Ts ONE CIS NM ANNALES ACADEMIAE RHENO-TRAIECTINAE: 2CC Ánn. cioIc CXXXVI—CIOIOCCCXXX v1: ANNALES ACADEMIAE RHENO-TRAIECTINAE , Ànn. CIOIOCCCXXXYI—CIOIDCCCXXXVII, J. L.C. SCHROEDER vaN pzn KOLK , RECTORE ACADEMIAE MAGNIFICO, ADRIANO CATHARINO HOLTIUS, BENATUS GRAPIHIARIO.. mm... S 7 M li o». e 7 / Im, o 7 / NE qi » TRAIECTI 2» RHENUM, APUD IOANNEM ALTHEER, ACADEMIAE TYPOGRAPIIUM, MDCCCXXXVIL Oud x RU - "T e fu h PME EA MiesEV v, au t E i E uer er uu 54 T3 w Lo R3 vrac Cr AY T HOC ANNALIUM J OLUMINE |». CONTINENTUR: £I nj e. Nomina Professorum et Lectorum in'Aca- demia Rheno-T'raiectina.. $1. Quaestiones , ad certamen literarinm a. IANCCENTEUUSMEEUNTS í Acai UP -- er i cio10Ccoxxxvi. propositae. ;$. 1 — -— Series lectionum habendarum. $. MI. Series disputationum , publice et privatim defensarum. $. V. Solennia saecularia, $. V. HenwANxwI BovuwaAN religiosa prolusio. Pn. Goin. vaN HEvspE Oratio saecularis. Paraenelici ad doctores more maiorum creatos. A. €. G. SugRMAN Gratiarum actio, Hgwn. Ecs. ViskE& Oratio. $. VI. Solemnia annua, $. VAL. I^c. Lun. Coun. ScaungoEpER vAN ngu korx Oratio. Responsiones ad quaestiones propositas : lawr GenAnD: HunnLEMAN, ad quaestio- nem Literariam, Hzwnici VERLOREN, od quaestionem Zoo- logicam. ANNALES ACADEMIAE RHENO-TRAIECTINAE , pP—————— —À Ó——— Ànn. CIOI2CCCXXXVI—CIOIOCCCXEXXVIL. in Academia Rheno-Traiectina docuerunt MEDICINAM lawus BrnrULAND, propter aetatem sep- tuagenariam honorifice rude donatus, NiconAvus ConNELIUS DE FnEMEnRY, BEgRNAnDUS Fnawociscus SuERMAN, lawus lsaAcus WorTERBEEX, IAconus Lupnovicus CosnADus Scunogprza vAN DER Kork A. i. .4cad. Rector, vI PHILOSOPHIAM T7IHEORETICAM ET LITERAS ItIUMANIORES PurniePUs GuiniELMUS vAN HEUSDE, AÁNTONIUS VAN GOUDOEVER, l4cosUs ConNELIUS SwyvGnuisEN GROENE- wOUD , LvpoviGpa. sn AR QU XISSCHRR. 3 -— pr MAÁATHESIN ET PHILOSOPHIAM — NATURALEM NiconLaAus ConwELiUS D& FnEMERY, GgnAnDpvs Morr,- lawus Kors, J"TuEODORUS GERARDUS VAN Taba DE JEUDE , "lOHANNES VRIDERICUS LUDOviCUS SCHRÓDER , PETRUS loawwES lsaActs DE FnEMERY Prof. Extraord. RuicHAnpus vAN BEES, ConwELIUs AÁpniawus Dznoswa. TH.EOLOGIA.M Ionocvs HzniwGA, E.F. propter aetatem septuagenariam honorifice rude donatus. /(GABRIEL VAN Oonpr, Aonoriftce et ex voto suo dimissus ; hoc anno vertente mortuus, vit HegRMANNus BovwAN, HEgnMANNus lonaNuNvus RorAAnns. Hewnicus EcBzEnTUs ViNKE Aoc anno do- eere. coepit... ? Precibnie d IURISPRUDENTIAM- HERMANNUS ÁnNTZENIUS,, propter aetatem septuagenariam honorifice rude donatus. lauvs RucuARDUS DE BnvExs, Apnniawus .CaTHAniNUs. HorTIUS — 4. f£. - Senatus 44 cad. Graphiarius. laus AckEnsDYCK rof. Extraord.: loauNEs. MicHaEnis FnANCiscus Dinw- BAUM. LECTORES: SawvEL NHorr, Linguae Graecae, Gznanpvs DonN SsirrEN, Jitérarui Ha- —maniorum ,. TUN UN CaAnoLus Tuowrsow, idermctmi vues orum; IvusTvs Hesnzcus nes. Linguae Germa- nicae , GrEoRGIUS pecitid VenENET, Literarum .Gallicarum. i m MAGISTER ACADEMICUS. LaAw8EnTUS DE l'RANCE , 4 riis Glladiatoriae, Yu j. IL: Ad' certamen literarium ; singularum. disci- plinarum studiosis in Academiis et Athenaeis patriis, propositae sunt hae quaestiones: QUAESTIO MEDICA. Quaeritur , quanam in re differant ac- tiones nervorum, quas per sic dictum re-: flexum fieri Recentiores docuerunt, ab ac- tionibus involuntariis stimuli applicatione directe provocatis. et quaenam. inprimis phaenomena illis explicari possint. QUAESTIQ LITERARIA. Ex antiquae Politicae principiis, atque ex ipsa civitatum antiquarum | historia, effatum explicetur F'eterum, quod apud Ciceronem est pro Cluentio c. 53: Legum omnes servi sumus, ut liberi esse possimus. QUAESTIO MATHEMATICA. Exponantur praecipua incrementa, quae post Lagrangii opus: Traité de la résolu- tion des équalions clc. accepit theoria so- lutionis aequationum numericarum, QUAESTIO ZOÓOLOGICA. . Quaeritur. insectorum lepidopterorum , quae in opere Crameri: les papillons exo- liques. des trois parties du monde eic. ejus- - que supplemento descripia et delineata sunt, catalogus, continens enumerationem systematicam specierum , in sua genera re- dactarum , secundum methodum cel. La- treille, ;/z posteriore editione Cuvierii operis: Le régne animal ete.. expositam, QUAESTIO THEOLOGICA. Schismatis in Dioecesi Rheno-Traiectina (1423-1457) historia in enarretur, ut si- mul ejus veis exponatur: cum in: Ecclesiam et Hierarchiam Belgicam , tum in praepa- randam Sacrorum in patria nostra emen- dationem, ] QUAESTIO IURIDICA. Suecincte exponatur, quale Caroli. V. aetate in. diveris Belgii regionibus ei sub- lectis ius summi imperii, quisque p nibus Summi Imperantis yap cir cumscripta fuerit. $. UH. Lectionum in Ácademia Rheno-Traiectina , inde a die vrrr Septembris À. crorocccxxxvt, usque ad ferias aestivas À. cro10CCCXX XVII, a Professoribus et Lectoribus habendarum, formula : In FACULTATE MEDICA, docebunt A nalomiam Y. L. C. SCHROEDER vAN pER KOLK, quater per dierum hebdomadem, horà IV. . Physiologiam l. L. C. SCHROEDER vae prn KOLK, diebus lunae, martis et iovis, horá VIII. matutinà, die mercurii, horà IX. "E natomiam Pathologicam , bis per dierum hebdomadem, IL. L. C. SCHROEDER vawv prR KOLK horà Auditoribus commodà. Dissectionibus cadaverum | A natormicis , opportuno anni tempore instituendis, prae- erit quotidie I. L. C. SCHROEDER vAN DER KOLK. Pathologiam exponet B. F. SUERMAN, ter per dierum hebdomadem, hora IX. Doctrinam de cognoscendis et curandis bominum morbis Ll 1. VOUTERBEEK , qua- ter, hora XII. "Xi a Thérapidm generalem, et apparatum me- dicáminuin ; éxpofet T. 1. WOLTERBEEK;, quater, hora I. C Phármnciam , vernacu!o sermone, N. C. p»gFhREMERY, diebus lunae et martis, hora Il. "UE amen aegrotantium et Semeioticam , TT WOLTERBEEK, in Nosocomio Acade- mico, bora X. ri nstituttonibus clinicis morborum inter - norum vacabit 1. I. WOLTERBEEK, singu - fis dicbus, in Nosocomio Academico. Bs Mia chirurgicam tradet B. F. SUER- MAN, quater. per dierum hebdomadem , .ho- ra VIII. " ' TOS IRR chirurgicas demonstrabit B. F. SUERMAN , tempore hyemali , quater per dic- rum hebdomadem , hora V j£ , musst Institutionibus in arte "chirurgion y quo- Ms die, vacabit D. F. SUERMAN. PPRaoriadla dris obstelrióiae và en WOL- TERBEEK, bes martis, iovis et veneris, ho- ra IX. SVOSAÀ th MEAM vSAATLA | Institutionibus "obstetriciis ; dn primis practicís, in UN dEGorfto"- hàbendis vacabit LL SVOPTERBEEK 2^ i204 1 ow, ais «Medicinam Forensem tradet PET DEI yj NN MERY, "diebus mercurii et saturni , hói i. xt Disputandi exercitationibus , alternis heb- domadibus, Professores in Facultate Medica praeerunt. L. BLEULAND, licet propter aetatem ho- norifice rude donatus, commilitonibus, qui ex- plicationem accuratiorem speciminum Anato- micorum et Pathologicorum , in Museo prae- senium , desiderabunt, sua officia, quantum valetudo permittet, offert. : F.S. ALEXANDER, Profr. Ahonorarius, institutionibus clipicis in Nosocomio militari, singulis diebus horá deinceps indicandá vacabit, In FACULTATE PHILOSOPHIAE THEO- RETICAE gr LITERARAUM HU- MANIORUM, docebunt Logicam , atque "nthropologiam V. F. L. SCURODER , diebus lunae atque saturni , ho- ra IX. Doctrinam Metaphysicam Y. F.L. SCHRÓ- DER, diebus iovis et veneris, hora ij. Literas Latinas h. vaN GOUDOEVER, diebus martis, iovis, veneris et saturni, ho- ra Xl ibterpreiando cum Ciceronis Oratio- pem pro T. Annio Milone, tum Virgilii Lib. IV. Aefcidos. — .. 4 uiquitatem Romanam À. vas GOUD- X1 . OEVER, diebus martis , mercurii, iovis et ve- neris, hora X. Exercitationes Paedagogicas moderabitur A. VAN GOUDOEVEÉR, dic mercurii hora I. et die saturni hora XII, Exercitationes Oratoriis praeerit A. vAN GOUDOEVER, alternis dierum hebdomadi- bus, die saturni, hora l, Literas Graecas tradet Pu. G. vas HEUS- DE, interpretandà SopAoclis 44ntigona, ad- iunctis Quaestionibus poéticis actragicis, die lunae, horà XI, et diebus martis, iovis et vc- neris, hora I. Literas Hebraicas L PR SWYGHUISEN GROENEWOUD, cum interpretanda Gran- malica, tum eius, ul et Syntaxeos usu in legendis quibusdam V. F. capitibus historicis monstrando, diebus lunae, martis, iovis et veneris, hora Il. Literas, cum 4ramaeas , tum zfrabicas, C. SWYGHUISEN GROENEVVOUD, dic- bus mercurii, hora VIII. et veneris, hora I, ZAntiquitatem Hebraicam Y. U. SWYG- HUISEN GROENEWOUD, diebus lunae, martis, jovis et veneris, hora VII. Caeterum provectiorna commilitonum de- sideris, diebus iovis, hora L. quoad poterit, xtv satisfaciet libentissime IL. C. SWYGHUISEN GROENEW OUD. | Historiam gentium, praesertim gentium recentiorum , Pa. G. vay HEUSDE, diebus. lunae, martis, iovis et veneris, hora XII. — Historiam philosophiae: recentioris, Pu. G. vay HEUSDE, diebus mercurii, hora xit. et saturni , hora XI. Literas Belgicas et literarum Belgica- rum Historiam L.G. VISSCHER , diebus lunae, martis, veneris et saturni, hora X. Praecepta Styli bene Belg. tradet L. r3 VISSCHER , diebus martis, mercurii et ds hora I. Historiam Patriae L.G VISSCHER, die- bus lunae et martis, horà XL, iovis, horá v et saturni, hora XI. Poétarum principum Belg. selecta loca L.G. VISSCHER, diebus iovis et veneris, hora IV. Antiquitatem Germanicam exponere per- get L. G. VISSCHER , diebus martis et mer- curii, hora IV. Disputandi exercitationibus, sermone ver- naculo habendis, praeerit alternis hebdoma- dibus, die lunae, hora IV. L.G 6. VISSCHER. Disputandi exercitationibus praeerunt al- xv -ternis hebdomadibus , die saturni hora I. ; al- ternaim Pu. G. vay HEUSDE. et A. vax ,GOUDOEVER. . - In FACULTATE MATHESEOS z« " PHILOSOPHIAE NATURALIS, docebunt Elementa Matheseos. l. F.L. SCHRÓ- .DER, diebus martis, mercurii, iovis et vene-- mis, hora IX. « Étereometriam, T'rigonometriam SpRae- ricam , adhibitam ad. 4stronomiam Sphae- ricam et Geographiam Mathematicam IL F. L. SCHRÓDER , die veneris atque saturni ,. hora VIII. | Collocutionibus de ratione docendi disci- ,plinas MMathematicas vacabit I. F, L. SCHROÓ- DER, hora postea indicanda. Geometriam anelyticam | R. vAN REES, diebus lunae, mercurii et veneris, hora X. Caiculum differentialem | et integralern R. vay REES, diebus martis, iovis et sa- turni, hora X, - | Mechanicam analyticam R. vAN REES, diebus. lunae, mercurii, veneris et Saturni, hora IX, j ^Y Pysicam experimentalem G. MOLL , die- bas lunae, martis, lovis et veneris, hora I. Astronomiae primas notitias G. MOLL, diebus lunae, martis, iovis et veneris, ho- ra IX. vel alia, auditoribus magis commoda. Astronomiam theoreticam et practicam G. MOLL, iisdem diebus, hora lll. Elementa Hydrotechniae, ad praesentem conditionem Patriae adplicata, | si sufficiens numerus auditorum adsit, Belgico sermone, exponet G. MOLL, hora deinceps indicanda. Chemiam generalem et applicatam N.C. oEFBEMERY, diebus lunae, martis, mer- curii. et iovis, hora XII. Elementa Chemiae Regni organici, prae- sertim vegetabilis, P. J. l. pg FREMERY, diebus veneris et saturmi, hora IX. Chemin, artibus adhibitam, P.J. l^ pg FREMERY, die martis, horà poneridianà VI- Vli. Iis, qui instituendis operationibus chemicis operam dare cupiunt , pracerit P. 3. I. pz FR E- MGRY, diebus ei horis , auditoribus commodis, Boíanices e Bes ic tp plantarum: ele-. menta C. A. BERGSMA, diebus Ianac, mar- tis, mercurii et iovis, liora X, in auditorio horti. academic, .Xvti Oeconomiam ruralem €. A, BERGSMA ; diebus et horis, auditoribus commodis. Excursionibus botanicis singulis hebdo- madibus praeerit C. A. BERGSMA. Botanicam et Physiologiam plantaruin I. KOPS, licet rude donatus, die mercurii, ho- rà XI. et diebus veneris et saturni; horà X. Historiam naturalem Mammalium, 44- vium , Reptilium et Piscium exponet Tu. G. vAN LIDTH px JEUDE, diebus lunae et mar- tis, hora XI. Caeterorum autem anima- lium; vertebris carentium , historiam, du- ce V. Cl. I. van der Hoeven; die mercurii , eàdem horà. Znatomíiam cormparatam | tradere — Tn.G. vax LIDTH pr JEUDE, die saturni ; hora I. AMMineralogiam et Geologiam N. C; n& FREMERY, diebus iovis et veneris, hora XL Oeconomiam ruralem 1l. KOPS, diebus ve: neris et saturni, horaL, velalia, auditoribus magis cómmoda ; in. Museo regio instrumen- . iorum ruraliuni. Disputandi exercitationibus , die saturni ; horà I, alternatim praeerunt Professores ir Facultate Matheseos et Philosophiae Naturalis ;. singuli in partibus, sibi demandatis; *o* XVIII In FACULTATE THEOLOGICA ,. In ZAeologiam Naturali: cum. commili- tonibus inquiret Il. BOUMAN, diebus. lunae et martis, horà X. Historiam Pipes maxime recei- torem, tradet H. I. ROYAARDS, diebus lu- nae et martis, hora XI. Historiam dogmatum. Christianorum .re- eentiorem narrabit H. I. ROYAABRDS, die mercurii, hora ll. lus Ecclesiasticum Belgicum hodiernum apud Reformatos , duce Compendio suo (77e- dend. Kerkregt der Hervormden in Neder- land , Utr. 1834.) exponet H. I. ROYAARDS, die iovis, hora I. Disquisitionibus de Hist. Eccl. Christ., probationi academicae praeviis, vacabit H.I. ROYAARDS, die iovis, hora il. Criticam sacram. iradet H, BOUMAN, die mercurii, horà IX. i Hermeneuticae sacrae partem alteram ex- ponet H. BOUMAN, diebus iovis et veneris, horà X. Jesaiae vaticinia explicabit H. BOUMAN, diebus lovis et veneris, hora 1X. Priorem Paulli ad Corinthios Epistolam xiX interpretabitur H. BOUMAN, diebus lunae et martis, hora IX. Theologiam dogmaticam docebit I. HE- RINGA , E. F.. diebus lunae; martis et vene- ris, hora XII. "Collocutionibus de Theologia populari vacabit l. HERINGA, E. F. die iovis, horis vespertinis a VII. ad IX. Ethicam Christianam , exponendis officiis Christianis et Ascetica, docebit H. I ROY- AARDS, diebus lunae, martis et mercurii, hora I. "Praecepta Aomiletica tradet 1. HERINGA , E.F. diebus lunae et iovis, hora VIII. Exercitationes oratorias sacras modera- bitur I. HERINGA, E.F, die mercurii, ho- ra X. Officia doctorum et antistitum in Eccle- sia Christiana . exponet I. HERINGA, E. F. diebus martis et veneris, hora VIII. Puerorum, doctrinae Christianae initiis erudiendorurn , exercitalionem instituet ]. HE- "RBINGA, E.F. die veneris, hora XI. Commilitonibus, orationes habentibus sa- cras, praesides aderunt I. HERINGA; E F. die martis, horà I. . H. BOUMAN, die lu- nae, horà L. ct. H. 1L ROYAARDS, die ve- ** 3 XX neris, horà Ll; privatim praeterea: Candidatis "Theologiae et S. Ministerii H. I. ROYAARDS, hora commoda. Publicis disputandi exercitationibus prae- erunt alternatim , die mercurii, hora]. I. HE- RINGA, E.F. H. BOUMAN et I.I. ROY- AARDS., Ceterum I. HERINGA, E. F. propter aeta- tem honorifice rude donatus, quoad valetudo sinet, partes in Serie indicatas acturus est, donec successor ipsi propediem dandus eas suscipiat. G. vau OORDT, etsi suo rogatu honori- fice a Rege dimissus est, libentissime tamen sua officia et consilia, quoad cius fieri possit, offert commilitonibus. Orationes sacras ha- bentibus praeses aderit, diebus et horis, et sibi et commilitonibus opportunis. In FACULTATE IURIDICA, docebunt Pandectas, W estenbergio duce, die- bus martis, mercurii, iovis ct veneris, ho- ra X, H. ARNTZEN!US; qui, licet propter aetatem honorifice rude donatus, suam ope- ram et consilia commilitonibus offert. lus Belgicum , ad ductum linearum Fur. Cio, Holland., descriptarum a CI. N. Smal- XXI lenburg, I. KR. pe BRÜEYS, diebus lunae, martis, mercurii, iovis et veneris, hora l. Encyclopaediam iuris 1. R. pg BRUEYS, diebus lunae, hora X, mercurii et veneris , hora XI. Elementa Oeconomiae politicae I. R. ng BRUEYS, diebus lunae, martis et iovis, ho- ra Xl..— ; . Inslitutiones lustiniani A. C. HOLTIUS, diebus lunae, martis, mercuril, iovis et venc- ris, hora IX. Historiam Iuris Romani pr ivati ad Con- stantinum , secundum sua Lineamenta , (quae prostant apud Academiae Typographum) A. C. HOLTIUS, diebus S et veneris, hora L., die saturni, hora X. - Historiam. gentium. recentiorum politi- cam I. ACKERSDYCK , :diebus lunae, inér- curii.et, veneris, hora XII. "Rerumpublicarum inprimis: patriae , io- titiam l. ACKERSDYCK ,. diebus martis ; io vis et saturni, hora XII. Jus Naturale l. F.M. BIRNBAUM, dic- bus martis iovis et veneris, hora VHE ec Publicum et Gentium LF. M. BIRN- BAUM, diebus lunae et satur ni, hora X. die niartis ,' hora 1X. XXII Lus Criminale V. VF. M. BIRNBAUM, die: bus lunae, mercurii, iovis et saturni, hora IX, Disputandi exercitationibus, alternis heb- domadibus, praeerunt Professores in. facultate luridica. —— € — G. DORN SEIFFEN, Zit. Human. Lec- tor, diebus mercurii, hora XII. vel II. , Z/is- toriam Russiae et Poloniae patrio sermone enarrabit. l. H. KOCH, Zinguae Germanicae gram- inaticam e Aistoriam literariam interpre- tabitur, horà auditoribus commodà. Literas Francicas. tradet. G. C./. VERE- NET, diebus lunae et iovis, hora V. Literas Jngiicas tradet. C. THOMPSON, diebus lunae et iovis, hora IV. L.»g FRANCE, Zcademicus gladiatoriae artis Magister , quotidie aptum et elegantem gladii usum docebit, Diibliotheca 44cademica , diebus. lunae , mariis, lovis et veneris, ab hora I. inl; diebus mercurii et saturni ab hora I. in IZ; et feriarum tempore sing gulis diebus iovis, XXHI ab hora 4. in 1I. unicuique patebit, iIMu- seum quoque zoologicum , tam huius A4ca- demiae , quam. privatum in aedibus "Pro- fessoris Historiae Naturalis , cuique roganti patebit, | f50$1 IV. ., Summos | honores. in. singulis Facultatibus, hoc. anno. academico, inde. a.die xxvi Mar- lii.A.- croroccoxxxvi,, ad.diem. xxvi Mar- tii. A. croroccex xx var hoc. ordine | conse- culi sub: son jo memo e Anno CIOIOCCCXXXVI. Die xiv. m. Martii, LEoNAnDUs loAN- NIS: FaEpEnrOvs laussENs: Leidensis |. Aho- noris causa y. Phil. 'Theor. Magister Literarura Humaniorum Doctor creatus :est. : Die xxvi. m. eod. PETRUS SCHELTEMA "d mstelodamensis , defensa.privatim diatribe Àn. Hadriani Iunii, vitam , ingenium, fami- iam, merita. literaria, .ob. summam doctri- ,nae praestantiam magna cum. laude. Philoso- .phiae "Theoreticae. Magister. Literarum. Huma- niorum Doctor creatus est, XXU7 Die gir m. Maji. loANNES ÉvERARDUS Pikxkens Bornensis, defensa privatim com- mentatione ad art. 545 Codicis Civilis, ob doctrinae praestantiam , luris Romani et Ho- dierni Doctor creatus est. Die xxt. eod. EgrANDUus RonEnTUS N1- COLAUS D'ÁBo zmstelaedarmensis, | defensa privatim dissertatione de prohibitione inter vivos vel testamento disponendi in favorem personarum quae arít.9o7 et gog Codicis Civilis memorantur , ob doctrinae praestan- tian, Iuris Romani et Hodierni Doctor crea- tus est. Die xxiv. eod. PgrRus ConNEL1IUs lIo- ANNES VAN Guzn'T f nstelaedamensis , de- fenso publice specimine. de- necessitate poe- nae capitalis ,. ob. magnam doctrinae prae- stantiam cum laude, luris Romani et Hodierni Doctor creatus. est. Die xxvi. eod. loANNES GERnARDUS lv- LIANUS VAN IyrERSUM Carmpensis, defenso privatim specimine de ObZigationibus solida- riis, ob magnam doctrinae praestantiam cum laude, luris Romani et Hodierni Doctor crea- ius cst. XXV Die xxvir eod. AnNOLDUS hvuporruvs lawvus BRovwtER- zd mstelodamensis , defenso privatim. specimine ^de: divisione bonorum ab: adscendente inter liberos facta ,. ob mag- nam doctrinae. praestantiam cum laude; luris Romani et Hodierni Doctor creatus est. Die 1t, m. Funii. ApRIANUS ÉLIZA. VAN HewcsT Zeno-Traiectinus, defenso pri- vatim specimine de donatione inter coniu ges slante matrimonio, ob magnam doctri- nae praestanüam cum laude, Iuris Romani e Hodierni Doctor creatus est. à; Die 1v. eod. BeNrAMINUS GEoRGIUS ÁDA- MUS PaszsT Rheno- Traiectinus , defensa. pri vatim disser tàtione de Hydrarchia Byle- veld, ob summam doctrinae praestantiam mag- na cum laude, Iuris Romani et Hodierni Doclor creatus est. Wune "de Die viu. eod. loANNEs MaunrTIUS YAN PAnsT Gelrus , defenso privatim specimine xe -substitutione fideicommissaria in gra- tiam nepotum , fratris. sororispe liberorum , lege permissa, ob magnam doctrinae prae- stantiam cum laude, Iuris Romani ct Hodicrni "Doctor creatus est. y opmeoet XXVI Die ix. eod. ÀnBEnTUS. COENEN vAN 'sGnAvEsLooT Zeno-Traiectinus, defen- sa privatim | dissertatione de Quere/a falsi, ob magnam doctrinae praestantiam . cum lau- de, Iuris Romani et Hodierni Doctor . creatus est. Die x. eod. CAnonus TuEopoRUs vAN pnER BnvcenEN AAheno-Traiectinus , defen- so privatim. specimine de fide scripturae tam publicae quam privatae in probanda obligatione , ob magnam, doctrinae praestan- tiam cum laude, luris Romani et Hodierni Doctor creatus est. Eodem die. . Lupovicus CAnonvus HonA SiccAMA. Féheno-Traiectinus, defensa pri- vati; dissertatione sistente animadversiones ad art. 1325 Cod. Civilis, ob doctrinae prae- stantiam, [uris Romani et Hodierni Doctor creatus est. Die x1. eod. PETuvs HgvpANus Fespen- sis, defenso privatim specimine de promul- gationibus futuri matrimonii , ob dochinae praestantiam , luris Romani et Hodierni Doc- tor creatus est. Eodem die. MWREgrNHARDUS ÜROMMELIN XXVII zd mstelaedamensis , defenso privalim. speci- mine de aditione hereditatis sub beneficio inventarii eiusque effectibus ratione here- dis ,.ob doctrinae praestantiam ; luris Romani et Hodierni Doctor creatus est. .4Bie XLYe ,4400. 5. . , Dipznrcus , HeNn1cUS WirnpscHUT A misfurtensis , [MARE cau-- sg, Theologiae Doctor creatus est. Eodem die, ob summam doctrinae praes- tantiam: magna: cum. laude, ore :zna£oran Doctores: creati sunt: *Y 13 i FnaEDEnR1CUS PurnrPPUs. TurornrLus "YAN ENSCHUT Harderovicenus, defensa ante pa- blice dissertatione de respirationis Chymis- 7hO , Medicinae Doctor; — " | EvsnAnDUs Faxivs Delphensis » delenso ante publice specimine - de Somníis, Medici- nae "Doctor ; n nTi — loANNIS ApoLPHUS CAROLUS vAN Haus- DE Rheno- T'raiectinus , ?. delenso ante publice specimine: M. TULLIUS Crczno QuAerA£T ox. Disquisitio de Ciceronianae philosophiae fon- ie praecipuo , Philosophiae Theoreticae .Ma- gister Literarum Humaniorum Doctor ; XXVII AcNITES Vnonix. Zl nstelaedamensis , de- fensa anle pub/ice disputatione de Calore telluris infra superficiem augescente, Ma- theseos Magister Philosophiae Naturalis Doctor ; ALEXANDER CAROLUS GUILIELMUS SuER- MAN Aheno- T'raiectinus , defensa ante publice disputatione de Calore Jluidorum elastico- rum specifico, Matheseos Magister Philoso- phiae Naturalis Doctor ; IAcosus luriANus Smovck. HuncnoNiE IMedioburgensis, defenso ante. publice spe- cimine de parallelismo membrorum in lesu Christi dictis observando , Theologiae Doctor ; loaNNEs HENni1cus ScHorTEN 7 /eutanus , defensa ante publice disquisitione de Dei er- ga hominem amore principe religionis Chris- tianae loco, "Theologiae Doctor ; GurLigELMUS ForkEenTiUs ScHorLTEN TOT GaNusovEN Z'alovicenus , defenso ante publi- ce specimine de imperii formis quae in pa- tria nostra sive tentatae sive institutae fuerunt a conversa rep. anno. 1795. ad eius cum Francia coniunctionem , luris Romani ac. Hodierni Doctor. | XXIX. Dié 1. m. [ulii. Dipgniícvs Huco vAN Es e portu ZZelvoetsluis, defensa privatim dissertatione de Cheiloplastica observatione illustrata , propter. doctrinae praestantiam, Medicinae Doctor creatus est. :Eodem die; lANvs Cux1sTopPnonus FockE e Paramaribo Med.D., ob magnam doctrinae praestantiam cum laude, Chirurgiae Doctor creatus est. Die 1v. zm. Octobris. BAnTus vAN Wir- LES .rmnstelaedamensis, honoris causa, Theologiae Doctor creatus est. Die x. eod. hw'tcEnvs HunEnTUS Bnorens T'raiectinus, defenso privatim specimine de Gonarthrocace , ob magnam doctrinae praes- iantiam cum laude, Medicinae Doctor creatus est. / Die xii. eod. GuipiEnMus loANNEs lANs- SEN e|pago Su. 4nna-Termuiden, defensa privatim. dissertatione de Nicotiana Tabaco , ob magnam doctrinae praestantiam cum laude , Medicinae Doctor creatus est. - Die xx. eod. ConNEr1Us HeNn1IcUS PuiNs "IErnhemensis , defensa privatim dissertatione de Muriate Chininae , ob magnam doclrinae XXX ^ práestantam 'cum laude, Medicinae Doctor creatus est. o Die xxi. eod. Gu1L1ELMUSs lo4NNEs lAws- sEN € pago $'. Anna-Termuiden, instituto examine, ob magnam doctrinae praestantiam cum laude, Obstetriciae artis Doctor creatus est. » Die xxiv. eod. RurcEnus HvnEnTUS Bnorns Zraiectinus, instituto examine, ob doctrinae praestantiam , Obstetriciae artis Doc- tor creatus est. Ww. a Die xxxi. eod. ANTONIUS ÜHRISTIANUS VXEMY ex Zssequebo, defensa publice: dis- quisitione de rato Sicyonio, ob summam doctrinae praestantiam ^ magna cum laude, Philosophiae 'Theoreticae Magister Literarum Humaniorum Doctor creatus est. Die 1x. m. Novembris PaAurnus SwAnRT e pago Ko//um, defenso privatim specimine de Hydrorachia, ob mágnam doctrinae prae- stantiam cuui laude ," Medicinae 3)octor creatus est. Die xvtrr. eod. ÁnNorpus loozEBROOM Harderovicenus, defensa privatim disserta- tione de £Zvdatibus, ob summam doctrinae XXXI praestantiam | miaggna cum laude, Medicinae Doctor creatus est, Die xxx. eod. GurrnigLMUs BRENATUS vAN TuvrnL vAN SEnooskERKEN Ge/ro. Batavus, defenso privatim specimine de Cessione: bonorum , propter. doctrinae prae- stantiam, luris Bomani et Hodierni Doctor creatus est. Die 1r. m. Decembris. laNvus HENniIcus QviniNus lAwssEN. Z£xe//anus , defensa pri- vátirm dissertatione de Febribus intermítten- tibus perniciosis speciatim Zeelandiae re- gionis, ob magnam doctrinae praestantiam cum laude, Medicinae Doctor creatus est. Die xvu. eod. BERNARDUS ÁNDREAS RozgrviNx e page 7 interswyk , defensa pri- vatim dissertatione de clausula poenali ad- iecía conventionibus, ob magnam doctrinae praestantiam cum laude, luris Romani et Ho- dierni Doctor creatus est. Anno cCcIOIOCCCXXXVII. Die vit. Februarii. DinEgn1CUS ÜAnorLUS AucusTUS VAN HoczNponP Znsulanus, de- fensa privatim dissertatione de interrogo- XXXI tionibus in iure faciendis, ob magnam doc- trinae praestantiam cum laude, iuris lomani et Hodierni Doctor creatus est. Die xvi. eod. Lupovicvs GERAnDUs Vrs- scuER Zredanus, honoris causa, Philoso- phiae "Theoreticae Magister Literarum Huma- niorum Doctor creatus est. Die xx1. eod. loannes DAPTIsTA DE HAAN Falovicenus, defenso privatim: specimine de asthmiatria speciatim pulmonali, ob magnam doctrinae praestantiam cum laude, Medicinae Doctor creatus est. Die 1v. Martii. IpgM , instituto examine, ob magnam doctrinae praestantiam cum lau- de, Obstetriciae Doctor creatus est. Die vir. eod. LEoNARDus HeNnicus Gvi- ziELMUS VrnMEER e pago eek, defensa privatim dissertatione de iure superficiei, ob magnam doctrinae praestantiam cum lau- de, luris Romani et Hodierni Doctor creatus est, ] Die xx. eod. Hrewnicvus PgTRUS GorHo- rnEDvus MarTueus nE Maw Neomagus, de- fensa privatim dissertatione de 4 rbitrio ne- cessario quod lege nostra inter mercatores XXXIH socios iubetur , ob summam doctrinae prae- stantiam magna cum laude, luris Romani et -Hodierni Doctor creatus est. $. V. Anno cioIOCCCXXXVI. Die xvu. m. Maji. Gratulatio a. Senalu decreta est V. Cl. Iopoco HEniNGA, Er. F. Theologiae Professori, propter emerita stipen- dia honorifice rude donato. Die xu. m. Junii. Quum ex Senatus vo- luntate, accedente Curatorum auctoritate, con- stitutum esset, ut saecularia Academiae altera mon ipsis natalibus, sed aliquo aestivo tem- pore agerentur, eius rei initium hoc duodeci- mo lunio factum est. Processit igitur. vesperi ante horam sextam cum solemni ornatu Se- natus, praeeunte Rectore et Curatoribus, in aedem B. Martini, ibique religiosae concioni interfuit, quam vernacule habuit Cl. BOUMANNUS concionator academicus. Postridie , in cadem aede eleganter decoraia, celebrata est Oratio Saecularis. — Dixit eam. Cl. Hrvspits, cum * ck . XXXIV magno literatorum" hominum plansu , et-eivium hospitumque concursu innumerabili. ^Proces- serat vero ad illam orationem audiendam ,- so- lemni pompa, per vias ramis, floribus, vexil- lis ornatas, spectante populo , Senatus, multis nobilibus viris praecedentibus , sequentibus alumnis Academiae. Qui omnes cum in Cu- riam unde abierant rediissent, ibi facta est a Curatorum praeside nummi aenei dispensatio , quem sapienter imaginatum. caelatumque illi festi monumentum esse voluerant. . Secula est coena lauta sumtu eorundem Curatorum ,..et compitalium viarumque per universam civita- tem illuminatio pulcherrima. | Tertio die Can- didati octo. ex oinibus Facultatibus more majorum doctores creati sunt. Actum est hoc eodem. loco, praeludente Iieclore, porroque diceniibus protrepiicum seu paraeneticum , in sua quoque Zacz/tate , promotoribus ; gratia- vum. actionem habente Philosophiae Naturalis - Candidato eodemque Medicinae Doctore SuER- MANNO filio, qui pro omnibus eas partes sus- ceperat, Fuit iterum lautissima coena, item- que: vesperi artificiosa pyrecbola Studiosorum sumiu parata." Quarto. die spectacula popu- laria lypographorum , et conyivia privata. Ve- XXXV Eeranorum comnilitonum intervenerunt. Deinde die. Iovis, qui erat festi quintus, novi doctores jnore maiorum creati matutino convivio cle- gantissimo professores , magistratus , aliosque honoratiores viros, cum matronis et virgini- Jus, exceperunt: cui laetae celebritati etiam «regis filius FREDERICUS Belgarum Princeps in- leresse dignatus est. Praecipuus tamen eius diei splendor fuit choragium historicum , quod Studiosi exhibuerunt , memoriam exercitus Belgici post. Nieuportianam victoriam se Ostendam ducentis r1. Iul. anno cz010C. ;repraesentans non minus fideliter quam magni- fice. Sexto tandem die, qui fuit conclusio , 4n aede. lacobaea Cazíatio et carminum re- citationes, cum ingenti auditorum admiratione , Academiae gloriam celebrarunt; quem diem deinde symposium urbanum, pretiosis pyrec- bolis illustratum, in multam noctem produxit. JUniverse autem illa omnia acta gestaque sunt, .€um gratia et modestia, cumque voluptate , . civium et. hospitum, gaudente ac. plaudente 1ultitudine; de damno iniuriave querente ne- mine. | Die ww. zn. Octobris. Lectae sunt in Senats XXXVI literae. Ill. Praesidis significantes , "Theologiae Doctorem HENRICUM EGBERTUM VINKE ,' Or- dinarium Theologiae Professorem decreto regio designatum «esse. Die xvi. m. Novembris. Luctuosus nuncius allatus est de obitu V. Cl, GaBRIEL. VAN OORDT 'Theol. Prof. in hacce Academia. $. VI. Die vit, zz. Decembris, | V. Cl. HENRICUS KEGBERTUS ViNKE professionis auspicandae gra- tia. Orationem habuit, a Senatu amplissimo solenni ritu deductus. AÁnno CIOIOCCCXXX VIH. Die xvi. n. Februarii. Senatus certior fac- tus est, decreto regio virum nobilissimum Con- sistorialem R. W. I. vaN PABsT TOT BINGERDEN Academiae Curatorem additum esse, loco de- functi V, Nvi, vau DER Boncu vAN VERWOLDE, 1xxvit * j. VII. Die xvi. m. Martii, ln Senatum venerunt academiae Curatores, quorum Praeses Lubpo- vIcO GERARDO VisscHER V. Cl. designato in annum proximum Rectori, posteaquam hic ex more juraverat, novos honores gratulatus est ; idemque mox abituro Rectori Iac. Lup. CoNR. SCHROEDER VAN DER KOLK V. Cl. pro bene gesto officio gratias egit. lector designatus gratulationi officiose respondit. His peractis Curatores, sequente Senatu, im cathedram deduxerunt IAcoBuM LuvpovicuM CoNRADUM SCHROEDER VAN DER Kork V. Cl. qui Oratione habita de debita cura infaustam JMManiacorum sortem emendandi eosque sa- nandi, im nostra patria nimis neglecta , atque enarratis rebus academiae tristibus et secundis , victoribus in certamine literario: IaNo GrgRAnDo HurrEMAN , Phil. Theor. et Litt, Hum. in hacce academia Cand,., et HeNmico VenLonzeN lurispr. St., praemia tribuit. PT Ea — 4 Sitosiil uide ac sb aiidsd- HERMANNUS BOUMAN, REDEVOERING fxh GODSDIENSTIGE INWIJDING ,VAN NHET TWWEDE EEUWFEEST DER L3 UTRECHTSCHE HOOGE SCHOOL. DITGESPÍLOKEN ; op Londag avond, den 12 Junij 1836; VxRzORGERS EN VOORSTANDERS, DEGUNSTIGERS EN VRIENDEN, LEERAREN EN VOORMALIGE OF TEGEN- "WOORDIGE KWEEKELINGEN DER ÜTRECHISCHE look Scnoor ! | STADGENOOTEN EN VREEMDELINGEN ! BrwINNAARS EN BEMINNARESSEN , WIE GIJ WEZEN .MOOGT, VAN HET WARE, SCHOONE EN GOEDE! DiENAARS EN DIENARESSEN VAN DEN GOD DES HrwELS EN DER ÁARDE, VAN HET WEZEN ALLER WEZENS, DAT WAS EN.IS EN EEUWIG ZUN ZAL! Komt! ja! komt allen tot het feest onzer Akademie, dat Gij eenmaal slechts in Üw leven vieren kunt, hetwelk Gij niet vroeger aanschouwd hebt, noch immer na dezen aan- schouwen zult! Uwe grootvaderen of hunne vaderen zagen zulk een eem:wfeest, en God 4 * 4 HERM. BOUMAN, geve, dat Uwe kindskinderen het weder mogen vieren! Gij slechts hebt zets van deszelfs luister gezien, eerbiedwaardige Ver- legenwoordigers van een bijna voorbijgegaan geslacht! die, voor vijftig jaren, over het derde have eeuwfeest dezer Stichüing u ver- heugen mogt. Wd, wél hebt Gij — van alom ter viering van. dezen hoogtijd zamenkomende ! Die belangstelling toch en die eere verdient dezelve grooteliks. Geene zegepraal doet.ons jubelen, die de menschheid weenen deed, den grond met bloed en tranen drenkte. Eene zegepraal veceleer , waarover zelfs Uw teérgevoelig hart, beminneljke Maagden en Vrouwen! met onvermengd genot, zich ver- bljden mag; de overwinning, die onze Hooge. School Üwe vaders en:^zonen, Uwe broede- ren en vrienden behalen «deed over ziekten van ligchaam en ziel, over onkunde en bij- geloof, over onregt en. wansmaak.:;. O! ge- loofd zij iij ; wiens gunst ons zulk een heer- ijk gedenkfeest, vieren. doet, dat de mensch- heid vereert, maar veel meer nog der Godde- ljke. hu!p eene nederige gedenkzuil poogt te stichten ! REDEVOERING. 5 -Ja' uit. God en door Hem en tot Hem zin alle dingen. Fan boven, van den F'a- der der lichten, daalt alle goede gave af. Aanstonds moet ik, als de tolk van U aller gevoelens, uit Üwen naam, bet verklaren. « Aan U, O Koning der eeuwen! aan U is de Hooge School verschuldigd, wat zij im- mer was en deed en genoot, metalles; waar- over zij zich thans verheugt! 'Heeft zij vele stormen verduurd, mogt zij staande blijven, terwijl zoo veel rondom haar nederviel; Gij alleen, O Eeuwiglevende! hebt haar voor den ondergang behoed! Mogt zij de stralen van licht en waarheid wijd en zijd verspreiden over stad en volk; Gij waart het, O ceu- wige Zon der geregtigheid! die, ter verdrij- ving der nmnevelen, haren dienst gebruiken wildet ! *? Uit God, door Hem en tot Hem zyjn alle dingen! — Die overtuiging geleidde. de wijze Verzorgers cn allen, die met hen onze feestplegtigheden geregeld hebben. . BDaarom wenschten zijj, dat cen opzelteljjdke dank- en bedestond onze jubelviering openen zoude. En, indien het hooge doel dezer zamenkomst loeliet aan eenige menscheljke wijsheid hulde ó HERM. BOUMAN, te bieden; wij zouden U, achtbare Mannen! voor het maken dezer schikking onze open- ljke dankzegging toebrengen. Immers, door deze godsdienstige handeling, zoeken wij niet slechts het feest betamelijk te doen aanvan- gen. Neen! mogen allen, die tegenwoordig en die afwezig zijn, het weten! wij wenschen veeleer, langs dezen weg, hetzelve geheel, van het begin tot aan het einde, den Heere le wijden en toe te heiligen. Aan Zijne voe- ten, te dezer ure, met diepen eerbied, neder- knielende, verklaart de Akademie de strek- king van hare feestviering, den geest, van welken zij dezelve doordrongen en bezield wenscht te zien. —Geene stervelingen wil zij vergoden; aan geene menschen, hoe uitmun- tende en groot ook, de ecre geven, welke God alleen toekomt. —ZZez: bovenal wil zij vereeren, die de oorsprong is van alle krach- ten, gaven en ialenten, die alles werkt in al- len. Dat gevoel en die wensch moet ons vervullen, als morgen des RKedenaars mond en der Hoorderen erkentelijke toestemming de nagedachtenis vereert der voortreffelijke Man- nen, wier wijsheid dezen Zetel der weten- schappen gesticht, wier geleerdheid dien op- REDEVOERING. y: geluisterd, wier kloeke moed denzelven in stand gehouden heeft. Wat zij deden, zegge ons hart, God heeft het door hen gedaan! In. diezelfde godsdienstige gemoedsstemming zulen wij, (O! dat niemand, niemand van ons allen, deze. verklaring logenstraffe!) een achttal. edele Jongelingen, op. der. vaderen plegtstatige wijze, met de hoogste cer be- kroond gzien. — Ja! dat godvruchtige. gevoel zal aan de uwitdrukking onzer. jubelvreugde eene hoogere beteekenis, cene heiliger wij- - ding geven; het zij wij ons de weldaden le- vendig vertegenwoordigd zien, door God aan het oude Nederland, op Nzeuwpoorts glorie- volle stranden, (1) geschonken, zonder wel- ke veelligt nimmer eene Utrechtsche Akademie ontstaan zoude zin; — hetzij wij, aan den gullen disch der herinnering gezeten, ons het goede te binnen brengen, ons door den Op- perbestuurder onzer lotgevallen , aan deze Hoo- ge School niet siechts, maar in des levens gansche school, verleend ; — het zij wij, door (1) De Lezers weten , dat de plegtige optost der Studenteri, op den voorlaatsten avond van het feest, voorstelde, hoe het Staatsche leger, den dag na de overwinning bij JNieuwpoort , zegevierende. naar Qostende trok. 8 HERM. BOUMAN, de welluidende klanken van Dicht-, Zang- en Toonkunde, ons oor gestréeld en onze harten omhoog verheven gevoelen. — Van U, o God! zj het begin, U ter eere de laatste uitlating onzer vreugde! Wauneer de ouden, op heugeljke gedenk- tijden, zich vereenigd zagen, deden zij niet zelden het bloed van ontelbare offerdieren en kostbare Zetatomben van de altaren stroo- men, en durfden zi, in hunne lofzangen, naauwelijhs eenigen eeretitel of eenig glorie- vol bedrjf, aan hunne Goden toegekend, onvermeld laten. — Eenvoudiger, en met den. geesteliiken aard van onzen verheven? gods- dienst meer overeenkomstig, is de eerbiedige hulde, die wij, in deze heilige oogenblikken, den Heere zullen toebrengen. ^ WWij Christe- nen achten het niet noodig, lem, die alles weet, in uitvoerige dankzeggingen, de bijzon-. erheden ziner weldaden voor te stellen en, als ware het, te verhalen, of door lange ge- beden onze wenschen voor Hem open te leg- gen, die ze alle kent, eer er nog een woord op onze lippen gekomen is. Nuttiger en be- lameljker zal het zijn, dat de spreker U en zich zelven kortelik Aerínnere, hoe onver-- REDEVOEUING. 9 anderlgke trouwe , hoe aanhoudende wel-. dadigheid de. Heere aam de Stichting on- zer vaderen, of liever aan Zijne eigene Sticn- ling, bewezen heeft, En moge dan die sta- melende taal der erkentenis in Üwe harten. zulk een? weérklank vinden, dat, uit ieders. boezem, eene stile stemme zich . verheffe: « Loof den Heere, mijne ziel, en al wat in « mij is Zin" heiligen naam! | O God! wat « aan voorgeslacht en tijdgenoot zoo veel ze- « gen schonk, laat dat voor het nageslacht « niet verloren gaan! — Dat gevocl zal reeds gebed en dankbzegging wezen. .En de kor- te, kunstelooze ontboezeming, waarin het, aan het slot der overdenking, door des voorgan- gers mond zich zal uitstorten, moge op der Hoorderen biddende en dankende verzuchtin- gen, die rceds ten hemel rezen, het zegel drukken! Indien wij niet, in de oprigting, betwwa- ring en uitbreiding van dezen Zetel der we- tenschappen , de hand van den Almagiige cr- kenden; — ach! hoe zoude dan Uwe gods- vrucht, O vrome vaderen! ons beschamen! 10 HERM. BOUMAN, Het was toch, Toehoorders! er£kentelg bheid aan het hoogste VVezen, welke, voor ruim twee eeuwen, die dooriuchtige School open- de, uit welke weldra onze 44bademie gebo- ren werd. Het late nageslacht hoore wat daaromtrent, bij het vorige eeuwfeest, op de trouw van echte bescheiden, door den be- roemden Drakenborch verzekerd werd! « De « Regering dezer stad,?' zegt hij, « meende « aan ondankbaarheid jegens God, die het « gezag van onzen Staat bevestigd had, zich « te zullen schuldig maken , zoo zij niet een « gedeelte harer schatten besteedde, ter in- « wijding van een? tempel, waar de jongeling- « schap in goddelijjke en menschelijkke weten- « schappen onderwezen konde worden." (1) (1) Zoo sprak Drakenborch, die zich van de historische inlichtingen bediende van den geleerden Vroedschap Casp. Bur- man, in de ratio paneg. in maíal. saec. cad. T'raject. (Ultraj. 1736) pag. 24, 25; waarmede men vergelijken kan de, op des Redenaars verzoek, ten zelfden jare, uitgegevene Nederd. verfaling , bl.28. Zeer merkwaardig is ook hetgeen , ter kenschetsig der godsdienstige gezindheid, door onze voorouders, bij de instelling der Hooge School, aan den dag gelegd , uit een oorspronkelijb stuk wordt aangevoerd door den Hecre Staatsraad en Burgemeester van Asch van Wijck, i» zijn zeer belangrijk geschrift: Over de instellingen. van hooger onderwijs im Utrecht , voor dc oprigting der Hoogeschool iw dem jaar 3636; bl. 95 volgg. en bl. vit der bilagen. REDEVOERING. íi Indien dit ooit omtrent eene menschelijke on- . derneming gezegd kan worden; voorzeker mag men vàn dit grootmoedige plan der vaderen vertrouwen , dat de. Godheid. zelve met. wel- gevallen er. op nederzag. | Des Allerhoogsten gunst althans gaf aan hetzelve eenen, boven hope en wensch, gelukkigen uitslag. ^ Naau- weélijks waren er twintig maanden verloopen, toen de spoedig geklommen roem der jeugdige School de Siad besluiten deed, onder goed- keuring en bekrachtiging der gewestelijke Sta- ieh, haar tot den rang cener 4/bademie of Universiteit te verheffen. | Maar wie had, met zine stoutste wenschen, der Stichting van ééne stad dien duurzamen bloei, dien voo:- spoed en luister durven beloven, waarvan dit tweehonderdjarige jubelfeest, Gode zij lof! getuigenis mag dragen? Hadden bare cdele Die godsdienstige gezindheid trouwens straalt overal door. in de'redevoeringen , ter inwijding, zoo van het Gijmnasium illustre ; als van de Akademie , gehouden. — "Over de om- standigheden, die beider stichting voorafgingen en vergezel- den, zie men de schrijvers, aangehaald door den Hoogl. Heringa Ez., in de aammerkingen op zijne redevoering: De audit, cad. IHheno - Traj. ,' variam oliin fortunam experto nunc praesenti eius conditioni adaptato , (nn. -dcad. iiheno- J'raj. a. 4824—43825) p. 97 sqq. en vooral ook:de, 'aldaar medegedeelde oorspronkelike stukken. 12 HERM. BOUMAN, Grondleggers, wier godsvrucht en wijsheid de tegenwoordige zwarigheden overwon (1), de toekomende kunnen vooruilzien ; op welk eene zware proeve zoude hun geloof en hunne hope gesteld zn! Het was haar toch, in des Eeu- wigen raad, beschoren, dat de twee magtig- ste Dwingelanden, die de nieuwe wereld aan- schouwde, ondersteund door de slang der Tweedragt, die steeds aan Neérlands hartader knaagde, al hun verwoestend geweld tegen haar zouden beproeven. Nog had op het Stichtsche Heiligdom . der welenschappen de tid het zegel der besten- digheid niet gedrukt, nog leefden sommige van de eerst aangestelde Hoogleeraars; — daar komt de trotsche Nebucadnezar zijner ceuw, wien vlejjers en hofdichters Lodewzk den Groote noemden, om, door éénen slag, ons Gemeenebest te vernietigen, met alles wat het tot cer cn sieraad verstrekte! — Tot in het hart van Nederland doorgedrongen , zag zich de Veroveraar binnen de muren onzer (1) Hoe groot deze zwarigheden waren, en met hoe vele voorzigtigheid en kloekmoedigheid de Stichters der Hooge Schoo! dezelve te boven kwamen; dit is in een helder licht geplastst door den genoemden Heer van ÁAsch van Wijck, t.a. p., vooral bl. 79 volgg. . REDEVOERING. 43 .Stad, ja! binnen de wanden van dezen: heili- gen tempel, gehuldigd. | De nabij gelegene akademische gebouwen, de gebouwen, waar .de Unie gesloten was en Europa naar. Voe- tius. en. Graevius geluisterd had, waren en -bleven, xmaanden lang, tot voorraadschuren der.Fransche krijgsbenden vernederd. .. De Studenten waren , met sommige Hoogleeraren, -wijd.en zijd verstrooid; terwij| de. overige maar eene veilige wijkplaats rondzagen. Op .het behoud der Hooge School durfde, maar :de -onwraakbare verklaring van een? beroem- den ooggetuige , niemand, niemand meer :ho- pen! -. Want, « zoo diep, zegt hij, waren « de zaken der stad ,^'. dier ééne stad , wier amiddelen haàr staande hielden, « vervallen, «dat, naar men meende; geen tijdsverloop « van vele jaren die herstellen konde.*^ (1) — -Maar.God. verwekte VVillem Ill, om Europa, dat hem nog naauwelijks kende, van de drei- (1) De hier genoemde ooggetuige is de Hoogleeraar Grae- .vius, wiens aangehaalde woorden te vinden zijn bij Herin- gi, E.z. t.a. p. bl. 169 en bl. 180; die aldaar, bl. 165-180, »omtrent de rampen.door de Hooge School, ten jare 1672 cen -1673 , doorgestaan, even naauwkeurige, 'als uitvoerige berig- .ten mededeelt, door welke het. korteljjk door: mij gezegde bevestigd en, op velerlei wijze , aangevuld wordt, 44 HERM. BOUMAN, génde.slavernij ie. bevrijden, om. Nederland , dàt grootstendeels reeds overheerd was; en met. hetzelve de tempels van deszelís geleerd- heid ,. van den nakenden ondergang te redden. En naauweljks was het tweede jaar, nadat de Franschen ons land en onze stad ont- ruimd hadden, voorbijgegaan; — daar hoor- de men reeds de Redenaars der Hooge School voor haren vernieuwden bloei en dagelijks Aoenemenden luister den Alregeerder met op- getogenheid danken! (1) Toen voorzeker mog- ten onze vaderen juichen: De Zeer verbreekt den raad der volkeren! Hi verzgdelt de gedachten der natién! De Heer heeft groote dingen aan ons gedaan|! Maar wanneer getuigde niet het voortdu- rende bestaan der Akademie van de besten- (1) Men leze de, ten jare 1675 gehoudene redevoering vax Graevius: de Palladio Trajectinorum; Oratt. , quas Ultrajecti habuit , edd. a P. Burrmonno , ( Delph. 1721. f. 8và) p. 280-304. Pe gansche, zeer welsprekende rede, uit het levendige ge- voel van biidschap en dankbaarheid over de heugelijke ver- andering van zaken. voorigevldeid , bevat zeer veel, dat; ter vermeerdering onzer kem der geschiedenis. van | Utrechts Stad en Hooge School, zceer geschikt is. ^ Trouwens beider toekomshge | Geschiedschrijver zal, in onderscheidepe rede- voeringen ven dien bundel, veel vinden, dat hij niet ver- waasrloozen mag. REDEVOERING. 45 dige zorg, door den Alregeerder voor haar gedragen? . Hij immers was het, die het Bestuur onzer stad steeds moed en. kracht gaf, om, onder alle wisseling van. voorspoed en tegenspoed, uit eigene beperkte middelen, dien zetel der wetenschappen in stand te hou- den; ja!-met de Stichtingen dcr magtigste Vorsten te: doen wedijveren. (1) Dat voor- (1) Met het hoogste- regt, hebben Graevius, Drakenborch en anderen, als iets zeer opmerkelijks en groots, het vermeld en geroemd , dat ééne stad, zoo lang, somwijlen bij zoo grooten druk der tijden, de Hooge School heeft kunnen en willen in stand houden. | Die weet, wat ons vaderland , dit gewest en deze stad, vooral door en na der Franschen inval in 1672 en 1795, wedervoer, vraagt zich zelven, hoe de Akademie steeds heeft kunnen bewaard bljven? De opmer- king. van zulke. bijzonderheden is. zeer geschikt , om..onze tijdgenooten niet al te gering te doen denken over het voor- geslacht en hetgeen door hetzelve, voor de letteren en weten- 'Schappen , gedaam is. Boyenal zien wij er uit, hoe God , ;ook in de, moeijelijkste tijden, met onze vaderen was en bleef. — Dat onze Hooge School met de stichtingen der magtigste Pors- fen "wedijverde ,' blijkt onder anderen uit deze getuigenis "van Isaacle Long, in zijne hondert-jarige jubel-gedachtenisse der Akademie van Utrecht , uitgegeven te Amst. 1736 , 4to.* » 'Ter- » stond ;? zegt hij, » heeft deze Akademie met veel luister, » het hoofd begonnen op testeken, zoodat zij voor geene an- » dere in de Vereenigde Nederlanden behoefde te zwichten. » Sedert dien tijd heeft dezelve ook gedurig hoe langer hoe meerder toeloop van Studenten, uit al de bekende deelen van Europa gekregen, bestoande in Duifschers , Zuwilzers, Bohemers, Hongaren ,' Engelschen , Schottén , Franschen , Iislianem , Deren , Zweden en andore vreemde natién ; on- wv v vc wv 16 HERM. BOUMAN, "beeld van edele belangstellng in het ware en goede. mogen wij. voorzeker ter Wavolging voorstellen aan latere tijden ,- die wel meerde- ren roem droegen op hunne verdichting , maar zich niet altijd zoo gereed betoonden, om tot hare bevordering zich. groote opofferingen te getroosten. — Doch bovenal moeten wij er, met. vreugdevolle dankbaarheid, de hand. in opmerken van Hem,. die wisheid geeft aan de verstandigen , en der Koningen. harten zelfs,. als waterbeken, leidt tot al, wat Hj wil! | Veeliigt, waarde Feestgenooten! zijn reeds Uwe gedachten des sprekers woorden voor- bijgesneld. VVant nimmer was er voor onze Hooge School.een tijdperk, zoo gevaarlijk en hagchelijk, ^ maar tevens zoo rik in onge- dachte, heerljke uitkomsten, als het Zaatst » der welke zich meermalen Hertogen , Graven en yoorname » Edellieden bevouden'" enz. | Alle geloof bijna te boven gaande is hetgene, omirent het aantal en aanzien der. Toe- hoorders van Graevius, door P. Burman gezegd wordt, inde, ten jare 1703, tot deszelfs eere gehoudene lijkrede. (V. laud. Oratt. J. G. G. fasc. p. A482 sq.) — Omtrent latere tijden , vergelijhke men vooral Sebaldi Ravi Orat. paneg. in natalem centesimum e£ quinquagcsinmun Acad. Traj.. ('Traj. ad Rh, 1786. f. £t) p. 2A saq. REDEVOERING. 17 verloopene viftigtal jaren, —Bij den aan- vang van, dat tijdperk, had reeds de verder- felike IBurgertwist over Nederland, helaas! over Utrecht nielkhet laatst, zijn gloeijenden fakkel gezwaaid. Intusschen werd het derde van onze halve eeuwfeesten, in zoo vele rust en eenstemmigheid, gevierd : als of die hoog- tijd der wetenschappen aan de Z'weedragt zelve eenigen eerbied inboezemde. ^ Maar nog weérgalmde de lucht van het feestgejuich , loen..zij haren. vreesselijken kreet alom deed hooren ; en der burgeren gemoederen, al he- viger éh heviger, tegen. elkander in het har- nas joeg. . En haddet Gij, wijze Grijsaards.! bij het instellen van den feestdronk voor het Stichtsche Athene, . slechts.- een. klein gedeelte kunnen vooruitzien van de rampen , welke die Engel des verderfs over land en school zoude brengen;:— geenerlei hope zoudt Gij op de viering van een £weede eeuwfeest hebben dur- ven voeden!.. Doch nu.herdenkt Gij slechts met ons het woeden dier Tweedragt, welke de. beste. burgers verdee!lde, om den Aller- hoogste te danken, die. haar niet. vergunde bet licht onzér Akademie uit te blusschen; ja! haar naauwelijis toclet van al de. uit- 2 18 HERM. BOUMAN, muntende Hoogleeraren, die zij ons dreigde te ontrooven, een' enkele tot het slagloffer harer woede te maken. (1) Nu loven en prijzen wij allen, ouden en jongen, den Heer, die haar zelve niet verzwelgen liet in den stroom der omwentelingen, welke zoo veel, dat de eeuwen verduurd had, in hare vaart medesleepten ! (2) — (1) Ook in dit opzigt, was onze Akademie, over het ge- heel genomen , Gode zij dank! gelukkiger, dan men, bij de hevige woede der staatstwisten, had mogen hopen. Daarom- trent vindt men zeer lezenswaardige berigten wat het jaar 1787 aangaat, bij den Hoogl. Heringa, E.z. t.a.p. bl.211 volgg.; — wat de gevolgen der omwenteling van 1795 betreft, bij Doctor D. H. Wildschut: JMemoria Hermanni Royaards , (Amst. 1836) p. 103 sqq. (2) Spoedig, na de omwenuteling van 1795, begon het ge- vaar voor ouze MHooge School dreigende te worden. ^ Want het eerste ontwerp van Staatsregeling , ten jare 1797 het volk ter goed- of afkeuring aangeboden, bepaalde, ar£.761. 762, dat er, behalve de Nationale Hooge School: of Universiteit te Leyden , welke alleen en bij uitsluiting het regt van te gra- dueren of promotién te verleenen zoude hebben, drie Ya- dionale 4kademién zoudeu zijn, te Harderwiüjk , Groningen en Breda. | Men zie de uitvoerige raadplegingeu der eerste JVa- tionale Fergadering , over deze aangelegenheid , vermeld in het Dazverhaal harer Handelingen , vooral Deel V. bl. 470 volgg. «n bl. 952 volgg., gelijk mede Deel Vl. bl. 39 volgg.; alwaar, bl. 62, verhaald wordt, dat men, met 65 tegen 38 stem- men, Utrecht, :ls zetel eener .4kademic , afkeurde. — Doch xücet eene , naar evenredigheid nog veel grootere meerderheid wan volksstemmen , werd, gelijk men weet, dit ontwerp van REDEVOERING. 19 Maar nog. dreigde deze schoone Stichting diepere vernedering, dan haar, sints hare ge- boorte; immer wedervaren was. Zoo min ik woorden kan vinden, om dien jammer be- hoorljk te beschrijven; even weinig kan ie- mand, zoo als het betaamt, de magt en de goedheid verheerlijken van den Allerhoogste, die voor haar wit den zwartsten nacht van Staatsregeling zelf verworpen. ^ Gelukkig, dat de Constituec- rende F'ergadering , die, na de omwenteliug van 22 Januarij 1798, de tweede Nationale Fergadering verving, hoe sezind anders ook om het bestaande om verre te werpeu, omtrent deze zaak, met meerderen eerbied voor den volksgeest, han- delde!. Zij toch bepaalde , in het zevende additionecle arti- kel van het, bij de proclamatie van 23 Maart 1798 , der natie aangebodene en aangeprezene omfwerp van Staatsregeling , het volgende: » Alle openbare Instituten, ter bevordering der » wetenschappen, in deze Republiek , bij de aanneming dezer » Staatsregeling aanwezig, blijven op denzelfden voet voort- » duren, totdat daaromtrent, door het Uitvoerend Bewind , » eenig voorstel van verandering aan het Vertegenwoordigend » Ligchaam gedaan, en door Hetzelve zal worden goedge- » keurd." — De spoedig gevolgde aanneming dezer laatst genoemde Staatsregeling deed de akademische zaken vooreerst op den ouden voet blijven. Eu, welke plannen ook nader- hand, ter veranderieg der vaderlandsche inrigtingen van hoo- ger onderwij:, gemaakt werden; het gelukte Utrechts kloek moedige en standvastige Regering de uitnemende Stüchting der vaderen ongeschonden in stand te hloulen, tot dat Napoteoas geweld ook datgene vernederde en poogde te vernietigen , wat zelfs door de Maunen van den 22 Januarü 4793 ontzien eu in stand gehouden was! 2* bh 30 HERM. BOUMAN, rampen den heerlijksten morgen .deed. opda- gen! Naauwelijks was Nederland. van de rij. der Staten uitgewischt ; — daar spreekt- Na- poleon (nog ijst Europa bij het. noemen. van dien naam!) over onze Hooge School het vreesselijke doodvonnis uit; maar een dood- vonnis, welks. volkomene uitvoering door de wreedaardieste kwelling en beschimping voor- afgegaan zoude worden. ^ Ach! eene school, -weinig slechts boven de allerlaagste &znder- school verheven, ioest de plaats vervangen van een? der meest beroemde Hoofdzetels der Europésche geleerdheid!(1) ^ Nu meendet Gij, Oud-Studenten ! dat van de achtbare Moeder, die U gekweekt had, weldra niets meer, dan de nagedachtenis, zoude ovcrblijven. — Nu moest Gij, Utrechts Ingezetenen! vreezen, dat, na weinige jaren, slechts cenige verval- lene gebouwen, cenige verbleckte opschriften (1) Men weet, dat, bij Napoleons besluit van den 21 Oc- tober 1811, deze .4kademie tot eene, zoogenaamde école se- condaire , in Frankrijk in rang volgende op de école primaire , verlaagd werd. — Dat voorts, omtrent de diepe vernedering der, Hooge School, niet te vee! door mij gezegd is, weet ie- der, die ze!f ooggetuige was, of het getrouwe verslag gelezen heeft, dat dasromtreut door den Man, die, vijf jaren lang, ann het hoofd van den Senaat stoud, bij het nederlegeen van zij» amb, gegeven is. REDEVOERING, 2t alleen, U het Heiligdom der waarheid her- inneren zouden, dat Uwe muren bevat had-. den. Ja! Gi) zelfs, standvastige Heringa ! wiens kloekmoedigheid allen. bezielde , wiens: voorzigtigheid allen voorlichtte, wist naauwe- ljks meer, welk een? zaazz te geven aan.de diep vernederde Stichting , aan. welker hoofd. Gij stondt, die U eenmaal, naast God, haren Aedder zoude.noemen. | Gij, Gij zelfs durf- det naauwelijks hopen, in het U toevertrouw- de bestuur, immer eenen opvolger te zullen. hebben ! | ! -Nog moge geen tijdgenoot , wiens pen niets behoefde te verzwijgen , den, boven alles hag- cheljken en zegerijken strijd der Hooge School tegen Napoleon en zijne trawanten , naar waar- de, beschreven hebben. 'Eenniaal zal de Ge- schiedenis hare iaak geheel vervullen. .... Dan zal niet slechts deze onpartijdige getuige :der lijden dien strijd eene der eersle plaatsen aan- wijzen onder de blijen van zedehjke groot- heid, die den duisteren nacht van Nederlands rampspoed verhelderden. ^ Maar boven ailes zal zij, der voorvaderlijke godsvrucht getrouw , . in die bange worsteling en hare heerlijke uit-^ komst, onze kinderen de almagtige hand. lee-- 22 HERM. BOUMAN, ren eerbiedigen van den Koning der konin- gen, die ongeschonden in stand deed biijven, wat reeds hopeloos verloren scheen. ^ Met welk eene verbazing zal de nakomelingschap het vernemen! Door éénen nederigen Hoog- leeraar , ondersteund en geholpen door eeni- ge wijzen en goeden, wier namen in eeuwige eere moeten bljven, door zoo weinigen ver- ijdelde de Allerhoogste het bevel en den ijze- ren wil van den Dwingeland, voor wien bijna een geheel werelddeel in het stof gebogen lag. O! konde mijne zwakke stem doordringen tot den Kedenaar, die, na vijftig jaren, als alle die edelen met ons ter ruste zijn gegaan, en hunne tegenwoordigheid zijne tong niet meer belemmert , tot het nageslacht zal spreken; — dit, dit bovenal zoude ik U, O Redenaar der toekomst! als de verhevenste stoffe aanwijzen ter verheerlijking van den Almagtige, die aan de zwakken, die op Hem alleen vertrouwen, krachten geeft, en den overmoed van de Ti- rannen der aarde beschaamt! Gij, tijdgenoolen! weet het, niet weinigen Uwer weten het vollediger, dan ik, hoe Ne- derlands opstanding aan de Hooge School een nieuw, een heerljker leven schonk, dan zij REDEVOERING. 23 immer gehad had. Nooit kunt Gij liet verge- ten, hoe Koning Willem, het voorbeeld der Vorsten, wien ons de volkeren benijden , haar hoogeren rang en grootere voorregten vers leende, dan immer de trouw der DBurgerva- deren, dan de toegenegenheid zelfs van Lo- dewijks onsterfelidken Overwinnaar haàr ver- werven konde. En, zoo dikwijls Gij het her- denkt, bidt Gij vurig voor het leven van den wijzgen Vorst, voor wien ieder lid der Aka- demie zija bloed veil heeft; en zegent Gij de nagedachtenis van Zeydens roem, den uit- muntenden Kemper, (1) en van allen, die met hem het onregt, ons aangedaan, edel- moedig hielpen vergoeden. ^ Maaàr bovenal, z00 dikwijs Cij het U herinnert, moet Gij, met de innigste dankbaarheid, betuigen: 777 (1) Zie Heringa, E.z. in Orat. de -uditorio caet, p. 36 sq. De beroemde Leydsche fHoogleeraar, wien wij noemden,. volgde zelf, omtrent onze Hooge School, de edehnoedige en waarlijk vrijzinnige beginselen, welke hij, zoo krachtig en welsprekend , aan anderen had aangeprezen, zoo wel in zijne redevoering: de prudentid civili in. promovendá eruditione , publice hab. d. 40. Jun. a. 3804, quum magistratum acade- micum poneret ; (Harderov. 1801.) als im de belaugrijke stuk- ken, voorkomende in den .ecensent , ook der .Recc, D.l, bl.738 volgg. en vooral D. II. bl. 260 volgg. | Zoo ik mij althans niet grodbelijks vergis, zijn ook deze van zijne hand. 24 HERM. BOUMAN, zullen pgs ligeREN daden verrmelden en de wonderen , die Wis gyedaan heeft, opdat het navolgend gesliachi die avete, de kinderen, die geboren zullen worden ; opdat deze op- sLlaan en ze verhalen aan hunne kinderen! De rijdom der stoffe, O Feestgenooten ! overstelpt den spreker; de menigte van Gods weldaden bedwelmt zij» denkvermogen! Nog sprak ik slechts, ach, al te flaauw'! over. de genadige bewaring, beveiliging en uitbrei- ding. dezer lustelng. Maar slaan wij;nu het oog op zoo vele bz zondere omstandizgheden , als steeds aan haar heil dienstbaar gemaakt, . op zoo vele uitnemende zegeningen , als haar te allen tijde geschonken werden; zoo weet ik. waarljk niet, wat bij voorkeur te vermel- den, en hoe het billjke verwijt ie ontgaan; dat ik, het ééne aanroerende , het andere, niet min gedenkwaardige , verwaarlooze. Moge dan heigene de spreker, met een enkel afge- broken woord. slechts, kan aanstippen, aan- gevuld, en, waar het noodig is, verbeterd worden door der Hoorderen godsdienstige niDELVOERING. 35 overpeimzing, die nogmaals. de dagen' ean ouds, de jaren . der eeuwen , herdenke. — Later, dan hare hoog geschatte Zusters; werd onze Akademie geboren. Verre van haar dien hoogei? ouderdom te benijden ; dankt zij veel- eer. de. goede. Voorzienigheid ,. welke haar, door die latere geboorte , voor de schokken be- veiligde, welke, na Leycesters verheffing en bij Oldenbarnevelds jammerlijken dood, UtrecAt vooral-z00-hevig beroerd hadden..— Ja, heb- ben wij straks de moezeizgke dagen ons ber- innerd , door haar somwijlen doorgeworstcld; hoe zouden wij nu van de lange jarez kun- nen zwijen der weldadisste rust, haar. niet zelden geschonken? Zoo was zij, gedurende bijna de gansche eeuw ; welke het laatste vijf- tigtal jaren .voorafging, doorgaans den kal- men landstroom gelijk, die, zelden door he- vige stormen beroerd, steeds zijne stille wate- ren voorlvloejen doet, en, in. wijden kring, groei en. vruchtbaarheid verspreidt, zoo. verre zijue. droppelen den. grond- kunnen. doordria- gen. (1) —. Maar ook de tijden van den bang- - (1) Het hier gezegde rust op de getuigenissen. van Draken- boxch,. in Ora. panegyr. p. à sq.- (Fertaling , bl. 50 volg.) en van Rau, in Gat, panegyr. y.9 sqq. — Maar zelfs Grae- 26 HERM. BOUMAN, sten tegenspoed verschaften der Akademie zoo heilzame verordeningen, (1) zoo grootelijks toegenomene eendragt, zoo vele aandoenlijke bljken van der landzaten harteljke belang- stelling en diepgewortelde toegenegenheid , dat zij, het leed ontkomen, dankbaar aan God, betuigen moest: ZZet was nz goed verdrukt te zijn! : Weinig intusschen zoude dit alles haar ge- baat hebben, ware het licht harer Leeraren duisternis geweest: maar voor dien zwaarsten ramp, die eene z/£ademie kan treffen, be- waarde haar de eeuwige Zonne der geregtig- hsid, wier stralen haar steeds beschenen. Slaan wij het oog, Feestgenooten! op de lijst der Hoogleeraren, die haar dienden, en reeds hunnen loop voleindigden: want van de nog levenden mogen wij niet spreken. —Wij zien ——— — vius had , bij de viering van het eerste halve eeuwfeest, hoe groote rampen ook te vermelden hebbende, echter, het lot der Akademie, gedurende het eerste vijftigtal jaren van haar bestaan , als in het algemeen zeer gelukkig en gezegend , mo- gen roemen. (Orat. in nat. quinquages. J4c. Rheno-Traj. f. ma- ximá, p.27, Graevii Oraft. a Burm. edd. p.389.) (1) Hiervan zie men een opmerkelijk voorbeeld in het be- sluit van Burgemeesteren en Raad , als Verzorgers der Hooge School, van den 15 October 1675, door Heringa medego- £celd , t. a. p. bl. 181—183. REDEVOERING. 21 wel niet aller namen met even grooten luister prijken, niet aller geleerdheid boven de dwa- lingen en vooroordeelen van hunnen leefüijd . verheven. | Dwaasheid zoude het wezen dit van eenige instelling te verwachten: en nie- mand zoude het minder betamen dit te be- weren, dan hem, die niet is opgetreden om stervelingen ie huldigen, maar om de welda- den van den onsterfelijken Koning der eeuwen te vermelden. Doch wie evenwel moet niet, bij het aanschouwen dier lijst, zich verwon- deren, dat bet der legering van ééne stad, in een der kleinste landen van Europa, heeft mogen gelukken zoo ve/e uitgelezene Priesters der wetenschappen, uit alle oorden der we- reld, rondom het, door haar opgerigte altaar der waarheid te vereenigen? — Wie verbaast zich niet, als hi, zelfs in meer dan één vak van kennis en letteren, het onderwijs, sinis de grondleseing der Ákademie, aan eene on- afgebrokene rij van de voortreffelijkste Man- nen hunner ceuw toevertrouwd ziet? En, be- halve. deze, werkten er niet weinigen, wier namen de nakomelingschap bijna vergeten heeft, doch fier grondig en bevatteljk on- derwijs, voor leerstoe!, pleitzaal en ziekbed,. 28 HEHM. BOUMAN, niet minder weldadige vruchten droeg, dan dat van hunne meer vermaarde ambtgenoo- ten. Nu weten wij, dat verschillende oorza- ken en. omstandigheden zamenwerkten, om: de Hooge School dit geluk te doen genieten. De gunstige ligeing ,- vroegtijdige beschaving en steeds toenemende luister dezer schoone stad, reeds door de liedenaars der zeventien- de en achttiende eeuw om strijd. verheven. (1) De burgerlijke, wetenschappelike en gods- dienstige vrijheid, in Nederland, vroeger en ruimer dan elders, genoten, die het verblyf, in ons midden, vele buitenlandsche Geleerden wenuscheljk deed achten. (2) Niet het laatst (1) Over de guastige liggiug , schoouheid , luister , bescha- ving en inrighmgen dezer stad, als der hooge studién be- vorderljk , vindt men veel gezegd door Johan vander Nij-. poort, in de, ten jare 1634 gehoudene , inwijdingsrede der dooriuchtize School; meer nog, met hijna uitbundige verhef- fing, door Graevius, op ouderscheidene plaatsen zijuer boven aangehaa! de, door Burman uitgegevene , redevoeringen, b. y. bl. 175 volge. en bl. 372 volgg. Met hem vergelijke men, ook hieromtrent, Drakenborch, p.42sqq.; (bl. 48 volgg. der Fertaling). gelijk. mede de lezenswaardige, uit het Engelsch vertaalde leerrede van Jacobus dela Faye, (destijds Pred. der Éngelsche "Gem. te Utrecht) getiteld : Honderdjarige gedachte- nis van d'Instellinge en Oprechtinge der Utr, Akad. enz. bl. 31. (4) Hieromtrent kau .riebs treffender zijn, dan de brief , door veter de Im emp: ans Descartes , 2m REDEVOERING. 29 eok: de. wijsheid van. voortreffelijke 7"erzor- geren; waardige voorgangers der De Per- ponchers, De Beauforts (1) en. hunne. Ambt- genooten , : die wij gekend hebben en. nimmer vergeten zullen. . VVant zij toonden te' weten, .dat geen Zigc&aam van. schoolsche wetten. en verordeningen, maar de ees, die groote mannen beziclt, de hesipntag pe doet "— Bett, zijnen lendgenoot: Balzac tot de nias van zijn voorbeeld poogde over te halen. - Daar zegt hij, onder an- deren, naar de vertaling van zijn' welsprekenden; Lofrede- naar, (Oeuvres diverses de Mr. Thomas, Lyon, 773. T.W. p. 159 suiv.): van JVederland sprekende : » Y a-til wn pays » dans le monde, ou l'on soit plus libre, oü le sommeil soit » plus tranquille ,— oà il y ait moins de dangers à craindre , » ok les Loix veillent mieux sur le crime , ou les empoisonne- » ments , les trahisons soyent "moins conmüés , oi il reste enfin » | plus de. iraces.. de. U heureuse et tranquille innocence. . de. mos » peres : PA Lezenswaardig is ook wat, omtrent dit onder- werp , onlangs gezegd is door den Hoogleeraar Holtius ; ;dn Orat. de liberalitate Majorum nostrorum , quae Academiis: in— stituendis augendisque cognita est , p.25 sq. et p. 69, "1 De Perponcehers verdiensten zijn in het licht gesteld door !mijn? hoog geéerden ^Ambtgenoot ,. wijlen -Professor Herm, Royaards , in eene opzettelijke redevoering ,. uitgegeyen: iu de, Zd£nnales Acad. Rheno- Traj. a. 1819-1820; —, terwijl de Hoogleeraar van Heusde, door de uitgave zijner.: vingen aan IFillem Hendrik de Bcavfort , olen aan zich ver- pligt heeft, die dezes uitmuntenden Mams waarde wenschen. te herdenken, ^ Ook kan men, dit goedvindende ; vergelijken. wat, over denzelden voortreffelijken Curatór; kortelijk door mij gezegd is, in Orat. de Hist. Philos. d6 Deo coet Tiheno-Traj. a. 1829-1830) p. 43-45. JBlerinzc- Qn? ez 30 HERM. BOUMAN, en hare zetels bevestigt. Doch, welke ande- re oorzaken of aanleidingen ook wij noemen kunnen, die deze, ons allen dierbare Stich- ting door het licht van zoo vele voortreffe- ljke. mannen deden bestralen ; het was a//es uit en door en tot Hem , die de ti den be- scheiden heeft em de bepaling vam ieders 10ning , die volken en steden verhoogt of vernedert, geljk Hij wil; van den Vader der geesten, die, door de raadslagen der wijzen, Zzgne weldadige oogmerken uitvoert ! De tzd vergaat! Gods gunst bent geen verouden!(*3) Zoo zullen wij weldra, naar des godvruchtigen Dichters voorgang, de jui- chende koren hooren aanheffen. En die woorden zal ons hart met blijjde dankerken- tenis herbalen, als wij aan al het goede den- ken, oazer Hooge Schole, oot in de laatste tzden, te beurt gevallen; — aan de welda- (1) Verzen uit de Cantale van den beroemden Dichter , My. M.C. van Hall, die, op den laatsten akademischen feest- dag, stond gezongen te worden. Op een ander vers, in der- zeiver opdragt voorkomende, heb ik yj eene toespeling ver- soiloofd , nabij het siot der rede. REDEVOERING. 91 den vàn onzen wijzen Vorst, die niet duldde, dat Fransche of Belpgische betweterij de wet zoude:geven ter omkeering der oud-vader- landsche inrigting; — aan den toegenomen"* bloei.van ons voortreffelik Gymnasium ; — aan den roem der zoo nuttige. Z'eeartzenz- School en andere instellingen,. die het ver- hevene doel der Akademie bevorderen; — ja, aan alles, wat der studi&n. nieuwe hulp- middelen aanhood en steeds blijft schenken. Maar ééze herinnering is er, die hier al het overige, hoe gewigtig ook, in de schaduw doet- plaatsen. ^ .Eeze gedachte, die, bijna zeide ik, al het andere verzwelgt! | Onuit- sprekelijk .groot is. de vreugde der teedere -Moeder, als zij hare geliefde kinderen uit het nijpendste levensgevaar gered en behou- den ziet. Dit, dit is het gelijókende beeld van de blijdschap der Hooge School, toen zij hen, die hare hoop en glorie waren, zich, als uit de kaken van den dood, zag wedergegeven. Ja, groote, iallooze gevaren zijt Gij, edele Zonen der Akademie! ontworsteld, toen Gij, na Napoleons verraderlijke wederkomst, en niet minder toen Gij, vijfüien jaren later, na der Belgen snooden afval, liever voor het Va- s) HERM,. BOUMAN, derland sterven wildet, dan let: Vaderland overleven!. Verhoord;j meer. dan: verhoord werden de gebeden, uit zoo vele bedehuizen en binnenkamers opgezonden ,' voor Uw leven, voor het.nog dierbaarder leven Uwer zielen ! O Gij allen! die, op dez tienden October 1815 : of op. den een en twintigsten Septern- ber 1831, (1) tranen van erkentenis geweend hebt, als Gij, door het dankbare Vaderland, door. de- hooge Voorzienigheid zelve, Ü aan Uwe leerlijke: levensbestemming zaagt terug gegeven, of als, op. een? dier onvergetelijke dagen,. U een dierbare zoon, broeder of vriend op nieuw geschonken werd; —: be- taalt -Gij. allen. den /Heére -Üwe | geloften jen wijdt.Hem Uw gansche leven als: een offer der. dankbaarheid; terwij Gij door de reijen het bljde lied. hoort. aanheffen : De.i5d vergaat/ | Gods gunst kent geen verouden] (1) Deze/ waren de beide gedenkwaardige dagen , op welle dc akadewsche vrijwillige Jagers onzer Hooge School, uit, deu edéleh 'atrijd ,^ , eerst tegen de Frans eene naderhand tegeu de Beige, terugkeerden, REDEVOERINCG. *99 Zoo vele, ja! veel meerdere weldaden mog aan onze Hooge School schenkende, heeft de Allerhoogste haar in staat gesteld, om de grootste eere, die eener menschelijke inrigting ten deele kan vallen, twee eeuwen lang, in ruime mate te genieten; — de eere namelijk, dat zij, als Zzne nederige dienares, der uit- voering van Zzze verhevene en weldadige oogmerken bevorderlib mogt wezen. Die Eeuwige Vader wil niet slechts zije kinde- ren, zoo veel hun tegenwoordige onvolmaakte toestand. vergunt, meer en meer, van dwa- ling en lijjden, van onregt en zonde vrij ma- ken; maar Hij wil hen zelfs, langs een pad, dat, hoe kronkelend het ook schijne, steeds voorwaarts voert, naar die veel heerlijker toe- komst geléiden, die ons de Wijsbegeerte ho- pen, de Godsdienst verwachten doet. Dat nu de werkzaamheid der Hooge School, ter bevordering van die, zoo groote doeleinden, rijkelik gezegend is, en nog steeds wordt ge- zegend, behoeven wij niet te bewijzen: want niemand twijfelt er aan. Daarop verhoovaar- digen wij ons zelve niet: want wij komen hier, om ons voor den Heere te vernederen. Wij verheffen geenszins die School, hoe dier- 3 34 HERM. BOUMAN, * baar ook aan ons hart, boven andere vader- landsche instellingen van even verhevene strek- king: want in haar ook en door haar.werkte dezelfde eeuwige Geest, wiens kracht wij.in al het goede, door onze Stichting gewrocht, eerbiedigen. Over dat goede verheugen,wij ons: want kinderen verblijden. zich, als. hun wijze Vader hunne zwakke medewerking,. die Hij niet behoeft, zich. wil laten. welgevallen. Met vertrouwen zullen wij den Heere er voor danken: want, droeg de plant, door Zijne zorg gekweekt, zoo heerlijke vruchten, die herinnering versterkt onze hope, dat Hij haar ook verder niet zal laten verkwijnen of ver- dorren. . Ja! dankt nu allen met: ons God: want, hoe ook de school mogt heeten, waar Uw verstand gevormd, Uw hart. veredeld werd; Uw en onze hoogste Leermeester was — Gon alleen ! Mijne rede, Feestgenooten! spoedtten einde. Geene uitvoerige toespraak toch behoeft.U op te wekken, om. voor den God .onzer. goeder- tierenheid innige en hartelijke dankgebeden. uit te storten. VVant, zoo de levendige herinne- REDEVOERING. 35 ring der, door ons herdachte weldadén er ons niet toe noopte; wat zoude dan mijne zwakke stem vermogen? — Dat van de dank- baarheid , die ons bezielt, en van de reinheid der vreugde, welké onze harten vervult, onzé gansche feestviering getuigen moge; dit is dé vurige wensch der Verzorgers en DBurgerva- deren, der Hoogleeraren en Akademieburgers: Allen hebben zij, in de schoonste zamenstem- ming, met onbekrompene hand, de meest ge- paste en edelmoedigste schikkingen beraamd; opdàát vreemdelingen en stadgenooten van alle rangen en standen ruimé gelegenheid zoüdén hebben om in onze vreugde té deelen. Hoé bilik en regtmatig is dan hun wénsch, dat elk, in zijnen kring, naár vermogen, met hen medewerke, om van dit, aan het schoone en goede toegewijde eeuwgetijde, alles geweerd te doen blijven, wat de eer van den heerliken tToogtijd bezwalken; wat den Nederlandschen ; wat den Utrechtschen naam bevlekken; en bovenal, wat ongevoeligheid voor des Heereri 'gadelooze weldaden aan den dag leggen zou- de! Dat verlangen zal niet ijdel zijn! Allen; allen, die, in dezen heiligen stond , zamenge- komen zija, om met ons den Algoede te dari- 93 * 36 HERM. BOUMAN, ken en te bidden, zullen ook met ons en met elkander hunne pogingen vereenigen, opdat de voorizetting en voleindiging van het, féest , in geenerlei opzigt, met deszelfs godsdiensti- gen aanvang sirjde, noch, ter eeniger ure, de opregtheid onzer gebeden en dankzeggin- gen in verdenking brenge! Indien de Hooge School zelve hare stemme konde doen hooren, dus zoude zij spreken tot ons allen: « Wat Gij ook, uit reine be- ginselen, doet om mij te vereeren, is mij wel- kom en welgevallig. —Zelfs het kleinste lover- takje, het flaauwste lichtje, door de hand der schamele armoede mij gewijd, versmaad ik niet. Wat sommige voorstanders mijner be- langen gedaan hebben, door Aet verrijken miner Boekerg , zich zelve niet minder , dan mij vereerende, dit baart mij verrukking van vreugde! VVant uit die Boekeri] zoek ik, van eigenbaat wars, aan oud en jong, aan vriend en vreemdeling, . zielevoedsel. te. verschaffen. O! moge dat voorbeeld der edelste milddadig- heid bij velen, evea onbekrompen van hait als middelen , navolging vinden!. Dan zal de leergierige voedsterling der wetenschappen mij nimmermeer met beschaamdheid hooren zeg- REDEVOERING. 37 gen: ^ « Ei! zoek bij mij niet, wat ik, « helaas! niet geven kan." (1) — Maar, als die achtbare Moeder spreken konde, zou- de zij, met verdubbelden ernst en nadruk, er bjvoegen: « O allen, die mijnen roem ver- breiden wilt! helpt mij deze eere toch ver- (1) Met vrijmoedigheid , mogen wij de bevordering der belangen van onze akademische Bibliotheek allen aanbevelen , die, bij het yermogen, ook den wil hebben om de Letteren en Wetenschappen , met derzelver tegenwoordige en toekomende beoefenaars, duurzaam aan zich te verpligten.' Want niet ligt zal ergens eene inrigting van dezen aard zijn, die , met meer : onbekrompene en yoorkomende goedwilligheid , aan derzelver studién dienstbaar gemaakt wordt, Wat, omtrent het alge- meene gebruik dezer Boekerij, onlangs (in de voorrede voor derzelver Catalogus) door den, zoo verdienstelijken Biblio- thecarius , Prof. van Heusde, gezegd is; dit wordt door allen meer dan toegestemd. ^ Des te meer moet men zich verbliij- den, dat de Hoogleeraar, in zijue jubelrede , (bl. 23 volgg. der afzonderlijke uitgave , vergeleken met het bjvoegsel) de tolk konde zijn van de erkentenis der Hooge School voor onder- scheidene , ter gelegenheid van het feest, harer DBoekerij aan- gebodene, aanzienlijke geschenkeu. Moge weldra, door nieu- we bijdragen van andere Voorstanders der studién , dat berigt en die dankzegging geheel onvolledig gemaakt worden! . Want ook nn blijft ontwijfelbaar waar , wat, dezer dagen, aan het slot van het, in denm Kons/- en ILetterbode (voor 1836, D. TI. bl. 42) geplaatste verslag omtrent de viering van ons eeuw— getijde, door Prof. Heringa E.z., wien wij, als den steller van dat verslag, noemen mogen, gezegd is: » JMen kan, op » geene nultiger wijze, de gedachtenis der Feestvreugde ^ voór: ».de nakomelingschap bewaren , dan door geschenkem acm. de » Bockeri der: Mdkademie."" 38 HERM. BOUMAN, krijjgen, dat eerlang de beschrijving van mij- nen hoogüjd, bebalve en boven al het overi- ge, het naar waarheid moge kunnen vermel- den: « Nooit werd er een feest gevierd, waar- « bi] meer orde en bescheidenheid, meer ma- « tigheid en ingetogenheid woonde; van het- « welk twist en tweedragt, kleingeestige rang- « ziekte met alles , wat onbetamelijk is, verder « verwijderd en meer buitengesloten was ! ^? ** Maar wat doe ik U de stem eener men- scheljke inrigting, hoe eerwaardig ook, hoo- ren? Eene hoogere, ja! de allerhoogste stem roept ons toe uit den hemel: « Vergeet het niet, dat, ook ais Gij het feest van het goede viert, het kwade strijd voert legen Uwe 7ie- len! Vliedt dan allen, vliedt als het schade- ljkste venjjn, elk genot, hoe zoet ook, dat aan Üw geweten een? wrangen nasmaak ge- ven, of Uw' hoogsten eeretitel, dien van C^ristenen , bevlekken zoude. Ja! verhoogt veeleer het reine genot Üwer Zarten, door het openen Üwer Aanden, zoo veel Gij kunt ei moogt, voor wetenschappeljke en welda- dige isicllingen, voor armen. en behoeftigen, voor wcdüwen en weezen: want geen enkele beker waiers, aan den minste dezer, uit dank-- REDEVOERING. 39 baarheid jegens zijen en Üwen Vader ge- schonken, zal onbeloond blijven ! ? ^Laat ons dan allen, met zoo heilige gezind- heden, als het kinderen des lichts betaamt, den boogtijdd der verlichting vieren! — Daarin zult Gij ons voorgaan, achtbare Grijsaards, wier tegenwoordigheid ons den zegen herin- nert, onzer Hooge School geschonken door den hoogen ouderdom, welken niet, weinigen bereiken mogten, die haar, in vroeger? en la- ter? tijd, tot luister verstrekten. — Moge dc avond van Uwen dag door deze jubelvyreugde verhelderd worden, en moge laat, zoo het zijn kan, maar gelukkig vooral, voor U de ingang zij» van den levensnacht! Gij, Jongelingen! en (Gij inzonderheid, waardste Akademievriendén! ziet U op dit feest het getrouwe bceld voorgesteld der ver- gankelikheid van het menschelijke leven. Hoe weinigen ziet Gij van degenen, die, bij het vorige halve eeuwfeest, waren dat Gij nu zijt, in ons midden overgebleven! Even weinigen van U zullen, na vifüg jaren, nog wezen, wat thans die Gryzen zijn; terwij| verre de meesten van U, lang, lang te voren, der- waarts verhuisd zullen wezen, waarhenen die A0 HERM. BOUMAN, eerwaardige Ouden hunne tjdgenooten zagen henengaan. O! medeleerlingen in 'slevens school! lot- genooten op ?slevens reize! hoe zoude ons dat gevoel der vergankelibkheid als lood op het hart drukken, zoo wij niet wisten, dat, door Gods genade, voor de goeden en vromen een hooger feest bereid is, dan het aardsche aan- zij ons kau schenken! Tot dat feest zijt Gij reeds toegelaten, zalige Grondleggers en. Ver- zorgers, Leeraren en Kweckelingen onzer Aka- demie! die, door het voorstaan harer belan- gen, den Allerhoogste vereeren wildet en zij- ner schepselen geluk vermeerderen. — Dat feest vier Gij alreede, vooruit gereisde akademische Leermeesters en Vrienden! op wier graven wij seweend hebben, wier geleerdheid en trouw niet slechits ons aan. U verbond, maar wier zeloof en godsvrucht ons het pad naar den hemel wees! Hier Üwe voetstappen ie druk- ken zij onze heiligste pligt! En weldra daar boven U weder te zien, en God te danken voor helgene lij door U ons schonk, dit, 4iL zal ons het heerlijkste feestgenot wezen en seuwtg bhjven! REDEVOERING. 41 GEBED. HERE! God onzer goedertierenheid! leer Gj xelf ons danken en bidden! Leer ons zoo dan- ken en bidden voor owmze Akademie, en voor alles, wat een even heilig doel heeft, dat wj niet ons zelven of elkander zoeken te behagen, maar U, wiens aluend oog omze harten door- grondt. Zie, met genadig welgevallen, neder op de, door U gexegende Schole, die, met hare Verzorgers, Leeraars, Kweekelingen en Frien- den , in diepen oolmoed geknield ligt aan. Uwe voeten. | Neem hare nederige hulde aam, hoe gebrekkig ook, ter. liefde van dien Heiland, die het licht der wereld is, en aan wiens hemelsche leere, door Uw almagtig en genadig bestuur , Europa hare beschaving , Nederland z:ne groote voorreglen, onze Akademie haer aamajn ver- -schuldigd is. . Wat Gj, HEERE! twee eewwen lang, met nooit verzaakie irowwe, voor haar en, door 42 HERM. BOUMAN, haren dienst, voor Kerk em VFaderland, voor menschenbeschaving enu menschenheil, hebt. willen doen; dat, dat gaat al het bidden der vaderen, al het wenschen der Ákinderem oneindig verre te boven ! Want zelfs de swaarste kastijdingen wil- det Gij miel tot. haren ondergang , maar eerst tot hare reiniging, en weldra tot hare verhoo- ging doen strekken. Steeds mogt :4j het onder- vinden, dat een oogenblik in Uwen toorn, een leven in Uwe goedgunstigheid 1s. — Die onver- diende goedheid alleem deed haar zoo vele ge- n«de vinden in Uwe oogen. Daarom leven U onze harten, danken U omze tongen , dat G3, met meer dan vaderljke trowwe, de 4kademie en allen, die, voor haar zorgende of werkende of door haar onderwezen wordende, U gpoogden te dienen, hebt geleid, zgeholpem em gezegend. Maar hoor ook onze eerbiedige bede om vergiffe- »is van al het gebrekkige, onvolmaakie en on- reine, dat steeds hun aller werken heeft aanzge- Aleefd , en, zelfs in dezem heihzem stond, oms bidden en danken bluft vergezellen. Oc! laat, om onze verkeerdheden en zonden, Uwen zegen REDEVOERING. 43 nie! wiken van eene inrigüing, welke Gy, in weérwil van alle menschelijke onvolmaaktheid en gebrek, zoo lang en zoo genedig, hebt willen bewaren, en met zoo vele onverdiende gunstbe- w)üzen kroonen |! U danken wijj, O God! dat Gy , bij het feest, dat wt) intreden, ons zoo veel meerdere en groo- lere zegeningen le herdenken zeeft, dan wi, voor vüfentwintig jaren, mogeljk geacht heb- ben, dat ons immer 4en deele zoude we«llen, Laat, op dezen hoogtd, ons allen blóde zn; maar laat het eene bljdschap wezen in U , den Heere onzen God, eeue vreugde, die ons miet mishagen doe aan M heilige ooren! Zet daar- loe eene wachí voor onze Hppen, aat onzen voet in de sirikken der boosheid niet verward , noch onze harten verlokt worden door de aonde , die, ook als de feestzaal xich ontsluit, | steeds aen de deure lgt! — Zoo genadig bestrale Uw oog di! feest, dat van Aetzelve aile rampen ge- weerd, dat allen ondérsteund worden, aan wie Gy, ep deze plegtige dagen, eenige belangrijke iack te vervullen geeft; en laat hen aelfs, aan A4 HERM. BOUMAN, welke, in deze stonden der vreugde, rouwe em biltere smartle ten deele valt, door Uwe almag- ige hand. gesterk! worden en getroost ! Overladen met Uwe weldaden , moeten wj »ieuwe zegeningen van U afsmeeken: want nie- mand kan ons helpen en het gewenschte heil doen verkrüggen, dan G9 alleen, O Aimagtige en Aivgoede! Verleng dan en zegen het leven van den goedem en dierbarem Vorst, door wien Gij Nederland en onze Hooge School wildet her- stellen! | Uwe gunst «jj nab5y aan Nederlands Staalsdienaars , Fertegenwoordigers, Overheden, Regters, Leeraars en Geletterden , biysonder ook «an diegenen hunner, aan welke Gy, in dit Gewest en in deze Síad, hunnen werkkring hebt aangewezen! DBevestig hun aller toegene- genheid jegens onze Akademie en alle goede instellingen! ^ En bevestig ook hare dankbaar- heid jegens allen, die haar begunstigen en weldoen! Wees Gi) zelf de weldoener em ge- nadige belooner van hare weldoeners! En zjn er, die haar kwaad hebben toegedacht en berok- kend, vergeef het hun, dot zj, de lampen der REDEVOERIXNG. ^5 verlichting zoekende wit te blusschen , U , den Fa- der der lichten, meenden te dienen ! Ja! «God omzer vaderen en onzer Akinderen God! voor die instelling , welke Gij , twee eeu- wen lang, zoo genadig wildet bewaren, bidden w).nu, op nieww, daer xj, door Uwe goed- heid, hare. derde eeuw mag. intreden, de aller- beste ,gaven af, de gaven bovenal van Uwen goeden .en Heiligen Geest. | .Maar verre zij het van Jak; dat wij aan anderen niet zouden toe- wenschen ,'..wat .w) voor, ons zelve zoo moodig hebben en. zoo vurig begeeren! | Kom dam, O Geest van. God ! Schepper en Bron van al het ware en goede, dat door het menscheljke wer- stand wordt. witgevonden., door menscheljke in- rigtingen bekend. zemaakt en voortzeplant ! Ver- licAt ,. bestuur en. hedlig alle Verzorzers en Be- stuurders ,. alle. .Leeraars , ook. die. thans rusten van hunne' «ak, alle voormalize en tezenwoor- dige. Leerlingzen der. vaderlandsche Alademión 2 Kweelscholen en nuttige. inrigtingen van. hooger en lager onderwis! | Ja! Vader der menschen! achenk die weldaad aan alle, U welgevallize 46 HERM. BOUMAN, instellingen , die op Uwe schoone aarde | gods- dienst en deugd, beschaving en verlichting | be- vorderen en aankweeken!.. Bewaar die allen en breid haar wit, z00 lang mj Uwe weldadige en w?yse oogmerken. eerbiedizen en dienen! Dat alles van U, O Vader der geesten! af smeekende voor owze Broeders em Zusters;. mo- gen wij nogmaals, met onderwerping aan. Uwen wil, voor ons zelve bidden. Laat dan de Hooge School, die U thens hare nederigste hulde aan- biedt ,/ in. dexe derde eeww | van. haar. bestaan; door mindere rampspoeden bexocht worden, em wooral nog meer gesegend werkzaam «n, dan unmer te voren! Laat de nakomelingschap, als mj weder U ter eere dit feest wierl, niet min- der groole weldaden te herdenken hebben, dan ons le beurt wwelen! — Maoar laa haar er. voor danken met reiner hart en vromer gezindheid, dux wi U ten offer konden brengen! ^ Laat 4n "el licht deser Hooge School zxich de late naneven verbloden! | En, moet alles, wat geboren werd , eenmaal sterven; di mogen wt) loch, U ter eere, bidden: laa! de vrüchten van hetzene ou- REDEVOERING. 47 ae vaderen en w:5, 0p dezen akker of op eenig ander gedeelle van Uwen akker, in zwakheid gezaaid hebben, en onze Kinderen en makome- lingen zaaien zullen, door U gereimigd en ver- menigvuldigd , nooit verloren gaan, maar eeu- wig, eewwig bljven! | AMEN! Q) (1) Bij dezen dank- en bedestond , werd , met beurtwisseling van stemmen , gezongen: eerst het fweede der Evang. Gezan- gen, vs.len5, welks aanhef: Den hoogen God alleen zij eer ! den hoofdinhoud bevat van alles, ^waartoe men het hart der Feestgenooten wenschte te stemmen; — vervolgens, nadat de uitredding der Hooge School, uit de diepe , onder de Fransche heerschappij ondergane vernedering , vermeld was , Ps. XXXIII. vs. 5, 9*; — eindelijk Ps. LX XXIV. vs.6, welks eerste woor- den deden denken aan de zinspreuk der Akademie: Zonne def geregtigheid! verlicht ons! Air que LA i ep E Y T deas. T es pesce P n-iigr- sik c. iae Yer PSDAN ee E ded Mov pda Adr eM reris rd Miei * p» pic ud dep E a 1 e "s j^ PHIL. GUIL. VAN HEUSDE, ORATIO NATURALI ARTIUM ET DOCTRINARUM CONJUNCTIONE, ALTERIS CELEBRANDIS ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE SAECULARIBUS , HABITA d. xim. Junii a. »nccexxxvi. rarius -Kist hoc a recentioribus Europae gentibus prudenti consilio institutum ,. ut conderentur "passim , humanitatis provehendae caussa, Aca- demiae. Sunt. ilae Musarum receptacula, in quibus eruditissimi quique viri artibus ac doc- irinis recte excolendis vacant, Generosae sunt juventutis palaestrae, in quibus exercere facul- lates suas, ad gravissima obeunda in civitate munera, discunt. Sunt item in orbe literato veluti metropoles quaedam, e quibus quicum- que, tamquam coloni, in alias regiones, ut prosint hominibus , discesserunt, communem singuli matrem suam per totam vitam cogi- tant, colunt, et, si res ita fert, invisunt. Quo fit, ut, in universa hominum societate , vincula sint. Academiae ,. quibus ut juncli in 4 PH, G. vau HEUSDE, adolescentia fuerunt, ita junguntur perpetuo; quicumque in iis ad humanitatem exculti in- structique sunt. — Nec sane est, Auditores, quod Vobis id solemni hoc die rationibus per- suadere coner. Res patet omnibus, imo ocu- lis est nostris subjecta. — Ut celebratur jam Academiae Trajectinae ducentesimus annus na- talis, ita confluxerunt huc ex nullis non pa- triae regionibus, qui, sive nuper, sive olim aliquando, in hac artium laudatarum sede studiis operam navarunt. Adsunt adolescen- tes, adulti adsunt, adsunt maturi aetate et ingenio viri, adsunt senes: singuli, ut suos quique sodales studiorumque socios, sive hu- jus, sive praeteriti temporis, amplectantur denuo, atque amicitiae cum iis foedus reno- vent: universi, ut almae Matris suae festo inlersint, r Sic cernimus reapse oculis, Auditores, quid valeant ad conjungendos omnis aetatis, omnis loci, omnis ordinis ac dignitatis homines Academiae. Nec vero in hac civium nostro- rum celebritate, aliarum desideramus Acade- miarum cum doctores celebratissimos, tum alumnos. Cernimus híc adeo praesentes viros in regno nostro summis condecoratos mune. ORATIO. . 3 ribus.. Festum hoc scilicet omnes habent, non urbi huic aut Academiae proprium, sed universae patriae , ad celebranda artium doc- trinarumque : studia, ; commune. . Quo ; sane minus committendum nobis est, ut nostras res laudemus; aliorum negligamus, viros, qui hic inclaruerunt ,, memoremus ac celebremus, qui alias . doctrinarum sedes | ornarunt, - silentio praetermittamus.. . Id .non fert patria, quae non minus ceteris Academiis suis; quam hac nostrà , gloriatur: non fert Rex noster augus- tissimus , qui pari voluntate cunctis favet: non ferunt. denique. animi nostri, Auditores, hoc diefesto: in primis, in summa omnium hila- ritate,. ad verissimam liberalitatem : compositi. Quamobrem: sic nos.in' omni hoc negotio ver-- semur ,: ut maxime viros decet, et optimis ar- tibus ad huimanitatém excultos, ét veram suo pretio habentes patriae gloriam. "e autem, summe Deus ! precamur, ut, prouti ad hunc usque. diem salvam. integramque servasti Aca- demiam nostram , ita prospicias ei deinceps, nobisque nunc maxime, ejus festum celebra- turis , propitius. adsis. : ————— 6 PH. G. vay HEUSDE, Aegre equidem, Auditores, et ferme invitus in hunc locum ad dicendum escendi. Dicere hoc die Academiae festo Heringam , senem venerabilem, nisi valetudo impedivisset, opor- tuerat, quippe oratorem praeclarum, eundem- que Academiae nostrae omni tempore; peri- culosissimo etiam , vindicem ac statorem. Ego vero, qui pietate erga virum summum: ductus; dicendi munus suscepi, nec orator sum, nec unquam pro tanta lectissimorum. virorum co- rona verba feci. Et quamvis vestra in beni- volentia acquiescam totus, id ego et vobis et huic solemnitali et vero mihi debeo, ut de hoc loco non prorsus cum dedecore. decedam. Accedit gravitas difficultasque negotii, mihi non exigua. Instauranda nobis hodie memoria virorum est, qui in suo quique doctrinae ge- nere excellentes , ornarunt Academiam nostram. Ego vero nullam data opera doctrinam trac- lavi: contentus fui, si tractanda tradendaque cum historia ct philosophia, tum vero raaxime humanitatis disciplina , ad colendas doctrinas " praepararem juvenum animos, ut et ipsas et 1uutuam earum conjunclionem ac veluti cogna- tionem hac tenera jam aetate perspicerent. Sed age, ubi facere non licet, quod velim, ORATIO. 7 facienduni, quod possum. Dicam de hac ipsa naturali dóctrinarum omnium conjunctione : argumento cum praeclaro et huic sane doc- trinarum festo aptissimo, tum vero ad maxi- mos quosque, qui hic floruerunt, viros cele- brandos acconmmodatissimo; vobis autem , Au- ditores, qui nunc niaxime in lis solernibus. communi doctrinarum ' amore ed non, üt. 'auguror, ingrato. "Quae fuerit majorum nostrorum in Academiis condendis amplificandisque liberalitas , nuper nobis opportune ab eruditissimo Holtio nostro, qvum ad hoc festum nos praepararet, docte acbteque gravissimis documentis demonstra- tum est. ^ Usi autem iidem hac in re praden- tia summa sunt. "Non illi scholas, ut apud exteros obtinuit subinde, alio loco Theologiae, alio" Jurisprüdentiae , alio Medicinae institue- runt; ineptum existimabant disjungere, quae nàturà essent conjuncta: Academias illi sive "Universitates, non Facultates condiderunt; so- €iarunt autem earum scholas communibus phi- losophiae humanitatisque studiis; Haec scili- cet studia adolescentium et ingenium excolunt 'et animum informant, quo certius deinde ad graviora omnia ct percipienda et peragenda. S PH. G. vau HEUSDE, corroborentur. | Quo magis habuerunt proavi nostri, unde praeclare de hac Academia , re- cens condità , ominarentur, quum inaugura- rent. eam cum ali, ium duumviri, in. suo uterque genere praestantissimi, primum Jo- annes Niportius, Jureconsultus , vir. cul- lissimus, cujus oratio | Ciceroniani referebat sermonis copiam et venustatem : tum. Gis- bertus Voetius, minus quidem ille indole placidus ac lenis, sed unus in paucis tempo- ribus illis literatissimus doclissimusque vir. Est nempe naturà sic. constitutum , Audito- res, ut artium omnium laudatarum duo. sint vincula , Zistoria et Philosophia , Literae autem Aumaniores ad utramque recte trac- tandam unice sint accommodatae. Qua de re juvat paulo fusius liberiusque disserere. Refertur historia proprie ad res et vicissi- tudines gentium ; sed his non est finibus de- scripta. Est item uniuscujusque artis doctri- naeque historia, quam nemo negligit, qui. artem suam doctrinamque tractare recte velit, Quis enim vero nomine dicendus Medicus, qui Me- dicinae, quis Jureconsulius , qui Jurispruden- tiae, quis Theologus, qui Theologiae historiam non ienci? Hecte quis historiae ignavos cum M4ORATIO -. 9 speluncae Platonicae incolis comparaverit, qui umbras rerum cernerent , res non cernerent, Quamobrem . verissime illa dicitur non solum vitae , nuncia vetustatis, sed etiam el. ma- xime adeo /ux veritatis. Non mirum igitur, omnes ; .qui doctrinas excolunt, historiae duci studio; sed fons, unde quemque haurire ma- xime: decet, historia gentium est. Cognos- cenda tempora. sunt ,. quibus artes singulae. et doctrinae cum | exstiterunt, ium incrementa ceperunt ,. tum. floruerunt ;. cognoscendae ,ipsae gentes ,.. apud .quas identidem fuerunt sic ex- tultae, ut inde ipsi optime proficiamus. Inter- est. igilur artium omnium et. doctrinarum , quae. in Academiis traduntur, ipsarum inierest Academiarum, ut recte tradatur historia uni- versa, neque e libellis illa, qui vulgo placent, sed ex antiquis iuaxime monunrenlis cum. du- catur, tum illustretur. Quod quanto studio in hac factum Academia sit, tum patuit vel ma- xime, quum , ante hos centum annos, primum celebraretur festum saeculare. Dicebat Dra- kenborchius: dicentem audicbant Dukerus et Wesselingius: Livii ille, hi Thucydidis ct Herodoti intezpreles priinarii, Aderaut ita 10 PH. G. vay HEUSDE , eodem tempore, hoc ipso in templo, trium- viri, doctrinae copià et varietate eminentes , historiae autem studio non minus ad doctri- nas literasque provehendas, quam ad sibi Academiaeque immortalem comparandam — riam contendentes. Sed prouti artibus omnibus et doctrinis lu- men affundit llistoria, ita Philosophia , quem- admodum tractandae singulae sint, docet. Philosophiam autem non illam dico, quae a secta nomen habet, nec raro a disquirendo aliena , oraculis pronunciandis regere mundum literatum ausa est: eam intelligo, quam Vete- res dixerunt. Latet illa, si originem quaeri- mus, in ipso hominis ingenio, estque proprie, ut nomen indicat, cognoscendi amor , sapien- tiae sludium. Porro mater ac genetrix est artium laudatarum omnium ac doctrinarum, cujus quippe praeceptis hae singulae cum e rectis principiis tum ad optimos fines exco- lantur. Tum vero hoc munus et gravissimum et honorificentissimum habet, ut in veritatis virtutisque studio nos juvet, nec docliores so- lum culiüioresque, sed etiam meliores homines efhciat." Unde appellata ab antiquis zaideíz, germana hominis institutio est. Haec in omni ORATIO, 14 disquirendi negotio praecipit nobis , ut ne quid. sCiré videamur, ubi nihil scimus; sed ut'in- quiréndo;,.. comparando , judicando ad rerüni scientiam: accedamus paulatim... Et; vero: lioc demum recte factitando mortales sibi viam ape- ruerunl. ad fes divinas. atque. humanas. per- serutaiidas cognoscendasque recte, Uti autcm bunc. in -modum philosophia - artes omnes. et doctrinas complectitur, imo vero vi' sua quasi animat:eét foecundat, iia habemus sane; quod patriae nostrae et Academiae gràtulemur. "Scholarum philosopharum :seu: potius metas physicarum: auctores patria. nostrá.non peperit tales; quales apud Germanos prodierunt VVol- fius. Kantius, Schellingius, ac novissima ae- iate Hegelius :néc. tamen destituta: philosophis fuit. Imo vero- tot peperit, quot: apud' nos exstiterunt uagni in: omni- doctrinarum genere viri, «Nam: quidni hoc nomine in: Medicis: cen- seamus: Boerbavios , in Physicis. Camperos ,.in. JCtis ;Pestelios, in Theologis - Vitringas ,. in Literatoribus et Criticis Hemsterhusios nostros? Philosopho ili singuli acumine, philosophà inquirendi solertià, philosophà disserendi dili- gentià suam quique cum doctrinam tum. disci plinam- et. illustrarünt. et provexerunt, ^ Nec 12 PH. G. vas HEUSDE, sane huic nostrae Academiae Trajectinae , Auditores, tales defuerunt philosophi. Quis diligentior naturae perscrutator cum Mus- schenbroekio, tum Geunsio? Quis KR hoc- rio nostro Jurisprudentiam acriore et magis philosopho ingenio excoluit? Quis. denique Witsio, quis Roéllio Theologiae adhibere sanam philosophandi rationem studiosius co- natus est? i; Quo vero latius per nulla non studiorum genera vis philosophiae patet, eo magis in utramque partem ; publica ipsius in. Academiis institutio. valet... Nam, quod Cicero de eló- quentia pronunciavit: sapientiam sine eloquen- tia parum prodesse civitatibus.,- eloquentiam vero sine sapientia nimium obesse plerumque, prodesse. nunquam , id. aptissime: in. philoso- phiam quadrat. Nocuit. vehementer , ubi, a sapientià sejuncta , inanibus opinionibus ar- guliisque juvenum animos oppleret; quoties- cunque vero, cum sapientià conjuncta; ad op- tima quaeque juvenum animos excitavit; toties mirabiliter et civitatibus et vero. Academiis profuit. Patuit hoc in patriis. Academiis : omnes venerati VV ijnpersii sapientiam sunt : patuit in hac nostra, Auditores, in qua simi- ORATIO. 13 liter philosophiam docuerunt non solum saga- cissimi, sed etiam prudentissimi sapienlissimi- que viri, cum alii, tum Brownius, Ros- sinus, Hennertus. Hennerti disciplina optimum et fuit et semper erit exemplum, quod omnes sequantur , qui tradendà philoso- phià bene mereri de generosa juventute stu- deant. Missis ille metaphysicae partibus in- utilibus , ontologia et cosmologia, psychologiam maxime et Theologiam naturalem tradebat, illud spectans maxime, ut, exploranda humana divinaque natura , quidquid inesset adolescen- tium animis generosum ac divinum, id aptà institutione suscitaret , aleret , confirmaret: quae maxime disciplina viri, ad recte colendas doc- irinas omnes, fructus tulit uberrimos, Hen- nerto quid cum alii debuerint bene multi, tum vero Calkoenius, insigne illud et Leidensis et huius etiam Academiae ornamentum , grato ipsi animo confessi sunt. Professus palam sum- mus Swindenus est, qui Hennertum sibi exsti- lisse principem ajebat studiorum. suorum du- cem et auctorem. . . Nalurá sic constitutum videmus , ut duo ma- xime sint doctrinarum vincula, Historia et Phi- losophia: utraque vero ul vim habeat et reapse 14 PH. G. vay HEUSDE, illas complectatur ac connectat, adhibenda li- terarum sludia sunt. Viderunt hoc. Antiqui. Tum maxime Cicero laudatarum artium. vin- culum. et cognationem memorat, ubi, pro Ar- chia poeta dicens, literarum studia celebrat. Sed res ipsa loquitur , Auditores, Nam studiis his non intelligimus vanas grammaticorum quo- vundam de verbis ct vocibus contentiones , quae ipsis literis labem adsperserunt ; intelli- gimus, quod spectavit Jo. Fred. Gronovius; lumen illud quondam Academiae Lugduno- Batavae, quum ad Heinsium suum scriberet - ego. a prima aetate in lectione veterum. id potissimum habui , ut mei mores emenda- rentur, non ut apices et puncta librorum corrigerem : philosophiam spectavi, anti- guam illam et masculam , quae philosophum virum bonum putabat ; historiam spectavi , quae civilis prudentia esset. Hanc nos item intelligimus verissimam humanilatis discipli- nam; nec mihi sane, pro hoc humanissimo- rüm virorum coetu dicenti, probandum mag- nopere est, ad nullas non artes doctrinasque traclandas recte, haec requiri literarum studia. Hlud vobiscum lubens reminiscor, a Scaligeri inde aelate, nullo facile studiorum genere ma- ORATIO. E. gis, quam hoc literarum , inclaruisse Acade- mias patrias , nec vero huic nostrae Trajectinae defuisse, qui ad summum doctrinarum. emo- lumentum humanitatis disciplinam traderent. Triumviros commemoravi, qui , in literis trac- tandis , Historiam tractarent potissimum : prin- cipes illi literarum fuerunt, nec impares iis, si. diligentiam . doctrinaeque copiam spectas, Burmannus, Saxius, Goensius, Se- garius. Sed quis est nostrum , Auditores L qui , horum reputans in literas merita ; illum non cogitet animo , qui praecessit aetate om- Dibus, heroem plane in literarum studiis j Gronovii, quem laudavimus , germanum dis- cipulum, Joannem Georgium Graevium? ,Scholas metaphysicorum patria nostra non protulit, sed habuit literatorum , cum. alias tum. praecipuas illas, Burmannianam et Hemsterhusianam.. His autem factum , ut clari plerique in sua disciplina viri , pariter fere 'a literarum studiis commendarentur. Hic vero* :quid: singulos singulatim , qui apud nos incla- ruerunt , memorem , in Jureconsultis, Nood- tium; Meinard. Tydemannum, Henr. Jo. Árntzenium, Bondamum, Rhoe- rium, in Theologis et Orientalium literarum 16 PH. G. vay HEUSDE, doctoribus Segarium, Herm. hoyaard- sium, Segarianae non minus disciplinae , quam hujus Academiae decus, tum R elan- dum, Havium et dignum Schultensiana schola alumnum, Jo. Herm. Paravium? Longum est enumerare omnes: nam in hac Erasmi aique Grotii patria nemo unquam spernere humanitatis disciplinam ausus est: omnes cam cerlalim studiis suis adhibuerunt. Sed ut duas illa artes nobilissimas continet , eloquentiam et poesin, ita duos hic celebrare viros juvat, qui, quamvis dispares ingenio ac moribus, pariter tamen Academiam nostram, his in primis adhibendis tractandisque , orna- runt : alterum Gisbertum Bonnetum, fa- cundissimum, si quis alius, oratorem, quique hac artis facultate non minus, quam ingenii subtilitate, eruditione et vero pietate doctri- nam ipse suam cum provexit, tum salutarem auditorum animis reddidit: alterum Simon- sium nostrum , ingeniosissimum poetam , imo poetam verum , qualem ipse nobis adumbravit aliquando, quippe qui naturalem poeseos fa- cultatem legendis vertendisque veteribus poe- tis, Virgilio maxime et Horatio, excoluerat. Carmina viri tamdiu cum in patria nostra, ORATIO. 17 tum in hac Academia legentur ac celebrabun- tur, quamdiu suus literis et humanitati con- stabit honos: quodsi ejusdem disciplinam co- gitantes , fructus, quos protulit," exquirimus , non sane longe illi quaerendi sunt. Ecce! tres híc poetae adsunt, Auditores, Musarum 'Trajectinarum hoc ipso festo nostro praeco- nes, Sloetius, Warnsinckius, Dam- mius ab Isselt, quorum Sloetius totus estin Simonsiana schola informatus, dignus ille tanto et doctore discipulus et poelà aemulus. Dixisse mihi satis videor, ut, solemni hoc Academiae die, virorum insiaurarem memo- riam, qui eam in primis ornarunt. Quamquani minus eorum in doctrinas merita aestimare , quod mihi non licct, quam celebrare ratio- nem, qua eas excoluerunt, in animum induxi. Paucos item e multis excitavi:; nam omnes commemorare et judicare, historici, non ora- toris, munus est, "Vidimus autem, eo laetius hic artes floruisse, quo magis naturalibus ip- sarum. vinculis , historiae, philosophiae atque humaniorum literarum studiis conjungerentur. Ita scilicet res sese habet. Alieni ab his stu- diis homines, periti esse arlis suae nec civi- lati possunt; cullu vero et erudilione prae- 2 18 PH. G. vas HEUSDE , stare, doctrinaque ,et Academias et patriam ornare, non possunt. Et haec quidem. de pristinis Aeademiae nostrae aetatibus dicta sunto. De temporibus hisce nostris non est, quod ego dicam. Quid sequamur, norunt omnes; si quid assequamur, posteri judica- Bunt. Sed simus ingrati, Auditores, si he- neficia, quibus nos, hac novissima in primis actate, divina providentia beavit, silentio praetermitteremus: nec relicendae profecto mihi opportunitates studiorum sunt, quae no- bis exstiterunt, patribus nostris defuerunt. Exstincta propemodum bis Academia Rhe- notrajectina est: primum, Graevii aetate, quum Ludovicus ille, Franciae dominus, una cum omni Belgio, hanc item et civitatem et Acadeniüam suae subjicere auctoritati conare- tur: tom vero iterum, quod nos, eheu! me- minimus, auctore Napoleone. Ludovicus qui- dem, vt subito nos aggressus fuerat, ita se subito hine recepit; sed Napoleon, communis ille universae ferme. Europae tyrannus, quod animo conceperat, id re perfecit, adjunxit has terras nostras immenso illi imperio suo. Tris- tia nobis sane tempora illa fuerunt, ut pa- iriae, ita Academiis nostris fere fatalia, Ad O0BATIO. | M89 alienam et Francicam adeo normam informari . Lugdunobatavam et Groninganam , hanc au- .tem nostram tantum non de medio tolli vide- bamus. Sed quidquid adversus nos moliti -homines sunt, Deo adjutore praepotenti, non succubuimus. Prostrato divinitus, qui Deum se tulerat, tyranno, ecce! in suam se vindi- .&arunt libertatem gentes, suas receperunt le- .ges, Sua sibi restituerunt, a majoribus ac- .epta, instituta. "Tum verouna cum patria in pristinam formam redactae apud nos Acade- miae sunt: haec autem nostra, quasi post fata superstes , novam veluti vitam inii. Esse .ejus conditio lautior honoratiorque coepit , quippe publicis universiregni, non urbis hujus sumtibus sustentata. Professorum auctus nume- . rus est, ut singulas singuli doctrinarum suarum partes traderent. Aucta pecuniarum subsidia sunt, ut bibliothecae, museis, céterisque doc trinarum instrumentis prospiceretur. ncrevit identidem alumnorum copia, ut, cum ducenti fere adfuissent antea, nunc quadringenti, imo quingenti subinde censerentur.. Sed sunt alia, Auditores, quae lubentius eliam. et ego com- memorabo et vos estis recordaturi, Quod usu receptum antea fuerat , nunc lege constitutum ; 2 $ 20 PH. G. vay HEUSDE, ut vinculo quodam communi singularüm €on-- jungereiur doctrinarum institutio. — Naui nemo fuerat olim generosioris indolis juvenis, quin, sive Theologiae , sive Jurisprudentiae , sive Me- dicinae destinaretur, philosophiae literarumque disciplinae operam navaret, Sed integrum id cuivis relictum fuerat. Nunc vero, quod uostra Acadenia cum ceteris commune habuit , eo maxime destinata philosophica facultas est , ut recte praeparati ad doctrinam suam medici accederent, tum nova adjecta facultas litera- rum et theorelicae philosophiae, hoc máxime consilio, ne quis rudis plane cum Medicinae, tum in primis Jurisprudentiae et "l'heologiae scholas adiret: quo valuit maximoperé Gym- nasiorum cum aliis in urbibus patriae nos- irae, tum in hac nostra instauralio. Praecla- rum institutum sane, Auditores: dignum in primis patrià nostrà, . quae sprevit semper homines , qui accedere ad doctrinarum sacra illos. manibus auderent; ills unice haberi -Fheologos, illos JCtos, illos et Medicos et Physicos voluit, qui optimà essent disciplinà ad verissimam humanitatem et eruditionem in- formati. Quodsi vis inslituli agitur, quam in doctrinarum institutionem habuit, iesles suni ORATIO. 21 dissertationes , quae ab illo inde tempore in patris Academiis prodierunt: testes commen- tationes praemiis ornatae , magnam: utraeque partem et apud nos. celebratae, nec exteris ignolae: testes ipsi Academiae alumni, qui nunc gravissimis in re publica et ecclesiastica muneribus funguntur: in his.adeo, qui Aca- demias nunc nostras et Athenaea ornant, nec numero illi pauci, et meritis in rem lilerariam clarissimi viri. Quibus commemoratis , non pos- sum non de iisdem ceterisque Professoribus , hu- jus olim Academiae alumnis , referre , quod gra- tum profecto vobis omnibus accidet, Ut hi praesertim Academiae debuerunt multum, ita accedere ad ejus festum nudis, quod dicitur " manibus noluerunt; sic accesserunt, ut Pal- adi Trajectinae munus afferrent, cum studio ipsorum, tum Bibliothecà nostra dignissimum , Humboldiani op eris exemplum splendi-. dissimum. - Sic agere decebat. viros, huma- nitate non minus quam eruditione excellentes ; ego vero illis et Curatorum et Professorum et alumnorum Academiae nostrae, tum. Palladis Trajectinae nomine gratias pro. hoc dono quam maximas ago. | | Hanc autem | Academiae. nostra ac Ves no- a4 Pl. G. vax HEUSDE, vam vilam, ut Deo debemus, rerum omniuni- moderatori, ita aluit cum legis serenissimi dilectissimique munificentia, tum Curatorum in rebus nostris moderandis cura et providentia. Quo lubentius jam ad vos converto orationem , Viri nobilissimi, amplissimi, illustrissimi. Est sane regio haec et urbs Trajectina, hoc in primis et Gubernatore provinciae et urbis. Consule, ad Musarum cultum aptissima. Nam sive a&ris salubritatem , sive vitae oblectamen- ta, sive hominum cultum ct honestatem, sive rerum studiorumque opportunitates quaerimus , quis locus in patrià est, his omnibus com- mendatus magis? ^ Quo minus mirandum, quum semel hic condita Academia esset, vi- suisse in éa continuo optimarum artium studia, Sustentavit autem eam communis civium favor, non verbis solum et laudibus, sed etiam re factisque proditus. Notum est, quibus quan- tisque. muneribus Buchelius et Barghusius et lac nostrà aetate Dothus Ilenrici et Geunsiüs, Viri spectatissimi, Bibliothecam nostram do- marint. Accesserunt nuperrime , hac ips festi nostri opportunitate, nobilissimi Hardenbroekii amplissimique Jo. Royaardsii dona eximia. Ned vestra in primis voluntas, Viri amplissi- ORATIO. 25. mà, cum donis, quibus et Bibliothecam et Musea ornastis, tum rei nostrae amplificandae studio , patuit nobis. « Gratum autem omnibus accidit, creatos a Rege Academiae Maecena- tes fuisse, quiipsiinjuventute hic studiis ope- ram navassent, quorumque unus adeo anié hos quinquaginta annos hoc ipso loco zoee mjorum summis condecoratus in Jurispru- dentia honoribus fuisset. Rara haec tibi fe- licitas evenit, nobilissime Van der Borch, quamquam parliceps: ejusdem esi cum nobi- lissimus Lynden ab Hoevelaken, ium amplis- simus Smith, Vobis praesertim, ceterisque iliius temporis testibus, hunc diem gratula- mur. Tibi vero, Curatorum praeses, | Vir Excellentissime, duit Deus deinceps in hac Musarum sede, post tantos exantlatos pro rebus publicis labores, otium gratissimum. Vere me dixisse, non esse in patria locuin. bac regione Trajectina ad studia persequenda . apliorem, vos sane non negaveritis , Collegae conjunclissimi ; probastis adeo omnibus, quoties alio evocati estis. 'Et profecto, si usquam, híc junxit fere animos cum studiorum similitu- do, tum cominune illud, de quo dixi, artium om nium laudatarum vinculum. Ego.per hos duo AL 2^... PI. G. vas HEUSDE, ERU x3 et triginta annos in vestro sum collegio versa- tus, nunquam mihi collegarum sive obtrectatio slve aemulatio animi tranquillitatem perturba- vit; conira, ut discere a doctissimo quoque 1axime avebam, ita placide omnes mecum humanitatis studia coluerunt. Factum ita est, ut concordià vigeret collegium nostrum , tum eliam, ut, quae singulis prospere cederent , vniversis. praeberent laetitiae copiam: | quae singulis honorifica acciderent, ut quod nuper evenil. Mollio nostro, quum civitatis Edim- burgensis civis et in Academia Edimburgensi et Dublinensi doctor crearetur, haec igitur universis acciderent gratissima , quippe ipsis el Academiae suae in. primis honorifica. Sic vita nobis dulcis fere fuit, Collegae, Vobis- que etiamnunc est, senes venerabiles, Bleu- landi, Oordti, Heringa, Kopsi, Arnlzeni. Quodsi iristia cui nostrum acciderunt, id omnes doluimus, ut patuit his. diebus maxime, quum £feremus certiores, tibi, lieringa, vir summe, ut hodie verba publice faceres , per valitudinem. non licere. | ld vero graviter oin- nes el tui et. Academiae et festi hujus nostri caussa lulimus, sed. eo nunc ardentius hoc a te solemnibus verbis petimus: ui non fecisti, ORATIO a HA Heringa, quod per corporis infirmitatem non. potuisti, fac, quod hoc ingenii animique vigore potes.;; da . nobis Academiae Ehenotrajectinae. historiam literariam. ld si praestiteris nobis, lenies. quodammodo . desiderium | doloremque nostrum, tuis autem summis in hanc Acade- miam merilis fastigium et coronam imposueris. Vos autem intuenti, oplimarum arlium in. hac Academia studiosi, dici non potest , quam. grato sensu animus. mihi perfundatur. Tempus mihi in. memoriam revocatis, quo ipse juvenis olim. cum in Amstelodamensi Athenaeo, tum in Academia Lugdunobatava | studiis. operam navavi. Suavissimum illud mihi fuit, nec mi- nus suave profecto, quod in hac. deinceps Academia transegi.. Nam hoc quidem minus illo; fateor, curis ac sollicitudinibus vacuum fuit ,, veruntamen in discipulorum amicorumque benivolentia acquiescebam fere: nunc senes- centem. me identidem vestra recreat et quasi animat cum. alacritas, tum humanitas, . Ala- Critate autem vestra et vero hilaritate. nun- quam. magis , quam. ipso hoc festo Academiae die. delectatus sum. . Nam. ecce! quocunque converto oculos , ubivis laetitiam vultibus ves- tris expressam video. . Ut autem. XoS habetis , $8 26 PH. G. vau HEUSDE, quod laeto hoc die exsultetis gaudio, ita gau- dium nos nostrum vobis maximam partem acceptum referimus. Nam sive quaeritur de studiis doctrinarum, exstant industriae vestrae et progressuum documenta: sive humanitas agitur vestra morumque honestas , laudat eam apud nos nullum non hóminum cultius genus, uterque adeo sexus: sive etiam vestra et for- titudo et patriae caritas quaeritur, difficillimis hanc probastis patriae temporibus, — Nunc autem, cum instaret Palladis nostrae festum , admirati omnes sumus in rebus moderandis perficiendisque non solum studium , sed etiam diligentiam prudentiamque vestram. Remu- neratura jamjam vobis haec officia , ipsi prae- stita, Pallas nostra. est, nummo vobis grati- ficando, qui ipsius imaginem expressam habet ; sed eadem, mihi credite, sodales, donec sa- pientiae studere pergetis , majoribus vos etiam, imo divinis muneribus donatura deinceps est. Nummum autem illum quotiescunque inspec- turi estis, toties et almae hujus matris ves- trae et divinae in ejus res providenliae memo-- res estote. Haec scilicet verba in perpetuam rei memoríam inscripta habet : POST FATA SUPERSTES. "ORA TIO. 21 ""Nérum, üt novos hos amicos meos lubenti ánimo compellavi, ita vos mihi in primis sa- lutandi estis, veteres amici et sodales, quibus ego juvenis olim ac florente aetate, in hac Musarum sede, studiorum viam praeivi. Quo vos sitis perpetuo in bonas literas doctrinasque studio et ardore, hodiernus dies probat. Nam tot huc congressi ex ommibus patriae terris estis, ut numerum vix capiat templum hocce. Habebitis vos autem, quo his festis diebus genio indulgeatis. Desideraturi mecum , fateor, nonnullos Professores, complures: etiam com- militones estis, morte eheu! utrosque nobis éreptos ; sed eo vobis gratius erit, cum loca adire atque invisere, quibus docere illi, hi aütem vobiscum discere solebant, tum vero eonfabulari de iisdem inter vos, totamque illam ánimo recolere suavissimam' vitae aetatem , fa- miliaritates , congressus, sermones, convivia, séria et/joca — hoc igitur vobis longe erit gratissimum. "Fruimini vos placide , amicissi- ii viri, jucunda hac praeteritorum temporum recordatione; me autem habebitis ceterosque doctores vestros, ut olim studiorum , ita nunc Tsettiae hilaritatisqae st socios. ^ "ID [ 28 PH. G. vas HEUSDE, Festi saecularis, quod iterum. celebramus , inaugurationem , hesterno die, praeeunte eru-. ditissimo humanissimoque Boumanno, pie, ut par erat, institutam , nunc humanitatis doc-. trinarumque recolendis studiis , ad finem per- duximus. Restat, ut civibus hospitibusque ,. viris praecipue doctrinà meritisque in patriam claris, qui his interfuerunt solemnibus ,. pro studio et favore, gratias agam. In quibus tu mihi nominatim compellandus es , Maurici Cor- neli van Hall, Vir amplissime. Tres illos lau- davi poetas , qui carmine celebrarunt Acade- miam nostram; tibi vero hoc debebimus, ut musicà non minus harmonià, quam vi et su- blimitate poeseos festum hoc nostrum exhila- reiur. Ex quo ut spe et exspectalione sum- mam praecipimus aurium animorumque oblec- tationem, ita tibi, ut oblectent te porro, in gravissimis obeundis muneribus , Musae tuae , grali exoptamus. Vobis autem praecipue gra- tia referenda est, Viri nobilissimi , gravissimi , qui regioni et urbi Trajectinae praeestis ,. pro singulari erga Academiam voluntate, insignibus boc tempore nobisque honorificis documentis prodità. Quod humanitatis gratique animi of- ficium at expleo lubenter, ita tandem nobis, ORATIO. 39 Auditores, eo pià mente accedendum est, ut pro prosperitate ac gloria Academiae vota nun- cupemus solemnia. Faciamus id autem ita, ut, quod maxime nobis fuiurum salutare est , id unice expetamus. Oramus igitur te, Deus optime maxime, non, ut splendeat Academia nostra, sed, ut intus sit bona: non, ut ce- lebrent nos exteri, sed, ut digni simus , qui celebremur: non, ut crebri ad nos undique confluant discipuli, sed, ut commendent se nostri discendi ardore, progressibus, vitae honestate , pietate. Haec si nobis concesserit numen tuum, ita demum prosperam fortuna- iamque, imo vero gloriosissimam existimabi- mus Academiae Rheno-Trajectinae conditio- nem. Pufesg ie "addit cd Ns (DU Mte Eco io. P M d x Y Lu iM yes on n ds. EE (7 hin 9: voit T D ne e Wt w. ! y. 1 N M s d U f 1 zT k V " MORS NATO A I j PARAENETICA AD DOCTORES MORE MAIORUM CREATOS. ME 4 S UWEUM FW ew : ER H | Volte v ki $ » » U M ! PT E Lass d a ; | : TRUE t or Y co ADETHYLAM AA ^ ,MUSOLAM XAON ex0T206 d OT 18 m rs ki . wl * yia der 3 | : d 1 L1 b - DICTA A J. L. C. SCHROEDER vaN pER KOLK , RECTORE ACADEMIAE MAGNIFICO, DIE XIV. M. JUNII MDCCCXXXVI. QUUM SOLEMNITATEM PROMOTIONIS MORE MAJORUM INCHOARET ATQUE FREDERICUM PHILIPPUM THEOPHILUM- VAN ENSCHUT, ET EVERARDUM FABIUMWM, ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE ALTERIS SECULARIBUS CONCELEBRANDIS, Monk Maronux DocronEes MEkDiCINAE RENUNCIARET. — — annt, /N, JL n e — — Si ad egregias animi facultates, mentis- que dotes attendimus, nescio, an nulla ex re humanae naturae praestantia magis eluceat, quam.ex innato illo et quasi divinitus nobis insito veri rectique amore; omnes enim tra- himur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem , in qua excellere pulchrum puta- mus. Quid mirum ab omni aevo doctrina- rum cultores atque sapientes magno in ho- nore fuisse habitos? Honos enim alit artes -omnesque incenduntur ad studia gloria, jacent- que ea semper, quae apud quosque impro- bantur. Immoderatus vero animi ardor atque gloriae aviditas plures eheu! adeo impellunt, ut nimia ambitione commoti oblatos honores modesto animo ferre non possint, et ad vanum jac- tantium genus abeant, quos scilicet minus ve- rus scientiae amor, quam falsa honoris et gloriae ambitio incitant. — Quid autem eru- 6 dito docloque homine indignius, quid humi- lius excogitari possit, quam doctrinas magis ex vana saepe inde nata gloriola aestimare, et quasi meliri, quam ex summis egregiisque animi fructibus, quos alunt? — Doctrinarum enim cultus non modo judicium acuit, cogni- lionem adauget, atque veri pulchri decorique sensum inserlt et accendit, verui tanta eru- ditionis, sapientiae atque: virtutis est: cogna- Hio, ut assiduum veri studium sua sponte: qua si ducat ad. honestum, recium , probumque , unde efflorescit. germana ;sapientia, quae sine virtule ne cogitari quidem potest. Admiranda ergo majorum nostrorum pru- denlia atque sapientia, qui, dum juvenes doctrinae praestantia atque morum probitate eminentes summis honoribus ornare volue- runt, iales ritus instituerunt, quibus intimam scientiae atque verae sapientiae virtutumque cognationem significarent; e quibus simul pa- iet, quanti: omnium. disciplinarum studia ve- ranique eruditionem. aestimaverint, quantoque in. honore illos habuerint, quos dignos judi- cabant, quibus. adscendendi cathedram | do- cendique facultatem. concedere possent. Jure igitur censuit Senatus Academicus, hac 7 Lj solemni occasione, qua altera Academiae nos- trae saecularia celebramus, minime a majorum sapientia esse recedendum , neque ritus antiquos esse omittendos , qui summam verae doctrinae atque scientiae aestumationem patefaciunt. '* 'Tanto autem honore illa solemnitas fuit ha- Jita; ut non nisi juvenibus dignissimis, et admodum raro concederetur. Hujus autem diei, quo splendor augeretur, summos Doc- ioratus honores octo Academiae alumnis more majorum esse tribuendos, tali quippe honore dignissimis, Rector et Senatus censuerunt. "Quandoquidem jam mihi Bectori hujus Aca- demiae Magnifico provincia oblata est, solem- nitatem hujus diei inchoandi, atque ex excelso hoc:loco verba faciendi coram nobilissimo hoc Auditorum conventu; dum praeterea splendi- dissimam hanc sexus sequioris coronam ad- spicio, quae sua.praesentia hanc solemnitatem ornare, et quanta humanitate prosequatur, qui :de litteris. doctrinisque bene meriti sint, sig- mificare quidem voluit, rarissimum sane mili honorem contigisse senlio, quippe quil inter Aot Collegas et meritis et aetate me adeo su- periores, primus Doctoratus gradum "antiquo ritu solemniter tribuam; quae omnia licet ani- 8 mum graviter commovere possent, adspectu illo erigor , animumque summo gaudio per- fundi sentio, quum Academiam nostram per duo saecula Dei Optimi Maximi benevolentia e tot periculis non modo servatam conspi- cere liceat, verum jam adeo florentem, ut insigni sane juvenum egregiorum , omnium dis- ciplinarum studio praestantium , numero. ex- cellat , ita quidem , ut non unus modo et alter ex una tantum Facultate, sed plures ex om- nibus disciplinis tali honore dignissimos judi- caverit Senatus. (pt Jam vobis, eximii nostrae Academiae alum- ni! quibus mox laurea doctoralis summis, qui ab Academia unquam concedi possunt, honoribus, tradetur, primus ex animo gratu- lari posse gaudeo. Macti estote hac virtute el gloria, aique inpensae diligentiae atque studiorum íructus carpite uberrimos, non au- reos tantum , longe enim nobiliora melioraque dona sunt, quibus vos alma mater, cui jam valedicturi estis; decoravit; vos enim sinu suo fovit, excoluit , optimis dcctrinae dotibus ornavit, inque templi Minervae atria induxit ; vestrum jam est, juvenes egregii, in interiora hujus templi adyta penetrare, ubi e puro 9 inexhaustoque fonie plena eruditio atque sa- pientia est haurienda. lllam igitur viam tanta assiduitate et ardore patefactam , fideliter teneatis, ut qualem vitae academicae bene peractae finem honorificen- lissimum jam imponitis, talein. vitae in civium utilitatem impensae, frucluosae, docirina vir- tutibusque ornatae finem, mente placidà felici- tatisque aeternae praesagà imponere possitis. Hoc denique tenealis, quidquid in poste- rum vobis evenerit, hujus diei splendorem n- ritosque honores, quibus mox ornandi estis, nemo vobis eripere poterit; quidquid enun praeterit, effluit, remanent tamen, quae virtute et recte factis quis conseculus est, neque in ex- iremo aetatis tempore ros deserunt, corumque recordatio aptissima senecluü arma praebet. Testes sint, Viri Doclissimi, Amplissimi, priori festo semisaeculari hujus Academiae isdem honoribus ornati, quorum tres, rara sane felicitate, in hoc conventu adhuc prac- sentes esse gaudemus, iisque ex animo gra- iulamur, qui summo jure de parlis iliis ho- noribus in senectute adhuc gloriantur, quo- rumque praesenlia confirmat, nefas esse dic- fu, miseram csse talem senectutem. 10 ———— Inter vos vero, juvenes optimi! non defuisse Medicinae studiosos, carosque discipulos, non exiguum est, quod gaudemus. — Hoc enim jam mihi incumbit gralissimum officium , in duos egregios discipulos. doctoratus gradum more majorum conferre. Alter est FiuEDpEn1Icus PuinipePus TuEo- rHiLUS vAN ENscuuT, qui patris claris- simi, antea in hac Academia Professoris, mira eruditione insignis, dignus filius, tanta vestigia omni studio premere studuit, paren- tumque. nomen digne tuetur. Non tantum cnim in examinibus ila se prae- sliit, ut ex omnibus summis cum laudibus exierit, verum etiam tanto ardore, diligentia : atque judicii acumine in diversas Medicinae partes: incubuit, ut, qui nuper industriae pal- mam in certamine literario de quaestione Me- dico-forensi reportaverit, jam dissertationem physiologicam | de. respirationis cÁtymismo egregiam conseripserit, eamque pluribus ex- perimentis abunde illustraverit, quibus omnibus quuur laudanda accederct morum integritas , eum dignissimum censuit Senatus, qui more majorum summis in arie. honoribus ornaretur. Alter: juvenis est - EveRAnDus FaABIUS, Delphensis, qui tum ingeni felicissimi ex- cellentia,. tum singulari humanitate , urbanita- ie;^ modestia. atque morum honestate sese oplime''commendavit, tum denique con- scripta sua. disserlatione de Somniis, quam mascule eum defendentem | audivimus ,' quid abeo: exspectari possit, adeo probavit, ut ille-quoque hos honores petens dignus judi- catus sit, in quem praeclarum hoc ingenii et virtutis praemium conferretur. -. Vos àgitur; juvenes nobilissimi! invito ,. ut togà. doctorali jam induti in hunc locum ho- noratum adscendaüs,in quem nemo , nisi sum- ma laurea. donatus vel donandus admitlitur, uL. jus cathedram adscendendi atque facültatem docendi a me accipialis; quocirca mihi ab utroque latere adstetis quaeso. - Salvete carissimi juvenes! quibus haec stu- diorum atque diligentiae praemia ex animo gratulor. | Uti vero vitae academicde bene peractae fructus | honorificentissimi et merila privilegia vobis a me tribuenda sunt, ita simul sunt gravissima officia imponenda. In artis enim nosirae exercilio civium vita et salus, parentum , familiae atque ' aegrotantiüm saepe spes unica, auxiliante Deo, in Medico sunt 12 positae. Haec igitur ars saluberrima non so- lum eruditum , sed probum optimumque ho- minem desiderat. Uti enim nostra ars virtu- üis, humanitatis atque misericordiae est filia , ita omnis Medicus, quantumlibet eruditus, qui hanc almam matrem non imo pectore colit , illo nomine prorsus indignus est. Quae enim, uti jam dixit Cicero, est melior in hominum genere natura, quam eorum, qui se natos ad homines. juvandos , tutandos , conservandos ar- bitrantur ? Jure itaque sequimur majorum sapientiam atque pietatem , qui nostram artem sancte pieque colendam , cumque omnibus virtutibus, quae homini optimo sunt ornamento conjun- gendam esse statuerunt, qua de causa , ut sa- crosancium munus religiose perficerent, Medi- cos jurejurando solemni obsiringi voluerunt , quod prudenter lex nostra confirmavit. Audia- lis igitur. Nobilissimi Doctorandi! formulam, quam vobis praelegam , atque probe videatis, num ex animi vestri sententia illud jusjurandum praestare possilis. (Jusjurandum.) Si jam lalis est. veslri animi sentenlia, hic publice coram omnibus , digitis prioribus duo- 13 bus manus dextrae elatis, sed duras pia mente praestate jusjurandum. "Quod igitur bonum, felix, faustumque esse jubeat Deus Optimus Maximus. — (Promotionis formula.) Salvete jam Doctores eruditissimi! quo no- mine ego vos primus salutare , deque —— honoribus gratulari posse gaudeo. "Jam toga doctorali induti in hunc locum honoratum adscendistis , quod omnibus indi- cat, Doctoris munere atque honore vos esse dignissimos ; non. autem vestis ipsa est, quae ornat, sed vita academica bene peracta, quae veste jam honoratur. Ergo vestimentum hoc vos.admonet, vitam in civium salutem atque scientiarum cultum ità esse ducendam , tali- busque. virtutibus ornandam , ut vos hoc ves- Gita honorifico semper. aeque dignos:c cives ju- dicent. Jam librum hunc, opus inmortale Hippo- cralis , principis atque fidelissimi naturae ob- servatoris, vobis offero , illumque jam prop- terea apertum trado, ut vos moneam, Medici doctrinam non exiguo vitae academicae spatio esse circeumscribendam, verum in posterum 14 continenter optimos artis magistros fidelesque naturae observatores esse consulendos, . ut horum experientia atque erudilio vestram: con- firmel et adaugeat, talemque vobis doctrinae copiam comparare possitis, ut summos hos arlis principes imitari, atque inieriora naturae sacraria adire possitis. Jam. vero librum | claudo, quo. significare volumus, scientiam | medicam. non ex libris lantum esse. petendam ,: sed e sedula ipsius naturac , observatione. potissimum hauriendam. Vana enim est omnis Medici. eruditio , alque iners onus dicenda , quae. aliorum: tantum experientia atque praeceptis ,"ast non propo judicio nititur. Ipsam igitür naturam oplimam ducem atque magistram sequatur Medicus, illam: assiduo consulat, sedulo et. sollerter: investiget. atque perscrutetur , ut ita ejus signa et^ voces inter- pretari, intelligere, inque. rerum - absconditas causas penetrare possit, omnemque suam scien- tiam ad ipsam naturam conformare valeat.. Nostra vero ars non modo eruditum , pru- denteri, sed inpriinis sapientem, optimum , omni humaniiaüs atque benevolentiae: sensu inbutum: virum. postulat. — Medicus aegrorum sit amicus, cujus fidet omnes curas atque que- 15 relas confidenter et tuto committere; seque totos tradere audeant. Qualem igitur fidem jurejurando jam confmmavistis, talis fidei em- blema sit vobis hic annulus aureus, quem in- dici manus dextrae induo. | - Annulus enim. fidei est insigne, et quidem aureus; non :propter metalli pretium , sed quia nihil auro. datur. constantius , nihil purius, nihil ad ultimumi: usum: usque adeo nitorem integrum :conservans. . Hos denique annulos aureos'Curatores vobis dono offerunt, quibus testantur. non modo, quantum doctrinae me- . fita-atque Academiae decus sibi curae cordi- que'sint, sed simul hoc: fidei pignore signifi cant, vos in perpetuam gratissimamque miémo- riam Academiae nostrae esse obstrictos. —Pileum denique addo doctoralem ,: quem'dum capiti vestro inpono , jus vobis doctorale trado de'arte;nostra capite^tecto publice disputandi: Pileus.autem libertatis insigne est." Si" quis alius ," Medicus ; quidquid evenerit, liber sit; hunianitati. tantum 'inserviens ; sed 'inpfimis liber sit eruditus. Medicus , qui e scola' dimis- sus jurare in verba magistri respuat ; onihique humana auctoritate naturam esse longe supe- riorem teneat. ; Superest splendidum reliquis. adjungenduni 16 ornamentum numismatis aurei, quod magi- stratus hujus urbis vobis dono offert, ejusque nomine vobis trado, ut pectus ornet. Ex hoc omnibus patet, quanti et Academiam hujus urbis, et egregiam ibi partam doctrinam ha- beat. Cujus rei uti ego Academiae nomine gratias ago, ita vos gratum habeatis animum , inque perpetuam hujus urbis et Academiae memoriam religiose conservctis. Sic igitur vos data dextra fideque in Doc- torum ordinem publice ac solemniter recipio. Me, quem praeceptorem ct ducem diligenter et omni observantia secuti fuistis, jam amicum integerrimum recipiatis ; si quid in posterum vestris commodis inservire possim , lubenti equi- dem animo suscipiam. Jam cunctis, quae ad solemnem hunc ac- tam pertinent, rite et legitime peractis, novos hos et insignes honores et meo et Academiae nomine sincere vobis gratulor. Ut haec dig- nilas vobis felicissimis sub auspiciis concessa aegrorum saluti, doctrinarum artisque nostrae ' honori et einolumento atque hujus Academiae et Patriae gloriae inserviat, omniaque vobis prospera cedant, benigne jubeat Deus Opti- mus Maximus. PROTREPTICUS. SES dl vita riti lave — ÉE ots hola aie accio ! PUN, o iiie inb jeep ipe si. € jubet: sivit dhsjiis — P RUE UR Candidatum hunc philosophiae Theoreticae et Literarum humaniorum: JOANNEM AbpoLPHUM CAROLUM VAN HEUSDB Facultas nostra, probatis solemniter progres- sibus et moribus, adsentiente Senatu Acade- mico amplissimo, dignum censuit, in quem, hac festi saecularis opportunitate, summi in Phil. Theor. et Litt. Hum. honores more ma- jorum conferrentur. Quod cum mihi per- agendum traditum sit, conscende jam conti- nuo, exoptatissime candidate, cathedram hanc doctoralem , ut recitem tibi solemnem formu- lam, huic actui praescriptam. (Promotionis formula.) 29 * 20 Hactenus, mi fili, promotoris partes, quoad ejus fieri brevissime potuit, peregi: nunc pa-- iris accipe monita. Nam quid ego, qui so- lemnis mos est, vel audientibus his narrarem, quis et cuias esses? | omnes norunt et filium te esse meum et Trajectinum: vel laudes quid publice hic praedicarem tuas? cuivis hoc facere promotori licet, qui quidem laudabilem nactus candidatum sit, patri non licet. Nunc - vero, ut te video diploma jam Facultatis Li- terariae manu tenentem, explendum mihi non solum promotoris ac doctoris, sed etiam pa- tris officium est, ut et hos tibi honores gra- iuler, et cum. de aliis te rebus, tum de £o- ga, qua indutus est, moneam praecipiamque diligentius. Abusi hac veste doctorali multi sunt, qui vel inania vel absurda vel moribus noxia do- cerent. Tu non abuteris, mi fili. |. Nam si quis ita optime docet, ut optime didicit, prae- ceplores tu a teneris eximios sane habuisti, primum Byrdium, tum in gymnasio nostro Nyhoffiun, DornSeiffenum , Kochium , Ekke- rum, Karstenum: postea, in Academia insti- tutione, praeclaros hosce viros, collegas meos: 21 in his Schróderum , philosophiae , et Goudoe-- verum, humanitatis doctorem, utrumque ami- cissimum mihi virum, Goudoeverum autem, propter disciplinae necessitudinem , carissimum. Quibus quid debueris, testis cum tota tua de Cicerone QiAoTcÀÁTU0w:, disquisitio est, nuper a te publice defensa; tum epistola ad me disquisitioni praemissa, qua dubito. num majore quid scribi possit et erga praeceptores observantià et erga parentem pietate. Macte hac tuà cum felicitate; tum virtute, mi fii Talem qui se a prima adolescentia et filium et discipulum praestitit, is haud dedecorabit togam hanc doctoralem. Tu vero fac, decus ei addas aliquando. — Addes autem, si sic, ut coepisti, perrexeris. Nam, quod dixit Quinc- tilianus, de eo bene sperare licere, cui Cicero placuit, tibi et Cicero placuit ei vero, qui Ciceroni placuerat unice, Plato. ^ Utrumque igitur deinde, quod adhuc fecisti, lege dili- genter. .. Quae te vitae conditio maneat, in- certum est: sed etiamsi nunquam. doctoris partes acturus sis, capies ex utriusque lectione ad rerum cognitionem , quin eliam ad vitam et. mores fructum uberrimum, |. Cave autem , Homerum negligas. Novisti quid. de hoc 22 principe poétarum Horatius judicaverit. — Est ile, de ejus sententia, Qui quid. sit pulerum , quid turpe , quid utile, quid non , Plenius ac melius Chrysippo et Crantore dicit. Ut vero sic de eo existimetur, non legendus posta est, ut a multis solet, sed ut lectus ab Horatio est. Sic demum, quid hauriri ex hoc sapientiae fonte possit, intelligitur. — Id velim agas per vitam totam, mi fili. Sed, ut ad ritus hujus actus solemnes pro- cedamus, ecce! apertum tibi primum exhibeo hoc carminum Homericorum volumen: nunc illud claudo: utroque vero quid tibi signifi- cem ac praeciplam , adverte. Non solum le- gere te et carmina Homeri et Platonis Cice- ronisque scripta decet; sed ut clausum nunc hoc volumen cernis, ita mente animoque re- condas velim, quidquid ab his sapienter est monitum. — Sic dignum erit aliquando hoc carum caput tuum, dilectissime fili, quod sertis coronisque ornetur: nunc haud indig- num existimatum est, cui hunc ego impone- rem pileum doctoralem. Togae, qua indutus cs, pileus convenit; est enim libertatis insigne; sine libertate au- tem nec discere quis, nec docere, nec. vero 23 vivere recte potest. Te vero non est quod moneam, 'quam ego intelligam Zibertatem. Tenes vetus de ea effatum, a Cicerone pro- latum nostro:' Jeguz omnes servi sumus, ut liberi esse possimus. Civilis haec liber- tas est, quae justitiae vindicatur studio. Tenes et a puero percepisti, quod sancta no- bis religio .de libertate morali praecipit, ve- ritatem esse, quae nos liberos faciat. Re- tonditae haec sunt sapientiae placita ; sed tibi non obscura, mi fili... Nam crebri: nobis de rebus hisce omnium: gravissimis , ut meminis- ii, sermones fuerunt. lu autem mee monen- *em, praecipientem ,. cohortantem t lubenter Oudiebas:. et intelligebas facile... Quo factum maxime est, ut necessitudo nobis amoris mu- iui, imo sanctissimum honestatis , ' virtutis , pietatis foedus intercederet. | Sed haec. antea dwter^nos coram fuerunt. . Nunc vero, age, poblice , ^in: hoc! solemni lectissimorum ' homi- num coetu, foedus nos nostrum, Deo teste, ienovemus. ^ Confirmet autem ' illud ' hicce, qiem digito admoveo tuo azzulus, fidei nos- iràe sempiternae signum. "Habes , Doctor, una cum: doctoralis digni- tas insignibus; patris monita, Restat, ut 24 te, Consulis. atque Senatus urbani. nomine , hoc ornem monili, cui suspensum numisma est, in. perpetuam hujus festi memoriam .cu- sum. Tibi vero illud sit, ut festi, ita: horum in primis solemnium monumentum : gratissi- mum. Num longa tibi destinata vita sit, nos ignoramus. Prudens futuri temporis exitum Caliginesa nocte premit. Deus. Quodsi evenerit tibi, ut, quinquaginta exacti annis, proximo Academiae festo adsis, desi- derabis sane una cum patre, ceteros pleros- que praeceptores tuos. Tu vero sic prodi, numismate hoc ornatus, ut ipse sis omnibw cum disciplinae nostrae, tum meac erga ;e voluntatis caritatisque monumentum. Et his ita, ut facere mihi licuit, peraciis, mittendus jam tu mihi es, nobisque una d? hac cathedra descendendum. Sed anteaquan discedamus, accipe eodem hoc loco, ead«m hac hora solemni, cum monitis ac praecepi, vota eliam patris. — Vitae tibi felicitatem. ex- opto, fili carissime: — feZicitatezrm autem non vulgarem dico, quae opibus, honoribus, ía- mà commendatur; illam tibi apprecor, quam optimus quisque maxime expelit, quae mori- 25 bus, quae virtute, quae pietate nititur. Haec vitae felicitas vera, qualis sit, quemque ba- beat fructum, pauci norunt; id vero item, ut auguror, te non latet. Illius tu vitae nu- per, cum disquisitionem mihi tuam dicares, mentionem fecisti, quae sola vitaZis, sola vita dicenda esset. ^ Jungamus dextras, mi fili: hac tu vita, propitio Deo, fruere perpetuo! — sic aie : Nu ied finit "is rcd ved zm poer m S adis eii | vene B 'balbetm. Sica jid qu eefbunhass. abripet "modica: flee. " ite bv. mu E serius at Anis spent: s Viae; E o d ci liie E à "deren cp Kol en I2 ics catu eco aui d DICTA A GERARDO MOLL, DIE XIV. M. JUNII MDCCCXXXVI. QUUM ALEX. CAROL. GUILIELMUM: SUERMAN, ET AGNITUM VROLIR, ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE ALTERIS SECULARIBUS CONCELEBRANDIS , Mong Maronum Mars. MacrsrRi ET Puir. Nar. DocronRES RENUNTIARET. VIONUARTOFABA QXUR T4 l Lise ] , ^ j — Á— a —Á UP Un 9 e ——À Jubet mos antiquus, quem. praesertim in hisce. solemnibus celebrandis, religiose ser- vandum putamus, ut praestantissimi et. doc- lissimi viri juvenes, in quos summi in. Ma- thesi et Philosophia Natural, honores, hac hora sunt conferendi, etiam pro meritis, ex hac cathedra, palam laudentur. In. quo humanitatis officio perfungendo ut simus longiores patitur nec temporis. ratio, nec mea in dicendo tenuitas. Nil dicam igitur de prima et optima insti- tutione, non memorabo quibus praeceptori- bus egregiis usi sint, non referam quomodo optimis omnino domesticis exemplis. juveniles eorum animi ad omnia bona et honesta sint formati. 30 Prior eorum AngxANDER CARorus Gur- LIELMUS SuERMAN patrem habet virum cla- rissimum Bernardum Franciscum Suerman in hac Academia Medicinae Professorem celeber- rimum. — Alter AcNrrEs Vnorix filius est celeberrimi viri Gerardi Vrolik in Illustri Athe- naeo Amstelaedamensi, Medicinae et Botanices Professoris clarissimi. Novimus autem, Auditores, quantum inclyta domestica exempla, et optimorum doctissimo- rumque parentum institutio valeat, ad juvenilia ingenia ad. quaevis bona, honesta et vera in- citandà, "Non igitur miremur, juvenes illos 3 teneris imbutos fuisse incredibili discendi et investigandi res naturales ardore. ALEXANDER vero Canorus GuirrELMUS SusRMAN inde jam a teneris, et indefessa assiduitate, et incredibili quodam ingenii acu- mine, tum bonis literis, ttm disciplinis, quae ad omnem Philosophiam Naturalem pertinent, Operam navavit, constanter, gnaviter, assi- duc, nunquam varietate disciplinarum impe- ditus. Mox Medica studia cum mathesi ct philosophia naturali felicissime conjunxit, ut praeceptoribus admirationi, amicis exemplo 31 esset; omnium imitatione dignissimo, Neque haec leviter a me dicta esse ipsa documenta probant. .In certamine enim literario apud Leydenses victor exstitit, scripta egregia, si quid video, . commentatione de Aygrormetris. Postea, quum patria seditioso tumultu in periculo:versabatur, fortiter cum commilito- nibus voluntaria stipendia meruit. —Grassante vero dirissimo in his regionibus morbo, hu- mahitatis et in arte salutifera peritiae laudes jure suo acquisivit. eximias. "Idem; plaudentibüs omnibus bonis, summa cum. laude, Medicorum studiorum curriculo peracto, egregiam scripsit dissertationem. de Cholerae: Zsiaticae itinere per Belgium septentrionalem , eti summis in Medicina ho- noribus ornatus est. - Facultas autem. Matheseos et Philosophiae Naturalis ,' assentiente' Senatu academico, dig- num eum judicavit, qui lauream doctoralem ritu solemni, ;zore majorum, in hac Facul- iate capesseret, egregiis profectuum suorum, tum in examinibus tum in conscribenda et defendenda dissertatione de. Calore . fluido- rum. elasticorum specifico, exhibitis speci- minibus. 32 Alter autem. egregiorum ' illorum: juvenum, AcwrrTES Vnorix , Amstélaedamensis, in: Il- lustri urbis. patriae: Athenaeo, antequam ad nos venit, summa diligentia in: bonas literas , sed maxime in mathematicas et physicas dis- ciplinas incubuit. Quas quidem ita pertractavit, ut non fes- tinanter , ut multi, ambitum. earum: percurre- ret, sed strenue, assidue earum fructus ,. in succum et sanguinem quasi converteret, Ag- noverunt brevi ejus praeceptores ingenii ejus et discendi felicitatem. Omnes vero boni lau- dabant praeterea in eo judicii acumen, doc- trinae copiam, morum humanitatem. Examinibus laudabiliter - peractis, scripta - etiam et strenue defensa dissertatione de Ca- lore telluris infra superficiem: augescente , dignissimum eum censuit Matheseos et. Philo- sophiae Naturalis Facultas, qui summos ho- nores more majorum , alteris. Academiae | se- cularibus , capesseret.- Quum igitur, laeta hac occasione, Provin- cia mihi sit mandata Promotoris officii sus- tinendi, ut ritu majorum celebrentur haec solemnia, evoco vos, Optimi Candidati! ad superiorem hane cathedram, cujus aditus solis 33 Doctoribus patet, et ex qua jus docendi in vos nunc sum collaturus. IU 6 It d IN", bsr ^. bag Promationis. muitis y siierdq Das : Jubet vero »wileitiitalin T ordo, ut.or- nem: vos Doctorum insignibus ,. quorum signi- ficatio breviter explicanda est. ^ Togam. jam. induistis ,' virilem. illam, gravi- tatis ,, virum. doctum. ornantis, insigne, quod simul declarat veram vestram: . nobilitatem. Haec igitur vestis: conciliet. vobis. felicitatem , Nn, :gloriam , ex. animo. opto. : ^5 Librum;.ex more antiquo , ostendam vobis, irren apertum , mox. vero clausum. .: Aper- . tus. significat. assiduam optimorum .scriptorum . lectionem a vero Naturae scrulatore nunquam csse remittendam, [ai Clauditur vero liber, ut intelligitas non mo- do legendo explorari posse. Naturae. arcana 'sed etiam observando, experiundo, meditando. -— Non equidem in eo veterum morem. secutus j sum ,'ut vobis offerrem Aristoteles librum , a - quo, tanquam a. principe Philosophorum dis- cedere, nefas duxerunt majores noslri, quem unicum et summum in. Philosophia magistrum 3j 34 agnoscebant, Nullius enim nos addicti sumus jurare in verba magistri. Sed offero vobis opus nunquam periturum Euclidis, ut palam significem non commenta philosophorum, sed mathesin, unice firmum physicis beni praebere fundamentum: Annulus aureus, quem digitis vestris: nunc aptabo, Alma matris Academiae splendidum donum, signum vobis sit incorruptae fidei, Putabant nempe majores, Philosophiam. esse sponsam novi Doctoris. Puritate auri significabant animi puritatem, vitae rationisque constantiam , morum témpe- rantiam, laborum patientiam, discendi haud intermissam diligentiam. Pileus capitibus vestris impono, insigne et ornamentum liberi hominis. ^ Memineritis vos in libertatem plenam , nullis vinculis impedi- tam, solis limitibus boni et honesti coarcta- tam, hac ralione asseri. Aureo nunimo, pretioso munere Amplissimi hujus inclytae Ürbis Magistratus, colla vestra orno. Adbortatur et monct illud insigne Vos, O boni! ut nunquam ingrali sitis, ut nunquam obliviscamini, Almam hane mairem Trajecten- sem, nec tempus apud eam feliciter peractum. 35 Quod ulümum est, Doctoris diploma vobis trado. Sic enim omnes sciant vos z»ore zma- jorum, rite et legitime Philosophiae Naturalis Doctores esse renuntiatos. Tandem restat, ut vobis, Doctissimi, mei- que amantissimi viri, hucusque discipuli ex- optatissimi, semper, ut spero, amici futuri fidelissimi, data dextra, honores, quos sum- mo jure accepistis, impense et ex imo pecto- re, gratuler. Faxit Deus optimus maximus, ut diu sitis patriae decus, parentum honor, Academiae gloria. 3* TT B5 LM - UTE uhi. bbime. «90g? ducam "9492 s. * "mus eobp ,es10n0d. ctirab. dte AM sepes jeartée i) m icto poo m sik deu SP rione i Ir IN i ur Mere PEN Ae AN, YN RAN rM Gp n». e M AR (RI) € Mas wor ip jM , Viger d Ir d u "ig ecd V M on MAT: "aeo P. € n : j 1 j L3 : Ux 24 Ir E QUINTUS, FREE A APA Endlietils mi ) " TIME EU TOES eS E TT » $1u£o TH den él Gur DICTA ^ HERM. IOH. ROYAARDS, DIE XIV. M. IuNII MDCCCXXXVI. QUUM IANUM HENRICUM SCHOLTEN, ET IACOBUM IULIANUM SNOUCR HURGRONJE, ACADEMIAE RHENO-TRAIECTINAE ALTERIS SECULARIBUS CONCELEBRANDIS , More Maiorum DocronEks TukoroGrag RENUNTIARET. à ^ ' * " 1 4 "T d D " XeMES » " b JP UE Us d Est haec nova quaedam solemnitas, quae me in cathedram vocavit. | Quod enim Bent- leio, Spanhemio, Moshemio, Voor- stio, Suringario aliisque recentiori aetate 'wceiderat in Cantabrigiensi, Helmstadiensi , Hei- €elbergensi et Leydensi Academia , id Theolo- &rum nulli contigerat in RKheno- Traiectina hiece nostra ; ut scilicet Doctores Theologiae more maiorum crearentur. ^ Singularis hic amea'in nostra Academia lure Consultis erat ho:os, quem in Secularibus hisce nostris sin- gul sibi vindicant disciplinarum Ordines, ip- .saqie adeo suo iure Theologia. "Suo iure, dico. Neque cnim illa a caeri- meniis abhorret; quae Theologos excitant, ut "lore maiorum suam excolant disciplinam ; 40 cuius dicti vim ut percipiamus , Maiorum illo- rum ob oculos revocemus imaginem. — Quot, quaeso, quantisque llli celebrandi sunt laudi- bus! Doctrinae copia, et eruditione, assidui- tate etlaboris patientia sese commendarunt illi ; maxime vero in eorum more fuit positum , ut Codice Sacro fonte uterentur primario, divi- nam agnoscerent Christianae doctrinae et ori- ginem et auctoritatem , et acre illam vindicandi studium cum pari coniungerent haud raro li- beralitate; quid, quod animum imprimis apud cos moveret religio et pietatem . praesidium Theologi certissimum haberent. Neque tamen, in eorum imagine intuenda, errores et vitia non advertamus. —Polemia haud raro viventes tempora partium studo abripiebantur nonnumquam ; veram subinde re- gligentes philosophiam, unius alteriusve sclo- lae philosophicae terminis includebantur ; .;y- pis nonnumquam doctrinam absolutam, can- prehendentes; allegoriis nimis inhiantes, et phantasiae indulgentes lusibus. Quodsi igitur Voetios, Scbotaros, Roéllios, Witsios, Burmannos, Lampios, Donnetos, summis virtutibus conspicuos, "'heologos Rheno- Traiectinos um 41 'cum. aliis intueantur assidue nostri aevi Theo- logi(1), prudenter autem sibi caveant ab erro- ribus, quibus indulserunt illi, praedicanda fo- 'ret. nostri aevi Min inque eos quádrabit pee. xib dye ——! ) Tb xxv wp j Haec vos iaremlaria ut intueamini , et; Ma- dorum ; illorum more, Theologiam , uti incepis- dis, in posterum excolatis, Theologiae Candi- dati! mox, illorum instar, summis ornandi honoribus, . Y0S excitant huius diei solemnia et .cerimoniae. Tulit enim, A. H.! Ordo noster luvenes multos, suis laudibus conspicuos, in quibus duos prae ceteris animadvertitis, quibus, ut ad summos in "Theologia, more maiorum €onsequendos, honores, adspirarent suasores fuerunt Theologi. — Novistis, quinam illi sint. In his IANvs HewnRi1cus ScuorTEN priorem propierea sibi vindicat locum, quod (1) Affixae erant solemni hacce opportunitate . parietibus aedis . cathedralis nonnullorum, hic laudatorum , Virorum Amagines, una cum aliorum Virorum Clar., qui variis tem- poribus nostram ornarunt Academiam. a) iam superiori anno ab Ordine literario in Doctorum numerum summa cum laude fuit receptus. ^ Hic enim Patris venerabilis, qui, ante hos viginti septem. annos, e Heringae schola prodiens, Disputationem theologicam conscripsit et publice defendit (1), filius dig- nissimus, regiam viam ad theologicam disci- plinam inii. — In Heusdii enim, avunculi sui dilectissimi, scholam delatus, animi veluti impetu in literas irruit humaniores , maxime in antiquorum scriptorum studium, in qui- bus ita habitavit, ut, Heusdio suasore, laudatam ab nostratibus aeque ac extraneis scripserit Disputationez doctoralem de De- mnosthenaeae eloquentiae charactere, | —— Neque hunc dimisit animi ardorem, ubi ad Theologiae disciplinam accessit. — Quantum vero in legendo meditandoque Codice S. et doctrina Christiana interius percipienda | po- suerit laborem, manifestum fecit conscripta de Dei erga hominem amore,. principe Religionis Christianae loco, Dissertatione, (1) W.Scholten, Specimen herm. theoloricum. de appel- latione ToU vioU coU ZyÜpuzov, qua lesus se Messiam. pro- fessus est , Praeside V. C. lodoco Heringa E.f. publico examini submissum , d. 15 Iunii 1809. — 'Prai.ad Rh. 1869. 43 qua. illud . exposuit. argumentum , quod ipse plures per annos meditando investigandoque in deliciis habuit. Virum igitur huncce -Doc- tissimum , moribus integrum, pietate erga praeceptores conspicuum, suo iure futurum vobis indico Wetapee Doctorem. À VM) A ... Alter huic accessit. diee ToLIANUS Swovck HoncnowiE. $n: ) Quem. dum intueor, . a me Theologiae Docto- ris gradu ornandum , ecce! beati Patris mei incidit memoria, qui, ante triginta hos et quod. excurrit annos, gradum Theologiae doctoralem — raro id lemporis exemplo! — in Patrem ipsius, Senatus nomine, contu- Jit(1) — O beatissima Parentum memoria, quam dies hicce festus in animis excitat! — Sed illuc redeamus. E patricia Zelandorum gente natus, — a Patre, cui Evangelii nuntiatio curae est (1) Vir Ven. Adrian. Isaácus SnouckHurgronje, ^huius Doctorandi Pater aestumatissimus ; die 2 Nov. 180^. publice defensa; Diss. inaug. de praecipuis Faticiniis F. T. , quibus effusio Spiritus S. , diebus Messiae exspectanda , prae nuntiatur, 'Iheologiae Doctor fuit renuntiatus , Promotore H. Royaards, V.C. A4 cordique, pietatis et doctrinae Christianae notitia imbutus, in domesticam familiaritatem cessit viri pii aeque ac candidi, docti atque ingenui, Danielis Matth. Kakebeen. In Amstelodamensi Athenaeo studiorum posuit elementa, postea vero nostram adiit Acade- miam, ibique per quinquennium Praeceptori- bus mihique carissimus fuit discipulus, mo- rum. urbanitate, ingenii vi ac alacritate, stu- . diorum assiduitate, animi candore, doctrinae praestantia magnopere sese commendans. Sua- dente igitur Theologorum Ordine, Patris in- cedens vestigiis, Theologiae Doctoratum pe- tiit, et quidem hacce solemnitate, nobis in- vitantibus, zore maiorum. Quanta autem valeat in theologicis disciplinis doctrina et iu- dicii in interpretando subtilitate, docuit con- scripta et publice defensa Disputatione de membrorum parallelismo, in Iesu Christi dictis observando. Sed quid est, quod mea de Vobis Oratio diutius honore vos defraudet? Huc igitur ac- cedatis, "Theologiae Candidati! et cathedram hancce superiorem , eamque doctoralem, ad- scendatis. 45 ^^Salvete, carissimi Discipuli!: Estisne parati àd vitam agendam doctoralem? /. Ecce! instant huius actus solemnia. — Favete linguis, Au- ditores! 190i 12:5; ^U 7 (Promotionis formula.) | -Salvete Viri Doctissimi! Mactü vestra virtute atque ingenio estote! Neque tamen iam vobis hinc abeundum. — Symbolis altiora indicari solent... Huic item solemnitati maiorum mós insignia quaedam et symbolica tribuit, quae sanete servare solet nostri aevi hominum pietas, quaeque Vos excitant, ut more za- iorum prudenter ipsam excolatis disciplinam. ^"Senatus: auctoritate, togati huc accessislis. Refert. 7'osa ila proavorum dignitatem ae- que ac liberalitatem: Quodsi igitur nostram aetatem affecerit. cum interpretandi levitas ac libido, tum minuta quaedam et anxia Theolo- giàe ratio, vos, quaeso, maiorum more dig- "mitatem tueamini simul et liberalitatem jecdib . omni levitate alienam! |. Facem | praeferatis - aliis, ut vos, exemplaria, intueantur omnes. Quo vero pacto has excolere possitis vir- tules, hic vos doceat Zber, unde vos ipsi, ^6 Doctores, discatis quotidie. — Est ille-Codex Veteris et. Novi Foederis 5., Hebraico. et Graeco iextü. | Est ile Liber, qualem nulla tulit aetas parem; non humanae, ut ceteri; at divinae auctoritatis; generis humani liber paedagogicus; dux fidelissimus per hasce ter- ras ad sedes coelestes. T. fam. hunc. vobis Codicem. S. apertum in- dico, monsiro,: trado, ut toti in. hoc. sitis eumque diurna nocturnaque manu. versetis. Habitarunt veluti in eo. Maiores nostri. | Vos eorum inorem -sequamini legendo , interpre- Aiandó,.i succum et sanguinem. verrendo: eius effata, quod: postremum ut fiat, symbolice:li- brum. hunéce | c/audo.. Sunt bic. recondita divinae sapientiae oracula. ^ Claudatis et. vos subinde fontém huncce, non ut prae illo. sa- piatis,, quod. nonnulli nostri: aevi "Theologi fe- cerunt, verum. ut maiorum instar. meditando , quod. pii - est: hominis, precibusque dicendis et. Spiritum divinum implorando, in cp&£w convertatis divina illius effata. — Valeat ita de Vobis, at sublimiorl sensu: Est Deus in mobis , agitante calescimus illo. Sacra hic vobis imponit officia Codex S., 47 quibus'quo rectius fungamini, huic solemni-- tati Pileuzm addiderunt "Maiores doctorálem;, libertatis; symbolum. :.— ^ Libertate: iam'' vos gaudetis'' docendi. ^^ Ne- vero :ea ; abutamini! Protestantismi ^ principiis nitentes, liberos: Vos praestetis.àb omni auctoritate humana; et quo iuré^utebatur Doctor-ille: Martinus Luthe- rü$;' idem' vos -usürpetis; ita quidem ut di- vináe áuctoritati vos^ subinittatis ; eique ;- non Doctórum instar; sed ' discentes; pareatis. — Pileo instructi; nulli parcatis labori; ut disci- pum. "theologicam exornetis ! : *Quodsi: eo vos obstringere velitis, fideb ves tràe aéeipiatis; Curatorum ,' Virorum Amplis- simorüm , nomine, annulos hosce, quos. di- gitis' manus dextrae indicibus insero. ^ Fidem lianécé" vestráui ; Codici S. et sanctae nostrae Religioni habitam, pie servale! Quos vobis anmülos dederünt lectissimae : Virgines , illos in posterum fidei 'coniugalis servetis: symbola ! Hoscé vero ne, quaeso! inferiori habeatis lo-- c0. Sint illa vobis symbola , intimum obtinere vinculum vos inter. et Theologiam ; ' vitamque vestram 'et vires Religioni ct Ecclesiae : esse dicatas. Sic quidem Maiorum. in. tuenda, probanda, vindicanda Religione | Christiana 48 constahtiam et fidem presso pede sequamini;, et virtulis studium pie in vobis excitetur! |. Nulli sane. in. vobis hodie ornandis. desunt. Ipsi huius urbis Magistratus , Maioribus liaud. dissimiles, Academiae nostrae condecorandae quali flagrent. studio ardentissimo, abunde do- cet festum: hocce seculàre. Neque Vos orna- . re recusarunt ili. Magistratus igitur. Rheno- Traiectini nomine et auctoritate , haec vobis numismata aurea collis suspendo. . Monile pectore geritis. — Sedulo illud. tueamini, Pa- triae, et huius urbis causac addictissimi, qua- les vos praestitistis armis pro patria gerundis ! Sic quidem pactum iniistis cum Patria, Re- ligione, Codice S. — Nos item illud ineamus, Viri Doctissimi! | En dextra fidesque! |. Eam vobis offero, Discipuli dilectissimi! non meo tantum nomine, sed "Theologorum Rheno- Traiectinorum et Senatus Academici. In nos- iro Ordine receptis, publice Vobis amicitiam nostram offero, vestramque nobis tribuatis, - Faxit ita Deus, ut Vos, per diuturnam vitam prudenter ;zaiorzm 71:0re excolatis disciplinam sanctissimam! ^ Vigeat Academia Rheno- Traiectina! QD M DICTA JANO RICHARDO DE BRUEYS,. DIE XIV. M. JUNII MDCCCXXXVI. QUUM GUILIELMUM FOLRERTIUM SCHOLTEN TOT GANSOYEN, ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE ALTERIS SECULARIBUS CONCELEBRANDIS , MonE Masyonuwm Junrs Romaxir ET HoprikRNI Docrongm RENUNCIARET. pasion B. s Cre ilicis Fori pun TEE | "m à d ER Unus igitur superest Candidatus, quem Se- natus Ácademicus similiter dignum judicavit , qui solemni hac occasione summos honores more Majorum , acciperet , GuirrEnLMvs ForkrEnRTIUS SCHOLTEN TOT GANSOYEN. : Cedant arma togae, concedat laure linguae , dixit olim Tullius. Non est vero quod hujus Candidati intuitu de hoc conflictu simus. sol- lii. Nam et hic, ut irruentes iri patriam i ini- micos repelleret, mascule arma süscepit, nec ipsum vitae periculum adire recusavit, Quem vero Mavors merita decoravit laurcà, hujus nunc Pallas coronam, justum diligentiae et doctrinae praemium, imponit capiti, 4* 52 Quippe qui praestantissimus Candidatus re- gia processit via, nonnisi postquam indefessa diligentia in literarum studia incubuerat, ad Jurisprudentiam accessit; cujusce studio se tunc totum tradidit, idque felici adeo succes- su, ut hisce honoribus dignus esse communi suffragio judicaretur. Sed quid verbis opus est? ^ Gravissimum argumentum , ex historia juris publici patrii desumtum, ita tractavit, ut egregium diligentiae pariter atque doctrinae suae Specimen ipse ediderit. Sed jubét hora ut ad , peragendum illud, quod mihi impositum est officium, equidem procedam. O Manes defunctorum! qui Batavorum con- didistis empublicam; qui nostras constituis- tis Academias; qui patria instituistis. solem- nia, o manes Majorum hisce nostris intersitis solemnibus ! ! Tu igitur huc accedas, egregie Candidate ! et adscendas ad hanc superiorem cathedram, cujus aditus solis doctoribus patet. | (Promotionis formula.) 93 Ne autem quid honori tuo desit, e Seha- tus decreto adjiciam ritus, quibus Majores nostri hunc actum. solemnem nd dinh Jam tibi accessit honos, ut in omnium conspectum togatus prodire possis : quae vero tam honorifica tibi est, eadem toga te simul admoret sacramenti, quo nunc togatae mili- tiae te obstrinxisti, ut togati qnilitis munere, quod in civium vita, fortuna , fama: omnique secu uritate armis legum defendenda ' versatur, per omnia recte et strenue fungaris. ' Codicem legum — bou exhibeo." ie tem civium jura definienda suiit. ^ Qui in causis: publicis privatisque jussum , vetitum jermissumve sit ex legibus, quae "vigent , declarare JCtum oportet. ' His igitur perpetuo inhaerenduin , hisce legendis et pérpéndenüis indefessó labore desudandum est. ^" Sed quem modo tibi apertum tradidi; eun- deni: librüm nute ànte oculos tuos pono clau- sum. Codices Legum non semper ad manus sint; neque leges ita scfibi possunt, üt om- nes facti species, quae quandoque inciderint, üs'tomprehendantur. ^ltaque hoc ritu volue- 54 runt indicare. majores, JCti esse, legum vim et potestatem mente tenere, et. ex. analogica juris ratione. ea definire posse. quae legibus definita haud reperiuntur, ac dicere quid na- turaliter justum sit. Fidem tuam adstrinxisti. ut Mes cent partes mascule sustineres, . Voluerunt majo- res, ut datae acceptaeque fidei aliqua. esset tessera, annulus aureus; hunc igitur in digi- tum recipias. Firmum sit et indissolubile , quo te hodie Themidi vovisti ,; sacramentum. Sed intellexerunt majores solam doctrinae praestantiam veri nominis JCto haud suffice- re. JCtum hominem sui juris esse voluerunt, Antiquissimum libertatis insigne pileus est. Jusserunt igitur majores ut in illius , quae JCto propria esse debet, libertatis signum jus pilei acciperet; ita capiti tuo pileum impono. Hoc honore accipiendo sancte promittis, nun- quam fore, ut vel quantivis commodi :spe ; vel mali cujuscunque. metu, eo ducaris,: ut quod justum esse, semel ipse judicaveris; pro- pugnare desinas, . Itaque hicce honos efficiat, ut semper menli tuae. obversetur veterum il» lud; inaestimabile bonum. est, suum : esse... Noluit. vero. Amplissimus Urbis. "Trajectinaé- 95. Magjsiratus ;. ut. ab .hac. Academia, discederes, nisi accepto. in..solemnis hujus actus memo- viami publico--et honorifico. signo. ... Accipe igitur. quód .e more. majorum Magistratus. li- beralitas tibi. decrevit! numisma : aureum , . cui nomen tuum inscriptum est. Hoc. collo .tuo suspensum habeas, ut honos tuus inde augea- tur. Hoc conserves in memoriam et hujus diei et humanitatis et hospitalitatis, quas dum Academiae civis fuisti, in hac urbe ex- pertus es. Unum superest, quod lubentissime facio. Totius JCtorum Ordinis nomine porrigo tibi dextram. Sit haec tibi signo illius, qua Te, qua omnes, qui justitiam sincere amant, qui Jurisprudentiam indefesso labore colunt, ami- citia et caritate complectimur. Haec omnia more majorum absoluta sunt. Ego primus Te juris Romani et Hodierni Doctorem saluto. —Faxit D. O. M. ut hono- res, quos et meritis tuis et votis nostris con- secutus es, felicissimos et tibi et patriae pa- riant fructus; concedat tibi, concedat omni- bus eorundem honorum nunc consortibus, quod hodie concedit triumviris illis, qui ante hos quinquaginta annos, eosdem honores 56 adepti sunt, ut post idem temporis spatium patriae utiles, dignitatibus conspicui, bona valetudine fruentes, festum Academiae diem iterum videatis, ut numisma collo vestro suspensum, et vestros honores et hujus diei solemnia omnibus testetur. NC gp A A. C. G. SUERMAN ORATIUNGCIU ZL A, HABITA DIE XIV. M. JUNII MDCCCXXXVI, . NOMINE DOCTORUM, ALTERIS ACADEMIAE RHENO-TRAJECTINAE SAECULARIBUS CONCELEBRANDIS MORE MA4JORUHM SOLENNITER CREATORUM. wo mee «cM t| Wt LE. "s n al Mh E LU AubrTORES HUMANIsstMI! c IDE : ; Mia sPostquam peracta sunt hujusce diei so- lemnia, ne quid de majorum more' detra- atur, par est, ut unus doctorum et. de quaestione ex disciplinis academicis disserat, et Vobis gratias agat pro honore, quo nos affecistis. Quum autem mihi hae partes tra- ditae sint, nec diu Vos detinebo, et de ar- gumento dicam, ab hujus loci dignitate non alieno, de: methodo philosophica, qua doc- trinàe physicae et medicae tractandae sunt. Sponte intelligitis, A. A., me liac methodo philosophiam Baconianam vellé, qua quidem mescio, an recentiori aetate magis divinum donüm humano generi fuerit coricessum. Mi- sera. enim erat medio aevo' philosophiae con- 60 diio. — Tota cum theologia commiscebatur , haec autem magnam partem vel ex placitis Neoplalonicorum , vel Aristotelica dialectica constabat. Quumque deinceps in Italia re- nascerentur litterae et ex puris fontibus an- tiquitas cognosceretur, ipsa quidem Lycaei auctoritas labefactari coepit, reviviscens au- tem veri studium carceres excipiebant atque opprobria. His igitur ita dispositis, ecce, sublime ingenium summam rerum occupat, vincula mentis humanae diffringit et huic, in libertatem restitutae, qua via sit inceden- dum , ostendit, Quaeritur, quaenam fuerint arma, quibus tantam commutationem perficeret summum il- lud Verulamii ingenium. Num sublimia in- lerioris. cujusdam. philosophiae principia po- nebat? | An divinarum humanarumque rerum conjunctionem explicabat et, quos intellectui suo positos existimat homo, limites propelle- bat? — Minime vero. — Non acceleravit in- genii volatum , sed retardavit. | Non plumas illi addidit, sed plumbum et pondera. .Non theorias condidit, sed phantasiae. vanitatem in expicanda, natura ostendit... Non nova, non sublimia, non profunda: excogitavit ,. sed 61 ad.vilia adeo et abjecta, quae philosopho in- digna habebantur, ad res minulissimas men- tem -devocavit. .'Quid autem? Hoc cum ageret, tantusne iccirco vir dicendus est, cujus vestigia inte- ger hominum cultus sequi debuerit, quique typum omni germanae philosophiae impres- serit? — Scilicet, A. 4., quod de Hippo- crate affirmatum fuit, de Bacone valet: naturae loquebatur, non hominis voce. Sic. enim: philosophiae exordia facit: « homo, na- turae minister et interpres, tantum facit et intelligit, quantum .de naturae ordine, re vel.mente observaverit, nec amplius scit aut potest." lta profecto, tamquam Socrates alter, qui ex coelo in. terram philosophiam devo- cavit et inter homines versari coégit, ex orbe phantastico Baco ad ipsam naturam redu- xit ingenium humanum. Novam uterque viam in hoc tanto opere perficiendo invenit, quae non: per syllogismos, sed per inductionem procedebat. Hac quidem sophistas ille et impugnavit, et vicit, scholasticorum autem vanam, at invictam. turbam Verulamius fugavit, — ilinc nimirum immensi recentioris 62 aetatis exstitere progressus. Hinc, quo ten- dit jam Baco, ita hodieque potentia bumana aucta est, ut naturam fere sibi subjecerit. Quae cum ita sint, commilitones optimi, felicitatem nostram satis praedicare non pos- sumus, qui in Academia versamur, quae simplicem hanc veri inveniendi viam sequitur et tuetur. Hic enim, Socratica prorsus ra- tione, non ex systemate quodam, sed ex in- teriore ipsius hominis cognitione omnis deri- vatur philosophia. 1n hac nostra Academia non ex ficticiis principiis, non ex obscuris theorematibus, verum, secundum Baconis praecepta, ex ipsis naturae judiciis, per ob- servationem atque analysin detectis, doctri- nae quaecunque physicae illustrantur. Dicat hic forte aliquis: quid vero tu prae- sentis temporis liberalitatem dilaudas? ^ Te- met ipsum in antiqua hac aede, quae medium plane aevum refert, tum ctiam commilitones tuos indutos cernimus toga doctorali, pileo iectos, ornatos annulo, nummum gerentes; non nostra haec tempora, sed illa scilicet , quibus grassabatur in Europa barbaries, re- dolent. — Quum vero, A.A., aetatis nostrae felicitatem extollimus, non ideo culpamus 63 quaecunque propria majoribus nostris fuerunt. "Referunt haec ipsa honorem summum, quo illi artes. liberales et doctrinas habuerunt. Quod:;exemplum,: ab ipsis:.nobis relictum, nos sané sequi decet. ^ Et vero majoribus tribüére;:qaam . merito: poscunt, reverentiam, hoc demum /decorum est, hoc liberale. Sic igitur maximi facimus ,- quod festo hoc atque. solénni die, qualem unum singula sáe- tüla férünt, ad summos adducti doctoratus liohorés süütus. "Quamobrem in hoc prae- stántissiio áuditorum conventu, ^ qui viros, aüctoritate ;vel érüditione plurimum in patria válentés;: qui "Academiae Rheno- Trajectinae alumnos, inaudita celebritate, qui lectissimam sexus amabilis coronam exhibet, maximas his omnibus, commilitonum meorum nomine, non possum non gratias agere, qui festo egregium praesentia sua decus addere voluerint. Sed inter Vos amplissimos conspicio Aca- demiae Curatores, quorum liberalitati signum, quod digitos exornat, debemus, Conspicio et urbis Consulem ac Senatum, qui paternum in Academiam amorem hac iterum occasione declararunt, aureis nummis nos decorantes, Conspicio elegantissimas puellas, quae laureis 64 nostram .exornarunt frontem , dulcissimo pro- fecto. studiorum . praemio. ^ Evidentia haec adeo sunt Íavoris singularis signa, ut iis gloriari liceat, verum dignis esse nunquam nobis contingat. Video autem et Rectorem ac Senatum academicum, dilectissimos Prae- ceplores, quibus nimirum et nunc ct per totam vitam devinctos nos sentimus. . Hos solennitatis hujusce testes, hos duces, hos dignitatis. promotores nobis accidisse, est quod maximopere laetemur. Pro tot igitur tantisque beneficiis, quae nobis hodieque .ob- tigerunt, Deo O. M. laudes tribuamus, eum- que precemur, diu Academiam ut servet in- columem ! HENRICI EGBERTI VINKE ORATIO DE - GERMANO PHILOSOPHO, OPTIMO THEOLOGO. PUBLICE HABITA nre VIII DrcrwBnIs ANN. CI0I2CCCXXXVI. QUUM THEOLOGIAE PROFESSIONEM IN ACADEMIA RHENO- TRAJECTINA SOLENNI RITU AUSPICARETUR. — 4p A 2] ii ver 21 E] 1 s aiii itei ytit was at (ure: Escena igitur equidem in cathedram hanc- ce, at quonam sim animo, non est, quod dicam; nam vultus et vox et artuum tremor me produnt, satisque declarant, quam sim commotus et fere perturbatus. Scilicet dicen- dum jam mihi est, non coram Christiano coetu, qui sacram in aedem confluxit, ad di- vinorum interpretationem oraculorum modesto et docili animo accipiendam, sed coram illu- stri doctissimorum virorum ac praestantissimo- rum juvenum corona, Palladis in sedem con- gregata, non discendi caussa, sed audiendi; quid novus ille Professor proferat, qui ejus sensus sint, et quid Academiae Ecclesiae- que de illo. sperare liceat. Praeterea facienda sunt mihi verba, non patrio, sed Latino sermone, cujus usus mihi fere in desuetudi- nem abit, cum undeviginti jam exacti sint u ORATIO. anni, ex quo Academiae Trajectinae, almae nostrae matri, valedixi. — Neqne haec sola sunt, quae adeo me perturbant. Multo ma- gis eliam commoveor ac prosternor, venisse jam horam cogitans, qua Professoris Theolo- gici munus sim auspicaturus. Est enim gra- vissimum quid, me quidem judice, recte illo munere fungi, atque omnia, quae injungit, officia ila. praestare, ut Deo Christoque non minus , quam aequis hominibus proberis. Quod si mecum reputo, quis vere honorifico, quo jam gaudeo, nomine dicatur, quibus animi, ingenüque dotibus ornatum , qua: doctrinae varietate et copia instructum eum esse opor- teat; si considero, futuros Sospitatoris, ejus- que Ecclesiae ministros ab illo instituendos esse eL formandos ; si porro. clarissimum De- Cessorem suspicio, meamque tenuitatem et erudilionis inopiam cum singularibus ejus vir- iulibus et doctrinae copia comparo, tum ad me ipse haec fere verba facio: « quid tu fe- «cisti tandem? Tuae ie audaciae pudeat. « Onus suscepisti, quod humeri ferre recusa- «bunt. Accedunt tempora, quae vivimus , ORATIO. 9 ab altera quidem parte Theologis jucunda et felicia, ab altera vero difficillima et sollicitu- dine,plena. Est enim magna, ut in aliis re- .gionibus, ita et in nostra patria, de rebus, .ad religionem spectantibus, opinionum varie- tas, multique, quod valde deploramus, in extrema. ruunt, obliti, ut videtur, medio tu- tissimum iri, mediumque tenentes beatos es- se, quoniam. veritas plerumque in medio sita est. Et, quod non ultimo loco memorandum videtur, Philosophiae studia, nostris maxime temporibus, tam arcte cum "Theologia con- juncta sunt, ut, qui hanc profiteatur, | et illis imbutus esse debeat. Fecerunt hae difficulta- tes, A. A.! ut dubius aliquamdiu haeserim , utrum oblatum. honorem àcciperem, .an vero honeste recusarem , praesertim, cum perju- cunda mihi statio obligisset, arclissimisque me meo coetui vinculis conjunctum sentirem. Ast vero gravissimum munus suscepi, et sum jam paratus ad illud auspicandum. — Etenim divina mihi illud imponitur Providentia. Prac- terea movit me cum pristinorum Collegaram , quos semper amore prosequar, tum aliorum , 6 ORATIO. inprimis Heringae, praeceptoris aestumatis- simi auctoritas. Ardeo porro cupiditate, non ut nomen meum illustretur et celebretur, sed studiis ut totus vacare possim, eaque, auspice Deo, majores Ecclesiae fructus ferant. Cogita- bam denique, Trajectinis mihi meis non esse valedicendum, meque posse discere, quae nescirem; inprimis vero divinas intuebar pro- missiones. Alacri igitur laetoque animo ho- norificam capesso provinciam , meamque fidu- ciam in optimo rerum mearum Moderatore repono, quippe qui per omne tempus, quo illi servii in Euangelio annunciando, benignus mihi adfuit, cujusque promissum novi , se nun- quam illis defuturum, qui eum exspectant. Tu igitur, Deus optime maxime! mihi adsis propitius! "Tu corporis mentisque vires sus- ientes et augeas. Tu me in veritatem ducas, studiisque meis ita faveas , ut futuris Ecclesiae ministris non plane inutilis sim, atque eos , qui ad hunc me honorem evexerunt, demandatae mihi provinciae nunquam poeniteat ! ORAT IO. T: ' Quod 6 Quieren) ille *) jam animadver- tit, quodque e£ in Schola Socratica; e£ in sua Oratione , alteris Academiae nostrae saecu- laribus habita , Clarissimus noster Heusdius, acute et perpulcre, ut solet, probavit, omnes artes et doctrinas habere quoddam commune vinculum , et quasi cognatione quadam inter se contineri, id valet inprimis de JPA/oso- phia et Theologia , imo Philosophia alterum vinculorum est, quibus artes et doctrinae con- ünentur. Haudquaquam igitur mirandum est, illam, ut cum caeteris disciplinis, ita et cum Theologia conjungi. Quid? quod. "Theologia - Philosophià prorsus carere nequit: quo fit, ut hanc per omne aevum cum illa conjunctam videamus. Obtinet autem illud, quod jam monui, nostris maxime temporibus ; quibus - adeo exculium est humanum ingenium, et Phi- losophia viget. Viget autem haec inprimis in Germania; ai non tantum in Germania. Viget eliam in nostra patria, maximeque in EC or o *) Sic Ciceronem putavi posse appellari, post editam doct. H eu s dii disquisitionem : M. Tullius Cicero QuAom Av. 'Tr. ad Rhen. 1826. 8 ORA TIO. nostra Ácademia, approbantibus et gaudenti- bus omnibus sanioris ingenii, dummodo non adhibeatur ad Theologiam inpugnandam et a sua arce dejiciendam. Quod cum mecum re- putarem , optime facturus mihi visus sum , si, hac opportunitate , ex illa, quae Philosophiae cum 'lheologia intercedit, conjunctione, di- cendi argumentum desumerem. Sapientis enim est, temporibus, locis, rerumque adjunctis, salva veritate, se accommodare. Ejusmodi porro argumentum a persona, studiisque meis non alienum est, Et, quod inprimis me mo- vit, ita verus Philosophiae in disciplinam, quam profiteor , usus elucescet, simulque pa- lebit, qua ratione, gravissimo , quod jam ca- pesso, munere fungi cupiam. Dicam igitur De eznwANo PurosoprHo, oPrrwo THEOLOGO. Quod argumentum cum sua se gravitate et opportunitate magnopere, ni fallor, com- mendet, equidem vos, A. A.! enixe precor, ut linguis, animisque faveatis, meque dicen- tem benigne audiatis. Sed videor mihi continuo nonnullos audire clamitantes: « quid tu. Philosophum optimum ORATIO. 9 «ais Theologum? Historiam consule, atque «illa veritatis testis te doceat, Philosophiam « doctrinarum omnium esse levissimam , quippe «quae singulis fere aetatibus alia prodiit et «nova specie, Doceat, Philosophiam in om- «nia devia duxisse Theologos, multorumque «errorum et inanium quaestionum matrem « fuisse foecundissimam.. Verbo: Philosophi e£ «fuerunt e£ sunt etiamnum pessimi Theologi. «Neque hoc mireris; nam isti in omnia in- « quirunt , cuncta volunt intelligere et scire, «sapientes sibi videntur, suaque scieniia se « efferunt, divina oracula suo subjiciunt judi- «clo, quid sciri et fieri possit demonstrant , « quae capere nequeunt audacter rejiciunt vel « suis opinionibus accommodant , atque ita, ut « levissime dicam , Za£iozalistae , qui dicuntur, «et ipsi fiunt, e£ alios reddunt. Utinam po- « tius istam Philosophiam ex Theologiae scholis « vel furca expellere possemus! Audio, sed habeo , quod respondeam. De Philosophia vel furca expellenda dicis. Sed hoc ne coneris, nam hominum animis insita est. Jam vero naturam expellas uta tamen usque recurret. 10 ORATIO. Quod si contigerit tibi illam ejicere , Theolo- giam, carissima sua socia orbatam, afflictam et dolentem videbis. Concedo autem, fuisse omni aevo, et esse etiamnum Philosophos, a quibus Theologia inique tractata , maxima- que clade affecta sit. Quos omnes si vellem recensere, finem non inveniret mea oratio. Dicendum enim erat primuz de Neop/ato- nicis , deinde de Scholasticis, porro de mul- üs Cartesii, Kantii , Fichtii, Schellingii , Hegelii asseclis, qui variis modis Theologiae nocuerunt, licet conarentur eam illustrare , ejusque dogmata cum Philosophia in harmo- niam redigere. Sic 7egeliana schola , quae jam in Germania viget, teste Gablero, Hegelii successore, clamat et jactat , omne certamen inter Philosophiam et heligionem Christianam jam desiisse , negatque , hanc am- plius posse inpugnari, Hegeliana ratione in- venta, quippe quae ilam tanquam matrem salutat, pieque celebrat *). Sed, proh dolor! ut hunc honorem consequatur, mater filiae x) Vid. Georg. Andr. Gabler, dc verae Philosophiae erga. Religionem Christ. pictate , Berol. 1836. OnRATLO, 1i sese accommodare debet, eique in omnibus morem gerere. Quae cum reputamus, non est, quod miremur, multos e/ fuisse e£ esse etiamnum infestissimo erga Philosophiam animo. Sic rerum sacrarum instauratores , praesertim literatissimus Melanthon in suis epistolis, acriter illam inpugnant. Sed Philosophia , in quam illi rectissime invehebantur , ratio erat, quae argutiis et futilibus quaestionibus scatebat. Germanam, autem Philosophiam non iantum non inprobarunt, sed amarunti eliam et pro- pugnarunt. lta ipse Melanthon,.cum Phi- losophastros se inseciaturum dicit, JPAiloso- phastros, inquit, ajo, nam Philosophis op- time volo, modo quis modice , cautim y et, ut cum Platone dicam , .erpíoc & Til DETTA QuAocoQíeg *). Ma Ursinus: vera pAiloso- phia, etsi respectu Theologiae imperfecta . est, — tamen .cum Theologia numquam pugnat. Quae vero in Philosophorum - bris erronea, vel cum doctrina Ecclesiae pugnantia occurrunt, aut ab haereticis ex x) Vid. ejus Epp. in Bretschneideri Corp. reform. Vol. I. p. 163. 12 OUnawg T ex philosophia contra scripturam afferun- tur, ea vel pilosophica non sunt, sed in- anes argutiae humani ingeni, et ulcera verae philosophiae; — vel philosophica quidem sunt, sed perperam ad "Theolo- giam accommodata. ldem porro alio loco: vera philosophia, etsi et ipsa a doctrina Ecclesiae multum differt, tamen nec pugnat cum ea, nec esí mendacium, ut aliarum sectarum. falsae doctrinae, sed est veritas, et quidam quasi radius sapientiae Dei, mentibus hominum in creatione impressus *). Et quem primo loco laudare debueram, Cal- vinus: pAilosophia, inquit, praeclarum est. Dei donum, et, qui omnibus seculis extiterunt docti viri, eos Deus ipse exci- tavit , ut ad veri notitiam mundo praelu- cerent T). Quid? quod philosopham indolem magnus ille vir ubique prodit. Znstztutionem, perenne illud opus, legas, in qua plus semel monet, Deum nobis patefecisse non , qus sit, sed qualis sit erga nos, illudque praeclarum *) Oper. t. T. p. 48. 1) Vid. ejus Ep. ad Bucer. Op. t. IX. Epp. y. 50. ORATIO. 13 dictum habetur: perfectissimi cujusque sum- ma sapientia est proficere, placidaque docilitate longius eniti *). Maec, si quid video, germani sunt Philosophi. Nos autem de germano loquimur. Quem si informave- rimus, luce clarius patebit, optimum illum esse Theologum. Agedum, A. À.! quis sit germanus PAi- losophus, videamus. | Germanum. dicimus ; potueramus etiam simpliciter dicere PAz/oso- phum; nam, qui germanus non sit, is no- mine gaudeat, revera non est PAiosopARus. Philosophus igitur est sapientiae cupidus, quod ipsa vocis vis declarat; sapientia au- tem, monente Cicerone, rerum Aumana- rum divinarumque scientia est. taque illi inest studium , inest amor veritatis, cupit- que res humanas et divinas cognoscere. Non desperat de invenienda veritate, eaque ob- |jectiva, quae dicitur; nam subjectiva, quae audit, veritas, objeciivae opposita, praecla- rum veritatis nomen non meretur. Quare *) Vid. Instit, Relig. Christ, L. III/ c. II. s. 4. 14 ORATIO. ceteroquin in verum inquireret? Ipsum illud studium , quo gaudet, quodque ipsi ab op- timo Creatore impressum est, testis illi est, et veritatem quaerendam esse e? eam posse inveniri. — Sed ad illam cognoscendam non transcendentali , quae dicitur, philosophandi ratione, non argumentalionibus a przori, ut ajunt, non Zypotkesibus delectatur, ita ut, quod hodie tanquam verum assumserit, cras ipse refutare cogatur; sed ut quisque pru- dens naturae scrutator, ita et germanus Phi- losophus observat, inquirit, discernit, con- jungit, comparat, ducitque ex suis observa- tionibus consecutiones, ut sic a posteriori inveniat, quid mundo intelligibili a pzorz insit, inque dies melius cognoscat, quid pulerum, verum, bonum, justum, inprimis autem, quid verum sit. Hoc veritatis amore sic totus est imbutus et tenetur, ut cum in- fima plebe vera sentire malit, quam cum Platone errare. Neque tamen illud studium ultra terminos, humano ingenio positos, ex- tendit, Non quaerit, quid mens, quid spi- ritus sit, in. qua. quaestione, teste Gable- ORATIO. 15 ro *), tota fere Philosophia ZZege/iaza versa- tur; sed ex ejus agendi ratione, qualis sit, efficit. — Modestus est et sobrius, nec pudet eum , illud Ach liquet saepe in ore habere, et, quamquam non fateatur cum Socrate, nihil se scire, nisi hoc unum, nihil se scire, lubenter tamen exclamat: quantum. est,quod nescimus! Cupit autem in primis hominem cognoscere, semperque praeclarum illud $750: ctmvrby ante oculos sibi ponens, prae caeteris omnibus se ipsum cognoscere studet, Itaque animum maxime spectat, in eoque e£ explo- rando, e£ ad veri cognitionem acuendo totus versatur, ut indaget, quid boni, malique illi insit, illudque firmet et augeat, hoc vero cor- rigat et emendet, Est enim ejus Philosophia cultura animi, finisque ultimus, quem sibi proponit, 5 ójoíucie TQ OsQ. Ad hunc au- iem finem non tendit J7/ystícorum ratione, sensui et speciebus indulgendo, sed discipli- narum, inprimis veri studio, neque hominum se subducit societati, sed per alios aeque ac *) V. ejus lib. laud. pag. 45. 16 ORATIO. per se ipsum assequi illum studet, a quibus cum institui cupit et formari, ipse illos eru- dire et excolere conatur. Est igitur ejus Phi- losophia non Kantiana, non StAellingiana, non ZZegeliana, non alia, quae a secta, utor verbis nostri Heusdii, nomez abet, nec raro a disquirendo aliena, oraculis pro- nunciandis regere mundum, literatum ausa est , sed ea, quam F'eteres dixerunt*). Ve- rum enim vero, quid vobis germanum Philo- sophum informem , A.A.? Illos inter vos, in- ter vos inquam , videtis, Clarissimum nostrum Heusdium inteligo et Schróderum. Uterque enim, quamvis diversa nonnihil via, eandem tamen, si quid video, philosophandi rationem sequitur. Uterque observando ac disquirendo veritatem assequi studet. —Uter- que hominem maxime spectat, germanique Philosophi modestiam abunde scriptis pro- bavit. Quin tu, acutisime Schródere! gratissimum nuperrime "Theologis opus con- fecisti, quo JScepticismum , Idealismum, *) V. laud. V. Cl. Oratio, p. 12. Cf. Initia Philos. Pla- tou. Vol.l. p. 45-74. Vol. III. p. 255, 6. ORATIO. 17 AMaterialismum , perpetuos illos "Theologiae hostes, uno ictu profligasti *). ^ Nec verum .tantum, sed et bonum iu etiam sectaris. -Audivi te aliquando in schola docentem. De pulero dicebas. Nil pulcrum nisi bonum. Hoc multis exemplis ex Homero, Hora- tio, Virgilio petitis, probabas, | Mirabar ingenii tui acumen, doctrinae copiam, . me- -moriae capacitatem; sed magis etiam gaude- .bam Deoque gratias agebam, quod sic insti- iuerentur et praepararentur futuri nostri Theo- logi: nam praeclarum me Sospitatoris dictum ,subibat: si quis voluerit, quod ille, .qui me misit, vult, facere, .is de doctrina mea agnoscet, uírum ex Deo sit, an à Gne ipso loquar. Audistis, AA. HH. ! quis sit germanus Phi- losophus, imo vero vidistis eum; nec dubito jam, quin facile mihi assentiamini, optimum -.X*) Vid, V. Cl. Büdrage tot de beschouwing van de waar- - eid der menscheljke kennis, in Gedenkschriften van de derde "Classe van het Kon. Nederl. Instit. V. — Conf. ejusd. V. Cl; - »Üratio over de Prikkelbaarheid , p. 30 sqq. 3 18 ORA T.I O. illum dicenti Theologum. | Nam, si quis alius, ille aptissimus est ad Religionis nostrae placita cognoscenda , aestimanda , amplectenda , tradenda , vindicanda. De singulis. videa- mus. heu Oportere 'Theologutm Religionis Christianae placita tenere, non est, quod probem. . Jam vero ad illa cognoscenda quam sit aptissimus germanus Philosophus, animadvertite. - Incen- ditur ille. et instigatur suo veri bonique amo- ré ad verum bonumque indagandum, atque id majore cum ardore, quo majoris sint mo- menti res, in quas inquirit. ^ Excitant igitur et acuunt illud studium in primis ea, quae re- ligionem , quae consolationem, quae emenda- üonem, quae finem spectant, quem ipse sibi proponit. — liaque inquirit in. patefactionis , quae dicitur, divinam originem; quam quo facilius agnoscit et persentiscit, eo ardentius, quid illa doceat, accurate scire cupit. Sed hoc Critices, Grammatices , Hermeneuti- ces ope indagandum est. ^ Ex quo patet, quam aplus sit ad Religionis placita cognos- / ! | ORATIO. 19 cenda; nam illas artes excolere et perfectio- res reddere philosophi est. ^Porro Critices regulas secutus, singulorum authentian libro- rum examinat germanamque- lectionem con- stituit; qua constituta, deinceps Grazmati- ces et Hermeneutices ope cognoscere studet, quid Moses et PropAetae, quid Christus et Zpostoli docuerint. In hac autem disqui- sitione suo veritatis studio ducitur. ^ Hanc unice spectat et sectatur. Nam liber est, vel saltem se liberare studet omnibus praejudica- tarum opinionum vinculis. — Non se cuiquam Memancipavit. Nullius nomen fert. In homi- num verba non jurat, neque ulli sectae ad- dictus est. Paullinum illud sequitur: zZvrz doxip.&Cere , Tb xaAbv xaTíyere. Nec antiqua, quia antiqua , nec nova, quia nova sunt, repu- diat, quamquam hanc sibi regulam ponit, an- tiqua vulgoque recepta non rejicienda esse , nisi constet de illorum falsitate, melioraque den- -ur. Vult autem discere ab unoquoque, et adjumentis, quae tanta copia nostra aetas offert, assidue gratoque animo utitur, ^ Sed ds '20 ORATIO. in primis ipsa divina adit scripta, eaque noc- turna versat diurnaque manu. . Sic sacro Codici suas opiniones non obtrudit, sed ex ilo veritatem eruit. Sic rivulos non secta- tur, sed ex ipso limpido fonte haurit, atque ita, unice vera via, ad religionis placita cog- noscenda pervenire quaerit. | Sed germanus Philosophus non tantum ap- tissimus est ad illa placita cognoscenda, . Va- let etiam ejus philosophia ad ea aestzzmanda. Nam perspicit illorum nexum et efficacitatem, cum ad singulos homines consolandos et emendandos, £uzz ad omnes in unam socie- tatem intimo amore conjungendos. — Etenim ne unum quidem in nostra religione. dogma exstat, quod non tendit ad nos Deo Christo- que similiores reddendos, illoque solatio, quod vere unicum mortalibus dicitur in vita et morte, beandos. n primis autem. in illa regnat locus de Zei erga hominem amore imo hic princeps est dicendus. | J£a Deus mundum. dilexit , ut Filium suum unige- nitum dederit, ut, quisquis illi credit , 41 ORATIO. 2b non pereat, sed vitam habeat aeternam. Hoc ejus argumentum dici potest, Atque il- lum Dei amorem, per Christum et in Christo patefactum, nobiscum. communi- €at, ut Eum amemus, et, hoc amore ducii, praeceptis Ejus.obsequamur , Eum imitemur, . perfectique evadere nitamur, sicut Pater nos- ter coelestis perfectus est. Vult igitur, ut Eum amore prosequamur, non, ut lpse nos diligat, sed. quia ille nos prior dilexit, — Vult, :ut alios, ut cunctos amore prosequamur ; JUN REIN imo vero, qui ipsam amplectuntur, hos om- nes in unam quasi familiam conjungit, quae eundem Patrem , eundemque Dominum ac Ser-. vatorem veneratur, eodem Spiritu Sancto ducta et animata. In baec inquirere, eaque in luce ponere germanus maxime Philosophus amat; nam studet hominem , in primis autem se ipsum cognoscere, regnatque in illo boni amor. ltaque ille omnium optime nostrae Religionis praestantiam perspicit ac sentit, Perspicit autem et persentiscit illius praestan- Uam eo melius, quo accuratius ilam cum 22 ORATIO. aliis religionibus ct antiquorum Philosophorum placitis confert. ^ Quae apud hos praeclare dicta habentur, haec magni facit, suosque in usus convertit; sed in omni antiquitate nihil invenit, quod cum Christiana comparari po- test Religione, nihil, quod adeo tendit ad singulos consolandos et emendandos , mutuo- que amore omnes conciliandos. Itaque, quod Cicero de Philosophia , hoc ille, multo ma- jore jure, de Theologia, cum Mureto tes- tatur: o vitae Theologia dux! o virtutum omnium parens, vitiorum expultrix, ani- morum liberatrix! Quid sine te non mo- do nos, sed omnino vita hominum esse po- tuisset? Tu depravatas impurissimis opi- nionibus hominum mentes velut de integro interpolasti, tu distractos, dissipatosque variis idolorum cultibus homines in unius verae HReligionis societatem convocasti, tu magistra morum ac disciplinae fuisti; ac veluti sol exoriens nubium caliginem dis- sipat, — ita tu divinitus exorta et tene- bras ignorantiae dissipasti, et illo tuo sa- ORATIO. 23 lutari fulgore procellas veterum supersti- tionum dispulisti. — Tu vitae tranquilli- talem, largita nobis es, et morlis terro- rem. .sustulisti. Beatos igitur, qui ad.te tamquam, ad portum confugiunt , beatos , qui se tibi a teneris unguiculis penitus, totosque tradunt. Tu enim earum rerum scientiam. profiteris , quarum. plena cogni- tio. aeternam beatitatem ,. ignorantia ae- ternum exitium hominibus pollicetur *). Porro germanus Philosophus . Cüristianae Religionis placita facile azzpZectitur. Fate- mur, sunt sane inter illa, quorum ratio capi a nobis non potest, imo ipsa patefactionis notio ,. singulari. modo à Deo. profectae et cuin hominibus communicatae, nostrum captum su- perat. . Ast verus Philosophus iccirco eani non rejicit: nam est modestus et sobrius, cum usu experiatur, quam arctis humanum ingenium limitibus circomscriptum sit, quam- que multa nos fugiant. Firmissimis igitur *) Vid. Mureti Orationes etc. Or. prima de dignitate ac. praestantia: studii Theol. p. 10 , 11. 24 ORATIO. argumentis divina patefactionis origine pro- bata, non amplius disputat de vana quaes- tione, quae plurimos tenuit, num possit ex- stare talis patefactio. Idem enim hoc esset, ac si quis mundum ejusque pulcritudinem suspiciens , vellet inquirere, an possit exstare mundus. Neque pro lubitu alterum amplec- üitur dogma, alterum vero rejicit. "Tunc enim ipse sibi non constaret, quod est a germano Philosopho quam alienissimum. — Quae igitur divina oracula eum docent, haec omnia, sine ulla exceptione, amplectitur. — Atque id eo lubeniius facit, quo melius perspicit ac sen- lit, quam convenientia sint suae indoli, quam apta suae conditioni, quam efficacia ad sva hominumque commoda promovenda, quam Deo auctore dignissima. ^ Etenim germanus Philosophus, ut vidimus, bonum sectatur, studetque se emendare, ac Deo similis fieri. ltaque nihil ei magis acceptum esse potest, quam nostra Religio, quippe quae tenerrimum non tantum amorem, sed purissimam etiam sanctitatem Deo adscribit, viamque illi mon-- ORATIO. 25- strat, qua finem, quo tendit, assequi possit. Idem vero illud germani Philosophi studium facit, ut videat et persentiscat, quam longe sit ab illo fine remotus, quam perversus et prorsus ineptus, ad illum per se assequendum. Haec autem experientia aptum eum reddit et proclivem ad credendum, quae de hominis pérversitate, de divini auxilii necessitate deque unica, ad veram salutem ducente via, Chris- üiana tradit Religio. Haec experientia aptum eum reddit et proclivem ad amplectendum , quod Euangelium ubique inculcat, et in quo rérum sacrarum instauratores versabantur to- d: omnes peccaverunt, JDeique gloria deficiuntur, quippe qui Ejus. gratia justi declàrantur gratis, per redemtionem in Jesu Christo factam. Sed Religionis nostrae placita non tantum cognosci, riteque aestimari, ac credi debent .a Theologo. Sunt etiam ab illo aliis £raden- . da. Quantum autem hic valeat germana ejus philosophia cu;z» in rerum , quas tradit, de- lectum , £zzm in ralionem, qua illas tradit, 26 ORATIO. nemo vestrum est, qui non perspiciat. Theo- logus, qui idem sit germanus Philosophus, non gaudet inanibus ac futilibus quaestioni- bus, quibus "Theologia, eheu! a multis olim non ornata fuit, sed onerata. | Ad sacrorum Scriptorum exemplum illas omnes, quoad ejus nostris temporibus fieri potest, silentio prae- terit, quae bona, quae utilia sint spectans, quaeque tendant ad hominem consolandum et emendandum ; nam ducitur ille boni studio. Accedit, quod justo concinnoque ordine Re- ligionis placita tradit, ex uno omnia deducens principio, ut sic illorum nexus pateat, me- liusque perspiciatur, esse revera Euangelium dóvauuy OsoU eic crupíay m&vri TQ TIG TEDOVTI, Quid? quod ct pulcro studet; nam ducitur etiam pulcri amore. ^ Aversatur igitur steri- lem et jejunam dictionem. | Aversatur obscu- ram ilam dicendi scribendique rationem, qua nonnulli in Gerzzania gaudent, ad quam vero intelligendam Oedipo opus sit. — Ne- que tamen sublime captat dicendi genus, nec multis orationis luminibus floribusque delec- ORATIO. 27 tatur. / Quod vere pulcrum est, sectatur. "Tradit igitur Religionis placita verbis maxime congruis , accommodate ad hominum , quibus- cum illa communicat, ingenia et conditio- nem, perspicue, accurate; eoque consilio, ut illos Religionis amore imbuat, illorum scien- tiam augeat et corrigat, eosque emendet. ac consoletur. :. "Tradit ila magno cum animi ardore et diserte: nam loquitur, quia credit, et pectus est, quod disertum facit. Suspicite eum, A. À.! sive in schola futuros Ecclesiae ministros instituit, sive c sacro suggestu ad populum Christianum verba facit. 1n schola auditores non tantum eruditiores reddere cu- pit, sed et emendatiores , nam ílagrat boni amore, estque illi persuasissimum omnem eruditionem, quamvis magnam, nihil vale- re '"Theologo sine pietate, animumque non minus, quam ingenium Academica institutione esse formandum. ^ Communicat igitur cum auditoribus doctrinae suae copiam; sed ita communicat, ut in iis amorem excitet cu;n in divinam nostram Religionem, Zur in Deum 28 ORATIO. nostrumque Servatorem, £uz» etiam in fra-. tres omnesque omnino homines. O ter fe- lices, qui, hoc amore penitus imbuti, Aca-: demiae valedicunt! ^ Video illos. audioque coram Christiano coetu prodeuntes. Ex ani- mo dicunt, eumque amorem, quo ipsi fla- grant, in omnibus inflammare nituntur. . Utinam omnes Theologi e£ fuissent e£ es- sent etiamnum tales Philosophi, quippe qui ad vindicanda ctiam nostrae Religionis placita. aptissimi sunt. Fuerunt eheu! et sunt hodie- que, qui ejus simplicitatem , sublimitatem , praestantiam ac vim salutarem nec perspi- cientes, nec sentientes, eam impugnarint et. adhucdum impugnent, qui, animi sui pravi- tate et superbia ablati, veritatem non agnos- cant, divinam ejus originem, vel quaedam placita negent, et in tenebris ambulare ma- lint, quam in luce. Contra hos defendenda et vindicanda est nostra Religio. Sed quis melius hoc faciat, quam Theologus, qui idem sit germanus Philosophus? Hic se ad illud sponte accingit, optimaque pugnat ralione, "Mou. n ORATIO. 29 quippe qui non tantum Dialectica valet, sed in quo regnat etiam cum veritatis studium tum in primis amor. JPaul/inum igitur illud te- net: &Aufeóe; &v a'y&m , adeo ut veritas pri- mum: apud eum locum obtineat; nam hanc in primis spectat. Itaque veritatem non pro- dit, non obscurat, non abscondit amoris caus- sa. Sed in illa propugnanda ac. defendenda amore ducitur. ^ Ab humanitate igitur nun- quam recedit, nec vehementer in dissentientes invehitur, neque eos continuo condemnat, sed amice et humaniter tractat, quae bene et recte ab iliis dicta: sint , agnoscens, inque suum, hoc est, veritatis commodum, conver- tens. Quod quantopere, nostris maxime tem- poribus , praedicandum sit et inculcandum, dici non potest. — Dolemus, eheu! iterumque .do- lemus. rixas et contentiones, quae Christi corpus, quae. Aeformatorum. etiam. coetum distrahunt et dilacerant. Utinam omnes Theo- logi, omnesque omnino Christiani tales essent germani Philosophi! Utinam omnes, in vin- dicanda Religionis caussa, veritatem defende- 30 ORATIO. rent ac propugnarent cum amore! "Tum vere liberales forent. Alter alterum toleraret, nec in peccatum duceret. Veritas magis eluces- ceret, neque tamen princeps illud Servatoris praeceptum negligeretur: Zyem&re &AMjAoUE. Audistis vos etiam, Viri nobilissimi, spec- tatissimi! germanum me Philosophum opti- mum habere Theologum. Ex quo quid sen- tiam , et qua ratione Theologiam tradere apud animum meum constituerim , efficere potuistis. Quae si vobis placeant, habebo equidem, quod impense gaudeam, nec vos demandatae mihi provinciae poenitebit. ^ Hanc autem provin- ciam capessens, non possum non pro hono- rifica de me sententia, cuz optimo nostro Regi, tum vobis , Viri amplissimi! gratias age- re quam maximas. Scio, nec pudet palam profiteri, me longe abesse ab eo, quod fieri cupio; nam exigua sane est mea doctrinae copia. Sed perfectus Theologus mihi semper ante oculos versatur, quem intuens assidue ORATIO. 31 omnes. intendam vires, ut, juvante summo Numine, in dies huic fiam similior. lllud vobis persuasum sit velim, quod eruditionis mihi desit , - experientia non tantum, verum etiam industria ac labore me esse: compensa- turum, ^ Academiam, cujus salus et honos vobis'adeo cordi est, et ego flagrante prose- quor amore, nam est mea alma mater. Hic igitur amor me instigat, semperque instiga- bit, ut faciaíà, quod possim, ad ejus glo- Tiam; si dinus augendam, certe tuendam. Ütünam vos diu salvos, incolumesque Deus Opimius maximus servet, vestrisque auspiciis vere floreat ac vigeat Academia Rheno- Tra- .jectina. | "In vestram" igitur ordinem recipiar, Viri Clarissimi! collegasque vos jam mihi licet di- cere conjunctissimos? ^ Sed quis ego sum, qui hoc vos nomine appellem ? Collegae illud vix proferre possum ; ita meae mihi conscius sum tenuitatis.. Hoc vero conjunctissimi facile enuntio; nam jungit animos cum commune illud artium. omnium ac disciplinarum vincu- 32 ORATIO. lum ,. zzz? idem in Academiam amor. Nec dubito, quin vos me benigne recepturi sitis, ubi videritis, me studia ac doctos magni fa- cere, sapientiaeque cupidum esse. ln primis autem me vobis conjunctum sentio, quos olim praeceptores, fautores, amicos habui,. inter hos Kopsio etiam et Mollio; ut.et vo- -bis, Viri eruditissimi ! qui humaniores. do- cetis litteras et philosophiam, adeoque. ad nostra studia futuros praeparatis Theologos. Quantum enim vestra valeat institutio in illo- rum animo et ingenio formando ad nostram disciplinam intelligendam, ipsamque heligio- nem rite aestimandam , ex ipso orationis meae argumento patuit. Est autem haec nostrae Academiae felicitas palam praedicanda, om- nes omnino Professores, in quorum scholis nostri Theologi primum instituuntur et for- maniur, in id incumbere, ut illos non tan- ium pulcri, sed et veri bonique studio im- buant. Nam qui hoc studio flagrat, huic non potest non placere Christiana Religio. — Pergite igitur vos hac ratione vestros insüiluere disci- ORATIO. 33 pulos. Sic e? schola nostra Theologica, e£ Christiana societas, e£ patria habebit, quod gaudeat, vobisque gratias referat. Sed quae- ro in vestro ordine Cl. de Fremery pa- irem, cui tantum debeo, quantum vix verbis possum enuntiare. Profecto nemo me melius vim persentiscit illius Homeri dicti: | iyrpàc Jp &vip ToAAdv &vráLie AAAwv. — Etenim, cum te intueor, tristissimus ille me subit dies, quem cum repeto, labitur ex oculis munc quoque gutta meis, Valedicendum mi- hi videbatur studiis Theologicis propter in- firmam valetudinem; sed tu me sustinuisti, iu animos addidisti, tu singulari cura, per- fecto Medico digna, mihi consuluisti, tu, auspice Deo, me Ecclesiae, tu huic Cathe- drae servasti, Arripio igitur quam. lubentis- sime hanc occasionem, gratissimum meum erga te animum declarandi, Deumque pre- cor, ut non tantum in meum, meorumque, sed etiam in Academiae nostrae ac civitatis commodum, :'diu te servet incolumem. Te autem, Cl. Heusdi! nescio, utrum magis 3 34 ORATIO. venerer, an vero amem, doleóque' etiamnum vehementer; tua me'' caruisse ^ institutione. Quod tamen nemo in scholae. Zennepianae vituperium dictum putet ;.nam praeclara erat elegantissimi viri'institutio multumque illi ac- ceptum: refero. ^ Ast quod .mihi^ hoc nomine deérat, id assidua tuorum lectione scriptorum et ego compensare- studüi, e£ tu ipse, pro singulari tua humanitate, consuetudine :ser- "onibusque Compensasti.: Lubenter igitur fa- eor, multa: me etiam tibi debere; et, quam- quam discipulus tuus non sum, tuum tamen et me agnoscas volo. Sed est mihi in primis salutandus Theologorum. ordo. ^ Accipite me vos ,. Cl. Viri! benigne, ut collegam , ut ami- cum, ut discipulum. Non frustra hoc petiis- sem ab Oordtio, venerabili illo sene, quem mobis nuperrime morle ereptum esse vehe- menter doleo; nam mullis magnisque me, in hac Academia degentem, beneficiis ornavit, "quae grata semper recolam: mémoria. | Non frustra a 1e illud peto, eruditissime B ou- manne! nam novi non tantam tuam 'singu- ORATIO. 35 larem . et. fere. stupendam | doctrinae. copiam , sed humanitatem etiam. tuam et, modestiam. Nec profecto a te illud frustra. peto, R oy- aardsi! nam non solum in. easdem hic scho- las. ventitayimus , clarissimi. etiam. tui. Patris , cujus memoriam a doct. Wildschuttio juste. celebratam esse et ego gaudeo; . sed eramus jam tum. amicitia conjuncti... Equi- dem omnibus. meis officiis efficiam , ut vos ambo vere possitis judicare, me vobis non amicum modo, verum etiam amicissimum velle existimari. Sed quid ad te dicam, Cl. H e- ringa!. Tibine me commendem? At patris loco jam. tum, cum in hac Academia versa- rer, mihi; fuisti; nullamque tuorum erga. me meritorum partem. non modo referenda, sed ne cogitanda quidem gratia consequi possum, Laudesne igitur tuas efferam? Sed video te omnem abnuentem laudationem. ^ Praeterea virtutes iuae in vulgus notae sunt. Et quis ego sum, qui illas celebrem? — Quid igitur? Gratissimum meum erga te animum hic palam declaro pro omnibus, quibus me cumulasti , 36 ORATIO. beneficiis. Tu enim, cum ex illustri Amste- lodamensium Athenaeo huc trajeceram, con- ünuo singulari me cura es prosecutus, tu isto me vitae, studiorumque meorum discrimine sustinuisti et consolatus es, tu amantissimis deinceps litteris. subinde mihi profuisti, tu meum ingenium non tantum, sed et animum formasti, amoremque erga Deum Jesum que Christum, paterna domo, piissimae in pri- mis matris institutione et exemplo excitatum, aluisti. Gratias igitur, venerabilis senex! ite- rumque gratias tibi ago quam maximas. In primis autem, cum omnibus tuis discipulis ,, Deo optimo maximo gratias agimus, quod ie Academiae nostrae patriaeque dederit, ac per tot annos incolumem servaverit, Eumque enixe precamur, ut diu tibi sustentet illum ingenii animique vigorem, quo singularia tua micrita possis etiam augere ct amplificare. Fruere, Clarissime Vir! tuo otio laete grato- que animo, sed ita fruere, ut, quod facis, Theologiae studiosis prodesse pergas. Hoc wico non tantum, sed et horum amplis- ORATIO. 37 simorum "Virorum , sed tuorum Collegarurm; sed horum Juvenum, sed Academiae, Eccle- siaeque nomine vehementer etiam atque etiam te rogo. — ^ : pano: "Wenio tandem ad vos; "optimi ' Juvenes! Accipite me vos omnes benevolo animo, nam vobis ommibus bene volo. "Vos autém;, qui Theologiae operam navatis, accipite me ves-- trorum studiorum ducem, vel potius comitem. Benevolentia vos in primis prosequor et ca- ritate, nam estis Juvenes, qui Theologiae studetis, atque adeo, ut spero, Religionis, pietatisque amore flagratis. ^ Estis futuri Dei Christique ministri," qui, Patris coelestis ejusque Filii nomine, unicam ad beatitatem viam miseris mortalibus ostendere 'eaque il- lis praeire cupitis. ^ Estis futuri' Ecclesiae doctores et pastores, e quibus cuzz patriae, tum plurimorum animorum immortalium sa- lus magnam partem pendebit. ^ Non possum igitur non vos magni facere, intimoque pro- sequi amore, Hi autem animi mei erga vos sensus me insügabunt, ut, quoad possim, 38 ORATIO. vobis prosim, omnemque meam institutio- nem ad eum dirigam finem, ut non modo doctiores evadatis, sed et meliores. | Quod cum videritis, vos me veneraturos atque ama- turos spero ac confido. ^ Philosophiae aeque ac litteris humanioribus operam navate.. Nos a germana Philosophia nihil timemus , imo vero optima quaeque exspectamus; nam vera Philosophia non. potest non cum vera heli- gione amice conspirare. ^ Utinam vos omnes vos commendetis discendi ardore, progressi- bus, vitae honestate, pietate, caeterisque Aca- demiae alumnis exempla sitis! ^ Utinam vos omnes aliquando docti, pii, fideles Christi, ejusque Ecclesiae ministri evadatis, per quos plurimi in veram ad salutem viam ducantur, in eaque teneantur. Ad quod ut cuz; Colle- garum meorum, £zz2 vero eiiam mea insti- tutio valeat, equidem Deum O. M. et nunc precor, et quotidie sum precaturus. D LX I. io | pus dew: Sega 4 ix ; uiia. s ie evade ( É Ww yh sind ais Tos Fs^nh J. L.C. SCHROEDER vs pnz& KOLK ORATIO DE DEBITA CURA INFAUSTAM MANIACORUM SORTEM EMENDANDI EOSQUE SA- NANDI, IN NOSTRA PATRIA. NIMIS NEGLECTA. HABITA pk XVI wx. Manrir 4. MDCCCXXXVII. " CUM ACADEMIAE REGUNDAE MUNUS SOLENNJ] RITU PONERET. li A e 1 Af à ME Wet T " HER / AÁCADEMIAE RHENO-THAJECTINAE CURATORES , ViRÍ ANMPLISSIMI! ET QUI HIS AB ACTIS ES, VIR CONSUL- TISSIME ! ARTIUM ET DisciPLINARUM PROFEsSORKS, — ViRi CranmmsIMI, CoLLEGcAE cCoNJUNCTESSIMI! ^ LECTORES DOCTISSIMI ! QuorovoT PRAESENTIA VESTRA HANC SOLEMNITATEM CONDRCORATIS, VIRI PUBLICA AUCTORITATE , DOCTRINAB LAUDE, MUNERUMQUE DIGNITATE CONSPICUI! DiviNoRUM ORACULORUM INTERPRETES DOCTISSIMI, REVERENDI. "Anrrow DocraimNARUMQUE DOCTORES CONSULTISSIWI , EXPERIENTISSIMI , ACUTISSINI ! 5 J.L.C. SCHAOEDER vaAN pnrzn KOLK OnNATISSIMI JUVENES ACADEMICI, PATRIAE SPES ET EXSPECTATIO ! CivEs DENIQUE ET llosPITES, SUO QUIQUE LOCO HONORANDI ! Inter diversas facultates, mentisque egre- gias dotes, quibus Homo prae animalibus eminet, intellectum atque rationem omnium longe esse praestantissimas, nosque veram vi- vere vitam, quantum hujus Divinae particu- lae usu gaudemus, quis est, qui neget? quis in facultatis, ex qua verus humanitatis et virtutis sensus exoritur, cultu ct imperio non omnem vitae felicitatem ponat? . Tanta au- tem omnium rerum humanarum est levitas et singularis inconstantia, ut etiam ipse hujus intellectus et rationis nostrae usus non omni fato sit superior, non ab omni labe morbis- que semper immunis , neque certa et continua dici possit ejus possessio. Haec si vera sunt, uli sunt verissima, quaenam inter gravissimas calamitates , qui- ORAT I OO. 5 bus homines interdum sine sua culpa. afili- guntur, magis commiseranda esse videa- tur, quam harum facullatum jactura, quam vere zzentis alienationem, dicimus. His enim facultatibus amissis aut laesis cedit mens, praeclara illa et certa dux vitae, atque Ho- mo, summum "Terrae ornamentum, ab illo culmine dejectus et prostratus in majera de- labitur mala, quam quae unquam animalibus accidere possint; a quibus malis neque divi- liae, neque corporis robur, neque ipsum ingenii acumen, neque eliam probitas mo- rumque candor hominem defendere pos- sunt. | Quum igitur mihi , Rectoris Magnifici munus successori tradituro , provincià oblata sit, ut coram nobilissimo virorum eruditissimorum conventu verba faciam, tale argumentum Ora- tionis mihi selegi, quod, a meis studiis mi- nus alienum , tum rei gravitate et momento, tum utilitate quadam sese commendare , ves- traque attentione non indignum mihi visum est. Dicam ergo: de debita cura infaustam JManiacorum sortem emendandi eosque sa- nandi, in nostra Patria nimis neglec- ta. Quod cum ago, ut faciles benevolasque 6 JXL.C.SCHROEDER vaxN pnzn KOLK mihi aures .praebeatis, quam humanissime TOgO. Nullam generis humani cladem ipsa mentis alienatione esse magis formidandam, nullo- que morbo ipsum adeo AZorinem corripi, quis est, qui non assentiatur, etiamsi obiter tantum miseros illos hoc morbo laborantes contemplatus fuerit. Adspicite homines ra- lionis moderamine privatos , tanquam naves sine gubernaculo aestuosi maris íluctubus jac- latos; quorum alius effrenatis animi pertur- bationibus agitatus in. vehementissimos motus erumpit, aut laetitia gestiente et inani effuse exsultat, aut ira et furore levissima de caus- sa in commoliones insolentius effertur; alius vero aegritudine contrahitur, et angore gra- vissimo atque ineluctabili moerore exanimatus misere deprimitur , quin etiam ad desperatio- nem adactus ad ipsum vitae taedium | duci- iur manusque sibi adferre violentas (quod vel nuli unquam animali contingit) inque suum ipsius pectus saevire cogitur; tum de- ORATIO. 7 nique uterque ad imbecillitatem depressus ni- hil nisi hominis formam sibi conservavit, Quid mirum Veteres, quum abnormes adeo et horrendas animi perturbationes, sine ulla causa manifesta in insanis atque furiosis sae- pe concitatas , animadvertissent , credidisse, tam gravia mala, quae tanto impetu effervesce- rent, non e naturalibus causis posse redunda- dare; verum hosce insanos malis agitari :et instigari. Daemonibus: quod et antiquissimi Populi, multaeque gentes incultae recentioris iemporis.palam professae sunt et profiten- tur (1). Ast vero in Graecia, ubi omnium fere re- periuntur disciplinarum | incunabila , | veritatis luce. accensa, summi Philosophi, inprimis Socrates et Plato, magnam esse corpo- ris vim. in animi perturbationibus excitandis jam suspicati sunt (2); quod tamen plenius perspexerunt atque probarunt Medici Naturae Observatores fidelissimi, uti Hippocra- tes, qui ullam esse vim. Daemonum . nega- vit, hosque morbos e naturalibus .causis ex- plicuit. (3), et. postea Asclepiades; Cel- sus (4), Coelius Aurelianus aliique, qui eos cerandi rationem, bis. Naturae. con- 8 J.L.C. SCHAOEDER v4AN pzn KOLK templationibus fundatam , tam egregiam pro- posuerunt, ut desententia nonnullorum Scrip- torum recentiorum , qui de morbis mentalibus investigandis et curandis bene meruerunt, vix nostra aetate his antiquorum praeceptis ali- quid. addi potuerit (5). Quantos sane progressus Medicina fecisset, si horum virorum vestigia insequentibus se- culis secuti fuissent Medici! Sümme igitur dolendum, barbarie et inscitia medii aevi om- ni vera disciplina fulüilibus disputationibus misere corrupta, obruta et plane exstincta , veram hanc viam reliquisse Medicos, ita ut cum tota Medicina etiam haec pars gra- vissima evanuerit prorsus. —Xhevocata enim est haec. de Daemonibus sententia, orna- ta etiam et commixta "Theosophiae Orien- tadium, Zoroastri cet Pythagorae placitis, atque scholae Alexandrinae somniis adeo, ut in doctrinam emanationis et Kab- balam abierit, quae mundum Angelis et Dae- monibus repleret , omnia autem bona et ma- la ex hisce derivaret (6). His factum est , ut insaniam aut Daemonum vi adferri et inculiri, aut poenam a Deo esse missam, nulla vi nisi exorcismo , vel Sacerdo- ORATIO. [6 09 tum (aut , uti tunc. vocabantur , Precatorum(7 7) precibus .avertendam crediderint; — — T'anta autem fuit horum Doctorum dementia, atque fatuitas singularis, ut ex hisce insanis alios flammis (8) traderent, alios autem sanctis adnumerarent (9). Renatis literis hic et illic. nonnulli Medici paullo accuratius hos morbos investigare, at- que in ipsis medicinam experiri coeperunt; quae tamen vix a Theosophia et Magicis fig- mentis liberata, nimis adhuc Galeni placitis premebatur, ut non nisi pedetentim excoli, atque innumeros errores exuere potuerit ; quare hujus disciplinae atque humanitatis pro- gressus primum non multum Maniacis profuit. Nam si furore et ira agitati aliis periculum afferrent , vi repressi cum furibus et scelera- üis in carceribus includebantur, vix unquam inde redituri; si autem mites eorum essent mores, publico ludibrio exponebantur, tris- tissima humanae miseriae exempla proferentes. Tanta immanitate Maniaci ferarum instar etiam seculo 17 et 18 vexabantur, quid? nostris etiam temporibus hujus inhumanae medii aevi barbariei vestigia nimis abunde , prostant et diuturna permánent. 10 J.L. C. SCHROEDER vAN pen KOLK Ipsà tamen Medicinà atque Psychologià ma- gis magisque excultis, clarius patuit, Maniam esse morbum humanitate et apta medicina saepe sanabilem, quod plures prioris seculi Medici inprimis Angli, uti Arnold, Chrich- ton, Willis, Perfect (10) aliique egregiis suis investigationibus et. praeceptis abunde probarunt. — Ast vero horum virorum expe- rientia magis paucis illis Maniacis , qui ipso- rum curae erant commissi, quam reliquis iis- que longe plurimis vere profuit... Nosoco- mia, quae mente alienatis priore, seculo ad— hibebantur , admodum rara erant, atque vix hoc nomine digna; longe plurimis enim locis Maniaci carceribus et cavernis angustis. ob- scuris, saepe foetidissimis putidisque inclusi, neque luce solari, neque aére salubri, neque. motu corporis, quae ad sanationem utilia, quin necessaria. sunt, frui poterant; quid, non pauci famulorum impudentiae et crudeli- tati, vulgique curiositati expositi, tanquam monstra horrenda e societate humana. depul- sa, sine ullius Medici periti auxilio, sine hu- mani et consolantis amici alloquio ,. catenis fame verberibusque cruciabantur. Tandem vero, ineunte seculo nostro in Gal-- ORATIO. 11 lia;egregius Pinel immortalem , sibi. gloriam comparavit, qui. primüs horum carceres ape- ruit; catenas. atque. vincula , diffregit ,. atque. humanitatem et. benevolentiam. in. illorum -ha- . bitacula. induxit, idque ita egregie perfecit , ut. frugiferà; hac et. benevolà curà non pau- cos ad sanitatem. restitueret ;.sibique .. suisque redderet. .—. Egregia sane laus! Praeclaram enim humanitas atque. disciplina de barbarie reportavit victoriam. Tanto exemplo excitati inprimis. Galliae An- gliae et Germaniae Medici ejus vestigia. sequi instituerunt , crudelibusque et nefandis illis vexa- tionibus strenue sese opposuerunt; quin eliam. Reges atque Imperatores illorum. monitis .ob- sequentes , loco carcerum | Nosocomia . pro. mente. alienatis condiderunt, atque apta illa, nitida, ampla, spatiosis hortis ad aérem sa- lubrem hauriendum , corporisque motus insti- iuendos ornata, omnibusque auxiliis et com-. modis instructa, quibus animus depressus ad gratum Naturae spectaculum .gustandum;, vel ad labores allici possit, idoneisque insüper: et necessariis adminiculis praedita, | quibus furibundi minus. violenter constringerentur , quam solummodo impedirentur, ne sibi aliis- - 12 J.L.C. SCHROEDER vaN nea KOLK que nocerent, ita ut, si plura hujus generis instituta inspexeris, potius in villa. quadam magnifica et amoena, quam in Nosocomio mente 'alienatorum te obambulare erederes. Talibus egregüs . humanitatis documentis Gallia, Anglia, Italia atque Germania gloriari nostro iempore possunt, quibus non modo Maniacorum sors in illis regionibus. mirum quantum emendata est, sed etiam Medicis oc- casio oblata, difficillimos hos morbos accu- ratius explorandi eorumque causas abscon- ditas investigandi, quibus sibi viam. ad curam eorum morborum rationalem sternere coepe- runt. Dolendum enim, plures scriptores fu- se quidem disputare de psychologicis quaes- tionibus, inque spinas parüendi et dividendi diversas species sese inmittere, quod autem summum est, curam rationalem fere penitus negligere, aut levi tantum penicillo tangere, vel rudi Empyria seductos plura inter se contraria remedia commendare solent. Si vero jam ad Patriam oculos adverto, nescio, utrum me gravius moerore commove- ri, an pudore suffundi sentiam. In Patria enim, ubi nulla scientiae. huma- nae' pars neglecta, in qua tot asyla atque ORATIO. L "48 humanitatis et benevolentiae testimonia, illa- que- splendida et egregia inveniuntur, exte- risque exemplo esse possunt, haec cura gra- xissima maximeque necessaria atque verae humanitatis pars, prorsus neglecta, . atque fere: nulla est. | Licet enim Boerhavius; lumen illud Eu- ropae, non modo Patriae, ad: hos morbos curandos: utilissima dederit: praecepta, ..quae virum magnum et humanum indicant, tamen a Galeni: placitis de bile atra nondum. satis se liberare potuit (11).; Gaubius: vero. in priore de Regimine mentis, quod Medico- rum -est., Oratione , tantà: eloquentià. tanto- que sententiarum pondere vim, quam habet corpus in mentem , atque efficacitatem | Me- dicinae ad corrigendam mentis aegritudinem probavit; atque illustravit;; Medicosque ad hanc. difficillimam Medicinae partem. diligen- lius excolendam ita adhortatus est, ut sum- mopere mirer, egregia ejus monita nostrates adeo. neglexisse ,. exteros: autem. prorsus igno - rasse fere. Qualis vero antea. Maniacorum conditio in nostra Patri fuerit; patet. ex; his. S wiete- nii verbis,.quibus narrat, quendam apud Ba- 14. J. L. C SCHAOEDER v4N neg KOLK bavos fuisse, certa quadam insanientium cura celebrem,: virum, quippe qui hos miseros, - simulac. delirarent, tractabat ferarum instar verberibus ,: catenis , perfusionibus aquae fri- gidae, fame et siti (12). AT Verum id magna ex parte ipsi Patriae com- mune fuit cum aliüs regionibus;: quod vero maxime dolemus, hoc ipso tempore, quo in plerisque Europae : regionibus €ura medica Maniacorum eximie emendata fuit, in Pa- tria. nostra exiguos modo fecit progressus. Licet enim hic et illic Asyla privata exstent; quibus Maàniaci servantur, et humaniter trac- tantur ,; tamen plerumque curae hominis pri- vali, artis medicae prorsus imperiti, sunt commissi, quorum tamen morbi difficillimam Medicinae partem constituunt. Ast vero aliis in locis isque plurimis non melius; quam Swietenii tempore. cavernis carceribusque angustis secluduntur, aut cum captivis furi- busque commixti vitam miserrimam ducunt; e quibus, si quis sanus redeat, vix unquam autem restituuntur sanitati, fortissimum do- cumentum praebet ,' quanta obstacula ipso morbo majora Natura interdum superare pos- sit. — Hisce carcerüm et cavernarum posti- ORATIO. 15 bus eadem ' vere insculpi possint vocabula, quae apud inferos sedis Damnatorum. posti- "bus;insculpsit Dante, —dMittite omnem spem vos, qui intratis. ; Hac miserrima rerum conditione commotum celeberrimum Collegium Medicum , quod. Am- stelodami est, ante aliquot annos quaestionem proposuit ,.atque deinde responsionem , quam acceperat .a Viro. Doctissimo. G uislain, prae- mio ornatam in lucem edidit, quae Commen- talio Gallico sermone conscripta, eaque pri- ma, «quae hac de re in Patria nostra edita est quamquam plura bona atque utilia prae- cepta continet ; tamen parum. profuit (13) ; — Nosocomium enim , quod proposuit Vir Doc- lissimus, minus. aptum. est: propter amplitu- dinem. aedificii el. numerum. aegrotorum , ma- joresque Réquirgntor, sumtus ,. quam ut extrui potuerit. Quare summopere gaudeo, id mihi conti- gisse, quod diu in. votis .habueram , ut in Patria etiam. nostra. Nosocomium viderem , quod ad sanandos mente aegrotos aptum. es- Set, atque cum iis, quae apud exteros sunt, comparari posset. In nostra Urbe primum id construc!um est, vel potius pessimus Car- 16 J. LL. C SCHROEDER vAN nzn KOLK cer mulatus fuit in ejusmodi Nosocomium salutare; Aedificium. amplius redditum est, additi sunt horti, atque, quod efficit humana agendi ratio, furor Maniacorum raro erum- pit, atque ita sedatus est, ut ipse Princeps Arausiacus Frédericus, qui, cum Festis secularibus nostrae Academiae interesset ,' at- que etiam hoc Nosocomium visitasset , inpri- mis hunc omnium' sedatum animum et tran- quillitatem" admiratus fuerit (14). Ergo est profecto, quod gaudeamus , atque quod gaudeant omnes; qui ex praeceptis sanctae, nostrae religionis caritate hominum tenentur. Sed majus quid est, quod gau- deamus; nam Divinae Providentiae auxilio factum est, ut e Nosocomio nostro his tribus póstremis annis sexaginta exierint sanati, di- vinis rationis dotibus iterum gaudentes, civi- tati, suis, sibique reddit. Est omnino, quod gaudeamus; ad vos enim sermo meus conversus est, viri hono- ratissimi, amiicissiii, qui mecum huic No- socomio praeéstis, socii láborum meorum, socii gaudii mei — Nullam aliam. mercedem laborum nostrorum quaesivimus , nisi hoc gaudium , hoc Divinum auxilium , atque con- ORATIO. | 17 scientiam recte factorum. — lta pergite, Vi- ri aestumatissimi, indefesso ardore; ita per- gat Deus vestris annuere votis. — Qui cari- tate hominum ductus, leniendis et tollendis ipsorum calamitatibus, quantum vires id con- cedunt, vitam impendit , is, peracto curricu- lo vitae, non frustra vixit: in officio man- sit: Dei misericordis praeceptis obedivit. Gratissimo aulem animo nos omnes, quibus hujus: Nosocomii cura demandala est, agno- vimus et liberalitatem, et" auxilium , quod nobis praestiterunt hujus Urbis Magistratus nobilissimi ; eorumque Praeses aestumatissi- mius. Non verbis Vos sed factis , humanita- tér'vestram ostendistis ; idque palam profi- teri, uti. juvat, ita "officii mei duco. — Ne- que etiom reticenda est benevolentia et auxi- lim, quod antea accepimus ab hujus Pro- vinciae Ordinibus , Viris amplissimis , spectatis- simis. ^ Lubentissime etiam commemoramus donum lautum ,' quod nobis quotannis mitti- tur ab incognito quodam viro laudando, hu- manitate ad id comnmoto. -»Neruntamen hujus Urbis Nosocomium mi- nime sufficit omnibus Maniacis in nostra Pa- tria curandis (15) ; quare longe maxima co- "y Ld 18. jJ. L.C. SCHROEDEBR vau nzn KOLK rütn. parsceurà medica necessaria carent ; ;at- que aut. in- habitaculis: pessime instructis ; fà- malorum incuriae- et- inhumanitati commissi sunt, aut si major diligentia , humanitas | et cura ipsis adhibentur , . tamen: carent .illa..cu- ra medica, quae ad sanationein | necessaria est. : gn . 95jiv "ol An ergo - humanitas. et. benevolentia. erga miseros parcius. in nostra Patria. colantur, quam apud exteros ? Quae contumelia. po- test esse injuslior , odio digna. majore? Imnio vero magnam sibi Patria prae aliis regionibus excultis. gloriam comparavit ; in quam ; si ve- lim , Oratio mea. efflorescere ' possit... Übique enim. publica «humanitatis testimonia ' exstant; Quanta enim ct. quam diversa cura adhibetur pauperibus, qui necessaria vitae subsidia sine aliorum. auxilio sibi acquirere | nequeunt ,. aut quos propter malam. valetudinem. vel: senectü- tem vires deficiunt; — Societas illa, quae jure. a benignitate nomen accepit, atque praeclarum prodit documentum, quantum efficere | possit hominum caritas, si cum prudentia et. consilio est. conjuncta, pauperes mitiit: ad... colendos agros , aut ad alios labores honestos perficien- dos , ita ut non solum sibi comparent, quae ad ORATIO. 19 victum et commoda vitae sunt necessaria, verum etiam meliores et. utiliores reddantur societati. | Quot asyla.aperta sunt aegrotis! quot . senibus ! .. Quanta. diligentia et. carita- te accipiuntur et tractantur, qui. parentibus sunt orbati, coeci, surdo-muüti, aliique va- ris cladibus affecti! Id ubivis spectatur in- primis, ut honesta sit. ipsorum. educatio ,. ut probi fiant cives, eaque discant ,. quibus . sibi: aliisque prodesse possint. — Quae si contem-. plamur, mirum: nobis . videatur necesse est ,. iot esse in nostra Patria erga alios miseros. qui-nostro auxilio indigent, benignitatis et liberalitatis indicia , sed fere. nulla erga eos, qui mente sunt. alienati... Minusne igitur com- miseranda: 'est: eorum -sors, quam , reliquo- rum ?. Immo vero. multo etiam magis. - Mi- ser sit. pauper, miser parentibus, visu, au- ditu: orbatus, miser senex íractis viribus ;. sed quaeso! cujus miseria cum. eorum mise- ria comparari potest, qui rationis luce sunt orbati, quorum conditio inferior esse. vide- " tur; quam animalium. | Quo major autem est miseria, praecipue eorum, qui in ea per- ferenda culpà carent, eo major commiseratio esse debet, eoque magis est in nosiro officio , Q3* 20 J.L.C.SCHROEDER vaAN nen KOLK ut, quantum possimus, intendamus vires , ^ut ista tollatur aut leniatur conditio. Cur igitur, in quem maxime cura adhi- benda sit, is minori aut nulla fruitur? — Quid? nulla adhibetur cura? — immo vero maxima cura; in nonnullis locis custodiun- tur, servantur. Cur autem? ne aliis malum afferant , — non ut ipsis bonum aliquod affera- tur , non ut sanitati restituantur , non ut ipsi gau- deant, atque honesta voluptate fruantur. — Saepe sors Maniacorum minus. foret deplo- randa, si talis cura et custodia nulla exstitis-: set, quoniam ejusmodi vere est, ut ipsum animi morbum: insanabilem reddat. . Nostro tempore Viri aestumatisimi, sensu humano compulsi , societatem sub- Regis auspi- ciis inierunt , eo consilio, ut furum aliorum- que hominum, propter commissum. crimen in carcerem conjectorum , corrigendo mores sorlem lenirent atque emendarent. | Quod con*ilium quis est, qui non laudet; quis est, qui non gaudeat, si haec institutio cos fert. fructus, ut ex his caplivis plurimi , emendatis temperatisque moribus, inter bonos Cives de- nuo recipi possint , ila ut probitate, honestis: et utilibus actionibus. crimen, contra leges at- ORATIO. LL d .que societatem humanam perpetratum, exslin- guatur. An vero ullam videmus societatem, quae , Maniacorum libere curam , nulla proposita mercede, in se suscepit? An magis de ipso- rum restituenda sanitate, quam de scelerato- rum captivorum | emendatione desperandum est? Nullo crimine, nullo flagitio sunt con- taminati. Cur igitur lugent, moerent? cur nullo auxilio, nullo levamine, nulla sortis miserrimae emendatione digni habentur? — Cur eo usque procedit crudelitas atque injus- liia, ut nonnumquam cum sceleratis homi- nibus, poena dignis, in iisdem carceribus et cavernis includantur, atque ludibrio et | vexa- lioni malignorum hominum committantur. — Atque haec fiunt in populis , moribus man- suetis , excultis, in populis Christianis! .Quis animo est tam agresti et duro, cujus haec videntis atque contemplantis non moveatur pietas erga hos miseros, auxilio et. benignita- ie, non poena dignos; non moveatur summa indignatio in eos, qui haec perpetrant, qui .haec permittunt , risu ct hilaritate. quadam hanc vexationem et inhumanitatem | conspi- ciunt. .Monent ad unum [ere omnes, Maniacos , 922 J.L.€. SCHROEDERB vaAN per KOLK inprimis qui ad^ furorem procliviores sunt, inaximum: damnum et. periculuui et sibi et aliis. afferre posse, si libere in societate ho- minum versentur, atque igitur prudenter cum ipsis agi, si secludantur. (Recte monent; modo ne isti miseri ejusmodi habitaculis in- cludantur, atque tam indigne cum iis aga- tur; — modo pateant ipsis domicilia, ipso- rum miseriae leniendae aptissima, necessariis auxiliis instructa, in quibus non modo benig- ne et prudenter tractantur, verum etiam illas reperiunt medelas, quae maxime inservire possunt, ut a gravissimo morbo liberentur, atque societati suisque sanati reddantur. Haec jubet humanus , si quis est, sensus ; ca- ritas, si qua est hominum ; haec jubet &e- ligio Christiana, quae amorem ct caritatem primam virtutem ,' inhumanitatem et erude- litatem ^ summam perversilatem — animi po- nit. Num quis nostrum , quaeso! non scelestum dixerit, non ut pestem aliquam fugerit atque abhüorruerit eum. hominem, qui ila omnem humanitalis sensum exuerit, ut in patrem, fratrem , filium, in alium. consanguinitate con- junctim , aut in. amicum intelicissimuu , gra- m ORATIO. 2. vissimo animi luctu et moerore depressum, atque de omni salute desperantem ; iam im- probe consuluerit, ut non modo omne sola- men et auxilium ipsi negaret, verum etiam, ne sibi molestias crearet, in carcerem ipsum includeret! — Veruntamen sunt. et fuerunt. Me- lancholici, iique non pauci , quibus haec conti - git miseria. Morbus enim animum et rationem ipsam deprimit ,. atque ad desperationem salu- lis eos adducit ; quae commiseranda sors acer- bitate etiam hominum ingravescit , atque , quod majus est, perpetua redditur , donec misericor- dia Dei et isti miseriae et iniquitati bomipum morte eripiuntur. — Nam quod ad animi moerorem et cruciatum , (ictum malum, cujus cogitatione mens afficitur, non minus grave est, quam verum malum, imo vero gravius esse solet, quoniam plerumque quidem. acci- dit ., ut ad id levandum, neque amicorum coloquium , neque ipsa Religionis placida monita.quidquam . valeant, atque una salus petenda sit a prudenti cara. atque. medela Me- dici, quibus. tamen . plerique . Melancholici et Maniaci carent, Quo autem diutius iste. mor— bus animum afiligit , G0 magis redditur insa- nabilis. 94 J.L.C. SCHROEDER vAN nzn KOLK Universe haec dici poteerunt. de tristissima sorie multorum Melancholicorum atque Ma- niacorum, incuria atque iniquitate hominum , graviori et insanabili reddita. — Utinam, earum injuriarum, quas verbo attigi, solis in regionibus externis, non in nostra pa- tria. exempla reperirentur. | Quod cum ita non sit, atque hominum caritas hac in re in nostra Patria nequaquam perspecta fuerit , verilas , atque hi miseri ipsi, qui Patriae, qui civium. auxilium atque defensionem im- plorant, atque huc usque frustra implora- runt, omnem hominem, qui vere hoc nomi- ne dignus cst, religiose jubent, quae ipse oculis suis viderit, aut de quibus aliorum tes- üimoniis certior factus fuerit, cea palam, ubi id utile est, profiteri. — Nefas foret. velami- ue haec obtegere, ita ut hoc malum sine ob- staculo libere serpat , Patriaeque dedecus af- ferre non desinat. — Nimis parvus est nume- rus eorum , qui borum miserorum queribun- das voces audiant, auditis fidem tribuant, auxilium et levamen afferre conentur. Eheu! nomen ipsum Maniaci sufficit , ut non nisi igno- minia, contumelia , fictaeque querelae ab ipso exspectentur, Primum igitur auxilium , quod ORATIO. 05.98 mulli ipsis afferre possunt, est, patefacere injurias , quibus àfficiuntur. — Profécto non ita exstinctus est in nostris civibus sensus humanus, ut his auditis atque creditis non oriatur ea commiseratio , quae ubi id feri potest , actionibus sàálutaribus se prodit. .Equidem gaudeo, nonnullis Patriae locis meliorem redditam fuisse Maniacorum condi- tonem, humane cum ipsis agi, inserviri ip- sorum commodis, aptiora esse habitacula et aedificia, in quibus custodiuntur. Verunta- men, quod maximum est, cura medica atque regimine necessario carent, qua sanatio effici possit. At vero quaenam 'est atque fuit ipsorum conditio aliis in locis Patriae! -Jam verbo attigi vexationes , ludibria agres- tium hominum , quibus sunt commissi , verbera , quibus accipiuntur, vincula, quibus crucian- tur, caveas et carceres , quibus includuntur, atque nonnunquam cum furibus et sceleratis hominibus. — Cognita mibi sunt in talibus habitationibus, ubi praeterea uterque sexus inter se commixtus erat inclusus, stupra a Maniacis commissa. — Meis oculis (vidi Ma- niacos caveis, ad quas nulla lux solaris, nul- 26 J.L.C.SCHROEDER vAN nEzn KOLK lus aér saluber penetrare possent, per quin- quaginta annos jam inclusos. Vidi Maniacam, cujus arliculi, diuturnis atque arctioribus vin- culis constricti, immobiles redditi erant , atque concreverant. — Mente sanata, sed corpore fere immobilis deplorandam suam sortem acri- terlugebat. Quis haec videns, temperet a la- crymis! Verum haec sufficiant. Satis. superque enim ex iis, quae dixi, apparet , quantum jus-. titiae et hominum caritati repugnent tum il- lae injuriae, quibus hi miseri affecti fuerunt, atque etiamnum multis in locis nostrae Pa- iriae afficiuntur, tum illa incuria et negli- gentia aliorum , qui ipsis salutare afferre pos- sunt auxilium ; quantum haec ipsa caritas eL justitia unumquemque admoneant, immo ve- ro severe praescribant, ut hanc irislissi- mam sortem, ubi ipsi detur facultas et oc- casio, permutet, leniat, emendet, atque ila avertatur a Patria ipsa dedecus, quo con- taminabitur, si non cessat lsta inerlia, si istae injuriae, proposita impunitate, con- tinenter pergunt; qua ipsa impunitate atque inertia. jam effectum est, ut haec vexatio atque barbara feritas, qua torqueütur in- ORATIO. 27 sontes, non criminibus adnuumerentur, «quo- niam leges huic rei se admodum faciles et pla- cabiles praebent, aut de ea prorsus silent, — Leges silent! — At sileant leges ab homi- nibus constitutae, non silent leges Dei sanctis- simi, leges Patris omnium , ultoris 1njuriarum , vindicis miserorum insontium. At vero leges Patriae non silent de Mania- cis. Prudenter enim provisum est, ut pu- blica auctoritate secludantur, si quod est pe- riculum , ne aliis sibique noceant ; cautum esi, ne quis ita secludaiur , qui non sit Mania- cus. Sed silent hae leges de cura in sa- lutem ipsorum adhibenda, de defensione eo- rum conira multorum injurias; permittunt , ut seclusi, ignaviae et segniliei traditi , obstu- pescant penitus. Pupillis, qui neque sua bona adminisuare , neque suam vitam regere possunt , leges Patrac maximo jure prospiciunt, eosque in publica iutela collocant. Quare omnibus modis ca- vent , ne istis bonis fraudentur , cavent , ut scho - lae ipsis pateant, in quibus doceantur , insti- tuantur, ut aequi bonique cives reddantur. Num vero Maniaci publica tutcla minus indi- gent, aut quae causa est, cur ab hac tutela 28 J.L.C. SCHROEDER vAN nzn KOLK sint seclusi? Quodnam detrimentum gra- vius ipsis inferri potest, quam si unica spe, quae superest, privantur, spe sanationis , quae spes fere nulla est, quamdiu desunt aedificia, instituta apta , desünt Medici, deést facultas et occasio sanandi. At vero , ila occurritur nobis , non est in po- testate privatorum hominum , illa erigere Noso- comia, quae tu vis, atque id efficere, ut ea cura, quam tu postulas, Maniacis impendatur. Audio. Quid autem? Tot sunt in Patria nos- tra, a civibus nostris atque a majoribus ae- dificia atque praeclara instituta, caritatis, aut amoris scienüarum documenta , ut non videam, quare instituta, ad sanandos atque curandos Maniacos apla , vires privatorum ho- minum superent, s! voluntas firma est cum prudentia conjuncta, multique se hujus cari- tatis socios adjungunt. — Sed superent vi- res. — At vero sunt Magistratus urbani, sunt Praefecti atque Ordines Provinciarum , atque si hi non possunt , aut si, quod vix credibile est, parum hanc rem, quae vere in religio- nem venit, curant , eam ad lubitum differunt, vetera iven!ur, — est Regia Potestas, quae in nostra Patria paterna est potestas, quae, ORATIO. 29 uti debet, ad miseros tuendos semper para- ta est et propensa. Si quis autem dicat , Medicos inprimis, qui hos morbos negligant, hac in re esse accu- sandos:, is sciat, Medicum eos vix posse sa- nare, nisi accedat Psychica cura. | Quam- diu:pessimis cancellis. seclusi, omni fere alia. cura et auxilio sunt destituti , nulla. cura. Me- dica , quod etiam. experientia satis docet, tan- ta. sanationis- impedimenta superare potest. Accedit id, quod maxime doleo ; ut ea pars gravissima: Medicinae, quae curam: Maniaco- rum. spectat, nimis sit in Patria nostra ne- glecta , adeo-ut magna pars Medicorum ejus sit. imperitior; — Quare ego ipse ante aliquot annos:a Medicinae studiosis rogatus , hanc par- tem docere lubentissime id me suscepi. — Sed quomodo, quaeso, hae lectiones ita, ut. fieri oportet ,-' institui: possunt aliis locis , -ubi Praeceptoribus ipsis nulla: datur occasio: hos morbos : saepius - contemplandi , - investigandi , atque : medicam curam ipsis: adhibendi? —. Quomodo Discipuli ipsi ex his lectionibus ma- Jores fructus carpere possunt, si ipsis- non est facultas, hos Maniacos ipsos, Praeceptoribus ducibus , nonnumquam -- visitandi?. — Nam, 30 LEL.C.SCHROEDER vAN nzn KOLK cum in omnibus Medicinae partibus, tum in hac parte, propria experientia dux est et optima Magistra. Quare. Nosocomia instituantur diversis Pa- iriae locis, atque inprimis in urbibus; ubi sunt Academiae; eaque non magna,. nom splendida , neque nimis sumtuosa, sed idonea, salutaria, atque quantum id feri potest , hor- tis et spatiis; omnibus adminiculis , quae :sa- nalionem spectant, instructa. — Tum. de- mum -erit. data. facultas. Praeceptoribus. cum maximo fructu: docendi , Discipulis autem dis- cendi et experiundi; tum demum. mutua. et salutaris aemulatio inter haec Nosocomia ori-. ri:potest, ita ut qnodlibet hanc appetat lau-. dem et gloriam, ut maximum: beneficium mi- seris tribuerit; — tum demum implentur. hac. in. re officii partes, quas. caritas hominum poscit. et praescribit; tum: maximo isto gau- dio fru^ potest; homo, hominum et. Patriae amans, ut.longe maxima pars. horum : mise- rorum sanilati restituatur , atque. Patria ipsa in co gloriari possit, ut hujus. benignitatis laude non amplius cedat exteris. "Utinam baec brevi fiant, atque cito aufe- rantur obstacula , quae minus in rebpys, ORATIO. 1 quam in animis hominum sunt posita. Haec ardentissime opto; in spem adducor. Spes mea nititur humano sensu, quem nostri cives tot caritatis monumentis declarant ; niti- tur morum miliorum, disciplinarum , atque inprimis: Medicinae "artis - progressu; nititur indole Regis augustissimi nostri, qui tot be- neficiis Patriam ditavit, atque hanc sume mam humanitatis coronam lubens additurus est (16), sed maxime spes mea nititur Deo, miserorum vindice "xo defensore. » &bu hb" "758 50 F osiebagmiob . siboi . í eIOHTOU :25if -boe o*15l.sH -90x5 IUtü £101? t. 098 , Hot J p» -Bo i FATA.ACADEMIAE. ^— HB € I8, 8 mm o RÀ É r ^ i 2i ! à ' Goninmid TAE MET! ;OSNHpIO1932d8 Quum jam ad Academiae fata enarranda, quae est provinciae mihi hodie demandatae pars altera, aggredior, quod vitae hominis cominune est , laetissimis etiam tristia fere sem- per admisceri, ego ipse quoque nunc expe- rior Etenim plura eaque graviora mihi sunt referenda , quae merito laetamur, sed hujus gaudii partem demit recordatio opti- morum virorum , qui nuper nobis morte erep- ti sunt, quibusque defunctis , ut justa solvamus, monet animi sensus ct pietas. Vix enim tertium seculum felicissimis sub auspiciis ingressa nostra, Academia jam lu- get Virum nobilissimum Allardum Phi- lippum Reinierum Carolum, Zaronem T! ORATIO. 33 van der Borch per septem annos ejus Cura- torem vigilantissimum , virum non modo stir- -pis nobilitate ,, summisque , quibus. perfunctus *est, honoribus. et muneribus , verum etiam ani- -mi ingeniique dotibus, moribus, atque in Patriam. meritis spectatum. et insignem, -: Elucebat in ipso jam puero singularis men- lis. acies atque studiorum ardor, quibus .ef- fectum est , ut. in Gymnasio Daventriensi , du- ce Viro eruditissimo Bosscha, qui hujus Gymnasii. tum .Recior erat, ita in literas incumberet, ut 14 annos natus jam literis humanioribus ita instructus esse videretur, ut Academicis lectionibus interesse posset ; quam- quam propter tam juvenilem aetatem. non ni- si quatuor post annis Academiam Hhenotra- jectinam adiret; in qua Juris studio addic- tus, tot in hac disciplina, atque tam celeri- ier fecit progressus , ut jam biennio post dig- nus baberetur, in quem summi in. Jure utro- que honores conferrentur ; qui etiam. mo- re Majorum, in. celebratione. festi | semi- saecularis alterius Academiae nostrae, in eum . €ollati sunt. | I-6 ^ Aaque Jusenis, vix 20 annos natus, sum- axis docirinae laudibus ornatus, Academià re- 3 34 J.L.C. SCHROEDER v4N nza KOLK liclà, in^ villam suam recessit; non ub alio- rum exemplum secutus , iners ibi tereret otium, sed ut doctrinis et artibus plenius instituere tur, quibus Patriae atque inprimis Gelriae suae, quae Provincia, natale" solum, ip- Si prae aliis cara erat, utilis evaderet ci- vis. — Quod ipsum impulit, ut maximo stu- dio complecteretur tum ea , quae Gelriae his- toriam , leges; rem^nummariam aliaque: spec- tant, tüm inprimis, quae cjus agriculturae juvandae atque emendandae inserviunt;. in quibus, quantum profuerit, testantur scripla , quae in lucem prodidit; ex. quibus nonnulla "auro 'condecorátà sunt, tum munera gravis- sima atque honorificentissima , quibus. lauda- biliter functus est.'— Id enim 'semper studio- se agebat, ut alüs prodesset; detestabatur motus 'et perturbationes , quibus tum .Pa- tria misere vexabatür, atque hane sibi le- :gem semper statuebat: boni civis est , prae- sentem Patriae statum. tueri, Quaecunque vero munera, licet quam ma- xime gloriosa, talia erant, ut iis impediri posset, quo minus in villa sua agriculturae, quae ipsi semper in. deliciis erat, operam daret ea constanter recusabat. — Nostrae au- ORATIO. 35 tem Academiae, ad quam maxime propensa erat ejus: voluntas. et studium , ante hos sep- tem annos Curator a Rege creatus, illud semper maxime in votis habuit, «ut festo Saeculari alteri praesens esset, vns votis benigne annuit Deus. ü Recordemini senem corpore vacillante, ani- .mo. vero hilari atque alacri huc properan- -tem ,. ut. huic: festo interesset, : communisque gaudii fieret particeps. — Ipsi tum . contigit rara quidem illa felicitas , ut summos illos: ho- nores, more Majorum Juvenibus tributos ,:ad- "spiceret Curator, quos eosdem honores. in *simili : festi . celebratione ejusdem Academiae alumnus ipse acceperat. "Contigit etiam aliis Viris, sed iis paucis , ut -utriusque festi essent socii, quare et ipse et ili Viri laudatissimi hujus gaudii testimonium esse voluerunt donum egregium, quo tum Bi- bliothecam Academicam ornaverunt. - Haec autem laetitia, . qua. tum | fruebatur -senex venerandus; similis amoenis solis oc- -eidentis. radiis , postremos dies vitae lauda- biliter peractae .exhilaravit. — Etenim non multo post, morbo. atque malo quodam in- -vetlerato ingravescente, singulari mentis: con- 3 * 36 jJ. L. C. SCHAOEDER vaAN pnza KOLK stantia et vigore mortem appropinquantem exspectavit , atque corpore, non animo, con- "fectus ad beatiorum sedem abiit. Hunc autem Virum egregium Patriae, Aca- demiae disciplinis , quas coluit , omnibus , qui- bus profuit, ereptum cum lugeamus, est ta- men, quo recreémur; quoniam non solum vos Viri Amplissimi! sanos et salvos hic adesse, :sed etiam Curatoris locum vacuum occupa- 'tum esse videmus a Viro nobilissimo, Pabst van Bingerden, quem valetudine | minus prospera hic absentem dolemus ; quod munus "honorificentissimum illi oblatum eo lubentius et Vobis et Academiae gratulor, quo tutius confidere possumus, Virum tanti nominis, ^antisque honoribus atque docürina insignem , nostrae Academiae res omnibüs viribus ad- juturum fore. Ex Ordine etiam Professorum nobis morte ereptus est Gabriel Oordtius noster, se- nex venerandus, quem merito suo lugemus omnes. — Erat enim in eo mitis indoles, ur- banitas, comitas, singularis officiosa volun- ias, benignitas, et liberalitas , quam nemo miser frustra implorabat, probitas et pietas ORATIO. 37 vere Christiana, quam omnes, qui ipsum cognoverant , venerabantur. TT | De ejus studiis et vita haec pauca hoc lo-. co dicantur ; uberiorem enim commemoratio- nem eorum. a Clarissimo nostro Heringa; qui ipsi fuit et munere et amicitia conjunc- tissimus, optamus, atque exspectamus. Cum in Academia Lugdunensi, in litteris humanioribus Ruhnkenium, Valckena-. rium et Schultensium, in jure. naturali Pestelium, in philosophia VV ynpersium, atque in theologicis disciplinis Kempium, Gillissenum et Boersium audivisset, ad nostram .Academiam .se contulit, atque ibi per duos annos in Philosophia et Theologia Hennertio, Rossino et Bonneto ducibus usus est. Hisce egregüs Doctoribus tum sin- gulari sua diligentia, ardore et majoribus progressibus in studiis, tum humanitate, mo- destia ei observantia adeo se commendavit, ut in dilectissimis discipulis fere ab omnibus fuerit habitus. Haec autem laus doctrinaeque copia , quam sibi comparaverat, maxime valuit, ut ad ma- jorem stationem, in qua vires suas ad utili- latem Ecclesiae Christianae maxime impen- 38 J.L.C. SCHROEDER vAN nes KOLK dere posset, cito promoveretur. - Nam cum primum in pago Oestgeest prope Lugdunum - Batavorum , deinde in Urbe Zeelandica FZis- singa et tandem ZZarlemi verbi divini minis-- irum fidelissimum se: praestilisset , ipsi anno 179! oblata fuit Cathedra Theologiae in Aca- demia Franequerana, quam tamen accipere humaniter recusavit, —- Postea eodem. fere tempore invitatus est ad Cathedram Philo- sophiae theoreticae conscendendam in Gro- ningana, Theologiae vero in nostra. Acade- mia. — Nostram elegit, suumque munus tum auspicatus est Oratione Inaugurali de Juve- nibus ad Christianum Sacerdotium for- :zundis, doctoris religionis. Christianae officio, cum praecipuo , tum gravissimo ac praestantissimo. Quantam autem in hoc munere tum doc- irina et probitate, tum diligentia et ardore Academiae, Ecclesiae et studiosae Juventuti utilitatem attulerit, id jadicent illi. Viri, qui cjus institutione usi, ipsi eo munere fungun- tur, quod ad augendam atque perficiendam Ecclesiam Christianam maxime valet, — Ne- que tamen prorsus silenlio praetereundum est, ipsum Graphiarii Senatus Academici mu- ORATIO. 39 nere singulari cura et diligentia fuisse. per- functum per sex annos, ab anno 1810 usque ad annm 1816, itaque per omne illud tem- pus calamitosum, | quo Gallorum. oppressio non modo Patriae, sed etiam. nostrae Aca- demiae interitum pararet, "n :. Postea | autem | valetudine minus. prospera utens, muneris vacationem honorificam , quam renuntiato. omni stipendio petierat, anno 1822 adeptus est; quo iamen olio cum dignitate que : re posset l1 au: commodis inservi- re, juvenibus re et consilio prodesse, om- nibusque Civis optimi atque virtutis verc Christianae esse. exemplum non desierit, Utinam vestrum Ordinem , Juvenes Optimi ! integrum salvumque salutare possim , sed licet pauca funera.hic annus tulerit, nulli, tamen Ordini , nec aetati mors pepercit. — Egregios enim Juvenes, Pabst, ei van hees tum morum honestate, tum eximiis ingenii dotibus adeo excellentes, ut optimam et Parentum et Praeceptorum. spem. et exspectationem de se excitavissenL, e medio ;studiorum cursu sub- latos lugemus. 40 J.L.C. SCHROEDER v4x pnzr KOLK A tristibus ad justam gaudii sensum men- ies nostras remittamus ; nonnulla, quibus amara temperentur, jam attigimus, plura; eaque laetissima , commemoranda restant, ' Si enim ad vestrum Ordinem me converto, Viri Clarissimi, Collegae conjunctissimi! vos salvos esse, et unum vel alterum modo, quod dolemus, valetudinis, nec gravis tamen €au- sa hic abesse, majoresque natu, qui hono- rifica quiete fruuntur, pro viribus Civium saluti consulere potuisse, omnes boni mecum laetantur. 2d Graviter vero dolemus, me hac occasione valetudinis minus prosperae causa desiderare senem , summe venerandum, Heringam , sep- tuagenarium et a Rege Augustissimo hoc an- no perhonorifice rude donatum. Quid in senectute jucundius esse potest, quam conscientia bene actae vitae, multo- rumqse benefactorum recordatio. — Haec conscientia atque recordatio «ut ipsi vere sint, omni sludio per suam vitam conatus fuit, atque conatibus suis annuit Deus. — Ut alia taceam, quorum recordatio jucunda est, testis est nostra Academia. — Quantum in co fuit, semper id egit, ut haec opti- OQ n^ pug: cM mos redderet Íírucius , ut tueretur suam dignitatem, quae non in inani quadam gloria et fama, non in vana praedicatione de sua laude, sed in virtute et recte factis est po- Sita, atque incorrupta voce bene judicantium de co, quid deceat, quid in img sit, de- claratur. "Quando in summum periculum nostra Aca- demia deducta erat, ille sua prudentia et studio eam sustentavit, atque forsitan cala- mitoso illo tempore conservavit. — Testes sunt ejus Discipuli, iique non pauci, quorum animos religionis praeceptis salutaribus im- buit, quae aliis nunc tradunt, quibus ipsi; ut oportet, obedire ardenter cupiunt. — Si ipsis datur occasio, animum suum gralissi- mum erga eum declarandi, magnopere gau- dent; quod gaudium nuperrime vidimus , cum hoc loco, hac in Cathedra, te, Clarissimum Vinke, dilectissimum suum Discipulum , ei successorem , nobis Collegam datum, audie- bamus commolo animo dicentem , eum ibi in Patris loco fuisse. "Sunt igitur huic Seni, quorum recordatio jucundisstma est, qtae eliam multüm valent ad acerbitatem, quam. afferre. senectus po- 42 J. L. C. SCHROEDER vaAN pnzn KOLK iest, aequo animo perferendam, sed quod gravissimum est, ejusque animum, quae ejus est pietas erga Deum , summopere exhilarare potest, sunt ei prae multis aliis in sua senec- iute concessa a Deo benigno, a quo omnia sunt nostra bona, qui vires suas sustentavit ,. voluntatem suam firmavit, qui ipsi dedit tan- tam facultatem , ut de aliis, iisque permultis atque gravissimis in rebus optime mereri potuerit, — Pergat Deus ejus esse adjutor. — Benigne ei conservet animi corporisque vires, quantum ipsius id permittit aetas. — Talis profecto Vir nostrae Academiae atque studio- sae noslrae Juventutis commodis inservire non desinet. — ipse cnim , si quis alius, didicit uli aelale, atque opus suum facere, dum est dies. TT Jam ad te me converto, Vir Clarissime Vinke, quem Collegam nunc publice salu- tare posse gaudeo. — Quantum tibi curae sit, atque fuerit, Praeceptoris dilectissimi, cul dalus es Successor, vesligüs insistere, quanlo amore et pietate eum complectaris , id tua Oratione ÍInaugurali prodidisti. — — Quid igitur exoptaüius tibi accidere potest, quam ut ca dona, quae ipsi hucusque largita est E. I03! 5400 ;B. AE do 435. Providentia. divina, eadem tbi per omne gravissimi tui muncris tempus largiatur; iu- primis, ui valetudinis prosperitatem , animi- que vigorem tibi. conservet. — Haec enixe tibi precamur ; institutio , atque doctrina tua, quod ipse in tua Oratione optasti, maxime valeat.ad. eum sensum religionis in animis tuorum Discipulorum excitandum et. firman- dum, quo fidi Christi et Ecclesiae. Christia-. nae evadant Ministri, per quos plurimi in veram ad salutem. viam. ducantur, in eaque teneantur. lta etiam hac tua institutione Íruc- tus uberrimos et maxime salutares exhibebit . Academia nostra, suamque dignitatem verc tuebitur. In enarrandis iis, quae nostrae Academiae prospera aut adversa, me lectore, accide- runt, primum profecto locum occupat Fes- tum nostrae Academiae saeculare alterum , quod praeterito anno celebrare nobis contigit. Nam si occasio et temporis momentum con- sideratur, cui nemo nostrum antea praesens fuerat, neque in posterum praesens erit , id omnino gravissimum dicendum est festum ; — si rationem, qua celebratum est, tum solem- nitatem , dignitatem , gravitatem , atque splen- 44 J. L. C. SCHROEDER vau neg KOLK dorem egregium, tum singulare illud ab om- nibus, servatum decorum, continentiam et moderationem , non modo Festum Academiae splendidum, atque magnificum, verum etiam, quotquot adfuerint , iis honorificentissimum vocare non dubito. Si hanc Urbem recordor, tum splendide ornatam , ejusque Cives, qui ad unum om- nes, ne iis quidem , quorum conditio est in- fima, exceptis, suum gaudium certatim signi- ficabant, animum subit Matris cujusdam ve- nerandae imago, quae Natalem filiae dilec- üssimae omni, qua potest, cura, splendore, omnibus pietatis et caritatis signis, celebrare conatur, ita ut equidem hoc festum, quod celebravimus, non magis Academiae, quam totius Urbis gratissimum festum dixerim. Si repelo unam causam gaudii, unum ami- citiae et hilaritatis vinculum conjunxisse oni- nes, quotquot huc ex omnibus Patriae regio- nibus confluxerant , mihi videtur, non magis esse festum Academiae et Urbis "Trajectinae, quam totius Patriae. Quod si vero in memoriam redit calami- : tas istius temporis, quo Patria peregrinorum dominatione crat oppressa , quae nostrae Aca- | O.RATIO. 45 demiae non solum :minitabatur interitum , . sed eum jam. fere. adduxerat, atque hanc ipsam ;Academiam. nunc video non modo servatam , sed etiam novis iisque praeclaris viribus et -dotibus. auctam et florentem, alterum suum festum. saeculare ita celebrasse ,, maximo gau- ;dio.et studio. omnium , quibus est verus et . Patriae, et cognitionis, et disciplinarum amor; ;haec si recordor et contemplor , mentem meam .sentio laetari, admixto tamen serio vicissitu- dinis. humanae. sensu. .^; Si enim ad. rerüm humanarum levitatem .eL.miram inconstantiam aitendimus, |si. res gravissimas ,. optimas, easque utilissimas in- festis nefandisque. manibus misere saepe cor- rumpi, everti, quin etiam penitus deleri vi- demus, quae causa est, cur hoc Trajectinae , Academiae et Ürbis ipsiusque Patriae festum , vere.etiam humanitatis, veritatis atque vir- Autis de Tyrannide, vi, fraude atque inscitia , non splendidissimum dicatur Tropaeum. . .Recte igitur religionis piaeque mentis sen- sus, gratusque erga. Deum. animus , exopta- vit, ut festum inchoaret et inauguraret: reli - -giosa Concio, qua, praeeunte nostro aestuma- ssimo Doumanno, insignis hominum multi- 46 J.L.C. SCHAOEDER vas ngzn KOLK : iudo uno ore unoque animo summas pro servata Academia Deo Optimo Maximo :gra- Has egit, atque sinceras pro: salute futura preces supplex fudit. isH9 1 Quis vero laeto mecum non meminerit ani- mo illum diem , quo dubito, num quis: nostrum unquam splendidiorem. atque magnificentiorem conspexeril; diem, quo prae&untibus specta- tissimis atque nobilissimis. hujus Provinciae aique ^ Urhis. Gubernatoribus et Magistrati- bus, tota Anmplissimorum , Clarissimorumque Virorum , Academiae Curatorum , Professo- rum , Juventutis denique ipsius studiosae Pom- pa eximia ,' vexillis insignita elegantissimis, per praecipuas Ürbis partes "'emplum adibat. Serenissimo enim Coelo favente, tota Urbs innumeris Vexillis. splendidissimisque Orna- mentis el floribus adornata festum. quoddam Nuptiále referre videbatur; — incredibilis un- dique ad adspiciendam hanc solemnitatem comfluxerat multitudo, quae tamen ejus gra- vitate et dignitate ita adficiebatur , ut, mirum dictu, sentio quasi nocturno inducto, inter tot hominum millia nullum motum, | nullum rumorem; quis perciperet, verum spectaculi cravitate et^ splendore : penitus: commoti — et ii ORATIO. 47 quasi obmutescentes conticuere omnes, et ta- citi Academiae auctoritatem , et Pompae splen- dorem admirabantur. es .' Ecce illa documenta insignia, curá Magis- tràtus hujus Urbis confecta, quibus volunta- tem in nostram Academiam maxime propen- sam significarunt. — Ecce Vexilla manu Sexus elegantioris elegantissime ornata, quae ipsius 4omine illo. die. Studiosae nostrae Juventuti tradere mihi contigit; quaeque nunc hoc Au- ditorium egregie adornant, atque hujus festi splendorem aliquando etiam: posteris indica- bunt. — Récordemini nobilissimum conventum in "Templo hujus Urbis primario, in quo ef- figies Prófessorüm hujus Academiae olim ce- leberrimorum ita suspensae et collocatae erant , ut Academiae gloriam, quam ipsi tam eximie Confirmaverunt - ét auxerunt, nunc sancte a Posteris conservatam , ipsi quasi praesentes ad- spicere viderentur; inter quas effigies laeti etiam conspeximus, atque nunc conspicimus in Auditorio nostro imaginem Regis augus- tissimi nostri, qui hanc Academiam instau- ravit , auxit atque conservaturus est. ^ ]ta omnium animis intentis, artium doctri- narumque communem cognationem confluxu 48 J. L. C SCHAOEDER vAN nzn KOLK diversissimorum Cultorum in hoc festo conspi- cuam in Oratione: De natura£ illa doctrina- rum conjunctione eloquentissime et ornate tum expressit noster egregius Collega Heusdius, cujus Orationis merita , si possem ,. hic refer- re, summa Viri optimi vetat modestia. .. Sed tempus me vetat, plura de hujus. festi solemnitate commemorare , quamquam .sunt , quae ne verbo quidem atlüigi, alque tamen dignissima. sunt, quae tradantur, atque pos- teritali praedicentur. — Refer huc inprimis solemnitatem ejus. diei, quo octo Juvenes , exi- mii hujus Academiae alumni, alii in aliis dis- ciplinis. Doctoratus gradu more .Majorum or- nali fuerunt; inter quos. fuisse utriusque Col- legae Suermanni et Heusdii filios vehe- menter gaudemus, illisque tales filios, pater- pae gloriae aemulos , gratulati sumus. — Adde splendidam . Juventutis Academicae. pompam Principis Auriaci Mauritii triumphum post immortalem victoriam , referentem ; tum nobi- lissimam illam utriusque sexus atque omnium ordinum , inter quos ipse Princeps Aurlacus , qui sua praesentia Academiae festum. hono- rare voluit, congregationem in templo Jacc- bi, ubi mira suavital2 nervorum vocummque ORATIO. A9 cantus delectabantur aures; denique pulchruni illud spectaculum noctis, ubi innumeri ig- niculi claram diem Urbi reddere videbantur. Sed inutile esse videtur, in hisce aliisque narrandis diutius versari, quoniam hujus Fes- ti descriptio plana et uberior brevi in lucem prodibit. | "Maxima autem afficior voluptate, quod, ad unum consentientibus omnibus, palam possim profiteri, hujus Festi gloriam inprimis auc- tam fuisse laudibus, quas in illo celebrando Juventus nostra Academica merito sibi com- paravit, tum ardore , assiduitate et industria ; . quam in moderandis rebus adhibuit, tum hu- manitate, qua se commendavit. — Haec sunt ex iis, quae veram Academiae gloriam maxi- me augent. — Vobis autem praecipue Viri Amplissimi ct Gravissimi , Academiae Curatores! et qui nos trae Regioni atque Urbi praeéstis , summa pro singulari erga Academiam studio grátia refe- rénda est. — Pluribus enim egregiis documen- - dis, inter quae nummi in sempiternam Festi - memoriam , vestra , Viri Amplissimi! eura con^ feeti , referendi sent, aperte significastis , quan- tnm nostra Academia vobis curae cordique sit. j 50 J. L. C. SCHROEDER vax nen KOLE Id. inprimis tibi etiam. dictum | velim , Am- plissime hujus. Urbis Consul! nam non so- lum omni cura et studio id egisti, ut; om- nia efficerentur et constituerentur , quae. festi splendorem augere possent, sed etiam eru- ditissima tua Commentatione de Academiae or- iu, et intima ejus cum Urbe cognatione , Aca- demiae, Urbi, atque tibimet ipsi documentum condidisti honorificentissimum , quibus. omni- bus palam fecisti tuum animum, in. Acade- miam nostram omnemque. veram eruditionem propensum , a proavo tuo, qui Provinciae Ordinum Praeses inter Academiae nostrae conditores fuit, minime esse degeneratum, lta Vos Viri Amplissimi, Gravissimi , per- gite Academiae commodis et emolumento pro- desse, illisque conatibus omnibusque vestris rebus benigne faveat, qui numine suo cuncia gubernat, Deus. . - füdatui . in. enarrandis iis, | quae Academiae hoc anno prospera acciderunt, non praelermit- tenda sunt ea, quibus. aucta sunt doctrina- rum adminicula, " in. Lis praecipue sunt commemoranda splendidissima dona, quibus hoc anno or- nata Academiae .DBibliolbeca est, quae in ORATIO. 51 saeculari Oratione memoravit Vir Clarissi- mus Heusdius, Bibliothecae Praefectus, — Accesserunt deinceps cum alia, tum exi- mium Victoris Cusini munus: Ozvrages ine- dits d'44bélard par JM. ictor Cousin, Paris 1836. Addimus his autem duo, quae his ipsis diebus ad nos perlata sunt; primum superiorum ': temporum | Alumnos Academiae nostrae, quibus vitam Academicam commu- nibus reminisci conviviis placuit, certam des- linasse pecuniae summam , ut, cum in bene- voli erga almam Matrem animi testificatio- nem, tum in festi saecularis memoriam , Aca- demiae Bibliotheca splendido dono literario ditaretur; — alterum Viros in hac Civitate spectatissimos, Festi nostri opportunitate , florenos ter mille et quadringentos Dibliothe- cae esse gratificatos , quod item donum haud jam' contemnendum, novis comparandis libris adhibetur. ^ Ego vero A. H. utroque hoc nuncio vobiscum communicato, nolim com- mittere, quin liberalissimis donatoribus cum praesentibus , tum etiam absentibus, pro tan- "is muneribus gratias agam quam maximas. ""Non eadem dici possunt de Museis nos- iris. — Neque enim "Museum Geologicum et A* 52 J. L. C SCHROEDER v4 s pEgn KOLK. Mineralogieum novis speciminibus ;, neqne. La- boratorium. Chemicum novis instrumentis hoc anno aucta fuerunt, quamquam disciplinis illustrandis atque amplificandis egregie inser- vire pergunt. - T jS atii Museo Anatomico, quoniam copia pecu- niae, quae ipsi quotannis suppeditatur, per- quam exigua est, pauca tantum specimina addi potuerunt. Qvae adsunt, ad crudien. dos Anatomiae et Physiologiae studiosos ma- ximo cum íructu adhibentur. ai Musaeum |/Zoólogicam | non auctum fuit; specimina, quae adsunt, bene conservantur. . Horü Botanici curam Vir Clarissimus K o p- sius, honorifice rude donatus , Viro Clarissi- mo Bergsma hoc anno tradidit. Nosocom!um Medicinae Studiosis egregiam dedit facultatem et opportunitatem , ut. ipsi, ducibus Viris Clarissimis Suermanno. et Wolterbeekio, artem hanc salutarem universam. exercerent, morborum internorum atque exlernorum decursum et naturam in- vestigarent, atque etiam in absolvendo partu nalurae vires et artis auxilia in isto promo- vendo et moderando cognoscere atque pru- denter adhibere possent, | ORATIO. 53 *-* -Quantos in omni disciplinarum genere pro- gressus complures nostrae Academiae Alumni hoc anno fecerint, praeclara ab illis edita doctrinae specimina palam testantur, inter quae Dissertationes eloboratissimae ,' occasio- ne festi saecularis publice defensae, merito referendae sunt. — Neque tamen vestra no- mina praetermittenda sunt , Juvenes egre- gii, qui in Academia Leidensi hoc anno praemiis aureis et honoribus ornati fui- tis, — Talis enim laus ab ordine Mathemati- corum et Physicorum obtigit , tum Fockensio nostro, cui post plures viclorias, hic et alibi reportatas, iterum palma data est; tum dili- gentissimo nostro Margareto Cornelio Verlóren in eodem ordine, de quaestione Zoologica, tum denique ornatissimo V aillant, cui Jurisconsultorum ordo testimonium hono- rificum largitus est. Haec denique diligentiae merita testantur Juvenes egregii in . Certamine literario Victo- res ; quos ut publice praemiis ornem , Virum Clarissimum. H oltium, qui Senatui ab actis est, rogatum velim, ut judicia Facultatum nobis praelegat ; in antecessum autem mihi mo- nendum est, Ordini Medicorum nullas pro 5^ J. L. C. SCHAOEDER vaN pnzn KOLK praemio obtinendo oblatas fuisse Dissertatio- nes. JopricruM OnbrNIS LITERATORUM. ^ Dirimendam proposuerat Ordo . Literarius quaestionem hancce: ,, Ex antiquae Politicae principiis , atque ex ipsa civitatum antiquarum historia, effatum explicetur Veterum , quod. ad Ciceronem est pro Cluentio C. 53. legum. omnes servi sumus, ut liberi .esse possimus ," ad. quam tria accepit responsa. Primum, his verbis distinctum ; «óAewe Ayóx sictv oi vójso) x. T. À. quamvis et sagacitatis et doctrinae laudem habeat, tamen nmec.dispu- tandi ordine , nec vero slili nitore sic sese com- mendavit, ut vel praemio vel honorifica com- imemoratione dignum censeretur. Magis Ordini placuit secunda disquisitio , verbis inscripta Senecae: Deo parere li- . bertas est: quamquam. haec item.non mag- nopere tersà Latinitate insignis est, sed ac- curatam habet partium distributionem , ordine procedit justo, ut perspicuitate se mirifice comuendet, et vero praecipuum in cà quaes- ORATIO. | 99 tionis: argumentum recte explicitum est. Cum vero Auctor sententiam. Veterum :ex- antiqua. politicà, non ex Astoria, ut item postulaba-. tur, illustrasset, Ordo non praemium, sed honorificam mentionem disputationi tribuit. - Utrique illi Specimini praestat , de Ordinis: sententià , tertia commentatio, quae Platonis dictum adscriptum habet :: Nee q«ev ykp dv. — Desideravimus in: eà concinnitatem , sed auctor et plene: argumentum tractavit et recto judi- cio gravissimam antiquitalis sentenliam. expo— suit; ut —hobis proposito :praemio dignissimus videretur. ^ Apertis' scidulis hujus * repertus auctor est Janus Gerardus Hulle- man; Phil .Theor. :et: Litt. in. Academia Rheno-Trajectina candidatus. Secundae dis- quisitionis scriptor apparut Bartholdus Jacobus Lintelo de Geer,Phil. Theor. et Litt. hum. candidatus , etin Academia Hhe- no - Trajectina studiosus. 5 Tu'dgitur primus huc accedas Jane G e- rardi Hulleman; Aüdivimus honorificam "Olarissimorum ' Virorum sententiam de. tua Dissertatione, atque de doctrinae specimi- nibus, quae dedisü. — Haec te declarant 96 J.L.C. SCHAOEDER vas nza KOLK dignissimum, cui hic nummus aureus , quen libi trado, tradatur, eoque lubentius hoc fa- cio, quo majori gaudio animadverti, tale de vera libertate argumentum duobus nostrae Academicae alumnis adeo placuisse, ut in co elaborando vires tentaverint; argumen- tum enim , quid Veteres de vera libertate ju- dicaverint, nostro imprimis tempore est gra- vissimum , quo tam multi, nescio quam , liber- tatem sine justis legibus, sine moribus ho- nestis in suam aliorumque perniciem petulan- ler venditare solent. Apage istam libertatem homine atque societate indignissimam. — In nostra Academia. seculo tertio audiatur dic- ium: Zirtutum servi sumus , ut liberi si- AUS, Placet igitur Omen, primam in hoc tertio Academiae nostrae seculo victoriam ejus Alum- nos de iali argumento reportasse; lubenter id accipimus. Tu vero perge hac regia via, hoc veri recti, honestique studio aliis exemplo esse, ut quales honores jam tibi et. Academiae adfe- ras, tales aliquando fructus capias, cum ad doctrinae laudem, tum imprimis ad virtutem el. veram. vitae felicitatem uberrimos. JH 403 ssa QR ACTED BU? 2.1 57. el. tibi dictum elim, ornalissime Bar- enim . "cniin: und tuae conie ui nae ctiam tributae sunt laudes ; accipe ergo a me..hoc. lestimonium. honorificum ,. quo in- dustriam . tuam. ornarunt Praeceptores. Habes igitur s; quod gaudeas, quod ie, si opus sil , novis stimulis excitet; ut. eadem , qua tam lau- dabiliter coepisti ,. diligentia et..studio . in ar- tibus et disciplinis progrediaris. fi 25i bun si: arpssup nue fi 95159 (n JupriciUw OnpiwiS MarHES. kr PmiLos. Narr. "Ad propositam Quaestionem Zoólogicam : Quaeritur | insectorum lepidopterorum , quae, in opere Crameri: /es papillons exotiques des trois parties du monde eic. ejusque supplemento , descripta et delinea- ta sunt, Catalogus, continens enumera- tionem systematicam specierum , "in sua genera redactarum, secundum methodum Cel. Latreille, az posteriore editione Cuvierii operis: le Régne animal elc. expositam. — duas accepit Commentationes, unam, Fabricii verbis inscriptam: Nzu- 58 J.L.C.SCHROEDER vAN nen KOLK merus specierum, in Emntomologia, fere infinitus , et , nisi! in ordinem redigantur , Chaos semper. erit Entomologia ; alleram , symbolum habentem dictum Ciceronis: Iz hoc sumus sapientes , qhod Naturam ,opti- mam. ducem , tamquam Deum sequimur. In priore Commentatione, licet magna auc- toris diligentia et eruditio abunde pateant, plurimae iamen, in Crameri opere deli- neatae, insectorum Lepidopterorum species prorsus omssae sunt; tum eliam variae in- sectorum figurae in sua quaeque genera Zaud accurate redactae. Quod quidem inde ortum fuisse videtur, quod, Crameri tabulas cum ipsis Naturae speciminibus comparandi , opportunitas auc- tori, ut ipse fatetur , defuerit. Hanc autem opportunitatem posterioris s mentationis auctor non tantum. habuit, | sed tam egregie quoque adhibuit , ut e£ specie- rum, apud Cramerum obviarum, nullam fere negligeret , e£ in figuris accurate in sua genera redigendis diligentior esset, e£ vero ellam, comparatione cum ipsis speciminibus institutà , | z0zzulla, quibus Crameri ta- bulae laborarent, indicaret. vita. — ORATIO. 2 -dDéinde ; praeter requisitum , secundum La- treillii^ methodum , ' Catalogum , alterum quoque: dedit,: juxta Ordinem tabularum re- dactüm ;-unde hàec Commentatio àd Cra- meri'operis usum longe fruciuosior esse po- terit:; Denique, in fontium delectu insti- tuendo, tanto ingenii 'et' judicii acümine usus est auctor; ut^ "Ordo, vàriüs hisce laudibus perpensis , posterioris hujus Commentationis Scriptori praemium: tribuere! non dubita- verit. — Prioris tamen Commentationis auc- torémi' suis quoque laudibus haud destituen- duin:rátus secundos - offerre honores, decrevit. ^ [( idle igitur scidulae' et legitime in- slitutae disquisitiones 7 ;ctore;n , in hoc cer- tamine, demonstrarunt Henricum Verlo- ren; in nostrà Academià Juris Candida-. tum; — qui autem ad hujus accederet lau- des, Petrum Henricum Jacobum Wellenbergh, Medicinae studiosum , dn Aeádenià Lugduno-Batavà. : " " — cus Verloren. — Mcdo fratrem tuum lau- davi, cui vix Palladis sacra ingresso nuperri-: 60. J. L. C. SCHROEDER vAN nzn KOLK me ab Academiae Lugdunensi palma in His- toria Naturali concessa fuit; Tibi, licet Juris Studioso, in eadem disciplina a nostra Aca-- demia nunc aequalis tribuitur palma. Lau- dabilis omnino est haec íraterna aemulatio ;: ambo pari studiorum et verae gloriae amore: in hoc certamen descendistis, ita tamen , ut ex: eo ambo Victores escendere potueritis. Accipe igitur hunc nummum aureum , egre-- gium industriae et doctrinae praemium. — Num vis majus quoddam: nobiliusque dup Ecce Patris hic praesentis gaudium, Patris: venerandi , filiorum virtutibus beati. Quid enim pio et. probo filio. dulcius esse potest, quam. Patrem, a quo tot bona accepit, gaudio affi- cere. | Pergatis ia, tu et frater tuus, ut Patris gloriam , familiae decus , Patriae ornamentum aliquando vere appellari possitis, Te autem , Vir aestumatissime , Patrem ho- rum filiorum cum praesentem videam, non possum non tibi ex animo tales filios gratula- ri, — Annuat Deus tuis precibus pro ipsorum salute. — lta sint et maneant hi filii fontes uberiüni felicitatis tuae vitae. -« ORATIO. 61 - Neque te, Petrum Henricum Jaco- bum Wellenberg;absque honoris signi- ficatione dimittam ; audivisti laudes, quas tuac commentationi tribuit ordo Philosophiae Na- turalis, quae. non sunt exiguae. -. Hoc igitur. Documento tibi testimonium ho- norificum trado, Non auri pretium , sed honos alit artes, Perge igitur hoc honore incitatus eadem diligentia et ardore in utilissima atque jucundissima Naturae .studia incumbere, ut, quemadmodum Academiae. tuae Lugdunensi es honori ,. ita aliquando Medicorum Ordini fias ormentums -JupriciUM OnbrwIS. "THEOLOGORUM. 90:22] : "Ordo Theologorum unum tulit responsum ad propositam. quaestionem : . schismatis in Dioecesi . Rheno-Trajectina . (4423—1457) historia ita. enarretur , ut simul ejus vis exponatur. cum in Ecclesiam et Hierar- chia, Belgicam, ium in praeparandam sacrorum in patria nostra emendationem , €ui symbolum ..... »on Reformationis cet. Cum vero in schismatis historia enarranda , 62 j.L. C. SCHROEDER vaN pnzn KOLK conditionis , quà cz; universa £z:n Belgica Ec- clesia et Hierarchia tuac. temporis erant ; nul- lam auctor;rationem habuerit, et, schisma- ie plane in se spectato, ne. verbum quidem de remotioribus illius causis monuerit; cum praeterea unum ordinem Chronologicum adhi- buerit , et schismatis vim, cuzz in Ecclesiam et Hierarchiam DBelgicam , £z in praeparan- dam sacrorum in patria nostra emendationem levius exposuerit; cum denique Latinitas vi- tiis scateat quam plurimis, hancce commen- tationem praemio ornandam non censuit Fa- cultas. tiia Lubenter tamen animadvertit Ordo , aucto- rem in adhibendis optimis ad schismatis histo- riam explicandam fontibus , egregiam posuis- se operam, atque in nonnullis factis recen- sendis laudabilis industriae et. Zxpifeízg histo- ricae. documenta subindo dedisse ; quaprop- ter eum publice laudandum censui. Ad id invitatus, Disputalionis auciorem sese profes- sus est, quod aperta schedula probavit, Egbertus Roelants, Theolog. Studios. in Academia Groningana. Adversa autem valetudine hic praesens adesse non potuit. ORATIO. 63 IC "v JopnitM Onprs JuniscossuLTORUM. ^ Ad quaestionem. propositam ; i «. Succincte.. exponatur , quale Caroli V. aetate in. diversis; Belgii regionibus. ei subjectis jus summi Imperii quibusque fi- nibus summi, Imperantis. potestas circum- scripta fuerit." 1v duo accepit responsionis specimina , alterum inscriptum verbis Schélleri: . « Ihn hàlt in waPangiposn nur das deutliche 9h j | Gesetz Und der Gebràuche tief-getretne — altrum Horatii verbis: « Jaleat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit : opimum, ? Quae autem quaestionis propositae vera sen- tentia est, cum ex ipsis Juris Publici princi- piis, tum ex aetatis Caroli V. ratione et peculiari eà aetate regionum Belgicarum con- ditione. aestimanda, eam nec bene intellexisse; nec, quod debuerunt, explicuisse visi sunt uiriusque speciminis auctores. Neutrum igi- iur quaestioni satisfacere judicatum est. Lau- 641 J.L. C. SCHROEDER v4&N pnzn KOLK dabili quidem industrià quàdam auctor prio- ris scriptionis in omnium regionum Belgica- run Carolo V. subjectarum conditionem politicam inquisivit. Verum non satis, quod utique oportuit, etiam in cozs£zitutionem , pa- rum reputans, Juris Publici quaestionem sibi esse propositam , Jureconsultorum more trac- tandam. Praeterea nec fontes oplimós quoss que adiit, nec usus est optimis quibusque subsidiis literariis. Historiae enim fontes pau- cos delibavit, juris pauciores; a recentioribus maxime scriptoribus proficiens, Jureconsul- torum scripta neglexit, Historicorum autem nullo. cum delectu. adhibuit, Unius adeo in- ler celeras regiones legem. publicam , qua ve- lut fundamento Publici Juris. constitutio C a^ rolo lmperante tola consistere videtur, si^ lentio praetermisit. Eo nomine sane lauda- bilior. füit auctor posterioris speciminis, ma- gisque ejus scriptio lam in disponendis quam in traclandis rebus Juris studiosum. refert. Ceterum hic, praeter plura illius. peccata , propriis quibusdam sibi offensis notabilis est, Vix enim unius alteriusve regionis rem. publi- cam , Caroli aetate, jure consiitutam accu- ralius examinayit; et quem harum regionum ORATIO. 65 Statum publicum perspectum ' habuisse | sibi visus est, eum quasi omnibus communem fuisse práesumsit. Eorum quae publice acta sunt Caroli V. aetate, ad definiendam ne- cessitudinem regionum Belgicarum cum lm- perio Germanico, ne verbo quidem mentio- nem fecit. Quae autem de illa necessitudine ipsa pauca interposuit, ea longe abesse a rei veritate, levissimo quoque aspectu deprehen- ditur. . Offendunt , quoque alia multa in hoc specimine non solum a juris eorum. tempo- rum ralione, verum etiam ab historiae fide aliena, quos errores vitare potuisset auctor, cum diligentiori fontium investigatione, tum adcuratiori cognitione verae significationis ver- borum, quibus tunc temporis variae publicae potestatis partes appellari solebant. . Nonnulli eorum errorum utrique specimini communes sunt; longe plures vero in eo conspiciuntur; quod posteriori loco memoratum est. Prae- mio ornari, ob causas expositas, . neutrum potest. — '"Vidistis Juvenes ornatissimi, quam gloriosa Sil cerlaminis Lilerarii victoria, — Novas au« 9 66 J.L.C. SCHROEDER vau nzn KOLK iem quaestiones , quae decrelae a. singulis nos- trae Academiae facultatibus, nune vobis prae- legantur, non habeo; mutata enim lex con- stituit, ut hoc quidem anno a solo Senatu Academico Groningano quaestiones. certaminis literarii proponantur. Ergo hoc non impedit , quo minus vires vestras in gloriosa hac. Palacs- ira periclitemini, At vero parvus est in ea Vic- iorum numerus , minor est eliam nuric redditus. Alia tamen est palaestra , magis etiam glo- riosa, in quam quilibel vestrum, dummodo firma est ipsi voluntas, sine periculo descen- dere, atque praeclaram coronam. reportare potest, — Scilicet. haec. Corona. exercitationi- bus virtutum. est. proposita, - quam. accipit , qui excellit honestate , humanitate, pietate , modestia, recle factis; — Corona, in qua po- "sita est omnis vera gloria, omnis. hominis dignitas, quae permanet post mortem, — Corona , qua nemo sine sua culpa.caret , quam si meruimus , nemo nobis negare , nemo eripe- re potest. — liaec est conscientia bene actae vitae , multorumque benefactorum recordatio. Hisce virtutis exercitationibus nos Professo- res , Vos studiosi , gloriam nostrae Academiae , quae nunc tertium seculum est ingressà, a "ORATIO. (61. Parentibus acceptam , intaminatam., uti opor- tet, quin etiam auctam nepotibus .tradamus , neque patiamini in. nobili hoc. certamine ab ulla Academia nostram superari. Haec Vobis inprimis dicta sunto, Juvenes dilectissimi, quibus est sensus veri et honesti , qui a laudandis Viris merito laudari cupitis ; vocibus autem: corruptis, levitati , atque pra- vae libidini non aures praebetis. —. Pergite o ut facitis , dignitatém nostrae Academiae tueri ;; et. memores estote, quam praeclarum .sit ; quam jucundissima recordatio , alios ad rectam. viam reduxisse. Te autem Deum omnipolentem et benig- num ardenter precamur , ut sinceris hisce conatibus omnium , quibus salus nostrae Aca- demiae curae est, tuo numine faveas, ipsis- que auxilio adsis. — lta ctiam hoc tertio se- culo nostra Academia , post fata superstes , te auspice servabitur incolumis, ita veram ejus glo- riam nepotibus intaminatam tradere possumus. Hisce igitur peractis, unüm idque gratissi- mum mihi superest, ut Successor! Reciionis munus atque insignia tradam. 5* 68 J. L. C. SCHROED. v. ». KOLK ORAT. Te igitur Ludovice Gerarde Vis- scher, ex Augustissimi Regis decreto in proximum annum Academiae Rectorem pu- blice dico, proclamo. ^ Accedas igitur, et jure tuo, quam tibi relinquo, occupes se- dem. Salve Magnifice Rector, cui sigillum , et quidquid Academiae. Magistratus honoris et oneris habet, omnia trado. Annus tibi con- tingat felix atque tranquillus, te Rectore floreat Academia, atque laetissima capiat in- crementa, D. Ju. ADNOTATIO. (1) Vid. J. C. A. Heinroth, Lehrbuch der Stó- rungen des Seelenlebens, Leips. 1818. I. Th. pag. 69. sq. C. Sprengel, Versuch einer pragmatischen Ge- schichte der Arzneykunde, Halle 1821. " Aufl.I. Th. p. 21. pluribusque aliis locis. J. B. Friedreich, Versuch einer Literatur-Ge- -schiehte der Pathologie und Therapie der Psychischen Krankheiten. Wurzburg, 1830. p. 1. sqq. F. E. Foderé, Traité du Delire, Paris 1817. Tom. I. pag. 45. (2) Vid. J. B. Friedreich, Versuch etc. pag. 90. sqq. C. Sprengel, Ueber Plato's Lehre von der Geisteszerrüttungen. In Nasse, Zeitschrift für Psychische Aertze, 1818. 2 Heft. pag. 159. sq. (3) De morbo Sacro, $. 2, 3. Edit. Linden. Tom. lI. pag. 142. sq. — Me non fugit, hunc Hippocratis li- brum esse spurium, neque a. primo Hippocrate con- scriptum, verum in genuinis libris pluribus locis cau- sae naturales Melancholiae et Maniae enumerantur, nusquam vero de Daemonibus sermo est. — Vid. coete- rum J. B. Friedreich l1. c. pag. 46. sq. et praeci- pue egregiam Dissertationem Inaug. Doct. H. Nasse, Do Insania , commentatio secundum libros Hippocratis , Bonn, 1829, Cap. 2, 3,9. atque quaea Patre, Viro Clar. 70 ADNOTAT 190, F. Nasse egregiae animadversiones huic Dissertatio- ui sunt annexae pag. 77. sqq. (4) A. C. Celsi, De Medicina, Libr. HII. Cap. 18. (5) K. G. Neumann, Die Krankheiten des Vor- stellungsvermógens, pag. 180. $. 231. J. B. Frie- dreich, pag. 42. T. E. Fodere l c. pag. 106, A ws (6) J. C. A. Heinroth, Lehrbuch, IL. Theil, p. 95. sq. F. E. Foderé, du Delire, Tom. I. pag. 47. C. Sprengel, Pragm. Gesch., 2 Theil. pag. 183. (*) F. E. Fodere, |. c. p. 99. C. Sprengel, Pragm. Gesch. 2 theil. pag. 202, 209. sqq. (8) F. E. Foderé l1. c. pag. 50. sqq. K. G. Neu- mann, l. c. pag. 181. C. Sprengel, l. c. 3Theil. pag. 385. sqq. (9) K. E. Neumann, l. c. pag. 182, (10) Th. Arnold, Observation on. the nature and prevention of Insanity, Lunacy or Madness., Lond. 1782. A. Chrichton, Àn Inquiry into the nature and origin of mental derangement, Lond. 1798. W. Perfect, Annals of Insanity, 5 Edit. Lond. sine anno ; prima, Editio prodiit ann. 1797. sub Titulo. Select cases in the different species of Insanity , Lunacy or Madness. * (ID) H. Boerhaave, Aphorismi cum Commenta- Hone Swieteuil, Tom. IIL. $. 1099, ad 5, 1127. ADNOTATIO. 71 Hoc loco. adferre liceat epistolam Boerhav ii, olim mihi dono datam a Doct. Vir. Ph. Themmen, Med. Doct. Amstelodamensi. .Seripta est ad virum cla- rissimum R oéllium, eo tempore Anatomiae Profes- sorem Amstelodamensem, atque agit. de certa qua- dam Melancholia, quae, uti mihi videtur, e causa Hysteriea originem duxerat. Ex hac epistola patet, Boerhavium,dum morbo, quem comitantem esse suspicabatur, . mederi conabatur, nexum inter animi affectionem atque symptomata morbosa nondum penitus perspexisse, saltem non indicasse; placidum tamen re- gimen medicum commendat, neque curam .psychicam negligit. Si cui mirae in eo videantur praescriptio- nes remediorum, ex tot rebus compositae, is recor- detur, tales eo tempore maxime in usu fuisse. Est autem hujus argumenti. GULIELMO ROEÉLLIO H. BOERHAAVE. Re ommi rite perpensa collegi malum, cui obnozia languet lectissima domina , ez animi potissimum moerore et perturbationibus , pendere , atque cau- sam harum quum ars mostra wir attingat, haud multum subsidii adferat medicina. Id vero, quod si- mul adest «inus bonae conditionis circa vasa uteri- na medelam quidem, mea sane seutentia, admiltet. Meditatus commendare ausim, ut simulac jam desinet repurgatio menstrua, hauriat tribus diebus, successi- vis, quotidie, mane, jejuna potionem purgantem A, integram , una vice. Vesperi autem ejus diei bibat liquorem B. uno haustu. — Hisce quoque diebus prode- rit parcior victus, frigoris evitatio, sedatus motus, f [5v] kDNOT-AT't0 animi tranquillitas , vesperi pedum balneum per semiho- rH spatiwm. Hisce peractis, consulo, sumat ter quoti- die quinque simul catapotia C. superbibendo . semper wnciam wnam dec vino medicato D. Id oportunum erit facere hora ante jentacula , prandium , coenam. Interea loci fugiat largum nimis potus aquosi usum — Corpus exercitatione crebra moveat, atque abdomen Vnprimis mane, et vesperi, perfricandum curet pan- nis asperiusculis , calidis, siccis, ad. eam praecipue veutris plagam , qua tumor ille assurgit, quo commo- de dissipari sensim, queat. Atque ea quidem si, hac lege peracta, bene cesserint : tum medio Julii mensis aquas Spadanas potas curationem in sanationem duc- turas auguror: Si modo intempestiva. impraegnatio haud. intercesserit , hancque ita methodum ultra vetue- vit ; sique vita etiam et animus, sic regi forie queat , ut affectibus: majoribus liber , pacate degat, Id ubi sa- pienti monitu feliz. impetras , Hippocratis eris coce Medicus philosophus Deo similis! sed ardua, quae pulchra. Vale Leidae 17 $ 35. iwTpos yzp QuAocoQoz , ia66eoc De decenti habitu Cap. 3. ($ 5.) Á. Re Lap. Caneror. gr. VIII. — Haematit. gr. III. Myrobalan. Citrin. gr. VII. DUET COMETA NORESENNRICTSNI s cR E Ue : Saechari perlati gr. VI. Scammon. leetissimi gr. VII. Syrup. Cichor. c. Rh. dr. V. diu, aecurate, contritis in. mortario vitreo, vitreo pistillo, admisce. Aq: Stillatit. Melissae Unc. LI. ADNOTATIO. 79 B. Aq: Stillatit Cortic. aurant q ————— — Cinnamom. ————— — Meliss. à Ung. 6. Sp. Sulph. p. Camp. gtt. TII. — vitae Matthioli dr. I. Syrup. violacei dr; II. m. f. haustulus. C. Re Catechu optimi dr. g. Lap. haemat gr. XV. Mastiches . gr. X. Olibani. , Rhei. Sarcocoll. gumm. à dr. £. Ol. Stillatit. Ciaoi. gtt. LV. m. f. pilulae, singulae gran. III. p. Ro Cort. Optimi Capparid — — — — Cinnamom. — — -— — Tamarisc. — — — — Peruviani à dr. VI. — — — -— granator. dr. Ill. Flor. granator. pug. Q. Lign. Santal. rubr. dr. V. Rad. Oxylapathi dr. IV. m. p. unde cum vini hhenani (& IV. F. L. A. vinum medicatum. (12) Van Swieten, Commentaria in Aphor. Boerhavii, Tom. HI. $. 1113. pag. 514. tum etiam $- 1120. pag. 521. 74 ADNOTATIO. (13) J. Guislain, Traité sur l'alienation mentale et sur les Hospices des Aliénes. Amst, 1826. 2 Tom. (14) Non inutile duxi brevem hujus Nosocomii de- scriptionem his addere, ex qua inprimis pateat, qua- lis sit ejus administrandi ratio. Ante annum 1831 soli Maniaci, inferiore ordine nati, inhoc aedificium recipiebantur, qui ibi cancel- lis angustis putidisque inclusi, caeterum sibi relicti erant, sexu utroque inter se commixto. Numerus alio anno alius, ita tamen, ut esset fere inter viginti et triginta. Verum inde ab anno 1831 usque ad hunc diem magis magisque emendatum et auctum fuit aedificium, ita ut etiam horti fuerint additi, spatia apta ad aé- rem salubrem et liberum hauriendum , ad exercendum corpus diversosque ludos et labores instituendos, at- que officinae, in quibus diversa opera a Maniacis perfi- ciuntur. Provisum etiam est, ut essent loca et spatia aperta, ubi, qui agiliores, tumultuosiores aut etiam furi- bundi essent, separatiab aliis sine suo aliorumque peri- culo aére libero frui possent: denique jam hoc tem- pore exstruuntur officinae, quibus varia opificia atque labores separatim perfici a Maniacis possunt ; quod au- tem maxime necessarium est in ejusmodi Nosocomiis , sexus uterque prorsus inter se est separatus. Hisaliisqque institutis et emendatis, numerus Mania- corum eujuscunque loci etordinis, qui ad hoc Nosoco- mium mittebantur, quotannis insigniter auctus fuit. Hi in tres classes divisi sunt, in ditiores , mediae condi- tionis, et pauperes. — Singulis his classibus diversae sunt aedificii partes, quas habitant, horti et spatia ADNOTATIO. 75 in quibus ambulant, corpus excercent, ludos insti- tuunt, atque opera peragunt, adeo ut, similiter atquc sexus uterque, alia classis ab alia sit separata. Qui primae sunt classis, singuli suis cubiculis fruuntur, diversis utensilibus ornatis, ut solet esse in domiciliis eorum, qui honestiore loco sunt nati. Quoniam occupationes atque assiduus labor miruni in modum Maniacis prosunt, non solam ad. placandos animos, verum etiam ad ipsam mentis sanationem restituendam , maxima eura est, ut non coacti, sed lubentes negotia aliqua et opera in se suscipiant, at- que in iis perficiendis detineantur, atque delectentur. Qui inferioris sunt classis ad eos labores, quibus antea per longum tempus assueti fuerant, facile duci possunt ; quales sunt opificum, ut sutorum, sartorum, picto- rum, fabrorum lignariorum , eorum, qui libros com- pingunt etc. Hisce omnibus, quantum id fieri potest, praebetur occasio et facultas artem suam excercendi, suppeditanturque instrumenta ad eam necessaria. — Plurimi serra et securi lignum dividunt, quod ad com- burendum adhibetur, lectos aut culcitas (Matrassen), quibus Milites in urbe utuntur, reficiunt; Foeminae linteamina, vestes, vela, stragula aliaque suunt, restituunt, cibos parant etc. Quanta autem opera hoc modo occupati eonficiant, ex hoc judicari potest. Initio hujus anni 1837 numerus Maniacerum ex infe- riore classe aequabat 19 viros, ex quibus 17 (duo enim ita erant stupidi, ut ad nullum opus apti essent) inde a 1 Novembr. 1638. ad 1 Mart 1837. haee perege- runt. - Ligna securi et serra diviserunt in 4800 frusta. l4 Culcitas refecerunt. 76 |»ADNOTATIO. 44 Vestimenta varia, pilea pannea etc. confecerunt. Deinde duo fabri lignarii Maniaci fabricati sunt 74 diversa utensilia , ut mensas , sellas , subsellia , scabella , atque 109 utensilia repararunt etc. Eodem tempore 11 Foeminae e diversis classibus 705 ulnis lintei atque Gossypii usae fuerunt ad stragula, vela, vestimenta aliaque acu conficienda; praeterea plura tibialia contexta sunt; ad quos labores diligen- tiores praemiis parvis atque delectamentis alliciuntur , et exstimulantur, numquam vi coguntur. Ditiores Indis diversis, pingendo, Musicen exercendo, aliisque occupantur; praeterea Bibliotheca parva illis patet, atque unus ex iis Bibliothecarii vice fungitur. Cura hujus Nosocomii septem Curatoribus, quibus ego Jpse adnumeror, demandata est. Praeterea est Medic. Doct. Vir doctissimus N. P. Visscher, qui quotidie Maniacos visitat. — In ipso aedificio habitat Oeconomus ejusque uxor , quibus rerum gerendarum cu- raest, ut ea, quae a Curatoribus atque a Medic. Doc- tore jussa sunt, peragantur. Inter ea, quae in administrandi ratione emendata sunt, inprimis referendum est, quod haec administra- tio ita inter Curatores divisa fuerit, ut cuilibet sua pars in ea fuerit commissa. Unus aedificio praeést, quid conficiendum vel re- parandum sit, curat, hisque de rebus cum Architecto, redemptoribus atque. opificibus deliberat ; secundus rei nummariae pracést ; tertius Actuarii vicefungitur ; quar- tus rei alimentariae prospicit, idque inprimis curat, nt cibi optimi, salubres, a venditoribus modico pretio suppeditentur, "t bene praeparentur etc. quintus, quae ad vestimenta referuntar , administrat, quae ad- munistrautio late patet, quonism Maniaei ex inferiori ADNOTATIO. TÉ classi Nosocomii sumtibus vestiuntur, atque haec ves- timenta ipsa magná ex parte operibus Maniacorum , quae diximus, conficiuntur, atque reparantur; sexto autem Curatori provincia demandata est, ut dirigat atque administret ea, quae spectant labores, exerci- tationes, atque recreationes, quae provincia, quam gravis sit, ex iis, quae dicta sunt, satis apparet. - Cura Medicinalis N. P. Visscher, Med. Doct. atque mihi demandata est, ita ut ille Vir Doctiss. quotidia- nam curam in se suscipiat, quaeque necessaria sunt, praeseribat, Balnei sivestillanüs, sive calidi generalis usum indicet;. — porro jubet atque Oeconomo signi- ficat, num Maniacus propter furorem restringendus sit , nec ne; in casu vero ancipiti talis refrenatio ab Oeco- nomo institui potest, sed causas hujus rei postea Me- dico explicare debet. .Denique cum viro doctiss. Visscher statutis diebus ommes lManiacos, qui cura medicinali indigent, visitare soleo, quando mutuo. consensu statuimus, quaenam re- media singulis Maniacis praescribenda sint, quid in praescriptione mutandum , investipamus , quosnam effectus remedia in priori consultatione praescripta praestiterint, inque brevi morborum historià adnota- mus. Omni alterna fere hebdomade conventus est Cu- ratorum, quorum unus Praesidis munere per bien- nium fungitur, quando quisque suas res profert, de quibus communis instituitur deliberatio, cui conven- tui semper etiam Medic. Doctor Visscher adest. Ita omnia, quae curam medicam spectant, aut ad emendationem Maniacorum quid conferre possint, qui- nam Meniaci restituti Nosocomium relinquere pos- sint, tum a me curam Medicinalem generaliter geren- 78 ADNOTATIO. te, tam a Doct. Visseher in conventu illo pro- ponuntur aut indicantur. : Hi Curatores eum Medie. Doctore quotannis, Urbis Consule praesente, rei nummarise rafionem reddunt ; internum autem regimen totum iis mandatum est. — Ut autem pateat, quosnam salutares effectus haee. mu- tata et emendata conditio protulerit, non inutile duxi sequenti tabula numerum Maniacorum, qui quinque ultimis annis, quo tempore Nosocomium nostrum inprimis emendari coepit , Sanati fuerunt, referre, at- que praesentem ejus conditionem , eum priore, atque eum Nosocomiis quibusdam externis comparare. Quod ad priorem Nosocomii nostri conditionem atti- net, monendum, numerum Maniaeorum , qui quotannis accedebant, atque sanati egrediebantur, tam exiguum fuisse, ut comparatio inter illos, qualem sequenti ta- bula exhibuimns, institui nonposset. Saepe enim unus Maniaeus quotannis accedebat, unus sanatus egredie- batur, quod igitur ad falsam omnino rationem. duce- ret; hae de causa e numero Maniacorum, qui quotan- nis primo die Jan. in Nosocomio aderant, ex 30 annis, id est, ab anno 1800 ad 1930, medium numerum sum- simus, qui aequat 24; sanati egressi sunt intra hoc tempus 36, igitur per annum 1, 2. Ergo ratio est, uti 24 ad 1, 2, Postremis antem quinque annis medius numerus Maniacorum fuit 55, 4^, numerus autem Sana- torum 17, 6 ; unde ratio 55, 4: 17, 6 vel 554: 176: Cum autem haec ratio fere sit, ut 24 ad 7,6, atque prior esset, ut 24ad 1,2, sequitur numerum Sanatorum 30 prioribus hujus seculi annis ad numerum Sanatorum quinque postremis annis faisse, ut 1,2407, 5 ve" 1276 , vel uti 3: 19. 253| 619 | 119 Incurabilibus ex- | "Charenton wtf Í 1826-1829] 366 E clusis .* 3. 9 — Lou Bis Mpcyg as '11833-1835| 139| 126| 265] 32 : — —————————— ADNOTATIO. 79 , | | Numerus , n. "Maniacorum re- Sanati, ^ | Ratio Sanatorum Bosocosala í ceptorum. | " |ad illos, qui re- diversa, ab- ad- : I ————— MR (sant: T i Viri. ne Summa, |. Viri. cd Summa. ( 183233833] 17]. .5| 22] 9| 1| 10| 0,45—1:2,2 -'Nosocomium ||1833-1834| 32] 12], 44| 14| — | 14| 0,31—1:3,1 lheno - Trajecti-( |1834-1835| 26! 15 A41| 16 p, 18| 0,44—1:2,3 , num. 1835-1836|. 32 21 53 |. 15 5 20 |. 0,38—1:2,5 1836-1837| 35| .22| 57| 20| 6| 26| 0,16—1:2,2 1832-1837] 142]. 75| 217| 7à| 14| $8j O,4—1:2,4 Bicétre :/1825-1828| 1085 | 1483 | 2573 | 376 | 505 | 881:| 0,30—1:2,9 et. ARE EET 1093 | 1458 |2551 |.392.| 492 | .884 | 0,35—1:2,9 —. Salpétriére. 1831-1834] I311 | 1926 | 3237 | 338 | 624 22 30—1:3,4 (a) 90 | 209 | 0,31—21:3,0 (5) E. . roro 115.|. 0,28—1:3,6 niat 811] 0,41—1:2,4 pus -—. Laus c iiir cec |azasi se S1 |-0,472—1:2,1 (e) Sonnenstein prope D» esden . . . . |1814-1817, 106 "T 175 | -0,502—1:2,5 (d) 1825-1834| : 226 | 630 | i 20 189] 10[ 23] 0,12—1:8,6 () in Italia .'|1814-1824| — | — |1725| — | — | 975 0,33 —1:3,0 (8) lem in An- £|1799-1815| — | — 4830]. —. | —.|1884 | 0,39—1,2,6 1817-1819] — | — | 36^ - | 195| 0,54—1:1,9 (A) win Scotia. |1814-1823| 417| 309 | 726 |180| 122. 302 |.0,425—1:2,4 (i) OR É rendu sur le service des Alienés pendant l'intervalle de 1825 à 1833 par M. Desportes. Paris 1835. Tab. VI. pag. 13. (b). Annal. d'Hygiene publi- que, Tom. L. pag. 131 sq. (c) Notice, statistique sur l'Asyle départemental des Alienés etabli à Rouen par M. L. de Boutteville. Rouen 1835 pag. 22. (4) Ueber die Anlegung und Einrichtung vou Irren- Heilanstalten '&c.- von M. J a- €0bi. Berlin 1334 p. 449. (c) Horn óffentliche Rechenschaft &c. Berlin 1818 Pp 315. (f) Nasse Zeitschrift für psychische Aertze. 1818 Feft. I pog. 117. (4) Friedreich Magazin für Seclenkunde. X Heft. pag. 60. . (A) Friedreich Mega- Zim l c, pag. 71. (i) Friedreich Magazin d. c. pag. 73. $0 ADNOTATIO. In hae Tabula tantum ratio est habita eorum, qui quotannis recipiuntur, neglectis illis, qui initio anni . in Nosocomiis aderant; quum enim in diversis Nosoco- miis numerus incurabilium, qui diu adfuere, insig- niter differat, omnis comparatio, nisr hoe modo fit, in- certa redditur, quod inprimis de majoribus Nosocomiis , uti Bicétre et Salpétriére, valet. Praeterea monendum est inter illos, qui sanatie No- socomio nostro 5 postremis annis egressi sunt, non enumeratos esse illos, qui magis minusve emendati, non vero prorsus restituti , familiis suis sunt traditi ; quo- rum numerus fuit 0, inter quos unus, | multum jam emendatus, postea penitus restitutus est, sine alieno auxilio. : Nostrum Nosocomium , postquam emendatum fuit, cum pluribus Nosocomiis externis non sine honore posse comparari, inprimis ex eo apparet, quod nos in nostro caleulo incurabiles , neque paucos sine, qui 5 ultimis annis accesserunt, non ex- elasimus, ita ut numerus 217 comprehendat quoque Imbecilles, Idiotas, Epilepticos, omnesque, quorum casus inveterati erant. Ad hanc rem inprimis est attendendum. Haec causa est, cur ratio numeri sanatorum Maniacorum in diversis Nosocomiis tantum differat; veluti numerus Maniacorum in Bicétre et Salpétriére, qui curae medicae commissi sunt, comprehendit quidem Lmbecilles et Epileptieos (a), sed exclusi sunt incurabiles, qui illis annis accesserunt, quorum numerus fuit 950 in pri- ma serie ab anno 1825 ad 1828 ; 960 in secunda et. ter- tia serie; horum tamen sanati fuerel3 e prima, 12 e secun- da, et 11 e tertia serie, quibus additis, ratio sanatorum (a) Vid, Compte rendu et Tab. I comparati eum Tab, Vf. ÀDNOTATIÍIO. si &d illos, qui accesserunt, erit 0,25 in prima ei secun- da, et 0,23 in tertiaserie.. Si vero Maniacos solos, ex- clusis Epilepticis et Imbecillibus, computamus (a), ra- tio- in prima serie est uti 2240:883 —0,39; in secunda serie uti 2274:877——0,39 ; in tertia serie uti 2919:936——0,32, qui numerus nondum aequat ratio- nem numeri sanatorum in nostro Nosocomio, qui erat 0,41, licet nulli sint exclusi incurabiles. In Charenton plures milites recipiuntur, quorüm mania acuta et recens fuisse videtur ,. ita ut ex 206 Mi- litibus 102 sanati fuerint (b), quod quantum ad ge- neralem calculum tribuat, quisque facile perspicit in nostro Nosocomio etiam nonnulli Milites recepti sunt, sed plures eorum erant jam incürabiles. Doct. Ferrus (c) vero monet, numeros, uos ex- hibuit Esquirol, et nos in Tabula dedimus, Maniaco- rum, qui in Nosocomio Charenton sanati sünt, minus aceuratos ésse; numero enim 619 Maniacorum, qui per tres annos fuerant recepti, addendum esse nume- rum 492, qui initio anni 1826 aderant, quorum plu- res postea sunt sanati; quibus additis ratio esset, uti 1111:2092——0,192—21:5,3; quam rationem si nos- tro Nosocomio applicamus, eventus etiam non infaus- tus est. — In nostro enim Nósocomio ] Jan. 1832 aderant 14 Viri atque 16 Foeminae, fere omnes incu- rabiles, quos si numero priori addimus, erit ratio se- quens, uti 247:88 — 0,36 —1:2,0, quae ratio ad- huc superat rationem nutrheri Sanatorüum, quam in ta- (a) Vid. Compte rendu etc. Tab. I. (P) Anhalcs d'Hyeiene, 1. c. p. 132. (c) G. Ferrus des Alienés, considerations sur l'état des Maisons etc.; Paris 1832 pag. 194, 168, 9. ce IE AP»NOoTJTATIO bula exhibuimus e Nosocomio Charenton 0,34 — 1: 3,0, in qua Maniaci , qui aderant initio anni 1826 , non re- cepti sunt. i In Nosocomio Charité, quod Berolini est, Incura- biles, raro admittebantur (a), qui aderant, re- mittebantur, ita quidem, ut ab anno 1808 ad 1819 non minus quam 742 incurabiles ex hoc Nosocomio remissi fuerint (b), qua ratione caleulus potissimüm de recentioribus casibus valet, |. unde faustus eventus facile explicandus. In Italia, testante Fuchs (c) plures Maniaci facilius sanari possunt, quum Mania ibi saepe e Pellagra, le- prae specie, oriatur, quando raro esset incurabilis, quod num de Aversa valeat, affirmare non possum. Denique in Bethlem nulli ineurabiles recipiuntur , imo vero Maniaci, quorum morbus ultra annum jam continuavit, non admittuntur, qua de causa in Beth- lem nulli inveniuntur casus inveterati, neque ab ini- tio incurabiles; . porro Maniaci, qui per annum in hoe Nosocomio morati sunt, dimittuntur (d), ut sane mirer, sub his conditionibus numerum Sanatorum non majorem fuisse. Recidivi pauci tantum fuere in nostro Nosocomio, scili- eet intra quinque ultimos annos, 5 tantum de novo eodem morbo affecti fuerunt, ita ut ratio ad illos, qui admissi faerunt intra hoc. tempus, sit uti 5:217——1: 43. in Bicétre et Salpétriéere uti 1:15 (e); haee vero differentia longe major est, si ratio, uti me judice (4) Horn ,:Oeffentlich. Recheuschaft , p. 209. (5) Horn, l. e. p. pag. 299sqq. (c) Friedreich, Magazin, Heft. X. pag. S93. (d) Friedreich, Magazin, l. c. pag. 71. (e) Compte rendu , "I'ab, 1X, et. pag. 10. ADKOTATIO. 85. debet, instituatur Recidivorum ad. Sanatos, quando án nostro Nosocomio fuit uti 5: 88 —1:17,6;in Bicó- tre vero. et Salpétriére, uti 739:2763 — 1 :3,7 (a), quod sane ingens est, quum ex singulis fere quatuàr Sanatis unus recidivum passus fuerit. Quod:ad mortuos. attinet , differentia inter 5 ultimos annos ih nostro .Nosocomio , atque 30 priores hujus se- culi satis magna est, minus quidem propter. morta- litatem adeo insignem, sed, quum pauci Sanati egressi fuerint, . ratio mortuorum major est, imo Sanatos superat; mortui enim sunt. intra illud. tempus. 52, Sanati 36; 1? Jan. 1800 aderant 21 Maniaci, acces- sere 30 annis 126, unde ratio mortuorum est ad il- ^3os, qui aderant uti 52 : 147 —0,35—21:2,8, quinque ultimis veroannis uti 43 : 247 —0,1721:5,7, quod fere àequat rationem , quae in Bicétre et Salpétriére reperitur, ubi in prima serie fuit 0,18 — 1,5,6; in secunda 0,16 — 1:6,0; in tertia 0,13 — 1:7,5 (b). In Charenton fuit uti 221 : 1111 —0,20—1:5,0 (c) Vi- "de porro plures hac dc re comparationes in Guislain , Tpraité sur l'alienation mentale, tom. II. p. 212 sqq. Tandem numerus virorum numerum foeminarum in nostro Nosoconiio superat, quod pro parte quidem ex eo. . explicandum , quod: plures milites in nostro. Nosocomio. recipiuntur ; horum vero numerus non tantus est, ut sola hac eausa haee sexus differentia possit explicari ; .. Virorum enim numerus major est in tribus istis Classibus, quas memoravi majorque etiam fuit 30 prioribus hujus 3A BRL (a) Hic calculus comprehendit quoque 36 Sanatos , qui ex - ;jncurabilibus adhuc xestituti sunt, quos in 'labula. nostra , exclusis incurabilibus , non adnumeravimus, (^) Compte rendu, "Tab. VI. alia vero est proportio in 'Tab. T, ubi omnes mortut enumerantur, quando ratio est, uti. 5851:1246 2 0,21 c 1:4, 7a (c) Ano. d' Hygiene publ. Lc. p. 127 sqq. 6s 84 ADNOTATIO. Seculi annis, licet in pluribus aliis Nosocomiis tum ex- ternis, tum in illo, quod Amstelodami est, contrarium reperiatur; de qua ratione fuse disputat Esquirol (a) uti et Fuchs (b). (15) Licet perquam diflicilesit, numerum Maniacorum in nostra patria aecurate determinare , quodammodo tamen possumus de illo conjectare ex inquisitione publi- ca auctoritate hac de re instituta, ex qua patuit 1 Jan. 1825 sequentem fuisse Maniacorum numerum atque ra- tionem ad incolas in nostra Patria (c). | Ratio Numerus Numerus Provinciae. Y Maniacorum ad Maniacorum. Incolarum. numerum Incolarum. Brabantia Septentrion. . 210 324,071 1:1200 Gela P LL 177 282,272 1:1594 Hollandia Septentrion. . 316 391,187 1:1238 — Meridionalis . 364 435,167 1:1196 Zeandia ./. . 7. | 130 129,715 1:998 Provinc. Rheno-trajectin. 113 117,743 1: 1042 Frisia, (SM 74 202,687 1:2739 Provinc. Transisalaua . 179 160,991 1:899 ———-- Groningana . . 173 156,093 I: 902 j Drenthis — 32 53,868 1:1682 | prem pas Summa 1828 2,233,794 l:1233 ——. (4) Ann. d'Hygiene publ. l.c. p. 107 sqq. (^) F ried- reich, Magazin, l, c. pog. 95... (c) Friedr. , Magazin, 1830. Il[ heft, pag. 148. ADNOTATIO. 85 Amstelodami certe ratio Maniacorum non minor est quam 1:1000 incolas, quum vero numerus Maniaco- rum in urbibus major sit, quam inter agricolas, ra- tio modo data non magnopere a veritate recedere vi- detur; Fuchse comparatione diversorum populorum. concludit, generalem rationem Maniacorum ad Incolas reliquos esse uti 1: 900 (P); eur autem tanta sit dif- ferentia inter quasdam Provincias , uti v. c. inter Frisiam. et Transisalaniam me nescire fateor, saltem si enume- ratio ubique aeque exacte instituta fuerit; ipsas hujus enumerationis Tabulas conferendi postea mihi occasio data fuit , atque vidiin Tabulam, quam dedit Fried. reich, nullum vitium irreptum esse. Caeternm quum nostrum Nosocomium non ultra 100 Maniacos capiat, satis apparet, id nequaquam suffice- re posse. | (16) Hanc spem atque exspectationem non vanam fore, eo certius me confidere posse arbitratus sum, quum me non lateret, jam diu Regem, humanitate s"a commoíum, emendationes insignes sortis Mania- corum animo concepisse, verum in iis perficiendis sedi- tione infelici belgica impeditum fuisse; sed paulo post habitam hane Orationem summo gaudio hanc spem con- firmatam vidi, quum mihi a Rege Augustissimo hono- rificentissime mandatum fuerit , ut rationem modumque, quibus sors Maniacorum infelix in Patria optime pos- set emendari, indicarem. A——À M — («) Friedreich, Magazin, X heft pag. 90, — m » s Obat nes; semgiedi e T: pé teni 9 scout No garda jm qi ueri Bay arre apdcvsatts gud D Y S uh d PS 4 Tm u MIB T RSUOY : 5 RA dis ^ APA E RD Xe gTT " * M j We na x miis cols T "t ERN. dic: (Oe cratere two meros, oia » "t VerYORIA 010 X, agar, , gol t oillodbtgbughi op. di xopuar a perm salir o oroquaqeor aen d Nd ls LUN (7^ Ne dessen anguste b pen^s vede 4 mgoiadb uue[- pdothbol lsdaien. disce jEbÉ i o xm s : r - 5 3s 2 Bos UNGERO, OA, dv IL d ET MENS RM i Pg $t. Tt M Ce EC. buo E « nu r uM i Ur GABRIEÉL VAN OORDT (:*) scripta edita reliquit:.- Onderzoek van de vraag: of alle opvolging een be- gin moet insluiten ? e Gallo-franco Cocum opere red- ditum exstat in quarto Volumine Syllogae HwwznrIA- AE: U'itgelesene Verhandelingeu over de Wjsgeerte en fraaje Letteren, getrokhem wit de Werkew der Koningljjke Akademie der VWetenschappen te Berljn. Utrecht. 4784. pag. 286—329. Opwekkingsrede tot eene plegtige hulde aam onzen aanbiddelijken Verlosser : witgesproken in de W'alsche - kerk te Rotterdam, bij de algemeene Vergadering van het Nederlandsch Zendelinggenootschap, gehouden al- daar den 44 Augustus 4803. "'s Haage. 4803. (*) De vita et moribus Viri scripserunt: J. HERINGA E.z. Levensberigt aangaande wijlen den rustenden Hoogleeraar G a- briél van Oordt. (.4dlgemeene Konst- en Letterbode. 3837. X.Del.) | J.F.vawOOonpT J. W,z. Iets aangaande wüjlen den rustenden. Hoogleeraar Gabriél van Oordt. (Jaar- heid in. Liefde, 1837. lI. Stuk.) 96 Orationes duae, altera de juvenibus ad Christia- nwm. sacerdotium formandis , doctoris religionis Chris- tianae dcademici officio, cum praecipuo, tum gravissi- zo ac praestantissimo : publice habita die 44 Octob. 4804, quum ordinariam Theologiae professionem in ZIcademia Rheno- Trajectina. solenni ritu. auspicaretur. Altera. de Jesu Christo, salutis publicae praeside ac statore : publice dicta die 40 Maji 4840, cum sma- gistratum Rectoris Magnifici in, Academia Rheno-T*a- jectina solenniter deponeret. | Traj. ad Rhenum. 4830. —— ar (€ DISQUISITIÓ PHILOSOPHICO-HISTORICÁ : LEGIBUS, LIBERTATIS CIVILIS VINDICIBUS; DISQUISITIO PHILOSOPHICO-HISTORICA DE LEGIBUS, LIBERTATIS CIVILIS VINDICIBUS, QUA RESPONDETUR AD ""QUAESTIONEM LITERARIAM , A NOBILISSIMO .ORDINE.PHILOSOPHIAE 'THEO- RETICAE. zr LITERARUM HUMANIORUM IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA ANNo MDCCCXXXVI PROPOSITAM: » Ex antiquae Politicae principiis , atque ex ipsa civitatum. antiquarum historia, effatum expli- cetur Veterum , quod apud Ciceronem est pro Cluentio c. 529: » Legum omnes servi sumus, ut liberi esse possimus." QUAE PRAEMIUM REPORTAVIT p». XVI. m. Manrzir A. MDCCCXXXVil; AUCTORE J. G. HULLEMAN, PHIL. TIEOR. ET LITT. HUM. IN ACAD. RHENO-TRAJ, CAND. Fructum sfudiorum, viridem et adhuc dulcem prom: decet , dum et veniae spes est et paratus favor , et au- dere nom dedecet; et, si quid desit operi , supplet ae- fas; et, si qua sint dicta juveniliter , pro indole acci- piuntur. QUINCTILIANUS. PRAEFATIO. Dici vix potest, Viri Clarissimi ! quanta me, lectà: quam i certamine Literario hoc anno propo- suistis Quaestione , ceperit continuo Commentatio: nis conscribendae cupido. Invitabatur enim stu- diosa in patria nostra juventus, ut yex antiquae Politicac principiis , atque ex ipsa civitatum anti- quarum historia , effatum explicaret Veterum , quod apud Ciceronem est pro hientio ; €, 539: ,Legum ommes servi sumus, ut liberi esse possimus." Et M PRAEPATIO. Et profecto non potest non ejusmodi quaestio ju- cundissimam simul et utilissimam praebere disse- rendi materiem, Non enim uno quodam contine- tur definitoque antiquitatis loco , sed totam omni- no ipsam complectitur, ut haud facile alterum re- perias disputationis argumentum , quod et tam la- tum exhibeat laetumque campum , in quo perscru- tandi studio indulgeas, et pariter in interiore anti- quitate verseris. Haec igitur causa maxime fuit, cur mihi adeo arrideret laudata quaestio et certaminis ineundi pro- positum animo meo statim volvere inciperem 5. sed altera mox accessit. Laus honosque, (fatebor enim) quae comitari fere juvenem solent ex ejusmodi. ludo palmam ceteris certatoribus. praeripientem ; .haud levis mihi ad respondendum stimulus exstiterunt, Adeo verum est, quod apud Platonem effatur in Politie Socrates: | 4'Aexeirw. TÓ ck. TIAM SVO ^ * - du * , - L2 IA 5,2 &jueAeITAA 0e TO GTI [uA OA6VGV. PRAEFATIO. vil Ne tamen 'existimetis , Viri Clarissimi! leviter me et audacter gravissimum argumentum fuisse ag- eressum 5. bona verba, quaeso, Si cui, mihi certe plane est persuasum , quanta sit, sive quis doc- trinae. meae animadvertat copiam, sive orationis elegantiam et bonitatem , virium mearum imbecilli- tas. At vero non doctis viris, qui in literarum studio quasi tabernaculum vitae suae posuerunt, Vos certandi campum aperuistis; sed juvenibus, artium ingenuarum studiosis, ut idonea ipsis exhi- beretur cum studii alendi tum virium periclitanda- rum occasio. Quae quum reputarem , factum est ut alacrius ad rem tractandam me accingerem ma- . nusque operi admoverem; in quo qua ratione versatus sim, vix opus est ut dicam. Ipsi anti- qui viae mihi fere duces fuerunt, quam egregio quorundam inter recentiores lumine illustrare inter- dum, operae pretium fore putavi. lam vero, Vos, Viri Clarissimi ! certaminis hu- jus VIII P jRTAJE4ESAAT 'O. jus arbitri, legite et dijudicate, quae equidem ad propositam quaestionem respondenda duxi, Ve- stram autem indalgentiam cur magnopere implo- rem? Nam aequitate, non gratid duci in judicio ferendo soletis. Quapropter si forte doctiori cui. dam et elegantiori commilitonis disquisitioni vic- tricem palmam decreveritis, — infeliciora quidem, sed justa tamen mihi evenisse credam. xS DISQUISITIONIS CONSPECTUS. INTROITUS. EXPONITUR ANTIQUARUM . CIVITATUM ORIGO ET NATURA. $. L De origine antiquarum civitatum. p. t. $. II. De civitatum antiquarum natura, p. 8. $. HII. De Politicae apud. veteres ratione, — p. 13- SEC- x DISQUISITIONIS CONSPECTUS. SECTIO PRIOR. EXPLICATUR NOTIO ET NATURA TAM $. T. $. 4. LEGUM QUAM LIBERTATIS. CAPUT L DE LEGIBUS, De lege ab antiquis proprie ita. dicta. p. 20. De necessitudine , quae intercedit inter legem proprie ita dictam et leges, . p.28. quales vulgo habentur, « «. «. De. natura. legum in civitatibus anti- quis. . . . LI . . . . . . p. 36. Doc auctoritate legibus secundum anti- quos tribuenda. . .« . «4 . 5 CAPUT IL DE LIBERTATE, De utiyersa libertatis notione. . De libertate hominite. . |. .. . De libertate populi. sive. ciyitatis. hcm LJ p. 46. p. 35. P. 59- p. 66. SEC- DISQUISITIONIS CONSPECTUS. XI SECTIO POSTERIOR. AGITUR DE RATIONE, QUA VINDICATUR LIBERTAS. CAPUT I. EXPLICATUR RATIO;. QUA VINDICATUR HOMINI LIBERTAS, De ratione,. qua. vindicatur homini libertas, ex antiquorum et Platonis maxime sententia. . . . . 4 p. 73- De variá , quam et antiqui philosophi secuti sunt et nos sequimur ad mo- ralem | nobis vindicandam liberta- Ii. các CON AS VV. 78: De ratione qua vindicatur homini in cite BBerigss 2... 6. De; 89. CAPU T Il. EXPLICATUR RATIO, QUA VINDICATUR CIVI LIBERTAS. Ex antiquae Politicae principiis. . p. 99. E vigore reipublicae Lacedaemoniorum p. 109. S. 3. xt — DISQUISITIONIS CONSPECTUS. $. 3. E wigore reipublicae thoniensium. p. Y14. $. 4. E vigore reipublicae Romanae. —.. p» 119. CAPUT Ml. EXPLICATUR RATIO QUA CIVI TOLLITUR LIBERTAS, $. 1. Ex antiquae Politicae principiis... p. 128. $. 2. Elapsu reipublicae Lacedaemoniorum. p. 137- $. 4. E lapsu reipublicae Atheniensium. . p. 142. $. 4. E lapsu reipublicae Romanae.» . p» 153» EPiLOGUS. . « «4p. 167. DI5- becrt ibit INTROITUS. | T EXPONITUR ANTIQUARUM CIVITATUM ORIGO ET NATURA. ahs mos | in medias. res continuo sentiamus , haud abs ze. videtur in disquisitionis hujus exordio universé ..quasi per introitum exponere antiquarum civitatum ,tum originem tum interiorem conditionem. Sié enim facillime progredi deinceps nobis licebit « €on- E multis erit partibus ceterae disputationis ordini ac perspicuitati, Quocirca ipsorum maximé veterum vestigiis insistentes, qua NU illi via eà mos sequamur. $. I. De origine antiquarum civitatum. - Quae prima fuerit hominum vivendi ratio, opti« me exponit in libris de Legibus Plato. Refert eà nativam prorsus simplicitatem. —,, Vitam homines : A "de: 2 IN TEOILILÀS degebant, xarà pay oix4ciw xol xoà tyévoc Oleo TTAp- pé. — Vivebant igitur zwrpovopoUpevo: et, patris matrisque obsequentes imperio , avium gregis instar vagabantur. Deinde vero majores urbes condentes , plures ii eundem locum conveniebant et ad agri- culturam se in montium primum convertebant con- vallibus, et septa quaedam e congestis lapidibus, tanquam murorum propugnacula, ferarum causá conficiebant, unam constituentes communem mag- namque domum" (1)... Uti autem familiae illae ex- coli procul dubio coeperunt mutuis celebrandis sa- cris festisque , ita etiam inde merito repeti solent prima societatis civilis initia. ^ Übicunque. aedes | Sacrae exstabant et templa, illuc cohgregabantur facile gentes, ut, sacrificiis festo tempore commu- niter peractis , cum communibus interessent Sacris , tum una se festivae hilaritati darent. Nec profecto mirum, | Minus excultis hominibus, pariter ac pueris, festo die nihil esse potest acceptius; sed simul ad amicitiam connectendam nihil magis est idoneum. Gaudium et laetitiam omnia spirant, nullus est inimicitiarüm locus. Factum autem com- munibus illis sacris, ut zspmríoyeg haberentur fa- miliae, templorum viciniam tanquam habitationis locum ünprimis appetentes, Similis res Romae ini- tia confirmavit, Sacrum asylum patefecisse fertur Romulus, quod plurimi continuo petebant, in quo sedem .deinde snam. collocarent. . !ta in Graecia sis quo- (1) Plato, de Legg. Lib. IlL. p. 68o. E. 681. A. mn— ——— n /———s——— o0 IN TROITU S. 3 quoque accesserunt 'olim familiae et tribus sacro illo' vinculo ad conjunctionem et societatem. Quum autem sensim 'ad majorem ingenii cultum pervene- rant, tum quod prius peregerant naturae impulsu, üd' fecerunt tandem rationis ductu mentisque, ut ipsi' societatis studio imprimis obsequerentur et ad | civilem conjunctionem sese applicarent (1)... Sed juvat haec accuratius attendere. -"Quemadüiodum ' universe in humanam societatem 1Tidximai exserere vim solet mirum illud, quo fere omnes ducimur,'amícitiae et societatis studium , ita in civilem quoque hominum conjunctionem tantam aliquando auctoritatem exercuisse videtur, ut re- peti inde.antiquarum civitatum origo et incrementa multis partibus possint. Licet enim plura jam ab antiquis memorentur. civitatum initia, per.se haud spernenda (2), vel sic tamen vi' sua tantum non destituta fuisse videantur, nisi accessisset studium illud societatis, communionis et amicitiae ,- homini maturà proprium et veluti innatum , quod scilicet itm vel (1) Vid. omnino c. van Heusde, Diatr. in Civ. ant. P. sqq. - (2): Memorat v. c. Plato Zndigentiam, de Hon Lib, II. p.369. B., de Legg. Lib. III. 68o. D.; Polybius Aominis imbecillitatem , Lib. VI. c. 5; Cicero utilitatis spem et se- "euritatis , de Off. Lib. 1I. c. 21. Imbecillitati autem et vitae necessitati tanquam civilis societatis initiis adversatur Cicero , *de Rep. Lib.-I. c. 25., de Off. Lib. I. c. 44. , qui contra vim laudat hac in re pAilosophiae , Tusc. Quaest. lib. V. c. 2., et eloquentiae , de Orat. Lib. I. c. 8. ; de Inv. Lib. I. c. 2. ; de quo vid. Mitscherlich ad Horat. Carm. Lib. I. Od. 10. init. A 2 4 INTROLTU.;. vel. solum: tantá- videtür facultate instructum ; ut, quamvis: hominem : ad: communitatem ineundam. tiie .hil.aliud ;instigaret , is prae natura sua, omnem fere solitudinem. aversante, ultro aliorum esset et communionem et amicitiam. appetiturus, ..., Quod nemo," . ait Cicero, ,in solitudine vitam agere velit, nie cum infinita quidem voluptatum abundan- tia; facile intelligitur, nos ad conjunctionem con- gregationemque hominum et ad naturalem commu- nitatem esse fatos. -— Quemadmodum igitur mem- bris utimur prius, quam didicimus , cujus ea utilita- tis causá habeamus: sic inter nos naturá ad civilem communitatem conjuncti et consociati sumus" (1). Sponte nostrá societatem civilem et conjunctionem appetimus , , Queer Xj Ópp &v moiv. rà TÀHv TOIEUTMV xomavíav" (2). . Tale quid- cetera. animantia . fere ignorant. Coeunt quidem ista ac conjunguntur, sed ut firmam ineant stabilemque communionem, hoc ipsis natura negavit. Lomini tantum id datum est. lunc participem rationis et orationis natura ad diuturnam rectamque ineundam societatem et informavit idoneum et a primis inde temporibus instimulavit. Multus imprimis Aristoteles. est in vi laudanda, qua valet natura ad hominem cum homi- neconsociandum , ut adeo zorrixiv Gov (3). suapte na- (1) Cic: de. Fin. Lib. I1I. c. 20. Cft. de Of. Lib. I. c. 4, Cs 16. ; € 44. (2) Aristot. Politic. Lib. l. c. 1. $. 12. ed. Schneid, (8) L1... Lib. 1. ic. 1. $.. 9. s INTROITUS. $ natuza hominem esse statuat. Fuit hoc naturale hominis stüdium, quo antiquitus gentes, sacris feg- tisque satis excultae , duci ad civilem communitatem coeperunt. Adsunt primum familiae, quae patris ve- luti principis cujusdam imperium 'Ssequentes suas quaé- que aedes habitant, donec plures in eundem locum conveniant. Tum oritur vicus, e pluribus. vicis urbs (1). Familiae autem istae simul etiam sua sacra afferunt, instituta, mores.. Inde communis in nova civitate cultus Deorum ,' communia: inde instituta ; communes item leges (2). Ita autem, singularum moribus et institutis receptis, coalescunt tribus. et familiae, ut unam gentem , unum populum , unam denique civitatem efficere incipiant. "Tum enim sa- cris istis, quibus antea conjungi quodammodo.coepe- runt, ad eam perveniunt conjunctionem , quae legum constare auctoritate censeatur. ^ Vetus autem illud sive sacrum vinculum manet quidem , sed novum sive politicum haud minori vi et efficacitate accedit; Tum exsistunt comitia et forum, tum senatus et curia, tum singuli communi civitatis causae consiliis factisque communiter consulere amant (3)... Verun- tamen, quod egregium est apud Platonem. in -Pro- tagoreà de Prometheo et Epimetheo fabulà moni- tum, ut firma illa sit ac stis civium: ;conjun-. ctio 1x) Cf. Aristot.- Lib, 1. $. 4-8. , quique eum secutüs esse; videtur Cic. de Off. Lib. 1. c. 17. , (2) Plat. de Legg. Lib. III. p. 681. A.- C. 9 Vid. Cl. yan Heusde , 1. 1. p. 16. 8Tq. 6 INTROITUS. id ctio majus quid requiritur, . Ceteroquin erim. fieri aliter vix potest, quin mutuis se. caedibus inter- imant cives, novaque civitas prae ipsorum -civi- um discordia celeriter. exstinguatur.. Quale autem illud sit quum Piatone disertius explanare nequaquam possim, ex /wc Platonis quasi quodam sancto. aus gustoque fonte nostra omnis manabit oratio. Dicitur igitur in fabula illa humanum. genus, misere Epimethei negligentià affectum , accepisse à Prometheo 77» £yrexvoy eoQíav cüv vupi y artis facul- tatem cum igne. Qua facultate eximie ornati homi- nes continuo aedes sibi struere aliaque parare, in- urbibus habitare adeo instituebant, Verum prae artis civilis defectu aliis alios laedentibus , denuo disjuncti et dispersi, a feris plerumque dilaniabantur, prop. terea quod ubivis illis erant infirmiores. — Tum vero Jupiter, de nostro genere metuens, ne to- tum periret, Mercurium de coelo misit, qui ad homines «adduceret. ,, 438 7s xal Obxww, iv^ &lev qÜAEWy xOcqu00 TE xi Decpo0l QuAlue cuvayuyol." Ro- gabat autem Mercurius Jovem , quo tandem modo utramque hominibus daret. ,, TIóregov", inquit j ,,ó5 ai Tixvai vEVépMvTa4 j cUTA xml cxUTUG Vel 5 yevée pura) 0B GOe" elg Eneuiv lorpuu]v OA AOIS ixay0g IOIOTOIS , xAl 0) &AACL OxpuicUpy Ol. xol Oixxy 2" xc aio! OUT 0d é&y tois duÜpdarots y 3) emi m&vTEG velo 5" lum Jupiter: ,'Eci| üyrTX4Gc, Wah cüvreG querEwvrQv' 00 ap &w yévoryro adAsig , €) ÓMyor müTOV pueTéwDIEV emp AAAQV TexUOV. «xh vogov we. 0l wap! éuoU vy) p Du INTROITUS. 7 Juyaueyoy midoUg xol Oixwc [ueréxely wr&lyely Qa vdrov mÓA&uG" (1). Vel fallor equidem, vel sponte animadvertimus quam egregie sit illud apud Platonem . ,expositum. Rudiores homines , artis facultate instructi, aedes quidem. aliaque , sibi parant ; sed civilem. societatem inire nullo . pacto. possunt, ... Ubi, vero 'ad. majorem pervenerunt ingenii. cultum ,..eo. magis, in iis . sese explicat ;.. cujus, naturà omnes rsunt, participes y. 2u- doris et justitiae, boni. justique sensus... Tum. san- ciuntar. leges, .ad . boni. justique normam exactae; jum in legibus. cives unicum ponunt salutis vitae- que felicis praesidium. tum. inter se naturá ad ami- -citiam. compositi, mutuae. harmoniae ac. concordiae student, mutuam amicitiam eo magis colunt et.ex- ercent. .- Hoc, igitur modo quum saturd simus apti 4d. coetus , concilia , civitates, (2) , quum aiàdc re xol in... Si. quid. aliud ,.. ut. perduret civilis. societas mecessario requirantur ,. merito statuendum mihi esse Nidetur,. principium. antiquarum . PRIN a . boni fuisse fustique studium. ; ; ; Sufficiunt , utique haec ad antiquarum. civitatum originem indicandam.. | Quae enim interiorem. .spe- ctant: earum: conditionem , separatim Sunt. expo- menda , quo , plenius. porro. Politicae apud antiquos vim et naturam percipiamus, dfe i S. If. (a) Plat. Prof. p. 320. C.- 532. D. - Fabulam dedita Operá subtiliter in Commentatione explicuit doct. A. Ekker , Traj. ad Rhen. 1822. (2) Cic. de Fin. Lib. III. c, 19. e INTROITUS. $ 3G De civitatum antiquarum natura. Itaque , coetus hominum sedem primum certo loco domiciliorum causá constituerunt ; quam eum locis manuque saepsissent, ejusmodi conjunctio- nem tectorum oppidum vel urbem appellaverunt ; delubris distinctam spatiisque communibus" (r). Fuerunt igitur civitates primum hominum recepta- cula, moenibus securitatis causá cincta, quemad- modum hodieque etiam apud rudiores 'populos lo- cum habere satis constat. Ubi vero homines sa- erorum conjunctione ad civilem societatem maturi sensim facti erant, ubi in foro habebantur'comitia , in curia rei communi consulebat senatus, ubi deni- que cuncti legum ac justitiae voci obtemperare haud detrectabant ; tum sese politici exserebat ma- xime vinculi vis, tum demum rite constitutae ex- sistebant civitates. "Ut igitur recte intelligamus , quod obtineat urbem inter et civitatem discrimen, tenendum est, referri urbem ad locum, tecta eo- rumque conjunctionem; civizetem dici de reipubli- cae constitutione ac de multitudine civium, qui sa- cro et politico vinculo continentur. Ex quo con- tinuo efficitur dirutà urbe exstare potuisse civitatem. Donec erant superstites cives , de ipsa civitate non erat (1) Cic. de Rep. Lib. LE. c, 26. INTROITU .;S. 9 erat. desperandum. Exemplo nobis sint Athenien- ses, qui, monito "Themistoclis urbe relict., naves cotiscendebant , ut navali proelio Persarum vim pro- Sternerent. " Quod: nisi^ ipsis prospere cessisset, Sirin, in Italia urbem , sese cohtulissent fiovasque condidissent Athenas (1). "fique Ràbitse sunt civitátes j,cóncilia ébtisqui hominum jure sociati? (2). ^, Est enim civitas jü- ris societas? (3), seu potius ,,coetus hominum: non quoquomodo congregatus, sed juris consensu et utilitátis communione sociatus? (4). Justi. sei- licet bonique sensu ac studio unice civilis societàs contineri putabatur, prouti apte in Profagoreà fa- bulà declaratum 'esse vidimus: Aià2 ve xoi Bbeny humano generi per Mercurium largitus est Jupiter. Utrique virtute praeditus internam habet homo jüris sive justitiae notionem, ut quid alteri debeat neque ignoret nec nolit illud in vita observare, ut constantem servet et perpetuam volutitatem jus suum cuique tribuendi. MHoc scilicet jubet innat1 illa ju- stitiae vox. 'Sed pudorem etiam accepimus, boni studium, ut quod honestum rectumque sit et cole- remus et veneraremur. Atque uti aliquando Tullio maximum ornamentum amicitiae tollere videbatur, qui ex ea tolleret verecundiam (5), ita hujus in ci- i (Q0) Herod. Lib. VIII, c. 62. ins Cic. Somn. Scip. c, $., ad q.1. vid. Macrobius, | 3) Cic. de Rep. Lib. I. c. 32. Cff. Lib. III. c, 21. ves es (&) L1. Lib. I. c. 25. (5) Cic. de Amice. c. 22. 10 INTROITU S. civitate, quippe quae ex amicitiae studio quasi nata sit, vim et auctoritatem egregie agnoscere . licet, Non ante morum probitate et aequitate civitas vi- gere putanda est, quam hoc in civium animis in» haereat et infixum sit, ut zi ézi q&à) rojo xc sepois &icyUyNs, ézl Ob Tolg xXAO/; QuAoTIpixy . perpetuo alere studeant, quum fieri non possit, ut sine his aut civitas aut privatus homo magna edat et nobilia facinora (1). ]ustitid igitur quum. -naturá simus omnes praediti, id nobis in civili societate prae- standum est, ut ne alteri vim injuriamve inferamus , dum nos vetat verecundia factis ei dictisve fieri invisos ejusque voluntatem a nobis abalienare (2). Est autem civitas coetus non juris tantum co7- $&;u , ut e Cicerone novimus , sed u//itazis etiam communione sociatus. .Ipsi communionis et societa- tis studio civitates antiquae primordia sua magnam partem debebant. In ipso autem civitatum flore manebat communio illa, imo vero florebant vige- bantque communione civitates, ,, T, uy yàp £y vi &lugi yivog OpuiQawo,) xod Ópucvopuov, ioi TIVE QIMAM S K0L- (1) Plat. Symp. p. 178. D. (2) Utramque virtutem conjunctam vide ap. Hesiod. Opp. Dier. vs. 192, 195.; Plat. de Legg. Lib. XII. p. 943. D.; Cic. de Off. Lib. !. c. 28, ; Ovid. Past. Lib. I. vs. 249. sqq. ; Plutarch. zn Fita Thes. c. 6. et ad princ. indoct. Vol. IX , cd. Reisk. p. 354.; Dion. Halic. .42£,. Rom, Lib. VI. c. 56., qui tamen modestiam addit: »Ai3ós Tc xwi xócpoG Xu Bx, iQ Gv 5» mücu xowaviím TOAVTIXE) CÜCETEA. Alia scriptorum loca citat doct, El ker , 1. ]. p. 51. INTROITUS. LI xotyanby : depüy 2v. xzlorw von üruy mAvTawW. (1)« Et vero; $i itaide civitatum- natura. existimandum est 5. patet,-ni fallor; concionibus. olim; constitisse njaxi- me: civitates. Non ,erat antiquitus civitas, quin forum illa ét; curiam. haberet. . In.festis, celebrandis: communibus; communibus. frequentandis concioni- bus;;^versabantur:et Graeci et Romani; | Tribus in conciones , ;principes. in--senatüm conveniebant , communi consilio res civitatis.curantes. .Hoc autem modó quum, domi communiter civitatis.;saluti pro» spicerent, foris :cai] communibus viribüs..contra hostium vim; et injurias defendebant, ^ Cives quis- que suos quam maxime curabat ,. civitatis suae sive xonulugs ut Aristotelica. appellatione utar ;: unice sollicitus , ut vivere prorsus;pro illa dici: posset, T uiv y&p xoyiy existimabant £uy2sjw; và 3B 19107 Suxcmüv rào TÜAsiG (9). Verbo, antiquae civitate$ , ut eda: leas: fere amát Ni ros , fuerunt Aespz- blicae (3). ^ Iuidiord.. mosojsm-.qmspprist 25d Fuit ia: universa civiunr communio 5: quam cele- WSTUSUO T Mói VXCS : 3D VU "bra- Zo Plato , » de Legg. Lib. IV. p: : go8; 2d TubE paulo hif dócuerat. causam, cür in pejus rueret Persarum imperiam, .hanc esse ,..,, Gre v0. &A&Übepoy. Aíav GsAMuevor ToU D M0V, Tà BJecmoTixhy O' EyzMymyÓwTEG MEA NOV TOU Thoc- 3xowrog , T0 QíAov ZmüAsTUV xmi TO XOiVDy EV T TÓA& d Lib. IIT. p. 697. D. Aristoteles item z3v QuiAízv appellat "Béyi Toy GV dyalüv Tui vróAsriy , Polit. Lib. ll. c.1. 6:16. (2) Plato, de Legg. Lib. IX. p. 875. A. gn: de: sint. Lib. V. p. 462. B.; de Legg. Lib. I1I.:686. B.' . (5) Vid. Cl. van Heusde ,. Diatr. p. 555 sqq. i 4 12 INTROIT'US. bravit imprimis Plato, commeridavitque. tanquam: civium concordiae adeoque civitatis felicitati salue berrimam. lccirco ita comparatos cives esse voluit;: ut nemo inter ipsos reperiretur, qui. hoc suum; illud aJienum diceret, sed omnes xowE và QÍAov. haberent. Nam , quemadmodum digito: nostro do- lente, non solum digitus ipse, sed totum-corpus dolere videtur, sic bene constituta civitas j -£yog vücxovros TÀV "OM TRV ÓTioUV Xj &yaÜDy 3) KGXXDV y put ATE Tt Qoa émuTüs elyxi TD mÀc OV, xci € EuwM- cbjosroi RACE $ ÉuAAUTWOETOI (3). — Denique, ut hoc addam, ne quae recentiore ae- tate obtinuit de civitatibus opinione in errorem nos duci patiamur, longe profecto abfuit, ut machinam quandam veteres civitatem haberent (2). Hominum isti cogitabant societatem , unde in Po/iziz sua Plato, uti unumquemque nostrum in se quasi ci- vitatem continere existimabat et civitatem propone- bat tanquam majorem hominem, ita humana etiam studia variasque cupiditates civitati adscribere solet. ,»Ofcf' oiv", inquit, ,óri xal dvÜpozuy elà4 rocaUTA. dydyx Tp)ruw eiua, Ümavrep xg mOMTEIGV s, 3) lel EX Opuds vrolsy. 3j éx mévQee TÀ6 mo TSÍAG viyveaiau »dAXM cxi éx Tüy WÜZy v&V fv Taie wOAeCIP S Ol Ry "GeTEp Bipavyra TÀAAm ÉpeAxieqro" (3). ! Haec (1) Plat. de Rep. Lib. V. p. 462. C. D. Cf. Plutarch. it. Solon. c. 18. | (2) Vid. Cl. Heeren, Ideén, Vol. VI. p. 192. (3) Plat. de Rep. Lib. VHI. p. 544. D. E. INTROITU.;S. 13 .; Haec,si tenemus, rectam nobis informare pos- Amprimis, de politicà earum. ratione. judicare, ad .quam illustrandam nunc. continuo pergamus. , ; $. III. . . De Boliticae apud veteres ratione. . 30^ 0315156165. (05133; : ) | «51611901 cu Etsi.quae de natura antiquarum civitátum hacte- nus. disputata sunt, proprie: quidem ad. politicam ipsarum sint conditionem referenda ,' operae tamen pretium. videbatur ea prius exponere; quo melius deinceps: moralem imprimis ;Politicae: vim. ejusque -omnino. cum ethicà conjunctionem perciperemus. cv Vigebant. igitur. civitates àntiquae civium: maxime -consensu et concordi, ut patriá nihil ipsis esset amabilius.':,, Cari sunt parentes , " ait Cicero, ,,cari liberi ;; propinqui, familiares ; sed omnes omniuin -caritates patria una complexa est: pro qua quis bonus dubitet mortem oppetere, si ei sit profuturus 2^ (1). Fuit autem |. hoc - Politicae. in' civitatibus . antiquis proprium , ut.cives fere unice civium rationem ha- berent, ceteros vero homines tanquam a se alienos 1 *Otp ii; , : mit- - 91) Cic. de Off. Lib. I. c. 14. 'CIf. hujus Lib. c. 45 de Fin. 5 Lib, l. c. 7, Lib. III. c. 20; imprimis autem praeclarus Tullii locus, qui est in libris de Legg. Lib. 1I. c.2, tum vero etiam quae apud Piatonem disputat Socrates, Crif, p. 51. A, sqq. 14 LNTRSOI€"'PU'S. mitterent? Respiciebarit unice o»myízy Suam. In "Omnes ; qui cives non 'essent, crudelissime saevire licebàt. Inde servitus ;' quae perquam apud 'eos in- valuit, humanitati illa prorsus repugnans, ut a domini voluntate penderet, utrum liber quis eva. deret, necne. Quodsi apud Graecos libertate servus donabatur, is ad inquilinorum fere refere- batur numerum, Romani vero majore hac in re humanitate usi sunt, quum servos manumissos cum plena libertate, tum civitate etiam donarent, ut civium | adeo .gauderent jure atque. honoribus. jus autem civitatis antiquitus, optimáà certe aeta- te; summum. .:;habitum fuisse honorem , mon est «quod: moneam'(1).:. Longe sane alia ratio est, quae hodie apud gentes recentiores obtinet. - Ve- rum:-erant -etíam antiquae civitates longe.a nos- tris- genere diversae, quippe quae ex communionis :et -societàtis studio originem suam imprimis repete- rent. , Hac ipsa deinde communione vigorem suum floremque et parabant et paratum retinebant , quo sponte factum jut :xoeyo)s suos unice etiam cura- fent et amore prosequerentur. Sed vel sic tamen habet. veterum . Politica ,' quo. se. nobis imprimis «commendet, quodque pleniore expositione omnino dignum videatur. Effici haec Politicae antiquae praestantia jam quo- dammodo potest ex modo laudata Platonica narratione , ei 15: , AU ; ; - " quae (i) Subtiliter de eo disputat Cl. van Heusde, Diatr. p. 9r. sqq. - INTROITU S. 15 quae uti civitatum , ita Politicae etiam originem egregie exponit. Erat nempe veterum Politica tam arcto cum religione ac morum doctrina vinculo conjuncta , ut tota ethicá nisa fuisse dicenda sit (1), primaria adeo utriusque virtutis nomine cadQposdv4c TE Xl Buutoróuns apud Platonem. appelletur (2). Vi- debatur autem o» aiia TOU éplis por TELV £y Tí] TTÓÀEL E drex uiis xarà Tà Aic x,0ACU lap Betov py. éy Tü rpóuvn xabicini Tis TÓASUS ; cüvrm xu[spyüoa. xai mávra xpi moisiy" "Cds 2 eg igitur "Coelo haec Politicae ratio ab eà di- stt, quam récentiore aetate quidam inter politicos comiendarunt, Hi enim doctrinam profitebantur , "qua. Politicam. arte populi regundi contineri statue- "bant ? unde. ars haberi Cóepta est, qua quis aliis jmperet suamque firmet auctoritatem. Fit ita üt "nomen illud plerumque sensu accipiamus minus mo- "bili et calliditatem , "fraudem , quidquid denique sit subdolum falsumque hàc ipsa voce intelligamus. Disjungatur autem ita Politica a doctrina morali ne- "cesse omnino est, si scilicet civitatum rectores pà- Tum curant, utrum juste agant an vero injuste. Fuit haec Machiavelli imprimis sententia, qui a7- dem civilem , ne in opiima quidem civitate cum m vir- (1) Cernitur eadem quoque ratio in t Ub ME » post- guam in partes suas distingui coepta est. Ea enim pars, quae Ethicae praecepta iradebat, simul etiam complecteba- tur Politicam. (2) Plat. Symp. p. 209. A. (3) Plat. EutAyd. p. 291. D. C£. cib. lI. p. 145. 16 jNSTA IE XI. virtute coujungi posse statuit (1) 5 quod Itali pla- citum a Platonis et antiquitatis sententia prorsus discrepat, — Quum enim llato in Republica sua tam hominem cum civitate quam civitatem cum ho- mine compararet, de virtute utriusque et felicitate egregiam item disputationem instituit , cujus summa huc redit, ut sine virtute hominem neque .se- met ipsum , neque civitatem ullo modo recte admi- nistrare posse demonstretur (2). Nam civitas apud, eum non hominum est multitudo , una in urbe communiter viventium , nec vero urbs est , moeni- bus cincta, arce munita , instructa portubus, tem- plis denique et aedificiis ornata; civitas est civium constans mutua conjunctione, quorum moribus in- valescit. maxime" (3). 09x v more yévolTO y s ait E » éuDaljuav ore TÜMIG OUT. AVÀp o3els , 05 &y (à ptrà F 21] Qpoy4ceue Um Dixauocóvy Diu dy TOv (3iov* iroi y adr xexTuséuos ». Y) óciay &yOpGv. Zppgovrav. 8v 3lect TpaDeis T& XX) maibsuÜeig évbixuc . (4). Ex hac morali Politicae apud Platonem vi fluxit ejus de summo imperante in Po/itig sententia , quem ita comparatum esse volebat, ut virtutem non solum cognitam haberet, sed etiam tum factis exerceret ipse, tum subditos ad colendam virtu- tem (1) Vid. CL, C. Star Numan, Diatr. in N. Machiavelli opusc. del Principe inscriptum, P.I. p. 92. (2) Vid. omnino Nob. de Geer, Diatr. in Polit. Plat. princ. cum passim , tum p. 123 , sqq. , 145, sqq. (5) Verba sant Cl. van Heusde, Init. Vol. III. p. 65. (&) Plat, Ep. VII. pP. 535, D. , P'NHT ^R* O^ PIDILP SI 17 tem informaret et impelleret (1). Inde Cicero: » Virtute gubernante rempublicam , quid potest es- se praeclarius ? Cum is, qui imperat aliis, servit ipse nulli cupiditati, cum quas ad res cives insti- tuit et vocat, eas omnes complexus est ipse; nec leges imponit populo, quibus ipse' non pareat ; sed suam vitam ut legem praefert suis civibus" (2). Scilicet ea demum recta pulchraque existimabatur reipublicae administratio , si quis ita res civium procuraret, ut quam optimos ipsos cives effice- ret (3). Non enim in rebus externis, sed in in- terna civium conditione civitatis felicitatem positam esse antiqui censebant, ,, Od Zip; TEIG , (ita apud Platonem effatur Socrates) 623 Tpijpgy obl Veaplav Béovrzi xi mÓAsIS S Q AAXDidOa , el a tAADUTIV EY T7 ViGEly, 000b TAMÜCUG , OUOB pueyilous, dysv &perog. — Ei 955 uéAAeio TÀ Tig wÜAtuG apEcI dele XQ X&AQG, dperüs co) uermooTío) volo woMrzig" (4). Sperne- bant igitur divitias goiitió veteres , utpote civium virtuti labefaetandae maxime idoneas. Cives enim secundum Platonem, ,, mpoicyrég elg và mpósÜey ToU XpupeeritenUxi, doo à» coUT) Tipi rtQoy jyévraa , TÜGOUTQ Aperi &TIIATÉDAV. 3 02x, 0UTG) TAOUTOU dpe- jJ 74 (1) Plat. de Rep. Lib. V. p. 473. D. (2) Cic. de Rep. Lib. I. c. 54. Cf. de Legg. Lib. IIf, c. 14. (3) Plat. Gorg. p. 513. E. (&) "Alcib. Y. p. 154. B. Cum hisce autem Politicae Plato- nis praeceptis optime Polybiana conveniunt , dc quibus Vid. Cl. van Goudoever, de Aisr. Polyb. Badhi P. 70 & 71. 18 IANGIIRIQIISL5U;S. qi) Qi£oTWXEV 4 GemEp, Cv mAAoTIyYI! CuyoU xeisévcu Éxamépou , del igi vÓuvdveioy fémOvTA 5 (1). Factum hac Politicae cum Ethica conjunctione est, ut moribus servandis civitatem simul servari antiqui existimaverint. » Moribus antiquis res stat Romana virisque" cecinit Ennius, et quod ille de Romanis, id alii de civitatibus in genere professi sunt (2). Mori- bus crescebant et invalescebant antiquae civitates; sed erant ili ad temperantiam, justitiam , fortitu- dinem , patriae amorem, virtutem omnino compo- siti. Morum igitur integritati , ut firmissimo rei- publicae praesidio , prospiciebant legumlatores , consulebant optimá aetate magistratus , ut quod la- befactare putaretur civium boniratem et virtutem , id non arcere piaculum ducerent. — — Sed haec et nunc satis sint et in reliquis diligentius tractabun- tur, quare ad ipsam quaestionem accedamus. (1) Plat. de Rep. Lib. VIII. p. 550. E. Rem ex ipso Platone optime exposuit Nob. de Geer, l.l. p. 158. sqq. (2) Nominasse sufficiat Plat. de Legg. Lib. imprimis VII. p- 797. B. sqg., ubi late hac de re disputat. Cicero Ennio ex animo assentitur de Rep. Lib. III. c. 19.; Lib. V. c. 1. SEC. SECTIO PRIOR. EXPLICATUR NOTIO ET NATURA TAM LEGUM QUAM LIBERTATIS. CAPUT I. DE LEGIBUS. Aoyiguüc, — ?c ysvópusvog 3óypa móAsug xooy, Nópog iUVÓMAGTUL. Plato. "i Mui và Tpoolpuov vQ émiÜuwoUvrt. ÀxoUga4 "| Ita fortasse aliquis, disputatione hacce inspectá, cum Glaucone apud Platonem exclamet. At teneat ille, quaeso , non eo me consilio haec praemisisse, ur ita inani uterer doctrinae quantulaecunque tan- dem ostentatione 5 sed imprimis , quod initio monui, ut rectius deinde de tota quaestione judicare possemus, Et.sic quidem pervenimus sponte ad omnis civilis societatis vinculum Legem, de qua jam porro ita agere mihi liceat, ut postquam uni- verse de legum natura disputaverim , qualis et sit et esse debeat, earum etiam in antiquis civitatibus rationem et auctoritatem singulatim exponam. D 2o Ss EF. 20 DISQUISITIO Su De lege ab antiquis proprie ita dicta, Ubi nos Legem dicimus, solemus fere mandatum intelligere principis cujusdam aut scitum aliquod po- pulorum , verborum certe formulam quandam (1), hominum excogitatam ingeniis et literis consigna- tam (2), quá universus tenetur populus. Verae autem legis secundum antiquos politicos ratio longe aliter sese habet. Ab ipsa illam natura ducebant et proprie vocabant zaturae Jegem , aeternum quiddam , quod universum mundum regeret , impe- randi prohibendique sapientiam. — Continebat lex illa e sententia antiquorum principia juris et fons habebatur limpidissimus, e quo omnes haurirentur humanae leges. Operae pretium est hac de lege audire cum Veterum universe, tum Ciceronis im- primis in libris Ze Legibus sententias. Ci- (1) Ita. Ernest. /nd. Legum, init., ubi yocabulum Zex derivat a Grseco Aéygiy , Ciceronianam etymologiam a egendo rejiciens, — Sed recte observatum a favisio esse ad Cic, Lib. IT. de L»mg. c. 5, voce Legere usum fuisse 'l'allium eZigendi, potestate, docet cous. E. C. d'Engelbron- ner, disp. Juris de loco Ciceronis qui, est de Legibus, quam defendit Praes. H. €. Cras, V. Cl. Amstelod. 1802, p. 29, qui item de Graeco nomine Nópoc omnino est con- sulendus, (2) Cic. de Legg. Lib. l1. c. 6., qno loco » Sed quoniam ,"? inquit, »in populori ratione ommis nostra versatur oralio , populariter interdum loqui necesse erit et eam legem , quae scripto sancit quod vult, au! jubendo, aut vetando, ut vulgus appellare." , PHILOSOPHICO - HISTORICA. 2I Cicero igitur jn laudato opere, juris discipli- nae fontes et principia exploraturus , ordiendum esse censet a summa ila, quam dixi, aurae lege , ut neque hominum excogitatà ingeniis et saeculis. omnibus ante natà quam scripta lex ulla, aut. quam omnino civitas constituta (1). Est autem lex illa ejusmodi , ut neque tolli neque abro- gari unquam possit (2). Nascitur enim una cuum homine, quum sit, , ratio summa, insita in na- tura, quae jubet ea , quae facienda sunt, prohi- betque contraria" (3). Fit ita ut non uni alterive sit propria, sed uti cuique eadem (4) , sic omnium sit commune bonum. - ,,Quibus enim ratio a natura 'data est, iisdem etiam recta ratio data est: ergo , o et lex, quae est ratio in jubendo et vetando"' (5). Sed porro etiam audiamus Ciceronem. In causa Miloniana ad judices sese convertens: , Est haec, Judices," inquit, ,non scripta, sed nata lex: quam non didicimus, accepimus, legimus, verum ex na- tura ipsa arripuimus , hausimus , expressimus: ad quam (1) Cic. de Zegg. Lib. I. c. .G. cf. Lib. 1L. e. 4. (2) Cic. l.l. Lib. II. c. 6. '(9) L. L Lib, I. c. 6. — Pariter Stoici yój«oy a7rov3aioy esse dicebant -Aóyoey ópfühv üyrZ, pocgruxTiXÜV [429 TV 7r0MTÉGUV, GETGyopeuriXüy 08 TV OU roi TÉGV , ap. Stobaeum Serm. XLII. p. 278. — Eandem sententiam nunc yideo lau- datam jam esse a Davisio, qui item duos confert Philonis pal- marios locos zzpi v. 7. G770v3.-éAzvB. eiyas p. 675. et de Jose- pho p. 414. (4) Cf. Demosth, Orat. I. Contra 4ristog. p. 790. ed. Bd. (5) Cic. 1. 1. Lib. I. c. 12. * 22 DISQUISITIO quam non docti, sed facti, non instituti , sed im- buti sumus" (1). Alibi: , Est," inquit, ,,recta ratio imperandi atque prohibendi" (2), sive: ,,ratio profecta a rerum natura, et ad recte faciendum im- pellens et a delicto avocans: quae non tum denique incipit lex esse, cum scripta est, sed tum ,' cum Orta est. orta autem simul est cum mente divina. quamobrem lex vera atque princeps, apta ad ju- bendum et ad vetandum, ratio est recta sümmi Jovis" (3). Idem Plato quoque haud obscure an- nuere videtur, ubi pudor et jus homini naturá propria dicuntur; neque minus is verae legis natu- ram in libris de Legibus clarà in luce posuit ipsam- que in hominis mente collocavit. ., Aéye 53 xoi Oy" , ait, ,o)ros 0 Adyos dAuÜcig xwpdjuevos , dg Duy &y TÓüAsWy [4 Ücbc, AAAG Tic Épwa Üvwrüc, oOx tcTI x&4xGy wWüTOc o00B mOvcv Gv&Quii, ÀAAÀ pupueloüni OH Xo olerci wo uuxzvü Tàü» ézl) coU Kpdvou Asyüpevo) (Sow, xal 6cov £v wwiv Ümvmcimg EvEGTI » TOUTq TéiÜouíycus, Owuocim xxl iig TAG T OlxcElg xxi TÀg T0A&!g Ol0ikEly) , T) OU voU Ouxvouv ézoyo- pCorres Nóuoy (4). Dominatur plane in laudato opere haec legis notio et pluribus eam locis enu- cleate exposuit. Ita postquam fuse de incesto illi- : ClI- (1) Cic. pro Mil. c. 4. (2) Cic. de Legg. Lib. I. c. 15. (3) Cic. 1. 1. Lib. II. c. 4. (4) Plat. de Legg. Lib.1V. p. 715. E., 714. A. Cf. omni- no Lib. l. p. 644. C. sqq. , qui locus, quamvis plane eximius, lamen longior est quam qui hic exprimatur. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 25 citoque amore in civitate non admittendo disputavit ejusque ostendit turpitudinem , sic deinde loqui per- git: ,'T/c ov dvÜprov ToUTO Dv Tow UToOV vopsoÜeruosl cxeDy o)0se , Eyuy ye éy v vg vouov &Au65 (1). "Patuit jam ex iis, quae e Cicerone et Platone hactenus congessi, divinam ab antiquis huic legi tributam fuisse originem. Vocatur inde a Cicerone »,recta et a numine Deorum tracta ratio, imperans honesta, prohibens contraria" (9). Ulterius etiam processit Plutarchus in libello ad principem indoctum. Hic enim, commemoratis Anaxarchi verbis , quibus dixerat, Jus et Fas Jovi assidere, ita ea reprehen- dit, ut dicat: ,,'O piv Zebe oix Éwet vv Blxwy m2g- &bpov , &AX a«ürüg Oixw xoci Üfpig éoTl, xal vov Ó epec(QürmoG xal TEAelÓTOTOG. 0i üTAGHÓl OUTO) AEQ/OUGL xci ygaQouci: xal Si0&oxouciv, Gc veu Oixwe puel pu9B TOU Aübc xxADc Ouwxévow. (3). ltaque vel fallor equidem , vel jure Cicero ab hac sempiterná divináque lege juris principia ducenda esse putavit. Copiose iccirco , ut apparuit, in opere de Legibus eam illustravit et definivit; sed in libris Ze Repu- blica quoque non intactam naturae legem reliquit. Fragmentum exstat apud Lactantium , quod plene laudatae legis vim et naturam explicat. , Est qui- dem," inquit, ,,vcra lex recta ratio , naturae con- : gru- ^ (1) Plato 1, 1. Lib. VIII. p. 836. E. (2) Cic. de Legg. Lib. l1. c. 38. Philipp. XI. c. 12. Cf. de N. D. Lib. I. c. 14. tum vero maxime Digg. Lib. I. Tit. HI. $. 2. (5) Plutarch. ad princ. indoct, Vol. LX. p. 123, 24. DISQUISITIO grucns, diffusa.in oinnes , constans, sempiterna 5. quae vocet ad officium jubendo , vetando a fraude deterreat, quae tamen neque probos frustra jubet aut vetat, nec improbos jubendo aut vetando mo- vet. Huic legi nec obrogari fas est, neque dero- gari ex hac aliquid licet, neque tora abrogari po- test, nec vero. aut per senatum aut per populum solvi hac lege possumus: neque est quaerendus explanator aut interpres ejus alius: nec erit alia lex Romae , alia Athenis, alia nunc, alia posthac; sed et omnes gentes et omni tempore una lex et sempi- terna et immutabilis continebit; unusque erit com- munis quasi magister et imperator omnium Deus, ille legis hujus inventor, disceptator, lator; cui qui non .parebit, ipse se fugiet, ac naturam homi- nis aspernatus, boc ipso luet maximas poenas, etiamsi cetera supplicia, quae putantur, effuge- rt" (1). Neque silentio praetermittenda est eximia quae- (1) Cicero, ap. Lactant. Z454;t. Lib. VI. c. 8. — Fue- runt qui Cieeronianam de naturae lege disputationem £o£azt putarent haustam e Chrysippi Stoici de Legibus libris, quos inter imprimis l'urnebus, in Comment, inserto edit.. Davis. librorum de Legibus," p. 268. sqq.; quod docte explicat cons. d'Engelbronner, l.l. p. 24. sqq. , qui et ipse Turnebi est sententiam amplexus. Videtur tamen Cicero , quemadmodum in plurimis suis scriptis, hoc quoque loco egregiam Platonis doctrinam non fuisse aspernatus; sed pariler e Platone profecisse atque e Stoicorum scriptis, qui item philosophiae suae principia ex eodem fonte repe- tebant. Locum autem, quem prae ceteris secutus fortasse fuerit "ullius, modo memoravi e Platonis Lib. I. de Legg. p. 644, C. sqq. -— Post, inspectà doct, J. A. C. van Heusde, de PHILOSOPHiCO - HISTORICA, 25 quaedam de naturae lege Maximi Tyrii sententia , quae, si qua alia, naturae legis indolem apte expo- nere videtur. Est illa hujuscemodi: ,,*O 3à voUg T Tip TATOV Ey. puni xo dpguxcTaTOy , xxÜTsQ 6y TÜAEI VOp^06 00x éc^ &&óvww weypepuivog , 000b Égl oTXAMG &yxen,apay[uévos ,- 0092. UzO uie ure xexupopuévos o0) Üüc. éxxAxclag xewtiporovM(4EVOg , O00 Um Ox[A0U émWvXMévog , | cUÀ . Uc OlxxoTXpicu —OsDOMIILR [AEVOG » 0)À üzà Ed0Acvos 7? AuxcU[ycU TtÜrlg" GAAG Otüc iy ' Ó woolécze , &ypaQos 0B Ó vios, &siporóvumos 9i 5 Ti[44 AyumEUÜuyoc 2B x éLoucim. Kal (vog Aw &lM vUrOg VOuLOg" 0) Ob GAAMCS Xx&ACUMsVOL , Oühcu wuevlels xal OmAxpr4evmi, xci GQmAAOusvai. KaT' éxelvcuc ToUó yopuouG xol 'ApiaTelóuc EQeuys, xol VleprxAdo équ- puoUro, xci Zxpor4s a-iÜvwcxst xaTÀ Oi ív Üeioy ToUrO) vp) XGl "Apugreloug Dixoiog 5», xxi YlepixAdio dyals 5», xcl Xuexpárus QuAdcoQog" (1). Itaque quoties apud Platonem (27, Aristotelem (3) aliosque vouigay et vóuev &ypéqQoey mentionem fa- ctam videmus, facile apparet, quid de iis existi- mandum sit, Significatur nempe naturae lex, cujus quidem , utpote in imis, ut cum Platone dicam, hominis penetralibus insculptae, ea est vis, ut om- de Cicerone oiAozAÁTwy. disquisitione , eadem illic et statui et idoneis argumentis probari animadverti. Vid, p. 238. sqq. . imprimis autem p. a34o. — (1) Max. Tyr. Diss. XII. - wu) v. e. de Legg. Lib. VIIL p. 858. A., 841. B. ; de Rep. Lib. VIII. p. 565. D. j (3) v. c. Politic. Lib. VI. c. 3. $. 1. 26 DISQUISITIO omnium animos sibi submittat et, adhibitis etiam timoris aculeis, efficiat ut latis legibus obtemperare velint (1). Hanc vero legum non scriptarum vim copiosius a Platone tractatam invenimus, ubi in opere de Legibus plurima de animo recte instituendo praecepta tradit. Illic enim: ,Ta)c' feri m&yra ," inquit, 42ez v)y OuEepx0usÜm , và xaAcUEvm Dm TU, To0AABV ypxQoe viuit xol oUc mmTploug vojuoug émoVo[A A000 1y , 0ÜX AMA Eo Tly 3) TÀ TOUT: EU TRVT A. xXl fr» ys 0 yUv O34 Aéyos 5Zulv émixw0dg, de oüTt vópous Oei cpogmyopedeny GürR, oUrE jur RV, elgurau xaAGG* Oécqu00 yp oUrOL wc Wc tol TOM TEÍZG , perat) müwroy Üvrtg TUV £V ypduuuuoi TeÜEvTGV T6 xal xeliyuy , xol vy tri TeÜ4cOpfyuV , dTENVUG Oloy cüTpux xol wauvrAcACI) pnm vopipum" (2). Haec Plato. Ne tamen discipulum dum laudamus divini magistri plane simus immemores. Servavit enim Xenophon in suavissimo de Socrate libello elegan- tem bujus cum Hippia Sophista sermonem, quo de juris tam civilis quam naturalis fontibus ac causis multa disputantur. Rogat ibi Socrates: ,,'AypZ- Qvus BB Tiyze OicÜm , OG "Lamix, vopcuc; um hic: ^ inquit, ,430z xar£X TXÜTÀ 2M 2 »Tobe y' é» m0, , » ^ 3 d MM e e » yopiCopsévoug. — "Epig àw 00v sizsi» , OTi 0) &vÜpu- co xüroUg iÜeyro; — Kal mc àv, 0i yt oüTE GUV- EAbeiv &wayrss Aw OuvuÜeiev , oUre OpuOpayol eicis — "TÍveg cüv vopiceig T&Üsixévya4 v006 VipuCUG TOUTOUG 5 — "'Eyà (r) Plat. de Legg. Lib. VILI. p. 839. C. (2) Plat. Ll. |. Lib, VII. p. 795. A. B. PHILOSOPHICO - HIS TORICA. 27 "Ey piy Üst0c ciuci TOUS vicus voVTOUS Tolo dvÜpd- cog Üslycw xc yp wapà mci yÜpimoIg cp&TOW vo- BiGeroi Üsobs eife" (1). — Quem vero celebratis- simi latent versus, quos amabili Antigonae in tra- goedia tribuit Sophocles ? Rea est carissimi fratris sepulturae. Vitae periculum instat, sed summ et suavitate et vero dignitate causam suam coram Creonte tyranno tuetur. Hic enim: Ka) Mr", inquit , » Kal Br éróAqume ToUel Dmep[ümluei» vdpiovs 5" Tum vero Antigone — et sane dici vix potest , quantopere verba illa nos legentes moveant quan tàque piae sororis admiratione teneamur — : »O) vZp vi uoi Zebs 5» Ó wupoias clt, 022" 5 EUvoxog Gy xaT ÜsBv Aixu, O? vojsà. £y àvÜpdmroiciv üpicy vdpsouc" OJ3i cÜéyst) rocobTOwv Qüuxuv TÀ cà KwupiyjuuÜ', dor" ypemT& x4cQuAA Üsüy Nopiguz. OUvoÜza. Üyurüy QV yrepopaqueiv. OÀ v&p ci vüv y& xdwÜic, RAM del moTE Zü vxUTz, xo)0els oidew 8E Prov "Qdwq" (o). Sed satis jam superque de hac naturae lege ejus- que vi disseruisse mihi videor. ^ Accepit homo boni justique sensum , quo Aoneste vivere, nemi- nem laedere, jus suum cuique tribuere quasi divi- mo impulsu jubetur, quum naturali illa facultate ói lll. (1) Xenoph. Memor. Lib. IV. c. 4, $. 19. . (2) Sophocl. 4/n£ig. vs. 44g. sqq. ed, Brunck. 28 ] DISQUISITIO instructus quid justum ,. quid injustum , quid fas, quid nefas sit mente et ratione continuo discernat, illud peragere, ab hoc abstinere doceatur. Ipsa igitur hac justi injustique norma, in naturá homi- nis insita, continetur proprie secundum antiquos legis notio, quam deditá operá ex eorum scriptis fusis adumbrandam esse duxi, quo certius judie caremus porro de vulgaribus in civitate legibus. Age, ad naturae legis normam quomodo hae exi- gendae sint jam videamus. $. 2. De necessitudine , quae intercedit. inter. legem proprie ita dictam et leges, quales vulgo habentur. »» Igogonréov 94 vi wepl m4yTGV TÜV TOlbUTGV TOlOVOE" Gg &pa vóuous dayÜpomoig . àvmyxaloy TiüscÜmi, xo) Civ xaT vojhous , 94 puOiv OizQépeiy TOV càVTM Gy piu- b 2 cT) Ünpiuv. x Ob mivín ToUTGV, X0, OTi Quois &yÜpomuwv oDOtvóg ixav« Queroci Gere vyyyei TE TÀ cup Qépoyrz, dyÜpazoig eig moMTElaV ,. X&À, yyoUcm T Bénvi0 To) de QuvdcÜmi v& xx &ÜcAew mpATTEI (1). Ita recte Plato: nam , si quomodo est natura, sic judicio homines, AZuzazni (ut ait poéta) niAi/ a se alienum putarent , coleretur jus aeque ab ome (1) Plat. de Legg. Lib. IX. p. 874. E. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 29 omnibus" (1). taque vix iis, quae nunc haben- tur, legibus opus esset, Nemo nostrum alteri vim injuriamve inferret nec factis dictisve ipsi se invi- süm redderet; sed omnes aurea naturae praecepta pariter in honore haberemus, pariter in nostra vi- endi ratione observaremus. DBenigna enim naturae manus singulis a/32 s xal 2ix» largita est. Hujus partes sunt, non »/o/zre homines, illius non of- fetidere (2). , Ejusmodi felicem atque integrum hu- mani generis statum somniabant poétae, quum priscorum hominum vitam sive auream aetatem car- minibus suis celebrabant. Haec enim aetas » Findice nullo , Sponte sua , sine lege, fidem rectumque colebat. Poena metusque aberant; mec verba mitiacia fixo "ere legebantur; nec supplex turba timebant | Sfudicis ora süi : sed erant sine jtdice tuti" (3). Verum enim vero quum parum curare aureum Te- rentii. effatum homines soleant, leges sanciantur omnino necesse est, quae quidem ,,hoc spectant, hoc volunt, incolumem esse civium conjunctio- nem" (4). Inde fit , ut quemadmodum corpus sine mente, sic civitas sine legibus exstare nequaquam pos- (1) Cic. de Legg. Lib. I. c. t2. (2) Cic. de Off. Lib. l. c. 98. (5) Ovid. MeramorpA. Lib. E. vs. 89. sqq: €f. Seneca, Ep. XC. init. (4) Cic. de Off. Lib. 3IL, c. 5. Mie os DISQUISITIO possit (1). Harum igitur natura qualis esse de- beat, egregie item docuerunt antiqui. Ad naturae nempe legem eas accommodandas esse statuerunt. (2). Ergo ut ill divina mens summa lex est; ita , cum in homine est, perfecta est in mente sapien- tis. Quae sunt autém varie et ad tempus descripta P . L populis, favore magis quam re, legum nomen tenent" (3). Itaque divina illa ratio cum est in hominis mente confirmata et confecta, Aominum lex est (4). , Est enim ratio mensque sapientis, ad jubendum et ad deterrendum idonea" (5); quod recte etiam pronunciavit aliquando Demosthenes, quum diceret: ,,IIZ; eec) vópoc sUpuum phy xol OGpov ÜeG» , O0ypua 0. &vÜpoozrev Qpoviquuv émavopÜco[uos 98 TGy éxoucloy xxl daxouciuv GAXQTWIAATGV » TTÜAEGG OE cuvÜux»4 xovx. xaÜ Xv cci mpocuxei CHv vOlg £v Tij TóA&" (6). Quum igitur naturae lex quod justum bonumque est spectare dici debeat, ut divinam re- ferens originem , leges iü civitate ita ad naturae le- (1) Demosth. ap Stob. Serm. 41. p. 270. (2) Sophistae tamen uti justitiam cà oU xpsiírToVOG cvyuQpoy definire solebant, ita distinguebant quoque Zegern inter et Naturam. Vulgus nempe hominum leges sanxisse dicebant, quibus quaevis prohiberetur injuria; maturam vero robustioribus et fortioribus omnia concessisse et vali- dioribus jus dedisse imperandi imbecillioribus; argumento Platone in Gorg. p. 482. E. sqq. (8) Cic. de Legg. Lib. ll. c. 5. (4) Cic. 1. l. Lib. I. c. 6., ad q. Il. vidd. Interpretes. (5) Cic. 1. 1l. Lib. II. c. 4. (6) Demosth, Orat. I. Contra. :Mristogit. p. 774» PHILOSOPHICO - HIS TORICA. 31 legis normam exactas esse voluerunt antiqui, ut praeter justitiam virtutem maxime et communem civium utilitatem respicerent (1), utque, quemad- modum e communionis studio ipsae natae esse leges habebantur, ita eaedem studium illud alerent per- petuo amicitiaeque in civitate adaugendae rationem haberent. Verum rem propius consideremus, . Et Plato quidem leges partim bonorum virorum gratid poni censet, ut discant, quomodo mutuam amicitiam et humanitatem colere possint, partim eorum causà, qui, omnem dum oderint discipli- nam, tam praefractà sint naturá, ut vix prohibean- tur, ne ad omnem nequitiam praecipites ferantur (2). Passim idem in libris Ze Legieus, nec non alibi, ea de re copiose disputavit , ostenditque , ceteris rebus missis, virtutem primarium esse legis propositum. »To)Uroy 33," inquit, ,m/ÓecÓmi bv vow óplüs Umorilsuaa puovov , 0c Ay Dixuv voEórou. Exo roTE eros A- Curai T2UTOU , Ürt) àv cUVewGc TOUTOV TÜV del X&AGV T1 Éuvémwro4 dvo" Tà 0E GAAR EUj.maVTR mRpRASlTM , éày vé Tig TA0UTOG, iÀV TS Üpa TÀ TÀV. RAAGV TÜV ToloUrGV 0y TUyXdyE, Gycu TGV cpoeipuptvav" (3). Rem supra fusius adumbraverat et docuerat virtu- tem certum esse legum recte condendarum funda- mentum eamque per omnes illarum partes permeare, ut (1) » Exsecrari Socrates eum solebat, qui primus utili- tatem a matura sejunxisset."" Cic. l. l. Lib. I. c. 12. Cf. id. de Off. Lib. !H. e. 5. (2) Plat. de Legs. Lib. IX. p. 880. D, F. (3) Plat. 1.1, Lib. IV. p. 705. E. 706. A, $2 DISQUISITIO ut praeponerentur singulis legibus, ducum instar, singulae virtutes (1). Ex quo efficitur oportere legislatorem , leges condat, ,,00 zpóg dperüo Ti ppiv, xci TaUTX Tb QuuAOTMTOV (ÜAÉéTUV S AA ms mca» Aperiv" (2). Praesertim autem legum- latores vitia in civitate funditus tollere debent: tum novam reipublicae formam ad exemplum aeter- nae justitiae, pulchritudinis , temperantiae , denique virtutis ita describere, ut, humanae vitae ratione habit, eam efficiant civium praestantiam, quam ferant res humanae et poscat exemplaris divini si- militudo (3). A Quandoquidem igitur leges optimorum gratiá fe- rantur, voluit Plato legislatorem in iis scribendis non belli maxime rationem habere, sed pacis et amicitiae, Nec quidquam etiam videtur rei naturae accommodatius. Quum enim amicitiae maxime stu- dio conjuncti homines civitatesque deinceps ortae sint, ad amicitiam illam alendam legislator e Pla- tonis sententia operam impendat oportet; neque munere suo est dignus habendus, ,,&5 p xpi elpuv4c Tà TOU vOAÉJLOU VOphoÜsTO] [MÁAAOV Y) TOV TTOÀE- paxüy evexm TÀà TÉ; eps. (4). Icecirco minus probandae ipsi videbantur Cretensium leges, quia unis (1) Plat. de Legg. Lib. I. p, 651. B. — 652. D. Cf. Lib, IlI. p. 688. A. sqq. (2) Plat. de Legg. Lib. [. p. 650. D. Cf. p. 650, C.; Lib. IV. p. 705. D. E.; Lib. VIII..p. 856. D. (5) Plat. de Rep. Lib. V1. p. 5ooc. D. sqq. (4) Plato de Legg. Lib. T. p. 629. D. E, 1 PHILOSOPHICO - HISTORICA. 33 unice ad beilum istae referrentur atque ad partem adeo virtutis (1). Sed ut de justitià, legibus imprimis spectandi , singulatim etiam. videamus , animadvertendum , vo-. luisse antiquos, ut legislator patris matrisque per- sonam in civitate gereret, ut leges ejus imagi- nem repraesentarent hominis, civium saluti omnia postponentis, nec vero tyranni ac domini, pro arbitrio imperantis (2), Nam perverse vulgo statui dicebant , hoc potissimum legum esse propositum , ut utilitati eorum prospicerent, qui civitati prae- essent (5), quum potius toti civium multitudini consulere debeant , nec recte. illae leges dicantur; quae. non ad communem referantur civitatis utilita- tem (4). Testatur haec cum Platone Aristoteles : s» Acopoüci TIVE ,". inquit, ,, móTEpoy TQ vonolérg vopsolers4réoy ». (cuAopufup | cílecUmi mous óplorcToUG vd- (AUS » TrQóg TO TÀV (DsAridyoy cupQépoy 3) vrpàc TÀ. TÀV TA&EdyuWw. — TàÀ » ópüv AwzrTiíow loug' Th D lcug OpÜly aps 7) Tíg wüAswG ÜA4e cupjQépos) xal Tp; T xoiy Tü TOV) ToXiTRV. (5). Ex hisce igitur colligi possit, merito legem, vizio- rum emendatricem vocári a Cicerone potuisse coz- mendatricemque. virtutum ,. recteque. illum putasse ab (1) Plat. 1.1. Lib. IV. p. 705. E. (2) Plat. I. 1. Lib. IX. p. 859. A. -(8) Plat. I. 1. Lib. IV. p. 714. C. sqq. (&) Plat. 1.1. p. 7*5. B. Cf. de Rep. Lib. VIT. p. 519. E; et passim, (5) Aristot. Politic. Lib. III. c. 7. $: 1X e 34 DISQUISITIO ab ea ducendam esse vivendi doctrinam (1); sed patet inde simul, quales veteres cogitaverint bofa$ leges. Non sane jussa principum leges appellabant neque item instituta, quamquam baec quoque leges subinde dicuntur. jussa enim ace vetità populorum vim non habere ad recte facta vocandi et a pecca- tis avocandi arbitrabantur (2). Et profecto, si res ita sese haberet, si regum populorumque jus- sa vim legis habere putanda essent,: non foret integra legum conditio. Fit enim interdum , ut jussa ista sint injusta, quum plane ab hominum quorundam arbitrio pendeant. Injustitia autem in legem cadere nullo pacto potest. ,, A/x4 gy oDv," dicebant antiqui, ,, v4uou TfAo; éerív* vopog 98, Ap- wovrog fpycv* Apwuv Oi. cixüy Üco0 TOU càyTX xo- cgoUvrog" (3). Valet idem de institutis." Sunt multa prorsus injusta, sponte et casu inducta vel homi- num etiam perversitate, possuntque illi, dum huic genti prosunt, alterí recepta insigne afferre detri- mentum. Apte id exposuit Cicero: ,, Jam vero," inquit, ,, illud stultissimum, existimare omnia justa .esse, quae scita sint in populorum institutis aut legibus. Etiamne, si quae leges sint tyrannorum? Si triginta illi Athenis leges imponere voluissent ? aut, si omnes Athenienses delectarentur tyrannicis legibus , num idcirco hae leges justae haberentur? Ni- (1) Cic. de Legg. Lib. I. c. 22. (2) Cic. 1. 1. Lib. II. c. 4 (5) Platarch. ad princ. indoct. Vol IX. p. 122. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 45 Nihilo, credo, magis illa, quam Interrex noster tulit, ut Dictator, quem vellet civium , indictá causá impune posset occidere. est enim unum jus , quo devincta est hominum societas, et quod lex constituit una. quae lex est recta ratio imperandi atque prohibendi: quam qui ignorat , is est injustus , sive est illa scripta uspiam , sive nusquam" (1). Ut igitur verbo dicam, una naturae lex scriptarum legum omnium veluti zjzoz esse debet(2). ,, Ergo est lex" — quà quidem Ciceronis definitione hanc- ce disquisitionis meae partem absolvere liceat — »]ustorum injustorumque distinctio (3), ad illam antiquissimam et rerum omnium principem expressa naturam , ad quam leges hominum diriguntur, quae supplicio improbos afficiunt, defendunt ac tuentur bonos" (4). $. 3 (1) Cic. de Legg. Lib. I. c. 15. Cff. c. 16. init.; Lib. II. e. 9. (2) Diserte Pythagoreis Zex naturae dicebatur zzTip xa Wyspüv Tüv yeypzpuívav vópasy; amplissimique nominis honore dignus Bzg;Ae)c, vópoc iisdem vocabatur Zuijvxos. Vid. Valckeuaer. ad Herod. Lib. llI. c. 58. (5) Supra eam dixerat juris atque injuriae regulam, Lib. I. c. 6., plane uti justi injustique reguía vocatur apud Senecam, de Bencf. Lib. 1V. c. 12. et xzyáy 3ixaíav Tt XZi ZXxuy ap. Martian. Digg. Lib. I. Tit. III. $. 2., quae laudavit Turnebus. A Cic. denique lex dicitur etiam recti praeceptio, pravi Ro Wwe de N. D. pie IL. c € 2n. (&) Cic. de Legg. Lib, IT. c. 5 C 2 a DISQUISITIO LIES T De natura legum in civitatibus antiquis. Hisce quomodocunque tandem explanatis, con- templanda nobis est vera legum apud veteres ipsos ratio, ut simul inde appareat, quatenus ad leges, quae proprie hoc nomine vocandae sunt, accom- modatae fuerint. Uti igitur plerumque apud rudiores . gentes obtinet , is antiquitus fere receptus erat mos, ut leges non scripto mandarentur, sed memoriae. Erant jrpa! sive breves et graves sententiae, quas pueri fere ediscebant, ut viri cognitas observarent. Scribi autem tum demum leges incipiunt , quum ad majorem cultum ac humanitatem populus pervenit. Exstiterunt ita postea apud Athenienses cum Dra- conis, tum vero Solonis leges, apud Romanos le- ges XII tabularum, a Decemviris legibus scribendis collatae. Missi hi Athenas sunt ,, jussique inclu- tas leges Solonis describere er aliarum Graeciae civitatum instituta, mores juraque noscere" (i). Quatenus vero illi id peregerint, sub judice lis est. Certe post hoc tempus scriptis legibus uti coepe- runt Romani, quum olim summa juris dicendi po- testas penes solos Patricios et Pontifices fuisset. Multi sunt artiqui in laudandis XII tabularum le- gi- (4) Liv. Hist. Lib. III. c. A1. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 37 gibus. Splendidum afferam Ciceronis in libris e Oratore (1) locum , qui , quamquam non ad brevi- tatis normam est exactus . tamen ad legum illàrum naturam cognoscendam summi esse momenti vide- tur. Ibi Crassus: ,, Sive quem," inquit, ,, an- tiqua studia delectant, plurima est et in-omni jure civili et in Pontificum libris et in XII tabulis anti-- quitatis effigies , quod et verborum prisca vetustas cognoscitur et actionum genera quaedam majorum consuetudinem vitamque declarant; sive quis civi- lem. scientiam contempletur, — totam hanc, de- Scriptis omnibus civitatis utilitatibus ac partibus , XII tabulis contineri videbit; sive quem ista prae- potens et gloriosa philosophia delectat, (dicam au- dacius,) hosce habebit fontes omnium disputatio- num suarum , qui jure civili et legibus continentur. Ex his enim et dignitatem maxime expetendam vi- demus, quum verus, justus atque honestus labor honoribus, praemiis, splendore decoratur, vitia autem hominum atque fraudes damnis, ignominiis , vinculis, verberibus, exsiliis , morte multantur; et docemur non infinitis concertationumque plenis disputationibus , sed auctoritate nutuque legum domitas habere libidines, coércere omnes cupidita- tes, nostra tueri, ab alienis mentes , oculos, ma- mus abstinere, — Fremant omnes licet, dicam quod sen- (1) Lib. L. e. 45, 4&. Cft. de Rep. Lib. II. c. 36, 5g. Liv, 1,1. c, 54.; "Tacit, fun. Lib. I4. c. 272 5 DISQUISITIO sentio: bibliothecas , mehercule ; omnium philoso- phorum unus mihi videtur XII tabularum libellus, si quis legum fontes et capita viderit et auctori- tatis pondere et utilitatis ubertate superare," Ne tamen in veterum legibus indagandis debitum Lycurgi legislationi honorem denegemus. Is in per- egrinas regiones, Cretam imprimis, profectus , sedulo. gentium legibus atque institutis exploratis , post diuturnam tandem peregrinationem. ad suos redüt novasque Lacedaemoni leges dedit. Harum deinde cognitione penitus imbuebantur pueri 5. sed scripto leges non mandabantur. Erant item $frzga:, oraculi jussu a Terpandro poéta certis numeris adstrictae , quo facilius ediscerentur. Non autem scribi leges suas voluit Lycurgus , quandoquidem existimabat , illud, quod civium felicitati firmandae augendaeque inserviat, quod ad virtutem eos ad- ducat, eorum moribus impressum et institutionibus immotum haerere, quippe cujus fundamentum sit intima persuasio quodque stabili eorum voluntate innitatur , qua quidem multo magis sint obstricti quam vi, quae eos cogat: ut educatio juvenilis exsistat regula et legislatoris loco habenda sit (1). Uii autem antiquarum civitatum ratio ad moralem maxime civium conditionem referebatur, ita leges etiam suas ad morum servandam integritatem com- posuit Lycurgus. Eo puerorum educatio et com- mu- (1) Plutarch, ZZ, Lyc. c. 13. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 39 munia civium retenderunt convivia, quibus tan- quam àjàaoxaAsiog ccdpocóvgg pueri adessent deque rebus politicis confabulantes cives audirent (1). Valuerunt eo cum inducta ferrea moneta sublataque eà mercatura (2), tum vero etiam £ey4Aacía veti- taque civium peregrinatio , ut ne una cum divitiis luxuria, cum peregrinis ipsis aut peregrinatis civi- bus mores item peregrini in civitatem irreperent (3). Atque sic quidem Lycurgus ,, Gezep &vàe &y3pis [Bie xa móAseG 0A«c vouitev cülsiuovinv dc. perio &yyiyeaÓon xol Ópovolag Tf pe müTüv. pig TOUTO cuvéraós xxl cuv5piocev , Om éAcuÜipui xx eürZp- xeig weyüpueyoi xol coXppovoUvrec él qAsiaTOy sgdvoy BuvreAGoiv" (4). | Unde Xenophon: ,,'H ZzZpr4 &ixórG5 cacGv TÀy TÓAEUV ApeTü Ougpépei, (nov Owjio- cíg émiT4O0eUoUo2 TE» xaAoxayaliav" (5). - Apparet igitur, quae potissimum fuerit legum apud antiquos natura. Quod autem de Romano- rum et Lacedaemoniorum legibus observatum est, idem de ceterarum antiquitatis gentium et vero Atheniensium legibus valet, —Vigebat apud hos, Optimis certe reipublicae temporibus, a Solone confirmatus Areopagus, quae curia totius Graeciae gravissima fuit, sanctissima, severissima. — Optimi quique et justissimi civium olim in Areopagitarum nu. (1) Plutarch. 1. 1. c. 12. (2) Plutarch. 1. 1. c. g. (8) Plutarch. 1.1. c. 27. Cf. Xenoph. de Rep. Laced. c. 7. (&). Plutarch. 1.1. c. 21. (5) Xenoph. de Rep. Laced. e. 10. 4o DISQUISITIO numérum eligebantur, qui populo post praeclare gestum magistratum probati tam legum quam mo- ralis civium conditionis maxime curam haberent (1). judicabant autem secundum leges, quae praecepta de virtutibus ac vitiis complectebantur , quibus ob- sequentes cives bene sancteque viverent. | Lycurgi autem exemplum secutus curam primàriam Solon posuit in puerorum educatione, quum publice eos institui ad virtutem ab optimis praeceptoribus vel- let; deinde vero e pueris egressos in gymnasio le- gibus, morum honestati maxime. accommodatis , assuefieri, quo magis ad virtutem mature informati virili aetate probi evaderent honestique cives (2). Itaque quod in hac nostra disputatione imprimis est tenendum, leges antiquae ores spectabant, moribus erant fundatae (3). Quae more et con- suetudine recepta fuerant, postero tempore firmari; legibus coepta sunt, Erant adeo leges ad antiquam paupertatis, parsimoniae , temperantiae, probitatis normam exactae, moribus antiquis cum ipsa repu- blica superstructae. Conscribebant autem leges viri eruditiores , plerumque philosophi, , non conten- tiosi (1) Vidd, de Areopago ct Areopagitis Isocrat. Orat. 4reop. ed. Steph. p. 147., ad q. l. vide quos laudat Bergmann. Cic. de Off. Lih. I. c. 22. Val. Max. Lib. II. c. 6. $. 4. Optime totam curiae rationem cum aliis inter recentiores exposuit Cl, Luzac , in anim. ad Orat. de Socr. Cive, p. 113. sqq. ed, alter. ' (2) Legatur omnino Isocrat. l. l. p. 148, sq. (3) Inde apud. Virg. Jen. lib. I. vs. 264, morés pro legibus dicuntur. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 41 üosi illi aut formularii, quales. proximá ab iis temporibus aetate extitisse legimus , sed rebus ge- rendis nati homines, vere sapientes, qui sapien- tiae praecepta in usum vitae transtulerant, naturas rerum atque hominum hoc uno consilio didicerant si ád juvandas eas aut emendandas idoneum quid excogitare possent; qui longo tandem rerum usu exerciti erant et subacti, peregrinationibusque lon- ginquis susceptis variarum civitatum et rerumpu- blicarum bona ac mala cognoverant" (1). Invaluit autem antiquissimo aevo in legibus conscribendis haud raro mos, ut non nude et simpliciter conde- rentur leges, quemadmodum id postea factum est hodieque etiam fieri solet, sed ut legibus proóemia quasi in commendationem praemitterentur , quibus civibus suis legislatores persuaderent, ut proposi- tas leges tanquam civitatis suaeque adeo saluti uti- lissimàs considerarent (2). Patrum igitur perso- nam legislatores illi sustinebant, patrum instar suos cives admonebant et ad legum obsequium horta- bantur, Probavit quam maxime institutum illud Pla- — (1) Sunt verba Heynii, V. Cl., Opusc. Vol. I. p. 14o. Legatur hac de re omnino Ciceronis locus , qui est de Rep. Lib. I. c. 2. j (2) Egerunt id imprimis Zaleucus et Charondas secutique im suis de Legibus disquisitionibus eorum exemplum sunt Plato et Cicero , quamquam ipse Plato negat se in eo quem- quam esse imitatum , de Legg. Lib. 1V. p. 72a. E.; qua de re vid. omnino d'Éngelbronner, |. l, p. 54, 55., uti etiam Nob. de Geer , 1.1. p. 174. 42 , DISQUISITIO Plato , quum non jubendo tantum minandoque co- gendi sint cives,; ut quod debeant agere velint , verum monendo etiam er persuadendo eo sint ad- ducendi , ut sua sponte latis legibus obtemperent (1). Eandem rem saepius attigit philosophus et docuit legislatoris officium non iis solum terminis circum» scribi, ut leges ponat, sed etiam efllagitare, quod majus est , ut medium quoddam adhibeat, quod in- ter admonitiones legesque intercedat; oportere nem- pe eum , 44 uovoy wpadeiw voUg vopuoug , cpüg Ob vOl; Vijoig Dc xmAR wüTQ Ooxsi XGl [jM XAGAQG ElVOM s vópolg épwremAsypniva. ypiqQem" (2). Verum uti in magnis rebus non eadem semper solet esse virorum doctorum sententia, ita hac quoque in re Plato nullam non vituperationem pass sus est: quod paucis explicare ab hoc loco non vi- detur alienum. Seneca nempe hunc morem proóe- mia legibus praemittendi reprehendens: ,, Non probo," inquit, ,, quod Platonis legibus adjecta principia sunt, Legem enim brevem esse oportet, quo facilius ab imperitis teneatur, velut emissa divinitus vox sit. ]Jubeat, non disputet. Nihil videtur mihi frigidius quam lex cum prologo. Mone, dic quid me velis fecisse: non disco, sed pareo" (3). Quod- ?5 (1) Plat. de Legg. Lib. IV. p. 718. B. sqq. (2) L1. Lib. VII. p. 822. D. — 825. A. (9) Seneca Epist. XCIV. Laudavit tamen proóemia legum Cicero, de Legg. Lib. II. c. 6., cum in Zaleuci et Cha- rondae legibus, cum quidem illi nom studii et delectatio- nis, sed reipublicae eausá leges civitatibus suis scripse- riné ; PHILOSOPHICO- HISTORICA. 43 2 Quodsi tenemus leges illas antiquissimis tempo- ribus, in summa duntaxat hominum vitaeque simplicitate fuisse latas, non mirum esse possit legibus. ipsis vivendi doctrinam hominibus prae- scriptam fere fuisse, quod quidem quum minus bene ipsis legibus perficerent, commode legum pro» logos invenisse videntur legislatores. Ceterum , quae de legis brevitate monuit brevitatis , ut Stoicus , amans Seneca et in Platone, cujus tamen leges ipsae breves sunt et jubent tantummodo (1), vitu- peravit, ea prolixius dijudicare non ad rem nostram pertinere videtur; sed ipsius Platonis, ubi de legum proóemiis. agit, verba huic vituperationi oppo- suisse satis érit: ,,'Tà piv o)v mpl c0AAw 3 yu) vpaiupuarov conoucÜxi Tüw Adyow, Amy cüwóss. TÀ yàp, oai. BixrwTZ, ÀAM (0 TÀ (parc , 000E TÀ (4x4 TipwTiíov (2). | Ut igitur summatim dicam, solebant antiqui prae- ter jura, quae vulgo dicuntur, publica, civilia, Sacra, (quae tamen antiquissimis temporibus non- dum fuerunt in sua capita redacta,) item ea per- Scri- rint; tum etiam in Platone. Hic enim eorum vestigiis pressis hoc quoque legis putavit esse, persuadere aliquid , non omnia vi ac minis cogere. Conferri omnino cum legum prologis orationes possunt, quae in commendationem legis cujusdam apud Romanos in foro haberi solebant. ." (1) Sejunxit enim Plato, ut post eum Tullius, proóemia 4 legibus; qua de re vid. d' Engelbronner, l.l. p.55,, qui laudat Spec, Cons. P. A. de Fremery, de rationibus ve- terum. Jureconsultorum , Lugd. Bat. 1801. p. 72, 73. ' (2) Plat. de Legs. Lib. IV. 722. A. 44 DISQUISITIO scribere, quae ad morum sanctitatem vitaeque tam publicae quam privatae honestatem pertinere vide- bantur; unde fit ut Lycurgi, Zaleuci, Charondae aliorumque leges magnam partem praecepta moralia ,' minus vero leges existimandae sint (1). Contine- bant adeo antiquitus leges quaecunque' et sibi et Deo aliisque homo debere putari potest, exprime- bantque ita plane naturae legem, quum morali sua natura justitiam , pietatem in Deum , verbo virtu- tem honestatemque commendare et paterno affectu suadere solerent (2). Eadem ratio fuit legum Mo- Saicarum, quas verarum legum c/zeu; merito voca- veris. Omnino enim morali gentis suae praestan- tiae Hebraeorum ille legislator divino impulsu con- suluit fundumque legum suarum virtutem fecit et summi Numinis reverentiam (3). Ejusmodi quum esset in antiquis civitatibus le- gum natura, optime intelligitur quomodo factum sit, ut tantum posuerint curam in puerorum edu- ca- (1) De Zaleuci ac Charondae legibus cons. Heynius, V. Cl. , Opusc. Vol. Ii. (2) Iccirco Pythagoras a Xenophilo interrogatus, quo- modo optime filium suum institueret, respondit: ,, E; 7ó- Aeue tüvopovuévwa ysvwüsíu, — ap. Diog. Laért. Lib. VIII. c. I6. (3) Neque aliter rem tractavit Plato, de Legg. Lib. IV. p: 715. E. — 717. B., qui quum universe virtutem civium maxime a legislatore spectandam esse censeret, etiam re- ligionis sensum inque Deos pietatem, eorum animis inesse voluit, Praeclara item de Deorum in civitate cultu prae- cepta tradidit Cicero , in libris de Legibus , Lih. II. c. 10.sqq. PHILOSOPHICO - filSTORICA. 45 catione et institutione, quam a legibus prorsus pen- dentem legum custodes sive magistratus perpetuo inspiciebant ac cognoscebant. Quia enim id vo- Jebant potissimum leges, ut et scelera poenis coér- cerentur et hominum malitia erueretur radicitus virtusque publica et privata in eorum animos in- funderetur, puerorum illae enutritionem imprimis curabant atque ita hujus ratione praescribendá fir- missimum habebant praesidium ad id quod. specta- bant efficiendum. — Quocirca haec civilis apud anti- quos prudentiae veluti zrx est dicenda, ut civibus disciplinae procuratio legibus ipsis consignaretur ( 1). VMerissimum enim et historiae testimonio egregie confirmatum Isocratis monitum, ,7ob; piv xaxüs TíÜpxpuévoug xol mobs dwpi[ug Tüv vdwumvw dymys- Dpapuévous ToMwAcelv epe()alusiy* Tog Db xaAGS memzXibEUÉvoUuc xxl Ol; GmAGS x&évoig &ÜeNjoei éupséveiy" (2). Habebatur ita. ,, zaj2ela 5 mzlDtov Ax vé X2 dywyà pic vv Ümà ToU viu Adyoy ópüby &puuévovy" (3). Unde etiam merito existimabant VetereS, ,G6 sÜ iy TpaQéveuy wol TpeQouéyoy TV | VEG , (1) In proverbium scilicet, uti apud Platonem. occurrit , abierat, ,, vr ZyÓpg xui mwuim, xmTE T DuysTiv, Qe Tác móAewG QRAAAo» 3$ TV ysvyMTÓDpeV — ÜvTZG, muidevréow éÉ Zydyxwc," de Legg. Lib. VII. p. 804. D, (2) Isocr. Orat, 4Jreop. p. 148. Locum corruptum ita restituit Bergmann, 9) Plato, de Legg. Lib. II. p. 659. D. Rogatus Xeno- €rates, quid assequerentur ejus discipuli , respondisse fertur, . ut id sua. sponte facerent , quod cogerentur facere legibus, Cic, de Rep, Lib. I. c. 2. 46 DISQUISITIO véuy , mÀyr& cul, xaT Oplóv mAc1" (1). Repetenda inde sunt praeclara praecepta, quae de puerorum institutione in Platonis de Legibus, imprimis Ze Re- publica libris exhibentur; nam is demum ipsi in rebus civilibus bonum capere initium videbatur, qui juvenum primum curam haberet, ut quam op- timi evaderent, tum vero ceteris civibus consule- ret (2). llis enim facilius posse putabat et semie na virtutis ingerminari et vitii semina funditus erui, "Verum quoniam de educatione et morali maxime ejus vi infra. agendi locus erit, jam dicen- dum est de existimatione , qua antiquitus leges fuerint, deque obedientid, quam censuerint illis deberi. $8. 4. De auctoritate legibus secundum. antiquos tribuenda. Ex egregia igitur puerorum in antiquis civitati- bus. educatione fluxisse videtur mira illa veterum , quam legibus praestandam censebant, observantia et reverentia, ut omnes sese legum veluti servos existimarent. Operae pretium est hanc antiquitatis sententiam ultimo loco exquirere. Itaque a teneris inde annis summo pueri imbue- ban- (1) Plat. de Legg. Lib. VII. p. 815. D. (2) Plat. ZutAyphr. p..2. C. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 47 bantur patriae legumque reverentia, illam in deli- ciis habere, hàs tanquam dominas colere doceban- tur. Firmabant hanc disciplinam cum poétae, tum imprimis clara majorum facinora. Cecinit inde Pindarus: »Náuos Tüvrav (aciMsUg ÜvarGy Te xdi dÜdymrwy" (1); dixerunt similiter complures alii, ut non facile inter antiquos inveniantur, quin ejus- modi legum servitium commendaverint. Hac opi- nione imbutus Lacedaemonius quidam , interrogatus cur de antiquo jure Lacedaemone nihil liceret con- LE vellere: ,, Toys vópovs , inquit, , cà &yOpiy » eU ToUc dybpac V vduww , xuploug elvi 9er (2), quum scilicet iis, quae puer audierat, persuasum sibi haberet , »75 m&llecÓni ey in Toy &yaÜbv elyai xml & ÓAeh xal Ey erpwrig xo Éy ok" (3). Repetenda SeRIque inde, quae Philisci de Thebanis exstat pal- ; (1) Invenitur hoc fragmentum in Pindari Carm. Vol. III. P. IF. p. 76. Ed. Heyn. — Plato laudatam sententiam re- spieit Protag. p. 537. D« et de Legg. Lib. III. p. 690. B. Plenior vero apud eundem occurrit Gorg. p. 484. B., quo loco Callicles, vanae ille Sophistarum sapientiae studiosis- simus, dum Legem inter et Naturam distinguit , Pindari versus aperte in rem suam convertit , statuens justitiam esse Ti ToU xpeírTovoc cujMQépov, ,,omissis quae poéta, lau- dator aequi bonique, his adjecerat vicina'', ut ad Herod, Lib. IIT. c. 38. ait Valckenaer. - De iis, qui praeter Pla- tonem sententiam Pindaricam adhibuerunt, vidd, Valckenaer, et Wesseling. ad Herod. l.l, et Heynius in annot, ad Pin. dari versus cit. Cf. Nob. de Gecr 1l. l. p. 22. (a) Plutarch. Zacon. 4popAthegm. V ol. VI. p. 860. Cf, si» mile effatum apud Plat. Epzst. VIII. p. 854. C. (3) Xenoph. de Rep. Laced. c. 8. 8. 5 "m DISQUISITIO palmaria sententia; ,,'Ej«oU y'Zp éeTi xUpioc eig dyxp" TOUTGy Di xei coU uupigy Ts AAA«v NOmog" (1). Accedit, quod ipsae quoque leges hoc legum ser- vitium tanquam salutare omnibus commendasse vi- dentur. Exstat certe Zaleuci lex, qua dicitur: » "Ya vápou. Bexriovos fyrrájueyoy uaraxpovrela0ou , xod xxAiy xo cupQépv" (2). Ad servandam autem legum integritatem et sanctitatem referatur etiam oportet lex Charondae, qua legi.omnino parere cives jubentur, licet plane inique scripta fuerit (3) , idemque fere Zaleuci legibus praescribitur (4). Et vero legi velut dominae parere antiqui non solum decorum arbitrabantur, sed naturae etiam nostrae haud repugnare , modo virtutis simus stu- diosi. Civis bonus secundum Platonem per totam vitam legum se auctoritati submittet (5). Sic enim cogitabit: Eje qv 0A xol moMTAG MxxpQ pi- cT06 , ÜeTIg TpÀ TOU "OAwwTIACI XX) &TRVTUV dy yay TOA&UkGW Ts XX &lpwvixGw , vixdy Déc. Av D0EM ümcwpeclmg. T&V cio) vOuuov , Gg ÜmxpeTHkOS TVTGV xdAMcOTA dwÜpomuy a)TOls éy TQ [Mg (6). Sed prae- terea hac erit semper vir honestus opinione, ,Gs De? mr AvOpa Qinvosiolou meph &mvrov avÜpo mv s 8s (1) Exstat ap. Stob. flor. Grot. p. 253. (2) Ap. Stob. Serm. 42. (5) Ap. Diod, Sic, Lib. XII. c. 16. (&) Ap. Stob. l. l, Debeo haec Heynio, V. Cl. Opusc, Vol. II. p. 3o. et 98. (5) Cf. Aristot. Politic. Lib. III. c. 7. $. 15.. (6) Plat. de Legg. Lib. V. p. 729» D. PHILOSOPHICO-HISTORICA. ^ 4g 6 wu DwwAcUcme, o0) Zw OscmÓr4e vwivorro Eug éralyou* xul xaAMemÍGeÓXI! wph TQ XAAUs Dou Ua BAM) 5 TQ XXAGG &pEou* TpOTOV pi TOS DT -] (óc TaUT4v Tolo Üeocs; cücmw SovAslmy ) Ér&ara TOi mypec Qurépois e xad £vrlpuus (Qe(Qioxudot , robs véoug"" (1). Verum, quamquam ex iis quae attuli exemplis affatim fortasse demonstratur, quam antiquitus au- ctoritatem legibus tribuendam esse existimaverint, enarrare tamen juvat praestantissimum Herodoti lo- cum, qui omnino àd Politicae antiquae principia cognoscenda haud negligendus videtur. Habetur illic colloquium Xerxem inter et Demaratum , Spartano- rum olin Regem, qui tunc ad Persas confugerat. Rogasse illum dicitur Xerxes, quum in eo esset ut adversus Graeciam expeditionem susciperet, an opinaretur re vera Graecos Persarum copias. esse exspectaturos. Tum Demaratus: ,, Quandoquidem ," inquit, ,, Rex, e rei veritate omnino me loqui ju- bes, eaque dicere, quae non mentitum me esse postea a te deprehendar, equidem tibi obsequar. In Graecia semper paupertas habitavit; accessit vero virtus, quae e sapientia oritur et lege valida, qua utens Graecia et paupertatem 'abigit et domi- natum, Et laudo quidem Graecos omnes circa ter- ras Doricas. habitantes ; nec vero de cunctis Grae- cis nunc dicam, sed de solis Lacedaemoniis ; quos primum- dico nequaquam accepturos tuas conditio: Les, (1) Plat. 1. 1. Lib. VI. p. 762. E. D 5o DISQUISITIO nes, servitutem Graeciae proponentes ; deinde. ob- viam illos tibi ituros aio in pugnam, licet ceteri Graeci omnes tecum sentirent. ^ Quod autem ad numerum attinet, noli quaerere quot sint. numero , qui hoc facturi sint: nam sive mille fuerint, qui in aciem prodeant, hi tecum pugnabunt, sive his pauciores , sive etiam plures." Hisce auditis Xerxes vix fidem habebat. Quodsi ille vera locutus esset, oportere affirmabat , ipse Demaratus, quippe qui olim Spartanorum Rex fuisset, cum duplo numero congrederetur, Se vero putare Graecos aegre Persis, licet numero pa- rés, resistere posse. Esse enim in satellitibus regiis, qui cum tribus simul Graecis pugnam inire haud detrectarent. "Tum vero sic pergere coepit Demaratus: , Inde ab initio, Rex, noveram me vera dicentem grata tibi non dicturum esse. Quum vero me verissima eloqui coógeris, dixi quae ad Spartinos pertinerent, quamquam optime ipse no- visti, quo modo ego nunc maxime erga illos affectus sim, qui me, honoribus et paternis mu- neribus spoliatum, domo atque patria expulerunt. Pater autem tuus me benigne exceptum victu et domicilio donavit. Quocirca credibile non est ho- minem sanae mentis respuere éxploratam bene- volentiam , sed potius quam maxime eam com- plecti. Ego autem neque cum decem simul viris me dimicare posse praedico neque cum duobus; lubens autem ne cum uno quidem congrediar. Quod- PHILOSOPHICO - HISTORICA. 5t Quodsi vero urgeret necessitas aut magnum alie quod discrimen, admodum lubenter cum uno ex his viris pugnarem , quorum unusquisque ait se tribus esse Graecis parem. lta etiam Lacedae- monii, quando singuli cum singulis pugnant, nul- lis sunt viris inferiores ; conferti vero omnium ho- minum fortissimi. Nam licet liberi sint, non sunt tamen omni ex parte liberi; praeest enim ipsis domina, Lex, quam illi dominam multo mae gis timent quam tui te. Faciunt certe quidem quod lex imperat; imperat autem semper idem, non si- nens ex acie profugere quantacunque sit hostium multitudo, sed jubens omnes in ordine suo stantes vincere aut mori" (1). Haec Demaratus. Nos autem inde videmus , quanta fuerit legum apud antiquos vis et auctoritas. Pers sarum rex tale quid intelligere nullo modo poterat, Leges cogitabat quales ipse ferebat, quales vulgo habentur , principum jussa. Leges quales Graeci cogitabant, ne fando quidem audiverat. Naturae lege hae erant fundatae, raiome insita im maturd hominum; quae vocat ad officium jubendo , vetando a fraude deterret, Ejusmodi lex non subditorum tantum, sed ipsius etiam regis et principis domina atque regina habebatur. Erat enim 5, vóuoc , ó a- Twy (9&ciAeUg Üv4rOv TE xal dàÜnvirov, (de quei IlÓzpoc) o0k £v [Aio ££m vwevypapuuivoig, oU3é Tic! EUAoG , XA Eupuxos Gy imuTO Aóyos, del GUV- 9I* (1) Herod, Lib. VIf. c. 101. * c. 104, D2o m DISQUISITIO exGv Xa) ceapaQuAmTTOV xci quwoémOoTE TV MUN dy fpuucy vysuoviag". (1)- .Et vero tam populi, ut infra videbimus, quam optimi quique homines illustria olim dederunt le- gum observantiae exempla, ut eam non commen- darent tantum praeceptis , sed suis ipsi factis prae- starent. Luculentissimum hujusmodi exemplum in Socrate magistro servavit nobis Plato. [ustissimum illum vitaeque integerrimum virum, iniquo judicio in carcerem detrusum , summo mane adiisse propo- nitur Crito , Socratis familiaris simul et discipulus. Obsecrat ille magistrum ut ne, dum liceat , aufu- giendi opportunitatem , a se et reliquis amicis para- tam , aspernetur. Sed neque preces neque instans vitae discrimen optimo viro persuadent, ut amico- rum consilio obsequatur; patienter in custodia in- faustae navis adventum exspectat, nec, quamquam injuste capitis damnatus, patrias leges violare ho- nestum virum decere existimat. Scilicet putabat Socrates: , Ko) £y coAéuo xxl éy DBuxaoTWplo xxi TARUTAMOU TOl4TÉOV & V XEAUS 9" TÜMIG xXY 9 TUTQlG » 5» méllsiy küTav 54 và Dixcucy míQuxe' (QidCeolan 3 obs, Ocio) ojTEt (ANTépX OUTS TAXTÉDE 4. T0AD Db TOUTUV ÉTi ArrOy TÀv TAXTplàz (2). Etiamsi autem leges ef- fugisset Socrates inque aliam civitatem sese con- tulisset, despectui tamen procul dubio se fore existimabat. — ,"Oezri& yip viue» QOuÜopsóg écTi, cQc- (1) Plutarch. ad princ. indoct. Vol. IX. p. 120. (2) Plat. Crir. p. 51. B. C. PHILOSOPHICO - HIS TOR ICA. 53 cope rou Dlewew àw vwémv ye xxl àwowru» dlpdmuy Qux opsbg sive; (1). — ^ Neque defuerunt adeo inter legislatores antiquos, qui praeclare factis suis ostenderent, quantá existimatione leges haberi a civibus vellent; Zaleucum dico et QCharondam. lius enim ,,cum filius adulterii crimine damnatus , secundum jus ab ipso constitutum , utroque oculo carere deberet ac tora civitas in hororem patris poenae necessitatem adolescentulo remitteret, ali- quamdiu repugnavit: ad ultimum, precibus populi evictus , suo prius, deinde filii oculo eruto, usum videndi utrique reliquit." Ulterius etiam proces- sisse fertur Charondas, qui lege Statuerat, ,, ut, si quis conciones cum ferro intrasset, continuo in- terficeretur. Interjecto deinde tempore, ex longin- quo rure gladio cinctus domum repetens, subito indictà concione, sicut erat in eaim processit: ab eoque, qui proxime constiterat, solutae a se legis suae monitus; ZZem ego i//am , inquit , sazciam ; ac protinus ferro, quod habebat, destricto incu- buit? (2). In legum autem apud antiquos auctoritate diju- dicanda ratio morum imprimis est habenda, quippe a quibus pendebat prorsus legum observantia, Haud con- (1) Plat. 1, 1. p. 55. C. (2) Valer. Maxim. Lib. VI. c. 5. $. 3., 4, Referas item t0 quae de disciplina militari in Feinde Tuberti , Manlii Torquati aliorumque factis, apud Romanos imprimis, idem auclor tradit, Lib. 1I. c. 7. 54 DISQUISITIO constans ea esse poterat, nisi inesset in civium. ani- mis, quod ad leges colendas perpetuo eos excitaret. Proba igitur donec erat moralis civium conditio, legibus quoque non vi coacti, sed sponte sua ser» viebant. Praeter leges ipsas nemo ad earum obse- quium cives cogebat; sed ipsi prae morum suorum probitate rcligiosà legum reverentià | ducebantur. Corruptis vero moribus, interierat omnis legum auctoritas: omnem enim boni justique tum exuerant sensum. — Sed haec ita attigisse sufficiat. Infra hac de re pluribus disputare licebit, ubi effato ve- terum duce, in legum obsequio civilis libertatis agnoscemus praesidium, X Nunc enim gravissima eaque difficillima quaestionis pars tractanda est, quae agit de Jibertate. o) ia — € A- PHILOSOPHICO - HISTORICA. 8s D CAP U'T IL DE LIBERTATE. ToU xzAAÍeToU TÀV £y &vÜpázrors &yalv, "EAev0epize , p3 mspiidupev. 43. ea riy &poe xai TWYyN TÁc sU3mipsoviaG. Philo Judaeus. Quemadmodum hactenus /egur» notio et natura satis enucleate, ut spero, exposita est et illustrata, ita postulare res videtur, ut jam altero loco in libertatem inquiratur ejusque. pariter ratio separa- tim explicetur. Quod quo clariore in luce pona- tur, primum de libertate iz gezere, tum vero dé utráque eius formá paucis absolvere juvat. S. 1. De universa libertatis notione. ' » Omnis," ait Tullius, ,,quae a ratione susci- pitur de aliqua re institutio , debet a definitione proficisci, ut intelligatur, quid sit id, de quo . disputetur." (1). Quod quidem philosophi moni- tun: (1) Cic. de Of. Lib. I. c. 2. 56 'DISQUISITIO tum uti in nullum non disputationis genus conve- nire putandum est, ita nobis libertatis veram no- tionem indagaturis imprimis attendendum esse vi- detur. Tanta enim fuit fere opinionum hac de re discrepantia, tam varia omni aevo apud varios ho- mines fuit vocis hujus significatio , ut in contra- rium plane ruerent subinde et omnia potius quam libertatem definirent;, Dictum hoc maxime sit de libertate civi//. Alius aliter eam términavit, sed unusquisque fere secundum suos ipsius mores, studia, opiniones, Docet autem satis superque gentium tam antiquo quam recentiore aevo histo. ria, quantam malorum segetem prava vocis acce- ptio per terrarum orbem severit (1), ut haud raro: ipsum libertatis nomen , ipsa adeo res odio haberi coepta sit. Qui autem fieri hoc potuerit ostendere non hujus est loci, sed ex iis quae infra dicentur satis patebit. EHic unice libertatis spectamus 7707io- zem. Maque, age, varias hominum sententias prius breviter recenseamus et exploremus , deinde ipsi eam definire conemur. Memorat igitur Montesquivius, Vir celeberrimus, nonnullas quas dederunt libertati in civitate signi- ficationes. »» Les uns," inquit, ,,Z'onz pris pour la facilité de déposer celui à qui ils ayoient donné un pouyolr tyrannique; les autres pour la faculté d'élire celui à qui ils deyotent obéir ; d'autres, pour le droit d'étre armés , et de pouvoir exercer la vio- len- (1) Queritur de eo jam Isocrat. orat, ad .PAil. p. 103. PHILOSOPHICO - HIS'TORICA. 57 lence; ceux-ci pour ]e privilége de m'£tre gouvernds que)par un homme de leur nation, ou par leurs propres lois?" (v). Dominatur in hisce fere notio Juris , facultatis vel privilegii , quod. habeat popu: ]us atque exerceat. Ipse adeo Montesquivius, quamvis ceteroquin rectius de libertate pronunciavit, potestatem quandam et jus ipsam definivit. | 4, Das un état, C'est à-dire dans une socidté oi il y a des lois ,.]a liberid ne peut consister qu'à pouvoir faire ce que Pon doit youloir , et à n'érre point contraint de faire ce que l'on ne doit pas vouloir." Et paulo inferius: ,,.La Jibertd cst le droit de faire tout ce que Jes. lois permettent." At vero errare egregie viden- tur quotquot hac viá: procedentes unice gosz/ivam, ut ita dicam , significationem tribuere libertati solent. Inde notio juris, privilegii ; facultatis, quae ad libertatis notionem proprie acceptam nequaquam pertinet. Imo vero habet potius illa vox significa- tionem .zegzziyam. Nihil enim aliud est quam z2 non impediri. Liber es ratione habità vinculorum , curarum , dolorum, rerum omnino quae tibi sunt impedimento. Quod vero te liberum reddit, liber- tatem tibi vindicat , id demum positive intelligen- dum et facultate quadam praeditum est, quam ipsa libertas proprie non habet (2). Quid igitur? Nempe quae (1) Esprit des Lois, Lib. XI. c. 2. Ita Cicero quoque moralem libertatem pofestatem appellat vivendi ut velis, Parad. V. c. 1. (2) Vid. Cl. Heusd. Socrat. School, Vol. 1L. p. 120. $qd- j 58 DISQUISITIO quae re vera sit libertas, non nisi ratione s/g£u$ intelligi posse videtur. Quodsi quaerimus, quis status sit, quae conditio libertatis , hoc ita est expediendum , ut dicamus: JZiber tum demum est dicendus sive homo seu populus, quuta mon im- peditur , quo minus faciat, quod facere debeat. Intelligitur haec libertatis notio maxime , quando ipsam cum servitute comparamus. Haec utique non jus est, non facultas, non privilegium 5. sed ea est hominis conditio, qua vel physicá vel morali ratione eum in modum continetur, ut prorsus prohibitus sit, quominus sua peragat. Similiter de libertate statuendum est: sza/us est, non jus; sed is status, quo immunes sumus rerum omnium , quae nos impediant, quominus faciamus, quod fa- cere omnino de£eamus. Nam si v. c. unicuique nostrum agere liceret in civitate, quemadmodum ejus ferret voluntas, nulla prorsus esset libertas, Qua enim ratione in alios nos ageremus, eddem ili quoque in nos agerent et nunquam neque ipsi in tuto versari possemus , neque bona nostra tran- quille possidere. Paucis hisce de libertatis notione in genere praemonitis, ipsam in ZAominis et populi seu cíi- yitatis libertatem distinctam jam continuo expo. namus, PHILOSOPHICO - HISTORICA. 59 $. 2. De libertate hominis. - «Ubi Aominis libertatem dico, non eaim ad corpus referri velim , ut hominis libertas ea sit conditio , qua homo, omnis corporis servitii immunis, alte- rum non habeat, cui tanquam domino et parere cogatur et servilia ministeria praebere; pertinet haec ad res civitatis et idem valere potest quod libertas civilis. .Est vero altera hominis libertas eaque longe praestantior: nam uti universe libertatem statum quendam appellare praestat, ita hominis libertas est status :;20ra/is et fere tota ad animu refertur. Est nempe ea animi conditio, quá neque affectus , neque lubidines , neque voluptates, neque tandem praejudicatae opiniones hominem impediunt, quo- minus recte et vivat et agat. Quamobrem animo corpus totum sit subjectum , imo vero serviat prorsus oportet. Hoc enim procul dubio verum est, quod naturà suá immortalitate gaudet et ad divinum tendit, in id summum convenire imperi- um, mortale contra parere ipsi ac servire debere (0. Inde fit, ut habeatur ,,73 wxáv aürbv mürüv m4cGy WIXGV TpTM TE XL ZpicT4' TD OB xrrcÜxi mürüw UQY émuTOU , v&yTuV CioxicTOÓV TE Gum xol xXxioTOV" (2). Quodsi pravae cupidinis studia in hominis animo prin- (1) Plat. PAaed. p. 80. A. cf Sallust, B, C, c. t. (2) Plat. de egg. Lib, 1. D 626. E. ' 6o DISQUISITIO p5ncipatum obtinent et plane dominantur , homo sane liber vocari nullo pacto potest; sed quo ista irahant, eo sequatur oportet, ut denique turpi sit et immani studiorum suorum servituti submis- sus nec magnopere bruti animalis dissimilis, ,,"0z- Tig yàp," aiebat Socrates, , à piv xpiriwTx à cxomcti, TÀ WowvTX EX mXyr0g TpÓTOU ÜwTE TOlEl/s TÍ à» OixQépo, rv d poveerairav BoexuudTOV 5 ÀAAG TOjg ÉyXporéci over; EEeoci oxomEly TÀ wpiTiICTO. TV mpuypaToy, xXl Epyg xxl) Aóyg OIxA&yovTRG XOT yév4 » TX piy &yaÜà wpoxipeiaÜmi , TOV OB xxxGy dmé- «ecüou" (1). Perfecte autem temperans ille demum est, non qui cum multis voluptatibus atque cupi- ditatibus , quae ad impudenter. et injuste agendum impellant, et pugnaverit; et victoriam fuerit conse- cutus; sed qui a nulla istarum cupiditatum ullo modo vel tangatur vel percellatur (2). » Quisnam igitur liber ? Sapiens ; sibi qui imperíosus , Quem neque pauperies , neque mors , neque vincula zerrent : Responsare cupidinibus , contemnere honores Fortis, et in se ipso totus teres atque rotundus, Externi ne quid valeat per laeye morari , In quem manca ruit semper fortuna" C3). . Agno- (1) Ap. Xenoph. Aem. Lib. IV. c. 5. $. 11., quae So- cratis cum Euthydemo de intemperantia confabulatio lectu omnino .est dignissima. (2) Plat. de Legg. Lib. T. p. 647. D. (3) Horat. Serm. Lib. ll. Serm. 7. vs, 85. , sqq. '" PHILOSOPHICO- HISTORICA. 61 Agnoscimus facile. in hisce Stoicorum de morali libertate doctrinam. Fuit enim hoc celebratissi- mum eius sectae placitum, so/um sapientem libe- rum, stultum omnem esse seryum , quod paradoxon | copiose expositum apud Ciceronem invenimus. Pauca tandem inde delibare juvat, quae ad. argu- mentum nostrum uberius explicandum facere viden- tur. Quid est libertas?" rogat. ,,Potestas vi- vendi ut velis. Quis igitur vivit, ut vult, nisi qui recta sequitur, qui gaudet officio, cui vivendi via considerata atque provisa est? qui legibus qui- dem non propter metum paret, sed eas sequitur atque colit, quia id salutare maxime esse judicat : qui nihil dicit, nihil facit, nihil cogitat denique , nisi libenter ac libere: cuius omnia consilia resque omnes, quas gerit, ab ipso proficiscuntur eodemque feruntur: nec est ulla res, quae plus apud eum polleat, quam ipsius voluntas atque judicium: cui quidem etiam (quae vim habere maximam dicitur) Fortuna ipsa cedit, sicut sapiens poéta dixit: suis ea cuique fingitur moribus, Soli igitur hoc con- tingit sapienti, ut nihil faciat invitus, nihil dolens, nihil coactus. Quod etsi ita esse pluribus verbis disserendum est, illud tamen et breve et confiten- dum est, nisi qui ita sit affectus, esse liberum neminem" (1). Est (1) Cic. Parad. V. c. 1., ubi vidd. Interpr, Conferri etiam meretur Seneca Epist. LI.; de cozst. sap. c. 19. 62 DISQUISITIO Est hic, quem hoc loco unice contemplamur, moralis libertatis status. Est autem, ut sponte nostra animadvertimus , miserrimus et hominis fere nomine indignus, quicunque ,,72 íxuroU ÜsiürmTOV jzà cQ AÜserkTO TE XX pwumporaTro OouAOUTOL xA piv éAs (1), quum ejus, quod optimum in se habet, infirmitate eo perveniat, ,,46rs Q4 àv Bvoir lo &pyely T&v £y müTQ ÜpsujukTUV , AA Ücpu- mEeUely ÉxElym , xal TÀ ÜcreUporA QOTOV [u0VOV OUVM" TX. puxvÜXve" (2). Quo autem melius de licentiae ideoque etiam de libertatis moralis statu judicemus , age, ejusmodi hominis miseram sortem e Platonicis maxime chartis explicemus. Contulit ille in opere de Republica , quod erhi- eum potius quam po/iticum dixeris , cum quinque regiminis formis totidem animi humani formas omni ex parte simillimas, quarum pessimam in civitate tyrannidi respondere docet. Quemadmodum autem in optima animi conditione virium diversarum esse dicit harmoniam quandam et concentum, unde ema- net libertas; ita in animo ejus, qui tyrannico in- genio sit praeditus, ullam adesse harmoniam negavit. Hic enim una aliqua vehementiori cupiditate regi- tur et tanta laborat animi perturbatione , ut ejus imperio tanquam saevae sit et crudeli dominationi subjectus. — Nascitur i'le e viro democratico, qui , in (1) Plat. de Rep. Lib. EX. p. 589. E. (2) Blat. l|. 1. p..59o. C. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 63 in juventute ab amicis pudorem appellare doctus stoliditatem , temperantiam Zenaviam , modestiam et moderationem — zustzcitatem | et. iHiberalitem (1), omnem deinde deposuit honestatis amorem, et lubi- dinibus pravisque studiis largiter indulsit, Ubi au- tem democratici viri filius in dissolutorum hominum consortium venit, hi impetrare id studebunt, ut in ejus animo inhonestae alicujus, veluti amoris, flam- mam suscitent, , zpovré&TXZv T&v ApySv xx TÀ Éroipuz Dinvepsopuéyov. émilupuilv , ümdmTspov xal piyay x«Qiüva Twae" praefectum segnium cupiditatum et libidinem ei | subministrantium ,| alatum. quendam magnumque fucum. Ubi igitur circa ipsum susur- rantes cupiditates ceterae, nidore refertae , unguen- tis, coronis meroque, fuco indiderint aculeum 5 tum vero, insaniae satellitio circumstipatus , furit hic animi praefectus, et si quas in se deprehendit opiniones, quae probae exsistant et ad frugalitatem adducantur, exstirpat illas expellitque , donec se pur- gaverit temperantià nováque insanià repleverit (2). Talem viri tyrannici seu intemperantis imaginem praebuit nobis Plato. Nulla in ejus animo cernitur amicitia, nulla inter partes concordia, Servit pror- sus homo cupiditatibus. Delabitur ejg z4sav zapa- vopiay, Sed ipse non animadvertit; imo vero cum amicis éAeufepízy Gzaceav nominare solet (3). ^ Ast mi- (1) 1. 1. Lib. VIII. p. 560. D. (2) 1. 1. Lib. IX. p. 5y1. A. — 575. B. (3) I" l. P. 572. D. à 64. DISQUISITIO misere fallitur. Nam quemadmodum civitas tyranno subjecta libertate civili plane caret , ita necesse quoque est in homine isto tyrannico , c4» xir csüiw duy, xc mOAMÁS piv OovAelac vt XO dvsAtu- Üspizg vípeiv TÀV Vu aürOU, xol vraUTA. MüTÁG TÀ pig ScuAEUElv , Garep yv EmieixéoraTR y Gjuxpüy 08 Xo TO uox upárzro» Decmóten.—" Quid igitur? (ita porro Glauconem Socrates interrogat) servumne an libe- rum talem animum esse dices? — Servum equi- dem vehementer. — Nonne autem servitute et ty- rannide pressa civitas minime facit quae velit? — Procul dubio. — Itaque etiam animus veluti ty- ranno subditus minime quae volet faciet; sed furo- ris impetu semper distractus, perturbatione erit et poenitentid refertus (1). Fuit haec Socratis et Platonis doctrina, qui uter- que stupendos fecerunt in Ethica tractanda progres- . Sus, quorumque imprimis philosophia limpidissimus haberi fons potest, unde humanae naturae petamus cognitionem. Equidem certe plurima inde in usum meum depromsi, quorum ope spero fore ut gra- vissimam de morali libertate quaestionem porro etiam, si non apte explanare , at satis adumbrare mihi liceat, ^ Utut est, percepimus, ni fallor, ex hisce eam esse moralis libertatis statum , quo ho- minem, corporis lubidinibus domitis, nulli regant affectus , nullae falsae et praejudicatae opiniones , : quie 1) Plat, 1. 1. p. 555. C, — 577. E, p. 27 J77 PHILOSOPHICO - HISTORICA. 65 quibus quippe impediatur quominus vitam ac facta recte exsequatur, ut non solum ajrzpxjs, prout Graeci dicunt, sed etiam e)Tokpari; merito appels lari possit (1). Calculum igitur nostrum palmariae adjiciamus Tullii e Stoicis maxime fontibus haustae sententiae, ubi laudatum hujus sectae paradoxon pro solita sua dictionis et vi et elegantia explicat, » An ille mihi liber," ait, ,cui mulier imperat ? cui leges imponit, praescribit, jubet, vetat quod videtur? qui nihil imperanti negare potest, nihil recusare audet? poscit? dandum est: vocat? veni. endum: ejicit ? abeundum : minatur ? extimescendum? Ego vero istum non modo servum , sed nequissi« mum servum, etiam si in amplissima familia natus Sit, appellandum puto. Atque ut in magna familia sunt alii lautiores , ut sibi videntur, servi, sed tamen servi, atrienses ac topiarii: pari stultitia sunt, quos signa, quos tabulae,' quos caeélatuni argentum, quos (Corinthia opera, quos aedificia magnifica nimio opere delectant. At sumus, in« quiunt, civitatis principes. Vos vero ne conservo: rum quidem vestrorum principes estis. Sed ut in familia, qui tractant ista, qui 'tergunt, qui un- gunt, qui verrunt , qui spargunt, non honestissi- mum locum servitutis tenent: sic in civitate, qui se hs. 2 (1) Vid. hac de re locus Platonis, qui est in JMenez, p. 247. E., a Cicerone expressus usc. Quaes', Lib. Vi €» 12., quem laudat Cl. van Heusde , Z5i£. Vol. ]II. P* 169. E 66 DISQUISITIO se istarum rerum cupiditetibus dederunt, ipsius servitutis locum paene infimum obtinent. (1) Verum, hisce utcunque tandem illustratis , ad ciyilis libertatis exponendam notionem nunc con- tinuo pergamus. S. 3. De libertate populi. sive ciyitatis. Veteres , Romani imprimis, qui libertatem ad se tantum pertinere putabant, jus eam duxerunt arcte- que conjunxerunt cum civitatis notione , ut qui ci- vitatis jure frueretur, idem simul libertate gaude- ret (2). Liberos unice cives vocabant, i. e. om- nes qui suffragii in comitiis ferendi , honorum pe- tendorum , provocandi aliarumque rerum jus habe- rent (3). Si vero ita de populi libertate existimari oportet, hodie misera sane est gentium conditio omnesque Europeae gentes libertate nequaquam fruuntur, Est vero populi seu civitatis libertas is status civilis, quo unusquisque in civitate neque civium suorum neque aliorum hominum injuriis prohibetur, ne officia sua peragat , omnino ed qua honestum civem decet ratione vivat atque agat. Fue- (1) Cic. Parad. V. c. 2. Cf. Seneca Epist. LXXX. (2) Pariter si quis apud Romanos libertatem amittebat , jure eti»m civitatis privaba'ur , quod tum fiebat quum maximam capitis subibat diminutionem; quamquam mediá capitis diminu!ione , amissà civitate , salva erat libertas. (3) Vid. Ernest, in C/ave Cic., voce Libertas. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 67 Fuerunt quidem inter recentiores, qui civilem li- bertatem veluti ei opponerent libertati, qua in sz4- tu , quem crepant, fsazturali usae aliquando fuisse censentur familiae atque tribus; — primos nempe homines, nulli subjectos imperio, sed in summa vagantes libertate, inductos fuisse statuunt, ut in unum locum convenirent, ut frenos acciperent et regna, ut denique de voluntate sua et libertate partem quandam concederent , quo praestantiori libertate sive civili potirentur ; — sed falluntur isti. In statu enim naturali ecquis animadvertit liberta- tem ? Gentes quibusvis injuriis semet invicem perpetuo lacessunt inque servitutem redigunt, ut -qui inter eas fortior sit, idem sit liberior. In ci- vitate vero tum liber es, quum nihil obstat, ne facias quod commendet jubeatque justum atque decorum. Haec tamen civilis libertas ita est mo- deranda, ut re vera libertas dici mereatur. Quippe cives boni justique sensu ducti his ipsi finibus suam circumscribant libertatem oportet, ut ne quod deceat justumque sit aspernati, pro pudore impu- dentiam , pro justitia injustitiam sinu foveant et temperata ila veraque libertas prae ipsorum petu- lantia in zia istam sive Zyav gAcufepixy, quam Plato vocavit, mox abeat et causa exsistat servi- tutis. Est autem zimium istud non sic accipien- dum quasi in civirate libertas possit esse nimia; imo vero libertas vera civibus esse nimia nequit; sed est illa hujus abusus, neque iccirco quae lie E 2 ber- dj o 501 20]DISQUISITIO bertatis nómine appelletur digna putatur. Quando enim. res. eo pervenit, ut plurimum jpse possit populus omniaque ejus arbitrio. regantur, non di- cenda amplius libertas est , sed Ziceztia (1). Jam aliquoties Platonis: Po//tam inspeximus. plu- rimaque inde in remi nostram convertere haud raro licuit. Et sane, quamvis ipse talem. civitatem nun- quam in terrarum orbe adesse posse professus sit, qualem in. hoc. opere suo adumbravit , tamen prae- cepta. eo continentur civitati hodieque -saluber- rima. In his illud item primarium est, quod de civili libertate. in populi licentiam degenerata monuit. Equidem locum ilm, quem. disertius elegantiusque haud facile tractare licet, hic appo- nam, quo facilius, licentid rite a libertate distinctá , reliqua oratio nostra procedat. Postquam igitur docuit Plato, «quomodo auri sacra fame interire soleat oligarchia , sic porro cum Glaucone disputat: , Nonne etiam quod demo- cratia bonum esse censet, hujus insatiabilis cupi- ditas eam item dissolvit? — Ecquod in ea bonum censeri dicis? —. Libertatem, | Hoc enim sane in populari civitate pulcherrimum esse audias et pro- pterea consentaneum , ut in bac sola degat quicun- que natura liber sit. — . Crebris profecto sermo- nibus hoc usurpari solet. — . Nonne igitur, quod modo dicere instituebam ,. hujus rei insatiabilis cu- ^a (1) Cie..de Ttep. Lib, lII. c. xo. PHILOSOPHICO - HISTORICA, 69 piditas ceterarumque rerum negligentia cua hanc regiminis formam commutat tum in ejusmodi con-: jicit statum, ut tyrannide indigeat? — Quomodo? — Cum enim (1), opinor, inexplebiles populi fauces exaruerunt libertatis siti, malisque usus ille mi- nistris non modice temperatam , sed nimis meracam. libertatem sitiens hauserit, tum. magistratus et prin- cipes, nisi valde lenes ac remissi sint ac large sibi libertatem ministrent," insequitur ,: insimulat-,- at- guit; praepotentes, reges, tyrannos vocat. —'. Faciunt profecto hocce. —. Eos vero, qui parent principibus, ignominid afficit, ut servos volumta- rios et nihili homines; eos autem, qui in. magi-: stratu privatorum esse similes volunt, eosque pri- vatos, qui efficiunt, ne quid inter privatum et magistratum differat, ferunt. laudibus: et mactant honoribus. Nonne necesse est in ejusmodi repu- blica plena esse libertatis omnia 2: — Quidni? — Eanque, amice, etiam. in privatas aedes irrepere , ut ct hae omnes. vacent dominatione. et hoc malum usque ad bestias perveniat? —. Quomodo: hoc di- cimus? —. Ita, ut pater filii similis fieri adsuescat metuatque liberos, filius autem. patris fiat similis , utque liber sit neque révereatur neque metuat pa- rentes; inquilinus autem civi et civis inquilino sese adaequet pariterque peregrinus. — - Fit sane! ita, — Baec (1) In his et quae sequuntur secutus partim sum ele- ganiem Ciceronis interpretationem , quae exstat de ep. Lib. I. c. 43. | 7o DISQUISITIO Haec aliaque hujus generis exigua obtinent ; magi. ster discipulos metuit iisque blanditur , spernuntque discipuli magistros haud secus ac custodes. Et universe juniores senioribus sese assimilant et vere bis factisque cum iis decertant, senes autem ad juvenes se demittentes facetiis et salibus ad satieta- tem usque indulgent, dum juvenes imitantur, ne ingrati iis esse et imperiosi videantur. — Ita plane est, — Extrema vero, amice, multitudinis liber- tas quanta sit in ejusmodi civitate, quum qui emun- tur, tam servi quam servae, nihilominus liberi sunt quam qui eos emerunt, quantaque mulieribus juxta viros virisque juxta mulieres aequalitas sit atque libertas, paene obliti sumus dicere. — Nonne igi- tur secundum Aeschylum dicamus, quod nunc 4 buccam nobis veni? — Omnino: et ita quidem dico, Nam bestiae, quae sunt hominibus subjectae quanto liberiores sint in illa civitate quam in alia, non facile quis credat , nisi rem ipsam conspexerit, Omnino enim ex proverbio catellae sunt perinde ac herae, et equi asellique perquam libere et graviter incedere consueverunt, ut in obviam quemque in- currant, nisi de via cesserit; atque ita cetera omnia plena sunt libertatis" (1). Est hic celebratissimus de degenerata populi lie bertate locus, cujus veritatem cum universe gen- tium historia, tum nimis, eheu! probavit recentior ae- (1) Plat, de ep. Lib, VIII. p. 562. B. — 565. €. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 71 aetas. Ea autem quum est civitatis conditio , fa- cile animadvertimus quam misere ipsi sint cives affecti. Omnes sese liberos existimant et ne no- men quidem servitutis perferre possunt; sed re vera adeo perturbata sunt omnia, ut unusquisque civium sua officia parum curet, pro lubitu agatet, honestate postposità, summá proximum quemque injurid afficere haud vereatur. Libertas igitur- nulla est 5 nam vera civilis libertas non in eo cernitur , ut aliquis quae ve/; in civitate agat, sed quae debeat. Quodsi omnes ita vivunt atque agunt, nemo non inter cives, a ceterorum injuriis tutus, cum officia sua peragere potest tum plena civili libertate frui, Haec de civili libertate monuisse nunc quidem sufficiant , siquidem quae hoc loco dicta sunt, eo tantum valent, ut recte de populi libertate cogitemus. Qua enim ratione in civitate vindicetur libertas , dedità operà posthac exponetur. 29 SEC- SECTIO POSTERIOR. AGITUR DE RATIONE , QUA VINDICATUR LIBERTAS. CAPUT I. EXPLICATUR RATIO, QUA VINDICATUR HOMINI LIBERTAS. Dis te minorem quod geris , imperas: Hinc omne principium , huc refer exitum. Horatius. Natur tam legum quam libertatis exposità, re- liquum est, ut arctam explicem libertatis cum legi- bus conjunctionem , sive ostendam probemque quomodo harum in civitate spectatá auctoritate illa civibus vindicetur. Verum persuasit mihi argu-. menti gravitas , ut eandem in morali libertate viam iniens hujus quoque vindicandae rationem pro vi- ribus indicare conarer. Est quidem, fateor, haec disquisitio ejusmodi, ut non prorsus sit necessaria; sed tamen a re nostra non plane videtur aliena. Maxima enim esse solet virum honestum inter bo- numque civem necessitudo; utrumgue autem ut ef- - DISQUISITIO PiJILOS. - HISTOR. 73 efficerent antiquarum legum imprimis fuit proposi- tum. Quocirca ubi prius viderimus de. ratione , qua homini per se vindicatur libertas , ; item. qui illud'in civitate factum fuerit fierique soleat ,, exqui- rendum est, ut sic velut per ézzvz(9aópobs quum sensim adscenderimus , tandem ipsi quaestioni pro- pius.spectandae unice vacare possimus. S. De ratione, qua vindicatur homini libertas, cx antiquorum et Platonis maxime sententia, Libertatis moralis suapte. naturà particeps est homo, Accepit enim 74/Zonem, qua coércere om- nia bene | vivendi agendique impedimenta possit. *» Aóyoy appellat. Plato goucixáj xexpajsivow* 06 [udvog &yyedpevos erp dpeiis Ola (Blou &vorxel v Éyovri (1)- Docet illud cum. Platone imprimis Plutarchus, ubi in libello. ITep?. vo) dxoje ita de. morali libertate scribit: , "TG. Aóyg émouívous AEióv (iei | M vouG &AeuÜdpouc : voulCeme dvor. yàp y; à oe. (QoUAeoUon ,. u- Üovres , óc (üoUAovrcn Quoi" (2). Hac potissimum ratione ab animalibus sumus distincti, quae non ha- bent, quo cupiditates suas frenent earumque jugum effugiant, coguntur vero sequi quocunque trahat lu- bi- (1) de Rep. Lib. VIII. p. 549. B. (2) Vol. VI. p. 135, 74 DISQUISITIO bidinum impetus. At vero, praeterquam ratione , aliis est homo dotibus ornatus , quibus communi- ter adjutus in libertatem se vindicare possit: nam ratio per se non habet virium satis. "Videamus , quaenam hac de re prodat philosophia Platonis. Quum in animum humanum penitus inquireret Plato, id spectabat maxime, ut ad veritatem , li- beriatemm et virtutem homo philosophando perve- niret, Philosophus autem non prorsus quidem a sensibus abstineat oportet, dummodo ne in tribus illis sibi comparandis prohibeatur. Kadpser , animi purgatione opus est, ut ita hic , a corporis vincu- lis solutus, aàrós xaÓ' xórüy vivat et agat, verita- tis fiat compos , liber evadat, virtutem assequatur. Statuit omnino veritatis demum amore id sibi com- parare hominem posse, ut libertate morali et virtute gaudeat (1). Etenim comparavit Plato in PAzedro dialogo, qui uti poético plane sese commendat co- lore, ita luxurians et juvenile philosophi ingenium satis superque prodit, — comparavit igitur ille animum omnem cum bigis alatis et auriga. Equo- rum unus bonus dicitur et frenis facile obediens , malus vero alter et contumax, ut adeo nisi recte ab auriga gubernaretur et a socio cohiberetur , ve- hiculum saepius resupinum caderet (2). Quam animi imaginem si interius perceperimus , facile cu- piditatum in animo cum ratione significari certamen de.» (1) Vid. omnino Cl. van Heusde, Zzit. Vol, III. p.212. (2) Plat. Phaedr. p. 255. D. sqq. PHILOSOPHICO-HISTORICA. 75 deprehendemus vimque agnoscemus amoris. Malus iste equus seu ó "Epwe zav34o;, quem Plato in Symposio (1) depinxit , prava omnia appetit, tur- pissimis studiis repletus. ^ Frenatur autem et com- primitur ab auriga sive rzectá raiione, qui tamen , quamvis sapienti gubernatione utens , per se vix equi contumaciam et petulantiam co8rceret ,. nisi auxiliaretur aurigae bonus ille, modestiae ac pudo- ris plenus veraeque opinionis amicus equus. Est hic alter ille amor, à "Epee, uti vocatur, ojpdvios , veri rectique amor , e bonorum affectuum numero. Is enim vi sua rationi ubique assiduum se socium praebere solet, quo fit, ut frenare et domare ratio cupiditates satis possit totumque animum ad veri- tatem , libertatem et virtutem adducere (2). Sed quod Plato juvenis inceperat, id senescens persecutus est et accuratius explicuit in libris e Republica. Memorat ibi tres civium in republica: ordines , có QvAaxiy sive principes , và éziougixiy Sive custodes , v) spxuaricTIXDy Sive opifices cete- ramque turbam , bonis malisque, sed insipientibus omnibus compositam, cujus gubernandae cura prin- Cipibus est demandata. Hi autem, quamvis egregii viri, officio recte obeundo non pares sunt, nisi auxilientur ipsis custodes. Pari modo in. animo humano rem sese habere dicendum est, in quo di- stin- (1) Plat, Symp. p. 180. D. E. (2) Vid. Cl. van Heusde , l|, l. p. 25. & 178. sq.; So- cratische School , Vol. YI. p. 282. sqq 76 DISQUISITIO stinguuntur tres item partes, singulis in civitate ordinibus respondentes, cà Aoyierixbw Scilicet , 7 Éuposibig et và émilupwTIxDU. — TQ émiupwurixo isto significantur prava omnia studia, cupiditates, lu- bidines , quae non nisi ratione seu zà AoyurixQ frenari possunt; sed pariter atque in civitate mul- titudinem sine custodum auxilio vix cohibent ma- gistratus, desiderantur in animo oU fugoeiBoUg vie res, quibus cà Aoyierixóy adjuvetur et sustentetur. Quodsi ita animo nostro omnia sunt comparata , harmonia quaedam inter varias vires obtinet, liber est animus, atque verum rectumque assequi stu- det (1). Utráque hacce Platonica imagine optime illustrari videtur, quo tandem modo ad moralem libertatem perveniendum homini sit, PDonus ille equus co ÓóupesiBoUg robore munitus, ductus maxime veri re- ctique amore , talem praestat rationem , quae sapienti moderamine animum gubernet. Ougóg iste a puero inde in homine inest et izz , impetus , voluntas etiam velalio simili nomine vocari possit; sed veri re- ctique studio alatur oportet , ut rationis jussis lu-- benter obsequatur, harmonia in animo obtineat vigeatque 5 ézi pi» Tolg wiexpeis micoUvM , Emi DE vols XxAol1g QuAoTip/z , Sine qua neque civitas ne- que homo etiam ulla praeclara facinora edat. | Ve- rum, quod saepius inculcavi , id iterum hoc loco in. (1) Plat, de Rep. Lib. IV. p» 44o. E. sqq. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 7 inculeandum et vero disertius exponendum est: sime yeri rectique amore nulla est moralis libertas. Age, denuo illud e Platone delibemus. Sermonibus cum Gorgia, Polo, Callicle ad fi- nem fere perductis , miserum sibi eum videri dicit in Gorgia dialogo Callicles, qui coram judice , licet innoxius , neque sibimet ipsi neque aliis succurrere dicendo et auxiliari possit, Tum vero sic fere So- crates: ,, Mihi quidem ," inquit, ,,is minime miser esse videtur, qui neque adversus homines neque ad- versus Deos injusti quid vel dixerit unquam vel per« petraverit. Hoc scilicet ajo praestantissimum esse auxilium , quod sibi ferre homo queat, ut nullà pallescat culpá. Ipsam enim mortem nemo sapiens reformidat 5 injusta vero facinora reformidat , quo- rum poenas novit post mortem etiam esse conse.» cuturas; Summum enim omnium malorum est animo vitiis repleto ad inferos migrare." TInsertà tum narratione de futura animorum post hanc vitam conditione deque judicio in inferis instituendo , sic pergit Socrates : , Ego igitur, o Callicles, his narrationibus fidem habeo et dispicio, quí ad judi- cem veniam animo quam sanissimo ornatus. Itaque missis humanis honoribus, veritatem respiciens , conabor re vera, quoad potero, optime et vivere et, ubi moriar, mori. Cohortor autem ceteros quoque omnes, quoad possum, et vero te etiam vicissim cohortor ad hancce vitam , ad hocce certa- men, ut magis esse quam videri boni videamur. Par- 78 DISQUISITIO Parvi igitur ducamus hominum tam existimationem quam vituperationem, Ducem adhibeamus rationem , ut justitiam ceteramque exercentes virtutem , tum vivamus tum moriamur" (1). Ita philosophando viam ad moralem libertatem sibi sternere coeperunt antiqui; nos vero rem ali- unde petimus nec sumus philosophià contenti. Quae quidem diversa ratio nostra ab antiquorum sententia idoneam praebere materiem videtur, de qua jam altero loco agatur. $. 2. De yaridá , quam et antiqui philosophi secuti sunt et nos sequimur ad moralem nobis yin- dicandam libertatem , viá. Vindicatur nobis moralis libertas e sententia antiquitatis »A//osophia , e nostrà Dei cultu sive religione (2). Religio apud antiquos continebatur maxime tum ritibus ac caerimoniis , tum mythologia sive fabulis de Diis Deabusque, imprimis uti apud Ovidium exstant, quarum quaedam philosophiae et, Ethicae adeo praecepta tradebant. Iccirco non habebat re- ligio quo cultioram hominum animos expleret. My- (1) Plat, Gorg. p. 522. C. ad fin. dial. (2) De hac ut libertatis moralis vindice Vid, Cl. van Heusde , Socra^ School , Vol. 1I. p. 193. sqq. PHILOSOPHICO-HISTORICA. 79 Mysteria vero, quae altera erat veterum , sed eru- ditiorum hominum religio , Orpheo maxime et Mu- saeo auctoribus instituta, interiorem doctrinam continebant spectabantque cultum hominis et ejus post hanc vitam conditionem, verbo, rerum gra- vissimarum principia complectebantur (1). Ani- madverterunt ita viri veritatis studiosi popularis religionis egestatem , atque sic factum est, ut prae- tanti mysteriorum doctriná edocti, inquisiverint in naturam tam Dei quam hominis, morali omnino philosophiae studuerint. ^ Socratis autem tempore exstiterunt Sophistae, mirabili quidem ingenio prae- diti homines, sed simul moralis philosophiae prin- cipiis destituti (2), quo non poterant non vehe- menter morum integritati nocere. Eorum doctrinae unus omnium maxime sese opposuit Socrates, ve- rae philosophiae parens, quum primus eam e coelo devocaret et in urbibus collocaret et in domos etiam introduceret et cogeret de vita et moribus rebusque bonis et malis quaerere (3). Philosophiam scilicet omnem a divino praecepto TyZó; eszyróv ducendam esse statuit et mirabiles fecit in morali doctrina progressus, quos clara postea in luce posuit ejus di- (1) Cic. de Legg. Lib. lI. c. 14. (2) Sic Gorgias, ut hujus exemplo utar, statuebat non cohibendas essc cupiditates , si quis qualem deceat se prae- stare vellet, sed esse unius cujusque quam maximas eas esse siuere et parare iis uudecunque expletiouem; hoc autem audire virtutem; argum, Plat. in Gorg. p. 492. D. (5) Cie. fusc. Quaest. Lib. V. c. &. ) 8o DISQUISITIO discipulus Xenophon, locupletavit Plato. $042 và füv, docebat Socrates, zep) zAelerou moriTéov , AAA và s Cw" (1). Plato autem, quem ceteri deinceps fere secuti sunt philosophi , philosophiam uti zai* Dez) appellavit, ita excoluit etiam tanquam insti- tutionem hominis finemque ejus esse voluit zi óuolaciy cQ Üsg. Quapropter cultum imprimis spes ctabat hominis et moralem perfectionem , ut tandem artium ac disciplinarum ope ipsum pulchrum, ve- rum, justum sanctumque contemplaretur. Hoc. quum esset philosophiae post Socratem maxime et. Platonem propositum , commode illa a Cicerone ars vitae (2), vitae parens (3), animi snedicina (4) dicta esse videtur, quippe quae sola bene vivendi praecepta traderet doceretque , quo- modo uer voü vs xal O0t4s óplüs Aoyispup, ut Plato loquitur (5), ducendae et cohibendae essent pravae nostrae cupiditates , falsae autem opiniones, gra- vissima ista vitae recte degendae impedimenta, pe- nitus eruendae. Quid enim valere possit, si recte. adhibeatur, philosophia ad animi concentum stabili- endum sive veípoyóg ce xa) duuelvovos xarà, Queiv Eug Quvylay , Ówdrepoy Bei Agogeiv éy b &xdovQ (6), vel e sola Platonis PoZtié apte efficias; sed vel sic ta- (1) Plat. Cr;t. p. 48. B. (2) de Fin. Lib, ILI. c. 2. init. (3). Tusc. Quaest. Lib. V. c. 2. (4) L..l. Lib. ILI. c. 5. (5) de Rep. Lib. 1V. p. 451. C. (6) l. L, p. 452. ^. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 81 tamen, quo manifestius declaretur laudata philoso- phiae vis, audiamus tandem , quaeso , in. PAaedore Socratem de morali libertate cum Simmia et Cebete disputantem. ,, Quicunque," inquit, , non di- scendi ardore flagraverit et deinde plane purus hinc. abierit, ei ad Deorum genus nefas est pervenire. Sed iccirco , optime Simmia et Cebes, qui recte philosophantur, abstinent ab omnibus corporis vo- luptatibus. Eas spretas nequaquam sequuntur, ut- pote qua via incedant nescias; jpsi vero philosophi existimantes non oportere philosophiae quempiam adversari, quum animum a corpore liberare et pur- gare studeant, philosophiae totos sese tradunt, sequentes qua illa ducat. Norunt enim philoso- phiam ipsorum animum , in corpore vinctum pror- sus et per corpus veluti per carcerem quendam res contemplari coactum , suscipere et sensim admonere ac solvere conari, ostendentem , fallax esse oculo- rum , fallax item aurium atque sensuum ceterorum judicium , tum etiam suadentem, ut ab his quantum . possit discedat, se ipsum inde revocet et colligat, nec ulli praeterquam sibi fidem habeat. | Denique philosophi animus, comparans sibi tranquillitatem voluptatum et dolorum, obsequens rationi et sem- per in eo occupatus, ut verum, divinum, sim- plex contempletur ejusque contemplatione pisca- tur, ia sibi vivendum esse censet, quamliu vi. vat; ubi vero hinc discesserit inque cog:atum locum pervenerit , malis humanis se li»er:tum iri F pu- da DISQUISITIO putat (1). Vitae enim curriculo peracto , ,,oi 7j &AxÜelg popixci elg céAog 8AÜOvreo TÀ Te RÜAX Ag fàvousi xx) evsQxvoUvroi" (2). Fuit haec philosophandi ratio quam optimi qui- que inter antiquos sequerentur, haec philosophia, cui serviendum plane putarent (5). | A molesto corporis onere remotum vere demum recteque ani- mum philosophari posse existimabant, ut ommes arcerentur libidines omnesque exstrinsecus allatae atque a vera philosophia alienae opiniones , ut ipse tandem animus arie xaÓ' «ori» agens libere omnia exsequeretur, ad plenam denique homo perveniret per philosophiam libertatem. |, Nam corpus hoc (xjebant) animi pondus ac poena est: premente illo urgetur, in vinculis est , nisi accessit philoso- phia: et illum respirare rerum maturae spectaculo jussit, et a terrenis dimisit ad divina. Haec liber- tas ejus est, haec evagatio; subducit interim se custodiae in qua tenetur, et caelo reficitur. — Sapiens assectatorque sapientiae adhaeret quidem in cor- (1) Phaedon. p. 82. B. — 8i. B. (2) de Rep. Lib. X. p. 613. C. , quocum comparat Stall- bhaumius Pauli Apost. Epist. l. ad Coriuth. lX«: 24.; Epist. M. 1V.: 9.; Epist. ad .Philem. c. II.: 14. Pri- mum locum recte confert Vir doct., uterque reliquus ne- quaquam conferri potest. Pro his tamen comparari mere- tur ejusdem Aposloli Epzst. 11. ad T'inotA. 1V.: 7, 8. (3) Nota est Epicuri aliorumque senten!ia: ,, PAiloso- phiae servias oportet, ut tibi contingat vera libertas." Legitur apud. Senecam: Epist, VII. PHILOSOPHICO- HISTORICA. 83 corpore suo, sed optimá sui parte abest, et cogi- tationes suas ad sublimia intendit, et velut sacra- mento rogatus, hoc quod vivit stipendium putat: et ità formatus est, ut illi nec amor vitae nec odium sit, patiturque mortalia, quamvis sciat am-. pliora superesse" (1). Hanc igitur philosophiae vim, si quis alius , optime percipiens, eximiis hisce verbis ejus laudem complexus est Romano- rum Plato: , O vitae philosophia dux! o virtutis indagatrix expultrixque vitiorum! quid non modo nos, sed omnino vita hominum sine te esse po- tuisset ? tu urbes peperisti: tu dissipatos homines in societatem vitae convocasti, tu eos inter se primo domiciliis , deinde conjugiis, tum littera- rüm et vocum communione junxisti: tu inventrix legum , tu magistra morum et disciplinae fuisti. ad te confugimus: a te opem petimus : tibi nos , ut antea magna ex parte, sic nunc penitus totosque tradimus. Est autem unus dies bene et ex prae- ceptis tuis actus peccanti immortalitati anteponen- dus. Cujus igitur potius opibus utamur quam tuis? quae et vitae tranquillitatem largita nobis es et terrorem mortis sustulisti? (2). Ita ad philosophiam confugiebant antiqui et inde omne solatium quaerere, inde quid verum 'esset :exquirentes , libertatem moralem et virtutem : vin- (1) Seneca Epist, LXV. (2) Cic. Tusc. Quaest. Lib. V. c 2, — Cff. tum hujas capitis initium tum. Lib. 1II. c. 6. F2 94 ^D O'TPISQUISITIO vindicare sibi conabantur. At vero uti philoso- phia nos praeparare dici potest ad rectam invenien- dam viam, qua libertatem nobis moralem vindicare possimus et zpozaieíz quaedam haberi, vel sic tamen altius tendunt religionis Christianae praecepta. Ea item summatim exploremus, Philosophiam igitur, qua alteram sibi reperire religionem videbantur antiqui, apud nos excepit religio Christiana, cujus praecepta plenam et om- nibus suis numeris absolutam continent de morali hominis perfectione doctrinam.. Ex his Deum agno- scimus tanquam summi boni inter homines aucto- rem, nullis obnoxium vitiis, perfectissimum om- nino virtutis et clementiae exemplar, illud denique Numen, quod, humanam sapientiam longe longeque superanti imperio cuncta gubernans , bonis se bene- ,volum, malis ultorem praestare solet. At agnosci- mus simul humani generis pravitatem quantaque .Dei benevolentiae cum in hacce tum in altera illa vita debeamus. Cogitabant antiqui philosophi facili se operá, modo virtutem coluissent , post mortem aeternam felicitatem | consecuturos; quocirca suá virtute nisi in vitae bene actae conscientia omnem suam futurae vitae spem reponebant. Nos hanc unice a Dei benevolentia et liberalitate exspectamus, neque uilis vel optimis nostris facinoribus merita tribuere solemus (1). Est hujus potissimum erga hu- (1) Vid. hac de re J. H. Scholten, JDisg, de. Dei erga hem. emore , 'Fraj. ad Rh. 1355. p. 4. sqq. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 85 humanum genus amoris et clementiae perpetua re- cordatio,' quae acerrimus exsistere potest ad eum colendum stimulus. «Nos nihili homines sumus et erroribus quotidie obnoxii; Deus vero nostri mi- seritus e malis nos liberavit per filium suum Jesum Christum , ita tamen ut ipsi serviremus nec hac libertate freti in peccatis perseveraremus (1). Vir- tutem igitur exerceamus necesse est, ut hac vitá probe peractà aeternae felicitatis beneficium accipia- mus, quam promisit omnibus ; quotquot ipsi ser- viverint. Quocirca nostrum est, ut veri rectique amore ducti in res omnes inquirentes , quod vero bo- num est retinentes, virtutem assequi nitamur, quae omne suum habet in Dei cultu fundamentum. pso Deo nihil potest excogitari perfectius; praecipit adeo nihil nisi quod bonum justumque sit, Jam vero, quum cernatur moralis nostra libertas in pravitatis cu- jusque immunitate ejusque principium habendum sit virtutis studium, vix fieri aliter potest, quin Deum colendo , id est, Dei praecepta observando atque ita, corpore ejusque cupiditatibus missis, virtutem in deliciis habendo. moralem nobis vindicemus li- bertatem. Quae quo majore studio observamus, eo pleniore gaudemus libertate: nam etsi optimis sumus facultatibus ad virtutem instructi ideoque aliquando factorum dictorumque rationes reddere debebimus, vel sic tamen (ea scilicet est nostra im- (1) Epist. I. Petri IH.: 16. 26 DISQUISITIO imbecillitas) tantus interdum est cupiditatum impe- tus ut, boná nostrá voluntate earum mole obrut4, prava pro bonis venemur et vitio tantum non de- lectemur. Itaque curare id homo imprimis debet, ut mora- lem suam emendet conditionem , quia, prouti su- pra animadversum est, hominis libertas quamvis quaedam sit immunitas omnium, quae ne vitam recte degat ipsum impediant , continetur tamen pa- riter studio boni verique, ut hac tandem via ad maximam perveniamus homini concessam perfectio- nem, Id autem exsequi nullo modo possumus, nisi Deo nos assimilare virtute niramur, id est Deum pro virium ratione debitis honoribus pro- sequi. Quod quidem erga Deum officium ut lu. benter praestemus ipsa ratione nostra monemur, quum sit ille humani generis creator et serva- tor, summá et sanctitate et benevolentià insignis. Quae si toto animo observamus, si Deum iis qui- bus decet honoribus affüicimus ejusque praeceptis, justioribus et perfectioribus quam sunt justis- simae perfectissimaeque in civitate humana le- ges, studiose paremus, tum sane serviendo Deo veram nobis libertatem comparamus nihilque nos impedit, quominus in 7:/;5do, ut ita dicam, eorali felicitate summá gaudeamus. Tum Dei praecepta in hominem eam habent vim , quam ha- bent in civem leges. lllis morum probitatem ser- vare et sanctitatem jubemur, ut animus liber sit ab PHILOSOPHICO - HISTORICA. 87 ab omni pravitate et nequitia, his corpus cujusvis - injuriae immune praestatur. Moralis libertatis prin« cipium est Deo se submittere ejusque voluntati, civilis colere civilem societatem legesque civitatis. Est igitur ea nostrae religionis praestantia, ut e divina patefactione accuratiorem de Dei perfectione et consummata erga bLomines benignitate notitiam acceperimus atque ita ad plenam libertatem nobis comparandam maxime idonei simus. Antiqui au- tem philosophi Socrates, Plato, Cicero aliique , qui egregie jam de divina natura philosophari coe- perunt, philosophià suá moralem libertatem sibi vindicare omnino potuerunt , quum quoad viam maxime a nobis discreparent. Rectá autem ra- tione philosophando ad veram notitiam, quam nos de Deo e.patefactione divina accepimus , accedere ili facile potuisse. videntur. Nam quaecunque de Deo patefacta nobis sunt, ita sese habent, ut ap- prime conveniant cum iis, quae de natura divini et humana, de virtute, de vitiis aliisque aut scire aut rationis ope suspicari possumus, (ccirco quod antiquitus per philosophiam efficere maxime stu- debant, id nos. Dei cultui tribuimus statuimus- que divinae tantum voluntatis obsequio , imo ser- vitio Dei plenam nobis vindicari libertatem mora- lem (1). Expo- (1) Fuerunt tamen jam inter veteres, qui in Dei servitio. libertatis moralis fundamentum ponere haud dubitarent, Seneca de vit. beat. c. 15. f.: ,, Deo parere ,"' inquit, 2? /i7 88 DISQUISITIO Exposui haec quatenus id sinebat virium mearum imbecilitas. Plurima fortasse levius attigero ; sed theologum me nequaquam profiteor.. Quae autem attuli sufficere videntur ad utramque cum antiquo- rum tum recentiorum cognoscendam moralis liber- tatis vindicandae rationem et viam. Quapropter hisce fine imposito, inquirendum quomodo £z ci- vitate homini illa vindicari soleat et antiquitus vin- dicata fuerit. ce . [22] De ratione qua vindicatur homini in. civitate libertas. Dicat fortasse aliquis: ,, Unicuiusque hominis est, ut comparet sibi libertatem moralem 5 neque igitur hujus in civitate ratio habenda est, sed unice libertatis civilis." "Verum enim vero sive civitas seu is, cui ejus regundae mandata est potestas , sum- mam omnino vim habere putandus est in singulo- rum civium comparandam libertatem moralem. Fit autem illud aptà pueyorum institutione, ut ope ra- tionis voluptates suas castigando virtutem sibi et moralem libertatem vindicare atque ita boni fieri homines, boni item cives 1pature pucri discant, Quum. 1» libertas est ,!! quocum confert Lips. sententiam Philonis: » Os BJavAcósww, oUx PAsulepíug Mévoy, &AAR xai (Qu- wiARÍUG EpEIVOV. , PHILOSOPHICO - HISTORICA. 89 Quum supra de legibus agerem , paucis jam ostendi bonis moribus et virtuti adeo egregie fuissc, apud antiquos consultum publicá puerorum institutione. Et sapienter sane tantum illi hujus rei curam ha- buerunt, quum pro prudentia sua optime intelli-. gerent, quanta intercedat bonum virunr inter et, bonum. civem necessitudo , ut male educatus puer neque virtutem colere doctus civem honestum se praestare nequaquam posse existimarent , imo sum- mo esse civitati detrimento. Quippe |, ai zrpore- Tti; TOU cO[LATOG xOOVAd , xGÀ TO [uMOPV iIxavv xycialan , TXRUTA TAWpO] TÀ AMyoTWpux, TXUT eig TÜV ÉmOGWTpoOKE- AxT& éu(uüater," raUTA PcTIV énÀTTO loh, vaUTx qpaxeMeUeroi TOg véoig ciDaTTEIV TOUG moAÍTAG , bTH- pereiy TO]; TUpAVVOlg s CUYyXOTAAUSI) TOV D*uty. (1). Inde Lycurgus summam et caput. omnium. legum ferendarum. retulisse fertur ad educationis discipli- nam (2); inde Lacedaemoniorum liberis non conducti praeponebantur vel mercenarii paedagogi,. neque poterat quisquam. pro arbitrio alere et instituere fillum; sed omnes, ut septimum, annum excessc- 'rant, probatis civibus educandi tradebantur (3). lta factum , ut omnes civitates morum probitate Sparta antecelleret solaque publice virtutem exerceret (4). Athenis autem licet suos quisque liberos educaret , ^ ; OIr- (1) Aesch. Orat. in Timarch. p. a7. (2) Plutarch. viz. Lycurg. c. 15. (3) Ll. I. c. 16, 17. (4) Xenoph. de Rep. Laced. c. 10. $. 4. 9o DISQUISITIO ordo tamen artium et disciplinarum legibus erat praescriptus. Uti gymnasticd ;corpus, sic animus musicá excolebatur, ut ejpufuórspou et sümpporró- Tego; facti tum ad dicendum tum ad agendum es- sent idonei (1). ,, Nam ut in fidibus aut in tibiis , — sic videndum est in vit, ne forte quid discrepet , vel multo etiam magis, quo major et melior actio- num quam sororum concentus est" (2). Quapro- pter Athenienses cum viderent adolescentià nullam aetatem magis turbulentissimis affectibus agitari plurimisque redundare cupiditatibus, maxime ne- cessariam ducebant ita illam institui, ut. honestis studiis et temperatis voluptate laboribus gaude- ret (3). Neque aliter rem apud Romanos optima aetate sese habuit. Quemadmodum enim ipsa civitas per peculiarem magistratum civium moribus prospicie- bat, ita in instituendis liberis patres. familias summam posuerunt curam. Suus cuique filius, ex casta parente natus, non in cella emptae nutri- cis, sed gremio ac sinu matris educabatur ; cujus praecipua laus erat, tueri domum et inservire li- beris. Eligebatur autem aliqua natu major pro- pinqua, cujus probatis spectatisque moribus omnis cujuspiam familiae suboles committeretur, coram qua neque dicere fas erat, quod turpe dictu, ne- (1) Plat. Proftag. p. 326. B. — (2) Cic. de Off. Lib. I. c. 4o. (3) Iaocr. Orat. -dreopa;. p. 148. vapes dam pom PHILOSOPHICO - HISTORICA. 91 neque facere, quod inhonestum factu. videretur. Ac non studia modo curasque, :sed remissiones etiam lususque puerorum, sanctitate quadam ac verécundia temperabat. — | Quae disciplina ac se- vetitas eo pertinebat, ut sincera et integra , et nul- lis pravitatibus detorta, uniuscujusque natura toto statim pectore adriperet artes honestas" (1). De- nique Charondam proóemium legum memoriae man- dari ac publice inter epulas. sollennes. decantari diserte jussisse. perhibent, quo maturius ad colen- dam virtutem incitarentur adolescentes (2). . Patet ex hisce; quomodo antiquitus civitates con- sulendo civium a pueris inde virtuti seu , quod hic ad idem propemodum redit, morali libertati , viam simul ipsis straverint ad libertatem civilem. Nec mihi sub- tili opus videtur disquisitione, num adolescentia ha- benda sit. ad comparandum sibi libertatem idonea . hominis aetas; -siquidem. unusquisque sponte sua intelligit, alteram nullam inveniri, quae similem in ceteram hominis vitam vim exercere et possit et soleat. | Hoc enim proprium juventuti imprimis esse constat, ut quae semel conceperit, sive virtutes seu vitia sint, ea provectiore aetate, quum insigne ce- perint incrementum , exprimat plane vita et. moribus. Molles sunt hac aetate tenerique hominum animi , maximeque tum fingitur et induitur forma, quam quis velit unicuique imprimere (3). Primi puero- ruri (1) Auct. .Dial. de Oratt. e. 28. (2) Vid. Heyn. Opusc. Vol. II. p. 109. (5) Plato de Rep. Lib. II. p, 377. B. 92 DISQUISITIO rum sensus secundum Platonem vo/upias sunt et dolor, per quos virtutes primum et vitia animo suscipiuntur. Quapropter voluptas. et amicitia et dolor et odium, quamvis nondum rationis facultate utantur, recte in animis eorum educatione sunt in- generanda, ut sensim illam rationis facultatem conse- cuti huic ipsi rationi consentiant atque adeo praeclaros accipiant laudabilesque mores, Haec enim concor- dia universe virtus est. Eveniet ita, ut ipsi pueri fugiant quae fugienda , appetant- quae appetenda sunt, et quae prius consuetudine egerint, tum ra- ticne agant virique perfecti exsistant (1) , id est, cum imperare norint tum parere cum justitia (2). Dignissimus omnino Plato est, qui de. recta puerorum institutione consulatur , quippe qui in va« riis suis scriptis dat operá egregie eam exposuerit. Et in Protagorá quidem , ut ab hoc. ordiamur, praeclara exstat lex, in educatione cum infantiae, tum pueritiae et adolescentiae observanda. Paren- tes, nutrix, magister, omnes id studeant, ut quam optimus puer evadat, tam verbis quam factis do- centes , quae agenda sint, quae omittenda. Ubi autem traduntur pueri ludimagistris , minus litera- rum et citharae ratio habenda est quam morum de* coris, Posteaquam igitur literas didicerint scripta- que intelligunt, pueris apponenda a magistris sunt poétarum carmina, quibus multa contineantur ino- nita, narrationes , laudes, virorum celebrium en- [401 (1) Plat. de Legg. Lib. 1I. p. 658. Ac — C. (2) & 1. Lib. I. p.645. E. s PHILOSOPHICO - HISTORICA. 93 comia, ut pueri accensi aemulatione illos imitari studeant et tales ipsi evadere (1). In libris autem de Republica de principum et custodum in civitate sua educatione plurima atque eximia prorsus prae- cepta Plato tradidit, secundum quae juvenes insti- tuendi ad virtutem essent, ut ad virilem aetatem quum accessissent, probi honestique viri evaderent. Ejecit igitur tantum non omnes e civitate sua poe- tas, quippe qui pravis de Diis opinionibus juvenes imbuere solerent. Nam in pietate erga Deos Plato omnis virtutis principium posuit. In seligendis autem poétarum locis, qui cum juventute commu- nicarentur, id. ex ejus sententia maxime spectetur oportet ,'ut ad virtutem excitandam , augendam fir- mandamque comparati sint. Deus ideo iis talis est describendus,, qualis revera est, id est, bonus. Nam .in divinum numen turpitudo non cadit neque Deum, malorum auctorem appellari fas est, Deum porro tanquam. praestigiatorem quendam proponere et iccirco varias formas induentem non licet, si- quidem. numen ejus sit simplex et propter perfe- ctam virtutem. summamque praestantiam .nulli mue 1iationi obnoxium. Quocirca si his contraria profe- runt carminibus suis poétae, morum corruptelam inducentes in civitatem , nullo modo $unt ferendi , Sed ,,xaAezavoUjéy r& xxl mopüv cà Odcojuey , oDOi voc Ou0zaxcAoUg édcousv ml ouem spilcümi TÀV yiuy, si GiAAsUsIW v] Cb QuUAmxse Üsosc(üs?o TS xol 8o (a) Plat. Protag. p. 325. €. — 326. A, 94" DISQUISITIO ejos yiyvesüci , muxü' Ocoy ayÜpocq ivi wAcieTOV Oidv re^ (QU. Nec pietate tantum et religione imbuendos esse futuros custodes docuit Plato, sed omnia etiam voluit arceri quae frangere possent aut debilitare eorum fortitudinem, veritatis amorem , justitiam , temperantiam 5 cujus quidem virtutis duas ille con- stituit partes, obedientiam in magistratus et absti- nentiam a voluptatibus (2); qua in re egregie pro- fecto duplex cernitur educationis vis , ut et probos homines et vero probos cives efficiat. Quocirca quaecunque facere possunt ad imminuendam mae gistratibus debitam reverentiam , quaecunque ad prava studia excitanda sunt idonea, summo studio celari pueros debent, ut tandem una cum civili moralem etiam libertatem adipiscantur. Fit autem hoc musicá imprimis, ut quae animum instruat exornetque suo ipsius ornatu, temperantia, justi- tia, fortitudine, libertate et veritate (3). — Uti igi- tur lex omnibus civibus pariter prospicit, , 77x sie Bovapuy z&vrs6 Üpuotot Qiuev xe QAO , TG mÜTQ XU- füepvdpsevor ," sic pueros non sinimus esse liberos, »toc à» à aüroG üemsp fv móAe) moOMITSÍAV KXTA- eT4rupues, xzl T (üXriTO) ÜcepazsUcavreg TQ TED np (1) Plat. de Rep. Lib. II. p. 579. A. — 5383. C. Eximie Pistonicam de puerorum institutione sententiam adumbra- vit Cl, deu Tex, Disp. de vi musices, &c. p. 10. sqq. (2) Plat. 1.1. Lib. IHE. p. 589. D. (8) Plat, PAaed. p. LOU EE PHILOSOPHICO-HISTORICA. ^ 9s 4piw TOUrQ dvrIkxTAROTWOUJLEV QUA&xE Üuoloy xxl &pyovra dv miTQ' xol róre 9j éA&UÜepov dpieuev" (1). ;' Pariter in libris de Legibus Plato passim de recte educanda juventute praecipit, "Turpe habet corpo- ris dotibus. praestare, animum neglexisse. ,, Oi 3? zuérspo:majosg; (ita hospes Atheniensis cum Clinia confabulatur) Z3vvaT5cowci xxprepsly , T0AD X&AAÍO" yog Syexa. Vlkwe » *v xjsie x4AMcTW49 £x quibu pc müTOUg AéyovrEG, Ev juuÜoig v& xol puuaci xa) MéAEcIV &BoyrtG , Bg sixóg, Xx«4A5coutv. — Yloizg; — T5üs "GV: X00vRv vixxg éyxpereis üyrme à» Civ eüDmidvms* ATTGJAÉVOUG 0B, ToUvawvriow &mray (2). Neque minus moralis libertatis in civitate confirmandae viam e Plutarcho cognoscimus. Memoravimus jam in su- .perioribus quaedam ejus de morali libertate ad Ni- candrum verba. Totam nunc illam sententiam ap- ponamus. 4, Eb 3B soXAZxig Axwxobg ," inquit, »0ri TXUTÓy fcTi v ÉmEcÜxi ÜtQ xol v creilecüai Aíyg , vópiQe ». v4V &le AyOpue &x mxidey dyayNv o)x &pxjis elvai Tolg &) QpovoUciv &mo[BoMAav, ZAAR uera [doxAv Gpmowrog , dwri picÜcToU. TIv0G 3) dipyupmvircU , üsicu Wy&ovm ToO (üicu Aeu[9iyouct Tüy. Adyov , Q TOUG Emopéyous AEiów cvi puóvous ÉXcuÜépous voii eiv. uduoi yàp, & Os (JoUAscÜmi , jumÜóvrEg » da (BcüAovrau , Quoi. Tue 3B dmwiDeUTOlg xcl mpAAdyous Üppuxiz xal wpaieciy &yevyie fvegvi xod puxpüy. éy TOAAQ TQ MeTa- yce (1) Plat. de Rep. Lib. IX. p. 59o. E., 591. A. (2) Plat. de Legg. Lib. VIII. p. 84o. B. C. 96 DISQUISITIO vooUyzi v6 iExoUcloy (1). Praeceptoribus igitur, quorum spectatae virtutis curam maximopere gerat bene morata civitas, id imprimis studendum est in instituenda juventute , ut in juvenum animis ratio- nis vim alant, eam ita regant et ad virtutem diri- gant, ut ipsi tandem juvenes, suo Marte virtute. religiose colendá, moralem sibi libertatem vindicent. Et ita profecto est. Homini per se libertas vix vindicabitur ; quocirca morali institutione discat oportet, quomodo et possit et debeat cupiditates subigere et liber evadere. Quodsi enim civitas puerorum institutionem parum curat, parentes tan- tum non negligunt, fieri aliter vix potest quin, naturali libertate amissi, puer ad virilem aetatem adultus saevo pravarum opinionum , cupiditatum , voluptatum adeo imperio eum in modum subjicia- tur, ut in vilissimam detrudatur servitutem nec qui homo appelletur amplius dignus sit, Quum vero antiquitus merum emendandorum viae legibus prae- scriberentur et philosophiá, nos eam inimus ra- tionem , ut eas e rerum maxime cognitione et do- ctrina percipiamus, et quoniam religio nostra Chri- stiana Ethicam sibi vindicavit, ab hac omnem pe- tamus institutionem , cum puerilem tum provectio- ris aetatis. Denique, utut est, sive philosophia seu religione animi correctionem et libertatis vin- dietam tibi conquirere studeas , verissima haec ima- net Ciceronis sententia : , Quodsi tales nos natura ep. d (1) Plutarch, Ileg? ToU Zxodeiy, Vol, Vl. p. 155. A Gin sibi PHILOSOPHICO-HISTORICA. — 97 genuisset, ut eam ipsam intueri et perspicere eds demque optimá duce cursum vitae conficere posses mus: haud erat sane, quod quisquam rationem ac doctrinam requireret, Nunc parvulos (r1) nobis de« dit igniculos, quos celeriter malis moribus opinio- nibusque depravati sic restinguimus , ut nusquam natutaeé lumen appareát. Sunt enim ingeniis no- stris semina innata virtutum 5 quae si adolescere liceret, ipsa nos ad beatam vitam natura perduceret. nunc autem, simul atque editi in lucem et suscepti sumus, in omni continuo pravitate et in summa opinionum perversitate versamur: ut paene cum lacte nutricis errorem suxisse videamur. Cum vero parentibus redditi, demum magistris redditi sumus , tum ita variis imbuimur erroribus , ut varitati veritas et opinioni confirmatae natura ipsa ces dat" (2). (1) Leg. parvulis de conj. Cl. Heusdii, quae exstat ii laud. filii Disg. p.157. (2) Cic. Tusc. Quaest. Lib. IIL c. 1. € CA: 08 DISQUISITIÓ CAT BUDII ON II EXPLICATUR RATIO, QUA VINDICATUR CIVI LIBERTAS. - T IIóA:g, &v À ud Dua Tz oi zroMiTu TOÍG vÓ- poiG m&íboy TEIL, EV Sip TE LpiG TA Dueyel x&i £y voAÉ[u0 ZyVzróTTATÓG EU TIV. Socrates ap. Xenoph. Acisi supra, quum de auctoritate agebam, quam legibus Veteres deberi existimarunt, arctam quae intercedit lezum cultum inter et probos civium mo- res necessitudinem , ut ab his illam, pendere sta- tuerem, Nunc autem id plenius est explicandum ex ipsis antiquae Politicae principiis docendumque, qua ratione fieri possit, ut legibus colendis liber- tas civitati viudicetur, quod ipsum Historiae testi- monio seorsum probetur oportet. Qua tamen in re non ita versabor, ut cum pulvisculo omnia exhau- ram omnesque examini submirtam civitates anti- quas. Nam, praeterquam quod id haud postulari propositá quaestione videtur, vetant ne ad amussim rem exigam, cum arctiores commentationis fines, tum vero etiam (quid enim negem?) virium mea- rum tenuitas. — Accedit, quod ipsum argumentum non PHILOSOPHICO - HISTORICA. 99 non omnium civitatum historià pariter probari poss sit, certe non ita perspicue, Attendam iccirco é Dorico orbe unam Lacedaemonem, ex Ionico Athe: nas. Romanam civitatem separatim itent tractabo; Rem igitur explicemus as dh Ex antiquae. Politicae principiis: Dictum est, qua reverentia prosecuti antiqui léges in civitate fuerint, ut legem tanquam dominam im- perare sibi facillime paterentur. Valet autem hoé de optima gentium aetate. Uti enim antiquitus le- ges moribus erant nisae et veluti suüperstructae , ità patet vigentibus moribus viguisse item civitàtes ; cultas fuisse leges. "Tum enim inerat civium ani- mis, quo ad legum éfeaoSovAe[zy praestandami sui Sponte ducerentur; tum explicata erat vis virtutis. Nam si quis proba animi indole probisque moribus sesé commendat, legum servitium non tolerat tan- tum , sed etiam tanquam suae et civitatis salutis praesidium diligit. Infixam nempé animo habet immutatamque, quadi a natura accepit , a/32 Te £al àixX». Utraque ad praeciara omnia eum excitant impelluntque, Suum igitur cuique lubenter tribuit, amicitiam cum civibus suis religiose servat, cons cordiae est studiosissimus , quandoquidem , si quis alius , sibi habet plane persuasum , sine hac n&c G s da- 100 DISQUISITIO domum ullam nec civitatem adeo stare diu posse, 'Talem sese praestitisse Socratem e Xenophonte et Platone. cognovimus , quum pro sagacitate sua unus omnium maxime perspiceret , qua tandem esset in felicitatem civitatis cfficacitate cum legum obser- vantia tum mutua concordia civium. Exstat viri apud Xenophontem cum Hippia Sophista colloqui- um, quod alicubi jam in prioribus me laudare memini. Praeclaram iterum inde sententiam deli- bemus. Quaestio est de legibus, quas tanquam o) czcUOaio» cp&ypa tantum non rejicit Sophista. Legum vero patrocinium in se suscipit Socrates , ab earumque religioso cultu pendere ait civitatis tam belli quam militiae salutem, ,,'AAAZ gi (sic con- tinuo pergit) xa) óuóvoià vt qéyieTóv T6 Avyabüy Qoxe? TXic TÓASCIW sii, xxl wAticTAXIG £V GüTAIG «| Ts yspoucioi xo oi puero) RvOpeg crApaxeAEUoVTOU TOig TOAÍTAIG ÓMOVOSiV . Xl TAVTXNX0U £v Tfj EAAGUI Vouog x&iTXi , TOUo TOMTA4G ÓnvÜvai ÜpwovoXcelv , xol T&WTXXoU ÓpvUoUci TV OpXOv vOUTOV' Olai O Ey vAUTx wWiyvscÜxi, oUx, Uzuwc TOUc XüTOUG XopoUe xpl- yacly oh TOAITA , 000 Omzw6 vOUG «TOU; &ÜAMTAÀG ÉTGu- yücly , 009. ÓTw6 TOU; «üTODo momTÀo mipayTa , oàà' iva TO]s müTOlg WOwvTAXL , &AX iym vOls vÓpouG Té- Ügvra ToUTOI; yàp Tüy TOAITGV fuuty0vTOV . &i TÀ- AcdG icxupóramrai Tt kx sQomipovécTATO iyyoyrAw &ysu 3i Ópovolac ojr Av cA s coAITEUÜele , obo" elxo& xaAGc oixuÜsin" (1). Haec (1) Xenoph. emer. Lib, IV. c. 4. $. 16. PHILOSOPHICO -HISTORICA. - ror Haec quum sit harmoniae in civitate bonorumque morum in legum observantiam vis et efficacitas, vi- deamus quo jure tandem universo legum in civitate cultu.civilis. vindicari libertas dici possit. Patuit igitur non alias esse bonas justasque leges - dicendas » nisi quae ad naturae legis normam compara- tae sint. Haec enim lex , ut divinam referens originem, perfectum est et, cui nihil admodum deést, boni ju- stique exemplar. Itaque leges in civitate a naturae lege distinguendae quidem sunt, non vero sejun- gendae. Quodsi autem haec imprimis de legum natura qualis esse debeat teneamus, fieri aliter vix potest, quin continuo nobis manifestum Sit, earum servitio civibus libertatem comparari et vindicari. Tum enim haud dubie leges nos immunes praestant rerum omnium, quibus prohibeamur, quominus vivamus et agamus , ut honestos cives decet. Velit quispiam nos laedere vel nobis nostra vi eripere , praesto statim sunt leges, quae pro justitia sua ilud impediant. Tum par est jus omnium. Si Vero e. g. principibus in civitate. viris pro lubitu agere erga humiliores secundum leges licet, tum nec justae sunt leges neque ulla est in civitate aequalitas et libertas; premuntur vero inferiores quique odiosá civium principum insolentia. Verum enim vero civitatem fingas optimis legi- bus justissimisque utentem , fingas quoque cives scrupulosá legum dbservalilà et reverentid in qua- cunque tandem vitae actione coinmuniter ductos ; | vel 102 DISQUISITIGO vel sic tamen desiderari magnopere politica in ejus« modi civitate libertas possit. Mirum quidem istud primo obtutu videatur; sed tamen est verissimum, Scilicet , nisi qui legum exercent voluntatem boni atque justi amore incensi sint, desperari omnino de civium libertate licet. Est enim hoc summo studio civitati videndum , ut magistratus habeat at- que judices, ipso justitiae, ncc vero sui aut par- tium studio in rebus civilibus dirimendis ductos. Nec horum tantum, sed omnium universe summa est civitati cura gerenda, ut educatione potissimum juventutis et bonos homines et bonos cives efficere conetur, ut unusquisque civium sua sponte faciat , quod facere ceteroquin cogatur legibus. ^ Paucos enim legibus obtemperare, nihil ferme prodest, quum ita neque semet ipsos neque ceteros etiam in libertatem vindicare possint. Cuncti pari modo id faciant oportet, ut singulis in civitate libertas vindicetur. Quodsi ea est civium voluntas, tam aequa legum ratio, tam spectata magistratuum ac judicum justitia, nihil est nobis verendum. Tum omnes pariter provocare ad leges possumus et, sive qui laedit sit nobilis seu abjectus homo, nihil attinet; gaudemus singuli vera civili liber- tate, Fuit haec quam praedicarent antiqui omnium in civitate aequalitas, quae iccirco cum idea libertatis tam arcte erat conjuncta, ut utraque vox haud raro eáddem significatione apud veteres scriptores usur- PHILOSOPHICO - HISTORICA. 103 usurpari soleat (1). Vocabulo nempe illo non in- telligebant antiqui aequalitatem | euczoritatís ; (hac enim semper optimi quique et prudentissimi ante- cellebant ,) sed juris, jewyoplzy (2). Pluribus no- minibus hanc juris aequalitatem. exprimere solebant. Memoratur ita praeter jexwopím) isóTX6 4 icoTI[MÁA » Iconpovria , icopsoipla icoréAeim y icoyudia, icomoMTela , tandem icovouixz , quae vox omnium maxime aequa- litatis sensum notat, Intelligitur autem sponte ve- teres non ad Zomines retulisse aequalitatem j sed unice ad cives, quod patet e servitute, quam fere in civitatibus antiquis invaluisse novimus. | De- nique, dicebatur aequalitas ratione habità legum, ut secundum leges cives omnes essent aequales, per totam omnino civitatem, quae et ipsa cum aequa- litatis maxime tum societatis studio exstiterat, do- minaretur juris aequabilitas. In hac igitur civium aequalitate cernebatur potissimum 2ntiquarum civi- tatum vis, quippe et ad alia et ad amicitiam con- cordiamque stabiliendam imprimis idonea. 'Izór4c enim duér4Tx dzspyáterai dicebant antiqui (3). Cavebant autem leges, ne ex aequalitate nascere- tur anarchia, unde potissimum factum , ut tantam legibus reverentiam tribuere solerent, utpote aequa- | li- (r) Vid. Cl. yan Heusde, Diatr. p. 76. . (2) De ie"yopízg praestantia, exemplo ab Atheniensibus desumto , disserit eleganter. Herod. Lib. V. c. 75. (3) Invenitur proverbium ap. Plat. de Legg. Lib. VI. p. 79745 M 104 DISQUISITIO litatis et libertatis unico (irmissimoque praesidio. Verebantur iccirco vehementer veteres , ne quis no- vas res in civitate moliretur et mores legesque alie- nas indecens labefactaret civium aequalitatem. INo- varum enim rerum studium facile tyrannidem gigne- bat, qua exórta nulla erat civitas, nulla civium ]i- bertas. Inde apud Athenienses osracismus, apud Syracusanos petalismus. ^ Neuter proprie poena, sed cautio quaedam fuisse videtur, qua monebatur civis aliquis potentior, ne diutius in civitate mo- raretur. Etenim, ut testatur Aristoteles, ,,-0)c QexcUvrug Ümepéxeiv Ouvdquci Dià mAOUTOV 9) mwOAUQu- May *» Tiv XAAMV TOAITIXNV iO50V QUTQAXIQOy y XZÀ uelioraucay ix vio mwÜAsuG wpivug Gpicuéyoug" (1). Si autem ita de libertate civili existimandum est , ut modo disputavi, continuo apperet egregie er- Tasse, quotquot inter antiquos et recentiores ve- ram libertatem civilem unice positam esse voluerint vel in democratia vel aristocratia, vel mixta regi- minis forma ; in regia nullam esse affirmaverint (2). De singulis agere non vacat. Democratiam quidem tanquam liberiati civili minus aptum regimen post- hac e Platone proponere juvabit. Nunc vero bre- vi- (1) Aristot. Politic. Lib. III. c. 8. $. 2« Cff. ejusd. cap, $. 4.; Plutarch. Vif. Zristid. c. 7. ; Diod. Sic. Lib. XIX. E IS (2) Libertas enim apud antiquos regno fere opponitur, eg» apnd. Liv. Hist, Lib. 11. c, 12 , 15. ; Lib. XLV. c, 18.; Tacit, 44nnal, Lib. I. c. 1.; de mor. Germ. c. 57. ;; Cic. de L:gg. Lib. HI. c. 10.; Senec. Nat. Quaest. Lib, LI. c. 4g. : PHILOSOPHICO- HISTORICA. 105 viter in causain inquirere lubet, qua factum sit, ut a regno libertátem: alienam esse perhibuerint antiqui. Scilicet, temperato regio imperio , quali nos uti- mur, ili non fuerunt maturi (1). Priscis tempo- ribus .patriarchicam sequebantur. rationem , quae naturae plane respondet; sed quo esse cultiores coeperunt , eo magis aequalitatem appetere et ad popularem regiminis formam accedere studuerunt, quippe. quae omnium maxime aequalitatem refer- . ret (2). Reges deinde pro zyrazzis fere habuerunt , ut nempe aequalitati promovendae alienos , nec ta- men ignobili istá significatione, quam huic nomini tribuere homines solent. ^ Tyrannos proprie dice- bant omnes cives, qui soli, sive volentibus ceteris .seu nolentibus, summa rerum potiti essent in civi- ta- (1) Summa regiminis perfectio, cujus capax antiquitas fuit, cernitur iu republica Romana, quam laudat Cic. de Rep. Lib. I. c. 46, secutus maxime Polybium , Lib. VI. €. 9. sqq» Factum ita est, ut raro in hac republica exsii- Lerint iyranni. Senatus enim auctoritate sua impediebat , quominus res novas demagogi molirentur. Neque vi sua hac in re caruit ratio democratica. Quum euim qui atfec- tarent tyrannidem , Plebi maxime sese commendarent , Romae hi a Tribunis Plebis sedulo arcebantur. (2) Non tamen pristini ilii Reges absolutam habuisse polestatem videntur; sed tantum domi summi fuisse magi-- stratus , militiae supremi belli gerendi duces. Quamquam | aulem posteris temporibus regia universe obsoleta fuit po- testas, Lacedaemon tamen suos retinuit Reges, cá quidem muneris dignitate conspicuos , ut in sulrapiis ferendis ceteros fere Senatores adaequarent bellique tantum tempore excr- citui praeessent, 106 DISQUISITIO tate, quae libera ante, id est, popularis fuisset (1). Quandoquidem autem haud raro fiebat, ut crude- lissime Reges saevirent ; qui item mos erat tyran- norum, certe ajroxp&ropeg essent atque hoc ipso aequalitati nocerent, regium nomen invisum reddi- tum fuit. Quidquid est, perverse egerunt, quot- quot libertatem civilem in regiminis quadam forma quaesiverunt. In omni enim, ut ex superioribus liquet, regimine adesse libertas potest, sive regi- um sit sive aristocraticum sive democraticum seu denique ex omnibus hisce temperanter mixtum. Haec quum ita sint, manifestum est sapienter legum servitium ab antiquis politicis tantopere fuisse commendatum, Ciceroni jam praeiverat Historiae ac Politicae parens Herodotus, imprimis in laudato Xerxis et Demarati colloquio; praeiverat maxime Plato cum alibi tum passim in opere de Legibus, felicitatem simul civitati inde nmatram significans. Hic enim Socrates: ,"Oc Zv Tolg veis: vdpson eümret- ÓscTraTog T' Jd. xc vix TRUTMV TV VÍXWV CV Ti) TÜAEL, voUTO (uui) xxl TA4» Tüy ÜtRy Ümwpscimy Oorío» &lvou Tiv peyicT4) TQ TpOTQ, XCl OtcuTépay TQ TÀ OÜtUTEpU xpxroUyTi* xol xarà A0yoy oUTU TOlo ÉQeLso TÀ ue- Tà T&UÜ fxasra moboríow siymi. Tob D Zpwovrus Aeyopiyous , vUy Ümwpéros TOig Vouoig ÉxdAEGG S, OUTIL xalyoropias yop TOV EVEXA' AM wyoUpei uyTUG BARAT (1) €f. Nep. Zt. Milt, c. 8. Reges contra proprie vocabant, qui auctorilate uterentur a majoribus accepta le- gibasque definita. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 107 EAM Slyar RpZ roüTO OUTWpÍaW TE TWÜAEL S XXl r0" vàyTióy. £v 3 piv ykp à» doxówsvos 8 xxi avg vois, Qopàv ópÀ Tjj voixdTY Erolpogv cUcay" E» Di &w OsozOTWo. vU pw0yTUOV , 0i 0B Cpwovrsg | D0UAOI TOU Vopiou , a TWpiazy , Xcl wAvÜ Occ Ütol mOAEGIV Éàc- ca) ayaÜk wiyvüuewm xzüop; (1). | Quamquam autem Plato hoc loco attendit maxime magistratus in civitate eosque 3ejAe» nomine, (legis ratione habitá, appellavit, ceteros tamen cives aeque le- gum servos esse voluit. Patet hoc satis superque cum ex politicis aliisque philosophi operibus , tum vero e Critone dialogo. ^ Disserit ibi Socrates cuu suo familiari disputatque, utrum liceat sibi e cus- todia aufugere necne. Quo autem rem dilucidius exponat, ipsas civitatis leges loquentes inducit, quae se fugam parantem ita alloquantur:; ,Eizé po, Q Záxpxwrec, TÍ Éy vQ Évelg Olei» 5 GALO TL 9) qoUTQ TÀ Üpyg, G &mixEipelg , Olmvosi TOUS T6 VÓjLOUG Qp&s àmoAécui xz Lupücay TÀhW TA) TÓ GÓV [Mépos 5 jj boxe? coi cióv ve Évi dxelvuv v» mw Elvaas no qu axererphQumi, dy d$ Aw wi yevopevan Dixzi quublv lexdaciv, &AX' dm ijwoTGy Gxupol T& yiywywuyTAi xod QuieQeipuyrai" (2)5 Pariter hac de re egit Plato. in Epistola , quam Dionis familiaribus scripsisse fer- tUr. ,, Nógo2," alt, ,,£m&10*4 xUpug Pyévero:Basi- Acüg r&y dyÜpimav, A&AA ox AvÜpwmot TÜpavyOL vdpuov 4 [1- (1) Plato de Legg. Lib. IV. p. 7195. C. D. Cf, 714. A. Lib. IX. p. 856. B.; Arist. .PoZitic. Lib. 1V. c. &. 6.3. (2) Plat, Crit. p. 5o. B. Cf. Aesch. Orat. zn Timarch. p. 25. x 168 DISQUISITIO Hlud enim felicitatis summae et libertatis, hoc ve- ro malorum omnium et servitutis esse principium contendit (1). Itaque, ut hisce tandem finem imponam, hanc summam cogere licet, libertatis civilis praesidium civitati nulla alia in re nisi in legum cultu esse positum , ut Zeges neryos esse civitazium jure ali- quando pronunciasse Catonem appareat (2). Qua- cunque regiminis forma utatur civitas, libera esse potest, modo quae leges imperant religiose exse- quantur cives, modo bonae ipsae sint leges , aequi judices, Quo vero magis illae ad naturae legem sunt compositae, hi aequiores, eo majori etiam fruuntur omnes libertate civili, quae tum demum pleua fit, quum ipsi cives justitiae semper et vir- tutis sunt studiosi. Denique, ut hoc moneam, ad veram civilem libertatem antiqui haud pervene- runt, siquidem hominis libertatem naturalem non venerabantur. Civem enim , non Aominem spectare atque adeo jus vindicare sibi solebant in Servitutem redigendi quoscunque vel in bello ceperant vel pecu- nià emerant vel alià quávis ratione sibi comparave- rant. Nos demum , quod praestantissimum est reli- gionis Christianae beneficium, eo processimus, ut hominem in homine veneremur atque ita omni homi- num generi , quin servis etiam , lubenter prospiciamus. (1) Plat. Epist. VILL. p. 554. C. e (2) Fragmentum exstat ap. Diomedem Grammaticum , Lib. L. p. 389, ut indicat doct. J. H. vau Bolhuis , Diatr. in M. P. Catencm , p. 219. T PHILOSOPHICO:HISTORICA. ^ rog $8. 2. E vigore reipublicae Lacedaemoniorum. Excipiat jam Politicam antiquae Historiae testi- monium , quo quae illius principia tradunt et pro- bentur et confirmentur. Qua autem ratione hoc instituendum sit, dubium esse non potest. Quum scilicet ad morum servandam integritatem antiquitus referrentur omnia, legum fundus in moribus esset positus, sequitur ultro, ut quamdiu intacti essent civium mores, colerentur etiam leges, firma ma- neret civitatum libertas. Attendenda igitur nobis "omnium maxime est moralis civium conditio , quip- pe a cujus praestantia pependerit prorsus civitatum tum vigor tum libertas. Initium igitur faciamus a. Lacedaemoniorum republica, Quo tetenderint olim Lycurgi leges summatim me exponere memini, Bellum imprimis spectabant, ut rem patriam fortiter foris propugnantes, cives in libertatem se simul ipsi vindicarent , domi ad virtutem informati parendo legibus summa gaude- rent aequalitate. Hanc autem ut firmaret civibus libertatem , cum alia multa novavit tum Senatum instituit, ,,7» (xarderzciw)" uti tradit Plutarchus : » Quoi à YlAdvev TÁü TUv BaciMav dpyi QAeymai- - voUc4 pwÜelcnvy, xci wevonévuv icoWwxQovs, eio TÀ piyuwTA coTWpiay Gum xal cuQpooUvau mapucndv. &iwpoupuivg wp 5 woMcian XGl ATOKAIVOUGA. VUV. Aij e &s Tic DISQUISITIO Gg ToUG (üaciAE]e Éml TupXvvióm, vOv 3i c; TO "TAWÜOG izi Oujwoxparimy, cioy fpa Ts TÉV wepiyrEV pow iy gécQ Üsuíyg xxÀ icohjomucacm , Ti. àsQaAseTá- T4) TZLiy Íows xxl xarücTaciy' Ac TV ÓxrÀ xa) &ixo0c1 epovruv TOig 4i» (OmciAsUcI TpogriÜegiyav , ócov avri(gwmi vpüc Owuoxpmrimy , mU; 9B Ümip TOU p vevécüni rupzyvidx, Tiv Ocpsoy &yxpevvuvrav" (x). "Testatur autem idem inferius (2) , quantam in La- cedaemoniorum republica vim habuerit legum ob- servantia. ,, TG» voa yàp ézixparoUvruy , (praestat enim locum integrum apponere) oà. zóAsee 5 Ecdpr4 TOMTEIRV, &AX avOpóc dox«TOU xol coQoU (Qiov Egouca , RAMOS 0. Gasp 0b moiMTXÀ TüV "HozxAém puuÜoAoyoUct Oépuum xol EUAc) foovrm TX» oixoUMévwy ÉmwTOpeUEnÓun , xoAZGovTA TOUS TrGpayO[uOUS xol ÜwpiwOsig TUDAVyOUG OUT X» T0AIg, Azà cxuTÀAMG pg xcl Tplümvog &p- moucx Tío EAA230g éxojoxs xci (ücuAO|LEWMG 9 XA TÉAUE Tàs dOixouc; OuvmoTsluo xol. cupayvioómg é&v TOig "TOAl- Li M Li , , M , , TEUAMOI, xol mOAÉQUcUG S(opa[üsus , xal c TACEIG XGTÉ- TUE, TOAAAXIG OUO GoTÍOM XiyucACA ay, AM EVA qépacm wpec(oeuTuV , Q àvrtgG cüÜUg émolowy TÀ wpogrAocÓpuEuov , emp mi [uÉMICOXI , QawéyrOg wW:ys- LU Eó- (1) Plutarch. Fit. Lycurg. c. 9. Postea Rex Theopom- pus Ephoros instituit, qui Regum licenliam frenarent, Plut. l. l. c. 7; uude facium, ut si quis contra leges agere existimaretur, illico ia eum animadverterent Ephori, Xen. de Rep. Laced. c. 8. Sunt tamen qui Éphororum institu- tioncm ad Lycurgum , instaurationem ad. Theopompum refe- raul, de quibus vid. d'Enge!bronner, p. 78, in notà. (2) Plutarch. 1. 1. e. 5o. PHILOSOPHICO HISTORICA. III: [Ov06 y GUVTDEMO/TEG XX) XXTAKOC[LOU4SVOI. TOCOUTOV wepijv eüvouimc Tí wÓAE| XXl Oixxi0cUy4;." Unde igitur tàttus Spartae vigor, tanta auctoritas ?' - Sci- licet, non repetenda causa extrinsecus est, sed ex ipsa morali Spartanorum praéstantia, qüodque cum ed semper conjungi solet, legüm obsequio (1). Cernitur hoc imprimis bellorum Persicorüm tém- pore. Acerrimo praestabant Spartani libertatis stü- dio, nec tamen leges evertere atque ita sibi cóm- parare libertatem conabantur; imo vero in ipso legum cultu positam esse libértatem censebant. Sed ne hoc veluti ex tripode dicere videamur, exem- plis utrumque illustremus. Itaque. quanto flagrarint optimid aetate libertatis ardore Spartani, missis etiam fortibus virorum in bello facinoribus , optime perspicere licet ex eleganti Herodoteà narratione, nobis haud negligendá. Nar- rat ille de Sperthia et Bulide, Spartanis, qui liberi pro patria mortem obirent, ut culpam expiarent civium suorum, qui male olim habuissent Darii legatos. Susa profecti veniunt una ad Hydarnem, Orae Asiae maritimae praefectum. ^Convivio libe- raliter exceptos hoc modo alloquitur Hydarnes : »Quid tandem, viri Lacedaemonii, amicos Regi fieri negatis? nam videtis, qui sciat Rex fortes viros honore prosequi, me et res meas respicien- tés. lta igitur vos quoque, si vosmet ipsos Regi tradideritis , (existimamini enim ab illo fortes viri esse) (1) Xenoph. I. 1. i12 DISQUISITIO esse) uterque a. Rege parti cuidam Graeciae impe- raturi estis." "Tum vero illi: , Non ex aequo," inquiunt, ,, Hydarnes , proficiscitur quod tu nobis das consilium. Nam id, quod tu expertus es, nobis suades; alterum autem expertus non es. Servire quidem nosti, libertatis vero nondum ex- perimentum cepisti, utrum dulcis sit necne, Hanc enim si expertus fuisses, suaderes nobis, ut pro ea non modo hastis pugnaremus , verum etiam se- curibus" (1). Agnoscimus sane vel hinc libertatis civilis Lacedaemone hisce temporibus studium atque ardorem. Qualem autem libertatem illi in« tellexerint , egregie e Xerxis cum Demarato collo- quio, quod supra traditum explicui, patet. De- maratus enim: ,"EAsUfepo: éóvrsg," inquit, ,,00 myrX ÉxsUlepol eii fmcecTi yp cQu OeomóT4c No [065 TU) UÜmODEI(uZiVOUT! TOAAQ ETI [AAAAOV 9 9 Oi 600 Gi. TOi5UCI yüv 9 TÀ Av Ékcivog &ywyw-« lta CO» gitabant legum suarum studiosissimi Spartanis inde explicanda stupenda illa virtus, mira illa in rebus gerendis alacritas. Quid enim? Pergit Demaratus: » Av&yti 98 TQwTDÜ Wicl, cUx éGy Qeuyeiv oDOiy mA" Üog avÜpdmw ix pai. &AAR uévovrmo év Tij TÀÉEI éixparisip , 3X) &wiAAucÜmi." lta in ipsis eorum ani- mis inerat, quod eos ad summam duceret legum observantiam, ut hoc stimulo incitati rem patriam fortiter defendendam susciperent , pulchra et hone- sta omnia perpetrarent. Nam universe, si Plutar- chum (1) Herod. Lib. VII. c. 135. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 113 chum audimus , ,,e/fi£e voje molas (à AXUXQUpyos ) 49. BosAecUmi , wá. Emloracloa xxT' ioinw Üüv, GAX Wemtp.TÀe [LEMTTA4G, TQ KOlVQ cup Queis Üvrag del ; xal quem? &AAXAGV ELAOUpLEVOUG vepl TÜy Ap OVTA. » pa7 ApoU Or]. ifecrüTas imu Qm! icucimcA D x2) Qi- Aeris » GAoUG sivai TG arplSog" CLY, Vix profecto e factis rem explicare opus est. Sufficiat memorasse qui in Thermopylis occiderunt cum Leonida duce megeop aa in quorum laus dem Simonides : » Dic hospes Spartae , nos te hic vidisse jacentes , Dum sanctis patriae legibus obsequimur." Quid autem viros commemoro? Qualis tandem Là: -caena? quae cum filium in. proelium misisset et inz -terfectum audisset: Zdce£rco , inquit, genueram , ut E55ct , qui pro batria mortem mon dubitaret. occum- bere (2). Et vero, ita sese gerendis non mirum adeo invaluisse Lacedaemonios: statim enim post bella Persica, ad summum , ut modo e Plutarcho est expo- situm, floris fastigium adscenderunt , ut, vili odio- soque Persarum jugo excusso, honesti suaviqué fruerentur civili libertate et felicitate. | Sed servà- bant simul Spartani legibus suis praescriptam tein- perantiam , frugalitatem , paupertatem, fortitudi- nem, justitiam , bonos omnino mores, quos ipsis illis legibus. diutius etiam servare potuisse viden: tuf a (1) Plutarch. 7t. Lyc. c. 35. C€ c. 24, iuit, (2) Ita fere Cic. Tusc. Quaest, Lib. I, c. &a. H 114 DISQUISITIO tur, quippe quae mercaturam fere ommem et pere- grinationem auctoritate sua arcebant. Factum inde maxime est, ut pristiná morum integritate retentà per quinque fere saecula infracta staret reipublicae Spartanae auctoritas atque gloria, eaque im ceteris Graeciae civitatibus satis diu principatum obtine- ret. — Sed haec de Lacedaemone satis "x rem jam porro illustremus 8. 3. E vigore reipublicae Atheniensium. Leudavi supra moralem legum Solonis vim uti- lissimamque Areopagi Athenis auctoritatem , quate- nus morum spectabat tutelam custodiamque legum. Éam autem Soloni maximam partem debuit: hic enim, ut legum integritati populique libertati pro- spiceret, ,-73» wo (QwwAMw émickomo» yTwy xai Qaaxa TV vojuv éxaÜioev , olopuevoc éri Duc) (J0UAGIS » Memtp Ayxüpti, ópuoUcuy , vrTOy EV CAAGQ TX TN descÓx), xal AAA &TpeuoUvrX viv OWpov xpt- Éey" (1). Florentissimo autem suo aevo cum ce. teris Graeciae civitatibus docuerunt Athenae prae- sertim , quid ad libertatem tuendam valeat leguur observantia cum patriae amore ac concordiae studio conjuncta. Insignia hujus rei exempla in bellorum uM Per- * (r) Plutarch. Fit. Solon. c. 19. PHILOSÓPHICO - HISTORICA. 115 Persicorum hístorià exstant. Infestabant tunc Per- Sae Graecarum civitatum libertatem , cunctas im- perio Suo subjicere summo studio conantes. Inde ingentes illi exercitus , immensi illi Persarum appa- raàtus, quorum me sitniles quidem vix vidit poste- rior aetas, Sed inde quoque apud Graecos alaeri- tas illa et bellica virtus, qua majorem neutiquam memorent historicorum scripta. Nec utique mirüm. Patriam quisque suam ab exitio defendebat leges- qué, quibus patriae contineri salutem civinmque aequalitatem existimabant. Aójzóvo hucusque fere fuerant Graeci; aüroyou/zy vità etiam cariorem habee bant. Oderant tyrannidem , quae legum auctorita- tem funditus tollere, 7j ÉcxyxroV Tí TÜAEuG VÓGcMUUA inferre soleret. Oderant Persarum Reges, qui arbitrio fere suo res administrarent, subditos ex- tremá et vilissimá servitute vinctos tenerent. De- hique , Graecum si cogites illins maxime aevi, vi- rum Cogita ingenio liberalissimo . cui carior atro- cissima mors sit vità vel minimo servitio transactá ; Cogita concordiae, fortitudinis, patriae amoris , temperantiae justitiaeque exemplar, morum universe simplicitate et integritate conspicuum. Communiter igitur Graeci arma induebant, communiter propul- sare hostem 'conabantur, nec ullus relinquebatur ' Jiceniíae ac discordiae locus. Illustre hujus rei apud Athenienses exemplum praeter alia multa affert He- rodotus. Paulo ante pugnam ad Salamina, rebus ad angustias redacüis, Aristides, » ivit " Abuvario H 2 [26V 4 116 DISQUÍSITIO pik, uwsTpxxicquiyoc Ob zh OD DWpnovs. vocabat ad.;se, Themisteclem.. 4 &vrz. uiv iguzp 0 QAO, ixwÜpüy oi vep4McTx.. — Hunc ira alloqui coepit Aristides: ,'Hgéas," inquit, ,ervacidCem vpecv £cri Éyv v8 TQ ÁAMg KGipQ, xal Dy] xxl iy TQDe . Tel T)U Ox)rspog wgiégv A60 dymÜX Tv maTpÍon. igyá- erra)" (1). En optimo cive dignissimum facinus ! Missas faciebat Aristides privatas inimicitias , ut patriae, in summum adductae discrimen, commu- niter consuleretur ; aique ita jmà usyabsog TOV vag sdyray xaxGw facillime patiebatur , quod ceteroquin fortasse vix aut ne vix quidem passus fuisset. Verum, quanto studio prae morum suá bonitate leges observaverint hoc tempore Athenienses, vel hinc cognosce. Pugnà ad Salamina commissá, mit- tebat. Mardonius. Alexandrum, Perdiccae filium , qui a Rege libertatem et principatum Graeciae alia- que bene multa ac praeclara Atheniensibus pollice- retur, modo sponte, quod prae virium tenuitate mox cogerentur, fXegi sese traderent, | Quod ut auditum Spartae est, missi continuo Athenas sunt legati , qui suaderent ut et Regi non auscul- iarent et inulieres. ceteramque familiam nutriendam Spartam mitterent. — Audità oratione Alexandri , indignati Athenienses bac fere responderunt gravi liberisque civibus dignissimá sentent: ,, Kel advo, inquiunt, 4c0Uvd ye émiorAEÓm » ÜTI TOAAGTAMCÍM £eri «Q Mijbg. DUv2juc "meg 5nulv! Gor: oj0iv Oéei TOUTÓ yt (1) Herod. Lib. Vti. c. 79. Ci. Plutarch, Fit. Arist. c. B. e AINE m A PHILOSOPHICO - HISTORIC 4. 117 yt vellem. ZAX Os éAtulsplug pOaxducvot dpu- vedjesÜm oru ,' (xu; à» xc) Quigiüx. — vy 3 &mAyysiAe Mapüovig , Gc "Alxwxio Aéyousi, [gr y à Ane Thy ajTiw ÓDbv 1. itp xol vüv Üpwira, wXxore OpbA0yNotiy xuéxc Répbw* ÀAAR Ücoioi T6 Gujs- puppici Tícuyoi pv EmiL(uev GuvÓMevo» , xal Tojci puoi, TOV É£xeivog oüDequ» Ümiy Íxv iviTpwCs TOUS Tt 0ixOUG xXl TÀ &yAApusTZ (1). Cum his, ne plura afferam , confer quod Spartani tulerunt responsum , nec te latere possit ipsam Athenarum civitatem , pariter atque leges , optimis fuisse moribus super- structam. Quae igitur modo de Lacedaemoniis ex Herodoto attuli, eadem fere apud Platonem egregie de Atheniensibus hac aetate memoriae prodita inve- nimus. Ita enim in Libris de Legibus popularium suorum, bellorum Persicorum tempore , legum ob- servantiam praedicat Socrates: |, Aeozórig iiy Tig aio , OI Jw OcuAeUovTEG vOle TÓTE VÜMOIC (jv WÜEAOjAEv. xRÀ cpóe voUTOIg 93 TÀ QiytÜo; v0U cTÓAcU xmTÀ TE yw xol xxrà. Ü4AeTTAV wevüpsvov , QuUQow Zarsipov ipBmA:, QOcuAsixw fri jusiQovm Emoiuctv xus ctis TÓTE ÓÀpsouci xol Tolg vijuoig QouAsUCZI. Xa Oià TAUTA vÀVU viv Euvimeos mpoe vue wüTcUC a oops quM (2.). Et paulo post: .,0O0óx zv, 9 QíAou, 5ul émi Gv TAA) yipcw Ó «uos TivZy rip. GAAA TT Tiyà éxGy iDoUAsus Tol; vong (3). Ejus- (1) Herod, Lib. VEHI. c. 145. (23) Plato de L:zs. Lib. 1H. p. 638. B. (3) kl. Y. p. 709. 4. 18 DISQUISITIO Ejusmodi quum essent Atheniensium ajores, haud mirum profecto in bellis eos Persicis. tam praeclara edidisse facinora, ideoque deinde dignos fuisse habitos, qui Graeciae principatum obtinerent. Et vero, tali felicitate gavisae Athenae statim post bella Persica sunt, quali nunquam postea. Nam etsi prius per breve temporis spatium Athenarum vigorem fregerat quodammodo tyrannide inducendá Pisistratus, ipse quidem bonus homo legumque stu» diosus, sed indignae prolis pater, Hipparcho ta- men occiso expulsoque Hippia, , 'AóZw, éco xal wpw ueydAci, Tóre &maAAm icai TUpXVyGV y &yl- voro pétoveg" (1). Verum —— ita fert sors huma- nà — neque Athenis neque ceteris Graeciae civita- tibus diu laeta illa conditio arrisit. Ut enim ex prosperitate superbia, luxuries , aliorumque fasti- dium et invidia nasci solet; sic sensim Graecae respublicae , quum quae minus gloriá valeret alto supercilio in alterius vigorem famamque despiceret , eo processerunt, ut, moribus avitis plane corrup- tis, omni leges vi nudarent, mutuis bellis se in- vicem tentarent atque studerent devincere, Haec tamen omnia, ut ab hoc loco aliena, deinde expo- Qenda sunt. Transeamus jam ad Romanos. (1) Herod. Lib. V, c. G6. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 110 S. 4. E vigore reipublicae Romanac. Quodsi Romanae gentis historiam consideras ,. mireris necesse est, quot quantaeque in ea exstite- rint jvovou/a; vel comparandae vel tuendae gratiá turbae civiles, — Fere Patricios Plebejis, Plebejos. Patriciis reluctantes videas , hos ut Plebis crescen- tem auctoritatem frangant, illos ut sua jura a Pa- triciorum superbia defendant. Acerrimum enim in gente Romaná animadvertimus libertatis studium , licet dominandi ardore correpti in aliis populis ean- dem haud magnopere venerati sint. Cernitur stu- dium illud aequalitatis et libertatis continuo in Tar- quinii Superbi abjurataeque regiae potestatis historia. Vir iste, ad nulla non scelera perpetranda para- tus, omne jus fasque exosus, vehementer populi libertatem oppresserat, ut adeo qui tyranni nomine vocaretur haud se praestaret indignum. jnfractá enim justitid, suam auctoritatem leges amiserant, Regis plane voluntas omnia decernebat (1). ltaque ,ubt (1) Quamquam enim postea demum leges XIl tabularum aeceperuut Homani, non censendi tamen sunt primis tem- poribus nullas habuisse leges; sine legibus esse civitas plane non potest; sed nou scriptas Romani habuere. leges, quae quotidie. a. civibus inspicerentur et cognuoscerentunr. Uteban-. tar igitur legibus quidem ad justitiae normam. compositis , sed paucis illis atque reconditis a notitia vulgi; quibus au^ lem non providerent leges , ea vel arbitratu Rcgum. vcl exempli memoriá dijudicabantur. 150 DISQUISITIO ,Ubi regium imperium, quod initio conservandae libertatis atque augendae reipublicae fuerat , in su- perbiam dominationemque convertit, immutato mo- re, annua imperia binosque Imperatores sibi fecere 5 eo modo minume posse putabant per licentiam in- solescere animum humanum" (1). Ut autem re- fert Livius: , Libertatis ,originem inde magis, quia annuum iniperium consulare factum est, quam quod deminutum quicquam sit ex regia potestate , numeres. Omnia jura, omnia insignia primi Con- sules tenuere: id modo cautum est, ne, si ambo fasces haberent, duplicatus terror videretur" (2). Quum igitur quotannis novi crearentur Consules , non solum aditus ad summos honores quam pluri- mis patuit, sed sublatus etiam metus fuit, ne in- valesceret Consulum potestas populique aequalitati insidiaretur. Plebis enim vis ad hoc usque tempus exigua fere fuerat, nec magnopere habuerat, qua sese commendaret Plebeiorum libertas. Huic tamen sensim consuli coepit imprimis creandis Tribunis , qui postea sacrosancti etiam facti, vindices Plebis exstiterunt eximii ejusque jura acerrime propugna- runt (3). Deinde connubia item cum Partriciis inire Ple- (1) Sallust. B. C. c. 6. (2) Liv. Hist. Lib. II. c. 1. (3) In hac Tribunorum Plebis creatione jam cernimus quodammodo illius imperii initia, quod apud Germanicas scntes obtinuit et repraesentativum vocari solet. "Vid. hac de re doct, Scheers van Harencarspel, de T'ib. Pleb. ap. Rom. instit. p. 89. sqq. PHILOSOPHICO - HISTORICA, 121 Plebi licuit, omnesque fere majores magistratus cum ipsa communicati sunt. "Verum enim vero, quamquam post exactos Re- ges civium aequalitas maxime aucta fuerat, deside- rabantur tamen eae leges, quae ad communem po- puli libertatem tuendam essent idoneae. Consules enim eddem qua Reges ratione jus dirimebant, qua- rumque legum memoria non exoleverat, eas Patricii conscriptas et a communi remotas notitia in corpus redegerant, omnino sibi juris interpretationem cal- lide reservaverant. Surrexit deinde Terentillus Ar- sa, Tribunus Plebis, vehementer ille Consulum libidinem ac licentiam criminans utque Quinqueviri legibus scribendis crezrentur postulans (1). Tan- dem post multas altercationes lex perlata est et le- ges XII tabularum , de quarum natura supra expo- sui, a Decemviris acceperunt Romani, nec tamen prius, quam ipse Decemviratus in tyrannidem abierat. Sublatis enim ceteris omnibus magistrati- bus, ne Tribunis quidem Plebis exceptis, sine ullà ad populum contra necem et verbera provocatione rempublicam administrarunt, effeceruntque, ut , cuz yindicias amísissct ipsa libertas, populi nulla res esset (2). Rebus tamen brevi restitutis , perlatis legibus, stabiliri in posterum coepta est populi ae- qualitas; nam L. Valerius et M. Horatius , Consu- les per Interregem creati, ,, deinde consularem le- gem (1) Liv. Hist. Lib. !1I. c. 9. (2) Cic. de Rep. Lib. 1l. c; 55. ; Lib. III. c..22. 122 DISQUISITIO gem de provocatione, unicum praesidium libertatis , Decemvirali potestate eversam, non restituüunt mo- do, sed etiam in posterum muniunt, sanciendo novam legem: JVe quis ullum magistratum sinc provocatione crearet ; qui creasset , eum jus fasque esset occidi" (v). Tum vero etiam nulla promul- gabatur in civitate lex, nisi quam antea in Comitiis latam probasset populus novamque velut dominam ; cui sponte deinde sua pariturus esset, agnovisset. Haec longius exponenda videbantur, ut recte animadverteremus, quomodo sensim ad libertatein et aequalitatem processerint Romani, eamque semel partam deinceps colendis legibus sibi vindicaverint. Cernimus autem inde omnes istas civium discordias non eo valuisse, ut interiret paulatim civitas, sed potius ut civium aequalitate vigeret. Patet id prae- sertim ex bellis hisce temporibus gestis. Continuo hoste minante, arma communiter suscipiebant pa- triamque honeste ac fortiter defendebant. Parum referebat Patriciusne quis an Plebejus esset; patria, communis omnium libertas, in discrimine versaba- tur, causa omnino agebatur universi populi. Itaque id controversiae istae tandem effecerunt, ut juris quaedam in republica haberetur aequabilitas, ut vere esset res publica; quo semel facto mirifice in- valescere, florere, vigere Romana civitas coepit, Accedit , quod temporibus illis Romanorum. mores non.ita erant depravati, ut in omne vitiorum genus €s- (1) Liv. Hist. Lib, Iit. C, 85. PHILOSOPHICO HISTORICA. ^ 123 essent proclives. Vigebat Censorum dignitas, qui Areopagitarum. instar morum ministerio fungentes temperantiae , pudicitiae, luxuriei, ignaviae , mo- rum, denique integritatis curam habebant et delin- quentes, sive illustriori seu. ignobiliori genere na- tos, digná poená afficiebant, ut adeo existimandi Censores sint hac in re eximie de Republica Ros mana meruisse (1i). Quum autem verendum esset, ne uni magistratui vires deficerent ad tam grave tamque late patens munus bene gerendum , Aedili. bus item morum cura demandata est, ut et luxum coércerent et curam haberent popinarum ganearum: que, ut nullae haberentur Romae meretrices, nisi quae, nomen professae apud Aediles , togam sum- Sissent. Quibus aliisque rebus factum est, ut ju- stitià , fortitudine patriaeque amore, quae virtus a legum colendarum studio divelli plane non potest, conspicui essent prisci Romani. Nec viri tantum, sed feminae etiam saepius suam in patriam pieta- tem aperte declararunt. Memorasse sufficiat quod Vejis captis evenisse tradit Livius. Quum enim decimarum nomine, quas Camillus voverat , aurum Apol- (1) €ensuram ideo pacis magistram custodemque appel- lavit Val. Max, Lib. II. c. 9. init. ,, Quid enim prodest ," inquit, ,,foris esse strenuum, si domi male vivitur? Éxpugnentur licet urbes, corripiantur gentes, regnis in- jiciantur manus, nisi foro et curiae officium ac verecundia $ua constiterit, partarum rerum aequatus coelo cumulus Sedem: stabilem non habebit." Vid. omnino Cl. Rovers, de Cens. ap. Rom, auct, ct existim., Traj. ad Rhen. 1824. (da DISQUISITIO Apollini Delphico mitti oporteret, neque emendi ejus facultas esset, matronae, coetibus ad eam rem consultandam habitis, et communi decreto pol- licitae Tribunis militum aurum et omnia orna- menta sua, in aerarium detulerunt (1). dta viri militiae, domi feminae, omnes communiter eo ten- debant, ut quoad ejus fieri posset viribus atque opibus rem patriam defenderent et sustentarent, Quocirca pessimos quosque cives novarumque re- rum studiosos ultimo supplicio plecti malebant, quam pati ne quid inde respublica detrimenti ca- peret, quum penitus persuasum ipsis esset, forí- bus antiquis rem stare Romanam virisque. Quibus omnibus effectum est, ut gererentur omnia aucto- ritate tam Populi quam Senatus, invalesceret pa- riter majestas Senatus Populique Romani. Sed operae pretium est morum apud Romanos pristinam conditionem , quippe cum legum cultu arctissime cohaerentem , accuratius explicare. Quodsi utrumque egregium Sallustii opus per- legeris imprimisque attenderis proóemia, fontem inveneris primarium , unde moralem populi Romani conditionem tam vigente quam labente republica clare perspicias. Nobis, uti etiam posthac, sic hoc loco multum inde proficere licet, — Ut igitur auctor expulsos Reges creatosque Consules aequa- litatis promovendae gratid paucis memoravit, inci. dit (r) Liv. Zs&. Lib. V. e: 25. Cf. Val. Max. Lib, V. e. 6. 6. &. "quz PHILOSOPHICO - HISTORICA. I05 dit continuo im morum ea aetate popularium Suo- rum. descriptionem. » Civitas," inquit, ,, incredi- bile memoratu est , adeptá libertate, quantum bre-. vi creyerit. tanta cupido gloriae incesserat. Jam . primum juventus, simul laboris ac. belli patiens erat, in castris per. laborem usu militiam | discebat : magisque in decoris armis et militaribus equis quam in scortis atque conviviis lubidinem habebant. Igitur. talibus viris non labos insolitus , non locus ullus asper. aut arduus erat, non armatus hostis formidolosus: virtus omnia domuerat, . Sed gloriae maxumum certamen inter ipsos erat: sic se quis- que hostem ferire, murum adscendere, conspici , dum. tale facinus faceret, properabat: eas divitias , eam bonam famam magnamque nobilitatem putabant. Laudis avidi, pecuniae liberales . erant : gloriam in- gentem, divitias honestas. volebant" (1). Tribui autem haec omnia imprimis praeclarae puerorum apud Romanos educationi debent, uti ex hoc Sal- lustii loco. satis patet. Patres filii in forum , co- mitia, rus , militiam sequebantur , quotidie in atriis muajorum intuebantur imagines (2), publicas au- diebant defunctorum virorum, qui optime de pa- iria meruerant, in foro ad rostra laudes , quo spe- ctaculo verae laudis et virtutis. cupidus juvenis nullam pulchrius intueri poterat (3). Sic patriae alc- .(1Y Sallust. B. C. e. 7. (2) Sallust, B. J. c. 4. (3) Polyb. Lib, VI. c. 53. TT DISQUISITIO alebatur amor, sic virtus mature pueris indebatur. Haec autem firmabat domestica parentum consue- tudo, ut qui quam ipsi rerum usu vel aliunde sibi comparaverant sapientiam , cum liberis eam come municare solebant, unde repetendum , ut Romani tam singulari corporis robore quam animi fortitu- dine ac praesentia conspicui essent (1). Igitur domi militiaeque boni mores colebantur, concordia maxuma, minuma avaritia erat: jus bonumque apud eos non legibus magis quam maturá valebat. Jur- Sia, discordias, simultates cum hostibus exerce- bant; cives cum civibus de virtute certabant. In suppliciis Deorum magnifici, domi parci, in ami- eos fideles erant. ^ Duabus his artibus, audacia in bello, ubi pax evenerat, aequitate seque remque publicam cufabant" (9). Orate profecto diserte- que haec pronunciavit ARomand primus in historid. Equidem plara iis addere aegre et possum et volo. Res pér se satis inteliigitur. — Hac ipsa morum probitate factum, ut cum leges observarent tum libertatem retinerent Romani. Vir enim probus, quod saepius inculcavi, legum éeAó2eUAcy esse non tatum non negabit, sed toto animo studebit, quum hoc sibi persuaserit, haud exstare ullam sine justitia et concordia civitatem posse, leges unieüm ét firmissimum ejus esse vinculum, ta existiiarunt et vero egerunt: prisci Romani. Nam, ut (1) Polyb. I. 1. c. 5o. (13) Sallust. E. C. c. 9. PHILOSOPHICO-HISTORICA. . 127 üt Cicero docet, ,,mos ipse patrius praestantes viros adhibebat, et veterem morem ac majorum instituta retinebant excellentes viri" (1), Coluisse autem antea Romanos aequitatem legesque, prae- terea ex summo vigore, àd quem escendit respus blica conimode efficias. Id sane sine bonis civium moribus, sine fide et justitia interna, sine legum observantia vix impetrare, certe impetratum non diu retinere liceat. Quod ipsum vel ex sola Ro- mana historia luculenter demonstrari possit et sin- gulatim etiam demonstrabitur , ubi ex dissolutis civium moribus maxime interitus libertatis et simul civitatis exponetur. ! (2) Ap. August. de Civ. Dei, Lib. Ik. c, 21. 13$ DISQUISI TIO« CAPU T WI. EXPLICATUR RATIO QUA CIVI TOLLITUR . LIBERTAS. "Omov 3 vópo: Zpxovss, oVx Ea: 7r0- AeTSÍu. Aristoteles, — Hisce quacunque tandem ratione explicatis , ab- soluta fere disputatio nostra haberi posset, nisi, quo manifestius de re probanda constaret , novà opus videretur disquisitione , qua lesum contemtus tan- quam lWreriacis civilis interitus proponatur, ut ita, pariter atque hactenus perscrutati sumus , quomodo in civitate vizdicetur libertas, nunc quomodo ea civibus ze//a?ur exquiramus. Id autem simili est modo peragendum. Efíliciatur enim primum ex an- tiquae Politicae principiis , tum vero ad confirman- dum accedant Historiae testimonia. $- I. Ex antiquae Politicae principiis. Tollitat civibus libertas zimié istà, quam su- pra e Platone illustravi, populi libertate seu potius h- PHILOSOPHICO - HISTORICA. 139 licentia, quamque ille in democratia maxime reperire sibi videbatur. Uti enim in oligarchia divitiis tan- tum cives inhiant et opibus colligendis omnium maxime sunt intenti, ita magistratus, posità ju- ventutis curd, pro temperantia intemperiem in civis tate dominari sinunt juvenesque reddunt ,,rpudáv- T&g XX] amovoug xoi wpóc TÀ TOU GüjuwTOG KG Tpüg TÀ TÜü; Xuxic. qaAzxobg 2B xaprspsi) mpüg vOovas T€ XXl AUTAc, xxl àpyobc. lum sensim magnae oriuntur divites inter et pauperes turbae, donec tandem hi superiores facti illos partim interficiunt , partim expellunt , cum ceteris imperium communi« cant. Exortá igitur democratià omnes erunt liberi, tota civitas erit ZAeudspize et mxijycias plena, lice- bit unicuique facere quae velit. Suavissimam inde in praesenti cives sibi viram comparant, ut licet possis nulla sit magistratus gerendi necessitas , ne- que bellum gerendi, ceteris gerentibus , nec quie- tem agendi, agentibus ceteris, nisi ita placeat; quin etiam, si qua lex te imperare vetet et sen- tentiam ferre, nihilominus utrumque peragere tibi licebit, si ita fuerit visum. Quod autem ad. leni- tatem erga damnatos attinet, homines in ejusmodi civitate morte vel exsilio damnati nihilominus ima- pent versanturque in médio, et quasi nemo id cu- ret vel videat heroum instar incedunt; atque ita ' aequalitas quaedam pariter aequalibus et non aequae ; libus distribuitur (1). In hae 2utem per omnes [3E (1) Plat. de Rep. Lib. Vil. p. 555, B. — 558. C. I 130 DISQUISITIO civitatis partes diffusa libertate ecquis non animad- vertit meram inesse licentiam 2. Toy ui) dxoAauclay parum abest quin veram habeant ozpoxgariav , Tv 38 mapavouiav éAtuÜepimv , TÀ4v OB mab)wcimv icovopi- &y, T4» O0. ézouclav TOU cyrO mOiE]y e)nmupsovizy (1). Ut enim deinde explicat Plato, ex hac infinita li- centia haec summa cogitur, ut ita fastidiosae mol- lesque tentes evadant civium , ut , si minima vis adhibeatur imperii, irascantur et perferre neque- ant: ex quo leges quoque incipiunt negligere sive scripras illas seu. non scriptas, ut plane sine ullo domino sint, Est autem hoc ipsum imperium illud tam pulchrum ac juvenile, ex quo nascitur tyran- nis (2). Adeo igitur liberi esse cives volunt, ut nullum plane habeant dominum. Leges non tantum non curant, sed spernunt adeo odioque prosequun- tur, in extrema omnia proruunt neque ullus fere est sedandi modus (3). Unde autem odium istud? roges, Scilicet, praeterquam quod in dies majori laborant morum corruptela homines, veram legum in civitate naturam nec agnoscunt nec adeo ipsas leges rite distinguunt a jussis et mandatis arbitrariis , et ita fit, ut leges contemnere incipiant seque etiam supra illas ederre, quippe auae civium libertati detrectare ip- (1) Desumta haec sunt ex Isocr. Orat. J4reop. p. 141; quo loco vide Bergmanni Obss. (2) Plat. I. 1, p. 565. D. E. Cf. Cic. de Rep. Lib. I. c. 45. ? ait Cicero, ,,mare ullum aut (3) ,, Cave putcs autem, flammam esse tantam, quam non facilius sit. sedare, quam effrenatam insoientiá multitudinem ," l. l; c. 42. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 13i ipsis videantur. Verum, quae est Platonis verissima, a Cicerone (1) expressa, sententia: ,,Ut ex nimia potentia principum oritur interitus principum , sic hunc nimis liberum populum libertas ipsa servituté afficit, ^Sic omnia nimia, cum vel in tempestate vel in agris. vel in corporibus laetiora fuerunt, in contraria fere convertunt, maximeque in rebus pu- blicis: evenit; nimiaque illa libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cedit," Nascitur enini inde, ut significat Plato, tyrannis quae haud du- bie pestis est civitatum. Id autem quomodo eve- niat, idem denuo nobis adumbret philosophus. Quum igitur res ad eum pervenerunt statum ; populus: ut. coérceat eos, qui, freti nimiá libertate, suis tantum commodis: student, uni. alicui solet re: rum suarum curam ac defensionem mandare maxi- misque eui opibus et honoribus cumulare. Ille, cognito: favore populi, mox excogitat calumnias atque e medio tollit, quos sibi metuendos putat. Quo magis autem sibi ipsi prospiciat, a civibus corporis satellites petit et facile impetrat (2). Tum VerO 4,0 zpoUc&TWc f£xtivog aürüg Dco» 254 üri gué- 6: pLEyXAGCTI) 0D XSlTRI ,. GAME WUTX(UMAGOV GAAOUG- TOAAO0US toTWXEV Éy TQ Olog Tüc TüAsuG, TÜpXxvvoG &yri mporTATOU &zroOTETEAEG[uÉEVOS (3)- Ec- (1y Cic. 1. 1. c. 44. (2) Animadvertit. Cl. v. Heusde , Dia'r. p. 73. a Platoné suo tempore significatos jam fuisse milites Praetorianos, quales postea: apud Romanos exstiterunt. (3) Plat, de Rep. Lib. VITI. p.565. B. — 566. D. .. Cf, de l2 ty- 132 DISQUISITIO Ecce veram tyrannidis originem , historiae tradi- tionibus satis superque confirmatam. Sed item breviter videamus de iis, quae Plato tum de ipsius tyranni tum de civitatis felicitate animadvertit. Primis ille diebus ac temporibus in quoscunque inciderit, eos comiter salutabit, ut, plenà populi gratid collectá., sensim tyranni partes apertius eti- am agere possit. Quo facto, bella excitare studet, ut:et cives ejus ope indigeant et ipse occasionem 'Sibi comparet perdendi eos, quos agnovit liberali esse ingenio et detrectaturos imperio suo suspicatur. Acriter iccirco perspiciat oportet, ecquis fortis sit, ecquis magnanimus, ecquis prudens, ecquis dives; atque tam felix est, ut his omnibus sive velit seu nolit infestus esse debeat et insidiari , donec civi- tatem purgaverit. "Tum sane felicis est necessitatis vinculis adstrictus , qua vel cum plurimis improbis vitam agere cogitur, a quibus etiam odio habea- tur, vel omnino non vivere. Aucto deinde satel- litum numero, sacra ac profana omnia spoliat civi- umque opes tributa exigendo exhaurit, qui tum demum, sed sero, eheu! intelligunt , quam cru- delem, aluerint bestiam. Tum enim ,ó 3Zuoc QeU- yuy xa7yby QOouAsi4c EA&UÜÉpuv , cic vUp OOUAMV Qs- ezortiag v» fjwmETTUXUG E14, AyTi TÁG TOAMÍS Éx&lywc : xai tyrannidis ortu Herod. Lib. Í[T. c. 82. Aristoteles tyrau- nos antiquos e demaegogis exstitisse censet, siquidem illi et eloquentiá et belli gerendi periti valerent, Lib, V. Pol fic. c. À. j. 4. Quae quidem sententia a Platonica hand ma- gnopere discrepare videtur, PHILOSOPHICO - HISTORICA. 133 x&i àxmipou &AcuÜspluc Tiv soxAemcaTZTYNV TS XX) TUO xporaTWv OoÀA«w OowAelxv pueTGqU TI ppusv06 « (1)«- Est haec tyrannidis cum origo tum natura, qua- lis nobis a Platone proponitur; verum non modo hic, sed fere nemo non ex antiquis deterrimam ejus indolem significavit: nam hac in re mirum quantum conveniat tota antiquitas. —Tyrannide ni- hil ipsis videbatur neque civitati perniciosius ne- que '-omnino detestabilius. | Audiamus , quaeso , Corinthium Sosiclem apud Herodotum. . Convoca- runt Lacedaemonii socios et, prosperam Athenien- sium fortunam aegre ferentes , Hippiam reducere Athenas inque tyrannidem restituere conantur. Quo audito indignatur Sosicles et exclamat: ^H 55 0, ve cüpayoe icTGL EvepÜs Tg vig, xol € y5 [ueTécopoc UTip TOU oDpawoU , xal oi ZvÜparor vouoy éy ÜxAdcc« tEouci , xal oi ixÜueg Ti» wpórepoy &vÜpwmoi, Drs ye Üpueis , Q Aaxeüai[u0yioL, Iaoxparíus xATXAUOVTEG . TUpAwVÍOXG ig Tàs mM xwrAysw mwapacxewACecüe" TOU ojTé Zi xaTspoy o03éy éoTi xav! dyÜpciroUG , cUrE [uuo Doviorepov. &j yàp 34 cToUTÓ ye Doxéei Üply &iuai wuGTOv . Ogre. TUpayyeUuegÜzi càg OM, TO) mpRTOI TÜpDXVVOV K&- TAS TIG JAEVOI wap cQisi müroci, oUT9 xal ivi AAA) DÍo4cÓs xaTICTÁWX" Uy 02, müTO) ipei &jyrez TUpawyQy , xxi QuAZscovTEg DcivóraTX TOUTO | £y (1) Plat. 1,1. p.566, D. — 569. C. Apprime cum his cou- veniunt, quae leguntur de Corinthiorum tyrannis apud He- rod, Lib. V. c. 92. Cff. quae de tyranni natura et condi- tione cum aliis permultis memorant Herod. Lib. III. c. 8o, et Arist, Politic. Lib. IV, c. 8. 134 DISQUISITIO ljy74ü Ecüpra wA yruielai, capxwpRete 8g vOUé CU pAxous* ei Ob müvO fpnzeipor Pace. sxüTATED: MjAETG elxere àv wep) müToU yvj.uc ajuelvovmé eup[QAAAE- cÜüci *mep vov" (1). Ne plura seligam' ex ' hàcce egregia Sosiclis. oratione , qua pessimam. tyrarini indolem probat deinde Cypseli et Periandri, Co- rinthi tyrannorum , exemplis, ipsa disputationis hu- jus lege prohibeor. Ne autem Graecos tantum hoc in genere laudare videar, elegantissima tandem hisce apponenda est Ciceronis de tyranno senten- tia: , Hic est enim," ait, ,, dominus populi, quem Graeci tyrannum vocant; nam regem illum volunt esse, qui consulit ut parens populo conser- vatque eos , quibus est praepositus, quam optima in conditione vivendi. — — Simulatque enim se inflexit hic rex in dominatum injustiorem , fit continuo ty- rannus , quo neque tetrius neque foedias , nec Dis hominibusque invisius animal ullum cogitari potest :- qui, quamquam figurà est hominis , morum tamen immanitate vastissimas vincit belluas. Quis enim hunc hominem rite dixerit, qui sibi cum suis ci- vibus, qui denique cum omnium hominum genere nullam juris communionem , nullam humanitatis societatem velit (2). Hisce omnibus bene perpensis, dubium esse non potest, cui potissimum causae extremum istud ty- ranni apud antiquos odium tribuendum sit. Is enim, si- (1) Herod, Lib. V. c. 92. (2) Cic. de Rep. Lib.!I. c.26. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 135 sive Rex sit seu civis nobilior, in quem favorem suum gratiamque contulit populus , sensim ita hac re efferri solet ac fastidiose se gerere, ut, omne dum nefas et injustum perpetrat, tandem vere ty- rannus factus legum, quae civiutis saluti prospi- ciunt civiumque jura tuentur, ipse omnem tollat vim et pro arbitrio res civitatis administret, "Tum pro- fecto de civium aequalitate et libertate actum est, tum omnino nulla est respublica, quia nempe haec , ut docet Cicero, non amplius res popu/i esse dici potest (1). Itaque civium aequalitate tota sublata, ipsa civitas citato gradu ad ruinas vehitur. Haud dubie id significat quoque apud Platonem Socrates: »Ei 9 Awpumos sio 3 óMmyapuim Tig , 9 xoà Oupuo- yd. M » Di €- ^2 LS ! xpaTia, sbusov Esrouoce v00VQV. xo éziupuv Opeyopuévuv, Xol vAWpoUcÜmi TOUT(V Oto[évwW , GTíycucAXy Ob oUOEbV, E) kl , , M - , e, L Li &AX GVNVUTO XXÀ ATAXOTQ XXXO VOGYAUTI EUVEYG OL E- yv. Z&p£e: O3 móAscG 5 vivoc iüiQrOU , XxOvTOUTUTHC XS Ó ToloUTOG TOUS vÓjioUuc* 0 vOv 0" £AEyop[sv y OX [oTi ceTW4pias uHuxav4 (2). Et sie quidem jure tyran- nidem antiquitas zà £fowarov cü; mÜAsug vow vocasse videtur (3). Erit (1i) Ap. August. de Civ. Dei, Lib.IlI. c,21. Cf. Cic. de Rep. Lib. III. c. 21. (2) Plat. de Zegg. Lib. IV. p. 714. A. (3) Non mirum igitur , tyrannicidis olim tantos fuisse tri- butos honores, imo majores quam qui forliter rem pro pauria gessissent, ^ Etenim civitas ab hostibus obsessa fa- cilius in libertatem vindicari poterat, tyrannide vero pressa everlebatur plane, Similiter apud Orientales summis laudi- bus celebrari solebit sanguinis vindicta, quamquam hanc in- 136 DISQUISITIO Erit fortasse quispiam qui hisce ita adversetur, ut statuat, non se;per tyrannidem evertere solere civi- tates, allato Pisistrati Atheniensis aliorumque exem- plo. Et, fateor, bonus omnino ille tyrannus fuit legumque Solonis servandarum studiosissimus ; — scripsit enim Plutarchus: .,,,'O Ileiíevperos &yuxpa- TÀe w&vousvog TGV mpaypud ruv, oUTeG éLtÜspdmreucs vTüy ZdA«ym , TiGV xol QuAOQpovoU|usvog xol | [uera Té&juTÓAAEVOS , Gere Xx GcUjwDouAOV sivi. XO TOAAD T&V Tpaccoutyoy BfmcXiuely. x&l yàp &QüAmTTE TOUG velo TOUS VilsCUg TOU EiAnvos , Éuuévev mparos MOTDG s xzl Tob; QiAcwe dwmyxátev" (1)5 — sed, ut verbo dicam , Pisistratus suá fuit voluntate bonus atque , etiamsi leges patrias non contemsit, contemnere ramen eas potuit et rempublicam pro lubitu gerere. Nam, quod rite animadvertit Aristoteles ,. ipsi ty- ranni civibus Lex sunt (2). Quodsi jam quaeratur, qui fieri soleat, ut ad tantam proruat populus licentiam , ut, mite legum imperium aspernatus, durum tyrannidis jugum. ac- cipere cogatur; non potest non rei causa continuo esse manifesta, Uii enim libertatem civilem veluti fundum suum habere constat in £oni; civium mo- ribus, ita e eorrupus llis exoritur utique licentia. Amis- inler et tyrannicidium id potissimum discrimen obtinet, quod sanguinis vindicta ad familiam tantum, tyrannicidium ad totam civitatem referebatur, quod diserte exponit Cl. van Heusde, J2Diatr. p. 80. sqq. (1) Plutarch. vit. Solon. c. $1. Cf. Herod. Lib.I. c. 59. (2) Aristot. PoZitic. Lib. HJ. c. 8. $. 2. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 137 Amisso enim justiiae et pudoris sensu, dissoluti moribus cives, quod justum , quod honestum est flocci aestimantes , quodcunque suam coérceat lasci- viam et petulantiam frenum repudiant excutiuntque, Nihil tantam iis parit molestiam, quantam vel mi- nima servitii foraia, ut ipsum adeo servitii, volun- tarii etiam , nomen audire piaculum ducant. Itaque severo illo et intolerabili , ut opinantur , legum im- perio contemto . quocunque trahat. lubidinum impe. tus, eo temere ac inconsiderate ruunt (1)... Ubi autem eo pervenit effrenata licentia multitudo , praeterquam quod. in comitiis causam reipublicae non amplius sustentant, eatenus. illi. sibi pararunt agendi liber- tatem, ,ut .quod. sibi vindicant jus, id.ceteri;om- nes habeant, ut omnes. pariter pro. lubitu agant inque semet invicem saeviant, ut re. vera. nulla in tota civitate adsit libertas, cujus. quae etiam re- mansit formam. tandem delet prorsus orta tyrannis. Probabunt haec item egregie antiquarum gentium fata, $. 2. E lapsu reipublicae Lacedaemoniorum. Caverat, quod supra ostendi, omni studio Lace- daemoniorum legislator , ne corrumperentur civium, suo- (1) Similiter suorum maxime aequalium néquitiam notans Horatius , Carm. Lib. III. Od, XXIV. vs. 55. : » Quid leges sine moribus Fanae proficiunt ?"* 138 DISQUISITIO suorum mores, quo factum, ut satis diu floreret viseretque respublica et virtutis cultu esset in ce- teris Graecis conspicua. Ut vero a legibus rece- dere coeperunt Lacedaemonii, brevi quidem ingen- tem sunt gloriam nacti, sed ita viam simul sibi pararunt ad pejores mores et civitatis interitum. Sensim enim et aurum divitiasque sibi conquirere et principes evadere Graeciae studuerunt (1) , quod utrumque repugnabat plane Lycurgi legislationi., Consüluerat. hic egregie civium robori et virtuti bellicae, non ut imperandi studio ducti alios popu- 'los bello tentarent, sed quo acrius patriam suam ab hostibus infestatam defenderent vitamque beatam ex virtute et civili concordia sibi compararent (2). Dominatum vero posterioribus temporibus spectasse Spartanos vel ex erécet (3) quam moverunt , vulgo belli Peloponnesiaci nomine dictà, luculente appa- ret. Ferre enim majorem Athenarum splendorem, maxime z£/2 ÓÜxAzecoxpzriuc honore auctum , nullo modo poterant, ideoque ambitioni suae indulgentes plurimas Graeciae civitates in Athenienses concita- bant, Ubi autem Lacedaemon voti compos facta erat (1) Xenoph. de Rep. Laced. c. 14. i (2) Plutarch. vit. Lyc. c. 5o. init. (3) Verissime enim Plato: ,, "EAAwvas uiv &pz Bupfuipose xzi Bupfdpous EAAws: mOAtuEiV umopévov; vs Qucoutv xi oAspíous Qücei £ivzs , wai móAcpov TÀV Ex bpzy TU ÜTWV xAwríow ^ "EAAwvus BB'EAAwew, Üvaw vi TO10U TOV DpüjG , Qicei u£v QíXovs eivai, voreiv 9' v v ro Üra Tv EAMÓZ xai avuciktew, xu ccTÁGIV TÀI TOLGÜTMV C204 XAWTÉOV Je de Rep. Lib. V. p. 470. C. PHILOSOPHICO - HIS'TORICA. 139 semelque- in patrias. leges peccaverat, in maximam deinde proruit morum pravitatem. - Etenim "quum antea Lycurgi jussu (1) omni opera a3 divitiis et luxu. cavissent , mox iis perquam fuerunt delectati. Ita ^," Ayo acinsUovros , sloshjUg wdpucqum prO tie T4» XopTWv , xol uer TOU vopdouuoTOg mAcOVeElx xxl mAoUTOU ÜUAo émiw, Quà ANUcmvOpov' Oc , mice &y dy&AtTOG ÜmD wu TGV » vérAwoe Tv mar plo Qi- AomAOUTlaz x TpUQSc, xal wpucbv xci &pyupos éx TOU TOAÉMOU XDTGUyUV , XOl TOUG JAUXOÜDYyOU KD/TÓ- mAITSUSZpLEVoS vdpiouc" (9). Ubi autem irrépserat in civitatem auri argentique admiratio, comitataque fuerat divitiarum possessionem avaritia et sordes, usum fructumque luxus, mollities atque profusio ; bonis plurimis excidit. Sparta (3). Quid enim fa- ciant leges, ubi sola pecunia regnat? (4). Evase- runt ita paulatim Lacedaemonii, quod in timo- cratià describendà observit Plato , Q&39AOb w»- prwv, &rs TipGvreg xml o0 Quvepüs xTüpsvOr, Qu- A&ymAGTO: OB AAAOTploy OU PmiÜupiav, xcY Ad0pg TÀc Qoovàg mxGpzoUpLevol, Gump TUXiOsG TrXTÉpx TV VÜU4LOV dmobipdoxovrss , oix, Um) weiboUc , ÀAX dm [Dus zemXibEUMéyor Oà TD Tljo dA"Üic Movcus Tig ueTà * nma (1) Plutarch. 1.1. c. 19. f£. (2) Plutarch. 1.1. c.5o. Cf. vit. A4gid. c.5. Agisautem, de quo h.l. sermo est, palre usus fuit zrcAidamo, Plu- tarch. 1.1. c. 29. f. (5) Plutarch. vif. 4gid. c.3. (4) Suut verba Petronii , c. 14. 140 DISQUISITIO Aóyuy T: kLÀ QuAoTOQlas cdweAHuKEvaL xot mpeoQuTEpas vujwacTiXXy puoucixiis TeTIUuxévoa" (1). Sed vel sic tamen quum retineretur Spartae ratio hereditatum , quam praescripserat Lycurgus, ut nempe pater filio suam sortem relinqueret , idem ordo et aequalitas utcunque in civitate permanens ceteris peccatis obstitit; —Post vero, ut tradit Plutarchus, exstitit Ephorus quidam, nomine Epitadeus, qui, simultatem cum filio exercens, rhetram promulga- bat, licere unicuique hereditatem suam sortemque cuicunque vellet et inter vivos donare et relinquere testamento. Atque hic quidem quo irae suae pri- vatae satisfaceret , ean tulit legem 5 ceteri vero prae avaritia comprobantes et sciscentes , optimam con- stitutionem convellerunt. Nam citra delectum de- inde possessiones quaerebant potentiores, succes- sionibus propinquos pellentes, brevique opulentiá ad paucos confluente, inopia civitatem occupavit , iliiberalÀtatem efficiens atque a bonis artibus distra- hens cum invidia et odio locupletium (2). Hac morum depravadone mutuaque discordia , qua spretis legibus laborabant Spartani, tandem ci- ves suos liberare conatus est Agis , Eudamidae fili- us, et ad pristinam legum observantiam ac liber- ta- (1) Plat, de Rep. Lib. VIII. p. 548. B. (2) Plutarch. l.l. c. 5. Hauc Spartanorum discordiam, e divitiarum abundantia oriundam , natasque inde divitum et pauperum factiones respexisse videtur Plat, de Rep. Lib.VIII. p.550. C. sqq. in adumbranda oligarchia, ut animadvertit CI. van Heusde, Zz:f. Vol. IIl. p.149. PHILOSOPHICO - HISTORICA. I41 tàtem, quantum liceret, reducere. Dicere enim solebat, se regnum minime appetere, nisi id per ipsss leges reciperet majorumque instituta (1). '" Et vero, res prospere ei cessura primum videbatur, quum sponte ad virtutem se accingerent juvenes, libertatis causd prout vestem vivendi rationem mu- tantes. Majores vero natu severam Lycurgi di- sciplinam , quemadmodum dominum e fuga reduces servi, timebant et expavescebant, insectabanturque adeo deplorantem reipublicae statum Agidem ac ve- terem desiderantem Spartae dignitatem (2). Agidis, quem deinde perdidit suus restituendi libertatem amissam ardor , laudabile exemplum secutus est Cleo- menes, cuiitem displicebant mores suae civitatis, in qua otio et voluptatibus demulcerentur cives, negli- gerentur res publicae et singuli suis tantum commodis prospicerent (3). Sed hujus etiam vani fuere conatus. Posteaquam enim Achaeorum civitati praefici stu- duerat idque non tulerant Achaei, magnum hos in- ter et Spartanos odium bellumque exstitit, Achaei auxilium nacti ab Antigono Dosonte Cleomenem ad Sellasiam devictum fugarunt. Ab hoc inde tempore evanuit Spartae nomen decusque, et tyrannis sub- jecta misere civitas languit. Exstincta enim prorsus est antiqua populi virtus, quique sine moenibus cives plurima saecula liberi, aliquando etiam principes Grae- (1) Plutarch. 7t. A4gid. c. 4. f. (2) Plutarch. 1, lI, c. 6. (5$) Plutarch. 7t. Cleom. €. 2. sq. 142 DISQUISITIO Graeciae fuerant, deinde muris, velut compedibus, circumdatis vincti, in extremam servitutem detrusi sunt (1), ut tandem , amicitid quadam cum Roma- nis inità, ab horum fere arbitrio pependerint. Patet igitur satis, opinor, vel e sola hujus gen- tis fatis, quod maxime nunc spectamus , moribus corruptis negligi spernique leges, neglectis spre- tisque legibus tolli civibus libertatem. Nec meliora docebit, quam nunc contemplatum eamus , Athe- narum respublica. $..9- E lapsu reipublicae Zftheniensium. Instituerat Athenis Solon democraticam regiminis formam, non meram quidem , sed temperanter mixtam (2). Magistratus autem non unicuique promiscue concesserat, sed opulentioribus tantum optimisque civibus (3). Veruntamen quod ille tam prudenter sanciverat , id immutatum haud ita multo post est operá Aristidis , ut deinde omnibus pariter civibus gerere magistratus liceret (4). Hujus au- (1) Liv. Hist. Lib. XXXIX. c. 57. Moenibus enim cingi Spartam noluerat Lycurgus, quia putabat urbem fortibus civibus cinctam bene esse munitam , ut tradit Plut, 7f. Lyc. c. 19. f. (2) Aristot. PoZizic. Lib. I1. c. 9. €. 2. (5) Plut. 7t. Sol. c. 18. init. Vid. imprimis etiam Iso- crates, Oral. Zreopag. p. 141. sq. (4) Plutarch. 7f. Z4rist. c. 22. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 143 autem populisciti-tantus' postea abusus fuit , ut nulla plane requireretur. Politicae peritia, sed unusquisque de: gràvissimis rebus: publicas institueret deliberatio- nes; faber lignarius, aerarius, sutor, mercator, nauta, dives, pauper, nobilis, ignobilis, omnes pariter: rempublicam gererent (1).: Qua quidem per- versa civium. aequalitate ;; quam immutatis legibus induxerant, effectum est, ut et bona ordinum ae- qualitas ,, prudenter a Solone instituta , tota evane- sceret et magis etiam in licentiam prorueret civitas, At haec justo: ordine exponenda sunt. Post bella Persica mirum quantum splendere coe- perit cum: Graeciae totius tum praecipue Athenarum nomen. Athenienses enim eum inde maxime fructum perceperunt, ,dere óA/yac "uspac oTepyléyrsc TOv a» TGV , TT0ADV topüvov Beo ardrou TGy GAX xeréoruoay.. (2). Etsi autem jam antea re nautica Athenienses ceteris Graecis praecelluerant , post haec tamen tempora multo. etiam magis ei operam dare et mercaturam imprimis extendere coeperunt, unde maxime fa- ctum , Ut vci ÜxAaccoxpmriav impetraverint. . Docet autem Plato, Athenienses, ubi rei nauticae ita studuerunt, ut bellum mari potius quam terrd ge- rerent , 5,é&0100 yai, muxvà dmomwoyrMe OpopixGs sig TàG VXUG. TXXU TAA GmONpely , xol OoXEelV [uM qicppüy ocv (44 TOMMBVTAG AOÜVNCKEIV 9 pÉyoVTAG égi* (1) Plat. Protag. p. 919. D. — Hanc pessimam omnium aequalitatem et libertatem ex Aristophane delineavit Ci, Heyne, Opusc. Vol. IV. p. 392. sqq. (2) Isoevat, in JrceAid, p.324. 144 DISQUISITIO igyiQepoufymv oAsQicv' ÀAN sixxmims arcis yivecdau mpoQácsis xol cQiopa. érolpue , Ur T6. TAA UnI , xal Qeiyousi 24 rivus o)x. lason , Ge Quoi , Quyas" (1). Sed praeterea quum adeo indulgerent Athenienses mercaturae agendae studio, mores inde haud par- vam labem contraxerunt. Nam uti, antiquarum praesertim civitatum ratione habitá, verissime elo- cutus est Cicero: , Est maritimis urbibus etiam quaedam corruptela ac mutatio morum : admiscen- tur enim novis sermonibus ac disciplinis , et impor- tantur non merces solum adventitiae, sed etiam mores, ut nihil possit in patriis institutis manere integrum" (2). Et omnino Athenae cum Corintho aliisque civitatibus triste deinde hujus rei exem- plum suppeditarunt. Constat certe eum in modum exuere paulatim Athenienses majorum virtutem coe-* pisse, ut Periclis aetate ad tantam jam processis- sent segnitiem , ut festos dies splendidosque lu- dorum apparatus fere unice curarent, adeo facti loquaces et loquacitatis amantes, ,457se eig có- by Érepoy cüxaipous ?| Afyeiw Ti XX dxoUsiy XXiVOTE- pov" (3). Desiderabatur omnino Periclis aetate mo- "s ma- (1) Plat, de Legg. Lib. IV. p.706.C., quem locum af- fert Nob. de Geer, Diatr. p.41., qui omniuo hac de re conferendus est. (2) Cic. de Rep. Lib. II. c.4. init. (3) Culpam horum aliorumque vitiorum iu Periclem ipsum, ejus maxime eloquentiam. respiciens , contulit Plato, quum animadverteret ,, IIegxAéz. zemoiwuévzi Alwvaíouc ZpyolG xzi BeiAo0e xi AáAove xz QuAGpyÜpovuc, — Gorg. 515; E. CE PHILOSOPHICO - HISTORICA. 145 ralis civium. praestantia. Lucri studio mores : varii atque .infidi evaserant, ut civitas esser tum ins terná destituta fide et amicitià, tum ceteris civitas tibus invisa (1). Ipse autem Pericles vel eo quod , Ephialtis operà usus, fregit Areopagi munera (2), quae in custodiendis legibus censendisque moribus cernebantur potissimum , summopere reipublicae no- cuisse videtur. Antea enim , teste Isocrate , » và Miy Éxelywe Tío tüTmElms oUtus émaubsUÜuomv oi o- Aire mc dperv, Gers cs iy müroUs p»; xivéiy* ToU; Ob sio hw wüpxv eie MAAOVTAS, &mAyTEG Lade Mevor vIXEV^ (3). Hisce omnibus prava accedebat Sophistarum doctrina, qui, ipsi justá. doctrinà ve- ris- Cf. Platarch. Fit. Pericl. c, 11. f. Verum enim vero , Pos liticum. quaerebat Plato, qui optime civitatem adminislra- reli, oratorem quaerebat, qui non blandiretur civibus, non gratificaretur eorum lubidinibus , sed su4 ipsos redderet ora- tione meliores, virtutis amorem in ipsorum animis excitaret aleretque, Quod quum spectaret neque in Pericle inveniret , quippe qui Athenarum quidem splendori adaugendo , non vero moribus civium emendandis consuluisset , Politicum huncce ; honoribus laudibusque ab omnibus velati riactatum : non admodum ipse celebravit, quo aptius ejus loco pera fectam proponeret ad imitandum imaginem. Vid, omnino Cl. van Heusde, Init. Vol. lI. P.I. p. 101, SQd. , praesers tim p. rog, sq. Cf. Stallbaum. ad Pjat. l. l., üti etiani W. C, L. Clarisse et J. C. G. Boot in suis de Perzele com ,mentationibus, Traj. ad Rh. 1854. , p, 117. sq. et p. 93. sq; (1) Plat. de Legg. Lib.I1V.705. 4. Cf. Nob. de Geer ; J. 4. p. 42. 45. (2) Plutarch. 7;:. Pericl. c.7., 6.9. Aristot. Politic, Lib, 1.c.9. j.5. Cf. Cl. Luzac in Socr. cive , p. 58. (8) Isocrat. Orat. Zreop. p. 156. k » 146 DISQUISITIO risque destituti opinionibus , vulgi aures varie ca- ptabant et adulatorid istà arte usi juventutem plane corrumpebant (1). Incidit. in tempora ista bellum , quod dicitur, Pe- loponnesiacum , e quo acerbissimum tulerunt Atie- nienses fructum, ut a Lacedaemoniis devicti in crudelem deinde pervenerint civium. quorundam , uiginta tyrannorum nomine, dominationem (2). Nulla tum fuit populi res. Ipsi enim tyranni omnem deprimentes civium libertatem optimum quemque interficere, ipsum adeo Theramenem, qui civium causam tuendam suscipiebat , haud verebantur (3). At simul morum honestas in civitate per erat eXi- gua. Plato rem repetit e mutata musices ratione, tragoediam maxime et comoediam respiciens (4) , quae (1) Sophistarum disciplinam eorumque noxiam in popu- lum Atheniensium vim e Platone optime illustravit Nob. de Geer, p. 4. sqq. p. 53. sqq.; quocum conferri merentur CI. v. Heusde , Int. Vol. 1H. P. I. p. 15. sqq. et doct. Groen, Prosop. Plat. p. 77: sqq. (2) Cernitur hac in re Spartanorum prudentia. Quodsi enim externos praeponi sibi vidissent Athenienses; id non tantum non tulissent , sed libertatis amore excitaü armis eain studuissent vindicare. ^ Civibus vero suis multo lubentius, rerum statu acquiescentes, obedituri videbantur, Similiter egerunt postea in Graecis civitatibus Macedones. (3) De Athenarum hoc tempore conditione legg. [socr. !. !. p.155. quosque ibi laudat Bergmann.; Xenoph. Hist. Gr. Lib.IL c.3. Plura dabunt Cl. Luzac, in anim, ad Orat. de Socr. cive, p. 235. sq. et doct, D. T. Siegenbceek , diss. hist. et. liter. de Athen. condit. sub. imp. Triginta Tyran- norum , L. B. 1858. (&) Plat. de Legg. Lib. ILI 70o. D,sqq. Cf. Cl. y. Heusde, Init. Vol. lll. p.68. sq. PHILOSOPHICO HISTORICA. 147 quae tamen viri sumtni sententia unice ad mores referri debet. ,, Ojd2puo0 yàp xivoUvroL quoucixijé TpÜmol» Gycu croMTIXEV viuuy TÀ» queyicruy" (X). Scilicet continuit olim musica poésin simul et refe- rebatur utraque ad res sacras, ejusque integritas ad puerorum animos apte instituendos requirebatur quam maxime. [lla vero aetate musici modi mutati referebantur unice ad cives delectandos , qui deinde jus sibi arrogabant de re musica decernendi et de quacunque re pronunciandi. ^ Haec tandem licentia omnia invasit, ut, quum sibi quisque idoneus vi- deretur cujusvis negotii judex , pudorem exciperet impudentia, modestam legum reverentiam petulans licentia; quod quidem in Platonis de Legibus opere aperte significatur. Ibi enim suam procul dubio ci- vitatem spectans Plato: ,,'EQe£5c 345 reir T £Acv- 0epía. j ToU p &üéAews oj Apspouei DcvAeUew ylyvoiT! &w' xal Émopéy TaíTW , Qeiyti TTD; XX uwTpé xci mpec[juripav OovAelmw xol voulérweiy. xod éyyis TOU víAoUs Uri, vópuuv Cwrelw p ÜmwRdoI elyau. mrpDe aüTQ OB 3404 0Q TÉARi, Ópxow) xoà mioTEGV kx) T [172.2 TV ÜsGy 1 QpovríCem, Tw Aeyopéyuv mxAcIÀV Tira" Xv QUciv émiDeimvüoiy xxl pupstujstvois* Emi và mürÀ mA Énelum d QuxoévoUS , wmAETÓM Miiya üldyoVTAS , QA cL mori xax" (2). Nec mirum: nam depra- va- (1) Plat. de Rep. L.IV.424.C. Idem ante Platonem dixerat musicus Damon , ut observat Cl. den Tex ; de vi mus, p. 152., qui omnino de hac Platonis sententia consulendus est, impr. p- 148. sqq. (2) Plat. de Legg. Lib. III. 700, D. — 721. C, K 3 148 'DISQUISITIO vatà mvsicá- corrupta etiam erat juventutis institu- tio, ut in custodum constituenda in 7o//z/a edu- catione -animadvertit Plato. — ,, TÀ 277 QuAaxT4gpIov » Ge f&cikey , éyrRUÜm TOU cixoDouMéoy TOlc QUAxEW , fy ucucixg. — 'H woby mapavoudx jgoloc mUTM A&v- üdysi mapxiucévw. — Nol. Gc £y meiDiEG v6 pépet xal óz xaxb» oj3ly ipyatouiv4. — O00B yàp épyd- Cerxi AAAO ye 3 xxr cpuxpb) eigolxic ouv) opu Vohis? pc TÀ 304 Te kal rà émITMDSÜuATO. Ex Di TOUTUV elg TÀ Tp0c &AM4ACUG ÉupQoAcu ueleeov éxQai- y&t , éx. 0B By vv Évuu[BoAney Épyeron émi moUs vipsouc xml voAITSluG GUV TOAMÉ OtMytid s, teg Ry TEAEUTUOO mávrx iDia xa Owuosim &wxrpéjw (r1). Factum. ita deinde est, ut inertiae toti dediti alel maxime delectarentur juvenes , versarentur apud tibicines , in caupona ederent biberentque, scurrilitati stude- rent, despectui haberent.parentes (2). Legendus etiam. omnino Thucydides est, ut recte de turpis- simis Atheniensium hac aetate moribus cogitemus , unde discordià summi inter se laborantes civitatem plane divellebant (3). Quum (1) Plat. de Rep. Lib.IV.454. D, E. Cf. Cl. v. Heusde, Init. Vol. i LI. p. 65. 58. quemque ille laudat Cl, den l'ex , l. I. p $4., 55, (2) Isocr. !. l. p. 149, ubi vid. omnino Bergmann. (5) 'Ehuc. Lib. Ill. c. 82. Ne miremur toties Platonem in scriptis suis de harmonia civitetum praecepisse, ipsa hejus prohibet qna vixit aetatis eunditio. "lantarum enim turb:srum quolüidie testis, fieri aliter vix potuit, quin pro suo ingenii acumiue el pruden!ia Plato pessimam Graeciae Sor- PHILOSOPHICO - HISTORICA. 149 Quum igitur ita descivissent ab avit virtute Athenienses , ut factionibus continuis ac simultati- bus perderent plane civitatem , quae legum fuerit Observantia, quae judiciorum ratio, vel me non monenie unusquisque continuo intelligit. Immuta- tam enim regiminis formam, quam solon constitue- rat, modo jam memoravi. Exstitit autem postea Cleon, qui ut orator erat satis eloquens, ita tur- bulentum se civem praestare solebat (1) et. dema- gogica arte usus rempublicam fere dilacerare. Sum- ma enim rerum a principibus in civitate viris ad opifices et infimos quosque pervenerat, qui et ipsi mercede quasi. conducti conciones frequentabant suáque petulantià bonos omnes arcebant, ut tan- dem armatis esset copiis opus, quae et quietem in concionibus servarent ac tranquillitatem , et invitos vi ad eas frequentandas cogerent (2). Ea denique erat temporibus illis libertatis conditio , ut quisque quod vellet, non quod deberet et e re esset patriae agere mallet, modo suà esset opinione liber. Haec omnia respiciens noluit Plato, ut ipse tes- tatur, rempublicam capessere. 4 03 yàp éri ," quit , in- sorlem , ex turbis istis civilibus in posterum ;mprimis natam , tum attenderet, tum scriptis suis expriméret. lude uti repetenda alia de civitatis felicitate praecepta suut, ita maxime quae in libris de Hep. de civium concordia dedit, Neque alia faisse Ciceronis ralio videtur. (1) Cic. in Zru£. c. 7. y (2) Rem ex antiquis egregie explicait. Cl. Luzac. l.l. in anim, p. 426. sq. 3 à 130 DISQUISITIO quit, ,2y rois vOv muTÉpuv wÜsci wal ÉmwITWOSÜJMACIV « mM XgGw Ouokeero s (1). Et vero [socratem, vió» Quesi QuAOsoQoy libertatisque verae | studiosis- simuzm, hoc modo suos cives accusantem -audi- mus: ,llAsecTOUg O& vilijuvon vuovg, bUT4& ÜM- yo» &üTGV QpovriCouev , (fv yàp dxoUcmvreg yydoscüs xal msp vTÀw AAAwV) Gere Üxykrou Tio Cuplas émi- xelpiéyHG » 31V TiG AQ OEXAQUV y TOUG TOUTO (QavepraTo voiUvrxS GTpATWYyoUS weiporovoUssy" (2). Pariter Ae- schines: |,, Oi 38 vópoi xaTGAdovrui , xxl 9») Owpuoxpu- vía OuwÜsiperzi , wx cà füog igi moAD mpofumiver sümepg wp évlore Adyow wu wpwueToU (Qlou vrpocoé- sec0e" (3). Scilicet , in libertatem se vindicare stu- debat populus Atheniensis , sed in nimiam istam, cujus, suam fortasse significans patriam , miseram sortem nobis adumbravit Plato. Quid igitur istis. cum lege ac justitia esse commune poterat? In- fringere eae populi libertatem et cohibere existima- antur, servitutis adeo exsistere causae, Unde ca- pitis reo liberum obambulare licebat, modo multi- tudini placuisset; contra vir probus honestusque, ob id ipsum populo invisus, morte mulctari sole- bat. Fieri autem non potest, ut stet neque eversa jaceat civitas, in qua judicia non magnopere rata sunt et a privatis etiam corrumpuntur (4). Quae (1) Plat. Epist. VII. p. 852. D. (2) lsocr. Orat. de Pac. p. 169. (3) Aesch. Orat. in Timarch. p. 25. (4) Plat. Crit. p. 5o. B. Cf. Aesch, !, 1, p. 1. f. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 15r Quae quum pessima esset Athenarum conditio , uti ceterae Graeciae, ita ipsis quoque ea exstite- runt tempora , quae tristissima calamitatum. suarum serie manifeste ostendunt, quid ad civitatis ruinam promovendam valeant dissoluti mores civiumque licentia. Posteaquam enim, quamquam universe fortius boni pro libertate loquebantur , quam pu gnabant (1), Thrasybulus a tyrannide patríam li- beraverat, erupit mox in Graecia bellum sacrum sive Phocense. Uti enim ortum illud erat e viola- tis sacris et. religione, ita Delphicum templum opi- bus suis spoliabatur , quibus sumtibus occurreretur nefarii belli. Divitiarum | moles in Graecjam mox redundabat omniaque luxu ingenti complebat (2). Insidiabatur deinde manifestius Graeciae Macedo- num Rex maximeque Athenis. Qui vero effemina- tus Graecus fortissimo hosti acriter restitisset ? Mercenario milite Graecorum alebatur exercitus (3) , quum ipsi inertiae ac luxui largiter indulgerent. Neutiquam profecto ejusmodi quid in vetustis gen- tis monumentis invenias; sed in tanta morum cor- ruptela patriae vix habebatur ratio; ^ Nativa com- | . Inu. (1) Nepos Zit. Thrasyb. c. 2. (2) Cf. Cl. Heeren, Ideén Vol. Vl, p. 425. sqq.; (5) Legatur hac de re Isocr. ad PAil. p. )01.; Orat. Zreopag. p. 156.; Panath. p. 249. ; Epist. Il. p. 41o. tnm vero etiam Orat. de Pac. p. 164. sqq. 174. , quae quidem oralio , ut aliae multae, ad internam Athenarum condi- lionem rite percipiendam pérquam est idonea, Cf. Cl, Hee- ren [deén, Vol. Vl. p. 297. sqq. 152 DISQUISITIO. munitas, qua servanda maxime stabilis esse potérat reipublicae conditio , hisce temporibus magis etiam: evanuerat, ut non tantum non alacriter xoiovizy suam ab hoste defenderent , sed principes etiam in €ivitate viros rem patriam turpiter negligere et praepotenti prodere Philippo haud puderet. . Dele- ctabantur adeo Athenienses nihil faciendo, rebusque perditis deliberare fere solebant (1). Optime in- genium Atheniensium cognoscimus ex ornatis ora« tionibus Demosthenis, qui quum unus in paucis: rem patriam non turpiter negligeret, acerrimus exsistebat libertatis civibus suis vindex populum- que, ejus reluctans libidini et peccata insectans (2), ad bonum honestumque impellere nunquam non conabatur (3). Quid vero tali rerum statu pro- desse magnopere potuisset eloquentia forensis ? Fabulas narrantem lubentissime ignavi isti audiebant , res serias tractantem tantum non repudiabant (4: Quod autem. de Athenis dixi, id haud scio an liceat de cuncta Graecia verissime dicere. Constat saltem inter omnes, Philippi Macedonis aetate Athe- nas, Lacedaemonem, Thebas, Corinthum, cete- ramque Graeciam mutuis discordiis et morum cor- rue (1) Demosth, Orat. PAil. l. p. 51, 52. (2) Plutarch. Zit. Demosth. c. 14. (5) Vid, hac de re J. H. Scholten, de DemostA, eloq. characf. cum alibi tum maxime p. 148. sqq. Cf. Cl. van Heusde, Init. Vol. lf. P. I. p. 85. sqq. (4) Auctor libelli, qui contiuet czas X Oratt, Vol. IX. p. 371. ed. Reisk. PHILOSOPHICO - HISTORICA. k53 ruptela multo magis in. Macedonum venisse potes- tatem , quam armorum vi et copiarum multitudine. Pugnae.autem ad Chaeroneam consertae dies uni- versae Graeciae et gloriam dominationis et vetus- tissimam libertatem finivit (1). Neque quod Arati tempore excitatum. denuo: est libertatis. studium , restituere in integrum Graecorum res satis potuit. Quamvis enim , auctore Arato, plurimi ditionibus suis expellerentur tyranni, non tamen omnis ces- savit horum auctoritas neque revixit plane interna civitatum harmonia; quo factum imprimis est, ut Romanis tandem subjiceretur Graecia. SC E lapsu reipublicae Romatiac. Observavimus jam sensim demum paulatimque invaluisse in Romana republica aequalitatem , quae, ut constitueretur, continuis Patriciorum et Plebejo- rum altercationibus potissimum tribuimus, ut vero confirmaretur; XII tabularum legibus. Duravit satis diu. haec Romanorum libertas, sed moribus labem contrahentibus, imminui frangique uti nullorum non populorum coepta est, transiitque tandem in meram licentiam, ur plane studiis perversis dediti quid vel. lent agerent. Istum autem morum lapsum ex egre- gia Sallustii aliorumque descriptione illustremus. EÉnar- (1) Sic fere Just, Hist, Lib. IX.. c. 5. 134 DISQUISITIO Enarrata igitur antiqua popularium suorum morali praestantia, ita pergit Sallustius: ,, Sed ubi la- bore atque justitia respublica crevit, reges magni bello domiti, nationes ferae et populi ingentes vi subacti, Carthago, aemula imperii Romani, ab stirpe interiit, cuncta maria terraeque patebant: saevire Fortuna ac miscere omnia coepit. Qui la- bores, pericula, dubias atque asperas res facile to- leraverant , iis otium, divitiae, optandae aliis, oneri miseriaeque fuere. Igitur primo pecuniae, deinde imperii cupido crevit; ea quasi materies omnium malorum fuere. Namque avaritia fidem , probita- tem , ceterasque artis bonas subvertit; pro his su- perbiam , crudelitatem , Deos neglegere , omnia ve- nalia habere edocuit. Ambitio multos mortales fal- sos fieri subegit; aliud clausum in pectore, aliud in lingua. promtum habere; amicitias inimicitiasque non ex re, sed ex commodo aestumare; magisque vultum, quam ingenium bonum habere. Haec pri- mo paulatim crescere, interdum vindicari, post, ubi contagio quasi pestilentia invasit, civitas immutata; imperium ex justissumo atque optumo crudele into- lerandumque factum?" (1). Scilicet, subactá Car- thagine, omnis procul aberat hostium metus , totos se dabant Romani colligendis augendisque opibus , quae, varlis victoriis de Philippo et Perseo Ma- cedontae et Antiocho Syriae Resibus, tum etiam Attali hereditate. a2l'atae, mirifice Romanorum mo- res (1) Sallust; B. C, c. 10. PHILOSOPHICO -HISTORICA. 155 res labefactarunt et nullorum. non vitiorum deinde auctores fuerunt. . Operae pretium profecto. est attendere, quae de pessima hacce morum in re- publica Romana labe a. Livio traduntur (1), ori- ginem luxuriae peregrinae ab exercitu Asiatico in urbem iüvectam fuisse statuenti. Omnium autem maxime Romanae gentis libidinibus faverunt Bac- chanalia, Graeca sacra , quae, auctore eodem , ,ABocturna tandem ex diurnis facta, primo paucis tradita sunt: deinde vulgari coepta sunt per viros mulieresque. . Additae religioni voluptates vini et epularum , quo plurium animi illicerentur. Quum vinum animos , et nox et mixti feminis mares, aetatis tenerae majoribus, discrimen omne pudoris exstinxissent, corruptelae primum omnis generis fieri coeptae, quum ad id quisque, quo natura pronioris libidinis esset , paratam voluptatem habe- ret. Nec unum genus noxae, stupra promiscua ingenuorum feminarumque erant; sed falsi testes, falsa signa testamentaque et indicia ex eadem officina exibant" (2). Sed haec de tantis vitiis satis su- perque dicta sint: reliqua facile mente assequimur. Et quamquam aderant Censores, quamquam leges ferebantur sumtuariae, inveteratum. tamen malum aliores jam egerat radices omnemque evellerat pu- dorem. Tali rerum statu non mirum gravissimas mox ex- (1) Liv. Hist. Lib. XX XIX. c. 5. sqq. (2) Liv. l. l. c. 8. , 156 DISQUÍSITIO exstitisse in civitate discordias, quae a Gracchorum inde tempore penitus eam turbare. coeperunt. Inde apud Ciceronem Laelius: ,, Quid mihi L. Pauli ne- pos — quaerit, quomodo duo soles visi sint, non quaerit cur in una republica duo senatus et duo paene jam populi sint? — Nam, ut videtis , mors Tiberii Gracchi et jam ante tota illius ratio tribu- natus divisit populum unum in duas partes" (1). Et vero, quae sunt C. Memmii in senatu apud Sallustium (2) verba: ,,Occiso Tiberio Graccho, quem regnum parare ajebant , in plebem Romanam quaestiones graves habitae sunt. Post C. Gracchi et M. Fulvii caedem, item vestri ordinis multi mor- tales in carcere necati sunt: utriusque cladis non lex, verum lubido eorum finem fecit," Auctore autem Vellejo Paterculo mors C. Gracchi , initium in urbe Roma civilis sanguinis, gladiorumque im- punitatis fuit. Inde jus vi obrutum, potentiorque habitus prior; discordiaeque civium , antea condi- tionibus sanari solitae, ferro adjudicatae ; bellaque non causis inita, sed prout eorum merces fuit'' (3). Exceperunt has discordias tum bella Romanorum civilia tum in Africa Jugurthinum , quo quidem tempore is fuit legum apud Romanos cultus civi- umque libertas , ut quaz? quisque pessuma fecisset » tam maxume tutus esset (4), ea morum conditio , ut (1) Cie. de £ep. Lib. I. c. 19. (2) Sall. B. J. c. 51. (3) Vell. Paterc. Hist. Hoz. Lib. II. c. 3. (4) Sall. L, 1. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 157 ut Jugurtha Romam | relinquens | dixisse feratur , urbem. venalem. et. mature. gerituram , si emtorem inyenisset (1). ipse autem Senatus auri. rapiebatur et partium studio. . Revertamur. ad. elegantem Mem- mii orationem , , Postremo ," inquit, , leges, ma- jestas vestra, divina et, humana, omnia hostibus tradita :sunt. Neque eos, qui.ea fecere, pudet aut poenitet: sed incedunt per ora vestra magni- fice, sacerdotia et consulatus, pars triumphos suos ostentantes : perinde quasi ea honori, non. praedae babeant. Servi aere parati imperia injusta domino- rum non perferunt ;. Vos , Quirites , imperio nati, aequo animo servitutem toleratis ? . At qui sunt hi qui rempublicam. occupavere ? . Homines sceleratissumi , cruentis manibus, immani avaritia ,. nocentissumi , idemque. superbissumi 5. quis fides, decus , pietas , postremo honesta atque inhonesta | omnia quaestui sunt. — | Quodsi tam vos libertatis curam. habere- tis, quam illi ad dominationem accensi sunt ; pro- fecto neque respublica, sicuti nunc, .vastaretur 5 et beneficia vestra penes optumos , non audacissu- mos forent." | Nec meliora passa deinde respublica Romana est Marii et Syllae contentionibus, | quae non. prouti priores populi altercationes ad stabiliendam aequas litatem pertinebant communemque spectabant ciyium causam , sed ad partium referebantur commoda, ut altera summum in civitate imperium prae altera ob. (6) Sall. |. !. c. 55. Cf. id, c. 8. 158 DISQUISITIO obtineret. Quos isitur patriae amicos, sibi vero infestos judicabant, eos per proscriptionem exstin- xerunt. Demta autem simul aequalitas est viola- taeque leges sunt prorogando magístratuum tempo- re, ut v. c. Marius Consulatum per quadriennium gesserit, quo favore ita usus est, ut conciliaret sibi quicunque secum militiam agebant. Hi autem non ex honoratioribus civium classibus, prout mos ferebat majorum , sed ex proletariorum et capite censorum numero maximam partem fuerunt scri- pt (1). Interea , postquam L. Sulla, armis re- cepta republica, bonis initiis malos eventus habuit; rapere omnes, trahere, domum alius, alius agros cupere; neque inodum neque modestiam victores habere, foeda crudeliaque civis facinora facere. Huc accedebat, quod L. Sulla exercitum, quem in Asia ductaverat, quo sibi fidum faceret , contra morem majorum luxuriose nimisque liberaliter habuerat. — Hic primum insuevit exercitus populi Romani ama- re, potare; signa, tabulas pictas, vasa caelata mirari; ea privatim ac publice rapere; delubra spo- liare; sacra profanaque omnia polluere. — Ex di- vitiis. juventutem luxuria atque avaritia cum super- bia invasere: rapere, consumere, sua parvi pende- re, aliena cupere; pudorem, pudicitiam , divina atque humana ^ promiscua, nihil pensi atque mode- rati habere" (2). Proba juventutis educandae ratio in (1) Sall. B- J. c. 86. (2) S31 150295; 1o D. PHILOSOPHICO-HISTORICA. 159 in pessimam . negligentiam. ipsá parentum nequitiá erat depravata (1). ^ Virtutem enim colere in de- suetudinem abierat ; satis ducebant claros habuisse majores, quorum gloria sibi viam ad honores stra- tum" iri putabant (2). Quibus omnibus effectum fuit, ut Roma in dies corruptior plane tandem pro- baret , quod apud Plautum pronunciat in Trinummo Stasimus (5), » Atque utinam veteres mores veteresque parsimoniac Potius majori honori hic essent quam mores mali. Nam nunc mores nihil faciunt quod licet , nisi quod lubet. "mbitio jam more sancta ^st, liberata legibus. Seuta jacere fugereque hostes , more habet licen- tiam. - Mores leges perduxerunt jam in potestatem suam , Magis queis sunt. obnoxios quam parentes liberis, Eae miserae etiam ad parietem sunt fixae clavis ferreis , Ubi malos mores afígi nimio fuerat aequius. Neque istis quicquam lege sanctum "st ; leges mo- ri seryiunt. Mores autem rapere properant , qua sacrum , qua publicum." : 2 Tam (1) Vid. hac de re B. v. d. Velden, Comm. de puero- rum ap. Rom. educatione , Gandav, 1821. p. 9o. sqq. (2) Patet hoc imprimis ex oratione Marii, quae exstat apud Sall. B. J. c. 85. (5) Plaut, Zrinumm. Act. IV. Sc. VI. vs. 21. sqq, 160 DISQUISITIO Tam misera populi Romani conditione invaluit Catilinae , perditi viri, cum infimis quibusque inita conjuratio.. In. horum autem numero uti erant quos flagitium , egestas, conscius animus exagi- tabat, ita fuerunt etiam qui ,' foeneratorum saevi- tiam et Praetorüm metuentes , Catilinae sese addi- xissent , libertatis suae imprimis solliciti, Nec vero in tam corrupta civitate quod jus fasque esset à Praetore observatum semper fuerit, sed modo se- verius, modo mitius judicasse Praetorem perquam est verisimile, prout scilicet ipse vel creditoribus vel debitoribus faveret. Quid? quod tradit Sallus- tius, conjuratione patefacta misisse C. Mallium ad Q. Marcium Regem legatos, qui iniquitate Praeto- ris factum esse ostenderent, ut Mallius contra rem- publicam cum Catilina conspirasset (1). Ille autem etsi causam suam satis excusaverit, non tamen omne fide est indignus putandus. Etenim corrupta judicia jam Gracchorum tempore fuisse diserte mo- net Appianus , ubi ea a Senatu ad Equites translata a Graccho narrat. Quum enim, permutatá reipu- blicae potestate, in Equites transiisset potentia, hovos autem Senatui fuisset relictus ,. eo illos pro- cessisse, ut ron modo dominarentur in Senatores, sed etiam injuriis et contuieliis propalam eosdem in exercendis judiciis afficerent. —,, Tj» 33 B3upo3- xiz»," pergit Applanus, ,geraAz[odvrss xci vyiusá- guevot. xg. 0136. xepoGy .dÜpiuy » mico oüTspow Eri xxi Zut. (1) Sallust. B. €. c. 85; PHILOSOPHICO - HISTORICA. 161 dquerpórepoy .aüro)s éxpüvro. xovrwWyopous v& ÉyeroUe ém) TOig 7rAOUGÍOIg ÉémWyowTO, Xl TÀG TGV OtopoooXiGv OIKAG , cuviaTRueyo. Giciv aro , xx (QukCOjuevot , grum dvijpouv" (1). Talis jam ea aetate judiciorum. Romae fuit ratio satisque diu illa perduravit. X Uti autem constat in bene morata civitate legum cultu civibus vindicari libertatem , ita etiam procul dubio verum est, nisi magistratus et judices quae jubeat lex rite exse- quantur, libertatem exstare haud posse. Quando- quidem autem , ubi labem. populi mores contraxe- runt isque lasciviae totum se dedit, negligitur ce- teroquin etiam debita legibus observantia, sponte apparet, infractis a judice legibus, omnem evanes- cere quae supersit conservandae libertatis spem et praesidium. Quid vero deterrimam gentis Romanae conditio- nem prolixius exponam, quam prudentissimi qui- que in civitate viri, Cato (2) aliique emendare frustra studuerunt? Dolebat vehementer hanc suo- rum civium degenerationem optimus Cicero. Frag- mentum servatur ex ejus de Republica libris, quod prodit plane nobile viri ingenium , infelici patriae casu gravissime afflictum. Locumapponamus, ,,Ar- te nostram inemoriam," ait, , et mos ipse patrius praestantes viros adhibebat , et veterem morem ac majorum instituta retinebant excellentes viri. Nostra ve- (1) Appian. Hist. Rom. Lib. I. c. 22. , ed. Schweighaeus. (2) Vidd. Plutarch. 7i. Cat. ; Livius Hist. XXXIV. c. 5. L 162 DISQUISITIO vero aetas cum. rempublicam sicut .picturani acce- pisset egregiam, sed jam evanescentem vetustate , non modo eam coloribus iisdem , quibus fuerat, renovare neglexit, sed ne id quidem curavit, ut formam. saltem ejus et extrema tamquam lineamenta servaret, Quid enim manet ex antiquis moribus , quibus Ennius dixit rem stare Romanam? quos ita oblivione obsoletos videmus , ut non modo non colantur , sed etiam ignorentur. Nam de viris quid. dicam ? . Mores enim ipsi interierunt virorum pe- nurid; cujus tanti mali non modo reddenda ratio nobis, sed etiam tamquam reis capitis quodammodo dicenda causa est. Nostris enim vitiis, non casu aliquo, rempublicam verbo retinemus, re ipsa vero jam pridem amisimus" (1). Abiit enim brevi, ut fert nimia ista populi libertas, in tyrannidem, ut nulla omnino esset respublica, Unus magistratus summaur habebat Imperatoris nomine auctoritatem ; nec quamquam Caesare. interficiendo libertatem re- stituere conati sunt Drutus et Cassius, pertinuit caedes illa ad reipublicae salutem , cujus nempe cor- ruptior , status erat, quam qui corrigi posset. ,WErant fere omnes'Syllni, Cinnani, Mariani , Caesariani5 Romani reperiebantur paucissimi, Rue- bar ita in interitum suum Respublica Romana, quip- (1) Ap. August. de Civ. Dor, Lib. ILI. c. 21. Cf. Cic. de Rep, Lib. IIl. c. 10.; de Orat. Lib. I. c. 9,5 de Off. Libesd «eiiis ;5djbsclE Ieeitd, 6518. 9v de. zdmic. le. (92.; dpist. ad^ Atz. Lib, LV. Er. 1$. PHILOSOPHICO - HISTORICA. 163 quippe non una amplius, ut olim , sed in multas partes distracta. Imo divisa poterat dici in varias xoiyalag , societates , respublicas , sibi invicem inie micas et adversus se invicem alias gentes invocan- tes" (1). Non enim. Romae tantum , sed in p:o- vinciis etiam mule factiones altercetionesque ex- sistebant quum suspectum. plerisque esset Scnatus Populique imperium , ob certamina potentium. Ct avaritiam magistratuum 5. invalido legum auxilio ; quae vi , ambitu, postremo pecunia turbabantur ( 2). Tantam autem labem quum populi Romani mores contraxissent , simul etiam degenerari necessario de- buit eloquentia forensis et altrix evadere turbulen- tarum in civitate factionum. ^ Audiamus quae tam eleganter hac de re ab Auctore Dia/ogi de .Orato- ribus traduntur: .,,Jam vero conciones adsiduae, et datum jus potentissimum quemque vexahdi , at- que ipsa inimicitiarum gloria, (cum se plurimi di- sertorum nea P. quidem Scipione, aut Sulla , aut Cn. Pompejo, abstinerent, et ad incessendos prin- cipes viros, ut est natura invidiae, populi quoque adrectioribus auribus uterentur) quantum ardorem ingeniis, quos oratoribus faces admovebant! Non de otiosa et quieta re loquimur, et quae probitate et modestià gaudeat; sed est magna ista et notabi- lis eloquentia, alumna licentiae, quam stulti liber- tatem vocabant, comes seditionum , effrenaii populi in- (1) Ita Cl. v. Heusde , D/atr, p. 6o. (2) Tacit, J2zal, Lib. 1. c. 2, 164 DISQUISUTIO incitamentum, sine obsequio, sine servitute, con- tumax, temeraria, adrogans, quae in bene consti- tutis civitatibus non oritur. — . Nostra civitas , donec erravit, donec se partibus et dissensionibus et discordiis confecit, donec nulla fuit in foro pax , nulla in Senatu concordia, nulla in judiciis mode- ratio , nulla superiorum reverentia , nullus Magi- stratuum modus, tulit sine dubio valentiorem elo- quentiam, sicuti indomitus ager habet quasdam her- bas laetiores ; sed nec tanti Reipublicae Graccho- rum eloquentia fuit , ut pateretur et leges; nec bo- Tae formam eloquentiae Cicero tali exitu pensa- vit" (1). Sic igitur sub Caesaris tempora in gente Romana sese res habuerunt, pejoresque sensim sub reliquis Imperatoribus e malis factae sunt. Caesaris loco deinceps functus est Octavianus Augustus, qui, antiquá reipublicae specie relictá, £zssrgere paul- Jatim , muta Senatus ,, Magistratuum , legum in se trahere ,. nullo adversante , coepit (2). | Erant autem, ut fit, Imperatores modo meliores, modo pejores; sed quia nullis ferc finibus circumscripta eorum potestas erat, omnem animi impetum libere sequi poterant et sequebantur adeo. Senatum au- tem et Comitia, quibus continebantur antiquae ci- virates , tantum non sustulerunt Imperatores. Jam inde a J. Caesare ianguere coepit Senatus auctoritas , quae (1) Auct. Dial. de Oratt. c. 4o. (2) Tacit. 1. 1. -PHILOSOPHICO -HISTORICA. ^ 1:65 quae terhporuii decursu tota feré evanuit (1).. Co- riitia autem populi ex urbe sublata in castra Tibe- rius transtulit (4). " Vix enim id temporis civilis Romae ratio obtinebat; sed militari potius uteban- tur. Sic sensim imminuta fractaque est Senatus Populique inajestas inque Imperatores et milites de- laià. Neque áliud quid velle Romani videbaritür , siquidem Iniperatores, qui ipsos ad antiquos revo- care mores conarentur, odio haberi solebant. JPz- ?ié$ postulabant: et Circenses, "Totos se dabant vo- luptatibus explendis festisque celebrandis, ut qui Imperator. plurimum ipsorum cupiditatibus indulge- ret, is prae omnibus esset dilectus (3).- " Quae autem fuerit hisce. temporibus juventütis educandae ratio , vix opus est ut moneam. Vitiis in utero paene matris conceptis, tradebatur infans : Graeculae ancillae, cui adjungebatur unus e servis 5 5 plerumque vilissimus, nec cuiquam serio ministc- rio accommodatus. Nec quisquam in tota domo reperiebatur, qui pensi haberet, quid coram infante domino aut faceret aut diceret; ipsi adeo parentes nec probitati neque modestiae parvulos adsuefacie- bant , — Ese agr (1) Libertatis aulem. recuperandae occasionem elsi saepe nactus est postea Senatus, tamen arripere neglexit , quan- doquidem una cum amissa libertate sensu item libertatis destituti fuisse Romani videntur. Vid. Cl. Heyn. Orat. de vanis Senatus Rom. conatibus restituendi libertatem TOIp. quae exslat Opusc, Vol. IV. p. 513. sqq. (2) Wacit, l. 1. c. 15. (3) C£, van deu Velden, l, Ll. p. 111. 166 — DISQUISITIO PHILOS. - HISTOK. bant, sed lasciviae et dicacitati , per quae neces. sario paullatim impudentia inrepere et sui alienique contemptus debebat (1). Animus imbutus malis artibus haud facile lubidinibus carebat, eoque pro- fusius erat omnibus modis quaestui atque sumtui deditus" (2). Respiravit aliquamdiu respublica sub Antoninis, quibus si similes successissent Impera- tores, fortasse restitutae fuissent populi Romani res, Quidquid est, negligi ab hoc inde tempore coepit res militaris, exstingui fere totus patriae amor, tolli civium conjunctio, qua constare debet respublica , amitti libertas. Extera autem auxilia magno pretio ad belli usum conducendo, ipsi Ro- mani auctores fuerunt, ut gentes illae cum inva- lescerent tum imperium Romanum occuparent. (1). Auct. Dial. de Orat c. 29. (2) Sall. B. C. c. 13. Vid. ommino van den Velden, l. 1. p. 114. sqq. EPI- EPILOGU S. Tuque quod nos Lacedaemon, quod Athenae docuerunt , Romani quoque populi historià lucu- lente probatur. Quodsi jam ea, quae pluribus su- mus demonstrare conati, in unum rediguntur , haec inde summa cogitur, tam arcte cohaerere cum. ]e- gum cultu civium mores, ut ab horum conditione pendeat prorsus in civitate, quae legibus debetur reverentia. Integris enim. moribus summam, cor- ruptis vero nullam esse patuit legum auctoritatem. Si vero ipsius justitiae imaginem repraesentant le- ges, obtemperant justi honestique voci judices , incolumis servatur a civibus legum auctoritas, non possunt non ipsi cives plená frui libertate , utpote nula re impediti, quominus agant, quae agere bonum civem deceat; contra, si aut. injustiores sunt leges, aut iniquiores partiumve studio ducti judices , aut denique non summá coluntur religione in civitate leges , amittitur libertas, comparatur vero licentia, qua major esse civitati pestis plane ion potest. Est igitur quod , praeéunte Tullio (1), cum 1) Ora£, pro Cluentio c. 53, l 163 EPILOGUS. cum antiquis dicamus: ,,Mens et animus et consi- lium et sententia civitatis posita est in legibus. Ut corpora nostra sine mente: sic civitas sine lege, suis partibus , ut nervis ac sanguine ert membris, uti non potest. Legum ministri magistratus : legum interpretes, judices: LEGUM DENIQUE IDCIRCO OMNES SERVI SUMUS, UT LIBERI ESSE POSSI- MUS." Et it2 quidem videar Vobis, Viri Clarissimi! tum ex antiquae DPoliticae principiis tum ex antiqua- rum civitatum Historia lzudatam Veterum sententiam commode explicuisse. Ne vel omissa supplerem vel deteriora corrigerem , temporis quibus pressus fui angustiae prohibuerunt, quae pariter mihi exstite- runt causa, quod recentiorum scripta parcius for- tasse consuluerim. Quam longe autem ceteroquin haec mea disquisitio a perfectione distet, unus om- nium maxime intelligo; sed habeo, opinor, quo commoti reum lubenter absolvatis. Quibus enim apud Platonem (1), postquam paucis de eodem politico effato absolvit, utitur Hospes Atheniensis , iisdem ego verbis, quibus simul symbolo utor, causam meam tuendam arbitror: , ^ M ^ - » ^ - » Néo; pi» yàp v mX6 GyÜpozog TÀ TOlXUTA &uoAUToTX XÜTüg Zz)TOU Üpàs yipuv Oi üfürmTO. (1) de Legr. Lib. IV. p. 715. E. 1 — ERRATA. Pag. 7. not. Fabnlam Jeg. Fabulam —10. — 9.ed. Reisk. p. 134. — ed. Reisk. p. 124. —il. — I.7)0064s0yTOS — Tp06sX0UTOG — 12. VS. 24. 0x — oxi —15. —l10. TAyTAX wpuoipuu — — müvrav Gpguougot mv" voisiv TX, IDOL (40 T0481 —17. — 21. zpolovrec -— qpoiovTeG -—— — — 2993. TILTÉDAV — daTioTépav — 108. — 2. covávriov — qobvavriov. — 19. — 11. disputaverim —. disputavero — 24. not. Cieeronianam — Ciceronianam — 27.8. 20. dei -— ti —— 98. — 19. yvàvai — yvy&ayai — 530. — 16. xal $y — xal 1v — 32. — 13. optimorum -— optimi -—— 33. —- 22. legem , —— legenti — 45. — 17. &ÜeAxc tiv — éleAxcety — 48. — 21. ZyÜpom o — áylpómay —69. — a3. illiberalitem — illiberalitatem —Ó64. — 7- uox ünpóremov — tox inpórarmov xol qux VIXOTOTOV — — — —25,.eam -— eum — $1. —26.contemplatio e — coutemplatione — 89. — 4.tanrum -— tantam (— 03. — 29. eio: — feci — 05. — 18. raUrÓy — TAUTÜV Ceteris benevole ignoscat Lector, qui et hoc teneat velim, sonnulla in hac scriptione inesse, quae, nisi certaminis socius consilium iniisset suam quoque Commentationem typis man- dandi, cum bona Nobilissimi Ordinis venia vel mutassem vel , pluribus collatis tam veterum quam recentiorum scriptis, ac- euralius exposuissem, Nunc vero hanc mihi ineundam esse pu- tavi ralionem; ut, si pauca eaque perexigua exceperis, talem meam ederem disputationem , qualis ante hos quiuque menses dijudicanda Viris Clarissimis tradita fuit, ne alia addens, alia cerrisens de socii laudibus quidquam detrahere viderer. ik p j| ; fasce eden, Pes oed n d. Atte E , , b d ? " Ir Men n Édi eres -» biidid Wocan wat m Br olres Aer. Leo rie AU i iin VET cs ota Eq Does m igi. (turp amt ssoiqirga Birucies Mar entendi inte ! ; «Fe anaséedum lov. sias, niai. iaissiligoM T : ei somos ioi hn net mitto? od Ax cag es absunt idiom stai otv Stoll MMbcipsoqfs vedete "c E um z sbgiroreq smpry saeq f itu (monedas d EI p ser simo süsup mese oai m (cai h niis T" (it vfbi vd bod As ahtübu(ib eut HENRICI VERLOREN, RHENO - TRÁAJECTINI, ; IN ACADEMIA RHENO -TRAJIECTINA JURIS CANDIDATI1 RESPONSIO QUAESTIONEM ZOOÓLOGICAM, AFACULTATE NOBILISSIMA MATHESEOS xr PHILOSO- PHIAE NATURALIS, mv ACADEMIA RHENO - TRAJECTINA , ANNO 1836, PROPOSITAM: » Quaeritur insectorum lepidopterorum , quae in ope- » re Crameri: Jes papillions exotiques des trois » parties du monde. etc. ,. ejusque. supplemento » descripta et delineata sunt , catalogus , continens » enumerationem systematicam specierum , in sua » genera redactarum ,. secundum methodum cel. » Latreille, iz posteriore editione Cuvierii » operis: le rügne animal etc. , expositam. ? PRAEMIO ORNATA D. xvr M. MARTII 4. MDCCCXXXVII. [ MXUnoiaasv Ita AEUR ULT e OCA | 3 AXMITONXIAATCOWZNE AIUMGAON ad DM ; c«1TAGIUMAO 2X3HUT 1 ios Ora; 19 qz LE 2d ü A STATIUOATA, MAOIOQOJOON olio » In oc, sumus. sapientesy. quod -Naturani optimum. »» ducem , tanquam Deum sequimur. PAS SMATTONUAART . ONSAB 0 :KATXie0302* ,0É91 OVWA. "Ao 5 c CO laii X ia: So YS vna , Ünstadb. ivopaiess . eitis qx :ii9msiO $ o. Giaamalaew, aworw . 3i E uw ub LT » Me .29909155 doi mison sh Yo SA TASOS ac tun ck . cott, T OE 16529 bcn EID m Ash swbelium rond CW*uiSehe 3:433 Hyetvuo stel os MEA es SllioT3ad qc * Aedes 895 atem awo^s m iYWda KTEWIO.;.0IES3AÁAZd4/'^ iir wor wy rs *- TIM | JIVXXXAOOOGTM J HMTARAM MOYSES INTRODUCTIO. Qiontemplantibus intenta. mente diversas organis corum corporum species, nobis latere non potest , multas earum forma valde convenire, alias vero quam maxime. distare, Hac observatione homines , ut facilius illas a se invicem distinguerent , eo ad- ducti sunt, ut in certas classes et genera eas di- gererent ,' quibus. simu], et earum cognitio facilior fieret , et confusio, quae ex ingenti numero oritur , 'evitaretur 5 et hoc est, quod vulgo systema classi- ficationis vocatur. Perfectum autem hujusmodi 'sSystema ,. neque. unquam fuit, neque erit; licet -enim; sine dubio summa quaedam sit harmonia in- ter corpora quae se oculis nostris exhibent, ne- "que forte et casu acciderit, ut hoc animal hanc formam, aliud rursus aliam haberet, tamen nos mortales homines , summum illum nexum non per- 'eipere neque penitus cognoscere possumus, Primo enim nostris classificationibus obstat , quod tanta est varietas, quae regnat in natura, ut vix duo diversa animalia vel plantae inveniri possint , A2 quae 4 INTRODUCTIO. quae prorsus eosdem. habeant characteres genericos. Itaque , nullum est genus, quod plures continet species, in quo characteres omnes stricte conve- niant cum omnibus speciebus ad illud pertinenti- bus. Inde, semel systemate constituto , necessa- rio accidere debuit, ut scriptores sequentes dice- rent, characteres generum ad omnes species appli- cari, et multa animalia commode referri non pos- se ad aliquod genus, quorum numerus ideo, prae- sertim hoc saeculo, novis generibus feracissimo , in immensum crevit et crescet. Ita, ut exemplum afferam, insecta (scilicet eo sensu quo hodie di- cuntur) a Linnaeo in 63 genera dividebantur, quorum Latreille 1177 habet, dum praeterea 168 genera aliorum citat, quae brevitatis causa non assumsit; ita quoque, loco unius generis Cezabi Linnaei, nunc 1922 genera habemus; quamquam hoc partim etiam tribuendum est ingenti numero insectorum , quae in Europa, et maxime in aliis orbis terrarum regionibus postea detecta sunt et quotidie adhuc inveniuntur, ita v. c. unice Co/eop- terorut? , hodie 3ooco specierum sunt cognita. — Sunt praeterea animalia quorum mares, secundum strictas classificationis regulas, proprie ad aliud ge- nus referendi essent quam feminae, e. g. insecta (de his enim hoc loco imprimis sermo habendus est), Lucerus cervus (1) propter mandibularum , Pha- (1) Résel, tom, Il. tab, V. pag. 63. —— S—— IN C A INTRODUCTIO. 5 Phalaena prunaria (1), illunaria (2-) ,cet., prop- ter antennarum differentiam 5 ita quoque character generis Orgyae (3) tantum ad feminas pertinet. In multis quoque animalibns characteres, pro va- ria aetate, diversi sunt, uti in nonnullis mamma- ' libus et universe in omnibus insectis, quae meta- morphosin subeunt. Altera etiam est difficultas, quod diversae for- mae, sub quibus animalia occurrunt, ita sensim et pedetentim in se invicem transeunt, ut nullae earum limites indicari possint; quod vulgo dicitur: » Natura. saltus non facit;? unde quondam non- nulli statuerunt, esse seriem successivam anima- lium , ab homine ad animalia infima; quae tamen sententia, jam diu reprobata rejectaque est. Haec enim regula, uti aliae ab homine excogitatae , ip- sa Natura eluditur, et nulla talis componi potest series, in qua omma animalia locum suum ha- beant. — Propter magnam igitur hancce similitu- dinem, possumus quidem systema facere, et ali- quas citare species (uti vulgo fit), de quibus op- time valent generis characteres, sed semper. erunt animalia quae differant , vel ad. plura referri possint genera; quamquam negari non potest, in non nul- lis generibus hoc locum non habere, Li- (17) Sepp. tom, II. pars VI. tab. 9. (2) — tom. I. pars VI. tab. 2. (5) Cuvier. lom. V, pag. 4o3. 6 INTRODUCTIO. Licet igitur, mea saltem sententia, nullum sit , proprie ita dictum , systema , ta:fen hac-in re homi- num genus accusari non potest; quasi non tene tasset systemata conficere 5 tot enim sunt riumero j ut vix numerari possint; quamvis, si revera ad- esset, unicum tantum. esse deberet. Sed fortasse quispiam dicat, variis modis bene.fit, et quod scriptores hac de re non. conveniunt; hoc nondum probat nullum adesse systema, nulla enim est scientia de qua non dissentiant auctores. — Non longis mihi opus est argumentationibus, modo in- spiciamus ipsas organicorum corporüm divisiones. Primum enim, illa dividuntur in animalia et. plan- tas, Jam statim in gravissimam incidimus quaestio- nem, nempe, quis sit generalis character , qui de omnibus valet , quo animalia a plantis discerni pos- sint, quare vix definitio animalis dari potest. INon- nulli quidem de zzzerregge somniarunt, sed hoc difficultatem hancce magis auget quam minuit, nam übi initium illud interregnum , ubi finem habebit? Deinde animalia à Linnaeo dividebantur in sex classes, hodie vero plerumque im quatuor typus; sed iterum quaero , qualis sit generalis character clas- sis yermium Linnaeiaut animalium gelatinorum Cuvierii? Ex his igitur patet, classificationem , non certam et definitam , sed magna parte aibitra- riam esse, et naturae non fundatam. Ne tamen quis putet me omnem rejicere classifi- cationem systematicanr; inde enim, et difficultates etiam INTRODUCTIO. ; etiam majores orirentur, et gravissima existeret confusio; sed tanquam malo necessario ea utendum esse censeo, et cum systema nunquam perfectum , omnibusque suis numeris absolutum fieri possit, non nimis anxie vitia illius quaerenda esse, et praestare adeo, quoad fieri possit, antiqua retinere quam quotidie innovare; nam Zoólogiae studium , systemate adhibendo , facilius quidem , non vero difficilius reddendum est. Negari quidem non po- test, systema his immutationibus magis ad per- fectum accedere systema , sed alia est quaestio, num utile sit tot genera facere. Cum enim syste- ma maxime eo inserviat, ut animalia facilius dis- tinguamus , haec utilitas tota cessat, si semper mu- tantur aut genera aut eorum nomina, et suam quisque peculiarem habet classificationem. Haec igitur quum mea sit, his de rebus , sénten- tia, suum cuique tamen judicium relinquendum esse existimo. Superest ut pauca quaedam praemoneam de Ze- pidopteris nostris eorumque classificatione. Uti in toto animalium regno ,et praesertim in inseciis , ita Lepidopterorum difficillima est classificatio quip- pe quae maximopere sibi invicem ^ assimilantur species , quod quidem Boisduval fatetur, his Verbis: , en effet , aucun ordre te se pr£te moins » Quz divisions de nos méthodes. On y distingue sans ^» peine. un. grand. nombre de groupes. caractérisés » par une rosicmblance dans le port , le dessein et les » €0n- E INTRODUCTIO. » Couleurs , de. faciles em um. mor;. mais dofs- » qu'on veut. limiter. ces groupes d'une maniére ri- » Jotreuse, on nc trouve trés-souyvent. pour le fai- » T€ que des. caracióres d'une. faible importance , » presque toujours minutieux , et d'une application » difficile dans la pratique." | Qui primum cum aliquo. successu eam aggressus est, immortalis fuit Linnaeus (anno 1748 et 1768), licet jam ante eum quodammodo tentavissent Aldrovan- dus, Willughbius, Raius et celeberrimus noster Swammerdammius, qui primum inpsec- ià secundum metamorphosin classificavit. | Lin- naei systema, inprimis Lepidopterorum , uti in infantia scientiae exspectandum erat, generale est ; divisit enim hunc ordinem insectorum in tria ge- nera Papilio, Sphinx et Phalaena, quae quidem genera rursus in subgenera divisit ; haec tamen subdivisio hodie vix in usu est, et praeter an- tenparum formam, magna quoque parte, colorum diversitate , similibusque nititur characteribus , adeoque parvi est momenti. Eum sequentes scrip- tores maximam partem secuti sunt, donec melio- rem classificationem dedit, ejus discipulus F'abri- cius, in operibus suis entomologicis (1) (secu- lo (1) Peculiarem Lepidopterorum divisionem proposuit in - opere: systema Glossatoruis, quod tamen nunquam pro- diit, et partim. tantum nobis cognitum est ex opere Illi- geri: Magaz. für Ins. LNiTR»0;D; U G T LO, 9 lo XVIIL exeunte), quae a Linnaei systemate im eo differt, quod. maxime. organorum cibariorum forma et structura nititur, In ejus divisione in- sectorum , Lepidoptera undecimam occupant. fami- liam , nomine Gossazorum. Aliud et novum Ífystema classificationis inire Latreille, vir meis laudibus longe superior ,. qui totam fere vitam , classificationi insectorum im- pendit. Conjunxit ille fystemata S wam merdam- mii, Linnaei et Fabricii, et inde novum confecit, quod maxime palporum structura et dif- ferentia fundatum. est, quos auctor dicit , certio- rem characterem classificationis praebere.. Dolen- dum tamen est, eos in multis Lepidopteris , prop- ter squamarum. et pilerum multitudinem , .sine lae- sione insecti, vix videri, ct multo.minus etiam, articulorum. numerum et formam discerni posse; quamquam hoc in omnibus .non obtinet. Neque tamen in classificatione sua sibi constans mansit ; nam, quantum scio, sexies eam mutavit. Prima ejus divisio occurrit in opere cui titulus: précis des caractóres génériques des. Infecies , quod opus pro- diüt anno 1796. Amplioris voluminis est ejus opus , quod inscribitur; Aisteire maturelle générale et garticulióre des. Crustacés et. des. Insectes ,/ quod anno 1904 (scilicet tomus XIV"s) prodiit.. In his duobus systematibus, uti adhuc pauca. tantum sunt gencra, ita plura jam in tertia ejus classifi- catione, in qua multa quoque occurrunt subgene- ri, Ho INTR OODU' GT Ij ra, quae temporis t;actu ad genera adoleverunt ; occurrit ea in opere ejus Latine conscripto: ge- nera Crustaceorum et Insectorum , anno 1809 , libro, divisioni systematicae insectorum , utilissimo. Quar- tum ejus systema occurrit in volumine tertio ope- ris Cuvierii: /e rógne animal cet. , 1817 , a quo viro sollicitatus fuerat, ut partem tractaret ento- mologicam. ^ Anno 18955, aliud denuo condidit systema, in opere: Jfamilles naturelles du. ràgtie animal, et in secunda prioris operis editio- ne, quae prodiit anno 1829, novissime innovavit systema suum. Postea quidem novum susce- pit opus, sub titulo: cours d'Entomologie , sed eo conscribendo occupatus, anno 1833, ingenti studii entomologici clade, supremum obiit diem, Qui eo vivente vel post mortem ejus , systemata Lepidopterorum composuerunt, imprimis fuerunt. Lamarck, Godart, Dalman, Duponchel, Ochsenheimer, Treitschke, Stephens, Curtis, Boisduval, multique alii, quos omnes citare, extra hujus operis propositum est. Quod autem attinet ad ipsum catalogum , quem perficere tentavi, non tantum verosimile , sed etiam certum est, vitia ei inesse, Quum enim Lepi- dopterorum extraneorum , maxima parte, meta- morphosis nobis incognita sit, summae inde oriun- tur difficultates, quia sunt genera, quae unice ab erucarum forma desumta sunt, e. g. genus .Di- cranoura, Platypterix , Phalacua , de quibus La- triel- ——— Á— INTRODUCTIO. II treille ipse dicit: , 27 esz impossible, en ne con- » sidérant que l'insecte parfait, de distinguer gé- » wériquement - plusieurs. espàces , telles que les sui- » vatites .... des bombix; il est évident encore » qu'on ne pourra plus en séparer. les platypterix » €t: d'autres genres ? (1). Sed quare igitur ta- lia constituit genera; nam ut systema bonum sit, non tantum requiritur ut sit mere theoreticum , sed etiam ut ad usum adhiberi possit 5 . cetero- quin inanis est res. Licet enim, per se specta- tum , magis perfectum sit systema , quod non tan- tum insectum declaratum: spectat, -sed etiam sub forma erucae et chrysalidis . illud contemplatur (quare in illis operibus , quae tantum Europeas con- tinent species, hoc adhibeii potest), hoc tamen in systemate generali, fieri vix potest, Et unie verse Latreille,- systema suum JVocturgorum , nimis. Europeis speciebus superstruxisse videtur, Bec satis extranearum rationem habuisse, quarum multae ad aliquod genus ejus referri nequeunt. "Aliae praeterea difficultates, in operis propositi fatura, sitae sunt. Multae enim species in opere Crameri delineatae sunt, quae aut rarissime, aut tantum £mutilatae inveniuntur in -museis, | etiam locupletissimis; quam ob causam, multas earum cum iconibus conferre nón potui, et unice secun- dum delineationem designare debui, quae non sem- per (1) Cuvier. tom. V. pag. 3596. nota 2 12 INTRODUCTIO. per est accuratissima. Pedes enim, nervique ala- rum non satis accurate delineati sunt, et minus etiam palpi, quibus tota nititur haec classificatio ; nonnullae (adeo species, falsis instructae sunt an- tennis. "Temporis quoque propositi brevitate , im- peditus sum quominus huic operi , quam optassem , impenderem curam. Utilitatis causa, duos confeci catalogos, unum secundum ordinem tabularum , secundum ordinem generum alterum. In primo, Crameri nomina retinui, ejusque definitionem sexus, additis ta- men aliorum auctorum nominibus, quos, brevi- tatis causa, tantum in nomine specifico discre- pantes citavi; simul etiam , quatenus mihi oppor- tunitas fuit, vitia deiineationis et descriptionis , additis annotationibus, correxi. In altero vero catalogo , nomina Crameri mutavi, multa enim manifeste falsa sunt, qua in re secutus sum Go- dartium in Diurmis, in ceteris vero Fabri- cium, nisi peculiaris adesset causa cur ab illis dissentirem , quia mihi praestare videbatur, unum, quam modo hunc modo illum sequi. Characteres autem generum, quantum potui, ex opere La- treillii: gezera Crust. et Ins. restitui , quia in ul- timo suo opere , nimia brevitate , saepe obscurus est. Et haec quidem; V. V. C. C., mihi praemo- nenda videbantur, quo melius opusculi mei pro- positum atque ratio ct perspici, ct dijudicari possent. CA- CATALOGUS SYSTEMATICUS LEPIDOPTERORUM, QUAE IN OPERE CRAMERI DESCRIPTA SUNT, SECUNDUM METHODUM LATREILLITI. SECUNDUM ORDINEM TABULARUM. ho ad peaevi. deas : pit ddr generi Croesus resdtali, lee mni qa ien y - 1s 1. |A.B.|CASTNIA Dedalus. Cyparissias F a b. Ent. Syst. III. gars 1. pag. 39- God. Enc. Meth. 1X. p. 797 — Herbst zab. 118. fig. 1. 2. C.D.lancvnwis Liriope cfr. Supp. tab. 4. fig. 1a. 1b. 1c. LS dE. F4 ERYCINA Lucinda. . M. | 2. A. [saTunN1A. Luna. |B.C.|P APILIO Phorcas. 3p Doreus. Boisd. $pec. des Lep. I. p.223. D.E.|cLAvcopis Helymus. -.|F.G.|pAwAais Niavia. (725.) cfr. hs, 234. À. (fem.) L3. A.B.|— — Erippus. cfr. tab. 206. E. F Plexippus. F a b. Enz. Sys. III. pars L. p. 49. Archippe. G od. Enc. Meth. YX. p. 184, C.D.|NvwPHALIs Pelias. E.F,]|-— —— —— Tulbaghia. .(;245.)) " pnl SÀ- 16 COMMENTATIO T ONMS.L Pag. Tab. | Fig. 4. | A. |sarURNrA Tarquinia. (fem.?) cfr. Supp. tab. 17. fig. 5. larva, Tarquinius. F ab. Enr. ys. Vl. pars 1, 2. 469. 7?. 1944] 2 B.C.|———— Tarquinia. (mas.?) cfr, tab. 367. F. var. (1). D.E.|pPorvouwATUus Telemus. | F. |crLAucopis coarctata. ket —— (fem.) 8. | 5, |A.B.|saruRN1A Polyphemus. C.D.|rLrrHOsIA Syringa. ; Crotulariae. Fab, Ent. Syst. III. pars t. i - 473: ————— Oliv. Enc. Meth. Bomb. " n. 239. caudata. Fab. Est. Syst. III. pars 1. p- 493. ] G. |. -—— 9.. E.F.|vaANEssA Progne. 6. |A.D.|won»PHo Jairus. (fem. var.) cfr. tab. 185. A. D. C. C.D.|poLryouMATUs Gabriela. Gabrielis. Fab. En. 5ysz. VL. pars I. f. 262. — —— Herbst zab. 298. f. 1.2 Gabriel. (zas.) God. Enc. Me IX. p. 622 16. E.F.J——— ————— Pelion. cfr. tab. 259. C. D. (mas. Aeolus. ( fem.) God. E. M.IX. p. 628; (1) Forte femina praecedentis; Fab. 4. 1, n*. 198. ZOOÓLOGICA. 17 TOM. LI | 7. |A.B.|PAPILIO Amphitrion., . |C.D.|EnvciNA Pygmaea. Talus. Fab. Ez. 5yst. III. pars 1. p. 318: —— God. Enc. Meth. IX. 5. 588. E.F.|cALLIMORPHA Julia, debet esfe Decora; vid. tom; III. p. 44. cfr. t. o19. F. G. (fem. var.) 8. | A. |sarURNIA Aurota. Ethra. Oliv. Ec. Meth. Bomb. n*.2. .|B.C.|sa rTvRus Doris. Doritis. God. rc. Meth. IX. 9. 493. D.E:|NvMPHALIS Typha. cfr. tab. 73. C. D. et Surin: vlind. zab. x1. larva et chrys. (1) Neaerea. Fa b. E. ;$. III. pars 1. 5. 137: F.G.|vAwEssa Laomedia. 9, | A. |sarunNiA Atlas. cf. tab. 381. C. 382. A. et 7Z/4- - fehrifi voor IN. Gefch. en Pis. lil. stuk X. p. 29 5 (Jarva et chrys.) B.C.|rAr1irIO similis. | Leonidas. F a b. Ez. 5ysz. HL. pers 1.2. 35: ——-—— God. Enc. Meth. IX. p. 44. ———— Boisd. Spec. des. Lép. I. p. 242. PÁ- (1) Si larvam. N. Neaereae. comparamus cum illa N. 'T'y- phae, cujus delineatio exsiat in opere citato, mihi satis patere videtur eaüdem es5e speciem ,' quia prorsus conve-: , niunt; dissentit Godart, qui tamen lioc opus cognoviss? non potuit. " h 18 | Pag. | Tab. Fig. 14. | 10. |A.D.|PaPiL IO Hippolythüs. (7745.) eft. t. 11. A. B. (var.) 16. 17. ——— —— E. 11. |A.D. C.D. EM. 12. [A.B. C.D. saTYRUs Herse. COMMENTATIO -^ TOM' ÉL : : 4 135. A. et 136. A. (fem.) 586. A. D. (mas.) N Remus. Fab. Znrr. Sysz. IlI. pars 1.9. 11. ———— God. Enc. Meth, IX. p. 26. ——-—— (var.) Doisd. Sec. des. Lép. l.. p. 176. Herseis. God. Enc. Meth. 1X. p. 498* PHALAENA lIlyrias. Illyraria, Fab. ZEnz. Syst. MI. pars 2. p. 138. ] HEtRMINIA Manto. | Mantata. Fab. Ent. Syst, IL. pars 9. | p. 166. PAPILIO Hippolythus. ( fem.) cfr. tab. 1o. A. B. et] tab. ibi cit. Remus. (var.) Bois d. Spec. des Lep. L| 9. 176.1] saTYRUs lesione. cfr. tab. 362. C. (var.) | ERYCINA Odites. NvMPHALIS Meander. k Amphimachus. F ab. £n. Sysz. IIT. Hm I. f- 322] —————— God. Efc. Meth. XS coLias Seylla. (mas.) ZOOÓLOGIC A. 19 TOM. lk. ag. |Tab.|Fig. VANRSSA ole. ! OM Huntera, Fab. E..5. lI. pars 1. p. 104. - God. Enc. Meth. IX. 5. 324. Virginiensis. Drury. I. zab. 5. f. 1. EURYBIA Salome. (1): Nicaeus. F ab. Ez. ys. Ill. pars 1. 9. 53. —Go d. Enc. Meth. IX. p. 459. . [SATURNIA Semiramis. EREBUS Latona. Troglodyta. O liv. .£. M. Noctua n?. 94. EUPLOCAMUS? Ophisa. GLAUCOPIS Polymena. PIERIS Dellona, cfr. tab. 177. E. (fem.) Drassolis. F a b. En. Sysz. IlI. pars 1. 2. 168. DBraselis. God. zc. Met. IX. 5. 207. ( He- : Mul: liconius.). Erycinia. (mas.) Boisd. Spec. des Lép. l. p. . |PAPILIO Ascanius. .C.|ARGvNNis Niphe. (/em.) imn ame (mas). Cram. et God. £n. Meth. IX. Supp. p. 8o6. (——— (yar.) Fab. Ent. Syst. pars a. . 142. . Argynnis. D rur y. zom. I. tab. 6. f. 9. Co- (1) In speciebus quas vidi, antennae magis erant fusifor—. mes, quam dilineatae sunt hoc loco, D 2 20 C O'M"MENTAT1TO TOT. VT : Pag. |Tab. TP: | TO "os. | 44. |F.G.|cor1as Palaeno. 3 Dorippe. God. Enc. Meth. IX. 9. 101. i ———— poisd. Spec. des Lep. 1. p. 6400 45. A.B [|MonPHO Rhetenor. Cram. et God. Menelaus. Fab. Ez. $yst. VI. pars. 2. 86. 25. | C.D.|HEnMiINIA Cynara. E. |NocTUA Arne. 24. F. |cHELoN1A ? Umber. j8 16. |A.D.|NvuPHALIS Archippus. Misippus, Linn. $ys. Nat. M. p. 767. n". 118. ——L—— Fab. Est. Syst. TII. pars & B 59 Disippes God. Znc. Meth. IX. p. 393. C.D.|PAPILIo Androgeus cfr. t. 203. A. D. (72a5.) 350. A. B. Cfem.) 204. A. B. (fem. var. | Polycaon. God. Enc. Meth. IX. Supp : p. 8 ———— fem.) Boisd. Spec. des Ldp I. 2. 361 25.| . |E.F.|EREBUs marmorides cfr. tab. 384. A. D. * | 17. | A.D. 'ugLICONIUS Pasithoé. ! Hecale. Fab. Zt. Syst. VI. pars n. 2. 167. ——— God. Enc. Meth. YX. p. 203. PA "3 ZOOLOGICA. ai TOM. I. Evalthe; F a b. Ez. Syst. IlI. pars 1. p. 43» —C——— Go d, Enc. Meth. IX. p. 797. ."|PHALAENA iler .———— — Melite. mas. ) Mela», Fab. Eri. $ys. HL pars s. z P. 207. . |cHELoNiA Noéma iia - |HESPERIA Hiarbas. Thyrsis? Fab. Er. Syst. Ilf. pars 1. 2- 333- Celfus. God. Enc. Meth. IX. p. 759. | di A.B.|Monpio Nestor. cfr. tab. 21. A. B. (mas:) Menelaus. fem.) God. Enc. Meth. 1X. p-* 442 IC.D.|vawzssa Orithya, (fem.) cfr. tab. 32. E. F. et 290. A. B. (mas.) C. D.(fem.) |E.F.|—-—— € aureum. P interrogationis. God. Enc. Meth. IX. P. Sor. .|120.| A. |sarvnRus Philoctetes (7725. D.C. |D.E.|roryouwATUus Hemon. F.G.|cLAvcoprs Marica. — —— — Cfem.) co- 22 COMMENTATIO TOM. Hh Pag. |Tab.|Fig. ida t| aud mm— | ——ÀX | À— 31. | 20. |H. I.|corras Agave. Phiale (var.) God. Enc. Meth. X. ? 137. Mana. Boisd. $2ec. des Lep. I. 5. GB1. K.L.|—-— Nife. Libythea. Fab. Supp. p. 427. f. 598. Neda. G od. Enc. Meth. IX. p. 135. —— Doisd. Spec. des Lép. Y. p. 567. 32. | 21. |A.B. | Mon PHO Menelaus, (1as.) cfr. tab. 19. A. B. (fem.) C.D.'vANESsA Lavinia. cfr. tab. 203. C. D et 29o. E. F. (fem. var.) Larinia, Fa b. Ent. Sysz. V. Supp. p.424. ——— (mas.) God. Enc. Meth. IX. f- 318. a —'" 53» E.F.|j—— —- Clelia, 2 A,B.INywPHALIS Cadmus. cfr. tab. 330. A.. B. | Acheronta, Fab. En. Syst. MIL. pars | I. f. 76. —— God. Enc. Meth. p. 358. 1 C. [HESPERIA nivea. | -Arsalte. Linn. Syst. Nat. 1M. p. 762. | n". 91dEI ——— God, Enc. Meih, IX. p. 786. | Menalcas. Fab. Ent. $ysz. MI. parsi. | 2. 359* | D. |HELICONIUs Astrea. Cram. et God. diaphanus. Fab. Jr. Syst. MI. pars I. P. 184. | PHA- - ZOOÓLOGIC A. 25 TOM. I 34.| 22. | E. |PHALAENA tripunctaria. -^| F- higguiNrA Cydonia. H.|gnveimwA Philemon. - Icarus. F a b, Ez. Syst. IIL. pars 1. p. 302. MES LO ———. God. Enc. Meth. IX. 5. 578. 23. |A.B.|PAPiLIO Priamus. (745.) cfr. tab. 123. Aet 124. A. (fem.) C.D.|PoLvowMaTus Casfius, (/fzm.) E.F.|.—— — —— — . Aunus. (7425.) ,24. A.B.|wvwPnHALIS Callisto. (mas.) cfr. tab. 6o. A. B. | (ffem.) "ID. —-—-—— Eurota. Euphemia. G od. Erc. M. IX. 9.418. E.F.|—————— Clymenus. 25. | A. |PAPILIO Pompejus. cfr. tab. 195. A. Astenous, Fab. zr. Sysz. lIL. pars 1. 2. 19. Amphriseus (fem.) G od. Enc. Meth. IX. p. 27. Helicaon. Boisd. Spec. des Lep. l. p. 178. D.C.lancvNNis Maja. Cynara. Fab. E. 5. III. pars 1. 9. 143. ——— God. Enc. Meth. 1X. p. 269. |D.E.|NvMPHALIs Galanthis. 26.|A.B.|sa TvRus Ismene. cfr, tab. 991i. F. et 992. D, C. (var.) Danksia, God. rc. Meth. 1X. 5. 477. DA- 24 COMMENTATITIO T. Q4Mj 'il. Pag. |Tab.|Fig. —— [| M 41. | 26. |C.D.|DANAIs Gylippus. (1) | E.F.|vANESsA Carduelis. (Etiam in Europa occurrit.) Cardui. Linn. Syst. Aat. Yl. p. 774. f. 1574. —-—— Fab. Ent. Syst. III. pars 1.p. 104. ——-—— God. Enc. Meth. 1X. 9.323. 42. G.H.|iELicoN1vus Tlione. $7. |A.D.!1MonPHo Achilles. (fem.) cfr. tab. 28. A. (mas.) 45. C.D, poLivoliis 10d Cyllarus. | | | Strephon. Fab, Ez. Sysz. III. pars | ——— — G od. E. M. IX. 5. 632.1 Cyllarissus. Herbstza5. 291. f. 3.4. | E. ;PiERIS Albula. *. icOLI1as Phiale. d MonPHo Achilles. (z25.) cfr. tab. 97. A. D. (fem.)] D.C.ixvmruaLis Diocippus. cfr. tab. 214. A. D. (fem 2) ld Misippus. L i n n. Sysz. Nat. II. 9. 267.| i 44. | 2 ?". 118. Misippe. G o d. Enc. Meth. IX. p. 394.| ———— —— Melita; cfr. tab. rgo. A. D'et 205. A. Di (mas.) 67. A. C. D. E, 218. C. D, 225. | AJCDCE.Y , 376. A. D. (fem. var.) | Lisianassa,. (fem. var.) God. Eae, | ! D.E. Meth. IX. p. 3958 : ERY-3 | (r) Iu descriptione, pro E F legendum est C D et proi C 5D. x. 4 I ZODLOGICA. TOM. I A» Ux 128. |F.G.|ERvciNA Gyas.. . - 129. | A. |PHaLAENA Papilionaris. Ll B venaria, Fab, Ems. ys. lll. pars o. TIT PRU p. 156. | ? militaris. |C-D. PAPILIo Lysander. (fem.) ipt toe God. Enc. Meth. x. p. 34. ————— (fem.) Boisd. Spec. des Lep. l. 9. 284. E. |—-—— Hippason. (/em.) F. |. ——- Euristeus. (/fem.) t Hippason. (var.) God. £. M. E 35. G. |PHALAENA Myrrha. HE S i rDCÓrBH. va 30. |A.B.|NocTUA Cajetta. (745.) cfr. tab. 77. C. hag nt, fullenica, Linn. S. JN. IL. p. 819. 7. 16, Dioscoreae, Fab. £. $. IlL. gar; 2. p. 16. C. ]————- Cajetta. (fem. ) Dioscoreae, Fab. l. l, .' |paNAis Melane, pPRocnuis Rhodope. flabellicornis. F a b. Ent. Syst. HL. pars I. p. 398. SATURNIA ? Agis. .Q|————. Hircia. Jj LONGUE Moo uro —— —— —ÓÀ. nas 50. 5 Scene Leach. G pe $6 COMMENTXENTIO TJO MÉ OL Fig. | 11, de T1 99 pow cm C.D. POLYOMMATUS, Celer. cfr. tab. 565. A. b. (fem.).- Celerio. F a b. Ezz. Syst. II. pars 1. p. 265. ——— (mas.) God. Enc. Meth. — IX. 9. 654. E. |ERvcINA Arius. | F. |HEsPERIA Coras. (74s5.) Cram. et God. Aesculapius? Fab. Ez. Syst. HT. pars. I. f. 347* Otho2 Smith-Abbot. Vz;. Hist. of the Ins. of Georgia. tom Y, f- 31- tab. 16. | |A.B.|PAPiLIO Agenor, cfr. tab. 91. C. (7as.) 91. A. D. (mas. yar.) 5o. A. D et 229. A. D. (fem.)) 166. A, 182. A. D et 243. A. (fem. var.) Memnon. ( fem.) Boisd, Spec. des Lep. Moa 4 I. p. 192. C.D-|crAucoprzs? Tiberina. (1) pectinicornis. Linn. $ysz. Nar. IE, p- 907. ^*?. 44. ———— — Fab. Ent. B$yst. pars 6p 399. (1) Zincken -Sommer, in opere: a/gem. Encycl. der. WHiss., voce Aglaope, eam ad hoc genus refert; addit ta-. men: ,, diese hat zwar einen Sauger, aber sonst alle Merkmale und den Habitus mit .4. infausta gemein. "T Videtur cum nounullis speciebus ejusdem habitus novum. tconstituere genus. TOM. I. | Pag. | Tab.|Fig. tab, ibi cit, -|p. C. NOCTUA llia. s 34.| A. |PAvoNrA Eurylochus. cfr. tab. 53. A. "|B.C.|uELICONIUs Egeria. | Ergatis. God. Eze. Met, IX. 9. 207. 35, |4.B.C|VANESSA Oenone. Aonis. (fem.) Lemonias. Linn. Sysz. Naz. II. p. 770. f^. 136. ————— Fab. £n. Syst. lll. pars s. 2- 9o. -———— God. Znc. Meth. IX. p. 510. F. (——-—— Aonis. (z5.) Lemonias. G od, 1. 1, | G. |GLAucopis Dromus. (fem.) H. |— Phlegmon. 36. | A, IPiERIs Leucippe. (mas.) B: pem iM fem.) 55. ) D.E. ZOOÓLOGICA. ay s6. | C 2 58. | D. |PoLvouMaTus Inachus. 59. | E. |-————-— Hyacinthus; ie F. |PHALAENA Deolis. (ma5.) cfr. tab. 560. B. (/em.) 00 pDG,. [IL———-—-—— Arnea. 61. | 37. 14,B.!PAPILIO Polycenes. Ctam, et Doisd. Polyxenus, G o d. Eric, Met^, VIX. 5. 59. r [ € 2 NYM- 28 COMMENTATIO : TOM. I | Pag. [Tab Tab [Fig. | u TN 37. (CD. NYMPHALIS Castor. I Pollux. Fab. En. S TI. n) E | ——— God. Erc. Meth. Ix. P. ' (ubi pro fig. C. D. legendum est E. F. | Camillus. Drury z«5, 3o. f. 1. 2. ef) | | 33. f 1. 2 E.F.l—-—-—- Pollux. 1 Castor, Fab. £z. S. Il. par; 1. 2. 6 J ——— God. Esc. Meth. 1X. 5. 35190). | (ubi pro E. F. lege C. D.)]. 63.1 38. |A.B.|PAPILIO Alcidamas. Turnus. Linn. Mant. alt. p. 536. — —— Fab. Ent. Syst. VI. pars 1. p. 294] — —— God. Enc. Meth. IX. p. 55. | C.D.|HzrLrcowius Thales. | Thalestris. God. Ese. Meth. IXj E.F.|— ——— Antiocha. 39. | A. | SATURNIA Cynthia. cfr. 4Linmneam society tratisacte] 65. hs C.|PoLvouMaTUs Faunus. (725.) cfr. tab. 96. F. t » " Cato. Fab. Ent. Syst. HL. pars 1. p. 8 Í | Medon. God. Ere. Meth, IX. p. 389, ACRANA MÀ ZOO!LOGIC A. 29 TOM. L Tab.jFig. 39. E G.|acRAEA Aegina. (fem.) cfr. Supp. tab. 95. f. 3. gc. Zetes. Fab. Ert. Syst. III. pars 1. 9. 174. a Zidora. God. .Erc. Meth. IX. 9. 237. "40. |A.B.|pAprLIo Alcandor. cfr. tab. 181. A. DB. (mas.) Deiphobus. Linn. 5. IVa. lI. 5. 746. n*. 7. ————-— (fem.) God. Enc. Meth. YX. 2. 64. ——— —— —— Boisd. $pec. des Lép. I. ?. 200. ag. C.D.|rorvouMATUs Ganymedes. (mas.) 165. | 44. |A.B.|PAvoNrA Autoiedon. (745.) cfr. tab. 389. A. B. : i (fem.) . |C-D.|uEsPERIA Acastus. cfr. tab. 199. E. et Supp. tab. 7. f. 3. 3c. larva et chrys. Phidias. Fab. Es. Sysz. WI. pars 1. D* 347- (var.) God. Enc. Meth. IX. p. 734. E.F.|.——— — clarus. cfr. tab. 260. C. (var.) Tityrus. Fab, Ent. Syst. VI. pars. 1. f- 331- ———— God. Enc. Meih. 1X. 5. 745. 42. | A.D aps Cecropia. C.D-|vawgssA Ida. (745.) cfr. tab. 374. C. D. (fem.) Idamene. God. Eze. Meth, IX. 5. 315. E.F.;NvMPHALIS Orphise. (mas. ) 1 L e aed PA- COMMENTATIO 3e TOM. IL Pag. | Tab.|Fig. E "ur A. |PAPILIOo Romulus. 1 | . Mutius, Fab. Ent. Syst. rt. pars 1. p. 3.1 ——— God. Enc. Meth. IX. p. 70. h ——— BDBoisd. Spec. des Lép. l. p. 270, B.C.|PoLvyouMATUSs Hylla. | 68. D.E.|PiERIs Porsenna. (7245.) cfr. tab. 352. A. D. ( fem.) Pasithod. (as.) God. E. M. IX. p. 148.] — Doisd. d$pec. des Lép. I. ». 45r]. F.G.,NvmPHALIS Sylvia, Gambrisius, Fab. Ep. Syst, II. pars 1. f» 85» Sylvina. God. Enc. Meth. IX. p. 981. A4. A. |PiERIS Amasene. Nerissa. Fab. .Ezr. Sysz. llI. pars 1. p. 192. ———— (var.) G od. Enc. M.IX. p. 142.] Amasene? Dois d. Spec. des Lép. Y. p. 535. 69. B.C.|—-— Coronis. (fem.) cfr. tab. 362. E. F. (var.)) D.E.|ARGYNNis idalia. (z5.) FG |— —— (fem.) 20. | 45, | A. |SATURNIA Penelope. Cybele. Oli v. Ezc. M. Bombix. n*. 43. GLAUCOPIs Lichas. (1) Pugione. Linn. S. N. II. p. 807. 2?. 45. ————— Fab. £. $.1lI. pars 1. p. 598» NYMs b. (1) Antennae sunt pectinatae, vide texlum. 02004503GECiA. i T OM... 1. i .NvMPHALIS Lucretia. |... | Ws] 3 | BAIT. .[BELICcoNIUs Roxane. ü 1 Fab. Em. Syst. MI. pars 1. P. 171. ——- God. iu Meth. IX. 5. 208. —-—— Herbst. ab. 73. fig. 1 syNTOMIs Melas. . |SATURNIA Tyrrhea. ( fem.) .|NyMPHALIs Egesta. . |BownBix. Orsilochus,. ( fem.) cfr. tab. 385. F. (7a:.). Supp. t. 15. f. 11.12 a. larva ct foll, SPHINX. Cacus. Cram. et Fab. 1 Caricae. L in n.5ysz. INa£. T. p. too. n2. 11. ——— Clerck. zcon. [us. tab. 47. f. 1. ,|rorvoumMATUus Dindymus. Sphinx. Fab. Zn. Syst. VII. par: 1. p. 270. —-— (mas.) God. Esc. Meth. IX. 5. 632. .|VANESsA Charonia,. (a5.) Cfem.) .|jPoryomMATUS Nais. cfr. tab. s41. F. G. Thisbe. G od. E. M. IX. p.665. .ERYcINA Manthus. .|NvMPHALIs Arachne. cfr. tab. 329. E. F. (?) Morvus, Fab. £..5.IIL. 2ars1. p. 75. — ?* God. Enc. Meth. IX. p.367. ERY- ———— Pag. | Tab.|F n 77. | 49. |A.B.|PAPrLIO Protenor. COMMENTATIO TOM-'IL e laser Y B^ 75.148. gs ERYciNA Dorilas. AE Dorillis. (72$s.) God. ne. Meth. 1X. p. 564. D. |poLvouMATUS Ethemon. E. | ——————— . Amyntor. cfr. tab. 259. A. B. (fem.) Herodotus. Fab. Ent. Syst. Ill. pars 1. p. 2864] —ÁÀ LL (mas.) God. Enc. Methld IX. ». 64 F. lcraucopis Dares. cfr. tab. 367. E. (fem. ?) G-H-InvMPHALIs Riphea. -— C.D.|PAvoNIA Áctorion. (7a5.) E.F.IuvwprHALIS Obrinus. cfr. tab. 538. C. D. (mas. et Supp. tab. 6. f. 5. larvag Ancea. ( fem.) G od. E. M. IX. p. 40 A.B.iPAPILIO Laomedon. cfr. tab. 352. A. B ettab. ibi cit s Memnon. (fem.) God. Enc. Meth. p. 25 LLL — Boisd. $pec. des Lep.l | | p.19 .D. leves Epulus. IE.F,l——-— Hebrus. | T* IsERICARIA Ebalus. | H. |esaion pna Lincus, : !A.p, TAVONIA Teucer. .ZOÓLOGICA. 33 Wipro . Bathis. Fab, En, Syst, IIT. ars I. f. 272. ——— (mas.) God. Enc. MetA, IX. 5. 628. — — Herbst 7. 291. f. 9. to. PAVONIA Ilioneus (/fem.). ——-—— ldomeneus (745.) cfr. tab. 39o. A. B. (fem. var.) .|CrAucoPis Leucaspis cfr. tab. 224. E (fem.) . Andromacha. (7745?) Fa b. En. Syst. IIl. pars 1. p. 393. .haemorrhoidalis. Fab. Zr. ;$ysz. III. pars 1. p. 384. .F.[HEsPERIA Mimas. D.|PAPiLIO Polymnestor. .|corias Calais (fem.) cfr. tab. 351. A.D. (zas.) .. C. D. (fem, var.) amata, Fab. Em. Syst, bs pars t. : j. 202. God. Enc. Meth. Ox. Z 131», . |sERICARIA Cippus. . , PHALAENA dura. aurata. Fa b. Ezz. Syst. III, pars o. p. 177. NYMPHALIS Polyxena, . Polyxo. God. Enc. Met. IX. p. 599. D Hi 3i COMMENTATIO TOM. I. Pag. Tab. [Fig. 85.|5 E.F.|NvMPHALIS Nba (fem.) 555.| A; IsPniNx. Lycaon. B. | ——— Phorbas. C.D.:coLiás Crocale. Cram, et Doisd. 1 Alemeone. (fem.) God. Encycl. Meth. — X. Supp. p. 803 E.F.|»Pigmis Isse (25.) cfr. tab. 339. C. D. (fem.) - G.H.|PoLyomMATUS Celmus. cfr. tab. 333. G. H. (mas) Echion. Fab. Enz. Syst. IlI. 5a | I. 9» 369. | —— (fem. var.?) God. Enc) | | | 1 Meth. IX. p. 637] ——— Esper. Euer Schmtt. 8 d. dab. 20. f. 1 56. : " B.|MonPtro Andromachus. C. |cALLIMORPHA Hesperia. hesperata, Fab. Enr. Syst, pars 2. p. 175. € D. |PHALAENA area, areata. Fab, JEnt, Syst, lI. pers 4 $88. | | | | | E. IcLAvbcopIs ? Capys. (1) | (1j De antennis vide textum. 1 ;ZOOÓLOGIC.A. 35 TOM. I. E Fig. | 'Caryatis. God. Enc. Meth. IX. p. 454^ C.D.|sarvyRus Echo. . E.F.|ancvNwis Daphnis. Cybele. F a b. rm Syst. MI. pars 1. p* 145. —-—— God. Enc. Meth. IX. p. 263. ———— . Herbst :ab. 255. fig. 1. 8. 58. A.D.|corras Alcyone, (fem.) Pyranthe. Linn. S. N.1l. 22g. b d ——-—— God. £nc. Meth. 1X. p. 97. — 2s Boisd. Spec. des Lp. I. p. 611. Chryseis Drury. ZA. of. Nat. | Hist, 1. tab..19. f. 3. 4« C. |—-— Alcyone (7a:.) ! Pyranthe God,.1. 1. | D.E.|vANESSA. Asteria. M[F.G.,|———— Almana. 1.150, | A. |EnvciNA Chorineus. Octavius. Fab. E. S. lll. pars 1. p. a8. ——— mST m tab, 20. fig. 9 G.o d. Enc. Meth. 1X. 0.564. | p. leraucoris? Egeon. Cram. e: Fab. fenestrata. Linn. Syst. Nar. l. 5. 811.58 1 9x ———CPClerek. Zeon. Ius. 7.155. jm! NEA I I l i E : n D 2. DEI 36. Pag. |Tab.|Fig. | [—PR— 91. 92. 93- 94- 95. 96. 99.| C 61. |A.p.|uonPHo Adonis. Cram. et God. Í 62. F. G. |HESPERIA Erythus. 60. |A.D.|NvMPHALIS Pipleis cfr. tab. 24. A. D. (mas.) C: D. E.F.lsATYRUS Autonoé. C. D. E.F.|PrtarAENA angulata. (72;.) E A.D.|cETHOSIA Ino. "7 D.E.|paNars Limniace. (725.) C r. etG od. QE s .Faba COMMENTATIO TOM. IL SERICARIA Dymas. D. $. pars ——— Aventina, Cr. et God. I. f. 58. Callisto (fem.) God. Enc. Meth. IX. P. 394 Pandarus Esper Zusidnd. Schmett.- tab. 40. f. 14. PIERIS Cronis. (mas.) Coronisfa. (God. Encycl. Meth. 1X. Supp. p. 814. HESPERIA Helirius. ' Hermes. Fab. E. $$. III. pars 1. p. 158. ——-—c— God. Enc. Meth. IX. p. 487. Menelaus. Fa b. £. 5. III. pars 1. p. 86. MACROGLOSSUM ladus. T sPHINX Lycetus. Cydippe. Linn. $5. Nar. Il. p. 776. t. 163. ———— Fab. E. S. III. pars 1.9. 112. —— —— (mas.) God. Etc. Meth. IX, p. 247* NOC- ag. | Tab.|Fig. E.F. 63. |A.B. C. |E.F. 66. | A.D. 20ó0L001C A 47 TOM. L 62. |C.D.|NocvA Melicerta. cfr. tab. 323. C. D. E. (var). Trigina. Fab. Ez. Syst. III. pars a. f. 40. ——— Oliv. Enc. Meth. Noctua n^. Y31. vANESSA Lrigone. PIERIS Pyrrha, (45.) cfr. tab. 319. A. TM ERYCINA Rhetus. Licarsis, F ab. Ez. Syst. MI. pars 1. p.28. ———— God. Enc. Meth. 1X. f. 564. Butes. Clerck. Zcoz. Ins. £. Q6. f. 6. .|eRvciNA Phyleus. Phylacis. God. Eze. MetA. 1X. p.577. caLLIMOnPHA Liris. (75. cfr. tab. 262. E. ( fem.) HESPERIA Midas. (745.) Rhetus, Fab. En. 5. IIT. pars 1. p. 334- ———— God. Enc. MeiA. IX. p. 750. .saTunNta Janus. (fem.) - ——-— — Egea. (ma;.) .|RELICONIUS Quirina. cfr. tab, 337. C. Doris. Linn. Mant. eft. p. 526. —— Fab. E. S5. III. pars 1. p. 166. —— God. Enc. Meth. 1X. p. 20. .D.|NvMwPHALIs Perimele. cfr. tab. 67. D. (fem.) 8o, A. B. (ma5.) 349. C. D. (fem. var.) Jacintha. Fab. Z..S. HL. pars 1. 9. 6o. Liria. ( fem.) God. Enc. M.1X. 2.595. Dolina. ————— Meleagris, Hi 38 COMMENTATIO T1O .M. 9. Pag. |Tab.IFig. 1 rome nsum hasssssnd 103. | 66. |C-D-jHELICONIUS T: cfr. tab. 54. C. D... | Sara. (var.) God, 1. 1. E.F.|ERvciNA Telephus. 194. G.H.——— Aemylius. 67.| A. [NvuPHALIS Alcmene. cfr. tab, 28. D. E. et tab. ibi cit. Hypermnestra. Linn. Syst. Nat. M. p. 783. 7^. 198. Lysianassa, (fem. var.) God. 1. l. p. | ————— Perimele. cfr. tab..65.. C. D. et tab. ibi cit. Liria. (fem.) God. l. l. LILLLILL;) Wnadgont. j Lysianasfa. (fem. var.) 105. C. God. 1. ]. tab. 28. D. E. IDE. ——-—— Iphigenia. IF.G. POLYOMMATUS Clyton. 68.| A. |sarUnNiA Hesperus. (mas.) r 106. B.C.|pPrEmis Coronea. (/45.) cfr. tab. 361. G. H. D, |NocTuA Tanais, (fem.) i 167. E. |unEsPER1A Salius. Thrax. Fab. Ez. Syst. Il. pars 1. p.337* F. |MACcROGLOSsuM Tantalus. G. |sERICAn1A Eridanus. 60. |A.B.|xonbno Phidippus. (m2s.) C.D.'vANEssA Hedonia. (725.) cfr, tab. 374. E. F. (fem.) 109. E.F. ARcGYNmwis Claudia, cfr. tab. 209. E. F. Columbina (fem. var.?) God. Eric. SO Meth, YX. ps. 260. | NYM co TOó, ZOÓLOGIC A. 30 TOM. I. . |NvyMPHALIS Eurynome. SATURNIA Doreas. (/em.) CHELONIA Dryas. CALLIMORPHA Menete, ERYCINA Damis, (745.) .|MonPHo Perseus. (/fem.) BOMmBIX festiva, (745.) cfr, Supp. tab. 93. f. 4. 4h. 4i. larva , foll. et chrys. . |PHALAENA Vibicaria. - —. Sybaris. credula, Fab. Er. Syst. Ill. pars 1. p. 475 Oliv. Enc. Meth. Bombix. n. 944. ————— Meon. perspicua, Linn, S$ysz. JV. II. p. 811. 9?. IO. PAPILIO Ántiphates. Cram. et Doisd. Pompilius, God. Enc. Mei. IX. 9. 49. . |cHELONIA Helops. (fem.) cfr. Supp. tab. ar. f, 6.. 6l. larva, foll. et chrys. , |LASIOCAMPA promula. .|POLYOMMATUS regalis. Endymion. Fab. E». Sys, II pars 1. p. 268, — —— (ftm.) God. Enc. M. IX. p. €a25. pA- 40 COMMENTATIO T,04M7' M. Pag. | Tab. | .IFig. | —i—— — 115. | 73. |A.B. IPAPILIO Xuthus. wore Ic. Tni Laertes. Laertia. God. Enc. Meth. IX. p. 367. 116. E.F.EEREBUS Narcisfus. (fem.) 74. |A.B. ,NYMPHALIS Euryalus. (fem.) cfr, tab. 150. A. D. | (fem) Nisus, (745.) God. Enc. Meth. IX. | P» 357» 117. | C. |nEsPcRIA Sergestus, cfr. tab. 342. D. E. | Sinon. (mas.) God. Enc. M. 1X. p. 762. | D..|BoMsix Mertabus. (fem.) |! E. |snEBus Lycormas. 118. | F. |ungsPERIA Pholus. | Cicero? Fab. Enr. Syst. III. pars 1. | 2. 338. ———? God. Enc. Meth. IX. p. 287. 75. |A.B.|sarunN1A Promethea. (fem.) cfr. tab. 76. A. B. mas.) C.D.|NvuPHALIS Neaerea. cfr. tab. 8. D. £. et Supp. t. 4. f. 3a. 9b. larva et chrys. 119 F. |PHALAENA Diores. | E. |NocrUA Nyseus, Dioraria. Fab. Ez. Sysz. III. pars 2. | | t p. 132- 76. |A.B.lsa ruRNIA Promethea.' (/225.) cfr. tab. 7s. A. D. |a | Cfem.) | i | z C0 U—— Pag. | Tab.| Fig. 120. 321. 122. L d iU... ZOÓLOGIC A. m TOM. IL 76. |C.D.|[PorvouwaTus Cyanus.; E. F.|——-———— imperialis. 77. A. b. e» D. Venus. Fab. .Ezr. Syst. III. pars I. f. 269. L——- God. Etnci M.IX. p.623. SATURNIA.- Abas. o. PUN 1S9 SUP ans ——— —— (fem.) NocTUA Pomona. cfr. tab. 3o. A. D. C. dioscoreae. Fab. 1 EREBUS Pandrosa. E.F.|NvMPHarLis Arethusa. cfr. tab. 130. A. (/fem.) Arethusius. Fab. Enf. $ysz. III. part 1. f. 42. LLL (mas) God. Enc. Meth. IX. 9. 427. 123. | 78. | A. |srniwx Atropos. (Etiam in Europa.) B. |.———- Cluentius. (25.) cfr. 125. 126. A; (fem ) C.D.|vawEssaA Egea. (Etiam in Europa.) Triangulum, Fab. £. S. Ml. 2275 1. p. 125. ————-—— Ochseüh. Eur. Schmet. tom. l. p. 123. L album. God. Eze. Meth. IX, 5. 303. ———— Hübner Zur. Schmet. tab. 19. f. 90. g1. Valbum, Esper Ewer,; Schmet d. £46. qu I. it. Calbum.Tllig. N.—vhvsz. Dess. 1. 1T p.222. E "TE 4a COMMENTATIO T O'M:» 1. Pag. |Tab.|Fig. 125. | 78. |E. F.|B1eL1s Dryope. 196. 127. 128. 129. 79. |A.D.|NYMPHALIS Stelenes. C.D.|sarvnus Bero&. (fzm.) cfr. tab, 313. E. F. (var.)] Europa. Fab. Ent. Syst. MIL. pars 1. p 76. ——— God. Enc. Meth. IX.. 4789. E.F.|CALLIMORPHA Catilina, (ezm.) Catilinaria. Fab. Js. Syst III. farsi 9. p. 154. 80. |A.B.|NvMPHALIS Alcitho&, cfr. tab. 65. D. E. et tab. ibi cit. Liria. (zas.) Gd. 1. 1. iC.D.|HEsPERIA Clonias. E. |PiEnIs Pasiphaé, Cram, et Doisd. Perigone. God. zc. Meth. 1X. p. i39. F, |NocTuA Timolea. | 81, |A.D.|MonPHo Tullia. C.D.|AcRAEA Medea. Pasiphaé. God. E»c. Mei^. IX. p. 295. E.F.|NYMPHALIS Numilius. A, ,PYRALIS Mumetes. B. |PorvoMMATUS. Erix. (/fem.?) cfr. tab. 143. D. lc. D.|PaPILIO dissimilis. . Ig. F.|NYwPHALIS Lucretius. 83. |A.B Tsai Orontes, C, |EnvciNA Hisbon. b. vate d Sagaris, 82. €LAWV- ZOÓLOGICA. 43 TOM. IL E. |crAucoPris Lades, (1) F. |SYNTOMIS Cerbene, (fem.) (2) Qdius. Rómer Gen. Ins. tab 13. f. a. —— Herbst £ab. 35. fig. 1. 2. Orion. God. £s. Meth. 1X. p. 368. "e . CD. SATYRus Drusia. (jfem.) cfr. tab. 326. C. 134. E.F. vs B.: -Mineus? Linn. $ysz, Ia. Il. 9.. 768. n^. 196. ———- Fab. Eat. Syst. IL. pars 1. p. 158. -———— (var.2) God. Enc. Meth. 1X. P. 510. VANESSA Atalanta, (3) Tote ^^ Vülcania,. G od. Erc.. MetA. IX. p. 320. iPrenis Valeria. (7as var.) (4) pesti Tiresias. (/fem.) cfr. tab. 40o. D. (mas.) 2MOR- (1) Fortasse mas G. Helymi , tab. 2. D. E. (2) In. speciebus, quas vidi, antennae non pectinatae erant, uli in descriptione dicitur. (5) Macula rubra, initio abdóminis, tantum ex defectu pilorum oritur, quia ceteroquin totum nigrum est, uti iu pluribus vidi speciebus. Ceterum aliam esse speciem quam "talanta nostra, manifestum est. | (4) Quia vulgo limbus niger albis punctis est notatus, Ea 44 COMMENTATLIO T:.O.M. OT. Pig.|Vab Fig. | zit. de T] gel 9€ 135. | 86. A. D.|MonPHo Helenor. (fe7.) cfr. tab. 373. c Gun) 136. iC.D.|sATYRUS Clytus. E.F.|binLts Coryta. cfr. tab. 144. G. H. : | Ariadue. Linn. $ys. Nar. Yl. p. 778. | dian ——-—— .Fab.$yst. Entom. p. 5o7. n?. 267. | ——-—— God. Enc. Meth. 1X. p. 327. | A. |EREBUS - Agrippina. cfr. 88. A. | Strix, Linn. Sysz. INat. ll, p. 833. n*. 82. —— Fab. Ent. Syst. Vl. pars 2. p. 9. —— Oliv. Enc. Meih. Noctua n". 2. 87. rj i| p. [|srnixx Pholus. | C. |—— Japix. 158. !'D.E.INvMPnALIS Petreus. cfr, Supp. tab..9. " 2a. 2b. | oc. larva et chrys. | | Thetis. Fab. Em. Syst. II. pars | 1. (4 724 | | ———— God. Enc. Meth. XX. p. 358. | Peleus. Sulzer. tab. 13. fig. 4. ^ 89.! A. |EREnUs Agrippina. cfr. tab. 87. A. | Sti. -Eab. l1. 139. | B. |HERMIXIA Ora. | C. [PHALAENA flaveolata. j D. |SPHINX Peneus, | Didyma. F a b, Ert. $yst, IL pars 1. 9. 371. E. |SMERINTHUS Apulus, TA- ZOÓLOGICA. "n T O.M.- I. . |A.B.|PAPILIo Demolion. T ME. Fab. Ent. Sys. Hl. pars - ; SE LLEKVD muc uer licct (X0. ZrfiG. AM CLA. Ds [a ^ |——— —— Hroisd. Spec. des Le. f. 220. ' Ic. D.IwvwprHaris Athamas. — E.F, i——-— Aithaea. | A; Iigricomius Ceres. (22:.) cfr. tab. 316. A. C. — B. (ver.) Eva. Fab. £..S8. HH. pars 1. p. 162. —— (var.) Cod. Enc. Meth, YX. . p.222. B. |PAPiLIO Alphenor. ( fem.) Polites, Fab. Ez. .Sysz.. lI. pars 1. p. 2. (var.) God. Enc. Moceth. IX. P270. C.D.INvMPHALIs Fabius. cfr, Supp. tab. 2. f. ^i iv. 5d Ic] 1d. Hippo. Fab. Gea. Ins. Mant. p. 256. n". o80. ——-—- God. Eric. Meth. IX. p. 561. E.F,jL—— — —- Chione. phun: Fab. En. en MI. pars 1. p. 129. — —— God. Enc. Meth. 1X. 5. 415. PA- 46 COMMENTATIO TIO. M: oT. Pag. | Tab.|Fig. 142. | 91. |A.D. ;PAPILIO Androgeos. cft. tab. 32. A. B et tab, ibi cit. '"Memnon. F a b. Eg. $ysz. III. pars 1. p. 12. ——-—— (mas. yar.) God. Enc. Meth. IX. p. 29. Boisd. Spec. des Léep. l1. p. 192. C, |I—— —ÀXuIeeman)i uat et Boisd. 143. D.E-;PIERIS Evippe. Cram. et God. Eupompe (fem.)- Bois d. Spec; des Lep. ^ P. 571. — a | F.G.| —— Evippe. Cram. et Boisd. 144. | 93,] A. |En epus Manlia, D. |rRYvciNA avius. 145. C. |——-— . Hyphaeus. ' ^D, IcHELONIA? Tibris. | E. |PHALAENA llus. (fem.) IF.G,'ERvCINA Eumeneus. A B.IrArrL10: Palamedes, Calchas. F ab. Et. 5ysz. ILL, pars I. "i 3o. —— God. Enc. Meth. 1X. p. 59. d Dotsu. Spec. dés y y 5-337. | .|EevciNA Aberis. —— ACUDIR ' ai — Ephynes., 7. | 94. (A.D, COL1IAS Aricia. c. t. 173. E. F. (725.)361. E. F. (fem.) Phylea. (fem.) God. E. M. IX. Supp. p. Bos. | Boisd. spec. des Lép. Y. p. 619. MA. | —— Pag. |Tab.|Fig. 147. | 94. ET 148. 96. 450. D.E. * |C.D. E.F. D.E. Z:0 OL. 0:61I €; A; 47 T. O.M. ;1. MACROGLOssUM Bclis. ERYCINA Meneria, (z5s.) Cram. et God. Maecenas. Fab. £m. 5yst. III. pars 1. ?- 306. Micalia. Maecenas. Fab. 1. 1. Meneria. (mas. var.) God. Erc. Meth. IX. p. 591. PAVONIA Anaxarete. (745.) cfr. tab. 374. A. BD. fem.) PIERIS Creona. ( fem.) L2] SATYRUS Andromeda. cfr. tab. 249. D, Laches. Fab. Ez. Syst. III. pars 1i. p- 719. ——— God. Enc. Meih. IX. p. 485. Mermeria. (745.) cfr. tab. 989. E. F. (fem. Supp. t. 7. f. 1. 12. larva et chrys. ——— Virgilia, Rebecca. Fab. Ezt. 5yst. HI. pars 1. 0. 75. ———— God. Enc. Meth. IX. p. 484. MYRINA Alcides. cfr. tab. 579. D. E. (/fem.?) |PorvowMATUs Faunus. ( fem.) cfr. tab. 49. D. C. (mas. TO- 4$ Pag. Tab, Fig. 1. | 07. A.B. jEnEBUS conspicillator. ( fem.) * - n —— (T CITUIRUu EP-P Me c com G3 I5 C. D. RE ig. d 2. | D. | COMMENTATIO soTvys Lelex. ——— '[ages. (fem.) Qfunerata. Fab. Emi. Syst. — ——— Ufeus. (ma;.) Ill. pars 2. 9. 210. PHALAENA Suero. Syerata. Fab. Ent. Syst. IL. pars 2. | p.894. SATURNIA Maja. (ma;.) Proserpina, Fab. Ent. Syst. III. pars 1. pe419.- —————— Oliv. Eze. Meth. Bom- bix n^. 48. .jPoLvoMMATUS Ialesus. (as.) .lakcvNNis Diana. ,iPAPILIO Marcellus. debet esse Ajax, vide tom. IV. p. 195. —— ——? B oisd. Spec. des Lép. 1. p.252. sYNTOMIs Sipilus. cfr. Supp. tab. 15. f. 7. 7b. 7i. larva, foll. chrys. ————— Scyton. Cos ZOÓLOGIC A. io TOM. Il. Pag. "Tab, Fig. 5. |99.|C.D.|corras Elathea. (725.) E.F.| —— Cypris. cfr. tab. 173. C. D. (ma:.) Argante, (fem.) God. Enc. Meth. IX. Supp. p. 804. ——— —. Boisd. Spec. des Lep. I. f. 622. G.H.|NvMPHALIs Cymodoce. 6. |100.|A.B.[powsix somniculosa. (/e7.) C. |HEsPERIA Corythus. cfr. tab. 245. E. Pyramus. (7a5.) Stoll. post tom, IV, p. 14. D. |————- Arinus. 7 E.F.|ERveiNA Ulricus. (725.) * |n. A.B.|ancvNNis Cocyta. (725. ?) Morphea. Fab. £t. Sysz. IlI. pars 1. P. 155. ———— God. Enc. Meth. IX. 9.289. Herbst :/a^. 960. f. 1. 9. Cocyta. (feta. ?) Morphea. God. 1. l. D.E.|EREBuos Dolon. (/27.) | 8. F. |-—— ——7 (mas.) | — | [G.lsarvnus Penelea. ^1402.| A. |ExvciNA Tedea. cfr. tab. 138. G. (f:m.) Auletes. (72s) God. Enc. Meth, ÍX, f* 565. L^ B. IupnMINIA Gyges. D V NYM- 5o COMMENTATIO Pag. Fig. T.O M. lI. 102.|C.D.[NvaPHALIS Disaltide. cfr. tab. 234. D. E. 235. C. D. E.F.|NocTUA Epione. 103.|A.D.|PAP1ILIO Paris. (725.) Bianor. Cram. et Boisd. Paris. (/ém.) God. Enc. Meth. IX. p. 67. D.E.|NocTUA Puera. F. |nEsPERIA Hemes. (mas.) cfr. tab, 156. D. den. | var.?) C. G. |cHELONIA admirabilis, A. |sPniNx Crantor. B. | ——— Erotus. C. |gnEBUs Chlorea. D . |PHALAENA fasciata. caudata. F ab, Ez. $ys. llf. pars 2. f- 163. E. |PoLYOMMATUS Bitias. cfr. tab. 334. A. B. Syncellus. (var. ?) G o d. Enc. Meth, IX. p. 6:6. F. |ERvciNA Amesis. agb A.D.|PAvOoNIA cassiae. (/em.) cfr. tab. 106. A. P ) 313. A. B... C. D. Supp. tab. 5. f. 33. . gb. larva et chrys. cn. PIERIS Aenippe. (em. var.) cfr. tab. 229. Db. C. (var.) —— Lycimnia. (/ez.) 14. Cr S PAVONIA cassiae. (mas) cfr. tab, 105. A. D. et | | tab. ibi cit, SPHINX ZOOLOGIC A. 5i T O M. Il. SPHINX Sstrigilis. .|PAPILIO Aegisthus. Agamemnon. Linn. Sys. Nat, Il. p. 748. n^. 92. Fab. £. $$. IIl. pars 1. 9. 32- ——-—— .— God. Enc. Meth.lX. p.46. NYMPHALIS Procris. . |SarunNIA rivulosa. cfr. Supp. tab. 17. f. 4. 4e. 4f. larva foll. chrys. speciosa. sPHINX Hylaeus, S[|—- Nessus. CALLIMORPHA glauca. EREBUS Macarea. cfr. tab. 39 9. L. HESPERIA nobilis. * Salus. Fa b. Ez. Syst, HIT. gars 1. p. 342. —— God. Enc. Meth. IX. p. 737- C.D;|NvMPRALIS Micalia. LIBYTHEA Carinenta. URANIA Patroclus. (z5.) cfr. tab. 198. A. (fem.) .LiTrHOSsIA bella. (fem.) | ———— lotrix.: (etiam in: Eüropa.) pulchella. Linn. Syst. AINaz. II. p. 884. | n^. 349. ———— Fab. E..5. IH. pars t. p. 479. ——-—— Oliv. Ezc. Meth. IX. Borabix n^. 957. In BIBLIS; E jo COMMENTATIO T,O M, Jl. Pag. | t'«b. Fig. | r- 110.ÍA.B. BIBLIS Lais. ai C. |Pignis Drusilla. D. | —— Poppea. E.F.| —— Paulina. 22. |[111-| A. |sarURNIA Achelous. (fem.) B.C.|PoLvouMaTus Dolylas, Dolilus. (745.) God, Ene. Meth. | IX. 9. 630. D.E.|HEsPERIA Apastus. cfr. tab. 983. E. F. G. 364. | G. H. Supp. t. 35. f. 9. (var.) t. 7. f. 2. 9b. larva et chrys. | | Acastus. God. Enc. Meth. IX. p. 740. 23. F. C.[NvuPHALIs Aeropus. (m25.) cfr. tab. 954. A. D. | | Qfem.) 112. A.B. PAPILIO Delus. cfr. tab. 113. A. (femi) B. (var.) C. |-—-— 3Crassus, Cram. et Boisd. | Belus, Fab. Ens. Sysz. III. pars 1. p. 17. | —— (var) God. Enc. Meth. IX. p. 38. 24. 'D.E.|ERvciwA Orfita. Cfez.) pESj———. (22522 G. [|PHALAENA amabilis. 25, |113-| A, |pAP1LIOo Lycidas. cf. 112. A. B. - Belus. ( fem.) God. £. 4M. IX. Supp. p. 804. p. |. —— Nunmitor. Belus. (var.) God. Enc. Meth. IX. 2. 38. C. |—— Erymanthus. Cram. et Boisd. | Delus. (vrar.) God. 1. l. ZOOÓLOGIC A. 58 T O M. Ii. E. |sEnican1A Alsus. cfr. Supp. tab. 18. f, 7. 7m. larva et chrys. | F..|PHALAENA hilaria. punctigera. Linn. .$ysz. Nat. M. p. | 612. £P. 15. ———— Clerck. con. Inf. tab. 52. f. t. G. [evnaLIs diaphana. 1" diaphanata. Fab. Em. Sysz. ML. pars o. 5 Ne EDU ; p. 205. MAMMA. b;|NvwPHALIS Decius. Ww 5] Sybilla. (etiam in Europa.) Camilla. Fab. Em. Syst. MI. pars 1. | f- 246. —-—— God. Enc. Meth, 1X. p. 403. Ochsenh. £zr. SeAmett, I. | f. 142. f?. 4. ——— Hübner 745. 25. f. 106. 107. E.F. —— Ophione. cfr. tàb. 5s7. €. D. (?) 115,|A.D.|EnEBUs Zenobia. 29. C. [NocTUA modesta. D. Prytanis. 'E. |catriwonPHA Osiris. jatropharia, Linn. .Sysz.. INat. H. p. 865. n". 2c9. ————— Fab. Est. Sys. dH. pars 9. p. 151. e biXE- 54 COMMENTAT!O T.O M. IL Pag. [Tab.|Fig. | ————À | -———— | —À 29.|115.| F. IcnvciNA Osiria. cfr. tab. 184. G. (var. 2) 116.|A.B.|PIEn Is Amathonte. (a5.): C. | —— Molphea. Demophile. Linn. Syst. IN. TL. p. )a. t?, 82. ———— Fab. Ent. Syst. lH. pars 1. (p. 192. Amathonte, (fem.) God. Enc. Meth. TX. Supp. p. 806. ——— —À.. DO 1S. dec. 1065 dip. I. 9. 438. D. |EnEnUs retorta. (725.) cfr. tab, $74. A. Cfem.) .. B. (fem. var.) E.F.|saTvnus Arcadia. Minerva? Fab. Ezr. S. MF. pars 1.2. 93. Caumas. (fem.) God. Enc. Meth. IX. p- 479* 4o, [447.| A. |BoMBIx Laocóon. (mas.) v cfr. Supp. tab. 42. f. 2, Duc t e — (fen.) $. (mas var.) 51 j D. |ERYCINA Misenus. | E. |rorvouMATUS Lycabas. |F.G. ———--——- Lagus. i" A. |seHuiNx Hydaspus. ( fem.) cfr. tab. 394. A. jatrophae. Fab. Est. Sys. lI pars 1. | P. 362. | Antaeus. Drury Il. £ab. 25. f. 1. 52» |-c C. pANAIs. Chrysippus, (fem.) | i ERY*- ZOÓLOGICA, T TOM. Il. |118.|D.E.|EnvciNA Crispus. (fem.) Lucianus. F ab. Ezr. S. IIf. gar: 1, 2:313. O———— God. Enc. Meth. IX. p. 587. F. |——— — Crispus. (7a5.) Lucianus. G od. 1. 1. G. |PorvouMATus formosus. Valens. (fem.) God. Enc. Meth. IX. 2. 644. 119.| A. IngricoNius Vesta. cfr. tab. 188. A. Erato, Fab. E..$. HI. pars 1. 5. 179. Cynisca. G o d. Ezc. Meth. IX. p. 205. -JB. C.|PHALAENA Rhanis. (/em.) cfr. Supp. tab. 34. f. 2. 9b. (mas.) Rhanisaria. Stoll. Supp. 5. 152. D.E.|NvMPHALIS Etheocles. F.G.|—-—-— lys. 120.,| A. jsERICARIA polita. laterata. Fab. £..$. IL. pa75 2. p. 206. B, | ————- . Astur. C.D.|cor1as Statira. cfr. tab. 141. E. (as var.) (1) Titania. (fem.) God. Enc. Meih. IX. Supp. p. 8os. 36. E.F.|.——-— Enubule. Cram. et Boisd. (fem. ?) cfr. tab. 163. A. D. C. (mas.Y Marcellina. (fem.) God. Enc. Meth, IX. Supp. p. 804. P.À- ET 35. ! (1) Secundum Godar?zzu Prasiliam habitat, 56 COMMENTATIO T O M. II. Pag. |Tab. [Fi ig. [. -— I end 97. |121. A.B.|PAPrLIO Ulysses. (mas.) cfr. tab. 122. A. (fem.) C.D.|ERvciNA Titius. E.F.|AncvNNIs Aceste, cfr. Supp. tab. 6. f. 6. 6e. lar- va et chrys. 38. |122.| A. |PAPILIO Diomedes, cfr. tab. rer. A. B. (mas.) Ulysses. (fem.) God. Enc. M. IX. p. 65. —— Boisd. Spec. des Lép. I. 5». 202... B,C.|——- Eurypylus. 39. | D.E. Sarpedon. 123. A. |—-—— Panthous. (fem.) cfr. tab. 194. A. (fem.) 23. A. DB. (mas.) Priamus. (fem.) God. Enc. Meth. IX. Supp. p. 804. ——— —— Boisd. Spec. des Lep. M. $. :173« l C.|ERYCINA Agyrtes. cub . |PAPILIO Panthous. (fem.) cfr. tab. 193. A. ( fem.) | 25. A. B. (mas.) Priamus. (fem.) God. l. 1. coLiAS Hecabe. ;pIERIS Pyrene. (525.) |zL22 dmi (fesl) D. |seniNx Daucus. (etiam in Europa.) lineata. Fab. Zr. Syst. VI. par: 1. p. g68 42. E. |— —- Celerio. (etiam in Europa.) E: ]————.. Caicüus. 40. | 41.1125. B.C. A.B. C. | | : SPHINX Pag. |Tab.| Fig. - 43. |126.| A- P. |C.D. 44 ' E. [ F. 127.|A.B. ZOÓLOGICA E T OM. II SPHINX? dentata. (1) Cluentius, (/fem.) cfr. tab. 78. B. (mas.) SATURNIA Hippodamia. HELICONIUs Eurymedius. ) BOMBIX Crocos, cfr. Supp. tab. o3. f. 3. e. af. 3g: larva, foll. chrys. HESPERIA Daunus. (fortasse Cornelius God. Eze. Meth. IX. p. 764.) pANAIS Melanippe. 45* C.D.|-—— Mulciber. E.F. 128.| A. B. 46. E. D. 47- E. F. Midama. Linn. S. Nar. IL, p. 765. 29. 108. Fab. Ent. Syst. HI. pars 1. p. 39» ———— God. Enc. Meth. IX. 9. 179. -—-——. Alcippe. PAPILIO Polydorus, (5a5.) ——áá Cfi) SPHINX Anubus. PHALAENA levida. (fem.) lucida. F ab. Ez. ia Hil. pars 2. p.1 79. ni Lc Tacticinia; luctunaria, Fab. En. Syst. HI. pars a. f: 154; c———— carinenta. (e.) carinata. Fab. E. 5. 1I. pars 3. 9: 169. ERY- (1) Habitus est generis Smierinthi, sed propter longam linguam, qua auctor eam instructam esse dicit; ad SpAiz- gides pertinere videtur. G st | COMMENTATIO T OM. Il. Pag. |Tab. Fig. MÀ | ra———À 5 47. |128.| G. |EnvciNA Aulestes. cfr. tab. 102. A. (mas.) Auletes. (fzm.) God. 1. l. 20. |A.B.|cor1as eclipsis. Maerula. F ab, Ez. Syst. III. pars 1. p. 212. ——— Donow. Ger. I/l of Ent. s. 8. zab. 9. f. 1. ——-— God. Enc. Meth. IX. p. 89. ——— boisd. Spec. des Lép.l. p. 600. 48. C. |CALLIMORPHA Helcita. D, |EREBUS Macaria. E. |—-— Juturna. 49. F. I-e- Orodes. 130-| A. ixvMPHALIS Laodamia. cfr. tab. 77. E. F. (mas.) Arethusius,. ( fem.) God. 1. l. 50. B.C.|cETHos1A Pherusa. D. |PHALAENA Areos. E. |sERICARI1IA lepida. 5r. F.G.|sarvnus Tolumnia. (7a;.) cfr. t, 295. A. D. (fem.) 131.| A- |npougiIx Aconyta. (fem.) 59. B. |prgn:s Lyncida. cfr. Supp. tab. 4. f. 2a. 9b. ac. larva et chrys. C. |gnEBUSs ? Monycha. D. |zEUZERA Mineus. (mas.) cfr. t. 154. D. (fem. var.?) viridicans. Eschh. Zooleg. 4filas. p. 59. E. icoLias Cleopatra. (745.) (etiam in Europa.) | | | rhamni. (ver.) B oisd. .$pec. des Lép. l. | | | 2. 602. í HES* ZOOLOGICA. 59 TOM. Il. 54.|131,| F. |nzspERTA Palaemon. pvp op. Polybius. Fab. Enr. sh. Vl. pars 1. P- 337- ———— God. Enc. Meth. lX. p.732. G. |PHALAENA? Peripheta. Liberia. [s God. Ene. Meth. IX. 2- 375- C.D.isarvnus Cymela. pian tà Fab. Ent. Sys. lll. pars 1. f. I57* ———— Herbst 78b. 196. f. 7. 8. ———— God. Enc. Meth. IX. p. 494. E. |CALLIMOnPHA Celadon. F. |sPHiNx Drancus. - 133.|A.B.|saTvnus Conftantia. C. |PHALAENA geminea. strigaria. F a b. En. S, lll. pa75 2. 5. 134. D. |cHELON1A lactinea. sanguinolenta, Fab. En. $ysz. ILL. pars I. f» 473- —— Oti v. Enc. Meth. Bom- bix n^. 241. EREBUS ? Alciphron. (/em.) cfr. tab. 262. A. B. (mas. «aricae, F'a b. Ezz. Syst. Ill. pars 2. 2. 27. E G 2 Hi2« 6o COMMENTATLIO Pag. |Tab.|Fig. | HELICONIUS Eugenia. cfr.. tab. 946. C. m" K Calliope. Linn. .$ysz. INat. Vl. p. zs. ti^. 56. | O————— Fab. Ent, Syst. VL. pars 1. | p. 160. ——— (var.) G o d, £. M. Diqehas POLYOMMATUS Dydymaon. NOCTUA Cocalus. Amphix. .: .NvMPHALIS Aconthea. (74; ?) Disconthea. God. E. Mer. IX. 5. 384. | ——— Aconthea. (fem.) Cram. et God. ; |PAPILIO Remus. (/fem.) cfr. tab. 10. A. D. ettab. |. jbicit. 59. |134. A. .|VANESSA Octavia. PAPILIO Remus, ( fem.) cf. tab. 10. A. D. et t. ibi cit. NYMPHALIS Amelia. Jj ———— Ciytaemnestra. (gas. )4fi. tab. 564. A. | . B. (fem) 62. C. |NocTUA Asilas. | "o D. |SPriNx Alecto. E. |-——- Chiron. 63. F.G.|PoLvowMATUS Apidanus. (mas.) cfr. Supp. tab. ' 37- f. 4. 4d. (fem.) 1138. 4, D. NYyMPHALI1S Opis. C.Dui T Crithea. Opis. God. Enc. Mcetá, IX. f. 381. VA ZOOLOGICA. 6t. T O M. Il. Pag. | Tab.jFig. LE Ei 63. |138.|E.F.|vANESsA Terea. (mas.) 64. IG.H.|: Laodice, . Laodora. Gran) God. A Meth. IX. (am (op. 314. 130. | A.D. |PAPILIO lapin. | 1b] €. INocrua Tarchon. 5X1 4E D. Pyrgo. 65.| . | E- |ParaEma politia; Bl politata, Fab. nr. Syst. III. pars 2. I H 2. 163. sd] FE. ||PonLyowMATUS Theanus. 66. 140.|A.B.|pAPILIO Helena, Cfem.). á Hellen. God.. Enc. Math. IX. ? 27- C. |PHALAENA Ausonia. D. | ———— Phlegia. 67. E.F.|crAucopris inaurata. NN Ln AA Eryx. Fab. £zr. Syst. Ill. mn?ys | 9.394 "m (A. PAPILIO Hector. Msi & XE Bes Pammon. cfr. Supp. tab. » 33 f. 1. I2, (Var.) 2E C.D. COLIAS Trite. ar5i y bed . E. [ —-—. Alcmeone. .cfr, tab, 120. tis D. (ford ) d Titania. [s yar.) God. Enc. Met, IX. |j (oos Supp. p. S05. edi eye Boisd. Spec. des Lep. I. 9. 628, F. [eren Is Monuste, MT 72. |142-| A.B, |PAPILIO Mnestheus. NOCe 62 Pag. | Tab.|Fig. Exi Lc 72. |142.| C. 79 74. |143.| A. 75. 76. | 184. A.B. D, E: F B.C. G COMMENTATIO T OM. IL NOGTUA Croesus. PHALAENA Hypanis. " -—| sPHINX Gorgon. (fem.) MACROGLOSSUM Titan. (fem.) CALLIMORPHA bicolora. (fem.) bicolorata. Fab. Es. Syst. IIl. vus gari 2. p. 174. NYMPHALIS Eupalaemon. cfr. Supp. tab. 1. f. 8. larva. Antiochus. Fab. Est Sysz, IIT. pars I. f. 44* ————— God. Enc. Meth. IX. p. 409. POLYOMMATUSs 'Erix. (7245?) cfr. tab. 82. B. ERYCINA Pentheus. (745.) CHELONIA Orsa. HESPERIA Virbius. ERYCINA Pyretus, Meliboeus. Fab. Ent. Sysz. II. parst. p. 29. ———— G od. Enc. Meth. 1X, p. 565. C.D.|PoLvouMATUs Sichaeus. E.F.|PATYyRus Polydecta, cfr. tab. 314. A. B. 326. D. E. Fi G.H.!PrsLIS Merione. cfr. tab. 86. E. F. Ariadne. God. 1. 1. 77. |145.| A. ZEUZERA Strix. (fem.) D.C.icETHostA Penthesilea, 78. f NYM- MT — ZOOLOGIC A. 63 T-O.M.;, ij. Erithonius. God. Ere. Meib. IX. p. 390. Medon. Drury zom. II. z2b. 15. f. 1. 2. SATURNIA Paphia. (/fem.) efr. tab. 147. A. B. (fem. var.) 148. A. (mas.) Mylitta. Fab. Es. Syst. III, pars 1. p. 41i. Drury. £om. II. £ab. 5. f. 1. ———— Oliv. Ezc. Meth. Bombix.n*.9. cfr. etiam ZLinnean Society transact. tom. VII. paz. 35. tab. 9. larva et chrys. PIERIS Ámmon. Ammonia, God. Enc. Meth. IX. 9. 163. . |GLAUCOPIS Sperchius. .|NyMPHALIS Amphiceda. (fe7.) sPHINX Cajus. MACROGLOSSUM Caeculus, .|s&TuRNrA Paphia. (fem. var.) cfr. tab. 146. A. (fem.) 148. A. (mas.) L3 Mylitta. Fab. 1. 1l, C. |MACRoGLOSsUM ? brunnus. | D. [NocTvuA hieroglyphica. scripta. Oliv. Enc. Meth. Noctua n^. 98. 85. E. |PHALAENA Caenis. Caenatia. Fab. Ez. Syst. IIT. 22r5 o. p: 155. SE: 64 COMMENTATIO TOM. Il. Lnd Pag. |Tab.|Fig. 82.|147. F. |szR1cARIA Caffraria. 148.| A. |saTURNIA Paphia. (7«5.) cfr. tab. 146. A et 147. A B. fem.) 1 À Mylitta. Fab. 1, 1. 35. B. |MAcRocLossuM Picus. Hylas. Linn. Mant. f. 539. ——— Fab. Ent. Syst. UI. pars C.D.|sarvRus Lydius. MES E.F.|ancvNNis Lampetia. (745.) cfr. tab. 258. F. G. (1) Erymanthis, Fab. JEn. Sysz. III. pars I. f. 199. — God. Enc. Meth, IX. 9.958. 449.|. A. |srniNx Phalaris, 84. B.C.|PorvouwaATUs Simaethus, (745.) cfr. Supp. tab. 37* f. 3. 3C. | D. |sPniNx Morpheus. E. Bubastis. | F. |EREBUs ancilla. 85. G. procus. 150. A.B.|kvuPHAaLIS Nisus. ( fe.) cfr. tab. 74. A. D. (mas.)] . |EURYPIA Lamia. Dardus ? G od. Enc. Meth. YX. p. 459. . iGLAUCOPIS "T'helebas, dii fenestrata? Fab. Ent. Syst. MI. pars I. f. 392. (1) Eu tabula pro litteris D. D. legendum cst E. F. ZOOLOGICA: 6g TOM. Il. ag.| Tab.|Fig. m— | ———— 86. 150.| E. |PHALAENA Sicheas. F. |Prenrs. Medusa. Cram. et Boisd. bi Empeda. God. Enc. MeiA. 1X. p. 139. 8r. 151.|A.B.|PAP1iLIO Merope. cfr. tab. 378. D. E. (1) Brutus. Fab. Ent. $yst. 1L. pars 1. p. 22. ———-— God. Enc. Meth, IX. .p. 69. ——— Boisd. Spec. des Lép.l. p. 221. C.D.|sarynus Lea. Cram. et. God. cfr. tab. 92995. D. E. aranea ? Fab. Ent. "t III. ?ars 1. 5.97 E. |PrALAENA netrix, netrata. Fab. Ez. Sysz, IL. pars a2. a p. 167. F. —— imarmorata, | 88.[152.| A. |sPHINX Butus. gnoma, Fab. nr. Sysz. III. pars 1. p. 376. " B. |PAPILIO Podalirius. (etiam in Europa.) 89. C. |saTURNIA Cynuira, D.E|ERcivA Euryteus, F.G. Lysias. ues - Salimba, God. Enc. Meth, YX. 9. 568, 90. [153. A.B.|PAPILIO Helenus. C.D.|Prea1s Melite, bIE« (1) Haec delineatio vitiosa est, caudae enim posticarutm alarum abseissae erant in specie secundum quam facta est ü (vide tom. IV. p. 174.) ; melius depicta est tah. 578. D, E; " H 66 COMMENTATIO T O M. II. Pap. | Tab.|Fig. 90. |153.|E.F.|P1EnIS Licinia. Phronima, Fab, Ezr..$. HI. güri 1. » p. 206. God. £nc. Meth. IX. p. 164. Doisd. Spec. des Lép. 1. p. 426. 154. A. |NvMPHALIS assimilis. 9t B. |ZguzERA Hyphinoé. cfr. tab. 131. D. (mas?) viridicans, (fem. var?) nobis. C.D,|P1igRrs Calypso. (745.) 92. E.F.|—— ——-— (fem.) 155.|A.B.|HESPERIA Orion. (fem.) C.D.iNYMPrHALIS Lubentina. E.F.|HEsPERIA. Orchamus. 95. 1156.|A.C.|NvMPHALIs Lucille. cfr. tab. 39. D. E. 205. C. D. Ceres. Fab. Ent. Syst. lI. pars 1. 5.82. | Medon. God. l. 1l. B. |——— —— Cyparissa. (fem.) Cato, F a b. Ent. Sys. IM. pars 1. p. " Medon. God. 1l. 1. D, iHESPERIA Phorcus. cfr. tab. 103. F. (mas.) Hemes. (fem. var.) God. Enc. Meth. IX. 5. 757- [ . |ERvciNA Ceneus. l G. |Nocrva Mygdon. | l triangulum, Fab. E..S. HI. pars 2.5. 33. ——— ÉKOliwe Enc; (Meth, INbctua l 5i. :124. ! PA* I | i | bi E. |—— Eumelus. : | Di | | l 3 ZOÓLOGICA. 67 TOM. I. Pag. | Tab.| Fig. Cruce j mme | a—Á—— 95. |157.|A.B.|PAPILIo Gambrisius. (745.) IC.D.|PrERIs Aenippe. Cram. et God. Venilia. (fem. yar.) Boisd. Spec. des Lep. I. p. 591 e£ 594. .|aRevuNis Laodice. Iole. Fab. Em. Syst. III. pars 1. 5.99. — — Herbst :ab, 191. fig. 5. 6... — God, Enc. Meth. IX. 9. 260. NYMPHALIS Pheridamas. (/fem.) Demophon. Fab. Zzz. Syst. HL. pars 1. f. 95, ———— (var.) God. Enc. Meth, IX. p. 407. 96.|158.| A. —————— Pheridamas. (mas.) Í Demophon. (var.) God. et Fab. 1.1, | C. | —— — — Sisyphus. (/fem.) | Demophon. God. et Fab. l. 1l. (97: D. | — ——-—— Lycomedes. Cra m. et God. | Demophon. Fab. 1. 1. E. |-—————- Demophog. (z45.) | Demodice. God. Eme. Meth. IX. f- 498. ..98. |459.| A. EREBUS crepuscularis, (7225. ) cfr. tab, 160. A. ( fem.) B.C.|casTNiA Palatinus. D.E.IgnvcisA ? Caecilia, (mas.) cfr. tab.376. G.H..( fem.) Amyntor, (mas.) God. Enc. Meth. IX. Supp. p. 827. H2 PO- 68 COMMENTATIO T*D,ME. ME — | —— Pag. DOE 98. |159. F.G.|PoLvoMMATUs Polycletus. (/em.) cfr. tab. .363. G. H. (mas.) - 99- |160.| A. |EnEBUS crepuscularis. ( fem.) cfr. tab. 159. A. (as.) B.C.,vaNESSsA Arsinoé. bus dieespat ad Veranes. (745.) cfr, tab. 388. A. B. | (fem.) 100. |161.' A.B.| — ———— Tiridates. UD C.D.'sarvnus Roxelana. (745;.) E.F. ——LLLCfeti.) 162.! A. |sarunNIA Salmonea. cfr. tab. 395. A. b.C.|NyMuPHaLIs Mesentina. Mesenteria, Fab. Ezz. Syst. lI, pars I. f. IAIR ————— Herbsttab. 147. fig. 1.9. ——— — God. Enc. Meth. IX. p. [ (etiam in Europa.) 102. 312, D.E.!|Bowsix verago. (74:.) cfr. tab. 906. D. E. ( fem.) Supp. t. 24. f. 6. 6k. larva et chrys. F. |HEsPERIA Phocas. cfr. tab. 392. G. H. (vzr.) 3. G. |——— Metis, 163] 5. coLiAs Marcellina. (/2m.) cfr. tab. 120. E. F. (fem.) | Supp. t. 5. f. 1a. 1b. zc. larva et chrys. Eubule. (22:.) Boisd. Spec. des Lep. L. p» 613. | lo Eubule, (745,) Boisd, l. 1. m—H—Á—" | j €. j,—-— Marcellina,| (245.) |*3 d pOo-| Z600LOGICA 69 TOM. Il. Pag. | Tab.|Fis. | 104. |163.'D.E. -|e-G.| 164.|A.D.|p1znis Glaucippe. (7245.) C. |-—— uat oo En) 105. D.E.gznvciNA Cupido. (725.); cfr. Büpp. tab. 4. f. 6a. F.G.|———— ——— (fem.)) 6b.6c.larvaet chrys. POLYOMMATUS Pholeus. — adu Emathion: . 306. |165.| A. |pApPiLIO Cresphontes. ( fem.) cfr. tab. 166. B. (var.) 167. A. B. (fem.) 'Thoas. Fab. Ez. Syst. Il. pars 1. p. 52 ———— (var.) G od, Enc. Meth. YX. p. 62. ———— (mas yar.) V oisd. Spec. des Lep. I. ». 355. NOCTUA Phaàsis. Jota. AEGOCERA Venulia. (1) NocTUA Ünytes. PAPILIO Alcanor. cfr. tab, 32. A. B et tab. ibicit. Achates, F ab. Ez. Syst. IL. pars 1. 9. 95. ——— (var.) God. Enc. M. IX. p. 64. Memnon, (fem. var.) boisd. l. 1. (2). PÀA- i F (1) Antennae, sine dubio, non sunt filiformes, uti a Cramero descriptae atque depiclae sunt, sed conicae et sub finem breviter uncinatae, uti eas vidi in 24e. Senega- lensi; 4e. V'enuliae enim duo quidem vidi exemplaria, sed anlennis carebant, (2) Dubitári posset , an P. z4chates God. revera tantum varielas esset P. Memnonis , uti Borsduvallius affirmat , (uia 70 COMMENTATIO TOM. I. Pag. |Tab. Fig. | 107. |166.| D. |PAPiLIOo Cresphontes. cfr, tab. 165. A. (var.) 167. A. B. (fem.) Thoas. (var.) Boisd. 1. 1. C.D.|LiTHOSIA ornatrix. (725.) 108. | E. |NocTUA priverna. | F. |LiTHostA ornatrix. ( fem.) 167.'A.B.|PAPILIO Thoas. (fem.) cfr. tab. 165. A. (mas var.) 166. D. (var.) 109. C. |EnEBUus Capensis. D. |———- Tymber. E.F.|NvMPHALIS Agathina. Maja. Fa b. Ezz. $ysz. III. pars 1. p.158. | Agathis. God. zc. Meth. IX. p. 377. 110. |168. A.B.|won Ho Aurelius. C.D.|saTYRUS Hyperbigss (mas.) cfr, tab. 29». C. D. Cfem.) | Cassius. (mas.) God. Enc. Meth. IX. | 2. 526. E.F. URN Hyperbius. (fem.) Cassius. (fem. var.) God. l. 1. Il. d. A. |EnEBus Odora. (mas.) Dome M Qm) C.D.|ERvciNA Lysidice. 112. E.F.|ancvnNis Tharos. "Tharossa. G od. Enc. Meth. 1X. p. 289. ERE- cfr. tab, 170. A. B. (var.) |quia iilius alvae postcae sunt caudatae, hujus vero non t ejm . . * B | caudatae , nisi ex recentiorum indagationibus hoc constaret. ZOOÓOLOGICA. 71 ToMOR , Pag. | Tab. |Fig. 112. |170.|A.B.|ePnEBUs Agarista. (745:) cfr. tab. 169. A. B. oP d Odora. (var.) Oliv. Esc. Meth. Noc- d tua n*. 7. 113. C. |EnvctiNA Phareus. (ma5.) cfr. Supp. tab. 39. f. 3. Cfem.) D. |PHALAENA Philyra. Philyrata. Fab. En. $ysr. III. pars 2. p» 167. E. |ERvciINA caricae. (fem.) F. |-———— Pelops. (fem.). 114.|171.|A.D.|EREBUS macrops. Bubo. Fab. En. SSysz. III. pars 2. p. 9. —-— Oliv. Enc. Meth. Noctua n^. 9. C.D.|PiEmis Daplidice. (fem.) AN | Hellica. L in n. $ysz. INat. II. p. 760.175. 78. ——— God. Enc. Meth. IX. p. 129. II5. E.F.|——— Gliciria, Cram. et Boisd. j Glaphyra. God. Enc. Meth, IX. p. 160. 172.| A. |EnEBus Iphianasse. B. | —— —— Mycerina. C. [cHELONIA bajularia. ^ D. |carriwonPHA Perithea; E. |NocTua Tirhaca, F. | ————- collusoria. 173.|A.B. |EnznUs occidua. Aluco. Fab. rz. Syst. III. pars2. p. 10. —-— Oliv. Enc. Meth. Noctua n. s. co- m 72 Pag. |Tab.|Fig. m | — | MÀ COMMENTATIO T OM. II. 116.|173.|C.D.|coLras Hersilia. cfr. tab. 99. E. F. (fem.) E.F; 117. |174.| A. 118. B E D. 119. E: F | | 120. vit —ÀMÍir" ta à à " Argante, Fab. Ent. Syst. IL. pars 1. p. 189, (mas.) G o d. Enc. Meth.1X. p. 92. ———— Philea. (725.) cfr. tab. 94. A. B et 361. E. F. (fem.) NOCTUA Salaminia. Cram. et Fab. fullonica. Clerck. Zcon. 125. tab. 48. materna. (fem.) cfr. tab. 267. E. (mas.) hibrida, Fab. Sysz. Entom. p. 593. n^. 11. Oliv. Ene. Meth. Noctua ??. 39. . |EREBUS fluctuosa., scolopacea. opigena. Drury om. l. zab. 29. fig. 4. — —— Hermonia. ulula. Fab. En. Syst. ML. pars 2. p. 11. Oliv. JEzc.. Meth. Noctua n?. 19. . |—— Mysdonia. (1) hieroglyphica. Fab. JEn. Syst. III. pars 2. 9- 1I. ————— Oliv. Enc. Meth. Noctua "Y it. | ———— — Drury tom. Tl. 245. 2. fig.1. | .|cETHOSIA Diblis. Biblia. God. Exc. Meth. IX. p. 248. pOo- () Forlasse tantum varielos, aut alter. sexus. antece- deutis, -—————— dw o. cocalco CUBO UM E ZOOÓLOGICA. 23 TOM, Il. Pag. "Tab. Fig. umm) nm] e . 120, |[175.|C.D.|PoLYoMMA TUS Acis. : Mars, Fab. Es. Syst. Wl. pars 1. p. 265. | —— God. Enc. Meth. IX. p. 635. 121. E. |sEstA Pretus. (7em.) F.|L— —— (maes:.) G.H.|pANAis Eresime. cfr. Supp. tab. 6. fig. 4. 4d. larva et chrys, 122.|176.| A. |sarunN1A Epimethea. (722:.) B.C.|nEspPER1A Phyllus. Marcus. God. Enc. Meth. IX. p. 753 D. |——— Talus. mercatus, Fab. Em, Syst. IIT. pars 1. P. 332. Ausonius, God. Erc. Meth, IX. 5. 741. E. Phineus. (mas.) | 125. F. |PoLyoMMATUs Ismarus, (74:.) cfr. tab. 335. C. D. (fem. ?) G. |HEsPERIA Lycagus. 177.|A.B.|PAPILIO Torquatus. | 124. C.D.|crTrnosra Hypsipyle. LR Lybia. Fab, Enr. SS. III. pars 1.5. 163. —— Herbst tab. 68, fig. 3. 4. —— (God. Enc. Meth. IX. p. 245. E. |ergmis Erycinia. (fem.) Cram. et Boisd. cfr. tab. 13. E. F. (s«s.) myrti? Fab. Ene Syst. Hl. pari t, 5. 169. ! üP- 74 COMMENTATIO TOM. IL Pag. Tab. Fig. CRCAM Pafpd, SUb. od 124. |477.| F. |HELICONIUS Amathusia, Erato. Linn. Sysz. Nat. IL. T 757 . 70» —— Herbst :2b. 73. h. 5. —— Clerck con. Ins. tab. 40, f» t. (var.) God. Enc. Meth. IX. p. 295. 25. |178,| A. |cAsTNIA Cronis. (1) B. |sPHINX Nechus. : a6. C. [CcALLIMOnPHA Eurocilia, cfr. Supp. tab. 40. f. 3. 38. D. [ERYCINA Pherecles. E. [PHALAENA Perdica. F. |HEsPERIA Anaphus. 127. G. |-———- Cebrenus. 170. A.B.|PAPiLIO Codrus. C. |HESPERIA Gentius, D. |——— Procas. E.F.|ERYCINA Arcas. 138. |180.| A. |pANais Hegesippe. 1B. Vienn Theseus, C.D.'NvyMPHALIS Amulia, Cram. et God. Amalia, Fab. Er. Sys. III. pars 1. p. 129. NYM- (1) Germar, in opere: algem. Encycl. der Wissensch., ad genüs Coronis eam refert, sed palpi mihi non convenire videntur eum eharaeteribus hujus generis. ZOOÓLOGICA. 75 TOM. II. Pag.,Tab.Fig. 128. |180.|E.F.|NYMPHALIs Ariadne. cfr. tab. 132. A. B. (/em.) Supp. t. 4* f. 4a. 4b. larva. chrys. Merione. Fab. En. Sys. llI. pers I. f» 125. Liberia. (mas.) G od. 1. 1. 129. |181.|A.B. |PAP1L To Deiphobus. (mas.) cfr. tab. 4o. A. B. (fem. ) POLYOMMATUS Archias. Catilina? Fab. En. Syst. VIL. pari I. f. 304. ———-? God. E. M. IX. 9. 681. PHALAENA Labda, CHELONIA lcasia. lantanae,. Fab. £..$. III. pars 1. p. 437- SERICARIA Encelada. PAPILIO. Achates. (fzm.) cfr. tab. 32. A. D. et tab. | ibi cit. Memnon. (fem. var.) Boisd. 1, 1. j|EenvciwA Pretus. J|PorvoMMaATUs Alpheus. |PAvoNiA Xanthus. .D.|sarvnus Eumea. Gripus. Fab. Zr. ag e HI. pers a. p. 149. ——— Herbst :a5. 135. $^. 3. 4. God, Enc. Met. 1X. 9. 497. .|NvMPHALIS. Antilope. SPHINX labruscae, 130. 151. 76 COMMENTA TIO T OM. 1l. Pag, | Tab.ll'ig. 133. |18/4.|B.C.|PAvoN1A Berecynthus, (725.) cfr. Supp. tab. 3. f. 4a—Ad. larva et chrys. 134. D,E,|EnvciNA Philocles. (7245.) FB. [L—— ———— (fem.) | G. |——— Thymetus. cfr. tab. r15. FF. Osinia. (var. ?) God. E. M.IX. 9. 582. 185.| A. |wonpno Jairus. (z2:.) 2 cfr. tab. 6. A. B. (fem. 155 D,C.|.— —— ——— (fem.) yar. ) D. |sousIx Hipparchia. (fem.) cfr. Sup. tab. 18. f. 1. 1a. Ib. larva , foll. chrys. ; 36. E. [SERICARIA interrupta, Hermia. G. |PHALAENA Lothos. j186. A.PB.|NvwPHaLIS Jason. (a5.) cfr. tab. 329. A. B. | Cfem.) (etiam in Europa.) Jasius. Fab. £z. Syst. VIT. pars 1. p.61. —— God. Enc, Meth. 1X. p. 350. 137 C.D |pignis Hedile. E.F.!pPoryowMaATUs Timaeus. (etiam in Europa.) — . Phlaeas, (mas var.) God. Eme. Meth. IX. p. 670. 187.|A.B.iPAPILIO Nireus. (/fe.) cfr. tab. 378. F. G. (mas. )) » 58. C,D.|Pign Is Antone. (745.) cfr. tab. 320. A. D. ( fem.) Supp. t. 53. f. 2. 2b. (vzr.) | Hyparete. Linn. 5. IVaz. IL. 5. 763. 2^. 92. ————- (mas.) God. Enc. M. IX. p. 153« Boisd, Spec. des Lep. IY. | £- 455 Co- i —— ee ZOOÓLOGICA 7D TOM. IH. Pag. | Tab.| Fig. ummeems | mucus | menace :338. |187.|E.F.|corras Jugurtha. (/em.)-cf. tab.- 339; A. "MEG JT Alcmeone, (fem.) God. Supp. 1X. 9. 805. Hilaria. — var) B oisd. Spec. des Lep. LI. p. 626. 139. |188.| A. |ugrIcoNius Cybele. cfr. tab. 119. A. Cynisca. God. 1. 1. B. |pawais Juventa. C. [gnvciNA Periander, Iphino&. (fem.) God. £r»c. Meth. IX. p. 565. D. [NvwPHaLIS Dasilea. etr. tab. 376. C. D. (fem.) Iphicla. Linn. S$ysz. JNaz. II. p. 780. f^. 18t. Fab. ue Syst. III. pars 1. p. 135. (mas.) God. E. M. IX. 9.374. 140. E.F.|—-— -— Iphicla. . | ——C— (var.) God. 1. l. -|489.| A. |HgLIcoNiUs Erythraea. i41, B.C.|aRcvNnuis Myrina, Myrissa. m Enc. Meth. 1X, Supp. p. 906. D.E.|Prea1s Egialea. (fem.) Cram. et Boisd. cfr. tab. 958. D. E. (as.) Pasitho&, Fa b. Ez. 8y:z. II. pars 1. 2. 179. — De m te Enc. M. IX. p. 148. | F.G.|s15r:s Protogenia, -- NY M- 78 COMMENTATIO TOM. HH. Pag. , Tab.|Fig. Lodi i d 141. |1900.|A.B.|NvMPHALIS Auge. (fem.) cfr. tab, 98. D. E. et tab. ibi cit. Liria. Fab. En. SS. III. ars 1. p. 126. Lysianassa. (mas.) God. l1. l. 143. C. iuHgLICONIUS Mneme. D. |— -—— harmonia, Mneme. Linn. $yst. Nar. Il. 5. 756. t. 59. ——— God. Enc. Meth. YX. 5. 221. Mopsa. Fab. Ert. Sys. VII. pars 1. 2. 160. 143 E£. |——-——— Callicopis. (mas.) F. — ———— (fem.) 191.|A.B.|NvMPHAL:S Marthesius. C. inELicoNIUs Melpomene. cfr. Surin. vlinders. tab. 4. larva et chrys. 144. D. je——————. Eggm,! cfr..tab. .2p7. Bs Polymnia, (/f2m.) cfr. tab. 35o. C. D. et Surin, vlinders. 1. 3. larva et chrys. 145. dd euet ges Charitonia. 192.|A.D.'zRvcINA Phiiasus. Phillone. God. nec. Me. IX. $. 574 | C. lcatLIMORPHA lectrix. (fem.)) -— D. 'paNAis Egialea. | | Damoclea. F ab. Ez. Sysz. IlI. pars 1. p. 41 God. Enc. Meth. IX. p. 182, E.F. NiMPHALIS Feronia, ANAL TO. | | I ZOÓLOGIC A. 79 TOM U S ll Pag. | Tab. Fig- . 1. |193. A.B. IDEA Idea. cfr. tab. 362. D. TENA Agelia. God. Enc. Meth. IX. p. 195. 2 C.D.|ancvNwis Phaethon. Phaethontea. G od. Enc. M. IX. p. 388; E.F.|NvMPHALIs Cupavius. 1904,| A. |PAPiLIO Amphimedon. 3. B.C.|NvMPHALIS Semire. D.E.|sarvnus Cissia. Ocyro&. Fab. Emrr. 3h IIl. pars 1. 2. 96. God. Enc. Meth. YX. p. 489. F.G. Helle. Ocypete. Fab. Ez. 5ys:. LI. pars 1. 9.96. (?) God. Enc. Meth. Ix. 1.488. 195. A. |PAPrLIO Minos. cfr. tab. 25. A.- Amphriseus. (fem. var.) God. 1. l, Helicaon. Boisd. l. 1l. B.C.|P1iERIs Hippo. D.E.|VANESsA Polynice. Polynissa. God. Enc. Meth, IX, 9. 508. NYM- d — HM do COMMENTATIO T O M. Ill. Pag. | Tab. |Fis- l Lossnened Locssssssxd' send 5. |196./A.B.|NvMPHALIs Erminia, (zas.) cfr. tab. 241. A. B. (fem. ) C.D.|sarvnus Leda. (mas.) cfr, tab, 2999, A. (fem.) 6. E.F.|cETHOost:A Dido. 107,| A. |sarugNI1A Armida. (fem.) cfr. Supp. tab. 19. f. I. 12, Ib. larva et chrys. erythrinae. Fab. Emr. Syst, lIL.. pars I. f. 411. ————— Oliv. Enc. Meth. Bombix f^. I9. 7. B. |——-——— — Cassandra. (2m.) cfr. Supp. tab. 19. f. 9. 2c. od. larva et chrys. erythrinae. Fab. 1. 1. C. |crAucopris Hipparchus. 8. D.|———-—— Eumolphus. Lethe. F a b. Ent. Syst. IIL pars 1. 9. 96. | E.|-——-—- Cepheus. | F. |HBELICONIUS Phlegia. (fzm.) cfr. tab. 236. C. (mas. ) 198.! A. |URANIA Patroclus. ( fem.) cfr. tab. 109. A. B. (mas.) | D. ERYCINA ? Helius. — God. Enc. Meth. IX. p. 539 et 761. 9. lo. D.E. saTvRus lena. (fem.) cfr. tab. oot. A. B. (mas.) F.G. 100, A.h. —— Dindymenc. B C. |'GLAUCOPIS Eagrus. | URANIA Lmpedccles. HESS ZOÓLOGICA gi T O M. Ili. Pag. | Tab.]Fig. iie 199. C.D. HESPERIA bixae. (/f2m.) Phidias, Linn. Sysz. Naz ll. $. 795. ff^. 963; Maenas. Fab. En. Sysz.lIT. pars 1. 5.347: God. Enc. Meth. IX, - 733- E. |——-——- Acastus. cfr. tab. 41. C. D. (vzr.) Phidias. God. 1. 1. 13. F. | ———— Amyclas. Amiatus, Fab. Em. $yst. III. pars i: £- 347: ——-—— God. Enc. Meth. IX. 5.734. 200.|- A. |URANIA Lunüs. (mas.) Cram. et God. (1) Aegisthus. F ab. Ez. Syst. IIl. pars 1. p.69; B.C.||——— Launus. (/fem.) Aegisthus. Fab. 1. l. 14 D.E,|NvwPHALIs Marius, (725.) cfr. Supp. tàb. 3o. f; I. 14. (fem.) Chiron, Fab. Z. $$. III. pars 1. 9. 26. | —-—— QGod. Enc. Meth. IX. p. 359. F.G.|-—-—-— Cinna. | . Orsilochus, Fab. £z. Sys. MI. pari | i. p. 27. | Herbst 7a5. 52. f. 3. 4. mu God, Ea. Mi IX. j. 360: PIE- (i) Hujus speciei unum tantum exemplat vidi, antennis non capitatis, uti hoc loco depictum est, sed uti in cetés jris huju$ generis speciebus; K -— 83 COMMENTATIO T'O M: iL. Pag. |Tab.|Fig. "m 201. ww PIERIS Cassiopea. Argia. G od. Enc. Meth. 1X. p. 140. B.C.|———- Eucharis. (s45.) cfr. tab. 202. C. (fem.) Hyparete. Fab. Ez. Syst. III. pars 1. 5. 178. Epicharis, (7a5s.) God. Enc. M.IX. p. 153. Boisd. Spec. des Lép. Y. - 456. 15. D.E.|PoLvouMATUS Meton. F.G,———-—————- Helius. Helus. God. Enc. Meth. IX. p. 652. 16. |202.| A.D. |PAPILIO Protesilaus. C. |Prgnis Eucharis. (f2m.) cfr. tab. 201. B. C. (mas.) Epicharis. — God. 1. 1l. D. lcAsTNIA Pelasgus. 17. E.F.|vaNEssaA jatrophae. (/fem.) 203.lA.B.|PAPILIO Polycaon. (74:.) cfr. tab. 16. C. D. et tab. ibi cit. C,D.| 3NEs5A Evarete. ( fem.) cfr. tab. o1. C. D. (mas.)] 290. E. F. (fem. var.) Efra. Fab. En. Syst. V. Supp. p» 425. Larinia. (fem. var.) God. l. 1. E.F.|NYMPHALIS Erosine. Leucotho£, F a b. Ez. $ysz. III. pars 1. p- 139. ———— Rómer. Gen. Ins. zab. 18. f42. 3« — —— 4G od, Ene. MIX. f. 430. PA-* — -— (2. Gi Ee Q, Go 0 A 83 TO M. Ill. Feo Fab. DE Ss. Ill. pars 1. f. 15. ———— G od. Enc. Meth. IX. 5. 42. Polycaon. (fem. var.) Boisd. Spec. dei Lép. l. p. 361. C.D.|SATYRUS Argante. dip n Fab. Ezc. Syst. Wl, pars 1. CI Psp Argulus. God. £zc. Meth. IX. p. 488. E.F. E o DOPROtHES. ^ Miriam. F ab. Es. Syst. IL. pars 1. p.242. Melusina. God. ZEzc. Met5. IX. 9. 496. 205. A.B. | NYMPHALIS Lysianassa. (7as.) cfr. tab. 28. D. E. et tab. ibi cit. |c.p.| ———— Medon. cfr. tab. 39. D. E. 156. A. B. C. E.F.|DANArs Berenice. Cfem.) Erippe. Fab. Enr. Syst. ll. pars t. f. 49» T ———— God. Enc. Meth. IX. p. 186. 206.| A. IsPurwx Pylas. P B. |cuELoNIA Amasis. (fem.) C.D. DANAIS Genutia. (fem.) Plexippe. Linn. $yst. Nar. II. p. 767. ———— Fab. Ent. $yst. MI. pars 1. p. 49* ——- God. Enc. Meth. 1X. p. 186. E.F.——— Plexippus. cfr. tab. 3. A. D. Archippe. God. 1. 1l. K 2 PA* 23. 24. 84 COMMENTA TIO TOM. HI Pag. [Tab.|Fiz. | | 25. 207.|A.C. PAPILIO Ttoilus. (fem.) B. |——— - (mas.) 26. D.E. piER1s Epaphia. | Hypathia. Drury 1I. £25. 32. fzz. 5. 6. Higina, God. £zc. Met&. IX. 5. 133. Orbona. (fezm.) B oisd. Spec. des Lep. I, P» 497* F.G./—— — "Thermopylae. (/2m.) Chloris. Fab. Ert. Sysz. III. pars 1. p. 195. ——— God. Enc. Meth. IX. 5». 160. ——— BDoisd. Spec. des. Lép. Y. p. 516. 208,|A.B.ipApPiLIO Astinous. Philenor. Linn. Maz. f. 535. ———— Fab. Zmt. Syst. MI. pars 1. 9. 6. ——. God. E»c. Meth. IX. f- 49- 97. C. |carLIMOnPHA cribraria. (z4*.) cfr. tab. 288. D. (var.) — D. |n1THOs1A Entella. convoluta. Fa b. E». |Sysz. III. pars 1. p. 26. 28. E.F.|PoLvoMMATUS Aetolus. Vulcanus. Fab. Est. Sysz. ML pars I. p. 264. ———— Herbst zab. 30. f. 5. 6. | ———— (fem.)G o d. Enc. Meth. | IX. p. 644. | GC. |CALLINORPHA cribraria. ( fez.) NOC- — ZOOLOGICA. 3s: T C M. Ill. NOcTUA Grynea. 'A-D.|VANESSA Amathea, (mas.) Ms.08 2 hies lancvwuis Hegesia. cfr. tab. 69, E. F. Fen. d Columbina. G od. 1. 1. penis "Hyparete. (725.) cfr: tàb.339. E. F. (fem.) . Caeneus. Linn. Syst. Nat. ll. p. 766. n^. 1I. Philyra. sei God. Enc. Meth. 1X. p.150. —— Boisd. Spec. des Lép. l, .[corias Nicippe. .[PigRIS Arethusa. (f2m.) - Evippe. (fem. var.) God, Enc. Met. IX. Supp. p. 805. * Cebrene. Boisd. "" des, Lép. 1. P. 583- J--—— Liberius: .|PAPrLIO Vertumnus. ( fem.) ! —- (mas.) QE;— —— Polydamas. jJ—-—— Sesostris. .B.lAncvuNis vanillae. Cram:-et- God. cfr. Supp. tab. 1. f: 7a.-7b. larva et chrys. p I passiflorae, Fab. E... IIL. pars 1. p. 6o. |C.D.iNvaiPRALIS Dire ce, C ram. et God. cfr. Supp. tab. 2. f.-33—4b. larva et chrys. Butes. Clerck Jcon. Ins. tab. 36 fg. 5. NYM ——— 96 COMMENTATIO ; 110 M. HT. Pag. |Tab.|Fig. 35. |212.|E.F.|NYMPHALIS Heliodora. Helicopis. G o d. Ezc. Met. IX. 9.431. 213.|A.B. |vanzssa Ilithyia. (mas.) cfr. tab. 214. C. D. (em.) 375. G. H. (var.) C. |PiERIS Eudoxia. $6. D.E.|PoLvyoMMa Tus Janias. cfr. Supp. tab. 38. f. 4. 4d. F.G.|NvMPuALIs Mardania. Hersilia. Fab. £..5. III. pars 1. p. 247. ——— (var.) God. Enc. Meth. IX. p- 434- 244.]A.D.|—-— —— Inaria. cfr. tab, 28. D. C. Misippe. (fzm.?) God. l. 1. 57- C.D.|vaNEssA llithyia. (fem.). cfr. tab. 213. A. B. (mas.) 375. G. H. (war.) E.F.|NvMPHALIS Sulpitia. i Strophia. God. Ezc. Meth. IX. p. 431. 58.|215.| A, |cETHOSIA Alcyonea.. (as; ) Julia. Fab. En. Syst. ML, pars 1. p. 180. ——. God. En. Meth. IX. p. 244. | cfr. etiam: Surin. vlinders tab. 5. larya .et chrys. D.E.|——— Cyllene. Delila. F ab. JEn. Syst. Il. pars 1. p. 57. God. Enc. Meth. IX. p. 244. f. —— Alcyonea. ( fem.) Juiia. God. 1. 1l. | (B.C. | —— —— Juno. | SPHINX ZOÓLOGIC A. 87 TOM. Il. Pag. |Tab.| Fig. 39. |216.| A. Wr oves Junt B. spHINx Hannibal. Paphius. Carolina, L inn. ys. Nat. lI. 9. 798. n". 7. —— Oiclus.- ———— Pan. cfr. Supp. tab. 99. f. 9. ob. larva et chrys. qm E. Pluto. F. | —— — Triptolemus. ins aT. A.B. |wonPHo- Hecuba. C.D. PIERIS Marianne. (fem.) 42. E. |——— ——— (mas.) 248.|A.D.|wonPHO Metellus. .|NvMPHALIS Proserpina. cfr. tab. 28. D. E. et tab. ibi cit. Lysianassa. (fem. var.) God. l. l. 219.| A. |PAPILIOo Amphrysius. (zs. var.) C ram. et Boisd. C44. B.C.IuvMPnALIs Venilia. D.E.|vANEssA Archesia. F.G.|carriwonPHA decora. (fem. var.) cfr. tab. 7. E. F. :45.|220,|A.D.|NvMPrALIS Pyrrhus. — - 46. C.D.|vaNEssa Hippocla. beg ) cfr. tab. 330. E. F. (fem.) J[—— Thyoneusi : Thyone. God. Enc. Meth. IX. p. 361. NvwPHALIS Alimena. (fez.) | 47. C. |——-—— ———— (mas.) $5 COMMENTATIO T OM. Ilt. Pag. Tab Fig. | —M— 47. |221. P .E.|PoLvouMa Tus Eurisius. Helius. Fab. £n. Syst. ni. pars t. p. 259- — Herbst.tàb.7345. £.15. 44] ———— (mas) God. Enc. Meth. IX. 5. 618. Weed 3 F.G.|prgais Evagete. Cram. et Doisd. Phryne. Fa b. Enr. $ysr. lHL. par5 1. p. 196. Coronis. God. Enc. Meth. IX. 9. 132. 48. |222.|A.B.|PAPILIO Anceus. cfr. tab. 32, A. B. et tab. ibi cit. Memnon. (fem. var.) God. 1l. l. ———— (fem. ) D ois d..1. 1. c.n. sATYRUS Hippia. cfr. tab. 168. C. D. (mas.) E. F (fem. var.) Cassius. (fem.) God. 1. 1. IE.F.|— ——— Evadne. Servatius. God. Enc. Meth. 1X. p. 525. 49. |223.. Vh CASTNIA Lycas. CD Harmodius. í | Syphax. Fab. Em Syst. IL pars i. p* 45* Lycas. (var.) G od. Etc. Meth.1X. p.797« 50. E.F. NvMPHaLis Emilia. 224. / A.B. isPruiNx Panopus. ] nodi Anchemolus. C 51. | D. |——— nerii, (etian. in Europa.) CLAU Pag. | Tab.,Fig. 32. |224.| E. ZOOLOGICA. $9 T OM. III. GLAUCOPIS Caunus. cfr. tab. 52. C. D. Andromacha. (fem.) Fab. 1. l. F. |l— Almon. cfr. Supp. tab. 11. f, 1—41d. (1) 53- 295. A. |serixx. Camertus. cfr. Supp. tab. 22. f, r. ra. lar- va et chrys. p. | -—— Danum. C. |. ——— Achmenides. cfr. tab. 267. A. B. «55. D. convolvuli, (var.) (?) (etiam in Europa ?) 56. E. |-—-—- Phegeus. F. Lyctus. 57.|2206.| A. | ——— Aeas. |; Capensis? Linn Sys. Nar. |. p. 800; 2^. 10s B. | -—— Cecrops. C. |——— Aeson. 58. D. |—-——- Nessus. "- equestris, F a b. Ez. Syst. ILL. pars 1. p. 365. E. |-—— Theylia. (fzm.) (etiam in Europa.) vespertilio. Fab. Emz. Syst. lll. pars t. p. 369. ————— Esper lL abi 22.)f. 4 ———— 'Theylia. (5245.) Vespertilio. Fab. l. l. PHALAENA? Numana. (7145.) cft. tab. 2398, A. ( fem.) ERES (1) Antennae male delineatae sunt hoc loco, melius t&2 bula laudata, L IF 9o COMMENTATIO T.O M. Hl. Pag. | Tab.|Fig. yd ds um— | o | — / 59.|227.| B. |£REBUS Acron. C. |Nocrua Cephise. 60. D.E.|cAsTNIA Amycus. [jm F. |gEsPER1A Cometes. . w€—Ó 228.| A. |pHaLAENA? Numana. (/em.) cfr. tab. | 227. A. (mas.) | D. lacanisTA Lyncea. (1) C. |sgRICARIA Mummia. D. |PHarAENA famula. E. |-—-——— catenaria. F G | 62. amata. CP e . [cr Aucoers. Micilia. cfr. Supp. tab.|21. f. 3—3f. larva, foll. chrys. 65.19209.| A. leAPrLIO Drusius. cfr. tab. 230. A. 157. A- B. (mas?) Drimachus. God. Enc. Meth. IX. 9.31. Gambrisius, (/em.?) Doisd. i$pec.. des Lép. L. p. 218. D.C.|pP1ER IS Aenippe. (var.) cfr. tab. 105. .C. D. D.E.|corrAs Catilla. Hilaria. ( fem.) God. Enc. Meth. TX. Supp. f. 9e5. Alemeone. D oisd. Spec. des Lép. I. 5. 627. 64.|930,| A. jPAviLIO Drusius, cfr. tab. 29. A. Gambrisius, (/e;.2). Boisd. 1. l; ACRAEA | (t) Antennae paulum suut fasiformes, —À ZOÓLOGICA. 9i T O M. Ill. Wa 230. B.C. C.|AcRAEA Epaea. 65. 66. Gea. Fab. Enz. Sysz. III. pars 1. p. 175. —— God. Enc. Meth. IX. p. 238. Hirce. Drury Ill, za5. 29. fig. 3. 4. ID.E.|pANars Lotis. 231. A.B.|PAPiLIO Demoleus. —- : € HELICONIUS SERIUNES (mas.) cfr. tab. 315. D. E. (fem.) ——— —— Lenea. Melanida. (var.) G od. Enc. Meth. IX. p. 215. —— — ———. Niseài cfr. t. 315. F. ( fem.) G. (mas.) LIII Melanida. .|PAPILIO Erithonius. Epius. Fab, Ez. Syst. Ill. pars 1. 2. 35- —c God. Enc. Meth. AX. p. 43. ——— oisd. Spec. des Lép. l. p. 238. .PriEnis Laja. Amphione. cfr. Supp. tab. 1. f. 5. larva. ACRAEA Euryta. (7545.) ——— (RID PIERIS Thisbe. Cram. et DBoisd. Acalis. God. Enc. Meth. IX. p. 148 POLYOMMATUSs Elis. —— 5 Lausus, (12ay.) cfr.itab. 879. H. I. (fem. ) ICON RRUPT SPPI NET T YES i Lh 2 PA- 92 COMMENTATIO T O M. II. Pag. | Tab.|Fig. 71 234.| A. |PAPILIO Niavius. (fem.) Westermannii, (722:.) Boisd. Spec. des Lép. l. 9. 372. B.C. Antheus. (1) Antharis. God. Enc. Meth. 1X. 9. 52. Agapenor. Doisd. $pec. des Lép. l. p. 255. D.E.|NvMPHALIS Polybete. cfr. tab. 935. C. D. 102. C. D. Disaltide. Fab. Ern. Syst. III. pars 1. p. 74. ———— God. £nc.Meth. IX. 9. 370. 72. F. [cL Aucoris Rhebus. G, |-— ——— Psamas. cfr. Supp. tab. r1. f. 2. 2a. 2b. larva, foll. chrys. 235.|A.D.|NvwPHALIS Isidora. (fem.) cfr. Surim. vünderi. tab. Y. larva ct chrys. 73 | C.D.|—-——-—— Polybete. cfr. tab. 234. D. E. 102. C.D. bisaltide. G od. 1. 1. E.F.|.—-———— Isidora. (as.) 236. A.B.'vANEssA Enothrea. C. |HELICONIUS Phlegia, (745.) cfr. tab, 197. F. (fem.) 74. | D. iERYciNA Capanea, Croesus. Fab. En. $yst. lI. pars t. f. 216. ——-—— God. Enc. Meth. IX. p. 581. BI* (xr) Secundum Boisduvallium, non insulam Amboi- | nam sed Guineam habitat, Universe hoc loco monendum , ie ramerum in patria indicanda saepe errasse. Z'o/0 L O G9 € X 93 TOM. Il. Pag. | Tab. |Fig. 74.|236.|E.F.|p1zris Hyperia. Riblis. Fab. £n. Syst. VL. pars 1. p. 119. — —— Herbst :a5. 248. fog. 1; 2. Thadana. God. Enc. Meth. lX. p. 326. 237.| A. |sPHINx Atropos. (ver.) Lachesis. Latr. 75. B. |svNToMis Polydamon. . C. i1cLAucoris Tiburtus. cfr. tab. 55. H. Phlegmon. nobis. 76. D.E.|Prgmis Agathina. F.G.|sarvyRus Remulia. : 238.|A.B.|ancvuNis Columbina, (7«s.) cfr. tab. 357. D. F. j Cfem.) Phalanta, Fab. Em. Sys. lI. pars i. ludo p- 149. ———— Drury I. zab. o1. f. 1. 2. ———— God. Enc. Meth.1X. p.259. C. |PoLvouMaTus Cinyra. Phaedrus. Fab. £zr. $ysz. III. pars I. f- 307. ————— (mas.) God. Enc. Meth. IX. 5. 675. 77 D. j[————— Thetis. Phaedrus. God. 1. 1. E. [|NvMPHALIS Lamis. Laphria, (fem.) G od. Eus. Meth. IX. | LP EFE AR- 94 pag. |Tab.|Fig. 77. |238.|F.G. 339.|A.B.|powaix Phoronea. (fem.) 78. C, [—— ————— (mas.) D. iEREBUs Ezea. E. |———- Inara. 79. |240.| A. |saruRNIA Sylla. D.C.|PRALAENA Vesulia. 80. D,E.| —— Tasima. 81. 1244.|A. B.[NvMPHALIS Erminia. (fe7.) cfr. tab. 196. A. B. C.D. 82. EUWBI 242.1 A. .E.INvMPHALIS Elea. | - C O*MNCESO,S T ACT A0 T O M. "HI. ARCYNNIS Erymanthis. cfr. tab. 148. E. F.- (mas.) PAPILIO Aegisthus. NYMPHALIS Drutus. : Drutius. God. Eze. Meth. IX. p. 351. sATvnus Valentina. —— —— Thamyra. cfr. tab. 96. A. Laches. God. 1. 1. ———— Celia. Cytherea, G od. Enc. Meth. IX. p. 373. —-— —--—— Cocala. Cram. et, God. Elea. Fab. En. Sys. HI. pars 1. 5.141. PAPiLIO Achates. (7745.) cfr. tab. 32. A. D. et tab. ibi cit. Memnon. (fem, var.) Doisd. l. !. POLYOMMATUS Ürtygnus, eo. aPetdlus. Z4O:04L10:/3 GA 95 TO M.; Ill. Pag. |Tab.|Fig. s Esduus, Fab. Ent. d 1. pars b. »6dl uut I. 2. 343- BA —— God. Enc. Meth. IX. p. 671. GP ncaczor dir a enulius. 244. A.B. | nEsPERIA- Phidias. Jupiter. Fab. zt. $ysz. MI. pars i. 2. 336. —— "isi qu Lot. M. zab. 15. f. 3. 4 —-—— God. Enc. Meth. IX. p. 738. C.D.Ignverva Endymion, (mas.) cfr. Supp. tab. 4. f. 5a. 5b. larva et chrys. Gnidus. F a b. Ez. $ysz. HL. pars 1. p.258. — —— God: Enc. Meth, 1X. p. 563. E.F.|——-— Endymion. (fem.) Gnidus. God. 1. !. 245,|A.D.|ngsPERIA Pygmalion, (fzm.) cfr. Supp. tab. 9. f. 6.. 6a. larva et chrys. Gnetus. Fab. £..$. III. pars 1. 2. 342. T LLLI God. En. Meih. IX. p. 736. C.D.|— ——. Vulcanus. (fem.).cfr. Supp. tab. 9. f. 5. 5a. larva et chrys. . Polyzona. G o d. zc. Meth. IX. 9. 736. Zi E, qg-——-—— Pyramus. cfr. tab. 100, C. (mas) 87. BG dl——— Phidon. ACRAIA 96 Pag. | Tab. Fig. 246.| A. 88. 89. 92. C Q'M'M'E' N T A 'F-1 T OM. ll. O0 ACRAEA Thalia, cfr. Supp. tab. 1. f. 6a. 6b. lat- va et chrys. DB. igELICONIUS Rosalia. cfr. Supp. tab. r. f. 4. larva. —— ———— Calliope. cfr. tab. 133. F. (war.) B Ie»! H * veoOPPOUSMHDOPPREMU Supp. tab. r. chrys. — Á—À SPHINX ficus. (fem.) cfr. tab. — —— Hasdrubal. SMERINTHUS Choerilus. sPHINX Gordius, |SMERINTHUS Myron. NOCTUA Émmedonia. BOTYS Amando. PHALAENA Trophonia. —— formosante. SPHINX Actaeus, MAcnocLossuM Pelasgus. cLAUCOPIS Melanthus. cfr. tab . |svyNTOMIS Imaon. —— —-— Creusa. — ——- Laeneus. cfr. Supp. f. 3a. 3b. larva et Euterpe. Supp. tab. r. fig. 4. larva. 394. D. (as.) . 325. F. (var. ?) Enagrus. cfr. Supp. tab. 15. f. 6—6g. larva, foll. chrys. tab; 19. f. 4: 543 6b. larva, foll. chrys. ZYGAENA Caffra. ( fem.) tab. 35904. F. (fem.) A. [|SsATURNIA jucunda. (72a5.) cfr, tab.356. D. C. ( fem.) SA: ZOÓLOGICA. 97 T OM. Ill. Pag. | Tab. Pe. [js 219. B.C. |s&runwrA. Irene; mas.). cfr. Supp. tab. 2o. f. 2 à oc. ed. larva, foll. chrys. Nauzica. (fem.) cfr. tab. 303. B. C, (mas vyar.). Supp. t. 17. f. 2. 2b. larva et chrys. | F. |pownix Hyrtaca. — |: A. |SATURNIA. Apollonia. B. |—————. Fabia. C. |PHALAENA Canente. ;;.:;. D. [NocrvA Ammonia. Hippasia. |. |... Hypatia. Oli v. Enc. Meth. INoctua tP.123. F. | ——— Alphea. |... .| A.. |PHALAENA' Hesperia. .(. fem) B. .|———— ———— mas.) C.D.|NocTUuA Cyllatitei " E. |soMBix Amynta. (fe7.) cfr. tab. 3o6. C. (mas.) ;F.-|PrnanaENA2. Fulvia. (mas.) | A. |cHELONIA sanguinolenta. B. |EREBUs? Gootenarius. ID.E. 7103. | C. |PHuaALAENA Apidania. (745. & D. lodnsnesncen ctia [fom D. Xi : E. |NocTuA. Cupentia, | X04. F. |sgmicARIA bifasciata. cfr. Süpp. tab. 33. f. 6; 6m; 6n. larva , foll. chrys; 105. |953, | A.B. |pnAssoL Is sophoraé. (/zri;) cfr. Supp. t. 3. f. 2a. C. [—————— e (meh). 5h lrva e chrys. M NYMs 95 COMMENTATIO T OM. III. Pag. | Tab |Fig. | ;l ' 107. |253. D.E. NvMwPHaLIS Mylitta.. cfr. tab." 254. n D. (mas. postverta. tiis Ges. Enc. Meth | IX. 9. 419 108. F.G.|ancvNNis hera. pun Fab. Ent. pe III. pars I p. 102 —— G od. Etc. Mal. IX. Suppa —"l 8 pe 818. 254.|A.B.|NvMPriALIS Aciops AMA ) cfr, tab. 111. F. G. (mas. 109. C.D. postverta, (mas.) cfr. tab. 253... D; E K fem. E.F.|PorvowMarus Liger. 255.|A.B.|NvMPRAL1s Manilia. cfr, tab. 28. D. B. ld tab. ibi cit, . Lysianassa. (fem. var) God. 1.1. C.D.| —— Adonia. 1 IO. E.F,|.——-—— —— porphyria. : Lysianassa. ( fem. id. Gad. |" 256. 3 niBLIs undularis. (mas.) À |LC61 *|NYMPHALIS .Ástarte. Codomannus. Fab. Ez. Syst. III. 2a] I. f. 53 God. En»c. Meih. IXA p. 4234] m -l057. CAsTNIA Linus. II9. d C. HELICONIUS Flora. HE* ZOO0LOGIC A. 99 T OM. ll. * Aegle. Fab. E. S. III. 2275 1. f. 170. God. Enc. Meth. IX. p. 215: —— psidii. ———— diem ——— Aegialea. (725.) C ram. etBoisd. cfr. tab. 189. D. E. (m.) « Pasithoà, (var-) God. 1. l. Brix. Fab. Ent. pris an. pars 1. (p. 283. Herodotus. (fem.) God. l, 1. C.D,|———— ——— . Thallus. (fezi.) cfr. tab. 6. E. F. (fea. ) Aeolus. (7225.) God. 1. l. ——M— ;.. Atysei (mass). uda Linn. s$yst. [Nat, ll. p. (—O787. m. 218. Md, ieogieiy py. E, M. Pe 626. mee IOHijeom M:ityss (fem. )iv ET . — Polybete. God. x i Armenae lab Eni. Syst. ll. pars 1. f» 333- — Ó —I&ÀÓ— LG [9] d. Enc. Me. IX. p. 742- M 2 HES- ioo Pag. |Tab. Fig. 118. 119. 120. I2I. 260.| C. |uEsPERIA Exadius. cfr. tab. 41. E. F. D.E- F.G. 261.|A.B.| —-— — Dusiris. (fem.) C. D.E. F.G.|——-——- Assaracus. : 262.|A.p.|EnEBUs ? Alciphron. (7as.) cfr. tab. 133. E. (fem.) C.D.Iconowis ? Orithea. (/em.) (2) COMMENTATIO TO MIPSBE Tityrus. (var.) God. 1l. l. (1) — Proteus. - Catillus. Sebaldus. Fab. Ent. Syst. TH. pars 1. MMLIU LL —— — God. Enc. Meth. IX. p. 791. ———— Busiris. (mas.) Sebaldus. God. 1, 1. Alcmon. caricae. Fab. 1. 1l. CAL- (1) Potius varietatem prioris haberem, quum etiam pa- gina superiore, uti Cramerus affirmat, huic similis sit, (2) Auctor in textu dicit, antennas hujus insecti capita- tas essc, sed in mare pectinatas, cujus rei in ceteris Lepi- dopteris nullum exemplum movi, unde verisimiliter exem- pe Crameri falsis instructum fuit antennis, In duobus] quae vidi hujus speciei exemplaribus , antennae manifeste fusiformes erant, paulum hirsutae, articulis distinctis , palpi vero et pedes uti in genere Urania , ad quod gcnus forte referri posset haec species, misi posticae alae retina- culo munitae essent, unde patet ad familiam Hesperz Sphingidum eam pertinere. Quum igitur ad aliquod genus referenda esset, sub genere Coronis eam collocayi, ad «quod mihi proxime accedere videtur. 2b fno aA T^. TOM. lil. ag. | Tab.jFig. 122. 262. E. |cArriwonPHa Liris. (fem.) cfr. tab. 63, F. ((a5.) ^UIF.G.[nERMINIA Tomyris. 263.|A.B.|EREBUs ? dominia. (zm.) . Chione. Oli v. Enc. Meth. Noctua n, 51. | c. |porvs Tyres. D. |PHALAENA Circe. (7a5.) cfr. tab. 274. E. (fem.) ' E. cALLIMOnPHA tricolora. (fem.) F.(d[——-———— Aglaura. A. |GLAUCOPIs aurata. p. |NocTUA Marthesia, C. IcHELONIA vidua. D E F G 128 . |Noc TUA filia. . |HERMINIA paeritia. BOTYS neptis. . |iPHYCIS nobilitella. | 199. :265.|A.D. Hibgsd Polites. (7:55.) cfr. tab. 1:41. B. Supp. | —- t. 33. f. 1. '1aJ (va. ?) | Pammon. (fem.) Boisd. Spec. des Lép. r | E ». 472. | . | —— Polites. ( em.) Pammon. Boisd. l.l. : D. Sissi Amilia. (za2s.) 130. | E. |—— ——— fem.) be lanata. (mas.) 151. G. |——— —— (fem.) 260.|A.B./pANAis Midamus. Cram. et Fab. dts Prothoé, (fem;) God. Enc. M. IX. p. 177. l DA- 102 COMMENTATIO T OM. Ill Pag. |Tab.|Fig. 132.1266.| C. |DANAis Dasilissa. ! Claudia. Fab. Ent. Syst. III. pars 1. p. 40. ——-— God. Enc. Meth. IX. p. 182. D. |— — Eleusine. (fem.) Cram. et G od. Midamus. Fab. En. Syst. ML. pars 1. p. 39. 133- E.F.|——— Core. Midamus. Fab. 1. 1. Coreza, God. Enc. Meth, IX. p. 178. 267.|A.D.|seuix Achmenides. cfr, tab. 225. C. 136. 6 — vitis. (ma5.) cfr. tab. 268. E. (fem.) 137- D. |cmELoNrA Cyane. E. |NocTUA materna. (7225.) cfr. tab. 174. D. (fem.) hibrida. Fab. 1. 1l. F. |eREBUS Umuinia. 138. 268. A.D. ACRAEA Eponia. (mas.) serena. Fab. Ert. Syst. III. pars 1. p. 164. — (mas.) God. Enc. Meth. 1X. p. 232. (1) IC.D,'——- Eponia. (fem.) serena. (fem.) God. l. 1. SPHINX vitis. (/e7.) cfr. tab. 267. C. (mas.) | cf. Supp. t. 16. f. » 7. 7f. 7g. larva, foll. mai om m SATURNIA Liberia. (7245.) —— —-— Qm.) | PA* | (1) Pro verbo Za femelle legendum est Ze mále et vice versa, uti ex descriptione Godartii satis patet. | ZOOLOGICA. 163 TOM. Hl. Ll AN I. f. 128. ib. iva et 'chitys. Hippason. (fem.) Boisd. Spec. des Lép. I. p. 221. ;.. |C.D.|sERICARIA Membliaria. (fem.) ^» |[E.F.|gREBUS. Caraneus. 270. A.B.|prgmis Mesentina; (725. ) C. jgnvyciNA Epitus. |... Epigia. God. Enc. Meth. IX. p. 577. 141. D.E.|porvyouMaTus Ladon. | ont P AMONCNINIEURI TUM Jelep, fis Supp. tab. 33. f. 5. ! 5d. (mas.) Bic Linn. Syst. Nat. II. P. 791. ien n^. 938. pe — Fab. Ent. Syst. VL, pars 1. p. 315- —— nisi; God. Enc. Meth, TX. om) TL P. 675. nos H. [ngsPRRIA Melander.. . br.^x 74. A.B.|gmvciA Fatima. (mas.) Ovidius. Fab. Ez. Syst. TiI. pars 1. p- 320. tid —— ge God. Ene.. Meth. 1X. p. 5714 ——— Phu: (fem-) ] n Ovidius. (fem.) God. l. 1. | ERY- 104 COMMENTATIO TOM. Il. Pag. | Tab.|Fi:x. 7342. an. E.F.|ggvciA Mandara. (mas): ; | Hs |^ Arminius, Fab. £..5. III. pars 1. p. 155 LLLLLL (mas yar.) God, Enc. Meth. | IX. 9. 571. | Ops. Humb. et Donpl. Re. d'obs. Zool. 1. p. -" tab. xi f $:4 G.H.'EnvcivA Dindyma. 272.| A. InomsiX regina. 145. "T E. SsATURNIA mirabilis. C.D.. ——— modesta, ' í144.1- "IE.F. "nócTUA adjütrix. - G.H. | — Epopea. /^.1973. A. eiznis Delia; C ram. et Doisd. Elatea. (var.) God. Enc. Meth. IX. Supp. $. 905 B.C. |PHALAENA lactucina. (7a5.) 145. D. |HEnwINIA ? Cocala. 1 Eg. |NocruA Achatina. (fzm.) cfr. tab. 288. A. (mas. i stuposa, Fab. Ent. Syst. TIL. pars 1. p. 42 | | L0 Oliv. Enc. Meth. Noctüa ti^. 144 | Ip.G.|——-—- Archesia; (fem.) .À H. |——-—- Virbia. 1274. e nREBOS retorta. (fem.) cfr. tab, 116. D. (mas.) | B. J——-—— obscurus. | | retorta, (fem. var.) nobis. | C. |—-— Javanus. po ] .|L——- lhuminosus. i PH ZOoÓLOGICA. dis TOM. Ill. Pag. | Tab. |Fig. 147. |274.| E. |PHALAENA Circe. (fem.) cfr, tab. 265. D. (mas.) | F. |cuELowiA nitida. cfr. Supp. tab. 16. f. 6. 6e. larva et chrys. elegans, Oliv.-Enc. M. Noctua tih. 97. 148. |975.| A. |porvs Nitocris. cb | B. INocrua Timais. : C. |PHALAENA Titea. D. |ngnMiIN!A Orosia. à; E. |NocTUA Erechthea. bI F. |——-— Spadix. G. |PHALAENA Virginiaria. H A 150. . |sERICARIA idonea, 7^-:|276.| A. |Noc TUA uxoria. B. |—— —- soror. 151. C. |cuELONIA? vitrea. Pero D. |wocTua ocellata. (fem.) 4 E. | ——— (mas. ) 152 F. !iPHALAENA dea fem.) cfr. Supp. tab. 31. fig. ' 4» (mas.) ] | G. | — ——-— Erota. 17 4977. 1A.B.lpAPILIO Severus. (mas.) cfr. tab. 278. A. B. (fem.) 153.|-^ |C.D.|—-—- Tullus. 154.|978 |A.D.|—-—- Severus. (fem.) cfr. tab. 277. A. B. (mas.) C.D.l—— —— Panthonus. cfr. tab. 586. C. D. (fem.) Pompejus. F a b. £z. Sysz. lI. pars 1 p. 18. —— God. Enc. Meth. IX. p. 36. . Atbates, (7a5.) Bo isd. $5. Ze; Lép.l. p. 290, N PA* 106 COMMENTATIO T O M. Ill. Pag. |Tab.|Fig. 155. |279. A.B. PAPILIO Aeneas. (725.) 156. C.D. (fem. ) E.F.IpANArs Ismare, (725.) 157. |280,| A.B. |vANESsA Juliana. C. |HELICONIUS Eurytea. Eudema. God. Ezc. Meth. IX. 5. 214« D. |Prznis Eumelia. cfr. tab. 353 C. D. (mas.) Enodia. God. zc. Meth. IX. 9. 166. Vocula. (fzm.) Boisd. Spec. des Lép. l. p. 4144 158. E.F.iERvciNA Phlegias. Allica. Fab. Enz. Syst. IIL. pars 1. p. 944 —— God. Enc. Meth. IX. 9. 566. 281.'A.D.|NYMPHALIS Anna. Maja. Fab. Ent. Sys. ll. pars 1 p. 139. —— God. Enc. Meth. IX. p. 417. C.D.'AncvNNIs Egista. 159. E.F.|vANEsSA Orithyia. Orthosia. God, .Enc. Meth. IX. Supp] $0. 821 282.|A.D.|EnvcrNA Orestes. cfr. tab. 353. A. B. (mas?) Soronus. (fem.?) G od. Enc. Meth. 1X] D. 577 C.D.,PoLvowMaATus Pelagon. (fem.) cfr. tab. 380. D C. (fem.] ZOO0LOGICA. 107 TO M. Ill. ag. | Tab.|Fig. | 59. |282.| E. |PorvowwaTus Silenus. (fem.) Chiton. Fab. £z. Syst. HI. pers I. 9. 262. ——— Dono w. Ins. of India fasc. Y. 42b. 3. f. 1. Phaleros. Linn. $ysz. Nat. Il. p. | 797. (^. 272. (fem.) God. Enc. Meth. IX. 5. 628. Agis. Drury zom. HI. z. 26. f. 3. 4- ——- Micyclus. (fem.) — " — 9€ HESPERIA Astylos. |—— .— — Broteas. cfr. Supp. tab. 17. f. 6. 6g. larva et chrys. (1) Aulestes. (745.) cfr. tab. 111. D. E. et tab, ibi cit. Acastus. (var.) God. 1. 1. F.G.|—— -—— — Aulestes. (fem.) | Acastus, (var.) God. 1. 1. 162. 28/1. A.B.| ———— fulgerator. cfr. Supp. tab. 7. f. 4. 4d. lar- ; va et chrys. (?) mercatus. God. Ezc. Meth. IX. p. 741. 163. C.D.|.—————- Cretheus. cfr. Supp. tab. 39. fie. 17. 7f. : (var.) E. |l——— Chromus. HES- (1) Forte eadem species quam prior. N2 108 COMM ENTSXNEMITIMrfEO T:O M? III. Pag. | Tab |Fig. | m 165. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 284. 285. 286. der | | | | F. |HESPER1A Peleus. G. |—— —— Ladon. "Thrax? God. Enc. Meth. IX. 9. 748. A. |seniNx Menephron. D. | ——— Opheltes. C. |MACcROGLOSSUM Faro. D. iseniux Hippothous. E. | —-— Eacus. A. |crAucopris Hippothes. (1) D. |sERICAn:A Melanthus. ( fem.) C.D.|urPrALus Venus. (/fem.) (2) E.F.|ugnMtN1A Alope. (fez.) A. |svxTOMIS Heber. cfr. Supp. tab. 1o. f. 3. 3a. 3b. larva, foll. chrys. D. |z&EUuzERA Pyracmon. (3) SERI- (1) Antennae paulisper sunt pectinatae, (2) Propter antennarum longitudinem non vidctur ad hoc genus perlinere, sed auctor dicit in exemplari secundum quod confecta est delincatio, eas paulo ante basin fractas fuisse; quomodo igitur eas delineare potuit non video. Unum tantum hujus speciei exemplar vidi, quod etiam an- lennis carebat, fortasse idem quod Cramerus ante oculos habuit, (5) In descriptione dicitur, antennas prismaticas esse et sub finem uncinatas, ideoque ad genus Sphinx pertinere videretur, sed habitus insecti mihi tantopere cum hac an- Leunarum forma pugnare videtur, ut non dubitem quin fal- [sae sint, Quum etiam lingua , uti auctor affirmat, brcevissi- i ma A09 Lodo 109 TOM. Ill. Pag. | Tab.|Fig. s cdi Senn 172. 287.| C. |sER1iCAn1A Caprotina. (fem.) D. |ngnMINIA Ericata, (/em.) cfr. tab. 370. E. (m25.) .E. |saTuRNIA Zerbina. F. |--————- flavaria. G. |PHALAENA brunnea. 288.| A. |xocruA Achatina. (za5.) cfr. tab. o73. E. ( fem.) stuposa. Oliv. l. l. B.C.|PHALAENA Clelia. D. icALLIMonPHA Cribraria. cfr. tab. 208. C. G. E.F.|PHALAENA Eleonora. (745.) 6G. 4 (fem.) ma sit, ad genus Cossus referendum esse puto, vel potius ad genus Zeuzera, quia prioris unica tantum species cogni- ta esf, Ipsum autem insectum nunquam vidi. x9902gN 00x TO- 110 COMMENTATIO Pag. | Tab.|Fig. 1. |280.|A.D.|VANEssA Sabina. ( fem.) C.D.|—— mas.) E.F.!sarvnus Mermeria. (/m.) cfr. tab. 96. D. (as.) 2. |290,|A.D.|vANzSSA Orithyia. (7225.) 2 cfr. tab. 19. C. D. et C.D.J——— ——-—— (fem.) tab. ibi cit. 4. E.F.|——-—— Genoveva. cfr. tab. o1. C. D. (mas.) 203. C. D. (fem. var.) Larinia, (fem. var.) G od. 1. 1l. s. |291. A.D.lsaTvnus lena. (725.) cfr. tab. 198, D. E. Cem.) C.D.|——-—- Piera. (fem.) 7. E. |—-— (mas. ) F. | ——— Mycena. cfr. tab. 26. A. D. 292. D. C. (var.) Danksia. (var.) God. 1. l. 3. |992.|] A. '————- Leda. (em.) cfr. tab. 196. C. D. (mas.) IU Banksia. (var.) God. l. 1l. ——— — Arcensia. ! : pesi Phedima. cfr.tab. 26. A. D. 291. F. (var.) | Banksia, (var.) G od, 1. 1. SA* ZOOLOGIC A. Tn T O M. IV. Pag. |'T'ab.]Fig. 1 10. 203. A.D. 9. 292. D.E.|sarvRus Junia. ( fem.) cfr. tab. 151. C. D. Lea. God. Enc. Meth. IX. 9. 492. |r. G.|——-— Ebusa. (fem.) aranea. God, Enc. Met. 1X. 5. 492. Chloris. cfr. tab, 13o. F. G. (mas.) ( Tolumnia, (/fem.) God. Enc. Meth. 1X. ! p- 491. G. Myncea. D.E. Clarissa. Penelope. Fa b. Enz. Syst. IlI. pars 1. 9.96. — — —G od. Enc. Meth, IX. p. 489. F. | —— — Camerta. i Sosibius. Fab. Ert. Sysz. MI, pars 1. : f. 219. —Àxu5 God. ri Meih. YX. 9.495. Ztrnj| (C|G.H.]———— Lysandra. Baldus. F a b. Ez. Sysz. II. pars 1. 2. 323* ——— God. Enc. Meth. TX. p. 551. 1294. |A.B.|———-— Arcesilaus. (fzm.) cfr. Supp. tab. 6. f. 1. : 12. larva et chrys. Chorinaeus. Fab. E. S. III. pars 1. p. 72. ——— —— (mas) (9) God. Enc. Meth. IX. 2. 480. C.D.|— —— Arcesilaus. (7245.) Chorinaeus. (fem.) (?) God. 1. |. 12.295. | A.B. | vaNEssA ? Sophonisba. | C:D- cETHOsIA. Cyane, ] ; PA* 112 COMMENTATIO TOM. IV. Pag. | Tab.!Fig. ! emi Me ous 13. 295.|E.F.!PAPILIO Panope. (fem.) 15.|296.,A.D./NvMPHALIS Columella, (etiam in Europa.) | aceris. Fab. E..$. IIL pars t. p. 245. — — God. Enc. Meth. YX. p. 430. ——— Ochsen h. zo. l. p. 136. 59. 1. Plautilla. Hübner za. 21. f. 99. 100. C.D.;—— —— - Coenobita. (etiam in Europa.) Lucilla. Fa b. zz. Syst. III. pars 1. f* 768.1 ——-— God. Enc. Meth. IX. p. 431. | ——— Hübner :zb. o1. f. 10r. 102. | E.F,|— —— —— Leucothoé. " aceris. God. 1. 1. 16./207.| A. |ugLIcoNIUs Andraemona. B. |— 5 Udalrica. Andraemona, Good. Erzc. Meth. IX. f. to6. 17. C.D.j— ———— Numata. E. |. ——————- Ludovica. cfr. tab. 191. D. | Egena. Fab. nt. Syst. III. pars 1. $- 162. ——— God. Enc. Meth. IX. p. 216. —-— Herbst :a4 96. fig. 4. F. —— — Equicola. 298.!A.B.jacRAEA Terpsichore. (//zm.) Vesta, Fab. Enr. Syst. lil. pars 1. 9. 165. ——— God. c. Meth. VYX. p. 233. ACRAEA ZOOLOGICA. iij T OM. IV. Vesta, God. l1. l. Cephea. (fem.) violae. Fab. En. $yst. YII. pars 1. 9. 164. ——— God. Enc. Meth. IX. p. 231. Herbst :zb. 82. fig. 4. 5. .[F.G. Horta. (mas.) 299. A.B. [renis Aurora. (765.) Titea. God. Enc, Meth, IX. 5. 124. Eucharis. Boisd. Spec. des Lp. 1. 9. 568; CD Aurora. (fem.) Eucharis. Boisd. 1. 1. |E.F.lPorvoumaTus Nedymond. E OJBSI Eumolpus, 20. 1300.|A. B. Camillus, — : Isarchus, Fab. Enr, Sys. III. pars I. f. 316. God, E. M.IX. . 679. ———— Herbst 2b. 320. f/2. 8.9, Isis. Drury IL. tab. 3. f. 4. 5. C.D.'HEsPrERIA Ebusus. E.F.'—— ——— Fantasos. (mas.) cfr. tab. 365. G. H. Abebalus, God. Enc. Meth. IX. p. 254. bul e) Crinisus. 21.|304,| A. ;sPHINX rüstica. B. Lucetus. 22. C. l- Eunotrus. (745.) Qo SPHINX 114 COMMEN TATIO T.O M. IV., Pag. | Tab. EE. 22. |301. P sPHINX Ello. (as.) ET ers —i —; 23. E. |——— Scion. (mas.) L. E F. |———— Neoptolemus. (mas) G. —— Alope. | 24. 302. A. B.|SATURNIA Capensis, (mas.) cfr. tab. 325. c. hi) 1 Cytherea. Fab. Emi. Syst. II. pars 1. | $* 410* MINI TS Enc. Math. Bombi n. 8. 95. C.D. honesta. (mas.) E.F. BOMBIX Molina. fem.) cfr. tab. 396. b. (mas.) | Supp. tab. 22. f. 4. 4d. larva et Chrys, 303.| A. |——— Calchas. 26. pie. SATURNIA Nausica. (mas UM cfr. tab. 249. D. E. |: D.E.|———-—— Io. (/fem.) cfr. Supp. tab. 17, f. 3. larva. 27. F.G.|L———— — (mas.) cfr. Supp. tàb. AT... B 3c. ad. larva et foll, 304.1 A. |———— Metea. 28. D. |powsix domina. cfr. Supp. tab. o4. f. I. I3, 1b. larva , foll. clirys. C. |—-— obsoleta. D. |———— canitia. 29. E. |——— pithyocampa. Hm Deiopea, Oliv. Enc. Meth, Bonis P. 78, F. 4—— pithyocampa, ( fem.) Deiopea. Oliv. 1. l. 30. — A. |SATURNIA peregrina, | — |noMpIX rustica, y i ] NO- ZOOLOGICA. 115 T OM. IV. Tab.|Fig. 305.| C. [|NoToDoNTA Nesea. (fem-) cfr. Spp ur 22. f. 6. 6g. larva et chrys. D. |PHALAENA Martia. [. E. l-— Nina. F. INocTUA? bellatrix. cfr. Supp. tab. 22. f.'3. 3c. larva et chrys. 306.| A. |BoMBIX «gres eft Supp. tab. 25. f. r. 1a. 1b. ) -2].etg] o - ^57 arva, foll. chrys. B. | ——- nuda. (em) efr.- Supp. tab. 18. f. o—e. larva , fofi: | ehrys. C. |-—— Moda: pue cfr. tab. 951. E. (ffem.) D.E.|—-——- verago. (fem.) cfr. tab..16z. D. E. (a«:.) Supp. t. 294. f. 6. 6k, larva et chrys. F. | — —- dolabrata. (fem.) G. |. ——— ornata; cfro5SUpp.u gabosti8f. S. sh. 5i. larva, foll. chrys. 307.| A. |—-—— avia. (fem.) j B. |—-—— netrix. cfr. Supp. tab. 24. f. 2. oc. sd. . larva, foll. chrys. C. |-——— flavata. unicolor. Oliv. Ez. Meis. Bombiz n*. 237- . |SERICARIA Pilumnia. E. | ——— — . altri, F. | ——— — punctata. G. |poMBix fusca. - .|308,| A. |NocrUuA Schneideriana. cfr. Supp. tab. 22. f. 8. 8i. larva et chrtys. c I b. |PHALAENA Sthenelea. ! O 2 / PHA* 116 Pag. Tab. |Fig. 38. |308.| C. D. 39. E. F. 309.| A. B.C. 4o. D. : 41. 310.!A. i | c. 42. D. E. E. G 42. i11 A. b. 44* C. | D. 45: | E. F. €. . |312.| A. B. 47 BO . |IEREBUS Dares. COMMENTA TIO T O M. IV. PHALAENA lunata. CHELONIA "Charis. NocTUA Chera. BOMBIX Simois. EREBUS Herillus, (/2m.) ——— (mas.) Helimus. . |NocTua Sterope. fem.) cfr. tab. 312. IC. (mas.)]. politia. EREBUS Stollianus, NocTUA Ebalea. Androgea. ——-—— Caedica. ——-—— Chorinea. NOCTUA idonea. ———— clara, (fem.) cfr. tab. 400. L. (72a5.) igit Dindyma. — —— viridata. ————— 00. (fem.) ——— —— (mas.) glauca. sTYGiA Comas. — NocTUA nutrix. cfr, Supp. tab. 18. f. 8. 8o. lar- va et chrys ———— Sierope. (mas.) cfr, tab. 309. E. (fem.) ———— amoenita. NOC ZOOLOGIC A. T e ^4 pj Oo M. IV. NOCTUA Hylaea. —— — Marcellina. . |Borvs ? Tedea. »|PAVONIA Quiteria. ( fem.) cassiae. God. Ene. Meih. IX. p. 454. [———- Quiteria. (mas. cassiae. God. 1. l. SATYRUS Arete. cfr. tab. 79. C. D. . Europa. (vzr.) God. 1. 1. J[——— Otrea. cfr. tab, 144. E. F. 326. D. E. F. (var.) Polydecta. (ver.) God. Eu. Mei, IX. p. 511. |[——— Cassus. Cram. et God. : Hyperbius? Fab. Ent. Syst. Ll. pars 1 p. 217. ERL. Maeone. Egeria. Linn. $5. Nat. I. Al. pvL. "P. 143. ———— Fab. Ent. Syst. MI. pars 1. p. 94. BatsiloEribir jer d Enc. Meth. IX. p. 5o4. Pireta. cír. tab. 387. E. (var.) Andromeda, Fab. £zr. Syst. Il. pars 1. ph " 184. ————— God. Enc. Meth. IX. p. 483. Menander. Drury III. zz5. 33. f43 ———- Herbst :ab. 84. fig. 6 NYM- 118 COMMENTATIO TU WI INI Pag. Tab.|Fig. | — D — 53- |315. !B.C.|NYMPHALIS Zingha. . Berenice. Fab. Ent. « ced Ul. pars I. p. 114 2 20 APP YR E dog I. 9. ———— "God. Enc. Meth. IX. 7.356. D.E.|HELICoNIUs diaphanus. (femi) cfr. tab. 231. C. —— (mas.) 54» EF. |LLI]o—-— — Sélfene. (725.) Ctt. Tib. 3a. E. Nisea. God. Enc. Meth. id f. 215. G. | ——— — Selene. (a5.) | Nisea, God. 1l. l. 316. A.C.| ———-—— Passinuntia. cfr. tab. 9o. A. ar) | Eva. God, l. l. | B. |——— ———— Passinuntia. | Eva. (var.) God. 1. l. Ip. E. NvMPHALIS Nauplia. (/fem.) r.c. lE Mr ie —o coo 56. |317. A. B.|l——-— Aeilus. Oeclus. Fab. E. $. lll. pars 1. p. 63. | | ——— God. Enc. Meth, IX. p. 555. C.D,|PAPILIOo Sinon. (mas.) Els fem.) 318.|A.B.|j—— Anchises. (fem.) cfr, Supp. tab. r. fig. 2, larva, Archelaus, God. Enc. Meth. IX. 5. 32. Anchisiades. Doisd. Spec. des Lép. L. p. 279. PA- 0i o S] 55* Gn [o] M — P XB ——— oo cm coole comes lU ZOÓLOGIC A. 179 TOM. IV. Pag. | Tab.jFig. 59. |318.|C.D.|PAPILIO Anchises. (745.) Archelaus, God. L im 6o. | [E.F.|——— Aristaeus. lia 61.|310.| A. |PrERIS Pamela, cfr, tab. 63. A. D. (mas.) Pyrrha. (fem) God. Enc. Meth. IX. Supp. ocodie 805. — — Boisd. Spec. des. Leg... 1. vb | fi4 449 EE. B.C. PoLYOMMATUS Beoh. cfr. tab. 349. L. K. | 6s. D.E. — - Lajus.. | . Cajus. Fab. Ent. Syst. III. | pars EM | 296. Y —— - God. Enc. Meth. IX. Pj19s- FG. HESPERIA A Adrastus.. ! n 5 Nero. God. Enc. Meth, IX. » 752.2 320. |A.B. PIERIS Autono&, fem.) cfr. tab. 187. C. D. (mas.) à Supp. tab. 33. f. $5 sc. Quar.) C / Hyparete. God. gn 64. C.D..—-— Zelmira. (fem.) | E.F. -o———— (mas. yw ! | |G.H.iPorvoua rus vtm Amor, Fab. Ent. doas n gars I. XN |. &. 260. D — Herbst tab. 302. fg. 9. — God. Enc. Met, Pen 620, 65. 321. "A. jsPHINX Pandion. — Megaera, Linn. $. Nar. lf. " 3502. n, 9r. BOM- LU 120 p G. 72. COMMENTATIO TOM. IV. BowBIx Nivea. HERMINIA Servia. (mas.) ——— —— (fem.) (var.) nM —— a——— ———— Sergilia. pagiaria, Fab. Emr. Sysz, III. pars 2. ET —— —— Glaucopis. eruthrocephala. nobis. BOMBIX Brothea., —.— Bitia. cfr. Supp. tab. 21. fig. T TN .[Noc TUA WC UR tigrina. Qvar.) Fab. l. f. —— Mesentia, i Mesenteria, Fab. Ent. Syst. Til. pars 2. 2» 41. 9i IIo ist —— —— Ancaea.. Pag. | Tab.jFig. ZOOÓOLOGICA. IV. Yoi TOM. 73 325. A.B.lsarvnus Agnes. (fém.) ^ 76. |327. |A.b. C.D. Zangis. F a b. En. Sysz. IIT. gars I. 9.218. —C—— G o d. Enc. Meth. IX. p. 525. C.D.|NvwPHaLIs Veronica. E. [cL Aucoprs Maeones. 74- F. |———— Nycteus, cfr. tab. 248. C.? Melanthus, (var. ?) nobis. G. |sarunNrA Capensis. ( nai cfr. tab. 302. A. D. (mas.) Cytherea, Fab. 1. l. - - 25. |326.| A. |saTvRus renatus. , B. |ERvciNA Rosina. renatus. Fab. £n. $yst. IL. pars 1. 9.216. ——— God. £nc. Meth, IX. p. 582. ( C. |sarvRus ]ustina. cfr. tab. 84. C. D. (var. ?) Mineus, G od. 1. 1. | D. Mamerta, cfr. tab. 144. E. F. 314. A. .— Qvar.) Polydecta. (var.) God. 1. 1. E.F.|.——— —— Francisca. Polydecta. (var-.) God. 1. 1. NyMPHALIS Agatha. Melicerta, Fab. £n», Syst. LI. pars 1. f. 944- ————— God, Enc. Meth, 1X. 5.432. Valentina, cfr. tab. 114. E. F. Ophione ? Go d. Eric. Metá. 1X. p. 432« P NYM* 122 COMMENTATIO TOM. IV. Pag. |Tab. dud 26.1327. E.F. F.|NvMPHALIs Blandina. Melicerta, Fab. En. Syst. IiI. par? I. f. 24e Drury £om. ll. £ab. 19. f9^4 Melino&. G o d. Ezc. Meth, IX. 5. 432. 77. |328.|A.D. ——- Sulpitia. Symachia. G o d. Enc. Meth. IX. 9.379. C.D.|— Irenea. 78. E. |RESPERIA Flyas. Philemon, Fab. JEn. 5$yst. III, pars 1. 2- 346. God. Enc. Meth. IX. p. 788. F. Otreus. 329.|A.B.|NvMPHALIS Jason. ( fem.) cfr. tab. 186. A. B. (mas.) Jasius. G od. 1. 1. 79. C.D.l———-— Odilia. cfr, Supp. tab. 6. f. 3. sc. larva. Polycarmes. Fab. Ez. Sysz. MI. gars —— God. Enc. Meth. IX. E.F.|——-——-—- Basilia. cfr. tab. 48. A. DB. Morvus? God. 1. l. 2o,[330,|A.B.|——-—— —- Pherecydes. cfr. tab. 22. A. D. Acheronta, G od. 1. 1. ZOÓOÓLOGICA. 193 TOM. IV. Pag. | Tab. |Fig. mExsemnaes | emen | ome 80. 4 Men C.D.|vaNEssA polychloros. (var.) (etiam in Europa.) ).HIo0 — VN album. Fab. Ezr. S. III. 5ar5 1. 5. 122. t ———— Ochsenh. £. I. f. 119.| ——— G od. Enc. Meth. IX. p. 3506. L album. Esper Zur. Schmett. tab. 62. .. [E.F. fig. 3a. 3b. —— Lucina; cfr. tab. 220. C. D. (mas.) t Hippocla, (fem.) G od. E. M. IX. p.298. 331. A. coLIAS candida. v [B.C. Brigitta... D.E.|MvyniNA Atymnus. F.G-:»PoLvouMATUS Evander. Evandras. God. E. M. IX. 5. . 676. .|332,|A.B.| ——-——-——- Marsyas. (7as.) i5: $€:D. ——- Ceranus. E.E. 1 —2à3——.——-. Orus.;€ ram. et God. Arcas. Fab. Ent. Syst. HE. pars 1. .$82.] vU | p. 311i. QM . AG.H. —— DBubastis. get i Columella. Fab. £r. $552. IIl. par; ; |J. f. 282. —— — God. Enc. Meth. IX. $- 638. 335.|A.B.| ————— Arogeus. Jc D. — — ——— Phalanthus. cfr. tab. 176. F. (7a5.) Ismarus. (fem. ?) G od. Enc. Meth. IX. 5. 631. P. 2 PO- 124 C OMMMENTAT TIO T O M. IV. Pag. | Tab.|Fig. 85. 333. E.F. F.|roLyouMATUs Megacles. ! IG ER LEL2 23 2 Grolust dfr. tab. 55. G. H. I: fom: yar.? ) V Echion.- (725.) G od. 1. 1. I. |ERYCINA Thasus. 86. 334. A.B.|PoLvouMATUs Syncellus. cfr. bere (var. ?) C.D:|[ER vcrNA Menander. Petronius. Fab, Ez. S. n. pars x. UP. 324. —— Á— (fem.) PN: Enc. Meth. IX. p. 570- & "n HESPERIA Asychis. —— —— Tryxus. —LÉLÀisx. Oftüs — cfr. Supp. tab. 9. n 4* 4a. larva et chrys. Oileus. L imm.-$ysz. -INat. Il. $. 796. (O^. 264. d Fab. Zn. Syst. UL. gar I p» 349 ———-—— God. Enc. Math, YX. 5.785. K.L.]-——-—— Orcus. (fem.) Syrichthus. G od. 1. 1. 335. AB. aversa 'Thersandra. (z45.) Qi1————— Ouranus. 88. D.E.|——-—— Epaphus. | Epalia. (fem. var.) G od, E. M. IX. 5,588. [F.G- ———— Lamis. l ERY- | ZOÓLOGIC A. 195 TOM. IV. Electron. God. nC d Meth. "S p. 590. . . Melander. (2as.) 5^ Electron. God. 1. 1l. ^ (mas. ) Supp..t. 6. f. 7. 7£. larva et chrys. "Midas. (fem.) God. Enc. Mcih. IX. p. 567. Labdacus. Portia, Fab. Ent. Sysz. lll. pars 1. p.78. God. Enc. Meth. IX. p. 364. (mas.) Phalanta. (2z.) God. 1l. l. F.G.!'PoLYoMMATUS Cupentus. 338. A.B.|vANESsA Cloantha. : "IC.D.[NvwPHALIs Ancaea. Cram. et "lod. cfr. tab. 49. din i E. F. (fem.) 2 Obrinus, Zincken-Sommer, Ez- didam cycl. der Wissensch. voce Brassolis. "9j.| ^ [E.F.|Pi&nis Achine. Cram. et Boisd. "oq Evippe. (fem.) God. Enc. Meth. IX. | Supp. p. 805. |- 95. G.H.|—-—- Severina, Co- 126 Pag. | Tab.|F: PE im— 95. |339. A.B. |cor.1s Hilaria. (5225. ) efr. tab. eT ig F. (emivur) C.D.|PrEn s Isse. (fem.) cfr. tab. 55. E. F.| (mas.) E.F.|—-— Hyparete. (fem.) cfr. tab..a10. Ai B. (mas.) Philyra. (fem.) God. 1. 1. 96. [240. A. B. coLias Palaeno. (fem.) | ———— (^ 0 Blectra. Linn. Sysz. Nat. II. p. 16s. n*.101. (——— God. Enc. Meth. IX. [a 103. ——— (fem. var.) Boisd. Spec. des Lep. 97- —M— — o C. COMM T Oo M. qYV. POLYOMMATUS Corydon, (fem. Jl i Ha] . Rosimon. Fab, Ez. Syst. Ill. pars pixup—e Ee ENTATIO | Lpiógr- BIL 288. Herbst tab. 287. fig. i ousubo T^ cen ———: itin Enc. Meth. D. p. 658. Corydon. (mes.) . Rosimon. God. 1l. l. . Aetolus. (mas.) - Lyneus. Fab. Ez. Syr. Til. pars I. 2. 289. ——-— God. Ere, Meth. IX. p. 645. Linus, R ómer. Gen. Ins. tab. I9. f. 1o. II. Aetolus. (fem.) Lincus. God. 1. 1l. ZOOLOGIC A. 127 TOM. IV. Pag. | Tab.|Fig. | ML ed Vesulus. cfr. tab. 319. B. C. Beon. G o d, Enc. Ma IX. 2. 636. Pelops. Petus. Fab. Ez. Syst. III. gars 1. p. 264. — — God. En. Meth. IX. p.627. Polybetes. Salmoneus. Thero. Linn. Sysz. Nar. ll. p. 287. 9^. 219. — —— God. Eze. Meth. IX. p. 662. Erosine. Fab. Emf. Syst, TII. pars I. f. 266. Rumina, Dru r y zom. I. ab. 2. fig. 1. Palmus. cfr. tab. 47. D. E. Thisbe. Linn. Sysz. Nat. M. 5. 289. t^. 298. ——-—— God. Ene. Meth. IX. p. 663. .IHESPERIA Sebaldus. Thrax. Fab. Ent. Sysz. IIT. pars 1. P- 337 Cramer. God. Ezc. MetA. IX. 9. 739. ———— Ramusis. Cram. et God. Thrax. Fab. 1. 1. Jj——— Sinon. cfr. tab. 74. C. (mas.) HES- 128 COMMENTATIO T'O DE^NVA Pag. | Tab. Fig. a—— |o | ——— 102. |342.|F.G.|HESPERIA Psecas. 343.|A.D. — Aecas, cfr. tab. 354. F. G. pertinax. (yar.) God, Enc. Meth. TX. f* 755 C.D.——-——- Coelus. 103. E.F|———— Epitus. G.H.|——-—— Evadnes. Epitus. Fab. Ert. Syst. IL pars 1. (| sss God, Esc. Meth. IX. 5. 744. 344.| A. |saTURNIA Abasia. (fem.) cfr. tab. 77. A. B. (1) Supp. tab. 17. f, t. 1a. larva et chrys. Abas. Fab. Ent. Syst. IIl. pars 1. 5. 419. (? ) 104. B.C.|———— Abasia. (ma;.) Abas. Fab. 1. 1. D. |cuEroNrA Cunigunda. (fem.) f. 8. 8h. t Ed ana E 8. 8h. larva e cfr. Supp. tab. 16. | chrys. 105. F. |gnEnus Ortilia. 345.| A. ICALLIMonPHA (2) Euphemia. B. icuELoNiA Mauritia. (fem. ) 106. C, |NocTUA albo - maculata. D. |LiTHOSIA liboria. CAL* (1) Hanc tamen aliam esse speciem puto, (2) Forte -4garísta, quia insectum non vidi, ——————— — ! ———— M XR l— EI ZOÓLOGIC A. 129 Medarda. . [GLAUCOPIS MONS cfr. Supp. tab, o1. f. 2. ab. 2c. larva , foll, chrys. 108. BoMByX cedo - nulli. ( fem.) p NoCTUA Acharia. , EREBUS Levina. fem.) cfr. bo: t s ba. (fem.) 109. NocTUA Celia. (IO? EREBUS Japeta. cLAUCOPIs Minceus, — Meteus. SERICARIA Phedonia. PHALAENA Ephora. HERMINIA perdica. BOMBYX Petavia. ;|SERICARIA Eumela.: - |EUPLOCAMUS Clockneria. PHALAENA flavelata. soTvs fimbrialis. (fzz:.) cfr. Supp. tab. 16. fig. 4. halo (mas.) 1II. AGLOSSA farinalis, '|BoTvs sulphuralis. PYRALIS Marriána. G. |vPoNoMEUTA molinella. H. [PvRALIs Renselariana. [. K.| ——- Crameriana, L. |BoTvs florelia. 150 Pag. |Tab.jFig. 115. |349.|A.B. C.D. 116. E.F. 117. |350.| A.B. C.D. E.F. 118.|[354.| A.B. C.D. 119. E.F. ' |G.H. 120. |352.| A. D. C.D. 12l. E.F. |PoLvowMaATUS Acbaeus. COMMENT,ATIO T;O M. .IV. AncyNNIS Lampetia. 14 NyMPHALIS Velleda. cfr. tab. "M C. p. et tab. T TN ibi cit. Liria. (/zm.) G od. l. 1l. — ES ( PAPILIO Androgeus. (. fen. Jas fes ub. *1 c. p. et tab. ibi cit. Polycaon. (/em.) Doisd. Spec. des Lp. ^) I. . 361. HELICONIUS Isabella.. —— Laucia.. coLiAs Calais. (a5.) cfr. - 59* c. D. (fem.) amata. God. 1l. 1. —— Calais. (dameuvaru) amata. God. 1]. 1l. vus d "us enel. (etiam in Europa). PIERIS Porsenna. (fem. ). cfr. tab. 43. D. E. ((25.) Pasithoé. Doisd. l. l. ———— Eborea. (mas.) Danaé. Fab. Ermz. Syst. III. pars t. 9. 203. —— God. Enc. Meth. IX. p. 124. —— Doisd. Spec. des Pts I p- 507. | ——— Eborea. (fem.) Danaé. G od. O6LOGIC'A. 131 TOM. IV. Pag. |Tab. Fie. | 121. 353. A.B. ERYcINA Soronus (7452) cfr.. tab. /éSaL CAL. Di 2A LEMILT ; Cfem. ?) C. D. PIERIS Moni (mas.) cfr.-tab. 980. D. (fem.) 1293.| |E.F. |HESPERIA Brino. (zig5.) cfr. tab. 392. C. D. C fen.) ) ^4G.H. [ vindex. 354.| A. |——— Corbulo. 123. dubia. - .——— Avitas: mas.) —— — (fei) | — L—— pertinax, cfr. tab. 343. A. D. (var.) Eligius. — 124.|355.| A. |seriwx. Ancaeus. TULIM 92 «f |,|cLAUCOPIS Cisseus. ,iSATURNIA Irmina. sowsvx Begga. cfr. Supp. tab. 19. &. 9. 36» lar- va et chrys. EREBUS Striataria; PHALAENA Viridana. yPONOMEUTA Fabia. Fabiella, Stoll. SATURNIA Arminia. —- ) cfr. Supp. tab. 20. f. 1. 13. 1b. larva, foll. chrys. QC—— jucunda. dedo cfr.tab. 249. A. (mas.) Arminia. (7245.).. BOMBYX montana, Libania. ule—— Vaninia. Q 2 GLAU* 132 COMMENTAT!O T O M. IV. Pag. |Tab.|Fig. Cr—À— | —À M | —— 129.|357.| A. |cLAucoprs Evadnes. cfr. Sup. tab. 15. f. 1. 22. à; 5b. larva, foll. chrys. B. |——-—-— Eacus. C. |— Halys. cfr. Supp. tab. 10. f, 2. a. 2b. (s larva, foll. chrys. D. —— Lucetius, ; 130. E. |PHALAENA Melanea, F. |l— monycha. G-H.|— Hyphinoé. I. |Borvs Corope. 151. K. |—L—— Levinia. L.M.|PHaLAENA Libaria. / ! 358.| A. |boMBrx hirta, (fem.) cfr. Supp. tab. 20. f. 3. se. | larva , foll. chrys. 132, B. |sERICARIA Meora. cfr, Supp. tab. 23. fig. 7. 70. larva et chrys. (?) 133. C.D-|NocTUA Andraemona. E. |——— Eridania. (fem.). E. (e€———— — edt Cni) G.H.|PHALAENA Toxea. ] |NocTUA Clara. à Def 350.| A. |BoMEvx Tharops. cfr. Supp. tab. 18. f. 4. 4g. 4h. larva ; foll. chrys. 134. B. bed silveria, (7225.) 1 cfr. Supp. tab. 17. f. 7. 7h. C, |—— ——— (fem.)92 . 7i. larva, foll. chrys. D, |sERICARIA Dibiana. cfr. Supp. tab. 2o. f. 4. 4g. | | 4h. larva, foll. chrys.l] woc«- ,ZOOÓOLOGICA. | a3 o T O M. IV. E. |NocTUA Placidia,. "e . Supp. tab. 29. f 5. se. "TN MA aed JJ va et chrys. - F. |PHALAENA Tiburtia. | 'G. |uvbRocawPUs? inaurata. - ' H. |PvRALIS Seppiana. I. |vPoNoMEUTA? argentella. 360.| A. |BoMbvx dup cfr. Supp. tab. 25. f. 2. 2c. idi : fy larva, foll. chrys. . B. |PHALAENA Doolis. (fem.) cfr. tab. 36. F. (zas.) C.D. ———— Anceta. E. Pu angulosa. | FB. J[——— — croceata. ——. nitidaria. . H. |PvnALIs Holthusiana. I. |[sorvs bilineata. K. |PvnALIs Meyeriana. L. |.——-—- Gladbaghiana. M. | ————- Demarriana. 361.|A.D.|pAPILIO Aristeus. Bitias, (var.) God. Enc. Meth, IX. p. 39. Coristheus. D o is d. Spec. des Lep. 1. 5.323 C.D.|corras Philippina. E.F.,——— Melanippe. cfr. tab. 94. A. B. ( fem.) 173. E. F. (mas.) Philea. (fem.) God. Ene. Meth. IX. Supp. p. 805. Deren Coronea, cfr. tab. 68. D, C. (mas.) NYM- 134 COMMENTATIO T O M.: IV. Pag. |Tab.|Fig. 140. |362.| A.B.|NYMPHALIs Feronia. (ver.) i | Ferentina, G o d. Enc. Meth. IX. odis. C. |sarvRus Doris. (var.) cfr. tab. 11. C. D. Hesione. Stoll. post tom. IV. p. 8. God. Enc. Meth. IX. p. 510. 141. D. |ipEA Idea. cfr. tab. 1993. A. B. Agelia. God. 1l. l. "|E.F.|PrERIS Zeuxippe. cfr. tab. 44. B. C. (fzm.) Coronis. (var.) God. Enc. Meth. IX. p. 132- 142. G.H.|PoryouwMATUS Melampus. Jarbas. Fab. Ert. Sysz. UII. pars 1. : p. 276. ——-— Dono w. Zn. of India. fasc. 7. lab. 1. f. 5. ——— God. Enc. Meth. IX. 9.646. 363.|A.B.|HELICONIUS Assaracus. C.D.|P1En1s Ada. E.F.|PorvoumMaTUs Hylas. Hylais. God. Enc. Meth. IX. p.654. 145* G.H.| ———— —— . Epopus. cfr. tab. 159. F. G. (fem.) Polycletus. Fab. Js. :Sysz. Ill. pars x. p. 344. ——-——— (mas.) God. Enc. | Meth. IX. p. 661. 36/L/ A.D. |NvuPHAaLIS Clytaemnestra, (fe.) cfr. tab. 137. A. | | D. (mas.) l HE- E ——Á amDEMEMPerp-n : . Pag. |Tab.|Fig. ZOOÓLOGIC SA. 155 T O M. IV. | .[ngri1cowius Silvana. Cram. et God. Clara, Fab. Ent. Syst. III. pars 1. f. 161. E.F.|HESPERIA Parmenides. Be G.H,| —-——— Eunotrus. cfr. tab. 111. D. E. et tab. ibi cit. 144. Acastus.. Cvar.). God. 1. 1. 365. A.B.|PoLvoMMATUS Aratus. cfr. tab. g1. C. D. queo C ed ,., Celerio. ( fem.) G od; 1l. ! C.D.| — —— —— . Petavius. . E.F.|nuEsPERIA Japetus... Nepos. Fab. Ent. Syst. III. pars 149.340. —-— God, Ene. Meis. TX. p. 787. Abebalus. bón: Cram, et God. cfr. tab, 3oo. E. F. 145. asso MF KJ[——— UE. 146. 1366.| A. |EnvciNA Eupalaemon. D.C. Meris. T1 D. HESPERIA vitrea. . Momus. Fab. Ent, Syst. MI. pars 1. 20 5.334 God. Enc. Meth. IX. p. 738. ye dom God; Ent. Meth. YX. 5. 787. (?) G.H.———— Eudoxus. SPHINX 136 COMMENTATIO T OM. IV. . |sPruNx Gordius. GLAUCOPIS Echemus. — Melanthus. Themenus. ^^ ^'^" JH —LL LL pierus. efr, tab.-48. F. —— Dares. (fem. ?) nobis. SATURNIA Tarquinia. (as — cfr. tab. 4. b. C. Lamis. ^ - 1021 ,0.2 j^ CHELONIA Passinuntia. (fem. ? SERICARIA ? Zemire.- NOCTUA margaritaria, |erAucoeirs Irus.- "|poMavx? barbara. SERICARIA Niceta. (fem.) CALLIMORPHA glauca. glaucans, Stoll. post tom. IV. pot BOTYS Procopia. . — — Rosalia. rosata. Fab. Ent. Syst. Ut. gars Y. p. 175. EREBUS Pamphilia. PHALAENA Coleta. soMBvx Polybia. (fez.) ——-— (mas.) ^g -mo I51. wo Tm 152. V —-——2 lunata. EREBUS ? Silvandra. PHALAENA Ewvergista. —-—— Ernestina. u"mvpopPRZO P HA- ZOOÓOLOGIC A. 137 TOM. IV. Pag. |Tab.|Fig. Loss fo Ed 155. |369.|G.H-|PHALAENA Eusebia. (fem.) pss. 370. ^ ————— venusta. CHELONIA maculosa. d-s7. * D. PHALAENA lutea, ( fem.) E. |ugRMrNIA ericata. (725.) cfr. tab. 987. D. (fem.) 158. F. |cALLiMOnPHA Aterea, cfr. Supp. tab. or. f. 4. 4g. larva et chrys. Pylotis,. Fab, nz. Sys. III. pars ^B f. 400. G. |PHALAENA viridaria. H. |CArriMonPHA amica. (/fe7.) 159. L |I-————— Mylitta: 1 374.| A. |ousvx Eleuthera. cfr, Supp. tab. 25. f. 8. 8p. larva et chrys. B. |PHALAENA Gambarina. C. | — — — Oriana, 160. D. |BoTvs marginali. (72$.) cfr. Supp. tab. 22. f. 9. | 9k. 9l. larva, foll. chrys. hyalinata, Fab. Ez. Sysz. lI. pars 2. 2.213. E. |—-— Temira. F. |——— nitidalis. cfr. Supp. tab. 22. f. 10—100. larva et chrys. G. |PHALAENA notata. (mas.) H. [———— —— (fem.) 161. [. |BoTvs venustalis. K. |—-— lepidaria. L. |—-— splendidalis. Eà R BO« 138 Pag. | Tab. |Fig. 161. |371.| M. 162. 163. 164. 165. ,973.|A.D. 166. 372. .SATYvRUS Tircis. (etiam in Europa.) COMMENTATIO T O M. IV. BOTYS argentalis. PHALAENA resistrix. | —————— grossulariata. (ver.) (1) —— —— — uUrganda. BoTYs reginalis. —— —? albinella. "|PyRALIs Fueslyniana. eite nss; Albertiana, BoTvs vicinalis. ——-— Durmanniana. Gerningiana. pnHycis Petronella, ——— punctella. MoRPHO Telemachus. Anaxibia. (fzm.) God. Enc. Meth. IX. 2- 441. ——— —— Helenor. (var.) cfr. tab. 86. A. B. Cfem.) Phryneus, Fab. £s. Sysz,. III. pars 1. p. 222. ————- God. £nc. Meth. IX. p.519. Phryne, Hübner za£. 44. f. 200. 20I. SA« (1) Quia insectum non vidi , dijudicare non audeo utrum sit alia species quam indigena Grossulariata an vero tan- tum varietas. —- ZOOÓOLOGIC A. 159 TOM. IV. Pag. |Tab.|Fig. m | t | e — 166. 373 F.G.|sarvRus Lizetta. (/fzm.) (etiam in Europa.) Dorus. Ochsenh. zo. 1. p. 320. 7^. 73. ——— (God. Enc. Meth. IX. 9. 547- Dorion. Hübner za5. 52. f. 947. 248. —— Illig. Mag. für. Ins. tom. 9. . p. 192. 167. |3744.|A.B.|PAvoN1A. Anaxarete. (2m. ) cfr, tab. 95. A, D. (mas.) C.D.|vANEssA Ida. (fzm.) cfr. tab. 42. C. D. (mas.) Idamene. God. 1. 1. E.F.|——-— Hedonia. (fe.) cfr. tab. 69. C. D. mas.) 168. |375.|A.B.|DANAis Philene. sw] [C.D.|——— Artenice. (vzr.) 169. | E.F.|sarxRus Celimene. (etiam in Europa.) Tarpejus. Fab. Ent. Syst. lI. pars 1. : p. 214. ED Ochsenh. zzz. I. f^48- 203. n^. 18. ———ÀÓ € m aod Meth. YX. p. 519. G.H.|VaNEssA Polynice, cfr. tab. 213. A. B. (mas.) Eom : 214. C. D. (fem.) Ilithyia. F ab. Ez, Sysz. Il. pars 1. 0.131. P ok ——— Quar.) God. Enc. Meth. IX. p. 327. & Supp. ?. 9o7. We 1376. A.B.|NYMPHALIS Eripe cfr. tab. 98. D,!E. et tab. : ibi cit. Lysianassa. (fem. var.) God. 1. l. R2 NYM- 140 COMMENTATIO TOM. IV. Pag. |Tab.jFig. 170. 376. C.D.|NvmPHALIS Cytherea. cfr. tab. 188. D. ridi.) E. F. (var.) Iphicla. (fezm.) God. 1. 1. .EnvciNA Delise. jJ———— Caecilia. (fem.) cfr. tab. 159. D. E. (mas.) Amyntor. (fem. aut yar. ?) God. 1, 1. .INvMPHALIS Xiphares. .|DANAIs Melissa. .|——-— Aglea. "- similis: Linn. $ysz. Nat. ll. g. 782. n^. 193. —-—— (femn.) God, Enc. Meth. IX. p.190. .[——-— Cleona. 174. |378.| A.B. | HELICONIUS ricini. cfr. Surin. vlinders. tab. 3. lar- ya et chrys. PAPILIO Arcas. — —— Merope. cfr. tab. 151. A. D. Drutus. God. 1. 1. —— —— Nireus. (ma5.) cfr. tab. 187. A. D. ( fem.) PIERIS Alcesta, (1) Narica. Fab. Ent. 5yst. TIL. pars 1. p. 187. ——— God. Enc. Meth. IX. p. 165. DBoisd. Spec. des Lép. Y. 5. 432. POLYOMMATUSs Perion. C. D.E. 176. D.C. MY- (1) Antennae sunt capitatae uti etiam in fig. K. K. 177 ZOÓLOGIC A. TT TOM. IV. m - D.E.|MvRINA Corax. cfr. tab. 96. D. E. : Silenus. Fab. Ez. 5ysz. III. pars1. "UN Alcides. (var. aut /em.?) God. Ec. Meth. IX. p. 594. F.G.|PoryouMaTus Lingeus, Cram, et God. Ericus. Fab. En. Syst. IIL. pars 1. p. 281. H.El-—— Libanius. cfr. tab. 2333. E. (mas.) Lausus. (fem.) G od. Enc. Meth. ^ IX. 5. 630. g K.K.l —— Celaeus. Parsimon, Fab. Ez. $ys. IL pars 1. f. 363. ———— God. Enc. M. 1X. p. 683. | L.M.|ERYCINA Arbas, 380.| A. |——— Lysippus. D.C. |PoLvouMa TUS Myrtilus. cfr. tab. 982. C, D. (fzm.) Pelagon. (fzm.) God. Enc. Meth. IX. p. 629. 178. D.E,|——————- Chrysus. EG. ——— Nycetus. cfr. tab, 243. E. F. Evadrus, (var.) God. 1. 1. 179.|] |H.r|Envermva Cleonus. |K.L. Acanthus. MANIBEsPERIA Thasus. Zeleucus. Fab. E..$. III. pars 1.9. 346. God. Enc. M. IX. p. 735. SPHINX 142 Pag. | Tab. Fig. COMMMENTATIO T.O M. IV. — —À [o Ma— 180. [581./A.B.|sPniNx Lycastus. C. |saruRN1A Atlas, (mas yar.) "e tab. 9. A. (fe .) 181. D. 182. E. F. 185. |382.| A. B. EA 184. | D. | E. F. 185. G. 383.| A. 186. b. (X ! D. | E. 187. F. G.H 188. I 384.|A.D 582. A. (mas var.) PHALAENA sangarida. CALLIMORPHA Cephise. cfr. Supp. tab. 2r. fig. 1. 13, larva " foll. NOCTUA Zatima. SATURNIA Atlas. (mas var.) cfr. tab. 381. C. cfr. Supp. tab. 1r. f. 3. 3a. 3b. larva , foll. chrys. cfr. Supp. tab. 13. f. 5. 5c. sd. larva , foll. chrys. SYNTOMIS rutilus. GLAUCOPIS Pheres. ——— —— Alectron. ————— Arontes. NOCTUA? Sedonia. |poTvs Phenice. LASIOCAMPA ? Claudia. iboMBYx Amalia, kis duin amanda. ( fem.) ———— ———— (mas.) cfr. Supp. tab. 19. f. 4—4h. larva, foll. chrys. BOMBYX Orsilochus. (745.) cfr. tab. 46. D. (f'em.) ———— justina: .NOCTUA focula. PHALAENA Arnobia. (fezm.) .IeRs&BUs Corisandra. marmorides, nobis. SY ZOOÓLOGIC A. 143 TOM. IV. |D.E. BOMBYX Agric cir. « Sup». tab, 24. f. 4. 48. m larva et chrys. F. |PvRALIS Walchiana. - .G, | — — Floralis. P Q[——— Thunberghiana. I. Kleemanniana. KK. qL——— Esperiana. svo] [L.[rorvys Houttuynnialis. 192. M. |PvRALIs Clerckiana. 193. 385.|A.B.|unawrA Ripheus..— 194. C.D.|PaPILIO Asterias. C ram. et God. Troilus. Smith-Abbot, zo, I. pag. 1. | tab. X. 196... |E.F.] —— Demetrius, 197. 386. A.B.|———- Remus. (745.) cfr. tab. 1o. A. D. et c tab. ibi cit. 198 j C.D.|—-— Arbates. (fem) Cram. et Doisd. cfr. KT tab. 278. C. D. (mas.) ( | | Anchises. Linn. $ysz. ANat. ll. p. 746. ———— Fab. Ent. Syst. ML pars 1. 9.13. God. nc. Meth, IX. p. 36. 199. E.F.,i——— Eurymedes. 286. |387.| A.D. psu Pylades. ! 901. C.D. PIiERIS Dorimene,. (mas.) Cram. et Boisd. Ageleis, G od. Enc. Meth. IX, p. | l | L SA* 144 COMMENTATIO TOM. IV. Pag. |Tab.|Fig. 201.|387.| E. [sa TvRus Philis. cfr. tab. 315. A. Andromeda. (var.) G od. 1. 1. 2092. F.G.|NvuPHALIS Monyma. (1) Myrto. God. Ense. Meth, TX. $* 418. Veranes. (fem.) cfr. tab. 160. D. E. (mas.) 203. C.D.|——-—-— Leonida, (mas.) cfr. Supj. tab. 6. fig. 2, 9b. larva et chrys. Eribotes, Fab. ie Syst. III. pars 1. 2. 73 Go d, Enc. Meth. IX. p. i E.F.|]——— — Leonida. (fem.) Eribotes. God. 1. 1l. G.H.|vANEssA Angelica. C aureum. Linn. Syst. Nar, Il. p. 778. -l. *£?, 161. — God. Enc. Meth. IX. p. 304. 380./A.B.|pAvoNiA Automedon. (fem.) cfr. tab. 41. A. B. (mas.) 205.]. C.D.|vaNEssA polychloros. (var.) (Species europaea.) 207.| E.F.|paNais Climena. Algea. God. Enc. Meth. 1X. p. 178. G.H.lAncvNwis Alcippe. Alciope. God. Enc. Meth. IX, 5. assi PA* 388.|A.B. 204. | | | (1r) Auteunae sunt copitatae, ZOOÓLOGICA. 143 TOM. IV. (mas.) C. D.|PoLrvouaMaTus Damon. Damastes. God. Ezc. Meth. IX. | p. 640. E.F,|[——-——— —— . Palaemon. Tespis. Linn. $ys. Nar. ll. p. 791. 5^. 236. Stoll. post tom. IV. p. 15. Thespis. God, En. Meth IX. p. 682? G.H.|ERvciNA Crotopus. (z45.) cfr. tab. 336. E. F. (fem.) ag. |Tab.]Fig. o8. 390. A.B.|PAvoN1A Idomeneus. (fem. var.) cfr. tab. 52. D. J, Midas. (7a45.) God, 1l. 1. L |L—-—- Probetor. K. Menalcas. L.M.!PoLyouMATUSs Übaldus. 21o. |301. ^3 ene Ameryllis. (etiam in Europa.) | Leander. O ch senh. zoz. 1.5. 309. 29.68, ———— (var. ?) God. Enc.. Meth. 1X. : o p.548. Clite. Hübner uw 103. f: 526. 527. | —— lllig. Mag. für Ins.tom. 5. p.190. | Philadilis. Borkh. pars t. 5. 93. 7?^..39. | 6r: 2. p. 209. C.D.;PoLvoMMATUSs Bochus. E.F.' nEsPERIA Forestan. | S HES- 146 COMMENTATIO T OM. IV. Pag. | Tab.|F'ig. e | e— | — 211. |304.|G.H.|uEgsPERIA Paulinus. I. K,| —c— — Arcalaus. L.M,|-— ——— Artemides. 212. N.O,|.———— '"Coimus. 392.|A.B.| ——— — Aethlius. C,D.|.—-— — Brino. ( fem.) cfr.tab. 353. E. F. (màs. )) 213. E.F.|— — — Herennius. 2- 749 I K.|.— —— Jolus. LM.|———— ]Jovianus. N.O.|—--—— Cerialis. (mas.) cfr. Supp. tab. 10. fig.] I—IC. Orcus. Fab. Ent. Sysz. Vl. pars 1. p. 341. God. Enc. Meth, IX. p. 789. 2i4.1303.|A.B.| — —— Calenus. CO "Talaus. 215. D, |——— —— Eurybates, cfr. Supp. tab. 8. f. 9. 2a, | larvà et chrysd E. | ———— — Salatis. cfr. Supp. tab, 7. f. 5. 5e. lar va et chrys | F.G.|——-—-— Nitocris. H.L|——-—— Menes. cfr. Supp. tab. 7. f. 6. 6f. 6g h larva et chrys 304.| A. isPuiwx Medor. cfr. tab. 118. A. | | | jatrophae? Fab. 1, 1. | SPHIN G.H, Morpheus, cfr. tab. 1695. F. Phocas. (var.) God. Enc. Meth. IX, ZOOLOGICA. 147 T.O M. IV. Pag. | Tab.|Fig. | d E Ed 116.|394.| B. 37. 218. 219. 305. 3060. sPHINX Florestan. C. Amadis. ficus. (7as.) cfr. tab. 246. E. $5 ) E. Pamphilius. F. |zvcaENA Caffra. (mas.) cft. tab. 248. H. (fem.) G. |craucoprs Cassandra. (fzm.) A. [sa runNIA Salmonea. (fem. var. ) cfr. tab. 162. A. B. |pousvx Eumedide. (/2m.) cfr. Supp. tab. 15. f. C. | —— — ——— (mas.)3 9. 102. larva et foll. p. |—-—- Orasia.. cfr. Supp. tab. 15. f. 7. 8a. lare va et chrys. E. |——- Riphea. F. | —-—- Phadima. G.|—-— pusilla. cfr. Supp. tab. 23. f. 5. 5k. 5l. larva , foll. chrys. A. [sa TunN1A Jana. B. [sownvx Molina. (z25.) cfr. tab. 3o2. E. F. (fem.) Supp. t. 22. f. 4. 4d. larva et chrys. C. |cALLIMoRPHA ÁAletta, D. |NocTuaA Lydia. E. |—-—- Apronia. F. |—— —- Serapis. Artemisia. .|——— Prenna. — ——. Deltes. PYRALIS Edleriana. porvs Druryella. ÁCkEmBuO bo- 148 C OIMMENTATSPTO TOM. IV. Pag. | Tab.|F'ig. u—— | —— 224. |396.| M. [Borvs Cramerella. 225. |397.|A.D. Belia. (/zm.) (etiam in Europa.) 226. C. |sPHINX tersa. D. |BoMsEvx Petosiris. 227. E. |cALLIMORPHA porphyria. F. |HERMIN1A ? augusta. G. |cHELONIA Zerah. (fem.) H. |PHALAENA? Fabiana. asi I. |sER1CARIA Pandiona. ( 2m.) Es | K. |————-— Dorothea. (fem.) cfr. Supp. t. 24. f. 3. ge. 3f. larva , foll, chrys. L. |PvxRALIS Clisthena. 229. M. |Borvs Wedelina. ( fem.) N. |LAsioCAMPA Phidonia. O. |cHELONIA flavea. 250. P. |sERICARIA Aemilia. 398.| A. |suERINTHUS populi. (species europaea, herma- phroditus. ) 233. D. isPHINX Drennus. C. |PHALAENA Chlora. D. ;cHELONIA punctaria. 234. E. |poMBvx albina. F.G.|cHELONIA Firmiana. cfr. Supp. tab. 94. f. 5. si. larva et chrys. H. |BoMzvyx Helladia. I. |—-—- cristata. K. |PHALAENA? Stratonice. Pag. Tab. .[Fig. 235. 998. L. 236. N. OQ. 399, A. .237- D. C. D. E.F. 238. G. H 239. I. K. L. 240. 2t 400. ^ . [Noc TUA dominica. —— —— Proserpina. ZO OL^OdGit X 149 TOM. IV. NOCTUA severa. EREBUS ? Eugenia. Paphos? Fab. Ezr. Syst. HL. 2a75 1. p.19. ———— Oliv. Enc. Meth. Noctua. n^. So. PHALAENA fimbriata. BOTYs fascialis. (75.) cfr. Supp. tab. 36. f. 13. (fem. ) BOMBYX (1) Lucilla. NocTUA Joviana, Cram. et Oliv. sinuata, Fab. /Man. Ins. tom. 2. p. 145. : ti 83. PHALAENA cingulata. SERICARIA Sannio. (?) (etiam in Europa?) HERMINIA Phidippe. | EREBUS Clytia. vittatus, Fab. nr. $ysz. lI. pars 2. 9. 47. Oliv. Enc. Meth. Noctua. P. 159. Lingea. : EREBUS Macarea, cfr. tab. 107. F. BoTYs Ceriàlis. nitidula, GLAUCOPIS Atereus. CAL* (1) Forte Lasiocampa. 150 Pag. Tab. Fig. 241. 4100.| D. C. 242. D. E. F. G. 243. H. I. 244. K. L. M. 245. N. COMMENTATIO TOM. IV. cALLIMOnPHA Tiresias. (745.) cfr. tab. 85. B. (fem.) SESIA bombiliformis. NocTUA Polydamia. cfr. Supp. tab. 25. f. 7. 7h. larva et chrys. Tullia. —— — splendida. — —-—— argentea. (etiam in Europa.) artemisiae, (var.) Fab. .Enz. Sysz. III, pars 2. p. 79. PHALAENA mundataria. marginata. sinuata, Fab. En. Syst. III. pars 2. f. 208. NOCTUA Venatrix. —— —— Clara. Cote) cfr. tab, 3t1. B. (fem.) ——— Protea. ——— juventina. O.P.;PHALAENA vulpenaria. SUP- Z7200LO0GUC ^A. 151 SUPPLEMENTUM. - Pag. Tab., Figura. 1 | 4| 1a. 1b. |pAPiLI0 Amjosis. larva et chrys. cfr. tab. : 269. A. B. " Hippason. Boisd. 1. 1. $e 2. -—— — Anchises, (s5.) larva, cfr. tab. (a 318. A—D. Archelaus, God. 1. 1. 4 33. 3b. |uELicowius Calliope. larva et chrys. cfr. «A tab. 246. C. 5. 4. ——— —— Euterpe. larva et chrys. cfr. tab. 246. D. 6. 5 PIERIS Amphione. larva. cfr. tab, 252. E. F. 6a. Ób. |AcRaEA Thalia. larva et chrys. cfr. t. 246, A. 7. 7a. 7b. ARGYNNIS vanillae. larva et chrys. cfr. tab. 212. A. D. 8. 8. NyMPHALIS Eupalaemon. larva c. t. 143.D.C. Antiochus. G od. 1. 1. ET] Ps — — — Fabius cum larva et chrys. cfr. tab. 9o. C. D. Hippona. G od. 1. 1l. ————-——— Detreus. larva et chrys. cfr. t. 37. D4CE. 1o. 23. 2b. ac. Thetis. God. l. l. NYM* 152 COMMENTATIO SUP P; Pag.|Tab.| Figura. meme | umeros | nme 12.| 2. | 3a. 3b. |NvMPHALIS Dirce. (fzz.) larva et chrys. cfr. tab. 212. C. D. —— (mas.) larva et chrys. cfr. tab. 219. C. D. 13.| 3. |1a. 1b. 1c. |corras Marcellina. larva et chrys. cfr. tab. 165. A. D. C. 4a. Ab. 14. o3. 2b. |nRAssOLIS sophorae. larva et chrys. cfr. t. * 959. À. B. C. 15. 33. 3b. |PAvoNIA cassiae. larva et chrys. cfr. tab. 105. A. D- Derecynthus, larva et chrys. cfr. tab. 184. B. C. 17,1 4&4. | 1a. 1b. 1c. |ancvywwis Liriope cum larva et chrys. cfr. tab, 1. C. D. 16. 42. 4b. 4C. 18. oa. 2b. oc. |PrER IS Lyncida. larva et chrys. cfr. t. 131, D. 33. 3b. iNvMPHALIS Neaerea. larva et chrys, cfr. t. 75. G. .D. 19. 4a. 4b. |—————— Ariadne. larva et chrys. cfr. t. 180. E. F. Liberia. God. 1. 1. 20. 53. sb. |EnvciNA Endymion. larva et chrys. cfr. t. 244. C—F. Gnidus. God. 1. 1. 6a. 6b. 6c, | — ——— Cupido. larva et chrys. cfr. tab. ! | 164. D—G. ds 5. | I. 1à. |NYMPHALIS Chloé. 23. dE ob. iEeRvciNA Gclon. | | 3. 3€. [|PorLvowMaTvus Puianthes, ERY- ZOOLOGIC A. 153 S U P P. Tab.] Figura. | 5.] 4. 4e. |EnvciwA Telecles. | Gemellus. (fem.) God. Etc. Meth. IX. 5. 567. (5. 5f. |HESPERIA Archytas. ^6. 6g. |ERvCINA Titea. Tisis. God. Enc. MetA. IX. 5.583. |.6, |. zr. 12... [sATYRUS Arcesilaus. larva et chrys. cfr. t. 294. A—D. Chorinaeus. God, 1. 1. 2. 2b. |NvMPHALIs Leonida. larva et chrys. cft. t. 388. C—F. Eribotes. God. 1. 1. Odilia, larva. cfr. tab. 329. C. D. | Polycarmes. G od, 1. 1. 4.:4d. |DANAIS Eresime. larva et chrys. cfr. tab, | 175. G. H. 5.: . |BRASSOLIS Obrinus. larva, ctr. tab. 49. E. F. Ancaea. God. 1. 1. 6. 6e. |ARGYNNIS Áceste. larva et chrys. cfr. tab. 121. E. F. 7. 7f. |ERvCINA oi larva et chrys. cfr. tab. ad 336. E. F. E. Midas. God. 1. 1. | »$2.|. 7. 1. 12. |sATYRUS Mermeria. larva et chrys. cfr.tab, K c4 | 96. D. (9| — [| 2. 29b. iHssPEnIA Apastus. larva et chrys. cfr. tab. DC | iii. D. E. Acastus. God. 1. 1. | T HES- ——— — —— — 154 COMMENTATIO SU? P. Pag.|Tab.| Figura. auu—————— | Peu | — áo '— 34.] 7. | 3- 3c. |HESPERIA Acastus. larva. et chrys. cfr. tab. 41. C. D. Phidias. (var.) God. 1. l. 35. 4. 4d. |———— fulgerator. larva et chrys. (Stoll.) |. cfr. tab. 984. A. D. (?) mercatus, G od. 1. 1. pertinax. larva et chrys. (Surin. vlind. t. 95.) cfr. Supp. t. 35. f.2. Acastus. (var. ?) God. 1.1. tab. 111, D. E. Stollii. nobis. (1) 5. 5e. |——-——— Salatis. larva etchr. cfr, t. 393. E. 36. 6. 6f. 6g. Menes cum larva et chrys. cfr. b tab. 393. H. I. 37.| 8. d id. —-——- Bromius, cum larva et chrys. clericus? God. E. M.IX. ?.792. Eurybates. larva et chrys. cfr. t. 393. D. PHA* (1) Auctor operis Surzn. vlinders l. l, contendit , larvam non esse .H. fulgeratoris sed pertinacis, quae delineata est Supp. tab. 55. f. 2, quam Go- dartius putat varietatem esse H. zcasti, Si igi- fur, uti mihi saltem videtur, major fides habenda |. —— — — est auctori operis laudati quam Stollio, tunc ex erucarum differentia satis patet, dictam illam H. pertinacem mon varietatem esse MH. casti sed peculiarem speciem, Nomen autem pertinacis mu- " tavi in Stollii, quia Cramerus jam alteri spe- ciei (tab. 354. F, G.) illud dedit, ——— À—— —— ———À— — ————— 9 ——— — m—— ZOÓLOGICA. | 155 S4U4P4P. Tab. ash Figura. | -8&..| 3. PHALAENA Vincentiata. arce Me o4 Julianata. M .eviso .5*1 PYRALIS Hubneriana, 6. PHyCIS striatalis. ; 7. . |PYRALIs Renaudalis. j^ 9. I. HESPERIA Julettus, . Atticus ? God. E. M.YX. p» 792. 2. 2a. |EnvciNA Hyginius. 39. $923. , Sabinus. (44 48. [HESPERIA Orcus. larva et chrys. cfr. tab. 334. I. K. L. | catena God. ME d 5. 52. — Vulcanus. larva et chrys. cfr. t. 245. C. D. - Polyzona, G od. 1. 1. 6. 63, |— —— Pygmalion. larva et chrys. cfr. [7 tab. 245. A. D. Gnetus.. G od. 1. 1. 40.| EH [.———. Cerialis. (fem.) cum larva et chrys. cfr. tab. 392. N. O. Orcus. God. 1. 1. | 2..2a. 2b. |cLAucoPis Halys. larva, foll. chrys. cfr. t. | 357. C. TS |. 9a. 3b. |svNTOoMIS Heber. larva, foll. chrys. cfr. t. I 287. A. 44. | 1. 1a. 1b. GLAUCOPIS Almon. larva, foll, chrys. ) cfr. t. IC, — |[———— —— (fem.) Is (mas var.) (mas.) To GLAU. 1d. — D UR à 59. 60. 61. 62. 65. 64. Tab. 11. 12. COMMENTATIO Figura. S U P P. o. 2a. 2b. |GLAUCOPIS Psamas. larva, foll. chrys. di. tab. 234. G. 3. 3a. 3b. |svwToMis rutilus, larva , foll. chrys. cft. t. 5. 5C. 5d. 6. 6e. 6f. 6g. 382. B. GLAUCOPIS Sopeidin Mr HERMINIA Eulalia. NOCTUA Archadia. Solina. PLATYPTERIX? luciata. ? TEE poTvs strigialis. CHELONIA Hippia. (fem.) PHALAENA Procopia. —————— punctata, NocTUA felicia. HESPERIA Renaldus. POLYOMMATUS Clorimena. ERYCINA Nicias. Nicon. God. Enc. Meth. IX. f. 588. ———— cingulus. GLAUCOPIS Pheres, larva, foll. chrys. cfr. tab. 382. C. — Enagrus. larva, foll. chrys. cfr. tab. 248. D. 7. 7h. 7i. svw TOMIS Sipilus. larva, foll. chrys. cfr. tab. 99.- A. SE* ZOOLOGIC A. »57 SUP P. Pag.|Tab.| Figura 65. |. | Pe hs [rmicana Sylvius cum larva, foll. chrys. 66. 4o] 6.72. 8b. (ob deae iiu 1] . Lys. d oL.9c. 1od. ^ 68. | 15. | 1. 2a. 3b. disi dni Evadnes. larva , foll. chrys. cfr. x LN ; tab. 357. A. ^ de 5a. 6b.|svNTOMIS Laeneus. 1. f. chr. cfr. t. 248. G. 69. :7. 8a... |BoMByx. Orasia. larva et chrys. cfr. t. D T E 9. 10a. |-——-— Euimedide, larva et foll. cfr. tab. «di | 395. " c. A. LII. 123. |——— Orsilochus. larva et foll. cfr. tab. PE m m - i 46. D. 383. F. ,22.| 10. |.1. 1a. 1b. |——— Epigena cum larva et chrys. 723.| |2- 2c.2d.|——— Zelica | ——— ————— r2 9 3. perspicilla. 4s. BoTYs fimbrialis. (mas.) cfr. tab. 548. C. " | " (fem.) 75. | S. PYRALIS Swederiana. 76. 6. 6e. |cHELONiA nitida. larva et chrys. cfr. tab. 274. F. A elegans, Oliv. 1l. l. 3 y 7. 7£. 78. |SATURNIA Liberia. larva, foll. chrys. cfr. MD. o; .. tab. 268. F. G. e |. 8. 8h. |cnuELoNrA Cunigunda. larva et chrys. cfr. rub tab. 344. D. E. 39:117. | 1. 1a. lsaTUnNIA Abssia, larva et chrys. cfr. tab. 344. A. D. C. SA* 158 Pag. Tab. 47. ^ Figura. 2. 9b. 3- 3E. d ul 4. 4e. 4f. - o 6. 6g. 7* 7h. 7i. I. I4. 1b. 80, 8I. 85. 84. $5. 87. 88. 89. 90. 91. U2. 18. COMMENTATIO 2. oc. 2d. 2e. 3» 3f. 3g. 4- 48. 4h. ] | | | 5. 5h. 5i. 6. 6k. 61. 6m. 7. 70. 8. 50. S U P P. saTURNIA: Nausica. larva et chrys. cfr. tab. 249. D. E. 3o3. B. C. —-—- Io. (mas.) larva. ah 305. F. G. ——— — (fem.) - D.E. ELLE — chrysalis. ——-——— rivulosa. larva, foll. ehrys. cfr. - tàb. 107. A. ——— "aiia larva. cfr. t.4. A. B.C. 367. F. HESPERIA Droteas. larva et chrys. cfr. tab. '083. C. D. BOMBYX silveria, larva , foll. chrys. cfr. t. 559. B. C. —— —C Hipparchià, larva, foll, chrys. cfr. tab. 185. D. —— —— muda. (745.) larva. ——— —— (fem.) -— ee t. 306. B. GU US EPIO et chryss : NoTopoNTA Longara cum larva et chrys. poMBvYx Tharops. larva, foll. chrys. cfr. t. ! 359. A. — ——— ornata. larva, foll.. chrys. cfr. t. 306. G. skRICARIA Eutropia. (.fz.) cum larva , foll. chrys. — ——— — Alsus. larva et chrys. cfr. tab. 115. E. NocTUA nutrix. larva et chrys. cfr. t. 312. D. $A- ZOOLOGIC A. Pag. |Tab., Figura. :93- | 19. | 1. 12. 1b. M. | $. 2c. od. / 94] 495 ($e | d 4« $i |l 4g. 4h. 96. ? icd 5i. 297. I. Ia. 1b. d :98. |^9$. oc. ad. " 3* 3e. 3f. 99*| 4 48. 4h. 100. I. I2. 10I. 2. 2b. 2c. | 39. gd. . ge. af. 105. | 4. 4g. 159 S U P P. SATURNIA. Armida, larva et chrys, cfr. tali. 197. A. ;erythrinae. Fab. 1. 1. Cassandra. larva et chrys. cfr. tab. 197. B, . erythrinae. Fab. 1. 1. (?) BOMBYX aei larva et chrys. cfr. tab. 355. E. CHELONIA /jádtino larva, foll. chrys. cfr. tab. 383. E. .|saruRNrA Ephonia. larva.et chrys. cfr. Supp. tab. 35. f. 6. — —— ; Arminia. larva, foll. chrys. cfr. tab. 356. A. D. Jrene. larva, foll. chrys. cfr. t. 249. B. C. BoMBvYx hirta.. larva , foll, chrys. cfr. tab. 358. A. SERICARIA Dibiana. larva , foll. chrys. cfr. tab. 359. D. CALLIMORPHA Cephise. larva , foll. cfr. t. 381. E. larva, foll. chrys. cfr. tab. 345. G. Micilia. larva , foll. chrys. cfr. tab. 228. G. CALLIMORPHA Aterea. larva et chrys. cfr. | tab. 370. F. BOM- IGLAUCOPIS coelestina. 160 Pag. | Tab. 105. | 22, 110. 171,198. COMMENTA TIO Figura. ^5. 5h. I. I2. 9e, 9b. 9. 3C; 4. 4d. 5. 5e. 6. 6f. 6g. s 7h. 8. 8i. 9. 9k. 9l. Io. Iom. lon. 100. I. 13. 1b. SUP P. BoMBYx Mycalia. larva et chrys. cfr. Supp. tab. 35. f. 4. CHELONIA ha larva, foll. chrys. cfr. tab. 79. C. BOMBYx Ditia. larva. cfr. tab. 329. F. SPHINX Camertus. larva et chrys. cfr. tab. 295. A. Pan, larva et Bro cfr. t. 216. D. NOCTUA? bellatrix. larva et chrys. cfr. tab. 305. F. 2oMBYx Molina, larva et chrys. cfr. tab. 302. E. F. 396. B. NOCTUA. Placidia, larva et chrys. cfr. tab. 359. E. NOTODONTA. Nesea. larva et chrys. cfr. t. 305. C. NocTUA Polydamia. latva et chrys. cfr. t. 400. D. Schneideriana. larva et chrys. cfr. tab. 308. A. Borvs marginalis, larva , foll. chrys.: cfr. t. 371. D. hyalinata, Fab. 1l. 1. |——-—— nitidalis. larva et chrys. cfr. tab. 371. F. |BOMDYX agresta. larva, foll, chrys. cfr. tab. | 306. A. poM* 200LO0GICA. 161 SUPP. Figura. 112. | 23. |o. 2c. od. |BoMsyx diaphana;- lavi, foll. ipic efr. t; à d: 960. A. "ic 96». |:21.— Ctócos; larva , foll. chrys. cfr. tab. 59^ 35 126. E. ^4. 4h. 4i | Miss arva, foll. chrys. cfr. tab. 7v C. [s sk 5k |-—— 'busiln: — foll. ehrys. cfr. tab. 395. G. 6. 6m, Ón.|SERICARIA' bifusciaa larva , foll. chrys. cfr, T.C tab. 252. F. 7. 79. |——— —— :;Meoria, larva et chrys. (St 011.) ig1t] cfr. tab. 358. B. bifurcata, larva et chrys. (Surin. 5. vlitid.) tab. 13. (1) 8. 8p. |BOMBYX Elénthesa: 2: ak et chrys. cfr. tab. 371. A. 1.18. 1b. |———- domina. laris ; foll. ehtys. cfr. t; 304. B. BOM- (1) In- opere laudato : natuurlijké historie van Surinaamsche vlinders , affirmatur ex hac larva non |.S. Meonam provenire, sed aliud insectum , quod ibi vocatur PA. Bombyx bifurcata, et videtut aücto- ifi illius operis major fides habenda esse quam Stollio, hanc ob causám , quia hic ex aliorum , alter vero ex propriis observationibus hoc cognoa [vit. | V 162 COMMENTATIO ; 'SUP P. Ty |Bowavx netrix, larva, foll. chrys.. efr. tab. | go7. B. i118. $. 3e. 3f: |sERICARIA Dorothea. larva, foll. . chrys. tfi. | jd tab. 397- K,. | 4«4g:4h. |powsvx Aegina. larva et .ehrys. cfr. tab. F« 384. D. E. 119. 5. 5i. |cnmzLoNiA Firmiana. larva et chrys. cfr. t. : 398. F. G.- 190.|. ^ 6. 6k.' |pownyx verago. larva et chrys. cfr. t. 162. [ 4 D. E. 306. D. K. 121. 1. 12. [NvMPHALIs Ephestion. Ursula. pod. Enc. Math. IX. f 380. 322.| .. 2$. 9b. [ancvNNis Metea. $9« 3€. [aAcRAzEA Egina. (745.) cfr. tab. 39. F. G. (fem.) Zidora. God. 1. l. A 123, 4. 4d. | ——— Artemisa, bt Caecilia. Fab. Ent. Syst. III. pars I. £.1177« | — God. Em. Meth. YX. : 9. 233- 124.| 26. |. t. 1a& |NvwPHALIS Omphale, (1) eds Ü sale (1) Secundum Drury Guineam habitat, Stol- |Lius vero affirmat exemplar, secundum quod deli- neatio confecta est, ex insula Amboina venisse. ZOÓLOGICA. 163 S U P P. - Figura. :| Salmasis. Fab. Ent. Syst, E : pars Y. p. 132. t| o0 ——— God. £n. Math. 1X. : | £-[397- Drury II. jog 8. f. de $e 9, 9b. |PAPILIO Mistisslima. — Fab. Ent. Syst. IH. pars 1. p. 37* uuo (od. Enc. Meth. 1X. p.75 39. jsarvnus Nereis. . 4. 4C. |HESPERIA Ophion. l.c SATURNIA Argus. 2$. 23. |VANESSA Pelarga. (fem.) 9. 3b. [NvmPHALIs Afer. Aethiopa. Fab. nr. $ysl. Ill, pars 1. f. 136. —— —— God. . Enc. Meth. IX. 9. 385. jL———— Argenissa. "H PHALAENA chrysiais. (. I. I4. |AcnaEA Menippe. (mas. ). "- ü - Zetes. Linn. Syst. ^ II. P» TY . f» 769. —— Clerck Icon. | Hin] tab. A84. T. V3 Zc- 164 COMMENTATIO SU PP | Pag, |Tsb. icai iat i d£T | st Zethea. G od. Eno. - Math. | 1X. nn 236. 132. 2. 2b. |NvwPHALIS Evelina. 3 DANAIS Petilia. 4« 4€. |piERIS-Placidia. I. Ia. |DpANAis Cenea. Rechila, Good. Ene, Meth. IX. ui 183. 2, 9b. j(—— —— Echeria. Vaillantiana, God. zc. Math. IX. 5-. 183. . 3€. [wvwPHaLis Lysandra. 4d. — ]Á—aÀ —À Iole. Pu [7] 136. furcula, Fab. Es. Syst. Ill. ^ pars 1. p. 79. ——— Herbst:iab. 52. f. 3.4. ——— God. Enc. Meth. IX. - 137- | : 1. I4. Marius, (fem.) cfr. tab. 2oo. D. E. (mas) Chiron.: God, 1. 1. f 29. 9b. InEgLiCoNIUS Sappho. 9. 3€. |[————— ? Irene. 139 PN ERYCINA Menetes. (z2$.) Tacitus. Fab. Es. Syst, Ill. | pars 1. p. 308. | ———— God. E. M.IX. p. 588. | GLAU* ZOOLoOÓGü QC 165 S U P P. 'GLAUCOPIS fenestrata. ERYCINA Echerius. (747.) —— (fem.) "|sàTURNIA Caffaria. CALLIMORPAHA Vaillantina. PHALAENA politata. (745.) cfr. tdb. 276. F. (fem.) (1) ————- vocula. PAPILIO ÁAgavus. NyMPHALIS Thyestes. 'Thurius. God. £zc. et^. IX. à p. 354 —Luonl 2 Pyrdmus. POLYOMMATUS Timoleon. PHALAENA viridaria. PAPILIO Pammon. (var.?) cfr. tab. 141. D. (mas.) 265. A. B. C. (fem.) PIERIS Autono&. Stollet Boisd. Hyparete. (var.) God. Ec. Meth. IX. 2. 153. —-—— Aspasia. Stoll et Boisd. ^Asterope. God. £c. Meth. IX. hnés: p. 154- NYM* (1) Antennae non sunt capitatae, uli in efligie , sed filiformes; vide textum , uhi dicitur eas a pic- - tore vitiose delineatas esse; 166 Pag. | Tab. cumenxe——— | emnceelo | eummmanece emm mno 149. | 33. I50. 151. | 94. 152. 158. DMMEE———————— À—— COMMENTATIO Figura. 4. 4d. 5. 5d. S'U'P P. NyMPHALIS Hordonia. POLYOMMATUS Gorgias. efr. tab. 970. F. G. (fem.) Lara. (mas.) Gqe Lh HESPERIA Prodicus. BOMBYX punctigera. (fzm.) (mas.)) PHALAENA Rhanisaria. (5225.) cft. tab. 119. B. C. (fem.) NOCTUA Clarissa. q——— Clotilda. characterica. PHALAENA Leontia. —————— Striata, marginaria. ocellata. PrERIs Hirlanda. HESPERIA pertinax. cfr. tab. 7. f. 4. 4d. larva et chrys. Acastus. (var.) God. l. 1. tab. 111. D. E. Stollii. nobis. SPHINX Gannascus. soMBYx Mycalia. cfr. Supp. tab. 21. f. 5. 5h. larva et chrys. ——— cilia. .Z00LOGICA. 167 SUPP. 6. SATURNIA Ephonia. cfr, Supp. tab. 19. f. 5. 5i. larva et chrys. I. |... |PHALAENA ? Palmyra. 2. EREBUS Levina. (fem.) cfr. tab. 346. D. mas.) - NE - Feducia. 4. |NocTua Deliana, 05. CHELONIA Vuteria. . 6. PHALAENA Zaide. o L———— ? frosinaria. 8. NocTUA Fatme. des 9s pem. Porcia i10... Charmione. : II. EREBUS Zamis. I2. . |BoMBvx Eleutheria. (1) 13. BOTYS fascialis. (fem.) cfr. tab. 398. O. (mas. ) MORPHO Celinde. ERYCINA. Zeanger. POLYOMMATUS. Simaethus, C Sa cfr. tab. 149. B. C. (mas.) 164. 37. I. I3. — PO- )of Jp (1) Descriptio fig. 12. pertinet ad fig. 13., et X1 rursus fig, 13. ad fig, 12., quia ceteroquin sensum non habet. 168 COMMENTATIO S'"U EE Pag.|Tab.| Figura. 166.| 37. | 4. 4d. PoLvowMATUS Dorimond. cfr. tab. 157. F. 5a. G. (mas.) Apidanus. (fzm.) God. Enc. Meth. IX. p. 652..— 738.| 1. im. Rustan. 167. € 9b. ||... 0;0007 2 "De. g. 3C. - Alexis. Aelianus. Fab. Ent. Syst. TN ies HI. pars 1. o80. ——— God. Enc. Meth. IX. 5. 654. 168. Hassan. cfr. tab. $15. D. E. IX. 9. 641. Cethegus. 2 Narbal. 7. 78&- |ERvciNA Humerius. |99.| 1. rà. |j P ESMBOD o. 9b. |. —-——- Hanno. 3. — ———. Bomilcar. cfr. tab. 170. C. (mas.) Phareus. (fem.) God. 1. 1. | 4. 4€. |.— ——— Aristus. fem.) | 5. 5d. i—————- Damon. | Cachrys. Fab. JEn. Sysz. IIl. | pari 1. f. 306. | ———-— God. Enc. Meth. IX. 2- 575: HES- | 4. 4d | Janias, God. Enc. Meth. | | | — — ZOÓLOGICXk -169 S U P P. Pag. |Tab.| Figura. T OBEN. 171.| 39, | 6. 6e. |nssseürA Simplicius. num - oat Quar.) God. Enc; M. IX, ?. 730» 1 di Alerdus. cfr. tab. 284. C. D. ! Cretheus. (var.) God. E. Meth. IX. 2. 739. $& ; Iárcosius. Scipio. Fab. secundum God. Enc. Meth. IX. p. 741. 172. 9. Dorantes. Eurycles. (var.) G od. 1. 1. 40. 1. sPHINX Timesius. 173: 2, soMnyx Beatrix. (fem. ) 39- 33. |carLIMORPHA Zerbina, (/em.) (1) 174. 4. 4b. |cuELoNrA Sylviana. 175. 5. $C- |PHALAENA Sulima. 41. | 1. 1a. |PAPiLIO Regulus. Crino. Fab. Ent. 5yst. III, gars 1. f. $e God. Enc. Meth. IX. p. 66. —-—— Boisd. pec. des Lép. I. f. 207. 176. 2. 2b. |corraAs Caesonia. (/em.) BOMe (1) Fortasse eadem species quae tab. 178. C. de- lineata est. X 170 COMMENTATIO : ZOÓOLOGICA. SUP.P. Pag. |Tab. Figura. 177. | M. 3 BOMBYX Scribonia.. 178. 4. "Velleda. (fem.) 42, b imperialis. (zm. ) 2. ——— Laocóon. (mas var.) cfr. tab. 117. A. B. E. » vpn Idea, (var.) | Lyncea. God. Enc. Meth. IX. p. 195. CATA- CATALOGUS SYSTEMATICUS LEPIDOPTERORUM, QUAE IN OPERE CRAMERI DESCRIPTA SUNT, w— METHODUM LATREILLII. SECUNDUM ORDINEM GENERUM. : 2 ? ua eov [L3 P E "e COD CE ERE CER 050 " | ted n Y M 1 "n 1 TX - 2 D " po cup A AMyrisdo wiptano MUnNUOGS T i ' ^" *À *" * i P - 1) , H "vg P * n ü 4 * . n -— E EST adi c XT. va * A » D ^ e ' us Yy x S - : 4 3 ? ' Wo atis Y 3 * FAM. I. DIURN A. p, quatuor aut superiores saltem , insecto sedenté, erectae, semper solutae; inferiores retinaculo nullo. Z/n/enz«e plerumque ad apicem capitatae aut subcrassiores, in paucis filiformes vel -subsetaceae et apice graciliore, uncinato. ^ Zizgua in omnibus adest. Eruca pedibus 16. Chrysalis saepissime nuda et angulata, ad postica tantum vel etiam per medium funiculo filisve transversis aligata, in paucis subfolliculata, et tunc laevis aut Lepidopte- rorum mnocturnorum pupae similis; ^ Metamorphosis plerumque sub dio, Volatus diurnus. SECTIO l|. PAPILIONIDES. Tibiac posticae apice solo spinoso aut ealcarato. ///se quatuor ad perpendiculum erectae. z/mzennae semper capitatae aut extror- sum crassiores, apice nunquam abrupte uncinato. Eruca subdialis. | CArysalis saepissime nuda et angulata, postice solum aut etiam per medium filo transverso alligata, rarissime laevis et' subfolliculata, PA- Tab.| Figura. 2 p.. C 7. A. D. D» bod 1o A. B 1l. — 135. Á&. 136. — 386.| A. B 14. A. j$. 1 C. D. 350.| À. D. 204 —— BOR eui 17. 1. AL M. e3e T. Au; D. 125. A 124 idi 195. ver 29 C. . Bi -— | E. . JP. Leonidas. God... (similis. Cram.) | COMMENTATIO PA P541. X4 €——— Palpi brevissimi , clypeum vix attingentes , fa- ——7|ciei appressi, non prominuli, articulo tertio mini- mo , obsoleto , aut vix discernendo. Pedes 6 cursorii. P. Phorcas. God. P. Amphitryon, God. P. Remus. var. Boisd. (Hippolythus.. C r.) - —— —— (-—-—-—) P. Ascanius. G o d. P. Polycaon. fem. Boisd. (Zdrogeus. C r.) — M À—— M —— — 0 MÀ — m ———— — ar/Boisd. (Piraenthus. C r.) ——— P CN ED E D P. Dolicaon. God. P. Priamus. mas. God, —— em. i (Panthous C r2) P. Helicaon. fem. Doisd.. (Pompejus. C r.) — ——M TQUE P. Eurymas. God. CEgsander. Cr«) D. Hippason. mas. Boisd, ZOOÓOLOGICA. 175 PAPILIO. Tab. Figura. P. Hippason. fem. Doisd.. (4fmosis, Cr.) — larvaetchrys. P. Euristeus. Boisd. E E P. Memnon. fem, Boisd. (4fgenor. Cr.) CLaomedon. C f.) (ancaeus.. Cr.) ——— — —— van Boisd. (Zfletor. Cr.) : — (cf. .cat. primus.) uj — — —— | (4tehates. Cr.) ————ÀÀ € X . mas. | T E —— — Nan. | (Afndrogeos. C r.) P. Polyxenus. God. . (Polycenes. C r.) P. Turnus. God. (4/cidamas. Cr.) P. Deiphobus. fem. G od. (dando, Cr) 1lldSs.. isl P. Mutius..God. . (Romulus en ...|P. Protenor. —— "T" P. Polymnestor. God: SETA LP P. Antiphates, Boisd....... | ;;|P. Xuthus. God. ..dissimilis.God. | P. Cresphontes. G od.. (Demolion. Cr.) P. Polites. var. God... (Zlphenor. C P.) P. Calchas. God. (Palamedes. C r.) P. Marcellus? Boisd, (Zfjaex. C r.) P. Paris, Boisd. —— 176 COMMENTATIO PAPILIO. Tab.| Figura. 103.] C. — [P. Bianor. Doisd. 106.| C. D. |P. Agamemnon. God. 2 C5) 112.| A. B. |P. Belus. Boisd. 2 €: P. Crassus. Boisd. ng$| A. [P.Lycida. ——— — B. P. Numitor. 2 e Li pef qm Erymanthus. Botsd. ^iz2r.| A. B. |P. Ulysses. mas. God. n2.|" A. 0[———— fem. — (Diomedes. Pei —T[ B. C. ^ Eurypylus. Go d; í id DR. . Sarpedon. -—— 128. A. "^ Polydorus. mas. God; à - fem, —— 139. A. B. |P. Glaucus. G od. —— P. Hellen. God. cm "T 141. A. P. Hector. —— B. P. Pammon. mas. Boisd. 265, | A. B. C. | -———— fem. B oisd. (Polites. C&) je I3. [————— Var ? LLL "S A. B. |P. Mnestheus. God. P. Brutus. God. (Merope. € r.) (clin "e C ÓÀ ETHER 978.| D..E. |-—— 15..] B. '"]P. Podalirius. G od. 153.] A. B. |P. Helenus. God. —— |P. Gambrisius. mas. Boisd. . e39.| | A. |————-—— fem.? ———— (Drusius. C r.) ZOÓLOGICA. 177 PAPILIO. P. Thoas, var. Boisd. (Cresphontes, C r.) (o Eee Gr rss arre perm — «200 € .|P. Torquatus. God. P. Codrus. G od. P, Theseus. —— P. -Nireus. : fem. G o d, Iason P. Amphimedon. G od. P. Protesilaus. G od. P. Troilus. God. P. Philenor. God. (Zsiimous. Cr.) P. Vertumnus, (fem. ?) God. (mas ?) . —— P. Polydamas. G o d. P. Sesostris. God. P. Amphrisius. mas var. Boisd. .. |P. Demoleus, G od. , |P. Epius. God. (Erizhonius. C r.) |P. Westermannii, mas. Doisd. (Aavius. C r.) P. Agapenor. D oisd. CZintheus, C r.) P. Aegisthus. G od. | |P. Severus. mas. God. prees-eeiaide ÉBTTI ees P. Tullus. God. P. Arbates. mas, B oisd. (Penionus, Cr.) Y P, COMMENTAT!IO PAPILIO. P. Arbates. fem, Boisd. P. Aeneas. mas. G od. — fem. —— P. Panope. God. P. Sinon. mas. G od. fem, —— P. Archelaus. fem. God. (Anchises, Cr.) mas, -—— -— | larva. P. Aristaeus, God. P. Coristheus. Boisd. — (4fristeus. Cr.) P. Arcas. God. P. Asterias. God. P. Demetrius. God. P. Eurymedes. G od. P. Cynortas. God. — (Messalina. $1011.) P. Agavus. God. | ! P. Crino. God. (Regulus. Stoll.) PIE RIS. Palpi gracilés, subcylindrici, articulo ultimo si- ve tertio praecedentis fere longitudinis aut illc longiore. Zfntennae elongatae, capitulo his abrup. to obconico compresso, illis fusiformi, elongato, Pedes priorum. P. Erycinia, mas. Doisd. (Bellona. Cr.) pocumu AVfGIIE e Tab.| Figura. ZOOÓLOGIC A. PIERIS. P. Albula. God. P. Leucippe. mas. God. fem, —— P. Pasithoé, mas. Doisd. (Porsenna. Cr.) P. Amasene? Boisd. P. Coronis. fem. G od. — vat, ——— — (Evagete. Cr.) — —— (Zeuxippe. Cr-) P. Isse. mas. God. ——— fem. —— |P. Coronissa. —— P. Pyrrha. mas. God. — fem. (Pamela. Cr.) P. Coronea. mas. God. —— —M fem. — P. Perigone. God. (Pasiphaé. C r.) P. Valeria. mas var. God. P. Eupompe. fem. Boisd. (Evippe. Cf.) P. Evippe. Doisd. P. Creona. fem. G od. ——-—— qà$. —— P. Aenippe. fem. var. Boisd. —————— Nar. —— P. Lycimnia, fem. G od. |P. Drusilla, G od. P. Poppea. —— Ys 179 180 COMMENTATIO P IjE RUI:SQ Tab. QUE. IIO. Vd Nu P. Paulina. God. i16.| A. D. |P. Amathonte. mas. Boisd. Es "a ——— ——— fem. ——— (Molphea., F^? 125.| A. B. |P. Pyrene. fem. God. | — C. ————— qnas. —— | 151. b. P. Lyncida. G od. | S. 4.|2a. 2b. 2c. | ————-—- larva et chrys. 141. F. P. Monuste. God. 146. b. P. Ammonia, —— (Ammon. Cr.) 150. F. P. Empeda. God. (4Medusa. Cr.) 155.| C. D. |P. Melite. God. E P. Phronima. God. (Licinia. C r.) C P. Calypso. mas. God. —| E. PR.) [LÍIIl-——— dem.,-—— C. D. |P. Venilia. fem. var. Doisd. 164.| A. B. |P. Glaucippe. mas. God. E C ELIxb2us A. jJfemi 1715, , C. D. |P. Hellica. God. (Daplidice. Cr.) — | E. F. |P. Glaphyra. God. (GZciriz. Cr.) 186.| C. D. |P. Hedile. God. 187. —— |P. Hyparete. mas. Doisd. (Zuzonoé. Cr.) | DB. |L———— fem. ——-—— am— À D. E. |P. Egialea. fem. Boisd. 189. 258. — -— In4S. ———— . 195.| D. C. |P. Hippo. God. A. P. Argia. —— —(Cassiopea. C r.) ), C. |P. Epicharis. mas. God, .(Eucharis. Cr.) Hn ZOOLOGICA. I JPIERIS. Tab.| Figura. 202. C. P. Epicharis, fem. God. (Zwcharis. Cr.) 207.| D. E. |P. Orbona. fem. D oisd.. (Epapaia. Cr.) —| F. G. |P. Chloris. God. (ZZermopylae. Cr.) 210.| A. B. |P. Philyra. mas. God. (Zlyparete. Cr.) END ES RE [o fem. L—— 9524... 210.| ——. |P. Cebrene. Boisd.' (Zfreráusz. Cr.) —| G.H. |P. Liberius. God. 213. C. |P. Eudoxia. —— 217.| C. D. |P. Marianne. fem. God. - E. -— sica c." ditiis 232.| C. D. |P. Laja. God. —| E. F. |P. Amphione. God. NS. 1. 5. ———— —— Jjarva. | 233- C. P. Acalis. God, (TAisbe. Cr.) /937.| D. E. |P. Agathina. God. | 958.| A. D. |P. Belisama. (fem. ?) God. —| C.D. |—— (mas?) — 270. | A. B. |P. Mesentina. mas. God. 273. A. P. Delia. Boisd. 280. D. |P. Vocula. fem. Boisd. (£umelie. Cr.) 855.| C. D. |————— mas; ——— | -.999.| A. B. |P. Eucharis. mas. Doisd. (Zmrora. Cr.) EST C. D. —[-—— feni. ue EO .—— -—[P. Zelmira. G od. -—| E. F, |[L.———— var. —— 3358.|] —— |P. Achine. Boisd, —| G.H. |P. Severina. God. —À COMMENTATIO POTESROT SS P. Danaé. mas var. God. fem. — P. Ada. God. P. Narica. God. (cf. cat. primus.) |P. Ageleis. —— P. Belia. fem. God. P. Placidia. G o d. P. Autonoé. Doisd. P. Asterope. God. (Zfspasia. Stoll.) P. Hirlanda. —— 6.0 .L.L.A.S. Palpi valde compressi , articulo ultimo brevissi- dio. 44ntennae breves, in capitulum obconicum. sensim abeuntes. edes priorum. C. Scylla, mas. God. C. Dorippe. God. (Pa/aeno. C r.) C. Mana. Boisd. (4ave. C r.) C. Neda. God. (Azse. C r.) C. Phiale, Boisd. C. amata. fem. God. (Calais. Cr.) ——— qd. —— ——— ————— Nar. —— IC. Crocale. Boisd. e Pyranthe. fem. God. (4cyonc. Cr.) — — — llldSe —— ——— —— | ZOÓLOGICA, 183 COLIA S. Figura. UNS MB. c C. Philea. fem. God. (]friciz. Cr.) sg Es Fo — -—— (Melanippe. Cr.) senes ( mas. —— C..D.. |C. Elathes, — —— E. F. | |C. Argante. Dx paio (Cypris. C r.) C. D. |—————-— mas. —— . (ersilia, C f.) —— |C. Titania. fem. —— — (Srazira. Cr.) E.. |L————— mas var. God. (4lemeone, C r.) E. F. |C. Eubule. fem. ? Boisd. A. B.C. mas, CAMarcellina. Cr.) I3. Ib. 1c.|————— larva et chrys. B. C. |C. Hecabe. God. A. B. |C. Maerula. —— (eclipsis. Cr.) E. C. Rhamni,. var. B oisd. (Cleopatra. Cr.) C. D. |C. Trite. God. ! E. F. |C. Hilaria. fem, var. Boisd. (Sugsurtha. Cr.) A. B. |———— ENLBOPC d i C. D. |C. Nicippe. God. | D. E. |C. Alcmeone. fem. Boisd. (Caza. Cr.) A. C. candida. God. B. C. |C. Brigitta. —— A. B. |C. Electra. var, God. CPalacno. Cr.) E. F. |C.'Hyile.'mas, '—— G. H. |———— fem. —— Q. D. iC. Philippina," «22— 2, ob. ]|C. Caesonia. fem. God, DA. 184 COMMENTATIO | D 'IXuNTEIT.S Tab. | Figura. — MÀ - "lae trigonae; antennae capitulo subincrassato, incurvo. Palpi breves, clypeum attingentes ,' ar- ticulo ultimo praecedente vix duplo majore. e- des, in hoc sequentibusque generibus (usque ad Erycinam) , quatuor tantum cursorii. F. G. ||D. Niavia. Boisd. 3. | A. B. |D. Archippe. God. (Erippus. Cr.) 206. L] F. — ——— — Á— CPIexippus. Cr.) D | . .|[D. Gylippus. —— D. D. Melane. God. D. E. |D. Limniace. mas. G od. D. Aventina. God. D. Chrysippe. A. Bb. |D. Melanippe. —— D D D . Midama. God. (JMukciber. Cr.) . Aleippe. —— . Eresime, ——— — ————-——. larva et chrys. D. Hegesippe. God. D. Juventa. God. D. Damoclea. God... (giaiea C r.) D. Erippe. God. (Aerenice C r.) D. Plexippe. God... (Gezutia C r.) D. Lotis. God. D. Prothoé&, fem. God. (Midamus. C r.) D. Claudia. God. (Aasflista. Cr.) ZOOLOGIC A. 185 DANAIÍIS 266. D. D. Eleusine. God. —]| E. F. |D. Coreta. God. (Core. Cr.) 279.|] —— |D. Ismare. —— 375.| A. B. |D. Philene. —— —| C. D. |D. Artenice. var. God. 377. —— |D. Melissa. God. "V E. D. similis. fem. God. a Cr.) ih F. D. Cleona. God;- 389.|] E. F. |D. Alge. —— CCRacms: €r.) S;28. 3. |D. Petilia. —— -29.| I. I2. |D. Rechila. —— ' (Cenez. $2011.) -—| 2.2b. |D. Vaillantiana; God. (Eceria. 51011.) I D E A. 7 elongatae, subovales; «aztennae subfilifor. mes. Pa/pi uti in prioribus. 19*.| A- B. IL Agelia. God. (dez. C.) 362. D. 8.42, I. —— m— — — Ó—— I. Lyncea. —— (JZez. var. Cr.) | HELICONIU S. ZIntennae capite truncoque duplo longiores , ca- pitulo elongato, sensim formato. Pa/pi clypeum ultra assurgentes , articulo ultimo praecedente mul« to majore. 17. | A. B. |H. Hecale. God. CPasithoz. Cr.) 22. D. H. Astrea. — Na i j^ H. — |H. flione;, "God, COMMENTATIO HELICONLU S. H. | Ergatis. — CEgeria. €r. ) t xg H. Thalestris. God. (TAses. Cr.) — H. Antiocha. X—— " H. Phyllis. G od. "n mm Cr.) r. GNESTT SM God.,(AheiCr)| ——— Van -—— (Clytia. C r.) H. Doris. —— : (Quirina. C r.) ^8 ig — —— (Ceres. C r.) —X —— (Passinuntia, Cr.) VAES, uii. lend Ec roa H. Cynisca. God. (Zesta. C r.) CCybele, C r.) I —-—C var. H. Eurymedius. | ——— H. Calliope. var, —— : (£ugenia. Cr.) Vf scd oos chrys. H. Erato. var. God. (Zmathusia. Cr.) H. Erythraea, —— H. Mneme. God. TOBMB o aire ti (harmonia. C r.) H. Callicopis. mas. God. COENUTAN Fert ose et H. Melpomene. G od. H. Egena. God. ——— (Ludavica. C r.) | f, ZOÓLOGIC A. HELICONIU S. 1$ Figura. E. H. Polymnia. God. F. H. Charitonia. —— ET H. Phlegia. fem. God. A. B. Inàs, —— C. .|H. diaphanus. mas. God. D. E. fem. —— D. H. Melanida. var.? —— (Lenea. Cr.) F. — , Baca ev E. |H. Nisea. God. F. ——— —— (Selene. Cr.) G. Ph. felici ris tur NM pa Hr acie ret D. H. Rosalia. God. : D. H. Euterpe. —— 4. ———-—— arva. B. C. |H. Flora. God. D. E. |H. Aegle. —— (CZo. C r-) Eo ONMEUPSEI uer C. H. Eudema. God. (ZEurytea. Cr.) A. H. Andraemona. God. — —— (Udalrica. € r.) C. D. |H. Numata. God. F. H. Equicola. —— C. D. |H. Isabella. | —— E. F. |H. Lucia. God. .. A. B. |H. Assaracus. God. ^C. D. |H. Silvana. God. ^A. PB. dH. Ricini; —— D. — Figura. 29. 2b. B. dE. COMMENTATIO HELICONIU S. H. Sappho. G od. H.? Irene, —— A TUR ED ZIntennae capite truncoque non duplo longiores, capitulo abrupto. Pa/pi-antecedentium. A. Zidora. fem. God. (4egina. Cr.) mas. —— A. Pasiphaé, God. (Medea. Cr.) A. Gea. God. (Epaez. Cr.) A. Euryta. mas. God. — fem, —— A. Thalia. G od. —— larva et chrys. A. serena. mas. God. (ponia. Cr.) — fem. —— —À— —À |A. Vesta, — —— (Terpsichore. Cr.) —————— [lid$, ——— A. Violae. God. (Cephea. Cr.) A. Horta. —— A. Caecilia. God. (Zirtemisa. C r.) A. Zethea. God. (7Menippe. Cr.) CETHOSI A. 4llae oblongae, angustae.. Pa/pi alter ab altero | remoti per totam longitudinem. ^ Znmtennae sen sim ZO00LOGICA. 189 CETH' OS IA. sim jio di Tarsi unguibus simplici- bus. C. Cydippe. mas. God. (1no. cà C. Phaerusa, God. C. Penthesilea, G o d. ]C. Biblim. God. (Aibiis. Cr.) C.? Lybia. —— (4Hypsipyle. Cr.) C. Dido. God. C. Julia. mas. God. (Zflcyonea. C r.) ———— fem, —L—— ————— C. Juno. God. C. Delila. —— C. Cyane. —— - ARGYNNIS. 4lae posticae plerumque rotundae. —Pa/pi sub finem tantum remoti. Z/z£ennae capitulo abrupto , brevi. T7«rsé unguibus unidentatis, A. Liriope. God. larva et chrys. A. Niphe. fem. .G od. — màs. —— A. Cynara.. God. (Maja. Cr.) A. Idalia. mas, God. [——— fem. 19o Tab. Figura. 9f 69. (Imm momtuot |ep9 gon oOs9smimoo — V . mp "erosph?prow o [s] COMMENTATIO ARGYNNI S. ^ cow — A. Cybele. God. (Daphnis. Cr.) A. Columbina. fem, var. God. (Claudia. Cr., A. Morphea. mas. God. (Cocyiz. Cr.) . ————— Íem. L—— —————— A.' Aceste. God. ————— larva et chrys. l A. Erymanthis. God. (Lampetia. C r.) ——U— Uv ——— m A. Iole. God. (ZLaodice. Cr.) A. Tharossa. God. (ZAaros. Cr.) A. Myrissa. —— (Myrina. C r.), A. Phaethontea. God. (PAaethon. Cr.) A. Vanillae. God. ———— — larva et chrys. A. Phalanta. mas. God. (Columbina. Cr.) Lll féinz aou A. Janthe. God. (Aera. Cr.) A. Egista. —— A. Lampetia. God. A. Alciope. God. (Zf/ippe. C r.) A. Metea. God. VANES S A |! Palpi per totam longitudinem contigui , sensim in acumen seu cuspidein abeuntes, valde com- pres. | £00LOGIC A. 191 VANESSA. pressi. 4fntennae capitulo abrupto, brevi, obco- nico- ovali. Eruca. valde: spinosa. dv. Progne. God. V. Laomedia. God. | V. Huntera.. —— (Joe. Cr.) |V. Orithyia. fem. God. Moysen odi RE i ei — t —À V. P interrogationis. God. (C aureum. Cr.) V. Larinia. mas. —Cl' '(Lawnia. Cf)! fem. var. ——c- (Evarete. Cr.) — — — —- (Getnoveya. Cr) V. Clelia. G od. V. Cardui. .|V. Oenone, —— V. Lemonias. fem. God. (onis. Cr.) dE acc duh Sato PIE e — V. Idamene. mas. God. (/z. Cr.) — fem. iÁ—góÀ— TO — — (Carduelis, C r.) |V. Charonia, mas. —— Sr (i nn V. Asteria. God. V. Almana, —— V. Erigone. . |V. Hedonia. mas. God. "EpPOED PEPpPPO Figura. . F. D. MET E. F. A. B. e. x A E. x40 GB COMMENTA TIO VANESSA. V. Hedonia. fem. G od. V. L album. God. (£Zgea. Cr.) V. Vulcania. ——— . (4fralanta. C r.) V. Octavia. G od. V. Terea, —— V. Laodora. var. God. (Laodice. Cr.) V. Arsinoé, G od. V. Polynissa. God. (Polynice. C r.) V. Jatrophae. —— V. Amathea, —— V. Iphita. God. V. Ilithyia. mas. God. ————— Íem. —— auexCur C vae, us (Poe Ct.) V. Archesia. G od. V. Hippocla. mas. God. AL Ps nc Wig Y Luc (Lucina. Cr.) V. Thyone. God. (TAyoneus. Cr.) V. Enothrea, —— V. Juliana. | —— v V —— . Orthosia, —— —(Orithyia. C r.) . Sabina. fem. God. ——— — ms, ——— V.? Sophonisba. V. V album. God. (polychloros. var. Cr.) V. Cloantha. —— i V. C aureum, —— ( Angelica. Cr.) ! DL ZOÓLOGICA.: 193 '"VANE'S A. V. tias God. .aunois OLIBYTHEA: Palpi ipi diliradu ondiolbs, in rostellum porrectum conniventes. . dantngas capite truncoque non insigniter longioresl, capitulo elongato - obco- nico. ..Z//ae anticae; valde. angulosae, . Pedes antici in mare brevissimi, spurii; in. femina. omnes sub. coniformes. NA f rel A .VH " E . Carinenta, Go L2 ^B I B- Y. r '& Palpi capite iii dsl du sub finem paul- lulum curvati. .z4/nzennae capitulo breviore quam in- prioribus 5. : 2/ze. largiores , non angulosae sed dentatae. Pedes antici in vitrage sexu breves et plicati, hu ) | | EF. .|B. Dryope. God. —— .[B. Ariadne. —— | (Coryiz, Cr.) bos — —— (Merione. C r.) À. D. |B. Lais. God. - F. G. |B. Protogenia, G. o d. E. F.. D. Hyper... -——— A. B. |B. undularis. -—— Aa NYMe 194 Tab. Figura. 3. | C. D. a1 agzogs 8. D.- E; 75. | C. D. S.4.| 32. 3b. 12,| A. B. 16. ie 22. — SEMIS m 24. uL. 60. — 24,| C. D. iP VES CRI 25.| D. E. 98.| B. C. o14.| A. B. 98.|] D. E. 67. A. — C. " |domine attenuato , IN. Neaerea. Fab. (7ypAa. C r-) COMMENTATIO NYMPHALIS. Palpi breves. des priorum, Eruca plerumque subnuda , parum spinosa , ab in mucrones duos caudamv | Antennae cipio elongato. Pe paullum furcatam excurrente. N. Pelias. God. N. Tulbaghia. mas. G od. larva et chrys. N. Amphimachus. God. | (Maeander, C r.) N. Disippe. God. (4frchippus. Cr.) N. Acheronta, God. (Cadmus. Cr.) —————— —— (Bherecydes. C r-) N. Callisto. mas. God. — fem. CPipleis. Cr.) N. Euphemia, God. mean Cr.) N. Clymenus, -— N. Galanthis. N. Misippe. (mas?) God. (Diocippus. C r.) — (fem.?) —— (naria. Cr.) fem. var. God. (Melita. Cr.) | Cllcmene, C r.) CHnitigone. Cr.) (Iphigenia. Cr.) (Proserpina. Cr ] Lysianassa. ———— — ——— ZOOÓOLOGICA. 195 NYMPHALI S. N. Lysianassa. fem. var. God. C(Manilia. Cr.) —— — (porphyria. Cr.) LLL ——— ——. (Eriphil. Cr.) mas. —— (Zuge. Cr.) —— 00 — N. Pollux. God. (Castor. C r.) N. Castor. —— (Pollux. Cr.) |N. Medon. —— (Opgarissa.. Cr.) —— C (Lucille. C r.) ——. (Oyparissa. C r.) N. Orphise. mas. God. N. Sylvina. God. (Sy/via. Cr.) N. Lucretia. —— : N. Egesta. —— N. Morvus.? ——— (drachne, Cr.) —-— iim: Cr.) N. Riphea. —— N. Ancaea. fem. G od. : Cülriade, Cr.) mas, —— larva. N. Polyxo. God. . (Polyaena, Cr») , |N. Amphinome. God. N. Liria. fem. God. À (Perimele. Cr.) — var. —— (Peileda. Cr.) — —— Has. —— (aMieithoc. Cr.) Aa2? N. 196 COMMENTATIO NYMPHALIS. Tab. Fen Ln r— 65.| E. CAU ' [N. Bolina, G od. 66. | A. B. |N. Meleagris. God. 70.| ^A. |N. Eurynome. —— ——— Á 73. | C. D. |N. Laertia. fem. G od... (Laertes. C r.) 74. | A. B. |N. Nisus, mas, —— emen Cr.) 150. — [£Lxl3s0 dem. ^ -—À. 77. | R. F. |N. Arethusius. mas. God. p Avikbudd, Cr.) 130. A. —————— fem. —— (Laodamia. Cr.) 79. | A. B. |N. Stelenes. God. 81. | E. F. |N. Numilius, —— 82. —— |N. Lucretius. —— - -—-- 34. | A. B. |N. Orion. God. (Daezaé. Cr.) 96.| D. E. |N. Thetis, —— — (Petreus. C r.) S. 2.|a. »b. oc. — larva et chrys. 89. | C. D. |N. Athamas. God. —| E. F. |N. Althaea, —— 9o. | C. D. |N. Hippona. ——.— (Fabius. C r.) 8. 5. 1d. — —— (Fabius. Stoll.) — |12a. 1b. 1c. —— larva et chrys. go.| E. F. |N. Medea. God. (Cáione. C r.) 99. | G. H. |N. Cymodoce. God. iov.| C. D. |N. Bisaltide. mas. God. 934.| D. E. |———-—— fem. —— (Polyeete. Cr.) 235.| C. D. |————— var, — — Lu 106.| E. F. |N- Procris. God. 108.| C. D. |N. Micilia; —— i11. | F. G. |[N. Aeropus. mas. God; ZOO0LOGIC.A. 197 NYMPHALIS. N. Aeropus. fem. God. N. Decius. G od. N. Camilla. ——. (Sybilla. C r.) N.- Mi dle God. ? —— | (Valentina. C r.) d Eteocles; —— N. Itys. God. . i -|N. Liberia. fem. God. GÀ othal. 8r.) — mas. CAriadne. Cr.) ————— larva et chrys. N. Disconthea. God. (Zfconthca. C r.) N. Aconthea. fem. God. N. Amelia. G od. N. Clytaemnestra. mas. G o d. fem. N. Opis. fem. God. mas, —-— — (Crithea. C r.) N. Antiochus. God. | (Eupalaemon. Cr.) — larva. N. Erithonius. God. (Zarpa/yee. Cr.) N. Amphiceda, fem. God. N. assimilis. God. N. Lubentina, —— N. Demophon. var. God. (PAeridamas. Cr.) ————— —— — (Sisyphus. C r.) ——— — —— (Lycomedes. C r.) IN. Demodice. God. (Demophon. C r.) N. Figura. A. B, : -| jv») dE uius "PEO | EZ. COMMENTATIO NYMPHALLIS. D. E N. Veranes, mas, G od. —————— fem. —— N. Tiridates. G od. N. Mesenteria. God. (Mesentina. C f.) N. Agathis. mas. God. (Zaathina. Cr.) N. Amulia. God. N. Antilope, —— N. Jasius. mas. God. (Jason. C r.) fem, —— | ——————— N. Iphicla. mas. God. (Basilia. Cr.) fem. —-—— (Oytherea. Cr.) — — —À L4 APUL des N. Marthesius. G o d. N. Feronia. God. N. Cupavius. —— N. Semire. God. N. Erminia. mas. G od. —————— fem. —— N. Chiron. mas. —— (Marius. C r.) —————— fem. —— (Marius. $1011.) N. Orsilochus. God. (Cínza. Cr.) N. Leucothoé, —-— . (Erosine. Cr.) N. Dirce. God. ————— arva et chrys. IN. Helicopis. G od. (e/fodora. Cr.) IN. Hersilia. var. God. (MarZzzia. Cr.) . IN. Strophia. C od. (Su/pitia. C r.) ZOOÓLOGICA. 199 NYMPHALIS. N. Venilia. God. N. Pyrrhus. ——. -|N..Alimena. fem. G od. JN. Emilia. G od, N. Isidora. fem. God. mas. —— N. Laphria. fem. —-— | (Lamis. Cr.) N. Brutius. God. (Arutus. Cr.) s N. Cytherea. —— (Ela. Cr.) Y N. Cocala. God. N. postverta. fem. God. (IMylitta. Cr.) —— — Td S, Peer N. Adonia. God. : N. Codomannus. God. Citarte. Cr.) . |N., Nefte. God. . N. Maja. —— Anna. Cr.) N. Aceris. fem. God. (Columella. C r.) ————— màs. ——— (Leucothoé. Cr.) N. Lucilla. God.. (Coenolita. Cr.) N. Berenice. God. (Zingha. Cr.) N. Nauplia. fem. God. ——————- màs. —— N. Oeclus. God. (eius. Cr.) N. Veronica. G od. N. Melicerta, —— — (442azha. C r.) .|N. Melinod&, -——— (A/andina. Cr.) N. 200 Tab. | 329. | [L| 2 ND rj . . * . . e . - ——^^—€—W^£^—€^^A^A^«^A«A-«u«WA«A—«—«—«—«—« « ————————————————— HR Figura. — — —— A. D. COMMENTATIO NYMPHALIS. N. Symachia. G od. CSurpisia. Cr.) T3 C. D. |N. Irenea. God. N. Polycarmes. God. Codiia. C 5)" larva. TONER N. Portia, God. Cstyanas. Cr.) N, Vitellia; —— N. Ferentina. God. (Feronia. Cr.) N. Xiphares. ——— N. Myrto. God. (/Monyma. Cr.) (cf. cat. primus.) N. Eribores. mas. God. (Leonida. C r.) femi." ——— ! larva et chrys. N. Chloé. God. N. Ursula. —— NO Soll. T N. Ompbhale. God N. Aethiopa. —— N. Argenissa. —— a— CLfer. Stoll.) N. Evelina. N. Lysandra. N. Tole. God. N. TThurius. God. (TAyestes. Stoll.) N. Pyramus. —— I ;N, Hordonia. —— M OR P H O. Znutennae subüliformes , sensim — paullatimque cras- ZOÓLOGICA. - aor MORPHO. Tab.| Figura. - lerassiores versus apicem. ^ Pa/pi breves; alae posticae cellulà- discoidali apertà. . |M. Jairus. fem. var. God. : NE ricum erm A. B. |M. Rhetenor. God. M. Menelaus. fem. G od. , (Nestor. Cr.) —— |M. Achilles. fem. id ux A i mas. — A. B. |M. Andromachus. God. —— |M. Adonis. mas. Em eae —— |M.? Phidippus. God. —— |M. Perseus. fem, — —— ^|M. Tullia. God, —— |M. Helenor. fem. God. C. — VAT. —À — A. B. |M. Aurelius. God. —— |M. Hecuba. .—— —— . |M.. Metellus, —— —— |M. Amaxibia, fem. God. (Telemachus. Cr.) I. 12, . |M. Celinde. G od. —— P A V O N I A. Prioribus similes, a/ze vero anticae nervo maxi- :me interno sinuato 5: posticae cellulà discoidali clausa. Db P. Tab.| Figura. 33 A 34. — jt.] "Ac-Bi 389. ie 49s | ^C. -D. B1. ^*A.* B. 52. A. — B. 390.| A. B. 57. aus 95. A—— 374 MERI 105. di. 106. A. 313,| A—D $.3.| 32. 3b. 183 A. B 184. DC |p. Sophorae. fem. God. COMMENTATIO PAYV'OON IA. P. Eurylochus. God. P. Automedon. mas. God. SPRTP fem. —— P. Actorion. G od. P. Teucer. —— P. llioneus. | ——— P. Idomeneus. mas. God. ————— ——— fem, var. —— P. Caryatis. God. (Cassiope. Cr.) P. Anaxarete, mas. God. — — fem. —— P. Cassiae. G od. — — QQuiteria. Cr.) larva et chrys. P. Xanthus. God. P. Berecynthus. G od. : larva et chrys. (| peque l — BRASSOLIS. ZIntennae capitulo abrupto , crasso, obconico. |Palpi breves , clypeum non attingentes. —————— qnas. ———— larva. EU. Tab., Figura. 13, | G.H. 150. C. ET E.IC. 1o, | C. D. 1I. du 365. C. 20. A. —| B. C. 26. | A. D. 291. F. 292. b. — £. 57.| C. D. 6o.| E. F. 79». | €. D. 31*| E. F. ZOÓLOGIC A. 203 EURVYBIA. Pali breves uti in genere antecedente sed cras- lores. 4/ntennae capitulo. fusiformi, elongato, paullum cutvato. [E. Nicaeus. Go d. (Salome. C r.) (cfr. cat. primus.) E. Dardus? — CLamia. Cr.) SATYRUS. Palpi clypeum ultra assurgentes, valde com- pressi, latere antico squamis elongatis pilisve. ob- |sito, hirsutissimo. . Zf7tennae capitulo brevi vel elongato. É S. Doritis. God. (Doris. Cr.) S. Herseis. —— (Zerse. Cr.) S. Hesione, —— nnn CEMIs. Cf S. Philoctetes. mas. God. fem. —— i S. Danksia. God. (Ismene. C r.) var. —— (Mycena. Cr.) IPM FREQ NEN Qi 5, 17. PLU RR rin m LLLI peria. urs) S. Echo. God. | S. Hermes. God. | (Zutonoc. Cr.) |S. Europa. God. (Aero. Cr.) Mepescipeen VUE. ume. (Ziretts ru) Db2 S. PPPOPRDD wpmposom o E. "3j . pnp"owne COMMENTATIO SATYRUS S. Mineus. var.? God. (Drusia. C7.) Mog —— | (Justina. Cr.) S. Clytus. God, S. Laches, —— (4ndromeda. Cr.) —— (Thamyra. Cr.) S. Mermeria. mas. God. — fem. var. —— ——— larva et chrys. S. Rebecca. God. (Firgilia. Cr.) S. Penelea. —— S. Caumas, fem. God, (4freadia. Cr.) S. Tolumnia. mas. God. ——————— fem. —— (Chloris. Cr.) S. Eurytris. God. (Cymcela. Cr.) S. Constantia. God. S. Polydecta. God. —————— War. —— (Otrea. Cr.) -—— — —— (Mamerta. Cr.) ——————— —— ——— (Francisea. Cr.) S. Lydius. God, S. Lea. God. ——— —— (Qunia. Cr.) S. Roxelana, mas. G od. ———— —— fem. —— S. Cassius. mas. God. (Hhyperbius. Cr.) ————— fem. vat, ——— ^ ———————— Wul (209 Mae N —— (Hippia. Cr.) m | "Tab. Figura. - &.^D. IX E. F. G. C. D. A. ZOOÓOLOGIC A. SATYRU S. S. Gripus. God. (Eumea. Cr) S. Ocyroé. —— (Cissis. Cr.) S. Ocypete? God. (Zelle. € .) S. Leda. mas..G o d. - fem, —— S. Lena. var, .— S. Dindymene. —— S. Argulus. God. (Zrgante. Cr.) S. Melusina. ——- (Dorothea. C r.) S. Servatius, ——- (Evadne. Cr.) |S. Remulia. —— S. Valentina. —— S. Celia. God. S. Piera. fem, G od. mas. —— S. aranea, God. (Zbusa. Cr.) S. Myncea, —— S. Penelope. God. S. Sosibiu. ——L (Camerta. C r.) S. Baldus. God. (Lysandra. Cr.) S. Corynaeus. fem. G od. (Zfreesilaus. C r.) — Tas. a Ld larva et chrys. S. Cassus, God, .|S. Egeria. ———.. (Maeone..C r.) . S. Andromeda, God... (Pireza. Cr.) 205 un Tab.| Figura. 587. E. 325.| A. B. 326. A. 575».| D. E. —| F. G. 375| E. F. 391.| A. B. S.26. 3. P E. FP. » C. DX 11.,| E. Ei o». | G.H. o8 P6 3t. E. 47] F. G. 48- C COMMENTATIO SATYRU S. S. Andromeda. var, God. (Philis. C r.) S. Zangis. Cod. (fagnes. Cr.) S. renatus. . Cr. S. Phryneus. God. (Tircis. C r.) S. Dorus. God. (ZLizetta. Cr.) S. Tarpejus. God. (Celimene. .C r.) S. Leander. var.? God. . (Z£maryllis. Cr.) S. Nereis. God. ERYCIN A. Palpi articulis tribus distinctis , ultimo subnu- do, vix squamato. 4f/ze posticae cellulà discoi- dali apertà. Pedes antici in masculis brevissimi, | spurii, haud ambulatorii, in feminis aliis subsi- miles. Eruca, in hoc sequentibusque generibus, bre- vis , ovata , onisciformis. E. Lucinda. Go d. E. Talus. E. Odites. —— E. Icarus. | ——— (Philemon. C r.) E. Gyas. God. E. Arius, —— E. Manthus. God. E. Dorillis. mas. God. (Dori/as. Cr.) E. Epulus. God. (Pygmaea. C r.) P—S Z00LOGICA. ^ 807 ^ Tab.| Figura. 50.| E. F. jE. Hebrus. God. 59. A. E. Octavius. —— | (Corinaeus, Cr.) 63. C. |E. Licarsiis —— . (RAetus. Cr.) —| D. E. |E. Phylacis. ——. (PAykus. Cr.) .— 66. E. F. |E. "Telephus. e i T, i —| G.H. JE. Aemylius. —— pul * i2 7o.| E. F. |E. Damis. mas.,.God, |... |l li 85. C. E. Hisbon. God. Det (C) Xo [E. Sagartis. —— FE.3] 2 | 92.| B. -. |E. Avius; ^ —— — | ) - C. E. Hyphaeus. God; | 5. - -—| F.G. |E. Euneneus; —— 9 0 8 93* C. E. Abarisd» Goa ..-—————— 1.28 .d5 .691-44« in D. E. Actoris; ———: . LA uds Q —| E. F. |E. Ephynes.—— — 94.| D. E. |E. Meneria. mas, - God... 09.9 — F. mas var. — Cialis. C n) 100.| E. F. |E. Ulricus. God... 102, A. |E. Auletes. mas. God, QIedea. Cr.) 198. G. fem, —— (4ulestes. C r.) 104. F. E. Amesis. God. 112.| D. E. |E. Orfita. fem. God. ie F. — [mas, —— I15.| -—— |E. Osinia. - | God. 184. G. /q———— var? —— (TAymetus. ae Lig B: E. Misenus. G od. i18.| D. E. [|E. Lucianus. fem. God. (Crispus. Cr.) 208 - COMMENTATIO ERYCIN A. Tab.] Figura. Ed 118. F. — E. Lucianus. mas. G od. eue Cr) 121.|] C. D; |jE. Titius. God. i125.| D. e E. Agyriés) .———-— .e [3] 143. E. |E. Pentheus, mas. God. SM 3 d 144. A. B. |E. Meliboeus. God. Cyrus. Cr.) 152.| D. E. [|E. Euryteus. -—* 4 HE —| F. G, |E. Salimba, God. - Vene CR) 7 156. F. E. Ceneus. —— dali .3i rs 159.| D. E. |E.? Amyntor. mas. "Ge. (Caecilia. Cr«) 376.| G. H. fem, aut var, ? —— —————— 164.| D. E. |E. Cupido. mas. God. ^". 3 - —| F.G. |.———— fem. —— 5. 1E -- S. 4.|6a. 6b. 6c. larva et chrys. Q j69.| C. D. [E. Lysidice. Gedw- .2505:A 3] - X1. qo 170. et E. Phareus. mas. God. qd d] -- $8.39. 3. — feme5a esi CBómiltar. 8:6 1L) -! 17.| E. |E. Caricae. God. — F. E. Pelops. —— 178. D. E. Pherecles.; God. . c 179.| E. F. |E. Arcas. God..- o jJ Bar 1823.| C. D. |E. Pretus, —— TNI 184.| D. E. |E. Philocles. mas. God. F. — — — ai. «addi. 183. C. E. Iphinoé,' fem. .-—— (Periander, Cr.) 192.| A. B. |E. Phillone. God... (PA/iasus. C r.) | 198. | b. E.? Helius. | D. — ,E. Croesus, ——- (Capanea. Cr.) G. H. dE G. H. A. Bae: E OE ZOOLOGIC A. 209 ERYCINA. E. Gnidus. mas. God. (ZnZymion. Cr.) fem, —— larva et chrys. E. Epigia. God.. (£pitus. Cr.) E. Ovidius. mas. God. (Fatima. Cr.) fem, . —— | —————— E. Arminius. mas var. God. (Mandana. Cr.) E. Dindyma. God. E. Allica. God. (PAlegias. Cr.) E. Soronus. fem. ? God. (Oréstes. C r.) — mas? —— | E. renata.. God. (Rosina. Cr.) E. Thasus. —— E. Petronius. fem. God. (Menander. Cr.) E. Thersandra. mas. — E. Ouranus. God. E. Epalia. fem. var. God. (Hgapéds. Cr.) E. Lamis. God. E. Electron. God. (Melander. Cr.) E. Gelanor. —— E. Midas. fem. God. (Crotopus. Cr.) —— — BIdse) em ——— |I odarva cet ehrys. E. Labdacus. G od. E. Eupalaemon. Cr. E. Meris. God. E. Delise, —— Ce o Is ONU COMMENTATIO ERYCINA. Tab.| Figura. 379.| L.M. |E. Arbas. God. 380. A. E. Lysippus. G od. —| H. I. |E. Cleonus. —— —| K. L. |E. Acanthus, —— 390. I. E. Probetor. —— — K. |E. Menalcas. —— S.5.| 2. 2b. |E. Gelon. God. —.(| 4. 4€. |E. Gemellus. fem. God. (Teecles. Stoll.) ——| 6.68. |E. Tisis. God. (tea. $2011.) -9.| 2. 2a. |E. Hyginius. God. —| 3.34. |E. Sabinus; —— - 13. 9. E. Nicon. God. (Nicias. $2011.) Mida 4. E. cingulus. God. -3o.| —— |E. Tacitus. —— (Menetes. S011) -3r1| P. I3. |E. Echerius. mas. God. 1b. —————— fem. —— -37.| 2. 2b. |E. Zeanger. God. -38.| 7- 78. |E. Humerius. God. -39.| I. 13. |E. Lysimon. —— — | 2.2b. |E. Hanno. God. —| 4. 4€. |E. Aristus. fem. God.. ——| 5. 5d. |E. Cachrys. God. (Damon. $1011.) M YR INA Pedes in utroque sexu similes. — Pa/p elongati, clypeum ultra valde producti. | MY: Tab, Figura. D. E . 96. 379. 331. P» - ZOOÓOLOGIC A. 2n MYRIN A. M. Alcides. God; — — —— fem. aut var. ? God. (Corax. C r.) M. Atymnus. God. POLYOMMATUS. Pedes priorum 5 2a/pi parum ultra clypeum pro- ducti. P. Telemus, God. P. Gabriel, mas. God. (Gaé?riela. C r.) P. Aeolus. fem. ————- (PeHon. C r.) mas, ——. (Thallus. Cr.) P. Haemon. God. P. Cassius. fem, G o d. P. Aunüs, mas. —— P. Strephon. God. (Cy/larus. C r.) P. Celerio. mas. God. (Ceemo. Cr.) ——— ——— fem. —— — (ratus. Cr.) P. Inachus. God. Sis P. Hyacinthus. G o d. P. Faunus. mas. —— —— fem. —— P. Ganymedes. mas. G od. P. Hylla. God. P. Sphinx. mas. God, (Dindymus. C r.) .|P. Thisbe. God. . (Aais. C r.) —— (Paimus. Cr.) Cc2 P, 212 Tab.| Figura. —— o —— 48. D. — E. 259.| A. D. 51.| C. D ——CRIDUE, 55 G. H. 39334| | —— 62. 1 E; (X. ».| E. E 765| C. D. —| E. F 82. b. 14*»,| D 98.| D. C 104. E 334.|] A. D LDuL| B.U9. 117. E —| F.G 118. G. 1344| À 15*.| F. G. $.37.| 4. 4d. 139. F. 144.|. TX E40. BEC. di 5." 3C. COMMENTATIO POLYOMMATUS. |P. Ethemon. God. P. Herodotus. mas, God.- — femi ——— P. Acmon. God. (myntor, Cr.) (Menalcas. iid P. Bathis. mas. God. (Jaztus. Cr.) P. Echion. fem. var. ? God. . (Ce/mus. Cr.) ———— — mas. P. Clyton. God. P. Endymion. fem. God. P. Cyanus. God. —— (Crolus. C r.) € regalis. Cr.) P. Venus. —— (lmpaitalis. Cr.) P. Erix. fem. ? Cr. ————— mas? ^5-— P. Halesus. mas. God. P. Syncellus. var. ? God. —M (Bitias. C r.) P. Dolilus. mas. God. (Do/y/as. Cr.) P. Lycabas. God. P. Lagus. . —— P. Valens. fem. God. (formosus. Cr.) P. Didymaon. | —— P. Apidanus. mas, G od. fem, —— P. Theanus. Cr. P. Sichaeus, God . P. Simaethus. mas. God, a CDorimond. $1011.) D. ZOÓLOGICA. 213 POLYOMMATUS. Tab. "n 159.| F. MN P. Polycletus. fem. God. 363.| G. H. |— Hs. —— ion in rn) 163.| D. E. |P. Pholeus. God. —| F. G. |P. Emathion. —— 175.| C. D. |P. Mars. God. (4is. Cr.) 176. F. . |P. Ismarus. mas. God. 33»| C. D. |—— —-— — fem.? ——- (Phalanthus. Cr.) 181. C. -.|P. Catilina. 2 God. (Zfrehias. C r.) 182.| E. F.. |P. Alpheus. .—— 186.| —— |P. Phlaeas. feur. var.. God. ^ gun 8r 9o1r,| D. E. |P. Meton. G od. —| F. G. |P. Helus. —— . (Zelus. Cr.) 208.| E. F. |P. Vulcanus. fem. God. (£rolus. Cr.) o13.| D. E. |P. Janias. G od. $.598.| 4. 4d. |——— —— (Hassan. $2017.) "eor | D. E. |P. Helius. mas. God. (urisius. Cr.) 233. D. P. Elis. God. d E. P. Lausus. mas. God. — fem. —— (Libianus. Cr.) 233.| F. G. |P. Nautes. God. 238. C. P. Phaedrus. mas. God. (Cinyra. Cr.) | u.s 5X ——— fem. 2-—— s (hetis. Cr.) 243. B. P. Ortygnus. God. —| C. D. JP. Petalu, -—— i —| E. F. |P. Evadrus. God. (Bierus. C r.) 380.] F. G. |————-— var. —— (UNyeetus. Cr.) 243. G. P, Venulius. G o d. Figura. LI E. E. G. H. D. E. F. G. 5. 5d. Q EX B. G E. R$. C. COMMENTATIO POLYOMMATUS. P. Liger, God. ! P. Polybe. mas. God. (Zys. 0r) fem, —— P. Ladon. God. i P. Lara. fem. God.. (Jolaus. Cr.) — —— mas. ——- (Gorgias. $2011.) P. Pelagon. fem. God. — —— (Myrtillus. Cr.) P. Phaleros. — ——- (Silenus. Cr.) P. Micyclus, —— -—— |P. Larydas. God. P. Nedymond. G od. P. Eumolpus. —— P. Isarchus. | —— (Camillus. Cr.) P. Beon. God. ——— —— (Fasulut. Gr.) P. Cajus. —— . (Lajus. Cr.) P. Amor. —— (Zriopas. Cr.) P. Evandras. God. (£vander. Cr P. Marsyas, mas. G od. P. Ceranus. God. P. Orus. God. i P. Columella. God. (Buéastis. Cr.) P. Arogeus;. —— |P. Megacles. —— D P. Cupentus. —— P. Rosimon, fem. God, (Corydoz. Cr. Tab.| Figura. 340. D, E. F. G. 2. 9b. 3. 3C. v* eg. 6. 6f. ZOÓLOGICA. 215 POLYOMMATUS. P, Rosimon. mas. God. (Corydon. Cr.) P. Lyncus. fem. God. (Aetolus. C r.) QU e LE P. Petus. God. (Pejops. C r.) P. Polybetes. God. P. Thero. God. (Saimoneus. Cr.) P. Achaeus. God. P. Jarbas. ——- (Melampus. Cr.) P. Hylaiss —— (Hylas. Cr.) P. Petavius, —— P. Perion; —— P. Lingeus. — - P. Parsimon. God. (Celeeus, Cr.) (cfr. pag. 140, nOf2,) P, Chrysus. God. P. Damastes. —— — (Damon. Cr.) P. Thespis? God. (Pa/aemon. Cr.) P. Ubaldus; ——- . P. Bochus, —— P. Philanthes. G o d. P. Clorimena, —— P. Timoleon. —— P. Rustan. God. P. Lisus, 0922-5 P. Aelianus. ——— (Zflexis. Cr.) P, Cethegus. G od. P. Narbal; 5L 2 SEC- 216 COMMENTATIO SECTIO IIl. HESPERIDES. Tibiae posticae, praeter apicis calcaria, spina gemina et infera instructae, 4//ze superiores tantum in plurimis erectae. 4fzzen- "4e plerumque apice abrupte uncinato, in nonnullis filiformes. Eruca in folis contextis saepius degens. CAysaAs laevis, fol- liculata aut filó transverso in medio alligata. H ESPERE AE Tab. Figura. Zntennae manifeste capitatae. — Pa/pi breves, asd articulo secundo antice lato et valde squamato. iTibiae spinis calcaribusve quatuor instructae, per paria dispositis. H. Celsus. God. (Hiarbas. Cr.) 22. C. I". Arsalte, ——- — (nivea. Cr.) E^ F. IH. Coras. mas. God. 41.| C. D. |H. Phidias. var. —— | (Afcastus. C r.) 199. E. ————— "im S.7.| 3$. 3€. |———— lrva et chrys. 41..| CEZVT, IH. Tityrus. God. (Clarus. Cr.) 260. C. -— Var, —— (Exadius. Cr.) 52. RB. E. |. Mimas. God. | *i H. Tab.| Figura. um | nÀ náá— 59. G. 6o. D. 63. G. 68. E. 74- C. 34?.]] D. E. 74- F. 80. | C. D. 100, C. 245. E. 100. D. 103. F. 156. D. 108.] A. B. 1IL] D. E. 364.] G. H. 283. E. F. G. S.7.] 2. 2b. 126.|| F. 13M] —— 14*| G. I155.| A. D. e| E. F ZOOLOGIC A. 117 HESPE R LA. E Tn Erythus. God, . H. Helirius. —— ? (1) H. Rhetus, - ——. (Midas. Cr.) H. Salius. — 5007 20i H. Sinon. mas. God. "—! ian T 4 MNT C -: H. Cicero? God. (PAolus. C^) H. Clonias. — 2 H. Pyramus, mas. S toll. (Corgihus. € r.) 1.9: fem, ———. H. Arinus. God. - H. Hemes. mass. |. God. - fem. var. 2 — —. (Phoréus. Cr.) H. Salus. God. (nobilis. Cr.) H. Acastus. God. (Zfpastus. Cr.) Var. ——' (Eunotfus. C r.) — —— o (Zlulestes, Cr.). larva et chrys. H. Cornelius. God.? | (Daunus. Cr.) H. Polybius. —— . (Palaemon. Cr.) H. Virbius. ——' H. Orion. fem. -—— H. Orchamus, ——? H. (1) Hoc signum post Godartii nomen indicat, eum hujus speciei tanquam incertae. et nondum satis definitae mentionem fecisse. Dd 218 Tab. Figura. 156. 162. 392. 162. 176. E. F. G. H. G. B. C. COMMENTA TIO HESPERLA H. Eumelus. God. na H. Phocas. -Kx0 deus .B «Var. — ue i en) H. Metis. God.. 2 8 H. Marcus, —— CPhllus.- C) ! H. Ausonius. God. (Taz/us.. c: H. Phineus. mas. God. H. Lycagus. God. H. Anaphus, —— H. Cebrenus, —— H. Gentius. —3* H. Procas. Cr. |. ,291jall 1 H. Maenas. God. (BAíxae. C r.) H. Amiatus. ———- .. (zmyclas. € r.): H. Cometes. ——? A HI. H. Jupiter. .——. (PAZdies.Cr.):: 5 H. Gnetus. | — —. (2ygmalion. Cr.) - larva et chrys. H. Polyzona. God. (Vulcanus. Cr.) -lava et:chrys? .H! — H. Phidon. G.ed.? .»uidviV ,] Ü H. Mercurius. God. (Zdas.- 6r) H. Proteus. God. ) H. Catillus. —— . |H. Sebaldus. God. (Busiris. Cr.) H-Alcmon;: $2 —2 H. Assaracus, ——. 1th ZOOLOGIC A. HESPERIA. Tab. Figura. H. H. Melander. G'od.: A. B. |H. Astylos. Cr... C. D. |H. Broteas. —— (cf, cat. primus.) 6. 6g. -larva et chrys. C. D. |H. Cretheus. | God. - Va. — o stent) E. H. Chromüs, G od. F. H. Peleus. God. 4 G. H. Trax. .——2- utn Cre) C. D. |H: Ebusus;, ——? ^ - E. F. [R. Abebalus. God. (Faniass C7) G. H. d[——————— —À —— |H. Crinisus. —— ^. A F. G. |H. Nero. God.? ciis. C7): E. H. Philemon. God... (7/yess. Cr.) F. H, Otreus. God.? |... E. F. 'H. Asychis,. Cr.. G. H. |H. Tryxus. God. I. K. L. |H. Syrichthus. God. iPod um. ) 4« 42. —— larva et chrys.:; A. B. |H. Cramer. .God. (Sebaldus. Ca C. H. Ramusis, —— H. Psecas. God. ? di. o3 H. pertinax. var. God. (4fecas. Cr.) G. b. G. F. A. F. C. D. jH. Coelus. G od. .. EH Dd 2 219 A. B. |H. mercatus. God. (fulgerator. Cr) or v v 250 COMMENTATIO HESPERIA. Tab.| Figura. 34».| E. F. |H. Epitus. God. «M .H b —| G.H. |[— ——: (Evyadnes. Cr.) : 35»| E. F. j]H. — mas. God.2:od0 .H). .O .5 39| C. D. |— 2dfemm, iuaeleaeeeeene]| -.98 ,0 35»| G. H. |H. vindex. God. 50 31 1 uf 354- A. H. Corbulo, ———? |OHD 4E -- CB 0.oBoMbias——À | JY x —]| D. E. |H. Avitus. máso G odio .H T - H. H. Eligius. God.2^/ - Jl 364| E. F. |H. Parmenides. God. . Hi 49 365.|| —— |H. Nepos. God. Cape C5) Gü —| LL K. |H. Hyhspes. Cr. . : X WT 9366. D. H. Momus. God. nia. Cr) 4H49 — | E. F. |H. Dioscorides. .G o d. ?- (Oedipus. Chde —| G.H. |H. Eudoxus. God. HE o.9 3 38o9.| M.N. |H. Zeleucus.. —— 391.| E. F. |H. Forestan. —— 9 —| G.H. IH. Paulinus. ——? —| IL K. IH. Arcalaus, | ——? —| L. M-^ HH. Artemides. —— ? —| N. O. |H. Comus. ^ —? 392.| A. B. |H. Aethlius. | —— —| E. F. |H. Herennius, —— ? .H] — K. |H. Jolus. God.? a MN L —| L.M. HH. Jovianus. G od. ? —| N.O. jH. Orcus, God. (Cerialis, Cr.) 8.15.[ 1b, 1c, |——— —— (———— Stoll.) Figura. A. B. E. 5. 5e. F. G. H.. H I. 5. 6f. 1C. 1d, » I. 1a. 4. 4Ce 6. 2. 4. 4d. 6. 6e. 9. Lond 8. — " n e I2. m. o3 c |1. I3. Ib. ZOÓLOGICA: 22 HESPERLA. H. Orcus. larva et chrys. 1 H. Calenus. God.? H. Talau. ——;. . ... € 28 H. Eurybates. Cr. 5.5: 05 zi "- larva et chtys. :; " H. Salatis,God., qn a à; - larva.et chrys,.. Goddudd H. Nitocris.. Cr "P t ere id TT! ' *..6 2OD9SGITNT wt 14 £s .H..Mene. God.?.,. 5 6. 6f. 6g. -— larva et chrys. | H. Archytas. Stoll 4, 75 5 H. clericus? God. dotum $1 "md —— arva et chrys. H. Atticus? God. (Julettus. Cr.) H. Renaldus. —— ? H. Ophion. Stoll. H. Prodicus. Stoll. H. Stollii. nobis. (pertinax. $£01i/.) — J]arva et chrys. s H. Eurycles. var. God. (Simplicius. Stoll. 1) — —— (Dorantes. H. Scipio. Fab. ? (Narecosius. $2011.) p k^ Wd x «fntennae filiformes , ad apicem graeiliores e arcuatae vel uncinatae. Pa/pi elongati, graciles. articulo secundo valde compresso, tertio sive api cal COMMENTATIO URANIA.:. cali tenui, subcylindrico , fere. nudo.. Tibiac uti in antecedentibus. A- |.gor U. Orontes. God. "mS. E sen U. .Leifus. (uel: " MO. Ts U. Sloanus. —— U. Patroclus, mas. God. feni; LL U. Empedocles, G od. U. Lunus. mas. —— oc cat, Me | Run EE U. Ripheus. God. / FAM. ZOÓLOGIC A. 993 FAM. Il. CREPUSCULARIA. p, 7 4 subhorizontales vel deflexae, frenatae; inferiores reti- naculo (1) munitae. ^ 4mzennae prismmtico-clavatae (triquetrae, paulum ultra basin ad apicem usque versus sensim crassiores, deinde. graciliores ,' acuminatae; lateribus internis acie seu carina longitudinali discretis, transverse striatis 5 striis quorundam barba- tis vel in dentem elongatis ) aut Fadifotmes , in paucis ad apicem crassiores. . Eruca pedibus 16 , plerumque subdialis;. modo nuda, antice attenuata , ad latera oblique colorato - -striata, postice incrassata , saepius cornu dorsali-instructa; modo teretiuscula, pilosa aut hir- suta. Pups laevis, his in terra sepulta, foliis quisquiliisve cir- cuimnexa; illis folliculata, folliculo nunc aperto, homogeneo, fla- vido, plantis variis alligato, nunc in "vegetabilium caulibus radici- busve occultato ,' ex horum vegetabilium partibus erosis ; granu- losis , ligatis confecto. —Volatus Tp matutinus. | (1); Crinis breyis, cornea , dentem elongatum referens, saepe e setis duabus vel Mis composita , ex alarum inferiorum pagina infera, marginis externi » basin versus, enascens, per fibulam inferam alarum superiorum transmissa , sic has "et illas, insecto quiescenle , connectens, ? E - i SEC. 224 COMMENTATIO SECTIO |. HESPERI-SPHINGES. ——— Zntennae semper simplices , in medio aut ad apicem incrassatae , uncinatae , apice non floccido. Pa/pi articulis tribus distinctis. Lingua conspicua. AG AR I S T A Tab.| Figura. , JPa/pi elongati, articulo secundo valde compres- | —|[—— ——-|so, ultimo gracili, subnudo. zfmzennae sensim a basi crassiores ad medium et deinde graciliores , in fine elongato - uncinatae. 238. B. A. Lyncea. Cr. (cf. cat. primus.) CORONIS. Palpi antecedentium 5 antennae capitulo abrupto, breviter uncinato. 269.] C. D. |C.? Orithea. Cr. (cf. cat. primus.) CASTNI A. Palpi subcylindrici, appressi, non contigui ,| '|breviter squamati, distincte triarticulati. — Z4nzen- nac clava elongata, subfusiformi, ad apicem bre- viter uncinata , acuta. G ZOÓLOGICA. * gas CAS T N;I A. Tab.| Figura. meme | emma amem dit 1. | A. B. |C. Cyparissias. God. (Daedalus. C r.) 17.| E: F. |C. Evalthe. God, (Dardanus. Cr.) ^8»! 'A.'"BSo[Co ans. o | i59.| B. C. |C. Palatinus. —— 178.| A. Qi -Crohis; ^ 202. D. |C. Pelaszus, —— 299.4 A. D. |C. Lycas. God. var, —— (Harmodius. C v.) 2997.| D. E. |C. Amycus. God. 257. A. C. Linus. Cr. 987.|] A. B. |C. Pylades. God. SECTIO 1l. SPHINGIDES. Palpi lati vel antice longitrorsum depressi, squamis brevissimis et confertissimis obsiti, breves, articulo tertio sive terminali bre- vissimo , tuberculiformi, saepius vix discernendo. 2mzezzae his lextrorsum crassiores, illis prismatico -clavatae, rectae; apice in omnibus floccido. | Eruca subdialis, saepissime nuda, antice attenuata, postice incrassata et cornu dorsali instrücta, ad latera oblique colorato [striata. .Pzpa folis quisquiliisve alligatis involuta, in terra sepul« ta aut humi jacens. Imago abdomine saepius conico. Be SPHINX 226 COMMENTATIO S P-H I1: N X. Tab. Figura. Palpi compressi, densissime squamati, supra| linguam contigui aut vix alter ab altero distantes. dntennae prismaticae, medium versus et sensi voluta. 46. E. S. Cacus. Fab. 55* A. S. Lycaon. C r. — Bb. S. Phorbas. Fab. D S. Lycetus. — 78. A. S. Atropos. —— B. S. Cluentius. mas, C r. 1 126. A. ————— fem. — | 87- D S. Pholus. Fab. | — C. S."Jabix: C r: | 88. D S. Didyma. Fab. (Peneus. C r.) 104. A. S. Crantor, —— -— B. |S. Erotus. —— 106. —— |S. strigilis;. —— 107 C. S. Hylaeus, —— — D S. Nessus. —— [ 118. A. S. Jatrophae. Fab. (Zydaspus. C r.) | 394. Aunajd iL cz -59.l1m CMedor..QF2) 195 D S. lineata. Fab. (Daucus.gCr.) — E S. Celerio. ZOOÓOLOGIC A. 227 SPHIN X. Tab, Figura. - |S. Caicus. Fab. S.? dentata, Fab. (cf. cat. primus.) S. Anubus. —— S. Drancus. Cr. S. Alecto. Fab. S. Chiron. C r. S. Gorgon. fem, C r. S. Cajus. C r. S. Phalaris. Cr. S. Morpheus. — S. Bubastis. —— iS. gnoma. Fab. (Zutus. Cr.) S. Nechus. —— S. Labruscae. C r. . Pylas. F ab. . Hannibal. C r. S. Carolina; Linn. (Papáus. Cr.) S. Oiclus. C r. S. PanuC r. ———— larva. et.chtyss S. Pluto. Cr. S. Triptolemus. C r. S. Panopus. Cr. S. Anchemolus. Cr. S. Nerii. Fab. S. Camertus, C r. ————— Jarva'et: chrys. Ee2 S. i^ C2 Figura. "mnursbp? Toug T oPPb5PPPPPOP COMMENTATIO SPHIN X. S. Danum. Cr. S. Achmenides. C r. S. Convolvuli. var. ? Fa b. S. Phegeus. Cr. S. Lyctus. — S. capensis ? Linn. (feas. Cr.) S. Cecrops. C r. S. Aeson. —— S. equestris. Fab. (Nessus. Cr.) S. vespertilio. fem. Fab. (TAeylia. Cr.) CL DL daas ymasi Ai... S. Lachesis. Latr. | (Ztropos. var. Cr.) S. Ficus. fem. Fab. | ——— IHd5. e—-—4 S. Hasdrubal. Cr. S. Gordius. Cr. S. Actaeus. — S. Vitis. mas. Fab. ———— fem. —— . Menephron. Cr. . Opheltes, .: ———. . Hippothous, — . Eacus. Cr. . tustica. Fab. . Lucetus. C r. . Oenotrus. mas. C r. e 01000o 000 0n gna 3o. D. — E. — F. — G. 321. A. 355.| —— 567. ione 381.| A. D. 394- b. — £. me E. Bon] — C. 398. H S.35.| 3. 3b - 40. I 61. | C. ZOOÓLOGICA. 229 SPHIN X. S. Ello. mas. Fab. S. Sciron, mas. Cr. S. Neoptolemus.. mas, C r. S. Alope. Fab. S. Megaera. Linn. (2azdion. Cr.) S. Ancaeus. Cr. |S. Crameri. Latr. (Gordius. Cr.) IS. Lycastus. Ct. |S. Florestan. —— S. Amadis. —— S. Pamphilius. C r. '|S. tersa. Fa b. S. Brennus. C r. S. Gannascus. Stoll. S. Timesius. ——-—— MACROGLOSSUM. (1 Zutennae quam in praecedentibus breviorés, crassiores, ad originem sgraciliores ; unco terminali breviore , distinctius floccido. ZfPbZomen ano bar- bato, M. Fadus. Fab. M. Tantalus, Fab. (1) Vulgo et melius Macroglossa. 230 Tab. 94« Figura. Cue. ci, GU em er COMMENTATIO MACROGLOSSUM. M. Belis. Cr. M. Titan. fem. Cr. M. Caeculus. Cr. M.? brunnum. Fab. M. Hylas. Fab. (Picus. C r.) M. Pelasgus. Cr. M. Faro. Cr. - SMERINTHU S. Palpi compressi, densissime squamati, contigui, articulo tertio vix distincto. — Z/mzennae subpris- maticae, medium versus et sensim crassiores, ser- ratae. Lingua brevissima et spuria , aut fere nulla. S. Apulus. Fab. S. Choerilus, C r. S. Myron. C r. S. Populi. Fab. (hermaphroditus.) (1) (1r) Praeterea ad hoc genus etiam referuntur a viris cl. le Peletier de Saint-Fargeau et Serville (Enc. Meth. tom. X. voce Smerinthus) Lepidoptera PZalaris. Cr. 149. À., Hasdrubal. 346. F. ,. Gannascus. Supp. 35, f, 5. 5b., Tumesius. Supp. 4o. f. 1., Pholus. 87. B., den- tatus, 125. G. , Gorgon. 142, E., quorum quatuor priora vidi anteunis quidem plus minusve serratis, lingua vero longa praedita, uti Cramerus etiam de ceteris affirmat. Quum igitur hujus generis character maxime in linguae brevitate silus sit, ea polius ad genus SpAinx retuli. SEC- | -Z00LOGIC A. 251 SECTIO Ill. SESIADES. Intennae semper simplices , fusiformes, apice saepe floccido. Palpi graciles, compressi, articulis valde distinctis , tertio acu- minato. 7i//ae posticae spinis calcaribusque magnis instructae. 4Ibdomen plerumque ano barbato. Eruca nuda, cornu dorsali non instructa, in vegetabilium cau- "libus dittessl victitans, ibique folliculum ex horum vegetabi- dium detrimento pulveroso conficiens. P a mper ee —ÓTENEP S Eos «A. Tab. Figura. 4Intennae. fusiformes , apice floccido. Palpi cly- | -i|peum. ultra insigniter assurgentes. — Z/2domen ano barbato. 7ibize squamis elongatis vestitae; pos. ticae spinis bc aoc és quatuor elongatis, per pa- ria dispositis. 175. E. S. Pretus. fem. Cr. — F. ————— qas, — . 400. C. S. bombiliformis. Cr. r. AEGOCE R A. 4ntennae distincte füsiformes , apice imberbi, ;Palpi clypeum ultra insigniter assurgentés; arti- culo secundo pilis, in fasciculum. productam et ro- 832 COMMENTATIO AEGOCER A. Tab. Figura. M | — — — rostriformem productis , hirsutissimo. 7f/aedeflexae, superiores trigonae. 775iae priorum. 165. D. |Ae. Venulia, Fab, (cf, cat. primus.) SECTIO IV. ZYGAENIDES. Pajpi teretiusculi vel cylindrico- conici, graciles, dissiti, cly-. peum ultra saepius assurgentes , squamis elongatis aut pilis por- rectis hirti; articulo tertio elongato, praecedenti paulo tantum breviore , teretiusculo vel cylindrico- conico. 2m£emnae fusifor- mes, (in masculis plurimis valde bipectinatae) vel flexuoso - clava- tae. Tibiae posticae spinis calcaribusve plerumque brevibus. 24//ae deflexae , in multis fenestratae; abdomen ano imberbi. Eruca subcylindrica , subdialis , pilosa aut hirsuta; folliculo ho- mogeneo, membranaceo, flavido. ZUyY Bo oA bo T Figura. ZIntennae , in. masculis saltem, insigniter et abrüp- ——|-—— — —- ie flexuoso - clavatae , apice imberbi. Pa/pi cylindri- co-conici, acuminati, clypeum ultra assurgentes. 4lae deflexae. —Tibiae squamis brevibus, appres- sis; posticae calcaribus spinisve minimis. 248. H. [z caffra. fem. Fab. 394. "n ILILILIÍILL más, —— | SYN- ZOÓLOGICA. 233 SYNTOMIS. Tab.| Figura. "dnitennac subfasiformes , Vix et sensim post me- dium crassiores apice imberbi. Pa/p; compresso- subcylindrici , obtusi , clypeum ultra non assurgentes. 45. G. S. Melas. Fab. 83. EK S. Cerbera. Fab. (cf. cat. primus.) 99. A. S. Sipilus. -—— 43.| 7. 7h. 7i. |———— larva, foll. chrys. 99. b. S. Scyton. Fab. 37- —— jS. Polydamon. C r. 48. E. S. Imaon. Cr. ee CEO uS. Creusa. ,-— EN G. S. Laeneus. — .15.| 4* 58. 60. | —— — —— larva, foll, chrys. 87. A. S. Heber. C r. .I10.| 3« 3a. 3b. ——— jarva, foll. chrys. 582. b. S. rütilus. € r. A13. 33.3b. | — ———— larva, foll. chrys. PROCAIS. . 4ntennae masculis bipectinatae, feminis simpli- ces aut squamis elongatis tantum subhirtae, apice imberbi. —Pa/p? breves, clypeum ultra non aut vix assurgentes, squamis appressis vestiti, non hirsuti, Z?5iae pariter squamatie ; posticae calca- ribus parvis, spinis duabus superis et internis minimis, fere nullis. 7/ae elongatae. 30. E. |P. flabellicornis. Fab. (RAodope. Cr.) ; Ef GLAU- 234 Tab. Figura. (rm (G.? pectinicornis. Fab. (Tiberina. £5.) COMMENTATIO GLAUCOPLIS. Antennae jm utroque sexu bipectinatae , apice] imberbi. Pa/pi clypeum ultra insigniter assurgen- tes, articulo ultimo paulo graciliore, minus squa- mato. Lingua distincta. Tibiae posticae spinis calcaribusque elongatis. —Z/nmus imberbis. G. Helymus. C t. G. caudata. mas. Fab. (eoaretata. Cr.) L——-—— fem, —L— ————— G. Polymena. Fab. G. Marica. | —— G. Dromus. fem. —— G. Phlegmon. Fab. oou nobis. (Tiburtus. Cr.) G. Pugione. Fa b. CLichas. C r.) (cf. cat. primus.] G. Dares. mas? LL fem.? nobis. (2ierus. Cr.) G. Andromacha. mas? Fab. (Leucaspis. Cr.) | iicusbenzicice ae IBI. f (Caunus. C f.) G.2 Capys. Fab. (cf. cat. primus.) G.? Egeon. — (*. Lodes, esee LPILUPUL. primus.) G. Eryx. | —— (inaurata. Cr.) G. Sperchius. C r. G. Thelebas. — G. Hipparchus. Fab. Tab.| Figura. -— E. 198. | C 224. F. S.11. 1d — IC S.r| 3—3f. 234. F. — G. S.11,| 2. 2a. 2b. 248. C. 325. F 248. D S.15.] 6—68g 564. A - rM 32».] C T D. b 34. G S.21.| 2. 9b. ac. 347- A. — B. 355. e 357: A. | Z: Qi3JEm OG NCOLA: GLAUCOPLIS. 197. d G. Lethe. Fab. (£e«molphus. C r.) G. Cepheus, Cr. . G. Eagrus. — . G. Almon. mas. Ga ——— — (aD. — fem. . — 1— desc illarva y; foll. ehrys. - G. Micilia. C r. pee. larva » SON. 'CRoys. G. Rhebus, Cr. G. Psamas. — ——— ——— larva, foll. chrys. G. Melanthus. Cr. | — M——s | ar... Bi mobilis. ) : (IV yeteus.: C r.) G. Enagrus. C r. , latva , foll. chrys. G. aurata, C r. G. Hippothes. Cr. (cf. cat. primus.) G. pagiaria, Fab. (Panthona. Cr.) G. eruthrocephala. nobis. (G/aucopis. Cr.) G. Maeones. Cr. Nr G. coelestipa, — — — ———M— fanus. fall; chrys. G. Minceus. C r. G. Meteus. — G. Cisseus. —— C. Evadnes, — Rf 256 'Tab.! S.15.| 1. d ERN G. Evadnes. larva, foll. chrys. 357- Figura. .[L——— arva, foll. chrys. COMMENTATIO GLAUCOPIS G. Eacus. Cr. GG. Halys.i -— G. Lucetius. C r. G. Echemus, — G. vittata. nobis. (Melanthus. C r.) (1) G. Themenus. C r. : G..iHuso .iGr. G. Pheres, — ————- larva, foll. chrys. G. Alectron. C r. G. Arontes, —— G. Cassandra. Fab. G. Atereus. Cr. G. haemorrhoidalis. S toll. G. fenestrata, Stoll. (1) Nomen mutare debui , quia Cramerus tab, 248, C co jam usus est, *"ZOÓLOGICA. 237 FAM. IIIL. NOCTURNA-. Zac quatuor subhorizontales vel deflexae, frenatae; inferiores retinaculo munitae. Z/nzennae a basi ad apicem decrescentes sive setaceae. Éruca pedibus 1o ad 16, forma victuque diversa. Pzpa lae- Vis, saepius folliculata. SECTIOI. HEPIALITES. Eruca nuda, in vegetabilium caulibus radicibusve degens; $ups segmentorum abdominalium marginibus denticulatis. Zllac deflexae, saepius elongatae et angustae; J/mgua brevissima. — áÓÓ—— Bá HEPIAILU S S - 4ntennae subfiliformes, submoniliformes vel lenticulato - serra- tae, thorace multo breviores, Pa/pi brevissimi, pilis hirsutissimi. Lin- e58 Tab. 286. 312. 131. 154. 145. 287. Figure. Lnd ind G. D. COMMENTATIO pEPIAEFUS Lingua nulla aut fere nulla. 24/ze oblongae, mar- ginibus posticis et internis sensim conjuncto - ar- cuatis , angulo anali non abrupto; posticae ple- rumque non frenatae. H. Venus. Cr. (cf. cat. primus.) S"TIN «1 Zntennae per totam longitudinem munitae denti- bus brevibus , compressis, dilatatis et rotundis in fine, serie duplici instructis. . Pa/i crassi, cylin- drici, penitus squamati, clypeum ultra assurgen- tes. Lingua uti in antecedentibus; 4745s barbatus. Tibiae posticae spinis calcaribusque valde distinctis. Sco 6r. LZEUZE RA. Zntennac setaceae, in masculis dimidiato - pecti- : natae, apice simplici; in feminis penitus simplices, ad originem tantum tomentosae. Z. viridicans. mas. Esch. (Mineus. Cr.) fem. var.? nobis. (Zyphinoé. Cr.) Z. Strix, fem, Oliv. (1) Z.? Pyracmon. Cr. (cf. cat. primus.) (1) Latreille eam ad genus Cossus refert, antennae vero marium , quos vidi, manifeste erant bipeclinatae, uti etiam Cramerus in descriptione dicit, SEC-- ZOOLOGIC A. 239 SECTIO 1l. BOMBYCITES. Eruca plerumque hirsuta aut pilosa, subdialis ; ?upa segmentis abdominalibus edentulis. , 4Intennae in masculis penitus bipectinatae. . Lingua nulla aut spuria. ///ze non insigniter oblongae; inferioribus (insecto se- dente) superioribus non penitus tectis. SAT UR NIA Tab.| Figura. 4 dlae horizontales. 2. A. S. luna. Fab. 4. —— |S. Tarquinius. (mas ?) Fab. (cf. cat, primus.) —| B. C. |[— — ——— (fem.?) —— 367. F. NEERTIZISU GIG MGR UD Var. —— larva. S.17. 5. — 5. A. D. |S. Polyphemus. Fab. 8. A S. Ethra. Oliv. (urota. Cr.) 9. ——. (S. Atlas. fem. Fab. 381. dd — ——- qms Var. —— 582. A. ——— ——— — 15. -e— d. Semirmis, Path 30. F S. ? Agis. Oliv. G. S. LHürcias 1C. 240 COMMENTA TIO SATURNIA. "Tab. ES vx * | S. Selene. fem. Leach. (ume. Cr.) — b. ———-—— Hg, ——— ————— $59- A. . |S. Cynthia. Oliv. 42. | A. B. |S. Cecropia. Fab. A. S. Penelope. —— 46. L——. du. LymHca. fem. Pab. . B. |S.]anus. —— —— E C. S. Egea. mas. Oliv. 68. A. S. Hesperus. mas. Fab. . 7o. B. S. Boreas. fem. Fab. 75» | A. B. S. Promethea. fem. Fab. p Vier 76. MN LL COnETEEL Inàs$. ——— 77 A S. Abas. mas. Cr. x b. ——— fem. — 98. A S. Proserpina. mas. Fab. 107. S. rivulosa. Oliv. Sra14, 46 Af, Jerome larva, foll. chrys. 107. B. S. speciosa. Oliv. IIl. A. S. Achelous. fem. Cr. ie D S. Hippodamia. Fab. 146. A IS. Mylitta. fem. Fab. (Paphia. Cr.) 147.| AB pow" — Var ——— ———— 248. A. ————-—— mas. ETT Er. A BPENMIE TEENS 152. Us S. Cynira. Fab. ma AN. S. Salmonea. fem. Fab. xa UE — — Và —— 176.| | —— — |S. Epimethea, mis. I ab. ! ZOÓLOGICA. 241 SATURNI A. Tab.| Figura. A. |S. Armida. fem. C r. -| 1». 12. 1b. — larva et chrys. M B. S. Cassandra, fem, Cr. .| 2. 2c. od. larva et chrys. A. S. Sylla. C r. —— |S. jucunda. mas. C r. B. C. |— fem. — —— |S. Irene. mas. Cr. .| 2. 2c. od. larva, foll. chrys. D. E. |S. Nauzica. fem. Oliv. B. (C. J-—- mas Var, —— 2. ob. |— larva et chrys. A. S. Apollonia. Oliv. B. S. Fabia. Oliv. F. S. Liberia. mas. Cr. — fem, — ET. vf. 75. larva, foll. chrys. B. S. mirabilis. Cr. C. D. |S. modesta. — E. S. Zerbina. — F. S. flavaria. — A. B. |S. Cytherea. mas. Fab. (capensis. Cr.) —— fem, LI ^ lI————— C. D. |S. honesta. mas. Cr. D. E. |S. lo. fem. Cr. F. G. |,—-—— mas. — 3. ——C-— larva et foll. ua * Gg Tab.| Figura. — | — — 304. A 305. — g22.| A. B 344 A. pen BC. Si7.| 1. 1a 355. | C. D. 356. A. m: D. S.20:| I. 12. 1b. 367. G. 396. A. 8.27. I -3rL| 2. 2C - 95. 6 vip 5i 72. D. 383 A. 397- N. COMMENTATIO SA TUR'N 1 A. S. Mertea. C r. S. peregrina. C r. S. Alcinoé. Oliv. S. Abasia. fem. Cr. ————— màs, — larva et chrys. S. Irminia. Oliv. S. Arminia, fem. Oliv. ——— màs. —— larva , foll. chrys. S. Lamis. Cr. e | S. Jana. -—. S. Argus. Stoll. S. caffaria, ——— S. Ephonia. —-—— —— —— — arva et chrys. LASIOCAMPA. Palpi producti, ad rostelli modum conniventes. L. promula. Fab. L..?:-Glaudia, (O11 v. L. Phidonia. —-—— DOM- ZOÓLOGIC A. 243 BOMBY x Zllae deflexae 5 pa/pi ad rostelli moduni non pro- ducti. ww: ifi ' b. Orsilochus. fem. C r. ——————— mas. —— [214 010. 7 veUd- led. foll: B. festiva. mas. C r. larva, foll. chrys. B. Metabus. fem. Cr. B. somniculosa. fem. C r. B. Laocóon. mas. Oliv. LV p. figo icu ——————— qnas. var. ——— "B:-Grocos."€ v. ————— larva, foll. ehrys. B. Aconyta. fem. Oliv. B. verago. mas. Oliv. fem. —-——-—— larva et chrys. D. Hipparchia. fem. Cr. larva, foll. chrys. D. Phoronea. fem. Cr. : mas, —- B. Hyrtaca. Oliv. b. Amynta. fem. Cr. mas, —— D. Amilia, mas. Oliv. * rere fn e Ggzo wu. D. 244 Tab.| Figura. 265. — G. 272 A. 3o2.] E. F. 396. B. S.22.| 4. 4d. 303. A. 304. b. S.24.| 1. 1a. 1b. 304. C. E D. cm E. — F. 305. B. 306. A. S.25.| 1. 1a. Ib. 306. B. S.18.| 9—2e. 306. F. — G. S.18.| 5. 5h. 5i. 307- A. Li b. S.24.| 2. 2c. od. 397- C. — G. 308. E. ! | COMMENTATIO » BOM B Y X. EA D. lanata. mas. Oliv. ———— fem. ÉL D. regina. Oliv. B. Molina. fem. C r. ——-—— — qms, — larva et chrys. B. Calchas. Cr. B. domina. — larva, foll. chrys. B. obsoleta. Cr. B. canitia;. — D. Deiopea. mas. Oliv. (pitAyocampa. C r.) ———— fem. IL ———— B. rustica. Cr. B. agresta, Oliv. — — —— — arva, foll. chrys. B. nuda. fem. Cr. larva , foll. chrys. B. dolabrata. fem. Cr. D. ornata. Oliv. —— larva ,- foll. «chrys. D. avia. fem. C r. D. netrix. Oliv. —— larvas fol chrys; B. unicolor. Oliv. (vata. Cr.) D. fusca. Cr. D. Simois. — ZOOLOGIC A. 245 2 BOM.BYx. TUA Figura. 321. um D. nivea. Oliv. . | 322. E. D. Brothea. Oliv. F. D. Ditia. Oliv. : Ser. 5 larva. 346.| A. B. |B. cedo- nulli. fem. Cr. 347- F. B. Petavia. Cr. |. 855. E. |B. Begga. mas, Fab. |SAa9.| 35. 3e. larva et chrys. | 956. E. |B. montana. Oliv. EE F. b. Libania. C r. res te B. Vaninia. — | 958. Á; D. hirta. fem. Cr. 'S.2o.| g. ge. 3f. | —— larva, foll. ehrys. "359. A. B. Tharops. Cr.. i ; S.18.| 4. 4g. 4h, | —————— larva, foll, chrys. | 959. B. |B. Silveria. mas. C r. - | — C. —————— fem. — S.17.| 7. 7h. 7i. | ————-— larva, foli. chrys. $60.|| A. b. diaphana. Oliv. .S$.23.| 2. 2c. 2d. |-—————— larva, foll. chrys. . . 368. B. |B.? barbara. Oliv. . 969. A. b. Polybia. fem. Cr. mas, — - C. |B.? lunata. Oliv. 371. A. |B. Eleuthera. C r. larva et chrys. 383. p. B. Amalia. C r. 246 COMMENTA TIG D.O MB Y X. Tab.| Figura. 384.| D. E. |B. Aegina. Oliv. S.24.| 4. 4g. 4h, | ———-— larva et chrys. 395. D. B. Eumedide. fem. .C r. — C. ———————— qnas, —— S.15| 9. 103. |——————— — larva et foll. 395. D. B. Orasia, .C r. Sis| 7. 8a. |——— —— larvà.et chrys. 395- E. B. Riphea.: Cr. -—- F. D. Phadima, —— — G. D. pusilla. .—— $.25.| 5. 5k. 5l. |———-— larva, foll. chrys. 397- D. D. Petosiris. C r. 398. E. D. albina. Oliv. -- H. D. Helladia. ——- — I. B. cristata. C r. 399. A. D.? Lucilla. —— D. Epigena. Stoll. — larva et chrys. B. Zelica. Stoll. —— —— larva et chrys. D. perspicilia. Stoll. D. punctigera. fem. Stoll. pl T -34- I — I2. màs, ———— - 35. 4. b. Mycalia. Stoll. ; e E e Lad . bM M -" g* e — a . — —————— M—Haá 5. 5h. |——-————- larva et chrys. 1 D. lcilia. Stoll. 12. D. Eleutheria. Stoll. /,Z00LO0GIC.A. 247 D;O. M. B Y X. . Tab., Figura. S.40. 2. D. Beatrix. fem. Stoll. TAL. 9. D. Scribonia. Stoll. — 4. B. Velleda. fem. Stoll. S.42. t, (B. imperialis; —— | ————. SECTIO Ill. PSEUDO-BOMBYCES. . Erucae omnium pedibus 16, nec cucullatae , nec subcutaneae. 4Ílac horizontales vel deflexae; inferiores superioribus penitus su- ' pertectae. ZLizguz in ultimis generibus satis magna... 4fntennae in utroque sexu vel tantum maribus penitus pectinatae aut serra- tae. . * " SERICARIA Tab.| Figura. | /ae anticae margine interno edentato; Azguae EDU -|brevissima. 50. G. |S. Ebalus. C r. 53. E. S. Cippus. Fab. C. S. Dymas. Cr. 68. G. S. Eridanus. Fab. 13. E. S. Alsus. Cr. EN 7. 71... |-— — — larva*etchizys. 248 COMMENTATIO SERICARIA. 'Tab.| Figura. 120. A. — |S. laterata. Fab. (polita. Cr.) — B. S. Astur. Cr. 130. E. S. lepida. Fab. 147. F. S. caffraria. Cr. 1821] '—— |S. Encelada. — 185. E. S. interrupta. C r. d F. S. Hermia. | —— 2928. C. |S. Mummia. — 252. F. S. bifasciata. —— S.235.| 6. 6m. 6n. larva, foll. chrys. 269.| C. D. |S. Membliaria. fem. C r. 275. H. |S. idonea. Cr. 386. B. S. Melanthus. fem. Cr. 287. C. |S. Caprotina, — —— 307. B. S. Pilumnia, Cr. i E. S. altrix. C r. TR F. S. punctata. Cr. 347- C. S. Phedonia, — -— G. S. Euümela. —— 358. B. S. Meona. — 359. D S. Dibiana. — ———-—— larva, foll. chrys. S.? Zemire. Cr. S. Niceta. fem. Cr. IS. Ziliante, —— -——- id Pandiona. fem. Cr. is Dorothea. — —— id [] [2] T A da m v U5 [o] n« &c| Csr Tab.| Figura. Lil c jnd ZOOÓOLOGICA, 249 SERICARIA. S.24.| 3. 3e. 3f. |S. Dorothea. larva, foll. chrys. 397* P. 399- D. S.14.| 4c. 5d. —. | 1. 2a. 3b. —-| 9c. rod. es] 6.:7a:8b; - 18. 6m. ux 6. 6k. 61. -23. 7. 709.. 5»| C S.2».| 6. 6f. 6g. - I8. 38. E 3.3. 15. F. À—) S. Aemilia. Cr. S. Sannio,2. —— S. Sylvius. Stoll. . Jarva , foll. chrys. S. Archias. Stoll. ——-— — larva, foll. chrys. S. Eutropia. fem. Stoll. ——— larva, foll. chrys. S. bifurcata. ($urin. vlind.) larva et chrys. NOTODONTA. Zlae anticae margine interno dentato. ^ Lizgaa brevissima; 2Aorax saepe cristátus. N. Nesea. fem. Cr. ———— larva et chrys. N. Longara. Stoll. —————-— larva et chrys. CHELONIÍA.() Lingua distincta, brevis, filamentis duobus dis- junctis. Pa/pi pilis squamisve elongatis hirsuti. 27/7- tennae in masculis saltem bipectinatae. 47/2e deflexae. Ch. ? Umber. Fab. Ch. (1) Genus -4rctia editionis primae. Hh COMMENTATIO ^CHELONILA. Ch. Noéma. fem. Cr. Ch. Dryas. Fab. Ch. Helops. fem.-Fab. —— lari j "To tortefiggs Ch.? Tibris. C r. Ch. admirabilis. C r. Ch. sanguinolenta, Fab. - (Jactinea. Cr) Ch. Orsa. C r. Ch. bajularia. . Fab. Ch. Lantanae, ——- (Jcasie, Cr.) Ch. Amasis. fem, Fab. Ch. sanguinea. Cr. Ch. vidua. C r. Ch. Cyane. Fab. Ch. elegans. Oliv. (zitida. Cr.) ——- larva et chrys. Ch.? vitrea. C r. Ch. Tharis. — Ch. Cunigunda. fem. C r. J[——————— mas. — ——. larva et clirys. Ch. Mauritia. fem. C r. Ch. Passinuntia. fem. C r. Ch. maculosa. Cr. Ch. amanda. fem. C r. —— mas. — Ch. Justina. Oliv. Ch. Tab. Figura. S.19. 397. 398. S.24. - 12. - 36. 740. 7 219. 50. 56. 63. 262. 7o. 79- 85. 400. 107. 4—4h. G. ZOOÓLOGIC A. 951 CHELONIA., | Ch. Justina. larva, foll. chrys. Ch. Zerah. fem. Cr. Ch. flavea. Oliv. Ch, punctaria. Cr. Ch. Firmiana. — icmiiuesecs larva. Gh ctus Ch. Hippia. fem. Stoll. Ch. Vuteria, Stoll. Ch. Sylviana. CALLIMOR?PH A. 4dntennae simplices aut tantummodo ciliatze in masculis. Pa/pi squamis tantum brevibus , ap- pressis vestiti. ^ Lingua longiuscula, filamentis. conjunctis ; z/ae deflexae. C. decora. mas. Oliv. a ——— IPH. Yat. Lon : C. Lyncus. Fab. C. hesperata. —— (Hesperia. Cr.) C. Liris. mas. Oliv. BE Hn D TUA TI E mom C. Menete. Fab. C. Catilinaria. fem. Fab. (Catilina. Cr.) C. Tiresias. fem. C r. — màs, — C. slauca. Cr. Hh DA G Tab.| Figura. — € —À 115. E. 129. lm 132. E. 143* A. 172. D. 178. 6. — G. 288. D 263. E. — F. 345- A. — E. — F. 368. D 379. S.2L.| 4. 49. 379. E, — I. 381. E. BsL| Ln: 18 396. € 397- E. S.31.j 3. -409. 3* 3? COMMENTATIO CALLIMORPHA. C. Jatropharia. Fab. (Osiris. Cr.) * C. Helcita. Cr. C. Celadon. — C. bicolorata. fem. Fab. (Mollia. Cr.) C. Perithea. C r. C. Eurocilia. Fab. C. lectrix. fem. Fab. C. cribraria. mas. C r. fem. — —— Và — C. tricolora. fem. — C. Aglaura. C r. C.? Euphemia. Cr. C. Ursula. Cr. C. Medarda. — C. glaucans. Stoll. (g/euca. Cr.) C. Pylotis. Fab. (Zfrerea. Cr.) ————-— larva et chrys. C..amica. fem-, C r. C. Mylitta. Cr. C. Cephise, — —— — ldtVa ét LOll, ic. Aletta. Cr. IC. porphyria. C r. C. Vaillantina. Stoll. C. Zerbina. fem, ———— L1- ZO OLOGIC A. 253 LITHOSLA. Tab.| Figura. 4llae multo longiores quam latiores , oblongae, sub-ellipticae, corporis dorso, insecto sedente, penitus incumbentes aut convolutae (inde corpus sublineare); inferiores valde plicatae, ^ Pa/pi cy- - lindrici, capite breviores, articulo tertio sive ulti- mo secundo breviore, cylindrico.. Z/nzemnae ad ba- sin inter se dissitae, plerumque simplices vel tan- tummodo ciliatae. x 5. C. D. |L. Crotalariae. Fab. ($yrizga. Cr.) SEI ——-— [L.Dela, eH. -—— —| E. F. |L. pulchella. Fab. (Zozrix. Cr.) 166.| C. D. |L. ornatrix. mas. Fab. — fem. —— 208. D. L. convoluta. Fab. (Entelle. Cr.) 345* —— |L. liboria. C r. -— F. CELUM SECTIO iV. APOSURA. Eruca pedibus analibus in caudam furcatam transformatis. PLATYPTERIX "lac anticae angulo exteriore falcato. | Z/zenzae plerumque pec- tinatae vel ciliatae. Corpus gracile; habitus Phalaenazum. p.? 254 COMMENTATIO PLATXBEEBNLDX Tab.|] Figura. | S.15. LA P.? luciata. Stoll. CN 6. P. ? quatuormaculata. Stoll. (1) SECTIO V. NOCTUAELITES. Eruca pedibus 192, 14 vel plerumque 16, vegetabilia quibus vescitur non contorquens. Imago antennis plerumque simplicibus. —Lízgus conspicua, fre- quentius longissima, duriuscula seu cornea. 41/ae nunquam con- volutae , in nonnullis subhorizontales vel incumbentes , in mena: deflexae. Corpus crassum, zhorace saepe cristato. ERE BU S. Paipi articulo tertio seu ultimo longo, gracili, subnudo. — /ae patulae seu expansae, horizontales. (2) E. (1) Forma earum valde convenit cum indigenis nostris ad hoc genus per- tinentibus, unde conjicio etiam erucas non differre, licet tota haec res in- cerlà sit, quia incognitae sunt. Fortasse etiam nonnullae species e genere Dicranoura Crameri operi insunt, quod eandem ob causam nescio, (2) Palpi non satis accurate delineati sunt in hoc gencre , uti ct in genere Herminia; iu nonnullis etiam speciebus prorsus Omissi sunt, Tab.| Figura. 13. 16. 384. 73- 74- ZOÓLOGIC A. JE!UR E B U.S. E. Troglodyta. Oliv. (Latona. Cr.) E. marmorides, ——- nobis. (Corisandra. Cr.) . |E. Narcissus. fem. Fab. E. Lycormas. C r. E. Pandrosa. Fab. E. Strix. Fab. (Agrippina. Cr.) a—— Duncan, gemens E. Manlia. —— E. conspicillator. fem. Fa b. .|E. Dolon. fem. Oliv. : Inas, ——— E. Chlorea. Cr. E. Macarea. Oliv. ———MÀMÀ—— E. Zenobia, Fab. "AE. retorta, mas. . Oliv. — fem. —— ——— —— -— war. nobis. (obscurus. Cr.) E. Macaria. Cr. E. Juturna. Oliv. E. Orodes. —— E. ancilla. C r. E. procus. Oliv. E. crepuscularis. mas. Fab. —————— — fem. aut var. ——— E. capensis. Cr. 255 Figura. D. "Lm b. A. B. COMMENTATIO EREBU S. E. Tymber. C r. E. Odora. mas, Oliv. fem, —— | j ——-—— var. ——— — (ZMaarista. C B E. Bubo. Fab. '(macrops. Cr.) E. Iphianasse. Fab. E. Mycerina;. —— . -|E. Aluco. Fab. -(oceiduus. Cr.) E. fluctuosus. ..Gs- E. Scolopaceus.- E. ulula. Fáb. pou Cr) E. hieroglyphicus. Fab. (M»ygdotia. C r.) . Acron, Oliv. Ezea, —— Inara; —— .? Gootenarius. C r. ? Chione. fem. Oliv. (Zominia. Cr.) Umminia. Fab. Caraneus. Oliv. javanus. Cr. . luminosus. Oli v. E. Herillus. fem. Oliv. — M qas. E. Helimus. Oliv. E. Stollianus. E. Dares. .Cr. E Oris ——-— HEBEBDBPEHI Tab.| Figura. ZOOLOGIC A. 257 EREBU S. E. Levina. mas. C r. fem, — E. Japetus. C r.- E. striatarius. C r.- E. Pamphilia, — E.? Paphos? Fab. (Eugenia. C r.) E. vittatus, —— (Ciytia. Cr.) E. Feducia. S toll. E. Zamis. Stoll. 4fntennis ciliatis. E. ? Monychus. Oliv. E. ?- Caricae. fem, Fab. CAiciphron. Cr.) mas. — E.? Silvandra. Cr. NOCTU A. Pajpi articulo ultimo breyissipmp , pariter ac ce- teri squamato. N. Arne. Cr, ; N. fullonica. mas. Linn. (Cajtta. Cr.) N. Ilia. Oliv. " ^ N. tigrina. Fab. (Melicerta. Cr.) g23.| C. D. E. . ———— var. —— (Melircete. Cr.) 346. D. 8.36. 2. 346.|| G. 355.| F. — G. 398. M. 399. G. 8.36. 9. — II. 131. C. 133. E. 269.| A. B. 369. D. 15. E. go.| A. B. -— C. 33.| BP. C. 62.| C. D. 68. D. 2| E ;N. Tanais. fem. C r. N Nyseus. Cr. Ii N. COMMENTATIO . . d zs 5222-9 222742 N.O C T U A. . Pomona. C r. . Timolea, C r. Epione, Oliv. Puerà. —— . modesta, —— Prytanis; —— Cocalus, —— Amphix. Cr. . Asilas. — . Tarchon, —— Pyrgo,. —— Croesus, —— | scripta, Oliv. (Aeroglyphica. Cr.) . triangulum, Oliv. (Mygden. Cr.) N. Phasis. C r. joa. — Onytes, — . priverna. Fab. . Tirhaca. Cr. . collusoria, Oli v. . Salaminia. Fab. ,. materna. fem. Fab. — ns, —— . Grynea. Oliv. Cephise, —— . Emmedonia. Cr. . Ammonia. Oliv. ZOOLOGIC A. 259 NOCTUA. Tab.| Figura. 250. E. N. Hypatia. Fab. (Hippasia. pi —: F. N. Alphea. Cr. 251.|| C. D. |N. Cyllaria. Oliv. 252. E. N. Cupentia. Cr. 264. B. N. Marthesia. — — D. N. filia. Cr. o72.| E. F. |N. adjutrix. Cr. - —| G.H. |N. Epopea. — 273. E. N. stuposa. fem. Fab. (Zehatina. Cr.) 988. A. ————— qüa$, ——— | ————————— 273.| F. G. |N. Archesia. fem. Cr. esie H. N. Virbia. Cr. 275. AE N. Timais. — LM E. N. Erechthea. C r. x F. N. Spadix. Cr. 276. A. N. uxoria, — p B. N. soror. —— n D. N. ocellata. fem. C r. mé E. —— ——— — qnas. — 305. F. N. ? bellatrix. C r. | S.2.| 3. 3€. |—————- larva et chrys. '308. A. N. Schneideriana. C r. larva et chrys. 308. E. N. Chera. Cr. 309. —— |N. Sterope. fem. Cr. 312. C. ————— mas. — | F. N. politia, C r. li 2 N- 260. Tab. Prid E. N. Ebalea. 310. Figura. Jg to 5 mt P "momnmuO COMMENTATIO NOCTUA. Oo S N. Androgea. N. Caedica. - N. Corynaea. N. idonea. N. clara. fem. —— —— màs. N. Dindyma. N. viridata, N. oo. fem. ———- Das. N. glauca. Cr. N. nutrix, Oliv. ———— — Jarva et chrys. N. amoenita. Cr. N. Hylaea. — N. Marcellina. Cr. N. Hypermnestra. Oliv. N. Mesenteria. Fab. | (4Mesentia. N. Eurysthea. C r. N. Damonia. fem. Cr. 111111151: —— Ó T SGQ—À N. oculata. C r. N. Ancaea. — N. albo - maculata. Cr. euo UN. Aecharia.2Gr. E. F. N. Gela... ——— Cr.) ZOÓLOGICA. T NOCTUAM. N. Andraemona. Cr. N. Eridania. fem. C r. —————— màs. -—— N.€hra. Cr. N. Placidia. — ———— —— arva et chrys.. N. margaritaria, Cr. N. Zatima, . C r. N. ? Sedonia, —— N. focula. Cr. N. Lydia. — N. Apronia, Cr. N. Serapis. — N. Artemisia. Cr. N. Brenn. | — N. Deltes. — N. severa. — N. Joviana. Fab. N. dominica. Cr. N. Proserpina, — N. Linge. —|— N. Polydamia, — ———— —— larva et chrys. N. Tullia. Cr. N. splendida. —— N. Arthemisiae,. var. Fab. (argentea. Cr.) N. venatrix. C r.' —' N. *62 COMMENTATIO NOC TUO A Tab.| Figura. áoo.. M. |N. Protea. Cr. side N. N, juventina, Oliv. S.15. 3. N. Archadia. Stoll. cL]: BR Boe ud — I1. M. felicia; — ——— -34. 3. N. Clarissa, ——— N. Clotilda, ——— N. characterica. Stoll. - 36. 4. N. Deliana, Stoll. N N N . Fatme, Puteo aos . Charmione. Stoll. C———— ÁÉÓURMPEP o 9 opcm e SECTIO VI. TORT RICES. Eruca pedibus 16 numero, corpore vulgo nudo aut parum hir- suto, folia, quibus vescitur, contorquens ,aut in fructibus , gallis , victitans. Pupa saepe navicularis. Jae cum corpore, insecto sedente, faciunt triangulum latum, breve, ex utroque latere antice dilatatum seu arcuatum ; alarum superiorum margine externo ad basin producto, arcuato. Pa/pi uti in Noctuis, sed breviores; //mgua distincta. py- n Tab.| Figura. "UA D. G. Fs H. I. K. ZOÓOÓLOGIC A. PO RALIS. P. Mumetes. Cr. P. Chorebus, —— P. diaphanata. Fab. (diaphana. Cr.) P. Marriana, C r. ;. [P, Renselariana, C r. P. Crameriana, — P. Seppiaaa. — P. Holthusiana. — P. Meyerian. -— P. Gladbaghiana. C r. P. Demarriana. | — P. Fueslyniana,. — P. Albertiana. Cr. P. Walchiana. — P. FloraliliiÓa;. — P. Thunberghiana. Cr. P. Kleemanniana. —— P. Esperian. Cr. P. Clerckiana. —— P. Edleriana. —— P. Clisthena, —— P. Hubneriana, —— P. Renaudalis, — P. Swederiana, — 263 SEC- e COMMENTATIO SECTIO VII. PHALAENITES. Eruca vegetabilia, quibus vescitur, non contorquens , saepitis glabra, valde elongata, cylindrica, ramiformis aut vermiformis , pedibus plerumque 10, raro 125 incessus geometricus, ^ Pug saepius non, aut tenuiter. et rude folliculata. C Imago anzennis pectinatis vel simplicibus. . Lingus nulla--aut saepe brevis et fere membranacea. —.Pz/5? breves, teretiusculi vel cylindrico - conici. 7//ze amplae, plerumque patentes aut paulum deflexae ; inferioribus partim detectis , ad marginem internum pa- rum aut vix plicatis. Corpus frequentius tenue , ZAorace non cris« tato. : DOH AULUNCEUNC. A Tab,| Fisura. 10. | A. B. |Ph. Illyraria. Fab. (Z/yrias. Cr.) Q. Ph. Merops. C r. D Ph. Melata, mas. Fab. (MeZte, Cr.) E. Ph. tripunctaria. —— 29. A. — IPh.? venaria. Fab. (papilionaris. C r.) B Ph.? militaris; —— Ux Ph. Myrrha. Cr. WES H. Ph. Corinna. — 35- F. E Deolis, mas. C r. Ph. ZOOLOGICA. 265 PHALAEN A. ]Ph. Deolis, fem. C r. Ph. Arnea, C r. Ph, aurata, Fab. (aura. Cr.) Ph. areata.. —— (area. Cr.) Ph. angulata, —— Ph. Vibicaria, C r. Ph. credula. Fab. (Sybaris. Cr.) — Ph. perspicua. Linn. (Meor. Cr.) Ph. Dioraria. Fab. . (Diores, C r.) Ph. flaveolata. C r. Ph. Ilus. fem, — Ph. Syerata. Fab. (Suero. Cr.) Ph. caudata, —— (fasciata. C r. 28 Ph. amabilis. C r. Ph. punctigera. Linn. (Aria. Cr.) Ph. Rhanisaria. fem, Stoll. (R4Zamis. Cr.) - — mas. Ph. lucida. fem. Fab. (Zeviga. Cr.) Ph. luctunaria. —— ^ (Jacticinia. Cr.) Ph. carinata. fem. Fab. (carinenta, Cr.) Ph. Areos. Cr. Ph. ? Peripheta. Oliv. Ph. strigaria. Fab. (geminia. Cr.) p. politata, ———- — (polizia. Cf.) jiPh. Ausonia. C r. " Phlegia. — Tab. Figura. 3| B. 35- G. 53* F. 56. D. 6L| E. F. 71. D. — E. — F. 75. —— 88. C. 92. E. 9h11. F. 104. D. 412, G. 113. F. 119.]| B. C. S34| 22b. 128. D. — E. — F. 130. D. 131. G. 133- C. 139. E. 140. c. — D. 142. —À Ph. Hypanis. p— 4 ! : K k Ph. COM MENIT;,A/T10 PHALAEN/A Figura. | Ph. Caenaria, Fab. | (Caenís oky Ph. Sicheas. C r. .12 .s3mA 0d] Ph. netrata. Fab;. (vetriz. Cn) Ph. marmorata. Cr. .:- Ph. Philyrata. Fab. CPhibra, Ce Ph. Perdica. C r. Ph. Labda. — Ph. Lothos. ——. |Ph. ? Numana. mas. Qtároi: ———— —— fem. —— D. Ph. famula. Cr... jt .epil i | E. |Ph. catenaria, C f. - qi F. Ph. amáta. Cr. B. C. |Pb. Vesulia. — D. E. |Ph. Tasima. -—— F. . |Ph. Trophonia. C r. G. Ph. formosante. —- d C. Ph. Canente, | — A. |Ph. Hesperia. fem. C r. EMIT b. —— màs. — F. Ph.? Fulvia. — -— e Ph. Apidania, —— -—— D. ——————— fem. — G. Ph. Cunina, Cr. D. Ph. Circe. mas. Cr. . R. ——U ÁN B. C. |Ph. lactucina, mas, C r. ZOOLOGICA. 267 PHALAE:N A. Tab. Figura. Lll 275. £. Ph. Titea. C r.: d — .G. |Ph. virginiaria. Cr. "4 . 976. F. Ph. polita. fem, —— S.31. 4. Ins. —— 287. G. Ph. brunnea. Cr. 988.1 B. C. |Ph. Clelia. Cz .*: —| E. F. |Ph. Eleonora. mas. Cr. — 6. — 2 fem. ce 305. D. Ph. Martia. Kx. "—-— E. Ph. Nin. —— 308. B. Ph. Sthenelea.. C r. r — C. Ph. lyunata. Cx | 947- D. Ph. Ephora. — .. . à 348. B. Ph. flavelata. — G. Ph. viridana, —— . Zl. E. Ph. Melanea, —— Á F Ph. Monycha. Cr. G. H. |Ph. Hyphino&. El L.M. |Ph. Libaria. G. H. |Ph. Toxea. 359- Fi Ph. Tiburtia. 36o.| C. D. Ph. Anceta. ie E. Ph. angulosa. ie F. Ph. croceata. EM G. Ph. nitidaria. . 368. H. Ph. coleta, .C r. 369. E. Ph. Evergista. .C r. FEIERT] Kb ph. Figura. COMMENTATIO PHALAEN A. É. k^ Ph. Ernestina. Cr. G. H. Ph. Eusebia. fem. C r. |Ph. venusta. Cr. Ph. lutea, fem, C r. | Ph. viridaria. — Ph. Gambarina, — Ph. Oriana. Cr. Ph. notata. mas. Cr. ——— —— fem, — Ph. resistrix. C r. Ph. grossulariata. var.? C r. Ph. urganda. Cr. Ph. sangarida. — Ph. Arnobia. fem. C r. Ph.? Fabiana. Cr. Ph. Chlora. .— Ph. ? Stratonice, C r. Ph. fimbriata. | — Ph. cingulata;. | — Ph. mundataria, —— Ph. sinuata. Fab. (marginata, Cr.) Ph. vulpenaria, Cr. Ph. Vincentiata, —— Ph. Julianata. —. —— Ph. Procopia. Stoll. Ph, punctata. ——— Ph. clirysialis. :— — Ph. ^ZOÓLOGICA.: 269 PHALAEN A. S.31. &. Ph. vocula. Stoll. 4 Ph. viridis. nobis. (virideria. $1011.) (1) * 32. -—- -34. .6. Ph. Leontia. Stoll. — s. Ph. striatàa —-— — 8. Ph, marginaria. Stoll. — 9g. Ph. ocellata. Stoll. - 36. I. Ph.? Palmyra. — 6. Ph. Zaide. Stoll. — r^ Ph.? Frosinaria, Stoll. -40.| 5. 5C. |Ph. Sulima. Stoll. SECTIO VIII. DELTOIDES. Eruca pedibus 14 , folia contorquens. Imago a//s trigonis, subhorizontalibus , insecto sedente, cum corpore triangulum elongatum efficientibus; superioribus margine externo recto. Ja/pi recurvi, compressi, saepius maximi, in uno sexu saltem. — Z/ntennac ciliatae aut subpectinatae in uno sexu, vel infra incrassatae aut in medio dilatatae, uninodosde; habitus Phalaenarum. (1) Nomen mutare debui, quia Cramerus, tab. 370. G., illud jam alii speciei dedit. HER- 270 COMMENTATIO HERMINIA. Tab. FIBI. |. 610915] IO. D H. Mantata. Fab. Sisi 2 & |. 16€ 15.| C. D. |H. Cynazrà, —— - ege 22, F. |H. Cydonia. Cr. ^. ZEE IN 88. B. H. Urn vCm—' o4 ? mi] R ib 102.] -——- |H. Gyges. — $150: dq] EC E 262.] F. G. |H. Tomyris. Cr. 1920 I 0 cái 264. H. pueritia, - — 1. * .d9] jl p - E. 273-. D. H.? Cocala, — 275. —— (H.? Orosia,. Oliv, d "e F. |H. Alope. fem. C r. | 92 [Do- D. H. ericata. — 3729. E. J— Ó— CTS C H. Servia, — LO t ETT fim. KE3BE D — E. ————— Nar. F. H. Sergilia... C r. 347» E. |H. perdica. . — 397- F. H.? augusta. — 399.| E. F. |H. Phidippe. — S.12. 2, H, Eulalia, Stoli, TO SECTIO IX. TINEITES. Eruca pedibus 16, retrograda , substantias, quibus vescitur, ad modum folliculi, in quo latitat et metamorphosin subit, contor- . quens - 2:0 0.L.O G.1 C A. 271 quens , aut in fructibus , gallis;, aliisve: substantiis victitans. Pam folliculata. Imago antennis plerumque simplicibus ; lingua - saepe dictiade Pajlpi modo duo, et tunc saepius magni, recurvi, modo quatuor. Zac horum in triangulum nunc elongatum , depressum , mnurc breve, ad basin dilatato - arcuatum , ui ispósitae ; mel longáé convolutae, (1) Cro uniod4i JG 1 525201 4 n 7$ hts tn n X. 'S. f À X — ( ^^ v t 3í Is Tab.| Figura. 4"llae trigonae , insectó' sedente , ; luisndhlum | sube — — —— horizontale efficientes ;' stperiores margine externo |recto. -Pa/pi quátüót -exsertiz — Lingua conspicua; 97: €. iIB.Leu.C: ^ — iile —]| D. jB. funerata. fem. Fab. (Tages. Cr.) — mas. ——. (Ufeus.. ds 247. —— |DB. Amando. Cr. 263. €.' '"[B."Tyre; —— 264. F. jB. nepti. ——. 275. A. B. Nitocris. — t 312. G. | [BP?//Fedea. | 05 348. EN B. fimbrialis, fem. Cr. $.16 4 ———— —— qnas. —— D, (1) Hujus sectionis multas species non vidi, imprimis eas quae Americam: habitant, -ideoque incerta est classifi- catio, Figura. Oo |p. fascialis. ias. —— COMMENTATIO BPOTYS. "TII Mire D. sulphuralis. Cr. LÍ D. florella. Cr. Lh B. Corope, — K. D. Levinia. — " I. D. bilineata. —— E. D. Procopia. — F. B. rosata, Fab. (Rosalia. Cr.) D. D. hyalipata. Cr. (merginalis. C r.) | 9. 9k. 91, |— larva, foll. chrys. E. B. Temira, Cr. . F. | |B. nitidalis. — d— 10—100, larva.et chrys. I. B. venustalis. Cr. K. D. lepidaria. | — L.- |B. splendidalis. — M. i|D. argentalis. - e C. D. reginadlis. ——— D. D.? albinella. — G. D. vicinadlis; — — H. B. Burmanniana. Cr. I. D. Gerningiana. — G. D. Phenice. Cr. L. D. Houttuynnialis, C r. -—— AB Drürgelis, oC n M. D. Cramerella. — ——. |B. Wedelina. fem. C r. P. ZOOLOGIC A. 273 BOTYS.- S.36. 13. |D. fascialis. fem. Cr. 399. M. |B. Cerialis. C r. —]|. N. jB.nitidula, — S.15. 7. B. strigialis. Stoll. HYDROCAMPU S. Eruca aquatica, filis setisque longis instructa. Imago prioribus similis. 359. G. H.? inaurata. Cr. AGLOSS A. Characteres generum antecedentium , Z/zzuz vero nulla. Pa/pi quatuor; inferi majores superis, ar- ticulo secundo maxime squamato , squamis fascicu- lato - porrectis. 348* D. |A. farinalis, Cr. EUPLOCAMU S. Paipi duo, articulo secundo squamis elongatis , numerosissimis et in fasciculum productis hirto; ter- tio nudiusculo, adscendente. ^ 245£e7n»ac masculo- erum valde pectinatae, L/7544 brevissima , parum conspicua. 15. C. E.? Ophisa. C r. 349. A. E. Clockneria. C r. E PHY- Figura. COMMENTATIO ZOOLOGICA. PHYGIS. Prioribus similes, sed aenzennis ciliatis aut. sim- plicibus. Ph. nobilitella. C r. Ph. Petronella, —— Ph. punctella. — Ph. striatalis. Stoll. YPONOMEUT A. Palpi graciles, recurvi, brevissime squamati , | articulo ultimo eadem fere longitudine praeceden- tis. Z4ntennae simplices; Zimgua distincta, satis. longa. Z//ae superiores valde angustatae (longitu- dine marginis postici, longitudinis marginis exter- ni tertiam partem tantum adaequante), ad mar- ginem internum corporis dorso incumbentes, tecto ab illis formato rotundo. Y. molinella. C r. Y. Fabiella. Stoll. (Fabia. Cr.) Y.?-argentella. C r. IN- INDEX GENERUM. Pag. Gliaucopis. .. . . . . 284 HelieoDils s s... o... 145 Hepass. |... - . 4 932 Herminia. (. . . . . 970 Heseerbh, 0... 0 € 2X0 Hydrocampus. . . . . 273 BI RUE E. aD m. mrs RUE Lasiocampa. . . . . 942 PADENOEND COL... o2 s RM LISDOSEE ? €«02 QUIT TIPS Macroglossum. . . . . 299 Merpho. .; ;. - . .. 909 MOT uri esa SAC Nwunpbals. . 415 2 15. "gs Blocks e c. iu e ura Notodonta. . . . . . 949 Papilig, .045- 0 WecDU 24 Pavonm 1.21 Y q1CIUS9R Phgbémn. . . . 4 ...49654 Phayeiu QN UII gi L12 Pie- coo OMPRNCOMMCRPURCLT Aegocera. . . . . . ogi Agarnsta. . . . . . -oo4 Aglosa.. . . . . . ogg NEN. ... ... . 189 o Hbc RE 195 DUMDyX. . . . . . 543 0 COSEHGEPEMPINAIUM Mr EBD. . . . . . 90 Calimorpha. . . . . osi pedum... .. . . $4 EDSR. ^. . . . . "188 ENEA. ... .'i 9249 BENE ... 2.75182 ENUNGS. . 7 .-224 ES... .. . . 184 ENS... 7... 254 EE... . l^ 906 Euplocamus. . . . . 273 Eua. 1l. 5203 " £5 Li) M 9 M ——————————— —— M — 276 INDEX GENERUM. PP C Lo. UE VUE a DER Smerinthus. ^ . .' 4 4 &$o Platypterix. . « . « «* 253 Sphinx, . ... $2)» «920 Polyommatus. . . « . 921I Stygia... 5o donus: mao Proctis; 2 ce piptios s IBS Syhtomi. .J$ ae. . 988 Pyralis; .' — M... iH. o5 Ursad 4 Ud... . ssr sam. . ££». 2. 220 Manessd. — 2.1. v2. "2 REO SaUUTHS. . . 25.) . .. 205 Ypohomeuta. |, .5.- x 7E Serien ^ . . 2 7 PE Kouadtas— ./. . 6. 888 MHUIB. de ecu E et mom ER ZygaeDO. ^. €). 0888 evene pie 000m INDEX AUCTORUM, QUORUM MENTIO FACTA EST. Boisduval: Species général des Lépidopióres. (in opere: Suites : à Buffon) 1836. — Clerck: Icones insectorum rariorum. 1759—64. Donovan: Zn epitome of :he natural Aistory of the insects of India. ejusdem : General illustration of Entomology. 1805. Drury: Justrations of natural Aistory, 1770—82. Eschscholtz: Zoologischer Jftlas; neue Thierarten auf seiner Rei- j 5e um die IVelt , 3825—26 ,. beobachtet. 1 1829—33. Esper: Die Schmetterlinge in "bbildungen. riach der! Natur , mit Beschreibungen. Europáaischc Gattungen. 1777—19805. ejusdem : Zfuslándische Schmetterlinge. 1785—98. [ Fabricius: Systema Entomologiae, sistens insectorum classe » 0f- dines, genera , species. 1773. ejusdem: JManzissa insectorum, sistens eorum species nuper detec- ias, 1787. Entomologia systematica emendata et aucta. 1792—98. , Godart: Encyclopédie méthodique. Hist. mat. Entomologie, ou hist. nat. des erustacés , des arachnides ct des insectes; voce Papilion. zog, IX. 1819. . Hübner: Sammlung europaischer Schmetterlinge. 1805, -— Hum- 278 INDEX AUCTORU M. Humboldt et Bonpland: Aecueil d'observations de zoologie et d'anatomie comparée. 1805. Jablonsky und Herbst: Natursystem aller bekannten in - und auslándischen Insecten. 1783—95. Illiger: Jagaziu für Insectenkunde, 1801—7. Linnaeus: Systema naturae. edit. 193. 1767—70. Ochsenheimer und Treitschke. Jie Schmetterlinge von Eu- ropa. 1807—34. Olivier: Encyclopédie méthodique , etc. voce Bombix (1790) et Noctuelle. 1811. Rómer: Gerera insectorum Linnaei et Fabricii iconibus illus- trata. 1799. Smith and Abbot: Ze natural history of the rarer insects of Georgia. Sulzer: Die Kennzeichen der Insecten. 1761. Natuurlyke historie yan Surinaamsche vlinders , door een licf- hebber. Transactions of the Lintnean society. Zligemeine Encyclopádie der Wissensehaften. und | Künste, von Ersch uzd Gruber. Tydschrift voor natuurlyke geschiedenis en physiologie , door van der Hoeven ez de Vriese. fem. X femina. var. varietas. fol. foliculus. chrys. cArysalis. RO EMEN- E ME. ND AN; D.A CATALOGUS PRIMUS. dd A. B. JDedalus. leg. Daedalus, B. C. Phorcas. adde Cram. et God, F. G. cfr. t. 254. cet. delendum. C. D. Crotulariae. Jeg. Crotalariae, A. B. Amphitrion. Zeg. Amphitryon. E. F. decora. adde (mas.) A. B. Meander. 7eg. Maeander. C. D. et 52. E. F. Orithya. Zeg. Orithyia. D. E. Hemon. /eg. Haemon. A. et 195. A. Amphriseus. Zeg, Amphrisius, D. E. cfr. t. 225. leg. 255. ; Lisianassa. leg. Lysianassa. C. D. Eurymas. (fem.) Boisd. Zeg. Eurymas. Boisd. E. ^ adde Hippason. (mas.) Boisd. Sp. d. L. I. p. 281. cfr. t. 269. A. B. Cfem.) F. Euristeus. adde Cram. et Boisd. H. adde cír. t. 255. C. A. Linneam 7eg. Linnean B. C. -adde cfr. t. 221. E. F. (var) A. Penelope. adde Cram. et Fab. E. F. Ancea. 7eg. Ancaea. H. Lincus, Jeg. Lyncus. C. D. "Trigina. Zeg. tigrina. D. E. cfr. tab. cct. Zeg. cfr. t. 285. E. F. G, et 364. G. H. (var.) Supp. t. 7. £. 2. 2b. larva et chrys. A. B. cfr. t. 115. cet. delendum. A. — cfr. t. 112. A. B. Zeg. Cram. et Boisd. e. adde Cram. et SOIN . C. Chrysippus. Zeg. Chrysippe. D. E. muscles Iu Eleoclos, C. D. adde Evadne. (fem.) Boisd. l, l. A Cfem. God.) C. —— (mas. ) A. — Dydymaon. Zeg. Didymaon. B. Pammon. adde (mas.) cfr. t. 265. A. B. C. ( fem.) A. B. adde cfr. t. 229. A. et 230. A. (fem. ?) occidua. Zeg. occiduus. B. et 5967. E. hibrida. Fab, cet. et Oliv. cet. delendum. C. fluctuosa. Zeg. fluetuosus. F. bieroglyphica. Zeg. hieroglyphicus. E. F. (mas var.) leg. (fem. var.) C. D. et 220. A. B. cfr. Supp. cet. delendum. E. . cfr. t. 350. C. D. delendum. cfr. 280 — EMENDA N D A. Tab. . Rig 1989. D. E. cfr. t. 291. ^. B. (mas-.) leg. Cvar. 208. E. F. Aetolus. Zeg. Etolus. deco a 216. B. Paphius, Zeg. Paphus. 4231. F. G. Cram. et Boisd. eg. cfr. t. 44, B. C. ct tab. ibi cit. 229. D. E, Alcmceone. adde (fem. 246. B. cfr. Supp. cet. delendum. 459. E—H. Polybete. Jeg. Polybe. 276. F. et Supp. t. 21. f. 4. politata. 7eg. polita. 282. E. et 262. G. H. Donow. Zeg. Donov. 288. D. cribraria. adde (var-) 29*. A. B. (mas) adde (var. God.) ; (fem.) delendum. 294. A—D,. Chorinaeus. Zeg. Corynaeus. 506. A. . cfr. Supp. t. 22. leg. 25. 5ro. F. Chorinea, Zeg. Corynaea. 320. A. B. cfr. Supp. cet. delendum. 558. C. D, Ancaea. adde (mas.) 34o. F. G. Lyncus. adde (fem) — H. Lincus. Zeg. Lyncus. (7as.) 545. D. levina, (fem.) eg. (mas.) —. G. Japeta. /eg. Japetus. 34g. C. D. Liria. (fem-) leg. ( fem- var-) S20. F. striataria. Zeg. striatarius. 567. C. adde vittata, nobis. 5384. A. B. cfr. t. 16. E. F. $97. —— BoTYs. leg. P1ERI1S. $99. X B. sinuata. Fab. cet. adde S. 5. 1a.1b.1c. adde Eubule. Boisd. Joviana ejusdem. Ent. Syst. 2-6... 5. BRASSOLIS. Jeg. NYMPI ALIS. -21. 4 Ag. adde Pylotis. Fab. 1.1. -22.. 5. viridis. nobis. Ds. 12. (var.) leg. (var-?) Pas. 70. not. alvae Jeg. lae. g 7 à t — 109. — species leg. species cxtranea. 'HoMBIX Zeg. BOMBYX« CATALOGUS ALTER. Pag. 182. P. Narica. adde (.dIcesta Cr.) Plura si quis inveniat, hoc opusculo ulens, qualia ex operis natura abesse vix possunt, benevole iis ignoscat, :