\t HARVARD UNIVERSITY. LIB RAKY MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGY. \ @ 3 % Dp BROTERIA /^N'/'- W db !^ S .^ f REVISTA 0[ SCIENCmS NATURAES DO GOLLEGIO DE S. FIEL ffundaâa e dirigida PELOS PROFESSORES J. S. Tavares, C. Mendes e C. Zimmermann VOLUME VII ^ 1908 SERIE ZOOLO«I€A Com 15 estampas (sendo duas duplas) e 8 flg-uras {Puhlicada a 2^ de Junho) Ov^ ^W^ ■-S) Dépôt exclusif pour l'étranger THEODOR OSWALD WEIGEL Koniffstrasse, 1, Leipzis?, AUeinague. BROTEfilA COMPOSIÇÃO E IMPRESSÃO: TYP. A VAPOR DE AUSUSTO COSTA & MATTOS * Praça do Barão de S. Martinho — Braga @ 3 ^1 ^J^ %^ \ ^m^- BROTERTA elb REVISTA OE SCIENCIAS NATURAES "è) DO COLLEGIO DE S. FIEL ffundada e dirigida PELOS PROFESSORES r J. S. Tavares, C. Mendes e C. Zinimeriiianii VOLUME VII 1908 SERIE ZOOLÓGICA } Com 15 estampas (sendo duas duplas) e 8 figuras .^ OhT' õjv^— e) S. FIEL 1908 Neurópteros de Espana y Portugal POR LonginOS NaváS (Zm-agoza) (Continuado de la pag. loo, Serie Zoológica, vol. vi, 1907) 5.- Família— CRISÚPIDOS lamafio mediano ó pequeno, formas elegantes y delicadas, hermosos colores, dominando el verde en unos, en otros el amari- llento ó rojizo. ('abeza con antenas largas y filiformes, con ojos dorados ó ro- jos en vida, lívidos en estado seco ; sin estcmas. Patas normales ; cinco artejos en los tarsos, cilíndricos, semcjantcs entre si. Alas hialinas, tectiformes en el estado de reposo. Importa conocer pre- Fig. 12 — Ala anterior derecha de la Chrysopa vul garis Schn. — c. Vena cos- tal. — SC. Vena subcostal. — r. Radio, ó vena radial. — //•. Procúbito. ó vena procubital, ó cúbito anterior. — cu. Cúbito, ó vena cubital pos- terior. — pc. Vena postcostal ó postcubital. — s. r. Sector dei radio. — e. Estigma. — v. c. Venillas costales. — v. r. Venillas radiales. — v. g. Venillas gradiformes. — c. c. célula cubital. viamente la nomenclatura de las venas y venillas, para lo cual acompanamos la íigura adjunta (íig. 12). Se ha llamado célula cubi- tal (íig. \2, c. c.) la formada por el sector ó ramo dei procúbito encorvándose para reunirse con el mismo procúbito, ya directa- mente, ya por médio de una venilla. Este sector divide en dos la Z.'^ celdilla cubital ; la división superior es la llamada célula cubital típica. La figura de esta célula tiene mucha importância taxonómi- 6 BROTÉRIA : SERIK ZOOLÓGICA [l^^] ca. Es de figura oval en el género Chrysopa y cuadrangular en cl Nothochrysa. Las larvas son terrestres, carnívoras, nniy voraces. Se alimen- tan de pulgones y otros insectos débiles. Su metamorfosis es completa. Para realizaria la larva hila un capullo casi esférico, algo alargado, dentro dei cual pasa el sueno ninfal que puede durar todo el invierno. Para salir, el imago corta un casquete circular (jue levanta como la tapadera de una olla. Viveu en las espesuras de los bosques, sotos, matas, y aun en plantas herbáceas (la Chrysopa vulgaris). Se descubren con facilidad sacudiendo las ramas, donde repo- san de dia, y se cazan ai vuelo con la manga ordinária de cazar mariposas, ó bien aguardando á que se posen, lo que verifican presto, ordinariamente en el envés de las hojas. De noche acuden á la luz de las habitaciones. Bibliografia Nathan Banks. A Revision of the neartic Chrysopidai. Trans. Am. I^ntom. Soe, 1903. r^RiKDRicH I^rauer. Dic òstcrr. Arten von Chrysopa. W^ien, 1850. — Riickblick auf die im Jahre 1850 beschriebenen õsterrei- chischen Arten der Gattung Chrysopa Leach, nebst Bcschreibung der Chr. tricolor nov. sp. Wien, 1856. RoíiKUT Mac Lachlan. On spccies of Chrysopa observed in the Eastern l^yrenees ; together with descriptions of, and notes on, new or little-known Palocartic forms of the genus. London, 1893. LoNGiNos Na VÁS, S. J. \i\ género Chrysopa en Espana. Barce- lona, 1901. (lUiL. ScHNKiDF.R. Symbola; ad Monographiam genoris Chrysopae Leach. Vratislaviíe, 1851. I. Género Nothochrysa Mac Lachlan Labro dividido. Célula cubital cuadrangular, trapezoidal, con la base mfis larga arriba. Ins(.>ctos rojizos ó amarillentos. 1. I amano mayor. Color general amarillo. Antenas n(>gras, ex- cepto cl primero ó los dos ])rinicros artej(5s 2 [l03] L- NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 7 — Tamano menor. Color general pardo rojizo. Cabeza y el pri- mer artejo de las antenas anaranjados, los demás dei color general. Envergadura 30 mm fulviceps Stcph. 2. Alas sin puntos ó manchas negras. Tórax por encima ama- rillo en el centro, con fajã pardo-rojiza lateral. Abdómen con fajã dorsal dei mismo color, amariUo el fondo ó lo de- más. Envergadura 50 mm itálica Rossi -— Ala anterior con cinco manchas gutiformes negras en el mar- gen posterior cerca de la base y otras siete ó más discoi- dales antes de la mitad. Abdómen con manchas transver- sales rojizas. Envergadura 40 mm stigmatica Ramb. 1. Nothochrysa fulviceps Steph. — Montserratl (P. Mar- cet O. S. B.). 2. Nothochrysa itálica Rossi. — Espaíia (Rambur, Costa, etc). Sierra Mariola 1 (P. Barnola S. J.), Tortosa ! (P. Saz S. ].), Montserrat I 3. Nothochrysa stigmatica Ramb. — Málaga l (Rambur, E. Pictet, P. Risco S. J.), Sierra Nevada I Mazarrón ! (Muíioz), Ar- gandal, Montecillo 1 (Mus. Nac), Sipán! (Huesca), Bastaras! (Pluesca). 2. Género ChrySOpa Leach. Labro entero. Celdilla cubital típica de figura oval, puntiaguda hacia el ápice dei ala. Color dominante por lo general el verde. i. Frente sin manchas obscuras, pardas ó negras (l.^ Sección : Pu rae) 2 — ■ Frente con alguna mancha parda ó negra entre las antenas ó delante de ellas {2^ Sección : Maculatas) 13 2. Célula cubital aislada, es decir, que la primera venilla que va dei sector dei radio ai procúbito encuentra á este fuera de la célula cubital típica (fig. 12) ó en su extremo, pêro no dentro de ella. Verde, con fajã dorsal amarilla á lo largo dei cuerpo. Envergadura 26-28 mm.. . vulgaris Schn. — Célula cubital no aislada, es decir, que la primera venilla dei 8 BROJÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [1^4] sector dei radio va á parar 6. Ia vena procubital dentro de la célula cubital típica 3 3. T amano mayor (38-46 mm. de envergadura) 4 — Tamaíio inferior á 35 mm. de envergadura; algunas veni- Ilas negras total ó parcialmente 5 4. Verde pálida, con raya dorsal amarilla en el tórax. Venillas todas verdes. Cercos bien visibles en el á', el inferior do- blado hacia arriba y agudo en el ápice vittata Wesm. — Verde pálida. Venillas costales y algunas otras negras en sus extremos ; más de IO venillas gradiformes en cada serie, negras. Cercos dei $ muy visibles, largos, el inferior do- blado hacia arriba, en el ápice estrecho y bífido guadarramensis E. Pict. 5. Costal marcada de un punto obscuro en la base 6 junto á ella exteriormente en todas las alas 7 — Costal sin punto basilar 9 6. Venillas costales negras solo en sus extremos, las gradifor- mes (Yg) (O negras. Una sola mancha negra entre el ojo y la boca, redondeada ó alargada. Color verde blan(]uecino ; tórax y abdómen con fajã dorsal blancjuecina. Tamano pe- queno. Envergadura 18-27 mm tenella Schn. — Venillas costales y casi todas las dcmás totalmente negras. . 7 7. \'erde con fajã dorsal amarilla ([ue va de la cabeza ai extre- mo dei abdómen. Dos puntos ó estrias negras á los lados de la cabeza entre el ojo y la boca. F.nverg. 25 mm viridana Schn. — Con fajã dorsal amarilla solo en cl tórax, no completa. Man- chas diferentes 8 8. Cabeza amarilla, con una estria negra ai lado dei clípeo. Tó- rax verde á los lados, sin puntos ni senales n(\gras. 1mi el (i) Esto es, 4 en la s(m-í<' anterior y 6 rii la jjostiM-ior. St- hablará sirm- prc de las alas anteriores. [l05] L- NAVÂS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 9 ala anterior las venillas gradiformcs (Yg) negras ; el extre- mo de las que van á parar ai prinier tercio dei borde pos- terior, verde, en lo demás, negras. Enverg. 30 mm ... marginaiis Navás — Color general verde intenso. Cabeza con un punto negro grande brillante delante dei ojo y una línea obscura á los bordes dei clípeo. Lados dei pronoto erizados de pelos ne- gros densos. Venillas costales negras, como casi todas las demás. Envergadura 25-27 mm nigricostata Brau. 9. Verde amarillenta. Cabeza sin ningun género de manchas. Tórax sin puntos negros marginales. En el ala anterior las venillas casi todas verdes, las gradiformes ''/y, las costales casi todas marcadas de negro en el punto de unión con la subcostal, algunas también en el extremo costal ; las dos primeras procubitales y cubitales negras. Enverg. 22-28 mm inornata Nav. — Cabeza y tórax con algunas manchas IO iO. Cuerpo amarillento uniforme. Protórax con un punto obs- curo en el angulo anterior y otro discoidal á cada lado. Venillas gradiformes dei ala anterior (^j^) verdes, por lo co- mún, así como casi todas las demás. Enverg. 2Õ-28 mm.. luteola Nav. — Color dei cuerpo diferente. Pronoto senalado en el disco con algunos puntos ó rayas longitudinales . II 11. Cabeza y una fajã dorsal torácica amarillas, lo restante verde. 12 — Color dei cuerpo uniforme, verde pálido. Dos fajas semilu- nares rojas á cada lado de la cabeza delante de las antenas, dos asimismo rojas divergentes hacia atrás en el vértex, li- mitando un espacio concavo triangular, y otras dos á con- tinuación de las mismas á lo largo dei tórax, interrumpidas en la parte posterior dei mesonoto. Venillas gradiformes comúnmente ^s ^n el ala anterior, negras, Enverg. 23-28 mm lineolata Mac Lachl. 12. Primer artejo de las antenas no seíialado con línea negra IO liROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [l^^] externa. Una mancha rojiza entre el ojo y la boca y una estria negra á los lados dei clípeo. Palpjs ani liados de ne- gro. Dos líneas pardas dorsales, sinuosas ó interrumpidas, en el pronoto. Enverg. 27-32 mm flavifrons Brau. — Primer artejo de las antenas marcado exteriormente con una línea negra. Mancha semilunar roja muy marcada delante de cada antena; una estria negra en las mejillas y otra á los lados dei clípeo. En el ala anterior son negras las ve- nillas gradilormes, las demás casi todas en sus extremos. Enverg. 18-2Õ mm cosmeta Nav. 13. Manchas de la cabeza negras, por lo común bien definidas y aisladas 14 — Manchas de la cabeza (y otras dei cuerpo) ferrugineas, ó sea rojo parduscas 24 14. Mancha interantcmal sencilla, punLitorme, ó sea rcdondeada 6 poço alargada 15 — Mancha de la frente situada entre las antenas complicada, lineal, simulando una letra X ó Y 23 15. Costal de aml:)as alas marcada de un punto negro en la base. Venas en lo demás totalmente verdes, excepto, á 'veces, un corto rasgo. Estria negra en la mejilla y ai lado dei clipco. Protórax con três puntos negros en el margen lateral. ... ló -- Sin punto negro en la base de la costal 21 16. Yenillas gradiformes en el ala anterior totalmente verdes, otras negras en uno ó dos extremos, solo las cubitales to- talmente. Dos puntos 6 estrias negras en el pronoto. Color verde hcrmoso. P^nvergadura 32-34 mm mariana Nav. — Vewillas gradiformes negras 17 17. Primer artejo de las antenas marcado de una estria externa negra 19 — Sin estria lateral negra en el jM-imer artejo de las antenas.. 18 18. Ab(U)men negro piceo por debajo, excepto v\ último seg- mento, verde por encima. PLnvcrg. 27 mm.. . ventralis Curt. [lOy] L. NAVÁS : NIÍURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL II — Abdómen verde pálido por debajo, más intenso por enci- ma. Dos puntos negros en el pro- y mesonoto. Enverga- dura 27-32 mm prasina Burm. 19. Segundo artejo cie las antenas marcado con un punto negro externo. Dos líneas negras longitudinales en zigzag en el pronoto. Cuatro puntos pardos en el mesonoto. Manchas negruzcas á los lados dei abdómen, en serie manifiesta. Vena postcubital negra en su principio, formando un rasgo basilar. Color verde intenso. Enverg. 22-27 mm subcubitalis Nav. — Segundo artejo de las antenas no manchado de negro 20 20. Sin puntos negros en el vértex ; con estria semilunar roja en la frente delante de cada antena ; cabeza y una fajã dor- sal en el tórax amarillentas prasina var. Picteti M'L. — Vértex con dos puntos pardos ; sin estria semilunar roja de- lante de las antenas prasina var. Zelleri Schn. 21. Vena procubital totalmente verde. Venillas costales negras excepto en el borde costal ; también negras las gradifor- mes, numerosas (^"/j^ ó más). Cabeza con siete puntos ne- gros en esta forma : uno entre las antenas, una estria negra curva delante de ellas (á veces falta), un punto en las me- jillas y una estria ai lado dei clipeo. Enverg. 35 mm septempunctata Wesm. — Vena procubital negra antes de la célula cubital y en ella misma, resultando negra esta celdilla. Venillas costales, gradiformes y otras negras 22 22. Cabeza verde, como todo el cuerpo, senalada con nueve puntos negros, los siete como en la J-punctata y otros dos en el vértex. Antenas con el primer artejo verde, el se- gundo anillado de negro y los demás amarillentos. Celdilla cubital en parte verde. Enverg. 29 mm formosa Brau. — Cabeza anaranjada, como el primer artejo de las antenas, con manchíis semejantes á las de la espécie anterior, menos negras, la dei clipeo y la frontal más pequenas, las dei vér- tex pardas, algo alargadas. Antenas pardo-negruzcas, Va- 12 BROTÉRIA : SKRIK ZOOLÓGICA [^^^J rias manchas en el tórax. Ceklilla cubital negra. Enverg. 26-28 mra Nierembergi Nav. 23. Venas subcostal y costal enteramente verdes ; las venillas casi todas negras. Mancha interantenal cn forma de X, ro- deando las antenas por delante y cn el vértex reuniéndose las ramas en corona. Color verde intenso. Enverg. 30 mm. perla E. — Color verde pálido, cabeza amarillenta. V^enas subcostal y costal negras, ai menos en su tercio basilar, Casi todas las venillas negras ; las marginales (dei sector dei radio ai mar- gen externo) negras en sus extremos. Mancha en X bifur- cada en el vértex, con ramas alargadas hacia el occipucio, y no cerradas, pareciendo una Y. Eados dei tórax negros. Envergadura 28-30 mm dorsalis Burm. 24. Uiias dilatadas en la base, como las espécies anteriores. Tinte general verde 25 — Uiias no dilatadas en la base. Tinte general rojizo ó pardo, á causa de las muchas manchas pardas sobre amarillo ver- doso. líorquilla de las venillas marginales parda parcial ó totalmente ; 26 25. Color verde amarillento, cabeza más pálida, con las siguien- tes manchas rojizas: un punto á cada lado dei clípeo, una mancha delante de los ojos, una fajã externa en el primcr artejo de las antenas, dos lajas transveraales más claras en la frente. Protórax con dos puntos rojos en médio y otro en sus ângulos posteriores. Venillas negras en sus extre- mos. Enverg. 18 mm granatensis 1"^. Pict. — Color verde puro, cabeza más amarilla, esta con manchas numerosas: dos laterales, ai lado dei clípeo y en la mejilla, dos semilunares delante de las antenas, dos confluentes en ângulo en el punto interantenal, dos en el vértex, otras dos junto ai occipucio. Primer artejo de las antenas con estria lateral parda, el segundo manchado. Estrias longitudinales en zigzag en el pronoto, bordes de este con três puntos pardos. \"enas todas verdes, la costal con un punto negro [IOQ] L. na vás : NF.URÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL I3 en la base, la procubital ordinariamente negruzca junto á la célula. Venillas casi todas negras, la horquilla de las marginales verde. Enverg. 23-25 mm. ibérica Nav. 26. Cabeza, tórax y abdómen muy manchados de pardo rojizo, uniéndose con frecuencia las manchas. Alas con fuerte iri- sación. Venas amarillentas ; punto en la base de la costal y rasgo en Ia procubital junto á la célula, pardos; horquilla de las marginales en parte pálida. Estigma muy visible, amarillento. Primer artejo de las antenas con una estria, el segundo anillado de pardo. Enverg. 22-28 mm. venosa Ramb. — Verde amarillenta ; tórax y abdómen con fajã lateral parda. Dos estrias pardas á los lados de la cabeza, otras semilu- nares en la base de las antenas, dos paralelas en el vértex, dos puntos junto á los ojos y dos en el occipucio. Todas las venillas, incluso las horquillas marginales, totalmente pardas en el ala anterior. Enverg. 24 mm.. . . Genei Ramb. I .^ vSección : Purae I. ChrySOpa VUlgaris Schn. — El tipo ofrece todas las ve- nas y venillas enteramente verdes y la cara teiíida de rojo claro entre el ojo y la boca. Célula cubital francamente aislada (fig. 12). Tan abundante y verdaderamente vulgar, que no hay necesidad. de citar localidades. Var. microcephala Brau. — Algunas venillas marcadas de negro en su unión con las venas subcostal y radial y algunas venillas ba- silares obscuras. La cara es menos roja que en el tipo y con una línea negra en la mejilla y otra ai lado dei clípeo. Granada y San Ildefonso (Ed. Pictet). Var. radialis Nav. — Como Ia anterior. Adernas un rasgo obs- curo en Ia base dei radio, encima ; puntitos en serie á los lados dei abdómen. Podría tal vez reducirse á la varicdad anterior. Chamartín 1, Escoriai! (LauíTer), Pozuelo I (La Fuente), Alican- te! (P. Saz, S. J.), Sobradiel !, Zaragoza !, Montserrat !, etc. Var. cEquata Nav. — Como Ia microcephala. Además el extre- mo dei sector dei procúbito (ó sea Ia punta de Ia célula procubital 14 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^ ^^] típica) coincide con la primera venilla procubital que cae encima y va dei sector dei radio ai procúbito. Setúbal! (Silvano), Montserrat 1 (P. Marcet, O. S. B.), Mont- seny I (P. Saz S. J.), San Hilário !, etc. Var. cárnea Steph. — Alalla de las alas rosada y el mismo co- lor en el cuerpo, sobre todo en los márgencs dcl tórax y dei abdó- men. Burgos 1 (López de Zuaai). Var. rubricata Nav. — Distinta dei tipo en la presencia de una mancha semilunar roja delantc de la base de las antenas y con frecuencia dos rayas longitudinales dei mismo color en el mesonoto. Montserrat I (P. Marcet). Var. Barnolai Nav. — Más pequeíia que el tipo (enverg. 20 mm.) ; vcnillas gradiformes menos numerosas (Y5 en el ala ante- rior) ; dos líneas negras en la cara, en la mejilla y ai lado dei clí- peo. Sarriá ! (P. Barnola S. J.). 2. ChrySOpa Viííata Wesm. — Málaga (Walker). 3- Chrysopa guadarramensis VA. Pict. — San Ildefonso (Ed. Pictet), Montseny 1 (P. Saz S. J.). La cite con el rwmbre de flava Scop., con la que se había identificado; mas ambas espécies las distinguió Mac Lachlan. 4. Chrysopa tenella Schn. — Gibraltar (Brauer), Orihuela I (P. Saz), Sarriá ! (P. Barnola), Montseny ! (P. Saz). 5- Chrysopa viridana Schn. — Granada (Ed. Pictet), Cha- martín ! Guadarrama ! (Lauffer), Moncayo ! 6. Chrysopa marginalis Navás. — Albarracín! 7. Chrysopa nigricOStata Brau. — Zaragoza! Var. margínata Nav. — Margen posterior dei ala intensamente amarillo ; rasgo basilar negro en la procubital. Zaragoza 1, Burgos 1 (López de Zuazo), Chamartín 1 8. Chrysopa inornata Navás. — Montseny l San Hilário! 9- Chrysopa luíeola Navás. — Cartagena! (leg. Cáceres). [lll] L. NAVAS : NEURÓPTKROS DK ESPANA Y PORTUGAL I5 10. Chrysopa lineolata Mac Lachl. (dathrata Ed. Pict. ncc Schn.). — Granada! (1^x1. Pictet), (^rihuela! (P. Saz), Pozuelo ! (La Fucnte), Chamartín ! Escoriai y Guadarrama ! (LauíTer), San Fiel! (Cordeiro y Silvano), Moncayo !, Zaragoza ! Albarracín ! 11. Chrysopa flavifrons Brau. — Presenta numerosas for- mas, según Mac Lachlan. A esta espécie deben reducirse algunas de las descritas por Eduardo Pictet. Tipo. Cabeza de un amarillo vivo, con una mancha rojiza en las mejillas y estria negruzca á los lados dei clípeo; línea sinuosa pardo-rojiza en el pronoto. Menos frecuente que las variedades. La Gleva ! (Ferrer), San Hilário!, Sarriá !, Montserrat!, Veruela !, etc. Var. nigropiinctata Ed. Pict. — Dos estrias negras en la cara, una en la mejilla delante de los ojos y otra á los lados dei clípeo. Três puntos negros en el margen lateral dei protórax. Común. Granada ! (Ed. Pictet), Gibraltar (Mac Lachlan), Cintra (Mac Lachlan), Alicante ! (P. Saz), Pozuelo ! (La Fuente), Chamar- tín !, Tortosa ! (P. Barnola), Sarriá!, Montserrat!, etc. Var. riparia Ed. Pict. — Como la anterior. Una mancha semi- lunar roja encima dei clípeo, delante de cada antena. Frecuente. San Hilário!, Sarriá!, Montserrat!, Zaragoza!, Ve- ruela!, Gijón!, Cangas de Tineo ! (Flórez), Villa Rutis ! (Bolívar), Vianna do Castello ! (Tavares), Guadarrama ! (LauíTer), Alicante ! (P. Saz), Granada 1 (Ed. Pictet), etc. Var. Meyeri Ed. Pict. — Como la anterior. El punto negro de las mejillas grande; venillas gradiformes más numerosas (Y?) ! ta- maíio mayor (enverg. 28-30 mm.). Reduzco a esta forma de Pictet, que juzgo variedad de la fla- vifrons, ejemplares de Montseny ! (P. Saz), Montserrat ! y Cha- martín ! Var. geniculata Ed. Pict. — Más pequeíia (env. 22 mm.); me- nos venillas gradiformes (^/J ; negras casi totalmente muchas ve- nillas dei ala anterior ; manchas dei pronoto (Pictet dice dei tórax) desvanecidas; una mancha rojiza en las mejillas y una estria ne- gra ai lado dei clípeo. Granada (Ed. Pictet), Chamartín !, Zaragoza ! y Sarriá ! l6 BROTÉRIA : SliRIi; ZOOLÓGICA [H-J 12. ChrySOpa COSmeta Navás. — Moatseny y Oriluiela! (P. Saz), Sarriá !, MontsL-rrat !, Zaragoza ! 2.-'^ Seccicm : Maculatae 13- ChrySOpa mariana Navás. — 7^ipo. Dos puntos pardos en cl vcrtex. Montserrat !, Montseny ! Var. chlorocephala Nav. — Cabeza sin puntos en cl vértex. Montserrat !, Montseny ! Var. stictocera Nav. — Prinicr artcjo de las antenas con un punto dorsal pardo cerca dei ápice. Montserrat ! 14. ChrySOpa ventral is C^urt. (en mi primera monografia dice abdoniinalís) . — San Ildefonso (Ed. Pictet). Var. piillata Nav. — Primer artejo de las antenas marcado de negro en el extremo. Mancha interantenal trilobada inferiormente. Sector dei procúbito que forma la célula cubital, negro. Moncayo ! 15- ChrySOpa prasina Purm. — Espécie sumamente protei- forme. El tipo se distingue por su color verde puro, el negro de las alas bien marcado, las venillas costales y otras varias totalmente negras; puntos negros en serie á los lados dei abdomcm. En los ejemplares de color más subido se nota algo negro el procúbito antes de la criula cubital y (mi cila misma. Benasquel, \i\ Run ! Miracle ! (P. Marcet), Montseny y Alican- te! (P. Saz), Zaragoza!, Moncayo!, Chamartín !, Pozuelo ! (La P^uente). Setúbal! (Silvano) Var. Zclleri Schn. — Como el tipo, p.n[uena. E>stría negra en el borde exterior dei artcjo basilar de las antenas y dv)s puntos ne- gros en el vértex. (iranada [VA. IMctet). \'ar. adspcrsa Wesm. - Coloración menos marcada : el v(m-- de algo amarillento, las venillas costales negras solamcnte en los extremos. Comunísima cn todas partes. l'or haberse identificado en una [lI3] L- NAVAS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL I^ espécie las prasina y adspersa, nuichas de las citas anteriores de la prasina corresponden á esta variedad. Var. pimctigera Selys. — Como Ia adspersa. Un punto negro en la parte dorsal y superior dei artejo basilar de las antenas. Rara. Sarriá !, Sierra Mariola ! (P. Barnola), Chamartín ! Var. disticta Nav. — Como Ia adspersa. Los dos primeros ar- tejos de las antenas seíialados exteriormente con un punto pardo. Montserrat ! \^ar. striata Nav. — Como la adspersa. Una estria semilunar roja delante de cada antena. Puntos dei tórax y abdómen algo alargados, los dei mesonoto divididos por el surco oblicuo. Sector dei cúbito comúnmente verde aun en el extremo marginal. Chamartín!, Ortigosa ! (Vicente), Zaragoza I, Sarriá!, Orihuela ! (P. Saz). Var. didyma Nav. — Bordes dei protórax con cuatro puntos negros, los três en línea y el cuarto sobre el posterior. Brihuega !, Zaragoza ! Var. Picteti Mac Lachlan. — Una estria roja semilunar delante de las antenas, otra recta rojo-pardusca en el lado externo dei ar- tejo basilar de las mismas. Estrias dei tórax curvas, rojizas. Granada (Ed. Pictet), Coimbra y Villa Real (Mac Lachlan), Se- túbal ! (Silvano), Chamartín !, Zaragoza !, Montserrat ! (P. Marcet), Sarriá ! Var. obsoleta Nav. — Puntos dei tórax poço visibles ó borrados. Cartagena ! (Cáceres), Zaragoza ! Var. degradata Nav. — Semejantc á la adspersa. Venillas gra- diformes verdes totalmente, ó apenas marcadas de negro en sus extremos. Zaragoza ! Var. modesta Nav. — Pequena (enverg. 20 mm.), con poças ve- nillas gradiformes (V4) ; puntos dei pronoto exiguos, sin ellos en el abdómen. En lo demás como la adspersa. Zaragoza !, Sarriá ! 16. ChrySOpa SUbcubitalis Nav. — Sien-a Nevada!, Gra- nada !, Ribas ! (Bolívar), Chamartín !, Albarracín ! Sobradiel !, Za- ragoza I, etc. l8 BROTP^RIA : SERIE ZOOLÓGICA [ ^ ^ 4] Var, sordidata Nav. — Un punto negro anterior cn Ia parte superior dei primer artejo de las antenas ; celdilla cubital negra to- talmente. Orihuela ! (P. Saz). 17- ChrySOpa 7-punctata Wesm. — Seguramente en toda la península, incluso en las habitaciones, donde penetra atraída de la luz. Var. pallcns Ramb. — Cinco manchas negras en la cabeza, fal- tando las dos de la base de las antenas. Parece rara. Se encuentra con la anterior. Málaga (Rambur), Granada I, Orihuela ! (P. Saz), Chamartín !, San Hilário 1 18. ChrySOpa formosa Brau. — Por toda la península, y en algunos sitios abundante. Var. atomaria Navás var. nov. — Atomis nigris ad incdiíim pro-, meso-, et metathoracis. Zaragoza ! 19. Chrysopa Nierembergi Navás (Lám. v, fig. i) (Mem. R. Acad. Cienc. de Barcelona, 1908). — Málaga! (P. Alberto Risco S.J.). 20. Chrysopa perla L. — Villa Real (Alac Lachlan), San Hi- lário I 21. Chrysopa dorsalis Burm. — Cniamartínl 22. Chrysopa granatensis P^. Pict. — Granada (E. Pictet). 23. Chrysopa ibérica Nav. — Moncayol, Veruelal, Zarago- za!, Villanueva dei Gállego ! (Pueyo), Ricla!, Montserrat ! (P. Mar- cet), Pozuelo! (La l'\iente), (orihuela! (]'. Saz). Var. asticta Nav. — Sin los dos puntos d(>l vertcx. Zaragoza ! 24. Chrysopa venosa Ramb. — Granada! (Rambur, Pictet), Orihuela! y Torlosa! (P. Saz), Sierra Mariola ! (1^. Barnola), Ascól, Montserrat! (P. Marcet), P^scorial y Guadarrama ! (Lauíler), San Fiel! (Silvano). 25- Chrysopa Genei Ramb.— Granada (Pictet y Mac Pachlan). [II5] L- NA VÁS : NEURÓPTFROS DE ESPANA Y PORTUGAL IQ 6.^ Familia- HEIIIIERÚBIDOS Pequenos. Cabeza con antenas largas, moniliformes, con ojos grandes, sin estemas. Protórax transverso. Alas grandes, tcctiformes en estado de reposo, con numerosas vcnillas, una serie de ellas en el campo costal, simples ó ahorquiiladas. Con venillas gradiíbrmes por lo común. Patas normales. Larvas terrestres, carniceras. Bibliografia Nathan Banks. A revision of the Neartic PIcmerobiidse. Trans. Am. Ent. Soe, Dec. 1905. Kenneth J. Morton. Notes on the Scotish species of the genus Hemerobius. Edimburgo, 1900. — Notes on certain palaeartic species of the genus Hemerobius. Pondon, 1901. CLAVE DE LOS GÉNEROS 1. Venas subcostal y radial confluentes junto ai estigma; gene- ralmente un solo sector, ó á lo menos ninguno que nazca después dei tercio basilar dei radio (Tribu Sisirinos). Sec- tor dei radio con dos ramas. Venillas costales simples. . . . I . G.° Sisyra Burm. — Venas subcostal y radial separadas en toda su extensión hasta el ápice dei ala, solo enlazadas por alguna venilla. Radio con dos sectores ai menos; el segundo nace después dei tercio basilar (Tribu Hemerobinos) 2 2. Con ramo recurrente en la base dei campo costal, formando un arco ó puente y constituyendo una celdilla libre. Ve- nillas costales ahorquiiladas, ai menos muchas 3 — Sin ramo recurrente en la base dei campo costal. Radio con 1-6 sectores. Dos series de venillas gradiformes 2. G.° Micromus Ramb. 3. Más de cuatro sectores dei radio. C'ampo costal notablemente ensanchado junto á la base, formando la costal un arco muy pronunciado 3. G." Megalomus Ramb. 20 brotéria: serie zoológica [h^] — Cuatro ó menos sectores dei radio. Campo costal suavemente ensanchado desde la base, formando la costal un arco poço pronunciado 4 4. Dos sectores dei radio, el primero enlazado con el procúbito por una venilla. Sin venillas graditbrmes externas en el ala posterior, con solas cuatro ó menos en la misma serie de la anterior 6. (i.° Sympherobius Banks — Três ó cuatro sectores dei radio ; con serie externa de ve- nillas gradiformes en el ala posterior 5 5. Sin venilla entre el sector dei radio y el procúbito, cerca de la raiz de aquél ; á lo más una entre el radio y el procú- bito, antes de comenzar el sector dei primero. En el ala posterior el procúbito se ahorquilla después que el primer sector dei radio 4. G.° Hemerobius L. — Con venilla que enlaza cl sector dei radio, cerca de su raiz, con el procúbito. En el ala posterior el primer sector dei radio se bifurca mucho más hacia fuera que el procúbito. . S- G-" Boriomyia Banks I. Género Sisyra Burm. Venas subcostal y radial confluentes junto ai estigma. \^enillas costales todas sencillas, no ahorquilladas ; ninguna venilla en el campo subcostal. Un solo sector dei radio con dos ó três ramas ahorcju ilíadas. Sisyra Dalii Mac Lachlan. — Envergadura 12 mm. Alas hia- linas, sin manchas, pêro con venación bien marcada, especialmente en el margen posterior, simulando sombras 6 manchas. Almodovar, Cintra (Mac Lachlan). 2. Gcnero MicromUS Kamb. Campo costal cstrecho en la base, donde no existe ninguna vc- na rccurrcnte que forme ccldilla libre ; las venas costal y subcostal son paralelas en la base, luégo se separan, ensanchándose suave- mente aquél. Alas líien dcsarrolladas en ambos sexos. I MicromuS variegatUS 1'. — Ala anterior con muchas [II7J L, NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 21 manchitas, con dos sectores dei radio. Venas blanquizcas, puntea- das de pardo ; sus horquillas marginales y las venillas dei disco orilladas de pardo. Alas posteriores hialinas, con manchas hacia el margen dei ápice. Frente negra brillante. Antenas amarillentas, orilladas de pardo. Envergadura 13 mm. San Hilário !, Cangas de Tineo ! (Flórez), Fundão ! (Tavares). 2. MicromUS aphidivorUS Schrk. — Alas sin manchas vi- sibles, la anterior de un tinte pardusco por la puntuación de las venas, que son pálidas con puntos pardos, y las venillas pardas. Cuatro sectores dei radio. Cuerpo pardo rojizo. Antenas rojizas, anilladas de pardo. Envergadura 13 mm. Escoriai ! (Lauffer). 3. Género Megalomus Ramb. Espacio costal muy dilatado junto á la base, de suerte que la vena costal forma un arco de corto radio. En el mismo campo existe el ramo recurrente ; y las venillas costales casi todas son ahorquilladas. Cinco ó más sectores dei radio en el ala anterior. 1, Ala posterior hialina, con dos manchas pardas en el margen posterior, otra más difusa en el ápice y otra en el margen anterior en la región estigmática. Ala anterior con seis se- ctores dei radio, las venas pálidas salpicadas de pardo y dos series de venillas discoidales pardas blen visibles, la in- terna situada más allá de la mitad dei ala, transversa, llega dei radio ai cúbito, la externa entre aquella y el margen, casi paralela á este. Enverg. 18 mm tortricoides Ramb. — Ala posterior sin ninguna mancha visible ; seis ó siete secto- res dei radio en la anterior 2 2. Tamaíio mayor (enverg. 13-18 mm.); estrias ó series de ve- nillas, dei ala anterior bien visibles, la interna de 8 venillas, antera algo convergente hacia atrás con la externa, esta casi paralela ai borde dei ala, finando en la mitad dei borde posterior (Lám. 11, fig. 3) pyraloides Ramb. — Tamaho menor (enverg. 12 mm.); serie interna (de 7 veni- llas) dei ala anterior interrumpida ; la externa corta, desva- 22 brotéria: serie zoológica [^i^] necida á la altura dei cúbito, ambas poço visibles tineoides Ramb. 1. MegalomUS tortricoides Ramb. — Ortigosa! (Vicente), Biescas !, Benasque ! 2. MegalomUS pyraloides Ramb. (Lám. n, fig. 3). —Gra- nada (Mac Lachlan), Orihuela! (P. Saz), Montserrat ! (P. Marcet). 3- MegalomUS tineoides Ramb. — San Ildefonso! (Esca- lera, Mus. de Madrid), Zaragoza ! 4. Género Hemerobius L. Con ramo recurrente en el espacio costal dei ala anterior y venillas costales bifurcadas, ai menos la mayor parte. Costal ar- queada insensiblemente cerca de la base. Três ó cuatro sectores dei radio, el prlmero no enlazado cerca de su base con el procú- bito por médio de una venilla ; esta existe á lo más entre el radio mismo antes de su división y el procúbito. El ala posterior tiene dos series de venillas gradiformes y el procúbito se bifurca mucho después que el primer sector dei radio. Tibias posteriores fusiformes. \, Con una celdilla postcubital (ó sea 2.^ celdilla postcostal abier- ta, según otros autores; véase Lám. ii, fig. 4) por existir una sola venilla entre el cúbito y su sector ó ramo l.** Ala anterior uniformemente coloreada 2 — Con dos celdillas postcubitales (ó 2.^ postcostal cerrada ; Lám. II, fig. 5) por existir dos venillas que enlazan el sector dei cúbito con este directamente (l.^) y con su segundo ramo (2.^). Ala anterior más ó menos manchada 3 2, Estigma cn ambas alas muy visible, rojo sanguíneo, grande, alargado. Venación algo roja; venillas gradiformes ^7- ^'<^- lor pajizo, salpicado de pardo haematicus sp. nov. — Estigma poço visible, amarillento. C"olor general amarillo pá- li(l(j. V^enación dei ala anterior con puntitos pardos, las ve- nillas gradiformes pardas micans Ollv. 3. Ala anterior con una ancha fajã 6 sombra nebulosa en todo [IIQ] l. na vás: neuróptfros de espana y portugal 23 el margen posterior. Estigma bien visible en ambas alas, largo, rojo. Color general rojo pardusco stigma Steph. — Color general amarillo más ó menos manchado de pardo. Ala anterior sin fajã regular sombria ; sombreada irregular- mente desde la región de las venillas gradiformes hacia el ápice y margen posterior ; en la mitad de este una mancha muy visible parda, además de las pequeíias de la venación que salpican el ala. Banda parda á los lados dei tórax.. . . marginatus Steph. 1. Hemerobius haematicus Navás, sp. nov. (Lám. n, fig. 4). Minor, stramineus, fusco-riifo varíegatus. Caput palpis gracilibus fuscis, antennis longis, stramineis . Thorax ad latera siiperne obscurus. Abdómen singiilis segmentis piinctis fusco-rujis notatum. Alce angiistcE, ápice subacutcr, venis ramisqiie fusco-pallidis, stigmate longo, valde vísíbili, rubro, radluni attingente. Alce ante- riores veniilis gradatis ^/^ fuscis, venis ramisque fiísco-rufis, fusco rariíis punctatis ; radio tribns sector ibus instriicto, ter tio quater furcato ; procubitali ciim ipso radio ante primum sectorem ventila pallida conjuncto. Três celliihe ciibitales, una postcubitalis (Lám. 11, fig. 4) seu cellula postcostalis 2.^ aperta sive nulla. Alce posteriores venis venulisque rufis, unicoloribus, haud punctatis. Pedes straniinei, modice pilosi, tibiis posticis inflatis. Longitudo corp. /{. mm.] alce ant. 6 mm.; latitudo ejusdem,s mm. Pátria. Montseny (Barcelona). Cogido por el P. Saz S. J. en Júlio de 1904. El color y forma dei estigma lo diferencian ai momento de las espécies que conozco. He asignado 5 venillas á la serie gradiforme interior, sin cortar la radial que yace debajo dei estigma, distante dos espacios de la immediata. 2. Hemerobius micans Oliv. — Moncayo! 3- Hemerobius stigma Steph. (strigosiLS Zett., Umbatus Wesm.). — Tragacete (Mac Lachlan), Escoriai ! (Lauffer), San Il- defonso 1 (Escalera, Mus. de Madrid), Cintra, Cea y Villa Real (Mac Lachlan). 24 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [l^õ] 4- Hemerobius marginatus Steph. (Lám. n, fig. 5). — Montserrat ! y Aíiracle ! (P. Marcet), Montseny ! (P. Saz), Bilbao ! (Seebold, Mus. de Madrid). 5. Género Boriomyia Banks Parecido ai Hemerobius . Ramo inferior dei primer sector dei radio enlazado con el procúbito por médio de una venilla cerca y después de la bifurcación de aquél (Lám. ii, fig. I, 2). Se encuentra seguramente en toda la jíenínsula la espécie Bo- riomyia SUbnebulOSa Steph. Mac Lachlan la cita de Granada, Almodóvar, Picota, Coimbra y Cea. Existe en el Museo de Madrid de Villa-Rutis, Coruiia (Bolívar), Bilbao (Seebold) y San Ildefonso (Escalcra). La tengo de Chamartín, Escoriai (Lauffer), Pozuelo (La Fuente), Orihuela (P. Saz), Málaga (P. Risco), Zaragoza, \"eruela, Montserrat (P. Marcet), Sarriá (P. Barnola), San P^iel (Tavares). 6. Género SyiTipherobiuS l^anks Pequenitos. Con ramo recurrcnte y venillas costales ahorquilla- das. P2n el ala anterior, además de dos ó três venillas basilares, hay três series transversas de ellas, la interior de 3 ó 4. la media de 5 (la venilla radial separada dos espacios de la siguiente) y la exte- rior de 4. i. Color dei cuerpo amarillo pajizo ; alas anteriores sin man- chas, con venación fuerte, bien marcada, simulando três se- ries de venillas gradiformes, la interior de cuatro, pare- ciendo habcr más por corresponderse con las horquillas más acentuadas dei prinier sector dei radio y dcl procúbito (Lám. 11, fig. 6). . . tenellus sp. nov. ■ — Color dei cuerpo con abundância de pardo ; ala anterior vi- siblemente salpicada de este color 2 2. Color general dei cuerpo pajizo ó rojizo ; venación dcl ala posterior dei mismo color uniforme, poço visible, no más obscura en los bordes. Tórax pardo á los lados por encima, abdómen salpicado de pardo. \'enas dei ala anterior par- das, salpicadas de puntos pálidos que campean poço sobre un fondo manchadizo de la membrana. conspersus sp. nov. [l2l] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 25 — Color dominante el pardo ; venacióa dei ala posterior bien visible, ai menos hacia los bordes, donde á veces simula manchitas ■. 3 3. Venación dei ala posterior muy pálida, excepto en una fajã marginal posterior donde forma como isleos pardos 4 — Venación dei ala posterior bien visible, uniforme, parda. . 5 4. Venas dei ala anterior muy pálidas excepto en las horquillas y junto á las venillas pardas ; membrana de la misma con numerosas manchas pardas, agrupadas en três fajas trans- versas: una entre la base y la mitad, corta, otra en la mi- tad, oblicua, y otra, casi doble ó triple, marginal (Lám. n, fig. 7). Venación dei ala posterior pálida con três ó cua- tro isleos marginalcs pardos gratiosus sp. nov. — Cuerpo pardo ó píceo. Venación dei ala anterior parda, in- terrumpida solo por puntitos blancos redondos; membrana salpicada de puntitos pardos elegans Steph. 5. Cabeza amarillenta, frente y vértex pardos. Venación dei ala posterior pálida en la base ; venas de la anterior pardas, interrumpidas por puntitos redondos hialinos ; su membrana casi totalmente tehida de pardo, con una fajã transversa oblicua clara entre las dos series de venillas. venustus sp. nov. — Cabeza amarillenta, vértex pardo. Ala posterior levísima- mente tenida de pardo, con fuerte venación. (Lám. 11, fig. 8). Ala anterior casi totalmente tenida de pardo, con venación parda no interrumpida por los numerosos pun- tos redondeados hialinos que salpican la membrana venosus sp. nov. I. Sympherobius íenellus Navás, sp. nov. (Lám. n, fig. 6). StraminciLS, rufitlus. Capiit mm palpis inimacuhitum, unicolor, antennis longis, primo articulo incrassato, concolore, secundo pallidiorc, rcliquis fuscescen- tibus. Thorax et abdómen superne ad latera fusco-mcllei. Alce- hyalina;, ápice rotundatce, venis unicoloribus, stigmate in- 26 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [l22] colore. Ales anteriores venulis f useis, bcne visibilibus, fusco-margi- natis, 4 in serie antemediana, ramo anterior e sector is radii ventila ctini radio conjiincto, 5 in media, ^ in apicali; aliis 2 basilaribus (fig. 6). Long. corp. 3 mm. ; ales ant. § mm., latit. 2,5 7nm. Pátria: Cartagena. Me lo envio D. Juan Cáceres. Alicante! (An- dréu). 2. Sympherobius conspersus Navás, sp. nov. StraminciLS, fusco -variegatus. Caput stramineum, fusco maciilatum ad genas, palpis fusco- nigris, vnicrone ultimi articuU pallidiore, antennis duobus primis articulis concoloribus. reliquis ápice nigris. Thorax faseia laterali fusca desuper tinctus. Abdómen pilosum, punctis f useis conspersiun. Pedes straminei. Alce kyalince, venis fusco-pallidis. Alce anteriores venis subcos- tali et radiali totis, reliquis ad basim pallidis, reliquum punctis f useis conspersis ; venulis f useis, tribus in serie inter iore, quinque in ynedia, quatuor in exteriore ; membrana copiose fusco nebulosa, ato- inis rotundis hyalinis conspersa ; campo costali kaud fuscato, venulis costalibus pallidis, plerisque furcatis. Alce posteriores immaculatce. Long. corporis, j mm.; alce ant. 5 )nm.; lat. ejusdem, 2,5 mm.; longit. alce post. ^,5 mm. Pátria. Lo he cogido en Chamartín (Madrid) y lo he recibido de Montscny (P. Saz). 3- Sympherobius elegans Steph. (pygmceus Ramb.). — Barcelona! Sarriú ! (i\ Saz), San Hilário! Montserrat ! (P. ^larcet), 4. Sympherobius gratiosus Navás, sp. nov. (Lám. 11, fig. 7), Fuscus, alis fisco maculatis. Caput testaceum, nitcns, fronte inter antennas fusca, palpis ma~ gnis atris, niucrone ultimi articuli pallido, antennis, prccter duos artículos basilares, reliquis ápice fusco annulatis. Thorax super ne faseia longitiidinali flavescente. Abdómen pilis pallidis raris vestitum, faseia longitudinali SU' periore pallida. [l23] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA, Y PORTUGAL 2'J Pedes stramineí. AlcB venis sttbtotis pallidis. Ahr posteriores ad apicem venarum extremis alíquot ramis fziscatis, maculas sitmilantibus, ad margi- nem posterioreni três qiiatuorve, ad marginem exteriorem ditas. Ales anteriores membrana crebre maculata, maculis in faseias fere con~ jiuentibus, prima brevi prope basiin, secunda integra ad meditim ales obliqua, tertia ad marginem exteriorem, ferme in três divisa (fig. 7) ; venis inter maculas dumtaxat ftiscis, venulis costalibus, plerisque siynpUcibus, pallidis, subcostalibus et discoidalibus fuscis, j in prima serie, 5 in media, ^ in externa. Long. corp. j mm. ; ales ant. ^,8 mm. ; latit. 2,^ mm. Pátria. Montarco (Madrid). Cedido generosamente por D. Ana- tael Cabrera, quien lo cogió en Júlio de 190Õ. 5- Sympherobius venustus Navás, sp. nov. Fuscus, alis anterioribus dense maculatis. Caput fusco-palUdum, fronte et p aipis obscurioribus. Thorax et abdómen fusco -nlgri, thorax sup eme faseia longitu- dinali pallidiore. Pedes straminei. Ales venis veniilisque fuscis, fortibus. Membrana in ala poste- riore levissime fusco tincta, in ala anteriore subtota fusco maculata, faseia obliqua hyalina inter seriem venularum mediam et externam ; prcBterea ptmctis rotundis hyalinis conspersa. Venuler discoidales (3) 4) 5) intcnse fusccE, fusco marginatce. Long. cojp. j mm. ; alce ant. p. mm. Pátria. Orihuela. Me lo envio el P. Saz. Cogido el 22 de Abril de 1905. 6. Sympherobius venosus Navás, sp. nov. (Lám. II, fig. 8). Fuscus, alis fuscatis. Capiit fusco-pallidum, fronte et palpis fuscis. Thorax nitens, fuscus, médio supeime pallidus. Abdómen fuscum, obscurius. Pedes straminei. Alce venis venulisque fuscis. Alce posteriores immaculatce, mem- brana levissime fusco tincta, margine punctis seu venulis intercala- 28 brotéria: serie zoológica [124] ribus brevissimis instructo (Lám. 11, fig. 8), valde conspicuis; ala anteriore tota Icviter fusco tlncta ; piinctis crebris pliis minusve ro- tundatis hyalinis, intcrdum conflucntibiis, adspei'sa. Long. corp. j mm. ; alce ant. 4. mm. Pátria. Orihuela. Vários ejetnplares enviados por el P. Saz. May o y Junio de IQOS- 7.' Família - DILÁRIDOS Pequenos, con alas grandes, anchas, planas, más ó menos sal- picadas de manchitas, con papila, 6 mancha oceliforme, en ambas. Cabeza con ojos grandes y trcs estemas redondeados, grandes; las antenas pectinadas en el S, dentadas en la ç, esta con largo ovis- capto filiforme. Patas normales, tarsos de artejos cilíndricos. Es de notar la forma particular de las antenas y las que llamo pupilas en las alas. Las antenas dei $ tienen el primer artejo grueso, el segundo muy corto, el tercero y siguientes con un apêndice lateral cilín- drico, siendo más largos los centrales ; los últimos artejos de las antenas carecen de tales apêndices (Lám. 11, figs. 9 y 12). Las alas presentan unas manchitas discoidales negras en forma de jaupila. En las anteriores hay dos, la una situada hacia la mitad dei ala, y la otra, menos visible, entre ella y la base. Esta no la seiíaló Rambur, pêro existe tambicn en su espécie típica. La dei ala posterior está situada un poço antes dei médio, y es más pe- quena. El tórax es transverso á modo de collar, con cuatro tubérculos redondeados. Comprende un solo género, Dilar Rambur, que da nombre á Ia família. Bibliografia I)r. IL IIagkn. Die Neuroptercn Spaniens nach VA. Pictet's Synopsis des Névroptères d'P^spagiic, uiid Dr. Staudingers Mitthei- lungcn. Stettin, 1866. LoNGiNOS Nav.4s, .S. j. Diláridos do l^spaíia. Barcelona, 1903. [I25] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 29 1. Mayor. En las antenas dei $ más de 20 píias, muy largas, ai menos três veces más que sus artejos ; sexos muy dife- rentes, la ç más obscura, con alas más estrechas, la poste- rior casi opaca ó ahumada totalmente 2 — Tamaiio menor. Los dos sexos muy semejantes ; ala poste- rior en ambos transparente, con manchitas aisladas. En las antenas dei $ menos de 20 puas, el doble ó poço más que los artejos que las sostienen 3 2. Envergadura hasta 30 milímetros; 25 pú.is en las antenas dei ^, hasta cuatro veces más largas que sus artejos ; es- pado terminal falto de ellas muy corto. En el ala anterior muchas venillas costales ahorqu ilíadas, muy poças interca- lares. Alas dei $ salpicadas de estrias rojo-parduscas, me- nos numerosas y fuertes en las posteriores, donde faltan hacia el margen posterior. Alas de la ç parduscas, con me- nos estrias, pêro más anchas y confluentes cerca dei mar- gen en las anteriores nevadensis Rb. — Envergadura hasta 25 milímetros; unas 22 píias en la an- tena dei á\ como três veces más largas que sus artejos, con el quinto apical de la antena sin ellas (Lám. 11, fig. 9). Am- bas alas manchadas hasta el mismo borde posterior. Alas anteriores ai parecer franjeadas en el ápice por las muchas venillas intercalares cortas que ofrecen (Lám. 11, fig. lo). ç con el abdómen pardo obscuro ; ala posterior dei mismo tinte con muy poças estrias y poço visibles hacia el mar- gen anterior dissimilis Navás 3. Pupila muy visible, sobre todo en el ala anterior. Manchas de la misma numerosas, pardo-rojizas. Puas de la antena áe\$ ai menos doblemente más largas que sus artejos, que son unos 25 ••• 4 — Pupila apenas visible en ambas alas ; manchas de las mismas estrechas, pardas ó cenicientas, pêro no rojizas; píias ó dientes de la antenas dei $ no más dei doble de la longi- tud de sus artejos 5 4. Manchas muy numerosas en ambas alas, sobre todo en la 30 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^^Ô] anterior, donde ocultan la pupila ; muchas unidas, sobre todo en la ç, esparcidas sin orden ; en la posterior presen- tes hasta el margen posterior, aunque poço visibles. $ con 17 dientcs en las antenas; abdómen pardo, pálido á los la- dos. Envergadura 19-22 mm pictus Navás — Pupila aislada en ambas alas, por faltar ó escasear las man- chitas ccrcanas ; estas por lo común aisladas, menos nume- rosas en el ala posterior y desvanecidas en el margen pos- terior de la misma. 14 dientes en las antenas dei i. Este con abdómen pardo, pálido ó amarillento en el extremo. Envergadura IÕ-20 mm meridionalis Hag. 5. Color dei cuerpo leonado, rojizo, brillante en la cabeza. Man- chas dei ala anterior bien visibles, estrechas, muchas de ellas enlazadas con tendência á formar series transversales (Lám. II, fig. 11); las dei ala posterior poço visibles, desva- necidas en la mitad basilar. Antenas de 25 artejos, con 12 puas, poço más largas que ellos (Lám. 11, fig. 12). Enver- gadura 14- IS mn^ saldubensis Nav. — Parecido ai anterior, algo pardusco ; antenas de unos 21 ar- tejos, con IO píias ó dientes, apenas más largos que sus soportes. Enverg. 13 mm pumilus Nav. 1. Dilar nevadensis Ramb. — Sierra Nevada (Rambur) ; Portugal (HoíTm.). 2. Dilar dissimilis Xav. (Lám. n. Hg. 9, 10). — Moncayol 3. Dilar pictus Nav. — Escoriai! (Lauffer), Madrid! (Váz- quez). 4. Dilar meridionalis Hag. (campestris Nav.). — San Ilde- fonso 1 (Mus. de Madrid), Pozuelo 1 (La Euente), Sierra de Guará I, Montserratl, Montscny I (P. Saz), Béjar y Piedrahita (Mac Lachlan). 5- Dilar saldubensis Nav. (Lám. u, fig. 11, 12). — Zaragoza! G. Dilar pumilus Xav. — (Cartagena! (D. Juan Cáceres). [I27] L. NA VÁS : NEURÓPTKROS DE ESPANA Y PORTUGAL 31 8.- Família- OSIKIILIDOS Cabeza con antenas moniliformes, con três estemas. Alas man- chadas, con pupila, con numerosas venillas, las costales en gran parte ahorquilladas. Subcostal y radio confluentes junto ai estigma. Un solo sector dei radio varias veces ramificado. Un solo género y espécie: OsmyluS maculatus Fabr. (chrysops auct. nec L.). Enverg. 45-47 nim. Cabeza roja amari- llenta. Alas anteriores con varias manchas, de las cuales son mayo- res dos ó três situadas en el margen posterior ; las posteriores man- chadas junto ai estigma. San Ildefonso (Ed. Pictet), Ortigosa 1 (Vicente), Moncayo !, Sierra de Guará I, Montseny ! (P. Saz). 9.» Família- CONIOPTERIGIDOS Pequefiitos. Antenas más largas que el cuerpo, moniliformes. Alas cubiertas de unas secreciones á manera de escamitas ; con muy poças venillas, sin serie de ellas en el campo costal. Sin duda á causa de la pequenez y delicadeza de estos insectos, se han estudiado todavia muy poço en nuestra península. Mis co- nocimientos se reducen á los ejemplares de mi colección : ellos son los únicos que citaré en este catálogo. Los dibujos están tomados de Enderlein. Bibliografia Dr. Gunther Enderlein. Monographie der Coniopterygiden. lena, 190Õ. Franz Lõw, Beitrag zur Kenntniss der Coniopterygiden. Wien, 1885. CLAVE DE LOS GÉNEROS 1. Alas posteriores muy pequenas, con poças venas (Tribu ConwentzinOS). Alas anteriores normales, con el sector dei radio y el procúbito ahorquillados ; venilla entre este y el cúbito situada antes de la horquilla de aquél (Lám. iii, fig. l). Patas posteriores dilatadas en médio. Unas muy largas y delgadas G.° Conwentzia Enderl. 32 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA L^^^J — Alas posteriores normales, con el cúbito y el procúbito bien separados. Alas anteriores con cl procúbito siempre ahor- quillado ( Fribu ConÍOpterÍgÍnOS) 2 2, Sector dei radio y procúbito ahorquillados en el ala anterior, solo el primero en Ia posterior, en la cual falta la venilla que los enlaza (Lám. iii, fig. 3) G.° Coniopteryx Curt. — Venación de ambas alas semejante. Procúbito de la poste- rior ahorquillado. La venilla que lo enlaza ai cúbito llega á este más atrás que el principio de la horquilla de aquél (Lám. III, fig. 4, 5). Alas y cuerpo con escamitas blancas. . G.° Semidalis Enderl. I. Género Conwentzia Enderlein Alas posteriores, pequenas, estrechas, de bordes casi paralelos, con três venas completas, una sola ahorqu ilíada. Las anteriores nor- males. 1. Conwentzia pSOCiformis Curt. — Abdómen blanco, ca- beza y extremo dei abdómen pardo pálido, lo demás blanquecino. En el ala anterior el sector dei radio está ahorquillado y la venilla radial cae dentro de esta misma horquilla ; la venilla cubital exter- na, situada entre el cúbito y el procúbito, perpendicular á este an- tes de su horquilla (Lám. iii, fig. l). Antenas de unos 40 artejos. y\la ant. 3-3,6 mm. Enverg. 7-8 mm. Chamartín 1 Sarriá ! 2. Conwentzia pineticola Enderl. — Color general pardo, antenas y te)rax más obscuros, aquéllas de 32-34 arte;os. Alas con membrana grisácea, una estria más pálida delante dei procúbito antes de su horquilla y cúbito obscurecido. La venilla radial cae en el sector dei radio antes de su horquilla (Lám. iii, fig. 2). Ala ant. 2,8-3,5 """i^- Enverg. 6,5-8 mm. No la ho visto de Espana, ]:)ero debe de existir en (>lla ; la en- contre en Amélie-les-Bains en los Pirineos fi-anceses. 2. Género Coniopteryx Curt. Alas posteriores normales, C()n venaci(')n abundante. El sector [l29] L. NA VÁS : NEUR(5ptER0S de espana Y PORTUGAL 33 dei radio está ahorquillado en ambas alas, el procúbito solo en lá anterior, de suerte que en el ala posterior se ve una sola horquilla. Coniopteryx tineiformis Curt. (láctea Wesm.). — Cabeza y tórax pardo pálidos, abdumen anaranjado, pardo en el ápice. Esca- millas dei cuerpo y alas blancas. Venillas radial y cubital enlazadas con el sector dei radio dentro de su horquilla (Lám. iii, fig. 3). Antenas de 25 artejos. Ala ant. 3 mm. Enverg. Ç)-'] mm. San Hilário! Sarriá ! Alontserrat ! Miracle! (P. Marcet), Zarago- za ! Sobradiel ! Benasquc 1 Pozuelo ! (La Fuente), Sierra Nevada ! 3. Género Semidalis Enderlein Alas muy S2mejantes en la venación, con el sector dei radio y el procúbito ahorquillados en ambas, de modo que en el ala pos- terior se distinguen dos horquillas. En ella la veniUa cubital (única que va dei sector ó ramo dei procúbito ai cúbito) termina en el cúbito más adentro que elorigen de la horquilla dei procúbito (Lám. III, fig. 4, 5)- Escamillas blancas. 1. Semidalis aleurodiformis Steph. —Color pardo. Alas con membrana pardusca pálida ó incolora, venas pardas. La venilla radial situada entre el radio y su sector llega á este dentro de la horquilla junto ai vértice de ella (Lám. iii, íig. 4). Ala ant. 4 mm. Enverg. 9 mm. Benasque 1 2. Semidalis CUrtisiana Enderl. — Parda. Abdómen páli- do, con el extremo pardo. La venilla radial en ambas alas termina en el pecíolo dei radio junto á la horquilla (Lám. iii, fig. 5)- La tengo de Amélie-les-Bains (Francia), no lejos de la frontera. Debe de hallarse en nuestra península. 10.=^ Família — SIÁLIDOS Pequeíios, negros. Alas grandes, tcctiformcs en estado de repo- so, con radio y subcostal confluentes junto ai estigma (Lám. iii, fig. 6) que es poço visible ; con poças venillas. Alas posteriores más anchas en la base que las anteriores. Membrana tenida de pardo ; 34 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^SOJ venación gruesa, parda ó negra. Antenas filiformes. Patas norma- les, con el cuarto artejo cie los tarsos ensanchado en dos lóbulos. 1. Sialis lutaria L. — Gostai amarillenta en la base. Mem- brana dei ala casi hialina, teíiida levemente de pardo en toda su extensión. Vértex con dos estrias amarillas longitudinales en el centro. Enverg. 25-30 mm. Panticosa ! (V^ázquez), Miracle ! (P. Marcet), Zaragoza !, Burgos 1 (Fernández Duro). 2. Sialis fuliginosa Pict. (nigripes E. Pict.). — Membrana dei ala anterior visiblemente más obscura en la base (Lám. iii, fig. 6) ; vena costal igualmente parda en toda su extensión. Callos en el vértex y occipucio apenas teíiidos de amarillento. Enverg. 2Ó-32 mm. San Ildefonso (Ed. Pictet), Escoriai ! (Lauffer, Dusmet), Córdoba (Hern. Pacheco), San Fiel I (Silvano), Cangas de Tineo 1 (Flórez). 11.^ Família -RAFIDIDOS Pequenos. Cabeza piriforme con antenas filiformes, Protórax muy alargado. Alas con poças vcnillas, malla laxa y estigma muy visible. Son de notar las celdillas llamadas cubitales (Lám. iii, fig. 7, c), situadas detrás dei procúbito entre sus sectores, y las discoi- dales (Lám. iii, fig. 7, d) detrás dei estigma en banda transversal. Tercer artejo de los tarsos cordiforme. Abdómen de la ç con largo y delgado oviscapto. Bibliografia Hermann Albarda. Revision des Raphidides. La Ha^^^e, i8qi. I. Género Raphidia L. Con três estemas. Estigma dividido por una ó más venillas. Una línea de celdillas cubitales. i. IVimera celdilla discoidal comenzando en el mismo borde in- terno dei estigma ó junto á 61 2 — La primera celdilla discoidal comienza visiblemente antes dei estigma 3 [131] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 35 2. Sin tercera vena apical. La primera es ahorquillada, la se- gunda bifurcada, ó sea dos veces ahorquillada, la tercera (ya es la continuación dei sector dei radio y corresponde á la 4.^ de las demás espécies) es ahorquillada. La subcostal se une á la costal á la distancia dei estigma de ^/.j de la longitud de este, que es amarillo pálido, atravesado obli- cuamente por una venilla que nace algo antes de la mitad de su borde posterior (Láni. iii, fig. 8). Enverg. $ 9-15 mm.; ç 17-21 mm xanthostigma Schum. — Con 3.^* vena apical, sencilla ; la I." es ahorquillada, la 2.* bifurcada (ó 2 veces ahorquillada), la 3.^ sencilla, la 4.^ (prolongación dei sector dei radio), 5-^ Y ^-^ ahorquilladas. Estigma amarillo pardusco, dividido por una venilla obli- cua que nace algo después de la mitad dei borde posterior. La subcostal alcanza á la costal á Ia distancia dei estigma de Y4 de la longitud de este. Enverg. $ 15-18 mm.; ç 16-21 mm cognata Ramb. 3. Cabeza negra, con una fajã síipero-posterior á cada lado ro- jas. Protórax sehalado en la base con três manchas ó es- trias rojas, la central más corta, surcada, las laterales inte- rrumpidas, seguidas en el ápice de otra manchita. La sub- costal confluye con la costal á distancia variable, común- mente á ^3 de la longitud dei estigma ; este amarillo pardusco, dividido oblicuamente por una venilla que nace de la mitad dei borde posterior (Lám. iii, fig. 9)- Radio encorvado subitamente en el ápice y terminando en el mar- gen anterior, de suerte que el estigma parece que tiene una celdilla accesoria incolora. Enverg. S 16-17 mm. ; ç 17-23 mm maculicollis Steph. — Cabeza negra verdosa, con dos manchas posteriores rojizas poço visibles. Protórax senalado en la base con três man- chas longitudinales rojas, la central más corta, las laterales Ilevando ai lado otra pequefia dei mismo color. Subcostal confluente con la costal á una distancia igual á la longitud dei estigma; este amarillo pálido, dividido oblicuamente por una venilla que nace más alia de la mitad deP borde 36 " BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^SS]- posterior (Lám. iii, fig. lo). Radio poço encorvado en el extremo, con frecuencia ahorquillado. Enverg. $ 18 mm.; o 20 mm baetica Ramb. 1. Raphidia xanthOStigma Schummol (cognata Ed. Pict.) (Lám. in, fig. 8). — Madrid (Cabrera), Fuencaliente (La Fuente). En mi collección. 2. Raphidia cognata Ramb. — vSan Ildefonso (Ed. Pictet). No la he visto de nuestra península. 3. Raphidia maculicoilis Steph. (hispânica Ramb.). — Pa- rece la más tVecuente en la península. Citada de Espana y Portu- gal (Albarda), Sierra Nevada (Rambur), San Ildefonso (Ed. Pictet). La he visto dei Museo de Lisboa y la tengo de Pozuelo y Fuen- caliente (La Fuente), Madrid (Vázquez), Elscorial (LauíTer), Aran- juez (Zuazo), Ortigosa (Vicente), Moncayo (Chapman), San Fiel (Silvano), matta do Fundão (Tavares). 4- Raphidia baetica Ramb. — Mediodía (Rambur), Jaén y San Ildefonso (Ed. Pictet), (iranada (Staudinger), Madrid y Ribas! (Bolívar, Museo de Madrid), La Sagra I (Escalera, ibid.). La tengo de Fundão (Tavares), Soalheira (Silvano), Escoriai (LauíTer) y Montserrat (P. Marcet). 2. Género InOCellia Schn. Sin estemas. Itstigma indiviso. Dos series de celdillas cubilales. InOCellia Mac Lachiani Albarda. — F.nvcrg. c^ 19 mm.; $ 26 mm. Negra, con manchas amarillenlas. PLstigma alargado, pardo obscuro. \in el ala posterior la vena procubital envia un ramo an- terior que nace en el punto en que la procubital se separa dei ra- dio y muere en el punto en que el sector de este se dobla hacia fuera. San l*'iel ! (Tavares). 12.^ Família - IKIANTISPIDOS Prot(')rax largo, ensanchado anteriormente en forma de trom- peta. Patas anteriores jirensoras á manera de los Mantidos (Ortó- [l33] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 3/ pteros). Alas con malla clara, estigma muy visible ; subcostal reu- nida á la costal hacia Ia mitad dei ala en la anterior. Largo ovis- capto. Comprende el género Mantispa IHig. 1. Mantispa Styriaca Poda (pagana Fabr.). — Enverg. 24- 30 mm. Amarilla con manchas rojizas. Antenas cortas, amarillo- parduscas. Protórax largo, con una prominencia tuberculosa en el centro de su margen anterior y dos tubérculos ai terminar la parte ensanchada y comenzar la cilíndrica. Abdómen amarillo con três bandas rojas, la dorsal interrumpida en forma de manchas. Espacio subcostal amarillo, tornándose rojo en su extremo, donde se con- funde con el estigma, que es rojo obscuro. Espaíia (Burmeister), Granada (Mac Lachlan), Montseny ! y Sarriá ! (P. Saz), Miracle ! (P. Marcet). 2. Mantispa perla L. — Antenas algo largas, negruzcas. Vértex rojo pardo, con una gran mancha amarilla en médio. Pro- tórax pardo rojizo por encima, con três manchas anteriores y una banda dorsal amarillenta. Alas amarillentas, sobre todo en la base. Espacio subcostal amarillo ; estigma rojo obscuro, muy alargado. Tragacete, Albarracín (Mac Lachlan). Var. ictérica Ed. Pict. — Enverg. 30-33 mm. Cabeza y tórax de un amarillo verdoso. Parte ensanchada dei último con dos man- chas transversas anteriores y dos estrias alargadas oblicuas, que se unen con dos bandas longitudinales negras que van hacia la base. San Ildefonso (Ed. Pictet), San Fiel 1 (Tavares). 13.^ Família — SÚCIDOS Pequenitos. Antenas filiformes, largas. Alas (hay algunas for- mas ápteras) con poças venas y veniUas, tectiformes en estado de reposo. Con ó sin estemas. Tarsos de 2-3 artejos. Esta familia ha sido elevada por el Dr. Enderlein á la catego- ria de orden con el nombre de Copeonatos. Por esta causa Ias que aqui se llamarán tribus son famílias para Enderlein. Tiene interés taxonómico especial la venación dei ala, sobre 38 brotéria: serie zoológica [l34] todo de la anterior. Adernas dei estigma, colocado delante de la terniínación dei radio, este posee un sector, enlazado siempre coa el procúbito (mediana), ya fundiéndose con él, ya por médio de una venilla ; se ahorquilla en su extremo. El procúbito va á termi- nar cn el ápice dei ala, emitiendo dos ó três ramas, que forman las celdillas marginales. El cúbito corre un trecho confundido con la vena anterior ; luégo dirigiéndo-se hacia atrás fenece en la mitad dei margen posterior, delante de cuyo extremo está la celdilla pos- terior, de formas diversas, á veces obliterada (Peripsocus). La cel- dilla discoidal está formada por el procúbito y el cúbito : se dice que está cerrada, ó que existe, cuando una venilla externa los une (Lám. IV, fig. l) y abierta, ó que no existe, cuando falta dicha ve- nilla (Lám. IV, fig. 6). Además se distinguen las venas subcostal casi siempre nula, la postciibital (ó anal de otros), ó divisória, del- gada, y la axilar (ó dorsal) muy visible. Para el estúdio de esta familia me he servido casi exclusiva- mente de los ejemplares de mi colección, completando el catálogo con la lista que forme de los existentes en el museo de Madrid reunidos durante vários aíãos por el Sr. Bolívar y determinados por el Sr. Klapálck. Los dibujos están tomados de Rostock y K o 1 b e, Netiroptera germânica. Bibliografia Dr. Gunthkr Endkrlkin. Die Copeognathcn des Indo-Austra- lischen Faunengebietes. Budapest, 1903. — Zur Kenntniss europáischer Prociden. lena, I903. — Conwentzia pineticola nov. gen. nov. sp. Danzig, 1905. — Actenotarsus, cine neue Copeognathcn Gattung aus Spanien. lena, 1907. H. Magen. Psocinorum et F.mbidinorum synopsis synonymica. Stettin, 1865. Mac Lachi.an. I )escripti()n (Tun Psocide nouveau. Bruxelles, 1877. Selvs Longchamps. Révision dcs Psocides décrites par Rambur. Bruxelles, 1872. [l35] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 39 CUADRO DE LOS GÉNEROS i. Con alas grandes bien desarrolladas (alguna ç áptera) 2 — Alas rudimentarias ó nulas ; tarsos de três artejos ; sin este- mas ; antenas de 15 ó más artejos. Muy pequenos 14 2. Con celdilla discoidal ; por consiguiente celdilla posterior en- lazada con el procúbito (Tribu SocinOS) 3 — Sin celdilla discoidal ; por consiguiente, celdilla posterior li- bre, no enlazada con el procúbito, sino solamente con el cúbito (Tribu Cecilinos) 7 3. Estigma libre ; sin venilla entre él y el ramo anterior dei se- ctor dei radio 5 — Estigma enlazado por médio de una venilla con el ramo an- terior dei sector dei radio (Lám. iv, íig. 6) 4 i. Alas sin manchas ; con pestanas en el margen y en las ve- nas 4. Stenopsocus Hag. — Alas con manchas ; margen sin pestanas ; venas lampiíias ó casi 5. Graphopsocus Kolbe 5. Tarsos de dos artejos 6 — Tarsos de três artejos; venación como en el género Amphi- gerontia 3. Myopsocus Hag. 6. .Sector dei radio y procúbito confundidos en un trecho ó en un punto. Celdilla discoidal casi tan ancha como larga (Lám. IV, fig. I) I. Psocus Latr. — Sector dei radio y procúbito distintos, enlazados con una venilla. Celdilla discoidal doblemente más larga que ancha (Lám. IV, íig. 4) 2. Amphigerontia Kolbe 7. Sin celdilla posterior (Lám. iv, fig. II).. 13. Peripsocus Hag. — Con celdilla posterior (Lám. iv, fig. l) 8 8. Tarsos de dos artejos 9 — Tarsos de três artejos II 9. Alas lampinas ; celdilla posterior alta, casi semicircular ; es- 40 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [l36] tigma grande, alargado, redondeado en su extremo (Lám. IV, fig. 8) 6. Pterodela Kolbe — Alas más ó menos vellosas IO 10. Alas y todo el cuerpo con corta pubescencia. Celdilla pos- terior semicircular, pequena. Estigma alargado, oblicuo ó truncado en su extremo /. Caecilius Curt. — Alas y todo el cuerpo con larga pubescencia. Celdilla pos- terior deprimida, ensanchada, pequena. Estigma alargado. 8, Trichopsocus Kolbe 11. Primer artejo de los tarsos mucho más largo que el 2.° y 3.° juntos ; hembras con alas abortivas ó nulas 12 — Primer artejo de los tarsos poço más largo que el 2.° y 3.° Estigma fuertemente dilatado, de la forma ordinária ; am- bos sexos alados. Sector dei radio y procúbito fundidos por breve espacio 13 12. S Estigma alargado, poço ensanchado hacia atrás. Celdilla posterior grande, triangular, con vértice redondeado. Se- ctor dei radio y procúbito convergentes en un punto, ó enlazados por una venilla (Lám. iv, fig. 9). ç con ambas alas abortivas, en forma de escamas, quitinizadas. Con es- temas. Tibias anteriores é intermédias terminadas en três espinillas 9. Mesopsocus Kolbe — S } <2 completamente áptera. Sin estemas. Todas Ias tibias terminales en cuatro espinas cortas y fuertes. Antenas de 13 artejos (Lám. iv, fig. lo) IO. Actenotarsus Enderl. 13. Celdilla posterior regularmente alta, triangular, redondeada ó elíptica. Ultimo artejo de los palpos ai menos três veces más largo que ancho 1 1. Helipsocus Hag. — Celdilla posterior semicircular, algo deprimida, mediana. Palpos de la ç con los dos últimos artejos ensanchados, el último más corto 12. Philotarsus Kolbe li. Con un par de alas rudimcntarias escuamiformes. Meso- y metatórax distintos (Tribu Atropinos). Cuerpo convexo. [I37] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 4I Antenas de 18-29 artejos. Palpos sin cerdas en el dorso. . 14. Atropos Leach — Sin vestígios de alas. Meso- y metatórax confundidos. Fé- mures muy hinchados (Tribu Troctinos). 1 5- Troctes Burm, I. Género PsOCUS Latr. Venación completa. Con celdilla discoidal rectangular ó penta- gonal, casi tan ancha como larga. Sector dei radio y procúbito confundidos en un trecho ó en un punto. Con celdilla posterior. Ápice dei ala con cuatro celdillas completas. Estigma libre, no en- lazado por una veniUa con el sector dei radio. Tarsos de dos ar- tejos. 1. Alas ahumadas, con reflejos cobrizos, ó pálidas con manchas pardas, especialmente franjeando las venas ; las dei $ ahu- madas levemente. Enverg. 11-12 mm.... nebulosus Steph. — Alas hialinas, con alguna ó algunas manchas aisladas 2 2. Seis puntos redondeados pardos en las celdillas dei ápice dei ala, formando serie convexa ; además algunas manchitas nebulosas que se unen en fajã transversa en el centro de la misma (Lám. iv, fig. i). Enverg. 8-9 mm., sexpunctatus L. — Sin puntos pardos en las celdillas dei ápice dei ala 3 3. Sin manchas en las alas, estas transparentes, atornasoladas, con levísimo tinte pardo. Estigma grande, totalmente rojo, excepto una línea que lo cine en sus extremos (Lám. iv, fi- gura 2). Envergadura 8 mm hilaris Nav. — Con alguna manchita en el ala, además dei estigma, que es pardo total ó parcialmente 4 4. Abdómen negruzco. Ala anterior con varias manchitas par- das en el disco, más visible otra en el borde interno dei estigma y una grande marginal posterior, que ocupa parte de las celdillas 3.^ y 4.* (posterior), enlazada con el estigma por médio de una nebulosidad. Venilla amarilla en el es- tigma y otras en el disco (Lám. iv, fig. 3). Enverg. 6-8 mm quadrimaculatus Latr. 42 BROTÉRIA : SERIK ZOOLÓGICA ^"^ 3^] — Abdómen anaranjado con línea longitudinal negra. Ala an- terior con una mancha parda en el ângulo posterior dei estigma y otra negra pequeíiita en su comienzo; una man- chita negra en el margen posterior, en el extremo de las venas postcubital y axilar y una sombra encima de ella. Enverg. 8 mm bipunctatus L. 1. PSOCUS nebuloSUS Steph. (súnilis Brau.). — San Hilário, Montseny (P. Saz). 2. PsOCUS SexpunctatUS L. — Montserrat (P. Marcet). 3- PsOCUS hilaris Navás. — Montserrat (Yéase la descripción en la Revista Alontserratina, Dicicmbre de IQO/). 4- PsOCUS quadrimaCUlatUS Latr. — Arganda, Aladrid y Espinar (Mus. de Madrid), Zaragoza. 5- PsOCUS bipunctatus L. — Montseny (P. Saz), Escoriai (Mus. de Madridj. 2. Género Amphigerontia Kolbe Tarsos de dos artejos. Estigma libre, no enlazado con el sector dei radio. Con celdillas discoidal y posterior, la discoidal doble- mente más larga que ancha. vSector dei radio y procúbito distintos, enlazados con una venilla. 1. Amphigerontia variegata Fabr. — Algunas venas estria- das de amariUo. Toda el ala anterior salpicada de pequefias man- chas pardas, sin formar fajas distintas. Estigma pálido interiormente, pálido hacia fuera (Lám. iv, fig, 4). Abdómen amarillo, con línea dorsal negra. Enverg. 8 mm. Zaragoza, Sarriá y Montseny (P. Saz), \''il]a Rutis (Mus. de Madrid). 2. Amphigerontia bifasciata F. (subncbulosa Steph.). — Alas hialinas, con venas pardas, ninguna amarilla, alguna más pá- lida. Ala anterior con mancha parda que Ilena casi todo el estigma; una mancha nebulosa hacia el margen posterior y un rasgo pardo [I39] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 43 obscuro ai final dei postcúbito (Lám. iv, íig. 5). Abdómen negruz- co. Enverg. 6-8 mm. Zaragoza, Alontseny y Orihuela (P. Saz), Pozuelo y Fuencaliente (La Fuente), Madrid (Mus. de Madrid), Chamartín. 3. Género MyopSOCUS Hag. Tarsos de três artejos. Venación como Amphigerontia. MyopSOCUS Eatoni Mac Lachlan. — Tórax y abdómen pardo variado de amarillo. Ala anterior traslúcida, densamente sal- picada de pardo, pêro con un espacio curvo muy marcado en mé- dio. Ala posterior hialina, con venación obscura y una nebulosidad en el margen posterior. Enverg. 8 mm. Silves (Mac Lachlan), Cartagena (Mus. de Madrid). 4. Género StenopSOCUS Hag. Con celdillas discoidal y posterior. Estigma unido con el ramo anterior dei sector dei radio por médio de una venilla. Margen y venas de las alas vellosas. 1. StenopSOCUS Lachiani Kolbe. — Cuerpo pardo, antenas pardas, los dos primeros artejos pálidos. Alas hialinas, la anterior teíiida de pardo ; estigma grande, ancho, pardusco. Enverg. IO mm. Montseny (P. Saz). 2. StenopSOCUS ImmaCUlatuS Steph. — Cuerpo amari- llento pálido. Estigma pequeíio, estrecho, no dilatado posterior- mente (Lám. IV, fig. ó). Alas hialinas, venas pálidas. Enverg. 9-10 mm. Villa Rutis (Mus. de Madrid). 5. Género GraphopSOCUS Kolbe Estigma enlazado con el sector dei radio por una venilla. Alas lampinas, con manchas negras. GraphopSOCUS CruciatUS L. — Ala anterior con cuatro manchas longitudinales en su mitad basilar : las dos yacen en el margen posterior y las otras dos encima ; mitad apical con fajas nebulosas, unas bordeando las venas, otra anteapical (Lám. iv, fi- gura 7)' Enverg. 5-ô mm. 44 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^4^] Común. Zaragoza, Sobradiel, Montserrat, vSan Hilário, Chamar- tín, Granada, Orihuela (P. Saz), Fuencaliente (La Fuente), Villa Rutis y Madrid (Mus. de Madrid), Silves (Mac Lachlan). 6. Género Pterodela Kolbe Sin celdilla discoidal. Celdilla posterior alta, casi semicircular ; estigma grande, alargado, redondeado en su extremo. Alas lampi- nas. Tarsos de dos artejos. 1. Pterodela pedicularia L. (Lám. iv, fig. 8). — Mínimo, 3-4 mm. de envergadura. Alas hialinas, la anterior con dos punti- tos negros, el uno ai principio dei estigma, el otro en la mitad dei margen posterior, ai final de Ia vena postcubital. Venación fuerte, bien distinta, parda. Estigma apenas dilatado posteriormente. Cel- dilla posterior pequena, elíptica. Cuerpo pardusco. Villa Rutis (Mus. de Madrid), Zaragoza, Barcelona. 2. Pterodela quercus Kolbe (Lám. iv, fig. 9). — Mayor, 4-Õ mm. Cuerpo rojizo ó amarillento. Alas hialinas, con los dos puntos como en Ia espécie precedente. Estigma apenas teíiido, di- latado posteriormente. Celdilla posterior grande, casi semicircular. Montseny y Orihuela (P. Saz), Sallent (Iluesca). 7. Género Caecilius Curt. Tarsos de dos artejos. Sin celdilla discoidal, la posterior semi- circular, pequeiía. Estigma alargado, oblicuo ó truncado en el ex- tremo. yVlas y todo el cuerpo con corta pubescencia. 1. Caecilius fuSCOpterUS Latr. (vittatus Dalm.). — Cuerpo pardo obscuro. Alas con bandas longitudinales pardas, más pálidas en el ala posterior. Enverg. 8 mm. Villa Rutis (Mus. de Madrid). 2. Caecilius flavidus Steph. — Cuerpo amarillo. Alas ante- riores amaril lentas, con venas fiíertes, pardas, general mente orilla- das de pardo. P.nverg. 6-7 mm. Ponte da Morcclla (Mac Lachlan), San Ildefonso y Villa Rutis (Mus. de Madrid). [141] L- NAVÁS : NEURÔPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 45 8. Género TrichopSOCUS Kolbe TrichopSOCUS hirtellus Mac Lachlan. — Pequeno, 4 mm. de enverg., delicado, blanco amarillento, todo el cuerpo velloso. Ala anterior con algunas manchas en la terminación de las venas; celdilla posterior pequena y deprimida. Villa Rutis (Mus. de Madrid). 9. Género MeSOpSOCUS Kolbe Tarsos de três artejos, el primero mucho más largo que el se- gundo y tercero juntos. Estigma alargado, poço ensanchado hacia atrás. Sin celdilla discoidal ; la posterior grande, triangular, con vértice redondeado. Sector dei radio y procúbito convergentes en un punto, ó enlazados con una venilla. ç con alas abortivas, escua- miformes. Mesopsocus unipunctatus Mull. (Lám. iv, fig. 9). — Gri- sáceo ó pardusco. Antenas pardas ó negras, menos los dos prime- ros artejos. Alas hialinas, sin manchas ni sombras. Enverg. lO-li mm. Villa Rutis (Mus. de Madrid). IO. Género AcíenotarSUS Enderl. Ç Antenas de 13 artejos. Sin estemas. Completamente áptera. Primer artejo de los tarsos más largo que el 2.° y 3.° juntos. To- das las tibias terminadas en cuatro espinas cortas y fuertes. Cuerpo convexo. $ desconocido, probablemente alado, como el Mesopsocus. Una sola espécie, el ActenotarSUS hispanicUS Enderl. — Color rojizo. Clípeo con II líneas pardas. Cuerpo con serie lateral de manchas pardas (Lám. iv, fig. lo). Long. 1,8 mm. Zaragoza ! Bajo las cortezas de los plátanos dei Colégio dei Sal- vador. II. Género EMpSOCUS Hag. Primer artejo de los tarsos poço más largo que el 2.° y 3.° juntos. Sector dei radio y procúbito fundidos por breve espacio. Sin celdilla discoidal ; la posterior semicircular, regularmente alta, 46 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^42] triangular, redondeada ó elíptica. Ultimo artejo de los palpos ai menos três veces más largo que ancho. ElípSOCUS hyalínUS Steph. — Color pardo obscuro; abdó- men amarillento, con extremo pardo. Ala anterior sin manchas. Estigma semioval, con mancha parda ó simplemente tenido de pardo ; venación negruzca. Enverg. 6 mm. Escoriai (Mus. de Madrid), Pozuelo ? Miracle ? 12. Género PhilotarSUS Kolbe Como el ElípSOCUS. Celdilla posterior algo deprimida, mediana. Palpos de la ç con los dos últimos artejos ensanchados, el último más corto. PhilotarSUS flaviceps Steph. — Cuerpo pardo mezclado de amarillo; cabeza amarilla. Alas hialinas, la anterior con doble serie semicircular de manchas pardas en el ápice. Enverg. õ mm. Villa Rutis (Mus. de Madrid). . 13. Género PeripSOCUS Hag. Sin celdilla posterior (Lám. iv, fig. II). 1. Peripsocus phaeopterus Steph. (Lám. iv, fig. 11).— Alas anteriores pardas, sin dibujos. Enverg. 6-6,5 "ini. Cataluna y Villa Rutis (Mus. de Madrid). 2. Peripsocus parvulus Kolbe. — Alas hialinas. Enverg. 4-5 mm. Sarriá I 14. Género AtropOS Leach Tarsos de três artejos. Antenas de 18-29 artejos. Palpos sin cerdas en el dorso. Cuerpo convexo. Mesotórax y metatórax dis- tintos, con un par de alas escuamiformes. h^émures poço hinchados. AtropOS inquilina lleyd. — Cuerpo dei mismo color que las alas, pardo obscuro; ojos negros. Long. 1,5 mm. Zaragoza I Chamartín 1 (Madrid). lín las habitacioncs dei piso bajo. 15. Género TrOCteS Burm. Completamente áptero. Fémures posteriores muy hinchados. [143] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 47 Troctes divinatorius Mull. (pulsatoríus auct.). — Long. I mm. Color blanquizco. Cabeza oval, ojos pequenos, negros. Abdó- men oval. Común en todas partes. Lo tengo de Zaragoza, pêro lo he visto en muchos otros sitios. Se halla en los herbarios, colecciones de' insectos, etc. 14.^ Família- TERIVIITíDOS Elevados por Comstock á la categoria de orden con el nom- bre de Isópteros. Insectos que viven en sociedad, compuesta de três clases de in- divíduos ó castas (Lám. v, fig. 3) : sexuados, alados, con alas casi iguales, con poças venas y ninguna venilla, y estériles, ápteros, obreros y soldados, estos con cabeza y mandíbulas enormes. Ante- nas moniliformes. Con ojos y estemas ; las formas ápteras son cie- gas. Tarsos de cuatro artejos. Metamorfosis incompletas. En nuestra península se distinguen dos géneros : TeriTieS L., con radio sencillo y Calotermes Hag., con radio ramificado (Lám. V, íig. 2). Ambas cuentan entre nosotros una sola espécie. Bibliografia Desneux (Jules). Isoptera. Fam. Termitidae (Genera Insecto- rum). Bruxelles, 1904. — A propôs de la phylogénie des Termitides. Bruxelles, 1904. — Termitidae ó Comejenes. Hábitos é historia de su vida. Ha- bana, 190Õ. Haviland (G. d.). Observations on Termitides, or white ants. Washington, 1902. PujiULA (R. P. Jaime), S. J. Los termitos de los alrededores de Tortosa. Zaragoza, 1904. I. Calotermes flavicollis Fabr. (Lám. v, íig. 3 b, c, d). — Mayor, 4-7 mm.; ala ant. lO mm. Pardo, protórax amarillo. Portugal (Burmeister), Barcarena 1 (Seabra), Andalucía (Ramb.), Orihuela I (P. vSaz), Cartagena ! ((Cáceres), Pozuelo 1 (La Fuente), Brihuega!, Chamartín !, Zaragoza 1, Tudela 1 Almunia ! (Ardid), Ta- 48 brotéria: serie zoológica [I44] rrasa! (Ventalló), Barcelona! (P. Saz), Tortosa ! (P. Pujiula), Mi- racle I (P. Marcet), etc. 2. Termes (Leucotermes) lucifugus Rossi. (Lám. v, fig. 3 a). — Menor, long, 5 mm. ; ala ant. 9 mm. Pardo, con alas de un tinte pardo uniforme con reflejos rojos. Portugal (Burmeister), Alemtejo (Sousa da Camará), Setúbal (Britto e Cunha), Gerez (Tavares), San Fiel ! (Silvano), Málaga ! (P. Risco), Chamartín !, Brihuega 1, Veruela !, Sierra de Guará ! Torto- sa! (P. Pujiula), Montserrat!, San Hilário!, etc. Debe de hallarse en toda la península debajo de las piedras, etc. La espécie Termes flavipes Kollar, con alas hialinas y espacio costal pardo, propia de la América dei Norte, se ha citado de Por- tugal, pêro seguramente como importada. 15.^ Família- ÊIVIBIOOS Elevados por Kusnezov á la categoria de suborden con el nombre de Embiodea. Antenas moniliformes. Tarsos de três artejos. Alas iguales, con muy poças vcnillas, ó ápteros. Abdómen con dos cercos bien vi- sibles. Las formas ápteras viven debajo de las piedras en unos tubos de seda que se fabrican mediante las glândulas alojadas cn el pri- mer artcjo de los tarsos anteriores, que es hinchado. Bibliografia Kusnezov (N. J.). A new species of Embia Latr. fi-om the Cri- mea. San Petersburgo, 1903. — Observations on limbia taurica Kusnezow. San Petersburgo, 1904. Mac Lachlan (R.). On the Nymph-stage of the Embidie, with notes. London, 1877. Género único Embiâ Latr. Los caracteres de la família. Radio dei ala anterior dos veces ahoniuillado. [145] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 49 1. Pro tórax más largo que ancho, trapezoidal, estrechado por delante. Cabeza oblonga, ^/., ai menos más larga que ancha, de bordes laterales casi paralelos, poço ensanchada por de- lante 2 — Protórax manifiestamente transverso, más ancho que largo. Cabeza corta, grande, poço ó nada más larga que ancha. . 3 2. Antenas de 18-19 artejos, el i.° grande, el 2.°, 3.° y 4.° casi iguales, algo más largo el 3.", los restantes algo alargados. Pronoto con un surco transverso antes de la mitad y otro longitudinal mediano poço manifiesto Solieri Ramb. — Antenas de 19 artejos, el l.° grande, el 3.° largo proxima- mente como el I.° ó más, el 2." corto. Protórax con doble surco transverso, el anterior típico profundo ; parte poste- rior dei pronoto hinchada, dividida longitudinalmente, co- mo la anterior, por un surco profundo duplex sp. nov. 3. Parda, ó rojiza. Cabeza enorme, casi cuadrada, bastante más ancha por delante que por detrás ; antenas adelgazadas sensiblemente de la base á la punta, cónicas; l.^"" artejo grande, cilindráceo ; mandíbulas con três fuertes dientes. Protórax manifiestamente transverso, corto y ancho, ape- nas estrechado en el surco transverso ; este y el longitudi- nal muy profundos y marcados cephalotes sp. nov. — Castaíia. Cabeza transversa, más ancha por delante ; antenas de 18 artejos, el l.° grande, hinchado, el 2.° algo más largo que ancho, el 4.° poço más largo que el 2.°, siendo este el más corto, el 3.° más largo. Protórax poço más ancho que largo, estrechado á la altura dei surco transverso Silvanoi sp. nov. I- Embia Soiieri Ramb. — Debe de hallarse en toda la pe- nínsula, si los ejemplares que tengo á la vista corresponden ai tipo de Rambur, como les conviene su breve descripción. Barcelona? (P. Saz), Zaragoza !, Maria y Pastriz ! (Zaragoza), Pozuelo ! (La Fuente), Ródão ! Silvano, etc. Observación. Un ejemplar alado de Pozuelo en muy mal estado 5o BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^4^] de conservaci(3n parecióme pertenecer ai género Oligotovia aten- diendo á su venación ; examinado de nuevo lo refiero ahora, con alguna duda, ai género Embia y lo incluyo en esta espécie. Sus antenas constan de 19 artejos, el i." negro, los otros pardos. 2. Embia duplex sp. nov. Castanea, aptera? Capnt oblongtim, marginibiis latcralibiis siibrcctís, subparalle- lís, totum aini labro, palpís, antennis et pílis castaneum^ subnitcus. Antenmc iS artiailis, i." grandí, obconico, seu ápice Í7iflato, 2." brevíssimo, transverso, jf cylindrico, Ionizo, loiígitudine primum fere (vquantc, scqiicntibiis obconicis, ultunís snbcyliudricis, pmilo lon- gioribus quam latioribns. Prothorax longior quam latior, antice aiigttstatits, marginibtis lateralibus sinuosis, ad sitlcum typictim constrictus, sulco typico pro- fundo, metazona duplo longiorc quam prozona, infiata seu gibbosa, sulco longitudinali médio impressa paritcr ac pf ozona, pone sulcum typic7Lm p}'ofundum alio sulco transverso fere ad médium. Abdómen castaneum, nitens, pilis concoloribus ; cereis longis, longe et tenuiter hirsutis, secundo articulo cylindrico cónico, ápice ruf esc ente. Long. (in sicco) ç mm. Pátria. Chamartín! (Madrid), Zaragoza ! 3 Embia cephalotes sp. nov. J'usco-rufa, aptera ? Caput grande, subqttadratum, antice latius quam posticc, ad óculos dilatatam, nitens, antice rufescens ; vértice depresso ; palpis fusco-rufis ; mandibulis testaceis, ápice interne tridentato, dentibus fortibiis, acutis ; occipite convexo; antennis longis, conicis, primo articulo grandi, longo, ápice inflato, in juvenibus rufo, quatuor se- quentibus sub(cqualibus Ç^." longiore), reliquis cylindricis, nltimis scnsim angustatis. Prothorax transversus, subquadratus, nitens; ad sulcum typi^ cum constrictus, sulco transverso et longitudinali profundis. Abdómen fusco-rufum, pilis rufis testaceisve; lamina stiprage- nitali triangulari elongata, ápice acuminata; cereis pilis testaceis hispidis, primo articulo crasso, secundo angusto, fisco, ápice obtuso. [l47] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 5I Pedes fasco-testacci, tajsís intcrmediis et posterioribus testaceis. Long. corp. (in sicco) g,^ mm., antenn. j,ó mm. Pátria. Orihuela (Alicante). Vários ejemplares enviados por el P. Saz y el Rdo. Andréu Pbro. Los jóvenes son más rojizos, lo cual sucede igualmente en la Embia SoUeri. 4- Embia Silvanoi sp. nov. Fusca, aptera ? Capiit magnum, latins qitam longius, antice ad óculos dilata- tum, fnsco-riifnm, palpis et antennis concoloribus, mandibiiUs te- staceis, fortibiis, ápice interne fitscis, diiobus dentibiis brevibiis ar- matis; antennis i.° articulo longo, obconico, tribus seqnentibtis simul snmptis longitadine siibcvqiiali, j." longiore qnam zf, ^° adimc bre- viore, reliqnis longioribus qnam latioribus, subcylindricis, ápice di- latatis. Prothorax transversiis, sulco typico transverso profundo, sulco longitudinali médio distincto ; metazona duplo longiore quatn pr ozo- na, ad médium lateraliter convexa. Abdómen fuscum, pilosum, pilis concoloribtis, lamina suprage- nitali triangulari, ápice acuta; cereis longis, fusco -testaceis, leniter hispidis ; 2.° articulo oblongo, cylindrico, ápice obtuso, médio fusco, apicibus testaceis. Pedes anteriores to ti fusci, inter medii et posteriores fusci, ápice femorum, basi et ápice tibiarum tarsisque totis testaceis. Long. corp. (in spiritu) ii,^ mm. Pátria. San Fiel, Me envio vários ejemplares el P. Silvano, á quien me complazco en dedicar esta espécie. 16.^ Família - NEWIOPTÉRIDOS Antenas filiformes. Alas posteriores muy largas, acintadas ó fi- liformes. Cabeza prolongada anteriormente en un prosóstoma. Hasta ahora no se conocen en nuestra pátria más que dos gé- neros: Nemoptera Latr. (Lám. v, fig. 4."*) y Josandreva Nav. (Lám. v, fig. 5-^)) cada uno con una sola espécie. 52 BROTÉRIA : SERIK ZOOLÓGICA [^4^] Bibliografia Gerstacker (Dr. A.). Neuropteren aus der Familie Megaloptera. Greifswald, 1893. Griffini (Dott. Achille). Nemoptera Baudii. Torino, 1895. Klug. VersLich einer system. Festell. der Insecten-Familie. Pa- norpatse. Wien, 1836. KoLBE (H. J.). Die Arten der einigcnthunilichen Neuropteren- gattung Nemoptera. Berlin, 1900. Mac Lachlan (R.). On the discovery of a species of the Neu- ropterous family Nemopteridae. London, 1885. Navás (Longinos), S. J. Três neur(3pteros nucvos de Espana. Zaragoza, 1906. Sélys-Longchamps (E. de). Notice sur une nouvelle espèce de Némoptère. Bruxelles. — Description de deux espèces nouvelles de Némoptères du genre Croce. Bruxelles, 1898. 1. Nemoptera bipennis m. (/usltcmicaLe^LcU). (Lám. v, fig. 4). — Envcrg. 50-60 mm. ; ala posterior 45-50 mm. Alas amari- llas, las posteriores acintadas, con dos fajas pardas transversas an- tes dei ápice, las anteriores con trcs fajas en zigzag y numerosos puntos pardos. Espana y Portugal (Ramb.), Granada!, Sicrra Nevada!, Torre- lodones!, Cercedilla 1 y Escoriai! (Lauffcr), Pozuelo ! (La Fuente), vSevilla ! (Barras y Sánchez Navarro), Setúbal 1 (Silvano), S. Fiel 1 (Tavares), Burgos ! (b^ernández Duro), Albarracín I, etc. 2. Josandreva Sazi Nav. (Lám. v, fig. 5). —Ala ant. 10 mm., poster. 25-27 mm. .Vias incoloras, las posteriores filiformes, blancas en el último tcrcio, las anteriores hialinas, incoloras, con irisacio- nes ; venación pardo-rojiza. Orihuela ! (P. Saz, Rdo. Andréu). 17.-^ Família - PANÓRPIDOS Para algunos entomólogos constituyen un orden autónomo con çl nombre de Panorpados, Panorpiformes ó Mecópteros. Por la dis- [I49] I- NAVÁS : NEURÓPTKROS DE ESPANA Y PORTUGAL 53 posición especial de la cabeza los incluí con los Nemoptéridos en la sección de los Prosostomios. Antenas filiformes. Cabeza prolongada anteriormente en pico ó prosóstoma ; con dos ojos salientes. Abdómen con cercos manifies- tos. Tarsos de cinco artejos, con una ó dos unas. Bibliografia Brauer (Friedrich). Bittacus Hageni, eine neue europaische Art. Berlín, l86o. — Beitráge zur Kenntniss der Verwandlung der Neuropteren. Berlín, 1862. Felt (E. P.). The Scorpion-Flies. New York, 1896. Navás (Longinos), S. J. Neurópteros prosostomios de la penín- sula ibérica. Lisboa, 1903. Westwood (J. o.). Monograph of the genus Panorpa. London, 1841. I. Género BittaCUS Latr. Patas largas, delgadas ; tibias con dos largos espolones ; tarsos con una uíia. Alas tectiformes en estado de reposo, hialinas, sin manchas, ó reducidas estas ai borde de las venas y venillas (Lám. V, fig. 6). Una sola espécie, BittaCUS JtaliCUS MuU. (tipiilarius Fabr.). Montseny 1, Zaragoza!, Castilla! (Mus. de Madrid). 2. Género Panorpa L. Patas medianas ; tibias con dos espolones cortos ; tarsos con dos uíias. Alas divergentes durante el reposo, más ó menos man- chadas de negro. I. Panorpa meridionalis Ramb. — Ramo anterior dei se- ctor dei radio ahorquillado una vez después dei estigma en el ápice dei ala. Alas con manchas muy marcadas, ordinariamente con una banda apical entera, otra sinuosa, casi interrumpida en médio, en- tre esta y la base dei ala ; finalmente una pequeíia mancha costal entre las dos bandas y otra discoidal en el cuarto basilar, nula en el ala posterior. ^. Abdómen con el 6.° segmento elevado poste- riormente en forma de tubérculo ó cuerno. Long. II-14 mm.; ala ant, 13 mm. 54 iírotéria: serie zoológica [i5o] Tipo. Faia estignial complcla, ahorquillacla posteriormente (Lám. V, fig. 7). Membrana dei ala tenida de p.irdusco junto á las venas. Es abundantíslma cn sitios frescos, arroyos, etc. Cintra, Sabu- gueiro, Ceia y Salamonde en Portugal. Sierra Nevada!, Montseny ! Villafranca dei Panadés! (Múnera), Montserrat I Ortigosa! (Vicente), Vcruela !, San Ildefonso! (Bolívar), Panticosa ! (Escalera), Benas- que !, etc. Var. fenestraía Nav. (Lám. V, fig. 8, 9 y 10). — Banda es- tigma! incompleta, con la rama externa de la horquilla interrum- pida (3 casi nula. Tiridio muy visible, cenido de una línea obscura. A veces se halla con el tipo, pêro comúnmente sola. San Mar- tinho d'Anta ! (Corrêa de Barros), Beira Alta ! (Museo de Lisboa), Setúbal! (Silvano), Villa Rutis ! (Mus. de ALadrid), Sierra de Gua- rá !, Miracle ! (P. Marcet), etc. 2. Panorpa COmmunis L. — Alas manchadas como en Ia meridioiialis, pcro menos, con la fajã estigmal siempre incompleta por faltarle total ó parcialmente el ramo externo y estar interrum- pido el interno ; dos ó três puntos entre ella y Ia base. Sector dei radio bifurcado (ó dos veces ahorquillado entre el estigma y el ápice), á. 6.° segmento dei abdómen, visto de perfil, truncado en el ápice, sin clevación ó tubérculo. Tipo. Banda dei estigma sencilla, no claramente ahorquillada posteriormente ; puntos dei disco dei ala pequeiíos. Biescas ! (Lluesca). Var. vulgar is Imhod". — Manchas de Ias alas más marcadas, sobre todo las basilares; banda estigmal con visos de horquilla, el ramo externo aparente en una mancha grande marginal ; banda apical rodeando una celdilla 6 espacio hialino, de modo que parece el ala atravesada de três bandas. Cangas de Tineo !, Gijón !, S. Martinho d'Anta (Correia de Bar- ros), etc. 3. Panorpa germânica L. — Sector dei radio ahorquillado comímmente una sola vez después dei estigma. Alas casi sin man- chas, estas reducidas á una en el estigma, un limbo en el ápice dei ala y 4 ó 5 puntos en el disco. Bilbao ! (Mus. de Madrid), C\'mgas de Tineo ! (Flórez). [I5l] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 55 TERCER SUBORDEN Tricópteros! Por muchos autores considerado actualmente como orden au- tónomo. Cabeza con ó sin estemas, antenas filiformes. Alas bien desarrolladas, las posteriores generalmente más an- chas en la base, frecuentemente plegadas en abanico en estado de reposo y las superiores tcctiformes en el mismo estado, cubiertas de pubescencia más ó menos abundante, que á veces oculta la ve- nación. En esta, además de las venas y venillas ordinárias, hay que tener en cuenta la celdilla discoidal ó discai (Lám. vi, fig. l, 2, c. d.), formada en la horquilla dei sector dei radio, y que cuando existe se dice que está cerrada ; el área dcl tiridio ó tiridial, entre el radio y el procúbito (fig. i, a. í.) ; la celdilla mediana (fig. I, 2, c. m.), formada por la horquilla dei procúbito, en cuyo principio ó vértice está el tiridio (fig. I, t), pequeno espacio puntiforme pá- lido ó hialino; detrás de él está la celdilla dei tiridio (fig. I, c. t.) y detrás de ella la claval. Las celdillas apicales (fig. I, 2, í. a.) están en el ápice dei ala á partir dei sector dei radio ; las cinco primeras forman en su base junto con las venillas la I.* anastonio- sis y las siguientes la 2^ El arqiiillo (fig. I, are.) está en el mar- ^Q.x\ posterior, donde termina el cúbito. Las patas son de mediana longitud, los tarsos de cinco artejos. En las tibias distinguense los espolones, puas de color amarillento, de grande utilidad taxonómica. Suele haber dos en el extremo de las tibias, l ó 2 hacia la mitad ; su número se expresa por breve- dad, así, v. gr : 2, 4, 4, esto es, dos espolones en la tibia anterior, 4 en la intermédia y posterior. Los apêndices abdominales son de sumo interés específico. Se distinguen três pares de cercos en el $ : superior, lateral ó médio é inferior, en médio de los cuales está el órgano copulador con su vaina ó estue he. Las larvas son acuáticas (excepto las dei género Enoicyla) y viven en estuches que se fabrican con vários fragmentos. Sus me- tamorfosis son completas. 5Ó BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^S~] N. B. A pesar de que hc visto el material existente en los mu- seos de Madrid y Lisboa junto con el de mi colección, creo que todavia falta mucho que hacer en el estúdio de estos insectos en nuestra península, y esta sección de mi catálogo saldrá más incom- pleta de lo que debiera. Bibliografia Hagen- (Herm.). Révision critique des Phryganides décrites par Rambur. Bruxelles. ■ Klapálek (Fr.). Funf neue Trichopteren-Arten von Ungarn. Budapest, 1898. — Ueber drei wenig bekannte Microsema-Arten und eine neue QEcetis. Prag, 1903. — Die Morphologie der Genitalsegmente und Anhánge bei Trichopteren. Prag, 1903, Mac Lachlan (Robert). A monographic révision and synopsis of the Trichoptera of the European Fauna, with Supplement. Lon- don, 1874-1884. MoRTON (Kenneth J.). On the oral apparatus of the larva of Wormaldia. Glascow, 1887. — Notes on the metamorphoses of two spccics of the gcnus Tinodes. London, 1890. — Notes on the metamorphoses of british LeptoceridíB. Lon- don, 1890. — Notes on Ilydroptilidse belonging to the european Fauna, with description of new species. London, 1892. — A new species of Trichoptera from Finnish Lapland. Ilel- singfors, 1895. — Description of a new species of Crunoecia from Áustria. London, 1902. — Further notes on Hydroptilida; belonging to the European Fauna. London, 1904. — A new species of Trichoptera from Western I"inland. Hel- singfors, 1904. — A new species of Adicella from Spain. London, 19OÕ. [l53j L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 5/ Na VÁS (Longinos), S. J. Insectos nuevos ó recientemente descri- tos de la península ibérica. Zaragoza, 1908. Ris (F.). Trichopteren des Kantons Tessin und angrenzender Gebiete. Zurich. SiLFVENius (A. J.). Uber die metamorphose einiger Hydropsy- chiden. Helsingfors, 1903. — Uber die metamorphose einiger Phryganiden .und Limno- philiden. Helsingfors, 1904. — Uber die metamorphose einiger Hydroptiliden. Helsingfors, 1904. — Beitrãge zur metamorphose der Trichopteren. Helsingfors, 1905. — Uber den Laich der Trichopteren. Helsingfors, 1906. Struck (R.). Uber einige neue Ubereinstimmungen zwischer Larvengeháusen von Trichopteren und Raupensãcken von Schmet- terlingen, sowie iiber einige Schutzáhnlichkeiten bei Trichopteren- larvengeháusen. Neudam, 1895. — Neue und alte Trichopteren-Larvengeháuse. Neudam, 1900. — Beitráge zur Kenntniss der Trichopterenlarven. Liibeck, 1903, 1904. Ulmer (Georg). Beitrãge zur Metamorphose der deutschen Trichoptera. Neudamm, 1902. — Deutsche Wasserinsekten und ihre Entwiklung. Stuttgart, 1902, 1904. — Zur Trichopteren-Fauna von Thiiringen und Harz. Neu- damm, 1903. — Hamburgische und Elb-Untersuchung Trichopteren. Ham- burg, 1903. — Zur Trichopteren-Fauna von Hessen. Neudamm, 1903. — Uber einige Trichopteren mit riisselfõrmigen Kopfanhángen. Leipzig, 1904. — Uber die geographische Verbreitung der Trichopteren. Zu- rich, 1905. — Ubersicht íiber die bisher bekannten Larven europáischer Trichopteren. Zurich, 1906. — Hydropsyche Silfvenii. Helsingfors, 1906. 58 BROTÉRIA : SRRIE ZOOLÓGICA [l54] — Collections Zoologiques du Baron Edm. de Sélys-Long- champs. Trichopteren. Bruxelles, 1907. CUADRO DE LAS FAMÍLIAS i. Palpes maxilares con diferente número de artejos, en ambos sexos, 5 en la ç, 3-4 en el $ (Sección I."*, Inequipalpos). 2 — Palpos maxilares de cinco artejos, ordinariamente semejan- tes, en ambos sexos (Sección 2.^, Ec|UÍpellpOS) 4 2. Sin estemas. Palpos maxilares muy diversos en ambos sexos, los dei $ muy vellosos ó escamosos ; de três artejos. Alas ordinariamente ovales 3. SericOStÓmidOS — Con estemas. Palpos maxilares semejantes en ambos sexos, levemente pubescentes, no escamosos ... 3 3. Palpos maxilares dei $ de três artejos 2. Limnofílidos — Palpos maxilares dei $ de cuatro artejos. ... I. FrJgánidoS í. Ultimo artejo de los palpos sencillo, no articulado, ó sea no compuesto de otros más cortos 5 — Ultimo artejo de los palpos articulado, compuesto de mu- chos artejos (largo y flexible á manera de látigo) IO 5. Insectos muy menudos, parecidos á microlepidópteros. Pai- . pos muy vellosos. Antenas cortas y fuertes. Con ó sin es- temas. Alas con muchos y largos pelos. Estuche de la larva libre, membranoso, semejante á una semilla 13- Hidroptílidos — Sin estos caracteres 6 6. Sin estemas. Palpos maxilares fucrtemente vellosos ; antenas ordinariamente más largas que las alas 7 — Con estemas. Palpos maxilares inclinados, ligeramente pubes- centes. Tibias anteriores con ninguno, 2 ó 3 espolones. Es- tuche de la larva fijo ; ninfa envuelta en un capullo 12. Riacofílidos 7. Con celdilla discai en ambas alas 8 |"I55] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 59 — Falta siempre la celdilla mediana dei ala anterior, siempre ó casi siempre la discai en el ala posterior 9 8. Sin celdilla mediana en el ala anterior ; una venilla entre el radio y el primer sector apical ; siempre existe la 2.^ hor- quilla apical en el ala anterior. Antenas fuertes, más largas que las alas, con los artejos dentados interiormente en su ápice 5. Odontocéridos — Antenas delgadas, más largas que las alas. La anterior con celdilla discai corta y cerrada, con la mediana de igual longitud y detrás de la discai ; con las 5 horquillas apica- les. Ala posterior oval, con celdilla discai corta y cerrada, con las horquillas apicales I, 2, 3 y 5. 7. CalamOCéridoS 9. Radio y primer sector apical normales ; sin 2.^ horquilla api- cal 6. Leptocéridos — Sin celdillas discai y mediana. Venas marginales en número escaso. Espolones, 2, 4, 4 4. Molánidos 10. Con três espolones en la tibia anterior. Q. PolicentrÓpidoS — Con menos de três espolones en la tibia anterior II 11. Con la primera horquilla apical en el ala anterior 12 — Sin I.^ horquilla en el ala anterior IO. SicomíidoS 12. Sin estemas. Espolones 2, 4, 4. Alas alargadas, las anterio- res ensanchadas antes dei ápice y como truncadas oblicua- mente en este 8. Hidropsíquidos — Con estemas. Espolones 2, 4, 4 ó i, 4, 4 (Chimarrha). Ala anterior de aspecto oval, como elíptica ó redondeada en el ápice II- Filopotámidos i.^Sección. Equlpalpos 1.- Família- FRIGÁNIDOS Cabeza con estemas ; antenas de la longitud de las alas ó más cortas; palpos de 4 artejos en el (J, 5 en la ç, semejantes, el I.'^'' artejo corto, el último obtuso. Cuerpo robusto. Alas cortas, muy 6o brotéria: serie zoológica [^S^] obtusas, bien pubescentes, con venación fuerte, la anterior con cel- dilla discai larga y cstrecha. Sin celdilla mediana. Patas cortas ; espolones 2, 4, 4. Contiene los gigantes dei suborden. Dos géneros se han encontrado en nuestra península. I. Género Phryganea L. Ala anterior alargada, con densa pubescencia, casi opaca, man- chada ; una venilla entre la costal y la subcostal antes de la ter- minación de esta. Ala posterior hialina. Espinas de la tibia inter- média fuertes, amarillas. i, Mayor, de 40 ó más milímetros de envergadura. Ala ante- rior con fondo pardo ó ferrugíneo y manchas grises ó ne- gruzcas 2 — Menor, de 30-38 milímetros de envergadura. Fondo dei ala anterior gris, con manchas pardas abundantes .... varia F. 2. Enverg. 57"^2 mm. Ala anterior amarillo-pardusca. iNIárge- nes costal y apical con rasgos transversos irregulares obscu- ros, y extremo de cada sector con una nebulosidad parda ; venas pálidas, pêro de un pardo obscuro hacia la base. . . Nattereri Brau. — Alas anteriores con manchas grandes pardas muy manifies- tas. Ala posterior con rasgos más obscuros. Enverg. S 40- 52 mm., ç 46-Ó2 mm grandis L. — Alas anteriores con manchas menos manifiestas, enlazadas entre si. Ala posterior de un tinte casi uniforme, pardo ro- jizo. Enverg. 36-57 mm striata L. 1. Phryganea Nattereri Brau. — Espana (Brauer). Dos ejemplares á Ç en el Museo de \'iena. 2. Phryganea grandis L. — Espana (Mac Lachlan). 3- Phryganea striata E. — Toda P^uropa; es de crecr se hallará entre nosotros. 4- Phryganea varia Vnh. — S. Estrcllal (Mus. de Eisboa). [157] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL ÓÍ 2. Género Agrypnia Curt. Alas transparentes, con pubescencia fina, corta. Ala anterior sin venilla en el campo costal antes de la terminación de la sub- costal. Espinillas de las patas muy finas y cortas. Agrypnia pagetana Curt. — Antenas amariUentas. Ala an- terior amarillenta, con venación de un tinte más obscuro ; algunas manchitas hacia el ápice. Ala posterior hialina, amarillenta en el ápice. Enverg. 25-30 mm. Escoriai ! (Dusmet). 2.=» Família - LIWINOFILIDOS Palpos maxilares muy poço vellosos, de três artejos en el $^ de 5 en la ç, el 5-° sencillo. Con celdilla discai siempre cerrada (excepto en el género Apatania). Ala anterior sin celdilla media- na ; anastomosis dividida en dos secciones. Ala posterior más corta y ancha. En ambas alas existen las celdillas apicales l, 2, 3 y 5- Tibia anterior sin espolones ó con uno. Con estemas. Antenas de la longitud de las alas. Estuches de las larvas libres, compuestos de fragmentos diver- sos y á veces de conchas de moluscos vivos. Es familia numerosa en géneros, eèpecies é indivíduos. CUADRO DE LOS GÉNEROS 1. La subcostal dei ala anterior termina directamente en la cos- tal sin intermédio de venilla alguna 2 — Subcostal terminada directamente en una venilla, por la cual se enlaza con la costal. Espolones i, 2, 4. 12. Apatania Kol. 2. Tibias posteriores con 4 espolones 3 — Tibias posteriores con 3 espolones ó2(l) 7 3. Espolones l, 3, 4 en ambos sexos. Espolón de la tibia ante- (i) El género Enoicyla Ramb. tiene o, 2, 2 espolones. Alas de la Ç re- ducidas á meras escamas. Larva terrestre. No lo he visto, ni se ha citado de Espana. 5 62 RROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^S^] rior normal. Primor artejo dei tarso anterior dei á mucho más largo que el 2.° Alas de forma igual en uno y otro sexo, las anteriores no granulosas 4 — Espolones O, 3, 4 J\ I, 3, 4 ç. Espolón de la tibia anterior muy pequeno en cl (?, normal en la ç. Primer artejo dei tarso anterior igualmente largo en los dos sexos. Lóbulo médio de la placa vulvar escotado ó bífido. Lo demás como en el género Stenophylax 5. Mesophylax ?^Iac Lachl. 4. Ala anterior aguda en el ápice, la posterior con un rasgo obscuro en el 4." sector apical I. Grammotaulius Kol. — Ala anterior más ó menos redondeada en el ápice, la pos- terior sin línea obscura apical 5 5. Ala anterior estrecha y larga, truncada pêro no escotada en el borde externo. Ala posterior con la 4." celdilla apical comúnmente mucho más estrecha que la 2.^ en la base.. . 2. Limnophilus Lch. — Ala anterior dilatada antes dei ápice, en este redondeada ó parabólica; membrana frecuentemente estriada ó salpicada de pardo. Ala posterior con la 4." celdilla apical tan ancha como la 2.'' en la bus? . 6 6. Cercos superiores dei (^ anchos. Alas estrechas, no salpicadas de pardo, ferruginosas 3. Anabolia Steph. — Cercos sujieriores dei $ pequenos. -Mas anchas, las anterio- res comúnmente salpicadas de pardo, . 4. Stenophylax Kol. 7. Espolones I, 3, 3 8 — 1 )istinto número de espolones IO 8. Sin bolsa en el ala posterior dei $, 6. Halesus Steph. — -Ma posterior con un pliegue á manera de bolsa á lo largo en el á 9 9. Holsa ])()co acentuada, no orillada de cerdas ó pestanas. . . . S. Catadice Mac Lachl. — Ala posterior dei rj con bolsa corta, (pie no llega ai ápice [l59] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 63 dei ala, guarnecida de pestanas en su borde. Alas cubier- tas de pubescencia en ambos sexos 9. Drusus Steph. 10. Espoloncs O, 3, 3 (?, I, 3, 3 ç II — Espolones l, 2, 3 ; una bolsa en el ala posterior dei $ . . . . II. Eclisopteryx Kol. 11. Primer artejo dcl tarso anterior en el $ mucho más corto que el 2." Alas como en el g." Halesus. 7. Micropterna Stein — Primer artejo normal. Alas como en el g." Drusas IO. Stasiasmus Mac Lachlan I. Género Grammotaulius Kol. Espolones l, 3, 4. Ala anterior aguda en el ápice, no escotada en el borde externo. Ala posterior algo escotada en el borde ex- terno, con un rasgo pardo en el 4." sector apical. Grammotaulius atomarius F. — Ala anterior salpicada de puntitos pardos, más obscura hacia el margen posterior y con una mancha blanquecina en el tiridio; su ápice poço agudo. Enverg. 33-42 mm. Se cita de Espana ; de ella no lo he visto. 2. Género Limnophilus Leach Espolones I, 3, 4. Ala anterior algo ensanchada hacia el ápice, este parabólico, truncado oblicuamente en el borde externo; mem- brana no apergaminada ; tercera celdilla apical más corta que la discai. Ala posterior no escotada en su borde posterior ; pedúnculo de la celdilla discai más largo que ella ; 4.^ celdilla apical mucho más estrecha que la 2.^ en la base. \, Quinta celdilla apical en ambas alas larga, comenzando mu- cho antes de la l.^ anastomosis. Ala anterior con un rasgo pardo (á veces muy poço visible) á Io largo dei procúbito, interrumpido en el tiridio ; mitad posterior dei ala más obscura que la anterior. Ala posterior hialina, apenas te- hida en el ápice, con la celdilla discai muy corta. Enverg. 17-24 mm vittatus F. 64 brotéria: serie zoológica [l^O] — 5.^ celdilla apical más corta, enlazada con la primera anas- tomosis 2 2. Con ventanilla, ó sea con una mancha transversal casi trans- parente situada en el área y celdilla tiridiales antes dei ti- ridio 6 — Ala anterior sin ventanilla 3 3. Ala anterior con líneas longitudnales parduscas, que dejan un rasgo oblicuo blanco y un espacio hialino en la anasto- mosis. Ala posterior hialina con el ápice algo amarillento. Celdilla discai en ambas alas muy larga y estrecha. Enverg. 34-40 mm submaculatus Ramb. — Ala anterior sin rasgos longitudinales blancos ; 4.^ celdilla apical no aguda en la base 4 4. Ala anterior pardo obscura, con numerosos puntos de ama- rillo de oro y una mancha dei mismo color en el arquillo, que á veces se extiende en fajã transversal corta. Enverg. 20-26 mm sparsus Curt. — Sin mancha dorada en el arquillo dei ala anterior, que es más pálida, pardo-rojiza 5 5. Ala anterior con mancha parda en el estigma. Celdilla dis- cai en el ala anterior algo más larga que su pecíolo, muy corta en la posterior. Enverg. 21-29 mm affinis Curt. — Ala anterior sin mancha parda en el estigma. Celdilla discai muy larga en cl ala anterior, três ó cuatro veces más larga que su pecíolo, en Ia posterior casi doble más corta que él. iMiverg. 20 mm hjrsutus Pict. 6. Con mancha parda junto ai estigma 7 — Sin mancha parda junto ai estigma 8 7. Ventanilla iDequena. Celdilla discai en el ala anterior doble más larga que su pecíolo, en la posterior regularmente lar- ga. Abdómen negruzco por encima, ferrugíneo por dobajo. ]'.nverg. 26-32 mm. . . , bipunctatus Curt. — \'('nlanilla grande, liiiiilada por dentro y jíor fuera por un [l6l] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 65 rasgo pardo. Ala anterior salpicada de pardo, jaspeada. Una mancha pequena parda junto ai estigma, borrada á veces. Celdilla discai en el ala anterior tan larga como su pecíolo ó más, en la posterior dos ó três veces más corta. Enverg. 26-37 itiiti marmoratus Curt. 8. Ala anterior pardusca ; estigma rojizo ; con ventanilla pe- queíia, simulando dos puntos pálidos en la anastomosis. Celdilla discai en el ala anterior poço más larga que su pe- cíolo, en Ia posterior doble más corta. Enverg. 15-20 mm. aurícula Curt. — Ala anterior pardusca ; estigma poço visible ; con ventanilla grande, rombal, y un rasgo ó fajã parda oblicua á uno y otro lado. Cuerpo rojizo ; abdómen pardo grisáceo. Enverg. 30-42 mm rhombicus L. 1. Limnophilus vittatus F. — Moncayo!, San Ildefonso! (Escalera, Mus. de Madrid). 2. Limnophilus SUbmaCUlatUS Ramb. — San Ildefonso (Ed. Pictet). 3- Limnophilus sparSUS Curt. — Montseny ! (P. Saz). 4- Limnophilus affinis Curt. — Zaragoza! 5- Limnophilus hirSUtUS Pict. — Veruelal, Moncayo!, Pan- ticosa ! (Vázquez), vSan Ildefonso ! (Escalera, Mus. de Madrid). 6. Limnophilus bipunctatUS Curt. — Escoriai ! (LaufiFer). 7. Limnophilus marmoratus Curt. — Guadarrama! (Lau- ffer). 8. Limnophilus aurícula Curt. — San Ildefonso! (Escalera, Mus. de Madrid). 9- Limnophilus rombicus L. — Escoriai! (Dusmet). 3. Género Anabolia Steph. Espolones I, 3, 4. AXsl posterior con la 4.^ celdilla apical en la base tan ancha como Ia 2.% y celdilla discai mis larga que su pe- 66 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [1^2] cíolo. Ala anterior regularmente ancha, de un color uniforme, con ápice parabólico y con la 3.* ccldilla apical común mente más lar- ga que Ia discai. Anabolia nervosa Lch. — Enverg. 24-28 mm. Alas tefiidas levemente de pardo, con la venación bien visible, más obscura; las anteriores con una mancha muy visible hialina en el tiridio, otra menor en el arquillo y otra casi insensible en la base de la 3." cel- dilla apical. Por su abundância en el oeste de Europa se cita aqui. 4. Género Stenophylax Kol. Espolones l, 3, 4. Primer artejo de los tarsos anteriores en el $y más largo que el segundo. Ala anterior ensanchada hacia el extre- mo, con el ápice parabólico ó redondeado, con frecuencia salpicada ó estriada. Ala posterior con la 4.^ celdilla apical tan ancha como la 2.* en la base. \, Alas anteriores anchas, grisáceas ó ahumadas, con una gran mancha pálida bilobada en el tiridio y estria pálida en las celdillas apicales I, 3 y 5. Celdilla discai algo más larga que su pecíolo. Enverg. 30-45 mm latipennis Curt. — Alas anteriores testáccas ó rojizas, sin estrias pálidas 2 2, Pardo ó negruzco. Ala anterior rojiza, con una mota hialina en el tiridio y en la base de las celdillas apicales; venación fuerte, parda ; membrana con puboscencia dorada ; celdilla discai en ambas alas estrecha, más de dos veces más larga que su peciolo. Ala posterior hialina, algo obscurecida en el ápice; venación pálida. Cerco inferior dei $ con un pro- ceso superior alargado en forma de espina, con extremo negro. Enverg. 21-30 mm spinifer Mac Lachl. — Testáceo. Ala anterior sin manchas pálidas en la base de las celdillas apicales, frecuentemente con motitas pardas. Cel- dilla discai escotada en su margcn superior 3 3. -Ala anterior mate, salpicada de manchitas hialinas 4 — Ala anterior amarillo-testácea, sin ajxirieiícia sensible de mo- [163] L. NA VÁS : NRURÓPTEROS DIÍ KSPANA Y PORTUGAL 67 titãs pálidas, excepto una manchita en el tiridio y otra en el arquillo, lisa, brillante, alargada, gradualmente ensancha- da, con el ápice estrechamente parabólico. Ala posterior hialina, con venación pálida; rama anterior dei cúbito ahor- quillada casi ai nivel de la celdilla discai. Enverg. 30 mm. mitis Mac Lachl. i. Ala anterior rojiza salpicada de puntos pálidos, excepto en el área costal y claval, que son pálidas. Celdilla discai más larga que su pecíolo; I.^ celdilla apical redondeada en su base, 2.^ y 4.^ truncadas, 3.^* y 5-^ algo agudas. Env. 39-45 mm concentricus Zett. — Ala anterior mate, rojiza, salpicada excepto en el campo costal, más pálido. Cercos intermédios dei S largos, espini- formes, y vistos por encima presentan un diente externo en el extremo, á manera de anzuelo. En lo demás seme- jante ai mitis. Enverg. 34 mm mucronatus Mac Lachl. 1. Stenophylax latipennis Curt. — San Hilário 1, Panti- cosa ! (Escalera, Mus. de Madrid). 2. Stenophylax spinifer Mac Lachlan. — Pinneos (Mac Lachlan). 3. Stenophylax concentricus Zett. — Poda Europa pro- bablemente. No lo he visto de nuestra pátria. 4- Stenophylax mucronatus Mac Lachl. — San Piei! (la- vares). 5. Stenophylax mitis Mac Lachl. — Cueva de Orobe I (Es- calera, Mus. de Madrid). 5. Género Mesophylax Mac Lachl. Parecido ai Stenophylax. Espolones l, 3, 4, el de la tibia ante- rior muy pequeno en el $, normal en la ç. Primer artejo dei tarso anterior igualmente largo en ambos sexos. Mesophylax adsperSUS Ramb. — Abdómen claviforme, más grueso hacia cl extremo, pardo obscuro por encima, ocráceo 68 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [ I 64] por debajo. Ala anterior de un gris rojizo á causa de un sin nú- mero de motitas que pueden tomarsc igualmente por el color dei fondo ; venación rojiza ; vena procubital casi negra, interrumpida muy claramente por el tiridio. Enverg. 31-39 mm. Debe de hallarse en toda la península. Lo tengo ó lo he visto de Orihuela y Barcelona (P. Saz), Gandía y Sarriá (P. Barnola), Pozuelo (La Fuente), Ribas (Cabrera, Dusmet), Madrid (Id. y Váz- quez), Chamartín (Madrid), Guadarrama (Lauffer), Burgos (López de Zuazo), Tramacastilla (Teruel), Veruela (Zaragoza), Cabacés (Ta- rragona), San Fiel (Silvano, Tavares), etc. 6. Género HaleSUS Stein Espolones I, 3, 3. Ala anterior estriada ó salpicada de pardo, ensanchada, con extremo parabólico ; celdilla discai larga ; primer sector apical ordinariamente arqueado, convexo en la base. Ala posterior sin bolsa en e\ $ ; celdillas apicales I.^ y 3.^ más largas que la 2.* y oblicuas en la base, la 2.^ truncada en la base y es- trecha. Primer artejo dei tarso anterior largo en ambos sexos. 1, Ala anterior con fondo amarillento, venación rojiza, mem- brana con estrias anchas pardas en casi todas las celdillas ; en las apicales dichas estrias interrumpidas en los extre- mos. Cuerpo rojizo, abdómen pardusco por encima. Env. 3Õ-50 mm radiatus Lch. — Ala anterior no estriada de pardo ; salpicada de puntos ro- jizos ó pardos 2 2. Venación rojiza en ambas alas; membrana de la anterior sal- picada de muchos puntos rojizos, más densos detrás dei cú- bito ; tiridio poço visible. Cuerpo rojizo, tórax con los lados parduscos, abdómen pardusco por encima en los segmentos intermédios. Enverg. 35 mm Mortoni Nav. — Cuerpo pardo, protórax rojo. Alas con venación parda bien distinta, la anterior con abundantes manchitas pardas, ó más bien parda con manchitas hialinas, confluentes á tre- chos; mancha tiridial muy visible. P^nverg. 30 mm rubricoilis Pict. [lÕ5j I- NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL ÓQ 1. HaleSUS radiatus Cm-t. — San-iá! (Ventalló). 2. HaleSUS Mortoni Nav. (Lám. vi, fig. 3). (Boi. Soe. Arag. Cienc. Nat., Dic. 1907). — San Fiel ! (Martins). 3- HaleSUS rubricollis Pict. — Panticosa ! (Escalera, Mus. de Madrid). 7. Género Micropterna Stein Espolones O, 3, 3 á", i, 3, 3 ç. Primer artejo dei tarso anterior en el $ más corto que el 2." Celdilla discai concava por la parte anterior. Alas en lo demás como el género Halestis. 1. Micropterna Sequax Mac Lachlan. — Env. 29-34 mm. Ala anterior salpicada de motitas pardo rojizas, excepto en el campo costal y postcubital, que son pálidos. Venación rojiza. Ala posterior hialina, apenas sensiblemente teiíida de amarillento-rojizo hacia el ápice. Cuerpo testáceo, lados dei tórax pardos. Pirineos (Mac Lachl.), Escoriai ! (Lauffer), Ortigosa I (Vicente). 2. Micropterna fissa Mac Lachl. — Env. 38-42 mm. Muy parecido ai anterior. Abdómen pardusco por encima. Venación dei ala anterior rojiza ; venilla basilar de la 6.* celdilla apical pardo- obscura, apareciendo como un rasgo negro oblicuo en el disco dei ala. Bilbao (Mac Lachlan), Escoriai ! (Lauífer), 8. Género Catadice Mac Lachl. Espolones I, 2, 3. Ala posterior dei $ con bolsa corta, no ro- deada de pelos. Los demás caracteres como en el género Driísus. 1. Catadice Bolivari Mac Lachl. — Testácea; vértex de la cabeza y lados dei tórax pardos. Patas amarillentas, con espinas ne- gras. Alas con venación pálida, la anterior amarillenta, la posterior hialina. Enverg. 20 mm. (Lám. vi, fig. 4). Navacerrada (Mac Lachlan). 2. Catadice estrellensis Mac Lachl, — Negruzca, con el pronoto, surcos dei mesonoto y líneas laterales dei abdómen roji- zos. Antenas anilladas de pardo y rojizo. Patas testáceas, caderas yo r.ROTÉRi.v: serie zoológica [í^ôJ negruzcas, ospinas negras. Alas con venación parda ; la anterior amariUenta, con manchitas cenicicntas, la posterior blanqui/xa. Enverg. 26-30 mm. Portugal : Sabugueiro (Estrella) (Mac Lachlan). 9. Género DrUSUS Steph. Espolones l, 3, 3. Primer artejo dei tarso anterior largo cn am- bos sexos. Ala anterior alargada, con ápice parabólico, de un solo color generalmente. Ala posterior ancha, en el $ con una bolsa más ó menos larga, situada hacia el centro dei ala, que no llega ai extremo y provista de pestaiias en su borde. DrUSUS diSCOior Ramb. — P^nv. 23-29 mm. Rojizo. Abdó- men pardo por encima. Ala anterior larga y estrecha, con ápice largamente parabólico ; celdilla discai estrecha, doble más larga qué su pecíolo ; I.* celdilla apical algo más larga que la 3.^, tanto como la 5-^> muy oblicua en la base. Se ha citado de los Pirineos de F^rancia (Mac Lachlan) ; con seguridad se halla en Espaiia. IO. Género StasiasmUS ?^Iac Lachl. Espolones $ o, 3, 3, ç I, 3, 3. Mn lo demás parecido ai Drusus. StasiasmuS rectUS Mac Lachl. — I'^nverg. 20 mm. Pardo. Abdómen pardusco con margen ocráceo en casi todos los segmen- tos. Ala anterior corta y ancha, con ápice parabólico ; celdilla dis- cai no más larga que su pecíolo ; l ." celdilla apical más larga que la 3.^, muy oblicua en la base, la 2."^ truncada, la 3.'"* triangulosa. P^n la posterior I.^ celdilla apical mucho más corta que la 3-"^ Citado de los Pirineos (Mac Lachlan). II. Género Eclisopteryx Kol. Espolones I, 2, 3; una bolsa en el ala posterior dei },. Pare- cido ai Drusns. Eclisopteryx guttulata Pict. — V.nw. 17-20 mm. lY^-rugi- nosa (') ])ícca. Alas con la membrana tenida de pardo, ó algo ahu- mada, con venación jiarda bien distinta; la anterior con la man- [lÕ/] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL J l cha pálida dei tirldio bien visiblc, la dei arquillo algo menor ; ade- rnas otras pequenas que salpican la mitad apical. Panticosa! (Escalara, Mus. de Madrid), Benasque!. 12. Género Apatania Kol. Espolones l, 2, 4. La vena subcostal no muere directamente en el margen anterior dei ala, sino en una venilla que la enlaza con la costal. Apatania meridiana Mac Lachl. — Env. 14-17,5 mm. Es- tigma apenas más obscuro que el resto dei ala. Pirineos franceses (Mac Lachlan). Debe de hallarse también á esta parte de los mismos. 3.- Família - SERICOSTÓfflIDOS Palpos maxilares muy vellosos ó escamosos, los dei $ grandes, de 2 ó 3 artejos, puestos con frecuencia ante la cara á modo de antifaz, los de la ç de cinco artejos. Antenas largas como las alas ó más cortas, con el primer artejo más largo que la cabeza. Sin estemas. Alas más ó menos ovales, alargadas, cubiertas de densa pubescencia que oculta la venación ; las posteriores ordinariamente no más anchas que las anteriores. CUADRO DE LOS GÉNEROS 1. Pata posterior con 4 espolones 2 — Todas las patas con 2 espolones 8 2. Espolones 2, 4, 4 6 — Espolones 2, 2, 4 3 3. Horquillas apicales l, 2, 3, 5 en el ala anterior ; i, 2, 5 en la posterior 4 — Horquillas apicales l y 4 en el ala anterior, la l."* muy lar- ga, I y 5 en la posterior, pequenas; celdilla discai abierta cn la misma 7- Heiicopsyche Hag. 4. Celdilla discai abierta en el ala posterior. Vértex y ala ante- rior con pelos dorados. Palpos maxilares dei $ aplicados á 'J2 HROTKKIA : SERIK ZOOLOGtCA [l^^j la cara á modo de máscara. Cerco inferior dei ^ escotado en el extremo I, Sericostoma Latr. — Celdilla discai cerrada en el ala posterior 5 5. Cercos inferiores dei ny I (P. Saz). [l/l] L. NAVÁS: NEURÓPTER03 DE ESPANA Y PORTUGAL 75 4. Género Silo Curt. Espolones 2, 4, 4. Ala posterior más ancha que la anterior en la base, con la celdilla discai abierta y cn el $ con una bolsa pa- ralela ai niargen anterior, que interrunipe la venación, bordeada de pelos claviformes. Ala anterior con un ramo dei procúbito que va oblicuamente desde la bifurcación de aquel a! margen poste- rior. Pequenos. Silo Graellsi VA. I^ict. — Env. 15 mm. San Ildefonso! (Ed. Pictet, Escalera, Mus. de Madrid), Benasque!, San Hilário! 5. Género OIÍgOp!ectrum Mac Lachl. [Dasystonia Ramb., nom. prseoc.) Pequeíio. Itspolones 2, 2, 2, cortos, sobre todo los de la tibia anterior. Ala anteror alargada y estrecha, algo puntiaguda, con el radio fuertemente arqueado antes de su extremo, Oligoplectrum maCUlatum P^ourcr. — Espécie única dei género. Negro. Antenas de un pardo obscuro. Ala anterior parda, con manchitas amarillas que forman gotas en el disco y en la anas- tomosis; estrias en las celdillas apicales, menos marcadas en la ?. Ala posterior parda uniforme, fuliginosa. Enverg. Il-lõ mm. Granada (Rambur). 6. Género Micrasema Mac Lachl. Espolones 2, 2, 2. Ala anterior ancha, oval, obscura, uniforme; radio normal, no encorvado fuertemente antes dei extremo. Micrasema moestum Hag. — Cuerpo negro. Cabeza con pelos negros. Antenas, palpos y patas pardo-obscuras. Alas obscu- ras, con pubescencia corta y negra. Castilla la Vieja (Hagen). 7. Género Helicopsyche Hag. Estuches de las larvas en forma espiral cá manera de moluscos. Espolones 2, 2, 4, los externos más cortos que los internos y di- minuto el externo de la tibia anterior. Palpos maxilares fuerte- mente encorvados hacia arriba, muy vellosos, con el artejo basilar corto, los dos siguientes largos y casi iguales. Ala anterior con la *^6 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^Z^] horquilla apical l.""* larga, y la 4.^, la posterior con las horquillas I.'' y S-'* pequeiías. HeliCOpsyche lusitanica Mac Lachl. — Env. 9 mm. Patas pálidas. Cercos inferiores dei ^ dilatados desde la base, en su borde interno con toscos clientes y dos agudos en el ápice ; entre la base de elios un proceso agudo, largo, dei segmento último abdominal. Monchique, Cea (Mac Lachlan), Vigo (Morton). 8. Género Lepidostoma Ramb. Espolones, 2, 4, 4. Ala posterior en su base más estrecha que la anterior, esta en el ^ más ó menos cubierta de escamas. Palpos maxilares dei ^ cortos, gruesos, encorvados hacia arriba, cubiertos de escamas. Celdilla discai cerrada en ambas alas. 1. Lepidostoma hirtum F. -Env. 15-20 mm. Castano. An- tenas amarillentas, distintamente anilladas de pardo ; primer artejo dei ^ pardo, con escamas negras, amarillo en la ç, con pelos ama- rillos largos. Toda Europa. Es fácil se halle en Espaiia, si ya no se con- funde con la espécie siguiente. 2. Lepidostoma fimbriatum Ed. Pict. — Env. 15-20 mm. Testáceo, con pelos grisáceos. Antenas de un amarillo muy pá- lido, finamente anilladas de pardo; primer artejo amarillo, con es- camas ncgruzcas por debajo y ai lado, pelos amarilkís encima. Alas casi hialinas, con pubescencia dorada. San Ildefonso (Ed. Pictct). 9. Género Lasiocephala Costa Espolones 2, 4, 4. Alas sin escamas. Palpos maxilares dei $ alargados, que llegan á la mitad dei artejo basilar de las antenas, el cual á su vez es largo como el mesonoto, muy vclloso. Lasiocephala basalis Kol. — Env. 19-22 mm. Sierra Ne- vada!, vSan Ildefonso! y Panticosa ! (I^^scalera, Mus. de Madrid), Albarracín!, Biescas!, ctc. [173] L. NAVÁS : NEURÔPTEROS DÉ ESPANA Y PORTUGAL "J*] 2.^ Sccción. Equipalpos 4.^ Família- fflOLÁNIDOS Espolones 2, 4, 4. Antenas fuertes ; largas como el ala anterior ó algo más, con el artejo basilar igual ó más corto que la cabeza ; esta pequefia, transversal, vellosa. Alas largas y muy estrechas, con el ápice redondeado ó elíptico, en estado de reposo arrolladas ai rededor dei abdómen, el cual está levantado en el ápice, mu- cho más alto que Ia cabeza. Sin celdillas discai y mediana. Venas marginales escasas. Las espécies de los géneros Molanna Curt. y MolannodeS Mac Lachlan son septentrionales en Europa. 5.=* Família- ODONTOCÉRIDOS Espolones 2, 4, 4. Antenas fuertes, algo más largas que las alas, dentadas interiormente. Ala anterior larga, ensanchada antes dei ápice, con fuerte pubescencia, con ambos ramos dei sector dei radio ahorquillados ; horquilla l.'"* enlazada con el radio por una venilla. Ala posterior ancha, plegada. OdontOCerum ai bicorne Scop. — Antenas largas, blan- quizcas. Venación fuerte, parda. Enverg. $ 27-34 mm., ç 35*39 mm. (Lám. vi, fig. 5)- Parece común en toda la península, (^rtigosa! (Vicente), Mon- cayoi, Sierra de Guará!, Biescas!, Montseny!, San Hilário!, etc. 6.^ Família- LEPTOCÉRIDOS Alas estrechas, sin 2.^ horquilla apical. Sin estemas. Con pal- pos maxilares largos y vellosos, de cinco artejos en ambos sexos. Antenas delgadas, ordinariamente mucho más largas que el ala anterior. CUADRO DE LOS G.«^,NEROS \, Espolones 2, 2, 4. Antenas poço más largas que el ala ante- rior. Alas con pubescencia larga y abundante, venación fina y poço visible. Pequeiàitos I. Beraea Steph. — Solos dos espolones en la tibia posterior. Antenas larguísi- 78 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^74] mas, mucho más largas que el ala anterior ; vcnación fuerte, pubesccncia más corta 2 2. Ala posterior bastante ancha 3 — - Ala posterior muy estrecha, con largas pestanas, no plega- diza. Ala anterior larga y estrecha 6 3. Kspolones 2, 2, 2 ; 2." y 3.*^'' artejo de los palpos maxilares muy largos y casi iguales. Ala posterior muy ancha en la base, con fímbrias cortas. Ala anterior con el ramo ante- rior dei procúbito sencillo en el $, bifurcado en Ia ç 2. Leptocerus Lch. — Menos espolones 4 4. Espolones I, 2, 2. \^enación dei ala anterior semejant(> en ambos sexos 5 — Espolones O, 2, 2. Ala anterior con celdilla apical larga y pequeíias muescas en el borde antes dei ápice. Ala poste- rior ó tanto más ancha que la antc^rior, con largas fímbrias en su base y pelos ganchudos en la mitad d(d borde ante- rior 3. Mystacides Latr. 5. Pal|:)os maxilares con artejos I." y 2." anclios, 3." muy largo. Antenas nui)' distintamente anilladas. Todas las celdillas apicales, exceptfi la T.*, alcanzan la anastomosis ó parten de ella. Venillas de la anastomosis en línea recta 4. Triaenodes Mac Lachl. — Venillas de la anastomosis en línea (|uebrada. 2.° y 3.'-'' ar- tejo de los palpos maxilares muy largos. Ala anterior es- trecha y larga, sin estignia obscuro. Ala posterior tan an- cha como la anterior. .Sin horquilla apical 5." 5. Erotesis Mac Eachl. 6. l''spolones I, 2, 2. .\ntenas no anilladas, sin puntos negros. Ala posterior sin la horíjuilla 5.-'' Ala anterior con el ramo anterior dei procúbito largamente ahor(|uillado 6. Adicella Mac Lachl. — Ala posterior con la horc|uilla 5."'' 7 [I75] L. NAVÁS : NEURÔPTEROS DE ESPANA V PORTUGAL 70 7. Espolones O, 2, 2 ó l, 2, 2. Antenas no anilladas, pêro los anillos indicados por un punto negro. Ramo anterior dei ramo tiridial sencillo 7, Oecetis Mac Lchl, — Espolones O, 2, 2. Antenas anilladas. Rama anterior dei ra- mo tiridial ahorquillado en el ala anterior. 8. Setodes Ramb. I. Género Beraea Steph. Antenas poço más largas que las alas, estas con densa y larga pubescencia, venación fina y poço visible, celdilla discai abierta. Espolones 2, 4, 4. Insectos pequeiíos, negros, de color uniforme. 1. Abdómen dei S terminado por encima en un apêndice trian- gular alargado y á cada lado el cerco intermédio largo, es- piniforme, testáceo. Ala posterior dei mismo con el sector dei radio ai parecer ahorquillado en três ramas, en la pri- mera de las cuales ó en su extremo parece terminar el mismo radio. Env. IO mm dirá Mac Lachl. — Abdómen dei S sin tal proceso triangular. Ala posterior dei mismo con el sector dei radio no ahorquillado en três ramas 2 2. Subcostal simple. Ala posterior con una venilla ai menos. Radio dei ala anterior simple. Enverg. IO-I2 mm pullata Curt. — Subcostal dei S ahorquillada en el ala anterior. Ala poste- rior sin ninguna venilla, con dos horquillas apicales en am- bos sexos. P^nverg. 9,5-lO mm Maurus Curt. 1. Beraea dirá Mac Lachl. —Portugal, Foia (Mac Lachlan), Torres Vedras' (Tavares). 2. Beraea pullata Curt. (Nais aterrima Br.). —Monchique (Mac Lachlan). 3. Beraea Maurus Curt. — San Hilário!, Montserratl, Sierra de Guará ! 2. Género LeptOCerUS Leach Antenas larguísimas. Espolones 2, 2, 2. Ala posterior muy an- So brotéria: serie zoológica [^7^] cha en la base, plegada, sin celdilla discai, con fímbrias cortas. Ala anterior sin muescas en el extremo, con celdilla discai, con el ra- mo anterior dei procúbito sencillo en cl $, ahorquillado en la ç. 2." y 3.*"' artejo de los palpos maxilares muy largos y casi iguales. i. Cuerpo y antenas negros. Alas negras, sobre todo las ante- riores, estas con una manchita ocrácea en el arquillo. Env. 17-21 mm aterrimus Steph. — Ala anterior pardusca, grisácea ó rojiza, no francamente ne- gra 2 2. Ala anterior parda con una mancha blanquizca muy visible en el arquillo. Antenas anilladas de negro }' blanco, siendo largos los trazos negros, cortos los blancos. Cercos supe- riores áç\ $ anchos. Enverg. 22-28 mm. . alboguttatus Hag. — Ala anterior sin mancha blanquizca visible en el arquillo, ('ercos superiores dei $ estrechos, cilíndricos 3 3. (^ubierta superior dei copulador testácea, muy larga, delga- da ; las dos ramas separadas en la base, en el extremo su- bitamente encorvadas hacia arriba. Cercos superiores dei ^ largos, vellosos, digitiformes 4 — Cubierta superior dei copulador con ramas iguales no en- corvadas subitamente hacia arriba en el extremo 5 4. Cercos superiores dei é muy largos, como Y^ ó más de la longitud de las ramas superiores dei copulador ; estas an- chas y de bordes paralelos en su primera mitad, desigua- les, m.is larga la derecha que la izquierda. l^^nv. 21-24 mm. inaequaiis Mac Lachl, — Cercos superiores dei c^ más cortos, la ^/, ó algo más que la rama superior dei copulador ; estas anchas en su primera mitad, con el borde inferior algo côncavo, terminado en diente; iguales ambas y simétricas. Rnv. 22 mm. Zapateri Nav. 5. Cerco superior dei c^' horizontal ó inclinado hacia abajo. An- tenas distintamente anilladas de pardo y blanco 6 — Cercos superiores ldillas dis- cales cerradas ordinariamente. Antenas delgadas, más largas que las alas. Palpos maxilares con el segundo artejo largo y grueso, los 3.° y 4.** cortos, el 5." tan largo como los restantes juntos. Las espécies son difíciles de distinguir. 1. Antenas pardas, sin rayas oblicuas ó espirales negras, libias y tarsos intermédios de la ç no dilatados. Tíbias posterio- res, excepto en la bas.-, con sus espolonos, de un amarillo pálido. Enverg. 2"] mm tibialis Mac Lach. — Antenas con una línea oblicua negra en cada artejo ; tibia y tarso intermédios muy dilatados en la ç 2 2. Pequena. Env. 1 3-1(5 mm. Antenas apenas más largas que las alas, blanquizcas y anilladas hacia la base, pardas ó ne- gras hacia el extremo. Tercer artejo de los palpos maxila- res más largo que el cuarto. Ala anterior grisácea amari- llenta, con una mancha grande amarillenta en el margen posterior y con manchas alternas amarillas y grises en el margen externo. Ala posterior gris, con fuertes irisaciones. lépida Pict. — Mayor. Antenas bastante más largas que las alas 3 3. Pelos de la cabeza y manchas dei ala anterior blancjuizcos. . 4 — Pelos de la cabeza amarillentos ó rojizos. Alanchas doradas de la pubescencia dei ala anterior 5 4. Cabeza con pelos blancos. Ojos casi iguales en ambos sexos. Placa supragenital dei $, escotada profundamente (mi su ex- tremo en médio, con un apêndice biarticulado á cada lado, de artejos casi iguales, el último filiforme. Copuhulor con ápice no hinchado y una dilataciíui lateral aguda antes de él. P.nverg. 23-2Ó mm instabilis Curt. — Ojos dei 'é> grandes, proximamente dobles cjue los de la ç, de suerte que el vértex resulta cuadratlo 6 alargado y no transversal. Placa supragenital dei á escotada en médio, con un proceso triangular á cada lado de la escotadura. Copulador hinchado y obtuso en el extremo, con cuello ó [l83j I- NAVAS : NKURÓPTRROS DE ESPANA Y PORTUGAL 8/ estrechamiento antes de él y ensanchado lateralmente ha- cia el médio. La j parecida á la instabilis, más pálida. Env. 18-22 mm exocellata Duf. 5. Grande, la mayor de las espécies europeas. Enverg. $ 22-3 1, 2 2'J-'iy mm. Copulador no estrechado antes dei ápice, an- tes con un fuerte diente lateral ; extremo dirigido hacia ar- riba. Cabeza con pelos blaaquizcos ó grisáceos. Ala ante- rior con manchas amarillentas en el margen dorsal alter- nadas con otras pardas. pellucidula Curt. — Menor. Copulador sin fuerte diente lateral antes de su ex- tremo; este no dirigido hacia arriba 6 6. Copulador en su extremo deprimido, bilobado, con lóbulos divergentes, obtusos, pardos ; antes de ellos una fosita oval encima y debajo, por debajo una quilla media en toda su longitud ; con una estrechez poço pronunciada antes dei extremo y una suave dilatación hacia el médio. Env. 20 mm lobata Mac Lachl. — Copulador casi igual en toda su longitud, algo estrechado antes dei ápice obtusamente lobado. Placa supragenital dei $ profundamente escotada en médio, con un proceso ci- líndrico á cada lado de la escotadura. Ala anterior gris con numerosas manchas doradas; de ellas dos grandes y largas en el margen posterior, con una larga mancha negra inter- média. Fímbrias alternando grises y amarillas. Env. 20-25 mm guttata Pict. 3. Hydropsyche tibialis Mac Lachl. —São Romão (Es- trella) (Mac Lachlan). 2. Hydropsyche lépida Pict. — Ponte da Morcella (Mac Lachlan), Albarracín ! 3 Hydropsyche instabíiís Curt. (H. stictica Hag., H. pai- lida Ed. Pict.). — Cintra, Villa Real, Salamonde (Mac Lachlan), San Fiel! (Silvano), San Ildefonso (Ed. Pictet), Espinar! (G. Mer- cet), Lozoya ! y Guadarrama ! (Laufter), Albarracín !, Zaragoza I, Sarriá ! (P. Saz), San Hilário ! 88 BKUTIiRlA : SKRIK ZOOLÓGICA [^^4] 4. Hydropsyche exocellata Duf. (H. ophtalmlca Ramb.). — Madrid (Rambur), Fonte da Morcella (Mac Lachlan), San Fiel ! (Silvano), Casayo (Lucas), San Fernando ! (Dusmet), Orihuela ! (P. Saz), Ribas ! (Cabrera), Toledo ! (Dusmet). 5- Hydropsyche pellucidula Curt. — Pirineos (Mac Lach.), Casayo (Lucas). S. Perella ! (Mus. de Lisboa), Madrid! (Vázquez), Plscorial ! (Lauffer), (3rtigosa ! (Vicente), Burgos I (Fernández Duro), Zaragozal, Sobradiel !, Albarracín !, Manresa!, Calella ! (Cuní), Ori- huela ! (Andréu), El Run !, Panticosa ! (Escalera, Mus. de Madrid), Lozoya ! (Mazarredo, Mus. de Madrid). 6. Hydropsyche lobata Mac Lachl. — Ponte da Morcella (Mac Lachlan), Pozuelo 1 (La P\iente). 7. Hydropsyche gUttata Pict. — Granada y San Ildefonso (Ed. Pictet), Pozuelo ! (La Fuente), Gandía ! (P. Barnola), Burgos ! (Fernández Duro), P^scorial ! (Lauffer), Zaragoza !, Villanueva de Ga 11 ego 1 2. Género Díplectrona Westw. Antenas apenas más largas que las alas, dentadas por su lado interno, delgadas en su mitad apical. Cinco horquillas apicales en el ala anterior, en la posterior I, 2, 3 y S- Patas intermédias de la ^ no dilatadas. Díplectrona felix Mac Lachl. — luiverg. 13-18 mm. Parda, con pubescencia dorada. Ala posterior negruzca, com fímbrias obscuras y venación parda. Cercos interiores dei ^ de dos artejos, el primero dilatado en el extremo, cl segundo delgado, fuertomente encorvado hacia dentro. Pirineos, Barcelona? Monchique, Foia, \'illa Real y Salamonde (Mac Lachlan), Montseny !, Moncayo !, Cangas de Tineo ! (Flórez). 9.=' Família -POLICENTRÚPIDOS Espolones 3, 4, 4, largos. Palpos maxilares largos, de cinco ar- tejos, el último largo y flexible. Sin estemas. Mesonoto con una depresiôn anterior en la cual hay dos pequenos tubérculos. [185] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS de espana Y PORTUGAL 89 CUADTIO DE LOS GÉNEROS 1. 1 ilíias y tarsos intermédios apenas dilatados en Ia o. Celdilla discai cerrada en las dos alas. líorquillas apicales I, 2, 3, 4, 5 en el ala anterior, las 1,2 y 5 en la posterior I. Plectrocnemia St. — Tibias y tarsos intermédios dilatados en la ç. Celdilla discai abierta en el ala posterior 2 2. Con las cinco horqiiillas apicales en el ala anterior 3 — líorquillas apicales 2, 3, 4 y 5 en el ala anterior, las 2 y 5 en la posterior, en la cual no existe la celdilla discai 3. Cyrnus St. 3. Horquillas apicales l, 2 y 5 en el ala posterior, en la cual las dos jirimeras costillas están enlazadas en médio por una venilla 2. Polycentropus Ct. — Solo las horquillas apicales 2 y 5 en el ala posterior, la cual es mucho más estrecha que la anterior y con el margen costal ligeramente escotad.j antes dei ápice 4. Ecnomus Mac Lachl. I. Género PlectrOCnemia Steph. Ala anterior anchamente elíptica en el ápice, con todas las cinco horquillas apicales ; la posterior plegada, con las horquillas apicales i, 2 y 5; la celdilla discai cerrada. Tibias y tarsos inter- médios de la ç no dilatados. 1. Plectrocnemia geniculata Mac Lachl. (P. senex Steph.). — Env. 25-27 mm. Ala anterior con pubescencia parda, fuerte- mente salpicada de blanco, formando un espacio dorsal limitado de pardo anteriormente. Cercos inferiores dei ^ casi contíguos en la base, muy anchos, á manera de placas, cuyo extremo posterior Ueva un proceso cilíndrico largo encorvado hacia arriba y hacia dentro, de suerte que sus extremos algo hinchados casi se tocan. Valle de Arán (Mac Lachian). 2. Plectrocnemia inflata Mac Lachl. — Env. 22 mm. Fe- rrugínea. Alas anteriores con pubescencia pardusca y salpicaduras 90 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [l^^] amarillas más ó menos confluentes. Cercos inferiores dei i distan- tes en la base, anchos, más ensanchados hacia el ápice, el cual se continua con un apêndice ó proceso suplementario, estrecho y cur- vo, gradualmente ensanchado hacia el extremo. Villa Real (Mac Lachlan). 3. Plectrocnemia laetabilis Mac Lachi. Enverg. 22-25 mm. Castana, testácea por debajo. Antenas parduscas, anilladas de amarillento. Ala anterior con pubescencia pardusca, pêro con tan- tas salpicaduras doradas que este color prevalece ; motas obscuras y doradas alternadas en el margen apical. Ala posterior grisácea, con fímbrias pardas y venación pálida. Cercos inferiores dei $ muy cortos y anchos, profundamente escotados posteriormente. Pirineos (Mac Lachlan), Moncayo !, Pozuelo ! (La Fuente), San Fiel I (Silvano). 2. Género Polycentropus Curt. Ala anterior estrecha, agudamente elíptica en el ápice, con las cinco horquillas apicales, con dos venillas costales. Ala posterior plegadiza, con las horquillas apicales i, 2 y 5, la celdilla discai abierta y las dos primeras costillas enlazadas por médio de una venilla. Tibias y tarsos intermédios ensanchados en la ç. \. Pardo, con manchas doradas á los lados de la cabeza y pro- noto y en el ala anterior; horquilla apical 3."^ sentada ó con breve pecíolo. Cercos superiores casi cuadrados, amarillos, los intermédios divergentes casi en ângulo recto, los infe- riores alargados, ovales, obtusos en el ápice, amarillos ó parduscos. Env. S 13-19, ? 18-21 mm... flavomaculatus P. — Cercos inferiores escotados ó agudos posteriormente 2 2. Cercos inferiores dei S anchos, cortos, dilatados hacia atrás y escotados en su borde posterior, con un apêndice supe- rior complementario de forma lanceolada que parte de la base ; los intermédios fuertemente divergentes, gradual- mente aguzados hasta el extremo. Copulador grueso y exer- to, inclinado hacia abajo, obtuso en el ápice y en éi con un proceso dorsal curvo. nor(|uilla apical 3." dei ala ante- [187] L. NAVÁS : NF-URÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL QI rior sentada 6 peciolada. Enverg. $ 14,5-18 mm.; ç 17-2I mm Kingi Mac Lachl. — Horquilla apical '^.^ dei ala anterior peciolada. . . 3 3. ("opulador largo, exerto, dirigido algo hacia arriba, algo de- primido y côncavo en su extremo, á cuyos lados se ve un diente pardo. Cercos inferiores largos, lanceolados, agudos, encorvados hacia arriba. Cercos intermédios delgados y cortos, espiniformes, poço encorvados. Enverg. lõ mm... telifer Mac Lachl. — Copulaflor corto, no visibie en los ejemplares secos. Placa supragenital dei i inclinada casi verticalmente, profunda- mente escotada en su ápice, alargada en sus ângulos en un cuerno. Cercos intermédios muy delgados y largos, encor- vados en semicírculo. Cercos inferiores pequenos, vellosos, terminados en dos porciones, una externa convexa y otra interna concava, cuya concavidad es negruzca. Env. $ 13- 13,5, ç 17-18 mm corniger Mac Lachl. 1. Polycentropus flavomaculatus l'ict. — Burgos! (Fer- nández Duro). 2. Polycentropus Kingi Mac Lachl. — Foia, Alferce, Mon- chique, Cea (Mac Lachian). 3. Polycentropus telifer Mac Lachl. — Cintra, Villa Real (Mac Lachl an). 4. Polycentropus corniger Mac Lachl. — VlUa Real (Mac Lachlan), Fuencaliente ! (La Fuente). 3. Género CymUS Steph. Ala anterior sin la horquilla apical i.'*, la posterior con las hor- quillas 2."- y 5."* y la celdilla discai abierta. Lo de más como en el género Polycent?'opiís. I. Cyrnus insolutus Mac Lachl. (Philopotamus iirbanusWti). — Enverg. 12 mm. Antenas no festonadas. Ala anterior con pu- bescencia densa pardo-amarillenta, pêro sin salpicaduras ; celdilla 92 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^^SJ discai algo más corta que la horquilla apical 2.^, que carece de pe- cíolo ; celdilla mediana larga, cerrada más bacia el ápice dei ala que la discai. Pozuelo ! (La Fuente). 2. Cyrnus cintranus Mac Lachi. — Envcrg. S 11,5-14 m'íi-> o 14-16 mm. Antenas festonadas interiormente, pardas con anillos amarillentos. Ala anterior con pubescencia parda obscura, salpicada de puntos redondos dorados ; celdilla discai de la misma longitud que la horquilla apical 2.^, la cual suele tener un corto pecíolo ; celdilla mediana corta, cerrada algo antes que el extremo de Ia discai. Cintra, Monchique (Mac Lachlan). 4. Género EcnomUS Mac Lachl. Ala anterior con todas las horquillas apicales, la I.* muy pe- quena, la 2.^ larga y sin pecíolo, la 3,^ ancha y con pecíolo, la 4.^ ancha y sin pecíolo. Ala posterior mucho más estrecha que la an- terior y algo escotada en e! margen costal antes dei ápice. 1. Ecnomus tenellus Ramb. — Knv. á 9-^2 mm., 5 12-13 mm. Pardo ó testáceo. Antenas amarillas, con anillos estrechos pardos. Ala anterior pardusca, salpicada de pequeíios puntos ama- rillentos, que suelen dejar un espacio obscuro cstigmático. Cercos superiores dei $ largos, anchos en la base, adelgazados gradual- mente hasta el ápice, que lleva en su cara interna dientes espini- formes. Cercos inferiores cortos, ensanchados irregularmente antes dei ápice. De área muy (>xtensa, tal vez se halle en nuestra península. 2. Ecnomus deceptor Mac Lachl. — Muy parecido ai ante- rior. Cercos superiores dcl S cortos, gruesos, obtusos, encorvados hacia dentro en el extremo, cuya cara interna está provista de es- pinas negruzcas. Cercos inferiores largos, lanceolados, encorvados hacia arriba. Ponte da Morcella (Mac Lachlan). [189] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 93 lO.-^ Família -SICOfflIlDOS Espolones 2, 4, 4. Ala anterior con las horquillas apicales 2, 3, 4 y 5, la posterior con las 2, 3 y 5. Palpos de cinco artejos, el último largo y flexible. Antenas generalmente más cortas que las alas, con el artejo basilar poço más grueso que los siguicntes, más corto que la cabeza. La ç posee oviscapto distinto. CUADRO DE LOS GÉNEROS i. Tibias y tarsos intermédios de la ç no dilatados ; tercer ar- tejo de los palpos maxilares más largo que el 2.° y 4.°. Cercos superiores dei $ delgados, largos y vellosos ; ç con oviscapto triangular ó bien largo, delgado, encorvado hacia arriba i. Tinodes Lch. — Tibias y tarsos intermédios de la ç dilatados ; tercer artejo de los palpos maxilares más corto ó no más largo que los 3-° y 4" 2 2. Ala anterior obtusa ; cercos dei S complicados, ç con largo oviscapto ; color obscuro 3 — Ala anterior algo aguda, estrecha ; cercos dei $ sencillos, solo los superiores bien desarrollados ; ç con oviscapto corto y triangular ; color pálido 4. Psychomyia Latr. 3. En el ala anterior la venilla que cae debajo de la celdilla discai se enlaza con esta hacia la mitad de su borde infe- rior ; cercos superiores dei $ ensanchados hacia su base y estrechados hacia el extremo 2. Lype Mac Lachl. — Venilla que cae debajo de la celdilla discai, no enlazada con ella, sino con la horquilla 2.^ apical, estando situada ai ni- vel de la terminación de la celdilla discai ; cercos superio- res dei S largos, delgados, sobre todo hacia la base 3. Metaiype Klap. Por su pequeíiez y color generalmente uniforme, son difíciles de distinguir, á no ser por la armadura dei abdómen en el $. I. Género TinodeS Leach Antenas más cortas que la cabeza, sencillas. Palpos maxilares 7 94 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^QO] largos y fuertes, cl primer artejo muy corto, cl 2.° mucho más largo, el 3.° igual ai I.° y 2.° juntos, el 5." tanto como los 3.° y 4.°. Ala posterior pequena, con el ápice obtuso, margen anterior algo concavo en su segunda mitad y celdilla discai abicrta. Cercos superiores dei $ delgados, largos y vellosos. La ç con oviscapto triangular ó bien largo y delgado, encorvado hacia arriba. 1. Ala anterior sin pubescencia dorada, de color casi uniforme. 2 — Ala anterior con pubescencia más ó menos dorada 3 2. Antenas parduscas con anillos pálidos y apenas distintos. Ala anterior con ápice cstrecho y alargado, grisácea, con ve- nación parda muy distinta ; espacio pálido de la raiz dei sector radial muy visible. Ala posterior pálida, con irisacio- nes, con fímbrias grises, amarillentas hacia el ápice dei ala (Lám. VI, fig. 8.^). Lâmina supragenital dei $ casi cuadra- da, grisácea. Cercos superiores muy largos y delgados, sobre todo hacia la base. Oviscapto corto y triangular, bífido en el extremo y con dos apêndices divergentes. Enverg. 12,5- 18 mm Vaeneri L. — Antenas pardas ó negruzcas, c )n las suturas niás pálidas, fes- toneadas interiormente. Ala anterior ancha, redondeada en el ápice ; membrana gris con densa pubescencia pardo- obscura. Ala posterior obscura, irídea, con muy largas fím- brias. Lâmina supragenital ancha, triangular; cercos supe- riores largos y delgados, algo más gruesos hacia la base. Oviscapto nuiy largo y delgado, ligeramente encorvado. Env. 7-8,5 mm fcedella Mac Lachl. 3. Antenas amarillas en la base, anilladas en médio y pardas en el extremo. Cluerpo testáceo. Ala anterior con pubes- cencia y fímbrias doradas y venación testácea ; horquillas apicales 3.^ y 4.^ cortas y anchas, la 4.''* llega mucho más adentro. Lâmina supragenital alargada ai parecer en espina y encorvada hacia abajo. Oviscapto delgado, encorvado ha- cia arriba, amarillo. Vaw. II mm maculicornis Pict, — Antenas pardas ó ligeramente anilladas 4 [igi] L- NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 95 i. Antenas pardas, estrechamente anilladas de pálido. Ala an- terior grisácea con densa pubescencia gris-dorada; horqui- llas apicales 3.^ y 4.'* largas y estrechas. Lamina suprage- nital alargada, ancha en la base, truncada en el extremo. Oviscapto testáceo, delgado, encorvado hacia arriba. Env. 12-15 ""ii^ assimilis Mac Lachl. — Antenas pardas, cucrpo negro. Ala anterior negruzca con densa pubescencia negra, con salpicaduras doradas, espe- cialmente hacia la base, y otra semilunar discai en lo más ancho dei ala; horquillas apicales 3.^ y 4.^ cortas y anchas. Lâmina supragenital dei S ancha, obtusa en el ápice. Ovis- capto largo, ensanchado en la base, encorvado hacia arri- ba, testáceo obscuro. Enverg. 10-13,5 mm dives Pict. 1. Tinodes Vaeneri L. — Frecuente. Cintra, Almodóvar, Alemtejo (Mac Lachlan), San Fiel 1 (Tavares), Fuencaliente I (La Fuente), Chamartín !, Montserrat 1, Sarriá 1 (Ventalló), etc. 2. Tinodes foedeila Mac Lachl. — São Romão, Cea, Villa Real (Mac Lachlan), Casayo (Lucas). 3. Tinodes maCUliCOrnis Pict. - Cintra (Mac Lachlan). 4. Tinodes aSSinnilis Mac Lachl. - Cintra, Monchique, Cea, Porto (Mac Lachlan), Veruela !, Moncayo!, Manresa ! (P. Barnola). 5- Tinodes dives Pict. — Pirineos (Mac Lachlan). 2, Género Lype Mac Lachl. La venilla dei ala anterior que cae debajo de la celdilla discai se enlaza con esta en la mitad de su lado inferior. Cercos superio- res dei S ensanchados hacia su base y adelgazados hacia el extre- mo. Tibias y tarsos intermédios de la ç dilatados. i. Pubescencia negruzca, mezclada con dorado ; en el ala ante- rior densas salpicaduras doradas, una muy visible en la celdilla discai ; la venilla que cae debajo de la celdilla dis- cai se enlaza con la raiz de la horquilla 2.'' Lâmina supra- genital dei S gruesa, convexa por encima, de forma navi- 9Ó BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^9^] Ciliar vista de lado, no atenuada hacia el extremo. Enverg. 10,5 mm auripilis Mac Lachl. — Pubescencia no mezclada de dorado, ó apenas 2 2. Pubescencia de la cabeza amarilla en médio, lo demás ne- gruzco. Lamina supragenital dei $ poço dilatada en la base, gradualmente estrechada hacia el ápice en forma de diente. Env. 8-12 mm.? reducta Hag. — Pubescencia totalmente negruzca. Lâmina supragenital dei $ ensanchada en la base, subitamente estrechada en su mi- tad apical, que es cstrecha y encorvada hacia arriba. Env. 9-1 3 mm phaeopa St. 1. Lype auripilis Mac Lachl. — Monchique, Foia (Mac Lachlan). 2. Lype reducta Hag. — y\gualva (Mac Lachlan). 3- Lype phaeopa Stcph. — De toda Europa. Pirineos (Mac Lachlan). No la he visto de nuestra península. 3. Género Metalype Klap. .Semejante ai Lype. La venilla inferior á la ccldilla discai no se enlaza con rsta, sino cae más hacia fuera, en la horc|uilla apical 2.-'. Metalype frágil is Pict. — Ala anterior grisácea, con pubes- cencia clorada y fmíbrias de lo mismo. Lâmina supragenital dei c( muy ancha, convexa por encima, de; forma navicular vista de lado. (^viscapto corto, encorvado hacia arriba. Enverg. 8,5-11 mm. Albarracín ! 4. Cirnero Psychomyia Latr. Colores claros. Ala anterior algo aguda, la posterior mucho, con ângulo prominer.te ai principio de la concavidad dei margen costal, y largas fimbrias. Cercos dei ^ sencillos, solo los superiores bien (Icsarrollados, dirigidos hacia arriba. Oviscapto corto }' trian- gular. Psychomyia pusilla ]•'. - I^nverg. 8,5-11,5 mm. Cercos [193] L- NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL Q/ superiores dei $ amarillos, vistos de lado dirigidos fuertemente ba- cia arriba, sinuosos, estrechos, algo dilatados por debajo, con ápice obtuso. Toda Europa. 11.^ Família- FILOPOTÁIKIIDOS Alas ovales, con ápice elíptico ó redondeado. Ala posterior con las horquillas apicales l, 2, 3 y 5. Con estemas. Antenas de la longitud de las alas, con el artejo basilar poço más grueso y largo que los restantes. Palpos maxilares de cinco artejos, el último largo, los dos primeros cortos. Tibia intermédia de la ç no dilatada. Es- polones 2, 4, 4 ó I, 4, 4. CUADRO DE LOS GÉNEROS 1. Espolones 2, 4, 4, normales 2 — Espolones I, 4, 4, el de la tibia anterior corto, los otros lar- gos y fuertes. Estemas pequenos. Antenas mucho más cor- tas que las alas, distantes en su inserción. Ala anterior con las cinco horquillas, la l.* muy estrecha y sentada, la 2.^ con corto pecíolo y la 3.^ largamente peciolada 4. Chimarrha Lch. 2. Abdómen de la j obtuso en el ápice. Estemas prominentes, blanquizcos, brillantes. Ala anterior con las cinco horquillas apicales, la l.* estrecha, peciolada con frecuencia, la 3.^ siempre. Ala posterior más corta y ancha I. Philopotamus Lch, — Abdómen de la ç con los dos últimos segmentos alargados en largo oviscapto 3 3. Ala anterior con las cinco horquillas, la l."" muy estrecha, sentada, la 3.^ con largo pecíolo, la 5.=^ muy larga 2. Dolophilus Mac Lachl. — Ala anterior con las horquillas apicales 1,2, 3 y 5, faltando la 4.=! 3. Wormaldia Mac Lachl. I. Género PhilopotamUS Leach Espolones 2, 4, 4. Una verruga en la frente debajo de la base 98 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [l94] de cada antena ; estas fuertes, con artejos cortes. Ala anterior con las cinco horquillas apicales, la l.^ estrecha, con frecuencia pecio- lada, la 3.^* siempre, la 4.'"* á veces. Ala posterior más corta y an- cha, con celdilla discai más estrecha que en la anterior, enlazada por una venilla con el radio. 1, Antenas anilladas de pardo y amarlUo 2 — Antenas apenas anilladas, ó pardas 3 2. /Vntenas amarillas, más obscuras las articulaciones. Ala an- terior parda, toda salpicada de manchas amarillas pálidas, con la horquilla 4.^ p:^ciolada. Ala posterior grisácea, con distintas manchas amarillas ai rededor dei ápice en el mar- gen. Cercos superiores dei $ anchos y cortos, obtusos los inferiores, con artejo basilar corLo, la rami superior dei se- gundo delgada y aguzada, la interior mucho más estrecha, con una dilatación en el margen interno. Env. 21 -29 mm. variegatus Scop. var. hispânica Mac Lachl. — Antenas pardas, anilladas distintamente de amarillo. Ala an- terior parda, con manchas amarillas, la horquilla 4.^ ordi- nariamente sentada. Ala*posterior negruzca, con manchas amarillas ai rededor dei ápice en el margem. Cercos infe- riores con artejo basilar largo y estrecho, rama superior dei 2." más larga, encorvada hacia abajo en el extremo ; mirados por debajo presentan un diente negro en el mar- gen interno dd artejo basilar, línv. lS-26 mm. montanus Don. 2. Antenas negruzcas, apenas anilladas de más pálido. Ala an- terior negruzca, salpicada con numcM-osas manchas amari- llas, iguales. Ala posterior obscura, casi negra, sin manchas amnrillas apicales. Ruverg. 18-20 mm. perversus Mac T.achl. — Antenas de un color pardo obscuro unifornie. Ala anterior con pubescencia dorada abundante, con rcticulaciones y manchas negruzcas, especialmente hacia el niargen apical. Ala posterior negruzca, con venación más obscura y salpi- caduras amarillas en el borde apical, á veces confluentes y reticuladas con gris. \ín\i. 22-2J mm. amphilectus Mac í.achl. [I95] L. NAVÁS: NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL ÇQ 1. Philopotamus variegatus Scop. var. hispânica Mac Lachl. — Parece frecuente en la península y que reemplaza ai tipo, el cual tiene la horquilla apical 4^ sentada y el ala posterior sin manchas. Sierra de Gredos (Mac Lachlan), Escoriai ! (LauíTer), Moncayo !, Serra Caramullo 1 (Mus. de Lisboa), Gerez I (Tavares). 2. Philopotamus montanus Don. — Espana (Brauer), Pi- rineos y Villa Real (Mac Lachlan). San Ildefonso! (Escalera, Mus. de Madrid), Benasque I 3- Philopotamus perverSUS Mac Lachl. —Villa Real (Mac Lachlan), Gerez I (Tavares). 4- Philopotamus amphilectUS Mac Lachl. — Sierra Es- trella, Cea y Sabugueiro (Mac Lachlan). 2. Género Dolophilus Mac Lachl. Espolones 2, 4, 4. Ala anterior con las cinco horquillas apica- les, la l.^ muy estrecha, sentada, la 3.^ con largo pecíolo, la 5-^ muy larga y fuerte. Ala posterior con las horquillas L 2, 3 y 5, siendo corta la 3.^ Abdómen de la ç con los dos últimos segmen- tos dispuestos en largo oviscapto. Dolophilus COrvinUS Mac Lachl. — Enverg. II mm. Negro. Patas pardas, algo testáceas. Margen posterior dei último segmento abdominal dei $ ligeraniente escotado. Cercos superiores muy lar- gos, dilatados en la base, arqueados y aguzados hacia el extremo. Cercos inferiores cortos y anchos. ' São Romão (Mac Lachlan). 3. Género Wormaldia Mac Lachl. Espolones 2, 4, 4. Ala anterior con las horquillas apicales I, 2, 3 y 5i faltando la 4.^, y las mismas en la posterior. Largo oviscapto en la ç. I. Wormaldia occipitalis Pict. — Env. 13-16 mm. Color pardo obscuro. Antenas pardas, ligeramente aniUadas de amarillo. Ala anterior con pubescencia densa rojiza ó amarillenta ; horquilla 100 líROTKRIA : SERIE ZOOLÓGICA [^Q^J 3.^ tan larga ó más que su pecíolo. Margen posterior dei 8." se- gmento abdominal dei $ entero, ó no sensiblemente escotado. Villa Real y Salamonde ? (Aiac Lachlan), Moncayo !, Sallent!, Montseny !, San Hilário ! 2. Wormaldia mediana Mac Lachl. -- Enverg. 13-14 mm. Algo más obscura. Ilorquilla apical 3.''' tan corta ó más que su pe- cíolo. Margen posterior dei 8.° segmento abdominal dei S con una escotadura dorsal semicircular en médio. Cea, Ponte da Morcclla, \'illa Real (Mac Lachlan). 4. Género Chimarrha Lch. Espolones I, 4, 4. Antenas mucho más cortas que las alas. Ala anterior con las cinco horquillas apicales, la I.'' muy estrecha, la 2.* con corto pecíolo, la 3.^ largamente peciolada. Ala posterior con la horquilla 3.^ corta. Espolón de la tibia anterior corto, 1rsal visto por encima mu- [igg] L. NAvÁs : neurópteros de espana y portugal 103 cho más ancho, casi triangular cn su ápice, algo cstrechado en la base ; lóbulos laterales más pequenos, cubiertos por el proceso. Enverg. 29-34 •i'1'i'' occidentalis Mac Lachl. — Proceso dorsal alargado en forma de cinta 6 6. Proceso dorsal algo dilatado y truncado en el extremo, más largo que los lóbulos laterales 7 — Proceso dorsal más largo que los lóbulos laterales, estrecho y gradualmente estrechado desde la base ai ápice, el cual es truncado y no dilatado. Vainas dei copulador espinifor- mes, encorvadas hacia dentro. Env. $ 24,5-28 mm., ç 32 mm relicta Mac Lachl. 7. Segundo artejo de los cercos inferiores con una muesca ma- niíiesta. Vainas dei copulador espiniformes, encorvadas ha- cia abajo en el insecto seco, hacia fuera ó hacia arriba en el vivo. Env. $ 21-24 mm., ç 24-29 mm dorsalis Curt. — Del mismo tamaiio. Segundo artejo de los tarsos inferiores dei $ completamente entero, la muesca se indica con una ligera escotadura en el margen. Vainas dei copulador pa- recidas á las de la dorsalis, pêro fuertemente encorvadas hacia arriba en el insecto seco obtusidens Mac Lachl. 8. Proceso dorsal dei $ obtuso, algunas veces dilatado en el extremo 9 — Proceso dorsal dei $ alargado, lanceolado ; lóbulos laterales pequenos ; cercos inferiores largos, con el segundo artejo ahorquillado 12 9. Proceso dorsal corto, muy poço más largo que los lóbulos laterales. Cercos inferiores muy cortos, con el segundo ar- tejo no ahorquillado ni con muescas, el borde superior más corto que el inferior IO — Proceso superior ancho y corto. Cercos inferiores largos y ahorquillados II 10. Proceso dorsal sumamente dilatado, redondeado obtusamente en el ápice. Vainas dei copulador fuertes y subitamente di- I04 BR(/rÉRIA : SKklF. ZOOLÓGICA [200j latadas en la porción basilar, cuyo margen inferior está provisto de numerosos y fuertes dientes ó espinas. Env. 23,5-27 mm denticulata Mac Lachl. — Proceso dorsal más dilatado (casi truncado) en el ápice que en la espécie anterior. Vainas dei copulador menos ensan- chadas en la base. Manchas dei ala anterior distintamente dispuestas en bandas. Enverg. 27 mm fasciata Ilag. 11. Proceso dorsal poço más largo que los lóbulos laterales, su porción apical subtriangular, obtusa. Enverg. $ 27-28,5 mm., ç 29 mm contracta Mac Lachl. — Proceso dorsal muy corto, transversal, mucho más ancho que largo ; margen apical anchamente escotado. Ala ante- rior de color vivo, de ordinário de un color amarillo de oro uniforme, rara vez con bandas grisáceas ; la posterior también amarilla. Enverg. $ 24,5-27,5 mm., ç 27-28,5 mm. rupta Mac Lachl. 12. Proceso dorsal dei $ alargado, algo agudo, apenas dilatado en mcdio. Lóbulos laterales como la mitad de la longitud de aquél. Segundo artejo de los cercos inferiores con las dos ramas casi iguales, separadas por una escotadura semi- circular. Ala anterior dei $ grisáceo-amarilla, con manchas parduscas dispuestas en bandas y manchas de lo mismo en el ápice en el extremo de los sectores, la de la ç pardusca, sin bandas de manchas. Enverg. $ 24-30 mm., ç 27-32 mm meridionalis Ed. Pict. — Ala anterior dei Í cenicienta, reticulada de pardo ; una banda oblicua subapical cenicienta, bordeada de pardo por uno y otro lado ; proceso dorsal dei $ largo, estrecho, obtuso, no aguzado, con los bordes laterales casi paralelos ; lóbulos laterales pequenos, no dilatados, más cortos que el proceso. Segundo artejo de los cercos inf(n-iores con am- bas ramas fuertes, la superior aguda, la inferior más larga y obtusa. Env. á 22-25 nim., ç 28 mm. adjuncta Mac Lachl. 13. Negruzca. Sin proceso posterior. :\Ias obscuras, las anterio- res elípticas en el ápice, con el radio no ahorquillado, con [20l] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL I05 pubescencia amarillcnta dispuesta ea manchas ; en cl $ pe- los plumosos en el margen costal cerca de la base. l^^nverg. $ 15-17,5 mm., ç 17-19 mm tristis Pict. — Ala anterior ancha, casi semicircular en el ápice, con radio claramente ahorquillado en su extremo 14 14, Ala anterior dei $ con pelos plumosos en el borde costal cerca de la base. Sin proceso dorsal, pêro con lóbulos ex- ternos muy anchos, ovales, unidos, pardos, vellosos. Cercos inferiores muy cortos, con el extremo escotado regular- mente en su punta inferior. Enverg. $ 22-22,5 mm., ç 20,5 mm Eatoni Mac Lachl. — Margen costal dei ala anterior dei $ no plumoso ; sin pro- ceso dorsal 15 15. Lóbulos laterales dei segmento abdominal último dei $ uni- dos, en forma de dos procesos rectos, puntiagudos, anchos en la base, separados en el ápice. Env. $ 18-22 mm philopotamoides Mac Lachl. — Lóbulos externos dei 9.° segmento abdominal unidos, largos y muy salientes, en forma de trompeta, tan largos ai me- nos como el artejo basilar de los cercos inferiores. Negruz- ca. Estemas grandes y blanquizcos. Enverg. $ 13- 17 nmi., Ç 13-16 mm laevis Pict. 1. Rhyacophila lusitanica Mac Lachl. — São Romão, Villa Real (Mac Lachlan). 2. Rhyacophila torrentium Pict. — Espana? De área ex- tensa. 3- Rhyacophila OCCidentalis Mac Lachl. — Pirineos, Má- laga? (ALac Lachlan), Madrid! (Vázquez), Ortigosa I (Vicente). 4- Rhyacophila relicta Mac Lachl. — Villa Real, Pirineos, (Mac Lachlan). 5- Rhyacophila dorsaliS Curt. - 7\ndalucía (Staudinger), Callela ! (Cuní). lo6 brotéria: serie zoológica [202 J 6. Rhyacophila Obtusidens Mac Lachl. — Pirincos (Mac Lachlan). 7. Rhyacophila denticulata ^Fac Lachl. — Pirineos (Mac Lachlan). 8. Rhyacophila faSCiata TLag. — Pirineos. 9. Rhyacophila contracta Mac Lachl. — Vílla Real, Piri- neos (Mac Lachlan). 10. Rhyacophila rupta Mac Lachl. — Pirineos (^Lic Lachl.). 11. Rhyacophila meridionalis Kd. Pict. — Pirineos (i:d. Pictet). 12. Rhyacophila adjuncta Mac Lachl. — \ illa Real (Mac Lachlan). 13. Rhyacophila tristis Pict. — Cea, São Romão, Pirineos (Mac Lachlan), Panticosa ! (í^scalera, AUis. de Madrid). 14. Rhyacophila Eatoni Mac Lachl. —Pirineos (Mac Lachl.). 15- Rhyacophila philopotamoides Mac Lachl.— Pirineos (Mac Lachlan). 16. Rhyacophila laevis Pict. — Pirineos (Mac Lachlan). 2. Género GlOSSOSOma Ciut. Espolones 2, 4, 4. Con estemas. Los três últimos artejos de los palpos maxilares largos, cilíndricos. Celdilla discai grande y ancha, cerrada en ambas alas. 'Pibias intermédias de la ç muy dilatadas. Sexto segmento abdominal dei i con un l(')buIo muy grande, el 7." con un cliente, un proceso ventral largo y tlelgado. I. Glossosoma vernale Pict. — ICnverg. $ 14,5-1 S mm., ç I5)5"^9 miii. Segunda celdilla apical dei ala posterior aguda en su base, á veces con un corto jiecíolo ; la 5.-"* tiene un largo pecíolo, (\ menudo tan largo como la celdilla. Cercos superiores dei $ es- trechos ; su ííngulo interno tiene d(« pecpienos dientes, el inferior [203] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 10/ una espina encorvada hacia arriba, delgadas vn forma de arisla, pêro más ancha en la base. Ala anterior dei cj con callosidad en la base. \^alle de Arán (Mac Lachlan). 2. GlOSSOSOma Spoliatum Mac Lachl. — Env. i 12 mm., Ç 13 mm. En el ala posterior la 2.^ celdilla apical es aguda 6 lige- ramente truncada en la base, la 5.^ más larga que su pecíolo. Ala anterior dei S sin callosidad en la base. Pirineos (Mac Lachlan), Moncayo ! 3. GlosSOSOma privatum Mac Lachl. — Enverg. 14-15,5 mm. Ala posterior con la 2.^ celdilla apical aguda. Ala anterior con la misma celdilla truncada en la base ; en e\ $ sin callosidad basilar. Diente dei 7.° segmento abdominal dei $ muy prominente, triangular y agudo. Cercos superiores dei mismo con un ancho diente en su ângulo superior, seguido de otro más delgado y algo encorvado ; ângulo inferior alargado en un proceso muy largo, del- gado y curvo. Villa Real (Mac Lachlan), Moncayo I 3. Género AgapetUS Curt. Espolones 2, 4, 4 ; tibias intermédias fuertemente dilatadas en la ç. Ala anterior no erizada de pelos gruesos; pubescencia densa, aplanada. Ala posterior con la subcostal rudimentaria, el radio ex- tendido casi hasta el ápice y no confluente con la subcostal ; rama superior dei sector dei radio nula. 1. Negro. Radio simple en el ala posterior. (Jercos superiores dei S no visibles 2 — Más pálido. Radio d('l ala posterior ordinariamente ahorqui- llado en su extremo. En la anterior la horquiUa 4.^ llega más adentro que la 3.^ Cercos superiores dei S pequeiíos, pêro visibles ; los inferiores delgados. Un penacho de pelos en el segmento 7.° 3 2. Ala anterior con la celdilla discai alargada ; horquilla apical !.'"* truncada algo oblicuamente en su base; la S.*"* variable, I08 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [2O4] ora penetra más en el ala que la 4.^, ora la iguala. Cercos inferiores anchos y obtusos. Patas pardas. Env. 8-1 o mm. fuscipes Curt. — En el ala anterior la horquilla 4.^ penetra más adentro que la 3.^ Cercos inferiores gruesos, ensanchados en médio, con dos dientes hacla la mitad. Proceso ventral largo, ensan- chado en el ápice. Enverg. 7,5 mm., incertulus ]\Iac Lachl. 3. Mayor, enverg. 9-II mm. Cercos superiores largos, lineales, amarillentos. Cercos inferiores amarillos, interiormente côn- cavos, con un diente negro triangular en médio é indica- ción de otro en el extremo laniger Pict. — Menor. Cercos superiores diminutos, que sobresalen por sus pelos apicales fuera dei último segmento ; los inferiores par- dos, vistos por debajo gradualmente estrechados hasta el ápice, en el cual hay un diente grande negro, otro menudo en el margen interno delicatulus Mac Lachl. 1. AgapetuS fuscipes Curt. — Sierra Nevada! 2. AgapetUS incertulus Mac Lachl. — Agualva, Lisboa (Mac Lachlan), 3. AgapetuS laniger Pict. (A. pactus Mac Lachl.). — Ponte da Morcclla (Mac Lachlan). 4- Agapetus delicatulus ^Lic Lachl. {A. lainçcr^l^xc Lachl. nec Pict.). — Pirineos (Mac Lachlan). 4. Género CatagapetUS Mac Lachl. Venación dei ala anterior como en el género Agapetus. Ala an- terior dei $ cuhierta de pelos fuertes erizados, excepto en la por- ción apical. Ala posterior con la subcostal confluente con el radio, una pequeíia celdilla discai cerrada y horquilla apical 2.^ extcndida hasta la anastomosis. 'inibias intermédias dilatadas en la ç. Mac Lachlan cita una espécie igual ó afín ai Catagapetus ni- grans Mac Lachl. ç l'^nv. 14 mm.; verrugas de la cabeza y el tó- rax con pubescencia clorada. [205] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL lOQ 5. Género PseudagapetUS Mac Lachl. Parecido ai género Agapeius. Tíbias y tarsos intermédios poço ó nada dilatados en la ç. Ala posterior con la subcostal confundida ó confluente con la costal en una porción de su longitud ; radio corto, confluente con la subcostal ; sector con la rama anterior. 1. PseudagapetUS insons Mac Lachl. — Enverg. $ 11-13 mm., ç 9-1 1 mm. Casi negro, libias posteriores dei $ con densas pestaíias amarillentas. Ala anterior grisácea con fuertes irisaciones verdes, azules y purpúreas ; celdilla discai corta y muy ancha ; hor- quilla apical 3.* doble larga que la 4.^ y más internada. Cercos su- periores dei $ prominentes, pardos, los inferiores grandes, ovales oblongos, encorvados hacia arriba, con el margen interno provisto de numerosos dientecitos. Proceso dei 6.° segmento ventral ancho, algo más largo que ancho, el dei J ° con un pincel de pelos recios. Pirineos en la vertiente francesa (Mac Lachlan). 2. PseudagapetUS diverSUS Mac Lachl. — Muy parecido ai anterior, algo menor. Pubescencia de cabeza y tórax, así como dei ala anterior dorada ó dorada pardusca ; membrana de la misma con ligeras irisaciones. Tibias y tarsos intermédios de la ç algo di- latados. Cercos superiores dei $ más estrechos y largos, menos triangulares ; extremo de los inferiores menos obtuso. Proceso dei segmento ventral 6.° más ancho, casi semicircular en su ápice visto por debajo. Pincel dei 7.° menos indicado. Cea, ViUa Real (Mac Lachlan). 6. Género PtilOCOlepUS Kol. Espolones I, 3, 4. Tibias y tarsos intermédios no dilatados en la ç. Ala anterior erizada de pelos gruesos ; la horquilla apical l.'' no llega á Ia celdilla discai, con largo pedúnculo; las 2, 3 y 4 muy largas, I. Ptilocolepus granulatus Pict. — Env. 8-9 V2 •^^"^- ^^^' totalmente negro ; mota blanquizca transparente en el tiridio y ar- quillo muy visibles. Espolones, horquilla de la vaina dcl copulador dei $ y oviscapto de la ç amarillos. De buena parte de Europa y de los Pirineos franceses. lio BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [ZOÔ] 2. PtilOCOlepUS extenSUS Mac Lachl. — Parecido ai ante- rior. Alota blanquizca dei tiridio y arquillo, especialmente la pri- mera, más extensa y visible. Vaina dei copulador muy larga, es- trecha, pêro ensanchada gradualmente en el extremo inferior, no ahorquillada vista de lado. Coimbra, Cea, Monchique (Mac Lachlan). 13/' Família- HIDROPTILIOOS Pequenitos, parecidos á microlepidópteros. Antenas fuertes, no más largas que las alas, con el primer artejo poço más largo y grueso que los restantes, que son moniliformes. Palpos de cinco artejos, muy vellosos. Cabeza con verrugas prominentes erizadas de pelos. Con ó sin estemas. Alas cortas lanceoladas, con largas fím- brias. Patas anteriores ordinariamente sin cspolones, las posteriores con largas pestafias. F^stuche de la larva libre, membranoso, semc- jante á una semilla. CUADRO DE LOS GÉNEROS i, Espolones i, 2, 4. Con estemas. Alas alargadas, pêro apenas agudas en el ápice 4. Stactobia Mac Lachl. — Sin espolones en la tibia anterior 2 2. Espolones O, 3, 4 3 — Espolones O, 2, 4. Alas apenas acuminadas. Cabeza con ló- bulos elevados posteriormente 2. Hydroptila Dalm. 3. Con estemas bien distintos 4 — Sin estemas. Alas acuminadas 5. Orthotrichia VAn. 4. V^^enación bastante completa i. Allotrichia Mac Lachl. — Venación menos completa 5 5. y\las apenas acuminadas 3. Ithytrichia P^tn. — Alas muy acuminadas 6. Oxyethira h^tn. í. Ciánero Allotrichia Mac Lachl. Iv^ípoldiics o, 3, 4. Con estemas. ( )j()S pubescentes. \ enación bastante C(>mj)lela ; en el ala anterior existen las horcpiillas I, 2, 3, [207J L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL I I I en Ia posterior las 2, 3 y 4. El margen anterior de la misma pre- senta una porción elevada seguida de una escotadura. Allotrichia pallicornis Eaton. — Enverg. 9,5 mm. Antenas de un amarillo pálido, como los palpos y las patas. Ala anterior parda con reflejos purpúreos, salpicada de 25-30 manchitas ama- rillas, dos ó três de las cuales, situadas en el margen costal, son mayores. Cintra, Villa Real (Mac Lachlan). 2. Género Hydroptila Dalm. Espolones O, 2, 4. Sin estemas. Verrugas posteriores de la ca- beza alargadas en dos enormes lóbulos elevados. Ala anterior lan- ceolada, subaguda, con las horquillas 2.^ y 3.* Ala posterior seme- jante, con el margen costal elevado cerca de la base, seguido de una ligera escotadura. Hydroptila sparsa Curt. — Env. $ 5,7 mm., ç 6-7,7 mm. Antenas de unos 32 artejos en el $. Pubescencia de la cabeza y tórax satinada. Palpos amarillentos. Ala anterior negruzca, con manchas blanquizcas, más visibles en la ç. Cintra (Mac Lachlan), Pozuelo ! (La Fuente). 3. Género IthytHchia Eaton Espolones O, 3, 4. Con estemas. Protórax corto, en forma de anillo. Alas poço aguzadas, con venación como en el género Hy- droptila. Ithytrichia lamellaris Pict. — Enverg. 7-7,5 mm. Antenas de unos 25 artejos en el $, 22 en la ç, de un amarillo muy pálido. Ala anterior negruzca, con manchas amarillentas. ç con corto ovis- capto y un diente en el segmento ventral antepenúltimo. Pirineos ? (Mac Lachlan). 4. Género Stactobia Mac Lachl. Espolones l, 2, 4. Con estemas, solo visibles quitada la pubes- cencia. Alas alargadas, apenas agudas en el ápice, la posterior más bien obtusa, estrecha. I I 2 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [208j 1. Stactobia fuscicornis Schn. — Enverg. 3,7-4 mm. Muy negra, con patas obscuras. Antenas delgadas, de unos 19 artejos en el S, menos en la ç. Ala anterior con manchas plateadas. Cer- cos inferiores pequenos, encorvados hacia arriba, ocultos en los pelos. Cea, Oporto, Villa Real (Mac Lachlan). 2. Stactobia eatoniella ^lac Lachl. — Muy parecida á Ia anterior. .Vntenas de 19-20 artejos en el S, 18 en la ç. Ala ante- rior con manchas brillantes de un blanco de crema. Cercos inferio- res dei S negruzcos, subcilíndricos, encorvados hacia abajo. Pirineos (Mac Lachlan). 5. Género Orthotrichia Eat. Kspolones O, 3, 4. Sin estemas. Antenas cilíndricas, de artejos apenas moniliformes, más largos que anchos, el basilar apenas mayor que los siguientes. .Via anterior muy lanceolada, el ápice acuminado y alargado, con las horquillas l, 2, 3. ^Vla posterior es- trecha, con el margen costal dilatado cerca de la base y luego es- cotado ligeramente ; fímbrias dei margen interno doblemente más largas que la anchura dei ala. Orthotrichia angUStelIa Mac Lachl. — Enverg. 6-8 mm., la ç algo mayor. Antenas de 39 artejos en el S, 31 en la ^, par- duscas ó amarillentas, ó con trcs anchos anillos pardos. Ala ante- rior negruzca, con manchas amarillentas brillantes. ç con oviscapto corto subtriangular y un diente cn el segmento antepenúltimo ventral. Cintra, Ponte da Morcella (Mac Lachlan). 6. Género Oxyethira l^^tn. Espolones O, 3, 4. Con estemas. Antenas fuertes, con artejos á manera de copa. Patas posteriores con fímbrias en ambos lados, más largas en el externo. Ala anterior muy larga y cstrecha, el ápice muy acuminado. y\la posterior igualmente estrecha y acumi- nada, arqueada en el margen costal cerca de la base, con las fím- brias dei margen interno três ó cuatro veces más largas que la an- chura dei ala. [2O9J L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL II3 Oxyethira unidentata Mac Lachi. — Env. 7-7,5 mm. Ala anterior parda con manchas blanquecinas, la posterior grisácea con fímbrias más pálidas. Copulador largo, delgado, con un diente agudo ai lado izquierdo (visto por debajo) antes dei ápice ; cercos inferio- res subobtusos y encorvados hacia arriba. Silves (Mac Lachlan). ADICIONES Y CORRECCIONES Vol. V, pág. 156 [14]. La íig. IO, hecha sin veria el autor de la descripción, es muy defectuosa y no debe tenerse en cuenta. Vol. V, pág. 178 [36]. Sympetrum vulgatum L. Las citas de esta espécie deben referirse probablemente á la espécie 5". strio- latum Ch. ; la primera no me consta que hasta el presente se haya encontrado en la península ibérica. Vol. VI, pág. 58 [S8]. Ischnura pumilio Charp. Anádase: Orihuela 1 (Andréu). Vol. VI, pág. 97 [97]. Myrmeleon arenarius Nav. — Lisboa! (Silvano). Vol. VI, pág. 97 [97]. Myrmeleon Sticticus Nav. Anádase: Orihuela! (Andréu), Sarriá 1 (H. Boldú S. J.). Vol. VI, pág. 97 [97]. Myrmeleon notatus Ramb. Orihuela! (Andréu). Es la primera vez que lo veo de Espana. índice sistemático ui PRIMER SUBORDEN — ADELÓPTEROS 1.^ SECCIÓN - TISANUROS 1.^ Familia. Campódidos Caiiipodca staphylinus Westvv. fragilis Mein. 2."^ Fam. Japígidos Japyx solifugus Hal. S,"» Fam. Lepísmidos Lepisma saccharina L. ebúrnea Nav. argêntea Nav. áurea Duf. Cteuolepisma ciliata Duf. lineata F. Tavaresi Nav. 4.' Fam. Maquílidos 31acliilis eremita Nav. cylindrica Geofir. polypoda L. torquata Nav. constricta Nav. 2.^' SECCIÓN - COLÉMBOLOS 1." Fam, Acorútidos Noaaiira muscorum Templ. Aphoriira fimctaria L. Achorutes armatus Nic. 2.^ Fam. Entomóbridos Isotoina palustris Múll. var. aquatilis Múll. Orchesella cincta L. var. vaga L. villosa Geoffr. Entomobrya nivalis L. var. pallida Scháff. var. maculata Schãff. var. immaculata Schâff. var. torquata Nav. var. fasciata Nav. Nicoleti Lubb. lanuginosa Nic. multifasciata Tullb. albocincta Templ. pulchella Ridl. Sira elongata Nic. platani Nic. Lepidocyrtus curvicoUis Bourl. Tomocerus plumlieus L. 3.'^ Fam. Esmintúridos Sininthurus viridis L. 2.° SUBORDEN — NEURÓPTEROS PROPIAMENTE «ICHOS Ó LIÓPTEROS ' SECCIÓN - ODONATOS 1,' Fam. Libelúlidos LibcUiila depressa L. Leptotniiii (piadrimaculatum L. fulvum Múll. Orthetrum nitidinerve Sei. caerulescens Fab. Orthetrum brunneum Fonsc. chrysostigma Burm. cancellatum L. Crocothemis erythrasa Brull. PHeiídoinacroinia tórrida Kirby. Syiiipetriiiii pedemontanum AU. flaveolum L. var. lutcola Sei. (i) Se han omitido cn este índice las formas cuya existência es dudosa en niiestra pe- nínsula. [211] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 115 Synipetrum Fonscolnmbei Sei. depressiusculum Sei. sanguineum Múll. meridionale Sei. striolatum Charp. Selysiothciuis nigra Van der L. Oxyastra Curtisi Dale. 2.^ Fam. Ésnidos Yanderia tetraphylla V. d. L. Boyeria Irene Fonsc. Jlschua cyanea Múll. juncea L. afíinis V. d. L. mixta Latr. isosceles Múll. Auax imperator Lch. Parthenope Sei. Cyrtosoiiia ephippigerum Burm. Cordulegaster annulata Latr. var. immaculifrons Sei. (roínphiis simillimus Sei. pulchellus Sei. Graslini Ramb. Onychogoniphus Genei Sei. uncatus Charp. forcipatus L. 3.^ Fam. Agriónidos Calopteryx h:«morrhoidalis. splendens Harr. var. xanthos- toma Charp. virgo L. var. meridionalis Sei. Lestes macrostigma Eversm. viridis V. d. L. Dryas Kirby. virens Charp. barbara F. Syinpecma fusca V. d. L. Platycneiiiis latipes Rb. pennipes Pall. acutipennls Sei. Pyriiiosoina nymphula Sulz. tenellum Vill. Erythromma Najas Hans. viridulum Charp. AgTÍon puella L. pulchellum V. d. L. caerulescens Fonsc. scitulum Rb. mercuriale Charp. Cerciou Lindeni Sei. var. exilis Nav. Enallagina cyathigerum Charp. Isclmnra elegans Charp. Graellsi Rb. pumilio Charp. var. aurantiaca Rb. 2." SECCIÓN -- OXINATOS 1.^ Fam. Efemérides Oligoneiiria rhenana Pict. Polymitarcys virgo Oliv. Ephemera vulgata L. danica Múll. lineata Etn. glaucops Pict. Potainauthiis luteus L. Choroterpes Picteti Etn. Tliranlus bellus Etn. Habrophlebia fusca Curt. nervulosa Etn. Calliarcys humilis Etn. Epliemerella ignita Poda. Siphlurus flavidus Pict. Epcorus silvícola E. Pict. Ecdyurus lateralis Curt. fluminum Pict. venosus Pict. forcipula Kollar. Rliitlirogena aurantiaca Burm. ferruginea Nav. Heptagenia sulphurea Múll. Baetis Bocagei Etn. binoculatus L. pumilus Burm. Centroptihim luteolum Múll. Cseuis lacteella Etn. halterata F. harrisella Curt. Cloeon dipterum L. ii6 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [212] Cloeon símile Etn. concinnum Etn. rufulum Múll. 2." Fam. Périidos Períodes intricata Pict. rectângula Pict. Isogenus sp. Perla flaviventris Hoffm. abdominalis Burm. selysi Pict. marginata Panz. cephalotes Curt. Isoperla grammatica Scop. affinis Pict. Chloroperla apicalis Newm. torrentium Pict. Burmeisteri Pict. Capuia nigra Pict. Ta3uiopteryx Braueri Klap. Kcmpnyi Klap. Risi Mort. armata Klap. Nephelopteryx nebulosa L. Neiniira Meyeri Pict. variegata Oliv. fulviceps Klap. lacustris E. Pict. Bolivari Klap. lateralis Pict. humeralis Pict. Lcuctra gcniculata Stejih. cylindrica De Geer. Braueri Kempny. cingulata Kempny. 3.'^ Fam. Ascaiáfidos Ascalaphiis longicornis L. ictericus Charp. hispanicus Rb. coccajus W. V. Cunii Sei. baíticus Rb. BiibopsÍH agrioidcs Rb. Tli<'l(>i>rooi<>i>lijUa australis V 4." Fam. Mirmeleónidos Gyinnocneinia variegata Schn. MegistopiiS flavicornis Rossi. 3Iyrmeleoii inconspicuus Rb. distinguendus Rb. formicarius L. arenarius Nav. ocreatus Nav. nemausiensis Borkh. distichus Nav. sticticus Nav. notatus Rb. nostras Fourcr. FonnicaleotetragrammicusPall. annulatus Klug. Creagris plumbeus Oliv. V-nigrum Rb. Macroneimirus appendiculatus. Myrniecíelunis trigrammus Fali. Acauthaclisis occitanica Vill. baitica Rb. Palpares libelluloides L. hispanas Hag. 5,* Fam. Crisópidos Nothochrysa fulviceps Steph. itálica Rossi. stigmatica Ramb. Chrysopa vulgaris Schn. var. microcephala Brau. var. radialis Nav. var. requata Nav. var. cárnea Steph. var. rubricata Nav. var. Barnolai Nav. vittata Wesm. guadarramcnsis Ed. Pict. tenella Schn. viridana Schn. marginalis Nav. nigricostata Brau. var. marginata Nav. inornata Nav. lutcola Nav. Hneolata Mac Laclil. Havifrons Brau. [213] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL ii: var. nigropunctata Ed. Pict. var. riparia Ed. Pict. var. Meyeri Ed. Pict. var. geniculata Ed. Pict. cosmeta Nav. mariana Nav. var. chlorocephiala Nav. vai", stictocera Nav. ventralis Curt. var. pullata N. prasina Burm. var. Zelleri Schn. var. adspersa Wesm. var. punctigera Sei. var. striata Nav. var. didyma Nav. var. Picteti Mac Lachl. var. obsoleta Nav. var. degradata Nav. var. modesta Nav. subcubitalis Nav. var. sordidata Nav. septempunctata Wesm. var. pallens Ramb. formosa Brau. var. atomaria Nav, Nierembergi Nav. perla L. dorsalis Burm. granatensis Ed. Pict. ibérica Nav. var. asticta Nav. venosa Ramb. Genei Ramb. 6.* Fam. Hemeróbidos Sisyra Dalii Mac Lachl. Microinus variegatus F. aphidivorus Schrh. Hemerobius hsematicus Nav. micans Oliv. stigma Steph. marginatus Steph. Boríomyia subnebulosa Steph. Megaloinus tortricoides Rb. pyraloides Rb. 9 Megaloiniis tineoidos RI). Symphorobiiis tenelliis Nav. venustus Nav. elegans Steph. gratiosus Nav. conspersus Nav. venosus Nav. 7.'' Fam. Diláridos Dilar nevadensis Ramb. dissimilis Nav. pictus Nav. •meridionalis Hag. saldubensis Nav. pumilus Nav. 8.* Fam. Osmílidos Osmylus maculatus F. 9.-^ Fam. Coni opte rígidos Conwentzia psociformis Curt. Coniopteryx tineiformis Curt. Semidalis aleurodiformis Steph. 10.^ Fam. Siálidos Sialis lutaria L. fuliginosa Pict. 11.^ Fam. Rafídidos Raphidia xanthostigma Schum. cognata Rb. maculicollis Steph. bsetica Rb. Inocellia Mac Lachlani Albarda. 12.^ Fam. Mantíspidos Mantispa styriaca Poda. perla L. var. ictérica Ed. Pict. IS."* Fam. Sócidos Psocus nebulosus Steph. 6-punctatus L. 4-maculatus Latr. hilaris Nav. bipunctatus L. Amphigerontia variegata F. bifasciata F. Myopsocus Eatoni Mac Lachl. Stenopsocus Lachlani Kolbe. immaculatus Steph. Ii8 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [214] (Jrai)hoi)SOcns cruciatus L. Pterodela pedicularia L. quercus Kolbe. Caecilins fuscopterus Latr. tlavidus Steph. Trichopsocxis hirtellus Mc Lacl. 3Iesopsocus unipunctatus Múll. Actenotarsus hispanicus End. ElipsocHS hyalinus Steph. Philotarsiis tiaviceps Steph. Peripsocus phsopterus Steph. Atropos inquilina Heyd. Troctes divinatorius Múll. 14.^ Fam, Termítidos Calotermes rtavicollis F. Termes lucifugus Rossi. 15.'' Fam. Embidos Eiiibia Solicri Rb. duplex Nav. cephalotes Nav. Silvanoi Nav. 16.^ Fam. Nemoptéridos Nemoptera bipennis lUig. losandreva Sazi Nav. 17.' Fam. Panórpidos líittacus itálicas Múll. Panorpa meridionalis Rb. var. íenestrata Nav. communis L. var. vulgaris Imhoff. germânica L. TERCER SIBORDEN - TRICOPTEROS 1.^ SECCIÓN — INEQUIPALPOS l.-^ Fam. Frigánidos Pliryg^anoa t,n-andis L. Nattereri Brau. varia F. Agrypnia pafjetana Curt. 2.'"' Fam. Limnofílidos (iraniiiiotaiiliiis atumarius F. Liiuuophilus vittatus F. submaculatus Rb. sparsus Cui-t. affinis Curt. hirsutus Pict. bipunctatus Curt. aurícula Curt. marmoratus Curt. rhombicus L, Stenopliylax latipennis Curt. spinifer Mac Lachl. mucronatus Mac Lachl. mitis Mac Lachl. • Mcsophylax adspersus Rb. HalcHiis radiatus Curt. Mortoni Nav. ruliricollis Pict. Micropterua sequax Mac Lachl. fissa Mac Lachl. Catadice Bolivari Mac Lachl. estrellensis Mac Lachl. Eclisopteryx çjuttulata Pict. 3.^ Fam. Sericostómidos Sericostoina Selysi Ed. Pictet. l)yrenaicum Ed. Pictet. baiticum Ed. Pictet. vittatum Rb. Schizopclex festiva Rb. var. Granja; Ed. Pictet. furei fera Mac Lachl. Notidobia melanoptera Stein. Silo Graellsi Ed. Pict. Hclicopsyche lusitanica M. Lac. Micraseina mcestum Hag. Lepidostoina fimbriatum E. Pict. Lasiooepliala l)asalis KdI. Oliiroplectruiii maculatum Fcr. 2.''' SECCIÓN - EQUIPALPOS 4." Fam. Molánidos 5.' Fam. Odontocéridos Odonloccnini ali)ic()rne Scop. 6.' Fam. Leptocéridos [215] L. NAVAS : NEUROPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 119 Beraea dirá Mac Lachl. puUata Curt. Maurus Curt. Leptoeerus alboguttatus Hag. inaifiualis Mac Lachl. Zapateri Nav. Braiieri Ed. Pict. cinereus Curt. cuneorum Mac Lachl. Mystacides azurea L. nigra L. Triaenodes ochreella Mac Lachl. c(jnspersa Ramb. Erotesis melanella Mac Lachl. Adicella reducta Mac Lachl. meridionalis Mort. (Ecetis testacea Curt. Setodes argentipunctella Mac L. lusitanica Mac Lachl. 1.^ Fam. Calamocéridos Calamoceras marsupus Brau. Volxemi Mac Lachl. 8.^ Fam. Hidropsíquidos Hydropsyche tibialis Mac Lachl. lépida Pict. instabilis Curt. exocellata Duf. pellucidula Curt. lobata Mac Lachl. guttata Pict. Diplectrona felix Mac Lachl. 9."^ Fam. Policentrópidos Plectrocuomia geniculata M' L'. inflata Mac Lachl. Isetabilis Mac Lachl. Polycentropus fiavomaculatus. Kingi Mac Lachl. telifer Mac Lachl. corniger Mac Lachl. Cyrnus insolutus Mac Lachl. cintranus Mac Lachl. Ecuoiiius deceptor Mac Lachl. 10.=* Fam. Psicomíidos Tinodes Vaíneri L. Tinodes foedella L. maculicornis Pict. assimilis Mac Lachl. dives Pict. Lype auripilis Mac Lachl. reducta Hag. phaeopa Steph. Metalype fragilis Pict. Psycoiuyia pusilla F. \\.^ Fam. Filopotámidos Philopotamus variegatus Sc. var. hispânica Mac Lachl. montanus Don. perversus Mac Lachl. amphilectus Mac Lachl. Dolophilus corvinus Mac Lachl. Worinaldia occipitalis Pict. mediana Mac Lachl. Chimarrha marginata L. 12.^ Fam. Riacofílidos Rhyacophila lusitanica Mac Lcl. occidentalis Mac Lachl. relicta Mac Lachl. dorsalis Curt. obtusidens Mac Lachl. denticulata Mac Lachl. fasciata Mac Lachl. contracta Mae Lachl. rupta Mac Lachl. meridionalis Ed. Pict. adjuncta Mac Lachl. tristis Pict. Eatoni Mac Lachl. philopotamoides Mac Lachl. laevis Mac Lachl. Cílossosoma vernale Pict. spoliatum Mac Lachl. privatum Mac Lachl. Agapetus fuscipes Pict. incertulus Mac Lachl. laniger Pict. delicatulus Mac Lachl. Catagapetus nigrans Mac Lachl. Psendagapetns insons Mac Lcl. I20 BROTERIA : SERIE ZOOLÓGICA [21 6] Pseudagapetiis diversus M' L'. Ptilocolepus extensas M' L'. 13.^ Fam. Hidroptílidos AUotrichia pallicornis Etn. Hydroptila spaisa Curt. Ithjtriohia lamellaris Pict. Stactobia fuscicornis Schn. eatoniella Mac Lachl. Orthotrichia an<íustella Mac Lcl. Oxvethira unidentata Mac Lachl. RESUMEM Subórdenes Secciones Familias Géneros Espécies Variedades Adelópteros . Tisanuros Colémbolos 4 3 5 IO 15 17 0 7 2 7 15 3 - / Liopteros Odonatos Oxinatos 3 17 26 78 62 183 5 -7 1 2 20 104 -45 32 Tncopteros ' Inequipalpos Equipalpos 3 9 19 34 41 90 I I \ 2 12 53 131 - :' 3 6 39 172 408 41 Compárensc estas cifras con las que da Eduardo Pictet (Synopsis des Névroptères d'Espagne, Paris, 1865), cuyo total asciende á 142 espécies y se verá el notable progreso que ha realizado el estúdio de los Neurópte- ros en nuestra pátria eii el espacio de médio siglo. Sin embargo, teniendo en cuenta lo muy desconocidos que nos son todavia algunos grupos (Efé- méridos, Hemcróbidos, Sócidos, Coniopterígidos, todos los Cok^mbolos y Tisanuros, las más de las familias de los Tricópteros), es fácil deducir que el número alcanzado es todavia muy inferior á la realidad, y aun, á mi jui- cio, á la mitad de ella; jior lo cual queda ancho campo á la investigación de muchos entomólogos. ÍNDICE ALFABÉTICO ÍÍOTA. — Los nombres de sinónimos se ponen en letra cursiva, los de géneros en caracteres ejipeíaeos, los de famílias en iior>nna.iiclo y los de grupos superiores en mayúsculas diversas. Los números romanos indi- can el volumen de la Bro teria, los otros las páginas de la Separata, abdominalis (Perla). ... vi. 8o, 8i abdominalis (Chrysopa) . . vii. 112 Aeanthaelisis vi. 92, 99 Aehoputes v. 20 Aconitiílos v. 19 Aetenotarsus vii. 136, 141 acutipennis vi. 51 ADELÓPTEROS v. 7 Adieella vii. 174, 179 adjuncta vii. 200, 202 adspersa (var.) vii. 112, 113 adspersus vii. 163 aenea v. 36 aequata (var.) vii. 109 .ffisehna v. 38, 41 affinis (^schna) v. 40 affinis (Isoperla) vi. 82 affinis (Limn.) vii. 160, 161 AFORURINOS v. 19 Agapetus vn. 197, 203 agrioides vi. 91 Agrion VI. 48, 53 -A-íçr-ióniclos. . , . v. 28. vi. 46 AGRIONINOS VI. 46 Agpypnia vn. 157 albifrons v. 33 albistylum v. 32 albocincta v. 23 alboguttatus vii. 176, 177 aleurodiformis vii. 129 Allotriehia vn. 206 Amphigepontia . vn, 135, 138, 139 amphilectus vii. 194, 195 Anabolia vn. 158. 161, 162 Anax V. 38, 41 angustella vii. 208 10 Anisópteros. vi. 59 annulata vi. 43 annulatus vi. 98 anmdiseta v. 13 Anupida v. 20 Apatania vn. 157, 167 aphidivorus vii. 117 Aphopupa V. 20 apicalis VI. 82, 83 appendiculatus vi. 99 aquatilis (var.) v. 22 arcuata vi. 84 arenarius vi. 95, 97 argêntea v. 12, 13 argentipunctella vn. 180 armatus v. 20 .A.Noa.láiiâos .... VI. 59, 88 Asealaphus vi. 89 assimilis vn. 191 asticta (var.) vn. 114 ater rima vn. 175 aterrimus vn. 176 atomaria (var.) vn. 114 atomarius vn. 159 atra vn. 178 ATROPINOS VII. 136 Atpopos VII. 137, 142 aui'antiaca (var.) vi. 57, 58 aurantiaca vi. 71 áurea v. 12, 13 aurícula vn. 161 auripilis VII. 192 australis vi. 91 azurea vn. 178 baetica (Acanth.) vi. 100 122 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [218] baetica (Perla) vi. 8i baetica (^Raph.) vii. 132 baeticum vii. 169 baeticus vi. 90, 91 Bsetis VI. 65, 72 barbara vi. 50 barbarus vi. 90 barcinonensis vi. 81 Barnolai (var.) vii. iio basalis vii. 172 bellus VI. 68 Bersea vii. 173, 175 bidentata vi. 43 bifasciata vii. 138 bimaculata v. 37 binoculatus vi. 73 bipennis vii. 148 bipunctatus (Psocus) .... vii. 138 bipunctatus (Limn.) . . vii. 160, 161 bisignatus vi. 94 Bittacus VII. 149 Bocagei vi. 73 Bolivari (Nemura') ..... vi. 86, 87 Bolivari (Cat.) vii. 165 Boriomyia vii. 116, 120 Boyeria v. 38, 39 Bpaehytron v. 38, 39 Bra(juiíst()mi()s vi. 59 Braueri (Taeniopterix) .... vi. 84 Braueri (Leuctra) vi. 88 Braueri (Lcpt.) vii. 177 l)runnea vi. 71 brunneum v. 31, 32 Bubopsis VI. 89, 91 Burnicistt-ri vi. 83 Cseeilius vii. 136, 140 Ccenis VI. 65, 73 cícrulcscens (Ort.) v. 32 ccnilesccns (Agrion) ... vi. 54. 55 Calamoceras vii. 181 C 'stlaiiíiocíii^iíloss». vil. 155, 181 Calliarcys vi. 64, 68 CALOPTERIGINOS vi. 46 Calopteryx vi. 46. 48 Calotermes vii. 143 Campodea v. 8, 9 Campódidos v. 9 cancellatum v. 32 Capnia vi. 77, 83 CAPNINOS VI. 77 cárnea (var.) vii. 109 Catadice vu. 158, 165 Catagapetus vu. 197, 204 CECILINOS vil. 135 Centroptilum vi. 65, 73 cephalotes (Perla) vi. 81 cephalotes (Embia) . . vii. 145, 146 Cereion vi. 48, 55 Chitnarpha vu. 193, 196 clilorella vi. 82 chlorocephala (_var.) vii. 112 Chlopoperld vi. 78, 82 Chlorot8Pp3s VI. 62, 65 Chpysopa vii. 103 Ckrysops vu 127 chrysostigma v. 31, 32 ciliata V. 13 cincta ' . . . V. 22 cinereus vii. 177 cingulata vi. 88 cintranus vii. 18S clathrata vu. iio Cloeon VI. 65, 74 CLOEONINOS VI 63 coccajus VI. 89, 90 cognata (Raph.) vii. 131, 132 cognata (Raph vii. 132 COLl^:]>X BOLOS . V. 8, 17 communis vii, 150 concentricus vii, 163 concinnum vi. 75 ( '4Hii»>l*t«»i-ií>:í*l<>s . . vil. 127 CONIOPTERIGINOS vu. 128 Coniopteryx vu. 128, 129 conspersa vii. 179 conspersus vii. 120, 122 constricta v. 16, 17 [219] L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 123 contracta vii. 200, 202 Conwentzia vii. 127 CONWENTZINOS vii. 127 Copecinatos vi. 58. vii. 133 Copdulegaster v. 38, 42 Cordulia v. 30, 36 CORDULINOS V. 29 corniger vii. 187 corvinus vii. 195 CorynotPhyx v. 21 cosmeta vii. 106, 112 Creagris vi. 93, 98 C'l"ÍS^Ól>Ííl<>ís . . . VI. 60. VII. lOI Cpocothemis v. 29, 32 cruciatus vii. 136 Ctenolepisma v. n, 13 cuneorum vii. 177, 178 Cunii VI. 90 Curtisi V. 36 curtisiana vii. 129 curvicollis V. 24 cyanea v. 40, 41 cyathigerum vi. 57 cylindrica (Mach.) v. 16 cylindrica (Leuctra) .... vi. 87, 88 Cyrnus vn. 185, 187, 188 Cyrtosoma v. 38, 42 Dalii VII. 1 16 danica vi. 66, 67 Dasysfoma vii. 171 deceptor vii. 188 degradata (var.) vii. 113 delicatubus . . vii. 204 denticulata vii. 200, 202 depressa . . v. 30 depressiusculum v. 35 Dyciyopteryx vi. 79 didyma (var.) vii. 131 Dilar VII. 124 OiláiMílo.** .... VI. 60. VII. 124 Dipleetrona vn. 184 dipterum vi. 74, 7^ dirá VII. 175 discolor VII. 166 dissimilis VII. 12^, 126 distichus VI. 96, 97 disticta (var.) vii. 113 distinguendus vi. 94, 96 diversus víi.~20!; dives VII. 191 divinatorius vii. 143 Dolophilos VII. 193, 195 domestica v, 15 dorsalis (Chrys.) .... vii. 108, 114 dorsalis (Rhyac.) . . . . vii. 199, 201 DPUSUS VII. 159, 166 Dryas vi. 49, 50 dúbia V. 33 duplex VII. 145. 146 Ea';oni (Myops.) vii. 139 Eatoni (Rhyac.) . . . vii. 201, 202 eatoniella vii. 208 el)urnea . . v. 12 ECD5URIN0S vi. 63 Eedyupus vi. 64, 70 Eelisopteryx vn. 159, 166 Eenomus vu. 185 l^^fomériílos . .... VI. 59, 62 EFEMERINOS vi. 63 Efemerópteros vi. 68 elegans (Ischnura) vi. 57, 58 elegans (Sympher.) . . vn. 121, 122 Elipsoeus VII. 136, 141, 142 elongata v. 24 Embia vn. 144, 145, 146 Embidiodes . vi. 58 Embidos vi. 59, 61. vn. 144 Enallagma vi. 47, 56 Enoieyla vn. 151, 157 Entomobpya v. 21, 24 l^iliitoiííólíriílosí. . . V. 19, 21 ENTOMOBRINOS v. 21 Epeopus VI. 64, 69 Ephemera vi. 63 Ephemepella vi, 64, 69 ephipi)igerum v. 42 124 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [220] Epitheea v. 30, 37 KQUIFALPOS . . VII. 154 eremita v. 16 Erotesis VII. 174, 179 erythrsea v. 33 Erythromma vi. 52 ICígiiniutiii*ic1os ... V. 19, 24 l-i^siii^os V. 28, 37 ESNINOS V. 37 estrellensis vii. 165 europieus vi. 98 exilis (var.) vi. 56 exocellata vii. 183, 194 extensus vii. 206 fasciata vii. 200, 202 fasciata (var.) v. 23 felix VII. 184 fenestrata (var.) vii. 150 ferruginea (Rhithr.) vi. 72 femigiiiea vii. 179 festiva VII. 170 ITilopolsimiclos VII. 155, 193 fimbriatum vii. 172 fimetaria v. 20 fissa VII. 165 flava VII. 1 10 flaveolum v. 34, 35 flaviceps vii. 142 flavicollis VII. 143 flavicornis vi. 94 flavidus (Siphl.) vi. 69 flavidus (CíCc.) VII. 140 flavifrons vii. 105, i 1 i flavipes (G.) vi. 44, 45 flavipes (T.) vii. 144 flaviventris vi. 80, 81 Havomaculata v. 37 flavomaculatus vii. 186, 187 flai>7ís VI. 99 Hiiminuin vi. 70, 71 fccdelia VII. 190, 191 Fonscolomhei v. 34, 35 f()rcii>atiis VI. 46 íorcipula VI. 71 Formiealeo vi. 93, 98 forfnicalyux vi. 97 formicarius vi. 94, 97 formicarius vi. 98 formosa vii. 107, 114 formosus v. 4 1 fragilis (Camp.) v. 10 fragilis (Metal.) vii. 192 Ffigáiiitlos . . . VII. 154, 155 Frisea v. 20 fuliginosa vii. 130 fulvicej)s (Nem.) vi. 86, 87 fulviceps (^Noth.). . . . vii. 102, 103 fiilvLim V. 31 furcifera vii. 170 fusca (Symp.) vi. 50 fusca (Habr.) vi. 68 fusca vii. 178 fuscicornis vii. 207 fuscipes VII. 204 fuscopterus vii. 140 geminus vi. 69 Genei (Onych.) vi. 45, 46 Genei (Chrys.) vii. 109, 114 geniculata (Leuctra) vi. 87 geniculata (Plectr.) vii. 18 15 geniculata (var.) vii. 1 1 i germânica vii. 150 glaucops VI. 66, 67 Glossosona vu. 197, 202 Gomphus v. 39. VI. 43 GONFINOS v. 37 Graellsi (Agr.) vi. 57, 5S Graellsi (Sil.) vii. 171 grammatica vi. 82 GrammotauUus.' . . . vu. 158, 159 granatensis vii. 108, 1 14 grandis (Aeschna) v. 41 grandis (Phr.) vii. 156 Grani;e (var.) vii. 170 granulatus vn. 205 Graphopsoeus vu. 135, 139 "22l] L. NA VÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 125 Graslini vi. 44 gratiosus vii. 121, 122 guadarramensis vii. 104, iio guttata VII. 183, 184 guttulata VII. 166 Gymnoenemia vi. 92, 93 Habpophlebia vi. 64, 68 haematicus vii. 118, iiq haemorrhoidalis vi. 48 Halesus. . . . vii. 158, 159, 164, 165 halterata vi. 74 harrisella vi. 74 Helieopsyehe . . vii. 167, 171, 172 H«ia*níi'ól>iS VI. 60. vil. 115 HEMEROBINOS vii. 115, 118 Hemerobius vn. 1 16 Heptag-enia vi. 64, 72 Hetaromurus v. 22 HÍÂLÒPTEROS V. 7 IIi(li*<>pí!»iqui«l4>.«« . . VII. 181 Hiclroptílitloís . VII. (54, 206 hafniense v. 40 hilaris ^vii. 137, 138 hirsutus VII. 160, 161 hirtellus vii. 141 hirtum vii. 172 hispânica (Eph.) vi. 67 hispânica (Perla) vi. 79 hispânica (Raph.) vii. 132 hispânica (var.) vii. 194, 195 hispânicas (Ase.) vi. 89, 90 hispanicus (Act.) vii. 141 hispanus vi. 100 humeralis vi. 86, 87 humilis VI. 68 hyalinus vii. 142 Hydpopsyche vii. 181, 184 Hydpoptila vn. 206, 207 ibérica vii. 108, 114 ictericus vi. 89, 90 ignita VI. 90 immaculata (var.) "v. 2^ 11 immaculatus vii. 139 immaculifrons (var.) vi. 43 imperator v. 41 inaequalis vii. 176, 177 incertulus vii. 204 inconspicuus vi. 94, 97 IIVEQLJU^ALPOS vii. 154 iníiata vii. 185 in/ioíaíus VI. 97 Inoeellia vn. 132 inornata vii. 105, iio inquilina vii. 142 insolutus VII. 187 insons VII. 205 instabilis vn. 182, 183 intricata vi. 79 Irene v. 39 Isehnura ... vi. 47, 57. vn. 209 Isogenus vi. 78, 80 Isoperla vi. 77, 81 ISÓPTEROS VI. 58, 59 Isoptepyx VI. 81, 82 Isotoma V. 21 ISOTOMINOS V. 21 itálica VII. 102, 103 itálicas VII. 149 IthytPiehia vn. 206, 207 .JíipijjiíloS V. 9, IO Japyx V. 10 Josandpeva vn. 147, 148 juncea v. 40, 41 Kempnyi vi. 84 Kingi VII. 187 Lachlani . vn. 139 láctea (Ca;nis) vi. 74 láctea (Conw.) vii. 129 lacteella vi. 74 lacustris vi. 86, 87 laetabilis vn. 186 laevis vil. 201, 202 lamellaris vn. 207 126 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [222] laniger vii. 204 lajtiger vii. 204 lanu;4Ínosa v. 23 Lasioeephala vii. 168, 172 lateralis (Ecd.) vi. 70, 71 lateralis (Nem.) vi. 86, 87 latipennis vii. 162, 163 latipes VI' 51 lépida VII. 182, 183 Lepidoeyptus v. 22 Lepidostoma . vii. 168, 172 Lepisma v. n, 12 LcipiíBimidos V. 9, 10 Lepismina . v. 11 LEPISMINOS V. II Lepteipum v. 29, 30 ILiO|>t<>!Bí . VII. 155, 173 Leptoeerus vu. 174, 176 Lestes vi. 47, 49 LeueoFPhinia v. 29, 33 Leiícolermes vii. 144 Leuctra vi. 87 LEUCTRINOS vi. 79 Libellula v. 29, 30 libelluloides vi. 100 X^itX^llllitlo!^ V. 28 LIBELULINOS v 29 Uiiiiiiofiliilos . VII. 154, 157 Limnophilus vii, 158, 159 Lindeni- vi. 56 lineata (Cten.) v. 13 lineata (Eph.) vi. 66, 67 lineolata vii. 105, iio LIÓPTEROS V. 7, 25 lobata ...... VII. 183, 184 loiígicoriiis V. 1 3 longicornis vi. 89, 90 Lubboekia v. 20 luciíii^us VII. 144 luctuosa VI. 74 lusitanica vii. 148 liisitanica (Hei.) vii. 172 lusitanica (Set.) vii. i8o lusitanica (Rhyac.) . . vii. 198, 201 lutaria vii. 130 luteola. . . VII. 105, 1 10 luteola (var.) v. 3^ luteolum VI. 73 luteus VI. 67 Lype VII. 189, 191 Maehilis v. 8, 15 Mac Lachlani vii. 132 Maeromia v. 30, 36 Maeronemupus vi. 93, 99 macrostigma vi 49, i^o maculata fvar.) '^■22, Maculatae vu. 103 maculatissima v. 4 1 maculatum vii. 171 maculatus vu. 127 maculicollis vii. 131, 132 maculicornis vii. 190, 191 malaceiísis. vi. Si Mantispa vu. 133 ]\l»lltÍ!S|>Íí< VI. 61. VII. 132 Maquílidos v. 9 marginalis . vn. 104, iio marginata (Perla) vi. 80, 81 marginata (vai-.) vii. iio marginata (Chim.) vu. 196 marginatus vu. 119, 120 mariana vii. 106, 112 marmoratus. . . •. vu. 161 marsupus vu. 181 matritensis (Perla). .... vi. Si matriteiisis (^Taen.) vi. 84 Mauras vu. 175 MECÓPTEROS VI. 58 mediana vu. 196 Megalomus ..... vu. 115, 117 Megistopus VI. 92, 94 melanella vu. 179 melanogastra vi. 52 melanoptera vu. 170 mercuriale vi. 54, 55 meridiana vu. 167 meridionale v. 35, 36 223 L. NAVÁS : NEURÓPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 127 meridionalis (var.) vi. 4Q meridionalis vi. 90 meridionalis (Dil.) vii. 126 meridionalis (Pan.) . . vii. 149, 150 meridionalis (Ad.) vii. 179 meridionalis (Rhyac). vii. 200, 202 Mesophylax. . . vn. 156, 163, 164 Mesopsoeus vn. 136, 141 metallica (var.) v. 37 Metalype vn. 189, 192 Meyeri vi. 85, 86 Meyeri (v^ar.) ' vii. 1 1 1 micans vii. 118, 119 Mierasema vn. 168, 171 microcephala (var.) vi i. 109 Mieromus vn. 115, 116 Mieropterna vn. 159. 165 Miegi VI. 9 1 min/um vi. 52 ]>Xii'in«;loóiii<1o!!i». . vi. 59, 91 mitis VII. 163 mixla V. 40, 41 modesta (var.) vn. 113 mccstum vn. 171 i>X<>li(iii!!!> .... vil. 155, 173 Molanna vn. 173 Molannodes vn. 173 montanus vn. 194, 195 Mortoni vn. 164, 165 mucronatus vn. 163 multifasciata v. 23 muscorum v. 20 Myopsoeus vn. 135, 139 Mypmeeselupus vi. 93, 99 Myrmeleon. ... vi. 93, 94. vn. 209 Mystaeides. . . . vn. 174, 178, 179 Nais vn. 175 Najas VI. 52 Nattereri vn. 156 Neanura v. 19 nebulosa vi. 85 nebulosus vn. 137, 138 Nehalennia vi. 47, 53 nemausicnsis vi. 96, 97 Nemoptera vn. 147. 148 IXí^flIloptíifiíloS . . . VII. 147 Nemura vi. 78, 85 NEMURINOS VI. 79 Nephelopteryx vi. 78, 85 nervosa vn. 162 nerviilosa vi. 68 NEURÓPTEROS v. 7, 25 nevadensis vn. 125, 126 Nicoleti V. 23 Nicoleti V. 13 Nieoletia v. 1 1 NICOLETINOS v. 11 Nierembergi vn. 107, 114 nigra (Selys.) v. 36 nigi-a (Capn.) vi. 83 nigra (Myst.j vn. 178 nigra vn. 178 nigrans vn. 204 nigricostata vn. 105, iio nigripes vn. 130 nigropunctata (var.) vn. iii nitidinerve v. 31, 32 nivalis v. 22, 23 nostras vi. 96 notatus VI. 96, 97. vn. 113 Nothoehpysa .... vi. 88. vn. 102 Notidobia vn. 16S, 170 nymphula vi. 52 obscura vi, 71 obsoleta (var.) vn. 1x3 obtusidens vn. 199, 202 occidentalis vn, 199, 201 occipitalis VII. 195 occitanica vi, 100 ochreella vn. 178 ocreatus vi. 95, 97 Or>0]>í ATOís^ V. 26 0«1oiit<>í*éi'iclos. VII. 155, 173 Odontoeerum vn. 173 CEcetis VII. 175, 180 Oligoneuria vi. 63, 65 128 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [224] Oligopleetpum .... vii. 168, 171 Onyehogomphus. . . . v. 39. vi. 45 Ophiogomphus v. 39. vi. 45 opJitJialmica vii. 184 Orchesella v. 21 oníata vi. 84 Opchetpum v. 29 Orthotriehia vii. 206, 208 Osmílidos VI. 60. VII. 127 Osmylus vii. 127 OXIN A.TO^. . V. 26. VI. 58 Oxyethira vn. 206, 208 Oxygastra v. 30, 36 pactiis VII. 204 pagana .... vii. 133 pagetana vii. 157 pallens (var.) vii. 114 pallicoi"nis vii. 207 pallida (var.) v. 23 pallida VII. 1S3 pallidipennis vi. 98 Palpares vi. 92, 100 palustris V. 22 Panorpa vn. 149. 150 PANORPADOS VI. 58 I*tiiiói*pieus (Tom.) v. 24 plumbeus (Creagr.) vi. 98 Podura v. 20 PODURINOS V. 19 l'<>l_V«?í'IltVÓl>Í!9! . VII. 184 Polyeentropus .... vn. 185, 187 Polymitareys vi. 63, 65 polypoda v. 16 Potamanthus vi. 63, 67 prasina vii. 106. 112, 113 praiense v. 40 privatum vn. 203 PROSOSTOMIOS VI. 59 Pseudachorutes v. 20 Pseudagapetus. . . . vn. 197, 205 Pseudomacpomia v. 29, 33 psociformis vn. 128 Psoeus vn. 135, 137 Psyehomyia vn. 189, 192 Pterodela vn. 136, 140 Ptiloeolepus vn. 197, 205 puella VI. 54 pulchella v. 24 pulchellum vi. 54, 55 pulchellus VI. 44 pullata (var.) vn. 1 1 2 [225] L. NAVAS : NRUROPTEROS DE ESPANA Y PORTUGAL 129 pullata VII. 175 pumilio VI. 57, 58, VII. 209 pumilus (Baetis) vi. 73 pumilus (Dil.) VII. 126 punctigera (var.) vii. 113 Purae vii. 103 pusilla VII. 192 pyraloides vii. 117, 118 pyrenaicum vii. 169 Pypphosoma vi. 47, 51 quadrimaculatum v. 3 i quadrimaculatus. . . . vii. 137, 138 quercus vii. 140 radialis (var.) vii. 109 radiatus vii. 164, 165 lrlMt*Í4líS VI. 60 Raphidia vii. 130 rectângula vi. 79 rectas vii. 166 reducta (Ad.) vii. 179 reducta (L.) vii. 192 relicta vii. 199, 201 rhenana vi. 65 Rhithpogena vi. 64, 71 rhomhicus vii. 161 Rhyacophila. . . vu. 196, 197, 202 jRisACofiliílos*. . VII. 154, 196 riparia (var.) vii. 1 1 1 Risi VI. 84 rubicunda v. 33 rubricata (var.) vii iio rubricollis vii. 164, 165 rufa VII. 178 rufulum VI. 75 rupta VII. 200, 202 saccharina v. 1 2 saldubensis vii. 126 sanguineum v. 34, 35 Sehizopelex vu. 168, 170 Sehõtella v. 20 scitulum VI. 54, 55 12 Sclysi (Perla) vi. 80, 81 Sclysi (Serie.) vii. 169 Selysiothemis v. 30, 36 Semidalis vu. 128, 129 senex vii. 185 septempunctata . . . . vii. 107, 114 sequax vii. 165 Sericostoma vu. 168, 170 í?sei»ic?<>stómiclosí» . . vii. 167 Setodes vu. 175, 178, 180 sexpunctatus vii. 137, 138 ^iiilicloaii VI. 60. VII. 129 Sialis VII. 130 Siooniiitlos. . . . VII. 155, 189 Silo VII. 168, 171 Silvanoi vii. 145, 147 silvícola VI. 69 simile VI. 75 simillimus vi. 43 Siphlurus VI. 64, 69 Sira V. 22, 24 SISIRINOS VII. 115 Sisyra vn. 115, 116 Sminthupus. v. 25 Sóoiílos VI. 61. vil. 133 SOCiNOS VII. 135 Solieri VII. 145 solifugus V. 10 Somatoehlopa v. 30, 37 sparsa vii. 207 sparsus vii. 160. 161 speciosa vi. 53 spini(er vii. 162, 163 splendens (Mscr.) v. 36 splendens (Cal.) vi. 48 spoliatum VII. 203 sponsa VI. 49 Staetobia vu. 207, 208 staphyliniis v. 10 Stasiasmus vu. 166 Stenophylax . . vii. 158, 162, 163 Stenopsocus .... vu. 135, 139 stictica VII. 183 StictiCUS .... VI. 96, 97, VII. 20ç 130 BROTERIA : SERIE ZOOLÓGICA [226] stictocera (var.) vii. 112 stigma VII. 119 stigmatica vii. 103 striata (var.) vii. 113 striata vii. 156 striolatum .... v. 35, 36. vii. 113 styriaca vii. 133 subcubitalis vii. T07, 113 submaculatus vii. 160, i6i submaculosus vi. 97 subnebulosa vii. 120 suhnehclosa vii. 138 subvittata v. 13 sulphurea vi. 72 Sympeema vi. 47, 50 Sympetpum . . v. 29, 34. vn. 209 Sympherobius . . . vn. nó, 120 Tseniopteryx vi. 78, 83 Tavaresi v. 14 telifer vii. 187 Templetonia v. 21 tenella . vii. 104, 1 10 tenellum vi. 52 tenellus (Symph.) . . vii. 120, 121 tenellus (Ecn.) vii. 188 TENIOPTERIGINOS vi. 78 Termes vn. 143, 144 Tei*míti 8-9 » » » » » 0.26 » » 5*^ » * 6-7 » »» » »0.2i > » 6*^ » » O » > » » » 0.14 * ScJiizoncura lanuginosa oíTrc sur le 3*^ article des antennes 25, 5] J- S. TAVARES: CECIDOLOGIA REGIONIS ZÂMBEZtAE l33 sur le 4" article 6 et sur le 5*^ article 4 ccMxIes olfactifs un pcii moins réguliers. Le Schizonenra de Tormeau étant une espèce éniinemmcnt gal- licole, il serait important de savoir si la nouvelle espèce du chêne, que je viens de décrire, produit aussi de galle-, ou non. Gontributio prima ad cognitlonem cecidologiae Regionis Zambeziae iMivçambique, Africa Orientalis) AUCTORE PROF. J. S. TAVARES (^ecidologia africana fere prorsus incógnita est, si regionem ex- cipias septentrionalem (Mauritaniam, Aegyptuni), quae, utpote Eu- ropae vicinior, aliquanto est notior. Cecidia vero, quae hucusque innotuerunt, in Europam allata, ibi pleraque sicca descripta sunt ; unde fit ut saepe speciniina deformata in médium depromantur, saepissime autem cecidozoaria ignorentur, quae sunt hujus studii pars sane praecipua. Illud mihi felicissimum contigit, ut virum in .Vfrica invenirem et diligentissimum et cecidiorum haud ignarum, optimum col legam, Rev. P. Aloisium Lopes. Hic três íntegros annos ad ripam fíu- minis Zambeze commoratus, in regione ab Oceano remotíssima, no- mine Zumbo, hanc in se provinciam suscepit, ut studio meo argu- menta pararet. Ouod quidem solertissime fecit. Ipse cecidia legebat, partim apud se retinebat, ut more solito cecidozoaria obtineret, partim ad me mittebat, ut Ínterim cecidiorum studio vacarem et arte photographica specimina in tabulis depingerem. Líujusmodi tabulas, suo cuique figurae numero apposito, ad ipsum mittebam, ut omnis errandi occasio utrique occluderetur. Hoc pacto nonnulla cecidozoaria, cecidomyias praesertim, consecuti sumus, quae omnia ferme sunt specie nova, imo et genere. t 34 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [6] Sed alia nobis ncc spernenda manebat difficultas : plantae enim, quibiis ea cecidia gignuntur, omnes mihi erant ignotac. Rogavi ita- que collectorem ut folia, flores et fructus opportune carperet ab unoquoque stirpe, qui cecidiis sedes fuerat, caque, sulíjectis vulga- ribus nominibus, ad me mitteret. Horum alia a Dr. J. de Mariz, botanice apprime docto, in Conimbricensi, alia in Berolinensi Horto Botânico a praeclaris Prof. l)r. K. Gilg et Prof. 'I)r. II. Ilarnis studio SLint SLibjecta et recognita. riis et aliis difficultatibus superatis, studium meum aggressus suni, de cujus ratione pauca. Ro quo ad me perveniebant ordine, cecidia chartis photogra- phice imprimebam, ut tabulas meo labori apponendas pararem, quamvis magnos in his tabulis coníiciendis sumptus expendere de- buerim. Aliqua e cecidozoariis novis in tabulis bsllissime sunt de- picta a claríssimo viro, mihi amico, Prof. Dr. ¥.\y. II. Riibsaamen. Ouanto auteni pluris sint faciendae photographicae figurae quam nudae descriptiones, nemo est quin videat. Longe enim faciliu^ descriptionem intelliges et speciem dignosces, si figuram prae ocu- lis habeas, cui specimen comparare possis. Ilac de causa longae descriptiones mihi expromendae non fucrunt. In cecidiis describendis, ne símiles stirpes sejungerem, tamilias botânicas ex ordine disposui, practerm'sso alphabetico plantaram ordine. .Vd calceni tameifhujus operis botânica et vulgaria nomina subjiciam alphabetice in indiculo digesta. Cecidia omnia hic descripta illius sunt zambezensis regionis quae Zumbo circumjacet, maximc vero loci cui nomen Miruru. Omnia nunc primo drscribuntur, cum essent eruditis incógnita, unum si excipias a cl. 1 )r. A. Trottcr typis vulgatum, ut suo loco dicetur. Plcraipic a cecidomyis vel eriophydeis genita, nec ulla adhuc, ros sane mira, cynips visa est. Cecidiorum formae non mul- tum ab europaeis abhorrent, quod clare patebit ei cjui tabulas huic operi appositas inspiciat. Ut legcnti patebit plantae e iamilia Combrrtaccarum multo plura aliis gignunt cecidia, ut comparari mérito possint nostris Qucfcubus. (hiod quidem et in aliis tropicis regionibus accidit, ut animadvertit Brandis (Dic Natiirlichoi FJlaiizeiífaíiii/icii, iii, 7, pag. 1 14). Imo et habilu <'xt(>rno ([uaedam intci-cnlit similitudo inter [7] J. s. Tavares: CEcinoLOGiA regionls zambeziae I35 aliquas Combrctaccas et Ouercus ; qua de causa in Africa quaedam Tcnninalia ab incolis lusitanis carvalhos (Ouercus) lusitanice appel- lantur. Id etiam meminit Conde de Fica lho (Plantas iLteis da Africa Portagiicza, p. 183), qui et luculentuni testiaionium botanici .Schwei nfurth hac de re in médium profert. Liceat mihi nunc erga cecidiorum collectorem, Rev. P. A. Lo- pes, gratos animi sensus depromere. Ipse, praeter labores, quos exantlare tenetur, ut rudes cafrorum ânimos ad virtutem fingat, hunc insuper in se libens suscepit, hoc modo comprobans lusitanos Evangelii praecones non minus religionis quam scientiae ciusae in- servire. Ipse, Deo favente, si vita et valetudo suppetent, intra pau- cos annos materiam nobis suppeditabit, qua non solum zambezensis cecidologia penitus cognita reddatur, sed diversi etiam insectorum ordines in lucem edantur. Scientiarum danique cultoribus, cjui mihi auxilio fuerunt, cla- rissimis nempe Doctoribus, Kieffer, Riibsaamen, Bezzi, Del Guercio, Mariz, Gilg et Harms, c[uam máximas habso gratias. Hoc qualecun(]ue opus, quod in Dei Optimi Maximi gloriam cedat, usui esse poterit, ut spero, non solum ad cognitionem ceci- dologicam lusitanarum regionum, quae in Africa p^r máximos pan- duntur tractus, vcrum etiam botanicis, qui bane multa plantarum nomina vulgaria simul et erudita hic invenient, de quibus n.-mo adhuc in zambezensi illa regione ({uidquam noverat (l). Scribebam mense (^ctobri, anno I907. S. V\ç\. Auctor. (i) De plantis africanis, praeter Engler, cn opera rpiae consului, omnia fere lusitano sermone conscripta : Conde de Ficalho: Plantas úteis da Africa Portu<;ueza. In 8.°, 279 pag. Lisboa, 1884. Contribuição para o estudo da flora d'algumas possessões portuguezas. Plantas colhidas na Africa Occidental por F. Newton, Capello e Ivens, M. R. Pereira de Carvalho e J. Cardoso. Boi. da Soe. Brot., vol. iv, 1886, p. 222-234. Dr. J. A. Henriques: Apontamentos sobre a flora da Zambezia. Ex- I3Ó BROTKRIA : SERIE ZOOLÓGICA [8] BIBLIOGRAPHIA '*' Bergenstamm u. Lõw. — Synopsis Cecidomyidarum. (Verh. k. k. zool.-bof. Gesellscli. Wien. Bd. xxvi, an. 1876, 104 pajf.). Bohlin Knut. — Tva Zocjcecidler pa Laurus canariaisis Wat. var. azorica Seub. et llochst. (Eiitonwl. Tidskr., v. xxir, an. 1901, p. 81, cum fi;^.). Cameron, P. — A new Genus and Species of Cynipidae from Soiitli Africa, representing a new Suhfamily. (Aii?i. and Mag. of Naf. Hist., jiil., 1905). Delacroix, G. — Sur une maladie vermiculaire des Bananiers en Etc. (Jouni. d' Agriciilt. Irop. 11, 1902, p. 330-331). Del Guercio, G, — Osservazioni intorno ad una sinj^iilarc altcrazione deirOlivo ncUa Cíjlonia Eritrca. (Nnovc Rei. R. Slaz. Enloniol. A%r. di Firenzc, ser. i, n. 6,. 1903. p. 179-184 con 2 fi;^. ed 1 tav.). — — Intorno ad un cccidi;) drl Solaiinni sodomacnm raccolto nella ("•)!( mia Eritrea. (Ibid.^ p. 183-iSS, con i fi'_í. cd I tav.). ploração do Medico M. R()dri<íues de Carvallio. Ibid., vol. vi. iSSS, p. i33-'44- Catalogo de plantas da Africa i)ortugueza colhidas \mw I\I. R. de Car- valho (Zambczia), J. Cardoso (^C. Verde), F. Newton lAjudá e Anj^ola», F. Quintas (Príncipe), etc. Ibid., vol. vii, 18S9, p. 224-240. Dr. J. A. Henriques: Contribuição para o estudo da Hora d'Africa. Ibid., vol. IV, 1886, ]). 129-222, vol. .X, 1S92, p. 97-185. Schumann, Baker, Rolfe et Cogniaux : Plantae Africanae novae. Ibid., vol. XI, 1S93, ]). 83-90. Dr. O. Hoffmann : (^)mpostas da Africa i)ortu;.,nieza. Ibid., vol. xiii. 1896, ]). I 1-35. Dr. J. A. Henriques: CataloLjo de jílantas africanas. Ibid., vol. xvii, 1900, p. 42-88. (*J Bibliograpliiain, ini.uilmn mihi liciiit, pleiíain totius Afric.ie in niediíiin proferre conatiis siim, si excipias opera, qiiae cecidologiam Maiiritaniae coinplectiintiir, qii.ie iiti)nte iiotiora oinisi, ne niiniiiin excrescerct hoc indictiliiin. Haec tainen aptid cl. Dr. A. iroiicr videre potes (Marcelliit, vol. iii, 1904, p. K17, sqq.). [9] J- S. TAVARES: CKCIDOLOGIA REGIONIS ZAMBKZIAE 1^7 Del Guercio, G. — Osservazioni intorno alia Fitoptosi cli un Alimo eri- treo. (Ibid., p. 1 89- 193, con 2 fig. ed i tav.). De Stefani Perez. — Contributo alia conosrenza degli Zoocecidii delia Co- lónia Eritrea. (Alarcellia, vol. vi, 1907, pag. 46-57, 10 fig.\ Fée, A. L. A. — Mémoire sur Ic groiipe des Phyllériées, et notamment sur le Genre Erineum. Paris-Strasbourg, 1834, 75 V^'i- avec 1 1 j:)!. Frauenfeid, G. von — Beobactungen úber Insektenmetamorphosen. { Verh. zool.-bji. Gesellsclt. Wien, Bd. v, 1855, p. 40, p. 149-150). — — Uebcr exotische Píianzenauswúchse erzeugt von Insekten. (Ibid. Bd. IX, 1859, pag. 319-332, Taf. vi-vii). Hillyer, W. H. — A remarkablc West African Leaf Gall. (The Zoologisl, v. VI, an. 1902, p. 437-439). Houard, C. — Les Galles de TAfrique occidentale française. (MarceUia, vol. IV, 1905, pag. 86-97, 106-112 ; vol. V, 1906, p. 3-23). Karsch, F. A. F. — Neue Zoocecidien und Cecidozoen. (Zeiisch. f. die ges. Naturwiss., Bd. liii, 1880, p. 286-309, Taf. vi-vii). Kieffer, J. J. — Beschreibung einer neuen Cynipide aus Kamerun, (Eiitom. Tidskrift, a. 1904, 1-4). — — Description de quelques Cynipides exotiques, dont Tun forme un genre nouveau. (Buli. Soe. Hist. Nai. de Metz, 23 cahier, 2 ser. t. xi, 1904). Kollar, V. — Die Tamarisken Gailmúcke, Cecidomyia tamaricis Koll. (IVien. Entom. Monatsch. Bd. 11, 1858, p. 169). Mosseri V. — La maladie verniiculaire récemment obscrvée en Egypte sur les Bananiers, betteraves, etc, causée par V Hderodera radicicola. {Buli. liist. Egypt., 4 sér., 1903, p. 1-35). Ormerod E. A. — Notes on leaf galls on Parinarium curatelli/orme. (The Eiiiom. MoHlhl. Mag. xv, 1878, p. 97-99). Riibsaamen, Ew. H. — Ueber australische Zoocecidien und deren Erzeu- ger. (Berl. Enlom. Zeitschr., Bd. xxxix. 1894, p. 199- 236, mit 7 Taf.). — — Mitteilungen úber neue und bekannte Gallen aus Europa, Asien, Afrika und Amerika. (Eitlomol. Nachr., Jahrg. XXV, 1899, p, 225-282, mit 2 Taf. u. 18 fig.). l^S IJROTKKIA : SKRIK Z(JOLOGlCA ^lOJ Ríibsaamen, Ew. H. — Uchcr Zoocccidien von den Canarischen Inst-In und Madeira. Vorlàufige Mitteilung. (Marcellia, vol. i. 1902, p. 60-65). Schiner, R. — Dii)tera der Novara-Expedition. Zool. Theil., t. u, 1868. Schiechtsndal, D. F. L. v. — Fun^jorum novorum et descriptorum illus- Irationes. [Linnaea, t. i, 1826, p. 235-236). Tavares, J. S, — • Primeira contribuição p:ira o estudo das Zoocecidias da Ilha da Madeira. [Brotéria, vol. 11, 1903, j). 179-186). — — Segunda contribuição jjara o estad(j das Zoocecidias da Ilha da Madeira. (Brolcria, vol. iv, 19^15, p. 221-227). Thomas Fr. — Ueber ein súdafrikanisches Cecidium von Rhiis pyroides Burch. (Silznngsb. d. boi. Ver. d. Prov. Braiid., xxii, 1880, p. 62). Trotter, A. — Galle delia Colónia Eritrea (Africa). {Marcellia, vol. iii, 1904, p. 95-1 12, con 21 fig.). — — Di alcune galle esotiche particolarmente africane. {Marcel- lia, vol. v, 1906, ]). Tl-T^) (i). — • — Per la conoscenza delia Cecidotlora exótica. {Buli. Soe. boi. it., 1901, p. 66-73). Vogl, Ang. — Ueber Tamariskengallen. {Zeilschr. Lóios, Bd. xxv, 1875, p. 133-136). Walker, F. — List of Hymenopter in Egypt. 1871. (1) Describit Aiictor aliqiia cecidia Africae liisitanicae, inter qiiae eriophydeocecidiíim ;\llatiini e Gortingosa (Moçambique). [llj j. s. Tavares: ckcidolocíia rugionis zamiíkziae 139 ACANTHACEAE Disperma dentatum c. B. ciarke Nomen vulgare : Sakáni. — 1^'rutex. r. Eriophydeocecidium ( Tab. xv, fig. i). — Cephaloneon si- tuai ut plurimum in pagina superna limbi, ubi ad altitudinem 3 mm. usque assurgit. Ut nomen indicat, caput imitatur, coangusta- tum juxta limbum ad modum colli ; sed in pagina inferna aliqua videbis cecidia, quae sunt gracilia et cylindrica. In ápice, ubi ceci- dium est crassius, diametrum 1,5 mm. attingere potest. Est viride, in parte superiore interdum rubrum, magis pilosum quam limbum, pilis patentibus et vlridi-subluteis. Intus est cavum, clausum in parte superiore limbi et apertum in pagina inferiore ostiolo pilis obsito. Auctor cecidii Ei'iophyes incognitus. ANACARDIACEAE Lannea fulva Engi. (Gen. Lannea = Cahshan Adans., Haberlia Dennst., Odhia Roxb., Ta- piria Marchand, Wirtgenia Jungh.). Nomen vulgare: Chaumbo vel Caumbo. — Arbor. 2. Cecidium (Tab. xiv, fig. 8, 10, 11, 12). — Crassitudo glo- bosa, vel plus minus fusiformis, in extremitate virgarum sita, non- nunquam ramulis et foliis obsita (fig. 8), unde conjicere fas est in- ternodia ibi contracta fuisse. Alagnitudo cecidii varia, ut mos fert, praesertim cum cecidia in crassitudinem adolent. Diametrum, ubi cecidium est globosum (fig. 8), lõ mm. aequare potest ; cum vero est íusitbrme (fig. IO, II, 12), longitudo 20 mm. quandoque attingit. Cellae larvales (fig. 10, II, 12), circumscriptae parietibus pro- priis, duris, et coloris bruneo-luteoli, sitae in textura plus minus spongiosa, cylindricae, arctae (l mm. diam.), rectae vel leviter in- curvae, juxtapositae ad modum fistularum organi, totam cecidii longitudinem occupant. Larvae solitariae; metamorphosis in cecidio. Imago, ápice cecidii terebrato, evolat 140 ukíjtkria: skrik zoológica [l2j Auctor cecidii Cecidomyia nova t- novo genere, cui nomen im- pono. SlepIiOdiplOSÍS TaV., NOVUM GENUS (7TÍ''-.;; == corona, et diplosis). Antennis 12-articulatis, itn^^iiicuUs tarsorum simplici- bus, vix brevioribus empoãio gracili ; palpis 4-articulatis ; cubito valde incurvo, longe infra extremam alam desinente ; fórceps á articulís crassis, articulo apicali subovato, e.v- cepta quarta parte apicali y ubi súbito contrahitur ; instructa duabus lamellulis bilobis ; ovipositore ç gracilimo, filiformi, longissimo. Hoc novum genus inter Diplosarias locandum. Stephodiplosis lanneae lav., nov. spec. Ç é Colore rubro ^ thorace tribns vittis bruneis insigníto, qiiarum media in parte poster íore alias longitudine non aeqiiat. Palpis bre- vibus, articulis gradathu longioribns et gracilioribus, primo fere duplo, ultimo qiiater lougiore qnaiu crassiore. Antennis ut in Con- tariniis conformatis, dnobns scapi articulis concrescentibiis, in unoquoque fanicnli articulo diiobus nodulis, quorum primus seu basalis globosus, alter, aliquanto longior quam crassior, ellipsoi- dalis ; utroque nódulo verticillo arcuato distincto, collo utriusquc noduli fere longitudine aequali, et mediam longitudinem noduli sui aequante ; ç articulo primo scapi concrescente cum secundo^ quater longiore quam crassiore, collo aeque longior e quam crassiore; se- cundo articulo vix breviore primo ; sequentibus gradatim longitudine decrescentibus, collo aliquanto longiore quam ciassiore; undécimo aliquanto phisquatn duplo longiore quam crassiore; duodécimo duplo lo7igiore quam crassiore, et instructo appendice crassa, cónica et me- diam longitudinem articuli aequante. Vena transversa parum ante médium priniae venae sita ; ramo inferiore furcae valde obliquo. Longitudo corporis á ç ; ^ ;//;//. Pupa. Absque spinulis dorsalibus, stigmatibus cylindricis, du- plo-triplo longioribus quam crassioribus ; aculeis frontalibus bru- neis, bilobis, validis. Larva incoirnita. [l3J J- ■''• TAVAREá : CECIUOLíJGlA RECIONIS ZA.MliEZlAK I4I ANONACEAE Anona senegalensis Fers. Nomen vulgare : Munona, vel Nona do matto. In (jolungo Alto: Dilôlo, Ambulo, vel Malôlo ; in Iluiiki : Maiôlo ; in Cacon- da : iôlo. — Frutex vel arbor parva. T^ructus sunt edules et valde grati indigenis. 3. Cecidium (Tab. xi, fig. 13, 14, 15). — Crassitudo unilatera- Hs, vel fere unilateralis virgarum, rugosa, plus minus fusiformis, non multuni extans, cujus longitudo usque ad 16 mm. sese exten- dere potest. Intus, cecidium textura spongiosa conficitur (probabili- ter liber transformatus). Cella larvalis, augusta et longa, juxta al- burnum longitudinaliter sita. Auctor cecidii est Lasioptera nov. spec, ([uam nomjio : Lasioptera anonae lav., nov. spec. áç Capite siibbriineo, thorace bramo, pleiíris albldis, abdoinine riibro^ notato fasciis transversis bntneís, e qiiibus qninqiie primae amplae, sexta angusta, linea?'ls. Antennis $ longitiidinem capitis et thoracis simul suniptoriiiu noii aequantibus, 2 -\- 18 et 2 -\ig-arti- culatís, artículo secundo globoso^ prunis articulis funicjdí acqne lon- gioribiis atque crassioribus, cetcris longioribus qiiam crassioribus. Antennis ç 2 -{- 22-articulatis, articulis funiciili aliqiiantiim transver- sis, nunquam tamen crassitudo longitudinem duplo excedit. Palpis articulo basali brevíssimo et parum conspícuo, secundo crasso et lon- gitudine tertium aeqitante, qui ter longior est quam crassior, quarto aliquanto longiore tertio. Ora alarum antlca, prima vena longitu- dinali et cubito obsitis squamis nigris decidias ; ramis furcae valde obliquis, inferiore angulum ^5." cum pedúnculo efficiente. Pedibus posticis $ nihil quoad longitudinem peculiare habenti- biis, in 2 gracilimis et longissimis (duplo longitudinem corporis ae- quant), quinto articulo tarsali postiço ç sexies longiore quam cras- siore; unguiculis bifidis, longitudinem aequantibus patellae angiis- tae. Forcipe $ parva, brunea, lamellula intermédia integra, ceterum nihil peculiare habente : ovipositore ç longo, gracili, distincto ordine ]j^2 I5R01 HRl.V : SKKIK Z(JOI,(JGlCA [I4J ciup/o appendiciin nigrantm et iinciíialariDu ; cavitatc ovipositoris 2 ^jç, longiore quam rrassiorc. Longítudo cor por is $á .' .? tnni. Larva et pupa incogniiis. Mctuinorphosis in cecidio. Xylopia acutifolia A. Ri eh. Xomen vulgare : Muande. — Arbor. 4. Cecidium ( Tab. xin, fig. 3, 6). — Crassitudo plus minus glo- bosa vel informis virgarum, nonnunquam uni- vel quasi unilatera- lis, glabra, et fere levis, cujus magnitudo varia, quae omnia cernere potes in fig. 3. Sectio c(?ci(lii (fig. 6) ostendt cellas larvales, cylindricas (diam. 0,5 mm.'), sitas ad perp^ndiculum relative ad axim cecidii, in tex- tura spongiosa, brunea et friabili, et zona albida circumscriptas. Auctor cecidii probabiliter Cecidomyia hucusque incógnita. . APOCYNACEAE Diplorrhynclius mossambicensis Benth. Xomen vulgare: Mutôa. Apud Shiré: Mtomoni. — Arbor parva. 5. Cecidium (Tab. x, fig. ll). — Crassitudo, ut plurimum uni- vel cjuasi unilateralis, plus minus fusiformis, glabra, in médio vir- garum sita, cu jus magnitudo varia (longitudo 17 mm. attingere po- test). Célia larvalis única, irregularis, circumscripta pariete crasso (3 mm.), ul^i larva crescit solitária. Auctor cecidii probabiliter Cecidomyia hucusque incógnita. 6. Cecidium (Tab. x, llg. 16). — Crassitudo sphaerica vel tusi- formis, sita in médio virgarum, glabra, rugosa, cujus magnitudo varia (diam. us(iu(> 12 mm. pervenire potest). Cella larvalis multip!ex, in textura lignea. Auctor cecidii pr(M)abilit(M- Cecidomyia non cognita. AU RANTIACEAE Citrus Aurantium kísso, et Citrus medica i 0!)s. Citii mediei b. (hi;u- suiil siil)si>rcirs vel varictatcs apud Zumbo, [i5j J- !^. ■rAVARp:s : ciícujologia kiíiíionis zambf.ziae 143 i altera (vtimdimo noniinant cafri), cujus fructus fere i-otundus, parvas et cor- tiça exili gaudens ; altera (ejus nomen viilgare mugrego\ cujus fructus ma- gnus, peracidus, et cortice crasso instructus. Incolae lusltani utramque arho- rem limoeiro appellant. 7. Cecidium. - Limbus tbliorum in partem inferiorem incur- vus, ubi Aphis vivit. Auctor cecidii cst Aphis sp. nova. Ipsum misi ad clarissimum virum, Dr. G. Del Guercio, cui c]uamplurimas habso gratias quod hanc speciem mihi dicaverit. En ejus descriptio : Aphis Tavaresi Hei Guercio, X(jv. SPEC. (Tab. xvi, fig. I, 2). Tanto le forme altere quanto qaelle alate dei pidocchio sono nere, col dorso dello stesso colore ; le antenne piu corte dei corpo ; il rostro oltrcpassante la base delle campe viedie, ed i sífoní (Tab. XVI, fig, í, a, b) diic volte piu liinghi delia codetta. Per cio la spe- cie si avvicina rt!//'Aphis viburni Scop. ed ali' Aphis sylibi Pass. Sara inutile notare come nessuna di queste dite specie sia stata trovata mai sugli Agrumi. Ricardo invece che malgrado la loro vi- cinanza, nessuna si può riferire a quella tFOvata ora sugli Agrumi, che non occorre confrontare con la '1'oxoptera aurantii (Kalt.) Koch, perche qucsta fa parte di genere, come dico, affatto diverso da qucllo a cui laltra specie c stata riferita. Fermo pertanto rattensione ai confronto con le diie prime specie indicate e noto che /':\phis sylibi ha le antenne fíavescenti, laddove la specie in esame le ha nere, col f e 5" articoli chiari alia base', r appendice dei ó" art. medíocre, quasi corta, mcntre c lunghissima neWaltra, nella quale i tubercoli frontali sono evidenti, laddove neirA. sylibis sono appena accennati. Cosi puré delia nervatura delle ali, dei rostro e delle zampc che sono di colore scuro e non flavo o flavescente, come nell' t\. sylibi. Quanto poi ai sifoni (fig. 2, a, b) essi sono chiari neU'A. sylibi e piii corti dcl doppio delia lun~ ghezza delia codetta ; mentre nella specie in esame sono neri ed ugiiali a due volte la lunghezza delia codetta sopraricordata. Circa l'A. viburni ricordo la diversita dei rapporto fra f e 4" articoli antennali, il colore diverso delle antenne, la diferente lun- ghezza deli' appendice dei ó" art., etc. Sicchè la specie è per me distinta dalle altre e la indico col nome 144 bruiéria: sKRiK zoológica [i6J di Aphis Tavarosi Nob., in omaggio ai Collega chiarissiino, che l'ha posta in vista. COMBRETACEAE Combretum Galpinii l^ngi. et Diels. Xoiiicn vulgarc : Kagoro. — Arhor, ut plurimum non procera. 8. Cecidium (Tab. xi, fig. 7, 8; Tab. xiv, fig. 1, 2, 15). — Pcrquam elegans, magnum, exsurgens e médio virgarum (raro ex axillis), quasi columna cylindiica (Tab. xiv, fig. 15), vel leviter cónica, circumscripta pariete angusto (vix I mm. superante), in cujus axi cella larvalis sita, cylindrica. Perpulcra coma cincinno- rum e pilis longissimis (20 mm.), haudquaquam rectis, coloris bru- nei, distinctis ubique barbulis albo-luteis, cecidium circumornat. MagnitLido cecidii varia (30 mm., eoque amplius, attingere potest). Auctor cecidii Cecidotnyia, probabiiiter e Rhopalomyis, mihi haud nota. 9. Cecidium (Jab. xi, fig. 12). — Crassitudo unilateralis virga- rum, fusiformis, grabra, cujus longitude 15 mm. attingit. Cella lar- valis magna, s'ta in textura spongiosa (probabiiiter liber transfor- matus). Larva solitária. Auctor cecidii probabiiiter Cecidomyia mihi ignota. 10. Cecidium (Tab. xvi, fig. 9). — Margo limbi arcte impli- catus in partem superiorem, aliquanto crassior solito, glaber, et imi- tatus cecidium Macrodiplosis volventis Kieff. Color cecidii ali(|uando subruber, ut videtur. 11. Cecidium (Tab. xvi, fig. 5, ó, 7, 8), —- Globosum (([uan- doque omnino sphaericum), pedículo brevissimo nervo praecipuo limbi insertum, in pagina inferna vel superna, laete viride, vel ro- seum, obsitum papillis, quarum forma et longitude variae (prima fronte pilos dixeris), (juibus aliqui pili longiores et albi sunt admixti. Diametrum 8 mm. attingere potest. Irarias cecidii valde tenuis. Cella larvalis permagna (fig. 6). Larva solitária. Metamorphosis, ut mos fert in tropicis regionibus, in cccidio. imago, cecidio terc- brato, exuvias rc]ingulares, magnae, sitae in textura haud valde dura, in qua appendices breves ligni durissimi observare poteris. Larvae solitariae in unaquaque cella. Auctor cecidii videtur esse Muscideum, hucusque non visum. 14 150 BROTÉRIA : SERIK ZOOLÓGICA [22] Pteleopsis myrtifolia (Laws.) Engl. et Diels. Nomcn vulgare : Mufundzôo. — Frutex satis procerus. 14. Cecidium (Tab. xv, fig. 15, lõ). — Crassitudo semper uni- lateralis virgarum, cortice dumtaxat, nunquam vero fasciculis li- bero-ligneis formata. Superfícies externa glabra, fere levis et co- loris nitidioris quam virgarum. Paries est tenuis et duriusculus. Cellae larvales (fig. 16) frequentes, contiguae, septo exili distinctae et ita fragili ut, cum cecidium secare velis, septum integrum habere et cellarum formam cernere mini me possis. C ecidii diam. circiter 7 mm. Auctor cecidii probabiliter Cccidoniyia incógnita. Terminalia glaucescens Pianch. Nnmen vuIgarc : Gunono grande. — Arbor procera. 15. Cecidium (Tab. x, fig. I, 2). — Parvae pustulae, virides vel subrubrae, quae frequentes et sine ordine extant in pagina inferiore limbi (fig. l), et in utraque parte fructus (fig. 2). In pagina supe- riorc limbi efficiunt minimos grumos vix conspicuos, minima de- jjressione circumdatos. Superficies cecidii irregularis, pilis bruneis aut cinereo-kiteis obsita. Auctor cecidii Eríophyes hucusquc non visus. 16. Cecidium (Tab. xi, fig. 5, 6). — Crassitudo haud raro uni- lateralis, plus minus elliptica, sita in extremitate vel in médio vir- garum, nonnuiKjuam foliis vel ramulis ornata (fig. 5 ostendit pecio- los sectos foliorum). Longitudo 25 mm., latitudo 15 mm. Pars in- terna cecidii duríssima e ligno, in quo sunt cellae larvales rectae vel incurvae (fig. 6). Auctor cecidii probabiliter Papilio vel Musca incógnita. I/". Cecidium (Tab. xv, Wg. 13). — Aliciuantum cephaloneifor- me, elegans, virid;' vel roseum, pilis ejusdem coloris consitum. As- surgit supra limbum, e pagina superna, IO mm. et amplius, atque in pagina inferna i)anditur ostio pilis obsito. 1'^xemplaria juvenilia non raro sunl omnino cephaloncitormia ; ceterum semper sunt cras- siora in apic(% unde ad basim us(]ue t<'nuantur. Cavitas interna [23] J- S. TAVARES : CECIDOLOGIA REGIONIS ZAMBEZIAE I 5 I magna, pilis longioribus et densioribus quam superficies externa obsita, pariete angusto, mcmbranaceo, circumscribitur. Auctor cecidii Eriophyes mihi haud notus. Terminalia sericea r> u i c h. Nomen vulgare : Gunono pequeno. In Lourenço Marques: Nkonono. — Arbor, cujus cortice, procul dúbio tannino referto, utuntur indigenae ad coria maceranda. i8. Cecidium (Tab. x, fig. 8; Tab. xi, íig. 3 ; Tab. xii, íig. 7). — Crassitudo globosa, quandoque sphaerica (Tab. xe, fig. 3), glabra, sita in extremitate virgarum, magnitudine varia (diam. 15 mm. at- tingere potest), foliis ornata eo quod ibi internodia sint contracta. Textura cecidii durissima, in qua variae sunt cellae larvales (Tab. XI, fig. 3), rectae vel curvae, satis longae, angustae. Lar- vae solitariae. Auctor cecidii probabiliter Papilio. 19. Cecidium (Tab. x, fig. 17; Tab. x[, fig. lõ). — Crassitudo fusiformis, magna (longitudo 30 mm., latitudo I5-20 mm.), glabra, multoties rhytidomate subnigro, in squamas deciduo, ornata, sita in médio virgarum. Cella larvalis magna (Tab. xi, fig. ló), sine pariete próprio, in textura durissima excavata. Larva solitária, quae metamorphosi in cecidio gaudet. Auctor cecidii Papilio, haud notus, qui evolat ostiolo rotundo patefacto fere in extremo cecidio (Tab. x, fig. 17). 20. Cecidium (Tab. xi, fig. I, 2). — Permagnum, globosum, vel aliquantum coni inversi truncum imitatum, ut perspicere in figu- ra potes, quandoque et massa informis ; assurgens e lateribus vir- garum, ut plurimum non ex axiilis ; colore perbruneo, si fidem adhibere velis exemplaribus siccis et vetustis, qualia in Tab. xi pinguntur ; superficie exteriore íbliolis parvis, densis, angustis, obsita, quod quidem ostendit cecidium esse e ramulis transforma- tis et prodeuntibus quasi e gemmulis adventitiis. Magnitudo valde varia, nonnunquam malum vel pyrum médium imitata. Cecidia vetusta, absque foliolis, cecidium- vetus Biorrhizae tei^ninalis sa- tis exprimunt. 152 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [24] CcUae larvales, fistulosae (diam. 2 mm.), rectae vel leviter in- curvae, aliquantum conicae (basis partem exteriorem cecidii spe- ctat), longae (totam cecidii longitudinem tenent), juxtapositae ad modum fistularum organi, pariete gaudcnt próprio, augusto, semi- ligneo. Auctor cecidii Polystepha nov. spcx., cui nomen indidi : Polysíeplia Icrminaliae 1 av., nov. spec. (lab. vu, fig. 5) çá Coloris riibri, praeter mesonotiim perbruneum, faseias la- tas, transversas, e sqnamis nigris, deciduis, qiiae infra et supra abdómen unicuiqiie segmento rcspondent : antennis bruneis. Palpis c qiiatuor articuUs (Tah. vii, fig. 6), quorum primus aliquanto lon- gior quam crassior, cetcris j longioribns et subaequalibus. Antennis (Tab. VII, tig. /) et alis iit in aliis Asphondjdiis; i'amo inferiore fiircae ferms perpendlciilari. Ungiiicnlis tarsornm crassissimis, ni- gris, valde incnrvis, et longitudinem empodii valde superantibus. Longitudo corporis ç ; ^-5 mm ; $ : j,5 mm. Pupa et larva incogniiae. 21. Cecidium (Tab. xi, fig. 4, 11 ; Tab. xii, fig. 8). — Crassitudo ia médio virgarum sita, plus minus ovalis elongata, vel fiísiformis, vel etiam informis, glabra, riidis (quandoque, prima facie, radicem dixeris), magnitudinis variae (longitudo 45 mm. attingere potest, la- titudo 15 mm.), quandoque et aliquantum unilateralis (Tab, xi, fig. II). Pars interna cecidii perquam duríssima. Cellae larvales, nu- mero paucac, longae, parallelae ad axim, juxta quem et sitae. Lar- vae solitariae cellam perducunt ad epidermidem usque, perpendi- culariter ad axim, quo imago facilius egredi queat. Auctor cecidii Cecidomyia nondum visa. 22. Cecidium (Tab. xii, 'i\.oç = certiis, manifestus, eo quod pertinrat ad D/pIosarias, ([uamvis ex forma ovipositoris videatur inter Lasioplerhias potius locandum). Differt a Clinodiplosi empodio longiore iingiiiciilis (Tab. VII, fig. 12), pulvillis conspicuis ; lamellnla media forcipis haiid linear i, sed satis lata, profunde et arena te secta in duos lobos, vi.v aequante longitudineni lamellulae superioris (Tab. VII, fig. II), ovipositore protractili ut in Asphondyliis (Tab. VII, fig. 8). Ab Harmandia, eui valde affinis, differt lamel- lula intermédia forcipis á haud longiore superiori, et un- s^aiculis tarsorum simplicibus (Tab. vu, fig. 12). 15 Í58 brotéria: serie zoológica [30] Delodiplosis COpaibae 1 av., xov. spec. (Tab. vn, fig. 8-12) 6 2 Colore alòido, tliorace hiteo-brunío, antoinis subbriineis ; thorace 5 tríbiis vittis briinco-nigris ; sterno et metanoto bnineo-ni- gris ; parte siiperiore abdominis fasciis transvetsis, latis, bruneis ; fiiniculo briiueo. Oculis in vértice late confluentibiis. Palpis ^-arti- ctilatis, primo articulo brevi, 2.^ et jf ter-quater lougioribus qtiatn crassioribus, ^° sesquilongiore terão. Antennis ç ^-f-//, ^ 2-\-i2 articiilis, diiobus scapi coitcresceiítibus ; in ê (Tab. vii, fig. 9) iinoqiio- que articulo instructo duobus nodulis, quorum basalis est globosus, et inúgnitus verticillo setoso et verticillo arcuato ; noduhis supe? ior aliqnanto longior quam crassior, liaud conspicuc contractas in parte media, distincttis daplici verticillo arcuato et diiplici setoso (setae duplo longitudiíiem verticilli arcuati excedunt), iu 12." articulo ap- pendice cónica instructus : ç articulis cylindricis (Tab. vii, fig. 10), duplo longioribus quam crassioribus, instructis duplici verticillo se- toso et verticillis adpressis, collo primum aeque longiore quam cras- sior e, dein (a médio ad apiccm usque) longiore quam crassiore ; ulti- mo articulo sine appendice. Alaruvi ora villosa, cjibito aUquantum incurvo, infra extremam alam desmente; ter tia vena bifurca, ramo inferiore non valde obliquo (fig. 8). Tibia antica tertia parte secundo articulo tarsali longiore, 5." articulo triplo longiore quam crassiore, unguiculis tarsorum. simplicibus (Tab. vii, fig. 12), non aequantihus empodium, pulvillis tonspicuis. Lamtllula intermédia forcipis á sa- tis lata (Tab. vii, fig. 11), vix longitudine aequante super iorem, pro- funde et arcuate secta in duos lobos angustissimos ; lamellula supe- riore satis profunde divisa, lobis siibtriangularibus ; stilo valde su- perante lamcllulas (Tab. vii, fig. il): $ ovipositore protractili ('í\ab. \ii, fig. 8), et instructo duabus lamellulis lanceolatis. Longitndo cor por is çá; 1,2-1,^ mm. Pupa et Larva incognitae. Ohs. Probal:)iliter ridem speciei adscribendum est cecidium pictum in Tab. x, fig. 12, CLim non valdo dilTerat a recidio typico (Tali. x, fi*^. 13, 14^ nc(|uc in forma cxtcriorc, ne(|nc in textura interna. Dalbcrgia melanoxylon (. Id tamen, vénia tanti viri dicam, non mihi probabile videtur, cum cecidium speciei zambezensis totó caelo distet a ce- cidio nostrae Agi'omyzae Schinerí Gir. MELIACEAE Khaya anthotheca c. DC. i^Gen. Khaya Juss. ^ Garrelia Welw.) Nomen vulgare: Mururu aut Mururo. In Golungo Alto et Alussengue : Quibaba do Mussengue. Mirmii est plurale nominis Mururo ; inde nomen inditum a missionariis loco, ubi nunc missio vS. Petri Claver sita, non longe a Zumbo, eo quod sit consitus hu- jusmodi arboribus Miriiru. Est arbor valde procera, quae optimum lignum producit. Liber est amarus et febrifugus. [33] J- -''• TAVARES: CECIDOLOGIA KKGIONIS ZAMBEZIAE l6l 37. Cecidium ('íab. x, fig. 7). — Glabrum, obscurum, fere cas- taneum, limbum transfigens et eminens ad I mm. in utraque pa- gina, iii inferiore ferme hemisphaericum, in superiore aliquantum globosum vel tbrmae irregularis. Altitude tota cecidii ad 3 mm. Cella larvalis magna, quasi sphaerica. Paries angustus, non ita durus. Imago pertundit cecidium in ápice partis inferioris. Auctor cecidii, ut videtur, Cccidomyia hucusque non visa. 38. Cecidium (Tab. xn, fig. I, 2). — Viride, quandoque sub- rubrum, glabrum ut folium, parenchyma liberinum perforans, et eminens ex utraque parte limbi, in superiore quasi conus valde obtusus, in inferiore c médio grumi circularis parum conspicui assurgens quasi appendix cónica usque 2 mm., aliquando curva, semper longitudinaliter striata. Latitudo cecidii 3-4 mm. In fig. 2 videre potes cecidia nova et siccitate contracta. Cella larvalis satis magna, in médio cecidii. Nonnunquam duo cecidia concrescunt, utraque cella larvali soluta in unam. Auctor cecidii probabiliter Cecidomyia nondum cognita. ROSACEAE Parinaríum Mobola Oiiv. Nomen vulgare : Mupundo. Ab incolis lusitanis appellatur : Ar- vore da cortiça. In Huilla : Nocha. In Nyassa : Mobola. In Tschio- co : Mutchá. Arbor, cujus fructus ab indigenis eduntur. Córtex ita forma et crassitudine corticem Suberis imitatur, ut in eosdem usus aptetur, et, si ramum foliis non instructum tibi inscio ostendant, Suberis esse tanquam exploratissimum affirmes. Obs. Cecidia hujus arboris, omnia in Tabula ix et xv depicta, accepi non solum e Zumbo a meo collega, Rev. P. A. Lopes, sed etiam e Ben- guella, ubi haec arbor sponte sua frequens crescit. Lecta sunt a C. E. de Mello Geraldes, et ad me a viro mihi amico, claríssimo M. de Sousa da Camará, missa. 39. Cecidium (Tab. ix, fig. l). — Fere hemisphaericum, emi- nens ex utraque parte limbi, quem propterea transfigit, et pilis longis, densissimis, bruneis, nitidis obsitum. In parte inferiore lim i62 brotéria: serie zoológica [34] non adeo eminet sicut in superiore. Altitude totalis in utraque limbi pagina, si pilos excipias, 2 mm., latitude 3 mm. Cella larvalis magna, fere tota in parenchymate limbi sita. Pa- ries angustus, subligneus. Metamorphosis in cecidio. Imago ostiolum aperit in parte su- periore limbi (fig. 1), ibique puparium deserit. Auctor cecidii Cecidomyia hucusque non cognita. 40. Cecidium (Tab. ix, fig. 2, 3, 4, 5^). — Ferme sphaericum, eminens e parte inferiore limbi, quem transfigit, quamvis non extet in altera pagina, ubi tamen aperitur ostiolo pilis obsitum (Tab. ix, fig- 3) 4) 5)- Totum cecidium pilis circumornatur bruneis, longis, nitidis et densissimis, sicut in cecidio praecedenti. Diam. 4 mm. (pilis non exceptis). Cella larvalis (fig. 5), magna, quasi sphaerica, laevis, pariete 0,7 mm. crasso. Ostiolum, intra quod cecidium aperitur in pagina su- periore, pilis longioribus obsitum. Differt igitur hoc cecidium a praecedente in eo quod sit majus, (juasi sphaericum, et in pagina inferiore emineat, cum in superiore sit tantummodo ostiolum pilis obductum. Fig. 3 cecidium simul in utraque pagina ostendit ; fig. 4 ob óculos ponit pilos paginae superioris ; fig, 5 est sectio cecidii. Auctor cecidii videtur Eríophyes, cum ostiolum sit pilis obsi- tum. Sed aliunde anceps haereo, cum superficiem internam, quae rudis esse solet in eriophydeocecidiis, levem conspicio. 41. Cecidium (Tab. ix, fig. 6, 11, 12, 13, 14). — Lenticulare, nonnunquam plus minus globosum, albidum, pilis longis, raris, ni- tidis, flavis coopertum. Extat e pagina inferiore limbi (fig. 6, II, 12, 14) I mm.; in superiore pustulam tantum circularem et gla- bram format (fig. 13), e cujus centro appendix brevíssima et có- nica assurgit, colore viridi vel bruneo. Diam. cecidii 4 mm. Non- nunquam cecidia tot sunt numero, ut folium deforment. Cella larvalis (fig. 14) parva et irregularis. Paries crassus et sub- ligneus. Cecidium pedículo brevíssimo et crasso inseritur limbo, illum transfigens, et eminet e pagina superiore sub forma cicatriculae. [35] J- ^- TAVARES: CECIDOLOGIA REcilONIS ZAMBEZIAE 163 Metamorphosis in cecidio. Imago evolat, postquam operculum circulare removet e cecidio, ubi puparium cxuit. Auctor cccidii cecidomyia nova e novo genere, cui nonien impono : LOpCSÍa TaV., NOVUM (iENUS * Hoc genus viam sternit a Diplosariis ad Epidosarias. An- tennae enim (Tab. vm, fig. lo, n), siint ut in omnibus generi- bus Diplosariarum, hoc est, 2 ^, 1 2 articuUs instructae (in i articuli funiculi omnes duobiis nodulis separatis insigniti, ita ut videantur antennae 2^-24 articulis compositae) ; sed alae, ut evenit in Epidosariis, instructae vena transversa adeo conspicua sicut aliae venae, et valde obliqua (Tab. vm, fig. 9). Unguiculi sunt dente magno instructi, ut in Lasiopterinis. Dicatum Rev. P. Aloísio Lopes, cecidioiaini coUectori, opti- me de scientia mérito. Lopesia parinarii Tav., nov. spec. (Tab. vm, fig. 9-13)- $ Colore siibbruneo^ exceptis thorace tribiis vittis nigris instru- cio, parte superiore abdonmús fascíís bnineo-nigris, iransversis, insígnita, et pcdibus albidis. Palpis 7 articulis, primo brevi, tribiis sequeiitibiis aequalibus, ultimo ter longiore quam crassiore. Ociílis valde conjiiientibiis in vertia. Antennis (fig. 10, 11) 2 -\- 12 arti- culis compositis, in scapo concrescentibus, in funiculo unoqiioque articulo e duobus nodulis, nódulo basali elongato in primo et se- cundo articulo, globoso in aliis, verticillo arcu%to et alio verticillo setoso longiore ornato, nódulo terminali elongato, aliquantum in parte media contracto, duobus verticillis arcuatis et verticillo setoso * Anno 1797 Ca vani lies dicavit genus plantarum hispano Th omae Lo pez, sub nomine Lopezia. Sed, praeterquam quod meum genus Lopesia non eodem prorsus modo scribitur, nomenclatura botânica est omnino in- dependens a zoológica, ut ultimas sancivit viennensis congressus botanicus. Praeclarus Prof. Dr. Ew. H. Rúbsaamen cum, uno abhinc mense, opus suum sub titulo : Beitrãge zur Kennttiis ausser europãischer Zoocecidieu (Marcellia, vol. vii, fase. i-ii, 1908) typis edidit, meum hoc nomen comiter accepit, quamvis prioritatis lex ipsi faveret, itaque descripsit Lopesiam braziliensem Riibs. Ipsi quam plurimas hic habeo gratias. 104 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [36] distincto, parte contracta inter duos nódulos acque longa atque col- lum, id est, aeque longa ac nodtilus basalis, si excipias duos primos artículos, ubi jnulto brevior est; articulo ultimo appendice cylindrica et gracili, longitudinem ttoditli terminalis kujus articuli fere ae- quante. Alis villosis ; vena transversa aeque conspicu.i ut aliae, valdt obliqua, desinente parum post ^nedium primae venae longitudinalis ; cubito in specie e ditabus radicibus prodeunte, cum pars basalis, ali- quantmn formam S imitata, sese inflectat ut vena transversa ; cu- bito desinente aliquantum infra extremitatem alae, ubi vena costa- lis interrumpitur, ramo superiore furcae valde elato in basi, infe- rior e satis obliquo. Pedibus gracilibus et longissimis, tibia antica aliquanto breviore secundo articulo tarsali, quinto articulo septies longiore quam cras- siore ; unguiculis crassis et bifidis, cmpodío brevi, tertiam vel dimi- diam partem unguiculorum longitudinc aequantibiLs, pulvillis con- spicuis (lig. 13). Pedibus villosis, parte inferiore femoriun pilis longis et patentibus instructa. Forcipe parva, articulis basalibus crassis, apicalibus gracilliinis, longis, fere falciformibus ; lamellula superiore (fig. 12) profunde et triangularlter secta in duos lobos an- gustos, parum obtusos, satis longos ; lamellula media vix superiore longiore, arcuate et parum profunde secta in duos lobos brevíssimos, parum obtusos. Longiiudo corporis i : ? mm. Pupa. Exuviae hyalinae ; aculei frontales parvi, c duobus den- tibus luteis ; sine stigmatibus conspicuis et sine spinulis dorsalibus. Larva incógnita. Obs. Hoc cecidium videtur jam fuisse visiim et pictum a cl. Dr. Houard (Les Galles de l' Afrique occidentale française, Mareei li a, vol. v, fase. I, 1906, p. 14, 15, fig. 8). Cum tamen auctor duo eecidia tantum viderit Farinar ii senegalensis Perr., ejus deseriptio non ita plena ut dijudieare possim utrum reverá agatur de eecidio Lopesiae parifiarii, necne. 42. Cecidium (Tab. ix, íàg. 7, 8, 9, 10). — Globosum, aliquando quasi sphaericLim, eminens e lateribus virgarum, quandoque et crassitudo plus minus unilateralis ipsarum virgarum, ut perspicerc [37] J- s. Tavares: cecidologia regionis zambeziae 165 potes in fig. 10. Pilis bruneis cooperitur, sicut ipsae virgac. Diam, 2 mm. Quandoque cecidia bina, terna, etc. concrescunt deformata. Cella larvalis magna, sphaerica. Metamorphosis in cecidio. Ima- go aperit operculum, sicut in cecidio praecedenti. Auctor cecidii Cecidomyía nova e novo genere, cui nomen : CnlodípIOSÍS 'rav., NOV. GENUS {■/,yj.':~ --- pulchrum, et diplosis). Differt a Ciinodiplosi ungiiiciilis bifidis (Tab. vm, fig. 8)^ empodio satis brevi\ piilvãlis conspicitis ; lamellula inter- média forcipis á haud lineari, arcimte secta in duos lobos (Y-dh. VIII, fig. 7), vix aiit ne vi.v qaidem saperante lamellulam saperiorem ; ovipositore $ e diiabus lamellulis satis brevi- biis (Tab. VIII, fig. 5, 6). Calodiplosis parinarii Tav. nov., spec. (Tab. vm, fig. 2-^). $ Ç Coloris rubri, si excipias partem superiorem abdominís in^ sígnitam vittis latis, transversis, bruneis, et ventrem subrufum, or- natiim in lateribns íiniiLscujiisqiie segmenti linea longitiidinali bru- nea. Oculis confíuentibus. Palpis compositis ^ articulis, quorum primus brevis; ceteris quater lougioribns qnam crassioribus. An- tennis 2 -V 12-articulatis ; duo bus articulis scapi concrescentibus. Articulis $ in funiculo e duobus nodulis (Tab. vii, fig. 4), quorum inferior globostLs, superior piriformis et satis in médio contractus ; collo noduli inferioris longitudinem ipsius noduli, vel etiam longi- tudinem colli nodiUi superioris fere acquante; verticillis setosis du- plo-triplo longitudine superantibus verticillos arcuatos, qui sunt minimi, breviores nódulo, duo supra nodulum superiorem, iinus duntaxat supra inferiorem. Articulis funiculi 9 cylindricis, vel fere cylindricis (Tab. vu, fig. 3), saltem triplo longioribus quam crassio- ribus, ornatis duobus verticillis setosis et aliis duobus verticillis adpressis, elegantibiis, collo haud longiorc quam crassiore. Cubito arcuato, desinente aliquantum ultra cxtremitatem alae (lioc est, jam in parte postiça) ; vena transversa haud valde conspícua, obliqua, primam venam longitudinalem attingente post mediam partem ; ra- mo inferiore furcac satis obliquo, supcriorc cursum tertiac venae fere tenente. IC) l66 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [38] Lamelhila intermédia foixipis $ haud lineari, vix superante la- mellulam siiperiorem, mxuate secta in duos lobos breves, parum obtu- sos (fig. 7) ; articulis terminalibiis forcipis satis r obus tis. Oviposi- tore ç non protractili, lamellulis brevissimis, aliquanto longioribus quam latioribiis. Unguiculis tarsorum bijidis (Tab. viu, fig; 8), ni- gris, empodio brevissitno, anediam longitudinem unguiculorum non aequante. Longitudo corporis á $ • 3-4 mm. Pupa. Exiiviis hy aliais, spinulis magnis, luteis, et in ordines longitudinales dispôs itis. Stigmatibus thoracalibiis luteis, et cras- sis in basi, quater crassitudinem basis longitudine superantibus. Larva incógnita. Obs. In loco supra citato cl. Houard pingit cecidiíim Parinarii seiíe- galensís (fig. ii\ quod meam figuram 10 imitatur. 43. Cecidium (Tab. ix, fig. 15, 15^?, l'^b). — Lenticulare, ele- gans, e duabus partibus, quarum inferior major et concava ad mo- dum catini, in cujus centro est minima cavitas. Pars superior (fig. 15 a} plana, minor, imponitur inferiori quasi operculum. In fig. 15 videre potes cecidia multa sine hoc operculo. Cavitati, quae est in médio partis inferioris, respondet altera minima cavitas in médio operculi : binae cavitatcs efficiunt ccllam larvalem, si auctor cecidii est cecidomyia, quod probabile duco, quamvis exploratum non habeam. Cecidium, cujus diam. cernere potes in fig. 15 (ad 4 mm., sine pilis attingit), totum coopcritur pilis flavo-bruneis, albidis in exem- plaribus vetustis, ita densis ut operculum celent. Cecidium eminet e pagina inferiore limbi, cui inseritur pedí- culo, quod ipsum folium transfigit et in pagina superiore cicatricu- lam viridem, vel albidam efficit (fig. l^b). 44. Cecidium (Tab. ix, fig. 16, 17, 18). — Ovatum elongatum, fere conicum, extans c parte inferiori limbi, quem transfigit, effi- ciendo in pagina superiore cicatriculam perbruneam (fig. 18). Su- perficies externa longitudinaliter sulcata, et pilis flavo-bruneis, sim- [39] J- =5- TAVARES : CECIDOLOGIA REGIONIS ZAMBEZÍAE lÔJ plicibus, longis, nitidis obsita. Altitudo 9 mm., latitude in parte crassiore 4 mm. Cella larvalis (fig. 17) magna, cónica, ^3 <^ecidii occupans, pa- riete perexili, subligneo, et superimposita texturae ligneae. In ápice panditur estiolo circulari. Auctor cecidii probabiliter cecidomyia, quamvis nullum signum larvae vel pupae reperi. Fieri etiam potest ut sit eriophyes, sed in cecidiis siccis distinguere nequeo utrum ostiolum sit sponte aper- tum et pilis obductum, necne. Aliunde sub microscópio ne ullum quidem vestigium invenio acarorum. 45. Cecidium (Tab. ix, fig. 19, 20). — Crassitudo virgarum, quae diversa videtur a fig. IO, fusiformis, non unilateralis, e pluri- bus cecidiis concrescentibus. Cellae larvales magnae, fere sphaeri- cae, pariete próprio, albido, sub textura brunea, semiiignea. Super- fícies interna cellae larvalis nitida, levis et coloris fere castanei. Longitudo 15 mm., crassitudo IO mm., ut videre potes in figura 19. In figura 20 alia pinguntur cecidia in vena principali folii, emi- nentia e paginis superiore et inferiore, quae eaedem esse videntur atque ea quae in figura 19. Auctor cecidii Cecidomyia incógnita. 46. Cecidium (Tab. xv, fig. 12, 19). — Ad modum pustulae, fere circulare (diam. 2 mm.), exstans in utraque pagina limbi (plus in inferiore), bruneum et glabrum in pagina superiore, in inferiore bruneum, sed obsitum pilis luteolis, cujusmodi sunt ipsius paginae pili. Cavitas centralis magna (fig. 19). Ex ejus parte superiore assur- git parva columna cava, cujus ostiolum pilis densioribus cooper- tum aperitur in parte inferiore cecidii. E lateribus columnae cen- tralis septa gracilia irradiant. Paries cecidii, columna centralis et septa ^unt luteola, sublignea et exilia. Auctor cecidii Eriophyes haud notus. 47. Cecidium (Tab. xv, fig. 9, 10, 20). — Fere sphaericum, exstans in parte inferiore limbi, parenchyma transfigens, et in parte superiore exstans ad modum mammae (fig. 20). Huic imponitur perpulchra coma e pilis aureis, longis, nitentibus et densis. Pars l68 BROTÉRIA : SERIE ZOOLÓGICA [40] sphaerica paginae inferioris villis densissimis, albis, brevibus est coo- perta. His miscentur pili aurei, rari, multo longiores. Paries ceciclii satis crassus, subligneus et subbruneus. Cella larvalis (fig. IO) satis magna, fere elliptica. Diam. ceciclii / mm. Altitudo mammulae in pagina superiore circiter l mm. Auctor cecidii probabiliter Cecidomyia incógnita. RU BIACEAE Vanguíera sp. ? Nomen vulgare : Musoro. 48. Cecidium (Tab. xiv, fig. 3, 4, 5, 6, 7). — Eriophydeoceci- dium elegans, glabrum, cephaloneitbrme, parte superiore crassiore, et divisa in ramúsculos frequentes et implicatos, qui aliquantum cornua damae imitantur. Eminct in parte superiore, vel inferiore limbi, ut plurimum e nervo principali, usque ad IO mm. et am- plias. Superfícies glabra et rugosa. Cum cecidia frequentia sunt, folia deformantur et atropha manent (fíg. 5i 4)» in^<^ et pereunt omnino (fig. 3). Figurac 7, õ, 5» 4? 3 ostendunt quandam grada- tionem, qua hae deformationes sub óculos subjiciuntur, ita ut in fig. 4 parva tantum pars limbi relicta sit, quae in fig. 3 omnino eva- nuit, cum ex folio peciolus tantum remanserit. Cecidium intus est cavum, sed cavitas in speciem nullo os- tiolo communicat cum parte exteriore. Est igitur probabile Erio- phyem in externa superficie tantummodo degere. Obs. Cl. Dr. Trotter jam hoc cecidium perstrinxit et pinxit (Cfr. Alarcellia, vol. iii, iqo4, p. 106). SAPINDACEAE Deinboilia sp. (Gen. Deinboilia Schum. et Tiionn. = Prostea Camb.) Nomen vulgare: Mutarára. — Arbor valde procera, quamvis non praecrassa. Apud Quelimane in locis humidis, juxta aquam, frequens crescit. Lignum ad trabes et tigna, sicut apud nos Casta- nea, aptum. [4Ij J. S. TAVARES: CECIDOLOGIA REQIONIS ZAMBEZIAE lÔQ 49. Cecidium (Tab. xii, fig. 3 ; Tab. xv, fig. 6, 6 a, 7 ; Tab. XIV, fig. 13, 14). Eminet sub forma coni brcvissirni (lusitanice — muito rebaixa- do) e lateribus virgarum (nunquam ex axillis), e fructibus, e pecio- lis, e nervis in pagina interiore limbi. Altitudo 3 mm., latitude, in basi, 2-3 mm. Pilis subbruneis, densis et longis circumornatur. Paries gracilis (in liasi cecidii crassiusculus, usque ad 0,5 mm.) circumscribit cellam larvalem conicam. Metamorphosis in cecidio, ut videtur. Imago apicem cecidii aperit et evolat. Auctor cecidii Cecidouiyia nondum visa. Obs. Refcro ad eantlcm speciem cecidia sphaerica, parva, pilis obsita, sub limbo sita, quae in Tab. xn, fig. 3 pinguntiir, quamvis non formam ean- dem prae se ferant, cum juvenilia mihi videantur. neque ideo formam defi- nitivam exprimant. 50. Cecidium (Tab. xv, fig. 2).— Sub folio coccidium non co- gnitum parvam cavitatem rotundam (diam. fere I mm.) efficit, ibi- que degit. Huic cavitati respondet in pagina superiore macula nigra (2 mm. diam.), puncto nitido in médio distincta. SAPOTACEAE Mimusops [Menyhartii Kngi J Nomen vulgare : Munambo, Munámboa. — Arbor. 51. Cecidium (Tab. x, fig. 3, 4, 5, 6). — Glabrum, coloris car- nei, rubri, vel sublutei, tum in totó cecidio, tum in ápice dunta- xat. Frequens in limbo, ubi assurgit ex utraque pagina [plus ex inferiore (fig. 4) quam e superiore (fig. 3)]. Formam haud geome- tricam, et magnitudinem cernere potes in sectione (fig. 5» 6)- ^^ pagina superiore ut plurimum hemisphaeram aliquantum imita- tur, in inferiore conum truncum. Cella larvalis (fig. 5) fere totam longitudinem cecidii occupat. Apicem cecidii invenies apertum in pagina inferiore limbi, sed au- ctor cecidii non iUac exire videtur, cum aliqua cecidia foramen os- tendant in latere partis superioris limbi. Probabile duco apicem in cecidiis juvenibus aliquo operculo esse clausum, quod dein in ter- ram decidit. Paries cecidii crassus ac satis durus. Auctor cecidii probabiliter Ceddomyia nondum nota. I/O BROTÉRIA : SRRIE ZOOLÓGICA [42] SOLANACEAE Solanum sp. Nomen vulgare : Tundurúdua. 52. Cecidium (Tab. xiv, fig. o, i6). — In-egulare, magnum, e germine terminali vel laterali transformato, pilis bruneo-luteis, den- sissimis et longis obsitum. Cellae larvales (fig. l6) frequentes, irregulares, parvae, sitae in textura fere spongiosa, colore bruneo-luteo (par um diverso a colore pilorum). Duo tantum exemplaria, in labula xiv depicta, ad me sunt de- lata, in quibus pili erant fracta. Unde fieri potest ut in posterum cecidium hoc detegatur regulare in aliis speciminibus. Metamorphosis in cecidio. Imago exuvias relinquit in ostiolo, quod aperit in cecidio. Auctor cecidii Asphondylia nova, cui nomen : Asphondylia solani lav., nov. spec. Ç á Colore rubro, cxcepta parte superiore thoracis, maculis pleu- ralíbiLS, parte superiore abdominis (ora postiça segmentorum est al- ba), vittis amplis transversis infra abdómen, quae omnia sunt bru- neo-nigra ; antennis et pedibus subbruneis ; ora postiça occiputis et halteribus albis. Palpis 2-articulatis, primo articulo duplo longiore quam crassiore, fere duplo longitudineni primi aequante, eoque gra- ciliore. Dujbus scapi articulis concrescentibus, primo funiculi in $ quinquies longiore quam crassiore, secundo quater, ceteris gradatini decrescentibus longitudine et crassitudine, duodécimo undecimum aequante, j ^/g longiore quam crassiore. In ç primo funiculi arti- cjlIo septies longiore quam crassiore, secundo quinquies, ceteris gradatim decrescentibus ; decimo duplo longiore quam crassiore, un- décimo aliquanto longiore quam crassiore, duodécimo subgloboso. Tibia antica fémur longitudine aequante] secundo articulo tarsali longitudineni trium sequentium superante, quinto articulo ç quater longiore quam crassiore; unguiculis nigris, simplicibus, longitudine empodimn aequantibus. Vena transversa post tertiam partem basa- lem primae venae sita ; cubito aliquantum incurvo in extrema [43] J- s. Tavares: cecidologia regionis zamijeziae 17 1 parte. Forcipe S et ovipositorc ç sicut in alíis speciebiis hujits gc- neris. Longititdo corporis ç á : 3-3,5 mm. Pupa. Nihil pccií/iare habet, si duas spinulas frontales cxcipias, quae nidlis notantnr dentibiis in lateribus. Larva incógnita. Tl LIACEAE Grewia bicolor Juss. (Gen. Greiuia L. ■=^ Mallococca Forst., Chadara Forsk., Viiicenlia Boj., Vinticeiía Steud.l. Nomen vulgare : Kamutongore, vel Kasadza. — Frutex. 53. Cecidium (Tab. xv, lig. 3, 4, 5). — Eriophydeocecldium, acl modum cornus, extans o pagina superiore limbi usque ad 6 mm. et amplius, leviter fusiforme, cum ambae extremitates aliquantum tenuentur, delicate pubescens (sicut limbum) et viride (ápice róseo). Cecidium est cavum, pariete angusto, occiusum in ápice, trans- figens limbum, et apertum ostiolo in ima cavitatc cónica, pilis no- tata, paginae inferioris. V 54. Cecidium (l^ab. xv, fig. 11). — Alinimae crassitudines vir- garum, frequentes, fere hemisphaericae (diam. I mm.), rugosae et glabrae, sicuti virgae, omnino clausae, et continentes parvulam cellam larvalem. Auctor cecidii probabilitcr Cecidomyia, vel Eriophyes. -3-4^ ►-e- NDEX PLANTARUM Anona senegalensis .... ]); ^■- 141 Citrus Aurantium . 142 » medica 142 Combrctum Galpinii - 144 » olilon^rum . . . . 149 » olivaceum . . . • 149 Copaiba Rlopane I '^7 Dalbergia melanoxylon . . . . 158 DcinboUia sp . 168 Dcrris Stuhlmannii • 159 » violácea • 159 Dichrostachys nutans .... 160 Diospyros mespiliformis . . • 154 Disperma dentatum • 139 Fiueg^ea oI)ovata 156 Grewia l)icolor 171 Khaya anthothcca 160 Lannea fulva 139 Mimusops [Menyhartii] 169 Parinarium Mobola i6i Pteleopsis myrtifolia 150 Royena sp 155 Soianum sp 169 Terminalia glaucescens 150 » sericea 151 » spinosa 154 Vanguiera sp 168 Xylopia acutifolia 142 INDEX NOMINUM VULGARIUM PLANTARUM Ambulo pasj. 141 Arvore da cortiça 161 Caumbo vel Chaumbo 139 Chumpingué 159 Dilôlo 141 Espinheiro preto 160 Gunono grande 150 » pequeno 151, 154 lôlo 141 Kagôro 144 Karnutonj^ore, vel Kasadza. . . 171 Limoeiro 143 Maiôlo 141 Malôlo 141 Mapaio 157 Mobola 161 Mtomoni 142 Muande 142 Muchendja 154 Mudama 149 Muéti 149 Mufundzôo 150 Mugrego 143 Mukomódua 158 Mulama 149 Munámboa 169 Munambo 169 Munande 159 Mundimo 143 Munona [41 Mupakassa 159 Mupangára 160 Mupombôma 156 Mupundo 161 Mururo aut Mururu 160 Musoro 168 Mutarára 16S Mutchá 161 Muteate 157 Mutòa 142 Mutscnha 157 Nhakassanza 154 Nkonono 151 Nocha 161 Nona do matto 141 Quibaba do Mussengue 160 Sakáni 139 Tuétue 149 Tundurúdua 169 ÍNDICE DO VOL. VII Neurópteros de Espana y Portugal, por LonginosNavás. 5 Description d'un Aphidien nouveau de Portugal, par le Dr. G. Horváth 132 Contributio prima ad cognitionem cecidologiae Regionis Zambeziae, auctore Prof. J. S. Tavares 133 pp Ai/lIMAJ .?sAi. .flq-jjr^ £8oíiJCÍ9ncíu8 BiYmoi^oa - L .1 .:j^i' .iiln3iuj>\l Kw-fitrin i;I/ rlrn^/I ^9£)iOÍB1^íq ZUrnoÍB-^sM - f. .;^i'-I <; r./ji/ auoiíBmasri auidoiarnsH — ; /yi 1 .riqyjf-: aiJíBni-gi^Bm auidoiernsH - ^ ): .i.fljn-iii i'Hi)jnj, i,i/. .8BVj// 8ull9n9í 8uido'i9ííqmY8 — ô /^i'l < .?!nvr.7 81J80ÍÍB1'g 8JJÍCÍ0'I9ríqmY8 -~ \ .pi'[ -fohsJgíH ' 8íjaon9v 8íJÍdoi9ríqrnY8 - i^ .^i' .h V)\^ x.íiMjn/. .aèvBZ 8ÍÍÍmÍ88ÍÍ3 IBÍlG Q .gi' X í.I» t I>-fMÍjjpxi -lonsJrii; vM . .^hvKÁ 8ÍIÍrn!88ÍÍ) IBÍiQ-OI :gí^ .'^ '. ijpxi ■lohoisoci j;l/. .vf// 8í8n9díJblB8 IBÍlO -- 1 I .§i' .(b hh firi^^JriA .8/;vb'/ 8Í8n9duí)ÍB8 iBÍlQ — Li .pr LAMINA I-ig. 1, 2 — Boriomyia subnebulosa Stí-ph. A!as. V\g. 3 — Meg-alomus pyraloides Kamh. Ala anterior i/cjuierda. V\g. 4 — Hemerobius hsematicus Navás. » » > 5 — Hemerobius marg-inatus Steph. > » » 6 — Sympherobius tenellus Xavás. Ala anterior derecha. 7 — Sympherobius g-ratiosus Xavás. » > » Fig. 8 — Sympherobius venosus Xavás. > posterior » ^ 'g- 9 — Dilar diSSimilis Xavás. Antena dei Í . Fig, IO — Dilar dissimilis Xavás. .\la anterior izquicrda dei é. Fig. 1 1 — Dilar SaldubensiS Xav. Ala posterior izquierda de] é. 12 —Dilar saldubensis Xavás. Antena dei i. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL VII, 1908 LÂMINA II ..AMINA AI/lIMAJ .^1,;/ , j-iu J aifmoliooaq £ísJn9wnoO - i ;gi'l ç .liabnll ^íooiJsniq £isífí9wnoO — i .;giH .Ç JiijJ 2iímo1i9niJ xY^9íqoi^o^ — f, .giH ^ .rlcpír^ 8íímolÍbO'IU9Í£ 8ÍÍBÍ)ím92— 1- .^iH .Ç .hohiúl BaBizii^uo ziíBíúmsZ — ? -g' "^f .-loiíolnK filA .ç Jdí*^í £8onr'giíu'! 8ÍÍ£Í8 — ò .^giM i .-ioi-i3Íntí tílA .rrrifjrl lof.Bm BlbírfqBfl - " .-^rl i I Hiilliblo') .:í .'^ .:í — .fim^iiH^l .'j, .iiiJujujoi'! ."i<^ — ,;fni;(II/ "i(T) 39lj?bÍO'J8Íb SBÍIibb') .V> -íft.is — .«slfiiifl .ft .[•^)fnmurbri Bín-gÍJ80riínBX BíjbífíqBa -- V^ :'}y\ .liírigim hI sb B'jij/;fn^_íía'j nòi^sM .v\ — .cbisiu]) ')b ioiJf;rnTjiJfío nòii^oí^ .rlqgíS giíIooiÍJJOBm BÍÍ)ífíqJSfl — Q .p/^I .Jirío^^-isb loiT^Jnfi kIí, ííIí; hb KDiJhífigiias nòi^-iM .dfnsM B0ÍJ9SCÍ BÍbÍííqJ3H — 01 .§i'i .f",IfI3ÍljpXÍ TOilSj LÂMINA III Fig. I — Conwentzia psociformis Curt. ^. Alas. Fig. 2 — Conwentzia pineticola Fnderl. ç. * Fig. 3 — Coniopteryx tineiformis Curt. ç. » Fig. 4 — Semidalis aleurodiformis Stcpli. j > Fig. 5 — Semidalis curtisiana Knderl. 9. >> Fig. 6 — Sialis fuligfinosa Piei. ç. .\la anterior. Fig. 7 - Raphidia major Humi. Ala anterior, c. \'ena costal. — j'. c. Subcostal. — r. Radio. — s. r. .Sector dei radio. — pc. Procubital. — e. Fstignia. — c. c. c. Celdillas cu- hitales. — d.d. d. Celdillas discoidales (De Albarda). Fig. 8 --Raphidia xanthostÍg*ma Schummcl. a. Ala antí^rior v/.- tjuierda. - /^. Región cstigmática de la misina. Fig. 9 — Raphidia maculicollis .Steph. Región estígmática dei ala anterior derecha. Fig. IO — Raphidia baetica Ramb. Región estigmática dei ala an- terior izquierda. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 LÂMINA III IO BROTÉRIU. VI Al/IIMÀJ .«kI/. .J 8fjj£J0niJqX92 8U0O24 — 1 > ->t>,u, (.1/ (\ -n.i-i-jjnij kIA .5i .ví:Z ailBlirf 8JJ0C8*! — ^- ^ .Kífiq >j! 'ib omsiíxíí .:» — .toít Kriooiob lohaJmi r.I/ .íí .J 2UÍBlU0Bfnhí)BUp 8íJ0O8*l - ? .^ .Or-MBi 7 i;"rr(i'r a\ — .hkI/. .H Bí^-§9iij5v Biífíois-gifíqrnA - j. /yi I .Kln')iij[>.\i toiTiifii; >;!/. .'1 BíBía8Blicf jsiJnois-girfqraA — c p/^' .ioi-i'3Ífif)C| íillihlg) .si iil ah afil/ .A 8UÍBÍ0/J'I0 8JJD08qOfíq45q9 - ; /;jf .íiifiCj iil ^jjOirri9i}x'í Y ^^'^- ' BilBÍíJOíbsq Bi9Í)0^^í*^ í^ ;ljí' .r)ííii;i Y Hf.I/. .1101/ auíBionuqinjj auooaqoegM o j^i .IisbfiH 8U0Ín£q8Ífí 2U81£Jon9J0A — OI .pi'! .o^tíiJ •{ afilA .rlq-Jír: 8íJ19íq098rfq 8íJ0O2qÍ19*I — J I j^il LÂMINA IV 'ig. I — Psocus sexpunctatus L. Alas. '"lg. 2 — Psocus hilapis Xav. a. Ala anterior. — ò. Ala poste- rior. — c. Extremo de Ia pata. •S- 3 — Psocus quadrimaculatus L. a. Ala anterior derecha. — /). I ihia \' tarso. 'ig. 4 — Amphig-erontia varieg-ata V. Alas. Mg. 5 — Amphig-erontia bifaseiata I\ Ala anterior izquierda. c. d. lelílilla discai. -- 6'. />. leldilla posterior, ó — StenopsOCUS immaculatus ."^teph. Alas de la izquierda. 7 — GraphopsOCUS cruciatUS L. .Mas de la izciuierda. 8 — Pterodela pedicularia L. Alas y extremo de la ]iata. 9 — Mesopsocus unipunctatus Mull. Alas y tarso, g. IO - Actenotarsus hispanicus Knderl. g. II — Peripsocus phaeopterus St'^' -■ .(oln3fniJíV'oH:jufrj '^ao./i gjj-guliouí aema^í I .» .^oJirm-)'!" aol í)h 8£fmc)'^l — ?; .oT-l -Tviithi ò o-yi.ííii ■■> oI)iíhíf>r; j.lni7 .-i v V^ ,^ — .msido '*"** .-rrlR^ eilIOOÍVBft 89rai9ÍOÍ£0 ■)b obisle ouí) .lijiaJKri onKfrrKT .gilll 8inn9qicí BT8,íq0ín9M — I .^j'l t;l/ A^ 'wvi oííjjx/jbT .jí .vk/ !Sii2 BV9ií)nB8dL -~ r .^i'l .Vi >. fijfíiv ,físe)dfi'J .::> — .\A.yyvj\j •lui^Jru; .fií£*í .^ — .oonoiiV -u). (jglK ,iiln9MJ|)xi -loit^JnK i^IA .lliJl/ auoiÍBii 8JJ0BÍJía - õ .j.fi'-! 0' ' .i;I)í;Jn')fri ■ noo) firíj'n'W) lonsJní; Bl/..,.d/! 8ÍÍBnoÍÍ)Í19ín BqiOnB*! : — \ ^iH .(ojnsmu/; \ / \\\I . ./k/ BíB'ií89n9l iKv .rl/l 8íÍBnoif)ii9ín BqionB lBif)i'ti3 nòitj'^/! .c!/I 8ilBnoibn9ín Bq^o^B*^ — q .p,iH -aoq íílfi loJ) liiihi-iij nr)ii^-)/l .d/l ailBnoíDmm BqionB^ - oi .-gi'! IO LÂMINA V iMg. I - Chrysopa Nierenbergfi Xav. A!a anterior (con au- mento ). l^^ig. 2 — Calotermes flavicolliS Vd\\ \la anterior iz([uierda (^con mucho aumento). Fiar. 3 — Formas de los Termitos. a. termes lucifugfUS Rossi, obrero. — â, d y c. Xinia, soldado é imago ó indivi- duo alado de Calotermes flavieollis Fabr. Fig. 4 — Nemoptera bipennis lllig. Tamano natural. Fig. 3 -Josandreva Sazi Xav. a. Tamano natural. — lí». Ala anterior derecha. — c. ("aheza, vista de frente. — d. IVonco. — e. Pata. Fig. 6 - BittacUS italiCUS .Mull. .Ala anterior izqu^erda, algo au- mentada. Fig. 7 — Panoppa meridionalis Kb. .Ma anterior derecha (con aumento). 1 ig. 8— Panorpa meridionalis Rb. var. fenestrata X'av. Ala anterior. 1^'ig- 9 — Panorpa meridionalis Rb. Región tiridial dei ala an- terior. Fig. IO— Panorpa meridionalis Rb. Kegión tiridial dei ala pos- terior. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 LÂMINA V BROTERIA. SERIE ZOOLOGIC<^ !V AI/IIMÀJ ly.ífiooduc'. .-^z — .IbIboo BnoY .:í .(oín')fnufi orlouni c oJidúornM .'vA^ .oibK-i I')b 'loíosr; .'^i — .oibisM .v /^t/-. a .Ti — .oibi-tiT A — .Bfii^iíaH .-à — .oí|riú'J í,«:í - :j;')<;h-lT!1tf)!'V) .V. 's — .!nrbi-iií idlibJaJ A .:í — .Isibhri 1 ;i;ib')rrí KlIibl')'J .w .i — 1 J .íi ."i — .oHiupiA .Ats .,>j,> ....íjupioll .r ,^ ,f. ,S. ,1 — •b br;bim^TtxH .vfiK inoíIoM 2U89ÍBH — ? m'' .miona loq oJaiV .íí fi .-j- irim; no), nr.inoi;. i jkJ/ ílBVÍÍoa SOÍbJSÍJSO — f. .^i^í nomobdu bb oin^-iixe) v -loiTJJní; bIb ImI) .^ \'^h gfilA .qoor^, smooicíÍB muisooínobO ^ — ? .^/I III) orn-ji (1 euaBínom aumBíoqoíirfSÍ — ò .^i'{ .^ rrunolxli; .j.iIrnMt' ];! >. lilrbeJ onlf. XÍÍ9l BnolJDSlqia — \ .giH .rifílA .J ii9n98V 29boniT- 8 .-gH _J*^ ^*\ LAMINA VI Vig. I, 2 — Alas anterior y posterior d(M-echas de Hydropsyche (con niLicho aumento), c. \ ena costal. — se. Subcostal. — r. Radio. — sr. Sector dei radio. - p?'. Procúbito. — cu. Cúbito. — e. Estitrnia. — /. Tiridio. — a. t. .Área tiridial. — c. t. Celdilla tiridial. — C- d. Celdilla discai. — c. m. Celdilla mediana. — c. b. Celdilla basilar. — are. Arquillo. — c. a. Celdillas apicales i.'', 2.^ . . . lo.'' — I, 2, 3, 4, 5. Horquillas apicales Fig. 3 — HalesuS Mortoni Nav. Hxtremidad dei abdómen dei Í. a. \^isto por encima. — h De perfil. — c. Por detrás. Fig. 4 — Catadice Bolivari Mac Lachlan (con aumento). Porción dei ala anterior v extremo dei abdómen dei á. Fig. 5 — Odontocepum albicorne Scop. Alas dei i. F"ig. 6 — PhilopotamuS montanus Don. Palpo y extremo dei abdómen i. ^i.s- 7 — Dipleetrona felix Mac Fachlan. Alas de Ia derecha. Fig. 8 — Tinodes Vseneri L. Alas. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICO, VOL. VII, 1908 LÂMINA VI 4 IIV AJUaAT .09CJ3 .von ,.vrV sBílfinirmet BietqoiafiJ :4--i s' ' .Ç ogíiínl — 1 .Ç -loJiaoqivO — S .Ç iluoirii/l iluoJÍTB ouQ — £ .íllivlrjc[ J9 rnuibocfms ,rnuiog-iBj iliJoiíJwnU — 4\ J-í ,rriijlíivlijq muJnfii munu ínugB osbH .íisl -íg 9£nq rnuIuDÍD^nu íBxfiJriub riiunu -Kí Hijjurl ?l Í9 £1 aÍTij^B gb oiioib rnabi .ojqa .von ../fil sfiilBnifmsí BfiqsísyloS : ~-c ^^/'l .sijqlfiS — ô .Ç iinngJriA — \ .Dsqg .von ,.vb1 9BdÍBqoo sisolqibolsQ :si-8 .p/í .Ç ogijml - - 8 .^ 9finn9in£ iluDJJic irrin*í — Q .Ç Bnn9JnA — 01 .%, gilfinB gqsDio'! — H illivlnn 1'^ íniiihoqmo jnuiosiKi iluoiupnU — £1 -icp. von ,./n'r siansssdmBs siaolqiboioiM :\i-r.' íí ' .1 .•oft (inv xIbV supoup .itD .^ gilfinB 8q9DioH — Ç I .Ç loJigoqivO — p-l ■rlíiq í^> miJÍÍ)oqfri9 ,cnutoatBÍ iluDiuTjnU — ?! .Ç 9Bnn9JnB iluoiiiB imii4 — òi .rlli TABULA VII Omnes figurae sunt amplificatae í ig. 1-4: Lasioptera terminaliae Tav., nov. spec. 1 — Imago ç. 2 — - Ovipositor ç. 3 — Duo articuli funiculi j. 4 — Uiiguiculi tarsorum, empodium et pulvilli. Haec figura unum tantum pulvillum, et unum duntaxat unguiculum prae se fert. Idem dicito de figuris 12 et 15 hujus ta- bulae. l''g 5-7 : Polystepha terminaliae 1 av., nov. spec. 5 — Imago ç. 6 — Palpus. 7 — Antenna ç. Fig. 8-12: Delodiplosis COpaíbae Tav., nov. spec. 8 — Imago ç. 9 — Primi articuli antennae i. 10 — Antenna ç. 1 1 — Fórceps analis $. 12 — Unguiculi tarsorum, empodium et pulvilli. Fig. 13-17: Microdiplosis zambezensis lav., nov. spec. Cfr. quoque Tab. vui, fig. i. 13 — Fórceps analis $• 14 — Ovipositor ç. 15 — L^nguiculi tarsorum, empodium et pulvilli. 16 — Primi articuli antennae ç. 17 — > » » $. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 TABULA VII -^>i'ís^aamen. fee PHOTOTYPIA DE E. BiSl & C."— POrtO HIV AJUaAT .Dsqa von ,.vrT aisnsssdfTiBs aiaoiqiboioiM ^ y^y'^ o^^q^ von ,.VB r iiiBniiBq aiaolqibolfiO : ^-^ í^/l .Ç o^gfifnl — L .Ç gfinnsJriii iluoiJifi imii4 — f, •í) « « « — ^ .(og£mi £upildo) ç ioíÍ8oqivO — i .^nohaqua 9Ji£q s suaiv loligoqivO — ô ■ S atliiní; aq')oio''í — \ .illivluct Í3 rníJÍl)oqnn9 ,mLiiostBÍ iluoiu^n' J — !-'• Djqa .von ,.vk l iiisnilfiq 6Í89qoJ ?. l-Q íí'''l •$ OgBíTlI - ^> ."h e£nno1n& gilBoiqÊ sib'^ — oi .'S « 2Íl£8Bd « 11 .^3 ai [fins aq9Dio'í — S.T .illivluq Jy muiboqrng ,nnuioaifii iluoiugnU -- £I TABULA VIII Omnes figurae sunt amplificatae íig*.. I — Microdiplosis zambezensis Tav., nov. spec. Cfr. quoque Tab. vii fig. 13-17- Fig. 2-8: Calodiplosis parinarii Jav., nov. spec. 2 — Imago 9. 3 — Primi articuli antennae ç. 4 — » » » $. 5 — Ovipositor 5 (obliqua imago). 6 — (ovipositor visus e parte superiore. 7 — Fórceps analis $. 8 — Unguiculi tarsorum, empodium et pulvilli. ^ig 9-13: Lopesia parinarii Tav., nov. spec. 9 — Imago 5. 10 — Pars apicalis antennae $. 11 — » basalis » i. 12 — Fórceps analis i. 13 — Unguiculi tarsorum, empodium et pulvilli. BROTERIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 TABULA VIII ^u/tsurtiffren ffc HOTOTTPIA CK E. Biel & C.^ ~ Porto SERIE ZC: XI AJUaAT .7ÍU ) jiiodol/ ,4 nsmofi iu ■ . . .,'íi O iA]pi\n a9ÍDÍt|gn! IníníP. .rnuildi íiiqu. . 'ríjÍD9'j . 11 i .■ '.lo; dm rru;n ■ HfA í-í^ )'^íq. íiijsniiBq sBieeoQ. ■^1 rf,i .^^ .11 , snjsniiBQ eiaolqibolsO i i •; .LI ". V iiijsnhJBq ejsiesqoJ ..íu: r)f\ilÚi:(h •cí^ ° ' -ioh'^nii. ríqoivl 4^^ ^'/ vffi^ Oil' - 7'jjnn 1 tnoqB iiCI - - OL .^rf ■c^ TABULA IX Magnitudo naturalis (^mnia cecidia in hac tabula depicta sunt lecta in arbore cui nomen Parinarium Mo boi a (^liv. Fig. I — Dipterocecidium speciei incognitae, supra foliuni, sub Nu- mero 39 descriptum. I-^ig. 2 — Probabiliter Eriophydeocecidium speciei nondum visae, sub folio. \.° 40. Fig. 3 — Cecid um idem, simul sub et supra tolium. N.° 40. Fig. 4 — Idem cecidium, supra íblium. Simul inspicies aliqua ce- cidia = fig. 13. Fig. 5 - Sectio ejusdem cecidii. í^"'g- 5 -^ — Idem cecidium sub folio. Fig. 6 — Cecidia Lopesiae parinarii Tav., nov. spec. sub folio. X.° 41. Cfr. fig. II, 12, 13, 14. I g 7^ 8, 9, 10 -Cecidia Calodiplosis parinarii lav., nov. spec. N.° 42. Fig. II, 12 —Cecidia Lopesiae parinarii Tav., nov. spec, sub folio. N.° 41. Cfr. fig. 6, 13 et I4. '*'S- '^S — Cecidia ejusdem speciei, supra folium. F.g. 14 — Sectio ejusdem cecidii. í"'g- 15 — Probabiliter Dipterocecidia speciei haud notae, sub fo- lio. N.° 43- l'ig. 15^ — Pars superior ejusdem cecidii. Fig. \^b — Fadem cecidia supra folium. Fig. 16 — Friophydeocecidia speciei nondum notae, sub folio. N.° 44- Fig. 17 — Sectio ejusdem cecidii. Fig. 18 — Fadem cecidia supra folium. Fig. 19 - Dipterocecidia speciei incognitae, quorum aliqua sunt aperta. N.° 45. Pig. 20 — Dipterocecidia, supra folium, forsitan ejusdem speciei ac fig. 19. N.° 45. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL VII, 1908 CLICHÉ DE J. S. Tavares PllOTOTYPlA l)K í E. Biel & C.'* - Porto -.)ain •!' -'•qg rrinibi')^ X AJUBaí Bilmuá^n. of- ,;)f)n bu;. •olqibolaQ i3£dÍBq03 8Í8 lííion 31 í TABULA X Magnitudo naturalis Vig. I, 2 — Terminalia glaucescens Planch. : Eriophydeo- cecidium speciei incognitae, descriptum sub N.° 15- Cecidia fig. i sita sub folio ; cecidia vero fig. 2 supra fructuin. Fig. 3 — Mimusttps r\I e nhy ha rt ii Engl.j : Probabillter Dipte- rocecidium speciei haud notae, supra folium. N.° 51- l^^ig. 4 — Eadem cecidia sub folio. I^^ig. 5, 6 — Sectio ejusdem cecidii. F;g. 7 — Khaya anthotheca C DC: Dipterocecidium spe- ciei haud notae, sub folio. N.° 37- l^^ig. 8 -- Ter m i n alia sericea Burch. : Probabiliter Lepidopte- rocecidium speciei incognitae. N.° l8. ^ 'g- 9 — PMueggea obovata (L.) Wall.: Cecidium Agromyzi- nae incognitae. N.° 30. l^^ig. IO — Sectio ejusdem cecidii. Fig. II— Diplorrhynchus mossambicensis Benth. : Di- pterocecidium speciei haud notae. N." 5- Fig. 12 — Copaiba Alopane Kirk. : Cecidium probabiliter De- lodiplosiS COpaibae Tav., nov. spec. h^ig. 13, 14 — Copaiba Mopane Kirk.: Cecidium Delodiplo- sis copai bae Tav., nov. spec. N." 31. Fig. 14a — Sectio ejusdem cecidii. F g. 15 — Dalbergia melanoxylon Guill. et Perr. : Diptero- cecidia speciei hucusque nondum visae. N.° 32. Fig. 16 — Diplorrhynchus mossambicensis Benth.: Di- pterocecidium speciei incognitae. N.° 6. ^'g- ^7 — Terminalia sericea Burch.: Lepidopterocecidium papilionis nondum visi. N.*^ 19. BROTÉRIfl, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 >■ t^*-, . ,-5, TABULA X CLICHÉ DE J. S. Tavares PHOTOTYPiA PE E. Biel &. C.^ — Porto Vil. 1908 iX AJUaAT .01 ".'/ 'íiJr' /(iijJ'!Í-i08'ih ,.0'jq2 .von ,.V£'r 9BÍlBnÍrm9t -,tfr )lil qeq jilrdJ;do^4 : .ilon ^90ub! ' j iaiosqe uíh '[ .iií)Í090 msbtíiJjt» oUD^ír"^ ! I u í 9 1 (1 ííKfi Í9Í09q8 rruiii)i:j r .)OT)jq'; ; li .li fnuynoldo mui^iâino) — Q .]Sji .SI '\/. .■iH.Í!n"Q(/)i:i i'M:jõ(ir^ .0 ".^^ .nníí"7 mrjhnnn iarj-jqa rntjib -oiSiSJ KÍf>/'>"' ,. í;nonA - ?. 1 4. r /í; 1 sjsnonjs 9fii9íq -bootnviJqohiq .i«rv rrtubnon ainoiiiqBq tii) 1-^ F TABULA XI Magnitude naturalis g. 1 - Terminalia ser icea Burch. : C^ecidium Polystephae terminaliae lav., nov. spec, descriptum sub N." 20. g. 2 -' Sectio eJLisdem cecidii, g. 3 — Terminalia se rice a Burch. : Probabiliter Lepidopte- rocecidium papilionis incogniti. N.° l8. g. 4 — Terminalia sericea Burch: Dipterocecidium speciei nondum cognitae. X.° 21. g. 5 — Terminalia glaucescens Planch. : Probabiliter Di- pterocecidium speciei incognitae. N.° l6. g. 6 — Sectio ejusdem cecidii. g. 7, 8 — Combretum Galpinii Engl. et Diels. : Dipteroce- cidium speciei haud notae. N.° 8. g. 9 — Combretum oblongum H. Hoffm. : Dipterocecidium speciei incognitae. N.° 12. g. IO — Sectio ejusdem cecidii. g. 1 1 — 4. g. 12 — Combretum Galpinii Engl. et Diels.: Dipteroceci- dium speciei nondum visae. N.° 9. g. 13, 14, 15 — Anona senegalensis Pers. : Cecidia LâSÍO- pterae anonae lav., nov. spec. N.° 3. g. 16 — Terminalia sericea Burch.: Sectio Lepidopteroceci- dii papilionis nondum visi. N.° 19. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL VII, 1908 TABULA XI CLICHÉ DE J. S. Tavares PHOTOTYPiA DE E. Biel & C.^ — Porto IIX AJUaAT zilmu^sa obsjyirrg^lí i^jiusqa inua)j'j'jO()Tjlqi( i ; . JU ..J >:oaíIlor(Jnii j:ví. r' -f >'ij)vrlq()i-i' ' 'ji'i'í^ i, : i ■, n i /!ri_' ! - .' ": ,?1 "./ .rnijifoí irtnr/s /'>r.1on huKrf íbiooq^ rriMrhio'^-' |.s: ".'^ .oilol du8 ,'>BJin^oo mubrton i iiIidiidoT'1 ; .íÍd-iijH b-j-jíiop. KihinJart i , ■ .8i ".Z ,ií|hgo'jni ainoiliqBq muibijyo }9i'j' jo-i9íqi(l : .HoTuH cjoÍT^a Kilcniín-it:»!" — ^>'í^''l .11 ",/ /-)Kíon huiiH rrn,; :ÍÍm|| . { rri/j^gnoldo miJl3Tdrno'J — Q .'§i'I •ifiJin^oni isbaqa TABULA XII Magnitude naturalis Fig. I — Khaya anthotheca C. DC: Dipterocecidium speciei nondum inventae, sub folio, descriptum sub N,° 38. Fig. 2 — Cecidia juvenilia ejusdem speciei, sub tolio. N.° 38. Fig. 3 — DeinboUia sp. : Dipterocecidium speciei incognitae, sub folio. N.° 49. Fig. 4 — Terminalia sericea Burch. : Probabiliter Eriophydeo- cecidium speciei incognitae. N.° 22. Fig. 5 — Jerminalia sericea Burch.: Probabiliter Eriophydeo- cecidium speciei haud notae, supra folium. N.° 23. Fig. 6, óíí — Terminalia sericea Burch. : Eriophydeocecidium speciei nondum cognitae, sub folio. N.° 24. Fig. 7 — Terminalia sericea Burch. : Probabiliter Fepidoptero- cecidium papilionis incogniti. N.° 18. Fig. 8 — Terminalia sericea Burch.: Dipterocecidium speciei haud notae. N.° 21. r^ig- 9 — Combretum oblongum Y. Hoffm. : Dipterocecidium speciei incognitae. N." 12. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 TABULA XII CLICHÉ DE J. S. Tavares oTOTYPiA DE E. Biel &. C — Porto IIIX AJUaAT qi-io89ÍD , 9BÍlBnJrniaí ;!brD9ooi3ÍqiQ :.rbi/' .0 .^il .iii> .4^ "./. .' -ymOTgA ffMJií' ínsH gniiíun avfJoi . •i9>b9a sBtfiluoieduí OBS -cq fn^bio90oiojq<3|aiq9.1 : .IgnH iàgoniqg Bilfinirm- .Ô£ °M. .iiin^ODni ainoilic) i oiJj98 : .floiH .A B.ílo't i JiJDB Biqolv. >íi i bi09DOTjJqf( 1 : .IgnJd muaozyiío tníj J :^-id ;íj . ' yfJ .{;l ".VT .MKÍon hii;;rf i-^i". -OI^A iiiii'J')0 oiJoor', ; .riJnoH p.ru.Juu í^ / r! .>.i; j<;" > m' > .df ".7 .':-t9>[9oH 9BÍJBlU0T9dut QBsym BÍbb90'--''^-'' •. i ^. ,/,-;*■,. .vi- .. ......qéioiO- "■' ■S'"'' A .rnuiloi fiToiiR ,9f,íin-c!0'^)rii i^iooq^ TABULA XIII Magnitude naturalis I-ig". I — 'I'erminalia sericea Burch. : Cecidium Lasiopterae terminaliae Tav., nov. spec, descriptum sub N.° 25. Fig. 2 — Sectio ejusdem cecidii. ''cs- 3 — Xylopia acutifolia A. Rich. : Dipterocecidia speciei incognitae. N.° 4. Cfr. fig. 6. F\g. 4 — Dichrostachys nutans Benth. : Cecidium AgrOITiy- zae tuberculatae Beckerl. N.° 36. Fig. 5 — lerminalia spinosa Engl. : Lepidopterocecidium pa- pilionis incogniti. N.° 26. Fig. ó — Xylopia acutifolia A. Rich.: Sectio Dipterocecidii speciei incognitae. N." 4. Cfr. fig. 3. ^"ig- 7 — Combretuni olivaceum Engl.: r3ipterocecidium spe- ciei haud notae. N.'' 13. Fig. 8 — Dichrostachys nutans Benth.: Sectio cecidii AgrO- myzae ituberculatae Beckerj. N.° 36. 1'^ig. 9 — Diospyros mespil iform is Hocst. : Psyllideocecidia speciei incognitae, supra folium. N.° 2y. í"ig. IO — Fadem cecidia, sub folio. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII. 1908 TABULA XIII ixé? ;í^^it- lOTYPiA DE E Biel & C." — Porto VIX AJUaAT -o-fjjqid : .3Í'3; riiqlfiOmij -nfil 3iaOÍq!borJq9I<5 í.iJjijuJ : .i-^n.-l £VÍij! j::.niji;.: .11 .li .01 ".(I ,-tl'.) .Ç ".7 .osu^ .von ..vr'!" ííR<ín ! infilos sjsilybnortqaA ijim^ :^^ .von -oriqstê fihi ' ;,,.,., .?. ofi ti) L / .;! 9B9nnBl 3Í8o!qib ifion ioio ■ "jjqid : .qa liidof i;)Í3do ãiliq rnr.i sillurt (SJr' rn'?hnrHÍ - |i.r infiloa SBiíybnoriqaA iíbioaD oúj-J':'. ; qa fíHJíiíi.ior .Z7 °.V .09fp, 70n .7/;'r .9GÍÍn^0 TABULA XIV Magnitude naturalis Fig. I, 2, 15 — Combretum Galpinii Engl. et Diels. : Diptero- cecidium speciei haud notae, descriptum sub N.° 8. Fig. 3, 4, 5, 6, 7 — Vanguiera sp. ? : Eriophydeocecidia speciei nondum visae, in olio (supra et infra). N.° 48. '"'g- ^ — Fannea fulva Engl.: Cecidia StephodíploSJS lan- neae Tav., nov. spec. N." 2. Cfr. n.° IO, II, 12. Fig. 9 — Solanuni sp. : Cecidia Asphondylíae SOlani Tav., nov. spec. N.° 52. Fig. IO, II, 12 — Fannea fulva Engl.: Sectio cecidii Stepho- diplosis lanneae Tav., nov. spec. N." 2. Cfr. fig. 8. 1'ig- 13 — Deinbollia sp. : Dipterocecidia speciei nondum notae. N.° 49. F^ig. 14 — Fadem cecidia vetusta, nullis jam pilis obsita. Pig. 15 =^ I. Sectio cecidii. Fig. 16 — Solanum sp, : Sectio cecidii Asphondylíae SOlani Tav., nov. spec. N.° 52. Pig. 17 — Derris violácea Harms : Dipterocecidium speciei in- cognitae. N.° 35. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 TABULA XIV **'>''^^ TicuÉ DK J. S. Tavares -HOTOTYPiA Di: E. Biel & C." — Porto .1 °./; fír;a VX AJUSAT úi^iui^íí oixíiíiTâ^M ; ' 1 o ri ') 'J ■ . /) - «' .rníjilol i;iqu< TABULA XV Magnitudo naturalis Fig. I — Disperma dentatuni C. B. Clarke : Eriophydeocecidia speciei incognitae, supra folium, descriptuni sub N.° I. Fig. 2 — Deinbollia sp. : Coccidium sub folio. N.° 50- Fig. 3, 4, 5 — (irewia b icolor Juss. : Eriophydeocecidia speciei haud notae, supra lolium. N,° 53- V\g. 6, 6a — Deinbollia sp. : Dipterocecidia incognitae speciei, supra virgam et supra pec'olum folii. N." 49. ]'ig. 7 — l^adein cecidia aperta. Fig. 8 — Derris violácea Harms : Eriophydeocecidium speciei incognitae, supra folium. N.° 34. ^■'g- 9 * Parinarium Mobola Oliv.: Dipterocecidium sub folio. x.*^ 47. Fig. 10 — Sectio ejusdem cecidii. Fig. II — (irewia bicolor Juss.: Dipterocecidia vel Eriophy- deocecidia speciei nonduiii visae. N.° 54' Fig. 12 — Parinarium Mobola Oliv.: Eriophydeocecidia super folio. X." 46. Pig- 13 — Terminal ia glaucescens Planch. : P^iophydeoceci- dium speciei haud notae, supra tolium. X.° l". P"ig. 14 — Derris Stuhlmannii Taub. : Cecidium Cecidomyiae incognitae, sub folio. X." 33. P^ig. 15 — Pteleopsis myrtifolia Paws. : P)ipterocecidium spe- ciei hucusque non cognitae. N.° I4. Fig. 16 — Sectio ejusdem cecidii. Fig. 17, 18 — -Royena sp. : Eriophydeocecidium speciei nondum cognitae. X.° 29. Fig. 19 =^ 12, sed sub folio. Sectio cecidii. Fig. 20 =i 9, sed supra folium. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 TABULA XV i-noTOTYPiA vv. E. Biel &. C/' - Porto IVX AJUaAT .Io ^ 9£ioiq d'9 s^i^oâilqm^ ínx/a Qanç íi9£CE£^acfx;fl .H .wS 3UJqh339Íí ,.D9q8 .von ,oÍDi9ui) [9(1 |Í891BVBT 3ÍrlqA Hibi^^^ : .abiG is .I§n3 i i n i < II °.V. .oBiy^mohiosD 'Àu[uo\lh iaJií)< .í\ lúbiosD : .abiCl is .I]§n3 i i n i < ; r its-idmoo sfilísteaqoJ .i'>i:vjqa mdhau'\p iii)io93 oiios-^ — ô .§i'I -iosooisJqH I i.abiCI is ,1^; idmoD - Q .^i'4 -in^oD rnubnon iabaqa mijibio ib TABULA XVI Magnitude naturalis, si excipias fig. 1 et 2, quae sunt amplificatae et pictae a cl. Ew. H. Rlibsaamen Fig. I — Aphis Tavaresli í)el Guercio, nov. spec, descriptus sub X." 7. l-ornia aptera. Fig. 2 — Fornia alata ejusdem speciei. l"ig. 3 et 4 — Combretum (ialf)inii Engl. et Diels. : Cecidia juvenilia probabiliter alicujus Cecidomyiae. X.° II. Fig. 5, 7, 8 — Combretum Galpinii Engl. et Diels.: Cecidia Lopesiellae combreti Tav., nov. spec. N.° ii. Fig. 6 — Sectio cecidii ejusdem speciei. 1' ig- 9 — Combretum (jalpinii Engl. et Diels.: Dipteroceci- flium vel Eriophydeocecidium speciei nondum cogni- tae. X.° IO. BROTÉRIA, SERIE ZOOLÓGICA, VOL. VII, 1908 TABULA XVI Rubsaamen fec. A commencer du vi