniuntur nempe nonnulla in juris Rom. Corpo- re placita, ex quibus elici posfe videatur, faepe fieri confuevisfe , ut, fi reus haberet exceptionem probatu facillimam , Praetor nullá formulá condi- tionali conceptá, ftatim. actionem actori - denega- ret. At rem paullo diligentius intuentibus ul- tro apparebit de certis tantum quibusdam ibi fer- monem esfe exceptionibus , utpote /urisjurandi, SCti - Macedon. , SC. Vellejani (1): unde notandi videntur illi V, V.D.D. , qui generalem exinde quan- dam regulam efücere ftuduerunt (2). Utut autem est, etiamfi admittamus univerfe, Praetori ob quamcumque exceptionem , in continen- ti a reo probatam, actionem denegaré licuisfe , hoc. nihilominus impedivisfe videtur, quominus ea femper ufitatisfima fuerit. agendi- ratio , quam fu- | pra (1) L. 9. $. 5. ff. de Surisjur. (12. 2.) Le 1. de Scto Ma- ceedoniano (14. 6.) $. penult. Inte Quod cum eo qui in al. po- Ft. (4. 7.) L. 2. $. 1. ff. de Seto Vellejana (16, 1.) coll. Hu- bero ad Tit. Dig. Quar. rer. act, non datur. (2) Vid. Voet, et Huberus ad Dig. Lib. 44. tit, I. Zimmern. $. oz. H effter. ad Gajum, Cap. 23. p. 114. Forfitan huc trahendae omnes iliae exceptiones, quae litis contestationem inpediebant, Vid, Westen berg, ad tit. Inft. de Except, n’. 24. jURLDIC A 49 pra indicavi, Nam profecto rarisfime et actionis et exceptionis actioni objiciendae tam faciles et expe- ditae erant probationes , ut tota lis apud Praetorem ad finem perduci posfet. i Praeterea , fi proprie loquamur, allegata a reo exceptio. ad obligationem tollendam non valebat, Hoc. enim tum demum obtinebat , cum exceptio in ju- dicium deducta effecisfet , ut reus perabfolutoriam ju- dicis fententiam plene liberaretur, Nam quoties ex- ceptio in jure jam actionem expulisfet , lis neutiquam perducebatur ad contestationem > nihilque igitur . deferebatur in judicium , neque ulla. reo acquire» batur fententiae auctoritas : unde, fi dein actor ac- tionem denuo inflitueret , neutiquam profecto ex- ceptio. rei judicatae , aut allegatio de actione per ju- dicium ipfo jure. fublata reo competebat (1), fed eadem nunc denuo ab eo objicienda erat exceptio , quá antea ufus jam fuerat. Quocirca, cum reus, ob cujus exceptionem , utpote probatu facilem , ac- tio proinde. in jure actori denegata fuisfet, veros exceptionis fuae effectus non nancisceretur, pro- prie etiam actoris. actionem excipiendo elidere di- ci non poterat. Expofitis ita, quaecumque ad jus et Praetorem pertinent, transeamus ad judicium. $8. 2. (1) De fententiae aut /?/» jure , aut per exceptionem obligatio» nem tollentis discrimine , vid. quae diximus GaP: L. Sect, 2a $. 9: D 50 COMMENTA T YO s. $e I. In judicio. - n judicio actoris erat, partes primas agere. Próbaré fcilicet deBebat, áctionem fuam ex ejus- módi ortam fuisfe fiegotio A cui obligindi vis inés- fet (1). Quod fi facere non posfet , ftatim reus ab- folvebatur ; fit vero intentionem fnam recte probas- fet, teus éondemnabatur ; nifi tamen hié ostende- ret, obligationem , ob quam conventus fuisfet , novo aliquo facto prorfus denuo extinctam füisfe, aut ob exceptionem effectu destitui oportere, At- que adeo defenfionibus illis , quibus ipfo jurefefe ti- tum esfe contenderet , etiam tum recte utebatur , cum“ earum in jure nulla mentio facta fuisfet 5 exe ceptionibus contra illis tántummodo,, quas in jure jai allegatas Praetor diferte formulae inferuisfet (2). Nám fi hae in jure omisfae, aut petitae quidem , non vero impetratae fuisfent , deinde in judicio frus- trà opponebantur , quia judici per fórmulam certi quidam fines erant pofiti, Erg aequitas , quae ex- ći) vid. L, c. ff. de ! TORO. et praefumr. C. 9.) L. 23» Cod. eod. (4. 19.) ! (2) Itaque fimulatque actor actionem fibi fummo jure compe- tere probavisfet, rei erat, exceptionem velut intentionem im- plere. Nam in exceptionibus reus revera partibus actoris fun- gi videbatur. V. L. 19 ff. de Probat. et PUNTU: coll. L. 1. - ff.4& Except. (44. 1.) jURIDIC^A 5t éXtra formulam esfet, ab eo in éenfum vocari non poterat. Quocirca. reus , dummodo: ex: (tricti juris regulis teneti' eum liqueret , quamquam fortasfe inique," tamen aljudice- condemnandus. erat. (1). Hinc quoties incertum erat , ipfone jure actio fini» ta esfet, an. per exceptionem infirmanda foret, Romani tutius esfe existimabant exceptionem utis que in jure impetrare (2); ut fcilicet reus, fi for- te judici non ¿p/o jure tutus esfe videretur , .provo- care faltem posfet ad formulam a Praetore infertam. *'^Ceterum quemadmodum ea, quae $. fuperio- ris initio memoravi, haud prorfus omni ;carebant cautione, ita neque ea , quam modo propofui , di- verfa exceptionum civilisque juris defenfionum in ip- fo judicio adhibendarum ratio, -univerfe et con- flanter- fic obtinebat, ut dixi. Nempe; ut hoc primum. arguam ,. nonnullae. fuere exceptiones , quae licet a Praetore neutiquam impetratae, non folum in judicio , fed et in ipfa judicati actione al- legari adhuc poterant. Quo inprimis pertinent ex- ceptiones Sct? Macedon. et Seti Vellejani (3) , qui- bus fortasíe ideo, quod publicam totae fpectarent À i . üti- Q) Noo dt, de Furisd. et Imps T. 13. fin. coll. Zimmern, Op. cit. $. 1531.L. 18. ff. de Communi divid.(10. 3.)- ubi Jctus haec habet: U/tra id quod im judicium deductum est, excede- re potestas judicis non potest. (2) Vid. L. 34. $. 1. ff. de Obligat. et Act. (44. 7-) (3) Vid. Zimmern,$. 98. coll. L. i1. ff de Seto Macedon, (4- 69) D 2 za COMMENTATIO utilitatem j plus quam reliquis sexceptionibus- in- daltum fit $;quod vel, inde apparet, quod eae pri- vilegiatac vulgo nuncupentur (1). nui Porro. monet Zimmern. $« 98... ejusmodi exceptiones, quae post litem. jam contestatam fuisfent exortae, in judicio et allegari. potuisfe et probari, testimonio ufus Leg. 93. $. 3. de Conie dict. indebiti. Verumtamen contra Vir. Clar. ani- madvertimus , cum lege istá neutiquam hoc. difere tis verbis indicari, tum vero, etiamíi tale quid fortasfe ex illius mente elici posfit, nihilominus immota manere quae diximus , quod ad. eas fale tem attinet: exceptiones , quae ante litis contestat:o» nem jam exortae fuisfent, quarum certe longe -major numerus esfet. .. ] Denique haud levi nos impedivit difficultate G a» jus, tradens nempe (2) , reum ,.qui peremtoria ex- ceptione ufus non fit, inintegrum restitui excep- tionis recuperandae gratid. . Facile enim quis ex €ó loco. conjicere posfit , neutiquam reorum inter- fuisfe, quas haberent -peremtorias -exceptiones in jure non allegare, cum fcilicet has, licet omis fas, deinde tamen per in integrum restitutionem recuperarent, Quae profecto fi revera ita fefe ha- berent, vana et irrita forent , quae fupra disputavi- mus. Videamus igitur, quomodo hic ferupulus calceis - exi- (1) Vid. Zimmern, $. 9$ (3) IY. 125. Ji U Rri M €. 4A. $3 eximi posfit. Fateor , ex quo tempore per in integrum restitutiones rei exceptiones in jure omisfas recupera- re:potüerunt , valde imminutam esfe harum ante litis contestationem allegandarum necesfitatem. Attamen fero demum restitutiones in hujusmodi certe caufis ufu frequentari coepisfe , perquam verofimile est (1). Cu- jus quidem .fententiae haec funt argumenta : primum quidem , quod tales restitutiones ita contrariae funt ju- ris antiquioris de actione per litis contestationes con- fumendá placitis (2), ut non , nifi recentiori aevo , univerfo jure jan ad mitiorem normam redacto , induci potuisfe videantur : deinde vero , quod ex L. 2. Cod, Sent. rese. non posfe haud incommode conji- ci posfit, Imperatorem Hadrianum, cujus fci- licet aetate. perpetuum confectum est edictum. (3) primum fuisíe, qui contra antiqui moris obfervan- tiam tale quid induceret, Quocirca forfitan tum demum, cum jam dudum ftetisfent judicia ordinaria, reis , qui ante contestationem exceptiones fuas non allegasfent , per restitutiones fuccurri coeptum fit. Ceterum tamen vel ipfis illis temporibus , quibus rei exceptionum recuperandarum gratia restitui pos- fent, multum tamen, eílicacitatis ratione , exceptio ri« (1) Vid, Zimmern, $. 101 initio, (2) Cf. Keller, Ueber Litis - Contestation und V — $. 8 (3) Vid, Eutropius, Epir, Hift. Roms VIIL, 9. Late $» 12. C, de Vet, jaro cnncleando. (1. 17.) 54 COMMENTATIO rite objecta in judiciumque deducta differebat ab exceptione omisf4, et per restitutionem adhuc re- cuperandà. Atque adeo haud feio, anne Gajus, licet univerfe ob exceptionem , qua quis ufus non fuisfet , in integrum restitutionem impetrari potuis- fe referat, tamen tacite indicare videatur , ad hanc quoque restitutionem ea requiri, quae ad univer- fas pertinerent restitutiones, Quod fi verum est, ultro patet, Gajum eos tantum cogitasfe reos, qui in errore verfantes , exceptiones fibi compe- tentes non adhibuisfent. Etenim quominus illos, qui fcientes et volentes id omifisfent, huc trahamus , vetat Ulpianus, dicens : Scienti non fubvenit (Jc. Praetor per restitutionem in integrum) merito : guos niam ipfe fe decepit (Y) , quominus denique eos intel- ligamus , qui ob negligentiam defenfione fuà ufi non esfent , impeditidem Ulpianus, haec nempe mo- nendo: Sub hoc titul (i. e. per in F. R.) plurifa- riam Praetor hominibus yel lapfis , vel circumforiptis Jubyenit , five metu , five calliditate, five aetate y five abfentid inciderint in captionem (9). Negli- gentiae igitur nullam faciendo mentionem , fatis in nuere videtur JCtus, Praetorem ea, quae rei in- curis deteriora facta fuisfent, in aequiorem ftatum. nunquam restituisfe, Denique, ne univerfus qui- dem error exceptionis restitutioni locum dedisfe vi- de». Ci) Vid. L. 1. $. 6 ff. Qued falfo tut. (:7. 6.) (2) L. i. f. De in integr, réstit. (4. 1.) ob E Rr E BH :€ oA» "T . detur fed is tantum , quem. c4u/4 quy Prae- tor justum duceret (1). |... , TIEN ;. Postremo tenendum est , restitutiories j in n integrum ^ pt justa iis fübesfet caufa , hoc.tamen adhuc habujs- .fe incommodum, quod. tempus iis fere praeftitu- .um.esfet, intra quod impetrari deberent; quo uti- -que.exacto incasfum reus Praetorem , ut fibi ex- ceptionem. restitueret , orasfet (2). ErP Jam fi tot tantisque difficultatibus restitutiones » €x- ceptionis recuperandae gratià impetrandae, impedi- rentur, reorum profecto maximi; intererat , restitutio- nisfpeinon nimis confidere , fed exceptiones fuas rite justoque tempore ante litis contestationem allegare. Ad fententiam usque jam litem :perduximus. Quaeri potest , an et post fententiam aliquod re- manserit distinctionis nostrae momentun ? Quodfi reus abfolutus fuisfet, nihil fane intere- rat, utrum ¿p/o jure, an per exceptionem fuperior ) eva- . CÒ Scilicet Praetor nunquam, nifi e cognitá , ut fcilicet ejus justitiam examinaret , in integrum restituebat , ceu patet ex L. 3. eod. Cf. et L. 2. eod, Zimmern, $. 102, (2) Zimmern, $. 107. Glück, de yia petendaec rest. in integrum , Cap. 3. in opusc. Tom, IV. p, 3, Unterholzner, Verjahrungslehre , Bd. g. Sect, 190, 56 COMMENTATIO evafisfet (1). Nam exceptionem, ' in judicium femel deductam riteque probatam , haud minus quam modum obligationis 72/0 jure tollendae effecis- fe, ut in perpetuum reus liberaretur; faepius jam animadverti, Sin vero condemnatus fuisfet reus , ob defenfionem justo tempore non allegatam , an tum etiam perinde erat, utrum ipfo jure į an vero ex- ceptione tantum tutus, defenfionem fuam rite non adhibuisfet ? Msc Forfitan reus, ipfo jure tutus ; modum illum, quo tutus erat, etiam post fententiam allegare po- tuerit, qui vero exceptione tantum, non "item. Est haecce V oetii fententia, veraeque distinc- tionis nostrae rationi apprime congruens. Nam cum : modus obligationis ¿p/o jure tollendae ftatim omnem extingueret actionem (1) , fane fententia ea , qua quis ob talem actionem condemnaretur , utpote caufà fun- damentoque carens, proprie nullius momenti esfe debebat, ^Sed an reapfe Romae ita juris erat? Nam folius quidem Voetii (3) auctoritate, illud affirmare non aüfim , cum fcilicet. vir. celeb. nullis omnino testimoniis aut argumentis fenten- tiam fuam confirmaverit. Mihi quidem res ita ex- pedienda videtur. Jure Romano fententia femel la- ta Ci) Secundum Lég. i119 fM, Reg. juris Cf. quae diximus initio hujus fzctionis. (2) Vid. Introductio , ad finem, (3) Ad Pand. XLIV. n9. L 1] AUSAR PD 00A 57 ta tum demum non valebat, fi expresfim contra juris rigorem: data fuisfet, fcilicet fi fpecialiter con- tra Leges vel SCta vel Conftitutionem fuisfet pro- ‘lata (1); quod fane toties fiebat, quoties judex de jure Conftitutionis aut Legis aut SCti , non de jure litigatoris pronuntiasfet (9). Quod fi igitur ex gr. judex, reum, licet folutionem allegantem , nihilominus condemnaret , dicens eum , qui obliga- tionem aliquam folutione fustulisfet, abfolvi non oportere, talis profecto fententia, utpote juri ci- vili expresfim contraria, valere non poterat. Sed fi ipfe reus defenfionem fuam: non protulisfet , haud credo , fententiam contra eum latam, per leges ci- tatás non valuisfe. Imo prorfus contrarium affirmare videtur JCtus in L. 4. ff, de Re judice (42. 1.) ubi ait: , Sub /pecio novorum infirumentorum: pos- s> tea repertorum res judicatas infaurari, cxem= » plo grave est." — Ex' hoc enim loco effici posfe. videtur , folutionem, ante fententiam. non -probatam ; deinceps , fi nova aliqua ejus proban- dae opportunitas exorta fit, inventa v. ge apochá quae amisfa fuerat, frustra actori objici. Etiamfíi igitur fortasfe non tanta fuerit modorum obligationem ipfo jure tollentium efficacitas , ut vel non allegati fententiam tamen condemnatoriam ever» terent five retro nullam redderent 5 illi tamen alid quá: T2- Ci) Le 19. f de Appellat. (49. 1.) (2) La 1. $. 2. ff, Quae fent. fine appellat, EST (49. 8) 58 COMMENTATIO ratione, etiam post fententiam , reis aliquam praeftitis- -fe videntur utilitatem, Atque adeo haud nobis dis- plicet fententia Hub eri (x), ftatuentis eum qui folvisfet (aut alio quo legitimo modo rite ab obli- gatione. liberatus fuisfet) fi conventus iterum icon- demmatus fuisfet, repertá deinceps apochá (aliove quo: obligationis vere extinctae arguniento) . eum repetere potuisfe, quod folvisfet, non condictione indebiti , (quia quod folutum fuisfet, deberetur ex fententia) fed condictione. fine caufa. Quae qui- dem fententia Huberi non parum repetit adju- menti ex L. 9. ff. Decondicte fine caufa (12- 7) s ubi caufa fere fimilis defcribitur. Univerfe igitur mihi videtur illi, qui Z5/o. licet jure tutus condemnatus fuisfet, deinde aliqua cu- juscumque tandem nominis competiisfe condictio , quá id quod quafi bis folvisfet , repeteret, licet ta» nien hocce ad eum non videatur extendendum , qui plerá voluntate defenfionem fuam omisisfet , quip- pe qui potius donare, quam ratione fublatae jam obligationis condemnari videretur (2). Haec de modis obligationis ipfo jure tollendae: videamus jam , an exceptiones , ad fententiam usque omisfae , itidem deinceps aliquid valuerint ? Nonnul- las (1) Vid. Huberus; Praelect.. Şur. Rom, et Hod, ad L.” XLII. r. n9. 47. 2) Vid. L, 92. ff. 4e Reg. juris, Coll, Le $3« Code Op 9 ^R' $^ D Y CA. 59 lás füisfe exceptiones, quae ob fpecialem favorem in ipfa rei judicatae exfecutione recte adhuc oppo- nerentur, fupra jam vidimus (1). Quid autem de feliquis exceptionibus existimandum ? Puto equidem , nullam omnino istas post fenteri- tiam retinuisfe efficacitatem. Nam condictionem quidem tum reo non com- petiisfe, ipfa exceptionum natura docet, Etenim cum exceptio neutiquam ipfam everteret obligatio- nem , fed tantum ob aequitatem rei condemnationem impediret, dummodo allegaretur justo tempore , fe- quitur, eam, non allegatam, omni flatim exci- disfe effectu, Neque fane hac in. caufà vulgo TeO per extraordinarium restitutionis auxilium fuc- curri confuevisfe, | vel exinde patet, quod hoc tamquam peculiare quoddam benificium militibus minoribusque concesfum fit (2). Nemo autem nobis objiciat L. e. Cod. Sente resc. non posfe, (7. 50.) de quà, utpote ad extraordinarium judi- cium referendà , quid existimandum fit , fuo". loco videbimus (3). Ex his, quae dixi , jam efficitur , modos folven* dae . (7) $. nempe fuperiori. His fortasfe etiam addi posfunt exceptiones, quarum caufa post fententiam demum exorta fit, Vid, Zimmern, $. 98. coll, $. 139. (2) L. 36. f. De Minoribus (4. 4.) L. 1. C.de Jur. et facto ignor, (1. 18.) coll. Zimmern, $. 98. (3) Vid, hujus Cap. Sect. III, 6o COMMENTATIO dae obligationis ipfo jure etiam fere post rei cone demnationem plerumque vires adhuc retinuisfe , cum contra, exceptiones nonallegatae non, nifi in certis pecularibusque caufis- post fententiam aliquid efficacitatis retinerent, B. De distinctionis effectibus , ratione ipfius obligas tionis eficacitatise | Quemadmodum fupra expofuimns , quantum for- mae quidem ratione differret, utrum -quis ipe so jure tutusesfet, an exceptionis auxilio; ita nunc potisfimum id agendum est, ut rite per- fpectum nobis habeamus, an etiam ipfius obli- gationis efficacitatis ratione distinctio illa quid valuerit, i. e. an etiam , inipfius obligationis vi et efficacitate exftinguendis , diverfa fuerint mo- dorum obligationis p/o jure tollendae et exceptio- num niomenta , et quinam exinde exorti fint effectus ? Veram distinctionis nostrae naturam univerfo- rumque effectuum exinde repetendorum fundamen- tum Clar. v. Löhr breviter quidem, fed tamen elegantisfime deferipfit, hac ufus comparatione. Quemadmodum litterae, quae aquá, aeque at- que illae, quae atramento quodam oculos latenti fcriptae funt, nunc quidem legi nequeunt, ficu- ü ti.porro abluta haud minus qnam abrafa membra- pa nihil nunc continet, quod oculis percipi pose fit; fed tamen maximae in hisce orientur diverfita- tes , fimulatque et fcriptura -occulta et. fcriptura , quae per ablutionem vifui. erepta fuit: remediis quibusdam ex chemia petitis in lucem revocatae fuerint; — ita et nostra distinctio comparata est. Etenim quaecumque obligatio ab initio nullius fuit momenti, nullo omnino modo umquam reviviscet ; - cum contra ea, quae per exceptionem aut jam inde ab initio aut deinceps infirmata est, nync quidem etiam non plane est efficax , verum aliquando , €x- ceptionis jugo excusfo, prorfus inflaurari -potes rit. C1)»; Nimirum omnes illi modi, qui ipfo fure valere dicebantur, (de iis autem fermo tantum erit, qui- bus obligatio rite conftituta everteretur; nam cau- fae, ob quas faepe negotia ultro nulla erant, ad nostrum argumentum.non pertinent) tanta praediti erant vi et auctoritate, ut ipfo temporis momento, quo obtinere coepisfent, obligationes penitus ex- ftinguerent , omnemque earum fubftantiam et mo- mentum in perpetuum cverterent ; unde et ipfae ac- tiones, quas illae in fefe complecterentur , fimul et femel cum ipfis corruerent (2). In exceptionibus Cone (1) Vid, v. Löhr, Op. cit. ll. p. 147 feq. (1) Vid, Huberus, Praelect. jar. ciyilis ad tit. Int. Qui- bus modis toll, oblig. n9. 1. coll. quae diximus Introd. in fines Adde L. 11. d. de Comperfat. (16. 2.) 6à COMMÉN TA TIO contra fecus obtinebat. Scilicet quaecutüque' Óbli- gatio per-- exceptionem aliquam eflicacitàte defti: tuebatur , illa- fane neutiquam peribat , "verum. in torporem tantum quemdam incidebat (1), ex quo multis —— excitari denuo boni oria praë- -- érànt j^ ovg eorum éxpresfa voluntas five reiisfo. fo. idon Réorüm tiegliséntia et ignorantia, p Mem 3". Pactd aliaeque caufae y 1 exceptibnum yis dnfirmaretur (2). 77 07 : ""Déthiscé autem modis , utpote pHécipuis' nos- trae. distinctionis effectibus. > deinceps ita de in- -düstri 'disputabimus, ut fimul appareat, - per fingulos istos modos, obligationem ipfo) jüre füblatam nunquam; «eam vero, quae per excep- tiónem "perii pósfet, optime restitui potüisfe. Denique, : fummum "hocce principium , ex^ quo 'obligatione" ipfo jure fublatà , etidm actio on- nis et cötprehenfa corrucret, ut deberi omnino defineret; “obligatione” contra per exceptionem in- firmatå , actionis tantum effectus vinculis devincire- tur, ipfum vero debitum neutiquam interiret egre- gios in toto juris Romani ambitu peperit effec- tus, quos omnes fane referre non posfüm; “Illas tamen ejüsdem juris partes in examen vocabo, | in C) Vid. Hubertus, l. ccoll. Gajo IV. 116. Add. Zima mern, $. 9r. p. 283. med, (2) Vid. v. Löhr, loc, cit. JIT RTD LC: A. 63 in^;quibus apprime distinctionis. nostrae : n. tas emicabit. Sunt autem hae; SÉ . ae« Compenfatio, e n 59, Variae obligationum. acoesfiones Vo ge quM onoiorum obligatio ès. © i . ^r 'Obligationes:, 'eautionis nai aliis adjecta ouobligatiotibur. oiiz io Ort zi ap "Condictio indebiti, n= ni ] ID arun àf v5niM - pg EE d *a i v | I iripi^pelaneb.e rg MIO Se "s 3i. m»of e De Tiistitetionis effectu , ratione reorum. "voluntatis, five remisfionis. «^ P E . Univerfe, quicumque. obligatione. aliquà Jaune liberatus erat, is;, etiamfi quam „maxime. illud vel- let,:ejus tamen obligationis jus inftaurare non po- terat; qui. vero exceptioni, „gua tutum fefe. esfe fciret, . de; industria renuntiasfet , is proinde . cre- ditori et jus et.actionem integra restituebat. (1). Scilicet ad modos obligationis ipfo .jure tollendae quod attinet, erat quidem in rei arbitrio , velletne ejusmodi naturalem ,civilemve obligationis interi- tum , verum femel admisfus adhibitusque obliga- tionis ipfo jure tollendae modus nullo amplius modo ab eo ita eficacitate destitui poterat, ut obligatio refuscitaretur (2). Nam profecto ‘id, | quod (1) Vid. v. Lóhr, 1.1. (2) Vid. L. 76. ff. de Solut, et Liberat. C4 à $.) coll, L. 97. e se et s. f de Pactis. (2. 14.) | (4 ^ COMMENTATIO quod: femel. factum est, inféctum deinde — non potest. Quodíi igitur quis, licet ipfos jüre inii. pristino. creditori. promiserit, fefe nihilóminus, - fi iterum ob eam caufam in jus vocetur, defenfione fua.non ufurum,. eum quidem „neutiquam | ita de- è nuo obligari, cum rei ratio docet, tum ufitata in Romanis judiciis litigandi ratio egregie confir. mat, Nam v. gr. fi Titius Maevio, cujus qui- dem ftipulationi folutione plene jam fatisfactum est, deinde tamen pollicetur, fefe in judicio non al- legaturum , obligationem ipfo jure fublatam esfe: dein Maevius Titium convenit actione ex ftipula- tu „hic vero promisfiónem füam mon curans com- petenti fibi utitur defenfione: Num jam Mae- vius efficere potést , ut reus nihilominus condeme netur, ob pactionem fcilicet? Num replicazione pacti utetur? Sed cum actor non éxcéptionem , fed modum 9/0 jure valentem alleget,' reò profecto. nullà competet replicatio , quippe quae fit excep. tionis exceptio (1). — Num alia qua via defer fionis remisfionem allegare. poterit? Minime, da: Nam — reus idonee n ipfo jure tutum esfe HT 244 pro- 4 (1) Exceptionem femper praecedere oportere replicationem manifestum est ex Gajo, IV. 26. princ. Inft, de Replicate (V. 14.5 porro ex. L. 22. ff, de Except. C44. 19) Lo. 48. . ff, de Procuratoribus (9. 9.) L..21. $. 1. (f, de Pignoribus (20. 1.) denique ex aliis. locis bene multis. E oy UR! I^ D. T C (A. 65. probaverit, ftatim fieri debebit abfolutio, null4 alid relictà actori allegatione. Quid autem juris erit, fi Titius, fidem ferva- re volens, in judicio fefe non. defendat, ita. ut ju» dex eum revera obligatum esfe putans condemnave- rit (1)? — Tum fcilicet ipfa quidem quae olim ex- ftincta fuit obligatio nunc non reviviscit, Hoc enim fieri. non potest;. fed. potius: dicendum est , hoc caíu, reo non relinqui condictionem |, quando- quidem de industrià defenfione fuà non ufus dona- re videatur illud, quod ei deinceps ex caufà judica- ti folvendum erit. Quod ad exceptiones, quae quafi quaedam esfent beneficia , five jura , quae ex edicti fui vi reis fe- fe concesfurum esfe Praetor promitteret (2), fpon- te intelligitur, in eas vulgares convenire juris re- gulas : Omnes licentiam kaleres his , quae pro fe in- .£r0- (1) Nam recte tenendum, neutiquam hanc fuisfe modorum obl, i. j. toll legem, ut, etiamfi rei illis non uterentur , condemnari tamen som posfent; ut putat Huberus in Resp. ad Schol. Thomafii, in n°. s. Praelect. ad jus civ. Tit. ffe de Condict, ob turp. yel inj. caufam. Vid. Thomafius, eo Scholio. Zimmern. $. 9o. med. Licet tamen judex, fi ex iis, quae ab utroque litigante in medium afferantur, forte comperiat, obligationem fublatam esfe, etiam fne diferta allegatione, reum abfolvere potuisfe videatur. Vid. Zimmern, l. 1l. (2) Vid. Introd. — Cap. I. Sect. 2. $. 1, 3. — Cap. Il. Sect, 2, initio , et $. 1. E | 66 COMMENTATIO troducia funt; renuntiare (Y). Invita. beneficiam non dari (23). Jam fi exceptionibus renuntiare reus jure potest, profecto etiam efficaciter obliga- tur, fi actori exceptione fe non ufarum esfe promit- tat; fecus atque in modis obligationis i. j; tollendae fieri vidimus y unde fi nihilominus reus. exceptione fu utatur, utiliter ei ab actore denuo objicietur hujusmodi quaedam replicatio : Ni conventum fit, ne adhiberetur exceptio. [^o Hoc. quidem eo tempore , quo per iz integrum restitütiones exceptiones nondum recuperarentur, in- dubitati juris fuit; fed, postquam istud reme- dium in hujusmodi caufis adhiberi. coepit, neu- tiquam tamen profuisfe videtur iis, qui donandi quafi animo et deditá operá exceptionis auxilium repudiarunt (3). (1) Vid. L. 29. Cod. de Pacti: (2. 3,)e Quamvis autem il- la Lex ad Justiniani proprie pertineat aetatem , magis tamen antiqui juris confirmandi , quam novi inducendi caufa lata esfe videtur, cum fcilicet regula ea, ad quam ea tota informata est, an iquitatem redoleat. | , (2) L. 69. 8. de Reg, juris, cf. omnino Voet, ad Pand. Lib. SLIV. ir. n9. 8. | (Q:) Vid. hujus Sect L. A. 8. 3. $.2. JU R7L:D $ € A. 67 bir x k ! $. $. IL De distinctionis effectu, ratione reorum | negligentiae et ignorantiae, De negligentia idem fere dicendum, quod de expresfa reorum voluntate $. fuperiori [init. monui- mus, Etenim ad modos quidem obligationis ¿p/o jure tollendae quod attinet, profecto ratiocinio : a fortiori petito , flataendam videtur, illud, quod quis! ne diferta quidem voluntate refuscitare posfit, negligentia et incuria neutiquam’ profecto restitui posfe, Quocirca non folum ejusmodi negligentia , per quam modus, quo quis p/o jure tutus erat, ante Lit. Cont. allegatus non fuisfet , reo neutiquam nocebat (1), verum etiam, fi reus. ad fententiam usque, ita ejusmodi defenfionem omifisfet ut fecu- ta esfet condemnatio, illi fane competebat condic- tio qua folutum repetere posfet. Namque, cum non confulto, fed incurià fuá non ufus fit defen- fione, donasfe quidem neutiquam videtur (2). Quoties autem exceptione tantum quis tutus erat, res longe aliter fefe habebat, Nam cum ane tiquiori aetate exceptio in jure omisía, incasfum deinde defiderabatur; tum vél Gaji tempore ex- ceptio, initio litis non objecta, deinde per in inte» grum (1) Vid. Sect. hujns, L. A. $. 2. (2) Vid. hujusce, Sect. Le A. S. 3. E 2 68 COMMENTATIO crum restitutionem reo reddi non potu'sfe videtur, fi reus ob negligentiam ea ufus non esfet. Quae enim caufa esfe.potuerit, cur Praetor jura illa, quorum amisfionem negligentiores homines fibi ipfi deberent, unquam iis restituere vellet (1.)? - Videamus de ignorantia , quae nempe cum haud ita praecipium praebeat distinctionis nostrae effe- ctum, peculiari $. a nobis confideranda esfe non videbatur. Ratione ignorantiae inprimis nobis eie periodi distinguendae funt 5 altera nempe continens antiquio- rem aetatis formulariae partem, altera vero ad ea pertinens tempora, quibus in integrum restitutio ufu jam. frequentabatur. Quod ad priorem attinet AER : meå quidem fententià ftatuendum videtur, fi modi obligationis tollendae ¿p/o jure per errorem: non allegati esfent , nihil tamen id nocuisfe reo (2); contra vero exe ceptiones, quacumque tandem de caufa ante Litis contestationem omisfas, deinceps opponi non am- . plius potuisfe, Autiquiores enim Romani haud fa- cile iis, qui forma peccasfent, füccurrere folebant: | ! | | nes. (à) Vid. hnjus, Sect. L. A. $. 5. (2) Argumento fcilicet denuo a fortiori (ut ajunt Logici) petito, Hujusmodi au em erroris, iu modis tollendaé obligationis spó jure y illud fit exemplo , cum debitor, quem alius quis fo- lutione ignorantem liberaverat, nihilominus a pristino creditore conventus, allegacionem de obligatione ipfo jure fublatå , justa pane ignorantiá deceptus actori non objecisfet. Cf. prince lud, Quib. mod, toll. oblig. Gajus, in L, 55. f. de Solut, =~ o} U,R I D.I,C A 69 neque fane illud poterant, quamdiu. nulla adhuc a Praetore concesfa. fuerat exceptionis recuperandae caufa. in integrum restitutio, Quum autem haec concedi coepit, iguoratiae fane. ratione magno- pere imminutus est distinctionis nostrae effec. tus, licet tamen illa haec vestigia reliquisfe vi- deatur: 19. ut reus, qui -exceptione fefe tueri posfet, non ultra judicis fententiam a Praetore ju- varetur, qui vero ipfo jure debere defiisfet, is.vel post fententiam per. condictionem, illud , quod. bis folvisfet , repetere posfet (1)5 29. quod. illa. in in- tegrum restitutio multis impedita 'esfet difficulta- tibus (2), condictio .vero facillime procederet ; 3°. denique , quod (licet tamen neutiquam conftet) fortasfe obligatione ipfo fure fublata ,. quivis -error ad condictionem prodesfet; in exceptionibus tum demum restitutio concederetur , fi ignorantia non fus pina esfet neque nimis negligentis hominis (3). $3. IIl, De pactis contrariis aliisque caufis, qui- bus obligatio exceptione infirmata reyivis- cere poterat , obligatio vero ipfo jure fublata non item. Quemadmodum fuperioribus $. $. jam ostendi- mus , quatenus per reos éffici putes ut excep- tio« (1) Vid. hujus, Sect L. A. $. 3. ; (2) Vid. hujus, Sect. L. A. $. ^. (5) Cf. L. 3. $. I. L. ó. Ls 9. $. 2. ff. eod, 70 COMMENTATIO tionis vi fublatà obligatio omnem recuperaret efficacitatem , cum contra obligatio 27/o jure fublata nullå rei, neque voluntate , neque negligentià, ne que ignorantid inflaurari posfet; ita jam accingere nos oportet ad diver/am pactorum , aliorumque momentorum efficaciam , in utroque genere obliga- tionis tollendae modorum, exponendam. Videa- mus igitur primum de pactis, de €— d don verbo jam diximus (1). | Uti autem ibi illud quod ipfa juris potestate extinc- tum fit, rei remisfione non restitui posfe ostendi , ità divae nunc dicendum , illud nulla omnino partium £otyentione in vitam revocari posfe , ob easdem caufas quas eodem loco tradidi (2). Atque hoc adeo ag il> las etiam pertinet actiones , quae nudå pactione [übla tae esfent, fiquidem illae ejus esfent generis , ut jus civile eas pactoj ipfo jure toll. juberet; qua- les funt actiones furti inmjuriaeque (3) et quivis denique contractus confenfu conítantes. ^ Quodfi igitur post fublatas pacto hujusmodi actiones , pos- tea pacisceretur actor, ut agere posfet, inefficax fane illud pactum erat ad actionem. parandam. Non .enim ex panto injuriarum furtique actiones orie- ban- Qiiy$> Nempe hujus Sectionis , be B. $« 1«: | (2) C£. omnino quae diximus hujus Sect. L, B. $. r. coll. L. 25. ff. de Solut. (46. 5.) (3) Vid..L. 6. Li pispe 14. ekt..L.:07 $. 3. E de Pae- tis C2» 14) UU ATA E € A; fi bantur; fed, ex | contumelid damnoque dato (1)$ Neque. etiam:'feviviscére poterant negotia confen-« fualia ,' contrario confenfu femel exftincta (2), praefertim cwm contrarius hujusmodi confenfus ae- que atque confenfüs ille, éx quo enata fucrat obligatio, proprie pactum non esfet,; fed civilem prorfus haberet caufam, ex regultà, omnia eodem modo disfolvi , quo fint colligàta (4). - Alia omhia obtinebant, quotiescumque obliga. tio aliqua exceptionis onere opprimeretur, Hujus- modi enim obligatio interveniente pacto vires fuas recuperabat, non quidem ifo jure, i. e. ut in plenum vigorém restitueretur (4), fed tamen ita, ut ab actore penderet, velletne replicátione pacti adhibita actorem exceptione. fua utentem elide- re, atque hae via actionem fuam integram recu perare. | ; : Duplici autem formå réplicatio ea concipieba- tur, prouti aut excepiione pacti de mom petendo, aut alia quavis exceptione obligatio antea infirmata fuisfet, Nam fi ex gr. quis mecum pactus est, ne pecuniam, quam mihi debet, ab eo petam, noce- Ii ; bit (1) Vid, L. 27. $. 3. cit i (2) Vid. $. 4. Inft* Quib, mod. tell. oble L. 3» la 6. f " .f. de Rescind. vendit, (18. s.) (3) Vid. L. 35. ff. de Regulis juris : coll, quae diximus in Introduct: ad hujus Sect. E. B. initio, i (4) Vid, L. 27. $. 2. de Pacti. 72 COMMENTATIO bit mihi agenti- exceptió: conventionis. Verim: fi’ post prius illud pactum in contrarium: paciscamur, ut fcilicet. omnino. mihi petere liceat ,- iniquüni fane erit, me -excludi exceptione. "Quam- ob reni tum mihi dabitur replicatio ex^ posteriore pacto j ita concepta : (Sj non: postea convenerit , ut eam pès cuniam petere liceret (1). Quod fi vero alia quaecumque: exceptio: actori obftaret, poterat illa excludi per replicationem il- lam reo objectam: S son conyenerit, ut. excep» tione tibi competenti non utereris (2). At non folum hoc nomine obligationis: 72/0. jus re fublaiae ;ab iis, quae per exceptionem tantum elidi posfent , differebant, quod exceptiones aut rei remisfione , vel negligentia , vel ignorantia , aut. pare tium conventione infirmari posfent; modi contra obligationis ipfo jure tollendae numquam ita retro infecti- redderentur verum et ulterius distinctio» nis nostrae efficacitas progrediebatur , cum. fcilicet faepe etiam. exceptiones ,. non partium. quidem. ali- quo facto, verum propterea quod 'earum et caufa et fundamentum penitus. evanuerant, aut. fponte, aut per replicationes omni destituerentur mos mento, Hujusmodi quid, fi /p/0 jure actio finita esfet, haud fieri potuisfe, vix opus est ut dicam, carie enim femel o Jare extinctam qua- quam CO Vid. Gajus, IV. 126. pr. Init. de Replicat, Ce 144) (2) De hac repiicatione cf, quae monuimus fupra s $e r« E U'/gvDbibiiCoA 73 quam ratione restitui , juris Romani principiis pror- fus. contrarium erat, ut faepius jam monui (1). Una tamen caufa erat , qua, licet funditus extinc- ta obligatione, non prorfus tamen omni jure exci- debat actor (2): fi nempe debitor pecuniae fum- mam, quam creditor accipere recufasfet , confignas tione factÀ depofuisfet, eandemque dein ipfe reci- peret. "Tum fcilicet utilis actio creditori a Praeto- fe dabatur (3). Verumtamen recte: notandum , ín hac ipfa caufá non adeo obligationem femel fublatam inftaurari, fed potius alicui per praetoriam actionem fuccurri, ne fcilicet alter cum ipfius damno fieret locupletior (4). | Jam videamus , quibus] modis faepe obligatio exceptione infirmata revivisceret, propterea quod exceptioni caufa fublata esfet. ` Illae quidem exceptiones , quae folam fpectabant aequitatem. (5), i;z haud facile tollebantur ,; cum perpetua fere earum caufa esfet. Namque dolus aut metus, qui femel negotio alicui anfam prae- ! buis- (1) Vid. hujus , Sect. L. B. init. col. I. 66. $. 1. f. de Le- garis II. L, 83. 8. 5. ff. de Verb, obligat. (45. 1.) /(2) Deliac re vid. Noodt, Ze Feenore et Ufuris , Lib. IIl. C. 15. in e;us Oper. p. 216, 217. Huc fortasfe etiam refpexit v. Lóhr, Op. cit. 1. c. p. 148... i (3) Vid. L. 19. C. de Ufuris (4.32 ) L.7. ff. de Ufuris Can. 1.) coll. Noodt, l. c. (4) Quod prohibetur, L. 206. T, de Reg. juris, (5) Vid, Cap. L sect. 2, $. 9. 74 COMMENTATiO buisfent, perpetuo valebant ad exceptionem pariendain. Tamen vel ex harum exceptionum numero , pecuniae "oh numeratac exceptio h.l. ad nostrum argumentum facere videtur, cum fcilicet. putaverim , flipulatio- nem credendi caufa contractam per exceptionem eli- di quidem posfe, quamdiu pecutiia numerata non fit (1), fed plenum tamen eam recuperaturam. vi» gorem, fimulatque numeratio revera peracta erit, Praecipue autem -ob caufam fublatam illae caderé poterant exceptiones ,: quae praetorii juris confir- mandi gratià inductae erant (2), Nimirüm , cum harum quidem hoc maxime esfet confilium, ut ei, cui aliqua jure civili competeret conditio; alio eandem obtinente conditionem, jure praetorio omnia auferrentur actiones et officiaex conditione ea civili orta; profecto cesfante illa conditione prae- torià, exceptiones quoque cum ea cohaerentes proinde corruebant, Exemplis , age rem illustremus. Nimirum’ (ut hoc primum arguam) fideicommis- faria quidem hereditas nullam omnino. habuisfet utilitatem , fi heres fiduciarius directis iis juris civi- lis actionibus , quae ei et contra eum competerent, efficaciter cum agere et convenire, tum conveniri pos tuisfet, Quas tamen actiones cum: Praetor. vi ju- risdictionis fuae tollére haud posfet, ilas remedio exceptionum adhibito inürmábit faltë effectuque S v prie (2) Vid. Gajus; IV. 116. $75. Inft. de P e 13.) vd Vid. Cap. L .Sect. $. S. 9. giy RIFE: 75 privàbat Gy» Ipfe autem lae exceptiones haud díütids! confistere poterant; quam ipfa fideicom- misti, 0b quod inductae "erant, caufa fuperes. fet ;- qui cesfarite , earum etidm “fus tolleba- tur (2); non quideni per replicationem , ut per- peram putat v.Lóhr; fed ipfo jure. Etenim fpon- té ét ultro reviviscebint omnes heredem inter fereditáriosque creditorés 'ae "debitores exftantes obligationes, fimulatque fideicommisfario herede remoto, fiduciarius heres in omne jus et vitium : defuncti restitueretur. `° Quod dixi de fideicommisfaria hereditate , in ġo- norum etiam pos/esfionem convenit, Etenim quan- do alicui a Praetore bonorum posfesfio data esfet , ita tamen ille, qui aut testamento aut XII tabulis legitimo jure vocabatur , heres esfe non defi inebat , ideoque omnes actiones hereditariae ei et con. tra eum ipfo jure competere pergebant. Caute ta- menin hac etiam caufá Praetor exceptionibus et he- redi et contra eum debito; ribus hereditariis tribuen- dis efficere folebat, ut omnia commoda et incommo- da ex hereditate oriunda folum fpectarent bonorum posfesforem (3). Neque tamen diutius illarum L' Cx- VQ Dr o Loop $07. L. $89 pf. (f ad SC. Trebil- lianum. (96. 1.) Cf. et quae dixi, Cap. I. Sect. c. $. 3. ^ Q9) Vid. v. Löhr., Magázin für Reclitswisfen ss und. Cefetz- g«bung. Tom, III. Neues Magazin, cet. Tom.'1. p. 225. (3) Vid. L. 15. ff. Je Bon posf, contrà Tab. (37. 4) Collat. LL. 76 COMMENTATIO exceptionum., vis, obtinebat, quam ipfum vigeret bonorum posfesforis jus.. Quotiescunque igitur -bos norum posfesfio omittebatur vel repudiabatur (1),. vel aliis momentis intercidebat (2), plenum, denuo obligationes , inter heredem juris civilis atque illos qui.: hereditati aut deberent aut crederent, ¿p/o /u- re conftitutae , effectum recuperabant (3). Quaprop- ter agenti postea aut convento heredi nulla amplius obftabat aut. proderat exceptio, c o) CO) dosi F 5 Jam fatis diu verfati esfe mobis videmur in exponen- do praecipuo isto distinctionis nostrae effectu, per quem obligatio femel ipfo jure extincta numquam amplius restitueretur ; ea vero, quae per. exceptio. - nem tantum infirmaretur , totidem modis plenam effie cacitatem recuperare posfet , quot modis ipfa reo excidere poterat exceptio, Animus jam est, hnjus- ce. fummi principii efficacitatem in nonnullis juris Romani partibus, in quibus illud inprimis emicat, examinare, | | us PUE ERE $. 4. Le Moñ et Rom. 16 $.5. L. 25. ff. de Bonis libert. (38. 2.) L. 15. ff. de Obligat. et act. (44. 7.) (1). L. 2. de Excepte. rei jud. (44« 2.) Le 15. ff» de. OBlig, et act. (444 7. Le 9. ff. Si tab; test, null. (38. 6.) .. Cz) Exempla funt in Larie pr. ff Je. Bon posfef. contra tab, (57. 4) L. 8. pr. ff; de, Bon. posf. fec. tab. (37e 11427 C3) Cf. Lohr, Magzin für Rechirw. cet. hle pa 297, fage JURIDICA 77 $ 4 IV. De distinctionis effectu, ratione compen» fationis. Quoties obligatio aliqua 75/o jure, fublata fit, eam ad compenfationem non amplius valere posfe , ultro patet (1). Si enim ex gr. Titius centum aureos debuit Maevio, fed per acceptilationem , ant /olutionem liberatus êst , omne profecto perit T i- tii debitum: unde, fi postea Maevius invicem Titio centum debere coeperit , nulli (ane debiti (ut- pote jam dudum extincti) et crediti contributioni locus esfe potest (2). " Quid autem juris erit, fi debitum. non ipfo ju- te exftinctum fit, fed exceptione aliquá infir- metur ? An tunc compenfíatio obtinebit, quan- doquidem*fummo jure adhuc et obligatio et actio vigent? Sed obftat Javolenus JCtus, difertis.. verbis monens: quaecumque per exceptionem peri- mi posfint, ea in compen[ationem non venire, An igitur omne in hoc genere inter obligationem ¿p/o Jure füblatam , et per exceptionem infirmendam ne- gandum est disfcrimen? Minime. Nam quamdiu biis | qui- (1) Cf. $. fuperior. (2) Nihil aliud esfe compenfationem quam hujusmodi contri- butionem patet ex Modestini difinitione, L, 1, ff. de Com- penfat. (16. 2.) traditá. 78 COMMENTA TIO. quidem obligatio exceptionis onere opprimitur, nulla fit compenfatio , fecundum JCtum L. 14. cit. verumtamen fimulatque ea exceptio per aliquem istorum. modorum , quos fupra expofui (1), cor- ruerit, tum fane et obligatio ə» quam exceptio aliquamdiu infirmaverat, plene reviviscet et fimul, compenfationi locus esfe incipiet. Quodfi igi- tur Titius non ipfo quidem jure. officio fol- vendi liberatus, fed cum adverfario pactus est, ne a fe peteretur , tunc quidem compenfatio nul- la fit, fed ftatim fieri coepit, ubi Titius et Maeyvius in contrarium paciscendo, ut nempe omnino a Titio peteretur, exceptionem pacti per replicationem pacti contrarii infirmaverint. Sed for- te objiciat quis, harum replicationum eam non esfe posfe eflicacitatem , ut flatim admittant com- penfationem , cum fcilicet exceptio neque pacto contrario neque remisfione ¿p/o jure tollatur (2), quandoquidem ipfae replicationes invicem per du- plicationes ita everti posfint, ut exceptiones fta- tim reviviscant , unde locus denuo foret isti Javoleni JCti effato, quo interdicitur, ne obli- gatio ea, quae exceptione infirmari posfit, vocetur in compenfationem , quandoquidem vere per excep- ücnem infirmari pos/e dicitur obligatio illa, quae ' du- C) $8. nempe 1, 2 et $. hujus Sect. fub. L. B, (2) Vii L. 22. $. o. ff. de Pactis. (7. 14) op U.;Rrlb Ego 79 duplicatione ad eam revertetur conditionem , in quà verfata erat ante ortam replicationem. Vera funt, fic argui contra nos posfunt, Ve- rumtamen etiamfi aliquid concedamus , neutiquam tamen fic cesfabit distinctionis nostrae ratione compenfationis efficacitas. Nimirum licet fortas- fe replicatio exceptionis elidendae cauf4 interpofita nihil valeat ad obligationem in compenfationem vo- candam , ob caufas ab adverfario allegatas, tamen tum faltem cum exceptio ita perierit, ut nulla ra- tione a reo recuperari posfit, ftatim compenfatio obtinebit, quia tunc. quidem certis(imi juris est, reum , utpote nulla amplius tutum exceptione , et civili et praetorio jure adverfario obligatum esfe incipere, atque omni proinde adver(íarium ob illa, quae hic invicem ipfi debeat, conveniendi jure excidere. Sed revertamur ad exemplum istud, quod fupra jam propofuimus. Itaque Titius et Maevius ipfo illo pacto, ut omnino petatur, fortasfe compenfationi locum praebere non pos- funt, fed tum certe, cum Titius ob Maevii replicationem a judice condemnatus fuerit, excep- tio illa, qua olim reus tutus fuit, nihil amplius obítabit crediti debitique contributioni quae uti- que univerfe , fimulatque exceptio penitus ipfoque jure reo exciderit, ftatim fieri videtur. Itaque ex his, quae de compenfatione monui- mus - hanc jam eliciamus conclufionem , quod de- bitum quidem ¿p/o jure fublatum. numquam am- plius $9 COMMENTATIO plius: compenfetur ; cum “contra id , quod per ex- ceptionem tantum infirmatur, aliquando in: com. penfationem vocari posfit. $ 5. V. De effectu distinctionis , ratione obligatlonum accesforiarum , v. gr. ufurarum , cet. Haec communis obligationum lex fuisfe videtur , ut, fi ¿p/o jure corruerent, omnes quoque. -cades rent obligationes accesfori$& (1); fin vero per ex- ceptionem infirmarentur, etiam accesfiones efficaci- tate destituerentur , fed reviviscerent ; quamprie. mum obligatio principalis exceptione liberata re- nasceretur. | Hoc autem loco ufurarum otigiténeng utpote omnitifn ejusdem generis praecipuam , in éiümbhia vocemus. Nimirum iidem modi, qui obligationem ipfo jure extinguebant, fimul etiam omnem tolle- bant ufürarum obligationem , utpote accesfionem (9), "ite cum (1) Vid. L.128. ff. de Regulis juris | (2) V. L.cit. coll fummo G. Noodt,in Op. de Focnore et Ufuris, (IIIs 14, 15). Uno tantum cafu interdum ,licet obligatione principali ipfo jure extincta, ufurarum tamen obligatio per excep- tionem dol? tantum elidebatur, fi fcilicet haec per ftipulationem contracta fuisfet, Vid, L` 75. S. penult f. de Verbor. oblig. L. 3. ff. de eo quod certo loco. Attamen vel hoc cafu intér. dum ufurarum obligationem 72/» jure periisfe , apparet ex L. 49. ff, de J URTID E QA. 81 cum exceptiones contra tollerent quidem etiam ufu- ras folvendi necesfitatem (1) , verum non diutius quam ipfae illae confisterent: -quocirca ufura- rum obligatio tum. plene renascebatur, cum prin» cipalis actio in vigorem restituta esfet. Haec au» tem exceptionum. in ufurarum obligatione ratio , etfi ex iis, quae fupra tradidimus , principiis fponte fes qui videatur, tamen cum. nullo: diferto antiquiorum jurisconfultorum. testimonio nitatur, paullo latius nobis explicanda est. Quocirca primum ` inquirendum est , quomodo per exceptionem , quá principalis infirmetur obliga- tio, accesforiae etiam ufurarum obligationes eífectu destituantur; ut. deinde ostendere posfimus, qui fiat, ut pro modorum , quibus exceptio reis exci- dere posfit, diverfitate, variis etiam modis ufura. rum obligationes restituantur. Quod autem ad efficacitatem exceptionis , qua principalis obligatio po Me in ufurarum obliga- | eR tio- ) f. de Rebus creditis," Ceterum h, l. tantum de ufuris futuris fermo. Nam ufurae praeteritae , licet obligatione principali ex- tinctá, peti tamen adhuc poterant, fiquidem ex conventio- nedeberentur, Cf, Noodt, ds Feenore et Ufuris, loc. cit. Westenberg, ad Pand, tite XXII. 6. 34» (1) Antiquitus tamen praefcriptio temporalis , licet obligatio- nem principalem per exceptionem elideret, nullam omnino in obligationem ufurarum per ftipulationem debitarum habebat effi- cacitatem, Vid, Noodt, Op.cit. (III. 165 init ) Mutstum ta- men hoc est ajustiniano, Vid. L 26. Cod. de Ufuris, F ga COMMENTATIO tione tollendá attinet, omnino distinguendae funt ufurae ob moram folvendae (1), ab iis , quae: quat in compenfationem utilitatis, quam ex proprio pe- cuniae ufu creditor percipere potuisfet , deck di- cebantur (2). Quoties enim:ufuris mora caufam praeberet, ex- ceptionis haec erat vis, ut ipfo jure ufurarum cur- fus fisteretur, idque five ex conventione five ex judicis officio illae. praeftandae esfent, ex fententia Paulli, qui (3) de obligatione ufurarum , post- quam ipfius fortis petitio per pactum ftipulationi in continenti adjectum dilata esfet,.disferens -haec ait. 4, Sed eum fortis petitio dilata fit , confeguens s5 65, ut. ctiam ufurae ex co tempore quo moram spo yfecit accedant ; et fí ad exceptionem tantum prod- s5 efet. pactum , tamen: ufurarum. obligatio ipfo , jure non committetur : non enim in-mora est, >» a quo pecunia propter |. exceptionem... peti: non 5>. potest." Itaque univerfe , quoties ufurarum cau- fa esfet mora , ¿p/o jure nullae debebantur ufurae, quamdiu quidem valebat exceptio; hac enim col- fapf4, denuo eae folvi incipiebant , quippe quarum | Cur- (1) De quibus confer L. 17. § 3, 4. L. 32. $. ». f de Ufuris. (22. 3) Noodt, Op. cit. IIl. 9. fqq. (2) Hasce quidem ufüras proprie hoc nomine vocari di- cit Noodt, Op. cir. Lib. I. Cap. 3. Na quae ibi dicuntur ad lucrum respicere ufurae, easdem h. 1. cogitamus. cf. Voet,ad üt, de Ufuiis, n9. 4. VE (3) Lege fcilicet 4o. ff, de Rebus creditis. (tg. 1.). y U^ E X -DMINÓO A 83 curfus (quod recte tenendum est) non ipfo jure füblatus ,' fed tantum ipfo jure /uspenfus fuisfet. Venio jam ad illas ufuras, quas haud inepte dixerunt compen/atorias, Has quidem, fi fortis petitio: exceptione infirmaretür, . neutiquam 75/» jure fisti puto , fed itidem per exceptionem; tum "qua Paullus diferte tantum: morae : mentio» nem fecerit, tum quia alia longe harum atque ʻea- rum , quas fupra attigi , ratio fuerit; Namque cum is qui moram faceret , “poenae nomine ufuras folvere deberet, fane fponte ultroque liberabatur, ‘quoties fola earum praeftandarum caufa, mora feili- -cet , evanuerat. (1). Ufurae e contrario compenfa- toriae per exceptionem profecto non omni: caufà privabantur, cum vel exítante exceptione haud mi- mus, quam fi illa neutiquam .exflaret , aliquá credi- -tor indigeret lucri compenfatione. | In liac tamen .caufà reus , licet neutiquam 22/0 jure ufuras folven- di necesfitate folutus ; tamen , fide ufuris conveni- retur, haud. minus per exceptionem. tutus erat, quam fi ipfa fors peteretur. Videamus nunc, quomodo mfurae five: i2/0 jure five per exceptionem intermisfae ,- variis. modis Te- .nascerentur et coimputandae esfent; prouti:hac il- -Jave rátione principalis obligatio exceptionem fuam excusfisfet. S dt i Sia (1r) Vid. L. 4o. cit, Voet, ad tit. Ze :Pactis, (a. 14.) » 7. F2 $4 COMMENTATIO Itaque fi reus exceptionem, qua. tutus erat, le- gitimo tempore non- allegasfet , ita ut condemnatio fequeretur (1) , ufurae ità computàábantur , ac fi nul- la umquam obtinuisfet exceptio (quemadmodum . in hujusmodi caufa, ipfa etiam fors a reo praeftanda erat (2)): dummodo faltem ufürarum obligatio per exceptionem tantum infirmata fuisfet,! Namque il- lae ufurae y quarum curfum morae purgatio 72/0 fu» re ftitisfet, vel tum, fi judicis condemnatione comprehenfae fuisfent, deinde tamen condici pote- rant, utpote z/o jure indébitae (3). Quodíi autem obligationis principalis exceptio ita per pactum aliudve momentum fuisfet infirma- ta (4), ut reo excipienti replicatio ab actore denuo objiceretur, quaeri potest, quaenam tunc fofvendae fint ufurae ? Distinguendum autem hoc quoque loco videtur inter eas ufüras, quae ;p- fo fure aliquamdiu intermisfae fuisfent, atque illas, quarum exactio per -exceptionem elidi- posfet, Nimirum , quod ad priores attinet , illae tantum ufürae judicis condemnatione. comprehendi pote- rant, quae antequam exceptio infirmari coepisfet , aut postquam replicationi denuo locus esfet, cucur- risfent. . Namque dum exceptio plene valuerat, i | fgati | BO! cp. €) Cf. quae dixihujus Sect. Li. A, $. 2. L°. B. S 1 ét2e (2) Vid. hujus Sect. L*. B. $. I Ct 2. (3) Vid. hujus Sect. L^% A, $. 9, (4). Cf. $. Se fupra. J-U,& d Ditos 85 ipfo jure ufuras reus non debuerat. Unde ad has folvendas ¿p/o jure non obligatus erat. Quid autem juris erat, quando ufurarum obli. gatio neutiquam ¿p/o jure fuspenfa fuisfet, fed tantum obligationis principalis exceptioni aliquam- diu fubjacuisfet ? Tum fane folvendae erant ufurae ab initio obligationis inde ad rem judicatam us- que, Etenim harum. ufurarum obligatio numquam reapfe fublata fuerat, fed in eå tantum fuerat con- ditione, ut. quamdiu actor principalem actionem inftituens exceptione elidi posfet, tamdiu etiam ex- cluderetur ufurarum petitio : unde tum, cum ac- tioni principali per replicationem inftitutam vis fua plene restituta fuisfet, proinde etiam ufurarum obligatio utpote accesforia plenum recuperabat vi- gorem ,i.e. omnes tum a reo folvendae erant ufu- rae ab initio inde obligationis , atque adeo vel ejns etiam temporis, quo adhuc valuerat exceptio ; fe- cus atque obtinebat, fi ufurarum curfus ¿p/o jure intermisfus fuerat. Itaque (ut ea , quae hoc $. dixi ,per caufae collec- tionem repetam) obligatione ipfo jure fublatà, om- nis proinde peribat futurarum ufurarum obligatio ; cum contra, quoties obligatio aliqua per exceptio- nem infirmari posfet , totidem esfent ufurarum obli- gationis inftaurandae viae, quot ipfarum principa- lium obligationum, per exceptionis fcilicet amis- fionem , restituendarum modi. Denique, quae de ufurarum obligatione monui- mus 86 COMMENTATIO mus , aliquem etiam ufum habere videntur in reli- quis obligationum accesfionibus , quarum nomina con- tinet Rubrica tit. ff. de ufuris cet. (22. 1.) quas tamen brevitatis caufá in examen non vocabimus. $. 6. VI. De effectu distinctionis , rationeobligationum: earum , quae. cautionis loco ad alias obliga- tiones. accedere folebant. Harum praecipuae erant: Iv, Fidejusforia, quacum magnam affinitatem ha- bent obligationes, mandatorum. et conflitutaw rume 2°, Pignoratitias — Quarum illae cautionem ha» bebant in ze, hae vero in ezfoza (1)... Quandoquidem obligationum harum haec. erat ra» tio, ut creditores fecuritatis caufà , praeter debi- tores principales, alias etiam aut perfonas. aut tes. fibi obligatas haberent. tamdiu ,. quamdiu. de- beretur, fequitur, proprie tum demum illas oblie gationes cesfasfe, cum principale debitum i2/o 7ure evanuisfet; nam dum hoc in eå tantum esfet condi- tione , ut per exceptionem effectu destitui posfet., pro- fecto , flricte fi loquamur, deberi non definebat (2). Ve- (1) Vid. Paullu $,L. 58. S. 6. ff. Mandat. (17. 2.) L« 25. ff, de Reg. ju:is, (2) Vid. fupra hujus Sects L°. B. inite POURTA 4 . Verumtamen: juris ratio haud fivit, actione prin» cipali effectu destitutà, integras manere eas actio- nes, quae istius folius caufà exortae esfent (1). Quocirca eae exceptiones, quae reis principali- bus competerent , etiam ad obligationes accesforias porrigebantur. . Ideo tamen mequis cogitet, ita prorfus everti nostrae distinctionis in hoc argumento efüca- ciam, Hanc autem efficaciam breviter in utrá- que, cujus meminimus, cautionis formå examina- bimus. à; Videamus primum de cautione fidejusforia. Obligatione principali ¿p/o jure exítinctá , fponte etiam corruebat obligatio fidejusforum (2). Quod- fi obligatio principalis exceptione: aliqua elidi pos- fet, eadem certe exceptio fidejusforibus compete- bat, dummodo realis esfet, five rei cohaereret (3). Attamen haecce exceptio quum multis modis a fide- jusfore amitti posfet, optime fane fieri poterat, ut, licet reus exceptione tutus maneret, fidejusfor ta- (1) Vid, L. 178. ff. de Reg. juris. (2) Ex communi fcilicet natura omnium accesfonum. Vid L. 43. ff. de Solut. (46. 3.) L. 18. ff. de Novat. (46. 2.) L. 178. ff. de Reg. juris. Cf, et $. 5. Inft, de. Fidejusforibus. (3» 21) princ. Inft, Quib. mod, tol] o5]. (9 30.) Add. quod ad. confuüo- nem attinet, L, 19, $. 2. et. 3« ff. de So/upionibus, (46. 3.) (3) Vid. L. 7. $. 1. L. 19. ff. de Except, L. 9. $. penulr.. 8. ad SCr, Maced, Hujus rei. rationem reddit Justinianus, $. ult, lat. de Replicationibus (4« 14.) 8 . COMMENTATIO tamen et civili et praetorio jure debere inciperet , fi v. gr. exceptioni renuntiasfet , eamve apud Prae- torem allegare omifisfet, cete (1). Nec obftatL. 8..$. 7. Dig. de fidejusf. coll. cum S. 5. Inft, de fidejusf. ubi traditum est, fidejusfores non iita obligari pos- fe, ut plus debeant , quam is pro quo obligantur. Nam ista loca hoc tantum innuere videntur, fide. jusforem neutiquam posfe obligari ad majorem füm- mam, quam ipfim reum; neque pure obligari, fi reus fub conditione debeat. Exceptiones vero a reo amitti non potuisfe, quamdiu reus principalis illis adhuc tutus esfet, loca ista indicare non’ vi- dentur. Neque nobis adverfatur L. 37. ff. eod. , -ubi JCtus ostendit, fidejusforem datum, post- quam obligatio. principalis praefcriptione jam fi- blata fit, non teneri , i. e. eádem atque reum prin- cipalem tutum esfe praefcriptionis exceptione. Hinc tamen eflidi non potest, fidejusfori non licere ex- .ceptionem eam remitere (2). Ceterum quemadmodum in obligatione fidejusfo- rià, ita quoque in mandatoris (3) et conftituen- tis (4) obligationibus multum omnino intererat, «Ak (1) Vid. fupra hac Sect. Li A. 6$. 1 et 29. Ls, B. $e 1 et $« (2). Cf. Omnino a. he 1. Lex. 67. ff, de Fidejusf. (3) De hac obligatione cf. Brisfonius, voce Mandator, €t juris loca ibi citatá. ' (4) Cf. idem Brisfonius, voce cosflituere. Init. Tit, f. de Pecunia conflit. (13. 5.) J UAR I D'Ai1rCcoxw 89 ipfone jurc an vero per exceptionem debitor prin- cipalis obligatione folveretur. Etenim in. iis quo- que obligationibus optime fieri poterat -ut excep- tio, licet integra manens in obligatione principali; eadem .tamen mandatori aut- pecuniae conftitutae reo excideret , ita ut horum obligationes plene revi- .viscerent, Venio ad alterum cáutionum genus, Hu nes nempe gignoratitias. ‘Simul cum obligatione principali ¿p/o jure fub- latà, omnem etiam obligationum pignoratitiarum caufam: ét vim corruere, certisfimi juris est (ÇT). Sed quid fi obligatio non żp/ò jure evanuisfet, ve- rum. per exceptionem infirmari posfet? Tum fcili- cet hypothecae pignorisque jura exceptione elide- bantur. Nam, etiamfi hoc de quibusdam tantum exceptionibus diferte in juris Romani monumentis tradatur (utpote de exceptione pacti de non peten- do (2), de exceptione jurisjurandi (3), de excep- tione rei judicatae (4) ,) omnium tamen exceptio- num eandem in hac caufa fuisfe efficacitatem , nul- lus (1) Cf. princ. et $. 1. Int, Quib. mod, toll. obl. L. 6. pr. ff. Quib. mod. pignus yel hypotheca foly. (20. 6.) L. 11. $ 1 ct 2. ff. de Pign, act. (13 7.) Le 75. ff» de Solut. L. 4. ff. Qui pot. in pign. (2) Le 5. pr. ff. Quib. mod. pign. vel hyp. toll, (3) L. s. fin. L. 13. (f. Quib. mod. pigm. cet. L. 40. f. de gurejur. (,2. 2.). C4) L. 13. ff. Quib. mod, pign, yel hyp. Joly, 99 COMMENTATIO lus equidem dubito, cum aequitas non pateretur , ut, fi principalis obligatio per doli mali, metus aliamve quam “hujusmodi defenfionem omni desti- tueretur efficacitate, accesforiae nihilominus hypo- thecarum. pignorumque obligationes vigere perge- rent (1). Sunt adeo, qui longius etiam progre- diantur, flatuentes , inter veteres dubitatum esfe, utrum exceptio, qua obligationes principales fol- verentur, pignora et hypothecas itidem per ex- ceptionem tantum 'elideret, an vero ipfo jure tol- leret: quod de pacti inprimis exceptione asfeverat Noodtius(2), ex L. 5. princ. ff. Quib.- mod. pign. yel hypoth. folv. ` Verumtamen mihi quidem (fia fummo viro disfentire lieeat) isti legi nihil inesfe «videtur, undé colligas, exceptionem pacit de: tion ^ petendo umquam ip/o jure hypothecae jus refolvisfe. | Praeterea univerfa exceptionum natura - fuadet , ut-arbitrer, obligationes pignoratitias fp- fo jure. interire non posfe , ^ quando obligatio illa principalis , cujus caufá istae contrahuntur, per exceptionem tantum infirmetur. Nam quemadmo- dum exceptio principalis debiti obligationem acces- foriam per confequentiam tantum elidebat, ita per eandem fane confequentiam etiam. obligatio pigno- | | rà. (1) Cf. Westenberg, ad tit, ff. Quib. mod. pigne vel hye poth, folyitur ,.S. 3. (2) Vid. Probabil., Lib. Il. Cap. 8. coll, Lib. IV. Cap. 10 et 1I, De Pactis ct. transact, Cap. 15. jU RID'I'C'4 91 ratitia reviviscere debebat, fimulatqne obligatio principalis replicatione aliàve qu4 cauf4 restituere» tur. Quod fane fieri non posfet, fi accesforia obligatio flatim ipfo jure evanesceret. Sed quomodo exceptio debiti principalis in cau- tionibus pignoratitiis effectum fortiri poterat ? Distinguendum mihi videtur, utrum hypotheca- rium pactum initum fit, ut fcilicet res aliqua pi> gnori tradatur (1), an vero ipfa res pignori jam ‘fit tradita? Si enim- illud obtinuerit, exceptionis hic erit effectus, ut actiones in rem five hypothe- cariae, ex hypothecario pacto oriundae, per excep- tionem ‘itidem elidantur. - Quid autem juris erit, fi postquam res aliqua pignori jam tradita erit, obligatio principalis exceptione infirmari coeperit ? Tum fcilicet pignus datum , actione pignoratitia di- rectà (2) a debitore repeti poterit, quia nempe debito per exceptionem quodammodo íatisfieri Ro» manis videbatur (3). SW Quum (1) Separatim enim et Ayporhecam , (quae conventio erat prae» toria , ut fcilicet alicujus res , propter aliquam obligationem , pigs noris nomine obligatae esfent (V. Le 4. ff. de Pig. er hypoth.) ; unde oriebantur actiones Serviana et quafi Serviaua in rem (de quibus vid. $. 7. Inft. de act.) et pignus , propie fic dic» tum, quo fuscipiebatur comtractus realis (Vid. f. 4. ]- Quib. mod, contr. o51.) 5 unde dabantur actiones pignoratitiae directa et contraria (Vid. 5. Inft. cit. tlt. f. de Pignorat, act, (13. 7.) confiderabimus. (2) $. 4. Je Quib. mod, toll. oH. C3) L. 9. $. 3. ff. de. Pignerai, act, (1$: 7.) Westenberg, ad 92 COMMENTATIO Quum jam viderimus, quomodo exceptio debi- ti principalis in obligationibus pignoratitiis infir- mandis valuerit, nunc hoc inquirendum est, an revera debito principali, exceptione collapfá , res- tituto , illae etiam accesforiae reviviscere potuerint, obligationes ? : | De pacto quidem hypothecario facilis est refpon- fio. Etenim quemadmodum hoc eidem atque obli- gatio principalis fubjacuerat exceptioni , ita nunc etiam , quandoquidem illa exceptio corruit, plene inftauratur, Quid autem de pignore ftatuendum ? Actionem quidem pignoratitiam contrariam nunc creditori competere non puto ad recuperandum pignus, quia fcilicet exftincta : tota pignoris obligatione per luitionem ejus a creditore factam , omnes etiam actiones inde oriundae fimul corruerunt. An nul- la igitur jam creditori pignoris recuperandi via re- 'Jicta est? Equidem fic ftatuam, Quivis contractus realis pignoratitius oritur ex pacto quodam de re aliquá pignori dandá , ea lege ut restituatur fimulat- que prorfus folutum , aut faltem eo nomine (atisfac- tum fit. Jam cum debito quodammodo fatisfie- ri existimarent veteres, fi per exceptionem per. petuam elidi posfet, profecto flatim quidem red- den- ad eundem, tit. §e r. Satisfiebat autem credtiori, etiam (i ex- ceptionem nactus erat perpetuam; ut patet ex Le s. $. 3. ff. Quib, mod, pig. vel hypoth. jiU RTIDH S 93 dendum erat.pignus. Quandoquidem vero per ex- ceptionem plene creditori fatisfactum non erat, pu- to, ipfi illi redditioni hanc tacitam fubesfe con- ditionem , ut, quando prorfus cadente ejus fatisfactio- nis efíficacitate per. exceptionis interitum pignori denuo caufa esfe inceperit, etiam plene revivis- cat creditori pignus per actiones hypothecarias pe- tendi jus. | | . Satis jam ostendimus , hanc fuisfe pignorum hypothecarumque legem , ut debito ipfo jure fubla- to, ipfa etiam penitus corruerent et liberarentur ; obligatione. vero principali per exceptionem infir- matá ,ea perinde exceptione eliderentur , ita tamen , ut, fimulatque obligatio principalis revixisfet , ple- nam obligandi vim et efficacitatem recuperarent, So 7 VII. De effectu distinctionis , ratione condictio- nis indebiti. Quum proprie is tantum non amplius debere di- cendus esfet, qui i?/o jure liberatus fuerat, haud vero, qui propter exceptionem peremptoriam con- demnari non posfet, hinc fequi videtur, tamquam indebitum illud tantummodo potuisfe condici, quod aut ab initio nullo nomine deberetur, aut deinceps ipfo jure extinctum estet; illud contra, quod ob ex- 94 COMMENTATIO exceptionis aequitatem vel utilitatem peti-non pos- fet, fi tamen folutum esfet, recuperari non po- - tuisfe, Videtur fane hoc ratiocinium congruere principiis fupra a nobis tradidis, et, fi quid conjicere li- ceat, antiquiori aetate revera ita juris'fuisfe pu- . tamus. | | Verumtamen Gaji, Ulpiani reliquorumque JCtorum aetate vox debere. longe aliam atque -antea obtinuisfe fignificationem videtur -quippe .quae- et civilia et naturalia debita complectere- -tur (1), quum tamen (quod mirum videatür) ea quae vel optimo jure actionem. parerent ; fi forte -actio illa-exceptione. aliquá perpetuá elidi posfét,, fere ne deberi quidem. amplius dicerentur ; quem- madmodum is debitor esfe definere videbatur, qui exceptione peremptoria tutus esfe inciperet (2). Quae cum ita esíent, proinde etiam juris esfe coepit, ut condictione repeti posfent non folum ea, quibus nulla neque civilis neque naturalis fubes- fet obligandi caufa, fed etiam illa, quae licet jure fum- (1) De naturalibus deb'tis- cf, Lè 13. ff. L. 64. ff de Con- dict. indeb. (12. 6) L..7. $..4. ff. de Pactis. (2. 14») Voets | ad L. 12. tit. 6. N°. 2. Interdum tamen ea, quae fur, ciy. et quae jur. Praetorio debentur ,fibi invicem opponuntur, Vid. L. 3. $. ff. de pec. coflituta. (13. 5.). l (2) L. 26. $. 3s L. 40. f., de Cond, iudeb. L66. ff. de Reg, jur. et alibi pasim. CF quae dixi hujus Sect, L'. B; initio, (fiU RID MO Á; 95 fummo et civili revera deberentur, tamen excep- tione excludi posfent. | Ex quo tempore igitur haec ita invaluere, haud multum (ane amplius , indebiti condictionem quod attinet , intererat, ip/ome jure quis, an per excep- tionem. tutus esfet, licet tamen eatenus distinctio ea haud prorfus vel in hoc genere perierit , quate- nus certae quaedam exceptiones condictionem impe» dirent, cum contra, actione aliqua 72/2 jure extinc- tà, femper condictioni locus esfe posfet (1). Nimirum fecundum JCtum Marcianum (2) eae exceptiones, quae non reorum caufa daren- tur (3), fed in odium ,eorum , quibus deberetur , ad foluti condictionem nihil proderant. Hujusmodi. autem exceptionum numero inpri- mis erant comprehendendae exceptio SCi Mace- doniani , exceptio juris novi per adyetfarium dati yel impetrati (de qua cf. celeb. V oet (4)) et quae plures erant hujus generis, | $. 8. (1) Hoc tamen etiam in hocce, ficut in reliquis Juris Romani argumentis, de quibus fupra egi , femper remanfit discrimen, quod obligatio, quae per exceptionem tantum infirmaretur, in eam aliquando deduci posfet conditionem , ut condictione in- debiti lócus esfet, fiquidem nempe exceptio periisfet; cujusmodi quid profecto ,obligatione 7$/» jure ,fublatá , numquam amplius contingere poterat. - (2) Vid. L. 4o. cit. (23) In reorum autem caufam fere omnes comparatae erant exceptiones v. Gajus IV, 116. Inft, de Except. IV. 13. ! 4) Ad tit. Pand, de Cond. indeh, n?, qs coll. Li 3. F Quod quisque juris in alterum cet, 966 |— COMMENTATIO V 8. Digresfo in Sectionem III. Percurri ita aliquot distinctionis inter modos folvendae obligationis 75/0 jure et per modum éxceptionis effectus; tum formae tum ipfius Obliga- tionis efficacitatis ratione, ^ Quod ad posteriores dttinet, paucos tantum commemoravi, eosdem- que memoratu dignisfimos, Nam neque fi ferrea mihi lingua centumve ora esfent, omnes enumera- re posfem effectus, qui ex fummo isto principio fupra expofito, quo tota utique haec niti videtur doctrina, commode derivari posfint. | Cum igitur fumma tantum capita breviter atti- gerim , equidem meo officio defunctus mibi vi- deor , relicto fcilicet aliis, me doctioribus, mune- re, ila, quae carptim tantnm monui, latius, melius et copiofius elaborandi. Ceterum quaecumque hactenus de distinctionis nostrae effectibus monui, in illis eam inprimis aetatem, qua formularum ufus Romae vigebat, respexi, quia tum fcilicet plene. exculta innu- merisque. effectibus ornata fuit distinctio illa (1). Nihilominus tamen fatis. operae pretium videtur, inquirere Sectione tertia, an etiam post abrogatum hunc judiciorum ordinem , adhuc quid interfuerit , an quis CŒ) Vid; Cap. L Sect. IM. JIU TIVE MU A. 97 quis ip/o jure, an vero per éxeeptionis auxilium tutus esfet, SECTIO IL DE DISTINCTIONIS NOSTRAE EFFECTIDUS IN EXTRAORDINARIO JUDICIO. Erroneam esfe eorum opinionem, qui post ex- ftinetum judiciorum ordinem prorfus evanuisfe existi- ment distinctionem , inter modos tollendi obliga- tionem i/o jure aut per modum exceptionis , fupra jam ostendere conatus fum (1). Reftat igitur, ut hoc loco breviter exponam, quatenus ilius distinctionis effectus in extraordinariis judiciis fu- perftites fuerint. | | A. 1 Á De effectibus ratione formae. Formulis abrogatis morem istum , ut exceptiones ante Litis Contestationem diferte a Praetore formulae infererentur, quem post legem Aebutiam Romae obtinuisfe vidimis (2), evanuisfe , et ipfa rei ratio docet , et jam fupra arguimus (3). Attamen licet folennis exceptionum conceptio fimul cum judicum datione judiciorumque -ordine fublata fit, nihilo- minus. tum: neutiquam evanuit exceptiones ante Lit. (1) Vid. Cap. I. Sect. III. (2) Vid. Cap. II. Sect. II, L. A. $. 1. (s) Vid. Cap. I. Sect. III. G 98 COMMENTATIO Lit, Cont. allegandi necesfitas., uti patet ex multis Diocletiani Maximianique, eorumdem nempe qui judicia ordinaria prorfus abrogarunt, conftitutionibus. ^ Potestque adeo hic mos vel post illud Thodofii et Valentiniani pla- citum, quo omnis certae et folennis actionis impetratio rejecta est (1), remanfisfe. Etenim li- cet actori ita remitteretur actionis folenniter impe- trandae necesfitas, tamen reo neutiquam remis- fum fic videtur exceptionis initio litis postu- landae five contestardae officium (2). ‘Quae cum ità esfent , nullus tamen dubito, quin hacce aetate in. gratiam eorum, qui exceptionis opportuno tempore mentionem non fecerant, in dies major et frequentior evaferit in integrum re» ftitutionum ufus, cum hae nempe in extraordina- rio judicio vel Lreyi manu fieri posfent (3). Imo tempore Justiniani, fine ulla in integrum reftitu- tione, exceptionem ad fententiam usque objici po- tuisfe, exinde apparet, quod locus ille G aj i, ubi ' dein integrum restitutione, exceptionis recuperan- dae caufà concedi folità , agitur (4), in Justinia- neis Institutionibus receptus non fit.(5). | Ita- (1) Vid. L. 2. Cod. de formul, et impetrationibur. (o. S8.) <+ (2) Cf. Noodt, de Zurisdict. et Imperio. (1. 15. med.) (5) Zimmern, §. 98. coll. celeberr. Goldschmidt, Yeter Litiscontestation und Urtheil, Francof, 1912. p. 23925. (4) IV. 125. | en | (s) Vid. Zimmern, $. cit, n**.15, coll, $. 146. . ol; U ,Ryl,D L OA 99 Itaque, ut verbo dicam, celeberrimum illud modorum obligationis i?/0 jure tollentium et ex- ceptionum discrimen , quod illi ad judicium usque differri posfent, hae vero ante Litis Contestatio- nem esfent allegandae, licet extincto judiciorum ordine neutiquam totum evanuerit , postremo tamen ex Romani Juris campo prorfus exfulare coe- JSt 2 . Sed videamus jam, an extraordinarii judicii aetate adeo invaluerit in integrum restitutionum ufus, ut. „etiam post fententiam latam adhuc concederentur. Equidem illud negandum duco, ideo fcilicet, quod ipfae illae conftitutiones , quae exceptionis ante Litis Contestationem objiciendae necesfitatem quodammodo relaxarunt, hoc tamen fere omnes diferte requirunt, ut ante fententiam faltem excep- tionis a reo fiat mentio (1). Quod fane prorfue otiofum fuisfet, fi post fententiam, haud' minus quam ante ipfam, reis per restitutionis auxilium fuccurr potuisfet. | | Sed video jam multos fore, qui memores istius Imperatoris Diocletiani et Maximiani con- ftitutionis , quae fic fefe habet (2): ,, Perempto- »» fias exceptiones omisfas in initio, antequam »» Sententia feratur opponi posle, perpetuum | s» Edica (1) Vid. L, o. Cod. Sentènt. Rest, hón posf. (7. "Is 8 €t 9. Cod. de Concept, coll, et Zimmern, i. cit (2) Vid. L. 9. C. Sente resc, ncn posfe, > G a 1co COMMENTATIO „ Edietum manifesto declarát. Quodfi -aliter ac- , tum fuerit, in integrum restitutio permittitur. , Nam judicatum contra majores ag annis, citra . remedium appellationis , rescindi non potest. Fore igitur puto, qui hanc moveant objectionem, quod verba illa: Quodh actum fit , fighiicent , guođfi ali- ter judicatum fit cet: unde ' effici pósüt, etiam a re judicata, exceptionis recuperandae caufà, in in- tegrum impetrari potuisfe restitutionem. — Verum meà quidein fententià longe aliter illa verba funt interpretanda. Putaverim utique, hoc fibi velle Im- peratores: Jxeeptiones peremtorias o misfas in initlo (licet tamen proprie requireretur , ut eae non omitterentur: nam fi fecus fuisfet, prorfus "vacarent verba illa: omis/as im initio) adhuc tamen deinceps oppohi posfe, dummodo feillicet id fiat antequam fententia feratur, Edictum perpetuum declarat. Jam fequitur modus , quo exceptione hir- jusmodi, etfi antea omisfà , ad fententiam tamen usque uti reus posfit. — Quodfi (igitur) aliter a reo actum fuerit, i. e. aliter atque oportet x ne- glectà fcilicet" exceptionis commemoratione ad Lit. "Cont. usque, £n» integrum fane restitutio permitti- tür, modo nempe fententia nondum lata fit. Nam femel latá fententia nikil amplius reo fuperest re- medii, quandoquidem judicatum conira majores XXV. annis ob exceptionem. omis[am citra. reme- dium appellationis- rescindi non potest. Quodfi tamen quis hauiece meae interpretationi pa- D Ur R d:Dik«Q:; A. 1301 parum .confidat, .confugiat ad Voetiuan (t) qui legem citatam ita fere est interpretatus, Omis- fà quidem usque ad fententiam exceptionis objec- tione , unicum. ex jure communi reo, adverfus con; demnationem competebat appellationis remedium : verum. exceptione ante condemnationem //egatá , fed per judicem rejectá, in rei condemnati arbi- trio erat, utrum appellationis ex jure communi, an vero restitutionis auxilio ex jure fingulari, fefe auctoritati et vinculo fententiae contra fe la- tae fubducere vellet. Licet autem Voetium per omnia fequamur , minime tamen evertetur nostra fententia , quando- quidem, vel Voetio auctore, in integrum resti- tutio non eo pertineat , ut reo etiam post fenten- tiam exceptio antea omisía restituatur , verum ut fententia a magistratu vel judice, qui reum justam exceptionem ‘proyocantem non exaudierit, et ita injuria condemnaverit; lata rescindatur. Hujus- modi autem injusta fententia flari non potuisfe, quid mirum est (2)? Itaque, ut quae de distinctionis effectibus ratio- ne formae in judicio extraordinario monuimus in bres ve contrahamus , probeest notandum , licet tum èx- ceptionum ante Lit. Cont. allegandarum necesíiras | ib- 1 mul» (Q1) Ad pand. Lib. 44. 1. D°, s. né, (i) Cf. quae diximus fupra, Cap, ll, Sect, M, LA. $e $ quem §, totum a. h, 1. conferas. 109 COÓOMMENTATIO multum. ab antiquo rigore deflexerit , hoc tamen femper manfisfe discrimen haud exiguum ,' quod reo, ipfo jure tuto, etiam post condemnationem aliqua competeret condictio contra eum , a quo, ob mo- dum obligationis tollendae żp/o jure non rite judi- ci allegatum , fuperatus fuisfet (1); cum e contra: rio , exceptione ad fententiam usque omisf4 , nihil reo condemnato relinqueretur, quo quaereret repas rationem damni , quod exceptionis omisfione pasfüs fuerat. | 3 B. De cfectibus, ratione ipfius obligationis efie cacitatis. E Quemadmodum distinctio ^ nostra, ad litigandi : formulas quod attinet, per inducta judicia ex- traordinaria, neutiquam efficacitate fuá omnino destituta est, ita neque ipfius obligationis effi- cacitatis ratione, illius momentum evanuit, Quod quo melius intelligatur, breviter jam «eosdem illos , - quos, cum in aetate formularum verfaremur, de- fcripfimus effectus, in examen denuo vocaturi fue mus. m : Quod fupra diximus, hoc maxime interfuisfe inter modos tollendae obligationis 7/0 jure aut per 120- (2) Cf. Cap. IL, Sect. II. L. A. $. 3. Jy UR E DiCoA T modum exceptionis, quod exceptio rei remise fione et negligentia (1) amitti posfet, modus vero obligationem ipfo jure tollens numquam ita vim fuam amitteret, hoc profecto etiam in ex- traordinarii judicii aetatem egregie convenit, fe- cundum ea quae hac Sect. L'. A. diximus, Neu- tiquam tamen negaverim , aliquanto levius, hisce temporibus quam olim , istud fuisfe discrimen , cuin fcilicet nunc, ob majorem in integrum restitutionuin fpem, exceptio ante Litis Contestationem non objecta (n ftricti juris fcilicet judiciis) neutiquam pror- fus amisfa videretur, multoque amplius igitur reo relinqueretur fpatium negligentiam corrigendi , quan- doquidem latå demum fententid vere a modo obli- gationis ¿p/o jure tollendae exceptio differre inci- peret. Tertius ,. quem fupra notavi, effectus (2), quod. fcilicet, obligatio , quae exceptione infirmare- tur tum revivisceret , cum exceptio aut pacto aut alis momentis everteretur; actio contra ¿p/o jure fublata, in perpetuum extincta esfet 5 hic tamdiu auc- toritatem fuum retinuit, quamdiu ipfa con(litit ex- ceptionum modorumque ¿p/v jure obligationem tol- Jentium distinctio, cum tota hujusce distinctionis fubftantia (ut hoc verbo utar) in illo inprimis effectu verfari videatur. Ve- (1) Vid. fupra, Cap. II, Sect. Il, L. B. $. 1 et 2 (2) Vid Cap. Il. Sect, I. $. So 104 COMMENTATIO Venio ad effectum quartum , ratione compenfatio- nis (1). Hunc autem in eo potisfimum conftare os- tendere conatus fum , quod obligatio ¿p/o jure fublata numquam amplius ` veniret in compenfationem 5 illa vero obligatio , quae exceptionis onere premeretur, to- ties et revivisceret et compenfari pos/et , quoties excep- tio reo excidisfet, Sponte igitur patet, hunc effec- tum, judiciorum extraordinariorum aetate, paullo quidem minoris quam olim fuisfe gravitatis, quià tum aliquatenus difficilius quam antea exceptiones. amitterentur (2) , neutiquam vero omni vi destitu+ tum esfe. Jam in cenfum veniant obligationes accesforiae, five eae, quae ad alias obligationes , aut damno vi- tandi lucrive capiendi caufa, (quales funt obliga- tiones uf/urarum) aut fecuritatis caufa, (cujusmodi funt obligationes //Zejusfóriae pignoratitiae cet.) accedere folebant. “In his autem obligationibus , eodem prorfus modo atque in compenfatione, illa inter modos actionis ¿p/o jure aut exceptionis ope tollendae distinctio effectum fuum fortita.est ; quum fcilicet iste "effectus inprimis tum obtine- ret, cum, obligatione principali exceptionis onere liberata , etiam obligationibus accesforiis proinde ef- ficacitas fua restituta esfet; aut cum , vel obligatione principali exceptionis onus retinente, obligationes tà (1) Vid. C. It, Sect. IH. $. 4. (2) Ob majorem fcilicet I, I. R, fpem. J-U ETDE oA. 105 tamen accesforiae, aliquo modo everfa exceptionis auctoritate , inflauratae esfent. Quocirca cum distinctio nostra eadem prorfus ra- tione in obligationibus istis accesforiis atque in com- penfatione effectus fortita fit, ita et quae. circa compenfationem monuimus h, 1. quoque tenenda funt. — i ^R e | -- Postremo. loco dicendum est de distinctionis nos- trae effectu, ratione indebiti condictionis. Hic qui- dem, cum ad nonnullas tantum pertineat exceptio- nes, quarum ratio et natura per immutatam ju- diciorum . conftitutionem neutiquam everfae funt, ipfe etiam corruere non potuit. | CON- CONCLUSIO: Defunctus jam esfe mihi videor provincia, quam: fusceperam. Pertractavi quaestionem a VV. Clar. propofitam, ín qua utique elaborandá hanc con- ftanter rationem fecutus fum, ut quantum fie- ri posfet, et ex veterum prudentum reliquiis , et ex recentiorum de jure Romano auctorum fcriptis ea haurirem , quae ad argumentum illu- ftrandum facere posfe viderentur. Verum enim vero faepius hasce feníi operis inftituti' difficulta- tes, quod non folum nemo antea quaestionem hancce ex industria pertractaverit, horum et adjumento et auctoritate, quibus reliqui fcrip- tionum - auctores fere abundare folent, equidem, licet cum maxime utroque indigens , carere debui: verum adeo in multos inciderim jurisconfultos cele- berrimos ,qui Paulliano.forte isto effato, quo nihil interesfe dicitur, ipfone jure, an vero per ex- ceptionem quis tutus esfet, in errorem deducti, exiguos aut nullos omnino distinctionis illius, in quí toti verfati fumus , effectus fuisfe temere de- fendere aufi funt (1). Quid mirum igitur, fi in * con» (1) Inter hos inprimis memorandus est Thomafius. Vid. ejus Schol. ad Huberi praelect. in Tit. ff. de Compenfat. n?. I. coli, v. Löhr op. faepius cit, p. 146. CONCLUSIO. 107 concinnandos effectus eos , quos multi (et quanti illi) viri perperam fane non agnoverunt, equidem non eam conferre potuerim et juris peritiam et ar- gumentandi exercitationem et feribendi confuetudi- nem, quas argumenti gravitas postulare videbatur. Sed quid multa ? — Scio me apud intelligentes lo- qui, apud eos nempe Viros, qui, utpote optime fcientes quid juveniles ferre pos(int humeri, con- fummatam aliquam eruditionis copiam ab indocto juvene expectare non foleant, ipfo jam contenti conatu, fi quidem: hicce non nimis longe a propofi- to confilio aberraverit. Patiamini igitur, V. V. Clar. ut vobis, quaes ftionem proponentibus, non ultra quam facere posfim, me obligatum esfe dicam, cetera tu- tum exceptione competentiae. Et ea, quae vis, ut potero, explicabo, nec tamen, qua Pythius Apollo, certa ut fint, et fixa, quae dixero: fed ut homunculus unus e multis, probabi- lia conjecturá fequens. Cicero, Tusc, Quaeff. I. 9. 1 IN- Las s Baisse INtuopUOTIA, 5. 1209. D US IPC OA CAPUT PRIUS: DE ORIGINE DISTINCTIONIS/ INTER MODOS TOLLENDAE OBLIGATIONIS IPSO JURE , ET PER MODUM EXCEPTIONIS. e > e II SECTIO I DE NATURA ANTIQUARITM ECIS ACTIONUM HUIC DISTINCTIONI CONTRARIA. ə oe e II SECTIO X DE DISTINCTIONE ILLA E PRAETORUM FOR- MULIS ENATA. e e e e e e o o I4 $. t. De exceptionum inyeniendarum opportu- nitaiibus. e. o e e . O e E e. I4 $. 2. De exceptionum origine ,ex Romanorum moribus reipublicaeque conditione repe- £cnd&, L] e e e . e. * e. . e. e 18 $. 3. De quatuor. éxceptlonum | Vclasfibus propofiti ratione p- totidem ^ distinctionis tiotifae. fottibuto. o.c p E c | $. 4. De exceptionibus in factum. . . S EC T IO IL DE DISTINCTIONE EA , PER JUDICIA EX- TRAÁORDINARIA HAUD SUBLATA. . -* CAPUT POSTERIUS. DE VARIIS EFFECTIBUS DISTINCTIONIS , ) » s INTER MODOS OBLIGATIONIS /f/o jure ET per modum exceptionis TOLLENDAE. S BGA O IL DE AETATE LEGIS ACTIONUM, . . . SEUN 2.9 IE. DE VARIIS DISTINCTIONIS EFFECTIBUS AETATE FORMULARUM. . . . eo A. De effectibus ratione. formae. . . . S. 1... I. In jure ante Litis Contestatio- 92.0, . c id t * . . ^ e . La $. " Il, In judicio. - . E ETDP A $. 3. III. Post fententiam fudicis, e . Pag. 23 34 35 39 39 39 43 44 50 55 B. i í Pag. D, De distinctionis effectibus , ratione ipfius obligationis .eficacitatis. eis cw . 60 $. t. I. De distinctionis effectu , ratios — cfe reorum. voluntatis five. re mis Joni s € & * * e * * L] 63 $. 2. IL. De deflinctionis effectu, ra- tione reorum negligentiae ct P TA E E € Oy 8. 3. IIL. De pactis contrariis aliisque caufis , quibus obligatio. excep- tione infirmata reyiviscere po- terat , obligatio vero ipfo a Jublata non itemm. e . . . 69 [2 E «4A IV. De distinctionis effectu, ratio- ne compen[ationis...- . « » 77 $. 5. V. De distinctionis effectu , ratio» ne oblisationum accesforiarum y. Er. ufurarum Cete à e . 8O $. 6. VI. De effectu. distinctionis , ratio- . ne obligationum earum, quae cautionis loco ad alias obligas tiones accedere folebant... 86 U& 7. VI. De effectu distinctionis, ratio- ne condictionis indebitie . . 93 $. 1. VIIT. Digresffo ad Sectionem III. 96 S E C- S R;CTAI D HL DE DISTINCTIONIS NOSTRAE EFPFECTÍBUS IN EXTRAORDINARIO JUDICIO. . . . 97 A. De effectibus , ratione formae. >» » . 97 B. De effectibus , ratione ipfius obligationis GEMNMH. 2.0. 9. v 9». 108 CONCLUSIO. . s > . . a * ^ * ^ » 106 e UON A RAT V m 1.1 VAN s. ! LA Vy