HARVARD UNIVERSITY. LIBRARY OF THE MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGY. = 4 4033 4 É pd nva , sp Va 1 e Es E ] a" 1% À ra a!  , e es pa aa BROTÉRIA COMPOSIÇÃO E IMPRESSÃO: TYP. A VAPOR DE AUGUSTO COSTA & MATTOS Praça do Barão de S. Martinho — Braga ES | j DO COLLEGIO DE S. FIEL SERIE ZOOROGICA SUMMARIO DO FASCIGULO 1 No VOL. IX— 1910 pe Arafias de la Desembocadura Etr A del Mifio — P. Pelegrín Franganillo Balbos€6. ]. Joaquim Filippe Nery Delgado. hasdrded — Paul Choffat. * Crisópidos nuevos, por el P. Lon- Com 2 estampas e 25 fi- ginos Naváss. J. guras Satyrus actaea da Serra da Es- trella, por C. Mendes. a Variabilidade de C. dorus em Por- ho tugal, por C. Mendes. Callophrys avis em Portugal, por (Publicado a 20 de Faneiro) C. Mendes, *. Dépôt exclusif pour I'étranger THEODOR OSWALD WEIGEL * Kônigstrasse, 1, Leipzig, Alemagne. * ES urna A asi q + E DE ae CD É E ent de v, paº mm é d DRIVE TO rat ARANAS DE LA DESEMBOCADURA DEL MIÃO el P Pelegrin Fanganio Bafõoa BD: J “O o) = E ça Introducción Hallándome yo de profesor en el colegio del Apóstol Santiago, RE “que los PP. de la Companía de Jesús tenemos á orillas del Mifio y enfrente de la pintoresca villa portuguesa, Camiha, tuve ocasión en mis frecuentes paseos de admirar las vistosas arafias, que á cada paso á mis ojos se ofrecían. Y he ahí por dónde se despertó en mí la afición á la aracno- logía. Enterado luego de que en Espaíia nadie se dedicaba á tan raro estudio, me animé todavía más á emprenderle ; y, comprando — libros extranjeros de clasificación, puse manos á la obra. “Muchas veces estuve á punto de desistir de mi primer intento por las grandes dificultades con que tropezaba en tan difícil labor - y por el pensamiento de lo poco que se habrían de estimar los re- " -sultados de mis investigaciones. Mas, recordando que «siempre el retroceder fué cobardía», me hacía violencia para proseguir. En 1908, después de cinco afios de trabajo, me dí de lleno á la aracnología, y hoy tengo clasifica- das más de cien especies, todas de las orillas del Mifio. En este artículo presento sólo la mayor parte de ellas, á causa * de que de las restantes deseo hacer memorias especiales, después “de haberlas estudiado más detenidamente. : El monte de Sta. Tecla, que por el occidente mira al Atlántico É Ê “y por el Oriente al Mião, ha sido el punto principal de mis ex- * cursiones. Pero bien puede decirse que desde la desembocadura del Mi- E fio d hadiao Goyán, desde Goyán hasta el Rosal, desde el Rosal hasta E Foya y “desde Oya hasta La Guardia, no hay monte, ni prado, ni pi- “& “nar, ni colinas ni valle, ni “maizal, ni marisma, ni islote, que no Re “haya pisado, recorrido y explorado, buscando por doquiera arafias Er ootecas de arafias. a A ea dians de même grosseur que les, . supérieurs. Ent 3%. E “ + ta Sa ” A : Eq f Mat . : Es Pça ado! ras 6 Re SRIE € OGI dor Pa > Z001 Esprtaae ria e Ss O A : — — o otalh He aquí la mayor a de as que he podido 6 clasificar. : X qe FORTE RA = a e “Gen. Tetragnatha TE ISÇS paga a Cite Toa A qa dado my 2 pen? ORE EA El cuerpo de las Tetrapualaé es. largo, delgado: y esbelto:” “de e color leonado-blancuzco, ó leonado-amarillento. Los ojos se fallznea en dos líneas, más 6 menos paralelas. Las láminas maxilares son 4 por lo menos dos veces más altas que anchas. Tejen una tela ho- rizontal ó algo inclinada en las extremidades de las Cipreas, Juncos | y otras plantas, propias de marismas. Las patas, que son largas ja as delgadas, vense extendidas, 4 hacia adelante y4 hacia atrás, para- E lelamente al cuerpo, cuando la Tetragnatha reposa, ya sea en el | centro de la tela, ya sobre el tallo del junco, adonde se ha ffirados” RA É perseguida. La ooteca ó “saquillo de los huevos, adherido de ordi- ae nario al tallo de un junco, se Ci 1 una semiesfera. Consta de. dos mente los Rhevesiliaé y otra exterior VER erizada de me ç te echo- E nes sedosos. Ô E RREO Si l o : Ez, E ça 1. Tetragnatha extensa - cojido muchos. Sgt o: de-.esta especie, cuyos ojos medios anteriores son un poquit = Ea pequenos, que sus correlativos posteriores. (1). Los machos son grandes, como las hembras. Fuera, de esto, » presento ha Eogidacs no q: ” variedad. É = [5 Je Cear a (Êo RR ZA e Des extensa; var. “contígua, » nov. — Oculi 1h sa à raca < pr TE (1) Em erton los Ee iguales pr E. Spiders of te fa dae). Item E. Simon Les ot dada France, t. 1.er, p. 199) licer “que Ea E]. do ma eo ae. o nr » sp a Ni + Ea (a “4; q . a EA a: sas EO Te sá Oo Eu Rs RESERO Pi EDS Ve MO SD A e o DES DE A ] Y DEEM IRAÇÕ O 27º vo Ri Sa 4540088 Je As q ST: , - à 7 iguis chelae 55 O a debiliores minusque divaricatae. - Nemo tamen existimet hanc varietatem ad Cyrtognatha per- tinere. | À * trichodes Thor. 4. T. trichodes; var. mendax, nov. — Chelae convexae, non “— multum superantes laminas maxillares; antice et postice sub- — rectae et paralle'ae oculorum lineae. Oculi laterales anterio- Ea res parvi et a superioribus spatio minore suo diametro sepa- — rati. Abdomen sat cylindraceum. Pedes fere mutici, quartum — tar paulo longius tertio (1). Gen. Argiope Eq re son los más lindos araneidos de la región gallega. s A. Bruennuchi Scopl.; var. nigrofasciata Frang. — Esta “especie. adorna con sus vistosos colores los prados, marismas y to- Eq del Miho. | : Ea descripción, costumbres y utilidades de esta preciosa varie- ad las describí el afio pasado en la revista Razón y Fe, o el “título: “El Araneido más vistoso de Galicia. : “Ahora sólo debo afiadir que he hallado otra raza de la misma SN e “variedad; raza que á veces puebla todo un prado, y es de un ter- E cio del tamafio de la anterior. 4 E E pa A CE do Meta “El labio de las Meia es tan largo, como ancho; láminas maxi- Sa “tes un poquito más largas que anchas. “Abdomen oval, grueso. sa * Epigino à rudimentario. Viven e en cuevas húmedas, y tejen red or- 4 a da dA A 6 Meta meriana Set. — - Hembra: ojos casi iguais de Meta | uh No es mi ia Te cyhi vindo ica Walck ni Ea T. chr nsochora Aud. É Pa PR MP > o, ô a x » qu? = pe - 21 Rip — — eee E segmentata (1). Los del medio superiores un poco más “separado Rs que los anteriores. Epigino : bajo, sin garfio ; la parte media blan: - 2 cuzca y más baja aún que las partes laterales, que son negras. Nos Sa = Esternón negro y plano. Abdomen: largura 5,5; anchura. ER 5.- Levantado y redondeado por delante. Se ensancha hasta. una ter- cera parte, luego se estrecha, al mismo tiempo que baja hacia atrás. Es oscuro y el folium está formado | por una línea longitudi- nal blancuzca, atravesada de otras varias del mismo color, cortas y triangulares. Vientre negro con dos líneas gualdas longitudinales y paralelas, que se prolongan hasta querer abrazar las hileras. | q Cefalotórax largo y estrecho en la parte anterior ; leonado. a Parte cefálica algo convexa, con dos líneas negras oblícuas en die o rección á la estría torácica, una Pati media des otra transver- ] sal ondulante. . Tobed É ETA pe ea nos negros; pecas negras, donde arrancan las espinas. Patas palpa- rias leonadas con dos anillos negros, uno en la tibia 1 E pro. en el Patas: primer par 18; -Jeanádas con algunos pa más 6 me- à | tarso, que es muy cerdoso. E otsh PER ada=E SAR Eni > Gen. Cyelosa TRES 4 Las Cyclosas se distinguen luego de los demás argiópidos por el abdomen, cuya parte súpero-posterior se prolonga á manera de [sá un gran mamelón. La parte cefálica del cefalotórax es estrecha ; se fia | halla limitada posteriormente, en las hembras, por un surco semi-. Es circular. Los ojos medios forman un 'trapecio, cuya base anterior ê es más ancha que la posterior. Los ojos medios posteriores suelen | estar muy próximos. Los machos no son mucho más pequefios que las hembras. pao Tejen tela vertical de círculos concéntricos muy regulares y próximos. No construyen morada y, á guisa de los argiapes, están . ca | ; a : [5] Pp. FRANGÂNILLO: ARANAS DE LA DESEMBOCADURA DEL MINO Õ ' ” É o E as DOS Os CAE E A ES E A ” | constantemente en medio de la tela. Con los restos de las víctimas, que devoran, forman en medio de la tela un rastro vertical cara- cterístico. Hállanse al lado de las rocas y sobre arbustillos. La oote- ca es parecida á la de la Epeira. He visto varias ootecas hechas en prisión y se reducen á un pellón de atanquía amarillenta, que en- vuelve unos cuantos huevos. ; % 7. Cyclosa conica Pall, var. Zamezai Frang. nov. (1). É “q long.; color generalis fuscus. Oculi in duas lineas, € “quarum anterior valde procurva. Area oculorum mediorum in antica linea latior, quam in postica; medii posteriores inter se pau'o sejuncti. Pedes 1, 2, 4, 3; parce aculeati, pallidi, ni- gris annu'is ornati, Coxae, trochanteres, patellae femorumque “extrema tenuiter nigra. 4 “Abdomen 6" long. et 4º" at.; ad hujus posteriorem partem conus obtuso . obliquoque nice progrediens. Folium — nigrum interne, sed ad margines fulvum una cum aliquot sanguineis maculis. Venter fusco-niger, duabus magnis macu- E Eds subalbidis transversisque signatus. Mamillae e a me-: — dium occupant ventrem. Cephalothorax fuscus cum barvis capillis albinis: pars ce- q phalica laevigata, pars thoracica foveola, aliquantulum trans- — versa, signata. Lâmina maxillares non multum breves; tarsi nigri. En feminae descriptionem; mas non est multo minor — femina. wa = * ; Tal vez diga alguno que estos caracteres son los del nuevo gé- + nero Nemosculaus Laurac Sim. (Histoire Naturelle des Arai- * gnées, t. 1. p: 785). Cierto que algunos son los mismos; pero no E todos. Los ojos y los sedosos pelos de los tarsos son como los de | “ N. Laurae; lo demás no. 8. Cyclosa sierrae F. S.— Patas y mandíbulas más tuerLes que Erada fe cónica. ai del epigino transversal y remangado hacia - bi, “0 je tonorem R P. Zameza S. J. oa nf «0. 4 Y fo BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA e e e es mm rem - ad nd, hd pr e A » sé arriba. Corchete rudimentario. El fo/ium es negro en el interior Rá É ceniciento en los bordes. os es >. Gen. Mangora En la parte torácica del cefalotórax presentan las Mangoras un . surco longitudinal profundo. La parte cefálica se estrecha adelante y está limitada por dos estrías oblícuas, que desembocan en el sur- co torácico. Su cuerpo no pasa de 7”; el abdomen oval É ardo vexo ; el folium es negro y estrecho. | Tejen una tela orbitelar relativamente grande é inclinada êntee retamas y matorrales. [Los machos son rhás psdushos que las hem- bras, aunque no mucho. o. Mangora acalypha E. S. — Es la E. acalypha W. Yo sin embargo propongo el nombre específico de g/adiformis, á causa de ser el folium, que es negro, muy semejante á la hoja de las anti- guas espadas espafolas del siglo 13, y de presentar los individuos de esta especie algunos caracteres distintos de los de la M. acaly- pha E. 5. | | Ojos: línea posterior muy curva hacia atrás; los Etéralas muy distantes de los medianos. Los dos laterales pegados. ] Epigino; el garfio larguito y naturalmente posado sobre un | surco, que deja en medio el escapo. Folium negro, gladiforme. Vien- esa tre negro con dos líneas gualdas longitudinales y Gado hasta pasar las hileras, ; | Raro Se Cefalotórax bastante convexo. Abdomen ovalado, un “poquito e convexo, manchado de pecas blancuzcas; longitud 3,5. - Gen. Epeira (1). Comprende este género numerosísimas especies, en las que los machos son mucho más pequeiios que las hembras. La tela es Perde fectamente orbicular. RE | Ra as AR —————e mm eee meme j 405PE aos « T E - ve o r E as (1) E. Simon, en su obra: Histoire naturelle des Araigades, dias Ce el nombre de Epeira, sustituyéndole por el de Arancus, que es más antiguo. Lo mismo hace con el de Zilla, de que isa Adelante hablaremos. ER RR & 3, R + a e Ee. o tm " Seade td ana + e is me e reto rms e me rm En la parte torácica Ilevan las Epeiras un oyuelo ó surco trans- - versal y no longitudinal, como las Mangoras. Los 4 ojos del me- dio limitan un espacio trapezoidal ó un cuadrado. Los laterales es- tán juntos y muy separados de los del medio. Labio:y láminas ma- xilares más anchas que altas. Patas I, 2, 4, 3. Epigino de la hem- bra provisto de un gancho y un escapo. El abdomen monta más ó menos sobre la parte torácica y ostenta encima cuatro impresio- nes ó puntos en forma de trapecio, cuya base mayor está abajo. En general son de movimientos pesados. 10. Epeira angulata Cl., var. nitidifolia nov. g: oculi medii fere a trapezium formantes cujus ba- sis major est infra. Anteriores medii remotiores a lateralibus, quam spacium ab eis relictum. Abdomen triangulare, valde la- tum, duo tubercula proferens ad superiora latera. Folium ni- grum supra fundum fusco-ochraceunr ; dividitur in duas par- “tes, altera supra, altera infra tubercula. Secunda pars, quac est - praecipua, constat duabus fasciis serratis, paulatim sese incli- nantibus et descendentibus usque ad mutuam conjunctionem. Postea jam conjunctae usque ad manillas nentes prosequun- tur. Utraque fascia incipit spacio infra tubercula aequivalente | amplitudini duarum fasciarum. Ebigynunt: clavus longus et — gracilis ab ipsa radice, duas curvas exhibens, quarum altera — est magna, altera vero tenuis; scapus altior, quam latior ; pars media adeo elata ut partes laterales, quae sunt angustiores. — Venter níiger cum duabus maculis albinis prope mamillas - nentes; Pedes 25", 24, 23, 17. Coxae, trochanteres, femora et — patellae nigrae. Tíbine fulvae et nigrae ; metatarsi ct ass an- a “nulis eta Putrague aliernatim (1). — sa: RE = TT. E. A REniato var, levifolia nov. — Folium de la forma de la “var. nitidifolia ; Pe seãalado unicamente por una línea parda; el + sm Ea O AEE ASA Es a VE A “E + «a ad po ai? À 4 A, 9 Ea K ET DA js EEE 2 k A e E 4 » - “ À, q » K x E inVelia à 2 o, ty e ma E “e , - e ha TE E q ç Te: 12 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA Ee rRa PTB) os interior del folium es pardo, como el resto del abdomen, que va sembrado de cerditas blanquizcas. 12. E. angulata, var. serifolia nov. — Cefalotórax leonado, liso; esternón escotado en la: parte superior, para hacer sitio al la- bio. Patas como la var. levifolia. Folium de la forma de la var. ai-. tidifolia. Dos bandas amarillentas, una ancha y transversal por de- bajo de los tubérculos, y otra estrecha y longitudinal, cortando por la mitad la primera y metiéndose en el interior del folium, figuran una cruz griega, cuya cabeza y piés se hallan en anpador sobre fondo de terciopelo negro. 13. E. angulata, var. afolia nov. — Abdomen todo pardo: borrado del todo el folium. Patas fuertes y largas; primer par 32. 14. E. angulata, var. castanea nov. — Todo” el octópodo es castafio ; en las estremidades de los fémures anillos oscuros. Abdo- men casi tan ancho como largo. Todas estas variedades son comunes en Setiembre y Octabre Tejen su tela en los matorrales y entre las pefias, á poca altura. No . tienen escondrijo especial al lado de la tela. El capullo ú ooteca se - reduce á una enorme torta de huevos aglutinados, cubierta por una madeja negruzca de cadarzo. 15. Epeira cruciata W alk. He haliado cuatro variedades qe Ee esta especie perfectamente aaa ai 16. E. eruciata, var. pallida nov.— o: oculi medii acquales, formantes trapezium, quod latiorem basim habet infra. Spa- cium inter anteriores, medios et laterales majus spacio inter il- los. Cephalothorax castaneus intense, imberbis. Abdomen trian- gulare elongatum, tuberculis humeralibus instructum; colore pallido ochraceo. Folium crucem formans, omnino ut apud É. diadema. Ebigynum : clavus in basi latus, dein contrahitur, in extremitate arrectus ; transgreditur scapum, sed tamen est. multo brevior, quam apud E. pita scapus humilis, SuRPE- I7. E. cruciata, var. una nov. — Cephalothorax et chelao “4 “4 9] — Pp. FRANGANILLO: ARANAS DE LA DESEMBOCADURA DEL MINO 13 o dê IS ND, 2 EO —— “ Jfulvae; pedum femora annulis nigris, nigrae etiam tibiarum “et metatarsorum extremitates. Color generalis fuscus. Cetera ut in var. pallida. Estas variedades no construyen escondrijo al lado de la tela, sino que con unos hilos doblan algo una hoja, ó de zarza ó de ce- - pa, escondiéndose debajo y arrastrando allí la presa, al modo de las Zillas para devorarla tranquilamente. Abundan mucho por jar- dines y huertas. Su talla es grande, casi como la de la E. angulata. El desove se verifica en Octubre y Noviembre. Capullo: es casi como el de la E. angulata, sólo que la madeja de cadarzo, que cubre los huevecillos, tiene color blanquizco. Sobre el capullo, suele colocar, adheridas, pajitas la sabia constructora. Habiéndome construido un capullo una de estas arafias en prisión, observé que, dejándose caer al fondo de la caja donde yo había echado pajitas, las iba cojiendo y subiendo una por una, para “ adherirlas a! cadarzo de su ooteca, I8. E. cruciata, var. Iberoi nov. (1) — Cephalothorax pedes- que pallidi; abdomen rubro-clarum, sine cujuspiam folii ves- tígiis. Reliqua ut in var. pallida, I9. E. cruciata;, var. erucincepta nov. — Abdomen habet in parte superiori tria macula albina ad modum trifolii. Cetera ut in var. pallida. 20. Epeira umbratica Cl. — Las he hallado ocultas debajo de la corteza de un tronco de árbol. Tienen el abdomen deprimido por encima, con cuatro pares de puntos. El macho es muy pare- “cido á la hembra. Dos variedades. E “21 E umbratica, var. obscura nov. q. — Ebiginum.: clavus “latus et brevis; scapus circularis cum duobus propugnaculis nigris, quae, scapum amplectentia, fere sese conjungunt in su- E E “beriori a Soda Abdomen ovale, fuscum, depressum supra, scis- a f a - o E" Pa Lam So a =, a - pat da a na +” , ú | ae t- Ea DI Dead o Co de á à ret o Ri SS O LTS AS PR E q RS Sac a DE a ÇA É O o o - “e na, J e. E q Emas É que Leo é ; a Ee va RES RSS O Roe A 14 BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA ç ss SAE sum et caniculatum in superiori margine; folium magnum obscurum cum encarpis semicircularibus ; venter niger, duas pallidas habens maculas. Pedes 18, 16, 15, IO. 22. E. umbratica, var. nigricans nov. — Totum arthropo- dum colore obscuro. Abdomen nigrum; folium fere deletum. Ebigynum: clavus angustus et longus; scapus parvus et pa-. rum distentus. E 23. E. cucurbitina Cl. — Macho y hembra tienen los hojos la- terales tan juntos, que parecen uno solo. Por eso tal vez F. dió á. esta especie el nombre de senoculata. A mí me gusta mucho más. el nombre que le dió Geer: Aranea viridi-punctata. La hembra, cogida en Junio, hizo la ooteca en Julio, estando en prisión. 24. E. Thadeus Hent. — Epigino : garfio muy ancho y corto; muy convexo, á modo de tapadera del orifício genital; redondeado en la extremidad, en cuya parte media se destaca una muy pe- quena lengiiita. Escapo muy bajo, cóncavo; de su mitad parte hasta oo las hileras una línea, como una cresta. Ojos: “ 2º «º. Abdomen verduzco; marcas (Véase E. Thadeus Emerton, obra citada). 25. E. dromedaria Walk. — Esta especie presenta aquí los si- . 3 guientes caracteres: Epigino de la hembra; garfio muy corto, an=* cho en la base, redondeado en la extremidad, acanalado. Escapo | bajo; partes laterales ensanchadas con una estría transversal. En la base del escapo dos chapitas negras alargadas transversalmente. Ojos: de los cuatro del medio los dos de arriba un poco más gran- des; los dos de abajo un poco más separados que los de arriba. Cefalotórax muy oscuro, cubierto de pelos blancos cortos; parte torácica perfectamente rectangular, siendo el lado mayor del rec-. ca tángulo el transversal, Esternón cordiforme, oscuro. Patas menu- E das; el primer par 12, leonado-rojizas. Abdomen : pardo, Ileno de pelitos blancuzcos muy cortos ; ancho con dos tubérculos muy pro- nunciados, agudos y oblicuos. Parte anterior termina en punta, de a “la que arranca hacia arriba un saliente, á manera de pequefia giba. RD Vientre oscuro.. | l dra a, É [11] Pp. FRANGANILLO: ARANAS DE LA DESEMBOCADURA DEL MINO I5 —— 26. E cornuta Cl. — He aquí las diferencias: Epigino: es- capo nulo. Tiene por tapadera del orifício genital un labio duro, “tan ancho, como largo; algo remangado hacia arriba y reforzado en la parte superior con dos vivos negros, córneos, á los dos lados. Ojos: los medios anteriores parecen un poco mayores que los medios superiores. Cefalotórax leonado. Patas ídem, con las ex- tremidades de los 5 últimos artejos pardas. “Todas las espinas ne- gras. Patas palparias cerdosas en los últimos artejos. Esternón — negro. Abdomen oval, convexo, comprimido lateralmente, cortado casi verticalmente por atrás. Folium pardo-oscuro, interrumpido hacia las dos terceras partes por una banda blancuzca horizontal. En la parte superior vese aislada por un semióvalo blancuzco una porción del. folium. Vientre casi negro con dos manchas en forma de arco á los dos lados. Patas: primer par IO. Cefalotórax 3,5. Abdomen, largura 6,5. 27. E. Sclopetaria Cl. — La representante de esta especie en las riveras del Mino presenta notables diferencias. Por lo cual pro- pongo el nombre de jacobea, con el que desearía se conociese la — nueva variedad de Epeira Sclopetaria, hallada por mí en esta re- gión. 28. E. Selopstaria Cl., var. jacobea Frang. (1), nov. var. — Ebigynum: parum longum, etsi non valde breve, albicans, “gracile a basi. Scapus valde parvus, concameratus, habens os " camerae ante et in ventre sepultum. É Oculi medii: in trapezium; basis longior in parte ante- riori; duo anteriores paulo majores. Laterales conjuncti et in quadam prominentia. - Cephalothorax: fulvo-rubescens; pars cephalica imberbis, ; praeter margines, ubi sunt pili albi brevissimi, ut etiam in — omni parte thoracica. C. T. dimidium millimetri longius ti- E = (1) Esta especie la describió Clerk en 1797 con el nombre, que lleva. Olivier la llamó en 1789 Aranea Undata. Blakwall en 1864 la dió el E Fang bre de Epeira sericata. Hoy se la lama Z. Sclopetaria. 16 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA PER biis primi paris. Sternum ovatum, obscurum. Pedes fortes et longi; spinae nigrae. Primus par pedum 22; coxae et tro- chanteres fulvo-rubescentes, caeteri articuli fulvi intense cum annulis pallidis; femora fulvo-clara ad primum dimidium, ad secundum Jfulvo-rubescentia. Pedes palparii fulvo-clari in pri- mis articulis et fulvo-rubescentes in postremis. Abdomen: ova- tum, fuscum, lanugine fusca aut albescente plenum. Folium símile cruci S. Jocobi, Ap. Venter obscurus cum duabus macu- lis pallidis, arcuatis ad utrumque latus. Gen. Zilla Son araíias, cuya talla oscila entre 6 y Iomm, Su tela es orbi- cular; pero un segmento de círculo carece de filamentos trans- versales, yendo por medio de él un hilo fuerte desde el centro á la morada de la arafia. Al caer la presa en el sedoso cepo, baja la arafia, la embiste y la mata con su veneno: después, unas veces la coje y lleva arrastrando á su escondrijo, donde la chupa; otras, primeramente se va á descansar de su combate, luego vuelve por élla y la conduce á su casita, para devorarla descansadamente. He visto telas casi perfectas; aunque de esto nada digan Si- mon, Emerton, etc. La morada habitual de estas arafias es Proa tubo de seda, abierto por los dos lados. En Agosto y Setiembre, |. al echar yo en las telas de las Zz//as moscas, he visto bajar corrien- do á los machos, que son del tamano de las hembras, después que éstas ponen; porque, antes de la puesta, las hembras son mucho mayores que los machos. Ponen dos veces, una en Marzo, y otra en Octubre. La ooteca es simple, de tejido homogéneo, muy adherida á los sítios en que se halla. 29. Zilla X notata Cl. (1). — He podido observar dos varie- Ea Ste dades de esta especie. | ce; Pre HP im (mm , 4 (1) V. Emerton, obra ya citada, p. 325, 6 Simon: Zes Arachude france, t. 1.er, p. 140 “3 P. FRANGANILLO: E RRAÍIAS DELA DESEMBOCADURA DEL MINO | 17 Var. chelata nov. — Chelae sat longiores laminis maxillari- bus, praesertim in 8. Oculi medii rectangulum formantes, longiorem quam latiorem, et infra paulisper magis dilatatum. — Ebigynum jfeminae sine clavo; scapus transversus, niger et sat visibilis. Bulbus palborum in miare niger et complicatus. Var. parcechelata nov. — Chelae vix longiores laminis ma- xillaribus. Bulbus palporum in à albicans et simplex. Tela fere perfecta ; sed a centro exit solitarium filum, quod ad ara- neae nidum pervenii. | Gen. Linyphia De este género he identificado las especes siguientes : 30. Linyphia marginata C. K. — Vive en los tojos y mator- rales. 31. L. pusilla Sund. — Vive en los pinos. 32: L. triangularis CI. — Vive en ER SRS | TI. SALTICIDAE 33. Synageles venator Lc. 34. Synageles ovatus Fr. — Omnia ut Synageles venator — praeter sequentia: Abdomen parte superiori albam pubem ha- — bens inter quam maculae nigre apparent, magnum ovalum “ longitudinaliter efformantes; parte inferiori obscurum. Pla-. — strum fuscum alba ago é plenum. Abdomen : long. 5; lat. 2,5. — Long. tot. 8. 35. “Salticus trilineatus Fab. — La hembra: longitud total de 6-7 milímetros; cefalotórax negro en la parte torácica, con tres po “líneas longitudinales negras; abdomen negro con tres líneas longi- “ tudinales blancas muy pronunciadas , patas leonadas. : o 4 SI «id “ a: “ é sa a sa 36. Euophris frontalis Walk. — Tibia cilíndrica en toda su o -. - ue a” . 4 e . a - - à » . E. RE a a PR Ev, = a da bios Ee » : o) Ele E EN “ Soo | I8 BROTÉRIA : SERIE ZOOLUGICA longitud. Long. tot. 2. Cefalotórax leonado rojizo; parte toráci- ” ca con dos líneas negras longitudinales. Patas y quelíceras y plas- trón leonados. Patelas sin espinas. Abdomen ceniciento: encima manchas negras en series longitudinales. En unos individuos las manchas de la línea central semejan grupitos de comillas horizon- tales; en otros figuran triángulos como los de Exophris rufibardis Eira. 37. Attus sex-signatus Fr. Species nova? -—- Cephalothorax : long. 2,5; lat. 1,5. Pedes 4, 1, 3, 2. Tibia et patella wi sat bre- viores tibitis et patellis iv. Tibia im crassior tibia Iv in basi et in dímidio; in extremitate vero utraque est codem modo crassa. Quam ob rem praesens species non Rad ad genus Euo- phris. | Differt etiam ab speciebus notis generis Attus ias alia, co quod secundus par pedum sit aliquantulum brevior tertio. Clypeus, ut oculi medii anteriores. Cephalothorax obscurus ; abdomen infra pallidum, supra Jfuscum cum 6 punctis albi- nis; quorum duo inferiora remotiora et visibiliora, duo vero anteriora fere dixeris lineas tronsversales. É Habitant in cyperaceis aestuariorum: ín his plantis con- struunt suas oothecas ex delicata serica, ubi manent occul- tae. Oothecae constant 4o ovis sine adherentia, sed delicatissi- + » . ho J “ É; o? t+ yes 3 ma tela involutis. Solent esse-tres aut quatuor oothecae, siccis foliis protectae. r 38. Ballus sociabilis Fr. Species nova? — Pedes Iv et WI sine spinis ad artículos. Pedes 1 cum unica spina ad partem infe- riorem metatarsi; cum duabus ad partem inferiorem tibiae. Pedes 1 cum 4 ad partem inferiorem tibiae, in duabus lineis; cum 2 ad metatarsum, in duobus planis. Cephalothorax : long. 2; niger. Abdomen: 3,5 longitudinis; pallidum infra ct obscurum supra, sine ullo alio colore. Chelae q airquanaa ta prominulae. 7 Vivunt in cyperaceis aestuariorum; nidum oothecamque laborant juxta nidum et oothecam speciei Attus sex-signatus, mense Junio. / mo 4 í Epa e: . ER Y En x EL 1 E: PRANGANILLO : ARANAS DE LA DESEMBOCADURA DEL MINO OQ 39. Salticus formicarius Geer. — Abdomen oscuro con una banda en la parte superior, compuesta de dos cenefas desvaneci- das, una blancuzca y otra leonada; arqueadas hacia adelante. Ce- — falotórax negro. Hembra; quelíceras cortas y verticales. Vien- EE tre oscuro. Palpos blancuzcos. Long. total 4"", Su nido al lado del — Attus sex-signatus. Adulta en Junio. . 40. Heliophanus cupreus. C. K. — Cojidas en apto debajo Ee “de las piedras junto á sus ootecas. - - 41. Calliethera unispina Fr. Species nova? — Cephalothorax fuscus cum 4 maculis e pubi alba in dimidio, una longitudi- nali inter oculos medios anteriores; ornatus circum fascia e pubi alba. é: “"Abdomen: in parte supero-anteriori arcus albus, e cujus centro et ad millimetrum distantiae hujus egreditur linea al- bida, quae usque ad mamillas nentes pervenit. Ad utrumque “hagus lineae latus apbparent duae fasciae duoque puncta colore etiam albido, efformantibus cum illis duabus praedictis Jfasctis e — quandam veluti sagittam. h - Plastrum nigrum cum pilis albis. Long. tot. 6,5. Pedes; “int metatarso unica spina ad extremitatis partem OS 8 rem. (1); colore fulvo-rubro, si excipbias maximam femoris “partem, ubi color pallidus habetur. Long. 4, 1, 2, 3. Pedes ma- xillares pallidi. a spa OA. 42. Icius minianus Fa nov. spec. — Non potui hanc speciem E. identifi care cum aliqua ex hactenus descriptis. En ergo des- — criptionem. A Ed Abdomen colore saccharis crustae Pas parte supe- e transversali; Eeprque. engulas cum vertice deorsum ejusdem a “a Hoc est praecipuum discrimen inter hanc speciem et Calliethera o — albi, qui non tanguntur; postea io é cum basi crassiori > Cephalothorax: long. 2; fulvo-obscurus, imberbis. Abdo- Es men Tong. 3. Pedes fulvo-pallidi: 4, 3-1, 2. Pedes maxilares albidi. ! Pedes 1v duas habentes spinas in inferiori parte tibiae, a: gitudinaliter inter se separatas. Oculi dorsuales inter se remo- tiores, quam a lateralibus. Nidus et ootheca sub lapidibus. 43. Philaeus stellatus Fr. — prsdlária huic eg Philacus chrysops Poda. dó: Cephalothorax habet long. 3,5; abdomen 3. Ns be dum maxillarium exornatum alborum pilorum flocco. Cophalothorax niger, ornatus ad basim duabus fasciis al- bis. Im dimídio dorsualium oculorum parva stella alba. j Abdomen cinereum cum castaneis maculis. Oculi dorsua- les inter se remotióres, quam a lateralibus anterioribus. 44. Calliethera scenica Cl. — Esta especie se encuentra sobre las paredes expuestas al sol, desde los primeros días de primavera. | HI. THERIDIIDAE 48. Th. ecruciatum Walck. 49. Th. crypticolens Walck. ! 50. Th. benignum Lister.. 45. Theridium tinetum Walck. 46. Th. cinereum Lister. 47. Th. rufum Walck. 51. Latrodectus malignatus Walck. — Arafia. grade ye! da- fina; abunda mucho. IV. THOMISIDAE “52. Thomisus piger Walck. | 55. Th. cristatus Walck. 53. Th. fucatus Walck. | 56. Thalbas Gmelin. 54. Th. floricolens Walck. | 57. Th. onustus Walck. e V. DYSDERIDAE 2 58. Dysdera erythrina Walck. | 60. S. florentina Rossi. | Ee aa 59. Segestria senoculata Wal. | 61.S. pusilla E. Sim. ge E a Tr A PE NE cade, 0 4 PAS » NE 7] P. FRANGANILLO: MRARAS DE LA DESEMBOCADURA DEL MINO 21 a - sa VI. UROCTEIDAE 62 Uroctea Durandi 1.. D. | 63. Oecobius cellariorum Du- gês. VII. LYCOSIDAE | 64. Lycosa tarentula Latr. | 69. L. insularis Emerton. — 65. L. cinerea Sund. 70. L. pratensis Emerton. 8 66. L. nigroventris Latr. 71. L. piratica Walck. — 67. L. pallida Emerton. 72. Dolomedes mirabilis Wal. - 68. L. communis Emerton. 73. D. fimbriatus CI. VIII. OXIOPIDAE 74. Oxiopes heterophthalmus Latr. IX. AGELENIDAE de “75. Tegenaria domestica Wal. | 77. Agelena labyrinthica CI. 76. T. agrestis Walck. X. PHOLCIDAE Per ss? Pe A | E Tot PS APR LI O Na 78. Pholeus phalangioides Walck. *” XI. DRASSIDAE 82. Cl. holoserica Walck. 83. Micrommata virescens Cl. 79. Clubiona atrox Walck. É “ 80. Cl. lapidicolens Walck. E: 81. Cl. corticalis Walck. 84. Chiracanthium punctorium Villers. — En Otono á cen- - tenares sobre los tojos y ciperáceas. Son de talla muy grande. XII. ULOBURIDAE — 85. Uloburus pseudacanthus Frang., species, ut videtur, nova. - — En ratio nominis: cum haec species est resupina in tela, a E ai passim aculeis horrere ; qui nthil Gujds sunt, nisi his- pidae scopulae spinas simulantes. edi; antici in nb e rectam cum lateralibus minoribus. Postici in lineam procur vam, quorum medii inter se remotiores, quam a lateralibus. Mediorum area antice quam postice angustior. Maxillae paulo inclinatae. Pars labialis coram maxillis. Oculi Sun e et medii anteriores aeguales. Pedes: 1, 4, 2, 3. Calamistrum in metatarso Iv bene evolutum, oeciapuns tantum dimidium longitudinis partis superioris. Im superiori parte tibioe 1 etr ad dimidium unica spina valde visibilis. Abdomen ovatum, alba pubi ornatum. Cephalothoras : k a long. 2; abdominis long. 5. E Differt ab Ulloburus Walckaenerius: q) oculis; b) longitudi aa ne calamistri; c) tibiis 1 et 1. | a EA e KA | Joaquim Filippe Nery Delgado Président du Service géolopique du Portugal 1835 — 1908 % Joaquim Filippe Nery da Encarnação Delgado naquit à El- — vasle 26 mai 1835. A I'âge de 7 ans il eut le malheur de perdre son pêre, colonel d'artillerie, ayant prit une vive part aux évênements militaires et politiques de son pays. Une de ses sceurs avait épousé Iofficier du génie Gilberto Antonio Rolla, un patriote aux idées larges, qui prit son jeune beau frêre sous sa protection et l'emmena aux Açores lorsqu'il y fut envoyé en disgrâce en 1843. En 1844, il rentra en Portugal et habita Lisbonne avec son beau frére qui postula pour lui Ventrée au Collêge militaire, ou il fut admis cette mê- me année. Il suivit ensuite les cours de "École polytechnique et de PÉCco- “Je de l'armée, ainsi qu'un cours d'une année sur l'exploitation des mines et la docimasie, qui avait été créé à École polytechnique. En 1856, ayant le grade de sous-lieutenant du génie, il fut attaché au - Ministêre Ea travaux publics, et adjoint à la commission chargée d'étudier les mesures à prendre contre les innondations du Mondégo. En Aoút 1857 fut fondée la Commission géologique ayant comme di- recteurs à titres égaux Carlos Ribeiro etle Dr. Pereira da Costa. Le premier était 'homme d'action, 'observateur sur le terrain, tandis que le deuxiême était versé dans les sciences biologiques, indispensables à I'étude géologique. Un mois aprês la fondation de cette institution, Nery D elga- — do y était attaché comme membre adjoint et il y resta, jusqu'à la fin“de ses — jours. : La Commission disposait de crédits étendus, les excursions étaient de vraies campagnes, se prolongeant pendant plusieurs mois et auxquelles pre- - E Voo Po qe Sa, “nait part tout le personnel de Vétablissement. A cette époque, la géologie du pays était à peine ébauchée, les obser- E vateurs devaient forcément s'occuper de tout ce qui se présentait à leurs “regards. Ce fut une bonne école pour Nery Delgado qui étudiait des su- pe variés, autant sur le terrain que dans le cabinet, ou il s'initia à la pa- “léontologie sous la direction du dr. Pereira da Costa. Carlos Ribeiro avait fait des essais de coloriage de cartes partielles, ” “al s "agissait de les étendre à la totalité du pays, ce qui ne fut possible que “lorsque on posséda une carte géographique générale suffisamment exac- tes Cette base géographique fut terminée en 1865 par la Direction des tra- + t q - EA mo ç pá = ta A a dISS ; e DR A e DA F 2 ! 4 es ] E VER A ç Eres ad. ANS ENO > O Spa + 088 5 em - BRAS “ARS DR 1 o PE E STA “ie e ” Re io % TA es E És e bo re * ARS o ps e me 24 BROTÉRIA : SERIE 2ooLOGICA DS 2 AR R vaux géodésiques, et I'année suivante C. Ribeiro et N. Delgado firent | 8 une reconnaissance générale du pays en vue de son tracé géologique. j Ce fut à cette occasion que N. Delgado fit son premier travail indé- pendant, le levé géologique de la feuille 19 (Peniche) à Véchelle de 1:100.000, - qui ne fut pas terminée. Cette étude amena à ['exploration de la grotte de Casa da Moura. Sa premiére publication concerne donc le Préhistorique, et il garda toujours un vif intérêt pour cette science; mais c'est I'étude des terrains paléozoiques qui le captiva le plus complêtement et à laquelle il travailla jusqu'ã sa mort; c'est elle qui constitue véritablement son ceuvre. Malgré "immensité de la tâche de la Commission, il se produisit une mé- sintelligence entre les deux directeurs qui devinrent des ennemis irrécon- ciliables, et la Commission fut dissoute en février 1868. Le dr. Costa retourna à École polytechnique tandis que C. Ribeiro et N. Delgado furent chargés de continuer les études ayant trait au tracé de la carte, à V'étude du Paléozoique, et de faire un rapport sur I'arborisa- tion générale du pays. Le Service géologique fut rétabli une année plus tard, comme Senhas de la Direction générale des travaux géodésiques, et Nery Delgado re- prit ses fonctions d'adjoint jusqu'à la mort de Carlos Ribeiro, auquel il succéda comme chef, en novembre 1882. Cet établissement eut à subir d'autres modifications dans sa forme, . mais elles n'eurent qu'une faible influence sur la marche des études, le per- sonnel ne changeant pas, et Nery Delgado resta à sa tête jusqu'à sa mort. Son titre changeait, mais ses fonctions restaient sensiblement les mêmes, qu'il ait été qualifié de chef, de directeur ou de président. Dês son entrée comme Directeur du Service géologique, N. Delgado, aidé de ses collêgues, écrivit un exposé de l'état des connaissances géologi- . ques du Portugal et des moyens de les régulariser et de les compléter. Il | donna de l'uniformité aux titres des mémoires in 4.º publiés par le Service: et commenca la publication d'un recueil in 8.º destiné à grouper les travaux peu étendus. Il porte le titre de Communications de la Section des travaux géologiques, changé plus tard contre celui de Commission. Comme son prédécesseur, il continua de recourir à la collaboration gra- cieuse de spécialistes étrangers à I'établissement, grâce auxquels on put pu- blier des monographies d'une haute valeur scientifique sur les Vertébrés, les Mollusques, les Echinodermes, les Polypiers et la flore du Mésozoique et du Cénozoique. tis L'extension donnée aux publications amena leur échanze avec celles de. Es nombreux établissements analogues et de nombreuses sociétés géologiques | de Vétranger, de sorte que la Er aê du Service augmenta aptdgeniço: | et à peu de frais. . Ras A Sur Nery Delgado possédait une vertu essentielle à un géologue: la pao tience, d'oú déconte la persévérance. Ses études minutieuses avec le dr. a o Pt 24 97] / À Ê É 5 RE APRE VOIP O (e DER E + | , q > Ne — P. CHOFFAT: JOAQUIM FILIPPE NERY DELGADO 25 Costa lui avaient fait voir qu'il ne faut pas négliger les documents incom- plets, auxquels des découvertes fortuites viennent parfois donner une va- leur inattendue. Les piéces exposées au public dans les collections d'un Service géolo- gique officiel ne constituent qu'une partie de sa valeur, et il en est de mê-. me de celles qui ont servi de base à ses publications. Il en est d'autres, non moins importantes quoique beaucoup plus mo- destes, qui s'accumulent peu à peu dans les tiroirs. Elles n'auraient pas de valeur dans une collection particulitre, car elles n'en acquéreront que peu à peu, par l'adjonction de piêces complémentaires, et il est possible que leur utilisation se fasse par une génération postérieure à celle qui les a ré- coltées.. Cette continuité du travail par plusieurs générations est un des grands avantages des collections publiques sur les collections particulitres. Malgré Vétat défectueux des locaux ou sont installées les collections du Service géologique, elles ont pris une grande extension sous la direction de Nery Delgado. Le rapport de 1900 évalue leur surface à 1200 mêtres carrés. Leur transport dans un autre local ne pourrait s'effectuer qu'avec des précautions nécessitant un personnel dont on ne dispose pas. Dans l'intérêt de la connaissance géologique du Portugal et dans celui “de la science en général, il est vivement à désirer que ces collections ne soient pas partugées ou transportées, ce qui serait à peu de chose prês leur perte, mais que des mesures de conservation soient prises pour éviter les inconvénients du local. D'un caractêre doux et affable, Nery Delgado aimait à rendre ser- vice; il s'est attiré l'estime et la reconnaissance d'un grand nombre de ses compatriotes, et les encouragements ne lui ont pas fait défaut. - Na été élevé aux plus hautes positions du corps des travaux publics, ou de nombreuses charges honorifiques lui furent confiées, nous citerons entre autres sa nomination au Conseil des monuments nationaux. Il fut chargé de représenter le Portugal au Congrês international de Pa- ris (préhistorique) et aux Congrês géologiques de Bologne, “de Londres et de Zurich. Son avancement dans le cadre militaire fut rapide, car il fut mis à la re- “traite en 1899 avec le grade de général de division. Il était grand, croix de "Ordre Militaire de S. Bento d'Aviz, comman- E deur de POrdre d'Isabelle la Catholique, officier de "Ordre de la Légion | — d'Honneur, officier de "Ordre de la Couronne d'Italie, et avait reçu des mé- - dailles dans toutes les expositions internationales auxquelles prit part le - Service géologique. L'Académie des sciences de Lisbonne lappela à elle comme membre RE E rios acting? en 1875 et comme membre effectif en 1884, en remplacement de Carlos Ribeiro. lt fut vice-président de la classe des sciences -mathé- Re dy Se Sa , : É, é: 26 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA % Sd! a Co RES RP O RR o o a matiques, physiques et naturelles et président de la commission de rédac- a tion du journal de cette classe. ; Parmi les nombreuses sociétés savantes dont il faisait partie, nous ci- terons en Portugal I' Association des Ingénieurs civils, "Institut de Coimbre, la Société Portugaise des Sciences Naturelles et la Société de Géographie de Lisbonne, dont il fut vice-président, tout en étant président de la section de géologie. A Vétranger, il était membre correspondant de Institut Géo- logique de Vienne, de la Société Académique franco-hispano-portugaise de a Toulouse, de la Société des Sciences Naturelles de la même ville, de la So- ciété Anthropologique de Berlin, des Académies des Sciences de Madrid et de Barcelone, de la Société Géologique de France, de la Société Géologique Italienne, de la Société des Antiquaires de Londres, de la Société Géologi- que de la même ville, de la Société Géolozique de Belgique, etc. Nery Delgado avait épousé en 1860 D. Maria Ricardina Augus- ta da Fonseca, dont il eut trois filles qui Vaidêrent souvent dans ses tra- vaux en faisant la traduction ou la copie. En 1906, il eut le malheur de per- dre Vainée, aprês une longue et pénible maladie. Ce fut pour lui une terri- ble secousse qui altéra profondément sa santé et dont il ne se remit pas. complétement, mais il n'en restait pas moins fidêle à son poste, donnant au e personnel de I'établissement l"'exemple de la ponctualité et de amour du travail. | En été 1908, il alla vérifier sur le terrain les observations de son collec- teur, comme il avait "habitude de le faire chaque année, mais il avait trop o compté sur ses forces. Au retour d'une excursion dans les environs de Bus- saco, il fut frappé d'une congestion pulmonaire qui Fobanta à sf da sa famille en séjour à Figueira-da-Foz. | Son collecteur s'y étant rendu, ses dernitres paroles furent une ques-. tion sur les recherches dont il 'avait chargé, etil s ted gn tranquillement, le 3 aoút 1908, à l'âge de 73 ans. qe. Il fut inhumé à Lisbonne, au cimetitre de Prazeres, dans un caveau de famille qu'il avait fait construire aprês le décês de sa fille. Sa mort fut calme comme Pavait été sa vie, partagée entre les satisfac- tions qu'il puisait dans la science et les joies et les soins d'une famille sa- 2: chant comprendre ses aspirations et apprécier son ceuvre, e IH a été un observateur, dans un pays ou les travaux d'observations a sont rares et peu appréciés; son nom restera à jamais attaché à la géologie du Portugal, à côté de celui de son maitre et ami, Carlos Ribeiro. : 4 ta o =% o! Nous donnerons un aperçu. rapide de Voeuvre scientifique de Revo Delgado, tout en exprimant Hespoir qu'un spécialiste se Cana, un ouro de Vanalyse des travaux ayant rapport au Eafeo saint + O) E >[5] | P. CHOFFAT: JOAQUIM FILIPPE NERY DELGADO 27 Travaux d'ensemble sur le Portugal. — Nous parlerons en premier — Jeu de ses travaux embrassant |'ensemble du Portugal. Ce sont: un mémoire - sur le reboisement général du pays, élaboré en commun avec Carlos Ri- | beiro, et publié en 1868, et la carte-géologique publiée par les mêmes sa- — Vvants en 1876, et refaite à nouveau en 1899 avec I'auteur de ces lignes. Le mémoire sur le reboisement (2) est basé sur les réponses à un questionnaire envoyé par I'Institut géographique aux ingénieurs des travaux “publics et des mines, aux ingénieurs géographes et aux sylviculteurs. Il avait pour objet les-sables du littoral, les terrains marginaux, les sommets des montagnes, les bassins d'alimentation des torrents, les lendes et les ter- rains incultes ou inhabités. Ces données furent coordonnées et complétées par les deux savants géologues, qui en firent jusqu'ã un certain point une description de géogra- phie physique, et actuellement encore, ce livre est consulté avec fruit par les sylviculteurs, les agronomes, les géographes et les géologues. Un pareil travail constituait une bonne préparation au levé de la carte géologique, qui fut publiée huit années plus tard (5). Nous remarquerons qu'ã cette époque il n'existait de cartes géologi- ques que pour deux ou trois contrées restreintes, et encore n'étaient-ce que des ébauches três précaires. La partie portugaise de la carte de Ver- neuil et Colomb, publiée en 1864, est faite d'aprês les travaux de Sharpe et des ébauches communiquées aux auteurs par Carlos Ribeiro. Ce sont la région comprise entre le Tage et le Douro, tracée sur la carte militaire de James Wyld (échelle 1:480.000), et la province de Alemtejo sur la. carte de Bbnnet (échelle 1:833.333). (1). En 1887, le ministre des travaux publics ayant ordonné la réimpression de la carte géologique, Nery Delgado engagea Vauteur de ces lignes à prendre part à sa revision. Ce fut un travail presque entigrement nouveau (43), car il est basé sur le coloriage des feuilles de la carte chorographique - à Véchelle de 1:100.000, tandis que la premitre carte a été en majeure par- - tie levée directement à l'échelle de la publication, le 500.0008, La classification des terrains a naturellement aussi subi de grandes mo- difications. | | " Paléozoique. — L'étude stratigraphique de contrées encore inconnues - pour la science ne se fait pas sans que Ion soit amené à modifier ses opi- - nions sur le classement des strates qui les composent, au fur et à mesure que Ton y découvre des faits nouveaux. Il est naturel que ce soit principa- lement le cas lorsque Ion a affaire à une étude aussi compliquée que celle “des terrains paléozoiques, ou des massifs puissants sont en général dépour- pn vus de fossiles, et qui présentent une répétition des caractêres pétrogra - - Phiques dans des étages différents. . — TE e e 2a e ' e 0d: Delgado: Elogio historico do general Carlos Ribeiro, p. 20. 28. PROTÉRIA segu zoorocica RELA [6]. ; Nery Delgado exposa en 1870 ses premitres vues sur la clasmficá- tion des terrains paléozoiques, en trois petits fascicules (3). Le | premier | contient une brêve description de la totalité du groupe, le deuxiême et le $ troisiéme une description plus détaillée des «terrains métamoiphiques> et . du Silurique. J'ignore les motifs qui empêchêrent l'auteur de terminer ce tra- vail, mais lorsqu'ã la fin de sa carriêre il commença la publication d'une des- cription beaucoup plus détaillée des mêmes terrains, la mort | arréta au point ou. il en était resté en 1870. En 1876, il faisait connaitre les schistes à Nereites de S. Domingos dans . le Bas-Alemtejo (4) et les attribuait au Silurique inférieur. L'ãge de ces schistes devint une de ses principales préoccupations; il en- tretint à leur sujet une correspondance suivie avec différents savants et reprit par deux fois leur description. Nous reviendrons plus loin sur ce sujet. Cette faune de-S, Domingos, aprês avoir été placée dans le Silurique in- férieur, fut rangée dans le Dévonique, ce qui est encore le cas pour la carte géologique de 1889, tandis que dans son dernier mémoire, il la considêre comme faisant partie du Silurique supérieur. Ces divergences ne sunt pas dues à de nouvelles découvertes, mais bien à des différences d'interprétation. IH en a été de même pour une faune analogue qui se trouve en Allema- gne, dans le Fichtelgebirge; lã aussi son âge a été le sujet des plus grandes divergences entre les savants qui s'en sont occupés. La partie stratigraphique de ce mémoire de 1876 contient une descrip- tion succinte de la totalité du Paléozoique de PAlemtejo. En 1885, nous le voyons publier de volumineuses études sur les Bilo- bites et formes voisines (24 et 25), ces corps singuliers que Ion a voulu rapporter à de simples traces d'animaux, tandis que Delgado soutient la théorie qui les considêre comme des moules d'organismes, probablement des algues, Il revient sur ce sujet en 1903 (47) et dans Vintervalle, il décrit un trilobite géant du Silurique de Vallongo, en lui npnands la dénomina- tion de Lichas KRibeiroi (35 et 42). A la même époque, il annonce une découverte d'une haute importance, celle de fossiles dans le Cambrique de Villa-Boim, à "Ouest d'Elvas (37. En 1892 on n'avait trouvé que des restes d'algues, que Mr. Wences- lau de Lima décrivit sous le nom de Helviensia Delgadoi. Ces emprein- tes sont peu probantes, mais elles constituaient un indice qu'il s'agissait de poursuivre, et trois années plus tard. (41), Nery Delgado avait la satis- faction d'annoncer au monde savant la découverte d'invertébrés de la fau- ne primordiale, dans des strates inférieures à cias qui avaient fourni' les | algues. € H y fit faire ensuite des travaux d'exploration considérables et en 1904 (49), il décrivait une des faunes les plus importantes de ces premiers té- moins de la vie sur la terre; c'est une faune de Crustacés, de Mollusques | et de Brachiopodes. J'évite le mot «apparition> car la perfection et la va- E o “a e: E 7] E P. CHOFFAT: JOAQUIM FÍLIPPE NERY DELGADO 29 E ] riété des formes qui la composent sont une preuve qu'ils doivent avoir eu — des précurseurs. E Les vues “de Nery Delgado sur la classification du Paléozoique por- E | tugais se sont naturellement modifiées progressivement, au fur et à mesure — de découvertes nouvelles en Portugal ou dans d'autres régions, et chacune R de ses publications: contiént un reflét de ces modifications, mais on peut ] pourtant distinguer trois périodes dans ses essais de synthêse. E: Le premitre est résumée dans son exposé de 1870 et dans la légende E de la cárte de 1876. La deuxiême correspond à Ja légende de la carte de “1899, tandis que la troisitme date de 1905, c'est-à-dire de la description de - Ja faune primordiale. A A cette époque Nery Delgado, cédant aux instances de ses amis, ê , comprit qu'il était temps de résumer une “derniére fois ses observations sur le Paléozoique. | Il commença par un fascicule in-8.º (51) comprenant 1'Archaique, le Précambrique et le Cambrique. Un petit tableau (page 62) indique claire- “ ment la relation entre ses nouvelles vues et sa classification de 1899, ainsi e. qu'avec les classifications adoptées en Espagne par la Commission géologi- É que et par J. Macpherson. ( a -— La description du Silurique ne pouvait pas être renfermée dans un dg quadre aussi restreint, et son élaboration demanda plus de temps que Nery É Delgado ne Vavait supposé. : E: Elle donna lieu à un magnifique mémoire in-4º (54), cdntênadt des car- 4 ess et des profils des trois régions ayant fourni les matériaux les plus pro- E “bants pour la classification: Paffleurement de Vallongo et son prolongement - à. Felix, celui du Bussaco et celui de Barrancos. La tectonique des deux premitres régions est d'une complication re- “marquable, surtout celle du Bussaco. Son prolongement par Penacova et Goes est encore davantage ; Nery Delgado avait Iintention de la dé- — crireet c'est en vérifiant les levés qu'il y faisait faire qu il contracta la ma- E ladie qui devait lui être fatale. É: - U avait encore un autre travail entre les mains, la description de la “faune” des schistes à Nereites, qu'il avait reprise à différentes époques. A g “Nous avons vu qu'en 1876 il avait déjá publié un premier mémoire sur “ce sujet, avec deux planches de fossiles. A la suite de nouvelles récoltes, il A “fit faire, deux ou trois années plus tard, 32 planches en phototypie et en ré- E “ digea la description. L'exécution de ces planches ne le satisfit pas et il pouipençã. une nouvelle seseu proa avec 51 planches, bien supérieures aux E EE: .-Ce Grevall fait à bâtons cOtpiás est presque terminé; il en fit même A “are Cotidiano une pRgE tetra en ErpRutais, dont E a eder le ma- MA E 30 BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA | | Edgar +. dont le manuscrit est terminé, mais qu'il a résumée et modifiée dans son grand mémoire sur le Silurique, de 1908. | Ajoutons qu'il a remis à Mr. F. Priem, de Paris, de nombreux débris | d'un poisson, Plectrodus mirabilis Ag., dont ce savant fera la description. Ces échantillons, qui contiennent .aussi des débris d'invertébrés, provien- nent du Silurique supérieur de Laundos, sur e prolongement de Vafileure- ment de Vallongo (1). Tertiaire et Quaternaire. — L'étude du Paléozoique de la chaine du Bussaco amena Nery Delgado à étudier les dépôts de grês et de galets qui les recouvrent partiellement. | Une partie de ces dépôts est sédimentaire et appartient soit au Créta- cique, soit au Tertiaire, tandis qu'une autre partie, incohérente, est beau- coup plus récente. Nery Delgado y découvrit un bloc de quartzite ar- rondi, présentant le polissage et les stries glaciaires, ce qui lui fournit "'oc- casion d'émettre des considérations sur I'époque glaciaire en Portugal (40). Préhistorique. — Nous avons vu que la premiére publication de Nery Delgado concerne le Préhistorique. C'est sa description de la grotte de | Casa da Moura (Cesaréda), publiée en 1867 (1). Lorsqu'en 1878 il fut décidé que le Congrês international d'Antropo- logie se réunirait à Lisbonne en 1880, Carlos Ribeiro demanda à son fidele collaborateur de prendre part à sa préparation, et celui-ci dut y vouer à peu prês tout son temps. Ses recherches ne fournirent pourtant matiére qu'ã deux publications, une courte notice sur la grotte de Cesaréda, dans laquelle il fit de nou- velles fouilles, et sur celle de Furninha prês de Peniche (11), qui as en ou- tre 'objet d'une description spéciale (12). | Il y apporta toute la conscience et la minutie qui étaient dans son ca- ractêre, et l'on peut dire que la description de la grotte de Peniche, qu'il. p considérait comme encore intacte, est un modêle d'exactitude. I n'est donc pas surprenant que ce savant se soit vivement ému de critiques faites à la légere dans ces derniêres années, dans lesquelles il croyait voir le reproche de ne pas avoir récolté tous les ossements humains que cette grotte contenait (52), Les fouilles de Furninha lui fournirent une riche faune quater: naire, dont. il donna une liste pRevisoioa qui, avec celle de Cesaréda, constitue à peu prês tout ce que Jon savait à cette époque sur les vertébrés quaternaires du Portugal. Un point particulitrement important est la constatation de la présence de l'hyêne rayée (Hlyena vulgaris). ] Peu de temps avant sa mort, il confia "'étude des vertébrés quaternai- | res du pays à un savant spécialiste français, Mr. Harlé, qui fait remar- (1) Voyez Systême silurique, 1908, p- 98. “ É tra ha tl hs ia À À nc Dé sóod cdaá nc Sadi GU ca 6 a m . a [9] P. CHOFFAT: JOAQUIM FILIPPE NERY DELGADO 31 quer que Furninha présente un intérêt tout spécial, parce que c'est un gi- sement de quaternaire ancien. Or, si les faunes quaternaires relativement récentes (faunes à ours des cavernes, renne, etc.) sont bien connues, du moins en France, les faunes anciennes le sont beaucoup moins. Elles ne V'étaient même presque pas au moment de la découverte de Furninha. Nery Delgado prit une part active au Congrês de Lisbonne, dont il fut vice-président, et ou il défendit -vivement la thêse de Ianthropopha- gie chez les habitants de la grotte de Furninha (14). | Aprês la mort de Carlos Ribeiro, le Préhistorique fut relégué au second plan dans le programme du Service géologique, jusqu'ã ce qu'il en soit éliminé, en 1893, par la création du Musée Ethnologique. La majeure partie des belles collections anthropologiques du Service “datent de l'époque de préparation au Congrês de 1880, mais clles ont pour- tant été augmentées sous la direction de Nery Delgado; nous citerons en particulier les nouvelles études sur les Kjokkenmoeddings de la vallée du Tage, par Paula e Oliveira, et les recherches de ce jeune anthropo- logiste sur des cimetiêres romains des environs de Cascaes, étude inter- rompue par le décês de son auteur. Les travaux de Nery Delgado ultérieurs au Congrês sont des étu- des d'occasion, des visites rapides aux grottes de Santo Adrião [Trás-os- “ Montes] (31) et de Carvalhal d'Aljubarrota [Extremadura] (32), un rap- port sur le Congrês international de Paris, de 1889 (33), et une recherche “sur les soi-disants silex taillés d'Otta (30). Cette derniêre ne l'amena pas à un résultat définitif, et il affirme seu- lement ne pas avoir rencontré de silex taillés intentionnellement dans fes dépôts tertiaires. Géologie appliquée et travaux publies. — L'activité de Nery Del- gado, ne s'est pas seulement manifestée dans le champ des études pure- ment scientifiques, mais il a contribué dans maintes occasions à des études de travaux publics, surtout lorsqu' elles étaient du ressort de la géologie. Nous avons vu qu'á son entrée dans les travaux publics, il fut attaché aux études de la correction du lit da Mondégo; plus tard, il fit partie de di- verses commissions. En 1886, il fut incorporé dans le service des mines avec le titre d'inspecteur et fit de ce chef partie du Conseil supérieur des travaux publics et des mines. Pendant ses dernitres années, il était prési- dent du Conseil des mines des colonies. “Ces charges l'amentrent à écrire plusieurs rapports qui n'ont pas été - publiés; il en est de même de quelques études de gites minéraux et d'ex- o ploration d'eau; nous nous bornerons à citer la commission chargée d'exa- E miner les envahissements de Ja mer à Ericeira et à Espinho, qui fit des étu- “des en 1873, en 1898 et en 1908, et à dire qu'il fut adjoint à Carlos Ri- E voiro pour diriger les travaux d'exploration des eaux de Bellas par drai- E nages souterrains. 32 BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGIA | [ro] Direction. — Comme adjoint 'au Service géologique;, puis comme di- recteur, Nery Delgado a écrit, en collaboration avec ses collêgues, plu- sieurs rapports sur la marche de la connaissance géologique du pays. En outre de petits exposés annuels, publiés en partie dans les rap- ports de la Direction générale des travaux géodésiques, et en partie dans le Bulletin de la Société des Ingénieurs Civils, nous voyons quelques arti- - | cles plus détaillés publiés'comme introduction aux volumes des Communi- cações. Les plus importants sont les Convrioraçõto- sobre os estudos geologicos em Portugal publiés en 1883, aprês avoir pris les fonctions de directeur, et les Services géologiques du Portugal de 1857 à 16899 publiés à une PARERUE criti- que pour Vétablissement. C'est à cette même date que fut élaboré un volumineux rapport en deux parties, intitulées Bases para a reorganisação dos serviços geologicos et Apontamentos para uma reorganisação do Serviço geologico, dando-lhe uma feição mais utilitaria. Des circonstances spéciales n'en permirent pas la publication à cette époque, mais il vient d'tre publié dans les Communicações. Il, — Liste des publications de J. F., N, Delgado RR. a) Travaux d'ensemble sur le Portugal 1868.— 2.— Relatorio ácerca da arborisação geral do paiz, apresentado a sua ex.? o ministro das obras publicas, commercio e indus- tria em resposta aos quesitos do artigo 1.º do decreto de 21 de setembro de 1867, por Cartos Riseiro € J. F, NERY a DeLGaDO. — Lisboa. In-8.º, 317 pag., 1 carta. 1876.— 5. — Carta geologica de Portugal (escala 1: S09-000), por Canos Re 3 BEIRO € J. F. NERY DELGADO. 1899.— 43. — Carta geologica de Portugal (escala 1:500. goi). Levantada em parte sobre as folhas da carta chorographica do reino e em parte coordenada sobre a carta geologica publicada em 1876, por J. F. Nery DeLcaco é PauL CHorFaAT. “ a. b) Paléozoique Aa 1870.-— 3. — Breves apontamentos sobre os terrenos paleozoicos do nosso. paiz. — Lisboa. In-8.º (Revista de obras publicas e minas, Lisboa, t. 1, n.ºs 1, 3, 6. Janeiro a junho). E 7 1876.— 4. — Terrenos paleozoicos de Portugal. Sobre. a existencia do ter- EEE ———— (1) Le chifíre aprês le millésime indique l'ordre de publication. Ba P. CHOFFAT: JOAQUIM FILIPPE NERY DELGADO 33 E ad AT ido di à so dd ua reno siluriano no Baixo Alemtejo. — In-4.º, 35 pag., 2 est., 1 Carta. (Avec traduction en français). 1876.— 5. — Carta geologica de Portugal (escala 1:500.000), por CarLOS Riseiro e J. F. Nery DELGADO. (Déjà cité). 1879.— 8. — Relatorio da commissão desempenhada em Hespanha no anno ; de 1878. — Lisboa. In 4.º, 24 pag. 1879.— 10. — Correspondance relative à la classification des schistes silu- riens à Nereites découverts dans le sud du Portugal. — Lis- bonne. In-8.º, 9 pag. (Forn. de sc. math. phys. e nat., Lisboa, n.º XXVI). 1882.— 15. — Relatorio e outros documentos relativos à commissão scien- tifica desempenhada em differentes cidades da Italia, Alle- nha e França em 1881. — Lisboa. In-4.º, 73 pag. 1883.— 17. — Considerações ácerca dos estudos geologicos em Portugal. — Lisboa. In-8.º, 13 pag. (Communicações da Secção dos tra- lhos geologicos, t. 1). 1884.— 20. — Note sur les échantillons de Bilobites envoyés à ['Exposition géographique de Toulouse. — Toulouse. In-8.º, 3 pag., 2 pl. (Bull. Soc. hist. nat. de Toulouse, t xvu), 1885.—- 24, — Estudo sobre os Bilobites e outros fosseis das quartzites da base do systema silurico de Portugal. — Lisboa. In-4.º, 116 pag., 43 est. (Avec traduction en français). Sh — 25.— Supplemento. — Lisboa. In-4.º, 75 pag., 12 est. (Avec traduc- tion en français). 1892.— 85.— Fauna silurica de Portugal. Desecipódo de uma forma nova de Trilobite, Lichas (Uralichas) Ribeiroi. — Lisboa. In-4.º 31 pag., 6 est. (Avec traduction en français). 1892.— 37.— Contributions à "étude des terrains anciens du Portugal. —Lis- o * bonne. In-8º, 13 pag., 3 pl. (Communicações, t. 11). 1895— 41.— Sur existence de la Faune primordiale dans le Alto Alem- - tejo. — Lisbonne. In-8.º, 7 pag. (Idem, t. 1). 1897.— 42. — Fauna silurica de Portugal. Novas observações ácerca de Li- chas (Uralichas) Ribeiroi. — Lisboa. In-4.º, 34 pag., 4 est. | (Avec traduction en français). 1899.— 43. — Carta geologica de Portugal (escala 1:500.000, por J. F. Nery DeLcaDo e PauL CHorrar. (Déja cité). j ES AÉ — Considérations générales sur la classification du systême silu- rique. — Lisbonne. In-8.º, 20 pag. (Communicações, t. 1v). E: 1903.— 47.— Note sur Scolithus Dufrenoyi RovavLr. — Lisbonne. In-8º, 3 p. (Idem, t. v.). — 1904.— 49.— Fame cambrienne du Haut-Alemtejo. — Lisbonne. In- 8º, 68 pag., 6 pl. (Idem, t. v.). - 1905.— 51. — Contribuições para o estudo dos terrenos paleozoicos. — 1. 34 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA ERR E 1) Precambrico e Archaico. — II. Cambrico. — Lisboa. (Com- municações, t. VI. p. 56-122). 1908.— 54.— Systême silurique du Portugal. — Étude de stratigraphie pa- léontologique. — Lisbonne. In-4.º, 245 pag., 8 est. 56. — Resumo da ultima memoria sobre o Siluriano (en portugais dans Communicações, t. vw, fasc. 11, et en français dans Geo- logisckes Centralblatt, xu, n.º 2). | Mss. — 58.-- Descripção da fauna dos schistos de Nereites do Baixo-Alem- Y tejo (51 pl. tirées). (Mss. incomplet.) Mss. c) Préhistorique 1867.— 1. — Da existencia do homem no nosso solo em tempos mui re- motos provada pelo estudo das cavernas. Noticia ácerca das grutas de Cesareda. — Lisboa. In-4.º, 127 pag., 3 est. (Avec traduction française en regard). 1880.— 11. — Les grottes de Peniche et Casa da Moura, Portugal. Station et sépulture néolithique. — Paris. (Matériaux pour Dhist. frimit et natur. de ! Homme. 16º année, 2º série, t. x1,7 pag.) 1880. — 12. — La grotte de Furninha à Peniche. — Lisbonne. In-8.º, 58 pag. 18 pl. (Compte-rendu de la 9º session du Congrês intern. d'an- thropologie etc.) E 1880.— 13.-— Discussion relative à lhomme ss (Idem, p. 108). 1580.— 14. — Discussion relative à | Anthropophagie. (Idem, p. 272). - 1887. 27.— Reconhecimento scientifico dos jazigos de marmore e de ala- bastro de Santo Adrião e das grutas comprehendidas nos mesmos jazigos. — Lisboa. In-8.º, 11 pag., 1 est. (Communi- cações, t. 1, e Appendice ao Diario do Governo, n.º 7, 1888). 1889.— 30,— Les silex tertiaires d'Otta. — Paris. In-8.º, 5 pag. (Compte- rendu de la 10.º session du Congrês intern. d'anthrop. etc. et -Communicações, t. Iv). 1889.— 31. — Grottes de Santo Adrião, ag le nord du poda ra — 1 pag. (Idem). 1889.-— 32.— Notice sur les grottes de Carvalhal d'Aljubarrota (Portugal). 5 pag. (Idem et Communicações, t Iv). 189g0.— 33.— Relatorio ácerca da decima sessão do onpréia internacio- nal de anthropologia e archeologia pespetora — Lisboa. In-4.º, 46 pag. 1890.— 34. — Noticia ácerca de um “machado de pedra descoberto nas | vizi- nhanças de Porto de Mós. — Lisboa. In-8.º, 3 pag., 1 est. . (Revista archeologica, t. iv, n.º 7). 1905.-— 52.— Deux mots à propos du livre de Mr. Georges Eagercid «Six leçons de Préhistoire» (Juillet 1905):— Lisbonne. (Com- municações, t. VI). a 3” Vos a as — 884. Ca ai rd E ti Ud [13] P. CHOFFAT : JOAQUIM FILIPPE NERY DELGADO 35 d) Géologie appliquée 1868. — 2,— Relatorio ácerca da arborisação geral do paiz, por CarLOS Rr- BEIRO € J. F. Nery DELGADO. (Déja cité). 1878.— 7.— Apontamentos para servirem de base ao estudo do projecto de abastecimento de aguas da villa da Figueira da Foz. — Lisboa. In-8.º, o pag. (Revista de obr. publ. e minas, Lisboa, t. x, pag. 269 e seguintes). 1879.— 9.— Noticia e considerações a proposito da turvação das aguas do 0e - Lozaia (Madrid) pelas chuvas torrenciaes de 27 e 28 de ju- nho de 1878. — (Idem, t. x, pag. 461-464). 1884.— 21. — Projecto de melhoramentos do porto de Lisboa. Parecer do socio da Associação dos engenheiros civis portuguezes. — Lisboa. In-8.º, 13 pag. (Idem, t. xv, pag. 557-569). 1888. — 28. — Marmores e alabastros do concelho de Vimioso e Miranda do ' Douro — Conferencia. — (Idem, t. x1x, pag. 81-88). 1894 — 38.— As aguas de Bellas. Reflexões ácerca do artigo «As aguas de Lisboa» publicado no vol. xxiv da Xev. de obr. publ. e minas. In-8.º, 10 pag. — (Idem, t. xxv, paz. 72-81, com um quadro graphico da medição das aguas). 1894.— 39.— As aguas de Bellas. Discussão sobre este assumpto. — In-8.º, 8 pag. (Idem, t. xxv, pag. 506-513). e) Publications diverses 1877— 6:— Elogio historico de José Victorino Damasio. — Lisboa. In 8.º, 46 pag. (Rev. de obr. publ. e minas, t. vi, pag. 1). 1882.— 16. — En collaboration. — Rapport des membres portugais des sous- commissions hispano-lusitaniennes en vue du Congrês géo- logique international devant avoir lieu à Bologne en 188r. — Unification de la nomenclature géologique. In 8.º,7 pag., décembre 1880. - Unification des figurés géologiques 4 pag., janvier 1881 (Communicações, t. 1, et Comple-rendu de la 2º session du Congrês géologique intermational. Bologne, 1882, 1883.— 18. — Carlos Ribeiro (notice nécrologique). In-8.º, 4 pag. (Neues FJahrbuch fiir Mineralogie etc., u Bd). 1884.— 19. — Carta ácerca da opinião de Carlos Ribeiro sobre a exis- tencia de depositos giaciarios em Tortugal. (Navarro: Quatro dias na Serra da Estrella. — Lisboa. In-8.º, p. 187). 1884.— 22, — Réponse de la sous commission portugaise à la circulaire de Mr. Capellini, président de la Commission internationale de nomenclature géologique, par Dercapo et CHOFFAT. — Lisbonne. In-8.º, 6 pag. (Communicações, t. 1). Rapport de la sous-commission portugaise de nomenclature 23. 36 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA [14] en vue du Congrês géologique international devant avoir |. lieu à Berlin en 1884, par Dercapo et CHorrar. — Lisbon- ne. In-8.º, 14 pag. (Idem, t. 1). | 1886. — 26. — Lista dos exemplares de mineraes, de rochas e de fosseis. — (ln Capello e Ivens, De Angola á Contra-Costa, pag. 265-473). 4 ; 1889. — 29. — Relatorio ácerca da quarta sessão do Congresso geologico in-. ternacional realisada em Londres no mez de setembro de 1888. — Lisboa. In-4.º, 62 pag. 1892.— 36. — As cavernas em geral e especialmente as de Santo Adrião em Trás-os-Montes. — Porto. In-8.º, 16 pag. (Revista de Portu- gal, vol. 1v). 1895.— 40. — Note sur l'existence d'anciens glaciers dans la vallée du Mon- - dégo. — Lisbonne. ln-8.º, 28 pag., 2 2 pi (Compunitações, 5 HI). Quelques mots sur les collections de roches de la province igor. — 45. d'Angola, récoltées par le Rev. P. Antunes. — Lisbonne. In-8.º, 7 pag. (Idem, t. 1v). | 1905.— 50. — Elogio historico do general Carlos Ribeiro. — Lisboa. In- 8.º, 65 pag. (Rev. de obr. publ. e minas, t. XXXVI). DD — Noticiá necrologica do professor Albert de Lapparent, lida em sessão da 1.º classe da Academia Real das Scien- cias, de 4 de junho de 1998. Mss. f) Administration du Service géologique 1883.— 17.— Considerações ácerca dos estudos geologicos em Portugal. — + Lisboa. In-8.º, 13 pag. (Communicações, t. 1). 1900. — 44. — Les services géologiques du Portugal de 1857 à 1899. — Lis- bonne. In-8.º, 42 pag. (Idem, t. 1v). 1904.— 48. — Les services géologiques du Portugal de 1900 à 1903. — Lis- bonne. In-8.º, 17 pag. (Idem, t. v). A 1907.— 53.— Les services géologiques du Portugal de 1904 à 1906. — Lis- bonne. In-8.º, 7 pag. (Idem, t. vi). o E 57.— Relatorios sobre a reorganisação dos serviços geologicos, apresentados ao ministro das Obras publicas em 1899. RE Aa “Lisbonne. In-8.º, 19 pag. (Idem, t. vn). | are A 1909. IV. — Articles biographiques sm e, ao ae 1890 — Joaquim FicLippe NERY DA E eENina ta DeLcaDO (Correio Elvense, =: anno 1, n.º 36). = 1908 — Joaquim FR Nery DA Encarnação DercaDo (Idem, anno xr, + o ha n.º 1274). E: + ao / ú bs E 1908 — - Um Dainte sabio portuguez — O general Nery DELGADO (Lllustra- E ção Portugueza. Lisboa. Tomo vi, n.º 137, 5 de outubro, 4 p., 7 fig). 1908: — Nery Detcapo [Joaquim Filippe] (Revista de Chimica pura e appli- ds cada. Porto, n.ºs 45 € 46, p. 231 € 232, 1 retrato). E “igos— O general Joaquim FiLipre Nery DeLcavo — Noticia necrologica A - lida na sessão da Sociedade de Geographia de 9 de novembro E - de 1908, por J. €. BERKELEY Correr. Lisboa, 8 p. E FADOS -— - Joaquim FrriprE NERY DA EncarNação DELGADO (Porlogalia. Porto. — Vol, p. 628, 1 retrato). a “1908 — Necrologia - — O general de divisão Joaquim FrLrppe Nery DA En- RE. — CcARNAÇÃO DELGADO (Revista militar, anno XL; n.º 11, novembro, RES = ipa 7641-743). a RO qa — Notice nécrologique sur J F. Nery Rtoo (1835-1908), SÁ PauL Er é Epa (Extrait da Jorn. de Scienc. Math. Phys. e Nat. 2º ser., “SA tvi n.º xxvim, Lisboa, 14 p., 1 estampa). E 1908 — Joaquim Fimippe Nery DeLcaDO. For. Memb. Geol. Soc. London E ice (Geological Magazine, october n.º 532, p. 480). 4% 1908 — o inspector geral de minas general Nery DELGADO — Elogio lido E 7 era x na sessão de 10 de outubro da Associação dos Conductores de E Ms o "Obras Publicas, por Luiz Couceiro (Boletim da Assoc. dos Con- E) - duct. de Obr. Pub., vol. x1t, p. 124-128). 1908 — General Joaquim ritrppe Nery DA ENcaRNAÇão DELGADO (Revista de “a L “Engenheria militar, anno xur, n.º 12, dezembro, p. 600-602. Por: Co Pi S. (Francisco Luiz Pereira DE Souza). Agro — Joaquim Fire Nery DeLcaDoO, président du Service Ebeinhe " SaA -— du Portugal, par PauL. CHorrar. (Brotéria, Série Zoologigue, t. 1x, A I9IOo, p. 22- 36). IgIO— La géologie portugaise et Vouvre de Nerv.DeLGano — Conférence a faite le 23 avril 1909 à la Socisté Portugaise des Sciences Natu- relles par PauL CHorrar (Bulletin de la Socicte, vol. 11). N o Re o ERC IR Ses cc de PauL CHorFAT. Crisópidos (lts, Neur,) nuevos por el R. P. Lronginos Navis s J. o | 1 La revisión de los Crisópidos del Museo de París, que me con- fó su Director Sr. Bouvier, me ha dado ocasión de descubrir al- gunas formas que por parecerme nuevas daré á conocer juntamente con otras pocas que existían en mi colección obtenidas por dife- rentes conductos y que habían quedado sin estudio. Mas como he de introducir en la familia algunos géneros nue- vos, me ha parecido conveniente afiadir la clave de todos los que hasta el presente se conocen de esta familia, á fin de tener idea más exacta de su distribución metódica. —- “ 1. Chrysopa 7-punctata Wesm. var. Montandoni nov. A typo differt: duobus punctis in vertice pone antennas, ato- mo in fronte supra clypeum in medio et atomo in medio disco pronoti subobsoleto, fuscis. Un ejemplar de Bucarest, en el Museo de París. A. L. Mon- tandon. : 2. Chrysopa Nierembergi Nav. var. Andreui Nav. | A typo differt: alis viridioribus; vena procubitali ante cellulam procubitalem typicam tota viridi, macula solum vel stria ad ejus radicem nigra; cellula procubitali typica (cubitali aliorum) maxi- mam partem, venulis gradatis in utraque ala totis, costalibus in ala anteriore ad marginem costalem viridibus. . Patria. Rojales (Alicante), II de Junio de 1909 (Colección mia). Varios ejemplares cogidos por el Rdo. Andréu, á quien la de- dico. + 3. Chrysopa perla L. var. divisa nov. Major, pallidior, viridis. Labrum antice margine haud nigro limbato. Antennarum se- cundo artículo vix nigro notato, nisi interne. Annulus niger verti- ge é nd! tr 4 E pd * d [2] SRA L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS 39 - Ee cis postice apertus, sive interruptus. Puncta in mesonoto sex exi- - gua, nigra. Abdomen superne punctis fuscis vagis notatum. — Longitudo corporis, 13 mm.; ale anter. 18, poster. I6. Patria. Thibet. R. P. Soulié, 1907. (Mus. de París). + 4. Chrysopa perla L. var. fracta nov. E — Similis var. divise. Annulus verticis niger linea A angulari ad antennas et duobus punctis atris ad occiput .fractus. Metanotum puncto nigro ad scapulas. Longit. corporis, I2 mm.; ale anter. 17, poster. I5. E Patria. Nipón medio, Kofou. L. Drouart de Lezey, 1906. (Mus. de París). 5. Chrysopa Lucasi sp. nov. | Minor, flavescens. Caput flavescens, puncto elongato nigro inter antennas, stria la- — terali externa ad basim antennarum, puncto ad genas et ad clypei É latera nigris; palpis flavidis, 2.º articulo subtoto nigro, 3.º et 4.º Er fusco annulatis; vertice parum fornicato, duabus striis longitudina- E libus rubris ; antennis flavis. Prothorax transversus, meso- et metathorax similiter immacu- nt > | " Pedes flavidi, pilis nigris; unguibus basi valde dilatatis. E Abdomen immaculatum. | “Alê hyalinze, ad medium ampliata, reticulatione et stigmate flavis; venulis gradatis paucis, */, in ala anteriore, !/, in posterio- re; in ala anteriore cellula procubitalis typica venula cum sectore E radii conjuncta. - 7 Longit. corp. 7 mm. * Z E » ale anter. 10 » RS eso >» poster. q » Patria. Túnez, Tonseur. D. Lucas, 1908. (Mus. de París). E 6. Chrysopa Labbei sp. nov. —- Similis sogdianice Mac Lachl. Viridi-flava. pio Caput II punctis nigris notatum ; quatuor in vertice, uno inter — antennas elongato, stria arcuata ad antennarum basim, puncto ad Nilo es , Es TS, o EPT Sã Pam e er) EM “Rm ". ' bo. a + o 40 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA genas et ad clypei latera ; palpis fusco annulatis; antennis flavidis | apicem versus fuscis, primo artículo grandi flavido, secundo fusco cincto. Rs Prothorax longior quam latior, pilis nigris. Meso- et metano- É. tum puncto nigro -ad alarum basim. Abdomen pilis nigris, apicem versus densioribus. Pedes pilis nigris vestiti. a Ale membrana hyalina, stigmate viridi-fusco, ampla, apice ro- tundate, fimbriis pilisque nigris, venis omnibus venulisque pleris- que totis viridibus, costa basi impunctata. | In ala anteriore venula costales, stigmales et juxta stigma in q totae nigra; venule radiales initio, procubitales et cubitales totae nigree. Venula prima sectoris radii attingit cellulam procubitalem typicam in ultimo tertio. In ala posteriore venula costales totze, radiales initio nigre. Venulae gradata numerosa, fere IO in qua- que serie. ó e Longit. corp. 7 mm. TO mm. > ale anter: 10,5 +» "3>» » > poster. = 9-8 oras. Patria. Islas Ouchkanii, Región del Baikal y cercanías de Ir- | koutsk. Pablo Labbé, 1902, Junio (Mus. de París). ES Aa 7. Chrysopa notata sp. nov. (fig. 1.9. | Ea Flavescens, ala anteriore duabus maculis fuscis discali et poste- riore notata. (oe Caput immaculatum, palpis et antennis concoloribus, his ala an- | teriore brevioribus ; vertice excavato. Prothorax longior quam latior, angulis anticis oblique trunca- tis, ad margines desuper rubro te- nuiter suffusus. Meso- et metano- > '. “2. pr; >» tum ad latera fascia rubro-fusca no- tata. : É - Abdomen similiter ad latera in- fuscatum. : É: Pedes graciles, straminei, pilis concoloribus, ultimo tarsorum articulo et unguibus nigris. | IRS ANS Fic. 1.º-—Chrysopa notata Nav. . Ala anterior derecha. AS ENA dy ET AE VS A a Ed = Ta . L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS 41 EE CAlx elongatze, vertice acuta, reticulatione et stigmate flavis, pi- lis fimbriisque concoloribus. Ala anterior (fig. 1.º) venulis flavo-rubris, area costali medio- — criter post basim dilatata, venulis ad costam fuscatis. Sector radii initio fuscus; venula radiales initio atomo nigro notate. Venule gradata interna 8 omnes nigra, aliquot ad medium fusco limba- EE te, maculam discalem obliquam formantes. Venulxe externa 10. Alia nebula subrotunda ante marginem posteriorem pone cubitum — ejusque ramum. Ala posterior area costali angusta, venulis fuscis. Venule gra- o datee */,, in serie interna tres quatuorve nigre, striam obliquam E nigram efficientes. oe Longit. corb. 12 mm. EE Eua > aleanter. 19 » E- 90 > poster. 17, E Pata e pd (Himalaya). Harmand, 1890 (Mus. de París). E 8. Chrysopa Joannisi sp. nov. Flavo-viridis, minor. E Caput flavum, macula grandi ad genas ante oculos et stria ad A ay pei latera, nigris, palpis nigris, antennis flavis. E Prothorax transversus, antice angustatus, lateraliter rubro suf- E. fusus. Meso- et metanotum haud maculata. — " Abdomen flavo-viride, pis flavescentibus, RE RR notis ru- EE ; bro-fuscis distinctum. “Pedes graciles, pilis pallidis, femoribus apice leviter obscuratis, E “tibiis compressis, dilatatis, tarsis rufescentibus. y — Alx angusta, hyalina, fortiter iridez, apice acutze, venis omni- É “bus flavo-virentibus, stigmate virescente parum visibili. In ala an- É: teriore venule pleraeque nigre : costales, radiales, gradata */., se- “ctor procubiti cellulam typicam effingens, procubitales, cubitales, E marginales posteriores basilares. In ala posteriore venula costales, RE setrmedo gradata to due prima procubitales nigrae. - RR: | Longit. corp. 8,5 mm. RR e, BE >» ale anter. I2 » E a sm 4 » » poster. II » Md dv pad b é o. à Wad Cc DP ep qe a UU 1 CS a A né = PEN = NESUBRRO. ES id A » Eau d p ii, as 42 BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA [5] Patria. Chang-Hay (China). Un ejemplar recibido del P. Joan- nis, S. J., á quien me complazo en dedicar la especie. 9. Chrisopa Lezeyi sp. nov. Viridi-flava. Caput sordide roseum, punctis nigris notatum hoc modo: puncto elongato inter antennas, stria arcuata ante antennarum basim, pun- cto ad genas et ad clypei latera, duobus in vertice, quatuor dilutis in lineam transversam in occipite; antennis basi roseis, sensim fu- scescentibus, primo articulo praças nigro interne picto, secundo ni- gro annulato. Prothorax latior quam longior, ad angulos anticos oblique trun- catus, ipsis angulis inferne nigris; duobus punctis lateralibus in sulco et pone sulcum nigris. Mesonotum 8 punctis nigris insigne : duobus anterioribus elongatis, medio contiguis, uno ad sulcum obli- quum, alio in lobulo scapulari, ultimo ad alarum basim. Metano- tum duobus punctis nigris ad alarum basim pictum. Abdomen fusco punctatum, pilis pallidis vestitum. Ala membrana penitus hyalina, iridea, apice rotundato, in ala anteriore circulariter, in posteriore elliptice; venis omnibus viridi- flavis, costa impunctata. k In ala anteriore venula costales ad basim, radiales initio et fi- ne, gradatae totae nigree. In ala posteriore venule costales basi, ra- diales inítio tantum nigra. Pedes pallidi, pilis nigris, tarsis rufescentibus. Longat. corp. 6,5 mm. : » ale anter. 13 » » » poster. 12 > Patria. Japón. L. Drouart de Lezey, 1906. ro. Chrysopa conradina sp. nov. (fig. 2.º). Minor, flava, alis fusco maculatis. Caput flavum, macula grandi inter et ante antennas, aliis ad genas, ad clypei latera, in labro fusco violaceis; vertice deplanato, macula fusco-violacea longitudinali notato; palpis subtotis nigro- violaceis; antennis ale anteriori longitudine subaequalibus, flavis, L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS 43 primo artículo stria longitudinali interna et externa fusco-violacea, secundo nigro-violaceo. Prothorax transversus, antice latior quam postice, angul's ante- rioribus rectis, dorso flavo, fusco maculato. Mesothorax flavus, scu- tello fusco maculato, ad scapulas macula grandi fusca. Metanotum ferrugineo tinctum. | Abdomen fulvum, ultimo segmento pilis nigris hispido, superne piceo, ad latera tuberculo verruciformi rotundato sive hemispha- rico insigni. Pedes fulvi, tibiis anterioribus et intermediis puncto nigro ad basim et ad medium pictis, unguibus aduncis, divaricatis. Als membrana hyalina, venulis pluribus fusco limbatis macu- las formantibus, apice acuto, stigmate elon- gato, interne fusco, externe flavescente ; ve- nis omnibus flavis, venulis costalibus fuscis, reliquis flavis. Magis visibiles dus: macul in area costali et radiali ante medium ale; item in ala posteriore tres marginales posteriores et fascia transversa stigmalis diluta (fig. 2.º). Fio. 2.º— Chrysopa con radina. Nav. Alas. Longit. corp. 7º mm. ». ale anter. 10,5 » > » poster. Q5 >» Patria. Fernando Poo. L. Conradt, 1901. (Mus. de París). Hermosa especie, parecida á la elegans Guérin por las man- ” “chas de las alas. Le es peculiar el tubérculo 6 verruga lateral del último segmento del abdomen, que no he visto en ninguún otro - Crisópido. I1. Chrysopa eurydera (1) sp. nov. Pallida, stigmate sulphureo pallido. Caput immaculatum, antennis concoloribus, palpis atro annula- tis, ultimo artículo subtoto atro. | Prothorax transversus, marginibus lateralibus convexis, angulis (1) De cópó ancho y 3:n cuello, por alusión á la anchura del protórax. 44 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA Pas = [7] ganas anticis rotundatis, sulco transverso pone medium sito. Meso- et me- tanotum immaculata. Abdomen immaculatum (1). Ale hyalina, irides, reticulatione pallida, stigmate elongato, sulphureo pallido, valde visibili. Ala anterior venulis radialibus initio, gradatis t/. totis nigris, cellula procubitali typica venula cum sectore radii conjuncta. | Ala posterior venulis gradatis */, et radialibus nigris. Longit. corp. - 75 um. » ale anter. 13 » » » poster. I2 » Patria. Machabo, Madagascar, 28 Abril, 1899, G. Grandidier. (Mus. de París). 2 É A À 12. Chrysopa ceratina (2) sp. nov. (fig. 3.º). Major, flavida, antennis longissimis. Caput immaculatum, palpis et antennis concoloribus; antennis longissimis, ala anteriore multo longioribus. Prothorax elongatus, marginibus parallelis, angulis anterioribus 2 oblique truúncatis, sulco transverso medio. Meso- et metanotum im- “maculata. 4 “Abdomen immaculatum, pilis tenuibus brevibusque vestitum.. Pedes graciles, tibiis subinflatis, tarsis fusco leviter suffusis, un- | guibus fuscis. o - ER Ala elongatae, apice acutae, reticula- À tione et stigmate flavis, venulis gradatis internis paucis, externis numerosis. SN ARES ANS >” In ala anteriore venule gradate “4, Fic. 32 — Chrysopa cera- externa nigra; sectore procubiti cellulam tina Nav. Ala anterior procubitalem formante cum venula ad se. derécha. ctorem radii continuata. In ala posteriore | venule gradatee */, haud nigratee. PO Ads (1) El ejemplar que tengo á la vista es inmaturo y podría ser que fal- tase algo de color en el tórax y abdomen. (2) De xº22; cuerno; alusión á la longitud de las antennas. to + é bm me al TS o E" [8] % L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS ; 45 + POD BP do DD SM SMA + “fusum. bs " aliquantulum dilatatis. “Ale amplz, apice acuta, membrana iri- “dea, hyalina, venis omnibus penitus imma- o IP, 7 er NDÃA É PINA TIO Ro Longit. corp. 12 mm. » ale anter. 18 » » » poster. zÓ » >» antenn. 25» Patria. Mozambique. Valle del Pungué, Guengêre. G. Vasse, - 1906 (Mus. de París). 13. Chrysopa nubilata sp. nov. (fig. 4... Similis circumfuse Burm. Flavo-viridis. Caput flavidum, stria arcuata ad genas ante antennarum basim, “alia ad clypei latera, rubris; antennis ala anteriore paulo longiori- bus, flavidis, duobus primis artículis stria laterali 'fusco-rubra insi- gnibus; vertice concavo. - Prothorax longior quam latior, angulis anterioribus: oblique truncatis, fascia rubra laterali superne insignis. Meso- et metano- tum flavida, immaculata. Abdomen flavidum, lateraliter rubro suf- Pedes flavidi, femoribus teretibus, tibiis | Fic. 4.º — Chrysopa nubi-. lata Nav. Ala anterior + ; RES izquierda. culatis, flavescentibus, stigmate flavescente, | - fimbriis pilisque concoloribus, serie interna venularum gradata- rum fracta, seu in lineam fractam disposita, angulo externo. “Ala anterior (fig. 4.º) campo costali modice ante medium dila- latato, venulis fuscatis; venulis sectoris radii initio et fine fusco Jimbatis; item gradatis, quarum interna series quasi in duplicem seriem angularem disposita, sive in angulum concurrentem. . “Ala posterior venulis costalibus fuscis, reliquis nullis limbatis; — gradatis */., internis in seriem fractam sitis. Longit. corp. Io mm. E » ale anter. IÔ » » » Doster. Pq » - Patria. Africa oriental inglesa. Nairobi (Wa-kikouyou y Masai), - 40 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA | EAR T9] q É Ch. Alluaud, Agosto 1904. Mozambique, Valle del Pungué, Guen- | gere, G. Vasse, 1906. Abisinia, Misión de Bouchamps, Ch. Mi- chel, 1899 (Mus. de París). Obs. — Aunque en su aspecto exterior se parece mucho á la circumfusa Burm. del Brasil, pero se distingue al momento de ella y de otras semejan- tes por la disposición particular de las venillas gradiformes, cuya serie in- terna no parece sino formada de dos en ângulo y que en parte se compe- nétran, como se ve en algunos ejemplares, en los que aparece alguna ve- nilla entre las dos series típicas (fig. 4.º), la cual puede-considerarse como la última de la primera serie putnpanente, De esta suerte cada serie com- ponente de la total constará de tres ó cuatro venillas, cuya suma es mayor que las de la serie externa, contra lo que acontece de ordinario. Algunos ejemplares poco coloreados ofrecen la nebulosidad de las ve- nillas del ala anterior muy tenue y pálida, apenas visible más que en la se- rie interna gradiforme y en las id marginales. 14. Chrysopa stenoptera (1) sp. nov. Minor, flavescens. Caput flavidum, genis rubicundis, vertice modice fornicato, oc- cipite pone oculos stria sanguinea ; antennis flavis, ala anteriore longioribus. Prothorax transversus, Data Ldoiahtboe asd johgitudid nali sanguinea superne tinctis. Meso- et metanotum immaculata. Abdomen flavidum, lateraliter rubro suffusum. Pedes flavidi, tibiis subinflatis, duplici annulo leviter fusco sive diffuso cinctee. 7 e ma a - -“% o + “8 12 to ! sd MH Ale elongata, angusta, apice acute, posteriores aceda Te-.=5 ticulatione et stigmate flavis, membrana penitus hyalina. Venulze gradate paucz, in ala anteriore */;, in posteriore ?/,. In ala ante- riore aliquot venulz, ut prima cubitales, infuscata ; cellula procu- bitali venula cum sectore radii conjuncta. Longit. corpo ERES 5 À » ale anter. 10,4 » ava Latitudo » > ad3mm. apic. 32 » SE Long. >» poster. . DS E, pi qe Latit. » > ad medium Ba (1) De sz:wiz estrecho y =7:2%v ala. | AS, 4 L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS 47 Patria. Mozambique, Valle del Pungué, Guengêre. G. Vasse, "1906 (Mus. de París). | »= a “ à " 15. Chrysopa neutra sp. nov. E - Flava, mediocris. aa Caput immaculatum, palpis concoloribus, antennis ala anteriore * longioribus, primo artículo flavo, reliquis fuscescentibus; vertice * duabus lineis longitudinalibus nigris notato. Prothorax transversus, antice angustior quam postice, disco qua- — tuor lineis nigris striato, duabus transversis pone medium, duabus â q obliquis pone illas. Mesonotum puncto ad scapulas nigro. Metano- — tum immaculatum. x Pedes graciles, teretes, pilis nigris, unguibus divaricatis, arcua- “tis, basi dilatatis. — Alzx angusta, penitus hyalina,reticulatione flavida, stigmate fla- É vido, parum visibili. - Ala anterior apice elliptice rotundata ; aliquot venulis obscura- “tis: costalibus, cubitalibus primis, marginalibus posterioribus basi- “Jaribus; margine posteriore ad axillam nigrato; venulis gradatis ho ; Cellula procubitali typica venula cum sectore radii conjuncta.- - Ala posterior apice acuto, venulis gradatis “Pa Longit. ale anter. 14 mm. » » EN RER I2,5 » o E. Patria. Un ejemplar imperfecto, sin abdomen, recibí del P. a ERRen a ais, S. J. con este rótulo: Australia ; sin otra denominación. 16. Chrysopa porterina sp. nov. (fig. 5.º). — Mediocris. Caput flavum, fronte puncto inter antennas et duobus ante an- * tennas nigris, palpis luteo sordidis, antennis flavis.. É “Prothorax longior quam latior, luridus, marginibus lateralibus E e punctis in disco fuscis. Meso- et metanotum medio lurida, ad * scapulas fusca. a E Abdomen... dest; — Pedes straminei, pilis nigris densis vestiti, femoribus ferruginco a tarsorum artículo ultimo nigro, unguibus curvis. 48 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGIÇA [1] Ale hyalinse, immaculatae, cupreo iridez, stigmate flavo-viridi sordido ; venulis omnibus nigris; vena procubitali et sectore radii Eno adotado subtotis nigris, reliquis flavidis, ad unionem 5 a venularum nigris. Venulae gradata in utra- as VANS sea ASS que ala */,. IN a» Longit. ale anter. ró mm. Fic. 5.8 — Chrysopa por- y » poster. 17 >» terina Nav. Ala ante- rior derecha, Patria. Chile. Porter leg. Un ejemplar muy imperfecto, falto de abdomen y casi total- mente de antenas. Por lo mismo la descripción puede ser poco completa; pero como no es fácil procurarme otro mejor, me he decidido á dar á conocer la especie, creyendo que lo aquí descrito, sobre todo de las alas, bastará á distinguirla de sus congéneres. Me lo regaló D. Carlos E. Porter Director del Museo de Val- paraíso y de la Kevista Chilena de Historia Natural; en cuyo: obsequio. he llamado porterina á esta especie. 17. Ancylopteryx polysticta sp. nov. (fig. 6.º). Flava, alis albidis minute punctatis. Caput flavum, plurimis punctis fuscis notatum : uno -trisdpuiaa medio in fronte ante antennas, alio laterali arcuato ad antennarum basim, antennam etiam externe et postice cingente et cum stria juxta oculos ad verticem et occiput continuato, aliis minutis ad cly- pei latera, palpis flavo-albis, 1.º et 2.º articulo fusco notatis, ultimo elongato, fusiformi, acuto; antennis flavidis, duobus primis articu- lis externe fuscatis. Prothorax-transversus, antice angustatus. Mesonotum ad me- dium infuscatum. | Abdomen flavum, pilis concoloribus. Pedes pallidi, pilosi, tibiis pallidioribus, longius pilosis, unguibus brevibus, parum arcuatis, parallelis, fuscis. | Ale hyalina, iridea, vertice acutae, reti- FIG. 6.4 o: Aneylopterya culatione albida, atomis punctisque fuscis 2 ada ASR anterior derecha. notatee, stigmate invisibili. y Ala anterior (fig. 6.º) campo costali venulis puncto ad costam L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS 49 fusco; venulis radialibus, preeter primas, puncto ad radium fusco, - duabus ultimis fusco limbatis; venulis gradatis seriei interna ple- risque fusco limbatis, tres maculas efficientibus, prima majore, ad medium alx; alio puncto ad radicem sectoris radii, aliis minutis in fine procubitalium et marginalium ; sectore radii parum curvo. Ala posterior venulis aliquot fusco punctatis; radialibus, gra- data ultima interna, et marginalibus fusco limbatis, * Longit. corp. é mm. » - ale anter. Ig» >» » poster. 13 » Patria. Cuenca inferior del Zambeza, Valle del Muza, 32º long. E., 18º lat. S. (de 1000 a 1200 m. de altura). G. Vasse, 1905 (Mus. de París). | | ; 18. Ancylopteryx Decormei sp. nov. (fig. 7.º). Fulvo- ferruginea, alis umbratis ob vehulas ferrugineo limbatas. Caput immaculatum, antennis concoloribus, pilosis. Prothorax transversus, hispidus. Meso- et metanotum ferrugi- nea, haud maculata. - Abdomen inferne pallidius, lateraliter fusco suffusum. Ale oblonga, apice acute, membrana hyalina, reticulatione fulvo-ferruginea, stigmate insensibili. Ala anterior (fig. 7.º) sectore radii fortiter curvato, cellula pro- cubitali typica elliptico-lanceolata, venulis ali- quot radialibus, gradatis 4/, et marginalibus fer- rugineo late sed leviter limbatis. Ala posterior lanceolata, penitus immacula- ta, nullis venulis ferrugineo limbatis, gradatis */;. Fio. 7::— Ancylopte- : ryx Decormei Nav. Longit. cor m: j % do RE Ala anterior iz- » ale anter. 10,5 » quierda, PER ADE o o Rea RARE Patria, Congo, Brazzaville, Misión Chari-Chad, Dr. J. Decorme, I904 (Mus. de París). e ão r | ; iaéao ea asd o BROTÉRIA; SERIE ZOOLOGICA BRR EI 19. Ancylopteryx Alluaudi sp. nov. (fig. 8.º. Flava, alis fusco punctatis. Caput rufescens, palpis concoloribus ; antennis flavis, primo ar- . ticulo rufescente. Res | E Prothorax transversus, postice multo latior quam antice. Meso- et metanotum ad scapulas ferrugineo suffusa. Abdomen flavum, fascia longitudinali laterali rufa. Pedes straminei, femorum apice tarsisque rufescentibus. e Ala hyalina, irideze, reticulatione fla- . vo-viridi, stigmate invisibili. Ala anterior lata, apice subacuta; | area costali valde ampliata; sectore radii fortiter curvato, II venulis cum radio | connexo ; cellula procubitali typica ova- li; membrana guttis fuscis notata: atomo ad radicem sectoris et ad primam venu- . Fiá: 8.2 Ashey lopdego AL gd radialem, guttis rotundis in 9.º et. nad Ns CÁ JaGS Io.“ venula radiali, alia minore in II.º; atomo in 2.º venula procubitali; gutta | ad axillam, ad finem rami cubitalis, ad medium marginis posterio- |. = A ris, initio seriei interna venularum gradatarum. É: Ala posterior angusta, apice acuta, area costali angusta ; tribus guttis fuscis in ultimis venulis radialibus. -Longit. corp. é mm. » ale anter. 14 + Dies der e > > poster. 13 >» | q Patria. Islas Secheles, Mahé, Ch. Alluaud, 1892 (Mus. de Pa- rís). E 20. Ancylopteryx tristicta sp. nov. (fig. 0.9. Flava, similis 4. Buttikoferi Van der Weele. BRR Caput cum antennis et palp's flavum, nota fusca ad clypei la- tera; oculis fuscis. | SE e Prothorax longior quam latior, subtriangularis, antice angusta- tus, rotundatus, angulis lateralibus anterioribus obsoletis. Mesotho- ; rax fascia fusca lata transversa, bis subinterrupta, notatus. | 3 «BI L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS Abdomen flavum. Ale hyaline, iridez, reticulatione flava, pilis fambriisque lon- 3 “gi, stigmate invisibili. ; 3 Ala anterior lata, apice subacuta ; area | “costali basi lata; sectore radii ante medium — fortiter curvato, venulis radialibus Erg “et rO.º fusco limbatis, maculas ternas facien- — tibus, penultimam pe subrotun- “dam; venulis gradatis "4, serie interna con- E cava, externa convexa, aliquot leviter fusco Jimbatis; vena procubitali ad cellulam pro- TULE Lx ts ER, NSESa Fic. 9 — Ancylopteryx cubitalem pica fortiter curvata; venulis “tristicia Nav. Alas. ER notas 1.º ante cellulam nigra, reli- A - quis tenuiter fusco-fulvo limbatis; marginalibus externis omnibus E furcatis; marginalibus posterioribus simplicibus, aliquot fusco tin- 3 “ctis aut limbatis. ) 4 Ala posterior lanceolata, in ultimo tertio ampliata, apice acuta; * margine costali basi protenso; tribus punctis fuscis: uno ad 7.º" ve- 4 8 “nulam radialem, duobus ad marginem posteriorem, ad quartum et “ad medium; praterea VE otra externis acid fusco-fulvo E “ limbatis, Longit. corp. é mn. E » ale anter. 14 >» ER.. genes » poster. 12,5 » e Patria. Congo, F ranceville de Brazza, 1886 (Mus. de París). “a cs — Obs. — Por la forma y pintura de las alas se parece mucho á la 4. Bul- E Sole V. de Weele; mas la forma del protórax, transverso en ésta, la se- - para al momento, así como la desigual longitud de ambas alas, las manchas “del ala anterior, diverso número de venillas gradiformes, etc. E 4 | Nothancyla gen. nov. “Similis Amcyloprérypidi. “ Alx oblongze, anteriores non multo latiores quam posteriores, “Ala anterior area costali basi valde dilatata, costa in arcum su- ts curvata; tertia cellula procubitali venula transversa in duas — celulas inxquales quadrangulares divisa, superiore longiore. sã - A o " a a - » " pia o Em sm a es DR Ed ca» F > ms e dc Aros 22, E E Mm x RA gs Sac EO TEN A, E os 2 pesa TEC e a Ea 52 ; * BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA “e TESS Abdomen ultimo segmento superne elongato, conico, postice | acuto. - Obs. — En la configuración del campo costal del ala anterior este gé- nero se conforma con el Ancylopteryx y en la forma de la 3.º celdilla pro- cubital al género Nothochrysa ; por ésto lo he llamado Nothancyla. En la figura de las alas no tan diversas en anchura como en el género Ancylopteryx se acerca à otros géneros, como el Chrysopa y otros similares. Es proprio de este género la configuración del último segmento del abdomen. 21. Nothancyla Verreauxi sp. nov. Flava, roseo et fusco tincta, alis immacuiatis. Caput roseo-flavum ; palpis ultimo artículo fusiformi, fuscato ; antennis flavis, 1.º artículo roseo. Prothorax paulo latior quam longior, angulis anterioribus obtu- sis, marginibus lateralibus rectis; disco flavido, ad latera roseo. Abdomen flavum, pilosum, linea longitudinali dorsali laterali fusca ; ultimo segmento superne in laminam conicam, convexam, longam, tribus praecedentibus segmentis aquilongam, inferne ex- cavatam, producto. Ale oblonga, irideae; reticulatione flava, basi rosea, stigmate flavo roseo; pilis fimbriisque roseis. > Ala anterior apice elliptice rotundato, marginibus anteriore et | “ " posteriore subparallelis; sectore radii parum arcuato ; procubito ad | 3.º» cellulam parum concavo; venulis cubitalibus infuscatis; venu- - lis gradatis 1º/; in duas series subparallelas dispositis, externa con- vexa, margini externo parallela. E Ala posterior in tertio apicali ampliata, apice subacuta; venu- lis gradatis 8/,, serie externa convexa, margini paralleia. Longit. corp. q mm. » ale anter. I1Ó » » >» poster. I45 » Patria. Tasmania. J. Verreaux, 1844 (Mus. de París). - (16) L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS 53 Nesochrysa (1) gen. nov. Similis Nothochryse. Antenne valida, alis multo breviores, stigma haud attingentes. Ala anterior absque cellula procubitali typica, seu tertia cellula - procubitali (cubitali auct.) integra, nullo ramo vena procubitalis divisa; prima venula sectoris radii intra illam desinente. Venula gradate in duas series completas in utraque ala dispositae. Procu- bitus et cubitus separati, venulis conjuncti. 22. Nesochrysa Grandidieri sp. nov. (fig. 10). Flava, fusco mixta. | Caput totum flavum subaurantiacum, immaculatum, palpis te- nuibus et duobus primis antennarum articulis concoloribus; vertice | modice fornicato, antice inter antennas angulate producto; anten- - nis nigris, nitentibus, breviter pilosis, duas tertias partes longitudi- — nis ale anterioris attingentibus. * 3 2a o Prothorax transversus, medio flavus, angulis anticis oblique trun- “ catis, dorso fascia laterali fusco sanguinea por meso- et metanotum A “continuata. | Abdomen flavum, fascia laterali angusta nigra superne ad api- —, cem producta. | Pedes flavi, pilis nigris, unguibus divaricatis, basi dilatatis. Ale penitus hyaline, iridez, | stigmate macula fusco ferruginea PESADAS TTT 4 % q . . SE Tm — grandi, apice subacuta; costa et LE! [TONI — subcosta flavis, illa puncto nigro ad E CT GS RE q Tam Q = E. De A esa ANTAS — basim, reliquis venis venulisque fu- PIO — sco-nigris, pilis fimbriisque fuscis. ACEDER Fic. 10. — Nesochrysa Grandidieri - Venula scalares parum numeros, trad: + Ro é Nav. Ala anterior izquierda — 4-7 in quaque serie. In ala ante- ser sBã * riore cellula 3.º procubitalis haud oblique divisa, 2.º et 4.º brevior. — AR a a - E ke Longit. corp.' 13 mm. » antenn. RL : x (1) De vis isla, por el lugar de origen de la especie tipo de este gé- “nero. ie: - BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA / E: Longit. ale anter. 24 mm. > » poster. 22.5 >» Patria. Tulear, Ambolisatra, Madagascar, G. Grandidier, iSdos (Mus. de París). q 23. Nothochrysa Geayi sp. nov. (he. LI). E Viridis, minor. | á « Ale hyalinz, irideze, oblonga, reticulatione viridi, stigmate vi- ridescente. Sec 8 Ala anterior oblonga, apice subacuta ; area costali ante medium e dilatata, ante stigma constricta; subcosta concava sive flexuosa; sectore radii et aliquot venulis radialibus initio, venulis gradatis "/, totis nigris, internis umbra- tis, serie interna irregulari; axillis ve- a nularum marginalium exteriorgra nigris, ras aii, ESSES ANA RS > Fic. 11. — Nolthochrysa Geayi Nav. Ala anterior derecha. fusco limbatis. Ala posterior apice acuta ; reticulatione tota viridi; area costali E regulari; venulis gradatis º/,, serie interna ab externa divergente. e Pedes viridi-pallidi. : Longit. corp. é mm: E » ale anter. 15 >» 28 R “ae t » » poster. 13 >» 4 | Patria. Guyana francesa, St. Georges, Dyapock, F. Geay, 1900. (Mus. de París). Obs. — Describo esta especie á la vista de un ejemplar muy deterio- rado, pero con las alas intactas, cuyos caracteres acompaiiados de la figura | É serán suficientes para la distinción específica. NS Chrysopidia gen. nov. GORE | = Similis Chrysope. É FE Antenna alarum longitudinem equantes ant paulo illis brevio- à res. Campus costalis in ala anteriore mediocriter ampliatus. Area radialis ampla, procubitalis angustior. In utraque ala tres series | completa venularum gradatarum. Cellula procubitalis typica ovalis. | fm E 118) L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS 55 E Difiece de los demás géneros de Chrysópidos en poser tres se- “ries bien definidas de venillas gradiformes en ambas alas. En lo E muy parecido al género Chrysopa. E. + 24. Chrysopidia nigrata sp. nov. (fig. 12). Flava, mediocris. Caput immaculatum, palpis tenuibus, magnam partem infusca- — tis; antennis ala anteriore haud longioribus, flavis, primo articulo - externa linea longitudinali rubra, sequentibus dorso rubentibus, re- E liquis ad ultimum tertium flavis. Prothorax longior quam latior, fusco vix nisi ad marginem no- tatus. Meso- et metanotum flava. a Abdomen elongatum, flavum, pilis concoloribus, dorso fascia E laterali longitudinali fusca. | Alee penitus immaculatee, membrana fortiter iridea, elongatze, ha - E! A * apice acutz, venis omnibus venulisque plerisque flavis, stigmate flavescente, parum visibili, venulis nullis ni- si in area subcostali. | In ala anteriore campus costalis prope “basim mediocriter dilatatus, venulis omnibus Fic. 12. — Chrysopidia nigrata Nav. Ala pos- terior derecha. " initio et fine nigris. Venul radiales simili- -* ter picta. Venula gradatae omnes fusca, - tenuissime fusco limbatze, in serie interna et “externa 7, in intermedia 3-5; marginales furcatae et simplices sub- tota fuscee. | . És J “ Inala posteriore (fig. 12) fere omnes venule flave ; margina- E lium externarum furca nigrata ; gradate 7 in serie externa et in- — terna, 2-4 in media. [ Longit. corp. o mm. . >» ale anter. 175 » RR. Es. O (72777 0 6 AR E Patria. Darjeeling Epica J. Harmand, 1890 (Mus. de o | “Similis Chrysope et Chrysopidic. Es o De mexi, red; Eram la reticulación densa de las alas, Chrysoplecta (1) gen. nov. = Tue ginaa, Nacdk 56 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA | dig] Cellula procubitalis typica adest. Campus costalis in ala ante- | riore mediocriter dilatatus. Venula discales in plures series grada- tas disposite, rete formantes, unde plures cellula pentagonales aut hexagonales. 25. Crysoplecta immaculata sp. nov. (fig. 13). Major, flava. Caput flavum; palpis tenuibus, flavis; antennis primo artículo grandi, elongato, cylindrico, reliquis transversis. Prothorax longior quam latior, antrorsum angustatus. Meso- et metanotum sine maculis. Abdomen flavo-rufescens, inferne pallidius, lateraliter infuscatum. Pedes graciles, pilis nigrescentibus, femoribus testaceis, tibiis vix dilatatis, flavo-virentibus, apice spinula interna; tarsis rufescen- tibus, ultimo artículo dilatato, unguibus brevibus. ESAA Ale (fig. 13) elongatz, anguste, apice acute, penitus hyalina reticulatione virente, stigmate flavo-viridi, parum visibili. Ala anterior disco reticulato ob plures series venularum gradata- rum, quarum una in tertio ale ba- silari incipit; hinc plures celula pentagonales ante hexagonales; cel- lula procubitali ovali elongata, cum sectore radii venula conjuncta; ve- nulis marginalibus posterioribus fur- catis, pedunculo brevi, furcula lon- ga; margine ipso posteriore flavo. Fic. 13.— Crysoplecta immaculata ; ge gi Nav Atos de ficcao Ala posterior similiter constru- / cta, sectore radii ad medium con- cavo, campum radialem ampliante; venulis marginalibus posterio-. ribus pluribus, sed non omnibus, furcatis ; margine posteriore flavo. Longit. corp. 14 munt. » ale anter. 24. » » » poster. 21 » Patria. Tién-Tsuén (China). Lo recibí del Sr. Oberthur, de Rennes. . ! 1 L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS [3 o | Obs. — He llamado immaculata à esta hermosa especie, no solo por la carencia de manchas en cabeza, tórax y alas, sino también en recuerdo y "* honor de la Immaculada Virgen, en cuya festividad por suerte la he estu- diado y descrito. ; CUADRO DE LOS GÉNEROS DE LA FAMILIA DE LOS CRISÓPIDOS f, Con dos series de venillas gradiformes en ambas alas...... 2 -— Con más 6 menos de dos series de venillas gradiformes .. IO 2, Tercera celdilla procubital dividida en dos por-una trans- versal ó por un sector, ya recto, ya curvo; ó sea con cel- dilla procubital típica (figs. 1.º, 2.º etc.)....... EPE RE 3 — Sin celdilla procubital típica; el procúbito es recto y la 3.º celdilla procubital es entera (fig. 8.9.. 9. Nesochrysa Nav. 9. Celdilla protubital típica oval (figs. 1.2, 2.º, etc.), porque la. tercera celdilla procubital se divide oblicuamente por un 4 sector del procúbito que encorvándose hacia delante vuel- | RE MRnaQnRse corel Mismo- assar mass. REV o da 4 — Celdilla procubital típica triangular ó trapezoidal, no forma- da por un sector del procúbito, sino por una venilla trans- “versa libre....... a aà No DOME Và GRUPO ES SPei E ET $O 4& Antenas distantes en su inserción y su primer artejo del- nao una prolongacion corniforme entre ellas en el d.. RES DPS NEE a DE ata upa SD EE RD 1 A 4. Meleoma Fitch. — Antenas cercanas en su inserción, con el primer artejo Es grueso 6 abultado; sin prominencia corniforme en la frente REC CS SS GS SA ain aà 5 d. Campo costal muy dilatado en la base, porque la vena cos- E tal se encorva en arco muy convexo; celdilla RR casi rombal ó elíptica más que oval (figs. 6.º y 7.º); a É ii notablemente más estrecha que la anterior.. SO er TES te A RP A SA Ei E NE ape e -— Campo costal estrecho en la base, luégo ensanchado suave- mente y estrechado de nuevo; celdilla procubital típica oval; ala posterior poco más estrecha que la anterior. 6 Rs “Abdomen del é terminado en cercos manifiestos, cilíndri- -Cos.......cv.ses ec... 3..Chrysocerca Van der Weele. BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA. — Sin cercos aparentes al exterior en el extremo del abdo- MEN... oia cas SiW cia di acao E Sa q é À cao Sra ADO a so SE 7, Unas muy dilatadas en Dave asa dos 1. Chrysopa Leachl | —: Uãas simples. 2. 022008 0 aço “2. Hypochrysa Mc. Lach. =. 8. Celdilla procubital típica triangular; la venilla divisoria de E la 3.º celdilla procubital divide á esta oblicuamente en dos porciones muy desiguales: la superior ó anterior pequeiia Y triangular, la inferior ó posterior grande y en trapezoide ó pentágono; antenas mucho más largas que las alas.... aa bes TS A Aedo PO to. Leucochrysa Mc. Lachl. — Venilla divisoria de la 3.2 celdilla procubital más 6 menos pararela al procúbito y al cúbito, dividiéndola en dos tra- “A pecios; antenas fuertes y mís cortas que las alas... .. .. OQ | 9, Campo costal del ala anterior dilatado en la base, como en el género Ancylopteryx; abdomen del & prolongado por encima en un segmento cónico....... “6. Nothancyla Nav. — (Campo costal del ala anterior estrechado en la base, como en el género Chrysopa; abdomen no prolongado en el ex- sa temo STA EG pr aa -.. TI. Nothocrysa Mc. Lachl. | 10. Con una sola serie de venillas gradiformes, al menos en el ala posterior. . ... “se ra ps pa SE NE PE ERR E AS TE — Con más de dos series de venillas gradiformes en ambas alas. 12 fl. Ala anterior con pocas venillas gradiformes en cada serie, la posterior con la sola serie externa; en lo demás como el género Chrysapas.< 5%. .m% 0 = oa 7. Eremochrysa Banks. — Ambas alas con una sola série de venillas gradiformes, la externa; campo costal de la anterior estrecho, apenas di- E Jatado: =x ia des AURA «.... 8. Chrysopisca Mc. Lachl. 12, Con tres series de venillas gradiformes en ambas alas ; lo r demás como el género Chrysopa..... 12. Chrysopidia Nav. — Con más de tres series de venillas gradiformes; el disco de las alas más bien reticulado por la abundancia de venillas. - 13-80 13, Con celdilla procubital oval, como en el género Chrysopa ; muchas celdillas discales pentagonales ó exagonales ; pro- cúbito y cúbito separadas en toda su extensión; alas o- | blondas ...'« +. wi SAE 2a «e.» T3. Chrysoplecta Nav. - — Alas anchas; procúbito y cúbito paralelos, unidos en suex-. ua, - á + - É» ua €Ísà ps ição vt o EVITA EA es = 24 SR A dai RR Apis Ego é : “a A”. -N + ar o dr : Ed E dd eo ii Ads AS AR pira Red retrdd ir: y A *% 4 Ra, 7 ú "> % É po o y e y ” | E o Sd e É « > rd a e pr Ape e Nie. As +» A a a cn o e Z: p o) > Ea 7 ; à | + [22] | L. NAVÁS: CRISÓPIDOS NUEVOS 59 tremo, continuándose con las venillas gradilormes exter- nas; sin celdilla procubital típica, ó sea 3.º celdilla procu- DE CRESC Rs o é eo «.. T4. Apochrysa Schn. DIVISIÓN DE LA FAMILIA EN TRIBUS Finalmente, si queremos agrupar en tribus los diferentes géne- ros de esta familia, podrá hacerse la división siguiente : E 1. Alas visiblemente desemejantes, la anterior ancha, sobre to- do en la base, por tener el campo costal muy ancho á cau- sa de la vena costal que se arquea mucho en su principio ; ala posterior estrecha. Géneros Ancylopteryx y Nothancyla. ERRAR ba E E qr Di MR 1 é 5.* Ancilopteriginos. — Alas poco à RNA en anchura, ambas estrechas en su 7 base ; en el ala anterior el campo costal es estrecho en su principio, ensanchándose más ó menos antes del medio... 2 2. Alas como reticuladas por la multitud de venillas discales, con más de tres series de venillas gradiformes. Géneros “Apochrysa y Chrysoplecta. . .. cc... - 3. Apocrisinos. E — Alas sin reticulación en el disco; á lo más con tres series | ONO PES ENO q ERR PRP AP AN 3. “3. Al menos con dos series completas je venillas gradiformes ERRA, SS ssa Tt cacos. TREE SERESTA, 4 E Sin serie interna de venillas gradiformes en el ala posterior ó en ambas alas. Géneros Chrysopisca y Eremochrysa . es AEE e alo Doe caio To cao erga == DA CAISÓPISCIAOS. E e Celdilla procubital típica a ó sea .3.º celdilla procubital ” h dividida muy desigualmente por una venilla curva ó ramo “8 Sopefaidenbito que termina en el mismo. Géneros Chrysopa, dd pg Chrysocerca, Chrysopidia y sara Era a E A Ta A O a ; à Crisopinos. EE celdilla procubital ya entera ya AR en dos E: * cuadrangulares mediante una venilla aislada del procúbito y que enlaza las venillas procubitales 2.º y 3.º Géneros E Nothochrysa, Leucochrysa y Nesochrysa. . 4 Notocrisinos, “aragon Colegio del E bc 12 de Diciembre de 1909. DATYRUS ACTABA Esp. (Lepid.) da Serra da Estrella ( Portugal) por (Candido Mendes Não ha em Portugal lepidoptero algum diurno que desperte tanto interesse nos naturalistas como o Satyrus actaea Esp. loca- lizado na Serra da Estrella entre 1200 e 1600". Foi o conde de Hoffmansegg o primeiro, ao menos que se saiba, a pôr nelle a attenção pelos annos de 1800 e mandou-o a Ochsenheimer que o classificou como especie distincta de actaca com o nome de podarce O. (Die Schmetterlinge von Europa 1, I, pag. 195). Transcrevo o principio e o fim da descripção, para que se- veja que a fórma godrrce foi descripta só por exemplares portuguêses da Serra da Estrella : «Schon vor einigen Iahren erhielt ich diesen Falter von dem Hrn. Gr. v. Hoffmansegg unter dem Namen: P. Actaca (aus PortupaM) 404. ses E doa D OS DO PA e «Nach dem Berichte des Gr. v. Hoffmansegg findet sich dieser Falter in Portugall auf dem hóchsten Gebirge des Landes. Serra d'Estrella, und fliegt im Juli auf diirren felsigen Fláchen.» Não ha pois duvida que na Serra da Estrella existe a verda- deira fórma podarce O., pois só de lá eram os exemplares a que o Auctor applicou pela primeira vez esse nome. Mas ou fôsse por es- tarem deteriorados os exemplares de que Ochsenheimer se ser- viu, ou fôsse por ter poucos, a verdade é que a sua descripção não comprehende senão a minima parte das fórmas de Satyrus actaca da Estrella. Os caracteres que mais fórmas excluem são os seguintes: a) Côr fundamental mais clara que no S. actaca ; b) As asas não téem cambiantes ou furta-córes («Die Grund- farbe ist heller, schwarzlichbraun, ohne Schiller» ). = c) À q não tem o segundo olho nem os dois pontos brancos nas asas anteriores por cima («Das Weib weicht noch auffallender ab.... Von weissen Punkten unter demselben (dem Auge der Vorderfliigel) oder einem zweiten Auge ist nichts zu sehen» |. E Asia da 4 raia dl das rs sa dr dr PP DAT A Rà ÉS PSP DD cds O DM [2] C. MENDES: SATYRUS ACTAEA DA SERRA DA ESTRELLA 61 Ora são poucos os exemplares que na Serra da Estrella téem a côr do fundo mais clara que no typo actaea, são rarissimos os que não têem furta-côres e raríssimas as q 9 que carecem do segundo olho e dos dois pontos brancos por cima. Em vista destas differenças não se póde applicar o nome fo- darce á variedade de actaca caracteristica da Serra da Estrella por “excluir na descripção a maioria ou quasi totalidade das fórmas lá mais communs. ” Depois de Ochsenheimer ninguem mais se occupou deste Satyrus da Estrella até 1882,em que o Sr. Dr. A. A. de Carva- lho Monteiro descreveu a variedade mattozi no Fornal de Scien- cias Mathematicas, Physicas e Naturaes de Lisboa, n.º xxxiv (1882) pag. 107. Della diz: «Cette variété habite les hauts sommets de la Serra da Estrella; le papillon vole sur les pelouses escarpées à... meêtres de hauteur; il n'y est pas rare le mois de aôut». Para complemento deste meu estudo transcrevo a descripção francêsa da variedade por ser mais completa que a latina: S. actaea Esp. var. Mattozi Mont. Cette variété est en général bien plus petite, que l'espéce type: son “envergure mesure 45 á 47mm, et quelque fois même un peu plus. Dessus des ailes. — Le mãle a le dessus des ailes d'un brun-noirâtre três foncé jetant un reflet vert-violet plus prononcé que chez Iespéce ty- pe. Dans la femelle le fund de la couleur est moins foncé que dans le mã- le, ainsi que de même chez l'espéce type: cependant le dessus des secon- des ailes de la variété présente le reflet verdâtre plus prononcé. Dans la variété les bandes sinueuses d'un roussâtre pále qui passent prês du bord externe des ailes sont plus visibles, quoique un peu obliterées sur les se- condes ailes, L'oeil sab-apical noir pupillé de blanc des premitres ailes n'y présente pas les deux petits points blancs extérieurs qui l'accompaghent ordinaire- ment chez I'espêce type; le deuxiême de ces points y est remplacé par un autre petit point ou tâche ronde noire. La frange est roussâtre en dessus. Dessous des ailes. — C'est ici qu'on trouve les caractêres les plus sail- lants de cette variété. Le dessous des ailes dans les deux sexes est fine- ment saupoudré de blanc et de noir sur un fond roussátre à reflets légêre- “ment dorés. L'espace compris entre la prémitre nervure sub-costale et le bord supérieure des prémitres ailes est entrecoupé de petits traits blancs “et noirs perpendiculaires aux nervures. La bande blanche, qui chez I'es- pe type traverse la partie moyenne des secondes ailes, disparait com- " MO E 5; é é “a ” * ç ape REA “. ig = o 7 e EEN E a a l q - = o RNA gn :. Ta Pa E . q Ri dest a a e? Em, fer. a 5 e Pp ão e a Ed O a . - = ' ha E -. oo. 62 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA ESTO se [3/88 plétement, et en revanche la ligne sinueuse noire, qui dans le type accom- pagne cette bande en dedans, se montre ici plus nettement. Les angles . apicales des prémitres ailes sont beaucoup plus chargés d'atomes blancs. La frange se présente par le dessous parsemée de quelques poils blanchã- tres, d'oú provient la couleur grisátre de ce côté»>. | Fr” > Esta descripção já se accommoda muito melhor ás numerosas fór- E mas de actaea que existem actualmente na Estrella. Ha ainda as- |. sim nella dois caracteres que excluem muitas, ou talvez a maioria das fórmas sobretudo femeas; véem a ser: a) O desapparecimento completo da faixa branca que no o typo | atravessa por baixo as asas posteriores ; ae d) A falta por cima dos dois pontos brancos que na q Ráge acompanham ordinariamente o olho sub-apical. ; Ora a faixa branca das asas posteriores por baixo existe em. muitos dd e ainda em mais 9 9; é porém verdade que nunca é tão 4 branca nem tão larga como no typo, por estar sempre muito sal- | Ê A 4 ep . picada de preto. Re Os dois pontos brancos, que n na q se seguem ao olho sub-api- cal, existem quasi sempre tambem por cima mais ou menos dis- . tinctos, ás vezes muito sumidos, mas raramente faltam de todo. Em vista destas differenças tambem se não póde adoptar o nome . - mattozi para a fórma de actaea predominante na Serra da Estrella. - Dispondo eu agora dum grande numero de exemplares reco- — lhidos por varias vezes na Estrella, principalmente em. agosto pas- » E sado de 1909, pois tenho á vista 40 dd e 30 9 9, entendi que. ese a tava no caso de agrupar dum modo mais satisfactorio as princi paes | fórmas portuguêsas desta variavel especie. Proponho pois que se. q dê o nome de monteiroi á variedade caracteristica da Serra da Es-. = trella, do nome do nosso melhor lepidopterologo portuguez, Dr. Aa A. de Carvalho Monteiro que foi tambem quem melhor ades- creveu. Os nomes — fodarce O. e mattos: Mont., visto nenhum — delles se poder applicar senão a um pequeno numero de fórmas di às z- Estrella, reservo-os para as aberrações da var. monteiroi a que se possam applicar por completo as descripções dos auctores. = Dou em seguida a descripção separada do de q segundo os 70. exemplares que tenho presentes fazendo nella notar todas as Aiaoe ções de alguma importancia. e? E terei q o a - 63 Satyrus actaea Esp. var. Monteiroi mihi da Sesra da Estrella es. es Minor quam S. actaea. Alis expansis 40-47 plerumque E qa Supra fuscus, ut plurimum nigricans, raro brunnescens, cu- Rania et viridi, maxime autem violaceo micans. 4 AÂnticis supra integris; ocello umico nigro, albo pupillato, ra- | rissime caeco ; subtus etiam micantibus, multo magis nigris praeter apicem et “marginem externum usque ad medium, qui punctis albis et fuscis, “albis praevalentibus, marmorati sunt. Duabus lineis nigris trans- - versis, ut in Q describentur, semper vero minus conspicuis, imo ple- — rumque fere obsoletisob alarum nigredinem. Ocello majore, fulvo cir- — cumdaio et punctis duobus albis coerulescentibus; rarius secundo g ocello minore, catco, etiam fulvo circumdato: 5 inter qo dd. Unus — vero ex qo secundo ocello minore, albo pupillato ei supra conspicuo. — Posticis modo integris modo subdentatis ; “supra immaculatis ; O subtus fuscis, strigulis punctisque nigris dense, albis vero par- E q ce conspersis. Duabus fasciis arcuatis, albicantibus, ejusdem coloris Ri latitudinis, semper nigro valde conspersis, raro omnino obsoletis, — saepius evanescêntibus; utraque intrinsecus linea nigra limitata, in À = media fascia distinctius denticulata, extrinsecus paulatim evanes- pe ; spatio inter duas fascias interdum fusco minus nigro signato. 5 “Venis integris nunquam albis, sed sacpius squamis albidis super eis coalescentibus maxime post mediam cellulam. Punctum nigrum brope “angulum analem in uno tantum mare ex go distinxi. Sacpe E Eai: albescente im angulo externo mediae cellulae. mm E “é nos <= 4 "a ago “SO Quam maxime varia. E. E: Alis omnibus supra atque infra multo pallidioribus quam in À, “multo minus micantibus, at minus pallidis quam in S. acta ea o, aululum subdentatis. q Anticis io ra puanémee fascia lata subterminali plus mi- 64. - BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA Tl: nusve sordide flavida praesertim circum ocedlos, interdum brunneo- cinerea, satis evanescente aut omnino obsoleta. Fere semper ocellis duobus, quorum frimus, subapicalis, multo major, frequentius elli- pticus, pupilla alba modo rotunda modo elliptica ; alter semper multo | minor, raro nullus, nunc caecus, plerumque albo pupillatus. Inter | ocellos punctis duobus albis, aliquando vix conspicuis, quorum in- ferior interdum pupilla est tertii ocelli minimi (Est. u, fig. II, 12), ita 5 inter 30 PQ; superior, excrescente ocello apicali nigro, intra 1bsum includitur, rarissime atro circumdatur. Subtus fascia, si desuper existit, circum primum ocellem ma- gis pallida, in medio magis saturate lutea, area media et basali lu- tescente, nigro conspersa; si fascia desuper nom existit, luteus color | subter dumtaxat circuit ocellum. Duabus lineis nigris, transversis, — continuis, fasciam circumscribentibus, quarum exterior, subtermina- E lis, in arcus cellulis respondentes sinuata, in ultima vero cellula bi- denticulata ; interior satis varia: frequentius denticulata, suo cuique cellulae dente respondente (Est. 4, fg. 5), rarius recta a costa us- que ad mediam celinlam m,-1v,, deinde unico sinu ad mediam us- que cellulam 1v,-v (Est. 1, fig. 6). Secundo ocello non semper conspi- E cuo, etiamsi existat supra. Punctis duobus albis mec semper coeru-. lescentibus. Eder a Posticis supra immaculatis, fascia flavida multo minus dis- tincta quam in anticis, interdum omnino deficiente ; 2 subtus magis albo venatis, generatim multo pluribus punctis t 7 ac lineolis albis marmoratis quam in dá. 4 = Esta é a descripção que à rage (aa as fórmas de S. actaca da Serra da-Estrella. Dou em seguida breves diagnoses da varie-. À dade e das suas aberrações mencionando só os caracteres distin- ctivos e constantes : e var. monteiroi mihi aU ç>6 j Minor. Ális posticis infra magis varie alho nigroque marmo- ratis, potius nigris quam fuscis; fascia marginali pp ct ejusdem fere latitudinis ac fascia media, scilicet vel utraque abira cante (Est. mu, fg. 2,3) vel utraque aeque nigricante vel miraque obsoleta (Est. 1, fig. 3). C. MENDES: SATYRUS ACTAEA DA SERRA DA ESTRELLA 65 var. monteiroi ab. podarce O. à alis non micantibus, colore brunneo-nigricante magis pallido. q unico ocello sine punctis albis desuper (Est. 1. fig. 7). var. monteiro: ab. mattozi Mont. «Subtus posticae plaga albicante flexa in regione media omnino — obsoleta (Est. 1, fig. 3), anticae (in 9) sine maculis albis duabas — externis». | var. monteiroi ad. q herminia (1) mihi Subter ac desuper fasciis subterminalibus mullis; solis ocellis annello fusco-luteolo circumdatis (Est. 11, fig. O, IO, II). Ovos E Algumas 9 q postas vivas dentro duma rede de arame puzeram ovos que apegaram ao fio metalli- co, mas todos do lado de fóra da rede, o que revela o instincto com — que os escondem na natureza, não * |. sei onde. E Os ovos são quasi esphericos, “de brafico leitoso; nos pólos e cir- culos polares cristas e saliencias es- trelladas; entre os circulos pola- res ha sulcos meridianos bastante fundos, limitados por arestas agu- Fic. 14— Ovos de S. actaea monteiroi |- com augmento de 12 diam. das em numero variavel: dos 3 pho- tographados, fig. 14, um tem 17, dois ttem 13. Toda a inmerltão vista com augmento parece entrelaçada como o panno de linho. . A 30 de janeiro ainda não tinham nascido as lagartas dos ovos postos em agosto. Distribuição e variabilidade de S. actaea na peninsula hispanica Tenho á vista exemplares de S. actaca dos Pyrineus: Guar- diola (Est. 1, fig. 1) e Piteus, e da Andaluzia: Serra de Alfacar (1) Herminius mons = Serra da Estrella, ubi habitat haec varietas. 5 = 66 (fig. 4) e Serra Nevada. São todos eguaes entre Si, excepto os dao Serra Nevada, e eguaes aos de Marselha que tambem possão, to- dos do typo actaea Esp. e todos muito diferentes dos eseoplarear da Serra da Estrella. Os da Serra Nevada foram classificados. por | C. Ribbe como uma variedade propria — nevadensis (Societas en-. tomologica, 15 Dezember I905, pag. 137); teem muitos caracteres | 2 communs com os da Serra da Estrella, mas distinguem-se bem por terem as asas por baixo dum fusco uniforme, muito pouco salpi- | cadas de preto e branco. Parece-se muito mais com um xp Pai) da Syria que tenho com o nome de podarce. : pe Citam-na de Hespanha: Rambur da Sierra Nevada; Cuatoa y Martorell de Monserrat, Ribas; Zapater y Korb de AL - barracin é Bronchales; Nicholl ds Teruel; Chapman de Tra- | gacete e Cuenca, de La Granja, Navacerrada e Pefialara; Shel- - poster. 4 | » E E NR no E PR - E 2 e 70 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA Patria. Luynes, Bouches du RiNGA pançia), A M. CA A Lamberet (Mus. de París). a He visto cuatro ejemplares hallados en un frasco que contenta. agallas de Cynips Kollari en ramos de roble. t sa ar 2. Sympherobius marmoratus sp. nov. Fuscus, testaceo maculatus. 8 Caput testaceum, vertice, fronte, clypeo atomis fuscis distinctis; antennis fuscis. n | Prothorax transversus, fuscus, fascia media longitudinali testa- — cea, atomis fuscis punctata. Mesonotum similiter pictum, metano- É. tum medio testaceum. | “Abdomen fuscum, pilis fulvis. Pedes straminei, tibiis fusiformibus, unguibus nigris. . Ala anterior elliptica, membrana leviter flavescente, tota pun- . ctis maculisque fuscis marmorata; venis similiter punctatis; area | costali basi angustata, mox sensim dilatata, ad stigma insensibile angusta ; venulis fuscis, gradatis externis 4. Ala posterior penitus hyalina, impunctata, reticulatione fulva, ad apicem fuscescente; stigmate bene visibili, elongato, rufescente; uno sectore radii, tribus ramis posterioribus preedito ; procubito te- nui, ultra furcam sectoris furcato. Longit. corp. 3 mm. Ç > cad anter: =p us DESSAS - » » poster. Lg > é: e E Patria. Chaco de Santiago del Estero, á orillas del río Salado, cercanías de Icaífio. E.-R. is de r, I904 as, de París). . 3. Notiobiella maindronina sp. nov. (fig. 19) Fusca, ala anteriore subovali. Caput testaceum, pilis longis, antennis totis testaceis, pilosis. Thorax fuscus, linea testacea longitudinali i in medio pronoti, ad marginem internum lobulorum in meso- et metanoto ; pro 4 marginibus parallelis. po Abdomen stramineum, fusco bias cercis superioribus in q geniculatis, parte basilari ampla, apicali angusta. L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS 71 — Pedes straminei, pilosi, tibiis posterioribus fusiformibus, valde - dilatatis, sulco laterali rectangulari initio infuscato. j Ale ampla, marginibus anteriore et posteriore subparallelis, — apice rotundato, membrana hyalina, venatione fulva. & Ala anterior (fig. 16) ovalis, vix latior ad medium quam ad ba- “ sim, venatione crebris punctis fuscis ad pilos, aliquot venulis fusco E limbatis, toto margine venulis liberis puncti- “ formibus instructo. SSSNNANAAIA Area costalis basi valde dilatata, venula re- A * currente cellulam semicircularem liberante, ve- CT MI nulis furcatis. Area subcostalis tribus venulis, — duabus primis fusco-limbatis. Duo sectores ra- Fic. 16 — Notiobiella dii ramis antice convexis. Series venularum maindronina Nav. - gradatarum ad medium ale 6 venulis fuscis o Ra a - constat. Cubitus ramosus, inter illum ejusque i — ramum posteriorem una venula, Margo posterior dilatatus, ad basim rotundatus. - Ala posterior latior in tertio apicali quam basi, hyalina, vena- * tione impunctata; sectore radii unico ter furcato; inter illum et — procubitum una venula; area axillari dilatata. q Longit. corp. 35 mm. » al anter. 8 > » » poster. 4 » E Patria. Gengi, Coromandel ua M. Maindron, 1902 (Mus. E de París). 4. Notiobiella nitidula sp. nov (fig. 17). “Flava, minor. ' Caput flavo-viride; stria ante antennas juxta oculos longitudi- É iai fusca ; maxillis testaceis, acutis; palpis maxillaribus longis, ul- “ timo artículo grandi, inflato, apice mucronato, dorso et basi infu- E “scato; antennis stramineis, pilosis, primo articulo grandi; vertice | “convexo, nítido. | E Prothorax paulo longior quam latior, antice angustatus, margi- “ nibus lateralibus fuscatis, hispidis. Meso- et metanotum flavo-viri- Ro aa dae pilosa. o ia E Ee o 4 72 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA Abdomen stramineum, lateraliter vix infuscatum, pilosum; cer- & cis superioribus grandibus, longis, cylindricis, basi et apice dilata- tis, basi distantibus, apice geniculatis, interne contiguis. E Pedes straminei, tibiis dilatatis, posterioribus fusiformibus, sulco ss laterali externe triangulum, interne duas cellulas effingente ; calca- ribus rectis, brevibus ; tarsis 1.º artículo tribus sequentibus brevio- re, 5.º fusco; unguibus divaricatis. cf Ale (fig. 17) hyalinee, reticulatione straminea, apice rotunda-. te; stigmate flavescente, parum visibili, Ala anterior ampla, venulis plerisiua et. axillis fusco-pallido limbatis; area costali am- pla, venula recurrente convexa cellulam se- micircularem liberante, venulis ramosis; se- ctore radii duplici; serie gradata 5 venulis; margine posteriore sive ad axillam producto, mox emarginato. Ala posterior longe angustior, immacula- Fic. 17 — Notiobiella nitidula Nav. Alas de la derecha,. Longit. corp. 4 mm. 22 4 alte osasco » = CO PU Rd Pa Patria. Africa oriental inglesa, Boura Sid o Ch. Alluaud, 1904, Marzo (Mus. de París). 5. Micromus theryanus sp. nov. Fulvus. Caput fronte straminea, longitudinaliter fusco-linata, lineis cen- tralibus in X dispositis, verticibus inter antennas sitis ; palpis fu- aciacaRBRdo longis, ultimo artículo longiore, tenui, mucrone elon-. gato; antennis testaceis, pilosis, duobus primis articulis fuscis; para a tice fusco, carina media longitudinali fulva. Prothorax transversus, disco pone medium in tuberculum. Tate ralem inflato; marginibus rectis, parallelis. Meso- « et metanotum | fulva, ad lopudoé laterales obscurata.. Ed ps * + ta; area costali ad stigma dilatata, venulis co-. stalibus simplicibus; nulla venula discali prater unam inter sectorem primum et procubitum.. náo mes E rod Epa a Mep TD Va. Sais tr N Kd E” Mo ” “L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS “73 - Abdomen fulvum, pilis raris concoloribus, segmentis lateraliter - Ffuscatis. | — Pedes fulvi, proa tibiis ad apicem dilatatis, tarsis rufescenti- bus, 1.º articulo 2. º sesquilongiore ; unguibus recurvis, divaricatis. Alé oblonga, apice rotundata, venatione fulva, membrana hya- na, stigmate insensibili. " “Ala anterior area costali ad medium fortiter dilatata, venulis s * furcatis aut ramosis ; radio 4 sectoribus, 1.º cum procubiti ramo " anteriore venula conjuncto ; venulis A A */ fuscis; venis juxta venulas fuscatis; membrana hyalina, ad venulas fuscata, aliisque maculis fulvis ad marginem externum quasi series transversas pa- rum visibiles formantibus. | - Ala posterior penitus hyalina, venis ad seriem venularum gra- datarum externam fuscatis ; venulis gradatis A, serie externa curva pd paraliéta : ftigihate dilatato. aa nes A k | — Longit. corp. RE A FERRO o >» al. anter. Dis os Rd Ra poster. 2 4 | “Patria, Philippeville, Argehaa is. Rear ds I902 dd de París). 6. Micromus lanceolatus sp. nov. (fig. 18). “ Fuscus, fulvo mistus. Caput testaceum, palpis antennisque TE fulvis; oculis globo- “sis, fuscis; vertice linea fusca pone antennas.. | Prothorax subtriangularis, elongatus, margine antico rotundato, lateralibus fuscis, disco medio fulvo. Mesa et metanotum fusca, ad medium fulva.. -- Pedes straminei; tibiis anticis dorso macula fusca ad utrumque extremum notatis, posticis fusiformibus, sulco laterali triangulum - scalenum longum grandem formante ; tarsis rufescentibus. -— Ala lanceolata, apice subacuta, ultra medium ampliatee. Ala anterior membrana nebulis fuscis tincta ad aream mar- “ ginalem posteriorem densioribus et obscurioribus, reticulatione —cfulva, fusco punctata; area costali angusta, venulis ante stigma obli- quis, distantibus, simplicibus, stigmalibus densis ; stigmate vix sen- Degas, h as y e 4 ») 74. BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA io, sibili; radio 4- 5 sectoribus; venulis gradatis SJ cum sectoribus — cellulas hexagonas onda formantibus. Ala posterior (fig. 18) hyalina, cellulis E ticulatione fulva ; venulis gradatis */.. Fic. 18 — Micromus la- Longit. corp. 5 mm. aceolatus Nav. Ala » al anter. 7 E posterior izquierda. | A » poster 54» r , Patria. Madagascar, Diego-Suáres, Ch. Alluaud, 1893 (Mus. de París). 7. Micromus nilghiricus sp. nov. Fuscus, mediocris. Caput stramineum, pluribus grandibusque maculis "foda dis- tinctum : inter antennas, antice ad antennarum basim arcuata, in. fronte ante oculos, ad clypeum deltoidea 4, genis totis, labro sub- toto, vertice toto, fuscis; palpis fuscis; antennis primo artículo fu- sco, macula antica straminea, secundo toto fusco, reliquis fulvis, pi- losis. Prothorax fuscus, transversus, pilis fulvis hispidis. Meso- et me- tanotum fusca, nitentia, marginibus postícis testaceis. Abdomen totum fuscum, pilis raris fulvis. Pedes fulvi, tibiis anticis dorso tribus punctis fuscis notatis; ti- biis posterioribus fusiformibus, impunctatis; tarsis rufescentibus ; unguibus arcuatis, divaricatis. | Ale oblongz, apice elliptice rotundata, stigmate invisibili, mem- brana purpureo et viridi iridea, venatione fusca. | Ala anterior tota, prater aream costalem fusco tincta, punctis rotundis crebris ad venas hyalinis; colore fusco intensiore inter procubitum et cubitum ad basim striam formante conspicuam, et discalibus similiter constructis, hexagonis; re- o) ad marginem posteriorem; area costali parum dilatata, venulis fur- catis aut ramosis; radio sex ramis instructo; venulis gradatis */, fuscis, fusco limbatis, serie interna obliqua, externa curva, margini parallela; procubito ad medium ramosó; cubito cum suo sectore duplici venula connexo, seu 2.2 cellula clausa. Ea “4 = . f k Se ns y * ya Ddr pa é L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS 75 ) “Ala posterior membrana hyalina, in area marginali levissime “in uscata ; venis fuscis punctis albis distinctis, vel albo interruptis ; venulis costalibus simplicibus ; venulis gradatis 4/, fuscis, haud lim- batis, externa serie curva, pena parallela ; procubito ramoso. Longit. corp. 55 mm. » al. anter. $ » » » poster. 7 dE Patria, Nilghiri, Coonoor pena M. Maindron, 1902 (Mus. de París. 8. Micromus reticulatus Sp: nov. Fusco-furrugineus. Caput oculis globosis ; antennis fulvis, tenuibus; palpis fulvis, “ tenuibus, longis. | - Thorax fusco-ferrugineus, ad medium obscurior. Pronotum du- — plici tuberculo hemispheerico ferrugineo, piloso. Abdomen fusco-ferrugineum, pilosum, inferne fulvum. 'Pedes straminei, tibiis fusiformibus, dilatatis, sulco laterali cel- “lulam triangularem elongatam, vertice rotundato, formante; calca- E ribus brevibus; tarsis primo articulo longiore ; unguibus divarica- 2 “tis, curvis. Ala elliptice, apice acute, stigmate vix tb rufescente, É - Ala anterior membrana tota, praeter areas costalem et subco- A * stalem maculis fuscis parum visibilibus conspersa sive marmorata, Ed marginem posteriorem densioribus; venis fulvis, crebro fusco a radio quatuor sectoribus, ultimo ter furcato; cellulis di- - scalibus plerisque hexagonalibus; venulis gradatis in tres series dis- É posttis, externa 9 venulis, convexa, media 3 et interna 4 obliquis, — subtotis fuscis. Ala posterior hyalina, reticulatione fulva, ad ala apicem par- * tim fusca; venulis gradatis externa seriei convexo 8, interna obli- Longit. corp. ó mm. » al. anter. O: "> »o >» poster. n5 » “DROTÉRIA: serie ZOOLOGICA Era a se Patria. Minas Crides (Brazil), Passa Quatro, Las Tronque | E.- R- Wagner, I904 crus de París). E 9. Megalomus linguatus (1) sp.nov. RE OS do Fuscus, minor: RPE Ra e Caput vertice et adténnia RE Re oculis globosis. . Thorax subtotus fuscus. EO : Abdomen fuscum, ad margines posteriores segmentorum, fale = vum. , | | | Pedes straminei, tibiis fusiformibus, | náUibaR fuscis. Ala membrana hyalina, flavescente leviter tincta. Ala anterior in tertio apicali latior, apice ass margini- a bus anteriore et posteriore subrectis, subparallelis; venis fulvis, E punctis fuscis notatis ; area costali basi haud multum ampliata, pro a hoc genere ; venula recurrente cellulam ellipticam elongatam libe- rante; venulis costalibus omnibus furcatis aut ramosis ; stigmate | pallido ; radio 4 sectoribus, ad marginem bifurcatis ; venulis disca- | libus fuscis, gradatis externis Q in seriem arcuatam, margini sub . = parallelam, internis 7, in seriem obliquam cum externa retrorsum convergentem, ultra medium ala dispositis ; membrana levissime - et maculatim infuscata, maxime ad. marginem. posteriorem et ad » apicem cubiti. - | NEEDS Es e: iv é Ala posterior hyalina, apice elliptice rotundata, margine ante- E riore subrecto, posteriore toto convexo ; ad medium ampliata ; Nve-. so nis fulvis, ad ala apicem fuscatis; area costali angusta, venulis sim-. E plicibus, stigmate pallescente ; venulis discalibus fuscatis, gradatis | 4 externis 8 in seriem margini parallelam ad medium (inter 5: et Sa a “aa s duobus spatiis interruptam, dispositis, internis É, fulvis. E ES GT N Sta Ra. > a Po ea Longifseora O sia amoo SS a >= glianter, cv 0853 a » » sm o é age >». » . E AMA g FA -& g e a o Patria. Gran Chado: á. drilias del cio Tapenaga, Eolania Floren- q cia Mega a ie je E. Be AMaE ha 1903 a de de (1) Por la figura del ala anterior, á manera RreNi a E Es É É E Meter “ Es o Ca ep ' - e Pis 2 6 A Ea : IADE RE WD "PRP. ela Bro : a, * ARS TR RR Aa Se o O RE O je PE RE ES Eos et ; pe PES AS ja ] = AE EE ea ON Dao RR 2" 23 A NAVÁS ? RR SnaDos NUEVOS 77 Re o. Megalomus Noualhieri | sp. nov. (fig. 19). “ Fuscus, minor. | a “Caput testaceum, clypeo plano, genis ad clypei latera oblique ni: palpis. fulvis, longis; labro longiter piloso; vertice fusco Ê maculato ; antennis totis testaceis, pilosis. E * Thorax. fuscus, fulvo maculatim variegatus; metanotum totum Festa “Abdomen fuscum, apice testaceo. -Pedes testacei, tibiis anterioribus et intermediis inflatis, duplici — pundo fusco dorso notatis ; tibiis posterioribus fusiformibus. “Ala anterior membrana maculate fuscata, spatia hyalina libe- “rante; maculis magis visibilibus in area costali, in + Eae DO axillari, “ad extremum seriei externo; reticu- 7 É atione. fulva, fusco punctata ; area | costali venulis furcatis, venula trans- )) AZ a Im — versa prope basim ; “radio 6 sectori- — bus, primo ad basim ramoso, a se- — cundo distante; procubito ante me- y E dium ale furcato, cubito ramoso, cum - ramo posteriore duabus venulis con-. * juncto ; “venulis gradatis plerisque ni- a “gris, series efficientibus externam mar-. — gini parallelam, curvam, internam ad — medium ale obliquam, ad externam. EE scoro accedentem. Ep “Ala posterior hyalina, reticulatione PRO in tribus quatuorve r - spatiis fuscata, maculas vagas. faciente, unam ad apicem, duas ad 5 — marginem externum, “unam ad posteriorem ; series venularum gra- “ datarum externa curva, seis parallela, interna obliqua, paucis remo dreads Tas BAI Fic. 19—Megalomus Nouallirei Nav. Alas de la Heretha. ra e cadaA - + sr a ES Syd rs Longo corpo: 5 mm. DEE ad ty er “al anter. 85 » | ; - o páer, pos» a E. A Patria. Est meridional, Montes Kodikanel, Nouanhier Ee E “ada de Ss 11. Hemerobius nairobicus sp. nov. Similis Aumuli, flavescens. = Caput flavescens, antennis concoloribus, palpis longis, ultimo | articulo subcylindrico, mucrone longulo; vertice fornicato; oculis | grandibus, hemispheericis, nigris. Prothorax flavescens, disco fascia laterali fusca, antice valde an- gustatus, paulo post medium lateraliter ampliatus in tuberculum | E ng a flavidum, pilis longis hispidum. Mesonotum ad lobulos laterales in-. É + fuscatum. Metanotum fuscum, scutello flavido. Abdomen testaceo-fuscum, lateraliter fuscatum, pilosum, in ó cercis superioribus longis, cylindricis, flavidis. Pedes straminei, pilosi, tibiis posterioribus fusiformibus, tarsis rufescentibus, primo artículo longo, duobus sequentibus longitudi- ne decrescentibus, 4.º et 5.º subaqualibus, brevibus : unguibus re- curvis. | ; à. Ale oblongae, anguste, apice elliptice - rotundatse, membrana fortiter iridea, stigmate parum visibili. | Ala anterior area costali paulo post basim fortiter ampliata, venulis furcatis aut ramosis, fuscis stramineo mistis; venis strami- neis, striis fuscis alternatim notatis, umbris penniformibus ad mem-" branam extensis, ad marginem externum et posteriorem densiori- bus, in area costali nullis; radio tribus sectoribus, ultimo ter fur- cato; cubito cum suo sectore duabus venulis juncto, seu 2.º cellula. cubitali clausa; venulis omnibus fuscis; gradatis */.. Ala posterior prorsus hyalina, venis fulvis, impunctatis, solum ad venulas fuscatis, gradatis 2/,. R / Longit. corp. 4 mm. » al. anter. 6,5» » » poster. 54º >» Y “ + = 4 E. * Patria. Africa oriental inglesa. Nairobi (Wa-Kikouyou y Ma-' | sai). Ch. Alluaud, 1904, Agosto (Mus. de París). » º “x E - a! tm a 7 j ET É pe A a e RR. fo: icons E a. ig a Ro x SM ao - ri RE de DE co — Em (ME fe E TA A O SS ab? - o Ai bode , na DS DEX a e E “ [ui] 7 L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS 79 g | | “ Nosybus (1) gen. nov. “ Similis Micromo. “ Vertex verrucis ornatus; occiput pone oculos inflatum. -* Subcosta et radius separati inter se, solum venulis conjuncti. Ala anterior area costali basi angusta, sine venula recurrente; — duplici sectore radii, duplici serie venularum gradatarum interru- : “pta, paucis venulis; procubito ramoso; cubito brevi. Ala posterior “una alterave discali venula, seriem haud formante; uno sectore - radii. | a Abdomen in femina in ovipositorem productum. ei Difiere mucho este género de los demás de Hemerobinos que * conozco. Aunque en la venación del ala anterior se asemeja al — Micromus, lo apartan de él el tener solos-dos sectores del radio, la * contormación de las venillas gradiformes y el carecer de ellas en “ elala posterior. Las verrugas de la cabeza y el corto oviscapto de “la q lo asemejan algo á los Diláridos. La dilatación del occipucio le - dan cierto aire de los Rafídidos. 12. Nosybus nobilis sp. nov. (fig. 20). Fusco fulvus, alis villosis. Caput fuscum testaceo mistum ; mandibulis testaceis, margine “ interno denticulato ; palpis longis, cylindricis, testaceis, ultimo arti- “* culo brevi, medio inflato; vertice fornicato, * duobus tuberculis rotundatis fulvis, longis 3 pilis fulvis hispidis; oculis globosis, promi- E “nentibus, fuscis ; occipite transverse inflato, % “hispido; antennis nigris, moniliformibus, api- ce dilatato, hispido, fusco. —Prothorax subtriangularis, postice duplo “saltem latior quam antice, fulvus, hispidus. * Meso- et metanotum ad scutellum et sca- - pulas fusca, medio testacea. -Abdomen fulvum fusco minute vageque maculatum, pilis ful- Fic. 20 — Nosybus nobi- k lis PQ Nav. Alas. , “ —— (1) Nosybus anagrama de Buysson, en obsequio de D. Roberto de '* Buysson, del museo de París, donde están los tipos de este género. G. Vasse, 1905 (Mus. de aba Eds so dm a quit y CS rap 29 o o bo “ o 4 -: . asa ope END Sa RO ar eg TEN ” “ol, e: o RA SS, SE +» 4 e y q e. > PRA Es eo ae se RR ce ei? fears GS o E pel a (e é ve VR >9 RE E Ea a RE CÁ ÃS Cedar! que Pça SAT O 80 BROTÉRIA ? SERIE ZOOLOGICA | 3 nr goeaio Su Age Dk + . E = 4 2 ' — É ua Ea — — —— 4 o é k ê ta e CE “4 Es fas sl 4 a” vis hispidum; in o in brevem a viiaioREi iarticólátom - decli- > E vem productum; in & cercis externe haud visibilibus. Pedes fulvi, hispidi, tibiis apicem versus dilatatis, a apice duobus | Ê calcaribus rectis, fuscis, aliisque pílis spingeformibus instructisg tar- Te sis primo artículo reliquis simul sumptis dDngiore:, unguibus. ar-— cuatis. SÊ er aa E Ale villosz, late, apice rotundata, fulvo-fusco. maculatee, ve. nis fulvis solum ad venulas re ir ir fuscatis, Sipmate vix sen-. sibili. | -. 36 ae E Ala anterior area costali basi angustata, ertiio costalibus, fur- catis aut ramosis; area subcostali ampla, duabus venulis basilari. et stigmali; duplici sectore radii a gueto venulis nigris, vix series q gradatas formantibus, vel duas series */, interruptas ; membrana subtota fulvo-fusco tincta, prater maculas hyalinas, fere in tres a fascias transversas incompletas dispositas, basilarem, mediam. et stigmalem; margine anteriore et apice longiter villosis. ss a Ala posterior similiter pilosa, subtota hyalina, fascia transversa | stigmali medium ala attingente et aliquot nebulis exiguis. Calvo E fuscis; sectore radii tribus ramis praedito; venulis fuscis, paucis, una radiali, 2 inter sectorem et PRoCADILEM 2 inter hunc, et cu- A bitum. np Tt SA a RA ape Longit. corp. smm 7 um = * Salcantero qua De o so dostero 009, 8 sa da Patria. Mozambique, valle del Revoué, “cercanfas dê Andrada, fd 13. Sisyra radialis sp. nov. Ed Reto das cor Caput testaceum, nitens, vertice fusco suffuso ; “palpiá testaceis, E: ultimo articulo cylindrico-conico, longo, reliquis equilongis; an- tennis longis, corporis longitudinem. superantibus, piceis, pilosis, — primo artículo grandi, cylindrico, reliquis transyersis. ESTE E. E E p Ega ! Prothorax transversus, testaceus, fusco tinctus. Meso- et meta. notum testacea. | E A q - Abdomen fuscum, testaceo maculatum. Si 0 Ta prai PE % x Bo À k + Y, £ a is pá ke “ de TA gd - 2 a dx Ena E. pc 7 » ao ça , .- Ee « d É y vo ama MESA ii et ” Mudo ra * a e Rà ra RESSRRO a 2º + Et e po > 4 ds a of y x . ” o a yo ni» o Na RE O rm DRE e > “L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS | 81 Podes testacei, pilosi, tibiis incrassatis, tarsis longis, primo arti- c o tribus sequentibus cequali, unguibus divaricatis, arcuatis. E As ES pm ú — Alx oblonga, apice rotundato, membrana hyalina, levissime “fulvo tincta, venis fusco-fulvis, stigmate fulvo. E: Ala anterior membrana inter venas linea longitudinali leviter “fuscata; area costali angusta, venulis paucis, basi calcaratis; area — subcostali duabus venulis, basilari et stigmali; sectore radii tribus “ramis posterioribus, cum radio 2 venulis connexo; tribus praterea “venulis basilaribus: inter procubitum et sectorem radii, inter pro- “cubitum et cubitum, inter hunc ejusque ramum posteriorem. Ala posterior similiter constructa, membrana inter venas haud — fuscata; sectore radii curvato, antice “concavo, tribus ramis arcuato. “Longit. cor. — 25 mm. > al anter. à Ss tes. > >» te a 4 “ Patria. Midi cagar región del RE Imanombo, Ch. Alluaud, “190% nei de París). 4 “4. Berotha vasseana sp. nov. (he. 21). “A “ Mediocris, fulvo-rufa. Io . E 2a CECadnd rufescens, palpis concoloribus, ultimo artículo ovali acu- - minato; antennis longis, primo articulo preelongo, longiter piloso, 5 Etta brevibus, pilosis. : Prothorax longior quam latior, PARA antice paulo an- — gustior quam postice, marginibus rectis, disco fulvo crebris punctis - fuscis notato, fascia lata fusca longitudinali, - medio linea longitudinali divisa. Meso- et me- Est notum fusco punctata. A E “Abdomen rufescens, -singulis segmentis — margine postico fusco, ultimo toto fulvo-rufo, — retrorsum. angustato ; cercis eilindrieis, te- atado seana Nav, Ala an- pipas pilosis. E SAdA aa terior derecha. “Pedes pallidi, crebris punctis Es notati, | E lis Tongis, t tenuibus; “tarsis primo articulo reliquis quatuor simul sumptis longiore ; canguibus tenuibus, curvis, arolio grandi. Es o a o E Sora E ma À Co, “ É De AR as ú an “Se a MEpet Y pé. meio = Co Ed? Vi A ea > rdrs > “al ander. 10,5: *- » = 10 DOSE. AS Patria. Mozambique, provincia de Gorongoza, Tendos del Ure- 4 ma, G. Vasse, 1907 (Mus. de París). a , ZYGOPHLEBINI, E ps é PA +, = Tribus Hemerobidorum. Subcosta, radius éjusque sector per | anastomosim juncti ad regionem stigmatis in utraque ala. La anastomosis tan característica del género Zygophlebius, typog de esta tribu, tan diferente de lo que sucede en los demás géneros de Hemeróbidos, aun de los más afines, cuales son los Sisirinos,. me ha obligado á forge una nueva tribu. E E E Zygophiebius gen.-noy,>-- 8256 e aa Etimologia. Del griego Evyóy yugo y qhéy, quis, vena; po ' alusión á la anastomosis de a tres venas subcostal, radio y su-se es: ctor. x a à L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS Caracteres. Caput sine ocellis, antennis moniliformibus. - Ale subtriangulares, area costali lata, marginibus parallelis, si- * ne venula recurrente, venulis costalibus furcatis ant ramosis, aliis “ venulis transversis in seriem longitudinalem scalariformem disposi- * tis; subcosta, radio ejusque sectore ante apicem ala confluentibus; E area subcostali et radiali pluribus venulis instructa; sectore radii * plurimos ramos parallelos ad marginem furcatos emittente; venu- — ls discalibus in tres series gradiformes dispositis. Pedes Sabe Nes tibiis bino calcari instructis. a . » MES I5. EiEopilobras leoninus sp. nov. (fig. 22). Mediocris, fulvus. Caput testaceum, palpis tenuibus, fusco anguste annulatis, an- — tennis fuscis, pilosis, duobus primis artículis fulvis. E Thorax-et abdomen fulvi, pilosi, cercis superioribus in laminam “ triangularem elongatam arcuatam deorsum productis. - Pedes straminei, pilosi, femoribus tarsisque cylindricis, tibiis - compressis, sulco obliquo prope basim cum alio longitudinali ad - tertium apicale superne desinente distinctis ; calcaribus duobus re- ai io E — ctis, mediocribus ; primo tarsorum articulo tres sequentes longitu- * dine superante; unguibus arcuatis, tenuibus, fuscis. Ale ampla, subtriangulares, membrana hyalina, asda ode - fulva, dense pilosa ; procubito, cubi- “to ejusque sectore per anastomosim “ante apicem ale conjunctis, macula * fusca ad aniastomosim anteriorem si- * ve subcosta, radii ejusque. sectoris * notate. — Ala anterior manifeste triangula- - ris sive cuneiformis, angulis externo “et posteriore obtusis. Venule gra- “date in tres series dispositae, exter- “na parallela margini externo, cum serie ares costalis continuata et E: n anastomosim secundam seu cubitalem desinente; media concava e ctrorsum inter duas “anastomoses, interna inter mediam et ala ba- sim, convexa, vel potius sinuosa externe; tota ala fasciis lineari- E» Fic. 22— Zygophlebius leoninus Nav. Ala anterior (medio es- quemática). | - a ta ado "Co 4 a A o Ay + "a « A é, Ut Es Dal T+ SE pia E E Do a 74 Dm se e]. pr Erro —s = “+ tai pra os a = 1 E ” As E 4 sa 4 a 5 ' 7 é RE a A ENE SAE e 2 NAS RO UN as RT AR ET ES SD TO A DD SAE Eça a ha - Ea < eta 28 ELA E EA ; + + E bra as * ro Es FE = o és Ec» ai MR Se pe “o 84 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA | 7 AS bus concentricis, externe convexis, fulvis picta. Sector radiá ferme 22 ramis instructus. o Ras É Ala posterior minus manifeste triangularis, angulo posteriore obtusissime rotundato. Series venularum gradatarum tres, externa — concava, ad anastomosim radialem interrupta, sive cum serie costali non continuata, media inter duas anastomoses concava, interna recta, paucis venulis. Membrana, praeter maculam orbicularem anas- tomoses, penitus immaculata. Longit. corp. IB5 mm. >» al. anter.' 20 » >» » poster. Ij5 > Latit. » anter. 20 “Sã ; Co» 0» poster. “95 Ea CR , A Patria. Mozambique, valle del Pongoué, Guengêre, G. Vasseça 4 1906 (Mus. de ERicá , dis esta especie como el tipo del género, 16. Zygophlebius verreauxinus SP.s nov. (ge 2 ) r Fuscus, stramineo mistus. ; as Caput fuscum, palpis stramineis, tenuibus, longis; eds apice stramineo ; clypeo transverso ; antennis. fuscis, duobus primis arti- culis cum scrobe fuscis; vertice macula triangulari lata fulva; oc- . cipite duobus callis centralibus oras; contiguis, alio laterali obli- — quo fulvis, levibus. | F F Prothorax transversus, hispidus, Aviso Meso- et metathorax ad medium fulvi. io : - - Abdomen totum pilis fulvis hispidum, ipi fascum, ater fulvum, apice latius, griseum. 2% Sais Pedes straminei, cylindrici, fortes, Nilo Ê tibiis apice rufescen tibus; calcaribus rectis, brevibus; primo tarsorum artículo eps: simul sumptis paulo breviore, unguibus drcuati, Rotina Ra dils tatis sive appendiculatis. | RA x Ed e Alx ovali-triangulares, hyalinee, Su reti iatária pilis ca & fimbriisque fulvis; area costali lata serie venularum tran sarur Ee 5 ; CAS SD a - Ad ta cast oa EA as Res RS Ef , Ea go” a Sa ai q t Da né ba " E? O Dad + 1h nd RE, EA SS a, Rs im Cash to a a , oi ALR a SÓ PDAS sé RAS q qi ato, ” - é! E" y . RS] L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS 85 - scalariformi in duas areas inaequales, posteriore ampliore, divisa ; - venulis costalibus ramosis. Ala anterior duabus maculis sanguineo- “violaceis grandibus insignis, interna renifor- | “mi transversa in tertio basilari, intensa, ex- - terna nebulosa, vaga in tertio apicali et pos- os: binis lineolis fuscis flexuosis ante et Erpost anastomosim; aliis maculis fulvis: ad * anastomosim subcostee, radii et sectoris, tres * prope marginem posteriorem ; venulis gra- “datis serie externa convexa, margini subpa- - rallela, media sinuosa, interna convexa. Fic. , 23 — Zygophlelius verreauxinus Nav. Alas (casi esquemáticas). - Ala posterior macula rotunda grandi - fusca ad seriem venularum gradatarum media. Longit. corp. “12 mn. >» al anter. 20 » E cppsierso Tp > Patria. Australia. J. Verreaux (Mus. de París). Balmes (1) gen. nov. “Similis Zygobhlebio. Ala anterior area costali nullis venulis scalariformibus interje- Reco; 'duplici serie venularum gradatarum in disco, externa ad ana- " stomosim et interna ad medium ale. Ala posterior unica serie ve- E. “ nularum “Tr étd externa ad anastomosim. “7. Balmes terissinus (2) sp. nov. (fig. 24). Fuscus, fulvo mistus, hispidus. Caput, thorax, abdomen subtota fusca, pilis longis fulvis Hispiê da, in ó lâmina Aahgenital: triangulari, cercis laminaribus, villosis. - Pas , ap es NOR En honor del sabio catalán de este nombre cuyo centenario cele- & bramos este ano. “(E nombre lo he formado de su colector el Sr. Teris sse, 86 BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA se (181 Pedes straminei, mediocres, cylindrici ; tibiis apice rufo annula- tis, calcaribus brevibus, rectis, rufis; tarsis primo articulo tribus se- quentibus longiore, quinto saco ses secundo; unguibus parvis, arolio grandi. Ala hyalina, reticulatione fulva. Ala anterior (fig. 24.) subtriangularis, maculis duabus fuscis, ad areas subcostalem et radialem, ultra medium et ad anastomosim, aliis tribus ad cubitum, aliis tribus ad margi- nem posteriorem ; nebula fusca, centro palli- o o apparentibus ; area costali lata, marginibus pa- rallelis, venulis plerisque furcatis aut ramosis; area radiali ante anastomosim ampliata; secto- Fic 24 —Baimes te- re radii II ramis parallélis, ad marginem fur- rissinus Nav. Ala anterior (casi es- quemática) catis; serie venularum gradatarum externa con: cava, media flexuosa, parum visibili; fimbriis pilisque fulvis, ad maculas fuscis, longis. Ala posterior penitus hyalina, immaculata, similiter constructa; sectore radii 7-Q ramis instructo; venulis gradatis seriei externa et unica in seriem subrectam, obliquam, margini parallelam dispositis. Long. corp. “mm, » al. anter. 12 » » » poster. ro > Patria. Tibet, Ta-Tsien-lou, J. Terisse, 1903 (Mus. de París). CUADRO DE LOS GÉNEROS DE LA FAMILIA DE LOS HEMERÓBIDOS l. Subcostal y radio separados en toda la longitud del ala, sólo enlazados entre sí por alguna ó varias venillas; dos 6 más | sectores del radio en el ala anterior (tribu 3. “ Hemerohinos). - — Subcostal unida directamente al radio cerca del estigma; | ala anterior con un solo sector del radio. ......cssios da, ante medium ale; praterea aliis minus. + ] * A À , À Sie” dna Vo ido v : à Dtt MD! mio mw 41 ac goi RSS ar de 4 se is ta q do wa 4 , Po [19] L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS 87 | oii 3 Dr 1. 2. Sector separado del radio en toda la extensión hasta el ápi- ep delrata Rribu-2.º Sinos). 2. sopas e cia A — Sector del radio formando anastomosis con el radio y la sub- costal en la región del estigma (tribu 1.º Cigoilehinos).. .... 2 Cigoflebinos d. Campo costal del ala anterior dividido en dos por una serie . longitudinal de venillas gradiformes, la cual se continúa más allá de la región estigmática paralelamente al margen externo, constituyendo una tercera serie de venillas gradi-. formes, además de las dos discales (fig. 22 y 23.)....... à fr Agra pa RR SS t: “Zygophlebius Nav. — Campo costal indiviso por carencia de la serie longitudinal . de venillas gradiformes en el disco del ala (fig. 24.). . PN Re nando DE A Pen ES epi A DOS a o Elo Dal Sisirinos TR EA 4 Con venilla recurva en la base del campo costal del ala an- “ terior, formando una celdilla basilar; una serie de venillas - gradiformes submarginal, además de otra discal; IO ó más / E ramos del sector del radio. ...... 3. Polystoschotes Burm. — Sin venilla recurva en la base del campo costal; menos de paramos del aetor del fados so csó sos sinais é pipe MS à. Margen externo del ala anterior cóncavo ó falciforme, y al- go también el del ala posterior; una serie de venillas gra-.. AL RES ER BI A STO; eae ta to Ta o IE pa 2 ONA a WO A 6 2 7 — Margen externo del ala anterior entero ó convexo; uno 6 dos ramos del sector del radio en el ala anterior... ..... 6 6. Una rama del sector del radio en el ala anterior; en la pos- . terior la subcostal--se une al radio mucho antes del esti- - gma; con dos series de venillas gradiformes en el ala an- terior y una en la posterior... ..... “4. Climacia Mc Lachl. Ee, — Dos ramas del sector del radio en el ala anterior; en la pos- terior la vena subcostal confluye con el radio junto al es-. “tigma; sin venillas gradiformes........... 5. Sisyra Brum. 88 o nd q Ee AH a RR Caça AR qria bl SM , A pe e ç E , aê, , ú, o? RE ., .+ Ro = BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA ES É * pr Siete 6 más ramas del sector del Fadia en el ala anterior. (go -2Li6 e aa ERP a coCosavo. “6, Berotha Has, (1) Cinco ramos del sector del radio en el ala anterior y cua- “a “q tro en la posterior... .......... 7. Lomamyia Banks | Hemerobinos Campo costal del ala anterior más 6 menos ensanchado en la base ó cerca de ella, provisto de una venilla recurva que | forma uha teldilla basilar, a 3250, a no eat RE O o Campo costal estrecho hacia la base, sin venilla recurva en f ella, poco ensanchado ordinariamente en medio......... 9 E Dos 6 mãs' sectores del radio fsia apra a 5 np AIN IO Un solo sector del radio; á lo más una serie de sie, gra. diformel en el discos. cases ver E ra dy A na ER Dos sectores del radio en el ala anterior y dos series de ve- nillas gradiformes, interrumpidas, ninguna en la posterior; . cabeza con verrugas ó tubérculos, occipucio hinchado; 9 con oviscapto visible (fig. 20.)........ .. 8. Nosybus Nav. Con frecuencia más de dos sectores del radio en el ala an- terior y en la misma dos series de venillas gradiformes, una en la posterior; cabeza sin verrugas; 9 sin oviscapto º prominente (fig. 18.)................... 9. Micromus Rb. 4 Una serie de venillas gradiformes en el ala anterior..... ) E vo mn e pd ulo palio 6,1. fra a EQ UR UeS DONE A p 10. Psectra Hag. Sin venillas gradiformes en ambas alas..... II. Nopia Nav. Un solo sector del radio; muchas venillas entre el radio y Já -subcostal 1. 4% esmo rs ph o pd 5 QU UR Más de un sector del radio, muy pocas venillas ó ninguna e entre el radio y la subcostal............. PERA hp AE Sector del radio con muchas ramas.. 12. Psychopsis Newm. | Sector del radio con cuatro ramos; muchas venillas discales : apenas dispuestas en series gradiformes.. 13. Oliarces Banks Con dos sectores « en el ala coa sin venillas gradiformes en lá posteriót. Siva sao pare ER ago CRIA ” “a, (1) A este género reduzco el Zsoscelipteron Costa y mi Sisyrura. . e TA " - [21] L. NAVÁS: HEMERÓBIDOS NUEVOS 89 | — Con ellas, con tres ó más sectores... ......... rar ER 17 E fã. Una serie de venillas gradiformes en el ala anterior. ,.... I6 -— Con dos series, la externa con 4 ó menos venillas; una ve- nilla entre el sector del radio y el procúbito; en el ala pos- terior el ER se ahorquilla más afuera que el sector del radio.. Pes É a Pe A I6. Sympherobius Banks 4 Falta la serie iegea de venillas en el ala anterior (fig. 16) o CARA seo RGE 1 AS E e I4. Notiobieila Banks E RR A MERANÃ. ns res go ETs s ce, 15. Carobius Banks - 4]. Tres sectores del radio, rara vez cuatro... ..... ...... 18 DR NRO ERON GNR RT eras ressss or crssrrs Eras 22 “18, Sector enlazado mediante una venilla con el procúbito.... I9 — = Sin venilla enire el sector del radio y el procúbito; á ve- E: ces hay una entre éste y el radio lejos del origen de su E sector; procúbito enlazado al cúbito con una venilla..... — CER A SR dr RAE SR ce PURO ER A - 17. Hemerobius L. 4 Ordinariamente con cuatro sectores del radio........... 21 E Con tres E TE NERO ar PÇ O pero e 20 - W, El primer sector se enlaza con el procúbito á bastante dis- E tancia del origen de aquél; 2.º sector sencillo; serie ex- q terna de venillas gradiformes numerosa, de unas 12 à CRS a RARO ad OE MR PR JS 18 Psychobiella Banks E — La venilla que enlaza el primer sector al procúbito parte E de cerca de la raíz de aquél y muere en el pecíolo de éste, | antes de su horquilla ; los tres sectores ahorquillados; ve- “nillas gradiformes de la serie externa poco numerosas, unas 4; en el ala posterior el sector del radio se ahor- quilla antes que el procúbito....... 19. Niremberge Nav. uq La venilla que enlaza el primer sector del radio al procú- bito termina dentro de la horquilla de éste; en el ala pos- É terior el sector y el procúbito se ahorquillan á la misma E RE SETE ES 20. Boriomyia Banks a — La venilla conjuntiva del sector y del procúbito termina en q el pecíolo de éste antes de su horquilla; en el-ala poste- rior el sector se ahorquilla mucho más afuera que el pro- cri E PE NIÇ ES pe Eq 21. Hemerodomia Nav. “e do + NA BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA 2. Campo costal poco ensanchado al principio, algo más ae E k E: pués; 5 sectores del radio, á veces 4.. 22. Stenolomus Nav. — Campo costal muy ensanchado en su bas», arqueándose. Ja = E costal en semicírculo; 4 6 más sectores... ....... 0... 234 23. Cuatro sectores del radio; tres series de venillas gradifor- q mes en el ala anterior, dos en la posterior; alas agudas y E casi falciformes.. ...... IG ED? E E ST: ADS Megalomina Banks — Dos series de venillas gradiformes en ambas alas; muchos E sectores del radio en la anterior... ..... ceras nia a mio 24 Á ) MM. Alas redondeadas en el extremo, convexas en el margen. externo; series de venillas gradiformes distantes, dad Es gentes hacia atrás; cinco ó más sectores (fig. 19.)...... e Siad em CAME A E E (5 2 PMEs e Mogrprona PR aa +— Alas agudas en el ápice, á veces cóncavas ó falciformes en 2a el margen externo; con 8 ó más sectores del radio las cl dos series de venillas cercanas y paralelas entre sí....... o DEAD E GR Ao SR ER ça RA DR RO Ee [+ Drepanopteryx Barm. | À Zaragoza, Colegio del Salvador, Abril de I9IO. é | A | = É AE E Nevroptero de Portigal novo para a Europa a da fam. Libellulidae Diplacodes Lefebvrei q Ramb. — Setubal, o I904. E ar E ó — Valle da Commenda, er -I906, Leg. Silvano. e “a Esta especie era conhecida de Africa, donde pode ser que 2 fosse importada para Portugal. S Ropecie nuove di Firiofidi ed Jlcarocecidli nuovi del Brasile ? peril Dott. Alfredo Corti cIMUtO e libero docente nel Laboratorio di Anatomia comparata del'Universitã di Bologna (CON TAV. II-V) Le nuove specie di Eriofidi ed i cecidi descritti in questa co- £ * municazione furono istituiti su materiale raccolto nei dintorni della “eita di S. Leopoldo (Rio. Grande do Sul), nel Brasile, nella prima “ metã dellanno I9g0o9g dal Prof. H. Dieckmann che curô la de- a “ terminazione delle piante ospiti. II R.º Prof. J. da Silva Tavares, - che con memorie assai notevoli (Broteria vol. v, 1906; vol. vm, z 1909) gia contribui allo studio della ria prices Brasiliana, ne - fece a me spedizione per lo studio. Pe valoroso cultore della ido dia Europea e forestiera, i —- miei sentiti ringraziamenti per lonorevole collaborazione offertami. Eos Eriophyes dieckmanni n. sp. “Corpo in istato di distensione a forma subcilindrica, lungo circa “cinque volte la massima larghezza, attenuantesi nel terzo poste- É * riore. La superficie dell'addome é divisa in circa 55 anelli, aventi * tutti incisioni difhicili a rilevare. | | Lo scudo dorsale é molto piccolo, sub-elittico ; nel campo me- E “* diano sono disegnate due coppie di linee pari e una impari media- “na, decorrenti longitudinalmente, in senso antero-posteriore, per :M aus tutta la superficie dello scudo; inoltre si nota talvolta qual- - che breve linea secondaria indecisa. a Le setole dorsali sono inse rite -molto teiadanente su bottoni 4 “delPorlo posteriore dello scudo; adagiate sul dorso hanno la lun- 4% * ghezza di 7-8 anelli della superficie del corpo. “Le zampe sono molto piccole; gli ultimi quattro articoli de- * crescono uniformemente di larghezza sia nel paio anteriore che nel à posteriore La setola del secondo articolo delle zampe poste- “ riori é assai lunga e piunge À Pultimo articolo distale della zam- A a E 92 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA [2528 pa; nelle zampe anteriori é ancora ben sviluppata, ma ha peró dimensioni minori. La setola del terzo articolo delle zampe ante- | riori é molto lunga, e arriva, volta avanti, a eguagliare il terzo distale della setola esterna terminale della zampa; la setola del terzo articolo del zampe posteriori non é molto lunga e raggiunge con la sua estremità I'ultimo articolo distale. La setola del quarto articolo delle zampe anteriori é discretamente lunga. La pennetta terminale é quadriradiata e non molto grande: lunghia non é molto piú lunga della penneta; la setola esterna circa doppia della lunghezza dell'unghia. . Lo sterno non é biforcato. Gli epimeri sono piccoli con angoli interni arrotondati. Le setole toraciche del 1º paio, inserite molto avanti, volte . innanzi, eguagliano con il loro apice l'estremita distale del capitu- lum; le setole toraciche del 2º paio raggiungono con [apice ['e- stremita distale delle zampe anteriori; allo stesso livello arrivano A con la loro punta quelle del 3º paio. Le setole laterali inserite a 7-8 anelli della superficie ;del corpo dall'orlo posteriore dello scudo non sono lunghe, e non raggiun- gono con la loro estremita il punto di inserzione del 1º paio delle setole ventrali. Queste sono inserite a circa 12 anelli dalle laterali, e sono lunghe fino a oltrepassare l'inserzione del 2º paio delle ven- | trali; le quali si originano a circa 14 anelli dalle antecedenti, e so- ; no insolitamente sviluppate, oltrepassando con la loro parte distale Vinserzione del 3º paio delle setole ventrali; queste ultime sono ihserite a 4-5 anelli dal lobo caudale e uguagliano con il loro api- . ce lestremitã posteriore del corpo. Le setole caudali hanno una | lunghezza di 45-50 p. Mancano le setole accessorie. La coda ha due lobi non molto evidenti. . Epiginio piuttosto piccolo con valva anteriore striata. Lunghezza delle 9 (corpo disteso) y 180; larghezza u 35. Da cecidi foliari di pianta indeterminata (Tav.m, A): porzioné 2 terminale di giovane ramoscello con foglie picciolate, obovate alun- gate, a margine intero, glabre, sottili; la foglia maggiormente svi-. E luppata ha una lunghezza di 8 cm. circa e una larghezza massima | de quasi 2. Le galle si presentano numerose sul lembo, sia lungo le. E E, E [3] “A, CORTI: ERIOFIDI ED ACAROCECIDIL NUOVI DEL BRASILE 93 “Ea nervature che negli spazi internervali, con aspetto di piccolé emi- nenze subsferoidali, non attenuate alla base, del diametro general- mente poco superiore al mm., ricordanti molti noti cefalonei, sem- — pre riunite e intimamente saldate in gruppetti di 2-3 fino a 8-10; va alla pagina inferiore corrisponde una notevole depressione irrego- lare, con produzione di peli anormali e forse con un ostiolo cen- “ trale. Nellinterno le camere corrispondenti alle eminenze sono fuse in una che peró mantiene un aspetto concamerato, e nu- — merosi fitti peli pluricellulari, cilindrici, ialini, tapezzano le pareti. Eriophyes tavaresi nov. sp. Corpo subcilindrico, attenuantesi al terzo caudale, lungo quasi É quattro volte la massima larghezza. La superficie delladdome é divisa in circa 65 anelli, nella gran parte completi, tutti con fini sculture poco evidenti. Scudo dorsale molto piccolo, subelittico; nel campo mediano sono disegnate tre lince subdiritte, principali, specialmente evi- denti nei due terzi posteriori dello scudo: una mediana e un'altra - per ogni lato: vi é inoltre qualche piccola linea accessoria non ben rilevabile. “Setole dorsali assai robuste, impiantate su bottoni dellorlo po- steriore dello scudo; misurano circa 22 y di lunghezza; adagiate sul dorso dellanimale hanno la lunghezza di circa 14 anelli della superficie del corpo. | “Capitulum assai sviluppato : “setole dei palpi mascellari robuste. Le zampe hanno aspetto non molto forte. Tanto nel paio an- teriore che nel posteriore l'articolo maggiormente sviluppato é il - secondo; nelle zampe anteriori gli ultimi tre articoli hanno lun- Rian presso a poco simile: nelle posteriori il terzo é un pô piú lun- “go del quarto e del quinto. La setola del secondo articolo delle zam- — pe posteriori é breve e raggiunge appena Iestremita dell'articolo. La setola del terzo articolo delle zampe anteriori, volta avanti, rag- “giunge Vestremitã distale dellunghia; la setola del terzo articolo "delle zampe posteriori é invece assai breve, lunga cioê quanto I'ar- ã “ tícolo. La pennetta terminale é 5-radiata, ben sviluppata, con stelo — robusto; I'unghia é di un terzo piu lunga della pennetta, e la setola - 94 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA (48 ——— esterna é a sua volta di circa una metã piú lunga dell unghia ; ta a setola interna é brevissima ma robusta. Lo sterno non é biforcato. ro Le setole toraciche del 1º e del 2º paio sono PR rispetti-. vamente circa allaltezza delle estremità anteriore e posteriore dello. sterno; sono brevi ed esili. Le setole taraciche del 3º paio sono assai lunghe; circa 25 gy, e volte avanti oltrepassano I'estremita del capitulum, e raggiungono quasi l'estremita distale delle zampe anteriori. | Es Le setole laterali, inserite molto lateralmente a circa IO anelli della superficie del corpo dall'orlo. posteriore dello scudo su bot- | E: toni tozzi, raggiungono, adagiate sul corpo, l'inserzione del 1º paio | delle setole ventrali; le quali sono inserite a circa 12 anelli dalle laterali e sono molto lunghe, tanto da raggiungere con il loro api- ce il terzo medio delle setole ventrali del 2º paio; queste ultime sono inserite a circa 12-14 anelli dal'origine delle antecedenti, e | sono piú lunghe che la metã dello spazio che le separa dalle susse- ES guenti del 3º paio ventrale; le quali ultime, inserite a 20-22 anelli | dalle antecedenti, e a circa 6 anelli dall'estremitã dell'addome oltre- passano con il loro apice I'estremita del corpo. La coda é evidentemente bilobata. Le setole caudali sono lunghe meno della metà del corpo; cir- À ; ca 50 ug. Le setole accessorie sono lunghe (circa 12 p.) sina aghi- formi, sporgenti assai dalla estremita della coda. Epiginio grande con striature longitudinali non ben rilevabili nelle valve posteriori. Setole genitali esilissime, su bottoni piccoli, lunghe circa due anelli della superficie del corpo. | “Lunghezza della q (corpo disteso) y 135 larghezza 3 5. Da cecidi numerosi, ceratoneiformi, della pagina superiore di foglie appartenenti a pianta specificamente non determinata (Lav. Iv, A). Le foglie sono lanceolate, a contorno intero, pennatinervie, d 4 E S + subcoriacee, completamente glabre nelle due pagine, picciolate, lunghe 50-70 mm. e larghe mm. 14-20. — Le galle, dalla foggia di | un dito di guanto, smussate all'apice, subcilindriche con leggiero Y rigonfiamento nel terzo medio, sono lunghe circa 3 mm. e hanno | un diametro trasverso di circa mm. I, e — Alla pagina inferiore | 38 o , à a É + - 1 ” Fes Pe ro MERRS À RAE, ie > > " . “ - o ———— A. CORTI: ERIOFIDI ED ACAROCECIDI! NUOVI DEL. BRASILE 95 della foglia vi corrisponde un ostiolo ben visibile, circondato da * Jun cercine non molto saliente. L'interno é tappezzato da un fitto inviluppo di peli cilindrici, sottili, diritti. Le foglie portano cias- 3 * cuna numerosi cecidi. Eriophyes jussieuae nov. sp. - Corpo fusiforme, regolarmente attenuantesi nella parte pos- teriore, lungo piú che tre volte il diametro trasversale. La su- * perficie dell!addome é divisa in circa 60 anelli, finemente di- " segnati. | » | Seudo dorsale subtriangolare; nel campo mediano é disegnata una linea impari avente a lato due coppie di linee un pô conver- “genti in avanti; presso i À cdi dello. scudo si notano piccole li- ace indecise. “Le setole dorsali sono inserite su grossi bottoni dell'orlo poste- . riore dello scudo ; volte indietro hanno la lunghezza di circa otto — anelli dorsali. | Capitulum assai sporgente in avanti. Zampe brevi; nelle due paia ha maggior sviluppo il secondo articolo : il terzo 'mantiene il diametro trasverso simile all'antece- - dente, ma é molto breve; il quarto é molto sottile, e simile per lunghezza al quinto. La setola del secondo articolo volta avanti é lunga fino al terzo; la setola del terzo raggiunge Iestremita del- Parto, forse un pô piú lunga nelle zampe posteriori che nelle ante- riori. Pennetta piccola, quadriradiata; unghia alle volte curva, non molto lunga nelle zampe anteriori, nelle posteriori pi lunga ; se- tola esterna lunga circa il doppio dell'unghia. Epimeri - -piccoli: le setole toraciche del terzo paio hanno lun- " ghezza doppia delle setole del secondo paio. Lo sterno é breve “e non biforcato. 3 Le setole laterali inserite a 5-6 anelli dallorlo posteriore dello — seudo sono sottili e brevi ed hanno la lunghezza di circa 5 anelli della superficie del corpo. Le setole ventrali del 1º paio sono inserite a circa 15 anelli dall'origine delle setole laterali, sono lun- - ghe e oltrepassano ['inserzione del 2º paio; queste sono brevi, della - lunghezza di circa 5 anelli della superficie del corpo. Le setole del ' E Sm é DD E o - o 142 A cal “a E a, E es. 4 atos R Ri E RA RA E A Bars O qe 96 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA [6] 3º paio sono originate a circa 4 anelli dalPestremita delladdome e raggiungono l'estremita del corpo. | L'epiginio é grande, con valva posteriore carenata. Le niánia genitali hanno la lunghezza di circa e anelli. Le setole caudali sono brevi; circa 20 p. Lunghezza della q wu 120; inside u 35. Da cecidii foliari di FJussicua sp. (Tav. ur, B), consistenti in mac- chie assai evidenti ed interessanti, circolari od orbicolari, a contorni regolari; sono ammassi fitti di papille, le quali sono costituite qual- che volta da una sol fila di cellule a guisa di grosso pelo, ma piu spesso si presentano come formazioni cellulari a grosso spessore, costituite da numerosissimi elementi provvisti di cloroplasti, e aventi delle differenzazioni vascolari nellinterno e con propaggini o ramificazioni numerose, pur quasi sempre costituite da un gran numero di cellule. Tali formazioni si elevano notevolmente su luna delle faccie foliari i cui tessuti sono in corrispondenza alterati non- chê estroflessi verso la pagina opposta, dove si nota pure una proli-. ferazione degli strati epidermoidali ma in proporzioni minori. Di solito le maggiori formazioni descritte si trovano alla pagina supe- riore. Alle volte le chiazze confluiscono, e, specialmente se molto numerose, alterano notevolmente l'aspetto e la forma della foglia. Con gli individui della specie qui sopra descritta si trovano e in maggior abbondanza gli-individui piú sotto indicati come ap- partenenti alla nuova specie Phyllocoptes jussienae Corti. | Eriophyes moquiniae nov. sp. Corpo cilindrico, assai poco attenuato nella porzione caudale, lungo circa cinque volte il diametro trasversale. La superficie del!addome é divisa in circa 70 anelli, nella gran parte completi, | ornati di sculture evidenti. | Scudo dorsale piccolo, subtriangolare, con I'orlo posteriore del. campo mediano curvo verso la regione posteriore ; nel campo me- diano é disegnata una linea mediale impari, specialmente evi- dente nei tre quarti posteriori dello scudo; ad ogni lato della linea mediale stanno tre linee subparallele, oblique, convergenti versa Vestremitã anteriore dello scudo. E [7] A. CORTI: ERIOFIDI ED ACAROCECIDIIL NUOVI DEL BRASILE | 97 Le setole dorsali sono impiantate su bottoni inseriti sulla su- perficie dello scudo un pô anteriormente allorlo posteriore; volte allindietro raggiungono con la loro estremita la regione corrispon- dente all'inserzione del primo paio di setole ventrali. “ Capitulum ben sviluppato, e assai sporgente dallorlo anteriore dello scudo. | Zampe deboli, con gli articoli basali piuttosto sottili. Gli ulti- mi tre articoli hanno dimensioni presso a poco simili, tanto nel paio anteriore che nel posteriore; in tutti due é invece assai svi- luppato il secondo articolo. La setola del secondo articolo nelle zampe posteriori é lunga; piú breve nelle anteriori; la setola del terzo articolo nelle zampe posteriori raggiunge appena Iarticolo terminale ; nelle anteriori é piú lunga; la setola del quarto articolo “delle zampe anteriori eguaglia V'articclo ultimo. La pennetta é piccola e quadriradiata; lunghia delle zampe posteriori é lunghissima, uguale a circa tre volte la lunghezza della pennetta ; la setola terminale esterna é poco piú' lunga dellunghia ; “la setola interna é breve e robusta; nelle zampe anteriori Iunghia “é molto piú corta, e la setola esterna é lunga circa una volta e “mezza Vunghia. | Epimeri molto stretti e allungati e con angoli interni stretti “e rivolti all'indietro. “Le setole laterali inserite a circa sette anelli della superficie del corpo dallorlo posteriore dello scudo, sono brevi; adagiate sulla superficie delladdome hanno la lunghezza di circa 6 anelli. - Le setole ventrali del 1º paio inserite a circa 14 anelli del corpo dalla origine delle laterali, oltrepassano con la loro estremitã ['in- serzione del 2º paio; che trovasi a circa 20 anelli dall'inserzione - delle antecedenti; e le cui setole sono lunghe circa i due terzi di - distanza che ne separa I'origine loro da quella delle ventrali del «3º paio; queste ultime sono originate a circa 4 anelli dal lobo cau- * dale e raggiungono il limite dell'estremitã del corpo. La coda é biioba, con lobi non arrotondati. Le setole caudali " sono luúnghe circa 50 p. ed hanno a lato due brevi setole accesso- - rie, Le setole genitali sono sottilissime e lunghe circa 3 anelli. Lunghezza della q (corpo disteso) w 125; larghezza p 25. * "+ .4 E) a E ia Aa . Ss s e. é BRs Rd as ra ais LAR A” a a “& = a Rc e ap í do x De o MERENDA A RS EE ad DS ago DA RES ci a 98 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA [8]: Da galle delle foglie di Moquinia polymorpha DC. (Composi-- tae); consistenti in sollevamenti del lembo fogliare subcircolari o | e piu spesso elittici (Tav. 1v, B), a forma di cupoletta dei diametri di ç mm. 2-3xX1.5 e dell'altezza, sulla pagina superiore, di circa mm. TS ão E attorno alla parte costituente veramente il cecidio si nota alle volte | un sollevamento delle parti vicine del lembo non interessate diret- | tamente nel cecidio stesso. I tessuti sono ipertrofici specialmente | nella parte piú alta del sollevamento, costituente la volta della cu- E: poletta. L'interno é tappezzato da fitti peli ialini ramificati, spesso | a T, e vi é, sulla pagina inferiore, ampia comunicazione con l'ester-. 3 no, non delimitata da speciale formazione ostiolare. Alcune salte due o tre cecidi confluiscono. | e E -m Eziophyes zizyphi nov. sp. “Corpo subcilindrico, lentamente attenuantesi verso la estremita. E posteriore, lungo piu che tre volte la massima larghezza. La super-. A ficie delladdome é divisa in circa 70 anelli tutti evidentemente | scolpiti. aço (E! E: Scudo dorsale piccolo, subtriangolare, prolungato all'indietro A nella regione mediana dove Iorlo posteriore non ê& ben definibile. Alla superficie si nota una linea mediana ben definita, e general- | mente altre due per lato nel campo mediano, subparallele, per so- lito incomplete; altre linee inconplete si trovano sui campi late- q rali. Le setole dorsali sono inserite sa bottoni dellorlo posteriore | dello scudo, e adagiate sul dorso hanno la lunghezza. di. circa 78. anelli della superficie del corpo; sono lunghe circa 25 SRTA Sa 4 k Capitulum gre in avanti; setola dei Ene ben dd e sporgente. Le zampe hanno seis robusto ; bafo il primo ER cisttá sviluppato ; il secondo é ben sviluppato e raggiunge le maggiori dio mensioni; il-terzo articolo ha il diametro trasversale simile al, pre. cedente ma ê& molto corto; il quarto e il quinto sono molto pica sottili; il quarto é un pô piú lungo nelle tampe anteriori che nele vá posteriori. - - P 25" = Frequens ubicumque adest Cistus ladaniferus L. non-in ai solum Provincia -— Beira Baixa — sed etiam in Extremadura e eam “4 E A Ro <> pa C. MENDES: NEPTICULA ET? COLEOPHORA NOVAE EX LUSITANIA 103 É Eidi prope Olisiponem. Domi pleraque moriuntur, cum e folio a “exeunt, antequam pupae fiant. Pupa fit a medio martio usque ad finem, in casula minima, al- ba (fig. 25 c), foliis saepe adhaerente. Papilio evolat toto mense junio. Coleophora pterosparti nov. sp. (Est. vr, fig. 10) Ális expansis ro-11"”. Capite et thorace albis, parum flavide — tinctis. Palpis albidis, a latere flavidis. Antennis albo nigroque an- mulatis, articulo basali brevibus pilis ornato, albo-flavescente. Ab- — domine squamis sordide albis cinereisque. Pedibus albis, linea brun- — neaa latere externo in longum producta, in coxis latiore; tibiis E — É pasta ds squamis albidis, pilis flavis longioribus, lincaque brun- Ea — nea distinctiore pracditis. CC Alis anticis ochreo-brunnescentibus, Squamis crassius superpo- — sitis. Margine anteriore fascia alba fere lincari distincto, a basi — usque ad ?|, aeque lata, ante apicem omnino evanescente. Lineola E % media, alba, vir conspicua; margine postico lincola tenuissima, al- — bida, usque ad ciliorum initium distincte producta, inter cilios vero b:» 7 nunc subtiliore nunc raris squamis albis continuata. Ciliis concolo- “ ribus cinereis praeter primas costales albidas. Alis posticis cinereis. 5 Valde similis Codiopkaçar genistae Stt. —Color tamen in C. ge- “naistae uniformis, magis brunnescens, in C. pterosparti, sub mi- - eroscopio, leviter griseo mixtus, quod non squamis tribuendum di- — versi coloris, sed minus confertis et aliquanto crassioribus. Maxi- “me autem differt fascia marginali, quae in €. genistae usque ad api- “cem producitur, | a media costa latior. Media lineola in C. ptero- — sparti subtilissima, in C. genistae distinctior est. Antennarum basa- lis articulus est 1 in €. genistas crassior magisque pilis hirsutus, 4 “ Larva: Capite nigro micante; primo segmento scuto nigro, mi- à e O Voo Sl a! x 7 AE. a? +. + =. PRA. E e . RE Ea ? VE ye > 1. “e O Ná da . 2 Ee. a é y dido - do p > o + a + ne E) ) ] Axé z EÇEES by .* PE as SABES RE pe do RIO IO4 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA [34258 cante, ornato, in duo diviso per mediam lineam albicantem ; se-. cundo segmento simili scutello instructo, sed multo minore, prae- sertim multo magis angusto, linea autem media latiore. Postremo segmento aequali scuto nigro protecto. Corpore obscure luteo, dorso usque ad medium carneo-brunnescente ; pilis albis, in capite, primis tribus et postremis segmentis longioribus ac magis confertis quam in ceteris. Pedibus corneis nigris, micantibus, in suturis albo circumsignatis. Puncto nigro unicuique ex primis tribus segmentis Ray » a E a latere inserto. Ab ineunte januario usque ad RR invenitur in Prerosparto cantabrico Spach, vulgo Carqueja, prope S. Vicente da Beira et Sobral do Campo. Incipit ab extremo ramulo, parvo phyllo- dio simili (fig. 26), cujus alas intus fodit et in casulam sibi accommodat; deinde eum inferius rodit prope axillam et a planta omnino separat eumque integrum ad mo-. dum tegumenti secum semper portat, nul- lis additis fragmentis praeter appendicu- lum in vertice a latere, per quod excreta projicit. Ita excurrit per aliquot ramos, |. Y Fic. 26 — Tria tegumenta C. pt ti, . q Ro E a ro E quorum alas, ut cibum quaerat, fodit. Ca- rent. ret enim Ptierospartum cantabricum foliis, quorum loco phyllodia habet, quae per la- tera ramorum utrinque decurrentes in alas expanduntur. Pupa fit exeunte aprili ramorum alis adhaerens. Papilio mense junio evolat. Rev.º Patre J. de Joannis duce ac magistro, has duas species | É descripsi. E 4): C. MENDES: LAGARTAS INEDITAS DE LEPIDOPTEROS Ios a” Pr Lagartas ineditas de Lepidopteros da fam. Geometridae por (6. Mendes Ee Acidalia beckeraria Ld. = A. rubellata Rbr. (1) Ovos (Est. vi, fig. 1). — A principio branco-amarellados, pou- cos dias depois côr de carne, mas á lupa via-se que essa côr era só - devida a pontos, estrias e pintas côr de carne avermelhada, irregu- - larmente distribuidas pela superficie, sendo o resto de branco ama- - rellado, Fórma espheroidal com o eixo maior muito mais comprido. Superficie, vista ao microscopio, com a apparencia duma espi- - ga de milho. É formada por estrias salientes longitudinaes conti- * nuas, atravessadas por outras menos distinctas, que dividem a su- - perficie em quadradinhos com os lados salientes e o interior de- — primido; no centro porém téem uma ligeira elevação. Lagarta, — 34.7» O corpo adelgaça um pouco do meio para a cabeça; todo elle é encrespado por espiras como rugas finas jux- tapostas umas ás outras. Estigmatos pretos. - Côr por baixo dum verde uniforme muito desmaiado; por cima um pouco amarellado. São mais amarellados os tres segmentos que se seguem á cabeça. Ao longo do corpo uma linha dorsal mais escura, pouco nitida, de largura desegual. Nos segmentos centraes - não ha pêlos, nos das extremidades e na cabeça poucos e brancos: “ Nos quatro segmentos centraes ha uns pontos pretos collocados aos - pares, dois em cada anel, mas pouco distinctos e não constantes. Criei-as de maio até julho com Polygonum aviculare L., que CC (1) Cfr. Bull. Soc. entom. Fr. 1907, pag. 71,onde R. Homberg diz que, * tendo comparado o typo de rubellata com beckeraria de diversas localida- - des, se hão de considerar identicas as duas especies. -— 4 E . q a a E a. id 4 A Ri a EIA Ea b DE Dar Pg - a A > E o pe E RES DER aridçoDA rsmo à Ps ão : e 2 v sro “6 sim é atas -- A 4 14% , k ». emo y , . WE - ; J é e ã 106 BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA ge Pa + Os > Va comem muito bem. Em fins de agosto e em setembro apparecem | as borboletas. Ha depois segunda geração cujas borboletas appa- recem em maio. Não sei se as borboletas que apparecem em junho Sa e julho são desta mesma geração, se doutra intermedia, havendo nesse caso tres por anno. . º Chrysalida. — Numa teia de poucos fios pelos ramos do Pop. a gonum e presa á rede de arame que as cobria. “Aeidalia lutulentaria Stgr. Ovos (Est. yr, fig. 3). — Superficie formada por hexagonos com E: os lados salientes e o interior deprimido. Em vez de hexagonos |. apparecem alguns polygonos, mas poucos, de 5 e de 7 lados. : São quasi esphericos ou espheroidaes com um eixo pouco maior au ma aa E, que o outro. a “op Dao A A côr a principio é dum branco um pouco defumado. A. & io 8 de junho apanhei umas 99 que puseram logo muitos ovos nos tu- za bos em que as recolhi. No dia 27 tinham-se tornado côr de rosa | “3 muito alliviada. A 22 fizeram-se pardacentos escuros e a 23 co- . a meçaram a sair as lagartas. s Lagarta (Est. vi fig. 8). — 12.2m Todo o corpo coberto. de tuo berculos. São maiores os de duas filas longitudinaes, dorsaes, uma de cada lado, e os de outras duas aos lados, mais irregulares, que — a terminam as pequenas abas lateraes em que o corpo se ipa Ê Muitos tuberculos, principalmente das filas lateraes, terminam num | pêlo preto em fórma de «prego: Cabeça e patas com muitos pos filiformes. : O corpo adelgaça muito do meio para a cabeça e um + pouco. a nos ultimos tres segmentos. DE da 2 Côr variavel. Cabeça tanto ddr com pontos 1 mais escuros. | ç Segmentos dum castanho mais ou menos claro com orla preta de | a contornos vagos nas juncturas. Os tres ultimos segmentos teem. no dorso ao meio uma faixa longitudinal preta. GPRS sa Ve E Desde junho até ao principio de maio as lagartas fog cres-. e cendo muito lentamente e comendo pouquissimo. Sustentei-as com | - [6] C. MENDES : LAGARTAS INEDITAS DE LEPIDOPTEROS IO7 +» Rr se — Sarothamnus patens Webb; mas nunca lhes vi comer as folhas verdes, só as comiam depois de murchas e bolorentas. Em abril e “maio comeram muito bem e exclusivamente as flores da mesma RE: Á é . -— giesta. Quando mais novas, antes de engrossarem, passavam o dia E. + id e <” E: E " pegadas aos ramos pelas patas posteriores e com o corpo enrolado -* como se vê na Est. ví, fig. 8. Escolhiam os sitios mais escuros, - Criaram-se todas muito bem e com poucos cuidados dentro dum copo, onde só renovava a comida quando o bolor era demasiado. Chrysalida. — É dum brunête uniforme amarellado. Enterra-se “á flor da terra e cobre-se inteiramente por particulas terrosas e areias que une entre si. Sae em junho a borboleta. Aeidalia longaria HS. “Ovos. — À principio todos branco-amarellados, depois com lai- - vos côr de ochre avermelhado cruzando-se entre si. Fórma esphe- roidal. Superfície com sulcos longitudinaes e cada sulco com de- - pressões pRivEordnE. Lagarta (Est. vr, fig. 7). — 20-24,mm Corpo adelgaça para a ca- "* beça; dos lados prolonga-se em abas curtas, onduladas, que téem os estigmatos encravados na parte mais baixa de cada curva. * Constam dum ponto branco com circulo preto á volta. A superficie não é lisa, mas como que formada de muitos aneis Pegados, que deixam entre si um sulco em toda a volta. “A cabeça é dum branco sujo com pontos brunêtes e pêlos brancos. Por todo o corpo varía a côr do fundo que ora é casta- “nho claro, ás vezes esverdeado, ora pardo mais ou menos escuro, à É “sempre salpicado com pontos bastos castanhos, ás vezes muito es- “curos. Por baixo côr mais uniforme; distinguem-se ás vezes duas linhas parallelas mais visíveis no meio dos segmentos. Nos tres Ra a ad pao - da w , A primeiros segmentos dois circulos de pêlos brunête-claros; nos outros, dois pares desses pêlos inseridos em pontos pretos. Os - primeiros segmentos que se seguem ás patas corneas são mais cla- - ros em toda a volta. No dorso dos ultimos tres segmentos uma Ii- “nha larga, brunête mais ou menos escura; na união do 4.º com o se “uma É aa mais preta: “ . SE E e e e o! 4 dmar et ETR * as et Eu E, Ea * as » ta “ Es - ” .* - » » t q e Ay + Em, A nas a A dE » - - 1% E ea PR Pe E Eçã E 35 ar ás ve né RE Ds: Re: 108 BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA Es m/ Patas corneas côr de carne com pontos pretos e pêlos paiedA Tem duas gerações no anno. Criei as lagartas de ambas, que | nasceram na 1.º a 27 de maio e foram crescendo lentamente á:tsa agosto; em setembro sairam as borboletas. De ovos postos por | estas sairam novas lagartas a 11 de outubro que foram crescendo | ainda mais lentamente até ao fim de abril chrysalisando-se então. Às borboletas voam em maio e setembro. É. Alimentei sempre as lagartas com o Polygonum aviculare L., cujas folhas seccas parece que preferem ás verdes, ao menos em-. quanto novas. Chrysalida. — Dentro dum involucro formado nos ramos por algumas folhas reunidas por poucos fios, donde cae facilmente. E Pterothecas de verde escuro com pontos e linhas pretas. Tudo | o mais amarellado com manchas pretas alongadas em toda a volta | de cada segmento. Extremidade posterior brunête terminada num | feixe de pélos mais grossos na ponta. = finophos onustaria HS. Ovos (Est. vt, fig. 5). — Ovaes. Superfície com cordões longi- tudinaes pouco dalica: ligados entre si por outros transversaes, irregularmente dispostos, mas na maior parte escalariformes. Côr q a principio dum branco amarellado citrino, depois castanho aver- | RE = X melhado ou vermelho escuro. Lagarta (Est. vi, fig. 6). — 20-23.mm Côr de tijolo desmaiada. a O corpo não é redondo, mas espalmado com saliencias ou pre- gas lateraes, que se prolongam no meio de cada segmento por 4 dois tuberculos. É mais largo no meio adelgaçando um pouco paras as duas extremidades. Todo o corpo é escabroso coberto de tu- | berculos de differentes tamanhos e irregularmente dispostos; os | ; maiores têem a ponta branca e terminam num pêlo curto. O pri- | E meiro segmento prolonga-se para deante sobre a cabeça por uma . coroa em semicirculo de tuberculos terminados em pêlos. No dos d + do ultimo segmento dois tuberculos conicos divergentes, mais com- pridos que os outros. Nos outros segmentos ha tambem dois dor- ae saes, mas muito menores. a x va E (8) C. MENDES : LAGARTAS INEDITAS DE LEPIDOPTEROS 109 Os estigmatos são bem visiveis por cima da prega lateral. Con- - stam dum ponto central côr de carne com circulo preto á volta. Na cabeça pêlos raros e curtos. Quando a lagarta é nova, não tem as pregas lateraes nem os tuberculos. Descrevi umas, apenas de 15 dias, que tinham uma linha dorsal côr de castanho, que engrossava no meio de cada anel, os lados esbranquiçados, por baixo de castanho claro com linhas brancas longitudinaes. Tem duas gerações por anno, vivendo numa de maio até ao fim de julho e na outra de setembro até ao fim de abril. Alimentei as duma geração com Polygonum aviculare L., e as "* da outra com Aumez acetosa L., que comeram egualmente bem. Chrysalida. — Côr de castanho luzente. Umas nuas no chão, “Outras numa teia de poucos fios que mal as seguram e não as en- “cobrem, dispersas pelos raminhos da planta que as alimentou. Thaumnonoma gesticularia Hb. Lagarta, — 25.mm Côr verde muito desbatida, levemente ama- “rellada, toda egual sem pontos nem estrias. A” vista desarmada mal “se distinguem os pêlos que são finos, pretos, agudos, não muito ra- — tos, uns 20 por segmento. Cabeça unicolor, da côr do grão de trigo. “Nas patas e entre ellas pintas pretas. Patas côr de madreperola com muitos pêlos brancos luzídios. Sustentei-a desde maio, mez em que nasceu, até julho com fo- - lhas de azinheira (Quercus tiles 1) Boarma ilicaria HG. Ovos (Est. ví, fig. 2). — Verdes a principio, tornam-se dias depois dum roxo escuro. Antes da eclusão são côr de chumbo. A “superficie vista ao microscopio dá a semelhança duma espiga de milho, mas com maior augmento apparece coberta de sulcos lon- gitudinaes com = ia transversaes menos salientes que os longi- tudinaes. “Candiao Mendes LEPIDOPTEROS DE PORTUGAL I Lepidopteros dos arredores de Torres Vedras Em setembro de 1902 recebi de meu irmão, Manuel d'Aze- vedo Mendes, um bom numero de lepidopteros que elle caçou nas ferias desse anno na quinta da Cadriceira ás faldas do monte do Soccorro. Infelizmente não me foi então possivel tomar aponta- mento de todas as especies, porisso poucas são as que cito dessa | remessa. Mais tarde, em 1906-1907, tive occasião de explorar por mim mesmo essa mesma região nos IO meses que residi no Collegio do Barro, de outubro a agosto. Foram porém muito poucos os mo- mentos que para essa exploração me deixaram livres as outras . occupações forçosas e mais importantes. Os pontos mais explora- dos foram a matta do Collegio, formada na maior parte de carva- lhos (Quercus lusitanica Lam. e coccifera L.), os montes que o cercam, a quinta da Cadriceira e o proximo monte do Soccorro. Numa excursão á praia de Santa Cruz, em 24 de abril, apanhei muitas especies da beira-mar. No anno seguinte, 1907-1908, recebi ainda muitos exemplares de especies nocturnas que um amigo, o Sr. Philippe Goularte de Sousa, me enviou do mesmo Collegio do Barro. Infelizmente por motivos. alheios á sua vontade não poude continuar as remes- sas, como desejava. Espero que este anno suba ainda o numero de especies na minha collecção com as que de lá me vae enviando o meu antigo collega e amigo, P.. Manuel Rebimbas. O resultado de todas estas explorações apresento-o no ERR | seguinte. Ao R. P.º J. de Joannis devo a fineza de me ter classi- ficado muitas destas especies principalmente dos microlepidopteros. Collegio de S. Fiel, maio de I9IO. 2 1º fila ah À RICA asi a A A Ama AS Ar di par a? Cs à AA Do 47 NA A TA ão DO pb RETA a DE ALE » y ERG A e e é ss E (ue E A» C. MENDES : LEPIDOPTEROS DE TORRES VEDRAS III Fam. PAPILIONIDAE - Papilio podalirius L. — No fim de abril vi duas na praia de Santa , Cruz, que deviam ser da var. Miegii Th.-Mieg. No fim de ju- lho vi uma na quinta da Cadriceira — feisthamelii Dup. - P. machaon L. — Só vi uma no fim de julho. Thais rumina L. — Uma no meado de março. Fam. PIERIDAE Pieris brassicae L. — Observei-a em abril, julho e novembro, —— P. rapae L. — Em abril e julho. -P. napi L. — Não a vi nos arredores de Torres Vedras; mas em ZE Cintra, que pouco dista, era abundante em abril. — P. daplidice L. — Só a vi em julho e agosto. - Euchloe cardamines L. — Não a vi tambem no Barro, mas em = Cintra era abundante em abril. 4 | ! * Leptidia sinapis L. — Na Cadriceira em abril, junho e julho. * Colias edusa F. — Abundante em abril na praia da Santa Cruz, — em junho no monte do Soccorro. Tornou a apparecer no fim “de julho e em agosto. — Gonepteryx rhamni L. — Monte do ER em junho. EG. cleopatra L. — Commum na Cadriceira em junho e julho. Fam. NYM PHALIDAE - Pyrameis atalanta E — Via em a Drô e outubro. — P. cardui L. — Na praia de Santa Cruz em abril e agosto! Muito abundante em junho no monte do Soccorro. E Vanessa polychloros L. — Cadriceira, junho. ; " Melitaea aurinia Rott. — À 30 de abril na Cadriceira. ER de Ec: - Cintra a 17 de abril lagartas da madre-silva, das aço em maio me sairam as borboletas em 5. Fiel. “Melanargia lachesis Hb. — Frequente em junho no Satenfro e E E = Cadriceira. M syllius Hbst. — Abundante em ninho na dates a E ea statilinus Hufn. — Commum em agosto na a de San- E “ta Cruz. Ê 112 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA E. S. fidia L. — Começou a apparecer no meado de julho; abundante no fim do mez na Serra da Villa e Cadriceira. Vi-a tambem a. 4 de outubro. é Pararge aegeria L. — Commum de abril a julho. a P. megera L. — Cadriceira e Barro, junho e julho. a Epinephele jurtina L. var. hispulla Hb. — Abundante desde o fim de maio, principalmente em julho. Num é as asas anteriores tinham tres manchas amarellas bas-. tante distinctas como as da q, mas menos vivas; havia-as tam- bem noutros mas mais sumidas. : E. tithonus 1.. — Junho e julho. , ta E. ida Esp. — Junho e julho; abundante no matto dos montes dao Serra da Villa. A E. pasiphae Esp. — Nunca vi borboleta tão abundante como esta em junho no monte do Soccorro, sobretudo nos caminhos. A. II de julho já estava a acabar. | Coenonympha dorus Esp. — Abundante em julho num matto perto da Cadriceira. Não vi nenhuma toda preta da fórma | bieli Stgr. As asas posteriores por baixo têem os olhinhos maio- | res que os exemplares do Minho e da Beira e as asas anterio- res são menos largas. (Cfr. Brotéria, Serie Zoologica, vol. 1x, pag. 66 e est. n, fig. [5 e 16). C. pamphilus L. — Julho, Cadriceira. Fam. LYCAENIDAE Laeosopis roboris Esp. — Junho, Cadriceira. Thecla ilicis var. esculi Hb. — Junho e julho. Um exemplar mais | escuro parece ser da var. mauretanica Stgr. Callophrys rubi var. fervida Stgr. — Abril, Cadriceira. Chrysophanus phlaeas L. — Março e abril. fes var. coeruleopunctatus Stgr. — Julho, Cadriceira. ger. est. eleus F. — Julho. | “sa Lampides boeticus L. — Abgadante em julho na Cadriceira. No- E vembro. La L. telicanus Lang. — Abundante em julho na Cadriceira. vembro. PA C. MENDES : LEPIDOPTEROS DE TORRES VEDRAS II3 L argus L. — Commum no monte do Soccorro em junho. Apa- nhet um exemplar da var. casaiacus Chap. (Trans. entom. Soc. Lond. 1907, pag. 158 e pl. v, fig. 16 e 17) com pintas côr de | fogo por cima no d. ' Lycaena lysimon Hb. — Abril e Agosto na praia de Santa Cruz; em julho era abundante nos caminhos frescos perto da Cadri- “ceira. Tem portanto duas gerações. * L. astrarche Bgstr. ger. est. calida Bell. — Julho, Cadriceira. L. icarus Rott. var. celina Aust. — Recebi duas do Barro de Ph. | Sousa. - * L. bellargus Rott. var. punctifera Obth. — Só apanhei 2 3 da 27 de junho na Melroeira. L. minimus Fuessl. — Encontrei duas na Melroeira em maio. Cyaniris argiolus L. — Em julho na Cadriceira. aa Fam. HESPERIIDAE "* Adopaea thaumas Hufn. — Em julho na Cadriceira. - A. acteon Rott. — Julho, Cadriceira e Serra da Villa. * Carcharodus alceae Esp. — Praia de Santa Cruz, abril. " Hesperia sao Hb. — Abril, Cadriceira, Fam. SPHINGIDAE Dilina tiliae L. — Uma em casa á luz em abril. - Deilephila euphorbiae L. — Cadriceira, agosto (M. Mendes!). var. grentzenbergi Stgr. — Em julho na quinta do Barro. Côr “de rosa não só nas asas, mas até a substituir o branco da ca- “beça e thorax. - Chaerocampa celerio L. — Barro (Sousa !). * C. alpenor L. — Em agosto na Cadriceira (M. Mendes |). "* Macroglossa stellatarum L. — Barro (Sousa !). “Fam. NOTODONTIDAE AE — Drymonia querna F. — Em junho dentro de casa. Fam. LYMANTRIIDAE Lymantria dispar L. — Em julho na Cadriceira. Fam. LASIOCAMPIDAE . Lasiocampa quercus L. — Agosto, Cadriceira (M. Mendes), L. trifolii var. ratamae HS. — Barro (Sousa !). Macrothylacia rubi L. — Em junho na Cadriceira. No Reincipiaal de abril encontrei em Cintra a lagarta já formada, donde nas-. ceu em S. Fiel a borboleta em junho. Fam. DREPANIDAE Drepana binaria Hu'n. — Outubro (Sousa !). Fam. NOCTUIDAE Acronicta psi L. — Barro em maio. Encontrei a lagarta em no- vembro no ulmeiro e vi-a tambem a comer as folhas de nes-. E pereira. A. rumicis L. — Março, Barro; junho, Cadiiceira Agrotis janthina Esp. — Cadriceira, julho. . <= A. pronuba L. — Barro, maio. Frequente em abril na ses de Santa Cruz. . g E. A. comes Hb. — Commum em junho e julho nas mattas, donde se levanta com frequencia debaixo das folhas seccas. Ea F A. c nigrum L. — No Barro á luz em aço, E Por de le julho. a A. xanthographa F. — Outubro (Sousa D. e A. glareosa Esp. — Outubro (Sousa !). a RE A. spinifera Hb. — Praia de Santa Cruz, abril. E ANE gs E A. puta Hb. — Barro, abril. SE ad CE: ab. q lignosa God. — Barro, março e abril. | FR A. segetum Schiff. — Barro, março. | EEE A. saucia Hb. — Barro, abril. Rs E Pachnobia rubricosa F. — Barro, março. ga SA, e P. faceta Fr. — Barro. Acode peço ás luzes dentro de casa desde janeiro até abril. “Te Se C. MENDES: LEPIDOPTEROS DE TORRES VEDRAS 115 * Dianthoecia albimacula Bkh. — Barro, maio. * Miana strigilis Cl. — Barro, outubro (Sousa !). " Bryophila muralis Forst. — Barro (Sousa!) “AS atsan jaspidea Vill. — Barro, março. ; E volgenã vitalba Frr. — Barro (Sousa !). “ Hadena solieri B. — Barro, frequente (Sousa !). * Metopoceras felicina Donz. — Barro, maio. É Aporophila nigra Hw. — Barro, dezembro. - Polia flavicincta F. — Barro (Sousa!). Differem muito estes exem- lares dos de S. Fiel onde todos pertencem á var. meridiona- tis B, sendo que os do Barro são do typo. * Polyphaenis sericata Esp. — Barro, outubro (Sousa |). “ Trigonophora flammea Esp. — Barro, outubro (Sousa !). "* Brotolomia meticulosa L. — Barro (Sousa !). Tapinostola musculosa Hb. — Barro, julho. * Sesamia nonagrioides Lef. — Barro, maio e julho. Leucania seirpi Dup. var. dactylidis B. — Barro, maio. Dois É - exemplares são exactamente como o que pintou Rambur no “Cat. s. And. pl. 8, fig. 3. “var. montium B. “> Barro, abril. L. loreyi Dup. — Barro, julho e outubro. “L. vitellina Hb. — Barro, junho. “ L. unipuneta Hw. — Barro, fevereiro. ' L. albipuneta F. — Barro. Frequente em julho á luz. L. Iythargyria Esp. ab. argyritis Rbr. — Barro (Sousa). ' Caradrina ambigua F.— raia de Santa Cruz, abril. Barro, maio 3 e e junho. * Cosmia ulicis Stgr. — Barro, novembro. Cirrhoedia xerampelina Hb. ab. unicolor Stgr. — Barro, outu- E bro (Sousa !). | * Orthosia ruticilla Esp. — Barro, fim de fevereiro e em março. "O. helvola L. — Barro, novembro. - O. witzenmanni Stndf. — Barro (Sousa !). , E o. pistacina F. — Barro, janeiro. E: “ab. rubetra Esp. — Barro (Sousa |). “ Cucullia chamomillas Schiff. — Barro, março. * Heliothis it Hb. — Barro, junho. E - a 2a DES P e Es > j ni UE a a” * oo ca o" A q Ay o 1 é ' ame da "3 Ras é d+ A rs 4 + ASS Md Ez tado Rr E, EO o ate És 7; go CAM ça Es 2 ur E Fo A Es, Eça ) E j ss ER pa E . . IIÓ BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA “e PAR H. incarnata Frr. — Praia de Santa Cruz, abril. Acontia luctuosa Esp. — Barro, junho e julho. Eublemma jucunda Hb. — Frequente nos mattos da Melroeira e. Cadriceira em junho e julho. e Thalpochares ostrina Hb. — Montes do Barro, março. var. aestivalis Gn. — Cadriceira e Soccorro, junho. var. carthami HS. — Cadriceira, julho. T. parva Hb. — Montes do Barro e do Soccorro, fim de junho z e julho. 8 T. pura Hb. — Montes do Barro, fim de março. Abrostola asclepiadis Schiff. — Barro, março. Plusia chalcytes Esp. — Barro, outubro. Pl. gamma L. — Barro, janeiro e abril. Pl. ni Hb. — Barro, fim de julho. Cerocala scapulosa Hb. -- Praia de Santa Cruz, fim de abeil. Grammodes algira L. — Barro (Sousa !). Pseudophia lunaris Schiff. — Barro, maio, á luz (von und zur 4 Miillen !). e. Catocala conversa Esp. — Barro, io: Herminia crinalis Tr. — Cadriceira, junho. Hypena rostralis L. — Barro (Sousa !). = 4 a - Ro e Fam. GEOMETRIDAE Eucrostes herbaria Hb. — Barro, maio. A - E.? beryllaria Mn. — Barro, 6-vir, á luz. O unico exemplar, um. | à, que apanhei, mandei-o ao R. P.e ]J. de Joannis que mo devolveu com esta nota: «Je pense que c'est Eucr. beryllaria;» mas dá o nome como duvidoso. Na verdade, comparando-o de- . pois com a descripção de Milliêre, Iconographie, u, pag. 3758 vi que ao verde lhe falta o azulado em que se firma tanto Mil- aa liêre para a distinguir de todas as especies europeas, verdes. As antennas são todas louras amarelladas, mesmo a haste. Os olhos são pretos sem nada de brunête. A fronte está longe de ser de branco puro; é antes duma lanugem castanho-averme- lhada que contrasta com o louro desmaiado dos palpos o baixo e do vertice por cima. As patas são dum amarello ave à 4 C. MENDES: LEPIDOPTEROS DE TORRES VEDRAS II/ melhado como elle diz, mas não o peito que é verde esbran- quiçado. No mais concorda a descripção. Será esta uma varie- dade local ou apenas alguma aberração? Por possuir só um exemplar não se pode dissipar a duvida. Nemoria faustinata Mill. — Barro, outubro. O unico exemplar é inteiramente semelhante aos de S. Fiel. Differem da descripção “de Milliêre por terem as linhas transversaes orladas por fóra de branco. . Acidalia nexata Hb. — eia de Santa Cruz, abril. A. ochrata Sc. — Serra da Villa, julho. A. mediaria Hb. -— Montes do Barro, fim de julho. A. moniliata F. — Cadriceira, nas sebes, junho. A. subsaturata (Gn. — Cadriceira, nas sebes, ffm de junho e em “julho. - | A. contiguaria Hb. — Barro, junho. | A, virgularia Hb. — Cadriceira e Barro. Desde o fim de fevereiro até ao fim de julho encontrei-a todos os meses menos em maio “no qual esteve sempre a chover. | Varía muito. Em geral os exemplares dos primeiros me- ses, fevereiro, março e abril, têem o fundo um pouco mais escuro, côr de argilla e os pontos mais carregados e mais grossos; as linhas são apagadas a não ser a das asas pos- teriores. Os exemplares de junho e julho são mais peque- a nos, mais claros, com os pontos negros mais pequenos e li- nhas mais sumidas, aos quaes se adapta bem a descripção de canteneraria B., assim como aos primeiros lhes quadra a 3 - descripção de australis Z. = canteneraria Mill. com cuja fi- f - gura (Icon. 76, fig. 14) concordam perteitamente alguns exem- à plares. “A. subsericeata Hw. — Barro, maio. A. extarsaria HS. var. eriopodata Grasl. — Cadriceira, nas se- — bes, julho. A. infirmaria Rbr. — Barro e Cadriceira, julho, com a var. aquita- Be naria Const. E E eugeniata Mill. — Quínia do Barro e Cadriceira, fim de julho. A. ostrinaria Hb. — Cadriceira, fim de junho e em julho. “A. elongaria Rbr. — Barro, julho. 118 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA A. belemiata Mill. — Cadriceira, fm de julho. A. A. lutulentaria Stgr. — Cadriceira, junho. O unico exemplar é E E. porata F. — Barro, julho. 4 Rhodostrophia calabraria Z — Frequente em junho no monte ZA do Soccorro. -> Timandra amata L. — Barro us 1). 28 Sterrha sacraria L. — Cadriceira, julho. | Ortholitha plumbaria F. — Praia de Santa Cruz, abril. | | O. peribolata Hb. — Montes do Barro, julho. Os exemplares de | Anaitis plagiata L. — Barro e Cadriceira, junho-e julho, Larentia fluctuata L. — Barro, de janeiro a abril. L. fluviata Hb. — Santa Cruz, fim de abril. L. basochesiata Dup. — Barro, janeiro, á luz. L. bilineata L. — Barro e Cadriceira, abundante. ornata Sc. — Barro, março e julho. - politata Hb. — Cadriceira, julho. mais pequeno e de amarello mais alliviado que os de S. Fiel. É porém mais conforme ao typo de Stgr., pois, segundo me es- creveu Bang-Haas, os exempares de S. Fiel formam uma va- a riedade distincta por serem maiores e de amarello mais intenso. = interjectaria B. — Barro. Muito commum pelos caminhos em | junho e julho. ; marginepunetata Góze — Cadriceira e Mugideira, julho. Bar- ro, março (Sousa !). | emutaria Hb. — Cadriceira, julho. 2 imitaria Hb. — Encontrei-a em março, abril, maio e junho. ab. badiaria Stgr. — Um exemplar a 13 de aeris na matta do Barro, com faixa e linhas, basal e exterior, de pontos a muito distinctos. á = ab. gyrata Hb. — Barro, março. Olhinhos com a pupilla bran-. “8 ca muito desenvolvida. 7 ab. nolaria Hb. — Barro, julho. Da faixa só ha uma sombra na margem interna das asas anteriores. Portugal que tenho visto, tanto do Barro como de S. Fiel, teem a 3.º faixa muito mais angulosa do que se costuma representar. . 8 Fórma no meio para fóra um angulo agudo muito rea a ; fig. de Milliêre (Icon. 38, fig. 6) apenas ha uma ligeira curva. | — [ro] C. MENDES: LEPIDOPTEROS DE TORRES VEDRAS LI9 Tephrochlystia oblongata Thnbg. — Cadriceira e Barro, maio, “junho e julho T. pimpinellata Hb. — Cadriceira, julho. T. pumilata Hb. — Barro, abundante á luz em novembro, dezem- bro, janeiro e fevereiro; de novo em julho. Em Santa Cruz era frequente em abril. Phibalapteryx polygrammata Bkh. — Barro, janeiro. Chemerina caliginearia Rbr. -— Barro. Abundante em janeiro, fevereiro e março á luz. Abraxas pantaria L. — Cadriceira, agosto (M. Mendes!). Bacta pictaria Curt. — Barro; março. Stegania trimaculata Vill. — Barro, abril. Metrocampa honoraria Schiff. — Barro, julho, 2 é $ á luz, am- ' bos com as. variações de côr, que a especie apresenta, um côr de tijolo, o outro cinzento escuro. Opisthog'raptis luteolata L. — Barro, setembro. Venilia macularia L. — Commum em abril em Cintra. Eilicrinia cauteriata Stgr. — Barro, abundante em março e abril dentro de casa, pousada nas paredes á volta das luzes. É lá muito abundante o carrasqueiro (Q. coccifera L..) de que a la- garta se sustenta. | Hemerophila japygiaria Costa — Barro (Sousa!). H. abruptaria Thnbg. — Barro e Cadriceira. Duas em janeiro, duas em abril e muitas em junho e julho á luz. “Boarmia ilicaria HG. — Barro, maio e junho. Pachycnemia hippocastanaria [Hb. — Barro e Cadriceira, em março, maio e junho. “Gnophos variegata Dup. — Barro, março. —* G. mucidaria Hb. — Barro, outubro (Sousa !). “Ematurga atomaria L. — Praia de Santa Cruz, abril. Thaumnonoma vincularia Hb. — Barro, abril e junho. Enconista miniosaria Dup. — Barro (Sousa !). Aspilates ochrearia Rossi —- Santa Cruz, abril. = E Prosopolopha opacaria Hb. — Só um exemplar a 9 de janeiro muito deteriorado. 120 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA E 1] “mM Fam. NOLIDAE e Nola togatulalis Hb. — Barro, junho e julho. N. subchlamydula Stgr. — Barro, março. Fam. ARCTIIDAE Arctia villica L. — Barro, maio. Euprepia pudica Esp. — Barro (Sousa !). Coscinia eribrum L. var. erysocephala Hb. — Barro, junho e outubro. Todos os exemplares que vi do Barro e de Lisboa, que foram muitos, são da var. chrysocephala e constantes, com as asas intei- ramente brancas, afóra o ponto discal preto, e a cabeça ruiva. Só differem no tamanho os individuos das duas gerações; os da 1.º (abril) ttem 42”” de envergadura e os da 2.º (junho) ttem só gor», A côr das asas posteriores no d e 9 differe em todos de todas as descripções que vi: de Ochsenheimer, Rambur e Milliêre, pois não são como este diz (1, pag. 20) “d'un gris cendré no O, plus clair, na q, nem weissgrau como diz O. rm, pag. 300, mas sim dum cinzento muito escuro como as asas anteriores por baixo. Deiopeia pulchella L. — Barro, maio. Apaidia mesogona God. — Cadriceira, fim de junho; á borda dum. ribeiro. Paidia murina Hb. — Barro, eae à em junho e julho á luz. Lithosia marcida Mn. — Barro, sobre o trovisco em meados de julho. Fam. PSYCHIDAE Epichnopterix pulla Esp. — Nos montes do Barro em março (von und zur Miillen !). Ê Encontrei mais duas especies desta familia, que se não podem classificar por só ter as bainhas e as 9 q seccas. Uma estava. presa a uma folha de loureiro, outra á de carrasqueiro na matta do Collegio do Barro. [12] C. MENDES: LEPIDOPTEROS DE TORRES VEDRAS I21 — "2 >[22————————————— nm Fam. COSSIDAE Dyspessa ulula Bkh. — Barro, junho. Zeuzera pyrina L. — Barro, julho. Na Cadriceira vi um pupario, no tronco carcomido duma nes- pereira, de borboleta saida havia pouco. Fam. PYRALIDAE — Crambus geniculeus Hw. — Barro, outubro. — €. contaminellus Hb. — Monte do Soccorró, junho. C. craterellus Sc. — Monte do Soccorro, junho. Crambus sp.? — Montes do Barro, julho. Um só exemplar com E as nervuras das asas anteriores brancas e os espaços interme- a dios louros, a franja dourada e tres pontos pretos na margem externa entre o meio e o angulo posterior. Será uma aberra- ção ou alguma nova especie? Mal se pode decidir por um só - exemplar. | Eromene superbella Z. — Cadriceira, julho. " - Ematheudes punctelia Tr. — Cadriceira, julho. Homoeosoma exustella Rag. — Barro, julho. Consta-me que desta especie só se tinha ainda encontrado um exemplar em Perpi- Fev v o PR H. nimbella Z. — Barro, junho. “Plodia interpunctella Hb. — Julho. - Ephestia tephrinella Id. — Barro, julho. Ancylosis cinnamomella Dup. — Julho. Metallosticha nigroeyanella Const. — Quinta do Barro, fim de se julho. -Euzophera pinguis Hw. — Julho. | Nephopteryx genistella Dup. — Cadriceira, fim de junho. — Aerobasis obliqua Z. — Barro e Santa Cruz, abril e maio. EA porphyrella Dup. — Abundante em junho no monte do Soc- 3 Cê - corro. AM glaucella Stgr. -— Praia de Santa Cruz, abril. ; É: “ Endotricha flammealis Schif. — Commum na quinta do Barro EE em aquedo. e julho. BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA Aglossa cuprealis Hb. — Julho. Pyralis obsoletalis Mn. — Julho. P. farinalis L. — Abril, junho e julho. Stemmatophora combustalis F. — Commum nos montes do - Barro em julho. Herculia glaucinalis L. — Junho. E: Cledeobia moldavica Esp. var. diffidalis Gn. — Commum no monte do Soccorro em junho e julho. . C. angustalis Schiff. — Barro (Sousa !). Stenia flavipunctalis Hmps. — Junho, Monte do Soccorro. Scoparia lineola Curt. — Junho. Ê S. crataegella Hb. — Cadriceira, im de junho. S. frequentella Stt. — Barro, julho e novembro. E S. angustea Stph. — Principio de janeiro. Nomophila noctuella Schiff. — Julho. Diasemia ramburialis Dup. — Cadriceira, no leito dum ribeiro, 4 julho. M Mecyna polygonalis Hb. — Barro e ira julho. e Titanio pollinalis Schiff. — Praia de Santa Cruz, abril. 2 Metasia cuencalis Rag. — No fim de julho era commum por bai- xo dos carrasqueiros dos arredores do Barro. | 58 Pionea ferrugalis Hb. — Janeiro. | A P. numeralis Hb. -—- Monte do Soccorro em junho; quinta do E Barro em julho. . Pyrausta asinalis Hb. — Cadriceira, junho. P. cespitalis Schiff. — Cadriceira, julho. Rod P. sanguinalis L. — Praia de Santa Cruz, abril. Erdê == P. purpuralis L. — Cadriceira, fim de julho. P. aurata Sc. — Maio, junho e julho. Fam. PTEROPHORIDAE Trichoptilus siceliota Z. — Quinta do Barro, fim de julho. Oxyptilus tristis Z. —- Barro, julho. O. distans Z. — Mugideira, julho. | Platyptilia acanthodactyla Hb. — Março. > Alucita pentadactyla L. — Cadriceira, fim de julho. Ro [14] C. MENDES : LEPIDOPTEROS DE TORRES VEDRAS 123 - A. tetradactyla L. — Quinta do Barro, fim de julho. var. meristodactyla — Barro, julho. Pterophorus monodactylus L. —- Cadriceira, fm de julho. Com- k mum nas sebes. '* Stenoptilia? graphodactyla Ir. — Cadriceira, julho. " Agdistis heydenii Z. — Cadriceira, julho. Fam. ORNEODIDAE Orneodes hiibneri Wallgr. — Barro e Cadriceira. Encontrei-o em fevereiro, março, junho, julho e'novembro. Fam. TORTRICIDAE Acalla variegana Schiff. — Junho. * -Capua angustiorana Hw. — Cadriceira, fim de junho, nas sebes. "* Pandemis heperana Schiff. — Junho. " Eulia eatoniana Rag. — Maio. Tortrix conwayana F.— Maio (Rebimbas !). '* Conchylis posterana Z. — Quinta do Barro, na vinha, fim de julho, Euxanthis lathoniana Hb. — Barro, junho, monte da Cruz. "* E. straminea Hw. — Barro, fim de julho. ' Polychrosis botrana Schiff. — Frequente nos tojos em março e 3 julho. Acroclita consequana HS. — Barro. Crocidosema plebeiana Z. — Quinta do Barro, nei de julho. Steganoptycha corticana Hb. — Cadriceira, junho. . Bactra lanceolana Hb. — Cadriceira, junho, num ribeiro. '* Grapholitha succedana Froel. — Abundante nos tojos em março. Pamene gallicolana Z. var. amygdalana Dup. — Cadriceira, fim | de junho. -* Carpocapsa pomonella L. — Julho. - €. grossana Hw. — Cadriceira, junho. Recebi já em S. Fiel uma * porção de glande de carrasqueiro (Quercus coccifera L.) em no- vembro de 1908, que vinha muito atacada pela lagarta; no fim de agosto e principio de setembro de 1909 sairam algumas bor- boletas desta especie. Co Mao DM ad 5 Pá E SA 124 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA [15]. Fam. GLYPHIPTERYGIDAE Choreutis bjerkandrella Thnbg. — Monte do Soccorro, junho. Simaethis nemorana Hb. — Barro, julho, numa figueira. Glyphipteryx fuscoviridella Hw. — Cadriceira, maio. G. equitella Sc. — Barro, abundante em maio e junho. Dougilasia transversella 2. — Abril. Fam. YPONOMEUTIDAE Yponomeuta egregiellus Dup. — Cadriceira, junho. | Fam. GELECHIIDAE Metzneria carlinella Stt. — Julho. M. metzneriella Stt. — Cadriceira, julho. » M. sp.? — Um grande exemplar de especie desconhecida, caçado na Serra da Villa a 20 de maio. É côr de palha com-o apice . “ das asas anteriores tendendo para brunête e um ponto escuro na extremidade da cellula, sem outros desenhos. Platyedra vilella Z. — Barro, fim de outubro. Gelechia (Lita) solanella B. — Montes do Barro, julho. A lagarta | desta especie vive nas batatas. Cfr. Brotéria, Serie de Vulga- rização, vol. 1x, fasc. 1, pag. 31. G. ? triparella Z. — Cadriceira, fm de julho. É duvidosa a classi- ficação por o unico exemplar não estar bem conservado. Anacampsis anthyllidella Hb. — Julho. Ptocheuusa sp.? — Montes do Barro, fim de julho. Dois exem- plares deteriorados. Euteles kollarella Costa — Frequente em julho na Cadriceira e nos montes do Barro. E. ratella HS. — Serra da Villa, julho. Paltodora striatella Hb. — Cadriceira, julho. Pterolonche inspersa Stgr. — Serra da Villa, julho. Symmoca signatella HS. — Cadriceira, junho. Oegoconia quadripuncta Hw. — Barro e Cadriceira, junho. Blastobasis phycidella Z. — Barro e Cadriceira, junho e Julho. [16] C. MENDES: LEPIDOPTE4OS DE TORRES VEDRAS 125 B. fuscomaculella Rag. — Barro, junho e julho; novembro. Pleurota pyropella Schiff. — Montes do Barro, julho. P.? schlaegeriella Z. — Montes do Barro, julho. - P. honorella Hb. — Montes do Barro, julho. P. biscotella Cl. — Serra da Villa, fim de maio. P. ericella Dup. —— Cadriceira, junho. Protasis punctella Costa — Montes do Barro, julho. Depressaria subpropinquella Stt. var. rhodochrella HS. — Bar- ro, junho. D. yeatiana F. —- Cadriceira, julho. D. alstroemeriana Cl. — Praia de Santa Cruz, abril. D. ? tenebricosa Z. — Barro, junho. Lecithocera luticornella Z. — rp pa nos carrasqueiros em maio e julho. Borkhausenia formosella F. — Cadriceira, junho. Fam. ELACHISTIDAE "Epermenia staintoniella Stt. — Barro, maio. Schythris scipionella Stgr. — Praia de Santa Cruz, abril. Limnaecia phragmitella Stt. — Cadriceira, fim de julho. . Heliozella sericeella Haw. — Cintra, abril, a voar nas flores do carrasqueiro. “Coleophora badiipennella Dup. — Cadriceira, num vallado, julho. Elachista ? pollinariella Z. — Frequente em março pelos montes do Barro. “E. dispunctella Dup. — Abundante pelos montes do Barro em duas gerações : julho e outubro. “Fam. GRACILARIIDAE * Gracilaria scalariella Z.— Frequente. A lagarta vive nas folhas dum Echium sp.? que recolhi e donde me sairam muitas borboletas. Corisciium brongniardellum F. — Muito abundante em novem- “bro, março e julho; pelo que se vê, em 3 gerações annuaes. — À lagarta é muito commum nas folhas do cárrasqueiro (Quercus coccifera L.). Levanta toda a epiderme inferior das fo- o + nd e | . hd e. . “gu To RO Cad Ta es ND A da € -— “ya mo E Mara 2 4 a a E; A e: , EA Ra E ESES Aedo pf fia Es dr (7 4 nt E “ras 126 BROTÉRIA: SERIE ZOOLOGICA [17] DR AR DS SD CE E SiS Rs sa lhas novas mais pequenas, que em breve se encarapinham. De a pois sae para fóra e chrysalída numa teia fina, fansparçutas Ee Apanhei as lagartas duma geração a 6 de outubro e sairam-me k. as borboletas dellas a 20 de novembro. Lithocolletis concomitella Bcks. — Barro, março. E Lagarta nas folhas da macieira (Pyrus malus L.) por baixo. L. blancardella F. — Barro e Cadriceira, julho. K Lagarta nas folhas da macieira por baixo. Ainda que diana q um pouco, talvez seja desta mesma especie outra que vivia ao. o mesmo tempo nas folhas do abrunheiro eprttia, ( Paga insiti- — tia L.). E L. joviella Cst. — Barro, fm de março. | Lagarta commum nas folhas do carrasqueiro (O. EncatiaA LS por cima, desde dezembro até março. L. belotella Stgr. — Commum em março e maio, pelo menos em | duas gerações. Lagarta nas folhas do carvalho (Quercus lusitanica Lam jd por baixo, em outubro e abril. A chrysalida fica cercada dos | A ap E excrementos pretos. ' Wo - Rea o Ca [18] C. MENDES: LEPIDOPTEROS DE TORRES VEDRAS 127 Tischeria complanella Hb. — Barro, junho. Lagarta em abril nas folhas da Quercus lusitanica, por cima. Fam. LYONETIIDAE Lyonetia clerkella L. — Junho e julho. Lagarta commum nas folhas da macieira e cerejeira. Cemiostoma scitella Z. — Barro, fim de julho. “Lagarta abundante no principio de julho nas folhas da ma- cieira por baixo da epiderme superior, onde fórma uma pus- tula. Chrysalída fóra. Outra geração no outomno. Bucculatrix crataegi Z. —- Montes do Barro, março. Fam. NEPTICULIDAE Ê “Nepticula pygmaeella Hw. — Cadriceira e Barro, fim de janeiro. Lagarta abundante em dezembro nas folhas do pilriteiro (Cra- taegus sp.). É N. anomalella Gõeze — Barro, janeiro e fevereiro. “Lagarta em grande abundancia em dezembro na matta do Collegio do Barro nas folhas da roseira brava (Rosa sp.). --N. aurella F. — Barro, março. Lagarta nas folhas da silva (Rubus sp.) em dezembro e ja- neiro. j N. ulmivora Pologne — Barro, abril e maio. Lagarta em grande abundancia nas folhas do ulmeiro (Ul- mus campestris Sm.) em novembro. N. suberis Stt. — Barro e Cadriceira, abril. Lagarta nas folhas da Quercus coccifera e suber. “—-Obs.— Alem destas especies do genero Nepticula, que se pude- ram classificar com exactidão, muitas outras recolhi de classifi- cação incerta. Estas duvidas só as poderá tirar quem estudar as lagartas de cada uma e a fórma da mina na folha. Esse es- tudo não o fiz então, nem agora, de longe, o posso fazer. Es- — sas especies são: “No carvalho (Quercus lusitanica Lam.) — lagarta no principio do ve o aa cas DS pé e O ca e Fa Ss e " ” a s = SA E E Cd Rà ala a sos Es tá bos E, E A . DR Sa > o r a Es. Cm 5 “<= És ; a 2." Sé q 5 e , -g “Au k DZ ptb E n % no ço Ee 4 > ; = dao? ” im e É ay aa + p* "14 o = do A a 25 SO é : “. q e quê = a Do e o E x » na "era 4 aço e - g + Reto ss et . E a Md x md nada 3 a SEG Es ri CEC EI” e R 128 matirscdis an dos ina Eno Ria ipa e E! o a » q é - mg A j- ra Ê i e = na E us : inverno minando a folha em zig-zag; À Varbold grande, dec ca- beça amarella é asas uniformemente brilhantes. É No carrasqueiro (Q. coccifera L.). — a) lagarta em dezembro efa -- neiro numa mina larga como a de Tischeria complanella ; bor-. boleta lindissima, que espero descrever em breve, se obtiver mais á exemplares das lagartas que este: anno me enviou o meu col- lega M. Rebimbas. ra b) lagarta em principio de julho, talvez em 2.º geração, formando | mina em zig-zag; borboleta no fim de julho com asas Cinzen-. 4 tas, escamas grossas, pélos da poupa frontal escuros. a No freixo (Fraxinus sp.) — lagarta em novembro na. Cadrice it à, E chrysalida num casulo côr de rosa, borboleta em fevereiro. Re No marmeleiro (Cydonia vulgaris Pers.) — lagarta commum em: novembro pelos vallados, casulo da chrysalida de vermelho « car-. sitpada tendendo para roxo, borboleta em janeiro-fevereiro. Ou é N. pygmacella ou uma especie muito proxima. - 53 No aderno (Rhamnus alaternus L.) — lagarta em janeiro, borboleta | em março. Especie proxima de Premnetio se não é cesta me À ma especie. Sa aa a Na macieira (Pyrus malus L.) — borboleta em 1 maio e julho. = Fam. TALAEPORIIDAE | RR Bankesia ? staintoni Wisghm. — Barro, pn Luffia lapidella Góze — Quinta do Barro, julho. - Fam. TINEIDAE e ES OS Atychia nana Tr. — Cadriceira, num ato elos à a Acrolepia vesperella Z. — Barro e Cadriceira, junho-julho. aa Tricophaga abruptella Woll. — Barro, março - e EO pa: Tinea quercicolella HS. — Barro, julho. T. fuscipunctella Hw. — Barro e Cadriceira, jeto e julho. T. pellionella L. — Barro, maio e julho. . T. inquinatella Z. — Cadriceira, julho. Meessia ? vinculella HS. — Barro, julho. Ni o R Pe E Joannis que provavelmente são desta eee os ções = — as RE PROP = ct MENDES: LEPIDOPTEROS DE VAL DE ROSAL 129 “que lhe Eder Só hesita por os den delles serem mais finos que os desta especie. 2 “Tineola crassicornella Z. — Montes da Serra da Villa, maio é julho: E: “ Dysmasia petrinella HS. — Montes do Barro, julho. “ Nemotois latreillellus F. — Cadriceira, junho. E Fam. MICROPTERYGIDAE * Micropteryx ampeatelta Sc. —- Cadriceira, num carvalho, fim de x abril. — Legioptaos ar val de Rosal (Caparica do Monte) em ré e 13 de abril * o NE E »r 4 . . 4 q y “ E. RA, os ; *; x pe . N Re Na se. de Ersed de Rosal a poucos kilometros de Lisboa, “e meio que empreguei na maior parte em procurar os ações 3 ros do sitio. Nos tres dias seguintes alguns alumnos do Collegio | de. Campolide. apanharam mais exemplares das mesmas especies, que generosamente me offereceram. As especies recolhidas ou porn rea sio as que se seguem : - “Papílio podalirius L. var. SEDà Th.-Mieg. — Exem- E lda já velhos, o e Prosa ter começado a apparição bastante ; antes. | Pr E. “P. machaon L. — Um exemplar muito velho com as asas q “ estrapadas e as cores desbotadas. No mesmo estado me téem “vindo. todos. os exemplares desta especie que tenho recebido em A “abril de outras partes de Portugal: Algarve e Amendoa na Beira. E: Não vejo explicação razoavel deste facto sem se admittir que são | — exemplares da geração de setembro que hibernaram. ms So Rs - PE cadete ci do uy RE é Ms Sadi ad à ET aa VE Ê PA Sp nr .s Rs > “A A = j Es RE De Fra: d a TP ee DR READ DES a rose RR DEUS SR ai e E SE a e fe ER Do O O REP E 130 BROTÉRIA : SERIE ZOOLOGICA UE SO E o RE Thais rumina L. — S6 vi uma. | End UR E Pieris brassicae L. — Era papá mas já muito estra- | * gada. É P. rapae L. — Menos abundante que a precedente. Êo De P. daplidice não vi exemplar nenhum. Do gen. Euchloe vio 3 alguns a voar que não pude apanhar nem distinguir de que espe- | cie eram. Soube porém que ali perto, no Alfeite, havia nesse mesmo tempo a Euchloê tagis Hb. AM Melitaca aetherie Hb. — Apanhei 9 magnificos exempla- E res à q desta especie ainda não publicada de Portugal. Ao pôr do | sol e de manhã cedo eram muito faceis de apanhar, por virem muito mansos a pousar nas flores do matto junto ao cruzeiro da quinta. a Melanargia syllius Hbst. ps Edna então a appare- . E E cer; dias depois trouxeram-me muitos os alumnos de Campolide. Callophrys rubi L. — Era abundante. . E Lycaena baton Berg. — Dois exemplares muito recentes do | typo. Por baixo são dum cinzento azulado muito suave e com as. É pintas vermelhas das asas posteriores muito distinctas. Um mez ê mais tarde, em meado de maio, apparecia em Setubal a var. pa- noptes Hb. bastante mais pequena, com as asas por baixo muito. E 5 escuras, nada cinzentas nem azuladas, sem as pintas vermelhas das ] posteriores, com os pontos negros das anteriores maiores, com as | Ha asas posteriores mais arredondadas e a franja das 4 asas com as malhas pretas mais desenvolvidas. Não creio que seja esta poros ptes unicamente uma variedade de baton, vivendo a tão pouca dis- Ec tancia, quasi ao mesmo tempo e com caracteres tão differentes.. “a L. astrarche Bgstr. — Dois exemplares d o, recentes, com | pintas grandes eguaes por cima; a q por baixo é dum pardo escuro. - “Ta L. icarus Rott. — Edi ter paia a apparecer muito e antes, pois só vi exemplares velhos. 7 A ab. o coerulea Fuchs — Só uma. | | ; à Prothymnia sanctiflorentis B. — Não era rara ne matto. ae o Acidalia nexata Hb. — Em grande ahuduncias na relva — em frente da casa. Em pouco tempo apanhei umas 30. ; P e - 4 db in q Va, ”. X Mi À atos á <4 r ar Pao + Tm h X =» SE Nado o MA gs fa a o SS” . JM oil E o "4 [22] C. MENDES: LEPIDOPTEROS DE VAL DE ROSAL 131 Acidalia subsericeata Fw. — Só uma. Chesias rufata K. var. linogrisearia Const. — Uma no matto. Tephrochlystia scopariata Rbr. — Commum nas urzes do matto. Pachycnemia hibpbocastanaria Hb. — Só uma. Gnophos asperaria Hb. -— Nos sargaços (Cistus) da var- zea, juntamente .com a var. pityata Rbr. Tres exemplares apanhei desta especie,, todos tres differentes “entre si. Um com as faixas pretas, muito distinctas, tornadas mais visiveis pelo contraste com outras faixas brancas que as orlam; outro quasi sem desenhos, dum pardacento escuro uniforme, que é a var. pityata Rbr.; o terceiro é uma fórma intermedia, que se distingue da pityata só por ter signaes das faixas pretas, mas des- continuas. à Homaeosoma nimbella Z Pempelia sororíiella Z. — Acrobasis consocíella Hb. — Nasceu em S. Fiel, em maio, de lagarta que encontrei em Val de Rosal nas folhas da PameciAs lusitanica Lam. Dobra a folha e vive dentro da dobra. “ Stenia flavipunctalis Hmps. — No matto. Pyrausta scutalis Hb. — Muito abundante no matto. P. sanguinalis L. P. acontialis Stgr. P. albofascialis Fr. var. minutalis Spr. — Commum. Tortrix croceana Hb. — Só apanhei uma borboleta, mas havia nos ramos das urzes muitas lagartas e chrysalidas desta es- pecie. Estavam dentro dum ninho que formavam juntando ramos e tolhas da urze. Era muito abundante. T. unicolorana Dup. —Já vi poucas borboletas, mas eram abundantes os puparios vazios nas folhas do Asphodelus sp. que co- bre o monte da Cruz. “Cnephasia wahlbomiana L. — Era abundante, pousada nos pinheiros. Sacudindo-os levantavam vôo e voltavam ao mesmo É ré Os exemplares que trouxe, são grandes. — Bactra furfurana Hw. — Só uma. a “Semasia seeboldi Róssl. Grapholitha Ena RP So RR so A Pamene pinetana Schlãg. 5 RE +. a Gelechia ericetella Hb. — Exemplares muito pretos. Ea Apodia helotella Stgr. — É neste genero que se deve pôr esta especie segundo Lord Walsingham e não em Grelechia (Lita), Ec como vem no Catalogo de Staudinger- Rebel, n.º 2633. | Ê, Stagmatophora grabowiella Stgr. — Era commum a lagarta no rosmaninho, dentro da sua “bainha pre fixa na axilla das folhas. Lithocolletis ilicifoliella Z. -— Nas folhas da Queres lusitanica Lam. por baixo. L. joviella Const. — Estava a borboleta a sair das foiáde da. Quercus coccifera 1. onde vive a lagarta na pagina superior. Nepticula ladaniphila Mendes — Eram muitos os si-. gnaes das lagartas nas folhas do Cistus ladaniferus L. Esta nova especie vem descripta neste mesmo fasciculo da Brotéria, pag. 102, a est. vi, fig. 9. So N. cistivora Peyer — Havia nas folhas das: estevas. muitas minas já vazias das lagartas desta especie. ERRO Tinea granella L.. | | RREO, cio Ads As ni TS DE E PT ADO OP q f dA a sa 4 Zi jar o So fa não sócia nd é “ Mad HI nação NE o IPES Ro | Lepidopteros de Campolide (Lisboa). ; e 24 - Em'I901 e 1902 recebi do meu collega, P.º Lais Mira AL S A ves Correia, muitos lepidopteros nocturnos, que elle apanhou junto ás luzes dentro do a de Campolide. Conservei os neta; el ; dos dna É | E: de E MAOS Ss E duas gerações. 4. exclamationis A saucia Hb. - Mamestra » = e q Ke? " Seg *, 1 “z a - np Tr e e Ar e) E Sraiá e 4 , arde *. Pu a a e e ndo ds Airê - Mm E » 74 . , o y x t f E . - + Ê + »+ 4 ts “a ia. pr elite Ja 8 died À ; k - À + do res q . + “ Pap ETA A partir du vire vol. (1907), la Revue «Brotéria», dédiée à Bro-. oa tero (1744-1827) le plus célêbre botaniste Portugais, est divisée en trois séries indépendantes — Zoologique, Botanique et Vulgarisation Ed spice mg On peut s'abonner à chaque série séparément. Toutes les séries ont des plânches d'une grande perfection. “e : Série Zoologique : 7 Marcs=-7 Sh.=8,75 fr. 3 Série Botanique : 7 Marcs =7 Sh.=8,75 fr. Les deux Séries: 12 Marcs= 12 Sh. = 5 fr. Série de Vulgarisation Scientifique : 8 Marcs=S8 Sh. — 10 fr. k S'adresser à M. WerceL, Leipzig, Allemagne. Pour le Brésil: pis A Série Zoologique : 18000 rs. fortes ou 48000 rs. fracos. Série Botaúique: 1$000 rs. fortes ou 48000 rs. fracos. Série de Vulgarisation Scientifique : 18500 rs. fortes ou 68000 rs. ” Les trois séries: 38000 rs. fortes ou 128000 rs. fracos. S'adresser à Mr. le Docteur J. Rick, Gymnasio N2 S.º da Con. Leopoldo, Rio Grande .do Sal. O ENTOMOLOGISTA BRAZILEIRO La seule revue dédiée à Jentomologie, publiée dans "Amérique du Sud. Tous les entomologistes d'Europe et de "'Amérique du Nord, qui dé- sirent entrer en relation d'échange avec les entomologistes et collection- neurs d'Insectes résidents au Brésil, doivent s'abonner à cette revue. Dans le Brésil, qui est justement surnommé «Le Paradis des Insectes> existent peaucoup d'entomologistes qui désirent três vivement d'entrer |. en relation avec lenrs collégues d'Europe. j Adresse: R. José Bonifacio, 17 — S. Paulo (Brésil). Mio se O PelR z é W. JUNK AR À | ÉDITEUR ET LIBRAJRIE ANCIENNE | Ee | N POUR LES ] Í Po SCIENCES NATURELLES f | À Le plus grand magasin, Envoi de catalogues sur demande directe ) | | & KURFURSTENDAMM 201, BERLIN W. 15 | | 1 BROTÉRIA, SERIE ZOOLOGICA, VOL. IX, (910 ESTAMPA | pHOTOTYPIA DE E. Biel & C.2 — Porto nao É” ms DA VA ESTAMPA II - 1 — Satyrus actaea é de Guardiola (Pyrineus). .2— » » var. monteiroi é da Serra da Estrella. 3 — » » » » -ab mattozi E! da Serra da Estrella. - 4 — Satyrus actaea q da Serra de Alfacar. - 5a 12 — Satyrus actaea var. monteiroi 99 da Serra da Estrella, que mostram a variabilidade das faixas e dos olhos das asas. -7 — ab. podarce O. q. . 9, I0, 11 — ab. q herminia nov. . 13 — Coenonympha dorus v. bieli é, do Minho. 14 — » » » q do Alcaide (Beira Baixa ). . 15, 16 — Coenonympha dorus q de Torres Vedras. . 17 a 20 — » » — var. bieli do Alcaide. ESTAMPA II pHOTOTYPIA DE E. Biel & C.2 — Porto BROTÉRIA, SERIE ZOOLOGICA, VOL. 1X, 1910 CLICHÉ DE J. S. Tavares eg ; MERO 4 BROTÉRIA, SERIE ZOOLOGICA, VOL. IX, 1910 TAVOLA II A. — Foglie di pianta indeterminata con cecidi da Eriophyes dieckmanni 7707. sp. B. — foglie di Jussieua sp. com cecidi da Eriophyes jussieuae mov. sp. (2 e Phyllo- coptes jussieuae 70v. sp.). Un poco piu grandi del naturale. BROTÉRIA, SERIE ZOOLOGICA, VOL. IX, 1910 TAVOLA IV Foglie di pianta indeterminata con cecidi da Eriophyes tavaresi 207. sp. — indo ao) B.— Foglia di Moquinia polymorpha DC. coz cecidi da Eriophyes moquiniae 7207. sp. o — (lugrand. quasi doppio del maturale,) ER ge PETI. 4 : poor "a sd e rude * q mm ' Pd ço per BROTÉRIA, SERIE ZOOLOGICA, VOL. IX, [910 TAVOLA V ] +: 0 fa o e a Hoglia divisa longitudinalmente di Zizyphus sp., con cecidi da Eriophyes zizyphi nov. sp. — La metã destra ê rovesciata per mostrare la pa- gina inferiore — (Ingrand. doppio del naturale). 4 PE AA Bt Eu Fig. Fig. Fig. Fig. Fig. vo Nom ai. O «an 7 o —— ESTAMPA VI Ovos de Acidalia beckeraria La. Ovos de Boarmia ilicaria HG. Ovos de Acidalia lutulentaria Sgr. Ovos de Scodiona penulataria Hb. — Claros a prin- cipio, depois castanhos, alongados, achatados, trun- cados numa extremidade. Superficie vista ao micros- copio é coberta de granulações como a lixa fina. Postos e nascidos em outubro. Ovos de (Gnophos onustaria HS. Lagarta de Gnophos onustaria HS. Lagartas de Acidalia longaria HS. 8 — Lagartas de Acidalia lutulentaria Stgr. 9 — Nepticula ladaniphila nov. sp. — Augmento 12 diam. Fig. 10 — Coleophora pterosparti nov. sp. — Augmento 12 diam. Obs. — As lagartas das fig. 6-8 estão em tamanho natural. Os ovos es- tão todos augmentados; nos das fig. 1-2 augmento 8 diam.; nas fig. 4-5 augmento 10 diam.; na fig. 3 é de cerca de 15 diam. IV AIMAT2I + -b.l siigrodosd silsbizA ob zov0 — 1º gi -DH sitsoili simigod ob covO — e coil «2º ginsinolutul silsbidA ob 2ov0 — E gi] -ning 6 eita -dH sinsislunog snoiboo2 sb zov0 — p gi -nym3 2obsisdos 2obsgnols ,eornsizso cioqob ,oigio -20791M OS sjeiv sionlioque .sbsbimoiixs emyn eobso Sof szil s omoo 290pslunsig ob siysdos 3 oigoo otduluo ms 2obizesn 3 aotzoT -cH giisizuno zongond sb zovO — 7: gi “MH ginsizuno zofigoni) ob siisgsl — O «gif eH siiggnol BilgbidA 9b asiisgs] — 1 gr «ge ginsinolutul silsbizA ob estisgsl — 8 gi «msib CI oinomgu/. — .qe von gliiqinsbal Bluoiigof — o gil CI oinsmguà — .qe .von iiriBqeoNaiq siongosio) — OI .gid «msib -29 2ov0 20 stulsa odasmest ma oBtzs 8-0 .gd asb astisgel 2A — .adO 2-» gi 2sm ;.msib 8 otnomygus c-1 .pà esb zon ; 2obsinomgus zobos oBi «msib 21 9b 59799 9b 5 E gi sa ;.meib or oimsmgus Ns ” fm A A, : — PDA ' (Re Ni E ça a O dO Po 72 Ea all q Uva 3/4. a BROTÉRIA, SERIE ZOOLOGICA, VOL. IX, [910 ESTAMPA VI cLICHÉS DE C. Mendes pHoOTOTYPIA DE E. Biel & C.2 — Porto é Ny E a Cn Cu PS ni A — a cm a ço mm de ba ae LE ta a. b Ed o sa - .t f = N 4 o un o É k ED Ee, mes Mv Er x E em ed DE 3 2044 093 3 a at oa a VD e AA