R.P. ALEXANDRI DE HALES PRIMI INTER MINORES DOCTORIS, ... ERUDITISSIMI...

Alexander : Halensis, Jean : de La Haye, Valenti Gonzaga

Digitized by Google

ik.

ALEXAND

HALLENSI

DOCTORIS

IRREFRAGABILIS

ERVDITISSIMI COMMENTARU

APOCALYPSIM

R. p: ALEXANDRI,

DE HALES

PRIMIINTER

MINORES DOCTORIS,

DlCTl IRREFRAGABiLlb,^

SANCTORVM, SERAPHICI BONAVENTVRiE, ET ANGELICI THOM^, PRi£CEPTqR,IS.

EruditilTimi Commeiuau) , aulquam imprefli, in Apocalypfim Sandti loannis.

I

Suibus Synopfes , annotatiuncuU , indices locupletijfmi^ & vita AuSioris , accejjcrunt^

OpcraSdiaoorcR.P. lOANNIS DELA HAYE Parif. Concionacoris Rcgij, LcdoiisIabilati,&cinregno Gallix Miaoi;unni Procuratoris Ccncralis.

FARISIIS Sumptibus ANTONII BERTIER.^j

lacoData, fub figno- FortuDZ."

M. L)C. XLVII.

m

t RELIGIOSISSIMO ATQVE R. ADMODVM

PATRI DIDACO

CHRISTIANI A CONSILIIS.

ET A CONFESSIONIBVS SERENISSIMjE

DVCISS^ AVRELIANENSIS, S. O.

ERE^ locutus efi Clemem Alexandrinus de men- tis paYtubus^animique foetibus^ nempe^quod filij quidem corporum , animae autem liberi, funt fcripta : vixlucem fentit recens natus in- ci fans y multis iniuriis exponitur , & ideo quafi u prafagiens fuam infoelicitatem^eam fuo vagitu teflatur^ & la- chrymiS: neceditm in lucem liber^ab iniuriis immunis^ imonec aliquando a calumniis' notatur Jrridettir ^illuditur^damna' tury& (i lachrymasnon effundit^ qtna caret oculis^elicit tainen dolorem^atque triftitiam a fuo ati^ore & parente. Vix quis filium genttity cim curis premituf^ angoribus afficitttr^ imo a doloribus non efl alienus : nonne liber cum editurjollicitudine atque anxietatibus^ genitoris mentem inuoluit'^ nonne&do- }lo^em non leuem infert , fi contingat calamorum acuminibus pungi & linguartim aculeis infejlari? £luis liber harumaugti- jtiartmexpers^ non folum quimentis propriagemiinusfcetus^ Jed qtd etiam aliena partus ^S^i quafi adoptatus , quia patre orbatus^ qui poffet eum ab inturiis vindicare^ a molefliis fub- ducerepnajora difcrimina experitur : quia paterna vifcera non fentitycuram non experitur. ^id ? An tantis periculis expofi- ttm , & quafi negle£lum Alexandri Halenfis foetum aliormn i iaculis appetendum relinquemus f An omnibus premendum.

EPISTOLA.

profcindendum , notandum , damnandum , pietate deflituti feremus / Nequaquam Jed quantum poteritfieri, quamuis alienumliberum»ab omni difcrimine furripiemm\ ?niJericordia enim deflitutus , qui alienaprolisnegle£iaJi potefl.curammn Jufcipit,

^omodo quafo , Beus fe habet cum infante recens nato ? Nonne eum fub Angeli tutelam & cuflodiam reponit , vt ei contra occultas fraudes aperta pericula opem ferat^fitque eius velutnutritius , dux,defenfor,& prote£ior / Sollicitan^ dus ergo , & huic quafi expofito libro^ 6^ liberotutelaris An- geiicus cuflosfub cuius patrocinio ,per omne?n mundi piaoam inofenfo decurrat pede,& ab omnibus periculis, qua ei ab inuidis animis parari pofent^ abducatur. Sed quis /juic mu- neriopportunioracmagis idoneus quamqui ipfiufmetiibri^ quafi parens extitit, & quife ei quafi in \ufiodem Anoeium obtulit'^ ^ ^

N ullum aiium prater (R el igiofi fs . a d mo d. R . Pa cer) requirit tuteiarem Angeitm^ad tuifolm patrocini) finum cur- rit 5 ttta cuflodia fe totum committit, adflitifti eni?n dum quafi formaretur^ cum tua foiiicitudine^ ad mamcs meas peruenit vt typis mandaretur^fediuuafiivttotiistuarumeleemofinarum heneficio defcriberetur.aiias pra indigentiajucis aura non frue- retur.fed tenebris^ quafi embrio^ inuolutus adhuc iaceret^

Sed congenita tibi animi modeflia, & innata htmiiitai An-- gelum vocari renuif^renuatifed veritati mhilfubtralndebet.- Labia enim facerdotis cuftodient fcientiam, 8c legera i.requirent ex ore eius,quia Angclus Domini exercj-^ tuum c(ijnquitMaiachias\ En vt(^CQvAoscu/lodiens fci^' tiam [eflenim os facerdotis arca qtiadam falutaris^ vnde fibi quifque depromatneceffaria , qua ibi Deus ad communem cti^ iufquevtilitatem^ &inflru5iionemrecondidit^ quocirca aucior imp, Sicut, inquit^ ftomaclius accipienscibum,coquit, fic &c facerdotes accipiunt fcientiam fermonis per fcri- pturam a Deo & excoquunt in fe^ id eft , traftantes 3c meditantesapudfe,vniuerfo populo fubminiftrantjd^ a cuius oniex Deirequiritur^Angeius T>ominiexercituum,vel

EPISTOLA.

vt 70. Domi?2i ommpotentis ejl ? Nam vt optime D. Hyer. Angelus,ideft,nuntius, facerdos Dei veriffimedici- tur , quia Dei & hominum fequcfter eft , eiufquead^ "'"*'"' opulumnuntiatvoluntatem,&:idcirco in facerdotis e£tore,rationale eft, in ra tionali doari na &: veriras omtuxivtdifcamus Jaeerdotemdo£lum efe debere & pr^co- temdominicceveritatis. Aurea Jententia S Creg. Na"^ ApoL non efl pratermittenda ,qui de facerdote fermonem habens ait; Cum Angelorumclafleatqueordineeft.cum Aichan- s.crcgo. ^elis Deum celebrat, adfupernum altare facrificia''"- tranfmittit, fimulque cum Chrifto fungicur facerdo- ' tio, figmentuminftaurat,imaginemquecreatorififtit^ kfupernummundoopificem agit, &: vt quod majus ^ftdicam^Deuseft.aliofqueDeosefficit. Envtfacerdos Dei^Angelus!& curnon ita diceretur? nam nonne Anoelus mntiuseji Deiad homines, & vici(Jimvota popultref m ad Deum^Sicfacerdos tam legatus populiad Deum.quam Deiad foptilum, puta intervtrumq^ue internuncius, mediator^nott- nt Angelm Deo miniflrat,i\c faccrdos Dei omnipotentis efl A ngel u s,inquit Ipdorm PelujMb. i . Epi[l, 3 13. De o e n i m ,fi,,, cum pauore & metu miniftrat. Sed nonne Anoeloru^n^"^''^- triajunt munia.purgare , ilhminare , & perjicere^ vt ait D. T>ionyf decoel.hier} Eadem Junt etiam Jacerdotis: qr^ocirca kofler Seraphicus Patriarcha attendens Jacerdotum difrnita- tem , dieebat : /t hinc occurreret mihi facerdos, itiinc Ame/us^ reiidlo Angelo, occurrerem ad facerdotem, eius manus ojcula- rer^ & ab eo benedi&ionem pojlularem.

Patereergo[^e^\o\o(\{£\^t)te dici.te nominarihuiusiibri dr liberi Angelum tutelarem ^quis enimte Imnc mereri tituium re- fragabitur'^, Nam iabia tua cuflodiunt omnem fcientiam Jed pracipue Sanclortim.fed Deiqui intehancrecondiditadcuiuf

quevtiiitatemd^inflru^ionem.nonneiexrequiriturexoretuo} Ignaroseniminflrtns, ineruditos doces.&vtaitD-ChryfoJ In tedoarinaeft duplex,vt tuis verbis fada conueniant l^^;. atquelcientiaerclpondeant,in nullis fis minor.qui cun^Kct; aii>espotior,chanfmatibusfplendeas,fulgeasofficiis.

EPISTOLA.

cum auaoritate humilis, cum humilitate fublimis, nec ideo fis melioif^quia major^ fed ideo major,quia melior, multipUces populos, &: eos docendo:, mehorcs facias, quia ex ore tuo lex Dei requiritur.

Si Angelus Dei nuntius ejl Jane tu Dei& bominumjeqne- Jler^&quaCimediusintervtrumque,^Deo venientia beneji- ^ ciaad nos deferens , &, hominem ad Deum reducens. Mitto Angelorumvmtatem^ fincerttatem .puritatem , virtutem & zelum , quorum es perfe5liffimus imitator: fed fi Angelorum tria funt munia .purgare .illuminare & perficere , immunda ' aliorum purgas^purgationis vix indigus\tlluminas,aliorum lumen-qtiaimperfeda perficis^exemplar perfe^ionis.perfe- Clortimque norma.Si etiam AngelorUm opus edlaudareDetm, tefle D. Bafilw^ tu iugiteraflas X^eo in eum intentam habens^ D-pBafii fnentis aciem^ & licet grauiffimis negotiis in communeyn om- nium vtilitatem attentus, nontamen diftra&us^totus Deilatt- dibus deditus.

In tuis ergo manibus{Angelisenimfuismandaiiit\Jeus Tt fuis quafl manibus ctiflodiant hominem , ne forte ad lapidem offendant pedem ) partum Alexandri Halenfis pono, cuftodyt tualtberum&librum committo , nolo vtaliusquafi nafcenti fxtui opem ferat , tui cura iflius libri adolefcet infantia\ magnam partem in eo habes.- tuum ergo efl ab aliorum cculets cuftodire.adifcriminibuslinguarum defendere, &ab omnibtis inuidorum periculis , fi qu<£ occurrerent, eximere-.omnem me- tum , omnem ponam (ollicitudinem , fi tanti au^oris com- mentarios ttbi in tutelam traditos,gratanterexcipias. Hos of- fero in fingularem animi mei gratitudinis , erga V. R. admo- dum paternitatem , tefferam & monumentum. V ale Ne(toreos vifurus annos.

V. R. adm. P.

\ddictissimvs Fr. lOANNES DE LA HAYE.

PR.tFATIO AD LECTOREM.

VM mcdirarcr Apocalypflm B. foannis Euanjrclift.r Com- mencarij|s tum litceralibus , tum conccptualibus donare, omnes audorcs,c|ui dc hac matcria fcripfcrant, nec non lu- cubracionesaliquas inhanc rcuelationcm cdiderant, con- quircndos ftatui, vc vcrum quoadficripoflec, perlcaistoc auchoribus^sefum crucrcm.Labore ergo non exiguo plurcs exiam nondum cypis cxcufos obtinui , fcd prsomnibusalijs vnicum Alcxan- drumHallcnfcm, qui crudiriflima hanc Apocalypfim expofitione illuftra- uerar,lummo habcndi dcfidcrio ccncbar.Non ignorabam Rcuerendos Patres AntuerpianosinftitutinoflriScraphici ,illum ramquam in^flimabilcm thc- raurura,in fua celcbri Bibliothcca.in prctio habcrc,non facile hocmirerobel- lorum temporc, mihi communicandum: nihilominusfauorc,& fingulari be- ncuolenria R.admodum P. Didaci Chrift iani a Confilijs & Confcflionibus Ex- cclIentilTimaiDucifljj Aurcliancnfis,manufcriprum Codiccm noftri Hallcnfis in Apocalypfim confcquutus fum; fcd ad manus mcas non pcruenit , nifi ab folucis iam duobus voluminibus Commcncariorum meorum in Prophcriam loannis.&cum tcrcium rg^arcc cypisexcudcndum,vc canti Doaorisfenfum indifficillimiscompcrtumhabercm , totum aprincipiovfqucad fincm,fum- ma cum atccncione non femcl , fcd iccrum euplui , & perlegi.

Sedcum rccondicam ciuscrudirionem,fcncenriarum profundicatcm ,vcr- borumencrgiam, indifficulcacibuscnodandis maximam claricacem, non fo- lumattcndiflem, fed cumadmirarioncfufcepiflem , typisexcudcndum dccrc- ui, ne cancum chefaurumpublici vrilicari, &OrdmisnoftrifpIcndorivide- rer inuidere.

Nullus indubium poteft reuocarc, hos in Apocalypfim Commcncarios &calamo noftri Dodoris Irrcfragabilis confcripcos, eiufquefatum gcnui- num,liccc vfqac adhacc tcmpora,poftquadringcntos annos iucem nonvi- derint,l"cdobuoIurifilcntio delitucrint: nifi ctiam&quaraliorum funt ope- raindubitata,nouitcr rcperta.irreuerenter & tcmcrc rcjicicndavcIimus.Non- ncCommentariaillainEpiftoIas Pauli, qux Anfelmo Cantuarienfi cribuun- cur, prodicrunt in luccm quadringentis quinquagintaannis abiUius obituf idcond rcfpucnda.<*annc fcrcmus iudicium dc tot tanrifqucopcribus , qur fucccfliuis cditionibus fada funt iuriscomiftunis , in Bibliothcca vcterum Patrum,vtnullum gcnuinum adfcripti audoriscfle dicatur ? Verum liccc in aliquibus qui luci rcftituuncur , poflcc aliqua irrepcrc fufpitio , an fic legitimus eorum fa;tus: ramen nuUo fcrupulo in noltri admittcndis Do- dorislrrcfraeabilis lucubrationibus in Apocalypfim tcneri debc», prxfcrtim cumipfavcrba fpiritum & crudirionem Alcxandri dc Halcsrcdolcant, ipfum cfle illarumau(aorcm,ratiofuadear,rtyIus doccac, confirmcc vcricas* Tcftesomnicjfcepcioncmaiorcsprofcro, noftrum Hallcnfem in Apoca-

6 '

Pra^fatio ad Leftorem.

lypfimConimcntariosediclifrCjIoannem Pirlcum inlib. dcfcripioribus An- glicisad annumir^j. auificait: AlcxandcrHallcnfis, fiuc deHalcs,virom- niihn humanarum Sc diuinarum fcicntiarum przfldijs inftrudiflimus, Philo- fophorum &Theologorum fuitcmporis vix|cuiquam fccundus, plurcs fcri- pfit CommcntarioSjinMoyfis Pcntatcuchum,Iofuc,&c. in Apocalypfim San- <Sli loannis librum vnum. Hcnricum Vvillotium in Athenis orthodoxo- rumFrancifcaniinftituti : Alexander Halcnfis, quihoc fibiapudpcritiflimos quofqucconciliauit infignc,vtDod\orIrrcfragabilis, & Do(iior Doclorum, &fonsvita:ccnfcrctur & appcllarctur, paucacxquamplurimisilliusmonu' menta rctuliffe, nc opus in immenfum cxcrcfcat , (aiis crit: nam fingula com- mcmorarc proprij indiciscft,vtrumqucTcftamcntumvarijs hincindcanno- utionibuSjVclutftcllulis illuftrauit, opus nomincindito,Poftillafupcr tota Biblia,inPentateuchumMoyfi, &ia Apocalypfimcommcntationcm.

Dices te in hoc cum alijs confcntirc jHalenfcm Commcntarios in Apoca- lypfim edidifte jfcdadhucdubitandilocum cffe , au fmt iidcm,qui nunc fub nominc illius excufi , luce fruuntur : fcd nc in hoc fcrupulus vrgcat mentem, facilc amoucbo. Quid ait quxfo Henricus VviUotius? (cripfit in Apocalypfim c6mcntationcm,quam M S.vidiinBibliothcca Antuerpiana Pairum Minoru. Scdhic idcm liberadmc iulfu Reuercndiflimi admodum Patris Marchantij fijpcrBcIgium&GermaniamCommiflarijGencrahs,mifluscll,tabulisligneis coopertus corio contricis,carie & lincis pr.-e vctuftatc cx partecorrofis,mem- branispapyraceisconfcriptus.litcrislcdudifficiHimis , tum proptcrinnume- ras brcuiaturas, tum proptcr orthographiaemendaplurima.ln huiushbri coo- pcrimento,ha:c verba haDentur,Alcxandridc Hales^ Apocalypfim,cum hac DoiaD.&inpriorilibri columna , liber Conucntus Fratrum Minorum An- tucrpiic, minoribus httcris;dcindemaioribus: IncipitcxpofitioMagiftri Ale- xandride Hales,Dodlorisirrcfragabilis fupcr Apocalypfim Bcatiloannis Apo- ftoh. An ergo vtnullus dubitationi locus relinquitur , quin hi quos tibi,!c- Ctor bcncuolc, Commentarios offero,fint nollriDodoris irrefragabilis , a cu- iuscncomijsdiccndisfupcrfcdeo, invita illius infcrius fcripta recenfcndis.

Nihilominus rchgioniduccrcmfilcntioobuolucre inhocditficiUimoope- rcnecnon obfcuriflimo, dequoficDionyfius Alexandrinus apud Eufirbium hb.y.hift.c. 1}. Apocalypfim nonintelligo , & qux in eafcriptafunc,cxcc- dunthumani auditionis modum. EtRichard. Vid.inpriori Prologo,aitfein hoc libro mcduUam myftcriorura attingerc non valere , & aliqua circa fupcr- ficiem folum carpcrc:piaculum, inquam,duccrcm, fi quid circaargumentum huius hbri, quoJ quidcm excellcntiflimum eft , & prxftantifllmum, tefte S. Dionyfio Arcopaeiu hb. de Ecclcf Hierar. cap. j. p. 3. arcanam illam ac my- fticam omnino vifionem diledi difcipuli diuinaq^ Domini lefu Theologiara, cis, qui dij ficri mcrcntur, cxpoi*t,co(quepcr myftcria facra faftolht , atquc conformat , quid fcnfcrit nollcr Alcnfis non aperucrim : vult crgo in ea con- cincri omneseucntus infigniorcs, quos Ecckfia pcr fingulas artatcs erat habi- tuta,fcdprxcipuccircavltimailhus tcmpora fub Antichrifto, & poft illius intcritum rplura tamcnmyftice,allcgoricc,anagogice fummacum eruditione cxplicat,& fidctota Apocalypfi dixitHicronym. inea totmyftcria cflc,quot vcrba:fincadulatione proferre poflumus,nullam lineam in Commcntarijsno.. ftri DodorisirrcfragaDilis viduam cflc, & deftitutam fingulan dodtrina, nihil

Prsefatio ad Ledorem.

enim non rolidum,nihil non vtile , nihil aci acclificacionem , nihil ad mores op- rimccomponendos non conducens, in cis rcperirc cft : & Hcec plura fint fcim digniflima fparfim inahjs ApocaIypreosinccrprctibus,in noftro collc<5liu^ vnita rcperiuntur.

Antcquamautem Apocalypfim Commenrario iliuftraret, prscfixit prolo- gum Pidauicfis Epifcopi Gilberti,quem,fccundum antiquorum intcrpretum confuetudinem,cxpofitione crudita donauit.Quis autcm fucrit hic Gilbcrtus difces a Sixro Scnenfi , qui hb. quarto Bibl. Sandx, fic dc eo fcripfit^Fuit Epif- copus Pidauienfis,cutionc Gall us, cognoracto Porretanus,vir in omni erudi- cionis genere,tara Grxcc quam Lacine dodus.audlor opcris fex Principiorum, quod ad Ariftocelis Cacegoriarum fupplcmentum , Lacino & Gracco fermonc circumfercur,ingenijacris,ac vchemencis, fedob inuficacam vocum nouit*- temobfcurus eloquio, &:obid inquibufdam haerefcos nocacus (addit Poflc- uinusin fuoapparacu facra,Gilbcrcus furamiPoncificis fcntenciam reucrcnccr excipiens, Archidiaconis fuis in gracianl reccpcis cum ordinis inrcgricacc , Sc honoris plcnicudine,ad fuam Diacefim rcucrcitur:) in Concilio Remenfi fub Eugenio quarco rcnunciauit errori. Scripfic auccm in diuinas Scripcuras muica &erudicaopufcula, &c.

Verum quid prifticcrim, vc hic chcfaurusabfcondicus ab omnibuspoflide- recur,vcomniura crudiciflimus in Apocalypfim Commencarius prx mani- bushabcrccur,& vccelebcrrimiDodoris lux nonfiib modio manerec, fed fuper candelabrum radiarcci fubijccrc non crauabor:In primis mendofa mulca qua pocui diligcncia emendaui ,hiantia pieraque implcui & iunxi, fenfum impcrfedlum perfcci,cuilibctcapiciarguracncumpr2fixi,ordinc fuoqucm- hbec verfum ftacui,poftilhs,& marginibus illuftraui, omnes audoricaces facrsc Scripcura,quaecuiuseflencfilenciumobuolucbac, in inccgrum rcRitui; lo- cupletiirimos indiccs fcmper defideracos dedi , quorum primus cft illcam- phflimus locorumfacrieScripcuri,inquibusenucleandis cotus eft Alcxan- derHalcnfis, ica vcferenulluminSandiscodicibus incadum relinquac; fc- cundusomniumrcrum nocabiliumcoriusoperis , &fanccopiofiflimusi dcni- quevicam audloris cum eius clogijs fubieci, quidquid aucemaddiderim ,auc quomodocumque emendaucrim,fan<5l« RomaxiacEccleCae iudicio & ccnfuia: hbcniiflirac flibjicio.

C"!!^ jK/!*! i^rL ^ISTL. .^V^^^" "

V I t A

R P ALEXANDRI

H ALENSIS

DOCTORIS

IRREFRAGABILIS

ThcoJor Petrcu».

C A P V T P R 1 M V M. De mu AlexAniti.

A cft illuftrium virorum conditio, -^x. ne vnam quidcm patriam viui , qui cos amplcxctur, inucniant , multas mortui , co qubd viuos inuidia pcrfcquatur , auaritia dcfcrat, vel corum paupertas vilcs rcddat , & abiedos; mortuos ifta cupiat ob gloriam , ha?c cum moricntibus pcrear,illa tandcm aliquando beatos cfficiat. Fortc tenc- brisobuolutusiaccbatnofter HalenHs cum viucrct,quoad patrix illius i^norantiam a multis. Sed cum c viuis cxceflit,ficut pro Homcro fcptem vrbcsGrqcixdcccrtairc perhibenturjfic pro noftro Thcologoru Prin- cipe,non vrbcs,non oppida,rcd regna ,fcd intcgrar decertant prouinci.T, Scotia enimfibialumnum vcndicat , refcrente Theodoro Perrco in catalogo San- <^lorum Patrum , aliorumque fcriptorumtam Gncorum , quam Latinorum, qui litcrarum fuarum monumentis integro quatuordecimSandloru dccurfu Ecclcfiam Romanam Catholicam illurtrarunt. Ait cnim ad annum 1140. Alexander Halefius cxScotia , (cd quo fundamcnio fulciatur non apcrit.

Scd tota rcfragatur Anglia,tanti viri non patiens iaifVuram: nulluscnim pritcr Thcodorum , ipfi vnquam eiiperc tentauir. Domefticos Anglos tcftcs huius veritatis, tamquam rufpcilos, miiros facio,cxtcrnos prouoco. loannem Trithf mium , Bartholomxum PiranumjSixtumSenenfem, Cardi- nalem Bcllarminum , Henricum Seduliuni , Roduiphum Tofiniaccnfcm , Aiphonfum Ciaconium, & alios( vt vidcre cft in cius Elogijs,) quicom- muni fcntcntia,eum cx Angliaoriundumproclamanr. ^

Vita R. P. Alexandri de Hales,

Nomcn ci in facro Baptifmatc impofitum , qualis futurus eflec quafi przdicens, Alcxandcr cnim nuncupatur , qui in magnum euafurus q(^cz, non ob dcbcllatas prouincias , fed quia ob dodrinac cmincntiam , nulli fo- rcc fccundus, fic enim in Panegyrico carmine, quidam dc cocecinic.

Mdgnus AlexandeTy cui mcns perpnfla fuiffet, Et deuota diu^ relligiopt Deo.

Pfimus in articulos , diuina volumina duxit. Artis in morem' rettulit afia fenum. Ec eruditus Paccr Caualli in quodara Epigrammacc cum Alcxandro magQo aflimilac , imo majorem prardicac.

Afugnus Alexandcr vano cognomine diflus^ ■ Nam Vincens alios , fe tamen haud domuit.

Anglus Alexander verum cognomen adeptw^ Innumeros docuit , profuit atque fibi. Deindc concludic.

Efimerito magnus^ft licet ipfe Afinor. Cognomcn adeptus eft de Hales^ an a parentibus, vcl ab vrbe , vel abalio Ioco,idconfcquutus fucrir,nondum facis compertum cftiliccc cnimcnobili profapia originem traxerit , ficut de co quidam poeta.

J^on raTit meminit , nec auorwn rura licetur. - . ^

tamcn quam appellationcm lortici rucrincparentes,prorIusignoramus,alns fctip.Ang. contcndcntibus, ita didum Hales, cx oppido Hallenfi, quod eft in infula Lncasvua Britannia?, aliisauccm aflerentibus ita cognominatum ab Halcs Monafte- rio Comitatus Claudioccftrcnfis , vbi aliquando in ftudiis humanioribus fuit cducatus.

Quo autcm anno a Seruatoris orcu vencric Alcxander in communis vicaeauram, pcrfpicuum & cxploracum minimc habecur, nam liccc c viuis cxceflcric anno Dominiu^y. fcd quo vicac fux , pofteritaci non eft confi- gnacum, & idco quonam anno, cancum fidus orbi a(fulfcnc,adhuc fubiu- dice hs cft.

CAPVT SECVNDVM.

De prima educatione Alexandri , tum in hHmaniorihus , tum in P bilofophicis dijciplinis.

IN Monaftcrio dc Halcs Comicacus Claudioceftrcnfis,piis moribus cgre- gic inftrudus , ibidem vique ad iuuentutcm humanioribus litceris opc- ram dcdic , inquibus cx condifcipulis nullum parcm habuic: fic cnim dc co Picfcus: Vir euafit omnium fcicntiarum humanarum pra:fidiis inftruidtif- fimusjfcd adeo capax ingcnium noTiimplcueranchumaniorcs litter.T,ad ma- jorcs addifcendas toco aftcctu anheIac,Philofophia: totum fe dicauit, quam Caffiodoruscfleartem artium, &: dilcipHnam dilciplinarum proclamaunam quoad Logicam fpedac , quis cam non appcllabic clauem omnibus alia- ^ rum fcientiarum ianuis recludcndis aptUlimam? Eam cumulatc paucis vcr- or(i. c bis laudaucro,{i vcrbaD. Augurtini huc attulcro, Dialedica doccc docere , iixcdocctcdifccrc , in hac fcipfa ratio dcmonftrac acqi apericquxfic, qua:

^ iij

Vita R. P. Alexandri de Hales.

vclit, qux valcatjfcit rcire,fola(cicntes faccrc non folum vult , fcd etiam potcft. Quid autcm de Pliyfica diccmus.^ Ea eft qui dum naturx cffc^lus & caufaSjCorporumquc varias affcdionos , iqcrcmcnta & corruptioncs ri- matur , cui fc non tantum commodet , fcd impcndat. Quid enim raaius quam nofle naturam f Ncc habct huius matcriz tradlatio quidquam pul- chrius,cum multa habcatfutura vfui , quara quod magnificentia fuihomi- ncm dctinct , ncc mcrcedc, fed miraculo cohtur:magni fanc animi eftrc- rum latcbras dimouere,nec contcntumciuscxccriori confpcdu introfpicc- rc, & in Dci fccrcta dcfccndcrc.

Quid autcm dcMetaphyfica proloqucmur ?Eft bumanarfapientiiapex,' omnium dodlrinarum finis, fol omnium difcipHnarum.Philolophici cpuli fcrculum lautiffimum. Principium & caufa , inquit Clcmens Alcx. i. Strom. &rcgulahumanac bcatitudinis,diurnarum prxftantiffimarumquc rerum co- gnitio.Decuiusdignitatc,vtilitatc,ac fuauitate , fi plura defideras,adcundus tibi elt Thcophilus Raynaudus , in prologo Theologii naturalis.

Qualis autcm Philofophus fueric noftcr Hallenfis , dicac Pitfcus,acutus ingenio , fohdus iudicio , Philofophorum fui temporis vix vnquam fecun- dus,rccen(eac Epitaphium eius

Cliiuditur hoc faxo famam forritus alfunde in ciul Gloria DoSlorum , decus Jlos Philofojfhorum.

fcnp. TefteturTrithcmius, [vir in fqculaii Philo(bphia,nulli fuo tempore fccun- dus. ] Verum cur tcftes prjncipacus fui fuper omncs in Philofophia teftcs in'mcdium adducimus.' Nonne prx manibus habcmus commcntarios eius cruditifrimosinMetaphyficam Afiftotelis,quos cumluci dediffct Propertius Pro et ^^^^- fic in prologodecisfcrmoncm habct,[Tanti pendendafunthuiusvi- RdL ri volumina,vtomnes quotquotex Latinisfcripcoribuspoftipfumin huiufcc Ariftotelis Mctaphyficxcnodationclaborarunt.landVus prxcipue Doi5lor,ex Alcxandri fontehaufcrunc, vc cx plurium commcntariisclici foret : iam diu faucia Mecaphyficorura hlia ita obtencbrata iacucrant , vt ex Aucrno fupe- ras euafiffe ad auras leuius fuiftet , quam Scagiritx fcnfata munufcula intelli- gipoffcntifed ecce Deus.qui tandcm huius virialtius intellc(fium cuexit. Rcs crgo non ampHusatra caliginc mcrfas inquirimus , non obnubilata confpici- mus, non in MCtaphyficis trcpidandumeft: intrepidumcnim,acconftantcra intam vafti, tamque tumentispelagifludibusnauitamhabcmus, quo ducc fecuri,&ab omni perturbationc femoti , portum fubirc pollimus.] Etin li- minc eorumdcm commentariorum , [ Lucidill.maexpofitio Alexandri de Hales jn duodccim Meraphyficx libros , qux maxima tanti viri iniuria in tcnebris iacuic , nunc optara luce, & dcbito candorc donacacft , ica vc ingc- nium Pcripaceticum, infigncmquc Aucrroiftam , nuper fe na<3:os crcdiJcrinc boni Philofophantcs .facilcquedcprehendcrinc, quid in cxpontndis eildem Ariftocelis Mccaphyficis,expropria officina addideric D. Tnomas xquinas, tum dcmum,vndc IoanncsdiilusScotus,Logicx, vd Philofophix fubtilio- rcs conceptus deprorapfcrit. ]

Nonne ctiam fummum Philofophum fuifTcconuincit cruditiflimuscom- mentarius in Libros dcAnima , in quo fubtililfime dc cius cffcntia, pro- prictaribus,& affedhbus difputac, ita vcniliil deca intadtum rclinquat , ni- hildifficile, quod non apcriat , nihil nodofum,quod non diffoluat-^

VitaR.R Alexandri de Hales.

CAPVT TERTIVM. De eius JcicntUytum in iure ciuili , tum m iure carjonico.

NON ignorabac noftcr Halcnfis lurirconfulcoSjiurtitii Sacerdoces appcUari, tutores orbis ,rcrumpublicarum genios, quorum domus flint oracula ciuitatum : Scllx cquibus intcrprctantur ius, & conlUltoribus refpondcnt^runt veluti folia, vndc dominantur hominum communitatibusj cripodes , vndc fundunt rcfponfa vcrioraoraculis Apollineis ; arx,ad quas confugitur, tanquam adimplorandum opcm &auxilium;afyla,vndc pr^fidiura pctunt clientes;Pharus,vndcporrigitur luxconfilij infludibus, & iadatio- ncIitium.Thcodoncus Rcx pcr Cafliodorum lib. i. Epif. li.fcripfit ad harc Caffiodor verbaEugcnio lurifconfulto; Eftoinnoccntiac tcmplum , tcmperantix facra- rium,ara iufticur-.abfit a iudiciariis mcntibus aliquid prophanum,pio Principi fub auodam faccrdocio leruiatur.] Haud dubio quoquc legcs funt maximu vi- t? fubfidiu,animaciuiiatis:vt enim cxanimc corpus procumbit finc animi , fi- militcrfi legcsabfmr,non cofiftiirefpublica.Supremam hanc&facrolandam legum majeihtcm teftantur Impcratoriar iftzvoccs,l. dignavox I. dc lcgibus: dignavox majeftatcrcgnantis , lcgibus alligatum fe profitcri,& rcucrama- juscft impcrio, fubmirterelcgibus principatum , & hxc dccet tantiE majc- Jtaris fcruarc Icges quibus iolutus clTe vidctur \ nihil magis cft proprium impcrij quim legibus viuerc. Solutus quidcm cft lcgibus Princcps,quoad vim coai^iuam, vt loquuntur, quis cnim inuitum & reludlantem adigct ? vcrum vc quifqucmoderaiiflimus cft,&optimus,ex legum pra;fcriptovitsfuirationcm componit. Quam lcgum vtilicatemattendcnsnoftcr Alexandcrlurifprudcn- xix itaopcramnauauit,legibusaddifccndis ita fc accinxit , vt tcftc Scdulio, lurirconfultusfapicntifliinuseuafcrit. Monumcntafu.x inlurifprudcntia cru- ditionis pofteritati rcliquic , cum cruditiHimum volumcn dc lcgibus cdi- dic.

Scdncabcrrarcnthumanarlcgcs adiuinis & Ecclcfiafticis , confultillimum duxif,nofrcquoquciusEcclcfiafticum. Sane nuUi vcre lurilconfulti diccndi fnvitaD. funt,nifi vtrumqucintelligant Jurifprudentiacnim rcClcabVlpiano dcfinitur ^°^n.c i rcrum diuinarum & humanarum notitia.Et ha;c cft caufa,cu r apud i pfosEthni - cos nobilcs,Iuri(confuIti,&parcsc(fent in vtraquc facultatc.Coniundioncm hanciurisdiuini&humaniattingit D. Auguft mquicns,Omniumlegum cft inanis ccnfura, nifi diuinjc legis imagincm gcrai: Apoftolicarum crgo con- ftitutionum , Canonum , Conciliorum, Dccrccorum,Epifto!arumRomano- rum Poncificura,codicum , fiuccorporis , quibus omnibus Ecclcfjx rura contincntur, cognitioomncs quidcm ,fcd prxicrtim Saccrdotum ordincm dccct, atquectiam ciuilis luris Antiftitcs , qui vtinam pcnicus inrcribercnc fuis metibus,quod in ConcilioChalcedoncnfi ab ipfis Impcratoribus Chriftia- no fpiritu pronuntiatura cft, vbiqucceffcntquqcumque Impcratorum pra- gmatica , quarin dctrimentum Canonum fadacfrcnt, in quibufcumquc pro- uinciis.Huic crgoiuriCanonicoaddifccndo ,totus incubuit ,& icainfignis in eocuafit,vtprxtcrplurima,qu£ciusilliusfpcdantafe edita, etiam quoddifS- cillimumeftjVtriurqueiuiisconcordiam compofuit.

Vita R. P . Alexandri dc Hales

CAPVT OyARTVM.

De eius jfrofiSh* in Gallids ddelifcen(Le Thcdogid grdtia.

SAnc ficut paucis percgrinari profuitad cxcutiendavitia, &adacquircn- dasvirtutcs,ac plcrunique ccflit ifta iadatio iii intcritum, imoincon- ftantiam mcntisfTpe lacelliuit, lcuiorcmque rcididit , ficut nihilfoler efTc dcterius acgro,quam concuti , ita admodum rarus eft , qui fapientiam rcrum omniummaximam initinerecollegcrit,nullacnim arsloco difcitur : nihilo- minus ncquaquam improbaucrim iuucnem boni iudicij,aliquotannoscx- tra patriam fuam commorari, moribus & linguis aliarum genrium addifcen- dis, &dctergcndx vili& incptx fimplicitari: quzfcrccongenitacirc confue- uitijs,qui a natali folo numquam cxcuflcre pedem: fic fuacommedationenon caret Lco Philofophus Imperator , qui (cicntiarum rudimentis a Michaelc Pfccllo inlUudus , cumulatioris eruditionis defidcrio inccnfus , plurima Monafteria obijt, rcconditos in ijs libros fat;acitcr pcrueftigans , qua diligcn- tia fummam dodrinamadeptus cft.Ipfi fimilis noftcr Halcnfis , qui natali folo reliclo,noncuriofitatisergo,fedaddifccndi Thcologiac gratia, in Galliam profe6lus eft , & Parificnfcm Academiam omnium celeberrimamadiuit,in qua quantum profcdlus indiuinislittcrisfecerit,non eft cur recenfeam , cum omniumThcologorumPrinceps,Doi^;ior Dodlorum,&: fonsvitarnominetur.

Scholasergo Parifijsfrcquentauit, nec a laboribus ludi liccerarij , &excr- citijs fcholafticis ceflauit , doncc fuprcmam in Thcologia laurcam eft aflecu- tus. In illa ctiam dignitate conftitutus , otiofus eflc noluit , Thcologalcm cnim Cathcdram Regius Profcflbr obtinuit, & qux didiccrar, alios docuir, id- quetantacumfualaudc,& difcipularum vtiUtatc, vt cmnibus eflet admira- rioni, hinc dc co cccinit Pocta,

ErgoFreta emenftts^ ^ vaflos aquoris dmnes^

Se totum adfiudium Pdrifenfe tulit. Quo Vel Socraticos , Vf/ fummos quofque Platones^

Ingenio facile dexteriore preit. Inde folum & c^los , O' fue fuper aftra gerHntur,

Rmatus , didtcit dhdita fata Dei, Sic tandem meritis , digna laude prohdtuSy Doftrime cir verbifa fator^ arque pater.

Et alius:

CldHdUur hoc faxo famam foftitus ahundcy « Glorid Dodortm.

HcnricusVvillotiusdecoficloquirur:Hic re& nominc naagnus Alexan- der,cuminalmaParifienfiVniuerhtatc primas interThcologos, ncminc rc- clamante,femperobrinuiflct, & Thcologiaj quam aliqui fundariuam , alij Scholafticam , alij difputatiuam , tortisfcholarvocabulis nuncupant(indigna- bundifpinofam, ferrcam ,&inacccflibilcmdicuntj primafundamcnta iccif- fct,illanique tandem fuisnumcris abfoluiflct, hoc fibiapud pcriufrjmos quofqueconciliauitinfigne,vtDodorIrrcfragabilis ,& Dodor Dodorum, &fons vitx appellarctur.

Ad

I

Vita R.P. Alexandri de Hales.

Ad Alcxandrum docentem caceruatim ex toco orbc aducntabanc difci- puli, ita vc viginti millia ab audoribus reccnrcanturinec mirum , pene cnim ex omni angulo confluebanc , qui eo Magiftro & duce vcercncur, & abdicifHma Thcologii arcana , quar diuino cloquio promebac , profiin- diuscxccrpcrcnc, & diligencius cuftodircnc , nec folis Scholafticis difciplt- nis addidus, cciam erudiciftimos in (acram Scripcuram cdidic commencarios, quos inferius rccenfebo.

CAPVT QVINTVM. De cius ^ncatione ad mjiitutum Francifcamm.

1AM graniEuusnoftcr Alexandcr, cclcbcrrimufqucTheoIogiiDodlor^ nihilominus non acccnca aecatc , concempcis honoribus huius ficuli,ni- hil ducens facultaccs tcrrcnas,paupcrculi, necdum adeo celcbris infticuci, ncmpc Francifcani , voluit fc duris illius legibus fubijccrc , habitumquc illius vihffimum fufcipere. Sed quid tantum hominem mouerit , vt tanto fpretogradu, & fui iftimationc, ficretS. Francifri pauperrimus alumnus, non conueniunt audores , referam camen , & quod probabilius tibi vidcbi- tur,amplcdli poteris.

S. Antoninus,Pitfeus Marcus Vli/fiponen &alij, fic refcrunc folemnis in cclebcrrimo viro mutationis rationem ; crga Bcatillimam Virg-inem Manam tancam conccpit dcuoiionem , vc Itatucnt , auc eciam ^uerit , vhf. i p. nihil dcnegarcquod cius inrcrpofuo nomine pctcrctur. Id fcituma foemi- '^*'^- na quadam , didum iccmCiftrrficnfibus, vt proptcr hancfidem datampc- ^''oduip.'* tcrent. fui vcllcc ficriinftitutijilhs acccdentibus ad Magiftri sdcs, vt rem 1*»^""». hanc fibi fummc honorificam , obVirginis Marii rcuerentiain poftularent, magna irrepfit obliuio , vt riihilminus mcminerinc , quam huius. Mulicr iudjcans fuam primonicionem & confilium ob contcmpcum rciedum i Pracdicatorcs adijt , vc fuo magno lucro , & honorjtquod Ciftcrficnfcs nc- glcxcruncefficerenc. Illi vero lici abeunces , communcmMagiftrumfalu- tarunt , & dc rebus feriis alloqucnccs , vc vrbane , & quxfita opportunita- tc commodius fuam peritioncm fubjungercnt, rcm diftulerunt in collo- quij finem , ne prxpropcrc , & nimis inconfulto , cx abrupto vidcrcntur remgrauilTimam proponcrc: at fuperuenit quidam ex minoritis, quictiam panem mcndicabac , & quod illi mulra prxuia confidcracionc explicarc ftacucranc, hic cx abrupto,ccrhtus motus rogauit:Rcuercndc, inquit, Ma- giftcr, magnum & cclebrcapud omnes pietatis & Dodrinx nomcn obri' nuifti, & rcs fxculi tibi fatis fccundae: porrb obfccro te per amorem B. Maria: Virginis , vt fcrio & impcnfc confidercs, vtrum ad acternitaris foeli- ciratcm confultius tibi fit ficularcm vitam agerc , an Clirifti crucem in pauperculo hoc noftro inftituto perferre. Obftupuerunt Prxdicatores ad praerepcam fibi de tanto homine lucrando occafionem, & Magiftcr qui- dem imocondidit,&fouit pcdlore verba, tamquam fibi didaperDcinun- tium,& prounus cogitauit dc mutando vit? gcnere , & aflumendo Fran- cifcano.Ita rcmobtigi(re,inquitnoftcrLucasVuadingus.Non penitusijificiar, lutvoad. nccdurius rcpellam , quod alij pie confcribunt, noui cnim vias Domini

- M30. UXX

1

Vita R. P. Alexandri dc Hales

Ohr. rcg. rairabiJcs, ncc co^iutioncs cius cflc ficuc cogicationcs noftras , fcd quam "^* non iocptam llultc iudicamus vocandi racioncm , diuina: prouidcntii cflc peropportunami Dominiejlfalus , & quibus vultmedijs impcrtit •, vocat vndi- quc ad pocnitcntiam,vocat bcncficijscrcaturar,vocatimperricndo tcmpus vi- uendi, vocat pcr lcdorcm, vocat pcr intimamcogitationcm,vocat pcr flagcllil corrcptionis,vocatpcrmi(ericordiamconfolationis. Quiperfe ipfiim vnico vcrbo potuit pifcatorcs ad Apofl:olatum, at habcrc potcrat, &pcrhumilcm nuntiumMagidros ad rcligionem conuocarc,mittic quotidic fcruos (uos ad platcas,ad vicos , & exitusviarum, vc ad cacnam magnam inuitcnt , imo vc conipellant intrarc liberrima, fcd & potentifTima vocationc:cx his potuit eflc oftiariu* illcmonachusmcndicus, vtqu6humiliorlcgacu»,eo (olemnior conucrfio, & poccncior apparercc vircus miccentis. tcjnd A Nicolaus Harpfidius opinatur allcdum Halcnlcm , vt hoc vitx gcnus ben.jii vit fubirccexemplo contcrranci fui loannis -<€gydij viri Emincntiflimi Oxo- iord.in. nienfis , & Parificn. Thcologiq Profcflbris, quihociplo anno,cumtcrtiage- ncralis Synodus PatrumDominicanoruParifiis cclebraretur,concioncmquc ad Clcrum loanncs habcret, inqua vchemcnribusindudlionibus, & perlua- flonibus vtcbatur , quibus homincs ad fpontancam rcrum abdicarionem , & iudiuulfum Chrifti fcruitium , atque oDfcquium pclliccret, cccc in me- dia concidnc , c fuggcftu dcfccndcns , vetcriquccxuta, Dominicaniinfticu- ti vcftem induic, moxquc adabfoluendamconcioncm,adfuggcftumrcdijc. Nonincfficaxfane,ncctepidum hoc exemplum,vt ciufdem patrix & ftudij viruma^ fimilem frugalioris vitas incundac rationcm Halcnlem induccrct; vc (icuc ille apud Prxdicacorcs , hic inccr minorcs,& fibi confulcrct San<5bi inftituti mcthodo, & illis proficerccexccllcnciaDo(flrinac. Priuias forraflc difpoficioncs adco cclcbris loannis conucrfio , & frcqucns poccnfque in- tcrna vocacioinduxerunc, vc ad voccm huius Fraterculi inuitancis.non fue- rit quod ampiius cogitarct,fcd quod illevcrbo proponcbat, hic ftatim iu potcnris auxilij fadlo complcrct.

Anno crgo Dominiiiii.RcIigionisautcm Scraphic,anno ij.fubHcliami- niftro Gcncrali, in viuisadhuc cxiftentc Bcariflimo Patriarchanoftro Fran- cifc:o,Parifijs in Conucntu Minorum innumcrahominum mulritudine con- currcntc,cum omnium admirationc, militiac Francifcanacadfcribitur, &il- lius viliflimo habitu induitur.

CAPVT SEXTVM. De tentatione graHi \t hahitufn adhuc nouiiius dimitterft.

MErito monet Ecclcf c. x.FiU accedcnsadferuitutci|iDci, fta in crifti- tia, & in rimore , &pracpara animam tuam ad cCntationem, Dcus enim tcntabit tc,vt tcntauit Abraham.Tentat Diabolus , tcntat caro,tcn- tat mundusjtcntantdcnique omnia, quxfadafuncinmufcipulaminfipicn- tium,&licec hoc ctiam verum fit de iara perfedUs in rcligionc, quibus & propriac non defunt tentaciones,vclaccncis fuperbi«,inanifqucgIoriiC,curio- (icacisrconfolacionuminorarione, & rcuelayonum , laborum fupra viresj tcmcritatisiniudicaftdo fadla,di6laquc, & cogitationcs aUorum incrcpando

Vita R. P. Alexandrrde Hales.

jiimixlibcrranSjimmifcricordixinfrarres dclinquentcs,aridiratis & dctajktio- nisintcrnXj&exDcipermiflionevitiorum omnium , vcl ctiam focdxliDidi- nis, ita vt pn^iptcr illos in lib. Ecclcf. cap. j 4. dittum ccnfcam, qui non cH: ten' tatus, quidfcis ? qupdapcrtius conftantcr Gregorius Papa , cis quoqye di- s.Crcj ccns,quos nouimus virosfuifTcvirtutum , tcntationcs atque ccrramina non dcfucre vitiorum.Hinccftcnim, qnod ad confblationem nortram pridica- toregrcgiusde fequxdamtaliaprodcrcdignatur,diccns: vidco aliam legcm mmcmbrismcisrepugnanrcm icgimentismex, &:capciuum mcduccnccm in lcge peccati , qux cll in membris mcis, ad ima quippe pertrjrhlt caro, ne ex- tollat fpiritus:&adalta fufl:ollitrpiritus,.ne proftcrnatcaro : fpirirus Icuar, nc iaccamusin infimis.-caroaggrauat,nccxtolIamurex fummisj Cinon fublc- uantc fpiritu nos carotentaret,pc.fedioncproculdubio tcntationis fuarin ima dcjiccret: rujsum, fi non tctantc carnc ad fumma nos fplrirus fubfeuarct, in fu - perbi.Tcafuipfanospcius fublcuationc prcftcrncret ,fcd fic cettomodcr^ii- nc vt du vnufquifque fanifloruiam quidem intcriusad fumma rapitur, fed ad- huctentatur cxtcrius: nc dcfperationis lapfum,nec.elaiionisincurrat,quo- niam nec tcntatio extcrior culpam pcrficic : quia intcrior intcntio furfum tra- liit -, ncc rurfum ifiterior intentio in fupcrbiam clcuac , quia cxtcrior tcnta- tio humiliac dum grauat: ficquc magno ordinc coguofcimus ininteriori pro^ fedlu quidaccipimus,inexrerioridcfeilu,quid fumus,, [& omnino^Ilud vni- ucrfalitcrpro indubitato habgndum, quodab eodcm GregoricfPapa afTcri- tur,lux advefpcram ducitur,quia luccm rcditudinis vmbra fequitur ccnta- tionis..

Liccc veriffimui^ hxc vcrba Ecclef fili acccdcns ad fcruitutem Dei,prxpara animam tuamad tentationcm ^di^fla etiam vetcranis in rcligione ^onmcs i. criimqui pic viucrcvolunt inChriflo, pcrfccutioncm paciuntur , inquit Pau- ''""''^- lus : nominc autem perfecutionis intclligit etiam D. Auguft. ccntationcs , qui- s.Aug. bus probahturetiam pcrfcdliorcs. Sic."cnMnait,noncnim modo, quiaDia- rfjl-i*4- bolus pcr Regcs non fxuit, idco non Chrifliani perfeqi|^tioncm paticn- tur •, fi mortuus efl Diabolus, mortux funt pcrfccutionc^ fiau ccm aducrfarius illc noflorviuit,vndenontciftationcsfuggerit?vndcnon fxuit.^^&^.^ipen prar- cipucadincipicntcs, tvroncs & nouitios fada cfb hi'c adhortatio: hoscnim pluribustencationibusconcutit, fxculi jCognatoiumquc memorix, fcgnitici, vel nimij fcruoris, fcru pulorum, dcfperationis perfcucrandi, & hanc in rcgula- ri tyrociniofcniitnoftcrAlcnfis,proptcr quaqj^dc rcgrcffu ad firculum , cxu- to paupcrchabitucogitabat,fed vt narrat nofter Lucas Vvadingus , ica flu- «n^uantiabfchscorporcFrancifcusapparuit in fpiritu, finxitquc fc pt^n kro- fam & graucmcrucbmlic^ncam portantem ,cacumcn procliui montis aicen- furum, fuamqueopcm obtuliffc:indignantcr &: ftomachabundus Francilcus homincm rcpulit, lubiungensi recedcniifellc, n6n audcs,nccvalcs leuem, dc . portacu difficiliorem crucem,cx annorHcv5lam geftarc,&: li^^ncam porcabis hajnconerofam? vifionchacvir prudens fapicntior cfFc(flus, facilcillatcnta- menra profligauit , nccalia circa hanc matcriam dcinccps admifir.

i n

Vita R. P. Alexandri de Hales.

• CAPVTSEPTIMVM.

De vitK O' f»orum euis injt^i frohitate. *

BEaticrgonoftriFrancircircligioncm amplcxus,vfquc adeo fuadoilrina ac ftudio cam illuftrauic , vc illo primum ccmporc, in Conucniu Francif- canoParifijs publiczfcholxfiicrincapcrtar, ad c^uasomnium ordinum,om- niumquc magnorum hominum concurftis fa^i^lus cft maxiraus : cius prarci- puos infcrius difcipulos rcccnfcbo.

Verumcumnonignoraretillamfcicaciaminutilcm, imo plurics noxiam, qux a proba vica abiungitur, & a chariratc longius abcft, [ (ermo cnim,inquic S.Thcophilus Alexand.contraOrigcnift. cpift.^.Pafch.&ratio, &fcicntia,& fidcs,abfqucbpcrc,ca(rafunc,&: inftabilia, &: vc aHquid propccr cos ,qui Dialgdlicis artibus inftituti func, cx illa dodlrina vidcamur adfumcrc , quomo • do fl verbum nominiconiungaraus , pcrfedlus fcnfus pcrficitur,vcfbumquc fi folum fucric,aut nomcn finc verbo, nihil cft omnino quod dicicur,fic fcicn- cia abfqucopcrc&opusfincfidc infirmafunc, &caduca,&concrario fcien • tia opcrijcopulaia , pcrfcdar viriuiis indicium,] neccflirius crgo dociri- ja^ opcrifquc bonincxus : nullum fcnfiim Dci auribus efiicic ^cientia, & fermo probisjoqucntismoribusdcftitutus. Hxc cadcmeftHibreorumccrt- fio,apud quoi iftud prouerbium circumfcrcur , ^dlriiia finc operc non cft:li- gnumfcicntiaeinparadifojvitiligno proximumcrac, nc cognicio diftarcca vicajfed proxima: fibiinuiccm clfcnt : huc ficclerc polTumus quod habct S. luOin. Inftinus Marcyrin Epif ad Diognccum dc Chriftianis, in harcverba ,ad harc ligna fpedlans : [ncque, inquic, vitafinccognitione , ncc cognitiotuca,finc vcra vitacft , idco in propinquo vtrumque plantatum fuit , quam faculta- ccmcum pcrfpcxilTec ApoftoluS;rcprchcndcn5 cognitionem qui finc vericatc mandatiin vitaexercctur,'dicic, fciencia inflac, charicas auccmxdiflcac,] plc- riquc, tamcn quil^usmaiordodlrinse, quam probi vicxcura cft, has arborcs abinuiccm fcparanc.

Non fic njgftcr Alcnfis, qui (cientii cmincntidm cum vita, & morum infi- gni probitatc coniunxii : hinc rc(flc,S. Theodulphus carminc ,de facro: Scfriptu IX laudc cccinit,

ATow jolumvt doflus ^fed vt fis lujltis , amato. ^ llluftrauic quidcm Alexander Sci^phicam Rcligioncro , dbflrina fingulari, fcd piccacc infigni cam condccorauit: fic cnim dc co Rodulphus Tofllnias. Vcnc- rabilis vir,{prctis huius'vifxillccebris,'can>fapieciam adcptus cft,quam Grarci Tiu/a.><at#«(P(<\«appcllanc, vndc fc ad rcligioncm ,camquarii ad cutiflimum porcum huius ccmpcftofar vicar, acquc ad falurarc cuTcamcn rcccpit, rfmncs fuis ornatiflimis moribus,& vita Aitidaad fc amandumallicidJat, & ad orationis aftcdlum , paupcrtatis ftudium , & %bcdicntix prompntudincm , ardentius hortabatur,fcicbatenim quod tumcns Philofophia noh attingit fimplicica- tcm, qux cftinChriftoIcui:numquam rclii^ionis noftrx tyrunculi,quihxfita- rcncaclabarcntinfandlaconucrficionc ad ipfum dcduifli , ab cojmh firmi & roborad dilccflcrunc ,&in(an<5lopropofico confolidaci, rumorcsvani,&fi:r- nioncs coram co cicodirimcbanrur, nullum inanc vcrbum ab cocfflucbac, vcpocc quiinccriorcmluccm haberec, quahominumpcrfcdorum corda mc-

Vita R.;P. Alexandri de Halcs.

tcfqueinhac labi'ivicaillufl:rantur,qucmadmodumcxreriorcs oculihac Iticc dclcdlantur.]

Xanti morum probitatis,& vitx fantfbitatis ftiit vc plurcs norvdubitarint eum in Catalogo bcatorutn Ordinis noflri recenferc. Gonzaga enim Eplfcopus Mantuanus ficdccofcribici.p. tir.de ScraphiciOrdinis bcatis: beatus Ale- xandcr dc Haics confummatus Thcologus Parifijs tumulacus. Vcncr.lVArtu- rusMonafterienfinfuocrudito MartyologjoFrancifdccimotcrtioKalcndas Odobris/icait,ParifijsB.AlcxandriHalenfisConfc(Jpris,atqucDod1oris exi- mij,quimiracruditione,ac1!itxfanditateinEcclcfiaDeircfuint.R.P. Gohic- riijs DoAor Parificnfis ProuincixTuronii Minonl Prouincialis, in fuodcdo- dlrina Nouitiorum Kianuali,circa finem ,cum agit de Conucnrus Minoricani Parificnfis modcratoribus .ficfcribit. Inhoc conucntufloruerunt miprimij Bcatus Aicxander Halenfis, S. Bonaucntura,&c.

CAPVT OCTAVVM.

De maxtma Akxaniriin Deiparam fieuie, (y froimmACuUia ciusconce-

ftione erudita Afologia.

NVlIi dubium potcft cfle, quin noftcr Alcxander ardcntiflima dcuotio' nis flamma crf^a Deiparam inccnfus dcflagraucrit , adco vt melhfluus i lc ignis prqcordia Alcxandri cxurcns , omncs illius cogitatus , affedus , & adior.cs vindicauerit, acitafuiiuriscffcccrit vc pro Marii dcuotionc,atquc cxaltatione,niliil non molirctur,numquam fegnis &c tepidus , femper gnauus ignitus, &inconcufrus miles, acfancdignus qui a Deo prxcligcrctur Dux pr.Tcipuus militix dcfudantis pro Dciparje aflcrtione a naruo origir.ahs pccca- ti. Scmpcr igitur Virginis priconia mcdullis cordis, & vocis otKcio pcrfolue- bat , adco vtvidcaturilludS. Amadari Lauduncnfis Epifcopi iugiccr vcrlalTc s. Am»- exHom. x. deluftificationc & Ornatu Marii, [intcndamus glorix cius, & in- grcfli abyflum tanti luminis, fplcndorcm rutilum femitarumfillius dilatato cordcjincnarrabih pcrcurramus l^titia dicentcscum Salomonc , vix cius, vii pulchrx,&omncslcmitxciuspacificx,Prouctb. 3. quod fi diccncc codcm pnuri^. Prophcta,iuftorum fcmitaquafiluxfplendcns proccdit, &: Crcfcic vfque ad '"^'■^- pcrrcdlumdicm, quis luccm &: fplcndorcm fcmicarum cius, eloqui fuflScerei? harum cnim^roceflus, & incrcmcnca viarum parcim cxplicare conabimur ,vc ingradibus luis gloriofa dignofcatur ,& per fingulos gradus fuospronun- tictur.]

IntcndcnsidturAlcxanderMarianxexaltationi, &abyflrum tanti luminis ingreflus , rutilumquc omniumviarumVirginis meditans fplcndorera, eam incun(£tisvitxgradibus,&:momcntisgloriofam , numquamcommunicon- tagio fcEdajam^cundlasvias cius pulcluas, omnes fcmitas xltimauit p.icificas-, atqui quomodo omncs viaA^irginis pulchrx, & pacificx fcmitx extitiflcnt , \\ in primo momento , a Diabolo debcllata rcnuntictur , qux draconis capu t in prmaocxoricntis vitxradio,triumphansattriucrii? Vt ergo pictatem (uam,&: quam dc Manano candorc concepcrat fcntcntiam, toii orbi cclebrcm pcrpc- tuismonumcntiscontcftarcturHalcnfis, cruditum illumcompofuit liprura, quo probac B. Virgincm Mariam conceptam fine pcccato originaU.

I iij

Vita R. P. Alexandri de Hales. ,

NottdctVaholaudinoftriTubtiliflimiDodoris , dc quo fic loanncs Sala- feAr ^xS. Iclu familif quondam defignacus Archicpifcopus Charcarum.in Rcjrno Peruntiao , in fuo laudati(fimo operc de Conceptionc VirginiscAp. J5.& cap. ^i.quod fubtiliffimus Doflor qucmadmodunl omnibus^Thcolo- gis immaculati Conccptionis propugnanda: audlor cxtititi ita ctiam nihil prjetciinifit, quod in hac rcad maioremgloriam Virginis facerc poflet,Ioan- nesDunsScotus,prrecipuus,&'majimuspurx Concepiionis vindex, quitan- tam huicdodrina: fua a\jthoritate fidem comparauit, quancura nullus alius antcvcl pqrt ipfum. •

Non inquamScori detraho laudi^fi dixcrim propuenandx Immacula^a; Conceprionis omnibus Theologis auilorcm non fuiflc,liquidcm, & Theolo- jTUscratHalenfis,im6ThcoIogorumPrinceps , &ipfiauclor non fuicdcfcn- dendxImmacuIata:Conceptionis,imbdiccrc polfuipus Alexandrum Scoto audloremfuifle vteamdcfendcrct ,fiquidem antc Dodorcm fubtilcm iam pro Dciparx puriflim!i Conceptionc fcripfcrat Alcxandcr.

Prxcipua laus primis alicuius vcriratis audoribus dcbctur, quisante Alc- xandfumHallenfera cx profcflb Librum prodefenfione immaculatx Con- ccptionis pofteritati confignauit.'* priuilcgia Rcginx vniucrforum tum plu- rima , tum cximia alij pij & do£li viri proucxerc , at Hallcnfis quam ad- miranda : Hicronimus Marianx carnis virginitatcm ab hominc non viola- tam docuit. Alexancdr animx Virginifatem non contaminatam a oiabolo: AUCjUftinus, corpus Virgincum a putTcdine prxfcruatum aflerit; Alcxandcr a culpa putrcdinis : Cyrillus Mariam Dci matrcm, Alcxandcr gratia Dci Filiam cx Dco natam tutatur: Bernardus ab omni proprio immuncm pcc- cato,Hallenfis ctiam a Protoplafti culpa innoxiam fuiflc cuctur. • S. Idclphonfus Tolctanorum Archiprxful , co quod pcrpetuam Marix Vir^iniratcm propugnauit, & Eluidianam Hxrcfim apud Hifpaflos cx- crclcentem, & graflantcm cocrcuit, & climinauic , non folum facram vc- ftcm qua in facrificiis vterciur , a Deipara fibi apparcntc obtinuit,fcdcxi- mio illo prxconio ccclcfti condccoratus cxtitit , quando rcfcrato rcpcntc Sarchophago gloriofx Virginis & Martyris Leocadix , vidcntibus cundis & audicntmus, qui Receruinthum Hifpaniarum Regcm comitabantur, e fcpulchro Lcocadi^ prodiic, & Idclphonfi mcrita,de Deipara commcndans cxclamauit,6 Idclphonfcper teviait Domina mca, qux cocli culminatcnct, vitam Marixldelphonfb debcri prxdicans, & iure quidem ,*quif Idclphonfo obftrida crat honoris & puritads Marix , apud Hifpanos rcdintegratio, quam Lcocadia Dciparx vitam xftimauit , honor cnina & fima vitaeftgc- ncrofc mcntis,qux in occiduum mortis dcclinat , dum decurpatur & la- bafcir.

Cum hxc ita fmt, quibus cncojniis dignusrcnuntiaiidebctAlcxander, qui,non fblum illibatam corporis intcgritatcm , fcd prxcellcijtiorcm in Maria immaculatq mcniis propugnauit candorftni renitentibus fortc iam &aflercntibus cx aducrfo Marianc conccptionis nq*im, & milcram illius pro primo vitxinftanri fubiugo Satanx captiuitatcm primariis & Dodhfli- mis :viris.'' Dcinde fi Deipara Idclphonfum vefte irfducns corlcfti , ita clcmcn- ter affata cft,accipc vcftcm dc thefauris filij mei,thcfauris cnim filij con- <4ecorari mcruic, qui matris integritatcm vindicauit: non dubico quin ma-

VitaR.R Alexandri de Hales.

ximum (upernorum charifmatum cumulum fibi ihefaurifaucrit Alexan* dcr , matrcm mifcricordis a nota noxij conccptus libcrans , iuxta illud , Ecclcf. ?. ficut qui thcfaurifat, ita & t[ui honorificat matrcm fuam . Si crgo pcr Idelfonfum vixit Maria, pcr Alcxandrum rcuixir.

Vcrum, nonne cnituitfumma inVirginemcius dcuotio, & inngnis pietas, qui fantStam hanc confuetudincmhabucrit,vviunauamaUquid concedere renuerit, quod nomine beatiflim^ Virginis Mari.T ab eo pcteretur ? imo & in argumentum erga Dciparam infignis fux dcuotionis,MariaIcmagnum dc laudibus cius & feftiuitaribus, hbrisfcxdirtinflumcompofuir , cuius ini- tium, Marix prxccllcntiflima: matiis> &c.

CAPVT NONVM. Deprscipitis Alexdndri Halenjis aaditorihus CT difnpulit.

PAnum propofitionis mcnfam extra velum coUocatam ,non intra, ob- fcruat Moyfcs c 16. Exod. quid quxfo hocdenotatur , nifi fajpientijc do(5trina:quemcn{amnulli eflcinuide negandam , nuUi fubduccnda fcicntia: ferculaJ Probc Bruno hb. dc Allcgor. Menfa , inquit , ponitur cxtra vclum , Bruno. quiafcientiafacri eloquij nulli inuidiofe abfcondcnda,] lcgimusRegcs ali- quot vclis atque coninis circumtcdos, cum menfa: aflidcrcnr, nc ab omnibus vidcrentur:infapicntia:mcnfa,magis rcgium cft nihil tcgcrc , obuclarc,fcd omnibuscxponere, quxanobis Deoexhibira , & fcirc datum cft : dodri- jia cnim ad modum fontis cffluerc dcbct , non vt pccunia facculo claudi, &filcntio, tamquamfigillo muniri: obfcruainhibitum Apoftolis, ncfecum facculos defcrrcnt, fic enimadcos Chriftus Luc.io. Nolite portarefacculum. curidinhibuit?anvcomnium terrcnarurerumcuramabcorumanimisabolc- rcc, & tantum animas quarrcrcnt? vcrc,fed aliudfortafle tacite innuit, nc (cili- cec Dei dona , qux adaliorum vtilitatcm dantur hominibus , vt maximc fcien- tia, alijs fordidc claudantur &obfigncntur. Saccculi vfus hic rcijcicndus, nihil claudi, nikilobfignari afacro Dodorc dcbct ,communia omnia finr; qux gra- tisaccepicgratis diftribuat. Huc fleao B. Auguftini vcrbaqui huic ccnlui s.Auguft, fubfignans , fcrm. 4j. dc Sandtis, air, quid eft , facculo pecunia claufa ? id cft, occultaiapicntia, quid cft , nolite portare facculum?nolitc ficri fapicntcspc- ncs vofmctipfos ,accipitc Spiritum fandum , fons in tc debcc cflc , non lac- culus, vbi erogaiur,non vbi includitur.

Viuusigiturfapientia: fons fifti pumquam dcbct, fcd fcmpcr flucrc , & in dccliucs difccntiura mentcs dcriuarc , alioquin , nifi fcmpcr excurrat & dcfluac,pucrefcct admodum ftagnancjsaqux .& immotx, communicatus vcroaugcfcicmagis,& puriorfic.Hinc rcdc Hildcbert.Turoncnf Epifc.cpift. H.lJeb«. 1. Scicntia,inquit, diftribuu fufcipit incrcmentum , & auarum dcdignata pof- fcflbrcm,nifi publicetur,eUbitur.] Ncclaudatigitur cruditusriuosdoarinac fux , fed iuxta Salomoncm , dcriucntur fontes cius foras. Nonne norter Alexandcr fons vitx nominatur ? vnde quidam dc to: Norma modernorum,fontym , Imx aliorum: Non crgo claufvc dodtrinx fux riuos , quin in plurcs cxcurrcrct , vcl pluribua comraunicarct , alias-non fons vitx ceaifcrccur , cum fons nuinquam fiftar,

Vita R. P. Alexandride Hales.

fcd {cmper fluac ^ad modum igicur pcrcnnisfoncis fc habuic, imo & ad inftac Solis,quinon auarus luminis fui , radios in omnes fpargic & diffundic: dc Alcxandergenero(afi:ienciarumpoffcffioncdiucs,&vircucis folisimulus dif- cipulos allexic ex omni orbis climace , quos opcimis difciplinis adeo imbuen- dos ftuduiCjVcin audicorum monumenciscciam gloriolc perennec, ficuc&: Solin proceris&fcccundisa fgprocreacisarboribus. Inccralios aucem,quos fouicignicisfapiencixlumiiiibus , & peniccncioris Theologijc dcliniuic vn- guencis,nominaci{fimafueruncilla duofplendida Ecclcfii Cacholicae lumi- na , vidcliccc fandus BonaucncuraS. Romans Ecclcfia; Cardinalis, &S. Tho- masdeAquino: fcd quiacciamin manifeftiflimis aliqui c^cucirc videncur, quafi in dedccus (ancStifGmi Infticuci Dominicani ccdcrcc, (i Thomas Alcxandcum Hallenfcm prqcepcorem habueric,ideo cocis viribus concendunt gloriamhanc eripcrc Alexandro . fed vc hoc euidcnciflimumfiac,&nullus dcincepsidpoflicin dubium rcuocare,racioncs,cum audoriraccs pro hac vcri- tace , in fcquenci capice in mcdium adducemus.

CAPVT DECIMVM. Quod AngeUcHs Thomas fHerit dijcipulus Alexandri Hallenfs.

NEfcio quid opprobrij (ecum fcrac (h?c vcrba , & fubfcquencia funtno- ftri Minoricici Baronii, nempe Luci Vuadingi, i. tom. ann. ad annum U4j jSi D. Thomas AlcxandriHallenfis difcipulusnicric , cum ipfiaJuerlarij faccancur non infufam duncaxacaDco,fcdinfchoIis,&fub prxccpcoris dif- ciplina (cicnciam ab alijs ftudiose difcendo haufiflc,qui Phyficam, nacuralcm- qucfciencia(cefteLcandro Alberco) cx Pecri Hibcrnij foncibus hau{ic,indignc force, & prqccrdccorem,primum fui f^culi DoiVorcm Alcxandrum audiuiflcc Theologum ,auc eandem cum S. Bonauencura fcholam fubiiflct ? prima illa fandlicacis , & mutuac charicacis plcna cempora , haudquaquam adpr^fcn- tisjEuiinfolidam leuicaccm,& faftum func rcduccnda, ncut ncc Sandlorum vircuccm & inccgritaccm cx noftra infirmicacc metiri , auc conjiccreliccr, cum nullum aUundc fuppetatargumcncum adftrucndi , auc dcftruendi quod proponicur. Thomam Alenfisaudicorcmconfticuunc audor firmamenti criu Ord.Scduliusin noc.adcapuc^. vicsS. Pacris noftri Francifci; Rodulphus lib. j. Vvillot. in Achcnis, verb. Alcxander. Marcus, i.p. iib. i. c.ij. Gonzagadc {criptoribusRcligionis:BeiIar. de fcripcor. Poflcuinus in apparacu , Pecrus GalcrinusProconocarius Apoftolicus invica S. Bonaucnturar cap. 8. Francif- cus,Francifcusininicio fummae Alcnfis , loannes Pitfeus de fcripcoribus , Ni- coIiusHarpsfeldius inHift. Angiic. icc. 15. cap.ii. Fr. Abrahamus Bzouius ai annum iijo. nu.ii.Idcmconftacex monumencis Parificnfibus, nam fufpen- &ad eius memoriam abanciquo cabellx hoc intertcliqua infcribicur Di- ftichon,

Quo duce pTxmonitus y in fralia dinus Ac^uin^^'

Qmtpiot cir vppte le^s fortius armagerunt. Hoc ipfumpr^fercciufdem DodVoris imago qtf?dam vctuftace exjcfa, adin- «roitum capiculi Conu. Parificnf depida,'in qua D. Bonau. & S. Thomas

doccntis

VitaR.P. Alexandri deHales'

doccntisMagiftriverba cxcipiunr. EgoDodVori Angcliconiliil inhocdcro- gatum crtc vidco, fi iim fcncm iuuenis audiuit -, qucm fcncx prx reliquis af^ iumpritimitandum,& fcqucndum : kxc de eo loannis Gcrfonis verbafub- iungOjinauadam fua cpiftola laudantis doilrinam S. Bonaucntunc: audct, inquit &allcgat.fBonaucntura fcilicct ) ad confirmationcm do<f^rin£c fuat Pa- rifienrcsarticuloSjquospcrGuiliclmum Parificnfcm de confJio, Sciffcnfu magiftrorum omnium , dicit fuifTe damnatos, & cxcomraunicatos, viuentc tunc, & cofcntientc fratrc AJexandro de Halcs,cuius dodrina quania: fit vbcr- laris.dici faiis nequit , de qua fcrtur rcfpondiffe, S. Thomas,dum inquircrctur abco.quts cflctoprimus modus ftudendiThcologii, rcfpondit,cxcrccre fc in vno Dodorc pricipuc: dum vltra pctcrctur , quis cffct talis Dodor : Alc • xandcr dc Halcs. Teftor, inquit Gerfon,mc ira IcgifTe pridcm;,in tradlatu quo- damdc vifione bcata contra loanncm ii. tcftantur (cripta ciufdcm fandi Thomx maximcfecundafccundx,quamintimum fibifcccrat,& familiarcm illum, quem laudaoat Do(ftorcm Alexftndrum,intelligit Gerfon fummam vir- tutum lcriptam abHalcnfifamiUarera potifliraura fuiffcS. Thomar, vt quam vcrbotenus plcne fecunda fccundac huius infcrtara cxcepit : nam quod Bellar- minusdc fcriptor.adnorauitObfcr. j.adoperaD. Thomar, quod magna pars 1. 1. & t.i. inucnianiurijfdcm vcrbis in prima& tertialib.fpcculi moraUs Vin- centij , id omnino verum eft, fcd ca Yinccnrius ex Alcnfi tranlcripfit, qui an- ciquiorfuit: porrocompilatorfuit Vinccnrius, vtin Prologo idcmdc fc fic ccftaturc. 4.cumhocopusmcum, fupplefpcculum, fimplicitcr nonfit,fcd illorum cx quorum didis ferc rotum illud contexui , nam cx meo ingenio

{uuca, & quafi nulla addidi , ipforum igitur cft authoritatc, meum autcm ,fo- apartiura ordinaiionc:cap.7. &8. (c procedcrc air vbiquc pcrmodumex- ccptoris nonauthori», &c.}. pluracxcerpfiflc,& abbrcuiafle teftaturobalio< rura ftudiorumimpedimcnta,per amanuen(cs ,rautuauit ergo illa fup^rius ezprefla ex Alcnfi , qui primus eadcm fcripfit,quod hac rationc confirmo.

Nam ex Prologo a cap. i j. vfquc ad i o. fcricm opcris in quatuor partcs di - ftributc , quarum tcrtia cft fpcculum moralc : fcripnt ergo antc dodlrinalc , & &naturaIc:hocprimumlocurainterreliquatenct , (criptum autcmcftanno Domini ujo- vtipfcauthorlib.jo. cap. loi. his vcrbis facctur; cccc, inquir, temporaxtarisfcxtarvrqueadannum przfcntcm fummatim , perftringcndo auxilianceDcodc{cripfimus,qui cft annus ab Incarnationc Domini 1150. Ha;c Vinccntiujjfiergoprimaparsfpcculiquinqucpoft mortcm Alcnfis an- nis pcrfcdacft, quiddiccndura dc tcrtia partc in qua cadcra quam Icripfic Alcnfis , dodrina cxprimitur ? vriquc pofterius cditam cflc omncs fatebuntur» fcd diccs fortc Vinccntium tranfcripfiflc cx S. Thoma : dcmus hoc-, fcd Alcn- fis cx S. Thoma afllimcre non pocuir,vt qui mortuus cft anccquam cathrcdam confccndcritThoipas,aucvllasciufmodi lucubrationes cdideritiquod ipfum dc VincentioaflcritvcriiaSjObijtcnimannoiijfi. S. Thomasii74.& fum- mamin finc vitaihic cdidit,quam proinde imperfcdtam rcIiquif.Fortaflequif- piara negabit fpeculum morale cflc Vincentij,fedquo id fundamcntoHcga- tur prologus totius opcris, in quo fpeculum moralc prarmittitur iuxta eandem diftributioncm , argumentum, feu matcriam , & ftylum , quo cxfcriptum cft, proculdubio fcrupulus quicumqoc deponctur : vcl etgo totum ipeculum non cft Vinccntij , vcl ccrrc fpeculum inorale cura vindicat aud^orcm , vnius

VitaR.P. Alexandri de Hales!

porrociufdcmqueingcnij partus cft,niliilquc invlk partctotius operistra- ^atur, quodiaminprologo noncftpromilTumidcmas audtuarium fcucon- tinuationcm fpcculi Hiftorialis, ab anno 1144. dcmccps vfquein finem an- mii,94. quodfi quisopinioncmprazfcrrevcllctrationi, dicatfpcculum mo- rale alicuius cffc poftcrioris & Vinccntio &Thomaauthoribus jniliilfaluat, ncchuicaccrc(citquod altcrifubripitur, quia fumma virtutum Alcnfis cffc conftat, vtroquc antiquioris, eftque ipfius authoris fidc fupplemcntum 3. parcis,iuxtaeaquxpromifitdevirtutibus cadcmj. p.q. i6.quajft. 61. &68.& nullibi nifi in fumma vircutu cxhibcntur, cuius au€tor concinuatione &ordi- nemeius ad ^.partcm primis vcrbis ficcxprimit: habito crgo fcrmone, inquit, dc gratia gracum faciencc, & gratis dataconfequcntcr diccndum eft dc virtutc.

Hxc przter ftylu , & con(uctudintf cxtorfit cuiufda iunioris importuna alter- catio,quivclutcra(rum errorema Scociftisfama vulgacu fingic,[pio,inquit, (cd irrito conatu, vtminusa noftro Aquinatc in Thcologicis minoricicabirecjvim coiedhira; noncapio,n6ne magis eft rcccdcrc ab ipfoMagiftro,qua .idifcipulo? rccedcreScociftxabipfo Alexandro nihilminusanimijinduxcrijc,quaob cius rcucrcnciaadhqrereTho^arobftancibus ratione,&audoricatc: fed quizelum cotrariac dodrins Scotiftis inclTe dicerer,in D.Th.fchola non mercretur fidcm: quid etiam magnopereambiendu,aut comminifcendu crat in hoc Schotiftis,fi luce clarius,& fine controuerfia datur qupd pocifiimu cft D.Thomam A lenfis fc(5latorem c(re,quantumuis non fucrit, auditor. Longcporro gloriofiuscft eft matarum sctacc & fcientia ftudiofum nancifi:i imitatorcm , quam in {cholis doccreiuuencm: dcindenon foli,in eafcntentiafuac Scotift2,autFrancifca- ni , fed alij viri grauiflimi , quorum iudicio , & induftriic nihil minus congruic, quam cralTuserror, vcl affencatio. Citerum his rationibus cralTum hunccr- rorcmimpingitprardidtusauthor ; quodcum Thomas dcftinatus ficParifios, vix annum vnum fuperuixerit Alexandcr', quod paulo port miftus fic idem (andus CoIoniam,vt fijb Alberto Magno audirct Philofophiam , & iThcologiam ,quafiindcinferretnonfuifrecumidoneura Theologiac, quam doccbat Alcxander. ac tandem rertio, non dcfuiiTe Parifijs fui ordinis inngncs Dodtores quos domi audiret: quomodo crgo potuit cfte Alexandi i difcipu- lus ? verum harc momento carent , nam & Parifios ftudiorum gratia miflum fuineprzclarumiuucncn;! ,noneft ambigcndum •, nec ita maturc indc profe- €ius,(cd poftquamin curiam acccrfitus,oblacam Caftinenfis Monaiterii ad- xniniftrationcm rcnuir, &clam curia dilapfus , aufijgit primum Coloniam , vc authorcftCantipratanus, qui tum vixit, & Thomam cojrnouit , potuit cr- co Alexandrum audiuiffe, quamdiu Parifijs dcgit ilio fupcrftite, ncc rcfcrt fi diu, fi parii, modo infirholisdicendiftudio Alcxadrum conucniens audiuir.

Minus vrget quod fecudo loco adducitur, nam (cripcorcs v;tJc S. Th. afTenjc D.Th.UberaIibus difiriplinis & nacOrali Philolbphia primo inftrudu fuifte, qua nomen fodalitio Dominicano inlcripfcritridoncus crgo^itThcologi^ancc- quaParifiosvcnic,quod ctia PacresPrardicacores cii uomefticis non carcrenc TheologiSjin cofcflb nobis cft-,ca camcn A Icnfis fama,& auvftoricas fuic in alma vniuerficace Parificnfi,ancequa Monachacuinduer/t,vcomncsccrcatimad eu c6fluxerint,nccquifquafibiindignu iudicauerit/abco difcerc;illam opinione no minuitaiTumptu inftitutu, fed auxitattrah^teprimu fcicncia,nunc aucem iixnul pictatc&lcientia:nonvidcturergolii4:c racionibus quidpiamopinio- ncdignuni confici,qtiantorainusrecepcggrauiura virorum f<?ntcntia, crafil

Vita R. P. Alexandri de Hales.

errorisconuinci,quam nonconuclluncinancsconicdurxnifialiudexubulis &monumcncis adhibcacurtcftimonium^]

Non mc iaccc Cardinalem Bcllarminuni fcribencemvirum dodifTimum Hallenfcm Sandlorum Bonaucnturx, & Thomz AquinacisPrxccptorcm,rc- jici alanfcnioin rcprchcnfionibus in appcndicc , fcribentc: ncc Cardinalis BtUarminus audicndus ert, qui Tecucus minoricas Alcnfcm S. Thomx Prjcce- ptorem (cripfic : dcbcrec &:addcrc, ncc Bzouius Dominicanus idcm alTerens, nccPofTeuinuSjS.I. ncc PctrusGalefinusProconocarius Apoftolicus invita S. BonaucntursE , ncc loanncs Pitfcus Dccanus Liucrduni , ncc Nicolaus HarpsfcIdiusArckidiApnus Cantuarienfis nec Connimbricenfcs jib. i. de Gcnerat. audicndifunt .quiidcm affirinanc.

Scdnon dcbcbac CardinaIishictamexcclIcntisdodrinjE,iudicij, pictatis, fa- tnx, &c cxiIlimationis,optimequc mcricus dc rcpublica Chrilliana , & littera- riarejicijco quod fcquutus Minorcs, Halcnfem S. Thomx Prarccncorcm ap- pcllac, namhac racionc ncquc cancus Cardinalis audicndus cffec,(cd rejicicn- dus, cum celcbrac opera fcriprorefquc Dominicanos ipfos fcquucus.

CAPVT VNDECIMVM.

ytrumD.Thomdsplura cxcerpfcrit cx fumma. Pricce^oris fui Halerfs,

Cr in ftutm tranjlulcrit.

DIuumThomamfuiflefanaumilluftrcm , magnumque ac prxccJlcn- tcmDodlorem haudinficior nccdubico,ncque negariautin dubiurn verripotcli tamcncumNazariusin Opulculo de fcriptis S. Thomi aflcrac qubd vbicumque fcntcntiam fcu diclum alfcrt alicuiusDodorisinomcn etiam prodatau<aoris,cxquodefumptum cft: fcd non audiendus Nazarius , nam pluradcfumpfitS.ThomasexnortroHaIcnfi,in quibus camen non indicac illiusnomen, neccircumfcribit.quod camcn velim di<5hjm pacc canti Do- <5l:cris,cuius omncs dcbent fandicaccm vcnerari , laudare facundiffimufn calamum,omnigcnamquefcienciam,cuiusab omnibus fufpici,& amari dc- bet fama: fed tamcn veritas , qux antiquior cft nobis Platonc , & Nazario. S. Aquinatis crgo fama,in hoc uon minucturauc Ixdecur,cu nocumviris licccratis pIurimos&cxccllcntesPhilofophos,Poctas,TheoIogos, imo & fanilosPa- trcs, ab alijsnon paucadefumpfilfc, ncctamenidcisvitiombuacur,aut dc- dccori.

Ab vcricatis fcmita me non abcrrafle oftcndent nonnulla, quar pcr aliquos & per me excecpu , in mcdium adducam, qu« (an<51:us Do<flor cx Prxccptorc fuodcfumpfit.

S. Thomas.ui primaparte,qua:ft. jr.art. i. maximam parrem mutuatora j.c^. i. Halcnfis, cuius titulus, an Trinitas D. cognofcit pofljt luminc naturx &a 4. arc. exccrpfitUQnnuIIoslocos facriScripcuri.

Quicft. ii.art.ii.vtrumanima in hacvita poifitvidcreDcnm percflentiam> duo primtargumcntacumcitaiionibus ,& interpretationibus lacrx Scriptu- rx, ni fallic memoiia , funt penc ad vcrbum muiuata.

S- Thomas q. j. art. i.cxccrpGtcmcmbr. i. q. 44. argumentum licct varia- tum, cruium c Boetiana dcfimtione vnius, ad pcobajQdyjm non «fle numcrum in diuinis. ' e ij

Vita R. P. Alexandri de Hales.

Dc acqualitate diuinarum perfonanim nonnihil cxccrpfic S. Tho. fi rc(Slc mcmini, e quift. 47.mcmb. 4. an vna pcrfona iqiialis lic duabus , vel toti Trinitati.

Et qu. 4(>.mcmb. anmediatc velimmcdiatcprocedac Spiritus (andlus aPa- tre , & in rubfcquenti mcmb. ac rcrol. cum gcncratio filij nt pcr modum natu- rac, proccflioverb Spiritus faa<5ii pcr modum voluntatis, lcilicct ordme na- turar; prioreftnaturaquam voluntas,itageneratioilliusprior eft proccflione huius ; facile quid mutuatur S.Tho. HcnricusGaud.

In qu.14. an diuina eflentia compatiatur (ecum pluralitacem idxarum; Alc- xandercijatnonpaucaslincasS.AuguftinidcIdaeisi quas ctiamcitac S. Tho. dcijfdem Idiis agcns.

Inart.i.qu.i. vbiD. Tho. qiutric vtrum facra dodlrinafitfcientia,inue- niuntur primum , & fccundum araumentum,& rcfblutio art. petita cx D. Au- guft.lib. 1 4.dc Trinit. cap. i. provt liabentur in mcmb.i.fiimma: Alcx.Halcnfis. In art..io. q. I. vbiS.Tho.quirir,vtrumS.Scriptura fub vna lictcra habeat lurcsfenfus,Icgunturfccundiim,& tcrtiumargumentum cum rclponfioni- usjprouc inucniuntur in art. 4. fummacHalenfis. Inart. 4. q. i. vbiD. Tho.qua:rit,vtrum Deusfit , nonnulla inueniuntur in corporc arriculi, q|ux AlexandcrHalcnfis continet quoad lcnfum in nicmb. I. fiipradidx dubitationis; vtrum Dcus fil.

Inarc. i. q.7. D. Th. proponic dubitationcm vtrum Dcys fit infinitus , & ibi affcrt primum,fecundum',&:tcrtiumargumcntum cum rcfolutione dubita- tio/iis pctita a D. Damafccno hb- f . fidei oicodoxa:,qux omnia haufic cx Halen- fi raemb.i.q.y. an diuinaeflcncia fic infinica.

Inarc. 7. q.n. primum, & fccundym argumencum D.Tho. cum illisquar notantur incorpore.inueniuncur in Halcnfi, in memb.i.q.^.andiuina cflcncia fic incomprchenfibilisj&c.

lnarr.6 q.ii.fundamcntumdodriniD. Thomxhabecur in fcnfu in Ha- Icnfi,mcmb. i.q. 7-

Inarc. ^q.8. primumargumcncumD.Th. refolucio dubitationis cumau- doritatcD. Gregorij,&fundamcntumdodrinaelubentur in Halcnfimemb. 5. quxft. 10.

In art.i.q.io.fecundum,tcrtium,&quarcumargumentu D. Th. cum dcfini* tionejctcrnitatisBoetijSeucrinilcgunturinHalcnfi memb. j.qu. n.

Inarc.i.q. n.lccundum argumcntum,refi)lutio dubitationis cum audlori- tate Diony fi] dc diu.nom. & dodrina corporis, qu. D. T h. habctur in HalenC memb.i.q. M anvnum,ens,vcrum, & bonum, idem finr.

Ini.2..p.D. Th.p.g5.arr. r.tertiumargumcntum habcrurin HtJcnf.'

X. p.q.7t.m.t.art.ian liberum arbitrium potentia,vc! habitusfit.

Ini. p.q.^j. art.i. D.Th.oppofitio j.cftcadcm quxhabcturinHalcnfi part. 1. q.jj. m. i.anAngcluslocalitcrmoueatur.

In q. 54. art. i.p. i. D. Th. primum , & fccundum argumentum in contra- rium idem quafi dicunt ,quod dicit primum argumrn^um Halcnfis p. i.q.ti. memb.i.an potcntia Angcli idcm fit fecundum fubftantiam cum fua eflentia.

Inq. fuprad.arc.j.D.Th. fccundum argumencufli in concrariumcum ref- ponfioncdcfimplicicacc Angelorum, haccxpaifc correfpondec ceruo argu- mento in contrarium Halcnfis fuprad. q. 1 1. mcmb. i.

Vita R. P. Alexandri dc Hales

Infupraci. a.54. arc.j. D. Th.rcfolutiohabcturcademcum i. refolur. ari^u- mentoHalcnliSilocofupracit.vbi vtcrquc dicit fupcrcceleftia in cria diuidi; lu bftantiam fc. y irtutcm, & opcrationcm.

In didta q. a. 4 . D. Th. fcptimum argumentum , quoad maiprcm , ncmpc idcmcum primo argumcnto, quod Angclus habeat potcntiam reccptiuam, cjuod habctur in Halcnfi, p.x.q. 1 1 . mcmb. 5 . an (icu t in hominibus eft intcUe- ^us agcns,& poflibilis,ica & in Angclis fit-

Inlococit. D.Th. rcfoluriocftquafieadcm cum prima rcfb!utionis pro- bationcHalenfi, inquadifitjinccllcdum poffibilcm innobiscffein compa- ratione ad phantafmata , non itcm in Angclis.

Indidaq.y^, a- 1. D.Th.omnia triaargumcntaincontrariumfiinc eadcm quoad fubftantiam, &aliqualiter quoadvcrba,cumijsquihabcnturinHar- lcnfip.z. q. ti.mcmb.i. an in AngcUsfic potentia intcUc^^liua tantum , vcl eciam fcnntiua.

Inq. yS.a. 6.D.Th. primumargumcntum in contrarium & rcfolutio di- cunt idcm quod dicic primum argumcncum in ccnt. refponfio ad idcm Halcnfisp. i.q.i^.mcmb. i.ancognitio Angclorummatutina, vel vcfpertina dicenda fic.

In fuprad. q. 58. a.y.D.Th. primumargumcntum incontrariuftiidcm dicic quod dicit fccundum in cont. Halcnfis p.i. q.ij. memb. y. an cognicio qua ah- gcli vcrbum cognofcunt , matutina vel vcfpcrtina dici dcbcar.

In q. ^o.a. j. p. 1. D.Th. primum ,&:fccundum argumcntum in cont. funt cadem in fenfu cum primis duobus,qua: habentur in Halcnfi 1 .p.q. jo. memb, I. a. i. patag. i.an Angelus diligatur a f^naturali dilcdlione.

l n dida q. 60. a. 4. D. Th. rcfolurio lcgitur in primo pro rc(bl. argumcnto, Halcnfis9. ncmb.&a.fupracir.$. j.an Angelusdiligat alium Angclum diledlic- nc naturaiijficutfc.

In luprad. q. a. y. D. Th. fecundum argumentum habct fimilitudincm cum primoincont.HalcnfiirurfumtcrtiumD.Thom. in cont. cft idcm cum fe- cundo Halenfis , rcfolutio D. Tliom, cadcm in fcnfu cum z. pro rcfolut argu- niento , in locis fiipravt§. 1. an Angelusnaturali dilcdtione magis Deum, quam (c diligar.

Infuprad. q. 60. a, i.D.Th. primumargumcntum vidctur idcm cum pri- mo incont.Halcnfis p, i,q. ji. mcmb, i, an dilcd^io clcdViua, vcl rationalis in Angclis fit , vbi vterque adfert, quod clcdio fcquatur confiUum-

Inq. 64,3. j.p. i,D, Thom. primum argumcntum in contrarium vidcrur partina in i, in cont. Halcnfis a. j. partim in primo pro refbl. argumcnto eiuf^ dcma.i, anindzmonibusgaudiumaliquodfit, p. q. 100. memb. 4.

In D. q. 6? a. j. D. Tliom. fccundum argumcntum pariim habctur in primo inconr. Halenf a. j. partim incont. ciufdema. 4, an Dsmoncs poenam quam fuftinent , timeanr.

Inq, loo.a. 1, p. i,D.Th.cefolutio habcturdcverboad vcrbum in Halenf i.p. q. 86. mcmb.i. a- j.aniidem codcm ftatu geniti hxrcdcs fuiftent paccr- naeiuftitis confirmatjc.

1 n loco dido S.T hom. j & quartum in cont. eadem fiint cum primo & (c - cundoin conc.Halcnfis loco fupracir,

In fuprad. q. 100. a. i. D. T. rcfolutio habccur in Halcnfi. 1. p. q. Sq'.

o iij

Vita R. P. Alexandri de Hales.

mcmb. I. a. i. an genici in ftatu innoccncix haeredes fuifTcnc originsdis iuftitiac ] lccminq. dida S. Tliom. tcjrtium argumcntum in cont. rcpcrit in Halcnfis loco cic,

In q.ioi.a.Lp.i.D.Th.rubftantia&citatio i. argumcnti in cont. lcgitur in Halcnf i. p. q.89. memb. 2,. angcnitiinprimo ftatu perfcdiin fcicntiage- ncrarentur.

Indi(aaq.a.2..D. Th.primumargumentumincontr. pro partc correfpon- flcc \ m^cont.argumcntoHalcnf q.& mem. cic.

Inq. ioi.a.2..p. i. D.Th.rcfolutiocolligiiurcxdcfinitionc paradifi ,quam HalcnSs cx Damafc. adferc m. x, p. q.84. mcm. z. anparadifus tcrrcftriscon- ucnienslocus fticric habitationiprimorum parcntum.

Inq. 97.a.i.p.i.D.Th. primum& quartum argumcntum colliguntur cx HalcnC, i.p.q. 86.mcra.i.an Adamincodcminnocentixftatu paflibilisflic- rit fccundum corpusab cxtrinfcco.

Inq. 98. arr. i.p.i.D.Th. fccunda rcfolutio habeturinHalenfi, i. p.q. mem.i. an Adam, & Eua in ftatu innocentis coifTcnt.

In q.9 4. a.i.p. I . D.T h. fccundum argumentum in coni. rcpcritur in Halcn- fi q. 9i.p.i. mcmb. i-a. i. an AdamcognoucritDeumin fpecie, fiuefacicad facicm. »

In q . 94. a. 4. p. 1. D . Th. fecundum & quartum in contr. lcguntur in Halcnfi i.p.q.^i.mcmb. i.art. 4.an Adamin ftatu innocentiar circi crcaturam reruni cognitioncmdccipijfalUue potuiffcc?

In loco fupracit. D.Th. rcfolutio habccur dc Tcrboad vcrbum in Halcnfi loco cit. • »

In q. 96. arc. 4. p.i.D.Th.primumargumcntum inconc. habcturcxprcfre in HalcDfiin 1. p. q.^j.mcmb. 1. Adam u ftctiflet,anafedcfccndencibus,& ica fuccefliuc vnusahcri dominatus fuiflct?

Indidaq.96a.i. p.i. D. Th.primum & fccundum argumcntum in contr. ficut ctiam fcnfus rcfoluc. S. T h. habcntur in Halcnfi flipra q. 95. mcmb. 1 . an Adam animantibus brutis dominabatur.

In dida q.a. i.D. Th. fecundumargumcntum , in contr. aliqualitcrcolligi- turcxHalcnfi q.^j. memb i.itcm j.D.Th. incontr.inHalenfi dida q. mcmb. 3.an & crcaturisinfcnfatisdominabaturdominarcturuc Adam.

Inq.79. a.ii. i.p.D.Th. mcdiaprimi,& fecundi argumcntiin contr. funt cadcmcum argumcntis,quac habenturin Halcnli i.p.q.y^.m. 1. an fyndcrcfis .potcntia,vcIhabitus fit?

In q.9j.a.i.p.i.D.Th. 6. argumentumin contr.habcturinHalcnfi , q.90. p. x.m.i.a.i.licccinHalcndquicontrarium fentitin ca materia, fcilicet vcrum primushomo fiicrit crcatusin gratuitis,autnaturalibus, prore^Iutione, in S. Thomavcro in contr.ponatur.

Inp.i.q.^i.arti. vtrumcorpusprimihominis fit de limo tcm , idem dicic inlcnflicamin calcccorporisquaminrcfponfione advlrimum argumcncum cuniHalennp.t. q 77.i.m. 1. a.i. m medio a, 1. in mcdio prxcipue refolu- rionis.

ibidcm q.93 a. i. &}.vtrummulierdebucricficricx viro, & vtrumdebuc- ricformaridccoftaviri,mulcadicic, qux pene ad vcrbum coQcordanc cui^ didlis ab Alcx. didUp. q. 85 m. i. & 3.

Vita R. P. Alexandri de Hales.

lnq.i.a.i.j.p. D. Th.incor.porc omnc quafi dicic quod habctur in Halenfi 3. p.q. i.m.ii. anfinaturahumanapcr peccatumlapla noncflet,adhucfuif- lct ratio , & conucnicntiaad Incarnationem.

In q. 3. a. . ibidenl S. Th. omniatriaargumcntain contr. quoad maiorcm partem funtin Alcnfi, ^.p. q.i.m.y.a.i.anficutfiUo,ricPatfi& Spiritui fan^flo incarnari conueniar.

I n q. 6. ar. i. ibidcm D. Th. primum & tcrtium argumcnt\|pi in contr. cum rclolutionc (id eft fcd contra ) habcntur in Halcnfi, q.j. m.j.an corpusalTum- ptum fit medianteanima.

In 5.p. q.6o.a.i. D.Th. habecuridem quoddicit Alenfis in rcfolutionc 4. pi' cj. 60. m.i.

lndicbapartcq.6o. a. i.D.Th. i. arg.& j.argumentum cum rcfolut.ha- bcnturinHalenfididap. q. i.m.i.inq. 70.a. j.D.Th.totus ar. crtidcmcum Alcnfi , q. 4. m. 6. a. 5. in diuin, q. 7 o. a.4. D.Th. legitui quod habetur in rcf- ponfioncadargumcnt. &rcrol. Alcnf q. cit. a. 4. inq. 6t.a. i.D.Th. rcfol.

Scdcontracft eadcmcumrcfponfionc prima Alenfiqu. 5. mem. 3. a.j.S.iT m. q. 65. a. r.D.Th. incorporelegiturrcfoIutioHalenrq. j. m. 7. a. z.m. q. 30.^.3. D.Tho.incorporc videturrc(bl. Halcnf q. 6o.m. 4.^.59.^. i.D. Th. habct cafdcmrationcsaddudasab Alenfiin refol. q. 6. m. 6.art. i.m. q. 71. a. 3.D.Th.dicitidemficut ctiaminrefp.ad^. cum rcfol. Alcnf qu. 7. m. i. m. q^. 7i.art.4. D. Thp. quafi totusar. concordat.cumAlcnf q.^.m.i.a.^inq.i^. a. 6.D.Th.legiturrc{bl. dataab Alenfi ,in q. 8.m. j.a. 4. indidla qu. art.i. D. Thomas dicitidcmcum Alcnfi,ibidemm.6. a. i.in q.68.art. ii.D. Th. totus quafiarticuluseil idem cum Alrnfi ibidcm §. 5. inarr. x.m. 6.qu.6. p. 4. Alen- jus codcm loco Auguftini cx trad. 4. &;. in loannemin tit. rcfolutio , atque fit in corporcar. 4.qu. $8. p.j.S.Thomar.

Argumcntumi.art. 5. q. ;8. S.Tho. & in m. ^.q. 6, Alenfis, & rcfponfioad iIludnonvaldcdi(rimihs,Iiccc in S. Thoma fufior, & Bcdac authoritate fir- matior.

Ina. 5.q. 39- S. Th. incorpore excaufisc^r apcrtifinc co^U, cactiam afFcr' tur,quJEhabcturin a. 3.m. 6. q.6.Halcnfis. *

Arg.i. a.i. q.}8.S.Th. eftctiam inmemb. 8. q. fi.Halenfis.

Arg. x.a,5. q. 58. S.Th. eftina. i.m. 9.q. 6. Halcnfis ibidcm cftprobatio conclufionis qusft. y.Halcnfis eft valdcfimilis, qusft. 71.3.^.5. Tho. quoad ordincm.

Fundamcntum art. 3. q. 71. S. Th. cft in ar. i. m . r . qu.7. Halenfis. L*ocus Rabbani inarr. 3. corpore, cft eciam in Halcnfisarc. 6. m. 1. q. 7. rc- folutione.

Refponfioadi. ina. i.q.66.S.Th.cftaliqualitcr in rcfponfione ad penulti- mam oDicdlioncmin m. r q. 8. Halcnfis , & paulo fupcrius.

Ex refoIutione§. i.a.4. q. 8. Halcnfisfunt aliqua in art. '8. quxft. 66. D. Thom. i.p. j:

.- Locus ifidori qui cft inarc.x.quxft. 67. S. Thom. eft inart i.m.6. qu. 8. AknC

Locus Auguftini in a. ii.S,,Thom. quacft. 68. ^ft cciam in a. i. $. a-.in.^.' (juajft. 8. Alcnf '( .

Xrciculus u. D<Th. congruiccum dodriaa^.j.ar.i.ia^i^. I. Halenfis.'

•

Vita R. P. Alexandri de Hales.

ratiocurbapiifmus in aqua parabilijChrifmainolco attingitur,& a D.Thl ina. i.q. 7A.&abAlennina. i.in z.q. 9.'

In q.7o. a. j. p. 3. D. Th. argumcntum cum citationibusin rcfponfionc ad idem lcgicurin Alenfi. 4. p. q. 4. m. 6. a. 4.

In q. 6z. a. i.p. 5. D. Th. arg. habctur in Alcnfi ibi contra facramcnta corporaha funt^.p.q.i.m. ^.a. 5.

I n q. 65. a. I. p. j.€). Th. i. & 5. argumcntu habcntur in Alcnfi q. 5. m. 7. a. t. Inqu.66.a. 6. D. Th. IcgkurreloTutiodataab Alenfiin.q. I. m.j.a. 4."

In d. qu. a. 8. D. Th. totus quati art. cft idcm cum Alcnfi q. S.in.3.

1 n q. 6 7. a. 11. D. Th. dicit idcm cum Alcnf ibid. m. 6. art. i.

In q. 68.arf. ii. D.Th. totus quafi an.cft idcm cum AIenfiibidcnl§.5.

Inq. 66. a. 6. D.Th. in refponf adi.. lcffitur rcfol. Alcnfis ,inq.8.m.tf.a.7r

I n q. 6 j . a. 4. in cap. D . T h. habctur rcwl. Alcnfis q. 8 . m. 8 . a. 5. $. 3.

IntitulohbriAlcxandridcHalcsDodVoris Irrcfragabilis inii. Arift.Mcr. lib. dilucidi^Tima cxpofitio hxc vcrba habenturintcr alia, facilequcdeprc hendcrint, quid in exponcndis cifdcm Arift. Mctaphyficis cx propriaofficina addidcrit D. Th. Aquinas, tum dcmumvnde loanncsDunsScotus, velLogi- ci, vclPhilofophia: fubtiUores conceptus deprompferir.

AntoniusTepius nobiUsHiftoricus Bcncdidinus in Chron. quamHifpa- nicc loqucntem inlatium vertit , hac in particula nupcrrimc fcriptor , latis apcrtcdeAquinatccarpcntccx Alcnfi fcribit.

DodtoriAngcUco S.Th. nihilhonorisdepcrit (ncnjo cnim Dodus nalci- tur) quodplurimum profcccritfumma,5clcriptis Magiftri AlcxandriHalen- fisifummaenim dexteritas,&:prudcntiA cilalicnis laboribus in fiiumprofc- (Siumvripoire, addendovcImutandoaUquid in his, & fibimct ipfos appro- priando,

Properriustcfta,tantiemrh pcndcndahuiusfunt viri-volumina, vt omncs quot quot cx Latinis fcriptoribus, poft ipfum,in huiufcc Ariftotclis Mctaphy- fica cnodationcIaborarunt^IandusprjEcipucDodlor, cx Alcxandri fontc ex hauifcrunt, vt cxcomplurium CommcntarijscUctforcc, Alexandri mchercu- lealanihilcelcrius *nihil vibrantius, nihil dcniquc foclicius cflc videtur ftu- diofis.

Idem in Ep. nuncupata Card. M. Ant .Columnsc fcribcns de opere Halcnfis. Huius virifiilgidavirtus , qu2c nulUs non prodciTc poteft , quum omltium Commcntaria, quot quot pdft ipfum hunc extruerc laborcm , cxccrpta ; & fi licct fint fuprcpta , cum itaquc tam incUtum huius aIcx. pracdic. opus &c.^

. • .. Ji>>i 1 - ■ -- - -. ■/ ■• '

CAPVT DYODEGIMVM. / De loarme RufelU Jlexandn Hatenjis Dipfulo.'

IOanncsdc RupellaAquitanicus, fccundusinordinc MinorumDodbrPa- rifieftfis, &DiIcipuIus AWxandri , qui Dei voluntarelhtcllcxit, vifioncnc-

3uaquam imaginaria,circa fuu auditorcm ad gradum ftholafticum prouehtn- um ,cum cniw 6b pr^clifa fua mcrita in Acadenliam Parificnfcm factntas Thcologorumeiobtulilfct, vtprofuaelcdlionc&prudcntia ,vnum (m 6t- dinisin BaccakufeuminftitaifTtt : atque illc in Ecclefiam d^cndiifet , bra-

tioncm

Vita .R .P Alexandri dc Hales

tioncm prajmilTurus: ne in elcdionc crrafler, vidic in quodam Ecclcfia: facel - lo , fracrcm qucndam orantcm, magna luce vndique circumfufum , dum in tanto (plcndore pofirum dircernere non poceft quis eflcc, ad forcs expcdauit cxeunccm, compcricquc fuiflc loanncmdcRupelkjprouinciae Aquitanir, fuumquc auditorem, quimagnos fecic in Theologia progrcflvis, intcr do- «fliflimos. parificnfium connumcratus.coElcfli hoc (igno monitus, Cancclla- rio vniucrfitatis obtulic laurcandum , qui poflca fadus Magi(lcr,maximus cuaficprJcdicacor,rcligioficatc,fciencia,& difcrecionc clariflimus , tantaque viingcnij pridicus,vc priorummagiftrorum fubiilitati adijcicns prxdicatio- nis ^&lcdurifaculcatcm, modos tradcrcc cxquificos.

Ob cantae cruditionisindiciagrauiflimisconfultationibus intcrfuiflTcfcribit cum primarijs Thcologis B. Thomas Cantipratanus lib. i. de apibus c. 19. n. y fic autcm ait,voIo vt quicumquc harc lcgcrit,(ciat mc ab incarnatione Domi- nifi38 fuifleParifiis,vbivenerabilisGuillclmus Parifienfis Epifcopus, qui in Thcoiogiaiamrexerat, conuocacioncm fccic omnium Magifl:rorum , in ca- piculo ffatrum Pridicatorum. Popofita ergo quscftione dc pluralitate bene- liciorum,iolcrti , & valdc longa difputatione probatum eft , duo beneficia, dummodovaleretvnum quindccira libras Parifienfes, teneri cum falutc a- nimacnonpoflcvhocdctcrminauit pracdidusEpifcopuSi hoc frarcr Hugo or- dinis Pracdicacorum, poftmodum Romanac curix Cardmalis, &c.Fratcr loan- ncs de Rupclla , Ordinis Fratrum Minorum, & alij quampluics Magiftri Theblogix detcrminaucruncin Scholis proprijs fuccefliue.lHaec ille.

Conibtipfum etiamvnacum cribus erudiciflimis, nempecum fuo prarcc- ptorcHallenfi, RobcrtodcBaftia, & Richardo deftinatum fuiflc ReguliC Minorum interprecanda:,cxmandaco capiculi ProuinciaJis Moncispefulani, habica cum Fracrc Gaufrcdo dcByriaCuftode ParificnfioDllacione, qux rc- gula vulgofubappenai.-inc quacuor Magiftrorwm circumfcrtur , intcr rcli- quas cius formulac tamPontificuni,quamDodorumdcclarationcs,eam tran^ miferunc ad comicia generalia Bononix cclcbraca(vc verius iudico, inquic Vua- dingus) cxipfaaudorumEpiftoIa,adminiftrum &capiculumg£ncralc dire- da , quae prxfacionis loco apponitur,qui talis cft

KEVEKEND O IN CHRISTO PJTRI FR. N. O R- dinls MinoTum Fratrum Generuli Minijlro yCaterif^ue (tcffnitoribusin capitulocon- gregMis, Fr.Gdufridus Cufos? arifienfs ^ Vr.Alexander dcHales^ Fr. loanncs de Kupella , Fr. Ro^mw de Baflia , ejr Fr. Kichardus, [feu vr hahet M. S. Rigaudus, ) reuerentiam dchitam^^' dcuotam.

Vdicio cxamiiutionis,&difcretionisveftraE rcfcrimus, ca quxDo- mino docemcjdrcaintcllcdlumrcgulaciuxta paupcrtatis noftra:mo- "iv^rm^ dulum perccpimus, fccundum iniurftSlam nobis obcdienciam in proumcialicapitulojiuxtahocquodinprqcedcnti capitulo dcffinitorum fuc- rat ordinatum, nouam autcm cxpoficioncm ,vc\ glofacuram circa regulam nonaftruimus,ficucaquibuidamintchcionispurac damnacoribus , & zelura fuura in animarum pcriculum fuarum ,& fratrum fcandalum pcrucrcencibus.

VitaR. P. Alexandri de Hales.'

prjcdicatur , imo fimplicitcr & purc inrcUcdium ipfius rcgular, qui omncs noj ligaCj&cuiusignorantianullumcxcufac, non exnoftroienfu,{cd ex ipfa rc- guhi cxtrahcnces , fccundum iniundlam nobis obcdicntiam iudicio vcftro dirigimus iudicandum j vcftra: fenicntiac.plufquam noftro fcnfui,in his & aliis innitcntcsintcrprctacioncm,fiaUcubincccflariafucrir, fcdi Apoftohcar rcfcr- uanres.

Cathcdrarraagiftrsrcgcndiccnitannoiry), noftcr loanncs dc Rupella, c[ucmvirumindiuinis fcripturisTrithcmiusnominat cruditum,fic in Philo- lophia Ariftotelicamagninccdo<aum,coautcm cedentc,cura hxc omnium con(enfu,&gaudcntibusanimisdeIata cft ad S. Bonaucnturam , vfquca- deo tunc,non fandimoni? £olum,fcd dodlrins fplcndorc prjcluccntcm, vt prarclarc dc co ccftatus fit Gcrfbnius , ncfcio fi vmquam talcm dodlorcm fi- cut Bonaucnturam habueric ftudium Parificnfc.

Nofter aucemRupellenfispIuraingcnijfui monimcnta poftcritati confi-

gnauit,nam fcripfitfummam de ariima,qua: extat in BibhotcchaS. Vidoris Parif.i. i4,&ll. 14.

Supcr Apocalypfim.

1 ccm opus prolixum & cgrcgium in Mattha:um ,

Volumcn magnum in omnes Pauli Epiftolas.

Summam virtutum &: vitiorum.lib. i.

Supcr (cntentias librum vnum ,

Item fermot^cs dominicalcs. Anno autcm 1171. defijcefre in humanis, iacct autcm Rupcllsc ,'ait Picquctus'' in Cacalogo virorum illuftrium Ordmis Mmorum.

CA*PVT DECIMVM TERTIVM. V tfum Guillelmus yuaro cir loamet Dum Scotus Doflor fHbtilis fuerint

Mfcipuli jdlcxandri Hallenfs.

NIcoIausHarpfcldiusin Hift. Anghc. adfarculum ij. c.ii. rcccnfcc inccr difcipulos Alcxandri, Guillclmum Vuaro , vel Guarro, de quo fic fcribic Pccrus Rodulph. inHift.Seraph.lib. j. Fracer Guillelmus. Oena corrupto voca» bulo VuarrOjConfueta tranralphinarumappellationumin ItaUadeprauarioneJ cognomcn acccpit ab eiufdcm nominis oppido, quod viginti millibus paf- fuum diftataLondino,tanta floruitingcnii prcftantia, vtdocioris ciculoho- neftarus,primum oxonij in Anglia,dcindcPaiifijs Scholafticx Icdioni prx- fucric,in Philofophia Ariftotclica morc Theologorum cius cemporis,Iongo ftudiocuafitperirilTimus, intcrdifcipulos quos tunc habuit frcquentiffimos loannemScotumcruditiftimumproduxitdifputatorcm, inrcr quindecim il- los dod:ores , quorum nomina & cognomina in circuitu fepulchri loannis Scod,ina:rcincifafunt,inantiquiorc conuentuMinoram Coloniar Agripi- ni,ficfcriprum lcgitur,MagiftcrGuiIIelmusVarro Pra;ccptor Scoti. Erat^iu- tcmVarro,inquicPicfcus,inAriftotclica&muIto roagis Chriftiana Philofo- phia longo ftudio , & afTidua cxcrcitationcdodiflimus, & proptererudirio- nis foliditatcm , fundatus dodor cognominatus erat , hunc loannes Picus Mi- randulanusin Hcptaplofuomirifice commendat^laudat,fed erudiuoris in^

Vita R. P. Alexandri de Hales.

dices,&ingenij fuiin mcdium profcramus lucubrationcs.

In Magirtrum fcncenciaruni libros quatuor. tjuorum initium , quoniam tefte Beaco Augulbno. ^.^ Leduras Theologis, Librura vnum. Quodlibcticas quiftioaes, Librum vnum. Queftiones ordinarias , Librum vnum. Commencariorum in Ariftotelem Libros plures. Sed dubiumpocert e(re,quomodo auditor & difcipulus Alexandri Halcnfis cenrebitur,cumfolumannoii7o.florueriri Alexandcr autcm c viuis cxcel- feritanno ii^j.fcd in hoc nuUa ratio dubitandi interucnit^fi quidcmcxtra controucrfiam eft loannem dc RupellafuiircHallenfisdifcipulum, & tamen adhuc in viuisdcgcbatanno it^o.cur ergo fimilircr non aflercmus idemdc Guillelmo Varrone,cum vterqucefrctferecontcmporancus,& pronobis ftet teftimonium Harsfcldij id alTcrentis?

Aduerteautcmex Mattha:o Ferchio in vitaScoti, &crudito P. Idclphonfb Briffcno in apparatu Hiftorico ciufde vitx,hunc Guillclmum Binomium fuiffc didlum enim ctiamloanncm , &itaconfopitur lis,quar verfabatur inter audo- rcs,quorumaliquia/rerebantMagiftrum Scoti fuiftc Ioanncm,alij Guilicl • mum , fcd cum idem Guillclmus vocarctur ctiam loanncs , hinc cft quod om- nis ceftatcontroucrfia.

Majorcft difficultas, vtrum ctiam nofter Do(5lor fubtilis fucrit difcipulus Alexandri,namTrithcmiusinLibrodcScriptoribusEcclcf id cxpreftc affc. rit, cuius au6toritas decepitSixtumScncnfeminfua Bibliothcca^ in loannc Scoto:at Trithemiusjficucinhisqu.xad Colonienfes eucntusattincnt,c.T- terorumScriptorum fidcmcxupcrar, cum Colonienlcm Hiftoriam contcxar, tamquamacuratusillaruniantiquitatum veftigator, & monimentorum qui- busveritas feccrnitur,oculatusfpeiflator,at non itaverlatusin annalibus noftii ordinis,&itanihilmirum ,quoderrorem huncebibcric. Trithcmio, & Sixto Senenfiadhaifit Bzouius forte ea rationc confilij dudlus , vt Scoium vetuftio- remreddens,extindionem illius adannum millefimum bifccntcfimum no- nagcGmumquartum,rctrocraherc poffec, ficque nutarc & flucluarc poflec cotiusScoticxHiftoricEfidcs, inuerfa annorum feric.

Scd quidquidfitdeintentioncexiftimantiumDodVorem fubiilcm Alexan- driauditorem extitifl^c ,illud omnino indubitacum cflc debec: quod Scotus Halenfis tcmpora & annos nonattigerit,cum obieric Alexander anno mj. vt tradunc omnes Chronologi, fed rcm cx Fcrchio ftrcnuo Hiftorico dcfcnbo, qucm tranfcriplcrunt Dcrmicius Thadsci in nitcla Francifcanz rcligiunis , &: Vuadingus adannum 1304. itaigiturhabctin lib. i, Apol.marg. 11.

Dc loannis ScotiPaa:ceptorecumBzouioliseft,cumBzouius Alcxandruni Hallenfem , Antonius Poflcuinus GuillelmumVarronisfuiflcnotat,non Ale- xandrum , afFcram crgo in eam rcm aliquot conieduras , fi namquc Ariftotc- Ics&Scotus comparcniur,cumStagiritcsagensannum dccimum fcptimuni, Socratcmauditurusacccflcric dcmus loannemScocum cicius,hoc cftquindc- cim annos natum Alcxandrum adiilTe,ab coquc arcem quamuis per trien- nium audiuiflc, cum ab obiruAlexandri anno 1 1 45. vfqucad Dunfunum anno i}o8.fcxagincacrcsenumcrcmus,quibus coUcdis fequecur Scocum odVogc- {imumprimumannum actigiflc,cum cx aducrfo iuucnis obijflc cradacur,

u ij

Vita R. P. Alexan Jri de Hales.

aut fecundum Andrcam Thcucc in imaginibus & viris virorum illu-

ftrium cum cfTcc annorum trii'»^^ quadraginta, aut iuxta carmina fcpulchro appcnfa, &aPetro RoJ^^/phio rclaca ,poft annum a:catis 55. nam tcmpora Chrifti crigintaA^ «^"a communitcr numcrantur: rccolc vcrfus, j^fj^^ord ^fl Chrijli , propria ddcedine lethum V rnit AvroXy r4piim carcere compofito. Infuper Alcxandcr Halenfis ( Bzouio quoquc ad annum 1150. aflcrtorc) duos difcipulos clariffimoshabuit', Bcatos Tnomam& Bonaucnturam.Bo- naucnturavcroin 1. dill. ij. q. vltima indicat tunc, (cum fcriberct ) fuum Pfsccptorcm fuiffe dcfundlum. Itaquc Scotus in i. dirt- 16. q. i. citat S. Bo- nauenturam nominc Dodloris antiqui, integra periodo cx cius primo fcntcn& dift. ly q. i. numeroio. dcfcripta, non crgo 5cotus condifcipulus illius fiiit, quem dodorcmantiquum appellauit, dicamus crgo Dodorcm fubiilem,nc- quaquam fuilfc difcipulum Dodoris irrcfragabilis.

CAPVT DECIMVM QVARTVM.

y trum hannes Gerfo , (^^r Stephanus Brulifer fuerint d^fcipuli Alexandri Halenjis^ CiT' aliqui illius auditores recenfemur.

HOc dublum mouctur proptcr tcftimonium Hcnrici Scdulii , in vira S. Bonaucncunt cap. 8. fic fcribencis. Alexandcr vfquc adco fua do- drina,piecacc,ac ftudio fingulari rcligionem illuftrauic, vcillo primo ccmpo- rc in conucncu Francifcano Parificnfi, publicac Schola: fucrinc apcrcar, ad quas omniu ordinum,omniamque magnorum hoininum concurfus fa<fbus fic maximus ,iniisIoannesGcrfo,Scephanus Brulifcr , &isqui audbor cft fun- damcncicriumordinum,acDodor vcre Angelicus Thomas. Icaquc vidccur fccundum opinionem huius audoris,qu6d ficuc S. Thomas Alexandrum PrjEccpcorcmhabucric,fic&IoanncsGcrfo, Scephanus Brulifer, & qui cft audor fundamenci crium ordinum, eumdem forcici fuerinc. fcd vcricacinc- quaquam confcncancum cft , nam liccc cclebcrrimusfucric Dodlor, imo & CanccIIarius Parificnfis loanncs Gcrfo,&quod inplurimisdifficilccognofci poflic, vcra fucric major in eo piccas, an crudicio, nihilominus nequaquam po- tuitattingcretempora Alcxandri,qui floruitanno iiii.&eviuis cxceffit an. 1145. Gcrfbnautemanimam diuini bonitati reddidit anno ab Incarnatione Dominii4i9.fimiIiccr ncc Bruliferaudircpocuic AIcxandrum,nam Gcrfonc Iunior,cum cnimcflccDocJ:orParifienfis,& maxima:crudicionis,vc ccftancur cius opera,nempe libcr defanaiflima Trinicacc;rcporratainScnc. Tractatus de paupcrtatc Chrifti,& ApoftoIorum,&c. obij t in cocnobio Bernonis Prouin- ciaeBritannia: Minoricicat,cuiuseracaIumnus,anno i^Sj.necauaorfirmamen- ticrium ordinum a S. Francifco inftitutorum fub difcipuJaru Halenfis lluduit, nam ctiam loanne Gerfone & Brulifero iunior.

Quidcrgodiccmus dcScduIio,dcquo Hcnricus Vuillotius, quod ordini Minoritico & ^quitatis , & Dodrins ornanicntofemperpraclu^it ? fi crgo adeoDodus, quomodo aflcrcre videtiir , citacos Dodorcs fuifle Alcxandri difcipulos? Dicendum, quod fi attcntc lcgatur, non ramid aflcrcre yidc-

Vita R. P. Alexandri de Hales:

buur,quamqubdinConucntu Francifcano Parificnfi , Thcologia: operam dcdcrint, fub quibus autem prqceptoribus, nonaflSrmat.

Apudomnesin confefTo cftRobcrtum de Baftia , Gaufre<lmn dc Bria cuftodcm Parificnfcm non infcrioris nominis Do£toris,fui(rcdifcip\»los eiuj' aliosplurcsfatis infigncsobuoluofilcncit). '

CAPVT DECIMVM QVINTVM. Recmfentur lil^fi qnos fcrip(tt Mexnndcr Halenjts.

IVffuInnoccntij quarti,totfusTIicoloei2c fcholaftic2'fummam,iniIlam fer^, quarnunceftformam, atqucmcchodum,omnium primus rcduxic , & in quatuorvoluminaoptiraadifpofitionc & mcthodo , & (ingulari iudicio pul- chrc difpofuit :porro hoc opus ciufdcra Pontificis authoritarc flc commcnda' tum, non multo pofl: temporc, ordinantc xlexandro quarto fummo Pontifice a fcptuaginta felcdViffimis Thcologis cxaminatum , approbatum , omnibuf- qucacadcmijsdoccndum& difccndum propofitumeft , &ab ipfo fummo >Pontificc diplomatcconfirmatum.

In prima partc huius infignis opcris , agit de cognitionc vnitatis , & Trini- latisdiuins .• infccunda de produdiione crcaturarum , pr^fcrtim rationabi- lium,& de earum lapfu, pcccatis,& pacnis-,in tcrcia dc Chrifti I ncarnationc,c6- ucr{ationc,Pa(rionc,&Rcfurrcdionc, dcIcgCj&gratia, dc virtutibus. In quarta deniqucdc SacramcntorumEcclefiafticorum inftitutione, &potifli- mumdeofficio Miftie: pluricshic infignisfummaThcoIogise prslomandata cft, & tandcmanno i6xt.Coloniae Agrippinac fumptibus loannisGymnici ex- culTa crt, hoc autcmdc ca fummarcddicur ccftimonium in principio huius po- flcrioris crudicionis , quod quidquid infacris Biblijs , in undlorum Parrum fcripcis,PhiIofophorumquc monumcncis,auc abdici,aucrcconditi crat, vna hac fumma, ficut crudite , ita pie per qusftioncs & rcfponfiones,longe cxara- tum,cxplicatumqueeft,vtfecilcdcprchcndcrcfic pofteriorcs omnes Theo- iogos,cx hoc, vti fontc, cunfta fparfim cxhaufiftc.

Scripfit in Moyfis Penraccucnum : auflorlibri jui firmamenta trium ordinum B. Francifci dicitur. Pojfeuin. Pitfeus. V\>illot. In lofuc.

InLibros ludicum, ^ita citati jiuflores. InLibrosRegum. J InPfalmoscxtanc Vcnecijsanno ly^^.&ibidcm apud GrcgoriumdcGrc- gorijs,annoi4i^. quifalfoHugonia fandloThcodoricoadfcribuntur. In Ifaiam.

Inlercmiam. fpufe^s.BoJlonus.Burienfis. InDanielem. C InEzcchielem. J Annotationcs in i r . Prophetas librum vnUTn, Pitftus.V^iUot. InEuaDgelia hbros quatuor , de duohusin Lucam , cr Marcum ,fic PolJe- uinus,mihidttmViueretCdritnalisSaraanusofiendit(iuatuor tomos manufcriptos eiufdem ^lcxandriHalenfis^inMarcum ,CrinD, Lucam , vj omnes D. Pauli etnfi. ftos opta- 94t in lucem emittit. u iij

(

VitaR.P. Alexandri deHales.

In omntK*Pauli Epil\ohs,qUitj^rnmiru]i4ir,Pitfeus/xta»t Oxon^fmBthHorhe- e^lsca, cjr quas omnes fe Vtdip fcjUnirPoffeutnus.

In Apocal/p^im librum vnura , Pitfeus , villot. autem fic deeo aity fcripjit in jfp^f^^i^/rt coMmentationemy^uam manufcriptamvidi in Bihliotheca yintuerpiana PP. Pra/tcifcanorum^ hi funt Commentariiy(juos adme Reuerendus admodum PaterMar- channusperGermaniam (jr Bel^ttmCommiffarius Ceneralis jmittendos curauit ^cy qui Ulfore ^ mea dili^ntia tjpis excufsi funt.

Concordiam vcriufque teftamenti. Pitfeus. LedurasBibliorum. Pitfeus. Poffeuin.

Inlob librum vnum , cuius initium, dicitur in Pfalmo. Pitfeus. In Epirtolam-ad Romanos,lib.i. annuntiabo tibiquod cxprefTum cft.P/>. Vtrumquc tcftaraentum,variishinc indeanaotationibus, velut ftcllulis illuftrauitopcri nomine indito,poftilla fuper tota Biblia,Pf^«wi<;. Au£lor fr- mamenti opusUhoriofum, O" nimisprolixum. StxtHsSenenf. ; .Demyfterijs Ecclcfia: librum, Anglia quo tandcm tua tendit? Pitfeus. Summam refolutionumjlibrum vnum,quodopus Profpcr Vrbinasincom pendium redcgit.

In libros quatuor (entcntiarum, qui Lu^duni 1515. typis fubie^li prodierunr, ita Pojjeuinus y additPitlcusmanufcriptos cflc oxonij, in collegio nouo Canta->, brigii in Collegio S. Petri,& obfcruationc digniffimum,, ipfum Halcnf.m fuifle primum,qui in magiftrum fcntentiarum Pctrum Lombardum lcripfcrit.

Summam de virtmibus, Pofreuinusin luccm prodijt:an. 1509.

Dcftrudorium vitiorjLim, prxfertautem hunc titulum , Alcxandri Angli. Theologivctuftifrimijfumma, feudcftrudorium vitiorum,hic libcr cxcufTus Vcnctijs aDamianoZenarioan. ijSt.

Opusinfignc dcSacramcnto Pocnitentix ,r^vi/.P/V/?

Compendium Thcologiac in fcx librosdiuifum , f^Ull. Piif.

Rcpctitioncs Ie(flionum , lib. i. f^vi/.

Lcduram fententiarum, libros quatuof , Pitfeus.

Marialc magnum libris (cx di<Skindum,cuius initium, Marix przccllcntifn- mx matris. VVdlot. Pitfeus.

TaiSbatum infigncm , quo probat B. Virgincm Mariam conceptam finc pcccato origmali. yvilloiius, Pitfeus.

Scrmonum ad populumlibrum vnum, Vitfeus.

Itcm cxpofuit multas audori tatcs facrae Scripturs, quas fc vidiflc M. S. Lo- uanij in Bioliotheca PP. Francilcanorum tcftatur, WiUotius.

De negligcntia librum vnum, P/>/fW

Dclcgibus hbrum vnum, Vitfeus.

Concordiam vtriufque iuris, Pitfcus.

Declarationcm Tcgu]s,^u^hrfirmamenn, Vvadin^.

Qufftionumdcanimahbrumvnum, dicitVitfeus ejffM. S. Cantahrigiain Colle^S.Vetri.yvillotius.

In Methaphyficam Ariftotclis hbros u. qui Vcnetijs in luccmprodierunc anno i^yi.apudSimonem Gahgnauum. in principio autem huius editionis hxc verba habentunpoft pluraiempora , quibusnonablquemaxima tanii vi- ri (nempc Alcxandri Halcnfis ) iniuria in tenebris iacyit , hxc dilucidiffima cx- pofitio in Mctaphyficam, nunc landcmfumma opcopcravc R..M. Propcrtij

i

Vita R. P. Alexandri de Hales.

"RcftasaTalleacotio FrancifcaniconucncuaIis,&optatalucc,& dcbito cando- re clonatacft,itavtingcnuumPeripateticum,infigncniquc Auerroillam nu- per fcnados crcdidcrint boni pliilofoplianccs ,facileque dcprehcndcrint quid in cxponcndis cifdcm Ariftotelis Mecaphy(icis,cx propria officina addidcrit D.Thomas Aquinas,cum dcmum,vndcIoannes Duns Scotus,vcl Logica:,vcI Philofophia: fubciliorcsconccptus dcprompfcrit.

Scio Nazarium inOpufculo dc (cripris S. Thomz nollcadmittcrc hanc cxpofitionemMetaphyucescffc Alexandri de Halcs, fed cur potius ci fides adhibebitur, quam Propertio,&HcnricoVviIlotio?vcrum eft ipfum fateri ta- to Dodtore non indignam contincrc eruditionem , illud opus quod vulc cdc Alcxandri de Alcxandria O rdinis noftri.

Scripfitctiam librum vnum de fadiis Machumcti, Vitfcusy Vvilloms. Dc vcrbis cxoticis librum vnum ,cuius principiumj in cxordio huius libclli ifta func , Vitfius.

Di<5tionarij diflficilium vocabuloruiC. librum vnum, cuius inicium, cc(picat inPhalaris Appus.P/>/?w.

Vic2 S.Thomz Cancuaricnfis librum vnum, P/>/?«j, V villotius.

Witx Richardi Rcgis librum vnum , Vitfeus^ yVillotius. Addic Picfeus pluraalia compofuifrc, quacfanc magnorei litterarix damno auc dchtcfcunt, aut pcricrunc.

CAPVT VLTIMVM. Ve morte Alex4ndri , ^ir fama eius ^oflhHma.

POft multos cxantlatos laborcs , poft plurima virtutum infignia , poft toc monumcnta ingcnij , &: cruditionisfuacpoftcritatirclida, vitapfancaita- tccclcbris, nonfolum dercligioncnoftra, fedde vniucrfitate Parifienfi, imo dcvniucrfaEcclefiaoptimcmcritus, Sacramentis inftrudus , cum omnium mccrorcintcrdulciffima cum Chrifto colloquia , plcnusdierum obdormiuic in Domino Dodor Irrefragabilis ,anno ab Incarnationc Saluatorisiz^j. die vigcfima 0<ftobris; fcpultus autcm m. Kalcndas Noucmbris (nonautem Sc« ptembris vtfalfoapud quofdam repcricur) inEcclcfia magni conucncus Pari- lienfis ordinisnoftri Scraphici , cx aducrfo Crucifixi erctlo monumenco ,in quoinfculptacipfiuseffigics , quidam hoc cpitaphium fubiunxit quod faxo incifum crac.

GhriA Do^orum, decus, , flos Philofofhorum, ^uBor Jcriptorum v/V Alexander variorumy Norma modernorum , fons Vff/ , lux aliorum, Inclytus Anglorum , Archdeuita , jed herum, Spretor cunHorum , fratrum collega Minorum Faihs egenorum , fit primus Do£ior eorum. In tabclla quoquc muro appenfa adfcripti func hi vcrfiis ] quorum com- memoratio omnibus ideoiucundacrit, qubdilUus orcum, vicam , magiftc- rium , rcligionis ingreffum,ftudia,bcacum deniquc fincm comprchcndar,' cos dc facili icdor ad lcgem carminis rcuocabit, nam fidcnx hiftorixcoli- mus. ' ' ' '

Vita R. R Alexandri de Hales,

Qnid tihi maiorum repetts mommentA per orhemf

Patris Alexandri gefla viator , hahe. Hic placito p4perHm ^ prognattts gente BritannAy

Protinus a pHero Jiexit ad afira gradum. Non Ga;(a meminit^ necauorum rura Ucetur,

Pe^lare in eximio Jbla Afinerua fedet. Ergo freta emenfus , csf '^'tftos ^juoris amnest

Se totum ad jiudtHm Parificnje tulit QuoVelSocraticos, Vf/ fummos^uo^ue Platonts

Ingenio facile dexteriore prM ^ Inde folum ^ calos, ^ quafuper ajlra geruntur

R.imatus , didicit ahdita fata Dei. Sic tandem , (y meritis , (y digna laude prohatus,

DoBrina, (^\erhi fit fator, atque pater, jffl vhi Theologi pugnax fententia venity

Acdperet mmorfigna magifierijf {Nullus enim facri Do^iorisfigna ferentem^

ExgregeFrancifci)fiderat orhis adhuc.) Alagr^us Alexander ,cui mens perfan^a fuijfet,

Ac deuota diu , c?* religiofa Dco: Ipfe ego ( mox injuit ) certamina Inis imc^H<e

Compcfcam ^non erit ctd fuusohfiet amor. Ityir , induitur palla vilente Mmorumi Qmtjue ma^fier erat^fitpius ^ecce Mmor. Nos qmd ohfiet , dixtt , humdem geftare togellam,

Qmpantergerimusnomenonufijue patrn'» QuUcomraimpediat fuhlimiin mmine mentem

Chordigeros fratres continuiffe piam} Difcipulos Chrtlhytjuihus eft lufirare popellos,

Quis ferat ignaros , iujfa docere Deii Non tumet irnguacceleftifiumme virtus,

Nec fefe extoUit , cui Deus auflor adefl. Mens humilis , purgata dolo , conferua deorum,

Necfama augefcit , neciacet ^ima colens^ Ncc iam primum poft hfc Dodor fratercuius iho,

Vefie fuh hac minimus ^parta trophaa gerens Dixeratyhmcpatuit Francifci femperalumnus,

Laurea Do(}orum,^ui, tot vr aflra micanr. Tumdemumex fuperis captumgeminare talentum^

Ne torperetiners , prouidus infiituit. At fchola facrorum^ ijuia nil fatisordine norat^

{Cunfta quidem mcertis fparfafuere looi) Mic prudens opifex^ multa celehcrrimus arte^

CompagCy ^ neruis confoltdauit opur. Primus in articulos diuinaVolumina duxit:

Artis Cf w mmm retulitafia fcnum*

Quo

Elogia R. P. Alexandri de Hales.

Quo duceframomtusin brdia Diuus Aquinas^ Quotquot cir ^>fiuc tegis fortius arma gerunt. * Nec quifc^uam adueniet , quamuis ars crejcatin horas^ Tam mente integra^ui fenis orfalatret. Hauriet hinc potius veluti de fonte liquorem :

Er tam^uam exemplar praferet "^fejue viritm. Hgc hteuibus Jixi: qutt catera multa fuperfunt ,

Non vacdc Vt noris , qui citus ire velis. Clauditur hoc faxo famam fortitus abunde Doflor Alexander iunBus in axe Deo. Si quis honos meritis qui virtute coluntur,

Hunc animoprafer ^huncvenerare patrem» "NefordeC^culpa pigritere per otia defes, hJancifci fiudio , ^ Mtnor ifie refert.

E L O G I A.

ALEXANDRI HALENSIS

DOCTORIS IRREFRAGABILIS.

S,Bonauentura S, R.E.e.mj. Sentent. Difi.zy q.rvlr. in fine.

I C vnus cft de dccem articulis rcprobatis ab vuiuerntate Maji- ftrorum tcmporc Epifcopi Guillelrai, OdonisCanccllarij Fr. Alexandri dc Hales , Patris & Magiftri mei.

S. Thomas ex tefHmonio loan. Gerfonis Cancell. T>arifienf ; in Epifi. Tanegj. i^nita D. BonnauentmA DoBrmA.

SAnausThomasduminquircrctur,'quis cfTct optimus modus ftudcndi Thcologiam,rcrpondit •, cxcrccre fe in vno dodorc prarcipuerdum vl- iropctcrcturquiscft-ettalis dodor, ait, Alcxandcr dc Halcs: Tcftor,inquic citatus Gerfon,me ita lcgifTc piidem in tradatu quodam dc vifionc beati- hca contra loannem ii. tcftantur fcripta ciufdem S.Thomi, maximc fc- cundafecundzjquamintimumfibifeccrat, &familiarcra illum,quem lauda- bat Alcxandrum de Halcs Dodlorcm.

hannesTrithemius Sfanhemenfis in Catalogo fmptorumEdef

ALcxander dcHalcs, nationc Anglus , Ordinis Minorum, Prxceptar Eurtacbj Cardinalis : vir in diuinis fcripturis cruditiflimus , & in fecu- lanPhilofophia nuniruoiemporcfecundus-.ingenio fubtilis, & clarus elo.«-

aa

ElogiaR.P. Alexandri de Hales.

quio ; cum cflct Dodor Sacrarum liccrarum inCymnafio Parificnfi-, vt cce- leiVisPhilofjphi.EVcruscflSccrcturdifcipulus,orcImcm pauperum Chrifti in- •trauit, qucm fua cruditionc & fanaitatc mirabihtcr illuftrauit :fcripric, iu- b.ntclnnoccntio Papa auario , infignc opus, quatuor voluminibus parti- tum , multa vtilia compledcnsiquodpracnotauit.fumma Thcologii; quod incipit QuoniamficutdicitBociius&c. dcclarationcm quoquc rcguk Mi- norum'cdidit,qu.TincipitiRcucrcndoinChrifto, &c. Cattcra cius nonvidi: diciturautcmqubd tam vccus, quam nouum tclUmcntum^cxmagna partc poftillaucrit , & dc concordia iuris diuini & humani multa fubtilitcr dif- fcrucrit ; aliaquc compofucrit , qux ad manus noftras ngn vcnerunt. Claruit fub Federico anno Domini 12,40.

BartholomeusdeTifis in Itbro conformitatum *vitA B. Francifci ad ^t- tam Chnpjtbro primo yfrudit o^auo, (f nono.

A

Lcxandcr dc Halcs , nationc Anglus , magno tcmpore Panfiis lcgc: y « Fecit fummam maximam inThcologia,inquatuor partcs diuidcndo, &quiaprimusfcripfit, mirum cft in ipfa fumma,nonfolumdc profundita- tc & maenicudinc fuqfcicntii,fcd&dc inuencionc coc dubiorum, & citu- lorum qucftionum ipioptcrquod fons viti Parifiis cft vocatus, hic ctiam Macriftcrquafitotamfacram Scripturam poftillauit, opus cius m Theolo- ^ia approbaium|crt,bulla Dom. Alcxandri4.& fcptuagintaMugiftrorura Pan- iienfium fcntcncia.

Ex libro , aui jirmamcnta trium orMnum B. Francifd infcribitur, parte i. tra^utu de 'Vtris iUuftribus Francifcanx Keltgioms,

A^exandcr de Halcs, qui intcr cartcros Dodlores, Doftor Dodoruma quibufdam dicitur-, abaliisfonsvits ,vcl gcneralius, Dodlor irrcfraga- bilisappellatur , D. Bonauenturx quondam Pr.Tceptor^iurisvtriufque Do- aor , & facrs pagin.T fufficicntiflimus profelfori Scripfit fu per tocam bibliam, nihiltamvetcris, quam nouiTeftamentidimittcns indifculfum : opus ccrtc prolixum nimis& taboxiofum,fcripfit ctiam cx mandato Dommi l^apx In- nocentii SummamThcologixvaldc prolixam, & in quatuor partesdiftm- aam ,quam& bulla approbauit , qua: adhuc in conucntu fiatrum Mino- nim Parifiis fcruatur, fcripfit ctiam primus incer omncs Dodores lupra Magi- ftrum fcnccnciarum ad Uceram fcripcum cgrcgiuml

Sixtus Senenfis Ithro 4. Bibliotheci SanSU-

A Lexander cx oppido Halcnfi ,quod in infula Bricaoni^c cft,Francifca- /\ nx rclicionis profeffor , D. Bonauencura: Cardinalis Prxccptor ,m Gymnafio Parifiorum publicus Thcologix Dodlor,inScholafticis artibus, & incojTnitioncdiuinarum fcientiarum tantum nominis & gloriz confccutus , vt ab cruditiifimis (ui tcmporis fons vitx appellari mcrucrit ; prxtcr illam no- bdcm ThcoWisfummam.quamiubcntelnnoccntio Pontihcc, ciusnomi- nis.quarto,confcripfit;vtiumquc fkcrum Tcftamentum varus hinc mdc

Elogia R. P. Alexandri de Hales.

annocttionibus veluti ftellulis illuftrauic , quod opus ipfc poftillam fupcr cocam bibliam infcripfit , claruic fub Friderico i.an. Dom. 1140.

CarMrjaltsBellarmm de fcriptoribtis Ecdef. adanntimi2j^$.

ALcxander Halenfis nacionc AngIus,ordinisS. Francifci , vir Dodlifli- mus,& Sandorum Bonaucncurae & Thomac Aquinacis Prarccptor , fcripfic iuflii Innocentij Papac quarti fummam Thcologicam , egrcgiam & co- pioiiflimam &c.

S. jintontHS j. p. traB. 24. c. S. §. i.

ALcxandcr de Halcs , intrauic rcligionem S. Francifci fub Helia gcnc- ncrali Miniftro cxiftcnce, hic infignis Dodkor habcbaiur Pasifiis,& fa- mofus pcrorbcm.

BeneHcnufiiis Timolenfs in fexta mnndi Atate.

ALexandcr dc Halcs Parificnfium irrcfragabilis & prxcipuus podbor, &ipfe hxc tcmpora rcddidic clariflima, quiin vltimovica: fuiob cxi- miamcumDeifapientiam, ac prxcipuam cius dcuotioncm quara adbcatif» fimara Virgincm habebat. Minorum habitum fufciperc voluit : quicum cflec acuratiflimc dodtus, fons vitz appcllari promcruit.

lacobus Bergomenfs in fttfflem, Chronic. Ith. 15. an. uji.

Alcxanderdc Halcsparifienfiumirrefragabilis & przcipuus Dodor,&ip- fc hxc tcmpora clarifllma reddidit , qui in vltimo vitx fux cxicu ob cximiam apicnciam & przcipuam , deuocionem Minorum Ordinis Kabicum fufcipcrc voluic , qui cum eflec acuraciflimc dodus, cx mandaio Innoccnci) Papx in Theologia fummam admodumcopiofiflimam & cclcber- rimam compofuic.

T^latina de ^itis T^ontifcum in vita Innocenttj 4^

HVius Pontificis tempore & mandato, Alcxandcr dc Hales Ordinis MinorumFrater,qui iam grandis natu rcligioncm ingrefliis fuerac, fummaminThcologiam admodum copiofam fcripfic.

GillfertHs Cenebrardus lib. 4. Chronic ad anrtum 1x40.

lcxanderHalcfius,S. Bonaucncura Francifcani , & Theologia: prxfcr-, cim Scholaftic; do^flimi incerpcctes.

Elogia R, R Alexandri de Hales^

ioannes Cerjon CancellSParlftenps in Epilt.Tam^yricd mel-. IiJIha ^ ignitA D. ^onauenfura T>o£trina.

lexandcr dc Hales j quantne vbcrtacis flc eius dodlrina dici fatis nc- quit.

Francifcus Gonz^gaGeneralis Ordinisnofiriferaph, Epifcop, Sicilicnps, deinde Mantuanus , i. p. Chronicon. in c. de fcriptoribus.

illiifir. Ordtn.

Fj^Ratcr Alexander de Halcs cx oppido Hallcnfi, B. Bonauencura: Car- ' dinalis pra:ccptor,cdidit iufTuInnoccntij 4, fummam in 4. parccs diui- (am, & arciculosi quem fcribcndi modum nullus accigerat . cumdcmimi- tacuscft D. Thomas Dodor Angclicus cius audicor , vna cum D. Bonaucn- tura, cum quo maximo amorc, & fandicatc fuerac coniundlus, &cc.

Ec in titulo dc BcatisScraphici Ordinis: Bcatus Alcxandcr de HaIes,con- rummacus Theologus,parifijs tumulatus.

'jintonius Tofehintis Societatis lefu in apparatu facro.

* • •

Alexandcr Halcnfis , quem abs fe non lcdum , ncquc vifum Hcnricus de GaudauoGalcnfcm,alijdcHalcsvocant, Sandorum Thomi&Bo- naucnturJipra:ccpcor,ex oppidoHalcnfi, quod eftin Anglia, Ordinis Mino- rum > Innoccncij 4. iulTu cocius Theologii fummam confcripfic, ea mc- thodo,quam ancca ncmo vnquam accigcrat,eam aucem fummamAlcxand. 4.Ponc. Diplomacc, ac fcpcuaginca virorum Ecclefiallicorum Syngraphis comprobauic, quampoltaliasediciones Francifcus- Francifcus ScncnfisVe- nctijs cxcudic,recognicam,6i:quincuphci indicc audcam : porro idcm Ha- lenfis vtrumque Tcilamcncumvariishincindeannocacionibus,vclucftcIIuhs illuftrauic , opcri nominc indico , poftilla fupcr tota Biblia , &c. •

Fabianus lufiinian, lih. i. de Scrip. S. lib. 2.p.i. cap,

INccr felcdiores 5choIafticos nulli dubium, quin felcdliflimi fint Pctrus Lombardus,Alcxander Halcnfis, S.Bonaucntura.Albcrtus Magnus , &c.

Henricus Sedulius in Htftoria Seraphicajn 'vita S. Bonauentur^, c. 8.

ISerac Alexander Halenfis homo Anglus , lurifconfuUus fapiencinimus, TheologiarquefcicnciaclaniTimus: quimirabilicer,vcannales loquuntur, beaci Scraphici Francifci religionemamplexus ; vfqueadco fua dodrma, pie- tare , ac ftudio fingulari cam illuftrauic,vc illius primilm ccmpore in conucncu FrancifcanoParifijs, publica: fcholacfuerinc apcrtap, ad quas omniumordi- num.omniumque magnorum hominum concurfus fadus fic maximus : In ijs loanncs Gcrlb, Scephanus Bruliferus , & is,qui audorcll fundamenci crium ordinum,acDodtorvcrc Angclicus Thomas Aquinas, cam prarclaroauccm

Elogia R. R Alexandri de Hales.

ThcoIogiarDodorcfcvfumcflealiquando fcribic, ac profitctur, quatellifi^ cationcmanifcflum pcrfpicue cflc potcft, ex pr.Tftantiflimi magiftri fciiola, tanquam ex bonaruir- arciumofficina,vnde fummi viri prodicrunt,fc prodijflc: vt indc quis agnofcat, quod & fi pr« humilitate , ac pra: fmdo pudorc ipfe ta- citum rcliquit , rcdc tamcn confequcns cft, eum tanti prarccptoris fuiflc di(cipu!um,haudquaquam planc diflimilem :eft cnim illudtritumfcrmonc Vro\icrhioTumyOj;timimagifinoj)nmus difcipuIui.Si igiturmagiftri prxftantia mul- tum prqclaras eas BonauenturE progrcflionesadiuuitrcertc etiam , nonpa- rum illcexcitafle vidctur, quem valdc dilcxit , ciufdem magiftri, aut ccrtc ciufdem Pariflcnflsacadcmii difcipulus, bcatus Thoraas Aquinas.

Rodtilplm TofinLtnus Epifc. lilf.y hift.religioms Seraph/c^lfl/.'^.

in princtpio,

ALcxandcr Alcnfis cx oppido AIenfiBritannus,D. BonaucnturxCardina- lis prqceptor,qui in Parifiorum florentiflimoPalladioparcm non habuitj nam in peculari philofophia nulli fuo tempore fecundus , ingemo fubtilis,clo- quio clarusjin diuinis Scripturis eruditiflimusfuit, cuius auditor fuit D. Tho- mas.

loannes Foderius T>ociorT>ArifAib.HiHori& ^ topographiCA nar- rat. ConuentHHm , ^ci^VromnciA S. Bonatientnrji,

A Lcxandcr Anglusnatione,virin^cnij fubtilifllmi.ftupendi dodrinac,prx- cipuusinVniucrfitatc Parifienfi in Thcologia Profcflbr,audicorcs innu- meros non folum cularcs,fed & rcligiofos habuit.

^T^ouius in^nnalibus Ecclefadannum 12 $2:

EAdcm tempcftatc viucbat&florcbat Alcxander Halenfls magnus fandi- tatc&dodnna,&adannum iiyo.num.ii.aflcrithabuiflcduosclariflimos difcipulos S. Bonaucnturam & S. Thomam.

Hyeronim.TlatHsdebono fiatu reltgiofilib. 2. cap. 32:

ANno fcrmeit4y. extitic Alexandcrillc HaIenfis,quo nemo illaxtatc eruditior&huiusauditor Bonauentura, tum plcnus omniIcieniia,cum ctiam dilucidus,&ad difficillima quxquc cxplicanda aptiflimus.

NicolausHarpfefdius^rchidiaconus Cantuar. inhifi: udnglicanA

Ecclefuytniy ftculo cap. n:

FRancifci inftitutum primus cx Anglis,aut intcr primos Alcxander Halcn- fis ,quo tempore celcberrimus erat interParifienfes Thcologos ob fum- mam Thcologije, quam magno cum auditorum ftudu perlegebat , loannis forteexcmplo prouocatus,amplexus cft ,cuius intcrdifcipulos erant Thomas Aquinas,Bonaucntura,Guillelmus Guarro.De Cngulari cius inrcbus Thcolo-.

a a iij

Elogia R.P. Alexandri de Hales!!

gicis cognitionc non c(l quodplura addam,cuincam abundc monumenta cius, qux hodie vifuntur prodant.

' Jacoh.CtialterHS S, I. in uhuU fua Chrono^.ptculo 15.

ALcxandcr dc Halcs ordinis S. Francifci , SS. BonaucntuKeacThomi Aquinatis, nec non loannis Scoti Magiller: fed in vita cius ojicndimuine- ^Ojuam loannem Scotum fuijje Dofloris irrcfragaklis auditorem.

^lphonftis Ciacomus.poenitentiarius^pofiolicus in vita Romanorum ^Vonttfcum fub Tonttfcatu Innoc, IV.

FLoruir InnocentioIV. Ponrificc Alcxandcr dc Hales Anglus,ordinis Mi- noru qui iam grandis natu cu clTct Dodlor Parifienfis, cam viucndi nor- mam profcflusvariaeruditionc,facundia,moribusplurimumluxit,audirorcm habuitS Bonaucnturam *)&: fummamThcologiacadmodumvbercmiufru Pa- p^lnnocentij fcripfiti totamBibliamgloffauit, & de diuini humanique iuris concordia accurate diffcruit.

Henricus V^villotius in ylthenis orshodoxorum fodalttij Francif-

camlitt*y^,

TN defcribenda cruditionc Alexandri HalcnHs Galatonis pcnicillum con(c- qui mc pofrcoprarcin, vt (qucmadmodum iCliano lib. ij. dc varia hift. Volaterano lib. 17. Antro. tellibus,Homcrum finxit cuomcntcm-,rcliquos vc- ropoctascaquxiplccuomuiirct haurientes,itacgo Halenfcm fua profcmi- nantem & polleros omncs cx vnicaipfius fcgctc metetcs figurarcmjhoc enim nominevcnitmihi maximecommcndandus quod duos Principcs fcholafti- cosjaequedodosacfandos, Bonaucnturam Scraphicum,&: Thomam Angcli- cum fchoiis Theologicis peperit, quicx orc didantis,tanquam cx vaftiflimo oceano puriorisdodlrinxaquasforbentestanta copia redundarunt, vtquot- quot caiamum pofteacxcrcucrunt,ab altcro horum haufiflc vidcantur , &:ho- rum fummiftac:hic rc & nominc magnus Alcxander , cum in alma Pariflorum facultatcprimas intcrThcoIogosncmine reclamantc fcmper obtinuiirct &c Thcologiacprimafundamcntaieciffct, illamque tandcm (uis numcris abfol- uiffct^hoc fioi apud pcritilfimos quofquc conciliauit infigne , vt Dodlor Irrc- fragabiUs,& Dodor Dodorum,& vit3Efonsccnfcrctur,&appcllarctur,&c.

Ipannes*Vitfcus DoBor^heologus LiuerduniinLoth^ring. Decanus de rebus yingl. hifior. relationumad Atatem 73/7.24 j.

ALcxandcrHalenfisvir euafitomnium humanaruni & diuinarum fcien- tiarumprjcfidijsinftrudliirimus,acutusingenio,facundus,eloquio,(olidus iudicio, Philofophorum & Theologorum fui tcmporis vix vnquam fccundus, theologalem in PaJificnfi academia carhedram Rcgius Profcffor obtinuit, & qus didiceratalios didicit,idquc tanta cum laudc fua,& difcipulorum vtiliratc, vtomnibuscfrctadmirationi, cumCngulari cruditionc fandlimoniam ciiam

Eloeia R. .P Alexandri dc Hales

vit^fcmpcrconiunxit A>roptcrfolk!ifr.mainomnigcncre doarina^fiindi.

Lnta. & inuincibilcm m fuis fcntcntijs vcritatcm fons vitar , DoAor Doao- Zm &irrcfrajrabiliscognomiiiacus,fancintcrordmis S. Francifoprarapuo, Doaorcsmentonumeranfolct,vndcpoftPapas& Cardmalcs #mio loco ponitur intcr qumdccimiUos Dodorcs , quorum nomma crcaScot.fcpuU LramColonillcguntur la^.inis ^ncis infculpta flc , ma^iftcr Alcxandcr dc Halcs intcralios viros clariiftmos qui cx ciys fcKolis prodicruncnommat.fli- niafucruntilladuofplcndidaEccIe(i*lumina,videlicctS.Thomasde Aqui-

no, & S. Bonaucntura , pofteaS. R.E.Cardinalis : curn cffct pcnllam xtatcm Thcologorum facile l^inccps, ciufquc fcripta m fcholaft,ca omn.a plane q^^^

vfquead id tcmpuscditafberant,methodo& ordinc, fubt.htatc ct.am &:{oh- ditatc multis eradibusfuperarem: iuffu Innocentij Papxquarti tot.usTheo- logix fcolaftic^ fummam,inillam, qua: nunc eft formam atque mcthodum omnium primus reduxit , & in quatuor volumina optima difpofit.one & ^m- culari iudicio pulchrc^ diftr.buit:porro hoc opu.ciufdcm Pont.fic.auaoma- tc f.c commcndatur , non mu'topoft temporc ordinante Alcxandro Papa -quarto, a SeptuagintamagnisTheologiscxaminatum,approbacum,oram- busacadcmijsdifccndum , &doccndumpropofitumcft.

Tropertius Kefiade TalUacotio Doaor TheologHs ComentHalis.

TAnti pcndenda funt huius viri volumina, vtomncs quotquot cx Latinis fcriptoribus poft ipfum in huiufcc Mctaphyficx enodationc laborarunt fanaus pJarcipue Dodor^cx Alcxandri fontehaufcrunt , vt excomplur.um Commcntarijsclici foret. Alcxandri mcherculc ala nihil cclerius,ndi.l v.bran- rius n.ha dcniquc falicius elfc vidctur ftudiofis, his ctcnim longe priftantio- riMincrua tendimus ad zthcra pcnnis,hac vnici fi tantum contmgimur ala nil vltcriuscxpctcndum cft^hicfi quidcm Alcxander fi qui fiierant.n lacns 7 heo- loeorumplacitis.aducrfantiumtribulos lucid.ff.mo dcpuht ore, itavc non amplias pcr diuinacorum dogmata ferpcrc oporteat, vt antca vcluti pcr mcer- tam lunam fub lucc raaligna itcr in fy luis ficrct

IN^IPIT EXPOSITIO MAGISTRI

ALEXANDRI DE HALES

DOCTORIS IRREFRAGABILIS.

Supcr Apocalipfim Beati loannis Apoftoli.

El primo emfdem in frologum Citberti expluatio.

PROLOGVS GILBERTI.

gMMnesquipiivoluntviuerein Chrifto.ficut aic Apoftolu,. U mtcmDTr P"i="'"''»«>'""d= Fili^ccedcns^adferui-

terram Nc au cSr""^^?^" '"«4«"^ vua hom.nis fuper que confirntrr V 'u r'''^'^'""' ' ^«"''«'«ur eos Dominu/ac-

L.C.,.. f"".&"olitct.merepufiliusgrcx.Proptcreavidens Deus Dacertriba lac.oncsquas padura crat Ec?lcfia ab Apoftolis fund3"r " al"

ttoe«reucIare. Reuelau.taucem toca Trinicas Chrifto fccundumhu ' qua euclat.o„ehuncl.brumcompofuir. Vndc 8cl.bcrifte Apocaly- loanm . & loanncs Ecclcl.a: , quanca fc.l.cet Ecclefia pafii fit i„ tcm- chr ft, pafTura f^ : quon.am ra.ua cr.c cribulacio ,vc fi ficri poceftetiam

fdcoift.ll ' """f'"=''^'PP''<^'""""''P^°"'i«"^P«""='''="ficent; Ideo.ftcl.bcr.nccrrc .quas fcripturas noui teftamcnciprophcti^ no-

tTam '''^f ''"^ «""=""°^ «=1 frophctiis. Sicut enim nouum tefta.iK„tum pr^ftat veteri. Euangclium legi .• ica ha:c Prophccia Pr^

tlZrT ''"^.^"^^""^ q"'='<l= Chr.fta& Ecclcfiamag^naexparte SiaTft.^trir':;"".''^"""''"- ^^'«'^"' idco.qLcu,^a[i^ Drlfemi^ tj"*^ '^'°P''"*' fimul,fc,l,cet dc prcccerico. &

ct^m , 'i^ ^^* ""'"^ confirmandam auaoricaccm concurrit

Tri.rafT';V"''"'""''''^''"^"'"'«^'='^^'P''""^-^I'«=""^ S f u""''^"8^'' = &>ccipicncis,fcilicccIoannis . fionfi ""' '" ^"'°"'= ^""'"^ teiiclaca,& finc cria gcncra vi-

uonu. tabquogenercconcineacurvidendfi.eft. Vifiocnimaliacorpo-

Prolog\is Gilberti.

ralis oculis: quando vidclicct corporalibus oculis aliquid videmus. Alia fpiritualis fcu imaginaria, cum videlicct dormientcs vcl ctiam vigilatcs imagincs rcrumccrnimus.quibusaliquid aliudfignificatur Sicutvidit Pharao fpicas ; & Moyfcs rubum ardcrc: illc dormicns, ifte vigilans. Aliaintcllcdualis, quandovidclicct Spiritu fando reuclantc intclle- dumcntisvcritatem myftcriorum{icutcft,capimus. Quomodo vidit loannesquas inhoc libro refcruntur. Noncnimfiguras tantum vidit fpiritu:fcd8ccarumfignificatam€ntc intellcxit. Vidit autcm loan- ncs&fcripfitinPathmos infula relcgatus in cxiIiu,aDomitiano Prin- cipe impijflimo. Hac cum ad fcribcndum compellente caufi : quia dumcxultcncrctur aDomitiano in Pathmos infula; inEccIcfijsqui- bus prarerat multa pullulaucrant, atquc inolcucrant vitia,atque diuer- farhaerefcs. Erantcnim quidam hxrctici ibidiccntes,Chriftum non fuifrcantcMariam,quiatemporaIiterdecanatuscrat. Quos loanncs inprincipioEuangcIij fuircdarguit,diccns;Inprincipio crat Verbum. Et in hoc libro cum dicit, Alpha, &c Omcga, id cft, principium &C finis. Dicebant ctiam quidam Ecclefiam pondere tribulationum ante fincm fxculidefituram;&prolaborenon prxminm a:ternum fufccpturam. Horum ergo crrorcs volcns dcftruerc Ioanncs,oftendit Chriftum prin- cipiumcflc&fincm jvnde Ifaias ; AntcmenoncftformatuyD£us;&: poftmcnoncrit.EtEcclcfiampcrcxcrcitium tribulationum non dc- ilncrc , fed proficcre : & pro his brauium xternum rccipcrc , vcl fufci- pcrc. Scribitautcmloanncsfcptcm Ecclefijs Afi^e, &carumfcptcm Epifcopisdcpraedidisinftruens : & pcr eam totamgcncralcmEccle- fiamdoccns. Eftitaqucmatcrialoannisinhoc operc,ftatusfpeciahtcr Afianae Ecclefiac: nccnon Sctotius jvidclicetqua: inpracfenti patiatur, &infuturorcccpturafit.Intentiovcrociuseftmoncre adpaticntiam: quaefcruandaeft,tum quiabrcuislabor : tum quia prqmium magnCi. M odus tradandi talis: primo prqmittit Prologum & falutationcm: vbi rcdditauditoresbenignos &:attcntos ;quoprqmiffo accedit ad narra- tioncm.Antc narrationemvcro oftcnditChriftum cffe ab^rnofinc ptincipio &: fine : inducens ipfum loquentcm : Ego fiim Alpha , & Omcga , ideft principium & finis. Poftca acccdens ad narrationcm diftinguit fcptem vifiones , quibus terminatis, iftc libcr confummatur . Prqmittit autcm Prologum , diccns : Apocalipfis IcfuChrifti , fub- auditurjhasceft^ficutinalijSjVifioIlaix , hasc cft^ & Parabolas Salo- monis, hx funt.

R. P.

ALEXANDRI DE HALES

Expofitio in Prologum Gilberti.

Aft. 1.

R?micritur huic libro in^Mf Prologus magiflralis , tiicUtcti. ^WmM^ in quo fere omniaqus jifKdif. 07\W dicemus prxhbantur. fxm ^utm £t diuidittir in quinquc partcs, tttfntt, quarum prima tangicur tn- txfjuf plcx ftatus Ecclefii^pracfens, pr^tc- . ritus,&futurus,aucm Dominuslc- fus Chriftus reuelauit Ioanni,Ioan- . , . nes Epilcopis , vc cos animarec ftrtti ad patientiam , & cribulationcm, quie cito tranfcunt , & ad prx- mium perducunc aetcrnum , A£b. fecundo , Per multds tribuldtiones op*net omnes ms intrare in regnum calorum.

In fccunda parte , pracfcns opus a Prophciidccommcndaturemine- Trikuldti,^ tia,qui prifercur alijsProphctijs, fif, ^ '* propter authoritatcm mittcntis, dcfcrcntis, rccipicnris. Exquibus audiror^s redduntur attcnti & bc- . ncuoh : & hacc pars incipit ibi, Cir ideo lihet ijie inter reliquAs Scri- pturas noui tejidmenii nomine Prophc^ ti£ cenptur : quia alus excellentior Prophetiis. In tcrtia , dctcrminatur quo gcnere vifionis vidcrit ifta loannes , vtrum corporali , fpiri- ruali, vcl intellcdluali , ibi , Cum autem hac loanni in vifione fuertm' reuelata. In quarta redditur ratio» vbi, & qualitcr , quando , & quo-

Cut htt

niiur.

modoviditiftasvifioncs, ibi; Vtdit dutem loannes , (jr Jcriftjit in Pathmos infuU , in exilio^ a Domitiano Prin- cipe impiijsimo relegatus. ^ln quin- ta quad rccapitulando breuicer, rangitur qux matcria,& quismo- dus agendi , & quis finis : Scripjit autem loannes feptem Ecclejtis , ncmpc AHaticis , hascpiftolas.

Dicit ergo, Omnes qui piey^nt Viuere in Chriflo^ per puritatcm con- fcicntia: , vcl vitx innoccntiam, (icuc dicic Apoftolus , fccundxad Corinchios capitc tcrrio ^perfe^uutio- i.Cor.j. nem .patientur, mundo, carnc , & ds« monc diuerfa prxlia moucnribusj^^^^;^^ admulraincitantibus, iuxtaiJ Ec-f«/?f««- clcfiaftici tcrtio : Fili accedens ad fer- F*' ttitutem Dei , cui lcruirc , & rcgnarc cft , fia in iujlitia timore ■^ & in- Ecdd.c.;. uiolabiliteradhxrendo : (^prapara animam tuam , & voluntaccm tuam^ ad tentationem virilitcr rcfiftcndo, & vfquc in finem fidclitcr pcrfc- ucrando , Quienimperfeuerauerit\f~ ^ueinfinem^faluus erit: quia finis non nifipugna confequcndus , &qui pugnat coronabitur. Sic crgo tc dcbes prxparare ad tcntarioncm, quia tentatio ejlvita homintsfuperter- ram , lob primo \ qoafi diccrer, i«b. i. homo ad hoc pofitus eft fupcr terram,vc tamquam milcs ftrcnuus

s

Prafatio in Apocalipfim'

&fortis Gt in tcntationibus, quia fanaorum fiiit.Quartapcccati pu:

r/w4f/«- <1uandiu fumus in huius mun- Bua- in- di confticuti naufragio , variis & contmuis tcntationumimpulfibus agicamur, quaproptcr morscftca- lamitas prcfcns potius diccnda quamvica. Ipfe cnimquoridianus dcfcoJus corruptionis , quid aliud cftquam quidam prolixitas mor- tis ? Grcgorius in Homilijs : cft enim tcntatio vcl tribulatio fiifti- ncnda, quia familiaritatis Dci oW^. fma , culpx prxccritc purgatiua,fu- turx mortis prieferuatiua , mcriti augmcntatiua , laboris confum- matiua,ad fincm foclicifiimum pcr- duvSliua.

Notentur"igitur odtorationcs, quarc Dcus permittit hominem lentttionibusapprobari : Prima cll ^f«r"'" incrodudio cx fui co-

OfM, ^r- gnicionc, cum cnim vidcc homo mitttth»- per (c non poflc rcfiftcrc,fcipsuin V confpcdlu Dci humiliac.Cognofcic igicur ner cenrationcm, vtrum for- cisandebilisfic, vc cxvcroqueha- bcaccaufam, vndc cfBciacur humi- lisi vndc Grcgorius. Effcfc ma- gnum virum homo credcrcc fi nul- lum dcfcdtum virium^circc ,icd diuina ccntarione irrurotc

«Mcm ttn

Greg:

quan-

cumcontra infidias minimum vc- rarhumilitatisfic ncccffarium oftd- dir. ^ccunda dcuotionis excrcita- tio in feruenti orationc, quia tunc homo cogitur rccurrcrcad Domi- ni prote£lioncm, vndc Gregorius nonoMoralium,cum fchomo ni- hil cfTc confidcrat, difcit in tribula- tionc , vt Deum dcuotc quarrat. Tcrtia cft corpores v.rtutis auj^- mcncarto in formatione,vndc Ih- dorus hbro ccrcio dc funimo bo- iio : non amplius ccncac «IcdVos diabolus, quam pcrmittit Dci vo-' luntas , tcncatio vcro profedus

nitio cxfomitis inclinationc, Hie- s.Hicr. ronymus, poft luftificationem pcc- catoris , rcmancc multiplcx fc- quclapcccati ; achoc habet locum prarcisc in illis , qui nondum ha- bent cxcitatos animos pcr pccni- tentiam , quar multum fequclas iftas attenuat & debilitat : vndc Grcgorius nono Moralium : Sx- pc hoc quod flctu intcrucnicnte ^'^^^ delctum cft , ad animum redir, & dcjcd^a culpa , in antiquo cri- mine, pulfationc reperitur. Quin- ta ratio eft cautelx adhibitio in vir- tutum confcruationc j vnde Grc- gorius , tcntatus a quo vires rc- cipiat difcit , fcd quanta easgloria feruatintelligit, f!epcenim qucmj^,,;,^, tctatiofupcrarcnon valuit, fuade- »**fTm*- tcrius fccuritas ftrauii ,matcrenim ncgligcntia!,nongIoriae, cftfcou- ritas. Sexia cft folicitudinis prouo- catio in virtutum cxcrcitationc; vn- delfidorusdc fummobono. Vti- lecftfcruoDci poft conucrfioncm s. ifid. tcntari, quatcnus a tcntacione ap- petitus, follicitantibus virijs , f^pa- retanimum ad virtutes. Septima ^nh caftitatisacccnfio , ex optata Yn\-^^*"*""' ferationc , vndc quidam , fi frc- qucns incurrit tribulatio , & fre- cucns ad Deum conuerfio fiat,quia nfit adeofrequens &hbcratio fc- quitur in mc , & fi fiat fcrreum pedus, emolhri neccflc cft ad gra- tiam liberantis , quatcnus homo Deum diligat , non propter fc tan- tum , fcd propter feipfum.] Odaua compaflionis inftrudio cx compcr- ta afflidionc , ficut permifitDo- minus Petrum in negationc non tantumtentari,fedctiamlabi. Dc iftatcntationcloquens Greg.ficdi- cit, Prius omnipotcns Deus oftcdit eum fibi , tamen prae citcnsprz-

c€ ij

R. P. Alexandri de Hales;

pofuitjVt cx infirmitatc fua cognor. ccret, quammifcricorditcralienam infirmicatcm tolcrarct. ] Sic igitur continuum cil: praclium , (cd atten- dcau3cilium ,& primb auxilium,& quo ad confolacioncm , &quoad fucurarum tribulationum informa- tionem.

Vndc fequirur, Ne Muemfideles iis dejiciant^ lcilicetin impugnacio- nibus , & tribulationibus-, confoU- rttr eos Domlms , dtqtie confirmat , cx- hortationibus , atquc promilTioni- bus dicens Vobijcum fum vfjue ad vit*'** confummarionem faculi ^ Matth. vlti- mo,&Pfalmo, Omnis confumma^ Qwmm/* jioms vidifinem ; vobifcum fumtan- tftnthi/: quam luportatorinnrmorum,con- tum, folator afflidlorum , confumma- tor pcrfcdlorum,glorificator bea- torum : &fequicur : Et mlite timere pufillus grex , tjuia egofum Paftorbo- nus ^^ui ponoanimam meam proouihus meis.

Paftor aninialia fua nutrit ,cm- chriliut dit, & domefticat, maccriali prae- pjflirer fjcJiQ &exccriorivcftimento,paf- /a. cir, fuftcntac corporali lubfidio,cu- ftodic &defendic vcro pracfidio. Sic Chriftus humanum gcnus primo inftruitdocumcnto ialutarisinftru- Ecclcf.r. (aionis , Ecclef dccimo odauo; Docet CjT* erudit fiafi paftor gre^em fuum : (ecundo pafcit cibo facra- mentalis refcdionis ; tcrtio Rc- 3 guni ^ Pr^cepi coruis vr pafcant te : ter- tio defcndit praifidio malorum de- Ercch: j.fcnfionis vel protedionis^Ezechic- hs tertio , SicHt Paftor ^ifitatgregem fuum : Grcx cft populus Chriftia- nus , quidicitur habcrc fimplicita- tem innoccntix in non Ia:dcndo, cradabilitaccm paticntix in fufti- ncndo,f(xcunditaccm (andlimoniae in frudificadoj&talis grcxnondi- citurtimerc a caaibus latrantibus.

& morfibus vipcrinis.

Sequicur ypropttr quod videns Deuf Pater trihulationes ftas paffura erat Ecclefia , cir ffeciditer m nouifstmis temporibus , ah Jjwfiolis fundata fu- per firmam petrum , id cft, Chriftura, C2r eorum imitatmhus , primaE ad Corinthios : Petra autem eratChri- ftus i fuper hanc petram ^dificaJto Ec- defiammeam, Macchiei dccimofex- to '^l^tminus f/we4»r,fciliccc tribu- iaciones.

Dijj^ofuitvna , id cft, Paccr cum Fi- lio^ Spiritu fanBo^ eas reuelare , ad obuiandum periculis j & pcrfe- quucionibus. Minus enim iacula feriunt qua: priuidcntur , & nos tolcrabilius mundi mala fufcipi- mus,fi contra ha:c prouidcntiae cly- peo prafmunimur. \Reuelauit autem tota Trinitas Chrifto frcundum huma- mtatemy tanquam mcdiatori, Chri- §}us Vero loanni per Angeh*m , tam- quam familiari;/o<wnf^ Ecclefi^^cx- ponit tribulationcm ex charitatc rerucnciori.

Scdoriturquacftio dehocquod didum, quod totaTrinitas reucla- uit Chrifto fccundum humanita- tem , vidoMr falfum imo ha»rc- ticum , qura Chriftus homo om- nia fciuit , ex quo vcrbum vni- tum fuit cum carne humana > ad hoc refpondctur,quod idco dicitur totaTrinitas rcuekreeam Chrifto 'homini , quia Chriftus hoc (ciuic non a fc , fed a Trinitatc : fcd ca- dcm rationc potcft dici quod Pa- ter rcuelauic Filio , & Filius Spi- ricui (ando , cum vcriquc om- nia fua communicaucrit ? Dicen- dum quod non eft fimilc , quia Filius & Spiritus fandus omnia {ciuncexfe,nonafc , fed Chriftus homo non ex fc, ncc a fe (ciuit om- nia,fedexTrinitatc: quiaiUinon

i.Cot. Match.io

MtHut id' tuU ftriiuu

dtntur.

Qntmul»

TrtnifdS

nutldnit Chnli»

tl'"' '

Praefatio in Apocalipnm.

pcr. cfTcntiam , fed pcr gratiam dedic ' mcn ibi amplius , vbi longituriiitai

omncm kicnriam: ficcrgo loanoes reuelauit Ecclcfljs.

Dc qua reuclationCjpofita caufa cfficicntc fubncdlitcaulam materia- -lcm , quaj cft reuclatio cribuJatk)- tJjifi.. num: Etcircahoc primo ponit ma- teriami (ecundo matcri^c & iibri cmi- nentiam , &idcoliber illede rcuela- tione dicitur : dc quitusreuclationi- bus aggrcgatiuc hune hbrum com- ponit , ad capromcndum mcmoria::

non habct fincm , ncc clariias occa- (um , nec (ociecas fadidium > ibi (e^ curitas cric detcrni!nata,ibi cxuUatio de (ocitcatc , ibiglorificatio dcpcr- fedbavcriiacc. .

Sccundapars principalis, vbi pr.-c- fcnsopus commcndatur a Prophc- tiac cxcellentia , quia ficut nouum tcllamcntum prxrcrtur vcjcri j fic harc Prophetia omncs Prophctias cx- ccdit vetcns teftamcmi: (juUde Qhru

vndc & hbcr iftc Apocalypfis dici- flo ^ Eccltfia ^magna ex pan.e iamad-

cur, id cft reuclatio , quiahicconti- impleta Jacramenta damntiat : vt di-

nctur, quod Deus ireuclauit loanni^ cit Hycronimus. Jfte ergo Uber inter

& ioannes Eccicfic , ^utmta fcilicet reliquos Veteris tcfhtmenti ^ Vrophetix no-

jktffa fit primitiuo tempore , fciliccc mine cenfetur , ^uU^alits eSt excellen-

plantationis fux , pcr tyrannos , & principcs , & nunc tcmpore in ifto j^atiatur , pcr aliquos prauos pieEla- cos & lupos rapaces j Et in nouifsi- mis temporibus Antichrifti paffura fit , pcr falfos Prophcias , & fallaccs nunc populmn blanditijs dcmulccq- do , nunc falds miraculis (educcn- do. Ec iftc quadruplex modus fe- ^undum loacnim,ipfumfidelcmdc- cipicndo , hxc fient cunc per vohc- mcntiam dolorum : Nfi emm hreuia- ti fuijfent dies iUi , non fieret falua om- nis caro.

Hic ctiam contincntur , ^u£ pro Bis tr n**^ , futuro pmmia fit

fitfcepturd (cilicet Ecclefia , ^u4 &: nmc graciam , & in futuro gloriam.

tior Prophetiis ( & declarac quaU- tcr ) Sicut enim nouum teflamenttm prx- ftat , id cft , prarfcrcur , veuri , £«4»- gelium legi , quia ibi dc rcbus vccc- rafcentibus, &c tcrrcnis. Hkdcrc- bus permancntibus &xtcrnis , quia hio gratiam , ibi onus infuppona- bileobicruantibus v ita h.TcProphc- tia , pra: alijs Prophctijs vetcris tc- ftamcnti , pi^fcrtur & prarponitur, quia dc Chrifto &c Ecclcfia magi\a cx partc ^m adimplcta facramen- ta dcnuniiat : & hxc cft prima ra- tio.

Vcl alitcr , quia cum aliis Vnifoi. rid \nius temporis , vcl vno modo iflitripharia , id cft , tunc data efl Prt^- phetiafimul fcilicet de praterito , de pr^-

licct cnim prxmittatur iupplicium, fi^ti, futuro. Ad cuius autkwrit^tcm fupcrat tamcn promiflUm Drauium-, confirmandam dccedit authoritas mittten

, Vt ejuos denunciata fupfdicia terrent , pro- mifja prtemia Utificem , non» cnim condignx funt pafliones huius temporis , ad prxtcritam culpam, qy£ rcmittitur , nec ad. prxlcntis confolacionis gratiam , qux admitti- tur,necadfuturam gloriam qux pro- mittitur. Licct ergo hic oporccai mulca mala pati , rcpcrieniur ta-

^is , icilicct Trinicatis , Or dcfercntisy fcilicet Angcli , c2r accipientis , fciliccc loanms , propcer quod, h?c do<5lrina prxcqtcriscltauthencica , & fccura, quia ibi nt mcnao dc Angcloi &c An- f ««r-r* gcliciipirituscft purgare,illuminare, '"""""2" & pcrnccrc , qux propric dcbcntur rr. Pr^IatisEccIehx. IdcoAominoaoucm radoncsquare

6c iij^

R. P. Alexandri de Hales.

tHt itnui im.

Matt. 11.

Mdlach.t,

Danieh j

Tob. 4.

^riirei

litdtt pn- frtt^- Jtnt(jn*m fttff, lih, ttmmi^i.

R.oitJ. u

pr^latusbonusdicitur Angclus. Pri- 1130 ratione (andlitatisin continendo, Mattb.vigefimofecundQ •, Fnrejurrc- flione neijue nuhent^ ncque nubcntur , pd erunt fcut JngeU Dei. Vndc Grcgo- riu>in Pafto. Nulla rctJJor immun- dicia dcbet pollui , quia fufcepic officium , vt in inalijs maculas tergac pollutionis-, quia ncceiTeert vc manus munda oiTe lludeat , qus diluercfor- dcscurat.Secundorarionefcicntiiin cognofcen^OjJtlalachix fecundoiL**- Ifut ptcerdotis cujlodiunt Jcientiam^ le- gem requirentexoreeius-.y^ngelusenim Do- mini exercituum efl tertio rationc in- fprmationis in inftruendo , Danielis certio, Dixit j4n^lus^e^o veni^ftdoceam te. Vide Gregorium vbi fupra; ncque cnim fpecularori fufficit,vc altc viuar, &corum,quar fibi funt comiffa opera tranfcendat, nifi &:loqucndo affidue auditores fuos ad amorem caleftis patriar fuccendat, &: pertrahat : quar- x6 ratione.mcditationis in curaiido, iicut Tobias pcr Raphaclem vifum rccepit, Tobirc quarto. Sic Pr^latus corrigcndo & facra difpenfando , po-

fiulum difponcndo, diciturfauciaros anarc : quinto ratione pi^dentii in eligendo, & defrderando,non tcm- poraha dcfidcTct, fedcaleftia, To- Dia: duodecimo. Nihil voluit reci- pere Raphacl^qubd eftcontra Prqla- cos multos noftri tcmporis , vt dicit Ifidorus libro teriio defummobono; Plcriqifc faccrdotes fu.T magis vtili- tati quam grcgi prodcfre deliderant, nec vt prount pracfulcs efle dcfide* rant, fed magis vt diuites fiant,& ab omnibus honorentur. Sexro ra- cionc voluntatis in di(cernedo,l fiias, Volauit ad me vnus de Seraphim , m manu eius calatlus , quod denorat fol- licitudinem Pr^latorum , quam de- benthaberc in fubleuandoanimas a peccaris , ad Romanos primo ; tjui prodejl in foliicitudine. Septimo ra-

tlone officij in miniftrando , ad We- brxos primo. Omnes Junt adminijha- torii SpiritHs : &c 3id Corinrhios prmioi Cor.r. Sic nos exijitmet homo V: miniftros Chri- fii,&*c. Hic qujetitur inter di^enpttores vtjidelis tpiis inucniatur. 0(flau6 ratio- ne zeli in orartdo , quia Angcli oranc pro hominibus,& hominumoratio- nes ofFcrunc co^m Dco , Tobix fe- ^°'»- »• cundo. Dixit Angelus,E^<» &Wior4- tionem tuam Domino. Et prclaci pro peccatoribus oraredcbclltjvca pec- * catis foluantur. Nono ratione deuo- tionis in contcmplando , Match.Ti Matij^ odlauo; Angeli eorum femjferudentf.i- ciem Patris. Etprjclatorumtfonucrfa- cio femper dcbet eflc in cochs , ad Ephefiostertio. ^P*"=^-^

Sedoriturhic qusftio,quia vidctur quoti hxc Propnctia non fit txteris exccllencior , vthabet dida littera^ • quia Hycronimus dicir fupcrProlo- gum Danielis, nullus Prophctacam aperrc fcribit de Chnfto ficut Da- niel. IdemHyeronimus fnperlfaiam; ^ ^ Non tam Prophera quam Euangc- [ '^Tpl lifta diccndus ; quia ita de Chrifto lor / ' '^ *i quucus , vc magis narrare prsrtcrica, quam futura vidcarur. In Prologo ctiam fuper Pfaltcrium dicitur Da- uideximius Prophetarum •, item fu- per Geneflm,Moylesomnibus Pro- phctis prxftantior eft. Super Mat- thxum, Hclias appcllatur maximus Prophcraaim. Refponfio; quilibt?c iftoium potell efle cximius, & orrc- ftantior duierfis refp^dibus ; Hel as quqad vitx auflcritatem , & libera-» lcm irfcrcpationcm c DauiJ quoad regiamdignitateai & mcnrishumili- tatent& promiffionem Chrifti nafci- turi de ipfo; quia de frudu ventris %ii ponam (upcr {cdem tua. I faias quoad ^cntium vocationem, & Chriftiin- carnationem , Danicl quoad dcrer- minacioncm cemporis incamacionis, & paflionis^Chriftii Moyfcs , quoad

UMHIt

Pr^fatio in Apocalipfim^

Dci familiaritatcna , & priccprorum nibusfcrum pro ipfis rebus^ ira vidc- ccrram promulgationcm. loaones batur Moy{j,quoderatignis,red erac

piifhttts^ vero quoad vilionum profundita 'unt»fT jProphctir mulriplicitatcm , & ncccflitatcm , (icut imracdiatc di- i5lumcft,proptermittentis, dcfcrcn- tis, & fufcipicntis authoritatcm:& (ic finiturobicdlio.

Cum autem loanni htcin Vifone fuerunt reuelata , ^ tria pmtgenera \tfonum ,fUy quogenerecQntineati& vi/ionum , videHaum ejt. Pofl:quam oftcnfum cft quac fic r prcfcntisoperis matcria.&iltiusPro- nt vidir pncriar prxmlgcntia & emmetia , hic / tertio vidcndum qua vifione l oanncs r^y^Sr» vidcric hic myftcria. Vnde primo mouct maeillcr fuam quzitioncmj (cciido dat rolutioncm,proptcr quod dicit, dum amem^ fciUcet , (cihcer, calefliafecrcta lomni , Jn)n/io1kfue- runtreuelata, inlpiratione diuina, Et ma funri^enera vijtonum^fciendum ejuoge- ncrevifionum comtneatur. Diccn^um vi dcliccc nc in xquiuoco proccdacur, quia immediate dixcrac , quod tri- pl^ cft vifio^ideo diuidit & explanat dc quahbct pcr cxemplum,diccns, yijioaha corporaliSy auandofcilicet ^vidc" mus aliquid cotiporaltbus ^lis. Nofl^ra cnmi cognitio a fcnfu incipit^ nihil enim cll in intelledu , quod prius nonfuerit in fenfu : &c prima vifio pr£c citcris prxmiiji|ur , taqjquam omnium primaria , qux crtquando vifu aliquid intucniur corporali-

folum (uailitudo : ricucdccolumna ignis& columba , & linguis igncis, alia intelle(iuahs, quandoSpiritH fxnflo re- Hclame ^intuitu mentis , Veritatem myj^e- r^rum intelligit ,t/icut ejl , capimus, quo modovidit loarincs in hociibro, non cnim fi^uras tantum fpiritu vidir, fed &rignihcata corum mentc intcllc- xit , & fcnfum rayflicum figurarum, &hocSpiritu fando rcuelante fibi veritatem rcuelatam in diuinitate.

Notandum quodhicfic mcntiodc Spiritufando,quia aliquandoappcl- latur Spiritus veritatis , ficut iplemcc loanncs capitc -^ujuiapcr ipfunji r4rihu$ vcritas rcudata , declarata, & teihlii- m,miM$ cata, fciliccc pcrincffabilitatcm or;i ■f/""'" , culorum, per virtuolitatem miracu-'^-^^^ .lorum , pcr autlv^ritatcm confilio- rum , per fliabiUtatem aflertionum, per veritatcm confcflionum. Propri^ crg9 Spiritus fandlus dicitur Spiriius vcritaiis, quia reuelat & manifeflac omncm vcritatcm, feilicct quid cre- dcndum , quod articuli, & facramcn- ta,quid facicndum,quidcm pnrccpra & confilia j quid fugicndum , qui- dcm mundus & vitia : quiJ timen- * dum , quidcm infcrnus & fuppliciaj quid appetcndum, quidcniDci re- • gnum, & cius gloria.

Deillacrgo r^clationcaliqua func ordinemfl^anda. Priraum cll

ticularis fegundum Philolbphui^. Alia f^intualts vcl ima^naria , cum fci-

pcr ordincmiiPtanda. Ppimumci tcr ,vifus cnim plurcs difTcrcntias rc- rcuclationum dignitas , qux in hoc f,*^!*'.» rum oikndit quam aliquis fcnfus par- apparet , quia ip'lc ncc pr.xcipit , nec rrwUmnt

prohibct, ncc comminatur.leddul-/"^'^-''^^^'" cedincmerccdis tempciat difEcuIta-' " Ucct dormicnies , Vf/ vigilantes cernimus ^ tcmluboris, quta Spiriius eiris fupermel inta^nes , vel fpecies rerum , quibusali- dulcis , (jr htereditas eius fupermel CT fi ^t!/:f«1« quidaUudfi^nificatur.yTcwfVit/jf P/m- uum. Sccundum eft reuclacionisau,- rao ^if4j;fcil^cet dormicndo •»& Moy- thoritas , quia ipfc Patris & Filij tri- yr;ardentcm vigilando rubum :vifio clinium , & in coquodcft confiten-

tiurti reclinatorium , & miicrorum rcfiigium , dcfolatorum folatiu, pro-

•cc iiij

Moyfi pro tanto poceil: dici imagina- ria, quia ficut dormicns vutur imagi-

r

Ri P. Alexandri de Hales.

pter hoc Paraclitus appellatuft-, ter- tiumertfii.T! rcuclationis fublimitas, quia rcuelat quje funt fupcr ratio- ncm , imaginationem , fiue omncm xflimarionem humanam , & inuefti- gationem; quartum eft fententiarum cxtrancit^i cxtranca- cnim cft arq^ uclationiDusdiuinis bumana lapien- tia ,qua? mifcrosiudicat, quosEccte- fia Ixtificat; quintum cft rcuclationis intcgritas, pcrquamfi quidcm fug- gcriturquid cfta(pcrnandum,&:quid appctcndum. Appeilatur & Spiritus San(5his,Spi- Zich. n. "tus j^ratijE & prccum , Zachariac ii. cmt j/ir*. Effundam Juper domum Dduid , t^fuper 7in^ursp"- ^*^'**'^'''^^ lerHfalem^ftirittm gratia

precum. Dicitur autcm fpiritus gratix, quia ob(cruans pcrEuangelicam pcr- feftioncm , rorcundans per deuoram orationcm, radians pcr Angclicam conucrfationem , vcl vifitaiioncm, fufpendens pcrcoehcam contcmpla- CurSfirL tioncm. Dicitur autcm fpiritus prc- s7'v'«f'* ^^^i fcilicctamantium per peccaii freiuma». dcplorationcm transformantium mirurMr. p^j. chrifti Paflioncm , inclinantium pcr condcfcenfionem , curfum agcn- ^ tiumperanimi dcuotioncm.

■ Cum tria funt genera vifionum,fi- cut diftinguit Auguftinus vigcfimo primo , fupcr Gcne(im,ad httcram , lc'hcctcorporahs,qua vidcntur cce- lum&tcrra,&eaq^per coeh am- bitum continenturi^iritualis, fcili- cct,cum imagincs eorum quac vidi- mus, inmcmoria condimus,inrcntio- nalis, vcl inrcUcAualis, cum condita pcrinteUcd!Vum difcernimus : quarri-

rtvifiuti.

fupcrGcncf Scd bcatus loanncs vi- ditiatclleduah vidonc. Refponfio, ficutdidura eft in Prologo, Bcatus loanncs vidit in vifionc intellccfluali , quodquidcm cftquandoaliquis fpi- ntu , fcihcet intcrucnicntc , ahquid myfticimi vidct. Vndc loannes non vidit ifta corporalitcr , (ed diuino fla- minc inipirantc , conuenicntia fi- gna fignificantia intcllcdui fuo confij^urauir. Et *potcft cflc du- plcxintcllcdtushuius vcrbi, primus , quia non vidit ifta corporahter vifio - nc Gorporah , qua videntur corpora- liafubfimiUtudinibus corporalibus j Sed vidit fpirituah viHonc,&: tunc configurauit fi^a , fiuc iimilifudi- nem. Refponfio ad obicdta , quod li- cctmtellcdualis fit eorum qucnul- lam ^runt corporis fimilirudinem , ramcn fecundum rei veritatem li- mdicudincs pofTunt confignari ra- ticfnc alicuius propriccatis , vcl affc- «ftus.

EtnotaquodRichardus diftinguit rn^-j^^mi quatuorecnera vifionum , func tkix ,p- corporalcs , & dux lpiritualcs,vaa cnim crt vifio corporahs , quando /<•'. rcs cxtcriorc^idcntucvifu corpoiali abfquc fignificatione niiibca. Et hxc eft vifiua, alia ci\ corporahs,quaii? do resvidentur corporahtcr in qui- bus lafet figni^atio myftica ; ficuc Moyfcsvidit rubumardcntcm,Exodi tcrtio. Alia vifio eft , lcilicct fpiritua- lis , quandonon oculus carnis , lcd quando animus SpirituSando iU«- jpinatuSjformisrcrum ^ifibiiium in cogitationc dcducitur,qua vifionc vi-

tum rttta-

turlgiturquavifiioncloannes iUavi- • ditloannes ifta, &fimihtcr Ezcchicl,

dcrit,nori corpcwrah, quia Lftainfir- Ezcchielis quarto : quartus modus

ma cft, non fpiriiuali vclimaginaria, cft cum fpiritus humanus pcr incer-

quiaifta eft minus intelligendi , vcl nam infpira^onem fuauitCr taiflus,

intclleduah, quiaf eft carum rcrum . nullismcdianiibus rcrum vifibilium

qu2enuUam;corporisgeruntfimihtu- formis , ad coEleitium contcmpla-

dincm ,ficutDcus ,intcUigentia,ra- tionem crigitur , ficut vidic Dauid

tio,virtuces, fccundura Auguftinum Prophcta.*Et de iftisduobus vltimis

4

tuar.

Prefatio in Apocalipfini.

modiKproccdicDyonifiusinlibro dc ciiam prima , (ide^ bcatiflima Vir-

Angelica Icrarchia. go ) , inqua "verhum carofaBum^ dili- "^"

Scquiturquarta pars prcfentis Pro- gcntcr cll fibi a filio comcndata. Pc- ^wH^!,!"'

thcmatisjin qua oftcnditur vbi loan- procommcndatur Ecclcfia-, huic Ma-

ncs vidit hanc vifioncm,/» Pathmosin- ria^ Illi tumultuofancgocia, ifti nego-

fuUi^^hi fHcrarrelcgatus k DomuUnoprin- tiaquiaa, illi altaria, vcftibulum &

cipeimpiifstmo f quarcvidct ? adcxtir- altareSanguinumiifticommendatur

panda vitia, & hxrcres niultipliccs , altarc in cocna, & Sanfta Sandorum,

<\ux iam pullulabanc in vniuerla adcuiuscultusmyftcnum,nullusad'

Ecclefiaorthodoxa. K/t//>ittf«w, Wc mittitur,folus aftlftit: rcditadcaufam clicicntcm proKimaj Scquitur, & cauGiipftjminduccns

Sanflus loannes. Ibi oftcnditur primo ad fcribendum. Vndc dicic, hac eum

inquo loco lcripfic , fccundo quarc compellente caufa adfcrihendum , & hxc

fcripfit iCertioquibusfcrip{ic.£f jcri- fuic ratio motiua ad Kbrum didan-

itUiferur- pfi^ '»l^^^^»^o^'>'p^» ad pcrpecuamrei dum, quia cum -cxul dctinerccur a

tuiUimif mcmoriam , relegatusin exilio , ibt, pro- Domiciano in Pathmos infula.crcdens

pccrPrxdicatiomsfui conftantiam , eumficinducercad£hriftumneo;ari-

aDomitiano principe impiifstmo y c^ucm dum ^iwfff/f/jVj, quibus prierat,non

reprchcnUerat , proptcr fuam ncqui- ad caucndum Impcratorem, fcd ad

tiam. Domitianus cnim ficuc rercrc proficicndum, msdra pullulauerunt,at-

Hiftoria, incelligcns eiUsfainam,fecit ^ue inoleueruntvitia , atquediuerft hgrefes,

eumindoliumferuentisolci ad por- ad pracdicationcm Apoftolicam cor-

tam lacinam mitci. lllc cxijc indc illx- rumpcndam , cxcmplificat qux eranc

fus, ficucacorrupcionecarnisexticc- illarhircfcs, quxincipicbancpullula-

racalienus : vidensancem Imperator rc,diccns.

quodncc a praedicacionc dciifterct, Erdnt autem <jui<lam haretici dicentes

cum in Vathmos infula in cxilium rele- Chnjlum non fui[fe ante Mariam , imo

gauit , vbi Spiritus Sandus ,iftam rc- contcmporancum ,^«/4 temporaliter de

uelacionemaJtiftimam,rcuelauit. Eo- ipfanatura fuijjet. Ez idco rcputabanc

dem annolmperator, propicr fuam ipfum homincm purum ,ignorantcs

crudelitatcm occiditura Scnatu, & gcncrationis diuinjc myftcria , qui

quicquidfcccratirritatur. Sicque fa- progrcdituraPatrc aetcrnaliter, ficuc

dlum cftvtSandlus loannesqui cum radmsaSolc,fjcut fplendor a lucc,

iniuria fucrac in exilium dcporta- ficUtvcrbuma mcnte ^ficuc vcftigiu

tus,cum honore ad tphcfum rcmca- a pcde. Quos loannesin prinapio Euan-

rec. geliffuiredarguit/os dure increpando

loannem ergoinucniopriuilcgia- diccns.//» prindpioeratverhum^ Omnc

tum & dilcdlum , quod patec cxhibi- inftanscemporistranfcendcndo.£f w

tionc corporahs conforcij , cx repcr- ijlolihrocum dicit^Ego fum Alpha ^^jKDme- 1

tioncmiftcrij fupcrnaculis,ex dcfcn- ga, egofum^c^uu principium omnium,

fipnefpiricualispacrocinijjCxcommif ^ Ipl^a c^uiz finis omnium^Oww^rf

fioneimprcciabihs cheraurl Auditis quiaipfceft Sphira , cuios cencrum crgo iftisBcaci loannis priuilegijs.ccia eft vbiquc circumfcrcntia nufquam. notaquiaincana lupra pcchis Do- Etideofiguracircularisfibiconuenit niiniiiii fe inchnauit, in quo vidic ratione primitatis,capacitatisiinccr- primum inclinacorium in quo vidc- minabilicacis. rac verbum, /»/;rwf;/«e , Crc Oftcina Vcrbum igicur, id quod crac in

o»n. i.

R. P. Alexandri dc Hales

^mtj* principioapuclDcum,cftetiam patris Iianorumcxcluditur,pon6tium quod

fttriHm fri. ^temi cxprcffiuum. Gignitur cnim a vnus , & idcm fit patcr & filius , non

f*'^*''^'' Patrcpermodumnaturalisimaginis, attcndcntcs quod Verbum crat apud

& idco t/nprincipioerafxferhumyid ell, Deum , id cft , filiux a Patre diftin-

in Patrcfilius confubftantialis, & s- 6his.

tcrnus.Ecdiciturimmenfiamorisrpi- Tertiaconditiocft in Majeftatea:-

ratiuum, quia enimprocedit per e- qualitasjquamexprimitcumfubdir.

manationemgenerationis,habctpri- EtDeuseratverbum. Si cnim erat, &

miratcm rcfpedu fpirationis,EccIc- Deus eft , quo maius excogitari

EccleC. f. fia.i}iciiFonsfjipientiaverhumDeiinexcel- nonpoteft, & ita iqualccftvcr-

yJV. Sccundoillud vcrbum eft totius bum patri in Majcftate. In quo cr-

vniucrfi terminatiuum , quia cnim ror Arrianorum confunditur , qui

hocverbum Paterdefe&: cxprimita- filiumcreaturam cfTe pofucrunt , &c

lia ; idco hocverbum a Patrc diccntc patreminorem poncbant>non atten-

oritur , non fblumimago patris con- dentes , quia filius crat vcrbum,iti

fimilis, fcdvtexcmplaromnisrei tct- cft, filius patri coiqualis. minabilis. Eft enimidaca*difpofitiua, Quartacondiiioin durationc cox-

aflirailatiua, & cau(aprodudiua,nam tcrnitas quam tangit , cum fubdic

tcmporc Beati loannis Euangeliftar, hoCy(ci\icctVerbumerat in frincipio apud

diCti fiint quatuor crrores circa ver- Deum ,vbi manifcftarur fempitcrni-

bum incarnatum , propter quod in tasdurationis,namDeuspater ab

principioiuiEuangclijugnanccrpr»- tcrnoerat, quod Ci filius non eft pa-

mittuntur quatuor conditioncs dc tri coiternus , antc fuic pater quani

vcrbo Incarnato , quatuor haercfcs c- filius:& ita, y erbumnon erat in principio

lidcntcs , quac func in cfTe vnitas , apudDcum ^(cAcvii cx prifuppofitis

in perfona alienitas , in Majcftatc fibiabxtcrno,&inhoccrrorHebio-

«qualitas , in duratione coarterni- nitarum confunditur , qui dixcrunc

tas. Chriftum ex Maria rumpfilTc cxor-

Prima igitur condirio eft eftirnriac dium ,necfuifrcantcMariam , vtha-

vnitas cum prarmittitur , In principio betur in littera. Non attendentes

loan. I. ^MfVfr^«r», hoccftinPatrefilius,non c^uodhoceraiinprincipioapudDeum , &z

(eparatur perefTentiajfedfuntambo vcrbum patricoaitcrnum. vniusfiibltantiac&naturar.In quocr- Sed qualitcr cft fccundum quod^^^^^^

roreliditur paganorum,quinoDisin- loannes dedit teftimonium vcrbo •

dignantur , quod trcs perfonas dici- Dci , quando ait , In principio erat \er- ^*" f^^ff'^

mus;&: tamcn tresDcos non confitc- hum , quia ccrtum clt quod Apoca-^^^,».

mur,nonintclIigentes,quia Jnprincipio lypfim antc Euangelium(cripfit,vbi

erat \erhumy Patrifcilicct conlubftan- lcriptum fupradi(5lum vcrbum? Rcf-

tiale,& coTqualc. pondco, quod loannes in omni do-

Secundacondiriocftin perfona a- drinafua, &prxdicarioncdefilijDci

lienitas, & hanc exprimitcum dicit, Diuiniratc,principalirerpr^traiftauic,

Etverlfumerat apud Deum. Sicut dicic & fundamencahter, liccc in exordio

Vidtorius,ha:c pripofitiorfpWimpor- Euangelij fui cxpreflius explicauit,dc

tac diftindioiiem rcalcm. Eclicccin hoc. Confidcrandoigiturfundamcn-

diuinis non fit majoritas aut minori- tuDodtrinx C\ix & Pracdicarionis,per-

tas , cft tamcn ibi pcrfonarum di- hibuicccftimoniumdcChrifto , qua-

ftinctio. Pcr quam hacrcfis Sabel- uis in Euangcho magis cxprcflit.

Prafatio in Apocalipfim.'

& apparcntcm rci mcmoriam nota- Dicehantenim^Hidam Ecdr/tam ponder

uit : quia hic fic mcntio dc Maria Ma- tribulationum ^tme fincm ficidi cUfuturam

trclefu. tamcn contrarium loanncsalTcucrar,

Libcr,huius dulciflims matris prz- numquam cnim dcfioict fidcs Ecclc

coniadeclarac, prorcucrcntiafua, & fizjiuxtadidlumSaluatorisiCr/^ro/^t-

prohs. Primo enim ip(a eft puriflima hore non framium atemum fufceptu-

m naturx conditionc , quia dicitur mot, non enim in vanum laborauc-

plcna fpiritu fan£to , Matthii pri- runtqui acdificant cam.

mo. Cum ejfct defponfata Mater lefu Horum igitur crrorcs volcns dc-

Sriw* ^ ^*'''* ' inuenta efl hahens in Vtero ftrucrc Ioanncs,per contrariam aftcr-

tLZT' deSpiritu San£lo. Eft lecundd matcr tioncm oftendic Chriftum princi-

Mat I. Chriftipcrfccliftima, in gratiae con- pium cflc pcr irrefragabilem pr.T-ifai.^,.

fummatione. Vnde plcna gratia ab dicationem. \'ndc Ifaias , yinte me

Angclofalutatur, vndc diciturEcclc- nm ejl formatus Deus, quia cgoplaf-

^"''^ ' fiaftici tcrtio, & quarto. E^o Mater matoromnium, Cr pofl me non erit,

pulchrx dtleilionisyC^agnitionis cJT fanSl>t quiaegoconfummatoromnium.H^c

ffei. EfttcrtioMatcrhoneftiflima in authoritasconcludit diuinx eflcntia:

vici conucrfationc , quia per vicos & vnitacem , non tamen cxcludit pcr-

Matx. platcas non vagatur, Matthxifecun- fonarum plurahtatcm, qua? fummx

do.Ma^ intramesdomuminueneruntpue- fimphcitati compacicur, fumma au-

rumcumMariaMatre eius. Eftquarto temfimplicitas & vnicasindiuifibiHs

Macer prudcnciflima in documcnto- cftrcfpcdlu natura: diuinr,quac finc

X.UC. 1. rum rcrentione,Lucac fccundo. Afrf- fuidiuifionc & parcicionccftincribus

ria conferuahat omnia \erha hgc conferens diuinis pcrfonisa (c inuiccm diftin-

incordefuo. Eft quincoMaccr clemen- {\is: pace|cftanulIo, filius ab vno,

ciflima in mifcrorum compaflionc , Spiricus fandus aduobus. Paccrdac,

lo»n. I. loannis primo. Deficientevinodicitma- nonrecipic,Fihusdat& recipit, Spi-

tereiusaaeum^vinum non habent. Eft fex- ritus fandus non dat fcd recipic. Pa-

to Matcr paticncifllma in dolorum tcrcnim communicac cflenciam fua

loM. ij. pcrpcflionc, loannis dccimo nono. filio,filius cumpacrccamcomunicac

Cum ergovidijfet \efus matrem ^^- fancflo Spiricui. Spiricusfandus nulii

Jlipulamfiantemj^uemdiligebat^ScC' alccri pcrfoni. Cum igicur omnis

Eft feptimb matcr officiofiflima perfcdio confiftit in tribus, fecun-

ex obfequiorum exliibitionc , ideo dumhunc numcrum, Deum vnum

Luc.i. niirabaturEhzabcch , Lucsfccundo, colimus & proficemur.

Vndemihihoc^t^enuumater Dominimei Sequicur pars vlcima huiusProlo- itlti.

E<1 odtauomaccr alciflimain logi , vbi habcncur recapiculariccr ^^'^^ "1"'

pra:miorum (ufccpcionc,quod figna- omnia fiipradida. Vndc dicit,Scr/^/f

cur cercij R egum capice fccundo , vbi loannes feptem Eccltftis Jpa-^f^earum fe-

dicicurj Vofitus ejlthronusmatris eiusiux- ptem Epijcopis de prjtJ^flis injiruens (pc-

ta thronum Regis. Eft nonb macer po- ciahccr, cir in eis per eam^ totam Vniuerfa-

tctiflima in luffragiorum impctratio- lem Ecclefam^ gencralitcr fiuc vtiliter.

nc,vt dicicur in figuratertij Rcgum £/? igiturmateria flatu^ffecialiterJfanx

capitc fecundo. Pete matermea^neccnim Ecclefa, necnon cJr totius Ecclefa , vidcli-

eftfas^vtauertamoctilosmeosa te. cccquxinprefcnti patiacur,vc praiui-

bet ejfe j>4 - IttMtu , er*

R. P. Alexandri deHales.Pr^fatio in Apoc

deac ,& caucac iu fiicuro quae rece- ficicur, fccundum Bcmardum. pcura{ic,ne dcficiar. Intemio vero eius Modus tra^landi talis efi-^ primo ffr<tmit.

treuu Uh,f eflmouere adpatientiam , qux fecunda efi , tit prologum , cJr falutationem , Vnt^f r^^ii/ir

).r<m/ifw tum quia bretiis labor , tum quia pr^ntium auditores bcneuolos ^attento ^ b cneuolos f '

ma^num. Eft igicur vcra pacienria illa- pcr Dodrmac auchoricacem , accencos f'^"""'

tamala arquanimicer perpeci,&con- pcrbonorumobcention6:ad narracio

traeumquiirrogac,nullo animi do- ncm vero accedens, oftcndic Chri-

lore moueri; Ad paticntiam vero, ftum cflc ab arcerno, & flne princi-

pcrtiner, nccfibi timcrc Dci corrc- pio,&: finc fine , inducens eum lo-

pcioncm,ncc hominum perfcquutio- queniem , Ego fum ^lpha ^ Omega ,

nem, ncc Da:monum infeftationem. prmcipium & finis : poftca diftinguic

Perpaticntiam vcroregnum Dei ac- fcptemvifioncs , quibus terminatis

quiritur,quia incaomnisvirtuspcr- iftehbcr confummaiur.

4

R. P. ALEXANDRI

DE HALES.

PRIMl DOCTORIS INTER

MINORES, DICTI IRREFR AGABlLlS, SANCTORVM, SERAPHICI BONAVENTVR^,

ET ANGELICI.THOM^, P R>£ C E PT O R I S. '

Gommcntacij cruditinimi nufquam Imprclfi in Apocalypfim B.Ioannis.

STNOTSJS.

1'0^NNES inTatmos infHUmrelegattiSyfcrilfit Septem Eccie- fiis Afiattcis per Septem Cantielal^ra defignatis^ Renelationem ', '(^uama Chrifto accepit^ *vt tpfis traderet : Docettjue quombdo eam accepii: narrat njocem ^ quam atidtuit,^ primam f^tfionem Chrtfii D.gloriofam indextera feptem Stellas hahentis, qH}hus Septem Ec- ciefiarum Afia fignificantur Epifcopi. Efi autem tn hoc captte , Liht tttuiutj Eptftola Dedtcatoria^ ^ "Vrologtis defcrtbens glorta ^ Ma- jeftate pienam Chrifiijpeciem, reprAfentantem omnia, quAtota yfpo- caiypfi continentur y ficut Troiogus in Comcedia fummattm omma cxhtbenda reprafentati

CAPVT PRIMVM.

i.^K^POCALYPSis lESV CHRiSTi.quamdcditUliDeus ^^^Ppalamfacerefcruisfuis,qu^oportetfiericitoi 2, & fi- ^^^^gnificauit,mittcnspcr Angelumfuum fcruofuo loan- ni, qui teftimonium pcrhibuit verbo Dei , & teftimo» niumlcfuChrifti^quxcumquevidit, 3, Bcatus,quilcgit&audic

A

2 R. Alexandri dc Hales

vcrba Prophcti£chuius:8crcruatca,qu2eincafcriptafi(lnc^empus cnim propc cft. >f . loanncs fcpcem Ecclcfiis, quac funtin Afia. Gra- tiavobis6cpaxabco,quicft,&qui crat,6cqui vcnturus cftj Sca feptemSpiritibus, quiinconlpeduThronicius funt: & a Icfu Chrifto , qui eft tcftis fidelis , primogcnicus raortuorum & prin- ccps rcgum ccrrx : qui dilcxic nos, &: lauic nos a pcccacis noftris in fanguine fuo, 6. &C fccic nosrcgnum;& faccrdoccs Dco &,Pacri fuo:ipfigloria,&impcriuminfasculafeculorum: Amcn. /. Eccc vcniccuitinubibus,6cvidcbit cum omnisoculus,6c qui cum pu- pugcrunc. Ec plangcncfcfupcrcumomacs cribus cerrx: Eciam: Amcn. S. Ego fum Alpha & Omega,principium & finis,dicic Do- minusDcus,quicft,&qui crar, & qui vcncurus cft,omnipoccns.

Ego loanncs fracci: vcftcr, 6c parciceps in cribulacionc,& rcgno, &pacientiainChriftoIcfu} fuiin Infula, quac appcllacur Pacmos, propccr vcrbujn Dci, &; ccftimonium Icfu : lo. Fui in (piricu in Dominica dic,& audiui poft mc voccm magnam camquam tu- hXy 11. diccncis: Quodvidcs, fcribein libro: &:miccc fcpccmEc- clcfiis, qux funt in Afia, Ephcfo,& Smyrnfc, & Pcrgamo, &Thya- tira:, & Sardis , & Philadclphia: , & Laodicfas. j2, Ec conucrfus fum,vc vidcrcm voccm,qux loqucbacur mccum : Ec conucrfus vi- di fcptcmCandclabraaurca: 13. & inmedio fcpccm Candda- brorum aurcorum fimilcm fiiio hominis, vcfticumpodcrc , & prx- cindtum ad niamillas zona aurca : 14.. capuc aucem cius & capilli eranc candidicamquamlana, & tamquam nix,& oculi cius tam- quam flamma ignis : //. & pcdcs cius fimilcs aurichalco, ficut in caminoardcnti,&vox illius tamqaam vox aquarum multarum: id. &Iiabcbatin dcxtcrafuaftcllasfcjjtcm: & dc ore cius gladius vcraquc parccacucuscxibac :&facics^ciusficucfol lucct invirtutc fua. /7. Etcumvidiircmeum,cccidiadpcdcscius tanquammor- tuus . Ec pofuit dcxtcram fuam fupcr mc , diccns : Noli timcrc : ego fiim primus, & nouifrimus ; /<f . & viuus, & fui mortuusj & cc- ccfum viucnsinfa:culafcculorum,&habco claucsraortis,& in- fcrni. / p. Scribc crgo qux vidifti, & qux funt , & quJE oportct fic- ripoft harc. 20, Sacramcntum fcptcmftcllarum, quasvidiftiin dcxccramea,&(cpccmcandclabra aurca : fcptcra ftella: , Angcli func fcptcm Ecclcfiarum : & candclabra fcptcm, fcptem Ecclc- fice func.

Comment in Apocal. B. loannis. 3

EXPOSITIO TEXTVS.

ttfypjiu

tniUtm.

lerenf.iX

J^i, clMtio

Pfa'.Ti8.

D»niel.7

I. Cof.j

Li c. I,

VERSVS 1.

Pocdlypfislefu. LiberUlc in duas partcs diuiditur. Prinio cnim prarmittit Proamium . Sccundo cxcquiturintcntum. loannesppiem EcckftjsqtupmtinJfd. Itcm primo ponitur tituli impofitio , fecundo O pcris comraenaatio. 1 bi, quam de- ditDeus palam facerejhruis fuis. Itcm primo commendaturLibcriftc ab B authoritate. Secundo ab vtilitatc. ibi , Beatus qui lcgit audit \erba Prophetiiihujus. Dicitergo, y^pocalj- jffis. Idell, ReueIatio,vcI Vifiorc- uclata caufaliter, vcl matcrialiter. lefu Chrifii^ quia de Chrifto , vcl a Chrifto icmpcr eft. Inquooften- dic libri auchoritatcm , & fuam hu- mihtatem , quia non fuam dicic fed Chrifti. K * ergo Propheits q Prophc[txnttbus de ore fuo. lerem. ii. ' Hoc eft ergo Apocalyphs, idcftj Rcuelatio, /«•/« C/;ry/?/,id cft,dclc' . fu Chrifto,vcl alcfuChrirto.

Et nota quod Rcuclario DcijCll ad remouendum velamen litter.T. Pfalm. Reuela oculos meos cJr confi- deraho^^c. Ad remotionem figurx, • Daiiiciis nono : yerc Deus vefier Deus dcorum efij (j- Dominus domtno- rum ipfe. kcm ad amotioncm vela- •minis mifcri<x, vt ad Corinthios j. Nos autem reuelata facie gloriam Do^ mint Jjfeculantes in eandem imaginem transformamur. Hxc eft Reuclatio lefuChrifti.

Notaquodlefusnomen cft pro- prium,id eft Saluator.Luca? primo: Iffe emm faluum fuciet populum fuum, C^c. Qu_iaalij non faluaucrunt po- pulum luum a pcccatis,&c. Sicut

D

lofuc : Chriftus cft nomenofficii, clrijltif quia in leee Saccrdoccs , Rcecs, & '**! rrophctxmungcbatur.tt ipleruit Rcxi Vndc habcbatfcriptuml Re.x ^ „ rcgumy Domtnks dominanitum. Sa- ,f. ccrdosenim fuit & Prophcta. Scd/" '.'- neputcs quod Chriftus fuit hoc a lciplo j ideo addit : Quam dedtt illi Df«j,quam fciliCCtRcuclationcm, dedit illi,fcilicct Chrifto, Dcus,fci- licct Pater. ht hoc gratis.

Scdad quid dcdit, ftatimdicit, quia palam facere feruis futs. Mat- thxus: Omnia mihitnidita fum a Pa~ tremeo. Concra. Si hic Rcuelario data eft in figuris, crgo ifc palam? Re/ponfio, foanni palam facla cft '""W'/* qui reuelante Deo claritaccm af- '^"'^jJlT^rJ. pcxic. Vnde figuras vidic, quarum •/•"•< ^ignificationcs apcrte ipic nobis"^"**"- ^euclauit: fed non omncs, vcl om- nino,ncviIc(ccretProphctia.Dedic crgo DcusPater iIli,fcilicctChy- fto, idcft,rcuelauit. Adquid? Prf- lamfacere, id cft,vt ipfe Chriftus reuclaret feruis fuis , fcilicct humi- libusfidclibus, nonfuperbis. Mac witt^. tu chxi vndccimo : y^hfcondifiihacafu- pientibus^ prudentibus cir reueUfft ea paruults.ldco crgo palam fccit (cruis fuis fecundu glofam,quia cos opor- tet tribuIatione,excmplo ChrilH & Apoftolorum liiftinere. Etfecun- dum Grcgorium, minusfcriuntia- cula qux praruidcncur.

Et dc quibus fic ha:c reuelatio, ftatim oftendit, diccns : Harc rcue- latio cft de his ^i<«f oportet fiericito, id cft, veracitcr&: infallibiliter, fdli- cct dc pccnis malorum, 6c (candalis peruerforum, & iniquorura. Mat- thari dccimonono : Sfeceffeefl vtVe- uaub.is- niantfcandaU Vndcnota quod rri-

A ij

4 B. Alexandri dc Hales

bulationcs mundi funt neccflariar, A fpcciali. Vel fccundum Gloflam," ./»i>

& opus eas fieri. Et funt ficut fti- mulus defidiofos accelerans, bacu- CHririba- lus pemiciofos verbcrans , libellus Un<,n.'joe. obHuiofos rcmcmorans. HincPfal. itr.M». Tribulutio ei^ dn^pU imentrunt mt. Vnde Auguftinus dc Ciuitatc Dei. [Sicut fubeodcmigncaurum nitilat, palca fumac, ficcademvis jaffionis&tribulationis bonos pro- )at , & purificat , & eliquat , malos

damnatjVaftat&cxcruciat.Tribu- B fuit,loquiturtamcnquandoquein

Dcus Pater rcuclauit Chrifto I19- h^"/rd,tL. mini,&ChriftusAngelo,&Angc- lus loanni. Sed quiaChriltus im- ^"^„/,'2'' mediatenon reuelauit loanni, ic-gfle. cundumGlofTam^vult doccrc ho- minem & Angelum,vc (ic charira- tis vinculum inter homincs& An- gclos obfcruct.

Et notaquod Angelus ifte mif- fus ad loanncm , fpiritus crcacus

cmrt» tri- hljihMi

tms ftrcdu titliur fVerbotftT' ttt.

latio ergomalos fragit , bonos per ficit. ] Vel has oportet fieri cito. Nam tribulationes iam incoepe- rant, vel quia omne tempus bre- ue cft rcfpedu jetcrnitatis.. Au- guft.Brcueidquod finccbuditur. 0/wwr,^iavtilc cftvtfiant,vndc perhoc quod dicit, ofarm fieri cito, animat tribulatos ad paticnriam. Vndc oporcet tribulariones ficri. O portct,quia opem portant diuini adiutorii. Opusportantvtiliscxcr- ciriijopus portant cccleftis ftipcn- dii. Opus crgo has tribulationes hcri, quia funt vrilcs:quafi diccrcc, Non iicvobis moleftum fuftinerc tribulariones, quia cito labores& cribulaciones finicntur, &prxmia tribuentur.

Dedit crgo Deus Chrifto in quantum homini hanc rcuclario- ncm,&manifcftauit hac vifionem, vt palam faceret, & eam reuclaret

pcrfona Chrifti , vt Ego fum Alph<t Cr Owf^<i:quand6quc in perlona fui, vtin finevltimicapiculi: yidene feceris/onjerfius tMts f*'» (yfrater tuus. Sic nuntius refcrcns verba princi- pis,quand6queloquicurin pcrlb- naDomini:quand6quefui. Sccun- dum vero primam expoficionem, Significduu Cfmfius mittens jteryinge- Itim Juum Jertio fuo loanni . Et noca • quod loanncs dicitur fcruus Dci '!l*f/filZ C dcuociffimus. Pfalm. SerHus tuus *«j cinlli fum cgo. Chariftimus, Ecclcfiaftici trigcfimo tertio : Sieiitiht fermsfide- lis. Familiariflimus. Ifaii quadra- ^^^^ gefimo fccundo : Ecce feruus meus^ * ' fufcipiam eum^pofui fuper cum,(yc. Et ^'^^il rcdle hic fcruus humilis vocatus eft Ecciei: •■. : loannes, qui mterpretatur inquo gratia, quia ipfe afFuUic gracu conucrfationis Angehcx , perfc- «

1^9.

'jH* fjf

dionis ApoftoUcsE^ prxdicarionis Euangclicx, contcmplarionis ana- fcruisfuis.EtnonfolumfuppIchoc ^ gogicac: vtpoflit dicerc id Apofto- ci dcdit. li : Oratia Dei fum id quodfum . Scri- ,

pta crgo in hoc libro Deus per An- (tsha ,» gelum,ficutcft cxpofitum ,yJ^«//i- ^**""'- cauity idcft per (igna oftendicfcr- uo fuoIoannL

Etcerte mcrit6,quia loancs fcm- pcrcft,y<« tejlimomum perhiluit Ver- loDei,S*tefiimonium lefu Chrifli ^ id cftChrifto,quia fcilicct cratvcrus Dcus&Homo. Ecdehisquxpcr*

V E R S V S I.

Sedfignificauir, & pcr figna often- dit, fccundum Gloflam, Mittensper Angilum /««iw,fcilicec Chriftum,qui eftmagni Confilii Angclus. Ifaix nono :jeruo fuo. Vndc Dcus Pacer rcuclauit Chrifto homini , & Chri- ftus loanni , tanquam fuo amico

Comment. in Apocal^ B. loannis. 5

tincntaddiuiniutem&humanica- A rcm. Proptcr quod dicit y crbo Dei^ propter ipfum Icfu Chrifti teltimo- nium quod perhibuit Vcrbo Dci loancs dices : In principioerat V trhuy ^ . ^ e^V crbitmcaro fa^mnefi; quamuis «n, s enim primo fcripferit Apocalypfin, quam EuaneeUum.primo tamen

lypfit, prsdicauit tuangehum,quam lcn-

%H4ngtUu. pferit.

Scd ne putetur nunc quod fo- lum dereuclatis loancs Chriilo tc- B ftimoniumdarct, dicic: Qtuecumtjne vidit. Ad littcram, ccftimonium cft dc vifis & audiris. Ideo ccftimo- nium maxime loannis crcditur, quia maxime fuit cum Domino fc-

Toan vlr ''^ ^'^'5"^- Vndc loannis vlcimo : ' Hic ejf Difcipulus ille , qui tefiima- nium perhibet ae his, cjjr fcimusquid ve- rum efi te^imonium eius. Dicicur er- go ^pocdlypjis propccr fimilicudi- jiem. lefu Chrijli , propccr vcilica- ^ tcm. Vc conformctur opus autho- q ritari, ftam dedit illiDeus-^ ob hbera- litatcm:/>diWw /krfrf,propter fereni- tatem,/fr«ijy«w,propter fideUtatcm & humilitatem : qute oportet fieri cito, propccr ineuitabilitatem. Etfignifi- cauit , propter figni ad fignatum conuenicntiam, mittcnsper Angelilm iui r*jiin P"*'"^ proptcr eorum ad Chrmum irre tilt obcdienciam,/fr«o/«o/(wn»i,qui ap ti»ftTms propccr pudicitiam, <[Hi tefii-

moniunf perhilfuit yerhoDei, propcer necciritatcni ceftificacionis^«.fc;<w- ^ ^ue Vtdit^ propccr infalhbihcacem ' agnicionis. EthicReucIariocom- mendatur ab authoricatc Dei mit- tenris , Angehdefcrentis , & loan- nisaccipienris»

VERSVS 3.

Scquicur. Beatusauilegit^^yqui 4»- dit Verba Prophctu buju>. Hic com- mcndatur opus ab vtilitacc , nam

primo oftcndic immenfitatem. Se- cundo propinquitatcm. Tempus S"*^!!!*, enim prope efi. Beatus ^ui legit., ica ^'S." dixic, Quia debecis cffc bcncuoli f & atcenci ad iltum librumaudicn- /-""«j. dum,&retiiiendum. Racionc au- thoritatis, ciuiaeft dc Icfu Chrifto. Rarioncvtilitatis, quia beatus qui audic , & qui legic. Beatus lciliccc in fpe & candem m re,^«i /f^>,{cili- ccc per fe ftudcndo, v bi Gloffa : Illi foh func beaci, quiaudiunc vcmcn- te rccondant , & opcrc complcanc, vc vicam xccrnam poflidcanr. Et W/f, fcilicctillaretinendo. Scicn- ria enimacquiriturfccundumPhi- lofophum , ftudendo : Prouerbio- Ptoucrb i rum tcrtio : Beatuscpui imenit fapicn- tiam,(^qui affluit prudentia. Ec per dodrinam audiendo. Prouerbio- PiouciKs rum od^auo : Beatus ^ui audit mc ^ Vigilat ad fores meaSy (^c.

Beatus igicur , tpui legit audit \erha Propheiix huius ^ quia fingu- la func myfteriis& vcilicace plena. loann. Domine ad quem ihimus? Vfr- ^o*"' ha Atema hahes^ vel vics scernar. Ec- cc magnahuiuslibridignicas,quia ZTuiu mccr omnes noui ceftamenci prO- digrnt.in phecia dicicur. Scd quia Icgere& audire non fufficiunc ni fiac quod Icgicur & audicur, Ad Romanos: Rom.z. Non enim auditores Verhi^

Ideo addic : Et feruat ea qua in ^'i'

ea fcnpta funt. In Verbo propo- fico pronciencis in fcripcura can- ram^wM- gic mericum. Mericum, quantum J,";^ "^' ad intelledum in ledionis atten- tione, quantum ad officiuhi in au- f^*""""" ditionis cxpreffione , quantum ad effedlum in operis completione. Q^uilegit. Primumj quiaudity fe- cundu -^qui feruat ,terriumin benc- didionis fruitione : Qui ergo legit vcrba huius Prophctiar fermoncm meditado, diftinde doc6do , apcr-

A iij

6 B Alexandri de Hales

*

tc cxponcndo. Qui lcgicdiftinctc, A effefcflinant umpord.lohwhim. Eccc &:apcrccadincelligcnduiquietiam judcx ame janHum [lur. Auguftinus: e:'**»''»

' Omne tempus hreue cjircfpeflu^terrsit'^'^'"

Pu!. 136.

Pi

al. t.

audic , acccdcns , accendcns , aflcn ticns : Bcacus , primo quiaudic, &: qui fcruac Verba hxc , ne morian- tur in cordc, nc pollu.yicur in orc, nc dcleancur in opcre, &:c. Beatusy i;c\>. -.7. Ecclcfiallicidccimofcpcimo: Si\>o- inqHot^fi- lucris manduta fcruarc fcruahimt te, S vZ'. Bcacus in via, beacus in pacria. Bca- cicudovix oricurin rcprelienrione, vcl rcprcflione carnalicacis. Plal. g Beatus ^ui tenebit , & aUidet par- uulos fuos ad pctram. Promouecur in dcuicacione praua: fociccacis. Pfal. Bcatus vir c^ui non ahijt in conftlio im- piorum. Confummatur in innoua- tione,vel in vocacioncaccernrc focli- cicacis. Apocalypfis decimo certio : Beati mortui qui tn Domino moriimtur. Bcaticudo pacrijE^confiftitin prx- Btdtiitufo -ijjfij-jci. fruicionis, Apocaly ofis dc- \juo tonj!- cmio cercio: Bcattfiiad canam Agm J^"' vocatijunt. Inpercnnicace incermi- Apoc.i,. ^j-Qj^jj TcrciiRcffum, capiccde- ^

cimo : Beati viri (y^beati ferui tm,qtd Jtant coram te femper ; Dcatus erp qui le^t cir (tudit Verha Prophcti^ihu^us^f^ fcruat ea qua in ea fcripta funt.

Noca quod \\xc oBfcruacio de- bec efTc pcrfedlione confideraca.

«atih. to. Macchxi dccimo: Hac omnia fcruaui a juuentute mea : dilcdVione formaca,

ioan.14. loannis decimoquarco: Quidiligir

Apoe.ij

fielicitatis. Vtl ccmpus propc, fcili- cectempus exaudicionis.Plalm.Pro P^"il«-3'« hac oralfit adte omnis fan^us Excrcica- lionis.AdGalacas vlcimo:D«w/fw- . pus huhcniHs operemur honu. Rccribu- rionis,Dcutcronomii crigeflmofe- Dcut.ji. cundo: luxta cjtdtes perditionis, CT ad- ejje fejlinant tempora.

VERSv

Sequicur. loarnes fptemEccUfis ^uafunt in Afxa, Gratia Vobis, cr pax ah co qtti er.^t, qui.cji, tyqui vcnturus eff. Hxc eft fecunda pars exccuciu,) , iq qua captando beneuolentiani, Primo prxmictic falucarioncm, lc- cundo addit narrationcra ibi , Ego loannes fratcr^eflery particepsintri-' Ordoh^ttr^ hulatioae, ^c. Circa lalutationem, *^ primo tangic pcrfonam falutan- tcm , loannes inquicns. Sccundo tangic perfonas fafucatas,ibi,/f^few Ecdefiis qu^ ftmt in j^fta.' dicic crgo Joanncs Scptem Ecclefits. Ica dixi lu- pra, quod vcrba huius Prophccia: rcueiauic Deus Paterhomini Chri- llo, Chriftus Angclo, Angclus loa- ni, loannes fcptem EccUfiis qu.t fmt in yiJta.Ego igitur loanncs (cpccmEc^ clefiiSjlupple fcribo: CratiaVohisCT paxy cJrc. loannes, in quo eft gratia

me fermonem meumferuahit: Inccncio- fpiricus , & calis opcac hic eajn non '

:5i Dhabcnti. Vndc in ip{b ftjit gratia^,",,']f7«

«atth. 15. ne vera , Matchii decimo nono

visingredi ad wam fcrua mandata. Bea- tus ergo qui lcgic& qui audic verba Prophetix huius. Vcrba propheriae huius func lcgcda,audicd[a,fcruada.

Nam tcmpus prope efi, in quo fci- hccc fupphcium & tribularioncs finiencur,& pracraia reddcncur. Sci- licec ccmpusraorris,vel cxcrcmi lu- dicii. Deuceronomii trigcfimo fc-

?obl«lI" cundo: luxtaejldiesperditioms.erad

palhonis dominica:, conucrlacio- '"nne. nis Angclici , illuftracionis Pro- • phccicar, fublimitaris Apoftolicae, prardicarionis Euangelica: , ope- racionis mirificz , vc poflic dice- re illud Apoftoh : Gratia Deifum id i-Cor. 3, quod fum , cr gratia eius femper in me manet. Hic inquam loanncs,in quo cft calis gracia,fcribicfcpteinEccIc- fiis quxfuntinAfix

Coiiiinenii. iii Apocal. B. loaniiis. 7

il duplcx Afia,vt A minc falutat. Hxc cft pofTenio

icit (jlolk, lcilicct nujor, qui hireditariaApoftolorumvcl vii

continettctriam parrcmi&rainor, rum Aprtolicorum,Ioanisdcciinu

tpqcontinct fcptcm Ecelcfias, in- quinto : Pahm relinquo Vobis,pac:nt

tcfquasEphcfus cftMctropoliSjin meam do vMs. Dc qua Hugo. Hjgo.

qua primus pr^dicauit Paulus, (cd [Pax cft fercnitas mentis, tran-^*'"'^

priinus obtinuit cam loannes App- quillitas animi, fimplicitas cordii,

, lu, ftolus. Per has fcptcm Ecclcfias V- vinculum amoris, confortiil chari-

rtM « niucrf^ Ecclefiq dcfignantur , tum tatis.j Ha;c enimfimulationes cor-

. ; 4/<x quiaomnetcmpuslcptcnario dic- ngit, bella compcfcit , lites diri-

ij»/rW»^««- rum numero comprchcnditur, g mit,fiiperboscalcat,inimicoscon-

'"^" rum quia omncs ccclcfia' in qua- cordat,cudiscrtplacida,omnibus

tuor orbis partes diffuCT, in fidc cftbcnigna, amarcinftruit, odiflc

Trinitatisfimtfundatx, tum prop- non nouit, ncfcit cxtolh, ncfcit

^ ter fepnformcm fpiritus gratiam, inflari : hanc qui accipit tcncat, ;

qua omncs illuftrantur Ecclcfii. qui pcrdidit rcpctat , doncc de "

loanncs crgo his ccclcfiis (cnbit, mcdiofiat. Namqui in cainucn-

&cis bonum ontat, ftatim cum di- tus non flicrit , abdicabitur .1 pa

ciL Gratid wUs & pax. Gratia trc , & hircditabitinfcrnum &: a

quantum ad mcrita prc(cntia j Pax Spiritu Sandlo cflScitur ahenus] m quantum ad "futura prxmia . Vcl Gratid erzo \>obis ^ pax. Scd a

gratiaopcrans luftificandoiprimx ^ quo iftud bonuni optatum, fta-

1 .or.j ad Corinthios. Gratia Dei JUm id tim dicir, quodd^ eo^d

^md fm i Cooperans mcrcndo. eraty cJr qui vemurus ep , ab eo qui

Primx ad Corinthios capitc vndc- cft, (cilicct a Dco, &: a Chrifto, cu-

\ OmntlfMs blus lalfordM^none^o ius iftud cft nomen, Exodi tcr *° '

. j ^.^ •n^pd^atia Ueimecum, Confer- tio, qui eji mijit me ad Vos. ContiM

uanspcrlcuerandoiin codcmcapi- ludxos ,qui dicuntChriftum non '

rulo. Gratia eius fcmper in me ma- cffc , fifd mortuum , flc in mortc

;rr. Gratia igiturvobis & pax, fci- pcrijfTc, ««/frrf^fcilicctanccquam

liccttcmporis, pe<5lons, xtcrnita- mundus ncrct , contra Arriahos: '

us. Vclgraria pro peccatorum rc- qui dicunt ipfiim ab actcrno non

mifllonc. Pax pcrdiuinam rccon- cflc, fcd in mundo inccpiffc, &

•:i!iationem , Velgratu vt culpa j-j tjuivemurits ejl^ fcihcet adiudicium

aufcraturj Pax Vt luftitia confcu- iudicaturusmunduniiContraMa-

turrVelgratuvt libcrcntur afcrui- nichcos, qui dicunt^cncralciudi-

rutc diaboli. Pax vt mancant in cium iam fadum cflc, proptcr id

ccuritatc Dei. Auguftinus in li- quod loannis tcrtio dicitur,j«i «0» "

brodcciuitatcDci[Tantumcftpa- credit iam tudicatus ejl , Vcl contra

cisbonum, vtrebustcrrenisatquc Saduccos diccntcs animas cum

'"" mortalibus nihil gracius fblcat au- corporibus pcrire. Vcl qui crat,

Jiri vci dcndcrabiluis (olcat con- autnor crcationis, qui eft author

cup^i , nihil poftremo mclius^ confcruationis , qui vcnturus cft

j)ofllitinucniri.]Morc igiturChri- author rctributionis : Vcl qui cft

Ih, loanncs his quibus lcribit pa- immuubiiis fccundum formam

ccm annuntiac 5- f^p'- -r, Pacis no proptcr fuinmitatem. fccundum

8

R. P. Alexandri de Hales

corpus , propccr iternitatcm : fc- cundura locum , proptcr Immcn- fitaccm: qui eft ergo cflcntuliccr, crat xtcrnalitcr , verfturus cll po- cenrialiccr.

Gratid crgo Volfis pax ah eo "' quiejl, fciliccta Dco Chrifto,vel iHiLn I Patre , & non folum fupplc a Deo /<-/>/«/;• V. inquam, fcci a fiptcm f^iritibus yidci\y a Spiricu Sandlo qui eft vnus in fc, feptuplex in cffcdu , quonia ab co feptc Spiritus Sandli dona, fcilicct fpiritus fapicntix & intelledusA'C. "^ llX- Vndc in Apocalypfidicic,^ feptem j!/'"'^^'^^^, proptcr pluralitatem cf- fe^uum,vclclonoru,^w, inquam, • cffcvflus w confpc^ht tbroni «wfta- re , id eft , Deum fcdcntcm in throrio glorix afpiccrc faciunr. Nam dona ad thronum glori^, id eft , ante confpcdum Dei homi- ncm pcrducunt, fcilicet ad thro- num diuini numinis, Chrifti ho- minis, Bcatx virginis, Angelici lu- minis. Vcl alitcr. Seutem fpiritus TLL,i.r IX funt,vniucrfitasAngeiorumiTobix duodccimo. Ej^fum Raphael /Inge- lus Mnui dc fcptemfjiritibHi^<jui jtamus ante Dctm. Et fic tagit mediatorcs, per quos gratiaSpiritus Sandh pro- curatur. Tangit ctiam illum per qucm falutis prccium datur diccns;

V E R S V S j.

Et a Icfu Qhrijlo ^(^ui ejl fidchs te- c*"\!!M j;'^ , id cft, fidcie tcftimonium nfi,.<fi. dans mundo ex Pacrc &: fcipfb, loannis dccimo fcxco ; Ad hoc ve^ I an. w in mi\fidum tefiimonium perhi- berem Veritati j vcl tcftis fidclis, quia quod ore prxdicabat, opere complebdt; loannis fexto. Opera qus cgo facio tejlimonium pcrhihent de me. Eftcnim Chriftiis tellis in cre- dcndorum prqdicationc,»in fccrc- rorum iaquifitionc^inprxmiorum

A diftributionc , Icremixdccimono- no. Ego fum ludex cir tefiis fidelis, fc i - ■ licctfijx paflionis. Vndc Haymo. [Spccialitcr fiUus dei tcftis vocatur quia pro teftimonio veritatisvfquc ad mortem pcruenit crucis. ] Et eft tcftis non ralfus,fed fidelis , vnde

. cius fidditas comprehendicur cx verbo vcricatisi loannis decimo o<itauo ) Ego in hoc natus fum Vf te ' fiimonium perhiheom vcritati. Ex fa

B do fandbtatis , loannis fcptimo. Opera au£ ego fucio teJHmonium per- hilent de me. Ex iudicio xquitatis, Icremix decuno nono. £^0 fum iudex cir tcjlis ; & non folum teftis fidclis , verum etiam primogrnitus warf«cr«;7;,idcrt,adimmortalitatcni intcrmortuos primusrcfiirgens: &: non tempore, fcd caufahtatc & di- - gnitace. Alij namque refufcicati prius iterum monturi , fed C/;>> jlus refurgens ex mortuis iam non mo-

Q ritur. Ad Romanos fexcoi Idem r, creditur dc illis qui cumDomino fiirrexemnt. Quare ergo dicitui

f)rimogenitus mortuorum,cum il- i Icgantur rcfurrcxiffe in pafiionc;

Mathxi vieefimo fcxto. Multa

fanBorum corpora qui dormicrant fur- rexerunt : Didum cft quod hoc fiiit in die Refurrcdhonisj vnde ibi dicitur exeuntes de monumentis.

Eft crgo primogenitus mortuorum jf^^^ Csr princeps regitm terrx , id cft , po- r»r /rr»»- ^ tcftatum terrcnarum, facicns eos dominari ad bonorum vtilicatem, poccns cum volueric amoucrc. Sapientix fexco. Juc^te reges cir Sapicar intelligitc , difcite iudiccs finium terra. &fequicur;4</vo;arf^« funt hi fer- moncs mei Vt difcatis ftpicntiam , tT neexcidatis; vcl princcps rcgmb,id cft , Sandlorum regencium Eccle- fiam. Dicituraurcmprinccps,pro- pccr fundamcntalcm fuftcncacio-

Comment. in Apocal.B. loannis. 9

ncmEcclcfix. Princepscnira bafte A lefu Chrijlt emHndat nos ab omnt pec-

dicicurpopuli, (ecundumPapiami vcl proptcr patcrnaleni dilcdio- ncni, (ccuntlum cnim pcrfonam princcps crt paccr patri;r.

Gratia CT^oaleJU Chrijioy (juicflte- Jlit fdcUs^ (^' Princcps rcgttmtcmCf Mt dHcxitnoSy (^^lauit nos a pcccatis nopis ' injan^inejito. Supra rcri^c princi- j piuma quo gratia dacur,&c. alf ea " qui ejlj 6cc. medium, per quod pro-'

cato. Rcdimcndi n\odus inc#m- pcnfabilis , in fangmne pto^ ^'''^'''^s^chry Perri primo, No» corruptilfilibus an- •> . »10 Vr/ argento. VnAc Cliiyrollomus.- [Largitor imUium fputis confun- dicur, pcrfoditur clauis fcrri cccli # faclor & artringitur, mcllis dacor fclle cibatur, propinator fontium accto potatur , fublcuator om- nium in crucc lcuatur : ibi tan-

curatur & dacur, feptem Jj>iri- B dcm mortuus lancca pcrforatur.] tihs. Hic tangit prccium quod Ec Bcrpardus : [ Heuheu captiuo-

dacur, diccns,^«/^7fx/>. &:c. Vnde t X quo commcndauic ipfum a Hdc~ licaie, hiccommcnd.it cum a dilc- <flionc,& charicacc : tjui dtlexit nos li- bcralicer j & lauit nos generalitcr; a peccatis »o/?r//, miferabihccr, in Jtn- ^mf//<(»,quem efTudit mifcricordi i . : ccM. I. tcT.Noncarrtiptibtlibus duro.^fcl argcmo &c. Ab illo Bliptiimus habct eflica- Rom. ciam, Romanorum fexto, ^«irww-

que baptiz^ati Jumus y^C. Bcrnar- ^ • Bec [Supcr omniareddit tc ama- bilcm mihi, bonc Icfu,.calix queni bibifti, opus rcdcmptionis noilra:: hoceft,quod ainorcm meumvcn dicat fibi totum, hoc cll , quod mcam dilcdioncm blandius al- licic, ardiu^ flringit, vehemcntius afTIcit. Hocelt cx quooritur ftrc- iuuras morum, puritas affcdio- num, defideriorunxian<5licas, opc- um claritas, virtutum iucundicas,

li(tm»i.

n

intcllcduum fublimitas] ' 'ic ci\ lefus. 0{i dilcxit nos d pccc

rum libcrtas tradirur, gloria An- gclbrum illuditur, omnium Dcus Hagcllatur, fpcculum finc macula & candor lucis xternar confpui- tur, morientiura vita occiditur, fanguis innoxius cffundicur. Ec quid nobis mifcris reftac, nifi vc canius & moriamur cumco ■;] Itlc cll crgo,qui dilcxic nos & lauicnos &c.pr)pccrquod dicicillc vcrfus: Cnri^ijmaa caro^crucc^fujo Jjri^ui- ne clarOy

N^os pretio caro , dc carccrc traxit amaro.

VERSV

Et fccit nos rcgtmm. Id cft, calcs, in cjuibtis ipfc rcgnec , & in nobis fiac fuum Dcneplacicum, vc rcn- damus ad Dci rcgnum. Et Jltccr- dotes^\d cft, fanclos ficrificanccs, vcq„„„,^^ qui primo Diabolo (acrificauimus, Chr>Ji»s ^ ipfi nunc facrificcmus : VeV fccit^r nos regmtni^ cy Jaccrdotes ; id elt, rcgalc facerdfitium , primar Pccri fccundo. l^os epii gcnus elcHum^^' rcgalc facerdotitm: Deo , non idolo, ' • ■onmundo, non carni, fcd Dco, qui crtcoIendus,&cimendus.Exo-Exoda. di iccundo: Non habebisdeos alienos Scc. Et patri Juo , qui cfl hono- randus, Malachix primo: Si egomlich.i.

•4

, qut iUlcxit nos,(^ %-is. H^c de ^ pafTionc doinim iiocantur tria. ■t :;mcntis zclus incllimabihs.

..v/> wr, primx I(\innisreprimo, 1 r hoc <:j>p.:rct chara.ts cius^ non quia ddcxcrimus cum^Jcd-.pna ipje prior Kcdcmptionis trudus niprcciabilis, Lauitnos a pcccatisno-

/7.f,prima:Ioannisfccundo,5tr«^»/> ^pater Jum , \>bi ejl honor rneus';

B

lO

R. P. Alexandri de Hales

Maymo tamcn dicit : Deocr pd- A id cft, cum Sandis omnibus, qui tri Juo, Neque du^ natunr, ne- dicuntur nubcs volantcs percon-/tr^i'J«^

tcmplationem, plucntes pcr pr.r

auc dua: pcribni oftenduntur, (ed vna natura. Copulatio au- tem intercipitur rationc diucrfa- rum radonum. Velj Ciiriftus fecit nos rcgnum &: facerdotes , id cfl:, fibi ipu, quieftvcrus Deus&ho- moi&:Patri,quia proccdit per ge- nerationcm diuina: potentiie, y«o, quia cft patcr fuus pcr crcationem

dicationcm, protcgentcs pcr intcr ceffionem,corulcantcs perbonam op^rationem. Ifaii fcxto, qni fum Ai, ^ui Vf nubes VoUnt ? Cum iftis nubibus veniet ad iudicium. Ifai^ tertio : Keniet ad iudicium , ciim fc nioribus jmpuli.

Vcl dicitur vcnirc ad iudicium '

c.

humanx naturi : & quiatalis crea- g cum nubibus,quia vcnict cum ca tus eft, & quia talia & tantaxontu- nc humana, in qua tonabitdifccp

Cbrijli

«dnenius Cr ^Mtmt-

dt VfHtU-

rustfi.

fejiliohiri 'Verloi um Vcnicc in «ublbDt.

lit nobis, ideo ipji gloria ^ impe rium. Gloria, id cft, laus quoad bo- nosj & impcrium,ideft, poteftas quoad malos : In fecuU fecHlorum 4Wf»,ideft,fine finc.Quafidiceret, Toti Trinitati & Pacri , & Filio & SpiricuiSanclo,y/f^/oru, quoad elc- €ioSy impcrium , cjuoad repro- bos-,m JkcuU faculorum, ideft itcr- iialitcr, -^wrn,ideft,rc<5litudina- Iiter,quafi dicerct, ita crit vt dixi.

VERSVS 7.

Sequicur. Ecce Venit in nubibusj 0- Videbit eum omnis ocuIks , qui eum pupu^erum. Hic ipfc Chriftus ' comu>cndatur a iuftitia & squi- tacc in fecundo aduentu : vbi erit bonis honor, malis autem confu- fio & ignominia. Pnmo crgo tan- gitur aduentusj lecundo vcniendi modus , ibi , cum nubibus} tcrtio ve- nicntis afpc£his, ibi, e?" Vtdebit eum -q omnis cato : quarto manifeftationis cffcchis,*^/ ^ pUngcnt p fupcr eum omncs tnbus tcrr>t Scc. etiam Amen. Dc hoc crgo aduentu (ccundo loquiturhic ; vt qui noluntamorc peccata dimittcrc, faltem timore dimittant. tc vtitur aduerbio dc- monftrandi, & vcrbo prxfcntis tcmporis, diccns yEcce Venit , id cft

tando , & icntcntiando , fccundi Rcgum i. Dominum formidabuM otr. nes aduerfarij eius, ^ fuper ijfos 1 . carlis tonalit ; Corufcando , occulta cordium manifeftando, prinia: ad Corinthios quarto : Nolite iudicar ^iioadufjuevemat Dominus &:c. Plucc, +. artcrna fupplicia infligcndo, Plal- mifta, Vluet fuper peccatorcs Upteos ignis. Proccget,bonos, & clcdos . praimiando , t*falm. Protcges eos m p. C abfcondito faciei tu^. Nota Gloflam: [Qui primo apparuic pcnuriofus pappcrtatc, tunc erit ditifl^imLis; Oblcquiofus humihcate, tunc cnc alriflimus ; Dolorofus anxiccatf, tunc crit l;rtiflimus; vitupcratus in crucc, tunc crit laiidc dignif- fimus ; cuius maicftas incorrupti- bilisjpotcftasinfupcrabilisjclaruas inofliifcabilis,' fuauiras inexplica- bilis:]

y cnicter^o cum nubibus. id elt, ad . locumvbi afcendunt nubcs,vcab omnibus vidcatur. Etidco fequi- cur , 0^ videbit eum omnis oculus. Vi- debitbonusadgloriam, malus ad pcrnam arternam. Sapicntia: fcp- timo , y ulentes turbdbumur timorc horribi!i.lbi iuftividebijt diumitate q«^, &humanitatcm, mali cantum hu- 1/;- maniuccm. Tunc Videbit omnis caro r? ^7'

I t'tt4 tM-

citovemec ad mdicium,c«OTn«^;W, falutare Dci. Tunc paruuli moricn-

n :iim

ttts

Comment in Apocal. B. loannis. ii

tcs antcbapcifmumvidcbuntChri- A mordcbunt linguas fuas,2achari.T ^ ftum, fcd non cognofccnt eum: duodccirao. Dolcbum fMper etm Vr

.ich.

Vnde Gregorius [Anguila: crunt impiis \ix in dieiudicij: Nam de- lupcr crit iudcx iracus, lubtus hor- rcndum chaos ,& patens infernus, a dcxtris peccata accufantia, a fi- niftrisinfinitadxmonia ad fuppli- cium rrahcntia: Intus confcicntia vrcns, dcforis mundus ardcnsj Et raifer pcccator fic deprehcnfus

doleri Jolet inmortc p-imogenitivel "vni- geniti. Scd qui funt hi dolcntes & plangentcs? Omnestrihus terrd^ & tcrrcna amantes, & cocleftia odien- rcSjIeremia:. VdtVa hal>itanti- Hicr.;,.. hs fiper terram. Chrifoftomus fu- ^jj^ ' per Matthxum. [Plangcnt'fcludii lupcr cum viuentcm & viuifican- tem,quem quafi hominem mor-

quofugict? Iiire,impoffibile,ap- B tuumarftimabant, &:fevinccntcm, parere intolfflfbilc:Si qurerasquis fc vulneratum fcclus fuum vindi- te accufabit ? Dico quod totus

hrifiam

mu ndus,quia offcnfo crcatore om- nis offcnditur crcatura] Sic crit de miferis,quid ergo de bonis ? Laticia jcmpiternajiipcr capitd eorkm, gaiidium cr exultatio. Ifaix tcrtio.

V eniet crgo cum nuhtbus cir* vi- debit eum omnis oculus, ^ ^ui eum pu- pugerunt^vt ludas vendendo, ludxi emcndo, Pilatus impcrando, mi-

»1 njtn

carc non poffc. Plangent fe & gcn- files qui variis Philofophorum dif- S^'

• 1 * rt 1 fUngcn:

putationibus deccpti ftultitiam /"r A^rr putaucrunt Deum colerc cruci- CW"-»' fixum. Plangcnt ctiampeccatorcs Chriftiani.qui dilexeruntmagis te- nebras quam luccm : hxrctici qui purum hominem crucifixum cfTc dixcrunt.] Plangcnt crgo fc omnes tribus tem. ficc. Amen. Confir-

htcscxcqucndo, pcccatores man- c matio eft pracccdcntium, quafidi- datatrafgredicndo. Zacharixduo- ccrct, vercitaerit,vtautcmmchus

dccimo. y^Jjficient admc in quem con- fxcrunty hoc fpccialitcr ad eorum ignominiam & confufioncm , & Haymo, [tam ludxi qui eum hora tcrtia Vcrbo crucifixerunt , tam militcs qui facflo , vidcbunt eura, non vt condcmnent, & irridcanr, fcd vc paucant &c gcmant ]

crcdatur quod didum eft , intro- ducit Chriftum dcfcdiccntcm.

VERSVS. 8.

Egofum Alpha <y Omega^ In Al- phabeto grxcorum prima littera Alpha, vltima o : vndc cxponic fe diccns, Principium cjT* fnis, quafi di-

laf im-

Et plangent fe fupereum omnes tri- ccrct. lllc vcniet iudicarc qui cft • tfrr^ \A Ar^\nUi^nf yfiA^,^^^. principium , quia pcr mc Tcs om-

ijeijt.7

hus terra , Id clfe, dolcbunt vidcntcs gloriam fandlorum , qui fundafi iunt fupcr cum. Et non tantum dolebunt dc tormento infcrni, fcd cciam dc amifTionc talis doni, ftipendij &: folatij,quodpro nihilo amiferunt , propter breuc nam- que gaudium intrauerunt iupli- cium Icmpiternum. Sapicntias (cp- timo. Nos infenfati Vitam illorum afimabamus infaniam, (y fncm illo- nm jme honore , vndc prs dolorc

nes cxtitcruntjid eft, acccpcrunt principium,aquo crcanturomnia, &: finis ad quem rcducuntur om- nia: Etidcoallicitadamorcm.Ei^o fum principium & finis quia fccun- dum merita corum omnibus rcd- dam prxmia.

Ego fum Alpha (^^Omcga^ poteft Q^r^ ^ efle thcma fermonis definda Tri-

pmatnat

nitatc. Vndc pcr ifta quatuor voca- ute txpU bula quatuor cxplicantur. Plura-

ij

11

R. P. Alexandri de Hales

litas perfonalis inconfufibilis , in A nosodauo , Liberatia peccato , Jcrui pronorainc difcreco , E^o. Simpli- amfaSH Dw,& fequiturjfinci^ au- citas naturalis inalterabilis ,

inver-

bo fubftantiuo, fum. Caufalitas primordialis inexprefllbilis fub no- mine principii. j^lpha idcft prin- cipiunv voluntas finalis impcrtran- (ibiliSjfub nomine finis vcl ccrmini Omega, quod cllidemquod finis.

Circa primum vbi nocatur plu- ralitas pcrfonalis inconfufibilis, cum dicitur Ego. fcicndum, quod b in hoc pro nominc , Ego , notatur foECunditas gcnerationis •, Pfalm. Ego hodic genui te. Natiuitas Ema- nationis. Ecclcfiaftici tcrtio. Ego ex ore altifsimi j/rodiui. Proccflibilitas infpirationis^ capitulo codcm. Ego ftiift flumen Dorix. Circa fccun- dum, vbi tangitur fimplicitas na- curalis inalcerabiiis , cum dicitur, fum. Sciendum quod /«/«dcfignat ^ cflcntiam impermutabilem , loan- loin. 8. nis odlauo, j^ntequam^ braham fe- ret ego fum; prefcntiam impertur- ,iitO(

Pfil. 1.

Ecclcf. 5

Dcuu 33

cem vitam .Ttcrnani ^ Iktus intC'l- lcdluum. Pfalm. Omnis confumma- r"- tionis vidi finemjatum mandatum ruum nimis y quics appctituum ■, Pfalm. ^'^^* Adimfltbis mc Utitiacum VuUu tuo(^ delcHationesindcxtera tua "^ffqueinfine.

Ego fum Albha Omegu.jn-incipiii Csr finis , dicit dominus Dcus omnipotens, efij qui erat^ cJT ^ "^enturus r'?. Ommpotensi Ec^Piurhoritatis magnificentia.

Qtaefi, Ecccimmucabilicatisper- mancntia.

Q«/ erity Eccc itcrnitatis fubfi- ilentia.

Oww^orfwfEccevirtuofiratispr.r- fidcncia. Sicut cnim m primo ad- ucntu apparuit impoccns , fic in fecundo apparcbic poccns.Exquo crgoraUs cll, &: tantus cft, &: iplc dicit,quod iudicarcvcnicc,noncll dubium quin ita ficr.

VERSVS. 9.

Ego loannes frater Vcfiir ^ parti- ceps in trtbuUtione ^ ci7* pacicniia in^ Chrifio Icfu : fni tn infula qus appcl- laturPathmos proptcr vetbum Dei, ^ teflimoruum Icfu Chri^i. Tcvminaco proccmio, & praEniiffa falucatione,

babilera,in ifl:o capitulo, qui erat^^^ ^ui cfi,(y qui Venturus eji^ prsdicac natura incomunicabilem, Deute- ronomii trigcfimo x.Qtx\oytdetequod ego fum folus & non ejl altus. Circa tcrtium,vbi tangitur ctufalicas pri- mordialis inexpreflibilis , diccns,

Alpha , quod idem eft quod princi- h?c incipic craiflacus vcl narracio. pium, fcicndum quod ab ipfo cft d Vndenotandumquodin hbroifto c°^'^%'

Gencf.

loin. 8.

produ<5Hp nacurarumj Gcnefis pri mo. In principio creauit Deus calum C2r terram , diffufio graciarum i Apocalipfis. Hic dicit Amen tejhs fideUs qui eft principium. Diffu- fio doctrinarum , loannis oAa- uo ad fum qui loquorVobis. Circa Qn^iiin quarcum vbi cansitur voluncasfi- iji fiu. ^^^'^ impcrcranfibilis , cum dici- tur Omega^ quod idcm cft quod finis. Scicndum cftquod iftc finis Romac.8 cft ccnni^us fuccefluum,adRoraa-

concincncurfepccra vifioncs quas {^'/""^ foanni Angclus rcuclauic* Pnnu p^^,^ cftde corrcdionc carura Ecclcfia- rum , qujE incipic hic. Ego loannes fiutervcfier. Secundacftde reucla- Secund»: tione myftcriorum & dc apcrtionc figillorura in quarco capicc. ibj, Pofi hic vidi ojhum apertum in calo^ Tertia cft dc numcro Angdorura Tcftia." cuba canenciura in ocflrauo capitu- loibi, vidi Angelos fiantes ^ 0^ ddt<t funt eis feptem tuhx; Quarca cft dc q,

narca.

Comment in Apocal.B^I'oannis

pugnamulicris & draconis, & dcAmco nota feci vohis, Ec inlioc innui-

Familiaagniibirduodccimocapicu tur quod non fuic dcccptus cuni ^

- \o-.l^idiapcrtHmcjlcdHm:Qmni^^[\ fuit a Deo dilcdus^cuftos macris'^'"' '

cic repcem angclis cfTundcncibus clc(5tus, ruperpcausinftrudus.

lcpccm phialas ira: Dei, quintoca- Vcl Ego hdmcs. Hic poft faluta-

pitulo ibi. Vidi AltcrHm angclum. tioncmadditnarrationcm : Pnmo

"'^- Scxtaertdcdamnatione,&:de pcc- ponuntur circumlUntio:, fccundo

nis reproborum , odauo capitulo ipfar rcuelationcs , m fecundo ca-

Jbi, & Po/? hxc Vidi aUcrum angclum pitulo in pnncipio. Et Jn^clo

;.p.iou. dcfccndcntcm dc aclo. Sepcima eit de cj,hrfi ccclefc fcribc. Item primo

glonficationc bonorum, vigefimo ponit quxdam difpofitiua. Sc-

primocapituIoibi,F'/<^cfl-/W 4^fr- Bcundo quxdam affeariua ; vc An-

ww,&dcflnitinvmuerro,vigcfimo geli cxcitacio difponic ipfum ad

fecundo capiculo. Utas vifioncs difpofitionc remota

Prima viho cll corrcdliua, Se- meritorum gratiar, cum dicic,£^o

cunda confoIatoria,Tertia commi- loanncs fratcr vcfcr quafi dicar, vcile

natoria , Quarca exhorcacoria. hxc cll quod vobis dico, & fcribo' quia

quacuor refpiciunc vniuerfaleni cgo loannes in quo ell graria, &:

ftacum ecclefis: quinta infmuac frater vertcr,quiahabcns graciam

Itacum ecclcHa: ccmporc Anci- Dei , id cfl: , fum fraccr. Fratcr

chrifti, fcxta ftacum cemporc ludi- crgonofter, non nacurafed ^rraria,

cii, fcpcimaftacum poft ludiciumi non carne fcd fide , & licec cffec

Ego loanncs. Hic Incipic primac priclacus , camerv fe fracrem humi- '"'"'^'

vifio,in quaagicde fimilicudmcfi- licaciscauffa dicit, Ecclefiaftici tri- tr.t

In hominis,6: dc Angelo qui ei ap- gefimo tertio. Re^lorcm tepofHcrHnt,^^^^- j)

paruit&fccrecaccEleftiareuclauic, noliextolli.

& fcribere prxcipic. In fecunda dc Ego igirur/u/rr v^y?rr er parti^

ieptcEcclefijs, &Epifcopis,& in- ccpsin tribnlattone , Id cft paticncer

crcpatione &: laude eorum, & pra:- fuftinens tribulationes, vc vos • &

mijs qu^promiccuncur. Vndepri- Idco quia fliivc vos tribulacus dc^

maparsduracyrqueadprincipium becisquxdico audirclibcncius, & muhne

iecundi capicuhi &Sccunda v/que accipere gracantius, Orrcgno, quia '^'"^'^

ad prmcipium quarci. & primo pcr cribulacionem pcruenitur ad^r"""

commendat fcquentia a perfona, regnum. Sccundx ad Corinchios '^ Corm., loco,caufa,& a temponbus. A per- ^ priij|o : Si fucrimus focii pasfionum cn^

lona, cum dicic. Ego loannes-, A lo- mus CT confolationum. Et patientia in

co cum dicitjHiinlnfula. Acaufa Icfn: quafi dicerec, Non omnis

u ^ cum dicic, /ro/^ffr verbum Dci ■ A tribulatio ducic ad regnum , (cd

tcmpore cum fcquicur, 1« Dowwfrf qua: cft pcr patientiam. Vel eft

fnrur dic. Quafi diccrcr, bcne & gratan- pro Chrifto, quia fecundum Maxi-

tcr debetis recipcrc quod fcribo-. mum, Martyrem non facit pana

Qma cgo loannes fpiritu hoc vidi fcd caufa^ quia fic Martyres cffen^

qui fum Dco dilcdlus ; Reuclacio Lacrones. Chriftus enim paffus cft

autcm amicis fieri folec non ini- pronobis&c. Pcrfona ergo 10^^-/"«"/^-'

micis. lam non dtcam \os fcruos fed nis fuic Calis, cam fmda , tajn bc- "T" ■

/. amicos, quia qHXCHmque audmi a p^.tre nigna, & idco fuit nd iftas vifioncs

13 iij

J!.Fr4»

14 R. P.#lexandri de Hales

difpofira.&habilis. DifponitcriamA ris exccfTu, in contemplationc al

depropinquo ad iftas vifioncs & tiflima , in qua contemplacione,

rcuelanoncs , loci folitudo, & de- fucrunt fibi (ecreta cccleftia rcue- ^

(litutio humani folatij quodoftcn- laia ; nira vita contcmplatiua ha- „

dit cum dicif. bet mentem eleuare ad cccleftiai

r-7I;ir ^"/^''* ^*"^ vocatHrPutmos, pracuiderat cnim vt vidctur, Sc in

,'L«!/!. fcilicec a focietate hominum remo- corde habucrat dcfcriptioncm vi-

//«</r. . \ocus contcmplationi txc6tcmplatiu:E,quamponicGre- ^

magisaptus , Pathmos enim fcpa- gorius fupcrEzechicle diccns [ Eft

ratio,vcl palpandum interpretatur: contcmpjatiua vita charicatem qui-

Vnde interprctatio loci , dicit 'ip dcm Dei& proximitotamentc re- „ fum aptum ad contemplationem. Btincre, ab extcriori adione quicf-

Ofea: fepcimo. Ducam cum in joli. cere, toto dcfiderio foU conditon

tudinem & ihi loquar dd cor eius. Idco adhcrcre,vt nihil iam acrcrc Ubeat,

Beatus Francifcus quacrebac locum fed calcatis curis omnibus , ad vi -

foUcarium. Dicit loannes. Fuiin in- dendam facicm fui conditoris ani

fuU froftei verhm Dei , cir tefiimo- mus inardefcat : ] Ergo dics domi*.

nium lefuy propter vcrbum Dci fci- nica, m qua dcbct homo ab cx cc-

Ucec quod feruenccr prxdicabam, riori adione quiefccre, & orationi ^

« vr.n:if. &tefiimoniumlefu, quod euidcnter vacare & contemplationi loanni j.

nif roii"- cxprimcbam , & quod duplex na- maxime fuit apta : Ecce crgo ad

^;;"' tura in Chrifto, vt patet , lcd quo- contemplationem , & lccretorum modo fuitln ifta infula ftatim ad- C coclcftium vifioncm perlona dig-

diti quoniam fuimf}irit!4, id cft,in me- nifllma: Ecff ,inquit loanncs, qui in-

•tis cxceflb, id eft,in cotemplatione, terpretatur,in quo cft gratia, locus

vbi anima fopitis fenfibus corpo- aptus,^«M m ufula a lociccacc ho

rcis, poceft ad calcftia elcuari: fed minum rcmoca , fpiricus m Dcum

quo tempore fuit dicic tcndit, quia tn fftritu : tempus co!i

ueniens, quiain diedominico, in quo

V E RS V S. lo. ccflandumefta mundana occupa-

/«Dowi«iM iiif,quodeft tcmpus tione. aptum orationi & mcditacioni-, Eznatimftiiin ffiritH.Bcxiuxd^s.

S;r' Ad oftendendum ergo quod om- PaHx concemplacionis hort , fcd

nino crac dcdicus concemplationi, brcuis mora. Ec cum lic eflcm m vbianimaquodammodo lcpaB|tur ^ ipfodiemfpiricu clcuacus , &con- ifcnfibuscorporcis, dicit;Dif do- lem^lauom dcdiius, Jitdm pcjt n-: mimca^n qua non Ucct vacare oj5e- \Qcemmagnam tanquam tKLr. ribusexterioribus.VndeGregorius VERSVS. n.

Ori//r in regiftro [ In dominica die a la-

<u..uo bore^crrcno ceflkndum cft, & Dtcentis quodvidcs Jcnbc m u::o.

oratioriibus imendendum , vt fi Hicprimoponitur cxcitacio loan- fff^. quid neeUgcncer pcr fex diesagi- nisab angelo,lecundo mia-inisre-

tur pcrdicmrefurrcdionis Domi- prcfencatio : Et conuerfus vidtfeptem

aicx expiecur precibus ] cuKdclabra aurea. lcerum primo po-

loanncscrgo fuic in infula dic nitur modus excitandi, fecundo

dominica>>7 _/^irif«-,idcft, inmcn- obcdiencia cxcitaci. Ibi. Et conucr.

loJiwiis

fO

ntr,i I»

Ir

4

Comnient. in Apocal. B. loannis

K

(us jnm \>t Vidercm ftHequckiturmC' A flgnac comnjunem ftarum: Pcr im. MoJus excitandi fuic com- tf^hefHm ilarus primitiua: Ecclefix*

(!gnatur,nam confihum ,fiuc vo- '«"rptt' luntasmca, inccrprctacur. ii*nyrrM 'll^^^^^ inccrprcratur cautcrifatio, quam fcilicct San^fli &: Sanda: primiciis pro ^^hrifto fufccpcrunc, &:*mnr- tyres cffcdi funr. PcrgAnmm fig- P-fg^- nat iiicm,& fignificat illum in iliui- fioncAportolorum permundum. cabat&dcmonllrabat: quafidicc- g Thjaiira mccrprecacur illuminaca, "^''J'"''^ rcc , Audiui poft: mc voccm *mag- & fignat Ecclcfiam poft diuifionc

• Apollolorum , ipforum diuifione illuminaLim. Sdrdis inrcrprccacur sardii. prxmium pulchricudinis, Sc fignac iKacumHcclefia: Confen'orurti ccm* porc, quando conuidis hxrcticis cccpic pulchricudo Ecclefix appa- rerc, PhiUdelphi^ inccrprccatur fcr- „, , , , uans, vcl laluans, &lignacmodcr- phu. num ftatum,in quo fcruanccs pri- fcfta, fic&hxc rcuelatio. Velvox ^ ccptafaluantaniraasfuas, &acqui- loanni fa<f}a cft contra Diabolum runcprxmiaiccrnai Laodiciaintcr- Laodicii.

precacur confummata, vcl cribus amabiUs , & fignac vlcimu Iticum, in quomundus confummabicur, & clcdusamabicur,& prxmium cri- buecur. Macth.Ti decimo quinco: Qui autcm pcrpunaucrit vpjuc in Ji- ncm. Hoc cft quod dicitur. Qnod Vidcs fcrihe in lihro. mitte ^^''1'."

J J V (xfi/J;l>!!.

fej>tem EcclcJiiSft^ua Ji^ntinyfjia. Ephcji Qp«' ( Moralitcr hic nocancur qua-^^!^^^^^',^ nam ruha^ dicencem, vcldiccncis, j-j cuor conditiones, quas dcbcc Ua-n jr^t^ ^uodVidcsfcnheinbbro^ fi:iIiccc,quod bcrcprxdicacorverbi Dci : incclli- ^ '•

gcnciam pcrfpicaccm, tjuodi/idcs^ meraoriam tcnacem , fcrihc ■ frc- quenciam lc<5lionis , in Itbro j dili- gcntiain exccucionis , mittc pptem Ecclejiis. Audiui crgo poji mc voccm ' iftana, &cura(cmpcrfic cam aiidi- rem.

moncndo primo. Vndc dicit,cir ait- dm poj} mcvccem mitgnam AudiuiSci-

rilir.s^ Jicct aurc cxceriori , Plalm. y^n- didm cptid lofMtur in mcDomiausDeus, y^/^4/w/inquam/»(j/?«3f,quia futurus ' crac reuclarc, Vocem magnam , id cft dcnunciacioncm arduam. Dicit vo-

iii ji. w*<^/ww,quiamagnum fignifi-

^ nam,& intcllcxi monicioncm mihi fac^Vam dc magnis {acramcncis , vcl de fecrccis fucuris ; Proucrbiorum ' feptimo : jludite me^quomam dc rebus magnis loftutura Jkm. Audiui crgo vocem magnam,Mnj«<tm tuhaj qux vocac ad prxliu , ad conuiuium , ad fcrta,&ad caftra mouenda. Vn3e ficuc tuba cxcitac ad prxlia, &ad

& Ancichriftum. Vcl pcr voccm magnam nocacur vox vcrx prxdi- cacionis, qux vocat ad conuiuium fruicionis, ad feftum dcuocionis, admouendacaftra,id eft,ad opcra- doncmbonam, propccr forricudi- ncm &vigorem, Ifaix quinquagc- {lino odlauo : ^uajituha exalra vocem tuam.

Audiui crgo pojl me vocem tnag-

dicitur cibi in libro mcmorix rc- conde. Vndc Glofla, (cribc, id eft, in mente reconde :& non folum fcribc,vcrum &:mitte feptemEcclcJiis, fcilicecAfix, quibus ipfcprxdica- bac. Etiflas Ecclefias Afix ftacim cnii mcrac. Miccc,inquic,Ephcfum, Smy rnam, & Pcrgamum, & Thya- ciram, & Sardin, & Philadclphiain, &c Laodiciam, pcr quas vniucrfx Ec^lcfix figiiancur.Pcr has fepccm

VEKSVS. .1.

Conuerjus fum -, lciliccc recro ab ignorancia ad incelligenciam, &

i

«

i6 R. P. Alexandii de Hales

fcicntiam: Conuerfrs i^izur fum \t Viiercniy Id crt intclligerem ,vo£-fW qu£ loquebatur mecum^ id eft,interius ! 'i!,'&/'r7 ime llrcpitu foni cxtcrioris. Co»«fr- . //? funtfVtvidcre \*ocem, id eft, Dcum, qui loquebatur mccum : Voccm,in- quantuiji exprcfliuam (igno ,f ro- ccfliuam fono , imprcfliUcim fa- ofl:cnfiuam digito ; at Chriftus fuit loanncm alloquutus , aut per fignacrcaturn:,autpcrAngeIos,aut pcr lite;-as fcriptur.x,aut per rcrmo- ncs fuos, aut per iniernam infpira- tionem, quando recubuit in ipfius pcdorc.

^ Cofiuerfus fum \t Viderem Vocemy "'"•'/" qux loquebaturmccHm: Hic tria no- L>. tantiirproconueriionc 13eati i au- li; qux (unt incitatio fruiluofa, vt in vocabuliloquutionc , K ocem qux loquehatur : Imitatio grafiofa in mi- rabili conucrdonc , conucrfus fUm; lllultratio radiofa, in dclcaabili vi- fione, Vf vidcrem, Circa primum, Sciendum qubd loquitur Dcus contagiofis,vt vispurgatiua,Canti- r . - corum fccundo. Dilems.meuf loqui- ^ lur mihi ^furge propcr.i ^ Veni j \'k- .ju>n!r. '' tuofisvtvoxdulcotatiua,Cantico- CiM, 5. rum quinto.: j4nmx mea hquefiflit eft, Vf dile^Ks loqmtus ejly flagitiofis, iCm. <:,. vtlcx primitiua, ifaioc fexagefimo tcrrio , Ego qui loquoriujiitiam^O' pro- fugnatorfum ad faluamlum. Circafc- cundumvbi tangitur imitatio gra. tiofa in miralDili conucrflonc , conuerfus fum. Scicndum quod ho- mo dcbct conucr ti ad D cum,cogi- ?"!r«.t: tans focditatcm fcelcFisi quat efl • dimittcndatotalitcr, Icrcmii tcr • do.' Couucrtimini jilii renUcmcs, dictt DoWwtw. Charitatc foedcris,jua:.c 11: aflequcndavclociter. Canticorum "^' {ci>nmOy Jdmecomerfio eius. Diucr- ucrfiratem muncris , qui eft pro- i-.c. curanda fidclitcr, Pfal. InConun^

A tendo Dominus captiuitatcm Sion &c. Cir ca tertiu m ,vbi tan git u r ifl u fl 1 tio radiofa in dclcdabil.i viflor Vf viderem. Scicndum quod libcntt . dcbcmusviderc interius, ahimum mundando a focditatc fcelcrisjcre^ 1 miq duodecimo:Lf>w oculosin direflii Cjr vi</f eir^^ extcriuSjraundum con- temncndo,proptcr charitatcm fcr- dcris, ifaiq fcxagcfimo, Leua Hie ' rufJem in circuitu oculos tuos, id crt,C7* R Vidc , mcum fupcrius calum con- • rcmplandoj proptcr dignitatcm ^ muncris ; Aduum fcptimo, Vtdco calos apertos y& Irfum flantcm a dex- tris.

Sequitur,£f conucrfus Vuli fcptem candclahra aurea: Hic poniiur ima- giji is repr.rlcntario. Et primo, ima- go Ecclcfia; militanris-, fccundo, imago Chrifti rcuclantis , ibi : /« mcdto feptem^ candeUhrorum OMreorum fimilem filiolmnims, Vt oftcndatur C dcquocfthic reuelario, quia dc Ecclcflai & a quo,quia de C hrifto. Dicit ergo, c2r conuerfus vidiy&cc. hi dixijquodconucrfus fum,vt mrcl- ligercm voccm Chrifti, vcl Angcli, quiloqucbatur mccum. Et ccnucr- j/<x,fupp!c ad annunciarionc iftai^i intclligcndam, quid cflct, Vidi fe- ftem c^ndclahra aurca^ id eft , (cptcm Ecclefias fcicntia imbutas >vcl fc- ptcm Eccleiias gratia prccioBs, doi^rina fonoras \ moribus pondc- ^ rofasjobcdiennA dudilcs^in tribu- larionc Ecclcfiam perficicntcs. Er- rro dicit aurcam-y quia habct cbc- u cnriam ilcuotin , dodrinam fo- >ram , probationcm mcram , fcic- tiam lucidam,gratiam prcnolam, patienciam fblidam: Vndc Ecclc fui fuit primb aurca , iccundo ar <;cntea , tcrtio tcrrea , led mod. - iutea,quia carnalitatc & cupiditatc plcna. rhrenorum tcrtio, Quomoa^

ohfcuratnn:

Comment. in Apocal. B. loannis. 17

' iu' oi^fcurdtum eJlAumm^ mutatus eji colar A nus , fccuncio parcium, ibi : Qaput ^„gti„, furaynn optimui, diij/crfi funt Upidcs finSludrij autem eius capilli erantcandidi, (^c. f"'^"'-' ' ' ^ -Lr— — \icm primo cangicur {imilitucio ,

cotius quantum ad pcrfonam : fc- cundo,quantum aH habitumcor-

4l$fmBrmm tn cdpitc fldteurum. Vcrc oblcura- ^^^^ aurumEcclcfiar hodie,quia non lucet fplcndorc (apicntir, ncc fcicntix. Mutatus efl color r»««/,quianonlucct dccorc pudi- ciriar , ncc mundicix. Di[j>erfi fum Thi«n.5. i^^-^^ fanSharif in capite platearum, quia tres machinx habcnt hodic kpides ccclefix difliparc ; peniet

poris>& diipofitioncra pcdoris,ibi: Oculreiustan^uamfiammai^ii. Dicic crgo

Et in medio pptem candeUhrorum auredrum , ftmilem Ftlio hominis. id cil', Angclum in pcrfbna ChrilH appa-

fitas in cxequendis iudiciis ; tcmc- B renccm, vndc dicit , fimilem Ftlto ho- ritas in prorercndisfencenciis j pu- mims^ quit non ipfc Cliriitus , fed

IC4

Angclus in pcrfona Chrilli appare- bac : vcAbralia? , Gencfis dccimo- odlauo; ^pparuit autem ei Dominut in\>4lle Mambre^ iciliccc in fubiccla crcacura: vel Chriftum fimilem Fi- lio homim.s morcalis , cum tamcn non eflccamphus mortalis. Nam ^ Refurgens ex moriMis jam non moritur. Roir.6. Roman. fcxco. Vnde & ipfc 1 oan- ncs Chriftum vidic in mcdio Ec-^^ ^^'7; <5hiin cft quafi lutum. ficnccred C clcfiar , omnibus fe ofFcrcntcm, m<Att Ec- per candclabrum aurcum,EccIc- omnibus prxfto apparcntcm. ''''•^*-

Ifaix duodccimo: Exultacr Uuda habitatio 'Sion, ^uia magn$u in medio lui fanfbts Ifrairt

Nota,Chrirt:us fc pr.Tft6 cxhibcr, per hoc quod in mcdio Ic frcquen- rer collocat: ipfe cnim ab iccino cftmcdiapcrfonainTrinitatc: in mcdio temporccft incarnatus:Sa- fpIcnJorcfapicnti^jnitorcmundi- q picntiidecimo 0(flauo: Dum me- ^^^^.^ ti^,fulgorc Icicntiq, &bonqfam?. dium/ikntium tenercnt omnia, ^^frc. In

mcdia nod^e nacus. MatrhrAfp- "^"'''M dira noffe cUmor faflth f/?, tTc. In mcdio mundo palTus , Pfalm. O- peratus efi falutem in mcdio tcrrte. In ' mcdio latronum fufpenfus. Mat- ch.TUs: Pofucrunt vnum a dextris^ XTc. in mcdio Difcipulorum poft rcfur- rc6lioncm inuentus, loannis vigc- (lino: Stetit lepisin meddoDifcipulo- loan.xo, rumfuorum , (y^dixit eis , pax Vohiy. In medio candcUbroram aureorum.

C

rillanimicas in corricendis viciis. Ifta: cres machinx dilpcrgunc ho- die lapidcs San(5luarij, ideiV, Ecclc- Dr dlitjui- fixjn capite omnium pUtearum. Nam 'Tii '*^cPr?laci,necCapclIani, nccaIii tmuiiiu : Clcrici curanc hodic dc fcicntia wLfid f Catholica, nec deEccIcfia,fcdfa- "'"^^^fj^ funt laici, vacantcs otio in capi - cibus omnium platcarum. Et ideo ohfcuratum aurum Sanduarij, & Ei-

% 0

fla dcfigruitur. Vndc nota in can- dclabro firmitatcm pcdis •, redlitu- dincm haftilis ; cmincntiam lumi- nis. In quoEcclcfia San^fborum dc- flgnatur , fpcs figuratur, charitas dcclaratur. Conuerfus crgo vidifcp- tem candeUhra <<«rM,id cft.fcptcm Ecclefias nittnccs , & fulgentcs

VERSVS

Scquitur, In medio feptem candeU- brorum aureorum fmilem Filio homi- nis. Hic ponicur rcuclaniis vifio, fccundo clfe(5lus,ibi.£f f«w \idiffem eum^ cecidi ad pedes elus. Vridc primo locus taneitur , fecundo ipfe rc- uclans Tcilicct Chriftus dcfcri- bicur, ibi yjtmilem Filio hominis. Ec h?c primo ponitur {?milicudo ro

•

i8 R. P. Alexandri de Hales

.ui <:jrmn (ium,aclcoramumtermfluenclum, naaurea, fcilicet camcatc &: cha-

' ad Uberaliter conlolandum. Vndc ritatc.

iiimcdiooffcrtfcpcccatori,adcon- VERSVS i

j folandum. loannis x. In mcdio Vf- *

y?„^^ jictitqMem vw nefcitis. Viatori, Scquitur , Ca^ OHtem eius ^

loan. ic. ad confortandum. loannis vigcfi- capilli candtdi ficitt Unaalba^ ^ tan-

mo : ^tetit lejiisinmedio difcipulorum, mum nix. Hic dcfcribit eius mcra-

Crdiodt^fax \ohis. Comprcncnfori, bra, &primo quidcm mcmbra fu-

Gc Ki. i dcledandum. Genelis fecundo, B pcriora ; fecundo inferiora^ ibi : Et

Ligntim Vit^ in medio paradiji. pedes eiusjtmiles aurickalco.Diciter^Oy

In medio igitur ijlorum cande- ^v^^^f &:c. ««^ &c. Continua fic : Ita

Lbrorum \idi jtmilem filio hominisy dixi, quod vidi Chriftum in medio

Vcl Chrijikmr\,vefittumi)odere : Id cft, fcptcm candelabrorum aureoruni,

velle laccrdotali,fcihcet carnc, in zona aurea ad mammillas prccin-

Cur czr/. ^juafe obtulit pro nobis in crucc, O:\im. Et non folum hoc, fcd qubd

ji^j v-i},. & offcrt fe Patri, & in folio glorii. Caput eius, id efl: | mcns Chrifti ,ScQj-

^"jj^'^ '^''' 1. loannis fecundo, -^</«ord/«w ha- fif/';//i,idcft,Sanci:i cxcenuati,mun-^'.^^^^'

■' ' hemusapudPatremyDominumnofirum dificati^adhzrentcs Chrifto capiti.?!^',i/"!"

lefttm Chrifium. Vcl vcftitu podere, 1 ftud, inquam, caput, & ifti capilU

id cft, vcftc pedali & longa. Quia C fuperius adhxrentcs, infcrius pro-

cnimcrat Dcus &homo, hic de cedcntes,gracilcsin afpcdlu, icn-

muliebri lino erat contcxa , fcili- (Ibilcs in conta(flu , crant fuplc,

cet paupertatc , humilicate, chari- candiditanquamnix,&:lana,ideft,

tatc,tranquillitate,vtilitate; mhac albifadi &: mundi : lana enim &

veftc podcris fuic dcfcriptus totus' nix conueniunt in colorc, & dif-

orbis ccrrarura. Htde Chrifto, Hc- conucniunc in cftedu & virtute.

Eccl. 14. clefiartici vicefmio quarto, In me Namlanacalefacit, nix fricefacit.^. .„

omnisgmiaviiecr vcrttatis. Ktdi er- Comparatur crgo Clinllus Ianae,/^„^;^„ .

go ipfum Chriftum V(r/?/>»«{< ^oi/( - niui, ad oftendcndum quod in"' -

idcftjCarne. ^hrifto funtignis chSritatis, & fri-^ '^'^,,^.

Et non folum hoc , vcrum &j-)guscupidiratis. Comparaturctiam/--

practnftum ad mammillas :^ona aureay Sandi his duobus : quia cprum co-

ideftjcharitate&caftitacc. Perzo- gitationcsfueruntfcruidir, contra

nam cnim interpretatur caftitas, geluauaritiac; &frigida:c6traxftu

quia fcilicct folct zona rertringcre lu.xuriiE. Vcl quia fbcrunc calidi

carnc: led pcr aurum interprctatur ad amorcm calcftium , frigidi ad

charitas: quiacxcellit ofnnem vir- amorcra terrenorum. Ergocapuc

tutcm, ficutaurum exccllit omnc Chrifti,id cft,diuinitas, & capilli,

metallum.MammillxigiturLhrirti id cft, «jan^^i» crant candidi tan-

prtru:- ^^^^ duar,diuinitas&hUmanicas.De quam lana alba, & tanquam nix, &

mjutiiiUt ■^xtjt ta-

iri

manimilla humanitatis & diuini- nonfolumhoc,Verum tatis iugicur lac pietatis. Velmam- Et oculi eius tanquam fiumma ignis. milLr Chrirti , funt prxdicatorcs RcfpcifVus Chrirti cft ficuc ignis.

•

Comment in Apocal. B.loannis 19

illuminans ad cognitioncm > in- A licct Chriftus, qui crt caput no- '^'

^J',y;*,;^flammasaddiIc6bionem. Vnde hic j«im p ignis ardct pcr feruorcm charitaris, lucct per fplcndorcm veritatis,con ucrtit per ardorem pietatis: hic cdamignishabctaggrcgarc, & fe- grc^are. Vndc aggrcgabic malos, , & ieparabit eos a iuftis : vndc ar- dentibus ocuHs rclpicicc pccca- torcs ad punicndiim,& luccntibus,

Q,,„^„ bonos,addcled1andum. VclocuU

Hn^i.in- funcdonaSpiritusSan<5bi,vnde di- rigunt homines ad gognitioncm, &mflammant advcrum amorcm. Vel oculi (unc fpirituales viri , qui animos vcrbo & cxcmplo illumi-

Miuh. y. nanc &: inflammanr.Matth^i quin- to .• c^is Ihx mHndi.

QutnMt , Oan^ crgo Chrilti ranquam fiam- ma ignisy eir pcdcs cius fimiles duricalco. Pcdcs Chrilli funt vltimi fandli^qui erunt in Ecclefia temporc Anti- chrifti. Namficutauricalcum mc- horatur cunfionibus,&concinatio- nibus dcpuratur,&mcIiorcm rcci- pit colorcm ; Sic & illi qui cunc ccmporis crunt , maximam fulH- ncbunt tribularioncm, & cx hoc accipienc nyliorationcm. Vndc lan Ai primiriui tcmporis , vc A- poiloli comparantur auro fapicn- tia: i Vc cft ibi. Tancpiam aurum tn fornace &c. Illi vero auricalco, nou vcro auro, qCiia licct fint a:qualis, vcl minoris , vcl maioris mcriti quam primi, nontamcn luccbunt •miracuhs, vtilli. Vndcaddic, ficut in camino ardcnti ^ & grauilhmis cri- bulationibus crunc afEicli. Mac-

attli.14 tha*i vigcfimo quarto, Erit tribula- tio magna ijualis nonfuit abimtio mundi vff^modo/iecfiet. Horum tribulatio- ncs pcrignemdcfignantur,quiin- tcr alia corpora, magis cft adiuus &afflicliuus.

Sciendum quodiftud caput, fci-

ftrum , habct afflucntia: plcnitu- \,.lu\'ficx dincmadtcfa:cundandumiCanti- '^p"*' corumquintOj Caput meum p^cnum^^Ql^.^^^' efirorcj (y cincinni met plcni guttis no^ Cai.t. Hium. Prouidcntix ccrtitudmcm adce gubcinandum ; Ecclcfiaftici Ecclct.n. vndccimo. Sapientia hHmiliatt exal- tabit caput^^in medio magnatorum con- fiderareillum fiiciet. Subliftcntisfor- titudincmad tc portandum. Can- jj ticomm quinto. Caput eita aurum optimum. Prcfidenti^ ccrtitudincm adtecoronandum. Pfalm. Pofm^U^^'^'^^' incapiteeiuscoronam de lapide prctiofo, Cnr tUcli Tale ergo caput eft Chriftus, ca- "M'^"- piUi ciusfuntelcd^iDci, tcmporis primitiui , qui capilli fucrunc fu- pcriusad hircntcs pcr fupcrnorum contcmplacioncm. Tcrcii Rcgum ^t^.i, primo. Non cadet de capillis filit tui fiperterram. Inferius proccdcnces ^ per cerrenorumabdicacioncm, Se- cundo Rcgum dccimo quarco. i.Rcg.j^ Todebatfemelinannocapillos fuos,quia grauabat eum c^faries; dicicurdc Ab- lalonc. G racilcs in afpcd:u pcr pu- dorcm fandimonis. Cancicorum. Cjnt.4. Capilltjui ficutgrex caprarum. Scn- fibilcscx taclu pcr fubucntioncm mifcricordix, Secundi Rcgumdc- cimoquarto. Vonderabat captllos ca^ 1. Reg.j^ pitisfuisdecem ficlis. D Oculi Chrifticlariftimi fiint ^u.- yirtut & blimiterperfpicicndo:Ecclcf?aftici vigcfimo quarto. Oculidomini '^uI-q^^JI'^ to lucidiores folcj circumfhicientcs omncs Eccl.i^. Vias hominum. Ccrtilhmi fvibcihccr difcuciendo. Plalm. Oculi domini fnpcrmetuentcs eum ; Dulciflimi mi- iericorditer rcfpicicndo. Pfalm. p^-^^ Oculi Domtnifuper iuflos. DnrifTmi feucre punicndo. In ^roj^oCizo.O culidominificut flam- Matgnis; &quis potcrit iftos ocu- los liiftincrc 'i c ^uis ftabit ad vi-

«

D.Ang.

20 R.P. Alexandride Hales

dendum tum ? Iffe tnim quali con- A bcns vim mundariuam culpae,rc- flans ignis. Proptcr quod dicic de frigcratiuam concupifccnrixi rc- ifHsocuIis Auguftinusdc verain- focillatiuam gratiac/loan. leprimo, i ,, , nocentia[ Ccrte in dic examinis fw» credittn me,ficut dicit fcrtptura^de cum Angelis , & Archancelis,cum Ventre cius fluent atju^yfiua. Scd dicic thronis dominationibus, cum multarHm^ proptcr mulritudincm principaribus & poteftatibus , ap- cfFedluum, vel fulcipicntium , vcl

Earcbit Chrirtus, oculis ardcnti- quia dator nnil^arum grariarum. us , cun(5tis clemcntis in obfe- Pial. K ox Domini fuperaquas^ id cil, ? is. quium tcrrore commotis : & tunc populos. Vox Domini in magnificetia^ cuba tcrribilis clangcc in auribus idcfl:,donansdona gratuita. Vox meis,{urgitem9rtui,vcnicc ad iu- ^crgo eius tanquam (iquarum multa- dicium:tunc tribuscontra rribum rum & nor^ folum hoc vidi,vc- pedora tundent j tunc adcric rtul- rum. tiflimus Plato, cumdifcipulisfuis. Quid proderunt Ariftioteli argu- mcntationcs fuac ? Tunc adcric fi- liusvnius mulicris qucftuariJE,iudi- cans omncs fines tcrraf , &nullus valebic cius ignitos oculos fiifti- ncre] Oculi crgo cius Jicut flamma ignis.

VERSVS-. 16.

•< quxt

■ tr

tlt .i.Xlft*

Etvidi e^nodhayeyat indextra fua flelUsfcbtem. Ift.Trtcll(^func fcpicm J?^'""'" Ecclcfiarum Enifcopi, vcl ^iucrfi 'v* Prqlati, quia dcbent ficut ftcll? lu- J;/ cerc, verbo fcilicet , & exempIo,r« & cflc firmiincoclo, fcilicct, in C Chriftoi &apparere parui humili- tate,cum fmtmagniauthoritatc & Et pedes eius ftmiles aurichalco, piecate. Comparantur autcm Pr^- p^^^^^^.

lari ftellis propter quatuor rcccpta iidh c«.

VE R S VS

^jiltHbTi. pcdcs Chrifti funt 5andli tem- m "VflMn-poreAntichrifti; ficut dixi , & hi 'chnjii" pcdcs crunt oncra grauiora fup- portantcs -, Dcum baiulantcs,vc- lociier difcurrentes, corpus &ani- mam ad ccclcftia fublcuantcs. Qukm jtulchri funt pedes euangcli:(an- ' tium pacem^ cuangeli:(antium bona, Sc hi pcdes erunt fmiles aurichalcoy

tUT.

inftcllis. Hft enim in ftcUapulchri- ''^^^Jl^^ cudo vifus, & fignac honcftaccm Pr^Iatorum in con^^rfando: Ba- * ruch tcrrio : StelU dederimt lumen in ^*™^^ '- cuflodtjs fuis. Ccllltudofitus, & fi- gnat dignitatcmPrqlatorum in im- pcrando : EcclcOaftici quadra£re- ♦^* fimo fcxto: Species cocltglonaflAUrson, quia fimilabuntur Apoftolis , qui Rcdlitudo motus , & fignat arqui- in principio Ecclcfiar fiicrunt fi- tatcm Pr^latorum in gubcrnan- ludic.j.

do. ludicum quinto, ^rf/Zrf manen-^ tes in ordine fuo, S>ic, Firmitudo fta- tus, & ficrnar firmitatcm Prclaco rumin pLrfeucrando:Gcncfis pri- ^ mo, ciT' flellas,eir fofuit e.ts m flrma- mento ccrh.

Hos Qhriftus habct in dcxtcra, quiaad dexteram funt collocandi s^iritMslu quiaintendunt fpiriPualibus, cmx ftr Jcxie-' per dcxtcmm dcfii^nantur. Vcl in

c«t aurum : m morte , ficuc au richalcum obfcurum & nigruni: ipficriamcruntficutin caminoar- acnti,quia multis tribulationibus expofiti.

,. ttnonfolumhoc, verum,£f vox

TrMitdti» '

(«rr^M fanqudm \ox aquarum multarum^ dfiimiU. Vox eiusjfupple, erit terribilis , tan- quam vox multarum aauarum , qjiia prardicario Chrifti ficut aqua ha-

Comment. in ApocalB. loannis. 21

DanieUio

ni-.vf ri^

i

Pui.02. •

Caac. 1.

Jeinii rjje

5. B : r.

dextcra Prqlati dicuntur cfle, qu^^i funcin nobiliori & digniori gradu quamalij. Indexccra cnimellfta tus dignior , gradus nobilior , & a(itus dulcior. Vel hdMat in dex- tera pptem flellus , id ci\ , vniuer- (itacem clecborum. Bcnecnimper fcpccm llellas vniuerficas cledto- rum dcfignacur : quia omjne tem- pus feptem dienim numero dcno- carur. Qiij|ftella:dicuncur,iuxca id, \-ulgchunt iu^i tanquam jidU in firma- mento cali. Danicl. decimo. Ec hi fedebunc in iudicio ad dexccram Chrifti. Tunc enirti Itatucc ouesad dexttram,&:oucs ad finiftiara.Hic dcxffra Dci eft proftracorum eie- 6^iua. Pial. Dextera domini fccitvirtu- tem. Ere(5lorum dirediua. Pfal. Te- nflfit me dexrera tua. Direttorum dc- du(5tiua : Pfalm Sufcepit me dex- tera tua. Deduclrorum larciHcaciuaj Canticorum. i. Laua eius fulf capite meOy dextera illtus amplexabitur me. Dcbenc cclam Priclati cradlantes

f)rimam ftellam pra:fulgidam jfci- iceccarncm Chriftipro nobis mi- fcris immolatam , effe ficyt ftellae fuigidi , per iapiencii claricatcm, concraignorantiam: fixiepercon- ftanti^hrmicatcm, contraincon- ftanriam j lucidi pcr mundicia: pn- ritattm , contra ncquitiam , lcd de aljis Bc;nardus. [ Curritur pafflmad facrosordincs , & rcue- rcnda ni) fteria ipfis ani^elicis fpi- riiibusjhomincs apprehenduntfi- nc reuereniia , fine confiderationc aliqua: neciliitimcnt occuparc fi- gna rcgis cccleftis , auc illius gc- ftarc coronam impcrii , in quibus auaritia regnac, ambicio impcrat, fupcrbiadominatur jfctlcr iniqui- tas, luxuriaprincipatur. t t lii non funt ftclla:, quia noniimenc ftcl- lam ducentcm ma^os ad pra?(e-

A pium immaculatum] Simus crcro ftellac fulsidc, vc mcrcamurm dcx- tera*Dei clic. Sic crgo in dcxccra fua habcbac Chriftus lcpccm ftcl- las, ficuc cgo loannes vidi : &non q,,/, »/4-

• folum hoc ,vcrum '^- "m

Ec vidi quod </r ore eius gjadius acmus ex \>tramc parte exihar. Gla- dius iftc cft lola fcnccntia iudicia- ria , quq cgrcdictur dc orc Domini in dic iudicij qtcrni. Vndc iiflf gLi-

B dius cricex vcraquc parcc aciJcus, quia rcmuncrabic bonos , & ma- I^, vel ex vtraquc paric acutus, ^*'' '"* quoad malos , quos damnabit m;,,ute0(u- corpore& anima. Vcl ex vtraquef^- parccacutus, quoad duplicempo nam, ignis fciliccc &: vcrmis. Dici- tur ergo fenccntia iudiciaria gla- dius, proptcr fcparationcnii acucus propcer tianlucrbcrationcm, bis acucus propccr dupliccm punicio- ncm. Ex vtraque parce acucus,

Q propcer rcproborum damnation^, &ele<5loru remuncracioncm. Ego vidiquod deorccius exhibac crfa dius cx vcraquc parcc acucus,(3c non fblum hoc, vcrum

Et facies eius ficur folinVirrHte fua Qv[j<'< < lucet , fciliccc nunc in caclo , vel in ^ ' , ccclclia cnumphance. Vndc hrcr,'. propric Chriftus dcfcribicur, vc il-

^ luminans Ecclcfiam triumphan- tem, vel vc illuminans Ecclefiain milicanccm: factes Chrifti diuinicas,

D vcl eius gloriHcaca humanicas, qux Soli comparaiur, proptcr t \ ccllcnciam claricatis j vcl cft jicHt Solf videlicct in virrute fua , vinus auccm Solis cft in racridic, cum nubes purificaca &: clarjficaca, tuhc maximum habcc elfeclum enim vric & lucec : facies crgo Do- mini in dic iudicii crit ficut Sol in mcridic : vcl in virtute fua , quia tunc pulchcrrima apparcbic iuftis,

C iij

cunc

0 Dammt tm

22

R. P. Alexandri de Hales

Eftcr. 1

Sc ccrribilis malis. Vndc {icutSolin Ac^ra : Amor amplcdJiuusadmirabi virtute , non poccll vidcri ab oculis lis , cx quo anima fanda amorc vni infirmis;{ic Diuinitas ab impio- cur, Eltcr dccimo quinto. t^alde D. Aml)-. rum oculis: Ait cnim Arabrofius cmm (tdmirahilis, Si.porexce{[mus,cx ^ inHexameron,[quodcriccuncDo- quo anima fand:a (apore fopitur

minus ficuc Sol, lublimior in cir- • Genciis.yididomtnumfacieddfaciem. Gcnti > culo, fplendidior in radio, iucun- CircalccundupoiTumusnocarc.

dior in fpeculo , (alubrior in Cx- . QupdirtcSolnonficquilibcc, fcd culo. ] Sic Sol in vircucc fua cll foliucensradiofoncalis diumitacis, oculus mundi , pulchricudo ccc-. quo videcur Deus in feiplb : Ex

li, iu<|||pdicas dici , dccor vniucrfi. ^ foncali diuinjcacccxurgiSpax cxu- Abifta facicDomini,fplcndore lu- beras omncm atfcdum, radio idea- ^ ^'^"

ttmi*.

minofifiima , . dulcore gracio^ finia,amorcdcfideraci{nma, IHWt in Sandis, id crt , tledis Dei, cali- cusamor,ca:licus odor,calicus fa- por,ca;licus dulcor ; amor vnic , odor crahic, fapor reficic, dulcor al- licic : Pfalm. Oeli dtjldLmerunt a fa- cie Dei Sinai. Sed heu ; quancus do- lor, &:lujcbus,quiaa prophanis cfu- cifixoribus , facics ha:c , foic velaca q montes.

concra claricacem, inflaca concra Circa cercium po(fumus vide-

lis cxemplaricacis,quo vidcnturres{|'it. ^*** in Dco , Ex idcaU cxemplaricace, exurgicpaxcxuptransomncmfcn- flim , radio rcgalis human^ris, quo vidctur Dcus in homin^on- cum: ex regaU humanitate cxurgic lux fcECundans omnem inccllc(5lu: dc his cribus, Ecclefiaftici quadra- Ecclef.41 gefimo tercio. Tripliciter Sol exurit

t*ntm n Dlc,

fpccioficatem , confpuca concra pr.Tcioficacem , abominaca concra dcfiderabilicacern, concra quos in die ludicii , apparcbic ccrribilis , & iraca, fedamicis apparcbitamabilis & placida.

Facteseius fcutfollticetinvirtute fua. I n vcrbis illis notantur tria in Deo, bonitasfandificans dulcedine frui- tionis , veritas bcacificans plcni * tudme cognicionis,*Encitasicerni- ^ ficans duracioneccmporis. Ex bea- ticudinc,igicur, oritur indiuifibilis dulcor: quod nocacur in facic-^ ex fandificatione incuibilis fiilgor, quodnocatur, in fde y Ex arcernifi- cacionc oricur inuincibilis vigor, quod nocatur , in Virtute. chr,jh ;»*. Circ^ pnmum polTumus aducrte- xiwrf vtr- re quod iniilafaciecft decor alle- dliuus defiderabilis , ex quo onima Cjpt ^ findadecorcallicicur , acicorum quinco.Ko.x tuadulcis (^facies tua de-

rc , quod ifta virtus conciliac c(fc pcrimmorcahcaccm :Pialm. Donu- neinynrtute tua Utabitur rex :conci- nuac eife grad^ per Imicabilita- tcm; Pial. Dcxrera domioi fecit vir- pfj. tutem. &c. Pcrpctuac elTc glorix p^r foclicitatem. Pfal. Cantalrimus pfaLemus \irtutes x Facies crgo Chrilli Uitct JicutSol in vtrtute fua.

VERSVS 17.

Scquitur. Etcitm vidtjfem eum, ce- cidi ad pcdcs eitis^tamejnam mortuus. Su- pra fuic ollenfa rcuelantis vifio, nic oftendicur cffcclus concinens &ipnim vifionem in vericace ; vbi Primo ponitur loannis cx vifione humiliatiOiSccundoab ipfo rcue- lanteconforutio.ibi: (^pofmtdex- teram fuamfuperme , dicens : Noli tt- mere. Tcruoponiturvifionis expo- fitio, )!Di:Sacramentum feptem jlel- larumy<iuas\ndifli in dextera mea &c.

Comment. in Apocal.B. loannis. 23

Dicicergo: ci7'f«« vidi/fem &:c. lu A dolore -, vcl alkcr,

dixi , quod vidi Cliriftum in me dio candclabrorum aureorum, ve- c«r i 4m ihtura podcre , pricindum zona tctuUi aurea; c|puc cius> & capilli candidi '7.7.' ficutlana , &: ficuc nix^cuius oculi flcutflamma ignis; cuius pedes fi- cut aurichalcum, cuius vox tcrribi- Iis,ficucvox aquarum mulrarum: cx orccius exibat gladius cx vtra- que parce acutus.' cuius facies lu

Et cum Midtffem eum , fcilicct C h : ftum , "Dominum & Magiflrunx mcum , in fuagloria & maiclhte, cectdiad pedes eius y r.mquam mortuus: mc vt raorcuum rcpurans, cx humi- htatc, excmplo fui nia2ifi:ri,qui ImmiliAuit femetipfum ,fj{hts ohedtens^"""'' yfqueadmortem. Propterquod dicit /.VilX!!' Hieronymus,[VoIui,&:rcuolui to- tamSaluacoris vitam,&; non inueni ^*'*'''''' '

Trimm 'tdi

II:.

ccbac ficuc fol in vircute fua. Et B in co , ab vtero Virqinis vlque ad cumVidtffemeumJxi^^Xc talcm,vel patibulum crucis , nifi fligmata

in tanta sloriii, &maicftace: cecidi ad pedes eius^ id cft , prx ftuporc in- dignum mc reputans cancx con- tcoiplacionisdiuinar, inclinaui me adconcemplacionem humanicatis: tanquam mortuus; quia incalivifio- ncccflac animaa corporis rcgimi- ne,&icacadiccorpus,cum anima Ezech. ». non rcgit illud. Ezcchi. fecundo ,

yidiy(^ cecidi in fuciem meam. ^Ynni^Z ScdcumBcacusSccphanus Chri- C dientiam, &: caftitatcm. Vndc qui iwCi!/»-ftumviclfric,quxricurcuriprcnon viuic Dco, moricur mundo,&: c "cecidic? Refpondeo, quia illi ap- paruicvultift Chrifti,vcvultus Aq- geli, non Dei; & ideo non ceci- dit. VndcGrcgoi ius fupcrEzechic- lem. [In quantam mifcriam ccci- dimus ,quigloriam, adquamna- tilumus jVidcre non poffumus.] Vel potcft fic cxponi; Etcum "^idif- fem^ fcilicct Dominum mcum le- • fum Chriftum pofitum in cruce ,

finmncn

<iir.

:it.

paupcrtaciSjVihcacis, & humilica- tis. ] Etnoneftrairum fi cccidi ad pedes cius , me rcf|)cdu cius in- dignum reputans cx hurailitaic- VcJ aliccr, &pulchrc.

EtcttmVidiffcm eum , fcilicct Do-q,^^ minum lclum Chriftum, mede'-""- nupciis vocanccm , cecidi ad pedes eius , tatu^uam worfww, mundo, fe- qucns ipfumpcrpaupcrcaccm,obc-

contrario. Quicrgovulc Deum vi- derc in ccclo , &cum co viuere, dc- bcc morimundo: nam vita mun-^„ di cft mors infcrni. Proptci: quod diccbac Beacus Sebaftianus. [ Ab"" initiomundihxc vicain fe fpcran- cem dccipit: ha:cvita admoucc^u- rorcm, vc rccipiac iracundum: & foiuic mcndaccm , vt fjllac. Hic imperat crimina,iubec facinora ,

•VilJ.

cumcogitamuspro nobis mifcris, D luadct iniufta. Scd quid plurai h;^c non pro pcccaiis fuis , fcd noftris , vitaeft claufio Paradifi ,apcruo In

lcuatum in crucc , prS^tcr quod

Bcrnardus.[ Ofidclisar' iju-

ccmcruccpcndcntcm,tu^ .u> ui- clinationem ad ofculum,brachio- rum extenfioncm ad ampkxum, latcris apcruoncm ad aftcduni.] Quia crgo loannes amantiflimus cius, cum calcm vidiflet, non cft minim.fi nrlpedcs eiustecidit,prx-

fcrni.

Lccidi ergo ad pedes eius tanquam monuus mundo,vcviuercmcum co in coclo.

Si patuUs oculis arli dulcedo patcrer^ I^on querulis populis l>$c Vita caduca pUccrtt.

<-onlpe(5la igitur gloni humani- nris Cnnfti, loaiincs cccidirad pc-

4

14

R. V. Alexandri de Hales

quiftjnt ftrfcHiHl (Itltjin et^tisfiit

fliiit /ibl ■Vtlrfnr.

H.ii,

Chijini fofmtdtx ttrs» /«.?

nrm.

des eius fiw^K^ mortuus; y4iftimct A igicurquirqucquidfeciflcc, fi glo- riam Diuinicacis vidifTet ; Si cnim i;loriam humanitacis non potuic lulHncrc , quomodo gloriam Di- uinicatis fuftincre valuincc? Cogi- ccteciam quifquCjquam infirmus fic humanus oculus , qui ad con cemplandam Diuinitatem fit fa- (ftus,gloriam humanicatis fuftinere non potuit. Confpcilaigitur loan- nes gloria Chrifti , cccidit , quia B mcns+iumana, quanto pcrfci^ius caclcftiabona cognofcit tanto am- pliusfibiipfi vilelcit. Hcftcr deci- nio quinto:Co/>rwr^4f«w eficormeum pr£ timore glorU tua.

Scquitur, Et pofuit dexteram fuarn fuper mf , dicens^ Nofi timere.H ic poni- rurab ipfo Dco rcuclante confor- tatio. Et jprimb ipfum loannem confottatnK^o , fccundb verbc,ibi: Nolitimere, Dicit ergo, Et fofuitjScc. Continuaita, Dixi qubdcum vidiP q fem Chrillum in fuagloria, & ma- ieftatc , cecidt dd pedes eius. Scd quidaliud?ipfec6fortauit mc.Nam & »pfcfempcradiutormeus, &au- xiliatormcus. Pofuitdexteram fuAm^ id eftjCxtendit virtutcm fuam, fupcr me.\^ cft,ad mc conforrandum,*^Jc- terimfuam :id me fublcuandum, ad mc adiuuandum ,ad mcas vircs ro- borandum,vndeglofa: Pofuitdexte- ramfuamfuper me: Ideft, auxilium ^ fuum , conforrans vires mcas , ad fuftincndum tribulationes, & an- guftias.Et confortauitipfum fadVo: tt non folii fadofed vcrbo , diccs: Noli r/Wrf^GlofTa. [Pati tribulatio- ncs pro mc, quia cgo fui paflus pro tc.qui non indigcbam: quia im- munis aculpa^ram , crgo tu qui in- Jigcs , pati pro me non cimcas. ] Et bcncdico,noKf/wrf. Etquare?quia Ego fttm f/rimus C nomfsimus. Id cft ,

initium & finis omnium , & idcc poflum,&volo cc adiuuarc.

Ego fum primus , & initium & ca- put omnium , a quo omnia per CTCAiioncnVy Et nouifsimus ,^d cft,fi- nis , ad qucm rcducuncur omnia '.pcr confummacioncm-

VERSVS. 18.

Erfumviuus.t^ fuimortuus. Ef fum viuus , (ciliccc xcernahtcr y cr f"^ mortuus y fcilicct tcmporalicer , & corporalicer.£f eccc yj<m v/wfm , pcr Rclurredioncm , qui, camcn fui cm//« mortuus pcr Paflioncm: /»y>f«^ /<- culorum , pcr perpctuam duratio- o-m/Wv. ncm. Et habeo claues mortis ^infemi , (2r habeo claues mortis , & diaboli , cuiusnomcncft mors. VndcChri- ftusdiciturhabcrcclaucs mortis,& diaboli ,quiahabetpoteftatemip- fum ligandi,nc per pcrfccutionem & tribulationem fuos fcriat ; & ctia foluendi: lum cum vulr^pennittit vt fxuiat & inuadat. Vnd^in eius ^^^. , poteftatc cft ipiiim foluerc & liga- rc. Exemplum in loh. 'EcceinmarM tua efi,\feruntamen animam eius ferua. tx^o habeo cUues mortis , id cft, dia- boli, quia habco potcftatcm ipfum ligandi & foluendl

Habeo etiam clauesinferni , id eft , ' i / '

, I t. mcmbrd

mcmbrorum diaboli , ncmpe rc- di4k*ti. proborum , qui mcmbra dia- Di*i^li' ^ boli funt , ad infernum dc p uta- ti & obligati : Non cnim poffunc rcwp o^» noccre aiicui , nifi in quantum a ^J*^"" Dcopermittuntur. Vclwrf/^fo claufs infemi^quos volo poffum damnarc, &quosv(Jopoflum faluarc, &ab infcrnoHberare: noU ergo cimcrc

f)ro mc tribulationcs & anguftias uftincrc , quia habeo cUues mor- tis&infertti , id cft,diaboh,&mcm- brorum eius , & ideo non poterunt conira me priualere.

Sequitur

itcn-

Comment in A pocal. B.Ioannis 25

finicns irai. ^5.

limcndi

Scc\u[mr,fcrilfe hacijuxvidtfli , qua funt\ qu^ ojjortet fieritfofl: hxc. Supra pofiravifionc gcneraliter,h?c niandac ipfum fcribcre , & aliis piic- tcrc,vc cx hoc valeanc proficcrc.Ica dixi , noU cimere, quia cgo fiim

f)rimus&nouiflimus, &:mulcaca-' ia humilia , & vciha ollcndi cibi , & oftendam plura,yi'r//'f , fcihcct in \\hvo ,quxvidifhf vc fcihcecad po- ftcros miccanrur > vc ipfi finc crudi- ti, & cauci per casleftium vifioncm, contra diaboU & fcruorum cius pcr{ecutioncm , & inftruantur ad pcrpecuam dclcripcionem.

Ego fum frimus nouisfmus , ^ui fum iHuus , &c. Hic introducicur Chriftus , vcl Angelus in pcrfbna. Chrifti, licificans loannem, vel vniuerfalcmEcclefiam,quancu ad c[uacuor, quq cnumcrat,vcl enun- tiac in his vcrbis. Q ftcndit namcj^uc xternitatem diuinitatis, quantum ad principium creationisrJ^^o/^n/nwj nouisfmus ; infirmitatcm huma- nitatis, quantum ad fupplicium paflionis, ^ui fumviuus,(;y fui mor- tuus ; claritatcm immortaliraris, quantum ad triumphum rcfurrc- diionis, ^ fum Viucns in fxcuU f(cit- lorum i poteftatcm vniucrfitaris, quantum ad titulum dominationis, hdheo cUues inferni moriix, Primo oftcndit xternitate diui- nitatis,cu dicit: Egoprimus (^nouif- jimus. Ego ,inquam, immutabiliter fubfiftcnsjiftcrcabihterproducens, impertranfibihccr * fcriens, vlrima collcdione rcduccns, I(aix qua- dragefimo tcrcio ; E^o ipfe primus-^ ego inquam,ci^»o«//ji//i«/,quantum ad immutabilitatcm fubfiftcndi, quantiim ad impertranfibilicatcm * fcriendi : Vel egoprimus, quantum ad incrcabilitatem produccndi; nouifsimus , quantum ad vltiraam

A coUcdionem rcducendi : Dc his cgofcci,cgo *fcriam, egoportabo rmiam &(aIuabo.

Sccundo oftcndic humanicatis infirmicarem, quam;um ad fuppli- cium palIionis,cum dicirur,^«//«w vi«/*/, c3r fui mortuus. Circa quod fcicndum cft, quod mors Chrifti ruic caula rcparacionis a perdicio- ^«fMv//, ne, loannis vndccimo: Expedtt vo- ,

/■ ; ' , loan.iu

pis Vf "vmts homo mariatur pro toto populo-^

B rcconciliacionis a priuatione , ad

Romanos quinco : Ciim inimici effe-

mus^ reconcihati ftmus Scc. mulcipli-

cacionis gcncium in innouacione

fidclium , loannis dccimo odauo, |oa„. ,3,

Nijigranumfrumenticadens in terram

mortuum fuerit^ &c. iuftificacionis „

mconcntionc pcccacorum, primx '

Pccri certio, Qhri^us femel pro peccatit

nojlris mortuus cf.

^ Tcrtio oftendic claritaccm im- S/^/m- mortalitatis, quantum ad m\im- ttr tjt 'vua phum RefurrccKonis, cum dicicur: <ir fum Uuens. Circa quod poftumus aduercere, quod Chrifhis cft vira c(rencialiter& fubftantiuc,Ioannis vigcfimo quarro : Ego fum ^na^ \eri- tus^(^ Uta:, caufalircr & produdi- uci loannis fcxro: E^o fum panis „ V/frf , tjut de calo dejccndr, excrapla- rirer&imiratiuc,ad Romanos fcx- to: QuomodoChriJlus furrexit^itd

D nosinnouitateVitaamhulemusfinaMtct '°*"* & obiedtiucjprimxloannis quinto: hic cjl verus Deus, cjt* vita atcma:

Quarto oftendit potcftarcm vniucrricaris,quanrum ad titulum dominationis, cum dicit : habeo cUues , &c Sciendum quod Chri- ftushabetclauesvnivierfalisgubcr- nationis,Apocalypfistertio, /w ir/? Apocal.j Verusf^ fanflus, fut habct cUuem Du- /«ti,virtualisreparationis, Kaia: vi-lfai.«. gefimo [ccudoiO' dahocUuem domus dauidi Spiritualis adminiftrationis,

D

26

.R. P. Alexandri de Hales

Ma t .fi Matthrci fcpcinnLO , cir tibidaho clunes regnic(flormn, finalis cxaminationis; hicinfra, ^ haheo clancmahyf/i,

VERSVS. 19. Scrihe erg c^tMVidipi, CTqux Jitnt^ & ^uic oportet poli Imc ficri. N ota tcm- fmbtntldl pora,prqtcritum ,^«o(/v/a//n; prx- ^itMttc. iens ,*^uafunt; futurum, ^wrf opor. tetferipojih(ec^mm dc illis tribus eft Prophetia h.Tc. Scribe ergo, qfu\i- /i/?i,fcilicetoculocarnis, vclocu- lo mentis . fciUcct difpenfationcm Incarnationis , myftcrium Diuini- tatis , mundanam tribulationem, diuinam cofolationem, gloriofam rctributioncm , cjuic orania ani- mant ad patientiam , & volunta- riam tribulationum tolerantiam, & fuftcqtationem, quod cft inten- lio in hoc Ubro.

VERSVS xo.

Scquitur, Sdcramentum jcptem fiel- Urumyquds vidijli in dextera mea , &c. eir pptem candelahra aurea , Hic po- nitur rcuelationis didjccxplicatio. Itadixi, cjuiaegoloannes vidi fep- tcmcandelabraaurea, & in mcdio corum fimilem Filio hominis , in cuius etiam dextera vidi feptcm

ftcllas, & cum , fupplc quid hoc crat didu ignorarem , mihi div5lus Angclus explicauit dices: Sacramen- tum, hoc cft (acrum Ccctcnim,fcptem jiellit Angeli funt feptem Ecclefarum,CT candelahra fepten}, feptem funt EccleJU. Ex quo' patet, quod allegoricc di- cunt, cxponitur. Vndc primam partcmvifioniscxpcmic, vt oftcn- dat & allegoriam, & figniHcatio- ncm in aliis eflc qnatrendam : to- tamautem non exponit, vt often- datindignisefTcoccultandami vel totam non exponit, ne forte ama- lis conteneretur & bonis mcrendi occafio ex ftudio prxftaretur. To- bia: duodccimo : Sacramentum Re- gis ahfcondere honum ejl. Notandum lecundumgloflam, quod candcla- bra fupcr trcs pcdcs ftabiliuntur, perignempurgantur, malleis con- tundunturiEcclefiain fidc Trinita- tisfiindatur, tribulationibus excr- cetur, & vtaUis luceat adaptatur. Candelabra crgo, Ecclcfiis leptcm comparantur, quia fcientia lumi- nofe, graua pretiofa:, obcdicntia dudiles, & oDfecjuiofar, moribus ponderofe, documentis eruditx, (ribuIation;bus approbata:.

t\jh.4-

tki ij»dlei Ji:t Ifpirm flitU, c- /cpirm : -

Hin $ttait '

hms «wrtM /iffti ti < - Qr^ uy- ficrid j; - -

Tobix li

Cr ffi : :

t^i . . . -

imLtHi.

STNOTSJS.

IVbente Chrijle D.fcrihit beatns JoanneSyprtmo, Angclo Bphefi^ *vt primam charitatem collapfam reparet^ ni faciM ^ minaittr qi4od amouebit candelabrum eiui ; f faciatj promittit ei Itgnum 'vitA: Secundoj .AngeloiSmyrna , *vt fit conHans infide ^ 'virtu- te 'ufque ad mcrtem , promittens ei coronam vitd: Tertio ,<iAngelo 'Pergamijift fortiter fe opponatlSlicolattis^minans eis gladium promittens ei manna abfcondttumy cdculumcandidum : ^luarto udngcloThyatira , 'Vt refiftat lez^abeli docenti fornicari ^ vefci Idoiothytis , promittens et pdtefiatem fuper gentes , ej' ftellam ma- tutinam.

Comment. in Apocal. B. loannis. 27

CAPVT SECVNDVM.

NGE LO Ephcfi Ecclefix fciibe: Hjec dicic, qui tcnccfcptemftcllasindexccrafua, quiambulac in mc- diofcpccmcandclabrorum aurcorum. i. Scio opcra 'cua,& Iabortm,& pacicntiam cuam, & quia non poccs fuftinerc malos: &:ccncafticos,quifc dicunc Apoftoloscfre,&noni func: & inucnifti cos mandaccs: 5. &paticntiam habes, & fuftinuifti propter nomcn mcum, & non dcfccifti. Scd habco aducrfum tc , quod charitatcm tuam primam reliquifti. j. Mc- morcftoitaqucvndccxcidcris:&agcpoenitcntiam,6cprimaopc- rafac.finautem,vcniotibi^ &:moucbocandclabrum tuum de lo- co, nifi poenitcntiam cgcris. 6. Scdhoc habcs, quia odifti fada NicoIaitarumjqujE&cgoodi. 7. Qui habct aurcm, audiat quid SpiritusdicatEccIcfiis: Vinccntidabo cdcrc de ligno vira:, quod cft in paradifo Dci mci. 8. Et angclo Smyrnx Ecclcfix (cribc: HxcdicitprimuSj&nouiftlmusjquifuitmortuus.&Cviuit: 9. Scio tribulationcmtuam,&:paupcrtatcm tuam, fcd diucscs: bL blaf- phcmarisabhis,quifedicunt ludxos c(fe,&non funt,fcdfunt fy- nagogaSatanac. 10. Nihilhorum timcas qua: pafturus cs. Ecce milfurus cft Diabolus aliquos cx vobis in carccrem,vt tcntcmini,&C habcbitis tribulationcmdicbusdcccm. Eftofidclisvfque ad mor- tcm,&dabotibicoronam vitJC. 11. Qui habct aurcm,audiatquid Spiritus dicat Ecclcfiis : Qui vicerit, non Ixdctur a mortc fecunda, 12. Etangclo PcrgamiEcclcfixlcribc; Hxcdicitquihabct rom- phacamvcraqucpartcacutam: !S» Scio vbi habicas, vbi fcdcs cft Satana: : &:tcncs nomcn mcum, &: non ncgafti fidcm mcam. Et in dicbus illis Antipas teftis mcus fidclis, qui occifus cft apad vos , vbi Satanas habitat. i^. Scd habco aducrfiis tc pauca: quiahabes il- lic tcncntcs dodrinam Balaam qui doccbat Balac micccrc fcan- daIumcoramfilii$Ifi:acl,cdcre,&fornicari: //. ira habcs&tutc- - ncntcsdodrinam Nicolaitariim. 16. Similiccr poenitcntiam age; fiquominus veniamtibicito, &: pugnabo cum illis in gladio oris mei. 17. Qui habcc aurcm , audiat quid Spiritus dicat Ecclcfiis: Viuccntidabomannaablcondicum, & dabo illi calculum candi- dum:&incaIculonomcn nouam fcriptum, quodncmo fcit, nifi qui accipit. 18. Et angelo Thyatiras Ecclcfia: fcribc: Ha:c dicic Filius Dei, qui habct oculos tanquam flammam ignis, &: pcdcs cius fimilcs aurichalco; 19. Noui opcra tua,& fidcni; & charitatcm

D ij 1

i8 R. P. Alexandri de Hales

cuam, & miniftcrium, & paticntiam tuam, &: opera tua nouiffima pluraprioribus. zo. Sedhabco aduerfus te pauca: quia permit- tis mulieremlezabel, quacrcdicicprophcten, doccrc: &feduccre feruosmcos, forniearij&manducarc de idolothytis. x/. Ec dc- di iHitempusvtpocnitentiamagercr,& non vult poenitcrc a for- nicationefua. zi. Ecccmittameaminlc£tum:&quimoechantur cumea in tribulationcmaximaerunt, nifi poenitcntiam ab opc- ribusfuisegerint. 13. & filios ciusinteificiamin morte, & fcient omnes Ecclcfix , quia ego fum fcrutans renes & corda: & dabo vnicuiqueveftramfecundumoperafua. Vobisautcradico, z^. Sc ccteris qui Thyatirx eftis : Quicumquc non habent dodrinam hanc,& qui non cognouerunt altitudincs Satanx,quemadmodum dicunt, nonmittam fupcr vos aliudpondus: z /. tamen id , quod habctis,ccnctcdonccvcniam. z6. Et qui vicerit , & cuftodicric vfque in fincm opera raca, dabo illi poteftatem fuper Gentcs. 27. &:regct cas in virga fcrrea, & tamquam vas figuli confrin- gentur, -?8. ficut & ego acccpi a Patrc mco : &C dabo illi ftellam matutinam. 29. Qui habct aurcm, audiat quid Spiricus dicac Ecclcfiis.

xrnortrr A PoUs , & prlncipahs dicitur. Er

AngeloEphcli , & Arcnicpilcopo, T AngeloE^hejiEcclcfdfcri- vt corredus,fit c;ctcris cxcmplum

hicc dicit ^<pu tenet pptcm corredionis,adTitum quinto: I»^^ "^" '^' pellas in dextera fua, Prar- omnihm prxhe tetpfHmexem^luminofe- ^ ^ miflisprincipiis ,hfc (cribiturreuc- ribus honis, ^ mh-irui^ Veritate, Cr iJfj, latio. Vndcliic incipit primarcuc- grauitate. Dicuntur autcm Prxlati'"'*^"!--- latiodc corrcdVionc Ecclcfiarum, Angcliproptcrofficium miniftran-''* &: diuiditur in duas parrcs. Nam di, primxad Corindiios dccimo: i.Cor.to. primo ponitur rcuelatio pertincns Sicnos e^tflimetlTomo Vf rmnifros^ &c. .id corredionem Pra:latorum : fc- Proptcr modum conucrfandi , S/«r ^*^" cundd ad reuclationem my fteriorii lumhi veflripracinch, & lucernje arden- quartoCapitulo, ibi; Foft hxc^ndi^ ^ f«mw<tn/Wvf/?m,Propterfrudum Cjr ecce oftium ajiertum in calo. Item mcdicandi.Tobi.i-dccimo tcrtiode ^ prarmittitur epiftola Metropolita- RaphaclciC«r4fl»ror«w^f/}if.Prop- ' no Afi^.SccundoSuffragancis eius, tcr thronum inftrudlionis. Mala- MaUch.f ibi: Et Angelol^ccleJittSmyrn* i^'^- chi^quinto: Labia Sacerdotis cujlo' Cumftd. Item primo ponitur detcrminatio diunt fciemiam , &c. Propter vifum "/"ti^tj pcrfonarum pcrtinentium ad hanc contempIationis,Math.Ti-,y^«^r/;>(7- '^fMniMH- epiftolain , vt perfona fufcipiens rum, &c. Propter vcrbum fuppli-

immediatc , fcilicet Chriftus. Se- caiionis , Tobii duodecimo: EfOTobk.i: litrtmfru- cundo ipfa corrccftio , ibi : Scto ope~ obtuhorationemtuam Domino. ftm 4tit. ratuat^^laborem tuum. Scribe ergo Sequitur, H«ff </i«f ^«iffn^-f/f^f^-m primo Ecclejif Epheji ^ quia Metro- ftellasin/lextcrafua. Hic oftcndit qui

I

Comment. in Apocal.B. loannis. 29

Dci in !>»•

SifteJlcL Ik pflem JtitSpiVi-

CurChri-

ftus inme- di» ctftdc IdlirfrU'».

cft qaimandat fcribcre. Et primo A dekribit cius cycellentiam , lccun- do cius condcccntiam , ibi : ^ui am- hHUtin medio feptem camleUbrorum oh- reorttm. Dicit ergo ^ h^tcdicitquitcnet^ Scc. Itadixi tibi loanncSjfcribc An- £Tclo Ephcfi Ecclcfii:. Et ccrtc de- tcsfcriDcre proptcrdigniratcni ,& cxccUentia cius , qui hoc tibi man- dat: c^ma. hxcdicit ^ui tenct feptem flel- Lts indextera fua. Id cft, Chriftia- b nosferuat £;ratialua, licet pecca- uerint: Hxc dicit , vt cxcitct cos ad coenofccndam mifericordiani Dti . qui pcccatorcs conlcruat, nc- <;hgcntcs incrcpat , torpentes exci- tatjapfos crigit , dcuios reducit, ingratos inftruir, redeuntes fufci- pit. Hzcadmirandacirca pcccato- rcs Dci mifcratio , & adhuc in dex- tcratenetpcccatorcs, &: confeniat piusPater. Et hic cll, qui tcnct in q dcxterafuafcptcm llcllas. Vcl , te- nct, pcrviamre(5kamduccndo,fci- hcctjin rcgno bonorum chgendo, &fubhmando, quiaPrclatifunt in bonis potioribus , vt potc in fpiri- tuahbus fubhmati. Vel , pcr lcp- tem ftellas , quas Chriftus tenet m dcxrcra fua, intclhguntur feptcm Spiritus Santfti dona , vcl fcptem dotes , quas paratus eft confcrre omni volenti accipcrci Hic crgo qucfcriptafunt,& qui fcquuntur q dicit ChnftuSj^w tenet feptemjlcllas in dextera fua.

Qui ctiam amhulat in medio feptem candelabrorum aureorttm , id eft,ECclc- fiarum^ficutbonus Paftorgrcgcm fuum virirans,&: viam , & opus con- fiderans. Etnotaquod Chriftus di- cituriaccrc m medio iumcntorum. In medioduorum animalium co^ofceris, ait Prophcta pendcrc m mcdio la- tronum ,loannis dccimo nono , & manerc in racdio dilcipulorum ,

loannis vigcfimo : fletitlefus in medic f dtfcipulorum , cJr dixit eis , pax 1>oUs ; tranfue pcr medium ludsrorum , Lucx quarto-, federein medio Do-luc. 3^. dlorum , Lucrr fccundo ; Ambula- ^ rc,vthic,fci!icctinmedio fcptera ^^" candelabrorum aureorum. Omnis y„tvji„ enim virtus in mcdto confiftit. Et idco quiaipfc fummc virtuofus ,in^"f"' medio fcmper cfTe voluit : quia ctiam mcdiatorDci, &: hominum fuit, Siadhoc vcnic. Ipfeergo am- ^ ^ bulat in medio lcptcm canddabro- ij*l,„ rum aurcorum , idcft, Eccleftarum J>»vnl( feptem , pcr quas vniucrf^* Ecclcfe'-^'" dcfignantur : quia omne tempus fcptcm dierum numero compre- iicnditur.

Etnota quod bcnc dicitur CAn- delabrum Ecclcfla militans , Exodi vigcfimoquinm : facies candclabrum de auroviiripimo , hafiile eius , O' f''»^'*- ^■"'^X/?; mos ,jcjphoSj (yfphitrulas (y liUa ex t*ri<ScU~ ipfoprocedentia. In ipfo namquc can- dclabro figuraliter hic delcribitur ftatus tcclefix. Vndc inipfoc»nfi- tiero naturam , quia de auro purifsi- rio ; fadluram , quia dufhle ; ftatu- ^ ram in haftilis rcditudinc ; fcul- "

f)turam in calamis, fphxrulis, ac iliis. Primo enim in candclabro confidcronaturam ,c^u'n deauropu- rifsimo. Aurum interomnia mctal- ^^"^''"j^J^ la eft preciolius , &: in preciofitatc confiacro Ecclcfix eranam; lumi--^''

f. ... j lUruSd.

nolius, & m lummolitatc attendo fapicntiami pondcrofius,&inpon- dcrofitatc intelligo charitaicm ma- ximam. Secundo , in candclabro

confidero fadluram

quia

du{iile

Vnde comparatur Ecclefi^, qu^ du. dilis cft, quia eft humilis , m obc- ^ dicnria animarum ; viriiis, in rcfi- ftcntia pcccatorum ; du£bi!is, inpa- ticntiaaduerforum. Tcrti6,cohfi- dcro in candelabro ftaturam.In fla-

D ii;

30 R. P. Alexandri dc Hales

turaautemconridcratur firmitudo A nis adTimotheum. T«Vfro vi^iLtin x.Tim.^." adhxfionis , quantum ad firmita- ommbus fdWdi RctSla: acflionisPfal.

Laborcs m<inuitmtuarum<juia maduca- his. Eco fcio , & approbo opcra tua, quz rccirti. Idell, laborem , vcl tri- bulatiotiem,quam prome fuftinui-

tcmfid«iin firmitate pedis -, rcdi tudo opcrationis , quantum ad cle- uationemfpei, in hallili cclfitudo contemplationiSjCiuantum ad in-

cendium Charitatis,in effufionc lu- fti,&: patiemiam tuam^ quia ncc con

minis. Quarto confidero incande- qucftus es flagcUis , ncc dc pra:-

labro fculpturam in fcx calamis,' nno dilato , quod folct cftc caufa

fcyphis , (ph^rulis , & HHis. Diftin- murmurationis.Ert cnim multiplcx

dio calamorum , (Ignificat diftin- pars paticntix- Prima cft in opcre , ftionem ordinum , contincntia B icihcet malum pro malo non red-

fcyphorum , efficaciam Sacramen- dcrcifccunda cft m orc , fciUcct ca-

torum : ornatus hhorum, infufio- lumnia procalumnia non rcddcrcj

ncm donorum •, fphqrula: , vel cir- tertia cft in cordc,fcihcct nonmtfr-

cuh, ftatum bcatitudinum. Et fic bcnepercandclabrum aurcum ec- clcfiamihtansdefienatur, Hac cr- go dicit ^ui amhulat in mcdio fe^tem candelabrorum aureorum.

VERSVS. r

Scquitur.5r/o opcra tua, laho- ^ remtmtm.Hic incipit corrcdio, in qua duo contincntur. Primo,com- mcndatio ipfius mittcntis , vc cor- rcdioncmrccipiat. Secundo, ipia corrc<^io, vt a malo rcfiLat. Corrc- dtorcnim cultellum in vna manu &cultcUumin alia dcbec portarc. Sccundum ibi ,fcd habeo aduerfum te pauca. Icemprimo commcndat ilhwn hpilcopumtphcficjuantum

murare. Grcgorius [ Quahs vnuf- quifqucapud(c laccc, concumelia iliaca probac,] quomodo concludit iftc vcrlus.

Non patiens fcelus , dt faciens^mifcrcjfe probatur.

Sujlinet hicJapienSy fcelsts injipiens ope- ratur.

Et bcnc coniunguntur opus, la- bor, &patientia:quiainhis tribus

conftatperfeclavita. Vndc Augu-,^,7r#ny^- ftinus. [ Bene Vmere eji bona age- i,untmj,,. re, crmalapati, et in ^« rare. ] /u.

Scquitur , quia non potcs Jujlincre malos. Hic cx quo commcndauic iftuniEpifcopum, quo ad vitam, commendat iplum quantuinadcu-

StuChtt- ■ h^cdicit^quiambuUt in medio , &:c n»j?M i». Sciliccc magm conlilii An^clus,

tsaiitihiiquianonpote} fufinere malos y difciplinam , fecundo quo ad pa-

' Et patientiam habcs. Item dilciplinacommendatur, pri- mo cxpcllcndo apertemalos ; fe-

cfi tjlar.

Pial.c;.

aavitam ,fecundoquaniumadcu- ram. Ethocdicitur primo, quo ad ram , ibi : quia non potcf fujlinere malos , • ■ • &c. diciccrgo : Scioopcratua. Itadi-

plinac lcndo

cundo in cxLjuircndo occulccde- ccpciuos , ibi : Et temajli cos , t^ui fe di- cunt ylpofolos ejfe , cir non Jitnt. Conci- nuafic : commcndo te dc vica, di- cendojfcioopcra tua, &c. ec non folum commcndo cc dc vica , vc- ruincciamdccura. Ecpofthoc lau- do,&commcndo cc ,quia non po-

qui dicic hoc,ruple,quod fcquitur. Scio opera tua , 6 Epifcopc Lphcfi Ecclcfia:,yrw opera tua^ id eft, ap- probo & laudo , & laborem tuum , & cribulationem magnam, quam pro mc lurtinuilH. Ert autcm labor laniia: mcditacionis. Pfaim. Labo- rauiingemitumeojVcix prardicacio-

Comment. in Apocal B. loannis, 31

tcs furtinerc malos, fciliccc in tua A CrfuJlinMjh,[d cft/urfum tcnuillii diccccfi,quin corripias,vel expcllas. non deprcfrus, f^roprer nomen meum ,

fcilicec glorificando. Aliter cnijn Q.'"""""* fuftincrc tribulaciones non (uffLce- ^,'^i,''f rcc : cpi enim fullmctp(rnam,non propcer Dei gloriam, (cd propccr culpani , non merctur palmam. Laudocrgo cc,quia/ulHnuifH ma lapropccr nomcn meum,&: cjuia non dcfecijlt , id cft, quiacx hoc no- mcn meum non ncgalli, (cd pro

Vndc Epifcopus debcc c(Tc durus, &:aullcruscontramalos : Ham , vc dicic Hicronymus in prologo Ga- leaco. [Sanda rufticicas folum fi- tpi^itfft bi prodert , & quancum xdificac luu. tcclenamcx vica: mcrico, cantum nocec , fi dcftrucncibus non rcfi- ftic ] Scd quid adhoc Auguftini? [ Noeftbonusquimalosluftinerc Q»»mcJ» non poceftjSolucio.Suftinendifunt 3 iufticla ccrtaifl , concra illos, qui wStT/Ti/?!- mali, fi dc his fpcratur corrcdio : ftatim in tribulationc dcficiunt. ■ vcl quando alios non inficiunt , quiaex tuncad niliilum valent vl- tra , nifi vt mittantur foras , &c. Er^ocommcndo te, c|uia expuli- fti adiffccfi tuaaperte malos , Sc perueribs,&non folumhoc: vcrum & quia, (upple

Tentajli^ id eft , dihgentcr inqui- fifti , eos ^ui fc dicunt ^pojlolos ejje^^y

mn funt. Id eft, a Chnfto milTos , & da, non anxia, in malorum pcrpel non funt. Licet lub nomine Apo- ^ fionc,vndc kddit ,Cr paticniiam ha- ftolorumfc ingcrunt, vc alios dc- ^widebeccflcordinaca intcniione,

C2r fujlinuifli proptcrnomcn nKum , de- bctclTecontinua, fincintcrmiflio- nc,& ideo dicit^^rwoni/r/t-dl?/: nulla cnim vcilitas feminum primo flo*

lob quarto : \enit fupcr te plaga^ ^ ^'■^* defecijliy tetigitte , cjt* conturhatus es. Quidamcnim dcficiunt in princi- pio, quidain medio, Matthno6la- Maitl uo : dimifcro eos ieiunosJeJfcictin via. ' ratientia cnim dcbcteflc lolida, f,f;,r;4. nonmurmurans de prxmiorum di lationc. Ideo dicit in principio yfcio pdticntiam tuam •, dcbct cfle iucun-

iciem.i?. cipiant, Icrcmia: vigefimo tertio: hJon mitteham Vrophetas , cjT* ipfi ^**^- rebant ; non loqttebar ad eos , (y ipji prophetabant, 3.0 ipfis cftcaucndum, quia fel liib meile portanc, vt in \\atih. ^trenditea faljii Prophetis,<im \entunt advos,6cc. Currcbanc cnim mulci , loannc exiftcncein cxilio, quorumdo(5lrinamipfc Epifcopus inucftigauic,&: fallam inucnic. tt

rennum, &:poft cabclccntium ad ^"jf^'''^ ccmpus. Bernardus [ Pcrfcuerancia ['^1',^' cft vigorviriumjConfcmacio vircu-' cum,nucrixad mcricum , mediatrix ad prarmium , foror paciencii , filia conftancis,amica pacis,nodus ami-

idco a.ddnur,Etinuenifheosmendaces,D ciciar, vinculum chariratis , pro

fcilicet in doclrina •. & ideo com mendo ce dc dihgenci cura in ex- pellcndo apcrce malos , & inqui- rcndoocculcc deccpciuos. Ec non lolum dc hiscominendo cc , vcrum iSc quia

V E R S V S 5.

Patientiam hahes iu malis , qux pcruerfi & maligni infcruuc tibi.

pugnaculum fandlitatis. ToUe per- lcucrantiam, nccoblcquium mcr- ccdcmhabcr, ncc bcncficium gra- tiam , nec fortiiudo laudcm. Nara non qui incipic, lcd quipcrleuera- ucrit,laluus crit]

VERSVS. 4.

Sed haheo aduerfum te pauca , ^uu charitatem tuam primam rclujuipi. Po ft-

52 R. R Alexandri de Hales

<juamcommenclauitiftum Epifco- A Dicit crgo, Memor ejlo \>nde excl-

pum.vtmidus corredioncm liiam ieris , Icadixi,quia chariratcm ruam

rccperec, hic ipfum increpat , vt a priftinam rcliquilH i fcd memor ejio

malisrcfiliat:&: primo Enifcopum vndeexcideris, idell,a quo ftatu, vcl

incrcpac; fccundo ad pcrrcdioncm dignitatc cccideris; Ecclcfiallici i In eccI. aZ

Q«*»»j.</# rcuocat, ib\ ^ Afemor eJloita^He vnde die m^dorum ne immemor Jis honorum.

rtfttiitnf» excideris^ ^ age ^mtentiam. Conti- Ncc tamcncllintclligcndurn quod

" ' '""'nua fic, In ce, 6 Epifcope , lau- iftcagratiacecidcrit, cum loanncs

dauiqujB eranc laudanda , modo ipfumlaudaucric, fcd a fcruore tlc-

rcprefiendam ad modum mcdici, cliaiucritrtum quiadicit eumacon

qui prius mcmbra fana collaudat, forno fidclium cccidifTc , vidcUcct

dchinc palpac, & ^oft pucridum'' quia in mortalcpeccatumcecidcnt. q,^,^^

vulnus cranfucrbcrar. Vndc Apo- Sed fiuc fit, fiuc non , quilibec pcc- iqi^ ff.i.

{!to\MS\Laudo\os,inhocnonlaudo. Di- catordcbctcogitarevnde ceciderit, ''""•^

cic crgo , In cc laudaui: fed haheo &vbi,&perquid; v»i/f, ideft,dcccc-

aduerfum tepauca^ & idco facilius func lo-, vii, quia in cerram, cum nihil co -

corrigcnda, & cuiATtlquia charitatem gitat nili terrcnum.- Per ejuid , quia

tuam primam, id cft, fcruorem, & pcr fupcrbiam, cum feerigcrct con-

zelum charitatis , quo folcbas fcr- cra Dcum luum crcacorcm. Vcl mo- ^^••'^"

uere in malorum perfccucionc , re- raliccr , h?c praebcc rcmcdium (aucia- ^*^"**"

U^uijli, fcilicccccpendo,velcorrum- cis, primo tangcndodignitatemhu-

fr*Ut pendo. Non enim loquitur hic dc mana: condirionis , ejh memcr ; fe- /ri-ri>i. habitu charitatis, quia iftum ha-Ccundb impropcrando vilitatcm no

i//f.>jrni bebat, fcddc cxccriori a<flu, qucm Itr.x cranfgremonis : v«<t excideris.

dimifcrat, & tamcn prius habucrat; tcrtib dcfcribcndo ncccffitatem no-

ficideo bcne dickur ycharitatem tuam ftrar rcconciliationis, jdgcpdnitennam.

primarii reltqmjii , id eft , fubditi dcli- \Icmor cfto, crgo , tu pcccator , y?nde

querunt , propter ncgligcntiam fxoWfm, quia iftccafiis eft apuritatc

tuam» vnde dicicur Prilaco, ccrcio innoccnciijacharicatcdiuinaeamici-

j.Reg. jo rcgum, Cufiodi \irum ijium, qui fi elap- tix, & vcritate intclligcntix , ab hac-

fus fuerit de manu tua, erit anima tua rcditatc fupcrns patrix : age jxrni-

*j>ro anima eius. tentiam^ fcilicet dolendo cordc , con- 5**^^ " '

VERS V S fitcndoorCjfatisfaciendoopcre, qu^ /v

funt di«5la fligicncium de ytgypto, " Scquitur, Memar ejio \nde exci-^ velde inferno, vel dc mundo. Et di-

deris,& ageponntcntiam,& primaope' cit fignanter , <t^f ^iffniffwwrfw , non

ra fac. PoftquamEpifcopum incrc- dicit(ufcipc,(cdage,quia multi fuf^

pauit, hic ipfum reuocat ad pcrfe- cipiunt,quamnonfaciunt,pccnitcn-

dioncm: &hoc dicirurprimopun- ciam : Matthari o<Sl'auo,yrfo/'f «ir^ofMauhi

gendo, vtftimulcturjfecundb blan- fru^us pamteniix. Pccniccntia cnim •

dicndo,vtconfortctiir,ibi,yf<//?of /;4- ablata reftituit r vndc cft fccunda ,

heshonum^epuaodijlifaHaNicolaitarum. poft naufragium tabula. Porro age

Itcmpugitipfum dupliciter,primb fcmitentiam de peccato pnterito ,

cxcitandoad pccnicenciami fccundb (^p^primaoperafac , id eft, primis fimi-

indicando pccnam,ibi: Stn autem Vf- ha,dum cras in gratiailercmixtcrtio: j^^^

niam ad te , (ir moueho candelabrum Kettertereadd^csadolefcemiiZ tua. tuum. MemoT

:m.

Comment. in Apocal. B. loan.cap.z. 35

A f emor efio vnde cxcidcrt s, agc pa; ■ ^TCUoCAth\an(^cndo, & laudat cum

vuem:am,(y j/rima ofera fic. In vcrbo ^dupliciter primo commcndando,

rfto tanguntur tria pro die cinerum, fccundo promitiendo, ibi, vincenti Aor

pnmo impropcrat laplum tranfgref- bo. Dicit ergo: fed bochabes bonum,

f\Qm% , Memor ejh Vnde cxcidcris. 6:c. Itadixi, quia charitatcm pri-

fccundo infinuat confilia rcpara- llinamrcliquiili, &:multaa!ia fccillii,

tionis , ibi , Jge panircniiam. Tcr- licct hoc receris, hoc tamen habes J^J"

tio mformatad racritum fatisfadVio- bonum, quododilli fatla Nicolaita-;«ni iIUhj

nis. rum,noniplos,fedfaclaipforum. «■/-"'■^i-^-

Scc^mmT^jinduteih^^fcnurnciio.iy^mo- Nicolaushic fuit vnus dc Diaco-''

ucl>o candelalrrum tuum de loco fno ^ nif nibus iftius Ecclefix , actuum fi:x-»ci- ''•

panitemiam egens.Wic poftquam exci- B to : Elegerum Stcjfhunum plcnum Spiritu

cauit ad panitcntiam , indicat pcr- fanHo , Philiffum, e2r Profborum,

nam, nili cgerit panitentiam. Ita Ntcanorem, cj* Timonemy ejr Parme-

dixi: Memor efio Vnde exaderisy ^ nam, & Nicolaum aduenam yinthiocbc-

dge paniitnttam , fn autem , ntfi pce- mm. Iftc Nicolaus a fide rccclfit q^,, ,■],

mtcntutm egeris , id cft , Deo, dc pcc- poftca, quia arguebatur de nimio zc-

. ito tuo non panituens , Veniam lo vxoris valdc pulchr.E, fe cxcufan-f^flrfl//

.ul te ciio , fciliccc in mortc , vcl in dodixitjnonclTe fibi curx quid ipla A»"'""'""

iudicio,nec multum tardabo, l?d ci- faccrct, quicumquc vuli vtatur ca , & ^'f,''^

wSutU- ^ '■■'^ mfpcrato , Ctto , dicit, vt cc- hoc pr^dicauit^vxorcs cflccommuni-

^K»ii«- lcritas pcccatorcm tcrreat , & maio- cada5aliis,&comederedeIdolothytis PjH'^^^^'^ rcm timorem incutiac, c2r wowf^o^docuit, & hoc prardicabanc Pfeudo-

candelabrum tuum de locQ fUo. Glofla. prophc^ in Epilcopatu cius, deodio

t£Auferamdona,&virtutei, proptcr iftorum commendatur tpifcopus

<|uas conftitui cc paftorcm , vcl au- hk. Erj^o hoc liabes bonum quod

ferampronufrumpramiunxcur.Tpa- odifti fada Nicolaitarumjsrxdican-

j ' iloralidcbitum,ate; vcl tcab Eccle- tium vxores elfc aliis communican-

^ liafcparabo, &alij dabo.] Prxlatus das,&comcderc dcIdolothytis,quia

cft locusEcclcfix, inquodcbcnt alij &c. egoodiicc. cruic(ccre,&aliquando tranflatuscft o

r i r V ERS VS. 7.

honor vmus Lcclciix , propccr pcc-

Trti^ty^ catum Prxlatorum. Vndc Papatus Scquitur, Qia hahet aures audien^i,

usttilt priniofuitin lcrufalera , poftca Alc- attdiat quid Spiritus dicae Ecclcfijs. Hic

xandrix, ccrcio Romz: & ita frpc oftcndu,quodipfc non loquitur fo-

mutatur proptcr peccatum: Plalm. liilli Epilcopo, (cd in iplb , aliis. Ita

Deus d(Jhruct te , euellet te, emigralu te dixi, memor cfto vndc cxcideris , &

de tabernaculo tuo , ^ radicem tu.im dc piultatalia, fed hoc fupple non tibi

terra, \iHenttum. Er^o mouebo can- foli Epifcopo Ephcfi dico , fed lo-

dclabiumtuupidelocoIuo,nifi pa- qucndotibi,loquoraliis,quia,^«/A4-Q»'</ 'i*

niccntiam cgeris, fcilicct dc pecca- betauresaHdicndi,audiat,quid Spiritus di-^f^-^j'^^

tiscommiflisj&bomsomiflis. cat Ecclejits^ quihabet aurcs, fcilicct.//.

xrcocvc /- ' qoibusauditvoccmcxtetius, audiat,

VIIR.0T0. Ci. J ... .\ ,.

lcilicct mentc mterius : nam audi- •^cquitur: fcd hoc hahes bonum, r» propric cft fenfu aliquid perci- ftiaodtjli fa£la Nicolaitarum. H ic cum pcrc, intelleitu intelligcre, opcre c6-

E

34 R. P. Alexandri de Hales

fcntirc. Vclcumin intellcdu pcr- *^ floresfragrat indulcedincfuauiratiii

cipcrctur, cumin memoria rctinere- ♦cuius frm5his palcunt Sc rcficiuntin

tur, cum in cffedu manciparctur: plenitudinefcclicitatis. Sed diciturli-

qui crgo habctaures, quantum ad gnumvitar, quia confcrtvitamnatu-

fenfum audicndi; vcl quantum ad in- rj?, conferuando cffc natura: i gratix,

telle»ftum,audiatadobcdicndum pcr continuando clfegratiar, gloria:, pcr-

eftc(flum: vclquibabct aurcs ad in- pctuando effc gloriae. lllud autcm

tcllii^cndum, audiatadobedicndum, li^num cftin Paradilb {itum,& plan-

lacob. 1 . li^cobi primo , ^Jiore fadores verbi , tatum in ccclcfti gloria, in Patris dex-

non auditores tantum. Mulci cnim ha- tcra. Hic autcm tangunturquinque

bcnt aurcs , qui non ponunt incordc. ^ effcdus Sacramenti Altaris ; ollcndii

ca qui audiunt : & multi habent in cnim primo quod cft corroboratum ]j7^*

vtroquCjfciliccrinmcntc &incordc, caufilitatc , Flt/icfnrt: fccundo quod

qui tamcn non ponunt in opcrc:& cftconununicatumlibcralitatc, <i4^o:

hoc iccundum hic fignatur , ijui ergo terrio refcftum fiiauitatc, eJiere-^ quar-

h.ihet ames aA audiendftm , audtat quid co quodcll viuificatum virtute, \>ita^

Splritus dicat EccUfis , fcilicct vcrba- quinto, quod eft obIc(flatum dulcc-

litcrinilruendo. Perhaccpatct quod amcffddefiin Paradifo Detmei. Vcl

non folum iftiEpifcopoloquitur, fcd oftenditur cultus priparanns , ibi

omnibus: vndc loquitur gcncraliter Vincenti y fcil. ad bcllum i ritus dif-

ad omncs ccclefias , fcd fpecialitcr ad pcnfantis , daho . modus manducan-

illas, &: cenetur hic Spiritus cflentia- tis , edere : virtus confortantis , dc

loan. 4. litcr , loannis quaxto ^ SpiritHs eff %»wV/m, frudus dcgullantis,^W(/? Deus. ^tnParadifo dzc.

Scquitur , Vincemi daho ^ere de Potcftetiamlumiad honorcmSan-

ligno vitx , i^uod efl in paradifo Dei mei: Cti Vincentij , vbi defcribitur vt vir- y actnmi

Hicreuocatiftum Epifcopumadpcr- tuofus in pugna, vt vidoriofus

fcdtioncm ,*prxmittendo , vt contra palma, vc gloriofus in ftola : pugna pngnmtcr

hoft^armetur. ltadixi,quiapatientia in mundo, palma in termino, ftola v/Bfw.j

in tribulationibus habuifti, & multa in pra:mio: pugni probat, Vincenri:

proptcr nomcn meum fuftinuifti, pilmaimpetrat, </4&o, ftola coronat,

fu^a NicolaitdYum odifii : & hxc oih- ederedelignoVita. nia fccifti , quia fupplc tibi , vinccnti Circa ptimum, vbi Bcatus Vincen- j dabocdcrcdcIignovita:,quod eft in^tiusdcfcribiturvtvirtuofusin pugna,

fj? //j^»./H paradifo Dci mei i vmffwfi, fciliccc cum dicitur: Vincenti, Sciendum,

'v"*<it carnis oblcvlamcnta,mundi blandi- quod pugnant contra hominem

menta,hoftis tcntamcnta, hxc in- mundus,caro, Diabolus. In cxcrcitu

quamvinccnti, <i<^i> r</or</f //^0 v/><f. Diaboli militant vitia 9 in caftris

LignumvirxChriftuseft, cuius cfu.s mundi prolpcra, aduerfa-, in taber-

cft prarmium vitx ajtcmar. naculo carnis immunda dtfiidcria.

Chriftus cft lignum, cuius radix Habuitvidoriam Vincentius m cxa-

Chifitr plantaiurin plenitudinc fanditatisi mine carnis cxpcUentis : in voraeinc

fmf4r4. cuius ftipes crigitur m rcctitudme marisablorbcntis,mcertammchoItis

xquitatis^ cuius frondes dilatantur in impccenris.

laticudine charitatis; cuius folia vi- Circa fccundum, ,vbi dcfcribitur

rcnt m pulchritudinc veritatisj cuius vcvi<Storiofus inpalma, cum dicitur

Comment. in Apocal B. loan.cap.i. 35

dah^ Scicndum, quod iii pugna, c^uam Vincentius fubuit, dedic ci Dcus magnammitatcm in marcyii- fando, concra carnis impulfum; a:quanimitatcm in colcrando,con- cramaris abyniim; longanimita- tcmin pcrfcuerando,conrrahoftis congrcfTum. In primo pcrcafticaris pudorciti ; infecundopcrpaupcr-

humi-

^ ribi, loanneSjCgo Angclus maj;ni conf?Iii,vcfcribcrcshanc€pii\olam pro Mccropolitano Afii, (ciliccc Angclo , vcl Epiicopo Ephefl ; & addif,fupplc,mandotibi, vc fcribas cius Sufrragancis,& primo Angclo Smyrnx Ecclcfii,idcfl, Epifcopo illiusEcclcfix. Ec bcnc Epifcopus Angclus dicitur, quia dicic Grc- gorius. [Vnufquifque fia prauicace

tacis amorcm •, m ccrcio pcr

, , litatisviqorcm. Dc his tribus Apo- proximumrcuocac,ficxhortacioni

calypfis fexco , Eximt vincens vr vin- ad bcnc opcradum curac, fi qccrnu

ceret. rcgnu, vcl fuppliciu erranti dcniin-

Circa cerrium , vbi Vinccntius ciac, cu vcrbo,& fa(3:o denuncian-

dcfcribicur vr gloriofus in flola,^ tisopus impendit, profcdlo Angc-

cum dicirur, edere dclignoVitx , Sci- lus exiftitj&hoc maximc Epifcopo jfj,,f '

cndum,qu6din ifto ligno vica; ha- bcc Vincencius vbcrcatem indcfc- (Stibilcni faciccacem infaftidibilcmj xccrnitatcm inccrminabilcm. Vcri- tas dcbccur magnanimitatii fatictas «quanimitati i xrcrnitas longani' micati.vbcrcas rcplcc, fatictas im-

f)Icc,a:tcrnitas tcnct.Dc his crgo cfl ^ ignum in medio Paradifi.

VERSVS 8.

Sequitur, c!if ^ngelo Smyrnje Ec- cleji.i fcrthe. Supr.ifuitpofita corrc- dio Metropolitani Afix, hic po- niturcorrcdioSuffragancorum: &: potcft diuidi in fex parccs , fecun- dumnumcrumEpifcoporum. Vcl aliccr , primo ponic corrcttioncm ^ Prxlacorumncgligcniium m curaj fccundoin propriavita, ibi,c2ry^»- gelo Ecclefx Sarais fcrihe , ccrcio Epifl copos coriicit duplicitcr, primo indiredVcjfcilicctEpifcopnSmyrnx comcndando: fccundodircdcco- , preh^dcndojibi : (^j^ngelo Pergami EccUJix fcrile. itcm primo , Sftyrna: t pilcopi virtus commcndarur : fc- cundoconforcatur, ibi : Nibil bo- rum nmeds. Dicic creo, j4nzelo iH/duitMr.lmjrt,<e icclejta jcribe. Mandaui

Efiftej

coTiucnic:Bcnecrgo EpifcopusAn gclus dicicur. Hic ergo Angelus dicit loanni, ytr/if ^ngelo Smyrn^e^ vt quihicgcrif pcrfonam dirigcn- cis, illic gcrac pcrfonam doccncis: hic cnim ordo, vt homo difcac pri- mo, & poftca doccacj & quis clt qui mandac fcribere , liatim di- cit,

Hacdicit primus cir nouifsimus. qui CurC i" ■ fuitmortuus, ejr v/tf/>,fcil. Chriftus: primo dcbcturhonor , quia crea- «»/"«»•• uit, nouiflimodebcturtimor,quia iudicabit, mortuo amor, quianos pcr fuam mortcm viuificauit ^ viui- ficacofpes, quiarcfufcirabic. Ergo qui fuic primus in creando,cric no- uiffimus in iudicando j qui fuic mor|uus in paciendo , viuic in glo- rificando. Vulc crgo diccrc loan- nes , quia calis & cancus cfl, qui madac,camcn habcc vcrba pcr mc, quia cx ifto libcnccr dcbes rccipere ca , & qquaminiccr corrcdioncm colcrarc.

VERSVS 9.

Scquicur , Scio trihuUtionem tuam^ Cir paupertatem , Hic commendac illum hpifcopu de duobus, fciliccc

E ij

3«

R. P. Alexandri de Halds

dc pacientu, & <lc paupcrtaic Ica dixi ; hxc dicic primus & nouifli- raus , fcilicct Chriftus,de tc, fcdiccc Epifcopo Smyrn^, Quidera fcio m- yuLaionem tu^tniy id eft , approbo patietiam, quam habuiftiin tribu- iationibus , ^ paupertdrem tuam^ Qlmojj^:. voluntace habitam , &

vtilifiimS auumptam , quia tuas diuitias c- cLriffcj:-r. logafti paupcdbusj vcl fcio, id eft, approbo paupertatem tuam tibi illacam, & Tcio, nc puccs eum ne- (circ , cjuum difllmulac (efcirc. Vnde bonum cft feruirc cali Do- mino, qui non obhui(cicurimpc/a obfequia, fcd dac pro terrenis coc- lcftia:tali ergo pauperi dabiturrc- gnum ccelorum.

mre.

VERSVS. lo,

Nihilhorum TimraSf^u^pajpmnf^ Vndchicconfortat ipfum Epifco- pum Smyrn.T, primo cxprimcndo poft cum iiiftantes tribulationes. Vndc piimo pronunciat tribula- tioncm futuram diccns, mhil horum timcds ^(pu pajfurus cs. Secundo in- uitar ad patientiam , ibi : f/?o fiJelis j yfjueadmottem-.tcTxio promictit co- ronam , fic djl/o tihicormtm Vit^. Di- cit crgo ynihil eorum time^s , ^apaf- furus es, fcd potius te cotra tribula- q„v^ jcronem primunias. Nihil horum timeasjlalicetnecpaupertatem in rebus,ncc tribulationcm in corpo- ribus, ncc ccntationem in Chrdihus timeas. Et quiapoftet quis qua:rerc> vndc palTurus lit ifta, idco additur. Ecce mijfurus efiDialf<^s ex Vobis ali

Scio pdupertatem , &:c. HiC com mendatipfum Epifcopum dc pau pcrtate , cui debentur Paradih di

uidx, ad excmplum Chrifti , qui q ^uosincarccrcm^ vtienteminitC^habe- ftmpfrfiL paupcr cflc voluit in fuo initioj I>en4ttm nam dc matrc paupcrc fuit natus, fcU*ns. pannis paupedbus inuolutus, in

prxfcpi pofitus ; in medio , nam

tcrrenum rcgnumc6cempnc,pau-

percatcm docuic, & firmauic ; in

tcrmino , quia in crucc pro nobis

nudus pcpendit , vc nos diuites

faccret , & coclcftcs diuidas im-

pctrarct. Blas^hcmans ah his ^ui fe

dicunt ludaoscffe, CjT* non funt ^ fcd

7

bttis tr.hulasionem dicbus decem. Eccc mifllirus cftDiabolusfuggcrcndo, permitccnce Dco, aliquos ex vobis in carccrem: Glo(Ia,omnimodam cribulationcm, Vrrfnrfwim,id eft , vc pcr tdbulationcm probemini, fi- cutaurum probaturin igne,cJ7'/'^- hchitis trihulationem dichus decem , id

Pf.

il(n.54

Mtlnerfd- rims.

cft,tcmporcdcccm Impcratorum Romanoru,quodficnihcatDaniel ^"J^'^ pcrlcptcm cornuatvcl liichnttum t^ri j„em potius negances,& ex iioc con-j-^ ponicj)ro infinito. Diebus dccem, '^"^*'' fur<;ic tribulatio raaior , quia^a fa- id cft,mulcisdicbus. Vclfccundum

gloflam , decem dies func cocum tcmpus bclli. Deus auccm fuos ad bclla mittcns, armac cos cx pra:- ccptis Decalogijlob dccimo nono: En dccies confundiris mciEt nota quod loqucns vni Epifcopo loquicur in plurafi huhehitis , non dicit hahehis.

miIiaribusinfcrtur.Pfalm.5i<«/«irtrx meus malcdixilfet mihi yfufiinuijfem \ti- ^«fGlofla[Nulla pclhspcior^quam domcfticus inimicus.

Ergo hlajphemaris ah his , ^uifedi- • cunt ejfe lud^Sj^^non funt ; fcd Jlmt jynagoga Satan§ , id cft, congrcga- tio aducrfans bono. Satanas enim dicituraducrfarius.Sedquia tribu- lads dcbctur confortatio.idco (c- quirur:

0.

€x quo fignacurquodomnibuscri- f',"''"" bulacis gcncrahcer loquicur: dicic kmsfwT*4tr: cuzTCidiehus y Tionnoliihus :<\m3.ho- '"ro-iUK- m illummancur, Sc purgancur rri- bulacionibus.

Comment. in Apocal.B. loannis.

Scqmtur y Eflofidelif vfjue ad n:or- A ftici fcxto : Amicus fidelis pmc^ho tem,(^ ddbotibicorondm\>ira. Hic cx fmis. Eftocrgo Cic fidelis, &c dabo

quo cofortauicipfum Epifcopum, pndicendo futuras tribulatio- ncs : primo hortarur ad pcrTeue* rantiam; fecundo promirtit glo- riam, ibi, & dabo tihi^ &c. Ita dico, quod pafTuri eftis pro mc multas tribulationesj fcdquiccjuidalii fa- ciunt, falccm terreni in corporc, hoc habes,&aliosregerc,&:confor- tarc : Efio fidclis, fcihcet miiii Do-

tibi coronam vicjc ; coronam dc- coris ad ollendcndam pulchri- tudmcm virihter ; Ccrona aure^ fu- per caput eitis ^ coronam honoris, ad hTtandum gaudentcr; Pfalm. Gloria ^ honore coronafii eum Dominc., Coronam amoris Ch;*iili, ad dih- gendum fordtcr; Pfilm.PofMfli in capite mus coronam de lapide pretiofo:

& fic dabo tibi coronam vit2e,id mino tuo , efto mihi^ inquam,fi- B cft, vitam int^rminabilem. Vndc ^^^.^ dehs ; ficut vxorviro fuo, &: nuHi Richardus : [ Toleranda tranfito-/^(.«/«-

ahi pcr fideadh.TrcaSjficutamicus fidri [»a- amico, feruus Domino', vt res tc-

w-'^*^**^'"^ benc curtodias, & redc i rtm 4. . ^^yp amicus amico , vc

dihgas }7v^4woOTm tcmpore diltgit tpii amictis eft. Et idco benc additur y>ffte ^ mortem inclufiuc , id cft, pro mortc non dimittas fidcm _ , . tuam ; Hcclefiaftici quarto : KAwc ad mortem certaprotujtitta : quia non ertt hoc fine hicro. Nam fcquitur, cSt* dabo tibi coronam Vita; Idcft, vitam intcnTiinabiIcm,non quahs eft co- tonamundi:

Eflo fidelis vf^uead mortemyQ^ da- ho tihi coronam Vitx. Verbum eft Spiritus Sandli ipfim animam allo- qucntis,& ipfam animamin finem virtutum dirigcntis: primo ipfam excitat ad fidelitatem, ibi, eflo fidebs-^ fecundo informat ad firmitatcm.

klit expa

ria, corona a-terna: pu^na modica, i* "^" mcrccs arterna ; pccna leuis, gloria ajfc^ucRil^, inclfabiiisivitabreuis, rcquics in^ xftimabilis ; tribulatio modica, dcIed:atio nimia; lartiriampoft tri- ftitiam conringit Iiabcre, qui cccJi patriam, non ftultitiam cupit ha- Derc.

VEilSVS. II.

Scquitur, quihahet aarfs audiendi, audiat,qutdSptritus dicat Ecclefiis. Hxc farpc repetic , ad dcnotandum quianon (bium lofjuiturifti Epif. copo,verum etiam ahis Epifcopis, & iubditis. Qtn hahet aures , quan- tum ad fenfum audicndi,quantum ad intclic(!l:um,audiatcomplendo per effedurri, ^iidSpiritus^ lcilicec Angclus bonus,non DiaboIus,non mundus, dicat Eccleftis , idcft, Ec-

ibi, v/ijrwf tfi worffw ; tertio inuitat D clefiarum Epifcopis, quia quod adfocIicitatcm,ibi:c2r daho tihi co- dicitur ijs,dicitur&ahis

rofiamvita. Efto ergo fidciis vfquc jBk. 1.^^ mortem. Nora, Ofea: fccundo. Spohfabotemibiin femjntemtiw^ ficut ^mtih vxor fponfo , fidelitatc dcfponfa- fffc f jonjs;ficuc feruus Domino , fideli- tritDcum. tatc gubemationis ; Lucar duode- cimo ; Qtas puras cfl fidelis fruus (y prudens ? & ficut amicus amico , fi- Eccicf.c.delicate condiledlionis : Ecclefia^

Sequifur , fti Vicerit non Uderur a ^7^"'^^^, morte fecnnda. Hkex quopromifit certanticoronam \itx , concludic euacuarionem pocni iternx : Ita dixi , quod fidcli debetur corona vita.-, & non folum ribi, vetum ci quivicerit, fcilicetmundum, car- ncm, Diabolum jficuteft didbum, non Udetur a. morte fecunda , id e/^,

£ ii^

1

4

R. P. Alexaiidri dc Hales

Ttcrna, qux' cfi: mors fupra mor- tem, proptcr cxccfTiuam accrbita- tcm , vt infra , pdrs illorum erit in jidgm ardentis ignis , eju? cjl mors p- cnnJa: mors (ine mortc, proptcr continuitatcm, lob , Dimiite me vt plangitm pauldum dolorcm meum, &c. mors vltra mortcm , proptcr a-ternitatcm , infra nono , Dejide- rabunt mortcm , CT fugiet ah eis. •

Q«i ergo Vicerit , non Ledetur a morte , ifta qu.x eh mors fccunda? Prima mors animx eft in pcccatis, fcilicct quando diffoluitur anima /rt ^ ^^^' fecunda cft a pa:nis,quando rpm»r.r. damnatur in infcrno. Aflimilatur aurcm prima mors anima: , qu^ cft m pcccatis, morti corporis in mul- tis:ficut cum primocorpus diftem- pcratur, fic anima diftcmperatur pcr malam cogitatiencm; poftca infirmatur, fic anima infirmatur pcr carnalem delcclationem : po- Wcrfi/ ftca moritur , fic anima moritur Mim*Zn- confenfum, & voluntatcmjpo- ftca clTertur, fic anima effcrtur, pcr opcris turpitudincm.*dehinc fepe- litur, ficanima fcpeliturpcr con- fuetudinem : poftea terra opcri- tur, fic anima opcritur pcr oodu- rationcm. Item,ficut mors cor- poris corpus fcparar ab anima,iji mors animc, animam fcparat a Dco, & a gloria cius : Quicumque crgonon vult Ixdia mortc (ecun- da, quarrat hic fmari a prima, & oftendat Samaritano plagas , & fanabit eum, infundcndo vinum &olcum:

Qui Vicerit non Udetur a nwrte fe- cunda. In vcrbo propoflto Spiritus Sanclus facit duo; prirno animam informatadpugnam, ibi, Qtti \i- crrit; fecundo excitat ad coronam, ibi, non Udctur k morte fecunda. Qui

A vicerir, inquam,potcntcr, nc dcn- ciatur pcr violentiam; Sapicntii Sipitt- ic dccimo: Certamen forte dedit iUi^ v/ vinceret ; prudentcr nc decipiatur v.min. ■Jjcr fraudulcntiam , ad Romanos''"''"^' duodccimo; T^oli vinci a malo , fed vince in bono malum ; pcrleucrantcr, ne confundatur per incoftantiam, infra feptimo : Exiuit vincens , vr Apocal.7 vinceret. Vincitur mundus in fide mcdiatoris,primi loannis vlrimo, ,.ioaii.vic

B Hfc efl viflorta , tpia vmcit mundum, fdes noflra 5 caro in fpc rcmuncra- toris, Apocalypfis tcrtio i qui vi- ^p^^, ^ cerit , vepetur vefHmentis albis \ Dia- bolus in languinc rcdcmptons} Apocalypfis, vicerunt iHumin Jan- ^ ' guinc Jgni : Qui crgo vicerit fic , non Udetur a niorte fccunda, c^ux eft mors ajtcrna.

VERSVS 11. *

^ Sequitur, & y^ngelo Pergami Eccle^ fg fcrihe, h§c dicit , ^i hahet romphgam ex Vtraque parte aitttam. Hxc cft fe- cundapars,inqua fcribit Angelo, v^el Hpifcopo, & diuiditur in duas partcs : primo ponitur corrc^io fpecialisi fccundo gcneralis, ibi, Quihahet aures , &c. Prima diuidi- turinquatuor : inprimacommcn- dat ipfumEpifcopum in fccunda arguit ipfum , ibi : Sed haheo aduer-

Dfum te i in tcrtia admonet ipfum ad pocnitentiam, ibi, SimHiter pmi- ^ tentiam age : in quarta ci, fi nolit corrigi , comminatur panann, Si contcmnit vcniam , ibi , c>f pug- nahocumillis in gladio oris mei. Vndc primo corrigit Epifcopum Pcrga- mi , qui negligens crat m cor- reclionc Idololatrarum ; fecundo Epifcopum Thyaurx , qui ncgli- gens crat in corredionc carna- hum voluptatum , ibi, ^ ..^/J^f/» ThjatirA &c. Itcm primo ponic

Comment in Apocal B.Joan- cap.i. 39

prsfationem EphcH, fccundo tc- norcra, ihi,Jcio vbi Ihtbmi. Dicit a»^n4m QT%o,i<r^ng(lo\\ergami ccclf^ fcribc^ rjf roph^e^ fupplc ficut aliis *. & quis mandat itatim ollcndit: fupplcquq fe- quuntur, dicit tjui habct rotnbhxam ex Ytrajue parte acHtam , lcilicec Chriftus, magniconlilii Angelus; ^tu habet romphxam ex vtratjue par- te acutamy id eft , fententiam iu- diciariafn, cjudpunitmalos,& rc- niuncrat bonos. Vnde fignificat h 1 c pcr romphxaj/i ex Xftraque parte acu- ram, quod fupra per gUdium ey: vtraque parteacutum , vndc fcntcn- ria C hriftiiudiciariadiciturrowp/^rfrf propterfeparationcm, quarumpcc oues ab hadis j acuta , proptcr tranfucrbationcm , qua pcnctra- bit vfque ad intima cordis,^»V<<f«f<f, propter diiphcem punitioncm,fci- Iicetanimx,&:corporisi ex \traque parte acuta, propter rcproborum damnationcm, &clccborum rcmu- ncrationem : vndeinipfafcntcntia non crunt nifi duo verba, Ite , veni- te. Ite maledi^tiin ignem xternumy \e- niteb(nedif{ipercipite regnum , prOptcr quod & mcnno & diltindio fiec. Iniuftis itc, iuftis diccndo, vcnitc. Dicit crgo hacc, qui habet rom- phsam ex vtraque parcc acptam De duobusrcprchcnditiftum Epif copum, dc dodtrina Balaam , & de dodrina Nicolaitarum , vcl quia inrcndit argucrc ncgligentiam Pa- ftoris, &malitiamgregis.

VERSVS. 13.

Sequiturj5f/o \bi habitas : Hfc po- niturtcnor epiftolac,& prirappo- nithuius Epifcdpi commcndatio- ncm^fccundo reprehcnrionem,ibi: Sedhabeoaduerjkmte; tcrtio reuocac ad perfcdioncm ,ibi: jimibter pmi^ temiam age, Itcm primo commcn-

A datipfum , quia mala (bcictas ip- fum non pcrucrccrar,fccundo,quia inpcriculo fidcm tchucrat,ibi:/« diebus ijiis, Vel illisj Antipastejlismeus fidelis. Dicit crgOj^r/o vbihabitas. Ita f"ff> im- dixi,quia ha-c, qui fcribo ribi Epif- ^,'"„!a!*' copoPcrgami,aixitquihabetrom- phseam ex vtraque parrc acutamjf^'^//??""' (ciliccc Chriftus , & Angclus in pcrlonacius: &qua!funt''fta,fta- tim ait : SV/o vbi habitas , quia in mc-

3 dio nationis pcrucrfar , vbi eft fcdes Satans, idxft, congrcgatio malo- nim,in quibus Satan fcdct & quief cir.Intcr tales malos &pcrucrld5:, ifte Epifcopus tenuit nomen Chri- fti, & in Aagna tribulacionc:& ideo fcquitnr, (jrrcnw nomen meum)i quo dicitur Chriftianus. Vnde Bcrnar- dus , [ Nomcn C/;ri/?/, vel lefus^ eft 2*1^,',^ mclinorCjiubilusincordc, mclos nomtnDt. in aurc. ] Ergo rc commcndo Epifcopc,quia ccncs nomcn meum

^ in tanta tribulatione, quod eftaJ- tiftimum dominatione,Iatiftimum in commendationc, dulciftimum incogitationc, fortiftimu in pro- tcdlionc, Prouerb. quarco : f/<mV p,ou: 4: . fortitudinis nomen Domini. Tu crgo habitas,vbi cft fcdes Satani, id cft, intcr perucrfbs fratres, & malos , & tamcn non fcqucris cos.

Vnde nota, quod fedcs SatahT eft congrcgatio fratrum malorum, inquibus Satanhabitar,&quic(cit, ^ ' •

D cctalesnon tcnenc nomcn Chrifti, quarc non ftmc diccndi Chriftia- ni. vndc Grcgprius in Moralibus. [Frater vclox ad mcnfam,tardus ad MilTam^potens ad potmdum.acgcr ad cantandum, peruigilad fabu- landum, fonmolentus ad ftudcn- dum, promptus ad dctradioncm, ^^7,^^^,^ tardus ad rctradionem, in aliofc- Jcfcntnur. ftucam refpiciens,in fc trabem non vidcns. Hxc funt quac Chriftianuin

40

R. P. Alexandri de Hales

faclunt A.ntichriftum; Monachuni A non,rauIta.]Qu9flntifi:allatim cli- Darmoniacum.conuerfum pcruer- citj quia tu haocs ibi tcnentcsdo-

CrMete

fum.jlnter talcs fuit ifte Epifcopus Pcrgamijtcncns nomenDci,id cft, Chnai,

Tc ergo commcndo,c^uia inter calcs tcnuilli nomen mcum: cir non negufii fdem meAm^ proqualibct tri- bulationci fcd confc(Tus es orc, quod crcdcbas cordc. Ad Roma- nos: Corie creditur adiujhiiam, ore au -

drinam Balaam, quibus parcis, ncccxpellis: quia inquam Balaam doccbat Balaac mitterc fcandala coram filiis ifracl, cdere & fornica- ri, dc quo lcgitur Numcr. vigcfi- mo c^uQLTZo-JDixirBuLtamudBaludc^ Nam ^ • pergens ad jfopulum tuum daho tihi conjiliumy ficc. edere fornicari. Vi- iioj^K.Le». dcns cnim Balaam ludio^pronos

temconfejsiofit adjahttem. Vndc crat R ad luxuriam , confuluit Balaac, tanta iribulatio: quia c^mpelleba - turad negandum nomenDci. Et

in quo temporc tanta tribulatio fuit.oftcdit cum fubdit: Ef indiehus illis meus Antipas tejlis fidelis^ftioccifus cjiapudvos. tt in diebus illis,quibus fupple.non negalH nomcn meum, licct cfTct magna tribulatio, Anti- pas, Cupplc fuit, telbs mcus fidclis, .i.Martyr pro nomine mco.Martyr Grxccjtems Latine. Nam ipfeell qui occifus cl\ apud vos. Ex quo tu debcsin fide roborari.Ncc ellnii- rum Hoccifus cll, quia multi funt apud vos mali, proptcr quod ait i Vw ef} fedes Satdruty ibi congrcgatio- nes malx.

VERSVS. 14.

vt pulchras muliercs adducerct, in quarum pulchritudmecaptiuati irrucrcnt in amplexus earum, blan- diciis carum dcliniti , & comcdc- rent de Sacrificiis Phogor,contra lcgcm corum,&:c.vtdcrclidiaDco cadcrentcoram co, &: hoc fiebat in peccaium. ht fic illc Balaam indu- ccbat ad idololatriam,&: luxuriam, quiadoccbat cderc &: fornicari. Et bene illaconiunguntur,f<ifrf &yt»r- Bent nicari\ quia vnum fcquitur aliud j '"f^"^ Hicronymus [Venter mero xlbjls nieAfi. in libidincmfpumat, vicinacnim funt vcntcr &: gcnitalia.] MylHce ; ^dAwwintcrpretatur 'wator^ Sc fi- Q*' gnificatillos, qui omniavoluntdc- uorarc.DodlrinamcrgoBalaamtc- . . jicnt, quicomelHoni &: potationi nimislludcnr.

Vel Balaam efi: Diabolus , qui

Sequitur, Sed haheo aduerfum te ^^«f<<. Poftquam iftum hpi(c:opum

commendauir,vtmeliuscorrecbio pcccatorcs dcuorat, duos morlcl nem fuam rccipiat, hic ipfum cor- los faciendo, vnum dc corporc ,al-

tcrum dc anima.Ifte Balaam,id cft, Diabolus,docct cdcrc &: fornicari, quiaomncm homincm incitatad luxuriam, &; ad gulam ; propter quod dicirquidam Gloflator fuper id vcrbum Tobiar fexto

rigit,&: increpat. Etprimbarguit ipfum, quia in Diacefi fua crant qui doceDant peri^rfai vndc ip- fumprimb arguit , quia non rc- prchcndit fequcntcs docftrinam Nicolaitarum. Ideft, ita habcs & tutcnentes doclrinam Nicolaita- rum. Ita dixi , quod habes mul- ta bona,fcd nihiloniinus , aliqua imla:Nam habeoaducrfum te pau- ca,Glofla. [ Site corrigas,pauca, fi

D^mon j;;';;^;

A fmodeus occidit feptem viros Sardi; 4./ ^«/«i» quodDiaboIus noucmfiliashabct '^" ex concupilccntia vxorcfuai&:le- Tobixtf. ptem maritauit; Simoniam, Prarla- tis &: Clcricis ; Hipocryfira Mona-

chis.

Comment. in Apoc. B. loan. Ca.2" 41

cfrls^&falllsReligiofiSi Rapinam ^ militibusj&aliis nobilibus.vfuram burgenfibus ; dolum mercatori- busi Sacrilegium agricolis, qui dc- cimasDeo facracasjauferunt Ecclc- {iis,& corum Miniftris j infedum fcruicium operariis conductis; Lu- xuriam autem, & Gulam maritarc noluit, fcd cas omnibus cxpofuir.

Ergo habeo aduersim tc pauca, quia fullincs in Epifcopatu tuo, hanc doclrinam Balaam , qui ddcebac b Balaac cdcre & fornicari ; &: non (blum, fupple, arguo cc de hoc, ve- rumquiaficuchoc malum habes,

VEKSVS 15.

i»£nMm Ita hahes ejp* tcnintes doflrinam Ni ■ i^T*.. w/<«W«OT,quicommunicandas do- THff. ccbanc vxores, & licicc habcrc plu- rcs. Ecideobcnc apparuic Domi- nus in vifione cum romphxa cx vcraquc partc acuca. Namnoffli- cct communicare vxorcs,&habc- ^ rc plurcsi proptcr quod dicit Au- guftinus in Epiftola. Dc Mulicrc conjugata non licct facerc quod volo de ea, cum ipfa non fit fua, Ttiplrxi». fcd capitis ftii. Vndc triplcx cft ffij"'"'^ ' bonum matrimonij ,ficutipfe di- cit fupcr Gencfim. Scilicet Fidcs , Proles, Sacramentum. Infideac- rcndicur bonum» vt propter vincu- lumnoncumaltcra,velalterocon- cnbcnt. Ideo in prolc atrcnditur bonum, vt prolesamctur,fufcipia- ^ turbcnignc, nutriatur rcligiose, doceatur Catholice. InSacramcn- toattendicur bonum,yc coiugium non fcparccur,& nc dimi(rus,vel dimiffa alccri conjungatur. Ergo cxpellcndi eranc a Dicccefi huius Epifcopi cencnces dodrinam Ni- colaicarum, qui communicandas diccbancvxores^ &licice habcndas plurcs. •

VERSVS i^.

Scquitur, Similiterpcmitetttiam age. Hic tpifcopum reuocac ab ipfo malo; & primo cxhorrando, ibi : Si ^ttominus veniam ad te cito. Secundo comminando , ibi : Gladio oris mei. Tertio promictcndo , ibi : ViTKenti dabo manna abjconditum; Ita dixi, quod tu habes in Epifcopatu tuo tenentcs dodrinam peflimam Ba- laam,&Nicolaicarum. Scdfimili- ccr,ficucdidumcft, fupplc, Epif- copo Smyrnii Agc pacnitcntiam, Z"*^» agc,inquam,pccniccnciam,pcrju-2;;j;f" fticiam, puniendo delida prartcri- ca"i per ccmpcranciam , rcprimcn- do camalia dcfideria-, per prudcn- tittm,cauedo malafucura; pcrcon- ftanciam,perfeucrandoin vica bo- na. Hiccnim quacuorfuncin ve- ra parniccncia. Sapicncix o<Sbauo: Sobrietatcm enim Cr fcientiam docet^ iu- Sap»ct. f. i^itiam Virtutemy juihusmelius ni- hil efi in vita hominiLus. Agc crgo posnitcntiam -, naim Ji quominus , id eft,fi mali quominus feccris, quam dcbcas de tcncnribus do(5l-rinas prscdidas pcflifcras , veniam adte^ id cft,contra te-, ciro, ideft, cx infpc- rato, in morcc, vcl in judicio.

Vcniam ergo cicb contra te, eir pugnabo cumtUu, id cft,concraiftos p., r ccnenccs dodrinas prxdidas : & ^,^„T * hocme/^orifm«,idcft,fcncencia ^''^'fi"' , iudiciaria,qux clt gladius oris mei, ntrf*riu\ conuinccns prauos, & fcparans a ^ conforcio bonorum ^ & puniens cum conforcio damnacorum. Pu- gnabojinquam, cam vclociccr,vt nullus poflicc(fugcre;cam forricei; vt nullus poffic refiftcrej cam pru- denccr, vc nullus poflic caucrc. V E R S V S 17.

Scquicur, Quihahetauresandiendii audiatftid (j>iritusdicatEccieJiis. Hoc

F

«

•

42

R. P. Alexandri de Hales

fxpc reuocac, ad denotadum quod iltifoli Epilcopo nonloquitur, fcd omnibus aliis. Vnde hic ponitur incrcpatiogcncralis. Q«i crgo h.i- betaures-^ vt auditu pcrcipiar,rf»<ifn- diyXz pr^ccptaretineac, audidtquid Spiritiis dicat Lcclc/iis , rctenta cum moi ibus componat.

Scquitur, Vtncenti dubo mannadb- Jtondttum, CP' dabo ti calcHlnm candi- dum , cr in calculo nomcn nouum fcri- ftum, qutd nemo Jcit^m/i qui accipit. H ic allicic illum Epifcopu promic- tendo. Icadixi,quod cunabesmul- tos malos in Epifcopacu cuo, quos finon cxpulcrisjvcniamcontra te: vcrumtamen fl cosviceris,remune- rabo te,quiavincenti,&:c. Hoc po- tcll cxponi de ftatu vix , vel de Ihi- Tcr nunnt P^f"ar. Dc ftatu vi.cfic: Vinccntiy *t/;?</;f«n. mundum , carncm &: Diabolum, tnttti,piMt ^^Iq ntanna ayCconditumAA(^^^ cor-

ttrpuf Do- J ' '

nuu wEti pus meum ad manducandum cor- iiunilu. poralitcr, & ad reficicndum fpiri- uialitcr. Corpus autcm Chrifti c6- S"rl'nru!- paratur manna: , quia illud manna twHCHitn- efl di liillationc calicum; Fruitionc Angclicumiprigulbcionc viuifi- cum. Vndc Euchaiillia dicitur manna rationc originis, pulchritu- dinis, plenitudinis, dulccdinis. Vn- dc tantum accipir,qui parum ac- cipit, quantum qui multum acci- pit: quia Chriftus cll in qualibet parte cotus.EtdiciturcorpusChri- Jh nunna abfconditum , quia fub ^ panc vclatum. Vinccnri crgo dabo mannaablconditunii ideft, corpus meu ad iumcndu Sacramcntalitcr, & recipicndum rcalitcr&: vciliccr. CJihIiu £"r daho illi calculum nouum^ id cft, or/f amorcra mcum. Calculus cnim di-

ifirtcinint, . . _ . . . . 1. .

cirurvisamoris Diumi, quidicitur umsdtiunr. imprefliuus cognitionis, ignitiuus dileclionis^purgatiuusaffcdtionis, fignatiuus conforutionis . Vndc

A amor Diuinus dicitur calculus no- uus, quia homincm nouum facit, & vctcrcm tunicamcxpcllic. Vnde &inifto calculo, ideft, in amorc diuino, nomcn Chrifli defcriptum. Nam nondiciturvcrc ChrilHanus, qui non cft Chrillo per amorem, & charitajem vnicusi qui autcm cfl: viiitus vcrc dicitur Chriftianus, & nomcn irtud ncmo fcit, fcil. pcr fedc,nifiquiacccpitinBaptirmatc. Vclpotclt illudexponi dc ila-

B tu patria:. Primo cnim promictit pra-mium fubftantialc focUcita- cisanima:, ibi: Vtnccnti daboman- na abCconditum. Sccundo prarmium accidcntalc, cx claritatc corporis, ibi : Et daho tibi calculum candi- dum\ Tcrtio prxmium accidenta- lc, ratione fupradiclri dccoris; ibi : Cir in calcido nomen nouum fcriptum, ^uodnemonouit jnijiqui accipit. Vndc /iil^antialcprqmiuradicituriTian- na abfconditum , omne habcns delcdamentura j vnde nec oculus - vidit,nec auris audiuir, qu.? prar- ' parafli diligcntibus tc. Sapicnti:E dccimo fcxto : An^clorum efc^i nutri- uijli popuhmi tuum^ cjT* p^tnfm ^e calo s^j >. prxjiitilii Cis fmc laborc,omni deiei^amcn- tumin fe habentemy^ omnis fipofis fiui ■ «/Vrfrfw.Dicituraucemcalculus co; pus glorificatum , quia caiculus efl lolidusjlucidus, limpidus, rotun- dus. Sic glorificatum corpus cft fo-

D lidum , rationc impaflibilitaris lucidum, racionc claritatisj liju pidum,rationc fubtilitatis; rorun- dum, rationc agilitatis. Vndc m illo corporc glorificato crit fcnp

}num nomcnDei. Sic cnim vcfliti ionorabuncur,& vocabuncur filij Dci ; quia porcabunccunicam llc- gislummi. Vndcnomcniflud ne- mo lcic, fciliccc perPjClc in via, nifi quiaccepica Dcoln gloria.

!i tilc rjJ-

ComnTienL in Apoc.B.Ioan. Ca. 2. 43

- P^incenti cUbo manndl abfconditum. A Poceft efle thema nro quoUbec Marty rci vnde in verbis iftis Spiri- tus fandl^us fidclcm alloqucns, & informansjoftcndit tria; lladium pugnatorisin vinccntc,ibi: Vmccn- ti, brachiura adiutoris in dante,ibi: daho 5 brauium triumphatoris in mtLnAwc3imc^\hv.mannuabjcondiium. De ^rimo & fccundo didum eft fupra. Circa tcrtium, vbi oftendi- g turb/auium triumphatoris in abf- condito manna,cum dicitur, Man- na abjconditum . Sciendum, quod quatuor rcperiu ntur abfcondita de Dco; Deicas incarnata, quam abf- conditpclagusprofunditatis; Hu- manitas deificata, quam abfcondit amidlus infirmiratis; Sanitas com- municata,quam abfcondit ritus ci- babilitatis; Vcritas refcruata,quam abfcondic ftimus curiofitatis. De q Xij.^S tiis omnibus Ifai. 45. Quantumad I. tantum in te ejl Deus. Quantum ad fccundum, CjT* non efl dhp^ue tc Deus. Quantum ad 3. vcre tu esDeus. Quantum ad 4. DeusIfraelSaluator.

VERSVS 18.

Scquitur, Et Angelo Thyatira Ec^ clefta jcrihe. Hac dicit Filius Dei^ qtd hahet oculos ^uaji jlammam ignis,^ pc des eius, Jimiles aunchalco. H ic corri- gitEpircopumncglij^entem in cor- q rcdionecarnalium. Etprimoprq- mittitur pr.Tfatio. Sccundo tenor, vclnarrario. Vndc fiipple, defcri- bitloqucntcm. Primo hic,fccun- do, ibi: Nouioperatua. Ita dixi, qus (cribercs tu loancs Epifiropis prx- didis,& non folum ilHs,verum & Aneclo,id eft, Epifcopo Thyarir<j Ecclcfiaelcribc. Thjatira cnim di- Tiyjtnd citur vclincer|^ctatur illuminata^cx inttrprrtj. quibuspatet,qubdiftecrata Chri- 114/1.'""' iWmmnsiZUSi tlluminat «mnem ho-

minem ^fenientem in hunc mundum ; Sc quis cft qui niandat fcribcrc , fta- * timait: //-<t, fupplc qujc fequun- ZMTydicitDei Filtus,quihahet oculos fi- Cir chi.. cut ftammam ignis^ id cft , claros , SciZoJ"'^» penctratiuos,vt terrcrcnturilli, quiy?--" crant Thyatirar , quia eorum pccca- ta vidcbat Filius Dci. Ecclefiaft. vi- EclI.i!. gcfimo tertio : OcuU Domini multo lucidiores funtSole. OculiDomini in omni loco concemplantur bonos & malosj vndc & oculi Domini funt clariftimi , fubtiliter pcrfpi- cicndo 5 ccrtilTimi, fubriliter difcu- ticndo; duriffimi, feucrc punien- do; &: funt ficut flamma ignis : pc- des eius fimilcs aurichalco. Auri- chakum,quantb plus eftin i^nc, tanto magis valcr, & plusclarrcaris habcr. Pcrpcdcs Chrifti agilcsfi-c«r ffjn gnificarur, quod Chriftus dtb ve- chiflttM- nicc ad iudicium, & confumcc 'm"r'"!'*'^' igncmrcrnali rubigmcm pcccaco- rum. Vndc dcfcribicfcipfum FiHus Dci quancum ad nacuram Diui- nicacis, ibi : FtliusDei, quanciim ad nociciam vcricacis, ibi: Q^ui hahet oculos Jicut flammam ignis » q u a n c u m ad iufticiam xquicacis, ibi : Et pedes ciits Jimtlcs aurichalco.

MoraUccr,ocuIi func Dodorcs Ecclcfis racione ficus fublimis, ra- »f*/t Et. cioncreeiminis, racionc puricacis. Comparancur auccm flamms ig- nis; quia. dcbcnc cftc lucidi per "'*.'''^'"»- mundicicm, fcruidi pcr amorcm : Dcbcnc cciam illuminarc ad Dci cognicioncm, inflammare adDci dilcdioncm.

V ERS V S

19-

Scquicur, Noui opera tua\ eir fi- dem , ^ charitatem , ei^ patientiam tuam , opera tua , cjr nouifsima pUra priorihus. Hicprimicciciftius iLpiC- copicommcndationcm, vc benig-*

P ij

44 R- Alexandri de Hales

niusrccipiac corredioneniifecun- A t>cs in tribularionibus^ & non fo-

do addit ipfam corrcdionem,ibi: lumhoc, vcrum& nouiflimaopera

Sed halfco adnerfHm te pauca. Com- tua,pluraprioribusJioc dicit prop-

mcndantur ergo in illo Epifcopo tctcontinuationem in bonis ope-

primo adus, (ecundo habitus, ioi, ribus.

CT fidem cir charitatem : tcrtio pro- xr r d c c

re(5his m myltcrus , ibi , (ir patien-

tiam. Ita dixi , quod hxc qux fc- Sequitur, Scd haheo aduerjus te

cuntur dicit Fihus Dci, & ideo cre- pauca, quia. permittis mulierem lez-ilfel^

dendum eft milii fcribenti, dc mit- ^u.t fe dtcit Projfhete, doccre eJr feducere

tenti, & fibi maxima reuelanti : Di- &c Hic corrigit primo malos , (e-

rides r cit ergo : iVo«/ opf r4 , id cft , lau- cundo confolatur bonos, ibi;/^o-

»l>(rA ,0^. do& approbo^pera tua, quo ad bisautemprxcxteris^ ^uiThjatint ejlis.

te iplum, Sc fidem, quam habcs Hic primo ponituriftius Epifcopi

ad Dcum : & charitaicm ad pro- ncgUgentia : fecundo peruerlo-

ximum:&: Hcct prius fit ridesjquam rum mahtia, tertio adducitur pa-

opcratio , tamen fides per opera na. jihi: eccemittoeam in le^<m. Di~

cognofcitur, &: ideo h?c opeli fi- citcrgo, Sedhaheoaduerfns te pauca,

dci proponuntur : iVo«i ergo,id in quibus reprchenflbilis es, Sc

cft , approbo opera tua , & fidem, Sc qujE funt illa ftatim dicic : quia per-

chariratcm, &: minifterium, fcihcct mittis muherem Je:(abely <jux fe dicit

in largitione elcemolynarum, Prophcten effe , id cft , fecrete per-

£^,y^,^j ,„ quod eft minifterium Epifcopo- mittisdocerecontra dodlrinamab

^Mptrei rum, quia charitas praccedere de- ^ Apol^oUstraditam, priniiE ad Co-Alcor.t^

y«nr iderA- j^^^ ipj^m, quia clccmofyna & alia rinth. decimo quarto:A/M//fr«mff-

bona opcra extra charitatem fa(fla, clcfustaceat^ no enim permittitur cis

/unr mortua,&:quiaquipicvoIunt loqui. Etnc quisdiccrctquod ilh

viucre inChrifto, pcrfecutioncm lezabelprophetaret, vcl diumarcr,

patientur pVo iplo , ideoaddit, &docerct boiia, ideoaddit: cir fc-

patientiam tuam , fcilicet tribulatio- dacit feruos meos ^ fuppic doccndo

ncsfuftincndo, & prxmium cxpc- perfuam do^brinam falfam, & in

^tando: quo fcducebar, & quaha,lhtimad- q***^»

D(((mf^r*- Sunt autem deccm gradus pa- ^iZyfomicarifymanducaredeldolothj-"^-*'^"'''.

«/«//--f/M- tientLT,quivixinaliquorcperiun- tis. Diciturqu<^d ifta lczabcl vxor^^, *

tur:primus,maIononrcfifterci fc- fuit iftius Epifcopi, qua: diuina-"* cundus, mahmipro malo nonrcd- d bat^&multostrahcbatadluxuriam"""

derci tcrtius, non rclpondcrc , fcd & Idololatriam vcrbo, & cxcmplo.

taccrci quartus, noccntcm diiigc- Aliidicunt, quod Io(]uitur dc ifta,

rc; quintus, noccnri benefaccrc, quxfuit vxor Achab, regis Ifracl:

{cxtus,contra flagcllanonmurmu- Hxc lczabel fecic templum Baal,

rare, (eptimus, libcnter aducrfa &ProphetasDominioccidit,fcrtio

toIerarc,Oi5lauus,deflagellisgratias Kegum , vcl quia ifta fiiit nmihs

agcrc^ nonus, ad flagella le prx- illi,idcovocatillamIczabel:

fcntare, decimus, in flagellis dolo- MoraUtcr, Ic:(abel intcrprctatur

rem non fcntire. Noui ergo pa- jlcrquilinium^ vclfluxus pnguinis. vcl^'"''^"'''

ticntiam cuam, quam fcihcet ha- mx , & fignificat ftultas muliercs, r'^""'

m

Comment in Apocal.B.Ioan.Cap 2. 45

cjux incerius func fterquilinia, & A tia concinuanda, in a:cace adulca, excenus corporc lucenc modicum, augmcntanda, in»fcncducc, con-

Ecclef.io. j^jy^ tcclefialVici dccimo : Mu- licr fornicaria <judjifierciis m Vm : Ergo reprcliendic illum Epifcopum,quia iftam dominari pcrmiccic in lipi(- copacufuOiVndccTCcrimultumre- prehenfibiles func,qui indignos di- uinain Epifcopacu luo pcrmicrunt docere,vel habicare cos,quidocent fornicari , & Idololatrarc , & viros

fummanda. 5ed fi homincs pa- nitcnciam modo in tcmporc non faciunCjtunc, lcilicec in niorce, fa- cerc non potcrunt,& idco Spon- fus in Canticis Lquitur, vel cla- matanmia'pcccacrici, diccns, Can-^f,,/,^,. ' ticorumo(5tauo, Reucrterc,rcuerterCf ^ Stinamitis, reuerterc^ reucrtere. Vndc ' omne cempusdacad pocnicendum,

interficerc. Ergohxc lefabcl mul- b & non adpcccandum, Ecclcfiartici ^ tamalafccit,&quamuis*,fupple,fa- quinco; Nemmi dat Dcus ifutium cercc illa mala peccandi. Qedict^o eitempas Vf pceni-

tentiam agerct.

Scquitur, (y nonvuUpanitcrea for- mcatione fua. Non dicic, non potcjh.

VERSVS. 21.

fed dicic, »on v«/f, quia non po-

Dedi ei tempus Vf pccmtemiam face-

ret^Vel agerct : Ecce Dci mifcricor- Drnnfimt.1 (^nonvult pcmiterc a fornicdtionc Jid. jua, bcce mulieris ini^uicas , pcr-

tinacia , & mahcia, cx quo pacet

culpa maior , & Dei pacientia,

qu.T aliquando dare videtur au- C fQla,vclconcmua,indcficienspug- Eccfwf. s. daciam peccandi : Ecclef. odauo. na, quocidianum damnum &: cem-

tentia, (ed voluncas lola inexcu/a- ih bilis cJl, propter quod dicit Grc- gorius [ Mulier,hominis confufio, infa.ciabilis bellia, lollicitudo con

Quia cito non profertur contra maios fententia , dbfjue \llo timore filii mmi- numperpetrantmala.Diciz crgo yDedi ci tempus \t p£nitentiam agcrct. Modo tcmpus nortrum crt, quia polTu- mus faccrc quod volumus , & cll mcricoriumquodfacimus. Dacum clt aucem tcmpus in documen- ium,quiaqualitas temporis docec

pertas domus , folicicudinis impc- dimencum , hoc cll: concinuum naufragium ] Propcer quod dicic iftc:[Per rubra tcgmina, pcr mo- dulamina malorum , fa:cid.i foc- mma , dilfipac agmina virorum.] & Proucrbiorum lcxco. Mulicr Viri pretiofum animam tollir. Mulicr crgo non vulc poEmcere a forni-

TrtnfiNS plira noi litttt.

quid lic peccatum , dum affligic. catione iua. Poll quahtatem luic lccm, ficut poft diem, in qua la-j^ culpa, addit qualicaccm pocnac di- boranc homincs, vcnit nox, in qua ccnt.

quic/cunc, {icp«ftlaborcmbonx opcracionis , vcnietcis rcquics rc- tributionis. Dies autcm doccc nos confidcrare luccm arcemam , nox timcre nodlcm aiccrnam : mucacio cciamcemporis, docccrcrura mu- tabilicacem. Dcdit creo omnibus h,» tcmpus, id eft , cemporis opporcu-

VERSVS. li.

Eccemtttam eam inleftum, cir ^jui machantur cum ea, in triLulutione erunt maxima , Ec eccc cx quo non vult panicere, miccoeam in lcdum, vc de \cfto lalciuix veniac ad lecflum i»,'rj»,>»f/j« i.«-iiij^ua, mcu, itui^^^i" culpi,& dc lcclo culpx vcniac ad

i/^" '^* nicaccm : In puericia cmm citpoc- lcctum pccnx ^ccmx: Alia cranfla- "^* nitentia inchoanda, m adolclccn- lio habcc, 4<i /«(^//w, in quo aecerna

F iij

1

46

R. P. Alexandri de Hales

ronm prt. mifeiia (Jcrignatur ; vndc vtraquc A tribulatio inhoc mundo ; majorin

littera bona eft. Quiavnumpccca- tUnH ird- tum luo pondcremoxadaliudtra- liit: &: ideo Deusiufto judicio, dc lcclo lafciuia", ad lcd^u culpa: cadc- rc pcrmittit. Bcnc, inquam, cuipa.

Statuftnl vclftatusculpx dicitut /«-(f/w^ , pto-

»«>••

ptcr fccuritatcm, audaciam, & op- portunitatcm pcccandi. tt cx lc- dopcccati dciccndit homoad Ic- dum,vcl kidlum Infcrni.

Purgatorio, maxima in Infcrno:vel infcrni pocna magna , propter di- ucrfitarcm panarum. Ergoilli,qui flmiles funt lezabcl mcrcrrici, erut in tribuIationc'maxima, fcilicct In- fcrni : Niji panitemiam egerinrab ope^ ribus jitisi quac pcenitcntia iram Dei placat. Chr)'{oftomus : [Pccnitcn- tia cft falus animarum, diffipatrix

vitiorum, im|>cratnx virtutum, ex- Eccemittam eam ia leflnm. Nota B pugnatrix Da:monumi Quid dc Q^ijf^: quodledusmaluseft quadruplex, pocnitentia' plus dicam? PortumwW.»^ "

apcritParadifi,& os claudit Infcr- nijagitc ergo p<xnitentiam,& ap- propinquabit Rcgnum calorum ] Ergo hi, nifi panitentiam egc- rint,crunt in tribulationc maxi- ma.

cmollicntis lafciuix, hic languidus, Amos (S. Amos (exto: ejui dorniitisin leflis eburneis , lafciuitis firatis in \>ethrir. Irrirantiscocupifcentix, hic mor- bidus, Proucrbiorumfcxto: Intexui

UsqN4r{>»'pn'i^'*siettum meum,Sc fcquitur, /r-

fUx. PicU.

lub

retiuit eum multis fcrmonibus:, inccn - dentis gchcnnjc, hic horridus, lob vndccimo : Si fujlinuero ^ Infernus do- ?nusmeaejl; & fcquitur : eiT* in tene- hris jlrauilcchlum mcum-^ inficicntis impudicitia: , hic foctidus; inpro- poflto : Ecce mitto eam in leftum . 'f?"fi!<w Er^fi^m cft quadruplcx bonus le- \ftq»4diit. cSus; candidus, nitidus, floridus, f/«-v. placidus: iftc Icdlus mundaturla- chrymarum fcccunditate , Plal. 50. VU. 50. EaiMho perfmgulasno^es-^i^ds^imT ora- laditli.j. tionis afl'iduitate,Iudith tertio: Ste- titluditb anreleflum orans cum Uchrj

unJgttJl^

Cant.i.

VEkSVS. ij.

Et Filios eius imerficiam in morte. Id q^^- cft, imitatorcs (uos la^flc fui falfr ftctsti rf; dodrinx nutritos, intcrficiam in mo^Cidcft, dc mortc corporali ituri funt ad mortcm ignis ^tcrni. Et nota, qubd dicir : interficiameosin wor/r; quia mortui in pcccato,ad- huc viui in mundo, interficien- tur in Infcrno. Vnde Pfalm. Mors pai.4?: depafccteos. Vndc quidamviuuntin morte,vtomnes Sandli; vnde dici- mus: Natale Sandijdcmorteeius. mis. Ornaturvirtutum multiplici- Q VndeP/alm. PretiofainconJj>ecluDo-^^'^^'^*^- tate, Canticorum primo : Ecce tu minimors San^}orum eius. Sedpecca-

cores maximc moriuntur in mortc. Et idcb dicit hi<K Interficiam eos in morte, fcilicct pcccati ; quidam in mortcincipiuntmori. Pfalm.Afors Pralml peccatorum pejlima.

Ergo interficiam eos , fi nolunt pcp- nitere/« mone: Etfcient omncs Ecck-

pulcher es , decorus, dile^e mi^o^c. Vallatur Anj^clorum lbcietatc,C.i- ticorum tertio : En lefhtm Salomonis fexagintafortes amhiunt. Ecce ergo hanc mulierem Iczabcl mittam in Icdum,fcilicetparatum pcccati,vel Inferni, (^^utmachan-

tur cum ea , id cft, qui conlbrtcs fix^quia ego fum fcrutansrenes^^cw- funtilli in fornicationibus; velqui <il«e,& fiibtilitcr intuens interiora, fffni.f.T;.:- implcnt dodrinam eius,in tribu- dc quibus minus vidctur, (ciliccc lationc maxima*erunt. Magna eft cogicarioncs , & dcfidcriai & nihil-

fatnr.

«

Comment.in Apocal B. loan. Cap.i. 47

I. Cot.i.

ominus clarc videiis cxteriora. £t A ^«z no« co^o//f r«nf, idefl:,q ui non ap- hpc ad punicndum,vel remitcen- probauerunt, altitudinemSatana, id Qu^ntm -- ' ^ • " " cllfupcrbiam,quam fuceeritDia-

DoIus,vel alatuduicm Satanx vo-

s.Gteg. JuiT^.Vndc Gregorius fupcrEzech [Quj:morscnthonunis,?ccrni lu- dicis fcntcntiam nonformidantis? ibi enimtunc cunda pcccata antc oculos rcdibunt j ibi omnia qux cum delcdatione ada (unt, cum pauorcrcuocabucur > tuncdabitur vnicuicjue tam bonis quam mdis, diuicibuSjA: pauperibus,fecundum opcrafua,bonis bona,malis mala.] proptcr quod iftc verfus dicic: Uurt parentcU, famulorum multa, JequeUy

' Ncc rutiUm hlla redimet, ncc Uta, cucuUa.

Et hoc eft quod dicic hic : Et dubo Vnicuique Jccundum opcra Juajkcuudx ad Corintli. 5. Omnes nos oportet ma- nifeflari ante trilfUoalChrifli , vr reci- fiat Vnufquipjue fecundum propria cor- poris, pVovr gefsit m corporc ihojiue bonum fiuf malum.

VERSVS. 14.

Scquitur, Vobisautem dicoC(£teris, /' r 1^'^ Thyatira eflis, quicumque non ha- .4/ hentdo(hrinamhanCjCpnnoncognoucrunt altitudinem Satana. Quemadmodum dtcunt , non mittam fuper \os aliud pon- dus. Hic poft incrcpationcm ncgli- j;cntis Prxlati ,conlolatur bonos , promicccndo llipendium mcriti. £t primoconfblacur eos per amo- tioncm malorum-, fccundo per co- lationem bonorum, ibi ; Et qm vi - ceritc^ cuflodimt vfque in fmemopera meaydabo dlt poteflatem fuper Gcntcs. Dicitergo: VcLisuutemdico. liaco- mcdaui comendanda, & incrcpaui increpanda inEpilcopoThyatiia^. Aut,vobisdico, qiiicltisThyatirs, quifcilicec eftis liillimilcs ahis <li'- «^is,&C. quicumqucnun hakent doSh'i- nam /;4oi;lcihcccipfius Iczabelis,ci?*

itmecJii

ttj.

cac aftutiam profundam, qu;i fub fpecic vcricacis fuggcrebal: legalia oDferuanda cumEuangelio: Quem- admodum dicunt-^ fcilicec quidam c- ^reiri de Iud.t:a, qui cerrcndo dicc- banc, qubd adhucdebebat Dcus p dara majorcs tribuiationes,quam pafli cflenc j vt a fidc recederent. Vel ric, quicumque non tcnent doBrinam hanc, {cilicec lezabelis, qux doce- . bat fornicaii, & edtre dc Idolothy- tis, vel dodrirumlud^orum de ob- feruantia legalium.

Et quinon cognouerunt , id eft, ap- probando &: tcnendo altiti/dinem Satanity id elt, aftutiam, vcl in^enii altitudinemmaliSatan, id cft,'Dia- boli, vt per hoc corrumpcretur fi- dcs Chrifti, Aduum decimo quin- C to: Surrexcruntautem quidam dehnerefi A^. ij. Pharifcorum , qui crediderimr^ dicentes quoi oportet circumcidi eos^ prxcipue quo- que feruarc legem Moyfi. Hoc dice- bant pra:cipucilh,qui machaban- lur cum kzabcle , id eft, quod op- portcbat cum liuangelio feruarc legalia. Vobis autem talibus dico, hon mitram aiiud fuperVos pondus^ lcih- cct tribulationum , vcl lcgalium ^ pra:ccptorum.

VERSVS 25.

Tamen id quod habetis rcnctc^ donec veniam, id cft , Huanrclium , quod clt onus lcue ailu^entibus Deum. paticncer, hdeliter , pcrfeueranter, donec veniam, fcilicet retribuere vni- cuiquc {ccundum mcritum fuunii quia cunc dabo vobis prsmium^iS: aufcram omne pondus, & omnc niahim.

48 !R. P. Alexandri dc Hales

VERSVS x<5.

A tis ptper fcdes dnodecim. Et regetcds ih virgaferrea^ i J eft, in inflcxibili fcH' Scquitur, EttptiVtcerit, & qui f»- tenua mittcntur in gchcnnam , &

t4nquam figuli V4{ confringentur^Ccih- cct irreparabilitcr.

VERSVS i8.

Jlodierit VpjKC in finem oyara mea, dalo

impotefiatem fuper Gentes,^;^ reget e,ts

inWrga ferreay^ tamauam vasfigHli

confringentur. Hicconfolaturbonds,

& lioc duplicitcri primo per pro-

miflionem.bonorum futurorum, BiMT dti- ibi: EtdahoiUifieiammatutifMm. Sc- fUatet cundo, pcr amotioncm malorum.

/iiitfwr.' I^icit crgo,^«i virmr.Ita 6xx\,quodte- Scquitur, Et daboilUfiellam matu- nentesdo^inamle^abelt&qmmacha-h tinam. Hk confolatur iftum EpiP turcumeainterficiam. Sed ^ ei <jm\i- copum,& perconlcquesaliosbo-

Quidvir. Cfr/f,(cilicet illos,corum aftutiis, & "

l^ftncA £jo(f^rinis refiftcndo : Etttui cuflodie-

dtggiaiiir. _ - i i

Sicut egoaccepia Patreme^, fcilicer, potcftatcm regendi vniuerlahter; vcl malos puniendo, & bonos pr^- miando actcrnaliter.

rtt

vfjMc in fii

nem opera mea : m Donis

nos , pcr promiffionem bonorum futurorum. Ita dixi, qubd ci <jui vr- qi^^ cerit cufiodierit v/^«f in finem opera'fl fttH*

openbus pcrleucrando , dalfoilUpo- tefiatem fuper Gentes. Ideft,fupcr ho- mincs gcntiliter viucntcs.

VERSVS 17.

propter ciaritarem cognitio Etliegeteas^{ci\iccm\is,invirga^ nis ^ matutina ^ proprer iflchoatio qui proptcr rcditudincm voca- ncmbeatitudinis. Veldabo ciftel

mea^ daho illi potefiatem frptrGemes^^^^^^"^ fcilicct in pracfcnti. Et non folum «•»""'"■. hoc, vcrum & daboilli fieHam matuti- nam^ id cft, ftolam anims in futuro. Qua:, inquam, ftolaanimz dicitur fieUa, propterclaritaremcognitio-

tur juftitia ferrea^ proptcr durita- tem inflcxibilitatis , tS" tan^uam Vasfiguli confringentur. Quidam fic confringcntur vt pcrcanti quidam vt in melius immutcntur. Sicut fi- gulus quando componit ahquod vas,quoddam deftruitad pcrciitio- nem , quod non poteft in melius vcrtcrc; quoddam ad reftitutio-

lam matutinam, id cft, rcfiirrc<Stio- ncm corporis, quq expcllit omnem mifcriam mentis,&corporisi ficut ftell.i matutina tcnebrasnochs.Vel dabo illi ftellam matutinam, id cft, meipfijm.

Qui yncerit dabo illi fiellam mxtuti- nam. HicSpiritus fanclus qucmh- bet homincm cuocat ad confli-

ncm.quodpot|^ftemcndare.Etbe-j|j (flum pugna: , ibi , v/nrfnfi, prarfcn nc pervafalutea fignificanturho-

framittt

^"^"-'jIu ^^">4"i^ dc luto funt formati. fr^miH», Itcm hoc potcft cxponi de ludicio »wim«« cxtremo,&melius.

Ergo quivicerit hoftcs Dei, vel mundum, carncm & diabolum , & qui cuftodicrit vfquc in finem ope- ramea,&pr£ccpta mea,dabo illi poteftatcm fupcr Gcntes,fcilicct vtfit carumjudcx,Matth.vigefuno M»«h'.i>nono : Vosqui fequutiefiisme, fedebi-

tat ad adiutorium grati.T. In dantc, cxplicat primium gloriar,in ftclla micantc; Dc primo & fccundo fatis diihim eft fupr.i, & ideo non curo. Scdcircatcrtium,vbitangitur pr?-/^ fj^if^ mium fa-licitatis in ftella micantc: cum dicitnr Stelia matutina; Scicn-^^^i^. dum quod fub metaphora ftcllar/,r.»>,»m- dcfcribit pr^mium fochcitatis, qua- tum ad ob|c<5him bcatificantis ; virtus Diiiinitads, quantum ad ad-

Com..xcntin Apocal.B.Ipan. cap.i. 49

im,coIlxtificans;opus huma- ^ffiortem.Dc loannisdccimo

liitatis: quantum adfubjecHium c6- t ertio : £ro jiim ^>mrxs, d^rvira. ioao.i).

participans.imago Trinitatis.Circa Dc ifta Ik-lla infra vltimo capirulo :

niimumfcieduni, c^uodobjcdum Ego fumtadi.x^O' gcnus^^^^^clU Da-

Dcatificans, (cilicet virtus Diuini- uid^f^lcndiiU^^ niatumn.

tatis,appellatury?f//rf; quia llclla eft Circa tertium fciendum , quod

arpcdluIuminola.afpccSlugrariofa, fubjedum compardcipans, (cili-

eftcdu viriuofa, & per iftatriafi- cct imagoTrinitatis: vtanimabca-

gnificantur in objedlo Diuinitaris, t.i,coparatur ftcIU.quia ftcllacft in

fux fplcdoris, primj loanis primo: fitu indiuifjbilis ^in llatu in amifli-

Dcus lux eii, tcnehrtt in eo non Jitnt ^ bilis, in motu indcuiabilis; &i ita fi-

v//<f, facies amoris, primsloannis gnificat in anima fandla titulum

quarto: Dcnscharitas efl , c2r ejMt ma- hxreditatis , fixrancm artcrnitatis ,

ncc in cluritate y ^c. pax tcnoris, vnitatcmconformitatis. Dcprimo,

plicf .,. hyihcfioskxto: fpfceflpaxnolha^ GcncCis nrimo: Pofuit flcUas injlrma' Gencf.i:

y/«yi-o>V'mf^</rv«»w,dchacftcllain mento calt. De fccundo, Daniclis

propoQto. duodecimo: Fulgehunt jufli , ^Mofi O^n-fi--

Scicndum circa fccundum quod j^lendorfirmamcrui^ & qui adjuffitiam

adjediJColIa-tificans,fciIicec virtus erudiunt multos , ^juaji flelLeinfrerpetuas

humanitaiis , comparatur ftcU^, ^ dctemitatcs. DctertiO , ludicum lcp-

quia ftclla cft quidditatc pura , timo: StclLt manentes in ordine fuo; luJir. 7.

quantitate parua, qualitatc clara. quxcontra Sifaram pugnaucrunt.

Et ira fi<jnincac in Chriftoincon- n cx,r-

^ ■ ^ . r n, V E R S VS. 10.

taminatam mnoc^tiam,pcrrcaam '

obcdicnriam , irrcprchcnhbilcm ^c(\\i\mt , Quibahetduresaudicn'

1 Uirnii.

vitam. DcprimoPfalm. Omnesde- di, audiat quidSpiritus dicat Eccle/iis^

clinauerunt. ( priter Chriftum. ) De Hic ponitur gcncralis exhortario.

fecundo, ad Ephefios fccundo , Hoccxpofitnmeftfupra,& ficcx-

Epiicf.i- Qhriflus fa^us efl ohediens vfque ad poncficutpriuscxpofitum cft.

G

50 R. P. Alexandri de Hales

sTNOTsis cJriris TERril.

I l/^B ETKRjoannes /crikre Epffiopo Sardenfi, quod dtcatHr viucre^ mortuHS fit-^ni autem pcEuiteaty minatur quod "jeniet ficut fur in noBc , fi autem refiptfcat , ^ 'utBoriam referaty promittit ei vcfics albas , quodque fcrtbet eum in liho l^itx. Epi- fcopo ThiladelphiA modicA virtutu fuadet , <juod teneat qucd ha- . bct 5 vt nemo accipiat coronam fuam 5 quod fi fccerit, polliccfur, quod faciet eum columnam in Templo Det, ^ fcribet eumin eo nomcn JDei, ^ nouA lerufalem. Tertio cxprobrat Epifcopo Laodtcenft^ quod neque calidus fit ^ ncque frt^idfU , fed .teptdus, quem proinde Dctis fit ore fuo euomtturus. Suadet crgo ei 1;/ emat aurum igni- tum, '•jcHefque albas induat, codjrto vngat oculos; quod fi f certty 'uincenti promitttt fefitonem in throno fuo.

CAPVT TERTIVM.

T AngcloEcclcfixSarclis fcribc: Hxcdicicqui ha- bct fepccm Spiritus Dci, &fcptcm ftcllas ; Scio opc- ratua,quianomcnhabcsqu6dviuas,& niortuus cs. 2. Efto vigilans, & confirma cactcra , quac moritura cranc. Noncniminucnioopcratuaplcnacoram Dco mco. In mcncccrgo habc quaUccr acccpcris,&:audieris,&:fcrua,& pocni- tctiamagc. Sicrgononvigilaucris,vcniamadcctamqaam fur,&: ncfcicsquahoravcniamadtc. 4. ScdhabcspaucanominainSar- dis, qni non inquinauerunc vcftimcnra fua: & ambulabunt mc- cuminalbis,quiadignifunc. /.Qui viccric ficvcfticcur vcltiracn- tis albis, bC non delcbo nomcn cius dc Ubro vicx , &: conficcbor no - mcnciuscoram Patrcraeo,&:coram Angcliseius. <f. Qui hahc aurcm,pudiat quidSpiritusdicatEcclefiis. 7. Et Angelo Phila- dclphix Eoclefix fcribe: Hdcc dicit SandVus &: Vcrus, qui habct cla- ucraDauidtqui apcrit&ncmoclaudit : claudit ,& ncrao apcrir : g. Scioopcratua. Ecccdcdicoramtcoftiumapcrtum,quodnc- mo potcftclaudere;quiamodicamhabes vircuccni,8(: ferualli vci- bum meu,&:nonncgaftinomen mcum. EcccdabodcSyna- gogaSacana:,quidicunc feIuda:os clTc,&: non fiinc,fcd mentiun- tur: Eccc faciam illos vt veniant, &: adorcnt ance pedescuos: &: fcient,quia cgo dilcxi tc. 10. Quoniam fcrualli vcrbum paticnti^E mcx,&cgofi:ruaboccabhora ccncacioiiis,quscvcntura cft in or-

ComuiUit laApocal.B.loan. Cap.g. 51

bem vniucifum tentare habicantcsin terra. //. Eccc vcnio'cico : tenequodhabcs,vcncmoaccipiatcoronamtuani. 12. Qui vicc- rit,faciiamiUum cohimnaminTcmplo Dci mci,&foras non cgic- diccur ampliiis :8C fcribam fupcr cum nomcnDeimci,&nomen ciuicacis Dci mei nouic Hicru&lcm, qua: defccndic de coelo a Deo mco,&C nomcnmcumnouum. /^. Qui habecaurem,audiacquid SpiricusdicacEcclcfiis. i^. Ec Angclo Laodicias Ecclcfix fcribe : Hxc dicic: Amcn,ccftis fidehs,&vcrus, quicft principiumcrca- turxDei. yj. Scioopcracua,quia ncquefrigidus cs, ncquc caii- dus,vcinamfrigidus circs,auccalidus. 16. fed quiatepidus cs, & ncc frigidus,neccalidus, incipiam te cuomcrc cx orc mco. //.quia dicis : Quoddiues fum, & locuplccacus , & nullius egco : & ncfcis quia cu cs mifcr, & mifcrabiHs,& paupcr,&: caccus,&nudus- iS. Suadco cibi emcre a me aUrum ignicum probacum, vc locuplcs fias:, &: vcftimcncis albis induaris,& non^parcac confufio nudicacis tux,&collyrioinungc oculoscuos,vtvidcas. ip. Egoquosamo, arguo,&caftigo. itmularc crgo, &: pocnitcntiam agc. 20.. Eccc fto ad oftium, &: pulfo: fi quis audierit voccm mcam, & apcrucrit mihi januam, incrabo ad illum,&: cocnabo cum illo, &: ipfc mc- cum. 21. Quiviccric, daboci fcdcrc mccum in thronomco: ficuc &:cgovici,&:fcdi cum Pacrc mco in chrono cius. 22, Qui habcc aurem,audiacquid Spiritus dicatEcclefiis.

Dicitcrgo:cir Angtlo Ecdefu Sar dis Jcribe. Sardis principium pul- chricudinis intcrprctatur. Scd c c6-

VERSVS I.

Ngclo EccUJif Sardis Jcribcj hac di it ^ui haht fcptem SpiriiusDei ^ feptern Jkl- l.ts. Supri ruit pofitacorrcdlio Prx- l.uorumdeficicntium incura, hic * T corrcdHoeorum dcficien- uuia iii vica: & primo poniturdcf- criptiohypocrit^fimulatisbonum; fccundo torpcims,& ignorantis proprium dcft'(fhjm, ibi: ^ Ange- lo Laodicix Ecclcf.t. Ipfum corrigic dupliciter; primo ' ■, impro- !■ '1 ! ^peccacumci-, > , n^undo in- . . .i. ,commendani^ocius oppo- ficum, ibi ; c2r Angelo Ecch^ Phi- bdflphi^t fcnhe. Primo oftcnditur corngcntis authoritas , lccundo modus &vcritas , ibi: efo vmlans, ^confm.tc.frfr.i , nnr fncritur.icrAnt.

trario, quidam crantin ifta tcclc-^'"''" ' ' fia faifi Chrilliani*, qui volebant fiT'r< principium pulchritudmis vidcri,/'; id cft , pro fauore huiruno appar re bpni. «

Scrtbe Angelo,\^ cft, Epifcopo Ec cUf^Sardist quia ibi funt aliqui, qui voluntvidcri principiura pulchri- tudihis. Hac dicit tjui hahet pptem Spiritus Dei cir fep^em fellas, hjsc, fu p - plc, qu.T fcquuntur -, dicit^ id eft, mandac,^«l habet feptemSpiritus Dei^ id eft, Angclusmagni confilii, a quo fu nc lcptcm dona Spiritus /an- ""''yf "4? £li,&: benc hoc copetit fibi. Nara 1. iftum Epifcopum arguit dc hipo-j^ crifuCum quanoa funcdona Spiri- tus fincli ■ & idco per contr.uiam

G

4

R. P. Alexandri de Hales

iftc,qtii reprchcndit iftum induo- bus. Qui lubct fepcem (piritus Dci & feptcm ftcUas , ideft,lcptcm vir- tutcs, aquibus cftcceleftis illumi- natio, & bonx famx difFufio, qui- bus iftc Epifcopus carebat proptcr hypocrifimfaliam, &vitamfimu- lacam,intus crat tcnebiis plcnus, hcetftilgebat cxterius. Nota ergo ordincm vcrborum: primo ponit fpiritum, a quo cft intcrius vita fpi- ritualis: fccundo ftcllas, a quibus eft exterius illuminatio excmpla- ris, quiaprius cft vnum quam lu- j ccre, loannis primo, quod fa^um

in ipjh vif4 erat , (^r V<>u erat lux ho- >mnum: &: iftc Epi(copus habcbat nrpls fi^! famam,fednonviram, & opus fi- 4iim4. nc charitatc, hoc cft corpus fine fpiritu & virtucc: fic idco, vt con- ucrtatur & habeat fpiritum Dci, dicit hitc(jui habet feptem fj^irnus Dci^

Cir feptemfielUs. Scd quidait,ftatira additjdiccns : Scio opera tua , ftia nomen habes quol Vtuas , & mortuus es : cognofco , fcd non appro- bo. Cognofco cnim quaiia fmt opcra tua,&: quid intcndasin eiSf quia laudcm farcuh , & non Dci, quod patct , quia nomen habcs, lciU- y,tgAai cctavulgo, quividctca quarforis «"< funt. A^owr», inquara, /w/rf^W VI- ^**'* «rfjjfciHcct vita <gnxxx,0'mortuus es, fciHcet morteculps, propter de- fcCtumgratia:. Vndc llidorus. [Si- cutvita corporiscftanima, itavita animx eft Dcus : Et ficut montur pifcis fme aqua , fic anima moricur line gratia : J Cum enim anima pcr pcccatum dcfcrit Dcum,tunclme fcnfu doloris , fme motu vigoris, fmc^uftu faporis, flnctaduamo- ris , rmeculra dccoriseft , &:mor- tua apud Dcum repucacur.

Sic cnim vitam corporalcm C Rcfpiratio flacus.

probant quatuor.

tHim* i>i-

Mtttt VU»

Sic in fpiritualibus viuit anima.

) Agitatio pullus, "S Exccutio niotus. ^ Apprchcnfio fcnfus.

C Pulfuconfcicnriaetefiificantc. } Motu panar cxcicante, \ Scnfu gloria: deIe<5Vantc, ^ Flatu gr.uiq viuificante.

Namen x^xtnxhahesquodViuds ^xxk rapina. Vndc dicitur hypocrifftb hypocrira Epifcopc, & mortuus ef^ quod eft fub , & cbnfs

Nota quod hypocric^' habet quiri- quc proprictatcs,pcccata opcriunt in ftabulo iniquitatis : fimpliccs "u!nl?t^ falluntfubpallio bonitatis : bonis iiAbfBtfr*- inuident, &dctrahuntlinguama- ftnutts. ijgnitatis : vanam laudcm qurrrunt in farculo vanicacis i citd pereunt, & dcficiunt in ilagno voracitaris. Luciii. De primo in propofito , & Luc« vndecimo : Vo/ Pharipei ^uod de foris ejl , munddtis , ^uod intus efl plenum efi

quodcft<«<rdf«w, quafi fubaurari, De fccundo Match- fcpumo:-^f- tendue a ftlfs Prophetis , veniunt ' advos, &cdctcmo LucTvndccimo, V.C Vobis hjpocritiC fti conpntitis op:- " ribuspatrum vefirorum,<ji<oniam ejuon- dam C7* ipf Prophetas occiderunt. Dc quarto, iAittnxiCcnoiomniaopera ^*"' Jlia fuciunt , Vf Videaniur ab homMibus. Dcquinto, lob fccundo:^^''" ■ r hjypocrif ?h^.i>- mnf}i.

i.ii.

Comment. in Apocal B. loan. Cap. 55

VERSVSi ^ tranfmifcilint.

crgov;^74m,Pnclare,ad prr-

Sequicur, ejfo Vigilam , CDn/Tr- dicandum vr dinjra.s, ad fpcculan-

m frfffrrf , ^«4r moritura eranr. Hk dum vt corrigas,ad cxerccndum v c "' '

iltum Epifcopum rcuocac ab crro- crigas, & idco additur, er conjirma /HZ i

rc,ad fcatum iuftki^.Etprimo facit, catera fta moritura erant. ConHrma

hoc documcnto , fccundo fubdi- in fidc,moribus,verbo,&:cxcmplo,

torum cxemplo, ibi : fed habes puu- Lucs vigcHmo fecur do. er tn ali-

ca nomina in Sardis. Itcm primo rc- quando conuerfus confirma fratres tuos.

uocac monendo: fccundo tcrrcn- Confirma, inquam, catera^ id cO,

do,ihi -.fiergonon vigiUueris^ Veniam mcmbra cjui morirura erant per tanquam fur. Ircm primo mouct ad b neglircciam tuam^mfi vigilaucris.

cxercirium bonorum faciendo- Glofla.[Non eris pcrfcdusjficu n6

rum .• fecundo ad pccnitentiam vigilcs, & alios non cxcitc?, tjuia

commilTorum maloruin , ibi : in multi pcrcunt & moriuntur pcr'"ero.i.

mcnte hahe. ncgligcnriam rrilatorum ] Icrc-

Dicit crgo.f/o V;j^»W. Itain- mis primo. Grcx perditus fuBus efl

crcpaui tc de hypocrifi , & falfa fi- pci-tdus meus. Vcl confirma c.xtcra,

mulatione icd quicquid hadcnus lcilicet bona qua: moritura cranr.

feceris, r/?ov»;5i/rf«x, idcftfollicitus Scd quomodo ifta bona cranc iii

dc tua & tuorum falutc , quia cu- ifto moricuracum ipfc morcuus cf-

ftos cs ciuiratis pofica; in mcdio fec? Rcfpondcc Richardus , quod inimicorum, rhclauripofitiinmc- pricipua bona , vc charitas, hu-

diolatronum,gre£;ispofiriinme- militas &c. erant in ifto Epifco-

dio luporum: & idco dcbcc Frx- po,mortua,cumnon eflec in gra-

lacus vigilarc in fe, vt abigat ho- jia: fedalia minora bona qui iu-

ftcm,vcfubieaccarncm,vrcolligac uanc ad faluccm , ficuc lcicnria

meflem. Dcbct ctiam vigilare lii- Scripturarum, & dodlrina prrcdica-

per grcgcm fuum, ad prardican- tionis,&:aliadonagratis dat.i,cranc dumvtdirigac, ad cxcrccndum vc||.-in ipfomoritur.i.niRo Deiiu^icio,

crigat^adfpcculandumvccorri^ac, quia qui mniora ad falurcm con-

vcpoflicdicerequodfcribiturllaia: cemnic, eciam minora bona qui

vij^cfimo primo *Sufer fpcculam juuanc ad faluccm, amittic. Ergo

Domirii jlans iugiter , per no^iem^ confirmafaltcm ifta, qux nondum & fupcr cufiodiam meam , ego fumj^Cunt mortua, fcd minora, quod

ftans totis noffihut , proptcr quod parcr.

dicitur in libro dc lummo bono, Non enim inuenio opera. tua fknay

'^A^nofcatEpifcopusfercumfecfle fed vacua. Vcl non inucnio opera

j^Ubisdomini.] '•.pifcopodum c6- rua plena,id cft conlummata, inci-

lccratur, baculus datur,vr cius iu- piebaccnimbcnc facerc Epifropus

dicio fubdiram fibi plcbcm rcgar, ifte, fed non confumraabat. Vcl

& corrieat,& infirmitatcsinfirmo- noninucnioopera tua.plcna : quia ^fnapie-

! um furtincat. Vndc fcirc debcnc non facicbac ca intenrionc rc(5ta, '■'>r"'^

Pr.ilati:quodrivnquammaIaper- quia proptcr vanam gloriam, &

pcrranc rot mortibus digni func, idcoadditurraMw Dw mro, quivi-

quot perditionis cxcmpla ad alios dcr inrcrius & in abfcondito. Vndc

G iij

54

R. P. Alexandri de Hales

nocaquod dcbec cflecor plcnum A fc^)iicopuminoriuic ad cxercicium charicace, os vericace, oculus ca(h- facicndorum bonorum, moucc ip

cacc, pes grauicacc, manus largi- cacc.

Inumio operd tua plcna. In vcrbo j^ropofico Iponfus Chriftus, fpon- (am fuam gloriofam Virginem dcf • cnbiCj vc ^ocacam, probacam, pcr- fcdam. Adopcio docac, adio pro- virgitti» bac, pcrfedio confummac. Adop- TiUnxcpc- iainuencionCjibi inu:mo^ in pro

futrc.

fum ad panicenciam comrailforu malorum . Dixi quod (cio opcra cua, ncc inucnio ca plena>& ideo incrcpandus & gehenna dignus. Ergo vc a Dco laudcris,w wfwff habe ^^jf, ^ualitcr a Deo acceperis. fcilicec a Deo ndcm, &graciam. Etaudieris yici^i- '* ccca Dco mccrius,& aprxdicaco- ribus excerius documenca (alucis ^

bacionci \h\,opera.tua^ pcrfcdio in b Ecy^r«4,fcilicccopcra,qua:n6dum plcnicudmis addicione, \\>\t plena. bencfei-uaflijaudicusenimnonju-

M«r.i6.

Circaprimum (ciendum, quodin- ucnic cam fponfus purgacam (brdi- bus, omnibus ornacam docibus, purgauicgracia, rigauic clcmcncia, ornauic gloria \ dc his cribus, Mac- chi*i duodecimo. Inuemt domum va- cantcm fcopis mundatam (^r ornatam. Circatfccundum.Scicndum vbi dc- icribic eam probacam in opcracio- nc, cum dicicur opera tua. Scicn-

llificaCi & ^'ge pmitenttam , dc com- miflis & omiflis, vel in mente hahe^ cjualicer accepcris pcr infpiracio- ncm , <ir audteris pcr prsdicacio- ncm, cir [frua per opcracioncm, eir age panitentiam , per facis Bl^o- ncm.

Sci|uicur, Si crgonon VigiUucm^Vt' - niam tanquam fur^ cir ncjaes ^ua hont Vcniam ad te. Hic cx cpio reuocauic

dum quod ipfam rcddunc proba- ^ adflacumiufticix, moucndo,reuo- ram^piricus mifcricordiiCj&pieca- cac ipfum ccrrcndo. Icadixi, eHo

rroii. vlt.

tis, vircus conftancia:, & firmicatis, pondusamicicix,& charicacis. Pic- cas reddicipramclcmcnccm, firmi- cas pocencem,charicas fcruenccn Dc nis Proucrbiorum vlcimo: M: liertimcns Deumipfa laudahirur^ &fc- quicur; i4«f/chf eam inportis opera fua. Circa ccrcium, vbi defcribic eam perfecVam,cum dicicur^/f»^, fcien- dum quod ipfam cfle perfcdam

Vigilans , Quarc? C[u'\afinon vi^laue- ris, id clf , dc lubicdis cuis follicicus non fucris. Veniam ad ce iudidm- ! um, condcmnadum, punicndum. ^eniam, inquam , adtetanquamfur^ id cft, cx improuifb, qui venic ad fpoliandum & occidendum , & fii- bico cum minns caucnc Iiomincs, & lumineexcindo. Idcoaddir,

r...;.

Et nefcies f*a hora Veniam ad te^ fci- ^ ^ ollcndunc cria. Charifmacum exu- D licec in morcc. Grauiuscnim lardiCfW. •bcrancia, vircucum rcfulgcncia, fi- quod improuiso accidic. Vndc {i^^^f

lcirec paccr familias qua hora fur venirec, vieilarec vciquc & non fi nerec pcrfodi domum fuam. Vn- dc Grcgorius [Hora vlcimam Deus voluic cfleincognicam, vc femper poflic eflc fufpcda; & dum iftam pra:uidcrc non poflumus,ad iflam fine intcrmiflione prxparemur,]

gnorum prodigia, figna probanc opcra,vircuces ornanc my rteria,do- na purganc vicia. DeliisPfahnifta: Repleta efi terra poffefsione tua.

VfeRS V

Scquicur, In mcnte cr^o hahequa- hteracceperisy ^ audieris, eir fcrua, O' panitentiam age. Hic cx quo iftum

Comm ^nt. in Apoc.B. loan.Ca. :

'•HRSV

' dhityes ^ ..... .. .honDi.t

, , imquinaucrKmvcfiin): pi.i. Hic rcuocic f pifcopum c xcmplo fubdicorum, quorum pri- utmcricum. Sccur '

c;tc,^ ;,.a habespaucanommain Sardis.Iia dixi,quod de pcccaco luo

^ .# llabilitasvigori.s, ii

l>uLi^uni^ cccc fublimira.s hoiiui. il")!, meciofij eccc , ( ' " 'r^" (Ir r^ri

: '.utui-, tjui vucrit Jic f Vcfiiccnr i .ji.r.intis aWis , ^ no« <if/fio wow aus dclihro vitx. Hic pr^niittit pn. mium. Ita dixi,efto vigilans, vc fci dcbcs pccnitcntiara agere, & bene jj hcet vinca.s hollcm, quia qui v

ccric carnis oblcvtamcnta, noftis X

facere mccmporc,quiaad bcncfa cicndum tc cxcicanc bona opera aliquorum fubditorum tuorum. Quia babes paiicu nomiuain Sitrdis^id ell, paucos nomine dignos, de qui- bus poflit dici , nominavefint faripta fint in cdis. InSardis, vbi debercnt e(Icmulfi,quiatecum lunt,^«i non -.nqianuuerHt, fc maculacriminah: Vf- fiimenst y«d.i.corpora,& fifecerunr, Jachrymis ablucrunt. Infra: Beatus tjui cufioditvcfiimenta fMAybc idco quia talcs(unc, „v jlmbulabunt mccum inalhis^^Hiadi- •"•gni Junt; Ambulare Dci,cfl: cflc vbi Dcus: idco calcs iuuc vbi Deus eft ; ■rtiLuIabuiu de virtuceinvirtucem, jnmelius proficicndo, wff/rw», qui lum dux corum rcgendo, &: lo- cius cohabitando,/nd//'«,idcft, in corporibus calHs, bonis,confcicn- tiis puris, ftia digni funr, fcilicet Co- cicr .: i rfcnti, & ducatu meo. Vc 1 .iDu ::. ilttntmccum ia allis, id cfl, dc tcrra ad calum, de mifcna ad ;^Ionam, dc cxilio ad patriam , dc piupcrtatc ad diuitias,dc laborc ad rcquicm, dc mortc in > ^mo.

(h^m funf, {ciliccc,nKd pi\i:icntia,6c

ari;umcnca, Vcfiictur vcfiimentis albi Itolafciliccc anmitj, & corporis in paradifi gaudijs.iM ima Ilola,fcdiccc Q"' anima;,contcxicur cribus filis,vifio-^', ne clara, dclcdlationc chara, intci- tionc Hrma.Sccunda cx quatuor,c.\ impaflibilicatc, claritate, a mI : ^rc, iubnlitatc. Qwcrgo V/Vf>.. .»• Vcfiimcntis aiyisAcxWc.iioW animx &: corporis, cJrwf» delcho nomcn eius dc hbrovitx. Inquo dicitur, funt fcrip- C ti.fcilicct pcr pra-fcicntiam, &: fic nullus potcfl dcleri : & fic non dc prje{cicntiaiudicaiDcus,quiaiufti ria, non prxlciencia caula cft apud Dcum,quarea!iquisdignus fic viia xccrna. Httunc licerkcundiimui ilitiam iudicis dclcri vidcatur, dum

f)cccat, camcn cius praJcicntia iii ibro nunquam dcfuic. Sic acci- f"';'''"'"

n

^iendum cll iftud , dcUantur de li- p/,'^''

ro V/M , &. intr^;

Vitx.

Tic

taii gloria

1: c ncta, quod ambulandum cft cumDco,quiaexciusafl'ociarioBc fragiics roboranturi ibi,<tm,','(..'.i/'«»f, contcmptibilcs honorantur , ibi, "■•!< ' 'i';-«'b'.lcs rcformaniur,ibi,f/i

Ergocius quiviccric, nan delcLo mmcndelibrovitx^ fcd plus faciam, c^i^t^ confiiehar nomcncius^ id eft, recos;nolcam cumquafifihuni, HJclcm nmicum cor»:m Patre wft», lciliccciniudiciocAtrcmo, Matth. '^' cjuime conft jjiisfucrit corum hominilfUs, , I.A egoeumcoram Patre meo.

VFRSV

'4

56 R. P. Alexandri dc Hales

allfktftidSp'.ritusdiC4tEcckJin. Hic ^ feipfum San(5Vum,vtlaborcc HdeJi- finis in qualibct cpiftola ponitur, tcradconucrrionemlidelium,quia vr pcr hoc cxcitcntur aures audi- torum, vtaudita percipianr,&:pcr- cepta firmc rctincant, & rctcnta

cum moribus componanc,& operc

complcant. Vndeexhoc daturin-

tclligi,qubd non folum ifti Epifco-

poloquitur,fcd ctiam aliis luprc-

mis,mcdiis,&: vlcimis.

VERSVS 7.

Scquitur, Er JngeloPhtUdclfhi* fcribe: Sicut fuit propofita corrc- dio Epifcopi Sardis hmulantis bo- num, &: hoc direflc rcprobando cius peccatum, hiccorrigitipfum indircdc,commendando Epifco- pum Philadelphi.T, fibi invitaop- pofitum. Etprimo poniturprifa-

Dominus dabit forcicudincm adla- borcm, quidverus cft in promiflis folucndis,&:quod potcft darc,orte- dit,cumdicit fupplc, Qmhahetda- uem Dauid , 0" qni hdhet jjoteffatcm Dei.

Claucm Dauid vocat carncm q afTu^ptam dc Dauid,quia pcr paf- ^""^^J fioncmchis apcrracft portaPara D difi. VelclaucmDauidvocatvirtu tcm, qua /icutclaui , apcrit aurcs hominum ad vcrbum Dci audicn- dum , & corda ad intclligcndum , quiactiam apcrit illas du.isciuita- tcs, Paradifum^ Infernum; qua clauc claudcntc , ncmo potcft a-

perirc, & apcriente, nemo poreft clauderc. Hxcclauisapcrit lccrcta tio ; fecundo narratio. ihi , fcio opera myftcriorum , fccrctum iudicio- fua. Et j^rimo loanni fcribcrc pfVjt'- rum, thcfaurum beneficiorum. Et cipit i lecundo fcipfum defcribit, ideoaddit: Quiaperit^ynemoclaudit; ibi: hic dicic Sanffus t^veruf. Ica ^quiaperit,fciliccc,auresadaudicn-^^^'"^''* commcndaui ego Angelus tibi loa- dum,. corda ad credendum, Scrip- 4^^, ncs, fciibercEpifcopoSardisfimu- turas ad intdlligcndum, Paradi-''^* Janri bonum , & nonfolumfcribcr fum ad intrandum. Et idco quia rchuic, vcrum & Angclo, idcft, multi harrctici refiftcbantiftiEpif- Epifcopo Philadelphia: Ecclcfix copo , in conucrflonc pcccato- fcribcre,&:quiscft q^ui mandatfta- rum.fcdnonpocerantclaudcrcau fdr-i/i/n- rimdicit: H»cfi//df, (upplc, quxfe- -rcs^corda, Scripturas,& regnum. ^^^^*^']^'" auuntur,dicit cnim Cnriftus, qui Hxc crgo clauis apcrir. & nemo TtMncupM. dicitur Sandtus, pcr puritatcmin- claudit,clauditetiam peccatoribus ■ tcgram, &: verus per iuftitiam. Vel fubtrahendo gratiam,&;ncmoape-

Sanclus in vita , vcrus incclligcn- rit dando eam, Exodi: Miferehor cui E,oii'.,|; tia^ Aliter exponitur, SandVus, ten- ^ voluero;S<. nota,qui vult haberc cla-

ucs dcbct cfle lan^his in vica , &: vcrus in dodrina: Claudic auccm quando libec Dominus Scripturas, vc ftudendo quarramus , aperir,vt audientes frudum laboris habca-

tatos rooorando , vcl quia tc- ncns San(51:os : & vcrus,promifta folucndo", & ad hocmoncturiftc Epifcopus ad pcrfcucrandum in bono.

QHmod. Philadclphia interpretatur ler- hterpieu uans , vcl faluans,&: fignat m.odc- ^*'^ ftumftatum Ecclcfix, in quofcr- uantcs prarccpta, (cruanc animas fuas. Scribcns crgo Epifcopo, dicit

mus.

dtlpli

VERSVS S.

Scquitur,5<"w opera tua. Hicpo nitur narraiio, &:pnm6 iilius hpif

copi

Comment.in Apoc.B.Ioan. Ca.f. 57

Stire^Dti

fortacio, ibi : £/ ddl/o tibi dc SjnagogA SAtaruc. Item primo ponitur CQjn- incndario.gencralisi fecundo fpc- cialij, ibi: Eccc dcdi coram te cfiiun tipertMm'^ vbi primo laudatur cffica- cia lermonis in pr^dicando. Secun- do, cxcrcitium virtutum in meren- do, ibi : qttia modicam hdbes ^firtMtcm. Hoc aucem meritum*ell duplex, fcilicet, liumanifas,&: tidei Ihbili- tas.fccundum \hv£tferuii^i vcrhm meum^ non negajhnomcn mettm. Dicit crgOj Scio opcra tHd\ Ica di- 1 , cjuiaharc quar (cquuntur dicic Sancius &: verus, (cilicer,^Chrill:us, & idco cre4fnda. Scd qui func ■^^^, ifta , ait : Sciooperatua lciiicct, ap- proboaliqua,lcd non omnia,&: id- cb dedt coram tcofiiutn apertum, id ell, aures ad audiendii , intcllcdum ad intcliigcndum, &cor ad aflcntien- dum , quod inquam oilium ncmo ■potcitclaudere,cx quoaperui tibi, &c tuis. Numcri vigefimo quarto: i^am.i^. pjunquid abud poffum locjui^ niji^uod Deuf pofuit in orc mco ? I: c dixi , dcdi , qui^ pcrtcapcrirc non potesjvndc iubditur : Dedi, inquTi 'jma modicam lhilcs\irmtem,tthi^ quiainfufficicns cs,& jjj||ucos auditores hab^, & multos contradidores.

Vel deditihi o/?/«w,Scripturarum, apertum, quia modicamhabes vir- tutcm.id clt,humilitatc,non fupcr^ biam,quia non dc fuis viribus con- fidcbar. Modicam crgo in fe, fcd magnam in Dci reputationc qua^i fi diccrct,mcnto humilitatis tibi «pcrui portam libri clauli,&por- ram Paradifi. Vndc humiiitas dici- turvinusmodica, quia hominem in hoc munJo vilcm& modicum fiicit. Vndc h.TC virtus modica , fci- licct iiumilicatjs, impccrit lupcr- fcuentis malitia triumphum c\i

A n^iuni, IuuiLiioi.lau.;. i i.<n!,.;cmusi^'^''-^^-^ ammas noflras , &: fcquitur, Ijunnliu- bit omnes gcntes. Supcren^incntis fcicntiarcopiofum donum. Lucx i. c«rfc«m»- Quia refir.xit humi!it4icmancill<t fux: li»crHucntis gratiar dulcorolum iuDiium , ludith odauo : Expefte- ifti^li S' mnshumdcsconfoLwonemcius. Splcn- denris lapictix luminofum radium, Prourfrbiorum vndecimo : 'vhi hu- Prou " militiii ibi & ppientia. Supcrexccl-

B lentis glorix brauium impcrialc.

Luc. 8. Qui fe humdiut exalfahitur. l.jcx 8.

Ergo dedi coram tc ollium fa- picnriar,&glori.xapcrtum,quiaha- bes modicam virtutcm , id cft, hu- militatcra. Proptcr quod diciturin libro dcvcra innoccntia. Quidhu- militatc dulcius inucnietur ? quid preciofius, qua rcgnum coclorum cmitur, & gratia acquiritur? hinc

^ iftc vcrfus:

Infimus afcendit , elatus ad infm;t ten •

dir. ^^.j ^

Efto ergo modicus per humili- miiit^c catcm,& apcrietur tibi oftium ^^-^'''^"1 radifi. Dcdiigiturcoram teollium^'^,;,^^,, aperrum , quia liabuifti raodicam virtutcm. Ltnon lolumcx hoc,vc- nim, cir feruafli Vcrhum meum, eir non ntgajh nomcn mcum , a quo diccris Chrillianus. Quafi diccret, licct in tribulationibus cflcs pro me, non

j-j ncgr.iH tamcn teChrillianum cfle.

Scc^\i\iryEcce duho nht / Satan<e,tjui fe dtcuntJud,mijj. , /w/j funt^fed mctinun:ur. Hic ponitur if- rius Lpifcopiconfortatio,&primo oflcnditur promillionis raagmcu- doi fccundb certitudo, ibi : Qui ha- bet aures audtendi , audiaf^uid s^iritus dicat Ecckfts. Itcm primo pra:mit- ritur gratia* auxUiui^, lccundo vir- tutum augmcntum, ibi: ^uiviccrif

58

R. P. Alexandri de Hales

facUm. lccm adhuc promittit au- A eiusvcnirentadcam: Ifaiiquadra- 4*- xilium primo ad pcccatores con- gcfimo fecundo. Filii eorii adorahuc ucrtcnduifecundoad tribulationes \efii^apedumtuorumyOmnei fti detra- fuftinendum.ibi, quoniam fcruafti /;f^u«f tibi. Ec non folum hoc fa- vcrbum patientiac mex& fcruabo ce ab hora tcntationis qux ventma, cft in vniuerfum orbcm.

Dicit crgo , ecce dalo tili dc Sj- nagoga Sittanx. Ita dixl , quia tu mo- dicam habes virtutem, & fcruafti verbum mcum, & non negafti no- men mcum, &idco, fupple ecccj id

ciam,fupple, quod &: conucrfi per ^*"» Dff tuam prxdicacioncm ad fidcm. ^j,'^^!!^'* fcientj id cft , agnofccnr,^«w egodt- lexite, (ciliccc quandiu te flagcllarc pcrmi fi.

V L i\. :> V s lo. Scquitur, ^uoniam feruajli verbum

Iximid

(aliends fitLitttriim

}$»rrm.

cft, manifipfte & cito, dabo tibidcB patiemU mca , (y ego te fcrualfo al? Sinagoga Sathanx, id eft, aliquos hora tentationis qux ^rntura ejl in vm- deaducrfariistuisconuertamadfi- uerfum orlem. Poftquam promific

dcmpcr tuam prxdicationcm. Ex quo patct , quod fecurum fit habc- rcPrxlatum fan6lum,cuiusmerico pcrucrfi corrigunmr,&ad Dcum conucrtuntur.Conucrtam,inquam illos qui dicunt fe eflc Iudxos,& credentes, & Dcum confitcntcs, & non funt, fcd mcntiuntur ipfum

auxiUum%d peccatorcsconuertcn- dum,h(cpromittitadiutorium ad tribulationcs fuftincndum. Ita di- xi,quod quia fcruafti nome meum, daboauxilium aJ peccatorcs con- uertcndos, & non folum hoc,vc- rum, &quoniam fcruafti verbum paticntix mcx, idcft, prxccptum

nccantcs & intcrficicnies : vndc^ dcpaticntiaobfcruanda,quodprq- liuius nominis rationem amife- dicaui verbo, & oftcndi cxcmplo.

runc, dicendo Rcgem non habc- mus,nifi Cxfarc: Sicutctiam qui- libctChriftianus, rationcm nomi- nis Chriftianiamittit, cum pccca- lummortale committir. Non enim ^ ^ui funt ex Ifrael , hi amnes Ifraelita funt, ad Romanos nono, & ideo de cahbus dicit Prophcta in pialm. nomen eorum delejli , & bcnc dici-

7UX

fgo feruaho ab hora tentationis^. Venrura eji in 'vaiuerfum orhem. Ego inqua feruabo tc mifcricorditcrab hora ccncationis , in qua fiagclla- buturaliiintoIerabiIitcr,^«f Vfw«r<t cft infiillibilitcr, in vniuerfui^rhem, tifporc Antichrifti volcntis tcntare habitantesin terra corporalitcr. q„;„^ Scd nunquid omncs fuccum- r. tur,quiaconuertam dchis , meri-j^ bcnt > Rcfponfio: quidam habi tis tuis , <^uia ego /kfWOT,fciIicet pro- tant in terra carnc, fcd non mcntc priavirtuce , \t\eniant adtCy fe Ici- tales ftant in tuto : Proucrbiorum ' liccthumiliando, ad quos tu venie« primo ^ jrujhra iacitur rete ante oculos f4i,eatu bas timcndo,/dfi4w ffwm \t ado- y>fwn4forwm, ibiGlofla [facilceuadic i»'nnti- rentantepedes tuos^xd cft,tc reucrean- laqucos in tcrris, qui lempcr habi- tur,qui antca tcfolebanc vicupera- cac in cctlis : ] quidam habicanc m rc.fratrcslofephadoraucrunccum, tcrra, & mencc & carnc, & tales cxquo pericquuti fucrunt ipfum, fuccumbenc, infra, Vx Vx ha- Gcnefis quadragcfimo tcrdo : Si bitantibus intcrra5& bcnc dicitur, cnim ccclcfia haberet humilita' quodego feruaho te ah hora tentationis, tem, &paticmiam, orancs inimici quiacccc vcriio cito, quafi dicat

leiiUttMii- us.

Comment.in ApOGal.B.Ioan.Cap j. 59

tcntacio venict, fed non oportcc A vos cimerc, nam habebitis proce- ^lorem prarfenccm. Quia , ecce id crt , prxfens fum,venio cico iuuarc bellanccs,coronarc vii^lores. Mac chxi vltimo. Vobifcum fum vfquc ad confummacionem facculi. & tio- Maith. cjuod dominus vcnic ad iudican- *lc. dum forcicer,ad protcgcndum vi- rilitcr , ad rccribuendum foElicicer: ,vcnic eciam in mundum,ad ialuan- jj dum,vclaluarecamifcria, ad diui- dcndum, vcdicarecgracia,adexul- candum , vc cxaltaret in gloria:

VERSVS II.

EcccergoVfniorfiff oVo, ad iudi- candu contra tentationcs & hoftcs, & ideo tene quod habes , lciliccc fidem, paticnciara, humilitatcm, &operacioncm bonam, vtnemoac- cjpidt corofutmcuam y id eft, nc alius q incipiac polTidcrc finc cc gloriam

'sAli»]ffi tibi debicam. Vnde Glofla. Si

fiitmitir tH quis labicur alius cx milericordia.

unns' (ubincrabic : ficut pcr fu^crbiani iudaeorum fubincrauic gencilicas,- ficuc & lcgicur dcbcaco Francifco, cjuod quidam fraccr vidic fcdem m calo,& rcfponfura fuicfibi ; fcdcs iftavnius de rucntibus fuit,& nunc humili Francifco fcruatur, &: lob

loK 34. trigcfimo quarto , contcrcimuUos

innumcrdbdes CT fi^^^ faciet ahospro ets. j)

VERSVS. i:.

Scquitur , ^MyficeritftciamillitcO' lumnctm in tcplo Dei mei^ Hic promic- ritvirtutum augmentuni,&: pnmo promitcit experientiam, fccundo cuidcfttiam, ibi, cir/fr<i4«<, fcilicct ipfum nomcn Dci mci. Dicit er- go quivicerit. Ita dixi,tcnc quod habcs , ne proptcr icntaiioncm perdas, quia & ci qui vicerit concu- pilcencias infurgenccs, pcrconci-

nenciam, delicias accralicntcs, pcr ccmpcranrum , malicias rcfilkn- tcs,pcr paiicntiam, molcftias rc-p«W trahcntcs, pcr coniidcntiam, quo- ''/"""^ niam, inquit, quiviccrit faciam lum cclumnam, id cft , prarlatum in ffwp/o Dfi w«, id cft, in Ecclcfla Dci : columnam rcdam in iudiciis, firmam in infirmis, planam in con- uerfatione, altara in contcmpla- tionc , ^foras non egredietur ampliuf^ &ficcoronabitur, quod vltra pcr peccatumnon mutetur,ncc a di- gnitatc fua cxpcllctur; vcl, non cgrcdictur foras cum corona fcc- tida , non egrcdictur cum filio prodigo, non egredietur cum ini* quofcruo. Vel noncgrcdiccur fo- ras cum perditoribus ad infidian- dum,ncccum mendatibus ad de- cipicndum. Pfalm. E^e^ehactir fo- it>: ras ^ lo^uebatur in ulipfum.

QuiVicerit faciam illum columnam intemploDei mei. PocclVcffcthcma ad honorem beati Petri , luper qucm fuic fundata Ecclefi* Dci. Lomracndatur ergo hk a cnbus;, a fingulari fandicacc, a lalurari iVa- bilitacc,.! rcgulari comicatc : ollcn- dic ipfum landlitatis pofrciTorein prarcipuum , quod probat pro- uifionis dilcretio , illnm , olVen- dit ipfum falutaris llabilitatis pu- gnatoicm ftrcnuum , quod pro- l>at columnar conditio , columnun/, Ollcndit ipfum rcgularis comita- tis paftorcm proficuum,quod pro- bac ccmpli habicacio, wffw^/oD« niei.

Circa primum, vbi a parciculari randicacc commendatur , cum^-'''-*'- iflum fignauit, Scicndum quod illcfiiic icrcnicer illuflratus, fidci fplendore: Ecclcfiallici quadrage- fimo primo , Non ejl inuenins finu- lisilliqmconferitaret legem excclf, dc-

H X)

6o R. P. Alexandri de Hales

coratus munditii pudore, Eccle- Atatur. Tunccnimnomcn cuiratis

Ecclcr45 riartici 45. dcdir iUi faccrdotium <tter- Hierufalem pacifici fupcr vinccn-

num^c;^' beatijicauit illumin gloria. Cir- tem fcribitur, cum in Ecclcfiae ta-

ca fecundum vbi commendatur a bernaculiscoronabiiur. Supcrcu,

falutariftabilitate, cum compara- ergo,<juiviccrit,(oribamnomcnci-

tur columni. Scicnduni quod uitatisno.uxHierufalem, quidcf-

beatus Pcirusfuit columna ignis, ccndit dc ccclo a Deomeo, quia

clantatefapicntii.inilluftnfapicn- Deus in mundo gratiam infundit,

Sip.18. tia. Sapientii decimooiflauo. Ig- perquam ad iilam vifioncm paci-

nis ardentem columnam duccra ficam pcrucnit. habucrunt. argcntca,fuauitatc elo- ^ ScribamciT' fupereum nomen mcumf

quentix,in forti cIoquentia.Canti- nouum, iNomcn Dei vetus cft, Do-

Cim.i. corum primo, fcrculum fccit fibi minus, Nomcnnouum, lcfus, id

rex , &lequiiur, columnasfecitar- cft,Saluator. Matth. Vocatume^,no

gcntcas;xrea,foliditate: paticntcm meneiuslefus. Sed nonomncsPr^la- y^"-'

(.Rcg. roborat paticntu. j. Rcgum : Fm- latinomcnlcfusvfurpant.quiavo*^

^it duas columnas areas^decem (^r «7o lunt effc &: vocari Domini , fcd de /

v.-rr»i (0. cubitorum. Circatcrtium vbi com- alionomincnoncurant. Sed fuper

nicndatur a rcgulari comirate,vcI ipfum qui viccnt, fcribam id no-

apali:oraIiciignicatecumdicitur,w mcn, quia multi faluabuntur per

Eccl.i. ffffyj/o. SciendumquodPctrus fuit ipfum. Et ita notandum quod

Templi exaltator, fundandoin fi- iftud nomen , lefus , cft Chri-

dcCatholica. Ecclefiaftici primo: ftiferum fignificationc , opifcrum

Eid.jo. TemitlialntuJSahipfofumUtaeft. Su- ^ fubucntionc, falutifcrum inuoca-

ftcntator,auertcndoaprauitateh?- tionc , bcncficum fufccptionc.

recic^ Ecclefiaftici quinquagefi- Iftudnomcnnouumfcribamfiipcr -«'"w

mo: ^Quaffolrefulgensfciftc effulfu in cum, qui erit paniccps diunii vc- \' '

Tfwp/o / >«. Vifitatormuiciplican- ritatis m contemplando , diuini '

pfahti. 16 do,Iaudc Dauidica Plal. K/vi(ir4w poteftatis in impcrando, diuui

voluptatem Domini^ ^ vifttem Tem- bonitaiis in conciliando , diuma:

plumeuts. ^ .T:ccrnitatis mhabitando. Etdicir,

Qui crgo vicerit carncm, mun- nomcn Hicrulalcm, & nomcn.no-

dum,& diabolum,faciam illumco- uum fcri^am fuper cum , Nomcn

lumnaminTcmploDcimci, &:fo- mcum vocat, nomcn Diuinicatis,

ras non egrediccur ampUus , & co- Nomcn Hicrufalcm , nomcn tran-

ronabitur fortius. Et non folura o quillitatis; nomcn nouum, nomca

cihoc faciamvcrum,& fcribam fupcr humanitatis. eumnomenDei. Idcft, faciam vtvo- Dicitcrgoquodfupcr cum qui

Pulni.Si. ^^"^- P^ilm. Egodixi dij eftis. vicerit,id eft,fuperquemlibetSan-

Nonquidem Dcus pcr cfTcntiam, dlum (cribam haec tria nomina in

fed pcr reputationcm ,& gratiam; patria , quia laniti in gloria crunt

EtnomenciuitatisnoUixHiertifalemi id deificati, quiaFilij Dci:pacificaci ,

cft , fcribam fuper eum nomen pa- quia ciucs Paradifi ; in humaniiaic

ciSjVcItranquillitatiSjVtnonpolTit fubUmati, quia hxrcdcs rcgni,

inquinari,vclampUusturbarii4ie- quia ibi vidcbunc humanitatcm

rulalcmcmm vinopacis interprc- Chrifti-

Comment. in Apoc. B. loan. Ca. 3. 61

A Chnftus quicrt vcritas, & vita,& ^ijJKi/i/» confunimatio promifTorum.Etbc '"'"f"'*- ncdicic, quia Laodicia intcrprcta- rij. tur confummario. Et fignat vlti- mum ftatum Ecclcfia: in quo con- fumnwbuntur promilTa. ht nota quod ^OTd7j,.quand6quc capitur nominaliter,vt hic,I\xc dicit yfmcH, quandoquc aduerbiahtcr, vc ibi ^mcn dico Vohis, recepeirunt mercedem

VERSVS 15.

Scquitur, Qiti hahet dures auiien- it audiat , ^/<»</ SpirituAlicat Ecclefiis. Iftudcft in qualibet Epiftola, vt in- telleclusaudicntisexcitctur , & pa- tct cx fupradi^^is.

VERSVS 14.

Scquitur,£f y^wff/o Z.4t«/ic;*f;Su- prafiiic pofitaEpilcopi fcmulantis ^ yiMm,idcft,itadico vobis:Ahquan incrcpatiOjhic ponitur corrcdlioE- docapiturvcrb.iUtcr.Icrcmixvigc-

i

pilcopi torpctis,&: ignorantis pro- priu defedum.Et primo ponit cor- rigcntis authoritatemi fccundo ip • fam corrciflioncm. ibi: Sciooperatua ^\ ^mlL ne^itejrigidus nefie cdlidus-^ vcl ali- ,'rfr(, cer.In Eccleha iftiusEpifcopicranc vr"ff quidan-i tcpidi.qui fcruabant aha inltituta, ccflantes a malo, & noc credebant fibi fufficcre. Et ideo crant torpcntcs, & nolcbant in ah- quobono opcrelaborarc. Mandac auccm eis per loanncm, vt bcnc < opcrcntur , & a malo praeterito pacnitcrenc. Vndc (ccundum hoc diuiditur in crcs partes, sccundum quodarguic iftum tpifcopum dc tribusi primb de ncghgcnciai Sc- cundo dcja<Slantia ) ihi tdicis e^ma diues; tertio, dcimpanitcntia i ibi; ^ nuUius egeo.

Dicitergo, Et Anzelo Laodicut ri>Ai »i»9t bcclcjujcnbe, Itacgocommcndaui cgoChriftuSjVcl Angclus in perfb- na C hrifti tibi 1 oanni,fcribere pri- didis Epifcopisj&non folumiUis, verum & Angclo Ecclefia; Laodi- ci^ mando,fupple,l'cribc ficut ahis. Ecquiseft,(upplc,quimandat lcn- berCjftacim oftcndit, dicens : Hac, lupple qujelcquuntur, dicic j4mev, Id cft, veritasjfcihcct, Chriftus.qui cft vcritas &viia.

Vult crgo diccre: Hact^ciiAnen. Id cft, hxc qux fequuntur dicic

m»JiJ *(Ct fitmr.

D

fimo odauo,ait leremias Ananix, I"cm.i8» Amen. idcl}, fiac

Hxc crgodicif.v^OTfMjid cft,Ckri- ftiis qui cft vcritas, quafi diccrcc hqc dicitquicftimmutabihs infal- libilis ficut veritas , & ideb tepsjide- lis, quantum ad meritorum dirc- cl:ioncm,a«>ondcrarioncm. Teftis crgo cft fiaelis pro te fi pccnitcs, contra te fi non pocniteas : Noftra cnim documenta & merita rcfcra- bit Tcftis ergo fidclis cft, qui fidc- lc tcftimonium portauit dc Patrc it^/erusy quantumadauditorumex Q,,^jy, preflloncin, qui cnim audiuica ci>„ftm,it' ratrc,fideliter,&vereannunciauir. ' ' Quielt ctia trincipium creMurx Dei, quantum aa vniucrforum produ- dioncm, auia Pater omnia fecit per Filium ; vcl qtii cft principium crcaturxDeijid cft, hominis,pro- prcr quem lccundum*V^rcgorium ^ Kida iunc omnia. Hzc dicic ergo jimen, id eft,verius, ccftis fidclis,& verus, principium creaturx. Ergo iiFrilcianocrcdicurdcconipofitio- K*''»***- ne htterarum,& Ariftotcliin aflig- ,„,. ^^/7, nationc fyllogilmoruni, & fallacia- ""lenifm rum, Ptolomco de curfu Plancta- rum.Gallcno dc virtuteHerbaru, luftmianoinDeccrminacione cau- larum,mulcb fortiusChrifto dcla- lutcanimarum. Prxmitciccrgoifta de Chrifto, vc aducrcat Epilcopus

H iij

a

1

62

R. P. Alexandri de Hales

ille & quilibct alius fidelis , quod - ipfc eft Amcn , ideft, vcritas, & ideo promifla confummabit , & rcde & iuftc omncs iudicabit , qni eft tejlis fidelis, ideo mcrita pondcra- bit , quia cft principium creatHr$ Dei, idco in bonis, bona aliquotics perdita vtvirtutcs &dona, rcnoua- bit.

VERSVS 15.

Sequitur,yfjo opera tua quia neque fri^dus es y nejue calidus. Hic poni- turcorrediojin primo iftum Epif^ copum amalis cxcufat , fecundo a malo rcuocatjibi , fuadeo tihi emcre aurum a tne. Itcm primo reprehcn- ditur culpa ftudiolx cupiditans, fe- cundo, tcmcraria-prcfuptionisibi, quiadicis,diucs fu , &n(i^ius cgco.

Dicit crgo,y?io operatua^ &c. Ita dixi,quiaha:c qu^ fcquuntur , di- cit Amcn,& qux fciUcct ii^a often- dit diccns , (cio opcra tua , idcft cognofco non approbo , quia ex- teriusvidcntur bona, fcd interius pcr intcniioncm funt praua: om- nia cnim vidct Dcus, & bona & niala : & bene (cio & cognofco o- pcra tua , fcd non approbo , quia nc(\uc frigidHs es y neque calidus.

Notaad euidcntiam huius,quod corrumpituriuftitiafub fpccievc- ritatis,tribus, crudchtate , remif- luflituni- ^ionc , fimulatione. Scquiturcnim t>ut tonu- fubfpccic veritads,qua:cft Ipecics Sri/f"' iuftitiac,quo adpunitioncm malo- rrmi/iij! rum crudeHtas : agitur & remifla ^tilit"'^* fcenities fub manfuctudinc quic * eft (ccunda fpccics : corrumpitur tcrtio iufticia quo ad Ubcralica- tempcrfimularioncm & hypocri- fim, quar facit vt ab omnibusvidca- tur:in caliditatc crudclitas,in frigi- ditate remiftio, in tcpiditate fimu- latio defignatur , quar magis dif

^ plicct Deo , ideo comnunatur, quod euomctur ab orc Dci, Grc- Corius • [frigidus eft qui bona con- lummanda n^n incnoat , tcpidus qui bona inchoat , fed non con- fummat , frigidus qui omnino a- pcrtemalus, cahdus qui omnino & apcrte bonus, tepidus partim malus,fciIicctocculte ,partim bo- nus fcilicct apertc , quibus mcl in orc,fel in*cordc. ]

g Vult creo dicere, quod ncque frigidus, idcft animo rcmifTus, vcl omnino apertc malus , iu quod maliria tuaapparcaccxccrius ,quia apcrtum malum , corrcclionem habct , & fpcm cmcndandi: ncquc calidus , idcft animo crudclis, vcl omnino bonus , fcd quia tcpidus cs, idcft fimulatus, vcl cxtcrius bo- ytmsf.r,. nus , intcrius malus, ideo incipiam te ^^.'Mh euomere cxore mee , idclt te excom-

, municare, &aconfbrtiofidcIiufe-

^ pararc, qui inquam fidclcs funt os mcum : vcl cuomerc , idcft dcfor- mitatcm tuam manifcftarc ex ore mco ,pcr Prardicatorcsquifunt os mcum. Calidus cnimvcl oranino bonus non habet caufam emcn- ^<„v,,^^- dandi, &ncc caufam cuomcndi, qni'. vcl excommunicandi. Frigidus , '^^^/,^,-.- vclapertc malus habct fpcm emc- dandi ,&corrigendi, & fic omni- nonondcbct cuomi,fcd tcpidus, vel flmulatus , non habet

D corrigendi , vcl cmcndandi,'& idco funt euomcndi , vcl cxcommuni candi. &a conlortio fidelium lc- paranui , quia maxime funt cor- ruptiui,cum non poflit ab cis ca- ucri. Etidco bcnedicitur ,^«/<ifr^/- duses , (ynonfrigiilus , nee^uc calidusjn- cipiamteeuoniere exore meo. Et nota quodbcne pcr vomitum intelligi tur excommunicacio , quia ficut m tomitu cft exclufio cum difpliccn-

Comment. in Apocal.B.Ioanr Cap'3. 63

tia&: dolore,ficin cx&mmunica- Ainfcius, quia miicrcs, & mircra-^"^^*'* ^*"** tionc cltcxclufiocumdirpliccnria, 1 — A""*'*'-

tl' "»^ &dolorc:nam dcbccficri non ati vindidam fcd ad cmendarionem. Ircmficutvomicusconanuus mor- tcm inducit corporalem , fic cx- communicatiojfpiricualcm.

VERSVS. 17.

*

Scquitur, ^uiadicis, diues fum cir locupleratus, & nMlhus indtgeo, ^ nejcis

bilis, |cifi«t jnifcria culp.x. Pro-!„. ucrb.nonS^Mtferospopulcsfdcitpec- rtou.#i#7^ ' catUM , mifcrdhilis mifcria pcc- nx : Plalm. ij^. In mifems non fuk- xj?/" jlJJffoif : O' pauper ; fpoliationc vir- tutum, & cacusy ignorantia fcriptu- rarum , nudus , carentia bonorum opcrum : Pauper cft pcccator pri- uationcvcrx opulcntix, c^cus pri- uatione Vcn lcicntix * nudus pri-

ijuia mifer es mferal/ilisy ^ past- n uacionc ornacus iullicix. Vndc Q*»»"

paupertas lita cit ignommiola, ,40^

per, (^cjtCHs, nudus. Hicarguic iplumtpilcopumde prxlumptio- nc : Ita dixi , quia tu es rcprehcn- dcndus,quiaicpidus3&:nonfoIum propcer hoc, vcrum quia fupcrbu^, ijuiii dicis iptia diues fum , quafi dicc- rcr,mcrico cuoma cc.non iblu quia tepidus, ledquiaiadtas cclupcrbc dicendo, quia diucs (um,{ciljcct in teporalibus , 6c locupletatus m fpi- ricualibus & nullius indigeo , icili-

cxcicas pcriculofa, nudicas oppro- •"''«"•>'• brioia, quarc crgodicis,diues lum'^'"^* cumpaupcrfis propccrquod dicic Bernardus[Dic miht.vbiluncama- s.Bem: corcshuiusmundi, vcl (.tcuH, qui antcpauca ccmporanobilcumfue- runt, dum non cx cis rema^Hc, ni(i cincresficvermcs? quid prohiiteis vana gloria, brcuis Ixtitia, mundi potcntia, carnis voluptas, magna

cctcpnfilii, vel auxil'i, vclaltcrius ^ ramiha? vbi rifus, vbi iocus, vbi rei.quiafufficio", &abundoinom- arrogantia vcl iadantia? hcu dc

nibus, fed Deus quicorvidetdicic cijCr nefcistjuiamferes, Cir rmfrd- hilis, pdMper, cgciis , »**dus. Nclcis crgo habcrc dcfcdum fcid- tixpcri^norantiam, pcr quam cs ahcnus a Filio,cui appropnatur fa- pientia. Mifercsergo, habcs mali- cia, pcr quam cs aUcnatus a Spiritu Sanifta, cui appropriatur boniias, vcl clcmcntia. Mifcrabilis crgo habcs infirmitatcm, vcl impotcn- D ria, pcrqu.iesalicnatusaPatrc cui •ippropriatur potcntia:Poniccciam aliatriaconcrailladequibus fc ia- «f^aucrat , pauper es, contra id , diues f:im,c icus,co n t ra id ,locupleratus, nn- dus, contnnulIiHs iudigeo. Dicit crgo peccator ftuitus Sc fu- pcrbus.lc iadandojdiucs fum vir- tunbus,(.rijxfuntvcr.x diuitix,locu- - plctatus Donis opcribus , 6c tamcn

tanta Ixtuu , quanta triftitia ? de ifti magna Ixtitia cccidcrunc in magnacormenta,quicquid cis ac- cideric tibi acciderc poccrit]

Difce quides ,<juideris , memorcfioy

tjuod morieris. Spina prius , pojl hanc , faccus ypof,

Vcrmihus efca. Piijl cmis,popntl,\ndefuperl>iihomo. V r rofa fallefcit, cum folem fentit adejfe,

Sic homoVdefcit,nun/: 0^ nunc dejt- nit ejje.

Non crgo iadcs, & dicas , diues i«,quiamortuus clt diucs, &: icpul- tus in infcmo : triaiftapocesdiccre mclius: Paupcrfum, quarc criam dicis locuplctatus lum , cij fis miicr & mifcrabilis,{icogitcs principium luum & vltimum > proptcr quod dicic Bernardus. [ quid iupcrbis

64

•R. P. Alexandri de Hales

puluis & cinis, cuius conceptio ^ pcrabilem, falorcni inapprcciabi- culpa^nafci miferia^ viuerepana, lem-.de primo Candcorum quarto.. Ca». ■ .

' c mHhx non poterimt cxcwgucrc i.t\., i:atem : dc fccundo ad Roma. ' o^ilauo , ^iis ncs ppifralfir a chart- rMeChriJli 1 dc tcrtio, primij Co- rinc. dccimo rctiio, Chariras omnia \>der. Ergo bcnccharicas pcrfcda comparacurauro,noncuii!bcr,{cd ^ auro it;niro, & probaco. tt nota cus & nudusiluxra id, paupcr ama- ^ quod lccundum naturales , aurum biUs & venerabilis ert bcncdidus; ger artem Alchymii poteft ficri.

mon aueuftia ? Homo^^iaiiis de mu- ,^,mu'.s Iiere^hrem vmcns tempore^replerur mHlrts aniiptvS miferiis-^MWius indigco,cum fls cx- mifcrnmM. cus & Hudus, & caTcns omnibus lob.ij. bonis, lob decimo quinco , Wrtf egrejfus fumde Vemrematris mex, cir nudusreuertarilluc. Er<^ono esdiues, fcd mifcr & miferabilis, pauper c?-

diues inutiUsj&mircrabihscftma- ledidus.

VERSVS i8.

Qnr eiten

led non vcrum auram. Nota, (c cundo quod huiulrnodi aurum, non potell fuftincrc , nifi fcx de- codioncs, & in feptima dcfici; SQCi^n\i\x^ y fuadeo tili emcre a mc Ec ideo dicit optimc , Suadco nhi \ aurumagnitum prohatum, vt-^locitplcs emcre a me aUrum ignitum ly proha- /W^.Hjc pofcquamincrepauiciftius tim , id cft , charicatcm fcruore E[jifcoj^ culpam, rcuocat ad pi- ignicam , & iribulacione proba- mcenciam,ik primo horcando, vc cam. Prima probacio charitacis eft perficiac , fecundo conforcando, incorde , fecunda m orc, ccrcia iii ne deficiac , ibi , Ecce fio ad oJHumy ^ opcrc,quarca in inccncionc, quinta Cjr pulfo. Item primo mouct ad in inimicorum dilectionc . fcx" profcitum virtutis , qujc prsftac mociua ad opcrandum. Secundo ad profeclum fcientii , qux p!-i- ftac cognitiua ad regcndum, ibi, collyrio inunge ociilos tuos vr vidcasy tcr- cio oftcndic quare fic horcacur ad profeClum diclium ibi , Ego ^uos amo, argno cajligo.

Dicic ergo, fuadeo tihiemcrc ame aurum^ &c. Ica dixi, quiamileres, & mifcrabihs, paupcr,cxcus,&: nu-

ta

in iplbrum fubucncionc, fcpcima in cominuatione, &:iftavltima dc- codlio probatfidtos:

Suddeo igicur tibi paupcri & n.; fcrabih, emcre a mc ivmtm ignhum, cj* proLirum, Scd quomodo tmcc, cum fic pauper ? Relponfio , tacicndo quod m fccft dando fcipfum. Scd aquo, Ibcim dicir, a me^ lciliccra Dco,a quo cft omnc dacu o^timil, 5cd ad quid cft? vt iocuplcs fiar. L'j<int»Jt dus, qui non habcs ahquod bo- D Nam Vcncrunr mihi omma hona pa- numa tc, Sc ideo (upplc, Suadco rircr cum ilii : Cliaritas enim fi;

mum bonum , amplurti donuiu. ttnonfohimiuadco tibi cmcrc a mc aurum iftud, vt locuplcsli.. vcrum cciam Vf Vejlipicntts albis i.i- f/«^jm, idcft,vircucibus .ilhis, quia qui hac induicur,omnibus indui- n,-.: cur, Hacc veftimcnra lunc bona. propcervcihcaccm •, pulcfira prop- rcrhoneftaccm ; odorifera proptcr

Donam

rmr-

tibi cmerc a me aurum, id cft, cha- ritatcm pcrfediam. Charitas enim comparacurauro.SccunduiiSlfido- Ch^ritMs Aurum cft fplendorc fuigi-

*Kr» Je/iii- dum, vigorc folidum,valorc opci- t4ii,r,o- jnura : habct enim incer omnia mc- y 4. calla lummum ruigorem, vigorcm, valorem. Sic cluricas I.abec calo- reminoflufcabilem,vigGrcm infu-

.. . .1 .jUJC

inJwrr

em. 1.

Comment. in A poc. B. loan. Ca. 3. 65

bonam farnam : Induaris igicur his eirccxcu,fuadetvcoculoscolIyrio \eftimcntis,& hoc fupplc, 'vtnonap- rnungat, concra capcitatcm.Scd co-

fareat confufiomdiMtis ttu, id cft,(]-»o liatio virrutum & operum in cxtrc- mi judicij magna dic. Sic cnim nu- dus, & rpoHatns inter vcftitos rc- manctconfufus. Sic tunc pcccator virtutibus fpohatus, rcmanebitco- fu{us,Iercmix fecundo : Conftindcn- \bil tHrVchcmenter ,<ji4rnon intellexerunt op- '^*"^-^','^ /To^r/Ww fempiternum , akod nnnmam (uleiHtur

Sequitur , Et collyrio inunge oculos tuos^ft^fideas.Hic hortaturad profe- clum fcientia:, quapercipitur co- * gnitiua lcicntia, ad regcndum.Ita dixi: Emcaurum ignitum &z pro- batum. tt nonfolum hoc tibififa- Mo fnnt tlco, verum & fuadeo, quidiidm- ult tn»- mgcoculostuos collyrio; duoocuH fpi- ritualesfuntintellcaus,&affli<^us: tnM. collyriumquodcbcntiltioculi in- ungi, ell poEnitentia» qua: incellc

tramiferiamnihil porrit, quia pcr- petuaeil in nobis,&: ineuitabilis, quamdiu viuimus, & in hac vallc mileria: pofici liimus: Homo cnim loh natuf demuliercj^reui Vtucns tcmj;(^e,rc- pleturmulris mtfcnjs.

V H R S V S 19.

Sequitur, Ego quos amo arguo cafligoi vbi oftcnditmoriuum cor- rcdlionis &:cxhortationis. lit diui- ditur in duas parres, primo ollcn- dit quod iltud motiuum cll ani- morum dilcdio; Iccundo fequitur confortatioi ibi: Ecccego jlo ad ojlium (jTpulfo. hx dixi, quod incipiam tc cuomcrcab orc mco, quia ccpidus cs, & quia dixilli diucs fum, & nul- liusegco. Sed nc dcfpcrcs,quiafic? afperc incrcpaui cc. Dico libi quo J

14..

AMtl (

titrn*.

hoc non facio cx odio , (cd ex amo- dumclarificaCj&affcclum inflam- re» quod paccc: Qmaquos amo arguo^ P.ou.j, mat. Collyrium quo oculi mcnta- Crcajligo; quos amo , (cilicct verc,

arguo vcrbis, &c calligo flagellis FUg^dfM tempcratis. Proueil). tercio : Uirci- fiinampU mi ne abffCi.ts, non dcfictas cum Hcb. i x abea corriperis, qt^s cnim dtligit Domi- ms corripit,^' ,.juafipatcr in filio com- pUcctfihi. Ad Hcbr. duodccimo:Nf fatigcris cHm ab co argueris , tjuos emm amat Domims cafigat, fiagcllat.-att- tcm omncm filium qucm rccipir.

les inungutur , ex quatuor confici- tur.cxconfidLrationcfui,qux mol- ui:y,him lificat i Icrcmiae rcrtio : Lcua oculos ' tuos indirc^ia, (;<r\udc\>bi modo projlra- f ityJj i Ex co n fc /fi on e vi t i Lfj u r p u r i- J ficac. lcrc. 9. QwV dalpit aejuam

icicro.». '"''^» ^ mcisfontcm lachryma- rum, ^ plorabo die ac nofle intcrfcHos

filixpQpidt mci ? Ex compalllonc paf- ; . fionis (^hrifli, quxlartificat. lob vl- Mrgo amulare ^(^pccnitcntiam age. PfaLuo. ^^^^«*^«"^''«^^'^^> ntincocti- d Hicconcluditinccntum,oftcndes lus mcifsvidcttc; Excontcmplationc quodell pa-niccndum.ltaincrcpa Dei,qua: clarificat :^</ /<r«a«/Dr«-

los mcos ijui hahitof in calis. 1 i\o igitu r collyrioficconkcflo, inungc ocu- los tuos, v/V/f.Wi quiaautcm dixc- rat cfle nudum,fuadct vt vellimcn • fis albis induatur, contra nudita^ tcm ; quia dixcrat, cum eflc paupc- rem, fuadct eum cmcrc aurum,c6- tra paupcrtatera: quia dixcrac cum

ui te de malo commiflaErgo u • larc, lcilicct bonos ad contempla- tionem pcrfcclbrum , & agc pani- tentiam ad detelhtioncm pccca- torum. Kiatth. Panircntiamagite^ap- QttiJ efi prof)inc}uabit.^c. Etnota qubd cmu- " ^*"" '* lari in bono cit rcrorman pcr gra- tiam. i.ad Corinth. 6. JE.mulamini t Coi.n. charifmata mcliora ; conformari pcr

66

R. P. Alexandii de Hales

i.re:

pcr amiciciam', primqadCorinM. JEmulor cnim VosDei amUtionc-^con' uerfari pcr vigilantiam , prima: P«- tri ccrcio : Quiscjl quivolisnoccat,Ji bonixrmdiuores fueritis ? confummari Gilit.4. pcrperfcucranciam, AdGalatas 4. Bonum autcm amuUmini in hono fem- Pcr.

VERSVS

10.

Secmicur, Eccc ego fto adofiium ^ puljo : ji quis audierit Vocem meam^ aperucrit mibi januam,introibo ad illum\ ^ canabo cumi!lo,(^ ipfe mccum. Hic confortac iam correpcum , & pri- mo dandolpcm venia:, & promit- tenilo focliciutemvita:,ibi, v/- cerit dabo ci federe mccum in throno meo.

Ego jlo, dcindc dixi , ^mularc, &: pctnitentiam agc , quia ccce Ito, cxpcdtansccadpccnitcnciam. Sc- cundura enim Do£korcs, quatuor ^cncrafuncmifericordix Dci, fuf- penfio fcntcntiafjvocacio pccniccn- tia:, collacio gracii, rcdditio glo- rii' ; dicic eninf pcccacori , vc ad ipfum reucrcatur. Ecce Jlo , fcili- r«»f Dci cet cxpcdans ad Mcnitentiam. ad mi/trUtr- ofhum, fi:ilicct cordis , quod cft li- bcham arbitrium , pcr quod ingrc- ditur Chriftus ad animam , quod tcncturclaufum, dum rcgnat in co voluntas pcccandi. si tn mlis "^*^^ quod in facra Sci iptura, cfi vJpti- quadruplcx oftium rcperitur, C6- ui ptcf^t, jcicnjij. fcripturx, lin^ux, glori.T. cirijiotf Olhum conlcicntiar elioblcruan- dum contra tentationem , obfc- randum, pcr oratibnem, referan- dum pcr infpirationem. Oftium fcripturx inucnitur Ihidiofa medi- catione , apcritur fruduola prac- dicatione, impeditur malitiola im- fiwJ»» pugnaeionc. Rcquiritur in ollio fUx •pi. lingua? fera cuftodiens, hora con-

tn4inj}r.t.

D

ucniens , cancicum cvpedicns. Oftium glorix culpabilitcr impt' ditur,libcralitcrapcrit>ir,{alubriter inucnitur.

Ego fto ad ojhum cir l>ulfo , fcilicer, infpirando, confcrendo , vcrberan- do. Pulfat Dominus pcr internam infpirationcm,pcrcxteriorcm prar- dicationem, pcr corporalcm fla- gcllationera.

Sequitur, Si /ptis audicrit Voccm meam , ita dixi : Ecce flo adojlium , cir fulfo, fciliccc per pncdicationcm, Sc quare? ftatim fubdit caulam, fci- Iicct frudlum pndicationis , di- ccns; Si ^uis audicrit^ intclligendo, & obcdicndo , Vocem meam, id eft, nleam incrcpationcm, inlpiraiio- nem , flagellationera , prxdica- tionem , bcncficiorum. collatio- nem?

Et apcrucrit mihi januam,'td cft, yhyrivt- voluntatcm ,pcr quam intracDo-'*'"^^ • minus in animam, qua: apcritur^'"J,„' pcr confenfum bonum ; Introibo ad ntor. illum, (cilicct, gratiam infundcndo, ficut Sol intrat domum pcr fcnc- ftram apcrtam , radios cmittcndo; fed fme apertionc non intrat. Hc nota quod ad apcrientcm oftium pcr conWftloncm , intrat Domi- nus , ficut Kex in confiftorium, ad rccordationcm iudicii ; ficuc fpqnfus ad thalamum, ad c«liibi- tioncm (olatii ; ficut Ponrifex in Templum, adimmolationcm Sj criScii.

Erg0,y? (juis apcrucrit mihi januam^ fcilicct,pcr confefrioncm vcram, introibo adipfum,(ci\icct pcr gratiam, (^canabo cumiUo.&L in fidc cuis dclc- 6tabor,Cri^wff«mjidcft,mco au- xilio lxtabitur,&: gaudcbit pcraug- mentumgratia: & Ipem glorii. el ^id t^ ccciubo cum ih c^ripfe mecum ; rccon- '^'"'J^"^ ciliabor ei,& ipic mihi,mutua enim bmwt.

Luc.i.

Comment.ia Apocal.B.Ioaii.Cap g. 67

cccnatio mutua: diledionis efl: fi- A ihronomeq^ idcfl?, dabo ci potcfla-

Vndc cttnat tem iudicandi. Et idco nota hic diligcnter, quod qui crunt probi tcmporc Antichnfli, ada:quabun- turin pr^-miis Apoflolis, &: Marty- nbusprimitiuitcmporis. iMatth.zi y os qut feqmti ejlts mc fedebitis fnf>er fedes dModecim , judnanies dnodccim iri~ bnslfrael. Qui crgoviccrit de hofl:efinali- rmn^ jui vocati funt ^ gujiabit caenam g tcr triumphando; Daboeifedereme- meam. Liberahter communicatur c«/7z/»r/wno wfo.ahosiudicando,/?- in omni vocatione, Lucx decimo cutcrego vici cxcmplu prxmoflran-

gnum , &: oflenfio Deuscumhomine gratiam infun- dcndo, homo cum Dco gratiar qo- opcrando. Er ita vtcrquc cum vtro- . <queca;nar,partem luamponcndo. tt nota quodcana Dominidam- nabihtcrrccufatur in pcccatorum pcrpetratione, Lucx decimoquar- to : Dtco \fobis <jUod nemo virorum iflo-

ij,.:-. tcrtio: Homo (^uiAim fecit ccmam ma- ^Mm^^ Vocauir multos. Orduiabih- liter dilpenfatur in prqiiiorum lar-

xI.Cit. i. gitionc, lccundi Efdr? tcrtio: Rcx Darius fecit camam ommbus vcrnaculis tsrm^giflnitibus.

VERSVSii .

do,& fedi cnm Patremcoin tbronoeiits, iciiicct , honorcm poflidcndo. Vn- de nulh debct dari honor Praelatio- nis, nifi vicerit mundum,carnem, & diaboium, i oannis dccimo oda- loan, is. uo : In mundo prcffuram habebitts fed conpditCj ego vici mundum ; Vici mun- tr^Uimo. dum contcmncndo, fubiiciendo Scc^\x\x}iTyQmyiceritdaboeifcdcreC carncm^diabolo icnflcndo,6c cuni - mecum in throno meo. Hicconfortac fuperando.

prqdidum Epifcopum, qucm- cumquc pcccatortfra panitcntcm, promittcndo vitam; ita dixi; Agc pccnitcntiam dc pcccato cx im- pulfu hoflris commiflb , quia qui vicerit mundum , carncm, dia- bolum, virihtcr unpugnando , & ^<,i,{$fc. finahtcrtriumphando: Dabo^non vendam , non mutuabo, federe m

VERSVS. 11.

Sequitur, Qui habet aures audien- di , atididt ejuid Sj)iritus dic.tt Ecckfiis. Qz"^"'' Hicfims in quahbct Epiifolapo- ^'"JZr, nitur, vtatfcntio auditorum exci- tctur ;vt auduapcrcipiant, pcrce- pta firmitcr retmcant,&: rctenta cum moribus componanr.

1 ij

1

68 R. P. Alexandri dc Hales

STNO^PSIS CATJTIS (iVAKTI.

IOannes, apcrto in coslo ojho , videt Detim habitu tafpideo ^ . fardinio in throno fmaragdino refidmtem , ac iride Amt^nm, ncc non cir^umfedentes quatuor feniores , (juatuonjue ant- 7nalia plena ocults , alis injhuiia fenis , Deum afidue iaudantia ac dicentia,fanBusyfanBuStfan£tus : ^tginti ejuatuor feniores pro- cidunt cum fuis coronis ante thronum, ^ Dcum cclevrant. *

CAPVT QVARTVM.

O ST hxc vidi^ & eccc oftium apertum iii cjelo : &: vox prima, quam audiui, tamquam tubx loquentis mccum, dicens: 2. Afccndc huc, & oftcndam tibi quac oportct fieri poft ha:c. Et ftatim fui in fpiritu: &cccefedcspofitacratincxloj&fuprafedcmfcdens. j. 5c qilifc- dcbatjfimiliserat afpcdui lapidis ialpidis&Iardinis: &: iriseratin circuitu fcdis , fimiUs vifioni fmgragdina:. 4. Et in circuitu fedis fedilia viginti quatuor : Sc (jjper thronos viginti quaruor feniorcs fedentcs, circumamidi veftimcntis albis, 6c in capitibus corum coronxaurcx. 5. Et dcthrono proccdcbant fulgura , & voccs, &tonitrua : & feptcmlampades ardentesante thrdnum , qui funt feptcmfpiritusDci, 6. Et in confpc£^u fcdis tamquam marc vi- treumfimilccryftallo:&:inmcdiofcdis, &incircuitufedis, qua- tuoranimaliaplenaoculisantc&retro. 7. Et animal priniumfi- mileleoni,6cfecundum animal fimilc vitulo, &: teaium animal liabcnsfacicm quafihominis,& quartum animal fimilcaquilx vo- lanti. S, Et quatuoranimalia, fingulacorumhabcbantalasfcnas, &:incircuitu,&intusplcnafuntoculis : & rcquicmnonhabebanc dicacnofVejdiccntia^Sandus, Sandiis, Sandlus, DominusDcus omnipotcns, quieratj&quicftj&quiventuruscft-. Etcumda rcntillaanimaliagloriamnl&honorem , & bcnedi(5ii#ncm fedcnti fijperthronum , viueniiin f^culnfxculorum, jo. procidcbant vi- gintiquatuorfcnioresantcfedcjircminthrono, & adorabanr vi ucntem in(xcula(xculorum,&mittebanccoronasfuasantc chro- num,dicentes: //. DignusesDominc Dcus nofter accipercglo- riam,&honorcm,&virtutcm: quia tu crcafti omnia , &propccr voluntatem cuaRi crant , &creacafunt;

«

Comment in Apocal. B.Ioan. cap.4'. 69

VERSV S I.

OJl Lu . .. . ipitim apertum in caloy primd ftam

iwdint , tanfjuam tubx lo- ^ucntis mecum, &c. Narrata vifionc dc corredtionc Pnlaio- rjm, hic fequitur viCo de rcucla- tione myftcriorum. Ordo patct: nam corrcdlis compctit rcuelatio. tt primo ponitur vifio fcdentis in throno, fccundo yifio apcricntis li-. brum, quinto cap. ibi, Etvidiindex- D:<r lehH. pdentis in throno librtim jcriptum imus ciT' foris. Item ponuntur pn- cedcntia,lccund6 concomitantia, ibi, & fides po/tta erat in calo. Itcm primum prarpartltiuum clt con- templatio fcniuumi (ccundiim ex- hortatio &pr<Efcntatiovocum,ibi, Et yfox prima tanquam tubx lo^uentis mecum. Vcl fccundum alios,ha:c cil fccunda vifio, prima fuitdecorrc- dVionc pcclefiarum, ha:c fecunda de rcuclationc myrtcriorum , & apcrtionefigillorum : & ficut pri- ma contincbat tria capitula , ita continct ha:c quaiuor alia : & in prmiooftcnditur quodin Chrifto complcta func mylleria Ecclchi?:, ctiamagirur de oracionc Eccle- In fccundo agitur quomodo compkta func, & quomodo Chri- flus aperuit hbrum : In tertioagi- tur dc apcrtionc fcptem figillo

fia fuic ordiiuu in perfonis,lecun- doquomodoindiuini.s, ibi , cir 7*»'^ fedebat jtmilis erat ai^cHtalapi<hs iajj>i- dis ftrdinis. Tcrtio quomodo in officiis, ibi, eir /» clrcuitu fcdis fedilia « viginti ^udtuor ? Dicit crgo , pqji hxc \>idt Continua ita.

Dixi quod vidi corredionem ' Prarlacorum ,& poll hoc, fcihccc non tcmporc , fed ordine , Vid^ fci- licec per rcuclationcm, fcce^ p quod fignatcuidcntiam, & admi- rationem 5 vnde quando homo mi- ratur dcaliquo,dicir,ffc-f j vcl quan- do manifcftc vidit, dicic, vi^, in- quam,c]7' f^c -y quid ? ojiitim aper- tum in calo. Nominc celi potcil Ec-f'«/i «urt clefia militans intelliiii: & hoc^"^^''* proptcr lublimicaccm vica:, quam,„u/^^,. nabet-,proptcrcharitatcm fcicntiff,""^- qua refulgcc \ propter llcllarum, [idell fidelium] qualitatcm,quam cocincc. Huiuscccliollium, (cilicec ^EcclcfuT mHicancis, cll Chrillus, quodnulliclaudicur.vndcquicum-(-^.|.yjy^j que noningreditur,non cll: cxA^^cftinmEc Chrifti, lcd fui. loan. lo. En pm''^^- ojtitm,perme jt ^uis mtroterit jaluabt- iur, (y.pafcua inueniet.Vtl calum cll ficrafcripturaacclando,quiaquafi lublictcra cclaciir mulcipl^x incel- lifTencia. Ollium Chrilhis , pcrCff''"" quodinitiacuraa noticiam IcriptU',^; rarum.VcloIliumefl: obfcuriras fi- gurarum,vlqucad Chriltum,quar

rum. Inquarto &vltimo, dequa- D claufarfucrunc, ica-vcpaucicas in- nior Angclis vctosquacuorccncn- tclliirerenc. Iccm cocli tibus. Itcm hoc capuc quarcum diuiditur in duas parccs ; prinio ortcndic loanncs quod in Chrillo complcia func mylceria Ecclcfii: In fccundo agicdceiuldemEccle- fiaj ordinationc, vel adunationc, ibi , Etecce fcdcs crat in atlo. & hxc fccunda diuidicur iii trcs partcs primrj oltcndic quomodo i-cclc

tclligerenc. Iccm cccium .... ^ .

anima, iGuxfcxagefimo icxto, C«-dciu \<T^ lum fcdcs Mca , terra fcabellum pedum • meorum.

Vtdi crgo ojiium apertiiin calo, idcft, Chriftum, perqucm in calumin- grcdicur. Scquicur, & Vox primd qiutm MJ^uijtanmam tubgloejttenvsme- cum. Hxc cft lecunda prxparacio advifionem, (cilicet loannis exci-

1 lij

• •

70

R. P. Alexandri de Hales

tatio & prxcipitur hic quod vi- ^ doadcitaiioncmmoncc i.ad Cor ^ f.^, dcatmaiora,fcilicctordinationcm nono, Omnes nos oportet vtarufcjlitr^

atiietriltunal Chri^i^ Executiua dif

Ecclcfi^r. vnde primo poniturmo duscxcitandi :recundbelfedus ip- fius cxcitati, ibi , jlatim fui in ijiri- • tu.^ Dicit ergo, tir Vox prima^ quxm audiui. Scc. Ita dixi, vidi in ccelo ollium apcrtum i & cum, fupplc, hoc vidcrcm, Vox prima^ idcft, vox vetcris Tellamcnti, qua* priccflit vocem noui. Vndehichbcrcllre- uelatio vctcrisTeftamenti, quiain ilta, tota bibha contincntur:

Ha:c,inquam,voxprima, tanc^ua tuhit loquentis mecum, id cll, terri- bihs & obfcura , inuitans ad prar- lium. Sicut enim tubahortatur ad bclIum,&tcrrethoftis cuncum,ita 'v,ie Dci vetus tcrrct credcntcs ad bo- ftrnnr <f i^uiTi , non crcdentibus minatur 5«4r<-. fupplicium. Yel vox Dei dicitur voxtubi,&tubahabet propricta- ^ tes aliquas, quare vox Dci lUi me- rito comparatur. Eft «nim tuba bcllatorum ad priliumanimatri.Y; difpcrfbrura ad conuiuium congrc- gatrixidamnatorum adfupplicium indicatrix. Sic vox Domini tuba buccinans ad prarliandum contra pcccantium vilitatem , ad con- gregandum charifmatum plurali- tatem, ad formidandum artcrni fupplicii grauitatcm. Hic cll vox ' prima^qu^vocatpcccatorcsadpa:- j) r nitcntiam. Ethic cftconfolatoria de hac vocc infra loan. audini ^ua- fiVocem magnam tul>a^&i fcquiturjKc-

cuffionis, nam tcrtio ad difcullio- ncm,fccundi adCor. vltimo, Vtre '-Cof.ylc . cipiat vnu pjuiffie proVt gcfsit in corpofC fuo ^ftue bonum, fue mdum. NuUus cnim idpotcrircuuare pcr prqcau- tioncm. Quartb clangct ad difcu- • ticndum, nam examinabit haben- g tcs cogicationcs prauasin infcrno. & habcntcs puras in Paradiib. Harc r«i4 T/»i- cft tuba nouifllma, qua Chdftus i\r'J dcfccndet decalo, & tcrrcbit om- vxMiimv neshomincs: vndc Hieron. [Siuc«^J"""" comcda, fiucbibam , fiucaliudfa- ciam,vidcturmihircIonarevoxifta inaunbus mcis, fitrgitcmortui,vc- nitead iudicium ] propccr quod di- citur Sophonii prmio , Dics ilU dies irit, dies trihulationis , (ycaliginis^ ^ dies nehuU, turhinis , dies tuhx,0' dangoris. Ergo voxDeif4»j»ww Vox tuhx loquentis mecum , dicentis.

VERSVS. 2.

Jfcende /;«c, cir ojicndam tihi ^ux oportet feri pojl hxc. Alcende huc, lcihcet ad Chriftu, qui eft Paradifi, vcj facri fcripturx oftium , totum cnim vctus tcftamcntum prxcipue rcfpicit Chriftum.Dicitcrgo loan- ncs cuilibct fidcli , quod hic dici- tur. Afccndc huc, fcilicct non cor- -^fitdtdi porisgrcflu,fcdmcntis intuitu. Af- Z^^l^jf» ccnde , inquam, ad contcmplan- dum, ad prxdicandum, ad cxer- "

nife&congregaminiadcarnammagnam 'ccndum. Afccndc de Uttcr.x' afpe- Dei. Vox Chrifti fccunda , qua du : quafi diccrct, Noli morari m

vocabit ad audicndum dilbndi- uam fcntentiam,comparatur tub^. Vnde tuba illa crit primitiua mo- nitionis, nam primb clangct tuba Mtuii. ij ^'^ monirioncm , Matt. 15. EJIote parati ,^uiatjua hora non putatis^&^c. przmifliua citationis, nam fecun-

fupcrficic litrcri, in quo arguitur duritia lud<^oruin, qui adiiuc ejt ftied:antcumafino,idcft,cumfcn- ui ftolido , Et ojlcndam tihi tjux opor- tetferi pojt /;rff,id eft , antc fincm mundi. Vcl fic a principio , Voy. prima ftam audiui, id cft, vox Ange-

Comment in Apocal.B loan. Cap 4. 71

lica, fmc inipiraiio diuinaquxref- fti Vir^inis lilij,i'irgincni Cathan-' pcdu vocis corporalis, ert prima nam tlulcircr rlloqucntis. Vnclc

ip(am primo inuitac ad brauium ..'i'.^* culminis-, l. cuncio pfxftfnrat pfo- digium diuini luminisj tcrtio dc clarat pr^iagium l^rophetici carmi- nis. Trahittimor ad brauium , tra-

emporc,dignitate, & caufaliratc.

^nejuam tub§ inuitantiS ad prxhum, contra hoIHs argumcnta , mundi blandimcnta, carnis oblcctamen- ra, &ad conuiuium Chrirti , & ad

Diftri- iritit inttT

i::»ati cr r -rfiird.

De {(rrt in ralnm fftendMin.

fcllum paradifi , audiui crgo vo- hitpudorad prodigium,trahitlplc- ccm ad modum loquentis tubi, dor ad praTagium : brauium in a(- Mecttm, id cll in mc. Vel intus mc. ccnfu, ibi, yifcende huc , prodigium Vfnl.y^Mdiam (juid lo^uHtur in tne Do- in ^fpcclu , ibi , cflendam tibi , pri- minui Dcus meus. Sic enim differunt b fagium in aducntu, ibi , ^u^t oportet ^^J^ vox fpirituahs & corporalis, quia Circapriraum vbi primo inuitat ctnjlus fpidtualis loqueturin4iominc, vcl B. Catharinamad brauium (iipcrni inaurc, itcm fpiritualis rortitcrin culmmis, cum dicit, Jjcende buM mcnfc,corporalis in aurc. Sciendum quod iam ipla alccndit

JudiuicT2p\>ocemlo<juemismecMm^ ad brauium virginalis fplcndoris, quid cOi? yiffcende huc^ id cl\ dc militaris vigoris,impcrialis hono- mundo ad ccclum , dctrirtitia ad ris,quod probat cfficacia vcrboru ^audiunijde pugna ad brauium.fr vtilium,vcrbapenetrac : fuffcrentia offendam tibi tjua ojfortet fieri citiy flagcllorum crudclium,flagellain- idcft infallibiliter. Oftendam in- trac: honorificcntiaagminum ccc- quamtibi fcripturarum rcuclatio- lcftium,ca:lcrtiaagmma hori?)rant. ifj. (S. iiem , prclTuram tribulationum, ^ dc primolf fcxto; /«^fr wonffwfx- menfuram rctributionum. Vcl celfumajcendc tu ^jui euangeli^^as Sion.^^^^^'^^'

de fecundo, ludith ti.j;crcufsit ccrui- cem eius ^ & ic(\\i\i\iv ,j4fccndcns in eminemioriloco, iupit fieri filentium.

Circa lccundum v-bi Chriftus ^>'^»*>»

oftcndam tibi citb in prxlcnti tcm- porc, quar pportet heri cito poft nic, ideft tamprofpera quam ad- uerfa. Veloftcndam tibi quaropor- tcc fieri cito,id cft in breu i,militan- rcm licclcnam cxpugnari dodnna 1 1 a- r c t ico r u m , fl a qcl 1 ar i p rclTu ra ty- rannorum , rcmuncrari prxmio cXc&bxvLvn.

Audiui ergo vocem tanquam

C^iijhij

innirjt 'VirjiBrtn

prilentat B. Catharina: prodi- ^2^",',,'

gium diuini luminiscum dicir,o/?^- djm tibi j Scicndum quod B. Ca- tharina ^tcrn.T lucis radio illuftrata fuit,acutifljma inargucndo,quod probatpcccatorum conflifio , lob tubx loqucnris, quid ci\f y^fcende ^ dccimo tcrrio, Dif^utare cum Dco /'«Cjidcft, crigc menccm, & con- cum^prius (vel jjoff) vosofiendens fabri- icmplarcmcntisirttuitu,cpia ocu- catores mendactf. Apcrtifllma in rcl- liscarnis non potcs-, O^ofiendamtibi pondcndo, quod probat occulto- poftmetisafccnfum^^K^f o^wwyfm . rum obicdtorum lolutio , lob tri- '"l'' pofihiec,id cft, futuras tnbulationcs, gcfimo fccundo : rcFfondcbo, "go &poft,confolationcsmaiorcs,vcl pariemmeam, & afiendam fcientiam rcddcre bonis vitam a-temam, meam 5 Subtiliflima in cxponcn- malis infcrnalem pocnam. do, quod probat diuinorum fccrc-

Jfcende huc cir oilemlam tibi <ju/e torum difcuflio : Ifai. tertio Non oporvff ficn. Vcrba funt Icfu Chri- fuitvUumfiodnon ofienderet eis.

S

R. P. Alexandri de Hales

I.iniiir(r(i4

ttX.

7^

Circa certium^ vbi dcclaratur A vcl ctiam multitudo omnium hca- pr^fagium vcnturi tcmporis , vcl torumy&ecce pde}, fupple erat po- proph^tici carminis cum dicit qmAo^onetjitnciti ^ Sciendum quod iiimmus optimus ab arterno ordi- nauit B. Catharinam ficri vafcu- lumpuriiatis angcHcq, vchiculum veritatis Deific^, irichnium Trini-

ratis magnificc : puritas rcddic i^-

fica, id eftjOrdinata inca:lo, id cll in Ecclefiajffde&rmiracuhs ftellat.!

t!eccefedes,iA eft anima iufti , in.^ fnm^- quaDcus fcdct pcr gratinm , PcftA crat incalo , id eft, in Paradilb. Vcl pcrfpccicm, ficuthiqui adhuc in via funt. Vcl pcrfi:<fbc.licutquiiam fiintinpatria, ciryrtf>fry?</f»i, id cft fijpcrcatunt Apoftolorum fic An-

faminfigncm& idco imitandacft, Can. I .MurxnuUsaureas fdciemu^tihi^

&c. Vcritas illuftrcm.&idcovenc- (lelorum, muhitudincmiuftorum. rfil. ij. randa, PfalmusNof^w^niw/f^y^ivi^; B /farw,fuppIceratChriftus, quiprc- viw. Trinitas celebrcm,&idco dc- fidctPrxIatis, Angehs, Scvniuerfis Cant. ;.#cantanda vcl iniJocanda Cant. 3. clcclis,lfai. Vtdi dommum fcdentem

FcrculHmfecitjibircxSalomondelignii, fnper foliumexcelfnm. Et Noiaquod lui. f^. &:c. Vox crgo prima quam audiui, ficucprimo dicitur Chnftus inter <X\\\t,j4fcende hftc. candclabra ambulare , fic fuj^cr lc-

Etflatimfuiinffiritu-.Etjlatim idcft, dcmlcderc, & tamen fi^nihcanir fincmora,cumaudiftemiftam vo- idem&rpercandelabrum, &pcrfc- cem , fui in jj>iritu, id cft in fpiricuali licm. Sic fupra dicltur ambularc, vifionCjVcl contcmplationc. Non quafi difcuticns merita fingulo- cnuTf intelligcndum cft , quod fpi- rum, ibi ambulat vt landlus hic fe- " ritusa carnc fucric feparatus, (cd^ dct fupra vtdominus. virtutcdiuina ,ad deihca myftcria Ecnocaquodfcdcsdicicurcoclc- Vcmi tj>t (ubleuacus. Dicicercjo/7<jf/wj, con- ftispatriarutilanspra:miis,militans Qi«ni»j» pti 4Uti,. tra pi£iros coruma vocc diccnrcs, tcclelia,corulcansmiraculis hdc-

led verus obedicns Iisanimaclarihcansmcritis. Supcr ji/rf.

iftas trcs lcdes.Icdet rex rcfrum & Dominusdominantium, luperpri-. m.im,vc rcxinimperio, Pial. Do- Pial.iou-; mmus in dtloparduit fedem fudr>t\ fuper fccundam vt iudcxin lolio. Pfalm. rnjl-io. D omintis in calo fcdes cius. V nddfch ri-

inittu. "* ftatim paratus inucnitur : fccun- dum Bernardum: [Statim paratau- rcm audicui, linguam voci, pedes icincri,manusopcri, ficfctotum rc- colligit, vt mandata pcrficiat impc- rantis ]

Scquitur ^iTfffff feJxspoftaeratin-Q ftus fcdcc in Ecclcfia - non (blum calo , cJr fuper fedem , fcdens. Poft fccundum diuinam; Icd etiam ic- prxparationcmadvifiones , fcqui- cundum humanam nacuram, cvim

turvifio,& primo ponicijrvifio fc- dentis in throno; fccundo circum- ftantium, ibi, cyiris eratin circiutu fedts.

Dicit crgo cir cKefedes. I ta dixi,qu ia vidi oftium apcrtum in coelo ,id eft ffcr^sj I» Ecclcfia c2r ecce fedes, id cft coctus ftJtKrm- Pr.xlatorum,&ccctus Angclorum, r//M/. in quibus icdeiChnlhis, & iudicar,

de plcnitudinc cius omnes acci piantgratiampcrgratiam. •

VERSVS }.

Et(]ui feJeht ftmdis erat af^eflui lapidis laf^tdis Sardinis. Hic def^^^^^^^ ,. cribicurChriftusfcdcns fub fpecic ^ifrj d». duplicis lapidis, adoftcndcndum'^^'''.'^' duplicem naturam in Chrifto, Ici-i//, • hccc

CfT Chi

tnr.

Comment. in Apoc.B.Ioan. Ca.' 4' 73

ttttu

licec humanitatis & Diumicatis i cx A c|uorum contcmplationc, & afpc- itlu cric tota gloria bonorum : iiam vlclcdabicur corpus in contcmpla- tionc humanitatis, aniina in con- templationc diuinitatis. Diuini- cas autcm fignatur in Ia(piclc,ficuc lafpisviridem habet colorcm, qui intcromncs colorcs maxime con- ' fortat vifum , fic diuinicas incellc- . dlum, humanaauceijj nacurahgna-

':^n.,a4 curin Sardinc. Sardis cnimclt ru- B f*^' bricoloriSj&Chrifti humanitas fuic rubricata fanguinc paflionis ; Ifai. Ifai. fii. fcxagefimo tertio ; Qudre rHbnm efl indutncntum tuum ? In hac ergo vi- fionc & in ifto afpedu , confiftic totanoftrabeacitudo. Ergo ^tn fe- debdt Jimilis erat afpe^ui laffidis , Cjr fardinis^ ideft.humanitatis. Vel Prxlatusfcdensin cathcdra Ecclc- . fix militantis , fimihs cft afgedui ^ lafpidis & Sardinis. lafpidi nmihs eft Pra;latus,quia ficut lalpis vindis eftcoloris, quiahabctoculos.con' fortarc , fic l^nlacus habec fuos fubditos bonis exemphs xdificarc. ! r.usv-f- Similis SardinidebctefrePrjElatus, !,.ustmrjr ^^^^^ ^^^j. ^^^.^^^ rubricoloris,

M / fic Prxlatus dcbcc fuos fubditos cr f-'^'^" inflammarc dulccdinc dileclio- nis.

S cc\ukur , Iris crat in circuitu fedis fimilis \ifom fnaragdina. Hxc ^ cft pars , in qua ponitur defcriptio circumftancium, quorum quidam apparcbat extra thronum, quidam in throno : vel quilibcc intiis, Sc quxd^m in fpecic inatiimatorum, ccquxdamin fpecic animacorum. Primo cr^odclcnbicea quierant m fpccic Mianimacorum , fecundo ca qux apparebant in fpecic anx- matorum, ibi, cir fuperthronos vi- ^nti ijuatuor feniores.

Dicit cr^o , iris erat in circuitu

fcdts. Ad euidcntiam huius, fcicn-^'^"'^ dum quod Iris eft fihus Dei incar- ^"■^''^'^-"Ja^ natus : nam ficuc -radius folarisfub-^/f-wj^; intrans nubem aqueam (inc nu- bis fradione facic Iridcm \ Cic Dei filius fubmtrans vterum Virginis aquisgratix plcnum^finc dus la;- fione fccic Deum homincm , ho- mincm Deum. Vndc Iriseft arcus finc chorda. In arcu intclhgo pote- tiamdcftrucndi,quemarcumfilius Dci comminando peccatoribus oftendit. Inabfcntiachordc intcl- ligo mifericordiam indulgendi, quamnobis multipliciter demon- ftrauit. Ergo Chriftus Iris meric.o dicitur, percuiuscolorcm rubeum eius iuftitiainnuitur:ficuccnim ig- nis qui eftrubcus, omnia cofumir, ficDei filius, fi ad omnes iniquica- ces noftras relpiccret , nos omnes deftruerec, & confumcrcc. Ec hxc Irisfimtlis ejlVtfiom fmaragdtn^ ^ivim jLinujuU ficuc Smaragdus eft canci viridi- tatis,vc omnes hcrbas & omnia f,'^, foliaarborumfiiaviriditace vincac, n»siufti oculos lippos & turbatos recrcct: fic Dci fihus fereno vuku ad noftras iniquitatcs rcfpicicns ,* quotidic oculos noilrx mcntis rccrcat, refo- ucc & conforcac ^ 8c hxc Iris erat in circuitufedis,c^uiai Dci filius huma- nacus cft per omncm parcem pro. cegcns Ecclefiam mihtantcm. Dicitur ctiam Iris Dcifilms incar- euriter«m natus , quoniam ficut Iris f^^fi^ ^fi ]',",^j,ff. in nubibus ccrlt Vt cfjct fgmtm firde- w. ris, Gencf nono, fic Deifiliusin carncm vcnicns pacem in Patrem ^ fuum,&genushumanumreforma- uit; Ad l'hiUpp. CccandoiipfeejlpaxndThiiv.i. nojlra, qui fccit vtraque Vnum. Vndc hxc Iris fpecularis cft in nacura pro- pcer inoblcurabilem claritaccmi circularis in forma propccr incer- imnabilem xccrnicaccm^ mulcifor*-

K

74

R.P. Alexandride Hales

mis in perfpediua, proptcrincxpli- A ginti quatuor fedilia. Sedilia vigin cabilemvirtutumvarictatcm.Lcgc ti quatuor funt tribus duodccim,

ergo fic, I ta dixi, quia fedes , id cft, miiitans Ecclefia, vcl fidclis anima, in quibus Dcus fcdet, pofitaerat in ccclo, & non talitcr rc,fcd fpc : & vidi, fupplc quod Iris,id eft, Dci fi- lius incarnatus, crat in circuitufc- dis pcr omnem partcm protegcns fcdes Ecclcfix militantis , vcl ani- mcE fidelis , qua: inquam Iris , vel qui Chriftus ^ Jtmilis eratvijtom fmx~ ragdinx : nam ficut vifio finaragdina proptcr cius maximam viridita- tcm, ocuIoslippos& turbatos re- creat, fic Dci filius fcrcno vultu nos rcfpicicns , oculos mentis re- creat, refouct, & confortat. Vel aliter,fcdesECclcfftc,qua: diciiur in ccclo, quia vnacft in rc, alia ih fpc, Iris in arcuitu feMs eft virgo Maria,

&:duodccim Ecclcfia: per vniucr- fum orbcm difpcrfar. Pcr viginri quatuorthronosidem fi(;natur , &c per viginti quatuor firdilia , & funt ifta viginti quatuor fedilia. Vel fu- pcr iftosviginti quatuor thronos, ruerunt fcdentes viginti quatuoi fcniorcs. Viginii quatuor kniorcsA j^funt Patres vctcris & noui tefta-^^^ mcnti, tali myfterio dcfignati: fci-rrj.'' licet duodecim Patriarchx, ex qui- bus patres veteris teftamcnti tra- xerunc origincm : &c duodecini Apoftoli, ex quibus Patres noui te- ftamentiexordium habuerut.Vnde omnes ifti dicuntur cfTc in circuitu fcdis Dci,quia cuni Chrifto iudica- cabunt,cius iudicio confentiendo per omnia, Matth. decimonono.

"lalcih"" circuit EccIcfia,proteeens vni- ^ os quifequun eflis me^feiehitls fuper ucrfbs protctSiionc fua ECclcfiaftic. ^-./^*'" iudicantes, Ec fic patet a princi-

Ecclcf.14. Gyrumcalicircmui foU. Viridis color pio huius vifionis,qu6d hxc vifio,

fignat cius caftitatcm,rubcus chari- vcl leuelatio commendatur,quoad tatem, cxruleus pcenitentiam , & afpcritatcm, & dicitur fmaragdo fimilis , propter vi^orcm fidci.

propter vigorcm TiUrU f(, nunquam in ea emarcuit, imo n*rc«,mi- omnibus cadcntibus, ipla m ndc /i*fMoi/. pcrmanfit: ipfa cnim fuit fignum humanx reconciliationis, Ecclefia- ^«1. 45 • ^-^^ yyig drcu^c^ benedic quifcctt illu.

VERSVS. 4.

Rcgem qui pra:fidet,quoad fcdcivi, in quarefidet,quoad grcgcm qui confidet.

Vidi crgo in circuitu fedis Dei V;- gintiqt{atmr fedilia , id eft , duodc- cim tribus &: duodccim Ecclefias pcr vniucrlum orbcm difperfas. Cr fuper thranos, id cft, fuperdida fedilia,v/^/>»f; ju4tU0r fcniores pdentcs,

&vigintiquatuorPatrcsvefcris Scquitur, Etin circuitu fedisfe- D noui teftamcnti,quiinmundo fc- Mlia viginti tjudtuor. Hic dcfcribun- dcbunt , ad ludicandum pcccaco- tur qui apparcnt in circuitu fedis, res-,conriguosfediChrifti. Etqiiii

in fpccie animatorum> fcilicct ho- minum,&prim6 dcfcribuntur fc- des , fecundo fedentes , ibi , fuper thronos Viginti quatuor fcniores. Ita dixi, quia incircuitu fcdis eratlris, id eft Chriftus, & non folum hoc, verum c^incircuitu f edis y id.c(i,-Ec- clcfixmiliranris, crant, fupplc vi-

ifti fcniores non nudi, fed dqni. &vii'iutibusveftiti, quamdiu fuc- runt in mundo, & nunc diucrfis prxmiisinduri incalo, idco addic quod vidit iftos lcniorcs, fcilicct in mundo, circumamiflos albis vcjlimcn- nV,idcft,putitate vitx, & rcdolcnna bonx famx : c27* in capitihus eorum cc-

f

Comment.inApocal.B.Ioan.Cap.4. 75

ronasaureas , id cft , cosicaciones ^ non fcindunc pcr mcdium/quia J;-„,„,^ mundas & preciofas.Sicucaurum, pauci volunc eis conhceri pecca- 4/i4«i//;iquodeftinccr omnia mccalla ma- ^!i'!!"/,.?>^^ purum, &amplius prcciofum:

»

wwiiw. Vcl vidir iftos feniores , lcilicec in calo,circumamidlos ftolisalbis in eloria immortalicacis , quoad fto- lam corpoream. Etin ca^itihus eorum coroTMs aureds ,quoad ftolam anima: 2tcm2E,rcmuneracionis.Sicucenim aurum eft fplendorc fulgidum , vi- gore foIidum,valoreoptimum , ica Sandlihabcc in pacria fplcndorem inoffu(cabiIem,vigoreminfupcra- bilem,valoren| inapretiabilcm.

VERSVS 5.

Sequicur, ie throno procedunt ful- gura^voceSjC^ tonitrua. Hic ortcndic quod Ecclcfiafiiit ordinata in do- nis,& hoc primo : fccundo quod in Sacramccis, ibi, & confpicicury?</« tantpiam mare Vtircum: Icem primo oftcndit quomodo fuic ordinata, vcl honorata donis miraculorum: fccundo qubd in donis merito- rum, ibi , c2r feptemUmpades ardentes ante tbronum,

Dixiergo,eir<^f^Aro»o,Ica dixifu- praquodvidi fuper thronos vigin- tiquacuor fcnior^s,ideft , Fatrcs vcl Prslatos vctcris & noua: legis, &ica vidi Ecclenam ordinatam in Prilacis & pcrfbnis ; vox cciam in donis, quia &vidifupplc, quod de

tum, quareeft .>cerrc, quia oftcn- duntcis malum cxemplum.

Ergo,</f throno^ id cft, defancla rcclcfia, vcldccatuPr.xlatorum, procedunt fulgura, id eft, multa miracula; Etvoces, id eft, admoni- tioncs ad bcnc agendum toni^ fr«u,id cft,comminationcs ad ma- lum relinqucndum : & non folum hocvidi , vcrum cir Jeptem larnpades ardcntes ante thronum , id eft, {cptcm dona Spiritus Sandli corda homi- SrftemdiZ numinflammancia. Vidicreoance tnronum,idelt,ance Ec'clcliam,vel idmf^dct animam fidclem , fepcem lampa- •"""^"^* des , quar func fepccm Spiritus Dci.

Et notaqu6dtripI'cxcft rhronus, diuini numinis, Chrifti hominis,B. virginis. Thronus diuini nummis, eft dulciffimus in profpicicdoithio- ' nus Chrifti hommis durilfimus in iudicando , thronus bcata: Virginis dignilfimus in conccplando. Beni- gnicas afFcdus reddic chronu diuini numinisduIcilfimum,iuxtaidPro- ucrb. fecundo. Afijcricordia,^ ve. Piou. 1. ritas cuftodiunt rcgem , ^ rohortibiiur thronus eius clementia. Scucricas adus rcddit thronum Chrifti hominis duriflimum, iuxta id Daniclis fc- Daniel.7: ptimo,Do«f f thrompojiti funt^^ anti- qutis dierumfcdir. Fccliciras alpcdus rcddic ihronum Beat^ virginis di-

tfinntis Dci.

miricuU ^ JnnmiiT.

f/rro«o,id cft, de Ecclchamilitantc, ^ gn;flimum,iuxcaid infravigcfimo cjua: eftfcdcs&tlironusDci, ^roff- primo ; Di.xit qui fedehat in throno.

Auntfulgura , id cft, mulca miracula, qua: cerrcnc & illuminanc , ficuc fuIgura.Er noca qubd fiilgur fatet, vrir,fcindic: fic Prxlati Ecclcfix du- cunc faccm , vc peccatum faceac pcr confefljoncm , vrat pcrcontri- tioncm,fcindaccorda per compaf- fionem. Sed modo Hrarlaci eccIc- fix claudunc corda hominum , &

thronusChriicihominis cftqtcrna- licer fixus virtuce diuinicacis, ad He- /^, «»1,, brxos primo,T/;rjw«i tuusDeustn f/e~ (^"f'- culum ftculi, virga ajuitatis j virga re^ ^'^^-^ gmtui: Ipecularicerclarus fplcndore humanitatis , P/al. Thronus eius ftcut P'^'-*'- folinconf &c. fingularitcrfummus honorcdignitatis, Apo. Raptus ejl filiusadDeumCradthronum eius; chro»

K .j -

76

R. P. Alexandri de Hales

rSw/ B ^*^^^ virginis eft mirus ir- A

2>i«r;K. cificioj quod pcrcinctad (andicat^ gcmcricis:$.Rcg. i . Ideo fecit rex Salo- mon thrormm de ebore aruiquo c2r Vr/h- uiteum auro ^ excclfus imperio, quod pertinct ad dignitatcm Impcratri-

j. Rcg. i . cis:tertii Rcg. i.Poftus cjl throruu m*- triregis/jUtx Jeiehatd dextris eius-^ pius adiutorio, quod pcrrinct ad picta-

Hcbr.if. tcm mcdiatricis, AdHcb. quarto

AdeamuscHmfiduciaadtin-oHum grati^e 3 eius.

n^nff^^nn ' Nota ctiam, qudd feptcra lam- itmpdiiej padcs,qua: lucent antc thronum ^^tTtiro Diuini maicftatis, funthx. Pnma nnm Dti. cft Tcdx intcntionis , Matthii dc- Matih.15. cimoquintoj /iccepcruntoleum m Va- Jis jius cum lampadtbus : fccunda eft Aa. 10. pur5diledionisjAd:.vi2cnmo,£r4> , lampadescopiopeincccttacuToitcmilan- ct^ operauonis , Cantic. vlumo, Lamfodes eius lam^ades i^s , atque q fiammarum-^ quarta clara: conucHa- _ . tionis.Ezcc.tcmoiJ fheSluseiusqua/i aipectus lapadarum qumtavcrspr^- Exod. »0. dicationisiExo. vigefimoj totuspo^u- lusvidehat lampades: fcxta alcq con- caoh 4 tcmpiationis,Zacharia-quarto,v/*i candelabrum aurcum lampas pipcr caputeius-^ feptima mirq confolatio- i.Mac. 6. nis j I. Mach. fcxto, Refuljit fol in cljpeos aureos cir ^creos , rvjflendue- ruHt montes ah eis. Refplembterunt Jicut lampades ignis cjr dejlru^u cfpars exer- q citusregis. Scquitur crgo, yidi ante thronum feptemlampades , tpua funt fep- tem Spiritus Dei:

VERSVS 6.

Sequitur.cir in conJfeShfedis tamfua mare Vitrcii Jimile ayflalle. H ic ollcn- ditquomodoEcclcfia ordinata cft in Sacramentis,& primo quomodo fiiic ordinata in coUationc Sacra- mentorum : fecundo quomodo in officio pr«dicatorum,ibi, Et in medio

mui iMr<

fedis , cir in circuitu fcdis tputtuor ani - maUaplena oatlis. Tcrtio quomodo fuit ordinata in beneficio laudis, pcr rccognitionem bcncficiorum, ibi, Etrcipdiemnon hahebantdie ac no~ Be diceruia ^fanchis , fanlhts , ftnShf. Quartb oftcndit qubd a Dco folo habct Ecclcfiaha^c omnia,&qubd ci retincbuntur viginri quatuor (c- niorcs antc fcdcntcm in throno: Dicit crgo , in circuitu fedtSyid cftjin facie EcclcfucmilitaJitis, in qua Dcus fcdct & quicfcit , tan- quam mare vitrcumy id eft, Baptif- Curhfiif. mus. Pcr marc Baptiimus dcfigna- j^J. tur fecundum Gloffam, quia hcuc in miri fuit cxrinclus excrcitus -/tgyptiorum^fic inBapcifmo cxtm- guitur cxercitus pcccatorum, quod inquam , dicitur Vureum proptcr pulchritudinem virtutum , quac confcruntur inBaptifino, & iltud msiTCyfmile ejl cryjiallo y proptcr clia- ra(iicris impreflioncm. 5icuc enim ^^,^^ cnira cry ftallus ab aqua fit , & non r,/„,^ „ potcftrcfolui, ficcharatSVcr in Bap- " "«""9. tifmoconfcrtur, &c tanicninBap- tifmoctjamin damnatis non dclc- bitur. Vel ^ermarc, Bapiiiiii facra- mentum, pervirrruw chara.iier im- prcflus , per crjifiJlum alia (acra- mcnta dcfignantur : quia alia fa- cramentafunt, vcladgratiam con- (eruandam, vcl augmcntandam; Sacramentum vcro Baptifini ad jrratiam dandam. Euchariftia , Confirmatio, Ordo , funt ad <^ra- Q,'*'^ ti9 augmcntum : Marrunonium te/fMrA- vcro,Pocnitcntia,&Vn(fiiocxcrenia ref. adconfcruationcmgrati2c,ne per-f/^* ^''** dacur. Vcl pcrmarc, ficut didum cft, Sacranicntum Baptilmi, per vicrcum lucidum,clariras fidci, per cryftallum qui cft durus , firmitas ■ fpci, & conftantia Sanc^orum dc- iignatur.

Comment.inApocal.B.Ioan.Cap4. 77

Vel mare potcft dici Pocniten- A \ medio. Omnis cnim virtiis

faiuttnti*

audf (dk. tia,quia ficut marc lauat manus & P " 'fi'- totum corpus: itainPcnitcntiadc-

mil<t:iii. I - I . I

Dctlauan manusabomni cnminc, cor a prauis cogitationibus, oculi a concupifcentia &c. Itcm (icut mare prouocat ad vomitum cibationis, vel cibati , fic Pccnitentia ad vomi- tum peccatorum per confeffionc. ttficutpoft vomitum refrigcratur homOjficpoft pocnitcntiamanima quietatur. Itcmficut mare expel- litmortuum,fic Pccnitcntiapecca- tum:& ficutmarcmundificattur- pia, fic Pccnitentia omniacrimma noftra : & ficut jpcr marc pcrueni- tur ad portum,{ic pcr Pcrnitentiam ad rcgnum. Vndc Hier. [Panitctia cor cmundar, fenfus illuminat, ani - mam Cmdlificat, ad {uiceptionem Chrifti prxparat. Pocnitcnria cft falus arumarum , dillipatrix vitio- rum, comparacrix virtutum,cxpu-

• !• • . CllililllJ llt

conlilht m mcdio, quia omnis vir- tuscft ab ipfo. In iilo mcdio qua- ./'<"*'" ^ tuor Euangclill.r , nam doarinas fuasab iplo traxcrunt. Ha-c ctiam animalia fnm mdrcuitu fedts ^ id cft Ecclcfix mihtaniis , quia vniuerla ^ Ecclcfia dodrina iftorum quatuor Euajigchftarum rcgitur & guber- natur & munitur. Vei muri mih- tantis Ecclchar funtquatuor EUan- gclitta:.

Sedfi in medio fcdiserant ani- ^^^,^^^ malia, quomodoin circuitu ? folu- tio fccundum Gloftam. Sedes pla- niciemquandam habcbat,&: fupcr o-^ql^it planicicmcrantanimaliaquafi do- diorcs prxfidcnccs,&: in circuitu quafi cxcubia: cuftodientes : &h£ce zmiXiaJiijierAntplenaocults antc fy re- tro : quia quatuor Euangcliftx ha- buerunt cognitionem de his quq Dcus fecit m principio , & dc his

gnatrixdxmonum, quidpluradi- G qu? fadlurus cft in finc : bcne dici cam? portas Paradiu,&: clau- ditos inSrni.l

tur rYfro.proptermcmoriam prxte- fl"/"^''''

ScJJuitur , ^ in medio feSs^ {y in drcuitu eius tjudtuor animalui plena oculis. Hic oftcnditurordinatio ec- clefia: in officio pridicationis. Ita dixi, quod vidi m circuitu fcdis tan- quammarc vitrcum, id eft, Baptif- mum, & non foKim hoc , vcrum c tiam vidi, fupple in medio fedis, id

, 4 tnktt

ritorum , ante , proptcr prouidcn- w,i,UHi,t tiam fucurorum : nam oculus cft ^'"''A^. ad difccrnendumj&pra:caucndum: &ideoaitScncca,[Sapicntia habet tres partes, inccUigcntiam prarfcn- iium,confiderationcm fliturorum, & rccordationcm prartcritorum. Vcl ante retro ^ quia habucrunt s-«/>/ri»r;4 . . , cognitionem diuinitatis & huma- '^'"-'t*"-

citinmedioEccIcfia:mihtantis,cu- D niratis, virtutum& vitiorum, cle- iusmediumeftChriftus,c5r/«c/Vr/«- dorum & rcproborum, gaudio-

rum & tormcntorum. Vndc alte- rum iftorum habebant ante y d\ic. rum retro. Vcl mtc quia habucrunt cognitioncm Icgis fcriptx , retro^ quia habucrunt cognitioncm Icgis gratia: j nam ancc fuit lcx vctus quamnoua.

VERSVS. 7.

tu fedis,id cft eiufdcm Ecclefia:,^«4- tuor ammalia^ id cft, quatuor Euan- j;clia,qua: fucnyit fupcr Chriftum Fundata,vcl quatuor Euangcliftas. Lt nota quod Chriftus cft in me- dio PriIatorum,in mcdio contcm- pIatiuorum,inmcdio Euangclifta- rum , in medio iuftorum, in mcdio beatorum : nam Sandi accipiunr influcntiam a Chrifto , ficut extrc-

Et animal mmum fimile leoni , ^ K ii)

78 . R. P- Alexandri deHales

fecundum animal fimilc eji Vitulo , tertium animal habem faciem homi- nif , eiT* ^uartum animal Jimile ac^iu- he volanti. Sic in iftis annnalibus quatuor Euangcliftarum dckribic hmilitudincs & formas. Ita dixij quiainmedio,&in circuitu lcdis, vidi quatuor ahimalia, id cft, qua- tuor Euangcliftas, & vidi fcilicct quod animal primuni fimilc crat leoni. Et nota qubd aliter hic loan- nes ordinat Euangehftas, aliter or- e dinanturEzechicl.;6.Ezechiclenim primo homincm,idcft, Matth^um pofuitjcuius initium imt, Libergene-. rationis : poft leonem, id eft,Marcu> qui a clamoreincipit diccs , FaShm eii \>e*lMm Domini fuper foAnnem in dejerto ■. Ego vox clamantis in deferto. Poftca vitulum , id cft Lucam,quia afacerdorioinchoauit d\ccns,lndie- hus HerodisRegisfuit facerdos quidam. : Poftea aquilam,id cft, loannem, qui alta appetendo fic intonuit: chrifius '^" princijno erat Verhum.zi hic cft or- ^ntmcJ» do fccundum hiftoriam : Chriftus ^'"""!; . narus eft vt homo , poft tcrribilitcr pr^dicauit vt leo , polt m pallione immolatus eft vc vitulus, ad vlti- timum afccndendo in ccclum,vo- lauit vt Aquila.E t quia Ezcchiel vi- dit haec vt {\itura,& Chriftus erat fiiturus homoin carnc, poft lco in praidicationc, poft vitulus in paf- {ione,vltimo aquila in Afccnfio- nc : idco primo pofuit homincm, deindc leonem , dcinde vitulum c„ &vltimo Acjuilam. Sed quialoan- fmsorJt nes iam ifta fadla viderat, idco vt I -j-yj fidcmvcniret,

ifuhide non homincm , non Aquilam,non M 1(1 itM- taurum, fcd lconcm primo poluir, vt populus primb haoita fidc dc fonitudine iconis, id cft, Chrii]^ refjrre6hone,deinde per fidem re- fuiyc^aionis ad taurum , id cft , ad

A fidem paftionis,poftadhomincm, id cft,ad fide incarnationis vcnirct.

Moralitcr quatuor animalia ple- luoculisantc & retro,funt Pra:lati, vcl homines alii per quatuor mun- di partesdifperfi,qui debent habc- rc ante oculos , vt videant futura, &quaUterparatilunt vcnircad iu- dicium : rctro,vt videant prxcerita, fcilicet vndc vcnerunt, de qua materiacrcati fucrunt a dcxtris, vt vidcant quam fallax fit huius mun- di vanitas i a finiftris , vt videant quam cito tranfiturafit munfli ad- ucrfitas-, fupra vt videant ccelcftia gaudiaamacna',infra,vtvidcant m- Fcrnilupplicia tam acerba:proptcr quod dicit Hugo. [O mni cuftodia ' fcruacor tuum & rcfpicc ad teip- fum : refpice inferius, vbi pugnac carnis concupifceniia ; fuperius, vbiimminctDci ludicis fententia; --«iW

b|iBtrum l^^ii^j a

ne.

retro,vbi peccati delcdatio nior- C tifera : antc , vbi tcntatio hoftis cm/^. continua ; a finiftris , v malorum inquietudo _ ^ dextris, vbiintolcrabilis nugna. Er- go fis plcnus oculis , vt hoc vitare pofTis]

Itcm nota,quodquilibctvirbo- nus dicitur bos,propter laborem fandlqadionisileo propter forticu- dinem tolcrationis, homo proptcr manfuctudinem conucrfationis i aquija propter altitudincm con- J^^IX ^ templationis. Item, pracdicator di- ^^^wfBrw citur leo , bos, homo, Aquila^ p^^^f^liV Lco proptcr rugitum commina- tionisi bos propter jnugitum com- palfionis ; homo proptcr effcdum confolationis aquila proptcr af- pedum fpeculationis. Nota quod pr^dicatortsdefignantur: perqua- tuor fabros, dc quibus habct A- mos lo. per quatuor quadrigas, de quibus Zachar. 6. pcr quatuor

Comment in Apocal.B-.Ioan. cap.4' -^o

Qulfdr

'1,-. '.f rt-r ■viU dt- tttnr.

.-«<i»</i

'f

iSe.

quaciiorvedeSjdecjuibusExo. 16. Nam prxdicatores dcbcnc cfTc bbn mallcanrcs , cpmminando lupplicia; quadrigx tranfeunrcs, promittcndo coclcHia; columna: turtcntantcs, oftcndcndo bona cxcmpla : vcdcs clcuantes, pr.T- bcndo auxilia:dcfignanturautem pcr irta quatuor animalia, flcur dichim clt.

QHartum anmal fmilcjiqiuU Voian' ti; Vndc benc iftudpotcft conuc- nicntcr fcruari ad honorcm bcati loannis Euangeliftx : vbi com mendatur quantum ad plenitu- dinem perfcvSlionis , ac^ celfitudi nem contcmplationis, ad prompii- tudincni prxdicarionis : habuit cnim pcrfcdioncm Apoftolicam, quod probacomatus ;habuit con- templationem anagogicam, quod aquilaris animalis afpedlus , ibi,y:- tnile j4quiU : habuit pridicatio ncm Euangclicam , quod probac rcgularis volacus in Volanti.

Circa prijnumiSciendum quod plcnitudincm pcrfcdlionis dccla- 1 anc quatuor : quia in iftis anima- hbusquatuor repcriunrur,fcilicct oculorum afpcclus, quia oculis - plcna cranc, quantum ad circum- lpccl.ioncra indcccptibilem : Ipc- cierum vultus, quia quacuor facies pritcndcbant i quantum ad con- ucrfationem irreprchcnfibilcm ; Alarum ornatus, quia alas fenas dctcrunc, qnantum aa opcratio- ncm iramobjlcnvLaudum conccn- tus , quia rcquicm non habebanc, quantum aa dcuotionem infati- g.ibilcm. Decimo quarto Apocal. Animaliaalasfen.is habebanf,acad hocfacif, quod etiam dicitur hic, primum al. z. al. j. al. 4. al Circa fecundum vbi B. loan.

c )mmcnu.a..i .1 ce.' tcplationiSjCumdiLu .., . U. Scicndum quod in cius con- cemplacionc fuit afcenfus ctcuatiu- nis iubhmis, afpcdus incuicionis clar* , acceftus admiracionis pro- funda* , lubilus hqucfaclionis iu- cundx. Dchis cribusIorcmi.T 49. '^f^iv x Ecce ijHaJi a^uila afcendtty (^auol<\

Cir expandic alas fuas juper Bofran:.

Circa ccrcium, vbi commenda- ^ tur a prompticudinc prxdicacionis, cum dicicurV(>/jwn,fcicndum quod

' ipfc fuic prxdicacor prompcus ad cxccutioncm , contra picjriciam : « • • rlal. Quis dahir mihi pennas Jicut «- lumlfx i altus per mcdicationcm, contra ignauiam , afcendit fuper Che- rubtm ^^olmHif^ caucus pcr mode- iia. 60. racionem concra arrogantiam Apo. S. j4udiui vocem arjuiL;c\3.m\ ad cru- ditioncnicontraignorantiam,Ifai^-, ijui funthi qui vr nuies Volanti

C Dicic crgo , primum animal fi. ^^^^,^^,^^, nnle Leoni , per quod intelligitur r«/ ./rnc- Marcus, quoniamquafilcorum^s '•"•^•'^' aclamore iuum Euangchum incc-/* w pic, dicens , Vox damantis in defer-'^"''^' to : lccundum animalfimilc vitolo, pcr quod Lucas mtclligitur, quia facriricio , quod maximc Ht de vi- • lulo luum euaniidium inchoauit, <liccns : Fuu in dtehus H erodis regis

facerdos: tertium animal fimilc ho-

p • . ... , .■,■■■'.•1 '

mmi pcr quod intclligitur Maz- i„mi,e,v thxus , qui humanitatcin Chrifti hominis plcnius defcribic diccns, ' Lfbcr generatioms lefn Chrijli fiuj Dauid j quarcum animal fimile aquilx volanci , pcr quod incelligi- turloannes, quialce volando , lic mconuic : /« principio erat verbum cy verbum erat apud Deitm.

Sequicur, ^ eptaiuor animaltafin. gidu habebant alas fenas , tT "» oV- cuitu cir intus plena funt ocuiis , vbi

8o R. R Alexandri de Hales

poftcjuam ollcndit fpccics fingu- lorumiinirnalium,id clt, Euangeli- ftarum,vclpra:dicacorum,hicoIle- dic habitus , vcl ornacus eoru , quo- rum primus eft ad volandum, (c- cundus advidcndum,ibi, eJ^w cir- ckitueius cy intus plena funt oculis.

VERSVS S.

Dicit crgo, cir quatuor animahit fngula eorum bayehant alas Jenas. Bc- nc dixi,qnia primum animal fimilc Leoni, & ideonon folum hoc vidi, vcrum & vidi qubd quacuor ani- malia, Euangcliaprxdicante*s,rm- gula habcbanc alas fcnas : quaii di- cercCjbenc inftrudi funt adpra:di- candum, quia alas (cx habebanc, vt prima ala fic lex nacucic , fecun- CuriUi da Mofaica, ccrtia lcx Prophc- '^^'!l!ihT ^^^^* <l"arta lcx Euangclica,quinta '4nim4ii4 do6Vrina Apoftolica fcxta expo- i-yjlitt. flcio dodlorum Apoftolicorum. Vnde iftis fex alis volanc prxdica- tores icGtQ & non rctrorfum , vel fmiftrorfum. Vel fcx alac , quibus pnTdicatorcs&vniucrfi fidelcs vo- lant , vcl volare dcbcnt, func fcx opera mifericordii, Matth. vige- fimo fecundo,vnde verflis. , Confulc^lar^rCjCajhgajJolarejremitte^ Ora.

Vel fcx ala!,quibus debcnt vola- re pra:dicatores,velalij fideles,funt hx: prima deuota oracio,fccunda graciarum adlio ,cercia iniuriarum Hiuliuus rcmilfio , quarca clcemoiynarum 411/ «/«-/fB» largitio, quinca pcrfeda a6lio, fcx- "Ji^Jrn ^ ^^^^ inccncio.His alis dcbct qui- tr ttniu. libec volarc, fi vulcad ca-losaiccn- dere.

Jgitur hxc animalia habebanc alas lcnas : cir in circuitu c^intus plena * fumoculis. Intus,quiapr.Tdicacores debcnc habere nociciam facrx (cripcura:,&hoccxterioris hiftorirc,

^ & interioris inrclligcnrix : vt pcr hiftoriam fimpliccs, pcr intcrio rcm intclligcntiam pcrfcctos, ^ <„.;., fubtilesinftrucrc pofllnt: ^^J""

Scquitur , Et requicm non habe- hantdie ac noffe dicemiayfanclus tfan- ilfisfandus DominusDeus omnipotens. Hic cfftendit quomodo Ecclcfia cft ordinata in ofHcio laudis pro recognitionc- diuinorum bencfi- ciorum : &prim6 oftchditur laudi.s 3 conccntus, fccundo Dco dcbitus cultus , ibi, procidehant Vtginti qna- tuor fcniares antc fcdentcm m throno. Icadixi,quiaEcclcfia eft ordinata quoadofticiumdiuincc prardicacio- jj^ *^ nis, quia <|uacuor animalia habe- Driir.: - banc lcnasalas : & non folum quo- "/'1^^^"* ad hoc, vcrum ctiam quoad ofti- cium laudis. Nam fupplc, vidi qubd prxdicla quacuor animalia, Euangcliftx Ecclcfix pcr quatuor mundi parccs di(pcrfi , rcquiem non ^ hahebant , id eft , a laudibus Dei non cefTabanc. Non enim pro hoc quod dicitur , requiem non hahe- hant ^ requics cxcludituri otium vicarc dcfignatur, & laudis con- cinuatio oftenditur, hoc cnim ell fummc quiefccrc, .1 laudibus Dei '^'/^'"T* numquam ccflarci &,idco addi-r/?/V ^,,, .i tur die ac noBe , id eft , conti- '^" nuo in prolpcntatc & aducrli- ^ j D tate Deumlaudant, &alaudc Dci numquamccfTant. VndcinPfalm. Bcncdicam Domwnm in omni tempore, femper laus eius in ore mco. Nora quod lauslDci debec cftc dircdla incencione, diftindla cxprcllione, deuoca adorationc, pcrfccla con- . cinuationc; vndc hxcprxciofalin- gua clt , qu.T non nouit nifi dcdi- ^ uinis rcbus conftiucrc vcrba : & os fanduni , vndc verbj calcftia profcruncur : proptcr quod dicic ifte.

Proclamans

Comment.in Apoc.B.Ioan.Ca.4. 81

Cmrtlis liclxi tfft

rf.

Proclamans orcyftsfcruem cordisamo- A Sanflttscrgo ^atcr^San^lus Filius,

San^hs Spiritus fan^ftus. Scd vccr- quc dicicur Dominns^ omnibus prx- udendoiDeus, omniarubucicndo; omnifotens^ crcando onmia. Domi- ««rigitur, cuius ccrta prouidentia, cuius plcnalufficicntia, cuiusfum-

Roman.i

domimm pulfa. , fiet tibi nulU repklfa.

Hxc igitur animalia requicm non habebant dic ac nodc, (ed lcmper ipfum laudabant, dicentia, SanShs , San^ius , Sanflus Dominut Deus omnipotenSfijui eJljC^ qui erat,^ qui venturus eji-^ dicentia cordc per fidera, operc per facisfadionem, & ore pcrconfcirionem : hacc enim

ma reuerencia ; Deus . qui cft in-

CKrb^

Aiiimiitid

iiiienant

ttrfinflus.

Sanilus

Sdwntis iJtm qno fintttii4.

communicabilis vnitace, imprin- cipiabiUs primicatc, inxquiparabi- lis fummitatc: Ommpotes, cmus om- nipocentiam non xquat vniucrfi- witMjsdcf- eft inltrudio Chriftiana, Rom. dc- B tas opcrum, non artftat vnitas tcm- ^!'^"*'- cimo, Corde credituradiufiitiam , ore porum, non cuacuat vniuerfahtas ofttem confefsio fit ad falutem. Dicen- primiorum : fti erae , ante cmnia tia, inquam SanSlus, fcihcec Pater, ^cr efTcntiam j fti ejl m omnibus fan^us , (cihcec Fihus , fanBus , fci- per prelcntiam \ qui venmrus cjt ad hcctSpiritusfandhjs. Vndcpertri- iudicium per potcntiam. VeNy«i ^lcx San^us fignificatur laus totius eratfmc inchoationc , ^ui cjl finc Trinitatis. Per hoc quod additur mutatione, ejuiventurusejlciini re- Dominus Deus omnipotens ^ lignifi- tributione.

caturlauscflentiivnitatis: vel pcr Sanflus, San^usy Sanflus, Domi- hocquoddicit tcr SanHus, intelii- nus Deus omnipotens. Thema eil: ad '^^'''"^ gitur quod Deus cft laudandus,C prardicandum dcTrinitacc. In his yi'^!»' ' qui eftin pcrfbnis crinus . pcr hoc verbis cxprimitur pnmo Trinicas rnmiMn. quod dicic , Dominus Deus Omnipo- pcrfonahsi fecundb vnicas eHcntia-

hs. vel primo plurahtas rclationis hyportaticjE in Sandlo triplici, San- chts , San^us , Sanclus ; fccundo identitas communicaiionis (ub- Itanci^ in cxprc/lione omnipoten- cis Dei, Dominus D eus O mnipotens.

Circa primumSandlus,quodad Patrcmpertinet, Scicndum quod Qa4n*m

tensy mcclhgitur quod cftlaudan- dusDcus, quieft in elTcnciavnus. EC nota quod San^us , idcm eft quod y^gios, id crt, iincterra,qux interomnia elcmentaeft infcrior, obfcurior, &aridior, vndc vocacur

Gen. primo, Aridd.

5t<n(^»figiturPacer,quiafine irt- ferioricacc pocencix, vndc appro-„ adipfum pcrtinec foncahs innafci- * pnatur Patn , ne credatur impo- bilitas,vniucrialisra;cunditas,pnn- ^^.^,,^, ^ tensproptcrantiquitaccmi cipahs auchoricas. Ad ianclitatem " " .

Fihus,quiafine obfcuricace ignora- "FiUi, naciuicas emanacionis , excm

rix, propcer fapieciam, qux appro- priaiurFiho, nc credacurinfipicns & ignorans , propter iuuentutem. San^s Spiritus, icihcct quia fine ariditate malitix , propter clemen- riam, quac appropriacur Sandlo fpiricui,nccrcaacurcrudehs, quia Ipiritus videturfonarcin malitiam.

plaricas difpofitionis, hberahcas ipiracionisj AdSpiricum Sandlura percincc proccfllo hbcrahs , con- ncxio fociahs, donacio principalis. Dchisoranibusliabccur.Ifai. fcxco Sanflus ySanSfus, San^us.

Circa lecundum, vbi cxprimitur vnitas cfTcntiahs, cum dicitur D*-

Ifii. 6,

82,

R. P. Alexandri de Hales

HinU

minns Detis omm^tcns ^ Sciendum A /ii,7/j,bpuituifan(^l:opropromiflarc- qubdhxcvnitascrt incommunica- muncrationc , hocfedenti fupey

, bilis,propterfummam fmgulanta- thronum jid eft,Chriflo iudici, loan. Iova. •

quinto: Paternoniudicat (jHemqHam^ fed omnc iudtcium dedit Filio , Chrillo. Dico ViMenti in fecuU peculorum^ id eft , arccrnaliter, hcet mortuus fic tcmporaUccr, fupra primo, fm mor- cbri^, tuusy cir ecce fum viuensin ftcula fecu- lorum. Rccolhgit crgo omnia ifta Incxphcabihsjproptcrfum- ^ verba,rcddendofmgulafinguhs. ci>fc>jnti.

$,inacj}(B- tcni , & idco Dominus , omnibus An'ocal.5. iniperans : Apoc. nono , Ipfe ef} rex re^m cJr Dominus domtnantium: Indiuifibilis , proptcr fummam {implicitatem, & idco omnia ge- DcQt. 6. nerahcer gubcrnans , Deuc. fcxto, j4udi Ifracl DomiHUsDeus tuus^ Deus- vnusejt: I

mam fublimicacem , &idco omni poccns, vel imperans, lob qua- dragefimo ceriio, omnipotcnte nonfunt ahfcondita tempora.

VERSVS 9.

Scquitur, Etcum darent ifia ^ua- tuor ammalia gloriam^^ honoregif cir henedidionem JedeHti fuperthronum, vi

D^^**»f,Inquam^i//d quattior ani- '"'"'^^'•i

Iob.43. poccns, vel unperans, lob qua- mdia ^onam^ honorem , fedenti^id uifni.^

cftjChrirto iudici, in quo cft quic-

cacio paciHcans \ fupcr thronum , in

cjuo dommacio faluificans i viuentiy

in quo c<^folacio bcaciHcans ; In

fxcda fxadorum^ in quo f onfumma-

tio iccrnificans : gloriam fcilicec

prxconii, honorem^ obfequii, benc-

uemi in fecula faculorum. Vbi poft- didlioncm racionc acccpci bcne-

quam pofica eft ordinacio Ecclc- ficii.

fix , quancum ad ofiicium laudis, r- « ^ ,r

a' .0. 1 V E R S V S 10.

hicponicur cfteccus honoris, qui ^

cit prouocacio maioris ad laudan- Et cum hoc facerenty viginti quatuor

dumDcum. Ecprimbponicurho- feniores procidehant ante faciem feden-

Bor adoracionis , fecundo honor tis in throno ^cyadoruhant viuemem in

commcndacionis, ibi , c2r mitteham fftcula pculorum. Procidebanc, in-

coronas fuas antc thronum,diccntes, di- quam viginciquacuorfeniorcs , id

gnus esy &c. cft,Patres vctcris & nouac legis, Cci-

Dicit ergo , & darent^ &c. I ta liccc Pacriarcha:,a quibus patres ve-

dixi, fupplc quod ifta quatuorani- teris Tcftamcti ortum habucrunt:

malia,iaeft, viri catholici, qua- Ecduodccim Apoftoh, ex quibus

cuoranimalia,idcft,quacuorEuan- pacresnoui Tcilamccioriginccra-

gclifta: didi ,Dcumlaudanc, &ab xcrunc, per quos vniucrficis Pra:-

cius laudc noncclTanc. Et cum da- £, lacorum, & iuftorum aliorum de-

retijla^uatuoranimaliaglonam,c^uan- fignacur. Omncs,inquam, //?/^>-ij-

tum ad votum mcntalc, cisr Ijonorem cidehant ante fcdcntemin throno^ id elt, "'ftr*

quantum ad fignumcorporale, eir anccChriftum iudiccm omnium.fe

i'f«<r<//^w»fw,quantum ad vcrbum nil in confpcdu cius rcputantes,

vocalc i dcbct cnim Dcus laudari fcd totum ci atcribucnces : vndc

cordcj&opere. Vel cum daremglo- quicquid boni habcmus ei accri-

J"r"'l^' ^^"^ prxconij , honorem obfcquij, buerc dcbcraus : nam nihil a no-

dvtJiti- ^fnf<//<f?zonm racione bencficu , vcl bishabemusnifi peccacumifecun-

^/ondwPacriprocrcarionc, /;ow£»rcw dum Auguftinum. Ecnonfblum

Filio pro rcdemptionc, henedt^lio- procidcbanc, vci-umeciam & ado^

1

Comment in Apocal. B.Ioan. cap. 5. 8$

c;deruntcoram<izno: fcptimo congfa- A Domim fccu vmutm dcxter^ Dommi tulario Angelorum, ibi , Et audmi cxaltauitmc,dcxtcra Domim fccit virui^ vofc-w Jn^cloritm muUorHm tn circuitu tbrom: odau^ afpeaus Sanaorum fc confortantium , delaudc Angc- lorumproipfarcdemptionc,ibi,£f

auatuor animalid diceham, Amcn. Ec ita odo partes continet iilud ca- put,in q%o dctcrminantur de re- dcmpnone humana.qux facienda crat pcr Filium Dci. Dicit ergo, Et Vtdi in dcxtera fe-

In ifta ergo dextera , fciliccc Fi- lio, vidi fcilicctoculomentis, non oculiscarnis, J/iww id ci\ difpofi- tioncm diuinam de rcdcmpiionc ^«Z/ /»-" humani gcncris, pcr ipfum Filium '^^l^ll^^; Dci fadam-.librum, dico fcripttwt a- f,„u intusy ideft, latentcr,fcilicctin vc- tcri tertamento, in quo crat in fi- gurisabicondita rcdemprionoftra:

Dicit ereo, £f vzd/ m acxtera je- guribauiconuiLai^-v».r"r,"— dcnt^^ruJthronumJtbrumfcnptum « cir /-or., id efteuidcnter,lc.licetm

intus foris , &c. Supra in quar- nouo, in quo fiiit aperta , & opere

to caD dixcrat , pofl hxc vidt , hic compleia. Vcl fcnptum intus , ne

vS.r& vi^-. £f copulatiua con- manifefta veritas contcmncreiur,

iundiof ft,in quafigmficatur qu6d fons , ne agnita ventas pemtus di-

hTc vifioeft vnacum prxcedente, mictcretur:/«ir« dicoJ^^..«m^;rc^^

& illiconiungitur,ficutparstoti: p6ft,fi2nat ordinem,per quodh- gnatur qu6d ifta vifio alia erat a prarccdenti. Dicit crgo, £f vtdt-. Continua; SuprWixi, quod cgo

ft^His, ideft,claufum in vctcri tc- Ikmento obfcuritaribus mulrisv Nam rcdcmpti6,gcncris humani cclabaturinvctcritcftamento,plu- ribus acnigmatibus & figuris , quar

lo^nTs^^d^^^^^^^^ Eccfe- C dicunturteptemfi^Ula^per fcptcm

fi~antis,inPrdatis,m pcrlo- flatus Hcclcfix dcr.gnata._ \ d nu-

nis, in donis, in Sacramcnris . in off ciis,& non folum: verum etiam, &: in eadem , fuppJc vifionc, vidi difpofitioncm humanx rcdemptio- nis, quia& vidi in dcxtera lcdcntis, cur fr^lo.. 1 n dcxtcra,id eft,inFilio,qui cftDci pifr^ ^rjj dexccra,&forritudo,pcrqua

Z\ "j!T: fcbit, & in eflc pcrduxit omnia Pa - t(rj p4- trisledcnris fuper thronum.ideft.

rifcrusfigillorum pcr feptenarium numcrumdcfignatur , quia omnc tcmpus feptcnario dicrum numc-

St

(iempliQnit

II

ro comprehcnditur. Vcl humani u„„,],„^ p. redcmptiofiis fcptcm figiHa (unt.j.//- /«rr fcptcm Sacramcnta in vetcri fignata,-&ab Apoftolis pronuncia- .

trisledcnris iuper thronum,.aeir, /"«^""V^Si"^"^^;");;;,!;^^^^ ploriT coclcftis, in cuius dcxtcra ^ licctdifpofiiiomsrcdcmpuonisgc-^^ r^^^^^ Vndc hic fcdens ncris humani,cft conceptio,quod^

fuit fignatu in concept.onc iplius lfaac,quivirtutcdiuinafuitconcc-

ptus, fic & Chnftus : Gcnef vigefi- mo primo: fecundum figiUum fuit natiuitas, quod etiam tiiit figna^ tumin virga Aaron frudificantc, Numeri decimo icxto ; & dc vtro- que prophctauit Ifaias nono. Ecce ir»i.p. V/r(ro fonfi/;jVf.-tertium ficiHum, eft palfio, quod fuit lignihcacum in " L iij

cius Filius fcder. Vnde hic fcdcns diciturPatcr, quia omnibus pr.x- fidct", Filiuseius dextera , quia pcr ipfum tanquam brachium dcx- trum,omniaoperatur. Harcautcm dcxrcra cft proftratorum ercdiua, ^ratiam intundendoi crcaorum dircaiua, fapicnriam tribuendoi dircdorumdeduaiua, viamoftcn- dcndo-, dedudlorum brificatiua, -. gloriamconfcrcndo. P^al. 5^^^""*?

74

R.P. Alexandride Hales

mis in pcrfpeftiua, propterincxpli- ^ gintiquatuorfcdilia.Scdili.ivigin cabilcmvirtutumvarietatcm.Lcgc ti quatuor (unt tribus duodecim, ergo fic, l ta dixi, quia fedes , id ell, &: duodecim Ecclcfix pcr vniucr

miiitans licclcfia, vcl fidclis anima in quibus Deus fcdcr, pofitaerat in ccrio, & non talitcr re, fed fpc : & vidi, fupple quod Iris,id eft, Dci fi- lius incarnatus, crat in circuitu fe- dis pcr omncm partcm protegens fcdcs Ecclcfix militantis , vcl ani-

'cr vigmti

fum orbcm diCpcrfT. P quatuortlironosidcm fignatur , Sc pcr viginti quaruor fcdilia , & (unc ifta viginti quatuor fi.-dilia. Vcl fii - pcr iltosvieinti quatuor thronos, nicrunt fcdentes viginti quatuor fcniorcs. Viginti quatuor feniorc?;,'"'' mxfidclis. qux inquam Iris , vcl ^^'^^^ Patrcs vetcris & noui telU-^^"[V^ qui Chtiftus , Jtmilis erdtVifioni fm<i- mcnti, cali myftcrio dcfignati : fci-''" " tgdinx : nam ficut vifio finaragdina licct duodccim Patriarchx, ex qu i-

bus patrcs vetcris tcftamcnti tr.i- xerunt origincm : & duodccim Apoftoli, cx quibus Patres noui te- ftamenri exordium habuerut.Vnde onmcs ifti dicuntur effc in circuitu fcdis Dei,quia cum Chrifto iudica- cabunt.eius iudicio confcntiendo

■Ks.

pcr omnia, Marth. decimonono.

propter cius raaximam viridita tcm, oculos lippos & turbatos rc- crcat, fic Dei fihus fcrcno vultu nos refpicicns , oculos mcntis jc- creat> rcfoucc, & confonat. Vel aliter,fcdcs Ecclcfftc,qux dicitur in calo, quia vnaeft in rc, alia in fpc, Tiiirid Iris in circuitu fedis eft virgo Maria, 7»/^«"" circuit Ecclefia,procegcnsvni- ucrfbs protcdione fua- Ecciefiaftic. Ecclcf.i+ GyrumcalicircMiui Jola. Vindis color " pionuius viiionis,q

figtuccius cafticatem,rubcuschari- vcl rcuclatiocommcndatur,quoad tatem, ciruleus pccnitentiam , & Rcgcm qui prxfidec,quoad fcdcm, afpcritatem, Sc dicitur fmaragdo rn quarefidet,quoad gregcm qui fimilis , proptcr vigorcm fidci, confidet. llZ^il^M quia nunquam in ea emarcuit, imo K/W; ergo in circuitu fedis Dci v/ - nirtctiMt- omnibus cadcntibus , ipfa iri fidc ginHf^atmr fedilux , id eft , duodc- permanfit: ipfa cnim fuit fignum cim tribus ficduodccim Ecclefias numanxreconciliationis, Ecclefia- pcr vniuerfum orbcm di(pcrfas. ftic. Vide ArcH^c;^ benedicquifecittllu. fuper thranos^ id cll, fupcrditla

lcdilia,vig;/n/i^«4r/wr fcmoresfedentcs, &vigintiquatuorPatrcsveteris Scquitur, Et incircuitu fcdisfe" D noui teftamcnti,quiinmundo ic- di^a vi^nti quatuor. Hic dclcribun- debunt , ad iudicandum pcccaco tur qui apparenc in circuitu fcdis, in fpccie animatorum, fcilicct ho- minum,&prim6 dcfcribuntvu- lc- dcs, fccundo fedcntes, ibi, fuper thronos Viginti quatuor feniores. Ita dixi, quia incircuicu fcdis crarlris, idcftChriftus, &non folum hoc, vcrum cir incircuitu fedis , id cftj tc- clcfixmihtantis, crant, fupplc vi-

Matth.i

iidtiottU.

ECCL^}.

VERSVS. 4.

pcccaco- rcsjcontiguos fcdi Chrifti. Et qui>; ifti fcniores non nudi, led donis &virtutibusveftiti, quamdiu fuc- runt in mundo, & nunc diuerfis prxmiisinduti in calo, idco addic quod vidit iftos fcniorcs, lcilicec in mundo, circumami^o'; albis vcjtimcn- m,idcft,puritate vitx, & rcdolentu bonx famx : (y catfitl^^u^ rortm cc-

Comment.in Apocal.B.Ioan.Cap.4. 75

^ ^ ronas 4urm , id cft: , cogitationes ^',„f*''mundas &: prctiolas. Sicutaurum, <»/i4;*»//iiquod crtintcr omnia metalla ma- ^'^'*"y._gis purum, &amplius prctiofum; vmiiuj. Vel vidic illos fcniorcs , (cilicec in ca:lo,circumami(5losfi:olisalbis in gloria immortalitatis , quoad llo- lam corpoream. Etin capitihus eorum coronasMtreas ,quoad ftolam aniraz icterna!,remunerationis.Sicutenim aurum cft fplcndorc fulgidum , vi- gorcfolidum,vaIoreoptimum , ita Sandihabct in patria fplcndorem inoffufcabilcm,vigoreminfupcra- bilenijValorcn) inapretiabilem.

VERSVS y.

Sequitur, de throno procedunt ful- gura^voces tonitrua. Hic oftendic quod Ecclefiafuic ordinata in do- nis,& hoc primo : fecundo quod in Sacramecis, ibi, & confpicicur fedes tanquam mare Vitreum : Item primo ofl:cndit quomodo fuic ordinata, vel honorata donis miraculorum: fccundo quod in donis merito- rum, ibi , Or feptemlampades ardemes ante thronum.

Dixicrgo^(2r dcthrono^hi dixifu- praquodvidi fupcr chronos vigin- tiquatuorfcnior^s,ideft , l^atrcs vcl Prslatos vetcris & noux lcgis, &ita vidi Ecclefiam ordinatam in Prarlatis & pcrfonis ; vox ctiam in donis, quia &vidifiipplc, c[uod de throno , id cft, dc EccleUa militantc, qu3c eft fedes & thronus Dei, procc- E<clefiM Auntfulgura , id cft, multa miracula, qua: tcrrcnt & illuminant , ficuc fuIgura.EC nota qubd fiilgur fa:tet, vrit,fcindit: fic Pralati Ecclcfii du- cunc faccm , vc peccatum focteac ^*m»Jt pcr confefGoncm , vrat pcr contri- ntr4(i,u . tionem,fcindatcorda per compaf- /•/j«r/. {lonem. Scd modo l'rxlati eccIc- fix claudunc corda hominum , &

Da

A non fcindunc per mcdium,'quia pauci volunc eis confitcri pecca- tum, quare eft ? certc, quia often- dunteis malum cxcmplum.

Ergo , de thrcno , id eft , de fandi icclefia , vcl dc catu Prrlatorum, proccdunt fulgura, id eft, multa miracula; Etvoces, id cft, admoni- tiones ad bcne agendum • toni- trua,i6. eft,comminationcs ad ma- lumrelinqucndum: &nonfolum

U hocvidi , vcrum cir feptem lampades ardcntes ante tlmnum , id cft, feptem dona Spiritus Sandi corda homi- numinflammantia. Vidiergoantc thronum,id clt, ante Ec'clcfiam,vcl animam fidclem , feptcm lampa- des , qux funt feptcm Spiritus Dci.

Et nota quod tripl*cx eft thronus, diuini numinis, Chrifti hominis,B. virginis. Thronus diuini numinis, eftdulciffimusinprofpicicdojthra- nus Chnfti hominis duriflimus in iudicando , thronus bcaca: Virginis

C digniflimus in conteplando. Beni- gnitas afFcdlus reddit thronu diuini numinis dulciflimum, iuxtaidPro- ucrb. fccundo. Mifcricordia.& vr. ritas ctiflodiunt rcgem , i-ohoruhiiur thronus eius clementia. Scucriras aclus reddit thronum Chnfti hominis duriflimuni, iuvta id Daniclis fe- p timo,Do«f f thrompofiti funt^^ anti- cuus dicrumfcdit. Fcclicitas alpcdus reddit thronum Bcat^ virginis di-

^ gniflimum.iuxtaid intra vigefimo primo : Dixit ^in frdehat in throno, thronusChrircihominis cft^terna- liter fixus virtute diuinitatis, ad He- brios primo,T/;»v««j tuusDeusin f/e~ culum ftculi, virga aquitatis , Virga re~ gnitui: Ipccularitcrclarus fplendore humanitatis , Plal. Throntts eius ficut folinconf &c. ringulariterfummus honorcdignitaris, Apo. Raptus ejl flius ad Dcum & ad thronum eius; thro •

Sfplfm iftH

S/rpian

*ntt thfok9 D:t.

Triplex

Pfou. 1.

DanicI.^J

Q«4//T

si'ro»nt (hnfii. adH.br.i

Pfil.Sf.

t

1

76

R. P. Alexandri dc Hales

^ Q"''^ nus B. Mariae virginis eft mirus atr- A fedis , & ^« orcmtu fcdis tjuatuor ad- ■Mtri*. tificio, quodpcrcinccadfan«ftitatd maliaplena oculis. Tcrcio quomodo gcnitricis: j.Rcg. I . /^/foyfOf ffx 5<*/o- thromm de ebore antiquo Vf/?/-

mon thromtm de ebore antiqHo uit eum auro ^ cxcelfus inipeho, quod pcrtinct ad dignitatcm Impcratri- j.Reg. i. cis:tertiiReg.2..Po/rf«f ef thronus ma- triregis^qux fedchata dexiris eiuSy pius adiucorio, quod pcrrincc ad picta- Hcbr.4. tcm mediacricis, AdHcb. quarto jideamuscumfiduciaadthrmum gratia g eius.

Sl/r/L • Nota ctiam, quod fcptera lani- l^mptdts padcs,quae luccnt ance thronum ^'^^^[l^^ Dmmxm3\cikz.my funchs. Prima num Dn. eft redx intcncionis , Mactliari dc- Mauh.15. cimoquincoj /iccfperuntoleum m V4- fis ptis cum Umpadibus : fecunda eft Adl. zo. pur?dilcd:ionisjAd:.vigefimo,£r4f lampades copiope m cccnacmo:tcm^ lan- ' * ' opcracionis , Cancic. vlcimo.

■Cant.

fuic ordinaca in bcncHcio laudis, pcr rccognicioncm beneffciorum, ibi, Etrequiemnon habelfeintdie ac no- fle dicentia ^fanclus , fanBus , fxn^lus. Quartb oftcndit quod a Dco folo habct Ecclcfia hic omnia, &: qubd circtincbunturvi^intiquatuor ic~ niores antc fcdenrcm in throno;

Dicic crgo , <jr in circuitu fedis, id cft,in facic Ecclcfiimilicancis, m qua Deus fcdcc & quiefcic , tan- quam mare Vitrcum, id eft, Dapcif- curhsfiif^ mus. PermarcBaprirmusdcfi^na- ^y^' tur fccundum GlolTam, quiahcuc in mari fuic extinclus exercitus >Cgypciorum,{ic inBapcifmo extin- guicur exercicus peccatorum, quod inquam , dicitur Vureum proptcr puichritudincm virtutum , quac

ta*ri

Lampades eius lampadcs tgnis , atque q confcruntur inBaptifmo, & lilud fiammarum-^ quarta clara: conuerfa- m^xc^fimilc ejlcrjyji^dlo , propcer cha-

_ , tioms.Ezec.zcTuo,jdflfe{luseiusquafi aipeituslapadarum -^ qumtaveracpr(j- Exod. 10. dicacionisiExo. vigefimoi totuspo^u- lusvidebat lampades : (cxta. alt^ con- zaoh tcmplationis,Zacharia* quarto,v/t/; candelabrum aureum cir lampas fupcr caputeius-^ fcptima mir? confolatio- i.Mac. 6. nis i I. Mach. lexto, Refulfit fol in cljpeos aureos 0* xreos , rcjflendiic- runtmontesaheis. Ref^lenduerunt ficut

radicris imprcflioncm. Sicuc cnim q^^i^ - enim cry ftallus ab aqua fit , & non nfmMj »4- poteft rcfolui, fic chara^tcr in Bap- '^' tifmo confcrtur , &c tamcninBap- tifmoctiamin damnacis non dclc- bicur. Vel ^cr marc, Baptilini facra- mentum, pcr virrrMw charaitcr im- prcfius , per cryfjUum alia lacra- mcnca dcfignancur : quia alia fa- cramcncafunt, vcladgratiam con.»

lampadesigms(ydefiru[lacfiparsexer~-Q fcruandam, vcl augmcntandam; citusregis. Scc^\:nxm cv^o , ytdi ante Sacramcntum vcro Baptifini ad

thronum pptemUmpades , <pua funt fep- tem Spiritus Dei:

VERSVS 6.

Sequitur,cir m conJf>e(lu fedis tanqua marevitreii fimile cryflaUe. Hic often- dicquomodoEcclefia ordinata cft in Sacramencis,& primb quomodo fuic ordinaca in collacione Sacra- mentorum : fecundo quomodo in o£Scio praedicatorum,ibi, Et in medio

gratiam

dandam. Eucharirtia , Confiimacio, Ordo , funt ad ^ra- ''f tiq augmcncum : Mammonmm ,^^/4^4- vero,Pocniccntia,&Vndiocxcrcma ad confcruationcm gracix, nc pcr- dacur. Vcl permare, ficuc didum cft , Sacramcncum Baptifmi , per vitrcum lucidum,claricasfidci, per cryftallum qui eft durus , firmitas fpci, & conftancia Sandorum dc- fignatur.

•

Comment.inApocal.B.Ioan.Cap4. 77

^;^^ Vcl marc potcft dici PGcniten- a tfH4dt CA». tia,quia ficut raare lauat manus & jk a ifu. totum corpus; itainPcnitenriadc- Dcflauari manusabomnicriminc, cor a prauis cogitationibus, oculi a concupikentia&c.Itcm ficutmarc prouocat ad vomitum cibationis, vel cibati, fic Panitentia ad vomi- tum pcccatorum per confeflionc. Etncutpoft vomitum refrigcratur homOjficpoft pocnitcntiamanima quictatur. Itemficut mare cxpcl- lit mortuumXic P anitcntia pecca- ^ tum:& ficutmaxcmundificattur- pia, fic Pocnitentia omniacrimma noftra : & ficut jper mare perueni- tur ad portum,fic per Pocnitentiam ad rcgnum. Vnde Hier. [Panitctia cor emundar, (cnfus illuminat, ani - mam (ajKSlificat, ad furccptionem Chrifti prarparat. Pocnitcntia cft falus animarum , diflipatrix vitio- rum, comparatrix virtutum,cxpu- gnatriz d^monum, quidpluradi- G

cam? aD||j|porta5 Paradi{i,&clau- ditos in^Kii.]

Sc^uitur , eir in mcdio fedis, (y in drcuitu eius quatuor animalui plena oculis. Hic oftcnditurordinatio ec- clefis in officio pra:dicationis. ita dixi, quod vidi in circuitu fcdis tan- cjuammarcvitrcum, id cft, Baptif- mum, & non folum hoc , verum ctiam vidi, fupplc in medio fedisy id cftinmcdioEcclcfiacmilitantiSjCu- D iusmcdium eft Chriftus,cirm circui- tu fedisM cft eiufdcm Ecclcfix,^«4- tuor animalta^ id cft, quatuor Euan- gelia,quar fienvit fupcr Chriftum rundata,vel quatuorEuangcliftas. f^f ';; tr nota qu6d Chriftus cft in me- dio r r2elatorum,in medio contcm- platiuorum,inmcdio Euangelifta- rum , in mcdio iuftorum, m medio bcatorum : nam San<fli accipiunt influcntwinaChriftojficuc cxtre-

maamcdio. Omnis cnim virtus confiftitin mcdio,quiaomnis vir- JeX",','.'* tuseft ab ipfo. In ifto mcdio qua- /'»""" ^ tuor Euangclillx , nam doclrinas fuasab ipfo traxcrunt. Hxc ctiam animalia fum incircuitu fedis, id cft Ecclefis militantis , quia vniuerfa ^ Ecclcfia dodrina iitorum quaiuor Euangcliftarum rcgitur & guber- natur & munitur. Vcl muri mili- tantis Ecclefii funtquatuor EUan- geliftx.

Scdfi in medio fcdis erant ani- ^^^,^^^ malia, quomodo in circuitu ? folu- tio fecundum Gloflam. Sedes pla- J*"-'".'' nicicmquandam habcbar,&: fupcr &*ql*it planicicmcrantanimaiiaquafi do- "•/■'• dorcs pr.Tfidcntes,&: in circuitu quafi cxcubix cuftodicntcs : &hxe 3Ln\md\iiierAntplenaoculis ante ^ re~ tro : quia quatuor Euangeliftx ha- buerunr cognitioncm dc his qu^ Dcus fccit in principio , &c dc his qu^ fadurus cft in finc : bene dici-

tur mro,proptcr mcmoriam prxte- J^^SIm" ritorum, ante ^ proptcr prouidcn- m.huMtiM tiam futurorum : nam oculus cft ^-''''fi'- ad dirccrncndum,&:pra:cauendum: & ideoait Scncca,[Sapicntia habec tres partcs, intelligcntiam prifcn- iium,confiderationcm futurorum, &: rccordationcm prartcritorum. Vcl anie retro, quia habucrunt sjpifH'U cognitioncm diuinitatis &c huma- "'^"'}> nitatis,virtutum&: vitiorum, cl^- fi^„^^ dorum &: rcproborum, gaudio- rum &: tormcntorum. Vndc alcc- rum iftorum habebant 4w/f,altc- rum retro. Vcl antc quia lubucrunt cognitioncm Icgis fcripcx , retro^ quia habucruntcognitioncm legis gratix j nam antc fuic Icx vccus c^amnouOi

VERSVS. 7.

Et animal mmum fimiU leoni , 0" K iij

k

78

•R. P. Alexandri deHales

fecundum animal fimile efl \>itnlo , tertium animal hdbens faciem homi- nif , quartum animal fimile a(jui- U volanti. Sic in iftis animalibus quatuor Euangcliftarum delcribic (imilicudincs & formas. Ita dixij ^ quiainmcdio, &:in circuitu (cdis, vidi quacuor animalia, id cft, qua- tuor Euangeliftas , & vidi fciliccc quod animal primum fimilc crac lconi. Ec nota quod alitcr hic loan- nes ordinat Euangeliftas, alitcr or- dinanturEzccIiiel. : 6.Ezcchicl cnim primo homincm, id cft, Matth^um pofuitjCuius initium iuityLtbergene- rationis: poft leoncm, id cft,Marcu, qui a clamorcincipit diccs , Fa^btm efi Veyhm Domini fuper loannem in deferto \ Ego Vox clamantis in deferto. Poftca vitulum , id cft Lucam,quia a faccrdotio inchoauit 6\cc\\sjndie- hus Herodis Regis fuit facerdos ^uidam. : Poftea aquilam,id cft, loanncm, qui alta appctendo fic intonuit: cbrljlnj princifio erat Verhum.Et hic cft or- ijuomcJo do fccundum hiftoriam : Chriftus ^"'""'^ , narus eft vt homo , poft tcrribilicer Mfl,mil4- pr^dicauic vc leo , polc m pallione immolatus cft vt vitulus, ad vlti- timum afccndcndo in ccelum^vo- lauit vc AquiIa.Ec quia Ezcchiel vi- dichsc vt futura,&Chriftus crac fucurushomoin carnc, poft lco in pr3cdicationc, poft vitulus in paf. fioncjvltimo aquila in Afccnfio- nc : idco primo pofuic homincm, deinde lconem , deindc viculum Cmt dinrr. & vlcimo Aquilam. Scd quia loan- f^sorJi ncs lam ifta fadla vidcrac,idco vc i-T"?'" populus citius ad fidcm vcniret, EfecMc non homincm , non Aquilam,non 4(,n icoM- j^urujn, fcdlconcmprimopofuir, vc populus primb haoita fidc dc fortitudinc leonis, id cft, Chrilft rcfjrrc(^ionc,deindc per fidem rc- fugredlionis adtaurum, ideft, ad

A fidcm pa{rionis,poftadhomincm, id eft,ad fidc incarnacionis vcnirec.

Moralitcr quatuor animalia ple- naoculisantc & retro,funt Prielati, \'c\ homines alii pcr quacuor mun- di parccs.difperfi,qui dcbcnt habc- re ante oculos , vt vidcant futura, &quaUterparati(unt vcnircad iu- dicium : recro,vc videanc prxtcrita, fcilicct vndc vcncrunt, dc qua matcriacrcati fucrunt , adcxtrls, vc B vidcancquam fallax fic huiusmun- di vanitas ; a (iniftris , vc videanc quam cito cranfiturafit munt!i ad- ucrfitas-, fupra vt vidcanc cccleftia gaudiaamacna-jinfra.vc vidcanc m- Fcrnilupplicia tam accrbarproptcr quod dicit Hugo. [Omni cuftodia ' (cruacor tuum & refpice ad teip- fum: rcfpice infciius, vbi pugnac carnis concupifccntia ; fuperius, ^,,^/^,,; vbiimminccDci ludicis fentcntia; 4^iW«/-

ne.

rctrojvbi pcccati delcdacio mor- ^'^'"j^®*- C tifcra : ancc , vbi ccncatia hoftis cdmft. continua; afiniftris, vhjjpitrum malorum inquietudo imqu^i a dcxtris, vbiintolcrabilis nugna. Er- go fis plcnus oculis, vtnoc vitarc poffis]

Item notn,quodquilibctvirbo- nus dicitur bos ,proptcr laborcm fandqadionis-.Ico propter fortitu- dinem tolerationis; homo proptcr manfuctudincm conucrfationis ; aquila propter altitudincm con- ^ppl"*l>» ^ ccmplationis. Item, prjcdicator di-r^wrirra;!- citur lco , bos, homo, Aquila, Lco proptcr rugitum commina- ^^^^,^ - tionisi bos proptcr jnugicum com- paffionis ; homo proptcr cffcdum confolationis 5 aquila proptcr aC- pedum fpeculationis. Nota quod prqdicatortsdcfignantur: perqua- tuor fabros , de quibus habcc A- mos 10. pcr quatuor quadrigas, dc quibus Zachar. 6. per quatuor

Commeiic in A pocai. B-.Ioan. cap. 4"; 79

columnasdc quibu . per A commcndatur a celfitudinc con-

quacuorvedcSjdequibusExo. 26. ccpIationis,cumdicitur,/rWr afu-

Nam prxdicaiores dcbenc efTc fabri malleanrcs , cpmminando (uppliciaj quadrig.ir tranfeuntcs, promittcndo cccicftiaj columna: liirtcntanccs , oftcndcndo bona cxcmpla : vcdcs clcuantcs, pr.r- bendo auxilia:dcfignanturauccm pcr irta quacuor animalia, ficur didlum clb

Qiianum animal Jtmile A quiU Volun- «i Vndc bcnc illud potcrt conuc-

U. Scicndum quod in cius coi\ tcmplationc fuit afcenfus eleuacio nis lublimis, afpcdus intuitionis clariP, accdfus admiracionis pro- funda- , iubilus Iiqucfadionis m- Cundi. Dchis cribus Icremi.x 49. '"w -»9 Ecce qHaji a^uila afctndit^ (^^j^ aHolctuic, & ex^jndit aUs fuas fupcr Bofram.

Circa tcrtium, vbi commcnda- tur a promptitudine pra:dicationis, cum dicicurVij/jwrijfcicndum quod nienccr fcruari ad honorem beari ' iplc ftiic prxdicator proraptus ad loannis tuancclifta: : vbi com executioncm , contra pi^ritiam ; n,- 1

1'lal. ilm dabit miln pcnnus jtcut «0- lumlfjt i altus per medicationcm, contra ignauiani , afcendit piper Che- ruhimi^Volmit^ cautus pcnnodc- IJij. tfo. rationcm contraarrogantiam Apo. S. AHdiui vocem afjuiUjciinis ad eru- ditioncnicontraijznorantiam.lfaic, ^ui funthiejuivt ntwesVoUmi

Dicic crgo , primum animal fi- ifj„^-^{^.-.

,p.,!a ce. mcndatur quancum ad plenitu dincm pcrfe»Slionis , ac^ cclfitudi- nem contcmplationis, ad prompti- tudincm pridicationis : habuic cnim pcrfeclioncm Apoftolicam, quod probat ornacus ;habuic con- tcmplationem anagogicam, quod aquilaris animalisafpedus, ibi,//- mile AejHiU : habuit pridicatio- ncm Euangchcani , quod probac regularis volatus in voUnti.

Circa primumi Sciendum quod plcnicudinem perfcdionis dccia- rancquaiuor : quia in iftis anima- Iibusquatuor repcriuntur,lcilicct oculorum af|5cc^us, quia ocuhb plenacrant,quancumad circum- ipciflioncm indecepcibilcm : Ipe- cierum vultus, quia quacuor facies pritcndcbanc •, quantum ad con- ucrfacioncm irrcprehcnfibilcm ; Alarum ornacus, quia alas fcnas dcferunc, quantum ad opcratio- ncm imniobilcm-.Laudum conccn- tus , quiarcquicm iion habebant) quancum aa ' deuotioncm infati- ^abilcm. Dccimo cjuarto Apocal. ^nimaliaalaslenas habebanr,&ad hocfacic, quod etiam dicitur Mc, primum al. r. al. j. al. 4. aL Circa (ccundum vbi B. loan.

mile Lconi , per quod intclligirur f*» dcn^ Marcus, quoniamquafilcorumds '•'"" •'^" aclamore luumEuangclium incc-y, h^.

■VlJtllu.

'il liCm

D

pit , dicens , Voy: damamis in drfer- 10 : lccundum aniraal fimilc vitolo, per quod Lucas intcllimtur, quia lacriHcio, quodmaximc fit dc vi- • tulo lUum cuaneclium inchoauit, <licens : Fuic in diehus Herodis regis facerdos: tertium aniinal fimilc ho- , mmi pcr quod intcliigitur Mat- ji,mi„e,<ir ihxus, qui humanicatem Chrifti '••""'C' hominis plcnius dcfcribit dicens, ''^" Lthcr generatioms lefu Chrijli fili} Daiud j quartum animal (imile aquilx volanti , per c|uod incclligi- tur loanncs , qui alce volando , lic inconuic : Jn principio erat verbum Cir Verbum erat apud Denm.

Sequicur, ^ quatuor animalidjin' guU habebant alas fends , (y in cir Cffinf .''■r' i^rtis plcrui funr ■y:'':<: , vbi

T

80 R. P. Alexandri de Hales

{)oftquain oftcndic fpccics fingu- orunianimalium,idcft, Euangeli- ftarum, vcl pra:dicatorum,hic olle- dic habitus , vcl ornatus eoru , quo- rum primus cfl: ad volandum, fc- cundus ad vidcndum,ibi, cirw cir- cuirtt ciu; cy intus plena funr ochHs,

VERSVS S.

Dicit ergo, cir quatuor animalia fngula eorum habchant alas pnas. Be- nc dixijCjnia primum animal fimilc Leoni,&ideononfblum hocvidi, verum & vidi qubd quatuor ani- maha, Euangcha prxdicantes, fin- gulahabcbantalas fcnas : qualidi- ccrctjbenc inrtrudli func adpracdi- candum, quia alas Ccx habebant, vt prima ala fit lex natur^ , fccun- Cartlis da Mofaica, tcrtia lcx Prophe- jtHij fto- quarta lcx Euancchca,quinta doctrioa Apoltolica , lcxta expo- fyjlic4. fitio dodorum ApoftoHcorum. Vnde iftis fex ahs volant prxdica- tores rcdc & non rctrorlum, vel finiftrorfum. Vel fex alx , quibus pncdicatorcs&ivniucrfi fideles vo- lant , vel volare dcbent, funt fcx opejra mifericordix, Matth. vigc- fimo fecundo,vnde verftis. , ConfulcJar^rc^capiga^Jblarejremitre^ Ora.

Vel fex ala:,quibus debcnt vola- re prxdicatorcs,vel alij fideles,funt hx : prima deuota oratio , fccunda gratiarum adio,tertia iniuriarum gHj/jid/ rcmilfio , quarta elcemolynarum a!:j largitio, quinta perfcd:aa<5lio,fcx- du^tL" ^ ^^^^ intcntio.His alis dcbet qui- tr dhiiH. libct volarc,(i vultad calosalccn- •^^" derc.

Jgitur ha:c animalia habcbanc alas 1 cnas : tP" circuitu cir mtus plena • funtocuhs. Intus , quia pra:dicatores debenc habere notitiam facra; fcripturxj&hoc cxterioris hiftori.T,

^ & intcrioris inrclligentis : vc pcr Cur hiftoriam fimpliccs , pcr inccrio-''^" rcm intelligcnciam perfciflos, & ir/,,,. fubtilesinftrucrc poirinc:

Sequicur , tt reqtncm non habe- hamdie ac noffc- d:centia,jlinflusyjjn- ^iisfanflus Dominus Deus ommpotens. Hic dftcndit quomodo Ecclcfia cft ordinata in officio laudis ,. pro recognitionc' diuinorijm benefi- ciorum: &prim6oftehdicur laudis jj concentus , fccundo Dco debitus cultus , ibi, procidebant Viginti qita- tuor feniorcs antc jedenrcm in throno. Ica dixi, quia Ecclcfia eft ordinaia quoadofficiumdiuinx nrxdicatio- ]" ' " nis, quia (^uatuor anunalia habe-Drnr./- banc lenas alas : & non folum quo- "''/jj'*^ ad hoc, verum etiam quoad offi- cium laudis. Kam fupple, vidi qubd prardida quatuor animalia, Euangcliftx Ecclcfix per quatuor mundi partcs difperfi , rcqnicm non ^ hahehant , id eft , a laudibus Dei non ccffabant. Non cnim pro hoc quod dicitur , requicm non hahe- hanr ^ requics excludicur; otium vitarc dcfij^natur, & laudis con- tinuatio oftenditur, hoc cnim eft fummc quicfccre, ?i laudibus Dci^''/^"'*' numquam ccnarc> &:,idco addi- tur die ac nofle , id eft , conti- nub in profperitate & aducrfi- " J^. D cacc Dcumlaudant, &alaudc Dci numquam cefTanc. Vnde in Plalm. Bcncdicam Dominum in omni tempore, fcmper laus eius in ore meo. Nora quod laus^ci dcbcc eftc diredla incentione, diftin^l^a cxprcftione, dcuota adoratione, pcrfedla con- . tinuatione; vndc hxcpra:cio/alia- gua crt,qu.Tnon nouitnifi dcdi-^ uinis rcbus conftiucre vcrba : &; os fanc^lum , vnde vcrba calcftia profcrunrur : proptcr quod dicic jfte.

Prodamans

Comment.in Apoc.B.Ioan.Ca.4. 81

Proclamans ore,Jts fcrucns cordis amo- A Sanftas ergo ipa.tcr ^SanStus Filius,

CtitT*lis San^us Spiritus laiidus. Sed vtcr- lJ!Tni- j4d domimm bulja , fet tibi nulU qucdiciairDoww«x,omnibus pra:- repulja. fidcndo-.Deus, omniafubiicicndoi

Hxc igitur animalia rcquiem ommpotcns, crcando omnia. Domi-

non habcbant dic ac nodc, (cd «wigiturj cuius ccrta prouidcntia,

lempcr iplum laudabanr, diccntia, cuius plcnafufficicntia, cuiusfum-

Sanifus, Sanflus , SanSlus Dominut ma rcucrentia ; Deus ^ qui cft in-

Deusomnipotcns,<juief^(^ qui erat^^^ communicabilis vnitatc, imprin-

^ai Vf»f«r«x diccntia cordc per cipiabilis primitatc,inxquiparabi-

g^u^rnm fidcra, operc per fatisfadionem, lis fummitate: Ow«jy;ofw,cuiusom- ^^^"j'').';^

cv'!/ ^ pcrconfclTionem : \\xc enim nipotentiam non arquat vniucrfi- mitjnjfdef- Ronjan.i.cftinibudlioChriftiana,Rom.dc- B tasopcrum,nonard:acvnitas cem-"''^"'"*

cimo, Corde credituradiuflitiam j ore porum, non cuacuac vniucrialitas

aincm confefsio fitad falutem. Diccn- prarmiorum : fti erat , ancc cmnia

tia, inquam San^us^ fcilicec Pacer, ^cr cflcnciam ; ^ui efl in omnibus

Curb^c ['tnBus , fcilicet Filius , fanBus , fci- per prcfcnciam ■■> qui venturus cfl ad

4a)m4iiM hcccSpiricusfandhjs. V^ldcpercri- iudicium per porcntiam. Vcl ^«i '

"nfj^Ls plcx5<««i^«y fignificacur laus cotius erat fmc inchoationc , 5«/ ejt finc

Trinicatis. Per hoc quod additur mutationc, qu i vemur us eftcum rc-

Dominus Deus omni^tens ^ (ignili- cnbucione. cacur laus eftencii vnicacis : vel per Sanflus , SanSlus , Sanfhis , Domi-

hocquoddicit tcr San^us, incclli- nusDeus omnipotens. Thcma cft ad

gicur quod Dcus cft laudandus,C prardicandum dcTrinicate. In hisyj^^y^

qui eftin perfonis trinus. pcr hoc verbis cxprimitur primo Trinitas iHxiuiii.

quod dicic , Dominus Deus Omnipo- perfonahsi fccundb vnitas eflbntia-

tensy mtelhgitur quod eftlaudan- hs. vel primo plurahtas rclationis

dusDcus, qui ei^ in eflcntiavnus. hypoftaticsin Sandotriphci, San-

Et nota quod San^us , idcm eft ^s , San^us , Sanflus \ fccundo

quod >/^foy, id cft, linecerra,qu2 idencicas communicationis lub-

Sjvn»! interomnia elementacft infcrior, ftianti^ in expreflione omniporcn-

's^^SJ obfcurior.&aridior, vndcvocacur tisDei, Dowm«fDf«/ Omnibotens.

G cn. primo, j4ridd. CircaprimumSandlus,quodad

5<<o<^«jigiturPater, quiafine ix*- Pacrem pertinec , Scicndum quod Q^^nM fcrioricate pocendi, vnde appro-r^adipfum pertinec foncahs innaici- /"^a'/ /''-

priacur Patri , ne credatur impo- bilitas,vniuerfalista:cundicas,prm-

tenspropterantiquitaccmi 5«w(^«x cipahs auchoricas. Ad fanflicacem

Fihus,quiafine obfcuricate ignora- 'Filii, natiuitas emanationis , exem-

ria!,propter{apietiam,quarappro- plaritas difpofitionis , hberahtas

priaturFilio,nccredaturinfipicns Ipirationis; AdSpiritum Sandlura

&ignorans, propter iuuentutem. pertinet proccflio liberalis, con-

SanSlus Spiiitus, fcilicet quia finc nexio focialis, donatio princi^alis.

ariditacemalitia:,proptcrclcmen- Dchisomnibushabccur.Ifai. lexco j^^^-^

tiam, qua: appropriacur Sando San^us ,SanBusySan[lus. Ibiricui, ne crcdacur crudelis , quia Circa fccundum, ybi cxprimicur

Ipiritus videtur foDarcin ir.aliciam. vnitas cflcntialis, cum dicitur D*-;

lem.

Comment in Apocal. B.Ioan. cap. 5. 85

r;</fr«Mf for4w<t^o:fcpcjmocongra- A Domini fccu virimem^dextcr<iDomini tuljcio Angelorum, ibi , Et audiui exaltmtmefdexteraDomini fecit \inti- vocem y^ngelorum muliorum in circuitu throni: odauo afpcdlus SancSlorum fc confortantium , delaude Angc- lorum proipfa redemptionc,ibi, Et quatuor animalia dicebant , Amcn. Ec ira odo oartes continet illud ca- puc, in qno dcterminantur de re- dcmptionc humana, qua: facienda crat pcr Filium Dei.

Dicit ergo, Et vidi in dextera fe- dcntis fu^rd thronumy lihrum fcriptum intus fori^i &c. Supra in quaf- co, cap. dixcrat hxc Vtdt , hic Vtdeo & Vtdi. Et copulatiua con-

In ifta ergo dcxtcra , fciHcct Fi- lio, vidi /cihcctoculomcntis, non ocuhscarnis,i//'ri/w id ell difpofi- tioncm diuinam de redcmpiionc g^uh n- humani gcncris, pcr ipfum Fihum ^'fff'*'p- Dci fadam: hbrum, dico fcriptum crfonu intus y idcfl:, latcntcr,fcihcetin ve- teri tcllamento, in quo erat in fi- guris abfcondita rcdcmptio noftra: /or/V, id efteuidcntcr,l"cihcctin

nouo, in quo fuit apcrta , & opere completa. Vel fcriptum intusy ne manifefta vcntas conccmncreiur, iundiofftjinquafignificaturquod forisyne agnita vcritas pcnitus di- hqcvifiocft vnacum priccdcnce, micccrecun/ii^r» dico fgnatumfcpicm

f^dln^ idcft, claufum m vcccri tc- Ibmcnco oblcuritacibus mulcisv Nam rcdcmpcid. gcneris humani cclabacurinveccri ccftamento.,pIu- ribus arnigmacibus &: figuris , qux

— "X 2 ^

illi coniungicur , ficuc pars coci: p6ft,fignac ordincm.per quodfi- gnatur quod ifta vifio alia erat a prarccdenti. Dicit crgo, Et vidi^ C ontinua; Supra dixi, quod cgo

loannes vidi ordinationem Eccle- ^ dicunturlcptemfi^illa,pcr fcptcm fix militantis,inPr:Elatis,in perlo- ftacus Ecclcfix dcfignaca. ycl nu-

ris , in donis , in Sacramencis , in off:ciis,&non folum: verum eciam, &: in cadem , fuppk: vifionc, vidi difpoficioncm humani redemprio

fim re- ilctnfiionir

I f;«4tnam.

•

riltrusfigillorum pcr fcpcenarium numcrum dcfignacur , quia omnc tcmpus lcptcnario dierum numc- ro comprchcnditur. Vcl humana? CwaM/ nis^quia&vidiindcxterafedenris, . redcmptiofiis fcptcm figilla lunt.ti//- /«« I n dcxtcra.id eft,inFilio,qui eftDci fcptcm Sacramcnta in veccri lcee/'''"""' ^*' B|tris dextera,&rortitudo,pcrqua lignata,'&:ab Apoltolispronuncia- • m:ir,&incncperduxitomnia. Pa- ta.

trislcdcntis fuper thronum, id eft, Primum figillum huius libri, fci- Sf/>remf;..

glorix cocleftis, in cuius dextcra ^ hcctdifpofiuonisredcmptionisffc- 5'"^

ncris humani, cft concepcio, quod

fuic fignacii in conceprionc ipfius

Ifaac, quivircutc diuinafuic concc-

pcus, fic & Chriftus : Genef vigcfi-

mo'primo: lecundum figillum fuic

naciuicas , quod eciam ftiic figna;

tumin virga Aaron frudtificantc,

Numcri dccimo lcxto i& dc vtro-

que prophctauit Ifaias nono. Ecce ifgi.p.

V/i^oconf/^/V/-; tcrtium fi^illum, eft

palfio, quod fuit lignihcatum iii - - ...

_ _ - - ^

eius Filius feder. Vnde hic fcdcns diciturPaccr, quia omnibus pKE- fidet , Filius cius dexcera , quia per ipfum tanquam brachium dex- trum,omniaoperatur. Hicautcrn dcxtfcracft proftratorum crediua, gratiam inrundcndoi ercdlorum dircifliua, fapientiam tribuendo; dircclorumdedu<5l:iua, viam oftcn- dcndo-, dcduclorum Ixtificatiua, gloriam confcrcndq. Plal. Dextoa

86

R.P. Alexandricle Hales

lui. 9.

Zichar.p

Ofce. (..

Iui.43.

Mit. i6.

liii. ii.

frptem U- tianet tlji- Jrf.iuerttiit

trrsprtmu ChnPi *JiienfHW.

morte Abcl' Gcn. &c in immolatio- A nc agni , exo. nono; & prophctac Ifai. T/tnqum ouis ad occijtonem du- flusefi'. quartum figillum eft dcC- cenliis ad mferos, cjuod fuit figu- racum in Samfonc portante portas Gazar, ludicum 'dccimo fcxcoi & proplictat Zachar. nonOyTuuutem in fdnguine tejlamemi cduxijli vin^los de Licu^ inquo non cji a/jua ; quartum figillum cil rcfurredio , & fuit fi- g guracii in fiho mulieris Saraptcnar, quem Hchas fufcitauit, ccrcii Rcg. dccimofcptimOi & prophctat O- feas (exio,ytuificabirnos pojl duos dies, tcrtio fnfcitabit nos: iextum figil- lujii eil: Afcci^o, quod fliit figura- cum in tranllatione Enoch. Gcrrtf rextOj&in raptuHelia: : &prophc- tat Uaias quadragefimo tcrtio, Quis ej} tjlequi venk de Edom tin£lts Vf- fiibusde Bofra > & Michcx., y^fcendit ^ anteeos iterpandens : Icptimum figil- lum, eit aducntus ad iudicium, quod figuratumfuitin bcncdidi^- nc Noe; Gcn. nono, vbi dicitur, quod Noe aliquos bcncdixit,ah- quos maledixit 5 fic Chriflus vc- nicns adiudicium,ahquos bcnedi- cctdiccnsi l^enite benedi^ti, ^ercjpite • rcgnmu, ^uodparatii aliquos ma- Icdicct diccns, Jte maledifliin igncm atemum, & Prophctac ifaiasvigc- fimo fccundo , Dominus adiudicium j) Veniet, cum Jemoribus populi.

His igitur figilhs fcptcm fignatus fuic Hbcr vcccrislcgis,& humanor rcdcmpcionis, dum ip(c Chriilus apcruic, &: omnia irta compleuic: vndc ilfc ci\qui aperit , (^7* nemo clau- dit^claudit (y nemoaperit, od:^uo capi. EcnocaquodSandi patrcsdcfidc- rabanthanc apcrtioncm,quarfuit pcr aduentum CiirilH cx ieptcm rationibus.Prima elljVtDeo rccon- ciharc^niur, &: amifliuii tamihanta-

ricatcm confequcrcntur ] Cant. Cant. quarco, Qtiisdetmihite fratrem,meum fugentem v^fnri&c.fccunda cft vt le- gis auftcritas toUcrctur, & lex gra- tis darctur. Aduum vndccimo, Ad. 1 Onusquod necnos,nec pat)-es nojhi por-^ tare potuimus: tcrtia vt fcriptura; prius claufiE , & figillati apcrircn- tur, & complerenturj iito cap. K idiAngeltm fortem clamantem ^ Voce magna^quisejldignHsic^ua.na.\Z3.ca^- tiuitate dc hmbo liberarentur : Zach. nono , Tu autetp i» fanguine 2.icn tejlamenti eduxi^i Vin^os: quinta vc opprobriura Diaboh tollerctur. Plai. ^ufer k me opprobrium cir can^ ^^'^ temptum: fcxtavt humana natufa> cxaltarctur, Pfal. Tenuifit manunu?ul dexterammeamyC^in Voluntate^&cc.Cc- ptima vt rcgnum pcrditumreftau- rarctur.Matths. vigefimo fcpcimo, ^Jaf jimendicovobis y hodte mecum erts in paradifo.Vcl in breuibus vcrbis in- cUidunturraciones fcptcm, quarc fandi patrcs defiderabant apcr- tioncm Iibii : prima angchca rcpa- ratio, fecunda humana rcdcmp- tiojtcrtia Dcircconcihatio, quarta ianua: apcrtio , quinca hmbi cxpo- Iiatio,fexcaregnireiUtutio,(epcima capitis cxahatio. Ec hisfcptemra' tionibus rcfpondcntfcpccm An|^ phons," quiEcantanturinaduentu ante Natiuitaccm DominiOOO, vnde huius defiderii vehemcnciain rccohcEcclcfia,pIangendoin pra:- didis Anciphonis , & in qualibcc tangicur vna conditio de prardi- dis.

Ergo , Vidi libno/i jLii^cum jtgna- tum figillts feptem : & no ca q u o d i rt c hber potcltdici Diuina uilpoficio, Chrilli conucrlatio , Virgo beata, Scriptura facra.

Primbdico qubd ilic liber fig- flatus , potcll dici difp^fitio Di-

Comment.in Apocal.B.Ioan.Cap 4. 8 j

rahant Vmcntem m ftcuLi peculcrumt ulcft,«lionorcm foli Dtfo dcbimm ci attribaebant, pro bcneficijs ab co collatis, licec cflct Iiomo : Vnde Pfal. y^entte adoremus ^7* proctdamHs ame Deum. &: non Iblum ipfum ** adorabant , vcrum eir mtttebantca- ronus fuas ame thronum, id elc mit- cebanc coronas tribulacionum, rentationum, angulharum, per- iecutionum, qux habent horainc coronarc,ci attribucbant, diccnces.

VERSVS 11.

^ DignttsesDomineDetisno(ierdccipere gloriam^ CT honorem^ c^r Virtutem, quia tH creaftiomnia ^ (y propter \oluntatem tuam trant^ cy creata funt. Dignus es , inquam, Dow/wf nKila prxui- dcns , Deus bona faciens, nofter, & tuanobis tribuens, accipere yicili- cetab omnibuscreatis,^/or»4OTcor- 6\s,honorem corporis,vcl laudis, vir- wffwfcilicct operis: & fubdit cau- fam, quard, quia tu creaftiomnia. Ec idco omnia bona tibi func .ittri-

bucnda, &adte rcfercnda.

Et nc crcdaturquod cx necefllra- , tc, vel ex uTiprouiio crcaflct om-»,» nia,ficut dixcrunc quidam Philo- /"^ fophi mundum cflc fadum ne-imK^ ceflario , idco dieic, (y proptcr Vo- t«i. luntatcm tuam erant ,. fcilicec in cua arce, &: fapientia, ficut domus in mentc artificis anrcquam fiat,cir pcr voluntarem tuam creata fitnt, non neccflitatci fed ficut ab itcr- no in mente cius difpofita fucrunt, &poftinertcprodierunt. Oftcndic crgo per ifta duo vocabula, quod pcrvoluntatemcrcata funt,quod non cx neccflitatc crcata funt , & a;tcrnanon fuerunt, fed fua fum- mabonitateomnia cx nihilo crea- uit , & ad eflc pcrduxic , & idco di^- ms eft accipere ab omni creatura gloriam, honorem, cS^ virtutem. Hac & his fimilia illi foh debcnt attribui fccundum Apoftolum j Regi fe- culorum tmmortali, inuifibili, foli Dea. honor^ gloria in fecula fiHCiilorum. jimen.

STNOTSIS CydTITIS Q^FINTI.

IOannes 'Videt Ithum in dextera Dei fcriptum intns ^ fo^y c^uem nulltis ex 'vuientihus in terra, vel mcoelo aperire potutt: tllwn tamen Agnus ^ut occifus eft, aperuit , eiufque feptem fol- fiit ftgnaculMy cutus reigratia a quatuor animaiilfus , ^ a ^jigtnti /juatuor fentoribusy^ a reltquo caattt, amplifimis 'verbis collauda- tur,^ prxconits extolittur.

ClUi? J.

CAPVT QVINTVM.

T vidiindcxcerafcdcntisfuprathronum jhbrumfcri- prum intu^&foris, fignatum figillis feptcm. 2, Ec vidi Ajigdlum foftcm , prxdicantcm voce magna: ^.Qiiis eft dignus aperirc librum, & folucre fignacula Ec ncmo potcrat,ncqucm coclo, neque in terra, nc-

... . ^

lui. ip-

comment.inApocaI.B.IOan.cap.5. 87

uina, Ifai.T vigcfi nono , Erit \ohis nes in dextcra tua vfjue infinem. Iftc

Vifio ommum, ficut vifio libri fignati. Libercltrcriptusww/jid cft,cxcm-

Dcxtera , in qua eft libcr illc, cft plari difporicione , foris manifefta

pCjI; ,^ .-crcrnitas immenfa, Plal. Df/fi?«tf/o- rcuelationc.

' Primum,cft pclagus cftentiar, Secundum,aDyfrus omni^ccntia*, Tcrtium,profundum milmcordiar, Iftc Libcr fignatuscftfcptem b Quartum,intclligentiainfinicorum, %illis ^ Quintum, prxfcicntia futurorum,

Scxtum,diffcrcntia ordinatorum, v^^cptimum, difpofitio facicndorum.

Liber ctiamifttfpotcftdiciChri- Pfal. ^i}8. fti conucrfatio, Pfal. Inlibro tueom- Cbrijli ' fcrilfentur. Dcxtcrai in qua iftc ttnmttfx. libcreft,cftDcigratia. Pfal. Dex- 'tlr!^^"*' domini e:caltauit me , id cft gra- VCal. iij.ua. Dci. Iftc Libcr fcriptus in- tus , eft fapiencia incrcata , fo- ris lapicntia crcata. Iftc libcr ft- gnatus cft fcptcm figillis ; pri- xnum , eft paupcrtas altiftima , le- cundum, cfthumilitasinfima, ter-' Hnt fi^il- tiunijcft fmccritas pura , quartum, UccHutT. cft mititas fiimma, quintum,vir-

fdtionis Cbrifii D.

ginitas vcra,fcxtum,panalitas accr-

biftima,feptimum,infirmitas con- ftantiflima.

Liber etiam iftc (Ignatus, po- tcft dici Virgo bcata, Matth. dc ^^/^t" , cimo. LilfergenerationisJefuChriJhyfotrfttaS ' filij Dauid, filtj ^braham. Dcxtcra, i' Ti^^'"' m qua eit libcr iltc,eit amplexus mtclus^i. filialis, Cant. fccundo j Dextera il- Cini* »♦ lius amplexahitur me : fcriptus intus fanditatc pura, /ow honcftatc mi- ra. Liberctiamiftceftfignatusfcp- tcm figillis,quifuntfcptem figu- rar,qus fequuntur.

Prima,cftarcus fadcris, dcquo Gcncf fexto Sccunda,eftarcafocderis,dc qualudicum vigefimo, Tertia,virgagcrminis,dequaNumcri vigefimo fcptimo, Quarta, Rubus vifionis,dc qua Exo. vigcYimo, Quinta,vellus Gcdconis , de qua lud. fcxto, Scxta,thronusSalomonis,dc quofccundi Paralipom. fcxto^" Scptim3,horologiumfohs,dequoquarti Rcg. feptimo, Hisomnibus fis^illis beata Vir- modi exponcndi lacrain Scriptu

^o fignatur, & omnibus iftis figuris

iguratur:

i,L-, ^^^^^ etiam iftc fignatus potcft UJiactl'. <iiciScnpturafacra Exo.vndccimo. ) ir. Mijja ejt ad me manus^m qua erat liher inuolutus. Dcxcya, in qua cft Uber Ltit.ji. ifte, cft vcricas reuclationis-, Deu- tcro. trigcfimo quaito , In dextera eius i^nea lex. Ifte libcr cft fignatus (cptem figiUis, qux fujit leptcm

ram. Primus efthiftoricus, fccun- dus allcgoricus , tcrtius tropolo- gicus, quartus anagogicus , quin- tusfymbolicus, fcxtus fyncjpdochi- cusjfeptimus hypcrbolicus ,ideft, Stptemm»: cxccffiuus^ricut cum dicitur quod '^•^f"''r">t locufia cooperuit omnem faciem terrx. '^tx^Uitri,

VERSVS. 4.

Scquitur , Ec vidi Angelum for^

88

R. P. Alexandri de Hales

tnJlltS pt.

DtpJtiiHm *rdtntipi- mtiin 'vtte- Tum Vj. trMim de ChriJJt dJ' Keolir.

Pfal. 14} <

temdamantem\>oce mAgndy(^is ejl dig- msaoerirelihmmf hic vcro oftcndi- turdcfidcrium anciquorum,deip- fius rcdempcionis adimplecionc. I ca dixi, fupple qubd vidi in dexcra fedencis, idcft,inFilio, quicftdex- tra Dei Pacns fedencis in throno glorix, libruBnignacum, id eft, dif-

{joficionem rcdcmpcionis gcneris lumani , qux facienda crac pcr Filium Dei : quac fiirurarum in- quam redcmpcio. Vct hbcr figna- tus , crac (ignacus figillis veccris Tcftamcnci. Ec non folum vidi difpoficionem huius hbri , fcilicec rcdcmpcionis gencris humani , vc- rum eciam defidcrium anciquo- rum pacrum dc huiufmodi rc- dcmptionc, quia ^ngelum, id eft , Moylcn : quicumquc iu- ftus dicitur Angclus, propccrvicc puricacem,& fpiricualcm concor- diam, & fidci vericacem, fortem, propcer cxpedlacionis longanimi- taccm , & cribulacionum aduerfi- taccm; prxdicancem, vel clamantem, id cft, inquirenccm, & aliis an- nuncianccni ; l^oce magna, id cft, magno ftudio , &dcfiderio aduen- tus Chrifti, & rcdemptionis genc- ris humani. Macch. dccimo Multi reges cir Propheta Volueruntvidere ^«<e \os videtisj gjjr non ^^iderunt. Vnde cum ance aduencum Chrifti pcr peccacum primi parcntisgcnus hu- manum cflcc fimihcer fiibiugacum, a diuino conforcio feparacum , in huius eremi exiliocxuiacum ,mul- ciplicilaboridcpucacum, a quibus eripi non pocerac , abfquc FiUo Dci humanifaco , idcirco Ifaias cumingcncidefiderio cxclamabar, & iftum gloriofum aduentum ar- dencianimopoftulabac cum dice- bat , Vtinam difrumperes calos , defccndetes , ec Dauid propheca

A cximius, Domine inclina calos tuos ^ defcende ; & omnes cciam alii pro- pnccac iftum aduencum forticcr prxdicabanc , & vocc magna po- ftulabanc;

Ideo cgo loann. Vtdi ifium An- gelumvoce magna prxdicantcm tycla- mantem^ quis ejl dignus aperire Itlrrumi idcft hcccram, & figuram vcccris Tcftamcnti, foluere^il cft, cxpo-

^ nere & complerc, fignacula eius, id f ft,myfteria de redcmpcione gc- nciis humani, ibi fignaca , & figu- raca quafi diccfcc,quis cft dignus operc, complere qux func lcripta in Iege,de humani generis redemp- cionc. quis cft dignus, aperire lilfrumi id cft diuinam dilpofitionera adim- plerc,clau(a myfteriafub acnigma- tibus manifcftarci cir foUicre fgna- cula eiusj ideftobfcuricaccslegisdc huiufinodi rcdcmpcione explana-

^ re, Sedvidccur ordo prarpofterus, quia prius cft foluerc figilla, quam hbrum apcrirc: Solucio ; Apertio libri rcferturad Chriftum, foludo figillorum ad prxdicarioncm Apo- ftolorumjibij^Mwf/^fi^o dtgnus^dcc.

VERSVS. 5.

Et nemo poterat in. calo , neque in terra^ neque fubtus terram aperire li- brum^ nec ref^icere illum. Nemo po- ccrac,idcft, nulla crcacura, ne^ue in catlo, id cft, ncquc Angclus i neque in D terra^ id cft , nequc purus homo, nec fuhtus terram^ id elc, ncc fpiricus -HnllMt \ acorporc ccrreno cgrcfTus, aperire p^*''^ Ifbrum, id cft, difpoficioncm dc rc- dcmptioncgenerishumani imple- ^»'" rc : vcl humanum gcnus rcdimerc. Apcrtio enim libri eft rcparacio gcncris humani, c^ux a nullo po- cerac ficri , ^ifi a Filio Dci : neque rejj>icere illum , id cft,perfe(il:e intcl- ligere libri apertionem, id cft^tno-

cura

Comment.iii Apoc.B.Ioan. cap.5^ S9

Luc.b

Ttrrd d»!- »4 fticn {px.

fum rcparatoris, vndc rcparatio ^ polTct procedcre. Vndc fi antiqui cognoudrunt paffioncm, rcfurre- dtioncm, & arccnfionem , modum camen noftraE rcdemptionis nun- quam plcnc fcirc poiucrunc. Cum beataMariademododubitans di- xir, QHomodo fiet iflud, juomam virum noncognofco} &c. Luca* primo.

Nemo crgo poterat in ccelo ^cx gu- ftu contcmplationis, wffJ^r'*, cx rru- g <ftu operationis , fuhtus terram , cx ludu tranfgreflionis, apcrirehhrum, id cft,habere cognitionem dcrepa^» rationc ecncrisnumani.

Et noca, quod tcrra poteft dici animapeccatrix,quia ponderc dc- prefla lceleris , ncquitia incuruata, frigore comprcfla, hoftis potenaa alUgata. Ethsc tcrra non vaXciape- rire librum vita:, nec beneficium rcdcmptionis humanx accipcre, (cd mcretur inferni baratrum in-

troire.

VERSVS 4.

^>(]ui4nemopoterat apcrire lihrum^ ideof^oloannes^f^4m multum^^uia nemo dignus eji inuentus apertre librum, jtecvide^. Hxc eft tertiapars, vbi oftenditur afflidrio antiquorum Patrumde dilationcrcdemptioms humanigeneris. Etegofieharn^id eft, dolebaiji , quianemodtgnus cfi inuen- ^ tusaperire lihrum^xd eft,redimere ge- nus humanum, quia omncs crant* inquinati, Pfal. Nonefiquifaciat bo- num. Nec Vtdere, id eft , pcrfcdle in- tcUigcrc modum. Et nota quod rnerito San(fli Patrcs redcmptio- ncm humani generis cxpe<ftantes "le Vt- fl^repotcrant, &dolcrc, quia pcr / onf re- pcccatum ptimi parcncis erat gc- ' nushumanum a diuino confortio

' . r; . Icparatum', dono gratuito Ipolia- tum , in obfcuro oaracro manci-

»3-

patum, inbonisnaturahbusdcpra- uatum, mahgnis fpirjtibus fubiu- gatum,diucrfis pocnaUtatibus cru- ciatum: a quibus eripi non potc- rantabfque DciFiUo humanato: & ideo de dilationc huius bcneficij multum flebanc, & ipfiim ardcnti dcfidcrio poftulabanr. Et ideo ego loan. in perfona iftorum Patrum dc tanta dilationc , multum fie- bam^ *

VERSVS 5.

Vcruntamcn cumficflere,v«*i- de fenioribus dixitmihi^ne fieueris. Vmts de fcnioribus, id cft,GabricI Angelus, i^""»'^' dixitmihi &c. Ipic cnim Aue, vcl^^^/rX/. gaudiwnvniucrfomudo portabar, quando aducntumDomini annun- ciauit, & Mariam virginem humi- literfalutauit, dicendo AueMaria. Vel fic ; \>nus de fenioribus , id cft, Prophetarum ccctus, vcl cundlus populus fidcUs, qui dicitur vnus, propter fideivnitatem,& mucuam charitatem:

Dixit mihi , ne fieueris, id cft , ne fletura tuum conrinuaucris , tjuia ccce vicit leo de ^ibu hidd^ radtx Dauid aperire Itbrum, ^ foluere feptem figna-. culaeius. Quia ecce, id cft, iam in pro- f*'" ^-^i- ximo, vio>, id cft vincet, pra^rcri--fj^^'^*^f " tumprofuturo, raorc propheriaa^ quia quod futurum crat in rci cxlP^ ftencia. , qua|i prxfcns vidcbatur in Doi prtcfcientia. V tcit inquara Lfo,ideft, Chriftus. Etnota,qu6d Chriftus dicitur Lco, quia ficuc leo vcftigia fua delec cauda , nc comprchcndatur,fic Chriftus*cau- da Humanitaris, vcftigiaDiuinita- tisabfcondit ,ne aDuboIo nofcc- rctur,I(ai. dccimo. yere' tu es Deus ^ abfconditus. Et hic leo fuit ad littc- rzm,de tribuIuda^radixDauid^ id cft, proctfdens a Dauid quantum ad

M

IHii, 10.'

1

90 R. P. Alexandri dc Hales

43 // *

uidy id elt^fundamcncura Dauid, quantum ad Diuinicatcm, aferire libritrttj (y foluere JignacuU eius : quafi dicerct, inhocquodvicic, librum aperuit, & diuinam difpofitionem jrapleuit : Et pgnACHU eius foluit, idcil,occultcprius in lcgc {cnpta> myftcriadcclarauit.

Eccevicit leodetribu ludd. Inifto

iCii.?. humanitatcm, Ilai. nono. Effredic- A furrecS^ione, Nujw vigeflmo quar* Nuoi.h-'" turvirgaderddtcelejfe , vcl radix Dd- to, K f /fo, cir f*a/i lettnd ertgetur. ec

~ ' hic Icojcxiuiti/fm^-i^/iriii, quiadc virgincMaria; vnde ipfa fuit^ter- naUter prsEuiia in fundamcnto fuac Incarnationis , vt eflet Trinitatis triclinium , Maicftatis fcrinium; Diuinicatis {cnarium. In qua po- teftacc, velnatiuitacc Vcrbum naf- citur , fic crcator crcatura : nam y''s,'iit Vcrbum in virginc concipitur opc- f ' J,'* verbo B. loan. dcfcribit ipfum ^ rc virtualii Verbum carni coniun- Chriftum,quantum ad conflidum gitur , focdcrc nuptiali j Vcrbum

f)aflionis : paflionis acerbitas ( fci- ^^iundo pandicur , exicu tcmporali. icet oftcndicur) ecce y quancum ad Exiuic crgo leo de tnhu luda , dc ra-

dice Dauid, quia dcVireine,quac fuic dc Dauid originc, & noc icgis propagationc , licct eius ab legis propagationc Spiritus fandi vir- " tute , & totaTrinitatc operantc, &: corpus id fan^bfllmum fabrican- c cc.

qntvudt.

licet oftcndicur) ecce ; quancum ad triumphum rcfurredionis , refur- rcdionis claricas, quialM » quan- tum ad triumphum gencrationis,

tencrationisuiblimicas de tribu lu- d. Circa primum,Sciendum,qu6d VKH & ,Chriftus vicit carncm, alcendcndo incruccper acerbicatis dolorcmi ' mundum, afcendcndo in moritcm

f>er paupertatis amoremi Diabo- um , aiccndendo ad Patrcm, per humilitaris vigorcm. In monte doccndo, mundum calcauit. In cruce patiendo , carncm domuit; ad Patrem afcendendo, hoftcm fu- pcrauit. In monte^ocendo , ca- cum illuminauit cx ignorancia; in cruce pariedo ,fuperbumhumilia- uic, capriuaci malicia^ ad Pacrem

VERSVS €.

Scquicur,£f v/W/, (^recce in medio Jeniorumagnum flarttcm tanquam occi- fum^ habentem cornua feptem ^ ocu- ios feptem , fum fcptem Sjfirttus Dei mtfsi in omnem terram. Hic po- nicur implccio difpofirioni^vcl im- plecio rcdemptionis gcneris hu- roani i {cilicct pcr agnum Dci. Et continua fic , Ita dixi, fupple quod fcendendo, humiliatum ftxlicita- d de redemptionc ecncris huniani, uit » cxtcrminans miferiam. Vnde vidiantiquorum defidcrium mag-

CluAndi- Ac\iiSyExiuit\incens^}tVmcerej. Cir- nsmcirt fecundum, fcicndum quod raw q»4. Chnltus comparatur lconi m In> ""'ikns ^^^"^"^"^jl^^^^^^ccimo, Leoqud- wj{if»«/. f^'^ comedet paleamiln pr^zdicatio- ne, Amos tertio, Leoru^et^ quis non ^ timebit} In paflione,Gcncf quadra- gefimonono, Rejuiefcens accubuifli ytUo: In iudicarionc,Amos terrio, Dabit catulus leonisvoccm de cubdifuo, vel cxcrema cxaminatione y in re^

Atnos Gen. 49

num, &: non folum dc(xdcrium,imo huius difpofitionis , & redcmpcio- nis vidi complcmentum : quia Vidi Cr ecce^ pra:fcntialiterinconfpc6lu thronijid eft,in medio EccIcfixDci; Etin medto, fuppIc,quatuoranima- lium, id cft , pridicatorum , pcr quatuor mundi partcs currcnrium, feniorum, id eft, dodorum fa- pientium , iuucnes & infipiences inftrucntium,<<^ww Jlantem^ id eft.

Commentin Apocal. B Joan. cap. 5. 91

Ctript In , Cbri

Io2n. I.

ilUT

Chriftum hurililcm & manfuetum, Ecclcfiam Dci riftcncancem: vndc fupra ChriAum vocauic lconcm, propter fortitudincm Diuinicatis, hJc agnum , proptcr manfuctudi- ncm pietatis, quam maxifne in pat fione oftendir. Vnde fiiit agnus manfiieciflimus inpallionc, (ed lco fortiffimus in rcfurrc^ionc. £rW<t ' Imnc agnum tanquam occijum, Ex hoc infurguntaliquidicentcsnon vere mortuum, nec habuiffe vcrum cor- pus, fcd phantaflicum , quiafi tan- quam occifus , crgo non occifus, nec verc mortuus, & per con(e- qucns non vcrum humanum cor- pus. Sed nota,qu6df4fi^«4wcftex- prcfTiuum vcritatis, id eft , vcrc occifum, ficut loan. fecundo,^o- ridm quaji vni^mn a Patre , id eft, verc gcniti. Sed fi ftans crat j quo- modoocci(us?Solutio:StanscxDi- ^initatc , occifus cx Humanitacc. *t hic rantjuamy quia in altcra natu- ratantutn j quia in t^hriftoduplex cratnatura : mors vcro non atcigit nifi vnam tantum : vndc Glofla [ Si mortuus ex humanitate , viuit ta- men ex diuinitate.]

SQC^iiufJjaycmemcarTUta pftemj id clt , rcgijE pcrpetuitatis potcfta- ' tem. Pcr comua dcfjgnatur pote- . ftas, Lucs primo , erexit corhu fdutis 0obisindomo Dauid; pcr feptem per- . petuitas iternitatis,Danichs fepti- mo, porcjlas eius botefias tetema.Wcl in cornibuspoteftas, in feptcm vni- uerfitas deGgn^tuT.Halrentem crgo cornua fcptemy id cft, vniuerfalcm poceftatcm, (y oculosjcptem^id eft, cognitionisvniuer(alitatem,vt per oculos co?nitio,per feptcm vniucr- faIirasdefignctur,quiaomne tcm- pus jdierum {eptcm numero com-- prehcnditur: fuit cnim omnipo- tens& omnifciens:

A Vel pcrfeptem cornua intclliec ^'f'"* lcptcm articulos pcrtmcntcs id/epum Humanitatem. Cornua feptem , ex- f""^"^ ^ tracamcm procedunt,& leptcm ,,„c .-y. arricuh ad carncm, jd cft , humani- tatem pertincnt : per feptem ocu- los, feptem aniculos pcrrinentcs ad Diuinitatem. Sicut enin/oculi funtinclufi capiti, ficDiuinicas in Humanitate. Vel per feptem cor- nua vniuerficas Prxlatorum , qui g dcbcnc elTc cornuti, carnem cxcc- dendo per continentiam , capiri Chrifto ad hxrentcs , ficut cornua adhsrentcapiti, pcr fidcm&con- ftanciam. Vndc boni Praelari func cornua agni vcl ChriftL Icem per fepccm oculos vniuerfitas Prsla- torum defignatur,quidcbent toti corpori Ecclefii prouidcre,& fub- ditos dirigerc,&: docere, Prouerb. c!ra,it' quarto, Oculi tui refte vidcanty cjT* pal- Vr^Lu peLr^ tu^e pracedant gre/fus tuos. Ec^»'^'"''» ^ hiocuh funt fe^tem Spiritus Dei, id cft , perfe<Sle fpiritualcs cfTedi, mifli in omncm terram , ad pradi- • candum verbum Dci, Pfal. In om- Pr»I.i». nem terram exiuit Jbnus eorum.Ycl pcr feptem comua, fcpccm doces bo- ft

tr

norum.pcrfepccm oculos, fepcem f^f* dona Spiritus fandi : & hoc cft^"^,,'/ quod dicit, febtei^piritus Deii vnde omnia ifta habet ifte , fcihcet Chri ■«

D ftus,pro (e,&;profuis.

Etnota qubdin his vcrbis, V;Vi/, Cecce in medio tbroni^ dcfcribitlo- anncs aperienris librummotum, &:

^ ftatum,&poft motum,adum,ibi, \>enit CT dccepit lilrrum de de:itera Je- dentif, &c. Scribit autem apericn- tcm librum, fcilicct Chriftum,qua- tum ad naturalcm bcnignitatcm, in agno •, quantum ad airternalem ftabilitatcm,in ftandoiquantum ad vniucrfalem jjoteftatcm, in ieptcm cornibus quantum ad fpiricua-

M ij

gi R. P. Alexandri de Hales

Icminfcptcm bculis. Ergoaperirc A tum homo, de dexi^ra fciUm:- <• ilhim librum a^ni beni<;nitas mc- throno, id crt,dc Verbo fibi pcrlon.t

ruir, .Tternitas difpofuit, potentia

valuir, fapientia nouit.

Et nota qu64hic agnus fuit prar- C!irijlu< feiuatus in pra:torio Pilato V\'x(\- 'j!'1:cfl'J oblatusin temploiulloSimeo- 'vilHttute ni, o(/^ilus in patibulo Deo Patri^

lcd tamen ipfcvoluir.l fai.trigcfimo

fccundo-, non cnim noibahabcbat

neccflc olFcrre in tcplo, vt fandifi-

caretur qui crat mudus ; non ctiam

cratexaminandus in Pr^Etorio ,qui

non crat rcus ; non crat affigcndus

crucis patibulo, qui non cratim-

pius.

Ergo hic agnus fuit,occifus quia voluic, & idco fignanter dicit loan- nes,quod vidit ilhl agnum tunquam occijHm : quod ctfi propriavolunta- te,non tamch cx nccclTitate : vndc &fic agnuslibrum fignatum apc- ruit, quia fuit reuclator fccrcto-

rum pcr lapientiam in propofitor C ibi, Et cdmdbdnt caniicum nouum diIpen{ator pcccatorum pcr gra- cum aj/truiffer lihrum ,{ci\iccfagnus, Joan, I. tiam, loann. primo, Ecceagnus L)ei, id eft , cum lcgis myTlcna prius oc- I. Pctr. I. ^^^^' toltir^eccata mundi. Pctri pri- • culta manifclbfrct , vcl diuinam \\\o ,redemptiejlii precicfo fangume apii dilpofitioncm dc rcdimcndo gc- immaculati pctnbutor prarmiorum Apocal. 7 P^"^ gloriam, Apo. fcptimo, non efu

Htcr vnito , qui ci\ dextera Patrisj pcr quam portasarreas , & vc<3:cs rcrrcos frcgit, Itlfrnm ^ id cl\ vctus Teftamcntum, ad complcndum ca quxdc fc cranc fcripta. Vcl hhrum accepit, idcft^ rcdemptionemhu- rnani gcncris, implcuit, nam hoc fuic fadlum pcr Filium Dci : vnds ipfc dicitj Ego feci ^ego fcram j'Cgi} portabo. Ecclcl. trigcfimo. Hic ag- lic^.cC j. nus venit in mundiim,& accepit li- brum ,quiaredemit gcnus hunia- num.

VERSVS. s\

Et cum apcruijfce lihrum , quAruor animalia vi^ntt quatuor fcniores cc- cidcrunt coram agno. Hicagicur gra- ciarum adio pro humana rcdcm- ptione, &: primo oftenditur difpo- utio; fecundo ipfi graciaruin aCtio

rient,neqHefiticnt amplius /juomam agnus quitn mcdtothroni ^l^ri^gct eoSy <y-de- ducet eos ad Vita fontes aquarum. Hic agnus ctiam libru apcuuic, quiafuic

aus humanum implclTcr, Schoc nafcendo , quatuor awmalia, id eft, quatuor Euan^eliftx, vcl vniucrfi Prxdicatorcs , pcr quatuor partes mundivcrbum Dcilcminanrcs,C7" viginti quatuor feniorci, idcft, vni-^

Jatusnobisinprctium rcdcmptio- D ucrfifidelcs, fcptcm opcramifcri-

cordix, lccundumdod^rinam Eu.\- gcliftarum implcntcs, ittiinquam omncsj^ccidcruntcoramagno , fciiiCvC gloriam ci , honorcm , &rcucrcn

nis in cibum rcfcdhonis , in lola- tium peregrinationis.

VERSVS -.

Sequitu VyEt vcmt <y acccpi^ dcdcx- tcra fedentis in tkrono lUrum. Hic ponit ipfius apericntis hbrum adum, Ita dixi, fupplc quod vi- citlco, cirVf Vmcerety v<r«if , loilicct Leo vel agnusy Alcendo in muu- dum : & accepitf fcilicct in quan-

tiam pro tato bcncficioattribucn- do, & ficfcilli humiliandoi vndcXn.M«^?i cecidcrunr coram agno , calu fcilicec^'"'- humanitatisjvcl humilicatis,qui cft cafus rf«ff,non cafu mortaJis pcc- cati,qui cft cafiis retrc. . Nocaquod viriCathoIicicadunc

Q»Mt!tm tru tfi

aU dnlj.

Car Cliri ftu i »»■ iin JtUt

S. Dcr.

tus, incrucis patibuloimmolacus, in iepulchro lapideo tumulatus: propterquod dicit Bcrnardus. [Vi- dehomo , quo araorc tc dilcxerit agnus iftc immaculatus,vt fequaris vcftigia ciusi pro tc incarnatus fiiit , vt te. a carnis illeccbris prx- fcruaretj proteligatus, vt tc a fla-

flnpltx

■ _

tii D<* '*tnuutr.s.

Coninient. in A poc. B. I oan. Ca.5. 93

coram agno adorantcs in ChriftoA pcf ccclcftcm fapicntiam, &: clan. profunditatem vcritatis incrcatar, tatcm. Vndc dicuiftas phialas />/t-- quia illuftrati hdei fplcndorc ;

tatem Trinitatis,adunat;t , quia in- SmflorumM cft,p!enas dcuotis ora- ^ "'^'u flamati cx fcruorci digniratcm Hu- . tionibus, & defideriis piis , qu.T^'"""'' manitatis cxaltat^, quia rcparati a odorem dulcillimimi reddunt in Chrifto faluatore. Vndc hsc tria ccclo.

m Chrifto Magi adorauerunt, & Vndc nota quod«Dratio compn- ideo ci tria muncra obtulerunt, ratur optime phialac, quia conue- aurum Diuinirati , myrrham hu- niuntin proprietatibus : eft cnini manitati, thus adunata; Trinitati. . phialacaua, clara,Iata, longa : ha- Et ccrtc dcbcmus cadcre coram' bet cnmi pJ||iiaconcauitatcm,cIa- ipfoagno,adorandOj quiapro no-B ritatcm , laMRlincm, ' longitudi- bisfuit in virginali vtcro mcarna- ncm : caua humilitate, clara puri- ^/^^'^^

tatCjIatacharitate, lorts^continui- i.r^i.u.r. tatc. Zach. decimoquinto : Erant lchetcs in domo Domimytjuafiphu:U co- ramaltitri. Oratioctiam diciturha- bcrcodorcm, quoniam ficut odor vbiquefedifTundit, &in altumaf- ccndit, recreat , &: dclcclat , & rc- ficit: fic oratio dcuotam animam gello pGcnx xterna: enperct} pro facit diffunderc, facit afccndcre. fj^*^''^/'* tc iudicatus, vt te a iudicio artcrna:'^ Habet ctiam ipfa pafcerc, rcficcrc damnationisliberacct} pro te cru- &:rccreare: vndei-cclcfiaftici vigc^"' '*' cifixus, vt concupifcentiam tuam fimo quarto, Qua/i vins frti^ijicaui crucifigcrct; pro tc in crucc tiidcm fuauitatem odoris. £frr , inquit Ifaac, G.r. j. mortuuSjVt te a mortuis fufcitarcti cdor filii meificut odorarri plcm : prop- pro tc fcpultus, vt tua pcccara lc- rcr quod dicit illc vcrfus: pelirct.] Dona pijs pluraconjertmatio^ura.

Ergo viri Catholici hxc benc- Cfflum fccura fulutvt rcdolcntiathu- ficia confidcrantcs,non eft mirum ra.

fi coram agno ccciderunt , & iplum Nota ctiam quod cft duplcx ci- ©«//.x humiIiteradorauerut:Cfc/</tfr««r,in- thara, bona, & mala. Bona eft tri- quam, coram agno, hahentes finguli ^ plcx, contritionis, & hac tangitur atharas, cr phialas aureas plenas odo- chorda cordis, Ifa. decimo {cxto, '{i ramentomm , <jtta ptnt orationes San- Supcr hoc yentermctis ad Moabyqua- (hrum. Hahentes, inquam , citharas .fi cithara fonabtt. Ccmfcftionis, &: iuu tc idcft,carnis mortiticationem ,vbi hac tangitur chorda oris. Pfalm. tot (untchordi, quot mcmbra m Corfitcmtni domino in citbara. Saris-''^-'' hominc domanda. Vndc cithara fadtionis , &: hac tangitur chorda pcrcufiischordisdulciflimum red- operis,Jiai. vigcfimo quarto', y//wf i ditlonum, & dcledtationem Dco. ciihara^fy ipfumhumiliter adoraticrum. Ifti ciiam cranc habentes phidas au- Hxc eft cithara, qu.i Dauid fpiritu rcas, id eft, corda lata pcr charita- malum ipfius Saulisrefrarnabat,vcl tcm; lucida per caftitatcm j aurea refocillaDar. Vndc ficut Dauici

M iij

Ij.riA cr

; 4

Cithnrg

w -.' . .-

tMigititr. Ifai. «4.

If.

a.5.

94

R. P. Alexandri de Hales

quando citharam pcrcuciebat, fpi^ A. nouicace cria mirabilia, fummum ritus malus ipdus Saulis eum ve- veru cxcis maniFeftaium , fummc

fiimmum feruis humiliacum , fum- mum bonum majis communica- tu. Fuiccnim in humani generis in- nouacionc fumma vcritas carco dC' mon(lrara-> iumma concinuicas pu- <5lo commcnfurata , fiimina boni- tas malo communicata : nihil cniin murabilius quam qubdfummavc ritas (yilogiftice dcmonftrctur.

xarc non poterat, (ic cithara hxc» fcilicct concricionis , confeflionis, & facisfa6honis,peccacumdi(ripar, Diabolumfugac, propcerquod di- cic ifte verfiis:

LahcrisinUhts y culparumdHHc ra- hcs.

A te bcHe trahcf . hrcue tempHs hahes,

tempts

Cichara mala eft qiDlcx , volup- lumma concinuitas macheir.aricc is , qua tancitur cnorda nequi- mcnfurctur , fummabonitas hypo-

tatis , qua tangitur cHorda ncqu tii , Iiai. vigefimo tcriio , Sume ckharam , mcrctrix ohliuicni tradita: Tacitumitatis, quatangicur chor- da pigricia:, Ifai. vigcfimo quarco, Conticuit dttlcedo citharx , cum gau- dio non hihcnt vinum , amara erit potio hihentihus illam : Ociofitatis , qua tangicur chorda fcgnitici , ICai. quinto , Cithara ^ lyra in conui- uiis \efins,(y opus Domini non rct^ici- tis.

ypc

ftatice compleatur:vndc iti hac no- uitate puni^s claudit immcnfica. tcm,hoc mirabile : tempus finic x- cernitatem,hoc mirabihus zcorpus ambit diuinitarem , hoc mirabUif- iimum>

Ergo propter haec mirabiUa, & proptcrnarc noua, qu;; fueruntia numani generis innouationc , hi tcnentcs phialas & cicharas canta- ^ bant canticum nouum diccntcs.

Ergo viri Catholici crant tcnen- Dignus es Dominc aiccipere lihrum , cJr tcs citharas bonas, &phialas au- fikcre fignacula eius , ^uoniam occifus reas iam didas, Et vidi, fupple ego Diccntcs, inquam,cordc & orc

loannes , quod ifti lencnceshas ci tharas&phialas-

'^ERSVS

& opcrc , Dignus es Domine , pro- ptcr culpae immunitatem, & vircu- cum wnincdilittLZcm, accipcrelihrum, id cft , diuinam difpofitioncm atl-J"'J„t ' implerc dc humani gcncris rc- Mnnrti^^-

dcmpcionej^wow/dni ocafus cs, prop- J"^^^^ ccj nimiam charicatemj rede. firipiiHa. miflinos , qui fub iugo eramus ligati, '"^^ /'*.

Camahant canticum nouum , id eft, cancabanc, fcilicec cxulcado in Do- mino, canticumnouum dc huma- nigenerisinnouatione, fcilicet dc

nouanaiiuitacc, quajfuiccumma- D propccrcuam benignicaccm. Kedc- lercro. ji. patrc,l crem. zcmo^Nouum mijb, inquam,«oj Domine^sz eftemus

fccitDominus ]itperterram,fammacir- ~'

cumdahitvirum.Vhi fucrunc iftac no-

uitates? Deus homo,^atervirgo,

immortahs cum morcali , xcernus

cum ctmporah, infinicuscum fini- Qir»r n«. fiimmus cum imo , primus cum i»MnM/«- vlcimo, Dcuscum limo. Pfal. Can- nt. tate Domino canticum nouum^quia mi~ P^*'- rahilia fec{t. Fucrunc cnira in ifta

filiiDci, qui eramus filiiDiaboli; In fanguinetuo , quem cffudifti prop- ccr tuam largitatem: Rcdemifli in- quam nos fic, non folum ex vna tri- bu fupplcjy^^/f^^ownjfri^rt, cy-lingua populo, ^ natione , id cft,ex crina gcncrationc trium filiorum Noc, cxquibusmultiplicvatum eft omnc genus humantim. Vidc Gehcf

Comment.inApocal.B.Ioan.Cap 5. 95

nona. Ab iftis tribus Scm,Cham,& laphcc difTcminarumeft omnc gc- nus humanura fuper vniuerfam tcrram. Vnde tres gcnerationcs trium filiorum Noc dicuntur cri- busj &in quahbct tribu piureshn- guxj&in quahbec hnguaplurcs popuh j fic in quohbcc populo pluresnacionesjdc quibus omni- Dus aliqui fuerunc rcdempti,quan- tumadcfEcacia:hccccnini omnes fucrint redcmpti per paflioncm Chrifti,quancum aa {ufficicnciam, non camen omncs quancum ad ef- • ficaciam; fedcxomnicribu,lingua, populo,nacione, aliqui^ Ergo Oo- tnine dignus csjtptiaredemijiinos tn ptn^ guine tuo.

Redemifli nos i\fanguine tuOy I n vcr- ^iemptio bis iftis proponuncur rcdcmpcionis ^fHimlZ^ bcneficia,&fpcciahccr cria, fcih- atfitid. ccc effcdus , quem cffecic rcfor- mando fiiam imaginem ; dcfedus quercfecic auferendo culpae rubi- gincm,affcdus quoafficic,&allicic, effundcndo proprium fanguinem : effcdum probac humani gcneris redempcio; defe^lum natura: ihfc- d^a!cxprc{Go:afFcdumcruoris cf- fufio , in pmguine tuo.

Circa priraum , vbi defcribicur rcdcmpcoris efFcdus,quem efficic : Scicndumqubdilleeftcdus, fcili- Tl};(l0t pafhonis Chrifti, fpecialicer fliit 'dxninuf, triplex,ablucio peccacorum , nam fr4<tpne pcccata lauit pcr graciam ^mun- tnficx. £, dancem>libcratioaccruforum,nam I dctrufos libcrauic^ per potcnciam

fupcranccm : collario prxmiorum, nam clcdos prarmiabic per glo- riam dcledanccm. Dehis& criDus I. Cor. I. primis,adCorinth. primo, Chri- jius faElus ejl nobis iujlitia , iujlificatio , (^redemptio ; fan<5tificatio , quan- tum ad ablucioncm pcccarorumi . rcdcmptio quancumad libcraiio-

A ncm dccruforum ; iufticia, quan ,cum ad remuncracioncm clcdo- rum.

Circa fccundurn,vbi dcfcribinir.\?</rm^fi ipfius rcdempcidefcdlus, ciim di-''-''^"'" cicur , nos ; Sciendum quod nos an- te aduencumChrifticramusIctha- liccr vulncraci pcccaci iaculo , & . ipfenos fanauic a vulneribus ^c- cacorum •. feruilicerfubiugaciin in-

B fernibaracro,&:ipfc nos hberauic dc manibus iniquorum ; vihccr exulaci eccch foIio,&: ipfe nos col- locauic in fedibus elcdiorum. Dc his cribus Pfal. Redemijli nos Domine pfji jo. Deus veritatis.

Circa cercium, vbi defcribicuraf- fedus Chrifti , quo aos allicic cf- fundcndo proprium fanguinem, Sciendum quod hic fanguis fuic re- ferans pcrdicamcharicaccm.vicium ^/^'"•'"^ cxpcUcndo, Apoc. ^nmo y Dilrxit cL>j],.

Q noSyfy- lauitnosa peccafis nojhris -^lihc- Apocal.i.

• rans rcleeacam capciuicaccm.infcr- num fpoliando , Zach. nono , TuZ autem in Janguine Tefiamenti tui edtt- xifiivin^losdelacU } Impccrans aeccr- nam harrcdicacem , ad folium af- ccndendo , ad Heb • vndccimo, Per Hcbr. n. proprium fangumcm introiuit femelin Sanfla , iitema redemptioneinucnta.

VER5VS 10.

Ergoredemijhnostuo prctiofb /4«- guitUtEt non folum, fupplehoc, ^ imo t fecijlt nos, id cil, omncs rc- dempcos,rfj^w,C2r facerdotes ^id cft, fpiricualiccr re^nanccs , & nos ip- fos Deo humiliccr offcrcntes , & pro ahis orances. Saccrdos enim 5 " thusdebetbonxfama^ Deo otter-tUUtiff- rc, & pro fe , & pro aliis orare. Fe- cifii crgo nosDeo nojho regnum, id cft, fpiritualiter regnantcs in hoc mun- do; & ideo rcgnabimurfupcrterra, id eft , in calo , non in regno tcr-

'96

R. P Alexandri de Hales

Cnr reg

Da tHT tfpflcndu

reno^loann. decimo odauo. ilf- A menm non f/? de boc mundo. ^ Ecideo, nota qubd eft reenum duplex , mundi eontcmnendum , Deiappctendum , Rcgnum mun- di contcmnendu, quia inutile,quia dKiHitm inhcitj&idcovitamaurcrt; Igno- mndum. ^^]^^ ^ ^jyj^ dccipit , &:idco trahitad

gchennara infcrnalcm j inftabile , quia cito tranfit , &: ideo rcducit ad materiam primordialcm ; prop- b ccrquodfapicntcrcantat, qui ait, Kegnum mundi^CT omnem fubflantUm eius contempji.

Ec ideo dicit Bernardus [ Chri- ftus clamat.ego recipanijDiabolus, ego decipiam;mundus, deficiam; caro , inhciam : quem fequcris.^] RcgnumDei,econuejro eftappc- tcndum,quiaeft vtile copioutatc prxmiabiUtatisiNobile diuinx ma- icltatisdignitatei ftabilc, perenni- ^ tate 2ternitatls , vnde Daniclis pri- Daniel 7. mOtPotejtus eius,potefia4 atema^ciux non * . auferetur , c3r re^um eius , quod non cor- rumpetur. Ergofumus (pirituahtcr rcgnantes in terris , & regnabimus itcrnaliter in cccUs.

VERSVS. II.

Scquiturj£fvi<t, (yaudiuivocem Angelorum multorum in circuitu tifto- ni , cir 4nimalium feniofum. Hic ponitur laus Angclorum congra- d tulantium dc rcdemptionegendlis humani fadla per fihum Dei. 1 ta di - xi, quod ego vidi Agnum aperien- tem librum, & redimcntem gcnus humanum,&non folum hoc,vc- rumctiam & vii/i, id eft, cogno- hsf^i^Z Cir 4«<i«i,ideft, intellcxi, acfi tulsniMfit vidiflcmj&audiiTem, voffw, idcft , " ^^"^'■^'^"^^'^^"cm , Angelorum mul- torum , de reparationc liii , & re- dcmptionc gcncris humani i Ange- lorum , dico exiftenrium fupplc in

circuituthroni, ideft , in protedionc ECclefisDei,namambiuntcam & protegunta morfibus hipi rapacis, idcft , Diaboli , cxiftentium etiam in arcuitu animaliMm , ideft, Pndica- ^ag,/, torum , cJT* feniorum , ideft , Do(5lo- Jln (»jit. rum , & omnium eledlorum.

Vcl, in circuitu animalium , idcft , minorum, qui quidcm habent ani- malcm fenuim , feniorum , ideft , maiorum& prouedorum, quiha- bcnc acucum intcllcdura; Vnde Angeliomniumfunt cuftodcs ge ncrales,& bonorum nihilominus fpccialcs. Vndenotaqubd Angelit^.wflV Itant in circuitu throni,fcilicct ec--"^' clelii triumphantis , ad contcm-

i9i

plandam diuinam vcriratem , ad "yf^^ntu honorandam regiaip maicftatcm , . ad dcleilandam fuam capacita- tcm,vndedehis,-^«^f/iforM»j ftm- ferVident faciemPatris. Scant etiam ^^j^^j^ in circuitu Ecclefix militantis ad ' fpeculandum , vt caueamusjad dc- fenfandum,ne fuccumbanius > ad miniftrandum , ne dcficiamus , ite^Angeli veloccs , ad gentem conuul- fam , c2r dilaceratam , ad terrihilem pomlum. \ faix decimo oiftauo. Ergo ifai Vidi c2r audiui Voffw, id eft , congra- tulationem Angelorum.

Eteratnumeruseorum , fic congra- tulantium,wi///4 wji//i«w,idcft,mul ta millia,vtquantomaior eftgratula- tium numerus,tanto maius eft gau- dium.^icnato Domino,nonvnus, fedmagna multitudo cecinit,G/ori4 in exceljis Deo , Lucx fecundo. Vn- l^,^ dehic numerus finitusoftcnditur, quoad AngcIos,cumdicitur,w///i4. . Vel millia milUum dicemium ma^ gnavoce , cx congratulatione exi^ mla ; nam cx nnnio gaudio , nimia congratulatiorvndc fi gaudiumcft Angeio.fuper vno pcccatore poc- iiitentiam ajcnte , ijuanto raagis ,

dc

Comment. in Apoc. B. loan. Ca.j. • 97

dc totiushumanigcneris redemp- A Digmsejl accipere virtutem , &DiM-jiC}jnf!»f

tione, &corumreparationc? nitatem y non quod cam prius non^'^'"^J"^

VE RS VS u lubucntin cxiltentia, lcd quia non,,;^,^,

habebatinapparcntia. Vnde notaf

Vocc crgo magna diccbat,D/^««f quod virtus ic diuinitas apparuc-^J*'^»^^

efiyigmu<juiocciptsefl,acciperevirtutent «unt in Chrifto,duminiquum ftra-'»'^'»^ 'f^

eir diuimtatem, ^ ppientiam , ^ for- uit; infcrnum fpohauit , nomincm

titudsnem , c2r honorem , (^gloriam^Cf cxaUauitin ccclcfti {blio,paradifum

^fWf<//<^/o»^m.pignuscftAgnus, id- rcferauit. Vndc vtdicitloanncs os

cmr ch.i- eft Chriftus, qui dicitur Agnus im- aurcum[l pfc cft virtusfortium ob •

fi^^g!"^, maculatus,prdptcr munditis vc- uians ruinx j virtus ad prfffidium

«^illJS^nuftatcmi manfuctus,propterpa' • gcntispercgrinari granclc priuilc-

^cntia:tranquilUtatcmiagniculus,B gium cft hic viatorum , quorunl

proptcr imioccntix puritatcm : jui lacrificium cft merccs cocterum , ] p^^^j

ofri/*»/ f/?, vtnosmundarctafbrdi- vnde Pfal.Dowwfmv/V/wff tualata-

bus pcccatorum ■, vt nos libcrarct a hitur rex.

manibus impiorum i vt nos coUo- Jcceftt crgo virtutem , & non Co-

carctin fedibus bonorum. Ifte,in- lumvirtutcm, fed etiam diuinita-

quam,fic occi{us,djf^« eji accipere tcm,quaniumadeuidentiam,licct

Virtutem^ id eft gratiam , vel pcccati fcmpcr habcret quoad exiftctiam.

carentiam,fecunduglonam,quan- Ha;c Diuinitasin hoc mundo ap-

tumadcuidenfiam, vcl cflFlcaciam, paruit in Magorym adorationc ,

hcetfemperhrouerit , quoad exi- nam^Magi adorauerunt cum in

ftenan Ucetenimquoadfeipfum c cunabulis^in fui Corporis transfi-

. It mptrhabueritpeccaticaretiam, gurationc, nam transfiguratus cft

. lamen quoadnoSjCummcritofux coram dilcipulis , in mfraculo-

^ pafiionis-, accioet virtutcm , pcr rum opcratione, nam demon-

• . ^uam, vim rcgaicratiuaBaptifmo ftratus eft in prodigiis , figRis, &

contulit , &.ahis Sacramcntis om- miraculis. Iftam diuinitatcm co-

nibus virtutem, & cfficaciam dc- gnouit Prophctacum dixit , Ipfe

dit. Omnia enim Sacramcnta cffi- Deus falutaris meus, cir fufceptor meus.

caciani &:virtutcm habenta Chri- VndeChriftuscftDcuspcrpoten-

A J ph. 1 . ^j*p3 (]',one. Vndc ad Philip. FaSlks tiam crcationis , Deus mcus , per a-

cJiobcdicns\f(jueadmortem ; & fcqui- micitia cognitionis,yd/«Mm meur. tUT priftertjuodcy Deus exaltauit i/»^ per mifericordiam redempiionis , p„^^^„s

lum , ciT' doriauit ilU nemen , <iHod ejl fufceptor meus , pcr gloriam beati- chn!ii

' fuper omne nomen. ficatiohis. Acccpit igitur Diuini-C^^yf'

Dignus ejl ergo accipere virtutem , tatem , pcr fapicntiam , ctiam quan- '

tTDiuinitatem^id eft,notiriam ano- tumad apparcntiamjicet ignorans

bis,quodDeusfit,&potens fit, fuerit reputatus. Hxc lapientia

licet infirmus& dcbilis , & mor- apparuit in hoc mundo, in (acrx

tuus fuerit. Vndc ante refurre<^o- Scripturiapertioneiin {ecrctorum

ncm apparuit pcccator, & non rcuclatione: & hxcfapicntiaintro-

Dcus: led poft refurrc6tioncmap- ducitadfcicniiam-deducitadviam

paruitnobis iuftiflimus homo, & reducit ad gratiam^ pcr^pcit ad

vcrus Deus. Et hoc eft quod ait, gloriam. Prouerb tcrtio , Domimrptouet.i.

N

98

R. P. Alexandii de Hales

fipientidfunddnitterram , 0.thiliftit c<t- A los prudcmiA.

trj^o bene acccpit ppientiam,&c non lolum, vcrum etiam fortitudi- ncm , quia vicic hoftem.licct vifus fueric in mortc vidus. Vnde Mar- * tyrcs vincunc , quando occi- vnde beatus Mximus , [ QH^ pcciditur pro mundo, vinci- tur cum occiditurj qui autcm oc- ciditur pro Chrifto , vidlus non di-

VERSVS 1,. Et omncm creaturam ,

Hic o*

;«r, duntur

ftcndiccongratulationcm omniura generahter crcaturarum dc ifta t6- dempcione. Ita dixi , qiaia audiui AngeTos ha:c dicentcs , Dignus es accipere , &c. Et non (blum hoc , verum ctiam fupplc *^udiui omnem creaturam , qu^ incalo cji^ fuperter- ram , fir mare , cr^tuineo Junt. jiu-

citur, quia non vincitur, quamuis diuiy inguam,omnf;7i creaturam, fu occidatur.] Vndeipfcfuit fortisin ° maf.'of/f,vt func Angeli, qui funw hocmundo,ad fupportandum ho- coehciusi ^quxfuperterram, vt ho-

rfai. »j-

mincs viuentes, C7 fuhtus terram , vc Dxmones, &in Iimbocxillcntes, vel mortui alii omnes.

Et mare , cir qu^x funtin «^pifccs, & vniucrfitas fidclium , in mari huius mundi,qui mulcis fludJuaiionibus, &: icpcftatibus agicatur.Vndcnota ^m, quodquadruplcx npre rcpcrirurin i^fit»' lacra Scriptura:maremterius pcc-^-,,,/,^ riamobicdliuc,quia bcatificansra- C catricisconfcientix, propterfuiin-/'/-«4/«o tionc Dminitatis , adiectiuc , quia quictudincra ; mare exterius tepo- ^l2"mi

ralismiferi.T, proptcrfui amaritu- /.r/A dinem:marc infcrius ncjrotiarionis '^f^'">f- mundani, proptcr lui periculoli-';;,^^,^^ tatcm : mare luperius militantis Ecclefia: , propter fui foccundita- tcm. De primolfai.quadrafrcflmo ^"^' icptimo.Cor/;?»^» quajtmareferstcns^ i:_„:r.^ li.

^„ - ^ - , r fiodquiefccrenDnpote[t. Dc fccundo ^

^'"'-'X cialis, maieftatis imperialis. Vndc l^fal. l^eni in alttttidmem maris , &

ipfe eHgloria honoris y cpus fortitudi- D rempcjlas dcmerft mc. I)e tertio P(.if. Pi-«l- lo}»' nis. V(d\.Oloria honore caronafi euoi Hoc mare magnum,^ f^atiopim n.: ■ Domine. Accepit etiam benediBio- nihus^illic reptilta. D? quarto Kai. «<rm,id cft, cxaltationcm , quiafuic tcnxofrtfn^^^^fdchisCr affites mi~ '* maledidus,& minoratus. N am bc- raf>itur c^r dilatMtur cor tuum , (j!j.in. nedicitcum rcparata natunTiaclu- docomterfa fuerit adtemidtitudom.ms ^ rajcxaltatanatura j vniucrla crea- fortitudogentiumvenerittihi. Scd Do- tura,bencdicluminvccrovirgina- minus diuidic marc pcccacricis

conlcienrirc , per contririoncm \ tranquillatmarc tcmporalis mife- rix pcr glorificationcm ; congrc- gat pifccs inmariEccIefii, perprx

minis grauitatem ad fupcrandum hoftis malfgnitatcm ad tolcran- dumpalTionis accrbitatcm. Vndc cft Dominus fortis ^ ^otens ^ Dominus potensin prxliOyVtmVisl.

Acccpit ereo,/omW/'«frw, & ^\,r,nu, non iolum hoc , vcrum ctiam gio- ^ittfitglf rww,fcilicet impairibiliiatis j licec paffusfuerit-, vndcipfcaccepieglo-

coIl.-Erifitans ratione Humanitaris, fubic(fhue, quia participans idca imaginis. Vnde Plal. Glcria Uc cfl ommvusSanftis cius. Non folum^/o- riam , fcd honorem , id eft, cminen- tiam poteftaris iquia fuit honora- tus. Accepit , inquam , honorem di- gnitatis magiftralis , pictatis iudi-

attfpit ntrtm. Pfal. 7

li« in mundo temporali , in fcde imgeriali , vndc Pfalm. BenediHus

D.mici ' '^^"fi^'"^^"^'"^^t (ylMidabilis •gloriofus in facala.

Comment.inApocal.B.Ioan.Cap.<j. 99

dicacioncm ^alcac marc ncgotia- ^ prcr fuqruin.T rcparationem, cjux tionis mundanac , pcr abdicacio- fuitfadaper homincm , Vjel pro-

ncm.

yiuSui ergo cgo loann. hoc nja- rcy&cea ^udnneopmj id cft, omnes crcaturas iam didas, dicenres ^ in- quatn, idcft, affirmantcs & attri- bucntes ,jedemiin tbrono , idcft', Deo Patri fedcnti in throno corh , cir -^^«o,id cft Fiho.Ec quid?5fW//?/o, de pura con/cicntia , & honor de fl EtquatuorJmmalUdtcchant^j^men, pugna, crjloria de vidoria , trpo- H.tc efl: odaua pars & vhima , in

pter idiomatum communicatio- ncm,quia Dcusfadluscfl: homo, & homo Deus. Ec quatuor , hxc funt ci in pcuta faculorum , idcfl, a:tcrnahtcr , vel finc fine. Jmen confirmatio cft didlorum.

VERSVS 14..

tefias dercflflentia. Vel fi vis ahura fenfum , ab illa partc , Dignus ejl Agnus , V fqu e omnes dudiui dicentes, to- tum refcratur ad congratulatio- ncm Angclorum, & tunc Icgctur fic , Judiui vocem Aneelorum dicen- ttum , Dignus cs Domine accipcre v/r- turemy (^" Diuinitatemy ^ Japientiam , ^ fortitu^inem ^ gloriam ^ 0^ bcne- di^lionem. Et niliilominus Dignus

qua oft^enditur quomodo Sandli confcntiunt gratulatibni Anaelo- rum , fuperhumana rcdcmptione. It^fcxiquod Angch congratuJati funt de rcdcmptione gcneris hu- inani. Et^uatuorJmmalta^id cft,vni- uerfi prardicatores , pcr quatuor partcs mundi Dei verbum fcmi- nantes .- vcl vniucrfi fidcles qua- tuor Euangclia obreruantes,dicen-

cs accipercftipple, omnem crca- c tcs Amcn-^ dc hoc quod congra- turam , quxincoelo, & fuper ter- tulationi corum confcnfum prq- ram :&fubtustcrram, &:mare,& bcant.Nam ^wc/jcftnotaaffirma- qui funt in eo,id cft,Dignus cs ha- * tionis. Et vigimi quatuor fcniores , id bcrc omnem crcaturam in tua po- cft , vniucrfi fidcles veteris Tcfta-

Math. Ji. teflate. Math. Omnia mihi tradita funt a Paere. Et iflos etiam Angelos • audiui diceares y Sedenti in throno , ^nztlt (^noBenediSlio honor^ (y ^loria. &

pri tenth- n ^ \ . .

tiit «cceftk' f^^^^r'^^ > & h^cc quatuor ,-ci attri- fjtttjunt. bucntes , propcer quatuor , qua^ ab

mcnti,deftgnatipcrduodccim Pa- clnfiti.m triarchas , duodecim A poflolos, l'^'»f*>^ cccideruntinfactesfuas, id cft, fc hu miliauerunt, fcilicctgloriam &ho- /• ■«''•''. norcm, & rcucrcntiam fedcnti in throno tribucndo. Cafuscniman-

nitts tiitm itutn

eo acccperunr. BencdifliOy proptcr D tc,velinfaciem,fcmpcr accipitur pcrlonalcm perfcdioncm i honor, inbonam fignificationem. Idcofc-

proptcr naturalcm cognitionem \ gloria^ proptcr pra:fentialcm vifio- ncm : poteJlaSy proptcr .Tternam du- rationem. Scd cum AnjTcIi habc- rent iflaomnia, antcquam Chri- ftusincarnarctur: quarc attribuc- runt ea Chrifto ? Rclponfio ; Pro-

quitur:£f adorauerunt^ fcilicct fc humilitcr inclinando , & auxilium poftulando, V;Wwf(r»»;« fxctda fecu- lorum, id cft,Chriftum, qui viuit in fcpcrpctu6,&datakisvitam infk- cula ficidorum. \

N ij

loo R. P. Alexandri de Hales

STNOTSIS CATITIS SEXTI.

1N hoc capite recenfentHv fex figillA rejerata , quibHs apertis, ad- mirandaqHA latebant in Itbro 'vija fUnt: aperto enim primo fi- gillo , vocatus loannes a primo ex cjuatuor animalibus vt deafjCon/picit equitem cquo albo infidentem,arcum ^ coronam tam- quamvittoremyhabentem. Apertofccundoj 'videt equum rufum,^ eqmtemgladmmtenentemyOmnidquebellisperturbantem.Inapertio- netertij, intueturequummgrum,^ equitem fiaterammanu tenen- ter?).Cumaperttur quartum^^videt equum palhdum,^ mortcmfiper eumfedentem,quem inferntis fcquebatHr. Rejerato quinto.confpicit fub altananimas Sanclort*nilfMartyrMm vindtBam petentium, qux expeBare iubenturdonec numerus eleciorum impleatur.Tandem ape- riturfextumfiigtllum.^tcrrA motus fit magnut ySol obfcuraturfLu- na Sangutneo rubet colore , /lelU de caslo cadere ^uidentttr, ynontes ^ inJuU a futs locis mouentur , o?nnes homines timore concuttun- tur, (fdtemira ttmentes,in monttbus , ^ Jpeluncis fefe^abfcon- dunt. Has imagtnes 'vtdtt in Spirttu loannes^ ^ quid quAque por- tendcret pUne tntellexit : nobts 'vero imaginum qutdem defcrtptto- nem tradtdit Ioi}nnes,eartim 'Vero minime prodidtt propriamfigni^ ficationem.

CAPVT SEXTVM.

/• j^^f^Jft T vidi quod apcruifTcc Agnus vnum dc fcptcm (i- gillis , &: audiui vnum dc quatuor animalibus ,di- cens , camquam vocem tonitrui : Vcni , bc vide. 2. Et vidi : &: cccc equus albus , & qui fcdcbac

fuper illum habcbac arcum,&;datacft ei corona, &C cxiuic vin ccns vc vincercc. 3. Et ciiii^ aperuifTcc figillum fccundum , au- diui fccundumanimal, dicens: Vcni , & vidc. Ec cxiuic a- lius cquus rufus : & qui fcdcbac fuper illum , datum cfl: ei vc fumcrcc paccm de ccrra , & vc inuiccm fc inccrficianc , datus cfi: ci gladius magnus. Ec cum apcruiffcc figillum ccrcium, audiui c#cium animal , dicens : Vcni , &; vidc. Ec cccc cquus niger: &: quifcdcbac fupcr illum Jiabcbac ftaccramin manufua. <f . Ec audiui camquam voccm in mcdio quacuor animalium di- cencium: Bilibris cricici dcnario, & crcs bilibres hordci dcnario, &: vinum & oleum nclxfcris, 7. Ec ciim apcruiffcc figillum

Commenfin Apocal.B.Ioan. cap.6. loi

quartum, audiui vocem quarci animalisdiccntis: Vcni,&: vidc. S, Et cccc cquus pallidus : & qui fcdcbat fuper cum , nomcn illiMors,& infernusrcquebatur cum , & data cft illi potcftas fu- pcr quatuor partcs terra: , intcrficcrc gladio , fame , 6c mortc , &: bcftiistcrrx. 9. Etcum apcruiflcc ligillum quintum, vidi fub- cus altare animas interfcdorum proptci vcrbum Dci.& propter tcftimonium, quod habcbanc. 10, Etclamabant vocc magna, diccntes: Vfqucquo Dominc, (fandtus, &:vcrus) non iudicaSj&: vindicasfanguincm noftrum dc iis qui habitanc in fcrra ? //. tc datas funt illis fingula: ftola: alba: : &: didum cfl illis vt rcquiefce- runt adhuc tcmpus modicum, doncc complcantur conferuico- rum,&fratres eorumqui intcrficicndifuntficut&cilH. /^.Ec vidi ciim apcruifTec figillumfcxtum : &ecccterra:motus magnus fa- <5lus eft.&Sol fadusell: nigcr tamquam faccus cilicinus: &: luna coca fa<£Vacft:ficut fanguis. 13, Ecftellx deca;lo cecidcruntfuper terram ficut ficus emittitgroffosfuos cuma vcnto magnomoue- tur, /4. Ec cxlum recelTitficutliberinuolutus: &:omnismon^ &: infulic dc locis fuis mota: funt. //. EcrcgcsccrrjE,&:prin- cipcs , &: cribuni, 6c diuiccs,&: forccs,&:omnis fcruuSj&: hber, abfcondcrunc (e in fpeluncis , & in pccris montium 9k)L dicunc montibus, &d pccris: 16 ^ Cadicj fupcrnos, &£ abfcondice nos a facic fedcntis fuper chronum , &: ab ira Agni: 17. Quo- nlara vcnit dics magnus irx ipforum«*Ec quis poccric llarc ?

V E R S V S I. A tnrx motus faffus efl ma^nB. Ircm /'""'•''

t- A • r r «<///? 4rf-

^ pnmo ponicurpcrlcquutiolurcrcns ^,,J

T vidi quod dpe^fjet contra Ecclcfiam: lccundo auxi- oci.

gnusvmm de fgillis Je^em, lium confcruans cani , '\h'\,Etcum

audtui vnum de ijuatuor aperuifpttjuintHmJigillum^Vidifubtusal-

animalibus dicens , tanquam tare animas mterfeflorum. I tcm pri ni 6

\ocem tonin-ui , Vf«i vide. Supra ponirurpcrfequucioapcrta, &:cor-

fuit olUnla iibri aperrio , vcl hu- poralis tyr.annorum perfequen-

mani gcncns rcdemptio: & quia tium ad mortem Ecclcfiam : fc-

ad iihus Iibri apcrtioncm,vel hu- cundo,occulra,'^' rpirirualis hxre-

mant gencris rcdcmpdoncm, fuit ticorum fuadentium morrcm fpi-

fcquuu diuinorum mylleriorum ritua]cm,&:artcrnam,ibi;£f f«wrf-

rcrcratio, idcircodc hac arritur in pertaff tfgillum tertium asidiui y tcr-

hacparte,&: diuidirur induaspar- ^ tiunianimal diccns,vcni & vidc,^

tcs. Nam primo ollcnditur , quid ecceequus niger. Irem primo ollcndic

^ connniTct tcclcfix vlque ad fta- prolpcriratcmEcclcfi.T inorcu, fc-

cum iuxta finem , (ccundo qux cundo aducrfiratcm in progrcflu,

cim Fule. contingcnt cifCa fincm,ibi, Etvidi in apcrtione fccundi figilli, ibi.

(i4fer[e- cumaperuijfctffgillumjuartuniy^cccc Et cum apciuifjet fgdlum fccundum.

N iij

loz R. P. Alexandri de Hales

Sffttm p*'

fi4.

tftir:i tm- f/(t.t, rntt di chiTlt in-jtimlt gt thuirat* (r..-it, 4f- ftrtttrunt.

Luc.

'jiudiui pcundum dnimdldiccm ; \>em cir V/Wtf , cir f.viw/f alius equusrufus. lccm primo pracmittit prxambula ad ip- fam vifioncm , fecundo ipfam vi- fioncm,ibi , cir v/W/ , cir ccce e^uus dd- hus. Etnotaquodin apertionc fi- giJIi fcptimi oftcnduntur , vcl rangunturfcptcm,dc fcptem fta- tibus Ecclcfia:. Primus ftatus fuit in primitiua Ecclefia tcmporc A- poftolorum, qua? dcalbatafuit pcr Baptifmum, &:fignificacur per e- quum album-,fecundu.s,apcrca per- (cquutio Tyrannorum , & fignifi- catur pcr cquum rufum •, tcrtius pcrfcquutio haercticorum , & fig- nificatur pcr equum nigrumtquar- tus, perfcquutio falforum hatrum, & fignificatur per equum palli- dum ; quintus , cft ftatus pacis,qiii fignlficatur pcr gloriam inccrre- 6lorum:f<Aus, ftatus perfequutio- nis AntiXTirifti, & fignificatur per oftcnfionera fignorum in Sole & luna.

Dicit ergo :EtVtdi quodcum ape- ruifpt u^gnusVnum de figHlis feptem. Continua flc- Didtum cft fupra, qubd Aenus accepit Iibrum,fep- tem figillis fignatum , & ipfum aperuit,&non folum rcdcmptio- ncmimplctamin libroaperro. Et Vtdt , id cft, cognoui , quod apermffee >^[^«r,idcft , Chriftus pro nobis immolatus, Vnum de fcptem figillis^Sc quicquid de ipfo in vetcri Tefta- mcntoerat claufum , & claufiirar traditum. Rcdcmptione etcnim humani gcncris implcta manifc- fte apparucrut, quar de ipfoin lege vctcrifignata, figurata, & fcripca crant. Antecnimnon apparcbant, imoetiam in morte Chrifti Apo- ftoh dubitaucrunt , an ipfc clJct filius Dci , imo vidcntcs ipfum mortuuui non crcdiderunt cftc

^ Dcum-,fcdipforc{u(citato, & r«- dcmptionecompleta, apparuitve- rus Dcus & homo , & apparuc- runtqux didVa fucrunt dc ipfo in vcteri Tcftamento : vnde & ipfc duobus difcipuhs euntibus in £- maiis dixif.OJlulti tardi corde ad crcdcndum in omnihtis qtu loquwi Jitnt Prophctx : c5r incipiens a Moyfe , cir omnihus Prophetis, interpretahatur in

p omnilftts fcripturis , t^ttadc ipfo erant. Ergo vidi quod Agnus vnum dc fcptem figillis apcruit , quando quod crat dc ipfo in vcteri Icge obfcure traditum ,compIcuit,ma- nifeftauit, & rcfcrauir.

£fcum,fupleapcruinetiftud fi- ^xWu^audiui^ fciliccr auditu interio- ri, \>num de quatuor Anima,lthus^\(\ cft, De quatuor Euangcliftis , qui pra'- dicabant refurrcdipnem , vt frc in- tclligcretur Chnfti Dcitas, vcl Di-

^ uinitas , quia ludxi crcdcbant ip- fum mortuum tanquam purum homincm',& adhuc credunr. Pcr vnumdc iftisquatuor animalibus intclligitur Marcus. Vidic loan- ncs vnumdequacuor iyymalibus , fcilicccNlarcum, quipnmuscftin hacvif«ne , qua: fpeciahter agic dc rcfurrcaione. Vnde pra!ccd<?- rc dcbuic vifio dc Refurrc^lionc, 't.-.mtntm ' &per Rcfurredioncm confirmari, citius crcdcrcnr. GlofTa tamcn dicit,qu6diftud animalfliitloan

D ncs,quidc Diuinicatc altius inco- nuic, vircutc cuius refurrcxic : vcroqucmodo poceft dici.

AttJiui crgo idudA ntmal tanquam \0Ci.m tonitrut dicens ^ \eni, cir vide. t(tnqt(am Vccem tonitrui , id cft, for- riccr, euidentcr , Sc ccnuiter. A- diuum fccundo,5///y;f/'^j»r atttem ci7* * « mirahantur dicentes, nonnc omnesifii qtd .jptfUi lctjuuntur^ GaliUi fttnt. Vnde nota qubd Apoftoli tonabantprardican-

Comment;iiiApocaI.B.roan.Cap6. loj .

do vtilia , vt i^naros inftrucrcnci comminando lupplicia , vc raalos ccrrcrcnt > faciendo prodigia, vc in- crcdulos conucrtercnc.

Audiui crgo iftud Animal, ran- (^uam voccm conicrui,dicens,vcni & vidc. V eni, inquam, & vide , rci complcc? pcr Agnum incelligcndo vericaccm. Vcl vcni, afFcdu , & vi- de incelledu , Math. vigef cjuinto. Maih 15- Venite benediSli Patris mei^percipite re- gn»m ; vel veni poft me exemplan- tem , permc fupporcancem , ad me cercanccm , ad me pcruenicncem.

yeni ergo & v/Wf in carnc appa- rcntem, ad cc ampIcxandum,Luc. yideamns hoc vefhumquod fdflum ejl. Incarnc pacicntcm, ad te Iibcran- ^dum, Threnorum. O vos omnes qui tranfitis , cyc. In carnc rcfurgcn- ccm ,ad ccviuificandum, loa. yi- 'l"*f"»-dcte manus measy ^ pedes meos. In carnca(cendentem,ad tcfubliman- dum , AdV. Videmibus illis eleuatus ejl. Veni ergo ^ vide.

VERSVS. 2.

luc- 1.

Tren.

timnis

*'}lt C/jTt-

I.

EtVtdi , & ecceequus alhus , e,- ^az JedeLu fupereum, habehatarcum. V bi primoofteftditurcoctus Apoftolo- rum, vcl Pridicatorum j iccundo xcdor corum , ibi , Etqui fedebat fu- fereumhabebatj&c. Vidi ergo, ocu- lismcntis, & ecce prasrcncialitcr c^uus albtts , id cft , Apoftolorum ccctus , qui dicuntur eftc cqui, proptcr conflidum tribulationisi proptcr hinnitum prasdicationis i proptcrinccftumfandli opcratio- nisi proptcr dccorcm Baptifma- lisrcgcncrationis. Ifticqui dicun- luralbi, proptcr nitorenimundi- tia:,quam liabcbant;proptcr fplen- dorcm intclligentiir , qua clarc- bant j propterfulgorcm doclrinx, quam prxdicabant. Hi equi por-

A tabant Chriftum pcr vniucrfum mundum jipfum commcndando, ipfumcxaltando,jpium publican- do.

Vnde nora qubd cquus ifteal^ buspofcftdicicocfts Apoftolicus, Chriftus homo , fpiritus humanus. Catus Apoftolicus potoft dici e- ^ ^^.^ quus , quia conucnit m proprie- Jtu,L "L tanbus. Equuscnim habct fcroci-^i"'/"'- tatem confiidus, velocitatem cur- fus ,dudibihtatcmmotus. SicA- poftohfuerunt vniucrfalcs inpcr- lecutione , agilcs in prsdicationc, dudiles in inlpirationc. Dc primoj lob. trigcfimo nono : Nuncjuid pr^- lob. j?i bebis equo fortitudinem ? De iccundo Abacucprimo, Lcumcs pardis cqui ^^^^ ^ ' eiuf yVelocioreslupisVeJpertims.DctcCit tio, lacobi tcrtio '.Siautemequis fra- lacob. j. na inora mittimus ^^omne corpus ipfo- rum circumferimus. Hi fucrunt equi albi, propter fapicnti^ vcritatcmi ^ propccr cloqucntii claritatcm . Sefloriftorum equorum Chriftus , quieos regebat, etiam quiaipfum portauerunt per vniucrfum mun- dum. Ifte fcftor habcbac in raanu fuaarcum , proptcrquod additur,^^^^*'^. Et qui fedebat fuptr eum, id eft , fuper «rw/' coDpm Apoftolorum , habebat ^^-'^'"'fj^ cum. Hic arcus eft facra Scriptura, ^CJy"' quam vt arcum Chriftustcnetin D manu fua. Vndc nota quod facra '''' Scripcura diciturarcus , quo caftra Ecclefiac dcfenduntur, inimici vul- ncrantur,&occiduntur, Harrctici perforantur, & confunduntur.In ifto arcu cft lignum duru , & chor- da mollis : lignum durum , duritics lcgis fcriptae , chorda mollis , moU litics legis Gratis. Vnde facraScri-- ptura continet vetus Teftamen- tum, & nouum. Erco hicequus al* bus , id cft, Apoftolorum ccEtus,al» bus ; &quifcdcbat{i]per eum ,r<^

rur

I04 R. P. Alexandri de Hales

txttmnt Dtwetet vt

gcnsipfum, idcft, Cliriftus, ha- bcns arcuni , fcilicet vetus , & no- uum Teftamcntum.

Et ddta, ejl «,rciUcet cquo aIbo,ici "cft^Apoftolorum cartui <roro»4,(cili- cetcorona (ydeita, proptercofcie- tix puricatem > aurea propcer fa- pienriaeclaricatem •, lapidea, prop- ter cloquentia: veritacem.

Sequicur , Et cxiuit Vmcens Vf Vtn- «w, vthic, fupple ccetus Apofto- rum, vincenscarnis obledamcnca, mundi blandimenta, hoftisargu- wMtntnt. tncnta., exiuit ,fcihccc adcampum tribulationis , & anguftiz, prardi- cacionis EuangeUcq , & paflionis crudchflim.'c,v/&hoc v/«f«rffcarnis oblecflramcnta , per cafticacis vieo- i|[m , ^choftis argumenca per hu- f atis pudorem. i^otcft cciam dici iftc cquus al- bus , homoChriftus ,vctcxtusiftc, E^uMt 4t yuHcy ecce cjuus albus, exponacur ' P'"' de homine Chrifto. Dicicur enim Chnlcusquoad humanicacc equus^ propccranimoficaccm pugnar i fuit cnim contradicens hofti , propter vircuofitatcm influencii ; fiiic in- fluens menci,proptcr humihcacem obedientiarifiiic cnun obcdiens Pa- trL ^

Dicicurcrgo Chriftus cquus al- bus , albus innocencia fingularijfa- picnciafpeculariirefulgenciacxcm- plari : de his omnibus Apoc. deci- mo nono, Vidi calum a^ertumy ^ ecce equus dhus , ^ qui fedehat Ju^er

eum ^^ocahaturfidehs ^^^'^^- ^ef- for huius cquiDcus coniundlus ho- mini ,quoniam hunianicas Chrifti aDiumicatc gubematur , dc regi- tur. Arcus Chrifti, forticudo om-

nipotcntiz

lignum

redtitudo

G^nef.j.iufticia:. Gcncf lcptimo , jlrcum meum fonam in nuhihus cali , ^ eru Jtgnum faderis. Chorda , dulccdo

A mifericordiac ; corona Chrifti, pcr- (bnalis exccllcntia , vcl pra:fidcntia iudicialis fcntcnciz. Cant. tcrtio,^*'" » Egrediminifilia Sion , 0^ y^idete regem Salomonem in diademate. Exiuit crgo Chriftus ad prarthcandum , ad pra:- Iiandum.ad triumphandum.P(aL poi. Exiuit homoadopusfuum j adoftera- tionem fuam. Exiutt auccra Chnftus vircute Diuinitacis } vincem fub fpe- cie humanitatisiVf vwffw,modum

D iniquicatis.

Vcl poteft dici , & cxponi de fpiricu humano , qui dicitur cfle ^^;^^, equus vniuerlahs in tenratione ho- humMmt ftisi agilis in cxecutionc operis -, JJ^"/'**' dudlilis in manfudcudmc cordis. Equus alhus , Bapcifmali rcgcncra- cione , prsmiah reformatione , vir- ^ cuah prsparationc. Arcus diuins confolationis , perfedae conucrfa-

^ t ionis , fupcrnx confortationis. Ec- +5 • clefiaft, quadragcfimo fcxco ; yide arcum, henedic tjui fecitillum. Et exiuit Q.d prjclium , vincens carncra , mundum , vc tandcm vincat ho- ftem mahgnum. Exiuit vincens Vf VwffTtff ; vcrbum iftud dc quolibct Marcyre dici poceft.

Defcribicur in eildenl paffio cu- iuflibec Marcyris,quahtum ad con- fli*dum pugn^ , aggredicndo , in euncc, £xi«if; quancumadcxicum U vidloriac , criumphando, in vinccn- te: vwfw,quantum ad ticulum co- ronafjin fupcrando, in fuperante,Vf vinceret.

Circa primum (cicndum, quod quivuItexircadagoncmMartyrii, ^w/i/ Je. debcteflc animolusininpreflu,vc '/'f"'

oltcmtcrreat ,virtuolus m con- vif//rt*/f- grclTu , vt illum fcriat: vidoriolus in rcgreflTu , vc coronam recipiat. DchisDeuccr. vigefimo. Si exieris Dear.io: adhellumcontra hojtestuos^non timebis eos. Ergo cris animofus in aggrejfu,

quia

Comment. in Apoc. B.Ioan. cap.6. lo j

^uid Domintts Deus tuus tecum A nem Rcfurrcdionis , liccc Pafli^l viih- ergo cris virtuofiis in congrcflu , Rcfurrccbioncm prjicelTcrit. Vt

cris vidoriofus in rcgreffu. Circa lecundum , poflufnuS at-

cnim populus citius ad fidcm ve- nirctjquiaRcfurredio magismo- uec ad credendum Chriftum eflc Cnr pnui

lob.

tendcre, qubd ad hoc vc aliquis ficvmcens, rcquiriturmilitaris cx- pcditio , in aggrcflu,familiaris con- fortatio, in congreflli ; cxemplaris informatio , in rcgreflu. De his tri-

busflipra fecundo cap. vmffwtt, ec- B bitadeR.c(urrc(n:ione, caperfidem cc miiitaris expcditio j fUbo edere^ Refurredlionis, homo alccndcrcc

Dcum',quam aUquid aUud ; imo ff''*''-"';'''

» • /T Cbrijfi Rj-

lncarnatio,&PaIho mai^is moucnt y5r,,i7., , ad contrarium , idcirco pra:ccflic l""^ "** tcmporc primitiua: Ecclcih-E pr^Ji- ^ y^p, carioKeuirrcdliionis : vt prius ha

i.

ccce ftmiharis confortatio \ de ligno Vitit , ccce cxcmplaris informa- rio.

Circa tertium, fciendum qubd qui in tah pugna viccrit , impenali- tcr coronabitur , immortaliter vi- uificabitur , eternahter dccorabi- tur. Coronat mihtaris cxpcditio, viuificat famiharis confortatio,de- corat exemplaris informatio. Apoc.

ad fidemPaflioniSjdeindc adfidem Incarnationis. Etbcnc immc^iate (cquiturapertiohuius figihi, fcih- cetPaflionis , apcrtioncm primi, fcihcet Refurredionis, quia prxdi- cata Refurredione Chrifli , per quam Chriftusinnotuic, quamma- xime efle Deus , muhi dc Iuda*is crcdiderunt,quibusDiabolus inui- dens mouit perfcquutiones , qua: a

lecundo^K/nff-w/i dabo edere manna q morteStcphani inceperunt,&: idco abfconditum: cccc vita imoiortah- tuncncccfle fuit prxdicare Pafllo-

tatis, m efu mannat^i culumnouum: eccc dccor .-cternalis; Etin calculo nouo nomcn nieum fcrip- r«OT,cccccorona imperiahs.

VERSVS 3-

Sequitur, Et cum <^%}tif[ctjigiUum pcundum , audiui Jecundum Animal di- cens , Vf»i ^ "vide , ^ exiuit alius e- ^UMs rufus. Hic poflquam oftenfa eft profpericas Ecclcfix in ortu , (c

.Etdahoilli cJ-

ncm,vt venicntcsad fidcm Chri- fti contc^nerent niortem pro Chrifto, quia&ip(epro cisvohiic mori. ErgOApoftoh primb prxdi- cauerijt refurrcclioncm, pcrquam magis Chriflus innotuic cfle Dcus, vtpopulus citius crcderer. Etquia in Refurredioniy pr^dicatione , in- cepitprxdicatioPaflionis, vc audi- taihrifli Palhone , fidelcs exem- plo fui hbencius Martyrium fufli-

quituraduecritasinprogreflu. Vn- ^ nerent , fpe Rcfurrci^ionis, qux de cquus ille rufus eft perucrfus fuit verbo prxdicationis

exercitus tyrannorum , lcflbr co- rumDiabolus , qui cquitat fuper eos, rcgit & gubcrnar. Vnde lob decimo quinco,///? f/? rex Jupcromnes filiosjujferhia. Apcrrio huiusfecun- di hgilh cft prxdicacio Paflionis Chrifti j flcut apertio primi,ptedi- catioRefurre(5Vionis:fcquicurcnim prsedicatio Paflionis prardicatio-

Dicic crgo , Et cum apcrHijfet , fci- licec Agnus,qui dicitur Chriftus , figHlum , fccundum , & cum com- plcuifl"et. & confummaflec Paflk)- ^'^•""''"^

* r f ttntmtlirdi

nem , quq ligillaca , hguraca, & oc- fj/>«.»4f,-. culta crac in vcccri Tcftamenco , uiudiui fecundum jinimal , id cft, ordinemPra^dicacorum, aui ceni- port ip(brumMarcyrum^'cl Paf^

O

i66

R. P Alexandri de Hales

^onunrijPaflionem Chrillri prxdi- cabanr; &: ftc ipfi ad agoncm Mar- tyrii aniniabant , quod, inquam Animal fignatur per Lucam , qui rpccialius defcribit • Paflloncm , & mortcm Chrifti. Audiui ^inquam iflud Animal, diccns\\eni(^vide. FV- ni fcruentcr attcndcndo , & vidc diligcnter intucndo , vcl veni ad al- tiorem.&maiorem intellio-cntiam; Et Vide , prouidcndo Ecclcfiq per prudcntiam , & fapicntiam.

VERSVS 4.

^ >"l>"" Et exiuit enmts rufus , ideft, tvran - imid //fnr.nonmi excrcitus. hr fWHif, inquam , fciliccrab occulta malitia cordis, ad apcrtam (xuitiam opcris. rfal.7. Pfil. Concepit dolorem, cy peperit ini- quitdtem; ExzHif,inquam,f^«Hx r«^H.f, albofuperius diClo contrarius. lllc cnimbomis, fcilicet ccctus primo rum Prxdicatorum.vc Apoftolo- rum. hicmalus, fcilicet coctus ty- rannorum, qui dicitur rufusy id cft, crudclis,San£lorum fmeuine cruc- tatus. Et nota quod evCTcitus ty- rannorumdiciturequus cftV^natus malitia ad inuadcndum,indomitus fupcrbia ad deiicicndumifcrroxne- quitia ad occidcndum. Vnde in ^ilTtru. i^toequofuitfuror iracundix, tu- fns (uiut morfiipcrbi9,feruorvindidlx. f V ergo equus iftc nifiisfid

cftjtyrannorumexercitus ad inua- dcndum, ad deiicicnJum, ad pcr- • dcndum:tt qui pdc!/dt piper cuht daiH ejl eiyt ptmerctpacem de tcrra, (jr Vtin- Hicemfeinterficercnt. Ef qui fcdcbut fu- pcr eiim , fcilicet fuper equum ru- fuiji.idcft, fupcr tyrannorumcxcr- citum, fcilicec Diabolus, qui ty- rannos cxcitabac ad perfequutio- ^ ^ ncmMartyrunii Ei fcilicetDiabo, 'r/m/^^^o, datnmcfk, idcft, pcrmiftuni ;i . Dco , vt fnmeret paccm ^ vc tollcitt.

^ife amouerec quictcm, & tran- quillitatcm temporalcm; de terra , id cftjdcmilitante Ecclcfia: nun- quam cnim amicus Dci habuic quktcin tcmporaJem j lcd finali- Pfal, nS rerhabebicxtcrnalem. Pf. TriyuU- ^"''"i': tio CT anguftia inuenerunt me. Ch|i- JIms ,n / - ftusin fiio Tcftamchto Apoftolis , & aliis amicis^^fuis in hoc mundo , „^„1. nil nifi tribulationem, &: anG;uftia

P rcliquit. Ambrof [Author ipte pic- tatis incruce pendens,in fxcula- ribus negotiis pietatis officia red- dcbat , rclinquens perfecutioncm ApoftoIis,paccm &corpusIudxis, Patri fpiritum , Virgini paranym- phum , latroni paradifum , pecca- toribus infcrnum , Chriftianis poc- nircntibus crucem &fupplicium.] Pcrmiflum cft igitur Diaoolo tol- lcre paccm temporalcm ab Ecclc- fia militante, & mittcre odium, & rancorem , Vf inuicem fe interficiant ,

c fcilicec Peo permictcnte , &' Dia- bolo fuggcre|||c.

Adhttcram,iftud fadum fuit in primitiua Ecclirfiaj quando ludxi conuertcbantur ad fidcm Clirifti; nam tuncfrater fratrcm , paterfi- hum infequebatur ad mortcm. Math. dcclgft , Tradet autemfrater ^ fratrem , cir pater filium , ci7* mme af- ficient eos , c^r eritts odto omnilfttshomim-

^ bus , propter nbmen mcum ,proptcr quod iplcdixit. Nonvcni pacem mit- du! tere,fed gladium. Vcl datum eft ci ^ fcilicct DiaboIojDco pcrmittcntc, Vf /«OTfrff ,idcft,vc aufcrret p.-tccm de terra , id cft, dc cordibus ludxo- rum, & vt inuicem fc interficcrenr, Deo pcrmittencc , propter peccata corum, quia Titus & Vcfpafianus lcriif^m deftruxerunc , ipfi e- tian^ulcoties-de regno,& prx- lationc ccrtantes , fc inuiccm iil- tcrfccerunt.

inid

fHKl:

dmimt- gnmditmt

Commerit. in Apoc. B. loan. Ca.6. 107

lob. I.

(Utus efi illi , fcilicec Diabolo , ita permittcnte Dco,gUdius magnus , id potcntia magna occidcndiSan- <51qs , quantum ad corpus , non cjuantum ad animam. lob. ^eruh- tamen a»imam eius ferua: vel occidcn- diIudaeo?,quantumadanimam,& corpus, &:hoc fecundum aliam ex-

f>outioncm.D<</«»i e^fitgo Diabo- 0 fumere ^acem , SilC. Nota quod triplex eft pax ; pcc

O pax fecura, munstionon ruitura. Continetele^los ad calica rena pro- ueaos. ^ ^

^^ERSVS

rdxtrifltx f*tt*tnum wJlttHm,

rum.

». Reg 1,

rn.trflaii,

IJttlS.

Etcum aperuiffetfgiUum terrium^an, diiiitertium animal dicens , Vem cir V<- • de.Etecceeauusniger.O' quifcdeku fu- per eumhabebat ftateramm manu fua. Hicponiturapertiotertiingilli,(ci- licct incarnaiionisDomini,&: reuc-

^ j,^^ , ^,^^. lationis tcrtii ftatus EcclcHa: Dei •

catorum contemnenda,iuftorum, g Vidcns cnim Diabolus quod ma^'"''^' ^ quxrej^a : beatorum , dcfideran- gis Ecclefia per apertam^ perrecu-Sr.*'*

tionem, & Martyrum neccmpro- f hccret , occultam pcrfccutioncm immifit per hxicticos. Vndc pr?- mifla cbrporali perfcquutione ty- rannorum.quz fignificatur perc- quumrufum,hicponirur fpiritua- Jis pcrfcquutio hxrcticorum,qua:

da: p^ieccatorum eftpaxniun- dana, pax iuftorum eft pax intcr- na, pax beatorum cft pax aterna : pax peccatorum contemnenda , quiacftignominiofa-, inficit, quia cft leditiofa. decipit, quia pcricu- lofd, & ad infcrnum trahit. Hanc paccmhabebatloabcum Amifa,

tif»i.

fignificatur pcr cquum nigrum. Vndcillahcbacpcr violcntiam

de quo lcgirur Rcg. . fccundo , , violcntiam quod cx vna parte tcnebat mcn- ^ gladii&:m6rtis,h:Ecper apparc,?- tumAmafre.quafi9fculandoeum, riam argumcmi.&rationiv vidcns

^Mttndm

Luc. X.

; /^nSli- iMm.

&exaliainfigcbat ei gladium. tft etiam pax tcmporis,^peiloris, & itcrniratis. Paxigitur pcccatorum contcarinenda, quia ignominiofa, feditiofa, pcriculoni ; pax iuftorum quircnda ,&hocper dileaioncm & amorcm ad Dcum : per confo- lationcm &: fubuentioncm ad pro- ximum;pcrin(pe<Sbionem, &pur- gaiionem ad feipfum. Et hxc ha- bet fimphcitatcm finefaftu; tnm- ^ quillitatem finecafu; ftabihtatcm ilnelapfu. Et harc ef^pax, quam annunciatAneclus Luc.fecundo, Gloria in exceljls Deo, &in terrapax hommbus botfa Voluntatis y fcc. Pax bcacorum dcfidcranda,quia aufcrc odium, odiiim turbat;defcrc gau- dium , gaudium l^rificat.confcrc •prcmium , pratmiuni coron.^r. Pfal. Inpac! in tdtpfum dorhiiam (<r requief c m , propier quod dicit illc verfus.

\.r 9 — — » IViVHS

cnim Diabolusic nihil proficcrc in occifionc Martyrum , fcd magis Ecclcljimi per eorum nccem &:pa- ticntiam roborari , hqrcticos per- ucrse Scripturas exponcnccs pro- curauit, quia omncs fcrc li.rrc(es»,

circaarcicuIuDommic^Natiuicacis verfancur : idep oporcuit effe ordi- nem prqdicatorum , qui natiuita- tcm Domini prsdicarcnr.

Ettertium animal lojuutum efi , pcr quod fignacucMacchqus^qui exprcf fius Icripficde incarnacionc &c Na- ciuicacc Chrifti. Equus igicurnitrer eft cVus hircticorum , confcftbr cftDiabolus:ftateram auccm in ma- nu renet,id eft, facram Scripturam peruersc exponir. •

Dicic ergo , Etcumaperui/Jet^ fci liccc Agnus , fgiUum teuium , id eft > tcrtium ordincni pr^dicato-^r'"^

loS R. P. Alexatidri de Hales

c„;^„.rum , prxdicantium , & promul- n(,n,t4,;. frantium Chrifti Incamationcm, & ""''f" elidcntes ipforum hxrcticorum falfam eruditioncm , contra Chri- fti Incarnationera. Vnde apcrtio tcrtii figilli , proprie eft.prardica- , tio IncarBationis Chrifti , quam maximc impugnabant harra:tici : tcrtium Animal apericns iftud (i- ^illum, tertius ordo Prardicatorum clljChrifti Iricarnationcm prxdi- cantium.

Audiuiigituriftud tcrtiumAni- mal diccns , Vfni,fcilicet credendo , er vide, tibi fcilicct, &: Ecclefi^ pro- uidcndo. Et quare fit prouidcn- dumoftenditdiccns, £f ecce e^uus niger, id cft , coctus hiictlfcorum denicrratus , & a multis velamini- bus oblcuratus, id cft,ferox ad pri- liandum contra Ecclefiam. Ifte«c- quus contrarius primo,id clt ,ccc- cus Apoftolorum coetui hxretico- rum , nam ille albus, iftc nigcr, illc fidcm conftruit,ifte dcftruit. lUc equus hxreticorum cfTrcnatus , indomiius, fcrox , qui dicitur ni- gcr , proptcr dcfedum a^erita- _ te luftitiac; a vcritatc doiftrinxmam

JUrttiitiu ■ r i

r,tuf,m». corum vita lunuiata , eorum lu- Uuj,. ftjtia damriata , dodrina toxicata. flrwM^f/,. 5e(fQrhuiuscqui cft DiaboIus,qui cosdirigebat,duccbat,& ad ma- lum inrcftabat.

Vndc & hic , ^ fedebat fuper e- quum , id eft hqrcticorum catum , ^^'^^^'^"^[haMatfiareram in mantt fM,id cft, r J facr? Scripturq expofitioncm .-fi- cutcnim ftatera pcr aftutiam falfi mercatoris potcft malc & inJ^uc inchnari , sic lacra Scriptura pcr maliriam & aftutiam falfi cxpofi- toris,poicft malc Sc pcrucrfc expo- ni, iplb Diabolo doccntc & duccn- te. Habcnt igitur hxrctici , vei fef- for coruni ,jiateram in manu fua , id

fMf.

A eft,Scripturam falfc allegantes,fal- fius exponentes, falfilfimc intelli gcntcs. Ofcc duodccimo , Statcr dolofain mamt eius. Nota, triplex cl l ftatera , fcilicet Dei, hominis. Diaboli. Statcra Dei cft difcrerio /, iudiciorum , Prou. dccimo quinto. J?ondus & Jlatera iudicia' Domim ■J^^f^^f'^ Examinatio meritorum.Iob. trigcf i»mm, ' quinto. jdp^rehendetme in Jlatera iu- ^^^*^'" (ia. Propohrio fiippliciorum. lob. lob. jr.'^

B fcxto i tinjm abj^enderentur peccata nieain fiatera iujla. Staterahominis dcbet habcrc difcrctioneniJpquu- tionis, caucrc pcruerfiori«n pcr- fuafionis, rcmouerc rcceptioncm ncgotiarionis. Dc primo Ecclefia- ejj, fti. trigcf primo. V erba prudemix Jfatera ponderabumur. Dcfccundoin propofito. DctcriioMich^c fcxto. ^"^^•'^' Nun^uam iujlificabo Jlateram impiam.

c Statcra Diaboli in mediodolofaad decipicndum-, iniuriofaadpunicn- dum i opprobriola ad connindcn- dum. «

VERSVS 6.

Et audiui tanejuam Vocem tn mcdio <juatHor uinimalium dicentium idihris t riticidcnario vno , (jT tres biltbres tritici denarioVno Vmum^<Jeum ne U- firis. Hic oftcnfa pcrfcquurione hxreticorum , oftcndicur rcmc- D diumcjantra ipfam , vcl auxilium quojleft prqdicariOjVcritatem in- dicans fidei,&: pofcftasDci rcfrc- nanris corum malioiam. *

Dicit ergo^f^w^^^^ilradixij-^uia Dubolus qui fcdcbat fupcr cquum nigrum , id cft , fiipcr ccctum h^rc- ticorum , Dci Ecclcfiam impug- nantium , habebat ftatcram in manu,&non folum hoc vidi,ve- rum & audiui tanquam voccm,. id eft , voccm Angeli cxeuntis in me- • dioquatuoranimalium j idcft,in me-

Comment.inApocal.B.Ioan.Cap6. 109

dio prqclicatonMn,pcrquatuorpar- A tcs mundi praEdicantium , tnnc^uam VocrmChrifti, qui in mediopr^di- catorumcft, vtdodtor, vtredlor; &^ngelusqui loquebaturtcncbat . palmam Chrilh.

u4udiui, crgo, vocfw Angeli,id cft:,voccm ChrilH in rticdio qua-. ruoranimaUum , idcft, pridicato- gtuJ ttii- ruhi , dicentium Bihbris tritici denario ^^l^Zif Bihbris ad hctcrajn cft vas ca- piens duos fextarios^vel duas librasj & dcfignat lacram Scripturam ha- B TntitMm ^^^^^"^ duphcem intclhgentiam , fcihcet hiftoricam& myfticami Et mHnmTt vna hbta cft fcnfus httctahs , alte- hor^cum ralenlus Ipirituahs. Tnncumvcro 4Mrcm tr-qui cft cibusnobilium,nouum Tc- ftaracntufignat; Ergo triticum cft nouum Tcltamcntum duas libras , idcftjduoslcnfus contincns. Hor- deum quod eft cibusrtifticorum,& jumcncorum,duriciem habcns in corticc, fed mcdullam intcriiis dul- C ccm,%nat vctus Teftamentum , quod in tres pa^tcs diuiditur a- pud Hxbreos •, (cilicet in legcm, Prophctas , & Agiographa; Idco rcs bilibres hordei,trcsfignantpar- tcsTeftamenti,quaru quarhbet eft bilibris, idert,duos fcnfus habcns litteralem&fpiritualem.Pcrdena- liumfignificaturvnicasfidei; quia • habet rcgis imagine, & fubfcriptio- nc: imaga pcrtinet ad Chrifti Diui- ^ nicatem fubfcriptio ad Chrifti hu- manitatcm,de quibuseft noftrafi- dcs. Vndcdcnariuseft vnitas fidei perfcdVa: ; & quia vtrumquc Tc- ftamcntum vnitatcm fidci conti- nct, idcorcde dicitur Vcndi , ^/f- mrioVno^id cft , fidci vnitatc.

Bihbris igicur tricici, funt trcs partcs vctcris Tcftamcnti etiam habentcs duos fenfus, quafi duas hbras conira hxrcticos pcrucrfc

ff0ui Te- imrnii

Scripturas cxponentes.

yulcergodiccrCjVos fidclcs no- litetimcre,quia, vocem in me- dio qHAtuor ammalium , fcilicct prar- dicatorum pcr quatuormundipar- T cespra:dicantium, diccntcm , qnod ■ Ifilibris trttici y id d\ , intclligcntia duplc.1t noui Tcftamenti httc- «Tf/^r."' ralis , & fpiritualis , denario Vno,'^^""- fupplc cmituV , id: cft , in vnitate fi- dei pcrfcdlc datur ,.vc hxrctica pra- uitasconfundatur. Et infuper trcs bHibrcs hordci;ideft, trcs partcs vcteris Teftamenti.vno denarioe- muntur,id cft in cadcm fidcivn^^a- te dantur. Et mcrito idcm prcrium cft vcrobiquc , quia cadcm intclli- gcncia vtrobiquc quafi rora in me- diorotx. Ezcchicl. In vanum igi- turlaborantharrctici, nam fcripta habent motiua vcriufquc Tcfta- menti. ludxis cnim & hxrcticis oc- cultatnr mcdullatritici &hordei^* id eft , vtriufquc Teftamcnti , quia totahtcr adha:rcnt conici ; fcd Chriftianis fidclibus manifcftata cft mcdullavtriufque Tcftamcnri tritici & hordci, & idco ab cis tam Iuda:i,quamhirctici facilitcr pof- funcdep^hendi , &dcuinci.

^ udiui^igiiu r , in medio quaiuor ani - malium diceniium hdibris tritici , (^c. & non folum hoc , fcd criam , dicen- tiumvinum (^oleumne Upris vinum pungit ,olcum knit. Ergo audiui ^^«.^/./J voccm quatuor Animalium di-f"-'i'-»* ccntium , Vmum, id ell , Pridicato - rcs-bonos confolantcs, & vngcn-'»'. ."^ tes, neUfer^, id eft , tu Diabole fefTorhqrericorum , nc Ufcris, fcih- cct larfionc (pirituali, licct lardcrc poflisl^fione corporali. Vel mo- ralirer totum hoc , & legatur fic litccra ■. yiudiui Voc# dicentium , ^ &c. ne Uferis , Bilihres , Prcccpta Chrifti adimplcntcs dicuntur

O ii;

jio jR. R Alexandri de Hales

*mmdm tx^uum

bilibrcs,quia duas libras habcntes, a fcilicet Dei & proximi; vcl quia cx vcroque populo congrcgati: qui ctiam funt triticei, id eft, dulccs in confpcifhiDci, &ideocos nc l^fi- ^

quia empti funt denario vno, id cft, meo fanguine prefiofo : fcd etiam ncc illos quihabcnttres bili- bres, fcilicet fidem (an<f>a; Trinita- utis tcncntcs, qui funt hordeacei arpcri,quiaanulIispoteft pcrfcde fidcsTrinitatis cognofci.Nec ctiam iflJTwVMWWiideftjprxdicatorcs pra:- dicatione fua alios incbriantcs, ^ deum mifericordia fua ahos delc- <fl&ntes,&: confolantes. Trifitum Nota qupd triticum dicicur Scri- fSjwuw ptura cxpofltaj Anima cxpiata. Tri- rxfpM , ticum Scripturz cxpofitac eft , effe trituratum mcdirarione, dif pcnfatum przdicarionc, incorpo- ratum mccjitarione. Triticum ani- • mx expiata:, eft cxcuffum in arca panicentia: ; cxtcrfiim a palea fco- c ri.Ti collcdum in horrea gloriar, Matth.tj. ^jjf fl, dccijno tertio, Triticum^ aic,

congregAte in horreum meum. ihritT, Jt. Notaquod hordcum fignat af- ^■hutmU. pcritatem legisMofaici, aufterita- f»cr « tem Panitentiac, Hordeum quod '^'"";'>'eft Icx Mofaica, habec Vl^arum

miMtut. , _ * r

oblcuritatem invclammc, tcdtum ruditarisincorricc ; mcdullamfua-^ uitatis j in fpirituali expofitionc ,

I^n.;.' loan. c^uiatOfEJl^uervniif hh^uihd- hetquinque panes hordeaceoSy&duos pif- fw.Hordeum quodeft Pccnitcncia, habec afpcritatcm vidltis ; nudita- tcm vcftitus; fuauitatem guftus,Ie-

lerem. 4« rcni. quadragefimo (cxto.Haheamus thefaurum in agrofrttmenti vini , eSr olet cJr mellis. Vinum fignat prxdica. tionem pcccatorum. Vinum con- templatiuomm eft limpidiflimum • vifii,Capidiflimum olfadu. Heftcr

iicftet. i.primo, yinum \t regia magnificentu

dignum erat, ahundans ^ pracipMum ponebatur. Vinum cft potens com- pun(5lione, curans cognitionc,1fra- grans confolatione, Luc. dccimo. ZilligituitvulneraeiuSyinfundens vii^um Luc.io. C^oleum.

Nota etiam quod oleum fignat corapaflionemfcruidam, coucrfa- tioncmfplcndidamjCompaflio fer- uidaeft rcmifliuainiuria:; oftcnfi- ua beneuolenriac , impenfiua be- neficcniize,lob vigcfimonono,Pf- lob. tra fundebat mihi riuos olei . Conucrfio fplcndida cft pulchravifu, pura aC-'f,p^' pcdu, vcra aftcdlu, Ecclefiafti. no-/^'^"/"" no, Omni tempore\efiimenta tua fint"'"^] ' candidat^^oleu decapite tuo non deficiat, dii^m

Nota ctiam quod dcnarius lumi- tur aliquando pro vnitatc pretij , ^ Luci dccimo, ^rof«/;f duos denarios, luc id cft,corpus&:animam; aliquan- dofumiturpro vniratc fidci, Mat- thii vigcfimo.,' Nonne ex denario^^'"^'^° conuenijHmecum} tolUftod tuum efi^y vade-y aliquandofumiturprofidcli-'*''^ tate pracmij, Matth. vigcfimo, Ac- '('ff'"^ ceperunt fingulos ^enatios; aliquando Matth.10; pro dignitatc impcrij, Matth. vige- '^'""^•"5 limo iccundo, Ohtulerunt eir dena- rium, dixit eis lefus, cuius e^ imago hac cSr fuperfcriptio ? *

VERSVS. 7.

Etcumaperuiljfetfigilliiijuartum, au- diui Vocem quartiAmmalij^dicentis^ vtni vide, ecce equus pallidus , cSr qui fedehat fuper eum nomen illi mors^ (y infernHs fequebatureum.Dcicnpzl pcr- fcquutione tyrannorum , & Hire- ticorum, hic dcfcribitur pcrfcquu- •tiofahorufratfij, vcl hypocritaru, vbi agitur de quarto ftacu Eccle- 54//»/?4w« fiaein quo pcr hypocritas Diabo-^"' lus, tanquampcr domefticos, Ec- ^'^^ clcfiam polTc curbarc fc fecurus pu- fi*m pfr/i- cauic. Vidcnsenim Diabolus qubd '"'"^'^

Comment.in ApocalB.Ioan.Cap.6. ni

nec per aperras tribulationcs ty- A fi^ Vnde attendendum & caucn- rannorum, cjua^ fignantur pcr e- dumeftab eis,quiadecipiunt pcr

Int. 1.

quuni rufum, nequc pcr occultas decepciones hxrcticotum , qux fignantur pcr cquum nigrum,Ec- clcfiam dciicerc pocuit , imo ma- gis proTccit, introduxit vulpcs fub- dolas, id citjfalfos hypocritas,per quos vincam dehioiiri nititur. Cant. fecundo , Capite nohis vulpes ^amilas <ju^ demolittntUrVmcam.^K. hic cft tcrtius ftacus Ecclcfix, in quo imput;natur Ecclcfia pcr flmula- tioncm fanditatis ,. qui incipit a Mahomcto. ec hic bcncpcr equu ■-;"» palhdumdcfignatur ,qui cft color {hrZ/rx intcr album & nigrum, qui

c/w fuiccaput hypocricarum, quialc- ihuntrum, fuam conftituit cx duplicico- lorc, ex Icge ludiorum , & lcgc

rnm.

Chriftianorum , mcdiumquafi tc- nens, ficutfciuntilliqui noucrunc * iegem Sarraccnorura. Et mcrito per colorcm paUidum defignacur ^ ftacus-hypocritarum ; nam color pallidus mcdiusinccralbum & ni-' fluxnam grum na^MTi fapit extrcmorum , hyfifnr^. fic hypo4|Hfclbedinem habent in apparentia,nigrcdincmin cxiften- tia.

apparentiam,quia inficiuncperfal- laciam , quiaintcrficiunc pcr mali- liam.

VERSVS. 8.

y rni ergo , (y vide. Etecce eqms pallidus,idc{\:j hypocritarum catus, quidiciturequus cfFra-natus mali- tia , callidus aftutia ; fed pallidus _ quia cxtcnuatus liuorepropriico- ^<'^>»*''- modi, &CX rancorealterius boni j non cnim intcndunt , nifi pro- prium commodum , eis difplicet alienum bonum, id eft , hbcnter decipiunt proximum; & idco qui fedebat^ fcilicet Diabolus^^ii/^fr f«w, id eft fupcr hypocritarum ccEcum , Nomen illi luors , quia principium & firriseftmorcis.

Ecnotaquod in aliis cquis non nominatur fcffor : fimulati magis la:duntquamalii,quiadifficilc po- j^j^,^,^,. icftab eiscauerii&perconfcqucns rW«m pcr iftos hypocritas, magis intrat '"^'"'''''''^ mors m orbem tcrrarum,quam per gi,u ftcu- alios : & idco firffor illorum mors ^"^"j- nonimmeritb appellatur : hypo- crita cnim videtur viucrc, & tamcn in vcritatc mortuus eft.vc fupra tcr- cio cap. Nomen hahes quod Vmds , cJr*

Dicit,ergo , Etcnm apcruijfet f- gillum quartum , id cft , fccrcta quar-

tiftatus manifcftaftct, 4«</i«i vocrwx tamenmonnus es. Et infernus fequeba^ ^^^^^^ quarti animalisy fcilicct loannis ad ^ mrf««j,fcilicct hypocritarum co:- ^flmLji^ modum Aquili altius volantisad " " ' '

vcrbum incrcacum & incarnatum; &defignaiil]:ud quartum Animal, quartii ordincm pridicatorum c6- tra falfos fratres, & hypocriras prx- dicantiuni; Kfw/ cirv/^f ,non imi- tando,Marh. lcxco, Nolue fierificut hjpccrit^ trifes , cxicrmtnant enim facies fuas^\t tideantur alhommibusieiunates.- A mcn dico Vobis, accepcmnt mercedem fuam.Et videcaMet^do.y^ttcnditeafcr" mentoPharifcorum ,qaod ef hypocri-

tum: fequicur enim hypocricam in- f^rnus, qui cft pccna: accrbitas, ^*^'^ pocnx diucrfitas , pocnxxtcrnitas. Velinfernus fcquicurcos qui func de Icgc Mahomcti •, id eft volupcas infaciabilis : numquam cnim facia- r»/*//«/ tur , ficut infcrnusi nam Mahome- '"[l tus pofuit legem laxam; quia Sar- raccniciusdilcipuU polTunt habc- rc multas vxores , & ideo multi funtcumicquuti, & ifta voluptas infatiabilis Iicut infernus fequicur cos.

ernt dt» nttASttr.

112 R. P. Alexandri de Hales

Ergo nomcnfefrorishuius cqui, A fub prorecl:ioneDei.Tccund6,pro-

Mnituf mors , id cft, Diabolus, qui trabic pcerllolasquibus vidic eos ornari,

vuitimi jnorrcm infcrni, & ica mors fc- ibi,D«rrf fumillisfinguUJIoUalba: cer-

quicur cum, &non fblumhoci ve- tio propcer promilTionem dc im-

Yum eciam , data eflei^ fcilicet Dia- plendo eoru deHderio, dc vindidta

bolo, fuper qttdtuor partes niundi^ id inimici, ibi ; Et di(lum efl illis Vf rr-

eft, fuperomnesqui func in qua- ^uiefcerent tempus adhuc modicum.Hoc

tuorpartibus orbisj velfupcrqua- crgoquincunifigillumcftconfbla-

tuorparccs mundi , id eft, fupcr tioanimarumWqcaccquincaquief

quacuorhominum genera,qui mnc cecium, qux prius occulca erac, Ccd in ccrra , fciliccc fuperbos, auaros, B fuic loanni oftenla, & pcr eum Ec-

inuidos , luxuriofbs. Incelliguncur clcfii releuata, & hic pcrChriftum

pcr Orienccm fupcrbi,qui clcuan- fuic quincum fi^iUum apcrcum. cur gloria vanitatis j pcr Aquilo- DiciZcxzpyC^cumaperuijJetquin^

r^Mu"" "^^" ^"^" * acccnduntur facc tumfgillum, id eft, fecrcta quinti fta-

h,l,t'tll cupiditaris j j)er Scptentrioncm in- tus Ecclefia: , Vtdi [ubtus altare Dei^ Qmntum

tf/attm uidi,quircgulanturmotu iniquita- tisi per Occidcntcm luxurion, qui ducuntur greffu brutalitatis. Su- per iftos Diabolus habct potefta

Didlitus i» fun ttitm pt- mipmmu

id cft, lub protedbione filij Dei, ani^fi^Ui»»

mas interfe^lorum a pracdidiis pcrfe- J^X*!/^

quutoriDus: nammultiv//r/«»f of«-

/« infpientium mori j illi autem funt in

tem & authoritatem , & hoc inter- pace^ Interfe^orum^ dico, propter Ver-

ficeregladioy quoad pccnam afflidio- bum , & Euangcliura,quod fcilicct

nis ; cjr fame , proptcr dcfcdlum cl[>^^<^^C3bint:\e\propterVerbumDei, *

confolacionis; mone, propccr idcft,pracccpcumDei,qupdimpIc-

a:cernicatcm durarionis ; yefiiis banc, ^ir propter tefiimomjm, id cft,

terra, propcer vniucrfalicaccm pu- Chriftianicacis ciculumJqucm ha-

nirionis. Vcl inccrficerc gladio , bcbanc & allegabanr.

fcihcet peccati ; fame , dcfedu ,,T-„cxrc

.. U-.Jiyr / •!• j A • VERSVS 10.-' vcrbuMorte, lcuicet dodtrma mor-

tifcra ; (^befliis rrrne, idcft, crude- Et clamabantvoce magna, id eft, dc

libusmundi principibus , homines magnodefiderio,decorporisglori-

deuorantibus & occidentibus. ficationc,<iVf»f«, id eft, defideran-

\Two cxTc ' tcs. Defidcriuni enim eft didio in-

VE K S V S 9. ^ •1 • • r^r • j n. r

D tcrions horamis:Kyy«f^«fl,idcIr,vl-

Et cum dperuiffet figillum ^uartum , qucadquodtcmpus cxpci5tas Do-

\idi fubtt^s altare animas interfe^orum mine qui omnia potcs, /Sw^w in

propterverbum Dci, ^propter tefiimo- opcribus, cjT* Vfr«/in promiflis , Ex-

niumquodhabebantf 0^ clamabant Vo- pcitasinquam,fupplequ6dw/j V;»- fMOifih,.

dicas fanzuinemy id eil, fanguinis no- (^lf '""'^'

ftri cftulionem,pccnas dcbitasocci- yj /infuint

foribus inferendo-.quod dicunt Sa- /**

£ti intcrfedi,non pcEnara occifori- " *

bus optandojfcd luftirisc Dei con-

gratulando,&: voluntati eius fc c6 -

Formado.Dcomnpcnim cius voli-

ce magna dicentes, vftjuetjuo verus & fanftus non iudicas^ non vindicas fan- guinem nofirtm^ de his ^ui habitant fuper terfam^iP rxmiCsa. pcrfccurionecon- cra Ecclefiam , nic ponitur confi- lium confcruans cam. Confola- tur autcm primo tribulatos loan

im-

proChrifto ihiyidifub 4/f4r/,idcft, co gaudcnt, ctiam dc pocnis pro-

priorum

Comment.iii Apocal.B.Ioan.Cap.6, 11:5

priorum parentum, PfaL Ldutbitur a iujlus cum Viderit vindi(f>tm. A d maio - r . m durem exprcnioncm defiderij i J vcrbumduplicatur.

f.in Tiiiiicn: ii.jlrHm, 0' "O" vindicdfdi / <^uihdbiunt tn terra , non folum i >rpore,red ctiammcnic.infraoc- uuo cap. V<e^\\ty\x,quthuhiTdntin tcrra. Dehis quorc plurmium con- qucrunturSandir^quiairti proptcr ^ amorcm terrcnorojmcapii adc^lc- ftia non fclhnant. Proptcr qn<ul tardat compleri numcrus clcctu rum, & fic ctiam tardat pcrfcAa gloria clcAorum, qux critin vtra- quc glorificationc, c^uando glori- ncabuntur in anima & corporc.vcl (upciiu.s, ludicas ptnguinem nojirHm, iiic, vinJicdS de htt^^tfihahitdnt fupar : rram. Quia ludicium & vindi(5ba pcrtinet ad iilium Dci.

V E R S V S II. C

Scquitur , Etdattt Junt illisfinguU y?<j/.f OftcnibSanclorum dcCdcrio, hic oftcnditur defidcrij corum im- pletio: &:pritn5 proponitur certi- tudodcllolaanimx, fecundb pro mitritur ccrtitudo dc ilolacorpo- ris, ^'x&Sciiiejl iUii)>t requtefcercnt, Primb (anili Martyrcs moncntur, pedaremodicum;(ccundb red- luur rario cxpeftandi prxmfUm, • -oncc cxplcaniurconrcrui corum. 4 i tnotaquodprxualct Diuinalar- 1) rirn-^^^quia lanclis pctctibiis dcma- ic pcrfcquutoribus fuis vin- cari, datconlolationem de prx- r:onc,dc Ipci confirmatio- ' • -m jnmitione.

■j- dat^e funt. Trii rnn ri- i um elt, qu i

j i idchisqui (uum

nr, & (a;-

cct fandis altc clamantibusjpv /„,

Indomentum fcilicct animi, ^""^'J^^i*' clarum propter cognitioncm, cali- 'lif' dum propterdilcclionem,mcorru- ptibilc proptcrfruinoncm vhic di- uidirur prima (loIa,rcfpcdu (ccun- dxftolaffcihcctcorporis, qux da- biturindieiudicij. EcdiBum f/?,id cft.aDEo vt fperarcnt \ fquead dic gcncrahs rc(urredionis, quod cll tcmpus modicum &: brcuc refpc- du itcrnitatis. Difln' '• cis,a Doininu,

Vf expec: ... - . v; , &: hoc , donec

compleantur canferui eorum , qui D E o ficut ilh (cruituri (unr,c]7'/'''«^»'« co- rum qui interficiendi funt vt ilh, id eft, cadcmcau(sa qua ilh, fciiicet propterVerhum D El , 0" tcfltmomum Iesv Christi. Et ccrte hoc conpruc cit fadlum , vt magis fit gaudium in omni remuncratione ik; glorificatione : tunccnim maxi- mum eritfelhim, quandocrit con- grcgatio omnium eledorum.

Dat£ fint illiifngnl e jiolie. F.t noc:! quodduplcx c(ll^ola,gratiar,5icha-c cll rcducens exulcm aa gradu pri- Ilinum,rcuocans abfcntcm ad me ritumdcbitumiornas DEiformam pervircurumcumuhim: &:hri;e(l llolaprima dc"^^ ^ uc.r dccirao ' > quinto.Pruyfrr, ^mprimam^c inditite illum, ey datc anmdnm in manu «w. Alia (loIa,glorix,&: hxc fccun - da animx, vcl mcnris. StoU iucciv Sjlorisr cOnfillit in pr.rclaritate vi ?ionis ino(Fufcalibus, in pcrenn! tatc tcntionis indiffolubilis prxclaritate fruitionis ii bilis. Dc his Ecclcfiaftici ^:.. qumto, Implcmt eum Domitv" ftpientixCTimellcflus , & ff induit eum. S tola co > ; i c in

■ *1

fc fub

111

114

R. P. Alexandri de Hales

Grnrr.4 j. mabili.Gcnef quadragcfimo quin- A db cffcdus ibi , & folfaflus efl niger

to Singidis iitfsit froferri JloUs bi nas.

DdM funt illis , id cft, Sandtis ,fin^

Q,U>unm- g^^^ floU-^l "^'^^" 'fi > Vtrequiefce-

fUiuur fe, . rent adhuc tej>us modicum donec im^ean - tur conferui eorum. ConfcruiSando- rum implcntur vino dilc(5Vionis, & amicitijc, oleo compaflionis & gra-

P(;,i p zix yPfi].. Dilata os tuumy imfflebo illud -y frumento confblationis , &

Gn)er43. gloriac.Gcncf quadragcfimo tcrtio, imple faccos eorumfrumento , quantum pcffuntcapere.

VERSVS. 12.

Et)fidi, cum aperuiffet ft^Uum fex- tum , eir ecceterr^e matns fafhf ejl ma- gnus , (jT* fol fafius cjl niger tan^uam faccus alicinus , ^ /««4 fa^a eji , fcut fdnguis. Declarata vifionc co- rum quaecontingcnt Ecclcfix vf- quc ad ftatum circa fincm, hic po- niturvifiocorum qui contingcnc infincqijsprqdicuntur ad priuc- nicndum, vc caucantur-.nam mi- nus feriuntiacula quipriuidccur. Suncautcm quxprxdicunturduo, grauis tribulatio Antichrifti,& brc- ['^ff^nt ' ^^^^^ magna confolatio Dcij iju^ ffMi- primum , in pri^piojccundura , dtniHr. jj^ ^j^g fepcimi c|plk in apcrtione rcptinii hgilli Et cum aperuiffct

tanquam faccus cilicinus.

Dicit ergo, Et vidi cum aferuiffet fextum fgilTum^ C ontinuatur autcm harc pars prarccdcnti ^arti pcr htic niodum: ita dixi fiipra,qubd Chri- llus oftcndit mihi tribulationcs, qux contingcnt Ecclcfia-vlbucad llatum circa fincm, &:nonloUim vidi has tribulationcs , vcrum Sc \i- diillasqux contingcnt in fine, id B eft tcmporeAntichrirti,quia cir vidi cum aperuijjeCy{ci\icet Agnus gui dici- turChriftus,pro nobis Jextu fgillum id eftjcum ftatum futurum tenipo- rc Antichrifti mihi oftendifTcccunc vidi oculis. fcilicct mcntis,non caV- nis,& fcc^,admiratiuc terrumotksft- fiusejlnuignus ^{oc^mim in prxtcri- to, acfifadhjmfuiftct; quia quod fiiturumerat, iam in exiftcniia fa- dlum elTcccrncbat in Dei pra.Tcn- ^ tia.£f<rf , quid.'' terrj: motus facius ej} wrfj^»j.Adlittcram,quia tunc ccr- ra moucbicur. Macli. vigcfimo Math.ty. quinco , Surget gens contra gencem^ ^ regnum aducrfus regntm , cir f- runt pejldentii , ^ fames , '^'"^'^ motus perloca. WcUcrra: motus, id cft, commotio ccrrcnorum contra fiin- tJ*'' dlos &DcicIcd:osi & dicitur ma- Z7^Tdl gnus ; quia vbiquc crit tribulatio «i-vW«r. magna,&: pcrfccuriotcmporeillo.

feptimii figillum .fa^am ejl ftlcntium in D Danicl. duodecimo. Veh. !s caloy vndcapertio ftatus pcrfccu- ft^^^c nonfuic ante ,cx quo ge/ucs cjfe tionis Antichrifti , cft apertio fcxci figilli : Erit autcm tunc tcmporis duplcx pcrfcquutio, vna corpora- lis canca, Vf moucjintur, f Jieripotejtj Mat.i4. frtrfw^/f/T/.Mach.vigcfimo quarco. &c. dc qua cracfVacur hic; alia fpi u tualis , fcilicec impcdimcntumvcr- biDiuini,infrain principio fcpti- mi cap. ibi , Pojl /;<cr ^ ' iuacuor yingelos. Itcm primi- >. .i^iiditui* principium perfcquutionisj fccun-

mtc- '^-

capcrunt vftjue ad tempus poreiUo faiUiUfituromnisq::: :is....:iisf.'.c rit fcriptus in i;^ro v/Vf.propter quo.i dicit Grcg- [ Quotics illum dic co gito, toties toto cordc , & corpoi\ contremifco. ] Vndc nota quc Antichriftus crit homo JcceptL pccuniis , illcdor concupifcc^tiis, ^ illufbr prodigiis , iUcctor concu- ^,f„';. pifccnciis fcilicet focminarum •, & idco tunc ttibulatio maxima crit.

CC)mment in Apocal. B.Ioan. cap.6. 115

ad litccram,vel quia tunc temporis Hic crgo Sol luftitia? fa^s ejl m-

tcrrcnorimi concra Sandosmotio gerrarujuam piccus cilicims , ^'Luna.

magna. Er jhl faSlus efl rtiger ranquam tora fa^la ejl jicur fanguis. A d litteram

ftccus cilicinus. Hic ponitur pcrfe- cciam, quia cunc claricas Lunx ia

cjuucionis eftcdus, fcd hic primo colorem fanguinum conuercccur,

quoad forccsduplexefFcclus/ecu- ad ccrrorcm & pcrfequutioneni

do quoad dcbiles, ibi t^^JlelU^auo- pcccacorum, l ohel quinto. Solcon- iocl.5.

ad forccs duplcx cffedus, pcriccu- uerrerurinrenel/ras^O' Ltmain fangui-

cionis fcihcct fidciium,vihncatio & nem^ antcquam veniar dies Dominima-

fugacio. Er calum recejiit ficmliber gnus0'horril/ilis,vc[LunA,\dc(kyEc-'"^'f'^^'"''

iniwlutus. clefia a fole Chrifto illuminaca,/^- 1^°^f^r'l,

Dicic ergo, Er fol faifusejl niger^ i?4f/i?,repucacionemalorumfoM,idy3»?«ii»f»»»-

■ iriquam faccus cicilinus. Ad hctcram eft (ecundumaliqucm ftatum fui,

lunc cnimobfcurabiturfol, & lu- Jtcurfaniuis, '\d cft, pcccatrixi vc\fa-

lal na,&ahaca:hluminaris. lohelisfc- <f?4f/7y^«f/4n^;V,quiatunctcmpo-

cundo. SolcjT' Luna ohrenehrarit funr, ris qiii adharrebunc Ecclefix , cruc

(y Jtelltt rerraxerunr sflendorem fuum. laureati fangumis effufione, tunc

m ,. »ff Ponitautempr.Ttcritum.pro futu- cnim tcmporis cric coca Ecclena

-7"'"" «c. ro,morcProphecico,Vcl morahccr fanguincMarcyrumcoronaca.L«»M

^^"^'^1^'^^^ SoliftcCHRi sTvsquidicicurSol igknr faS{aeJlrora ficurfanguis,-\>elSol

(itue i«(^(H4 fplendore luminoius, dccorc|fpc- fa^usejlnigertan^uam JacAis cilicinus,

ciolus, dulcorcgratiofus. Hic Sol qui cft veflis vilis a cilicio didus, fa(5luscftnigertaquam Ciccusper^ vDiprimo fuit rcpcrtus, quicft vc-

pafhonis fupplicium. Vnde nonerat ftis poenitentium. eij}>ecie, netjue decor. Ante paffioncm Nota quod Sandi tunc ccmporis

craih?EC facieslplendoie lumino- erucinmagna vihcacc, &:magnum

fiirima.-dccore Ipeciofiflima, dul- fuftinebunt flagicium. Et Lunarora

core graciflima, amorc dcfideracif^ fa^ta efljicar fan^uis,\d ell, mediocres

fima:led in paffione hic facies fuic fideles lumcn a maioribus recipicn- velataconrraclaricatc,inflacacon- ccs, {icucLunaaSole,ccmpore An- crafpccioficatCjConfputacotragra- tichriftieruncficucfanguis \ itavi-

ciofitatem, abominata contra dc- Ics ficut homicidar aliorum fangui- fiderabilitatemjproptcr quoddicit nem cfFundcnces, vel mpriencur Chryfofto. [Cali ftrudtor adftrin-j;) pcrfanguinis proprii effufioncm.

gitur, mellis dator fcllc cibatur, VERSVS 1

nropinator fontium accto potatur,

ublcuatoromniumin crucc lcua- ErlielUdeatlo ceciderunr fuper ter-

i

tur, ibl randc mortuus lancca pcr- ram,\\\c ^rimo oftcnditurdcbilium

foratur.captiuorum libertas tradi- caius : lecundb duplex difpofitio

ditur, gloria Angelorum illuditur, iftius lapfus \\>iySicurJicusemirrirgroJ'-

omnium Devs flagcllatur, fpeculu fosfuos.

finemacula,&candorlucis arternjc Dicit ergo, SrelU cecidcrunr de cce-

confpuitur,moricntium vita occi- /t», quafi dicercr. Non folum, Luna

ditur,&quidnobis mifcris vlrcrius faSla ejljtcut fanguis^ vcrumCr fielU

rcftat, nifi vc camus & moriamur ceciderunt. Adlicreram. Tunc vide-

p i;

1

ii6 * R. P. Alexandri dc Hales

$ut»tp.t!. buncur IIcIKt caderc de ccclo ; quia ^ ucij.ntts. fccundumHycronimum[tunc om- nia fydcra crrantia, & ftationaria fpargcntcxfcigneascomasi&tunc frcqucnrcr gencrabantur comcre.] Vclllclhr jiiicft , minorcs fidclcs quiminushabcntdc luminc,qua maiorcs,vcl mcdiocrcs ,fmW<T««f , id cft , rcccflcruuc dc rc/o, ideft, dcfide,& lioc fu^cr ferr<<w,adha:rcn- tcs tcrrenis promiflionibus Anti- chrifti. Et ctiam hodie multos a- r ucrtic a Chrifto amor tcrrcnorum: ficutpaccc dc diuice , cuiChriftus , , . dixit y f^ade.Vende omma qtie pofsides Ji,;^,rf(r. & dapaupenbus , Sc lcquicur , contri- rtttirum patusabiky erat enim diues. Sic An- ^*'**' tichriftuspcrdiuicias muhas,mul- ros auertec a Chrifto. Vcl ftell^ func Mimrtri Ecclcfix luccntcs , per fidci claritatcm , & conuerla tionis honcftatem. Ccclum cftEc- clcfia, deiftis ahqui cadcnc fupcr rcrram, id eft, rcuocabuncur ad C tcrrena.

CnT ^tUi, Noca quod bcnc ftclIisMiniftri irU^tluu ^^^^^^^^ comparancur i quoniam fruntuT. ficuc ftclla cft af[-)eclu radiofa, in- fluxu gratiofa , efl^edu vircuofa. , ficin Miniftris Ecclefiqdebcceflc luxfplendoris, fax ccnoris;vcI fplc- dor vcricatis,ardor charitatis. Ift.e ftellar func in Ecclcfia milicance , qucTdicicurcctlumlphxricum c6- cinuicacc duraciouis;concauum ca- ^ * pacicacc pcrfeclionis; folidum fir- micate tolcrationis. In ifto coclo funt ftell? iam didx , ficut fan<SH Ttm^,rt Miniftri & Dci cledi. Pcr ipfos cft ^nmhi- niihtans Hcclcf a adornaca, &: illu- jt J'^!^'. * l^r^ta,* de iftis euam aliqui cadcnc fuper ccrram , Anrichrifti ccrrcnis, promiflionibusadha:renccs,& Ec- clefiam rclinquences.

Scd meliiis dicicur primo,vcpcr ftellas minorcs fidclcs inccllieatur,

quiaomncsifti cadcntin terram , &hoc ficuc jicus emittit groffos Jsws , id eft , inuriles ficus , quq" non pof func comedii fwifn>,iaquam,<*a ffr- ram , & hoc j f Vemo mdgno mone- /«r.*ficiftiminorcs, & in fidc dc- biles, qui lunc quafi grofli inuciles, cum ao Ancichrifti tribulatione magna,& terribilimoucbuntur,d<i terram proftcrncntur. Et non folum ifti ad tcrram ccciderunr.

VERSVS. 14.

Vcrum etiam calum , id cft , ma- iorcs, reccfsit ,fcilicct a perfcdio- ne , & fide y/icut lilrcrinuolutus , quia cciaminmaioribuscrit canca con- cuflio,qu6dnon poceric cunc le- gi in ipfis perfcclio aliqua, nec fta- • bilitasin nde Cathohca ; Ifai.vigc- ^o- fimo, ComjflicayHntur ficut lihercorli-^ ideft,maiorcs fcilicetcaliciCatho- lici. Certc iftud crit ad litteram, ^**^'"*'- quia tunc tcmporis crit tanta tri w«w bulatio, quod pauci fbbunt, fcd "h'""- quafi omncs a fidc rccedcnc. Vel calijfcilicec maiorcs qui nunc func in fidc rocundi , (apiciuia luci- di, vircutibus prxclari, conuerla- tionc aki , mobilcs pcr obcdien- tiam , firmi pcr paticntiam, ftclla - ti pcr prudentiam , tunc tcmporis ^ CTum yjicut ither inuolutns quuiTpvx- a,i

litrtittm-

(itnt.

nimiciate pcrfccutionum nonau- t"*^-^-- dcbuntapparcrc, ncclibrumSacr.c 'fSjfl'e Scripcura: aperirc , ncc verbum ">«- DeiaUisprcdicare.Vndc ad Jictc-'*'!^' ram. Tunc boni abfcondcnc (c in fpeluncis,& caucrnis, ficut m pri- miriua Ecclcfia facicbanc : ficuc Ic - {:iturdcSilucftro,&dea!iis fandis nuflris,vndc cunc eric miior cri- bulatio,quamin primiriua fuic.

Ergo, Calum reccpit ficut liherinno- lntuSfCH^omnh mons^c^ infuU de loco fuomotx fum. Hic cxponic quod di-

Commcnt.in ApocaI.B.Ioan.Cap 6. 117

xcratjfcilicct quuil nwiorcs tunc mouebuntur , qui.funt in duplici ciiffcrentia, quiaquidam luntcon- templatiui, &virtutibus cmmcn- tes , qui per montem dcfignaniuri VerfiSi /» quid^ira limt adiui in fide,& bo- > j^is ppcribus laborantcs , qui pcr inlulas dciignantur.

Omnis^ igitur, mopir, id cll:, con- tcmplatiui,qui funt montes alti feparatia mundialiconuerlationc, jj illuftrati fidei cognitionc. Vndc de his potell: dici , A/om coagu- lams , mons pmgms floridi irrigaii mentalidcuotionc; floridi impm- guati fpirituali confolationc.Hi in- quam , montes tunc etiam mouc- bunturj fcilicetafidc rccedendo, quoad aliquos : vcl mouebuntur ab impiis rcccdcndo , firmicer in fide pcrmanendo , quoad alios , vcl &contcmplatiuimouebuntur, id cft,concuticntur.

OmneseriaminfuUy idell, omncs C adiuiinfide,& opcribus laboran- tcs, fludtibus tribulationum hu- iusmundivallatimoucbunturctiri, vcl fidcm relinqi^ndojvcl rtatum contemplationis dimittcndo, vcl concuticndo , vel patiendo. Vndc fi montes concutianrur, tanto ma- gisinfulac,quiamaiorcs minoribus pr.Tferuntur. O w«w,igitur,wom, id cft, omncs contcmpIatiui,cri«/i</<<, id ell: acliui , de locis fuis , id cll: , d^ ftatibusfuisin quibuscrant , mou y«nf,idcrt, mouebuntnr& concu- ticnturiAdhtteram. Etnon (oluni hoCjVerumctiam.

VERSVS 15.

RegesscrMt^princij^es^f^triLus,^ , :pidiHites,(y fmcs, Cromnis jeruus ^ ■ris tra nycrabfconderunt fe in Jjteluncn , ^ ^e- :,,(e>!fM-tris montium,c^ dicuntpemSy ^nion- "'"^t^-tihusyCadite fuper nos^ty ahfcondite nos

afacie fedemis fufferthrormm^ ah ira ylgm^ fwniam Venit dtes magnus ira ip. tu^i^^J^ forumicrftisporeritjiaref Ad Litte- cr rara.coram Anticlyifto homincs'"'''''^" vidcntcs fe deccptos,timentesDEi iram,& vindiv5tam,petent aifxihum &fulfragiafand:orum. Et hoc cft, quod dicit; Reges terr*, id e(l, prin- cipcsmaiorcs terrcna regcntcsi principesy id eft,minores quifuntin- ter alios principaliores; (jr diuites^ tam terreni quam fpirituales; (y fortes^zam in corporc quamin mc- tc & omnisferuus,\d eft,coniu£;atus; €27* lilfer,alffconderunt yf,idefl:,ablcon- dcntfc;m Jpcluncts^id eft,tuc tcmpo- ris confilium petcnt ab Hcremi- tis , vcl ab illis lanclis , qui proptcr mctum Antichrifti abicondcrunc fe in fpeluncis, & in pctris montiu, & innde pcrmanlerunt & corum fuffragia poftulabunt, cir twic dicent ' montibus , id cft, viris pcrfcdis & contemplatiuis, crpctrts , aliquibus firmiter in fidc permanentibus.

VERSVS 16.

Cadite fupcrnos^xAQ^y abfconditc, & protegitc nos iandlis opcnbus vcftris; Et ahfcondite nos, fub vela- mento orationum vcftrarum 5 a fu- ciCj id cft,ab ira fcdentis fuper thromni-^ (yahiraAgni^xA eft,Chrifti iudicis; Et caufam quarcpetcnt auxilium, ftatmi lubiuncit.

-^RSVS 17.

Ottia venity id eft, venict, dies ma- gnus irjtipforum^ fcilicct principum terrenorum, D/«,fcilicctIudicij cx- trcmi,in qua Chril. maxime oftcn- _ . ,

, » ^ t • Ter/wilit

dct iram luam malis , qui vere ^,,, dies tribulationis&anguftia:, quo- ad malos : Ettptis poterit flaref ccrtc nullus, nifi fuerit bonus ad Galat. AdGjI ^. quarto, Quis poterit cogitare diem ad-

P iij

ii8

R.P Alexandride Hales

Menmseius} Vcl fic poteft cxponi per tcmpus Antichrilli , reges terra, id cft, viri Apoftolici alios in hoc tcr- rcno rcgno fpirituahtcr rcgentes, (<r principes, id ert,Archicpifcopi,cr TribuniM eft.Epifcopi, eir</i«/>«,id eft,Saccrdotes,in manu Dominum tenentcs, ejr fortes ^ id cft, Diaco- niEuangchumquod rcddit homi- ncm fortcm legcntcs, O' omnis fer- uus fcihcct, DeijCir /i^rri fcihcct a peccato , abjconderunt fe^ id eft, fc abfcoderuntad littcram in fpdunciSy Cjr petris momium , propter metuni Antichrifti, c2r tunc dicunty id cft, diccnt omncsifti viri Cathohciab- fconfi proptcr mctum, montihus, id cft, An^clicis fubhmitatibus, & pe- m/, idcft, landlis ccclcftibus fiipcr firmam pctram, idcft Chriftum,lc firmantibus ^ Cadire jupernoSy id cft, • adiuuate nos prccibus vcftris, a fa- fcdentis fuperthronum. Sandx Tri- /ifMft. nitatis quantum ad Diuinitatcm, Cir <<^ ira. Agm^ id eft, Chrifti quan- tum ad humanitatem. Et caufani quare perfedi ifto tcmporc roga- buntfandos,ftatim fubiungit.^wo- rdam venit, id eiV, veniet temporc fciliccc Ancichrifti, dies magnus irx ipforum: dieSy^cxMcci, tnbulacionis,& rnorcis corporahs ipforum, fcihccc fandlorumhominumtunc in fide pcrmanentium , Tunc enim per- •fc(5li ilhus tcmporis rogabunc D E V M , & (andos omnes, vt fint cis in adiutorium, & vc ^jbcrcnc cos dc manibus impiorum. T uc aucem cric canca cribuiacio,qu6d iuftifine fj-^cciah D Ei adiucorio, &:fan(5lo- rum fu^fragio in fidc Christi vixpcrmancre poflinc, quafi dicc- rcc, paucicrunc. tri4 fa£lus efl diger ftaft faccus cilici- chriftm nus, Inverbisiftisdcfcribicur Chri- ftipaflio, quoad cria. Tanguncur

A namque fubhmitas pcrfonahs, ho- norpcrfonx, lubhmicas in diuino fuppofico,ibi jo/, accrbicas pccnahs, dolor pceni: acerbicas panahs in fupphcio iWita.] fafhts ejlnigeryindr- micasnacuralis, languorinfirtnica- cis in indurncnco affumpco, quaji faccus cilicinus.

Circa primum vbi pcrfonahs can- gicur fublimicas in diumo fuppofi- co, Sciendum quod Chriftus fuic

jjOricnsin Incarnacionc, ortusmi- rabihs. Orieturvohts timentibus nomcn mcum yo/i«/?if/rf.Malach.quarco,Oc- cidcnsin paffionc, occafus flebilis UaiOccidetxobis folmeridte^ dcfccn- Hii.) densad infcros, dcfccnfus humihs I. Mach. primo. Timpusajfuit ^uofol «.Mach t rcfulftt^t^uipriuseratin nuhilo. Afcen- dcns ad calos, afccnfus amabilis Ifai crigcfimo odlauo. Kcuerfus efi ifai.jg fdl dcccm lineis pcr gradus perejitos af- cendii.

Circafccundumvbi cangicurpcc- ^ T\2Msgx.cv\i\t3iSja^usejimger. Scien- dum quod in pafsione Chrifti fuic poenafuperpocham, rationcanxic- tacis; pccna citj|| panam, ratione Diuinicacis;pa:navlcrapa'nam,ra- tionc nobilicacis; pa*na deftruens, Q.i,nfii,» rationcvtilitatis. Vndcipfc Chrif./4>w«/*- fuit dcnigratusinConcilio, p^cu- ^^^'^^^' niam promittcndo, in prartorio,fa- mam auferendo, in patibulo, pa- ^•lam infcrendo , in tumulo,pccram fuponcndo ; (upra , \em ^ide ; cir ecce equHs nigcr. lilc equus porcans omnia,Chnftus fuic, qui fuic niger fadus in Concilio, prxcorio, pati- bulo, cumulo.

Circa cercium vbicangicurnacu- ralis infirmicas,/4rc«xri/ian«x. Scien- dumquodfaccusdiciturcaroChri' fti , qui fuic (accus inducus vcrbi coniun(5lionc, eccc nexus indiflb- lubihs lon. ccrtio. Rsx Nimuxlon s.

Comment.inApocal.B.Ioan.Cap.7. 119

vepitHs ejifuco er fedit ificincre; cvtt- jlipiccumTneuni^ ^ circumdcdilli ihe

fum SpiritusSandi opcrationcjcc- Utirid, Afliimptus in ailumptionc ,

ccacus mirabilis. lob. dccimo lcx- cccc manus rcmuncrabilis. Proi:

to. Saccum meum confui fufter ciitem fcpiimo , Non efl V/V m domo fua^

mcamy(^ operui cinere carnem meam. a!;tit^^ialonirtfsimu,ftccum I)Ci. :i>:ij: f:^

Confciruslupplicii palTionei cccc cum tulit. gladius pcnctrabilis. ClaJ. Confcidi-

STNOTSJS CyJTITlS SETTIAJf.

ELedi ab Angclo figntintur ^ ne plaga tmpiorn/,, /.,/ / > ac eorum fuppUcio muoluantHr. Signantnr autcm eltit^.n miUia ex fngulis tribubus Ifrael: Vt autem abfquenocumento feruentur yfigno m fronte notantur. Deinde yidet loannes innu- fneram turbam ex gtntibus Hantem ante thronum Dei cum flolts albis ^ p.ilmis,gratias agentesy ^laudantcs Deum^ Afnum,

CAPVT SEPTIMVM.

OST hicc vidi quacuor angelos ftantes fup^rqua- ^cuor angulos cerrx,ccncriccs quacuor vencos cerrac , nc flarcncfuperccrranijnequc fupcrmare, nequcm ' vllamarborem. 2. Ecvidialccrumangclumafccn- denccm ab orcu jblis , habcncem fignum Dei viui : &: clamauic vocc magna quacuor angelis, quibus dacum ell noccrc tcrrx & mari. 3. Diccns:NolicenocerccerrjE,&mari,nequearboribus, quoadufquc fignemus feruos Dei noftri in fronribus corum.

4. Ecaudiui numcrum fignacorum , ccncum quadraginca qua- ruormillia fignaci, cx omni cribu filioruminracl. /. Extribu luda duodccim milliafignaci: Ex cribu Rubcn duodccim millia llgnaci : Ex tribu Gad duodccim millia fignaci; 6 Ex cribu Afcr duodccim millia fignati : Ex cribu Ncphchali duodccim milUa fignati: Ex tribu ManalTc duodccim milliafignaci : 7. Ex tribuSimcon duodccim millia fignati: Ex cribu Lcui duodccim niillia fignati : Ex ttribu iflachar duodccim millia fignati :

5. Ex tribu Z.ibulon duodccim millia fignatirEx cribu lofeph duo- decimmiiliafignaci: ExcribuBenjamin duodccim milliafignati. jf. Poft hxc vidi cuibam magnam , quam dinumcrare nemo pocerac, cx omnibus gcntibus , 6^ iribubus , & populis , & lin- guis, ftantesante chronum, 6: iu confpcdu Agni , amii^li fto-

120 R. P. Alexandri de Hales

lis albis : & palmie in manibus corum. lo, Ec Glamabant vocc magna diccnccs: Salus Dco noftro , qui fcdet fupcr chronum, &;agno. ii. Et omncs angeli ftabant in circuitu throni, & fc- niorum , & quatuor animalium : &cccideruntinconfpc6lu thro- niin facics fuas, & adoraucrunt Dcum. 12. Diccntcs, Amcn. Bcncdidio, & claritas, fic fapicntia, & gratiarum adlio ,honor, & vircuSj&fortitudo Dco noftro, in fxcula fxculorum, Amcn. /j. Etrcfpondit vnusdc fcnioribus dixitmihi: Hi,quiami-. difuncftolisalbis, quifunc.'' & vndc vcncrunC' 14.. Ec dixi illi: Domincmi, tufcis. Et dixitmihi; Hi funt, qui vcncrunt dc tri- bulationc magna , &: laucrunt ftolas fuas , &: dcalbaucrunt eas in fanguineagni. /j. Idco funt ante thronum Dci, & fcruiunt ei dic ac nodcintcmplocius^&quifcdct in throno, iiabitabit fu- pcrillos. /6. Non cfuricnt , ncque fiticnt amplius, ncc cadct fupcr illos fol , ncque vllus a:ftus. 17. Quoniam Agnus , qui in mcdiothronicft, rcget illos , & 'deducct cos ad vita; fontcs a- quarum , & abftcrgct Dcus omncm lachrymam ab ocuUs co- rum.

V E R s VS 1. A duas partes. Nam primo oftendi-

rurperfequuiio prima fpiritualis, vidi quatuor j^ngC' fccundo rcnicdium, ibi- Et vidi los [lantcs fupcr qmtuor An- liumAn^elum ajctndfntemah ortu joia. gnlosterrx \ tenentcs (juatuor Ht in nac fccunda parte quia re- Vcntos i ne flarcnt ptper terram , ncquc mediuni dlius pericquutionis (pi ptpcr vllam arborem, O ftenfi corpo- ricualis cft fi^gnerum {ignatio , qu.i rah pcrfcquurione tcmpore Anti- fi^nificarioncm dcbct fo^ • "-^ chrilh futura , vbi fol fafhis efi niger^ tiarum aclio , ibi. Et clamai lunitfaffa ef} ^ficut ptnguis, fielU ce • magna dicentespalus Deonofln.l tc pri - ^ ciderunt decoclo , ^ rcges , 0* tribuni , mb ponitur fignificatio iud^rum , CJr principcs, & diuitcsy^fortes. csrlt- iecundo , gcntihura , ibi. Pofl ' cum fuh ■ her/^i^ Jerui , dicunt montibus cadite fu-^ vidi turham , &:c. ntiiituT ppj. . £j jjQ^ proptcr masinam Sccundum .'li ^ , prTrcns c i v

--flrfrttn» '11. ii~ ' ■ r

uo.w-^fl^cnbulationcmquarcntiUotempo m leptcm par «V'"-<« re,hicIoquiturdc perfequutionc ffr/:,mt„. fp jrituaU, qua: erit eodcm tcmpore

cx fubftradlione pr.rdicationis. Et

hic pcrlcquutioerit magis pericu-

lofa, quam prima : vnde apertio

feptimifigilU niliil aliud fiqnificac,

quam manttclbrioncm l\atusEc-

clcfivf tcmporc Anrichrirti,mrub-

ll r.i "^ionc pr.x"dicanonis vcrbi Di- adc prifcnscap. diuiditur la

principio oltenduur conatus Dia- boli uibnitcntis coritra vcrh nn Dci,tcmporcAnrichrifti. In k: da parte dc apparirione Aiv^.ii boni , rcfro^nantis ipfum Diabo- \umt\h\.EtVuU alterum an^elum. In rerriaponiturnumerus clcdorum Dci ,\b\,Et audiui Vocem pgnatorum. Jn quarca ponitur dc eledionc liiic fignatione , vel grariarum adtionc ,

IDl,

Comment. in Apoc.B.Ioan. cap.7. 121

iifi^ Et cUm^^Mtvoce mdffu dicentts, A pcrantiam , & inconftantiara ; Scomi/Mit- pdus Deo nojlro . 1 n quinu, Angclo- hoc^fupertjUMuor angulosterr*^\A ell, "-/'J^^'^' rum coPi ■' 'ino,ibi, Etomn'.sAn- ruperquatu«r par^s niundihabi-p,i;„ ^elt fruliut,. . . ^ iiuthrom. Infcxta, tantcshomincs tentantcs. vcl/iy>rt""""- lic cognitione cledtorum loanni quatuor anguks^ id clh (upcromncs

maJos &:rcprobos'cis fi:ruicntcs,&: cospofildentcs. Pcr quatuorcnim anguloSjVniucrfos fignat rcprobos. Angulum cnim faciuntduximear; omiffioboni, &commifllomali,&

proponitur quxftio.ibi, Etreffnn dens Vnus de femorilfus Mxit mihi, hi qui ^iniiciifunt ficlisalhftqutfum, (^^nde •\Knernm^.\vi fcptima & vltima, da- tur ad quxrtioncm rcfponfio, &

manifcftaiio,ibi,<Jr<ixt/ mihi: hi funt B coniunguntur in pundo appctitus

tjui vcnerunt dt tribulatione mjgna.

Dicitcrgo ,pofihitcvidi,&:c.Hxc didio,/w/?, in hac parte non notac diucrfitaicin vifioniSjfcd diuerfita- tcm pcrfcquutionis, quia in price- dc^ticap.agiturdccorporali An- ticlirifti perlcquutione, hic de per- lcquutionc ciufdcm Antichrifti, fpirituali, fcilicct dc fubtra£tionc vcrbi diuini. Contmua el-gq fic: Ita dui qubd vidi profpcritatcm

Ecck-rwc in ortu, tcmporcfcilicct q 'iOyPinlQuiproducitventosde thefturis Apoftolorum ;. aducrfitatttn in y*"! difponuntyr inmcnfurapro- progrcflu, (cilicctin pcrfcquutio- ponedo,inuoluunrurin la:fura,im-

inordintt^

yidi igitur idos ^fuper ^uatuor angulos lerra ftantes, tenentcs ^uatuor Ventos term fid cft,impedicntesom- nesprjedicatoresEcclefix, qui di- cuturauatuor , proptcrdodlrinam • quanKrEuangclifliarum, quam ha- bent. Vcl quatuoridco quod vidic CnrfiUiH pridicanda vitia, & virtu tcs, &: pcc- ?* ' nam & gloriam. l fti quatuor vcnti t„j prxdicuntura Scriptura,cxponcn-

nc tyrannbtum , hxrcticorum,hy pocritarum ; & perfequuiioncm Aniichrifti futuram corporalem.

Scd ptfi hac vidt, oculo intcriori, non cxteriori, (juaiuor Angelos, id

primendo,Pfal. Quipercufsit A.gyp- , t:im , ah homtne vfipte ad pecus. Nota quod prxdicatorcs verbi

d. . . * ' .11 imrrti

luini quatuor vcntis habcnt com- nmftrA».

parari, fcilicct Oricntali, qui cik.""'""""-

crt, qii.atuorfpiritus malignos; vcl ,placidus> Auitrali, &: hic calidus ;

Dxmoncsvniucrfos,qui dicuniur Borcali,&hicfrigidus, pluuiali,'&

quatuor,quiaquatuorcftnumcru8 hic roridus. Sic prxdicatores verbi

diuifibilis maximc, &: ipfi intcn- diuini dcbcntcfle placidi pcrho-

duntfemper diuifionem facercivcl ncftarisdecorcm,contrahorrorcm quia quatuor virtu^ Cardinalcs ^ infamixicalidipcr charitatisamo-

iTiaximc impugnanr, fcilicct lufti- rcm,contra teporcm accdii. frigi-

tiam, Fortiiudincm , Prudentiam, Tcmpcrantiam, quibus vita prx- fcns rcgitur-, vel qiiia per quatuor mundi partcs , fidclcs & Catholi- cos tcntant.

Vtdi, inquam, (fuatuor hngelos, tdcft, Dxir/ nr' vniuerfos, pcr cpiatuor pri. . ^ . .la vitia intcrcn- •• ^ infipientiam,ifiuftitiam, inte-

di pcr caftitatis pudorcm| ^^^^^^^''wljfeaiii ardorcm concupifcentix ; Roridi pcr vtilitatis valorem, contra an gorcm inuidix.

iftictiam venti dcbcnt pcccato- rcs diflblucrc ad lamentum contri tionis: mouere ad vomirum'con- feflionis : fa-cilndarc ad fruiflum mcritorixa6honis: clcuaread cuj-

V/mtHtj

111 R. P. Alexandri de Hales

tumfandx mcdUationis. Iftos tc-^ intellexi, An^Um , id eft , C!iri-

nebantdxmoncs iftius Antichrifti ftiim, 4//fr«»i,quiillis contrarius i

dodorcs, ncajjderc«tflare,&ver- quia illi raali , hic bonus; illi fu-

bum Domini manifqftare: proptcr perbi , hic humilis , & manfuctus •

quod ilicitur tencntes , id cft , impc- illi crcati, iiic incrcatus , illi (erui ,

dicntes vcntos; i.left , prardicaio- hic Dominus; illiirapclluntadma-

rcs^wc^jrrn/jid eft,pra?dicarcnt, & lum , liic inducit ad bonum illi

hocfipcrterram ^idcll, fuper illos trahuntadpcccatum ,iftcadmcri-

qui funt vomcrc praedicationisa- tum illiad luclum infcrni , iftcad

rabilcs ; «r^wf Jup!:r marc , id cft, gaudium paradifi ; illi ad gchcn-

fupcrillosqui funt fludVuantes fi- Bnam,hicad gloriam.

"""'"•^•'cutmarc ,id cft, inftah^Its, difci- I^idi crzo altcrum Angiclum.id ci},

■ phnam non iibenter recipicntcs -, Cnriltu, propterofticjumdin^cn

y ncijue invllam arlorem, id cft , (upcr di , quia eft Dotflor incipientium i..; .

illos qui habent radiccm fidei, & fcientillimus ; cuftodicndi , quia

ad frudificandum funt habilcs. cft proteftor proficichtium cir-

Quafi dicerct.Da-mones tcmporc cumlpectilfimusfdcfcndendi, qa>.i

Antichrifti maximc conaftlntur cft dcfenfor bellaniium fortidi-

impedire prardicatores, nc prardi - mus. Hic Anc^clus Iiberatamalo,

ccc bonis, nec malis, nec ad cxhor- promouct in bono,faluat in rc2;no.

tatlmcm bonorum, nccadreuo- Hic cft HIc Angclus, «/cycfTj^/rt/f

cationcm malorum. ccelo yVubcns potcjiatem mi-gtuimy ^

17. n o ,rr> C terraillumitutaefl a pjoria cius. Infra ^

VERSVSi. j. ^

decimo tertio.

Sequirur, Et vidi alterum Angelum yidi crgo yfngelum iftum ajcen -

, afcendcntemahortu^^olis yhabentem f- </f»rfw fiipra carnem , carnem af-

gnu/nDci\mi,(yclamantemVocema- iumcndo ; fupra mcntcm , men-

gnaquatuorj4ngrlis,(j,mhusdjtumejino- tcm rcformando j fupra cru /.

cere teme t?* man dicens. H ic ppnitur ccm , crucem tolcrando. Sf d afcen -

rcmcdium Anceli arccntis Dxmo- • demeabortuSolis. id cft,adcxtra Dci

£m,^n- ncs , ne impcdianc pr.xdicatorcs.^ Pairis, quidicitur Sol & caput to-

^i!'/irt„ AngcIus,fecundumGlofram, tius Trinitatis. Scd quomodo af-

^ni^uum$, eft illc lapis manibus non pr.Tci- ccnditadPatrcm , qui defcendit.\

^tmontil,- fus^qui ftatuam quatuor merallis Patre.^Ccrte dcfccndendo a Patre,

conftantcmconfrcgit,fcilcetChri- D alccndit ad carnem, Ifai. dccimo ifjj.

ftus. Hic quatuor ventos, id eft, r\ono s Afcendn Dominusfupcrnuhcm

prardicatorcs ioluit , &c Darmones leucmyVtingred^ctur J^^yptt-m. ipfosim^pcdicntesIigauit.Hocfpe- Ergo v/i/ cwmafcendcntemahor'

cialitcr raciet , quando Hcliam , tuSo!ts,hahcntemfgnum Dci v/«i, id '^'

&Henoch, contr^ Antichriftum cft , immunitatcm pcccati : quia

mittet. nullusfuitprxter ipfum , quicarc-

Dicit crgo , V/V/i alterum Jngc- rctpeccato; velfignum Dci viui,

/«w:Continua fic. i ta dixi quod vi- id ell:, potcftatem miracula facien-

di Angclos malos , pncdicarorcs di; vel pcccata diinitcendi , qux

vcrbi diuini impeditntcs.Sed corra orania funt foliusDci,^ tautemfia-

iftosfupple,v/V//, idcft,pcrlpiricum tis ^iiod fihui hotnms h.ihct potcp^uttm

«

Comment. in Apoc.B. loan. Ca.7. 123

Aimitrenii ftccata,S£C.Tzmcn lcciin- ciurnGloiram fignum Dci viui cnix Chrifti. Sed quomodo crux fuicfl- {;num Dciviujrimo (ignum potius liominismorcui.Solutio ; Signiim fuic crux Dci viui , quia hominc morienteDcusvixic, & Deus ap- paruic: vndeccnturio vifis miracu- lis dixir, Verc filtus Dci erac homo .fic.

yidi alttrum yingclum afcendentem ah ortu Solishdl/entem Jignum Det viui. In vcrbis propoficisSaluator noftcr Chnrtus mcroducitur,&nolha: {'a- lucisprocuracor,quia noftrq falutis cura,&ficdicicurador; Angelum, nam fuitopcracor quianoftrrfa- lutis caufa , &: fic dicitur fador; afccndentem, '\t\\^\T2.x.oXf quianoftrar falutis. Ecfic dicicur dator, abortH 5o/ixjcxcmplator, quia noftrxfalu- tis forma, & fic dicitur Dodor,ibi, habentem fignt/m Dei Vtui.

Circa primum.vbi Chriftus in- troduciturvc procurator,cumdi- cit^«^r/Km-,Sciendum quod Chri- ftus dicitur Angclus non natura, fed officio; habuit enim officium prolocutoris in crudiendo indo- ch]m;mcdiatoris , in intcrccdcn doadDcumj propugnatoris.inc- ripicndoproilratum. dc his Apoc. quarto, Vidi aliumAngebtm fortcm, quoad tcrcium , dejcendentem decalo, quoad primum, amUlum nubc, quo- adfccundum.

Circa (ccundum,vbi introduci- curvcopcracor cum dicic apcrsdcn. rem, lcicndumquod Chriftus af-

^ cenditfupcrcarncm,inrcparatio- nem natura-. Il.ii. dccimo nono , AfcendirDommus fuper nuhem leucm , ftipcr mortcm , in rcparationcm pra;dx. Pfal. jlfcendit fu^rr occafim ominus ; fupcr orbcm m rcftaura-

. tionem gloria:; Ad Ephcf. quarto,

Afcendens in altum , captiuartt duxir c.iptikitatem,dedtt dona.

Circa tertium, vbi Chriftus in- croducicurvc infpiracor; cum di- c\t ah onu folis , Sciendum quod SolPater atemus, mifirnobis ra- diunifuum , fctlicec vnigenitum, quicftradiusvcricatis, vniratis , Sc lan^titatis : vcriutis,pcr Iplcndo- rum intclligcntia: , Lucq primo, Luc. Vifitauitnosoriens ex alto. Vnitacis,pcr ardorcm amiciciq, V(r..Ortuscfi fo!^ P'»' <ir congregati funt. Sanvflitatis, pcr vigorem influcncix. Malac Orietur \t. 'u VoListimentibus nomen meumSol infl: ti,t.

Circaquartum,vbi Chrirtus in- troducitur vc cxcmplacor , cum di- cit hahentemfignum Deiviui; fcicn- dum qubd hoc fignum fiiitcuni- ca morcahcacis , qua fuccindtus in prijfcpio. Luc^ lircundo, An- Luc. : nuntioVohisgaudium magnum , quiana- ^ tus efi vohis faluator^ cir hoc Vobis fi- gnum , inuenietis; dodrina cxem- plaricaiis ; qua fuic pr^cindus in paribulo. Lucq. vigcfimo ,f>ofitus ' clt hicinruinam, ^ infigmm^Cui con tradicctur, potcntia Diuinicatis,qua crit accindtus in foho. Math. ecun- do. Tunc apparehitfignumfilii hominis in ccclo.

trgo vidi alter!mAngclum,Cci\i- cct L[irii\am ,habentcm fignum Dei ^ viui, (yclamauitv-xe magna , id.eft, cum magna auchorirace impera uicquatuor Angelis , id cft , fupra- diclis Dcmonibus prxdicacionciii impcdicntibuSj^wi^w , fcilicct d.t - monibus,</d/«»jf/?, idcft, pcrmif- hm,t{ocercterrx,\6. cft,auaris & ter- rcnaamantibus. Etmari,'\d cft,lu- xuriofiSjConcupifccntiis fluduan- tibus , quia ad ifta duo totus mun • dus inclinarur. ddatum efl nocerc

OT<fn, id cftjomnibuspcccacoribuv

r> i,

iz4 R- P' Alexandri dc Hales

per nurc cnim omnia pcccata A nem,&:SpiritusSan«5Vi vnc,tionem.

defignantur j nam proprietatcs continct in fc omnium pcccato- rfrmAre tum. Matc cnim tumct quantum f.ttauJ:ft. fupcrbiamj liuct quantum ad ^""^" inuidiam -, feruct quantum ad ira- cundiam ; abfotbet quantum ad auaritiam , ftat quantum ad ace- diamjfcctet quantumadluxuriamj fubmcrgit quantumadgulam. V E R s V s j. Nolite noccrc mari , ncque arhorihus,

Ponit cnim C h R i st v s in men te, & in anima chaM(flcrcm Bap- tifmalcm, quod cft fignum fpiri tualis rcgcnerationis ; & fidem Dorainicae paflionis, quod cft fi- gnumChcjftiana: rcligionis. Fabcr cnim i n dcnario ab vna parte facit imagincm Rcgis, &: ab alia parte imagincm crucis: fic C hrist vs denarium , fcruum fcilicct fuum pretiofo fuofanguincredrrnpnim,

id eft, pcccatoribus verbo dodri- B fignarfide bcnediclj?fu narfrudificantibus.Scdquare pro- &chara<5lereBaptifmalis regencra-

hibctcosncnoceat cis,cumdidum fit fupra, quod data cft potcftas noccre tahbus Dicendum, quod hic prohibet Christvs folum cxccflum, quia Darmoncs fcmpcr exccdunt, & idco fupra non fuic pofitum ficut hic

T^olite ergo nocere terr*, cy mariy neque arhorihHs , ^uoadupjue Jignemus feruos D E I nojlri in frontibus eorum : quoufque fignemus, ego fcilicct ^ C H R I s T V s efficiendo, & ipfc fe prarparando; nam prxdcftinatio Dei eft manentc libcro arbitrio. ^ijfr*- Devs enimneminem fignac, vt t^Tu?,,:. vcl dilc^us, hbcro

arbitrio contradicentc. Et dicitur in p\urA\'u /tgnemus f ad fignandum quod adoptio,&:fpiritualisfignatio cftaDEO efficicnte,&hbcroarbi- rrio fc difponente , & pra?parantc. VcltNolitevos Diaboli, noccreterrx, &c quoadujque ftgnemus^ ego (cilicct ^ Christvs, gratiam infundcndo, & miniftri mci Ecclcfiac Sacramcn- tra miniftrando.

Signcmus in frontihus, id cft , in mcntibus, quod fit in Bapti(mo per impreftionemcharaderis, aut pcr fidcm Dominici: pafllonis: vtraraquc fignificationem facit Christvs per gratia: infufio-

T)rt f^^ris

tionis; ahtcrnoncft eiusferuus , iftis duobus fignaculis non fuent fignatus.

Nolite crG;o noccfc cjuotidnpjue /i^fi:- mus feruos, fcilicet futuros , D i; i nojhriy fcili^ct Patris, & Spirirus San- 6li,& hoc, figno charadleris Bap- tifinalis,&: fidc Dominicx paftlo- nis; & hoc infrontihus eorumjcdiccz in mentibus. E t nota per hoc quod dicitur Nolite nocerc , &c. non dac intelligcrc, qubd poftquam fcrui D Ei iignatiruerint, tunc Diaboli noccrcnt.Imo includit omnc tcin- pus, antc&poft.

A^o/f>f,inquam, noccrc ^uoadufjue fffjcmusj & tamen miniis poft; ficuc diciturdclofcphviro Marix,Matt. Matti fccundo,qu6d non ccgnGUtte4m,doncc peperit jilium fuiim primogtnitum , ntc antc,necpoft.

V E R s V Et audiui numcrum ji^atorum , ccn^ tum (jUddra^inta quatuor millia fgnatiy exomnitnbujiliorum Ifraii Supra : pofita fignatio fcruorum,hic poiu- turnumerus lignatorum. Etdiui- dicur in duas partcs : nam primo ponit fignatosdcluda-is; fecundo fignatos&cleftos dc Gcfibus,ibi, Poflhxcvidi turha magnam: & dcbc- tis nctai-c qubd pauciorcs Hierunc

Comment.inApocal.B.Ioan.Cap7. 125

Tsuatus clcilideluddpjsqu^m degentibus, uifio carnis, quibus dcbctur fru-

-iVN-ideo jpforum lutljcorum pongiur «5his triccfimus. Parres cnim qua-

j'^",;^.numcrus hnicus & ccrtus . lcilicet ternarii fiipcr ipfum fumptar, dc-

ccntum ftadra^inrs ijH^tuor nnllia, cemfaciunt,&acccmiriplicatitri*

iplorumgentilium numerusinccr- gintafaciunt, Millcnarius cfi: nu-

ius.Tamenfi:cundumglofiam,pcr mcrus!vniucrforum,qui3fcrlicitati

hunc numcrum, ff«fMw^«<<</rrf^w4 vniucrfi ftatus compctir.

quiUHor, intclligitur numerus clc- ^[jgo benc pcr ccntum quadra- *»wn

dorumomnium, qui licctfit no- gintaquaruormillianumerus Vir- f^Sttc «

bis inecrtus, eft D e o certus. ginum,Contincniium &Coniu^a-

Dickergo,y^Mdiuinumerumfignato- torum dcfignatur; & pcr comc-

r«.ltadixiiupra,qu6dChrifiu5ma- g qucnsomncs. Velquadragenarius

dauitfignarifcruos,cir<<«</»w,idcll, fignat pcrfeAam dcrclUtioncm

pcr rcuclationem cognoui, peccatorum,&ficquadra£^enarius

rnm /ignatoriim^ tcmpore AntichrilH rcmiflionis,ccntenarius perfcdam

fignadorum, prxtcritum pro futu- obfcruationcm priceptorum, Sc

ro morc Propnctico, nc cis nocc- fic ccntcnariusobfcruationis-, qua-

rcncDa:moncs,ipfiuslcilicctAnti- tcrnarius excrcitationcm mcrito-

chnili duccs. rum, & fic quaternarius operatio-

j^HdiMy inquam, nHmrrum^ ifto- nis. Miilcnarius perfcciam con-

rum centum ^uadraginra ijuatuor mil- fummationcm inccptorum, & fic

/iViy^wforwwi.Pcrhucnumcrum fi- millcnarius confummationis. Vcl

gnanruromnesfaluandii vndchic quadragenarius fignac numerum

numerusnoncfircalis, fcdfigura- c incipientium , quatcrnarius profi-

lis, (ccundum tripliccm flatumfa- cicntium, ccntcnarius perfedo-

Iutis,Vrginum,Contincntium,C6- rum, millcnariuspcrfcucrantium.

iugatorum. Omncsenim faluahdi Ecgeneraliterpcr ifium numcrum

funcdcaliquo iftorum ftatuum. centumqu.idragintaquatuor mil-

Trtfhx^t- Numerusccntcnariuscftnumerus lia compcrhcduntur omncsclcdti,

Vircinum, quibus dcbetur fru(5lus & omnes faluandi;

J-um. ° r 1

ccntclimus ; numerus quadragc- V E R S V S

naiius, cft numcrus Contincn- ^

tium, quicompctit Poenitcntiz & £x TribH luda duodecim millia f-

auftcritati, vndc Chriftus quadra- ^^i^i.&fimiliier dcfignatur pcr no-

fjHmfrm ginta dicbus iciunat. Et bcnchic minaduodccimtribuumiitaquod

■■,'r>,drim numcrus quadragenarius cft nu- ^ trianomina tribuum primaperti-

wftntiM, merusContincnrium, qui fcmpcr ncantadftatumincipicntium. qui

^<u^rji^t- funtinPanifcntia,quibus debctur inquam ftatus fignatur pcrnumc-

' '« fruftus fexa<rcfmius,quiconftatex rum quadraccnarium,fcilicet tri-

,/rf/<-r. partibus quadragenaru numcri, cx busRubcn,luda,uad. i^j^,;„„^

••' vigintifcilicct duplicaris, &cxde- prcraturconfitens, &fignac pudo-y»„„„

. nario drfplicato. Bis cnim viginti, rcmconfcfiionisi Ruben intcrprc-

& bis dccem fcxagcnarium red- taturfihusvifionis,&fignificatdo- "

dunc.Quatcmarius numerus Con- lorcmcontriiionis-, Gad intcrprc- C4./.

iugatorum, non quia compctit di- tatur accindues,&fignatlaborem ^

uifibihrari,&in coniugatis cft di- fatisfadionis. Exquo paicc rtatus

n6 R- P. Alexandri de Hales

incipicntium. vel pcrnitcndum: in A UdJIgndti, &c. 'Alia tria nomina tri- quibus dcbct eflc pudor confcflio- buum pertinet ad ftatum pcrfeue- is,dolor contritionis,laborlatisfa- rantiu, qui ftatus fignatur pcr mil -

nis

«Stionis.

VERSVS.

Ex nihu Jfer duodecim miUU Jignati^Scc.Ei in his tribus tribt|^us, trigima fex millia fignctti. xria nomina

lcnariu, fcilicet tribus Zahulon^ qui intcrprctaturhabitaculumfortitu- ^ dinis,&fignat triumphumvicloriac /,.,^,,^ „ ^ lofephfC^i interpretatur augmen- MjWiw tum,& hgnataugmentum gratiar-, '^J.f/^'^'^'

w,jj,^aj.^»«u«.;.^»» -..^ - Benjarnin , oui intcrpretatur fiUus

pcrtinentad ftatum proficientium dextcri,& lignat titulum gloris : ««f^ . de virtutc in virtutem euntium.qui ex quo patct ftatus perfcucrantia , ^;; inquam ftaius fignatur per numc- quia in his eft triumphus vidlorix , . rumternarium,(ciUcettribus^/rriB cumulusgrati.x, titukis glori^:& f^. Afcr interpretatur bcatitudo , & in.his tribus tribubus triginta fex

fignat reditudinem jcquitatis , /.v/^Wi» jsfcpthalim interpretatur latitudo , & fignat latitudmem charitatis. MMMfetl-Ma/ia/fe interpretatur obHuio , & fignat obhuionem carnaUtaris. Ex quoapparctftatus proficicntium , quia in proficicntibus debet cfle

miUia fignati: & fic de omnibus tribubus funt ^uadraginta cjuatuor millid fignati. Hi funt fiUi lacob. Gencf trigcfimo quinto. Hifmt fitjjuos habuitdeLia^ R.uhen ySimeon, LeuiJuddJfachar^Zahulon. Hi funt filii quos hahuit de Rachcle , Lofej/hj Bcn-

redlitudo squitatis , latitudo cha - j^rnin. Hi funtfilii quos hahuit de Bala, riiatis,obUuio carnaUtatis. Et in dncilld Rdchelis , Dan, Nej>talim:Hi his tribus tribubus triginta [cx^ finffi^^^Jfto^ ff-^J^i^if de Zelph.t .wcilb

Li*t GddjJjer.

Scd quxritur quare hic omnes

miUia fignati.

iimt mr rirmi,

1-141 .1.1

VERSVS 7.

Ex tribu Simeon duodecim miU Hajigndti. AUa tria nomina perti- ncnt ad ftatum pcrfcdorum , & virginum,qui fignificantur per nu- merum centcnarium , fciUcct tri- ■ bus Simeon , qui intcrpretatur au- diens marorcm , &fignat auditio-

D4n.

filii lacob non ponuntur. Non c- ^^^^ nim poniturinteriftas,tribusDan, nitartnlM fedManaflcs loco eius,fiUus lofeph. Et quxritur aux eft caufa? Diccn- dum, quod nic ponuntur nomi- natribuum, vt oftendatur quod faluandi debent liaberc virtutes pcr dida nomina fignificatas : &

ncm mifcrorum j Lcui, qui inter-jjidco vtoftedat aliquosfiUos Ifracl pretatur additus , & fignat addi- ab hoc numfro cxcIudendos:nam

tionem confiUorum ; ifdchar^ qui interpretatur mcrces, & fignat at- tentioncm prxmiorum,exquoap- parct ftatus pcrfe(5lorum , quia in pcrfcdis dcDCt cfle auditio mi- ferorum , addirioconfiliorum,at- tcnrio prxmiorum. Et in his tribus tribubus triginta fcx mUIia fi- gnati.

Ex tribu Zahulon duodccimmil-

tribus Dan& Epraim.non ponun- turhic. Ex oan enira nafcetur An- ti-Chriftus , qui omninoeft cum feruis excludendus. Ex Epraim na- tuseftIcroboam,qui filios Ifracl duxitadldololatriam, qui cft ex- cludendus a numcro fignato- rum.

Quarritur ctiam quarc non fcr- uaturhic ordo filiorumlfrJel.^^Di- r!ccT

«

C^mmentin Apocal.B.Ioan. cap.7. 127

„,H /''■•^- ccndum quod hoc cft, quia hic ir dc lignanonc clcaorum,

' " 1] ; 1 ticper gratiam, qua: ncc gc- nu.s,nec tempus, nec dignitatcni urcndir- Nota ctiam qubd dc qua- libcc tribu ponuntur duodccim millia , non quod tot prxcifc dc qualibet tribu fmt laluandi , vcl quod ram paruus numcrus fit in qualibet tribu:quia pcr duodccim Apollolos, ad quoru pridicatio- nc multiconuertuntur. Vndc non citnuir.crus litteratis , ncc rcalis , fed fisruralis. ex (Iniiuiis tribubus duodecim millia ponit lignata pro- ptcrprxrogatiu.im duodccim Pa- triarchjrum, & duodccim Apofto- loruai , quia duodccim Parochia: fuasprxdftationcshabucrunt, fed milliaiproptcr perfeJara iullitia, fcd fjgnatos , propter vcram Dci confciljoncm. Vndc fcicnd^ qubd Chriftus - ficnatnos clcclos fuos mfula Pon

, tincarfi, corona rcgali, gloria fpi- . ntuali,&hoc m fignum munditix, & honcftatis . conllantix , & firmi- tatis , amicitix & charitatis. Nam fignacmun 'os,ipfosdclponlando, nc inficiancur •, firmat igfospro- tcgcndo,nc dciic:antur ; caros ip- ios ajnpkdcndo, vt rcficiantur. D his Ifaix quadragcfimo nono, Lcuubo aJgentes mamm meam ^(y-ad populos figmm meum. ,

VERSVS. 9.

Vojl hxc viJi turham magnam , quam (hnu merare ne»io j^oteTat^ex ommbusgcn - iilus^cytTibuhus , cir po^idifify Imgtus, fames attte thronum ^ O" w confpefht ^"'i^- ! PoHs alhis, palmx tn rnam' / Ollcnla multiaidinc fignaLo:..ia & cUxloruni cx lu- cliis , hic oftcndit muhirudmcm lignstoruni ctGcntibus , quorum

^ dcfcribitj&cirtcnditcollcdionem, i bi , vidi turham magn.im , di I p a fi t - || ncm, ihijlanrem 4titc thronum-, cam • pofitioncm , ibi , amicHjloUs alhis.

Dicic crgo, pojl h^ec^idi, quia'' itadixi, qubd vidi numcrum fi- ( gnatorum cx ludxis, cemum ^uadra- gtniafiatiormiUia.ic no folumhoc, vcrum ctiam^/? /;.f<" v;W/, oculis mentis, non oculis CArnis , tHrhdtm

jj Wi(^/wm,& congr gationcm homi - num copiofam, tjuam dinimerarcnc- woywfmif.idcll , hominibus innu- mcrabilcm , &: inccrtam. Liccc c nim cleClorum numcnis fic Dco certus, & hommiafTuptoa Vcrbo manifcftatusjtamcn omni holiiini purooccuItus,& inccrtus cft: ; &» ^ idco dicic, quoddinumerarertcmo pote- rufjfcilicct homopurus (cdbcncillc qui multitudine ftcllarum noutrat: vndc hic exprimitur ipforum elc- dorum indilFcrcniiE communi-

C cas, quia pauperes, & diuites,in nominc tmhx,turham, cxccllcntix nobihias in magairudinc, magnam; cxccdemi.x innumerofitas', in in- ccriitUiiine i ^uam dimmcrare nemo poterat.

Etnc quis putarcc nullum cflc^„,^^„, numcrandum , vcl falLiandum ixi-iiijti u fi de I udxis, idco dixit cjubd fcqui-"^'"'- tur,£"x omnihus gcntihus ^ .ctiam cx ^ baibaris.cirfn/^w/iw^lcilicetgctium; (ypopulis^iciVuxt tribuumgcntiliu, fylinguts, (cilicct populorum gcn- tium in gcntibus,quoniam diucrfc fnnt ; & tribubus,quia ctia diucrix funt, & in Populis diucrl.i; lingux , &dcomnibusahquihint(aIuandi. . Mat.dccimo tcrtio, Simile ejlrcgnum ctrlornm fagenx mijf* in mdre,(y exom-» ' ni genere pijlium congrcganti. Sicuc cnim figcna congrcgat ex omni gcncrc pifcium , f)c Dci milcricor- ciacx omni gcncrc hominum. Vcl

iz8

R. P. Alexandri de Hales

diccndumqubdinfais vcrbis oft^- A ^Vatione, Pfal. SaMhor cim abpO' vCi\. lo ' ruerit glona tna: c^uia. D Evs eix cis

decorofus ad oblcaandum,gracio- S^^rT' fusad amandum , radiofus ad fpc- fttUott! culandu,}. Rcg. icmo.Beati\iritui^ • (jiu Jlantcoram tc fcmpcr.Scd dicuntur rni* fi. . aniifli JloUs albis , icilicet cribus j <^ '7*"^'« prima cft anima; bcatificatio ; fc- t^, cunda cftcorporisrefumptioi ter- tiafociecatis coplctio, fuprafexto. x. Rk; i. Datx funtillisjloU. Sed dicunrur faa- berc palmas in manibus eorum , quia nab6t frudu meritoriacaAio- nis, guftumconfblatoriaecontem- plationis, vsucharitatiux ddedio- nis; hoc enim cft palmam inmani- bus portarc, frudum , guftum, v- fum pcrciperc. «

idi turbam magnam ftanteiH antc thronum in confpeH^u .^gni, airti^i jlohs albiSyC^^falmtt inmanibuscoram.Cuna. cmnt tu. bcatoru quacuad quacuordc fcri- ^».""»?'

^dic diucrfiuccm obfcruantiarum in gcntibus' gcncalogiarum in tri- bubus i habitantium in populis •. idiomacum in hneuis: & Uc oftcn- dic clc(fiorum coTle61:ionem: dein- de ortcndic corum difpoficioncm, in qua difpoficionc vidiAos, cum dicic flUnteSt.

K/<i,inqu.im iftosomncs,y?<w- tes antc r/;ro««»»,quia parati obedire, J^r""' vel quafi eleuaii ad ccrleftia, non curuaci ad ccrrena: vel fiantes, quo- niam non dabicur fcncencia contra cos, lcd concra malos, qui hon fta- buntjfcdcadent in infcrnum,A- Aroo3 j. mos^nono. Cadcnt (j- non rejurgcnt ^ltra.

r/. ? <• /m- Vidi^ inquam iftos , jiantes antc ^ 7"'' thronum , D E i patris , C H R i ST i l>$,ni df- hominiSiB . Virgmis, & hoc tn conf- fjrdir. jfcflu yigni^ id eft, incontempla- tionc humanitacis; quiain judicio q .afi ridcns &:hilaris, & manfuc- tus ficut Agnus apparebit bonis j ^ ic i malis quafileo curbacus,acquc cru.iw-lis: &:ipfifupplc ftabunt, m cortjj-j il( //^w , (cificcc Chrifti,<iw/- jWzi aihi< , i«i cft, innocentia Ba- ptifmalii (andicacc Pcenitcnciali. Primamftolam dealoac aqua Ba- ptifmalis, P/al. Afpcrgcs mc hyffopo: lccundam, aqua lachrymalis.Plal. LauaboperjingulasnoCles lcffH meum. ^ Etpu'm£ in manibns eorum^ id cft , co- roni pro opcribus bonis, & vidlo- rijs pcccatorum.In ifta igicur vifio- nc oftenduncurloanniomncsSan- di docacifruicioncDiuinitatis, ibi, jtames antc thromtm ; vifionc hu- nunitatis,- ibi, inconfpciiu^gnii aC- 1 Lim ptionc immorcalicatisjibi, 4r clij%lisaWis. tcdicijntur ftarcantc thronum,quia illurainati vcritatis corrnitionc, inflammati charitatis ^ ^nr, mcbriacivbercatisdele-

rf-1 )0.

FLl

bicur inhis verbis^mniil Sidtoru I* ^*;^ tenor ftatus, quo confirmantur, vidi turbam magnam, ^ates antc titronii-^ dulcor vultus, qucm contemplan- tur, ibi, in confpcflu Agni, decorcul- tus>quo decorantur,ibi, ami^ jio- Usdbisy honorfrudus, quo dulco- rantur, '\hi, palms m manibuseo- rum.

Circa primum , vbi ^andbarum omnium dcfcribitur tenor ftatus quo confirmancur, cum diciiurv/ Wi^&c. fcilicec /?d»f^OT d«f thronum, q^^tmu Scicndu quod Sadli ftat antc thro- f'"^^' num , vtlufpcnfi fpcculationc vc- d' ritatis, tcrtij.Reg.primo.BMn vin \. Rtg tuij(^beati ferut tui^quijlant coram te- acccnfi pri dilcdionc cluritatis, 1 (ai. (exto. Scraphimjlabant jupcrilludy ifjn. c; . ffx al^vniy &CC. abibrpti dele^latio- ncvoIuptatis,Io.tcrtio...^OTiV></ fpof< j^^^ jtaty(^ audit cum^gaudct proptcr vocem fponf.

Circa{ccundum,v bi San<ftoni m

omniufii

»>it:v nnn

l : .

*

C^mjhendn Apocal.B Ioan.Cap.7. 129

omniurodcrcribiturduJcor, qucm ^ fignatorum dc fignationc j^rada- comemplantur in conrpcdu Agni. rum adio, Ita dixi , qubd viji muU

Scicndum quod Sandi ilant m c6 lpe<^u Agni,vtpra?tio rcparati im- c»«- prcriabiJi, pnmx Pccri primb , Non innii/i>. corruptmhbus nuroMt <<rf e<r(j,lauacro, - dcalDan indcformabili , infra in illo cap. Hi JhntyMiyemrMtit exmu- gnatril/ulaticne; pabulo fariari infa> ftiabili, infni in ifto cap. JfrnHs jui tft medioihront ejl, reget eos , O" deducet ad fontes.

i.ret.i.

tosfignatos dclud<jis, & plurcsde • gcntmus,nc noccrent eis Dxmo- ncs Antichrifti dudlorcs : & non folum lioc vidi ,verum etiam vidi ipfbs fignatos dc fua fignatione, Dco*gratias reddentcs , vnde & clantalantvoce magna , id cft, magno afFcdu , dtcentes ,Tcilicct corde.orc, & operc, hic enim di<5tio eft Chri- ^j^^ ^ ^ ^'unz,ftlHs, quamhabemusjfup- Dei tTi.

Ifji

4}-

jimhuiin. Circa tcrtium ,»vbi San(florum ple in rcmiflionc peccatorum , omnium dcfcribitur culius, quo vel in rctributione pramiorum , decorantur , ibi , amidi jlolis alhis, Dfo«o/7ro,fupplcattriDuitur; quafi Sciendumquod Sandi amicli fto- dicatjquodialuifumus non a no- lisalbis funcfummxclantans quo bis,(cd aDco habcmus, Apofto. '•'T'""^'' Ecdef. 4 animam. Lcclcf quarto^/^Mf/jf- Regi J,tculorum immortali inuiftbili cauit tUum in glona , ^ ftola glort* ; foU Deohonor,(^g{oria. viqorcxternxmimorta^itatis.qilo- Notac Ambrofius. [Omniano- ajcorpus , ifai.quadrageluno ccr- biscftChriftus ifivuhicra cua cu- lio, ipeformofus inJloU [ua,gradtens ; ^ ran dcfidcras, mcdicus cfti fi tc- valorc fupcrna: hbertatis, quoad bnbusxftuas,fonselt; fi grauaris j,;, fc„ vtrumquc, fupra fcxto cap. Dat<t iniquitatc,iuilitia cfti fi auxilio in- funt tlltijioia aloit in multitudine Vtrtutis digcs , virtus cft ^ fi coslum <^fide- ^**^/.'

ras jViacft jfimortcm tinsp^ vita ^«k/'. eft ; fi tcncbras fugis , lux eft fi ci- bum quxris,alimentum eft -, fi pc- riculum timcs,faluscft. ] Lrgo de falute noftra, & dc aliis bonis, qux habcmus , foli Deo gratias agerc dcbcmus.

Qui fedet fuper throniim , fcilicct . .

Icin.ia.

Circa quartum , vbi Sandorum omnium delcribitur honoris fru- dus ,quodulcorantur,cAm dici- t u r,£:f jfalma tn manihus eorum. Scicn - dum qubd palmiin manibus San- dofum (unt triumphi peccatorum qu,xrcliqucrunt,Ioan. duodecimo.

./df£Yf^fn</'r4wo;,&c.Manipulimcri- j) iudcxomnium,quiaDeus,cir y/^w, Ptt,l(^ Lcoit.jf. torum qux habuerunt , Lcuitici ideft,hdmini Chrifto,fempecc6-

trigefimo quarto, SumetisVolfts fru- fhsarlrons piJchrx,f^atuldfijue palma- r«^-rituli ruerunc

j^audiorum qurc mc- Canticor. lcpnmo. yJf c ii4ttnmpalmiim,(^ ajfpreheHdamJrU' {lus eius.

iungif harc duo, (cilicec Dcum^ cum Agno, & Agnum cum Deo: quafi dicat:A Chrifto, qui cft Dcus homo , habemus laluccm. Dixic Angclus Marix , \ocahu nomeneius /fy«OT,ideft, faluatoremomnium. Matth.io Matth. vigefimo, Ipfe enim faluum chifim,/i. facict popidum fuum i peccatis eorum '^^,^^ Et cUmaluoit Voce marna dicentes, Vnde Cilus dicitur Domini , vt gc- trr. fatusDco nojlro,qui fedet fuper thro- neraliter offerencis, Ifai. j6. Pro- num,C7 Jgno. Hic ponituripforum />ff/?yij/«jwfrf,hberaliccrlargientis,

R .

V r. R s \' s

%

R. P. Alexandri de Hale#

rfal. 10.

150

Ifai. dcciftto fcxto, Ego feci , cgofa- A ciam^ egj portaho^t^ faluabo; fpecula- ritcr fluentis , Plal. Dominus tllumi- minatio mea , ficc. Finaliter circum- Pfi'- +3- . llantis, Pfal. Saluaftinos dc afjiigemi- httsnos,C^ odienres nos confudijli. Sa- nat autcm quofdam flagello^or- lob 5. rtptionis, lob , VKlnerat mede- tur ^percmit^&manus eifts y &c. Solo vcrbo pri4icationis , Sapicnc. dc- ^^LufU. Cinio (c«o, Nefic herL , 'ne^ue ^ urntt/i. malagma fanauit eos,fed fermotuus Do- fiZ'^'' "*'^^' f^^T^^wf Proptcrquod dicit v6ruis.

Sanat clemcnter ^ fiVis dudire hhen- tefy

Saitatdementerjjivisfugnare poten- ter,

Sanat clementer,Jt vis parere decen - ter.

Sanat dementer, Jt jxrniteas vche- menter^

Sanatclementer,fidastuaconuenien- ^ ter^

S^^clententer yft fert ieiunia Vfn-

'1 m

nrimrH thrmi.

Hi ergo clamabant, y^/wfDfo »0- y?ro, idcll, Dco FacrijCir yigno, id

cH; , lciu Ciirido.

VERSVS 10.

ftrcnui ; ad recipicndum fignacos voluncarij ■, ad nuprias feftiui, dc conforcationc cIcdorulxciiEtvbi ftabanc» Incircuitu throni , vc cx om- niparcc proccgercncchronum, id c«r/ eft , Ecclefiam,& exequerencur fc- ^"g'- dcntis mandacum

Stahdnt cciam Jngeli in ciradtu feniorum , id cft , Prarlacorum , vcl Doflorum ad muniendum cos cq- tra Antichriftum,quia cocum pon- dus belli vercccur contra Prxlatos Ecclefiz, & Do^dlorcs fandar Scri - ptur*. Stabanc cciam Angcli in circuituquatuor Jnimalium , id eft , in circuicu prsedicacorum pcr qua- cuor parrcs mundi prxdicantium do(firiBam quacuor Euangelioru , ex vtraqU|^ parccipfos defcndcn- do,&concra ipfum Ancichriftum protegcndo. Ifai. dccimo odauo, inii. ii. Itc j4ngeli Veloces ad gentem conuuL fam^f^dilaceratam^ad populum terri- bilem^ (<r adgentem expe^lantem^cj;' concultatdm. Ite Angeliveloces adgen- temcoauulftm ^oh amorcm rcrrend- j^^;^"^ .Vimydtlaceratam , multitudinc tor- mcntor^mi ad populum temhtlem,m bello Dxmoniorum ; adgentem ex- pe^lantem^ gaudia calorum. cjr Ci?/»- cultatam , pcdibus Antichrifti , & alionim pcrfccutorum.Tunc 'An- gelimaxime hominibus adrtabuc ipfbsdirigcndo, cuftodicndo,dc' fcndcndo , quia tunc tcmporis

Etomnes Jngeli flahant in circuitu throni , ^ feniorum^(^ quatuor anima- lium. Hic . ponitur congratulatio Angclorum dc fignatione (emo-

rum,& primo ipforum Angcloru ^ magis crit ncccftarium, quia fc-

ponitur difpofitio-, fecundo lauda- cundum magnitudincm tribula

tio,\h\,Bencdi(}io(jf claatas. \ ta. di- tionum cft adiutprium necciTi-

xiqu6dfignati,dccoqu6d dc fi- rium.

gnationc Dco gratias reddebanc , Stahant igitur Angeli in clmtit»

&ipfum laudabanti & hoc vidi, throni^Scc. ceciderunt in consje^u &nonfolumhoc,vcriim ctiam vi- ♦ throni in facies fuas, (y adorauerunt

di quod ipfi Angcli jiahant in cir- Dcmn yd}centes Amen. Hic oftendi-»

cuituthroni. Srabanc, inquain, ad o- turconfirmacio. Icadixi,qu6d An-

bedienciam paraci; ad occurrcn- geligaudenccs deferuorum Deifi-

dum prompci •, ad proccdcndum gnacione,&deiplorumrcparauo-

C^mment.in Apocal.B.Ioan.cap7- 13

r

,ac^fiahMit'mcircunnthmi ; & non A vcrum ctiam laudaucrunt diccn- folumhocfupplc vidi , fcd ctiam zcSyBenedifho, fcmperfit tibi Dco o>«fjJ

creahti ) f/4r/My, recrcantiiy^TO/Wjj^*^"^'

<ju6d ctcidernnt in conjjfefln tlmni , id crt, Chrifti, fedcntisinfoliocurix calcrtis , vcl in throno ii^icis. Cecidcrunti incjuam , in ftcies fms , fc humiliando, Sccidc fignationcfcr- uorura,&:dc rcparatioric gcncris humanigratias agcndo,ac hono- rcm&iiloriam tnbucndo. Cafus m i<, autcminracie, & in antclcmper inucnitur in fignificationc4)ona in

illumtnanti .gratiarnm aSlio , laluan- m.miut ti ; honor , pcrmancn ti 'vtrtus , Diui " nitarii/omr«</(?, immcnlx poterta- ti j Benediiho , rctionc crcationis ; f/^V||krationc rccrcationis^ fi- fienti^auonc illuminatipnis -^a- tiarum aSiio , rationc faluationhiWr- w,ratione Diuinitatis;/^rm«</o, ra^. tione infupcrabilis potcrtatis. Vel

facra Scriptura,&inrctro fcmpcr g iifwfi/iAo potcft refcrriad Chrirtu,

\nTC\:x\2\EtadordHerHnteHmy fcilicet ratione Incarnationis ,f/«»ru<<^ , ra- culiu latnx , qni foli Dco dcbc- tur.

VERSVS. u.

Dicentes j^men , id cft , confir- mantes ipfbrum fignatorum lau- dcs ; >fndc j^mcn , id cft , confir- matio pritcritoruni, fic ideo Amen fcmpcr ponicurm fincorationum, ad confirmationcm corum,cjux in orationcpctuntur. Inquo notatur .,„,„ humilitas Angelorum,quafiKiice- ^ rcnt Anrfeli ad fienatos, verum cil quod-vos d.citis, & nos congra- lulamur vobis,& dida confirma- nius .diccntcs -^wf», &itacrt,vf vos dicitis, vclitafiat.

BencdifliOy cir claritai, Jltpientia^ & gratuxfumaSlio , honor , virttti ,c2r fortttudo Dco nojhro in pcula fxculo- , rum. Ortcnfo quod Sandi,& Dci cIcdij&fignatilaudantDcum, la- lurcm ei attnbucntcs, diccntcs,D , f^. fulusDeonoliro , qui crt falus, nam cafushominumfuit reparatus pcr oiu,^" iplum Chrirtum, Hic ortendit quomodo ipfi Angcli laudant , quorumcafus per nullum fuit re-

tione miraculorum opcrationis \ • Japientia , rationc prxdicationis ; gratiarum aHio^ ratione Paffioftis ; v/rftt.fjtatione Diuiniratis-, hcncr, ra- tione rcfurrcdlioniSi fortitudo,r:{zio- nc extremar exammationis.

Dfano/?ro,ifta,fuppIc,attribuun- tura nobis, &nona!icuicrcatu^. hz hoc non ad tempus , fed tn fccuU feculorum^/imen , id cft finc finc , ita crit. VcIaliieTjChriftui pro nobis lurtinuitfcptcm vitupcria,idcodi~ cuntluc An^eli feptcm prSeconia : '^H'*'/"» iuic cnim mcndacitcr accuJatus,,,^ contraJioc, bcnedi^io\?ic'\c vclatus, contra hoc,f/<<riM;;aceto pot.itus,"*" - contrahoc fapientia, dcrifoiicado- * ratus, contra hoc, gratiarum aflwj inhonoratus contra hoc, honor ; in itipc ligatus contra Uoc^virtus; iiP patibulo .pcrforatus, contra hoc, , fortitudo.

VERSVS. 13.

Etresfondcnsvnus de fenitrihus dixir mibi-.hi quiamiflifunt ftolis alht '^ffuifunt^ C*rvni/f Vf »f r«nfiC) fte i#bii u nic ro, & rtatu faluandorum, hlcortcnditur

paratus, & ideqaliter laudant ip-. via,pcr quam pcrucnitur ad lalu-

lum.Angclii aliicr Sancli. Ica di- ^iri , & gloriam clccborum. lz

xi quod ipfi Angcli adoraucrunt primbdehocloanniquxftio pro-

Dcum,& nonfotum^oraucrunr, ponitur -, fccundo additur lolu-

132 R. R Alexandri de Hales

lio, hi funt (jui Vincr.mt dc tribuUrhne A vniti anioiis vinculo. Et ifte rciens^ mii^^.Itcni priina quillio propo- quieranc & vnde venerant, dixit

nirur, recundo cxponituribi.eirt/i- xi illi , Domine mi tu jcii.

Dicxtcr^Oy c^^rcfjfondem vnus de fcniortbsts^ 8cc Ita dixi qubd feruos Dci fignatos vidi, Sc liipple milii co<^iiEincide rali virione,&: ^tfa mc cjuxrcnti , c.iiquxllio harc^)tcrat hcn,\'nus di-femonLuSy dc ft,Chri llus ma<;ni Confihj Angelus a dicbus, itcrnitatis,w;7;j intra me fic qujer^

mihi , /;/ ^ui amiSH ptnt jloUs albis fu funt^<yynde\enerHnt ? Et dixiyDomi- ne mi tu fcisy non folum interiori no- licii^dcxpcrimetonotirunc tibi: lecundum GlbfTim, loancs quem- libct (anitorujn majorcm fc repre- fcntat, quia maiorin miindo, mi- nor eft quocumque cxiftcnrc in rcgnocalorum,Matih.vndccimo, Ma-.iii.u. Qui autmn minor cfl in regno cadorum ,

ti refpondity &:anccquam fupplc vcC- maiorejleo , fcilicccloannc Bapcifta

ponderec, a mc quifiuic ad mo- , dum hominismuftum volencis ai- cerum docere, qui facit in inftanti qucftioncm, vtpoflic rcfponderc, & refpondendo docerc.

C^ifiuicinquam & dixit mihi, idcft defideranccmfcirc intcrro^a- wii Jnfuami^funtfiolis, &c. fciU- ccr quantum ad animam, vc vcftie- cfifunc, fcihccc ftolis albis, id cft, habiturifunc aUam ftolam fcilicec ^''Tvfu corporis,^«/ funt cnim, id eft.nofti, -i-.v;.-r./r, -. qui funt, \>ndc venerunt ? qiii func, id cft, qui non immundi per luxu- riam, non clari pcrfupcrbiam,non nign pervitiorum caradei^ra, (cd ulchri caftitatis viitoria, benigni lumiHratis amorc, vcftiti omnis virtqtisdccorc. Attende,ctiam vn- dcvcncrint,quijdccxiho ad patria, fdc magn^ mileria ad magnam glo- riam, dc magna paupertatcad ma-

l

Dixit crgo dli , Domine mt tu fcis Cir dixitmihty id eft, mihi hunliliccr rcfponditdiccs, H^unt qHivenerunt ex muzna trihulatione^ laueruntfldas juas tn fangumeagnt. tii junt /jui ^e- ncrunt y id cft, vcnienc ccjntinub ^^i-- - vfquc ad fincm fxculi, De trihulatio- nemagna, quiamultiphcijnJex vna partcDxmoncs expugnanc paccm cordiuni; cx aha falfi Chriftiani ^ corrumpunc bonos morcs homi- num; cxahaharrctici deftruunt fi dcm^athohcanii ex aHa Tyranni corpus occidunc.

Ergo hi Venerunt ex magns tril/tj^- tioneO^laueriit polas y«<tj,fcilicct laua cro rcgcneratK)nis, &: renouacioni' Spiritus Sandi,qucm cftudit in nos abundc : reformationis parnircn tia.\is,VC:L\. Lauahoperfngitlasnui . ,^ ^ . candidationisvirtualiSjlf.dccimo. ii.u ^o. Lauaminiy mundi eflotCyaufertemalum

gnasdiuitias,dcmagnaanguftiaad D cogitationttm vcjlrarum ahoculis mcis. magnas deiicias. Vnns, ergo, de f- Et dcalbaucrunt eas,id eft.cum cfTcnc

moribus dixit mihi hitjui ami^i funtjlo- hsalbis qui fum,<:;^Vnde \cnerimti

VERSVS 14.

Et dixiillij nefciens fciiicctrcf-

albx pcr lauacrum Baptifmalis rc- gcnerationis.magis albasfcccruat.

In ftnguinc agnifid cft, iniidc & ^ imitatione Pailionis Iciu Chrifti.-Mj., Sed cum fan^uis fic rubeus,& non ,'

1/art fttffi.

pondcrc per me, Dominc mi tu fcis, aibus,vidctur quod dcberec dicere

non cgo, ideo doce mc , vel fccdn- rubeas cas fcccrunc & nor^ dcalba-

dum Gloiram, v«/j de fenioribus, id ucrunc. Solucio. Sanguis dccodlus

cft, vnus Sandorum, qui func invcnis,cal^c naturali conucrti-

»ai. I.

rr.i.

r&i.

1.5

Go.mmentjtin Apocal.B.Ioan. Cap 7 133

turinlaCj&mutatcoloremrubeu: A not^i!',*/» temporcprofpcriritis, no~ & fic (anguis qui priusfuicrubeus tcmporc aducrfitatis. Adlum , eifmt^t fic albus, fic ; Chrifti iene quiaferuiuntDeo reuercntcr pro- charitacis dccociui in mcnte lan- ptcr impcnum maicftatis: Iitantcr doruna, albos faciceos, idcftru- proptcr prxmium foclicitatis: fcr- bcos. udtcrproptcr cumulum bonitatis :

L<uie>'knr,ci^o,ftol4spiaf. EtnoJP pcrfeuerantcr, proptcr titulum x- quodhxc dciflbatio cft dealbatio , tcrnitatis. Sic Deo fcruicndum cft per excenuacionem vitiorum; 8c intemplocius,fcilicctEcclefia:mi- tunc quart ni.K, Ifai. primo.5»/«fn«f lirantis, vteri virginalis, anima: fpi- peccatavefiraquj/i cocdnkm,f4jfi nix rituaiis , Ecclchx- triumphancis. «/fd/^u/^wfrtr^percxcrcitarionemmc- r Notaquod Chriftuseft templum ^'y'""* . ritonim, 6i tunc nix,Pial. Supcr m- vtcri virginahs , cxartihcc vclcau- ttruofiimf Hevt dejlkil/Hnturin Selmon, mons Dei, fa graiiofum , Paralip. SirauitSalo- t'*"^""

mon jrauimentum temphi>rcttoJ'o marmd- \"r^r.tbp. $ rr,ex matena prcciofum^crrijReg. J- '^fg- fexto. Nihil erat in tem^lo quod non te^ereturauro; exforma fpeciofiim, . , tertij Kcg. lexto. Omnesparictcstem- pltfiratifuerunrVarifscelatMris\ Ex fine gloriofiim, Sapicntix nono. Dixi- sapiait.?; fii me ailificare lemplum in monte fando tuo.

mm pinguis , per ^ificationcm c.vcmplorum , & t"nc fuper niuem , PlSl. Lauabis me, cir ficfuper niHcm dedbabor. Dcalbaueruntergofiolas fuas in Janguine -^gni.

V E R S V S ij.

Et idco y funr ante thronum Dei. Oftcnsa vialalutis, hic oftenditur

prijmium, inquo duo, prefcntia C Tcmplumannna^piritualis eft

omnium bonorum,&:carcnria om- niam malorum, ibi, CT ftfedcr fu- pcrthronum, &:c.

Dicit ergo loan. fcilicec quia, dutlbauerunr , fitAai fuas in fangume iigKi,fHnt ante thronum Dei, Glolla, gaudentes de confortio Angclo- rum^cr/cruiumei , perlaudumdc- cantationem, per rcuerentiar cxhi- bitioncm, per latrix adorarioncm

difpofitum mcnfuris pcr tcmpera- .4r.,m4^,. riam, Apoc. vndecimo. Datus efi ei Cif/iXOT«j,vtmctireturtfplual6gitu- f*""- dineinlatitudin^cius, cftdcpidu cxlaturispcrlapienria,E(ccIi. qua- Ecclcf.41. dVagefimo primo.Cf/^w erantinipfis ofitts remplt Chcrubm, fculptura pal- murum, eft completumxdihcijs per pcrfeuerantiani, Hicremix trigc- '"'"'^*" * iimo. JE.dtficabiiur ciuitas in cxcelfo

y^Mfc/^vcin.-fwDajadminillrandum, D f«o, Cir remplitm iuxra S^dinem fuum

adhonorandum,adiubilapdum, ^ \\oc dieacncflc, ideft finc fine, finc intcrmiflione, ilai.fcxagefimo fe- cnndto. lou die ^&totanKle pcrpctuo T.on titcehunt.

Scrtitunr, in quam, ci die acnoftc, in tcn.ploeiut., Primo in t cplo EcckCx militanriis,^oft, rriumphantis.Pfaf. / « ff- Jn rcfTiplo ctus omnci ducr: •''.orilun. At- ''^'tcndc crgoinkrtiis ti^ tlcdisDci fcruicr.iU achim , ycrf/iwKf et die <tc

fundabirur

Templum Ecclefix miUtanris ^it in anguftia fundatum, Efdrx "'fdrr'-. fcptimo, Funiatatemplo domus JDo- mififictcrunt facerdotcs m «rnatu fuo (y cum tubis , vndc tcclclia fundata fuit in abundantia ornacus. inlx- titiapurgata, ccmcncoconfcclacx fanguinc fandloru Marcyru, cx la- bulocofcnbru, cxcalceVirginum. Dc primo Eldrx , f //,7 luda ejuafi vir

K iij

^4

R. P. Alexandri de Hales

ErdTj

EfJrx 6.

Pr» EttU. fu tnum ■ fluntt.

Pfal. Ifai. C.

vnusjlabdm fuper w, qui adificabanr ANoneJUrimt,nequefHent^c^uiafrucn-- tcmplum. De fccundo , Efdrar pri- tur pane vitx,&fonte viuoi.^w^//w/, mo, ProtulitRexvafa aurea^c^ argen- quia tollctur omnismifcriaintcrior teain [emplo,DczcTi\o primi tfd. lex- & exccrior. Contra hoc^Ecclefiafti- ^^''^'r to, Confummato templo Sacerdotes pu- ci tcrtio , Quiedunt me adljuc cfurient^ " rifcati fccerunr folcmnirarem in Untia tjui Ifihum me adhucfirient. Solu tio: magnd. wuo (unc in cfurie, fcilicct defe-

Tcmplum Ecclcfiae triumphan- ftus , & hic omnino toUetur j & fr- ciscftclaritatc radiofum, ibinam- mihtcr in fiti, proptcr quod hic • quc cft claritas inoffufcabilis ; dickur Non efurienr ^ netjue Jiriem : vctuftace pretiofum , quia ibi vc- &dcfiderium comedcndi,&bibcn- ^^dtfuria nuftas indcformabihs -, focictatc di , quia mancbuntin patria ad cx- c^i'^ ^ gaudiofum quia ibi eft Socictas ^ cludcndumfaftidium,propterquae "^*''* ' ' ' dicitur in Ecclcfiartico, ^«i edunt

me,&cc. quia i|||^ic femper rcficien- tur, quod nunquam faftidicnt.Vn- dctolleturdcfcLlus , & faftidium, poncturaffedus & defiderium. Ec cfurics eft Ipirituahs, & rei habitar ; hxcfcmperpoflidcbitur, non coi- porahs, quicftreinonhabita? , vt haberctur.

impcrturbabilis ; vtihtatc copio fum , quia ibi cft vtihtas incxphca- Edcf. j. bihs. Dcnrimo Ecclefiaftici quin- co, Q^uapjrella marurmam medio nehu- U yjic ille effulfirinremplo Dci. De fc- i.Mach ^ cundo, Machab. quarto, Omaue- runr faciem rempli coronis aureis dedi- caueritr airareDomino. Detcrtio,Pfal. jEf in remplo eius omnes dtcenr gloriam.

De quai to,Ifaia^ Vidi Dommumfe- ^ Non cfuriemiglrurj &c. nffte cadet denrcm fuper fi^m excclfum^ eleua- fuperillosSol^ id eft , ardor alicuius rum tcrplenaerar^ &:c. — l.-i--:- --- //..- -ti . u

Seruiunr crgo Sandli & cledi

Sjtmii$

Dei,in tcmplo Dei; die ac noile, ^ qusfeder fnpcr rJ/ronum , hahirar fuper illosj ccce pro impenfo feruitio nu- ius prqmium.£f <jui feder fuper rhit- ««w,idcft,DciFilius,qui fcdcc fu- pcr chronum glorix calcft:s ad dcxtcram DciPatris,& fcdcbit in throno iudicis , in dic cxtrcmar cxaminatidliis, y?4f y«pfri//o/, id cft,

cos cuftodic , gubcrnac , & bonaD Quoni<xn\y4gnus^quiinmediorhronicfi

reger eoSy<ydeducer ad vira fontcs aqua- rw.Eccecaufa iftorum bonorum:Ica dixiquod ncque efuricnt, ntquc 0iianonamphus efuncm, ne^uc^- ficienr, &c.Et hic cft caufa, quarc *

tribulationis ; neejue vllus afius , id cft,cuiuflibec inHrmicatis, vel !e- ftus alicuius iniquitatis. Et ita pcr prinmm yNon efurienr j neque ftrienr, excluditur ab eis omnis mileria in- ccrior , Nequecader fupertUos Sol^ne- que\>llus ttflus ^ ibi omnis miferiaex- cluditur cxtcrior.

V E R S V S 17.

fua eis communicat.

VERSVS i6.

rient neque cader fuper tllos Sol , nctjue vlhisicpus. Non efurient pane vicT fatiati , quia pancm Angclorum manducauit homo : Neque firienr amphus , fciliccc aqua lapientiae potati,&refocilIati. "Vndc Glofla,

Agnus Ciiriftus pius, innoccns , & immaculatus,^«»nwf<//o /Aron/ | idcft , Ecctefis, &Prxlacorum, & ''J^i^^f^^ omnium beatorum , rcger eos , hc nat. ideonihileis decnt, quia vbi cft Dcus,tiullus dcfcdlus eft , & vbi

•

Comment. in A poc. B. loan, Ca.7. 135

Deus non crt omnu,eftdcfc(flus. Er dcduceteos dd fontcs Wx a^iurHm , id eft , adindcficicntemarterna^vi- ta;amcxnitjtcm , & fatictatem, vbi conrinu^ potabunt aquam viu.im , confcrcntcm vitam a:tcrnam. O- ilcndichic illam ratictacem /ubmc- CAphoraouium , & p.iftorum , cjuu primoducunturoucsad pafcua, vt facurcntur,poftca.idaqu.is,vc poft paftum bibanc,& rcfocillcntur.Sic Chriftus in via rcgit Sandlos, &: de- Sip 10. ducii dc virtute in virtucc ; Sap. lo.

lujhim deduxit Dominus pervias rcfljs; ^^"'j randcm dcduccceos ad aquam vi- ^ri" cx in pacria ,ad contcmplandam majcflatem diuinam,& participan- dum vitara xrcrnam.

Confidcra ergo przdida vcrba , Agnus cpiitn medio throni ejl , regei cos, deducet ad\it<tfontetaquarum. Hic ponicurAgnusdcducens,ibi,A^w reget eos ; fons fcacusicns , ad fon- rf.t;vita proficicns , V/w ; rcficicns, d^wdrww.Hic Agnus SanftostJcdu- ccnsmicifnmus in conucrfatione, manfueiiflimus in paflionc,vidori orifllmusin rcfurrcdione, glorio- fiflimus in Afcenfione. De primo it.ii.if. If. decimoquinto,£"»7i//f<i^««ff>.Dc 1",^; ^' lccundo, lerem. nono. Ego ^ua/i /gnus manfuetus. Dc tcrtio loan. primo,£ffe'.//g«i»xD«. De quarto in propofito. Hic Agnus dcducct ; /ri/7.'"' ^^"'^^os fonics , qui fitiuntut , -xifft/e. cumdcfideriojhauriuturcumgau- r^Tr;''*'^''^''^""^"'-^'"^ faftidio, oriun- .' .'tur. turlmccxordio. De primo Pfalm. ' /^i'- Qi^emodmodum defjderatceruusad fon- f«**<jKd>7<w. Dc lccundo I(ai. vijzc-

fimo oitauo,/^ aurietis a<juas ih gau- dio de fontihus Saluaiorif. Dc icrtio, Pfahn. Quomama^udef fonsW<e. Dc quarcoCant. quarco, Fonshcriorum, ^«,','^1 putcusdquammViuentium^ S*^n pro- pofica, dedttcet eos ; Scd ad fonccs vitaj, quiaipfe vitam dac: &con- firmac.fcihcecquodcft itcrna fta- tu, loan. primo, Annuftciamus vvl/is i"»" '• V/fiiwrfffnMw-excelfagradu Apoc. quarto, Efio fidelis vfcpic admortem^ lucidavifu, Pfal. Noras mihi f cilh vwf v/«j lucunda rrudlii ^ loan. i<jiin-,j. primo, Ego veni vt vitam hjleanty ahundantius haheant.

Agnus iftc dcducet Sandlos ad ^-^^»"' fontcs vit?. Ha: aqua: funt claritas tV,- vniuerfi, fochcitas regni, focietas

^ Dci,fatietasdcfidcrii. Ifai. dccimo '^'' '^- quinto, Omncs fmentes venite ad a- ^iMS^CTquinon hahctts argcntum. Ergo Agnus deducet Sandtos ad fmcs Vttx aquarum , & non folum hoc ,

C verum Sc Ahjlcrget Deus omncmU- * chrymam ah oculis eorum^ id eft , om- nemdolorcm, & triftitix caufam aboculisremoucbitjlfai. fcxagefi- iGu. 6i. nio primo. Non audictur in ea Vo.x 0.*"'' /»'" ■ Jletus- Et dicit omnem lachrymam * quia vcra: funt lachryma.- cledtc^- rum , nam ahus plangit proptcr omiflionem i alius proptcr com- miflioncm » ahus iaculis pcccato- rumpungitur, ahus quia ramdiu

^percgrinatur. Scd omncs ifti la- chrymjcceflabunt,quiaflctui fuc- cedetiucnhditas fcmpiterna,Mar. M„a,, quinto,5Mf/^«j7w^<7if, ^uoniam ipji confoUhmur.

136 R/P. Alexandri de Hales

STNOTSIS CATITIS OCTyif^L

POftijtiamapSrtumefi fcptimum fgUlum , admtranda loanni apparnernnt ■^Tiam Jeptem AngeltCHm tnbis ofiendHnturjef- fiifoque igne altaris ab alio^ngelo^funt "uaridtempeftates. Similiter quatHor (t4ngelts tuba canentibus ^fiunt 'vartd, plagA tn hominibus. Trimoenim fonante tuba fa£i^ efi grande,^ igniscum mixtione fanguinis. Secundo tuba canente mons magnus igne ar- dens mijfus efi in mare. Tertto tuba canente magna fielia ardens^ tamquam facula cecidit de calo in tertiam partem fiuminum. 'Qu^arto ttiba canente percufi^a efi tertia parsSolis , ^ tertta pars Lt/nxy^ tertia pars jieilarum , ^ audita efi vox vniusaquiia 'vo- iantis pcr mcdittm cceit, dtcentis ^joce magnn ^ 'v&^ 'Va ^'va ^ Ijabi- tantibus in terra.

CAPVT dCTAVVM.

ciim apcruilTcc figillum feptimum , fa<5lum eft cntium in cxlo, quafi mcdia hora. 2. £c vidi ^ r^^i feptem Angclos ftanccs in confpedu Dci: &dacx fiintillis fcpccm^fubaj. s- Etalius Angelusvcnit,

fcpccmi?ubaj.

&: Itetic antc altarc habens thuribulum aurcum : & data funt illi inccnfa multa, vt darct dc orationibus Sandorum omnium fu- p^er altarc aurdum , quod eft antc thronum Dci. 4.. Et afccn- dit fumus inccnforum dc orationibus San<5lorum dc manu An- geh coram Dco. j. Et accepit Angelus thuribulum , & im- plcuit illud dc igUQ altaris, 6cmifit in tcrram , &C fada funt to- nitrua, 3c voccs,& fulgura, & terric motus magnus. 6. Ec feptcmJ Angeh, quihabcbant fcptcm tubas , prxparaucrunt fc vc tuba cancrcnt. 7. Et primas Angclus tubn cccinit,& fadacft grando, &: ignis, mifta in fanguine, & milTtJm cft in tcrram,&: tcrcia pars cerr.T combufta cft, & ccrciapars arborumconcrcma- ta eft, & omnc foenum viridc combuftum cft. S. Etfccundus Angclus tuba cccinit : & tamquam mons magnus ignc ardcns miflus eft irfmarc, & fada eft tcrcia pars maris fanguis. 9. Et morcua cft ccrtia pars crcaturx corum qux habcbant animas in mari,&:tertia pars nauiumintcriit. 10. Et tcrtius*Angclus tu- bacccinit: & cecidit dc cxlo ftellamagna, ardcns ramquam fa-

cula.

Comnient. in Apoc. B.Ioan. cap.8, 137

cula,&:ccciclic in ccrciam partcm fluminum, 6c in fontcs aqua- rum. //. Ec nomen ftclls dicicur Abfinthium j&fada cft tcr- cia pars aquarum in abfinchium: &:mulci hominum morcui func dc aquis, quia amarx fadlac func. /^. Ec quarcus Angclus cu- ba cccinicz&pcrculTa cft ccrcia parsSolis^ &:cercia parsLunx.fic ccrtia parsftellarum, icavcobfcurarecurccrciaparscorum, &dici nonluccrecparscercia,&:no6tis fimiliccr. /j. Ecvidi,&:audiui voccm vniusaquilic volancispcrmcdium ca:li,diccncis voce ma- gna: ViE,vx,va:, habicancibus in ccrra, de ccccris vocibus crium Angclorum, qui eranc cuba cancacuri.

VERSVS I ^ dierum: vnde ficut ludii quadra-

gintadics a Paflionc Chrifti pccni- tendi tcmpushabuerunt,fic imita- T cum aperuifprjigillu Jcpti- tores Antichrifti quadraguita dies mum^faflii (ftjiUnmm in calo ante dicm ludicij. quaji dimidta WxHic ofte- duur ftatus Ecclefix poft tcmpus VERSVS i.

Antichrifti,in quo dabitur quies

SantfbiSj&Dei elcdiSi vnde oftcnsa EtVtdifcptem Angelos jiantesincon- pcrfequutionc, qux crit temporc fpefiuDci^ cyddtx fnntillis fe^temtu. Aniichrifti,ofteditur brcuis quics, m. Oftcnsa rcuclatione myftcrio- qux eritpoft mortcm cius: vndc jj rum Dei fa'<5laper Angelos loan- apcrtio leptimi fi^illi cft releratio, ni, hic oi^enditur maniFeftario co- &manifefta'io illiusftatusvltimi, rum fada pcr pra:dicatorcsChrifti; in quo crityr/f«//«,idcft,pax &: tran- & in fingulis ftatibus Ecclefix fuc- quill:tas,/Mfff/o, id eft.m Ecclcfia runt prardicatores animantes Ec- on^lffft.'. poft mortcm Antichrifti. Sednon clefiam: Vndc ficut fupr.i fcptcni multum durabit quies illa.fcilicec figilia monftrantur , ifti hic (cptcni mtJumU- quaji dimidia. hora^ quia cito venicc Angchtuba cancntes ificut fupra judicium poftmortcm cius:vthoc impugnatio Ecclefix oftcnditur manifcftaret/j<f7«m efijtlentium , id pcrcontradidorfli, iia hic ^nima- eft pax-,&;ceflatio mundanorum,/» tio per prxdicatores. v ndc in quo- «r/o,idcft, in Ecclcfia,mortuo An- c hbet ftatu Ecclcfix prxdicacorcs lichrifto. TuclibcrclicebitSandis mittuntur , qui prxdiclas impu- prcdicarcnccaliquisimpedicteos. gnationcs ai>nuncicnr, adconfor- irtud filcntium,fuie hxc tranquilli- tandum fidclcs,& qui hlc mittun- tas crit quafi mcdia hora, quia cito tur a Deo loanni inhac vifionc, venietiudicium poftmortem eius: qu^continct quatuorcapita.fcili- vcl quia a mortc Antichrifti, vfque cet, oclauum, nonuTn, dccimum, addieiudicij critrantaquic5,quod vadecimum. iftudlpatium videbitur quafi rac- Primo ajriturdc fideicommiflio- diahora.Diciturautcmquodiftud ne; fccuniiode impugnationc, ibi, fpatiuma niortc Aniicht ift! vfquc t^alius ^ngelusvenit: tertiodccxe- ad dicm ludicij cric quadr.igmta cmioncibi, primffs Jngelus,&x.

S

m

i}8

R. P. Alexandri de Hales

Ponicur crgoordo huius vi(io- ^ ferantcs. lcrichointcrprccaturLu- nisadprxccdencem-.inprimaenim na, qux dcfcclibilis eft, & fignifi-

Uflf.

aperiunt«r omnes ftatus Ecclcfia:, in quibus multas fuftinet paflio- ncs, in ifta ponuntur c?6folationes , ^ , quashabjtaprxdicatoribus.Aliter Utfnrmcr dicunt alij lic i hic mcipit tcrtia VI- dfftaitntm fio, Primavifiofuit dccorretHone mM^an/i'. Priektorum •, fecunda de rcuclatio- iic Myfteriorum \ tcrtiadenumcro Angclorum tuba cancntium-, & ifta tertiaincipit hic. Vndc hic agitur de Angchstubacancntibus,& c6- cinet [\xc vifio (j[uatuor capiiula,fi- cut diclumeiHupr.i & diuiditurin trcs partes,ficutdidumcft.

Dicitergo, ciT^vii//. Itadixi,qu6d mihi fiiit reuelata corrctlio Prila- tOTum, apcrtio myftcriorum &:fi- gillorumi 5c non lolum hoc,verum ctiam Angdorum cuba cancntiura, quod riihil ahud cft, nifi nujnerus Pndicatorum pridicantium, &

Vtl*tur ■

cac irt um mundum,cuius muri cor- ruuntper pridicatorcs, corruunc per prsdicatorum claneorcm.Mu- /<• < • rimundi fimtvanitas clationis,

H0

htasinfcdionis, brcuitas d uratio- iHif)m'u.!.'t, nis , leuitas mutationis, falfitas dc- ceptionis , infidchtas dilcdbionis , mahgnitasadhonis.Ergo bene pr^- C»''-" f-it

icatoresvniucrli per leptcm nu-^^,^, merum fignati funt. Sed dicunturi'*"^.'--»^''* Angehprompti exccutione: vndc"'''''''^^'' fl:abac ille Angclus Raphacl fuccin- Stus, quaf paratus ad amhulandum. Tob. tertioipuri aftedlione,ad Hc-.j.ol)ix -. braos, ^uifacit kngclos fuos fpinttu^fy Hcbtxos. mimjlros-^cXin contcmpiationc, /in- geUeorumfcm^cr vidcnt fucicm Patns; lucidi (peculationc, Pfalm. -^«^f-praU lisfuis Deus mandoHu de te, Vf cujto- diant te.

Dicuntur ctiam prxdicatorcs

EcclcfiamconfraperiVqucntcsco- C Angeh,& non fi>lum An£;ch, fcd fo!a ntium Vidi ergo corrccVioncm Angeh jlanfes^ id eft, ftrenui labo-

Prarlatorum-, &:non fohim hoc,ve- rum ctiam &vidi oculismcntis^y?"- ftcm ylngelos ^ id eft, Pfxdicatores vniucrfos, tali numero fignacos, CHrpridi- quia habcnt feccrc fcptcmjfeptera tsfrfi tut. vj^ij cxtirparc , fcptem virtutcs

mtn fiirt- , *

njn/Jfn. plancare,leptcm Sacramcnta prx- ititrmmje- dicare . fcptem ■etitioncs forma- rc, icptemopcra milencordix cla- marc , fcptcm dotcs prxnunciarej Icreraix primo, Ecccdcdi veri^amea in orc tuo^ecce conjitttti te fuprrgcntes & ffgna, vr euellas^ dtfsijfts^ c3r difpcrdas, fcihcet vitia, (y(edjjices,Cci\\cei mo- Sfpttm M' re^^^dWf^ fcihcetvirtutes. Iftx nniit Mit. enim iuntfcpfcm tubx,dc quibus

rantes, non torpcntcs,auttimorc cadcntes.Scantcs creo crantobcdi- ^ rc paratijloan.i-^o/w; \qs vr eatis^

r irtrtt n$n

D

ttulllu- habeturlofucfcptimo. Vndcdioi- '"'"* turibi,qu6d{accrdotcscum tubis lerem^l fcptemdicbus circuicruntlericho, fcptima dic muri corruerunt. Ifti facctdotcs fuat pncdicatorcs voci-

frudum afferatis, fru^lus vcjlcr ma- ^^*'» nat.Et nota quod hic Angcli dicun- 'f^.i^i^, tur ftatcs, fcilicetadiuc,& pafliuci -<>--i'^^. adiuead Deumcontemplandum, vcncrandum^imitadiyn; pafliucad laudcmDci,ad menrumiiii,ad fru- dum groximi. Vcl dicucur ftantcs concrainfolerciam, contraincon- ftanciam, contra impotcntiam,vel ftantes fanclicacc graci.T,J vericacc fciencix, firmicace conftantixj vcl ftanccs c.v conculcatione tcrreno- nim, cx bonorum opcrationc,cx prxdicandi conditionc.

Vidicrgo iftos Angclos ^antesin confpeftu Dei, vtDcum afpiciant,& alios Dcum afpicerc faciant. Nihil ahud nifi laudem & vtihtatem in-

Comment in Apocal.Bioan. cap.8. 139

tcndanc, (ydatte jiintillisfcptemtuhje^ A fideracioinftabilitatis, vndcappel-

idcft, prardicacionis officium, fc- laturmye.Ilai. fcxagcfimo tertio, Xdue

pccm cubis dcrtgnatum, quia pcr Imptjijuafmare fcruefcensy & fic dc-

pridicacores fcpccm mucacioncs ftruicur quarcus murus, amor dcli-

fignatxper muroslcrichodcftruu- ciarum 5 quinca, confideracio infi-

Qulf i'u, t\\T,\o{\it duodecimo. Prima cft delicacis , Luc. decirao fepcirao. Luc.i

f'-""--*^* am(^honorisi(ecunda, amordiui- Dumvcntritfltus hominis, j)utas tnue-

^'l^d^it. tiarum,cercia,obhuiomortisiquar- nicifidem in tcna} &: flc deftruitur

ta, amor deliciarum; quinta, amor quintus murus , amor parcntumj

parencum-, fcxca,ignorantia fui,(c- lcxta,confideraiiohumana:nobiii-

^^tiafunt ptima,obUuio Dci. Hi funt fepcem B tacis, qux cft digniinma crcatura-

huiut funcs,quibus ligatus fuic Samfbn, rum, cx qua dcftruicur murus fcx-

fed rucncc Spiricu Dci in fe , rupic cus, fcilicec ignorancia fuij fcpcima,

illosjludicumdccimolcxco. Nihil confideracio Diumx- bcnignitatis,

cr^o dcbec effe in pftrdicatorc, cxquadcftruicur fepcimusmurus,

cjuodficinmucationc mundijCum fcilicec obliuio Dci. Proprie ergo r,uin^M

officiuin eius fic difrumperc muros dicitur pro prxdicatoribu^vniuer- ^7!5f7.«<i

cius. fis,\idifcptem j^n^.osfantes inconjjfc- ora

Et vidi quomodo rupti func mu- /7 < Dfi, eir data funt illis feptem tubx.

ri. Sacerdoces culerunc cubas, qua- Ec noca quodin ifta claufula pri-

rumvfuseracin lubilxo, &*clan- dicacorcs coramendancur .i quin-

geceslepcicscircumeunces ciuita- quc ; a pcrtcctionis inccgritatc, tem,inlcptimocircuitu lubisclan-c \o\,\"-difcptem., a cognitionisclari-

^entibus muri corrucrunr. Saccr- caie,ibi, ^»ff/oi •, ab adionisioli-

,M, doccs facris tubisclangcntcs, fimt ditatc,ibi,y?rfnffj;abcxccutionisau-

ryjtreio. prxdicatorcs,qui dcbenc ca- choritatc,ib',:ir funtiHis:^ a prx-

bastcncrc&clangcrcjidcfl:, opcrc dicationislcucritacc,ibi,yf^ft»»f«^.f.

complcrCj&pr^dicarcore.Scpccm VERSVS

circuitusluntlcpccmmundiconfi- ^

dcrationes, quas fi quis habcc in Scquicur, Et alius Angelus \cnit

cordc, muros Icrtcho pririfb in fc, antealtaref hahens thurihulunt aurcum

poftca inalij.s dcftrucc. Prima cft inmanu fka^tyd^ita ftmciincenfamul'

confidcratio vanitacis, Ecclcfiaf ta,vtdaretdeoratiomhi(s Safiorumom-

gmJ Dtt0 ^rijwo^J^^anitasViinitatumy omnta niumfnpcralta,rc aureum, quodcjlantc

/fofc^^^ Vamtas^dixitEcdefafeSy&i fic dcftrui- q thronum Dei.

Lcdef.N lurprimus murus, fciliccc amor Hic, poftquam dcOfficij eorura

honorum, fecunduscftconfidcra- c6miflionedi(5lu,agicur dccorum

rcclcf i. tiobrcuitatis, Ecclcfiaftici primo, prqparationci&pnmodcprxpara-

Omnis pctmatusbreuisjnam\>entusy& tione pafliua, quA fucrunt prxpa- •

^ vaporeftwanofra, & fic deftruitur- raci a Chriftoi fccimdo dcacliua,

nnirus fecundus, fcilicct obliuio quandoipfi lepncparaucrunc; ibi,

morciSiCcrcia,confidcracio vilitatis & fftem Jngelt^ c^ui habcbant feptem

i iii! :.adPhilipp. icxuo, On,maaryitra:us tub.is^ paraucrunt fe. Prxparauic au-

fum vr ftcrcora, vr C H K i s T v m /rfW cem Chriftus luos prxdicatorcs AJfTtln.

|if<-rt*w?,&ficdcftruiturtcrtiusrau- duplicitcr ^ piimo pcr cxcmplura J""""?*'-

rQs,amordiuiciarumj quarta,con- paflionis,pcrquoddocec, vc pra;- ,'|

S ij

140 R. P. Alexandri dc Hales

dicatorcs mortificaci pra:dicarenr. A ad exolucionem pcenalitati3,ibi, cir Maior eniro prxparacio ^ prardi- fmtei incenfamuUd,(cxt6 quan

cum ad placacionem diuinx Maie lUtis, ibijCir afcendir fumus incenfo- rumde oratiomhus San^lorum^demanu coram Dco. Ifta fcx htc oftcnduntur de Chrifto.

Dicitcrgo, ^aliusAngelus. Ita dixi, quod^n^f/oXjidcft, prxdica- corcs vniucrfos, 'pidifianresinconf^- ftu Dei, renenres feprem tubat : & cum iupplc hocvidercm, alius Angelus^ dnna laborat , ]Vnde prxdicator b icicft, Chriftus. qui dicitur Angc- ^^^^ antc debct efte orator, qua rhetor. lus, quia mirTus , quia Patris nun- Z, dJZ

cius pacem annunciant. Scd alius a v/f . carccris prjedicatoribus potentia,{a- pientia, d!gnifatc,& randitarc:!!^. yocabirur nomen eius magni CofiHj An- \ gelus: hcctadhcccram ahusab alijs Angchs,quia alij crcati,hic increa- cus /alij crcacura, hic creacor. Hic

ff^ths it. cacionempolUundamentum fidci hiit^tH- bona vita, & fandai fccundo 2iir' prxparateos pcraffcdum orario- nis.perquod docet, vt orationcm prxraittant. Nam prxdicationi de- bct oraiio & primitti, &adiungi, vndcAuguftinus dc docbrinaChri- ftiana; [Orarcdebcr,vtmunusc6- grui fermonis accipiat , qui pro x- tcrna falute hominil in verbo &do

Primo crgo prcparat prxdicato- rcs per cxemplum paflionis , vcl mortificationis j fecundo pcr affe- dum deuotx orationis, Erdara jUnt CimJeDt* ei incenfanttdta. Et nota adcuidcn- fcr'^ "^"^ corum qux dicuntur, quod ^Tl.ij^nt ad litteram Angeliveniunt,vbi fer- ftt/tntts. mo dc Deo, & multum dclcifian- tur in eo:&:dicitGloflafupcrIofue decimo quinto. Sccundum crgo

inquani Angclus vmf, cccccmi- ^^^ch, ncntiam humanitatis , tunc cnim (Ihs vtm/. vcnic , qiiando humanicaccm hbi

Gloflam,cocu hocIegicurdcChri- c vniuic. Vcnic ergo per incarnatio- fto,quicftmaqiftcr&:caputprxdi- ncm,vcnitvt medicus curansvul

catorum. Sed vidctur Iccundum, hoc,quodhic vcrfus dcbet prsccc- dcreprxccdcntcm , quial^fc prx- dicatorcsclegit, crgo primb deip- fo,dcindedc alijs prxdicatoribu». Solutio; Chrirtus in quantum eft caufa, prxccdit,in quantum ma- tcria, fcquituri rcdtc.Nam fccun

ncra, Luc.BgoVemam cy curaboeum-y Luc. vtDominus,donansmuncra, Gc- nef Modicum habutp,anrc(juamycni- GeacC. rcm ad re j vt falus fcrcns tccdcra} Michfx quinto.*i:n> paxnofhadHm Mkh.j. venerit. Vcnitergodc.finu Patrisin vterum Virginis matris ^ dc vtcro Virginis in capumccrtaminis hu-

dum hoc prius,Angelusin fcx diui- D jus, vt prxberetprxfidium mifcris. ^ ditur, nam Dci hlius pridicacor Et non folum fupplc vcnit, vcrum

eximius per fcx hic dcfcribitur,pri mo pcr cxcclletiam diuinitatis, ibi, • ^ alius An^lus., fccundo quantum ad cminenriant humanitati?, ibi, Venir pcr vcram camis aflumptio- C V. 1STTS ncm tertio quantum adychcmcn- 7,fZr 'ftr tiam charitatis; ihi, ftetit ante alra- /r-xt*<ifid(. re, quarto quantum ad obcdicn- '"VTi!' tiamvoluntatis, ihi , habens rbunbti. lum Anreum in manu fua •, qumto

ctiam fterir antc altare, ex vchcmcn tiacharitatis ; vndcl\ctitan!cuii.ur^ id cft, antc cruccm,vbi fiiit pi o no- bis pcccatoribusimmolatus. Vndc nocaquod altarcfignificat aliqui» do Chriftum,I(ai. dccimo quinto, Ojfcrcrur fuperairare meum placabdia^ vnde fupcriftudalcareoffcrtEcclc- c h fiaprcccs fuas fcmpcr diccndo,per ''^]!!^ Domiiium lefum Chriftum. AU- ifai.,;

Cru* tUt- ttrt in q»»

Leuit. I

Cbmment.inApocal.B.Ioan. Cap 8 i^r

j.quando fidem , Lcuit. vndcciiiio, A dcBeata Virginc,ideft,pcccatifo-

^Tttrt Jgnis in dltarimeo fcmperardrbit. Ali rr"''"' quando Ecclefum, Plal. Jntroiboad altare Dei.

Chriftus crgo ante altarc ftctir, duminaracrucispro nobis pecca- toribusimmolatus fiiiti ibi corpus liaum landiflimum obtulir , &: (an - guincm fuum prctionHimum ef- nidit , vt a peccatis nos mundaret , aDiaboIo cripcrct, Dco reconci-

mitem

(jr egtidietHr \>as puriGi. munt. Etiftud thuribulumChrirfus habuit in mam pia , id cll, volunta- tc propria , quia non neccflitatc incarnatus^pafTus, &mortuus eft, fed propriavoluntatc. Et datafunt eiincenfamulta,iti eft , Chrifto, mul- j!'^' ts orationcs Dcoacceptabiles funt jintar-Hi oblati , Vcl data fMnt ei tncenfa mtd- ta, id cit,deuotionum, orationum.

* PaC-

liarct, &incccicfti folio coUoca- g Sanclorummerita funtChriftoat-

ret.

Stetit crgo Angebis, id cft , Chri- ffrZclr. ^"s^rfwff altarcy id cft, ante cruccm, /// thmiiH. ht^ens thmbulnm , id eft,corpus om - ^•''«^'""niumvirtutum odore ornatum.Et notaquodillud thuribulum, quod cft corpus Chrirti, vcrumthuribu- lumcft, gcncrofum fadura, prc- tiofumnatura , fpatiofum figura, fpcciofiimfculptura: & clt rotun- dum cxierius.claufum infcrius , a-

tribucnda,multacnim fandlorum mcriu, imo omnia a paflionc fua virtutfm acccperunt.

Data pmt ergo Chrifto incenfa r^„.,^. mnlta/id ertjSanclorummcrita, vr nt, ,r^n,, daret, id cft, l'atri prxfentaret, de ""/'"^J"^ oratiombus SaniforHm omnium. Non Vdtntjf,- dicit orationcs, fed dc orationibus, quia non omncs orationcs Sanclo- rumChriftusPatri fiiorcprxfcntar. AhquandocnimSandiviri pctunt

pcrtum fuperius , accenlum intc- C quxnoncxpcdiunt,& illa Chriftus riusi & fignat in Chrifto rotunditas non reprscfentat; quia non pcrri

exterior cxteriorem fubicclioncm obcdicnrii ; claufio infcrior cxtin- «tUoncmconcupircentix ; (upcrior apcrric^contcmplatiorlcm intel- ligcntiac acccnfio interior vchc- mcntcm dijcdioncm in vnionc vtriulque rutura:. Dc hoc thuribu- ffKe^ 7-^° habctur tcrtij Rcgum fcptimo, FecitSalomon de atiro punfiimo thnri

nentad Fihum : in ifto cnim thuri- bulo omncs ora^iones Sanclrorum ponuniur, quia omnes orationcs Ecclcfia: ad Patrcm perChriftum diriguntur.

Et nota quod oratio dcbct eflc n«</„^,. fpontanea,&idcodicit,f/.rM-,odo "" rifcra, & ideovoiat orationes,m. ff/jpi in Dcumdirc(2:a, & idco fi-

^«/«w.CorpuscnimChrirtifuitau- D gnantcr fubiJitfi,fcihcct Chriftc, rum purum temporc innoccnti^ in Ircqucntata , & ideo fubdit mHlt,i

Adam , quia pcccatum non ha bebat , ruit cnim innoccntifli- mus , & puriliimus » in Bea-

yifg> im- ta Vir|^nc , qux peccatum non habuit, ncc habcrc voluii , hcct pcccarc potucric : punlimiurom vnionc , quia pcccacum non ha- buit , ncc haDcre vcluii , ncc

Ptoacr ij.potuit, Proucib. vigcfimo quin- to, Auferrubiginem deargtnto , id cft

H<jc fuppic lumens pr^fcntarChri ■ ftus Patri lupcr altareanrenm , k\ cft, cr:,x-a't^rt fijpcr cruccm.vbi Patrcm orauit "'""'•'^ diccnsi ratcr dtmittcmSyt^HianejctHnt y,, f4idfjciuw\Luc. vigcfimo tertio.Et Lac n- diciturcrux<i/r4r<ri quia ibipretio- fiflimahoftia, fciiicct Chril{:us,eft oblaca.Dicitur autcm aureum , quia Chriftus cx fola chariutc cft paf- (usi I erem. trigefijno primo, Incha- lacm. y.

S iij

crmai.

R. P. Alexandri de Hales

V E R S V S

5.

ritatf perpetuddilexi te ^ideo attraxite A tcl-ic cfTcrcpuKa^vbi cocfuncchari- miferans. 1.1 iHudi altare dureum, id' tacis infignia.] elc , crux Chrifli, cfl amethronum Deiy id eft, ance Ecclcfiam , qux dicicur chronus , in qua fi:der, habi- tac , & quam proccgir,8c gubcrnac. Dc ifto chrono diclum cft fupra. Ancc auccm iftum chronum , fciU- cec ance Ecclcfiam,cft cruxChrifti, vteam vulneraciavcncno Diaboli infpiciant, & fanentur, quod fi- gnatum eft pcr fcrpcntem ineum, inquemafpicicntesvulneraci alio- rumfcrpencum morfibus,curaban- nir. Num. vigcfimo primo.

versvs. 4.

Et afcendit fumus incenjorumde ora

Etaccepit Angelus tburihulum au- retim ^Cif implcmillud de igne altaris ^ ejr mijit in terram , fa^a funt toni- trua, (;<rvoces , c2r fulgura ; ciT' terra motusfa^usfjl magnus. S\iDTh.C\m({.as prarparauic pcr cxemplum paflio- niSjOftcdcndo paffionis eius prom- pticudincm,hic hoc idcm,oft^dcn- dopafljonis amaricudincm.«Ica di- xi, (\uodorationes San^orum alcen- dcruncad Pacrcm , de manu Angeli , id cft , vircute Chrifti , qui eft An- gelusmagniconfilij , nam oratio- nes pcr ipfum rcprefentantur Deo

tionihus San^rum,^' demanu Angeli Pacri. Ec non lolum hoc, verum

coram Deo. H ic oftcndicur placatio cciam Angelus, Chriftus, aureum thu-

Diuina: majcftatis. Ita dixi, quod r;i«/«w, proprium corpus, accepity

inccnfa , id eft, orationes Sando- quandolpontepaflionifcexpofuir,

rura, per Chrifl:um Patri pr^fciua- illudfcilicetcorpus , quod dicitur tx (um y ^ apendit , fcilicct inccc- q thuribulum aurcum ^ quod fupra di-

lum , mff-nlorww , fcilicct de- dum eft.

uocio, vel pccicio cordium dcuoco- De igne j4ltaris , id eft crucis , im-

rum.-proccdic cnim deuotiocxora- fleuit^ quando amaritudincm paf-

tionibus Sandorum , ficut funius fionis luftinuit , & mijtt in terram ,

ex aromatibus incenforum. Sed nc credacur quod orationes Sandoru habcanc virtutem afcendcndi ab orjtiniHm cis , idco addit quod fumus ora- if^^ tionumipforumSandorum,rf/«-»- dfcenfin i dit de manu Angcli , id eft , virtutc Chrirti , qui cft Angclus magni c6

Cbn/ltD.

quando fc^uliuni fuic ; v#dc mijic intcrram, vt verc mortuus proba- retur, vthumilitatis fignumdarc- tur.

Scdvidcturqubdcontradicitfibi ipliihic cnim dicitquod iftud thu- ribulum,fcilicct corpus proprium.

i.Ioan. i

filii,&hocfor4OTDfo,idcft,coram D acccpitj fijpradixit quod habcbat Patrc fuo, primxloannis fccundo, in manu fua,quomodo crgo quod

Aduocatitm hahemus apud Patrem le fum Chrifiumiuflum , (yipfeej^ propi- tiatio pro ^eccatisnojhris, pvojptcv quod Bcrnardus, [O homofccurum ha- bcsacceflumadDcum, vbi habes Filium ancc Patrem,& Matrem an- tc FiUum. Filius oftcnditPatrila- tus,&vulneraiMateroftendit Fi- lio pedus, & vbcra : nulla crgo po-

iam habebac , acccpit ? Solurio. Primo habcbat Diuinicati vnicum,. nondum habcbac morci tf5cpoficu. Scd cuncaccepic , quando volun- caric paflioni cxpofuic , & mor- ci fponce obculic. Ergo ccraporc paflionis iftcAngcIus thuribulum aureumacccpic, cir impleuitiUud de "•ff^trm- igne altarii^ miftintaram y & "''"^«^^'«l^

Comment.in Apocal.B.Ioan. 145

rcmporis , fcilicet Paffionis Chri- A cognouic,quiahos quos tcncbat iliyft^a funr lonitrua , fciliccc tcr- mortuos rcddiditj & lamenqucm

ribilcs comminationcs ludxis ab Luc. zj. ipfQ Chrifto ; fecundum iilud Lucx vigefimo tertio ,F//r* Je- rMfalem^oltte jlcre Jupcrmme ^ fcJ fu- pcrvosipftts fietCy quia ecce vemenraieSf in^utbusdicent y beat^ flcriles, cl^Ven- tres,qui non genHerunt.

trgo in paflione Chrifti fa(la fumtonitrua , idcft , comminatio-g ncs tcrribilcs , ficuc conitrua tcr- rorcm concuticntia \ fada: (unt vo- f«, fcihcec dulcium prxdidioncs, fccundumillud Lucarvigcfimotcr- tio-^HoMemecum erisin Paratlijb ; yi<^r(<,fcilicet mirabilium opcra- ciones, Hrcundum Matth. vigcfi- mo (cxto, A fexta hora tenebrx f<i{lit tnjm f'*"' P*P'^ ^fruuerfam tcrram vf^ue in ho- ir.TMim^dmnonarm^& Sol olfcttratus eft , ^T* fiZtarly'^"* '""f^^ M**"* 'fi medium.

Luc.15,

omniafcnfcrunt elcmcntainlcnri- bilia,adhucinfidclium ludxorum corda Dcum cfTc minimc cogno- ucrunt,]proptcr quod dicunr itli vcr(us :

Cun^la creata fua fenferimt vulnera dura.

Clfrifli tormcnta cogiwuerum e!c- menta.

• Sunt lapidesfralli ^phtres tumult pa^ tefaai,

Et fcifjum velum , cclauit lumin.t calum.

ErgomPafrionc Chrifti pritio- fiflima, fucrunc tomtrua,terr?moiuf, sxemf!, \ocesy(;yfulgura , & multa miraculo- C^^JT' faopera. S.ccrgo Chnltus pr.rpa- ^Zr' uitpra-dicatorcsad maccrationcm i>fi»<'rmi carnis , pcr cxcmplum fux- bcncdi- dtinimi Paffionis ; ha?c cnim eft

inuittmar.

Vndcficutfulgurahabctfcindcrc, q matcriapridicationis, &:pcrmor ita vclum templi fcilTum cft pcr- tificationemcarms:&fic patttpr^--

mcdium, Fada funt in Paffione fulgura mirabilium opcracioniim ; f^terr^e motus , ad iicceram' ffrr4 trc- muityzsr petrit fcifft funt,(y monumentu vih X 7 <*/'"'^** y^"'» ^ f>'dta corpnra fanfiorum qui dormierantfurrexeruntfM3.tih.\i- gcfimo fcptimo.

Oftcnditurin hacparticula de- poficiobcncdidbicorporis Chrifti j mift in terram ; oftcnllo miraculofi

paratio pridicatorum palliua, qua aDcofiierunt prxparati.

Accepit Angelus thunbulumj cr impleuit illuddeigne altaris^ ^ mift in lerram. In verbis propofiris SancTrus Spiritiis introducit Chrillum vt in- carnatum in vtcro, quod probat vnio afTumpcionis, ^hi^Angclusacce- fit thuhbulum 4«r<r«w,immolacum in patibulo , quod probat crucifixio , o^^etisjaflafumtonitrua , cir Voces, cumaddit, impleuit illud /^nf ; tu- dmntiAfrr. fftj. fdgura , cJr KTTrf motus magnus. ^ mulatumin fcpulchro, quodpro- ^*"-^""'' Vndc & maxima fuic in ipforum bat pofiiio rcpofitioni.scum lub-

ludxorum coidibus duritia , qui faltcm per miracula in ipfi Pa/Tio- ncfadaipfiim non cognouerunc. Propccr quod dicitGrcgorius[Tcr- racognouit Dominum fuum, quia trcmuiti Sftl cognouit , quia radios fucxiucisabfconditiiaxa, & parie- tcs cognoucrunt • quia temporc Paflioniscius fcifla lunti infcrnus

I u n gi t, cir mift in terram .

Circa primum, fcicndum quod Cirpn, thuribulum iftud aurcum cft cor- C^nihti-H pus Chrifti innoccntifrimum. Sa- crihcium nbioblatumin hoc thu- ribulo lcgemtcrmmauitimplcdo j lapfum reparauitcrigcndo.Domi- num placauirpaccmfacicndo, ccc- lum refcrauic porram apcriendo.

K

w

144 R. P. Alexandri de Hales

de primo, Numcri dccirao fcxto, A requiesinfcpulchro fepulchri re- Nuin.ie. Xollne/ingulithurihulaVefhra^Scfcc^m- fcracor.fubtusterram, hmbifpoha tur Aaroii quod teneat thurihulum tor,vcl fpcculatorj fupcr terra,vn- juum , & cumfecijjem , apparuit curt- . dcChriftus; rcquicuitjintus tcrram, llii ^loria Domini. mortis friumphator. primo , 2^^^^^^^^

ibidcm. DcfccundoNum.decimo fcxto, Matth. duodecimo. S/VMf^«/> /ow<tj Tolle tu thuribulum tuum Aaron, & fe- . in ventre ceti tribus diebus^ ejr tribus no • quitur; ftansimer viuos cJr mortuos Hibus ^itderitflius homirusincorde ter- Ephcf. 4. pro pojfulo deprecatusefly (^pla^aceffa- rx. Defecundo,Eph. quarto, Quod «jf. Dctcrtio ibidem, Accipethuri- autem afccndit,quidejinifquiadfjcen- bulum, (^haujioignede altarimittein- ditininferiorespartesterriie-Dc ccrtio, I^*»-55- cenfum.

, iamenimegrcffaeratiraa Do- ^ Ifaiiquinquagefimotertio, //yre'/;- mtno^C^ plaga depeuit ., & fequitur, dctficHtvirgulrumcorameo^cJicutra- 11.

Placatus eflDominus cjr plaga cejfauit. levdt s. Dc quarto Lcuitici, yfjjumpte thuri-

bulo, quodprurusalraris impleuit ,introi-

uitittfan^a. ^luvtr. Circa fccundum, vbi Spiritus tmtuifi it- Sandus introducit Chriftum im- <rH. j^j^Qi^jy,.^^ ^j^j^ dicit, impleuitillud de

igne alraris :, Scicndum qubd iftud altare, fciUcct lignum Crucis cft

dixde terra fitienti. Dc quarto,Ifai. quarto , In Me illa erit germen Domini in magnificentia, ^gloria^ fruHus rcrra fublimif.

V E R S V S 6. Er feptemAngeli^ cpti habebant tubai feptem^parauerunt fe Vf tuba canercnt. Oftensa pr.Tparationc pKcdicato-t rum fada a Deo, hic oftenditur

placatiuar oblationis , quia falus priparatiofatflaa feipfis. Itadixi, prxu^ricantiumiprotedViux muni- quod prxdicatorcs vniucrfi pcr fe-

Crutit tn ttmU

ludic. f>

tionis, qifia clypcus bcllantiumi ignitiua: dile<ilionis, quia calculus anipledeniium •, fufpcnfiux dilc- «l^ionis, quia tiiulus contemplan- tium: propterquod dicit Rabanus de laudc Crucis. [ Tu fanifhi crux peccatorum cs rcmiffioi pietatis exhibitio , meritorum augmenta- tio , infirmonim remcdium. ] Dc primo ludicum fexto, Adtficauir Gedeon alrare Domino , Vocauitme

^iem Angelos defipnaii, fuerunc aDeo prarparati, tam pcr cxcm- plumpaflionis, quamperofficium orationis. Et hoc fuppleeso loan- C""»"'' ncs vidi , & non lolum noc, vcrum ,n lu» mu^ ctiam &:vidi,fupplc, quod fcptem Angcli.id cft, prxdicatorcs vniuer- ii, leptcnario numero dcfignati, quia nabft fcptcm vitia cxtirparc, Sc fcptcm virtutcs plancare,&c. qul babebant feptem fKl^^^jideftjofficium

ntrtjt - rttt JUm.

ludic 13. illud Domini pax. Dc fccundo iDi- ^ pridicacionis fcpccm tubis dcfi dem vndccimo tcrcio , Sttrge mettte gnatum, ficut fupra didumcft,/'.

templunijC^ir altare^Sc fequitur, Si^uis nocerc voluerit , ignis exiet^ eir deuorabit Xfai i inimicos. Dc tcrtio.Ifaix tertio,/« die illa crir alrare D omini in medio rerne Ji.- gypri^((y ritulusDomini luxra rerracius.

Circa tcrciu, vbi Spiritus Sandlus introducit Chriftum vc tumulatu, Chr.iltn cum dicitiO' mifir in rerram; Scien- ir. dum quod ifta miffio ia tcrra,fuic

letjitttutt tn tur»

rauerunrfe, non folum a Dco prx- parati, verum etiamafc ipfls; pa- raueriirfc, (cilicct in oftenden Jo, in conucrfationc, &inopcrcqux di- iflacranc in fermonc, & prxdica- tionc,ad cxemplum fufmagiftri, qui primo capit facere , &: poftca docerc; Adiuum primo.Cuiusenim hcta. t. vita dcfpicirur , rcftacvc eius prx- 0 dicatio

Comment. in Apoc. B. loan. Ca.8. 145

JtSrtts

frullt il- kr/ tjfe fTt.

I&i.

Cmr f f tu

ijtl.i f' ■-

dicatioconcemnatnr, vtaitGrcro. [ Vana cft dodrina, quam maculat culpaimpudica. Malc aucem pa- rauit fc, qui quod dicit orc , de- rcruic opcre. ]

ParoHcrtmt fe boni prxdicato- rcs,idcft,dcbcntfc prxparare prx- cogitando, & diligcntcr ftudcndo,

3uid,quibus,qualitcr fit loqucn- um. Aliter laicis, aliicr clcricis, alitcr fapientibus , & fcientibus; alitcr ignoranribus, alitcr feculari- bus,alitcr Rcligiofis.Ecadiftorum imitationcnos prxdicatorcs vcrbi Dcidebcmuspararc, vtvalcamus frudificarc, & mcricum habcrc. PdrancrHnt fc igitur prxdicatorcs vcri iudicij , & hoc vt tubn canc- renr, id cft, vt prxdicarenr.

Notahxcduo vcrba, tuha CAne- »rnrjincuba fignantur tcrror&a- mor jin cantu , lartitia, &: ainor : pcr

3uod fignatur , qubd przdicatio cbcthabcrc ccrrorcin commina- cionis, & Ixcitiam cenfolationis. Dcbet criam tcrrcrc malos, Scjx . tificarc bonos-, dcbct ctiam haberc ccrrorcm comminationis , often- dendo pcrnam rationc pcccato- rum •, Iititiam confolationis, pro- mittcndo gloriam , rationc opc- xum bonorum. Vnde prxdicatori 6i\c\t\XTyQudftMhA exaltu Voccmtu^my (yaanumutydiic. Nota qubd benc pcrrubam prxdicauo dcfignatur, quoniam ficut tubanon fonar, nifi manu tcncatur , fic ncc prxdicatio valer, nifiopcrccopleacur. Erficut cuba cft ardior cx partc canctis.Ia- iiorcxparteaudientis:fic prxdica- tordcbctcffc ex pane fui arilus, ex par tc auditotum latus:& dcbec cffe vt tuba buccinans cotra pcccantiu vilitatcm.adcbgrcgandumcharif- matumpluralicatem, mfr.\cap. 19. ^MdiuiVocem tub^c »i<<fn;r,&:lcquitur,

A yenitc 0" con^egamim adcanam ma- gnam Agni,3ni formidandum aducr- Tarij poccltarem, ibidcm nono, -^»- ^lus tuba cecinit , ^data ei damsfu- tei abyfi^^C afccndirfumusputei abyfsi^ fcut fumus fornacts magna.

Dicit ergo , EtfeptemMgcU.qHi <^^l^ habebant feptem tubas y parauerunt fe mfrdAu. Vf tuba canerent. Vn^c in ifta claufula oftcnduntur quatuor, qux dcbenc cfle in ipfo prxdicatore •, Icilicct vi- tx Ian6iitas,ibi, Jn^eli; fcientix vc-

B ritas,ibi,^«i habebant feptem tubas; prouidcntix (agacitas, \biyparaue- runt fe , cfficicntix ftrenuitas , ibi , Vt tuba canerent.

VERSVS. 7.

Scqultur, Etprimus j4ngekstubu cecmit , ^ fa{}a efi gratido , cir ignis , mifia m fanguinem , cir mifjum efl m terram, ^tertiapars arborum combu- fiaefl,(y omne fmum viride combu- ilumel}. Hicagitur dc prxdicatio- nis exccutionc , quoad fcptem fta - tus prxmiffos^ad animandum fidc- Ics.Primoigitur dcfcribiturmiflio prxdicatorumjtempore pcrfcquu- tionis apcrt.Tifccundb occuItx,:bi, Et fccundus Angelus tuba cecinit. 1 tcm primb ApoftoIorum,fccundbMar- lyrum.ln ifta igitur claufula fingu- laritcr agiturdcfingulisAnjTclis (u pradidis. Sunc enim fcptcni fta- tus Lcclcfix , in quibus fcilicec funtfeptcm Angclii id cft,fi:ptcm ^ ordincs prxdicatorum confolan tium Ecclcfiam Dei : id cft , fep- tcm ftatus.- vndc poft tcclefix tri- bularioncm rcdc poniturconfola- tioper prxdicationcm. Primb cr- go in ifto cap. agitur de prxdicato- ribus confolantibus Ecclcfiam ab initio projTrcffus fiii ; (ecundb de confolantibus circa fincm mundi, / in (cqucnti cap. ibi; Et PrimusAn-

T

«

rum 'x.iujk tmimt*.

146 K. P. Alexandri de Hales

gelus tuha cednit. Ita dixi : qubd ^ fidiis-,primiin ccrtamimc, in ordi

fcptcm prxdicatores fqptcnario ne,in' cxaminc, in culminCjfcili-

numero congruc dcfignaii, quia cetAngcli,quiaprimianteccflbres,

habcnt fcptcm vitia cxtirparc, & prouidiflimi pugnatores, propitij

fcptem virtutes plantarcj paraue- intcrccirorcs.Sc^dicuntur Apofto- A

runtfe, Vf tuha canerenty id eft, vt lituba canercj nam in veteri Te-

praedicarcnt : & cgo loanncs vi- ftamcntononlegiturcantus tub?,

di,&nonfolum Hoc vidi, fcilicct fedclamor,fedinnouo cantus:&

etiam executioncm , verum etiam invetcriTcftamento erattuba, id

vidi fupplc , quod primus jingelus , eft,prxdicatio,& clangortimoris; idert, primus prxdicatorum ccc- j^fedinnouocft tuba,idcft,prxdi.

tuSjVt Apoftolorum chorus , tuha catio, velcantusamoris. Illacnim

p^t»<L}uf cecinit , id cft , fortiter prqdicauit , lcx tim6ris,hxc amoris. Fuit autcm

«M«irz3i.i- contraperfcqucntcsab initio Ec- ccctus Apoftolorum tuba ar<fb,cx

^ktdtpm clcfiamDci, cui Diabolus a princi- partc infcriori , lata cx partc audi-

Dci.er pio multos fufcitauit , & Chriftus torum , vacua ex paric interiori,

T,*tt^clm ^contraconfolatorcs& dcfenfores vel fupcriori j proptcr tempcran-

jiikT. mifit. Sufcitauit cnim Diabolus liam, proptcr obedientiam, pro-

^«jw»- prinioludxos, contra quos Chri- ptcr animx humihtatcm in-

ftus mif^t Apoftolosifccundofiilci- tcrnam , vcl pcr pcccatorum ca-

tauit tyrannos , contra quos mifit rcntiam: vnde tuba cecinit,& buc-

Martyres robuftos •, tertio fufcita- cinauit , ad vitia viliaextirpanda,

uit hxrcticos , contra quos mifit ad virtutum infignia mfercnda ,

dodlores peritos i quarto fufcitauit ad l nfcrnorum panalia cxhorrcn-

falfos Chriftianos,contraquos mi- da.

fit prxdicatorcs paupcres,& vcros yic ergo Angcius, primus fuit

rclij^iofosiquintb fufcitabit Anti- Apoftolorum coctus , qui prxdi-

chnftu , cotra qucm mittet Eliam, cauit in ludxa primus contra ma-

&Enoch;fcxtb principcs Dxmo- litiam ludxorum; vndehxc tuba

numfufcitabit, fcilicctDxmonum Ixrificabat pcr promiflloncs, bo-

fxuitiam , contra quos erit ipfe nos ^ & terrcbat pcr comminario-

Chriftus, quilblus potcft Dqmo- ncs,malos. Poftquam Angclus,id

ncm , & cius malitiam fupcra- cft,Apoftolorumcoctus,cecinit,id

rc. His vi6lis pax cm\ vnde in vocc cft, prxdicauit^fcilicct confolario-

feptimi AngcU , fcilicct Chrifti , ncm bonorum, punitioncm ma- nullum obftaculum iuucnitur,imb D lorum , CT f^^'* ejjt grando , id cft,

voccs diccntium , Ta^um ejl rcgnum commorio timoris in ludxis,quia

huius mundiyDei nojhi , Chrijii cius , ad prxdicationcm Apoftolorum

(ip^regnabitinjltcula fnculorum. fucruntcontriti,confufi,&cxani-

Dicit crfTo , (ir primus ^ngelasy mati, (yignis^ id cft, ardor xmula-

id cft , primus ordo prxdicantium tionis , quia cis non potcrat refiftc- temporcgratix,qui,inquam , ordo re,Lucx vigefimo primo, Daho^vo- Lac. i

A';'?/» primuSjCft Apoftolorum catus, bis os^^fapientiam^cuinonpotcrumre- ptmi.crtn didus primus fide , dignitate, & fijlerc omncs aduerfarij Vf/?ri, Et Adu. ^ thjt^mit^ familiaritate. Vnde primifuerunt {cxto, Nonpoterunt rcfiflere rapientiie, f,lia!s. m iupplicus , m oblcquiis , m prx- cir Spintui qtn lojuehatur difcepta-

i

Comment.in Apocal.B loaji.Cap.S. 147

LiMcorMbns futs ciT JlriJel/ant dentilfus A Oftcmi I udxoruai culpa^ oftcifhi-

i«f««, fcilicec Stcplianum , quod curpccna:vndc{icucclidumcrt,per»

cll fignum maxima: xmulationis. tcrram intclliguntur Iuda.'i, tjuia

1 c nota,(ju6dgranclo,quqeft aqua fcruabunt lcgcm. Ad litteram vc-

congclata, (ignatludiorum duri- ro fccundura fpirituiilcm intcll:- '(-^*,''

cicni, vclinduratam malitiam.rcd genuani, prima pars fucrunc illi

igniscorumxmulationcm ardcn- ludcri^cjui antc pr.xdicationcm '

riffimam. Clirifti, & Apoftolorum crcdidc-

Cum crgo primus Angclus, id runt.fccunda illi,qui pcr Chriftum

cft, prxdicatorum ca:tus in primo & Apoftolos conucrfi fuati pars

ftatu Ecclcfix cccinic charitatcm , tcrtia illi,qui crcdcrc nolucrunc:

id cft,prxdicauir,/4/?u^^u«i»,id & hxc tcrtia pars combufta cft

eft, ludxomm concuflio i vel infi- B igne pcccaci , p6ft ignc inferni, ' dclium dcftrudVio : & quia facla cft Er tmia fars arhorum concrcm.ud ^^, " ludxorum concuisio, vclinfidcli- Dicuncur ludari tcrra, quia lc-

' tatisdcftrudio,yd<^w/f/?/^/^, idcft, & Ptophctis (ati & culti; icd cur u.-i^:

fx nu!iti4

xmulatiocontra ipfos Apoftolos, & prxdicatorcs aUos : lcd ipfa lu- dxorum lupplc grando , id cft, malicia, c27'«?««, id cft, xmulatio, vclinuidia,fuit mixtd /Iwgaj>if,quia ludximalitia & inuiJiacommoti, * fanguincm Apoftolorum aliquo

dicuntur arbores, quia pcr fidcm """/^7^_ vniusDj^'ucrunc clcuati. Iftarum reiJuantur aucemafflbrum,fcilicctluda:orum,"*^|^'^1" quidam crcdidcrun^, pcr prxcur-vL";. lorem , quidam pcr nicdiatorcm, quidam nullomodo,& hxc tcrtia pars fimilifcrcomouftaignc pcc-

rum fudcrunt, vcB. Sccphani, & c ^ poftea igncinfcrni. lud.ri

vtriufquc lacobi, & multorum aliorum prardicatorum , tcmporc primitiui Ecclcfix prxdicantium; Cr mijjiim ejl, lcilicct hoc miftura fanguine & igne , id cft , mahtia Sc inuidia,fcihcet Diaboli, in terr4m, lcilicec in corda ccrrcnonmi,fcili- ccc vt intcrficercnc Apoftolos, & pr.xdicatorcs aliosillius temporis, vndemijfum ejlinterram, id eft, in

cnim dicuntur fccnum vnulc propcer auariciam & cupidica- tcm , ia quibus fucrunt inuoluti, & quiancmobcnc porcft vri av.a- ritia,

Idcoaddit, Ef, omne Jitnum ViruU combHjiiimcJi. Vcl alitcr,tcrra fignai ftatum fubditorum , & laicorum ruralium, & operantium, qui ab omnibus teruntur, &: omncs fuo

ludxam, qux crattcrra culta lcgc d laborc fuftcntant. Horum fubdi & Prophctis. Gcntilescnimcranc torum&laicorumfunccfcsparcci,

non ccrraculta,fcddcfertum incul- tum : nuncautcm ludxa maj;is fa- ^a cft ccrreftris, quiafincrcgc, fi- ncficrificio, & hne altari. Ozcc tcrtio. Sedebimt Filtf Ifrael, fine rege^ ' ['i" f'ne principejine duce ,Jine facrijiciojtne • " altarifne epl)od 0' fincTer.tphin^vn^c nunc fidi funt lud.ci cunctis po- ^ulisviliorcs.

£f icrtt.t pars tcrrx comiupa ejl -^

mnoccnt^, pccnicenccs, pcrrina- ccs. Hxc certia pars cft combu- fta igncpcccati,& pdftea combu- rccur ignc infcrni. Pcr arborcs cr Pr<. inrclliiyinrur Prxlati, & maiores, qui funt fupcr alios clati, qui di- cuntuT arbores , habcntes folia in mcdicamcntum, fruflus in nucri- mcncum , & horam funt ires partes j quidam vacanc orationi,

T ij

148 R. R Alexandri dc Hales

lJftioni,contCQ3p!acioni: quidam , prt^dicacioni , adioni, & vificacio- ni-, quidam licibus,caufis, & ne- gociationibus.lEc hqc tcrcia pars ' combuftacftigncgchennalisflara- * m^". Vcl pcr ccrram cupidi,qui conv burunturigne auarici^, perarbo- res,clati quicomburuncur igncfu- pcrbiq, perfocnum, immundi,qui comburuncur igneluxuriq. Exnis cribus ccrtia pars hominumcom- buretur, quia func aliqui homi- num incipicntes , & pocniccnccs, aliqui proficicnces , aliqui pcc- canccs , & impccniccnces,qui in- quam impcrnicences, & piccaa- s»^(il>i ces func in criplici difFerencia,Su- ^7mu T^^^^y Auari & Luxurio/i: & lii dicuncurcerra,Arbor,faffiiuin; Ar- ftxndfu. borinfru£tuo(a,fccnuvilc,cerraari- mcntuT. ^ j^.^ cfibus pcftibus pcrcu- ciencur, GrW/nr contra grandcs & PCil. fuperbos, V^d\.fgnis,grAndo^mXj^a- cies, fpirirus^rocellarum^ pars calicis eo- rum^Ignecontra. cupidos, & aua- Ecd z. roSjEcclefiaftici (ecundo, jinima calidaquajiigms ardens, (y non txtin- guctur donec aliquid glutiat^ ptnguinej concra foccidos & luxurioibs , Q j-^^ ^ O fce tcnio^Sanguis Janguinem tet''git^ propter hoclugebit terra^^injirmahiiur omnii quihabitat in ea.

VERSVS S.

Et fecundusyingclustuha cecinit , cir eccetanquammons magnus igne ardens mijfusepin mare. Hfc agitur dc Cc- cundo Angelo, id eft, dc (ccunda confolationcEccIefiJCjqux eftco:- cus martyrum. Nam cum Apofto- li & Di/cipuh a ludaeis fugati recef liffcncad genccs, &cctpiflehr prx- dicarefidcm Chrifti,Diabolusc\'- cicauic concra eos cyrannos Roma- nos, aui dominium^obcincbanc in mundo, &: mulcos interfeccmnt.

A D icic e rgo,eir fecundus ylngclus, id cft,fccunduspr.Tdicacorumcixtus, ideft,Martyrcs,qui Apoftolis fuc- ^ cclfcrunc, &eorumc6cemporanci fucrunr, tuha cecinit. Dicuncur au- , cem Marcyres fecundus Angclus, quia primo ludxis pcr Apoltolos ^ ^^, , pracdicacumeft,fecund6 gcntibus per Apoftolos &:Marcyrcs aliquos; vnde&Apoftoli.quigcntibus pri- dicaueruntad fecundumAngcIum

g pertincnc, liccc pndicandoludaris pertineancad primum. LTgopcufi- •dus jingcluSjid cftjfccudus prxdica- torumcoccus, hi func Apoftoli &: prxdicacorcs alij,qui (ecundo prx- dicabancecntibus.

Ec ifte Angclus tuha cecinit^id eft, rerribiliccr, & dulciccr prxdicauir, ccrribiliccr comminando malos, dulcicer confolando bonos,com- minando pccnam, eccc fccuris ad arhorem popa , cancando agite

C panitentiam , ecce appropinquahit rc- gnumaebrum. Hic{ccundus Antrc- ' lus, (ciliccc Marcyrum ccccus, cuba prSrdicacionis cccinic, &eiuscan- tus fuic iubilanris in ccmplo,PfaI. Plii, Sumite pfalmum^ (jT datc tjmpanum, • huccinarCj c^c. Frxliancis in campo, lohclis quinco , Canite tuha in Sion ^^^ ^^ ^ ftn^ifcate ieiunium, ^ocate ctnum -^ triumphancis in coclo, ibidem dc- cimo nono, Juditti 'pocem tuh<t ma-

D gn*ydc fcquicur,G^</f4OT«y (^exul- temus^c^ aemusgloriam^ quia '^cnerunt nuptix yigni.

Hic igicur Angelns tubfi cccinit, & (cmper c^nct,' & eccc tanquam mons magnHs , id eft , Diabolus, qui DtMai dicicurmo»;,propcer cumorcm cla-'*"'^'' cionis, &grauicudinem opprcilio- nis. Scd w<tg>wxaltitudinc, propccr fupcrbiam, nam contra Dcum eri- gitur,Pial. Superhia corumquiteode- ^^^. runt,afcendit fcmper; latitudinc pcf

Comment.inApocal.B./oan Cap 8 149

y lent.).

1 1 - nu: -t

titnt.

m

•ffutvtmill

inuidiam , namcontraomncrnho- ^ minem cxcicacur,Sapientia: tercio, Inuidiii Diit!^oli mors intrauit in orbem /mvtrww, fpiffitudiiic pcr iracundia, nam ab initio homicida, Zacha. <j:tid tH mons ma^e Zorokibel. Ethic monsifcihcct Diabolus, cll ardcns , lcilicec igne inuidia: ad noccndum, i ne gehenni ad •tomburcn- uum. Ec liic ardens ignc inuidi? ad noccndum , miffus eli in mdre^ ide(t,adgentilesamaros, & flui- B dosjficut marc, vt coscontra prc- ditftos pr^dicatores excitarcr. Scdaquo mifTus cft? potcll dici quod a Dcopcrmifliue', a propria libidinc^ffcdbuc. Diabolus crgo dicitur mons pcr lupcrbiam,w.?5»«i proptcrexccllcntiam , igne ardens, proptcr inuidiam, mtljus m m^re , proptcr raahtiam.

Etfafiaejltertiaffarsmaris fanguis. ' Prima pars maris , id ci\ , gcnti- ^ hum , ucuc marc fludbuantium , funtilh,aui fidem acccpcrunt, &z orc conrcfli funt i (ecunda pars funt illr , qui crcdidcrunc , fcd con- ficcri ore noiucrunci tcrcia pars cft,quineque aperte, nequc oc- culcecredidcrunc, rcdin fuapcrti- nacia excitcrunc,& ip(bs pndica- corcs occiderurir, & ideo hxc ccriia pars facla eftrfanguis , fanguine Mart) rum crucntaca. d

VERSV^

Er mortua efl tertia pars creaturXy qux hahebant animas. Hoc dicitur percxccllcntiamin vita, & fcicn- tia,vtPhilofophi,C|uihabcbantvir- tuccs politicas , &:mundanam lcic tiam , per exccllcntiam crcaturx. EthihabAantanimasin mari ,id eft, vitamintcrrcntiles.Et homm iHiilofophorum quidam lunt con- ucrfi pcr prscdicarioncm , quidam

pcr miraculorum operationcm , quidamncutromodo : & hxctcr- liaparsmortua cftmortc culpar , & ^^'-V^'»' mortcgehcnna:-, &tertiaparsnamu ,„C'.jT,. mteriit ,id cft,maiorum vc princi- '" '"f- pum,quinaucs& fuftcncacula dc- „',,!v.|^,7 bentcuc aliorum,wftfriiri ciuidam enimcrcdiderunc pcr pr.Tdicatio- nemA clementiam in lc ipfos con- uerfam, vtConftantinus: quidam per potentiam & clemcntiam , in.,„,„^^ aliis, &aliisadditam,&: exhibitam: fnmtts quidam neutro modo, & hxcinte- ^"*"*'"'"- n/rinceritu cuipi, & intcritu ani- mx.

VERSVS.

10.

Eitertius yingclus tuba ccimt \ ceciiliidcca-lojlella magna^ ardcns lam- ^uamfacula ceciditin tertiam par- temfluminis , eir in fnmes aquarum , <y namen ftelU diciiur jdbfmthium. Dc- fcriptoccetu prxdicatorumanima- tium Eccledam, tcmporc corpo- ralis pcrfequutionis hic dcfcribi- tur ccctus animantium Ecclcfiam temporc pcrfcquutionis (piritua- hs,tcmporc hxrcticorum pcrucr- ccncium intclligentiam Scriptu- rarum: & primo oftcndic oflicium, lecundo (cquclam , ibi , tycccidttin tertiampartem fiuminis.

Dicit crgo, tertius j^ngelus^ id cft , tcrtius pr.Tdicacorum co;- tus,fcilicct Conrcflbrcs, & Doiito- rcs i tuba ctcimt , id eft , contra hx- reticorum aftutiam , terribilitcr prxdicauit : quos tontra Ecclcfia ,

f>olUudxorumfxuitiem ,& genti- ium malitiam , Diabolus corum ^ locofufcitauic , fcihcec poft mor- tcm Apoftolorum , &: Martyrum , contra quos criam Dominus Confcflbrcs , & Dodores fulci- tauit,qui cos rationibus,&;5criptu- rac auinoriratibus confutarent, &:

tluj

150 R.P.'Alexandricle Hales

cum ifte tc/tius tuba contra h^-Acula tocum mundum mccndcns

rcticos cancrcr, cecidir de calo fiella ceciJic , ifte hirciicus Trapcrator

mdgrtd, cecidic inquam dc ccclo , id fuic , qui magnam muhitudincm

cft de fidc Catholica, vel de Eccle- popuh ad fe traxlt. (ia , vcl de fidclium diledione, qui Et cectdit intcrtiam pa)U7/ij:;ini:i:

j'jr^T^4fidelcsdicuntur ca:leftcs,non ha- Dcfcripto capicc hqrcticorum ,

ttJcaidc bcntcs corrupcioncm, alci pcr con- hic oftendituradhis in pcrucrfa cx-^

"^* rcmpiationcm ,lucidi pcr honefta- pofitione Scripcurarum, cx c]ua fc - '

rem , rotundi per obcdicntii velo- quit ur occifto animarum. Dicic c: cicacem. Dc ifto, inquam,coelo ce- , CT cecidtt ^ lciliccc fiella, id cll /

ciMtflelUmagna ,idc^,({\i\\ihezHx' H Imperacor iftc h^rccicus, vel qui

refiarchajquidicicur fteUa dc no- cunqucalius Hxrcfiarcha pcr lu-

ctc luccns, id cft,in lacibulis, & lo- pcrbiam principatus Cccidit in-

cis obfcuris doccns,inccr ccnebras, qua in tertiam partem fiHminum^ CcAi ■

& i^noranciasihabes fcicnciij&vc- ccc Scripcurarui vcl fluminis,id cft,

rita^ciSiapparcnciamjnulIam camen facrx Scripcurar , qux comparaiur

habcns cxiftenciam. Scd magna flumini, quoniamficuc fltmenen:

propccr mulcicudincm fequcn- clarumafpcdu,fic (acra Scriprui i

rium , &: ftulcorum numerum infi- cft clariflima pcr euidenria Hifto-

nicum,iuxcaiIIudEccIefiafticii Sr«/- riae-,profundu firu,ficfacraScriptu

Ecclef.ii. fo^^^,„^„,Y^;f^n;<wfr«y: qux ftclla racll profijndiffima,.proptcrcmi-

^(Z*X*t' efiardenstamqnamfacula. Nam ficuc ncntiam intelligcntiac 5 fucundum

umaH4m faculaalios illuminando, fcipfam c frudhi , fic (acra Sripturacft fcr-

/ confumitjfic Hqrcfiarcha^vcl prin- cundiflima, proprcr cxccllentiam

ccps hxrecicorum,aIiosiIluminan- fapiencix. Prima pars huius flumi-

do per abftinenciam , & fimula- nis vccus Teftamcnnim, fccunda

camvitam, fcipfum confumit, & nouum , tcnia cxpofitio Sando-

quicquid incendit in carboncm rum. Inhanctcrtia partcmhxrcti-

conucrric,namficieseorumnigra, ci cadunc , quia iplam non rcci-

quafi olla , vel piunc. Vcl prima pars,cxpofitio hi-

Adlicccram,hxcftella,qui ccci- ftorica ,fccundamyftica, tcriiaeft

dicdccoElo, fccundumHicrony- inuencio falfa : inlianccadunchs-

mum, func illiccrari, qui Scripcu- rctici,quiafequunturfcnfumpro-

ram perucrccruc.vndc narrac Hie- prium , & non cxpofitionera San

ronymus,qubd triacanobiaMo^ d <^oru-,Ef/n/o«r«rf^«4r«OT,quarpro-

nachorum cranc vlcra marc, in pricfunc Confilia a paradifofacrx f.

^gypto,quifidcmhabcntcs,po- Scriptutx cgrcdicntia , qua: ipfi^

fteiScripturammalcintcIIigentcs, hirctici malc cxponendo dcpra-

pcrucrterunr.&ibi fecundum Hic- uant , & ctiam fallc allcgant, &: lit-?-"

ronymum, omncsHircfcs ortum tcram n\uz2int.' c^nomefuftiusficlU/^

habucrunc •, & Imperacor Alcxjm- fcilicet prauitaushxrccicoru,£//c«ttr'

drix ab Arriohxrccicus tunc fliin -^^/w/;i«OT,quia ficuc abfinthium

fadus, & interim hxrcfis Arrij cre- amarimdincm inducic, f c qui ab

uit , qu£E quafi totum mundum harreticofcducitur, in amaritudi-

occupauic. Scella ergo magn3,qu.T ncm gchcnnar pcrducitur : & ficift

decoeloAlcxadrix ardens,quafi fa- Abfinthium iundum cibo fapido

Comment.in Apocal. B.Ioaa cap. 8. i^r

lotum f^cicamarum , fic praua ex-*A pofitio hircticorum jCibumfacrar Scripturx dulccm, &: (apidum,rccl- ditvilcm,&:amarum. •

Et tcrtU pdrs aqHdrum , Scriptu- rarum fcdicetcxpofitio fa.\CcL,ft^a dbfmthiHm , id e(l , habcns , &: in- ducensamaritudinem,cx quorum fcquela muUi homints mortui Jitnt, id cft,aDeo fcparati ; de aquis , id ell , proptcr Scripturas malc cxpo- fitas, cjuia amarx fada: (unt, id cft, pcrucrfc expofitx, & malc intclle- dx. Admixtacnim aquah.^retic? prauitatis in vino CatnoHcar veri- ritatis. Ad Utteram multi hodie mortui,&moriuntur mortc culp?, & poft moricntur mortc gchcnnx-. Dicuntcnimhacretici,qu6d illud verbu ad Htteram intcUigi deber, Vtrurr/e T^on\idt tujhtm dcrclidumynec pmen "('""'J" ciusquxrens panem : & idco damnanc viimmuiM. Itatum paupcrtatis, qucm Itatum Dcus ftabiliuic, voluir,& clcgit. Et ficmoriuntur, a Deo l^parati. Sedharaquar amarx poflutdulco- Exod. 15. '■^"P^'^ hgnum vcra: fapientii,& cxpofitionisCatholicx. Exod. de- cimo quinto, Ofiendit MoyJtDomi- niis lignumyquod cum mijifjet in atjuaSy in dulcedinemxerjk jiint. Eftcnim li- gnum vitx his qui apprchcndcrinc cam , fciliccc facram Scripturam. Hxc cnimeft lex , in qua Icgitur cultusiuftirixiin qua tollitur gu- ftus infipicntix j in qua ligatur luxusinfolentix-, in qua colligicur fruftusxtcrnxvits.Vndc Grcgo- rius fccundo Moral. cap. primo , ■itrt s r<. [ Sacra Scriptura quafi quoddam 'mu'""^ rpcculum menti opponitur , vt ibi fcntiamus c^uantum proficimus,&: quamlongea profcdu diftamus.j Ergo cft lcx vitx &: difciplinx. Er- go Ipcrncnccsfacram Sciipcuram, moriuncur,quiaaDco,qui cftvi- ta»fcparantur.

VERSVS li.

ScquiturjiTf^fMrrwr An^lustuha cccinity (^^percufptejltertjapars Solis, Cr^. Supra dcfcripto coctu prxdi- catorum mifforum temporc pcr- fequucionis apcrcx , hic dcfcribi- tur ccctus prxdicacorum miflb- rum ccmporc pcrfccucionis oc- culcx , fciliccc ccmpore falfbrum fracrum , fchifma facieniium. Vi- dcns cnim Diabolus , quod non ^ poterat pcrucrtcrc EcclefiatTi Dei pcr hireticos^crfcquutus eft cam pcr falfos fratrcs , &: per mores malos : vndc iftc quartus Angclus cftcoctus prxdicatorumfalforum, in quarco ftatu Ecclcfix.

Dicic crgojcjr quartus Jngelus^ id cft,quarcuspr^dicacorum ccecus, idcft, filforum fracrum exercicus, inquarcollacuEccIcfix, tuha ceci- ni>, id cft.alcc prxdicauir , & cum fupple fic cancrec, non in Deo, ncc dc Dco , fcd concra Dcum , fcrcufjaefly fciliceciaculis falforum prxdicatorum , tertia frarsSoliSy id cft, pars tcrtia majorum Prxlato- p^^i^f^, rum,quiad modum Solisdcbcnt ''■^'■"^' alios pcr bonum cxcmplum illu- ^''*'"* mmarc : vnde Prxlatis dicitur iilyd Matthxi,?^ isejltsluxmundiy horum Mitrh. f. Prxlatorum pcrSoIcra defignato- rum,etiammajorum, ccrtia pars pcrcufla ert giadio hypocrifis, & falfcfimularionis. Solcnimpoic- ftatis cmincncis , fignificat in prq- \ lato authoricacis cmincnciam ^ claiitacis cilWcntis , fignificat iii prxlaco claricacis fidci cuidcn- tiami caliditatis cfficacis , figni- ficat in pr^Iato charitatis cf- ficaciam : &: hac claritatc fcrc in omnibusPr^Iarispcrcuna,audaori- tatem & fidcm informcm rctincnc, & charitace carenr. VnAc in cha-

15Z

R. P. Alexandri de Hales

ritate, prinio maiores, vt Prxlati A*uitcmiCxignobiligenccofum,qua

tbdTittt nuxmt tm frMUtti ft- rii/itMmr,

pcrcutiuncur, fupra fecundo cap. Cbaritatem primdm reli^uipi. Propter tjuod dicitur iu libro dc laude clia- ritatis. [Periclitaturcaftitas in deli- liis , humilitas in diuitiis , pietas in negotiis , charitas in Prarlatis; nam mperflua , quibus egcni fu- ftentandi func , impic,{acrileee'quc in vfus fux fupcrbia: , aut lafciuis , vi(5lum pau perum confumere non vcrcntur. ] Dicuntur jpeccantes, quiaalicnarapiunt, & lacris,in va- nitatibus , & turpitudinibus abu- tuntur; & itain Priclaiis & maiori- bus charitas pcriclitatur. £t pcr hoc tenia pars Solis cft pcrculfa. Item Prarlatorum quidam ardenc frAUttrtim pcr charitatcm , & luccnt pcr do-

ptrctMitmr. * . ' • i i

ctrinx vcntatcm i quidam ardent pcr charitatem, fed non luccnt per dodrinac profunditatem ; quidam luccntpcr dodlrinx fagacitatcm,

tertttf*ts

fi peftcmquandamdcuica.] Vndc malitia& falfitas clericorum vbi- que tert-aru turbantpacem &tran- quillitatem : aUcnis laboribus lo- cupletantur , comcdunt fru<5Vus tcrrac abfque pecunia,& proccdit quafi ex adipe iniquitas corum ; & ideo mclius eflct , vt tcrrcni Principes laicis , quam clcricis re- gcrcntur.

Tertia. igitur p*rs I»«<f,vtPri- latorum , & minorum , vt curiales & cunas PrincipumfcqucnteSj/f»^- cuffdejt^{c\\icct gladio ncquitix,& falfitatis.Vel a Luna dicuntur Ple- ""f*^" bani ,& mediiSaccrdotcsi aSolc, ]!^'!!^„f. ideft, a Prarlatis fuperionbus lu-/«'r! jr/4 men,& virtutcm rccipicntcs , quo- ^"'"i'""* rum Plebanorum tres funtpartcsi prima eft temporalium admini- llraciOjfccunda officiiiniundli cxc- cutiOjtertiaSacramcntorum difpe-

tmtrmm

&nonardent pcr charitatem. Et C Gcio:hxc tertia pars pcrcuffa cft

CJtriti tm Tidlts J4m- ntittmr.

hxc tcrtia pars pcrcuffa , vt di cir, mortua cft , quia fidcm tcnenr, fed percuffi funt inmoribusfidci, & in charicacc , quam non habent. rtr Lurum £f tertidparsL urut,fmiliter ^ercufja. tUrui im- <y?,gladio hypocrifis, & falf? fimu- ttiiwtHtmr. lationis. Per Lunam intelliguntur Prxlati , vcl minorcs clerici , qui lumcnaSole, idcft , a maioribus recipiunt, ficutLunaa Sole. Ho- rum PrqlatorunijVel minorum clc- ricorum, quidamfunt fcholarcs, quidamchoralcs,quidamcuriaIes, lcquentcs curiasPrincipum. Hxc pars tcrna tota p#cufla eft , quia clcrici fcquentcs curias Principum falfiffimi , & ncquif- fimi funt inter omncs. Vndc om- niscuria,qu2c per clcricos rcgitur, falfiuribus malirix eft pcrculTa , proptcr quod dicit Hicrony. [ Ne- gotiacoremclericumex inope di-

quafi totalitcr , quia Sacramcnta hodic non difpcnfant , fed potius vendunt , & diflipant: vnde ij pcr- cuauntur,quiafuntcupidi,& aua- ri.

Tertiais^itur .farsLumepcrcHjJaep, ;?,//« & ^crtia pars jieuarHm pariterpercufja fclt,^i,ft(i. f/?.Stcll£ dicunturReligiofi,quivi-'^"^*'''"'- dcntur parui fibi ipfis , & mundo; funtmagni tamen coram Deo, fi- cutftcUacft parua in apparcntia, cfttamcn maior tota tcrra incxi- (lcntia: vndc Rcligiofi noifl^cm, id cft,mundum tcnebrofum illumi- nant. Harum ftellarum , id cft, Religioforum tres funt partcs,pro- ptcr tria qu^ vouent,fcilu:cc obe- dicntiam , paupcrtatcm & , cafti- tatcm. Prima & fccunda , fcilicec obcdientia , & caftitas , func in parcepercuflacjfedccrcia pars,Tci- licec paupertas , quafi omnino,&

vbi(][fec

i

(^omment.in Apocal.B.Ioan.Cap.8. 15J

ybique pcrcufla cft. Omncs cium A illam opprimunt , &: fpolianc, & iJficr'f qux fua funt quzrunc , non qux nulluscilquieamdefcndac. V^de

omncsrcddunc cisdcbono fcrui- yo malum primium. Vcl quidam laicoi u boniA'fancli,alij non icem, & htcc certiapars pcrcuflacll:.

V£R$V.S'. 13.

Et Udi , c2r audiui vocem \>nms a <jut - U vdanns pcrmedium caAam , dtcettfis ripauperes,&humiles,cumtamcn B "^^^ magna, \4t,va ^va tj^itannl/Hs hzc non habcanc. Vndc Auguf. n . ^

[ Paupercs cfTc volunt , vc nihil eis dcfic: & fic diligunc inopiam, vc nullam inopiam pacuncur.]

Et tertut fm diei Jimiliter percujft efi. Dics dicuncur clcrici fimpU- ccs , luccm fcientix habcnt cs.quo- rum quidam fcquuntur diiiinam (cicnciam •, quidam arccs , vc ve- JJ^y^-^^niancad ftcram Scripturam ,idcft, adThcologiami quidamlucraciua

K^i^- IefuChrifti.Vndc quidamReligia itmJitMur. fi func , qui volunc cffc paupcres finc dcfc£lu , humilcs finc dcfpe- du , pacicnces fine concumclia. Ec hi ccrte fiim pcrcufTi gladio j quia licec finc pauperes faihs , non ramcn voluncacc. Ec ica obduracur terciapars coi-um,quivoluntvide-

in terra. Hic oftcndicur proccflus pridicatorum confoUntium Ec- clcfiam, circa fincmmundir&pri- mo oftcndiiur iliius grauitas , fe- cundo Angclorum confolatio, & bcnignitas,decimo cap. in princi- pio, ibijCir /Ingeluj tul/a ce~ cinit.

Dicit ergo, ^idi. Hic mutatur ftilus, ficui apertc apparet:vndc mutatio ftili grauicatcm defignac utMftnt fcicntiam, vt prjcferantur, & di- q ft^tuscircafinemmundi. Vdlccu- ar^muv. uitcsfiant. Ethsctcrtia pars pcr- dumaliquos, hicoftcnditur diHc- cutitur,quialumine grati2,& glo- ria: priuantur : & hoc cft quodait, tertiaparsdieipercnlfayVtnon luceret, C^^noaisjtmilitcr. Hoc cxponitur de laicis,vnde htcagiturdc hypocri- fi , & falfitatc laicbrum , qui nomi- nc no^s intclliguntur j nam ficut dicsa Solc,& nox a Luna , & ftcllis illuminantur,fica Prilatis omncs Iaici,&: a clericis,& Rcligiofis iliu- mmantur &mrormantur.Horum,

iquosj

rcntiaquatuorprqccdcntiu Aijgc- Ior{j,ad tres fequcntcs , in quo no • taturquodftatusEcclcfiz lequen- tes^rauiorcs funt, quam.primi. Ita dixi,qubdvi.iiquatuor Ant;c- Ios,id cft, quatuor pr.Tdicatoium catus, &ordmcs in quatuor ftati* bus Ecclefi^ antc fincm mundi, tuba canentcs, & fortitcr prxJi- cantcs; &non folum hoc, lupple vidi, verum ctiam vidi oculis mcn fcilicct laicorum.trcs func parces, ^ tis,non carnis,ideft ,incellcxi;cjr quidam qui dominantur aliis , & V/</i , (cilicet auditu interiori: quafi

nulli fcruiunt, vt Principcs, & ma- iorcs i quidam qui firruiunc omni- bus, &nullidominantur , vt rufti- ci laboranccs j quidam medium

rf»i ^«rffi^^**^"^'^'^^^"'^^ > S"' maioribus tMitrHm, (eruiunt, & rufticis dominantur: VmJ^rtri tci^t'^ P^« iftorum,qui nullidomi- frnKfie. /iantur,& omnibus fcruiunt, vc rulhci,pcrcufla cft, quia omncs

dicerct,invifiojiepcrmanfi,& pcr- mancndo audiu i , vofcw» vniw aquiU, ideft,vniusordinisprxdicatorum,'^"""«"' VoWir, id eft , cclcritcrad modump(.'^*'" aquili alta appetentis , & pridi--'" cantis.^fr medium calum ,id eft,pec"" mediam Ecclefiam , non ad dcx te- ram.vcl ad finiftrain.id cft,non cancum ad paupercs,vel ad diuiccs,

V

154 R- P- Alexandri de Hales

fcd communirer ad omncs , fmc A numxgehennx. ] K<ctiam luxu- pgrlbnarum paupcrum , vel diui- riofis habitantibus in terra. Vn^c tumacceptionci vndccantatur dc Gregor. [Luxuria cft fitis arida.

corruptiofoctida, amaritudo con- tinua, dclcdlatio momentanca , paena iterna, pcr quam ctiam fcn- fus confumitur, hebctatur intel- ledus , obfcuratur, vel obtenc- * bratur, ] Et fequitur, w illi cjui^ j j,i4. habuit terminum luxurii , qu.-m- ^^^••^ do vita:. Krf ctiam fuperbis ha-^,,^/^^.

beato Anthonio, [veritatis iaculis ^quc fcricbat. ]

y^«<//«i,inquam,vofrw huius iUjui- U dicfntis magna.Voce , quia magno affcclu pridicabativclquiamagna fi^nificabati vel quiain toto mudo !:cfonabat,quafidicerct:NoIitcmi- rari qui^pcrculfa cft tcrtia pars

maris, tcrrar, Solis, & citerorum birantibusin terra,quia]ccundum"'< crtm . di«florum , quia maiora adhuc fu- ^ Tobiam capitc quarto, Inipfa fum- ^

tura in Ecclcfia , circa fincm mun- ffit initiu omnis perditio^ proptcr quod di crunt ^ cx quo fignatur qubd dicitur Ifaiivigcfimo odauo, K< ^**'- »8. defcribiiurgrauitasimusftatus. nrona fuperbU^ Kdti^MnThdhitantihus yiudiui crgo Vocem vnius AtjuiU , in terra, pro ptcr quod dicit Grcgor. ficutdii^Vum cft, dicentis Voce magna, [Non indigncmini, fi mali florcnt quid ? K<e, V«e, \^ Jjabitantibus in • in mundo,&vospatimini,quianon Cur (riplex ff^j Dicit tcr Vf, proptcr triplcx cft ChriftianaEdignitatisin tcmpo- ^'ttTrHl"-' tcrnarium , dc quo loanncs in Ca- ralibus cxaltari, lcd pdtius dcpri- tirsnnbus non\ca,Omnequod ejl inmundoj aut mi: mali etcnim tcrrcni nihil ha-

tntarj.

ejl concupifcentia camis^ aut oculorum^ bcntincalo, & vos nihil in mun- aut fuperbia vita. Ergo Vf auaris, dojfed lpciIliusboni,ad quodtcn- propterignem cupiditatis-, v<f im- ditis, quicquid contingitin vita,

gaudcrcdcbctis. ]

Dicit crgo,l^<c, Va, v^ habitantibus /;iffrr4.SccunduniGlo{ram,hoc tn- plcx Vi<conucnit tribus fcquenti- bus Angclis, & tribus fcquentibus ftatibus. Quafi diccitt , vos qui fuiltisinquatuor fupradidlis ftari- Idus, noUtcmiraridc hisquiB vcne- runt, quia multo majora vcnicnt in tribus fcqucnribus ftaribus. Scd

mundis, proprcr fulphur iniquira ris ; v-f fuperbis , proptcr fumum f^tf^td- faftuofiraris.Extinguunt cnim^ua- fMfawirii riflammamcharitatis; extinguunt /ai>eri,n jubrici odorcm caftitatis; cxtin- j,u <;uunt iuperbi Hatum bcnignira- tis: proptcr quoddcbcturcisignis, &(ulphur,&fpiritusproccIlaru&:c. Vndcadhttcram diciturdc iftis IQi.i^ . Ifai.vigcnmo quairo, Formido ^fouea,

Li^ueusfuperte,^uthdbitator es ter- Dc^uotnodo va conucnir fcprimo >vf. FormidoauariSjfouca luxurio- AngcIo,quiintcronMicspaccm,&: fis, Iaqueus{upcrb}s:y*fpfrrf,^//;rf- vi£boriam, & bona alia nunciat?

hitasterram, ideft, (uper te qui tcr- reni,& non caleftia lapis.idco nu- quaminueniin bona lignificatio- ne habitare terram. ya igitur aua- rishabitanribus tcrram: nam dicit Hieron. [ Auaritia cft radix vitio- ium,fcruitus idoIorum,fomcs pec- cati,gcnitrix culpq,matcrSimonix,

Rciponfio.

^^conucnit fcptimo Angclo, gA gloriam clcdorum dcnuncianti,^"'*'"'''

pcraccidens,&occafionaIitcr,quia^'r ' gloria clcdorum crit pana rcpro-

borum, & idco dicit v*e de illo ncut

dc citcris vocibus triuni Angclo-

rum , qui debcbant tuba canere

*rMm,

COmment.in Apoc.B.Ioan. cap.8. 155

i*rt.

<^ •jf;m<f#P' ir ■ rnnn tl.Lrnrejft qmJijt-vniii.

1. Mach.

2. Cor.

ACt.:.

tintemf tum

U-

tXtllllliMl

diciturhiC triplcx v-*. Vnde hxc claulula de tnbus vocibus, v<< titu- lus ell ad tres fcquentcs, cjuibus proprior titulus, quia maior crit iribulatio in illis tribus, quamin (^uatuor primis antcccdentibus.

AttdiM Vocem Vuius aqutU Volantis pcr mcdium calum dicenns^^Kce magna, V<f,Vrf,>rf, hd!)ir4ntihus'in tcrra. Hic tanguntur quinq; qux debent eflc inquohbct pridicatorc, lcilicct charitas diledionis,ibi , jiudiuivo- cem \)nm\ clarius contcmplatio- nis,ibi, JqmU; vclocitas cxecu- tionis , ibi, vo{a»tis \ maturitas difl CTctioniSy ibi, per medium calum ; au- thoritascorre<5li&nis,ibi, Voce ma- gna dicentis V<f, V<f, Vrf, habitanttbus in terra.

Circa primum, vbi oftcndicur quod in Prxdicatorc debet cfTc cnanus dilccHonis , quod probac vinculum vnitatis,ibi,^«<^<«/ Voffw Vnius: Scicndum quod omncs Pra:- dicatorcs dcbent cflc qua(ivnus,fi- biipfis, {inc rebcUione, i.Machab. O mnes olfcdium vni; Deo, fine aucr- fionelccundxadCor. Qtiiadhxret Deovnus Spiritus f/?; proximo,fine diflcnfionc , A6tu. Erat mtiltttudt- niscredcntium corVnumy(;^ anima Vna.

Circa fccundum,vbi oflcnditur quod in Prardioatorc debct cflc claxitas conccmplationis , ibi, y4- ^uiU, Sciendum qubd Prardicator debct cflc Aquila perfpicax jn con- tcmplationc vcritatis, lob, Oculi eius de longe contemplantur efcam j c3- paxin prxguftationcbonitatisjlob tngcfimo nono , Pulli etus tambunt funguinemeius, (cihcetChriftii fagax in confcruationc puritatis , Plalm. R^LTioudhiturVt jiijUiUituientustua.

Circa tcrtiu, vbi oHcndirur quod inPrnlicatorc debctcflcvclocitas

A cxccutioni% cum dicitur, VoUntis> lcicnduni qubd Prardicator dcbct pcj,) volarc fortitcr, vtcolumba, P(alm. Quis dahit mihi pennas ficut columhit} celeritervtaquila.Dcut.trigefimo '^' fccundo, Sicut aquiU prouocat pullos, ,r &:c. Dulcitcr vt nubecula , llai. lcx- to, Qm Junt hi ^ui vt mhes VoUntf

Circa quartum , vbi oflcnditur quod in Prxdicatore dcbct cflTc maturitas dilcretioni^, vbi dicitur permedium cceUm, id cfl.pcr mcdium Uttur.w

, Ecclefix,Scicndumqubd Prxdica-'*-'^'"*'^' tordebct volarc per mcdium dif^ cretiuc, ncfitacccptor pcrfonarii , pcrucribr Scripturarum , offenfor animarum.Dchis tribus Ecclcfia- ^"'''•^^- Itici decimo quinto, In medio Ec- clejtx aperuit os eius , impleuiteum Dominus fpiritu fapientite ^ ituflle- fhs.

Circa quintum,vbi oftenditur ^«^.«>« qubd in Prxdicatorc debct efle au- ""'^>""'- thoritas corrctSbionis, cum dicitur dicenris Vocc magna jV^e ; fciendum qubd Pr.xdicatordebct clamarc,&: prardicare triplcx v<f, in tcrra , fcili- cctconiugatis, & rranfgreflbribus iliofi;viduarumviolatoribuv;virgi- nibus fatuis , carentibus hquorc olei. Vcl triplex\'rf, contra triplcx peccatum,fcilicctcordis,oris,opc- ris: Vcl triplex V^', nafccntibuscum p languore, viuentibus cum laborc, moricntibus cum dolorc. Vel v.f, triplcx habitantibus in tcrra pro- ■ ptcr deformitatcm pcccatorum Ifai. primo, (gentipccctttrici^populo fraui, pleno iniquitate, fcruo ncejuam • . proptcr diuerlitarcm nagcllorum , w lercm. quarto, K ? nobis, ^uoniam Vajlattfumus;^xo^itr pcrucrliratem j^jmjij periculorum,Matrh. dccimo odla- uo , V^mundo a fcandalts^ neceffe eji cnim Vt Vrnijnr fc/tnd.il.t.

<r i,

156 P. Alexandri de Hales

STNOTSIS C^TITJS NONl.

T^Ertidm humslibri 'vijionem frofeejuitur loannes : cumque fuperioricapiteefeptem^n^elis^quoscumtubis incoelo conf- pexerat^ quatuortantum recenfuerat, pergit deinceps tres aliosexplicare^eorumque^vifionem commemorat trtbus capittbus fe- quentibus. Ifoc ^jero caput quinti et fexti j^ngelt narrattonem com- pledtlu r. ^ into ergo lAngelo tubk canente^fieUa cadityCt locufia a fu- mo putei egrejjx defmbunturyqux homines crucient . Sexto vero Ange- locanentejfoluunturquatuor^ngelt,quiingentiequefiriexercituter- tiam partem hominum occidant.

CAPVT NONVM.

/. Tquintus Angclustubacecinit:dcvidiftcllam decas*

locccidilTcin tcrram, &data eftcidauis putci abylsi. 1. EtapcruitputcumabyflK&afccnditfumusputci, ficut fumusfornacis magnaE:& obfcuratus cftSol &:^acrdcfumo putci. j. Et dc fumo putci cxicrunt locuftx in terram , & data eftillispotcftaSjficuthabcntpotcftatemfcorpionestcrra:: 4. Ec pra^ccptumeftiliisnclacdcrcntfocnumterra:, ncquc omnc viridc, iicqueomncmarborem: nifitantumhomines, qui nonhabent fi- gnuniDciinfrontibusfuis:* /. fitdatumcftillis.ncoccidcrcnc cosj fcd vt cruciarent mcnfibus quinquc: &:cruciatuscorum, vc cruciatusfcorpii, cumpcrcutithominem. 6. Et indiebus ilMs qua:rcnt homincs mortcm, & non inucnient cam: &: dcfidcrabunt mori,&:fugietmorsabcis. 7. Et fimiUtudincs locuftarum,fi- milcs cquis paratis in pra:lium:& fupcr capitaearum,tamquamco- ronxfimilcsauro: 6cfacicscarumtamquamfacics hominum. S. Et habebant capillos ficClt mulicrum^ & dcntcs earum, ficut dentes lconumerant: 9. Et habcbant loricasficutloricasfcrrcas,&: vox .ilarum earum ficut vox curruum equorum multoruracurrcntium in bcllum: 10. Et habcbant caudas fimilcs fcorpionum , &: acu- lci crant in caudis carum : &: poteftas earum nocerc hominibus mcnfibusquinquc:&habebancfupcrfc //. Rcgcm Angclura abyfsi,cuinofncn Hebraicc Abaddon,Grxccautcm Apollyon,La- tinchabcnsnomcn Extcrminans. 12. Vacvhumabiir, & ecce vcniuntadhucduovxpofthxc. ij. Etfcxrus Angclustubacc-

C^mment.inApocal.B.Ioan.Cap.9. is7

cinit: &C audiui voccm vnam cx quacuor cornibus alcaris aurci, quodcftanteocuIosDci, 14. Diccntcii\fexto Angclo quihabc- bat tubam.Soluc qnatuor Angclos,quialligati funt in flumine ma- gno Euphratc. //. Et foluci func quaruor Angeli,qui parati crant in horam, &:cliem, & mcnfcm , & annum , VCoccidcrcnt tcrtiam parrcm hominum. 17. Et ita vidi cquos in vifionc : & quifcdcbat fupcr cos,habcbant loricas igncas, & hyacinthinas, & fulphureas,&capita cquorum cranttamquamcapitalconum: & dc orc corumproccdic ignis, & fumus, & fulphur. /S. Ec ab his tribus plagis occifa d\ tcrtia pars hominum , dc ignc, & dc fumo , & dc fulphurc , qux proccdcbanc de ore ipforum. i_p. Potcftas enim equorum in ore corum cll , & in caudis corum, nam cauda: corum fimiles ferpcntibus,habentcs capita: &in his nocent. JOy Ec caztcri homincs , qui non funt occifi

• f • • • *

m his plagis, ncque poenitentiam cgcrunt deopcribusmanuum fuarum,vt non adorarcnt djcmonia , & fiinulacra aurea, & ar- gcntca,& rereaj&lapidea, & lignca,qua:ncque vidcrepoifunr, ncque audire , uequc ambularc. 1/. Et non cgcrunt poeni- tentiam ab homicidiis fuis, ncquca vcneficiis fuis , ncquca for- nicatione fua , ncquc a fjrtis fuis.

VERSVS 1 A prqliumifecundbnecefTItasmuni-

tionis m cxpugnarionc inimico- Tfiintus jfnjrelus mha ccci- lum infurgcntium , ibi , Et vidijlel- nity&viMjielldmcadentem, lamc^c. Et primo agiiur dc qumto r_ vel cccidiire/« terram, An^clo, pcr quem quintus Initus dataefleicUuisputeiaiyfsi.H\co(icn- Ecclcfia: cotra Antichnftu confor- ditur Angclorum , vcl pndican- tatur , fecundodcfcxtoAngclo pcr tium miflio , &i confblario circa fi- qucm flatus Ecckfia: temporc An- ncm mundirhorum autcm quidam tichrifli confolatur , ibi , Et fcxtus mitccntur tcmporc perfcquutio- jingelus quajiinmcdio cdi. V timo cx^o nis, quidam finira pcrfequutionc, oftenditur potcflas, quam habcbit infra vndecimo cap. ibi , Et Jepti- in mcmbris fuis , ibi , Et data eft illis mus Angclustuba cecinii^ circa fi^nem fotefasjicuthabcntfiotejlatemfcorp.ones capit. Itcm primodc pcrfcquutio- ffrr^ , lccundo oftenditur qualcs ncagitur,fub pra-curforibus Anti- B cruntpr.xdicatorcs^&miniftri An- chrifti futura,& de quifito Angclo tichrifli, id c[\,fmilcslocnfiurum-^cqttis tunc tempons conlblantc Eccle- payatisadpr.<liHm.

fiaifecundbdcpcrfcquutione Tub Dtcit crgo , Et^uintus y^ngelus , ka. , . Antichriftofutura, &: dcfexto An- dixi;qubdin quatuor ftatibus Ec- '^XIZ'!!, gcloconfolantc Ecclcfiam,ibi, Ef clcfiarfupradnStis antc finemmu- crmm.if.; fixttisy^ngelustubk cecimt. Itcm pri- di.fuetunt quatuor Aneeli, id eft , mo delcnbicur ccctus Prajdicato- quatuorprsdicatorumordines tu- rum niunientium Ecclcfiam ad l^is cancntcs , &fortitcr prxdican-

y ii;

158 R. P. Alexandri de Hales

rcs,& no^ folum quatuor pra:di-A

ccancmnt , ve-

di Angeli > tuba rum ctiam tT quintus Angeks y id eft,prxdicatorum coetus , circa fi- ncm mundi fub pricurforibus An- lichrirti tuba cecmr , id cft , con- folari , & exhortari Ecclefiam , ad prxliumcocpit. £f v/t/i. Hicoftcn- ditneceflitatem pr^dicationis ifto- rum praEdicatorum,fcilicct proptcr tribulationcsinfurgentes:& primo oftcnditur tribulario infurgens, (cilicct faror Diabolicontragcnus B

Lnc.io.

Er ii<Mf/f,ideft, aDeo concef- ^y^t «- fiyCUuis putei, id eft , potcftas mani - "^'''^*'^-- feftandi illos^&illorum dodrinam, qui funt &«frMr,pcraftutiam,& ma- fv »" litix profunditatcm, (cd ahypi , pcr confcicntiiE tenebrofitatem.Abyf- fus tcncbrofa , funt peccatorcs tenebrofi , (ed profundiores , qui alios mcrgunt in pcccatis j funt pu- rci,quorum Diabolus habet potc- ftatcm.^^f/ datdeflei , id cft, Diabo- lo ,potejlasfutci , id cft , profundx,& prxcipitantis dodrinxadmortem,

liumanum-.fecundo neccflitas pri- putei dbyfsi , id eft , hxrcticorum,in

dicandi contra tribulandi momcn- tum , ibi , Et ajcendit fumus putei ahyfsi.

Quiarus ergo Angelustuha cecinitj ideft, quintus prxdicatorum ccc- tus conlolari , & exhortari Eccle- fiam ad prxliumcontra tribulatio- nesinfurgcntcs cccpit. Et cum fic canerct , id cft , prxdicaret , prqtc-

quorum doiStrina cft abyflus in- tclledus pcruerfi ,& fermonis fal- fi: vnde hic primo ponitur malq po - ftatisconceflioifccundo vfus pote- ftatis , & cxecutio, ihiyEt aperuitpu- p,r ftire fe«:terti6cffeclusconfcquutio,ibi, f"*i"/* Ef afcenditfumus putet. Potcftas Dia- ^'plllu, boli eft mala, quia eft a*d decipicn- dil perfraudulctiam ,adfubjicien- ^)/^'*.^

Dishilus

fum fte!U.

ftritxf»' ftrbu.

ritum profuturo,moreprophetico, cdumper fuperbiam , ad confun V;</f,fcilicet fpiritualiter,y?f//4w , id dendumperncquitiam,&inuidi.i.

eft , DiaboIum,qui priils ficut ftcl- la fblcndidiflima,Iuxit.H?c eft ftcl- la cWatica,qux moueturcontra fir- mamentum , id cft , Chriftum.Kii» crgo y?f//<tw irtam, ideft,Diabolum in quinto ftatu , ceciMffe de ccelo ad littcram; & hoc pcr fupcrbiam , Luc. dccimo , Vtdeham Sathanam ficut fulgurde cdo cadentem in terram.

adpunicndum per malitiam. Dia- boli namque habcnt potcftatcm dccipiendi , fubjiciendi \ confun- dcndi , puniendi. Potcftas An- gclibonie cpntra-bona , quia eft addirigendum con^ra Diaboli dc- ceptionem ,adcrigendum contia Diaboli fubiedioncm , ad hono- randumcontra Diaboli confufio-

id eft i,n iftum aifrcm caliginofum D ncm,ad Ixtificandum contra Dia- tcrrxvicinum.Vcl mfcrmm ,idcft, bolipunitioncm , quicftmagiftcr

in carcerem,fcilicct infernum, vc pote Lucifcrum : vnde in carcerem lnferni,vtcreditur,fimtaliqui de- trufi , vtLucifcr^&aliquialij , i(ai. decimotcrtio , Quomodo cecidifli de coclo^ Lucifer,(jui man:orieharis^. Et (e- quitur, Verumtamen in Infemum de- traheris^in proftmdum Uci , id cft, in ac- rcm caliginoiiimterrzvicinum, id cit,incarceremtarureum, (cilicct in Infcrnum.

hxreticorum , fupcrborum , mun- danorum,tyrannorum. Ergo datj. cjl Diabolo potejlas putei ahjfsi ^ id cft , illorum qui funt puccus pro- fimdusper aftutix,& militixpra- uicatcm, vcl prxdcceflbrcs Anti- chrifti , & abyffus tcncbrofa,vt funt hxretici crrore obtcnebrati.

Ecnotaqubd puccus,cuius Dia- fjjy*,, bolus habct poccftaccm,cft qua-j7^rc»,^

Coniment.inApocal.B.IoanCap 9. 159

druplcx i putcus malus prsuarica- A cioius tranfgrcflor u,Gcn.f (m/»'/ faac Jmos puteos bonos , ^ pojl: duos malos-y depridationis fcdudorum, Pfal. Non me demtrgai tempefiasojfu^nequc nbforlfeatme profundum , ne^ue vrgeat ftwerme puteusos puim \ conclufionis oblHnatorum \ Plal. Deduces cos in • psueum interitus ; condemnationis damnatorum,vt in propofito , Da- ta ejlei poieftas pmei abyjst.

VERSVS i. B

Ef aperuit puteum ahyfsi. Hic ortenditur vfus poteftatis concefli Diabolo , non cnim crt ncgligcns , fcdftatimexequicur, &: vtitur po- ceftatcdonata,&acccpta. Diabo- lus crgo potcftatc accepta , apermt puteum alyfsi , id cft, malitiam & aftutiam prscurforum , & latelli- tum Antichrirti, nam apcrict pu- tcum iniquitatis cordium, quia tunc iniquitates abfconfarcxibunt C in cffciltum.

Etufcendit fumus putei ,Jicut fumus yorwdOi OT^^-iC Hicortenditur cfFc- <5his potcrtatis acccptx, &: hoc pii- mo per fallos prxdicatorcs Anti- chrilti; fccundopcr iniquos Prin- cipcs , ibi , Et JtmiHtudines locu^a- rum Jimiles ec^uis paratis ad pralium. Itcm quantum ad primum , pri- mo ortcndicur cxccutio bono- rum ; fecundo raultiplicatio per- D ucrforumDodorum,ibi, Etdefu- mo putei exierunt locujia. Uicitcv^o ^ejjrafcenditfumusputei. ,,/lta dixi , quod Diabolus aperutt putcnm ahyfi , & afcendit fumus puici y idcft,pcrucrfa dodrina prarcurfo- rum,& latcllitum Antichrirti, vc hxrcticorum, inualuic , & mulco- rum oculos fumus iftc cxcxcauir. Dicitcrgo <j/ffnif , fcilicct pcr fu- pcrbiam AntichritU, & pra:curfo-

rum cius , nam fuperhia eorum af- cemlit femper. Alccndit igitur /«- mtts prarcur/brum Antichrifti , vc hxrecicorum , &c hoc,fcMt fumus for- mtcismagn^y quoniam ficut fumus fornacis m^Hjjj^icina loca obnu- bilat , fic nlnna hxrettcorum '«"•f"'»' mcntes debilium cxcarcac. Vnde^^lj^J^'. comparanturirti pr.xcurforcs An- """"•f*- tichhrtifumo, & fornaci,proptcr abundantiam ignis , & malitis,& proptcrmagnam cupiditatcm no- ccndi.

Etnota,qu6d do(ftrina iftorum eritfartuoia propter fupcrbiani , &idcodicir,«</ff?><^iri tortuofapro- Dtdrm*. ptcr fallaciam , & idco diciificut fu- musi malitiofa proptcrncquitiam, &idcodicit^«f« -, libidinofa pro- ptcr inuidiam, & idco dicit,f cutfor- nacis.Vcl fumus afccndcns crt maia cogitacioipforum fatcllitum Anti- chriftijdecordc incorpus cxiens-, vndc afccfus fumi cxterius fignum cftardorisignisacccnfiinterius: fic mala opcratioextcrius fij^numeft maliciiacccnl.T incerius, lciliccrin cordci & quianon modicum, imo mulcii inualcfcic mala dodrina, vci praua corumcogicacio, idco dicir, C^xxod afcenditfcutfiimus fom.tcis ma- ^ •'afcendtc , id cft^afcendec,prx- ccricumprofucuro, morc prophc- cico ; quia quoc^dhuc crac fucu- rum in rc,iam videbac loannes cfle fadtum in diuina mcnte.

Scquicur, ([y'<AfcuratusejlSoly(y airdefumopmei: Pcr Solcm intclli- guncur Doftorcs alios illuminan- QKtn Dt- tcs ad cognicioncm ■■, inflamman- cesad dilcdioncm -, crahcnrcs ad '*''" " bonam opcrationcm. Habcc enim Sol illuminare ccncbrofa , inflam- marc frigida , accrahcre Icuia; fic Dodores func aUos illuminanccs ad cd^nicioncm , inflammanccs ad

«4

160 R P. Alexandri de Hales

<liledionem,attrahentcs ad bonam A Dicit crgo , dt fumo putei, id cft,

zubentimi opcnitioncm. Ergo bcnc pcr So- de do(5lrina Antichrifti,rfyf«iii>/K-

4Hitf lemdodorcsinteUiguntur.Scdper id ert,praua dodrina pridi-

!^u!m' Aerem eorum difcipuh, qui pcr ip- catorum & prxcurfbrum Aniichri-

vfiitjwn- fos il uminantur , ficut acr a Sole Hx^ jicut fumns forndds maffide y<yoh-

illuminatur. Et ojltt^hi tam do- fcuratusejlSol^ ideft,dodrina Euan-

dlores Ecclcfiaftio^Ppiam eorum gchca, ^rffV ,ideft, dodrinaaho-

difcipuh obfcurantur defumoputei nimSin^korum ydefumoiJHusputeiiSc

alfyfii yC\ praua dodtrina prxdica- non folumhoc,verumetiam eirv»- .

torum Antichrifti;pro nihilo cnira di , fupple qubd de fumoputei, id eft,

vcra dodrina,&: Catholica rcpu- • de praua dodlrina prxcurfbrum

tabitur,propter vanam dodrinam Antichrifti, fx/Vrm/of wrww,

Prophctarumeius; &certc iam vi- id cft, exierunt falfi pridicatores •

deturvenifreinpartc illudtcmpusj BScripturam facram pcruertentcs.

nam plus placethodie falfitas , & Vndenoia quodprxaicatores An-

nouitas, quam Catholica veriras, tichriftidicunturlocuft?, quianon

' & hbentius auditur vana fubtilitas volabunt per contcmplationcm,

facicns admirationcm , quam vti- non gradicnturpcr bonam opcra-

lisycritasfacienscompundionem. tionem,non fahent per clcuatio-

i.adTljm. Timoth. quinto •, Eritenimtem- ncm,fcdcapienturpertcrrenorum curpmur.

pus cum fanam do^lrindm non fujlme^ adhxfioncm. Plus cnim diligcnt /•

bunt, fed coaceruahunt , ^c. Vcl Sol terrena , quam cccleftia , quod fi- '^^^/^

dodrinaEuangclica , a Sole Chri- gnaturpcrlocuftarum crura, quac rtw.

ftodi6ta,aerSan(ftorumdodrina, rctrolonga funtjThrenorum ^cr-

qua: lumen rccipit a dodrina Eua- ^ tio , Cujlodes tui juaji locujl^.

gclica. tt ifta: dodlrini tunc ob- Pndicatores ergo Antichrifti

<curabuntur,nam vix aliquis tunc exieruntdefumoputei yX^cHy^rzQWi-

tcmporis iftas dodrinas audcbit forum Antichrifti , quaji Lcufld in

pra:dicarc & doccrc. ftfrruw, idcft,uimilitantcmEcclc-

c o c X' c ^iiini , qux cft tcrra culta reddcns

V E K S V S 3. V * r r - .

ccntclimum, lexagclimum, &tn-

E/ defumoputeiexieruntlocufti. Hic ccfimum frudlum : & data ejlillis,

oftenditur mi^tiplicatio pcrucrfo- fcilicet a Deo pcrmifTiuc , fcilicct

rum Dodorun^ &malorumpra!- pracdicatoribus & pricurforibus

dicatorum , tcmpore Antichrifti. Amichniii, potejlasnocendi,fcut ha-

Et primb oftcndit eorum fpccicm, hent fcorpiones terrjc^ id cft,ficut blan-

&fimilitudinem} fccundo corum^diunturfacie,&caudapunguntoc-^V/i/^, ,

porcftatcm , ibi, Etdata ejl illis po- cultc , fic pra:dicaiprcs Antichri- »,*JV»r/.«.

tejlasyftcut hahent fcorpiones tertdt ^ tcr- fti blandis vcrbis decipient , & vc-

tio potcftatis riinitationcm , ibi , ncnuminfundcnt.Etllcutpunilio

Etpntceptum eft illisy ne Ifderent ftnum fcorpionum non fentitu-r in princi-

f/rrr^c j quarto fubfcqucntem homi- pio , fed poft paulatim vcnenum

num tribulationcm , vcl afflidi»- diffunditur,fic dcccpri ab iftis in

ncm , ibi , Etcruciatus eorum yiftcru- principio non fcnticnt deccptio-

ciatus Jcorpionis , cum percunt bomi- ncm , ncc compundioncm : fed

nem. * poftmodum jpfo Anrichrifto

moftuo

Commentin Apocal.B.Ioan. cap.9. i6r

mortuo,\cthalem cognofccnt vul- ncrationcm,& pcrculliones. Vndc mcrito prxdicatorcs cius dicuntur (corpioneSjCj^uia fuiuiter pungcnr, lcthaliter inhcicnt, finahicr intcr- Hcient.

VtRSVS 4.

Etjrraceftum ejlillis ne Ifderem fr- mm terr^c^ nec omnt "viriiie , nec omncm arborem^/uf tantitm homines^^mnon ha- J;ent/ignttmDeiin frontthus fu{s. Hic oftcnditur refrsnatio poteftatis pr.Tcur1orum,& pr.TdicatorumAn- tichrilh: & primo oftcnditur , & tangitur rcfrinatio^qua refrinan- tur quantum ad lubicdbum, (cilicct nc cxtendant fc adcledos, & nc poffint nocerc omnibus, quibus vellcntifccudb rcfrxnatio, qua rc- frqnanturquantumad adum,lcili <?ct nc poflent noccre quaeitum vcllcnt. Er dutum efilljsne occidercnt eos,fed \>t cruciarent mCMfbus funijH:.

Dicit crgo, O" ^gce^tum ejl tllis neUderet fcenum terr*. Ita dixi,qu6d dataelt potclbis prxdicatonbus& prxcurforibus AntichriJh noccn- di, fed hxc potcftas cll a Dco re- frxnata, ne nocerent quibus vcl-

lenirr ^^^^i^^^^^^^ vcUcnti Quia ,^ ttum ctiam prxceftum cjl tllis, id clhdiuini •1 f./r^v- virtutc, hcct occuhcprohibitum, . . l^JlfYent fcenum terrtty id eft , inci-

picntcs adliuc in fide viucre , de fa cihdcccncibilcs,qui funtquah f^oc- numin Horc, quia tcnclh &noucl- h in fidc, fcd in terra funt, proptcr terrcnorum furtcnutioncm' , & proptcranimi affcdlioncm :Ne(jue* cmne viridf, id el\, omncs in fidci virorcproficientcs, vclvirtutibos, & bonis opcribus in fe virentcs, alios afpcdu delcdantcs. Ncfie omnem ixrloremy idcrt,pcrt"edos,qui iam adfoliditatcm,quafi lignum,

A pcruenerunf.

Et ^ohilfhum ejl eis^ a diuina vir- tute, prxcurforibus, & prxdicato- ribus Antichrifti, ne lederent fanum terrXy id cft, cledlos incipicntes, ne- queomne vtride, id eit , proricienrcs'. neijue omnem arlforem , id cft perfe tlos. Scd quarc non apponitur omneadprimum,ficut ad alia, vc dicatur omnc focnum, ficut om-

g nem arborcm,&omnc viridc^Qma incipicntium major cft numcrus, Af«W/jl necincipcre itafitrnum cftelorix,

f »^ 1 /- • I iicHtimt-

iicutprohccrcvcl pcthccre: \Aco f„^,„„ prxcurforcs,vcl prxdicatorcs An- ii*">r'f tichrifti de mcipientibus paru cil- ^^trft. rabunt: flcut in bcllis parum dc ni^""»»». ruralibus curatur. Dicic autcm,«f kderent, non dicitnc pcrcutercnr, quiaSancli, &clcdti Dci conhnuc pcrfcquutionem paiiuntur:& tunc 'iniioim tcmporis corporali perfcquutionc 'f.,''""' ma.xime pcrcuncntunfedhxcpcr- C cuflio non crit Ixfio, lcd nugis conlblatio. Vcl

Prgceptum ejl eis nc l^dercnt fccnum rerrity id eft,'coniugatos elcdos, in anima, hcct affligant in corporc: qui, inquam coniugati,funt licut focnum tcrrXjid eft,tcrrcnatollcn- tes.prxccpitergo Dominus prx- curforibus Antichrifti,nc Ixdcrcnt tale focnum, id cft, coniugatos elc- <5los, in anima, liccc affligantcor- ^ pus, lob fccundo, Ecce tn mMutUA [ab.u cunffa tjux pofsidet, yterumtamen uni- mam eius ferua. Necjue omne \>iride, id cft,elc6l:os con ti nen tcs,qui vi ro- remcorporis feruant Ncqueomncm ctrborem, id cft, virgincs, qux /iint arbores opportunum fmdum, & complcriftimum afFcrcntes.

hrqpprxceptumefleisnekderentta- qh, roh. les, nijt tanrum homines, tjui rum habent ^ffA^""* f^um Dei infromibus fuis. Quafi di- ^m!" ccrct, non Ixdant nifi homincs

X

i6z

R. P. Alexandri de Hales

Limitttdr

fUTHtn,

fcilicet tcrrena inhabitantcs, nun- A fcnfibus rcguntur, & menfuran- quamciij,vcl cccleftcs4icricupien- tur in multis defedVibus. Vndc tcsj qai rnn habemjtgnum Deiinfron- Matth.vigcrmio fecundo^F" ni dedit M,tih.i tihus pits , id eft, iltos audadlcr lae- qmnque talentd'. pcrfcdi enim quin-

qucfenfibus pcrficiuntur,dum pro Deocruciantur. Etidcodedit illis „ , « potcltatcm, vt clectos qiJinquc mcnfibuscruciarent.id cH:, vt cos m corporibus, qusqumquc lcnli- „:nfii,ui bus , quafi quinquc mcnfibus rc- guntur, flagellarcntrvcl vt crucia- rcnt quinquc mcnfibus, id clt,toto tempore vits fux-, qux, inquam, vita,quinque mcnfibus rftnfura- tur, id eft.quinquc lcnfibus gubcr- natur.

Alia lirtcra fccundum Gloflam hohct mcnftbuspXy proprcr lcxacta- tes, quibos hacc vita dillinguirtir; vndc elcdi Dci in fcx xtatibus t i bulantur,vtin fcptimafint (ccuri, lob (^wzrio^Infextnbultticnihuslibe' rabit te^(y in feptima non tanget te mx- iftudfignum habcrc in cordc,nili ^lum. Communiorcrtramcn prima habcatur in frontc, fcilicct apcrrc littcra,Vf cruciarent menfilfusquine^ue^

id etl^, corporibus, qu.-c quinquc fenfibus,quafi quinq.mcnlibus re- gutur.Vndc Gl6fTa, [Cumpcrdo- . losnequcunt hxrctici conucrtcre voluntcircaquos Dci prxccptum cll, vEcorpora occidant, fcd ani- mam non pcrdant.*]

Et cruciatus eorttm^ Vr cruciatiis fcor- jfionisy cum ^ercutit homin:s:c^h cnim

- — I j ' —

dant , qui non dcfcrunt fignum Thau.Thau cnim eft vltima littera alphabcti ludxorum, fic intcrprcta- tur confirmatio. Vnde TWfigni- ficat finalem perfeucrantiam in bono, qux habct hominem confir- mare & coronarc, Ezech. nono, twcli. p. Signa Thau fuper frontesVtrarum ge- w<B««w.Vultcrgo dicerc, nonla*- dant prxcurforcs Antichrifti , nifi homines^qui nonhahent fignum Dei in frontthus eorum^ id eft, eos qui cru- bclcunt confitcri nomcn mcuni, * fcilicct Chriili. Hoc enim cfl por- tarc in frontibusfignum Dci,apcr- ic confitcri nomcn Chrifti , vcl cruccm, & pcrfeuerarc pmni tcm- pore , & maximc tcmporc Anti- chrifti. Tunc enim non fufficit

confitcri, fcilicetinopcre. VERS-VS- 5. Et datum tflillisne occidcrent eos, fed Vf cruciarent eos menfihus <jainque. Hic oftenditur rcffxnatio potcntix quantum ad adum, vcl clfctSlum, quxad aliquid fubtrahitur. Vndc . dicit, (^datum ejldlisy fcilicct prx- dicatoribus,& prxcurforibus Anti-

chrifti, id cft, diuina prouidcntia po{retaliquisdiccrc,cx quoDomi- cftpermiffum^vclconcc(fum,«?of- p nusrcfr^nauitcos, nonoportctti- ciderent eos^ fcilicet clcdos fupradi- mcrc-, & ideo fubdit, quod oporrct

^os^fatnum Virideyarhore, id cft,inci picnics, proficicntes, & perfcdlos: ne occiderenty (cilicct in animabus, quamuisincorporcoccidi pcrmit- tantur: Jed lup^le ddtum ejl, hoc eft,permillum,vclconcclsu .1 Dco, Vf cruciaret eos mefihus (^uinque, fupplc incorporibus: qux,inqua,corpora quinquc mcnfibus, hoccft,quinq^

timcrcj quia ^ cruciatus eor:{:>j , id cft ab cis iljatus, erit vt cruciatus ^corptonts: qu i,in cjua m, c rucia tu s c ft valdcgrauis,.& aquo homincsvix polfuntfanari. Scorpio cnim blan- , aus racic,cauda pungiti licprxdi- ■:. catorcs Antichrifti dicent primo ' ' aliqua vcrba , apparcntiam

vo-

ritatis habcntia, &:ctiam dulcia,fed A'

Tobi*.

ram ktn4 timt.

Comment.inApoc.B.Ioan.Ca.9. i6j

poft mifcebunt vcncna mortifcra, a bic loqui , & cxpcdiet , & fufficicc , '^ntU & ideo cauenda eorum dodlrina, fcilicctnon difputo, fed ficut di- 'H''-

€t\\m cft , & prophctatum, ita cre- do, & frrmiter tcneo , & proptcr hoc hbcntcr mori volo. Tortorcs cnmi tunc tcmporis mirabiha fa- cicnt, cumfallacia. Vnde Bernar- dus,[0 Dominelefu Chrilbvqua- tusdolorcritviderc, quando ami- ci tui temporahtcr Qccidcntur, ncc temporc Antichrifti , quando ahj ^ audcbuntloqui, & inimici tuiflo- l?dent pcrvioIentiam,ahj pcr frau- rcbunt diuitiis , & honoribus, &: dulentiam, ^«rfrf«f homines monem, affluent delitiis , nec audtbit ali- •

quis contradicerCjjPrimi Machab. iccundo, V icr?iihi^^uia natui fum^ve '"^*"'^^* ^idcrem contritionem ciuitatis fan6l<e.

VERSVS 7.

Et ftmtlitudines loaiJlarum,/tniiles eftis paratis in pr^lium, Poftquam dcfcripfitfalfos Antichrifti piardi- catorcs, & pricurforcs, hic dcC-

cautcla, & aftutia, quiaiicruciatus corum Vf cruciatus fcorpionis , infi- cicntis, dccipientis, interficientis: vndctantus eric illo temporecru- ciatusquod

V E R S V S 6. In diebus illis quaerent hominesmortem^ O^fugietab eis. Indiebus illis, fcilicet

tanquam remedium & finem tor mentorum.prar rcrrore,timore,do- lorc,& magnitudinctribulationu, . Tobiar tcnio, Expediemihimagismo- ri. Vndc nota, in diebusillis homincs boni reputabunc mortcm bonam, propter malorum tcmporaliuni euafioncmimchorem,proptcrma- lorum stcrnahum exclulionem ;

optimam, proptcr bonorum a:tcr- cribic maIignosPrincipcs,quorum nalium adeptioncm. Qu^erent igi- ^ primo oftcndit cruc|^-hiaum j fe- tur mdtebus illis homtnesmorte, fcilicct cundo limitatan» poteftatcni , ibi ,

corporalem , cir noH inuenient eam , quia Dcus non pcrmittet eos om- nesoccidi, vt magis pofllnt mere- ri iclirqMnnt mori, fcilicct zelofi- Aci y^mors fuhee abeis. Hoc dici- nMr,,u. turquoad perredlos,quidcfidcra- fin17 ^^'"^ mori mortc tormcntorum , vt habeant vitam bcatorum,&pra:- mium i & iftud quoad impcrfcdlos

pQtejlas earum nocere hommtbus menfi- busquinque., tertio defcribit eorum ■pri,„^^ Impcratorcm,ibi,£; /M/^f^jwr regem^ "»pi'ram fijperfc, y^ngclumabyfsi. lccm pri- mo oftenditur crudclitas in mfe- rendo mala; (ccundo in defcnden- domala fada, ibi, cir habebant lo- ricasyfcut loricasferreas. Item primo oftenditur crudelicas occulta , ic-

bouos , qui dcfidcrabunc mortcm ^cundo apcrta, ibi, Er denteseorum, corporalcm , fiue naturalem , vt D fc.fidentesleonum.hempnmootkcn- cuadanc morccm tormentorum , diturcrudeliras Principunvfccun- ~ ' ' do facelhcum,ibi, Et hubebant ca-

pillos fcut capillosmtdierum. Iccmpri- mo oftendic noccndi afTedlioncm , kcundb prifumpcioncm, ibi, te ftipcr capitaearum ^tnmquam corong fi- milesauro-^ ccrcio oftcuditdcceptio- ncm, ibi,cir facies earumfcut faaes hominum.

Dicit crgOjSimilteudincs locujlarum

&pa:n:E. Dcfidcrabuntcnim tunc tcinporis pcrfedlimori zelo fidci, (jr morsfugietgb cis , quia Dominus cos non exaudiet,ab coniolatio- ncm fimphcium , &r impcrfed;o- rum , vef proptci majorem pro- bationcm eorum.

Et noia , quod tempore Anri- Mdruim.chTiiiiiolum vnumverbum lice-

i64

fmiUs xi

R. P. Alexandii de Hale

vUseqmspdrMis adprflium. Ita di-' SupYiy<\Moddei)Hteoabyfsiy idcft, defilfa dotlrina Antichrifti, exie- runtlocuji^y ideft, falfi prcdicaco- rcsdoArinam Euangelicam mor- dcmcs,& corrodcntcs,ncutlocuft^ funcdeuoranccs.lit non folumhoc, G«''"»"«- veruni cir/of«|?un/w, ideft, prxdi- 'S^-- cacorum ipforura/WiW/>j«,id eft, maligni Principcs , qui dicuncur illis pridicatoribus fimilcs , inccn

Mttrts prtlmm.

non coronar , quia 8c G rcputcnt fc habcrcvidoriam dcEcclefia, jion taiiicn habebunt. cl fupra cn^itd eo- ^^l^'^^^'^^ r«w,'id eft , fupra: corum maiora mcmbTa/anujua»i corotucfrmles auro^ p./-./.». id eft, vidorix mundo fulgcnces dcbonis inccrfedis , & cruciacis. Toca enimcxaltatio corumeritcx- alcare fuos majores , & fuperarc Chrifti fidclcs: vndc dkityjimtles duroy quia a populo rcpucabuncur

tionc mala,affeaionc iniqua,adio- B vidiorcs , vc ApoftoU fuerunc , fed ncperucrfa , SimiUs equis ftardtis in noncrunc :vndcifta corona vani

prxlium , cxierunt de puteo ahyfsi. : fi Mes equis , proptcr currcndi vc- locitatemifrfr<ittV, propter noccndi ferocitatem ^ m pralium , propter pugnandi atrocitatcm: nam ifti cqui crunc vcloccs ad difcurrcn- dum, fcroccs ad rcfiftcndum , a-

troccsad perfequcndum. Current Jlcutfucies , id cft , videbuntur man- cnim pervniuerfuramundum,non fueti, & rationabilcs , & difcrcti , praruidendoin quos fxuicnt, fiuc ^ qui dicunturplurcs,proptercorum

tatis , & fuperbixifalfitatis, &: aftu- cixiprauitatis, &ncquitiac.

Ereo. Supercapiid corum tamquam , . . corotuejimiles auro j (yfacieseorum Jt- h^treui.o' cut fdcics hominum , facies corum ^fi- hf*^'*- cut facies locuffarunt, id cft , Princi- pum fcquentium Antichriitum ,

mbonosjfiuc in malos, fcd tan tummodo domini fui facicnt vo- luntatcm. Vcl fmiUs equis,id cft , pridicatoribus vcris , vcrbo & cxemplo:quiahabcbunt maximum dcfidcrium ad cxaltandum nomcn Antichrifti, ficut modo vcri pridi- fTimdiTji- catorcs nomen Chrifti.^ Ifti crgo tmntin ha- Pfincipc? , qui dicuntur haberc/o-

varietatcm,quod concra de Euan- gcMiiis -y Facies ^uJbuar Vni, qua- tuor pennje v«i. Facies ergo eorum , (tcutfacicshominum ,cxcra graciola, inceriusodiofa, exterius oftcndens agninam fimpUcitatem , intcrius lupinam voracitaftrm , cxtra homi- ncs , intcrius Dxraones malignira- tcm habcntes.PfaL Ixcehomoquinon poJuitDeum adiutorem fuum. Ut noii

Lert iMKjtx. ^a^f.f^„j hmilitudines,\idi qubd crant

hUmei. Jirmes equis paratis ad prgtium ,con- j-j lolum faaes eorum , vtjactes bomi- tracGctum fidcUum.

Et^fidiquod fuper capita eorum , i^ cft, malignorum Principum ccm- porc Ancichrifti Ecclefiam pcrfe- quencium , erant tamquam corong fimilesauro : fupercapita eorum , id eft , fupcnpfos, qui cranc capica popu- lorum , tamquam eorond , quia pucabunc fchabcrcdc Ecclefiavi- <^toriam< j7«;7«<«ro,quiapucabunc fe moucrc cx iufticia concra ipfam, & idco bene dicitur,f4wj»rf/n coronx,

num ^ vcrum

VERSVS. 8.

Et habclam capillds ,ftcut c.tpillos mulierum. Hic po(jca crudclicatc Principum fequendum AncichrF- ftum , ponic crudcficatcm CitelU- tum.Itadixi, quod viiH , quod £i- cics Principum Antichrifti erant ficuthominum,&: nonfolumhoc, verum cciam vidi , quod hahehant , fcilicec Pf incipcs Antichriftum fc-

Comment. in Apoc. B. loan. cap. 9. 165

c^ucx^t^Sy^^^ipilloi, id dl, (acclliccs perueifos, quidicuncurcapilli,in- fcnllbilesadvcram <lodrinam,im- mifcrabiles pcr cognitam mali- tiam' , dcpcndenccs pcr auariciami ficut cjfnlli mitlicrum^ collum,(cilic£c C"'*/^^'!' [ coctum Principum fub Diabolo, ^!(,r,frr,n- & AncicHrifto, ccsjcnccs , vclando ,*r ofiliu j>OTurtl malitiamjficuc capilli.flcxi- bilcsad omnc malum.

Ecnofaquod dicic duo, capillos mulinum : In illis poccftincclli- gi inccrior cogicacio , cxccrior con- uerfacio, fociecatiscondicio, (edad jnodum mXilierum. Mulicr inficic facdicace , prauicacem ,allicic dolo- fitatc^aftuciam i abjicic poteftacc,* maliciam : & addic mulicrum ^ nam muliercsdolonE ftinc.Sic facelliccs Antichrirti, & Principum cum fc- quentiunijinficicncvcrbis, &:do- (ftrinis ; allicicnc promiflionibus , & donis abjicienc liippliciis, & cor- mcntis. Vulc crgo dicerc quod a- 6tus corum erunc , ficut cdpilli multe- rnm , quibus deledbabunc &: voca- buHt.

cnr Jwts ^^^^"^^^ eorum ficut dcmes leonum , fcilicet crudcles,&: lacerantes funt, ^ni.vnf: ficucleonum dentes. Vndc nota

^X"""" S"^'^^^*^^^*^"'^^^"''"^'^'^"'^ dctra- (itionis,&inuidia: faccUicum An-

tichrifti, quia Aentes eorumvt dentcs

leonum : t/fnf«/wn«w,velociccr^on-

ccretcs,forcitcr(cindentcs,voraci-

ter interimcntes,fa;tcntes. Dcntes

iliorum crunt potcntioresad con-

cerenduivi , fortiorcs ad morden-

dum,acutioics jdinterimcndujfa'-

tcfltiores ad corrumpendum:fdl-

lacj«; ailucis jiiiendacis caloninia: ,

mo! ;bas muidia!,rapacis vioL*n-

I I iftos dcnces eorum con-

t.ii ^v.!: Dominus. l^cntes crgo w-

futr. i . dcntes leonum-

V E R S V S 9.

Sequicur , Et haMamlonuts fcr reas. Hic oftcnditur crudclitas co- rum in dcfendcndo mala fada: & quiacalem defenfioneni prxcedic obftinatio in animo ,fimulatioin fad:o,& pbft fcquicur dcfcnfio ma- lainverbo, idco pnmo agitur dc obftinarionc \ fccundo dc fimula- • P tionc , ibi , Et hahcLintcaudas fimi- les fcorpioni tertio dc mali dcfcnfio- ne, ibi, Et aculei rr.inr inc.ttfdii ea- rum.

Dicic creo , Er habebant loricas, r la cSrc Ita dixi , quod</^nf«Gtcllitum 'lutHmhri. majorum Antichriftum pr.Tccden-'*'^'"'*: cium,cranc fcutdentes leonum: Sc non folum hoc , verum ctiam habe- bantloricas ferreas ^ id cft. corda in malis , & fentcntiis dcccpioriis , tamquam loricis nrunita. Vnde di-

^ diferreasy proptcr duritiam talium cordium in malis obftinacorum, qux non potcrunc fagictis facra: ScriptunT pcnctrari,ncc ctiam per- forari , lob quadragcfimoprimo, IqI, ^,, • Cor eius indurabitur e^Hafilapt<:^(y ftrin- geturquaf malleatorts incus. Plu ral itcr autem dicit /or/fd/, proptcr tardira- tcm, intellccl:us ad crcdcndurfl% affecVusad amaodunv Vndc dicic

P quodfatellitcs , vcl prardicatorcs Antichrifti habebant loricas ferreas,m quointcrpreraturmaliciampugna- cionis, & iracudi.T. Vndc facellices , vel pra:dicacorcs Antichnfti crunc lorica armaci pcrtinacicacc, com- Curfittllt. paclriperplexitace, graucs ppndc-;^;;^";;;. rohtacc. In his enini pertipacicas « *r.,Aii, ad rciiftcndum concra vericacem , pcrplexicas ad dccipicndum per falntatcm.Vndc lcgiturdcGoliath primi Regum vii;cfimo quinco ,

X iij

R. P. Alexandri de Hales

166

w

quod lorica ferrea inducbatur. A corumturpitudincm,&fal(iratem, £r VoJc aUrum earnm fcut Voxcur- fcdnon tollcnt. Vndc eorum caud^x Curh^tti.

fmiles cauda Jcorpionis , qui facie blanditur, ficut didum eft , fed Ms^'r^^,',

ruum ecjuorum muhorum curremium in hellum. Hicoftcditurmalorum ob- ftinatio in vcrbo, fupra in fado. Dicit ergo Vox alarum, &c. Ita dixi, quod locuji<e^\A cft, pra:dicatores,fa- tcllites,principcs ipfum Antichri- ftumfequentes^/^d^f^dwr toricas^ id eft, corda obftinata, & fcntcntijs munitaj & hoc ego vidi, & non fo., lumhocvcrum etiam & vidi quod

cauda percutit & nocet, fic' ifti -»,'?'- c*tcrius apparcbunt boni, & \^^^^'*'-

principio pritcndent dulcedincm & bonitatcm, fed in fine cauda pungcnt,&vcncnum immitet: vn- dc eorum caudae crunt fimilcs cau- dx fcorpionis dccipientis pcr frau-

— , j dulcntiam, inficicntis perncqui-

Vox alarum earum^ (cilicct locufta- ^ tiam, intcrficicntis pcr malitiam, rum iam di(5larum, ideft, rationcs vnde Ifaii, Propheta docens menda- lUi. j».

cium^ipfeejlcauda.

Etnonfolum caud^ earumjjmiles fcorpiom ^vcrum & aculei in caudis ea- rumerunt,id cft, fcd morcs acuti, & pungitiui, & aculci violcti, quibus lc dcfendcnt, & alios pcrcuticnri

ipforumprardicatorum Anrichrifti, quibus quafi quibufdamalis clc- uabuntur, vtiuiti, &prudcntcspu- v*x\>4t,. tarentur, fcw voxcurruum tquorum tuiriiju: multorumcurrentiumai hellum. Quafi imptnuHt. jjioerer^voxcarumcrit clamola, & furiofa, ^uafvoxcurruum irrationa- bilis, & impecuola quafi eqitorum multorum., Multiplex cft iundlura.

Eram in caudisearum aculci. id eft in ^*"''*

fincIcrmonis,cxhortationis,&pra:. dicationiscorum.Sicutcnim cquus

mmdotia.

quiamultum periculofa, &mali- c velafinusaculcis pungitur, nc rc- tiofay^uiacurrentium ad hellum.Vndc calcitrent, ficifti pungentcos, qui

eis non obtempcrant, vt pcr

ciofa, ^uia currentium notaomniaifta vocabula perordi ncm : in vocc loquaciratcm, in alis vanitatem;in curru dudibilitatemi in equoanimontatem.incurfu ve- locitatem •, in bello ferocitatem : omnia ifta habcbunt ifti penimi prar^catorcs Antichrifti.

VERSVS 10.

impatientiam , & malitiam fuin- gant.F" r/ aculei in caudis earum, quia finaliter ad mortcm ducent.

Et potefas earum nocere hominibus menfbus qumque. Hic oftedit limita- tam earum potcftatcm. Ira dixi, c^oAaculeierantin caudis earum, & non folum hoc, verum eiiam cir Ethahehantcaudasfmilesfcorpionly d pote^fs earum icilicet fatellitum , w/ ycojp/onw. Hic oftenditureorum pr.Tdicatorum , & prarcurfbrum fimulatio. Ita dixi, quod voxifta- rum alarum , fiuc pr.Tdicatorum Antichrifti fcut voxcurruum ejuoru^ &c. Non folum hoc, vcrum eir/M- yelfantcaudas^ id eft, rationesfimu- latas, vel aftuus dodlrinas, liccc fallas, curpitudlnem occultantes. Vnde ficutcauda curpitudinemvc- lat,& non auferc,fic corum altutia, & cxcehor apparencia vclabunt

Antichrirti cric noccrc homini bus, fcilicercarnalibus, humum, & tcrram fapicntibus, mcnftbus fdntpte ^idcil, in corporibus, quc quinque fcnfibus, quafi qumquc mcr/ibusrcguntur, & mcnfuran- tur, ficucdidum cft fupra.

Poteflas ergo carum nocere ho- minibus, fciliccc cerrcnis, carnali- Vuitlit

busjhumum &tcrram lapicntibus, duaut.

Ihcuadamus

VERS VS

lob. 41.

Comrnent.in Apocal.B Ioan.Cap.9. 167

proptcr quoddicit Aijj^ftinusfu- A.taahadon. Yndc HivTonymus , «(■»,-;«>»./«

[)crCan0ni.roannis. [Taliscllqui- [Laabadon nomAHebiaicum,&: ;'^t '^-*^ iber,qualis cft diIcd;o cius,ccrram inccrprctatur iudicans;] Vnde cum *n''Ji^m[- diligis, ccrracnsiDcu diligis, quid apponacurnomcn inGr.TcoApol- «'A»»- dicamJDeus eri.s, cjuoniam cgo di- lypn, in Latino Vxwwwdnf, ilta ^'"w,. xi, Di] ffiis, cir filtt excelf omnts. Si crianoraina idcm dcbenc fignifi im^mt-.c- calumes, Dcus es, &in poceftatc carc,pcrquoddicituribicircZ.A<- '" 'f^ Dci csiticcrracs,inpoccltatc Dia- if.ti)n m Hcbraico, &: cxtcrmi- w /.r/.- boli cs. ] Ergo potcltas prxcurfo- nans in Latino, idcm fignificant.ac ^ ^ rum Anticlirirti fcruorum Diaboli trcslinguasponit.&vnum fignifi- cftnoccrehominibushuiusmundi cat.vtindmni lin<;u3, vcrfutia, cerrcni. Terrcna ergo fligiamus, vt g maliciaDisiboli intcllccta monitrc- potcltacem prqcurlorumAntichri- tur, &: prxcipuc in illa triplici Im-

guadoctrina Euangclij clt fcripra; Matthius cnim lingua Hcbraica. Lucas, &:I^nnes Grxca , Marcus Latyia fcripfcrunti &: titulus Do- minicx crucis hac triphcj lingua fuit fcriptu.s, loannis dccihio, Scri- xoxa.xo. ffu autem titidmn Ptlams,<y pofuit fu- per crucem.erat uutem titulns^ leftsNa- :(.iremf R.ex ludiCorum: hunc ticuhun multi legnrunt-y eratautcm fcripttts Hj:. nocere homimhus, &; hoc cgo loanncs C braicefi>xce^(^Latinc.\n omri ergo vidi,& nonfolumhoc,vcrumctiam hngua, fiucGrxca, fiuc Hcbraica, &: vicii, quod huiufmodi locultx vclLatina, {bnat extaminans^ (^mx

dc omnibusaliquos c.Yicnninat,id clt, cxtra tcrminos fidei ponitiVtin cxterminium inferni ponat. Vndc inPlal.E-VffrwmuMU f j//; aperde fylua, p^^i Cir fngularis ferus dfpajius ejt eam : ^per, idcft , Antichi iltus, qui dici- tuc apcr,proptcr crudelitatcm , de (ylua, id cft,fylucftns,proptcr irra-

Et hahehamfuper fe yingelum re- ge ahyfijcui nomen Hebroice Abaddon, Gneceyi polyon.,^!^ Latine habens nome extemtinans. Hicdcfcribitur rcdtor corum. 1 ta dixi, qubd potentia illa- rum locuftarum,fciIiccc pr.Tcurro- rum&: (atcllicum 'Ancichrifti, erat

Antichrifti habcbant rcgem luper (clcilicci >^/»^f/«w ahyfi, id cft,dia- bolum infcrni, qui cos rc^et &: gu- bcrnabit. &: ciucct; qui dicitur rex propier temcritatem fupcrbix,Iob quadragcfimo primo, Iff efi Rex fupn omnes filios fuperhitt Angckis, proptcr nobilitatcni naturx^, de

i.Cot.i}.

i l >c/ » » V '1 J

quo Apoftolus, Datus efimihi yinge- D tionabilitatcin. Haheuant crgo An-

lus Sathan^ qui mecolaphi:(ei,Cccimdx cichriftiani regem fuperfe, id elt,Dia-

adCorinth. dccimo tercioi ^bjfsi, bo\\im,<uinomen Hebraic^ Abaddon^ propc;^T profunditatcm pcrnx , quiacrt dc abvlfo inferni, &: finc byfro,&:candoreomnisboni,&: fic

G rc£e\A pollion, Latine eytcrmmans. VERSVS

aliquando transfigurac fciOAngc- lum lucis.

$'iAtjnt Habebantergoregetn ftperfe yin- iixiirft, gelum abjfsi, 'idcl\, Diabolum infcr- t\\,cui nomeHebraice baddcn,K\ic[u\ libr^habcnt Absd^n, qualittcracrt

ntnmei.u

Vx crgov/jww abiit, \d eft.tribu-" latio,qux- fub tuba quinti Angeli continctur, qux dicitur vna,quia comparationcaliarumcft paruula, (^y eccc \ement adhuc duo , id eft, propccft, quod veniant alix dux

i6S

iiibulaiiones requcntes, qux fub tuba fcxri,& fclhimi Angeii conri- nentufi quatldicar, didumeftde vna primum pcrcuflione, adhuc dkcndum «ft deduabus pofthic

VERSVS. Tv

Ef pxTHS Angelus tubacecimt^ audim Vocem vnamex^ndtuorcornihus altarrs anrei, ejuod ejl ante oculos Dei, dicentem pxto Angelo, ^i^habebat tu- bam • Jolue quatuor AngAQSiqui aUigati ptnt in magtio jlumine Eu^hrate. Pr«- mi(sa dcfcriptionc quinti Angcli confolantisEcclcfiam Deifub per- lequutione priEdicatC||um, &: prar- curforum Antichrilti, nic ponitur defcriptio (exti Angeliconiblantis Eccleliam,fub pcrlcquutionc An- tichriftii &: primo ponitur ipfius Antichrifti" prxdicatio; fecundo niulta,&: magna contra Ectlefiam DfuintH perfecutio, ibi, Ef numerii^exercitus dffmtmji vioW»i///i4. Itcm primo poni- tur lolutionis darmonum pra:ai- diojlecundo ip(a foiutio, ibi,£f fo- luti funt quatuor Angeli^qui parati erant occtdere tertiam pariem hommHm. Vel aliter, in prima parte oftenditur accrbitas perfequutionis , quserit fub Anticnrifto; infecundaconfo- latio fidelium,quareritin tcmporc illo.Nunquam enimDeusfuos de- relmquit. De pnmo, ibi, (yvidiai- terum Angelum fortem defcendentem de ccrlo. Prima pars diuiditur in odlo partes : primo enim oftcndit tcfti- pionium Sanftorum,quia tunc de- bet rclaxari poteftas Dxmonum, fecundo oftendir quamdiu dura bit conatus eorum, ibi, 07* foltiti funtquatuorAngcli, qui ^aratijunt.,icr- tio oftcndit ad quid crit conatus eorum, ibi, occidcre tertiam ^artem ho- quartd oftendit numerum cquitum , ibi , ciT* nwnerus^ eficjlris

R P. Alexandri de Hales

priuttum

Jtfnmth

mus.

A fxfrf/f«/;quint() oftcnditnumcrum cquorum, ibi, £/ /r4V/i/i r^/<o; in vi- y/offf, fcxt6*agitde armatura equi- tum,ibi, qui fedchant hakehantlon cas., fcptimo de potcftatc corum, ihxy (ycajntaequorum tanquam capita leonum-y otiauooftenditurmors eo rum.quicredcnt Antichrifto,con- traquos non conabuntur d.Tmo- ncs, ih\,caterihomines^qHinon funtocct .

5 fim hisflagii^nec fctmtenttam egcrum. DicitCTgo, Pojlhac fextus Ange- lus tuba cecinit. Ita dixi , quod quimus Angelustubacecimty ideft, quintus prardicatorum coctus fortitcr pr.T- Qicauit.Etdum pra'dicauit fadaclfc pcrfcquutio in Ecclefia Dei pcr pra:curforcs Antichrifti. Et hoc cgoloanncs vidi, (y pojt Wdida vidi,quod fextus Artgelus ^ id cft,fex- tusprardicatorumcoctus , qui erit tcmporc Antichrifti , tuba cecinit ,

Q id cft , dulcitcf bonis, terribiliter malis pr2dicauit,idcft, prardicabir, prxtcritum pro flituro more pro- phetico; quia quod futurum erat in re ,iam fadum cfle ccrnebat m Dci pr.Tcognitionc. Harc cnmi tu-^^ , badulciter fonabit, & prxdicabit /•<•/ bonis, & terribiliter malis : qus^"*^' duofignanturincanru,&in ruoa: in cantu dulcor confblationis,ad confolandumbonos in tuba rcr- ror comminationis ad tcrrcndum malos.Talis cnimdcbct cflc pr.T-

D dicatiojlcilicctdulcisproconlola- cionc,&: promifllone quoadiuftos- tcrribilis , pcr coinminarioQcm , &: incrcpationcm,quoad pcrucrlos ,

• vtpcr promilTionem prouocct ad bonum,& pcr comminationcm rc- uocetamala K idi crgo,qu6d iftc,y?x//« Angelus

. f«/'^ w/wf,&:dumfictubacancrcr, audiuivocem v»4w,id cft, intcllexi perfpiritum, pr.Tdicationcm/utu-

ra^n

Comment.in Apocal.B.Ican Cap 9. 169

• ram iptocc^^cntcm ex ejnatuorcomtlfi4! Afecundo , Erun: pjeudoprophette in pa-

iM'. 4/f4ii-i;4t(rfi,id cft,ex quacuorEuan- puliT^/icur in noks furrunt , <jut intro-

gclillis , qui funt quatuor cornua^ id ducrnr [ef^afptrditionis ^ &:multaalia

. cft, quaruor protcitores altaris ibi de Antichrifto , &cius fequa-

aurei^id cft , Ecclcfiar Dci,in qua cibus contincntur offcrtur omnis oblatio,qux acce- Exhis igitur e^u.vuor cornibns al- cm ru<ii-

pca cftDco,Pfalm. Tunc imponent tarisaureiproceditvox\ma,idd\,^rx-'^'^"^'^'*^^

■ Jiiper altare ruum vitulos. Ec nota dicatio conformis,&:vcrac6craAn -^.V*.

' qubd Ecclcfia dicitur aurca,quia tichriftum.quamprnrdidtipndica-

rubrapcrcharitatcm , fulgida pcr torcs pridicabunc concra ipfum.

caftiracem , folida pcr paticntiam , y^udiui ergo Vocem vnam, !c intcllexi

pondcrola pcr conucrlationcm pcrSpiritum pr.Tdicationcm futu-

maturam. V el altarc illud, eft (acra ram conformcm &: vcram, procc- Scriptura habens duo capira, fci-B dentem ex quatuor cornilfus altaris au-

licecnouum,&vetusTcftamentu, rri, ideft,cx quatuorEuangeliftis,

& m quolibct capitc duolatera, qui funt cornua , &: protcclores

fcilicec myfticum,& hiftoricum fc- altarisaurei, id cft,Eccleri.r Dei.^^D /

^lurtd». {u. ^^oxvwiXjidcft^vniformispr^di- cjl ante oculos D«,in quanium Deus

^"^^^^''■'catiocontraAntichriftum.Iftavox rcfpicitEcclcfiamocuIismilcricor-

tfgrcdietur cx quatuor comihus alta- dix fuq. Illud enim Dcus habet an-

m,id cft,exquatuor eximiis prxdi- te oculos fuos, quod placct fibi.

catoribus contraAntichrift. quotu Vel altare Chriftus , fupcr quod

duofucruntinvcteriTcftamcnio, omnis oblatio offcrtur , Exod. Exod.i.

fciIicetDauid,&: Daniel.qui cxprcf- fccundo, /iltare de tcrra facies mihi, ^^'"^" '[ fc loquuntur contraAntichriftum. ^ id cft,Chriftum natum dc Virgmc

1 fal. 9. DauidinPf.nono,abiftoIoco,f^f fa:cunda: quod dicitur aurcum ^

f auidviominerecefsijhlonge^dcj^icis intri- proptcr Diuinitatcm , fcilicct vni-

^iHluro* t>idattone, in cpportunitatihus: 6c in ifto tam.Quatuor comua funt quatuor

rxpejjf i>-l>i. Confitehorttht Domine intotocorde prxdicatorcs quatuor Euangclio-

r^nri" ""^°> f*^*^^^, qui intitulatur./«/«f»i rum , pcr qua: Chrillus eleuarur, Sc

rjimm. prooccultis //^Drfwi<i.Danicl,cap. 8. malitia Diabolifupcratur. Vndcin

cum agitur de Ariete, qui venti- Vi^lm.Etomniacornuapeccatorumcon-'^^^^

labatcomibusc6traOccidenie,& fringam,^exaltal>untur comua iufli,

contra Aquilonem , &: omnes be- idcit,bonos,&:fidelesprxdicaro-

ftiinonpotcratrcfiftercei:&:mul- rescxtollam. A^oxVM4,quam !oan-

ca alia mirabilia alibi,quc narrat dc nes audiuir, eft prxdicatorum con-

Antichrifto.DUoalijfucruntin no- cordia ,cx quanio/r comibus , id eft,

uoTcrtamenco, Pccrus&:PauIus: exiquacuor Euangeliftis". qux in-

^dTef.i 1^3*^^115 cnim ad ThcfTal. i. Rof^a- quam Euang.lia lunt cornua aUa-

" ;w«x,inquic, Vospcr aduentum Domini risaurd , id cil, Chrifti. Nam nomc

Teju Ctfrifii^vtnon fcducatvoshomopec- Chrifti quacuor cornib' cxaltatur, cati ^filius perditionts. Etfcquitur,fKnf qui, inqua Cliriftus,dicitur<j/f.trf, rtuna dabttur tjle iniqttus fcrpens, tywf j^jj^quia fupra illu tanquam fu pcr rf/f.t- Deustnterficietjpiritu oris fui , {ciliccc rfjOmnes orationesEcclcfix fic of- Antichnftus.Pctrus fimilircr prx- ferunturdicendo,PfrDomi««»j»o-

f dicat contra ipfum fccundx Pet. jlrumhfumChrijiumfiliumtuum , (cd

Y

I70 R. P. Alexandri de Hales

aureum, quiaauro djuinitaris or- A principaliamundi,ftiinulanc con natum , quod ctiam altare dicitur tra quatuor Euangelia,tenent qua-

cfTe antc oculosDci,idcll,Patrisfui, proptcrfingularem acceptationc, propter {mcularem intcrccflio- nem, nam aduocatusdicitur apud I. loin. 1. Patrem primac loan. fccundo, ^d- cfc//i?-. ^^gcatum habemus apud Patrem lefum

MttttUl t:t- *, _ r t

Jttr trj^d Qhrijtiim iujtttm , ciT' ipfe eftpropniatio P4rnm. jfropeccatis nojlris ^ipro^ter quod di- cit Bcrnar. [ O homo fecurum ac

tuor mudi dominia,&: quia Danic- Danici lis feptimo dicitur , Ecce (fnatuor he- fiia grandes afcendebantde mari. Pnma quajHetma; fccunda <juaji ^frfus, lertia tjuaji parduSy quarta difsimdis hisomm- bus. DicunturDimones/^f/^/if.quia contra quatuorEuangeli ' quia adquaiuorvitia-, rfy. , quia ad quatuor climata,diucrlx, ^

ceffum liabesadDeum,vbi liabes_ quoad quatuor mundi dominia. filium ante Patrcm,& Matrcm an- Prima beftia leana^ concra quatuor tefilium,FiliusortenditpatriIatus, *Euangclia 5 fccunda vrj»<f,adqua- &: vulncra , Matcr oftcndit filio pe- cuor viiia ; tcrtia pardus^ ad quatuor clus& vbcra. Nulla crgo potcrit mundi climata ; quarta (/j/iwi//^ , eflc rcpuKa, vbi tot funt cliaritatis quantum ad quatuor dominia. infi^nia. ] Audiui ergo Vocfw Vnam , Solue ergo , id ert , prardica Iblu-

&c.ticut dj<fhim eft , fcilicec VERSVS. li Dicentem fexto kngelt , id cft, fcx-

tos , tjuatuor Angelos , id dft, Dxmo- nes vniuerfbs,^Ki alligati fimtin JIu- mine magno Euphrate , id cft , in mu n- ^^^;^^^ danorum cono-reuationc. Vnde « toordiniprardicatorum , qui tutu- Qnota quod Euphrates eft fluuius" rus crit pra^dicarc tempore illo, profudus,impctuofus,& per Baby- ' fcilicct imminente perlecutionis loniam currcns , & intciprctatur

humus , vel puluerulentus , vcl crefccns: & fignat mundi .iniato- res, qui (unt protundi aftutia, & in ppluerc crefccntcs , impctuod in malitia , & in dcliciis , & in tcmpo- ralibus currunt pcr mundum , ex auaritia diuitiis abundantes. £c in his funt alligati Dxmoncs , quia ^ inhis nunc h.ibitant, quafi in pro - priis domiciliis , & habitaculis,nec caucant , & cautiorcs rcddantur,Dadhuc pcrmittunturfxuirecontra quialccundumGregorium[Minus homines landos , ficuc cunc Hec. feriunt iacula qux praiuidcniur.] TuncenimDxmoncs,quinuiical- Ec nos colerabilius fuftincmus lijrati funt in ifto flumine nia^no mundi mala , lciucec ccnipcic l.uphratc.id cft, in mundanorum Antichrifti, vtmagiscaucant ci )minumcongregationc,loluea di. tur , & vti eorum potcftatc pcrmic-

EcnotaquodDxmonesvniucrHtenturmaxime. Kcidcobcnc dicit, funtper quaternarium dcfignati, folue quatuor j4ngelos,ejui alligatifunt tjiurerijrt, quia diicutrunt pcr quatuot mudi in jiutmne magno Euphrate. Vnde in climara,punguntad quatuorvitia iftaclaufulaoftcndirurDxmonio-

Anticlirifti articulo , qui inquam fcxrus kn^c\ns Jmbehat tubam /id cft,facultatcm prxdicandi a Deo fibi datam. Sed quid diccbac illa voxvna liuicfexto Angelo?rtatim addit, dicendo quod diccbat ci , Tiiiyiini. SolueijuatuorAngclos^ijui alligati funtin titi ttttrrt' jlufntnt mairnoEuphrate. Solue quatuor nibu, ^^««-^«^«ovdeft jDcmones vniucrlos rffif. pridica folutos, vt hominesraagis

mui

Cur Titmi nti tmots numer»

ttmfrthtn-

Comment.in Apocal.B.ioan.cap. 9. 171

rum expcditio yfolue jcxpcclitorum A monw meridiano ^ eccc quarta lcuis&: coaditiOf^juatHoryingclos pra-pcdi aperca. Ergo bcnc Dicmonesvni-

torum cohibicio , alligMi funt , impedicntium cxprclTio , in jiHmt- ne niagno. Soltte ereo Da:moncs ad tcntan-

uerfi dicuncur ^/Mfttor, proptcrirtu quadrupliccni niodum tcntandi.

Hrgo ccmpore Antichrilii yfl/ww^'»»;'' ; ' fHnt, id cll , rolu<y tur: ^«^r.w '-/j;:/- dumvchemcntius, ad difcurrcn- ^«"''jid elt,Dxmoncs vniucrh,qui<i«H^/. ,' dum velocius, ad punicndum a- inquam Dimones dicunturyj^rdn,

id clljCrunt parati prcparation^lci-

crocius , <jHi nunc aUigatifunt per mcritum PafTionis, pcr landitatcm perfeihonis , pcraccr^ratcm pu- nitionis.

V E R S V S ij. Et foluti funt tjUAtucrr Jngeli , ejiii jia- rati fim inter horam,& diem^^y-nienfe, Vtocciderenr teniXj^rtem hominam. h ic plienditurfblutioDxmonum tcm- porc Antichrilli , & primo ollcn- cijturcorumlibercas, fmeimpedi- nicntocxteriori i fccundo facultas fuie impedimcnto inccriori, ibi, quiparmfunt. Dicic ergo , c^r foluti funt. Ita mandaui ^ flue quatuor yingelos y\d cil:,prqdica(olutos tem- porc Aniichrilti , Damoncs vni- vtfioSyCirfJutifunty id cft, implq- tum clt quod riierat prx'dicatum, & imperatum. Vndeclicic folnti funr mpra;ccrito,prqpter euentus ccr- ntudinem, morcl'rophctico,vtcns j ixtcruo pro fururo. S3/«;tcrgoyJ<»f ,id cll, folucntur

i-

licetallutixdirij^cntis,malirix fu- rcncis. Vndc iplo tcmpore AncU chrilli Dxm§ncs maximc parati B eruntad pcrfcquendum pcr inui- diam , ad noccndum per ncqui- tiam,ad inicrHcicndum cx' mahtia^ primx Petri vlcimo, yJduerfarius vc - Jlcr tamejuani lcorugiens cirmt. Paratt ' X"*-^^^- inquam , 1« horam^ dicm , cir mcn- fem , annum , id cil:, cemporc dfti, horx , menfis , & anni , quafi dicc- rctjnoneft aliquod rempus intcr paricshorx, vel diei, vel mcnfis, ^ nc(iCtiam anni,in cponon hntpa- rati Dxmoncs nos tcntare , nam nunquam dormiunt nec laflancur. Ex quo chligcntia lignatur D.l- monum ad tcntandum. Vndc lic func , quodnihil rcmancr,ncc de hora, ncc dc dicnec demenfc, ncc dc anno, imo omni hora , &: quali- • bcc partc*liorxfunc parati. Paraii crgo fnnt in Imam > '"f.i-

lUo ii.n\^oxc yijuatuor jingeli y id cll, ff^ , CT '■mnim Dxr. ones vniucrfi, qui dicuncur Et nocaquoddicsmaiorcrt ho

'■^/u/wor,propccrquadnipiiccmmo- la, &:menfis maior dicWic

dum cchtandi : eft cnini ccntatio maior menfc. Proccdi Jlrgo hic t'i/'^'"*f

TjLHti fllfl

annus ^,^^1,/^

quxdamgrauis,&occuIta^qu(jdam p afcendendo ab hora ad dicm, '^l]'"/,"^'. grauis&apcrtajquxdilcuis ficoc- cultaiquxd.1 lcuis,& anerta.&: om- nibus his modisDiabolus tcncar,VE dicit Bernardus fuperillud Pf Non ' timelfisatimorc ncflurno ,-€ccc prima ccnratiograuis & occulca, >^ / VcLnre indie \ cccc grauis & ^>i.y u ; yl ne^tiopry ff^f-KLi^rein [cnri>ri-xCcc. lcuis & Oi. Jl> incurfu ,

dicad mcnlcm,amcn{cadannum, tMittmi,,,,» ad defigiundiJm quod perfcquu- '''I tio Antichrilli tanto plusaugctur, quantcjpluslciet, quod parum rf- poris habet: non cnim durabir,i)il i pcr trcs annos & dimidium cius prHcc]uucio,ficutnon durauicnifi pcrcrcsannos & dimidium Cliri- iH prxdicar

ir u.

jji . R. P. Alexandri dc Hales

Vndcnotaquodpcrhoramintel- A irapanitentcs funt in iriplici dif- '^^if,^' 7 ligiturmedietas anni,pcr dicm pri- fercntia,quidamruntfuperbi,aua- ,

^ ri, luxuriofi, qui dicuntur (upra

mus annus , Ezechiel, Dienipro an- mdeditibi , pcr mcn(cm intefligitur fecundus annus^ & per annum ter- tiusannus. ^nd^iic non ponitur feptimana, ad dengnandum quod perfequutio Antichrifti durabit per^rcs annos, & dimidium , ficut didtum cft: quoniam medius an- nus intclhgitur pcr horam, & trcs anni per aha tria, fci^cct per diem, meniem, & annum. Vndc primo ponitur hora , poft dics, poft men - fis^poft annusjad fignandum quod crefcendo proccdit tribulatio , & pcrfequutio illa. Nam in principio ^,mtr;jf,entcrauis.mmedio crit grauiori gr*^4:,m iiT finc crit grauiflima. Ita vt vix ab aliquo poflit fuftincri : vndc quanto poteftas Diaboli plus de- crcfcct,tanto plus crefcetinmali- tia. Vidcns enim Diabolusteniyorc Antichrifti,qubd potcftas ciusdu- rabit paruum tempus, idco grauif- iime tunc tcntabit, infri cap. la. P^a tcrrf, ^ mari,^Hiadefccndet JUper \os IXa.holus y hahens tram magnam^ jciensquod modicum tempushahet, Vn- defignum eft qubd tcntado Dia- boliccflarc dcbct , quaRdo incipit multiphcitcraugeri. Vnde Dxmo- nc% , quando dc corporibus cxi-

irtfitt.

arida terra ; ar\fQt infruduofai/mMw \nride , & ficcum. Ec omncs ifti a Dacmonibus interficicntur , mortc gchennalis flammsr, qui eft mors lupra mortcm , proptcr cxccfliuam accrbitatcm, fineraortc; proptcr continuamxtcrnitatem,vltra mor lemi prop^cr jcternitatcm: proptcr B quoddicitGregorius, [Quafcunqi urcuh pocnasjquolcunquc tormcn- torumdolorcs,quafcunquc dolo- rum acerbitatcs paceris, coparacio - ncgchcnna: lcuecft illud omne.j ^^^^^- Parati ergo fntrDxmoncs iftam ter-,, • tiamjfartemhomintimyCciliccz^cccan'' ccs,&impccnitcntcs,v:ofO(/fr(r«f , & hoc mortcgchennalis flammx; vcl Vtocciderent tertiam partem Itominum. Duxparccs funtludxi,& Gentilcs, ^ quos non conabuntur occidere Dxmones , quia iam occili funt; terriapars funt Chriftiani fideles, quos conabuntur occidere maifcc culpx, 6c pccnx.

VERSVS. if>.

Scqu itur , Et nHmertts equcjirn exer- citusVicies millies dena millta. Hic ode- ditur proccflus corum qux ficnt circa Ecclcfiam tcmporc Antichri-

nci.

bant, grauius obfcflbsaffligcbant, D ftiiquorum primuracrit tribulatio " ' ' ~ aparceAntichriftipcrfcquciiscam,

ftcundu confolatio aparcc Chrilli

(cd quid Dxraoncs irwendanc, oftcndiHlccns

y t occiderent tcrtiam partem homi- num^ ideft, orancs rcprobos : pri- manamqiie pars hominuminno- ccncesfunt , fecunda pcrniccntesi tcrtia rcprobi , & impanitcntcs

dcfendctisipfam,ibi,£fV/<//*i/ffr«w Angehm foriem dcfcendentem dc calu, Itcra circa pcrfcquutionera primo oftenditur pcrfcqucnriura cxcrc ; tus;rccund6a(flus& modus, ibi.

Iftam tcrttam partem hominum Dx- . Etdeoreipforumprocedehat Item cir-

moncs occidcnc , & in Infcrnum ca cxercitum primo dcfcribituf

dcducent. Vel aliqut hominum multitudo,vcl numerusi fccundb

funt incipicmcs,proficientes,pa'- armatura, Vcl vcftitus , ibi,^r^«;

nitcntcs , impanitcntcs. Et ifti fedehatfnpercos hakktnt loricasigneas.

Comment. in, Apoc. B. loan.

cap.9. 175

tiT hy4cin:lnnat ^ fulbhureas. Item ^ quia boni fimplicitcr feruant oe- primo ollcndicur multitudo redo- calogum decem prarceptorum.Scd rum,fecund6lubciiiorum,ibi, cjr dcnarius duplicatus componitur

Vidi equos in \iJtonc. Iteni primo poniturjfccundum vnam crpofi- tionem, numerus impugnantium tcclcnam;fccund6 cullodientium c:irci,\h'\,deMmilli<t. Velfecundum aliquosponiturprimo numcruse- quorum Diaboli,qui fignantur pcr Vicics ; fecundo numcrus equo- rum Dei , qui flgnantur ^cxdcna millia.

Et nota ad cuidcntiam dido- rum , quod plurcs funt mali,quam boni,vnde &J11C raaiori numero fignantur , quia mali per vicies millies , vel pervigintimillia; boni TtmhiH P^'' TfiiUia, fignantur.

tjaim wl/r Milicnarius eft numerus cubitus W/rrrw/habens ternam dimcnfionem /& -i!^"'Lw' ^^^^ hcnc tam boni quam mali JeM.untur.iunt pcr millcnarium .numcrum dcfignati. Maiitemam liabentdi- menfionem,quia pcccat in tribus , in Deum,contemncndo per fuper- biam ; in feipfos , ncgligcj||p pcr ignauiami in proximum,RWendo per malitiam. Bonicconucrfo fcr- uiuntDco^ic pcrliumiiitatcmifibi fobric pcrianditaicm;proximo iu- M</i h*htt fte per pietatcm.*Item maiiliabcnt "^^'^ aliam ternammaJamdimenfione, .;iM<//fciiicct vitxfuperbiam,carnislafci- '"/•icr uiam, ocuiorum concupifcenriam- Boni liabent aliam tprnam bonam dimcnfionem , fidem vcraminra- tionabili , Ipem firmam in iilfci- bili, claaritatcm feruidam in appc- tibili.

Ergobent^per miilenarium lia- bcccm ternam dimenfioncm dcfi- gnatur tam boni, quam malL Ergo Dcnc millc vtrobique ponitur. E)e- nanusautcm fiimiturex partc bo- nonim , cum dicitur dena nillli< ,

cx partcmaiorum , cum dicitur vi- cics'millta , quia binarius primo reccdit ab vnitate,pcr quod figna- tur, qubd mali tranfgrediuntur

JJreccptaDecalogi.Miiic ctiam per- eucrantiam fignat,quia eltnumc-^"^,^^ ruspcrfedus, & pcrfcncrentia lu- u.iJu»i. betperficere & coronarc. Benc cr- go equi Diaboii , vt pridicatorcs mali, dicuntur \icies millies^ q|jia erunt oecaiogi tranfgrefrorcs,&: in tranfgrcfTione pcrfcucrantcs. Scd equiDci,vtpr3cdicarorcsboni, quitcmpore Anticlirifti prardica- bunt,& portabunt nomen Chrifti, dicuntUT denamillia, quia obferua- bunt priccptaDccalogi , pcrfcuc- rantcs inamorc Dci.

Dicit ergo , Et numertts exercirns 'Vicie: millies ,dena millta. Ita dixi fu- pra,qu6d temporc Antichrilh erit tribulariomaxima,quanra nunqua fijir,quia tunc temporis cxhnuments eqHejhis exercitus , id cft, numcrus e- quorum,&cquitum, fequentium Anrichrilium \ndes millies .i. multus,

incertus,&quafi infinicus, &nunc - • cqueftris exercitus ex partc Dei, denamillid,'\dc(i , muiri, fed pau- ciorcsquam Diaboii,& Antichri- fti. Etnota^od cqui Diaboli,vei «/'«"'"r Antichnfti,liint prxdicatorcs mali, qui portant Dial>olum pcr vniucr- fum mundum , cquitcs ipfi dx- moncs, malos pridicatorcs rc* gcntcs , & duccntes : cqui verd Dei funt boni pr.xdicatorcs por- tantcspermundum nomcn Chri- fti ; equitcs Angeli caleftcs , ipfos rcgcntes , & gubernantes. Poni- tur autcm numerus equorum , & cquitumDci primo; dcindenume- rus cquoruro , & cquitum Diaboli

Y iij

Mi(/i rcn. ettntrtret

164

R. P. Alexandri dc Hales

fmilese(^m parMis ad pr^Uum. Ita di- A xi-fupra , quod depHteoabyfsi , id cfl:, defalfa dodrina Anticlirifti, fxzV- runtlocujle, ideft, falfi prcdicato- resdoArinam Euangclicam mor- dcntcs,& corrodcntcs,{icutlocuft^ funtdcuorantcs.Et non folumhoc, Gurunii*- vcruni e^locujliirum , id eft , prxdi- ^"fiimls- c-itorum ipforumy/mi/tWi»w,id cft, $mtiiuis malij^ni Principcs , qui dicuntur f*'*!" illis pridicatoribus fimilcs , inten-

non coronac ,quia 6c (x rcpuicntfc habercvidoriam dcEccleiia, jion tamcn habcbunt. yelfutfra capitd eo- ^f*"' r«w,'id elt , lupra: corum maiora

ctnnd un-

mcrabra,M/«^«^t»i corotucjimlcs auro, p /•./»». id eft, vidlorix xnundo fulgcntes dcbonis interfcdlis , & cruciatis. Tota enim cxaltatio corumcritcx- altare fuos majores , &c fuperarc Chrifti fidclcs : vndc dick ^ fi/Htles auroj quia a populo repurabuntur

tioncmala,affe6lionc iniqua,a6tio- b xi^oipts , vc ApoftoH fuenint , Ced

nepcrucrfa , Similes equis pdrAtis in prjdium , cxierunt de puteo ahyfsi. : fi- fHeiles ejuis , propter currcndi vc- locitatcmiMMttV, proptcr noccndi fcrocitatcm ; in pralium , propter pugnandi atrocitatcm: nam ifti cqui erunt vcloccs ad difcurren- dum, fcroccsad rcHftendum^a

noncrunt rvnJcifta corona vaoi ratis , &: fuperbia:ifal(itatis, & aftu- tiiiprauitatis, &nequiti$.

Ergo, Supercapitd corum tamtp*am coroKxfimiksauro j (<r facieseorum ,fi' l cut facics bominum , ^ faciescorum ,fi- lyf^aitJ. cut facics locufiarum^ id cft , Princi pum {equentium Antichriltum

troccsad pcrfequcndum. Currcnt ficutfacies , id cft ,vidcbuntur man- enim pervniucrfummundura,non lueti, & rationabilcs , & difcreti , praeuidcndoin quos fiuient, fiuc ^ quidicunturplures,proptcrcoruiu

inbonos,riue in malos, fcd tan tummodo domini fui facicnt vo- luntatcm. Vcl fimiles fj«;j,id cft , prxdicatoribus vcris , verbo &c exemploiquiahabcbunt maxinium dcfidcrium ad cxaltandum nomcn Antichriftijficutmodo vcriprxdi- ^«W4yi<//- catorcs nomen Chrilti.^ Hh crgo fHHtHT \u. Principes,quidicuniur haberc/o- nm/fimth. f^f^ft^^^^^fifniutudtnes^Vidi qubd crant hUwn. fimiles equis paratis ad prglium , con tracGctum fidclium

Etudiquod fupcr capita eorum , icf cft, malignorum Principum tem- porc Antichrifti Ecclcfiam pcrfc- qucntium , erant tamquam corong fimilesauro : fupercapita eorum , id cft , fupcripfos, quicrantcapita popu- lorum , tamquam eorome , quia putabunt fchabcrcde Ecclcfiavi- 6toriam' fimiles attroy quia putabunt le mouereex iuftitia contra ipfam, &ideo benc 6\tiinVytamquamcoron(X,

varictatcm,quod contra de Euan- gcliftisj Facies qudtuor vni, ^ (jna- tuor pennje vni. Facies ergo corum , (icutfacicshominum , cxtra graciofa, intcriusodiofa, cxterius oltcndcns agninam fimplicitatem , interius lupinam voracitaitm , cxtrahomi- ncs,interius Dxraones malignita- tcm habcntes.Pfal. Eccehomo^uinon t pofuitDeum adiutorem fuum. lit noii - Q {blum facies eorum , Vf facics hom-

num, vcrum

VERSVS. 8.

Et habeham capiUos yficut c.tpiHos mulicrum. Hic pofjta crudclicatc Principum fcqucni^um Ancichrp- ftum , ponit crudelitatcm {atclli- tum.Itadixi,qu6d vidi ,qu6d £1- cics Principum Antichrifti erant ficuthominum,&: nonfolurohoc, vcrum ctiam vidi , quod haheham . fcilicct Pfincipcs Antichriftum fc-

Commcnr. in A poc. B. loan. cap. 9. 165

quemcs yCdpillos, iJ ci\, laccllitcs pcrucrfos, quidicuncurcapilli,in- lenfibilesaclvcramclodrinam,!!!!- miferabilcs pcr cognitam mali- tiam , dcnendenccs pcr auariciami ficut cdfiUi mnlicrum^ collum,(cilicfcc ^^'■^^'^'''[catum Principum fub Diabolo, !ianf,rHn. & Ancichrlfto, tcj^cntcs , vclando inr ufiiiu corurfi malitiam,ficuc capilli.flcxi- bilcsad omnc malum.

Ec nofa quod dicic duo , ca^llos C2r miiUerton : In illispoceftincclli- gi incerior cogicacio , cxccrior con- ucrfacio, fociecacis condicio, (ed ad modum mXilicrum. Mulicr inficic fccdicatc , prauicaccm ,allicic dolo- {itacc,aftuciam i abjicic poceftacc,' maliciam : & addic mHlicrum , nam muliercsdolofe (unc.Sic ratellitcs Antichrifti, & Principum cum fc- qucntium,inficiencvcrbis, &do- ftrinis ; allicicnt promiflionibus , & donis abjicienc lijppliciis, & cor- mcncis. Vulc crgo dicerc quod a- dlus corum crunc , Jicur cajtilli mulie- rum , quibus deledabunc & voca- buRc.

c«r ifenrrs ^^**^"'" eofum Jtcut dottes leonum , Jjuellitunt fcilicec crudcles,&: laccrances funr, 'Antuiript ficucleonum denccs. Vndc noca quod hic oftendicur malicia dccra- dtioniSj&inuidix (accllicum An- tichrifti, quia dentes eorum vr dentes leonum : dentesleonMm^vcXociitv^on- cci cccs,forcitcr (cinden tcs , voraci- ler intcrimentcs,fa:tentes. Dcnces ji^orum cruntpotcntioresad con- rcrendum , fortiorcs ad mordcn- dum,acutioresjdinterimcndu,ftT- rcri-V.res ad corrumpcndum :fal- . ati^ , msndacis calomnia: , .^icis muitlia!,rapacis vio»jn- \ iltos dentcs corum con- fnngec Dominus. Dsntes crgo w- rni ■ .. .lt-:tes leanum.

D

V E R S V S 9-

Sequitur , Et hdUhantloricas fer. reas. Hicoftcnditur crudclitasco- rum in dcfcndcndo malafada:& quiatalem defcnfioncm prarcedic obftinatio in animo ,fimulatioin fad:o,&poft (cquitur dcfcnfio ma- lainvcrbo, idco primo agicur dc obftinacione yfccundo de fimula- • cionc , ibi , Et baMant caudas fimi- les jcorpioni ; ccrcio dc mali dcfenfio- ne, ibi, Et aculet crant incaudis ea- rum.

Dicic crjjo , Er habebant loricas, r t-: CJTC". Ica dixi , qu6d</<r»ffj{acellicum lutnmUri majorum Ancichriftum prarccdcn-"^'"'': tiu m ,c Tinifcut dentes leonum : & n o n lolum hoc , vcrum cciam hahe- hantloricas ferreas , id cft. corda in malis , & fenccnciis dcccptoriis , tamquam loricis nmnita. Vndc di- c\i ferreasj proptcr duritiam taliuni cordium in malis obftinatorum, qui non potcrunt fagittis facra: Scriptur.T pcnctrari,nccctiam pcr- forari, lob quadragcfimoprinio, ^,. • Cor eius imlurabirur qua^lapit^cy fhin- geturejuaji malleatoris incus. Pluralitcr autem dicit/orzcd/, propccr cardita- tcm, intclledlus ad crcdcnduni^ & afFcdusad amandum.. Vnde dicic quodfatcllitcs , vcl prardicatorcs A n cic hrifti habebant loricas ferreas^in quo intcrpreratur malitiam pugna- tionis, &iracudi.T. Vjidcfatcllitcs , vclpra'dicatorcs Antichrifti crunc lorica armati pcrtinacitare, com- 1^»'/'^"^*' padiperplexitate, graucs ppndc-XjJXV rohtatc. In his cnim pcrtinacitas « «•'"«". ad rcflftcndum contra vcritatcm , pcrplcxitas ad decipicndum per hllitatcm.Vndc IcgiturdcGoliath primi Rcgum viu;cfimo quinto »

X iij

i66

R.P. Alexandride Hales

quod lorica fcrrea induebatur. A

£f Vox alarnmeArum Jicut Voxcur- ruum equorum muUorum curremlum in bellum. Hic oftediturmalorum ob- ftinatio in verbo, fupra in fa<5to. Dicit ergo Vox alarum^ 6cc. Ita dixi, quod /oc«/?.f ,id cft, prxdicatores,fa- tcllites, principes ipfum Antichri- {iuinCec\ucntcs, haMant lortcaSj id cft, corda obftinata, & fentcntijs munita; & hoc ego vidi, 6c non fo- lumhocvcrum eciam & vidi quod Vox alarum earum^ Icilicct locufta- ^ rura iam didarum, idcft, rationes ipforumpracdicatorum Antichrifti, quibus quafi quibufdam ahs cle- uabuntur, vtiufti, &:prudentespu- y»xh4rt. carentur, fcut Vox curruum equorum tietri^ui multorumcurrenrium ad hellum. Quafi tmftrtunt. djocret, voxcarumcrit clamola, ta furiofa, <^uafi voxcurruum irrationa- bilis, & impctuola quafi equorum multorum; Multiplex cft iundlura, quiamultum periculofa, & mali- c tiofa, quiacurrentium ad hetlum.Vnde notaomniaifta vocabula perordi- ncm : in voce loquacitatcm, in alis vanitatemjin curru dudhbihtatemi in cquoaaimofitatcm.incurluve- locicacem ^ in bello fcrocitatem : omnia ifta habebunt ifti pcfTimi prx4icatores Ancichrifti.

VERSVS 'lo.

Et hahehant cuudas fimiles fcorpioni^ D Vf/ Jcorpionis. Hic oftendicur eorum rmiulatio. Ita dixi, quod voxifta- rum alarum , fiuc pr.-edicatorum Antichrifti fcut Voxcurmum ejuorUj

&c. Nonfolumhoc,verumcy/^4- hehantcaudas ^id cft, rationes flmu- latas, vel aftutas dodrinas, licct fallas, curpicudinem occultantcs. Vndc ficutcauda turpicudincmvc- lac,& non aufcrc,{ic eorum aftucia, & cxcerior apparencia vclabunc

corum curpicudinem, & falficatcm, fed non collenc. Vnde eorum caudiX CHrlt^eti^ fmiles cauda fcorfionu , qui facic blandicur, ficuc didum eft , fcd ZyJJJ^Il cauda percucic & nocec, fic ifti c«erius apparebunc boni, & in""^'*'' principio pritendent dulccdincm & bonitacem, fed in finc cauda pungcnc,&venenumimmicec: vn- de corum cauda? erunc Hmilcs cau- dx fcorpionis decipiencis per frau- dulcnciam, inficiencis pcrnequi- ciam, interficiencis pcr nulitiam, vnde Ilais, Propheta docens menda- ifai. cium^ ipfe ef cauda.

Etnon folum caudi earumfmiles fcorpiom^ vcrum & aculei m caudis ea- rumerum,\d eft,fedmoresacuti,& ^ungitiuij&aculcivioleti, quibus le defendcnc, & alios percutienc; hrant in caudisearum df«/o, ideft, in ^^"['""^ nc lcrmonis,cxnortacionis,&prae- rnmdculti. dicacioniseorum.Sicucenim equus velafmusaculeis pungicur, nc rc- calcicrenc, fic ifti pungcnc cos, cjui eis non obccmperanc, vc per impacicntiam , & mahtiam fiaii- gant.K" r/ aculei in caudis earum, quia nnalitcrad mortcmduccnt.

Et potcfas earum nocere hominihus menfhus quin^ue.Hk oftedit hmita- tam earum poteftatcm. Ira dixi, c^uodaculeierantin caudis earum, & non folum hoc, veriim etiam c2r poteffs earum Icilicct fatcllitum , pr.-cdicatorum , & prxcurfbrum Antichrifti crit nocere homini- bus, fcihcetcarnahbus, humum, & cerram fapicncibus, mcnfibus ^«»n^Mf,id cft, in corporibus, quz quinquc fcnfibus, quafi quinque merhbus rcguntur, &: mcnfuran- tur, ficucdidum cft fupra.

Poteflas ergo carum nocere ho- T*''' husy fcilicec cerrcnis, carnali- V^itlu.

mmil

busjhunium &tcrramfapiencibus, dutuu.

Duhilut

lob. 41

Comment.in Apocal.B loan.Cap 9. 167

proptcr quoddicit Au^ftinusfu- A i^wirfdtfff. Vndc Hivronymus , pcr Caneni.roanijis. [Taliscllqui- [Laabadon nomAiHebraicum,&: libct,qualiscftd[iIediocius,terram diligis, icrra cris, Dcu diligis, quid dicam?Dcuscris, quoniamcgo di- xi, Dij efiis^ (jr filtt excelji omnes. Si ca*lum cs, Dcus cs, & in potcrtatc Dci cs; fi tcrra cs, in potcltatc Dia- boli cs. ] trgo potcihs pr.tcurfb- rum Anticlirilli fcruorum Diaboli

intcrpretaturiudicans;] Vndecum .tuHiitf. apponacur nomcn in Gr.TcoApol- lyon, in Lacino cKtcrminamy Sc illa tria nomina idem debcnc liiinifi

mrn.

jn.i.tcr tnnittn

care , per quod dicitur ibi cifc Lad- ' b.ti}n in Hcbraico, & cxtcrmi- t>u^/ii/». nans in Latino, idcm fignificant,&: """^^ rrcsiinguasponiti&vnum fignifi- cat,vtm t>mni Iingu.i, vcrfutia, &:

cft noccrc hominibui huiusmundi

tcrrcni. Terrcna crgo fugiamus, vc g maIitiaD«bo!i intcllevfka monltrc- urlorumAntichri- tur, Sc pricipuc in ill.i tripiici hn- guadodlrina Euangclij cft fcripra; Matthius cnim lingua Hcbraica. Lucas, &:I^nncs Grxca j Marcus

potcftatem pr^curl llicuadamus.

VERS VS

Et hdl/ehanr fujfer p jingelum re- geahyf^i^cui nomen Hehratce yfbaddon, Crteceyfpolyon^^ Larine hdhens nomc e.xrerminans. Hicdelcribitur rcdlor corum-Itadixi,qubd potentiailla- rum locuftarum,icilicet prarcurfo- rum& (atcllicum 'Antichnfti, erat

Lat^ia fcripfcrunti &:ritulus Do- mimca' crucis hac triplici lingua fuit (criptus, loannis dccilno, Scri- \c ffr aurcm rirtdum PiUti4Sj(y pofuir jit- ^er cruccm,erat aurem liruhij efuiNa- ^arenuf Rex ludxijrHm: hunc tituhim mulri legifunry eraiaurcm fcnprus Hji-

nocere hominihus, & hoc cgo 1 oannes C brjice\Gi<tce\<^Laiinc.\ii omni crgo vidi,& nonfolumhoc,vcrum ctiam lingua, fiucGrarca, fiuc Hcbraicj,

& vuii, quod huiufmodi locuft.r Aniichrifti habcbanc rcgcm luper fc,lcilicct j^ngelum ahypi^id cft,dia- bolum infcrni, quicosrcect&su- bcrnabit. & ducct, qui dicitur rcx propter tcmeritarcm fupci bix,Iob quadragcfimo primo, Jpf: ejl Rcx fuper omnes filios fuperbijt ; Angclus,

vclLatina, Ibnac extcrmmans , (^\x\x de omnibusaliquos cxccrminat,id eft, extra tcrminos fidci ponir,vtin cxterminium infcrni ponac. Vndc m\Ha.\.zxrcrmmauir Ciun aperJe fyhu, p£,j Cir fmguUris ferus dfpafius efi eam : ^per, idcft , Antichi illus, qui dici- tuf apcr,pioptcr crudclitatcm, de

proptcr nobilitatcni natura; , dc ^/«d, idcrt,fylueftris,proptcr irra quo Apoftolus, Datus efimihi^nge- D tionabilitacem. Habcbani crgo An- lus Sathang tjui me coUphi:(et,Cccur\dx tichrilHani rcgcm fuj/erfe, id cftiDia

a.Cor.i}.

ad Corinth. dccimo ccrcio; yfbjfsi, propt^r profunditatcm pccnx , quiacft dc ab^ ftb infcrni, & flnc byflo,&candorcomnisboni,&: fic aliquando cransfigurac (cinAngc- lum lucis.

Habebantcrgoregem fperfe An- Jijeti'/i' gelum ahypi, idcft, Di.xbolum infcr- Ti i,f«/ nomc Hebraice yJb.uid: n, Aliqui librjhabenc Abvd^n, qualutcracft

bolum,c«/«o«fn Hebmici Abaddon^ Grate'yApollioTt,Latine€}:tcrmmans.

VERSVS

11.

4*mmri.t* iinitm

cx^o^num abttt, id cft,cribu- l.atio,qux fub tuba quinii Angeli continctur, qux dicitur vna,quia comparationcaliarumeft paruula, C2/- ecce \emcnt adhuc duo , id crt, propccft, quod veniant alix dux

i6S

R P. Alexandri de Hales

tribulationes {equentes, aux fub A tuba rcxti,& fcptimi Angeii conti- nentur i quafidicat, didlum cftdc vna primum pcrcuflione , adhuc dicendum «ll deduabus pofthxc

VERSVS.

Et jextus Angclus tuhacecimt^ audim vocem vnam ex quatuor cornibtts altarts aurei, ^uod eji ante oculos Dei^ dicentem Jexio Angelo, ^ujkbahehat tu- yani • folue quatuor A ngAos» qui aUigati Jitntin magno flumine Euphrate. Pn- railsa dclcriptionc quinti Angcli confolantisEcclefiam Deifub per- fequuiione pridicatctfum, & prae- curforum Antichrilli, nic ponitur defcriptio fexti Angeh conrolantis Ecclellam,rub perlequutione An- dchrifti; & ptimo ponitur ipfius Antichrifti" prxdicatio ; fecundo multa,& magna contra Ectlefiam Dtusiun perfecutio, ibi, Ef numern^exercitus q Jffnifnift fjffj vicies millia. hciti primo poni-

fnmeum r I • J J-

Jtfnmm. tut lolutionis dxmonum prxdi- dio;(ecund6 ip(a folutio, ibi,£f fo- luti funt qudiuor A ngeli/^uiparati erant occidere tertiam partem hommum, Vel aliter, in prima parte oitenditur acerbitas perfequutionis, quxcrit fub Anticnrifto; inlccundaconfo- latio fidelium,quxerit in temporc illo.Nunquam enimDeus fuos de- relinquit. De primo, ibi, dr vidi oL terum Angelum fortem dcjcendcntem de ccelo. Prima pars diuiditur in odlo D partes : primo enim oftcndit tcfti- pionium Sanftorum.quiatunc de- * bct relaxari poteftas Dxmonunii lccundo oftendit quamdiu dura • bit conacus eorum, ibi, (y folim funtquatuor Angcli, qui parati funt-^x.cr- tio oftcndit ad quid crit conatus eorum, ibi, occidcre tertiam partem ho- . minum;, quarto oilendit numerum cquitum, ibi, 0* nmnerus^ ejuejlris

exercttus; quiiuo oitenditnumeruni equorum,ibi,£f /f<tViifi f^«o; in vi- ywnf, fext6*agitde armatura cqui- tum,i bi, qui fedehant hahehant lon cas-y feptimo de potcftatc corum, ihiy C^^CiipitaeejUorum tanquam capita leonum., odauooftcnditurmorsco- rum,quicredent Antichrifto,con- traquos non conabuntur d.Tmo- nes, ih\,cxterihomtnes^<pti non funtocci - Ji in hisplagii^ nec pctmtentiam egerunr.

Dicitergo, Pojihxc fextus Ange- hts tuha cecinit. Ita dixi , <^iiod <j^uintus Angehts tuha cecinit y id ell, quintos

Srxdicatorum coctus fortitcr pri- icauit. Et dum prxdicauit fadaelt pcrfcquutio in Ecclefia Dei pcr prxcurforcs Antichrifti. Et hoc ego loannes vidi , 07* pojt httc dida vidi,qu6d fextus Angchis cft,fcx- tusprxdicatorumcocrus , qui cric tcmporc Antichrifti , tuha cecinit , id elt , dulcitcf bonis , terribiiiter malis prxdicauitjidcft, prxdicabir, prxtcritum pro flicuromore pro- phetico; quia quod futurum erar in rcjiam fadlum eflcccrncbarin Dciprxcognitionc. Hxc cnim tu-^ badulciter fbnabit, & pnrdicabit /.f.- bonis , & terribiliter malis : qua: duo fignanturincanru, &in tuba: in cantu dulcor confolationis,ad confolandumbonos ; in tuba tcr- ror comminationis ad tcrrcndum mafos.Talis cnimdcbet cfle pr.r- dicatio , fcilicet dulcis proconlola tionc,& promifllonc quoadiuftos; tcrribilis , per comminatioiicm , & incrcpationcm,quoad peruerios , vc pcr promiflionem prouocec ad bonum,& pcr comminationem rc- uocetamalo-.

K/r// crgo,qu6d ide^fextus Angelus tuha cecimt, & dum fic tuba cancrer, audiuivocem Vn4w,id cft, intellexi pcr fpiritum, prxdicationem/utu-

ram

t

Comment.inApocal.B.IoanCap 9. 169

duiiiuT ram procedcntcm ex <^Mtuorcormbus A fecundo , Erunt ppudopro^hctx in po-

£M7i?r/>,'?^ 4/f4nV<<«rfi,id ciljCxquatuorEuan- pulis,/tcut in nol;ts fucmnt , tpti intro-

geliftis,quilunt quatuor cornud^id duccnt feflus perditionis , &:multaala

fl««. cft, quatuor protc^lorcs altaris ibi dc Antichrifto , &cius fequa-

4«r«,id cft , Ecclcfiar Dci,in qua cibus contincntur. ofFcrtur omnis oblatio,qua; accc- Ex his igitur quAtuor cormhus al- cnr Fu<ii .

r ■ r , pta cft Deo.Pfalm. Tuncimponcnt raris aurciproceditVoxVndAdcil , prx-'*!''

'•<•" v ' fupcr tiltare tuum vituios. Lt nota dicatio conrormis,&:vcracotraAn -^Vr-

/ll/C^ ' quod Ecclcfia dicitur aurea, quia tichrirtum,quam prididti pridica-

rubrapcrcharitatcm , fiilgida pcr tores prxdicabunt contra ipfum.

caftitatcm , foHda pcr paticntiam , j4udiui crgo voccm vnam, & intcllcxi

pondcrola pcr conucrfationcm pcrSpiriium prxdicationem futu-

maturam. Vcl altarc illud, cft facra ram conformcrn & vcram, proce- Scriptura habcns duo capira, lci-P dcntcm ex t^ttatuor cornibus altaris au-

licctnouum,&vctusTcftamentu, rri, idcft,cx quatuorEuangcliftis,

& m quolibct capitc duo latera*, qui funt cornua , &: protcclores

fcilicct myfticum,& hiftoricum fc- altdris aurei, id cft^EccIefia; De\,quoi

^lttrt4». {u. y 5xv«4,id cft, vniformis pr^di- cjl ante oculos D«,in quantum Dcus

' catiocontra Antichriftum.Ifta vox rcfpicitEcclefiam oculis mifcricor-

^gredieturcx quatuor cornibus alta- dia: fuc. Illud enim Deus habct an-

r;j,ideft,exquatuor cximiispr.xdi- te oculos fuos, quod placct fibi.

catoribus contraAntichrift. quoru Vcl altare Chriftus , fupcr quod

duofucruntinvcteriTcftamcnto, omnis oblatio offcrtur , Exod. Exod.».

fcilicctDauid,&: Danicl.quj cxpref- fccundo, /iltare dc tcrra facics mihi, fe loquuntur contraAntichriftum. ^ id cft,Chriftum natum dc Virginc

! al. 9. DauidinPnnono,abiftoIoco,f^f foccunda: quod dicitur d«m<w ,

^"■'"'/'"''tnitdDomincrecefsiJhlongcidcjjncis intri- proptcr Diuinitatcm , fcilicct vni- '"'"'^r lulatione, in opportunitatibus: & in ifto tam.Quatuor cornua (unt quatuor ^^•Vf. Confitehorttyi Domine inrotocorde prxdicatorcs quatuor Euangclio- A ^Ann- narrahoy quiintituIatur./«/«f»» rum , pcr qui Chriftus clcuatur, & ■pm. prooccultis flij Dauid.Dai\\c\,c3p.S. malitia Diabolifupcratur. Vndcin

cum agitur dc Aricte, qui vcnti- PiAlm.Eromniitcornuapeccarorumcon' ^,^^^

labat comibus cotra Occidente, & fringam,^ exaltabuntur comua iuHi, contra Aquilonem ,& omnes bc- idclt, bonos-,&fidcIcspridicato- ftiarnon potcratrcfiftcrcei:&mul- rcsextollam. ^^oxv«4,quam loan- ta alia mirabiliaalibi,quc narrat dc ncs audiuir, cft pnrdicatorum con-

Antichrifto.DUoalijfucrunt in no- cordia ,ex qttatmr comibus ^ id cft, uoTcllamcnto, Pctrus&Paulus: cxxjuatuor Euangeliftis*. qui in- ^dTcf.i I'^"l"scnim ad Theflal, i. R(^tt- quam Euangdia lunt cornua alta- w«x,inquit, \ospcr aduentum Domini risaurei , id cll, Chrifti. Nam norae lejtt ChriJbjVtncn fcducjt voshomopec- Chrilli quatuor cornib' cxaltatur,

cari ,filius perditioms. Ei iequitur.f««c qui, inqua Chrirtus^diciturrfWf,

rtunx dabitttr ijle intquus fcrpens, ^uef^^^([\x]3. fupra illu tanquam fiipcr rf/f4- Dcus tnterficietjpiritu oris fui , (cilicet ,omnes orationesEccIcfix fic of- • Antichriftus.Pctrus fimilitcr pra:- ferunturdiccndo, PfrD(?wi««m»o- p j _ dicat contra ipfum Iccundx Pct. jintmlcfumOmJlHmfliumtuum , k6.

170 R. P. Alexandri de Hales

.lureum, quiaauio diuinitatis or- Aprincipaliamundi,ftimulant con- natum , quod etiam altare dicitur tra quatuor Euangclia,cenent qua

cHe antc oculosDci,ideil,Patris fui, proptcr fmgularcm acceptationc , proptcr fmgularcm mtcrceflio- ncm, nara aciuocatusdicitur apud I. loan. i. Patrem primacloan. fccundo, /id- ^iufdtuir/ ^^<<f«/« habemus apud Patremjejum Jltr er^4 Qhripum injiHm , 'pfi eflpropinatio Parnm. propeccacisnoflris ^^ro^iQT quod di- citBcrnar. [O homo fccurum ac-

tuormudi dominia,&: quiaDanie- Daniet - lis fcptimo dicitur , Ecce ftatuor ie- fltx grandes afcendebant de maii. Prima fufi le^ina, fecmda quajt vrfusj tertta quaji parduSyqutcrta diptmilis hisomni- hus. DicunturDxmoncs^f/^Wjquia contraquatuorEuangeliai^rfWw, quia ad quatuor vitia ^ ajce/identes , ^^^' ^^^" quia ad quaruor climata,diucrf.c/(jf.'/.

cciruraUabesadDcum,vbi habcs quoad quatuor mundi dominia.

filium ante Patrcm,& Matrcm an- Prima beilia /^«4, contra quatuor

tcfiliumjFiliusortcnditpatri latus, ' Euangelia ; fccunda vrj*/^ , ad qua-

& vulncra , Matcr oftendit filio pe- tuor viiia tcrda pardus^ ad quatuor

clus&: vbcra. Nulla crgo poterit elTcrcpulia, vbi totfunt chariratis infi^jnia. ] Audiui ergovoceni v«.iw , &c. licut didlmii cft, fcilicct

VERSVS. 14.

Dicentem fexto kngela , id eft, fcjc-

Antichrifti articulo , qui inquam fextus Angclus , /'u^fW tubamy \i\ cftjfacuitatem prxdtcandi a Deo (ibi datam. Sed quid diccbat illa vox vna huic fcxto Angelo?rtaiira addit, dicendo quod diccbat ci, Vuffiditti- SoluequatuorAngclos^qui alligati Juntin litt Mittrt ' jiumme magno Euphrate. Solue quatuor "mlm^^i Angclos^\A.tii , Dtmones vniuerfos f Tr rffic pra:dica folutos, vt homines magis

mundi climata ; quarta difsimilis , quantum ad quatuordominia.

Solue crgo , id cft, pra:dica Iblu- tos , ^juatuor Angelos , id dft, Dimo- nes vniuerfbs , tjui aUigati funt in fiu- mine magno Euphrate , id cft , in mun- ^^^y^^., danorum congregacionc. Vnde ttiT Jtntttt toordinipridicatorum , qui futu- ^nota quod Euphrates cft fluuius'^''' ""^ rus erit prardicarc rcmporc illo, profuaus,impetuofus,& pcr Baby- * fcilicet iraminente pcrlccutionis ioniara currcns , & intcrpretatur

huraus , vcl puluerulcntus , vcl crefccns: & fignat mundi amato- res, quifunt protundiaftutia, &in pMluere crefccntcs , nnpctuofi in malitia , & in dcliciis , & in tcmpo- ralibus currunt pcr mundum , ex auaritia diuitiis abundantes. £t in his funt alligati D.rmoncs , quia inhis nunc habitant, quafi in pro - priis doraiciliis, & h.ibitaculis^nec caucant , & cautiores rcddamur,Dadhuc pcrmittuntur Ixuirccontrami-i. quuiccundumGregorium[Minus homincs fandos , ficut tunc fict. feriunt iacub qui priuidcniur.] TuncenimDa:moncs,quinuncal- Ec nos tolerabilius fuftincmus ligati funt in lito flumme magno < mundi mala , lcilicec tcmporc Euphratc,id eft, inmundanorum Antidirifti, vtmagiscaucant clc- honunumcongregationc,(olucn- di. ^.^"'"j &vtieorumpoteftacc permic-

c m T>dm$- Ec nota quod Datraones vn iucr^P tcntu r raaximc. Et idco bene dicit, "num^" funtpcr quacernarium defignati, folue quatuor .Angelos,qut alligatifunt tjiuttrnn» quia dilcurruntpcr quatuor mudi tn flumine magno Euphratc. Vndc in fmfrthcti- climata, pungunt ad quatuorvitia iftaclaufulaoftcnditurDxraonio

(2omment.in Apocal.B.Ioan.c^p. 9- 171

rum expeditio ,pi«f jcxpcSitorum A moniomirridiano^cccc qunna. lcuis&: cotiiiitio, ^t^atuor ^ ngelos \ prxpcdi apcrta. Ergo bcnc D^mones vni

torum cohibicio , f4t oHigMt fnnt ^ impcdicntium cxprcfHo , tn fiHmi- ne magno.

4ih- ^'^^'^ *-'''S° Dxmones ad tentan- • dumvchemcntius, ad difcurren-

Vdum vcfocms, ad punicndum a-

mmt$ Pof . ^ ^ u ■ r

(timiiUn trocius , ^ui nunc aUigati Jnnt pcr ;? /■■ '• meritum Paflionis, pcr ianditatcm ' pcrfedlionis , pcraccr^ratcin pu- nitionis.

V E R S V S 15. Er foluti funt qititruor Jngelt, ^ii^a- rati funt inter horam,f^ diem^c^p^nienp^, Vtocciderem tertia ^artem hominam. hic ollenditurfbUitioDarmonum tcm- porc Antichrifti , & primb ollcn- diturcorumlibertas, fine impedi- r.icncocxteriori i kcundb facultas iine impcdimcnto intcriori , ibi, ^utjjarati funi. Dicic crgo , & foluii funt. Ita mandaui , folue qnatuor y/ngelos ^ id citjprqdicalolutns tcm- pore Antichrilh , Damoncs vni-

uerfidicuntur^tfrfrwor, propicrillu quadruphccm modum ccntandi.

Ergo cempore Antichrifti ^3/«« fmt, id eft, roIu(^turt ^uatim^n- geliy id cftjDarmoncs vniuerfi , cjui (»»fM<4»«<. inquam Dxmoncs dicuntur^^ir^;/, idcft,cruntparati prcparatioq^fci- licetaftutixdirigcntis,mahria: fu- rentis. Vndc ipio tcmpore Anti- chrirti Dxm^nes maximc parati B cruntad perfcquendum pcr inui- diam , ad noccndum per nequi- tiam.ad intcrficicndum cx mahtiaj primi Pctri vlcimo, ylduerfartHS \>c~ ficrtamtjuam ko rugiens circuit. Parati «-.Pct-vlc. inquam , w horam^ ditm , ^ men- fem , cir annum , id ci\, cemporc difei, horx,mcnfis anni, quafidicc- rccinoncft ahquod ccmpus inter parteshorc, vcl diei, vcl mcnfis, * nc(iptiam anni,in quonon fint pa- raci Darrnoncs nos tcniare , natn nunquam dormiunt nec Liflantur.

^ — , — ^ -

u«irfbs,c2ry3//<r<Y'W, id ell, imple- Ex quo diligcntia fignatur Da:- tum cft quod fiierat prxdicatum, monum ad tentandum. Vnde fic

funt , qubd nihil rcmaner, ncc dc hora, ncc dc dicncc demenlc, ncc dc anno, imb omni hor.i , &: quah- bct parrclioracfunt parati. Paraii crgo fnnt in Ixram ^ dicm , & mcn- fcm , cir annum.

Et notaqubd dics maior cil ho-

la, cs:mcnlis maior die^' annus 4,,^^,,^, raaior menlc. Proccdifllr}

(^: imperatum. Vndedicit foluti funr in prxtcrito, prqpter euentus ccr-

titudmcm, morc l'rop!i.ctic-(\vrcns

j la tcrito pro fururo b3/«;icrgoy*r»f ,id cft, folucntur

I ' ' " yorc yejuatuor y^ngeli y id cft, .- i^ai..oncs vniucrfi, qui dicuntur '^^.w/«t)r,propterquadrupIiccm mo-

dum ti;htandi : eft cnuu tcntatio raaior menlc. Proccdi^lrgo hic ("M"'*" qu2damgrauis,&occultaiqu<jdam D afccndcndo ab hora ad diem, 1,1'^^','^^! gra.uis&apcrtajquardilcui.s ' ead menlcm,aracn(cad annum, etsren,p$,n

cult3iqu.Tdalcuis,&aperta.<Scom- ad dcfignandifm qubd pcrfcquu-";" nibushismodisDiaboIustentar,vc lio Antichrifli tancb plusau<;ctur, ' dicjt Bernaidus fupcrillud Pl. Non quantbplusfcict, qubd parum rc- ttmebisktimorc nc^urno nrima poris habet: non cnim durabir,nifi ccncatiograuis & occult.i r.« jx i annos & dimidium cius

Vo/..7;/(r/«</iV-, cccegrauis (X upcua: perlcquurio,ficutnun durauitnifi yl nc^nopcrambuLifitcin icnrLris^cotc pcrcrcsannos dimidium Chri- leuis&occulra; incurfu (y dx- ih pr.tdicar o.

i7i

R. P. Alexandri dc Hales

Vndcnotaqaodperhoraminccl- A impocnitcntes fimt in triplici dif- ; ligitur mediccas anni,pcr dicm pri- fcrcntia, quidam funt {upcrbi,aua

musannus, Ezcchicl, Diernproan nodeditibi , pcr menlcm mtcUigitur iecundus annus ; & pcr annum tcr- ciusannus. ^ndtjiic non ponitur feptimana, ad dcTignandum quod pcrfcquutio Antichrifti durabit pcri;,rcs annos, & dimidium,ficut didum «ft : quoniam mcdius an- nus intclligitur pcr horam , & trcs anni pcr alia tria, fc^fcct pec dicm, men(em, & annum. Vndc primo ponitur hora , pdft dics, poft mcn - fis,poft annusjad fignandum quod crcfccndo proccdit tribulatio , & perfcquutio illa. Nam in principio ^-/Unjaentcrauisnnmedio crit gramor; ^f*y4f$m irr nne eric grauiflima. Ita vt vix ab aliquo poffit fuftincri : vndc quanto poceftas Diaboli plus dc- crcfcctjtanto plus crefcct in mali- tia. Vidcnsenim Diabolustcni^orc Antichrifti.qubd potcftas ciusdu- rabit paruum tempus, idcograuif- fime tunc tcntabic, infra cap. is, y<e terrg, mari,^uia defccndet Jitper \os tXiabolus , hahens tram magnam , jciensquod modicum tempashahet. Vn- defignum cft qubd ccntacio Dia

trr/fff.

ri, luxuriofi, qui dicuntur fupra ' arida terra j arhor infni£tuoh,fiTnum vtride , & ficcum. Ec omnes ifti a Dacmonibus mcerficicncur , morte gehennalis flammx,qui cft mors lupra mortem , propter exccftiuam accrbitatcm, finemortc-, proptcr continuama:tcrnitatem,vltra mor- temi prop^r a:tcrnicaccm: propter B quod dicitGrcgorius,[Quafcunq; fxculi pccnas,quofcunque tormcn- torum dolorcs , quafcunquc dolo- rumaccrbitatcs paccris,c6parario- ncgchcnni leuecft illud omne.] ^^^^- Parati ergo erar Dxmones iftam ter-^„,t,„ tiam partem homimtm,Cci\icet peccan- p*- tcs,&cimpcca\tcmcSy)f tocaderent , & ^,/ ptm,. hocmorcegehennalisflammari vel «/. Vtocciderent tertiam partem hominum. Duxpartcs funtluda;i,& Gencilcs, ^ quos non conabuntur occidcre Dxmones , quia iam occiti funt, tcrriapars funt Chriftiani fideies, quos conabuntur occiderc maiFte culpx, &pa:nx.

VERSVS. Scquitur , Ef numerus etjiucjhis exer-

boli ceffare dcbct , quaRdo incipic citusvicies millies dena miUia. Hic ollc- muItipUcitcraugcri. VndcDxmo- ditur proccffus corum qure ficnt nc^ , quando de corporibus exi- circaEcclcfiamtemporcAntichri- bant, grauius obfcflbs afiligcbanc, D fti.quorum primumcrit tribulacio fed quU|^Da:mones intcndant, aparteAntichriftiperfequedsea

oftendiMlcens:

y t occiderent tertiam partem homi- num^ ideft, omncs rcprobos : pri- manamqiie pars hominuminno- ccntesfunc, fccunda pocnitentesi tcrtia rcprobi , & impanicentes. Iftam tertiam partcm hominum Dac- raones occident , & in Infcrnum deducenc. Vel aliqui hominum func incipientcs,proficicnces,pa- niccmcs , impccniccnccs. Ec ifti

fccundu conlolatio apartc Chrilli dcfcndctis ipfam.ibi, Etvidialtcrum yfngebtm fortem dcfcendentem dc calo. Iccmcirca pcrlcquutionem primo oftenditur pcrfcquennum cxcrci- tusifecund6aclus& modus, ibi, . Etdeorcipforumprocedehat hem cir- ca cxcrcicum primb dcicribicu/ mulcitudo,veI numcrus; fecundb armaiura, Vel vefticus , ihit^tfu fedehatfupereos habehant loricaiigneas.

Commeni.iaApocB.Ioan.cap. 9.

hydcinshirMt fulphureas. Irem A quia boni fimplicircr fcruant dc- primo ollcndicur multirudo redo- calogum dccem prxccptorum.Scd

rum , fccundo lubtiitorum , ibi, (jr vidi equos in vijione. Iteni primo ponitur.fccundum vnam cxf ofi- tionem, numerus impugnantium Kcclcfiamifccundocultodientium eam, ibi, dena mtllia. Vcl fccundum aliquosponiturprimb numcrusc- quonim Diaboli.quifignantur per vicies ; fecundo numcrus equo- rum Dei , qui fignanrur petdena millia.

Etnoraad euidertiam di6to- rum, quod plures funtmali,quam bonijVnde &jiic raaiori numcro fignantur , quia mali pcr vicies miUies , velpervigintimiflia; boni ^ ^ . aurem per dcnA millia fignantur. ^juim JuJ, Millcnarius eft numcrus cubitus habens tcrnam dimcnfionem , & i.unum, jjgQ jjcnc tam boni quam mali ^fl.Yji»/«r,lunt pcr millenarium .numcrum defignati. Malitemam habentdi- mcnfionem,quia pcccat in tribus , in Dcum,contemncndo per fupcr- biamiin fcipfos,negIige|||p pcr ignauiamj in proximum, IHcndo pcr malitiam. Boni c conucrfo fcr- uiuntDcopie perhumilitatemifibi fobrieperlandlitatcm;proximo iu- M*ii h4hFt ftc per pietatcm.'Itcm mali habcnt '""T aliam ternam malam dimenfione , ,~ »4At lciliccrvitxlupcrbiam,carnislafci- ^ V ,C7-^ uiam, oculorum concupifccntiaip. ,iuj.mi I g^^i ^.ji^cnt aliam tf mam bonam

dimcnfioncm , fidem vcraminra- tionabili , fpemfirmam in infci- bili, charicatcm fcruidam in appc- tibiji.

Eri^oben^permillenarium ha- bctcm ternam dimcnfionem dcfi- cnaturtamboni,quam mali. Ergo bcncmillc vtrobique ponitur. Dc- nariusautem fumiturcx partc bo norum , cum dicitur den.i

D

denarius duplicatus componitur cx partemalorum, cum dicitur vj- ci«s'fnillia y quia binarius primo rcccdit ab vnitate,pcr quod iigna- tur , qubd mali tranlgrcdiuntur prcccptaDecalogi.Mille ctiam per- rcucrantiam fignat,quia cll nume- i*^,^,. rus pctfedus , & pcrfcncrentia lu- «« m^/,t,. bctperficerc & coronarc. Bcne er- go equi Diaboli , vt prxdicatorcs mali, dicuntur vicies millies^ q^ia crunt Decalogi tranfgrcfibres,5c in tranlgreffione nerlcuerantcs. Scd equi Dei,vt prxdicatorcs boni, quitcmporc Antichrifti prardica- bunr,& portabunt nomcn Chrifti, dicuniur dena millia y quia obferua- bunt pracceptaDccalogi , perfcuc- rantes inamorc Dci.

Dicit ergo , Et numertts exerants Vicies millies ^dena milliii. Ita dixi fu- pra,aubd tcmpore Antichrifti erit iribulatio maxima,quanra nunqua fuif,quia tunc temporis cmnHmcrus ejuejhris excrcitus , id cft, numcrus e- quorum,&equitum, fequcntium Antichrilhim vicies millies ,i. multus, incertus,&quafiinfinitus, &nunc . • equcftris exercirus ex parre Dei, </fWdw//irf,idcft , multi, fod pau- . , ciorcsquam Diaboli,& Antichri- „,„rtr« fti. Et nota4||bd cqui DiaboIi,veI Antichnfti,funr prxdicaroresmali, '/j^''^'-^*' qui portanc Dial>olum pcr vniucr- fum mundum , cquitcs ipfi dx- moncs, malos prardicatorcs tc* gentes , & ducentcs : cqui vero Dei funt boni prxdicatorcs por- rantcspcrmundum nomen Chri- fti ; equitcs Angcli calcftes , iplbs rcgcntes , & gubcrnantcs. Poni- tur autcm numcrus equorum , & equitumDci prirab; dcindenumc- T 'j s i quorum , & cquitum Diaboli

Y iij

V4

R, P. Alexandri de Hales

nc boni defpcrent visa multKudi- A ne malorum, fed confolarentur audita faluationc iuftorum, pro- pterquodadditur, cir dudiui mme- rHnt eorum, id cft, fignatorum fupra fcptimo cap. Audtuiy id cft , vilio- nem mtcllexi , mmcrum ftgndtorum centum (juadrdginta quatuor millia Ji- gnati.

VERSVS 1-.

Scquimr, Et ita vidi ego in vifone efios, Hic ponitur vifio cquorum D Diaboli, vcl Antichrifti,& Dei,ibi, numerus equejbris, propric numc- rus equitum. Dicit ergo, dr ita vidi equos in\iJione, {icut fupracquitcs, & fecundum numerum equitum bo- norum & maloru m, vidi numerum equorum,fupra bonorum&ma- lorum. Nam tot funt oqui mali portantes equites, quot equites, & idcm de bonis. Et ita in vifionc ^w- equitum , Vidiequos^ tam malos, ^

/«*j«w. quam bonos : & nota quod dici- tur quod prxdicatorcs mali func equinigri, proptcrdcfcchima vc- ritatc vita?,nam eorum vitafimula- ta crt pcr apparcntiam; & hi infr.r- nati feuitia ad minandum a vcri- tateiuftiti3e,nam eorum iuftitiade- prauaca cft pcr nequitiam : & hi lellati fupcrbia,ad dciicicndum a veritate doi5lrin.T, njpeorum do- <5lrina toxicata cft pcr malitia;& hi ferrati inuidia ad occidcndum, fup. cap. fcxto, Eccecijuusniger, cir qui p- 'debat fuj/cr eum , hahchat fateram in manufua. EquicnimDei, vc func pra:dicatores vcri, funt cquialbi,

T,tm ^r.«. proptcrconfcicntixpuritaccm, &:

diuimi, hi funt effr^nati ad pcrfequcndum infidcles , proptcr (apientix verita-

' tcm, &hi fcllati ad fupportandum debilcs, propcer eloqucntix clari- tatem, 6c funt fcrrati ad fuftincn-

dum paflioncs , (upra fexto, Ecce ecjuus alhus , cSr fcdehat fujfcr eum hahehatarcum.

Etqui fedehant fut^r eos haheham lcricasigneas^hjacimbinaSy cJr fulphu- reas. Hic poftquam pofuit nume- rum cquitum Antichrifti,ponit ar- maturascorum,& primo a^turde armatura comitiuai fccundo dc ex- pugnatiua, ibi, Capira eorum erant tanquam capitaleonim.

Dicic crgo, Et qui fdchant fupcr w,lta dixi quod vidi in vifionc , ffl«o;,idcft, prxdicatorcs Antichn- fti,&: Vidi fupra quod qui fedcham fupcr eos, id eft, fupor prxdicatorcs Antichtifti, hahehant loricas igncas^ hjacinthinas CT fulphureas. Hx lo- ricx funt duritia obftinanonis,p plcxitas pcrfuaGonis, qux dicuu turigncx,proptcr fcruorcm mali- gnitaiis,hyacmchin(i,propter fimi- litudincm landitatis , uilphurcx propter fcctorcm infidchtatis. Vcl

{)rxdicatores Ancichrifti dicunrur lab ':cus obllmatione niuni- tas , '^p^' deceptionc ignitas, hy- acimhinM fanclitacc apparcnti fydc- ratasi/«///Wfxc,miquicacc foctidas.

Hahcbam crgo loricas, ccce oblli- nata perucrfitas-, fcdi^wfdj-, cccc ac- ccnfa malignitas*/y(4oW;i«jx: eccc dodlrinx infidchtas. Vel fedentcs fupcrequos Antichrifti, id cft, lu- pcr cius prxdicatorcs , fi^pc pra- ui hoQiincs corum fiilfam dodri- namfcquentcs, vc hxrccici,&: ij ha- hchMtloricas, id crt,cordaiferrca,du- ra,&:inmahs obftinara: Ccdiir,ii .i< quiaigncinuidix (ucccnfa hy.^in- thinaSf quia fumo idoIolacri.T ncDU- \o{i.Hjucmthus c{\ lapis lubniircr, pcrquc dcfignacur nubilacio per- ueili^Sulphurcai,c^uh fumo luxurix fatidas, &inuidia. Ergoqui fedc- banc fiipcr prxdicacorcs Antichvi-

I.iut.itimji

CurUiud imttirum

fuiphlirfs I j tdntrnt

•

Coniment. in Apoc. B. loan. Ca.9. 175

fti,vt pote praui homincs corum ^ nis fcquitur paflionis tolcrjntia ,

falfamJodrinamfequentes, Intlfe- ideoprimooilcndituradlio pcrfc- •

^jnr /onMfjid cft,cordadura,fcrrc3, cutionis, fecundo tolcraniia paf-

mmalisobftmata-,i|7jjMJ,igncinui- fionis,ibi, Erinlmmbusplagis eccija

dix;hjyxcijithmas raiionc apcrta: do- efitertiapars honmum.

drinx, (cd fallx ,fi*Iplmreaf^ raiionc Dicit ergo, & deore ipforum , &c.

luxuriae foctida:,&:mimundx. Itadixi, quod capna prxdicatorum

Scquitur,Ef capita e^uorum erant Antichhlli, eram ranqhamcapita leo^

tanquam capitaleomm.Hic^gitur dc &hocvidi, & plus vidi; cb* ^

armatura cxpucrnatiua , Sc dc po- oretpforum^idctt, de dodrina prx- ^/"Z"-

tcftatc, & virtutc equorum, id cft, dicatorum ioMorum.,procedeuatignis^ umHm

prxdicatorum falforum. Armatura fumus^ & fsdphur, id eil, eorum do-

qu^eftcxpugnatiuapr<;dicatofum drinacritmflammitiuii pcrignem

funt dodores, &majorcsauthores inuidicc,excicatiua pcr fumum fu-

ipfos prxdicatorcs duccntcs, & pcrbix,infcdiua per lulphurluxu-

munientcs. Ita dixi, quod prardica ria:: vel de ore ipforum pnKedebat^xdci}^

corcsAntichrifticrant cqui nigri, proccdef,;{fn/; auarin^,irx,vclinui-

"^>»,CT portantcs pcr mundum cquitcm diar,/M»;«/lupcrbi.r,vcl idololatrix,

TtHa^Jcn Diabolum,& duces corum , id mcntcmfacicnscaligarcncpoflit

■ • ijii fum. cft, erant ranquam capiia leonum , in vcritatcm co^nofccrCi fulphur luxu-

■ ■iimnu. quorignanturcrudclitaSjfuperbia, ria:, vcl muidia:.

& malitia apcrta, quibus prxdi VERSVS 18 catorcs Anrichrifti contra Hcclc- i -'>.6. fiamarmabuntur,lobfcxto,5*f^/f- ^ Sco^xix.nT^O' ahhistrihHspla^soC'

tam cir fcutum accipiens crudelem , cir <:tfa ejttertia pars hommum. H ic oftcn-

«owTOi/rrcWr. Vndefciedumquod ditur paflio tolcranriumi &primo

doctorcs, vcl majorcs Antichri- iidelium;iccundb infidclium, ibi,

ftum fcquentcs dicuntur lconcs, ft caterihomtnum,^ui nonfuntoccifidh

vcloccsadinuadcndum,fcroccsad ^■'r-ltgis. Dicitcrgo, ahhf; trdu;

mordcndum, atrocesadmtcrimc;- ,&c.Iiadixi,qubddco.

dum: vndc erit in eorum capitibus dicatorum, & aUorum fcqucniium

coronafuperbiar,mitrainuidix, & Antichriftum^/^roca/f^rff/^w^^/www jt»»^„,ji

iniquitausicornuairacundix: vnde fulphur, & ab his plagis , id c{\, f^J^^lm

hurugim c2r fortmdabunt jiliimans^ \ pcrfccutoribus illis, occifa <•/?",,,■,,.

rccb. II. £2ech.vndccirao:Ergo f</^>rff<j«o- tcrtta pars homtnurfi^id cll, hoinines rumy id cft, pr.tdicatorum Anii- D rcprobi. Prima pars hominum in-

chrifti,quifuntdo(Stores&raajorcs noccntcs, fccunda puinitcntcs;

tan^uam capita lccnum. ccrtia rcprobi,& impanitcnicsi &

Etdeoreipforumprocedebatigni^ijp- hxc tcrtia p.nrs occila cft morcc

fumus^ & fulphtfr. Scripta potcftatc culpx, & fiualitcr occidctur morte

ipforum pcrfccutorum, hicoftcn- xternx panx: vcl vna parsilli qui

ditur qualitas pcrfccutionis; & pn- latcbunt in Ipcluncis tcmporc An-

ni6 perfcquutio apert. cichrifti, proptcr metum, fecunda

occulta,ibi, J^amcitui quiaudadler confitcbuntur Cliri-

lesferpcntihushaheniihusc<^ :.. , r r tn liumitcriiailli quiapertc negabuc

hisncccnr V.i quia adioncin paflio- iplum:& hxcicrria parsoccila cft

176

R P. Alexandri de Hales

morte culpi, & pcena:. A &hi lcrpentcsfunthab^cescapita»

Ab his crjTo plagis, fcilicct de fcilicet Principcs, vel do<aores, vc^

ignc,fumo,& uilphurc,qui proce- debat de orc ipforumjficut didum eft, tertia pars hominum, vcilh qui ncgabunt Chriftum , occila eft. In ifta claufula oftcndirur conditio ctimmaMsytercia pitrs /;oww«w»dam- natio arccrnahs,ibi,orrf/d f/?ipunitio gchcnnahs, ibi, <ir/>nf &c

Philofophos, vt Platone, Py thago- ram,& Ariftotclem,quorum didis fuas fcntcntias roborabunt, ^ in ■^u>mtit his nocentj id cft, ex fentetiis iftorum dodlorum,vcl Philofbphorumno- cebunr. Vel in his nocent, fcilicet in orc & caAidis; in ore, id cft, cx do- (flrina falfa, & roxicata; in caudis,

MUni.

AfTGciatio dafmoniaTis, ibi, cJr^i<B ideft,cxaftutiafraudulcca&vcne- procedebantdeore ipjorum: dcbcnc di- nata Ergo c4«<i<iftorum,id eft,dc-

ccptionesyw/Vfxlfr^iTir/Wmficien- tibus, capita habcntibus plenaPhi- lofophicis fcntcntiis, & rationibus falfis.ff m/;wnoffnf,ideft,inficicnr, &interficicnr.

VERSVS. i- .

Scquitur, Etcdtteri homines/juincn fmtoccijtin hispla^if^ vbi primo oftc-

. — j^— , diturdamnumillatum mfidchbus,

^ potejlas for«m, vniucrla. promitten- q &tangit pcccatum infidcUtatis,&

citqubd dcfumo, & fulphurc, qu^- procedcbant dc ore iplorum prq- dicatorum Antichrifti,ffrfi4^4n ho- mintimoccijaefi. c^ma.

VERSVS. 19.

Pore^as e^uorumipTxdiCtorum ni- grorummfm orf ipjorum^ id eft, in mala dodlrina, & comminationc H-frt/Kjcr afpera, & dura:vnde in ore eorum erit

i

friitduiittr do, tormcnta comminando, mcn- '^u^tT «i^cia profcrcdo, Pfal. Os dolojlfuper p{il. los. meapertum cfl: & non folum crit po- tejlas eoruminoreipjorum^vcrum ecia, in caudiseorum, id eft, in occultis dc- ccptionibus: & bcnc dicitur, quod h^c potcftas crit incaudisipfbrum,. suimtis nam caud<e eorum fmiles Jerpentihus^Ci- i^ttictrn fcorpiones fupradidi bladiun-

firfcntuu. r r A J- r

turracic, lcd cauda pungunt, iic prxdicatores Antichrifti in princi- pio oftendcnt dulcedinem &bo-

mortis fccundx, ibi, Neque egerunt pcenitentiam ab opcrihus manuum pid- rum. Dicit er^Ojt^ cxteri bomints.lia. dixi , quod tcrtia pars hominum infidclium occifaclla plagisfupra didis,& hoc cgo loanncs vidi & non folum hoc,ve'rum ctiam & vi- di qubd cgteri homines a prxdidis, ffilicet infidclcs,contraquos non facict Diabolus conatus pcrAnti- chriftum,quiapcromniaobedient ei, vt Iud.Ti, & Gcntiles. Talcs in- \„pM,ft,

nitatcm , fcd infinc caudapercu-^ c[uam ftinonJuntocci/iinhisp^lagifCn ticnt , & vcnenum infundenc. pradidlis , quafi crunt occifi pcr

vrrd tntrs

Caudx crgo ipJorum,\A eft,dcccptio- ncs^ pra?dicacorum Antichriftum fequencium,& priccdcncium , y7- miles crunt Jerpentibus dccipicncibus pcraftuciam; inficicncibusper nc- quiciam, incerficiencibus permali- ciam: in cauda malicia,& iniquicas; in fcrpcnce aftutia,& fraudulenna. Serpentibus dico, habentibus capita,

pcccatummfidelitatis, talcs cnim mortui funt.Non fblum c(frcia pars infidcliu iamdiftorummorcui func ccmpore Anrich.fed prxcipuc mo- ricncur proprcr augmenrum cul- pa:, & maiorem obligacionem gc- hcnnar. qui non Jitnt occiji a plagis (ijpradi(flis, idclc, cribulacionibus rempore Ancichrifti, canquam ci

obcdiences.

Comment.in Apocal.B loan.Cap g. 177

obcdicntcs.

NeijtiecgcrmtpccnitcntUm ab operi- hus manuupiartimyVtnon adorarent iLt~ monu, (y fimulacra aurea , eJr argen- tea^ ttrea,(yligneay bpidea, ^ut Vidcrtnon poffunt , netjue audire , neque ambulare. Hic oltcndic daninum illatumalijs prardicatoribus.quam- uisinfidclibus, quiiam crantmor- cui ance cempus Ancichriili,contra quosctiamnon cric conacus Dia- boli, m pcrfcquurionc Andchrifti. Ica dixi, quod mfidelesqui nonsuc occifiin plagis, &: pcrfecutionibus Anrichrilh, quia conacus Diaboii non cric concra cos, quia talcscruc eilubdi5i,& obedicntes,mar««y*(«f morrc gchcnnx: & non folum hi mortui tunt, vcrum etiam illi qui Hon egerunt panitentiam de operihus manuum fuarum, id elV, de aliis pec- catis,&i nialis opchbus pcrpctratis, & prarcipue illi morientur,qui pcc- caco idololairia: peccaucrunc, & pccnitcnciamnon fecerunc.

ytnonddorarentdamonia^0' jlmn- lacra aurea^ikgemea, Itgnea^fy la^i- dea^ aurea \ quafi dicerct , quod iUi mohencur, & mortui func, qui pocnicentiam non egerunr, dc hoc VtnA-vitit quodidolacalia coluerunc,qua:Mrf fmnltuhn- viderepofpmt , nec atidire , nequeamhu- I/. y^^^ tcdicuntur fineula dc fingu- hs, quia illi moncntur, qui adora- uerunt d^monia, quoad inuidos; fi- tnuLtcra quoad {imulatos ; auredy quoadauarosi argentea^ quoad fu- pcrbos> Upidccty quoad duros, & pi- ^rosjignea, quoad gulofos : vnde inhis pricipue tangitillos, quo- ad hiteram, quimagis idolaado-

ccki 1.

uittr tr-

fum n*ml iM itn*t4-

u.

D

raues i.. i.i himortui pinr,ejuiapaem- tmi.im ncnegerunt, Ecclcfiall.lccun-» . dOfStpanttentiamnon cgerimur, incide^ musin mantis D ci. Dicic autcm quod hxc fimirtacra non poflunc' vidc- rcffcjliccc perincelledlum, ncc au- dirc pcr atlcdumiiBarucii vlcimo, „ qutit dti eorum nec jenjum^ nec motum hahent.

VERSVS Li. t

• Et non egerut pcenitentiam ab homici- diis JuiSfncfjU veneficits Jiiis/iequc a, for- nicdtionejMa*nfqueafurtis fuis. Supra tanguntur pcccata, quibus iniuria- curhomoDco, hic quibusiniuria- ;„„„m^, curproximo.Iniuriaturaucem pro- ximnti- ximo cripliciccr, fcilicct in cordc^^^ proprio;& in ho<^rimo lcilicer fa- QtOy &ideodicicurab homiodus; Sc verbo, &ideo dicicurd vencficiis, id cIl,concumeliisillacis:eftenim lin- guavcnefica caula iniuriaru: fecii- dopro.ximo in corporc coniun^fto, & ideo dicicur, 3.formcatione:ir\i\iru- tur cercio proximo in corporis (ui fiilcirocnto, &idcodiciturd furtis fuis. Efgo nonfolum mortuilunc pndidi pcccances concra D e v m, vcnim etiam pcccantcs conrra proximum ; non egerunt paniien- tiam ah homicidiis fuis, quibus Ixfcriic proximu,incorpore proprio,& hoc rado : nequea vencfictis, id eft, a con- cumcliis, quibusljBfcrunc proximii in fcipfb, & hoc vcrbo : netjue a for- WM;w«f,qua l<;{crunc proximum in corporc fibi coniundoj nefte a furtts fuis, quibus lacferunt proxi- mum in fui corporis fulcimenco: hi, inquam morcui funt, quia de his pocniccntiam non egcrunr.

1/6 . R. P. Alexandri dc Hales

STNOTSIS C^TITIS D ECIMI.

Vldetur a loanne An^lus forUs de coelo defcendens, nubeA- micius^ capite Irtdem gefians , cutus factes iucidifima tnflar Solis , ^ cutus pedes tamejuAjn columru ignis. pofuit pedem fuum dextrum fuper mare, alterum vero fuper ter- ram : ^ clamauit ^voce magnaad modum rugientis leoms: quocla- mante loquuntur feptem tonitrua. 'Porro ^tAngelus lurat non am- pUtis fore temptis , fed confumrnandum ad vocem feptimi Angelt tnyfterium : prdetque loanni librum deuorandum , quem in ore dulcem ^ melkiimy% "jentre 'vero amarum experitur,

CAPVT DECIMVM.

•

T vidi alium Angelum fortem dcfccndcntcm dc c^Io ^^^1 aml6^um nubc , 6c iris.in eapitc eius , 5c faciescius jE^j^ crat vtSol, 6i pcdcs cius tamquam columnxignis. 2. Et habcbat in manu fua libellum apertum: &poruitpedem fuum dcxtrum fupcrmarc, finillrumautemfupcr tcrram. 3. Et clamauit vocc ma^na , quemadmodum ciim Ico rugit. Et cum clamaffet , locuta funt feptem tonitrua voces fuas. 4. Etcum locuta fuiffcnt feptem tonitrua voces fuas, ego fcripturns cram : &: audiui voccm de cjclo dicentcm mihi:Signa quc?locutafunc feptcm tonitrua: & noli^ca fcribcrc. j. tt Angelus , qucm vidi ftantcm fuper marc, &fuper terram , lcuauit manumfuam adcxlum: 6. Et iurauit per viuentcm in fxcula fjcculorum , qui crcauit cajjum , & ca quaj in eo funt 5 & terram , & ca qux in ea funt 5 & marc , bc ea qua: in eo funtj quia tcmpus non crit amplius. 7. Scd in diebus vocis feptimi Angcli, cum coe- perit tuba cancrc , confummabitur myfterium Dci , (icut cuan- gelizauit pcr feruos fuos Prophctas. S. Et audiui vocem dc cslo iterum loquentem mecum,& dicentem: Vadc,&: accipc librum apcrtum dc manu Angeli ftantisfupcr mare,&:fupcr tcr- ram. 9. Et abii ad Angelum , dicens ci vt daret mihi librum. Et dixit mihi: Accipc librum.&dcupra illum : & faciet amari- cari vcntrcm tuum , fcd in ore tuo erit dulcis tamquam mcl. 10. Et accepi librum de manu Angeli,& deuorauiillum: &erat in orc mco tamquammel dulce: & cum dcuorafTem eum,ama- ricatus ell venter meus. //. Et dixit mihi: Oportctteiterum prophccarc Gcntibus , & populis , &: linguis , 6c rcgibus. multis.

Comment.in Apocal.B.Joan. cap.10.179

VERSVS I.

T iadi alnm Angeliim fortan defcenelentem de calo , ofoUlum nube , cir Irisincdpite eius. Supra tnbulatio a parcc Anti- chrifti perfcqucniis Ecclcfiam,hxc poniturcofolaiio a parteChrifti dc- rendentis eam,vel (upra fuit oftcn- la acerbitas perfcquutionis , qus eritfub Antichril1:o,hic oftcnditur confolatioHdclium ,qux erittcm- --'/Tjjr porcillo Vndcin toto iftocap.& in partc altcrius cap. agitur de con- folationc fidelium tcmporc Anti- chrifti. Et diuiditur hxc pars in quinquc partcs. Nam primo con- folatur fidcles cxAngelica vificatio- ncj fccundocx malorumpunirio- ne,ibi, Erpofuit t/edem dcxtrumfu- permare; tcrtio ex bonorum przler- uacione,& glorificationc, ibi,£f jlngelum ^uem "vidi jlare fuper mare -j quarto , ex futurorum pcrmanflo- ne , ibi , Et ^focem quam audiui de calo imerlaptentem mecum quinto&vlti- mo, cjfcvcrorum tcftium ,{cilicct Hchq & Henochprqdica^iDnc , in- fra V ndecimocz f.Etdxlfodjuhuste- jtihus meis , 0" prophetabunt dielrus mille.

Itcm in prmia partc tanguntur tria confolatoria , Primum cft ad- iutorum diuin.-c potenriar, ibi , Et \idi aiium A ngclum foriem ^ fccun- dum fomcntum fu<jclemcnrijr,ibi, Et facies eius eratftcut Sd ; tcrtium manifcftatio luz fapientix , ibi , Et habcbat m manu fiM libellHm aper- tum.

Dicic crgo, Et Vidi aliutn A ngehtmy ^c. Ita mxi fupraquod tempore Ancichrifti, Vtdi ftatuor AngeloSy id cft,Dxmones vniucrf<3s foluros.

A Vt Qcciderent tmum partcm honunum. Vidi cciam quod fcqucntes A^^u- (^tAufHahebam ftiperfe regem An- gelumahyfi^k\ cft,DiaboIuminfcr- ni , & ita vidi tribulationcm ma- gnam fucuram ccmporc Anrichri- ili. Ec non folum vidi cribulatio- ncm fucuram per pridicluni An- gclum malura , vcrum ctiam vidi confolationcm futuramcodcmtj- porc pcr Angclum bonum , qulk

- ScvidialiumAnjTclurnAdciXClmiiu,^ . qui elt ma^ confdn Angeins , IIai./?«, 4^«/«r nonoiqui dicitur Angclus, id cft , miftijs,quia mifTus cft ad confo- landum contra Antichrifli , & Dia- boli aftutiam vtiliter , ad confo- landum dulcitcr contra Antichri- fti , & Diaboli molcftiam •, ad dc fendcndum virilitcr, contra Anti- chrifti , & Di^boli malitiam : qui ctiam dicitur Angclus, quia Ange- lo<t/>y|I/contrarius,quia cftfcruus,

qIuc Dominus,i!lc crcatus, hic in- crcatus,illeimpcllensad malum, hic prouocans ad bonum , illc An- gelusinfcmi,hic Dominus Para- difi.

EvqpVtdiaU^m Angclnm frtem,^''^^''"]''' vndc fiiit fortis , fortior, fortiffi- •,^T''".' . *mus,contra Diabolum, Angelum malumifortis in dcferto, rcfiften- do, forriorinmundoadejiciendij, forriflimusin patibulo, vinccndo. Vclfuit fortisad cngendum pro- p ftratos,ad dcfcndcndura obfcftbs, adcripicnduminclufos. *

Vidi crgo ijlum kngelum fortem de- fcendentem deatloy id cft , de finu Pa- tris in vccrum matris •, dc vccro vir- ginis in campum huius ccrtaminis, vt pribcrct ^praifidium mifcris , Pfalm . Dcfcendit ftcut pluuia in Vellus^ (ir /icut fliuicilidia jhllatia f ' ■ ■ ■ Vndeifte Anirclus dcIcciMu Ui . .. rcendit dccalo in Incarnatione, non ,

Z ij

i8o R. P. Alexandri de Hales

figuraliterin fubjcifta crcatura, fcd A fima puritate, lucidilTima vcritate, vifiljiUter in aiTumpta natura ; non fiilgorc clarior,fupra piimo cap.Fd

cies eius/icHt Sol^ dulcorc gratiofior, j^gjj^ ,^ Hcfter lyyaldemirahiUs es Domine. Adamante fortior Ezcch. tertio,vr ^"'^' i- addmantem dedifaciemtuam ., hono- rc dignior, Gencf trigefirao tcrtio, Gcnef}}. Vidi Dominum facie ad faciem , ^ faluafufta^ ciTc.Propter quod Ful- eentius. [ Dei faciem ii omncs carccre infcrni inclufi vidercnc ' '

llum dolo- i.L

mutando locum, quia Dcus vbi-^ quc ct\ , fcd produccndo nouum elfcdlum, quiaDeus fadus eft ho- mo , & homo fadus eft Deus; & licut hicdcrcendic in Incarnationc carnem alTumcndo, fic in vltima cribulatione dcfcendct, ffdchbu? fuis virtutcm, & conftantiam tri- bucndo.

CurciinfiM Ergo v»</r alium Angelum fortem g nullam posnam , nuL

dcfcendf^tem de calo amihum nube rcm , nulKimquc triftitiam (en- ifiu. cft,vcftitumcarnc, Ifai. 5o/Ifw ««^f tirent. ] Hxcfacics cratficut Sol, tegam. Iftam nubcm formauic in Rc i8 Jecimo odauo,

'S-' Eccenubeculaparua afcendel/atde ma- W, id eft , paruulus fihus dc Maria Virginc. Cum ifta nube afccndit in calum, Pfalm. Pomsntihem afcenfum tuum^ fii amhulas fuper pennas vento- rum. Cum iftanubc venictadiudi- dium,Luc. quinco,T«nf VzWr/^wjf fi-

iti.

Pfal.

clarificans vcritatc , glorificans charitatc, viuificans fochcitatc.Dc primo Ecclcf.quadragcfimo tcrt:o, Sol illuminans per omnia rejjrlendcty Dc fccundo Ecclcfiaf quadragcfimo Eccl. 43. tcrcio^ Sol tripliciter exurit momes . .

i (.nriftim

Dc ccrcio Pfalm. Ortus efl SolyO" s»t.

Lucr

congregati funt. Faciesejus igiiur , fcut Sol , eJr^-

lium hominis venientem in nuhihuscum C des eius tamquam columnaignis. Etpedes poteflate magna. Vidi crgo ijlum A n ■ eius , id cft , ^rxdicacores Euingch

gelumamiSlumnuhe ,id eft,in Incar- nacione, in Afcenfione, in excre- mi iudicij cxaminacionc.

Ef / ris in capitc eius^lns cft fignum fccdcris , pcr quod fignacur quod

ci,qui dicuncur pcdcs Chrirti,ip- fum per vniucrfum munduni por- canccs, & viam falucis oftcndenccsi Ifai. quadragcfimo lecund<^ Qtiam ifai-

pulchri fiuft pedes annuntiuntium pa- ^^*^"*^ iice Angclus rccdus poluic inccr cem ^ annuntiantiumbona. r.tm^ca^s tmfet Deum& homincm , intcr Domi- pricipucfucrunt Apoltoli nomcn num& fcruum, Gcn. nono, ./ir Domirli portantes pcr omncs par- cum meumponam innuhihus cceli-^ erit ces mundi , Adl. nono , VaseleHionis cr iim, in^<^ me,(^ terram. D eft mihi ijle,vt portet nomcn meum. Hi,

nts fctd^i Iftalriscft vcncranda ad conccm- inquam pcdesrrantcamquam co- ludifui:. plandum, ad imicandum, ad gra- Ecdc agpndum , Ecclef. Vide arcum

Gcnf. 9. inttr I3tum

vcnerando, ipfum imitando, Crhenedic dlutn quifecitdlum^ gracias Cmr ini iit ^S^"*^^" Vndc Irtseratin capite eius , eJ^utChn. ert,fa:dus in ChriJli diuinicacc. Eft cnim diuinicas capuc Chrifti. ^tfacieseius ficut SolttEccc conlola- rio fxix clcmcnciar , nam cius facies crai clcmeriflima picrace, vcnuftif-

lumna: ifrnis. Vndc noca quod ApoftoIi,& alij prajdicarorcs huan- ^^.^. Cjclicipoffunc dici colunx claricace «x ?apiencia:,argencea: fuauicatc.clo- * quenri.T^marmorciE (bliJicacc pa- cicntix, a-rcx auftcricacc pocniccn- ciae,i£5ncx.feruorccharitatis, & a- micitix.

Nota ifta cria vcrba pedeSyignis, co- lumn^e prazdiracorcs fignanc. Vnde

Cgr ftddi utati ci-

Comment. in Apoc.B. loan. cap.9. 181

Ambrof [ Quia prxdicatorcs ad A cjuiahxcad hurnaniratcmrcfcrun- prardicationcmmittunturi ratione tur, qu.Trclpedlu diuinitatis hbcl-

huius pedes dicuntur, quia vcro ad amorcm Dci , quibus pridicaue- runt accendunt, ignis dicuntur; uiaautem fupcridificiumEcclc- ixconllituunrur, columni cara- tionc vocantur. ] IMalm. \Lgo co% rlilni.- f fff<iM columnaseius. Vel pedcs dicu- lurreCtxadbioneSjin quibus porta- turDcus , & furtent.itur, qui in- quam,pcdes , fcilicct adliones , de- bcnteife columna:, habcntes rc- ditudincm figurx pcr intentio- nemjaUiiudinem ftarurx per con- tcmplationem \ pulchritudinem fculpturx pcr charitaris informa- tionem.Dcbcntenimadioncs no- ftrx efle conformat.x per charita- tcm: proprcr quod dicitur, quod hi pedcs cT3Ztamquam columru ignis ,

lus dicirur. Er nora quod quidam habcnt librum inarca,vt ilh qui in corde retincnt, & ore non do- cenr; iri.lingua, vtillcqui orc do- cuir, & opcre non complcuiri in manufu3,vtilIequiore docuir, & opere compleuit : & lic Chriftus, qui ore docuir, &operccomple- uir.

B Et Vidi altumyi ngelu m, i i i i fta claufulatanguntur odoconditio- ncs dcDomino noftro IcluChrifto, quicommcdatur primo abautho- rirate noftrx rcdcmpiionis, ciim dicit\iT,vidi ulterum y^ngclHy^ecundb ^i,^/, avirilitatc cxccutionis, cum dici- /-frw/». turfonem; tertio cx humjlicate exi- """r* naninoniSjCum aicmn,ar/.icnim nn- chipi,, l^e, a pietatc reconciliationis, cum

Lac.i).

Luc. dccimo tertio, Ignem veni mit- dicitur; Iris in cafite eiur, \ clarirare tere, &c. Ergovidi qu6d/»f</frhuius ^ cohtemplationiscum dicitur,yi<f/« y/n^fii,fcilicetChrifti,erantM»^«uw eius JicutSol^ib xquitate redtxadio-

column^igms , &c.EccIefiam Dci fu- ftantes: & talcs erunt tcmporc An chrifti, Vf Vtdi^bc non foliim hoc, verumetiamfic vidi quod pridi- (Xns Angelus,(ciIicctChriftus ,

VERSVS

Habebatinmamt fua Ijlfcllum a^er-

nis, ciim dicitur, pedcs eiut tam^uam flammaignis\\ vcritatc pr.tdicatio- niSjCum dxcxtur ^Habebat in manu fna Itbellum apertum.

Scquitur, Et ^opiit jndci/idcxtrum fnpermarejwijlrum fiipcrterram. Hic langifurconlblatio Ecclefix tcm- pore Antichrifti cx dcnuntiationc, & pradicationc damnationis ma-

r«m,idcft, myftcriade Dco dida D l^rum. Er primo ponirur ipfbrimi infacraScripturafucruntpcrilhim pridicaiorumdiucrfitas.fiuclcpa

Angclum,lcilicet Chriftum,opcrc complcta, & manifcftata, fcilicct myfterium incarnationis, palHo- niSj & rcfurrcdionis^& iliulra alia, qux «fe ipfo crant dida: hxc enim Jatebanc in lcripturis, qux omnia CMTChri. . i|">rcopercmanifellauir,&c. le^em nuihairt rcfcrauir,& librum (igpatum ligil- "Ou2m, lis lcgrcmaperuir. Ethoc cftna- «ftrtMm. ' bcrc in manu libellum apertum. Dicit aurcm Ithellum^ & non lijrum^

ratioifecundo ipfa dcminriatio,ibi, Et clamauirvocemagna: &: hic primn dcnunriatio iamd'.(5ta dc teftimo- nio Chrilli: lccundo dc reftimonio mcmbrorum,ibi, ^ cum damaffer, locuta funt Jcptcm temtrna Vcces fuas.

Dicit crgo, Er pcfuitpedem fuum. Ita dixi quod viat Angclum firtcm dejcendemem de calo, qui liabebatliheL lumtnrmnu fua^ & Riulraalia, qu|j| crunt ad magnam corlolationcm

Z iij

i8i

R P. Alexandride Hales

temporc Antichrifti, fcnon folum A tcmpore Antichrifti. Et hic ordo hoc vidi de ift:oAngclo,idcft,Chri- ctiam modo in Ecclcfia dcbet ob-

fto, quiconfolabitur Ecclcfia Dei perfe, fcdetiam vidiquodconfo- labiturperpedes fuos, ideft, pra:- dicatorcs bonos, denuntiaodo da- . , nationcm maloru : nam vidi quod fcdts iex- pr^didus AngcluSjid cit,Chriftus, tn jfojliit ^cdcm pium dcxtTHm ^ fcihccc pr^dicatorci maximos,magis ama- toSjfcihcetPctrum & Paulum, qui vbimaxima fiiit crudehtas,fciHcct

D*mjn>.

fcruari,vt majorcs minoribus prx- dicent: nam iecundum fiicultacem audientium dcbet effe facultas prsdicatorum. Pofuit Chriftus j>e- dcm Juum fuf^cr marc. Nota quod ^hriftusmarccalcauit, mare pla- ^"'/f" cauit , mare traniiuit •, mare calcar ,

quandotribulaiioncm fu pneditar; mare placat,quando tribulaticne mitigat; marc tranfic , quando tri-

>,t*rt tt4H-

< r:.

Romac,pofitifucrunt:&ibimarty- B bulatiocefrat. Po/wir crgo Chriftus rium fulceperunt ; vnde pcr mare pedemfuum dextrum fupermare,\dci}.

prardicatoresfortiftjmos fuperpcc- catores maximos, & amaros, Jini- flrum fuper tcrntm ,id eft, prardicaro- res debihorcs fuperpcccatoresmi noresjterrena fapientcs.

V E R S V S

intclliguntur maximi peccatorcs, quiafuncfluidi per luxuriam, tu- midi per fuperbiam, fcruidi pcr rfal. 130. maliriam, Vl H oc mare magnum,

fpdtiofum mdnibus^ ideo pofuit, id eft, ponet tcmporc Ancic./^fflf w dextrS, maxime vircuofum, id eft, prxdi- cacorcsforciflimos,y«y7f>'»<<»t,ideft,

ruperpeccacores maximos, magis Etclamdutt, fcilicet Angelusiftc araaros, vc eis denuncienc corum voff m</^n4,quoadlcilicccprqdidlos fucuram damnacionem. q pcccacorcs, qufmadmcdum cum leo

Pofuic eciam /tniflrifm , id eft , rugit , id cft , cerribiliccr commi- inferiorespr^dicacorcs&dcbiliores fuperterram,\d eft , fupcr minores peccacores , minus amaros , id eft, cupidos& cerrcnos. Vel pofuitpedem Huiium '^^^■f'''^'" , fcihcccprardicatorcs ma-

j-t<Lsfmi. joresjficuc 6\€tumQik,fuper mare ^ ^ZmmT ^'^^^y fupcrgences,rmclege flu- Luci. ^luanccs , Lucar fecundo, Lumcnad

nando, rugiiusenim leonis bcftias tcrrec : fic & rugitus leonis de tribii' luda terrebit pcccatores bcftiali- terviucntcs. Nam rurrirum fuum ^ ^ta- non valcbit aliquis luitincr.c , t*m^ium Prouerb. fecundo , Sicut ruruus leo- '".j^j"/»-

• r ■ tr \ I rititdilttm

msjic c;sr terrorregts. ,Vnde leorugiet f„aums. ^utsnonttmehit ^ Ccrtc omnes tcr-

rcuelationem gemium fniflrum vcro q rebit

fuper terram,\A eft,fupcr ludaios , lc- Clamamt crgo \occ magna.Clama-

Rom.

II

ge & Prophetis cultos,ad Romanos vndccimo , Cacitas ex parte contingit, donecptenitudogentium intraret.Vcl per mare tribulaiio maxima, per ter- ram , tribulacio modica ; vnde vbi fuicmajor cribulacio, ibi Chriftus pofmpedemdextrum, ideft,pra:dica- cores firmioresi & vbi minor,ibi ^■(lcmjiniflrum , fciliccc priedicacO' rcs dcbiliorcs , & hoc etiam facict

tiit , in tcmplo pracdicans , loan. feptimo , fefus cUmauit Voce mJ7na , dtcens ^jt <jt4ts jitit veniat adme, ^ hilfat,i[\ campo , vcl in cccrnecerio fufcicans , loan. vndecimo , lefus clamauit \>ocemagna,La:(arc Vcni foras; m paribulo orans , Macch. vigcfi- mk. »7. m3. Ccpumo, lefus da/nauitvqfc ma- , gnd dtcern, EltEli , ^ cum cUmaf fety fcilicet Icfus Chriftus, id eft.

loan. II.

Gomment.in Apocal.B.loan.Cap. lo. iSj

cum contra pcccatores tcrribilitcr A dauir, vndc & mandaium C^.hriHi prxdicaflct, fnnili modoad exem- flacim adimplcuit diccntis,

plum cius lo^HUca Junt ^ujntor toni tru4Vocesfu4s,idef^y vniucrfi prx dicatorcs Euangelici pr:rdicaue- runt , dcnuntiando damnationem f*i««/=- '■eproborum, pra:cipue Ana- nii»rfy- chnf fequentium^fecundumChri- iti documcntum , & cxcmplum. Et nota quod vniucrfi pridicatorcs dicuntur leptem tonirrua, proptcr feptcm commmationcs feptem

tmmi tvuduua. tv.

Vidcsloiimcsfinl/c, idcll, in iaencc rccondc,& poll alios doce, & opc- re comple : vndc fic dcbct bonus lcriptorfcribcrc.printo,cordc rcti- nendo memontcr; (ccuudo, orc profcrendo veracitcr; tcrtio,opcre complendo vtihter. Er^o ^uod VidipJTdtus crum Jcrihnr cftm ego paramejfcm fcribcrc , an-^ diut (juandMn ^ncem dc orlo dicenrem.

poE:narum,quarum Tna cftcarcn- 'Q fgnaqua locuta funtfep:em tonitrna.

cia diuinx viiionis; alia carentia cu- rixccclelUsialia carcntia focictatis Angehcxi aiia carcntiagloiixcor poris,&: animi ; alia vcrmis intiis corrodensi alia ignis cxtcrius af- fligcns i alia horror omnc^ inua- dcns.

Sed quarc dicitur Chriftus cla- mare, & Chnflus loqui? Refpon- . dco qubd cius cft tcrrcre, cuius cft punire.&idcoChrifti eft clamarfi comminando, aliorum prxdicato-

noli ed fcribtre. yfudiui Vocem detarlodicemem^ id cft, mtcllcxi ptr mfpirationcmmiflam aDco,quul cft? /^14, id eft , fub figillo mc- morix zux reconde qua locuta funt fcptcmtomirtiA^UTptxdx^ii quaii di- ccrct: Noli ca ahis muUum clarc manifettare, ne vilefcant, id cft, ne frudlum ftudij amitfant: O' noli ea fcriiere, fcAicct lacle indigcntibus, icd &?non fohdo ciboi quiaules non futot tcrrcndi pcr comminatio-

rum loqui, cummodeftiapropo- ncs,fed potiusnutnendi pcrdulccs nendo. Cum igitur Chriftus cla- cxhortationcs: vndcinhoc habr-

^l^aflct contra peccatorcs duros, lo- quuta funtfimilimodofeptem ii^tnu \oces fuas , id eft , cundi prxdicato- resfeptcm pccnas prxdicantcs, & cis fmiihcer comminames.

VERS^S 4. Et ciim cUmdffet^loquuta funt feptem

mus quod infirmis,&: in fidc dcbi- hbus magis func prxdicandagau- dia, vtalhciantur, quam fupplicia, vttcrreantur. •

ytudtui \Kcem dc calo diccntcm , ftgfdty id eft , claude, ^««f (wpiiitA funr fcptcm tomtrud. Glofla^Sigillavtamicis pa- teant, & inimicis latcant, EtnoU cd Jcn/rrf, Glofla; [noli^ainfidchbus * '"^J'"

mitrud, idcft,cum tales minas in-*D manifcftarc , quia ficut ait Apof tfllexilTent, &contra Antichriftii, fccundar.adTimo. quarto ,

& ipfum lcqucntesterribilitcr fic prxdicaflcntjE^oymprwfM* fr4OT, id eft, hxc fupradidla cram paratus (criberc, &: aliis manifcftare , vc Antichriftum fugiant, & minas »M fr# pcccatorum euadant.ln quo nota- tur fumma loannis obcdientia, xiam quod vidit Icribcre non tar-

doc} rinam non accipicnt , fcd coacerua- huHtfibi magiJhvSfprnrienies auri(fus,<^ a Veritate duditum <<«mf«f , maximc. tcmporc Antichrifti; ^jr ad fdhul.i': conucrtenlkr . No/i ea fcrtltere , i : \ ; n vanum laborares.

iS4

il P. Alexandri de Hales

VERSVS 5.

Et j4ngclt4s,(jiiem vidt ^antem JUper mare,(yjhpercerram^ leuamt manu jui (idcalum , 07* iurauit per Viuentem in pe- cula feculorum. Hic conlolatur £c- clcnam,riuc fidelcs, cx bonorum prxmiatione,&: glorificationc, vt magisvaleant Aniichrillio rcfifterc, & in fide conftantcs e/Te. Et diui-

A extendirmanumniam, vt fublcuet necadat. Ib tcmporc enim Anti- chrifti Ecclefia videbitur cadcre , fed non cad^t, quia An^elus illc ma - con/i/if apponct confilium, idcft,

f»otentiam, & defcndct a morfibus uporum, ipfiim Antichrillum in- ^ terficicndo fpiritu oris fui. LeuahitQ,.,,p Chriftus manum fuam^ hxc cft ma- nus fupcrans fuperbos, Deut. vi- Deot. n.

dituf in trcs partes, nam primo bo- g gcfimofecundo, E^ occi(Um,c^ego nis primiumvitx fub attcrtatione viuere faciam iquitas iucficans

iuramenti promittiturj fccundo di citur quando terqpus prxmiandi complebitur.ibi, Sed in diehus^vocis feptimi, j4ngcli,cumcaperittul>a canere^ cpnftmmaktur niyjlerium Dei \ tcrtio promifiionem cfie (blutam con- cluditur, ibi, Sicut Euangeli:(auit per fuos Prophetas. TaUfMm Dicit ergo , Et Angelus ^uem vidi , iumm4t>- ^c. Ita dixi cjuod Angclus , fcilicet

nh»> ^rt :fl,,- . hnCutt Mmum hpA^m /ithfr

mttur *n

^ldtta^!'.^^ tcrrutt pcccatoresmajopcs , qui u^tt. ' intelliguntur pcr marc , quam pcc- catores mmorcs , qui inrclliguntur' ^cr terram, ficutcxpodtum cft, & fic cofolatus cft Ecclcfiam: fed ccr-

vniuerlos, Deuteron. trigefimo lc- ^ cundo,5i arripuero vt fulgur gladium meu, arripucrit i::'didum manus mea: picias adiuuans opprcflbs , manus tua ercxit me ; Largitas prxmians cledlos, Sapienr. aecimo, luftorum Ssp animttmmanu Deifunt.

Leuauit crgo Chriftus manum isia adcctlum , id cft, ad Ecclcfiam con- fi^landam.dcfcndcndam, liberan-

Ecclefia coe-.

CU". }X.

j Chriftus i pofuit vnum pedem fuper ^ dam. Dicitur autcm Ecclefi /- mare , altum fuper terram , id cft , «fum^altum ftatura fublimitatc pcr-

fccitionisv rotundum figura,pcren-

nitate durationis. Vel leuauit Chri- i>„j>f(rli ftus manum fuam adcalum id cft, ad ' '• bonos & fidcles,qui dicuntur c(x^ conucxi fphiracitate,proptcr obc- dicntiam exccutionis •, concauica pacitatc,propter coniincnriam per- fcdionis; folidiperpecuitatc.prop- ter tolcrantiam pcrfecucionis. chri.

Leuduit Chriftus nututm fuam fu- pcriltoscorlos, conlolandom vo-/ix/ni» rum, quiacir A«^f/«y, quicftChrT- ^ ragine maris abforbcnris, defcn- '"^•J""*'*' (i\is,^uemvtdifianremfupermare^ '\d • dcndo in certammc Iioftis impe-^*' "

cenrisi roborando in cxaminc pqe- nam infcrcntisivnde yerl;o Domini califirmuti funt^ fpiriiu ons eius ow- nisvirtuseorum. Eti^rouerb. dccimo tcrtio , Dominusffpientiiifundauitter- ra,jlitl>iliutt coelos prudcntia. Vcl Chri- ftus leuauit manum fuam ad coelum^ Haymo: Manum fuam ad coelum lcuauir, quando Dci fihus carncm, . quam

ruitinfideles per comminationem drin*iionis malorum 1 &prxcipue lintichrifti, &: ipfum fequcntium. Et no folum hoc vidi, vcrum ctiam vidi quod confolatus cft cam per promiflionem prxmiationis bono

cftfupcrmajorcs pcccatoreS) cru- dcles & amaroSjCir fupcr terra^id cft, fuper minorcs tcrrenos, tcrrena fa- picntcs, ipfos comminando, lcua- uit mamm fuam , id cft , auxilium Cuum.adcalum, id eft, ad Bcclefiara, ipfam fcihcct defendendo, fufti- nendo , &crigcndo, adfimilitudi- ncjn incipientis cadere>cuiahqui9

«

Dnic.

Comnient.in Apocal.B.Ioan Cap lo. 185

cjuam pro nobis aflumpfir, adPa- Abcntur , quii fxpius iuramenco

tris dextram cxaltauir. Dcur. trigc- fimo fecundo , LcHabo ad cahtm ma- nummeum^^ dicam^Viuo ega in xtcr- num.

Leuauit crgoChrillus w<f««m fuam aicxlumy xA ell:, aH fideles, vel ad Ecclefiamjficut diclum cll:. YLtiura- «if, idcft, infallibilirer, Sc immo- biliter promifir , & vcracitcr con- firmauit^ perviuentemin pecuU ficH- lorum , per Patrcm , vcl per fe Deu, qui viuit finc principio,& finc finc.

falluntur, non cnun a luramcnto Dcus prohibuiffet , fi in co pccca- tum decfle cbgnouiffct: Dcus au-

tem iurarc potell, quia tjuicquid loquitur,abfquaambiguiratc vlla complctur. Ellote igitur modicum tcmpus paticntes : quia Chrillus vobis iurauir, & firmitcr promifir, quodfinita pcrfcquutionc hac , fci- liccc AntichrilH momcntanca, non critamodbcempusperfequutionis. Sed in dtehus pptimi jlngeli , id eft , qui inquam Pater ipfemec, inqua- B feptimi ordmis pixdicatorum , tum Deus,r)r<««fr.</«m, ad litteram, polt tcmpus Antichrifli , & pofl C^eufUitinillo /w«f,idcfl, Angclos, cius mortem ,V«w fofy?m> tui).tcunc- quiluntin calo EmpyrcOjVelflel- re, id cft, fortitcr pra:dicare illc las,qui (uncincalofydereojvolu- pra:dicatorumcoctus, vc Hclias & ^^^i,„ cres,qux fut mcalo acreo;^/// etiam Enoch,Confummal;itur myJleriumDei, n\nlma- crcatiit terram ^ ctiam ad licteram,cir idefl,fecrctum promiflum deretri- !'''''"" ea qu4t in ea funt , fcilicec animalia butionc, & damnationc malorum. f',',mjn. grcflibilia,tam mitia, quam immi- Etdiciturfccrctum, quia oculus non s.'^>. tia, c;?' wdrf, cciam ad littcram,cjr Vidit,necaurisaudii4it , ^ua fjraparatuc iju^ineo fnnt, id ell, pifccs. lurauit Dominus diligentibusfe, proptcrquod inquamj/ffr tUum,^ui creautt, quod q dicit iftc verlus: rempus amplius non erit: tempns fci I icc C L atitiam po^ trijlitiam contingit ha -

bere,

Qui calt pitrium non jhltitiam cu- picre.

Dulcis amabilisvrbs , venerahihs cjl

paradifis , ^lmus cir Vtilis innarrahilis ejl ihi rtfus.

In diehus igiiu r feptimi y^ngeli , cum caperittuhu canere, conftmmahitur my- fcriumDii, dc damnationc malo-

perfcquutionis , &: tribulationis, & dclblationis; quafi diccrct.vos a- lij,qui nunc eftis in tribulationc, & maxirac vos,quieritis tcmpoieAn- tichrifli , eilotead tempus paticn- tes , & libcnter pro mc pafliones furtiiicnres , quiaiurovobis per vi- ucntem in farcula ficuIorum,& fi- dcliter , & veracitcr , vobis per Pa- trcm meum viucntem in licula

farculorum ,qui verax efl: in pro- ^ rum,&: rctributi(9ncbonorum. Vcl miflis, &per mc ipfum, qui funi iflelcptimus AngcIuseftChriftus,

via,veritas, &:vita,qu6d finita hnc pcrlcquutioneAntichriftimonien- canea ,non critampHus pcifequu cioilla.

Scd quiritur, ciim dicirurMat- Mat. f. tli.-vi quinto, Noliieiurare , quid cft quod hicDcusiuratiRcfpodct Hay- mo, Omneshoinincsiurareprohi-

donis feptiformis grati.T plenus , qui cumcaperitilla nouiflima tu- ba cancrCjVcnicnt mortui adiudi- cium , (y confummahitur myflerium D« , id cft ,quar fcripta funtdcFi- lio Dci , Sicut Euangcli^^auit per fuos Prophetas,(^uificiic^:, przdidaccr- titudinaliter cucnicnt, Sicut Euan-

Aa

i86

R P. Alexandride Hales

gtli:(<3iuit & (tnnunnaiutprr [t*os Prophe- Mj, in nouiflimo tcmporc cfle con- fummandum.

VERSVS. 8.

Etaudim vocem Jc cjtlo^ iterum lo- ^Hcntem mecHmy^ dicentem , ^-c. H ic confblaturEcclefia in prcmiacione fucurorum , vt mala priuifa mi- nus lidant. Vndc fciliccc exhorta- turloan. tcncntemtypum price- ritoru, itcrum futura prardicaread confolationem Ecclcfic: quafi fidi- catur apcrtc , ccce reuclabo tibi omnia plenius, quam fecermi,Ktf- de^c;y^mlitArdare. Vnde hic pars di- uiditurinduaspartes, primoenim prxdicare pra:cjpitur;fecund6 pr.-c- ccptum excquitur, ibi , Et ubn ad Angelum dicens^vt daret mihi librum. Vel primopndicatori prscipitur, vt ahquid additcat •, (ccudb dc mo- do prardicandi inilituitur, ibi,£f datusejimthicaUmus y\'t in principio fcqucnris capituh.ltcra primbpr?- dicatori prxcipicur , vr addifcat \ fccundb initituitur , ibi , Ei dixit mi- hi^accipe librum -^(^ deuora eum. Item primo addifccrcprxcipitur •, fccun- db prxceptum cxcc]uitur, ibi,£f ahfj ad j^ngelum dicens j ^c. chrillMJ Dicit crgo , Et ^occm <juam audiiu Ithritmsaf iterumlocjiientemmccum.li^L dixi fupra, f"«>!r ^"o^ '''^^ aliumjingelum^qta hahebat tufifji^o' manu pia hbrttm apertum. Dixi Clia, m>ntnJ, qubd oudtut \>vcem de calo dicentem mi- ^ Signa (juet loftuii Jimt feptem toni •

trua : & non lolum audiui id dc CGclo diccntcm, vcrum etiam cJr ai4dtui iterum Vocem de ccclo. Audtui , itl clt,perdiumam infpirationcm co- gnou i, \ocem de calo loauentem mecum , id cil,mandatum mihi dc calo cffe fadum. V ocem dicodicentem , id e(l, prjEdicantcminvoccomnium pr^- dicatorum,cjuid cft. f^ade , icdicct

A paiTibusmcntis , C^accipeltbruni eft,addifcc &c in menrc tcne dot'bn nam iacr^ Scriptur^,qucm inquani libruminveteriTertamcnto clau- fum&figillatumChnilus nafcen- do,moriendo, &: rcflirgcndo ape- ruir. Accipe inquam demanu Angeli, id ei^jChrifti, qui ipfum apcruir, & icptemfignaculaciusioluit. Supra nono , dixit Angclum jlantem fupcr mare fupra terram . & fu pra ma- ^'"i^' jores , & mmorcs peccatorcs,ipios terribihtcr commmando , f^cuc • fupra expofitum fuit : quafi dicac accipe fcientiam a mc , quia finc menullus poteft tc docere.Haymo, [Non mirum fi Chriftus taquam de lcloquitur ,cum Sandidele tam- quam dc aho loquanrur , loan. vhimo , Miceji difcipulus ijiti tcjlimo ■ nium perhibuit de his , & /f"/'/"" ^^^^ > Cirf. Vadc iguur,nc pignteris tu clc- p,,^,^^ ricc , tu rchgioic , tucuram anima-yifm scn- rumhabcs,quidcbcs alios inlhue- /'♦*'""* re , ciT* accipe librum .-^perttgn de manu -/^«^£'/;,idci^,iacram Scripturam ad- difccqu^cilaperta, &mundo ma- nifclla,virtute Chriili. Antc cnim aducntumDominiScriptura iacra claufacrat, & mundo vclata, pcr Chrilium certc fuit apcrta, & mun- dorcuclata. Ipfeenim reuclac pro- funda,&nouic in rcncbris confli- tuta,&luxin eo eft, Daniclis fe- cundo. Scd quid clb ccrte multi fiic

£) adhuc quibus fignatus cft libcr ifte , nam multi iunt hodic indif^ crcti, &ignorantcs,qui crrorcslc- minant,mdircrcte ibluunt , & h- gant,&fic cxcicarcis ducatum pr^- ftanr,& proptcrhajcininfcrnu prq- cipitanc fubditos , & fcipfos. Vndc dehisdicicur, Viam fiptcmig nefcie- runt^ cpua nonh.ibttcru}:tprudentiam^ perierunt prvpter fttam tnfipientiam , Baruch tcrtio. l^^ade^cT^ovadeac-. zund^i:

Comment in Apocal. B.. toan. cap.io. iS/

ci^lilfrumdemann Angeli, nemcri- A vclisaccipcre,Matth. cjuipto,DAr;« l^t^j

i< ' di

lodcnegligcntia valcas rcprchcn- flctcritisante regcs , pr>t/idt'i , noUte

• rtfims. Canc. I

cogitare y quomodo, ant q;tid lofjtumin:. A ccife igitu r lihrum , & deuora illnm , id cltjin ventrc mcmorix rcconde, {icutcibusdcuoratur,cum in vctrc rccondiiur. Vndc nota tria vciba hic oodtx^fadc.acdpeydf^ucra.y iJf ad ^""''f Dcum poftulando humih terj dCCl- Siriprmrd jte , intelligcndo vcraciter , d:uora mcmoriximprimcdo Hrmitcr. Vn-

. dc Ambr. [Librum deuorare eft (a-

Scripturam. AlfijigitutadAngebtpt B crx Scriptura: intclligcntiam fccrc ' prxdidiJ.qui tcnctUbrum apcrtu, tis vifccribus rccondcre.]

Accipe igiiur librum,^^ deuora eum, cjuia hic hbcrcft,inquo]cgiturcur- tusiullitix , in quo colli*iitur eu- ftusfapientia:, in quo ligaiur llu- xus iniblentix , in quo lcgatur fru- (^usgloriar, Hccicf vigcuino quar- to^hiiclibervita^CrTejhmcntum M- ^"''^'•^♦^ tipimi.

Vcl accipe Ulriim. id eft.Corpus Ciinlti vcium, & deuor^ulikw bi clt; ti,...j},

VERSVS. g.

Et ahii dd Angelum diccns , vr daret miin lihriim. hcQt: cxccutio pri- ceptij^Z-if , fcilicct recedcndo, & ac- cedendo , ahlf a mundo reccdcndo, ad mundum accedcndo. Vel ahij rclinquendo mundanam fapienria, & fcicntiam,& acccdendo ad lacra

djcens , \t daretmihtlibrum , id eil , vt apenrec milii facrac Scripturx fcn- ium , quia ipfc eft ^«i cLuiiit , ty ne- ^ moaperitj aperit eir nemo cLtudit. ^t^lum Dcbemus crgo abirc ad iftum tj<j>r>f.i Angclum , fcilicct Chriftum , per l incendiumcompalhonis, per cxcr-

■^tnrtitn- citiumadionis, pcrdocumentum Aidm^nis , Cantic.primo, ras te o pulcherima mulierii , igredcre^^^

ali. Lgredcrc de mundo, & vadc ad q digne&fandc in cotporc tuo re-

Dcum,cgrcdcredcinfipida fcicn- ti», & vadcad fapidam lcientiam , idert ad facram Scripturam, qux propric lapicntia , quafi iapida lciencianu|icupatur.

£:<<%,ficut didum &i\^ad Ange- htm ^vtdaret milii iftuin lihrumy (^dtxtt mihiyiiccipe Ithrum , CT* deuora tUnm. Contraillos, qui hbros fuos nulli

condc.Hic libcr habctin lc lummc prctioiam Scripturam, lummcgra- tiofam clauiurapi , (umnie Ipccio- lamlculpturam. tlt pictiolaScii- ptura Diuinitasincamaia; eft gra- tioIaclaufura,Virginitas iliibaia;cll Ipcciola (culptura , bonitas com- municata, Plal.'dc primo , In lihro , . tuoomnes jcribcniur^ dicsjorm.wuntur:

voluntaccomodarc, fcd potius in Dcfccundo fupra , P^idi lihrumji- pulpitoabfcondere.&nullumbo- gndtum /igilhs feptem ; Dc tertio in

nuiu faccre , & quod pcius.ipfi no lunt ftudcrc , licc etiam audcrcnt apcrire,nccprodere. Quid fjcir li- bcrinpulpito.^^nonnc mclius cftct vt commodarcs fiatii tuo 5 ccrtc mehus.

Dixic ergo mihi An^cltis magnus, accipe librum , & intcUigc quid di- ceredebcs,& prxdicarc,quia ego paratus fum tc docctc , dum tamen

propofi to, l^ade accip: Itbriii^ dator.t illtim. Accipe igitur librum, id eft, doclrinam Dci , O' dcnora i//;</?;,ui cft, in mentc recondc, &: opcre complc, Et fi fupple feccris, ficiec amaricari Ventrcm tuum^ Sc fcnlualita tcm , qu.c cft rcceptacuium pra- uorumdcfidcriorum, licut venrcr fordium. Vndc incorporata dodri- naDci, pcr firmam imprcflionem Aa ij

i8 8 R. P. Alexandri de Hale^

memoriq.rcnfiialitas amara, &do- A jimaricatuseflvmermeks^id crt, fen- lcnsrcdditui j quia difficultas im- fualitas mca,qua:rcf\igitafpcra,&:

dura, qua? prxcipit iacra Scriptu- ra. Et ramen in ore meo^ id cfl, in ra- tionc mca, erat. dulcis tanijuam mel^ quia ad dulccdinem vitx a:tcrnac perducit.Vnd» facra Scriptura cit dulcis, & amaraj amara fenfualita- ti, & peccatoribus j fed dulcis ra- tionij&horainibus calcflibus.VcI non cfl de tcxtu fecudumaliquos, iftud, w oreerat dHlcis tanfiam mel^nc

plendimandataScripturam amara

rcddit. Scdcertc quodcit amarum

fcnfualitati , dulce cfl rationi , c^u^

oricomparatur,quia pcripiam nu- saipturd trimentum in animam mittitur, & Ts^lH^rd proptei* lioc fubditur:

Sed in ore tuo erit dulcis Jicut mel. Plal.uS. Y*(d\. QjUm diilcia faucibus meis fuper

mclorimeo Amb. [ Libcr amarus di-

citur , cum ardam viam,qua: ducit

advitam,pridicaridulcis,cumgau- C fcvidcaturiaAare

dia vitJEcalcftis promittit,& rcpr?-

fentit.] Vcl hoc dicitur proptcr rc-

liquos pnTdicatorcs , quibus dulce

efl, ore fcrrc dodbrinam Dei,& pn-

dicarc ^ fed amarum fccundum il-

lam faccre, nam dicunt, & non fi-

ciunt: propterquod dicitur Matth. Mauh. i; vigcfimo tcrtio , Qua dicunt volfis

facite^(ju^ autem faciunt nolttc facerc.

VERSVS II.

Et dixit mihi ^oponet te proffhetare populis^ (ygentihuSj & linguis.cy regi- bus multis. Hic fpccialiter iilc An- gelus confolaiur loanncm de prar- dicationisrcftitutionc, & c^ilijrc-

legationc. Itadixi,qu6drffC«"/'^« A ccipe i^Muv librum y Cr deuorail- de manu Angeli^ id cit:, docrrinam, /«/w, quia licct fcnfualitatifitama- c virtuteChrilIi,£/i"«w accepiffem (L- rus, clt tamcn rationi , ficut mel , xit mihi^ O portet tc iteru prophetare^ dulcis, & fapidus.

Et accepi librum de manit A ngeli^ deuorauiiUum. Ecdt prompta obe- dientia,vndc acccpi illmti de manu Angeli, '\i\ cft, fubfequutus fum prxccptumChrifli, quicll Ange- lusmagni confili), & hoc dodtri- namcius retincndo cordc mcmo- ritcri profcrendo orc veraciter;

prjidicare populis^ ^gentibuSy^^Unguu, ^ regibus mtiltis : quafi dicat, rion moricris in Patmos infula, fed fcribes Euangclium,quo p.ophe- tabispra:diclis,fcilicctRcgibus, & alijs. Sed non vidcturvcrum,qu6d ^«,^1^1, Recribus cxtunc pra:dicauit, quia poll rcdituhi fuum dc cxilio, alijs^, non prardicauit.Refponfio.ScriptOM"»^*- complcndo opcre vtiUtcr : hoc cil d pra:dicauit muliisRcgibusi &vcr-'"""' enimlibrumaccipere,&:deuorarc, bogentibus, &populis, & linguis.

Vclpotcrt ciTc vcrbum Chrilh ad catum illorum prxdicatorum,qui non audcbunttemporc Antichii- fti, fcdiplbmortuoafTumcntvircs, &fortiter pr.rdicabunt. Poteitigi- tur diccrc iftc ccctus pnrdicato- rum:DixitmihiDominus,oportct iterum, fcilicct Antichrifto mor- tuo,prophctare, &c. ficut didum cil

cum cordc rctinctur memoritcr, orc profertur veracitcr,opcrccom plcturvtiliter.

V E R S V S 10.

j4ccipe igitur /xirKw, (ir deuoraril- lum^ (^cum dcitorajjcm eum, id ell, cum ope^e compleflcm qua: man- dauit milii Angclus in ilto hbio,

Comment.inApoc.B.Ioan.Ca.ii. 189

STNOPSIS Cu4T/T/S VNDEC/Af/.

TEmplHm metitur /oannes ,et non atrmm.t^tiod audttelan- dum Antichn/to per menfes tjuadra^inta duos^audit- quecontraeumprtdtcaturosduostefies EnochHm, ^ Eliam, in eum plagas immt]ft(^os , qui nihilomtnus ab eo tandem tnter- jicientur in /erujalem^c poji tres diesjet dimtdtum refurgent puUtce, AC in ccelmn euocati afcendent, Tunc^ue fet terra rnotMs,6fuo fer- /w pars /erufalem corruet , et feptem rnillia 'virorum occidentur. Canet feptimus zAngelus tuba , et mox jiet omnium confummattOy tncipietijue regnumgloriofum.Quocirca 'vigintt tjuatuorfentoresgra- ttas Deo aguntjeumque laudtbus celebrant , quod iam dies tudtcij, et refurreBio,ac imptorttm fupplicia , et fattBorum pramia adue- ntant. Deni(jue aperitur ccelum , et apparet arca Tejlamenti , ftimtque fulgura , terrx motus^et mAxima grando.

CAPVT VNDECIMVM.

/. i^i^SV» <la^us cft mihi calamus fimilis virgac , tc di(flum ' eft mihi: furge , &: mctirc tcmpJum Dci,&alrarc, 6c adorantcs in co. x. Atrium autcm , quodcft foris fcmplum , ciice foras , & nc mctiaris illud: quoniam datum cft Gentibus , & ciuitatcm fandam calcabunc mcnfibus quadraginta duobus. j. Et dabo duobuf teftibiis mcis , & prophetabun^ dicbus mille duccntis fcxaginta , ami- di faccis. 4. Hi func duic oliuar,& duo candclabra , in con- fpcdlu Domini tcrr.-c ftantcs. /. Etfi quis volueric cis noccre, ignis cxiccdc orc eorum, & dcuorabicinimicoscorum : & fiquis volucric cos laidcrc fic j oportct cum occidi. <f. Hi habcnc potcftatem claudcndi coclum , nc pluat dicbus prophctia: ipfo- rum:&: potcftatem habcnc fupcr aquas conucrtcndi cas in fangui- ncm , & percutcre tcrram omni plaga, quoticfcumque voluc- rinc. 7. Etcumfinicrinc tcftimoniumfuum, bcftia quxafccn* dit dc abylTQ , facicc aduerfum cos bellum, & vincec illos.&oc- cidcc eos S. Ec corpora eorum iaccbunc in placeis ciuitacis magnx,qux vocacur IpirituaHter Sodoi)ia , & iEgyptus, vbi tc Dominus corum crucifixus cft. fi. Ec videbunc de cribubus , &C populis , &: linguis, &c gcncibuS; corpora corumpcr crcsdics:

0

y

igo R. P. Alexandri dc Hales

Sc dimidium: &corpora eorum non fincnc poni in monumcn- cis. jo. Ec inhabicanccs ccrram gaudebunc fupcr illos , & iucun- dabuncur : & munera miccenc inuicem, quoniam hi duo Prophc- tx cruciaucrunc cos, qui habicabanc fuper cerram. /^. Ec poll dics crcs & dimidium , fpiricus viise a Dco incrauic in cos. Ec ftcccrunc fupcr pcdcs fuos , & ciraor magnus ccc^ic fuper eos, qui vidcrunc cos. /j. Ec audicrunc vocem magnam dc coelo, dicencemeis.-Afccndicc huc. Et afccndcrunt in cjelum, in nube : ficvidcrunt illos inimici corum. /5, Et in illa hora fadus eft ccrrx motusmagnus , ct decima pars ciuitttis cccidit : ct occi(a funt in tcrrac motu nomina hominum fcptcm millia: & rcliqui in timorcm funt mifTi , 6c dedcrunt gloriam Deoc;eli. /4. Vx fccundum abiit: & ecce vx tcrcium venicc cico. //. Ec fepci- mus Angclus cuba cccinic 5 & fadx func voccs magnx in coclo dicenccs : Fadum cft rcgnum huius mundi , Domini noftrij&: Chrifti cius, & rcgnabit in fxcula feculorum , Amen. /6. Ec viginti quacuor feniores,qui in confpcdu Dci fcdenc infcdibus fuis , cecidcrunc in facics fuas , & adoraucrunc Dcum, diccnrcs. 17. Gratias agimus tibiDominc Dcus omnipotcns,quics,6«: qui cras,&qui vcnturus cs: quia acccpifti vircuccm cuam magnani &regnafti. /<f. Eciracxfunc Gences , & aducnic ira cua , Sc tcmpus morcuorum iudicari , & reddcrc nicrcedcm fcruis cuis Prophecis, & fandis, &cimcncibus nomcncuum pufillis&mao;- nis , & cxcerminandi cos qui corruperunc cerram. /9. Ec apcrcum cft ccmplum Dci in cx\o : & vifa cft arca Tcftamcnti cius in ccmplo cius , & fada func fulgura , 3t voccs,&: ccrro; mo- cus, Si^rando magna.

A rumtcftium,fciIicetElia:& Enoch V E R S V S I. prxdiCi^nCyihuEc dalpo dsiohHs trfli-

busmeis\6c quia quantum ad pr.rdi- T ddtus ejl mihi caUmus cationcm mnttrianeccnaria prqdi- Jtmilis virgjt. Supra fuit catori, fcientUTCollario,officij cxe- confblatus fidclcs tcm- cutio, proponcndi difcrctio, idco porc Antichrifticx An- primo promittitur lcicntia? co!!a- gelica vifitatione, ex malorum pu- tio , ibi , datus ejlmihi fd/.i/»«r-, (ecu n- nitione, cx bonorum glonficatio- Bd6im[>eratur oflliciicxecutio, ibi, «tione, cx futurorum pr.Tmonitio- " Surge cy metire templum-y tcrtio, cx- nejhicconfolaturcoscxinforma- hortatur proponcndi dilcretio , tione modi przdicandi , & diuidi- ibi , Strium autem quod ejlforis tem~ tur in duas partcs. Nam primo plum etjce foras. confolatur fideles, cx modi pmadU Dicit ergo, Etdatus ejl mihi cda- candi cruditioae*fccund6 cx viro- musjimtlisvirgje. Itadixit mihi An-

Commenc.in Apocal.BJoan.Cap. ii. 191

gclus mihi apparuit, fcilicet Chri- A tertio, Q«/ Mgit fii'ikm,ttjiidu4t illt^^^^''' llus , Oportit tc propbetare , id cl\, ^J^f//«»>;vndeha:c virga dicicurdo-

Clrinafacra, vircra commrnationis,

prxdicarc ffopuhs, ac gcntibus , c^lin- guis^ cy rcgibus; & auia non pofliim ^rxdicare Hnc collationc lcicntix

litn, 1.

.r.t

a Deo mihi infufat, tdc» datut eft mi- liijfcihcet ab ifto Angclo,&: a Spiri- tu SanOiOyCalamus^ id cft,notitiafa- crc Scripturi : qua: inquam facra Scriptura merito calamo compa- ratur,quia ficut calamo fcribitur, itafacra Scriptura fides in mente

quoad malos, Pialm. Rcges eos in '''^■'^ Vtrga ferrea,^ tafKjitam vas fguli con - jiingeseos-^coxtt(X\oms quoad lub- ditos lafciuos , Proueib. vigcfimo fiou. i». fecundo, Stultuia alligata esl collo fueri, Virj.t difciplirut cjfugabit eam., ,confolationis quoad bonos, & elc- dos, Efther quarto, Extendtt contra Etihc eam virgain auream^ ^juam tenebat in

;icr.

Rom.

imprimiiur , adRomanosquarto, g manu

Fidcs ex auditu, auditusaiuem pervcr- Et nota quod dicicur virga Mo-

(al

44-

hum Dei. Iccm facra Scriptutacala- mo comparatur,quia hcut calamo in pergaracno littcra imprimitur, ficiacrjE Scripturifcientia inani- mo generatur. Ercnim hic calamus fcribcntis vclociter, pcr vcritatis apertioncm,rlalm. Lingua mea ca- ' Ltmus fcriha, iraprimentis fortiter, pcr dodrin^ collationcm, vt in propofito; intingentis vtilircr, pcr gratia: infufioncm,Ierem. Ojferetif mihi calamum fuaueolentcm dc terra lon- ^n^«4.Notaetu quodcalamus ali- quando dicitur vox prardicatoris, Pfalm. Lingua mea caLunus ^crihx; lex moderationis , inpropolito, Da- tus ejl mihi calamus jimilis virgx j pax conueifationis , Ezcch. vigcfimo z«'»'»4 quarto, Statura,^ calamus mncgo- riktione Ordo ardificationis , Ic- remias, Ojferctis mihi calamum fua- ucoleniem.Da.tus ci\ mihi calamus.

imitl-

al.44.

.'ici

trcm.tf.

Ia'ica,infignis, potLnofiima, Exod. ^''°'^-4> quartOjK/r^rfffi hdc fume m manu tua, inquafaflurusesfgna,\\x<s^diLe\xmc3t, idcft, fcccundiffima, Num. Icpti- j^um.T. mo , Inuenttgcrminafje virgam Aaron^ ^gemmx erumpehant in fores \ virga ''^'^^'^' Dauidica in partu intcgerrima,Ilai. n. Egfcdieturvirgaderadice leffe, cy flos de radice eius afcendct ; Angelica in excmpbsclariflima, ludicum (cx- luJic. 5» to, ExtenditAngclui Dominifummita- temvirgx. Et hxc quarta pulchritu- doinngura beatam Virgincm fi- gnat.

Dicitur ctiam alio modo bcata ^•y"/ "** Viigo, virga, cuius adoraturfum- v-X' ' mitas. Ad Hcbr.vndecimo, Adora sJ litli u rauit jjjligium virg^ cius ^ cx qua libc- ratur captiuitas , Exod. decimo txod. i,. quarto,£/f«4 v/)guwi/».<w, &c. per quaminflammaiur charitas, ludi- ludic.*?. cum lexto, Extendit Angelus Domini

ideft, notitialacriScripturar, qua* D fummitaicmvirgx, tetigit carnesyty nquam dodrina facra, fimilis eft a-^ymospancs,m qua confortatur in-

vir'Tacj&:ccrtc rcclam continci dil ciplinam, proptcr oiHcium rc- gcndi, docetcnim iacraScriptura reeere, ViiXm.V^irzadircRioms vir^a \uri tn- ^'S"^ ^«i.Hxc virga diciiur dodnna trur.-.rur facra,vcl proptcr officium flagcl- lationis, docctenim flagcllarc ad inforraaiioncm virtutum, Ecclef

,'4-

firmitas, Pfalm.K/)ju/«4, (ybacu- PiiL n. lus tuus, i^fa mc confolata funt. Datus ejl mihi calamus ftmilis virgx ^ notitia laciae Scripturac , ratione cosnmi- nationis, rationccorredlionis, ra- tionc confolationis,ficut didum eft.

Et dt^Hm eji mihi, furge,tP' mctire

S

192.

R. P. Alexandri de Hales

templum^ CSr almre, &adoramesineo. A Hicimpcratur officij pridicationis exccutio-, & quia.prxdicatorprim6 dcbet fead Dcum crigcrc," quam aliis prxdicarc,ide6 primo primit- tirur hic,furge, & poft rcquirur,OTf- tire. Ita dixi qu6d data cft mihi no- titiafacra:Scripturi,&:cum!iuiuf- modi aotitiam darctmihi, diffum ejlmihi^ id cft, a Dco prxceptum,, .^r^f,fcilicet avilitatc carnis impel- ^ Icntis i a vanitate mund^ dccipien- tis; a malignitatepeccaticorrum- pentis-.abhis cnim debct furgerc prxdicator^vt cius prxdicatiofiu- dlificet, namlccudumGregoriumi [Vanacft dodrina,quammaculat ' vita impudica. ]

5«rg-f ergo a \e€to pigritix, cir me- ttretemplum. Metiri tcmplum cft in Eccleua doccrc, & pixdicare, vcl tcmplum circuire. Surge crgo,^cir nutire templum , {ciWcQi Ecclefiam ^ frcqucntando, confcicntiam pur- Qmit^ gando. Templtm igitur Ecclcfix qu,<lnntu- metire, pcr facram oblationcm, pcr ituttm- deuotam orationcm, pcr lugcm flummtit. prxdicatibncm: vndc tcclefia cft tcmplum facrxoblationis, loann. loan 4. quario,/'iim die fejlo mediunte^afccndit J ES yS in templum , (y tbi docehat., Deuotx orationis , Act. tertio, Pc- tTHS ^ (oannes afcendehamintcmplum ad horam orationis nonam; Frudluofx M.ilacli.j. pr^cdicationis, Malach. tertio, Sta-

tim veniet ad templum fuum. Etiam c6- D ^M^m,J, f^jgnti^ templum metire purq;ando. mtn/u. Vndc iftud templum eft purgandu TmJ4. Icopa contritionis,fcopa confcflio- nis,fcopa farisfadionis.Scopacon- trinonis cft aufcresculpam ; fcopa cofelTioniscft foluens]igata;lcopa fatisfadioois eft tollcns reatum. De his Ecclcfiafti. quadrageHmo Bccl. 4f. quarto, Ojiende Dominc Ifraiiltem- plum, Vt confundantur ah iniquitatibus

fuis. Surge igitur , cir metire templum^ fcilicet Ecclefix,prxdicando ; con - fcientix, purgando: Or wff/Vf altare, id crt, Chrirtum, fuper quod olTc- runturomncs orationcs Sanctorii, ficut fupracrt expoTitum: quafidi- ccrcr, prxdicailla qux pr.xdicabis, adhonorc Chrirti, non ad laudem tuam, vcl ad gloriam mundi. Vel metire altareyiA crt,fidem , ad Rom. dccimotcrtio, V nicuioue fcutdiuifi: Kwu. DEyS menfuram fdei-.Vd mcnre templum^^altare^ id cit, maiores minores; maiorcs pcr tcmplum , minorcs peraltarc, quibus aenun-« tiandii, & pr<j4icandum ert. A4etirc i^iiin tcmplum^& altare^i(\ ci\, dili- genterinfpicevnumqucmquc, fi- uc majorem,fiuc minorCjinrtrucn* iuxtafuamcapacitareni; primx ad Corinth. tcrtio, Fgofratres non potui \obis lo<jui tanquam fpiritualibus^ fcd taquamparuidnin Chrijlolac dediVobis nonfyi-j/7i,EtibiadCor.fecundo,54- ^ picntiam loquimini intcrperfcflos.

Metire igit:<r tcmphim ^ alrare, Et non folum hoc ; verum ctiam adorantes in eo. Metire , id c(l, ortcn- de, &doce, qualicer fidclcs ado- lantes dcbcnt adorarc in eo , fcilicei tcmplo.Vndc GlofJaiCon- fidcra qualitcradorcnt in templo minuspcrfcdi, qui ncfciunt quo- modoadoraredcbent. Vndc nota quodadorandum crtcum humili- tate limoris in cordc, ratione crea- tis potentix. Plalm. Adorabo ad p^j^j^ templum finflum tuum., cumcxprel- fionc honoris in orc,ratione gu- bernantis fapicntix, infra fccun- do^CecidiadpedfS eiuSyVt adofarcm cUy cumoftcnfioncamorisinopere,ra- tionc rc(i>itudinis,& clemcntixi Match. fecundo, £f procidentes ado- „ , raucrunt eum. Aftti >r e rgo, templum (yaltarCy C7* adorantesin eo.

Etnota

*

MM ttia-

Comnient. in Apoc. B. loan. cap. ii. 19J

Etnou qubd Praclatus in dcdi- A dioncm. Am«w cnim cft , in quo cationc propnc habct teniplum ponuniur cadaucra mortuorum :

men]

mctin -, & hoc tripliciter , circuit cnim ter Ecclcfiam antcquam in- trct.vexillariimprcfllone facit duo- dccim cruccsincircuitu Ecclefia:-, httcrah infcriptionc fcribit in pa- uimcntopcrmcdium htterisGrar- cis,& Latinis,totum Alphabetum. Circuit ter Ecclcfiam antequam ingrediaturin eam, ad dcfignan-

dum quod nuUus ingreditur con- g dcHaymo, [Miralocutio,illud fo- gregationem fidclium, nifi portec ras ci^cipr^cipuur, quod iam foris cf-

fimilitcrifti hcet fanctificati fint cxtcrius pcr Baptifinalem rcgcne- rationcm ,tamcnintcriusfarrcnr, vtcjdaucra mortuorum> propter foctorem vitiorum;

Sed vidcturimplicarc concraria. Dicicenim^Koa/i?r«r^, eifcefor.u, t<fj mm quomodo foras potell cmitti , ^^j^ ' •"^:' quodforis cfl:«' Non vidctur. Vn- Wf/«r.

Trinitatis fignum i facit & cruces in circuituEcclcfii, ad dcfignan- dum qubd qui vult eflc de con- l^rcgatione Ecclcfix, oportetip- lum duodecim ariiculos fidci cre- derc i fcribit in pauimento totum Al^habctum , ad defignandum quod facra Scriptura dcbet lc- gi in Ecclcfia,&:non vanaverba} led litteris Grccis,& Latinis.ad de-

fc oftenditur. ] Solutio. E/fcf fc- cundum manircftationcm,^/W fo- rts , fecundum veritatcm , intus lc- cundum fimulationem. Pcccator cnim,prxcipuchypocrita, &:fi fic intra congrcgationem fidehum (c- cundum apparcntiam , eft tamcn cxtra fccundum cxiftcntiam.

Tu crgo prxdicator vcrbi diui- m , cijce a:ritm , id cft, rcpcllc dc

fignandum duplicem Ecclefiam. C templomortuum per pcccatum ,

c^uodatrium forts tcmplum ej}, lccun- dum veritatem, pcccatum perpc- trando ; Et ne metiaris illitd, lciliccc atrium pcr pcccatum fcctidum , & nefuftiBcasiilud cadaucr moriuu intcr viuos , ne corrumpat jIIos. Ne metiaris illud , fcilicet cadauer mortuum pcr peccatum , id cft, nolicomputarcin nuracro faniilo- rum , vcl viuorum. V<;l fubtrahas

VERSVS t.

Scquitur, KtriumaMtem,quodejl fo- ris templum , eijce foras , ^ne metiaris illud,^uoniam datum efi GemilHs. H ic defcribitur ipfius prxdicatoris di- firretio ?n proponcndo, vcl magis in incrcpado.ltadixi,qu6ddcbes mctiri,ideft, dulcitcr inftrucre, moncrc , fiue docere , templum , id

eft, incipicntcs & altare^ id eft , D ^is prxdjcacionis bencficium , fi proficicntcs; cradorantcs in eo, id funtprotcruij & nolunt conuerti.

cftpcrfcdos, quiaomnium cft a- dorarc Deum. Etnon folum pri- cipiotibi metiriifta.id cft,inftruc- re iftosbonos,&:iuftos,lcdman- do; quid? -^rn« , id cft, peccatorcs, & maximc hypocritas faKos, eijce foras, idcft.cxtra tcmplum, vcl Ec- clcfiam; &:fi non numcro,propter BaptifiTialcm regencrationcra , ra- nicn mcrito proptcr maculiinfc-

Mattli. fcptimo, /S^o/ire findHmda- ' re ctmibus. Et rcddit fhuim caufam, quarc atnum per pcccatum mor- tuuhi , &: fatidum non dcbct meti- n.idcft , non dcbct inter^onos computari, Quoniam datum efl Gen- tihus, id cft, conformac firgentium moribus, Pfal. Commixti funt inter nri gentes id clt, eorum erronbus daci>

Bb

i

194

R P. Alexandri de Hal?,s

Calcahum cmitatem JanSlam menfi- A ftendic eoruni rcfurrcvfiioncni,ibi, hus ejttadrA^mt>iduobus.Qalcahunt ciui- Ht j^ofi tres dies ^ ^miiiumfytruus tatem fan^am , ici ell, pcrfcqucncur vw«« 4 Dco imtahit in cos , cir jiahunt Ecclcfiam militantem , menfhus- y«^rrf^f</fjy«of. 1 n prima parte pri- ^uadragmta duohus^ id cft , tribus an - mo corum prxdicatio delcribitur ;

fccundo tanguntur quxdam, ex quibus corum prardicatio commc- datur,ibi, y^mifli Jaccis. In prima partc tangunturtrla primo diui- num 'donum eis impcnfum , ibi, Ef daho duohus tefithHs meisy fecun- falem ,idcft , Ecclcfiam militan- p do officijimpcnfi cxcrcitium ,ibi , tcm. Eftcnimlcrunilcm mctropo- ILt ^ophetahunt ; tcrtio oftcndic

\y(nt,chri- nis,& dimidio,fub Antichrifto, na ^^llticirn tantum durabic. eius perfcquutio ^nnti ,cr quadrairincaduosmenfes, qui tres JnrttHf*. ^innos & dimidium rac||nc, m qui- bus Antichriftus, & fcquaces eius calcabuncciuitatem fmdam Icru-

lisrcgi^ in fenfu hiftorico, fidelis anima in fcnfu tropologico •, mi - litans Ecclcfia in fcnfu allegorico, calcftis pacria in fcnfu anago^i- co. Huiusciuitatisjidcft , Eccic- fi.r militantis,triplex cft murus,fci- licctfacri Scripturjr veritas, con- trapcrfidiam hireticorum , fccu- laris brachii poteftas , contra vio-

quantum durabit priiicationis eorum officium, ibi, f^iehus mille ducentis Jexagmta,

Scquitur prima pars, amiflifaccis^ pnin - inqua tangit ilk, in quibus illo- " ' ' rum prxdicatio commeiidatur:&: tangunturquinquc,quxiftos prx- dicatorcs,&: corum prxdicationcm "i']^ rcddunc commcndabilcni. Pn-

lcntiam tyrannorum, iurifdidio-c mum eft humihtJs , (luc deiciSVio

nis authoritas , contra contuma- ciam fubditorum.

VERSVS V

Et daho duohus tefihus meis , cypro- pbetahunt dichus mille duccntis ^exa^n- ta^amtfli faccis. Supra fuit confola- tusfidelcs, vcl Ecclcfiam tcmpo- rc Antichrifti cx Angehca vilita- tionc, cx malorum punitionc, cx futurorumprxmiationc: hic con-

cxtcrior in corpore , ibi, Amiflt faccis, fccundum fpiritualis vnctio intcrior in mcntc, ibi , Hifum diu ohuq \ tcrtium manitcfta veriras in orc,ibi, V.t duo candeUhra -y c^^ti^- lum ordinaca inicntio in opcre, ibi, In confpe^}u Dci /?4nffx-,(^uintum conftanna corumm vcricaciscon- feflionc , ibi , Er fftis eis nocerr vo- luerit^i^iSy ^c.

Dicitcrgo ,E; Ajtho duohustef i-

folatuream cx duorum ccftium, D husmeity (yc. Ica dixi fupra, quod lciUcccHchx &:Enoch promiftio AntLchriftus , & fcquaccs cius, cal-

nc,& pracdicatione. Ec diuiditur in quatuor partcs. Primo cnim c6- mendat eorum prxdicarioncm fccundb oftcndic corum virtutcm, &poceftaccm , ibi , Ht hahcntpo- tefiatem claudere ccchm-., ccrtio often- dic corum mortcm , & paflio- ncm, ibi , Er cum finierint Tefiimc- nium fuum^ hejlia qua afcendet de ahyffo faaet aduerfus eos hellum-^ quartb o-

cabunt yiAcWy pcrfcquenciir cimt.t' tem lerufilem , id cft ,-miIir.inrcm )icc\e(iam,menfihHs(ptadi-agmta duo ■ i-«;,id eft, tribus annis, &: dimidio: fednohtc cimcre, quia dibo vo- ^J"'^^,, biscemporc illocololatorcsccftcs "» veros,&: fidclcs , Hcliam & Enoch, "■•'^"Z & hoc cft quoddicic, E.'^ daho duo- perfey'-; hus tefithus meis. Et dalw , fcihccc ego " p"*' Chriilus , duohus tefithus , (cihccc C,/,^.,.

_ I

Comment.in Apocal.B loan.Cap. ri. 195

HcUac & Enoch , fcd auid dabic non cxprimir, (ed dicir nmpliciccr quod dabit , ad fignandum illud eflc incffabile documcncum qubd dabic. Similiccr habccur in Pfalmo, * ' PonaminfJutari^fidMcialiter agam in co. Non dicicquid poncc,{ed quod poncr, fimilicer hic non dicit quid dabit jfedquod dabic Dabit au- tem eis fpcciahccr tria, dabit fan- dicacemin mence, nc pcr Anci- Ecdefj- chriftummficiantur,Ecclcf. crigc- 05*' ^ fimo feptimo , Dalo \obis fhiritum. cinflin & viuetis: dabit vcritatcm more, nc pcr Antichriflum dccipiantur, L«h Luc II. Dabovohtsos, cir fa^tcntidm, o- E''rf. cai non poterunt rcjifierc ,da.\)k fiwnita- '""'■^' tcminopere,nc pcr Ancichrillu T! a. ; fubjiciancur, Thrcnorum tercio , Dahiseis fcutum cordis lal/orem tuum. Vcl dabicDominusmagnanimita- tcmaddimicandum ,xquanimita- tem ad colerandum , longanimica- temad pcrfcuerandum.

Daho ct^o his duohus teijtibus meis, ecce fufFicicntia teftium : nam in ore duorum tejlium jlat omne 'verhum , ^ Macch.dccimoodlauo. Dicitautem C'" f'^/"!» duos ,^uta tefiimonium pcrhibehunt dc </Koi«x, (cilicecde Chrilli diuinita- "^^ tc ,6:dc Chri^U humanitate. Vcl ' ji'"». deduobus, fcilicccde Chiilli ma- e;nificationc, & Ancichriltircpro- tacione.Nam Chriftum magnifi- cabunr,&:Ancichrifl:ii reprobabur, vcl duobus rf/?i^«j,quia tcfHmonium fuumconfirmabunc duobus, lcili- cec vctcri Teftamcnto & nouo:vcl dc duohus.c^uM prxdicabuncdc prx- miis bonorum Chrif.imicantium , &c depoenis malorum,DiaboIum , & Antichrirtum fequcniium. Hi duotcftesficutdixi, (imc Helias, & Enoch,qui luncin paradilbvo- luptaris , fcruativfquc ad tempus Antichrilli.

A DaLo er^o duobus tejlilus meis , fcilicet officium pridicandi , , frobhetahunt teflimonium v^ritati pcr- fuutm p4. hibendo: fecundomoriendo; ter-','^'^* Cio relurgendo. Pr.rdicabunt crgo, id cft: , prophctahutit dichys mille du- centis , fexaginta , id eft , cribus annis , Sc dimidio , ficut Chri- ftus pridicauir,dicicclofla.Alia ta- mcn Glofla dicic quod hi dics non

g pcrficicnc crcsannos,&dimidium, quod verum eft , imo viginii & vnusdies dcficiunr,quomodo er- go eft verum quod dicic, Ef ^»15- phctabunt dichus mille ducemis 6 o.Rcf- ponfio paccc ex hocquodCloflli dicic , quoJ prxdicabunc tribus anniscum dimidio, ficutChriftiis prxdicauic, quafi dicacquia fi- cuc Chrifti prxdicacio fuic cribus anniscum dimidio, fic &: iftorunt erir prij-dicacio.Chriftus autc poft- quamfuic bapcizacus , fupcruixic

c tribus annis,&: dimidio,non camcn inctgrc; fcdpromcdio anno com- putatur iftud cempus abEpiphania vfqucad ccmpus mortis ific & iih prxdicabunc cribus annis, & dimi- dio, non tamcn intcg e, & ideo *\\c\i\xr c^uo^prophctahunt*diehus milk dttcenit fexiiginra, quiinquam dics noh perficiunc totalicer trcs an- nos & diniidium , imo deficiunc vig»nciquin(!|uedics.Vel poccft di- ciquod (acra Scriptura non facic vim deminimis, prbprer quod per prxdiiitum numcrum intelligun- tur trcsanni cum dimidio.Et fi nu' ,^ merus illc non perficiac coraliccrsff^/wr^ tancum ccmpus.quia pofico ma-''' "^''' jon numero , non elc visdcmu nori. uttnitiitf,

Daho crgo duobus tejlihus hiSy cJr prophetabnnt dicbus mtlle ducentis Je- xaginta. Tcl}ihus dico amiBis faccis^ fciliccc pocnicentix, Sc alpcrirarisj

Bb ij

196 R. P. Alexandri dc Hales

namloanncscrat indutuspilis cai- A paradifo terreftri pcrmancntcs, su^„ d(- meloritfn. Sic priconcs fccundi propter impletioncm aiuina: vo-

A,/r/f«:tf<»-acluentuspr.TCcdcnt figna liumiU- ^««""ratis, paupcrratis, &: afpcrratis in (rxJiuni. vcftibus vilitatis, vt fic valcant vm- ccre Antichriftu rcgem fupcrbiar, 6c vanitatis ; nam crant amuli , Sc \c{im ftccisi Gloffa, Ptrnitcntiam pridicantcs , & cxcmplo ollcn- dcntcs : talcs (imt viri prxdicato- rcs.

VERSVS. 4.

tJtitim-utl ,i

Hi funtihncoltua^ duo candeUlfra incon^e^uDomni fiantes^ Hic com- nicndat iftostcftcsa munditia in- tcriori. Sicut dixi, qubd teftcs iiH crant ami^Jaccis, in quocxtcrior humilitas notatuti & ideo non fo- lumtalcsdico iftos,im6 ctiam &: dico,qubd hi duo tci\cs funrduxoli' Tariut in.ux, fcihcct pingucs Spiritus Qn-

<St*vniflionc,in quo intcrior fan- q fucruntduovnitiin rchgionis (oh- ditasj&puritas intclhgitur: vnde tudme, in intcntionis rcditudme.

luniatis

HifuntduieoUua, O" <^ candcU- hra in conffeflu Domim terrxfiantes. Potcft ene thema in fcftiuitatc duorum Apoftolorum, vt Simo- nis & ludx, Pctri &: Pauh ; in quo '« ftsiiu quidcmverbo commendacura di [ lcclioms fmccritate, quod probat nurtyrm B gcminationumeralis,ib!,^vy/«r<///f, ^\ Sc duoj i j>crfedionis fublimirate, r^mt^, quod probat frudificatio ohua- ■ rum,ibi,0/j.vrfia cognitionis clari- tate, quod probat diftufio lumma- ris, ibi, Candelabra,}i frultionis fin- ccriwte, quod probat contcmpla- tio faciahs, ibi,/» conjjicSfu Domim terrg jlantes.

Circa primum,vbi commcndan- tura dilccVionis fmccntatc, cum dicitur , dua , Sciendum qubd hi

rt.

pr.Tdicator non folum dcbct ^n- (Slitatcm cxtcrius oftcndere , vcl pTxtcnderc, lcddcbet puritatem, &munditiam intcrius iiabcre, & clTe inundus .Jpiritus fandi inun- «flione pcr munus gratiar.

Hi junt crgo dua oliujt^ pingucs oleomunditix,& puritatis.cir* duo candelahra, fcihcetluccntia luminc fapientix,& vcritatis: vnde Glolfa , [Dantcs lumcn aliis,] Matth.quin-

i.Rcg.r.

in opcris fuftentationc. Vcl hi fuc- runt dugoliua, vbcrtate milcricor- diqiduxcolumnq,firmicatc confta- tixvdux tubx,lonoritatc cloqucu- tix, veldodrinx, D'c pnmo,D/<o/- liiHelimortmjunt;^x\m\ Rcgum pri mo. De fccundo,D«o/;5'?./H«.//cvK- debant m remplum, vr orarent , hucx luc.iSi. decimoocVauo. De tcrtio, Eccle- fufticjdecmio, JV-ff/;*^ cfi duos, Ecclc: ; eptam vnum j habent cmm emolumen-

Matih.j.

tOyyosejiislHxmundi.XLr^ohiptntdiio ^ tumjocictatis fif.. candelabra in conjjfefh Uomini terrx Circa fccundum, vbi commcn

QniiDtt fUttt ffUI.

fttttttn' muj.

j?4nr«,contemplando foliufn rcgi.r maieftatis :vnde Glofta, quod Dco placetattcndentesivnde hic laudat eos, vtcismeliuscrcdacur. Hiautc dicuntur (/««cproptcr duo prxccpta charitatis iO/i«<f proptcrcompara- tionem pietatiSiC^wc/f/u/TU lucentia, propterilluftiationcm vcritatis, /« conj^eflu Dominiterrtt Jlantes,id cft, in

dantur .1 pcrtcdionis lubliniuacc cum diciturw//w,f,Scicdum cftquod ifti dicuntur oliua pingucs vndione £^ratix,vbcrcscompaflionc clcmc- tix,pulchrx puritatc confcicntiflt: . vnde hx<>//Wmiferunt condiincn- tum faporis,alFechim inflamman- /tttntmt- . do-, nutrimcntum (plcndoris,intel- lcdumilluminandoi fulcimcntum

Comment in Apocal.B.Ionn can.i». 197

■iUtU-

iffedlum confoi ^ai.uo.Dc .mmoludicum nono, Diycrim^jHe !Utt, tmptru nobis; tpia rejjmdit, non pojjumdcfntre dulcedinem meam :Dc i juit.,, iccundoj Lcuitici primo , Prccipe f- liis Ifraehtoffcrant olcum oliuarum ad „ , coTtLinnandits iHcerans. De tcrtio Pial- mus; tgojicurolmafructtfcra.

Circatcriium,vbi commcndan- tura cognitioms claritacc,cumdi- citUT,candelahra (ucentia, Scicndum . ,„r qubd hxc candeUbra fun t aurca cla- ritatc lapicntix, argcntca fuauitatc cloqucntix, fcrrca foliditatc con- y Wr. ltanti.T. Dc his Icrcm. cjuinciuage- flmolccundo, Tulerunt candelahra Cir cjathos,qUfcumque aurea, aurea ^ cir qugcumquc argenrea, argentea.

Circaquartum.vbicommendan- turafruitionisfmceritatc, cum di- ciiur,/» conjpcflu Domini terrxfi.m:es^ fciendum quod hi ftant in confpc- Dei, vt iufpcnfi contcmplatio- nc veriiatis, vtacccnfi pr.-cdilcclio- nc charitatis, vtatforpti diledlionc Apoal.7. voluptatis.De his Apocal.feptimo, V^idi flantes tn conjjrcctu throniyimiflos Pialm . jiolis aibif^ Plalm. /« conjpeilu meo .Jlnt fempcr^t Plalm./« conjpcflu eius or/l- ncs dtcent Horiam . H ijunt dna oliua, ^inocandetra lucentia^in conjpeffu Dc- mmi terrttflantes.

VERSVS 5.

ht Jt quis eis nocere voluertr, igms exi- htt dc ore corum , (5* deuorabit intmicos eorum. Vbi oftcnditur conlbntia illorum duorum tcftium m vcrira- tis confcllionc. Ita dixi,qu6d hijlu- huntinconfpcclu Domini terrx^ & ita icmpcrfinitur/fj/^^w^quiacir/» vcl Antichriftus, vcl aUcpis aUus cjuantumcumquc lcicus , poccns, vcl ma£;nus,«>W«<rrirmil:frf , iclcft, ibono propofito rcuocare,^el a

A fidc ChriUi j ^oium

prxdicaiioncm annihilarc/^jw', id cll vcrbum Dci ardeiisficutnim- ma iii^nis , cxiet de oreiUorum^ (p- dcuo- rabitiHimtcosillorum^ & delb uct ob- ic<n:ioncs omnium aduei briorum, Lucxvi^cfimofecundo, Dah^ vr- pis osC^ Japientiam^ cui non p-:>tcrunt co- ««.•^r,;r ,/ tradiccre omncs aduerftnt VeJlri.Vcl dt- cr-""''- uoral/itmimtceseorum , id elt, nnpo- „4^,. -. tcntes rcddct aducrfarios ad rcfi- ttendum, & fi fns quantumcum-

B quc potcns,voluerit w/^c^/iTfjid

corporalitcrintcrficere,jK', id cll, • fimili fcntctiamortisoportct cum occidi,ideft, occifionc condc-mna- n iuxta lcntcnriam Doniini, Matt. vigcfimoquinto, Omncsqutaccepe- M.wh if. rintgladium.gladio pcrihunt : vnde & ipfum Antichriftum Dominus in- tcrficiet fpiritu oris Jui , (ccunda; ad ThelTalon. fecundo, lajThi

VERSVS 6.

C

Scquitur,f///;.i/'f»f potcjlutem dau- dcndt calum, ne pluat dtehus prophctiK ipjorum. Hic pollquam commcnda- uitiltos teftcs,& ipforum prardica- tioncm,oftcnditcorum virtutcm, & poteftatcm, & quod habcbunc potcftatcm adccxlumclaudedum, adaquasin Ijnguincmconuerten- ir .-r.wj dum, ad tcrram plag.'! multiplici ' y' fljgellandum , prima ibi, /;/ hAhent * p potejtatem cUudendt calum-, lccunda \h\y potejiatem fuper aquas, conuerttndi fiisinjanguinem; certia ibi, &pcrcu- tcrc ctm omniplaga: vndc 6c ht mira- bilia facicnt fimilia his,qua'Moyfcs in virga.

Dicit crgo, Hi hahcnt potcfl4tem cLtndendi ctrlum.lzi dixi.quod hi,qui volunt illos tcftes occidere,oportec cosoccidi,*: quarcr" quia I" het potcjlaremclaudendt cocUtm, (ciliccc aercum-,adlitccra, nepluatdicbus prs-

Bb iij

cr

198

R. P. Alexandri dc Hales

ritutlii "verkt Oei.

Daniel ix

Stripfurd

fitrdtinuer trtur in iMgmntm.

phetite eorum^ idcft, pcr trcs annos &cli^idium: quod fuit figuraium ccrtij Rcg. dccimo fcprimo, vbi dicitur quod ad preccs Helix fuit clattpim ccrli4m,vtnondaretrore^vel plu~ uiam dnnis tribuSyC^ menjihus px^ qui faciunt mcdictatcm annl Vel po- ccrt intclligidc claufionc fpiritua- li , qua claudcntur arcana Cacrx Scripturx indignis, Danielis duo- dccimo, !itgnati Junt fermones \fejue adtempHs pritfinitHm. Vndc hi tcftcs habent potejlatem claudendi calum , id cft , non manifeftandi veritatcm facrnc Scripcura: ^nepluat pluuiam fcilicetdodrina:, & lalucis,fciliccr, propter indignitatcm tcrrq , die- busprophettfipforum^ id cft,non con- gruo rempore. Dominus cnim quandoque fubtrahit pluuiam do- (ftrins , proptcr indigniratcm fub- ditorum , quandoquc effundit,vn- de&tcmpore Antichnfti fubtra- hetur tribus annis & dimidio fere , fcd mortuo Antichrifto effundc- tur.

Ergo Hi habent potejlatem clau- dendicdlum, id cft, cloquium Dci, ne pluat, fciliccc ros dodlrina; Dei, diehus propketia tpforum,id cft,dicbus prxdicationis Antichrifti, & ipfum lcquentium.&hoc proptcr indi- cnitatcm hominum. Etnon folum habcbunt hancpotcftatcm,vcium ctiam poreftatem haheni, idcft , ha- bc bu n tjSuperaquas conucrtcndt eas in Jattguinemad httcram : ctiam ficad littcrara fadum fuit pcrMoy(en,vt habetur Exod. feptimo. Vcl aqua conucrtiturinfanguincm.quando /acra Scriptura conucrtitur rcpro- bis in damnationem.

Hahehunt crgo /;/ poteflatem con - uertendi a^ias in janguine\,A<jua^, fcili- cec (acrx Scn^virXyConHerten(U dico in fanguinem^ quia ex illorum dodiri-

Ana,& prxdicacionc multi conuer- centur , & ab Ancichrifto intcrfi- cientur , & fic aqux in fan^inem conucrtcntur- Et non folum in dquas hahelunt potejlatem , vcrum ctiam ^c^percutere te^am omnipla- ga ^^uotiefcumque Voluerint: ad litce- ram omni peftilentia,ficut lcgitur de Moyfc, Exod. fcptimo,0(ftauo, &nono,&c^tcris.SpirituaIiterautc habelknt pote^atem percutere terram ,

g qaotiefcumque Voluerint , id eft,terrc nafapicntes,omw^/j^<i,ideft,omni gencrc damnationis, prxdicando cisomnes pocnas xtcrnx calami- tatis.

VERSVS. 7.

Scquitur, Et cumfinierinttefiimo- nium funm , bejha ejuf afcendit dc abjf- fofacietaduerfus illoshellumj c2r vin- cetillos , occidet illos. Hic agitur

(2 dcipforum tcftium mortc, &pri- mo tangitur tempus mortis, ibi, Et cumfinierinttepimonium Juum:, fc- cundo auvftorimpictatis, ib'],Bejhay audafcendit deabjffo-^ tcrtib fcries il- lacionis mortis ,ibi , Faciet aduerfus illos bellum ; quarto locus interfc- (flionis , ibi, Et videbtmtde populis^ tribus , cir Unguis , ^gentibus.

Dicic crgo,Er cum finierint tifiimo- nium. Itadixi, quod hi ccftcs prx- dicabunt in fua prxdicatiftne rc- ftimoniumChrifti , quicft,&fuk

^ verus Dcus , & homo , ^cumfinic- rint tefiimoninmfuum ^ id c(f , prxJi- cationcm fuam , In qua psihibe- bant Chrifto tcftimonium vcium, -^""^' • quod crit poii trcs annos , & ai-^M<//o«r.

• midiumjfccundumcloflamiBcftia, id cft , Antichrirtus, qui dicitur 5?- propter brutalitatcm,crude]i- ratcm , & voracitatcm , qux in- quam befiia afcendtt de ahjjjb mali- tix,&iniquitatis,& tcncbris infidc-

(^omment.in Apocal.B.Ioan.cap. ii- 199

Viuniis,p-i«rfc/Kfr/«i illoshellum ^Sc A mura, & ipfa eft mmc muta, & muUismodis,rcilu:etcii{pucationi- maximcerit temporc Anciclirifti

bus, miraculorum operationibus, perfuadonibus , promillionibus , tormcntis. Vnde faciet contra il- los bcllumcorporale,&: fpiricualc, corporale pergcnustormcntoru , lpincualc,pcr allegationcm raiio- num. Vnde hsc he^id crit vr/i;, proptcrinuidiami leo propter (u- perbiam ; ^W«/,propter fallaciam; vipcTA , propter vencni afflucntiam. [trgo hxc bejlu maiignitatis,^«<e B omnes colligaci ajcendit fuperbia \'An\uiiSyde ahyjjo, id cll,deprofundo faintatis,/4c;>f dduerfHsiHos hellum muliiffliciter , fcili- cct difputando , comminando , blandiendo,miraculafacicndo,cJr VmcettHos, fcilicet violeniiam infc- rendoi vinceteos, fecundum vulgi opinionem , qui iudicanc fecun-

mucaaconfcirionif nominis Chri- lli, quia tunc, nili vix audcbic con- fitcn noracn Chrifti. Vd vocabi- turtiic tcmporiiSodoma, proptcr abominationcs , qus ficnt in ea,fi- cutfuerunc in illa, propcer quod fuit deftruda. Vocatur etiam .^gy- ptus, id cft, cxca,proptcr tcncbras infidclicatis. Vnde tcmporc Anti- chrifti vna catcna cxcitacis erunc

Ergo in pUteis hniHs ciMttdtis magrtJt Icrufalcmiaccbuntinhumatacor- ■ pora iftorum duorum ceftium Helix&: Enoch.i^i qnACttatateDo- . , . mtnus iUorum y\c\\\cct Cnnltus,fr«o- mu miJi. fixMs efl .proptcr eenus humanum rcdi.mcdum. Rcducitautem nicad ,„„„it4te. memoriam crucem Chrifti,vt hi "•t'"C/-'i- duotcftescruccm fuftineant, cxe- Jj" plofuiMigiftri. Etnota quod cft quamuisoccidatur, O' occtdet illosj q crux cupiditatis infccl.T , qus eft

fortitcr comprimenda, quia dam- !»■/-

nificans , Ad Gal. fccundo , Chrtjlo ^'^^'1 crucifxus Jim cruci ^ GlofTa, carncs habenscrucifixas; pctftilitatis in- fli(fl:ar,qua: cft conftantcrfuftinen- da,quiamagnificans ,ad Hebr^os duodccimo , Propoftto fthi gaudio fu~ finuit crucem, confufone contemptd \ ^^^^^^' "*

dum fcicicm cxccriorem , non fccundum vericaccm : rum mo- ^ens pro Chrifto non vincicur ,

corporaliccr inccrimendo.

V E R S V S 8.

Et corpord illorum tacehunt, (cilicer inhumata,«»^d/o; ciuitdtis mdgnx y icilicctlcrufaic.Etnocaquoddicit, inpLucis, vcl quuindiuerhs placcis

inccrficicniur, vcl quia ab vaa pla- aducrfitaris aflumptx , qux cft jx- ccaadaliamcorumcorporaporta- ^ tanteraflUmenda,quiapurifi«ans, huntur, vc plures vidcntcs ipfos Lucxdccimo quarto,S/<^*wv«/^/wy?

imiran non audcant. Nota cciam quod Icrufalcmdicicur ciuitasma- gna , magnicudinc xdificiorum, quibus rcnouatur ; magnitudinc prodigiorum, quibus illuftraturi nia^nitudine flagiciorum, quibus tfu. f^bligatur : qiix ciuitas appellacur >y*« ,/„1 iomiu3\ncrSodomj,(;;^A.zypiHs,So^ ■■^•^^^^""'clomavocaturjdcft, a laude Dci ,'. mucai Scdomd cnim inccrprccaiur

me venire dbneget fe , eirr. auchori- Luc. 14. tacis excclCie , qux cft deccntcr rc- ucrcnda,quia faluificans,ad Gal. fcxio , Mthi autem dhftt gloriari , mf ,j qj^j^ incruce Domim lefu Chrtfli. Hxc crux Chrifti cft imitanda , quia Chtiftifcra veftigiis ; admiranda, quia fignifera prodiggs i inuocan- da, quiaopiferafuffragusi ample- xanda , quia frudifcra ftipcndii^.

2 00

R P. AlexandrideHales

In hac gloriarioportct Cliriftianu, quiaopem portatnortrrc pcrfcdio- nis. Damalcenus-, [Omnibus mi- rabilibus mirabilior eftcrux Chri- fli : pcr illam cnim eft mors eua- cuata, peccatum folutum, infernus dcpr.rdatus, refurrccVio donata, o«M. reuerfio ad beatitudinem dire(5la, porta Paradifi aperta. ] Corpora igi- XMt ijlorumidcehum inhumMd inpUteif ciuitans lerufalem, \>bi crucijixuj ejl Dominus eorum.

VERSVS. 9.

Et videlfunt, (cilicct oculis carnis, • de populis^cy trihubus\ (^lin^is, (y gentihus, id eft, de omni natione, corpora eorum. Per tres dics &: dimi- dium ad htteram , iacentia infiu- nuta, ad Antichrifti vidoriam & gloriam.

'4/ttrhri- corpord corum non /tnent fequaces nitnirum Antichrifti,^«?n/ in monumentis,\x. dif- nbumMi' cipuIiHclijc&Enoch confundan- tur, dcficianr, & tcrrcantur,&: qua- dohoc, fupple fiet

VERSVS 10.

Inhuhita^es terrdm^ id eft, terrcna cupientcs,& quxrentcsmcnte,cor- ^orCyd)Ca.ffc6tionc,gdudehuntJc\\icct ^Audio intcriori, Jitperillos, id eft, dc morte& confuhonc corum, quia iuftorum affli(flio,impiorum & ma- loruin eftexultatio : & non foKipi gaudebuntinmente, vcrumctiam iucunddhuturScilicct cxterius in cor- pore,& iicgaudehutfC^ iucundahutur, quia fcihcet propter ncccm eorum racient multa conuiuia, eir munera, id cft, xcnisLmittentinuicem, quod eft fignum magnum congratulan- dum, & reddit caufam quarc fic gdudehunt CKiucundai^untur intcnus in mentc , & cxterius in corpore, quid hi duo Prophet4yki\icct HcHas &

Ui.

A Enoc\\, cruciauerum «>j,idcft, cru- ciatumfcmpiternum cis promife- runt, ^ui hahitant piper tcrram , ficut di^lum eft,mente, corpore, & affc- dionc: vndc habitarc fuper tcrram infacra Scripturanunquam inuc- niturin bona lignificationc. Cru- ciatus ergo fcmpiternus eis crir,^/ hahiiam p(pcrterram f quando cnim omnm fcruntur ad fcpulchrum corpora diuitum , & tcrrcnorum , vbi funt^^V/"*" illorum diuitiiJ' vbi ornamcnta.'*

^ vbi annuh v vbiinaurcs? vbi diade- mata.^^vbi honorum vanitas? vbi lu- xuriivoluptas? Ccrte omnia tran- fierunt ficut vmbra, & fi pocnitcn- tia no fubucnit, fola in perperuum opprobria,& crimina rcmanebunr. Ergo hi hahitantes fuper lerram, gau- debunt demorte iftorum duorumHc- \ix & Enoch,^«;4 ipf crHciaucrunt cos^ fcilicct corripiendo , argycndo , prxdicando.

C VERSVS 11.

Et pofl dies tres (^dimiditll^iritusvita introMitin eosj^^jlcicritr ptper pedes Juos ^ timor magnus cecidtt pipcreos ^ qui Viderunteos. Supraoftcnditmortem Helia: & Enoch, & paflioncm , hic oftcndit eorum refurrc(5lionem. Et diuiditurin duas partcs. Primo de- (cribitur eorum rcfurrcdlio-, fccun- do corumglorificatioibi, ^-audic- runt vocem magnam de caclo dicentem il. lis,afcenditc huc.ltcm primo tangicur eorum rcfurrciflioi lccundo vidcn- tium timor, & confufio,ibi,£; timor magnus cecidtt fuperHloSiquiViderunteos. Similiccrprimapars,in qua tangi- tur illorum glorificatio in duas par- tcsdiuiditur; namprimo oftcndi- turcorumad gloriam fublimatio^ fccundoinimicorumfuorum affli- (XiOyihi jEt-viderunt eos inimici illorum^

Cjr timor

Comment.in Apocal.B.Ioaa Cap ir.ior

^ytimor magniisftfiHsefl ilLihorii. A rific.irumamoruljbt!s non nofnc ''•/''*"^-< Dicit crgo, Etpofltres dics C^di- vidcn cx parte morralium,potcltas "X."^"' ' '• ' V 4 ■ ramvn e(l cx partc ipruis corporis

glorificari, qui vultaliisfc mani fclhrcA' vifibilcm f.iccrc,&:irailh pcr voluntatem diiiinam , &: luam, oculismortalium fc manilclbbur. Alij tlicuntquotirerurgcntno am- plius morituri. C ommunius ra- mcn tcnctur c|u6ii rclurgcnc itcrum morituri. Erco fccundum iltas vias potclb intclligi vcrbum

rnidtum, Scc Ui aixi, quoJ Anti- clmrtus, & fequaccscius^rfWf/^wnf df morse Elix, &: Enoch , lcd iion oportcbic multura cos gaudcrc, quia^p/? trcs dics cir d:mtdium^jpiritus a Deo^ iJ clt, virtutc diuina, /«rMiif iafoj.cjuiaad iittcra,^)? trcs dies^Cr dimidtum, ^nimx intrabunt ipforum corpora , &: rclurgcnt, cir jleterimt, idcll^lbbunt fnper pedesXcx l i c c t n on

iuftulti ab aliis, fcd virtutc propria, iftud, Spmtus VitaaDea imrauitin cos^ acque diuinajCjuod quidam volunc B vcl dc rcfurrcdionc prima,{i rcfur- incclligi derelurredhonc gcncrali, gat iccrum moricuri , vel dc (ccun- 6c quod pcr cresdies incelliguntur aagcncrali,fi rclurganc,ih iplaitc- trcsanni, uixta illud Ezech. D/fw rummorituri. prounnddcdttibi, & per dimidum dic Sfnritus vit<£ eigo intrjuitineos , id intelligitur dimidiusannus:6c tunc cft, intrabitj a DMjidclV, a vir- fic cxponitur Iittcra , c2r pofl trcs dies tucc diuina, & fleterunt , id ^ft, rta- iimidium , id cll, crcs annos & humfuprd^edesfuos^m refurrcclio- dimidium , morcuo Antichrillp, ne piima, & cciam m lccunda. Ec finica prxdicationc iliorum duo- tunc.fciliccciphsrcfulcitacis, //wor rum cellium , qui volucrinc Wif^«/«,lcilicccDei,&pccn.T infcr- conucrtiad Dommum , qui crunt q naliscff/i^/f.idcrt^cadct^/^/^fr fci;,ita quafi omncs, qui tunc temporis ' fupple rclulcitatos,&:glorificatos.

Seniinim

tuchrit.

crunc , in relurrcclione gcncrali omnium, SpiritusVitxa Dco^ id clt, a vircucc diuina intrauttin eos, id ell, in ccftcs prsdic'Vps.& non folum in cos ,verum cciam in omncsalios, cch js. Ezcch. crigclimo oitauo, fnttvmit- tam fpiritum^c;^ Viuctis. Et flctcrunt fu- prr pcdesfuos^ fciliccc habcnccs vcr.a racioncm cum aliis,in iudicio cx-

Sapicntix quinto , tdcmes tur- Sap. j. babuntur timore borrihiHt eir mirj- buntur , &c.

VERSVS

n.

Et audierjtnt voccm m<tgn.im de ccclo dicentcmillis. Hic tangicur iftorum teihii glorificatioi & prmio tangi- tur iplorumadgloria vocatioi lc-

trcmo. Scd quircs, vtrum rcfur- Cundo ipforumafTumpcio, ibi,

gcnc poft trcs dics, & Aim\Amxt\ ^ifccndcrunt in nubc^, tertio tangitur

glorificati m corporc,an iterum iplorum inimicorumafflicho, ibi,

moritunfinti' Scdquod nonitcrii CT* "^idcrunt omncsimmici eorum. Di-

morituri hnt vidctur, quia iniuria- cit tx^o audicruntvocem magnam

rctur cis in alBiclionc mortis,cum de calo dtcentem illts. Ita dixi, quod

antea fucrint mortu ifiglorificati, pfofl tres dies dimtdiummortis^ fpiri-

quomodo crgo vidcri potcrunt? wv/m i/afr*</'/f/» fo;, &: rcfufcitabu-

nn-yir Quidamdicunt, quod non rcfur- mv^c^hocvidcbunt immicieorum^&i no

Tcr S"^^ itcrum morituri 5 lcd corpori- folum hoc, fcilicec rcfurredionem

( .nri Dusglonhcacis:& licetcorpus glo- iltorum, verum cziimvocemmagna^

Cc

20Z R. P. Alexandride Hales

iicrt , magna? potcftatis , dearlo^ A iftorum Sandorum , vel in glorifi idcft,a Chrifto ,vcl abaliquo An- cationciplbruni,cjuid?/4^;wf/? i;elo' dicenrem illts , quid r yifcen- dzrr /;wf jfciiicct ad fublimationcm i;lorii, vosexirtcntes in dercenfu humilitatis , afcenditehi4c ad folium l<.c(;ia? Majellatisi afcendne hucad copiofam iucunditatcm , ad vido'- riofam fublimiratcm, ad perpc- tuamlccuritatcm.

Et apenderiint in calum in nuhe htteram ; Rapientur cnim Chrijlo

ris motusma^us, id crt , magna coni motio,id ert, tribulatio tcrrcno- rum : quando cnim irtos alccnderc videbunt eorum inimici, mulium timebunt.

Hi nota miod terrx motu^ fpc- ; ^ cialitcrcaulaturcxtribus, ex vcn- fi"'"£'. ti fubintrationc pcr pororum apertioncm cx fubintrati rcce- ptionc pcr pororumclaufioncm;

Aa. I.

of'«w»imn«^//'«y. Vndc inhoccon- cxvcnti inclufi moiione pcr cius formescruntChrirtoiAduumpri- cxpulfioncm fic tcrrarmotus in

^»n* III- fitram mi- ximi t)u- tiMnrnr.

Pfal.m.

rrai.

mo , Er nubes fufcepit eum ab oculis eorum. Vcl afcenderunt in nu(/c , id eft, in corporibus fubtilibus , &: claris , ficut fut nubes: vnde dc illis potcft d i c i , Qui funt iJH^cjui vrnubes \>oUntf 1 C quarto^Etdum ficafccndcrcnt,v/- dcrunt illos afcendentes inimici corum,\i cxhoc magis affligcrcnturjficut iu- fticx deicdionc rcproborum Ix- tabuntur,iuxraid,PfCf4rorV/^if^>,cir irafcetur^denttbus fuis fremeryCrrabcf f«.Vndcficut apcrtapanarepro- borumcritgaudium iilorum, Pf Lgtabitur iujins citm viderit Vsndi^am , fic apcrta ^loria luftorum , erit af- flidlio reproborum.

ytderunt er^o , id cft, vidcbunt, SAniHkos ii\os afcendentes mtmici eo- ww.Vndenota qubd inimici Dci funtmalumdi]igcntcs,bonum fu- gicntes, Sandiosaffligentes. Vnde

pcrucrfis tit cx tribus, prnnbcum iuggcftio rccipitur , rcccpta non cxpellitur,poftmodum anima firc tora concutitur.

E rgo iJlisSanflis afcendenttbus ,terr.e motus magnHsfaclusejl. Etnon lolum hoc , vcrum ctiam Et decima pars ciuitatis cecidit. Harcciuitas colcnda cft , quia conftat ex Angclis,&: ho- miniDus,nouumordincm facicn- tibus , & rccupcrantibus. Vnde nona pars ciutatis fupcrna: leru- falem funt Sandti , & Eledti Dci. Dccima pars funt reprobi , quia lcilicct fucrunt creati , vt ellcnc ciucsccrlici,quiatamcn non func di£;ni rcpararedamnafuptrnae le- ruTalcm.liCMad hoccrcan focrinr, Cecidir, id cit, ad infcrnum cadcr.

^"•""""^ inhoccoenofcuncurinimici Dci,

mnid,

Vcl decima pars ciiuratis cccidtt. Prinia parsertpcccatadctcftantcsilecun- da dc pcccaco dolcntcs-,tcrtia pcc- otumftr. quiamalum dili2,unt, bonum fu- D catumconfitcntc.v,quartapropcc-'^^^"j giunt , iurtos affligunt. Amici Dei cato latisfacicnces ; qumta dc tcn- ijwiJ/n-

tationibus tiiumphantcs ; lcxtaT'" coatrainfidias vigilantcs ; fcptimaj^^' in bonis operibus laborantcsiocla- ua alios ardificances; nona coelc- ftia contcmplantcis ; dccima dc pcccatisdcfperantcs. Hthrc dcci- ma pars ad lirtcram in mfcrnum cadct, &: damnabicur.

cognofcuntur pcr concrarium , malumodcrunr,bonum appctunt, Qu^ieiDri San<f}os nutriunt. ytdebunt crgo SaniSbos iftos afcendentes immici co y«mad eorum ij»nominiam,&: con- fufioncm.

VERSVS 13.

Er in ilLi hora , id cft , in alccnfu

ttur.

Comment.in A pocal. B. I oan. cap.ii. 2 03

De^^^^ctgo^arscimatis cecidit, A (yoccipt funtinteme motH rwmina ho- CMf fi tt. rmnHm feptem millia. Et occtfa junt, ntru nm- id cft , occidcntur , (cilicet mortc ^ wii" tlamnationis xtcrnfc , m terrje mo- jinMMrur. tu , id cft , in generali comniotio- ne,4uandoleparabumur reprobi i[>e\c^is,l^omina hcminum feptem milliay ideft, omncs quifeptevitiis 4ut occupati,& inquinati:vndc pcr fcptcm millia fignatur numcrus B malorum,ficut pcr eumdem nu^ mcrus fignatur bonorum , tertij 5 R.cg. J- I^cguin tenio; Reli^ui tria millia virorum , <jui non curuaucrunt genua fua coram Baal. Et boni , & mali fcptc- nario numcrodcfignantur , quo- niam boni feptifornu gratia or- nantur,& landificantur, maliau- tcmfcpicm vitiis maculantur , & inquinantur.

Etnota quod fignanter dicit , reudttr quod nomina hominum maloru occifa menntn , quonum hi nomcn nommis mnctnr. habcnt,nontamcn rem,quiacum cfrentadDci^agincm creati,in magnam turpitudincm cecidcrilt, & pcrdcrc nomcn hcminis mcruc- runtjficutDiabolusnomen fuum perdidit,&contrarium habercmc- ruit : vnde antc Angclus , nunc Diaboius , primo Lucifcr , nunc nodifcr appellatur. * In terr.tmotu igitur illo,fcilicer in gencrali commotione , quando feparabuntur reprobi ab cledlis,^ occidtnturnomina hominum fcpiem nnl- lia, id crt , omncsmali,& reprobi : nam pcr fcptcm vniucrfitas ma- lonmi leptem vitiis conuptorum, pcr millenarium finalis perueirfitas corumdcnotarur.quia raillcnarius vltimus numcrorum clt , (^reliqui^ fuppleamalis,& Dcielecli, inti- TimttDt. jnorem fnifsi /wit, vidcntes panam ■vttll. impiorum , & reproborum. Inrt-

morem,mc]U3mymifsifunt^^ mittuir tur,acper hocllabunc , mmBea- tus efjt , Ecclef vigefimo quarto» Ecdef.»+ cui donatum ejl habere timoremDomini. Vclrr/i^«/,fcilicctamalis,habebunc tcrrorcm dc iudicio.condcmnatio- ncmimpiorumaudicntcs, lob vi- lob.x^. 'gefimo quinto,Co/«OT»f ftr// contre- mifcunt, cir pauent ad nurum eius. Et nonfolum boni Deum timcbunt, vcrumetiam , (y dederunty id eft, dabunt^/or/Viw Deo ccrli , id cft , am- phores gratias rcddcnt Deo,& dc damnationc malorum, & dc glori- Hcationc bonorum : vndc Vl.Non nobisDomine,non nohis , fed nommi tuo da gloriam.

VERSVS. 14.

ffecundum abijt^i^eccetertium^M Venietcuo.mc rccapitulat dc tribula- tionc fecunda , qux eric tcmporc AntichriftL Sicuc cnim didlum cft, dux crunt tribulationes circa fi- ncmmundi. PAmi tcmporc prx- curloruijjAntichriftvIccundatem- poseipfius Ancichrirti' cerria cric m fincmundi, vcl in timore cxcrc- ini iudicij.

K if crgo fccundum abtjt, id crt, tribulatio tcmporc Antichrirti in- fcrcnda ; Et ecce teriium,id cft, pauor cxcrcmi iudicij , Vfwiff a/«: quafidicercc, didumclt dcfccun- da tribulationc , qux eric cemporc Ancichrirti, &ftatim poft dicen- dumcft dctcrtia,qux cricinter- rorc cxtrcmi ludicij. \c\^imum V£ q„.,k^, cit moitis criminalis ; lecundum ^'^- mortis naturalis ; cercium morcis ^,„,^rMm gehennahs. Illud vlcimum v? ve-y. nicc,prx(^is duobus confumma- cis,quod,inquam,v.f cric incrckcn- cis cribulacionis,& cruciancis dam- nacionis.

Cc ij

204 R.R Alexandri de Hales

VERSVS i;.

EtfeptimHs j^ngelustMbacccimty j\\^x fum Voces magn<e in calo dicentes, fai}um ejl rcgnum huius mimdt,Dei,^ Dommtnojhi^^ Chrijli filii eiuSyCT ^e- gnahit tnfecula f£culorum,Amen.H\C agitur cic conlolationc, quam da- bic An^clus in feptimo IlatuEccIc- (\x poft mortcm Ancichrilti , pcr lcptimumordmem pndicatorum;

A tuo tuba cecinit^ id cft, dulcitcr pnr- dicabic, & pacem Ecclcfix dcnun- tiabit, tiic lcilicet cumrehfiitt I fracl falu/tficnty (Sr plcmtudo gcntium fi^bin- trabit: &c cum lic cancrcr, faH<fum vocesmagn^ie , id eft, cxultationes & laudcs Sandorum , in calo , id cft, in Ecclcfia, dc pace ci collata , & de damnatione pcrfccutoruni, &: impiorum acterna, Ifaiae quiDqua«i geiuDO primo, Confolabitur Domi- nusSiOHy (X confoUbitur omnes rHinas

& prmio tangitur cxultatio iufto- b cim : vndc bis dicicur confdMiHr^ rum, Sc quics ipforum, lecundo proprerdupliceni confolationcm,

gratiarum atlio SanAorum, ibi, E/ \ngmti quatuor fcniores in conf^eSht Dci fedentes in fedibus fuis , ceciderunt inftcies fuasi tcrtio tangitur cauia exuicationis iuftorum,lciIicct quia Dcusmalos condcmnabit, & bo- nos cxaltabit,ibi, quoniam accepijli Yirtutem tuam magnam. . Dicit crgo, ht fcptimus Angelus tu-

qu.T cric in tcclelia, morcuo Anti- chrifto, fciltcct pacis rcdditio, &: fidei mulciplicatio. Tunc cnim multi ludxi, conucrtcniur ad fi- dcm C H R I s T I, Ifaix dccimo, In j \entaterelitfmalfrael falu^fient^ cyrc- liqui^Iacob conuertentitr ad Dominum Deum fmm^ &: Malachix vltimo, ^5,,, Ecce ego mittam VobisHeliamprcphe- fhmu

ha cecinity i3 clt, fortitcr contra pcr- q tam, anteejuam Vemat dies Domini ma (ccutorcs pridicatit, fimilitcr in gnus,&terribdiSy(Srconuertetcor fa- fccundo , tertio , quarto , ^uinto , trum adJHios, (y cor f i^m ad pat/cr.

Ccxto. Etrionfolum in his ftatibus, verum ctiamin (cptimo ftatu Ec- clcfix, mortuo Antichrifto, Vidi cur ful,. cgo loanncs qubd feptimus Angclnsy t.it>.(i y/. icptimus prxdicatorum ca*- bitM.e. tus, tuba cecmity id clt,canct,vcl dul- citcr prxdicabit, quxcunquc cnmi inifto capitulo,&:mprqcedcntidi-

Ergomortuo Antichrifto,&re- fulcitansHcIia &: Enoch, faHx funt yocesmagrtit, id cft, crunt cxulra- tioncs magnx m calo, id cfl:, in Ecclcfia, qux tunc temporis potcritdiciccclum.quia tuncm' *mc cctleftis crit amifsacuratc: rena.Scdqux voccs^ laudcsSar

cuniur,intclligcnda luntdc fijturo ^ Clorum erunt tuc tcporisinEcclc morcprophctali,qux cum ccrtitu- fia, ftacim addic diccns, F^um

dinc dicuiitur quafi dc priXtcrito Vnus crgo Angelus tuba cecwn: vndenora qubd prxdicatorcs vlti- mi ftarus dicuntur Angehn , quia cxpcdirionc vclociflimi; v««i,quia pcrfcctionc vltimi-, w/^d.^iaconi- minarione fortiflimi; cmcrey quia promifllone placcntiflimi. Ergo fcptimus Angelus, id cft,vlcimus prx- dicatoru cacus, Antichriftomor-

rcFNum huius mundi Domini nojhri , (_ C7/J7]?/ <•///;, ^rcgnabi: ':- ■ h- , L>rum. FaSlum cfi rcgnum . , .i., 1 a quo rcilcctprius rcgnaucrat Dia- bolus, Dci nojlrif id cft, patris, cy Chrijli eiuSy id cft, filij, quoruni fcmpcrfirit.Scdquomodo fadum cft icgnumDci,quodIempcr fuiri* Diccndum,qu6dtunc niokimedi- cirur ficn rcjj^num mundi,rcgnum

0.111. r.

[oan.

Comment.in Apoc.B.Jo.lh. Ca.ii. 205

Dci, quando fraus, &: &uicia Dia- A Ec nora quod regnum Dci acc: boli.qux' diu regnaueric in mundo picur pro rcgno animr, pro rcgno ftifumpei dcficicr,6c Dominus in fidelibus m l:cclclii, pro «■cgnoglorii.Rcgnu'^'^/,'*;^^,^ pace quicfcet, quod cric morcuo Aixnx dicicur,quando omni prx-.v . Ancichrillo, fic populo Ifraclicico cii: Itnfualicati, &: iftud rcgnum

Pominu conuerlb. Tunc enim anim.x defolatur rebellionc, Matc. ^^*»'"*' cricin Ecclcflapax, & tranquilli- duodccimo, Ownf rf^«;« infediM- las , 5c perfequutio nulb. Et nota fnm Jf/o/rfi^wKrjdecoraturdileClioric, S3pifnt.j. quod eil regnum .rcernalc, quod' S3i\->\entix ylccii>ientrignum dccaris\ volebac primus AngcIuSjCx (upcr- pcrficicur confiimacionc, 5. Rcg. §.R<g.io. bia, fpiricualc, quod poUuic pccca- 50. Cunjirmantru cfl rcgnim Salomoms, lor ex ncq<iicia i mundialc,quod RegnumEcclefiJEvfurpacurvio- ambitur a luperbis, ex malicia. lcncer acyrannis, Macch. vndcci- Noca etiam qubd niundus dicicur mo, R,egnumat!orum vim patitur^ cir ^'^"''-^'^ vniuerficas creacorum, fcillccc mu- Vw/rnn rapt:inc illiid • pcrcurbatur in- r, ,,Mm "

folcnccrab ociolls. Macth. dccimo e"!'f'. cercio, Mutcr ^ngeloSyCp' colligent'de ^^"^^^'^ ^ \rno eius omni^ fcandala : o

dialisfabrica-, quandoqtlfe focicras Llectorum, lcilicet Ecclcfix^quan- doquc vniucrficas peccacorum,lri- lic4:ccriminans ncquicia.

De primo,Ioan.primo, Mundus l>:rtpfumfa{}us ejl , tTfntmdus cum non cognoHic. Dc fccundo, prima: loan.

rcgno eius omnut icanaala •, occupacur indiffcrcnccr at) indignis, Macch. dccimo certio, Sinnleej} regnum ca- lorum fagfna mijpc in mare ^0- ex omni !.n;iere pifciut» ccn^regarui.

In»n. J.

tertio, Sic Deusdilexicmundum, vt/i- q Regnum gloria: habcc artcrni- lium fnHmVnigcnitumdaret.Dctcxuo tatem duracionis, Danicl. fcxto.

prima; loan. z. Nolite diligere mun- dumyneijuccacjua in mundo fur.r. Re- ^num mundi y primi&lccundilup- plc, tunc fuit Dci : led provt mt^n- accipitur pro criminali ncqui- t:a,,fuit Diaboli , vnde dici^ur piinccpshuius mundi, aliquando pervlurpationein,loan. 14. Pr/nrfyj^. huii:s mundiinmenonbabet qiticquam., aliquando pcr ordinationcm ele- lionisjloan.dccimotertio.PWwfr^j

O 'jcinthit Rcgnum in fxcttla ftcnloritm-^ fccuritatcm po(fcllionis,Danicl. (u ^j ,,,,, Regnum c.m alteri non tradetur ; luaui- tatcm rcfeO:ioms,Difpoi^oVohts,fcut di^efuic mtht pater meus regnum , Vf cdMis.&cc Et in his rccrnis rcjjnat Chrillusj Rcgnac cniin in rcgno aiiimi, vc doctorad inlbucndum, lercm. dcciimo ccrcio , Regnakt lereni.;:. ReXyfyfapicns cric, ^'fAcicciUdtcittm, Cir f-jiittam in terra. In regnb lic-

:.t::us mnndimcietiir foras, aliquando Dclcfiar, vt paflor ad dirigendum ,

pcr conlummationem damnatio- nisjloan. decimo lcxto,/.r/« pr.nccps ' uius muiidi ludicatus cjl.

Rrgnum

ietci.irliuius w</JuV

, cjuod

■uc morrcm Ancichrilb crac re- . numDiaboli, quia cius feuiria . cgnabat in mundo,/"..i7«w ("y?,ipfo mortuo, regnum Dd, quantiim ^ nvanitcliationcm , licec antc cfll*t Dci, quantum ad veritaicm.

Luc. primo,Dd/'ir j7/i Ddmifuis Dcus ^ fedcm Dauid Pacris eius,(y rcg/talfity &c.In regno glorix, vc Impcrator ad rcmunerandum, PUm.Dominus rfaim.?». rcirnauit, decorem indutus cjl:

Moituo igitur Antichrifl:o,/i<^»wi f/? Regnumlmius mundi^ Dei nofiri, id clc , Pacris , cir Chnjh^ id clt, filij lui ; Patris vtimpcrantis, fed Chri- fli filij eius , vt falutem mundj

Cc iij

2o6 R. Alexandri dc Hales

impcrantis, & procurantis; vndc ^ runr, nihil meritis (uis , fcd to- tunc rcgnum mundi fiet regnum tum Deoattribucntcs. VndcGlor

Dei,quandoomnino cxtcrminabi- tur potcftas Diaboli ; &crimus fi- milcsFilio Dci -, quod critinfinc mundi,poft mortcm Antichrirti. "Et regnabn , fcilicct Dcus Pater, Dcus Filius , Dcus Spiritus fan- d:us, in JacuU Jaculorum yid cft, fi- ncfine, ^OTfw.ideft, certitudma' htcr : vndc y^mcn confirmatio cft ^ prxdidorum. Tunc cnim non crunt dominationcs, ncc potefta- tcs, icdomniafoli Dco fiiDjicicn- tur, & ficfolus Dcus rcgnabit in CQplo, in mundo, &ininfctno.

VERSVS. i6.

Et Vi^nti quatuor femoresjejui in con- fpeilu Deijedent in jedibus fuiSyCecidc- runt in facies fuas , ts" adorauerunt Deum dtcentes. Hic poftquam teti- git exultationcm iuftorum dcpa- cc, & tranquilhtate Ecclcfii, & C quietc ipforum , tangitur gratia- nim adio ipfbrum Sandorum dc hac pacc ,tranquilhtatc,&quicte fidchum , & clctftorum. Ita dixi quodmortuo Antichrifto, fict rc- gnum mundi , regnum Dci, & crit pax & tranquilhras in EcclefiaDci, &dc hoc nonfolum glorificabunt Deumminorcs, & imperfc£l:i,fi- cut dictum c ft , fcd Et vi^nti tjua ■ tuor feniores, id cft, maiorum aho- rum iudiccs , & pridicatores , & Do6lorcs/qui;inquam, maiorcs , in confpeHu Dei fedent^ quia qux di - uinoafpcdui placent, lcmper dc- fiderant , & intcndunt. Talcs,in- Q^mi ^'"quam, qui fcdent in fec^bus fuis , tiJm ii- 1« clt , m Lcclcliis libi commiihs , '■""f'' vel officiis , vcl prxmiis, ceciderunt c^etr: ^^^^^ ^ gratias agcn-

do (e humihaucrunt , & humih- tatcm figno cxtcriori pra:tcndc-

D

fl. [Infacicm fuam cadit , qui in hac vita culpam fuamcognofcir, & cam pcenitcndo dcflet. Retro ca- dit,qui in hac vitarcpcntc deci- dit , & ad qux fupplicia dcduca- tur , ndfcif.]

Et nota quod pcr viginii qua- tuor fcniorcs dcnotantur duodc- cim Patriarcha: , Patres vetcris Te- ftamcnti , & duodccim Apoftoh, fundatores noui Teftamcnii3& fic pcr viginti quatuor fcniorcs defi- gnantuK yi^nti quatuor crgo fe^ niores , id^\ , maiores. tam prardi- catores, quam Do<5Vores, mortuo Antichrifto , cecideruntin fucies fuas^ Deo gratias ^^cndo.Etadorauermt^ fcilicct vocc deuoiioncm often- dentcs, dicentes, fcihcct cordc, orc,&opcrc.

VERSVS. 17.

Gratias agimus tihi DomineDeusno- jler omni^ten', ^ui es , qui eras , cJr qui venturuses. Grattas agimus tibi , (cili- cet,quia nos faluaiti , & inimicos noftros illos damnafti. Gratias in- qyam agimustibi , cui foli gratiam dcbcmus , Dowm<r,cui fcrui lumus, Df«>, qucmcolimus, Omnipatens^ qucm timcmus.Vcl, DoOT/nf, qui^, nos hbcrafti , Deus,c[m noscrealti, "*fD Ommpotens, c[u'inos iudicabis, fjimmurabiliter, fiieras xternili- tcr ,fu Vcnturus es ad iudicium vi- fibilitcr , quidam enim habcnc ^fl/rf Vf /j/«rrt/, quod hxc Uus maxi- m&illiattnbuetur ^oft iudicium, tunc cnim maximc aSandis, ci.Dei elcclis,laus, & gratiarum adVio at- tribucturci, dcglorificationc*fua, & dc malorum pccna.

Gratias crgo agimus tibi^ & qua- r^ ? ^iua acceptjli virtutem tium ma-

frrrt mui.

Comment.in Apocal.B loan Cap. ii. 207

<^nam , C^uafi tiiccrct , mcnco tibi A Vcl )v«;tv utn^^us rcddcndi mcrccdcm Dominc gratias agimus, ^«owuw; Pr<y/A'«>,fu[uraprxuicleiuibus ,cir

C'm>'}i tnd

t

dfffyjijJifcilicccmortuoAntichrifto, virtutcm m4^n<2m , quantum adap- parcntiam, quam ante habcbas quantum ad exiftcntiam. jicccpifii, virtutcm^magnanty Ecclcfiam conlo- lancli, morcuos fufcitandi, malbs damnandi , beatos glonficandi. " Ml^tuo cnimAntichrilto h.Tc vir- tus maximcapparebit. Nonfolum

SdtiHtSy id cll, Apollolis Spiritus fancli miflionc landificacis , cjT* mcmthus nomcn tnum , id ell, Martv- nbus , in timorc Domini fiUaU perfcucrantibus, ptifdHs , id cll.vir- ginibus callis , & innoccntibus , Cjr mdgmSy\Azi\^ C6fcflbribus,ma- gna &arduaconficentibus:I:c non iolum Vfwfr tcmpns rcddcndi mcrce-

tibiDomine gracias agimus, ^«o- g </e»jhisSanch;,&Dci cledlis, ve- ' niam acccpijli Vmutem m.tgnam: ve- rum cciam vcniet ccmpus extcrmi

rum etiam,quiatuosa Diabolo, & Ancichrifloliberafli, cuo impcrio ipfos malosfiibjecifl:i, C fip^^ regna^i , & idco quia hxc fcci-

rti,

VERSVS 18.

hat^ funtgemcsy id cll, mali gen- ciUter viuenccs, videmcs regnum con

nandi ecs , id crt , aUcnandi a regno, qui corrkmpunt tcnam in fe ipfis , per ^j^^^ opcra cerrcna,malc viucndo, & a- ft. Uis malomcxcmplum prxbcndo: &hoccflvxfeprimi AngcU, fcili-'*''''' cec exccrminatio malorum in finc mundi , dc quo lupra in codcm irto capiculo, Eccc tcrtium Vrf ^Kniet ciid.

trarium clcuari , & fuum rcprimi, c quod cxtcrmitnum hic

& humiliari.Sicuc Hcrodes audien^ vocacur damnatio,iH:ud autcm cx-

Chriflum nacum curbacuscll, ti- mcns amicccre rcgnum fuum. Ef d<i«eBU,idcft, aducnier,/Va/«ii,qu.T cftvindiilla tua, qua: cft fignum, quod concra iUos gentilitcr viuen- ics vcnics iratus , & non folum

icrminium , vel damnacio inchoa- tur in fiudu ccncationis, Pfalm. i^ *^ Extcrminauit eam apcr dc Jylua , & /ingularisfcrusdepafluscjl cam ,vcl dc paupcratus cft cxnv, pcrpetratur in conlcnlu tranfgrcfllonis , Ecclef ncdcr.^i. vigcfimo primo , Midtosenim exter- vunaun Vtnum ^ obduratur in con- tcmptu conucrfionis , Plal. Otio-^ri r nutm cpa malignantur cxtfrmmabunlHT^

vcmce ira tuafiA cft, vindida con- tra malos , veriim cciam Vcmct tem- pus mortuos iudicandi , tam bonos quam malos j^vcl vindicandi , &

condcmnandi morcuosnd igncm D fufincmcs amcm , c;irc. confumma- itccrnum. I;t nonfolum vemet tem ■ tur in cxccflu*punitionis, Sapient. 5,^, , l^wx^ondcmnandi^vel iudicandi mor- primo , Non enim cjl in illis rnedica-

mentum extcrmmij ^nec infcroritm rc- gnumin ten\t.

tuos pcr pcccaruin , fcd ctiam reddc-, rf , idcft , reddcndi & rctribucndi mercedem feruis titis Prophetis ^id cil , pr.Tdicaconbus,&;Prilatis, & ma- joribus vcritatcm lubditis demon- ftrantibus,(2r54«<?/imbono con- firmatis , & iblidat/s , cr itmcntibus nomentuum , id cft ,aUquibus timo- rc Domini a malo rcccdcntibus.

VERSVS 19,

Et apcrtun^ cjltcmplumDei tn calo^ C>~ Vtfa f|? arcu tcjlamenticius in templo eiusy O' fa^it funrfulgura^ ty Voces^ tcrrjemotusj^grando magna. Hicin-

208

R P. Alexandri de Hales

cipit quarravifiode feptcm vifio- nibus, quas loanncs vidit. Prima enim cll corrcdiua, quia eft dc m- crepationc Epifcoporum , & fcptc Ecclcfiarum, & monet ad dolorcm & pa:nitentiam,fccunda cl\ confb- latoria, vnde eftdc apcrtionc Tigil- lorum, & rcuelationc myllcrio- rum,&monct adamorcm, &l.Tti- iiam;tcrtia cft comminatoria,vndc cftdc clangore Angelorum tubis cancntium, & dc damnationc rc- proborum, & moncc adtimorcm Dei,& reucrcntiamjquarta ha?c cft exhortatoria, vndc cft dc pugna mulieris , id cft, Ecclcfiar, & Dra- «onis, id cft, hoftis, & de familia Agni, vt animet ad fpcm vi(5lorix : vndc ift.T quatuor vifioncs ordi- nant quatuor affcdioncs animi ad Dcumjfcilicct dolorcm, gaudium, tcrrorcmjfpcm.

Prima vifio, fcilicet corrcdiua, Hrf-w^j ^'^ dolorem dc pcccatis,

,;r'*i'J!./,/ nam cx corredione elicitur (\o\or dc peccatis; fecunda vifio, fcilicet confolaroria , ordinat ad qaudium de bcncficiis, nam cx fonlolationc clicitur gaudium dc Dcncfic4is-,tcrtia vifio, lcilicet com- minatoria, ordinat ad Domini ti- moremdc pccnis, nam cxcommi- nationc elicitur timor cx flagellis; quartavifioffcilicctcxhortatoriaad pugnam,ordinatad Dominifpcm de priliis vinccndis,"& pra:miis ac- quircndis, nam cxhortatione ad pugnam clicitur afrertio fpei dc prarmiis promiifis. Iftx quatuor vi- fioncs refpiciunc vniuerlalcm fta- rumEcclefiXttrcsvltimi rclpiciut ftatum finalcm,de quocamen fta- tu finali,aliadida fun|,ficutvifum eft inapertioncquinti, fcxti, &lc- ptimi ligilli. Haccergoquarcavifiocftde pu-

^ gna mulieris,& Draconis,& conim qui funt dc familia Agni,vt animct ad fpcvidori.T, & vihonis diuinx. Duplexautcm hic dclcribitur pu- gna mulierisrprima cum Draconc; lecundacumfamiliaDraconis, vcl hoftis. Dc prima pugna agiturin hoccapite :dcfccunda in dcciirfo tcrtio capitc. Harcautem vifiocD- tinet triacapitula,fcilicct duodflP-

^ mum,dccimu tertium,&decimum quartum.Nam iniftoagiturde pu- gnamulicriscum Draconc,vclhQ- ftc;in dccimo tertio,dcpugnaEc- clefix, vel mulicris cum familia Draconis, vcl hoftis; in dccimo quarto, quia harc terrorcm incu- tiunt, oltendit qualcm Ecclefia habcat adiutorcm contra Draco- nis pugnam,& ccrrorcm, quiaibi contraAgnum, id cft, Chriftum, & familiam Agni, dcfcribic Ag- numiftum, & familiam cius. Iccin p*rimo prxmiccuntur ad vifioncm quxdam prxambulai fccundo po- nitur vifioipfa, ibi, Etjignum mu- gnumappuruic in cala, Adliuc parcira in duo. Nam primo prxmircitur vnum pcrtincns ad fccundam vi- lionem, fcilicct con{oiatoiia,quod cft tcmpliapcrtio, ylptrmm eji in- quam:fw^/«w Dowiwi;(ccud6 pr.T- mittic aliud pcrtincns ad ccrciam vifioncm,fcilicccc(^minatoriain, qu.Tcftaiiris mucatio,ibi, ty [M.i

D pm fulgHra^cT^^oceSyScc^

Dicit c:^o^C!r (fpcrtumefite>7;t}l«fn ^^ptMu .Domini in calo ^ hic rcuclat diihiin-^"** vifione fecunda,fcilicct conlolato- ria.Itadixifupra, icilicct in vifionc fecund.i, quarto capitc, quod ■ (tpercum ejl templum Domini , id cft , manifcftatum cft myfterium Chrifb inatlot idcft, inapertione Scripcurx Dci, quod cnim priiis latebat dp Chrilio in calo^ id cft,

Scriptura

Commem.in Apocal.B.loan.Cap. ii. 209

Scriptufa facra, &:vctcriTcn:.imc- A gorum.Vclfuicapcrtum pcrclari- to minifellatum ell perAgnum, tatcm fuxcoucrfationis, pcrmira-

N«mmf <%«rtf f/?,vcl ?ait,aperire lilirum^Sc <€liftrrt foluercpptem Jigndcuut eius, vtfupra icn,rM.4 quintocap. Nomine cnini caliin-

inttUtfttar ^ ... . »p _ . , .

^.*f»7</.» tclligitur lacra Scriprura habcns ' ' //;»jy«»irf wdiw, ideft, nouum tcfta- mcntum ,&luminareminus , id eft, vcuJstertamentum,c3r/?f/^^^ideft, cxpofitioncs Sandlorum. Vel vidi, cgb fupplc loan. c^oAapcrtum e^ templumi» calo, idefl:,viditemplum

cula lu^opcrarionis,'per vircurcm ruiprcdicationis.Vcl fuitapcrtu in PallionCjin RcfurrcdHonc.in A(cc- (ionc, in Spiriius Saridi miflione.

y^pertum cj\ crgo templum Doniwi inarla : quod autemfecutum cll ad hanc apcrtioncm olkntft cum dicit, £2r \ipi eji arca Teflamcnti in /f ffip/o «rtx, idcil, rcuclata, qua: dc Chridofunt fcripta&: figurata.vifa

Domini, hocell, Dci filium , <«/vr- ^ eft, arca Tertamenti, ideft, Chri- tum, id cft, manifeftaium, & ^rxdi- ftus, m temploeiHs, id eft, in Ecclcfia catum,inc-a'/<?,id eft.in EcclefiaDei Dci. Vndc dicitur arca, c|uia in ca:lcfti,& fubhmi. Vel vidi tenfbtm ' Chrifto sut omncs thcfauri laj)icn- Domini, id cft, vtcrum virginis, qui ti.r, & fcicnti^c Dei abfcondici : &

fuic tcmplum Domini Chrifti •, apertum^ id eft , foLCundum ad concipicndum virtutcSpiritus sa- (fli, & hoc in aelo^ id cft, in Sandlo - rum collcgio Prima cxpofico cft litceralis, & de intcncione loannis. ^pertum efl igicur, id eft, mani

dicicur Chriftus arcaTcftamcnti, cjuiavccus ccftamcncum implcuic, &nouurainchoauic. W.mirf . f^ifa eflarca TcrfdtNcnu in templo, &rc. in vcrbis propofitis oftcndi- turexpartc Chrifti naturalis con- ditio, fub arcx figura , xhi^arca

fcftatumrf/n^/wffjDom/ni^ideft.my- C ^fy^^^M^w^iitcmporalisapcrtio, invi fterium Chrifti, quod prius latcbac lura, ibi Mfla ejl., vircualis infufio in

in figuris; incctlo, id eft, in nouo re ftamcnco,qtiod calum cft clarum per incclligcciam vcricacis; fphsri- cumpcrconcincnciamomnis pof fibilicatisi altum pcr emiHcnciam dignicacis.Eft ergo hoc ccmplum; id cft, Chrifti myftcrium, clarum, vc conccmpIctur,Apcrcum eft,in

tcmperatura,ibi, w ffw^/a. Poceft e/fc chcma in Afccnfione Domlni.

Circa primum, vbi dcfcribicur nacuraliscondicio Chrilli fubar- cx figura , cum dicicur arca Tefta- tW* in dr- mentty fciendumquod in hac ara '^'-"'^*- trflamenti erAm tria,fciliccc tahuls, virga, vrnacummanna. SicChri-

S"''"^' ^^^'^"^''^'"'"> 'f»'pl'*»' Do- ilumpcrtabulamintelligo omni- mAm t,m.mini, altum vt admirctur in nrlo. fcienccm pcr virgam, omnipoccn-

Vnde cemplum Chrifti claufum cry«w. fuit, quandiu fubfigu;-islacuic,fcd 4f>,r!„m. apcrcumcft, quando vcnicntcve- ruace vmbra reccflic , ficuc eua- ncfcunc tcncbri,aurora afcendcn- cc.Ecnotaqubdtepluniiftud, lci- licetChriftus, vel myfterium eius, fuitapcrtum, &: m.miMftacum in alloquucionc Angcloru ,in vifita- tioncpaltprum, inadorarioncMa-

tcm, permanna, omnifluentcm, nam ipfe eftvcrbum omnilcicntia:; fccptrum omniporcncia:, bonum omniflucncix, vel fic dicacur lcgif lacor vcricacis, rcpararor vericacis, primiacorfalicicatis.Dehisfimul dicitur adHcrbrarosnono, Eratta- ycrnaculumhahcns.mannx Vtrgam ''^f'' Jaron,(juafron4iuerat , CSr tabulas te- flamentiinvrna ; lubftantiacorporis

Dd

•

t

(

R.P. Alexandri de Hales

JlO

Chrifti fan Ai(rima,& mundifTinu, A fiilgura, ficuc cnim fulguru tria fut in mannate diuinitas dulciffima , gcncra,cicancia,fcctentu,vrentia,

in virga florida,mudicia, & iuftitia Circafecundum , vbi dcfcribitur teporalis Chrifti apparicio invifu- ra,ibi,vi/u fj?,Scicndum qubd vifus eftDominuslefus Chriftus in In- carnatione,ad excmplum conucr- Baruch 4 {inomf , Baruch quarto, Po/?*/f « tertA Vifus efl ,ercAn complcta paf- fionein augmentum gaudij, loan

loan.

iic miracula , quia miracula pri-.j.„^r^,^^ mbcqcabat.quiavidf tcs a pcccatis,,i<m^r-wj & ab infideUtatibus cccabat, & fc- parabancipoft fcctcbant, quia pcc- catum quod priusplacuerat,difpli- cere &m:tcre faciebat,dcindc vrc- bant; qiiia in amorc Chrifti acccn- . dcbant.Suncauccm miracula ful- gurailluminancia perfplcndorcni,

lob. 19

k^iimofidmfifunrdifcipultvifoDo-^ inflammaiicia pcr ardorcm, mc in retribucionci videbitur tancia per tcrrorcoi

mino

Vidi QT^ociuodfa^jrunt fulgurd m nouclla Ecclcria,idclt,miracula, C2r,Vof«,idcft jlaudum confeflio- ncs,quiavifis miraculis omnes lau- dabantDcum.Fadar,inquam,(unt voces pr^dicantium,iubilancium, poftulanciu. Vidicciamquodfadi fum rcrra motus in primiciua Eccle- fia, id cft,cerrcnoru comocioivifis ^,^41*. cnim miraculisqua-fiebancin pri-/-'"-»"'^ Seruiunteidieacnofleintemptoeius.lu- C miciuaEcclelia,quidamadiramo. ^„ cundanturlaudatorcs dulciformi- ucbantur, quidam ad fidcm con- ccr VUntcmfheiusomnesdicentgkria. ucrtebantur, vndcdicebantludii,

Ztfanafuntfulgura CT Vof«, c2r 5*«^^ facimus, quia htc homo multafi- ^^^- J- ^ando majrna. Hic recapimlantur gna facit , loan. dccimo qumto. qua: didafunt in tcrtia vifione c6- Fada cft ctiam in pninitiuabcclc- ^ - •■ • ^ 1 '- '^ rL fia^unt/j md^n^, idcft, pcriequu-

tiodura-Grando cnimdicitur pcr- fccutio opprobriorum , flagello- rum , fuppliciorum , vnde bene pcriccutio grandini comparacur

in pabulum rcfcdionis, lob deci- mo nono, (^mVifurusfm ego ipfe. Circacertium,vbi dcfcribiturvir- tualis Chnfti infufio in rcparatura, ibi , in templo eius. Scicndum quod in hoc templo coronantur vidto- rcs imperialiter , A pocal. feptimo, Quiyicerit faciam illum edumnam in domo Dei mek,0 rdinantur fcruitorcs Apoc. 7. pulchri fortiter,Apocal.fcptimo,

minatoria.Itadixiqu6d didum cft in fccundavifionc,qu6d apertum ell templum Domini , id cft , my ftcrium quod priuslatebat fub figuris vc- tcrisTeft:amenci. Ec hoccgolo

vidi in vifionc, & non folum hoc, D quoniam ficuc grando legcces vi- verum eciam &vidi invifionecom- rentes franoric , &: pnmiiiua Ixdit,

ininatoria,quod/d<f?<< funtfulgura^id cft , rairacula magna, & manifcfta, quac erunc Ecclclis primitius , & noucllx neccflaria , vndc Ecclc- fia nouclla magis indigebac pocu ladis,qnamfolidocibo. Vifiocr- gomiraculorum fiiic quafi pocus, cnTfMijru. vcrbo pra:dicacionis pcr mcm- ^i-fr^*^ bra Ecclefi.T milicancis imbibicus. rW-. Et nota qubddicuBtur miracula

poft liqueLdla ccrram humedac &vbcremreddit,ficmollcs innde frangic , fed Ecclcfiam fa;cundam PW^^- facic, vndePfal./«'"W4«o«<:<ii«- " taftimihi , & Exod. primo , Quanto magis affljgebantur^tanto jimfimscref- cahant. & aucrmentabancur.

Vel vidi in tcrcia vidonc com- minatoria, quod in nouclla Eccle- fia fafla fum fulgura^ id eft, rcue-

Comnierit. in Apoc. B. loan. cap. 12. 211

Uivoncs dulccs , cir grando magna^ uertcndum increciulos per admo-

id eftj intcrprctationcs rcuelario- • nitioncs, & ad alliciendum-, incrc-

nuniad erudicndumi ^tttrA mo- pationcsadtcrrcndumignauos,du

tUs^ id cft, comminationes ad con- ros, & malignos. •

STNOPSIS CAT>iriS DVODECIML

V Uct loannes mulicrem fiellu comtatam, ami^am Solc, Lunam fnb pedibus habcntem,^UAparturiebat. Dracoautem fepticeps cxpe£tabat 'vt filium eius deuorarct. Adtchael ^ \/4ngelt etui pugnant cum Drac^e, gj* Angclu etWyeopjuedecoelo expcUunt. Draco perfecjuitur muUerem fugtentem tn folitudtncm, ^uam cum comprebcndcre non poffet^ellum infert ijs^qui erant cx etus femine.

— « : ! : .

CAPVT DVODECIMVM.

/. jyf^KS^^» T fignum magnum appamic in cxlo: Mulier amida fel ^'^"c» ^ Luna fub pcdibas cius, &: in capite eius

i^lv*^^ corona ftcllarum duodccim: x. Ecinvtcro ha- bcns, clamabac parcuriens, & cruciabatur vc pa- riat. j. Et vifum cft aliud fignum in cxlo : &: cccc draco ma- gnus rufus, habcns capita fepccm , &cornuadeccm5 6c in capi- tibus cius diadcmata fcptcm : 4. Ec cauda eius crahcbac ccr- tiam partcm ftcllarum cxli, & mifit cas in ccrram; Sddracoftc- cic antc mulicrem, qux crat paritura, ytcum pcperiircc, filium cius dcuorarcr. /. Et pcperir filium mafculumj qui rcdurus erat omncs gcntcs in virga fcrrca : & rapcus cft filius eius ad Dcum,&ad ihronum cius ; <f. Ec mulicr fugit in folicudi- ucm, vbi habcbac locum paratum a Dco, vcibi pafcanceam dic- bus millc duccntis fcxaginta. 7. Et fa£lum cft prxlium ma- gnumincxlo, Michacl, &: Angcli cius prxliabantur cum draco- nc , draco pugnabat, & Angcli cius: 8; Et non valucrunr, ncquc locus inucntus cft corum ampliusincxlo. 9. Etproic- (^uscftdracoillcmagnus, fcrpcns ansiquus, qui vocatur Diabo- Ius,&Sacanas,quifcducit vniucrfumorbc: &: proicdus eftin cer- ram. & Anffcli eius cum illo mi(si funt. loP Et audiui voccm magnam in cxlo diccnccm : Nunc fada cft falus , vircus , &£ rc- gnumDcinoftii,&potcft.'isChrifticius: quiaproic(5his cftaccu-

Dd ij

•

zn R. P. Alexandridc Hales

lacor fratrum noftrorum , qui accufabat illos antc confpc6tum Dci noftri dic ac nodc. ii. Ec»ipfi viccrunc cum proptcr fan- guincm Agni , & propccr vcrbum telfimonij ftii , bc non dile- xcrunc animas fuas vfquc ad mortcm. /t. Proptcrca Ixramini cocli , & qui. babitatis in eis. Vx tcrrae , &: mari , quia dcfccn- dit Diabolus ad vos , habens iram magnam , fcicns quod modi- cum tcmpus habct. is- Et poftquam vidic draco quod proic- dus clTcc in ccrram, pcrfcquucus cft muHcrcm,qua:pcpcricmaf- culum. 74- Ec dacx func muHcri alxduqaquilx magna:,vcvo-. larcc in dcfcrcum in locum fuum, vbi alitur pcrtcmpus.ct ccm- pora,ct dimidium temporis , a facic fcrpcntis, //. Et mifit fcr- pcns cx orc fuo poft muliercm, aquamtamquamflumen,vt cam faccrct trahi a fluminc. Ef iratus cft draco in muHcrcm: Iz abfit faccrc prxHum cum rcHquis dc fcminccius , qui cuftodiunc mandata Dci , & habcnc teftimonium Icfu Chrifti. /<f . Et ftc- tic fupra arcnam maris.

V E R S V S I.

A miniinccclo, & in tertia commi-

natoria vidi fulirura & alia figna

mulca, & non {olum hoc , iupplc

T Jignum ma^um apparm ' vidi , verum ctiam & in quarta vi-

in calo : MuUerdmiHd Sole, (lonc, fcilicct ad pugnam cxhorta-

toria, dcquahicagicur, vididubd

^fgmm magnum apparuit in cxio , id Efr/'/u iw

eft, in Ecclcfia militantc, vcl San- ^**

.... •»»» > er

dorumcollcgio,quod dicuurcoc- ^M/e. '

lum,fphaEricum percnnirate, cla-

rjmvcritate, alcum fublimiratc:

& qualc fic lignum,quod apparuit,

ftatimdicit , ccce hgnum, mulier

&Lundpilfpedthuseius,(y

in tapite eius corona jtellarum duodecim. Portquam pra:mific ad irtam vifio- ncm qu^dam prxambula^fcquitur vifioipfa,quxeftde pugnamulic- ris,fiue EccIcfi.T,cum Dracone,vcl hoftc'. & quoniamh.Tcmulicr pcr Chriftiauxiliu fupcrar, idco primo

primittiturprxliumifccundoChri- B ami^la fole , ideft, Ecclefia ornata ftiauxilium,circalincm cap. ibi, Soleiuftitiar.ideft , Chrifti imita

Et adiuuit terra mulierem. l tcm primb dcfcnbitconditiones pugnatium, ibi,£^ fdfbtm efi pr^tlium magnum in calo. Item primb defcribicurcondi- tio mulicris;fccund6 conditio Dra- conis , ibi , Et vifum ejl aliud fignum

tione,fcilicctin moribus, in vir- tutibus, in humilitate, in paden- tia, in charicace , in piecate ; Vel mulier amiclaSole , id cft, Ecclcfia induta Dci dilcdione , & cogni- cione, quarduo fignancur pcr So-

incorloy&ecce Draco magnus,(yru- C lem. Cognitiofignatur pcr Solcm fus. * racionclplendoris , dilcdio ratio-

Dicit cr^o ,fignummagnHmappd- nccaloris : &hicduoveftiuntEc- ^ ^ ruitin cdlo. Icadixi qiftd ego loan- clefiam. Ec nocaqubd Ecclefia di- y;*^,^/' nes vidi in fecunda vifioneconfb- cicur mulier , proptcr prolis foc- mulnr. latoria , apertum tcmplum Do- cunditatcra, proptcr fubicdtionis

Coi^Piment in A pocal. B.lQan.cap.12. 213

humiliWtem, proptcrcompalfio- a riumauthoritatis, ibi, Er in capire nis picracem . Hxc igitor muligr elt eins corona jkllarum duodecim.

^ntti^aSolc iulliciic , id cft , Chrilli • imitatione, vel cognitionc, &:di- Icdionci

Et Lund fitb ftcdiyus ems , {cilicet dcfediua,pcrcjuam fi^naturcupi- ditasterrcna, quiahabetdcficcrci fub pcdihs eius , fub affcdtionibus ems: vndehcccEcclcfia, velcon- gregatio fidehum fuftcntctur, non j camcn cisaflficitur,quia habentes cor ad rerrcna,non vidcntur cflc dc Ecclefia Chrilliana , ^a ha:c efl: caleflis, non ccmporalis. Ergo lu- na defecluofa , fcihcct cupiditas tcrrena ^fub pedibus eius y id elt, fub aflcdionibus Ecclcrn , Etincapite eius corona ItcHarum dnodecim ap-

f)aruitfupplc in capite huiusmu- icris ininitio Ecclcfixmilitantis. Corona fleilarum duodecim , id cfl, collciflio , feu ccetus Aportolo

Signttm igitur magnum apparuit s^um tn inceloy (sr^' Iflud fienum eft fienu Trinitatis,quod rcprqlcntat lancl:a t4>. matcr Ecclcfia ; iftud fignum prx- figurandum myftcrio, imitandum cxercitio, impetrandum defiderio; Ilai.quadragcfimo nono, Eteccele- i&i. t,^. uabo adgentes manum , exaltabo ad populum fignum meum. Signum magnum apparait in calo , mu- lieramt^d Sole. Hxc mirlier dicitur ami^aSole ,id cft ,inccndio chan- tatis ; iftud inccndium dcbet arde- rcin corde, fulgerc in ore , fcrue- rc in operCjEccIcfiaftici quadra- g^^j^j- gcfimo tcrtio, So/ exurit montes, ^^*

Hactr^omuUer ^ id cft, mihtans ^^,^, Eccicfia, cft ami{la Sole , id eft , in- tfntnd ccndio charitatis, ^ luna fubpedi- J"' buseius ,hoccft omnis terrenitas, fub pedtbus eius , id cft , (ub afTc-

jmm 11-

rum duodccim , a quibus , qua- C ftiombusciuSjficutcxpofirumeft. fi ftclhsfulgentibus, militans Ec- HxcLuna, fcilicet tcncnitas , ob-

£arach.5,

titr dtnilta Jtlc Mdrti J'ffiificdns,

clcfiaiiluminacur&illuftratur.Ip- fienimApoftoIi fijnt militespra:- cipui in capite cxcreitus pofiti: in nodcaducifitatisluxcrunt in mi- htantc Ecclefia , &inDeitempIo,. ficut ftcllx lucencin ccrlo, Baruch terno, StdU dedcrunt lumen m cuflodijs fms.

Signum magnum apparuitincaelo^Afu^ lier amicla Solejf^ iund Jub pedtbus eius^ Cir incapitc eius corona Jlellarum duode- f/w. Trtud poteft exponi dcmili- tantc Ecclefia, defidelianima, vel dc Virginc Maria. DcEccIcfiahic ad htteram cxponitur, ficut didlu cft; vbiintroducitur fandra maecr Eccicfia, quantum ad incendium charitatis , Signum magnum apparuit in calo mulier ^wtifla .?o/f ,quan tu m ad dominium tcrrcnitatis, ibi. Et luna fub pedibus eius; quantum ad impe-

D

fcuratur pcr vanitatcm fuperbiap, Itoucrticur in (anguinem pcr vili- tatemluxuriar,fit tota fanguis per cupiditatcmauaritia!, fupra fepti- mo capitulo , Lunatotafafla cjlfan. f^^^^x guis. Et luna fub pedibus eius , quia Ecclcfia harccarct vanitatcfuper- biaj , vilitate luxurii , cupiditatc auaritix.

[n capite eius corona jleUarum duo decim. In capiteeius , id eft , in princi- pio Ecclehar,id cft,Apoftoli,quiin principio Ecclefiar fucrunt cicdi, licut expofitum eft. I-ii Apoftoli dicuntur ftellx pulchra: vifu,quan- tum ad fanditatem in conuerlan- do, alta: fitu , quantum ad digni- tatem in imperando ; firmx ftatu, quatum ad hrmitatcm in pcrfeuc- rando.GenefprimOjPojfwif Stellas in Gencf.i. firmamento c/tli^ id eft, in fundamcn- -T^. Dd iij

f

liti (inu

214 R.P.i^lexandrideHales *

to Ecclcfix Dci. Hiccxpofitio cllA cijs,^dfiipcrflua,quibusegenifii- littcralis. ftcndandi fiint, impic fibi rctincnc

Poreft criam iftud vcrbum cxpo- ih vfus fui fuperbis , aut luxuriz.

ni dc hdclianima , diccndo, Ma- ^^'^^'""'gnum/i^num cft, quando animafi- gno Dci fignatur. Anima enim fi- pairo. V. gnatur imaginc naturali. Pfal. Si- .gnatum ejh ju^er nos lumen ytdnts tui Do«wip,circ.Charadcrc baptifmali, rphcr.+. AdEphcfquarto, In ^uoji^ari eftis in dte redemtftioms;\cxi\\o triumpha- li , hoc clt (anguinc Chrirti , pcr cius mcditationem , & com pallio- B ncm, Exod. duodccimo, Erir \>obis fanguis in fgnum figillo virtuah , q i^eeftpccnitenria, Ezcch. npno.

Thau fuper frQnttsgementium,(^ </a/r»fi«m. Diciturautcm fidchs ani- ma, muhcr fcccunda mcritis, fpon- Prouctb. donis, clara cxcmphs , Proucrb. i- tcnxOyMulieremfortem ^uis inuemer^ froculyC^ de vltimisjinihuspretium eius.

Exod.ix.

4ai»M Ji

tttitrm». Iif.

& viihim paupcrum confumcrc non vcrcntur.Dicuntur pcccanteSj quiaaliena rapiunt, & (acris, in va- nitacibus Sc cupiditatibus , abu- tuntur.

/» caifite fidehs animx, hoc cft, in ^ , rationc , & lupenon portione , Co- fmuda*. ronapellarum auodecim. StcW^ iftx suc habitus virtuofi,per quos incelhgo „1 "^mi^, quatuor virtuies cardiiules , per quasHdciisiHlma in przfentiviu regitur,fcilicet Prudenriam,Tem- pefatiam,Fortitudincm, luftitiam, qux diftin<5lx quaternarium nu- merum conftituunt, vnitJC duode- narium.Prudcntiacnim m tres par- fnufnrU tcs diuidifur,inmcmoriam, relpc- '"/,'^',11^ du prqtcrit0rum j in intclligen- f«i«' tiam,rcfpe£lu pr^fcntiumi inpro-^^^JT^ uidetiam refpc(itu fiituroru. Tem- m c*r^'

SiusmU' Scddicitur hic mulicr, idcft, fi

«m<sv«''- Jelisanima 4/»x/fjSo/f,fciUcetfpIf- c perantia eriam habet trcs partcs,

dorcvcritatis,ardorecharitatis,dc- abftincntiam cotra gulam ,conti rf^l_^^. corcpuritatis. Pfal. 0/wM;rj-/on<«««f

filia regit al> intus. Et Luna fubpedi- ■ busetus y idcW, mutabilitas mundi.

Dcbctcnimhxc luna cfTe fubpc-

dibuscius, vt fuftcntetur neceni-

tas,concuIccturcarnalitas,c6rem-

nentia cocra luxuriam,modeftuni contra linguam: iuftitia cciom ha- bct trcs partes,feucrentiam,quan- tum ad maiores, bencuolcntiam quantum ad pares , clemcntiam quantum ad inferiorcs. Et fic duo- naiur profperitas :,vndc jlultus Vf dccimftclI.Tin capitc fidclis $a\- luna mutatur^ Ecclcfiafti. vigcfimo mx. Omifit fortitudinem. odauo. Signum magnum aftj/aruit in caioy ^

Sed in capite etns corona fieUarum q w«/jfrjwV?4 So/f,Pro beara Virginc '"■'•oa- ^«14/«*. </«o</faM. Caputcnim eftratio, & oftenditur honor dignitatis , ibi, ^^*'"'** wt^!" ^"P^i^iof^porHo^quod, inquam,ca- /^«w»»<f^/»MW;feruorcharitari^bi' pucfidclisanimar.cft fitu fummum rfW^^rwf idccorpuritans,ibi,mM/i?^ -

EcclcCiS

frtlttn- itiuumr.

cminentiapoteftaris;eft fcnfuple- M-yi/- num rcfulgdtiahoncftatisicftmo- ftn.rt, fi- tuprimuminflucnria pietatis. Sed ahqui Prxlari, qui maxime capita debentcire, func hodic&(Ski cau- da, quiancc habent auchoritatcm in imperiis , nec honeftatcm in cxcmphs, nccpicuccminbencfi-

- j i- 1 )

dulcor piccatis,ibi j miiber, fplcii' dor forlicitatis, amiBa Jble. Poteft etiam iftud verbum exponi dc bea- ta Virginc ; fiiit cnim fignum ma~ gnum quando virgo conccpic, & virgo peperit Dei F.Iium. Fuic cnim Virgo beata di^ufa coraiuce hberalij ; perfcdla inccgricacc vir-

Commenf.in ApocalBioan.Cap. 12. 215

cnnaU> &virtuali, inuicta contra- AcrimmalijVndcfub pedibus Bcita:

rictate criminali , cxcclfa liiblimi- Virginis luna mutabilis, & tcrrena,

rate regali- quia fmc fccditate vitij corrum-

Signum tnagmm ajfanut in calo^ pcntis , fmc pronitace carnis im-

^dief" vndc poteft clfe thcma in Affum- pcrcntis&: impic allicicntis. Luna Q>!'mui,

^«.m >'»>- pjiQng Bpatq Mariac. Beata Maria ergo terrcna fub pcdibus cius ^

' fuit lignum condecentis vcrbi,f(r- miiaip(anonmutaturvtLuna,Ec- m^t/^.

fcundationisvtcrijgcncrationisfilij, clefiai. vigefimo odauo. vclfuitfigniifoedcrationis, Gcn. 9. Etincaptenuscorondjitilarum dHo- LcdciS.

Ponam arcHm mcum tn nnbil^its caU^^ decim , in quo dcfcribitur vt cxcclfa

Gcnef 9- ertt/i^umfaderis imer me ,&terram^^ fublimitatc rcgali. Idx ftellar funt

attcltationis fidci,Numcri dccimo duodccim priuile^ia fpccialiaBca- otlauo Virfam jarenintahemAculo^ tjc Virginis-,fan(5lihcatio vteri, (a- •

Nom j8. tcftimomi,in (t^m rebellium \tjhorum lutatio Angcli , obumbratio 5pi-

/jrd^/i propitiationisrcijid ctt, pec-^ ntus fandH. Conccptio filij Dci,

catoris , Hcrtcr quarto, Extendit & hsc quatuorfuntaDco. Qua- •

Hefter.5 . rex rtirgamauream , in fignum clc • tuor funt i partc animi , folitudo

mcntiae. conuerfantis, fuicenim conuerfa-

Ergo Virgo bcata Jignuipma^um tione fola, vcIfolitaria,follicitudo

diciiur, in cjuo dcfcnbitur vt dif- cxaminantis,fuit etiim in cxami-

fufa comitatc liberali , <ed ami- nationc folliciu , fortitudo intcl-

j ^4 ^o/f^inquodcfcribicurvtpcrfe' ligcntis , fiiit enim p omiflione

■ .'t"l'- &3. intcgntatc virtuali. Fuit au- certa , promptitudo afTcnticntis,

' • icm amtha Sole, quanium ad qua fuit cni.n confenfu prompta. Qua-

tuordotcscorporis, quae funtim- tuorlunt#x partccorporis , vingi-

pa{fibiliras,lubtilitas,agilitas,& nitas finc Acmplo , forcunditas

claritas. Vcl fuic ami^a io/f Virgo finc corruptionc , grauiditas fine

Bcata, quia ficutSol firmus itatu , gcneratione , pucrpcrium fine do- clarusafpedu,fcruiduscffe(Slu,fic lorc. Proptcrprima quatuorpri- in BcataVirginc cft tcntio firma, uilegia dixic Angclus ad eam ,

vifio clara , dilccbio , vel fruino j^ue gratia plena , propccr alia qua- ^ fumma, Ecclefiallici vigcfin(p fe- tuor , Dominus tccum , proptcr vi- ^vmOySuutSolcrienimundo tn alttf- nina quatuor, BenediSta tu in mu-

^''^^^^•*^^friisDei,/icmuIterfshona(jeciesinor- licril/us. Signum crgo magnum afi-

nanientum domus fua. Vndc Bcata paruit , multer amt^a Sole ^ Luna Virgodicitur m«/»<rr,non ^cxibiM- Dfub pedilfuseiusy eir in capite cius caro- tatc , fcd firmitatc. Hafc mtdier fuit na ^ledarum duodectm. Exponatur ad pnrordinat a diuino intuitu, fancSbi- littcram ficut expofitum crt dcEc- ficata in ortu, glcfrificata it^ iranfi- clcfia militatitc. tu. Vndc dc hac fpccialiter dici- v p o c •

tur id , 1 udith ncno , Non eft talis V E R S v 5 x.

lisdnh 9 midierfuper terram.HxccToomulier l..^^

amtaiL, m ouo dclcnWur vt ^'"^^^"HT^^^f^^^^f perfc<aaimcanlatev„tuali. turt^s.o' ^ruaayatury>t partat^H^

^ Et lunafui. pcdtUs ctus. Vndc dc- dcfcnma digmutc macnsECclcfix, fcnbuur"' vt inui6-ta contrarictatc dcfcnUurracunditaspartus.Ma.

2l6

R. P. Alexandri de Hales

terenim noftra militans Ecclefia, A feptem, & cornua decem. Hicpofl- filios fpiritualcs concipic & parit quamdefcripritmuliercm, fciliccc fponfo fuo , fcilicec Chrifto j fc- cundapars mcx^it, xhxy^Etclanuihdt fartunem. Ita dixi,qu6d in calo,

^^"^^'^''^'^'apparuit mtdicrami^a Solc, ^c. id tmtnr-vt eft , Ecclcfu Matcrnoftra , & hoc ftrtttjiM eco loan. vidi , & non foium hoc , verum ctiam & vidi quod hic mulicrapparuic in vccro habcns, id cft, prcgnans» & inlide fihos

Ecclefiam mihtantem , dcfcribic Draconc , vcl hoftem, ipfam impu gnantim.Et primo defcribit ipfum Draconcm vel hoftcmquoaama- hgnitatcm; fccudb quoad m vccn- do prauitatcm , ibi , Draco fiettt ante mnlieremMux pdntt:ra erar. Irem primb defcribit conditioncs Dra- coniSjVcl hoftiSifecundb mcmbro

eenerans. VndcfadtaMaterEccle- jjVum tam principahiim, quam a ha habcns in vtcro copiam gratia- horum, ibi ^Habem capitapptcAt,^'

rum , charifmacum , bonarum vo luntatum , ad fihos in fidc gene- , randos Vndc (empcr prcgnansfuit in voluntate. Et vidi qubd clamahat in prjncipio , &adhuc clamat, fci- licct per Pridicatorcs, Paftorcs, & Dbclores , pArturicm^ id eft , parerc dcfiderans, ti^cruciatur, (cihcct vi- gilando,pra:dicando, leiuiiando ■ orando , vt pariat fponfo Chrirto. ^lud eciam haLem in ^ero , po clt cxponi dc fideliaanima,ficu

cornua decem.

Dicic ergo , Ef Vtfum ejl ahudfi- *gnumin calo. Ita dixi , quod apparuit ftgnum magnum tn calo , mulier amiii^ Solei & ita vidi conditioncs muhc - ris, fcihcetEcclcfi2i& nonfolum hoc , vcrum eriam & vifum ci\ eo- dcm tempore,& in cadem vifione, aliudftgnum ,id cft, alia fign.ms , & Iciliccc fihos c fignificans, quia primum fuic dc muhere, vel Ecclefiamilitare^iftud dcDracone,velhoftccontraipfam siian pugnantc. VcU/iW,quia primum "'^ft fignum proficiendiinbonum,(yc. ^^"^ aliud , quia primum bonum , iftud verb malum.

yifum eji crgo aliud fgnum in cct-

tcTt cxponi dc fidelii|inima,ficut primum , nani fidclisanima mulri-

Ehcatbonos conceptus,germinat onos fa:tus , & pcr confequcns parit bonos cffcdus, & ffudus. c_u>mi>J. Poteftctiam cxponi dc Virgine /o,idcft, in Ecclcfitij velSando P'!!" „ J^l Maria. Nam ipfa fuit habens in run^Uegio , quxdicirur ccclum «r.-c/fj. vtcro fihum Dci , & clamabat , fplcndoris, veritaris, nitoris, pu- . Quomodofettjlud y^uoniamvirumnon ntatis, vigoris, charitatis. In hoc fo^y£-o?j7rfr/«r/fnj,ideft,(aluainte- D coEloeftlcuitaslucis,nobiIitasDu- gritatc parcre cupicns. Vndc Ic- cis,folcmnitas laudis. rem. fcxio , Q«/; vnijuam talta viditi qms huic fimile audiuiti parturiem, quia iine dolore peperic,cir cruciatur ^ici- licct ieiuniis,Vtgitiii, dtfciplinis, C^c. Vf ^pariat , id cft , vc- tanca prole digna fiac.

fi4t.

Luc t.

VERSVS.5.

Ef vi/wm r/? idiud ftgnam in calo^ ecce Draco magnus rufus, habcns capita

yifutn cdaliudfgnumin cilo , Sc quas iftud fignum ? t.tecce Druco ' •"DiJ,*- magnusarmfus : Etecce, id cft,pr.T^ fcnseftDraco, id eft,Diabo!iis qui f-io-mi- dtcitur Draco , propceraftutiain dc-^"^'' cipiendi, proptcr poten-

tiam pugnandi , rujf^ns, propter ma- litiam iuperandi.Vcl Draco, pro- ptcroccultasinfidias falfitacis^Pf ^^'^ ' Sedetin injidus cum dmrihas in occultis.

magnus ,

*

Comment.in Apoc.B. fnr>n. Ca n 117

ma^s , propcer fupcrbiani , & A ptcm \ <.

ifii.

|>Jo.>

elationcm vaniratis, lliii. Snpfr- huteius , cir MreginiUeins i>luJ~ijHam rtitudo eius^ Rufus ; proptcr liiit- iiamcrudclitatis , lob otClauo , lle homidd4 fiut : vnJe Diabolus di- cicurDrtf«,propteroccuItam allu- tiam, leo propter apcrtam mali- tiam,quia lco ancrtc irafcitur, Dwfooccultc infidiatur. Ec idco ^"'"'o^inulieri.vcl fidcliam'm.T duo func , nccefraria,(cilicct paticntiaconrra

maliciam lconis , lapicntiacontra g c^pitibuseornmjeptemdiAdcmAta. "' aftutiain Draconis.

In Diabolo inucnio prc/eniii propinquitatcm , idco dxitur efce., fraudulcntii maliguitatem , idco additurDrjro j potcntiimuhipli- citi^tcm, ideo concluditur Rufus.

Eccecrgo Draco mwgnus ^ (yru- ftts habenscapitd feprem^ id ell mundi Principes , fupcrbos, inuidos, ir.i ^rtdfiM cundos .' , accdiofos , auaros , gulo-

1, In-

uidia, Ira , Accdia, Auaruia , Gub, Luxuria- EtlfcncdicuDturhjEc vi tia di;!tdcmata, tjuiamilitcsDjabo- lihisvitijscoronantur. Ncmincm enim vincit Diabolus , nifi pcr h.rc vitia, &ideobcncdicuntur diade- mata.Nocacrgo in vcrbis iftis ex partcDiaboIi,pr^fidctium aurho- ntatem,in capirilius ,Tetationum varictarcm , in cornibus dccem; dc triumphoiucunditatcm,ibi, Etm .

y,»mt Art- ^ juxuriofos : contta quos ad tHT. littcram Abac. tcrtio, Percupijti ca

•VERSVS 4.

Et caudd eiut trahehat tertiam far - tem fielUrum cctU.Hxc delcnbirDra- conis mcmbra nimusprincipalia cMw>n. &vltimJ, rcilicctiu cauda.Itadi.\i, cjuod Draco ille habebat capita 7. Ethoc cgo Ibanncs vidi , &i non folum hoc , verum & vidi quod & caudaeius , id cft, finalis hollis tcn-

tatio ,vcl fimulatadcccptio, cjua: dicitur cauda , quia malitia o^jcrir, Abach. i- ^Ht dc domo impij ), quoad fupcrbosi ^ (icut cauda turpitudinc animalis. Dcnudafii fundamentum eius ^fftc ad »xc inquam cauda,vel dcccptio fi-

collum ,quoad inuidos ; Af^/ffi.v»/?/ fccptrhetus^cdptti helUtorH ciur^ quoad 1 racu ndos ; V^enientihus vr ttfrho^(^\\ ad acediolos ; Exultatio eorum ftcut eim^ iput deuorat pauperem in ahfccndito^ quoad auaros ; P^iam fecijli in ni.tri equistuis,c^uoid guloCos-Jnlut. rum mdtarum , quoad luxuriolos. Dicit crgo , Draco iflehahens capita

mulata , trahehut^ fcilicct dc fidc ad infideliratcm , tertiam ^artcm fleUa- Ec nota quod quardam Itcll.vdicuntur crraticx , qu.-cdani fixo:. Stellxfivi moucnturad mo- tum firmamenti ; & harum qux- dam funt fuperiorcs, & lucidiorcs; sftltdin alia:inferiorcs,&minus luccntcs pcrquasintelligunturcontcnv '

(f^r^,idclt,vniucrfosPrincipcsdc- t) ciui,A: a<^ui. Et ilVos non tr.u..L cedi6Vos,6^for««u</fffm,precepta, caudaDraconis, quiafuntHxx,&:

&: firmx in fide , & non moucntur nifi ad motum firmamcnti, id crt.

quximpugnct, & in capitibus c:us, id cft, in Pgncipibusdii5bis,yf^rirr« Sfftttn dia- diademata, id cll , fcptcm vitia cOi. "h^ul^Jru pit^lia-Sunc autemlcptem,fupcr- tty^t/e. bi.x vanitas , inuidix malignitas, Sf fnm n.ind pcrucrfitas, accdia: ociofitas, auaritix cupiditas , gulx voracitas, kiMjrix laditas. Sunt auccm fc-

Chrifti. Erraticc ftcll?,quxmouc- turcontra firmamcntum, lunt rc- probi,qui moucncur contrapr?- i cptum Chi ifti.Et iftos cauda ora- conis trahit dc fide ad infidelira- tcm , dc gratia ad culpam, dc ftatu t

2l8

R P. Alexandride Hales

fiilutis ad ftatum artcrnx damna- A ScdDominusIcfus Chriftus iftum tionis. Et dicilnturifti reprobi ftcl- Dracone in Bapiifrao^extcrmina

uit jPfal. T« confrc^jH capita Draco- i.fJ. - num in dqnis ^ in dcfcrto conculca- uit, Pfalm. Superafffidem^cr haftlif- pf.ii..; cum amhulahis , csr conculcahis leonem ^draconemixn patibulo ludificauit, Pfal. Drttfo ifle,<piem formafii adillH- ^

dendnm ei\, in infcmo alligauit,Apo ^^^^^ calMgcCimo^y^pprehenaitDrjconem,

\x ca:li,quiactfiadftifemumfunt dcpuiati , funt tamcn creati vt cG fcnt ciucs coclici , &Principes pa- radifi.

trgo vidi quod cauda draconis ,id eft , hoftis , trahebat lertiam partem fiellarum Cif/i.id cft, omnes rcprobos & malos : cir /n//»f *oj i» ferr<<w,id cft,

fictrados mifit in terram , id eft, ferpentemami(iuHm,quic^Dtaholus,cr amorcm terrcnorum , vt fcilicct ^ ligauit eum. Ifte oraco «ctcrmina ■jjjf''' plusdiligerenttcrrcna, quamca- tur, &conculcaturabftincntia,lu ^L./,^ icftia. Vcl Draco trahcba; tcrtiam n>rr(Hm partem ftellarum. Stellx dicuntur Angeli, cjuorum quidam funtmi- niftrantcs, & hiprimaparsi qui- dam funt affiftcntcs , & hi fecun- da pars; quidam funt ncc aififten- tes, ncc miniftrantes , & hitertia pars, quam Draco Lucifer traxit

tx

dtinxit dr*t» in ifftraum

dificatur paticntia, alligaiuj conti- nentia anobis.

Ei Dracojietif ante mHHcrem^quxcrat puritura , Vt ciim peperijfet fihum cius^ deuoraret. Hic poltquam oftcndit Draconis malignitatem , oftcndit prauitatem iloccndi , & ccnatum: Sc qu^a aliquando ifte conatus

cauda (ua,id eft,dcceptionc & (ug- C fruftratur,idco in ipfa pattc oftcn- ^cftionc fua; Et mijitin terram, quia dit conatum noccndi , Sc prauica

in habitatiortem caliginolam.

Caudktrahehat tertiam partemfleU larum c^tli, cir mijit in terram. Notate iftam claufulam, & vidcte Diaboli frauduletiam , & dcceptionem,ibi-, Caudd ; cautam inordinacioncm, ibi, trahebat., dcceptorum mulcitu- dincm ibi, tertiam partem-^ dcccpto- rum conditioncm, \h\,fiellarum cdi; dcccptomminuolutioncm,& ma ■ ledidtionem, ibi , cir mifittn terram.

tcm ; fccundo iftius conacus fru- ftrationcm, ibifl.tpepertt fliHm ma- fculum. Ita dixi , quod vidi Draco- ncm maghum, &c lufum , fcilicct Diabolum , cauJa fna trahentem ter- tiam partem ftellarum Cdli , id eft, om- ncs rcprobos : cir mijit eosintcrmm, \d eft »in tcrram tencbrofam, Cci i- cctlnfcrnum. Ec non folum hoc vidi ,qubdDrJCo,ideft,Di.i^^^''^ armacusaftutia, potcntia,n.

letem.

Et nota quod draco iftc,&colubcr £) ftetit^ fcilicctnon fatigatus» fcd vi- vcncnofus flatu dcjicit clatos , lc- gilans ad tcntandum , non fatiga-

rem. quarto. Traxtrunt ventum ^afi Dracones^ tradtuinficitimfnundos, AfoctL^. Apocal. feptimo. De ore Draconis exierunt fpiritus immundi^ ^d modum ranarum -^ cauda inuoluit cupidos, in propofito , Draco traxit ter- tiam partem flellarum cali. morfu in- tcrficit iracundos , Dcutcr. tngc- fmio quarto, fel draconum vinum eo- rum^f^ yenenum afpidum infxnahde.

tus , fed infidians ad noccnduni ; nonl.iftatusjfcd paratusad \mcT' ficicndum , multerem, id eft, Eccle- jrttdu- fjam milicantcm, etujtet^tpurirura,^'^'" ""' fcihcct filios Ipirituales in hde Chrilli , pcr cftcdum , quos iara conccpcracpervoluncactm,& af- fc^lum, quodvaldc eft notabilc, & grauc. Ecclcfla enim grauida , vcl anima conceptione boni pio-

Commenc.in Apocal.B.Ioan Cap 12. 219

pofiti, 6i:dum vultparcre & bcne- ^facere , iurgit Diabolus vt parrum impcdiet , aliquando concupifci- bilu offcrendo , aliquando ad ma - la inclinando: vndecumatuma cft iuxta panum boni opcris , tunc maximc Diabolus conatur vt ab- ortumpatiaturi vcllct cnimqubd animx fcrapcr cQent grauida:,&: pr^nantcs, &bonum faccredc- lidcrantcs, f^d nunquam paricn- tes. .

Vidi crgo qaod Drj<«> iftc fierit dttte tnHlierem , id cft , Ecclcfiam , vcl animam fidclcm , vr citm ft- feriffet , filiHm eius deuaruret. In hoc dcfiyiaturmajor ciusmalitia, nam quando Diabolus non potcftim- pedire boni opcris partum , cona- rur occidere naium , & hoc per vanamgloriam,quamin finc bo- m opcns oiFcrt , vt bonum ta- cicns,pcr vanamfaltcm gloriam, id amittat. Vnde Auguf. inquo- dam fcrmonc, [ Diabolus inhdia- tur calcanco mulicris, vcl animx fidclis, vt laltcmin calcaneo,hoc cft, m finc bonum opus pcr vanam gloriam amittat. ]

Stetit crgo Draco dnte mtdterem , Vf cum perftriffetydeuordretfiliHm eiusy id cft, opus bonum aucrtcrct, in pnncipio intcntioncm pcrucrrcn- do ; in mcdio impcdiendoj in fi- ne , vcl termino,varumgloriam fuggcri-nda

VERSVS j.

Scquitur , Pe^erii filium majmlum, ^ut rednrus erut omnes gentes tn virf^a ferrea. Oflcnfo conatu Diaboli, hicoftcnditur fruftratio illius co- naius; &: primolubtralicndo prin- cipale , lciliccc fihum \ lecundo minusprincipale, fcilicct gcnitri-

A cem , vcl matrcm , ibi , £f mtdierfu- gir m folitudinem yVtu huMat locutn a Deo ; Ita di.i:i, quod Dracofletitantc muUcrem ,Vf ciim peftenjfet filuwt,u\ crt, opus btfuium , deuor.irct eum : Cir pcjterit muUer , id cft , Ecclcfia , & quamuisDrdfo cftct pararus filios hcclcfiar dcuorarc , tamcn i!la mti- /;fr pcpcnt jfcilicct pcr Virs^incm Mariam , Filium Icfum Chnltum, mafculum fortcm , non focminam dcDilcm ,<juj rcBurus trat omnesgen- tes in \irga fcrrca , id ert , in inflexi-

B bih iuftiiia , quia ctiam Mifericor- dia , CT \entas obuiAueruHt fihi, iufiitia, O" ^-ix ofculat^ fum, Plal.

Pf^fw crgo Ecclcfia per V irgi nem, film mafculum Icfum C hnftu. Vndc hic filins fuit acrcrnahtcrgc- ncratus,& idco fplcndor patcrmjs, tcmporaliter natus , & idco amor matcrnus ; corporalitcr inimola- tus, & idco odor xtcrnus; finguia ritcr exaltatus, &: ideo honor fu-

^ pernus : Ec ifte filius rcgit rcgnum omnc vniucrfi fapienter per difpo- htioncm prouidcntix; inferni pp- tenter pcr diftindlionem iufritix-, Ecclcfiijclcmctcr per diftributio- nem grati^ , Apocal. feptimo , ^gnus, ^ui in medio throm efi, reget eoj. Hic igitur filius reflurus efi omnes gentes , & hoc i« yirga ferrea. Vndc nouquod Chriftus triplici virga adfcrcducithomincm,virgdmcn- furanie,vclluftirii,ad examina- tioncm confcicnti.r, virjra libcran- tc, vclmilcricordiar, ad propiiia- tioncmindulgentii-, virgaconlo- lante, vcl proliidcntix , ad fuppor- tationcmpanitcntii: Haxcltvir- ga Rcgis Affucri , Hcftcr quarto.

Ergo hxc muber peperit filium. iftum Chriftum , Et faptus efi filius fw«>fcilicct Dominus Icfus Chri- llus, ad Dcum , i#cft ,adPacrcm

£e ij

Q^H f,-tnt //'/«1 ntxij'

frpfni 1:jk malicr.

Apocal

ft rtiuot.

Uet

ri >

120

R. P. Alexandri de Hales

yrrii h»

#

fuum inAfcenfionci &adilfronum m.gu, "f*^y cft,3dxc]ualitatcmPatris, chrfi.Dt- non perclfcdumnouumin quan-* tum Dcus, fed in quantum homo vcrus: vndc nic oltcgditur vcia C hrilli humanitas . raptus ejf ; oftd- ditur Patris xqualitas, adthronum eiusfugit^cHrc. Hic oftcnditur fru- ftratio Diaboli , quo ad minus principalc , fcilicct quoad genitri- 'cem , vcl matrem.Vcldixi,qubd cum Draco vcllet deuorarc filium Ecclcfis lefum ChriUum, qucra fibi Mariagcnuit,non potuit,quia raptus cft ad Dcum,pbft interfi- cicns eum -, & non lolum fupple Diabolus voluit deuorarc iftum fi- lium, & tamcn non potuit,imb cciam , & cius gcnitricem , id cft, tcclefiam miUtantcm , ncc tamcn pocuit, quiahic^

VERSVS. 6.

Mulicrfunt infolitudiMm , idcft, in locum {ecrctura , fpernendo mundi cumulcum.Pfalm.ffff elon- gaiiifngiens , cir manfi m folitudint ; mundum namquc dcbec fugc- rc , qui vulc inimicum vinccre : vndc dcbcc mancrc in fohcudinc pcccatum deteftando, Deum con- ccmplando , orationi vacando.

Notaqubdcfttriplcx fohtudo, " Fnentis,rchgionis,mundan« con- ucrfationis : foUtudo mcntisapta ad raeditandum , alta ad contcm- plandum , Ixta ad exuhandum, Ofcxfccundo, Ponam euminfolitu- t/mf.Sohtudo rehgionis,fuga mun- di,aula Dei, vita cocli. Plal. Eccc elongaui fugtenSy cjr manfi m folitudine-, Solitudo mundicrt , in qua dcuiat crroT, obuiac horror, xftuat ardor: Ynde propter ifta tria dicicur ad Corinch. lecundo,pcriculis mfo- litudinc. M«/»flfcrgo, id cft, Ecclc-

</«-

tntmi XI-

fidrrjr , inartdnm

nfilrt»-

rr Jrlrimmi

Irtjilfx

ftiimdt.

Ofce i.

A (la, velfidehsanima,/i<gif wyo/m^- Snem , id cft , in mencis fecrccum, ^ fpcrnendo mundum , & ficfupc- rauic inimicum , vcl Draconcm rnwW. magnum. Vbi, id cft, in (^ua fohtu- "'^jjjf"' dine , Ifohetlocum paratum a D<v, fci- " * hcetadquicfcedum, quia inmun- do non clt quics , lcd amaritudo multiplex. Vel fugic in lohciidi- nem , id eft , in carlum pcr con-

^ tcmplacioncm y v/ iln tafcat eam Deusif iA. cft,paftu Aneciorum) fci- licct cxIcftijSapicncaecimo quin- Sap. 15. co, Angelorum ejca nutriui^i povulum f««Wi vcl frudu dodrlnae , vel prx- dicacionis ianc^x^ &hoc diehusmil- le ducentis fexa^nta , id cft,coc^cm- pore praElcntisvitst: quandiucnim durabicEcclcfia , tadiu Chiittido- m«uKt1.' £inna.yMuthMtimOjyohifcum Ji<m vfijue ad confummattonem fgculi , fci- licet perpridicationcm , &dodlri- nam. Mille autcm ducentis qua-

C draginta clicbus prqdicauic Chri- ftus, ficutdidrum cftfiipra, &ica pauic Ecclcftam tot dicbus ,paftu iux prxdicationis.

VERSVS 7.

Et fa£lum efi pr^Hum magnum «1 cglo , Michaei , cir j4ngelt eius f>rdlia~ hanturcum Dracone^f^Dracofugna- hat, (^Angeli cius , O" non jfrMtalue- runt, nefte locus inuentus eft eorum am- ^ plius incalo. Supra defcrijpfit condi- tioncspuguancium ,hicdcfcribic ipfum prsiium, & primo defcnbi- cur pugnaocculta i-fccundb apcr- ca, ibi , P^<« tetrte,(y mari , quiaDia- holup defccndtt ad vos. lccm primb dclcribicur confliftus ; (ccundb, exitus,ibi, 0* non prfualuerunt,ne<fue inucntus efllocus eorum ampUustn calo. Dixk z\item y fuL^um efi prceltum rim &■

magnumin calo, fcWicct quando ^0\^°^J^. ni, &maUaffc(ftionibus cohtrariis

Comment in Apocal. B loan.cap.Ti. 221

moucbantur. Mali concfj Dcum perclationcra,&: fupcrbiam; boni ad Dcum per humilitatcm &: obc dicntiam : vnde &: [^(hin eft pr^- lium magmm in cdlo , intcr A n^clos, quando Lucifcrdixit, j^Jccndam in cahm^ (yerojimlisdkifsimo, alijscxi- fkntibus in afFcdii , & confcnlu concrario.

VaStum f/? igitur pr^Uum magnHm

nibus allirtunt,quja cos ad bonu m prouocanr, vt ad ccclum afccndit, & Cic in Ecclcfia contra Diabolum pugnant , incirando homines ad bonum ,quos mah incitanc ad ma- lum, & damnum.

FaHumeft ighurprxhumincalo,id cfl:,inEcclcfia,A/;f/;rfr/ , (yAngcli ^^,,',',1, cius prxliabantur cumDraconc^c^uh ip- E^^irf^. lccftprinceps Ecclcfix: vnde ci

i» cif/o,& quale,llatim dicit,A/;f/;df7 b prarcipuc incumbiccura Ecclefis, (y j4ngehcius praliahamnr cum Dra- qui etiam fuic princeps Synagogar

Ucin.

iff,jf/ir..<^onc. PcrMichaclcm, quiinccrpre- fTftAtHr tatur , Vf Dcus , intelliguntur maio- res ; pcr Angelos, qui dicuntur a Deo mifli , incelliguntur Angeli minorcs. Prdiabantur cumDracone^ idcft,cumLucifero Dracone pro- pceraftutiamfalfitatis; cumLuci- rcro magno , proptcr potcnciam malignicatis , & rufo proptcr {xui ■ ciamcrudehcatis.

vnde Daniel dixic, Nemo cftadtn- • . tor meus in his omnihus , nijiMtchael ^^^^^Xio Princeps Veftcr. Sed cx quo Synago- gaChriftum crucifixic, cranflatus cft Michacl ad curam Ecclefiae Chriftianx : Ergo in Ecclcfia mi- lirancc prxliutur MichaH , c^Angcli eiusj id eft, minores nobis mini- ftrantcsj cumDracone^ id cft, cum Diabolo nos volcncc pcr altuciam

Pr.xliabantur,inqua,bonj Angcli c deciperc , & ad infcrnum iua cau- cum ifto draconc,luperbiq cius no da tgihere.

conlcntiendo , concrarium aflc- dum habcndo y^y^Draco pagnabar, ideftjLucifcrvolens Diuinitatcwi rapere, fupcralios dominium ha- bcre,&: nuUifubiedus clTc. Etnon folumipfe pugnabar contra Dcu, & Angclos, verum etiam , <ir An- geli eius cum co ceciderunt.

VERSVS 9.

Sed qui fcerte volentcs diuini- ^Hgtln} tatcm rapcre , & bonos Angclos UitMMm (upcrarc j aducrjus eos non valucrunt, vcrum ctiam , ncccisinucntuseftlocus ampliiis in r^/o,imb in locum oblcu- rum, Sc caliginofum cecidcrunci hoc ad Ucccram. Vcl ahzcT , fa^hm eftpr^lium magnum in cdo jquiaho- mincsincoclum afcederepofTunr, aquo ipfi pcr fupcrbiam cccide- runcidcoeosex inuidia uTipedirc conancur. Sedboni Ancrclihomi-

D

tut pytll» ttt,

In prima claufula, dkx^itm eft pra- lium wtignuminccelo , canguntur tria; tribulationis complemcntum, ibi, i^<ii?«/wf/?j tribulationis nocumen- t\Mt\ y ihi, Prdium mdgnttm\ paticn- tia: fulcimcntum, ibi,/«nr/a.

Infccunda claulula, A//c:/5'rfc7cir ^'f^yt" Angeli cius praliahantur cum Dracone^ dclcribitur pugna fpiritualis Ec- »»<f'"» clcfis, vclfidclisanimarcumDra- ^*"*"^' cone, vel hofte,vtpcriculofa,prop- tcr violeciam cxpugnarionis,quod habctortumcx crudclirarcaducr- farij ; vt laboriola, proptcrpotcn- tiam expugnatoris, quod habet ortum ex diucurnicace cxcrcicij, vel bclli i vt vidoriofa , propccr af- fiflcntiam {yopugnatoris, quod habctortum cx authoritarc diuini adiurorii. Vcl delcribitur trium- phancium cxcrcirus, ibi, Michael 0* Angcli eius ; con^reflioiiis coc-

Ec iij

222

R. P. Alexandri deHales

flnnbiu mibu Mxi' htlmr.

tus.ibi, PrxliiJjdntnr., inimicus op- poriius;ibi,tMm Draccnc.

Circa primuin fciendum quod Michacl cft Princcps Ecclefii , &c ei pugna Ecclefiar, vcl fidelis ani- mx attribuitur, ipfc cnim afliiHc labornntibus^ad opcrandum, nc a Draconc impcdiantur , oranti- busad mipctrandum,nc rcpellan- tur y vacillanribus ad mforman- dum, ne a Dracone feducantur, pugnantibus ad triumphandum, • nea Draconcfubigantur.

Circa lccundum , vbi defcribitUr iftapugna vtlaboriofa,cum dici- PmmiJt tUr, PritlidhanrurcumDracone. lcicn- dum qubd prxliandum eft vigi- lantcr, ne prqucniamur ; fapicnier, nedccipiamurjConfidcnter,nc ter- reamur; prxfentiahtcr,ne deijcia- mur, primiRcg. EJh w fortisy & preliare bella Domm.

Circa tertium , vbi & pugna dcfcribiturvt vidoriofa cum jjici- tur, EtnonpikualuerHnr, fcilicctho- ftcs, fcicndum quod trla funt gc- nerahoftium ,fcihcetcarnis lalci- uia,contra quam fragrantlilia ca- ftitatis ; mundi concupifcentia, contra quam florent femina pau- pcrutis ; hoftis fuperbia , contra quam feruent incendia charicatis, per iiigum obcdientijE & huriiili- tatis. De his Icrem. decimo quin- to, P ngnayunt aduerptm re^^^nonpr^- Haleburu, tjuia ego tecum fum , Vf ertuim

Jnm ium Prtctne.

Rc

lereoiit^.

te.

C*iritl intrrfrtt*' tur •utrnil mt*vtl ftrttimii mrjt.

Michael ^ jingeli eius praUahan- turcumDracone. EtNotaquod tria noniinafunc nobis nota Angelo- rum, quia habent circa nos faccrc, fcilicct pcrficerc : Michacl in prs- liis adiutor , & ideo intcrprcta- tur i^uis "Pt DeuSy \t\diiwutasillimi- noHs, Gabriel,in myft^is rcuela- tor , & idco intcrprctatur virrus

A mea , vcl forittudo purgans , Raph^icl i> in fuppliciis liberator, &c idcoin-^ - tcrprctatur fanas Deus^vci medicina: '' ' ' Et hipugnanrcum Dracone-^vndc fcic- dij quod Draco habct magnitudinc in corpore,pcr quod intclligitur in Diabolo magnitudooperis^ acrcm inficerc , perquod intclli^iturfor- titudo tcntationis •, cum dcphante pus^narc ,per quod inrclligiturin- ua^o prarliationis, fanguincm EIc-

g phantis fugcrc , pcr quod intelligi- tur fonicntum deleclationis pra- ux. Vultdormirc, pcr quodintel- ligitur cantinuitas malx adlonis, morfus cius iiabct inficcre , pcr quod intelligitur multiplicitas da- nationis ,proptcr eius vcnenum; marc habct tumcfaccre , m quo intclligitur in Diabulo perucrfitas turbationis.

Et Draco,id e(\:,Luci^er, & Jnge- gB.mitk lieiusy id cft confcntientes, & ahi "^"^

C Dxmones^«^«.«^'4»r,fciiicetmoni- l,n,Tfl tioncs (andorum Angelorumdc-?'*«- ftrucndo , & contra illos fugge- ■sndo, hic eft cnim Draco , qui Adan:\,&Euamdcccpit, promittc- do eis immortaritatem, dicens,Nf- quaeruam moriemini; libcrtatcm, Eri- ris JtcutDij , fcietix profundicatcm, fcienres bonum cJr* malum. Scd quid.'* multa promific cis Diabolus , & Gcnef.j. nihilfoluiceis, quia confentiendo

D immortalitati, habueruntmoricn- di ncccllltatem; crcdcnces obtine- rc libcrtatcm, cccidcruncin capti- uicatem; credentes habere fcicn- tix profunditatem , cccidcrunt in cxcitatcm.

Pugnabat igitur hic Draco , ^ Jngeli eius, contra Angelos bonos cuftodiences Ecclefiam, vcl ani- mam fidelem. Scd quid ? cum crc- derenc haberc m pugnaviiftoriam, Ceciderunt in terram , qu ia non prxua-

Comment.in Apocal.B Ioan.Cap.12. 125

luffuntj id eft, auxilium bonorum Af?»* f/^.rcjliccta Doo ,ab Ecclcfia, Angclorum rcmoucrc non potue- & a fideli anima , Draco ille mdgfi:'.> runt, fcilicct jb his,quiad vitam prjcdcrtinatifunt, & rucrunt. Ec

& Jcr^f antiijuHs, qui dicittir DtAbo- '^' ' Itis. Diciturcnim Diabolus DrrfCti„,«^„V magnns, proptcr violcntiam , fcu ^ ^"f"» (aruitiam « & dicitur Diabolus, magnus propter potcntiam ; fcrj^cns propter aftutiam, amiquus^ proptcr experidtiam; ctiam dic|fur Diabo- lusdeorfum rucns dc caload in- fernum, vcl locum caIiginolum,dc

INitSit- non folum mah Anirch aducrfus l^onos im pr/eualHCrunt , imo nec '^' locHs muentus ejl (brum amplius in caloy idcft, in Ecclcfia , vcl fidch anima; cjuia & fi aliquando Deo permittcnte pecccnt boni , & cle- diDci, nontamen Dxmosts lo-

cantur in eis, quia cos non dcti- bono ad malum , dc pcccato ad ncnt quantum volunc ,& non dc- ^ pcccatum , quia continuc pcccat, ducunt ad illud ad quod intcn- & quanto plus peccat, tanio j>ro- dunt,fedDcu5 hbctatcos , prima: fundius ruit. Et idco benc ifte .Pm. 1. Pctr. fccundo , Nouit Deus ^ios Draco,id cft.Diabolus, rucns dici- de tentatione cripere , tni^uos vero in^ cur, quia alios rucndo , lc ipfum diem ntdictf refcruare, Velt locus non niit. Et non foliim Diabolus di- efl inucntus eorum amplius in calo ^ citur, vc^um ctiam cir k1 id eft, in Ecclcfia,vcl fidch anima, cft, aducrlarius, primiPctri quuv quia fi Diabolus rranleat pcr Ec- io,Fratres fohrii efiote^z^^figdatc^cju: , clcfii membra cleda , & crucian- aducrfurtus a.'efler Dial^olus , ^c. Sa- do tcntando; nontamenmanfio- ^tanas cnim interprctatur conira ncm facicndo, , rius, vel aducrfanus , vtlprxuau ,

cator, vcl tranlgrclTor \ & hic Dia V E R S V co mcritb Satanoi appellacur.

Hic ergoDraco, quia nobiscon- trarius , Angclis aduerlarius , prx- uaricator lcgis. Hic crgo Drjco cll Satanas , & Dtabolus , <juifednxtt, id ctt,(eorfum duxit ,a vcncatc in faj- fitatem , a charitatc in cupidita- tcm,a caftitatc ad faditatcm.

Et proicfhis cjl Draco ille magnus^ ferpens antiquusy qui \>ocatur Dtavolus, cr Satanas , qut feduxit Vmuerfum orbcm , cjr protcdus eji tn tctram , Angeli eius cum eo mifsi funt. Supra poluitconflidum pugni, hic po- nitcxitum vidori^e. Etprimopo- nit vidoriam; (ccundo vidtoiia-

Ethic \miHerfum orhem fcduxityC^uh omne qucdin mundo efi,atu eS} concupif- cau{am , ibi , Et ipfivicerunt illum per D centtaotulorum^ aittcocupifcentta carnts^ fanguinem Agni. Itcm in pugnaeft aut fupcrbtavir<e,{ccnndu loa.in ca- dcicdlio malorum, &:cxaltatio bo- nanica fua. Et idco dicimus qubd '-^

norum , ibi, El audiui vocem m*tg- nam inccrlo dtcentem^ Nunc foBa efi falus,(^ \irtus.

Dicitergo, Et proiciluscfi Draco. Itadixiqubd Draco , &:Angcli etus pugnahan: aducTdi^i Angclos bonos, &: non prxualuerunt. Ec bcnc du

mius q

illa concupifcibiiuoifercndo, v»;- uerfum orbem feduxit : id cft, (corlum daxic. Etfi non quoad littejam ad omnia, tamcn quoadahqua. Hic, inquara, Draco ,prose{itts efi m rer-w r.tm, id eft, in locum tencbrofum, .1 in airrcm cahginolum,vfquc ad

qubd «0« pr^ualuerunt , quia prbic- ; ^udicium,adhttcramjlcdpbft pto

R.P. A1ex:indri de Hales

Rom. •

iicietur' (Jiuino ludici num: & non (oluin illc Draco,ve- rum cciam Angeliciusconfcnticn- tes cius voluntaii , &: peccato, mifsi func cum ipfo , fcilicec in cumdem locum, quia faciences^ confcn- tientes pari pana punicndi func: nonemm tiwtumejm talia agimt^digni funtmorte , fed cJT <jfii confcntiuntfct- cientibHSy^a^om. leptimo.

V E R S V S

10.

S.cquitur, Etaudiui Vocem mafnam de ccrlo dicentem , nunc faSla efl faluf.

liiici- A (.ju(.in , nili in quaULuiu iplc ^)v.r - mittir.

Vel . Ntmcfana eftfalus , fcaicct pcr iulHHcationcm impiorum ^(p* virrw;, pcr liberationem captiuoru, Cir regniiM, Yic: s^lorificationcmmi- feroru, c^po:e^tnsy pcrdanationcni rcproboru, vc\fa^aefl falus, quoad incipicntcs, virf«; quoad proficic tcs , qui in bono progrcdiuntur, ) '<^^'j«OT,quoadpcrfit |uidc uotc fubjiciuntur. Wij.u,.: " ' B in paiTioncj Pfal.Oy;fri</«;<:j: j....: temin medioterra^^ v/rw,in Refur- rcclionc, (upra fcptimocap./Jr«r-

Dfrm.»-

Cir Virrw , regnum Dei nojlri , (Jr di^to^ c^r claritas,^ faj/ientia, foteftas Clmjlieius ttfuia proicflus cjl tiarum a^ioJmor^Virtus; Regnuw^

rum ^n- f*^^** f^toT fratTum ncjlrorum ^ ejuiaccu- geltram fubat illos ontc confpeclum Dei mjlri frnr(!,.nf ji^^^ j^j^ ficutdiSum efl:,

invttitliiH -11. t I k

Uuiiur oltenditur exultatio bcatocum An /.»»<. gclorUm de hberationc Ecclcfiac: &hollis, vel oraconis dciccfbionc. Ita dixi, qu6dDr4f(j magmis cir r«- fus^ijui diciturSatanas , c^^Diabolusj proicflus eji in terram , & dc hoc bo- ni Angclisuc gauifi, propterquod , * cir audiui vocem magnam , Sc Ixtitiam mcaclo Empyrco, ad httcram , di- centcm , nunc, lcilicct virtutc diaboli pcrChriftum paffumfuperata'. Et r<r^«mmudi,inquo Diaboiutdo- n\inabatur per pcccatum > Deino- jiri ; &: maximc illud poft iu iicium potell dici , quia tuncperfcdum

Afccnfionc,loan.Rf^«»i w/<ww(jrt . ^ cjldehoc mundo.

Dicit ereo, Va^ae^} falus^Cir\:r- fus , er regnum Dei nojtn , ty^otenas , J, Cfmffteius; &rcddi|:caufam, qua rc ? ^uia proii^^s eff , id ell , procul ^ ailus accufatoi^ratrum/d ci\, homi- nu nollroru , accufttor fciliccc Dia- bolus, cuius oflSciu cll accufarc, id cll , accufabiles oftcndere. Sunt cnim Angcli fratrcs nollri pcr • crcationcm, ctfi non pcr natura: aflimilatijonem , vcl pcrennitatis participationem : vndc Haymo, [Non clt cnim mirum , fi Angeli nos fraircs vocanc , cum ipfcDo- minus norter nos fratrcs vocat, di - ccns , yinnunciaio nomen tustm fr.i-

eritmyltcrium ChrilU, & rtgna- ^ tnbusmeis.] bit folus Dcus in coclo, in inundo, Hic, inqu.i,rfff«|dftjr frMru,qutac

! iiliilMI iri »,.|

fitfllylltil

Dfifrtni t-

& in inferno.

Faf}umcftregn!m,Deinoj}ri , idcll, Patris, (ypoteJUs , fcihcct quara ha- bct DiaboluSjDomino pcrmittcn- te , & pcccatis exigcntibus in hu- Qianum gcnus. Hnc inquam &t)rf- mh! jlas fa6>a eft CthijlieiHSy cutus auxi- lio eft omnis potcntia, & virtus, quia nihil potell Dxoioia ia ah-

cvyi'»/'^/ ,6:acculabilcsfaccrc labo- A'"»»*'/ rabat , & femper liborac accufarc ' illosjfcil. fratrcs, & hocluggcrcdo malum culpa;,vt pcr cnlpam pof^ fic accufare iltosfrarrcs noltro5,di- cunt Angcli ,• Ante confpeBum Dei nolfri;, fcilicct cui nihil lacet, fed omniafuntnuda aperta. AdHcb. ^ quarto.; Icilicet hoc ,dieacnofle/id' *

crt.

/

Comment. in A poc. B. Ioan.cap.12* 11$

# crt,continue, ccmporc profpcio, A lum boni pu^nanrcs contra Dra

& aducrfo

Dicunccrgo Angeli boni, nos cultoilienccs , & dc libcratione Ecclcfiar , vcl fidclis animrc, gau- tlcntcs ; Salusfiila ejl , ar Virtus^ O' regmm Deo nojhv yPuia accufatorfra- trum nofirorum ^ iaclt, liominuni> Diabolus , qui accufjbat illos ante tt Di<- con^eShm Dei noHri,proteflus cft , ex Chrifti palfionc , &: baptifmali rc- gcnerationc ^ cx Ipiricuali concri-

ueft.

cv)nem, pro EcclcfiaDei , viceriwt illum , fciliccc Diabolum ,Draco- ncmdiduni, &: non propria vir- tute, (cd propter ftngwnem Jgui , id- clhvirtute partionisChri(b,cir/'ro- pier VerhumtejlimonifiJui^ i^JiciiyprO' d>'»i*t pter inuocaiioncm nominis ciuf ' ■ •"^- dcin Chrirti , filij Dci viui. Vcl An- gcli dicucur homines boni, &: cle- Cti Dci, qui concraDraconcm pu- gnaucruiir, &:corpus fuummoni

tionc,&:SacramencaIiconfcllionc, ^ pro Dcp expofuerunci &:hiccrttf.

&: ptxnitenci.ili facisfadionc. VERSVS.

it.

Si4uuur,.£r ipfi werunt Hlum, propter fjnguincm ^gni \ (y propter verbum teftmontj fui , cir non dilexe- rimt antmas fuas vfque ad mortem. Supra inccr Draconem &: mulic rcm , &: inccr Angelos bonos , &: nulos dcfcribicpugnam, &:ollen- dic, vcl Ecclefia: milicancis, vcibo-

viccrunc Diaboluni , fcd non virt u • ce lua , fcd propicr far.gidnem ^gni^ id cll, virtutc padionis Chrilliinara crucis immolati-, &: proptcr verium ^ tfflimonitfui, idcft:, proptCrconfef- fioncm Chrirtianrfidei, c|ux, in- cjuam, fidcsdiciturChrifti filij Dci occifi , A<5Vuum cjuarto, Virttite ^tl. +> magna rcddcktnt ylpojloh tfjlimontum rcfurrcfHonis lcfn Chrifli Domini no- fri: & fic \\QCXUV\t propter uflimonium

norum Angelorum vidoriam.Inc c C/;n]?i , id cft , portando ccftimo- reddic illius vicborii r.icionem,&: nium Chnfti , quod cffcc verus

caufam^ &: primo rcddic iftiusvi- (floricBcaufam &:rationcm, fccun- do cxhortatur nos propterjftam vidloriam, ad mutuam exultatio- ncm , ibi , Propterea itt.tmini cali, Cir qut habitatis in eis. Rcddic au^ tem iftius vi«5lorix caulam , ca^F gcndo primo fubiedum nobilita-

Dcus,&: homo.

Etnon diU.xerunt Ofnmas fuas vfque itdmortem^ id elt , portando cclci- ty^ut^d moniumChfifti,qu6d cfTccvcrus neus,&:vcrus homo,(c morticxpo- ^j^^jj^i liierunc, &: ^larcyrcs proChnfto //M^ - rf- fucruc. Vcl di:1i viri Angclici.ami- P"^"""^: ci Dti, non dilexcrunt dnimas fuas vf-

tis Chrifti, fcilicccAngclii fccun- j) fie admcrtem^ idcft , expoftcrunc do adum ftrcnuicatis, ibi , vice- animas fuas, id cft, vic^m fuam,

rww- ccrtib obiedum peruciTitacis, iBi, illum ; quarco vidloriam diui- nxpoccftatis:

VERSVS. 11.

Dicitergo,£"f /pyj" vicerunt illum. Ita dixi- quqd Angcliboni cufto- dicntc^cclcfiam Dci, pugnauic- runccotra Draconcm iiuhijnum, &:iupcraucruntcum. Scdnon fo-

morci, pcrcorporalcm morcifica- cioncm, nam ijuiamatanimam fuam^ perdee eam: loan. duodecimo. loan.u.

HiigiturSandi,& clcdiDcijVi- ccrunc Draconcm magnum, id cft,hoftcni malignnm. tc nota quod hiSancli, &:elcdiDcivice- runc Diabolum, propccr ftabdita- ccni inu io 1 ab i 1 cm, fu p ra, Qui vkerit^ faci^miikm coUmnam in temph Dci.

2Z6

R. P. Alexandri de Hales

Epbef.i.

Hcbf

ad Col.i

TtSimf niMm clm

flfx. loan.;.

fanitatem dcriderabilem , fupra tcrtio cap. V^incenti dabo manndab- fconditum ., fecuriiatcm inamiflibi- lem , fupra tcrtio cap. Qui vicerit^ nonUdcturkmorte jecuma.

D icitcrgo,v/ff r«nr i7/«w;fed quo- modo ? jfrotfter Jlwguinem yJgni : hic Cinguis cohibet manum pcrfecu- toris, Exod. duodccimo , £n> au- tem Jltnguis in Jignum faderationis ^ in adihus vejlris : prohibctautcm raa- lumcontagionis, ad Ephcfprimo, habemus rcmipionem peccatorum per Junfruineipfius ,perhibet tertimoniu redeptionis,ad Hcb. 9. Per propnum Janguinem intratiit jemeLin fdn(ra-^ ad hibct vinculum fccderationis, ad Colof prrmo, Pacificans per fangui- ' nem ipftts,Jiue qu§ in calis , Vel in ter- ris funt.

Vicerunt ergo propter Janguincm agni. Et non imm.criio , quia mi- norgutta fufficiebac adtocum ge- nus humanum redimendum : tt propter vrrhum tejlimontf fui , (ciHcet Cnriili. Vndc notaqubd tellimo- nium ell vitx liudabilis : loan. • Opera, ijute cgo fucio, tejltmonium ptr- hilent de me , famac celebris, Ad. quarto , V^trtute magna reddebant Sipojioli teflimooium ; lacn Scriptu- ra: efficacis, loan qujnto. Scruta- mini fcripturas , cir ifi-e Jitnt , ^u<e tcjlmomum perhibent de me. Vcl tc- ftimonium Chrifti cft Dominics infpirationis,namdeipfo pcrhibec teftimonium Spiritus limdlus : An- gchcx annunciationis , nam de ipfo perhibet teftimonium Ga- bricl Angelus ; Apoftohcae prae- dicationis , nam de ipfo perhi- bct tcliimoHium chorus Apo- ftolicus. Vicerunt illum , fcilicct Diabolum , proptcr illud tcftimo- nium.

Ef vicerunt, quia ^ntmas fuas

A v/^«f ad mortem mn dilexerunt ^ u\ # ert, vitam corporalcm cxofam ha- bucrunc, &merucrunthabcre vi- tam fpiritualcm , &icernam.

Vnde notaquodvitahuius mii- di non eft dihgcnda, fed niagis de- tcilanda , quia brcuis cclcri tcr- minationc; quia grauis multiphci tribulationc •, quia inftabihs flii- duacione. Vclquiainfia:a per fu- pcrbiam, immundapcr luxuriam, '''"/"*-

3 mquictaperauaritiam, iniqua per^"'^"*'" malitiam : vndeorancquod cft in raundo,auccftc6cupifccntia car- nis, auc oculorura , auc fiiperbia vit2:,primarIoan. fecundo.Propter «•l*»"-^ quo4 diccbat ScbaftianusiHi<^vi- ta in fe fpcrantcs falht , fc cxpc- (^antcs dccipit.admonct fiircm, vc rapiac, iracundum, vt feriac , mcn- dacem vc faUac. Ha:c impcrac criraina , iubcc facinora , fuadcc

Q rauifa. Ergo hanc vicaiii dcuica, quia»

Si patulis oculis cali dnlcedo pateret^ Ncn quendis populis h$c vita caduca placeret.

Vicerum crgo illHm propter fangui- nem agjji^ ^ propter Verhum te^imontj fuitO" non dilexerunt animas fuas vf- (^ueadmortem. Hic c^nguncur tria, cemplatiopaflionis Chrifti cru- 1x1, primum venerandum, ibi, Vtccrunt illumpfoptcr fangutnemagnt-^ D inuocatio nominis Chriili, (ccun- dum implorandum, ibi, Propter verhum tejlimonij fui -^ mortificano corporis fuj, certium imicandunT, ibi , Et non ddexerurtt aninias fuas ■ vfjue ad mortem.

VERSVS .z.

Propterea Utamimcdi^ aui ha- litatis in eis. Hic liortacur aa l.tti- tiam, ptoptcr pugnx vidoriam.

fnMitret ha- httMTlt in

m.t rj> . /'// <

Pfal.jf.

Comment.in Apocal. B.lcan. Capr:^- 2^7

Itadixi, qubci Diaboluseft proic-A bulationis magnx, &: damnacio

^Hfltld

ipcracus

farius, Ltetammi cxli , id eft , vos ma- peccaton. Vndc pcr ccrram auari- """^-

iorcs Anqeli, & vos^fciliccc mino- cia, pcr marc rupcrbia,fignificatur,

rcs,<ji4i hahitatis in eis : vndc mino- <jux funt origo omnts pcccati.Dc

res Angcli inmaioribus habiranc, auaricia, primradTim. rcxco,R4- '''T'"'-*-

Cjuia maiores minoribus denun- . dixommum malorum eji cupidttas. Dc

cianc , ad littcram. Vel Utdmini, id fuperbia, Ecclefiaihci nono , /n/.#^"^'='- »•

cfl, A ngcli,qui dcbrtis elTc viri coc- rium omnts pcccaii efl ptpcrhi.t.

lici, &:contempIatiui,ca-lcftia ap- Benc crgo per tcrram &: marc»

Eeccntcs, cerrcnaconremncntcs, g ideft, pcr auaros terrcnos, & fu- rtamini ; vos , inquam , Prxlati, perbos, (ignantur omnes pcccaco- ^ui hahitatis ineis, idc(h, fubdici,qui res,quibus imminct grauis cribu- habitatisfubtabcrnaculo, &:fubfi- latio, &:xtcrf!a damnatio. Vcl per dio Prxlatorum. terram , Ghriftiani mali, auari, pcr

Ldttammi igitur Vo; nr.'/,viri (andli, tcrrenorumamorem, permarc in- &:Dcielc<fli,propterlibcrationem rtabilc, infidcles per errorem. Vel malorum milcratilium , proptcr pcr tcrram (labilerh fignantur illi,

quiinvno peccato lUnc, pcrmar# inftabilc , flucnces de peccato in peccacum, i(ai. 54. Impii c^uaji mare ^^^- J'- f eruens , *juod ijmcfccre non yjof f /?,c>r >v-

— . — ^ ^ I

largitione donorum fpiritualium, Pfal. Latamini in Domino \ proptcr cxpcdtationem prxmiorum iter- norum : cir exHltateiHjit \ proptcr li-

bcrationem humani gcnerisi pro-C dundant jhtclus eius in conculcationem {^rfubiedioncm boiUs ; proptcr ^ lufhtm.

apernoncm lanuse calelHs.

Sequicur , y * terrx, tjr mari^ <juia tlejcenatt Diaholus ad vos , hahens ifam magnam ^jciens tjuiu modicum tem^us hahet. Supra, vc vidiAis, cgic dc bcllo mulieris cum Dracone oc- culco, hic agit de manifcfto. Ec primooftcndicur huius belli pcri

y t igitur pcccaroribus dittis, &: quarc? rcdditcaufam, (juia dcfcendit Diaholus, fcilicet dc calo cicdlus, inimicusantiquus,&: omni malitia ]^\cn\xs.Dcfcedit, inquam,quia nou iiauenic locum in Sanciis , .ild vor.

hfiiim} eruiurur

fcilicec implos,&: iniquos pccendo, occupando. Ec hoc hahens iram ma- culuniiiecundo confliclui , ibi, .^«.iw, fcilicec dc fua.eicdione, &: Et jjojlijuam vidtt Draco(juodj>roie^us Sandorum faluationc , quos non ^'"'v»}*' ejjetinterram^perjeejuutusejimuUcrem^ noicxix. amplius impugnarc , fua tjuit peperit majculum. Vclfiipraegic perfccuiione fubiicicnoo.

Defcendit, 'mquATn,ad VoSypicns quod moScum tempus hahet , ad im- perfcdos , hic de pugna in tcrr^ pugnadum Sandios, &: dci clcdos. vclcermino,hoceft) in finc,concra Modicum cnim ett prxfcns ccm- impcrfccVos. pus, vlque ad finem mundi , &:

Voltns ergo loannes fignificarc ideoDiabolusfortiiis conacurcon- iribulationumjnagnitudinc dicir^ tra Sanclos pugnarc. Et mfinuan- terr<e Cir ntdrt. K<c,lcilicct tri- • cur hic duo raodi impuj^nationis

" . Ff^^ij

dc pugna mulicris cum Draconc in calo, vel m principio ,contra

2ZS

R P. AlexandrideHales

Sex mtttt'

fcilicct pcr fimulacam humiliatio- A tumcorpus velantcs, qua- (uiu a- E.--

o

ncm,cum dioixur, drpendtt DidbolHs^ &c.&:perapcrtamper{ccutioncm, cum dicitur, habcnsiram magnam.

VERSVS 13.

Scquitur , Et pojlqttam Vidit Draco 4juod proieStus cjjet m tcrram , perfe- ^HUtinefi muUerem,<fnapeperiimafcM- ium. Ollenfoconatu cx partc Dia- boli, hicoftcnditurconnidus -, fc-

cundo frurtratio conatus, ibi, cJr g a<iiua,& contcmplauua , magna

d<U(t fum mulieri aU dug a<^uiU ma- proptervium achuam.

^«^c.Itadixi quod Druco proiedus Ethidui alxfunt datarmulicri,

cll: in terram, & m locum caligino- id cft, Ecclefii militanti,vcl animx

f\im,\hi, & l>ofiftam/*\'iditDraco,id fideli, Vr Volaret in defertum locum

cft , Diabolus, cjui habcc vifum y««/», amunditumultufcparatum,

acutum , proptcr acumcn ingenii vt fic euadcret inimicum Draco-

tltjit ' 1'

mor Dei , & amor proximl Ha- bet alias duas alas pcdcs tcgentes , qua: funt vica adliua , &: conrem- platiua.

Datarfuntcrjio ifta; ala: mulicri; ^

11 t I Chr..: •

Et hx dicuntur alacr aquil^t ma^a, id «.^k/mi cft,Chrifti,quidicitur Aquila ma-.^""-' gnaratione omnikicntix, & om- nipotentiar-.vndc ha:funtaia:huius aquila?,rcientfa,& potentia^rcl vita

iuhti\is,^uid proieffus effetin terram, id eft,in infcrnum,vei in acrcm ca- «ii<*inofum, motus fcilicet inuidia, Perfecutus r|? mulierem , fcilicct mi- litantcm EccleGam, ftafe^it fi

ncmmagnum: quicnim vult cua- dcrc inimicum dcbet volare ad pccnitcntiz defertum , qui eft lo- cus proprius Ecclcfix , & filiorum cius; vbi nec cuyiultus caularum,

/iWOTWjdyrWH»!, fciliceilcfum Chri- C nec frequcntia hominum , nec ftum,& hoc per Virginis vterum, copia rcruminucnicur: Sc ideo fl-

quici refii^it. Ethiceftcaufanu- iorodii contra mulicrem, id eft, Ecclcfiammiliiantcm, quiafilium mafculum per Virginis vtcrum j^e- pcrir, qui cum fupcrauit. 'Sed cum lic perlequcreiur cam , non potuic attingcre iplam, & quare?

VERSVS 14

gnantcr dicitUcum fuum,vhi,id^\, m quo loco, fcihcec in defcrco, ec- clclia, vcl fidclis anima alicur , fci- licccdo(^rina prxdicacioniS Chri- ftidiccncis, j^gitefcnutentiam, apjfro- pinquauit enim regnum ccelorum.A 1 1 c u r, mquara,do£lrina Chrifti, f^frrfw-

dimidtu

pU!,(;^per tempora, 0" percUmUUum temporis; id cft , pcr trcs annos , &: Quia data funr mulieri, id cft,Ecclc-k D diniiclium,iot enim anni»Chriftus fiaemilitanci ,vclanimcc fidcli , prxdicauit ipfam panitcntiam

due,id cft,du2 vita?,adliua , & con- ccmplatiua, vel duo Tcftamcnta. Vcl du^ aU , contcmptus mundi, & dcfidcriii cali,quae dicuniur 4/<r, quia inccclum faciunt volare. Vn- dc Ecciefia habct ad modifm Sc- raphini duas alas, iiirfum erigcn- tcs, lupcr caput,qux fimt terreno- rum contemptus, cccleftium ap- petitus. Habcc ctiam duas aias to-

Vndemos cft Hcbr^is pcr tempus fignarc annum, jpcr tempara duos annos , pcr dimidium temporis, di- midium annum.

^ Data crgo funt dux alx prxdidfcc ^,^^,. nttiltm,id cft,Ecclcfix,vcI rideli ani- iitntMm mx ; V: voUrettn defertufn^Scc. 6c hoc ^ jjjf*" afacieferpentis, id cft, irapu^natio- nc dacmonum ; hicenunlocus cft aptusad ipfuravinccndum, coa-

t

Comment.in ApocaLB.IoanCap 12.229

funclenclum,&lupcrandu. Rccolli- Atatis gradiim , pcr facunilitatem, endo crgo przdidam claufti lam, lcendtr fuprrCheml^m,^ volMitt.

dtua ptnt muUeri (tux alae , tangirur opportunicas fugtcndi, ihi^daiiC pint mulim Jm aU ; fccuritas rcfugij, ibi, ^tyolitmin defcrtum locum, vbcr- tas bcncficij, ibi^vhiiilieurpertempK^y ^temprayicc.

Potcll etiam iftud vcrbum cx- rtr htm poi^j Maria Virginc,quaE dicitur mulittem muUer, non fragilitatc , lcd facun- ,M»rcmin jjjfjj^e jn hjs cfco vcrbis hxcmu-

4f/trtHm r ^ /1 ■ l •

f*i,ntntti.\\^x landtuiima mcroducitur , vt

Luc. 1.

ludilh I)

Poccft ctiam i(lud , \yatq fun: mulicri alfJue, incclligi dc fideliani' ^Mm,. ma,cuidantur<il«f4^, fcilicctcon- mrJ^ntn/ ftderatiofui, & confidcratio Dei. Tenij Kegum fcxto diciturquod a!f Chembim bakehant quinque cubi- •^''S tor,C^ tangebant fe mutuo. Nam ani- ma quinque habet confidcrarc a parce fui ; nafcendi vilicatcm , vi- ucndi breuitatem , vitx calamita- tcm,vidcndi vanitatcm,moricndi pcrfonalitcr cmincns , vircualicef B ncccflicacem. Dchisomnibuslob, prxcellcnSjfingulariccr pr.Tfidens. Homo natus dc mdtere , qivantum ad

Circa primum fcicndum quod primum;ir<rwv/«fm;f«/^arr,quantij »4- beata Virgo dicitur cflc intcr mu- ad fecundum, repleturmultis miferiis, Hcres,comparicacc rtatus , przter* quantum ad terriunii qui^uajijlos muliereSjdilparitatc truc^us i fupcr egredtrur , quoad quattum •, cr con- muliercs, imparitatcgradus. /f ri>«r, quoad qumtum. EtilUefl: •

Circafccundfi fcicndu qubdalx, primaala,quamhabcc antejrcfpc-

3ux bcatam Virginem eleuaat,& ctu fui : fccunda cfl: confidcratio ecoranc,funcvirtuofat,&idcocrc- Deii &:ficuc homo in confidera- cliux relpcdlu Dci •, fpeciofx , & rioncfui habec quinque confiJc- idcoomaciua: refpedu fui jgracio- ^ rare,itahabctqumquc confldera- fi, & ideo proiedtiux rcipcctu no- rc cx parte Dci. Scilicet quod oeus

eft largitor libcralilfimus ^ rcddi- corparatiflimus, inueftigator pru- denufliniU9,indicacor rcdiirimus^ execucor rigidiflimus.

ftri. De primo, Lucx fccundo, lie ncdiSlaintermulteres. Dc(ccundo lu- dich.decimo icrtio, Benediilaa Do- mino Deotuo , ^<f omnibus mulienkis. Hcftcr. I. Dctcrno, Elthcr i^ximOyAdamatS Rex Ejlher Jitper omrtes mulieres. Dux aU crcttiuae refpedu Dci , quan- tum pura crcacura crigi poteft funt gcncrofitas Genitricis , authori- tas Impcratricis. D«^4/.<omatiux

VHRSVS i).

Er

ijit Jerpens ex ore Juo pojl mulie- rcm a/juam , tanquam puffien, Pt cam ahi facercr ajlumine. Supra often-

Plkl. 15.

rcfpedului, virginitasiliib^ta^hu- ditDraconisimpugnatoris,vel ho-

milicas inclinata. Du^al^ protcdi- ftisadum ,hic oftenditimpugna-

ux relpedu noftri , ptopiuacio of- di modum i fecundb eontra hoc

fcnfarum , procuratio gratiarum, oftendit muliercm , ibi •, Et adiuuit

Pfal. Suh vmhra alarum luarum prote- terra muliercm: Item prima diuiditur

genos^a. facie imptorum y &:c.

in duas partcs fccundum du^licem

Circa tcrtium, fc^ndum quod modum impugnandii primo, fug- volatusVirginiihabuicmhmicatis getcndo vencnofas mfpiraciones» ficum pcr humilitacem •, agilitatis vcl centaciones j fecundo adhi- motum,pervirginitaccmiiubcili- bcndo profperitarcs , & tribula-

F f iij

r 230 R.P. Alexandri dc Hales

tiones , aliquado Diabolus impu- A fiinduntur , conculcantur , ca- ^^^nac prorperitatibtis , aliquando piuntur , cxulant-, propter quod ^^cribulationibuSjibii a^uam tamquam quilibcc noftru potcft hodie dicc- fiumen. re illud Pfa. Adnihilum redaShs fum^ '''-^-

Dicitergo, Et mifc prpensexore cr^fyfiwifcdquarc^cericproptcr • Juo,poJ}mulicremajuam.{z3.dixi,c^uod pcccata noftra , quia ferc fumus Draco pcrfcquutus cft mulicrem, citcris viliores. Vcriitamcn quic- id eft , Eccleliam militantem , vel quid fit, Ecclcfia finalitcr pnualc- animam fidclem , fed attingerc bit: vndc poteft diccrc yConfrm^am eam non potuit. Afift y?r^w,id cft, HloSynecpoteruntfare^cadent fubtus pe- "^"'•'T- Diabolus./^o/^wwilffrif»!, ideft ,Ec- desmeos

clefiam militantcm, vd animam fi- B Mifr ergo ferpens aquam iftam ex

dclem, fJcorf/wo, ideft, fuamalain- orefuo^fofimulitrem^tamquamfiumen-^

fpiratione, & hoc perfuosfatclli- tpiota quod Diabolus cftfcrpes

tes , id eft , homines crudeles , &: callidus ad inuadendum , ne pcr- Qu,mU$

iniquos , aquam* tamquam fiumcn, cipiatur , tortuofus ad decipicn- ^^''^•^'«*

id cft , tribulationem magnam. dum,nereAe incidatur,vcncno-^"'"T"''*

Vidcns enim Diabolus , fcrpens 4fus ad interficicndum , vt homo

antiquus, & callidus,qubd homi- moriatur, Genef tcmo,S erpenscrat ccncf j.*

0 nemnon poieflf interncerc venc- callidiorcitflis animatihusterr^,c\\ioad

no miquz fuggcftionis, conatur primum. Sequitur*, Dixtt ferpens

fubmcrgere, & fuffocarc aqua an- adtnulierem,nequajuam,fcit enim Deus

guftije,& tnbulationis. quoderitisfcutDi]y quoad fccudumi Vcl, rmft ferpensamiquus, Diabo- C & fequitur, quod homo, & mulier

^"^om » aquam tamquam fiumen , id eft, comcderunr, quoad tertium: vndc

L/m w f. magnas tribulationes & graucs, & oshuius (erpecis cft fcctidum ad

tit *qutr» pofi mulierem , id cft , Ecclefiam mi- corrumpcndum , proptcr peccati

JCJmp,^ htantem, & hoc pcrPrincipes per- vilicatem ; accenfum ad dccipien-

mHliirtm. uer(os,& crudcles,ipfam multipU- dum, proptcr mundi vanitaccnT;

■ citcr affligendo , & eius bona de- apertum ad deuorandum, proptcr

pnrdantes , & rapientcs : vndcho- ^ferni voracitatem. Vnde cius os

dic quanimaximc mittit iftos. Na nihil aliud cft quam* fuggcl^io raa-

cum Principes tcrrcni dcbercnc la,&iniqua, dc qua dicit Ber-

raulieremiftam,macrem fuamEc- nardus,[ Djemonum cft ^^^■^^^^J^'

clcfiaai dcfendcre, &veftirc, co- fuggcftioncs fuggcrere,vanum eft

nancur eius bona arripere, &ip- illis conrcnrire. Nam quotics re- fam violenteropprimcre,fponfam ^ fiftimijs , toties Diabolumfupcra-

Chiifti , vt meretricem venaiem mus, Angclos Ixiificanius , dx-

proftituerc : propter quod fantfla mon honoramus. ] Ergo fratres.

matcr Ecclcha poteft dicere id, fiJggeftioni eius noncolcntiamus,

Thrcn,;-: quod fcribiturTnrcn.j.Q<M/»r«^:o ne cxeius oreinficiamur. Namfx

murOf C^aperta ianua, irruerumin me, ore fuo mift aquam pofi mulieremi (cili-

f;^admeasmiferiasdcu<dutifunt. Vn- cetEccIefiaflwniiitanccm;M»j«4«

de iam venit terapus,in quoclcri- • fiumen,id cft,tribulationcm ; &hoc

ci , Sacerdotes , Canonici , Mo- per fatellites fuos Principcs tcrrc-

nachi , paupercs Rcligiofi, con- nos: vndc vidensDiabolus quod

Commentin Apocal B ^oanxap.iz.z^i

, _ hominem non norcft intcrficcrc A tisEcclcfiam.ortenditurrcmcdium buiitumm veneno iniquxluggcItionis,cona- ex partc adiuuantis cam. Et primo jfH»unt jyj. fubmcrecrc aqua aneuftii & cribulationis. Lthxcaquacltaqua tribulationura, Plal. SdluHmmc fuc

ttrudtit-

ittMitm. r/aJ. 58.

Can. S.

DenSyCiuoniam intrMcrttnt acjHt^fpj^ue ad antmam meam \ tentationum, Cant. ocflauo. A(jtu multx non po- teruntextingucre charitatenr, profpcri- tatum , Plal, Non me dcmergat tem- pefiasama.

Miht crgo aquam tribulatio-

ponitur huius auxihi caufa , \c- cundo fcqucla,ibii EtiratusejlDra- CQ in mnlicrcm , & abiit fucere prd- Itum.

Dicit crgo , Et adittuit terra mu- licrcm. Iradixi,qu6{# fcrpen^iifit ex orc fuapoji mnlicrem^id cli,Ecclcflam nwhtantcm, aquam tamqtiamjlumen^ id cft, tribulationcminundantcm; fed quid Certc ci non nocuit.

num , tcntationum , profperita- ^^uia tcrra ,idcft, Chridus , carnc tuHi, vtcam, fcihcet mihrantcm terrcna induius adtuuit mulieremy

Ecclefiam , vcl fidelem animam, faceret trahi , fcihcct de gratia in pcccatum, dc pcccato in infer- num. Et nota c^ubd aquatribula- tionis , quam iplc fe^cs mifit poft mulicrc, id elt,Ecclftiam militan- tc, dicitur tamauam fiumcn, quia na- uiculaPetii, (cilicct fan(5la Ecclc- fia , fludtibus maris, &: tribulatio- nibus ia(5latur,^on tamcnfubnicr- gitur.quiaaDomino fubleuatur, Matih.jj.J^atth. 13. Vobifcum JumxfqHc ad cot^^ummationcm fxculi.

'Klifit crgo fcrpcns Diaboluscx orc fuo poft muUcrem aauam, tamquamflumcn, vt eam a tiumi- nc, (cihcct pcrfcquutioniSjfacerct trahi , fcilicct de gratia in pecca- tum, dc pcccato ad infcrnura: pro- pterquoddicitiftcvcrfiis:

Scrpentis morfus , tiln nertoceant fu- gcprorfus^

Ecclcfiam mintantcm,vcl fidelem aniniam , adiuuit , inquam, cxem- plaritcr, tribulationes portandoi virtuahier,robur ad fullincndum dando, deuote orando,tribuIatio- num tcmpus abbrcuiando.Huma- nitas aflumpta, beata Vir^o,cale- iHs patria tcrra fcccunda. Bcata Maria adiuuit mulicrcm ^ pro ca in- tcrcedendo.Vcl terra, id cft, calc- ftis patria , prccibus Sandorum-, ^ adiHuit muLeremy qux l)cnc dicitur terra,Ilai. quadragcfimo quinto: Rorate cali defHpcTy (y nuhcs plnant 1 «»45 iufium , apcriatnr tcrra. Chrillus au- tem dicitur t^rra lailc,&: mcUc n0. nai^, lac humanitas, vcl diuinj^asj Virgo beata dicitur tcrra florida, rorifera, fru<!litera.

Hxc crgo tcrru Virgo bcata , vel cius Biius yadiimt mulierem , lcihcef contra hoftis tribulationcm , & ^urUri

SicvigdiyiVigiieSypugilinpugilcsca- D apcruit terra^ {cilicct virgo Maria, f»7*<.'/<

pe vileSy

I am tibi difsimiks frangas , fragiUs ioittmiles. *

VERSVS. -16.

Sequitur,Ef adiuuitmuliercm terra, f^apcruttos fuH^ ^ ahfrlmt fiuminy quod mifit Draco deore fuo. Hic , o lc la tribulatione DiaboU perfcquc

os fuum , fcilicct pi^^cclcfia oran .depi

Itrr*.

do,interccdendo,deprccando.Vn- 7>iuuc,i. dc Bcata virgocft formaiuftorum, Ipcs crcdcntium, titulus Catholi- \i,,tj,m corum , magiftra prxdicatorura, ^f^rt. aduof ata panitentium , Ecclcfix fundamcntum :& fic pro Ecclcfia Uuntt, apcruitos fuum.^^l terra, fciliccc Chriftus faturatus opprabriis, Ipu;

211 R .P. A lexandri de Hales

«is, & flagcllis. ^permros,Cci\icet Aeft,cum minonbus dc Ecclcfia: orando,inlhucndo, dicendo-, Parer qui inquam , minorcs , cujlodiunt

TtntAttt fihiUt fcr

pf/ifi

ignofce iHis,(]uia nefciunt ftid faciunt Vndc & Filiusapcricos fuum pro Ecclcfia , vcl fidcli anima deprc- cando^ &: matcrad filium hiimili- tcr cxorando. Et fic aperuit hxc terra ^hrifto» j vcl Virgo Maria, Qs fuum,

Quia eir al>forhuit fiumen , ^utd mifit Draco de ore fuo. Ahforbuit fiumen , id cft , adnihilauit tribu

mandata Dei, fcilicet ore confi- tcndo ,opcrc complcndo : qui ctiam habent teftimonium lefu, quia qujE credunt cordc,non ti- mcntconfitcriorc.

Hahent igitur hi tefiimomum Fefu, adiue & palfiuc, quia teftimo- nium perhibcnt de lefu, & Icfus tcftimomu pcrhibctde cis,Matth. dccimo, QuimtconfejfHsfuerit coram

lationcm , quam emifit Dx^co ^hommhus.conftehoro-egoeumcoram Diabolus de ore fuo. Vndetribu- Patremeo.

I. Co

lationes mundi , cx ore lerpentis DiaboUproccdentc5,quas & ipfc procurat contra Sandos, & Dci eleclps, non funt nififibilus fcr- pencis, quia citb vcnlunt, & cito cranfeuntj&cuanefcunt. Iftas cri- bulationcs abforbuit in paflione patictcrtolcrado , fe pro nihilo re- putandoj&iahisin cxemplum prx- '5- bendo,prim3EadCorinth. dccimo quinro , Ahforptaefimors in \iBoria^ vlfiefi mors^ iJ cft, tribulatio , vi- floria tua ? \hi efi mors Jlimttlus tuust Ahforhait igitur terra hic, id eft, Chriftus , fiumenj quodmifit Diaholus d^refuOjSc fic adiuuitmuhcrcm.

VERSVS 16. *

' omna »»»».

Ahiitcx<zp Diabolus rccedcndo aperfedotumcordibus, a quibus cft feparatus , facere j^dium cum re-f^j^^t //^wV.fcihcct dcbilibus, & ir£rmiSj^//^J''' de femine eiuSy H^(^ y.dc codcm cor-tmnt>cx. porcEcclefix , qui, inquam , mino- fL"*'- rcs cufiodiunt mandata Dfi, opcre complcndo. Et non folum cum il- lisminoribus mandjjita Dciimple- .tibus , Diabolus abijt faccre prx- 'lium,verum ctiam cum ilhs,qui hahent tefiimomumlefuy id cft, qui confitcntur nomcn Chrirti, u.r^^. folum m cordc, (ed cxterius in orc; Et ideo Diabohis omncs impu- gnat, fcdnon omnesfuperat, nec liiper omncs ftat. Et idco addi^ tur

VERSVS j-.

Videns Draco , iratus efi in mu- lierem. Vidcns quod non potcft

trahcrccam adfuam voluntatem, *^.(...»j"^v. r k r '

fcdnccccflktEcelcfiamimpugna-D fupcr fenfibilcs, & mfruauo os, L..r/ re, fed fcmpcr quxrit nocerc , co- fub fe tcrcns cos , m ciuibus habct

tt/mnnt :„ — ..;K..^

Et(letitfuperarenam marisj id eft,

naturartesinuciMre; quibus cam pollit vmccrc. Vnde Lilona Ma ixnamalitia, quialicctnon poflit

mtn d ftr c>. ' ^ 1 r ii- ■

vtrf. iin. vmcere; non ramen dcliltit mua- irnJifiM. dere,& tempus & horam, & lo- ^i.Jtfifiit. ^^^^ inuadendi qu.'Ererc] Et ideo dicit yEt abiit, lcilicct ab co, cui non potcrat nc^re ; Facere pr.<- lium cum rflitjuis de femine eius, id

vi»5loriam, &: indc infidiatur bonis, Pfal. Sedet in infidiis cum diuitihus in Pfal. lo: occultisy vV interficiat innocentent. Ecce hic habcs it\ pr.T;di(5ta claufula, „j«„yaf. quomocio Diabolus pugnat cum Sanais,&Dcieleais, & vincitur ab eis, quiefcic in rcprobis, &ha- bitat in cis.Stat fupcrarcnam ma- ns , proptcr quod reprobi, & pcc-

catorcs

Comment. in Apoc. B. loan. Ca. ij. • 233

catorcsdcfignancur,quiaficucarc- habcntes firmum fandamenrum,

naeft ftcnlis,innumcrabilis,in{h- Vndc de his fcribitur ludith fep- ludnh;

bilisjficpcccatorcsfuntadbonum mo, Cameli erant inmtmerabUes^ficMt

ftcriles; innumcrabiics ad copara- drcrut, qike ejlin littore maris. tioncm clcilorura, inftabilcs, non

STNOPSJS Cu4T>iriS DECIMI TERTII.

IOannes fibi duas ofenfas fmffe beftias docet^ quarum 'vna af cendebat de man, altera de terra. ^xde mari afcendtt fero- ctpma efi, cui Draco totam ^uirtutem fuam irtbuit , ^ propter ftupenda,qu£ operatur ab innutnerahomtnum multittidtne adora- tur^ (fhxctmperium in omnes exercerenitttur^ ^aduerfus San- £tospM^at. Habetcaptta /eptem ,€ornuaautem decem, ^ fuper hmufmodi cornua , decem dtademata 5 capitibus autem infcrtpta funt nomtna blafphemia. Stmilts eft hac beftia pardo , pedtbus njrft conftat, ^ore leonis. Torro beftta.^ux ajcendtt de terra,ftmulatA manfuetudine homines ad prioris befti^ adorattonem addHcit,prO' dtgtaplurtmaitem operatur,et ommbus charadierem beftia tlliusjn dextera.aut tnfronte imprtmit edtcttque, vt nemini aut ^endere, aut emere Itceaty qui charaHere tllo non fuerit inftgnttus. Habct fo- litm duo cornua,fed ftmilia corntbus a^ni, lotjuitur^ue "Jt Draco. Demque docet loannes nomen priorisbeftta e£e hutufmofti, 'vtltt- teris etus computatts ,efftctatur numerus fexcentorum fexagtnta fex. ^

CAPVT DECIMVM TERTIVM.

Jil^i? ^ ^*^* '^^ "^^" bcftiam afccndcntcm , habentcm I capita fcptcm, & cornua dcccm, fupcr cornua ' cius dcccm diademata, & fupcr capita cius nomina blafphcmix. i. Etbeftia,quamvidi, fimilis crat pardo, &pcdcsciusficutpcdcs vrfi,& oseiusficutoslc%nis. Et dcdit^Dracovirtutcmfuam,&poteftatcmrnagnam. s- Etvi- di vnum dc capitibus fuis quafi occifum in mortem: & plaga mor- tis cius curata eft. E t admirata cft vniuerf^rra poft beftiam. 4.EC adoraucrunt Draconcm.qui dedit potcftatcm bcftiac:& adorauc- runt bcftiam,diccntes:Quis fimilis beftiac ? &c quis potcrit pugna- recumeaj' /. EtdatumcftciosIoqucnsmagha,&blafphemias:

Gg

234 R P. Alexandri de Hales

&dacacfteipotcftasfaccrcmenfesquadragintaduos. 6, Ec apc- ruitosfuuminblafphcmiasadDcum, blafpheraare nomen cius, & tabernaculumcius,& cos qui in cjclohabitant. 7. Ec cft datam illi bcllum faccrc cum Sandis, & vinccre cos. Ec daca cft illi potc- ftasinomncmtribum,&:populum,&:linguam,&gcntcmj 8. Ec adorauerunt eam omncs.qui inhabitant tcrramtquorum non func (cripta nomina in libro vitas Agni, qui occifus eft ab originc mun- di. Si quishabctaurcm,audiat. /f. Quiincaptiuitatem du- xerit, in captiuitatcm vadct : qui in gladio occidcrit,oportcc eum gladiooccidi. Hiceftpacicncia,& fidcsSand^orum. //. Ec vidi aliam beftiam afccndenccm de ccrra , & habebac cornua duo fimi- lia Agni,& loqucbacuc ficuc draco. Ec poccftacem prioris bc- ftixomnemfaciebacin confpefVu cius:& fecicccrram, &:habi- tanccs in ca,adorare beftiam primam , cuiuscuraca cftplaga mor- tis. / j. Ec fecic figna magna,vc eciam ignem faccrcc de caclo dcC- ccnderein ccrramin confpcdu hominum. 14. &: fcduxic habi- tantcsin terra , proptcr figna, quaedatafunt illi faccre in conlpc- dubeftiaSjdicenshabitantibusinterra, vt faciant imagincm be- ftix quxhabetplagamgladii,& vixit. //. &dacum eftillivcda- recfpiricum imaginibefti^ , & vcloquacurimagobeftiae : & faciat vt quicumquc non adoraucrint imagincm Rcftiae,occidantur. i^. &c faciet omncs pufiIlos,& magnos,& diuitcs,&pauperes, & libcros,&:fcruoshaberecharadercmindextcra manufua, auc in frontibiisfuis. /7. &:nequispoftitemcre, aut vcndcrc, nifi qui habcc charadercm, autnomen beftiac, auc numcrum nominis eius. /<f. Hic fapicntia cft. Qui habcc incellcdum, compuccc numcrum bcftiae. Numcrus cnimhominis cft: U nuraerus cius fcxccnci fcxaginca fex.

V E R S V S I.

T vidide mari bei^idm aji SBS cendentehi y hahentem capita

f^pfcm^ comua decemy Cir fuper cornna eius, decem diademata; & ft*peT capita eius nomina blaf^he- mia. S#pra defcrip|a cft pugna Principis, hic dcfcribitur pugna familiar, quar, inquam, pugna fa- milixprincipis, vcl hoi^, dupli- citcr dcfcribitur, fub fimilitudinc duplicisbeftix ; vnius afcendentis dc terra-, alterius ^ccndentis de

mari. Prima beftia afcendcns dc mari, oftcndit malitiam laicorum, & fuperbiam Principum farcula- rium. Vnde mare fignat fuper- biam,qu.Thabettumelcerc , ficutr marc: fccunda bcUia afccndens dc terra fignat malitiam Clericoru, & cupiditatem aliquoru ^|^torii, quia per tcrra fignatur aOTriria. Ec ideo primo agitur dc pugna Lai- corum, & Principum fxcularium, contra Ecclcfiam bcllanrium.; fe- cundo de pugna Clericorum,&: Prxlatorum ipfam depracdantiura.

rr

Comment.in Apocal.B loun.Cap 13. 235

f Idt

nef.)7.

ibi, Ervidi alum Ifefiiam ajccndcntem A dAcrra. Item primo dclcribic pn bcrtix malitiam i fcgundo po- tcntiam,ibi, Et dcdit tlli Draco vir- tutem fuam , potennam magnam. Item primo dclcnbitillam pugna gcneralitcr ; fecundo fpccialitcr, ibi, EtBei}iam,qHam \idt ^jimtlis erat IfOrdo.

Dicic crgo, Et Vidi de m.m hefliam afcendentem.hs. dixi,qubd vidiDra- concm magnu ,&ru^|^, liollcm ^ maU^num,pugnante cocra mulie- rcm Jcilicct militacemEcclcfiam. Non folu hoc, vcrii etiam & vidi in vifionc fpiricuali , vel (piritualitcr , intcllcxi; quid fBeflutm.id cll.ma- lorumlaicorum , &: PrincipumJa:- cularium muItitudmem,/o«r///, Qc cruJclcm , ^fcendentem , fcilic^C pcr fupcrbiam , & magno coiitem- ptuinpcffimumadum , deman^id C cil^amara &:profunda fuggelho- ncDiaboli. Vndchifunt, de qui- bus in Pfal . fcendunt vfijue ad cxlot^ 0- defcenduntvfque ad avyffos : anima eorum in malis tabefcehat. Vcl vidi Belham, id eft,Antichrirtum,quia cnim Draconon potcft Ecclclum dcuinccrc , afTociabit fibi in finc AntichriUum, &:focios, per quos conabitur illamdeuinccre, & dc- ihuere. Ecvocachic Ancichrillum 5f/?/<<m,propcerhbidincm vaftan- diEcclcllam, & prcptcr impctus d irracionabilcs , quibus. perfequc- turcam,Gcncr crigcfmio fcptimo, Fjtra pefnma dcuorauit filium meum lofefh. Quiaantichriftus, inquan- tum potcrit cam annullabit,&: eara dc\iorabit:

inquam, ifiam bcjiiam fc- roccm, & miquam, afendentem d; mdUyxA cft,dcluda;is nafcetem,qui lud^i dicuntur marc,quia ctfi pnus fueiunc terra culta pcr lcgcm, &

Prophccas, umcn pcr pcccataraa- xirac intcrfcdionis Chrilli, marc lunt facii, inftabilcs, & amari. Hoc Hguratuni cft Gcn. dccimo tcrcio, c vbi dicitur, quod Pcntapolis fuic primb ficucParadifus Dei, fedpo- fteaper peccata fubucrla, abomi- nabi|j|f.i(fla cft, & marc mortnum appella(a.Sic Iudaicusipq|)ulus pri- mo fuit pcculiaris, fcd per pecca- tumfadus cftcundisgcmibusab- orainabilis fcctidus , &: quafi marc mortuu appcllatus, Et bcne ^'jf^ff^^ de ifto mari fatido , id cft , dc lu- pj^.u,l,/: d.Tis, dicicur Antichriftus afccnde- rc,quiadccribu Dan ,qux fiiit vi- lifllma.in tribubus Ifracl; proptcr quod dicitur afccndere, quia ab infimis ad niagnam potcftatcm, & crudclitatcm,per fupcrbiam afccn"- 4ot : pcr quod fignatur , quod quando ahquis ab infimis ad alta fublimatur,ciudehorcft aliisj vn- dc vcrfus: Jj^eriusnihd efi humili cltm ftrgit in altum.

Scd quia talis infiraus in gcncre, nullus,vt Antichriftus, dicir, quod afccndicde mari, &: fignaturcito cafurus -, quia dc inftabili flirida- mentofurger,fupcrquodnon po- tcft diu ftare. Vnde vix vidcbitis aliqucmdc infimo ftatu, &gcncrc, nimis afte alccndcrc , quin vililli- me cadat. Sic Antichrilius eric

Bcnc creo pcriftam beftiamaf- ccndcntem de man, articuiacur ^,^^ Antichriftus: magis tamen pcr be- c^ncrtr^nn ftiam iftam,fignatur coca congrc- ^'k"*""' gatio laicoruqa malorum-, dcmari, id dl,dc amara, & profunda fug- geftione Diaboli j afccndens de malo contcmptu in peflnnum a- dum , ficut fupra didum clh

y^idi ergo befiiam de mari afcen- dentem. Vbinorarria , coctumma-

z^6

R. P. Alexandri de Hales

\iuo[{im,ihi flfejham -^ locum pcri- AHxc tria cornua concra primxra- culo(um,ibi,</f «wri j modum am- buLr^riceptaad Deum pcrtmA-

bitiofum, ibi, afcendcntern :,vctnm &: ^\us Jjahentemcapita feptem,id eft, vniuerfos Principcs terrcnos», fc- pte vitjis occupatos ; qui, inquam, Principestcrrcni ,& infidcles ,dc- fendent beftiam, id cft, infij|j|Ijum multitu^in^m,& congrcgationem iniquam,vcl Antichriftum.

Ec nota quod.ficut dixic Autu- ftinusin lib. dcCiuicatcDci, oua

tia. Quartiim cornu , patris mho- noratio.j quincum,homicidij com- raiflio. . Sextum fomicationis a 6lio. Scpcimum , flirci perpecr»- cio. Hjcc funt feptcra cofnua , fc- . cundx tabulx przcepca ad proxi- mum pcrcincncia , impugnantia. Oc^auum falfi teftificatio ; nonii,

concupifcentia rcljpcduvxorisjdc- ^-'TJ ' lux g f imum , ^||jcupifccniia rcfpcclu T^' **» f""tC'iJif*tes, Dci vrTa, qux coepic rei cxtranea?. Decem dudemata de- '""«"^ p,i.V/r«sdificari a primo iufto , fciliccc ccmRef;es,vcl decem regna,Per - ptsL^i. A bcl i & hxc ciuicas confumma- larum , Sarracenorum , V uandalo- ^ »;;.v bicurin vltimoiurtoj fccundaciui- , rum , Gricorum , Longobardo- tas Diaboli , qux capit idificari a rum ,Burgundiorum, Francorum, ' prihio rcprobo, fcihcetaCain Sc Alemanorum.Succorum, Scc. Vcl hxc ciuitas confummabitur in vl- diademata deccm^ func dccem Rcgcs Rjnic].,- cimo reprobo. Ciuicasauccm Dia- decem rcgnorum, Daniclisfcpti- boli in vctcri Tcftamcnto habuic mo, Porro decnncornuay decem Rcirc-: capita feptem , per qui fcpccm ca - y«»r:dehis infradecimo fcpiimo. pita , Dcftia eftudic vencnum ma- q Ciuitas ctiam hic Diaboli in Tc-, litiiconcraEcclefiam.Primumca- ftamenconouo habuic (cptemca- o»..v/

put fuic Cain, qui fracrcm fuum Abel incerfecir. Secundum fuic Nembroch,qui primus in ccrra do- minari cccpic. Tercium fuic If- maifl„cuiusmanus concraomncs, &: manus omnium concra eum. Quarcum fuic Pharao , quiludios inytgypcomultumafflixic. Q£in- cum fuit Nabuchodonofor , qui Icrulalcm dcftruxir. SeJium fui:

rtiui

t*rt~

pita; Primum fuic Hcrodes , fub ° quomorcuus cftChriftus. Sccun ".'^fMt^in- dum fuicNero , qui incerfccic Pc- crum,&Pauluin. Tcrtium Con-^^[' " ftantinus Arrianus , qui fcclam fua in Ecclefia imroduxit. Quarturn, Cofdroas Rcx,qui,vtnarrat Augu- ftinus, monafteria, qui eranc ui yEgjrpco , in quibus morabantur ' plulquammilfc Monachi.deihu

Hcrodes, qui pueros nccauit, &: xic. Quintum fuic quidam Rcx in quolibet Chrilfum interfecit'D/^lcniano^um ,nominc Hcnricus, Scptimum fuit Antiochus , qui qui multumEcclefiinocujt. Scx-

ccmplum Dei prophanauit.

Ec non folum vidi hanc bcftiam iaiquam, fciHccc cqngregacioncm hominum , habentem Jeptem ^fita, veru etiiimhahentcm decemcoraua, id eft,dcccm priuaricationes,pri- ccpcis Decalogi oppoficas , qui funt idoh vencratio , nominis Dci blafphiematio,Sabbathicrafgrcfl]o.

tum non nominatur, & iftu i ca- put,vcl regnai,vel iam regnatu- rum crt. Ec ilte eft maximus tur- bator. Scptimum,cft Aniichnftus, quicft peiusc4pu(,& principalius omnibus alijs. Bcnccft igicurhic bcftia lubcns (eptcm capica, idcft, lcpte Principc^ malos iau^ dii^QS. Vidi igi^ur Bejlidm ha^entem

f

Comment.in ApocaT.B.IoanCap 13. 237

^t€mcdfitA,t^ dicem cornua ,&fuA quinto, /« meMo 'EcclrjU apmur os per cornii^ dcccm djuJtmau : itlcft, eins

fupci praruaricacioncs dccem prar- cepcorum DccaJogi.dcccmdiadc- maca,id cll,dcccm glonas, dcim- pugnationc , vcl praruarifatione p oacib I '^'^*^^"^ prxceprorum, Prouerb. pri- mo , Lxtdntur cummale fcccrim, ^ exultaminrebus pcptmis: quoc cnim i0>pimt<ie pr£ccpca cranigrcdiuncur, decoc f^,4tufH'j t|.2nigrc/liombus larcancur , &: glo-

\' L R s

z..

EtBefiiit, c,jMm vtJi/lmilis eratpar- Crpcdfsciusfcut pedcswji% MuUfltx cius ficut os leonis. Hic dclcribic bc-.C*""' Itiam dicram , lcihcct contTrcga- ^ntuut- cionem laicoram malam, rnagis in fpcciali, quantum ad miniilros, quorum quidam vitia paHiabunr, •

gitrutm . ^-^jjjm. £pygQ fuper cumdecem g {imulances bona, propcer quoddi- cornua, func tranlgrediences dc- ciiur, fmilispordo; quidam difcur-

i',a 1 1 : m ri Dri. .,1. jj.

; quid

•renc , &: m*cime dilcurrenc tcm- pore Anciclirilti , impcrio maio- rum,ad conculcandam Ecclcfiam; proptcr quoddiciiur, pctks cius fcut pedes t^rf , quia vrfi pedi bus pu- gnanr, quibus lapides proiiciunrj quidam Aduocati &:Iudiccs (unc, propcer quod dicicur, Et os eiits fcut osleortis. Ica dixi , quod vidi bclliam afcendcncem, sfc. Ec non folura

ccm*pra:cepta Decalogi.

Vidi feptcmdiademata^ id eft, dc- cem pr^ccpca fuper dcccm Reges malos ,vcl decc regna , vcl decem gloriaSjVel decem priceproni De- calogi impugnacioncs , ficuc di- «Shim cll. Ecnonfolum hocvidi, verumciiain plusvidifupcrcapica, id ell', fupcr Principes malos &: mi- quos iamdi<fi):os,nomina blaiphe- mix, quiaprincipes huius larculi^ C hoc.verum cciam O' lfefia,\d clV,* maximc bl^iphcmanc Dcum, Ilai. congregacio laicorum mala,quam quinquagcfimo quinco , /«^ffrno-

men mcum

blafpU

ematur in

gcntii

<us.

vidi afccndcntcm dc mari, &c i\- cucdixi, vidiQuod JmihserAtpardo, propccr dolohtacem , & mulcipli- Hr;»-^.- ccmmodum dccipicndi, proptcr^';** '"^ quod intclhgunturnmuiatlhyp' ciitx, falG diucrhi coloribus, li- cucPardm variati. Namnuncap- parcncablhncnces, nunc humilcs, S>c fub ilbs colonbus , & falfis de- eiiuiioncm , ad proximi vcxaiio- D ccpcionibus ,*occulcanc vicia fua: ncm i ad pcriuiij cxecratiunem; propcer quod dicitur krem. de-j^j^,

cimo tcrtio, Sipoiejl mutare Aethiops pcllem fuitm^ t^pardusvarictates fuas, (^^jospoteritis benefacere cumdiScC' rttis malum.

tt non folum ha:c bcllia mala, crac fmilis pardo fimulaco ; vcrum c tiam cir ^edes eius , (ciliccc inferio- «rcs, porcanccs bediam , id«cl^ An- cichrilluA, vclcius malam dodlri- nara , ficuc /rJii v»/? ,qui funtlati, Gg iij

Ec maximc ccmpore AndchnlHa Principibus, & Poccllacibus blaf- phcmabicurnomcn C.hrifti. Dicec enini Chrirttim nonfuiffc Dcum, fcd magis Dei aducrlaiium.

Vndefciendum, quod iniqui apcrueruncos fuum adcurpiloquij

ad blalphcmis mulriplicacionem-, boni autcm aperienc os fuum ad j diftindVam loquucioncm. Ffal. Jperiam in paraholisos metm , lctjuar propoftionesab initio ad diuinam c6-

rf/. jo. mcndationcm, Pfal. Domine lalfi4 mca aperies: ad aliorum inftru<3:io- ^ ncm, Mauh. quinco , Jpenens os fuum docebat eos:^ ad pioru hominii

rccVr.Tr ardiHcationcm,Ecclcfiafti dccimo

238 R.P. AlAandridc Hales

pilofi; vnguibus armati,licifti in- A&c diutumior.quiafcmper in fc-

fcriorcs,qui difcurrent admaJum nibus pcmiancr,pcriculouor,qi:ia

impcriomalorum,func,&cruclati, cll radtx omniummalorum. Fili.r

ad concupifccndum,pilofiad opc- illius bcftiae,funt libido acquircn-

ricndum,armatiaddcfcndcndum. di, quifacic hydropicos •, cupido

Ec*non (blum pcdes cius beftiar poilidcndi , quz facic paralicicos,

iumficuipedcs yr/i< vcrum ctiam formidoamiccfdi, quacfacitphrc-

M*!$imft. ^ n^^^ i^^^-j dcuoran- ncticos.

rtnmfs- dum, & rapicndumi vcfunc Aduo- In fccunda beftia, fciliccc in vr-

TT ^ befti2,id eft,Dia- fo, & hxc bcftia pcflima , fcilicec '^j^^^'

• bolijvel Ancichrifti,velcuiufcura- inccmpcrantiii inducic enim de- "^amU.

que Principis iniqui ^ ficuc os leo- paupcrationcm fubrtantia , & oni- '«'• nis, quodeftfacidum ,vorax, ha- nis vircualis poffcffionis, diflipa- bensmorfum morciforum. Sic c6-*B tionem natura: , & omnis nacura-

filiarij huius beftix , vcl Antichri- lisdifpoficioni^ ^ dehoneftacioncm

ftifaccbunc fama, vorabunc ma- vitar, & omnis racionahs cledio- licia , confulcndo mortcm Sando- nis.

rum. FoEtcbunt etiam fupcrbalo- In ccrcia bcftia, fcilicccin leonc,

quutione, & decradlionc: {iraih- incelligicurfuperbjavanicacis.Sicuc

tcr Aduocaci, & Principum ccrrc- cnim leo cftRe.xanimalium,fic va-

norum Confiliarij , fccccnc fama, niras fcmper quzcic , & atnbicdo-

vorancmalicia,incerficiuncnequi- minium. Huiusaucem bcftiifili^

cia. * func prjefumptio rcfpcdla fui , ara-

Nota etiam moralicer , quod ticiorcfpcdu proximi-,obliuioref^ per pardum, vrfum,&leone,incel- ^ pcchi Dei. Vnde hic beftia, fcili-

ligutur triagencrahominum. Pcr cetvaniusmundana, rcfpicic ccl-

pardummu)ticolorcm,interpreca- ficudinem generis, pulchricudi-

turvarietasduplicicatis inconucr- ncmcorporis^valoremopcris: lationc; per vrium gulofum , inter- Er dedit tlli Draco virmem fuam, prctatur diuerfitas volupcatis in potejtatem wd^naw. Oftcnla fuic

affc(51:ione \ per leoncm f^rroccm; (upra beftix maUcia , bic oftcndi-

mtcrprctatur diucrfita^crudelira- tur potentia. Etprimo oftenditur

tis in pcrfcquutionc tvel pcrpar- potentii collatio, fecundo cjre-

dum falfuDi , duplicitas claurtra- cutio, ibi, Er vidt vnum de rf"

lium-, pcr vrfum friflofum, volu- eiusocajum^^ua/immorte. Etij... .

pras feculjrium ; pcr leonem fero- duoi primb agiturdc vfu potenti.u

ccm , crudchtas Principum. huius beftias in opcratione figno-

. * Vclahtcr, in pardo interpreta- rumifecundo dc dcceptionc& op-

turimmodcratiocupiditatis , qua: preflIonehominum,iDi, <</?fr*<f

dicitur //»i;7/jy74rJo,proptcr varieta- os Ji*ufu tn hUjjihemiasadDcMm. Item

. tem negotiationum , velocicarcm circa operationem fignorum pri-

.Xndntui & » /1*1 rt?

circumucnicntium , rapacitatem mo oltendicuractus:lccundocon-

ufr/2i,f,. illicicarum excorfionum.Huiusau- trarius effcdhis , ibi, Etadmirata eji

^^,']||,*'*^[ cem|)cO:i« , fciliccc auaricix, vcL \muerfa terra poji leBiam; terrib

ncui rn4.

cupidicatis peftis eft vnlVierfalior, ortenditurtempus,quantumdura- quia a maiore vfque ad minorcnj* fua vircus , ibi , Er data e^tlhs p6-

Comment.in Apocal. B. loan. Cap. i^. 239

tejlds menjes ^uadraginta duos.

Dicic ergo EtdeditilU Draco vir- tutem Juam , ^ pote^atem magnam. Itadixi, quod vidi bcftiam alcen- dcntcm dc mari, id eft, Antichri- llum , vcl congrcgarioncm malo- rum laicorum, &Principum Cqcu- lariura: quar,inquam, bellia fimi- lis cratPardo, Lconi, dc Vrfb. Ec non folum vidi malitiam cius , ve- rum & potcntiam ,quiavidi qubd Cir Dracoy id cft, Diabolus, qui didlus fuit Draco magnus,& rufus, dedit illi, fcilicet beftiic, idcft, con- grcgacioni mala», vel Ancichrifto. Dedic,inquam,quid? virtutem fuam^ quam fcilicet Diabolus Draco ma- gnus habuit in primo parcnte , fci- Jicetdecipiendi,nocendi, interfi- ciendijCir potejiatem magnam^ impu- gnandi , cruciandi , fupcraftdi. Vel Diabolus dedit ilji, fcilicct Anti- chrifto. yirtutem magnam , fcilicct adfacicndummirabilia, prsccrfo- litum curlum natura:. Vndc no- candum , quod mirum , & mirabile (unt iuxtanaturam,fcdconjjracur- fum folicum nacurae , miraculum vcro fupcr nacuram. Vnde fi- cuc quando magi feccrunc fcr- penccs , non fuic miraculum : fic ncc figna Antichrifti erunt mi- racula, fedmira, proptercelcrita- tem, cotra folitum curfum naturar. Soluscnim Deus, quz fupcr na- turahi funtpotcft facerc, P(al. Tu es Detis facis mirabilia. Nam mutare caufasnaturar, non potcft ficri, nifi pcr poccntiam fupcrna- Icm. Sed boni Ahgen, & maIipo(- lunc aliquando aliqua facere in brcui cempore, qux natura non fa- ccrec nifi in ccmporisdiuturnitate.

Dcdit creo iftc Draco magnus, Diabolus , beflia Antichrifto, v/r- tHtem fuam,Q;i\icctzd falfa facicn-

A dum miracula, 6^ potcfratem ma- ^mrw^adfcduccndum^ad fubiicicn- dum, ad conuertcndum. Vndc Haymo [5icuc in Chrifto rcquic- uic plcnitudogratiar, itainilio rc- quicfcct plcnitudomalitix , &: fi-

, cut Chrift' virtute Vcrbi diuinife- citmiraculavcra,itaille pcr potc- ftatcDiaboli faciet miraculafj4(aj ,

VERSVS 3.

B Sequitur , Et Vidi vnum de capi- tihus fms quaji occtjiim in morte.Vbi oftenditur vfus potentii data: cir- caoperationemfiiinorum. Ita di- ^'"l''-^'* xi,quod Diabolus dcdic virtutcm mMuum fuam , & poteftatem Bcfti.r. Ec '^'•^'""^f hoc vidi, & non folum hoc, vcrum ^CV^^r^ etiam & vidi, id eft, fpiritualicer intellexi, Vnum decapitihus lupradi- '^""^*^* dis Eccletiam Dci dcftruentibus, fcilicct ipfum Antichriftum, qui crit, ficut didtum cft, vltimum , &

C maximum dc capitibus Draco- ' nis, id cft, ncfanda: multitudinis. Iftud autcm caput vidi quafioccifnm in worrf,fingct cnim fc intcrfcdu lUj^ & mortuum , &: amorte rclulcita-^ tum terciadie, &ideo benedicir, ^jiiaji occifuminmorte y ad fimilitudi- nem hominis , qui cft proximus morci, dc qub dicitur qubd cft quafi mortuus.

Vidi crgo Antichriftum quafi occifum, & plus , quia ^ plagamor- tis eius^ fciliccc fimulacar , curaia ej}.

I^ Ipfe cnim, vcdicicHaymo,fimula- bit fc mortuum , & poft trcs dics poftea apparcbit , diccns fc ef- lc rcfufcicatum, vt dicatur ipfc ef- fe Chriftus i vndc & poft artcma- gicaaD.rmonibus inacraferetur, & tandema Chrifto occidecur, & "cuncapparcbiccius falficas.

Vidicrgo Ancichriftum^«<</roc- ^■//«/w , & quafi refufcitacum. Ec cx

/

240

R. P. Alexandri de Hales

lioc admirdta ejl Vniuerpi terrii,poji Be- A ftiam^id cft,tcrrcm euncc;^ poft bc- ftiam, id cft, Antichriftum. Effc- dus conirarius* , (cdudho turbx: ^ admirari funt ergo terrcni fequcn- tcs ipfam bcftiam Antichriftum, credentes ipfumvcrc eflc rcfufci- tatum.

• * VERSV.S 4.

Quia cx hoc, dorauerunt Draco - wfWjid eft, Diabolum: ^w, inquam g Draco ^deditfoteftattmBeftia, id cft, Anrichrifto, rcfurgcndii non vcrc, fcd false, & fimulatc. Et nonfb- lum adoraucrunt oraconcm di- 6>um , (cilicct Diabolum , verum (yadoraueruntBeftum, id cft,ipfum Ujf4(Mt Antichriftum. Vndc multi hoc vi- [pfHm D^. ^^^tes, & ipfum refufciratum , fc- m,nfm quentur ip(um Antichriftum, & 'Jtrtr. pcrcon{cquens,Diabolum

Et fic dorabunt hefttam^ ^ Dra- q «wfw, id cft, Antichriftum, <ir«i- tesy^uisftmilts BeftWi (^^uis ^teritpu- ^nxrecumillaf Dirf»r«,lcihcct ex ft- norum admirationc, & cordis dc- ^ihtate , quis fimdis Beftix ? (cilicct Antichrifto,inpoteftatc, &mira- culorum operationcj c^^uispoterit

• pugnare cum illa} id eft,cius volutati rchfterc : vndc cis videbitur , quod nulluspoffir, & Chriftus poterit.

^jtair Ec nota quod quatuor hic di- rniitmf cuncur de beftia , qux dcbentur D tTInul Chrifto, non Antichrifto, fcihcct fnnt admiratio , qux dcbeturlapientiae, v^-cy» & potcftati,Rom.vndccimo, O Rom. «5. altitudo diuitiarum, fapientia ftcien- tiADci\ Imitatio, quxdcbcturhu- Mjuh.ii. ^i'^f^fi)Matth. Dijcite a me^qtua nutisfum, ^ humilis corde, Adoratio, Pn.1.95. quidcbcturDiuinitati,Pfal. j4do- rateDominum^inaulaJanBaeius. lu- bilario, qua: dcbctur benignitati, & humihtacii qui quatuor vfur-

enmt

ot

pabit Antichriftus. Primum,cum dicitur admirata fccundum , cum dicitur, /«/^^«[/^^'«'WitcrtiumjCUTO additur, adarauerunt Beftiam^ quartu cum fubditur, quisfimilis heftUfWor- de Chriftus apparuit mirabilis in maiorismundi crcationc; mirabi- lior in minorismundi formationc, mirabiliilimus in humani gcncris rccrcationc. Scquentcsigitur An- tichriftum, &crcdcntcsrcfu(cita- tum,diccnc, ^uisftmilis beftut\

VERSVS 5.

Et datum eft eis os loquens magna. Etdatum <■/?, id cft, conceflumi Dco, osloquens magna^ id cft, (c ma- gnificandi& extoUcndi, dicendo fc clTe Filium Dci , in quo cft pcc- ^«w*"- catu iadantiz. Et non folum hoc, ^J^fll^ fcd ctiatn datum eft ei os loefuens bUfi^ pbemiast fcilicct contraDcum, di- ccndofe efTcDeum, & ncgando Chriftumcftc Dcum.

Scquitur,£f dataeft eipoteftasfd- ceremenfes quadra^nta dms.Viic ofte- ditur yandiu durabit Antichrifti potcftas,& virtus.ItA dixi,quod da- taeft poteftas Antichrifto fc cxtol- lcndi , magnificandifc, Chrifti Ec- clcfiampcrfequcndi j fcd hicpo- teftas non cft data pcr multum ttf- pus, fcddatacftilli, fcilicct Anti- chrifto ypoiefias facere , fcilicct pn- dida, fc magnificandi, cxtollcndi, ^^^* ^ Chriftum blafphcmandi velfacc- ftrH4si,t. rc malum , fcilicctmcnfcs quadra- ginta duos, idcftjpertrcs annos, &dimidium. TaQtocnim tcmpo- rc Antichriftusregnabit,& prardi- cabir,ficut &Chriftus.Hocautcm ponit loancs, vccontraillam potc- rtatcm nos primuniamus , & non multum nmcamus, quia cito tran- fibir, & talcm gloriam cito adnihi- landam non quzramus.

VERSVS.

Comment in Apocal. B.Ioanxap.j j. 241

VE It S V S. (^. A tria nomcn bonum acquiricur. Li

Et apcruii os fuitm in bla^hemins non lolum furgct blarphcmarcno-

H(i Dcum ^ capit f/ljjjfhemare no- meneitis. Hic agiedcvlu porcilads bcftiar, fciliccc Antichriili , quar confiilit in oppreflionebonorum h jminum: diuiciitur autcmin trCs partcs. Nam^rimo ponit (antflo- rum hominum opprcffiioncm j (cv cundOjCauto.s nosrcddit,ibi. Siquis habetoHresaudiendi audtat,teTti6ymi- lorum pccnam oftcndit , ibi w captiuitatem duxerit , in captiiitatem Va itt. Itcm primb ponitur opprcf- fio vcrbis i fccundo fadis , ibi, Er datum fjlilli hellum facere cum SanShs, (I^Vincereeos.

Dicit ergo , Et aperuit os fuumin hlafphemias, &c. Ica dixi , quod d,.ita eji Antichrifto potcflas faciendi ma- lum ,quairagmta duohus menfibus , id cftjtnbus almis*&: dimidio.Et in il- lotcmpore quo pr^dicauit,<</>fr/</f oitenait opj; oxy««/n,rcilicet blaiphemansjidcft, vcrbis blaiphcmix, oftcndit oj)-

menChrifti , vcrum &c tabcrnacu- lum cius^ id cft , tcclcfiam Chriftia- nam , vel tabcrnaculiieius,id cft, cor- pus Chrifti, diccndo ipfumfuifTc detentum, vclpeccato obnoxium, vcl dc vniucrlah fcminc concc- ptum. Et non (olum furc;ct blaf- phemarc Chrillum^ &ciustabcr- naculum , verum «tiam &eos^«; in calis habitant, ideft, Sanflos, qui p iaoeofruunturin caIciE.mpyrcoi dicct cnim Sandos cflc aamnaros, ficutdicunt nunc quidam hircti- ci \[i\.Va<^ui dicttts bonttm malum,^^^ ^

malum bonum,ponentes tencbras lu- cem, (y lucem tenebraSj er lufluia iufli aufertur ab eo.

VERSVS 7. Etdatum efl illi facere bellum cum San£lis cir Vmcerc illos.H ic poftquam oftendit opprcflioncm bonoruin

Deum. Incipiercnim blalphcma rcApoftoIos,& Martyres,&San- €los alios , & proccdct vique ad Chriftum , negando ipium efle Dcum. Dicetenim Chrillum noft fuiiTcDcum , ncc Apofcolos vcros fuifle Apoflolos , DJriiel.icptimo. Diniel.y. Sermoncs contra excelfumlo^ueiur,^ Sanflos aterni conterct , (y^radtcabit, ^uaf pofsit mutare tempus , c2r leges

II-

rnfuitn

Anriil.ii- jf....

vcrba blaiphcmixdicedo, adDeu, C prcflionem factis fruitii. Ita idcft,contra Dcum i vel vfqucad xi , qubd Antichriftus furgec in^,,^

prxdicationc iua blafphemare San- dos , & non ioium blalphema- rc, vcrux» cir i/.»f«»» f/? ///', id eil , a Dco permiirum,/I<ffrf bellum citm^'""^t' Sjn^ts, fcilicecdilputando, periiia-'^'"' dcndo, flagellando ; Cr vincereil- los , icilicct interiicere corporali- ter,& non ipirituahtcr: hanc vido- riamnon timent Sancti iuxta vcr- bum Dommi, nolitetimere cos, qui oc- yiperier i^ttut osfmmin blafphemias ^ cidunt corpus , animam non pojfuntocci- <f</DfKm.SccundumGloflam,in ta- </frf,Matth decimo. M«th,u- taminiquitaLcm& mahtiam con- Et non folum dataeftilU pote- lurget,vt quod antc occulte, tunc ftasintcriiciendi Santflos corpora-

liter, vcrum etiam datacflei pote- flasin omnem trihum , ^ populitm, cir lingHam,(^gentem.Dataeflei,ic']\icei Antichrifto, potcflas in omnem tri- hum , quoad maiorcs Iuda:os , cjr linguam quoad malos Chriftianos, • Hh

putlice audeat afiirmarc , nomcn eius, idcil,m iua pixdicatione,co- ram omni muhuudinc diccndo, Chrtilum Filium Dci non fuifle. Vel blafphemare nomrn cm:, id cft, vi- ^ tajn , dodrinani, faniam, pcr qux

1^1 R.P. Alexandri de Hales

Danicl* ^ S,"^^'"^* quoad Paganos , Di' A in captiuitaccm cuVpx, vcl matc- "niclis ^c^x\mo, Alius conjitrgct pojl rialitcrincaptiuicatcmpocn^, cru

i/i)T,rciliccc Antichrillus,qui figna- tur per dccimii corn\\i^ ipp poten- tiorerit priorihus , eir tres reges humilid- hit, fciliccc ludjcos, Gcncilcs,& fal- fos CKrillianos. Ejnon folumda- ta cfl poccfUs beAi£, &c.

VERSVS 8. •

Verum cr gdorauerunteam, bc- Iliamdidam, honore fcilicct Dco dcbitum ci attribucndo.

Et Adorduerknt,\a(^Uim,eamomnes qui hahitant terram , id cft, omncs terreni,auari,iniqui,^«£>r«»7 nomma^ fciliccc ccrrenorum, & auaroru,MW» funt fcriptdy (cilicct ftylo prardcfti- nationis , in lihro vit<t , (y y^gni.

• cs!ti"^' ^S"^' ^'^°> o"^f**^ c/^>i<l eftjOcci- tifiuA'rt. prxfiguratus in mortc Abcl. Vel pmtmMiJi. occifus ejtah ori^incmundi, id cft, abitcrno promilfuboccidi, ad li- bcrationcm gcncris humani.

VERSVS 9.

ciando,flagcllando,ncucAntichri ftus, w f4^n«<Mfc/w,fcilicetinfcrni,/4/,f.„,„. fecundum Gloftam ,Vadet:^quiin ^/4<itf,fcihcct rAatcriaU, vcl vcrbo malx pcrfuafionis , occiderit^ oporttt eumgladio yiii cft,Delvcrbo,vcIdi uina fcntentu, vcl pcrni arrerna ocadi. Omnisenim, cjuiintcrfccc- ritgladio, gladio pcribit. Dicitcrgo, ^uiin capiiuitatem pcc- B cati <i/xfnf,fcihcct alios, vcrbo, fa- £to, exemplo, vt Antichrillus, &: fiii, in captiuitatem, fcilicec infcmi vadic, quia iam dara cftfcnccntia contra Antichriftum, & fuos, & omnes rcprobos. loan. tercio, y«/ loaa . non credit , iam iudtcatus cjl. Et qui ^,^^^ in gla^o , fciliccc materiali , vcl pnarrfent iniquxdcccpcionis, occiderit^ Ccili-T'*'*^^ cct alios,vcAncichrtftus,o^r/frr«w, fcilicec gladio finalis fcncciuia: in ^ iudicio,oco</i,fcilicct in anima, &: in

I tvr.

S cqu icu r,5i ^uis habet aures audiA- diaudiat. Supra oftendic oppreflio- ncm Sandorum , qux faacnda cft perAncichriftujhic r«ddic nos cau- toscontradccepciones cius,& alio- rum malorum ipfum fcqucncium. lca dixi , c^uodduta efl potefias befiia crudcli , Antichrifto , facerehcllum

acintcrficerc Sandlos, & idco / fidclis:njljlticnim temporc paci i^l"'«> ^^^" y ^ciUcct corporis, ^ vidcntur patienccs, & hdclcs , qu <««iWf auribus cordis, vc fic cau- ccmporc pcrfcquucioais proban tus,&acccnrus, quar pornafequa- cur infidcles, & impaticnces 1 dc- cur Antichriftum,qui cuncin can- tagloria cric, ne fciliccc incurrac

tmfitr.im "iittnm tii n«n iniu/. u*miir.

corpore.

Hiceff pat!cntia,(^ fides San^hmfm. Hicoftcnditur in quo appaietpcr- fcdlio bonorum. Ita dixi, quod Antichriftus bcUum facict cum Sandis, &: ipfosvincercconabitur ftd quid/?if?duo hoc tcmporcpro- babutur, fcil. patientia^tsrfidesSitn- /7orKm,tempi)rc cnim pcrfcquurio robabicur quis fit pacicns, Sc

s

an-

nis pr

fimilcpncipicium.

VERSVS 10.

Nam ccrcc y«t in CMtiuitatcm du- vrr/f, fcilicccaljps, velfpiritualicer

cimo ccrcio, Matth. Adtempus cre- Mk h. dimt , (27* ih tempore perfe^uutiomf, ^c. Vel ^/f,in prarfcnti vitaf/^/jrfttwrirf, (;^fidesSanShrum,id cft.vfus paticn- tiar & fidci, qux duo Sandos fa- ciunc, nam infuturo, hic vfus ccl^ CabityCum emm \fmcrtt ejiiod perfefhm efi ^euacuahitur quod cxparte efi ; pri- ^

Commer^t.in ApociB.Ioan.cap.ij. 245

mq ad Corinth. Vnde hic ponuntur A clefi.im laccrantes.vcl clericos tam duOjCjuJEfuntneccnariaintribula- Prariatos ,quam3lios ipfum Anti

tionc , fciUcct fidcs, &:paticntia:fi- dcs monctad praeliandum contra hortem,patientia monet ad tolera- dum pallionem, & perfequutionc.

V£RSVS. II. Ervidi alutm l^ejliam ajccneiemem y ^hdbebat corntu dHofimilia agni, cJT* loc^uebatur fiCHt Draco. Defcripta cri- bulationcqua: eric pcrAntichri- Ihim , &: fuos Principcs tcrrcnos,&

chrillum icquentes , &: Ecclefiani ad inrtat ferxbcftiq dcuoratcsj vn- & hodie Prxlati aliqui non funt Angeli Ecclefiam cullodicntes , & dcfendenccSjfedmagis beftix fc- roccs, ipfam lacerantcs, &:dcpra:- danccs , de quibus ipfa Ecclefia multum qucritur, Canc. quinto, cant ,. Inuenerunt me cujhdes , qui ctrcurfleunt ciuitatem , percufferunt me , vul-

crudclcs,hicfubiungit aliam,qux B nerauerunt me , tulerunt pallium meum fietperfuosApoftolos, quosipfc cuflodes murorum. Circumeunt ho-

pcrtotum mundum fpargct. Vel lccundum alios,dcfcripcp exerci- tu laicorum,cam Principum.quan^ interiorum contra Ecclcfiam bel- laniium, hic dcfcribit coctum Clc - ricorum , ram Prxbtorum^quam lubditorum ciim Antichrirto con~ tra Ecclcfiam pugnantium : Sc pri- mbiftosfub fpccic beftia: deicri- bit y (ecundo fidelcs attcntos rcd—

die aliqui ciuitatcm Ecclcfiar , vc pribcndaspofiinthabcrc muncri- busillicitis, prccibusindignis, ob- firquiis inhoncftis , intentionibus iniquis, falfisfigillis , donec Ecclc- (lam inuenerinc, inucntani per-, cutianc , percuffam vulncrcnc, dumdcmaloigncconcupifcenti?, &:muidi.c miniftrant. Sed palhum auferunc , dum Chnfti pacrimo-

dic, ibi, /rif fapientia ejl , quihabet q nium violenccr diHipant, difper intelleffum , computet numerum bejlix. gunt, &: parcntibus diftribuunt.

Itcm prirao oftendit iftius mali- tiami fecundb potentiam ,ibi, poteflatcm prioris bejliie omnem faciebat inconfpeftueius.hcm primb often- dit iftius malitiam palliatam, &: oc - cultam^fccundo apcrtam, &:ma- nifcfta,ibi, ^loijuebdtur fcut Draco. Dicitcrgo, Et vidi altam bejliam

& ideo poftunt hodie diccrc Vtx~ latiEcclcfii,idcft, Pfcufodopro- ^\\QiXyPofueruntmecujlodem in vineir^ ^.Hneammeamnoncujlodiui., nam inua- duntgregcm meum lupi rapaccs, vtdiccbanc dilcipuli Martini.

Vidi crgo dlutm bejliam, idcft, coctumApoftolorum falforum,vcl

afcendcmemdeterra. Ita dixi , quod ^ Clericorum,taPrclatorum, quam vidi vnam bcftia afcendcntera de {ubditorum,A.nrichriftum primani

mari,qua: crac fimilis pardo , lconi, &:.vrfo , fcilicec Antichriftum , & congrcgationcm malorum laico- rincipum facularium , cum

f/u,.h'!i ru, &:Pri

"^Un^i"'. ipfoEcclcfiam perfcqucntiuin , &:

tUT

( f.

nonfolum hoc, lupplc vidi, vcrum cciamvidi, ytoft, ipirirualitcr in- tcllcxi , quic^^/w/M bcjhum, fecun- dumGloflam,idcft, picudoApo- f^olos Antichrifti, bcftialucr Ec-

bcftiam fequcntium ,&:Ecclcfiam laccrancium,qui,mquam,Pfcudo-^^^j[^^ apoftoli dicuncur bcfti.x , proptcr «r tfj?ii brutalitaicm in viucndo ncqui- """''^'^- t«r, proptcr crudelitatcm in pcr- (cquendo immanitcr , propcer voracicaccm in dccrahcndo vclo- dccr. Vidi inquam,ifcambcfnami fallaccm , &: iniquani , fcd afcen- dcntem dr terr.u j^fcendentem , id cfc ^ Hh u

244 R-P- Alexandri de fjales

jn (upcrbia , Sc malitia proficicn- pi-,1 tcm,fed f(rrr<t,i{lerc,terrenorum /m... r„m malitia: Prodiitciudjlexddi^e ininm- ' ■ ' ;" f4Tror;<wi i vndc Apoftoli Anticnri- m^uim. fti afccndcnt,progrcaicnao dc ma- litia in malitiam , & hoc de tertd , idcft, dcamatoribustcrrenorum, qui (cilicct cos nutricnt ,& fouc- bunt , &: defcndenr. Vndc potcn- tiaPrincipumtcrrenonlcrit caufa afcenfus, & profedus corum,vn- Pfal 75. AcViaX.ju^ethiaeoru^e^uiteoderuntdf- ffniifyempfr. VclPleudo-apoftoIi, &alii (equaccs Antichrifti, <iy?fn- • iifrtfiif rfrrrf,ideft,dctcrrcnisdiui- cijs , in fuperbiam , & mahtiam. Diabolus cnimreuelabic Ancichri- fco thc{auros, quibus ditabic iuos: & hx terrena: diuitix crunt caula afcenfus, & fupcrbix, &: mahtij: corum : vndc Danidis fcptimo , Dan.7. Qff^iftahitU)- ihcptHrorum duri,(y ar- genti.

^ ^ y idi CTgo IJldmhefiidmapcnden- lfu,ritl^. temde terr*^^ hejHd hdhehatcornud mdTum J,- duoftmilid yirni. H.xc bcftia,fcilicct JJ^'^''^"^^, ccerus Apoilolorum Antichrifli , ttspimnm.. hahehdtduo cornudj id cft, duoTefta- ftrJ^r. ly^entJ , qu.T cxponet ad volunta- ccm fuam^folicctvctus & nouum; qux dicuniur rorna^, quia defen- dunt Ecclcfiam , ficuc animalia cornibus fc defcndunc. Vcl Apo- ftoli Autichril^i iiabcbunt duocor- nu4\ quxfunt (imulatio innoccn- cii, & diflimulatio raalitii. Vcl duo cornud , ollenfio boniucis , & apparcncia vcricatis , quibus San- ^;^^ ftos pcrcucicnc;'ccrcij Rcgumvlt. Fecit fthi S edcchids cornud ferred, <y dt - xtt yhis ^fcntilahisS^ndm, donec dekas eam. Et hxc duo cornud , iam dySla, funt duo Tel^amcnta , vei fimula- tio innoccntiz, & dinimuiaiio ma- htix,vcl ortcntatio bonitatis,&: ap - parcntiavcritatis,fr««f Jirfiilid cor-

A nibus Agni , id eft:, ChriAi, Non di- cit qubd crant cornua j^gni , fed jimilid. Vnde ferc quxcumque Chriftus facict vcrc , Antichriltus facict fimulatc , &r quxcumquc fc- cerunt Apoftoli Cnrifti veracitcr, Apoftoh Antichrifti facienc appa- rcntcr.

Habebat igicur hxc bcftia duo cornua fimilia cornibus a^ni. Et loauchatur ficut Draco. idcit, Dia-^?", , bolus, Draco magnus, & rufus;j«w«r B quafidicercc, ita loiquentur Apo-

iloli Antichrifti, ficut crudicn^lura 'i.'!'^!*' Diabolo, vel ficut Draco, id cft, Antichriltus corum magiftcr, & ^mominus. Sicuc cnim Apoftoli Chnfti loquebancur a Chrifto cdodii Scficutin ApoftolisChri- fti loquebatur Spiritus (andlus; itain ApoftolisAntichrifti loquc- tur ipiritus Diabolicus. Vndc nota quod in ore Draconis inuenienc figillum penctratiuum , vcnenum infecliuum-, morfum mtcrfedb- uum. Sic inorc Apoftolorum An- tichrifti, eric verbu pcnccraciuum, acclamando pcr pr.tdicacioncm; infeCliuum, vulncrando pcr dccc- ptionemi intcrfccliuuni,attrahcn- do pcrcrrorcm, Et factet terram^ Cir inhdhitdntes eant adorare hejhim primam.

VERSVS. 1:.

Et poiefidtem prioris hejlia omnem D hdhehdt in confpeSbt eius. Hic oftcn- dit huius potcftatis praux ambi- tum. Ita dixi , quod Vtdi heftam^ id cft, catu Apoftoloru Antichri- iti,loquentem vt Draco.Et non fo- lum hoc , vcrum ctiam &: vidi, quod hxc bcftia hd|:bat omnem pocefcacem priorisVeltix , idcft, omncs modos dccipicndi, &no- ccndi, quibus Ajitichnftus deccpit

Cornment.inApocal.BIoan.Cap?i3.24S

faciebant. Ec hocfupplcextcrmi-Acxcxcabittcrrcnos, vccre<kiitAn- nando, in ccnffxch eius /i<i cft.in tichrifturaDcum^vclJ^altcmfinon

conlpcclu Draconis di^li,vcl Anii- chrilti. Sicutcnim Apoftoli Chrifti omniaqu.TfaciebanCjfacicbant vt placcrcnt Chrifto , & Patri fuo , fic ilH Apoftoli falfi , omnia qux fa- cicnc , fadicnc vc placeanc Anti- chrifco, & pacri fuo Diabolo.

£ t feat tcrram , CjT inhabitMtes eam adorare Ifejliamprimam. Hic often- ditifcius bcfcix praux poccfcacis

crcdenc, adorabunc ficut Deum; ranra cnim cfc labcs huius peccaci, vc dc facili faciac rcccdcrc a fide Dei , primJcadTimoth. fcxto, Ra~ elix omruHm malorum ejl cupiditas ; &c idco Apoftoli Antichrifti promit- tcntcs diuitias tcmporafcs, &dan- tcs tahbus cupidis, & ccrrcnis, fa- cicntcos adorarc bclciam primam, fcilicct Ancichrifcum. vfum : & primo ponic vfum , qui Sed maior caufla, quarc trahen- cric pcr pcrfccucioncm i fccuhdo B tur adadorandum , cric ipfiusAn vfum, qui cricpcr compulfioncm, cichriftircfurrcdio flmulata , prd

•.Timoth. 6.

KfftrtittU mirdcuU ftcJtfe.

ibi ; cir , Vt^tcum^ue nonado- Tttuerit imJ^inem befhayoccidatur. luaa primoponit pcrfequutionem,^R ||||(orum miraculorum oftcnfio- ncm ; fccundo pcr rcligionis fi- dHoncm , dicens habitantibus in terra, Vf faciant inuginem bejiix. 1 tcm primb ponit ciiis intcntioncm; fecundo falfbrum miraculorum

pcer quod addic, cuius curataej^pla- gamonis^ Icilicct pcr fimulationcm rcfurrcdionis, quam fuL Apofioli prqdicabunt, tamquam vcram:vn- de hanc ponct pro fundamcnto fux pridicationis.VndcficutApo- icoii primo pr^^icaucrunt Chrifti rcrurrcdlionem , vc ex hoc magis alliccrcncadalia dcipfo crcdcnda.

opcracioncm, ibi, c^feat/ignama- ^ &iplum camq^uamDcum adoran- gna. . • du-, namChriitusncccx neccffita-

te , ncccx palfionc apparuitDcus, fcd magis homo purus , (cd ex re- furrcdionc & homo , & Dcus; fic /f^oftoli Anrichrifti primo pr^- dicabunc eius rcfurredbionem , vc cx hoc trahant pdpulum ad ipfum vt Dcum crcdendu, & adoradum.

Dicii crgOyEtfecit lerram yC^r in- habitantcs eam adorare Lejham fti- mam. Ita dixi , quod beftia, id cft, catus Apoftolornm Antichrifti,/><<- bebat Botejlatcm prima ^f/?/<c, lciliccc Ancicnrilci ; & non (blum hoc , vc- rum,&: harc bcfcia fecit ff rrdWjid cft, in amorc tcrrcnorum perfcucran- tcs. O n^ncs,inquam,taIcs/ff/><<^

rrxijjK nt'

dicationcm huius FcfiiaEfecundae, "'/«'j"

E^vt populus raagis credat pr^- Dc"

rare primam befhamyid efr,Antichri-" (cilicet pra:dicatoru Antichrifti, di- ftum , vcl Diabolum : ficut cnim cit qubd bcftia,(ciliccc coctus Apo Apoltoli Chriftifacicbant adorarc frMorura Antichrifti Chrifrum , fic Apoltoli Antichrifti facient adorare Antichriftum , & pcr confcqucns Diabolum.

Vndc nota fccunduniAUgufti- num , iicut cupiditas excarcauic . pioditorem ludam, vt Chriftum, qiicm tot miracula vidcrat faccrc, crcdcrcc magum i ita cupidifts

VERSVS i6.

Fecitfignd magna ,id efc , mulca, & mjgna miracula , non camen miracula,nififalfa,fciUcet ad fuae pr.Tdicationis confirmacioncm, &c ^ ntichrifci vencracioncm , ficuc le- girur dc Applcolis Macthxi vlt. lUi

Hh

il6

R. P. Alexandri de Hales

J «( Affi-

imtiLiti fi-

iur l'j'ca'

1,1. lUn ^r-i

i': ilti 11 mnntulii. .\€t lO.

autcm profefli pr^tcHcduermt Domino A faop^r^Wf ,itV^poftoU Antichrifti fuum fermonein confirmabunt (e- qucntibus fignis.

Fccit erqo nic hcjlu Jigna mdgna, Sc (\\ix erunc illa figna iam cxpo- nit,aucalitcr. Ica bene dixi,qu6d beilia fecn fgna magnayVt etiam ignem faceret dcfcendere de cselo in terram in c<mjj>e[lu hominum , ad littcram.Eccc vnum fignum : vnde ficut Spiri- rus iandus defcendit fupcr ipfos^ Apoi^olos Chriili in fpccie ignis, fic fpiritus maljgnus in fpecie aeris dclcendcntis , dcfccndet fupcr A- poilt>los Antichriili- Et ficutad pridicationcm Apoftoli dabatur S. Sandus iigno vifibili in con- fpc(fVu hominum , Adu. dccimo. Jidhuc lo^nente PetrOy cecidit Sfaritus fan^us fuperomneSj qui audicbantver

Dicenshahitantthus in terra,vtfa^ ciam imagincm hejha^ <jtut hahet pla- gamgladijj C^^^i^dt. Supra , vc di- xi ,'pofuit iedu(5bionem fccundx bcftii , icilicet Apollolorjim An- j^Wm /7- tichriili , per falforum miraculorii ^•'"f*""" operationera , hic lcductionem nun,. perreligionis fidioncm*, vcl {imu- lationcm. Itadixi,qu6d hxc beilia fccunda fcduxit inhabitantcs ter- ram. Et hoc fupplcdixi,dehabi- lantibus in tcrra , id cft, de ama- toribus tcrrcnorum,ipfum fcqucn- tium. Duens , inquam , Vf faciant imaginem be^U ., iaeft, Antichrifti fuorum magiftri, ad liitcram. Vn- ^^Apoftoli AntichriftT ipfos fe- ^Rntibus &confenticnribus ma- dabunt ficn ftatuam aliquam^^ ipfius Ariiichrifti rccordationem, & vcncrationera , ficut nunc fiunc

bum ; lic pridicantibus Apoftolis C imagincs ad Chrifii recordatio AntichriiHjdefccndetSpintusma- ncm , 6c Sandorum. Vcl diccnc

lignus in fpccic ignis,in confpcdu hominum, quiaudient pridicatio- nem corum.Ethoc cft,quoddicit, qubd hic bcUia fecit figna ma- gna,ita vt etiam igncm facerct dcf- ccndcrc in conipedu hominum

Apoftoli Antichrifri*habitanribus intcrra, vt faciant imagincmbe- ftix,idefc, vtf«^oniormcntadi-^'"' bus Antichrifti in pcriecucione beltii.

Qm, \n<\\iimybcpiahahet plagam

&:non folum fccit hic talia figRa gladtj , id eft, mortis, fcilicet firau- hicbcftia,verflm • lati, cirv/xif ,id eft,ficiercfurrc-

V E R S V S I xit.Hoc fipe reicerat,quia cricma-

jor cauifa iedudionis ; quafi dice- Etfeduxit , jd cft , fcducct JJahi- rent Apoftoh Antichrifti , vos tantes in icrra, \a cil, corde &: montc j) dcbctis vos Antichrifto cdnforma icrrcnis. adhircntcs, ^ropffry^rf, ' rc,&ad honorcm cius imagincm

^jfcf data funt iUisfacere^ id cil , per- miilionc diuinaw confpe^u bejlia*\A cft , in inuocationcnominis Anti- chrifti. Vndc ficut Apoftoli in in- uocationc nominis Chrifti facic- bantmultamiraculavcra,fic Apo- iloli Antichrifti in inuocatione no- minis cius , facient figna multa , &: niagna,quq vidcbuntur vcra mira- cula, crunt tamcafaliji.

facerc , quia ciV mortuus , & dic tcrtia rdufcitatus, quod cifcnon poffct, nifi cfTct vcrus Deus. Di- ccntereo Apoftoh Ancichnrti fc- quencibus ipfos, vcfaciancimagi- ncmadAntichnftirecordationcm, &:vcncrationem; & cumfadact- fctimagoifta,

VERS V S ij. • Datumeflillibesiic, id eft, Apo-

CommendnApocal.B.IoanCap i3.2?^47

ftolis Andchrifti,&hpcaDiabo- A fccutido ad Color tcrtio , Induitf*^^°^ ^' lo, permittcncc Deo, vtdaretSpiri- nouum hommem , tjuircnotMturma^i.

tionem Dci . fcctindum imdmem eius^

■ f'

tum ,in vica apparcndo, xw<ij^/m -

^w,idert, llacmc fifdl:.r ad {imili-

tudinem Antichrifti, quam imagi-

ncm ipfc facicc loqui, & moucri

Dcopcrmittenrc, & pcccatis ho-

minum cxigennbus.ad majorcm

populi decepcioncm,& idco addit,

CiT' Vf Itxjuatur imago heflut , id cft,

^n. Aatuafecuda permdlignumSfiritum: ' Jd ' — . • • . ... _

^ut creauu eum. Dc certio ad Co- rinth. Nos aurem reuelata facie ^o- riam Domini JpecuUmes , in candem imaginem rransformamur^ a claritatein daritatem.

Et faciet ^uod qui non adoraua tnt imaginem bejli^ ^ocadentur. Oftenfb modo pcruertendi pcr fcdudio-

i. Cor.j.

nntt

futura.vcpopulusfcducacur, & ad Antichriftum trahatur. Vcldatum eJlilliJciVicet Apoftohs Antichri- fti , vt daretimaginibeflide yid cft, imi- ratonbus AntichriftijS/^m/ww Pro- j?hetix , Vf lojuaturimagohcfliayid^ci}y vc imagincs 5 & imitacores Anti- chrilti loquanturfutura,ficut Apo- ftolis datus-fuic Spiritus Propiie-

tix , & ab Apoftohs, aJiquibus C ftiafccundaTfciliccc Apoftoh An

^^"s- ^ tichrilti,& non folum hanc ima

Et nota quod imago reprobi

potcft dici imajTo bcftix , quia

conformatur befti? horribihidc

dopcrparnamvcnditionis, & cm- ptionis , ibi, Et faciet omnes jfu/illos, Cjr magnos^diuites,^ pauperes, ^hhe- ros habere charaflercm. Itadixi quod fcquentcs Ancichriftum facient imaginem,vcl ftatuam,ad illiusvc- ncrationcm, & gloriam, & quod infmn!*- Spiritusmalignus loquctur itiilla, '"y"" &iftamimagincm faciet ficri bc- *'

mtn.

Sap. 18. Sap. -.

formatiirculpa abominabilijtranf- formaturpana incomprchcnfibi- li. DcprimoSap. dccimoodauo, Sohsautemillis fuppofra ejlgrasus nox tenebrarum. Dclccundo Sapient.fc- p ti m o, Scandalum iniquitatis eorum fa-

fiumefi .Sckc^miur.imagines abomi. D &Principum fxcularium potcfta- natloaum fuarum fecerunt. Dc tertio re, y^tquicumtjuenon adorauerir ima

gincm ficri facicc , venjm eciani facicc pcrJj^am,&:Principum fccu - culi potc{t^i6 yVtquicuntjuenon adj- raiterit imaginem hejlia , id cft , fra- tuam Antichrifti, (?rf/</dr«r, fcilicet mortc corporali, ficut fecitNabu- codonofor, Daniclis tcrcio: hocad litteram. Vclfacict, fcilicct beftia fecunda, Apoftoh Antichrifu, fua

mni tmt

Apocal. in iftocap. Si quis adoraue- cl "j^i. ritim.tginem bejHa occidetur. E contra

animavirijuftidiciturimagoChri- fti,quiaChrilroconformatur pcr imicationcm vnx , pcr Chrifrum rcnouatur, pcr rcnouationcm gra- ti?,inChriltum transformatur,pcr Rom. 8 ^^''^"f^tcm glori.T.Dc primoRom. ocVauo , (juos prafcifut , {jr pradepina- uitconformes Jwti im<^imsplij fui. Dc

ginembefia^ fciliccc Antichrifri , fc luisadibusconformando ; & ima- gincm Chrifti ncgando , occida- tur.

Vndc nota quod duo fucrunt modi anriquitus inucnicndi ido-'^^^^^^ la.Vnusmodus fuit, quodquando iJtU innt' aliquis amifcrac filium , i magincrtt filijfacicbac^&poftcri illam inu-"^,"!^' gincm colcbanc, &adorabanc,fe-

R.P. Alelcandride Hales

piloft ; vnguibus armaci , fic ifti in- A &c • diururnior , quiafcmper in fc fcriores,qui difcurrent admajum nibus permanctipcriculoiior,qui

imperio nialorum,funt,&: cruc lati, ad concupifccndum,piloriadopc- ricndum, armati ad dcHFcndcndum. Ec'non folum pedcs cius bcftiar iumficut pedcs \rji^ vcrum ctiam (y os cius^ ficut os leonis , ad dcuoran- dum, &: rapicndunii vt funt Aduo- y>,mr ,r, g^^i^ Cofdiarij beftii,id eft,Dia- • boli,velAntichrifti,vdcuiufcum- queprincipis iniquii ficucoslco-

l.jrti r,M4- ntcmfd-

cft radix omnium malorum. Filia: iftius beftiar,funt libido acquiren- di, quzfacic hydropicos ; cupido pofndendi , qui facic paraliricos, rormido amittfdi , qujc facit phrc- ncticos.

In fecunda bcftia, fcihcct in vr- fo, &hxc bcftia peftima , fcilicet

. * t . , tur vrf

intcmperantii; inducic enrni dc-^^„n,u pauperationemfubftantii,&om- '»^-

nis, quodeft facridum ,vorax, ha- nis virtualis pofrclTionis, diflipa bcnsmorfum mortiferura. Sic c6-*B lionem natura: , & omnis natura- filiarij huius befti.x , vcl Antichri- lisdifpofitioni; dehoncftationcra

fHfatcbunt fama, vorabunt ma- litia , confulcndomortem Sand^o- rum. Fcetebunt etiam fuperbalo- quurionc, & dctradione: (imih- ter Aduocari, & Principum terrc- norum Confiliarij , fcctent fama, vorant mahria , interficiunt ncqui • ci.i

Nota etiam moralitcr , quod

viix , & omnis rarionalis clcdrio- nis.

In tcrtia beftia,fcilicetin lcone, intelligiturfuperbia vanitatis.Sicuc cmm leo cftRcxanimaIium,fic va- nicas femper quxcic , & atnbitdo- mmium. Huiusautcm bcftixfih^ funt prcefumptio rcfpcdtu iui , ara- titio rcfpe(flu proximi-,obhuio rcf^

per pardum, vrfum,&leonc,intel- ^ pctilu Dci. Vnde hxc bcftia, fciJi-

ligurur tria gcnerahominum. Pcr cct vanitas mundana, refpicit ccl-

pardummuIticolorem,interpreta- fitudinem gcneris , pulchritudi-

turvarietasduphcitacis inconuer- ncmcorporis,valoremoperis:

lationc; pcr vrlum gulofum , inter- Et dedit illi Draco virtutem ptam^

prctatur diuerfitas volupratis in potejlatem magnam. O Acais. fuic

affcdione , per leoncm f>.*rocemi fupra bcftix mahtia , bic oftcndi-

mterprccatur diucrfita^crudelita- turpotcntia. Etprimo oftenditur

tisinpcrfequutionc :vcl perpar- potenria? collario, (ccundd exe-

dum falfuDi , duplicitas claulira- cutio, ibi, Er vidi \>num de capitibus

lium , pcr vrfum giflofum, volu- eiusocafum^^uafiinmorte. Et hA m

prasfccularium ; per Iconemfero- duojprimoagiturdc vfu potcnrix

ccm , crudclitas Principum. huius beftix m opcrariono figno-

• Vclahtcr; inpardo intcrpreta- rum,(ccund6de deccprione,&:op-

tur immoderatio cupiditatis , qux preflione hominum, ioi, Et apermc

dicitury?OT;/^x^^ir(i£»,proptcrvaricta- os Juuium bUJj^hemias adDcum. hcm

<Mttiv* '^^"^ ncgotiationum , velocicarcm circa operationem fignorum pri-

frfi,, vw- circumucnienrium , rapacitatem mooftcndicuradus:lccundocon-

mtr/iiif,. illicitarum extorfionum.Huiusau- trarius cfFediiis , ibi, Etadmirata ejl

tcm jpettia: , fcihcct auaritix, vel Vmuerfa terra pojl hefham-, terrio

ncui,f,ji,. capiditatis pcftis eft vnlberfahor, oftenditurtcmpus,quantumdura-

quia a maiore vfquc ad minorenj, bit fua virtus , ioi , Er data ejtdhs p6-

Cominent.in Apocal. B. loan. Cap. 13. 239

ntj» cr inbiln.

f^ii mird- «»/» ^trA

tHT,

fUlftdtt

fut ^mtt- tur.

tfjlds menfes quadrdginta duos.

Dicic ergo Etdeditilli Draco Vxr- tutem Juam , ^ pote^atem mdgnam. Icadixi, quodvidi bcftiam alcen- dcntcmdcmari, id eft, Antichri- Ihmi , vcl congrcgarioncm malo- rumlaicorum, &Principum fqcu- l.iriura: quar,inquam, beltia (imi- lis eracPardo, Leoni, & Vrfo. Ec non folum vidi malitiam eius , ve- rum & potcntiam , quia vidi qubd C2r Drdco, id cft, Diabolus, qui didus fuit Draco mttgnus,& rufus, dcdic illi, (cilicec beftiaf , id eft, con- grceacioni mala:, vcl Ancichrifto. Dedic,inquam,quid? Vmutem fuam^ quam fcihccc Diabolus Draco ma- gnus habuit in primo parente , fci- Rcecdecipicndi,nocendi, interfi- ciendi,cir poreflatem magnam^ impu- gnandi , cruciandi , fupcralfBi. Vel Diabolus deditilji, Icihcec Anti- chrifto. Virtutem magnam , fcihccc adfacicndummirabiiia, pra^tcrfo- licum curlum naturJE. Vnde no- candum , quod mirum , & miraLile {unciuxcanacuram,fcdcon^acur- fum folitum natura: , miraculum vero fupcr nacuram. Vndc fi- cuc quando magi fcccrunc fcr- pentcs , non fuic miraculum : fic ncc fjgna Andchrifti erunc mi- racula, ledmira, proptercelerita- cem, c6 tra fohcum curfum naturs. Sohisenim Dcus, qu«E fuper na- turam funt poccft facere, Pfal. Tu es Deus tfui facis mirahdia. Nam mutarccaufasnatura:, non poccft fieri«nifi pcr pojcnciam fupcrna- lem. Sed boni Angefi, & malipof- iunc ahquando aliqua facerc in brcui cemporc, quas natura non fa- cercc nifi in temporis diuturnitate.

Dcdic crgo iftc Draco magnus, Diabolus ,bejtue Antichrifto, vir- fwr^w y«ww, iciliccc ad falfa facicn-

A dum miracula, O" poicfiatem ma- _^<rw,adfcduccnduni,adfubiicien- dum, ad conuertcndum. Vnde Haymo [Sicut in Chrifto rcquic- uic plcnitudogiatiar, itainillo rc- quiefcet plenitudomahti^, &fi-

^ cucChrift' virtucc Verbi diuinifc- cicmiraCulavcra,itaille pcr porc- lUteDiaboli faciet miracu|afa4fal .

VERSVS '3.

B Sequitur , Et vidi \num dc capi- tihus Juis <jUdfi occifum in morte.Wbl oftendicur vfus potentix datar cir- • caopcrationcmfis:norum. Ita di- ^•"X''/*» xi,quod Diabolus dcdit virtutcm m»tuum fuam , & poteftatem Befti.r. Ec '^'•^'""/f hoc vidi, & non folum hoc, vcrum HTTc^rl etiam & vidi, id eft, ipiritualitcr '■f*'^* intcllexi, vnum decapitihus iupradi- d:is Ecclefiam Dci dcftruentibus, fcilicet ipfum Anrichriftum, qui crit, ficut didum cft, vltimum , &

C maximum de capitibus Draco- nis, id cft , ncfanda: raultitudinis. Iftud autem caput vidi ^ujfoccijlfm in worrf.-fingct cnim fc interfeclu tHj^ & mortuum , & amortc rclulcita^ tum terriadic, &ideo bcne dicir, ^uafi occifuminmorte , ad fimilitudi- nem hominis , qui cft proximus morri, de qub dicitur qubd cft quafi mortuus.

Vidi crgo Antichriftum quafi occifum,&plus,^«w cJr plagamor- tis eiusy fcilicet fimulatx , curdtd ejt.

D Ipfe cnim, vtdicitHaymo,fimula- brt fc mortuum , & poft tres dics poftea apparcbit , dicens fc cf- lc rclufcitacum, vc dicacuripfeef- fc Chriftus i vnde & pbft arcc ma- gicaa Dxmonibus in acra feretur, & candema Chrifto occidccur, & •cuncapparebiccius falfitas.

Vidiergo Antichriftum ^«rfyToc- c//«w,&quafi refufcitatum. Et cx

/

R. P. Alexandri de Hales

hoc admirataeflvmuerJarerrafpoftBe' A ftiam^id cft,tcrrcni cunt^ poft bc- ftiam , id eft, Antichriftum. Effc- dus conirariu? , fcdudio turbx: admirari funt crj^o terrcni fcqucn- tcs ipfam beftiam Anticliriftum, crcdcntes ipfumvcrc cflc rcfufci-

tatum.

VERSV»S 4.

Quiaex hoc, jidoraueruntDraco- nem^iA cft, Diabolum: fiiy inquam g D raco , dedir porejlattm Befiia , id cft, Antichrifto, rcfurj^endi-, non vcrc, fcd falsc, & fimulate. Et nonfb- lum adoraucrunt Draconem di- dtum , fcilicct Diabolum , vcrum C^adorauerunrBeJHam, id cft,ipfum irjr^rMi Antichtiftum. Vndc multi hoc vi- {'pfumD^^ dentes, & ipfum rcfu(ciratum , fc- mtnem qucntut iplum Antichriftum, & *d,rtr. pcr confcquens ,Diabolum

Et fic j4df)rabunrBefliam^(^Dra- q conem , id cft , Antichriftum, <ifr»- rejy^MisJimilis Bejlia\ (^^ejuis ^terir^u- ^nxrecumilla? D/ff«r«,lcilicct cx fi- j^norum admiratione, & cordis dc- ^ilitatc , ^wj ftmilis Befltte > fcilicct Antichrifto, in poteftatc > & mira- culorum operatione-, f^c^uisporerit ■ pugnare cwn iUa} id eft,cius volutati rcfiftere : vnde eis videbitur , quod nullus polTK, & Chriftus poterit. ^4ra,f Et nota quod quatuor hic di- tnkHunt cuntur dc bcftia , quardebcntur D fX!,7, " Chrifto, non Antichrifto, fcilicct 5»< /Wn/ admiratio , quar dcbeturlapientii, ,^.,an ^ potcftati,Rom.vndecimo, O Rom. 15. altitudo diuiriarum, fapierairt &

riaDcii Imitatio, quxdcbcturhu- „ militatijMatth. Dijcire a me^quia mirisfum, ^ humiliscorde. Adoratio, pr.1.95. quxdebcturDiuinitati,Pfal. y/</o- rare t)ominum , in aida fanifa eius. I u- bilario, quar dcbctur bcnignitati, & humilitacii qux quatuor vfur-

pabit Antichriftus. Primum,cum dicirur4<^wir^<* fccundum , cum dicitur, fnfBejliam tcrtium, cum additur, aderauerunr BeJliam^c^uMtu cum (ubditUTy ^uisjimtlis hejh^fVn.^ dc Chriftus apparuit mirabilis in maiorismundi crcatione; mirabi- lior in minoris mundi formacionc> mirabilifiimus in humani gcncris rccrcatione. Sequcntcsigitur An- tichriftum , &crcdcntcsrcfufcita- tura,dicent, quisjimilis hejlia>

VERSVS y.

Er darum ejl eit os bjuens magna. Erdarum eft, id cft, concefruma Deo, otlomens magna^ id eft, fc ma- gnificandi& cxtoUendi, dicendo iecirc Filium Dci,in quo cftpec- -^"tiiim. catu iadantix. Et non iblum hoc, ^tltfftmkt fcd ctiam darum eft ei os loftens kUf~ phemias , fcilicct contra Dcum, di- ccndofc circDcum, & ncgando ChriftumcfTc Dcum.

Scquitur, Er data eji ei potejlasfa^ ceremenfes quadra^nra duos.Wic ofte- ditur (^uandiu durabit Antichrifti potcftas,& virrus.Ita dixi,qu6d dd~ ra ejl porejlas Antichrifto fc extol- lendi, magnificandife,Chrifti Ec- clcfiampcrfcqucndi j fcd hicpo- teftas non cft data pcr multum te- pus, fcddataeftilli, fciliccc Anti- chrii^o yporefiasfacere^ fcilicetpra:- dida, fc magnificandi, cxtollcndi, 'j*'^-"^ Chriftum blafphemandi •, vcl face- f»trft*,ht. rc malum , fcilicetmenfcs quadra- ginta duos , id cft , pcr trcs annos, &dimidium. Tasjtocnim tcmpo- rc Antichriftus regnabit , & prxdi- cabit,ficut & Chriftus.Hocautem ponit loancs, vtcontraillam potc- rtatem nosprarmuniamus, & non mulcum timcamus, quia cito tran- fibir, & talem gloriam cito adnilii- landam non quxramus.

VERSVS.

i

Comment in Apocal B.Ioanxapj}. 241

VERSVS. c. A tria nomcn bonum acquiritur. r.i

£r aperm os fuum in bla^hemus non lolum furgfc blafphcmarcno

tT . ■

adDcum • cerpic bUJpbemarc no- men eins. Hic agit de vlu potcltatis beftii, fcilicct AntichrilH, quar confiltit in oppreflione bonorum h jminum: diuiditur autcmin tres partcs. Nam.prim6 ponic fandlo- rum hominum opprcrfioncm } (c- cundo,caucos nos reddit,ibi. Siqttis habetoHresdudiendi 4M^(4r^terti6,ma- lorumpocnamortcndit , ibi,^mw

mcnChrirti , vcrum & tabcrnacu. lum eius^id elt ,tcclefiam Chriftia- n.im , vcl rabcrnetculiieius,id cit, cor- pus Chrifti, dtcendo ipfumFuiffc detcntum, vclpeccaco obnoxium, vcl dc vniucrlah fcminc concc- ptum. Et non lolum furgct blaf- phemare Chriftun>j &ciustabcr- naculum , vcrum otiam 6: cos^/« inc(rlis habitant^ \d cft, SandVos, qui

captiuitatem duxerit , in capri-iitatem p ia dco fruunturin calo^mpyrcoi va lit. itcm primo ponitur oppref- dicet enim Sandos clfc aamnatos, fio vcrbisi fccundo faclis,ibi, Et flcutdicunt nunc quidam hxrcti

ci Ilai. V^aqui dicitts bonum malum. „- ^ malumbonum,ponentes tencbras lu^ cem^ Cir lucem tenebras^ cr w iufii aufertur ab eo.

VEaSVS 7. Ef datum efl illi facere bellum cum Sanflis^^Vinccrcillos.Wlc poftquam oftendit opprcflioncm bonorum vcrbis blafphcmiJE, oftcndic op- vcrba blafphemiacdiccdo, adDeu^ C prcllionem faclis laruitix. Ita di- idcft,contra Dcum i veivfqucad xi , qubd Antichriftus furgec in^,,^,„,,„

pridicacione lua blafphcmare San ctos , & non lolum blalphema-^^^,, re, vcvxivaO^datum efi tllt^ id elt , a i-,:,r;wt Deo pcrmiifum,p£"«*f bellum citm ^'"■'^"t- Sanlhs^ fciiicet dilputando, pcrfua- dcndo, flagellando ; CT vincereil- los , iciiicec inccrficere corporali- tcr,& non fpiritualitcr: hanc viclo- riamnon timent Sandi iuxta ver- bum Domini, nolitetimere cos, qui oc-

datum fjtilli bellum facere cum San^hs^ f^\fincereeos.

Dicit crgo , Et aperuit os fuumin blaf^hemids, &c. Ica dixi , quod data ejl Ancichrifto potcjlas faciendi ma- lum , quadragmta duohus mcnjibus , id cft,tribus annis*& dimidio.Et in il- lotcmporc quo prsrdicauitjd^frrt/r os yi<«w,fcihcet blalphcmans,id eft.

Dcum. Incipiercnimblafphcma- rc A poftolos , & Martyrcs , & San- 6I0S alios, & proccdec vlquc ad Chriftum , negando ipfum eflc , Dcum. oiccc cnim Chrillum noft

fuifle Deum , ncc Apoftolos vcros fuifle Apoflolos , Dariicl.Icpcimo. Danicl.7. Sermones contra excelfum lo<juetur , ^ Sanflos aterni conterct , (^'^radtcabit^ ^uajt pofsit mutare tempus , lcgcs

jlpcriet igkui fnum in blafphemtas ^ cidunt corpus , animam non pojfuntocci- <{</Df«m.SccundumGloflam,inta- </frf ,Matth ilccimo.

MBUi;

taniiniquitattm& malitiam con- furget,vt quod antc occulte, tunc puGlicc audcar afiirmarc , nomen eiusy id cftjin fua pixdicationc,co- ram omni muliitudinc diccndo, Chriftum Filium Dci non fuifle. Vcl blafphemare nomen e/H , id cft, vi- ^ tam , dodrinam , famam, pcr qui

Et non folum datacftilU pote- ftasintcrficiendi Sandos corpora- litcr, vcrum ctiam data cji ei pote- jias in omnem tribum , popiilum , cjT* liftguam,c;^gcntem. Dataejl ei,ici\icci Ancichrifto, potcfias in omnem tri- bum , quoad maiorcs ludios , lingitam quoad malos Chriftianos, • Hh

t

242 R.P. Alexandri de Hales

Danicl* ^ 5^^^'*** i quold Paganos, Da- A in capnuitatcm culpx, vcl mate-p,- *''■ niclis fcptimo, Aliui conJUrget poji rialitcrincaptiuitatcmpccnq, cru i7ib;,{cilicct Antichriftus,qui (igna- tur pcr decimu corn\\^ ipfe poren- tior erit prioribHs , C ^ ^'ge^ hunjilia- bit^ fcilicet Iuda:os, Gcntilcs, & fal- fos Chrirtianos. E^non folumda- ta eft potcftas bcftis, &c.

8.

cianJo,flagcllando,fiCutAntichri-'^' ftus , in captiuitdtem, (cWicct inferni, fecundum Gloflam , Vadet-.dsrquiin ^/4«/io, icihcet n\atcriali, vcl verbo malac pcrfuafionis , occiderit^ oportet eum gladio , id ert,Dei verbo, vcl d i uina (ententia , vcl. ptrna ircrna Qccidi. Omnisenim, quiintcrfccc- ritgladio, gladio peribit. Dicitergo, ^min captiuitaiem pcc- B cati <^xfnf,fcilicct alios, vcrbo, fa- (Slo, exemplo, vt Antichrii1:us, &: fui, in captiuitatem, fcilicet infcrni vadit, quia iam data cftfentcntia contra Antichriftum, & fuos, & omncs rcprobos. loan. tertio.^w/foaa:. «0« credit , iam iudicatus eft. Et qui ,

VERSVS

Verum cjr ^dorauerunteam, bc-

ftiamdi(5lam, honore fcilicet Dco

dcbitum ei attribuendo. * Et ad<n-^erunr,\nqua.n\,eamomnes

qui hahitant tcrram ^ id cft, omncs

terreni,auari,iniqui, quorum nomiaa,

(cilicct terrcnorum,&:auaroru,w(»»

funt fcripta, (ciliccc ftylo pridcfti-

nationis , in lihro Vtta , ^gni. fumiJ, ji^ni, dico, qui occifus f/?,id eft,occi- tifmakrn. «1 prifaguratus m mortc Abcl. Vcl ^ntmund,. occijlts ejl ab originemundi, id cft,

abitcrno promiiTusoccidi, ad li-

berationcm generis humani.

VERS V S 9.

Scquitur,5i quishahet aures audi^' diaudiat. Supra oftcndit oppreffio- ncm Sandorum , qua; fadcnda eft pcr Antichriftu,hic rcddit nos cau- tos contra dcccptiones cius,& alio- rum malorum ipfum fequencium. Itadixi , c^uoddata ef} potejlas hejlia crudcli, Aniichrifto ,/rff«rf/'f//«w & intcrficcre Sandos , & idco Ji mi!"j^ufi, ^^^" > ^ciliccc corporis, ^ vidcnturpatientes, & lidcles , qui

•Xittumctt n*u inutl. umutr.

utritm

in gtadio , fcilicec materiali , vcl ftturrftnt iniquaedcccpcionis, occiderity Q-i\[.^u4m fiur. cet alioSjVcAncichrlftuSjO/^orrff fcilicec gladio linalis fcncciicia: in , iudicio,oca<//,fciliccc in anima, & in ' corporc.

Htceft paticntia,<yfides Sanffor/m. Hicoftcndicur inquoappaictpcr- ' ' fcdlio bonorum. Icadixi, qubd Ancichriftus bcUum facicc cum Sandis, & ipfos vincercconabicur fcd quid ?duo hoc ccmpore pro- , babucur, fcil. patientia^f^jidcsSan- ^£rr»w,cempbre cnim pcrfcquudo nss probabitur quis fit paticds, & fidcIis:nlli!ticniB\ temporc paci*

dudiat auribus cordis, vt fic cau- tus,&accentus, quar pocnafequa- ,qu icil

fimilc pncipicium.

tur Ancichriftum,qui cuncin can- ta gloria cric , ne icilicec incurrac

VERSVS 10.

Nam ccrce qui in captiuitatcm du- xerit, fcilicccaljps, vcl fpiricualicer

ccmpore pcrlequucionis proban- curinfideles, & impaiicnces • de- cimo cercio, Marrh. uidtcmpits crc- Mat h.r^. dtmt, ^itttemporeperjequunont^^ ^c. Vcl hic,in praDfcnci viueflpanemia^ ^JidesSanfhrrum^iA cft,vfus patien- rii & fidci, qusc: duo Sand:os fii- ciunc, naminfiicuro, hic vfus ccP (abic,C»»« enim venerit qucdpnfe^htm ejl ^euacuahitur ^uod cxparte e^ pn- ^

»

Commei;t.in Apoc.B.Ioancap.ij. 245

m? ad Cohnth.Vnde hic ponuntur A clcliam laccrantes,vcl clericos tam duo,qua:funtneccflariaintribula- PrarlatOs ,quamaIios ipfum Anti-

rionc , fcilicct fidcs, &patientia:fi dcs monetad prxliandum contra hoftcm,patientia monet ad tolera- dum pallionem, & pcrfcquution^.

VERSVS. II. ErVidi aliam bejliam ajcendemem ^ ^haMat corniu dnojimilia agni, cJT lojuebatur Jtcut Draco. Defcripta tri- bulationc, qua: erit pcrAntichri- lhim,&:fiiosPriacipcs tcrrcnos,&

chriUum fcquentes , & Ecclcfiam ad inflat feribcfli^ dcuoratesi vn- & hodie Prxlati aliqui non funt AngcliEcclcfiam cultodientes,& dcfcndentcs,fedmagis beftix fe- roces, ipfam lacerantes, & dcpra:- dantes , de quibus ipfa Ecclcfia multum qucritur, Cant. quinto, cam.r. Inuenerum me cujhdes , ^ui circutfleunt ciuitatem , percufferunt me , cir V«/-

crudclcsjhicfubiungitaliamjquv-c B nerauerumme, tulerunt pallium meum fietper fuos Apoftolos, quosipfc cuflodes murorum. Circumeunt ho-

die aliqui ciuitatem Ecclefia: , vc prarbcndasponinthabcre muneri- busiUicitis, prccibusindignis, ob- fequiis inhoncftis , intentionibus iniquis, falfisfigillis , doncc Effcle- fiam inucnerint, inucntam per- cutiant , pcrculfam vulncrcnt, dum demalo ignc concupifcentic, &inuidi.r miniftrant. Sedpalliuiu

pcrtotum mundum fpargct. Vcl lecundum alios,defcripto cxcrci- tu Iaicorum,tam Principum.quan^ intcriorum contra Ecclefiam bcl- lantium, hic defcribit ccctum Clc - ricorum , tam Pra:latorum,quam fubditorum cum Antichrirto con- tra Ecclefiam pugnantium : & pri- . mbiftosfub fpccie beftia: deicri-

bit i fecundo fideles aitentos rcd- auferunt , dum Chrifti patrimo - dit, ibi, /f/f fapientia ejl , ^uihahet q nium violenter diflipant, difpet" imelleBum , computei numerum bcfiix. gunt, & parentibus diftribuunt.

Item prirao oftendit iftius mali tiam i fecundb potentiam ,ibi, tt poteJlatemprionsheJHte omnem faciebat in vonfpeftu eius. hcm primb often- dit irtius malitiam palliatam, & oc - cultam; fccundo apertam, &ma- nifcftajibi, ^lo^^uebatur ftcut Draco. Dicitcrgo, Et vidi aliam bejliam

& idco pofliint hodie dicerc Prar- latiEcclcfii,ideft, Pfcufodopro- \A\Qtx^Pofuenimmecujlodetn in Vimis^ vineammeamnoncujlodiui., nam inua- duntgrcgcmmcum lupi rapaccs, vtdicebant difcipuh Martini.

Vidi ergo aliam bejliam, id cft, coctumApoftoIorumfalforum,vcl

afccmicmemdeterra. Ita dixi , quod ^ Clcricorum,taPrclatorum, quain vidi vnam bcftia afcendencera de fubditorum.Anrichriftum primam

mari,qua: crac fimilis pardo , leoni, &.vr(o, fcilicec Antichriftum, & ; .w^»..- congrcgationcm malorum laico- .,fMul:r(i: f f,^ ^ Principum faicularium , cum r>*Un 1:. ipioEcclcliain pcrlcquentium, & .■; / v nonfolura hoc, iupple vidi, vcrum ''Jnm[ ^iV3im vidi , y||ft , (piritualiter in- tcllcxi ,quic^^/;4/;i bcpam^ fccun- '^umGloflam,idcft, plcudo Apo i^olos Aniichrifti, bcftialircr Ec-

bcftiam fequenrium ,&EccIefiam lacerantium,qui,inquam,Pfcudo- apoitoli dicuntur bcltix ,proptcr «r ixiiu brutalitatcm in viucndo ncqui- """'•/'^" tar , proptcr crudchtatem in pcr- fequendo immanicer , propter voiacitatcm in dctrahendo velo- citcr. Vidiinquam,iftambcfnamj fallacem , & iniquam , fed ajcen- (/ w Ir terr.1. ^fcendemcm , id cfc ^

Hh ij

244 I^-P- Alexandri dc tjales

in (upcrbia , & malitia proficicn- ccm ,fed de rerw.id efc, tcrrenorum ifnfnrum malitia: Prodiit^iuaftexddipe iniqm- yrcxrfifM, ^ vndc ApoftoU Afitichri-

lli afccndcncprogrcdiendo de ma- licia in malitiam , & hoc deterra , id eft, deamatoribusterrenorum, qui fcilicet cos nutrient ,& fouc- bunt , &: defcndcnr. Vnde potcn- liaPrincipumccrrcnorucrit caula alcenfus, & profedus corum,vn- Pfal 7}. 6cF(si\ fi*perhiaeorUjqMiteoderuntaf-

A nibus A^/w,idcft, Chriili, Nondi- cit quod erant cornua jignf , fed fimilta. Vnde fere cjuaccumquc Chriftus facict vcrc , Antichriltus facict fimulatc , & quxcumquc fc- ccrunt Apoftoh Chrifti vcracitcr, Apoftoli Antichrifti facicnt appa- rcntcr.

Habebat igiiur hxc beftia duo cornua fimilia cornibus agni: Et loqHcbatur ficut Draco. id clt, Dia-^l*^ , boius, Draco magnus, & rurusj j«r^»ri.r

<rn<ii; /fw/fr. VclPfeudo-apoftori, B quafidicerct, ita toqucntur Apo- jjj"^'!'*^'^ &ahi (equaccs Antichrif^i , 4/?r»- ftoli Antichrifti,ficutcrudicmura"/'J,}v„. dentdcterra ,id eft , dc terrcnisdiui- tijs , in fuperbiam , & mahtiam. Diabolus cnimrcuclabit Antichri- fto thefauros , quibus ditabit fuos-. &haE terrcnar diuitiar crunt caula afcenfus, & fupcrbiat, &mahtijr corum • vnde Daniclis feptimo , Dominahitur thcfanrorum auri,Cr ar- genti.

Vidi ergo Jflam hefliam afcenden- h^illum pcnetratiuum •, venenum 'lh.'n!iZ t«^de terra ^ hejlia habebatcomua ^ inTcdiuumi morfum intcrfedb- 7»4rum Ji- duofmilia Agm. Hxc bcftia,{cihcet

Dan

Diabolo, vcl ficut Draco, id cft,%»M Antichriftus corum magiftcfy & mominus. Sicut cnim Apoftoli Chrifti loquebantur a Chrifto edodi-, &ficutin ApoftohsChri- fti loqucbatur Spiritus (andhis-, itain ApoftohsAntichrifti loquc- tur Ipiritus DiaboUcus. Vndc nota quod in ore Draconis inucnient fi

"JrT'" coctus Apoftolorum Antichrifti , tispUnmt^ habebatduo cornua^ id elt, duo 1 elta- f^"^*'' menca , quxexponec ad volunta- cem fuam, fahccc vctus & nouum;

3uat dicuntur cornua , quia defen-- unt Ecclcfiam , ficut animaha cornibus fe defcndunt. Vcl Apo- ftoU Antichrifti habcbunc ^iwocor- »«4, quacfunc (imulatio innoccn- di, & diflimulacio maUtiar. Vcl duo cornua , oftenfio bonitacis , & apparcncia vcricacis , quibus San- 3 Rfg- (flos percucicnci'ccrcij Regumvlt. " ' Fecit ftbi S edechias cornuaferrea, (ydi- xit , his ventilabis Syriam , donec dekas tar». Et hiscduo cornua ^ iam di^a, func duoTcftamcnca, vel fimula- tioinnoccnciac, &diflimuIatio ma- hcix,vcl oftcntacio bonicacis,& ap - parcntiaveritatis,rr««f Jimtlia cor-

uum. Sicinore Apoftolorum AU- tichrifti, crit vcrbu pcnctratiuum, acclamando pcr prxdicationcmj infcdiuum,vulncrando per decc- ptioncmiintcrfediuum,attrahcn- do pcr errorcm , Et faciet terram, dir inhabitantes eam adorare bejham primam.

VERSVS. u.

Et potejlatem prioris bejlix amnem D habebat in confpei^u cius. Hic olten- dic huius poteltatis praus ambi- tum. Ita dixi , quod Udi befiamy id eft, catu Apoftoloru Antichri- fti,loqucncem vt Draco.Etnonfo- lum hoc , vcrum etiam & vidi, • quod hxc bcftia hd|ebac omnem poteftatcm priori^eitix , idcft, omncs modos dccipiendi, &no- ccndi, quibus Ajitichnfius deccpit

1

Comment.in ApocaLBIoan.Cap!<!3-24S

Facicbant. Et hoc fupplccxtcrmi-Aexcxcabittcrrenos, vtcredantAn-

nando, in confpech ettts, id cft , in tichriftum Dcum,vcIXaltemfi non

conlpcdu Draconisdidbi,vcI xnti- credcnt , adorabunt ficut Dcum:

Sicutcnim Apoftoli Chrifti tantacnim cft labes huius pcccati,

f,i!tvt omniagu.Tfacicbant,faciebant vt vt dc facili faciac rccedcrca fide

placcrcntChrifto,&Patrifuo,nc Dei ,primaradTimoth. fcxto,R4.

illi Apoftoli falfi , omnia qui fa- dix ommum malorum efi cupiMtas; &

cicnt . fddicnc vc placeanc Anti- idco Apoftoli Antichrifri promit-

chrifto , & patri fuo Diabolo. tentcs diuitias tcmporarcs , & dan-

irfrarterram, inhabitdntes edm tes talibus cupidis, &ccrrcnis, fa-

adorare IfeJIiamprimam. Hic oftcn- cicnteosadorarebcftiamprimam,

ditiftius beftijc praux potcfcatis {cilicec Anrichriftum. vfum : & primo ponit vium , qui Sed maior cauffa, quarc trahen- Afptrt»ti* crit per pcrfecutioncm i fecuhdo B tur ad adorandum , erit «priusAn- ^;^;"'*

vfum, qui critpcr compulfionem, tichrifti rcfurrcdlio (imutata , proJHLm'

ibi ; er- faciet , ^tqnicumque nonado- pterquod addit, cuius curataej^pla^

ntuerit im^mem bejh^^occtdatur. IsMn ga mortis^ Icilicct per fimulationem

pnmoponit perfequutioncm,lW rcfurre<aionis, quam fui ApoftoU

^ftlif^ Jl^orum miraculorum oftcnno- pr^dicabunt, tamquam veram:vn-

nem i fccundo pcr religionis fi- de hanc poncc pr© fundamcnto

dioncm , 6iccns habitanribus in fui pridicationis. VndcficutApo-

terra^-vtfaciantimaginemhefltie. Itcm Ttoh primo pr^^icaucrunt Chrifd

primb ponit eiiis intcntioncm; refurrcdionem , vt cx hocmaCTis

fecundo fallbrum miraculorura alliccrcntadalia deipfo crcdenda, opcrarioncm, ibi, Crfecit/ignama- ^ &iplum tamquamDeum adoran-

. ' du;namChriltusnecex nccclTica-

Dicitcrgo,£f/rf/>rrrr4w,cirm- re , neccx pairioneapparuitDcus, •

hahitantes eam adorare Lefliam pri- fed magishomo purus, fcdexrc-

"^^f"' Ita dixi , quod beftia , id cft, furrcdionc & homo , & Deusi fic

iM,,vr4 catus Apoftolornm Antichrifti,A<<- /PJjoftoli Ancichrifti primo pr^-

t^n,(^,. ^^^'^^ poteflatem prima hefiia yCciYicct dicabunc eius rcfurredlioncm , vc •

i!.;'. Ancichrilci ; & nonlblum hoc ,vc- ex hoc trahantp6pulum adipfum ^

rum.& hxc bcfria fecit terramyid cft, vt Dcum credcndu, & adoradum. J^'^^J''*

in amorc tcrrcnorum perfcucran- li^ vt populus magis credat pr<;- rZffTvi

tcs, Orrtncs,inquam,talcs/fa><<^o- di^ationcm huius Dcftiifccund^, rare primam hefham , id eft,Anrichri-_ fcilicct praedicatoru Antichrifti, di- ^"^* ^*'^*'

fium , vel Diabolum ; ficut cnim cit quod befria,{ciliccc ccctus Apo-

ApoitoIiChriftifacicbant adorarc fcMorum Antichrifti

VERSVS i6.

Chriftum , fic Apoftoli Antichrifii facicnt ndorarc Antichriftum , &

pcr confcqucnsDiaboIum. fm>yi^<<»i<*^<<,idcfc, mulca,

Vnde nota fccundum Augufti- & m.igna miracula , non camen

num , ficut cupiditas cxcicauic miracula,nififalfa ,(ciUcct ad fii«

. pioditorem ludam, vt Chnltum, pr.cdicationis confirmationcm, &

qiicm tot miracula viderat faccrc, Antichrifti vcnerarioncm ,ficutle-

crcdcrcc magum j ita cupidifts giturde AppItohsMatthsci vlc. /tt

Hh li;

#

Comment.in Apocal.B.IoanCap 13. #47

ftolis Antichrifti, &hocaDiabo- A

10, permittcnccDco,Vf iirfrff Spri- tum ,in vita apparcndo, iWj^/m i*- ^irf ,idert, Itacuflc fifft.T ad ftmih- tudinem Antichrifti, quam imagi- ncm ipfc facict loqui , & moucri Dcopcrmittcnte, & peccatis ho- minum cxigcntibus,ad majorcm popuh deccptionem,& ideo addit, C2r Vf lojuatur imago hefiue , id eft,

./•j- ftatuafecuda permdllgHumSfiritum',

vnde Diabolusin illa ftatualoquc- g 14- tur diuerfa idiomata , & dabit di- -,A ucrfa rcfponfa, & prsdicct mulca futurajvcpopulusfcducatur, &: ad Antichriftum trahatur. Vcldatttm f/?i7/i,rcilicet Apoftolis Antichri- fti , vt (Uret imagmi h0ue, id cft , imi- tatoribus Antichrifti^S/^ir/ftfm Pro- fhettit ,Vf lo^uaiiirtmagohcfii^,\6.^ci}y vt imagincs •, & imitatorcs Anti- chrilti loquanturfutura,fIcucApo- ftolis datus. fuit Spiritus Prophc- tia: , & ab Apoftohs, aliquibus C aliis.

Et nota quod imago reprobi^ poteft dici imago bcftix , quia^ conformatur belli? horribiliidc formaturculpaabominabilijtranf- formaturpana incomprchcnfibi-

11, DeprimoSap. dccimoodlauo, Sap. 18. Sohsautemillis jitpf>oJita eflgrauis nox

ff»r^r<«r«m. Dclecundo Sapient.fc- pt']ir\o^Sc4ndalumim^uitatiseorMmfa' flumefl ,& fequitur, imagines ahomi^ D nationum fuarum fecerum. De tertio ,„/ii i/w<j# Apocal. m iltocap. St quis adoi-aue- chifli. ritimn^nem bejH^e occtdctur. E contra anima virijullidiciturimagoChri- ftijquiaChriftoconformatur pcr imicationcm vitic , per Chriftum renouatur,per renouationemgra- iic,inChriltum transformatur,per Koni 8 claritatemglori.T.DcprimoRom. octauo , quos prajcifut , prade(lina- liitconformes /icti imaginisptij fut. Dc

fccutido ad Colof tcrtio , Indutte*^S°^ i' nouum hominem, ftircnouaturina^i- , tionem Dfi , fcctmdkm imannem eius, ^ qui creauic eum. De tertio ad Co- rinth. Nos autem reuelata facie ^o- riam Domini fpeculames , in eandem imaginem transformamuryU claritatein clantatem.

Et faciet quod qui non adorauerint imaginem heJiU joccidentur. Oftenfb modo pcruertendi pcr fedudtio- ncm, hic oftendit modum pcruer- tcndi pcr compulfionem. Etpri- rao pcrpcrnam occifionis, fccun- do pcr pccnam vcnditionis , & cm- ptionis,ibi, Et faciet omnes pujtllos , eir magnos^diuttes^&pauperes, ^lihe- ros hahere charaf^ercm. Itadixic^uod faqucntcs Antichriftum facient imaginem,vcl ftatuam,ad illius vc- nerationem , & gloriam , & quod /» fmoU- Spiritusmalignus loqueturihilla, ^'»''»7"«* &iftamimagincm faciet ficri be-^X ftiafccunda, fcihcct Aportoli An- tichriiti,& non folura hanc ima- gincm ficri facicc , veruin etiam facict pcrjj^am,&Principum fccu- culi poteitnt^ yVtquicunquenon ado- rauerit imaginem hefiia , idcft, fta- tuam Antichrifti, <K-«</df«r, fcilicct morte corporali, ficut fccit Nabu- codonofor, Daniclis tcrtio: hocad litteram. Vclfacict , lcilicct beftia fecunda, Apoftoli Antichrifci,fu3 &Principum fECularium potefta- te, rquicumquenon adoratterit ima~ ginemhejfit^ fciliccc Antichrifti , fc luisadtibusconformando ; &ima- ginem Chrifti negando , occida- tur.

Vnde nota quod duo fucrunt modi antiquitus inucnicndi ido-f^^^^^^ la.Vnusmodus fuit, quodquando iJtU inut- aliquisamifcrat fihum , imagincnf '^" filij facicbat , & poftcri illam ima- ^iX*,''* gincm colcbant , & adorabant , fc-

2^6

R. P. Alexandri de Hales

cundusmodusfuic,quiaRegcsan- AdcremiQmanu, &in fronte, qui liqtiitus mittebanc aliquiljus ali- conformisclt illi invita, perfan-

qua,m quibus crant imagines ipfo- rum, in ipfis adorabantur , fic & Apoftoli Anrichrifti facicntfic- ri imagincm ad ipfius vcncratio- ncm.Et facicntvtquicumquenon aiiorauerit illam imaginem,occi- datur , Et non folum hxc faciet bc- ftia», fcihccc ccctus Apoftolorum Antichrilli, vcrum

VERSVS 16.

«ftam conformationem , in fide pcr iL»"^'^'- veram confefTiftncin, in operc per Znlrlv bonam & mcritoriam at^ioncmj/i-wr.W ille autem habct Antichrifti cha- radercm , qui ilU eft confor- mis in vita , fide , & opere ; in vita, pcrfunulatam fandlitatcm jinfidc pcr ha:reticam prauitatem, in opc- re pcr apcrtam mahgnitatcm. Fa- g cict ergo prxdida bcftia fecunda, fcihcct coctus Apoftolorum Anti- chrifti , omnes pracdiclos ^pujillos cir Etftciet fua, & Principum fecu- ma^s^ &c. hahere charaBerem befHg-^ larium potcftate , omnespujillos , fci- & non folum hoc, verum etiani licctcorde. Haymo ,Pufiini lunr,

quifecundum hbitum fuum opc- VERSVS. 17.

ranturmalum j Ef fuperbos, Anitdrt. f^jlicet dc bonorum temporahum huui vr tu<iitij pofiiremere Crven-

^iani ntrtt- f r t- J r I I J rt

imntHT amuentta cir/^rfM^fWjCenlUjlciIicct (iere,mji habear cbaracterem nominis fl'iT"^'l ^^^'^^^^^^^'^^^ indigentia & libcros^ befiu,aHi numerum eius. Et hic nota- intitxttrA fciUcctaconiugibus,vely?r«o; con- Qxci dcbemus ad cuidentiam huius i„fctMa ■vtitnfrom' iugatos, vcl libcros taraen , fcruos didli, quod Dominuscommittcns C'^"/?»»'- jpcccati , ficict in malitia omnes taletauia fidchbusfuisdixit, n<r^o-'^' ""'^*^' \^os,halmecharafierembejiu:, '\^ eft, ^iamini <///»> v<w'o, Luca; decimo no- Luc 19. fignum aliquod,pcrqi^dcognof ^o, voluicquod vender^t &cme- canturencde familia Antichrifti: rcnt. Vult cnim Dominus quod

ficut quandoquc habucrunt lu- da:i.Paciet,inquam,iftud fignum habcrc/w manu dextera,id eft,in prx- cipuis operibus , vel manifcftum, autin/romtbus , id cft , in apcrtOj vel in cuf ufioncm, vt fcrticct omnibus appareat, quod fucruc fcrui Anti

fui emanc vcricatem (cientiac , & facra: Scriptura;, fludio &negotia- tionc, Ifaia: 'quinquagcfimo quin- iCr. to, emte^emite abpjue\>lUcommut^~ tione vinum ^ lac. Vult cnim Domi- nus vt temporalia vcndanrur, & ajtcrnsc diuitiz cmantur. Matth. Matth.19.

clirifti i & finc omni verccundia^dccimo nono, Vade^c^ vende-VQi- confiteantur nomcn cius, manu ^ ucrCk ^ua habes, ^ da paupcribus , cSr

fronttbus^ id eft opcrc,& orc

Et nota quod dicitowww, vt fiat diftributioprogencribus fingulo- rum , non pro fingulis generum, quia de omni ftatu muIcos,imo plurcs habebit crcdcntcs. Nota •tiarti quod charadtcr dicit hic c6- tormitatem in vita, in fidc, in ope- rc , vndcillc habet Chriftichara-

uc.tz.

habeb is thejauros incalo. Vult ctiara Doininus quod gladius' prxdica- lionis ematur ftudio,&laborc cxcr- citationis, Lucvigcfimo fccundo, ^ Qui nonhabet^ Vendattunicam (yemat gladmm , id cft , abicAa mundana conucrIationc,cafponat fc ftudib laborum, &acquirat fibigladium di^ii^i fcrmonis , ad Hcbr. fcxto, ^^^^^^

jijfumitc

Comment.in Apoc. B. loan. 249

Affumite gUdium Jpirituf ,f{od ejl vcr- A ollcnditurcjuomodo potcritcauc- l^HmDei. Iftasmcrcacurasproliibc- riarcdudioneAntichrilii-, &prim6

1 itii-

bic Antichriilus & difcipuU cius: prohibcbunrcnim mcrcaturam c6- trA dodtnnan^vcricatis , fccundarad Timoth. quartOi Erit mim tempus, cum Jknam daffrinam non Juflincbunry &c. Sinjihter prohibcbunt vendi- tioncm teraporaUum , pro actcrnis prxdicates, & dantcs diuiriastepo- ralcs &: vofuptatcs carnales,quia de

hdeles prarmunit ; fccundo oltcn dit c]uomodo Antichrillus cognol- cctur, ibi, fu habct intcllecfum compu- tetnumerum hcjlite.

Dicit ergo, hic ppientiu ejl. I ta di xi,c[uod adhxcintcnigeDda,quai llatim fcqucncur ,*fcihcet de Anti- chrijfto , neccnari#clt fapicniia-, cjuiaqua: dicuntur dcipfofuntoc-

Antichrillo legitur decimo tertio, ^culta^ vel A/c ,id cft .remporcquo

Eru m concupifcentiis mulierumf Vnde • tuc verificabituriUud Sap.lecundo, Nulium jit pratum , fiod non pertran^ featluxkrta nojhra. Simihcer prohibe - bunc raercatione,& ncgotiationem circa Chriiti pridicationcm , loan. nono , lam confpirauerant ludtei , Vr ji tjuis conjiteretur iefum^ extra jynago^am jieret.

Faciet erjgo be^ia, vt ne tjms pofsit

Antichrilli tribulatio erft , Sapicn- tia eftnecelTaria ad cauendum. Ec bene dico ad caucndum abaftutia Antichrifti, ncceftaria (apicntia cfti nam ^ui halfetintille£ium , id cit , gra- tiam ad intelligcndura myitcria; computctnumerutn bejha^ id eft,httcras nommis bcftix,id eft,httcras nomi- nis nntichriiti. Ex quibus potcric cognofccrc Ancichriftum homi-

fwfrf,lcihccc iiiccliigentiam vcrira- q ncm cflepurum , &non Dcum , & tis,auc vcndcrc,doccndo , auc prae- fic ab eo oportet caucre

fnrtiii

dicanuo , mji habcat chara^icrem hc- jh<t, id eltj fignum,& confcflioncm nominis Antichrifti, in ore^^ym cor- de:vz ficut a Chriito dicuntur Chri- Itiani, fic ab cius nomine nominen- cur Antichriflianij aut numerumno»ii- w/ynWjid elt, opera & conuerfatio- nem cius. Vel numcrus|pominis cius,multitudo credcns, &inno- minc cius diftinda. Hunc nume-

Numcr.is enim horfumseji ^ id eft, numcrus littcrarum nominis Anti- chriiti , oitcndit ipfum hortiincm cffe , & non Deum : numerus autcm nominisejl fcxcenti fexagmta fcx, id cft, liiferi nominis Antichrifti apud p«ct»,Ji Grscos fignant hunc numcrum. Ad "'.f'''^*

O ^ dthttnu-

cuius cuidcntiam fcicndum , quod .nmij^ti* apud Grxcos, quorum littcris hic "f*"'^'- hocr lcriptus cft, Antichrifti tria

rumiiaberc, citcrcderc,&imitari D funtnomina , quorum litccrae fi ilios, qui innomine Anrichrilliab gnanc prac^ictum numcrura, (ci-

ahjs diitinguuncur: vcl ad iitteiam, fcrfci^^/^/djicilicct ApoitohAncichri- fti , faciet, Vr ne quis pofit emerc , Vr/ vendere ,%iji habeat chara^lcrem, &c. quia temporc Antichriiti ex com- municacihabcbuntur boni, vtncc eis aliquid venaatur , ncc ab eis cmatur.

VERSVSi8. Scquitur , H/c fapicntia ejl. ^ Hic

hcec 666. cx quibus pacebic dili- gcnccr confideranti, ipfum Anti- chTiitu puru eflcliominem , & non Dcu. Primum cnimnomen huius bcftiac apud Grscos clt Antcmos, cuius httcrarfimul lumptaetaciunc numerum prxdidum: nam iltius noininjf prima littera apud Grc- cos fignac vn um,i'ccunda liccera 50. certia hctcra ccc.- quarta iigniticac

li

,R P. Alexandri de Hales

inierfrttA- tur Deo (tatfjrinl.

InHtmtnt

inclMditur nt^4tt Cb, i.

250 0

5. quinulitccra fignificat ^.fexwArimul fumpta pr^diaum nume- littcrayo.feptima lictcrafignificat rum faciunc 666. Prctcrca lati- duccnta. Ec per iftud nomcn An- nis lictcris liabct nomcn , D/c themos, quod eft nomen A ntichri- Utx , quia dicic fc eflc luccm. Cuius ftiapud Gr<;cos,apparctqu6dAn- littcra: fimul fumpt*ar prididum tichril^usnoneritDeus, ledhomo numerum fignant , 666. D. quin- purus , Deo contrarius , nam An- gcnta,I. vnum,C. centum L. quin- thcmos intcrpretatur Deo con- uuaginta. V.quinquc,X.deccm,& trarius. • (imul fumpta prxdidium numc-

Ergo ab ifi:art)cftia volens cauc- rumfaciunt, 666. ^ re , compHtet nummtm nomims primtt Computa crgo numcrum nominis bc- beJlU, &habcbic numcrum przdi- By?»i< Antichrifti,camGr2Corum qua dum , pcr*quod poteric cognofcc- Latinof um htteris,& inuenies pri rc, qubd Antichriftus cftDCOcon- didumnumcrum, & hoc numero trarius j & fic, qubd non crit Dcus, potcft cogno(ci,qu6d Antichriftus fed homo purus . & ficab co potc- crit purus homo , non Dcus quia ^/^^,^^ rit cauere. ifte numcrus per fenarium . duci- ««.r-w

Secundumapud GrscoseftAr- tur, fcihccc 666. Ec homo purus^^/" noyme, cuius ctiam Uttcra: fimul fexta dic fiiic formacus, per quod j^crtter fumpcT prididum numerum fi- dcfignaturnoncreator,fed creatu- M'^^"- gnanc, prima i. fccunda 100. N. ra. Ircminifto numcro , 666. tri- 10.0. 70.Y.400.M.40.E.5. EthjEC plcx cft fenarius : vnus vnitatis 6. fimul fumpta faciunt 6 66. & pcr fignacminus pcrfedos, aUus cen- iftud nomen Arnoymc quod eft C tenariorum 600: & fignificat pcr- nomen Antichrifti apud Graecos fc£liflimos, & ita pcr iftum numc-

• - * rumftatushominis primi circum- loquitur : Hic crgo nurnerHs hominis ejt.

Computa cr^o ^adi^um numcrum ^d'/?^. Etpotcriscognofccrc Anti- chriftum purum iiominem eflc, nonDe«n. Scdquarclormcsiftud fciUcct de cotrnitione Antichrifti c-rs.uM

Kntiehii. JiMfvudtMr ttitm TitM

inttrfreti- tMr.

interpretatur negario , quia & An- tichriftusDcum ncgabit, pcrquod apparcbic , quod dcus non erit.

Qui ergo ab iflia beflia caucre voluerit computet numerum nom^s fecund^ bejii^ , & priditium nu- merum reperict ,pcf quod potcric cognofijcrc , quod; Ancicnriftus Dcum negabic , & iic quod Deus non eric , apparcbic. Tertium nomen apud Grxcos cft

Teitan;quodSol, vcf Gigas intcr ^ fiftcnc. Maius enim cft merimm pretatur , id cft, quia nuUum ilU ccntationi rcfifterc ignoci, quam conucnic nomen proprie , fcd vfur- cognits. Vndc & fi coenofcerctur pariue: & huius nominis litterae fi- pcrfcdc Antichrif cflencAio, non mul fumprs pracdidum numeru m cflcc tantum malum ei non rcfiftc- (ignant. Nam fignac harc littcra T. rc , (icut cric qui in fa<ais fuis clfc 300. E 10. T. }oo. A. I. N. 50. Ec h?c Dcus apparebic.

ica obfcure cradidit? DiCtum lioc Am,f^„jr» fecir,vcmaiusfitmcritum ilUs, qui '^''"w» tunc tcntationibus Ancichrifti re- "t^P'"

Comment.in Apocal. B. loan. c^p. 14 ^s^

STNOPSIS C^TITfS BECIMI QVAKTL

INtam tmmam perfecutione capite fuperiori recerijita^njtanimi 'vere fdeltbM adderentur j loannes recenfet /44. mtl/ia,<^uitunc Antichrifio generose refifient ^f non lingua^t certe ^jitainnoxta, caftAy^^ inculpata : tranfit deinde ad tres Angelorum 'voces , quO' rum primM ait diem iudicii imminere , ^ monet homines j^vt ti- meant, ^ colant Deum. Secundus edicit cafum , ^ ruinam Baby-^ lonis. Terttus minatttr Antichrifii afieclis gehennam. Voce ccelefii pronuntianturbeatimortuiiquiinDomtnomoriuntur. Demquefalx Chrifii demetit eieifos, ^ 'vindemtat impios , mittitque 6, tnlacum irA diuina.

CAPVT DECIMVM QVARTVM.

T vidi,&cccc Agnusftabat fupramontem Sion, SC cum co centum quadraginta quatuor millia habentcs nomcnciusj &C nomen Patris cius fcriptum in fron- tibus fuis. 1. Et audiui vocem dc coelo ,tamquam vocem aquarummultarum, &tamquam voccm tonitrui magni: & voccm, quam audiui, licut citharoedorum citharizantium in citharis fuis. j. Et cantabant quafi canticum nouum , ante fe- dcm,&:antequatuoranimalia, & fcniores: Sc ncmopotcrat di- cere canticum, nifi illa ccntum quadraginta quatuor millia, qui emptifunt dctcrra. 4. Hi funt, qui cum mulieribus non func coinquinati : Virgincs cnim funt. Hi fequuntur Agnum quocum- qut icrit. Hi empti funt cx hominibus primitix Deo, Sc Agno: /. Et in ore eorum non cft inuentum mendacium : fine macula cnimfunt ante thronuniDei. (^. Et vidi alterum Angclum vo- lantcm pcr medium cxli , habentcm Euangelium arternum , vc Euangclizaretfcdentibus fupcr tcrram, &:fupcr omncm gcntcm, & tribum , & linguam, & populum; 7. Dicens magna voce; Timctc Dominum,&datc illi honorcm, quia vcnit hora iudicii cius : Sdadoratccum , quifccit cxlum,&: terram, marc, &fon- tcsaquarum. S. Et aUus Angelus fecutus cft diccns .Cccidic, cccidit Babylon illamagna " quxavino irx fornicationis fua: po- tauit omncs gentes: 9 Ettcrtius Angclusfecutus cft illos,di- ccns voccmagna: Siquis adoraucrit beftiam, dc imagincm eius,

. li ij

252 R. P. Alexandri dc Hales

&acccpcric charadcrcm bcfljjc in frontc fua,aut in manu fua.vo.Et hicbibct dc vino ira: Dei, quod miftum cft mcro in calicc ira: ip- fius , & cruciabitur ignc, & fulphurc in confpcdu Angclorum fandorum,& antc confpcdum Agni: //. Et fumus torracnco- rumcorum afccndet in faicula fcculorum : ncc habcnt rcquiem dic ac noiStc, qui adoraucrunt bcftiam, Sc imaginem cius, & fi quis acccpcric chara^lcrcm nominis cius, /i. Hk paticntia Sandorumcft.quicttftodiunt mandataDci,&fidcmIcfu: ij Ec audiui voccmdccGclo,diccntcra mihi jScribc, Bcaci mortui,qui in Domino moriuntur. Amodo iam dicit Spiritus, vc rcquicf- canc a laboribus fuis:opcra cnimillorumfcquuntur illos. 14. Et vidi, & ccce nubcmcandidam ; 6c fupcr nubcm fedcntcm fimilcm Filiohominis,habcntcmincapitc fuo coronam aurcam.&inma- nufuafalccmacutam, /5. Et alius Angelus cxiuitde templo, clamans vocc magna ad fcdcntcm fupcr nubcm : Mittc falccni tuam,&mctc,quiavcnit hora vt metatur, quoniam aruit mcflis tcrrac. /^. Et mifit, qui fcdcbat fupcr nubcm , falecm fuam iti tcrram , & dcmcffa cft tcrra. /7. Et alius Angelus cxiuit de icmplo,quodeftinca:lo,iiabcns&:ipfcfalccm acutam. //. Et aliusAngclus cxiuit dc altarijquihabebatpotcftatemfupra igncm, &;clamauitvoccmagnaad cum, quihabebat falcemacutam, di- ccns: Mitcc falcemtuamacutam,&vindcmiabotrosvincxterrjE: quoniam maturse funt vux eius. /9. Et mifit Angclus falccm fuamacutaminterramjScvindemiauit vincamccrrac , & mifit in lacum irx Dcimagnum: 20. Et calcatus eft lacus cxtra ciui- tatcm,& cxiuitfanguisdelacu,vfquc adfra:noscquorum,pcrfta- diamillcfcxccnta.

V E R S V S I.

T fviS, cir ecce J^s^abat fupra montem Sion, cir atm eo cenmm quadragima qua- tuor millia , habemes nomen eius, cJr no- men Patris eius Jcriptum in frontihus fuis. Oftcnfa grauiflima pcrfccii- tionc,quam Ecclefia ab Antichri- fto , & cius Apoftolis patictur , &: defcripto Draconc, & cius familia, a quibus multum impugnabitur, & quia omnia hxc incutiunt tcr- rorcm : idco hic ad fidclium confo- lationem, oftcndit qualcm Ecclc-

fiacontra Antichriftum,& cius pgr- fequutionem, habcbit adiutorem-, quia Agnum fcilicer Chriftum & familiam eius. Etideoinhoc capi- tulo dcfcribic Agnum, & familiam cius, a quibus Ecclefii ab Antichri- fto,&cius familia protegetur. Non (^"'F^fif- cnim oportebittimcre qualelcun- p,„umm» quc perfecutioncs, cx quo rales ha- bcbitadiutorcs. .

Etdiuiditurcapuciftudin quin- quc partes. Nam primo oftendit Agnum ftarc cum Aia familia in au- xiiium Ecclefiac, & fidclis animsci fecundo monetur Ecclefia,&: fidc-

Comment.in Apocal.B.Ioan.Cap.14. 253

DiMif, ku. Hs anima ad talem auxiliatorcmac- A turam , vcl fubftantiam , Sion enim imupim ccdcrCjibi, Et vidi ^erum Ange- fpccula imerprctatur. ^'"^^"'bm \foldmem pcr mcdium calum ; tcr tio monctur ad mundi contcm

ptum, &corum, qui prarllant impc- tlimcnta acccdcndiad Dcum,ibi,' Et dlius jdngelus Jecutus eji dicens y Ce- ciditf cecuJkBahylon iHa magna ; (|uar- to promittit prxmium fcquentibus ASjnjum , ibi , Et Audiui \>ocem de ado dicemem mihi y Scnbe^ Beati mcr- tui , quiin Domino moriuntur ^ quinto

Stans crgo eft hic Agnus mitif fimu5 jincruce pro nobisimmola- tMs ^fuoramontemSwnM cft, fupra Ecclefiam militantem , virtutibus fublimcm , &: Deum fpeculantem, paratuseaadiuuarccotra Draconis & Antichrifti , perfcquutioncm. Ecce Agnus jiabat fupramontem Sicn. Inverbo ifto quatuor notantur dc Chrifto jPromptitudo prxfcntiali-

agitdcfuturo iudicio,quia tambo- B tatisadafliftendum, ibi,Effr, fcili- nis,quam mahsdabuntur praemia, cctadfum \ manfuetudo bonitatis.

ibi, Etvidi^(^eccenuhemcandidamy(;^ jitpcr nuhem pdentem Jimtlem jilto bo- minis. Itcm prima in duas. Nam primo defcrioit Agnum Dci,fccun- do fbcietatcm Agni , ibi, Et cum eo centum quadra^nta quatuor millia. Et hic primo delcribit familiam Agni, quantum ad cuidentiam confor- mitatis innominc fecundo quan- tum adexiftentiam in rc, ibi, Etau- diui vocem de calo^ tanquam Vocem a/jua - rum multarum. ^

Dicit ergo, Et\idi , (y ecce Agnus Jlabat fupcr mohtem Sion. Ita dixi fu- pra duodecimo cap. quod oraco, ,. . id eft , Diabolus, pcrlcquutus eft

CtoltiChn- 1. I / !•

jfmtJffai. muhcrcm, Eccltliam muitantem.

iitmr m»H Dixi ctiam in decimo tcrtio cap.

^'^T'^'^ quodbcftia firailis pard^o, leoni, & vrlo pcrlcqucbatur eam multura-, Sedquid.'' ccrtecontraeafdera pcr- fequutioncshabct ,& habcbit ad

ad fubueniendum,ibi,^^^;i forti tudo potcftatis ad dcfcndendum, ihijflahat ; cclfitudo authoritatis ad impcrandum,ibi,y*(^4 montem Sion.

Circa primura verb, vbi oftcndi- tur promptitudo prxfcntialitatis, ecce^ lcicndum qubd loanncs potuit diccre, ecce vcritas rcftrrata pcr au- ditum, humaniras palpata per ta- dnm, dubictas rcfcraiapervifum: Dc primo, loann. duodccimo, Ecce nuncpalam lojueris.Crprouerhium nidlii dicis. Dc fccundojIfaLquinquagefi- mo quinto, £"cr^ (jui loquehar, ecce ad- fum ; Dc tcrtio, loan. fccundo,£crf Agnus Dei , ecce qui tollit pcccata mun- di.

Circa fccundum,vbioftcnditur manfuctudo bonitatis Chrifti, cum dicitur Agms : fcicndum quodiftc Agnus fua mifcricordifiima boni- tatcfuitpro nobis corporaliter in

rnmptiflt-

Jtffdftn.

Mltttru.

loan. u. Ifii. jj.

loin. 1.

Manfutrm^ Ji t»nit4' tts.

iutoriummagnum,fcilicct Agnum D carceratusin vtcro, vtnoftcrfratcr Dci,& familiam Agni,quiaV/</;,n6 ficrct, Hal. quinquagcfimo tcrtio.

oculis carnis, fed mentiSj val \>tdty id^ft,(pirituahterintellcxi, Et ecce, praefcntialitcr Agnus,«id eft, Chri- ftus pro mundo immolatuSjy^d/^df, quia puguarc , & adiuuare paratus. Sitnmtn- Stabat, inquam, /«/'rrf momem Ston^ fftniT. id cft , fupra Eccleliam , virtutibus cxcclfam,lpeculantcm diuinam na-

vt fupra-,corporalitcr immolatusin patibulo, vtredimcretjlcre. nono, Ego qudjiagitus ^fjHi portatur ad ViSh- mam-^ triumphalitcr fufciratus ex tumulo,vt nos rcfufcitarcr,(upra fc- piimocap. Dignus eflAgnus, ^uioc- cifus e^t accipere Virtutemy & diuini- tatem , (ygloriam-^ Impcrialitcr exal-

li iij

iJai. 55.

Icre.B.91

Apoc.c.:.

254 R,P. AlexandrideHales

tatusincalo, vtnosfublimarec , in Aprcrtcrrcnoru abdicationem; Sion,

propofico. proptcr coclcftem fpcculationcm

Circa tcrtium,vbioftenciicur for- & meditationem : vnde Ecclcfia

r r/i»«.r'. titudopotell:atis Chrifti, cumiiici- dicitur mons , quia ficut montes

fticU" . tur(?.^f'rfr,(ciendum qubd Chriilus folo pedc tangunt terram, ficviri

A ^am "^"cnicur rtans in adiucorium affli- ficclefiaftici folo pedc tangcrc tcr-

*■ (itorum, Aduum lcutimo, Vidit ram debent.ncceiraria accipiendo,

gLvriam D«, lefumjtantem 4 dex- iupc|Hua amoucndo. Sicut czia.m niuwintr.

cris Vntutis Dei > ambulans vc focius montcs primo lumen folis accipiur,

pcregrinorumifupra fecundo, Hdc deinde vallcs.ficPrilatiEcclefix di-

dicit qui amhulat in medio candeUhro- . cuntur primo lumcn SoUs iuftitiar

nm aureoYum ^ fedens vt iudex vni- rcciperc , & pbft fubditos iilumi-

ucrforum , fupra fexto, Vidi in dex~ narc.

tra fedentis fuperihronum^ lihrjim aper- B Vidi ergo hunc Agnum ftantcm

tum^fcri^um intHs^^ foris. - fupramontem Sion , cum eacen- y„^„„

Circa quarcum, vbi oftenditur tum quadramtaqtiatuormilHa , ideft, ''.c'»'"*^''! alftinit cclficudo auclioritatis Chrifti, cum omnes virgines in fide Trinicacis l"""^'- titilMwis. dicitur fuper montcm Sion , fcicndum perfccflas, cx quatuor mundi parti- qubd Sion intcrpretatur fpccula. buscollcdlas. Hic cnim numerus Steticcrgo fupramoncem Sion , id confurgitcx duodccim dudloin fe: eft, fupcr militanccm Ecclefiam, duodecim cnim duodccics , cen- veltidclcm animara, adfpeculan- cum quadragincaquacuormilHafi- dum, ne dccipiacur fraudulenccri ciunc. Duodccim aucem numcrus adiudicandum , nedecipiacur vio- abundans clt, & confurgic ex cri- lenccriad remunerandum,vccon- ^ ginca du£lis pcr quacuor: vndc fi- i&i. .jo uercacur fceUciccr. DchisU. qua- gnacabundantcs infidc Trinicacis, dragefimo , Supra montem excelfum collc£tos ex quacuormundiparci- afccnde tUy (^c. V^idi ergo co;o loan- bus.F tffmille vcro fignificacur per- ''•yaj»*' ^ ncs, qubd hic Agn.:> fliwat fupra fcdio maxima , quia cft numcrus^^^ ""'^' montem S/o», idcft,fupcr Ecclefiam maxime pcrfcdtus. Maximaaucem milicanccm,adcamcuftodiendum, perfc(5tio eft virginum, & ica pcr dctcndcndum , procegcndum. ccncum quadraginca quacuor mil- Vndc nota quod mons Sion lia fijrnancur omnes virgincs in fi- ca' tixmd dicitur fidehs anima , Religio fan- dcTrinitatis pcrfecbi. fiitti! ./f - (aa.militansEcclcfia. Fidehsanima Omnes ereo ifti ftant cum Aeno

r r

dicitur mons, quantum ad affe- Chriftoy«pfrOTo«frOT Sw«,quiain fu- ijPfal. MonSyin quo

r hl dlum fancl:um,Pfal. Monsjn ^uo he- ^ prcmo gradu Ecclcfii funt confti

n^-pLicttum e(l Deo habitare in eo\ Sion cuti.Vndc pouicvirginesfpccialicer ssirus

quancum ad intcUcdlum clarum. cum Agno Ecclcfix, &:inciusfo-^'W'» «*

PiM. 5w« fpcculadicitur, Plalm.ExSwB cietace , quia inter omncs f^^itus '^^'""'^**

fpccies decortf eius. Rchgio fanda di- Ecclcfix, cft Afcellentiflmius. Def-

citur Monsy quantum ad vita: fu- cribiturautcmhic virginitasquan-

lui. -.o. blimikatcm, Ifai. vigefimo, K enite, tum ad flipcndium in centcnario,

afccndamus ad montcm Domini ; Sion cumdiciturrf«f«m, quiavirgihibus

Zrilefii quantum ad dodrina: vcritatem. dcbeturfruduscenccflrausjquan-

mtn 5,tn. niilicans dicicur monsj pro- cum ad mericum , in qu:idragcna-

•

Comment. in Apoc. B.Ioan. cap. 14. 25^

rio, cum dicicur, qMdragtnta, quia A hicnomcn ChriftijquamPatrisfui, cll: numcrus pccnitcntialis , & mc- quia primb cll fidcs paflionis Chti

»%m lU

tmdttr

ritoriusjquantum ad ftatum in qua cernario , cll^cnim numcrusqua- dratus, numcrus folidus, &: firmus, qtantum adgraduminmillenario, rj/, cumdiciiurw///M, cftcnimnume- rus millenarius pcrfcAus. Et ifti rpcciahtcr ftant cum/gno, quia & ipfcnatus cft de Virgine, & vir- gofuii; virginicaeem confuluit,in- tcr virgincs obijt , vnde in centcna

fti ; poft ipcs rcmunerationis Dei: vndc nihil ahudcftnomcn Patris, &Filijin frontibus p6rtarc,quain apcrtc confitcrinomcn Chrifti, & Dci.

VERSVS. 1.

Scquitur , Et dudiui v<#m de nlo, tdmquam \octm d^arnm multarum. Hic poftquam dclcripfitfamiliam.

rio perfedio virginitatis intcgri, B vcl focietatem Agm, quantumad in quadragcnario labor porniten- cuidcntiam conformitatis in nomi-

tiahs auftericacis ; in quatcrnario fcrtior Euangehcac vcritatis-,in mil » lenario pcrrcdio intcgri purita- tis.

yidi ergo fcce Agmts jlalfat fu- pra montem Sion id cft . fuper mili- untcm Ecclefiam paracus pro ca pugnarc,& eam dcffendcrc.fed non fblusjimo tnagnafocictatcvallatus, quia cum eo ego vt^i ceruum 'quadra-

nibus, dcfcribit'ip(am,quantumad cuidenciam conrormitatis in rc,& primo oftendit iftam conformita' tcm in verbo, vel dodrina ; {ecun- do in vita, ibi, ^cantaham quafican" ticum nouum ante fedemDci. Itadixi, qubdvidi virginesin fidcTrinica- tis pcrfcdos, przdidVo numcro dc- fignatos, ftantcscum Agno, cir/'**- bentesnomen eius ^(^nomen Patris cius.

ginta^uatuormillia^id e{k,omncsvir- q fcriptum in frontihus fuis '. & ita , vi'

" di irtosconformes Agno, nominc; & non (blum iftos vidi conformes

gincs in fide Trinicatis pcrfcdlos, cx quatuor mundi partibus collc- ^os. Hi (\imcum fc, fcihcec Agno, per conformicaccm graciac invita; ctrmfrcn- pcc co^tcmicatcm patrix ingloria.

■yjiT-t. Y[\i inquam , func cum eo habenies chnlit/ai- nomen etus fcrijftum tn frontikts fuis, pHm. Virjiincs dico , hahentes nomen eius. lcilicet Agni, vel Chrifti,aquodi

Agnonominc, vcrum ctiaminrc, iii voce,vcloratione, quiacir ui, aurc intcriori,vaca« de calo, id cft, dccollcgio ccclcfti, f4W5«^ Voctm ^'"'•w* aquarum mulrarum , proptcr cffica- ciam,quamhabcnc orationesSan- fdrttnr. dorum, quja ficucaquarvclocius.

ctm.

cuncur Chriftiani. Et nomen Patris &impecuofiuscurrunr,cumoppo- eiutf id cft,Dci,aquodicuncurfihj fiiuminucniunt,ficSandiicum cri

Dci. Nomen dicoFilij, & Pacrtsfui, fcrif/titmy vt abomnibus pofficlcgi, fcd infrontihus fuis^ id eft,in apcrto, vt abomnibus poflit vidcri.

Habes crgoiftorum virginum, Agni fociorum , imitacionis con-

' » ^« i «cel- ftnit^r lentiidignitatcm,ibi,»omf«fwy,(<7' ^HtTttf4t)ii noihen Patris eius fcriptum in frontibus juts. ht nota quod pnmo ponitur

bulacioncs crclcunt , frcqucntius orant, & fortius vocem adcoclum clcuant,velmclius: ^audiuivocem decalo,id cft , dc Ecclcfia, tantjuam \acemdquarum multarum^ idcft.po- pulorum, qui,inquara,populift» banrcum Agno, adcuftodiendum Ecclefiam militancem , cum cx mulcis populis finc congregati. yiudtui crgo yocem dt atlo^ id cft^

♦ «

256 R.P. Alexandri de Hales

tk' calefti collegio , tumi^iuim vocm aquarum mulurnm; ideft,populo- rummulcorum. Qui Sanch ilantcs cumAgnOjVel incorlo Empyrco, vel in calo Ecclcriartico^dc multis populisluntcongregati j vndehic tangituriucuntlantium cum Agno fubJimitas,cumclicitur cato-^ multi- plicitas , cum dicitur, aquarummHl- rirgt tg- "^^'^ quod virgines Aenum

■'"p» r '. lequentcs, & cum co Itantes dicun- tur calum, propter perfcd:ionis fu- blimitatem, propter incorruptio- nis claritatem , proptcr virtutum copiofitatem.

jiudiui crgo Voccm de f(r/o,id eft,de ipforum virginum coclcftium collc- gio, tamquam vocem aquarum mul- tarum , id cit, populorum multoru, Cir tamquam "Vocem tonitruumagnii iA cft, voccm incuticntem tcrrorcm malis. Sicut cnim tonitruum in- cutittcrrorem, fic voxSan(5torum m»il<^s terret. In tonitruo enimin- telligo fiilgorcm corrulcationis , tcrrorem concuiTionis , vaporcm ckuationis i fic in voccSandiorum, & Dci elcclofum cft fulgorcongrc- eationis, terror comminationis,va- por landjc oracionis.

j4udiui crgo, ricucdixicgoloan- CHt v'x ncs , ocem de calo tamqaam voccm to- r,mm<Tm '"«f^»/ ^ vt voccm , cjuamipfc xn« *j:im:. audiuit,non modicx virtutis rcpu- UiHf. cctur, loannes defcribit illos,a qui- bus proccditilIavox,quam ipfcau- diuit diccns, Et Vocem quamaudtuiyf- cut citharadorum ciibart:^antium in ct- tharis piis: &:Vocemquam attdiut ; fcili- cci,fcut citharadorum , id cft, pr.tdi- catorum citharizantiumNam prq- dicatores primo dcbcnt carncm fuam mortificare , & in fe ipfis car- nis mortificationem oftcndere, &: poft alijs prxdicare.' Vndc nota qubd in cichara duo funt, ligaum,

itm

pnut

A &chordi:per lignudcfignaiurdtJ- ritia in pccnitentia ^ per chordas intclliguntur mcmbra hominis,quc omnia dcbcnttcndi jcrmortifica- tioncm.

* Vocem igitur, quam audiui fcut ti- ^.^^^ tharctdorumy id cft,iiicuc pr^-dicacoru, «4^«" citharizantium in cirharis ptis. id eft, f^'"^' m cordibus.proprijs' contraillos, ,^«/5*4. qui citharizant in citharis alienis, . pocnitcntiam alij^ pra:dicaiu:cs , Sc B ipfi minimc facienrcs.

VERS V S 3.

Et cantahant quaf canticum nouum Hnte Jedem , ^ ante ijuatuor animaliat Cr fcniores. Hic oftcndit famili*e /gni , fcu ipfbrum Sandorum, & pra±ipuc virginum Dciconformi- tatcm in vita ^ & primb quantum ad Ipiritualcm puritatcm contincn- ziXy fccundb quantum ad gcncra- lcm{an6titatcmvita:, &fnundrti2c, CnrcMti:

C ibii hifunt empti exhominibus Deo^ cJr -^,7««/*" yigno, Item primb deuotioncmeo- "vnynw.j ' rum indicat ^ (ccundb fandam co- rum , & mundam vitam explicar, ibi : /;/ funty^ui cum mulierihusnon funt cotnquinati ; ita dixi, qubdvidilan- dtos vif gines , fpccialitcr ftantcs cu ifto Agno : & non (blum hoc, ve- rum ctiam vidi, qubd fandli virgi- gines cum ifto Agno ftantes can- tabant gratias Dco de (cruacapu-

D ritate corporis & mcntis,cxuita- bant , S: gaudcbant cantandocanti- cum »o««w,Dicitur autcm iftud can- ricum nouum, quia numquam vc- ceceflat, fed critpcrpctuanouica- tecontinuum, quia/an^ftivirgines , fcmpcrmanebunt p^ri,&incorru- ^^^^ pti, &:ficnoui, &pulchri. ^>t>Jf,lum

Etnotaqubddicitcrfww/^rfrtf^wd- ' fcanticum nouum ,non nouum, fed ^ttijy» , vc fignificct in cis clTcadhuc quamdam impcrfcdionera , pro- ~" ptcr

*

Comment in Apocal. B.Ioan.cap.r4. 257

ptcrglorificationemcorporisnon- Acarnisconcupifccntiis fcparaci - illi dum radami fed quia ni virgines enimdicunrurfm^«pcrfanguincm (andi mundumdeipcxcrunt, &ea Chriftijqui baprifmalcm innoccn-* qujc inmiidofunr,idco additquod tiam feruaucrunt: illi ctiam dicun- cantabantillud nouum canticum, turpcr languincm Chrifti rcdcm- ante fedem Dei, & in bcncplacito pti , qui a pcccatis per pcenifcn- Bcijonte fedcm D«,ficut grati & Dco tiam redicrunt. ■ acccpci , non a tergo , vt dcfpciti} Ncmo igitur poterit diccrccan- welantefedemDei^y ideft, in prjcfcn- cicum, nifi virgincs pulchri, & no- tia corum , in quibus Dcus fcdet, ui, qui func de tcrra cmpti pretiofb^*^'^'** vc func Angeh: er amequatuordnima- fanguinc lefu Chrifti. Et nota quod wgtnuu, Ua , id cft , in confpedu quatuor g quamuis omncs clcAi dicantur Euangeliftarum; & feniores , id cft, cmpti de cerra, hoc eft, fublati, vir- in confpcdu Prophetarum,& Apo- gincs tamen elcuati (unt , qu ia An- ftolorum,&:aIiorumomniumSan- gelis cognata cfc virginitas. Vnde dorum } & hoc canticum nouum, Ambrofius. [ Virginitas graditur quiade virginitatc carnis & mcn- fupcr coditionemnumanxnacurar, CMTpr^ftr tis , omncs alij Sandli iftudcanti- per quam homincs Angclis fimi- "^HSfTlhui cumapprobant , ^ laudant. Vndc lancur ,imo Angcli ab hominibu» esn/arc ficuc virgincs fpccialc primium fupcrantur. Maior enim vicftoria tMitctnt,- habcbunt , & coronas liliis albcf- hominum quam Aneelorum, An- ccntes m capitibus portabunt ,lic gelicnim linccarne viuunt, virgi- canticum nouum miris laudum cncsdccarnctriumphant,& prxter prarconijscoram Dco, & Angclis, carncm viuunt;] &Sandlisalijscaniabunt,&corum Nota ctiam quod exprimuntur '^■V^* canticum fandi vctcrcs approba- hicvirgincs in mafculino , non in !^,^*,'^|"^ bunt, & ctiam laudabunt. Et ne fccminino,quamuisinvtroquc ^c- nmfefutrt crcdatur iftud cancicum effe mo- ncrcfinc, incegritatcm mentis, ^^t*-""'"*: dicum dccantarCjOftcnditnon eflc corporis feruantes. Vcl rationc ' ' modicum, imo magnum, quiadr Chrifti capitis ; vcl ratione proni- wrwojfcihcet aliusa landtis virgini- tatis : quiamuliercs non xquc pro- hMSy^oterat Scere canticum^^cxWcci^Q. nx funt ad pcccatum carnis, fcd integritatecarnis,&mentis,id cft, maj^isfunt verccundx,&ideo glo. habere proprium gaudium dc hac riofius cft in hominc virginicatcm intcgritatC} hoccnimcftcanticum fcruarc , quam in mulicrc nouumcantarc , proprium gau-^ VERSVS 4.

dium de integritate corporis , & Hi fHnt^tjui cum mUlieribus nonfunt mentis habcrc. coinquinati-., \firgines enim funt. Hic

gmMtmdi. Ncmoinquam potcratiftudcan- ofccnditiftorumcancicuminccclo, tuntmrftt ticum cantarc,nifi ifca centum ^ua- canticum nouum, vitam fan(fiam f4n^in,m ^fannta ouatuor mtllia. id c[z. nifi & mundamcirc. Itadixi, quodnc- 4^tmftt. virgincs tali numcro delignati,licut mo potcrat diccrc canucum m coc- fupraoftendi , fii , inquam, Virgi- lo, canticum nouum. nifi illa ccn- ncs, emfti funt de terra^ id eit, pcr rum quadraginta quamor millia; virtutcm languinis Chridi dc opc- & hi canrantcs funt ficut tales , qui

ribus cerrens cacnis fublaci: vd a cum mHlierihHs fi^c(tfCumdcCidem%

• - j.^

258

R. P. Alexandri de Hales

carnalibus viriliut^ hominis emol- A de aliis ? Refponfio, virginicas eft^^'^^^ yi,l4/M liencibiis ; wn Jiw c</w^tti»4fi , quia fignuminnocenti.xgcneralis, fcili-/4i,£f,/.

IIS

•V/r

MMt ri rititr

efc mala coinquinatio, quac nun- rtj{4u. quam poteft leuarj, necetiamper pocnitentiam reftaurari.nec etia per Deum , quoad aliqucm modum. Corruptus enim nunquam potefc fieriincorruptus, ideft, quin vn- quafuericcorruptus : mala ergo,& pcflimabarc macula,qusnunquain poteft abIui,necdclerL

cet omnis peccati ; pr«dicatio au- tem,&martynum quiaquandoquc ,n,rm funtde pecoito, vt patet dc Paulo,"'^'^'"^- quide perfcquutorc faduscft prs- dicator,&latro in crucefatflus eft Martyr,virginitasomnes prxcedic, imovirginicas perfeifiaincorruptio. nem relpedbu omnis pcccati dicir, & fic cxcclht : & idco dc his fpe-

Ergobenc polTunt&debentcan- ciahter dicirur, qubd fcquuntur tarecanticumincerahoSjHi^wcw»! g Agnum. Scdcur his tribus debctur tTitilierihus Hon funt coinjuindtij^uia vir- aureola fpccialis .^Dicendum qubd gines yi<nf,ideft,intcgritatemin tcr- trcs funtvires animq, qui habenc

renis lcruauerunc. Ecideohivirgi- nitatemillibatam cuftodientes ,yf- Sutm*i» quuntHr Agnum , id cft , imitantur '"q^ZL Chrifrum, & fequunturcum , lci- ^^aum liccc vtroquc pede, mentis & car- p^ijiwj»* nis integritate. 5equuntur Agnum Chriftum mundum , virginem , pu- rum, & hoc quocuncjue imf,id cft, in- icparabilitcr. Vel virgines fequun-

prxmiari , & coroiuri , quia pcr has habctanima ad Dcuordinari. Ra- tionahs habctfuum fummiun, af. fcnticndo primi vcritati ; concu- pifcibihshabct (uum fummum, in- tcndendo fummx bonitati j irafci- bilishabetfuum fummum obtcm- perando xternx diuinitati. Potii- fimus autcm adtus rationalis cft

tur Agnum ad redcmptioncm, vt C prxdicatioveritatisi potilhmusau- omnes •, ad prxceptorum obfcrua- tcm aclus concupifcibilis^ft obfer-

uantia virgmitatiSi potilfimus au* tem a6ius irafcibihs eft toleran- tia mortis, & pcenalitatis. Quia igicurpcrhas cres vires anima ha- bcc ad Dcum ordinari, & percon- fcquenscoronari, quarum viriura acl:us prxcipucfunt adlus prxdica- tionis, virginitatis, &mortis, hinc cftqubdhisaureola debetur. Hi empti funt cx homiwl^ns primitix ntatemimitationis,ibi, />ijf^««nf«r Dfo C7* Agno. Hicoftendicuripio- Agnumquocumqueierit. rum cantancium in ccclo canticum

Hi crgo fetjuumur Agnum tjuo- aouum, fcihcct virginum, Chri- cumque ierit. id eft . inquacumque ftum Acrnum manfucciflimum , &'''t»« via, liue prxceptorum, liue con- innoccnciilmium icqucntium , m-p^,^ fihorum, quia & prxdicatoribus & nocentia ^encralis , quantum adcwv?i. f' martyribus,ficuc vireinibus,debe- tria. quantumadcaufamjibu/^icfli^

•Virairtibus ' ./-* I I J^v ,

f«<^ ft. aurcola. Quarc potius dc vir- ptt Junr ex homimbm primiux Ueo & ijBuntHt ginibus dicitur, qubd fcquuniur Agna-^ quantdm ad cloquentiam, ^aiTjut -Agnum quocuraquc icrit , quam ibijnoretpfirum non ejhnucntitm men^

tionem , vt plures ,• ad confdiorum impIetionem,vcpcrfe(5li. Sic ergo pquuntur Agnum cjuocumque ierit.

In iftt claufula,f/i funt^^ut cum mu- lierihus non funt coimjuinatiy Nora in virginibus fincularitatcm perfc- <flionis, hi, fcabilitacem concinua- cionis, ibi, yiwf j incegricaccm in- corrupcionisjibi, Cummulicrihus non Jknt coinjuinatiyVir^nes enim funt^vc-

Cur f*tius dnitur

Comment.inApocal.B.loahCap 14.259

ddciitmy quantum ad afFedioncm, A & ipfam fidditerrcruaucrunr,n6h ibi, Sine macula funt ante thronHm Dei. folum mcntc , fcd etiam opcrc. Alii

Ita dixi, qubd (andiVirgines fc- quuntur Agnum ,quocumque&c. lltnonfolumboc, verum & hivir- gines AgnumTcquentcs, empti funt ex hominilfus^ id clh feparati & clcdi funt:cligiturenim exgregc cquoru melior equus, cxarboremelior fru- (ftus. Hi,inquam,aDeoclediirunt, & ab aliis leparati, vtJtnt pTimiti^j id eftjoblationcs prim«, & magis

autcm Sandi non fic, quia Ci men- te incorruptioncm, quam in Ba- ptilmo promilcrunt, fcruauerunr, non tamcn corpore j & idco in ore ipforum virginum, nullnm inuenttm cjl mendacium^ quia quodpromiferunc ore, complcucrunc mcnte & cor- porc,&: nonlolum in orei^forumnon ejl inuentum mendacmm^ fcd etiam fthe macuU^ii cit , (Iijc opcrationc mala,

dignar,&graci Deo^ fciliccc Patri, B fintante thronum Dei ^ ideft, antc Cir ^j^o, id ell, filio. Vndc Hay- confpcdlum Dei , fcilicet in maxi-

mo [Sicut exmulcis frudibus pri- mitis eliguncur,{ic virgmcs cx mul- cicudinc eledorum cligimtur:] Scd quarc dicitur , quod hi func am ttctn. p^mitiA Deo ^ j^gno, & non di- ftnrmr/2. citm bpintui Sancio , cum tribus Tnn^m ^""^ honor, S)C fic vna virtus?

ffrftnMdiu Solutio, Spiritus iandus cll nexus M ,nu!i,. &amorPatris&FiIii, &ideoinilIis duobus mtclligitur: quiaad fcruan

madignitate,honore, &gIoria.

Hi fum prtmitix Deo Qjr y^gno. In irta claufula tan^untur quin- qucdc vireinibus ipds, fcilicct prc- ^"'V'

1'^ . .',T/. r in wr^ia:-

cium rcdempcionis, ihh hi empti fum -u, .uicn. ex homimlfus : priuilegium acccptio- '^"'^*' ms,ibi,primitia Deoc;^ Jgno, prarco- nium locucionis, ibi , in cre ipforum mn cfl wueiuum mcndacium -, mcricum opcracionis, ibi, fne macula; prx-

dam virginicacem magis neccfla- ^mium rctributionis, ibiy ametlm- riacftpotcntia, quar appropriatur num Dei.

Pacri,&rapiencia, qux appropria tur FiIio,qua charicas,& amor , qui appropriacur Spiricui Sando. Imo virginicas amorcm carnalcm foras miccic. Bcne igicur virgines dicun- turvirgincs, nonMarcyrcs,vel praj- dicatorcs , & ideo poffunc dici dcci- mx Dcooblaci, fed virgincs primi- tix. HiQXzp emptifunt exhomtnibus.

Nota etiam qubd ab illo \oco, ncmo poterat dicerc canticum , nif illa centum ^uadraginta ^uatuor millia, \C- quc ibi, Vtdt alterum Jngelum, po- nuntur fex conditiones celfitudi- nem dignitatisvirginum cxtollcn- S'* «it>Jt- tcs. Comniendantur cnim a fpiri- IZtT^,. tualiiucunditaie, ibi, Et nemopotc- munttx- rat dicere^tanticum illud^niftillacentum

idcft, fcparatiab aliis hommibus, D ^nadra^nta fiatuor w/7/i4 ; a fpeciali primttue Dco , & non folum intcgritate, ibi, bifn

hoCjVcrum eciam

VERSVS S' • Et in ore ipfornm non efl tnuentum mendacium , quia qus in Bapcifh^b i^H»m*^» proraiferunt, dicit Gloffa, fidcliter feruauerunt,& opcrccoplcuerunt: "^'^ vndeinorciplbrum aliquando in- * tummcndactum-^3Lb 'xtcrngiCa:i\amc, mtnddtiH. ucntiinoneft mcndacium: promi- ibi, Smemacula funtantcthrpnum Dei. fcrunt in Baptifmo, mcorruptionc, Nota ctiam qubd canticum no-

Kk ij

HHtn n*n

iimenrnm

unt^ui cummulie- rthusnon funt coimjuinati , a perfccla* conformitatc,ibi,/;/y?^««ni«ryf^aw quocttnque icrit; a praxipua primita- tc, ibi, htcmpti funt ex hominihus pri- mitiicDeo c2r Agno • ab intcgra vc- ntatc,ibi,£f /n ore ipforum non ejlinuen-

z6o R. P. Alexandri dc Hales

uum, quod cantanc virgincs ancc A blimauic virginiraccm in morre, fcdcm Dei,cll: craudium virginum, quia matrem virgincm virgini c6

priuilcgium ipcciale. Gaudiaau tcmvirginu &:priuilcgiaiunt duo- decmijVex cxpartCDci & fexex par- rrmlfrut tj.fui. Priuilcgiaex parcc Dcifunc y,r(^,m,m. .^^^ ^ Vitgincs a fponlo fuo Chnrto

Icrctn. 1. pulchrius cxornantur , lercm. (e- cundo, Nunquid potcfi Virgo o{flu4ip:i ornamcrui fui\ caftius dcfponlancur, Coiint ^ccundjc adCor. Dcf^onM vo^ vwivi- ro Urnnem caflam cxhil^e Chrijlo, chariusobfetuacur. Numcr. tertio, vbi Moyfesiuiric rcfcruari puellas; iiii. 4+. dulcius collocantur , llai quadra- gcfmio quarto , habitaUrinucnis cum vir^nc; ftridius amplcxatur. lercm. * In charitate pcrpetUA dilexi te fcclicius coronancur, Pfal. Adducentur regi Vir^mes pojl eum. ^ . , Priuilceia aucem virginum cx c;.4xi?r^»- partc fui luntifta: Virgmcs mtcr

Numer.}

mendauic i virgines ctiam tibi raa- gis familiares ad fe vocauic , & inrcr cos fpiricum rcddidic, & idco de- pingitur inEcclefiaimcr vii^gincm Mariam,& lohanncm.

VERSVS 6. Et vidt Mtcrum Angelum vttiantem per medium calum , hahmttm Btionge- humteternum, vt cnangelt:^aret fedenti- B hus Jitper tcrram^ (yjuperomnem gen- tem^ i^trihim , (^ylingaam, (^pojfu- km. Supra oftcndic Agnum &: fa- miliam cius ftarc ad auxilium Ec- clcfiar. Hic monctur Lcclcfia,& H- delis anima ad iftum auxiliatorem, fcilicccChriftum,acccdcre, & Hdc- lesdceius familia cnci& diuiditur in duas partcs, nam primc) monc- turEcflcfia , vcl Hdcusanima, ac- ccdcrc ad Dcum: fccundbmone-

""""V"^-aliospcrfc6liusc6foriantur, vchic, ^ tur ad mundJcontcmptum, &: il-

Zacii.p.

Virgines emm funt^fy je^juuntiir Agnum-^ dccorius conueriantur , ZacHaris; nono, Quid cnim honum eiu<^&^^'d pulchfum eiuSy niji frumentumelc^lorumy 0* vintim germmAns virgincs ? Accc- i-R'^-*5- pjj^j famulantur,fccundiRcg. vi- ajcftmo tcrtio , quxramns Domtnono- jiro regi puellam virgiaem •, fccurius i.Cor-:. contcmplantur,prima:ad Corinth. (eptimo,v/r^oco^/fdf qua DominifuiJt^ Vt Jit fun^lu cir corpore , c2r fpiritu^ M.tth ij.prudcntiusportulantur, Mitth. vi

lorum quar impcdiunt acccfTum ad Chnftum, ibi, Et alMsAngeUisfeai^ tus eji dtcens , cccidit , cecidtt Bahy/on illa W4^7i4. Adhuc prima in duas par- tes , nam primo langitur admo- nentis diirnitas : fecundoadmoni- ti vtilitas, ibi,T/>w«rDow»>>Af,cir date illi honorcm , quiu venir boru iudictj Atf/.

Dicitergo, Et vidiaUerum Ange- lum. Ita dixi fupra , qubd vidi Afjmi Chriftum, & eius familiam, fciliccc

virgincsiplum lequcntcs, ftantcs gcfimoquinco yStmilecJlrcgnum ca- D fupramontemSion, idcft, EcGle-r«r fr^j,. lorum decem virzinihus \ fanctiusiu- fiam militantcm, ad ipfam cufto-^^-''''^""^

diendum , dcfcndcndum , & protc- f;iu,t(.kTi~ gcndum: & non folum hoc vidi,vc-?'. rum ctiam &: vidi,idcft , fpiritua- • licCr inccllcxi jCjuid.^alcerum Angc- lum,idcft, pra:dicacorum catum; alterum dico a Chrifto Angclofu- ^radido dccimo cap. Dicunrur cnim prxdicatorcs alccriaChrifto, quia Chriftus Angclus alijsomni-

decem virginihus fanctiusiu- cundancur, lerem. vigefimo primo, lerroi.ji. Tunc Utahttur virgo irt chorO', tuuenes, Cjr Virgines jimul.

Eccc crgo quam digna rcs cft r)'«jwjjfi-Yj[.gjrjicas, quam tancum honorac t,ttm f»- Deus,innatiuicate,qluadc virgine mut. nafciVoluit-, invica,vcl conutrfa- tione, quia virgovixiri in pra?dica- tione, quia plus cxtcris ftatibus lu-

Comment.in Apocal.B l0an.Cap.i4. 261

busdigmor fandiicarc , potior prio- ritate, cxcellcnrior digniiatc. Hic cnimmagniconjilsiyir^MSjUti. nono: Scdlicct prxdicatores vcrbi diuini fint Angcli , funt tamen altcri An- gcli , cius prarccpta excquentcs.uer- rcna coniemncntcs , ccrlcIUa ap- pctcntcs i.vndc cftnomcn (^^An. officij.vclnunrij. Etvcrc prjtdica- pUiddc: torcs nunrij , vel Angdi dcbcntef- fe prompti in officijs excqucndis, expcdiri in prxccptis adimplcndis, circumfpcdi in dodrinis excmpli- ficandis : proptcr quod dicitur his . is. Angciis prardicaioribus vcris,I(ai. dccimo odlauo , Ijli Angeli\>eloces di gemem conutdfim , dilacerMam , (<r populHm Ttmbdem.

y^tdi crqp altetnm Avgclum , id eft, pndicatorum ccttum, volantem, id efl, a tcrrcnis fc rcmoucntcm , &: adcoclcllia {iifpirantem.Vnde pn- dicatorcs dcbcnt volarc antrorlum Qu4,if, virtutum accclcrationcm rre-

., rM«m trorlum pcr peccatorum dccclta- tioncm i finirtrorfum pcr tcrrcno- iii4frts. abdicationcm \ dcxtrorlum

pcr mcritorum pcrpccrationcm-, vcl dcbent volarc antc pcr ofticij cxccutioncm ; rctro per peccati rc- cordationcm j furfum pcr calc- ftiumcontcmplationcm j dcorfuin pcr tcrrcnoruabjedione i vndc ad prxdicatorcs,vcI dc pr<jdicatoribus, qui ficvolant dicitur I(a. fcxto.otti junt htejut \tnHbes VolMt, (ytpio^tco- lumlftt ad feneflras fuasf

Kit/icrgo iftum alterum Angelum (^-r.er Vi>//»nffm , lcd non quocumquCjfed Li» .Vf.! /"''' *n(cuum caiumy id clt, pcr omncm 'fun^f^r Hcclcfix llatu prxdicadojomnibus vtc6ucrtantur,c6folando dcbilcs, ncfranganiuriCommmando pclb- Icntes, vttcrreantur. Vndc pridi- cator dcbcc volare pcr medium ^oc- Ii,non afccndcndo per nimis curio-

A fki tton dcfccndcnrlo adotiofa,& fabulofa ; non dcclinando ad fini- ilram adularionis, vcl ad dexttram obiurgarionis , fcd pcrmcdium , vc communicctmagnis,& paruis,niul cis Sc l^aucis.

Dicitur autcm Ecclc*{la co:Ium altum cmincntiadit;nitatis:clarum , ,r rerulgtnnavcntatis; Iph^ncu coti-/«o.,5j. n^tltia vniucrfalitatis, Exod.vieefi"- 1*"

mo cjuarro: ViderhtDtulfrjiel fui pe- Eiod.V* . dibus Hms, oj^us <jiMji lapidis fapphiri , (p*

B ftdjicttlum citm ferenum efi. Per.mc- dium ilbus ca'jidiciturprafdicatof vcrbi diuini^'olarc ,finc pcr(ona- ruiu"ccpnonc,.EcclcnaIric. dcci-^^^j . mo quinto: /» medio Eale/i,t djferuit ' " '' os cius , cy implcm eutn fpintu Japicn- rijf intelleSins. Vel per medium calum , id clt , per concordi.im vtriulquc teftamcnti. Calum au- tcm dicjtur Scripcura Tacra jfulgi* da charitatc, (olida auchontatc , i^- crcta diumitatc. In ifta claulula , ctLcnm •

^ prlum VoLimcm permedium cxlum , tan- fj"'-"' " - gunturquatuor , qua: dcbct lubc- A/>./f».''- re prjcdicacor vcrbi diuini-, dcbctwT""'-- cnim habcrc execucionis auchori-"'"" tatcm, ibi, Angelum, idcft , mif- lum; lubicdionis humilitaccm, ibi, alterurn^ lciliccc a Chrifto;pcrfc«Ilio- nis fublimicacem, ibi, vo/jwci»; cxcr- cicationis vircuoficaccm, ibi^^crwf- diuj^i ctelunt.

Ki*/; crgo iftum Angelum Voltin-^ j"""''^

D tcmpermediumrtclttm , ideft , Ecclc- '^*"* liijlcilicct habentemEuangclium ^etcr- < ■■■.!: c «;//«, (cdicccincordc, orc,&bpcrc:" incordeper dclc(ilarioncm,&:co- gicationem; in orc , pcr prxdicatio- iiem Sc cxplicaiionem ; in opere, pcr :mplet:oncm fic pcrfcdtioncm. Quod Euagclium dicitur .Ttcrnum ; quiafubiedum .rtcrnum fiipponir, quia ci aliud non fucceflic , quia K K iij

1

i

1

262 R P. Alexandri de Hales

lEtcruapromiitit jlexenim promic- A nera-, quidam fedcntfuper tcrram^ cic tcmporalia & ccrrcna , Ifai. pri- qui conculcanc cerram per cotcm-

Macth.j.

mo.Si audimtis me, hona terra comede- tw, Euangclium promittic coclcftia & artcrna, Mattn. tertio , y^^ifir/^ff- mtcntiam , appropinquahit enim fegnum *cttlorum.

Vidi igituriftum Angelum,/;<<- hentem Euangelium, fciliccc in e.xcrci- • cio vicjc , & doi^lrinx,nonlittaras i. II Vriac , fccundo Reg. vndecimo.

ptum , & dilecbionem fummi boni: & quianon folum bonis cft praedi- candum , ideo additur quod illc Angclus habuic Euangelium itcr- num:&non folum cuangclizabac fedentibus fuper cerrarp , vcrum eciam

Superomnem gcmem , ^ir tribum (y ^^^^^^^ linguam ^populum: pcr Gentcm in- /ine 0C(t'

CcrtelitccrasVriarportant,quiha-B telligo Pat^anos ; pcr cribum ^^- ^^['"^^*^^^

bencEuangcliuminore i &:nonin opere. Euangeliu enim.iftud idcm eft quodbonum annJtncians^unc pra:dica<or& bonvis cft , & bmium annunciac, quando opcrc implcr, quod docec orc : aiias eftportans littcras raortis fux, ngn vits.

Habcbac igicur ifte Angclus euangelium Atemum , fed ad quid : Vf Euan^li:^aret , '\^ cft , vt bona & vti- lia nunciarct , fecunda: ad Timoth. i.Tiin.4. quarto ,Opus fac Euangelijljc , mini- C • Jlerfum tuumm^le. Vnde nocandum quod ad hoc vc aliquis cuangeli- zec ,quatuor rcquiruncur, fublimi- cas pcrfe6tionis,lfai. vndecimo. Su- pcr montem exceljum ajcende tu , ^jui eudngeliT^as Sion : auchoricas lcgacio- nis, Math. Eumes in mundnm vni- uerjum , &c. Perfpicacitas cognitio- nis ,adEphcf ccrtio A/i/;i autem mi- nimo data efl gratia h^c in gentibus euangeliz<ire j ftrcnuitas operationis.

m.

M.itth.iS.

Epher.).

dxos in tribus diftindtos pcr lin- ,fi guam,Hcrarticos dcprauantes Un- tf '""»/»^; guis variis fcnfus Cutholicos : pcr '^''"*' quod lignatur , quod omnibus fi- nc pcrfonarum acccptionc Euan- gclium cft pridicandum : proptcr quoddiccbac Apoftolus, ad Rora. Rom.;i. primo: Sapientihus (yprudenhus,Gra- cis cir Latinis , dehitor fum , Euangeli- zac igitur iftc Angclus omnibus pracdidis.

VERSVS. 7- Dicens Voce magna , id eft , voce li- bera,rmc ccrrore, cx magno cordis J^'^. feruorc , dicens , inquam , voce ma- lundMm gna , prxdicando, magnapromit-';'"^-'^*"* tcndo, magna pronunciando : vn- dc ad vcram prardicationcm rcqui- ricur quod vcrbum Dci propona- turgratioscjcum hbcrtacc ,virtuo- sccum auihoritatc, ftudiosecum

i.Tioi.j.

primavcritatc-, frucluosecum vti- litatc. Ec hoc cil prardicarc voce fccundarad Timoch. certio: tuvero magna: Virtute magna jdpoflolt red- vigiU,inomnihuslahora,opHsfacEuan- dehamteflimoniumlefu Chrifli Domini j^^^-

no/?ri, Adl:uum quarto

gelifl^.

Vidi igicur alterum jingelum ba- hemem Euangelium aternum , Vf euan- f^JZ^fM^crgeliK^^ret-, & hoc,fcdentthusfuper ter- f-rtjm. ram^ id cft,bonis,qui tcrrena iuppc- ditanc, conculcanc, ncgligunc,c6- ccmnunc .• quidam cnim ledcnc in terra , qui inccrius ccccancurccrrc- nis , pcr dilcdlionem, & aftcdio-

Hic igicur Angcluscuangcliza- ^*^""^'^'

Dcui fi.

bac, & pracdicabac, vorf magna di- mmim,. ff«;,quid? TimeteDcum, (ydateilli honcrem : timete Deum , non homi- ncm , cafto & fiUaU cimorc , quia omniporens cftDcus, non homo; nec Diabolum , quia non poccft noccre, nifi pcrmilliuc.

Comment. in Apoc.B.Ioan.cap. 14 ] 263

Timete crgo Dominum , cjT* JUte A lcsacarnalibus.mundiales a ccclc» j^ratis ,&cxDonavoluntarc,i///,fci- llibus. Vcntilabitlocutioncs,quo-

tT* hmen. JmSm

Vicei Deo, non Antichrifto,vcl Dia holojjcnorem latri^.Et quarc dcbea- mus timere & honorare,reddircau- fam, v«Kf Aar^ j*«/io/ fcilicct incCrtaomnibus,quado uilli hsrc- ditabunt terram , & femcn impioru peribit. Vndc hora extrcma multu timenda , quia in illo iudicio enjnt

maminilladie iumus icddituri ra- tioncm de verbo ociofo. dc quar- to, quia in fentcntia illius iudicii noncrunt nifi duo verba, J^^enite, Ite. Matth. vigefimo quinto, P^e- ^^^^^^ nite bencdi^ Patris mei , ferciptte re- gnum-^ tte maleeliShinignem dternum. Ergo Timete domimm ytjuia njenit

Ipecialitcr quatuor, qua: dcbcnt bora iuScij eius. Et dicit vewir, quia effcin veroiudicio, fcilicetmoni- g modicum tardabir. Et nc«i Iblum tio pr^mifTiua, citatio pcrempto- dicif,tt»i«f,verumctiam«^rdfe,vc-

tudtai fn- tmrM.

Manh.13.

Ecclcr.18.

1. Cor.

ria, examinatio difcufTiua , retribu' tio dignatiua fccundum merita. Dc pruno Matth. decimo tertio, Ejlote fforati , ^uia qua hora non putatis, filius hominisVeniet : proptcr quod di- cit Ecclcf. vigcfuno odauo, j^nte iudicium para wflitiamj vtpcurus Dei iudicium expe^lare tjueas. Dc lccun- do primar ad Corint. quinto,0 nos oportet manifiejtdri ante tnbunal Qhrijh y Vf rect^utt \mifquipjue proVt

nerando, gcnu fledbcndo , orando, poflulando munera : -^^^rfff , in- quam , r«w, (jui fccit ccclum ^ terram, mare. omma, <3«.f eis funt. id clh

/ V -' Cuthntn

tam contmentu quam contcnta: ^«J„y,. C2r fontes aquarum. Et Nota quody^^x*"- licet fbntes pofTcnt comprchcndi lub marijtanquamab co flucntes, quiatamcnalitera Dco quam nia- re,{cilicet mcdiancc natura: benc- ficio fluunt pcr mearus fubtcr-

pcrprocuratorem , ncc

frau

s , ncc

gefsttincorporefuo^ftuebonumjjiucma- rancos , in quibus faUcdo abeft, ium. Nullus ibi poterit comparcre idcofortefontcs aquarum diflin-

guit a mari.

Timete crgo Dcum amore filiali. EtccrtcdcberisViwfT^uarcf Qui^ ipfe fccit coclum & tcrram, &cc. Ti- meteDeum^ ex confidcratione cre- nicnda: poteftatis > Date honorem, cx confidcrationc pricelfi maici Itaris; yddorate eum ^ cxconfidcra- tioncimmcnliDcitaris. Qtua Venit hora iudictj cius , cx confiderationo

s.Hiero. dolus ibi patrocinari. Vndc Hic- ronymus [Siue comcdam , fluc bi- bam, (luc aliud aliquid facianijfem- per vidctur mihi (onareilla tuba in auribus mcis, V^enite ad iudictum'^ Proptcrquod dics illa dics iror, ca- lamitaiis & miferiic , dies magna & amaravaldc, dics nubis, & turbi- nis, dicstubx , &clangoris dicitur

Soph.i.'. i.Cor.4.

Sophonix fccundo. Ita^jue W/ff D dilbitflxxquiiaris. ante tcmpus iudicate^^uoadupjuevemat Vndcin hac claufula tanguntur

ftmrrum m

m».

Dominusytjuic^ dluminahit kbjconitta tenehrarum^ mattifcjlahit c<»iJflta^cor- dium. Et hoc dc tcrrio. Vridc dc pmnivcrbo ociofooportct rcdderc rationcm. Vnde iudcx iufliflin»us coUocabit cogitarioncs habenres purasin Paradilo, impuras in mfcr- no,purgabit afFediones ipincua-

tria,q\ix dcbcnturDcofpcciaiiterv Rcucrcntia timoris , quz dcbctur Dco, vc iudici, ratione luftitix , qua: tanjzitur ,cum dicitur, timeteDeum-y rcuecaitia adot^cionis , quscdcbe- tjur Dco,vt cfCBibri, ratione poten- tix , quz tan^itur , cum fubditur, adQrate eum, qui fecit calum terram^

264 R-P. Alexandri de Hales •

honoris, quae debctur A diunc accefliim iftumj qux funrp«. **i , rationcclcmcntii,qux duo, Amor malc inflammans, de""^'^'**'

Cnr Pfui

coctus, y oUnsfKrmemumcalumeuan- geltT^alfatfedcntibus fuperterram, diccn- do , timete Dominum , bonorate ado- rateeum. Et itaiftc Angclus bona.

reucrcntia Dco Patri

tangitur,cum dicitur , dnte illi hono- quo in primo j Timor male humi- Ht»^ rem. lians , dc tjuo ibi , Et alius Angelu%

Circa primum , fcicndum quod fecutus ejlillos. Dicit crgo, EtaliusAh- Deus eft timendus,quia Dominus, gclus. Itadi^ci, quod Angclus fupra- Malatk.i. & nos fcruilisconditionis , Malach. didus, ideft,vnus pridicatorum primo, Si ego Dominus , vU efi timor meus} quia pater, & nos fiUi ado- Pfal. j j. pcionis , Pfalm. yenite /iliiaudite me, timorem Domini doceho Vw^quia iudcx,

nos rci criminalis tranlgrefTionis, ^ & vrilia annunciauit , & hoc ego PC1I.118. p(alm. Confige timore tuo carnes meas. loanncsvidi. Etnonfolumhoc,vc Timete ergo Dominum dateilUho- norem , adorate eum.

CmDw Circafccundum.fcicndum, quod bintrMJus- Dominus efthonorandus,quiare- galis pra:fidend£E,pnm.T ad Corint. lecundo , Re^ Jkculorum immor- taliy inuifibili , &c. magiftralis in- fluentia; , Ecclefiaftici quinto, ho- nor gloriain Jermone fenjati, Ponti- ficalis emincntix, Sapicntix tcrdo,

i.Cor.i.

Ecclef;. Sapient.j

rumeriam & Vidi, quod alius jfnge- iMx,idcft, pndicatorum catus ahus ^ prxdidlo , quantum ad an- nunciationem diucrfam, quia poft annunciauit bona, hic mala , poft cccleftis ciuitatis rcparationcm hic Babylonis, id eft , mundialis ciuita- tis deftrudlioncm, illc gIoriam,ho-| norem, & amorem^ hicpanx ti- morcm.

Gloria homirusex honorp patrisy q //?f,inquam , alius Angelus feftutus

decus filii pater fine honore. efi eum^ id cft , prardicauit poil pri-

r . y VI j^^yj^ Glofla [ Prardicatorcs verbi

diuini fibiinuicem fucccdunt : ita quod auditores primo funt allicic- di, pcr confolationcm , vc fint be- ncuoli ad audicndum , dcinde tcr- rendi, per comminationem, vtfinc

Circa tcrrium fciendum, quod nititndus. Dommum adorare dcbemus , pro- ptcrbeneficiumcrcationis , vt Dcii Apocal.4. potcntillimi^i , Apocal. quarto, Adorauerunt Viuentem in ptcuU Jkcu- orum , JUcentes , Dignus es Domne, acapere Vtrtutem , qiua creafii omrua-y Recrearionis vt Deum clemcntif- Matth.i. fimum, Matth. kcundo , Ittraiurs domuminuenrrunt,(yc. procidmtes adoraucrunt eum j Glorificationis , vt

tiroidi, ad peccatum committcn- dum. Etquid iftc Angclus dcnun- ciauitoilcnditdiccns : Cffi</;r,f«i- dit Bahylon illa magna^ id cft , malo- p^^^t rum vniucrfitas, lcu mundi vani- •w-^i-ij

Apocal.^. Iibcraliflimum , Apocal. ^ tas, qua: eft ciuitas, quam primo J'^"'^*"^*

quarco , yiginti ejuatttor Jeruores ceci- asdificat Cain , & gigantcs, Gencf

ierunt ante fcdentem in thono^c;^ adora- nono

uerunteum.

turrim ,

r • - r

raciamus nobts atutatem ^ cuius cacumen frertingat ad cce^

VERSVS «.

Et alius Angelus Jacutus efl, dicens-, Cecidit, ceciditBah^vn jlla magna. Su- pru monuicacccdercadDeum: hic ^oAct amoucnda Ula , qus impe^

lum,\c\, cecidit cecidit Babylon^ illa mA- gna. Bahylon intcrpretatur confujio, ciuitas vcro Babylon magna ccci- dic,id eft, malorum & pcccacorum voluntas cft confufa, Pfalm. Confufi fimt, ftomam Deus fpreuit eos. Con- ^^'^•Si-

fundcntuc

4

rtcuiorum rtafufii.

Commentin Apoc. B.Ioan. Ca.i^. 265

tandcnturcnim pcccarorcs cxtrc- A Diciccrgo, ccciditBabjilonilUmd- ^^^^^^ ma confufione , cadcnt cnim in ^/14, id eft, vanicas mundana,»& /^,/,^/,,,;.

dco concemncndj. Et per hoc hrtMi mi-

profuudum poeni ^ternx.

Babyloncrgo plcna contufionc ncquitis indcbits,ibi,«ri<//ripccna; .dcbitx, ibi, cccidit; glorix perdita:, ihiyBahyLm. tc nota quod lioc vcr- pkm"<^"- bum ff£'«/<f gcminatur, quiapccca- fl^ "> jQrg3 duplici cafu cadcnt , cafu cul- pjc deftrucntis ; cafu pocni interfi- cicntis. Vel dicit bis cecidit , proptcr

quod dicit, Babylon illamagna^ mo net nos ad mundicontcmptum,&: illorum,.qua: impediunt acceflum ad Dcum. Et bcne dicif,cfdt//f Ba- bylon illa magna^ &: qu are.'* reddi r cau- lam,cuiViaddic,^«rf<i vwo fornicatio- nis JtM potauit omnesgentes. Vcr vinum fomicationis intelligitur omne pec- poenamanim», &corporis:vel pro- g catum mortale,quia mcntem,licuc ptcr pccnam damni & fcnfus : vel vinum,incbriat, &fcducit , & ani

proptcrauerfioncma Deo,&con uerlionem ad Diabolum. Vnde propter ifta duplicantur ifto libro ifta vocabula v^, cecidit , cecidit. cmrmnnl, Hota quod mundi vanitas di- IZs^t- ^^^^^ Baby lon magna , quoniam fi- lutmts»*. cutBabylon dicebatur magna,pro- ptcr populinumerofitatem , regni principalitatem , inhabitantium fa

mam a Chrifto fponfo luo (eparac, vc fornicatio corporalis : vnde ca- lix, quo Babylon, id eft ,mundus, q.,, ,.,/,, pocat mundanos, eft volupias dcle- 1^""*^"^ dlacionis carna).is,& ifte calix pocac, ,^.,/,,, & inebriac omnes centes. Vnde in ifto vino rornicationis funt quali homincs omnes p<Kati,& incbria- ti', lcrem. 51. Calix aureus Bahjylon^ '"cm.sx.

ftuofitatem.-Mundivanitasdicitur q inehriam omnem terram ^ de Vtno Imus Babylon magna, proptcr pcccan- hiherunt omnes gentes , (y indcconimoti tiummultiphcitatem, peccatorum J/^wf . fcquituri ^u^^/ow, id cft , mun

cnormitatcm , enormitatuni diucr- (itatcm Danielis quarto, Nonne hacejlBahylonciuitasmagnay ^aam cgo iidijicauiin rohore fortitudinis me<£ fScd quidcftquod dicii Cecidit, CeciMi^ Nam non poteft ftarc ciuitas, vel vanitasmundialis : nam homo mo- rietur, & cius h.xrcditas erunc ler- pentcs,& vermes. Vndc Bcrnardus

dus plcnus vinofornicanonis , ceci- dit contrita efi : vt (icut hxc Baby- loniTK^na, fcilicet voluptasmun- dana,potac omnes mundanos, & quafiomncs gcces,vinofornicatio- nis fux incbriat, fic r)|uspoiabic cos in Babylonc infcrni, vino irx Cux & vindidVx.

Ccciditergo hxc Babylon , qux

[Dicmihi, vbifuncamatoreshuius D a vinofuxfomicationis, &dclc6ta- fxcuh, qui antc pauca ccmpora e- cioniscarnahs incbriac, quod , in

rantvobifcum? Nihilexeisrcraan- fir, nificinis,&vcrmesi quid pro- fuitcisinanisgloria, breuis I.Ttitia, mundi potentia, falix diuitix, mul- ta familia , mala concupifccntia? Vbirifus ? vbiiocus ? vbi ia«£lancia.- vbiarrogantia ? hcu / de tanta Ix- titia quanta triftiiia : ] Dc illa mag- nacxultationc in ruinam magnam cecidcrunc.

quam , vinum, ellvinum irx , & vindidx Dei ; ifto , inquom , vino pocauic omnes gcntes , id cft , om-' nes gencilitcr , & bcftialicer viuen- tes. Vndedicitquod Babylon hxc magna , id cft , voluptas munda- na, pocatomncs gcnce^ vino irac fornicationis, quod perturbatvim intelledualem , fuftocat irafcibi- lcm, maculatconcupifcibilem , vc

H

l66

R P. AlexandrideHales

nota quod eft vinumeru in fupre- mo,perquod gloria cali incclligi- rur, mixtum in medio , per quod ncquitia mundi , f(jx in inrerno,per quod pornainfcrni: eft ergo vinum glorixqternalis , inebrians.dclcd:a- tione , Ifai. Ecce gaudium cjr Utitiam hiherc \mum j par\x temporalis purgans punitione , Eccrefiaftic. nono. Bij^e in Utitia Vmum tuum quia Deo accepta funt opera tua ^ gehenm infcrnalisjcrucians afBidione ,Ie- . rcm. i^.Sume calicem vinifuroriseius demanumea.

VERSVS 9. Sequitur , £f f^rf/tty Angelus fecutus ejlillosy diCcns\KKe magna tfquis adera- uerit hejliam, ^imaginem eius , tT^^- ceperit charafierem in fronte fua , aut in manu fua^ hibct deVinogchenrue inej^ei. Supraremouit primum impedimf- cum acceden^li ad Dcum , (cilicct amorem mundanum male'inflam* mancem; hicremouec fecundumi fcilicec timorcm humanum , vel parnarum malc humiliantcm : & primo remoucc iftud impcdimen- tum, fccundo ponit pra:mium,ibi, Beuti mortui qui in Domino moriuntur: Ita dixi fupra, quod primus Ange- lus, id cft^ prxdicatorum cacus, prardicauic acccfTumad Dcum per mundi contcmpcum relinquendo amorcm mundanum : fcd ccrtius -^«^f/M;,idcft,tcrtiuspr.Tdicatorum catus prxdicans acccflloncm ad Dcum,non rimcndo pcrfccutorem humanum,yff«r«/f/? illos, idcft,pr|- didlos duos Angclos.

Ifte tcrtius Angelus cft ille prx- dicatorum catus, qui in fine mun- di,fcilicet tcmpore Antichrifti,pr^- dicabitp*r(ccutores humanosnon timcndos: & ficpndicabitri- ■ morem malc humiliantcm remo- ucndum , qui dfl impcdimentum

A malum acccdendi ad Deum.

Ille igitur tertius Angelus fecu- *us eft duos pridic^os Angclos, prajdicado acceffum ad Dcum, non timendo perfccutorcm mundanu, ficuc primus pridicauit cundcm acccflum per adoracibnis cultum, & fccundus per mundi concem- pcum , fecutus efi lUos^ dicens , Voce magna^ idcft,Iibere& audadcr vcricatem pr«dicando , & nul-

B lum timcndo. Sed i|uid dicit ille cercius Angclus, quiin fincmun-' di,cemporeAncichrifti praedicabit, ftacim ait: hic pra^dicabic,)» ^«ijma- gnus,vclparuus,clcricus , vellai- cus,& quicumque a\ius yodoroMe-^ rithefliam, id eft, Antichriftum ; per bcftia fu pra tcrtio dccimo defigna- tum, imaginemeius y id eft, fta- tuam,adhonorcmeius fa(Sbam, & acceperit charaBerem eius , idcft, fi- dcm cius habuerit,i«/>-o»f f , id cft, in

^ apertaconfeflionc ,<*«f inmanu jid cft , in cxtcriori opcrationc. Prardi- cabit inquam , iftc ccrcius Angclus, fcihccc,

VER SVS lo. Q«/ hoc fecerit , hic hihet dc v/«o ir<« Dei,^uod mixtum ef meroin caltceirde ipfus. Ad cuius cxpoficionis euiden- tiam, noca quod caltxDei , eft iufti- ciaDci.quamenfiiracur pracmium lccundum meritum,iicutcaIiccvi-,^/,^£)„, D num. Mcrumauccm ,fiuevintjpu- rum, eftgaudium patriar finc Jolo- ris admixtione , far x vini cft dolor damnationis xtcrnarjcarens ccrmi- no,& con(blacione;vinummixtu eft in mundi confolationc, f?x mu- di cribulatio: crgomcrum gaudiii /„,4./, .^,-. c^h f9x,Iu6lusinfcmi,vinum mix5. '»«'»'»0^ , rumconlolacio, & tribulacio mun- di i crgo merum in calo , f^x inin- mfim» ftm. ferno, mixlUm in mundo ; & ficut vinupuro ne nocccac admifcetur

Comment.in Apocal.B I0an.Cap.i4. 267

aqua.SicgautlijsvitJcprcrentismif- A ^gni^ &c. Hic tanpic cec Dcus aquam tribulattonis & illorum , qui accipicn anguftia:,ne incbricturvinocon- folacionis& ficcrgoDcus

fcx pocnas nc charadle-

I neriui

_ VdTtetrM-

rcmbeltiff, vtconformcntlc An- t>*hnntmt tichrifto, qui funt omnesreprobi; r"^"""

hr • \ ' arre^nn-

oc racic ad cerrorcm,vc caucamus .inH,,

nc in pccnasillas incidamus:prjmo/''^'*''

panx accrbicacem,ibi, crucmbsimur.,

lccundo pocn^ diueificaccm , ibi,

tgne (y jitlplmre ccrtio confufionrs

multiplicitatcm , ibi , in confpefiu

fanflorum Angelortim:c^n2iV\o iulhcidC

calice (u^ iufticii potac amicos in coclo , fecc inimicos in infcrno, mixto cundlos in mundo.

Si tjms ddoraucrtt hcjlidm^ id cft, Ancichriftum , c2r imagmem eius , id cftjftacuam ad honorcm cius fadla-, & acceperit charaBerem in eius fron-

te^autinmanu^ fc ci conformando B *quicatem,i&i,*t»rf fwi/^fi?«w>^|-wj CMr/fnten. cordeyOrc, 8c opcrc , hic hhet deUno quinto , horrendam tencbroAta- tu „4 Dt. de fcntcncia & iufti-

difittir, > '

tiaDci, quar, inquam, iuiiitia,vcl fentcntia , dicitur Dei ira, quia fen- tcnti.ullaipfeapparcbitiratus : vn- de vinumira?Dci,idclt, damnatio infcrni, mixrum cllmerOy id cft , gau- diocoeliincalicc ir^e Dei, idclt, in lcntcntia,vel iuftitiaDei: nam cx codcm caliceiulbtie, vel lcnccntix.

tcm , ibi yfumustormemorum afcendet^ fcxto incerminabilcm ^tcrnitatem, ibi, in pecul<i ftculcrHm.

Qut ergo acceperit charaflcrem hc- fti<iey idcft, Antichrifti,vclDiabo- inf^teur» li , cruciahitur in infemo , i^ne rir 'Z"''/''^';'" fulphune : ignc ardcntc , fulphurcrv». foeccncc •. vndc hxc duo func in om- ni pcccaco mortali , ignis & ardor

potacDcus merobonosinc?lo,& ^ concupifcenti^pcccatorum.vc poc- malos faccc in infcmo : ficcrgocft ' na corrclpondcac culp:c. Ec quii

vinu irJEDeimixtummcro,incalicc ir^ Dci.VcI^w/ accepcnc charactere he- /?'rf.i.qui fc coformaucrit Aniichii- fto, illctalis bibec dcvino irq Dei, mcro vcriratis Catholici mixio, vc cautius decipiac, & iftud vinum cric mixcum in caliceiias cius , id cft, in .calicc Scriptur^ facrae. Vnde tem- duimsJ» P°^^ ^ ntichrifti , ab ifto,& ab cius fttiftHfd Apoftolis in codicc Scripturac (acrs

rcproborum po:na noncrit occul- ta , kd manifclla , idco additur quod pcccacor cruciabitur in con- fpefin omnium Sanflorum , qui vidc- runt pcccata , qui tclhmorifuin fcrcnt. In omni peccato lunc trcs tcftcs, Dcus , Angelus &:Dia- lus.

Ergo cruciabitur pcccator in confpcdu Angclorum fanclorum, •^"X*'' cy*

w^Dwf" milcebitur praua expohcio,vcritati, vt visa corum gloria , pcccacorcs 'jl^^^j, Cachohcarconcrariaipropccrquod D crucicncur , & cciam confundan- 'hLrurli- Scnpcura lacra dicitur calix irx tunvidcbuntcnim Anecli boni, & Z;""^""''"*

Dci , proptcr admixtioncm ilhus cxpofitionis crroncar. Prima cx- pofitio magisconcordat cum tcx- tu.

Qui crgo accepcrit charaflcrem hc- ftiM , hihet de Vino /rrf Det ; & non Co- liim hoc , vcrum ctiam cruciahttur ignc, cir fulphnrein corfpcflii Angelo- rum fanflorum , ame con^efbun

alij landi Dei , rcproborum pcc nam , &: ignominiain , ad maio- rcm gloria.& l^ritiam, quia calcni cuaferuncpccnara. Rcprobiauccnt Angclorum gloriam & I^ticiam, admaiorcm corum pocnam , quia calcmamilcruncgloiiam. Scd non folii pcccacorcruciabitur incofpc- (ftu Angclorum fantloru,vcru ccia

L l i;

nt.

268

R. R Alexandri de Hales

fcclera occifi. Ecccrte h?c cric ma- xima confufio peccacorum , cum videbunc coram fc Chriltum,pro ipfis morcuum, & fc priuacos gau- diis bonorum. Cruciabitur crgo pcccacor coram Agno , & fuis, ignc & fulphurc.

VERSVS. II.

ftntt fttti-

ancc confpedum A^ni , propccr A Ancichrirtum,ricuccftcxpo{itum,

^ ' ci obcdicndo , & ci crcdendo ; ^

imd^ioem eius: ideft, ftatuamfiidlain ad honorcm cius adorando , & ip- fum imicandoi (^^fitjmsacceperitchn. raflerem nominis cius ^ idciij in figno aUquo conformcm fc ci oftcndcrir. Illc crttciabitur in igne ^Julf>hHrc\ & alijs pr£di<5lis: Etideo quia (ic cruciacur rcprobi in infcrno,id cft,in prarfcn- Etfftmus tormentorum eorum , id cft, ti vica , vel tribulacionc mundana. tcnebroficas panarum ccrribiUum VERSVS iz..

• pcccacorum, afcendet^ ideft,dura- HlcpatientiaSan^lorumjide^i.pa.- bit yinfeculafcculorum , idcft, qcer- B clcncia , qui facic (andos, eftne- naUccr,{ine finc. Vndcfccundum cefliiria , vc cuadantur tormcnra beatumDiony{ium,ininfcrnonon xtcrna. Hxc patientia eftnccefla- audicsnifi vlulatum, gcmitum,flc- ria, quae dicitur paticntia Sando- P-^Wnt/M; tum,&plan(5lum, vbinonvidcbis rum, quia pcr paticntiamtribula- nifivcrmcs,fcrpctes,& dracones,& tionum Sand:i funt in calocollo- x//,w«r d?monumfacicstcrribiUs:ibiignis, cati.Etnonfolum Sand:is,qui nuc -'i"" ibi flama,ibigclu,&:anguftiamaxi- lunt incsUs, patientiafuitncccfla- ''""^* ma, ibi dolor , ibi timor , tremor & ria > vcrum etiam, qui cuflodtunt man- pauor , ibi Cic morieris , quod fem- data Dci , ipfum & proxiraum dili- pcr viucs, &c quod fempcr moricris. gendo. Nam in iftis duobus depen-

Afccndet i^xinv fumusrormentorum ^ det totalexi^prophcta ^Ma.ith.. vigefi- j^^^^^^ pcccatoru , in f^ccula ficculofumy Sc nc mo fccundo: Etfidemlefuy Dcum &

hominemlipfum credcndo cordc.

^^"^*" putcc aliquiSjqubdininfernopcE- na habcat interuallum , idco addit, hlc%habcyitrequiem dieacnoSlCyiA cft, vllahora,vllo tempore,fcd cric poc- na corum contmua •, finc rcquies aliqua , fcd numquamnc crit ibi dieSjVcl nox? Dicendum qubd non, fl>um:i» quia (bl tunc ftabit imraobiUs in if« w«" Oiientc , qui modb fuo mocu facic ft ni. diem naturalem & nodcm , crit ca-

&orcconficendo. In mundoenim ifto bonis , & non malis patiencia cltncceflaria, quia iii mundo ifto confimduncur , & fuppcdicancur boni, & mali fubleuancur. VERS V S 13. Scquicur,£f W/w voffw <{f flrfo di~ centem mihi ,fcrihe, beati mortuiyqui in l^owrto /w£>r;««f«r. Supra monuic Ec- men nox , lciUcec ibi , fccundum ^ clcfiam , vcl fidclcm animam , ac- Ifaiam, propccr dcprciliuas ccne- ccdcrc ad Deum , & rcraouit qux

bras , qujE dicuncur cxccriorcs, cnc ahquisdics propccr quamdam lu- cem fulphurcam , qua: luccbic ad oftendendum dcfoIabiUa pcccaco- rum.

Quiauccm crunt ilU, qui fic ciu- ciabuncur, replicac dicens, qubd hi crunc, fu adorauerHnthefliam^ikiaiccz

impediuc iftum acceflura,hic pro- ponicur pr2mium,vtfecurius acce- damusad Agnum,imicando ipfumj &cUuiditurinduo, namprirao pro* miccicprsemiu fequecibus Agnum; fecundo agic dc fucuro ludicio, vbi cam bonis quam malis dacur pra:- pr^mr* tl. mium fecundum mcriium » ibi# '♦•"«'"^?

Comment.in A pocal B. loan. C^p r^- 269

Et^ndi.tr ecce nulfem candidam , A cAtorum pepima , &: hxc mors cfl: fe- fuf>ermtbem fedemem ftmilem filio ho- cunda rcipcctu prxcedcntis, ficuc

In ^Hi ntrmm mumtttn

rmrus. Item primb ollendit, qui- bus dcbccur ^ccrnum prafmium; fccundo dcfchbit illud primium, ibi, Amodo enim iam dicit Sjrtrnus, Vf '*^'^_ requiefcant a Uboribus fms. Ec quia pramium bonorum conCftitinccf- iadonclaborum, & in plenicudmc gaudiorum , idco hic agit dc pri- mo jfccundo dc ccrtio, ibi, O^ra ctum illorum fe^UHntur illos.

eftedus rerpedVu caufa:. Nam mors culpa: caufa clt morns gclicnna:; tcrtiamors eft, qua quiuis moritur pcccato, Roman. 6. Qmenim mor- mus efl peccdto^iuilidcitur a pcccato: quartamors eft, qui homo mori- turmundoipfumrclmquendo, per ingrcfTum Rcligionis , dc qua pri- ^ maradCorint. Alortui enim efhs ^ Vita Vejha ahfcondita eflin Deo. Quin-

Dicicergo, &aMdtHiifiocemdec(ilo^ B tamorscll naturar, pcr feparatio- Itadixiquod auertcntcs fc a Chri- ncm corporis & anims. Mortui fto, & fequentes Antichriftum , & omnes habcntes pcccatum morta- lcbibentdevino tra Det^ In profun- doinfcrni,vbifcmpcrcrunc mifc- ri,omni bono priuati. Scd ahtcr cric dc mftis fuftincntibus tribulatio- nes mundi, & Anrichrifti, quia & dudiui : Icihcet aurc intcriori , vocem de ccdo, id cft, rcuclationcm miliifa- ^dJXiyZVCO y"»ocem dtcentcm mihiy id cft, intcrius fine foni ftrepitu, in- fpirantcm, & cxtcrius admonen- ^

ccm, quid ffcribe^ (cihcct prius in cordc , vc mentahtcr recineas , & prius iniibro, vt alios inftruas, vt fit " ad aliorum dodlrmam , & confola-

Rom.t/. tioncm^ ad Rom. dccimo quinto, Qu^cumque fcrifHa funt^ ad noflram do- Sinnam fcrij/ta ftnt.

Scnbe crgo in cordc ad propriam inftrudionem, & in hbro ad aho-

peccato & mundo , cum moriun- rur mortc naturx , per feparatio- ncm anima: a corpore , moriuntur inDomino,& hi ccrte beati mortui; at morcui morcc culpa: non mo- riuncurinDomino, fcd fimplicitcr in infcrno.

Ergo in hoc mundo dcbcmus mori pcccato , vt cum mors nai u ra: aducncric, moriamur inDomino, ^'^"^ quia beati mortui , tjui m Domino mo- m„„. ri««r«r, quiacahsmorsnon eftaliud fccundum Grcgorium , quam la- quci contritio, Dcriculi cuafio, exi- hi finis, quics laboris , patri.T intro- ^"' f"'*'»-

uctio , hxrcditatis muentio , vi- cVoriapugna:, ianua vit^ : propcer quod preciofa cft in con(pe»itu Do- mini mors Sandorum cius. ] Sed contra, morspcccatorumpcllima, quiaefta patriacxitus, carccris in- troitus . pcrcgrinationis initium.

prpmt.

nMntur.

rum cruditionem, & confolatio- , .»...u...

Scnbe,inquam, quid.'* Z^mh D exiliiprincipium,laboris inquicta monui , ^ut tn Domino moriuntur. Sed tio, pcriculi ccr citudo, patcrn.T har quomodo mortui moriuntur, quod cnira viuum cft moritur, quod au- cemiammortuum cft omninonou potcft mori. Refponfio , ert mors quintuplex. Mors culpc, de qua Sapicntiae primo, Deus mortem non fecit. G lofl! id eft, pcccatum ; mors gehcnna:, dc qua inPial. Mors ^ec-

S«pte.). I

rcditatis priuatio, domus infernalis inhabitacio, vidlorix defperatio, ia- nua mortis xtcrn.T. Ecclcf quarco, O mors fptam amara efl memoria tua\ talcs mortui non funt bcari, fcd mi- (cri. Sed quiin Domino moriuntur, ficut didum cft,func bcari, proprcr quod illc vcrliis.

Ll iij

270

R.P. Alexandri deHales

Viuc^fcUt moricns^nwricndoncmorU- l\, icc. Moiicutibus pro Chrifto de-

ris.

beturaurcola di^nitatis: Ad Hcb.*^'^'"^' "-^ II. In occtfionc glitdn mortui funt.'Et paulo fuperius dicicur , cjuod iple nonlolum alligari', fcd mori para- cus erac pro nomine Oomini no- ftrilelii ChrilH.

Circa certium , vbi Icx huma-7,y«,yr^: r\x condicionis dcfcribitur quan-'""^"'^- cum ad id , quod eft fahcitacis,"'""'-^^'"' ibi. Bcati , fcienduni qubd bcari- cudoconfiftic in pncclariratc vi(io- licicatisrcft fcEhcitatiscoronatiocx g nis inofFufcabihs, Matth.i^Mn»i«n_ ^j^^^j^ ^

O monturc , mori proviia nc vcrearis. irx vni- Bcari mortui , nui in Domino moriun- ifu,*>itru tur. In vcrbo propolito lcxvniucr- deftnlftir. carnis defcribitur quoad cria, quantumadillud , quod eft neccf- fitatis •, neccflitaris mortificacio cx culpac tranfgrcflionc , ibi, monuiy quod cftfccuritatis : cft fccuritatis gratificatio, ex gratix infufionc, ibi, auiinDomiHQ moriuntur., quodcftfcB^

glorii adeptionc, ibi , Beati rxfftsit eirca primum , vbi dcfcribitur />rimi/>4. lex vniuerfecarnis quantumadid, 7"'''""'quodclhiccc(ritatis, cum dicitur, worr«;, lcicndum quod ex peccato primi parentis fuit homo adftridlus triplici ncccflitari: Culpabih, quan- tumad animam, quam mcruic ra- tionahscurioficas , exquofuicho- mo non poccns non inhci ; feruih, quantiimadcorpus, quam meruic

trjiuati.

do cordc^ quoniam ipf Deum \idcbum. In charicacc fruirionis mfalbdibi- hs,infra, decimonono.fiMri^^Wi vo- catifunt ad canam nujftiarum -^gni-^ In pcrcnnitacc ccncionis inamiflibilis, Vfil. Bcatus, ejut tenchit^&cc.

Amodo lam dicit j^mtus, vtretjuicf- cant a labonbus fuis. Hic defcribic prxmium beacorum , & ipibrum ijcncdidioncm. Ecbenedixi,qu6d hcati mortui , ejut in Dommo moriuntur.

iralcibihs faftuofitas , ex quo fiiic C Ec quarc^^w** amodo , idcft, apar- liomo non potcns non fiibiicii poc- cc refurrcdiionis, vel a parccmorcis

Pfill. lu

nali, quantum ad vcrumquc,quam mcruit concupifcibihs sulofitas, cx quo tuichomonon potcns non mori : propter quod dicit Pfalm. Circumdederunt mc . Ecce natiuitas fcruihs, Dolores mortiSy cccc ncccf^ fitas pccnalis , pericula inferni inucne- runtmcy eccc necefTitasculpabihs.

Circafccundum, vbi deicribicur lcxvniucrix carnis quantujnadid,

ipforum bcatorum, iam dtcit Jj>iri- tusj ideft, cocaTrinicas fic ordi- nauic , Vf rctjMcfcant a lahortbus fuis. ■ id cft , vc vlcra nihil patiantur, quia multum laboraucrunc , &c mulca pro Chrifto paffi lunc. Sa-Sjp. j." piencix ccrcio, honorum laborumglo- rtofus efi fruflus.

Bcaci crgo rcquiefcunc a labori- busfuis, quia iam vaduncdccarce-£"^|^y^_ ^

ch"fi}7"T ^^od cft fccuritaris , cum dicicur, re ad rcgnum,dc pugna aLdvido-UiLufjfiit f>r» Uu,fi,.inDomino moriuntur:,{ciendumc^\iod ^riam, dc paupcrcatc addiuitias, dc"!""^""*^' ahqui moriuntur in Chrifto , cum Chrifto, pro Chrifto. Moricntibus . , , ^inChrifto dcbccur ftola immorta- ^ . Jicatis, prim ad Thcflalon. quarto. Et moriui^ tjui tn Chrifio funt, rcfurgcnt primi - Moricntibus cum Chrifto Roman.j.dcbccur aureafalicicatis. Ad Rom. quinco, Si mmui fitmuf cuiji Cbrtfo,

ignominia ad gloriam. Vnde hxc requies amocna gaudiis, iucunda ibcijs, rcfcrca cibarijsjproptcr quod dicitillevcrfus:

O requiesyo temprries^ o pafcuaUta.

O J^cSj 0 praclara dies , o regiograta: Pfalm. Hacretjtues mea in faculum fxculi^ hichabttaho ^quoniam clegi eam^

'itl*

Comment.inApoc.B.Ioan,capi4 lyi

'^'^*^ /"«'^- ErbcncMico^qubdbeati wii/«r /cfl< niortuircquiefcunr. Ecquarc^quia lofMfma. pp^^ ;7/or*w feqHuntur ilUs^ id cft,mer- ccs bonorum opcrura rcddccur cis in futuro ,{i non in prarfcnti fe- culo. Vadc bcnc dicit, fetjuuntur, auia boni non rcmuncratur in pri- lcncivita, fcd infucuragloria, ficut hypocrita:, dc quibus dicitur. Kece- perMntmercedem fuam.

Et vidi, er ecce nubem fmilecadtdam^ CJr fupernubem fedentem filio hominis^ habentemin capite fuo coronamaureamj Crin manufua falcemacutam. Hic ta- giturdc futuroiudicio . vbircdde- turbonisprxmia, & malisfuppli- cia arcrna , vc fic ad Dcum bonos cxamore,maIos cxtcrrorctraliat. Ef prim6 perfona iudicis defcribi- tur-.fccundo oftendic quodSandi tunccxaudicncur, xhi, t^mftrqmfe. debatfupernubn^Jalcem fuam^^ mi

1.

grcdictur^gyptum,Ifai.fccundo. & vidi iftum , fuper nuhem fedentem^

id cft , Dci filium , quantum ad na- ruram , humani naturs prifidcn- rem : vidi fmilem fiho hominis, non dicic/A)mi«fw,fcdfimiIcm, quiain judicio non eritmorialis,fed {]mi- hs: vijdchomocx hoc quodcftfi- lushominis , pcccacor cft morra- B , & moricndi habct ncceflira- rem , fcd aftumpfit ncccffifatem moricndi , quia Hlius viris non ruic, fcd fimilis : &: fi fucritmulic- ris, non faraenpeccacricis.

crgo Dci filium, Hliohomi- nis fimilcm fcdcnccm , habentem 'n capitefuo ,d c(^^ in fcipfbqui ^rdf clt capuc Ecclelis , &: fidelis ani- ""'M , vcl in diuinicatc , qui cft ^'""^f capuc humanitatis : coronam au- h,mJ:. rf^/«,quia vicic Diabolum & ini- micum,in (ignum vi^torii Scdo-

bantti , qui modo ludicanrur iVui _ r ■ "^jiww «cii-

luaicantur&vi- gnatur fapiencia-, in corona vido.

hpendumur , tunc iudicaj?unc & 4ionorabuncur, ibi, a^^rahuf j4nge- lus exiuit de templo , habens ^ ipfe fd- cem acutam, quartb oftendir, quod Jiccc Sanfti hnc iudiccs.Authoritas camcniudicij cft pcncs Chriftum, ibi-, aUus Angelus exiuit de altari-^ quinto oftcnditobcdicntiamSan- 6Vorum , quoad diuinum impc- num , ibi , cir mifit Mgelu) falcem

ri|5 crgo ^rona aurca fignat vicflo- riam pcr fapicnriara acquifiram, vclcoronam rotundam, ex pcrfe- <f^ionc,auream fulgidam cx fpecuia- tione & intuitionc.

Vidicrgd in capite huius fcden- ris in fcdc iudicis , coronam aHream ^'"'*'"'* tncaptte & in manu fua , id cft. in potcftatc iMZ.falcem acntam. iA cft, fcntcntiam iudiciariam, qua fc-

acutam fuper terram ha dixi fu "'^'^"'^""^"^l"'^'^;^"»^,^^ r,.X ^ 'I j X . ^"^^ ^ parabic bonos a ma is, ficutfalce pra,quod vidi, quodquiadorauc- lcgctesa ccrra^quar^inq^am fentl nt iraaemem bcftiaj , cruciabi- H^^i^ir,,. r/^ *>'nquam ,ientc i^,, jcruciaoi- tta dicitur /46crfr«w, quiaatringit

tur ignc & fulphurc : dixi cciam €]uodaudiui rvocem dtcentcm miht^fcri- he, beatimorttH^&c non folum hoc vi- diyvcmmicvidi, idcft,fpirituali- tcrinrellcxi, cJrrw, id cll ,adeft, qui olimvcniciudicari.

£f£-f,inquam, mtbemcandidam,cr

cordis incimum.

Notatc crgo quod in tota ilia cIaufula,W^, ereccenHbemcandtdam, Curf..un. dclcnbitur pcrfona iudicis fummi'*''. (-f^' quantumadquatuor condirioncs: "^Ctj, quantum ad humiliatam fublimi f (itatftlx ratem in nubis conditionc, ibi, ecce

R. R Alexandri dc Hales

SiHstuu candidam ; quancum ad diui-

nitaccm complanatam in-fcdcntis

Jun Jcfcr»- cxprclTionc, ibi, crff*p(rnuhemje- dcntem ftmilem fiUo hominis > quantum ad authoritatcm honoraiam in ca- pitis clcuationc , vcl coronx , ibi, in capite eius coronam auream-^ quantum ad potcftatem ordinatam in falcis fedionc , ,ibi , fakem acutam in ma^ nu fua.

yidi crgo, eir ^cce nuhem canaidam. Hxc nubes candida, propter fubin- crantem diuinitatem ; rorida , pro- cmCfcrt-pjc^ abundantem puritatcm ; hu- Lyrir mida,proptcrfupcremincntia: pu- ritatem. Et benecaro Chrifti mun- difTiraa dicitur nuhes candida , quo- niaficut nubcs efficitur candidacx dominatione & fubtilifationc va- porum terreftrium , 8c ex fubintra- cione radiorumcosleftium: fic caio Chriftidepurataab omni peccato, S)C macula , & diuinitati vnita, re»5le nubi candida: comparatur. ( 5ccund6 defcribituriudcx noftcr Chriftus quantum ad diuinitatem S"lf>f»*'»*- y^[^g^^ ihi, Et fuber nuhegi fedentem TJ£: fmilemfilio homtnis. Vndc (idcs *cft humanitas, fcftbrcft diuinitas,qui (cdct fuper humanitatem : rcgen- doperfapicntiai-n,cuftodiendopcr prouidcnria,cducendoin,gloriam. Vndc & fic fcdcns dicitur fimihs fihohominis, quiaaflumpfit pal- liumhumanitatis,dcfcclus pafTibi- Utatis , fimiles defcclui culpabili. Tcrtio defcribicur quantum ad liultifltx authoritatemdignatiuam,cum di- citur , habentcm tn capite eius coronam aurcam , coronam auream in Incar- nationc ,.coronam fpincam in pal^ (lonc, coronam auream in glorifi- . carionc, & has portabit in capitc in Qxtremoiudicio, cxauroad beato- rum confolatipnem, & raalorum confunon^m.

A. Quatco defcribiturquantum ad potcftatcniiudiciariam, cum dici- * iur,in manu fua falcem acutam. \>o- tcllas iudiciaria comparatur falci, quia habet virtute incifiuam , diui- fionem fcpatatiua, quia fcparabun- tur boni a malis, iufti ab iniuftis; agni abhordis. Etdiciturhxc pote- ftasiudiciaria/j/x<ttKW , propterir- reuocabilitatem, & penctrabilita- tem , lohelis tcrcio , Mittc falccm^ lod.j. B quoniam aruit mefsis. Et nota qubd contingit inucnire falccm prxdica- tionis,qua putantur farmenta,Ifai. ,f,j fecundo, Conflabunt gladios fuos in Vomcrcs, cylanccas fuas infalces ; fal- ^^^j^^^^^ ccm confeflionis, qua praefcindun- f^u mfu tur pcccata, Ifai. dccimo odauo, i'^'- proefcindenturramufculi eius fakibuSj(^ quisdcrcliSla funtabfcindentur^ falccm difccpiationis, qua pcrimuntur de- Uda.

'rx

VERSVS 15.

Et alius Angclus exiuit de remjflo, clamans Vocc magna ad fcdentcm fu- jfcrnubefft: Mittc falccm tuam^^me- tc, quia vemtkora, vt metatur, ejuoniarrm druit mcfsisterra. Hic ponitur dcfi- derium Sandlorum deiudiciocon- fummando. Defidcrant enim San- (Sli Dei iudicium fieri , cx fccundx ftohEaCccptione. Itadixi, qu6d*v/- difimilem filio homtnis ; Chriftum, ha- bcnteminmanu fua falcem acutam, id eft,potcftatemiudiciariam. Ecnon D folum hoc vidi, vcrum etiam in ca- dcm vinpnc vidiqu6dalcer Ange- Ius,id eft, Sandorum coctus, qui dicitur aUus a primo, fcilicet a Chri- fto , quiahic (and:u5 dignior fan- ditatc , potentior primitatc , fubli- mior maieftate : hic,inquam , alter Angclus , exiuitdetemplo, occultum dcfidcrium de iudicio manifeftan- do, Glofla.[Exire dicunturdetcm-

Comment.in Apocal.B.IoaruCap.i4. 27J

plo,iamnonapparenr,quaIcsjC)Iim A re in vtilitatem bonorum , &non fucrunt , fcdqualcs inxtcrnum in- cllampliusexpcdrandum.quianon u^r,j:r,MM

eft amplius qui facit bonum , & * & potcft poni in horreum ruum. «■''V'»*'-

ucnientur.]

£x/«if ergo hic Angelus ^ id cft, Sandorum coctus, </f corum dcfiderium dciudiciocxtremoDco N« w.i^ manifcllando , clamans \oce magnd^ ^£1«« id cft, orans magno defiderio; vndc vtla/. Grcgorius [ Clamores, vcl vcloccs apud Dcum , non faciunt verba, fcd defldcria.]

Clamans crgo \oce magna , id cft, g dcfidcrio magno , ad fedcntem Juper nuhemy id cft , ad Chriftum Ecclc- (lam rcgentem : & quid clamabar, • ftatim dicitimittefalcemtudmy & cxc- qucrciudiciumfccundumpotefta- • tem tuam iudiciariam j & mitte , id cft ,tuos in horrcum tuum collifrc. Orantcnimquotidic Sandli&eic- <fbi ad Ocum , vc colligat fuos in anima , & ^rporc , in horrcufn fuii,numquam enim nifi poft iudi-

Fac crgocitiusiudicium , Scdi no- bis pracniium complctum. Ne crc- dacurquod Santlorumdefidcrium fruftrerur , oftendic quod nullo modo*fruftrabitur, fcd {icut pc- tunt Sc dcfiderant , ira fiec , quia

V.ERSVS 16.

Etmift ad poftulationem Sandla- mm^ qmfeieyat fuper nuhem, id eft, Chriftus ifalcem fuam , id eft , iudi- ciariam lentcntiam,i>JffiTrfw, id cft, omncs homincs in tcrra formatos, & mefsuit tcrram , id efc , feparauic bonos a mahs , ficut feparai;Mr gra- numa paleis, loel tcrtio,/» diebus illis tcmtforeillo congregaln emnesgerk- tcs , ^ deducam eas in vallern lofa^

lOcl. }v

cium crjt eorumdcfiderium pcrfc- C ^hat^ (y dtfccpralfotl>icum eisfiperpo' ^c completum, & ideo non cft fulomeo^ ^fuperhareditaremea. Vn

mirumh claraatadChriftum; mitte falcem tuam, & excqiicrc potcfta- tcm iudiciariam : O" mitte^ id cft, tuos in horscum tuum co!hgc:& bcnc rogo qubd metas , & quarc^ ^uia vcnit hora Vf metamr^ id eft , vt coUiganturhominesdc terra,&cx- cufsa palca granum in horreo rc- condatur,& palca ignc combura- tur. D

f^^enithora', quia ftatim comple- tus crit numcrus cledorum , & quod hora fit mctcndi, ftatim oi\6- dic diccns , ^«owi4ffi aruitnefis. Bc- nedico quod vcnic hora vc meca- tur,&granumin horrco rcconda- iur,^«o»i4*w uruirmefsis. Glofta ,aruic mcflis , id cft, iam malorum con- fummata cft vit3,& mahci3,& mun- dincquicia complcca, & tamam- phus non habcnc quod poffic cade-

dc Gregorius fupcr Ezechielem: [Rcdcptor humanigcneris cum iu- dex apparueric , apparcbic fpccio- fusiulcis , ccrribilis iniufcis. qucra* enim maniuccus afpicienc clecli, hunc cumdem pauendum, acque tcrnbilcm alpicicnc rcprobi ; vnde hisdicctj ifr, illis vcro yenite] vcr- fus,

ludicium faciet cJr tunc dsjltn^lto Jteti ■ IniujlisiiCy dicendo vcnitCi

VERSVS 17.

Et alius jfngelusexiuit de remplo, ejuod efi in caloy hahens & iff fdcem acutam. Hic ofcendic quod Sandi cum Chrifto iudicaount : & primd oftendic quoad Sandtos , fctUccc Apoltolos , pertinec iudicium (c- cundo ofccndicquod authoritas iu-

M m

. R P. Alexandri de Hales

^74

dicandi pcrtinet ad Chriftum, ibi> A habcre iudicium pcrtinec, & iuxra

■ ' ' ■ fummum ludicem lubet fcdcrc, &c cum eo alios iudicarc, tan- quam militantis Ecclcfiac fiinda- torcs pracipui •, Matth. decimo O(5lauo : jimen dico Vohisj qnod vox, fiipruti eflis metinregenerattone^cum fedehit jUius homims in frde maiefiatis

4hii ftn

Hii exulit- inm.

^ aliMs Angclus exiuit de tdtari: Itadixi.qubdahus AngclusaChri- fto , fcilicet San<florum coetus peti- uicaDomino.ficri iudicium, quia vfque poft iudicium non eric com- pletum ipibrumSandorum defidc- rium, quiadcfidcrant quotidic

cuda: ftola: prjEmium,& pccunc fie- fu<t , fedebitis Vw fii^er fedes duo^ rlirtudiudicium diccntes , fcihccc deam luduantes tnhus Ifracl. Domino fcdenti in iudicis throno, Exiuit ergo hic Angehts , id cft, w/fff/4/c^wr«4»i,ideft jCxerceiudi- g Apoftolorum ccctus , detemplo ^id cium &poteftatem tuam iudicia- clt, Paradifi loco,quod, inquam, riam:& fequitur,quia wfj^if rfrruw, cemplum eft in ccelo , fcihcet Em

Matth.iS,

ideft, iudicium fccic , & bonosa mahs fcparauic. Ec non folum vidi, quodmagni confihi Anj^elus , fci- hccc Chrirtus , habcbat falccm acu- id cft, poteftatem iudicia-

tam

riam,vcrum & vidi quod & ahus Angclus, ideft, Apoftolorum coc- tus, quidicitur ahus a Chrifto, & ab ahis Sand^is; funt cnim Apoftoli a Chriftoprimi, quia alij minores & infcriorcs, & ahj ab ahjs San- £t\s , quia cis maiores & (upcrio- res.

J^idi, inquam, quod hic Angc- lus, fcihcct Apoftolorum catus, eoduit detemploy id cft, de Paradifi lo- co,quod,inquam, tcmplum ert in coclo, fcilicec Empyreo,in quo Deu

kmuittom- contempbncur,&: clariflyncrpecu- rj*'!^* laneur. Exibunt enim ad licceram ufMfh*t. de ccclo Empyrco Apoftoli,& om

pyreo ; habcns , & ipfc ^falcem acu. tam^ id eft , poccftacem iudicia- * riam. '

Ec Noca qubd cemplum diciruci,^**^ Virgo beaca ; milicans Ecclefia, '-•i''-'"^ calcftis patria. Virgo bcaca dici- cur quidem cemplum zdificacum fponfo. Et huius tfhipli fuic ros cmundans : (andlificatum cnim fuit copiofe. Et huius tcmpli fuit im- bcr foECundans. Vnde in rqcdio huius ccmpli, fciliccc virginalis vce- ri, fufccpimus mifcricordiam Dei, Pfal. Stfcepimus Deus mifericordiam tuam in medio templi tuif Milicans Ec- clcfta dicicur ccmplum fundatum inanguftia Marc)'rum , ^dificacum in concordia Apoftolorum, orna- tum in Ixtitiaomnium dcuotorum:

Pfal. 47.

Ec iftud templum cft fruduofc prardicationis, deuotac orationisjfa- ncsalii SandVicum Chrifto, & ve- D crx oblationis. Inifto tcraplo fuf- '^J'^^"*' nient incxtremo iudicio, &omncs cepit Simcon iuftus Dci filium be- ^u,m»d,4

ncdidlum , Lucs fecundo. Cumin-ff^fl^ ducerent puerum lefum psremes eius^ ^*^'^ accefnt eum invlnas fuas yScc. Coele- ftis patria dicirur tcmplum fun- datum dcitate Trinitatis , y£difi- cacum veritace huntanitacis , or- natum focietatc mirabiLs digni- tatis. In hoc tcmplo coronantur vi^or<fs , grdinantur (eniitorcs.

tamboni, quammali,invallc lofar- phat cbngrcgabuntur. Scd ahtcr cxibit de calo hic Angelus, (cili- cct Apoftolorum catus , alicer Sandi alii: quia Apoftolorum coe- tusexibic de coelo Empyrco, ha- bcns& iplc non folum ralccm , id cft , poccftatem iudiciariam. Ad ipfos cnim Apoftolos fpcciahtcr

Comment.in Apocal.B.IoanCap 14.175

lucundanturlauilatorcsj dcifto te- A vcnis Dcus j fnpcr i^ icm ^ mX crt," ploexibitcoctijs Apoftolorum, ha fui bens falccm acutam in manu fua,vc liabctis in proponto.

V ERS V S iS.

Etalius Angelus exiuit (kaltari ; ^ui hdlfebatpotefldcem Juperignem iyaljuay

Aammit voce marna ad eum , qui habet falcem acutam. Hic oitendic fjuod quarauis Apoftoli fmc iudi- ccs, authoritas tamcn rcfidet pc-

lupcr pcrnam artcrnam irjfligcn- dam , fccundum mcntorum cxi j^cntiam ; vc! fuper i^ncm , jd cft, lupcr rcprobos , ignc artcrno di- gnos i O" fipcr arjnas , id cft pcr omncshomincs inftabilcs: -cir clamiWit Voce magna , id eft, magiu authoritatc , ad cum , fii kiiet filcem acutam , id cft , ad ccctum Apoftolorum , qui habct poccfta- tcm ludiciariam.

Et \mdcinia l/otros V.v.f terrjt , k1

ncs Chriftum. Ita dixi , quodWm Bcft, fcpara n>alos, innequitiama

jfcilicct Apoftolorum ccc tus , exiuitde temploy id cft , dc calo adiudicandum: & nonfolumJioc, CUnfli verumc:?* 4W>^«^t/«J,idcft,Chri- ftus,aliusab Apoftolis pr.tdiclis, & fanclis alijs > cximt de altari , id eft , de loco Iccretiori cqli Empy- rci,quam Apoftoli , & landialij. Vnde fupra dixit , de alio Ani^c- lo loqucns , quod cxiuit dc tcmplo.

turos , a bonis.

Vnd<

per

'mroi in-

fifudini tutlU

ftrff.

telhgo terrenos in ttricna cupidi- tate maiuros. Lt bcnc dicp lcpa- ra bonos a malis , '^uiu matma f:nc viu ««i,idcft, complctacft maU- tia , & Jicquitia terrcnorum : ha- bentcnnn inprxfcnti vicaampho- rcm locum , quam bpni. Tandiii cnmi pcrmittic Dominus , hic rc- gnarc malos ,<]uamdiu prohnt bo-

loco communi : de iftoqubdcxi- "'s. Vnde Auguthnus [Omnisma-, uit dc alrari , ^dc loco fccrctiori; ' lus , auc idco viuic , vc corri'Mtur:

vbi nullus Sandlorum attingcrc potcft , quia fictjc altare cft inti- mum in templo , ita Chrifti ^lo- ria, vcl beatitudo , proptcr quod diciturfcderca de;(tris Dei. Quod ifte cxiuit de altari , nihil aliud cft , quam manifcftatio fui in iu- dicio , in quo apparebit iUftis &: iniuftis, fupra primo cap. yidebit

auc vt per cum luftus exercta tur,] quoni.tm ergo matur^s fum vtu terrxy idcft, Icpara in mahtia ma- turos, &: tcrrcnos a bonis : Chri- ftusenim tamquam iudcx princi- pahs , mandauit cbctui Apoftoio- rum afliftcnci (Ibi in iudicio , vc mitrat falccm iuam iudiciariam, &: quod pcr ill.im fcp^tmalos a eum omnis populus , 0^ ejui vum pu- bonis , quo priccpto audiro a iu-

pugerunt , &:c. Vndc &: altarc po tcft dici hxc dcitas , a qua hic di- citur Chriftusin iudicio cxire ma- nifcftansfc in humanitatccui di- clum crt facere ludicium.

Exiuit crgo hic Angclusiniu- dicio de altari , id cft , dc lccrc- tdhf^sf,. tori loco cseli Empyrci , fu ha~ up^femrt- l,c(^^t[ poteliatem fuocr irncm , & a- Cf Aq>44m. f*^>n ; nabcbat potcliacem ijcut

CmrJrtitMr Cinfimt

dicc lummo , ftatim prxccptum implct.

VERSVS 19.

Et miftt Jngelus falcem fuam in tcrram , (y vmdcmiauit vincam ter- rte , (ir mifit in lacum ira Dei. Etmi- ft Angelus , Id eft , Apoftolorum ccKtus , complcns prxccptunj iu-

Mm ij

276

R P. Alexandri de Hales

II. unJt 4mttint

txerceLlf^ir.

dicis fummi , fdlccm fuam in rer- A I(a. crigefimo odtauo. Nonexpecid- ram^ iJ eft , pocelhtcm iudicia- hmttjui dcfcendum in lacum'veruatem^'^"f*'*

rw^w.IniftolacUjfccundumGrcgo- *

chrtim riamintcrrcnosj qui plus terram» quamccclumfinaliccr amauerunt, & ci totalitcradhxferunt. Etvinde- tniauitVmcamterrdy id eft , fcparabic .1 bonis omnes terrcnos, mundanis deledlatlonibus inebriaios, quod facient ApoftoIi,non perexecutio- nem Angclorum, fcd per fenten- rix Chrifti fummi ludicisapproba- lioncm. Et non folum iftc ccctus Apoftolicus fcparauic iftos tcrrc- B nos, & iniquos a bonis, fentcntiam approbando , & confirmando in extrcmo iudicio verum cir mijit iftam vineam rerrcriam , infedlam, putrefaclam , inUcum irx Deima- gnum, id ert, inlnfernum, vbiiram Dci perpccub fuftincbunr.

Ec noca qubd dicitur Infcrnus rwj prreun, /dc«x»r<e D« , propccraccrbicacis ca- rnruur:, pacicaccm. Noca eciam qubd tri-

plcx eft lacus, lcihccc ^cccaci, pur-*^ gacorijjinferni. Animain lacupec- caciobruitur. pcr cranfgreflionem: VI. cSccpitdolorem^ ^ jfep:ritini^uitatey &cCcc^iihuv,lacumaperuit^ (y ejfodit eum:\n lacu pcccati inficicur per pu- trcfadionc, lcrem. teviio^Lapfacfi inlacuvita mea-.ah hoc lacu educitur p er co n f c fti on c m ,P fal . Eduxit me de lacu mifcria , (y de luto fttcis. Lacus LdmtfuT. pureatoriiexpiaciuusfcorii , Plal

Ttijfx /.<-

L^ruspiini' xini.

IcrecB.! PfaL

ftttm tx t

Tfal.

fidniiin. JS.fimatus jum cum defccndentibus in

,fuam fum Jicnt homo fne adiu- D uicaccm-lcrufalem,vcl Sanifiorum,

lacum

icretn.;. ^orio,, impecraciuus vcniac, Thrcn.

ccrcio. Inuocduinotnen tuum deUcuno- Zacliar.j *«/5iwoiCxpe6taciuus gloriaE,Zachar. nono. Tu autem in fangume teflamen- ti eduxiiliVm^os deUcu. Lacus infcrni cft inccrminabilis pccna , vc in pra:- ,^r.„,, lenci, mijtt mUcum trx Detmagnum; incuafibilis fiiga , I(a. vigefimo ccr- i\o ^Congrcgayuntur congre^atione y>niMS

rium in Moral. [ Ell fumus olens, fulphur fccccns , gelu ftringens, vipcra mordens, cerror vmDra- rum , ftridor dcncium , & pqna- rum, fames mfatiabilis, ficisincx- cin^ibihs , dcfcdhis finc defc(5lu, finisfinc finc, continuacio morcis aicerna:. ] Ab ifto lacu libera nos Domine.

«

VERSVS. 10.

•

Et calcatus ejl Ucus , id cft , illi qui func in lacu , exira ciuitatem. \^^c^j'^JJ*'* oftcn^Iit qualicaccm iftius lacus,fci- mtii « r.- licet infcrni: ica dixi, qubdreprobi/'""*- func mifll in lacum inferni , tycal- caiusejlUcus fidc(\i ,illi qui funtin lacu, func comprcffi , &conculcati, quia ibut dc malo in peius,de pcio- ri in pcffmium , quod probac C4/- candt vocabulum , flcuc dicimus qubd pcffmic ftamus & calcati fu- mus , quando vnus cft fupcr alium: Cc m inferno mali*erunt calcati, quia crutit comprcfli & conculcati, Malachix vltimo, Calcahitis impios CH fuerintcinis fuh pUntapeditve^rorum.

Calcaticrgofunt reprobi, & hocrndnriM- extraciuitatem,id cft,cxtra bonorum i'"^'»'^ locietatcm. Suntautcm tria torcu-,„r„,,, laria^vn^im mundi , aliud purgato- rij , aliud infcrni : hxc func cxcraci

tn Ucum irromiflibilis vcnia,

nam cx ipfis chcicurvinum , quod porcatur inccllarium Paradifi , fla^ gellum panicentii ,in fubfidium^^^;^^^;j^^ Ecclcfiac, flagicium pacnximmcn-/-,vrf„«« far, quod cft excra ciuicacem : namr*/**'- nec pccnicencia,necEcclcfi.xfufrra- gia profunc eis , fed crunc fcm- per in pcrpccua preflura, & ideo di- cic, c[uhdcalcatus efi Ucus^ fcilicct in- fcrni, e:ara ciuitatem Paradifi.

Comment.inApocalB.Ioan.Cap.r4 -77

Etnon rolum calcatus eft: lacus, jicrquod intelligitur fj^atium prqj- (cdctiam exiuit fanguisvfque ad frx- nos equorum , per jladia mille fexcen- ta. Exiuit fanguis , ideft, po:na dc lacu , id eft , inferno , vffic ad franos equorum , id cft, vfqucad rc- d:orcs malorum, fcilicct ,vfquc ad Diabolos. Equi enim func iniqui, & rcprobi, trarna equorum mnt Diaboli, quia ficut fricnis regitur cquus, fic Diabolo malus, & ini- quus.

Exiuit crgo fanguis de lacu \>fque adfrAnoSy ideft, ad Dimones, vcl vfijuead frxnos equorum^ id cft, vlquc ad iniquos, qui habent rcgcm DX- monem : per fladia mtlle fexcenta. Stadium cft: fpatium currcntium,

ientisvita?, in quo quidcm fpatio iniquiludentcs, ncquitcr cucurrc- r.unt. Per mille intelliguntur illi, quifuntiii ftatu pcrfcdlo, in ftatu Relicionis. Eft enim millenarius . ., pcrrcaus : per fenarium mtclligun- dr %tfiu tur illi,quifunt in ftatibus racdiis,/""'^''-'^"»- vt virgincs & caftitaccm fcruantes, "A'"'"' quia virginibus dcbctur frudus , ccntelimus , & vfquc ad omncs ft:a' tus,y4w^wV,id eft, pana laci infcrni, exiuit, quia dc omnibus his ftacibus, alix^uicrunt damnaci. Exiuitctiam pcr ftadia millc (exccnca , pcr illos, quicufrun.in ftadio pracfentis vit« fignatos pcr 1600. ftatusimpcrfc- dlorum,perfcdorum,mcdiorum.

STNOPSIS C^Tins DECIMf QTINTI.

Vldet loannes fe^tem Spiritus Euangclicos feptcm nouifi- mas plagas,totidem£jue phialas atireas plenas tra Dei^quas m orbem effuderunt. Intuetur mare 'uitreum fuper lud eos qui ^nttchrifli ^tBores fuere , canentes laisdes Deo. aperi^ tur templum in coelo , ex eo prodeunt feptem Angeli 'vef iti lino mundoy ^ XS"^^ aureisy qutbus fngulis dantur phtaU aurex, , cjua continebant feptem plagMs orbis nouiftmas , ^ fumo implctum efi templum , tta vt nemo tntroire pofjet , donec fmrentur feptem plagA,

CAPVT DECIMVM QVINTVM.

• T vidi aliud fignnm in cxlo niagnum & mirabilc, : Angclosfcptcm,habcntcs plagas fcpccm nouifllmas: 'QuoniaminillisconfummatacftirarDei. 2. Etvi- Jditamquammarevitrcummiftum ignc, & eos, qui vicerunt bcftiam , &imaginem cius , & numerum nominis cius, ftanccs fupcr marc vicrcum, habcntcs citharas Dci : > Et can- tantcs canticum Moy fi fcrui Dei, &: canticum Agni, dicentcs: Magna&mirabilia funt opera tua, Dominc Dcus omnipotens:

Mm iij

278

R. P. Alexandri de Hales

iuftac&vcrx funt via:tua:, Rex fjcculorum. 4. Quis nonti- mcbit tcDominc, &magnificabit nomen tuum/' quiafoluspii^s cs : quoniam omncs gcntcs venient , & adorabunt in confpedu tuo,quoniam iudicia tuamanifellatafunt. /. Etpofthxcvi- di,6c ccce apcrtum cft tcmplum tabernaculi tcftimonii in carlo: 6. Et cxierunt fcptem Angcli liabcntcs fcptem plagas de rem- plOjVeftitilinomundo &candido,& prxcindli circa pedora zo- nisaurcis. 7. Et Vnum dc quatuor animalibus dcdit feptcm Angciis fcptem phialas aurcas , plcnas iracundix Dci viuentis in faecula fasculorum. 8. Et impletum cft templum fumoi maic- ftatcDei,&de virtutecius: & ncmo potcratintroireintcmplum donccconfummarcncur fcptcm plagac fcptcni Angciorum. •

VERSVS. I.

T \idi aliud f^utm in mlo mdgnurHy f^mirahile^ An- gelos ffptem , hahentcs fe- ftem plagas nouifsimas : tjuoniam in ilHs confummata efl ira Dei. Hic in- cipit quinca vifio de fcptcmvifio- niDUs,quasvidic Ioanncs,&ciDo- . minus dcmonftrauic . Vnde in qua- tuor vifionibus prxdidlis demon- ftrauic rtatum Ecclcfiac vniucrfalis. In cribus fcqucntibus rtatumEccle- fixfinalis. Vndc GlofTa. In lupra- dictis , in principio prima? viHonis profcquutus cft ftatum Ecclcfi.T,vf. quc ad diem iudicii. In his tribus fe- qucntibus circa tempora vltima moratur. 'Iftx autem trcsvifioncs fcqucntes dirtinguntur. Prima cft de Angelis tencntibusfeptcm pliia- lasirar Dei. In quibus contincntur fcpccm plagar. Ec hxc vifio refcrrur ^^'.fwJ. adcempusAncichrirti; fccunda vi- ntmnm. ([^ capitc Babvlonis,& bcftic y?# tefcrtur. & picudo-ApoitolQrum. Et hxc rcfertur ad tcmpus extremiiudicij. Tertia vifio cft de innouationc clc- ^torum,& glorificatione bonorum. Etrcfcrturadftatum portiudicium. Etlicetdeomnibus his aliquid (u- pra fiieric di<5lum, & dc conditio-

nibusconfequcntium, &:de panis eorum, & de primijs eleiftorum, non tamen pcric , &pdncipali in- tcntionc, fcdadcautclam,&: con- folationem bonorum , & tcrrorcm malorum. Ethicvfqucadfincm in- tcndit fcribcre cafus &:plagas , fiuc pocnas malorum,qui crunt tcmpo- rc A ncichrirti, &: confcquencer alio - rumcifTmihum. Vndc pcr (cptem phialas,'quas dicunturhic leptcm tcncrc Angclijdcfignanturpana:, fiuc plai^a: iniquorum, qui tcmporc Antichiirti crunr, de quibusinhac vifioncagitur tripliciccr;prim6 pcr infpirationcm , infra indccimono- no ca. Itcundo per prardicationcm in dccimo fexto cap.ibi,Er W/ww- ^ cem magnam de templo.,tcrzi6 per cau ni fam inducentcm cap. dccimo fepti- mo , cir venitvnus de feptcm Angelis. Pra-fens capitulii diuiditur inqua- tuor partcs : nam primo rcproboru &:iniquorum, qui erunt ccmpore Antichrirti,fupplicium dcfcribitur; fccundo tangicur rcmedium , pcr quod irtud fupplicium cuaditur,ibi, Et Vidi tanquam mare ,poflh'.tc vidi , ecce apcrtum cjltemplum ; tertio rangi- turillarum plagarum annunciario, i\yiy(y eramfeptem An^eli habentes fe- ptcmplagas; quartomalorumobfti-

ti>f:i hg- nis.

Comment. in Apoc. B.Ioan. cap jj.' 279

r\iiiOy\h\ytmpl€tum eji templum. A officiis cxcquendis,expeditiinotiis Dicic crgo , 6r yndi Jkud fignkm in euiundis, circunfpecli in doctrinis

r(r/o,Icadixi fupra > quod in ordini' tioncm EcclcCar vniucrfalisa prin- cipio lUi inicij , vfquc circa nncm mundi. Ei non folum hoc vidi , vc- rum etiam & vidi ordmationem Ecclefix a temporc Antichriiti,vf- que ad ftatum , in quo rcmunera- buntur eledi. Et primo damnatio- ncra malorum, tcmporc Annciiri- ili,quia vidt^ id cil, fjpirituali

exphcandis. Sed dicuntur./f^/rw, quia doccnt feptem virtutcs plan- tarc,fcptcm vitia extirparc, fcptem Sacramenra prjedicare, feptem mi- fericordiz opcra clamare , feptcm bcatitudinescommcndarc, fcptcm ^ona petcre, feptera dotcs pro- nuntiare:

y^tdiet^o iflos jing^s , fcuprx- dicatorcs vniucrfos , hal^tcs pUgas

tcrintcllcxi, vel per reuelacioncm B pftem rwtifsimas ^ idcft, habentes Dei Itabui, d/w</y^^«m, idcft, fi- poceftaccm pridicandi vniucrfas

gnumahud flgniticans ab illo, quo didum cli fupra, cap. deciir

dc

. decimo,

ftgnum mugmm ajfpAruit in calo, mulier amiHaSolc. Etbcnc dicitur illud fi- gnum ahud ab illo , quia illud cil; Ecclcfix repitatiuum, hoc poenjc malorum fignificatiuum.

l^idt crgo aliud Jignum in cjtlo , id

iciUPdtce. eft inEcclefia, virtutum variccatc

xirtutihui

fmt l}de>i.

ficut coclumllcllaca, & a tcrrcnis clcuata. i>ignum crgo dico , magnumy

mifcrias , quibus maxime rcprobi» cemporc Antichrifli afficicntur. Vnde&: hx plagx dicuntur nouif- fimx,quiailh,quicruncinilIo tem- ^^^^ pore nouiffimo, his fericntur, &c'^u^.,T,lf. pcrcuticntur. Sunt autcra plaga: 7*"*"" lcptcm, quibus plagabuntur rcpro- jf^^"^*' b», ficiniqui, id eft, fcptem pccna: inferni. Prima eft carcntia diuinx vifionis , & hxc eft maxima : quod ^ . ^ . patec, quia pofitis omnibus ahis ejr mirabde. Afagnum rignificaiio- C pcEnis,hhomofaciem Deividercc, ne ymirabile dignum admiratione, adhucgauderer, necdolorcm fcn- vel magnum oftenfionc / mirabilc tirec. Vnde Fulgcncius in EpiftoLa,

[Dei faciem fiomnescarcerc infcr- ni inclufi vidcrcnr, nullara pccnam, nullum dolorem,nulIamquc trifU- tiam fcntirent ] Dc ifta pana dici- turllai. decimo kxto, ToUatur im^ ^^*'* jfiusy ne videat gloriant Dei. Sccunda cft ignis combuiUonis, Matih. vi- M»"i» *J' gcfimo quinto, Di/ff</i/f malediBi in gclos feptem hahemes fepttnt plagas no- D i^ftem aternum. tcrtia cftvcrmiscOQ- uifsimas , quoniam in ms confummata fufionis, & dc his duobus I(a. vld- lf*i.vult. " ~ - ~ jjjQ^ f^^j^ ^orum non morietury tT

igmseorum non exringuetur. Quarta cft horror caliginis , Matth. vigcfimo Matih n, (ecundo, Mittite eum intenebras exte- riores. quinta cft ftridor frigoris Matth. vigcfimo quinto jbientfie. Matth.xj tus jhidor dentium. FccTUS cx calorc refolucntc, ftridor cx frigorc coa^

comprchenfionc. Crffftem Dicitur crgo fienum in calo ,tifrMtiiu. mirabilc , propter rcprarlentatio- iiutHiffm- ncm,propter Eccleflac coronatio- ncm, propter potcntix oftcnfio- ncm, proptcr fapicntix ordinatio- ncm. Etquodeftfignum,quodvi- dit,ltatim dicit:K/<i/, inquic, An

eji ira Dei. Pcr fcptem hngclos, prxdicaiores vniucrfos incclligc: finiihtcr habetiy fupra. yidt fe- ptem Angelos jlantes. GlofIa.[ feptcm prxdicatorcs , vnclos feptitormi fpiritu ] Benc dicuntur przdicato- scs Angeli yid cft, mifTijVel nuncii, quiadcbcntcffcnuntij prompti in

28o R.P. Alexandri de Hales

ftringentc, fcxta cft fcetor putrcdi- Ado confcqucnsgauclium,ibi, ^^Aw-

Ifai 15. nis. Hai. vigcfimo quinco, f4i/4- tes citharas LTei^t^ camames canticHm

uerihus eprum ajcendet fcetor. fcptima Moyfi ferui Dei. Rcmcdium auteni

cft tcrror formidinis. Nam facics primarium contra plagas prxdi-

vnius& dcformitas tcrrcbit alium. tlas, fiue contra fupplicium xtcr-

Sa ient n ^apicntis vndccimo , Perfona trifies num,cft Baptifmus. Et ficuc in ma-

atfparentestllisterrorempraflahant. Va- ri rubro fuit fubuerfus cxercitus

dc & ha: plagx dicuntur maljc, pro- Pharaonis, fic in Bapcifmo fubmcr-

pccr pocnarum accrbicatem •, pcior gicurcxcrcicus pecCatorum. In quo

res, propcer pocnarum diuerfica- apparct quod BaptiGnus eft fun-

tcmj pcflima:, proptcr pocnarum damcntum vidlorii aduerfus Dia- iternitatcm. g bolum, &Aniichriftum , & imira-

Vidifeptem Angelos, id eft, vni- corcsipforum. Icadixi,quddinpla-

ucrfos prjedicacorcs fepriformi fpi- gisinfcrni, quas maximc prjc&ica-

• ricu imDucos , hahemes feptem plagas bunc prsdicacorcs Euangelij cem-

noKjyiiwdj , id cft , habcntcs potc- porc Ancichrifti, confummaca cft

^7i'un!uT^^^^^ pridicandi feptem plagas iraDci:fed fupple, ad euicandas

Htmftm*. prxdidas,quibus pcrcucicncur rc- plagas illas cft rcmedium , (ciliccc

probi, qui crunc tcmpore Anti- Bapcifinus, (inc quo iwillum rcme-

chrifti , & rcprobi alij. Quar dicun- dium potcft cflc. Quod patet, quia

tur plajrae nouiflimar, quiapoftillas (^"^tdi^ ideft, fpiritualiterincellexi,

non infcrencur alia; grauiores. Vel tan^uam mare Vitreum^ id eft, Bapcif- nouiflima: , quia cxtremx, quia in q mum pcr marc fignatum, qui cft rc-

excremotcmporcjfcilicct Antichri- mcdiumconcra lupplicium prxdi-

fti , maxime prxdicabuncur, con- Aum. Permarc cnim incclligicur

tra ipfum fequentcs. Et quia ma- Bapcifmusablucns reacum, primx

xime ccmporc Ancichrifti illx pla- ad Corint. decimo, BaptiTiatifunt in Cor.to.

gxinferniprxdicabuncur,ideopr^- nuhe ift mari. Dicitur autcm Ba-

dicatores illius tcmporis dicuntur pcifmus m^rir , proptcr culpx ablu-

illas plaeas habere. Et benc dicoil- tionem, fcd mare vitreum, propter

mut m4tr»

laspiagas nouiflimas cflc, ftoniam charaderis imprefllonem. I^'^po-^^'^'"'*^.

in illis confummata ef ira Dci: his niccnimcharackeradgratiam.quxj'*^"^;^'

enimplagisinfcrni illatis, non in- Iuxeftfpiritualis,ficucinterdiapna-

fcrtDominus^ampIiusaliasinmun- na ad rcccptioncm lucis corpora-

do, 6c ideo his confummacur ira lis.

Dci. In inflidione cnim pocnx ap- ^ ytdi crgo tanquam mare vitreum^

parctira&vindi(SaDci. plagis au- idcft Bapcifmum»«xwwi^,ideft,

tem inferni illaris in finc mundi Spiriculando, qui confcrc in Ba-

ampIiusDcus non infligec alias. Ec pcifmo cria, qux canguntur hic, fci-

idco illx plagx fanc nouiflimx, quia liccc pcccacorum remiilio , ibi , in

in illis confummata cft ira Dci. mari , charaderis jpiprcflio, ibi , in

VERS VS II. ^'^' g"^'^ P^^^^S^./-.

mare igitur ablucns intcIIigirurfrMr»»./*rf

£r tvidi tamquam mare vitreum craQfgrcirionis ablutio. Pcr vitrum'"'^"^""

mixtum ignCy Hic oftcndicur eua- cranfparens intelligicur charadlcris

dedifupplicium,rcmcdium,fccun- imprcflio , per igncm inflamman-

rcin.

Comment in Apoc. B.Ioan. cap.15^ 281

•viihrts

Trtd fttnt

mms nd- me- fdrt»!.

Sfme tittd.

tsntem fmH ftriiis f>(e. mitenru e..fii^*t.

tem, gratiaj, vcl fpiritus lan(Sbi in- fufio, qui tria Iiabcnt eflc in Ba- tifrno.

Vidi igiturBaptirmum,r^»f«<<»i marevitreitm ignemixmm. Ec non (o- lum vidi iftud marc, vcrum W- di eos , fti vicerunt hefbam , & ima- ginemeius» O' numerum nominisdlius, flantes fuper mare vitreum. Vidi eos, {jui \icerunt hrjham, id eft, Anti- chriftum, vcl Diabolum. Etima^- nemeius, id cft, non conforman- tcs Cc vitac illius , non acquiefccn- tes cis.: ficut crunc illi, qui ncc crunt attrafti diuitijs , ncc alledi . dclicijs, nec fcdudi prodigijs,ncc fradi fuppUcijs : qui mquam, vice- runt bcftiam, & fimiles ci. Et etiam vicerunt ntmerumnomims eius, ideft, niultitudincm crcdcncium nomi- ni Annclirifci , qui , inquam , iftos viccrunc, viti fiantes/id eft, firmos in fidc , & immobiles Super mare vitreum, id cft, gratiam Baptifmi,& fidci in mcntc habentes,ne cadant.

Vidi igitur iftos, qui viccrunt Antichriltum, &z Disbolum, flantes piper mare vitreum. Hic nominan- turtria,quibusvirifan6tivicerunc, & vinccre pocucrunt Aniichri- . ftum,fcilicctfoUdicas pcrfcueran- tii, \hi ^flant(s\ Sinceritas inno- ccncior, \h\,fuper W4rr,claritaslu- minis gratis,ibi, vitreum.

Vidicfgo quificviccrunc Anti- chriftumADiaboIum, ftantcsfu- pcr marc , & vinccntes vidi halfentes citbaras Dei, id cft, carnis mortifica- tioncm. Vndcnotaquodincicha- ra duo funt, lignum & chordac. Fer Ugnum defignacurduricia, qua: eft in paanitcnciaf: pcr chordas inccl- liguntur membra hominis, qus omnii debenc ccndi pcr morcifica- cionei^n. lUc benc cicharizat , qui carnemfuam chordis panicentiat

A caftigat , & domac:

J^tdi ereo iftos habcntes citharat Deiy ideftjCarnemluampacniten- tiadomanccs, & macerances, iuxca mandacum & excmplum Chrifti. Et dicit in plurali citharas , quia pluribus modis mortificacio fic <;arnis ,fcilicct ieiuniis, vigiliis, dif- ciplinis , &c. Vcl pluralicer dicic o- tharas , quia criplcx eft cirhara. Pri- macamis morcificacio^qu.T coc ha- pUr,tmi B betchordas,quotmodiscaro afili- /' gicur-, fecunda cordrs compalfio, ^*"'^'*" quac tot habct chordas , quot mo- , dis proximo lubucnituri tertia oris prardicario,qua: tothabecchordas quoc pra:dicancur,fciliccc quacuor vircuces, viria, pccna,gloria. Vidi crgo vincentes AncichrLftum , &c Diabolum , habenccscicharas Dci, &c non^folum hoc,vcrum

VBRSVS. 3.

Et cantantes caruicum Moyfi ferui cDei , id cft, cum gaudio & Iscicia adimplentcsdeccm priccpca De- calqgi , qu£ daca fuerunt Moyfi feruo Ipecialiflimo Dei. Glofla[ad- implenccs vcccrcmlegcm, quzeft cxulcario bcnc incclUgei\tibus. Exod. dccimo Q^\i\T\zOyCantTmusDo~ mino glorisse, &c . ] Et non folum vi- diiftoscantantescanticum Moyfi, id eft, cum Ixticiaadimplcnccs de- ccm prqccpca vcceris Tcftamenc, vcrum eciam cantantes canticum yi- D^«i,ideft,cum gaudioadimplcnccs praccepca rioui Tcfcamenci , cuius auchorfuit Agnus, hUus Dciviui. ^^^^ Cantabanc ifti fcantes fupcr mauc

fis tr

tu.

vicrcum, vinccnces Djabolum, &^"'*' ^'^ Ancichrlftum , canticum Moyfi,^ & canticum Agni diccntcs;

lAagna C Mirahtlia opera tua Domine , Deus ommpotens : iufla ^ v?r<c \U tua, Rex faculorum j Diccn-

282

R P. Alexandri de Hales

tcs,inquam,corde , ore& operc. A Seryite Dominointimore ^ (^exultateei

Hxc cnim dcbet cflc didio Chri flii^na: magna mirabilia opera tua: magna in crcationc; mirabilia in rcclcmptione i vcl magna quantita- te , & numcrofitate mirabilia fpc- ciofitate, & vtilitatc: cxquibusap- fr^«/'«i P^ircc , quod tu, Dominc , qui feci- apfdrertm- ftihjcc, cs DominHs Deus O mnipotens^ 'p(T"i'lms magnitudine mundi apparct /sftentu a- Dei potcncia , & idco omnipotens; titmenti*. ex ^ulchricudine, Dciiapicntia, &

camtremore: &cxquo ctiama tcma-

al 1 • 1 I namrH l)tl

o, pulchtitudo , boniras, &

vtilicas omnis, quis cft , qui ran ma - f^'^*'»-

grujicaintnomen tmm , credcndo cor-

dc , conficcndo ore , complcndo

opcrcfCcrtc omncs debent raagni- «

ficare,quia magna & mirabilia recic

Dominus, Pfal. Magmficate eumom-

nesfopulij ^cnediciteDomino: quia '

omncs populi dcbcnt tc cimcrc ,&

mSLZJificsirc j ^uia tu foluspiHs es. Et

ideo dicituri^f«i-, exvfu',&vtilita- B bcnc dicoqubd/»«y «, &gratis fal te ,Dei clcraenfia,& idco dicicur, uas, quodapparec in hoc yquoniam Domme. Vndcamagnitudinc crca- . ownif/^^wff^ , idcll, aliqui dcomni- turac fumitur hoc nomcn omnifotensy bus gcncibus,VfWCTif palTibus bono

mm affcctuuni , & bonorum opc- rum-, cr adora!?unt^[ci[iccz cultula- triie, inconj^eButuo , fciliccc in coeH foUo^ Et idco cx hoc,Dormnc,qu6d tu faluas aliquos ex omnibus gcn- tibus,apparct quod pius cs.Et bcne dixi fupri , Dominc, quod tu es ci-

a pulchricudinc creacurx Deus \ ab vcil.irate creaturx, Dommw,

Ergo magna c!!^ mtrabiUaoperaJua^ Dominc Deus omnipotens. Ec non fo- lum hoc , imo iujbe ^enPftiKtua^ . . Domine. Rex Caculorum: iufta: & vcra: eiMmDtttJ^^^',^ opcra tua , & mandatatua,

vtm- quibus tu vfnis ad nos , & nos ve- ^ mcndus, quod apparet cx hoc,^«o- nimus ad tc : iuftx inquam,funt niam iudjcia tuamanifefia funt^ lcili- iAa? vii ,.fciUcct opcra & mandata tua, quia vnicuiquc rcddcnt fcgun- dum corum mcrira , prxmia, vcl fuppiicia: ven etiam funt, quia vcraciter reddunc quod promic- tunr.

mmt c

cctquibus bonoscHgis, malos rc probas , & confundis , humilias , & nagcllas.

Ergo timendus cs, Dominc,a bo- nis ex amore,& a malis falccm ex ti- st i»Jttu morc , ^uoniam iudicia tua marBfcjia ^ • lujla igitur , ^ \erx fant v/rf tua, Junt. Scd quomodo dicit manifcfta 'iXf J^. Domine Rex ptculorum , & redtor & elfc iudicia Dci , cum Apoitolus ad Dominus corum, qui in f^culis, vcl Rom.vndecimo dicar,quodincom-^^^^* tcmporibus faecuU fucrunt. Ex quo prchenfibiUa funt , & vc Cc ignota5* crgo tu cs Dominus Dcus omni- ^ Rcfp6dco,qubdfuruignotaquoad

caulam, non quoad actum , lob.m- hilinterrafinecaufa fit. Vel dicendum ^ quodDciiudicia nunc incomprc- hcnfibiUa func & ignota, tuncau- ccm in nne erunc apcrca & maai- fefta.

Plal. 1.

pocens , fecirti magna & mirabilia tua , cx quo via: cua: iiiftr & ve- rx, cx quo tu cs Rex omnium faculo- Tumy id eft, corum , qui lunt in cx- lo, in m^ndo , in infcrno.

VERSVJ 4* Quis non timebit te, Domine , fcilicec offendcre, & concra pracccpta tua ire. Ccrte onancs dcbcnc eum ti- mercj&cifcruire timorcfiliali.Pfal.

VERSVS. 5.

Etpojlhac V/V/i, ^ccceapertu ejitem- bla tahemaculi incxlo. Supradeicripti

Comment.in Apocal.B.Ioan Cap /5. 28^

funt Angeli , vcl pridicatorcs Eua- A Jpertum ejh iptmtempli4m teflimo- currteirfid gclici, habcntes potcftatcm infc- nii , id cft, Ecclcfix , in qua cl\ fidc- Ji'vtu!ui'' -.«j: ..-.I — liunihabitatioficutmtabcrnaculo. f"""'^-

/-\ ■ j- - I iiimttjif

r\ 1-1 iiimrt

Ciua:,mquam , diciturtabcrnacu- w.w/. lumtertimonij , quia in illo tabcr- n.aculo veruni tcftimonium perhi- bctur Dco l^atri&rFilio, &;Spiritui fandlo. Et hocin calo, nam tcfti- monium Ecclcfix fcrtur in coclo glorix , & Trinitatis .xtcrna: , vel pcr tabcrnaculum tcltimonij po- tcfl intclligi lacra Scriptura , quod continct , ergo vcra quoc vcrba

6.

fcndi, vel prardicandi plagas, fiue panas, fupradiifVas. Hic infinuatur authoritas vtcndi potcflatc illa ad infliirendum ilias plagas : & primo dcfcribitur tcmpli apertio , inquo tangiiur infinuatio j fecundo tan- eifur quibus fada cfl: infinuatio, ibi , CT* cxicrunt feptem Angeli habemes feptem plagas i tcrtio oftcndic pro <juo dcbcc fieri inflidio, ibi,cir Vnus ex quatuor animalilfus dedit fe- ptem Angelis ; quarto quibus homi- B domus Dci nibus ficndafi^tplagaruminfliclio,

ibi , cST" impletum cfl templum Dei V E R S V S.

fumo.

DicitcrgOjCjr/^o/^Wv/V/, &ec- Et exicrum feptem Angdi habentes ce temdum teflimontj in caclo. Ita dixi, fiptem plag.ts dc templo , \>efliti lino mun • quodvtdifeprem ^n§;(rA7/,idcft,prx- ^^JC^fdn^/iWij. Hic oftcnditurquibus dicatorcsvniucrfos, fcptitormifpi- ^fitinfinuatiodccalo , vtinfligaac ritu imbucos j habentes feptcm pU- prididas pornas promiitcndo , & ^4jno«;yiiOT4y, idcft,habcntcspotc- officium pra:dicationis excqucn- ftatcm prardicandi fcptcm panas do : & hic primo dcfcribit numc- infcrni, contraAntichriftum, &fe-^rum iftorum ; fccundo , lufScicn- cjucntcs ipfum. Et non folum ha- tiam corum , cxcqucntio impe-

rium diuinum ,ibi , veflailapidemun- do ciT* candido. Ita dixi, quod Vtditem- plum tejlimontj , id cfi: , tabcrnaculi, abertum^ id cft,C hriftum, vci Ecclc- fiam , vcl facram Scripturam : <Sc non (blum hoc,vcrum ciT' v/<//,qu6d feptem Angeli hahentes feptem plagas^ idcft, prxdicatorcs vniucrfi lepti- , , ^ formifpirituimbuti^/jdi^fnrapotc-

^ftrum. Vndc &ipfcaicdcfcipfo, ftatcm pra:dicandi/?/?rfOT plagas , vel )luite templum hoc^ in triduo readi- poenas mferni, ficuc fupra dicluni

bcntcspotcftatemillis panasprx dicandi : vcrum ctiam authorita- tcm , oflficium cxcrcendo , & illas chnfiM, i(. plagaspra:dicando,aflligcndi,quia

7^^M ^hfi ""^^ ^"^' ' ' ?°^^ prardiaa /tmpium intcllcxii Crecce, prifcntiahter, & frfjifuum. ^^y^^ vifibihtcr; apertumcjltempltm^ idcft, rcuclata lunt myftcria dc Chrifto , qui cft verum tcmplum

noft ' — •

Soi

ficaboillud , Tcmplum ctiam cftfc crctuni diumum , vt Chriftus,vcl Scriptura facra , quiantc aduccum muliumcracclaula, & multumie- creta , fed pcr proprium quod crat in illa fccrctum , &: figuratum fuit didlum templum : nam ij^ic cft, qui apcruic librum , fupra quin- to cap.

:ft.

Vidi,inqua, quod iihAngeliexie- rimt de templo , id cft, a Chrifto , a quomifllfunc. Sicucenim dicitur cjuodhicxierunca Rcgc, quando mictuncur aRcgc, ficdicitur quod prxdicacorcs cxierunc dc ccmplo, id cft.a Chrifto, quia mifli func a Chrifto. Inquo defignacur autho-

Nn ij

z84 R. Alexandri dc Hales

ritas prxdicandi, fcilicetquod pr?- A id cft,cogitaJionibusniundis Arpu^ dicatorcs dcbcnc cfle mundi, & ris,& fandis defideriis,quibuscor

puri. Nam fecundum Grcgorium [ Cuius vita dclpicicur , rellac vc cius pra:dicatio contemnacur ] Idco ttacim oftendic qualcs fueruntifti Angeli pridicatorcs Euangelicia Dco mifli ; Ec dicit quod exicrunt^ ad prxdicandum; ad diuinum offi- ciumimplendum^adigiurosinfor- mandum^ admalos terrendum.

reftringitur, & corpus afluxuma- larumcogitacionum , dccafnalium affeduum : innuens ex lioc quod prxdicator Euangclicus non fo- lumdebct efle ornatus cxccriiis in corporc , (cd intcrius in mencc , or- natus cxcerius in vcfticu , ornacus

inAi Jtlet finaiintttr tMn^tllCU!.

ChriffHI U. dtucs-'

mnnJii '. Sap. 7.

interius in prxcin^iu.

Hi crgo dicuntur prxcindli . circa Noi3.indc (^nod^P^efimlapidemun- ^pe^oray pcr interiorcm mentisfan- do(ycandidoy id cft , inceriori puri- dimonium , ad Ephcf Ccxzo, flarc Epher.tf:

yMfo«{^ii circapcdora perintcrio- rem mcntis ornatum , lumhos mentis Vejtrjc , :^omi rf«r«>,per charicatis con* cordiam , ad Coloff Super omnia charitatem fratemitatis habentcs ^ quod eji Vinculum perfeflionis. Aurex ctiam dicunturzonx prxdicatoriim,quia Ctnciitutt' flns. Candido pcrinnoccntiam, ^«w . coiiitacioucs corum dcbenc fabri- peccatum non fecit , r^c tnttentus ejt do- cari cx auro charitacis , quia circa ituninn lus in ore eius. Candido per fapicn- q amorcmDci&proximi omnesco- Oeicrfr»^ tiam, Sap. fcptimo. Candorejllucis gitationes & omnia defideria eo< *"*"-

rumdcbcncverfari.

catc , candido , id eft , cxtcriori cafti ratc , vcl honcftace •, fic cnim dcbcc effc vcfticus prxdicacor Euangcli- cus lapide , fidci firmiracc , mundo^ inccriori ^miz^tc yCandido . cxceriori honeftacc. Vcl exierunt vefiiti Ltpidc, id cft,Chrifto. Petra autemerat Chri-

atcrmz , Jj>eculum Jine macula : vndc prxdicatorcs dcbcnc efte vcftici ifto lapidc mundo &: candido,fciIicec vcftiri & infigniri intcrius & cxtc- rius, vc pofltiit .1 Ciirifto dicivcri Chriftiani , tcncndo nomen Chri- fti incordc, & opere, ficut prxdi- cantore. AIitcr,coramipfo inex- trcmo iudicio apparcbunc vcftiti lapidc pcr paricntiam, mundo per c6-

VEIISVS. 7.

EtVnum cx (juatuor animahhus dedit Jeptem Angelis fcptem ^hialas aurcaSy ylcnas iracundia Dei Vmentts in Jkcult jjcculorum. Hic oftcnduntur pccnx, & pro quibus dcbencinfligi. Ita di- xi, quod jingehfcptcm hal entcs phtgas jeptcm exierunt de tcmplo y idcft, mifli clinjiut cinenciam , candido pcr bonam fa- D fucruncaChrifto, ad prxdicandum

fcpccmplagas Inferni, contra An- ^^udtvt'

Tttt (irfd Jft^rira tm ^Mtur cin Mtutim

mam.

Exicrunt crgo ifti prxdicatorcs Euangclici , \>ci\iti lapide mundo cjr candido: &c non foliim Cic vcftiti, vc- " rum ciT' priecmSlicircape^ora:(pnisat4- reis j prxcincfli, idcft, ligati circa pc*5lora, .iquibus proccdunc aflc- dioncs,& cogitationes : vidi, in- quam, quod pradicatores Euangc- liciiiChiifto mifli , erant prxctnBiy idcit, ligati oVm peSlora zonisaureist

cichriftum, & alios pcrfcqu^tcs Ec- cIcfiamDci. Sedcxicrunt, Kipple, quia Vnum ex quatuor animaUbus , id eft,Chriftus, qui fuit homo nafcen- do,vicuIu5 moricndo,lco rcfurgen- do, aquila , afccndcndo ^ vcl vnum de quatuor animahbus dicitur con- cordia& vnitas quatuor Huangcli- ftarum vidi , inquaiii , quod iftud aniraaljfciUcct Cnriftus , vel Euan-

r

Comment.in Apoc. B. Joan. Ca. 15. 285

geliftarum catus,</f<//> feptem Jnge- A fumus odor\>itxin^fham,altfs odor mor- //fjid cft, prjcdicaroribus lcptiformi tisin mortem, Pctcatoribus plcne an-

fpiritu imhmiSyf ptemfhidlas, id elt, abundantiam doclrinx,fincquibus pliialis nullus poteil prjrdicationis otficium vtiliterexcrccrc.Vndcno- titii (acri Scripturx dicuntur phia- Pitu claufarinfcrius, quantuni ad dcf- pedum terrcnorum. Docct nam- quc (acraScriptura tcrrena delpice- rc,& adcalclliacleuari. Dicuntur in £acra Scriptura cflc phialcC (cptc,

nunciant prcdicatorcs iram Dci. P lalm. Ejfunde iram tuam ingemes, ft§ pf;»i. - g; te non noHcrnnty CT in regna , ^u^ nomen # tuum non iuuocauerunt.

Dcdit crgo pridicatoribus ft- ptem /?/4^4f infcrni contra reprobos, qui crunt tcmpore Antichrirti , c2r feprem phialas aureas plenas iracundut Dei Vmenus in fecula fkculorum. Qua- fi diccrcr, quod loquuntur predica-

us

qiiiadocct lcptcm virtutcsplatare, ^ tofcsdcplagisinfcmi peccatonb feptem bcatitudmcs commendarc, infligendis, non habcnt a fcipfjs, fcd

tptcm vitiaextirpare, fcptcm dona petere, fcptcm piagas pr.Tdicare. Vndenota quod.cft phiala dc- fl^ff, uotionis, qua potatur Dcitas; com- fbtdUn^j. paflionis, qua potatur proximus: ^'^^' contempLuionis , qua potatur ani- mus-, pr^dicationis, qua potatur au- ditus. Prima fragratpuiitatcm ref- pedu Dci , iccunda pietatem in con{pedu proximi, tcrtia vcrita-

aflumunta Chriflo, vel a dodrina quatuor Euangclillarum?, quani vnum dc quatuor Animahbus de- ditillis.

VERSVS 8.

Et impletum ejl rcmplum Dei fumo a maiefiare CP' Vmute etus. Hicollen- dit quibus ficnda clt prqdiClarum plagarum inflidio. Et ollcndic

tem in confpeau fui j quartachari- C fpecialiter hominibuscxc^ca tarcm in refpcdlu coniunai. De tisfumo ignoranti.T, vcl doarin?

ludich.

primo Cii^iayphialas aureas plenasodo- ramentorumy qu£ funt orationisSanBo- rum. De fccundo ludith t.Inphiala principum ohulir htjrum. dc tcrtio Zach. J4. 2achariar decimoquarto, Eruntle- beteSy in domo Donuni qua/i phiala. Dc quarto in propofito. Dcdit feptem u^ngeUs feptem phidlas aurcas plenas ira- cundia Dei viuentis in facula fxculorum. Bona:phiaU,id cft, dodrinx pri- dicatorum dicuntur aurcx , pro-

pterluminofitateminternaErirradia cionis, Sapi. Impleuit eum fjiiriiu fa~ piemix eir intellcflHs ; fcd plcn*E ira- cundia oei, propter feuciitatem damnationis. oiuina enim prxdi- catio quibufdam denunciat oei mifcricordiam, quibufdam Dei ira- cundiam,vcl vindidam , iuxtaillud i Cor.x. ^ecundzad Corimh. kcm\AoyMtjs

coronq. Iiadixi,qu6d Angeli, fiue prxdicatorcs tuangelici, cxeunrcs de templo ad pr.Erdicandum plagas infcrni , habehantphialas , id elt , do- d:rrnas , plenas ira Dei. Scd cum fic pr^dicarcnr, Impletumejltcmpitim Dciy id cft, EccIc{ia,/«wo, id cll, cjEcitateignorantix,quoad pcruer- Ibs, nolentcs veritatcm lacra: Scri- ptunc intelligerc. Vndc quia no^^/J^',^' lunt viderc facra: Scripturi hu w myllcria rcmancbunt in fiia cx- 'i^- citatc , fumo ignoranti.x ca:cati. Vndc licct templum & diuinum myltcrium fic apertum fidehbus, & fandis, cfl: tamcn fumo ignorantiar implctum, & claufum nwlignis.

Ec hoc fad:um efl a maicjlate Deiy cir Virtute eius, id cft , a dco incf- fabilitcr, potcnter, prudentcr dif-

N n iij

286

R. P. Alexandri de Hales

ponicur, vt maieftas inferatur adA to ciiuiuoiuinkcrctorumconfcius,^'jp'^'^ reuclationem fadaiti bonis , & vir- tanto fecretioris confilij, fcilicct in- "nJrnuu.

carnarionis Vcrbi myftcrium cx

tus ad occulcationem fadlam malis: tam cnim reuelatio , quam occulta- tiofitaDeo.In rcuelatione apparec maximc Dei maiertas , bonitas , & condefccdentia. In occultationc & maloru excicationc.diuinar virtutis potentia: & idco dixit, qu6d///ip/f- tiun eft templum Deifumo , ignorantiar qiioid malignos

i,> nemo poterat introire in templumy

nc •virkt

teris plcnius dignofcitur explicaf^ fe. Dc hoc folemni &c futlimi my- fterio , nobis proponit vcrbum iftud.

Etdpertumefl^ inquam, templum Tutinin. tahernaculi tepmonij. Et quoiiiam in

Incarnationis vcrbi myrteno tria* nexu harmonico coniunguntur: Perrcdi opcris certitudoi Mira: pro- donec confummaremur feptem plaga^e- g paginis habitudo , conceptigcrrai- ^item Angelorum , ncmo fcilicet pcr- nis cclfitudo : hmc cft quod in ver- uerfus,&de numerorcproborum, bo propofito, ad huius ficri my» poterat introire in templum , id cft , di- fterii declarationem affumpto , tria Sapicn.x. uina myfteria intelligerc , Sap. (c- pcr ordincm explicantur , icilicct cundo , Excxcauit enim eos malitia eo- roicunditas intatfta: Virginis, Virgo rum.Donecconfummarenturfeptempla- mirabilis inuiolarbili apcrtura, ibi, gxfeptem j4ngelortm^\^c{kyAonccco' Jpertumeft , NobiHtas altx propa- pleta: clTcnt cominationesvniuer- gmis,propagonobihsintcmpUna- lorum prxdicatorum , de mahs pu- tura,iDi,rf/M^/«w.i Dignitas produ- nicndis, &ininfernumxternahtcr digerminis, produdtiovtilisinta- concludendis. Tunc enim fenfus bernacuh fculptura, ibi, frf/^frw^rw/i & cxpcrientiapccnarumfacietillos C tcftimonii.

intelli^erc myfteria fcripturarumj Circa primum,vbidc{cribiturfa-- f/r^»^»,.

cunditas intadxVirginisinadmira- bih apertura,cuicomunda eftclau- 'i^']^^,!!;' « fura, namfuitapcrtapcr facimdi- tatcm , qux tamen ma^^it claufa

illa fcihcet myftcria dc plagis , & de pocnis damnatorum. Nunc enim maligni nolunt intclli^ere plagas infcrai, imo dicunt non efle, fcd cum confummabuntur in cis iflx

fui htc

«wwMM- plagx, tunc poterunttcmplumin-

"O""^» & diuina myfteriadcilhs pla-

fant,t4stn gls mtclhgcre. Vndc Gfcgorius

^"'ulx*' [P^^^^^i^P^rit oculos, quos profpc- tHttxjt. j-ifj^j Yj^jg rcprobi

fltlur.

pcrvirgmitatcm. Vnde apertio ni- hilahud cft quamfcccundatio, vcl fpiritus propagatio. Spiritusautcm fanclus acccdcns ad Virgincm, ip- fam apcruit fo:cundando,& prxp- rando ,vt cflet trichnium mirand.e

crunt in inferno cognofcentcs my- ^ nouitatis,ad quiefccdum pcr dam- ftcriaDei,fcnfualiexpcrietia,quoad nantis maculx purgamentum; fa- panastormcntorum,diccnt dehis, cramcntum lucidx fanditatis , ad

qui eruntin Paradifo : Hifunt^ quos Miquando hahuimus in derifum^ Ecce quo- modo computati funtinterfilios Dei, c<r imerSanilos fors illorumeft. Vndc mor- dcbuntlinguas fuas.

Apertum cft templum tahernaculi te- SUmontj. BeacusIoannes,quiaquan-

informandum pcr decorantis inno- ccntixornamentumi palatium pla- cidx vbcrtatis,ad nuiricndum, pcr dulcorantis gratix condimcntum. De his tribus llaix quadragcfimo c^uinto. ylperiatur tcrra ^ c;ir germmee Saluatorem. Eccc trichnium mirand^

Comment.in Apocal.B.Ioan.c^P- 15 2.87

noukdus -^lufliriaoriatur fimul ., Eccc palatium placida:vbercacis;£^o Do- minus credui eum ; Eccc facramen- tum lucida: faiK^licacis: ^w/.m . Circa fccundum, -vbi dcfcribitur fth,i,*n$m nouiras alcrc propaginis in ccmpli trj^uuL natura, cum dicicur, temjrlum, Scicn- „'rmfcm4 dumqubd iftud templum fuic, & cftnooilitatum, quia ex caura.gra- tiofum, cx matcria prctiofum, cx formafpcciofum. Excaufa gratio

naculi ftrudura,cum dicitur , taher- naculi tejlimonii ^ idcft, humanicatis Chrifti, Scicftdum quid caberna- • culu humanitatis Chrifti, quodfuic repolltum in templo virginaUs vce- rijfuit indi/Tolubilitcr coniugatum copula diuinicatis \ fuit dihgcnter coflleruatum,tutela Trinitatis } fuic venerabilitcr fublimatu in dexBcra maicftatis. Dcifto tabernaculo ad Heb. nono , Chrijhis afsijlens Ponti- Hebr. 9'. fum, quia huius tcmpli fuit cauCi fexfuturorumhonoruiUjper amplius ^ ros emundans , nubcs abundans, perfc(lius tahernaculum non manufa- imberfcccundans. Ex matcria prq- if?«m , id ejl , mn huius creatioms. Vel tiofum,quiafundatum in fapphiro de ijs tribus in Pfalm. In fole pofuitVLliz. virtuo(b, quia jcdificatum in folio tabemaculum. Ecce copulata diuini- gloriofo,quiafabficatumpro pala- tas , tunc enim pofuic tabcmacu- " ~ ' luminfole, quandovniuittabcrna-

culum humanitacis cum fblc diui- nitatis. Sequitur,fXM/f4«t> ytgigasad currendam vwm, eccc tutcU Tnnita- tis. O ccurfus eius \fque ad fummum eius. Eccc qui fcdci in dcxccrama- ieftacis.

3.Rcg. 6. tio fru<fluofo. De his tribus Keg. fexto, Niifileratin templo^quodnon te- geretutauro , gratiofo, prctiofo, fpe- ciofo; Ex forma fpcciofum , quia difponiturin mcnluris, dcpingitur cclaturis,intitulaturfcripturis.

► . Circatertium,vbide{cribitur di-

gnitas produdi gcnxiinis in taber-

STNOPSJS C^TiriS DECIMI SEXTI.

AD feptem pbialarum effufionem in orhem^ mHlta, eatjue mi^ randa proMgia conttgerunt nam cnm primtu J^ngelus phialam epidtt^vulnera fAua ^peftma produxiticumfe- cundus fecundamjmare : cum te^tus terttam ^jlumina ^ fontes verttt tn fanguinem ; cum quintus efuintam i effcit regnum An- tichrifi tenebrofum dolorojum: cum fextus fextam , ficcat Eu- phratem , 'ut congregentur reges,^ oAantur a Deo in Armage- don: cum feptimus /eptimam j tnduxif fulgura , tonitrua , terrA motus ^ grandtnem»

288 R. P. Alexandri deHales

CAPVT DECIMVM SEXTVM.

T audiui vocem magnam de tcmplo , diccntcm fe- ' ptcm Angclis : Ite , & effandite (cptcm phialas irx Dciintcrram. z. Etabiitprimus,6CcfFuditphialam fuamintcrram;8cfa6lumcft vulnus ficuum& pcfsi- mum in homincs.qui habcbant charadcrcm bcftiar^ & in eos , qui adoraucruntimagincmcius. ^.Etfccundus Angcluscffuditphia- lamfuaminmarc^&faduscftfanguistamquammortui: & omnis anima viucns mortua cft in mari. 4. Et tcrcius cffudit phialam fuamfupcrflumina,&fuperfontcsaquarum, & faduscftfanguis, j. Etaudiui i\ngclumaquarumdiccntem.- luftus csDominc, qui es,&: quieras fandus , qui hqc iudicafti : . quia fanguinem San- dorumSc ProphctarumcfFudcrunt,&fanguinemcisdcdifti bibc- rc; di^ni cnim funt. 7. Et audiui altcrum ab altari dicentem: Etiam Domine Dcus omnipotcns^ vcra Sc iufta.iudicia ttia. S. Et quarcus Angcius cffuditphialam fuaminSoIem, &datum cftilli sftu aftligerc homincs, & igni: j^. Et jcftuaucrunt homines xftu magno, &blafphcmaucruntnomcnDei habentis poteftatcm fu-^ perliasplagas,nequccgcrunt pcenitcntiam,vtdarcnt illi gloriam, jo. Et quintus Angelus effudit phialam fuam fupe^edem bcdix-.QC fadumcftrcgnum cius tcrfcbrofum , & commanducaucrunt lin- guasfuasprxdolorc: //. &:blafphcmaucruntDcumcxli,prxdo- loribus&vulneribusfuis, &:non egcruntpocnitentiamex operi- busfuis./^.Etfextus Angcluseffudicphialam fuaminflumcnillud magnumEuphratcn:&: ficcauitaquamcius, vt prxpararctur yia rcgibus ab ortu Solis. / s- Etvidi de orc draconis, & dc orc bcftiac, Scdcorcpfeudo-prophctx fpiricus trcs immundos in modumra- narum. /4. Sunt cnim fpiricus ^acmoniorum facicntcs figna, 6C procedunt ad rcgcs totiustcrrx,congrcgarc illos in prarlium ad dicm magnum omnipotcntis Dci. / /. Ecce vcnio ficuc fur.Bcacus quivigilac,&:cuftoditvcftimcntafua,nc nudusambulct,&:vidcac turpitudinemcius. /6'. Etcongregabitillos inlocum,quivocacur Hcbraicc Armagcdon. 17. Ec fcptmius Angcluscffudic phialam fuaminacrcm: &: cxiuic vox magna de tcmploathrono,diccns: Fadumcft. 18. Etfaaafunc fulgura,&voccs,&tonitrua, &tcrrx motusfa£luscftmagnus, qualis numquam fuit,cx quo hommcs fucrunTfupcrtcrram:talistcrricmotus,ficmagnus. /9. Etfadacft

ciuitasmagnaintrcspartes;& ciuitatcs Gentium ceciderunt: 5c

* Babylon

Comment.in Apocal.BJoan.Cap. 15. 289

Babylonmagnavemc in memoriamantcDeum, darc illicaliccm vimindigHationis irae cius. lo. Et omnis infula fugic, & montcs nonfuntinucnti.-?/. Ecgrando magna ficut taltncum dcfccndic de caslo in homincs, & bfafphcmauerunt Dcum homines . proptcr plagamgrandinis.quoniammagnafaaa cftvchcmcntcr.

fjiuifitti- fitii.

VERSVS I.

T audiui vocem magnam dc templo dicentem fiptem An- _ ge\xs , ite ^ effundite feptem phialds ira Dei in terram. Et ha:c fccunda pars huius vifionis , in qua poftquam in pncedenti ca- pice fiiic ollcnia damnacio rcpro- borum cemporc Ancichrifli , pcr infpiracioncm , oftendirur dam- nacio eorumdem pcr pr.xdicacio' ncm. Vndc hic introducuncur fepccm Angcli , pcr quos dcfi- gnanturfcptem ordincs prardican- tium in fcptem vniucrf<t^ ftatibus Ecclefiq-, & fcptem phialo?, pcrquas incelliguncur fepcem pccnxy &fc- pcemToca, pcrquie incelliguntur rcproborum adioncs pcrucrfe. Vndc hic agicur principaliter dc afflidtionc pccnatum ipibrum re- proborum- Vndc pra?fcns caput in duas partes diuiditur : primo primittitur pccna perfequcntium Ecclefiam ab initio vfque ad fi- ncm : fecundb illorum qui crunc circafinem,ibi, cir ^tumus Annlus cffudit phialem fuam. hcm prtmo tangitur vifio : fecundo exccu- tio , ibi , ahiit primus Arigclus , 0- effudit phialam fuam in terram. Vn- dc praefcns caput potell diuidi in fcptcm partcs , per feptcnarium numerum Angciorum cffundcn- tium phialasfuas.

Piciccrgo, Et.audiui vocemma-

A gnam^&cc. Ita dixi rupra,qu6d Angelos fepfcm , id ell pndica^ tores vniucrfos , tali numerodefi- gnacos fupra , tencmes feptem phia-"'>''"'\ l4s iracHndM Da , id ell , haben-if//«</.flrt- tes dodrinas , quibus pr.Tdica^"'- bant feptem plagas infcrni fupc- rius didas. Eft enira phiala pr<j- dicatorum dodrina : qux dicun- cur feptcm , qma habcnt ieptcm virtutes plancare , fcptcm dona annunciarc, feptem vitia cxtirpa-

^ rc , fcptem plagas inferni pr^di- carc. Et non folum hoc vidi, vc- riim etiam audiui vocem magnam, id eft , diuina vcritatc interius infpirantc intcllexi. Vndc nota quod vox diuina aliquando dici- * cur infpiratio incrmfeca, quxctiam l.l.^^r dicitur magna , propter loqucntis«V"'»-'»f authoritatem , vthic,<t«<i;«/ voam magnam j prardicatio cxcrinfeca, qu? ctiam magna,propccr rci lo- cut? fublimiiaiem ; oftcnlio fo-

C rinfcca , quq etiam dicitur ma- gna,propter modi loquendi clari- tatem, id cft , inlpirationcmdiui- nam intrinfccam : de aelo^ hoc eft, procedentcm de diuino fecreto, vel ab Angclo ; vel dc ccmplo , fcilicct a Chrifto Dco & hominc vero,Ioann. fecundo , Soluiterem- plum hoc , cir iu tnduo re^fcaho il- lud.

Audiui crgo Vocem iftim dicentem fcptem Angelts^id eft, prardicatoribus t.!!^^ZTs vniucrfis, qui dicuntur Angcli pro- A„^f- ptcr cminentcm conueriationem/*^" is^

Oo /f

Matih. 11.

290 R. P. Alexandri dc Hales

Match.iVow Hulfent.ne^uenuhemHryfed A ptcrigncmcupiditatis ,vx immun- eruntficut Angelt Dei in calo , pro- dis,propccr rulphurisiniquicaccm,

P&l.JiO.

Hcbr.i.

m. 18.

ptcr cxccUcnccm coccmplacioncm. Angeli eorum femper vident faciem pa- irismciytfuiin r(r//jf/?,propter vigilan- tem fpcculacioncm , Pfal. Jngelis fuisDcusmandauit de te ^<~jtcufiodiant te in omnihus 'p^s tuis : proptcr cxpc- ditam annunciationem , ad Hcbr. primoi Omnesfunt adminiflratorij ff i-

va: fupcrbis propter fumum fa- ftuoficatis. Vos ergo praedicacq- rcs his cerrcnis , effnndite j?hiaUs irx Dci.

Etnotaquod fcptem Angch, ficut fignant vniuerlos prxdicato- "^♦"^'" rcs , fic feptcmphialx irx Dci , fe- ^,'*'^'^. ptem plagas , vel panas infcrni.

p>«*,&c.lfai. IteJngeli^eloccsadgen. g Loca vbi iftxphialx cfFandunrur, temconuulfam,0' dilaceratam.?ixdi- feptcm ftjtus homjnum ,fcptcm

Ctntitnditt ntit ft4idi-

Ctt ttlfllt^-

timt mi^i* Rotn.to.

cacorcs crgo rcdc Angeli,dicuntur proptcrifta, fcd dicuntur fcptem, quia dcbcnt efle fcpciformi gra- tia imbuti , vcl quia habcnt fe- ptcm virtutcs plantare, fcptcra do- na prxdicarc , &c. Sicutdixiprius.

yiudiui crgo \ocem de calo dtcentem fcptem yf«^£f,idcft, prxdicatori- bus vniuerfis, quid ? Ite ^'ejfttniitc fefftem phialas irx Dei in tcrram. Hic oltendicurAnjTclorum^vcl pr^dica-

torummilfio.^Inquonotaturquod C Gcntilium , tcrtius Hxrcricorum, • nullusdebctfe ingercre,nifi mitta- quartusfallorumterum , qumtus

• . I - pieudo-Apoftolorum,fcxtus Anti- chriftianorum , fcptimus dxmo- num. Hisinfligunturpccnx prxdi-

VERSVS.

phialx jvei plagx fcptem , vclfc ptcm'pa:nx inferni funt fupcrius cnunciata: primacft carcntiadiui- nx vifionis , lccunda ifjniscombu - ftionis , tertia vermis corrodonis, quarca horror caHginis, quinta ftri- dor frigorisj fcxta fcctor putrcdi- nis jleptima tcrror formidinis. Hx ^^^^^ phialx, vcl plaex effunduntur fe- ^,-.»«/.«4 ptcm ftatibus nominum •• ftatus primus eft lud.rorum , fccundus

tur, ad Rom.quomodo prxdicabut nifi mittatur ? Icc ergo vos prxdica- torcs ad confolandii bonos ,ad c6- minandil malos, addoccndu cun- etos : ite cjr effundite^ id cft,cffundcn- das denunciate , quid ? feptemphialas irx Dei in terram , id cft,vniucrfas panas infcrni pcccatoribus huius mundi,tcrrxadlixrcntibus: id cft.

Et alftjtprimut Angelus , f^cffudit phialam fuam in terram. Hic defcri- bitur prxccpti cxccutio. Vndc in

tcrram lapicntibus^atquc cxlcftia q hac parcc reuelatur damnano rc contcmnetibus. Quafi dicerct, an- proborum , per apercam prxdica

nunciate pocnarum infligcndarum vniucrfitaccminterram, hoccft,in homincs tcrrcnos , fupra odauo, Frf, V<e, V^. habitamibus in terra , pro- ptcr numcrum ternarium,dc quo j.ioan.x, loanncs in Canonica fua : Omne ^uod eftin mundo , aut eff concuptfcentia carnis , aut concupifcentia oculorum , aut fuperhm vir-e. Ergo vx auaris, pro-

tioncm. lca dixi, qubd pr^cepit fe- pccm AngeUs tcnentibus fcpcem phialasirx Dci,voxquam audiui, vcirenc & cfFundcrcclupcr terram: quod pr^ceptumimpleucrut: nam er primus Angelus , hoc cft prx- dicatorum coetus , ahiit , id cft, prxcipicnti& impcranti Deo ob- temperauit: \c\prinfts Angelus , id

fiu finJd ir* Dn if. jwiittHr.

tmMcim

Matib 3.

Comment.in Apocal.B.Ioan Cap i6. 291

cft, primus prafdicatorum catus, Ama pldgd tud-.MmXc fupcrludios/i^fK

iracundiam Dci contra reprobos e}l)n4lnusfatHm,ffrfiimum-^c^u\3.Cc\p-.

pra:dicantium,«^^f,idcft,prsce- Cosin naturalibus vulnerauerunr,

ptumDomini implcuitcotramalc proximos oderunt, quia Deupi

obcdientcs , & dc die in diem pro- contcmpferunt.

craftinantcs,4%,inquam,(<r<';^<//r Sed quia aliqui ludxorum rece-

phiaUmj id cft, imminentcm Dei ira pcrunt pr<jdicationcm Apoftoloru.

pr^dicauit & enunciauit , in terram, ne incelligatur hsc cftufio iri Dci

ideftjudaros cupidos & auaros:pri- fu per omneslud^ositdeo addit,quia

mus cnim Angclus,ideft , primus iftudfeuum &peiriraumrolum fa-

prxdicatorum coetus, nempc Apo- dbu eft, in homincs qui habent charaSle-

ftoiorum panam fiituram an g rrw^fy?/*, ideft^imprcftionemDia-

nunciauit in ludios , qui nolue- boIi,&fimilitudinem Aniichrilliin

rutreciperccorumdo(5lrinam, qui cxpugnando veritatem ,& dodri-

meritb tcrrae comparatur,quiacaj. nam Chrifti, ficutfeccrut, & adhuc

leftia amiferunt , tcrrcna amaue- faciunt ludxicarci , &obftmaii ,cir '*">*'r»m.

runt , terram in promiffione acce- e^ juiadorauerunt iefHam^O' imaginem

pcrunt:fupcr hancterram,inquam, «W, id eft, in illosludxos , qui obe-

incultam , &petrofam,cffuditpri- dierunt Antichrifto, &prjEcurfori-

mus Angelus phialam ira:Dei,di- buscius,qui licet nondum efrcnr,

ccndo,progemesUDerarum.^utsdemon- quando Apoftoli prasdicabant lu-

jlraMn^Hibisfugeredvemuraira^Mztth. d?is,tamenminiftros eius fe eflc c6-

certio. Vel primusj^ngclus effuditbhia- q fidebanr, quia nomen Chrifti fuffo-

ltmiraDetfupe¥terram^ \dc[\,[vi^cT cabant , Chrifto contradiccbanr,

homincs gulofos,qui deuorac quic- vcricaicm negabant, & ica ante ad-

quidgignitur eisin ccrra, qui Bum- quam latiantur aquis ,ideft, deli- ciarum afflucntia , Prouerb. vlti- mo.

Effudit crgo hic ^ngclus ^ fcilicct Apoftolorum ccctus, phialam fuam^ ideft, denunciauit iram Dci futu- ram in terram , id cft, in ludsos cu - pidos, &auaros , calcftia rclinque- rcs , & terrena amantes, Et bcnc

ucntum Chrifti fic miniftri cranr, acfic beftiam, fcilicct Antichriftu, & cius imaginem,adorabant,& ad- huc hanc beftiam vcncrancur, quia Mcftiam vcnturum preftolantur; vndc Antichriftum ucut Prophc- tam in Icge promiffum recipienr, & adorabunt vcftigia pcdum c- ius.

Incosergo hoHiines,ideft, inlu-

dlco, quod effudit hanc phialam ^dios, humum&tcrrcna (apientcs, fupcr terram , quia ^faflum cjl vul- ^jui habcnt charaHerem befiia , id cft.

letcm).

nusfeuum, fcilicet in ipfos ludsos, quia pcr ipfos Romanos fuerunc. dcftrudi , & per vniuerfum mun- dumdilperfi: 0" pefsimum , quia a Deo funtreprobati: cftenim pcc- naillorum mala, propter acerbita- tcm , peior propter diuciiltatcm, peflima propter a:ternicate, Icrem. tcrtio, mfanabilisejlfra^ura tua^pefsi-

fimilitudincm Ancichrifti, perinfi- c:,u jj„i delicatem , *adorauerunt ima^em fi^i-ent (hg. ««;,per vita:conformitatem,/"i?««j 'if^J^ eft vulnus^ &c. vd in homines , (cili- cct gulolos , habent charaBerem beftid^id cft,fimilicudinem Antichri- ftiin crrorc fidci, quia ficut Anti- chrifti,quinon eft Ocus qifidcle- (flaturcarnaUbus voIuptatibuSjDcu

Oo ij

igi R.P. Alexandri de Hales

reputant , ponunt cnimDcumin A crroribus, amarumconucrfationi- delc£lationibuscarnalibus,^i«wm bus , fcctidum carnaUtatibus jfpu-

adorauerunt ima^nem bejlue, percon- formationem, quia Anticnriftus& eius prJEcurfores deledlationibus carnalibus multos feducent ,* quos

mofum elationibus.

Dicitcrgo , drpnmute^dit fhia' lem pum\ idcft, dcnunciauit poe- nam futuram,mKrr4«»,id cft, in lu- dioscupidos , & terrenos; & hoc ego loannes vidi , & audiui : & non folum hoCjVcrum «liam & vidi qubd fecundus AngcKjs,ideft, fc- cundus Prxdicatonim CGCtus,id eft, mum,m fubtradionc ncceiTitatis: B Martyrumccctus,r^M<i»f;>/7i4/4»»J«i', namgulofialimcntumappctuntad id eft , prxdicauit diuinam vkio

ntm ttrft'

r^r D-rww gulo^ i^'" habcnt, fuper iftos,in- ufuut. quam, gulofos homines,/4(^m e^ Mulnus fmum^ in fubtradionc fuper- fluitatis,(a:uius in fubtradkionc de- ledabiUtatis, facuiflimum, vcl pcfli-

ncccmtatem , ad deIedtationem,ad deledlabilifatem,ad fuperfluitatem. Etideoin fubtradtioneiftorum triii fit viiInusfa:uum,f£Euius,fiuiflimiii * s.^ujruf' Vnde Auguft. in quodamfcr. [Gu- la & ebrietas matcr cacdis , parens litium, furoris genitrix , petulantis magiftra : hanc qui liabct, fe non habet j hanc quihabct, homo non cft ; hanc qui naber,peccatum non ^ facit, (ed ipfe peccatum cft. Ebric- tasdacmon blanduseft , vencnum dulcc,rabics voluntaria , irritatus hoftis,] ergo fuper iftos gulofosfa- dlum cft vulnus fjeuum & pcffi- mum.

VERS VS 3.

nem futuram,mw4r^,hoc eft,in ge- tes amare Ecclefiam pcrfequcntcs.

Ei fafiuseji Janguts tanquam mortuiy id eft, damnatio mortis eft eis illata M'r"fo' propter langumem Martyrura ip-/-,*^?,^^ fis prajdicantium, quem efluderut: vel ccctus Martyrum ipfis gcntibus pridicantium, fafhsePfanguistan' ^uam mortui: nam gentes uinguincm ipfbrum inter feccnmt, & ipfbs oc- cidcrunt : & fic liceterant mundo mortui,erant tamen viui Deo,pro- pter quod fignanterdicit,Mm<^«4w morw, non mortui.

Et omnis anima viuens mortudeji in mari-, &c omnis animaviucns, fcili- cet opinionc perfequutorum , vel viucns apparcnrer, velipfis perfe- cutoribus confcntientibus indece- tcr; mortua ejiin mari^xd eft, in amara illa perfequutionc manifcfte veloc- culte,Gen.8.cap.Mortua cft tcrtia

mdruim.

Sequitur, Etfecundus Angelusejfu- dit phtalam fuam in mare. H ic delcri- bitpoenasGctilium Ecclcfiam pcr- (equentiumi& primo tangiiurmo- f*r^«f,/,-/dus;(ccundbeftcdus , ibi, Cr fa- ^ parscrcaturxeorum, qui habcb.it £h4s ejl fanguis tamquam mortui^ ^ animam inmari : vel omnisanima ommsamma. viuens morttut efi in mari: viuens , fcilicct Deo , mortua cft m vnde hic oftenditur*plaga infercn- pcrfequutione gcntiu,&hoc morte da hominibus,a quibus hcclcfia fe- cundamfiiftinuit perfequutionem, ficutfucrunt Getiles,adquos prq- dicatores verj|^i diuinifeconuerte- runt , & ab ipfis pcrfequutionem magnam fuftinuenmc. Vnde & hi gentiles dicuntur oiare profuadum

j j »j — , - -

corporah, mclior cxpofuio prima.

Vcl fecundus Angelus ejfadit phia- lam fuam in mare,id ert,in luxuriofos, iii Jirufi ; quiadmodummarisfcctcnt, ci''/^^'""'- - ^us efi fjnguts tanftamortui.h^c cnim eft propnx pcenaluxuriac , qux frc- qucnter fit cfl^ufione fanguinis vo-

Apoc.}.

U Uhidint rtntutmuT.

I. Tiin.

Comment.in Apocal.B.Ioan. Cap.i6. 29J

Juptacis,adRom.O(aauo: Pw<^/i4 Acupidos,auaros,& rcrrenos. Simili^ tdrnis mors eft. Vndc hoc pcccatum cer tcrtius effudit phiaUm fuam inma^ hominis canquammortui, vcl (juafi • • • mortui,quia fatorcm ciusfaomincs non fentiunt.fupra cap. tcrtio, A/o-

Prou.i.

id eft, dcnunciauit panaAi fu- ruram in gcntcs Ecclcfiam amar^ perlcqucnrcs vfquc ad mortcmi & non folum hoci v^m &ctcrriut jingtlus ^ idcft, tcrtius prjtdicato^ rum coetusjvt confcflbr^ &Do(ao* - . . reSjquiMarryribusfucccfrcrunt, &

aualitatem, & numcroricatemab- prardicationii officium habuerunr. {orbcntur,prim2adTimoth.K/<ki TaIis,inquam,AngeIus, f;y«<^f fc^w- ^ua^deltcifsef \Huensmmuaeft Vn-B /rf/n/i^w, hoc cft,pridK:auit,&an- de notatur hic tcnacitas huius^ pcc- nunciauit Dci vindidtam , & vltio

mcn habcs quod Vtuas , mortuus es. Etomnis anima, viuens , fciliccc in dc- licijs huius pcccati, m&reua ejiin mari, id cft, vbi proptcr quantiiarcm,

caci,a quo vix eft reucriio , ficuta mortcadvitam.Prouerb. fecundo, Omncs (jui tngrediunturadeam^non re- uertentttr.jnec apprehcndcnt femaas vit^y proptcr quod illc vcrfus: Exmaculaf^ tnerist\emunt fxXjfxtor^ i^ardor.

Sumptus c!r efurieSj mors, mala fumay timor.

V E R S V S 4.

H4rtttm

ncm diuinam futuram [Mperfumina^ ^lZ^u. id eft , fupcr hacrcticos de crrorc in errorcm rucntcs , & alios fc- cura trahcntcs. Et fuf^nfomes aijua^ rum, id cft, hircfiarchas , a quibus vtafontCjCxibuntriuuh praua: do- «Slrinar, fccundsPetrifccundo, Hi funt finc aquis gratis , & ncbulae turbinibus exagitata: , quibus ca- ligo tcncbrarum refeniatur. Vndc

Tertius ejfudit phtalam fuam fuper q privis ludarorum ponitfiuitiam, & flumma.er fuperfontes a<juarum, (y fa- gcntiliu m malitiam , contra quos ^scftfanguis. Hicagicur dc poena Dcus fufcitauit Apoftolorum , & .per(equentium Ecclcfiam occultc. * Martyrum conftantiam. Vidcns

Ec pnmo de pocoa hireticorum; (ecundo de pana hypocritarum, ibi , Etquartus AngeUis effudit phialam fuam in folem. Itc^ji quia damnatio harrcticorumcftj&iufto Dci iudi* cio } idco primo oftcndic eorum fuppliciumj lecundb Dei iuftum iudicium, ibi, Et Audiui Angelum aejuarum diccntem : iufhts es Domi- ne,(yc.

Dicit ergo, Ettertiusy (^rc Ita di- xi, quod primus Angclus , fciliccc Apoltolorum coctus , effuSt phia- lam, idcftjpridicauitiram Dcifii- ruram,m terram^ id eft, in ludios cupidos & cerrcnos. Sunilitcr fc- cundus, idclt, Martyrum ccccus.

Diabolus qubd ncc pcr ludios, ncc ^iu^

pcrgcntiles potcrat fuperarcEccIe- ^"''j fiam, introduxit h2Ereticorum fal- "t^rZ fam dodtrinam. Conrra quosetiam Dominus fufcitauit Confcfforum ^Dodorum Catholicorumveram dodrinaiTi, quiphialam ira?Dcifu- per ip(bs cffudcrunt, quiapoenam ictcrnam eis pridixcrunt; 0* fupcr ^flumina^ id fupei: hsrcticos in- ftabiles, idcft, de errore in crro- remrucntcs, &fccumaIiostrahen- tes : Ct* fiper fontes aeptarum , id eft, fuper hairefiarchas, a quibus vt \ fonte cxicrunt riuulifalfx&prauar dodrina;. Et bcne dicitur, quod hic A ngc-

'nmont /ifatantKT.

ejfudit phialam fuam , id cft , annun- lus cffudit phialam.vel diuina iram, ciauit panamfucuram, in ludacos fupcriftoshirccicos, quiafupplc,

O o iij

pL94- R- P- Alexandri de Hales

^j^^^ hic populus faSiu! ^j^f^g^! , id cft, A Iccm ira eft vorago gratiarura , qua

'!!»mm '/i- pana eoru eric abominabilis , ficuc irapedicar omnis adio bonitatis. Ec

mtfipmd. lajiguis; vW faibts ejl Janguis , id eft, ideo fuper iracundos effundicur iri

pocna iftorum per iplos confeflbrcs Dci phiala.

& CathoUcorum dodorum pridi- VERSVS

camenca, eric abominabilis, {icuc

Eorum do<5lrina eft mortifcra , & Scc^MimTfEt MtdimJngelitmaqua-

C^udchs , vc pcrna refpondeac cul- rumdicentem^fhisesDominey<juies^<y

pa:. Exod. primo Moyfcs conuer- ^uieras SanShs^ tpd hocmdicajli ^ ^uia

ticaquam infanguinem, quiaSan- Jan^inem SanHorum cirProphetarum

di do£trinam iftorum oftendcrunc effuderunt,(y fanguinem dedijii eis hihe-

crudelcm & pcenam horribilcm. re^vt dignifum. Hic defcripta p||pa,

V el MoraUtcr per flumina, c\ux g defcribicur Sandorum congratula-

currunc cum impecu, defignantur tio , Cuper diuino iudicio. Ecprimo

itnn. iracundi, quiaUquandoin rixa cf- maiorurai fecundo minorum, ilpi,

fuderunt fanguinem,Icrem. fecun- audiui alterum Angehim dicentem:

leicm. j. fauentus ejt fanguis ammarum pau- Domine Deus omnipotens^ vera ^iufla

perum in alts eorum , id clt , iracundo- iuJ^cia tua,

rum. Hic igitur Angelus Dicit crgo , audiui jingehtm

lamfuamy ideft, pracdicauit pcenam rf^«4r«OT,ideft,confcfrorumcatum,

£\it\iriuxi,fupcrflumirta, fuper fontesy & Dodorum, qui prxfident aquis

id ert,fuper iracundos maiores, & dodrinx facri , in exponendo, &

minores, fuo impetu fanguinem ef- explanando,<//ffwrfm, id cft, laudcm

fundcntes y fa^us efi jdnguis , id diuinx iuftiria: profcrcntcm, vel di-

• eft, pana lethaUs,&dcteftabilis fu- C uinam iuftitiam dc pocna ipforum

peripfos.SicutcniminraotuUbcro hsreticorum collaudantcm-, dicen-

cft coraotio fanguinis deleAabilis, ' cera , inquam , iuflus es Dominc , &c. .fj*'/"'''

ficin motu irac commoiio fangui- iufluses arquicacem tenendoin pu-

nis triftabilis. Primo in cffufionc nitioncmalorum,D(JTOjnf omnibusr'"*- .

fanguinis oftenditur hxcpcena ip- praefidcndo , ^ui es immutabiliter,5J|°'^,^/

forum culpx proportionabilis. Vn- f w cras ajternaUtcf , San^lus ineftabi-

de Scncca.Ira eft cx magno gcnerc, Uter , ab omni culpa purus & alic-

quia ncptis cft fuperbiar refpedfu nus. Vel tujhts per iuftitiia:quita-

^^.^^^ Dei, nuras inuidiae, refpedu proxi- cem, Pfal. lujlus es Domme^cr reBum

f^UiJi' mi,filiaftultitiar,rcrpeaufui, foror iudtcium tuum : Domine ^ per prxfi- '

incoftanti? refpcdu boni propofiti. denti:E poteftatem,Pfalm. Dominus ' " " ' Vnde ortus cius eft ex elatione fu- j-^ rtomen tllt. Qui^es per fcienrix immu-

. perbia: , ex aemulatione inuidiar , ex tabUitatem, li xod. j. Qut ejl miftt me E"'^- ?•

deledationc ftulntise , cx commo- ai^^os j eras per exiftcntii artcmita-

tione inconftantiac : & jdeo ira eft cem, loann. primo, In principio erat loan. i.;

naufragium virtutum, quo pericli- verhum-, San^tus, per omnis impudi-

tatur omnis nauis (andlicacis. Icc- citi2immunitatem,Pfal.Nonf/?yi»-^*'

rum , ira eft gurgcs vitiorum, quo ^hs vt efl Domtnus Deus nojier.

fubmergitur omnis vigor puritatis. Et bcnc dico,Dowinf qui es,^ ^ui

Iterum ira eft dcmentia fpirituum, eras Sanfhsy quia tiic apparcs iuftus.

quofopitur omnis Icnfus veritatis. quia hacc quie fupra annuntiamus.

«

Comment.in Apoc. B. loan. Ca. i6. 295

& prxdicamus, vcntura fuac fupra A lauJantcs, dclixreticorum&alio- hxfeticos,& alios rcprobos, iudica- rum improborum damnacionC;ma-

fticffe^rma dcmonftralbi vclea qu? ventura annunciamus iudica- fti, & firmicer ltacuifti,& cofirmafti, &malos,vcpridiximus,condcmna- fti. Vnde vtraquc lictcra bona cft, vel iudtcdfii. vdinMcafti.

pr»! -8.

VERSVS 6.

Etbcnc dico quod tu apparcs iu- ftus&^andus, quia haereticos, & alios rcproBos condcmnafti, ji*ia Janguinem fan^orum maiorura effu- i/rt^wnr, id cft, quia mortcm Sando- rum procurauerunt , Pfal. Efidc- rum ptnguinem feruorum tuorum tan- ^uam ajuamin circu^ulerujalem^ (y noneratfit je^cUret. Et idco quia fan- guinem Sandorum effudcrunr,iu- ftus, Doraine, apparcs. Ec quia fan- guincm Sandorura cffudcrunc, cHr TK»*it- Janguinemdedillieis hijfcre, id cft, poc- J",^.nL7. ?ccrnam debicam fccundum Dcut. culpaecxigcntiam, Deuter. crigefi- mo fccundo. Inehriaho Jagittas meas Janguine^ &gladius meusdeuorabitcar- nes. Et dicit fignantcr , hibere,Q^\x\x incrinfecc incorporabitur cis pirna, Et bene dico Domine , quia langui- nem dcdifti eis bibcrc , ^«m digm funt ^id cft,fic merucrunt, dignum cft, vc qui (anguinem effuderunr, fanguincm aECcrni pocnae bibanr, Matth. vigefimo prim6,Ownzj 5«/ acceperit gladium,gladio perihit.

VERSVS 7.

Et Auitui alterum Jngelum dlcen- tcmietiam Dominc Dcus omntpotenSy Ve- raCr if*^a iudicia tua. H«c delcribi- tur minorum Sandlorum cogratu- latiofuper diuino iiJdicio, & exuU tationis maiorum approbatio. Ica dixi,qu6d maiores landos audiui, & Angclos cxujtaccs, 6c Dcum col-

B

Matih.ii.

iorum (cnccnti^m approbantes, di- ccndo , hoc cft, dicenccs,verum cft, qubdDominc temaioresde dam*- nationc ha:rcticorum , & aliorum improborum collaudantcs.

AudiuiQV^o alterum Angelum di- centem^ hoc eft,primi Angch (enten- tiam approbancem, & dicenccm, Z)ow/«f,per excelIcnriam,Dcw, pcr nacuram,0/n«/i;flrfmpcr cfficaciam, iudiciatua^ quibus iudicas bonos & malos ifunt "pera , in promicccndo, iuftain reddcndo, Pialm. luflus cs pfal. t!3. Domtnej<y rcfhm ludicium tuum. Vcl Domme pcr prxfidentiam , Dr«x pcr clemenciam , Omnipotem^ pcrinde- ficicnciam,/«<^f/4 tua funt vera^c^uia. rcdduncquarpromiccunc./«/?rf quia 6"*^* vnicuiquc imc pcrlonarum acce--^^^,^,^ ptione fecundum coru mcritacri- buunc. Vndc&iudiciaDcifunc in- comprchenfibilia.quoad racionem. ^ Ad Rom. vndccimo, tjuam incom^e- henjihiiia fmtiudiciaetuSy c^tnuejiiga- i//fjv/rf«/</.Irrcprchenfibiliaquoad difpoficionem, Daniel.certio.^Mf- Din. j. dtauscs Domine Deus pairum nojlrorUy & omnia iudicia cua vcra,irreuoca- bilia.quoad cxecutioncm, AdRom. Rom. 1. fccundo , Exijlimas^o homo,qui talta agisy tpiomam ejfugies ludicium Dei}

VERSVS 8.

Etqu^rtus Angelus effiidit phialam • ptam in Solem , datum cj} illi ajlu homines affligerc^Cr igne. Hic oftcn- ditur pana hypocritarii. Et primo oftenditur dcnunciacio pra:cedcns; (ecundo cffcdus confcquens , ibi, C2r afluatierunt homines ajlu magno.

Dicic ergo, c^^tjuartus Ar^elus cjfu- ditphiaUmJuam,[d eft, quarcusprz- •dicacorum coECUs, vc lunc virireli- giofi , cjjudit phialam fuam , id eft,

296 R.P. Alexandri de Halea

Cmr tritd

rur.

cuc Sol,pcr honcllatn conuerfatio- ncmjfcd intus funt obtencbrati per . pcccatorum infcdionc, fupra otJtz- uy^mu "° &ciuarto,ibi, WiW;, ptruuUfif. (ypercuffa ejitertia pars Solii. Videns ^tU^lfl'/i. Diabolus , qubd non potcrac i^uMwr. peruertere Ecclcfiam Dci pcr hacrc- licos , introduxit vulpcs lubdolas.

ypocnta; fimilcs.

VERSVS 9.

A.fu4nefunt rf/?»w4^,idefl:,ma^ ena inuidia contra praedidos prs- dicatores. Vndc inuidia omnibus principalibus vicijs cft affinis: eft cnim inuidia fiha fupcrbix, a qua

vt pcr cas vmcam Dominidcmoli- ^ conrraluc pcrtinaciamjcontra ma recur, contraciuosDominus (ufci- iores; fororvan£glori«,aquacon

trahit di(cardiam concra iqualcs-,

tauitvcrosReligiofos, qui contra cos iram dci,& diuinam vltioncm prjcdicarcnt. EcficphialamiraeDci miartus Angelus etTuditin Solem. t f datum cjl tlli^ hoc cft,pcrmi(fum, &praceptum Angelo prsdido af. fitgere hormnes , id ell, hypocritasfi- mularos, qui dicutur effe homincs, imaginem Dei habenccs, cum non fmiijffligere^id eft,punicndosoftcn- dcrc, tgne & aflu, xftujfcilicct appc- ticus inordinaci , pcr inccriorem in- flammationcm, c^/^c, (cilicct in- ferni , cxrcrius pcrcombuftioncm. Vnde atcendcndum cll abilhsfal- hypocritis , qui apparcnt Sol cx- ceiius,6cfuncfxxinccnus,rum pcr apparcnciam pcccaca operiunc. inttrfntu. Noca quqd hypocrita dicicur 3.hhjypo, quod cft y«^,&cr//if,quod "fub

tmmbmt

vitiii

tHvntmtHts hyfitfttd.

eft durum , quafi fubaurati. Ec 'om-

ncpcis iracundix , a qua contrahic nu criiriciam , concra meliorcs ; nurus auaricia? , a qua concrahic fraudu' lenciam, concr» fimpliciorcs. Pro- pcer quodlfidorusdcSiimo bono, Celebrc cft proucrbium apud anti- quos : Sola mjerM nefcit inuuUam Nam forcuna mifcri hominis hic StUmifi^ cft, quodei non inuidetur. Refcrc "^jj^ C enim Plato quod cum Socratesin- uidercc Platoni, Plato intcrrogauit Socraccm,qua racionc poflcc homo inuidiam dcclinarc .'' Rcfpondic, cfto vc Teriftcs. Tcriftes fuic ho- mo abundans omnibus infortunijs, & carcns omnibus bonis:& idco fo- iola miferia nefcic inuidiam.

Ergohypocricxcriftcsrf/?/*i<«mrflr • dflu magno^ii eft, inuidia cocra veros praedicacorcs^&poenas iternasprx-

Kf«cch.

ncshipcr Solcm (ignantur. Simu- d dicantcs.Etnonfolumsftuaucrunt lates hllunt pcr fraudulcntiam, acftumagno.verum c2r^/dj^)E?fW4Wf- ••Matth. fcpcimo, Jitendite a falfis runtnotntn Dci J>ak propltetisj qui Vemunt ad V$sin \cjhmen- tis ouium^intusautem funt luptrajtaces. Vanam laudcm quacrunc pcr arro- ganciara,Macch.icxco, Omniaopera fua facium^ vr Videantur al> homimbus. Cico pcrcuncin echcnnam, in pro- pofito, Datum ef illi , homtncs affiigere ajbt Q^irigne. Et quia fic iftc Angclus, id cft, verorum Religioforu cgccusj

runtnomtn Dci ^ habentis potcjlatcmfu-. per haspldgas. Ec ipfi hypocrica:,cum cftcnc in cribulacione, yiaf^hemaue- runtnomen Dei, id cft, negaucrunc Cliriftum, dicences ipfum noncffc Chriftum, fcd magum. Dum cnim in pacc func hypocrit^,boni appa- rcnc.fed quandocxagitantur,appa- rent quales func. Matcli. quinto. 4 fruifil^fts tomm cognofcetif eos^

Gre-

Comment. in Apoc. B.Ioan. cap.i6. 297

7.008.10.

Snffriid

tmntmm

•bUiinim

yffjnl Cf

Imftr4-

trix.

Gregor. Qualis vnufquifquc apud fe laccat, concumelia illaca probac. BUJj^hemauerunt crgo ifU nomen Dci, hahenrisporejldtem ptperhasplagus, fci- liccc intcrecli, cui vulc,& auScrendi a quo vulc, Rom.dccimo; Cutus vulr niiJererurye^j^^qHem^fulrindurar^ & hoc dilpliccc hypocricis, quia Deus pce- nas , vcl plagas infcrc pro peccacis. Blajjfhemauerur crgo ijli nome Deijha- herrs porejlare infcrf di plagos infcrni, nec egermrpcmirenriam^ fcificct dc hy- pocrifi. De hypocrifi pauci poeni- cenc , quia cum boni apparucrinc confunduncur, & erubeicunc ap- parcre mali : vndc in dic iudicij maximc confundcncur, quoniam occulca cordium cunc manifefta- bucur, & omnibus apparebur, qua- lcsfuerinc. Ec ben». dicoquodhy- ^ocricx crifteSjDeiEccIcuarp pcr- lcquences,vincam Dominidcmo- hences, nonegerunc pacnitentiam, fic vc darenc gloriam Deo.Hic oftc- dic quodahqui pocniccnc intcrius, &doIcnc,red ore conBceri exccrius prx confufionc non audcnc : Scd nocnon fufficic ad falucem,^/«d Cor- decredirur adiujhriam^ oreautem con- fcfsiofiradjalurem^ ad Rom. dccimo. VeIfccundumGIo{ram,fidcIcsper- fc<iH,atflidi ccmpore Aniichriftific affligent tortorcs fuosa;ltuiracun- dii Dci , quia inucnicnturin fidc fidclcs , & a Chrifto inleparabilcs, ita quod ipfi tortores blafphcma- bunt nomen Dei, & mancbunc im- panitentcs.

Vcl moralicer ^ Effufio phiali in Solcm, eft annuciatiodamnationis aErernx,infupcrbos, quivoluncfi- cut Sol in confpedu hominum ap- parcre, & fiilgercfed ncceflcha- bcnt in ijjferni caliginem introirc, vndc fupcrbiatenetj^radu incxer- ciiuvitiorum, ipfa cil cnimomniu

A vitiorumrcgina, & impcrairi.x, & idco culpa maxima; omnium virtu- cumruina,&dcbcIIacrix,&idco ra- dixamariHlma , omnium operum, fcnrina, & deprauatrix , & ideo pc- ftismorbida, omnium naturahum pruina,& vitiatrix,& ideo mors pn- mogenica:proptcr quoddiciturlfai. 2.S.Ka coronajuj/erbiit^jlori deadenri.

VERSVS. II.

3 Er ^uinrus ^ngelus effi^dir phiMm fuam fuperfedemlefiiit^ cir fuBumeJt regnum eiusrenehrofum, (ymandncaue- runtlinguasfuaspradoiore: Oftefa po:- na pericquentiu Ecclcfiam ab mi- tiovfque ad.fincm. hic oftcnditur jjoena perfequcntium ipfam circa tinem, & primo panadifcipuloru Anuchrifti (ccundo pricfidendum da:moniorum,fecundaibi, O^fex- rus c^ditphialam fuam injiumen-, tcrtio. ibii ciT* fcptimus Angelus ejfudit phialam fuammaerem. Item primo ponitur

Q quintxphialaecftufionismodus; le- cundo confcquens cffedus, ibi , CT* fuiium ejlrcgnum eius tenehrofum.

Dicit crgOy ^quintus Angelus effu- dit phialamfuam fuper fcdem hejiia. Ita dixi quod quatuor Angcli , ordines prardicatoru fupradidli effudcrunc phialas fuas.hoc cftjpr^dicaucrunr, & dcnunciauerunt panas fuiuras, perfcquencibus Ecclefiam Dci,ab inuio vfquc circa fincm mudi,lcili- ccc vfquc ad cempus Ancichnih:

D Primuseffudicfupcr cerram, id cft, fuper ludxos ccrrcnos,cupidos, & auarosi fccunduslupcr marc,ideft, lupcr gerilcs amare Ecclcfiampcr- , lequentes, quia intcrfecerunc Mar- tyrcs;tcrtius (uperflumina,&fupcr ^7^^'/' fonces,id cft.rupcr hacrccicos, de er~ fnnfmtti rore in crrorcm flueccs,& ahos iccii p*"^*' f''- accrahctcsjquartus (upcr SoI^,id eft fuper hypocricas criftcs, ficuc foi

r

1

298 R.P. Alexandri de Hales

extcnusluccntcs,& fulgetes:& non folum hoc,vcrum & vidi, qubd & quincus Angelus , id crt , quintus prxdicacorum ca:tus,qui circafi- nem mundi pra:dicabit,rjff«</*f,id cft, effundet; prarteritum profuturo mo- rc proplictico. Effundct , inquam, phiaiamfuam^id eft,pr^dicabit,&an- nuntiaBitvltioncm diuinam,&poe- nam fiituram,atqucxternam.

Suffer fedcm hejlue,\d cft,{uper Anti- chrifticomplices ipfum imicantcs, lcquentes , &ipli conlenticntes,m quibus,quafi in fedc,quie(cit. Simi- lc fupra fecundo c2i^.Scio\>yihahitM^ vhifedes ejl SatanaiSc in P{almo,iV«- qmdadhi£ret tihi fedes iniqmtatis,<jiufin- ffs lahorcm in pr^cepto fEt bene dico quodhic Angelus cffudit phialam fuamfuperiftampeftifcram fcdem, fuftincntem Antichriftum,bcftiam crudelem , & fera: quod patet, quia fd^lum ejl ri^um eius tenehrofum. Et , /<«^«mf/?, cum iftc quintus Angc-

ImftuttnmJ ^ ' ^ o

minetMrvf lus, vcl pridicatorum ccEtus , ptx- ^**^ dicarer,& paenam actcrnam imitan- nldiiqHi. ti. & confentienti Antichriftode- i»«i/,//*r,nunciarct, regnum eiustenehrofHm^id cft, cor eius propter iftam prxdica- tioncmmagis in pcrfidiaexc^caiu, &in mahtiaobftinatu , quam prius effetiquia non poterunt audire glo- riam Dci , fcd a veritatc auditum auertent,adfabL)lasautem conucr- i&i. <. cencur , proptcr quodfcribit,Ifii, 60, Exc/eca corpopuli huius , cjr aures eius aggraua , ^oculos eius claude , ne forte \uleam ocuUs fuis , aurihus au - dianr^f^f^intelligamcorde: vnde in poc- . namDeusfacict, quodAntichriftu fequentes, & imitantcs, vcrbum Dei audicntes magis cruntcxcxca- ti,& pcrtinaces,

Etnon(blum hoc , vcrum ctiam & ifti prarcurforcs Antichrifti man- ducaueruntUnguasfuaSf id cft, ftride.-

A bunt dentibus mordcntes linguas-, pr(X dolorCyid eft, pra: inuidia, qua ha- bcbunt contra pracdicatoresThco- logps ,quia non potcrunc cis refi- ft(rc,neceosa fidci conftantiarc- moucrc. Et non folum hoc, venim

' VERSVS ir.

Et hlafpbemauerwu Deitm cdli , id eft,ncgaDit Chriftum cfic Deum, loan 7. fed maeum.Simileloan.y.habctur,

Q yiltj dicehant quia honus eji , alii non , fed feducit turhas. Blaj^hemauerunt crgo ,„f,;,n„ Deum^diccmcs Chriftum magu , & <fii.m4r. hoc prd dtdorihus, & \>ulnerihus : prd do- T'^*" lorihus fuisy id cft , prac angufti js cor- (^mrM. ' dis,quianonpotcrunc omnesquos volunt , a Chrifto feparare, & Anti- chrifto coniungerc , "^ulnerihus fuis^ fcilicctintcrioribus , quiaSan- di prsdicatores fericnt cos tclis fa- crar Scripturx,& do61:rinx,&mun- ditii , & nomcn Chrifti ncgabunt,

C & Deum cceli ctiam ncgabunt. Et non folum,verum & hi pnccur- fijres Antichrifti,««» egerunt poeniten- tiamyCx operihus fuis , id eft , ad mo- nitionem prxdicacorum Catholi- corum, nonfacicnc pocnitentiam deacftibus fuis prauis & iniquis, ncc intrinfecus, ncc extrinfecus , fcd fi- naliter impocnitentes moricntur. Vndeabillapartc, & fa£lum efire- Qutt»»rtf- num eius tenehrofum , vfque ad hanc, ^'J^'*'

D tanguntur quatuor cftcctus cftu-^,,„,^ fionis quintx pliialarirx Dci, fupcrf*"^ compliccs Antichrifti. Primus eft cxcxcatio mcntis , vel rationis, ibi, fa^a eftregnum eius tenehrofum: fccun- dus,dctedioCatholiccvcritatis,ibi, manducauerift linguas fuaspra dolorejiM- thoritatiChriftidcirahedo, tcrnus abncgatio vcritatis , ibi , g^r hlaj^he^ mabunt Deum ff/ijquartus dcfperati» falicitatis^ibi^CT* non egerunt paniten-^ tiam exoperihus fuis-^ Vel moraliter.

Comment.in Apocal.B.Ioan.cap. \6. 299

Effufio quintic pliials fuper fcdem A rurviaregilfMsalfortuSolis. Hic oftcn-

bcftii-,eft cffufio ir«, vcl vltionis ditur pcrna Antichrilh', & hoc pcr

diuin.T fuper inuidos , qui proprie prxdicationes ChriiH, &ciuoniani

funt fcdcs bcftix magnae , fcilicet ipfc Martynbus repuiTnabit , nec

Diaboli, qui inuidia inotusgenus tamen prarualebit , &ridc6 prinic)

humanu ad terram dciccit, & mjil- ollenditur ipfius pcr prardicatores

lisdoloribus opprcflit: vndc inui- dciedio, fecundo iphus contradi-

fc. ^^''^ Diaboli mors intrauic in orbcm dio, ibi, Etvidi dc ore Draconis^

dts tiiiu, tcrrarum-.vndcvbi inuidia,ibi mors: deorc hefiia , ^ de ore Pfeudo-Proplxta

l^f' &proptcr hoc fat^um eft rcgnum exiffetres j^iritHs immundos, eir tnuidos

mundi tcncbrofum; na inuidus fu- ad modum ranarum.hcm primo pbni-

. mitnomeacaccitatc, inuidusenim turfcxta: phiak modus efFufionis,

avidcndodicitur, quodnonpotcft fecundi confequcns elFedus,ibi,

vidcrc bonumproximi, fed lolum "^CrJiccauit aquameius.

fui , proptcr quod dicit Grcgorius; Dicitergo , Etfextus Ar.gclus.^c,

[ Qui dc alicnis bonis affligitur, de Icadixi, quod ^wwf«j ylngrlus cjfudit

radijs Solisobfcuratur] Hietiam^l ' ' " - • - di*caucrunt Imguas fuas. Linguas fuas manducarc , eft verbis fibi inuiccm dctrahcr<^: nam inuidia non tantu bonaaliorum mordctivcrum &:fua conlumit: & tunc quod intcndit no confcquirur,red totus inter fe cofu- niitur.VndeGregor.[lnuidiaprimu.

phiabm fuam fuperfedtm bcftia, id eiK ^,"'-^'"'' luper compIices&:pr?curiorcsAn-rr.<,,.yJ^. tichrifti, bcftiae iniqu^ & malignar-, S)C non folum hoc, verum ctiarti Or fxtus ^agelus^id cft, fextus praedica- torum ccEtus , qui prardicabic in fexto ftatu Ecclefix Dei , fcilicec ^ . . cemporcAntichrifti: Hicinquam,

fui mordax cft , nam primumdiCTi- ^fextus Jngelus ^ proptcrfcrcnitatcin pat bona propria , quamaliena.] in cxemplum appellatus , (fftiditM

€{[ycffandn,fuamph:Mm,id eft pra:- dicauitiram Dei fururam , in fiumen illudmagnumEuphratem , id eft, fuper A ntichrirtu. Euplaratcs intcrprcca- rurhumus, pulueniletus , frugifer, crefccns : ^ntichriftus autcm cric humu s , id cft , homo pu rus, &: tcr- 4 renus , & fpiritu maligno plcnus;

fcipfum,ibi,/4<^«w efi regnum tenebro- pnlucrulentus.pfontcr criminalcm ^•"""•'^» fum : corroGo quoad proximum, infcaionemifrugifer,proptcr t«m-;.7AC.''' ihi,& manducaueruntltng!4asft4as,a.b' ^ poralcm locuplctationcmjcrcfccnsf''"»'"- ncgatioquoad Dcum , ibi,cirk</- propterpopulareopinione.ttidco

pcrEuphratcm flCimen defignacur.

Scxtus crgo Angelus prxdicabic iram Dei futuram fuper flumenillud magnii Euphratem ,(ci\icK ftiper An-

- - ^ J ».....WJ

ctiam blafphemauerunt Deum cteli^ bonis proximorumdcrogando: cum cnim omnia bonafint .iDeo bono quialterius bonoderoear,su- 77nnJ(ir4- nium bonum blalphemar:vndc hic hitfHtn. ^ nominanturtrcs cffcdlusphialarira: kU/(htm*t. » & vlcioms diumar, quar m ipfis inuidis habec cffc.Excarcatio quoad

phemaucrunt Deum cceli ; & poccft ad diobduratio mali,ibi,cirno»f^fr«wf panitemiam ab operibus fuis. •

VERSVS. i;

Et fextur jingehts effudit phialam fnam in flumen iUud magnum Euphru- temy &fccauit aquas etus,^>tpra^are-

tichriftum , & fuos fequaces, qui cruntfluxibilcsin delicijs, ibi,flu~ men ; norabiles in vitijs , ibi, il- lud; mirabiles in excellentijs , ibi,

Pp ij

Ioan.4.. Ifai.

Gcncfi.

PfaI.7(J.

300 R P. Alexandri de Hales

tna^nHtn, mulriplicabilcsindiuitijs, A gelus pccahit y id cft , annihilabir. ibi yEHphratem ,qucxl crefcem intcr- a^uam , id cfl:', dodrinam Antichri-

' fti,&hoc , Vf^r<f^*<rrr«rvu,fciliccc Chnlii, regihus , id cft, Principibus Chriftianis , qui vc rcges inuguntur in^BaptiGno : vcl Vf preparnurvta fu- lutis regil/Hs , id cft , ipfis prxdicatori- bus, (c&ahos rc^entibus.

Vclhic Anfn^cluSyf ccahitaqKam eius^ id cft, abundantiam diuitiaru mun- danaru, quam habcbit, & dabir,dc- ficicndamdenunciabit,Vf^rrfp4rff«r • Hai. duodccimo , Haurietis a^uas in B VMrf^/»«i:adhtxcram cerrenis Prin- J^)]^'^. gaiidio dcfontihus Saluatoris \ fatiatiua cipibus. A ntichriltus cnim tcrrcnos «'f" »^f* .

Principcs attrahcc diuirijs : fed hic Angcluscisdiuirias tcrrcnascflcco- temncndas prxdicabit , & fic aquas diuitiarum ficcabic , Vf pr^p^retur VM,fcihcecParadifi, rcgibus huius mundi,percontemptu tcgenori'i:& appctitum diuitiarum ca? lcftium,Vf ^rrf|;4m«r,inquani,V/4 regibusySc hoc 4^orf«5o/i>,idcft,virtutc Chrifti,qui in ortu flio ad modum Sohs totum mundum illurainabit ; vnde virrurc iftiusSohs pr^-paratur via ctcrna lal- uationis, a pracdicatoribus artcrnx vcritatis. £c noca in ifta claufuia pridicacoru Chrifti aclu congruu, ihif^ftprcpareturviaregihuSyMuth.Pa' ^iatth. 3: rate Viam Domini reftasfaciteviasDo- mini no^ri , fubic(3^um Ihcnuum , in regihus^A^. Vtportetnomenmcum co- 5- ramrezihusiohiz^kum arduu, i\i\,ah .

L.QC X

ortufohs.Luc. Viftauitnos oriesexalto.

pretatur. Hic ergoAngclus effiidit phialam fuam fuper Euphratem , id crt, fuper Antichriftum, (yficcauit aaua e/«^,id crt , dodrinam eius cfle nnc humore crraria: demonftrabit. Vcl ficcauitaquam eius, id ell, diuitiarum afllucntiam, quam Anrichriftus ha- bebiCjdcficiendam prsdicabit.

Ec nota quod aqua docftrin^ Chrifti eft confolatiua lugcntium,

ifaL II. ntmtniMtr ^

itilnMm liticnrium,Ioann. quarto, Quibihe- '^'ftlt^- r/f ex aqua hac non fitiet iterum. Ifai. Omnesjitientes venite ad aquas ; caicfa- diua frigidorum,Gcncl. vigcfimo. inuenit aquas calidas in fditudine • ex- piatiua. pcccatorum » Numcr. ji. ^ jua expiationis saSltficahitur. D o6lri- ua Antichrifti in his dcHcicc,ncc cric confolaciua, imo defolaciua; ncc (atiatiua , imo dcfed^iua ; nec caicfa<5liua,im6 rcfrigcratiua; ncc cxpiariua, imo maculatiua: habc- bic cnim hic aqua , fciiiccc dodlri- na Antichrifti , iaifcdincm, quac ha- bcbit fcicntiam Philofophorum ; habcbitamaritudinem, quarhabc- bitfcientiam mundanorumihabc-

bit putrcdincm, qua: habebit fcien- tiani da:monioru.De prfmo in Pfai. In mdri Vint tua , ^ femita tux in aquis multis. De fecundo Exod. primp,

Nonpoterathihcredeaqiiispropterama- ^ Vcl Ane;cius magnicofilij ficcauic

Eiod.io. ritudinem. Dc tcrtio Exod. decimo. iVon poterat JEgypttj hihereaquas putei.

Hic igitur Angetus eyfccauit aquam Jntichrifii, id cft, dodrinam cius cf- fc fine humore gradx dcmonlka- bic, vel diuitiarum cius abundan- tiam, quam habcbit,cfle dcficicnda

iCii j7, prxdicabit, Ifai. trigefimo fcptimo. Siccauit vefit^o pedis fui omnes riuos a- quarufn. Et benc dico quodhic An-

aquas infcdas dodrina Anrichrifti. vtpraparetur via , fciliccc pncdicandi regibus,id eft,prxdicatoribusChri- fti,alios rcgenribus, & pracdicatori- bus vtni^tibus ab ortu Solis,fcilicec Chrifti, qui pereum, &ab eomifli funt,&illuminari.

Ec nota quod pr^dicatorcs dicucur car unc»^ rcges. Rcx cnim fandlus cognofci- ^2"^*. turpr^dicatorincogitacionemuda, turrtgti.

Prou.

Comment.in Apocal.B loan. Cap.j6. 301

Prou. Rex quifedctmfoliodifsipctr,&cc. A K;W;,,nquam, dc ore ijlorum rxiffc In aftcdionc landra , Ilai. FWrrrr^, trcs ffiritus tmmundos in modum ranit-

CHius rexpuerejl ; in opcrationc ftrc- nua, Prouerb. dtfsipat impios rex fa- piensy in rctributione ardua. Supra fccifii nos regnum facerdotes Deo no- firo.

VERSVS 13.

EtVidi deore draconis, ^ dc ore be- yKrf,cir de ore Pfeudapropi;eta^tres fjfi-

rum, id'eft, omncsmalos, qui dicun- turfpirirusjpri nimiaallutia6c fub- tilitatc, in malicia.qui dicuntur trcs, propter illam trinitatcm malam, de qua prima: loan. fccundo. Ow- ne^uodejt inmundo.aut efl concupifcen- na carnis, autoculorum , ant fupcrltia W- Ettrcsfpiritus immundi dicun-?'

I. loan.i-

' tur efTc in raodum ranarum, h-'(!ZZ\^

mstmmundosmmodum ranarum, Hic g cundum Glofam ran.Tin luto dcli '^1««'- oftcnditurAntichrimrcpugnantia, ciarumcarnaliummorantes, garru-

conantis rcfiftercobicdtioni a prae dif^toribus Chrifti denuntiacx. priniodefcribiturpertinacia& ma- litia Antichrirti tontra przdicato- rcs Catholicos, pcr congrcgacio- nem cxcrcitusj lecundb conacus cius raotus, & adus, ibi, Congregare illos in prxlium. Itcmprimo oftcndit pcrquos fuum cxcrcitum congre

\x func, pcr quas dc{ign.intur (a- pientes muadi, per cloqucntiam garrulanres,quictem auferunr, pcr quas defignantur ratellitcs mundi iufTuPrincipum, &confilio fapicn- tum,quictcm fidchbus aufcrentcs, quosvocatfpiritus, proptcr mahtia nocendi, quoad mundi Principcs, artutiamdecipiendi, quoad miindi

gabit, quia per malorum dcftina- q fapicntes , ccleritatem difcurrcndi, tionemilecundo ^cr quid, quia pcr quoad mundi fatcllitcs. V.cl vocac

iftos fpiricus quia tcntabant dc pcc- catis lpiritualibus,immundos, quia fcntabanc dc peccatis carnalibus.

Deorecrgo DraconiZ/id cft, Anri- chrifti, Sc Apoftoloru falforu ipfius Antichtifti , exihunt ifti trcs fpiriius immundi , reprobi Principcs , in quibus erit malitia nocendi •, rc- probi lapicntcs , in quibus eric aftuciadecipiendii rcprobi fatelli-

fignorum oftenfioncm , ibi , Suru emm f^iritusdxmoniorum faciemes figna,, tertio quoscongregaDir,quia Prin- cipcs & maiores,admaiorcm refi- ftenciam ,6: impugnacionem , ibi, C^proceduntadregcs totius terrd: Dicir ereo Etvidide ore Draconis,

lmp'ui iic. , j I n- 1 1- • XI

^ma^n^m (JT' dc orc bejtta, (^c. Iia dixi, quod feJnniTtu. fextus j^ngclus effudit phialam fuam^

fid Ziier frp^^ fl^f^enmagnum : Aniichriltum , ^ ^ _ _^ ^ _

fcin»,x. Crficcauitaquam eius , id cft , doClri- D tcs, in quibus cric ccleritas difcur-

nam cius, annullauit. Sed non pro- rendi. &capiendL Vndc hi trcs fpi:

pterhocamalitiaceflauit fua, imo

magis inualuit, quod pater, quia&

v/<6', id cft, fpiritualiter intcilcxi,

quid > De ore Draconis , id eft , dc

fuggeftione hoftis ,cir deore befh/e^

ideft, dcprarcepto AnticUrifti,be-

ftix iniqus , Et deore Pfeudoprtphetx^

id cft, dc condlio A poftolorum fuo-

rum, quos mittet per vniucrfura

jnundum-.

ritus cxibunt dc ore Dracotiis, id eft,' luejrcftione, In moium r.ma^ rum. Rana clt paludola, pcj; quod «/7.« d:- Principcsin luto deliciarum carna- lium morantcs defignantur j ix- di^fk, pcrquod (atcllites Principu, quictem fidclibusaufercmcs j gar- rulofa, pcr quod fapicntes rationi- bus phyficis garrulantes. Noca morahtcr, qubd tres funt Pp iij

•

302

R. P. Alexandri de Hales

rr« S/'N- fpiritus immundi rcfiftcntcstribus A mcncac doarinam. Vidi crgo cgo """"^•^■fpiritibusvcricatis. Spiritus primus loanncsdc ore Draconis,& alio-

"utmhm concupifcentia carnisjrcfiftensvc- ^■.,xni>Hi ricativifXifccundus concupifcentia oculorum , vcricati iuftitiii tertius fupcrbia vitXjVeritati dodrinac. Vcl volupcas, cupiditas, vanicas. Igicur volupcas inficit vcricacera vicjc j cu- pidicas pcrucrtic veritatcm iuftitiac; vanitas corrumpic vericacem do- drinar.Iftifunccrcsfpiricus immun

rum iara didorum , cxifTe fpiritus immundos iam dicSlos.

VEKS V S 14.

Ec (equicur,5wif rww fpirirus Dtt- moniorum j faciemes Jtffu. Sunc cnini fpiricus, fciliccc procedcnccs dc ore ^^^^, Diaboli,&deorc Antichrifti, & de </w/i

ore

fail

orum

cert vmt

Qjtinttd*

tnr.

Apoftolorum cius.^^^^^ direfiftcntes tribas fpiritibus vcri- B Spiritus Darmoniorum dati & crc-«4/*/.r-r tatis. Quos vidit loanncs cxiftc de di, & ordinati fdcicntes figna^ id cft, ^f^'"'" ore Draconis , fcilicet Diaboli; cJT* de mira, non miracula vcra , ad homi- orebelli^y fciUcet Anticjirifti, eir *ncs magis glliciendum, & attralMn- ore Pfeudopropherajin modum ranarum. dum. Vndc pcr Ula figna habcbit

cfEcaciam corum dodrina, ficut di- citur dc Chrifto, fcftehantureumj dentesmirdculdy^u4 faciebat. Vel mali * principcs, fapicntcs, & fatellitcs, cx oreiftorum, fuggeftionc excuntcs, %. proccdcntes , funt fpiritus Dat- tur, &maculatur hodieobliauica- ^ moniorum, pcr conformicacem & teincencionis,inopcrantibusDona imitationcm i fcquuncur cnim il-

lum,quifuntcx partc cius.

Erjfroceduntadreges totius tcm^ con- gregare tUosin prjelinm ad diem mugnum Dei ommpotentis. Hic oftcnditur Principum tcrrcnorum congrega- tio,vt magis rcfiftant pridicacori- bus , & amicis Chrifti. Ec primo oftcndirur iftorum Principum con- grcgatio^fccudo illorum damnatio, &glorificatio,ibi,£fffVfn;o/(r«f/i«', BeatuSj qui vigtUt^ 0" cuPoMt vejtimenta focictatibus ,pcrfraudis circuuen- ^ff*^-

tioneniidirediux,inconciliis,iniu- Dicit ergo ,Et f^ocedunt ad regcs^j^^

totius tcrra , congregare tllos m pralium. mitiiuitmr Iradixi, quod cgo loannes vidi tres 'J^JJ|,^3 fpiritus immundos , cxiffc dc orc«»cb«iTi. DraconiSjideft, Antichrifti,c3r 0« Apoftolgrucius. Ecvidiplus,qu6d hi fpiricus^roff<//tfj/,idcft, acccdunc ad reges totius terr/t^ congregare illos ad prjeliumj adlicccram, concrafidclcs ipfum Chriftum conficcnccs. AdHc-

Rana eft lutofa,*garrula,guIofa.Dra- co ergo lutofitate luxurix maculat vita; beftia s;ulofitatc auaritiae con- culcat iufticiam ^ Pfeudopropheta garrulofitate arrogantiac, fermcn- cac dodrinam. Vcricas vicx coxka-

pcranci

non benc; duplicicace fimulationis, in operantibus mala occultc •, pcr- uerhtate adionis , in operantibus mala aperte. £t (ic cxiuit fpiritus immundus vtriu"»- dc ore oraconis, qui toxicat , & ma- ftirid ii. culat vitam. Veritasiuftitia: diftri- crrumfi- Dutiux conculcatut in bencnciis,m officiis,in pcrfonalibus , pcr perfo- narum acceptioncm •, commuta- tiux , in cohtradibus , in padis , in

•v7«/^i». aiciis, inlcntentiis, pcrvoluntatis aniufir. fubuerfionc. Etficiamcxiitdcorc mt>u4t»r. beftiiTpiritusimmundus, quicon- culcac iufticiam. Vericas dodrina: fermcncacur hodic , ocioficacc i\c- gligcncium ^ curioficace inquircn- ciunii tcmcricace prsfumcntium. Ecficiamfpiricusimmundus cxiuic dc ore Pfeudoprophcca? , qui fcr-

T

•fiimtnttl

Comment.in ApocaLB.Ioaii Cap. i6. 303

ceram Antichrittus & cius populi A deant turjfirutitncm eius. BeatHs ^ui W-

primoacccddcadRegcSj&illorum p/<ix,ad procurandumbonanonha-

Principcs, & ipfos ad fe congrcga- bita-, circ«/?o<i/>iam acquifica,&coU

bunr,&conucfccntfignis,&donisi Ic<fla, Vfy?/^»/** y«4, id cft, vircu-

f>erillosmaximcpcrre(]ucncur fide- ccs, cjuibus ornacuranima, & dona:

cs Chriftum confitentcs. Accc- ycftimcnca cnun quibus ornatur

dcnt trgoidiad Reges totius terra^cU' anima, func virtutcs, dona, opcra

pidos & auaros j congregdretUosinprte' mcritoria^Bapcifmalis gratia. lium, vt cx congregationc ipforum Beatus crgo, cuJloJitJic vefiimentd

fmtanimofiores, & fortiorcscon- fu^, ne nudus amhulet. Nenudusin

tra Cathohcum ccecum-, bonis opcribus & vircucibus fpdlia- Ecnocancur inifta claufula tria. g tusambuIccfciHcccdchoc mundo

Dolusfalfitatisj ibi, procedunt. Mo- adiudicium; quicnim non habe-

dus vniucrfalitatis, ibi, <*<//^f^« vni- bunt vcftcsftuptialcs, ciicicnturde

uerfs terrf. Adus pcrucrfitacis , ibi, conuiuio paradifi, & micccncur in

congregareillos inpr^hum. Ec fic quod ccncbras infcrni, Matth. vigefuno

h^c congregacio cric ad damnum fccundo, Ligatis manilfus, Crffedtifus,

corum, & ideo fcquicur,qu6d cciam mittite eum in tenebrasextcriores. congregahuniur ad diem magnum Dei BeatusergOymora\itcr,ejuicupodit

omniporentis, id cft, ad dicm magni "veihmentajita^ne nudHs ambulcc,

cmiittiw iudicii, dicm fux pcrdicionis, (icuc Videant-^ (ciliccc omncs in iudicio, »«^4 r»n.

jKij mt- cogrcgabuncur ad Sandorum pcr- quado cunda , cundoriimquc pcc- ^'*^f"' f^' fcquucioncm&inccrfcdkioncm. Ec(^caca ^^ichMm , tur^ituSnem etus, idr'w/

dicicur^/w, quiainilloiudicio om- cft ,rcclcra& peccata,quianimam

nia manifeftabunturi magna, quia dcturpanr,& corpus ingrauanc, &

magnaficncibi, cum peccatorcsin maculant. Pcccatumcnim proprie

pcrpccuum damnabuncur, & iufti crupitudo vocatur,quia omnc illud, ''"^^'^^^

pr^miabuntur i fcd o/wii^orwiir D«, in quo cft, curpe cfficitur coram^^,' '

quia cunc oftcndcc omnibus fuam Dco,& Angcliscius fjotenciam in contcmncndo, glori- V E R S V S I6.

ficando, & vcraciter iudicando. Sed Et congregabit illos in locum , qui l?o-

ncquispucccillum dicm nimis di- Vocatur Hebrdice Armagedon. Hic

ftarcidcoaddic oftcndicur adus congrcgacionis

VERSVS I Principum,fapicncium , &ahorum

malorum fequcncium Ancichri- Mm, ti ^'^^^ venioficut fur. Et ecce , lci- ^ ftum.Ica dixi, qubd Andchriftus, & (^utmtJ*

tnfijr fitri, ^ccc cgo Chciftus prjcfcDs ad iudi- Apoftoli cius , acquc corum dux

w^jr,f«r*, candum , cx claricace manifeftif- Diabolus^cccdenc adRegcs cocius^]),^"*''

fimus.veniocico, cum plcnicudine cerr«, congregarc cos adpra:hum,

poccftatis , ad reyibuedum pararif- contra Sandlos , & Dci clcdos. Et

umus, ficutfur , adfubintrandum a)ngr^^<<^if,idcft, Diabolusadunabit

eum, quicricimprcmcditatus: vn- ribicordc,ore,opcre,ilIosfciI. Re-

dc ficut fur ex inlpcrato , & impro- ges, Principes , & maiores , in prz-

uifb vcniec,&c. hum concra Sandlos. Ec hoQinhatm

Beatus qui vigidat , cir cuffodit vejH- qui vocatur Hehrdice Armagedon , id

tnentafua,ne nudus amhulet ^ ^ vi- cft,adcon(oraum Antichrifti, cu4

304

R. P. Alexandri de Hales

m. j4-

toan.io.

proprie conucnit rcs huius nomi- nis. ^rmagedon cnim interpreta- tur confurredio tclHum iniquo- rum, vcl furum •, vel mons globo- fusi Anticlirirtusautcmcotra Cliri- ftum congregabit multitudincm rcftium iniquorum, Pfal. Surrext' runt mmeteflesimqui. Dicitur autcm Amichriftusmons fiirum, quia fi- cutmonsfurudicitur, inquofurcs habcnt i-cfugium , fic omncs mali confugietad Antichriftum, loann. dccimo; Quot^uot venerunt prttter me, fures funt , Utrones. Dicitur au- t*n[i»si. Antichriftus mons globofus,

utmr mtns i i l • •

furnm. quia conglobabit m pccna, quos hic conglobauit in culpa.

VERSVS 17.

Sequitur, Septimus ^dngelus effudtt fhialam fuam in aerem , ^ exiuu vox magna de throno dicens , fa(luef}. Supra fuit oftenHi pana Antichrifti; hic oftcndiiur panaDxmonum, Anti- chriftum, & alios rcprobos rcgen- tium, & ad milum impcllcntiura. Vndc clfufio lcptimx phialjc pcr fe- pcimum Angclum, nihii aliudcft, quam prardicatio damnationis artcr- ns ipforum Dscmonum, vbi primb tangitur ipfius fcptimi phialar cffu- (io;fecund6 corum fuper quos fit confufionisdamnatiOjibi , Et faSta cfi ciuitas in tres partes. Itcm primb oftcnditur huius cffufionismodus, fccundo tcmpus, ibi , -Er exiuit vox magnu detbrono dicens,fa^b*m efi. Dicitcrgo, ^T* feptimus Angehs

A fi^Dei, (cilicct poft mortem Anti- chrifti; quando foli Dxmones pcr- ^^"^"^^ lequcntur & impugnabunt hdclcs, /■« «r^rt. & amicos Chnfti. Ifte, inquam,yf- /'cW» jjtimus Angelus effudit phiaUm fu*tm, ideft, prxdicabic, & dcnunciabit '/"""«'^. iram Dci futuram,tn<<f r^m, id eft, in Dxmoncs j qui in hoc aere caligino- fbjvfquc ad iudiciumhabitabiit, 6c circa nos volitabunt ficuc muCcar. Vnde Glofla. Eftudit phialam fuam 3 in acrem, id eft, confht Dxmoncs, quorumlocus eft acr. Vndc Apo- ftolus , PJoH ejl nobis coUu^atio OMer- fus carnem cir fanguinem , fed aduerfus mundi reSlorestenebrarum harum,

Vocantur autem Dimones, t*/r, Cm tat proptcr lcuitatcm motus, quia faci- ^^'*'"-* liter huc, illucque difcurrunt ^ pro- ptcr fluxibilitatem affcdlus, quia icmpcr de malo in pcius fluunt; proptcr fpiritualitatcmftatus,quia inuifibiles funt-, proptcr pcnetra- Q bilitatcm tranfitus, quia nne fra- tStionc pcr muros,&: lapidcs tran- fcunt.

Vel moralitcr, Hic Angelus, ef~ fuditphialam fuam , idcft, dcnuncia- uit iram Dci futuram in aetem, id eif.

os. Accidiofi enim ad d„(i

Citr dttl-

cffudit ^htalamfu fiipra, quod (ex

uaminaHrem. Itadixi,

iiipra, quod fcxtus Angclus cffudic phialam fuam fuper numcn illud magnum Euphratcm , id cft, Anti- chriftum-, &: non folum hoc,vcrum ctiamfcptimus Angclus,id crt , (e- ptimus prardicatorum coctus , qui prxdicabic in feptimo flatu Ecclc-

modum acris pcrvagationcm mcn-*'**'*'^-! tis agitantur. VndcGaufridus in li-'*'* bro dc feptem vitiis [ Accidiofi dif- piiccc loquutio , languct orario, frigcc dcuotio, txdioia cft pncdica- tio, odiofa cft confidcratio, mor- D tua cft fidcs, excidit fpcs , charitas rcfrigcfcit. Huic grauis cft fobric- tas, intolcrabiUs paupcrtas,triftcfi- lcntium,durum icipnium,obedien- ciaferuihs, humilitas vilis, caftitas ^ . ^.^^ infamis , confcflio aborainabiIis,4ff,i„yi/,j fatisfadbio impoflibilis, & ad vlci- mum pcrfeuerantia dcfpcrata. ]

Ejfudit iftc , Jepttmus Angelus phitt- lam fuam in aerem, id cft , in Dacmo-

ne5.

Comment.in Apocal.B.loan Cap j6. 305

nes^iniftocaliginofoacrehabitan- A tio^Kaptus cfi Dcifilius Dcum^c^ tcs. Etcum fic iftam phialam cfftjn- tlcrct, id cft, iram Dci futuramru

adthrommciHs. " ^P*""'

crgo \ox magna de tcmi>lo^ iii clt, de Ecclefia. k throno ^id ell, a Chriftoiudicaiuroin chrono rcgiae poceftatis , diccns , id eft, interius oftendcs,ad fideliu corjolationem, &confortationem. Allocutioenim aliquando cft intcrior, aliquando cftcxtcrior, aliquandocorporalis, aliquando fpiritualis. Diccns crgo.

pcr dimoncs prardicarcc , cxiuit , id crt, in manifeftum venit , vpx ma^ gna^ quia magna dcnuncians ,dcte- plo^ ideft, de Ecclcfia,4 throno, id cft, a Chriflo, iudicaturo inthrono rcgiac potcftati^, & maieftatis. Vel ab illisexiuit hxc vox , qui cu Chri- ftoiudicabunc , & in icdibus, vcl

thronis duodccim refidebunt , g c\md}faShmcfl,id eft,perfcquuTiQ Manh.i;. Matth. Cum vencrit filins hominis in Antichrifti conruramata eft, &:fi-

fedemaieflatis fud jfedelfitis cJr Vo; fujrer

Jedes dfiodecim t iudiC4ntcs dnodectmtri-

bns Ifrael.

£t notaquoddiciturctiam tem-

plum zdificatum cxfcrmcto Ap9>

ftolorum , cx (anguinc Martyrum, i.Efdr. j. fabulo Confclforum , ex calce

Virginum. De primo Efdra: j. FiUj

luda quafi grex Vrms flabunt fuper eos^ ......

ihialut^ qmtdificayanttem^um. Nota ciiam c Nota plurainprzdidaclaufula, 'mZ*^l ^^^^^^ fupra > quotl cft thronus in bonis prsedicatoribus Chrifti. Eli ms. ' diuini numinis » Chrifti hominis,

bcacz Virginis.Thronus diuini nu-

minis dulciflimus in propitiando ,

duriftlmus in iudicando , digniffi- D*niel 7- mus in contcmplando , Daniel, fc- ^^"^ ptimo , ^fj^iciebam donec throm pcfiti t*4t,fitm4 funt. Thronusbcatz Virginismurus Vtr^fHu. artificio , quod pcrcinet ad (andi-

iSbtem gcnitricis,cxcclliis impcrio,

quod pcrcinetad dignitatem Impc- , ^ ^,^, „„„

ratricisj pius adiutorio, quod pcrti- D 4 throno^ hipra vndecimo, 5«^ throno <i'(*f»rtk»t nctad pietatcm mcdiatricis , ccrtij Dci omnes fan^t clamant-, praedicatip ^"'■"^

nis mundi adcft. Vndc mortuo An« tichrifto poccric dici,/rf<f?«;»f/?,quja pauca facicnda rcftabunt. Quah di- ccret, 6 vos fidelcs Chriftum pro- fcqucntes, noUte timcrc in tcmpo- rcperfcquutioaisAntichrifti ,quia faibtm efl^ id cft, pcrfcquutio Anti- chrifti Itatim tranfibic , & finis mij- dilktim aderit,&rctributio crit.

cnimprogr^fliocxfanditate, Gen. Gcncrix. Exi de tcrra tua , & vade m terram, <pMm monflraucrotihi, prxlatioexhu- militatc , ibi , Vo*, Matth. f^axcla- mantismdeferto^cik affecVus cx chari- tite y ibi^magna ^lfii. Quafi tttha exalia i&i. fS. voccmtuam-, affccliode vcritatc,ibi, detemploy fupra decimo quarto,^/iw jingeluscxiuit detemplo hahens fakem acutam; deuotioex lublimitate, ibi, "ZT"'

j.Reg I. ^^cg. fecundo , P(fitus efl thronus matri eius , ^«^ fedct 4 dextris eius. ^dJii ThfonusChrifti hominis cft stcr- thrtnms naliccrfixus virtute diuintutis , ad

Ad Heb-i ^^'^*'' ^^*^"*^ "» ftculum

feculi-^ (pcculantcrclarusfplendorc

P(kl.88. humanitacis,Pfal. Thronus eius ficut SplinconJjfe(h meoy^ ficutluna perfe^ia in ^temum; fingulariter fummus ho- Oorcdigmtacis , fupra dccimo ccrf-

cum (alubriiate , ihi, faflum ef} , fy- pra decimonono,/4(f?4 efl falus ^ Virtus.

VE R S V S.- 1«. EtfaSla funtfulgura, & Voces, €>• nitrua, ^ terr^ motus fa£ius eflmagnus, ^ualts nnmepiamfHUt ei^^uo homtncssiU fuperterram,talis terra motusficmagmts. Hic oftcnditurfcqacla, Gccffc^uf iftiusvocis magnar, & prunp per-

\

3o6

R. P. Alexandri de Hales

profedusmalorumjibi, EtfaBaefi cittitofin trespartes. Icatlixi qu6d</e templo , cir ae Dei tbrorto , exiuifvox magna dicens , fdftum efl , id cft, finis mundi adeftj & in finc mundi ^faSta funtful^ray id eft , vera miracula, fcilicet per Eliam,& Enoch.Dicun- tur autem mirabiliaifulgura, quia ccrrcnt,& illuminant, ficuc fulgura.

Fafla crgo funtfulgura, id eft, vcra mirabilia , Cr Voces : G lofta , blandi T»mtrM4 praedicationcm Eliac & Enoch, ^TX/'- cxhortandoad bonaopera, & pro- /ii nuUi. mittendo bona JEtcrna i cir tonitruay ideft, comminationcs contrama- losjdcnunciando itcrnafupplicia; EtterrxmotusfaBus e^magnus , idcft, commotio tcrrenorum magna con- tra Sandos , cx ruina Diaboli , & Antichrifti , & fuorum furia : ^ualis numquam fm ^ ex fto homines fuerunt fuperterramt,talis terrx motusfic magnusy id cft, a temporc Abel , qui fuit pri- musiuftusoccifiis. Numquararuit commotio tcrrcnorunyanra , qua- ta crit tcmporc Anticnrifti : tunc cnim cnim Diabolus perfcquctur Ecclefiam Dd,fcicns quodmodi- cum tcmpus habet ad nocendum homini; tam grauis cnim tribuk- ifo numquamruit, ficuttunccrit. > Vel ad littcram , appropinquabit

iudicium.

Erunt fulgura , ^ \oces CT tonitrua^ in uuiio* ^ motus manius, qudis numquam m,tu>t„t futt,c\m3. tunc enc tcrra: motus pcr ^n.Htrfjij. totum mundum. Alij fuerunt plu- ^l""^' res particulares. Matth. zi. Erunt terra motus magni per loca , cir pefiilen- ' titt, cir fames, Non cnun , fccun- dum aliquos, potfiblilis cft pcr na- turamtcrrsmotus vniucrfalis, fcd ToTM m». particularis , qui fic cx groftb fumo iui vn, inclufo in aliqua pane terri , qui -"^-^"^'cum cxirc compellitura naturarc- pcllcnccjtcrrzmocus caulatur. i uc

A autem fict tcrrx motus per vniuer- fummundum vniuerfalis, perordi- nationem diuinam , & raaxirac ter- rac motus magnus , qualis num- quam fuit.

VERSVS. 19. Et fada efi ciuitas magna in tres par- tes , ejr ciuitates nmium ceciderunt. Hic oftcnditur dcfedul malorum , & primo cafus, fiue culpa ifecundo poena , ibi , cl?* Babylon nu^a venit in

_ memorumapudDeum.\i3.^\T[\^c:\\xod appropinquantcvniucrfali iudicio, faila funtfulgura , c3r terra motus & non iolum hoc , vcrum C^faBa efl ciuitasmagnain trespartes , id cft,con- gregttio malorum , qui conucne- rynt ad Antichriftum,<ii«7uf^m/r« partes ^ quiaibi crunc Principesfx-

. culi,qui erunc dcfenforcs Antichri- fti, ibicrunt pfcudo cius Apoftoli, &ibi corumfatellites, & miniftri, qui omncs conftringentur , & difli-

^ pabunturinaducntuIcfuChrifti. Igitur ciuitas magna , id cft , malo- runi cogregatio, qux cft danaca, in refpedubonorumcftmagna, quia multi erunt damnati , pauci vcro faluati, c2r fa^la e^ in trespartes^ quia ^dMm diuifacft panavnicuiquc pro mc ^ rjto, in tres ^<<rf f j,(cilicct Iud.Tis, G^- p,thir. tibus, & falfis Chriftianis. U\x func tres partcs ciuitatis Diaboli, nam iftoscongrcgatinfua potcftatc,& durantc iua potcftatc , cutitates gentium ceciderunt^ id cft , congrcga- tioncs malarum gentiam, fi^male viuentium antc Antichriftum pc- rierunt,vcldamnabuntur, Plal. Ipft P^al-i^ ohligatifunt , ceciderunt.

Et Bahylon magna ^enitin memoriam ante Deum , dare ei caJiccm Vmi indi- gnationis ira faje. Hicollcnditurip- Ibrum Dzmonum , & vniuerla- htcr omnium malorum pocna. Ica dixi,qu6d congrcgacio malorup3,id

trtt mrttt twtdtts

ttafmpt in Itrfntdtur.

Comment.in Apoc. B.Ioaa Ca. 16. 307

trcs partes diui(aell:primd tft^liui- A pocat cuiKftosin mu ndojfscc porac fain Gentilcs , fecundo in ludios, malosin infcrno. Notactiam t^uoda/aV^r

ira Dci eil dura , & harc crit indccli^ ««/«Vfr-rw

ccrcio in Chridianos falfos, &hoc egoloannes vidi,&: non folum hoc,, vcrumcir v«i qubd appropinquan- tcint^icioyVcmtmmemoruunameDeil Bay^oniUdmagn* t id cil, malorum congregatio confufa , Dabylon cnim confufio interprctatur. Ettuncmulci & magni, confufione pcrpctua c6- fundentur , tunc cnim mcmorabi • curDcus omnium, & (umetvindi- dtam, quarprius videbatur obUta, B quia nondum erac plcnapocnain- fliaa.

Nota quod corum pcccatorum congregatioeft a Deimcmofiadc- lcta, quia nondum cft fccuiavin- didla plena in punitionc corpo

nabilis , quoad forum vindi(a.T , & lixc ira cft irrcuocabilis , quoad- verbum : dira fcntcntia , d<|tarc ira Dci crit mtolcrabilis , quoad dam-' numjfixa luftiria; & hiciraDci erit * implacabilis quoad ftatum. Dabi» crgo Dominus in iudicio congrbu) gationi malar.Babyloni ma^nx, cai' liccm viniindicnationisiri clus.'

ignj VE R. S VS

Etommsinfula fugit, cJr monrts non fuminuenti. Hk oftcndit pccnam re- prbborum , primo quoad car^iiam bonorumjiecudoquoad panitcft- tiam malorum, ihi, Ergravd^,ma^d

ris & animar. fn/Vf crgo in memoriam fim talemum defcendir de ccelo in homi- ante Deumin iudicio Bahylon illa ma~ nes. Ergo dicit, cir omnis infuUfu^t.

Itadixi,qu6d cum Chriftusad iu- diciumvencrit, dabit imprbbis bi- ^bcrc vinum indignationisirjccius: & non rolum hoc , vcrum <y omnis

^rM,maIorum congrcgatioconfufa "Ethoc dareeicalicem, id cft,pGcnam acternam.qujEproccdcrc videturab ipfo Chrifto iudicc iraco & indij;na- to. Et dicicur pana sterna calixy quia menfurabitur fecundum cul- pam , ficutmcnfurat calix vinum, vcl aquam. Vndc ponit h?c tria,C4- licem vini indignationis in Dei. Cali- ccm quoad pacns mdfurationem-, Vi«i indignationis , quoad punitio- ncm ,fedirxDei, proptcr fupplicio- rum additioncm. Vudc cum dcle-

infula^id eft,omnes Iuxuriofi,& dc- litiofi , qui in infuhs delitiarum

carnalium manentrhj w/V^/«^f,idcft, non crittalisau-

rc, mquam,

lusltarcvcl pcrmincre coramfa- cic Dci, Ifaj yigcfimo fecun<io,To/- luturimpius, ncvideargloriam Ocr.iy* '* montes , id cft , fuperbi , pcr elario- nem alti , nen funr inuenti ^ fciliccc innumcro, & congrcgatiftnc bo-

^ocHseias

VERSVS ii.

dlatus fucrit homo pcccator in cul-

pa,duplicitcr punictur in gchenna, D norum: Non enim inuemus ejl /,

rcilicct in corporc &anima,pro- ampliHs in ciflo.

pterqu2 duodicic, Calicem vini tn-

dignatioms tra Dei. Vndc noia quodcftvinum cali i^MMi Dii puruDijhnemutione dolons-mun- Krmfintt. di,mixtumcx cali confolationc,

&infcrnicribulatione -, infcrnifsex,

velfoetidum, carcns omni confo-

lationc. Dcus calicc iua: iufticia?

mcro potat Saodlos in calo ^ mixto

Nam Et grando magr^a, id cft, vl- tio diuina , ftcut ralentum , fciliccc ponderofa, & fccundum vniufcu- lufquc mcrita mcn-Tutata , de cjtU defcfdtt^id cft,a Chriftoiudicciufto, in homines, fciliccc pcccatorcs An- tichriftum fequcntes, quidicuncur

3o8 R P. Alexandri de Hales

homincs, quafi humum diligcntcs EthUffheindueruntfTonancs Deum^pro^

plufquam ccclum,& pcccatum con- pter^l^xsgrUims. Et IfUj^hemMerunt,

tra Dcum. Ec quoniam pocnx gra- rcilicct damnatijhumum phjfquam

uitatcm rcprobi in infcrno impa- ccclum cliligcntes,Df»»8,^r<^ffr^/4-

tientertolcrabunt.idcopacnacom- gdsgrandinis, idcft, diuinar vltionis

pellcc%>s blafphcnurc ,fecundum rcprobos grandinantis : ejuoniam mOr

Gloffam. Difphccbitenimeis,qubd gnafaBae^^ pornainfcrnimagna fa-

Dcus pocnam infcrat pro pcccatis. <S^acftinquantitatecontinua,quan-

Ec hoc ctt blafphcmare, lecundum tum ad durationem in quantitatc

Gloffami qui^ Deuscumfitiuftus, difcrcta,quantumadmuluplicario-

debetpocnamordinarepropccrcuU nemifcd magna vchcraentcr,quan-

pam, aJitcrnoneffctiuftus, & pcr tum ad incenfionem. c6fequens,&hoc cft ^uod (cquitur,

STNOPSIS CAT>ITIS DECIMl SET>TJML

r ,

Vldetur a Beato loanne mulier fornicaria , non folum fuper aquas fcdens.fed fuper befiiam feptem capitum, ^ de- cem cornuum. HdC autem erat variis induta ornamentfs,ha^ bens poculum aureum in manu fua^pienum non utno , fed immuiu» dttia , ^ abommatiQne forntcationts eius : vifa efi ebria fati^uine Martjrum. Horum omntum expltcationem audttj ^ dtfctt loari' nes ab Angelo,

CAPVT DECIMVM SEPTIMVM.

I T vcnit vnus dc (cptcm angGlis-.qui habebant fcptcm phialas,& locutus cft inccum,diccns. Vcni^oftendam tibi damnationcm mcrctricis magnx, qux fcdct fiiper aquasmultas, 2. Cumquafornicati funt rcges tcr- rae, & inebriati funt qui inhabitant tcrram dc vino proftitutionis eius. 3» Et abftuiit mc in fpiritu in dcfcrtum. £t vidi mulierem icdcntcmfuperbcftiam coccincam, plcnam nominibus blafphc- miae,habcntemcapitafeptcm,& cornua dcccm. 4. Et mulicr crat circumdata purpura, & coccino , £c inaurata auro, & lapide prctiofo, & margaritis, habcns poculum aurcum in manu fua, plcnumabominationc, &immunditiafornicationi$cius, $, Ec in froncc cius nomcn fcriptum : Myfterium : Babylon magna,ma- tcrfornicationum,&abominationumtcrrx. <f. Etvidimulic- rcm ebriam de fanguine San(^orum , & de fanguine Martyrum

Commcnt.in A pocal. B. I oan. Cap. 1 7. 3 o 9

leru.Ecmiratusfurncumvicliircm illa admirationcmacrna. 7.- Et dixicmihi Angelus: Quarcmiraris.-^Egodicam tibifacramentum mulicris, &bcftiac qux portatcam, quashabet ^apita fcptcm, &: cornua dcccm. Bcftia, quam vidilli, fuic,&: noncftj&af-

ccnfuracftdcabyflb,^ ia inccritum ibit : & mirabuncur ii^ihabi- canccs cciram ( quorum non func fcripca nomina in libro Vjtje a conftitutionc mundi) vidcnccs bcftiam , quas crat, &c non cll.

9. 6d hic eft fcnfus, qui habet fapicntiam. Septem capita , fe- pccm monccsfunc , fupcrquos mulicr fedct,& reges fcpcem funr.

10. Quinquccccidcrunr,vnuseft,&aliusnondumvcnit; &c cum vcneric, oporccc illum brcuc tcmpusmancrc. //. Ec beftia, qux crac,&noncft:&ipfao<aauaeft: &dcfepccmeft , & in inceritu.m vadic. 12. Ecdccemcornua,qua2vidifti,deccmrcgcsfunc: quirc- gnum nondum acccpcrunc, fcd poccftatcm tamquam rcges vna hora accipicnc poft beftiam . rj. Hivnum confilium liabenc, &: vircuccm & poceftaccm fuam beftix cradenc. /4. Hi cum Agno pugnabunc,&: Agnusvincecillos: quoniam Dominusdo-^ minorumcftj&quicumillofunc vocaci, cledi, & fidelcs. /j. fic dixicmihi.- Aqux, quas vidiftivbimcrecrixfedec, populifunc, &' gcnccsj&lingujc. i<f. Ecdcccmcornua,quacvidiftiin bcftia hi odicncfornicariam,&dcfolacj^nfaciencillam , &nudam, & car- ncs cius manducabunc, & ipfam igni concrcmabunc. /7. Deu$ cnimdcdicincorda eorum,vc faciancquod placitum eft illi: vt denc rcgnumfuumbcfljic,donecconfummenturvcrbaDci. 18. Et mu- licr,quamvidifti,cft ciuitas m3gna,quaehabet regnum fupcrrcgcs icnx.

VERSVS r.

T Vmitvnus dejeptem Angt- lu^t^uihabehxt pptem phiaUs^ ^ locntus efi mecum dicens^ \eni. OftcnsSdamnatione pcrfecu- torum Ecclcfiar, pcr reuelarionem fadamloaoni, & perdenunciatio- ncm prxdicatorum Chrifti iiic ortcndiiurcauradamnationismalo- rum,fi]b figuramulicrismerctricis. Et primo ponitur iftius mulicris def criptiojfccundo intcllcdualis cxpo- fitio, ibi, CrmirMUs fum , cum vidifjem lUamadmirmone ma^a. Item primo ponitur adiftamvifioncm prctpara-

tio^fccundoipfiivifio, ibi, cir Vtdi mulierem fedentem pper Ifejiiam cocci- neam. Item primoprxparaturloan- nes per excitationem \ fecundo per abrtradioncm a mundialibus , ibi,» Etahfiulit me inf^irituindefertum.

Dicic crgo, £t venit vnus de fe- ptemAngeUs. Ira dixi fupra, quod vidifcptcm Angelosjidcftjfepcem pra-dicatorumccrtus,fcptem phia- lasirac Dei fupcr fcptem ftatus ho- minum rc^roborum cfFundcntcs. Et non folum hoc , verum & vidi^ fupple in eadem vilionc, quod 5c Vnus de feptem Angelis , qui habehant feptem phialas irx Dei , cffudic , id

03 i'J

3«o

R. R Alexandri dc Hales

eft, plagasinferni reprobis dcnun- A ckloineSyiylocutusefimecMm. yentr^ ^X'*

inquam,4</wf dulcicer&humilicer, nonterrcndo, ei^ Ibcutus efl mecum^ ^'^' admirabiliter, & familiaritcr,rccre

ciauic.

Ille, inquam , jinTelus venitddme^ J^nrt!^, fcilicetad mcinteriul, per infpira- «w«r lionem diuinam. Dicuntur autem 'vtMt. omncs prxdicatores vnus , pcr vni- tatem diledionis , opcrationis, in- tentionis ; & quia aD vno mittun- ^p^cC. 4. ^^j. ^ ^ vnum intcndunt. Ephef 4. P^nus Deus , \na fides^ vnum Bdptifmdy Vnus Deus pater ommum , omnes f/?, cJr^fT ^uem omnia ter, &mclius, Et venitad me vnusde Jeptem Angelis^ id cft , Chriftus , qui diciturmagniconfiliiAngclus Ilai. nono,cuius infpirationc hocvidi. Vcl Angclus rcuekns hoc loannij lccepia horum reuelationc a Chri- fto,fupra primo cap. Mittens per An- gelum juumjeruop4oloanni. Scd quid cft quod dicit, & quod iftc ejl vnus de pptcn AngeUsy ^puihahehat feptem pbia- /rff, cum illi fint fepccm ordines pr^-

icat.

ta Dei reuclando , ficut Dodor. Vnde Glolfa. Hic Angelus habet pcr{bnamdoccntis,&Ioanncs dif- centts.

Locutuseji ergo metum dicens^ veni^ fcilicct intelledum ad intelligcn- qui fupcr g dumapplicando. Ynde nota quod Vel ali- fepte monitoria cantatnobis Dcus.

Primum ignoratibus ad crudiedum in propofito, & inPf Venite filfjau- pf^^ diteme,timorem Domini docebovos-^ fc- cundum, poftulantibus ad audicn- dum: Ifai. Omnes fttientes \enite ad\(iL aquasj ji*i non bahetis argentum-^ ter- tium, laborantibus ad confolan- dum , Matth. vndecimo. Venitebe- ncdt^li Patrismeipercipite regnum.

Locutus cft ergo bic Angelus , id cft,.Chriftus, mecum-j veni fciliccc

dicatorum .^Chriftusdicitur Ange- C iHtcIlcdum ad intclligcndum fc ^ ^ ^ * creca Dei apphcando ; c2r o/?w</<*»».

lusjcumnonficdenumcro illorum pcr cffcntia; idcncitacem, cft ta- mcn dc numeroillorum pervolun- tatis conformitatcm. Vel poteft dici qubd ficm erant ordines pr^di- catorum difiundi ad has phialas ef- rundendaspcrdenunciationem, & pr*Edicationcm,ita crant Angcli re- uelantes loanni, ex przcepto Chri- fti ordinati , & diftindi ad phiala

id eft, tibi, loanncs, reucIabo,vt co gnofcentcs timeant,& timentes ca- ucat,& caucntcs vitam xtcrnam ha- bcanti quid ? Damnationemmeretricis, id cft , caufam danationis vanitatis mundanx , ciuitatis Romani, pec- catricisanimi,fallacix Antichriftia- nx.. Vocatur enim mcrctrix,vanitas mundana,proptcr idoli vcncratio- ^um cfFufioncm pcr miniftcrium & n ne, & fponfi dcrclidlioncmi ciuitas ^'-"^

— * . ^ . . njmdnd

ethnifd mr-

cxequutioncnVjdc quorum numero illeeratvnus, qui rcuclauit loanni. Vel potcft dici (ecundum corum pofitioncm primam,qu6d loanncs viditvifionem diuinam, ncmpc fe- ptem Angclos cffundentesfeptem phialasirac Dci,per quos intcllcxit fcptcm pra:dicatorumordines,quo-

Romana, proptcr bcncficii vcndi tioncm, &dcrelidionem; peccatrix retnx. anima ,proptcr animi proftiturio- ncm,& Diaooh conuidioncm, fal- ficas Ancichriftiana, propcer fim- plicium fraudulencam deccptio- ncm. DcPrimo, j£dtj{cajhi tihi lupa- nar, <y fecifli tibi projiibulum in cun6hs

rum vnus rcuclauic ci , quod hic plateis^ ^ in omni creatura quafJH de ■ «licitur. lecfationem htxuriofam. Omnia hxc

y mtzx^oadme\\\c Angclus, di- opcramuUerismcreiricis. Defccu-

.Comment.in Apocal.B.loan.C^p.i/^ ju

l&i?. clo,I(ai. feptimo, Qnomodo fa^a f/? A^rf, propcerpcccati grauicatem.

EKCch. I. Eztc.i6-

ludit. iK

liai. 5. Maiih. 4

meretrix \rbs /idelis , fflena iudicij f De tcruo,Ezcch. fnnsmeretricis fa{hsejl itbi^ noluiJH erubefcere.Dc quarto,Eze- chielis decimo (exto ,Ommbusmere- tricibus dantur mercedes , tu autem dedifii mercedem cunShs dmatoribus tuis. Vndc fccundum Gloflam , Hic merctrix iniqua , id eil, falfitas Cliriftiana,di- citur mcretrix magna, propcer pro- funditatem impudiciti2;,malitia:, & concupifcentis. Vel meretrix voca-

Quijinquam, muliery^^ff fufer aquas multasy cum qua fomicatifunt R^e- gts terra^(fr webriati juatj^ut inhahitant terram^a vino projiitutioms eius\ Hic oftcndiccaufam damnacionis illius mulieris: Bene dico, quod Ange- lus, quimihiapparuic, mulierismc- rcrricis. fcilicec mundans vanicacis, Komanx ciuicacis, aniiij£ peccacri- cis,Ancichriftian9 fdlficacis,damna- tione oftendic,quia h^c muUer m e- tur hic vanicas fupcrbi^ lud.decimo recrix ctt, fdet fuper aquas multas prirao, lephte vtr forttfsimus. Quar- Bid eft, fuper populos mulcos , in tum inquircncibus ad inuenien- quibus regnac,&:dominacur Luxu-

AftTtfnx

hicpn flt rtim fnmii tur.

lReni.5. Prou. 1.

lercm. 1,

dum,Ifai.j.S<^«<fnm,^«rfrifr,rf«fr;jOT/- ni^ venite j quincum pccnicencibus ad imitandum,Macch. venite jfofi me faciamVos fieri pifcatores hominu j fcxtu cfuriencibus ad reficiendu i. Matc. Ecce tauri meiy & altilia parata funt, Venite ad nuptias j fcptim|ira trium- ^antibus adcoronanduni , Matth. y enite benediSh patris mei (^c. Filius jnuherismerccricis, auanciicupi

ria. Vcl iecundum Glo(ram,i'«^rr ae^uas multasy fcilicec diuitlarura & deliciarum habentium , ledec mc- rccrixmagna, id cil, regnar, &:bC- {Idetvanitasmundana. ^ VERS VS 1. Qum qua jvrmcati funt rcges terra^ Cum qua , {cilicec mundi vanicate, vcl auariti.T cupiditatc , formcati func ^ Rcgesterrte^ cerreni Principcs, & Ec-

tfn* fiumnt ati^imt,^

dicas, lercmix 5. Saturaut eosy cir m<e- clcfia: cuftodcs, & rcd:ores alios rc

chatifunt, in domo meretricis luxunaban- tur\ Inuidiz crudelitas, Proucrb. fe- cundo, fouea profunda fa6la meretriXy crudeUs, (T^nicjua. Accidix otiofitas lercm. fecundo, In omm colle fublimif Cjr fub omni ligno frondofo , tu profier- nebaris meretrix. Ergo tu loanncs, Veni ad me rcuelantcm , & oflen- dam tibi damnationem mtretrtcis ma~

genccs. Mundienimvanicasfccum trahit quam maxime Kodic Prsla- tos,& Principcs ccrrenos,ad fruitio- ncmcreacurarum , Deum conccm- nendo, cerrcQa amando , immun- dicis feruiendo, ipfi Diaboloadul- teroadhircndo. Vcl cum^ua^ fcili- cecciuicaceRomana,mcretrice pcf- firaa , fornicati funt Reges terra. Ad

tihuiin tenti.

^7i<f , id eft, peccacricisanira.T, quz hcccram,ciuicas Kouiana cric Rc dicitur raeretrix, quod, derelido ^ gura terrx, & aliorum horainum (ponfo fuo Chrifto,adha:recadultc- terrenorura fornicandi, & fponfum

fttettnx nnrttrtx.

roipfiDiabolo.Vndc GlofTa, Ofien dam tibi damnattonem meretricis , id cft, cauiamdaranacionisraalorum, qui rcUdo cteacorc, fornicancur cum Dxraone, idola colendo, ccrrena amando, & immundicijs lcruiendo. Vnde pcccacrix aniraa dicicur mere- trix, propcer pcccacivjhcaccrai ma^

Chrifturarehnquendicaufla. Nam Regcs ccrrac,& aliqui Pnlaci prin- cipales Ecclefiz , conuement in v- num aduerfus Dormnttm , ciT* aducrjuf Chrtfium etus , deprardando chcfau- ruraipfius.

Cura hac crgo raerccrice,F{»*WM- tifumB,eges terrA , (yincbnatz funt, ^ui

Pfal i.

/fte itiftlli^

tfi ittrHm (iru fintm muniii ttinlta.

312 R.P. Alexandri de Hales

itthahirant terram» dc yino frojlitmiam A eius. Et inelfriMi funt , id eft , cxtra viam, & cxtra ftatura bonum fadi funt , inhabitant terram , id cft , illi quiplus terrcna quamccclcftia di- ligunt&amant. Inelfriatiy inquam, funt ifti,& hoc devino profiitutioniseiuSf id cftjdc carnali delcdationcvolu- ptatismundi, quz (Ic incbriat Re- gcsterriE, &PrJElatosEcclcfix, vt non fentiant flagcUa comminatio- nis diuins, liai. vigcfimo odtauo, B llai. 18. Prophcta nefcierunt fra

ehrietate j abfor^tt funta\>ino. Vcl mi- nores , fui mhabitam terram , id cft, terrcna diligcntcs, iw^rirfrt /iwf, id eft, cxtra viam , & ftatum bonum fadi funt, de Vino projiitutionis eius, lcilicct ciuitatis Romanr , vcl ali- quojjum Prxlatorum Ecclcfix. Nam Prslati Eccledx fuis malis cxemplis dantoccafioncm cadcndi, & peccandi. Proptcr quod dicit, ^ nitU vitd ^ regor. [ Scire debcnt Pra:Iati,qu6d rr^/dts tn fi vnquam mala pcrpetrat, totmor- uJt^'" "^"^ digni funt, quot pcrditionis cxempla ad fubdicos cranftnifc- runt.]

Et abfiulit me in fj/iritu in defertum locum. Hic poftquam priparauit Chriftus,vel Angelus loanncm ad videndum hancvifioncm, & infpi- rationcmcoslcftcm, perexcitatio-' nem, prarparat ipfum per mundia- lium abftradionem , quia qui cft mundialibus dcditus , non poteft ^ ■ eflcc©ntcmplatiuus,lcadixi,qubd Angelusmagniconfilij dixit mihi: Mttnidnis Vem mecumy or ojiendam tibi damna- clntZfu. timemmeretricismagna, & quia non t»nt-vM4. poteramhanc viGonem viderc, nec rf»f»^.. intclligerc, nifi cfTcm fcpara-

cus a conucrfationc mundiaIi,ideo iftc Angclus, Chriftus, abiiuht me in defertum Ucum , ahfiulit me a mun- diali conufif iatioac, m ^fmtit , id

infpirituahvocationc,& clcdionc; in defertum , fcilicct pocnitcntia', qui cft locus aptus contemplationi di- uinx; Vel abjlulttme in defertum , id eftjinrcprobosaDco dcfcrtos, & dcrelidlos, proptcr culpam fuam. Sublcuauic mc in fpiritu , id cft, in fpirituaUvifionc. Quafi dicat iJlu- minauit mc fpirituali lucc, ad co- gnofccndum rcproborura mala. Et cum fic elfcm firolcuatus, id cft:, fpi- rituali lucc illuminatus

yidimulierem fedemem fuoerbejham umlitrt coccineam plenamnBmimbus blafhhemia*'^'"" habeptem capita feptem , CST comua dt^ -unumfita cem. Etvidi, id cft, fpiritualitcrintcl- lcxi, mulierem, id eft, omnium malo- rum vniucrfitatcm. Vndc pcr mu- licrem re<Stc malorum congrcgatio dcfignatur , quianullafueruntma- la olim perpetrata, quorum mulict non fuit caput , vcl can{a : vnde per mulicrcm Adam vincitur, & prodi».; tur,Loth fiIiabuslabitur,Iofcphia carcerem raittitur , Eiau decipitur, Samfon hoftibus cradirur , ifrael bcllo vincitur, Dauid adultcr dici- tur,Vrias occiditur, Salomon i3o- lolatra efficitur, Hcliasde tcrra eii- citur, loanncs Bapcifta occidicun Petrusmendaxcfficitur; omnisho- moperditur, &pcr hanc ad pcenas aetcrnas traditur. Kc£\c crgo per muliercm malorum congregatio defcribitur. Benc ergo dicit loan^ nes, mulierem dclcribendo, Vtdimu*- Uerem , id eft, omnium malorum congrcgationem , fedemem fuper be~ fiiam, id cft,quiefccQtem fiip^ An^ tichriftum, beftiamcrudelcm,&fe- ram. Bejham dico cxdneam , id eft, fanguineam, proptef ianguinis c£- iufioDcm nimiam, quam c^dic Antichriftus Diabolo luggcrcnte Eiech. 73 Ezcch.fepcirao, Terraplena eji iuM- ciOf dmas jplena efi inuftt^e.

4

Comment.in Apocal.B Ioan.Cap.17. ^rj

t^idiQV^o mulieremy idcfl.tnalo-A fifi mnd. '^"'^ congregationera ^fedcntrmfu rix. peryejlidtn coccineam^ id cft, (angui- neam &: homicidam plenum nomini- bus yiaj^bemid , iJ cll, quia omnia, qui diccr,& facicc Anticlirillus,fc - rcblafphcmi? crunt.Et camen dicec illa Dco placcrc, quod ell Deuni maximc blafplKmarc. Vndc Glofla, [ quia dicec mala, qu.^ Deo dcbenc dilpliccre] Ec non (olum hoc vi- f T"* di, fcilicet irtam bclliam Ancichri

lunt Ueitm '

Juntjiftim ^ ' I II rt

€sfitd hif ftum , Dlendm nomimbus blajphemiity B lui rr/iiM verum tr habentem capita feptem , c2r

/nttr »utm . T r I r

/c^imct. cornHadecem. tiabentem capuajeptemj fnx. cft, ^ feptcm vitia capitalia , quia intcndctimpcllcre ad iWn: c^ir cornua decem , id cft , vniucrfa mundi re- gna,dcccm pr.eccpta Dccalogi im- pugnantia, ficuc didum eft lupra. Vniucrla cnim mundi rcgna,tcm- porc Antichrifti crunt dccaloguni impugnantia. H2eccrgobellia,lu- per quam lcdebac mulicr iniqua , ^ id eft , omnis malorum cogrcgacio, habebat pptem capita, c2r dccem cornua. VERS VS V Scquicur, Ef muUer eratcircundata purpura , cjt* coccino , cir inaurata auroy Cir lapide pretiofo, cir margaritts. 0 1 1 c- «a (pccicmulieris iniqus, vclcon- V gregationis malae , hic oftcndit no- cumentum,&prim6 totius, fecun- do partium cius ,ibi ^hahenspoculum aureum in manu fua. Dicit crgo,c;<r mulier erat circumdata purpura. Ita di ^ xi,quod fuper beftiam ,id cft, Anti- mtmmrn- c\\x\{\.um , fedelfat w«//fr iniqua , id tmm l?Hi»- cft,conerceatiomalorum,qui crit

mm/,tn,cr , V t ^ , ^ 1

^mUf^ni- tcmporecius, mala , c2r \>idt quod jift. h^c mulicr , id eft, congrcgatio mala Antichrifti, per muliercm fragilem defi^^naia j erat circundata purpura^ id eit, mundi gloria dccorata, <3c or- nata,&: coccino, id eft,Sand>oru Mar- tjTumfanguincrubra. Cogrcgatio

cnim maiorum, qus crir rcmporc AntichriftijCrif fanguinc Sandoru plcna: vndcficut in purpuraoftcn- tatio dignitarislignatur,ira in coc- cino rubrooftenfio crudclitatis.

Hxc ctiam mulicr erat maurata au • rOjid cfr,fimilitudine chariratis,quar clt pncipua omnium virtucum, fi- cut aurum omnium metalloium, Vcl inaurata auro, id cff,fimilitudine fapientiar, & [.inttitSLth^^y-U^idepre- tiofo , id efc , fimilitudine paticncia:, & Hrmicacis.

Recollige ergo omnia prxdida.ii«/trr^<» vcrba. In mulicre congrcgatio ma-^'^^ "f'' 1 ign i tai is, non efl malittafyper malitiam multerts-^ in purpura, qua: cfc veftis rcgalis,iadantia poteftatis, incocci- >w,quodcft coloris fanguinci, tcr- ror, inauroauaritia cupidicacis ,in lapidc prctiofb, id efc, carbunculo, fccundum Gloflam,qui lucct in rc- nebrisjfimulacio vcriratis .in mar- garitis, qua:luntex rorcccrli in c6- chisgencrata;,gloria vaniiaiis:Ha[-c ergo mulicr circundara purpura, &c. &: non folum hoc, veriim

Et erat haiens poculum aurcum in ma- nu fua^ fcilicec cogrcgatio A ntichri • ffi cnt habens pocidum aureum , id elr, diuinam Scripturam , qua potan- turfidclcs,ad falucemanimarum,m mmu Ji<*,idelc,in poreftatc fua,quia cxponent Antichriftus, & fcquaces/'''''"/"" eius (acram Scripturam, nullocon-^^""^;^' tradicentc, pro voluncatc lua.Vnde Antichrifrusauthoricatcsfacra: (cri- ^'"'"^''^ pfura:habebit ad manum , vt facwJ^C.' iius ei crcdatur , &: mclius ad ipfum populus attrahatur. Vnde Glofla, ha?c mnXiCThabens poculumaureumy id clt, facnrScriptura: librum m manu id cfr , in expofitionibus prauis ,ple- num abommatiombus , id clc, cr- roribus , & falficacibus , & im- mundiiia fornicationum eius , tam

514 R-P- Alexandri de Hales

mentis,qua corporis. VndcGlofla, A terium,quantumadcaufam,cafuni plenum abominationibus , id cft, (ubmerfjuu,ibi,54i^/o?iwd^^/j

falfiserronbus , & cxpofitionibus, qua: dcbenr tamquam abominatio- nes haberi ^plenum ctiam immunditU fomicdtionis,c[uia corum do<5trina do- cec carnis immunditiam , & cxcicac ad luxuriam: vnde Antichriilus pcr mulierem ad fe mulcos accrahcc. VERSVS 5.

tcr fmucationtt cir dbominationHm terr^. VE R S VS 6. Et vidimulicrem ehriamde fm^uine SanSforum , & de fan^ine Martyrum lejuy (y miratusfwn^cum Vidiffem eam^ aiamiratione magna. Orrcnsa figura malorum fub ratione culpx , hic oftcditurfub racionc pqnq,&: primo

Sequicur,£f infronteeius nomen fcri- g cagicur pocna: afflidio-, fecundo ad- «»• ptum, Myjierium\ Babylon mdpta. Et miracio , ibi , cif miratus fum , cww vi-

huiMi mM u.

infintl mfronte^ id clt, m mence congrega cionis Antichrifti mdXx y erit nomen eiusfcriptum M)>]?m«w,id cft,malitia eiusocculta.Afj{/??ri«w cnimcft oc- culcum fecrccum, vclinfronteeiusy id crt,inaperco,&:cxcra,»o»if»rt«j fcri- ptum,mjfieriumM eft, myfticum, Cci- hcec nomcn, Bahj^on mami , id eft, magnacorum confidcracioconfufa, quoniam morcuo Ancichrifto , ip- fa malorum congrcgacio apcrce

difjemeam; certib ifcius admiraiionis manifcf^acio , ibi , & dixic mihi An- gelus,^«<trp miraris}

Dicic crgo, Ef vidi muherem ebriam. Ita dixi, quod in froncc mulieris me- rccricis magn2C,id efc, congregacio- nis Antichrifti malign^,vctvanicacis l^^J^^J'^- mudana:,vidi fcriptum Babylo manta^ , „4/4». id cft, cogrcgaiio maloru conmfa. g-*"»*»^*-', Ec no fblum hoc,vcru & vidi,id cfc, per infpiracionem incellexi , quid?

apparcbic Babylon magna, ciuicas C i«K/<>r^>«,idcfc,mundanamvanica magna confufa , macer fornicatio- ccm , vigorcmvircutumemolliea

num , dando cxemplum a Deo rc- cedendi,&: Diaboloadhxrcndi, (y abominationum terrXy (ciliccc Dcum ncgandi, & concemncndi,& pccca- caraciendi. Noca crgoin prqdi(5ka claufuIa,quoad malos,quia ccmpo- re Ancichrifti crunchabeccs in fro- te induracioncm, Scriptum , cxcica- cioncm,»»iyy?fn««,confufionem,ibi.

ccm , vel maloril congrcgacioncm mollitiem diligencem, & carnali- tacem (cqucncem^E/rww^id efc,pr2 doloribus inferni dcmenracam, de fan^ine Sanflorum , id eft , pri cf- fu/ionc fanguinis iuftorum , Sc prac doloribus nimis ncfciam, v bific/i- cuc ebrius vbi fit, ncfcic. yidi crgo ifcam mulierem^ inquam,

Babylon, diuina offenfam , ibi, mater congrcgacioncm Ancichrifci ma formcationum , (^abominationumierrdt. lam, ebriamy id cfc , pcena & dolori-

yidi mulierem fedentem fuperbejliam coccineam plenam blaj^hemix ^ &c. In ^iMrtt ^ota ifta claufula dcfcribicur ifta ftxmif*iu- mulicr, quancumad {cxudcccpti- uum, ihiyVtdi muliertm-^ quanium ad ficum percepciuumjibi^yt-i/f/tff/w fu- pcrbefttam,q\i:imum ad habitiim or- naciuum , ibi , circundatam purpura; quancum ad cogniciuum , ibi, & ittfronte eius nomen fcriptum my-

bus inferni deprehen(am,<if /rf«g"«'- ne iujlorum, vcl Sand^oru , id efc,prx cffufionefanguinis iuftorum, crt/^ finguine Martyrum lcfu , id efr , praf cffufionc fanguinis Martyrum:vel

f)cr fanguincm Sandorum , fci- iccc veceris Teftamenti , & per fanguincm Martyrum Icfu , ideft, Sandlorii nouiTcftamcntij vt pcr fanguinem Sandorum intelligan-

Comment. in Apoc. B. Joan. Ca. 17. 31^

turilli, qui occifi func abAbel vf- qucadaducncum Chrifti ; perfan- guinem Marcyrum Icfii, occifi poft aduencum vfque ad iudicium, quo- rum congrcgatio malorum,{angui- ncm cffudit , &c ideo ebria , & de- mencata crit pra; dolohbus inferni.

Et miratus fum , cum Viderem illam^ admiratime magna. H ic ponitur cx- pofitio intellcdlualis ipfius vifio- ms,& primo ponutur qu^dam prx- ambula, fccundo viho ipfa , ibi, Bejha ^uam vidijh , fuit , ^ non ejl. Itcm phmb ^onitur loannis ftupc- fa(5liojfecudo adJitur qujcftio: nam fluporadmirahonis matcriam ful- cicauit quqftionis,ibi, c^f^xir mi/;/ jingelus^ <juid miraris^i

Dicit crgo , Et miratus fum. Ita di- x\, quod Vidimulierem , id eft, malo- rum conprcgationem,ebriam , id cmr lun- hcnc opprcflam & dementa-

mesmird. rr V r ■ ■ r-

fmriMiHs tam,prieftulione langumis San- miutieru dtorum : Et miratus Jum citm 'vidiffem IISlwL lcilicec primoficexaltatam,

&dccoracam,poftca ficdcpreffam, & tribularam. Miratus^ inquam,^OT admiratione magna^ fcilicct prs malo- rum dcprcirione , &c thMpationc fubitanea. Glofladicit,qu6dIoqui- tur loanncs in pcrfonaillorum, qui admirantur,quare Dcus pcrmittit malos in hoc mundo profpcrarc,& bonos deprimi- Et hoc cft ad malo- rum maiorcm confufioncm , & ad bonoru maiorcmrethbuuonem, & ^lorificationcm. Afiratus ergo fum^ cum Vidiffem iftam muUerem , fic infur- g6tem , ficaoundantem ,poftca fic cadentcm, & cum fic mirarer VERS V S 7. Dixitmihi^ fcilicet volcnti intclli- gcrc quomodo poflcthoc cflc,^n- gelus,idcCt , Chhftus,velciusnun- cius , (juare wiVrfm.^fcilicet de mundi gloria fiilgcntc , &poftca cito cade-

finm.

A tc?Quafidiccrer,fiinueftigarcvclis quarc hic fulgcntes cito cadunt, & in infcrnum dcfcendunr, cognof T««Mrif ces, quod iufto Dei iudicio punien- tur itcrnaliter,qui tranfgrcdiuntur finaliter. Nam tanta eft offenfa, quantus qui ofltenditur. Vndccert^ potius culpamiranda, quam poena, non cnim mirandum u Dcus pro ofFcnfis infinitis pcenam stcrnam infligit , fed id magis mirandum,

3 quod crcatura crcatorcmfuum, 8c aAoremoflcndere prarfumit.Sicuc mirandum eflet , fi vas figuli infur- gerct cotra figulum, qui Fccitillud. Dixitergomihi loannimiranti dc malorum pana xiein2,^uaremir^ m? Quafidiccrecnondebesmira- ri; vnde fupplc, fi vchs fcire, quare peccator fic iternahtcr punitur,£^o dicam tt^/,id cft. apcrtc cxprimara,& oftendam, quid. •'yiicramfwfttm mulie- m,id cft,fignificahoncm malx con- gregationis , & facramentum beflia, id

C clt,Ancichnlh,f«rf^rMf f4m,fciliccc de peccato in peccatil , & poftca in /""■•«'•'» ininfernum. Quafi diccrer, fi velis ^"''r. incelligcre quid fignificcc mulicr «'«""'»- fupra defchpca, & beilu, ^uaportat^""'"^- eam, Icilicecdc pcccacoin peccatu, &poftca in infernum, quafi dicat, Ego magni confilij Angclus , qui fcio omnia , dicam tilfi , id ci\ , ti- bi reuelabo , & manifeftabo , tam- quam fpeciali amico mco.Et ftatim (equitur manifcftatio, fiue cxplica-

D tio, ibi, beftia quam Udifti Juit, c^non eft: & primo expoficio bcftii poni- turifecundomulicris magnSjibiiCr mulierjuam \fidifii efl ciuitas magna.lii primooftenditur varictas ftatuum beftiae ; fecundo vana qualicas me- hrotnfxhiyfe^te capira funt fepte montes. Icem primo ponicur beftix dclcri- ptiovfccundo imprudcntiiiadmira- lio^ihiiO^mirahiitHrinbabitatesterramk

Rr ij

3i6 R. R Alexandri de Hales

pt4l,i h(- ^iciicgo fBejlid y^uamYidifliJuity A infrafecundo: CumconfHmmaiifHe- f.uJxmtn. ^nonefi. Ita promifi tibi loannes rintmilleanmy foluetHrSatcmasdeear-

ego Chriftus , vcl Angclus, quod tibi diccrcm quidfienificecbcftia, quodficut promifi llatim implco. BejHit ^uam vidtfli^ id cft, Diabolus, quad beftiales facicns , Diabolus cnim beftia deuoratrix , diffipatrix, deuaftacrix , deturpatrix : vndc in Danitl.t. Daniele,quarto, terriyHisatque mirahilis , cjr fortis nimis , dentes fer-

purMm

cere fu9y Cjr exthit^<^ durabity idco (ia- tim additur cafus diccns ; C »» inte- 'V" ntumat^ti quamuiserum tcmporCt«*»r/«ir. AnticliriIH,fic h?c bcftia crudeUs, & fera, afcenfura in zCtxim , virtutc tamcft diuina ibitin intcritum , fci- licct infcrni , icaquodamplius non habebit perfcqucndi, velpuojnandi locum*. nam Dominus lcfusChri-

reos h^ehat^ comedens atque diminuens, g ftus eam intcrficicc fpiritu oris fui

reliijua pedibus conculcans. Vndc B, Marcinus, quid hic ftas cruenca bc- ftia,nihilinme funcfti inucnjes?vn- de Diaboiusbeftia dicitur, quiabe- ftialcsfacir,quiacrudeliscft,&: nul- II parcic. H^f, inquam,^f^<< fm, non f/?, fuit , fciliccc in poteftate ma- gna, ante aducncum Chrifti: eirw»

Ecde canca poceftacc fubico pcr- dica, & annihilatamin(^M»/»r inhabL tames terram^ id cft, terrcna fequcn- ces, & amanccs , fiarum non fuut fcri- pta nomina mhbro vitne , fciucec per arccrnam praEdeftinacionem,fed po- ciiis in ccrra,pr?fciciadcerram dani- nacionem , Pfal. y ocauerunt nomina.

loan. it.

r/?,quia nacoChrifto,vircucem (uam fua m terris fuis. Et idco addicur , pro magna parce amific , loan. duo- conjlitutione mun^^voc dicic vc oftcn- dccimo , Nunc princeps huius.mundi dacdiffercnciam Ubri vicar, & Scri- f«Vzfmryw-4;:vndchicbeftia,fciUccc C pcursc. Quidamcnim funcfcripciin Diabolus , fuic pcr fuara crcacio- pagina pra;fcncisiuftificationis,dc

Ezcch,zS.

nemm magna nobilicace , Ecclcf vicefirao odauo. Tu fgnaculum fi- miutudmis ^plenus fapientia , (27* p^fr- clus decore in delitijs paradiji fuijli ,• in magna poteftace , lob quarco. Non cjt potejids fuper terram , quahuic Valeat comparari : in niagna digni- Ezech. ji. gnicacc , Ezcch. crigefimo primo, rat pulcherrimus in magnitudme fua.

Suomulcidclentur, Pfal. Deleamur 'libro \nuentium^0' cum iujlisnon fcri- ^rfwmr.Mominacrgo ccrrcnaaman- tium nWfunc fcnpca in libro vicx, aconftitucione mundi , U fialiqui^^^*'''^^;* func fcripci pro ccmporc pr^fcnci, & ifti mirabuntur , yidentes be^iam^ quaftm^ ^ non ej}. V idemes befliam,id eft , Ancichriftum , vcl Diabolumi

Ecnon fic iamper pcccatum , (unc D ^«rf/w>, fcilicec in canca potcftacc.

in eo enim nacuraJia diminuca

Et afccnfura efl de abyffo , in interitum vadit. Oftcnfo ftacu in quo deiedaefta pnftinapoceftace, oftedicurftacus inquorefumcc pri- ftinam poteIl:atc.Ica dixi quod beflia fcilicec Diabolus,fuic, o-nonefl. Ec non fblum hoc , vcrum & hac beflia afcenfHra efl de abyjfo^id eft,dc occul- co , & profundomalo in apercam maUcia, icilicct ccporc Antichrifti:

C^noneil^ cx dcfcd:ibilicacc. Vndc cerce ccrrena amanccs , & ipfi Dia- bolo , & AntichriUo adhacrences, quorum non func fcripca nomina in Ubrovicac ,a confticucionc mundij mirabunturdcfubito cafupotcila- tisDiaboli,& Ancichrifti.

VERSVS 9-

Ethic efl fenfus^qui hahet fapientiam; £r/;/c,fcilicccincafu huius beftix.

I

Comment. in Apoc. B.Ioan, cap. 17. 317

^i4ij;al>etfdf>ienndmjci\icct Dti ; vcl A capitalia,quibus pcccatoresconcra ^*"^

ratiohe pcccati obumbratam, efi Dcumcrigunrur,&inaltum,ricut/-,),T^M;„.

fenff4s, fcilicec pocert fapientiam ac- motes cleuantur. Vndc GlofTa[pcr " /«'"

ciperc,vt fcilicccvalcat a pa;na,& a hafc fcptcm capitaerigit feDiabolus ^'7'

carurmiilicauerc,quia in fupcrbia.] Vcly^/^rr/wfd^/Mj/f^ffw

Falix,<j»emfaciuttta!u'ndpericulaeat4- raomes fitnt, ifti fcptem montcs func

tum. vniucrfa rcgna, & poteftatcs rcpro-

GlofTajRefpcdu huius poenx, borum , a quibus impugnatur Hc-

Trti pjrtfs potedis vobis caucre. Et certc h- clcfia, quar pofTuntdilbngui fecun-

^'f'"'"'- pientcs,c^uiliabentmemoriampr?- aumfeptem tempora. Primum ab

teritorum, intclligcntiam prxlen- Adam vfque ad Nocj fecunduml tium, prudcntiam futurorum: hx g Noe vfquead Abraham; tertiumab

enim funt trcs partcs fapicntiat. Ifti, Abralwm vfque ad Moy fem; quar-

inquara, fapicntcsexconfideratio- tuma Moyfcvfque ad tranfmigra-

ne pcsnxy & damnationis ahorum tioncmBabylonisjquintumacranf^

fiuntoauti,vtnondeiccndantinla- migratione Babylonis , vfquc ad

qucura Diaboli , & pcr confcqucns Chriflum ; fcxtum a Chrillo vfquc

Infcrni. Sed multi pcccatores cxcx- ad Antichrillumj (eptimum ab An-

lAiunMm cantur,cum vidcrint alios mori, vel tichrifto , vfqucad ludicium.

damnarr. Exaecauitenimeos malitia eo- Scptem crgo capica Diaboli (urft

're7jnc'L * ^*" '^fp^^^^^ "'^^ > "''^ ''''^*^- rcptcm montcs , id ert , omnes rc-

^t,, daremurlHMciorum , vtdicicurdeini- probi in fcptcm Ihtibus prxdidis ^'9"^"' quis. C pcncquentes Ecclcfiam Dcijcontra

Septem cafita, feftem montes funt, Deum fc erigentes,&contraDeum f"*''-

Hic defcribitur varictas mcmbro- fcelcuates, uiperquos,fcilicetcon-

rum,&prim6 dcfcribitipfiusmem- tra Dcumfc clcuantes, & fupcrbie-

bra , fub rarioncdamnabilis culpx-, tcs/nulierfedet^ id eft,ma!orum con-

fecundo fub rationc miferabilis grcgatio, fundata fupcr Principcs

pacnx,ibi,c2r «^^«''««''wWj^M^v/Wi/?* fupcrbos , qui propric dicuntur

in hefiia, hi odient formcatiam. Item montes, fc contra Dcumin prardi

• primo oftcnditur qualitas redoru; dis ftaribus erigentcs. Coifgrega-

iccundo fubditorum,ibi,£f «ijJciV mi- tionescnimmalorum,omnium ma.-

/;/, aqua,<fuas Vtdiftiy vhi meretrix fedct, lorum funt caulfa ; vcl quia alios a

jwpuli funtygemesy&ltngua. Itcm pri- malis non rcfrinanti vel quia occa-

mb ponitirtiusbcftixfcptem capi- fioncmpeccandi dant. Et hi ctiam u i (ccundb dccem cornua, ibi , eir ^ montcs, vcl (eptcm capica, funt fe-

decem comua , y»<e Vidtfii , decem Reges ptcm Reges, id eft, vniucrfx domina-

fint. tionis in fcpcem ftatibus pridictis,

DicitcrgOy feptemcafntafeptemfunt cerrenx,vclEcclefiafticx poceftacis

momes. Icadixifupra,qu6dcu,Ioan- Vndc omncs Principcs rcprobi ia

ncs,vidiftibcftiam haDcnccmfepcc prxdidis ftacibus fepcem func ccr-

capita,& cgo Chriftus Angclus tibi rcni , fiuc Ecclefiaftici, qui dicun-

cxpofui,& oftcndiquidcratillabc- turRcgcs,quiaaIioshabcntrcgcrc^

ftia , nunc expono qui fint illa (c- Dicuntur fcptcm capica beftix , Cci-

picmcipitAydiccm,feptemcdf>ttd fe- licctDiaboli. PrimuscnimR.cx di-

ftetiimomes y«»f,idcft, lcptemvitia citur magiftcr omnium malorum,

Rr iij

3i8 R.P. AlexandricieHales

qui regnac in primo ftatu, fcilicct ab A liccc Chriftus , & ftacus cius , f/?, ^

Adam vfque ad Noc, & fic dein- alius, fcilicccab Ancichrifto, nondum

ccpsvfque ad finem mundi. Vndc v?w/^ Etciim venait, fcilicet Anci-

noca quod pcr fcpcem capita, intcl- chriftus rex iniquus pcior omnibus

liguniur omnes Principes, qui cx- prarcedenribus , ojfortet illum brew

tollumurdcmundi opulcnria, per tempus manere ^ fciiiccc rcgnando,

feptcmRcgcSjOmnes illi, qui extol- pridicando, decipiendo, pcrfcque-

luntur de dignitacis cmincncia. Sc- do Ecclefiam Chrilh , quia folum

pcem crgo capica, funt Rcges fcpce. cribus annis & dimidio rcgnabic.

EtdciftisRcgibus VEKSVS. u. .

VERSVS lo. g Etbefti4,quaerat,Cr»meft,f:<ripf(

Quinque ceciderunt, & V««/ eft, O* oBaua eft^ ^ de feptem eft^ in imeri-

aliustmdumyemt. Itadixi,qu6d pri- /mot v<«6>. HicoftcnditurcafusDia-

mus Rex, id cft, primus malorum in boli. Et primo cafus-, fccundo mo-

primoftatu, fcilicctab Adam vfque dus,ibi , dr ifia o^aua eft. It» dixi

adNoe.fccundus a Noc, vfquc ad fupra ceo Chriftus, vcl Angelus,

Abraham, & fic dcinccps numcran- qubd hejka , quam tu viSfi , loannes, ^

dofeptem ftatus prxdidlos. Et dc /«;>, Crnoneft. Et heftia^ id eft, Dia-

oifinibus ftatibus ceciderum, bolus,^«rffr4fantcaduentumChri-

id eft, quinque ftatus, & omncs ma- fti in maena potcftatc , & dignitatc,

. licumcotranfierunt.£fV»wr/l fta- eir»<7»fif, fupplc nuncintcmporc,

nritimr ' tus , fcilicct grarii fub Chrifto , & amiffa sixmtc, o^if^faodaua f/f.Prima

chtiiim £nali,qui in co funt,cir AUus nondum C, bcftia cft ccctus malorum omnium,

VfnifjfcilicctftatusfuturusfubAnti- ab Adam vfquc ad Nocj fccunda^

chrifto. Et nota quod Chriftus rc- malorum a Noe, vfauc ad Abra-

diciturvnusfmgulari cognofc6 hamj tcrtia ab Abraham vfquc ad p,*i#/5»#

tia , vndc fuit digjius ad pcrfona- Moyfcm ; quarta a Moy fe vlquc ad Jj^^"**''

Ecaef. 7 igj^ afTumptioncm, Ecclefiafti fc- tranfmigrarioncm Babylonisj quin-

primo,vn«OT de mille reperi-^ fmgulari ta,a tranfmigrationcBabylonis vfq-,

iufficienfia,vndefuitidoneusadge- adChriftum; fcxta aChriftovfquc •

Math.li. ncralem rcdcmptioncm. Matth. ad Antichriftum i fcptimaab Anti-

vigefimo fccundo, £x^f</jf vo^i; Vf chrifto,v(queadfinemmundi.

vnusmoriatur homo ., Singulari prxfi- Scptima ergo bcftia , Antichri-

dentia, vndc fuit perFcdlus ad na- ftus, Diabolus odaua ,omncsalias

Rom turalcm regencrationcm. Rom, tranfccndensinmalicia, lob. vndc- quarco , Sio^f vnius deli^o multi mortui ^ cimo , Ipfe eft rex fuper omnes filios fu~

fdnt ^ multo ma^s vimmus gratia vmus perhia. Diaboluscrgoodtauabcrtia

hominis lefu Chrifti ; fingulari proui- c^,^de feptem eft , fcilicec confor-

dcncia, vnde fuic apcus ad magiftra- micacc culpx , & pccnx , licet non

lem inrtruilionem, ptimi Machab. idcnritatcnaturac. Vcl de feptem eft,

I. Macj.s Q^^yo. Committunt Vni ma^ftratum quiafcilicetaftacibuspr^didis,Dia-

^um^dominarivmuerfaterra. bolus portat malos dc pcccaco in

Q«i>i^crgo reges cedderunt, an- pcccacum, & prouocac omncs cam

cequamChriftusvcnic, quia quin- bonos,quam malos ad malum, &

quc ftatus cranfierunt , vn»/, fci^ nunquam nouit faccre bonum , fic

Comment.in Apocal.B.Ioan Cap.iy, 319

lii^/' J.^^corequicurquad V4^irm/«fmr«w, A fcd ccmpore Antichriftireqnabunr.

lcihcct m mferni fepulchrura. Vel Dicuntur aurcm ifti Rcircs cornua iti}i4<}MM beliid^qH^erat^ ^ non cft , c[\ Ar\ti- ' 'ftfim in chriftus,qui crit primo in magna po- teftate, &gloria, fcd pollmodicum non erit, cx amifla virtute, & firmi- tatc, er//?4 o^auaeft, pcr fingula- rcm dcnominacionem , cjr pptima eft, fcilicctpernaturam confimilcm. Sicuc dicitur dc Aquila, quar crat de- fupcripfbru quatuor,quia lcuabant

bcftia:,fcilicctDiaboli,vcTAntichri- fti,propreradhxfionem,quia adh^. rcbunt Antichrifto , Hcuc cornua capici fuo , proptcr elationcm, quia crigcntur in altum contra Domi- num fuum , propter perlcquutio- nem,vclimpugnarionem, quia im- pugnabunt Ecclefiam pcr poten- tiamfuam. Veldcccmcornuaiftius

. . i • - — ... . w. v.vv.VtiI kV^IIIUltllllll

lc lupcrlc, contemplando diuina: B bcftiar, fcilicct Diaboli, vcl Anri Sic Antichriftuscft vna bcftia defc- chri, dcccm Rcgcsfunt/omnes fci- ptcm, & tamcn dicitur odaua, pro- ' ' " pter cxccUcntiam in malitia, quia pcr fu^crbiam plcnus Diabolo, cx- tollet ie fupra humanam potcntiam; Crvadit in imeritum, ki\icct morris cCrrporalis, fpiritualis, & infcrna- lis.

VEKS V S 11.

hcct mali Principcs, mandata tranfl eredientes. Et hi,dicitIoanncs,w« dii regnum accepernnt^(ci\icct tcmpore cius:vndc poft loanncm fuit diuifio mundi principalitcr in dccem rc- gna,vcl Rcges,auifuntfcihcctSar- raceni, Daci, Galii, Lombardi, Bur- gundiones, Almani , Sucui , Franci, _ , Hunni.Mcliortamenexpontiopri- Etdecemcomua, ^u^vtdtfti, decem ma, decem cornua deccm Rcqcs Regesfimt^ tjui regnum nondum acce- funt ftituri tcmpore Aniichrifti.

perunt , pd poteftas tantjuam Regcs Vna hora acci^ient pofl beftiam. Poft- quam fupra expofuit bcftia: (c- ptem capira , hic exponit dccem cornua. Ecquia perilla intclligun- tur decem Regcs,ideo primo oftcn- dit eorum poteftatcm ; fccudoopc- rarionem,ibi,f/i ymm confiliumha- bent^Crvirtutem. Ita dixifupra,qu6d crant bcftis fuprardidte fcptcm ca- pita, nunc oftcndo quar funt dc-

Qui regnum nondum acceperunt , fed ""f^

poteftatem tanquam Reges , non {icut

Rcgcsvcri ^ledficuc Tyranni:vc-

rus cnim Rcx dcbet haberc acquita-

tcm iuftitia: , claritatcm {apicnriac;

pietatcm , imb fandlitatcm diuince

rcuercnriar, quibus omnibus om-

ncs carebunt ifti Rcecs. Et ideo

fignantcrdicit, c^uo dpoteftatem ha-

Munttanauam Reges^ {cilicct tyran-

I — niEcclenamperlcqu€tes,&Dcum,

cemcornua, diccns, Etdecemcomua D &proximum.

^«*v/W^/?/;fuppletuIoanncs,^ifffm Hicrgopotcftatcminmalumtan- •

quam Reges ^fnahoraacciptcm. f^na r«,m4/,.

hora dicit, quia citocorum potcftas

tranfibit , quia tribus annis & dimi-

dio {blum durabit. Hanc ergo po-

teftatem accipicnt vna hora poft

Antichriftum ,vcl Diabolum, tan-

quamfuiimitatorcs, &ciusvoliln-

tatem facicntcs,& ipfum (cqucntes.

Eccc vihflimum principacum, pofc

^-p. , iu|^L»ic Lu ludiincs , aecem Regesfum, fcilicctin capitcbcftii, Diaboli, velAnrichrifti,fcilicctfu- turi temporc Antichrifti. Rcgnum corum diuidetur in decem rcgna tcmporc Antichrifti , qua: fubiuga- bunturregno,& imperio Antichri- /«./'//Xr. fti, vt habct Danicl; Cornua ipfms

dunmtn ^'^^'^ > ^fg" /««f , nondum

DM. regnum acceperum, quia non modo,

320

R P. Alexandri de Hales

beftiam , quia qui bcftiam fcquitur Mil.i7- hci\\A dy?(a\m. Cumfanclofanfhs em^i^sr cum peruerfo perucrterisy^ cum beftia,bcftiacris.

VERSVS 13.

Scquicur, Hivnum conjilium hahetir, Cr yirtutem , (y potejlatem fuam hejHa tradcnt. Hic oftcndicur corum opc- ratio duplcx , fcilicct imitacio Anci- chrifti , & pcrfcquucio Chrifti, ibi, hli cum a^o j/ugnaiunt. D icit ergo, Vnt4m cwjilium hahent. Ica dixi quod rcgcs prxdidi,imitatorcs Antichri- fti,^otcftatcm accipicnt p6ft,& non folum hoc,vcrum ctiam hivnumcon- tmpltrnm filium hahent , fciHcct ncgandi Ghri- f.nfibnm ftuni , & credcndi Antichriftum, ^(Zlt. ^^'^ corum maUcia crit cxquifita. Irtudcric confiUum impiorum.

Hi crgo Rcges impii habebunt confiUum vnum , Chriftum negan- di,Eccle{iam pcrfequedi , Antichri- ftum fequcndi > cir Virtutem,^ pote- jiatem fuam tradem hefli^. Etvirtutemy fcilicetquam habebuntinfeipfis,ci'* potejiatem , (ciUcet quam habebunt fuper aUos , hefluetradent^^ eft, An- richrifto attribucnr. Omnia enim qux facicnt,i]li accribucnc , cum ca- racn non fic poteftas,nifia fbloDco, Roma.decimo cercio.

VERSVS. 14.

Hi cum yignopugnahunt.Wic often- dicar perfequucio Chrifti per pric- chnnui di6los Rcgcs, nam impii erunt imi- imf>,trt,m tatores Antichrifti, & non foliim hoc , vcrum & pcrfequutores Chri- fti, ^ui cum 'Agm pugnahunt, id eft, cum Chrifto, Agnomiriflimo, vcr- bo&fa(flo, & luosfubtrahendo& occidendo ; non praualehunty quia Cr Agttus Vmcet illos , fciliccc illor um maUtiam refrenabit, & ipfos in {e,& in fuocapite Anrichrifto damnabic,

A & fuis fidclibus conftantiam tri- buer. Et bene dico, quod Agnus iftc Chrifrus Regcs iftos iniquos Antichrifti vincct,^«OTMdw Dominus dominorum ejl ; Dominus fingulari- tcr, dominorum vniucrfiilitcr cft,vc- racircr, & ftabilitcr , & firmiter. Glofla , Dominus dominorum ejl, vtcns malis ad libitum,& ad bono- rum gloriam •, EtRex regum , fcili- ccc omnia ordinando ,omnibus

g impcrando: & iftcAgnusnon fo- lum pcr fc, fed ctiam per fuos vin- cct iltos Reges impios. Idco addir, ^ quicumiuo funt\>ocati ele^i,&ji- deleSjVincentillos, nonvirtute pro- pria, fcd diuina. Etqui cum illofum, pcr firmam adhacfioncm^Vof^ri fci- licct pcr pracdicationem, vel infpi- rationcm, f/f<^i pcr prxdcftinatio- ncm , fideles perprarccptorum im- pletioncm , & fidei conferuationc. ^cZ,"J^£,

Q ifti, inquam, vinccntdi<^los Anti-ri/iw vi. chrifti miquos minirtros:vocat au- ^"'•'•^ tcmhic Chriitum propter ^,,^,^,^

vinccndi modum, qui cfc pcrpa- dcnriam.

VERSVS. 15.

Etdixitmihi , ajua ^aas \idifii» \hi meretrix fedet , popult funt, &gentes-y Cflingua. Oftensa qualiratc rcdbo- rum,hic oftcnditur qualitas fubdi- torum.Ita dixi quod promificmihi D loanni Angclus quod oftendcrcc mihi damnacionc mcrecricis, qua: fedec (uper aquas mu 1 tas,& often- dicquxeftbcftia, &quxfunc cius fcpcemcapita, & eius comuadc- ccm : nunc autem oftcndit qux fint aqux , fupcr quas fcdet mcrc- trixdi<aa, diccns, atjuaijuas \>tdifti fupcr ^uas meretrix fedet, id cft, vani- tas mundana, vcl congregatio An- ^^^.^^ cichrifti,rcfidct,vcl dominatur , vt

mitnJi rt-

domina & rcginaj/^o/Wiyin^quoad^""-

auaros»

r

7

Comment. in A poc. B. loan. Ca. 17. 3^1

auaros; cir^i-nw, quoad luxuriofos, A bcaia, fcilicet Antichriftus, haUc- e^T* lin^tu, quoad fupcrbos. Sdpcr batdeccmcornua, & quod illa cor- iftos lcdet , &:quicrcit mcretrix mi- nua crant deccm l^cges , & oranes 'plHf^' :_.ii.r.L.^.i. n^undiPrincipes, Anuchrillumimi- "»'"'«^

tlHflMrt- ' 1 y-rl

mtt (Miftt qua. Oijincs enim ilti lubicdi crunt ^ntuhj.. mcr<ftrici,rciHcet Antichrifto, Dia- bolo,&: eius dommationi,qui.jiocc- bat cos|jierctricari, & fornicari. Na cx omni paric colhgct multos : pro- ptcr quod dicit fofdi , quoad illos quilegcmhabentj^Mrw, quoad il- los^quilcgc carent j /t;^/^) quoad

tantcs, deccm pra?ccpta Decalogi impugnantcs.lt non foliim hoc,ve- rum&dcceaicornua capui fuo in- hxrentia-,/;iW/>w, lcjlicetin infcrnOi formcariMn , fcilicct Antichrillum, cui confcnferun t,vci vaniratcra m u-

' 1 — a ' o '1 danani, quamdilcxcrunt, vcl con-

vtrofque,qmaliosinftruunt,& do- B grcgationcm malam, dc qua ipG ccnt. Vndc dc omnibus non folum erant, quia vnus odiet aliura in in-

maiorcs , qui intciligun tu r per pojm los (l^rgenres^ fcd ctiam minorcs, qui intclliguntur pcr/i»^«4;/o^«fnr« fuD- icdi crunt Antichrillo, maxime mc- rctrici, quianon folum ipfc forni- cabuur, lcdcorapellctillos fornica- n. Et dkit meretrix^ quia fcmpcr cllr immunda, fcdctt quia ^^olupratcm cxigit, &voluntatemnon erigit ad

fcrnoj EtdefoUum faciet ilUm^ (cili- cct Antichriftum, quia coraplcto nuracro clcdoru, pcrdctfolatium? &dcfoIabiturdccruciatu fuo,&:fuo- rurai nudam, fcilicct virtutibus} J^tcdrnes etus manc^caiunt y quia cum ipfis punietur DiabolusA- Antichri- Husi Etipf^mignccremdbunt^ propter inordinatumamorcm, quo ipfc cos

appctendacccicftia^Sw^r^i^Ktf/jquia ^ diligctj&ipfccum fcmperfluit, appctendo delcdabi- ^ Diqt cfL- defil^uam contra con

lia,&non pra:caucndo futura iudi cia. Sic& Aniichriftus, &eiusca- tus faditatem non abiiciet , volu ptatcm appctet, dc pcccato in pcc catum fluct.

VER S VS 16.

Etdecemcofnua,^ua Udifliin heftia, hiodient fomicariam y dcfolatam fa- dcM eam^i^ cames eius manducalfunt,^

folationcm honorum ; nudam^con- traopulcntiamdiuitiarum, /gwr cre- maiam, proptcr inuidiam ncquitia- rum. Habebit «nim eraincntiam honorum , opulentura diuitiarum, alHucntiam dcliiiarum , inuid'am nequitiarum^cl Anticliriftus ha- bebitm mu<W)con(bIationem,in Infcrno dcfolarioncm , & idco di- cit defolatam ; vel habcbit in mun- do diuitiarum magnitU(lincm,con-

• "'"'«.ntium tiiaguiiuuincm,COn-

ipfam ignc cremabunt. Supradefcribit ^ tra hoc nuditatcm,& paupcrrarcm.

racmbra Diaboli , vel Antichnfti fub ratione damnabilis culpar, & quiahuiuscaufa cftiugum, dicitur iudicium , idcoprirao ponitur poc- na, vei luppliciura; fecundo diui- num iudicium , ibi , Deus enim dedtt in corda ipforum, \>t faciant ^uodilli pU~ citum ejl.

Dicitcrgo, clr decem comua^ ejua Vidifti w^f/?/4,&c.Itadixi fupra,quod

nudam. Vcl Antichriftus, habebit Jrt mundo dclcdationc carna!cm,con- trahoc,ininfcrno carnis,& vcrmis corrofioncm, & deuorationem, ibi, camem eius manducahunt, Vcl Anti- chriftushabebit in raundo inflam- ■^'f " matam noccndi voluntatcm, con-£^^"J'/* tra hoc, gchcnnalem concrcmatio- f"».-» f><- ncm, ibi, i^ne cremabunt . Apoc. dc- 1'" '" '"' cimo Icptimo, QuantHm ^lonficautt fe, tm'

5f

\

52.1 R..P. AlexandrideHales

(^mdelittjs fuitytMtHm (Uteiliitormen- A in horreum- reponctur, Maith. tcr- tum & luBum. Dicuntur autcm fc- tio, SeparabuntHr mjlta yonis , widcin

quentes Antichr'lh]m, carnem eius manducarc occafionaUier , quia pro hoc ipfc ignc cremabitur. Ifaias. y^iulfulitte if^fldmmis , fMf fuccendifti vohts. Vndc proptcr iih duo dicitur Ifai. dccimo odba- uo , Vermis eorum non morietur, cjr iffiis non extin^etur.

VERSVS 17.

ccps nullimalofitbene,&:nullibo- no fit malc.

. VERSVS. 18.

Sequitur, EtmuUer^qudm^ viJifti, efi ciuitas mdgndf^ua h<tbet regnum jk-' ter mnes Reges tmf. Lxponia Dcftis figura, exponitur mulicris metaphora, & prxterit ca,dc quibus ^ Dominus enim dedit in corda ror»m, 3 diffunus infra. Dicit crgo , E$ mu- Tumt^npt. \t fdciant quod tlli pUcitum efi, yt dent lier, quam vidifli. O llcndi tibi, loan- fuum regnum heflix^donec CQnfummcntur nes, e^ Angclus,vcl Chrilhis, quid /,^. ^erbd Oei. Hic oftcndit quod omnia fignihcat bcftia, quam vidifti, nunc didaficntpermiflionediuina,&iu- oltcndo auid fignificat mulier , di- fto Dei iudicio. Ita dixi funra, quo J ccns. Mulier,<judm vidifli/ftciHitdsmO' Principes terrcni adhxrebunt bc- jjtm, id eft, malorum multipheitas, fti^,Antichrifto,&Diabolo,& quod & reproborumvniuerfitas , quac cft pugnabunr cum Agno. Et hoc ro- mulier appellata , quia cft fcecunda tum fiet Dciiudicio, quia Dominut ad malum, mollis &infirma ad bo- dedir.ideik, permifit , vel permittcc. nura. Vndc malorum congrcgacio priteritum pro futuro, vr fddidnt cft appellata mulier, quia facunda ^Mod pldcitum eililli, (cilicet Antidiri - C vitiis , Ciuitds , quia alios colligit fuis fto-,&hocmcritb,quiaDeusmaIos malis excmplis ; vcl quia vnitani excxcat fuis mcritis. Merito crgo malis, fcdm4^.'t ,propiermagnitu- permittec Dcus, vt Antichriftiani dinem in pcrfonis -, vcl proptcr fu- faciantquodplacitumcft illi, fcili- perbiam in fadis. Infinirus cnini cct Antichrifto : vt dentregnum fuum eft numcrui ftultorum, & idco raa- »./jn. Zn. beftU , id cft,conccdant, vcl confcn- gna eft ciuitas, vel congrc^atio pcc- s^i^ni^j^ ,M„. n^ShM ji^nc fuper fc AntichSftum, vel Dia- catorum, & hic ciuitas cft, auxhdr- fp'»"'"*' bolum regnarc : Et hoc facict tan- betregnumfu^erReges teh<e,&c hoc ra- dm\ dontccpnfummenturwrbdDei/id tione fuperbii. Supcrbia cnim rc- cfti donec implcantur quae a Dco gnatfupcrRcgcs, & Principcs ter- func pronuntiata de paenis repco- rx. Scd ficut rcgnl in mundo, fic borum,&dcprqmijscleaorum. Vf- ^ tcrrx fubiicieturininferno,propter que tunc cnim permittentur mali quodillc verfus. rcgnarc cum bonis , & quandoquc Res homo Idhilis.dcfrdgilis , 5«» fronte fuper bonos,& in arca vcntilabra, & tumefcit palea comburentur, triticum autem EUtd penna ponetitr in ignegehennd:

Dcntriu

iftflH. j •

Commeiit.in Apocal.B.Ioari Cap" i8. 323

STNOPSIS C^TITIS DECIMI OCTAVI.

DEJcribitur exciMum ^ incendtHm Babylonis ,quod Ange- lus gloriofus et potens cum cUmore aperit diccns, Cecidit, cectdit Babjlon magna : tum Reges ac negotiatores terra, qui olim ipji adh/tferantyamare jlebunt : coelicoU ^ero, Apoftoli, et^ T^rophetx Ixtitia perfundentur.

CAPVT DECIMYM OCTAVVM.

'T poft hxc vidi alium Angcluni defcendcncem Ac coelo,habenccmpotcftaccm magnam : & ccrra illu- minacacfl: agloiiacius. j. Etcxclamauicinforticudi- ne dicens,Cccidit;Cecidit Babylon magna. & fada eft: habitacio darmoniorum , bC cuftodia omnis fpiritus immundi , &: cuftodiaomnis volucrisimmanda:,&:odibiHs; j. Quiadcvino ira:fornicationisciusbibcruncomnes genccs: & rcgcs ccrra: cum illa fornicaci funt:8c mcrcatorcs ccrra:*dc vircucc dcliciarum eius di- uitesfaCbifunc. 4. Ec audiuialiam voccm dc cxlo , dicencem: Exicedcillapopulus mcus, vcnc participes ficis dcliclorum cius, &dcplagiseiusnon accipiatis. j. Quoniamperucncruntpce* cataciusvfqueadca:lum,&:rccordatus cft Dominus inicjuitatum cius. 6. Rcdditeilli,ficut & ipfa reddidit vobis ; Scduplicate dupliciafccundumopcracius:in pocTilo qub mifcuit, mifcctc ilU duplum. 7. Quantum glorificauit fc, &in dcliciis fuic, can- tumdaccillicormcncum&:ludum,quiaincordcfuo dicjc: Scdeo rcgina, & viduanon fum , & ludum non vidcbo. <f. Idco iii vnadie venicncplagxcius.mors &lucl:us , & fames, &! ignc com- burccur.-quia forcis cft Dcus, quiiudicabic illam. 9. Ec flc- bunc, &: plangencfcfiipcrillamrcgcsccrrae, quicum illafornica- tifunc, Scindcliciis vix^runCjCum viderinc fumum incendii cius. 70. Longc ftanccs prppccr timorcm tormcntorum eius, diccntcs: Vac, va: ciuitas illa magna Baby lon, ciuitas illa fortis : quoniani vna hora venitiudiciumtuum. n. Et negotiatores terreflcbunt, 6C lugcbunt fupcr illam ; quoniam mcrccs corum nemo cmct am- plius; 12. mcrccsauri.&argcntij&lapidis prctiofi, &:margari- tx,&:byfli,6cpurpurx,&:fcrici, sAocci, ( &: omne lignum thyi-

Sf ij

s.

P. Alexandri de Hales

num, & omnia vafa cboris, & omnia vafa dc lapide ^xciioCo.Sc xra- mento,&ferro6cmarmore, ij. &:cinnamomum)&odoraracn- iorum,'&vnguenci,&thuris,&vini,6iolci,6cfimik, &cridci, & iumcntorum, &:ouium,&:equorum,&rhcdarum, 5c mancipio- rum& animarum hominum. /4. Etpoma dcfidcrii animae tua: difceflcrunt a tc, & omnia pinguia &C pracclara pcricrunt a te^& am- plius illa iam non iftuenies. / /. Mcrcatorcs horum, qui diuitcs fo<5tifunt,abealongc ftabunt,proptcrtimorcratormcntorumcius, flentes ac lugentes, id. Etdiccntcs: VaE,vx ciuitas illa magna, quxamidaeratbyrtb, &puipara,&cocco,&dcaurata crat auro, ficlapide pretiofo, &:margaritis: /7. quoniam vna hora dcftiru- txfunttantxdiuitiac. Et omnisgubernator,'&omnisquiinlacum nauigac,&:nautiE;&:quiinmapiopcrantur,longcftcterunt, iS. & clamaucruntvidcnteslocumincendit eius , dicentes : Qux (imilis ciuitatihuicmagnx.''/^. Etmifcrunt pulucrcm fuper capitafua, &clamaucruntflcntes & lugentcs , dicentcs : Vx, vacciuicas illa magna, inqua diuiccs fadi funt omnel, qui habebant naucs in mari depretiiscius. quoniamvna hora defolata eft. 20, Exulta fupcr eamcxlum, &:fauai ApoftoH,& Prophctx : quoniam iudicauit Deusiudiciumveftrumde illa. x/. Et fuftulit vnus Angelus for- tis Iapidem,quafi molarcm, magnum, & mific in mare, diccns:Hoc impctumittetur Babylon ciuitas magna,&;vltraiamnon inucnic- niccur. 11. Ecvoxcicharoedorum, &muficorum, &;tibiacancn- tium,& tuba nonaudicturin tc amplius ; &; omnis artifex omnis artisnoninucniecurinceamphus:&voxmolxnon audiecurin ce amplius; 2S. &C lux luccrnx non luccbic in ce amplius ; 6i vox (ponfi &:fponfxnonaudiccuradhucincc:quiamercacorescui crac principcscerrx, quiaiq veneTiciis cuis erraucrunc omncs gcnccs. 14. Ecinea fanguis Prophecarum&Sandoruminuencuscft, &: omniumifluiinccrfedi func iiitcrra.

V E R S V S I. nc Ecclcfiarum; fecunJa de rcuela-

• tioncmyfteriorumi teniade nume-

T j>ojhhiCc\iii kUum Jnge- ro Angelorum tuba cancntium ;

lum defcendentcm de calo , L- quarta pOena draconis & mulie-

^f^rmryr^ yentcm fotejidtem magnam^ ris-, quinta de fcprem Angclis efc-

(jrterrdilluminataejlaglorideim. Prc- fundenbus feptcm phialas irxDci.

milTisquinquc vifionibus, quibus Du2;fequentcsdepasnis malorum

rcuelacur pertinentia ad prifentcm funt , & de prarmijs eledorum : &

IbtumEcclefia:, hic ponuturduac idcojiic pars induas diuidkur •, In

vifiones pcrtinentes ad futuru fta^ primaagitur de damnatione repro-

lum. Prima vifio fuic dc corrc£tio- borumi infccundadegloriabono-

Comment.in Apoc. B.Ioan.cap. 18. 325

rum,infravige{imoprimo,£f vUi A dcdamnationemalorum taniritur, calum nouum, tarrmm nouam. Et ita non ell fupcrfluum quod adciitur.

prima pars contmct tna capitula. Itcm primo ponitur damnatio ma- iorum generahter j fecundo redo- rum fpecialiter , ficut Antichrilli& Diabohjinfra dccimo nono , ibi, Et Vidi caluin apnrtum , cjT ecce equus oL busin medio.ltcm quiaad damnatio- nemmalorii fequitur cxultatiobo- norum, ideo primb poniturmalo-

Dicit crgo, E t ifoJilucUdi^&ic.Hxc parspr^cedentibus partibusficco- nnuatur. Ita dixi fupri quod vidi corredionem Ecclefiarum in pri- ma vifionc i rcuclationem myfte- norum in lecunda ; numcrum An- gclorum in tcrtia j pugnam draco- nis,&famih.T Agni in quarta; ft- ptemAngelos cffundentesfeptcm

rum damnatio i fecundo bonorum B phialas irx Dci in quinta ^ t^r pojl cxukauo,\hi, ExuhMe fuperedcalwn^ hacvidi, id eft, poll; vifiones didas.

Cir ftn^ Jpofloli , cir Prophera. Itcm primo poniturdcnunciatiodamna- tionis ad credendumi lecundoad cauendum, ibi,£f audiuialiamvocem decah, dicenrem , exite , &c. Item pri- mo detcribitdcnunciationem , ibi, f^frexclamduitin forti "^oce dtcens ; Ceci- dir, Cecidit.

Et noca , ad maiorem euidcntiam <licendorum,qubdha:cvifio conti net cres partes,in prima a^it dc cau -

(a generahmalorum •, in kcundadc* calu beftia: , & Pleudo-Apoftolo- rum , in fine vigefimi primi capitu- li , ficuc dixi ; in ccrtia de pocna dc- monurft.Hocautcm caputin qua- tuor partes diuiditur: in priitiaaqic dc calu vniuerfiutis malorum , m fccunda monctfugere Babylonem, vclmundanam cofolationem, quia reducitadpcrnas reproborum ,ibi,

& poft eorum myftcria mihi plc- nius reuclata , v<Wi autcm loanncs, fcihcct di(flindVc,^ pcr intclligen- tiam clariusafpicerctur; apcrie,vc per memoriam firmius tenerctur; ordinatc, vt pcr linguam ordinatius cxprimcretar.

f^idi 'xn(]U3im ,alium Angelum, id chrifimuM eftjChriftum, qjuidicitur alius An- •j^"- gclus,fmgularitate vnionisminfi- f/,"!^'^^*- cxjfed alius authoritatc miflionis/"

patcrnx. Vcl alius , quia ipfc Deus, alijminiftri,ifteDominus, alij fer- ui; irte pater, alij filij ; Icd An^elus aDco Patre miflus, Chriftus enim magni confilij Angclus, Ifai. nono.

Vidi ergo alium Angebim , id cft, Chriftum, defcendentem dc calo. DcC- cfj.,f}j, cendcntem , rciliccchumilitatc cxi- iWW*/ nanirionisinlncarnarioncj d: calo. ^['^'p^',,. id cft, dc acquahtate Patris, finc dc Audxui)^cem de calo dicentem,exttede ^ relidione ; hahentem potcjlatem ,fci- eapopulusmeus. hitcrciaponitdolo- licccpcraequalicacem maieftacispa- rcm,&lutlumrpforum damnato- cernx. Vnde Glofla, habentcm potc- nim , ibi , EtfiehuHt^fy plangem fiiper fiatem , iciliccc cum Patre , fccun- eumreges; in quarta gaudium bono- dumdiuinitatcm,&: humanitatcm, rum de damnatione malorum, ibi, Danielis feptimo ,poteflas eius , pote- Danid. 7? Exultate fupcr ea calum. Notaetiam Jlasaicrn.t.

quod in alijs capitulis danatio ma- Dicit ergo , Vidi alium Angelum^ lorum-, harc verb damnatio non ex dcfcendcntem decalo , hahentem potefia-

temma^am: In ifta clauliila oftcn- dit in Chrifto autboritatcm, in per- (ona Angeli, ibi , yidi alium Angelii*

Sf iij

propofiio , fedinfliclio. Scd quiaad damnacionem reproborum fcqui- lur inflidio panarum, ideo fi quid

3z6 R. P. Alexandri de Hales

irai.?. nono. Afdgni canfilij Angelus-, hu- A prxJicauonc, & miraculorum opc

Ecclfft

Qutbs ftttt

militaccm Incarnationisin dcfccn- fu amabili , ibi, Dcfcendentem deaeloi fublimitatcm dominationis in vir- tutc infcparabili ,ibi , hdbemempote- fidtem magnam , Ecclefiafti. dccimo (eptimo, Deditilli^tejlatem jempiter- nam , (y re^um eius ingenerationem & ^nerationem.Hic dcfccnfus fuit fum- me amabilis , quia ibi fuit copula- tum fummum bonum dclcclabile noftra: paruitati fummc laudabi- lis. quia ibi fuit adunatum fum- mum cxpcdicns noftrx infirmita- ti ; fummc honorabilis, quia ibi fuic complantatun^timmum bonum honcftum nofl^deformitaci. Vn-

ratione ; & pcr confcqucns adionc eft informata , & illuftrata. Vndc eius dodbrina , cxcmpla , ac miracu- latotam ccrram ,ideft, Ecclcfiara miUtantcmilluminabunc.Vnde ha- yitantihus in repone rvmbr<t mortis luy ortd efl eis , Ifai. nono. Vel terra illu- minata eflagloria eius , id cft, illumi- nati funtlucc fidci,&cognicionis,a tcncbris infidclitatis,& ignorantix, g loan. primo, Eratlux verd^ qud Hlumi- natomnem hominem vcnientem m /?««c^°^"' mundum. Vcl terraillumindtde^ a glo- rideius, id cft ,humana naturafada cft gloriofa , cum fuit diuinitati comundla ; loan. dccimo,^^/</iwff;ioan.i;

pral.71. dc Pfalm. Defcendir Jtcut pluuia in ^oriameius^quajt, Scc.

\eUus: &dcfcendit non figuralitcr in fubie(5l:a creatura , fed vifibiliter in alfumpta natura , non mutando locum, quia Dcusvbiquc cft,fcd produccndo nouum cffedum,quia Dcus homo , & homo fadtus cft Dcus. Scd ficut pluuia in vcllus fa- cilitcr imprcffionem roris , &paf- fioncm non fcncit liquoris, aUtcr li- quorcm cffunderet : fic cum Beata Virgo , in quam Dci fiUus pcrfona- litcr dcfccndic , ftatim ad confcn- fum Angelicum reccpit Spiricus sa- dliimprc(rionem,& carnis non fcn- ticlxfionem, UbcraUccr rcfudic,& rcfundct vndtionem.

Vidi crgo alium Angelum defcen- dcntcm de cdo , id cft , Chriftum dcf-

Terrd illumindtd e^kglorid eius. Si verbum iftud allcgorice expona- cur,ccrraifta poceft djci beaca Vir- tH. go, quar eft cerra gloriofa orcu.lfai. 4/«

3uadragcfimo quinco , Kordte cdi efuper, miUcans Ecclefia , quicft ^"M"- cerra Ipecioialicu, Macth. dccmiowr. fcxco, Quodcumque ligdueris fuper tcr-^^^^^^-^^- rdm: fidelis anima , quj: eft cerra fpcciofa cuUu , Luc. odtauo , Quod ^uc. dutem cccidit in terram honam ^ hi funr^ &c. Calcrtis Curia, qux cft cerra prctiofa fru6tu, Pfal. Portio mea Do- „^ , mme, jtt in terra viuentium •, ScCredo videre bond Dominiinterraviuentiumyp^^i^ j^g^ &c. Prima iiluminatur gcrminatio- nis coniunilionc , Ifai. quarto,5«r- ifai.^. geillumindreIerufaleM:8c Hcclefqua-

cendcnccmdcfmuPacris, &venic- j-j dragcfimoprimo, Sol illuminans per tcm in vccrum Virginis matris , hd- omnia: fecunda ilUiminatur vcritads

bentem potefidtem magnam , fcilicec propter iquaUtatcm patcrn.T ma- icfbicis •» f<:^*'^ illummata e^a glo- rideius, iHcft , Eccicfia fitufirma, fupcr aquasgratiaefundata,fa:cun- da frudibus , fpcciofa virtutibus. Hxc iuc^Mdimyterrdilluminatdcfla ^o- Tut citts, id eft ,ab eius cruditione, &

eruditionc , Luc. primo , llluminarejt\ia. u hiSy(juiinrenebris^ f^in vmbra monis fedent : Tertia fanditatis iUuftra- tione , ad Ephcf quinto , S«r-^P^'^' geepti dormis, exurge a morruis y cJr illuminabittc Chri^us , quarta illumi- naturfalicicace fruitionis,infra vi- gcfimo fccundo , Claritds Hlumifuibit

Comment.ia Apocal.B.Ioan.Cap. i8. jzj

eam, c2r luccrna em tm Vcl p€»MA lcgi licccn a principio capi< culivfquc huc Er/w/? W,iclcft,poll vifiones didas, V;(ify^«^f//<w,icl clh Chriftum a Pacrc miflum , id cl>, aliai» rem mihi otlendcnccm; De^- cendenttm dc cttlo » id cft , ad iudicium veniencem, hdhentem porcftatem ma- gnam , (cilicec damnandi malos , & pnmiandi bonos. Er co venicncc, terraillummdta c/f, id cft, fidelcs,iux- Ecdcf. ta iliud Ecclcrullici, Fnlgehunt tujli, dcc.agloriaciHtyid cft, a praifantia Hlij fui.

VERSVS 4.

EtexcUmauit in fortitudine ^ dtcens, , Cecidit , cectdit Balfylon illa ma^a. Hic poltquam dclcripiic dcnun- cianrcm malorum damnacionem, dcfcribic ipfam dcnunciacioncm. WtUrHm P"ni6 fcntcntiancis vcrba \ fc- cundo iplam fententiam , ibi, Qe- Qecidtt. Dicic creo, c>* clama-

Ijltn nun- ' ^ 1 • ; i

cHfMtd. uit. tcadixi,quod y>idt yingelum , lci- licet Chriftum, i cmusglortatetrail- luminataeji^ &:noil folum hoc, vc- rum & Vtdiy quodidcm Angflus cx- clamauicfciliccc prinuciando,pro- pccr zeli vchemcntiam , m fortirudi' wf,nontrcpidando, propccr mcntis conftanciam, diccns pronunciando (cnrchdam, quid? Cectdit^ CeciditBa- hylon ilUmagna ^id eft, malorum con- gregatio pelfima, Babylon dicla, quiaconfufioneduplicicric confu- la, lcilicct inccriori,&: cxccriori : Ba- y^lon cnim dicicur confvfio. Ec ccric malorum congrcgacio cric confula incorporc, &anima. Ec idco pro- pccr hanc dupliccm confunoiicm

lercm. M. ^j^jjy^ Cecidit ; vcl propccr

amillioncm glorix,&:damnationem pccni, Icrcm. decimoqumto ,Dm- pltciconrririoneconrereeos, Vcl proptcr aucr(ioncmaDco,& conucrfioncm

A ad Piabolum

Ergo Ceddte, cecidtt ^ Bahylon iUd manui,\d cft, pcccatorum&: malo- rum vnuicrfitas cft confufa , Plal. Canfufi fnnr , (juoniam Deus jjtreuit eos. Confundcntur cnim pcccacorcs ex- trcma confufione.&: cadcnt in pro- fundum pocnx xtcrn:r.

Bahylon cri»a plcna confufionc ne- curv,m. quicuE indcbitjr,pa:n^ debic?,^Ioria''''"V» T> w:t6.\Xix,Cectdir,cccidit BahyloniHama-''"^^'^ ^»w,idelt, mundivanitas. Dicirur Babylon niagna , quoniam ficut Babylon diccbacurmagna, propter populinumcrofitacem , rcgni prin- cipalitatcm inhabitant<;m fartuo- fitatcm; fic mundi vaniras dicitur iUbylonia , proptcr peccantium multitudincm , propter pcccato- D*nicl.^ rum enormicatem,proptcrcnormi- tatisdiucrfiutcm , Danjcl. quarto, Nonne hac efi Bahylon cittitat magna, quam cgo adificaui m robore foniiKdims C mea\ Scdquarcair,C(rf/<^>, Ce-rtJ/r, &: nondicitj?mf Quia nou poteft diu ftarc vanitas mundialis , nam homo morictur, &: eius hacredi;a$ crunt fcrpcntcs &: vcrmes , Ecclcf fecundo: vndcBcrnardus [Dic,vbi funcamatorcs huiusmundi , quiin paucatcmpora vobifcum crant.^^ni- iulcxcisrcmanfit/nificincres , &: vcrmes.Quid profuitcis inanis ^lo- ria, brcuis lactitia, mundi poccn- £) tia, falli diuitii , magna familia, concupifccntiamala?vbirifus? vbi locus ? vbi iaclancia ? vbi arrogan- ciarhcu/ dc canca larcitia^quanta irifticia!] dcilla magna cxultationc inruinammagnam cccidcrunc.

Cecidtt crgo Bahylon lUamagna, Sc nonfolum cccidit, vcrumcSr fa^A ejl bahitatio d^omorum. Hic tangitur duplcxcaufa calus , vel damnatio- ^'{'^^1'^^ nis Babylonis, vcl congregationis/'av<r«m. raal« : &: quia pcccatum in fccffc-

<

328

R. P. Alexandride Hales

cit , & quia fuo malo exemplo ftig- A pracfumpioris;hic enim appctitDei reffitjiDi, ^uiddcvino formcationis eiuf acqualitatem , quafi quid maximu

iycrutomnesgemes. Quodautcm hic tangatur caufa cafus , vel damna- tionis Babylonis, idcft,malxcon- grcgationis , vcl mudanjc vanitatis, patec cx Giofla , quz dicir, idco cc- cidit y^uia faiia ejl halfitatio(Umomo- rum, & quia damnationis acternjE cft caufa , pcccatum. Ideo tangit pcccatura , primo in gcneralii Tc-

jcftimas ^ auarus autcm Dcum quo- tidic vendcns,pertadl:ateum,quafi Je. rcm parumapprctiandam,im6pro "fi*'>^'-' nihiio dandam, cum fc mifcrno- „^7/"*' mo fi vcndercc , non fc pro nihilo darct. Ecce aracntiam Adx con- tcmptorisi namhicputauiccomc- dcrc fruftum vctitum , illeautem vcdic fanguincm humanum vchc-

cundo in fpcciali , ibi, CjT* cupodia g mcntius prohibitum. Ecce mali-

omnis fpiritusimmundL Dicif crgo, Et fafla cjlhabitatio D<c- moniorum. Ita dixi quod cecidit Ba- bylon, &quarc ? Quia fupplc , c2r fafla efi^abitatio Dxmoniorum^ id eft, rcccptaculum omnium pcccato- rw^/nw» runi mortalium , ficut dicicur dc L,n72" Magdalcna , quod ciecit de ca fe- tmmund,), picm Dxmonia, quiacundis vitiis erac plcna: Et tjuia faSla eficuftodia omnis fpiritusimmundi : & hocdicitur auoad peccaca carnalia , qui rcd-

tiamludsc proditoris, quia hicfrc- qucntcrpro denario vcndit, qucm illc pro triginta dcdit.

VERS V'S 3.

Qmade vino irafvrnicatioais , vcl dc ira fornicationis eius , htberunt omnes gentes. Hic tangiturahacaufacafus, vcldamnacionis Babylonis, (cilicct pcccatum,in quantumaUos corru- pens, fcipfum ,&alium pcrmalu cxcmplum merctur damnationcm,

dunt homincm immundum apud c & cauim arternum. Ica dixi, quod homincs , & apud Dcum Et quia fa- Bahylon cecidit , ^uia fa(la efihahitatio

fla efi cufiodia omnis Volucris immuwUy Cjr odihilis.Hoc dicicur quoad pcc- caca fpiricuaIia,qucmadmoduvolu- crcs clcuanchominc inalcum,non in calu , fed cotra Dcum,idcored- dunc homincm^maximc odibilcm apud Deum.Sicucfunc pcccacacar- nalia, maioris infamisc , pcccaca ciiam fpiritualia func maioris cul- pi. y^elcufiodia omnis volucris , qu oad

Pcfutum

DfmonurumM cft.reccpcaculumdi- tfk ucrfoi^m pcccatorum : & non fo- lum proptcr hoc cccidit , vcrum ctiam efuiadeVinofornicatimis , id cft, de dcledatione pcccati, quia for- nicatur anima coniungedo fe fpo- fo mortali.ir*, quiaOcusprouoca- turad iram , hiberunt omnes gentes.Vii' dc no folum Babylon cccidit , quia in fc pcccatum commific , vcrum

pcccacum fupcrbia: , quemadmo- D dey^ino tra fomicationis ««j,idcft,dc dum volucris,habcc homincm con- dclcctacionc inx corru ptionis , fuo

^tm exi-

tum smdfi' tis.

tra Deum cleuarc , immund<ie^ quoad peccatumluxuris, quod habctcor- pus&animam macularci Odihilis. quoad pcccacum auaritiz , qubd maximereddithomincm odibilcm apud proximum,&apudDcura,&: dcfcdliuumapud feipfum. Excedic cnim auarus fupcibiam Lucifcri

malo cxcmplo, alios iniccicrEchoc eftquod dicic , deUno ftirnicatiomsy &c. hiberunt omnesgentes , id cft , om- j^^^,^,; ncs maiores , vel Rcges terrx, id ^.ttutrfifm» cft,jnaiorcsregcntcs, cumilUfomi- cati y«»f , &/icucmaiorcs , pcccauc- cMnt. runt, Uai. 1 4. Sicut popidm Jtc ^ f<L. cerdos. Vcl alitcr , ficut enim Ecclc-

fia

Comment. iii Apoc. B.loan. cap. 18. 329

fiabonorum,gratiasmultipIicac & A nunciaturdamnatio adcauendum» donajfic Ecclefia malorv, mala. Et & primo damnationis caufa^ fccun- hocoftendit fpccialitcr, primo ref^ do pocna, ibi, Kcdditeilli^fcHtilUred-

pedu carnalium populorum , di- cens , Ue vino fomcaiionis , f^c. hihc- runt omnesgentes , id ci\ , omnes car- nalcsgentiliter viuentcs; fccundo rcfpedu maiorum, & fupcrborum, cum dicic, &rtgesterrit , id eft , ma- iores & fupcrbi,alios fibi fubiicicn-

didit vobis. Ita dixi quod audiui An - 5,„„^, gelum voce magna dcnunciantcm mtUrm» malorum danationcm , vt crcdaiur, ^f^l^"'"''^' diccndo , Cecidit^ cecidtt Dahyonilla piagna, Sc non fblum hoc, verilm 0" audm^foccm, id cfi:, diuinam infpira- tioncm,vclChrifl;i & fuorum pri-

tcs, cum lUa fornicati funt, idcft,ad g dicatorum , decalo, id cft,dc Ecclc- excplumillius Babylonis pcccaue- fia,in quafuntinfidelibus indignis

umtm*nt Judm f* mhiU

runr,& a fumrao fponfb rcccflcrur.

Y^mercatores terne de virtute delitia- rum eius diuites fa^li funt. Et mercato- resterrx ^ id cfl: , auari, qui animas fuas vendidcrut Diabolo, ambitio- ne farcularium rerum , dicendo,^fr

cclata diutna myfleria vocem dicen- tem ^exitedeilUyid clt , de Babylonc confij(a,vcl mundincquiiia, mcrc- tricc vcfana.fx/ff, inquam,id ciV,ca- uetc,nc faciaiis eiusopera^^o^.

dus

wf«y,mihiadh2Erctcscx amicitia; ne Dcum tantu dcdi, vel tantu dabitis ftisparticipesdeliiforumeius^cxipcncn- mihi. De virtute delitiarum eius, id eft', , do eius dcledlabilia •, & deflagtseius de copia peccacorum Babylonis, wo» <<crz^i.if/r , fuflincndointcrnalia qu£ pcccataauari rcputatdiuitias, fupplicia. Quafi diccret, fi capitis D;wf«/j<ff/y«n/ ,ideli,rcplctifunt. partedc flagitijs,vcldcdiuiti)s, ac- VndcGrcg. [Auaritia implet bur- C cipictisde luppliciis,&fi diflimiles fam, euacuat confci^tiam , cxcludit eftis in vita,non critis fimilcs in pce ■

iuftitiam , oculos claudit , manus imfmtftt. contrahit, Iibertatem tollit, fcntina *^*,t^lf' ftcrcorumcrt , pifcinafordium, fta- bttrtt»'. bulum pcccorum,] Ecclcf li. Si fueris diucs^ non crit immmts a peccato.

Afercatoresterrdc^d cft,auari;</f vir- fKf f delitiarum eius , id eft , dc pcccatis Babylonis, vcl malz cogrcgationis, in quibus pcccatis mali dclcdan

na.Qui cnim crut participesin cul- pa,cruntperconfcqucnsin pocnn,

Ergo neftisoarticipes deltflorumciu:, id eft,non adhibcatis ei confenfu :ii. Confcnsu prcbct,qui laudat,& adu- Iatur,& qui corrigcrc dcbct, & non Pfru.'.v»» fxcii,&'dephgiseiusj\dei\ydc^ccci-'^!^f tis,qu3r habentanimam vulncrare, non accipiatis in hoc mundo, & fic

verr .»>.'.t.'J

tur, y^Ay««f,idcft,rcpletifa j-j non critis participcspan^ruin fu <flifiini,& fic auari diuitijs rcplcti turo.Etbcncmonco, quod dc pec-

Jtmm t* ttttn p4u-

^u4,H> funt, quiaomnia eis dcficiunt,di- iitrt i>tf ccte Scncca: Dcfuntinopia:multa, auaritia: omnia:& ideo Hicronimus inproloco Galcato [Auaro ta dccft quodhabct,quam quod nonhabct; &, auarus obolo indiget. VERSVS. £f audiuti aliam Vocem de ccelo di- centem , exiie de tlU populus meus ne ^articipes ftisdelifferiim eiHs. Hic de-

catis cius, & dc plagis cius non acci- piatis,& quarcf' ftatim rcddit causa: Quomam pcrucncrunt peccata eius vfjue ad ctlumj id eft , vfquc ad fuam ma- lamconfummationcm. Vclvfque ad ccclum pcr dcfpcrationem, blal- phcmiam,& cnomi iratcTii pcccato • n1,Gen.decimofcptimo.C/-fOTorSo- domoru(;^Gomorrh^oru multiplicatus cjt^ cr peccaium eorum a^grauatum eflm'

Tx

R.P. Alexandri de Hales

350

rfqueidDeicon.emptum, & ma- G/or^-»« A.<!rm<W«m/«.r.&e. ca

Jm" clauditcalum. ^ d>«, 'f"P" q"o<> Jiabylon muUa

P^n-cr^oe^cca.a Babylonis mala comm.^.c , & quod am.cos

i„Lu.mererr.?is%/,..<u(«/»«..d Deiperfecutafu.t , & .deoomnes

eft?ade5 cteuerit , vt vltri crefcere Sanft. , & eka. ab .pfa Baby one

'"•"'"■'"non poffent.fciliceclvfqueadDei iniqua metect.ee petfequut. funt.

ReddueiUiy fciliGcc Babyloni,icl cft,malorum,iniquoruni, & pccca- torumcons;reeationi,/<CMf ipfared- didit vo/^w, id cit, ficut ipfa vos pu ni - uit iniufte. Glofla , vindicatc iram ^ mcam ,id cft , punicndamdcnun-

w«- contcmptum : &: quia pcccaca eius ^mtit^m yfquead coelum , id cft, vfquead Deiconcempium , vcncrunc, corddtus efl Doww«i,qu6d prius deli- aorumeius vidcbatur oblitus,cum

X^ir^AiLqSTdpunien- " ciaVciufti, vind.cate .ram meam m di lerem. trieenmoprimo, Pcr«- illos.f.cut ipfivos pumetum vc Z'ZT.dcL . Ec- panarefpondeatculp.,lerem.R.i

E«W8. clel/afticioaauo, E,^.an<,nfrofcr- J>,c « ofus rmm m.'a..mmaf^[cc,,.u<^so.

roTf v//o //« hominum perpetn.m ma- la. Vel Recordatus eft Dominus imf ^«iMfif fi«J , quia tunc Dominus itducit ad memoriam : ficutfcirc dicitur Dcus , quando facic nos fci-

lioncm pro talione, verum cir duplt- cate duplicia , id cft , ipfos duplicitcr punicndps dcnuntiatc,quia in cor* porc & animai ipfi enim vos ^unie-

a,cituri.cus,4uauu... runc f.mplicitcr quia folum in

rcfcnfum.Grclor.Moral.vigefimo corporc.trgovosSadi dupliciade- primo: Scirc ,inquit ,Dei, dicitur, C nutiatc,periccutorcs,& vos punic-

fcirenos faccre,vf.tato noftrx lo- ^".^^P^'"^*^^^^^P"Tr^';^^^^

quutionismodo quiaktumdicm fW«..o^.r..^.,vd crt,fec^

3icimus, quando contingitnos k- quod maius,& ^"^^^^^^^

tari. VndcfcicndumqubdDomi- m.fcrunt. Etbcncdico,^yi«

nusaliquandorecordaturpcccato- ^>.Mdcrt,cogrcgat.onimalorum,

rum ad oftcndendum , & pcccator duplutaM quod m poculo,quodvo.

erubcfcat,Thren. Recordare Domi- \''^^^^''>^^^^^^^^^^^

ne er refbtce opprobrium noftrum , ali- lo, fcilicct tr.bulationis, quod mrf^

Llvi; qua^dofccorS^atur peccatorum ad --^^^is pccnasinfcrcndo ..^r^

anrPf-i> ".1 i- — r^.«r,ri,c i7/i i/Www.lcilicct dupliccm panam

Lulgcndum , vt peccator ^ratias dL d«;,/.m,lcil.cct dupliccm panam ''"""Z Zt Abacuctcrno ,C«^nr.m./«r- dcnunciando. Vclilludvltimum m f^r f.u- agat, AOacuc tcru , J ^cul..&c. non vidctur cfrcJiif, qu^-

p«M- aeat,Abacuctcrno,^^»«w /r ,^

i4r.^^r,W.trriMliquando «C./..&C nonv.deturefl-e^^^

recordaturpeccato.Tim , ad punie- ^ dam expla.ut.o fuper.usa.a. , fa- dii,vt peccator paucat,in propodto. V E R S V S 6.

Reddite illi ,ficut ilU reddtdit vMs.Cr duplicia fecundum opera eius. Hic polt- quam ftiit dcnuntiata damnationis malorum caufa dcnuntiaturpocna. Etprimb dcnuntiac panam,pcr vo-

lunutcm pcrfcqucndii fccundo pcr f^rmcatimms.

licct duphcia dupUcate : & dicit mpo- ^ f«/o,quod mifcuit, quia in piaua fuggcrtionc cft adroixtuvcnenum intidchtatiscumellc fuauitatis , vd dulccdinisvcrboruin,fuprai7.M«- Apoc 17] her erathahens pocnlum aureum in man» fua^tplemmahominationeyO' iraamdia.

4

Commcnt.in Apocal.B.Ioan Cap r8. 351

V ERS V S 7. Qiumum glori^camtfe (yinJeli- tiis fiHty tuntumdate illitormcntum. Hic determinatur dc pa:na,quamlia- bebicdepeccatis in fcipfamcomiP- fisjCjuiapcccauitin fc , ic glorifica- do , & delcclando, &: fuam gloiiam alijs oftendendo. Ideo dicic, ^«4«- TQuglcyfi. titmglorijicauitpy C^indtliriisfuitjtan- *h!m!rlLi ^**"* '^^^ tarmentum , contra *glo- riam, & ludum, contra fuperbiam, &delitias. W c\(\c iftantum glor^ficA' uitfe y fcilicet honorcs appetcndo, & tcmeraric vfurpando iO^in deliciis fuity carnis molliticm ampliando, tantum date ilU tormentum , fcilicet m corpore,& iudrum inanima, vd inmentc,vcl tormentum quantu ad igncm,ludlu quaniu ad vcrmcm.

£t nota (^xioA tantum Sc quantum^ nondicuntxqualitaccm quantira- tis, (ed proportionis. Ergo quan- tum eric tormcntum clericorum honorcs iudcbitcappctcntium , &: tcmcre vfurpantium.<* Certe maxi- mum : propccr cjuod dicit Hugo, qu6dvnus,vcl plurescruntinprac- bcndis,vnus, vcl plurcs, cruntin tormcntis. Quantum ctiam lugc- bunt,quitantum carnis molliticm diligunt? Vndc intcromncs,aliciui clerici magis fequiltur carnis bblc- d;amenta,& idco maiora habcbunc tormcnta.Ergo carncm doma,fi vis effugcrecormcnta mfinc,propter quod illcvcrfus

JNollem quod^ellem mulicris tangere fellem

P^elle^(juodpellempolfem cohibererc- 'bellem.

Quia in corde fuo dicit ^fedeo Regina, (^Viduanon fum,c^lu^Mm nonVideyo, x?u4m fr4.ideo in vm4 die venient plagiteius. Hic /mmitHtf* oftedituripforum maloru, vclcon- 'JiZ'i<cun- grcgationis inicjua: ftulta, & praisu- ptuofa lccuritas. Ita dixiqubdqua-

A tum cogregatio mala glorificaui t fc, cintum habcbit tornicntu, & ludu. Et non (olum hoc , vcrum. ctia quia in corde fuo fupcrlHendoy ^ glorificundo^ (jrdon^Deijibiattribuedoy non a Dco . recogitando, vr Re^na fedeo , & idco dc honorc meo,&dignitat'camoue- ri non timco: cr^ndua non fum ,«quia bonis tcmporalibus plcna fum : <ir luSliinoriVideo^<j^\i\2. no vidco aliquid, quod rcmoueac mc a dcle<5lacioni-»^

g bus meis , quod cft carnalibus caufla mccroris.

Ad littcram,fic hodic excqcantur mundani, vt fpoliari noncredanc cempcralibus,ncc opprimiaducrfi- cacibus , nec puniri pro peccacis , & deformicacibus. Vnde dicerc viden- tur in cordc fuo infipientcs, non cft Dcus^non attcndcntcs quod fcribi- tur lob vigcfimo primo , Ducuntin bonisdies fuosy&inpun^o adinferna def cendiir &:ideo diuiti,qui incordc fuo

^ ftultc cogitabat,diccns , (fuidfaciJin^ quia non habeo , ^uo congregem fruflus meos , deftruam horrea mea , 0- maio- rafacianiy^ ideo congregabo ommabor- rea mea , ^ dicam anima mex^ anima habesmulta bona, requiefcCyComede^bibe^ Cir ejfulare. Et dixit^ulte Jjacnofle anl- mam tuam repetent a tey^ux autem para-

• jli.cuiuserunt}

VERSVS 8.

Jdeo , proptcr iadantia & praefum- ptuola confidctia illorumadditur, j-j invnadtevcnient plagaeius. Qu^afi di- ccret,fiue fis Rex , fiuequicumque alius , non debes de tcprcfumcrc, & alios contcmnere,& quarcf certe ijuia vna <//f,fcilicct iudicij,vc«if«f^-< g£ eiusy id cft , inferni, fupcr tc.

Quia crgo Babylon magna mun- dana Mcittncorde fuo , fedeo Vf Regina^ id cft,in pacc,&potciHte magna,c27* Vidua nosHfid eft,mudi folatijs no su

Tt ij

C4(lUl fi*'

Utnum.

Iob.tr,

Lac. I».

C*utndiim

35^

R P. Alcxandri de Hales

iudicij,quo non putabunc pccca- A comhurenmr - & hoc fcilicct a iufto torcs , & maligni , wment flngx eiusy iudicc> quia rcddct vnicuique fc

ideft, pccnaE debitae peccatis cius & ftatim fubiungit,quxcrunciftx plagijdicens. ^ r,fnm* Mors.cr Itk^s y cr fames , cjr Dtt uita. comburentHr. lAors , id cfl , vidonis "»nmZum carcncia , qux eft animarum p&l.^8. mors arccrna , P£ilm. Mors depaf- ceteos. Hxc eft mors (upra mbrccm, propcer excefliuam acerbiucem,fi- nemorcc, propcer concinuitaccm, vltramortem,propter?temitacem, B fiet. & ideo lob ait, Dimitteme , vtpUn- gam, &c.

Vcniet ergo fupcr pcccatriccm animam won, ideft, carentiavifio- nisdiuini ; cJt* lufhs , id eft , do- lorex gchcnnarum afflidionc,& bonorum amifTione ; Luc. fcxto, f^<t Vobis , qui nunc ridetis , quoniam ^H*n4m Vel ludus cx pasnarum af-

ni(5lionc , cir fames , ex bonorum

cundum opcra fua. Et hoc ^uiiifor- tis eft Deus^ cui nullus potcft rcfi- ftcrc , proptcr quod ftulta eft co- rum fecuritasjcum non valcatcon- tra Dcum aliquid faccrc. Fortis eft crc;o Deus , <fui iuJkduit illam , Cci- liccc Babylonem Rcginam , id eft, vaniratcm mundanam , vel pcc-' catricem animam , Sapicnt. fcxco, ludi^um durifsimum his , fti jntfunt^^'^^^^^^

Tob.

Lnc. 6.

hilintm.

VERSVS 9,

Sc<\\iitMX,Etfiehimt, ^ jrlangent fu- ^erHUm Reges terra , ^«i cum tUa form- catifunty&in delittjs V/x^r««f.Often- fus fuit damnationis ftatus , hic oftcnditur flctus & plandlus ; & primo agitur dc fletu , Sc plan- €t\i Rcgum,Principum, & magno- rumv lccundo de flccu ncgotia-

cafentia, & amiftionc , Ifai. quin- ^ torum, ibi,c^ negotiatores terrd fie- uagefimo quinto, 5frw w« romr- buntfuper ilUm \ tcrtio de flctu

1

de\

ent , cir voj efunetis. Et ignt comburentur , quia enim dixit , Srdeo Vf Regina , idco prxdici- turmorsitcrna; quia dixerat , vi- duanon fum^ idco^pridicitur ci fa^ mesy id cft , omnis confolationis carentia , quia dixcrat , luBum non video , idco prardicitur ei /«<f?* ex Matth. s. generali pcrna, Matth. Ite in ignem aternum^ ibi erit fietus , (yftridor den-

nautarum , ibi , cJt* omnis gHberna- tor , (y omnis ^ui Ucum nauigat. Et per trcs hos intclhguntur omnes mali.

Dicit crgo , Et fiehunt , ciT pUn- gent^ Scc. Ita dixi quod Babylon, ideft , vanitas mundana , vel ma- lorum Ecclcfia , contra Dcum fc crcxit , dicendo , Sedeo vr Regina; C2r ideo venient fuper lUam' mors , /«-

S. rul^ct tium. Vtdicit Fulgentiusin Epifto- ^ (ius,fames^ ^ ignis frigus,fcm

la, [Duoflint principaHatormenta ininfernOjfciliccc rrigus intolera- bilc , & calor inextinguibihs , flctus namque & hqucfadlio oculoium %iafcitur.cx calorc, ftridor vero den- tium cx frigore oritur.]

Quia fortis eti Deus , ^ui iudica- liteam. Hicoftenditurpuniedipo- teftas. Bcnc*dico quod vcnictfu- per pcccatorcs mors , bs^hts , iy^i

pcr habcbiciftamala, vcrumom- ncs facicnces fimiha , qiiia O' fi^ bunt , fcihccc inccrius in mente cofciencia remordcnce-, & pUngent, (cilicet cxtcriiis in corpore, cir»^ comhurenturfu^erilUm,\d ci\, propter illam Babylonf iniqua,velvanitate mundanam ; Omnes Reges terra , id eft,omncsPrincipcs tcrrcni, cceIc- ftia rehnquentcs, & tcmporaha di-

Comment.in Apocal.B. loan.Cap. i8. gj^

ligcntes. Vel pLmgenr fe omncs Reges A intclligarur dc bonis Regibus, bcn^ terr^ fu^erdlam , id cft, fupcr vanita- terram fuam , id ell , confcicntiam

tcm mundanam fundati , ^ui cum iUa ("uam , &alios regentibus , tunc po-

^^^^/ojw^o fknt , id c(l , ad exempium, ici\ dici, auod in nlUndo Ihntes, &

/^"ir * *^i^P^»i"i^ »Wi«5^Domiao reccf- ficIon^cdoleburtr,&dolcntdcpa-

omi. fcrmii. $pon(us cnim aniraa: Dcus, oa maforura , quam vident eos pati

fcdquifornicatur.cu altcro, inpcc- fccundum oculos fidei. Vel etiara

cato coniungitur. Vndc mundana ipfidamrutiiongc ftantavoluptarc

vanitashodiel^quiamaximePrinci- mundi. Longecrgoabincendioln-

pcs,& aliquos Ecclcfix rcd:ores,qui ferni,non pofitione , (cd voluntatc.

dicuntur Rcges alios regcntcs) tra- Citm vJerim fumum iHius Incendii^ p'm i*m:

hitad fruition^ crcaturarum, Deum ^ehunt, ejr fUngent fe^Schoc proptcr ^^^^**

contcmncndo , terrcna anundo, tcrrorcm tormcntorum eius ; plus «r nnZ' immunditiarfcruicndo,ipfiDiaboIo Bcnimcruciabitcosliorror, & terror '"'^'•"'^

adultcro adhsrendo aduerfus Do- continuationis pocnae, quam adua- inZi!!'^.

minum, dcrclinqucndo ipfum , ad- lis afflidlio gchennar. ^f-

Mfefu. ucrfus Cliriftum cius dcpracdando Flelntmcrgoicrf^enrfetlicemes, ""^'

Zm"i' ip^ius Chrifti thcfaurum. Sequitur, Vrf v<e ciuitas ilUmagtutBdliylm. Eccc DtfrumpamusVmculaeorum,&froiicia- notabiiis cxprefllo doloris, & omne

mus a nobisiugum ipforum. verbum fubtranfir,nec omne poteft

Cum crgocum merctriccciuitate addi. Ille omnisdolornon cftcogi- ^^"^^7" Babylonica mundana fornicati fmt tabilis, velexpreflibiiis, vel imagi- Regestcrr.T,idco flcbunt, f'**»- nabilis. Eruntergo dicentes Mit v-e, gem fe^ fucumiilaformcati fum^ Cir Duphcatur V* Vrf,proprer duplicem in d^Utijs Vixerunty cas impudcntcr ^ dolorem ignis , & vermis , vcl pro- amplexando. Et additur, in delitiis, pterduphccm damnationcmanim^ quianon omnepeccatumcftinde- & corporis. lerem. decimo fcxto. j^^^^ litiis, vt eft peccatum irx & inui- Dufltci contritione contere eos. crcm.jtf. dia:. Et bcnc dico qubd flebunt Biscrgo dicit Va, quia damna-

fUngentfe tales Rcgcs. Et hoc cum turcomplctiflime illa ciuitas . quia videnmfumumincendfjeiusMcd, nu- damnatur viliflime omnis faciens gnum inccndium fumofum. Ndm mala; Af<^4,quianon ceflabitur, fumustormentorum^eiusafcendetinfxcula prre magnitudinc poenx ; Bdljyon, fxculorum , ^t fupra. decimo quarto. quia damnabitur pro fua dcinordi- Cum viderint^, inquam , /«- nationc, &turpitudinc, & idco po-

j^ncturincxtrcma confiifione, Ciui- VERSVS ,o. f^^/^w-^^^mahmuItirudinej/Jir-;,^,;,,

"f, in peccati perpctratione. ya^fnniit, i»n LongeJlantes.Sed quaeritur in quo inquam, ciuitati, fcilicet mala: coil- 'W'^ ftaiu crunt ifti Reges , fi in Inferno, grcgationi, vcl mundani vanitati. quomodo ftabunt longc.Si in cocio, Ht quare f Quia in vna hora damna- quomodo ficbut? fi in mundo,quo- birunvcriflime vcniet iudicium tuu modovidebiit^SoIutio^Dicoqubd apcrtiflime particulare, fcilicct in in Infcrno , fed dicitur quod longe mortc, vel in mundi fine,Iohclis vl- ftabunr^fi quidcm pofitione, fedno timo , Cito-veloaterreddam ^ohis vicif '"'^*''' affcdionc , & volunrate. Si autcm ftudiaeincaput uflrum. Propter quod

Tt iij

3J4 * ^R. P. Alexandri dc Hales

dicitGregorius.[ Quotics dicm iu- A carbunculus , & inarqarita. VnJc diciicogitOjtoticstotocorporccon- nota,ad intelligcnriain iftius dldli ircmifco ] quod cnumeranturin fpeciali mcr-

VERSVS ir, ces,quasncnio poftiudicium emc-

rc poteft, dc quiLus fupra mcntio- Etnegoudtoresterr^jiebuntfHpcr illam, nem fecit in gencrali , quia fic pof- f^lugebunt^Hic poftquam oftendit funt dilHngui,cjua: merccs fiint ad ludum Principum , & maiorum, opulentiam,& fupcrfluiratem, vt oftendit luaum imitatorum & mc-- qux deteiminantur in mctaliis ' 8c diorum. Etoftenditurcaufa luflus, lapidibus pretiofis , qua: tan^untur fcilicct taretia bonorum, & affluen- cum dicitur , merces aMricrargenti^f^' su^rf tia raalorura. Ita dixi quod Regcs B Upides fretiop , c2r MargaritA, Vildc ^iHHi4Hi, tcrrx alios malc rcgcntes,/^ & hic enunciauit illa, in quibus jiucri- T£Tj!di. "O" l^i» e-negotiatores, tur auaritia. Qua:dam (unt ad honc-

/»,rwf»#.fic appcllati, propter inquietudi- '^?*'* nemin acquirendoj terraty proptcr iniquam cupiditatem*in appet-cndo; jUbunt interius , propter amaritudi- ncm in amittcndo , c^T* lugehunt ex- terius,propteracerbitatem in tole- rando..

Vel negotiatores tcrrx pro terrenis animas dnndo^flehunty ex vermc in

r»

Qua:dam ftatcm,& horum quidam ad hone- ftatcm corporum,cumdicitur, Et l^jffus^Crpi^rpura.ciuxda ad honeftatd domorum, cum dicitur , omne lignum thyinum^ ^ cedrinum, cy omnia vafi eboris^C^ omnta vafa de lapide preciofe, & aramento ^ fcrro, ^ marmore. Hic cnuntiantur omnia in quibus nutritur vanitas mundana, vel fu-

tcriuscorrodcntc, cir lugebunt cxte- c pcrbia. Qujedam funt ad neccfli- rius, ex igne corrodcnte. Et benc tatem^, & horum quidam funr ad dico c^uod lugebunt y ^ flcbtmt y cjuo- niam merces corum^ quas ftrilicct cme- runt propter lucfum, iVfwofwff />/wf , quia non crunt vtilcs quan- tum ad vfiim : tunc enim deficiec Zachar. ^^"^P^s mercndi, & demerendii Za- vitimo, char. vltimo, Non erit vltra mercator indomoDeiin die. Et nota quod du- plicaturvcrbumpertincnsadlucruj quiadolcbuntinamifrioncrci ama- t^,& iti tanro laborc acquifit.T, & ^

dc pana inflida prae inordinato ^ cJr f^«or«m,c2rrWdr«OT , idct, cur- amorc. Et cxprimit illa , in quibus ruum , cir mancipiorum^ qux corpprc

ncceftltatem infirmitatis ^ cum dici- tur

VEJlSVS. 13.

Et cinnamomum , c3r odoramento- rum vnguemi , cir thuris quacdam ad ncceflltatcm fuftentationis , quitanguntur, cumdicitur, Etvi- ni^ Ciro/w, cJrc. quicdam ad "necefllta- tera operationis, qu.T tanguntur cum dicitur j Et omnium iumentorunt

^naximcmercatifunt, &: laborauc- runt, poncndo primo ca, quia inter metalla func pretiofiora, & pbnun- tor in thefaurisjdiccns,

VERSVS 11. Merces auri argenti, Ad litceram fupplencmoemetavobis ^ltpides ^etiofi, qui Antononxgfticc dicuntur

fcruiunt , & non mente , vt lolcph Pharaoni;£f 4mwdr«w hominiiy id eft, feruorum , qui feruiunc corpore, & mentc. Merccs , inquam^omnicim San(5Vorum nemo emct a nobis poft iudicium , quia cx tunc merces non habcbuntlocum. Et quia quidam funt, qux pcrtinent ad gaudium

4

;

dtitattic.

mti nmd- ntt niji

itU. Sapien. i,

tirtint

fidMI <f

Comment.in Apocal.B.loan.c^p. 18. jj<j

animae^ii voluptatem, quam cxpri- A gotiatoribus,mcrcatoribusfadisin mit in quadam gcncralitaic dicens, ea. Hi , inq uam , Aimcs longe ftahunr^

fciliccta pccnaartcrna, nonpflfitio- nCjficutcliifVumellfupra. Et benc

VE RS VS. 14-

Poma fle/idertf anima ttkt , idcft,fu* perflua defidcria mcntis tu«, ^f- cefjeruntkic, ideft,difccdcnti£fow- nU fingtiidy pracUra ferierunt a te, id eft , quaecumquc dclcdtabilia , Sa- picnt. primo, Tranfterunt hac omnU, relinftendo poji fe 4rMritudincm ^ quia

obliuio manesi& confufio fcqucns, & damnatio concludcns. Non fo- lum priuaturomnium iftorumpof- feflionc, imofuntdnc rccuperandi {pc^ideo addit,

VERSVS. .i^

uitum liu- iui Uiitli.

dico qubd longc ftabunt a pocna, voluntatc, & quarc'

Propter terrorem tormentorum eius. Hoc cft, quia magis timcbunt pa- narumcontinuationcm, quam pric- fcntcm affli<ilionem. Vel quia ma- ior crit pcena terroris cotinuationis quamuis tranleat eorum prsefcntia, pccnx, quam afflidionis gchenne- memoria pungit tamcn: in pcccato Vnde Sapicnti^. TurhabuHtur timoreSifvm.ii. enim cft deledatio tranficns,&: non hombili^&ic. Vndc nota^dmites huius o,yj„^„,,

mundifunt fcrucntcs auaritia, fkl- miftiu Ji- Icntcsartutia-; &: ideofcpclicnturin gchenna: vnde moriuuscftdiucs, & lepultus crt in Inferno Luc.n. Luc. i

Ergo longe fiabunt a pana,volun- catc, non poficionc, propter terrorem lermentorum eius , flentes eJr lugemes; Er amplius illam noninuenientmcrca- cccc fignum doloris. Fletes^ inquam, ft>rf/,ideft,amplius non erit tcmpus q cmnc pro commiftis , aclugentesyi^to vellocus mercandi» Et idco lugc- omi(ris.Vcl/7fmwintcriusconfcien- bunCj&flcbunt, proptcr quod lUc tia mordcnte , & kgentes exterids vcrfus.

Qm mercatorunt poffct figmcnta ma- lorum^

Fraude mtUc modos Utitando dicerc no- dosf

Fallunt falUntes , falluntur decipicntes. Intrabunt barathrum, ntfireddant^prob dolor^aurum. Qui diuitesfaclt funt ^abea longe fia- Ifunt. Hic oftenditur horror , vel

ignc comburentc,

VERSVS 16.

DicenteSjV^ V«f ciuitasilU magna , id cft,vanitas mundana,vel cogrcgatio iniqua malorum. Malorum cnun,&; pcccatorum c6grcgatio,ciuitas ma- gna dicitur , quiamulti conucniunc m vyiis , & in peccatis , ftukorum cnim, id cft,pcccatorum , cft numc-

dlUtl

littr mJn ttfiiuijit fMftr fp.

tUMlitfr.

tcrror qx poena cognita. Ita dixi Drusinfinitus. Ergobene ciuitasma-

quod negociatorcs , animas dantcs gna.diciturmundus.Huiusciuicatis

f>ro terrcnis,Iugebunt. Et non fo- mcaprio, fccditacis fulcimentum,

um hbc, verum ctiam fupp. eir "'Wf- detcdio , ftoliditacis nutrimcntura,

hunt , quia & qui diuites , icdicec ipfi confcdio, vanicacis in alco cooperi-

idcm mcrcatorcs , vcl alij aliccr di - mentum, corruptio, iniquitatis per-

uitias malo modo acquirentes : qui , fcdio. Propter quod bcatus Scba-

velvanitatc"mundana,hoccft,ane- cundum vt facuiac : mcndacem vt

3J6

R. P. Alexandri de Hales

fallac, hxc impcratcrimina,iubct^a- A cinora-, fuadetiniufta]

Vitct^oauitasilUmafnd , qiu erat amiftilyyjjo^ (vt diucs ille epul6.Luc. vndecimo,) qui fieri folet de lino v€gypti. Dicitur tyffo^ proptcr car- r»is mollitiem, purpura^ propter car- naliratem,cftpannu.? r^bci coloris tin(flusincroco,& fignificat carna- litatcm.

Etdeaurata auro, ^ lapidc pretiofo, Si^vt. ^ mar^aritis. Hoc totura expofitum n m4ntinr.t cltlupra. Lt nota quod dicitur, ci- I» inftrnB ^itas mundana auro dcaurata , quia '^lHhtm. a>"natores huiusmundi figna dcaura- tionis habcnt, fcd tamen rc carcnr. Vndcliccthxcnon fmt in infcrno, rctincbunt tamcn figna vanitatis, quihabucruntin mundo,adpa:nx cumulum, & doloris augmcntum. y f, crgo, ciuitasilla, fic amida» fic deaurata. Et quare ? ilatim rcddit caufam. q VERSVS. 18. Quoniam \na hora deljtituta funt tan- tadimti^. Quoniam^vna bora , id cft, fu- bito, & cx infpcrato dejlituta funttan- /<c^/;«///if ,idcrt,tranfierunt talcs va- l.ac.u. picm-gj mundanac, Lucar. duodcci- mo, fiulte hac noBe repetent animam tnam a te.

Pocnam crgo aggrauabit pecca- TKiiftt- torum rccor^atio , & dclitiarum ^^'j^*" temporalium vclox tranfiric^Sunt ^4*4"? cnim vna hora dcfe<5riuar , & ideo D plurium deccpriua?, quod Bcrnard. [Dic mihi, vbi funt amaiorcshuius mundi, quiantc pauca tempora no- bifcum crant, &c. vt fijpra.] Ergo vnahorafiintmundanorum diuitis dcftitucs.

Poffunc autcni ifta vcrba ab ifto loco, Aferceseorum nemo emetampliusy njfKfiu vfquchuc,cxponi moralitcr iccun- jf/tniitHr. jjj^j^^ Gloffam de hypocritis,& fimu-

larishominibus,pro laude humana

preciofa; merccs vendcnribus, fcd tuncnon crunc quicmant.quia ora- nibusapparebit eorumfalfitas.Pr^- tcndunc crgo hypocrita: fe haberc aurum diuina: fapicntia: , argcntum fpirituaiis cloqucnti.T, lapidem pre- tiofum , fcilicctcarbunculum luci- dum,conucrfationishoncftari Mar- earitam, nicorem \itx apoftolicii Dyflum, Sandorumnitorcm; pur- puram, Marcyrumamorcm ; Scri- • cum,virginicacis nicorcm ,coccum, charicaccm pcrfedam-,lignumihyi- num impucribilc , conftanciam im- mobilem.

Marmor inuidx humilicacis , cin- namomum , id cft, pallorcm poeni- ccncii, & amomum, fciliccc opinio- nis bonai. Vidcncurctiam ifti hypo- crira: habcre mcrces odoramenco- rum,fcilicctdonorum , &thuris,id ejptmt^t eft,amoris. Ec vini, compundionis,^,'^^'^' &olci,compaflionis, &frmilaE, con- rtc,f>itmfr. fcientia: puritatis ,tririci,firmitaiis. Vidcnturcciam haberc merces m- Uftumf,,. mentorum,id eft, laborum fpiritua- lium, &ouiuminnocentiaf , &fim- * " plicitatis, & cquorum,fortitudinis, &ftrcnuitaris, &creaturarum, {j^- ftcntationis,& mancipiorum,admi- niftrarionis , & animarum hominu, fcilicetrationis, &pomorum dele- dabilium, id cft,bona: fama: , quam pracomnibus dcfiderant, fcd quid? difccflerunt a te hypocrica, Jmendi- co Vohis , receperunt mercedem fuam. Ec nonrolumhacc difccflcrunc,vcrum &omnia pinguia, quoniam corum ncquicia eric omnibus mi\iifelb, quscamcnpriuseratbyflb, &pur- pura,& fericisamidla.

Scquitur , Et omnis guhemator^ ^ omnes , qui in lacum nauigant , c^r nauta, & cpiiin mari operantftr , lon^e fieterunt. Hicoftcnditurlu(5lusnautarum,fcu • carnaUuclcricoru.Etprimo ponitur

horror

Comment. in Apoc. B.Ioan. Ca. 18 3J7

liorror & terror plangcntium; fc- A quodde his quam plurimisqucri- cundo clamoreonim, ibi, EtcUma- curEcclcria,CanDcorum,/wrf«mr«f Cant. {.

me atfioJes , ^ui nrcumeum cmtatem^ percujferumme , cJr Vulnerauerunt me, tuleruntpallium meum cujlodes murorum. Circumcunt iiodic aliquf ciuiraicm Ecclcria: , vc prslationcs poirmc habercin muncribusilhcitis, parti- busindignis,obfcquijs inhoncftis, incentionibusiniquis, falfis (igillis,

1 '1, o— '"o donec Ecclefja inueniat, inucncam

tores lugcbur, & quod longe a pcc- B pcrcutiant , du cius bona deftruur, ^^^, nainfcrni ftabunt, &ri non pofitio- percuflam vulncrenc dum de igne T

immunditi^c miniftrent : fcd pal- ^'"'•f'*""'' liumauferunt , dum Chrirti patri- monium violenter cmungunt , & "^" /^*": pareniibus tribuunt : &: idco morte '"^'^' iternadignifunt. Vndc Chryfoft. Clericus qui de bonis patrimomi poteftfuftcntari, fi res pauperum lufcipitjiudicium fibi manducat , &: bibit,& multomagisfi parcntibus

w.»>uw> wv^tuiij, .w, y ^.^,,.^-

nrrum Videntes locum- incendij eius. Ec notaquod fuprapcr Rcgcs intclli- guntur terreni Principcs,per nego- tiatorcs alij fscularcs , hic pcrgu- bernatores, Clcrici, & alijgubcr- natoresEccIcnx, quorumeftahos gubcrnare.

Oicic crgo, eJr omnis guherndtor. Ita dixi fupra,qu6d Reges,& guberna- tores lugcbur, & quod longe a pcc nainfcrni ftabunt,&fi non pofitio ne, camen voiutate: & hoc ego loa uesvidi,& nonfolumhoc,vcrum CJr omnisguhematory cir omnes ^ in la- cum nauigat, td cft,omnis qui ad ccr- tam prilationcmafpirat, quod fi- gnaturin nauigatione laci^clr omnes W4«f^,*fcilicet, quiad inccrtam pra?- lacionemanhefant. Vcl nautx vo-

cantur Pralati minorcs , vt Prio- , ,

res,Decani,&Preft)yteriParochia- ^ iribuit les. ^ " '

mt^i ftti ITtgti im- memirei pMtri nitad.

Et^uioperantwrin nuri , id eft, prx- dicatores,propter latitudincm ma- ris , quia lunt difpcrfi per vniucr- fummudum, hi omnes (upple, ma- •le implentcs officium fuum Jonge /Tfffrw»f,id eft,ftabunt,fciliccta (uis praelationibus, & officijs dcgradati, & in infcrnum dctrufi. YcUongefia- hunt^ fcilicec a poena,ficut didlum eftde Rcgibus ,& negotiatonbus fupra,nonpofitione,[cd affcdiio-

Vel aliter,OmwV^«^f rn4far,id eft, omnis redor , quantumcumquc fuerit ^cnim.,^ omnesnaura^ quam- uisfuerintinremigando fortilTmii, (^omnes qui in Ucum namgant-^ quara- uis fiicrint in periculis, erquim mari operantur^ quamuis fucrint cxpofiti, longeftahunt, fcilicct a fua ncgotia- tione, quam amplius non potcrunc exercere. Vel longc ftctcrunt a Dco perculpam , & ideo longc ftabunt ab co pcrpccnam. Et non folum hi

nc. Vcl long^fteterum , fcilicct ad D maligubcrnatores ,& Ecclefix re litceram , ideft , male plebera fi- d:oreslonge fteterunr.

Cant. I.

bi commiflam cuftodicrut, & quafi pcr fugam relic^uerunt : &idcoa Dco ctiamlongc ftcterunt, &in- fcrnaUpccnadignifuat. Vnde pof- func hodie dicere ahqui Przlati Ecclefiar,iIIud Cint.Pofueruntme cu- ftodemin vineis ,vinea meam non cu(iodi- ui^ imocerte diflipaui, & diflipatam xcliqui , &ab ea longe ftcti:propter

VERSVS.- 18. Sed c2r damauerutttj id eft, clama- huntyP^identeslocumincend^ eius.id eft, pra: terrore infcrni fucccnfi ignc & iulphure,</<cf»f«,fcilicctpri-ltupo- rci Qug/imilis huicciuitatimagna Hci- licecvahicacimundanjE, quifuitin ^'""^**- tantagIoria,&modo mtanta mifc-nWw^*^ ria,& iftos retraxit a cqlo, & trufit in

Vu

iiS R. P. Alexandri dc Hales

infernura. crgojMw AwVfwi- Acas niagnaraultitucliac&magnicu-

tanmagn§ ? cuius concinuus dolor, dine.

iob.z8. & intolcrabilis , lob. z 5. Df ciuitati- In ^ua Mjdtes fafhpnuomnes , <jui ba-

husfeccruntvirosgemere , ^ anima vtd- behant nastesin mari.In ^«<i,rcilicct ci-

neratorumciamauity^DeusimfltHahi' uiiaceraundana,<i>«/« faSHfunt^ii-

renonfratittlr ; Concinuus fcctorabo- poraliccr,& in perpccuum paupercs

Amos. 4. minabilis, Amos,P/w>yZy(TV«4Wo- rpiritualircr, omnes.^ui hahehantna^

pai. io. «?> &c. Pfal. Pluctfuferpeccatores ues in mari , diuitias in mundo , quafi

/rfo«w,concinuus horrorinnomin» per cas in marimagno,&pcricuIofo

Amos (J. ' ^"]°^ ^'"^orfgofuf^hiam naiiiganres, hai (unt,inquam,talcs

Iacoh,Cr(iomosetusodiui.Quxer^o Ci- diu,ccs<{f;»-rm;,idcft,de bonistcm-

milisciuitatihuicmagns.^^&dicicur jior.tlibus prctium habcntcs,««r

magna jquia, multi& magniibicruti lcilicctciuitatismundana:.Et ftatim LataeflUa^ua <i«of 4</ e^r B additcauram,quarericclaroaucrut,

V4</Mnr/'m//rfm,admiferiam,&pccna velclamabunt, Quomamvna horad^

rtterna. Sed quia caufa miferiiifto- folata f/?,quoniam vni honiqu? fiiit

rum cftamor, fiuecupiditastcrrc- fibiignota ,(cilicct Hiorcis ,(^/0/4^4

nonim,idco addicur ejl, lciliccc ccflantc diuitiarum ia-

a:antia,&dclitiaju*n affluencia, &

VERSVS 19. ^upcruenicntcomniumpccn^ruin-

dicibiH, &irremediabilifuperabu-

Etmiferuntpuhteremfuf>ircafita fua. dantia. Et nota quod fpiricualitcr

EtEcclefiacredorcsmalcfe,&alios nauemdicunturhabcrc inmari,id

Um,r ter. rcgcntcs & gubcmances , mifcrunc, eft , in hoc mundo , qui prifunc w/mLm i«ieft,miccenc,quxrcndopctniccn- ^ alijst pcr oflScium regiminis, vtali-

& uUmt- tiam, fed fruftr.! , nam prioccupa- qui Praclati j vndc hidc prarrijs &

t4tum,r,- bunturdie mortis, & qu^rcntfpa- mcrcibus cius malc & iniuftc ac-

ti um pocnicencia! , & inucnirc non quifitis diuices fa^ili func, & idco in

potcrunt. Nam iurauitj^ngelusper^n- ciuitatc infcrni inccr alios crunc dc-

uentem in f^cula ficulorum ^uiatempus folati, & paupcrcs. nonerit amplius pccnitendi poftmor-

tcm.VcI /:fw//fr«»f, cum in mundo VERSVS lo. ilmJf»n fucrunt,/;«/«fyfOT, id cft , temporalia

f»llif<»ne puluere plcna,y«/vr C4pi>4,id cft,vo- Scquitur, Exulta fuper ea cglum , cjr

"!^Zr atc,& affcaionc fua, & idco pc- fanni yfpojhli , Propheta , quonUm

mfidtUr. ricrunt in gehcnna. Vel miferuntpul- tudicauit Deus tuMcium nofirum deilla.

«rtrw , dcipcrationis , quar omnia^Hxc cft quarta pars capiculi vbi^^,^^^^,

dciicit, & mifcrum hc\t,fuper capl- oftcndicur cxulcaiio bonoru dc da- J»»tMr '

tafua^id cft, inmcncc fua. Ec ideo nacionc pcccacorum & malorumj '''^*^' "~

dciciHsucinmagnamiferia, cjrc/^- & primoponiturcxultatio ; (ecun-J&^ri^L*'^'

maueruntj id cft,clamabunt prae do- do vtmagisgaudeat,malorum pu_<t-«»"i-.

lore,ftemes, icilicct intcrius in m^tc, nitio, ibi, Et fuftulit vnus Angelusla-

^^/«^^•nfw, fcilicct cxterius in cor- pidemfortem^uaft molar f.tcmooHtn-

ipoTc,Mcent<s,f^ fV^, pra:dupliciaffli- ditur in pcccatoribus omnis larri-

cl:ionc , corporis fcilicec & anima;, tix fubcradtio , ibi , cir Vcx cithartdo'

ciuicas illa magna , fciliccc vani- rwm, &c.

CommendnApocal.B.IoanCap ;8. 339

10

Dicic crgo, Exulra ftfer ea ulum^ erptnai JpoJloU, Ita dixi, qu6d mali dMumr. flcbuncctiam in profundoinferni, &lugcbunr. Etnonfolumhoc,vc- rum & boni fupplc,gaudcbunc in damnationceorum,in palacioPara. difi: & hoc cft,quod dicit^xHlta fu- per ed cjelurrtyid cft, vos coslcftcs An- eli gratiac6fortati,G4«</rf?,dcma- oru damnationc. VndcAngcli di- cunturcali, alci cotcmplaiioncin- dicibili; clarifpeculationc inofFuf- cabili i fphacrici induratione intcr- minabili : higaudctdc damnationc lcTcro.x. ixialorum,Tnrcn,i. Laudayumfuper Babylonem^ calUjCT '«^<*i & omnia t^ux in eis funt. Exulta crgo calu^id cft, An- gcli ; vel exultacxlum , id cft corpus, vel catus Angelorum in c^lis habi- tantium.dr finfh Apofioli,\d cft,om- ncs Sidi mzxoics^O^Propheta, id cft, Sandiminorcs, quiaProphet? pof- funtdiciomnes, qui pcr cautcla&: circulpedVioncmfuiurorum prxui- denc,& pra:oifa,prout accidut.prar- cauenc. Exultate crgo,non foluiu dc coru pcrna, fcd dc Dci iuftitia , (fuo- niamiudicauit iudicium nojhrum deiUa: huccftjficuc malorucollcdlio per- ucrscnosiudicauic,& opprefTicin- iuftcjfic Dcusipfam iudicabic,& c6- jj . dcmnabiciuft*,I(ai.}i.^^rf5*i/^*</4- ris, nome ipfe prfdal/eris } ^ <pii J^er- nis , nonne tir i^fe fpernerii} viique. MulnpUx nota quod eft iudicium difcuf- '/'■-^ fionisinccrius, & hoc laudacur.ad Iiom. 10. dcdmo, Sinofmetipfosdiiudica- uerimus: Dcfinitionis eoru,quzfunt manifcfta cxterius, hoc permicticur 1. ad Cor. 7. Permittit nobis iudicare. i.Cor.7. dofl^j^deapcrtis publiciiuris , dc conuidbs &confcflts] Plcniushoc Deat. IX. prjccipitur,Dcut.u.A«<//r«c37''"'*^'- jhros conjtitues; Sufpicionis in proxi- mum,hoc difluadecur.Maligniiatis contra Dcu,hoc c6demnacur.De i.

A i Jid Cor. Noliteante tempusiudtcare^ i. adCor. qMoadufjueVeniat Dominus, de 1. Loic. +* 6 . Noiite iudicare,\Hno iudicemim. D e j . "^' zd^om. Inexcufabilises^ 0 homoomms quiiudicas: dctcrtioin propofito/w- • dicauitDominus iudiciH noflrum deilLi: hoc eft, congrcgationcm malain fub ifto iudicio condeninabit:vnde iudicium eft ordinacc difpoflcum, difcrctedifcufrumjiufteexccutum, Pfil. lujlus es Dcmine reSfumiudi- *" ' ciumtuum^

B

Y E R S \' S

11.

tmfuui*.

Et fujiulitvnus Angelus fortis lapidem^ quaf molarem^ mapiH^ ^ mijit in mare^ dicensJ}ocimpetu,Scc. HJfc oftcnditur malorum punitio. Ica dixi quod maU de iua damnatione flebunr, &qu6d bonigaudebunc. Eccijfic illi flerenc , & ifti ^audcrcnt , quid? fujlulit, id cft, /urlum tulic, vwwj y^n- gelusjortis, id cft,Chriftus,qui dicitur

^ Angelus , quia a Patrc miffus,vnus /'f J^*'' fingulanccrgcnicus,quia fingulari- i<inturper tercle6lus;/i>r«>,quia pcreu aducr- (arius vi(5tus.Hic,inquam, Angelus, fujlulitlapidem tjuaji molarem,magnum^ id eft , liiftolli & eleuari pcrmidt obftinatos , & durosin malicia, & immobilcsad bona opcra. Vcique lapidcs func,iniqui obftinati in ma- litia,molarcs, quia funtcircatcpo- ralia occupati , & quia a mudo roca- ti. Sujlultt ergo,hicAngclus ralem la-

^pidem^^ militinmare, id cft,in ama- ritudincm inferni, dicens , id eft , pcr prsdicatorcsfuosaffirmans , quid? Hoc impetu mittetur Babyion dla ma- tlrmtur rna ciuitas , fcilicet in infcrnum.'^''^" Quafi diccrct, ucutlapiscleuatus f«i/, inalcum , cuin magnoimpetu def- cendit, & profiindius cadir, fic ipfa multitudo maloru , modo permit- ticurelcuari In altu,vcprofijndius

Yu ij

340 R P. Alexandri de Hales

corruatininfcrnum. Vndc lobtcr- tio , Elcitajb me, (jr ^uajtptper Yentum pcnem cliftjli \alide. Vnde dc >£<^y- ptijs, per quos , peccatores intclli' j;untur, diciiur, Defccnderunt injm' fundum ejuaji Upis. H oc ergo impetu , id edyfuhito mitteturBahylon ciuitas ilU magnayxd cft,congrc^atiomalorum, in mare, id crt , inintcrnalcm pccna, Etvltranon inMenietur^CciViccz in mun- do, vcl in horum cofortio, quod ell contra hxreticos quofdam diceics, rcprobos poll millc annos hbcran- dos,& in bonorum confortio collo- candos.

VERSVS 11. Et >ox citharAdorum^^ mufcorum^cp' tilfia cdnentium y^tubanonauiicturin

^-.i/^/m^mft^ibiliSjortenditur priuatio bonide- n,i w(iir»-le(ftabihs.Et primo tagitur damna- whutZ^^^ , quantum 'ad priuationcm om- nis iucunditatis, fecundo quantum ad priuationem omnis vtilitatis,ibi, Cir omnis artifex omnis artis. Ica dixi, quod reprobimulta malaininfcr- no fuftinebunt, & non folum hoc, verum &: omni bono,&: confolatio- ne carcbunr. Et voxcitharxdorumy ^ mufcoru,^ tuha non audietur in ea atn~ ftlws, id eft, nulla iueunditas,vel c6- rolatio,quam folenthabcre dc mu- ficisinftri/mcntis.imo erit/^^yd eft, i.Machab >nfcrno,omnis confolationis pri- 9. ' uatio, primi Machab.nono, Con- uerpe funt nuptia eorum in lu^m , (y* Vox muficorum in planflum

Et omnis artifex omnis artisnoninue- nieturinea amplws.Hxc tangitur dam- natioinfernahs,quantum adpriua- ^ cionemeorum, quihabcntaliquid vtilicatis,quorumquxdam pertincr ad efl'c,vcIbcnccflchomini$ indiui- dui,qusdamad bcne cflc fpeciei, fcilicec hominis, in quantu cft prin- cipium alcerius,ibi,cr Vox fpon/i^ &c.

A tunc ad cflc , vcl bcne cflc hominis indiuidui, quidam fpedantadani- mam,vtars, fcicntia,&huiufmodj, quorum priuatio primo tagitur cu dicitur , ^wxmoLt , &c. quidam rpc(flaiitad ea,qui inquirunturex- tcrius,quorum priuatio tagitur, cu fubditufi crluxlucernje nonvidelfitur. Dicit CT^o,Et omnis Krtifex. Itadixi quodvoxcitharacdorum&mufico- rum no cric in infcrno, 5c iu erit ibi Z^'»u. omnis iucunditatis priuatio.Verum

B &omnis , quia & omnisartifex, id cft, ^^''T/ omnis lcicntia pradtica, liuc ipecu- noncn,{td lariua, no inuenictur in ca amphus, fcihcct in damnationc zccrna , imo tum. omniumiftorum carentia, Ecclcf ^«lcf. 9 9. Quodcumq-^ poteff manus tuafucere infiaceroperare^tjuia «fco^«,quoad mc- chanicos ; «ffr4f;o,quoadLogicos, nec fcientid, quoad Aftrologos , ^rr fapientiay quoad Thcologos , & Ad- uocatos , crunt apudinferos , tjuo tu pro-

Qpef^s. Sciendum quod artifices,&: clcrici amittentfcicntiam fua,quod fatis probabile eft,babebunt tamen corum recordationem,non ad con- folationcm^fcdad maiorem dolorcj' ficut dicif Gregorius,quod ignis lu- ccbit, vt vidcant reprobi ; vndc do- leant,non vnde gaudeant.Sic ciiani eftdeftrientiaincclligcdum, quiafi habcantaliquam rerum fcicntiam, non ad con(olarioncm,{cdaddefo- lationcm.

^ O mrus crgo artifexomnis artis nonin- uenieturin ea^CciVicct danationcactcr- na a principio,c3r voxf/>/;4r.*i(jr«,&c, Hic ponitur priuatioadintcriorcm, &exteriordhomine. Pcrhoc,quod dicicur,dr Vox citharddorum^ priuatut confolatio refpetVu auditus ; vnde ^ vox cithara?dorum , & illoru dulciu ad aures pertincntium no audietur in ciuitate illa amplius pcr hoc quod dicit, omnis artifcjc , notatuf

Comment.in Apocal.B loan.Cap. 18.

cjuod omnis ars noninucnicturin A ^i^mplusqu^runtin cligcndis,qu.i ciuitacc illa amplius. Priuatio con- diuinam ? Baruch. tcrtio, Filiiyfg^^ Caiuch.j.

prudemiam^ijuadctcrra

folationis rationis , vcl intcllcdus non tantum vniusartis ; fed omnis, non inucnictur in ciuitatc am- plius. Poft hoc priuatio confola- tionis rcfpcdu gullus : vndc dicitur \ox moUy quia eit ad vfum gullus, vndc ad gullnm pcrtincntes non inuenicnturincaamplius, imo eric omnisboni (aporis dcfedtus.

VERSVS ij.

Et lnx lucerrut non lucebit ibi am^ j>Iius: pcr hoc fubftradio coniolai- lionis vifustollitur. Et Voxfjfon/t J}>onfa nonaudieturadhuCj id cft,.am- pliusmrfjperhoc intcrcluditurcon- folaiio tadius.

Sic ergocolligendo omnia prar- didla vcrba , eric ibi fubftradio om- nis confolationis , & iucunditatis

cft, a- nefcieTHnt, & fcquitur, cr ^uo- niam non habueruntfaptentiam,perierum prof>ter fuaminftpientiam. Babylon cr- go iniqua amififti omnia bona, qaia mercatorestw erant pnncipes terrx^ id cft, quia plus amaucrunt tcrrena quam calcftia. Et quia venrficiis , qux ira vocantur g quiahishomincs intcrficiuntur. Ee qttia in Venejiciistuis, id cft , ad cxcm- plum tuicrraueruntomncs gentes, idcft, multide omnibus gentibus. Etnon folum exhis amififti omnia bona,fcdctiam quia

VERSVS

Et in ea fanguis Prophetarum & San^orum tnuentus efl, idcft, perfc- ^.a vv/iii^i«iiwiu» , ot lucunaicans ,&occifioiuftorum : quafi

ihtcrioris & cxterioris , fcilicct ^'ccrcc, ideo punicur,&:ideo bona quoad virtutcs intelleaiuas , quia C amittit,quiapcrcum fan^uisiufto- ncc fcientia, ibi ; Ec quoad fenfici- rum cffiinditur , & ideo vindidla a uas, (ciliccf quoad auditum, guftu, Domino rcquiritur. Et non folum

odoratum, vifum,& tadium. Et fic priuatio omnis boni , & fupcraf- flucntiaomnismali. Et nccrcdatur qubdfruftrafubtrahatur ifti Babi- fnfttr ^om, id cft, malae congregationi fnnar confolatio,additcaufam quarc fub- '^^^^^ ^^^^^ s , quia mercatores tui erant principes terr^. Qaia mcrcatores tui^ id

, w„ xv^iuiu .

quiamcalanguisiuftorum,c\'Saft- d:orum crac inuentus & cffufus fcd f omntu^quttmerfeatfunt in terra, etiam ur^a!:!,, maiorum miuftc intcrfcdlorum Vnde Glorfa, [ Si malus malum oc- cidat , occiforem non cxcufat ne- quitia occifi.] De omnibus enim Dcus faciet vindidlam : vnde hic

crt,ncgotiatorestccum cxiftcntcs, D duphcem caufam reddicamifrionis erant principes terra , id eft , animas bonorum prsdiaorum ) priina cft

procerrenis danccs. SedfiBabylon £c punicur , quia principes cupidos {icclicebac, quid ficc de virisEc- clefiafticis , qui ccrrcnam fapien-

dilediocerrcnorum^quam can^i^, ibi,er/» vcnefciis fuis- lecunda per- fcquutio iuftofum , ibi, Crfan^uif Prophetarum O-iuflvrum,

y» ")

\

34 i R- P. Alexandri de Hales

STNOPSIS C^TITIS DECIMI NONI.

POJt damnanonem purpuratA meretricis ^nempe Babyloms,def- crthitur heatorum gaudtum ^ gratulatio , tumde eius dam- natione, tum quod dies nuptiarum ^ retrtbutio adueniat'. deinde Chriftus habens in foemore fcriptum RexRegum,^ Domi- nus dominantium, gladium ore 'uihrans ^regali pompa ^ gloria ad faos animandos ac tuendos ^nttchriftumque ac fuosfeiiatores perdendos,adueniens commemoratur Antichriftus ^ eius prACur- forjftue pfeudopropheta a terra ahforhentur.

CAPVT DECIMVM NONVM.

O ST h^caudiuiquadvocemturbarummultarumin caelo diccntium ; Alleluia : Salus^ &: gloria , & virtus Deo noftro eft: 2. Quia vcra 6c iufta iudicia func eius^quiiudicauitdc merecrice magna , qua: corrupic terram in proftitutionc fua, & vindicauit fanguinem fcruorum fuorum de manibus cius. 3, Et iterum dixerunt ; Alleluia. Ec, fumus eiusafccnditinfeculafeculorum. 4. Et ceciderunt fe- niorcs viginti quatuor;& quatuor animalia, & adoraucrunt Dcum fcdentemfupcrthronum, Amcn : Allcluia. /. Etvox dc thro- no cxiuit, dicens : LaudemdiciteDco noftro omnes (cruieius; 6c quitimctis eum,pu(ilU&magni. Etaudiui quafi vocem turbq magnae, &ficutvocem aquarum multarum,6cficut vocemtoni- truorummagnorum, dicentium: Alleluia.-quoniam regnauit Do- minus Deus nofter omnipotens. /. Gaudcamus , & cxulteraus, demusgloriamei, quia veneruntnuptix Agni, & vxor cius prx- parauitfe. 8. Et datumeftilli,vt cooperiat fe byflino fplendcnti 8c candido ; Byfsinum enim , iuftificationes funt Sandorura. 9. Etdixitmihia6cribe: Beati qui ad ccenam nuptiarum Agni vocatifunt. &:dixitmihi; Ha:c verbaDcivcrafunt. /o. Etcecidi antcpedescius, vt adorarem eum. Etdixit mihi: Vidcncfeccris: confcruus cnim tuus fum , & fratru tuorum habentium teftimo- niumlefii. Dcumadora. TcftimoniumcnimIefu,cftfpirituspro- phetix. //. Et vidicxlumapcrtum, & eccc cquus albus, & qui fedebatfupcreum,vocabacurFidclis,&Verax,8c cum iuftitiaiu-

Comment.in Apoc B.Ioan. cap

dicat, ficpugnat. 12. Oculiaucchi cius ficuc flamma ignis, & in capitc cius diademata multa, hat ^5 nomen fcriptum, quod ncmo nouitnifiipfc. Etvefticus .u vcftcafpcrsa ranguinc.&vo-

caturnomcncius,VcrbumDei. /4. Etcxcrcicus,qui funt inciC- lo,fcqucbanturcumincquisalbis,vcftiti byfsino albo,&: mundo. 1$. Ec dc orc eius proccdit gladi ; 1 > ex vtraquc parte acutus : vc in ipfopercuciat Gcntcs. Etipfcrc-cttasin virgafcrrca:&: ipfc cal- cattorcularvinifurorisirasDcioinnipotcntis. /6. Ethabctinve- ftjracmo&:infcmorcfuofcripcum;Rcxregum, & Dominus do- minantium. i/. Etvidivnura Angelumftantem inSolc,& cla- mauic vocc magna , diccns omnibus auibus, qua: volabanc per mc- diura cxli; Vcnitc, &: congregamini ad cocnam magnam Dci; i8. yt manducctis carnes rcgum, carnrt; tribunorum, & carncs fortium,&carncscquorum,& fedcntiumin ipfis, & carncs om- niumlibcrorum,&fcruorum,&pufillorumj&:magnorum. /^. Ec vidi bcftiam,& rcgcs tcrrae, & cxcrcitus corum congrcgatos, ad fa- cicn<kimpia:liumcumillo,quifedcbat in cquo, & cum cxcrcicu cius. 20. Et apprehcnfa cft bcftia, & cum ca Pfeudoprophcta: quifccitfignacoramipfo,quibus fcduxit cos, qui acccperuntcha- raftcrcm bcfti:E^& qui adorauerunt imagincm cius. Viui mifsi funt hi duoin ftagnum ignis ardcntisfulphure; 21. Etccccrioccifi funcingladiofcdcncisfupcr cquum.quiproGcditdcorc ipfius : & omnesauc^faturatasfuntcarnibus corum.

VERSVS 1.

Ofih^c uudiui ^tiajt voccm maputm turbarummulrarum i» arlo dicentium Alleluid , jk- hs, &gyia^&VmusDeomflro, fua Veracriuftdfumiudicia eius. Inprs- cedcnticap. aiftum eft dc damna- nationcmalorum,fub nomine Ba- bylonisA' meretricis ; hic agitur de

fratiarum aftione , pro malorum amnationc; fccundo pro faluatio- ncbonorum, ibi, VoAfrfr throm exiuit Di».Jf,h„. ^^^h^**^^^ ^cite Deo nofiro. Itcm Mi (4pitu. prinu) ollenditur cum gratiarum a6):ione cxultatio/eciido cxultatio- nis c6tinuatio,ibi,£f tffr«w dtxerum, Alleluia. Vcl aiitcr, totum capitu- Jum diuidcndo in tres partcs. In

prima agiturdcgraciarum adionc; in fccunda dc iudicij prolationc, vtoftendatur quantus fit illc, cui dcbcmus gratias agcrc, EtVidictrlum apertum^(;yecceeejUMsdiyus\ In tcrtia, agit dc fpcciali pcrni Antichrifti, & cius dcicdlionc , ibi , Et vidi he- ftiam^f^regesterrXyCfexerdtus eorum congregatos adfaciendum ftr^elium.

Dicit crgo. Pofi h^c. Ita dixi quod vidi damnationem malorum. Audiui '^focem magnam. Judini non aurc cxtcriori. Vci Judiui^ id cft, tnUpi pcrdiuinam infpirationcm intcllc- xi i \s>cem magnam^ id cft, magnae authoritatis. Scdvbiaadinit ftatim dicit, quia «nr/<j, idcft, inEcclcfia, quxdiciturcoclum, clarum fidciil- luftrationc, altum fpci crcdUon*,

344 R' Alexandri deHales

rocundum, vcl fphsricum Sandlo- A Laudatc Deum: vcl incxplicabilis

runl collcdione. Vcl in ccrlo Em- lausDeonoftro eft. Et non folum cmr Uh,

pyrco. Meluia, vcrum eir l^us, cir UrtHs r^-r ^'""'«^

^udiutcrgovocemmagndmm catlo glona. Laas ratione crcauonis, vir- diyentHr.

^ttafi vocemtubarum multarum^ xA cft, tus rationcrccrcationis, gloria ra-

Sandorum multorum, vcl parrum tionc retributionis , vcl glorifica-

priorum, quiolim vt tuba in coclo, tionis. Vel dicuntur hxc quatuor,

id eft, iif Eccleda prardicandoj intb- Deo no^laust AUeUtia^^orUj yirrus,

nucrunc, & nunc cciam rcfbnant vnuni, fcilicec AUduxa , quod cft '

cxulrando. Vndc notandum quod laus vniucrfalis, propter efTcntii

praedicatores vcrbi diuini congrue vnitatemi & AUeluia dm^ proptcr tubicomparantur,quoniam iicutB perfonarum pluralitatcm , vc faus

tuba non fonat,nifi manu teneatur, attribuiftur Spiritui fandio, rationc

fic ncc pr.Tdicatio valet, nifi operc clemcntiaci GloriafiIio,rationcGi-

complcatur. Ec ficut tuba cft ar- picntis-, VirtusPatri,rationcpotcn-

dior ex parte cancniis, fic vita pri- tis. Vcl laus dcbctur Dco, proptcr

c>«n>nsnr dicatoris dcbct cflc ardtior, quam Spiritus iandi miflionem , gloria,

um^tttHr.?^^^^^^^^^^^^^^^^- ^"^^ prxdica- proptcr filij in mundo apparitio-

tor dcbet efle tuba buccinans ad nem Lucar. fccundo. GloriamaltiJ'- ^

prrliandum contra pcccantium vi- fimis Deo, virtus proptcr hoftis dcic- *'

iGti fi Jit^t^Jni- If^. quinquagefimo oda- dioncm:

uo. Clama necejjes •, ad congregan- Sed quiritur quarc hic ponitur DmmtUf.

dum contra fchifinatum pluralita- laus, cum idcm fic quod kUeluia fEt f^'"^" i"* tem, fupradccimo fepiimo , C quarc non ponitur aliquid fonans ^^J'"*

ui ftdfi \ocem tuU magM:, Et fequi- laudcm , inlingua hcbrara ficut in '

CntuJf/ tur, y^enite CT congregamini ad canam linguaLatina,& Gracca? quia vcraq;

fuintttm magnamDei y ad formandum, Su- (pecialitcrlaudatDcu, tacctautcm

fnr^rttm. nono, QuimusAngelustuba cecinit, Hcbrxa , qua magis Dcu blafphc-

Cr data ep ci clauisfutei ahjyfsi^f^c. mac, quam laudat, vel gratias agat.

A udiui ergo, in ccrlo , id eft, in Ec- DeOm cnim blafphcmat, qui Chri-

clcfia , vtcem magnam , annuncian- ftum efle Dei filium negat. tem, quafi \ocem tuharum multarum, Audiui crgo Vocem Sandorum

id eft, multorum patrum pricc- patrumi/<Vf»rf«»y^//f/i<w,proaccrbi-

dentium, ficut tuba prxdicando tatcgchcnnalis combuftionisi

clamantium,dicentiumi (]uid}AUe- pro xtemiiatedurationisi^/f>nipro

luiajausy gfi>ria , (^virtus Deo no- amiflioneconfolationis, virtus pro firo.AUeluia, '\i\ci\, laus ineffabilis, ^ cxecutione punitionis, Deo nofiro,

eft cnim -«^//^/mm, lai^s inexplicabi- pro priuatione vifionis. Sic cnim

To ii.ij. lis,intcrminabilis, vniuerfalis, To- Sandi laudant Dcum pro damna- .

biac decimo tcrcio , Per Vtcos AUc- cione malorum. Ec ftacim rcddic

, luia cantahitur. Vnde Beda dicir, caufamquarcdchoclaudacDcum,

'.xUtlmt quod AUeluia , idcm eft quod laus, diccns

;rw:."8^^^tvcrbumGr^.cum.Vndcintcr- vErsvs .

tiDimm. ftci3itnVtlaudateDeum. y ^v^^y o. z.

Audiui ergo vocem San<fVorum Qutavera(^iuf}aiudicia eiusfiunr,

Pacrum diccntium AlUeluia , id cft, fciliccc non folum bonos rcmune-

rando.

Comment.in Apocal.B.IoanCap 19. 34^

rAfldOj&pracmiando, vcrum&ma- A vjcfuperbis propterfximumfaftuo- los condcmnancio,&:punicndo:vn- ncatis j extinguunt cnim auari fla^

de Vfrrf ftmt iudinaDci , xra, rcd ui,€,um dcndo promiffa bonis» & iulh rcd- Dtt ctrtttm dcndo lupplicia malis, lujla propoN '^^^',Z' tionando pcenas culpar. Vnde no- Jhtm, cadumquodOei iudicium eft cer- tum> & idco pr^cludit probatio- nem,Vo*«w, &ideoconcludit exc- cucionem ^rcfhm j & ideoexcludic appcllationcm,w/«/»,& ideo inclu- Rotn.i. (iicrecribucioncm,ad Rom.fecun- do, An ^ftimas 9 homo^^ui iudicas aliunt ^uonidm tu effitgics iudicium, Dei^DC re- r&l.ii8.< doin Pfalmo, Domine^^rf- Sfum iudicium ruum ; de vero , & iudo in propofico. •

Ben^ergoSandli laudancDcum dc damnationcmalorum ivr<i funtfC^ lujlaiudiciaeius , pcrcjui: cri- buicbonabonis, & fmiilitcr mala inalis.Ecbenc dico, quod lujlA^ vera fum iHdicia Dei , <pii ludicauit de

B

mam charifacisilupcrbi flarum bc- nignitatis , propter quoddcbctur cis ignis ^fulphur, fpiricus procclla- rum. crgoauaris proptcrigne cupiditatis.Vnde lcron. auaritia eft tj'"*' radix vitiorum, fcruitus idolorum, fomcs peccati, gcnitrix culpx, ma- tcrfimoniar, nutrix gchennx. Krf ergo luxuriofis , propter fulphur faditatisivndc Grcgor.Luxuria eft peftis arida)Corruptiofcttida,ama- ritudocontinua,dcled:aiio mom<!- tanca,pa:na actcrna, pcr quam cor- pus confumicur, fenlus hcbct.irur, intellechis obtencbratur. Kjt iUi, qui cuc habucric crimen lu x u riae,V/e lupetbis propcer vcncumfaftuofi- cacis, naminipfafumpficexordilum omnisperdicio, vc habctur Tobiae quarto. Etgo mcrito mcretrix ini- qua corrupic tcrram,propter quod f"'""»'"

meretrKemagna y^uxcorruoitterramm ^ dicicGrcgor.[Nondcdigncmini,fl '^j'i„["u^ fTo^itutione fua. Qui luaicauitin fua mali in mundo florcnc, & vos pa- ""^*- przfciencia tandem, & cuidcna , de cimini , quia non crt Chrirtian.T di-

gniucis in ceporalibus cxaltari , fcd

^ii mere- trix, mtf

tnrttftt.

meretricemaffta , id crt,dcraulicrc impiavniuerlaliccrinfcda ,fcilicet Babylonc iniqua,vcl vanicaccmun- daiu,^«tf corrupit terram , id eft , tcr- renos , inprojhtutione fua^id cft, luxu- riajvciauaritia,vclfupcrbiaiua: na omne quod efi in mundo, vel eji concupif centia carms, & fic cft luxuria, Vf / con~ cup fcentiaoculorum^tc fic eft auariria^ W fuperhia Vitx , & fic cft arrogantia.

potiils dcprimi.Mali &rcrreni nihil habecin c^lo,vos nihil in mudo fcd fpe illius boni,adquod ceditis,quic- quid in via c6cingac,gaudcrc dcbe- cis.] Quja crgo ludtcauit Deus de me- retricemiqua, id eft , dc vanicace mil- dana, corrupit terram , id eft , tcr- rcnoSyinprojlitutionc fua, id eft, in lu- xuriafua,auaricia,fuperbia,quiafci-

His crgo cribus pcccacis mcrccrix liccc digna eft pana a;tcrna,idco

magna , vel miidana vanicas corrupic terramy id eft,cerrena amances, & cxlcftlarelinqucnces. Ecideopro- pccr iftud criplcx pcccacum , quo tota terracorrumpitur lupraoda- uo , hahitantiyus in terra , prqcatur, vcl imprccatur. Ergo va: auaris, propccr igncm cupidicacis •, va: im- mudisproptcr fijlphur iniquicacisj

vera & iuila apparcnt , & funt iudi- ciaeius.Etnon folumhoc, vcrum C2r quia yindicamt fan^nem fuoriim, ei fcilicct fideliter feruicntium , dif manihuseius^ id cft, effufum pcr ma- nusillius,Deut.triecfimofccundo, „„„ Laudate gemes popuiumetus , quontum fanguinem SanBorum fuorum \lcifcetur. £c quia Dcus condcmnabic malos,

4

346 R P. Alexandri de Hales

&vindicabicbonos,idcofana:iPa- A dimnx laudis , fcilicec rcucreniia

r&i.sj.

crcs nos prxccdcntes

V E RS V S 5. /f«-«w» dicunc AlleluU, prodam- nacione& punicionc maloru acccr- na. Perhanciceracioncraifltelligi- muslaudLineflccotinuam&xcer- nam, Pfal. BeAti qui hnlfitanrin domo tuaDominr.Vcl ^im-\umJ Uelma rc- fcrrurad laudcmde vindida pccca-

corporalis, ibi, e^T* ceciiUrHm-^ adora- tiomcntalis , ibi , ^dAorauerunt fe- dcmem laus \'QCdX\s,dicemes^ Ament j4ileUM\xX dixi qudd maiorcs San- di congregati nint , & dco gratias cj^eruntdedamnationc malorumi & non folum minores , (ed etiam maiores, vt Patriarchz, A poftoli,& Doditorcs, ^w4Cfci<i«n«» "^Hgmti^t^-

Ecclcf. 2 .

torum , qucc fecic Babylon le pro- g tuorfeniores, lcilicct duodccioj AfX^ ftitucndo , Ecclcf fccundp, impijs, ftoli , & duodccim Patriarcba:. cir.

peccdtorihus redder ^inJdSlAm^ fcd qualiscll vindidla llatini addit di- ccns,

Erfumus eius afcendet in f^ulAptcU'

ftrnt (,nn- {^y.fff„ jornis oui cruciabic mcretri- ccm di6tam,cric conntuius & pcr- petuus. Vnde pcr fumi pcrpctuita- ccm , intelligit ignis infcrnalis con- rinuiiacem , & perpetuitatcm : vn- dc per hoc , quod dicit A fcendety in- ccrprctatur pocni a:ternx irrcnaif

tcr

fC, fCtHd.

qudtuor animaha , id eft , qudtuor Dodtores , fupcr quorum dociii- nameftfundataEcclcfia-

Ergo pcr viginci quacuor frnid- res iBCcIligutur vcrcris, & noui Tc- ftamcnci Pacrcs, &fanai maiorcs; J^^];?-^- pcr quatuor animaha omnes DO-/f,,.r« dlorcs , fupcr quacuor Euangclia 7««'« dodrmam fuam rundantcs. Hi, m- * quam , omncs , ceciderunt , id cft , (c Dco humiliauerunt, &cgrdtiaseie»

rur.

trai.vli.

fibilitas,&cbtinuitas;pcr hocquod C runt de ynndiBa malorum: & nonfo dicit , in facula yi<:«/or«w,pcrpctuitas lum ceciderum, verum & adorauerut & a:tcrnitas, Ilai. vUimo, Jgniseorum fedemem fuper thronnm , id cft , illum, non extinguetur , ■\;ermts eorum non cui poccftasiudiciariaeftconcefla.

monerur: & fupra dccimo ccrcio, Jf cendetfumus tormcmorum in fdtcdafa- culorum. Ergo fugc mcrccriccmdi- dlam jfciliccc vanicaccm munda- nam, fi vis vitarc gehennam , pro- ptcrquoddicit ille vcrfus: . Te miferdjj>ice, corrige yprofice, Vuure fivis,

Caltca refj/ice , terrea defpice , plena ncciuis.

VERSVS 4.

Sequitur, Et ceaderunt vigimi^ua- tuor feniores y cir quatuoranimalia adorauertmtfcdentcm fuper thronum^ di- centes , Amen^ AUehaa. Oftcnsa lau- de minorum de damrutionc, hic oftcnditur laus maiorum , dc qui- bus tanguntur tru incxpofitione

fcilicctChriftum, qui reddct vni- cuiqucmxtaoperalua.

Adorauerunty mquam , iftumiudi- /«/. ccm, dicentes Kmen, Mleluia. Hic tan- guntur duo, fcilicetlaudisexhibi- tio,ibi, AUeluia. Eft enim lausincx- plicabiUs, interminablis,vniuer(a- uu,Dei , D lis, ficut didum cfti & emfdcm c6- -r'*;^ firmatio,ibi,Am«i.VndeGlo(ra,vc-''"' ' * rum eftquod ica gloriofus cft , fi- cutdixcrunt minorcs: Adjinaio- rcs pcrtinct confirmare quod mi- norcs dicunt , & idco prlmitti- tur Amen : ad ipfos eriam pcrtinec Iaudare,& ideoadditur AIUhn^ET- goSandi maiorcsDCum de dana- tionc malorti laudatcs dicut Awf», Alleluia:{cd qu^ritur quare magis in laude fcnioru,& maioru cxpriraituf

.Comment.m A pocal. B. loan.capjg. J47

^^-j^^^carus,&: 3idoTinodiccndo^ceddcrkm^A iim.nes ferui eiuf\niid laudfDcicftfa-.

i»Mi*r,M»^ &4darauerunt^au3m in laudc alioru.' da omnis rationalis crcatura,Dcut. oeut. »«.

t*hmmt!HT ^q{^^^{q ^ ^oc c(t ad dcfignadu quod vigcfimo fcxro , Dominus elept rc in

3uantb alioui funt maiorcs, tantb Uudem , c2r nomen , (^gloriam ptam.

cbcnceflc numiliorcs, adcxemplu Laudem crgo dicite D«,qui nos crca- ifeat/i

Cl\rifti,qui dediccxemplumiiumi- uir/K>/?n),qui nos rccrcauit , &rcde-

I«leC'ji. litatis , Ecclcf trigenmo fccundo, mit^^t quianon cft fpcciofa laus m

ReSloremtepoJfierunt^noliextoUiyefloin ore peccatoris , idcb additur lau-

Utisquajivnusexipjis , (^quamo maior dancium condirio,& conuenicntia,

EccleCj. " humilia te in omnibus , Ecclcfiafti. cum dicicur, Omnesfermeius^\t ficiii

cercio. Grcgor. Moral. ^ywf/>«- omnibusconfonancia, & munditia:

miUtateVirtutescongregat , qut^Ji ptdue- ^ qui timetis Deum , fuper omnia, remin^^enroportat. Vndc quia excc- g nondum camenperfcdcjquia/j^ryf-

riusadfaciemcernicur , inde incc- fla charitas foras mittit timorem . lom. ,

nus cxcxcacur. 4. propcer quod dicic , pujm cr ma-

V E R S V S y. gni^puftili^ fcilicecminorcs Dcumii-

Et vox de throno exiuit dtcens,Laudem mcnces,nondum alciora Dei myftc-

ilidte Deo nojho omnes ferui eius , C ria accingenccs , magni altiora pcnc-

timetis Deu,pvftUi ts' magni. Hic poft- tranccs. Eccnim omnium cft lauda-

quam egic dc laude , & dc gratiaru rc Dcum, & etiam magnificarcj vn-

adioncpromalorum damnationc, de hic cangitur laudantium diffc-

agitdcgraciarumadlioncSandoru, rcntia. DcbentenimomnesSandi,

profalutebonorumi&primbponi- & ferui Dei ipfumlaudarc rationc

tur graciarura a<ftioifccundo ad glo • vocacionis, & glorificationis,/'*^//», rKmiinuicatio,ibi,£rycr/^f, J5f4«^«i C rationc creationis ^ ma^ , rationc

ad«cmamAgni\ocatiUmt\\.txvio^o- conferuacionis. nicur loannis cx oftcnfione & rcuc- Scd vidccur qubd qui cimenc Dmu '

lacionchumiliacio,ibi,£f </ix/rw//;/, non funcSandli, vcl lcrui Dei ,cuni ^^^-^^

Htec Vfr^d Dei funt , cjr ad pedes difiunganc inccr hoc dicendb , ad- 4 Lud*,t

eius,\tadorarem eum. Itcm primb po dendo •, Omnes fanfli, vcl ferm Dei

nicur ad laudem Dei excicacio, & qui timetis Deum ? Rcfponfio , dif-

cxhorcacio: fecundo executio,ibi, iungicintcriftos, racione ftatus ,vc

Or audiui Vocem tubitmagnje. Sandi,vcl fcrui Dci dicantur maio-

Dicic crgo,£f v<Mc</f calo exiuity&cc. res, qui func in charitate , & 8;»aiia

Deu/iJttUa. dixi,qu6ciaudiuivoccm Sa6to- connrmati , Deum tunenccsdican-t ,m ztihfid runi, in calo laudancium Dcum dc cur minores , nondum pcrfedi, nec

^f>r^"dananacioncmalorum,fedctiamde in gracia confirmaci: nam hi ad-

propriafalutc, quia cSrvox, ideft, hucfuncinciraorc ,primiaucem h-

admonitio, dethronoyid cft, dc ilccle' ne timorc, quia perfcSla charitas foras

fia,iii qua Dcus fcdcc,vc m fcdc fua, mittit timorem exiuitdiccns. Vel aUtcr Vox, id eii: , ad- f^ox crgo exiuit de throno , id cft, moniiio, fx/«ir,id cft , vcnit dethrono, de Ecclefia,vel de SinCiiSyMcens^lau- j-^-^i^^

id eft,(^ Sandis,qui func fedcs Dci. dem Mcite Deo^^c. fcd non folum de rU««j lonicio creo dc EcclcfiaDci,

Sd»f}i Admonitio crgo dc EcclcfiaDci, damnacioncmalorum,vcrum&:^e

. 'uati< ' " riplc

thfMs vcldcSandis, &Deielcd;is, exiuit glorificationc , & (aluationciufto- Mcern, <juid fLaudon dtcite Dco nofr» rum. Et noca qubd criplcx cft chro-

348

R. P. Alexandri de Hales

.Apoc

cus, rciUcctvniuerfaIisEccIcfia,in A dorum populoram , qui fandeSc 12. Deusfidet, vc Dodor (apicntif- mundc vixcrunc proptcr Dcum, ' fimus , uipra quarto cap. Vidi fi-

ptemUmpddes ardentes cirr. Coclcltis patria, inqua Dcus fedctvtlnipc- racor vniuerfaliflimus, & libcralif- " fimus , fupra duodccimo , Raf^seji filiusf^c. ndclisanima,inqua Dcus fcdcc vt eubcrnator rcdillimus,in- fra vigcumo (ccundo , Dix»>, fi- debat in tfTrono^ ecce noua facio omrda-y

r.xii!tJti>

rum

f^P* ficut \ocem tonitruorum magnorum, id cL\ , Saadiorum impios lerrcn- \fji,l-},„^ tium, ficut tcrrcnc tonitrua, vox L^r-m cnim, & cxultatio Sandorum , cft afflidliua malorum.

VcUlitcr, voxpracdicatoris dc- bcc inducerc puros,pcrforrcs cxci- tationcsj &i idco pra-dicator com- pararur raba: , allicerc timidos , pcr

Danid.y. & Daniclis fcptimo, ji^iciebam do- ^ dulccsconfolationcs-, &: ideoprsc-

Veni Uu- tUudul,

necthronipofiti fimt^ antic^uus dierum fedit. Eft ergothronusDci vniucr- falis Ecclcfia , ca:lcftis patria,fidclis anima, & dcomnibus iftis thronis cxiuic voxjdiccns, /rf«fi«w dicite Deo nojhroy &c. nam militans Ecclefia, cccleftis pacria,& fidclis anima,do- ccncDcum laudarcmcncahdeuo- tionc, vocah cxprelTione, virtuali miplctionc.

V E R S V S. 6. Et audiui quafi \occm tuba magn^^ Ct fieut vocem aquarum multarum , ^ ficut Vocem tonitruorum magnorum, di- ceAtem Jlleluia, H ic laus il ta eft pro- ptcr coniundioncm cum Chrifto. Idco primo tangic laudis affatum-, {ecundo fponfx ornatum , ibi, CT vxor eius praoarauit fe. Itcm primo laus; fecundb caufa laudis,ibi, Quo- mam regnauit Dominus Deus nojler otnnipotens. Diciccrgo, Etaudiuiquafi

dicacor comparatur aquis ; ccrrcre il'"'"''-

I * . . Utefftcn-

malos pcr pocnarum comminacio' ti>Jt>r. ncs, & idco prxdicacorcomparatur conicruo.

y^W/w crgo, vocem^ (andorum Pacrum prajdicancium , ^«ij// vocem tubamagna^ quia vox eorum voca- bac ad rcftum , &conuiuium fpiri-^ iuale,{icuc cubaad carnalci<2ryiV«r Vocem aquarum multarum yC^nix eorum C vox mundabaca peccacorum fordi- bus, ficut aqua a corporalibus fici- b u s : (2r ficut vocem tonitruorum magno- rum, quia corum vox impios rer- rebac, pcr pccnarum comminatio- ncsjficuc conicrua tcrrenc audien- ces pcr corufcationem. Scd quid clamabanciftie voccSjftatim oftcn- dic , cum dicic, dicentium Jlleluia.

AuSui, inquam , ')iocem iftorum ^lieluU Pacrum dtcentium Alleluia^ id eft, f*^" Deum laudantium & glorifican-

Vocemtubamagna. Itadixiquod vox D tium, incxplicabiliter , intermina-

cxiuit de throno, id cft.dc Ecclefia, dicens , Laudem dicite Deo nojiro. Et cum fic talis vox dc throno cxirct, audim Vocem illam , ^uafi vocem tuba magna, id cft , Sandlorum Patrum, qui,quafi tuba, in throno Ecclefia: cxaltauerunt voccm fuam , fcilicec prardicandoi & idco cxaltati funt if^i.jS. ig throno gloria:, iubilando, Ifai. Quafi tuba exalta vocem tuam. Et ficut \ocein aquarum multarum, idcft,San-

biliter, vniuerfaliccr. Eft enim jiUe- /awjlaus interminabilis, incxplica- bilis,vniuerfalis,ficur didlum cft fu- pra. Et rtatimrcddit cau(am laudis dicens, quonium regnauitDominusOeus nojlerommpotem. Idco (andi , & Dci ■clc(5ti Dcum laudanc .^«ow^fwirf^- uit Dominus Deus omnipdtcru^ id cft, Deui re dcftruetregnamalorum.Non cnim'^'j] videtur rcgnarc Dcus , ncc vidccor (um

HdTt niit

'ftMr intit-

omnipotcns , quamdiu malum in^"^'

uftmre Uum,

I

l

Comment.in Apocal.B. Ioan.Cap.19. 349

Iiocmundorcgnat, & fulgctj fed ASaniftorum ipforum ad exulratio- tunctotaliterDeu&rcgnarcvidebi- nem flcgaudium ; & primo inuira-

tur,quandomalorum congrcgatio cxtcrruinabitUTj&in Inferno rcclu- dctur.

Quare ergo regnMtit in prxtcfi- to, cum maxime apparcat Rex in futaro,pxtremo iudiciocomplcto/ Rcfponfio, Dicit regnamt in practc- rito, vt regni cius apparcac certitu- do, in pra:tcrico, quaminfuturo- Vel ■

tio Sandtorura ipforum ad laudcm tangicur-, fecundo caufa fubiungi- turyihifftiayenerumnuptittyfgni. Di_ cic ergo, gaudeamus, cir exultemus. Itadixi.quod Deusmalos damnac, iuftos autem bcatificat;&ideonos Sandi.qui fumusbcatificati.^WM- ««jproptcrdoces animarum, qua: funtvifio clara, diledio pura , tcn-

Dftfmiui .'^ttntti m4-

tHr.

quia malorum damnatio cft b lio firma^ff fxWrf««f,proptcr'dotes miriata, fcdinfuturo erit confum- corporuqux funtclariias, agilitas, mata. Vcl accipitur prxtcritum pro fubtilitas , impaflibiliras •, er demus futuro,morcProphetico,quiaqu0d ,?i)rM/»«,habercabeoomnia bona futurumeratinrc, iam loan. vide- rccognofccndo,&rcpurando, Pfak

rat, &prxicntumeratinDci prx- uifione.

Ec nota quod a principio cap. T>eu$ «4. vfquehuc,cA;quaterpofitum yiUe^ ximiUu. luiay propter quatuor efFc»5lus Dci, rationc qliorum dcbcmus laudarc Deum, & fuper omnia cxaltare, fci-

tMITljft-

£bii.

Nonnobis Domitte,nonno^is, fed nomini tuo dagioriam.

Gaudeamus crgo interius, pro- ptcr dotesanimi , Cfexdtemtts cx- tcriuspropterdotes, quashabcmus incorporc. Haec funt duplicia,de quibtls inProucrbijs,Ow»« rfowf- rtou.;r.

liccc proptcr cffedum CTcationis, \ Jhdeiusvejhtidu^licthus. Et demus glo- reparationis, gubcrnationis, & glo- c ^riam ei , mentc,ore, & opere,fcilicct

nhcati<)nis. Vel propter quatuor quiin Deo ponimus, potcntiam creantem, fapicntinm ordinantcm, flementiam miicrantcm , & naru- ram benefacicntcm. Vcl quadru- 'plici tcr dici tu r proprcr q ua-

cuor effcdus laudc dignos , qui refpondent quatuor nominibus po- firis in hac laadc , quoruam regnauit Dominus Deusnojieromnipotes-^yi dica- Oir omniffotens y quia. potcntcr crcat;

rcferendo omnia bona noftra bo- niraticius. Et ftatim redditcaurani hiuscTultationiSj&Iajtitix. Et pri- mo tangiturconiun*f^ioChrifti; fe- cundo conuenicntiacx partc Ecclc- fix fui fponfx.ibi, (^Venerumnuptia ^gni/id cft,quia fada eft coniun- £^ioChrifti,cxfidelisanima» gratifi- catione, & glorificationc.

Etnota quod funtnuptiafcama- les intcr fponfum & fponfam; f^iri-

Deus\ quia fapicnter gubernar. DcualesintcrDcum&animam fidc iVq/?fr, quia clcmcnterliberat ; rr

gnaut^ quia affluenter^lorificat : VERSVS j.

GauJe4musy cjr exuUemuSy cJr demus

gloriam ciy (^^uiaveneruntnupria Agni^ Cir \>xoreius fnraparatdr fe. .^ic tangi- turdccxultationc, & propria bea- ticudine,& dc mutiia inuitationc

lcm; Sacramenralcs inter Chrifturrl & milirantem Ecclcfiam, artemalcs inccrDeum,& caslcftem pacriam. Eft cnim mactimonium carnalrs concupifcemijCjDei&a^ima-.Chrf- fti& militaniis Ecclcfiir, Chrifti & triumphantis Ecclcfiar. Et huius funcnuptixCuIpae,gratijc, Euchi- nfti». glorijr, Primum, fcilicctcar-

Xx ii^

Sfiittntln

IH^tr/C ljU4. Itl CTlJUd.

n*m.

550 R.P. AlexandrideHales

Bisconcupifcentisjinitianir in im- A omnibus amicis fuis , ficut lcgitur

pulfuhoftis, ratificaturinconfcnlu Hellcr fccundo. Rex Ajfuerus r^- Heftci. ».

mcntis , confummatur in cffcdu ^wVw dedit \nmcTps pniiincijs ptis , 4C

opcris. Sccundum matrimonium, Jonaj^unrMUrgitus efl. Ergo fi vcli-

fcilicetDci&anims fidcliSjcftRc- mus Dcum dcfponfarc, dcbemus

ligio(bruiii,quiaIiudmatrimonium nos prxpararc, ad obfcruantiam

non dcbent contrahcrc, & iftud mandatorum,adprouidcntiamfu-

initiaturin ingrcffu rcligionis, ra- turorum, ad vigilantiam picrito-

tificaturin voto profcflionis , con- rum. Kxwcrgo«w,idcft,Ecclcfia,

fiimmaturinimplctioncpromiflio- pra^arauitfe: &cumficfc pripara-

nis. Tcrtium matrimonium,fcilicct rct, & fcidoneam ad copuUm fpiri- Chrifti &Ecclcfiar,fuitinitiatum in ^ tualcm faccrct,

. Chrifti incarnationc , vcl in Chrifti ir c « c v c o

.fT r -r VtilVOTao.

promiliione, ratifacatum in mil-

fionc, confummatum in palfionc. Datumefi ei ^ aDco fpon(b foo,

Quartum matrimonium Chrifti & a quo cft omnc datum optimum,

rriumphantis Ecclefijc, hoc initia- vr operiat fe hyfsino fflendenti , id cft,

cur in pnfcnti iuftitia perfpcmdc fplcndorc charitatis in mcntc, c3r ^^h^»*

a&tcrnis bonis, ratificatur adcptio- candido^id cft , candorc munditi»,

ncprimz ftolzin animabus bonis-, &caftitatisincorporc: byflusenim

confummatiu: poft iudicium in eft genuslini candidiflimum, crcf-

adeptionc vtriufquc ftol.^ , iciiiccc ccns in >£gypto : candor Cnim byC- anim; & corporis. * ^^fi ircfpicic confcientiac puritatcni,

G<«ft^4w«xergo,<^^x«/rrw«/,^«o- , fpkndorvcro vitarhoncftatcm.

nidm 'venerunt nuptix Arni , id cft, Datum ejl ergo Ecclcfis, vcl ani-

Chrifti, & Ecclcfiar, vcl fidclis ani- mx fidcli , vt cooperiat fc byflino. ;

mar. Et vxor ems jn-aparamt Je. Hic Quafidiccrct,qubdornet fe eccIc-

oftenditur cx partc Ecclcfix, vel fia,velfidcUsanima,nonhabctafe,y?.»f4X7« '

fidclisanimae conuenicntia. Et vx#r fcd a Dco datc, & ipfam defponfan: "^l^f^ff

eiusj id cft, Ecclefia, vci fidclis ani- te. Et bcne dico,qubd Chrifti fpon- ttr. " \

ma, pra:parauit fc , id cft , idoncum fa eft byflb coopcrta. Byfinum enim*

fcfecit, vca Chrifto vt fponfa rc- funt iujHficationes SanBornm. Quafi

cipcrctur, & fpirituah matrimonio diccrer, qubd pcrbyflinum,qu2 cft

vnircturi SpirituaUtcrquantumad veftis candidiflim», intclliguntur

fidclcm animam ; vel Sacramenta- virtutcs, quxhabent iuftificarc, & hterquantumadmiiitantcmEcclc- ^fandhimfaccre, vt nitor bonz fa-

Amc$ * ^*™' quarto, Prepararein oc- mac, puritas confcientix , quar lunc

' curfum DominiDei tui: quac prxpara- veftes candidiflimx corporis & ani-

Matth.ij. confiftit in dcpofitione vetufta- mz. Vndc iftud vltimum, hyfinum

tiSj&indudioncnouitatis. Matth- emm funtiultificationesSan^rum.aon.

f^efl i vigcfimo quinto. Qju parau eranr cft nificxpofitio didi prxcedentis,

fJm!'m. imrauerunt cum eo ad mptids CjTf. Ec Datum efi ei^^>t cooperiatfe yyf ino^ cJrc

fiu^>nLrnt nofa quod Ecclcfia , vcl fidclis ani- vp r <: v <; n

fftnf» >un.^^ & propric iponlamvia, Icd ^

ffnKT. crir vxor, quando coniungctur ci Scquitur^ Sfri^f, Beati, tptiadect-

*n patria, quo faao rc^uicm dabic mm A^u y^catifum^ H«c cft pars.

Comment. in Apoc. B.Ioan. capj^: 35^

in quaprarcipicur Ioaiini,vc fcribac, & prapaicec ilUjqu^p alliciunc ad Dcilaudeni, & anioran : & t^n- g^uncur allc<fiiua. Primo t^ngicur allc(auuumcoDcupi(cibilis^ r^tionc nuptiarura cocn^ nuptialisi. £f <iAa>, ycri^r^iciliccc , ^eati fu ddamojn rm- p:iariun ^^vocMiJuntyiecvindo t^- gitur allcdiuum irafcibilis, ratione exhibitionis honoris, ibi^tcecidi dd pcdeseiusy vr adoratem eum^ tcrtio tan- gitranonabilem ad contcmplatio- ncra, CLim dicitj Etdixit mihi, hdc V^r- Dei fura quarto tan^ic irafcibi- lcraad humiIiationem,cum dicit,«- cidi dd pedes eius^vt adorarem eumy (yc. ^ Dicitergo, Etdixiemihiy^yc. Ita dixi quod audiui voccm in calo, mt^^Z'" reuelantem gaudium bono- h*hrnjum rum dc damnatione malorum , & -^*^^'" de fua (aluatione. Ec ifta cadcm * vox Angeli.velDci mihi reuclans ifta,dixit mihi, Scribcy ideftjfcri- ptum in tabulis cordis rctine,vel in mcnte firmiter im|)rirac. Inccr om- nia eriim maximc cft in mcmoria habendum gaudium, &: gloria San- dorum. Veiy£-r/^f,idcft , in fcripco ^j^^ ^ recinc, ica quod fi de mcmoria la- ** batur, in fcripco inucnutur, Abac. fccundo, ScriheVtjiim^CP' expUna tl- ludfuper tabulas yVtpercurraty <]ui lege- rit. Et ftatim fubdic quid fic fcri- bendum, diccns,5r4n, (juiadcce- namnuptiarum Vocatijitnt. Ecce primum allediuum ad Dci lau- acm,&amorem : vndedelitia! nu- ptiarum Agnidebent alliccrc con- cupifcibilcm. Beati^i^Oy qui ad ctc namnuptiarsm Agnivocatifunty id eft, adgaudia, vcladconuiuium Para- dih cled:i,vocati,&: introdudi funr, vbi cum Doraino cccnabunt cum gaudio.

Et nota quod conuiuium Para- difi dicitur hic «r«4 , quia nullum

aliud conuiuium ei fuccedic , & in cadelicaca fcrcula apponuntur, (i- cuc in cccna magnatorum non nifi delicaxa. cibaria miniftrantur. De ifta coenaLuc. dccimo quarco,/>o- m9 quidam fecie ccenam magnam^ (<r Vo- (;4Hif multos -y propccr quod dicicur LuciE vigcfimo primo , Ego difpona ^iohis, ficnt dtfpofmt nuhi patermeusre- gaum , MtedatiSy bibatis fuper men- fam meam in regno meo. Et notatur Mc dc ifto conuiuio, primum,inuitanr B tis nobilitas,ibi,£^o;fccundum, fcr- culorum , vcl miniftrorum ordina- bilitas , ibi, Difpono, ccrtium,inuica- torurh honcltas, &pluralitas, ibi, Vobisy quarcura, hluirantis libcrali- t;as, ihiy ficutdtfpofmt mihi j quintum,

f>lcna fatictas, ioi , reffium , quia ccr- um totumdabit,- fcxtum,maxima Dei familiaritas,ibi, Vt edatis fupsr menfam mcam-y fcptimum,loci amce- nicas^ibi^mff^no meoy in quo cft fum- Q ma [ccuricas.

Beati ergo, qtd adcanam nuptiarum jfgni\H)catifunt. Gloria&cxulcacio, quam Sandihabdc in pacria quan- tum ad quacuor defcribicur in his verbis. Primo quantumad ftatum ind<.fcdibilc,ftatusdignior, quod probat pcrfcclio integralis,ibi, bea- ti\ fccundo quantumadguftum in- faftidibilcm, guftus fuauior , quod probat cocna rcgalis, ibi , ^ui ad cte- nam j tcrtio quantum ad ncxumin- ^ dilfolubilcm ncxus fortior, quod probat adhifio itcMiaIis,ibi,««^rt<<- rum Agm-y quarto quantum ad fru- dum iria:ftimabilan , frudus dul- cior, quod probacoblacio liberalis, ibi, Vocatifunt.

Circa primum , vbi dcfcribitur gloria Sancflorum quanrumad fta- cum digniorcm , quod probac pcr* fcdio inccgralis,cum dicirur, beatiy fcicndum , qubd hzc beatitudo eft.

CnraHm- umm f4f4-"

dlfl Jui"

turemn». Lac. 14*

Luc iio

DtTtnlititf ^dMciium

tii btdtiii

iltuntum

tnir.

3S1 R.P. Alexandri de Hales

quam oculus contomplationis af-Amus,dcbcte(rcvcftispritio(a,

{urgii,&ideoaffcdumrcficit,&fic nus operofa , anima gaudiofa. ^c'^^ "^^!'^^

totum homincm perfechim rcddit. primo, Matth. Amce^ (ptomodo huc m- dticmmj.

Itcm hacc bcatitudo eft, quam iubi- trdflinon hd{/ens vefiem nu^tidenii Dc M-^"t.i«-

lus cxultationis titulo amplexatio- fccundo , Matth. vigefimo quinto, 2^ia„h,ij.

nis aftringit,& ideo dcfcdum eiicit. Qiuparat/e erantJntraHeruntcpim eoad^

Dc primo , Tobiar dedmo tertio, rmptias. De tcrtio , in ifto pracfenti

Tohix.i}' Beatus cro ^fi fnerim feminis mei reli- cap. Gaudete exidtate. Dc primo,

qnia^ad videndam clantatem lerufa- ifto eodcm capitulo. De fecundo,Heft". i.

lem. Dc fecundo Lucx z.Beati, qui Heftcr fccundo, lufsitRex conuiuiftm

Lttc. I, nunc efirieis , ^«»4 faturdbiminiygattdetf pr^par^riin vejlibulo horti^ quodconfium

in illa dte^tpioniam mercesvejhacopiof^ erat cukureffo. Dc tertio, Matth. vi- MJttb.it.

efl itt calo. Dc tcrtio, j. Reg. quar- gefimofccundo,Pr<<»^i/w»i meumpa-

3.Reg. t to , Beati viri tui , eir heati ferui tui, B rauijtamiiy^f^^i^toccifa funtyVenite ad

^ui Jlant coram tc femper. nuptias.

Circa fccundum , vbi dcfcribitur Circa quartum , vbi defcribitur,

^loria Sancborum, quantum ad in- Sandlorum vocatio ad incopcnfabi-

Faftidibilera guftum , cum additur, le fruiaum , cum fubinfertur, Vocati,

p»^^fi("tjui ad camam, fcicndum quod hxc fcicndum quod vocaiio Dci initia-

' * 'cocna eft Ubcralitcr communicata ruringratia,Gratiaprarparat,ingra-

^^^^ in omni vocationci Deivocatio in- tia veins prxtiofa, primi Petri fe-

tcllcdum pcrficit, Luca: decimo fc- cundo , Q«j de teneuris Vos vocauit in *'*'*"* ^**

CUndOyHomo^uidamfecitctenamma- admirahile lamen fuum -y ccrtificatur^^ftVr '*

gnam,cyvocauit feruos yZto;,&c.Item per merita, meritum impetrat,ia hxccccna cft ordinabiliter difpofi- ^ meritomanus operofi,fccundzPc-**^"'^*'

ta in prarmiorum dift tibutionc , di- tri primo , Fratres fatagite, vt perhona

tfdr. 1. ftributio afFcclum allicitjEfiln-Efc- opera certam vejhram Vocationem facia-

cundo , Rex Darius fecit aenam ma- tis confirmatillr in gloria , qui

fftam omnihusvemaculis fuisyip^map- confummationis eft terminus , fe- . ^

jlratihus. Item harccccnacftdanabi- cundae Petriprimo. Vocauit nos pro-

Uter rccufata in peccatorum pcrpc- pria virtute in ^oria fua. Beati cigo t. Pctti.i;

tratione , pcccatorum pcrpctratio ^ui ad canam nuptiarum Jgm Vocati

defedum clicit, Lucse. Amen dico JUnt.

Vohis.quianemoilhrumvirorumyfiiVo- Et iixitmihi, Hdc VerhaDei yVe-

cati funt^gujlahitccenam meam. ra funt. Hictangit fccundum aUe-

Circa tcrtium, vbi dcfcribiturglo- dHuum, fcilicet rationalem, ad lau-

riaSan(ilorum,quantumadindiflb- demDci, ratione ccrtitudinis veri-

lubilctri ncxum,cum fubditur, nu- tatis. Ita dixi quod AnjTclus, qui

ptiarum , fcicndum quod in his rriihiloqucbatur dixit, heati tjui ad

nuptiis crt corpus exultationis in- cmam nuptutrum c^rc. per quod ftlli-

contriftabiUs,quialiberaIitercom- cirur concupifcibilis ad fupernam

municatiujr ; cultus prqparationis, dcledationcm , & ad Dci hudcm.

3uiaordinabiUterdifpcn(atac-,cibus Et nonfolum hocdixit,verumctia,

ele(flationis infaftidibiUs , quia d\xix.Ti\\h\yH^ecVerhaDei,vera funt,

damnabilitcr rccufatx. pcr quod allicic rationalcm ad Dci

Ad hoCjVC adiftas nuptias venia- contcmplacioncm, & laudcm. Hdc

Verha,

Comment.in Apocal B.Iban.cap.i^. 35 j

verbiijfcilicct qu^ fupra audifli,ver A yide crgo nffecerif^cvpruusmim tHki ba fupplc Dci funt\ertt , ideo fcrib«5- fum^c^^fratrum tucrnM^^atru dico /m- da,vera non fal fa,iclco crcdenda. Ec henttum refiimdmum lefu CMJH, id c

cum cgo loarttics audirem voccm Angdimihi hocortendeiitis,quid? VERSVS 1*. Qecidi adpedet eius , Vr adorarem eum . -Hicoltcnditurfoan. cx oftcnfione humiliatio', fecundo prohibitio,ibi, D« w;^- (irdtxitmihivide nefeceris.Cecidi cr^o,

^** '""Z' cft ,rcuerencia exhibui,mcnte & g c\t,Deumadora^ fcilicctfolum , cjuia »!^«y?- corpofcmchumi!iando,inquodo- foli Dcodebcturhonor, &: gloria, ^HiUHMr. cemur dodlores Dci myftcria reuc' — : ^^/"-i • '-i • •

gratia fan<n:i Spiritus , qna: tcftifica- luripfos effe Hlios Dci, quia tjui Spi - ritu Dei <,^tur,hi fum filij Dei.Vcl ha- hemtum tejhmoniu^id eft.fidcm Dei m corde, orc, &:opere. Ex quo egosii feruustuus,&:fratrutuoru ,videnc feccris,nc mc adores, fed ftarim di-

lantcs vcncrari. Vndc Glofla [Quia maiorcm me intellexi , & obcdirc paratusfui,ficvos rriihiobedite, & meis Do(fboribus rcuerentiam & honorcm exhibete.] Cecidi cxfipad ^esAngelt^ vr adorarem eum , fcihcet maioremmeintellcxi^&cum vclld cum adorsLTCydiXjtmihi^ videne feceris, id cft,lollicite caue ne mc quafi ma- iorem adores, Coferuus enim tttus fum,

auia a folo ipfo lunt omnia bona.Et ^ctnfi» ftatim rcddttcaufam quare foUl ip- ^u,dfir fccft adoranduSjVt non folu homo ^""6- purus,vcl Angclus, & dicit, Tejtimo- ''^ niulefu cfi fpiritus Prophctig,\d eft,om- nes Ipirirus Propheti^ tertimonium pcrhibcnt dc Chrifto , fciHcct quia ipfcfolus fit Deus,ac homo.Et idco tu loannes dcbcs ipsu adorare,& no mc.vndc lolusDcus eftadorandus, quiavna eft veriras,pcr quam crcdi-

idcft,{imul tCcumfcruus: quafi di C musomnia,vnaert virtus.perquam cerct,cgo'nonfummaiortc,(edfu- fpcramus omnia,vnacItbonitaspcr

quamdiligimusomnia , & pcrqui diligimus luper omnia , & idco vna tantudcjtasadoranda.Ma^tth.^ Doti. M«t-4' mnuDtii tui adorahis/^ illi foUferuiet. VERSVS II. Et Vidi cteia apertti^^;^ ecce etjuus alhui^ 4jui fedebat fuper eum Vocaitatstrfide^' /i>.Hic oftenditur danatio rcdlorarri ipiorum maloru. Et primb danario

mus ambo vnius Domini , fcilicct lefu Chrifti.Et non folum fum con- {eruuSyfedfratrum tuorti^i Patre artcr- no pcr fcmen verbi cx matrc Eccfc- fiagcnitorum,quia cgo,&: tu,& c6- fratres tui fidcles dc Ecclcfia vnum habemus Deu,qui folus eft adoran. dus.Scd qui<icft quod Angclus pro- hibuit loarmi cum adorarc, quia le-

gitur lofue j. cjuod lofuc cccidit q Antichrift.ibi,£fV/<// ^r/^idm, c2r pronus coram Angclo , vc adoraret gestermt,^ exercitus eonm am^gatos ^Zf^^if^ cfi,ncc lcgitur Angclu prohibuilTc? j 'nd pr^eRum faciendii. Item primo prar- ttt u*n- refpondcc Glo(Ia,In vetcri lege non lium, i.monct fidclcs vt accedat ad prohibuitfcadorari, fcd poftAfcf-^ ifttuedutn fpcdaculum&dcicftio- fionem,videns(upra feexakatu ho- ncni Antichrifti,& fuorum fe^uenttum, liiin£,adorarinoluit. Exquodocc- mur honorcs fagcre,& fcruos vt c6- parcs rcputarc, omncs cnim arqua- lcs gcnuitt ivatura. Lt ideo(oltDeo

lofue.;.

impenJe, t m«m.

i bi,^ Vf tii Vfl«w A n^u fiantem in fAe. Ircm primbtangitur potcnciaCliri- Iti quoadprimum aducncum, fecii» do quoad fccundu,ibi-,£f om^yfwf.

honor&glorift, vndcfi icucrcntht ftocedir flkdmex^vtraxpte parteacutus, pcrfonxdetur, fcmpcrtamcn pi^ itcm , ponitm Chrifii appa- /pc<it«madl>eum dirigamus. -pa^t^^^fnctwido frxerdtus ,ibi , £r

344 R' Alexandri deHales

rotundum, vcl fphaericum Sandbo- A Laudatc Dcum : vcl inexplicabilis

runl colledione, Vel in cgcIo Em- lausDeonoftro cft. Ec non foliim c«r Umt

pyrco. jiUdma^ verum e2r W, ^ir Wrwx, eir

j4ttdiui cxgo\ocemmagMm in catlo glorid. Ltms rationc crcationis, vir- dttcnrMr.

^ftafi vocem tttbarum muitarum^ id cft, tus rationcrecreationis, gloria ra-

Sandborum multorum, vel parrum cionc retributionis , vcl glorifica-

priorum, quiolim vt tuba in cceloj tionis. Vel dicuncur hxc quatuor,

id ell, irf Ecclefia prardicando, intb- Deo nojlroLtus, AUeUtia^^oria^ virtus,

nuerunc , & nunc ctiam refbnant vnum , {cilicet Alleluia , quod cft

cxulrando. Vnde notandum quod laus vniucrfalis, propter cfTcntiar

pridicacorcs verbi diuini coneruc vnitacemi & jiUetuid duo^ propccr tubarcomparantur, quoniam hcutB pcrfbnarum pluraUtatera, vt laus

tuba non Ionat,nifi manu tencatur, attribujftur Spiritui fandlo, racionc

fic ncc pridicatio valet, nifi operc clemcntiar j Gloria filio , rationc 6-

compleatur. Ec ficut tuba eft ar- pientiar; VirtusPacri,racioncpotcn-

dior cx parcc canencis, fic vica prae- cia:. Vel laus dcbctur Dco, proptcr

o»w»jr.r dicatorisdebet cflc ardior, quam Spiritus fandi miflioncm , gloria,

populiatccndencis. Vnde prxdica- pi-opccr filij in mundo apparicio-

' cor dcbcc cflc cuba buccinans ad nem Lucr. fccundo. Gloriain alnf'

priliandum concra pcccancium vi- fimis Dco^ Vtrtus propccr hoftis dcic- " *'

I(ai ;8. ''t^^^'"- ^^^- quinquagcfimo oda- dioncm:

uo. Clama necefjes j ad congrcgan- Scd quiricur quarc hic ponicur DfnmtUf.

dum concra fchifinacum pluralica- laus, cum idcm fic quod AUeluut fEt 1^*^" tcm, fupradccimo fepiimo , Audi- C quarc non ponitur aliquid fi)nans f^^"'"

ui ftaf vocem tnha magna-^ Ec fcqui- laudem , inlingua hcbrxa ficut in

Ctntttltf tur, Vrtiitf congregamini ad ccniam IinguaLarina,& Grxca? quia vcraq;

fM4m magnam Dei ; ad formandum, Su- fpccialiccrlaudacDcu, cacecaucem

fctntrum. ^QT^o^QuimusAngelustuba cecimt, Hcbria , quz magis Dcu biafphc-

Cr data ejlci clauisputeiahp/fst.Csrc, mac, quam Iaudat,vel gracias agar.

Audiui ergo, in ccelo, id cft, in Ec- DcOm cnim blafphcmat, qui Chri-

clcfia , v«cf;w magnam , annuncian- ftum efle Dei filium ncgac.

tcm, quaft Vocem tubarum multarum, Audiui crgo Vocem Sandlorum

id cft, multorum pacrum prxcc- ^ztmmdicentemAUebaa^proaccrhi-

denrium, ficuc cuba pridicando caccgchennalis combuflionisi i<wf,

clamancium,dicenriumi quid?>^//r- pro xcernitarcduracionis-,^/on4,pro

luiajaus, cJr ^oria , Cr virtus Deo no- amiflioncconfolarionis, vircus pro Jhro. AUeluia , idcft, laus incffabilis, ^ execurione punirionis , Deo nofro,

eft cnim^//f/w4,laus incxplicabi- pro priuacionc vifionis. Sic cnim

Tobix.tj. lis,incerminabilis, vniucrlalis, To- Sandi laudanc Dcum pro damna- .

hix decimo ccrrio , Per vicos AUe- cionc malorum. Ec ftarim rcddic

/«/4 cantahitur. Vndc Beda dicit, caufamquarc dchocIaudatDeum,

'.yclltlifd qubd-^//f/>«4, idcmeftquod laus, dicens

.nttrfftfM- &eftvcrbumGrarcum.Vndcinter-

tar IMdt. ilr^ VERSVSz

gtPtmm. prctAtur, laudateDeum. '^'^ ' '

Audiui crgo voccm Sandorura Qutaverac^iuffaiudicia eiusfunt,

Patrum dicenrium AUelma , id cft, fcilicct non folum bonos rcmunc-

rando.

Comment.in Apocal.B.roan Cap 19.

r^do,&pra:miando, vcrum & ma- A vi fuperbi»; propcerfumum falluo- los condcmnandoA'punicndo:vn- flratis j cxtinguunt cnim auari fla

de yera fHnt iudiciaDei , Vera, rcd dcndo promifla bonis> & iufta red- Dn ctrt^m dcndo lupplicia malis, »«/?<< propot.- tionando pccnasculpar. Vnde no- fimm. tadum qood Dci iudicium cft ccr- cum , & ideo pr^cludic probatio- ncmjVrrwm, &ideoconcludic cxc- cucionem ^rcfhtm j & ideocxcludic appcllacioncm,wy?««,& ideo inclu- Rom.t. dicrctribucioncm,adRom.recun- do, A» djiimds 9 homo/^ui iudicjf alium jumiam ru effit^s tHdicium. Deift>c re- P<ali 1 8 do in Plalmo, litfhs ts Domine rr- (ium iudicium tuum ^ de vcro , & iufto in propofico. •

Bcn^ergoSandi laudancDcum dc daranationcmalorum vrr4 funtfc;^ iujldiudiciaeius , percjurE cri- buicbonabonis, & fimiliter mala malis.Etbene dico, quod iufiafy verafum iudicia Dei, qui ludicauit de mcretrke ma

mamcharitatis.Iiipcrbi flarum bc nignitatis , propter quoddcbctur tis ignis ,rulphur, fpirirus procelia- rum. y t crgoauaris propterigne cupiditatis. Vnde Icron. auaritia cll i;W radix vitiorum, fcruirus idolorum, fonics pcccati, gcnitrix culpa?, ma- tcrfimonia!, nutrix gclicnnx. ergo luxuriofis , propter fulphur tocditatisivndc Grcgor.Luxuriaell peftis arida,corruptiofa:tida,ama- ntudo concinua, dcIed:atio mom<5- tanea,pcrna xtcrna, pcr quam cor- pus confumitur, fcnfus hebetatur, intclledus obtencbratur. ^Jt illi, qui tuc habuerit crimen luxuriar,Vrf lupetbis propter vcntumfaftuofi- cacis, naminipfafumpfitcxordilum omnis pcrditio , vthabctur Tobia: quarto. Ergo mcrico mcrctrixini-

quacorrupic ccrram,proptcr quod ^''^•■'"»1' igna^quKcorruvitterramm ^ dicic Grcgor.^Nondcdigncmini.fi ^'^J^,;. prof itutione fua. Qui tudicauit in fua mah in mundo florenc, & vos pa- '■«'"».

pra^fciencia tandem, 6c cuidena , de meretricemagna , id cft,dcmulicrc impiavniucrialiccrinfcda ,fcjliccc Babylonc iniqua,vcl vanicacemun- A2Xu^qu£comipit terram , id cft , tcr- ^AiMt.*- > ^'^p^ofittutione Cua^id crt, luxu-

ruivcl auaritia, vcl luperbia lua: na

omne quod efl in mundo, vel efi concupif- centia carrusj & fic cft luxuria, Vf/ con- cufifcentia oculorum^&c fic cft auaririai ■^felfujferhi^Vttd^ & fic cftarrogantia

tinmtrt trix, ttw

tnruftf.

rimini,quia noncft Chrirtian.cdi. gnitatis in tcporalibus cxaltari , Tcd potius deprimi.MaIi &rcrrcni nihil habctin c^lo,vos nihil in mudo fcd Ipc illius boni,adquod tcditis,quic- quid in via c6tingat,gaudcrc dcbc- tis.] Quiacrgo ludtcautt Deus deme- retriceiniqua, id eft , de vanitatc mil. dana, f4X corrupit terram , id c ft , tcr- rcnosyinpropitutionc fua, id cft,in lu- xuriafua,auaricia,fuperbia,quia(li.

His crgo tribus pcccaris mcrctrix ^ licet digna eft pocna a:tcrna,idco magna , vcl mudanavanitas corrwpif vcra & iufta apparcnc , & funt iudi-

terramy id eft,tcrrcna amantcs, & cilcftlarchnqucntcs. Etidcopro- pter iftud criplcx pcccatum , quo tota tcrracorrumpitur fupraocla- uo, hahitantiyus in terra , prqcatur, vcl imprccacur. Ergo vx auaris,

cia cius. Ec non folum hoc , vcrum Cir quia }findicauit fangutnem fuortm, ei fciliccc fidchccr fcruienciuni , df^ mambuseius, id eft, cffufum pcr ma- nusilIius,Dcuc.crigefimofccundo.

Zi Y Deat.jt,

auaate gemes poputumeius , quoniam

» . o ' o f f » i —

propccr igncm cu pidicacis j va: im- fnguinem SanBorum fuorum Ucifcetur. miidispropccr Cilphur iniquiiatis, Etquia Dcuscondemnabitraalos,

346

Ecclcf.;

Ttttttn- ftrnt etnti-

fc.ftmd.

ir«i.vli.

R P. Alexandri de Hales

advindicabicbonos,i(ieo(an<aiPa- A dium^ laudis , fcUicct reucrcntia

crcs nos pricedcnces ■ VERS VS 3. Jterum dicum yilleluU, prodam- nacionc& punitionernaloruacccr- rta. PerlianciccrationeniijQcclIigi- mus laudcm clfc cotinuam & xccr- nani, Plal. Bedti fn h^ynantin domo tuaDominr.Vel prmium jrf//f/«»4 rc- ferturad laudcmdc vindida pccca-

corporalis, ibi, c3r c<cidcrunt; adora- tiomcntalis , ibi , &dAorauerum fr- dentem ; laus vocalis, «icen/w, Amen, j^eluUlu. dixi quod maiores Sa^r di congregati fijnt , & dco gratias cgcruntdcdamnatione malonim; & non folum minores , Ted ctiam maiores, vt Patriarchx, A poftoli,& DoCiorcSy^ui^ceculermt viginti^^l-

torum , quac fecic Babylon ic pro- g tuor feniores, lcilicecduodcciuj Apo* llitucndo , Ecclcf fccundp,impijs, ftoli , &: duodccim Patriarcbx, &

(2r peccatorihns reddet vindi^tam , fed qualiscft vindiila ilatini addit di- ccns,

Et fumus eius a fcendet in ffcula Jxctt - lorum. Ignis qui cruciabit merctri- ccm didam , cric continuus &: pcr- pctuus. Vnde pcr fumi pcrpctuita- tcra , intelUgit ignis infcrnaliscon- rinuitatem , & perpetuitatem : vn- deperhoc , quod dicic /4fccndet,\.Vr terpretatur pocna: artemac irrcmif-

^udtuor animalU , id c9i , quatuoc- Dodorcs , fupcr quorum do^bri- nam eft fundaca EcclcfU'

Ergo pcr viginti quatuorfenio- rcs iotelligiitur vctcris, & noui Tc- llamenti Patres , &fanc^i maiores; pcr quatuor aninulia omnes DO-/f«„rfj dorcs , fuper quatuor Euangelia "j^J"*^^ ^ dodrinamfuamfundantcs.Hi,in-"' ' quam,omnes,c<rd</fr««f , ideft,(e Deo humiliauerunc , Scgratiase^

ru- r.

(IbiJitas,& cb cinuicasjpcr hoc quod C runt de ynndi^la malorum ; & non fo dicit , in facula yi<:«/or«w,pcrpctuitas 1 um cecidcrunt, verura (HT adoraucrut & JEtcrmtas, llai. vhimo, Igntseorum fedcntem fifer thronnm , id eft , illum, non extinguetur , Vermis eorum non cui potcftasiudiciariaeftconcefla.

fcilicetChriftura, qui reddet vni- Q.mMfmt cuiqueiuxtaoperaiua.

Adorauerunt, inquam , iftumiudi- ccm, dicentes A/nf», Mleluia. Hic tan- guncur duo, fcilicet laudis cxhibi-

a. tio,ibi, AUeluia. Eft enim lausincx-

Te miferajjficej carrtge^^jice, viuere plicabilis , intcrminablis, vniucrfa- uu, oei ,

(ivis, n bs, ficut diaum efti & eiufdcra c6- '^r"»'

Cceltca refffice , terrea defpice , plena nrmatio.tbi, Awtf^». Vnde uloUa,vc-

rum eftquod ita gIoriofuscft,{i-

Ad maio-

1

morietur: & fupra decimo ccrcio, cendetfumus tormcntorum in faculaft- culorum. Ergo fugc mcrecriccmdi- &L^m ,fcihcec vanicaccm munda- nam , (i vis vicare gchennam , pro- pterquoddicit illcverfus:

nociuis.

VERSVS 4.

Scquitur, Etcectderuntviginti^ua- tuorfcnioreSf (sf ^uatitor auimalia adorauerunt fcdentcm fuper thronum^ di- centes , Jmrn, AMma. Oftcnsa lau- de minorum dc damnatione, hic oftcnditur laus maiorum , dcqui- bus tanguncur.tm.incxpoiitione

cucdixcrunt minorcs, rcs pcrtinct confirraare quod mi- nores dicunc , & idco pr±raicci- tur Atrun : ad ipfo$ cciara pcrcinec laudarc,& idcoadditur AllclHia.Er- goSandi maioresDCura dc dana- tionc raaloru laudates dicutAwr», Alleluia:{cd quqritur quare magisin laude feaioru,& maioru expcimicur

XZomment.iaApocal.B.Ioan.cap.i9- 147

ffaZl mi cafus,&: adoratio dicendotceciderum, A omaes ferui ««r,na ad laud^Dei cft fa-»

cJr4<irutffo<«f,ciuam in laudc alioru.' dUomnis rationalis creatura,Dcut. Dect. itf.

t^hmmiiut solutio , hoc crt ad dcfignadu quod vigefimo fcxro , Domims elegit te in

quantb aliqui funt maiorcs , tanto Uiidem , nomen , &glori^im fram.

acbcntcffc numiliores, adcxemplu Laudem ergo</»n>f Dfo.quinoscrca- /^m./*

Chrifti , qui dcdit cxcmplumliumi- uir,flo^,qui nos rccreauit , & rcdc-

Ecdef ji. htatis , Ecclcf trigcfimo fccundo, mit^^t quianon eft fpcciofa laus m

KeSiorem te pofuerHnt,mliextolIi, efio in orc peccatoris , idcb additur lau-

illis quajivnus ex ipfis , ^juanio maior dantium conditio,& conucnicntia,

EcdcCj. " humilia te in ommbus , Hcclcfiafti. cum dicitur, OmnesferMeiuf^\i fitia

certio. Gregor. MoraJ. ^wywtf^x*- omnibus confonantia, & mundiiia:

mUtateVirtutescongregat , qu^^ft pulue- & ^ui timetis Deum , fupcr omnia,

reminventoportat. Vndc quia cxtc- g nondum iamcnperfc£lc,quia^«r/f-

riusadfacicmccrnitur , indc intc- (lucharitasforas mtttit timorem ^ loan. j^^^^

iiius excxcatur. 4. propter quod dicit , pyjilh & ma- VERSVS y. fciUcetminorcsDcumii-

Et vox de throao exiuit dtcens,Laudem mentes,nondum ahiora Dei my Ite-

diciteDeo nojhmomnesferuieius ^Crqui riaattingcntes, ma^ aliiorapenc-

timetis Deu,pufilli & magni. Hic poft- trantes. Etenim omnium eft lauda-

quam cgit dc laudc , & de gratiaru re Dcum, & ctiam magnificarcicn-

a<flioncpromalorum damnationc, de hic tangitur laudantium dilfe-

agit dc gratiarum adione Sancloru, rentia. Dcbcnt cnim omnes Sandli,

pro falutc bonorum:&: primo poni- & fcrui Dei ipfum laudarc rationc

tur gratiarum adio;fccund6 ad glo • vocationis, & glorificationis, harainuitatio, ibi, £f /cr/^f, Beau (jui C rationc creationis ; magni , raiione

ddmmamjigmVocatiJuntytcrtio^O' conieruationis. nitur loannis cx oftenfionc & rcuc- Scd videtur qubd qui timcnt Dcil .

lationehumihatio,ibi,£f<6xirOTr/;/, nonfuntSandi, vcl lcruiDci ,cum ^^^.^^

HacverUDetfunt ,(ycecidiad pedes difiunganc inter hoc dicendb, ad- r(f LuJu,*

eius,)ftadorarem eum. Itcm primb po dendo , Omncs fan{li, vcl ferui Dei

nitur ad laudem Dci excitatio, &: qui timetis Deum > Rcfponfio , dif-

cxhortatio : fecundb cxccutio ,ibi, iungitintcr iftos , ratione ftatus ,vc

Or audiui vocem tubamagn^e. Sandi,vel fcrui Dci dicantur raaio-

Dicit crgo,£r vox</f calo exiuit,&cc. rcs, qui funt in charitate , & graiia

Dfus/iJalu dixi, qubdaudiuivoccm Sadto- conhrmati , Deum timcntcsdican^

in «<'''y*«n)n),in calo laudantium Deumdc turminorcs, nondum pcrfcc^i.ncc

^l>l!^*damnationemalorum,fed etum de in gratia confirmati : nam hi ad-

propriafalute, quia cirvox, ideft, hucfuntintimorc ,primiautcm h-

admonitio,<tfJ^ro«o,idcft,dc Eccle- nc timorc, c^Mii perfc^acharitasforas

fia,in qua Dcus fedet,vt in fedc fua, mittit timorem exiuitdtccns. Vel ahter Vox, id eft , ad- Kox ergo exiuit de throno, id cft,

moniBio, exiuu, id eft , vcnit de thronQ, de Ecclcfia,vel dc Sandis,<ifw,/4«-

ideft,<kSandis,quifutit fcdes Dei. demdtciteDeo,^c. fednon folumde ^ SdH^li Adraonitio ergo dc EcclcfiaDei, damnationcmalorum,veruni&^c tt,*Mi veldcSandis, &Dcielec1is, rxia/f glorificatione , & (aluationeiufto- Mcens, quid flaudem dtcite Dco nojlr» lum. Et nota qubd triplcx cft thro-

pn.

348

R. P. Alexandri de Hales

Apoc. i;.

nus, fcilicec vniucrfalis Ecclcfia, in A dtorum populoram , qui /andc S>c ^ua Deusjedety vc Dodot fapicntif- mundc vixcrunc proptcr Deum, , iupra

(imus, iupra quarto cap. Vidife- ptemUmpades ardentes ^Jrc. Caleihs pacria, inqua Deus fcdctvclmpc- racor vniuerfalidimus, & libcraliP fimus , fupra duodccimo, R^^^ry^ filius (^c. hdclis anima, in q ua Deus fcdec vt eubernacor rcdinimus,in- fra vigcumo (ccundo yDixit^ ^uije- debat in throrn^ ecce noua fado omnia-^

^T* /icut vocem tonitruorum magnorum, f^*x!Mii id cil, Sandlorum impios lerrcn- {^jjj^',^" tium , ficut tcrrcnt conicrua , vox mtirMm. cnim. & cxulucio Sandorunijcft afflidliua malorum.

Vclalitcr, vox pridicacoris dc- bec induccrc puros,pcrforces exci- cationcsi &: idco prardicator com- pararur rubar , allicere cimidos, pcr

D«uel.7. & Daniclis fcpcimo , ji^iciebam do- ^ dulccsconfolaciones; & ideoprar- nec thronipojiti funt^ & antujuus dierum dicacor comparacur aquis ; cerrcre

Dens Uu- diuului.

fedit. Elc ergochrcnusDci vniucr- falisEcclena, ca:lcllispacria,(idelis anima, & deomnibus idis chronis cxiuic voxjdiccns , /4/<iWj dicite Deo nojhroj &c. nam milicans Ecclefia, ccclcllis pacria,& fidclis anima,do- ccnc Dcum laudare , mcncali deuo- cionc, vocalicxprc(fionc, vircuali miplctionc.

V E R S V S. 6. Et audiui ^uafi Moccm tulfd magnjt^ Cr ficut vocem aquarum multarum , ficut vocem tonitruorum magnorum^ di- ceritem Alleluia, Hic laus ilta elt pro- pccr coniundionem cum Chrifto. Idco primb cangic laudis affacum; fecundo fponfi ornacum , ibi, (jr \xor eius prjtoarauit fe. Itcm primo laus-, fccunab caufa laudis,ibi, Quo- niam regruuit Dominus Deus nofier omniporens. Dicicergo, Etaudiuiejuafi

malos pcr pocnarum commmacio' „,„;,r. ncs, &: idco prxdicacorcomparacur conicruo.

yiudiui cr^o^ Vocem, lancflorum Pacrum pri^icancium , vocem tulfxmagna^ quia vox corum voca- bac ad reftum , &-conuiuium fpiri- tuale,ficuc cubaad carnalciCiryrcw vocem aquarum multdrum^cj^mA eorujn C vox mundabac a pcccacorum (brdi- bus, ficucaquaacorporalibusfxci- b u s : e2r ficm vocem torutruorum mdgno- rum, quia corum vox impios rer- rcbac, per pocnarum comminatio- ncs,ficuc conicrua terrenc audien> ces pcr corufcationem- Scd qmd clamabancifti voccs,lVacim oftcn- dic , cum dicic, dicentium AUelaia.

Audiuij inquam, ^ocem iftorum ^iu/md Pacrum diceruium Alleluid^ id cft, Deum laudantium & glorifican-

vocem tulra magna. Itadixiquod vox D tium, incxplicabilircr , intcrmina-

Ii4i.5S.

cxiuit de throno, id eft.dc Ecclefia, diccns , Laudem dicite Deo nofiro. Et cum fic talis vox dc tlirono cxirct, auJiui Vocem illam , ^uafi \ocem tuba magn^, id cft , Sandorum Pacrum, qui,quafi cuba, in chrono Ecclefix cxalcaucrunc voccm fuam , fcilicec prxdicando-, & idco exaltati func i# chrono glorix, iubilando, Ifai. Quafi tuha exalta vocem tuam. Et ficut Vocent a^uarum multarum, id cft , San-

biliccr,vniuerlalircr. Eftenim>^//ff /«Wjlaus inccrminabilis , incxplica- bilis,vniucrfalis,ficur divilum cft fu- pra. Ec ftatimrcddic caulam laudis dicens, quoniam regnauitDominusDeus nofieromnipotens. Ideo fandti , & Dci •clcdi Dcum hudinz .^uomitmre^- uit Dominus Deus omrupbtc/i^ id cft, **- de ft ru et regna malor u m . Non enim •!^^^*'* videcur rcgnarc Deus, nec vidccnr «mMK». omnipotcns , quamdiu malum in*""'^'''

* fticUum,

Comment.in Apocal.B. Ioan.Cap.19. 549

hocmundoregnat, & fulgec; fed mnc totalicer Dcui rcgnare \ndcbi- tur,quandomalorum congrcgatio cxtcrminabitur,&:in Infcrno rcclu- dctur.

Quarc cr^o regnauit in prxtcri- to, cum maxime apparcat Rcx in futuro,pxtrcmo ludiciocomplcto.*' Rcfponfio, Dicitregnauit in practc- rito, vt rcgni cius apparcat certitu- do, in prxtcrito, quaminfuturo- Vcl quia malorum damnatio c\k initiata, fcdinfuturo erit confum- mata. Vclaccipitur prartcritum pro futuro,morc Prophetico,quia qued futurumcratinrc, iam loan. vide- rat, &prxicritumcratinDci pri- uifionc.

Et nota quod a principio cap. DMi vfquchuc,cfl:quatcrpoficum yiUe- xiftiiUu. Imd, proptcr quamor cffcdus Dci, ^m^^^-^r qliorum dcbcmus laudarc

ttfttfft. Dcum, & fupcromnia cxaltarc,fci- liccc proptcr cffcdum crcationis, rcparationis, gubernacionis, & gio- rincati<inis. Vel proptcr quacuor quxin Dco ponimus, potcntiam crcantcm, fapientiam ordinantcm, clcmcntiam mifcrantcm , & naru- fam bencfacientcm. Vcl quadru- 'pUcitcrdicitur>^//f/«w,proptcrqua- tuor cffcdus laude dignos , qui refpondent quatuor nominibus po- iicis in hac laudc , fumdm regnauit Dommis Deusnofierommj}otes-^vt dica- turomar^ofrn/, quia pocenccr crcat^ Deus\ quia fapicnter gubcrnar. Nofier^ quia clcmcntcrlibcrat ; re~ gn^t^ quia affluentcr^lorificat :

VERSVS 7.

GaudcAmus^C^exultemus^ Cjr demus gloriam ci^ ^ijuuvenertintnuptia ^gni^ O' Vxoreius pra^arauir fe. .J^ic tangi- turdccxultationc, & p^opria bea- titudinc,& dc mutua inuitacionc

A Sandorum ipfbrum ad cxulcatio- ncm&gaudium; & primo inuira- tioSandVorura ipforumad laudem tangituri fecundo caufa fubiungi- tur, ibi, ftid \>eneruntnuptidt ^gni. Di- cit crgo, gaudeamus, exultemus. Ita dixi, quod Dcus malos damnat, iurtos autcm bcatificat;& ideonos Sandi,qui fumus bcatificatij^Wr^- wr«i proptcrdotcs animarum, qu« funcvifio clara, dilcdio pura , tcn-

B tio firmaifroTii/rfWtfXjproptcr dotes corporuqua» funtclaritas, agilitas, fubtilitas, impaHibilitas i cJT* demus ^onWmf/jhabcrcabcoomnia bona rccognofcendoj&rcputando, Pfal-. N on nobis Domine, non notis, fed nomini tuo da^oriam.

Gdudeamus crgo intcrius , pro- ptcr dotcsanimac , (^exulremus cx- tcrius propterdotcs, quas habemus incorporc. Harc funt duplicia , de quibns inProucrbijs,Om«f;</owf-

, fticieiusvefhti duplicibus. Et demusglo-

C riam ei , mcntc,orc, & opcrCjfcilicct rcfcrcndo omnia bona noltra bo- nitaricius. Et ftarimrcdditcaufam hiusexultarionis,&la?titiar. Et pri- mo tangiturconiund:io Chriftii fc- cundo conucnicntiacx partc Eccle- fiac Cux fponfx.ibi, (yvenerumnupHx Agniy iA cft,quia fada cll coniun- (kio ChriftijCxfidclisanimaB gratifi^ cationc, & glorificarione. 'l' ' Etnota quod funt nuptiaecama- lcs intcr fponfum & fponfam-, f^iri-

D cualcsintcrDcum&animam hdc- Icm-, Sacraracntalcs intcr Chriftum & militantcm Ecciefiam, stcmalcs intcrDcum,& cccleftcm patriam. Eft enim matrimonium carnalrs concupifccnfiar,Dei &aMimar,Chrf- fti& miiitantis Ecclcfi*, Chriffi & triumphantis Ecclcir*. Er huiui funcnupriicCulpafjgraria:, Euchi- rifti». glori^, Primum, (cilicctcaK

Xx ii^

ximeUrdif

tur.

PfOU

Sft.ihudn n4m.

\

m

550 R.P. AlexandrideHales

nisconcupifccncixjinitiatur in im- A omnibus amicis fuis , ficuc lcgitur

pulfuhoftis, ratificatutinconfcnlu Hellcr fccundo. Rex Ajfuerus r^- Heft«. ».

mcnds , confummatur in cffcdu dedit vnmerfis jirotiincijs fuis ^ ac

opcris. Sccundum matrimonium, donaplurimalargitus efl. Ergo dycii-

fcilicetDci&animr fidcliSjcft Rc- mus Deum dcfponfarc, dcbemus

ligioforuni,cjuialiudmatrimonium nos prxpararc, ad obfcruantiam

non dcbent contraherc, & iftud mandatorum,adprouidentiamfu-

initiaturin ingrc/Tu rcligionis, ra- turorum, ad vigiUntiam picrito-

tificaturin voto profciTionls , con* rum. Kxor crgo eius, id cft,Ecclcfia,

fummatur in implctionc promiftlo- jfr/eparam fe : & cum fic fc pracpara-

nis. Tcrtium matrimonium,fcilicct rct, & feidoneam ad copulam fpiri- Chrifti &Ecclcfiac,fuitinitiatum in ^ tualem faccrct,

Chrifti incarnationc , vcl in Chrifti xr c o c v c n promiihone, ratihcatum m mil-;

fionc, confummatum in paflionc. Datumefi ei^ aDco fponfb foo,

Quartum matrimonium Chrifti & a qno cft omne datum optimum,

triumphantis Ecclcjfiae, hoc initia- vr operiat fe hyfsinofjflendenti^ id cft,

tur in prsfcnti iuftitia pcrfpcmdc fplcndorc charitatis in mcntc, O* ^'^hF**

xtcrnis bonis, ratificatur adcptio- candido^ i^ cft , candorc munditis,

ncprimac ftolzin animabus bonisi & caftitatisin corporc: byffus cnim

confummatur poft iudicium in eft gcnuslini candidilfmium, crcf-

adcptionc vtriufquc ftolx , fciliccc ccns in >£gy pto : candor Cnim by f- anim^ & corporis. * qCi ,'rcfpicic confcicntix puritatcm,

Gaudeamus crgo^f^ extdtemuSy<juo-- ^ fplcndor vcro vitic honcftatcm.

niam ■venerwu nuptLe Agru , id cft, Datum ejl crgo Ecclcfizc, vel ani-

aparauit fe. Hi< ^ , ^ ^ ^^^^

oftenditur cx parcc Ecclcfis, vcl fia,velfidclisanima,nonhabcta(c,>^.»yiOrt

fidclis animi conucnicntia. Et vxtr fcd a Dco datc, & iplam defponfan- ^o/,^/*^

dusy id cft, Ecclcfia, vcl fidclis ani- tc. Et bcnc dico,quod Chrifti fpon- "

ma, prxparauit fe , id cft , idoncum fa cft by flb coopcrta. Byfiinttm emm"

fcfccit, vta Chrifto vt fponfa rc- funt iujHJicationes Sanitoritm. Quafi

cipcrctur, &c fpirituali matrimonio dicerer, qubd per byflinum,qu3C eft

vnircturi SpirituaUtcrquantumad vcftis candidiflim», intclhguntur

fidclcm animam ; vel Sacramcnta- virtutcs , qui habcnt iuftificarc , & literquantumadmilitantemEccIc- ^(andumfacerc, vt nicor bonz fa-

Amcs. 4.^^"'> Amos quarto, Prepararein oc- mx, puritas confcicntiz , quse iunt

curfum Domini Dei tui: qux prxpara- veftes candidiflima: corporis & ani-

M»tth.ij. "° confiftit in dcpofitionc vctufta- mx. Vndc iftud vltimum, bjyfsmum

tis,& induilionc nouitatis. Matth. emm funtiuitiJicationesSan^rum,non

thljl^M. V'gc^"^o quinto. Qux parau erant cft nificxpofitio didi priccdcntis,

ptrMu m.intrauerunt cum eo ad numas circ Ec DatumeJleiyVtcooperiatfe l?^fsino^O'^.

jiuv,J,rnt nofa j Ecclcfia , vcl fidclis ani- ,rn » c v c ^

fpvtf, «w».ma & propric iponia in via, lcd ^

trit vxor, quando coniungctur ci Scquitur^ 5ai^f, Beatiy quiadn-

inpatria, quo fadlo rcquicm dabit rum Agni Vocatifunt. Harc ctt pars>

Chrifti, & Ecclcfijc, veT fidclis ani mx. Et Vxor eius praparanit fe. HiC

mae fidch, vt coopcriat fcbyflino. Q*U4m'\ Quafidiccrct,qubdornet fe Eccle- ^f^f^

CommenL in Apoc. B.Ionn. cap. 19.' 35^

in qua,pra:cipicur Ioanni,vc (cribat, & praqdicet itU,qui¥ aUicipnc ad Deilaudcm, &: aniorem : & t^n- guntur allcdiua. Primo tangirur allcdiuumconcupilcibilis^ r^tione nuptiarura cocn^s nuptialisi.^rdlwaf, fcTil/c^ iciJ icct , Bfati tjHi 4cl asrnam m- piiaritm A vocAiifunt-^ fec undo tan- gitur allediuumira(cibilis, rationc exhibitionis honoris, ibi,£r(irci<6' ai pedcseius, vr adorarcm eum^ tertio tan- gitrarionabilem ad contemplario- nera, cum diciti Etdixit mihi, hdc Ver- ha Dei fum j quarto tang^it irafcibi- lcraad humiliationem,cum dicit,«- ciSad pedes eius^vt adorarem eum^ (yc.

Dicit ergo , Et dixitmihi , cyc. Ita dixi quod audiui vocem in calo, mmlTa "' rcuclantem gaudium bono- habtnJttm lum dc damnatione malorum , & ^^LT ialuarione. Ec ifta eadcm

vox Angcli, velDei mihi rcuclans ifta,dixic mihi, Scribe^ idcftjfcri- ptura in tabuliscordis rerine,vcl in liientc firraiter im|5rirae. Inccrom- nia enim maximc cft in mcmoria habendum gaudium, & gloria San- dorum. Vei'/m^f,ideft , in fcripco ^ rerinc, ita quod fi dc mcmoria la- batur, in fcriptoinucniatur, Abac. fecundo, ScnbeVifum, explana il- ludfuper tahtilas ^\t percurrat^ <jui lege- rtt. Lt ftatim liibdit quid fit fcri- bendum, diccns , J5r4n, ^uiadca- namnuptiarHm Agni Vocatifunt. Ecce primum ailediuum ad Dci lau- dcm,&:amorem : vndedcliriar nu- ptiarum Agnidebent allicerc con- cupifcibilcm. ^^^ricrgo, quiad ar nammptiarum Agni^focatifunt^ id eft, adgaudia, vcladconuiuium Para- dih cledi,vocati,3c introdudi funr, vbi cum Doraino cccnabunt cum gaudio.

Et nota quod conuiuium Para- difi dicitur hiccana , quia nullum

A ahud conuiuiumei ruccedic, &in

cadelicaca fercula apponuncur, fi- i^r*,!'!!!!;^- cut in coena magnatorum non ni/i <i>{i delicaca. cibaria miniftrantur. De ifta cccnaLuc. dccimo quarco mc. 14. mo (juidam fccit canam magnam, ^ vo- (;auit multos ; propccr quod dicitur Luca! vigcTuno primo, £^ dtfpona «. ^>ohis,/icm dtfpofuit mihi patermeusre- gmm,\ftedatts, hihatis fuper men- fam meam in regnomeo. Et notacurhk dc ifto coDuiuio, primum,inuitanr

B risnobilitas,ibi,£^o;fccundum, fcr- culorum , vcl miniftrorum ordina- bilitas , ibi, Difpono, tcrtium,inuita- torum honcltas, & plurahtas, ibi, vobis-y quartum, hiuicanris libcrali- i^s,'\\>\,jicutdifpofuitmiki; quincum, plcnafaciecas,ibi, rr^Awi, quiacoc- lum cocumdabit; fcxcum, maxima Dei familiaricas,ibi, vt edatis fiper menfam meam^ fcprimum,Ioci amcc- nitas,ibi,mrf^no meo, in quo cft fum-

Q ma fccuricas.

Beati crgo, qui adcanam nuptiarum Agni vocati funt. Gloria & cxulcatio, quam Sandihabct in patria quan- tum ad quacuor dcfcribirur in his vcrbis. Primo quantumad ftatum indcfedibile, ftatus dignior, quod probat pcrfcclio integralis,ibi, hea~ fccundo quantumadeuftum in- raltidibilcm, guftus fuauior , quod probac cocna regahs , ibi , <jui adca^ nam ; rertid quantum ad ncxumin- ^f^^^* dilTolubilcm ncxus forrior, quod probatadharfio iteHiaIis,ibi,w//7fM- '"^''"i rum j^gni; quarto quantum ad rru- !,d ^^. (ftum inarftimabilcm , firudus dul- cior, quod probac oblacio libcrahs, ibi, Vocati funt.

Circa primum , vbi deicribitur gloria Sandorum quanrum ad fta- tum digniorcm , quod probac per- fc(5lio intcgralis, cum d\c\zur,bcdti^ fciendum , qubd hxc bearitudo cft.

■

ComiTient.in Apocal. B.ldan.Qap.ig. j^^f

verba,fcilicct qu^ fupira audifti,ver A yide crgo ne fecnis^cvfmusmmtuiii bafupple Dci^M/Vmi, idco fcrib<*- fum,c;^fratrHmtuorHm^fritnt dico/M- da,vera non fal(a,ideo cfrcdenda. Ec henttum rejlimdmHm lefu CMjh^ id efV,

graria fan<fh Spiritus , qiiar teftifica- turipfos effe filios Dei, quia tjui Spi - ritu Dei aptur.bifum filtf Dei.Vcl ha- itentium tefHmomit^xA eft,fidem Dei m cordc, orc, &: opere. Ex quo es;ostt feruustuus,&fratrutuoru ,videnc feccris,nc mc adores, fed ftarim di-

cum cgo loarttics audirem vocem A«gdiirt>ihi hGCoilendentts,quid.^ VERSVS i<*. Oecidi adpedet eius , Vf ddorarem eum. •HkoitcndiiurToan. cx oftcnfionc humiliatloi fccundo prohibitio,ibi, c« m^fh. Crdtxitmihivide tufeceris.Cecidi cr^o,

runttt h

a*rt

^ J- id cft ,rcuercntia exhibui.mcnre & ^ ck,Deumddora, fcihcet fohim , quia "^tfi' corporcmchumihando,in quo do- foli Deo debetur honor , &: gloria, f

~ " quiaKoloipfofunromniabona.EtT"'/'"/

Itanmredditcauiam quare foht ip- qu,dfit fceft adorandus, vt non folu homo ^""Cf pu ru s,vc l A ngelu s , & dici t, TeJHmo- ntulepi ej} fpiritus Prcphetia.id cl^,om- ncs fpirirus Propheriq tertimonium

5»*»Mrr. ccmur dodorcs Dci my ftcria rcuc' lanrcs vcncrari. Vnde Giofta [Qina maiorcm mc intcllexi , &c obcdirc paratusfui, ficvos rnihiobeditc, 6c meis Do(5loribus reuercntiam & honorem exhiberc.] Cecidi er^^oad

pedes Angcli^ vr adorarem eum , fcilicet • perhibcnt dc Chrifto , fcilicct quia

maiorcm me intellexi , & cum vcllc ipfc folus fit Deus,& homo. Et idco

eum adorare,<6»/ wi^/, ynde ne feceris, tu loannes dcbcs ipsu adorare,& no

idcftjlollicite cauc ne mc quafi ma- mc.vndc lolus Deus cft adorandus,

iorcm adores^ CSferuus enim tuusfum, quiavna eft veritas,perquam crcdi^

ideft,fimulttfcumferuus: quahdi C musomnia,vnacft virtus.pcrquam

ccrcr, egonon (ura maior te,(ed fu- fperamus omnia,vna clt honitasper

musambo vnius Domini, fcilicct Icfu Chrifti.Et non folum fijm con- icruusyfedfratrum tmtru^i Patrc jcter- no pcr femen verbi cx matrc Eccle- fia genitorum,quia ego,& tu,& co- fratrcs tui fideles dc Ecclefia vnum habemusDcu,quifoluseftadoran- dus.Scd qui4eft quod Angclus pro' hibuit loanni cum adorare, quia lc-

quamdiiigimusomnia , & perqua diligimus fupcr omnia , & ideo vna tantu dcjtasadoranda,Ma;rh.4 D<». Matt.4. twnuDtittuSiadorabis^i;^ illi foltferuier. VERSVS n. Et Vidi aetu apcrtu^(^ ecce etjuus alhuf^ ^ tfui fedehat fuper eum )nca{tantrfdey /ir.Hic oftenditur danatio rcilorum ipforum maloru. Et primb danario

lofoc.;. g""f loiuc f. quod lofuc cccidit £) Antichrift.ibi,£fV/(//^fy?wm,(2ril«'- pronus coram Angclo , vc adoraret temt,^ exercttus eonm con^egatos

memfivt imftniti I Sdtr*tio- mem.

^iZp^i^ <u,ncc lcgitur Angclu prohibuifte? rcfpondct Glofla,In vctcri Icge non f>rohibuit fc adorari, fcd poft Afc^^ f»oncm,vidcnsfupralecxaUatu ho- inin€,adorari noluit. Ex quo docc.^ mur honorcs fiigcrc,& fcruos vt c6- parcs rcputarc, omncs cnim xqua- Ksgcnuicttttura. Lr ideo(oirDctj honor & gloria , vndcfi reuercntia, pcrfoni detur, fcmpcrtamen pro^ ipc^um a<LDeum djhgamus.

adpraSum faciendii. Item primo prac- lium, i.monct fidclcs vt accedat ad intuedum fpcdaculum &dcicdlio-. ncm Antichrifti,& fuorum fequenttur^^ ibi,Cr Vftt >num An^lH fiantem infc^i Ircm primb tangiturporcntiaCnfii li^ quoad primurh aduenrum-, fccfl* do quoad fccundu,tbii£f <if crri^*f, ^oceditgladiusex^vtratitte parteacutvi, Ftem prrm6 ponitui Chrifti appa- -parat^-j-fccondo txerdtus , Ibi , £t

Xy

apfti$ Ifi/ nrri«-

Ulit.

PfOO. i.

imi/le VI-

f-ltrit ji.

R P. Alexandri de Hales

excrcitus , ^«i in calo fnnt feqHclfdH' A non fblu iudicat illud bcllum cflc mr cum in cijuis albn, Itcm primo iuftum, fcd etiapugnat,fcihcccc6

oftcnditur difpofitio membrorum corporis fccundo capitis , ibi, £f in cafitc cius diadematd multa. olcic crgo, vidi Cdlum apertum. Ita dixi fupra, qu6dvid>Bjbylonis damna- xionem, &: Sandboru cxultationcm) & non folum hoc , vcrum & Anti

cra Diabolum & Aniiclirillum. Ecccetjuus alhus^<y <fut fcdtbat fujtereit

y^cayaturjideliscr Vfrux.Hic CUrillus dcfcribitur (juantum ad tria. Primb r«r£*r». quantu ad humanitatcm porcance,^*'"'" lOi.p^iwjrf/i^MJidimniiatcm regcncf, ihi, (y^kifedeyat fupereum: aS:uuin

chnlli&fuorumcofufioncm, quo- vnjcatcmpollcntCjibi^f^ofrf/^rf/wr/f- rumdamnationispr^mittitcaulam: </<'/'f ,cy Vfrdx.Primbdicoquoddcf quiapugnabunc contra Chrillum, cribtturChridusquaniu ad huma- dc quia incrcdibilc eric apud aU g niiaicm porcantcm cu dicitur, eccr quos,qu6d iiapotcntcs poHintda ''fMM^^/^Mr.inquotangicurproptica'

nari ,primictit poicntiam damna- nantis,&: iccundum diuiniiacem,& fccuuduhumanitatcm. Dicit crgo, Csr v;</i,lciricct poit Babylonis dam- nationcmj&Sandlorum cxultatio- ncm,quid.' Ca!um afiertum^id clt,Dci myllcria mihi funt rcuclata: vndc caliapcrcio ellmyllciiorum rcue- lacio. Vclvididicm ludicij ,przdi.

do ad aggrcdiendum,ibi,£f«jforci- cudoad lupcrandum.ibi, e^Hus, pul- chriiudoad intendcndum,ibi,<«/^M? vndc Chrillus fuic cquus obedicn- cinimusad inuad^dum, animo(i/n- musad bellandu , robudifTimus ad fupcrandumiProuerb.i. E<iuuspdrx- tusy quoad primum, addicin belli,^'"*^'"''. quoad fccundum , O^Dominusdaku

cocaliim apcrcum ad animas , & y^/Mrfm^quoadccrcium. corporarccipicndum. C Circai. vbidcfcribiturChriftus

Vidi crgo calum apcrrum concra quancum ad diuinitatcm regcnccm Ancichriitu , cir eccec(juusall;us. hccc cu dicitu r,cir tjutfedebat fupereu,(ci€

apparacus ChrilH proccdcncis ad bcilumcontra Antichriltum. Eccc cjuusMbufjid cll, humana naturain- noccns, alba, mu Ja,a pcccaii ru- bigine dcpurata, cu qua cotra Dia- bolum pugnauit,&: in crucc moncs ffrauit,Proucrb. ^.E^uusparatus indie yelli^C^ ffi fedeyut f^i^er cum ^id cll,di- uiniias qushabcns equum,lcihccc humanitaic-m aiccndu in incarna

duquod lelTorhuius cqui c(t Dcus coniundus homini. t llc fefroriltum equii afcendit inincarnatione, pro< duxitin paffionc ,rcduxit inAlcen- flonc. Vclafiupfii inlncarnationc, rchquicin Panionc, recupcrauicia rcfurrcdUonc.Ec illc feHor fuic bcl- hcofus in aggrclTu , fupra 6. Ecce Apoc.<. CijHus aWus , cir nuifedebat fnffereiiha' ^r^4f 4rftfOT,fcilicct ad vinccndum

— ...» , ^ ....^w

cijnc,vocabaiur fiielix^;^ v^r4x,fi mundum,& Diabolum.Circa j. vbi dcUsqjoadcullodiam luoru, vrrAx Chrillus dclcribiiur quantum ad

quoad futura. .\ paratus igitur Chri- Ib cotia Antichrillcrit humana na- curacu diuma, icd quia pugnarc in- iulle,vcl finc iufticianop clt lauda- bilcidco 3iddii,EttniuJh/iaf>ugnat^ iudicat, & Deusiniuftiria,hoccft,iu- xiicarcdicirur, fcdiccc bellii ciTciu- ^um^ontra Ancichr.^ Piabolu, Sc

adtuum, vcl virtutij vniiatempol- lcncem, fciedum quod Chriilus cft fidelis inpromilTisimplendis Pf fi- P'*'-'**- delis Dominus in ommhHs^Krhis fuis j K-j rax in dodrinis doccdis, MaccAf 4-- MutK) gi^cr f cimuSfifHia^fera x es^iujlus i n iudi-* " cijs dzdiSfPiluflus Dominus^ytufittias

^lcxttj^osiit iu vi<^vai>iiM& hab^dis»

10.

V

Comtnent. in Apoc. B.Ioan. Ca. ig 357

fnnens inprflio.

VERSVS. u. O c«/r 4«ffm ««f ficHt ftamma ignii^ f^p-incapitecius diademata multa. Hic oftcnditur difpofitio mcmbrorum irtius fcnbris , lcilicet Chrifti homi- nis : vclhicfcflbrprimodcfcribitur quoad Dcum , (aXxcct quoad noti- tiam vcritati^ , cum dicitur ; Oculi eiusftcutflammai^is; fccundb quoad cuidcntiam regi£ potcAatis , inca- piris coronationc , ibi, f^^incapite eiusdiadematamuUa -^ tcrtib oftcndic ^^*^' in iftis duobus fufficientcr cius ma- tmtfitmmt icftatcm dcfcriptamcire, ibi, hahem nomenJcri^mMtodnenonouit^niJiipp.

Dicitcrgo, Oculieius ftcutflamma ignis. Ita dixi qubd iftcfcffor,fcili- cctDcus,iniuftitiaiudicat,fcihcct ram bonos,quammalos, & pugnat, icilicet cum bonis contra] malos , & perucrfos.Et non folum hoc,vcrum oculi eius jicutfiamma ignis , proptcr claramcognitioncm,quam habet dc practcritis , prasfcntibus futu- Hebt 4. jOCCultis&manifcftis,adHebr. quarto , Omnia nuda, c^^rapena funt dcuUs Dei. Vnde oculi Domini di- ■gt*rii p„cum\irflamma, quia illuftrat vcri- m*t>ru. tatem ^ ignis , quia inflammat chari- tatcm. Vcl flamma ignis cft con- fummariuacontrarij,& gcneratiua fuifpccici, in quonotaturnotitia Dci , prout cft opcratiua, confum- mando malum,& facicndo bonum, Deut.4. Deut. quarto , Dominus Deus tuus igmsconfumenseft^Sc fupra primo cap. Oculieiusflcutflamma ignis. Vel ocu- f«r^n4 jj ^yj^j dona Spiritus (andi^qui Bi ipiKin. sut vt Hamma ignis, quia mflamant faHniHt. inamorem Dci,& confumuntrubi- gincmpcccati \ &cmolhuntduri- tiam cordis obftinati.

Oculi crgo Domiuijicut flamma ignis, prin captte eiu: dtadematamnlta.HiQ

A dcfcribitur Chriftus ad cmin^^iam RcgijE maicftatisjvbi oftcndit figna militaris aptitudinis, & poii figna vidloriXjibi, Eeincajfiteeius diademor- ta w«/Mj(ecund6 figna patietiar, ibi, Et veftitus erat Vefte afperja fanguine. Itadixi,qu6d oculiChriftifuntfi- ciit flamma ignis : Et in capite eius^ id cft, in diuinitate, qux cft caput hn-^ manitacis, diademata mdta,\^ cft,co- ronx mults , quas. paratus erat vi-

B <^oribusjdare : & benc dicic multa, quia pugnabit contra bcftiam ha^- bentcm capitamulta: vel pluraliter dicit dtademata , proptcr multitudi- nem vidioriarum.

Mahesnomen fcriptu , ^uodnemo noutt, nijiipfe. Glofla, hoc nomen cft dcus homo , vci Icfus , id eft , Saluator, N»/* quia faluando fuos,contra Diabolu^';""" pugnat, & pugnando faluat : & hic cft finis vidoriac. Vtrumquc nomc

^ ipfe folus nouit,quia ipfe Iblus Do- minuSyEmmanuel^id cft, nolfifcH Deus. Dc primo nomine, Matth. i. Voca- . mturnomen eiHsiefus.Hoc nomen ruic fcriptum in humana natura , quod fcripfit virgo Beata confenriesAn- gclo,quado dixit, Ecce anctlla Donu- ni)fiat mthi fecundumverhum tuum, Luc ^ primo. Vndeipfafuitcalamusfcri- bae fcribcntisvclocitcr,quiain in- ftanti fua: comceptionis , in vtero Virginisfuithomo pcrfcdus,quod noncontingicinalijs mulicribus.

^ Scd qusritur dchoc, quod dicic qu6d nomen iftnd nemo nouit , niji ip- fe , nonnc loanncs nouic , qui vidic fcriptum,& cui fuit rcuclatum?Rcf ponfio: Nemo nouit, nijiipfe, ncmo fcilicet alienus a fide:ahcnus enim a fide non credit ipfum dcu & homi- ncm effc,velnemonouit,fcilicetad i"*"'"^ plenum,nilnplc,propter quod loa- nes non potcrat corrigiam calcca- cM« mcnticiusfbluercivndcfolus ( fup-"^

Yy ij

inUHin,

358

R. P. Alexandri de Hales

ple Dcus) eft pcrfc(fl:ns cognitor A feptcmplici cffufionchabciur figu- (ni ipfius , ipfc cnim habetnomen ra Leuitici quarto,vbi dicitur quod ^^,1^,4 ' - ' . . r> r i I jfaccrdos lcgalis alpcrgebat fepties

fcriptu, quod ipfc folus nouic,quod nomencft Deus ^^omo. Etitaiitud nomenc6plct):itur cquum albuia di<au,& felforem quiacquushuma- nicasjfcffor Diuinitas: EC ita tagitur -a^jparatusChrifti procedctisadbcl- lum contra Diabolum & Antichri-. ftuni. Vidi crgo quod incajnte eiui erant diademdta muUa^^ftidhabehat

fanguinemconcra vcmm: Afpcrfic cciam ipfc fepcics (anguinem,vcnos a fcpccm vicijs , & pcccatis munda- rcc^fiiprajDt/fxtfW);, ^lauitnota^ec- catis nojhris in fan^inefuo. Chryfoft. ^j^^^^^^ [Largicor imbrium Iputis pcrfun- ditur,clauis ferri califtrudor ad- c«rcAr/. ftnngicur; mcUis dator fette ciba-^*;^^;;;;;;,

mmen^uodipfe folusnouit. Ec nonfo- B tur, propinatorfontium aceto ^o-ejfuJ,t.

Ifai. -i.

loan. 17.

loan. i:

lum hoc,verum,

V E R S V S. if.'. Et\eflitus erat yefle aj^ersafan^ine, id cft, carnc cruentata proprio fan- oruinCjIfai. fcptuagefimo fccundo, Quare rubrum efi mdumentum tuum} (y vocabatur nomen eius verbum Dei, id cft, filius Dci, per qucm in mun- do apparuit,& pcr qucm Patcr om- nia fecit. De primo, loan. dccimo feptimo, P4fO' manifejtauinomen tuu homimhusy (juos dedijli miln-^6.e (ccundo

tacur, fublcuacor omnium in cru- cc lcuatnr.lbicandcmmorcuus lan- cca pcrforacur,&fanguinc proprio laurcacur. Heu , Heu , captmorum libertas tradicur , gloria Angelord iliuditur , omnium Deus flagciJa- tur, fpcculum finc macula, & can- dorlucis actcrna: confpuitur, mo- ricntium vitaocciditur , fanguisin- noxius cftunditur , & quid nobis miferis vltcrius reftat,nifi vt eamus &moriamurcum co?] Ifte crgo fiiic

loan. primo ; Omma per ipfumfa^a Q vcftitus vcfte afperfa languincpro- fum : vnde hoc eft vcrbum , quod ptcr quod dicit quida vcrfificacor.

dixitj&fadafunt In ifta claufula , ytfiitus erat Vf/?f cmChr,- afperfd fojtguine , c2r vocabatur nomen ^*'^'"""' eius^^erbumDei , defcribitur affum-

-utfhtmf , \ . ,.

'.ejie 4ff.tr. ptio humauitatis , vcl ccmporaiis jdfMgHmt. jncarnatio in vcftis induicione , ibi, ^fejhtus erat vejle ; paflio accrbitatis, vcl corporalis paflio in fanguinis afperlionc , ibi , afperfa fanguine , cx- ccllcntia diuinitatis , vci a:ccrnahs

Chrifti fanSia caro perfufo finguine claro, (amaro Nos pretio charo de carcere traxit

VERSVS 14. Scquitur , Er cxercitus ,ftifuntin coeloj fe(juebantureum in equis albis. Sil- pra fuic poficus Chrifti apparacus, ^«»W# hic poniturcxcrcitus . &quiaexcr-^'^;;J^-'« citus Chrifti cft conforniisci,ideo

primo hic conformitas tangicur, gcneratioin vcrbi cxpreflionc, ibi, D ibi, Exercuus.cjutfunnn c(v!ofe^eb.W' VocabtturnomenciusverbumDei. tur cum Sccundo oftenditurm qui-

Venituseygoeratvejle,\(ic(k,c3irnc bus hxc conformitas attcnduur, ~ " ibi,mf^«ii4//>w-,tcrti6raundi'.iaani-

marum , ibi, vefitti bjjfo: afperfa fan^ guine^ cum qua fuic contra Diabo- ium & Antichriftum paratus pu- gnarc. Et hoc loanncs vidi, & uon lolum hoc , verum & vidi quod excrcitus , vel fidchum catus , ^ui

ihn^in tf. afperfafaneuine, fcilicct in palfio-

fHd,t/eft,ef *■ - ° *

/inguniim.

fHi,tiefi,e>^ nc ; vnde notandum quod feptcm

vicibus cfFudit {ancTuinem,in cir- cumcifionc, in oratione,in flagcl- lationc , in coronatione , in pedum pcrforationc , in latcrisapertione, in manuum penccrationc. Et de ifta

Comment.in Apocal.B. Ioan.Cap.19. ^59

fum in calo , id ell, in Ecclcfu , rae- A Dicit crgo , De ore i^fius. Ita dixi rico,&viu,&c6iKx{atiojaecocJica, qubd Clviltus erat vclhtus in in-

cajnatione vcftc afpcri^ fanguinc, in pafllone. Et non folum hoc,vc- rum ctiam de ore ipfius ^{cxiicci Cliri- Ib , procedclfut^ id eft, proccdec ,gla- dius ex vtraque parie acutus , fcilicct reacencia punicnsincorporc,&ani- nu. Et idco additur, \tin eo percutiat ^«w;,idcll, pcccatorcs gcntilitcr, & teftialitcr viucntcs , plaga irrc-

mtuui nettjfdru

ttt

iiiU

tmtmd.

p^ueha9tureum, '\d c(i, imicabiincur cum,prolequ6do,pcrviam paupcr- ratis) humilitatisjifcafticatis , con- tramundun>,carnem, &Diabolum dimicanccs. Et hocw e^uis alhis, id cft, in corporibus mundis , & deal- bacis. inifta clauiula oftcnduntur Sandi, qui Deum fcquuntur vt vi- d:orion contra prilium , ibi, exer-

ctf«j} virtuofi concra vitium, ibi, fti g mcdiabih &: infanabili , quic incrac

pcrofl concra otium, vfquc ad cor,ad Hcb.quarto, K/Wf ^*^^^*

ejl fermo Dei, cr efficax,^ fenetrahiltor omnigladio ancipirt, periifjgens vftjue ad ^^,,^^ diutfionem anima (y fffiritt*Sy coihp.tgum i^mstxtn Quouue ac medulUrum. Ereo eladius ^^'.'^* f" iitc clt lentcntia mdiciaria, qua: v/r/jKf egredietur de orc Domini contra ^*"' Antichriftum, & alios rcprobos, (I^i „, vnde Ilai. vndccimo. Spirituoris fui interficiet impios , vci impium. Sed

funtin calo ; opcr

ibijy^^wtf^jnwrjgratiofi contra odiu, ibi,tne^uis alUsftcuCtnoli pec virtu- tum cumulum, ibi, vcfiiti byfiinoalba ^ mundo.

Exercitus crgo,id cft, fidelium coe- tus, qui furuincccloy id eft, in EcclcHa perconucriationcm caclcftcm,yf- 7*Tfim cr ^uebamureum^^cxMccz Chriftum,pcr viam paupertatis, humiUtatis, ca-

ftitatis, contra mundum,carncm & c iltc gladius dicitur ex VtrMjue parte "^" ' " " ' ^ ' quiaremuncrabitbonos,3c

punicc impios : vcl cx vcraquc partc acutus, quoadmalos, quos dam- mbitinanima&corpore, vcl pro- ptcrdupliccmpccnam,fcilicetignis &vcrmis. Vndcnocaquodiftaien- tcntia dicitur^<{wx proptcr fcpa- raciqncm , acutus propter tranfuer- bcrationcm, htsacutus, propccr du- pliccm punitioncm ; ex vtraque parte acutus proptcr rcproboru damnacio- D ncm, &cledorumremuneratione.

Diabolum ^imicantes. £t hoc m equis alhis^ in corporibus mundis, Vf- fiiti byfsinoalbo ffsT mudo^vd eft,vcftiti, fciliccc inccriils inanima,by(foalbo quoad puricaccm inccllcdus , & mudo quoad iandicaccm affcdlus. Vndc pcr hoc quoddicic tfequeban- tur eum in equis albis , tagitur ipforum fidclium munditia corporis ; pcr hoc quod dicic, \efiiti bjfsino albo, ^ m»n</o,munditia mencis.

VERS V S 15. De ore ipfius procedebat gladius ex \trdqueparteacutus.Hlc\[c^ucdLbi1iko loco , vidt ccelum apertum yoHicniz eft Chrifti potenria , quoad primum aducntum i hic oftcnditur quoad fecundum v & oftendit cria in ifta claufula , fcntcnria; proccflioncm, ibi, de oreipfiusprocedebaty malorura prxcifionem , ibi , gladius ex \traque jfurte acutus , Gchcnna: punitioncm, ibi, Vtpercutiat gentes.

Ifto gladio percutiet omnes gentes, id cft, omncs pcccatoies : propter quod Auguftinus [ Angufts crunc wix impiis in die mdici) , dclupcr, Drfctlitaf crit iudcx iratus , fubtus horridum '^^f^j^^^^ chaoSj&patens infernus, a dcxtris tnstin^u. pcccataaccu{antia,a iiniftris infinj- ^^J^'' ta Dacmonia , intus confcicntia vrcns,dcforismundus ardcns, d^- fuper gladius fcindens. £t miier homo ilcdcprehcnfus,quc> fiigict?]

Yy ii)

36o R. P. Alexandri de Hales

Si quacras,quis tc accufabit ? dico A ad quaquilibec crat obligacus,per

quod totus mundus , quia offenfo peccatum primum. Et ipli iteru re-

crcatorc , .offcnditur omnis crca- deut,& cadut in ipfum,& idco iufto ctlurt f.r.

tura. Dciiudicio rcdcunt admorccm, ad «^-'^'^'**

Ex ore crgo Chrifti jrrocedehat gld- quam cramui omnes obligati , pcr

dms acwus ex vtra^ue parte^ \tinipfo primum homincm. Ipfccrgo Cnri-

fercHtiat gentes,\d. ert,peccatorcs , e2r ftus calcMtit , id cft , deftruxit , torcu-

regateosin virga ferrea, id cft,in inflc- /rfr, id cft, mortcm aetcrnalcm, qua?

xiDili iuftitia, qnx licctmodo pcr dicitur torcular, proptcr accrbita-

pocnitentiam poftit flc(lii, in futuro tcm poenaf.

tamen nullo modo flc<5li potcrir, Nota quod eft criplcx torcular, wy.*. ncc rcuocari, Pfalm. Regeseasinvir-^B fcilicct Crucis, in quo confolTus ^^/J'^^^^

ga ferrea , tanquam \as figuli con- Chriftusi Ecclcfiar milicantis, 'm."J,p^„ *.

fringeseos. Et nccredaturquod (b- quopofitus iuftus; Pccnac «jcrna-

lum huius omnipotcncia lic in di- lis,in quocomprcffusimpius. Tor- •"""'^*

uinicacc, oftcndicquodcftctiamin cular crucis clicicaciuum diuins

humanicaccjcum dicit, dulcedinis. Eft corcular milicancis

Et iffe calcat torcularvinifuroris ir^ Ecclefiac congraculaciuum domini-

D« omnipotentis. Bcne dico qubd cigregis. Torcular pccnac sccrna-

Chriftus habec potcnciam percu- lisopprefGuumanimac & corporis.

ticndij&punicndiimpios, nonfo- Dc primo ifai. 45. Torcular calcaui ^^^^^^

lum inquancum Dcus,fed eciam in folusy Cr de gentihus non efl ViV mecum.

quancumhomo Virginis filius. Et De fccundo Macch. vigcfimo pri- Mauh.n quarc ? quia & ipfe Chrittus,inqua- C mo, HoOTafr<tfp4frr/kwi7;4J, ^«»y<i«-

MiTS fnmt tum homo,r4/r4<«f torcuiar^^. eft,dc- tauerat \>ineam, fipf circundedit eam^

^JJJ^^^/p ftruxica;ccrnammonemmorccfua> in ea fodit torcular. De tercio in

Jw.r«j D,. quaeprimo hominiabiracoDcdil- prxfcnci cap. Calcauit torcular ^ &cc.

laca tuic. Vndc mors primi homi- Ec bcne dico qubd ipfc Chriftus rc-

nis dicicurcorcularvinifurorisDci gccirapiosinvirgafcrrca, & quod

•omnipoccncis, quia primusjhomo calcauic corcular morcis acerna:

peccato pcrpecraco , ab iraco Dco morce fua, & certc hoc pocuit facc-

riiic quan in corculari prcffus , & ad rc. Ec quarc ? quia

torcularcciamlnfcrniobligacus. EC VERSVS i6. ipfc Chriftus in corculariCrucis op-

preftus-.corcular mortis primi homi- Ethahetin vePimento , er in femore

nis, quoddicicur corcular vini fu- fuo fcriptum: Rex Regum, ^ Do-

roris Dci omnipocencis, calcauic, ^ minus dominantium. Quia Rcx Rc-

idcft,dcftruxic&vicamrefurgcndo gum, idco rcgec impios in virga

rcparauic. fcrrca, & in inflcxibili iufticia-, quia

Morccmergo aECernam, qui cft Dominus dominancium, ideo cal-

torcular vini Sroris irx Dei omni- cauic corcular morcis xcernx morcc

potentis, calcac , corcular crucis cx- fua nobilifTima. Habec crgo Chri-

cnixic torcular Ecclefiz milicancis. ftus in vcftimcnco, hoc clt, in hu-

VuIcergodiccrcmcricb,qubd pcr- manicacc, qua diuinitas cft vefti-

cucicgladiofuo omncs pcccacorcs, ta, Ad Philipp. fccundo , hahitu in- phmpp;

quia ipfc Chriftus dcftruxicmortc, uentuf vr homv. Erinfemorefno, id cft.

tmif.

CommenL in Apoc. B.Ioan. cap. 19. ^fi

inorigincjvcl rcgali fua gcncratio- A Dei magnam. Hic poftquam fuic

»Ci Sm^ww, idell, indclcbilitcrfi- oftcnfus apparatiis Chnfti procc-

gnatum, quiaiplc, eft Rex rrgum ^;^ dcntis ad bcllumcontra Antichri-

Dominus dommaratum. Quia Rcx rc- ftum , & alios infidtlirs , moncr

gunijideo habcc potcftaten^ rcgcn- fidclcs id intucndum fpcdaculum

di impios quantumcumquc ma- dcdcicdione Antichnili , &puni-

jrnos •, quia Dommus dominan- lionc aliorum impiorum , vt pcr

tium , idco habet poccllaccm cal- hocproficiantin bonum , & accc-

Jmnttt,t,n candimortcm, & indc cxtrahendi dant ad glonam Angclorum. Vel

9»« ifft. ^jjQj ponitur admonitio inuiians fi-

Vndcnotaqu6dvf/?<mf»f«wj, dclcs, vtadhsrcantChriilo,qui fi- femur^ idem iunt in propofito, re, ^ cuc di<£lum clV, cft rex rcgum &

led difFcruncracioncquia humani- Dominus dominancium. Ec primb

tas vertimcntum dicitur, inquan- pcrfonainuitans delcribicurjlecun-

tum crt aflumpta, fcd fcmur, in d6,ip(a admonicio additur ,ibi, cJT

quantum a Parcntibus propagata. clamauit \oce magna tcrtio qui-

. Hocfignatumfuit Gcncf. vigciimo bus hxc admonitio fit , oftendt-

tcrtio,vbihabctur,quoddi;cit Abra- tur, ibi ,0;w»ii«/ auibus , t^UiC vo-

ham lcruo luo , Pone manum tuam Unt per medium cali , deinde con-

Jufcr fcmur mcum , vr adiurcm tcper cludiiur, cum diciiur, K cnitecon^C'

Domtnum cccli^terr^^ Vf non acopias gamini , &c.

rvxoremfiltomco de filtalfus Chanando- Dicitcrgo, Etvidi^pnum An^rlum.' rum. VbiGregor. [Manum iubct QU3Ldix\f(]m^invefhmcntoeius^Crinff-

fubfcmorcponcrc, acpcrDomi- moreeratfcrif>tumyRexregKm(y Dcr-

hum cccli iurarc , quia Ciiriftus fi- minus dominantium. Et ideo quia talis ^«<rw liuserac Abrahz,abhumanicacc, &: Dominus cxdiuinnatc^ Vult ergo diccrc, cx quo in vcftimentoeius homo eft in humanitatc fcriptum, Rexre^m , 0" Dominus d»minaniiumi no n iolum ad ipium Chriftum,quia potcft punire &: ludicarc impios lc- cundum diuinitatcm , imo fccun- dum humanitatcm. Proptcr qu6d

G«nef

& tantus, ci adhirendu cft',quia vi<^<vn«w^;^f/«»i,idcft, vnum pri-ri;. ' dicatorem,quidiciturvnusfummi- tate inrcntionis , fcd lublimiratc perfcdionis : fiantcm in fole, id cft, in ciaritatccognitionis , & fcruore dile(Skionis. Vndc in i(b claufula di- cunturquatuor, quaedebct habere prardicacor. Debcnc cnim omrics

ait Bcrnardus. ] Dilcxic nos Dcus praedicatorcs habcrc vniformirr» dulcitcr,(apicntcr,fortitcr} dulcitcr ^ tcmintcntionis Authoricatem Ic- namquc Qilcxic, quia carncm in- gationis, folcmnitatcm fuftcncatio- duii, (apicncer quia culpa caruic; nis ,• claricaccm cognicionis. Pri-

fortitcr , quja roortem noftram Oxorce fua calcfLUic]

VERSVS. 17.

Et vid^ \num yingclum jlantem in fole , (y cUmautt "Vuce magna dxccns ammhus authus.^ ^u^i^olant per mcdtum fBtli^ venite O'. co/^egamim ad cemam

mum, ibi, v««»j; fecundum, ibi, gelum\ tertium , ibi ,y?4wm, quar- tum,ibi,/»yok Pr^dicacorcsctiam 4icuntur cftcAngclitubriies incori- tMcl,. cciiYplando, amicsminiftrando , Vi- ",'^7 'iZ nles triumpnando liai. dccimoi/-. ocVauo , he Angeli \;eloces ad gentem^^*'^^- conHulfamj^ dtiaceratam, ad ffoj^lum

\

Comment. inApoc. B.Ioan. Ca. 19 36}

ckmauit, ftatim oftcndir A fimo fccundo, Eccetami nn,^aiti-

V emte ^ ctmgregmtm uu u*7J4»b Ltoccifa ftm,>enite- leptimuni, triu

ffuimftft Dei /n^aiHtvenite .iixquzm, pcrfi aem, f0n^^i«NMU per chantatem

/7rj •uaiun

&; duiccdinem > W c«fM;« mti^ium JDe^i Vtbi rccipipcis omnium bono- Lac. i). fum fcctilic49m, Lucctkcihio ccr- vo^Homa^lMiUmfecuccennm tfK^nanty CrtfocduitmHltos. In iHa ccmaDcus MMth.jo Patcrpriparabiclocum, Matth. vi- gc/uno, Scdcre autem ad dexteram

phanribus , Matth. yenite yenediBt Math.i;. Patris mei ^^apite regnum. yemte, cr- go, <<r congrrgamimadcaruim Deimtt- Vafict. gnam. \IH coena cfl: pcrfcdx vnita- tis , purac fatictatis , largiflima: pic- tatis , mir« humiJitatis: icJco indc rcpcllcntur contentiofi , voluptuo- ti,,auari,fuperbL Ei^o congrega- minivos Hdcles, &amici Dci , ad

m<am, veiadjmfiram, mtefi meum g cccnam Agni,ad quid> Ilatim often ddK Voks, fed tjtulfHf paratum efi a Pa^ dit

Lnc. II.

Cint.4.

Ifu.i.

nremeo i Deus filius miniftrabit ci- bum, Luc. dccimo(ccundo , Faciet illos dtfcuml/ere ^ trar^ens mimfira' hit illis i Dcus Spintus {andlus,fc- cudum Bcroardumpropinabicpo- tum , Cantic. quario, Surge Jfulo, <2r Vflw AufieTy ferfla hortum meum,c;y fiuant aromatadliHs. Angch Dci can- cabunt canticum Ifa. 6. CUmaueritnt alter ad aiterti dtcentes^ SanHuStSan^ht. Sandus^DominusDcus Sahaoth. San PiaLi49. di,&clc<ai diccnttrjpudiuta,Pfal Exultahum fan(h in gloria. Ait crgo Dominus per Angelum fuum San- £kis , & clcdis Dci , & iuftis j yemte, fcilicct poft mc cxcmplantcm , ad mc amplcxatcm, ad mc rcHcietem.

Vndc nota quod fcptem inuica- toriacantac nobis Dcus. Primum ienorancibusad crudicndum ,PlaL ycnitefiltt Mtdite ; fccundum po - ftulancibus ad cxaudicndum . Ifai

VERSVS i8.

y f manducetis cames Regum , cy* camesTnlmnorum, cir carnes fortium^ carnes e^uomm^cr fcdentmm m ifrfirt carnes omnium liherorum , ac feruo^ rum , fmfitiorum , cjr magnorum : vt m4ndt4cetis , idcft, vc glorieminiiTl cruciatuPrincipum magnorum ; & tsy ^ cames trHmnorum ,idet{ , Principum 1- maiorum , £t cames forrium , id cft, mcdiorum, ad mandatum ipforum Prtncipum Ecclcfiam perlcqucn- cium i CT cames e^uorum, id cft , Pr^- latorum,&fubditorum fcdenrium in ipfis fubditis, tamquam in cquis, quos habcnt dirigerc , gubcrna- rc : cames omnium Uberorum , id cft, Clcrjcorum , qui funt libcriii tributis,&coIlc(5lis. Ecnotaquod dicit oroniaw, co quod ^lurcs dam- nabuntur, & quia pciusquam alij

fcxto, Omnes fittentesventteada^uasi D punicntur, acyfmow»f,fcilicccipfi$

Luc.y.

Math.xi

ccrcium, laboranubus ad confolan dum , loan. y mite ad me omnes, fu lalwatis ^ci^ onetati efiis quarcum fc inquircntibus ad inucniendu,Iiai, Si quantisy ftarite , reuertimini, c2r veni- te-f quimum, pocnicentibusadimi- tanduiTJjLuc. t\oao,Si^uisvidtvemK pofi me , ^eget femettfpmt , totUt crucemfMam y6cc. fcxtum , cliiricii- tibus ad rcficicndum, Matth. vige*

Clcricis fcruiecium, miniftrantium, & confenticntium in pcccatis co- rum..VcHibcros vocaca coniugio fblucos , fcruos ligacos : & dicit ^t- nium hberorum a coniugio,quia pau- cifunt, qui caftitatcm tcnucrunt.- ^ fmftUontm , id cft , conrcmpto» rum.ciT' m^c^wonw»», idcft , honorato* rum.De omnibusiicis multi dam* nabuntur. Rcdc crgo Sandli car-

Zz

364

R. P. Alexandri de Hales

ncs iftorum coniedcre dicuntur, fi- cuc in cfu carnium homo gaudcc, &c laEtatur : fic Sandi in punitionc, ^cruciacu iftorum gaudcnt,&de- lciiiantur ,maxime copleco numc- ro cledorum) quia tuncperfedum cric gaudium.

VERSVS. i>.

Ef y>idi hjliam Heges territ , exercitHs ejrujtn congre^atos ad faciendu fralium cum iUo , ^ui fedebdtin eqHo, ejr cumexercitu eius. Ollcnfb apparatu Chrifti proccdentis ad przhum contraAntichriftum , &alios infi- delcs ,hicoftcndicur apparatusip- iius Antichrifticotraiplum pugna- tium. ht primo ponitur pugna ; fc- cundo additur deied:io miranda, ibiiC^r ajffnrehenfaejl be^ha-^zcnioCuh-' ditur pana, ibi, yiui nufsi funt hi duo in ^agmm ignis Ardentis.^^c^\iz.no ex dc- iedtione Antichrifti , Sandorum cxulracio, &:l£titia,ibij Et omnesaues faturata funtde carniltus eorum.

Dicit crgo, Etvidi kejli^tm^ &c. Ita dixifupra, quodvidi equumalbu, (cilicet Chriftum paratum pugna- rc contra Antichrilbm , Sc cius excrcitum , & nonfolumhocvidi, verum ctiam vidi hefliam , id cft, Antichriftum , beftiam crudclem,

Ctr^nti. & cfFrxnatam , qui dicitur bcftia, hc. proptcr libidincm vaftandi Ecclc- tiam , &proptcr impctus irrationa- les,quibuspcrfcquctur Ecclcfiam,

Genef.iS Gcncf vigcfimo odauo, Ferafefsi- ma deuorauit flium meum lofeph;id cft, Chriftum , quia Antichnftus di<5la Chrifti , & fada , quantum potcrit antjihilabit,&ctia dcuorabit- Hxc cft bcftia, dc qua fupra dccimo tcr • tio, Vidiidiam befliam , id eft , Anti- chriftum ,crudclcm & cftrxnatum: <ir Reges terra i, Glofta [Apoftolos ciuSjfola tcrrena amantcs , & quic-

Oaaiel.ii.'

A rcntcs, ci^excratuseorum, id cft,om- ncs ci adhirctcs, & fcruicntcs , con- gregatos, id cft , vnanimcsin mahtiai adfaciendum pritlium cum illo,id eft,c6- cra illum , ^xi fedehatin equo , fciliccc contraChriftum," inquo , ficut in cquo, humanicos dcificata, tamqua fclTorjfcdetdiuinitM humanata.Vcl ille Chriftus ,qui fedebat in cquo, id eft,prsdicatoru throno,qui por- tant Chriftum pcrvniucrfummun-

B dum prxdicandociusdi<fta, excm- pla, & fada. £t non folum cil Chri'- fto,vcrum ciiam cum cxcrcitu cius, id eft , cum Sadis hominibus Chri- fto adhsrcntibus , Daniclis vndc- cimo,A/ agmficayitur aduerfus omnem, (^aduerfus Deum deorumlotfuetnrma' gmfica. Hocautcm praliufacictpcr blafphcmias, przdicationcs, & mi- racula. Pugnabit cnim blafphcma- do , pcrfcqucndo , & miraculafa- cicndo. Scd non prxualcbit aducr- fus Chriftum , ncc aducrfus cxcrci-

Q tum eius, quia

VERSVS 20.

Etap{/rehenfa efi beJHa^ ^ cum eo Pfeudopropbeta. Vnde hic tangitur deiedio Antichifti , & fcruorum, & damnario corum.Vnde Glofla [y4p- prehenfaefl bejlia ^ id cft , itcrnahtcr damnata, fciliccc Ancichriftus, & cum eo Pfeudo-prophcta , id cft, falfi & fcdu(fiorcs Apoftoli Anti- chrifti funtapprchcnli, & xtcmali- ["JJ*^^^ D tcrdamnati.]Notaqu6d dicit chri.' do-propheta fingularitcr,proptcr vni- ^*'' tatcm prau2 intcntionis , quia om- nes Apoftoh Antichriftifunt com- prchcnfi cum ifta bcfcia.

Qu^Tjinquam , Pfcudo-prophcta,' /fOf ,idcft, facictfigna ralfa coram ipfo, id cft , ad placcndum ipfi Anti- chrifto. Vcl coram ipfo , id cft , vir- | tutc ipfius Antickrifti ; & in cius

I... j

i

Comment.in Apocal.B. loan Cap 19. 36^

nominc. Vndc ficuc virtutcnomi- A fvcundum Grcgor. [Mors ibifem- mM4 Chrifci , cius difcjpuli facie^ perviuic,&finis fcmpcr incipic ,&

dcficerc dcfcdus nefcic.]

VERSVS n.

Et cateri occififunt in gUdio fedemis fuper equum. Hic oftenditur pocna minorumrequcncium Antichriltu, &ahorum impiorum. Ita dixi,qu6d hejha^t^p- Pfeudopropheta viui mifsi funt, id eft, mitccncur , in jlagnum ignis:

^nnchn- banc miracula vcra , Cic difcipuli ft/.ium ipfius Annchrifti, incius nomine *pf*rtHt,4 ^^j^j^j miracula felfa. Fecic ergo Propheta m\T3iC\i\3ij & fignacoram Antichrifto , quibus fcilicet fignis feduxit, id cft, fcorfumduxitarc- (Slitudinc mtXyCos oui accepcrant cha- ra^i^em beftije, id eft , fignum Anci- chrifti bcftiaciniqui. Et nonfblum fcduxic iftos, vcrum ctiam eos, fti

adorauerunt imaginem befHa , fcilicct ^ cdteri^ idcft, coru fcquaccs, qui sut in occulto tencndo , crcdcndo , & in culpa minorcs , occifi funt ^ id cft.

imicando.

Pfcudo crgo Prophcta fignis fal- (is feduxit eos , <^ui acceperant cbaracle- remhep^e^&c qui adorauerac imagine cius: & hi duo, qui accepcrunc cha- radcrem beftix ; & adoraucrant imaginem eius , viui mifsi funtin jla- gnum ignisardentis , cir fulphuris , fupra tcrcio, Si quis adoraueritbefiiam , imaginem eius infrontCy aut in manu fua, hic bibet de vino irte Dei, Ec hi duo , fcilicct bcftia , & PfcU- fimiUtMT doprophcta,V/«/ mtpifuntinfiagnum fZZ" iS^i^^rdemn^ (Hrfulphuns , id cft , dcf- cenderunt in infernum viuentes.Et notaquod hic tangitur paniproT funditas,cum dicitur.ftagnum.dffr- i^itas, cumadditur,j^V4r</fnwV-, irrc- jnediabilitas , cum fubditur , cir fuL fhurts. Ec vocaturpocna aECcrna fta- gnum , quoniam licuc aqua ftagni (cmpcr eft immobilis , fic pana

occidecur fedetis fuperequu, id

eft,infenccnciaChrifti iudicis, fu-

pcr equum huraanicacis fcdentis.

Qui , inquam , gladius proccdcc cx uuh. [i

ore cius, Matth. vigefimo fccundo,

Ite malediSliinignem atternum.

Etomnes aues faturatjt funt de carni-

buseorum. Hicoftenditurconfrratu- I 11

latio, & cxultatio bonorum dcpu- cw^*/

_ nitionc Antichrifti, &fuorum, & 5"^"^' C • I- • • .... «""""•^

ctiamaliorum impiorum. Ita dixi, n,,mp,.-

quod befiia^c;^ Pfeudo-propheta rnnt rmfst wui tn ftagnumtgnts^ & CTtcri ip- rum/:,f,. fos {equenrcs {\intgladio occifi. Ec dc ^'^ hoc Sandi,& cleai Dci funt gauifi,C::.t' non rationc pcrnar, fcd rationc diui ^'«"». nj! iuftitiaj.Vnde omnes aucs,id cft, omncsSandipermedium cocli rc- cViintcncionis, ala conremplatio- nis volanccs yfaturatte funtde camihus eorum^ id cft, dclcdlata? func , vidcn- dopo:nas Ancichrifti, & fuorum, & p^j zccrna numquam fluic, ncc tranfit, ^ aliorum impiorum , Pfal. LatabitHr ' quoniaficutiiilpharardctinaquis, ittfius ^ cum vtderit vindi^am manus ncpana a:cerna numquam extin- fuaslauahit in fangutne peccatoris. EtEzcch.jj.

Ezcch. crigcnmo nono , Dic omni volucri , cir Vniuerfis aMbuSy cunShfque befiifSy Venite properate^ (^concurrite v«- dique ad viSbmam meam, quam egoim-' molaboVobiSj &C.

Zz i;

guitur, propterquod liidorus, [in- tucrc anima quafcumque poenas, quofcuque cormcntorum dolores, quofcumquc dolorum acerbitates, comparahistormentum gchenni, &Icuc cft , omncquodpatcris.] ec

Jt, P. Alexandri dc Hales

STNOPSIS CATiriS VICESIMI.

Vldetur a Beato loanne j4ngeli4s \ habens clauem abyft , /i- gans tn ea Sathanam per mille annos , quihus expletis ite- rum fbluitur, congregans gentes Gog , ^ Magog ad jin^ tichrtjtum, *vt pro eo pugnent contra Chrifium, ^ ChTi^ianos-.Jed Deus eos igne de coelo mijfo perdet, Sathanam *vero ^ Antichri' flum in tartara deturbabit . ludtcat Cbrifius njniuerfos mortales^re' gnant SanBi cum eo , impii autem qui non funt fcripti in libro vi- tAyCum Diabolo in fiagnum ignis mittnntur.

CAPVT VIGESIMVM.

iT vidi angelum dcfcendentcm dc coelo, habcntcm I claucm abyfsi^&catcnam magnaminmanufua. ^.Et ' apprchendit draconcmjferpentcm antiquum , qui eft I diabolus & fatanas, & ligauit cum per annos raillc; 3. &:miriteuminaby(rum, &:claurit, & fignauit fuper illum, vc nonfcducatampliusgentes,donccconfummentur millc anni; &c pofthxcoportetillumfoluimodicotemporc. 4. Etvidifcdcs, & federunt fupcr eas,& iudicimri datum cft illis: & animas decollato- rum proptcr teftimonium lcfu, & propter vcrbum Dei, 6c qui non adorauerunt beftiam , ncquc imagincm cius , nequc acccpcrunt chara(5lerem eius in frontibus,aut in manibus fuis , &: vixerunt , & rcgnaueruntcumChriftomilleannis. 5. Cxterimortuorum non vixcrunt , donec confummentur millc anni. Harc eft rcfurre(5tio prima. Bcatus, & fandus, qui habet partcm in rcfurredione prima : in his fecunda mors non habet poteftatem : fed crunt facer- dotesDci&Chriftij&rcgnabuntcumillomilleannis. 7. Etcum confummati fucrincmillcanni,folucturfatanasdccarccrefuo, & cxibit,&feducet Gentcs,quxfunt fupcr quatuorangulos tcrrx, Gog, & Magog, &: congrcgabit eos in prxlium, quorum numcrus eftficutarcna maris. 8. Ec afccndcrunt fuper latitudinem tcrrac, 8ccircuieruntcaftrafan(5J:ofam,&ciuitatemdilcdam. p. Ecdcf- cenditignisa Deodccxlo, 6cdeuorauiceos; /o. & Diabolus,qui feduccbatcos, miffuscft in ftagnumignis&fulphuris, vbi &: bc- ftia,Et Keudoprophetacruciabunturdic acnode,infa:cula fxcu-

Comment.in Apocal.BIoan.Cap.20. ^67^

lorum. //. Etvidithronum magnumcaadiclum,&:fcdcmem fu- pcr cum,acuiuscon(pcdufugittcrra&:cxlum, & locus non cft inucntuscis. /2. Et vidi mortuos, raagnos &pufilIos , ftantcsin confpc6luthroni; &libriaperti funt.- ficaliusliberapcrtus cft,qui cft vitx : &iudicacifunt mortui cx his qua: fcripta crant in libris, fc- cundumopcraipforum. /j, Scdcditmarc mortuos, qui in co erant: & mors SC infcrnus dcdcrunt mortuos fuos,qui in ipfis crant: &:iudicatumcftdcfingulisfecundiimopcraipforum. i^. Et in- fcrnus&morsmiflifuntinftagnumignis. Hxc cft mors fecunda. /j. Et qui non inuentus cft in libro vitac fcriptus, miffus cft in fta- gnum ignis. •

VERSVS I.

Diuijit fi- fUis.

T yfidi Angclum defccnden- temde ccelo yhahentem cl^tuem _ ahyjiif 0- catenam magnam inmMH pM, Oftensa deiedione & damnatione Antichrifti,hicoftcn- ditur deicdio & damnatio cgpitis fui, fciliccc Diaboli : Et primo dam- natio capitis -, (ccundo damnacio corporis, ibi, Et vidi thrmum magnum candidttm. Icem primo oftendicur

Ifai. H.

Ifai.

Humy defcendemem de calo y fciiiccc in Incarnacione , vc induccrec (accum morcalicacis, & paflibilicacis , lonx lonx j- cercio, Dcper^dit Rex dcjohofuo , ^ indutus ejlfacco:

Vidiergo, Angelum defcendemem de caloyhabentem claHem ahyfiit id eft,

f)oceftacem fuperDiabolum, ipfum igandi,&folucndi. Nihilcnimpo- certnuncnifia Deo pcrmifTus. Vcl cruxdicicurclauis,quiaapcritPara-

^ _ difum,&claudicinrcrnum. Ifai. vi-

dcic6tio fa<Sla in primo aducncu, gcfimo fccundo , DaLo clauem do- fecundo fienda in lecundo , ibi , Ec mus Dauid fufcr humertm eius, vr ape- cum confummatifuerint mille anniyfolue- riaty fcilicet Paradifum , C^r non erit tur. Icemprimb oftcndicur dcicclio quiclaudet yt^cldudat ^ fcilicct infcr- darmonis \ fccundb libcrtas homi- num, Crnonerit <jui aperiat. Et non .nis,ibi,£fV/^yf</«,e^ fcderum fupcr folum fuper ipfum Diabolum ifte eas. Icemprimo dckribicauthorcm Angelushabcc poccftatcmjcd ccia okxtUHh • ■ ■ " • " . fuperomnia. Vndcdicic,£f f4;fn4w^j|[2/«m^'"

m manu fua , id cft, poccftacem ligan- di, cohibcndi, rcfrainandi non fo- lumda^mones, verum&omncs eis cohaerences. Vndc hanc cacenam habcc Chrijlusinmanufua, idcrt, in poccrtace; velm»Jd««yi<4,idcft , in opcracione fua , quia nullus quan- cumcumquc pocens potert cuadcre manus eius, ncc in morce, nec in vie

C£.

yidi Angekm defcendentem^ cahy habentem cUuem ahyfsi. Inirtovcrbo oftcnditChrirti croinenciam geoe-

Zz:.iii

deicdionisifccundoipfam dciedHo- nem, ibi, Et apprehenait draconcm fcr- pemem.

Dicitcrgo, Et vidi Angelum def- cendemem de ccelo. Itadixi fupra, qubd \idi Angelumy fcilicct Chrirtum dc- iicicnccm Antichriftum. Ec non folumhocvidi, verum \idi An- gelumjid cft, Chriftum,quidicicur Angclus , quia a Patre miflusad nos vificandum,confolandum, & hbc- randum. Ipfe cnim cft roagni con- filij Angelus, Ifai.nono.

Vidi ergo Angelumy id ert, Chri-

1

T

368

R P. Alexandri de Hales

rofamfub pcrfonaAngclijibi, yidi A riam,Ifai. vigefirao fccundo, Daho '^*'-

^^^^ -^^f/«»iiclcmcntiam vi(cero(amin 'chn^s .cle. dclccnfu amabili , ibi, iefcendentem., '"'i pofc""^"^ virtuofkm in cxprcflio- ttwu'-!!^. ne clauis abyfli, ibi , balfentem clauem n»/». abyfsi

Circa primum,vbi dcfcribit Chri- fti clemcntiam gcncrofam, cum di- cimv yVidiAngelum , fcicndum qubd ^'^"/f"- Chriftus cft Angelus pulchritudine

plmtChn. ... " L-l- r N J

Pmi. puritatis mcomparabihs , lupra dc-

cimo c^^.ViMjingelumfortem defcen- g

dentem dc calo^ amiflum nube-^ celfirudi-

ne dignitatis inexphcabilis , (upra

fcprimo ca. V^idi olterumAngelum af-

cendantem ah ortufSs i plcnitudinc

poteftatis iniuperabilis , fupra de-

cimo odlauo , Vidi alium Angelum

defcendentemdecaloy habentem potejia-

temmagnam, & in propofito. Circa fecundumj vbi dcfcribit Cu cfc" clcmcntiam vhccrolam, ^ ^ ^

fimJr/iim' cumaddit defcendentem de ccelo , cir- C lus;, fcihccc Chnftus: vndcipfum ^'r. ca quod fcicndum quod Chriftus Diabolumapprehcndir, dum pcc-

defcendit ad vifitandum, nc moria-

clau<m domus Dauid. Dc fecundo. Matth. TibidabodoHesregni calorum, ^ta„i, ,^ quodcumquc ligauerisy Scc. Vidi ergo, Angelumdefcendcntem de cdojfahentem clauem ahyfsi, ^7* catenam magnam in manu fua. Et bcne dico , quod hic Angelus habuit caienam magnam, cum

VERSVS 8.

jijtprehendiuDraconem , ferpentem antijuum , ^iu eft Diaholus , Cr Sato- nas. Diciturautem Angclus malus, Dracoy proptcr violentiam-, firpcns, proptcr aftutiam j ami^uus , pro- c«/y<*« ptcrdiuturnam cxpcricntiam, Dia-dr^foJuh, bolus, qui interpretatut dcorfum"''' flucns, propcer mahtiam j Satanas, quiincerprccatur aducrfarius, pro- ptcrimportunaaCTiftentiam. Hunc apprehcndit magni confihj Angc-

loan. 4.

cacum eius manifcftauit, & a Para- diH gaudijsexulauir. Ecnon foium ipfum apprehendic, idcft , pccca- tum fuummanifcflauic , verum

£f //^4«/f f«»i.Glo(ra,[primb priori poccftare priuauic ipuim [ & hoc lus quidam^ Vf dcfcenderet c:^ fanaret per nulle annos , Glofla^id cft, accm-* filium eius : & fcquirur , Veniam ^ porc paftionis Chriiti , vfquc ad curaboeum • ad libcrandum de ma- cempus,in quo complcndus eftnu-^«,»,»y, nu praui hoftis, £xod. ccrcio; Def- merus clcdloru, fcihccta rcmporc/"^'''''"»-

fccndic ^ Ancichrifti , vfque ad fincm mundi. cLS*"'

mur pcr egeftaccm indeuocionis. P&I.71. pfal. Defcendtt ficut pluuia in vellus; adcurandum, ncmoriamurpcrin- firmicaccm carnalis corruptionis. loan. quartoj Rogahat lefum Regu-

fltttt/id

Cfmjli.

cendi Vtliheremeum. Vnde de adviuificandammcntcm,adcuran dani carncm, ad fupcrandum ho- ftem.

Circa ceriium, vbi dcfcribic Chri- fti pocentiam vircuofam, cum fub- dic , hahentem clauem abyfsi^ Scien- dum qubd Chriftus habec clauem apcricndi Paradifi chalamum, fol- uendi^eccaci vinculum, claudcndi Infcmi barathrum. Dc primo, ac vlcimo in auchoricacc per allc^o-

Mdle cnim coponicur cx criplicidc- '^*m>nim. narioinfe dudo. Nam dccics,dccc decics, faciunr. Ec fignificac ccm- pus, in quofandiDccalogum im- plcueriac, fcihcec Iegisnaturac,legis fcripca:, legis gracia:. Anniautera mille polfunc ad licccraminrerprc- cari,quiaiam plufquam millc anni a paflione Chrifti func crafadi, idco pcr mille fignificacur cocum tcm- pus, quonumerus clcvlorum com-

Matth. S CnTimfj

lob. J4.

Comment.m Apocal.B.Ioan.Cap.2o. J69

plctur , Ita vt pars pro toto po- Aideft,qiioufq;venerittcmpus An- nanir. tichrifti.

VER.SVS SedquidPNonnemodofcducit» j

Rcfpondo, Sicjfcd nonficut ante . Et mifit mm itx Jlyfpim. Ad littc- aduentumChrifti. Vndcanretcm- ram rclegatus eft ilJe Draco ma- pusgratiaccaufahterfcducebat,fci- gnus in infcrni profiindum , qui licct compcllendo ad dcfccnfum dicicur abyftus, rationc carcntiae vi- Infcrni}fcd modo fcducit folum oc- fionis diuinx, & rationc profiindi- cafionahtcr, hoc modo fcipftim (c- tatis intcrminabihs, & flammiE gc- ducit magis caufaliter, Diabolu$ hcnnalis. Vcl fecundum GlolTam, namq^ non poteftnuncin homin^ Mifit Chriftus Diabolum in ahyf- B quicqua, nili veht. Ance autem ad- Jiun , id cft, in corda inhdclium no- uentum Chrifti nullus potuit refir minum^abyffus enim pcccatorum, ftcre, quin ad Infcrnum dcfcendc- funt tcncbroia corda impiorum. rct :fcd tcmporc Ancichrifti,quafi Vndc Glofla^cicdius a fidclibus , in per tentationis vehemcntiam, qua- malis inccpit dominari, & etiam fiviolcnccradpcccatum crahct, & holpitari,Matth.odlauo,5<f««.f«w fic ad infernum dcducet. Nam vt hinc, minenosin porcos , id elt , in pcc- habccur , Match. vigcfirao quarto, Mwh.t^. catores lutolos. Sedmoralis cft hacc Nifi abyrcHiatifmffent dUsiUi , non fal- Glofla. Ad littcram fieret omnis caro. Ergo , apprehen-

Ergo mifit Chriftus eumy fcilicct ^ Chriftus Draconem , ne poflit Diabolummalignumw^i^^jl/Km ,id contra homincm irrucre pcr farui- cft,inInferniptofundum, & claufitQ tigm, Cirligauit,ne poflit inferrevid- illumM eft, poccftatem exeuncU lub- Icnciam, 6^ claufit^ ne poflic cffluere traxit,vel fccundum Gloflam , hce- pcr maliciara , cir fignauit , nc poflic tiam egredicndi interdixit,Iob 34. impugnarepcrtcntationem exccu-

" ~ tiuam. Ethocfccit ChriftuSjVtfci- licct Draco illc anriquus, non fedn- catampliusgentes, fcilicct caulalitcr^ donec confummentur mille anni, id cft.

Quis conclufit ofiiis mare} id cft, Dia- boIum,quircdditpeccatoremama- rum : Ccrtcilhus primum oftium fuit incarnatio, fccundum paflio.

d>*htlum

,fiu<Ui,fit icrimm rcfurrcdio , quartum af- doncc Chriftusvcniatadiudicium,

ccnfio. His oftiis claufit Chriftus fccundum. Gloflam. Tunc cnim s,lMn*

Diabolum in Infcrniprofundo, cJr compIetuscritnumcruscIcdVorum^ j'"!''*""'*

fignauit fuper iUum , id cft , fi^num Etjfofi hoc, id cft, iftos annos, appro- ^tTJ^

crucis poluit fiipcr cum , vta hdcli- pinquantemundi finc , oj^tet if>fum '^'"'^1 bus expellatur. Vndc Cafliodorus ^ jo/«iw(w/toi7fr»/^f ,Ioan.tcrcio, Nr-

fupcr Plaltcrium, [ Crux cfthunii- ctfje tflfecundum Detordinationem^^tM.

. hum inuida tuitio,fupcrborum ab- fif^ipf^» f«' Vfrdx efi^dijfofuit eum folui,

d'/itii!. ie^iq , vidoria Chrifti,perditio oia- id cft, potcftatcm ci rclaxari. Vnde

J*

•mtiu< tru

€11

l»r.

boli, Inferni dcftru(5tio , cocleftium informacio, mors infidelium, vita iuftorum.]Ergo Chriftus fupcrDia- bolum fignamt^xA eft, fignumcrucis pofuit , & hoc , vr non feducat amplius ^emes, donec confummemur mlle anni^

illudopus, fiue hzc ncccflitas fbU uendi DiaboIum,cft adimpletio di- uinx ordinationis. Bteft neccflicas. Vndc noca quod oporccc lolui oi*- bolum tcmporc Anuchrifti , ad cxcrcitarioncm bonorum , &5 hoc

370

R. P. Alexandri de Hales

Ddm$n

fdrmiprn-

moiico tcmpore, fcilicct tribus annis A Alitcr potcil exponi, vt totum cumdimidiOj&ideononcfttimcn- rcfcratur ad ftatum beatitudiois.

dus, quia parum durabit potcftas cius. Quahdiccret, TcmporeAn- tichrifti,non timebitis Diabolum, quamuis tunccius poteftas rclaxe- tur, quiaparuDidurabit , quia non nifi tribus aimis cum dimidio , & tunc feducct &c decipict quantum poteritin mundo. Ideo dicitur fu- praduodecimo ca. y^etcrritc^^rmari, ^mU defcendit adVQsDiay<^usfciens qma

Notatur creo primo quies aecerni- tatis in fcflionc , ibi, c27' vi«/i Jedes, Cir fedmes fnfertas , contra anideta- tcm laboris -, fccundo tanginir do- num difcrctionis in pcrccptionc primx vcntatis , &u4diciitm datum eji «VjConcra ignoiatitiam rationis. Didc crgo, yidi /tf<iw ,fciUcct quic- ris incccTo; Cr fedetunx fuper eas la- borances in mundo pro Chrifto,fu-

modiCHmtempHsbahet.Kcqnircdciiko B pradecimo quarco,w^mo<^'h<mi^'

n*mlii{i tds dAtit EttUpdin sttrmttnn finlfUf,

draconc duodecimo cap.

VERSVS 4.

Et vidi fedes , cSt* fedentes fuper eas^ f^iudiciumd^aumefleis. Hic oftenla dcie£tionc Draconis, oftcnditur li- bertas Ecclcfiar, & hxc hbertas Ec- cleCs miUtanris. Vndc fadla dcic- dione Satanz, tunc data eft liber- tas Ecclcfiae. Et hasc libcrtas cft du-

*ztd^'J'n P^^'^» fcihcct bcnc opcrandi, qux conftftitindebica ordinationc fub- ditorum ad Prxlatos, & c conucrfo; & intrandi Paradifi. Sccunda pars incipit ibi , c2r animas decoUatorum propter tefiimonium lefu.

Dicitcreo, Etvtdi, &c. Ita dixi quodvidideicdioncmDiaboli, vel Draconis, & non folum hoc, vcrum O^^fidi, Draconc ligato & in abyf- fuminfcrnimi(fo,/?</M,id eft, fub- ditos. Vidi,inquam, iftos ad obc- dicndum paratos, vt poffinc dicerc ^ p/al. 71. iiJud Pf P^f iumentumfa{hs fum apud te. Et fedentes fupereas ,ideft,fideles Praelacos, & maiores, v«i,fcilicct ad bcnc reecndumcircumfpcdos ^ & cis fupplePrxlatis,& maioribus,cir iudicium datum ejiilUs , id eft,poceftas iudicandi,corrigcndi & paniendi,& Mauh.«9 hoc^ciliccc a Deoy Maith. Sedebitis fuper fedes dHodecim/mdicantes duode^ cim trihus Ifrael.

fpiritus, vt retptiefcant. £t iudiciimda^ tum eft eis^ id cft , poteftas iudicandi Mjch. malos in excremo mdicio, Michca: fcxto,litdiaum Domimcumpopulo fiu.

Et animas decoUatorum propter tefli^ monium fefu , CT prtfter Verbum Dei. Hk tangitur Ubertas confequendi frudlum , & intrandi Paradifum : li- berc cnimintrare poffumus, dum paratifumus, nam & Chriftus nobis ^ viam parauit , & porta Paradifi apc- ruit , loan. yado parare \obis locum. lo»n<'*« Et primo oftcndicur , <\non\m chriffmv*! h?c cft libcrras intrandiParadifum, pW/. /ccundo cangitur fruftus, & prac-^,^j'7* mium eorum, ibi, & vixerunty ^re- gnouerunt cum Chrifto mille amtis. Icem in prima parcc , vbi cangitur quorumeft hxc hbertasinduplici diftcrcntia, primo Martyrum; fc- cundo Confcflbrum , ibi, (^juinon adorauerunt heftiam.

Dicit ergo , cJt* animas decollatorumy &c. Ita dixi quod deiedo Dracone, fidelcs Ecclefii habent libcrratcm bcne opcrandi, &nonfolum benc operandi, fed ctiam Paradifum in- trandi , quia cir Vi<ii animas decollato- rum^idcf\yM3.rtynitntpropterteftimO' nium lefu , quod habuerunt de hu-' manitatc Chrifti Luc. 1. P^ocatum^ eft nomen eius lefus propter nomm I)o,idcft, proptcr teftimonium,

quod

Luc. 1.'

rtfattimi-

Comment. in Apoc. B.Ioan. Ca.20. 371

quod habuerit Jc diuinitatcChri- A fconditaejtcumClmjloinDeoiCuemm fti , ratione cuius^dicicur vcrbum ajfpaflierit Cbriflus v/m Vf/?r4, &c.Ki-

loan.).

Aa.s.

Dci..Vidi, inquam,animasiftoruhi, quod Vtxerunt , er re^>mrum cum Chrijlo. Vcl aUtcr , l^idi animas decoUdtorum yid cft, inccrfedorum, propter tejtimorttum ,quod portabanc dclcfu, quo diccbant ipfum cfTc verum Dcum , contra Arrium ; homincm vcrum , contra Mani- chaeum ; quia vcrc a morcuis rc

xcrunt crgo Iii , regnauerunt cum ^ ^ Chri^o, & hoc milleannisy id eft, in x- tcrnum.Ex hoc obiiciuncIuda:i fic, f?""^ ^*»;'

fi vcrumoft quod dixicIoancs,mil-^j^^'"/fr«. lc annis ericccrminacumChrifti rc- gnum^RcfponfiOjPcr numcru mll- lcnarium , qui cftnumcrus perfc- 6lus , bcnc incclligicur .xcernicacis tcmpus , ficuc cft cxpoficum. Vndc

furrcxic, concra ludaeum-, quiavi g rcgnabuc cumChriftomillcannis, vos & morcuos iudicabic , concra id cft ,ina:cernum. Vcl potcft dici

Vlt «■ lAll

Sadducxum,k>an. tcrtio, QMifci muslo<iHimur,c^ ^uod Vidimasteliamur, ^ tejlimoniumnojlrumnon accipitis: & non folum propter tcftimonium lefu , Veritm propter^ferbum Dei, id cft, propter Euangelium Chrifti, quod prxdicabanc , A£luum odi- uo , Vtrtute magna reddeham Jpojhli tejlimonium Icfu Chrifli.

Ec non folum vidi iftos Mahyrcs fic incerfedos rcgnare cum Chri- fto in Paradifo , \erum ammaseo- rum^ qui non adorauerunt ^f/?ww,id cft, Ancichriftum , fibi in ipfo cxhiben- ces culcuram , (yimagmem eius ^ '\d cftjuam fimilitudincm,vc Apofto- los , vc cis adharrcntcs pcr przdi- cacioncm crroncam j nec acceperunt chara^erem eius , id cft , f gnum ali- quod, qubd cflcnc dcfamiliaeius: & hoc infrondbtts , id cft , in confcf- flonc manifefta , auc in manibus , id

AdCol

qubdloquicur loanneshic deglo- riaanimarum,ancc rcfumptioncm corporum, quam rccipienc, quan- do cric pcrfcdusnumcrus cledtorii. Tocumauccm ccrapus, quoimolc- turnumcrus clc(florum, figninca- turnumcro millcnario , qui cft nu- mcrus, vlcra qucm non eft alius,ni- fiper refumpcioncm.Ecccrcccom- plcco numcro clc<Skorum , non cric amplius ccmpus animarum, nifi pcr refumpiionem corporum.

Ec noca quod^fr animas decoUato- rum, incclliguncur anims Martyru, fed pcr animas coru, tjuinonadoraue- runthejham ^nccimaginem eius , nccac^ ceperunt charafleremipjius yinzcWi^un- tur animaromniumaliorum Sa<5lo- rum. Vnde omnes hi vixfr«n>,id cft, viuunc, &: viuenc poft morccm cor- poris pcr immorcalitatcmiCi^»^''^'»'^- uerunt/id cft,regnant,&: regnabunc

cft,inoperationcintrinfcca,vcIcx- D pcr honoris lublimitatem , cum

trinicca.

^m»w;,inquam, iftorum vidi qubd Vixerunt vita xterniutis,co- tramifcriammortis, (yregnauerunt^ id cft, obtinuerunt gloria, & hono- rc contra mireriam feruitutis. Hoc dico, qubd Vtxerunt (y regnauerunt,&c non cum quocumque,fcd cii Chrijlo Regc sumo, &Dcovero,ad'CoIoC ccrtio , MoTiui ejlis, Cr wa 'ffcjlra ah-

Chrifo pcr amoris familiaritatem, MtUeanms^^ci intcrminabilcm qtcr- nitatcm. Vel vixcrunc in mundo vi- ^«"«•^4

_ iiruntuT

tagratior, & regnaucrunt vinccn- y^,^^^^ do carnis oble^kamcnta , mundi ium blandimcnta , hoftis argumenca. Vcl vixcrum m mundo vita grariac, er regnatterum cum Chrijlo , pcrma- ncntcs in eius BdcfO-hocmille annis, id cft, toto tcmpore vita: fuar.

AAa

372. R P. Alexandri de Hales

V E R S V S. 15. ^ A cric illa, quam ifta. Ita dixi , quod Qaterimorminon vixcrunty doneccon- dcicclioDiaboU a Chrifto nc incar- JUmmerjfurmUe^nm. Hic oftcnditur cx oppofTco animas reproboru dc- duccdas in Infcrnum. Ica dixi^quod anima: Sandorum vixcrunc cum Chrifto, & rcgnaucrunc , &: ideo cu co incraucrunc Paradifum , & pcr oppoficum cntteri mortHorumy ideft, illiinrcrmorcuos, quinonfucrunc dc numcro pra:di<ftorum Sando-

nato &c paflb, habechomincsiibcr- caccmincrandi Paradifum. Ec hxc cft rcfurrcdlio prima , qua fcihcec Diabolo dcicdo , 6c a Chriftoin abyffum miflb& hgato, rcfiirgcnc homincs a culpa , & i pana, & cor- poribus morcuis frucncur animjp il*"»f*' rcquieacerna. Ecdiciturprima re-,7/,Zt fiirrcdio refpcdu fccundx , in qu3i /tnraunt rum, Ced func morcui inanima pcr g corpus glorificabicur,cumanima. peccacum,»o» vixmwf, fcil. finahcer Ec dicicur prima, ad difleretiam fc-

in gratia, fcd fiint in fupphcio fcm pitcrno. Vndc diccndo nonvixerunt minus dixic,& amphus fignauic. Hi inquam, rcprobiahj al^ clcdis Dei, nonvixerunt^Sc hoc donec confummen- . , turnulleanni , id cft , vfque in finem •vixit 'viu mundi mcluiiue,ncc ccum cx cunc

^ui* ,/-^rjucnc. Vndc nonvwcrranr, vitagra- "^1"-^,^ mundo , & idco non viuunr,

fUri: ncc viuenc vica gloria: in ccclo : vn- depoftfincmmundiposna non fi- nietur , nec refumptis corpori- bus.

jSimilc habetur primi Rcgum tertio, Nonpoterat videre^* btcemam Deijdtmecextingueretur ^c^uiz nec an- nnnt lej^i- tc ncc poft,Macth. primo, lojcph non M«h f ^*^"^^'' coniugem Jitam , donec peperit fi- Uum fuum frimogenitum , quia ncc an

i.Reg.5

blt iMUt

cundi,qu£ eft in anima & corpore. In priraa autcm rcfurrcdione,quin- quccontincntur, cxitus apcccato originaIi,pcrgratiambaptilmaIcm; cxcuflioapeccato aduali, pcrgra- ciam panitentialem *, profedio in bono virtuah , pcr gratiam perficic- tem •, exitus a carcere carnah , per graciam confummantcm reccptio in thalamo Paradifi , pcr gratiam bcatificantem. In fi:cunda conti- nentur ifta omnia, & vheriuscor- poris & animz reuiuificatio & in ca-hs itcrna rcmuneratio. Harc h- bcrtascft fccundaSan<5lorum refur- rc(ftio. Vocat crgo hic refurredio- nem primama peccato egreflum,in bono profcdlum, lemporahs vitac dcfedtum , cuius vtihtatcm vits

tc,nec poft fimilc: C4tteri mortuorum, ^ oftcndit , quia libcrac a morcc fc- aSandtis , & Dci cledUs^noBT/ixr- cunda vcl iccrna dictns, fHnfjVita fcilicct glorije, donecconfum- V E R S V S 16.

menturmille anni^ id cil , compleatur Beatus SanSlus , qui hahet partem numcrusclc(ilorum:&tuncincor- ^inrefurre^tioneprima, pcr promiflio- poribus viuent, quia tunc corpora ncm prarmiorum , San^us , per con-

refumcnt , fcd illa vita potius cric morsquam vita , quiatunc duph- cabitur pana.

HteceflrefurrefHoprima. Hic oftcn- diturquod hbertas, quam nuc ha- bcnt fidclcs , &cle(3:i Dci, intrandi Paradifum , n©n cft aliaquamha- bcbuAC poftiudicium, nam maior

firmationem collatorum , qmhabet ■p/,^,f„: partem in refurrefhone prima, pcrdc-^iuiinm tt poficioncm peccacorum. Vndc qui p'"**V^'* rcfiirrcxic a culpa,adhuc cxiftcns in Cw/- »» via , parcem habec in refurrcdlionc i'*''^- dida, vel in qua glorificacuranima fola in pacria: na nifi prius refiirgac a culpa,numquam crit in glorra, vcl

ifitri ftfun- Jd,

Comnient.inApocal.B.IoanCap20. 37^

BeatHs^ per collationem glonx^ fun- A In his igicurSanctis.&iam beacis, fhty pcr confirmacionem gratiar; & qui habenc poteftatem in prima tc- habetfarteminrejkrreiHone prtma^^cz lurredione, pcrfufcepcionempri- defc<^lum pccna: & culpic, & incol- mx ftoli, Morsfecuoda,{d cft, iter- , latione ftolx primx. tt dicit par- na , non habet potcftatcm per fu •

tcm.quia taUs rcfurredio fit fecun- ftecationcm .xternorum fuppUcio- dum partem , quia non Ubcratur Tum\Sed erunt facerdotes DeifC^ Chri- corpus, fed fola anima. pcr decantationcnl prshiiorum;

HMdmtn B eatMS i^ituT fanifus y^uihabet EtregnabuntcumHlomilleatinis, id eft, jpriW. ^«rf panemin refurrediane prima.Et quarc? pcr fjccula facculorum , quia harrc- quia in nis iccunda mors, ideft, desDeiiCohircdesautcmChrffii. jnors ictcrna , non habet poteflatem, V E R S V S 7.

pcr fuppUciumarternarumDunitio- Scquicur , Et cum confummati fue- num : qui dicitur mors Tecunda B rint mille annifoluetttr Satanas de carcere rcfpcdu primx , <^us cft mors cul- fuo.Hic oftcndicur dcieiSlio DiaboU pjc. Vnde nota quod mors fecun- fienda pcr aduetum Chrifti •, & pri- da dicitur mors integra #ficut & vi- mo tangitur iUius deicdionis , vcl ta prima dicitur vita complcta, & damnationis cau{a > fccundodam- pcrfeda, quia cft mors fupcr mor- natio ip(a,ibi, c2r defcendit ipiisa Deo tcm, proptercxccfliuam accrbita- decalo, deuorauit eos. Itemprimo tcm , infra , Mifst funt in flagnum oftenditur ipforum Djemonu p<>- iffiiSyhacefl mors fecunda-mors lupra teftatis rclaxatio i fccundo Sando- mortem , proptcr continuitatcm> rum impugnatio ,ibi, Et afcendcrunt lob dccimo yDimitteme ,vtplangam fu^er latitudinem terr* , circuierunt ca- paululum dolorem meum , antequam \>a- ^ fira San^orumy &c. <idOT,cir<-.Mors vUramortcm.pro- Dicit crgo , £f ck^ confummati ter aricrnitatem , fupra,nono cap. fuerim mille anni. Ica dixi qubd pcr Deftderaluntmortem , CT mors fugiet primumaduentum Chrifti fuerunc ahets. Scd quihabcnt partcminrc- D2monesdamnati,&Satanasprin'- furredione prima , &adcptioncm ccps ipforum Ugatus in carcere primac ftolae , fugiunt ab iftamor- abyfTijVcl inferniifed nonfic plenc te , non enim habebit ha:c mors fc- poft primum aducntum , fcd poft cunda potcftatcm in cis. fecundum, quia fupple , cjr cum coa-

Sederunt facerdotes Chrifii , cSr Dei, fummatifuerim milleanni,\d. cft,c6ple- ^ regnahunt cum illo mille annis. V nde cum ccmpus a palfionc Chrifti vfq^ un/ftj" nota qubd duo funr,in quibus con- ad aduentu Antichriftii/o/«<rf«r54frf- fiftit beatitudo , qux habctur cx re- ^ nas, id cft , rclaxabitur eiUs poteftas. furrcdione prima , fcilicctamotio So/«ff»r, inquam, decarcerefuo, G\oC- maU ,coUatioboni. CarcntiamiU tangitur, cum dicic : In hisfecunda mors nonhahetpotrjlate-^ prajfcncia bo- ni,cum additiSr cl erunt facerdotes Drt , &c. id cft, laudem cxhibcntes Dco horaini, tanquam miniftronoftrs rcderaptionmfaia: ^i.Sacerdotes Do- mnivocahimim.

lob.tc

Apoc. }'

njiftu

irai.41'.

fa,idcft,dccordibus rcproboru.nc pro volucatc fua fxniat cotra fubic- dlabonoru:fed anteadueniu Anti- chriftijfua poteftas relaxabitur in ta- tum qubd fi fieri poflit,cadet etiam . cledi.VnderaaUdicunturnuc car^ '"'"^^"^ ccrDiaboU,quiaincishabitat,&n6 "J'^'^^ potefc f(juire in Sadlos , ficut veller, imfi,rmm.

AAa ij

0

574 R.P. Alexandri de Hales

&ideo corda malorum pro carcere A per ludacos in finem cxibunt, & vc- habet;fed quid ; temporc Antichri- nicnt in lerufalcm ad fuu Mcfliam,

&Ecclcfiam fortitcr impugnabuc. Ergo vult , fccundum iftos , diccre Ouod in finc foluetur Satanas, & fe^ ducct, id cft , fecum duccc iftas gen- tes ad miUcantem Eccleriamimpu- gnandam.

Alii dicunt,&mclius, pcrGog, & Magog inceliiguntur exercitus

fti exibit , fcilicet de malis ad bo- nos , non tantum rclinqucndoma- los, fed eundo in bonos,& excrcen- do poceftatcm relaxatam contra eos.

Etjeducet gentes ,^uji funtJUperqud- tuorangulos terra.Seducet gentcs^ id cft, a Chrifto ad fc ducet , & trahct,^^»

tes , ftitfum fujter^uatuor angulos terra, g Antichrifti , qui vcnient impugnarc ideft,deomnibusgentibusmundi, Ecclcfiam injinc mundij namfe

non camcn omncs. Ergo malicia cius cunc teporis erit aperta, qjioad fe, quia exibit-, occuha quoad aJios, quia gcntes fcducet , gcncraliccr cxccnla pocellacc fupcromncsgen- tes, & fupcr quatuorangulos ccrrar. Vel ad licccram," Soluetur Satanasde carcerefuo, ij cft, dc infcrna,in quo cft vfquead cempus Antichrifti in- clufus ; Cp-feducetgentes , id eft,feor- fumducet, quia fumme eft fallax,

cundum Auguftinum dc Ciuitacc Dcijdicitquod loannes in Apoca- Jypfi Gog& Magog, Eccicfiam Dci perfcqucntes non ficaccipicndum tamquam fint barbari in aliqua partc conftituti, fed pcr cos vniucr- (itas malorum inrelligitur , quod melius eft credcndum.

Nota crgo quod Gog^ intcrpre- tacur, tccXwm^Magogy Attcdwm. Pcr Gog ergo quod incerprctatur

&decept!uus -, t^ua (iim fuper auatuor C ccdum, illimcclliguntur,perquosc.r f ^«^''^'^'^'•^^cnt" dico,fupplc Gog apenc perfcquctur. Vndc temporc /"^'-^

lu/^Z ^ Magog.De iftisgetibus duxfunt ttia^tr au. opiniones. Dicur cnim ludari quod Gog&Mjgog,funtdua[rgetes,quar habitantinOrientc, quar in finefar- ctiU venicnt concra Chriftum ad cxpugnandum i fcd a fuo Mcflia itcrum lerufalcm rexdificabitur,& ibi crunt in magna gloria millc an

Antichrifti eric cencacio occulca,'^^^^'^, pcr (imuladonem fandl:icacis,ad ^Q.teQHm. cipiendum perfedos-, aperca perfc- quucto tribularionis , ad pcruertcn- dumimpcrfctflos.

Sic i^itur ad litteram leee, Sata- nasfedacetgemes^ij^uA Juntfuper ^uatuor

o rflYrf,fciliccr,Gog,idcft,ma-

ms, & poft in cilum transfcrcn tur: los, occultc , fcilicet falfos , & exce- lecundum ifcos legicur fic Uccera. ^ rius pidlos ad decipiendum pcrfc-

,. ^'^^"""^^^^^"'^^^ccurcerefuojci- aos,& Magog,id eft,aperccmaIos,

c, Jjcec m hnc mundi, feducet, id eft, vcTyrannos ad pcruertcndum im-

Mj.y-r>..fccum ducct, IciUcct de Oriente, . perfcaos , & interficicndum elc-

Gog & Magog , ad expugnandum Aos.

Icrufalcni, id cft, Ecclcfiam milita- Etcongregaiiteos , fcilicct Go^, &

tem . fcd vmcetur a Mcflla , id cft, i Magog, id cft, occulte & manifcfte^

Chnfto , & ex cunc eritlerufalcm, Ecclcfiam pcrfequentcs, inpr^eltum,

fcilicct mil.tans Ecclcfu,ingloria fcilicctcotrafidclcs EcdcfiamDei

&pacc magna. defendcnrcs i quoram, fciUcetma-

AUj dicunt quodfuntdcccmcri- Iorumocculte\ &apcrtcEcclcf;am

t)us vltra monccs Cafpios , qui fu- irapugDantium , numerus erit ficut

Comment. in Apoc. B.Ioan. cap. 20."^ 375

arena mdris, proptermulcitudincm: A cantes, indifcrcti, & ignoranccs,qui i

Ezcch 58. propccr quod dicitur Ezcch. trige- errores feminant,indi(cretefoluunt 7«'^«"

(imo odtauo, Fili hominis pone faciem & ligant. Vnde cxci CTcis ducacum PrS"*'*"

tudmcontr<tGogj C^r M^og^ id eft, pra:rtanc,&:(ic in foucam prscipi-

occultc& apertc Eccleuam perfe- tancrubditos,& feipfbs. Sccundum

quentes in praliura. murum iurifdidionis Ecclefiat dif-

trr D c\rc o fipanc crcs machinz, fcilicet pcr-

ucrlitasm exequcndis ludicus, te-

Etafcmdrrunt^ id eft, afcendent, mcritas in proferendis fcntcntiis,

fcilicet fuperbiendo, occulte & pufillanimitas in corrigendis vitiis.

apertc perfcqucndo j fuprr Utitudi- Videtur eflfc completum quod in

lohcl. I. ^ j j jQjo orbe, lohcl Thrcnis dicitur,L«xi><r«ff««r<«i^, cjr

pnmOyGensemmafcendetfuperterrdm ^ mums difsipatus efl. Et tertius mu- *'

meamfortiso*inmncihilisydentes eiusvt rus fjEcularis brachij poteftas, ad

dentesleonis, &moIarcs eiusvtcatulileo^ quam pci*inet Ecclchae dcfcnfio

w>. EtcircuieruntyiA eft, circuibunc, inaduerfis, protcdio inprofperis.

f4/?r4 faiUlorumj & dicit fignanter, Hi funt duogladii, quos dixitDo-

cirf«»^«nf, non introihunt , quia & fi minus fufficere ad libertacem con-

caftralandlorum impugnenc, nun- fcruandam.fcd quoraodo hodieali-

quam tamcn capient, quoniam viri- qui Reges , & aliqui terrarum prin-

literfedecisdcrendcnt,& cis con- cipes eius libertatcm conferuant?

tradicent. Gencf trigefimo fecun- Ccrte non conleruanc , fcd po-

c^p^rffin'. do. CaflraDeifum hac. Et non fo- tius dilfipant j nam cum dcbe-

eitTHmtm. li^ni hi fcroces^ & maligni circui- rent eam defendcrc,conantureius 'T'" bunc caftra fandorum ; imo etiam C bona arriperc , & ipfam violenter ,fy. t?* cmtatem dilcftam^ id cft, militan- oppnmcrc,lponlam Cnnlti , vt yc-

^mtrmt

fT'"' tcm Ecclcf».im , Chrifti fponfam nalem meretrice proftitucrc. Pro-

dile«iVam, ad modum ciuitacis in pter qubd Ecclefia hoc doleter di- ^^^^

bellovnanimem,& cocordemcon- cit, quod fciibitur lob crigcfimo,

tra Diabolum , & eius cxercitum. Quajtrupto muro, & aterta lanua ir-

Vndc haec ciuicas Icrufalf cft mili- ruerunt fuper me admeas miferi.is

tansEcclc{iaDcodilc<fia;c6iunda deuohtti funt -. vnde iam vcnic cem- ^^,^^ ^^^,

relpc<flu aducrfariorum concradi- pus,inquoclerici,{accrdoces, Moj f,ni>mi m^.

ccncium •, quicca refpcau filiorujn nachi,paupercs Rcligiofi, & nihilo- f;"//;^^;

cbedicncium i ordinata refpcdu minus Prdaci capiuncur, incarce-y;j£,f/,/Fj

Prarlacorum res^encium. rantur, cxulant , & ad nihilum redi- "^'i'^"-

Vndecriplexeil: murus huius ciui- guncUr; Proprerqudd quilibccno^ tatis.ideft.Ecclcfiffmilirantis, fci- ^ ftrum poteft dicere,«<(/«i/w/«wj re^/*-

cet (acrx Scripturacvcrkas, contra ^us fuum O" nefciui. l,ur ',.u- pcriidiam h^rcticorumyIurifdi<5tio>- Ergo hi ioiniici Ghrifti circuierunt

rtis authoritas, contra conturtia- fiwftWfw <^i7tf<?4w,ideft,militantem

ciam fubdicorunv, facularisbrachij Ec€lefiam,volentcsdeftrucre cara;

pocefliaSjConcra violcntum perfi^ fed^^tiiaxinrlc cirCuibiinc leiViporti

quucorum. Primum murum fcili- Anckhriili i^ & non prxualebunt^

cet facrx Scriptura: , diflipanr pr«- quia dicic Dominu^ , cdnfrin^amillos, ^^^^

fumpcuofi garrulanccs, .laici dilpu- nb< potcrttHt f}are , cadcnt fuhtus pedes

AAa iij

376

R P. Alexandri de Hales

rneos.Dicit ergo cirauerunt calhraSan' A dique occupabic, Matth. vigcfimo Macth. ij chrum^fy ciuitatemdile^am. DicitZM'- tcrtioj Jtc malcdifh in i^em dtcr-

tcra cajlra, pcoptcr pugnam conti- nuam i fmilorum^ propter vicam prxcipuam ; ciuitatem , proptcr cha- ritatem mutuam ; , proptcr

pietatem fummam.

VERSVS. p.

Scquitur , Etdejcendit i^s a Deo decaloy O" deuorauit eos, Hic poftqua

num,

Sequicur , Et Diaholus, quifeince^ hateos, miffus efi in jlagnum ignisy ^ fulphuris. Hic oftenditurdamnario Diaboh, ca^itis ipforum malorum. Itadixi,quod ignis dcuorabit iftos malos Diabolo adhxrcntcs, & non folumcosjvcrum ctiamDiabolum deorfum flucntcm pcr fuperbiam, fuic oftcnfaiftorum damnationis & g qui feducehat eos, id eft, feducetGog punitionis cauffa, qux eft iniquitas, & Magog,pcr fallacia , & aftutiam, & malitia,oftenditur damnatio, vcl miffus efl^id eft, mittccur pcrpotcn-

punitio ip(a. Ec primo^oftcndicur damnacionis & punicionis modus-, (ccundo damnanonis cruciacus. Itcm primo oftcndicur damnacio nulorum Diabolo adhacrcncium-, fccundo damnacio DiaboU capicis ipforum^ibi , EtDiaholus^fti feduce- hat eos^miffuse^^ Scc.

Dicic crgo, Et defcendit iptisa Deo, q Et PfcudoprophetJty id cft , compli- Cic. Ita dixi qubd Sacanas ccmporc ccs, vel ApoftoU pus , cruciahuntur

ciamDci, inflaffwm ignis ((p-fHlphu- fisy per pcenarum vindidam. Ignis cnimcft ardens,fulphur foeccns: ica func in ardore & fcccore,{upra vigc- ftutiin* fimo, Mifsi funt inflagnum ignis ar-"'f'^'^. dentis^vhi heflia^ id cft, Antichriftus^

Hl/M,

VERSYS lo.

Ancichrilti roiuccur,& congrcgabic Gog & Magog , id cft , malos oc- culcos & manireftos, & ipfi Cic con- erccati, & in malo muniti, circui- ft, luntcaflraSanBorum.t^ciuitatemdi- mlii uifhn' leflam jVolemcs deftrucre eam. Et '^"""^'^''ideo.defcendit, id cft, dcfcendct, mi. tgnts, id eft, grauis pocna cos attli- gcnS, qux per ignem fignificatur. Namficutigni nihil melius poteft

die acno^e,id cft,quotidic,& finc in- ccrpolacionc, in facula feculorum, id cft, finefinc,& ccrminacione. Dici- tur autcm Antichriftus heflia , pro- ptcrlibidincm pcrfcqucndi Ecclc- fiam , propter impetus irrarionabi- f^-;!^'^; Ics, quibus pcrlcquctur eam, lupra Unun»md* dccimo tcrtio, V^idi de mariafcenden^ tt/j'"'^' tem hejtiam,hahmem , (^c. Et vidi thronum magnum , cir» candl-

rcfiftcrc,qua aqua,(ic nec illi paen^, D ^ fedcntem fuper eum. Hic poft- quam diuina gratia , quarti Regum quam oftcndic Diaboli deiC(ftionis ^ 7. - ^^j.... cafum,oftcndic iudicium concra ip-

fum, in quo oftenditur ordo dam- nationis. Et primo oftcndit ance* cedcntia iudicium ipium , ibi , Et vidimortuos magnos, pufllos , flan- tesy &c. Itcm primo tangit iudicis potcftatcm; fccundo mundi inno- uacioncm,ibi, AcHius conffefiu fu^c cctlum , terra.

Dicic crgo, Et Vidi thronum md^

+-^*S '* ^nmo,DefcenditigrusdeccelOf f^deuo- rauit ijuinqudgenarium. Ec ifte ignis leuior cft pocna infernali. Dicicau- , . tcm hic, defcendita Deo , qucm con-

ifm, iinfur ccmplcrunc,rf<rf(no,quodamiicrunc.

itfttndtni Vndc ignis infetnalis cft inftrume-

s>e><t"<fl». jyj^ diuina: vlcionis, &idc6 dicitur dccoelo dcfcenderca Dco i CT* ratut, id cft , dcuorabit eos , IciUccc jnajps &iniquos:*(f/wr4i'/>,idcft,Tn2

CommendnApocalB.Ioan. Cap.20.j77

VERSVS 12..

gnitm^ &c. Icadixi fupra quod Dia- A bolus,& complices cius tcmporc Antichrifti maximc circuibunc ca- Et Vidi mortuos magnoSy pujjllof, ftra Sandlorum , & ciuifarcm dilc- fl^tntes in conffedu throni^ Hic poft:- ftam,id cft, milicantsm Ecclcfiam. quam oftendic Chrifti poreflatcm Eccgoloanncs in rcuelacioncDci vidi i Et non folum hoc , verum &

vidi vifione interiori, tbronum ma- gnum , id eft , poceftatem iudicia- riam: thronum^ propter iudicantis authoriratcm, cjuam nulius poteric reprchcndcrc, vel laccre: Etpden- temfupereum , id eft, Chriftum Ec- B clclli praefidcntcm , & contra Dia- bolum, & Antichriftum, & fcqua- ccscorum, iudicium profcrcntem: a, cuius confje[lUy id elt, pnfentia, nam vidcbunt ipfum omncs in iu-

iudiciawam , cangic iudicandorum pracfcnciam. Ec primo pra:mittit morcuorum congrcgacioncm-, fe- cundo (ccrccorum rcuclationem, ibi, O-libri apertifum, certio fcntcn- , tia: lationera, ibi, & iudicatifnntmor- tuiexbis.

Dicic crgo, vidi mortuoSy Scc. Ira dixiquodvidi^Chriftum ad iu- diciumvenicnccm,&in throno iu- dicisfcdentcm, &non folum hoc, vcrum &vidi, fciiicccvifionc mcn- cali,& rcuclatione,(|uid : ffwrwoj ma-

diciopra:fentem,/AgJ>,idcft,fugicr, gnos,cjrp»JilloSyidei\^ omncs malos terrUy lupple a ipccie fua , Cr cMum, cam magnos, quam paruos in vcra-

<mm.

Vtit f «4 JliximHsin

fcilicetaercum, quia rcnouabuntur dic illa : vndc fugiec a fupcriori for- ma, & dabitur ei noua. Et locus non efl inuentus amplius ab eis. Et locus , id cft, ficus pn*usaccrlo,&a ccrra ha- bitus , non efl inuentus ^ id cft, non inuenieturpoft iudiciumeis. Quafi diccrcr,quodforma, quam habuc- runt vfque ad tcmpus illud , non cricexcunc incis, fcd renouabun- cur,&meliorabuncur.£tnotaquod qui fiigir, non pcrit, fed a conlpc- tu cius, a quo fugic, rcccdit: per qu«dintclhgitur, quod calum & ccrra permancbuntfccundumfub-

quc mortc , fcilicec pcrnac arccrn^ mortuos. Vidi,inquam, omnes iftos ftantes.fadacorporum relum- ^ ptionej vel ftantcs corporaliter, & pr^fcntialitcr in confpcdlu chrono- ruSandlorumDci, inquibusDeus fcdcc, quidcmcriiaeorum videbiir, & cosmortcartcrnadignos iudica- bunt V nde ad Sanclos proprie pcr- tinebitmalorum iudiciumi fed la- ■ tiofcntentiiad Chriftum iudiccra fummum, Marth. decimo nono. K 9S(juife(juutieflis me^in regeneratione ''^^"'^^ cumfederit^S-c.

crgo omnes iftos rtantcs in

* ""•"^'^ ftantiam , fcd mutabuntur fccun- ^ iudicio cxtremo tn confpeHu iudicis Zijpjm '' dum di(pofitionem,& forraam. Vcl fummi , & cum fic ftarcnc , bbri aperti

fm4

tnntudtn- nttit.

itnt Methodice, vcl Allcgorice, pcr cce- f*nt^\d cft, confcicntix, quaenuc la

/«wintelligitmalignosSpiritus, qui tent, omnibus apparcbunt: vnde K/jiw^ne

in calo fuerunt creati, pcr terram malos homincs , qui funt tcrrenis dcdiii,qu6d a confpedu iudicis fii- lTicnt,auditafupplc, illalentcntia, Ifte malediSli in ivnem tcternum, Et non eflinuentuslocns ampliusin eis , vbifci- licet polfcnt ftarc , & fc ab infet#i tormcntis occultarc.

vnicuiquctuncapparcbit.quid bo- *ff*^''"* ni &mali rcccnt.VcI//t'rid^r« yiwf, (rmtlift- id eft , przcepta qus modo funt claufa multis, quia noluntattendc- reilla, tunc eruncapcrta, quando videbuntfcpuniri, quia tranfgrelli liinc ca. £t nota quod Hbri dicuncur

378 R. P. Alexandri de Hales

^ confcientli fingulorum , hi ape- A £f A^xm libcr apcrtus f/?,id eadif- l7w"'riecuradtemficandum,Damcl.fe- policio diuina , qux modo latcr, Daniel. 7. ptimo , ludicium fcSt , lihri aperti tunc crit nianifcfb, quia tunc vide-

jitnt y & in propofito ; continentia

priceptorum, hiaperientur adac- Deuter.ii. cufandum , Dcutcr. vigefimofri-

mo , Tollite lihrum legis , tiTponire eum

inlatere arca faderisDominiyVtJitcon--

tra te in teffimonium prxcmincntia

Sandorum , hi apcricntur ad fen-

tentiandum , vt ilH iudici oft^danc,

bicur apeite, qui func damnandi, & quifaluandi , & qui (cripti , &qui dclcti in paginis illius liDri. Vndc nota quod lcribuntur inrlibro vitjc Sandli pcr clcdioncm , Daniel. duodccimo , Saluabitur fopulus om- nisj qui imtentus fuerit fcriftus in libro V/frf jMali pcr priuationem, P(alm.

IJUIl litltttt

itliirt XI- u.

Dan.ii.

rfal. 6S.

Pf»I.J.

rencianaum, vnn.iiu"»»-»""»-"*"'^» _ > r~- r ,

quifunt mortui , cx his quae fcripta ^ Deleantur de libro viuemmm , ^ cu, runt in libris fecundum opcra ip- iujks nonfcribantur -y cundtiper prjc-

fomm.

Ergo iniudiciojcxtrcmo libri aper- ti fumM eft,confcientiar,qua; nunc latentjOmgibusanparcbunt: vnde ficut Vrias portaDatfccumlittcras fuar mortis , Cic mali in confcientiis fuis, littcras fua: damnationis. Pro- pter quod dicit Chryfoft. fcipcr Matthium, [ In illo dic nihil eft,

uifionem, Pfalm. In hhro tuo omnes fcribentur. Iftc libcr vitx aperietur adcrrorumcorrcdlionem,ad mcri- torum diftindionem., ad fccreto- rum cxprcftionemdibri etiamcon- fcicncii in iudicio apcriencur, & ii- bcr vica?.

Et iudicati fum mortui ex his , qutt fcripta erant inlibris^ fciUccc facrx

Pfal.ijS.

quodnosrefpodcamus, vbi coclu, ^ Scfipcuri, quia ncmo poterit hos & tcrra , & aqua & fol , flc luna , & libros dcflorarc.

dies,& nox, & cocus mundus ftabuc aducrfum nosintcftimonium pec- catorumnoftrorum,& fiomnia ca- ccanc, camen ipfa: cogitacioncs no- ftra:, &: ipfa opcra noftra ftabunc ance oculos noftros,qui crunc ac- cufacores noftrianccDcum.]

Ergo lihrij id cft, confcicncis fin- gulorum , apcricncur ad accufan- dum,& non folum Ubri iftiapcricn- tur,vcrum aiii*s Hher apertulefi, qui Cir V/>rf, Gloffa, id cft , Chriftus, qui tuncapparcbicomnibus malos c6- dcmnando, bonos rcmunerando, Pfalm. Cognofcetur Dominus iudicta faciens. Modo cnim maUs Chriftus nonapparcc pocens, fcd quafi im- poccns , quia boni tribulantur, & fubiugantur, maUfubUmantur, & intcmporaUbusprofpcrantur; fed iniudicioapparebitpotcns , & bo- nis & maUs, iftos condemnando, illospracmiando,

,necdcftrucrc, nec

etiamarguere. Ezhocpcundumope' ra eorum , qui fciUccc perfctflc con- « cordabunc cum libris facrarum Scripturarum. Vel mortui iudica- buntur in his,^«<c fcripta crant inli- hris , id cft, confcientiis , GlolTa , hoc fecundum operu eorum , quia fe- cundum corum opcra aUis maior aliisminordabiturpocna, lerem.i. i«em. i. ^ Reddite ei fecundum opus fuum. •

VERSVS. 13.

Et dedit mare mortuos fuos^ ^ui ineo erant. Huc vfque tetigit iudicium diiccptationis, hic tangitiudicium dcfinitionis. Etprimo tangit quo- rum cft iudicium j fccundo iplum iudicium,ibi,eir/W/f4mw efl de fin- gulis. Icadixi, cjuodmortui iudica- buntur fecundumoperaeorum, & non folum hoc i vcrum dedit^ id ^ft, dabit, mare mortuos , ^/// in eo erant.

Ad

Duplrx iif diaum dif~ (tfutnnii

tnnii.

I

Comment.in Apocal.B Joan. Cap.20. 579

Acllittcram,illiquiinmari morcui A .VERSVS 14.

(unr,ac apifcibus dcuoraci, rcfur- Scc\uitur, Etmfernus ^& morsmifsi gcnc cum corporibus fuis , dc qui- funt injiagnum igms, c2r infernus, G\oi- Dusminus vidctur. Ec ita per locum fa , id cft , profundi , & infatiabilis

a maiori,refurgcnc omncs alij mor tui. Vclfccundum Auj»uftinumvi- genmo dc Ciuicatc ; Hic hoc.faccu- lum prxlensmari fignatur, proptcr fxtMiuo, j inquietudine, propter fui amari- tudint:,proptcrfui pcriculoncatem. Vnde fccundum Auguftinum fic

Ms mcts fiHncuptfur.

mtdrt.

vitiis,&:ob(curipcccatis,& qui fc ccruntdecordibus fuis habKaculu cmkDuI^ dxmonum , & infcrnum , & locum tenebrarum -.crpiors, Glofla,idcft, Diabolusprimus audor mortis di- dus. Dicitur enim Diabolus mors, cjuiapcr ipfumcft mors culpx na-

cxponitur. Dcditmarej ideft,faccu- ^ turxindida,gehcnnzinflida.

adCol.;

lum, mortuos {uos,ideft, bonos &malos : vnde boni dicuntur mor- tuipcccato, Ad Colof tcrtio. A<for- tui ejtis , ciT* V/M Vf/?r4 ttbfconditit efl^ fcd mali dicuntur mortui , qua- fl feparaci a Deo , Macchxi otla- uo , Dimitte mortms fepelire mortuos fuos.

Dedtterzp mare monuos yqui ineo eranty (cilicct fxculo adhuc viucn

Mon igitur,cir infemus^ id cft, Diabolus, &inpeccatomultiplica- tus,& profundus, mifsifunt, id cft, mktcntur, infiagnim igms , idcft, in panam ftabiiem , ncuc ftagnuni pcrpetuam, & accrbampoenam fi- gniHcat. Hxc eti fccunda mors, lciiicct pccna ftagni infernalis, z. mors fcilicet animarum & corpo- ^^. rum. Vndc prima mors eft pcc- *'

Percdtirn miri ffi.

4?«

tcs corporc , fcd mortuos mcrue. q catum , quo fcparatur dcus ab ani- Vndchicvidcturloquidchis,quos ma, Ifai. quadragefimo nono, /w

fi

iudicium inuenicc adhuc viuen ccs. Gloffa ,Dc his, quos inucnict morcuosi cirwwy, ideft, Diabolus: vcl mors ad littcram, quia tunc mors occidcc omncs viucntcs, & poftca rcfurgcnt, clT* infernus , ad littcram, dederunt^ id cft, dabunc mortuos qui in ipfis crant, fucrunt, &crunt, nam omncs coram facid

^uitates Vcfirx dtutfrunt intcr Voj, ^T* Df«w, fccunda mors fupplicium ifai.i«. aEtcrnum,quo corpus & anima fc- parantur a gloria, Ifai. vigcfimo odau o , Tollaturimpius , ne videat glo- riam Dei. Qui cauet frimam , non incurrctfecundam.

Scquitur, Et qui non cii inuentus in ithrovita fcriptus , fcilicct ftylo prx- dcftinationis , quo i acum eledi fcri-

Dommiapparebunt

. , Etiudicatum efl de fin£ulis Cecundum D bunzur^ mifTuse^. id cft,miftctur,m fnurtiutti opera eorum , id eit, icntentia lata pro jtagnum igms, id elr, \n internum, vbi MicUtnt bonis, & coiitra malos, fecundum pocnallabilis,immobilis,&inrermi- eorum opcra, quia aiijs mmor, alijs naDilis,quxnoncxtmguct,ncccy- maior dabitur pocna: tinguctur , ncc finiet, ncc finietur.

BBb

j8 o R. P. Alexandri de Hales

STNOPSIS CATiriS VICESIMI "PKIML

COelo terraqHc renouatfs , noua ciuitas lerufalem in agni fponfam a Deo parata ofienditur, iujHs gtorijicatts ,impitf que in ftagnum i^is detrufts : cuius ctuitatis murus ^ portA ac fundamenta defcrtbuntur, menfurantur, qUAvniuerfa ftcut aurum ^ ^itrummundum , Lapides pretiofacmar^aritdnec non falicitas illius ciuitatis fuperuA recenfentur.

CAPVT yiGESIMVM PRIMVM.

T vidicaelumnouumj Primumcnimcxlumj&prima tcrraabiit,&marciamnoneft. 2. Etcgo loanncsvi- di(an£tamciuitatcmlerufalcmnouam,clc(ccndcntcni dccaeloaDeo, paratam ficut (ponfam ornatam viro fuo. s- audiui voccm magnam dc throno diccntem : Eccc tabernaculum Dcicumhominibus, & habitabit cum cis ;Et ipft populuseiuserunt,&ipfcDcuscumciseritcorumDcus: 4. Ec abftcrgetDcusomnemlacrymamaboculiscorum : Scmors vltra nonerit,ncqucludus, ncqucclamor,ncqucdolorcrit vltra, quia primaabicrunt. y Etdixitquifedcbatinthrono , Eccc noua fa- cio omnia. Et dixit mihi ; Scribc, quia hxc vcrba fidclifcima funt^ &vcra. 6! Etdixit mihi.Faaumcft,Egofumalplia,&:omega, initium,&:finis.Egofiticnudabo dc fontc aqua: yitx gratis. 7. QuiviceritpoGidcbithxc,&:eroilliDeus, & illc crit mihi fi- lius. S. Timidis autem, &: incrcdulis, & exccratis , & homici- dis, & fornicatoribus, & vcneficis; & idololatris, & omnibus mcn- dacibus, pars illorum erit in ftagno ardenti igne & fulphurc : quod eftmorsfccunda. p. Et vcnit vnus dc fcptcm AngcUs habcnti- bus phialasplenasfcptcmplagis nouifsimis,&:locutus eft mccum, dicehs: Vcni,&oftcndamtibifponfamvxorcm Agni. /o.Etfuftu- lit mc in fpirituin montcmagnum & alrum,& oftendit mihi ciuita- tem fanaam lerufalcm nouam,defccdcntcm dc coclo aDeo, // .ha- bctcm claritatem Dei : lumcn cius fimile lapidi pretiofo, tamquam lapidiiafpidis,ficutcryftallnm. /x. Ethabebatmurummagnum & altum , habentcm portas duodccim : & in portis Angelos duo- dccim,&nominainfcripta,quJcfunt nomina duodecim tribuum.

Comment.in Apocal.B Ioan.Cap.21. 381

filiorum Ifracl. /^. Ab Oricnte porta: trcs, &: ab Aquilonc portjetrcs, &ab Auftroportartrcs, ab Occafu ponx trcs. /4, Ec murusciuitatishabcnsfundamcntaduodccim, & in ipfis dubdc- cimnominaduodccim Apoftolorum Agni. //. Et qui loqucba- turmccum,habebatmcnfuramarundincamaureamjVt mccirctur ciuitatcmj&porcascius, &murum. /6. Etciuitasinquadropo- fita cft,&longitudo cius tanta cft quanta.&latitudo : &C mcnfus eft ciuitatcmdcafundincaurca,pcrftadiaduodecimmillia: & longi- tudo,&aIcitudo, & latitudo cius, aequalia funt. /7. Et mcnfus cftmurumciusccntum quadragintaquatuorcubitorum, menfu- rahominis,qua:cftangcli. i^. Et erat ftrudura muri eius cx la- pide lalpidc; ipfa verociuitasaurum mundum, fimilc vitro mun- do. 19. Et fiindamenta muri ciuitatis, omnilapide prctiofo orija- ta. Fundamcntumprimum,iafpis. fccundum, faphirus ; tcrcium, chalccdonius ; quartum , fmaragdus : jo. quintum, fardonyxr (cxtum,fardius:fcptimum,chryiolithus;odauum, bcryllus : no-^ num, topazius : dccimum,chry foprafus ; vndecimum, hyacinchusr duodecimum , amcthyftus. 11. Et duodccim portac,duodecim margarita: funt , per fingulas : & fingulac pottae crant cx fingulis margaritis:&plateaciuitatis aurum mundum, tamquarii vicruni pcrlucidum. 22. Ettcmplumnonvidi in ca: Dorainus cnim Dcus omnipotcns tcmplum illius eft, & Agnus. 2j, Ec ciuitas non egcc folc, ncquc Iuna,vt luccant in ea,nam claritas Dci illumi- nauiteam,&luccrnaciuscft Agnus. 14. Et ambulabunt gcntcs inluminceius; & regcstcrrasaffGrent gloriamfuam, & honorcm in illam. ij. Et porta: eius non claudentur pcr diem : nox enim non cricillic. 26. EtafFerentgloriam,& honorcm gcntium in illam; 17 Nonintrabit ineamaliquod coinquinatum, aut abominatio- ncmfacicns& mcndacium,nifiquifcriptifuncinlibro vicx Agni:

VERSVS I.

T vidi calumncuum , c2r ter- ram nouamyprimum enim oce- lum^^yfmmatfrra ahiity c^r tftareiamnonejl. Hacc eft vifio fcpci- ma,&vlrima,deinnouationcmun- di , & gloria bcacorum , & conti- nct duocapita fcilicct, vigefimum primum,& vigefimum fecundum; &diuidicurin trespartcs. Inprima agicdei|^ouatione clemcntorumi

in fecunda de nobilitate ciuitatis lerufalcm & ciuium fupernorum, ibi , Ojlendit mihi cinitntem ferufalem, nouam-y in tcrtia dcafflucntia pri- miorum,vigcfimorecundo capitu- j^*,,/ htn- tulo in principio. DiciccrgoEr vi- - foiJ,rm di calumnoHum , &c. Ita dixi qu6d^{^^'*'" vidi fupra corrcdionem Ecclefia- rum in prima vifione ; reuelacio- nem diuinorum myftcriorum in fe- cunda^ numcrum Angelorum cu- ba canenrium in certia ; pugnam BBb ij

382 R. P. Alexandri de Hales

Draconis, mulicris &c fomiliarium Agni i in quarca , feptcni Angc- loseffunciences fcptem phialas irx Dci, in quinta j damnacioncm ma- !orum,infcxca.

Et non foJiun hoc, verum & in fc- ptima & vltima vifionc, v/</i , ait loanncs, dil1:indle,apertc,& ordina- te: Vel Wi», id cft, pcr diuinam rc- (gMiutt uclationem pcrccpi , & cognoui: tUmtnt: quid? CocUtmnoHum CJ* terrsmA^QiL

rmmfit/n.- *, . ^ > >

n4H*t„. acrcm mnouatum , Cs^ terram no- uam , id cft , innouacioncm terrs. Hxc mnouatio elcmcntorum ncc pcc|gncm conflagrationis, qui pr^- ccaec facicm ludicis. Pfalm. Igms amciffHmprdceiet. Vndc fupcrillud, f.cundac Pccri quarto ; Elemema calore piluentur^ dicic Glofla. [ Elc- mcnta quatuor, quibuscofiftit ho- mo,iIIemaximus ignisconfumct.]

i.Pcu.4. Quisautem illcmaximus ignis,ha- becur ab Auguftino de Ciuitatc Dei vigefimo fccundo , diccnte, qubd ille ignis cft conflagratio mundanorum ienium, id cft , om- ncs mundani {imul diuina virtute congregati, (icuc diluuium fuic inundatio omniumaquarijm fimul congregatarum. Omnescnimma- ceri.r ignibilcs tunc inccndcntur: Ifai. 6j. Ecce ego creo cailos nouos , c3r terram nouam. Et bcnc dico quod calum & tcrrainnouabuntur Qtuajrrmumcalum , ^ primaterra id eft, poll ftatus iftorum tranfibit , vcl non rcnouabitur. Vndc dicit Glofta fupcr illud Pc- tri , Elementa calore foluentur, & cun- <f^a clemeu confumct, vt non fmt, fed duo ex toco confumet.rcilignc & aquam; duo vero , fciliccc ac- rem & tcrram , in meliorcm refti- tuet facicm^ vndc alia Glofla fupcr illud in codcm capitulo, iVo«o; cce los^ (2r nouam terram ex^eClamus. Dicit

A crgo,»ow(3;, non aiios , fcd veceres in mclius mucatos, quia groflirudo auferccur,&: fubftanda, & gratia, & fpccies rcUnquccur.DcaIi)s duobus ici\. dc ignc &aqua, nihilcaleha- bcmus quod innouccur, fedpocius habemus ia Apocalypfi de aqua, Et mare iam non efl. De ignc ctiam dicit GlolTa , & fiabcmus in Pro- phccia lercm. vigcfimo quinco, Lux lucerna non lucelf it amplius.

g Ccrcum cft crgo quod aiir & ccr- ra non cranfibunc, fcd dc aqua ha- bccurhoc plane, ibi, ciT' '^^^c iam non >/? j dc ignc lercm. vigciimo quinto, {icuccftallcgatum.

Sedquxritur, quare harc cranC- bunc pocius quam alia , & maximc deignc, cum fic maxime adtiuus, quam alia principalia? Icem quo- CurtiKfm* modo ignis ab ienc confumciur, cumignis ad ignem nulla iic con- a^rtm

. trarietas ? Refponfio, Dicunt quod fin^f^f^ nullum elementorum tranfibic i"'*^-

Q cundum fubftantiam,fcd omniafc- cundum quod funt adtiua, 6c paf- fibilia ab inuicem, fit ne vnum prin- cipium alterius adtiuum , vcl paf- (iuum. Sed quia omnis traniinuta- tio potiusdaturadiuiscaIidis,qu.\m pafliuis , ad innucdum quod omnts huiufmodi tranfmutatio clementa- lisccflabit. Dicitur ctiamin GlofTa Bcdac, quod ij^nis &c aqua conlu- mentur, potius quam alia. Vndc Auguft. fccundo de Ciuitatc Dci.

D [Eleraecorumcorruptibilium qua- litatcs, quaccorporibusnoftriscor- ruptibihDus congrucbant, ardcn- do potius intcribunt:atfubftantia illas qualiratcs habcbit, qua: corpo-

, ribus immortahbus miraoili muca«».^ tionc conucniebant , vc mundus ill mclius innouctur,aptc accomodc- cur, hominibus in carac ia mciius innouacis.j ^

tmr.

Comment. in Apoc. B.Ioan. cap. 21.' 383

Primum ergo ccelum, cjr tm4 A V E R S V S • dhijt, id eft , in primo iUtu, vel for-

ma non rcmanc bir ; dT* w"» Eregol oames )>idi ctMtatem fan^am

cft , fccundum ftarum & formam lerufalem muam^defcendentem de ctelo i

priorcm. Auguft. fecundo <de Ciuit. Dea^ardtam /icmfponpim omardm v/r^

Dei, [Quoddiciturin Apocalypfi, fio. Hic poltquam egit de mundi

mareiamnon ef},vtrumdc mari,vcl innouationc,agitde nobilitateci-

dc mundo intclligcndum fit ncfcio, uitatis fupern.T , & ciuium fuorum

nam nouum marc non mcmini mc glorificatione , & innouatione ; &

legiffe, nifi quod fupra quarto cap. primo dcfcribit hanc ciuitatem j fc-

tamquammarcvicrcumfmiilccry- cundo tangit cius fimilitudincm,

ftallo repcritur.] B > fif^"^ ^ngelis,

Scd quarritur, cur Mc non fit mcn- Item primo dcfcribit ciuicatem j fc-

CmrnMlu rio dcigncficut dcalijs clementis? cundo oftcndit defcripcioniscerti-

murnt,' Rcfp. Hon fit mcncio de igne , quia tudinem,ibi, cr dixitmihi^fafhm efl.

*^!nmit ignis minimum habet corruprio- Itcm quia magna funt , c^uac dicit

'timeic. nis. Vnde fine priiudicio , dico, dehacciuicace,idc6primoadducic

"* "ibl/r 4"°*^ fcipfo purgabitur , virtucc proprium teftimonium San<5toru,

ciusau6la ignc aduali ,vclconfla- ibiy Etaudiui \>ocem magnam de throno

grationis. Scd quid crit de aqua, dicentem, eccetahemaculum Dei; fccu-

cum vidctur quod aqua non fit dotcftimoniu Chrifti admaiorcm

ignibiIis,{cdpcrigncmpotiuscua- & ccrtiorcm pr^di6torum confir-

porabilis? Dico quod purgatio TnAtioncm y ibiy Et dixitquifedehat aqux crit cx (uppofitionc fuarum q in throno,eccenoua facio omnia. Primo

qualitatum,& grolTac materii , pcr crgo prxponit loanncs nomcn fu^

ignem copflagrationis: vndc ama- ad ciuitaicm iupcrnam dc(cribcn-

ritudo aqusc non remancbic , ncc dam, ad fignificandum quod nc-

frieidicas, & fortc aquaadfubtili- mo intrac ciuitatemillam , nifi pcr

tatcmaquarum cuaporabihum rc- graiiam loames^ c^minquoejfgratta, ^«.«j»^*.

ducctur.Vndc fortc aqux igne con- intcrprctatur. n^wtfr^rt^

fiagrationis non ignicntur, lcd cua- Dicit crgo , Ego loannes. Ira dixi,

porabuntur, &innouabun_tur. quodvidi mundi innouationem:

Hic crgT) defcribiiur ad littcram & non folum hoc , vcrum ctiani, &:

acris , tcrrx & aqui innouatio ,fcd cgoloanncs plcnus conucrlarionis

my rticc vocatur mundi innouatib, Angclicx, pcrfe£Honis Apoftolic«r,

contcmplatio,pcrccclumi laborio- prazdicationis Euangclics, contc- iaaibio, pcrtcrramj pcriculofaflu- D plationis anaeogicac, gratia Dci

duario,pcr marc. Abiit ergo^ri- lum id id quodfum.Ego, inquam,

mumceelum, quia non crit vlira dcfe- ulis conuerfarionis , Chrifto fami-

<J^:usinconremplationc, quiavidc- liarifiimus , cui funt fccrcta ccclc-

bimus cum ficuc cfti eir prtma ttr\ra, ftia rcuelata ; Vidi ciuitatem fandam

quia nonerir vlrra labor in adtio- lerufalem ,6cc. Vidiy fcilicet pcr di- cer<tnM.

nc: vnde infra, <i)/or nonerit ^fltra^^uia uinam rcuelarioncm , ciuitatem , id j^'^^

frimaahierunt. Marectmamnonerit, cft,gloriamcccIcftcm, vcl fidclium

mdrnm

quianoncritpcriculuminfludua- . animarum congrcgarioncm , quar pfal.ii}. tionc ,sndcPl3\.Mareyfid(t^O'frS'^- ciuiras dicirur , per indiuifibilcm j^"^*"'

BBb it)

^8 4 RP- Alexandri de Hales

vnitaccm,&ciuiumvnanimitatcm; A nemin cutitate^ aitPfalmifia

^n<f7<««, propccr iudicialcm purita ccm; lerufalemyid eft, pacificacam, propter imperturbabilcm cranquil- iitatcm,»M«4w,quantum ad inofttif- cabilcmclaritatcm, cft cnimomni vctuftatc cam pocnx , quam culpac priuata: defcenaentem de coelg , lciliccc a totius Trinitatis chrono ; vc per hoc incclligacur, quod Sandonim gloria raTpcClu diuini magnicudi- nis cft purai vndc dcfccndic de cce

— » — - .

Diciturctiam hxc cimi^ fanc^a, J^J,jJf,l

quiaibi eft puritas finc infc(iHonc, rM/Mcm.

nrmitas fmc concuffionc , hbcrtas ^

finc fubicdionc , primi Machab. '*

dccimo , Ex hodierna die , or in totum

temjrus juoadfirmitdtem , lerujalem , fic

fanda quoad puritatcm , cir lihera

cumfiliis jfuis y(]u.oa.d hbcrtaccm. No-

candum ctiam quod .xccrnagloria

dicitur Icrufalcm,propccr vifioncm

conccmplacionis,adhqfioncm ddc

Chrip»s Jifmi im' nmm /in

Pfal.

44-

»JA*J Y ^•••■^ ' — — — ^ J I.

lo, per imitabilem humanicaccm, g diationis,tcntionem fruitionis. Dc^ nihilfibi, fcd Dco dc bonis fadis & his tribus Ifaia: , quadragefimo^S/ir- collatis attribucndo i a Dfo para- '»«^^-'/'»" nn/-»-!^ nni-nn.

WOT.quatum ad ornatumvirtutum, opcrum , & donorum varictatcm, jicut Jjfonfam ornatam Viro fuo ; quan- tumadinfcparabilcm cum Chrifto focictatcm,flrn<<Mw viro y*<o,id eft,fi- . cuc dccct gloriam & magnificcn- tiam viri fui,fciUcct hominis & Dci, Pfal. j4djlitit regina a dextris tuis j\cl

ornatam viro fuoyid cft , rccipientcm ornatum a viro fuo,fcilicct Chrifto,

Df/lriftit fJ*H4,

gejllummare lerufalem jC[uo3idpnm{i; / ^uia v<r»»> lunten tuum^ gloria Domini **" ♦ *■ fuferte orta ejl^ fupcr duo fequcn- tia.

Dicitur ctiam harc ciuitas noua, quia innouabicur mundus melio- cumtu rando , rcformabicurcorpusrcfuf-^'^/^^* cicando , rcnouabicur ftacus vnien- /». do. Hxc ciuitas defccndic dc cx- lo , vc radius naturam concilians,

, , C gratiam continuans.gloriampcrpc-

qui cft dccus & ornamcntum om- tuans , lacobi primo , O^ne datum 1^01, , ^ nium Sandorum : vndc infra , Ci- optimum. Ciuitas ifta cft a Dco para- uitas illa non eget Sole Lwta^ vt lu- ca , itcrnalitcr prarfci^ndo , tcmpo- ceantinilla^ &c- raUtcriuftificado.Dciftisprimxad ^ ^^^^

yidi ctuitatem fan^am , &c. Gloria Corinth. fccundo , Nec oculus vidir, '* xtcrna hic dcfcribitur,quantum ad necauris audiuit , iju^ prdpardnit D eus introdudioncm , ibi, f^/i/i owMffw, diligentilfus fe. Ifta etiam ciuicas di- ad puritatcm, ibi ^fun^am ; ad con- citur fponfa Chnfti , quam dcco- formitatem, ibi , lerufalem ; ad lan- ranc ornatus virtucum , titulus Do- €kitaccm,ibi ,»o«aw -, ad bcnignita- n:*nii,iubiluslaudum,Ofee fecun- ^^^^ tcm, ibi, defcendentem; ad prxtiofita- do , Sponfaho te mihiin fempuernitm, tem,ibi,4 Deo puratam; ad xtcrni- ^ Ifta ciuicas eft fponfa ornau viro. tatcm, ibi ,ftcut fponfam j ad ornatus fuo , quam ornanc fidclicas chori, variecaccm , ibi , arnatam \iro fuo, firmitas vinculi,fuauitasofcuIi,Ifai. ^^, yEtcrnagloria diciturciuitas,quia quadragefimoprimo, /«^^wf '"''Vjr- eft vniucrfalitas ciuium , vnanimi- jimento falutis , ejT indumento iujlitix tas cordium , vniformitas aduum, circumdedit me , eir quajt fponfam orna- I(ai. dccimo nono , Ciuitas c<eli Vbc4- uit memmlibusfuis. Vndc Icrufalcm hiturvndj qux modo non cft vna, ruperna, dicitur ciuitas luciformis quia non cft congrcgatio fandlo- cognitionc vcritatis. Zachar. o£ka- Zachar.s. rum pcrfc^la i nam vidi contradiSho- uo , £f vocahiturlerufalem ciHitas veri^

Comment.inApocal.B.IoanCap 21. 385

f<<ftf; vniformisconnexione charita- rbl 8 «. tis , Pfil. FlHminis impetusUtificat ciui- tdtem Dei, Chriftiformis decoratio- nc digmcatis , fiipra,'5fr;^4OT fuper eum nomen ciuaAtisnoHxIerupdem,

VERSVS 3.

Et audim vocem mdgndm de throm dicentem: Ecce taheynaculum Dei cum homimhus. Hic poftquam cft com- mcndara ciuiras fupcrna, vcISan- dorum gloria , vt cft rcuelata loan- ni , commcndac ipfum tcftimonio - aliorum, & primo teftimonioSan- dorumPatrum, fccundo ceftimo- nio Domini, ibi , Ef dixit quijedebat inthtono ; ecce noua facio omnia Item primo adducic tcftimonium San- dorum , qui excolun» ciuicatcm iftam, quancum ad afflucntiam bo- norumjfecundoquantum adcarc- tiam malorum , ibi; EtahJtergetDeus emnem lachrym m a h ocuUs eorum.ltcm in prima partc tangitur afflucntia boniexduobus, primb expr.Tfcn- tiaCHrifti, fccundocx diuinitate, ibi , Et ij>fe Deus cum eis erit illorum Deuf.

Dicic crgo , Et audiui Vocem ma- a,r 'x.tx throno dicentem , &c. Ita dixi,

nufft» bdf quodegoloann. P^idi ciuitatem ptn- diutitr. lerufalem nouamficc. Ec non fo-

lum hoCjVerum & audiui aurc men- tis,non corporis , vel aurc inccriori nonexccriori, quid.'vocpwOT^/ww, qux a magnis,&: dc magnis , & pro magnis, vc dc gloria bonorum ; & hoc de cctlo^ id eft, de SandVorum coU icgio procedencem;voccm d\co,di- centem^ vcl aflerencem ,& affirman- tcm, quid? Ecce tahemaculum Dei ci hominibus , id eft , humanicas Chrifti, in qua habicauic cum hominibus, mihcando in mundo , & in qua nuc habicat , cum Sandlis omnibus qiumphando incoclo, quafi dicac,

A cadem gloria ditabunturimitantci Chriftum, quamipfc Chriftusho- mo habuit, vel humanicas fua, quia fecundum Bemardum, quiChrifto «oropatitur, & conrcgnabit.

Ecce igitur tahemaculum Deicum hominibus: Gcneralitcr fumpto vcr- Dffinittur bo, tcmplum diuinx habicacionis J^^'^J*' dcfcribic Spiricusfandus^funtenim ^utditlurM verba Spiritusfanifti cxcitantia ad

g coftderandujeleuantiaadmirandil, cxhortantiaad dcGderadum. Tem- plum Dcicuidentcr contemplabilc probataducrbiumdcmoftratiuum, Htt»Um. ' £cce, cxccllcntcradmirabileprobac artificium excicatiuum, tahernacu^ htm-^ vchcmcntcr defiderabilepro- bac nomen Drt. Et nota qubd inue- nicur tabernaculum triijpiialis rc- gni, virginalisclauftri , litccralis x.6~ ph , fpiricualis thalami. Tabcrna- culum triumphalis regnieftamoc- nitatcpurum,PfaL£ff«ffr lucem tna^

C (^VeritaremtuamJpfa me deduxerunt^ pr*l.4i. &c. fertiiiraceplcnu,l(ai. trigefimo ifai ji. primo, Sedcbit populus meusintabema- culisfuis^xtermuzc firmum, Lucx Luc* ic. decimofcxco, Factte Vobisamicos de mammonaini^uitatis ^Vt cum defeceri- tisScc. fccuricacecucum,PfaL ynam pfal. i6. petij a Domino, hanc requiram , Vf \nha~ biiem.

Tabernaculum virginalisclau- ftri cft mirabilicer a:dificacum , Sa- jjpj^j , j-) pienc. nono , Dixijh meadtjicare fimi' Ittudinem tabemaculttuifanfh, auod ard- parafitahinitio , vircualiter fan<ftihca- tum,PfaI. Fluminis impetus Utificarci' ^^^- uitatem Dei^fanSfificauittahernaculum fuum Altifsimus; perfonaliter inhabi- tatumjEccIcfvigcfimo quarto,^w Eclcf.x^. creauitmcrequieuit in tabernaculo meo.

Cf

fmgularitcr glorificatum , Pfal. fn 1»* folepofuit tabemaculum fuum.ln. tabcr- naculo hctcralis ccmpli inuenicur fadus conforca^onis , Exod. ^5. Exod. 53.

386

R, P. Alexandri de Hales

II.

VCil

Ixoi.

Omnis populus , ^ui hnhebdt aliquam qu^^ioncm , ingrediehatur dd taberaa- culum fcederis ^ gradus minirtrationis, Numct N""^- vndecimo , Se^egahis Leuitas demediofiliorum /^4c7 jcultus cxulta- tionis, Pfal. Circuiui immolauiin tahernaculo eius,8cc. frudus iullifica- ^^' tionis, Exod. trigefimo quinto , Fa- cientque mihi jan^luarium hahitaho inmedio eorum , iuxta fimilitudinemta- hernaatli, quod ofiendamtihi. Ta.\>ern3.- culum (pirituaiis tlul^ii cfl dili- gcnter pr^parandum, quiacftlo- G«nef.i8 diuinx requictionis , Genef.dc- cimo odauo , Apparuit Dominus Jlhrahx in conualle Afamhre , fcdenti in ofiio tahernaculi diligcnter exco- lcnduih , quia cH: Ibcus fpirituaiis operationis, Exod. trigeumo tcr- tio, Stahantque ipfi ^ (y adorahant per fores tabernaculorum fuorum \ con- tinuc inhabitandum , quia cfi: lo- cus pcrfonalis vifitationis , Exod. trigefimo tertio, Egrefjo Moyfeta- hcrnaculum fuum , dcfccndehat columna Ifcidcm. ^^^^ j <^ fi^hat ad sjhum , loquehatur- qucDominuscum Afojyfe,

Ecce ereo tahern.iculum Dei cum hominihus^ id eft, humanitas Chrifti, in qua habitauit cum liominibus, inmundoconuerfando, &miUtan- do,inqua& nunchabitat cumSa- ftis omnibus : hinc eft quodciT'^, id cft, homincs landi , & Dei dilc- £tiypopHlus eiuserunt , in nullo eum dc cztcro ofFendcntes , fed ci adhirc- tcs, & fideiiter (eruientcs,quod cflc ^ non poteft , quamdiu fumus in via: quamdiu enim fumus hic, eftc non pofTumus fme aiiquaoffenfa, Ec- Eccl. 7: clcf fcptimo,7Vo« cfiiufius i>omo in terra , qui faciathonHm^(y nonpcccet. Et nota qubd Sandli , & eledi Dei in cxlis exiftentcs cnint populus Dei , de cjctcro in nullo cum of- fendcnrcs , vcrum O^ipfi Deus cum

Aipfiseritj pcr diuinitatcmadintellc- <5lum perficiendum , ad affcdlum /7«^ ,^ reficiendum, ad defidcrium com- """""" plendum. Et crit fpccialitcr eorumC,« 1,,!,. Dcus , (cilicct pcr gloriam , & rctri- '•»» fy butionera, quoniam cft gencrah-?"^'^^'''

* O tnnem.fu-

ter omnium Deus pcr cfcationcm Aww./^fr & g;ubcrnationcm : vndc ipfe eft"'"^'"'"- Dcusomniumper crcationcm ^ m- ftorum , pcr fandificationcni & gratiam ; bonorum pcr rctributio- ncm, &gloriam. Erit ergofpecia- liter corum Deus. Vndc GlofTa^Eric

BSan<!3:orum fpccialitcr Deus, quia numquam ab eis rcpellctur, quia numquam pcccabunt,'fuprafcpti- mo, Ante tmonum Dcifunt , &fer- uiunt ei die ac nofie.

In his ei^o duobus , fcilicet iii przfentia hominis , & Dci ,critto- tum bonum hominis, fcihcet quan- tum ad gloriam anima: Sc corporis: propterquodAuguftinus, de fpiri- tu &:anima-,[Dcusfa6Vusefthomo,

Q vt totumhomincm in Cc bcatiiica- rct, &tota hominis ad ipfumcon- uerfio, & totainilk) dclcdatio fie- rer, & afccnfus carnis vidcrctur pcr carnisarpedum,mcntis,per diuini- tatiscontcmplationcm-, nam gloria corporiscric in afpedluhumanita- tis, gloriaanimx incontcmplatio- ncdiuinitatis.]

VERSVS 4. Etahfierget Dcus omncm lachrymam ah oculis eorum. Hic pollquamcom- mcndauitciuiratcnifupernam, vel gloriam Sanctorum , cxafflucnciaA/' bonorum , commendat eam ex ca rentia omniu maloru.Itadi.xi,quod i^ncd /U Sac1:i,&clc£l:i Dei, inciuitacc fupcr- nahabebunt copiiiH>&abundan-„,^ tiamomniubonoru,& nonfblum hoc , verum & omnium nialoruca- rcntia,quodpatct, quia Ahflerget Deus omncm lacbrymam ahoctdiseoru^ ' idcft.

um »m» nmm but»»

L

i

Comment.in A pocal.B. loan Cap. u, 587

ideft, omnem uuii-iuiu cuipxu. A iuxfeparaiiOjvbivirapcrpetuajnr- pGcnar, qureftcaufa lachrymaru. ^uelu^hs ^ideii nulla dcfolatio,vbi

Quifi dicerec , in ciuirate fuperna erunc pridiifla bona , & cum hoc nullamala,qux poflanceflcalicu- ius lachrymac , veltriftiti^ caufa, auiaal>ftergerDeus,6cc. VndcGrcg. fuper Ezcchielcni , [ Verbum caro faducft, vcnosrpiricualcsfacercc, cgcnus Sc mops natus,vc nos cleua-

l«ticia fcmpitcrna: neque cUmor ^xii cft,nulla inquictatio, vbi rcquics plena, nequedolor^ idcft, nullacor- poris afflidio > vbi fanitas iirma. Vel , non crit vlcra mors , ncc con- trada, ncc illata , ncquc ludus pro alicuius ncquitia, nequc clamor, pro quotidiana fxuitia , nequc do-

rct,exuI,vcnosincroduccrcCiflagel- g lor, pro dilaca gloria

la pcrculic , vrnos {anaret ; oppro- bria fuftinuic , vc nos ab «ccer- no fupplicio hbcrarct morcuus, vc nos iuftificaret , lachrymacus cft, vt noftras iachrymas abftcr- gerct.] Ergo Dcus ab oculis San- dorum omncm lachrymam ab- ftcrgec in ciuicatc fuperna, propcer quod dicic iUc verfus.

Dt^cify amahilis y\frbs VenerahiUs eft Paradifusj

'Almus vnlis Jnenarralfilis eftihi ri •

Ergo Alfterget Deasomnem lachrj- mam a^ocHlisSa^omm.Etikasim fub- dic ea, qua: funt caufa lachryraaru, Uin/tlnm mifcria in diflbluiionc

mnerunt corporis & anim£,& tuc mors.quz w«r/^-i amouetur a Sandis cum dicitur, nt(txt»m ^nors vltra non erit \ aut eft lachryma- itmfi xiu. ru caufa , & triftitia, & miferia.quar atcenditur in conui(^ione'animx & corporis, tunc autcm eft mifcria la-

Ha:c crgo noncruntinciuitate Sandorum, <\ui^ahftergetDcusom~ nem lachrymam ab oculis eorum ^ quia lamfmn non lachrymabuntur , nec propccr ^ commiliioncm culp.-c, ncc propcer inflidioncm pccna! , ncc propccr dilacioncm pacriac : fed lachryma- buncur, qui crunc in infcrno : nam ibi eric flecus , & ftridor dcniium. Ec bene dico , quod in ciuitate Pa- radifinon crunt praedidamala , fcd omnis duloris carencia. £t quarc} C <juiaprima ahierunt^o^xxx prima, id cft, prius in hoc mundo func habiia, ahicrunt; id cft.tranfierunt.quia tan- taibi cric afflucnciabonorum, vcl donorum,qu6d miferia: larcuh pr^- fcncisobliuionicradcncur , Ifai. fc- jfjj xagcfmio quinco. Ecce ferui mei co- medem , Ot ^os efurietis\ hihent, ^ "yfos fitietis-yUtahuntur y (<r vosconfundi- mini , Uudahunt frx exultatione cordis^ CjT* fnr^ comritionc fj>iritus , vluUhitiSy

tcnsinceri4isinanimo,&ficcftdo- q quia obliuionitradttafunt anguftia jn-io lor ,quiamouecur,cudicicur,nf^«r res. bx quo pacec quodmolcftix.

dalor , auc manifeftacus excerius in vcrboj&flccft clamor,quiamouc- tur cum dicicur , ne^^ue cUmor \ auc manifeftatusextcriusin/Igno,& fic cftludus ,quiamo\ACtur , cumdi- zit\xr-ne<^uelit[lHs.

j4hflcrget igicur Dcus omnem U- chrymam alh o<;ulis SanBorum , id eft, omncm mifeciam , <iuU CT '"on W- tra non (rit, id eft , corporis & anl-

tribulationes , & anguftix, pra^cc- dcnc gloriam , Aduum decimo ^^^^ ^ quarco. Per tribularioncs crgo, 7„w<^ qua: prima in hoc mundofuncna- tiuniHtrt. bica a Sandis , fciliccc cnbulatio- f^^"],^^^ num fupplicia, abicrunc , id cft,n/«rj quafi cranCbunc , per afllucnciam gaudiorum & copiam pracraio^ rura.

CCc

38 8 R. P, Alexandri dc Hales

VERSVS j. A la,cumdicitur, Wf»o«4/4aoomw4.

Etdixit qui fedekitin throno, ecce no- Et non folum hoc dixit , vcrum &

mdfaaoomnia. Hjc pollquam com- dixit,/m^f,id cft, in mete impfinie,

mcdauit ciuitarem fupcrnam, tcfti- vcl in fcripto redigc,vt fi de mcmo-

monio SanCtorum Patrum , com- ria labatur , in fcripto inucniatur

mendattcrt:imonioDomini:&pri- Abacucfccundo,5fn^f v//«m,c^fx'

mogloria Sandlorum commenda- fUrMillumyVtberci^tf^ui legerim eum, ^

tur, inquautum cfficiturab eiusin- vcl, fcrik, fcilicct in cordetuo di£ta.

linita potcntia : fccundo in q uan- & diccnda,vt tu rctincas,5c alios in-

tum defcribiturab cius inucuiga- ftruas & doceas. bili fapicntia , ibi , crdixit.fcnbe, Scribccrgo,{ciliccttibioftcnfadc JW4 hac\erhdfdelifsimdj!4ntj& Vfr^j B innouationc mundi, &ciuitaiispa-

tcrtio in quantura infcrtur ab eius radifi,fcilicct ad vtilitatcm audicn-

incoprchcnfiblili bonitatc , & clc- rium,& confufionem pcccatorum

mcntia , ibi , dixit mihi, fd^itm ef, & confolationcm bonorum,& qua*

ego fum JlphacjrOmegd,idcl\,ipnn- rcmandatfcribcre,ftatimdicit,quia

cipium&finis. hac>i>erba, fcilicet fupradidla dein-

Dicit ergo , Ef dixie qui fedehatin nouationc mundi , & gloria Paradi-

thrin, Dii ihrono. itadixi ,au6daudiui voccm Ciyfidelifsima funt : quia fidchflima

dc ccclo mihi dcnunciantcm glo- idcocredenda ; vcra,idcodoccnda*

riam Sanaorum, diccndoi ^hjier^ & pr.rdicanda. Nota ergo in pridi-

retDeus omnemlachrymam ab ocuUs <^aclaufuIa,verborum Dci excelle-

eorum: & non folum hoc audiui^ vc • riam Hngularem, ibi,/j/r,cmanantii rum , c2r ^xit mihiquifedehatin thro- C intellciflualem^ibi^Vfr^^icfficaciam

no, idcft, Dominus prifidcns om- ^pritudmaIcm,ibi,y«nf;conuenicn-

nicrcaturar, & fedcns in throno tianircalcm^ibi^vrr^: &vtoftcndac

gloria-: in throno enim Rex collo- vcrba vcradc innouationc mundi

catur , vnde thronus cft Rcgis in- &gIoriaParadifi, & nonfolum cffc

clinatorium . lcx promulgatur, vn- vcra, & fidc digna , fcd criam adim-

de thronus eft Icgis promulgato- plcnda,idcofubiungit,c2r </»xz>w;i/,

e»r,hnn»\ tium ; grcx iudicatur , vndc thro- f^^um f/?:a uafi dicat, ita cito inno-

nwX S^^^g^s iudicatorium. uatio hic hct, quod quafifkda cft,

Ergo qui fcdebatinthronoglo- ^g^^ipnmOyyidhucvmtmmodicum, Agg«i.i;

rix calcftis , & adhuc fcdct , & fc- C2r ego moueho calumy terram , mare,

debit , dixit mihi , quid ? ecce noua C^^dam. V E R S V S 6. fdcio o*w«4,fciIicct iam didtajfcilicet ^go fum j^lpha e2r O mega , ffrinci^ nouumcctlum, & nouam tcrram, ^ fiumfyfids. Hic oftcndit , qu^efit

&nouam ciuitatem (andlam. Vndc caula cfFcdiua huius innouationis

fecundum Gloffam , iftud rcfcrri mundi,&fupcrnxciuitatis. Itadixi

potcft ad innouationcm mundi , & quod in finc totus mundus innoua-

ad innouarioncm ciuitatis glorix bitur , & Icrufalcm ciuitas noua

Paradifi, dc quibus diauni^cft in Sadlis&clcaisDciimpIcbitur,fed

in principio huiuscap. F/<//,inquit, perquemJ^Certenonpcr alium, ni-

lodin.Ccclumnouum yC^^terramnouam, fi magni confilii i^ngelum , fcili-

&non cruntin mcraoria pofterio- cctChriftum, qui dixitmihi, dicit

:. ^ ^ pr«4^^a clau- loanncs , quid ? Ego fum Jlfha

Comment. in Apoc. B.Ioan. cap. u. ^8 9

^Omegd ^ imtmm\i^jinis. Quafi di- A ra,rcclnoacuilibct,feclci^<v/V/fmV» caCjficuc fui Alpha, fiue inirium carnisoblcdamenra,mundiblan-

in crcando, fic ero Omcga, fiue nouiflimus, in innouando mundi machinam,& ciuitatem fupcrnam; (^uodpatcc, quia/«f««,, idcftde- lidcrantiiuftitiam, daho dcfomedc^ute v<«rf,idcft, qux facit acternahter viucre , & hoc ^a.tis , non fuis me- ritis; nam nullus digne mcretur bi- bcrede fontcvita: a:ccmi. Aqua; huiusfontis funt dona fua: hbcrali- tatis , qui emanant a foncc xterni- tatis , nam qui bibcric ex aquahu- ius fontis , non fiticc in a:ternnm,

loan. 4. , . ' '

^f,„„ loannis quarto, -^«^■viM Diciterzo.En daho /ttienti de fon- tmdntt. tedqux\fitMgratts. Ego dabo^ cx lum- cicnti abundantia ,/ittenti^ ex difpo- ncnti iandlmionia, defonteaju<tvi- exafflucntigratia,^rufw ex li- bcralimuniticcntia : nam omnedo- mm optimum , cJr omne dunum perfe-

dimf ta,hoftis argumcntarqui om- ncs iftos hoftes viceiit ypofsidehity id cft, firmitcr tcncbit hxc , fcihccc bona pra-mifla fublimia.& incffabi- Jia , f4a ocuIhs non vidit , nec auris audi - uit^ &c.

Qw crgo hjtcVicerit^ pofidebit hxCy (^trodliDeus , omniatr:bucns, fci- licctdiuinitatcm&: humanitate. £r g illeeritmiht filius , id cll: , filiah amore mihi adhacrens. Oftcnditur inifta claufiila vitircparatio, ibi,^«x we- r/ffgloriac collatio, ibi, pofsidchit hdc-^ diuinitatisobicilio, ibi^ {^ero illi Deus ; humilitatisfubicdho, ibi, (;^ille erit mihi filius. loann. primo, loann.i Deditillts potejlatem filiosDei fieri V E R S V S. 8. Timidisautem^c^incredulis, ^ exe- cratis, 0- homicidis,cr fornicdriis^&)pe- neficis^ (yidololdtris^ pars illorum erit in

Lirun»

Ecdcf.I.

^um defurfumefi. Ab illoioiMcvnx Qfiagnoardcniiigne fulphnre, ftod efi aetcrna: dcriuatur triplcx fons,fons mors fecunda. Hic portquam ciuica

Sapicntia: , & hic cxpcllit ignoran tiam,Ecclcf primo: Fons fipicnrix Zachar.ii \erhum Deiin excelfis-^ fons mifcri- cordia:, & hicexpurgatmaculam, Zachar. tertiodccimo. Hahttatio- nihus in ahlutionem peccatorum •, fons PCa. 55. gratis , hic reficic animam , Pfal. jipud te efi fons^vittt. Haurimusdc fonce fapicntia: aquas inftrudio- nisScripturaci dcroncemifcricor- EccJer. ij ^S^^is rcmiflionis culpx, Ec

cis fupcrna: , & habicantium in ca dercripTIt gloriam, oftcndit pcrop- pofitum iplorum rcproborum pcc- nam & mileriam : Ec tanguntur plurcs diffcrenriac rcproborii , qua: lic patcn^ ; rcprobi cnim funt cx peruerfitatc ad>us interioris & cx- tcrioris pcruerfi , pcruarCtas adlus intcrioris, proucniccx inordinacio- nemociu.t:,ex aflcd:ione,& cx inor- dinacione cognitiu^^fiucincelledi

clefiaft. dccimo quincOjCii^dwifi/- ua:. Ex inordinacionemotiuar, pro- lum depanevitte , dc fonte gratix ucnit pcruerfitas timoris,& idco

aquas refedionis.

VERSVS. 7. je«.U/... Scquitur , Qui vicerit , pofsidehtt mitiuninr hxc,^ eroilli Dcus ^(^ipfe erit mihi

fiii^^- Hicoftcnditquorum eritfpe- jig. ciahtcriplaglona , quamiplegra-

tis dabit. Ita dixi qubd Chriftus da-

bic prarmilfa bona, & mulca mune-

dicicurf/OTi</t^,ex inordinacionc co- gniciuae proucnic pcrucrfitaserro- ns, &idcodicic ,t«m</M/w. Quan- cum ad adus cxccriorcs cft pcrucr- firas ex inordinationc ad proximu, & ad fe,& ad Dcii,fecundumqubd dicitur,qu6dhomo peccatinicip- sii, inproximiij&inDeu: quienim

CCc ij

390

R P. Alexandri de Hales

peccantexiiiordinatiQnc dicuntur A (H,n4m exccrati, &: idco dicizur ^execratis. E- Zl'^^'.'^' xccraticnimciicuntur, cxtracom- munionem SandorumPatrum,ici clV, cxcommunicati: vndepropric ell cxccratus , id cll:, cxtra lalutcm Sacramcntorum pofitus : quipcc- catexinordinationead proximum, funt homicida: , qui proximorum intcrimunt vitam naturje , fornica- torcs , qui vitam intcrimunt gra- tia:; & idco dicit , homicidis c^rforni- catoribus : Qui peccant ex inordina- B iioncadDcum,dicuntur vcntfici, idololatrae, mcndaccs: nam vciffe- fici dicuntur pcrpetrantes raalefi- cia, &vcncna contra Dci bonita- tem, idololarra: contra Dei maie- ftatem, mendacescontraDei vcri- tatem: &hasdifferentias pcccato- rumpcccantiumcontra Denm ta- git cum dicit, "veneficisj^ idoloU- tris y&ommhus menddcilfus , pars illo^ rum eritin Jlagno. q

^mB4m n- ^^^^^ <^*"g°» > &incredulis,

nutiibi. &:c. Ita dixiquod boni bibcnt dc fonteaquxvic^ , & quodprifcdifla bona erunt eisi&peroppofitumtt- mxdis , id cft, ilhs , quitimorc mun- dano Deum negant , vcl mortaii- tcr peccanc i (^rmcreddis^ id cft,illis, quifidemimpugnanc, vel dc pri- mioitcrnodcfpcranr, Execratis, id cft,cxcracommunionem facramc- corum pofitis , vel cxcommunica- tiSy tP'homicidis^ {iuecorporalitcr,{i- ^ uc fpiritualiter ^ cJ^ fomicateribust fi- mihtcr fpiritualitcr, & corporaUtcrj & "^fencficis , id cft , vcnenum morti - ferum propinantibus , vel fuggc- ftionc* iniquas, & idololdtris ^id cft, idola adorantibus, & aliumDcum quam Dcum cxli coIentibuSjCir ow- nilfus mendaciyus, id eft , mcndacium ia vfu habentibus. Omnibus tali- bus , parsillffrum , id cft, fors ali«na a

bonis, erit in liagnoy m quo dcmcr- gentur, & fcparabuntur,rff<ifMr/i^ &fulphurey pcr qucm affligcntur, <\ux efi mors fecunda y fcihcct refpc- du primac , quia poft iudiciumia corpore &:anitxu{imul cruciabun- tur. Vndcdiciciafta, pufiUorumerit parsy&cc. quia vnufc|uifque fccun- dum quod luagis , vcl minus de- meruic , patietur , Pfidm. Iffiis , /»/- phur.

VERSVS 5>.

EtvenifVnus de feptem Angelis, hd- bentibus phialas plenas pUgi^ nouifsi- nus. Hic poftquam dcfcripfit Icru- falcra ciuitatis fupernac nobiUta- tcm,fcribitcius fimiUtudincm. Ec primb tangit vt fupra innouatio- ncm , hic nobiUtatcm in melius. Et primo loannes ad vifioncm ex- citatur > (ecundb ipfa vifio rc- fertur , ibi , Et ojlenmt mihi ciuitd- tcm fandam lerufalem. Itcra primb ad incclligcndum loannes cxcita- tur ; fccundb cxpeditior ab Angc- lo redditur, ibi, Et fujlulitme in J^irint in montem.

Dicit ergo , Et venit Vnusdefe^ ptcm Angelis. Ita dixi qubd vidi ci- uitatis fupcrna: innouationcm ; & nonfolumhoc, verum &nobiliu- tatcm , & pulchricudinem , quia cJr Vfwif, fciUcct ad mc,doccndura. Di- citloanncs, c^u6d\nusdefeptem An- ^f/i/jideft , vnus de fcptem ordi- nibus prxdicatorura , de quibus fupra in vifione quinta ij. 16. &:''"'^^f»i- jy. capite, Angelis, ^ico yhahenti -^^^f^J^'^ bus phialas , id cft , vniucrfas fcri- crcrplem^ pturas , plenas feptem pLtgis nouif- 'j^fg^l^^^ fimis , id cft , continences tribu- m^mu. * , lationes infercdasdicbus vltimis:{i- cut enim prxdicatores malis dcnu- ciat,&maximcin fincdcnunciabuc

f

Comment. in Apoc. B.Ioan. Ca. 21. 391

diuinam vlcioncm: fic Sanftis dc- A genda me cleuans, & hoc in fpiritit, nunciabunc , & prapdicabunc fiitu- id cft , mentis cxccfTu , fupra primo

ram retributioncm,&glorificatio- nem. Vndeidcm Angelus, qui fu- pcrius loanni ^cnunciauic panas malorum , hic dcnunciac gloriam bonorum, 6c fuperioris Icrufalcm puichritudincm , & nobiUtatem. Vcl vnas de fiptcm Jngclis , id cft , Chriftus,c}uicft vnus cura prxdi- catoribus prxdi(fiis concordia,&

cap. Etfiii in fpiritu in Dominica dic.

SufluUt , inquam , utc in montem md~ ^^'^" gnum , cir 4/;wn.Nota, mons illc ma- gnus dicitur Chriftus, Ifai fccundo, Erit in nouifimis diebus prtej?dratus mons domus Dominiin vertice montium ^f^c. Supcr Iiunc montem xdificaca cft ciuitas fupcrna, Match. Super Wc^""^-: Petrnm ddijicaho Ecclejiam meam. Hic

voluntatc, v«if admecxcitandum, B cftlapis, qui pcrcufllc mundi fb dirigcndum,&doccndum,fimiIi- tuam, &faduscft mons magnus-

tcr fupra,vrnif ad me \hus de feptem Angeiis , hahehantfejftem phialas,(;p» loQuutus eji dicens , vrm , ojlendam tiUdamnationem mcretricis magnd.

yenit ergo ad mc ilie Angclus , ^ lo^uutus eft mecumy fcilicct mc a- micabiUtcr informando , dicens , veni , fcilicec in ccclum clcuando •, fyoperJam tihi fj^nfam , id eft, Ec- clcfiam fponfionc Prophctarum dcfponGitam; \xoremj4gm , in In- carnationc,&: principaliccr copu- lacam, vxorcnim propric dicitur , quandocftindomum fponflintro- Of«t <. du<f:Va, Ofccfexto, Sjronfahote mihi infempiternum. Dicit crgo Angclus loanni, Vfw, pcr attentam inten- tioncm, c|?eni/4w tihi, pcr apcrtam reuelationem./f on/^w,pcr fidci fub- arrationcm^vjcorfw, pcr vcram con- -vxtr Affu. iundioncm , y^gni^^et humilUmam palTioncm.

VERSVS 10.

Et fujluUt me in fjiritujn montem md- gmmyO' (dtum.Hic oftcndicur cxpe- ditio ad commode vidcndum. Eft enim homo ad fpiricuaUa expedir- tus,quandocftaccmporalibus clc- uacus. Ec ita dixi, quod Angclus lo^ • cucus cft mccum , diccns , & non '^ff* folum hoc , vcrum , ciT* fufulit , id €ft,furfumcuUc,admajura incelli-

Jtbrt ijfe

dimttUi jrtni/afpii

Vndc dicicur Chriftus mons ma- gnus,immcnficacc diuinicacisj al- lus emincnria humanicatis. Hic cr- go Angclusfuftulicmein montcm magnum, & oftcndicmihi magni- tudincm deitatis , emmcntiam humanitatis.

Et oftendit mihi ciuitatem fanflam lerufaUmydefcendemem decalo ^Deo, ^ hahentem claritdtem Dei. Hic dcfcri- bituripfaciuitaSjCcelcftis lerufalcm matcrialis. £c primo nobilitas huius ciuitatis ,cx partc arrificis, fecundo cx partcinhal^itantiumin ca,infra, Etamhulahunt in luminc eius, I ccm pri- modcfcribit iftam ciuitatcmin fcj .^jj^,"*" fccundo in forma , ibi , Et hahehat itntfiUm. murummagnum ^ (^altum.

Dicitcrgo, Et ojlendit mihi ciuitd' ffw, &c. Ica dixi quod Angelus , lojuehaturmecum j fufiulit memmomem magaum , altum , id cft , ad com- ^ prchcnfioncm magnorum , & ar- duorum,& ciim fic cffemelcuaius, ojlendit mihi ciuitatem fan£lam lerufu lcm^ defcendtntem de calo a Deo ccce

artifcx adHcbrx. nono, ^^'^f'*^'''* ncht.^, cuius artifex , cir conditor Dcus. Ojlen- ditmihi , fcilicct Angclus rcuclans my ftcria j ciuitatem , id cft , gloriam * ccclcftera, qux ciuitasdicitur,pro- ptcr indiuifibilitatem , fandla, pro- pterindicibilem puritatcm , lerufar^^

CCc iij

R. P. Alexandri de Hales

Cltrid Stn. ihrum i Trtnit4tt JirtMtttt.

39^

/fm, id cft , pacifica, proprcr impcr- A hMatmurum magmm,& dif«,id cft, turbabUcm tranquillitatem , De- ChriftumEcclcfix dcfcn{orcm,qui fcettdens de calo a D eo , iAci}tyatotmi Trinitatis throno , per diuini af- fluentix largitatem : Sandtorum cnim gloria deriuatur a Trinitacc tota.

V E R S V S

Rooi.ii.

11.

Habentem claritatem Dciy ideft.

dicitur maenus rationc potcntia:,&: fapicntiq,aaKoma,0 altitudodiuitia- rum faf ientia^&fcientM D«.Vcl mu- rus , id eft , Ecclcfia: triumphantis cft dcifica prouidcncia proccgcns, ifji c. Ifai fexco , Murus fonitudinis nojhne P"»"^»- Sion Jaluatorjtoneturmea^ Angehca afliftcniia dirigcns, Ifai quadrage- iCu+j».

dutdtU- mtn tmitd- tilf/*' Jtu

coenitioncm de Dco, propccra- fimo notio.Mun tmcorarnocuUsmeis ^^,;,,,,^ pcrcam, &claram vifioncm,quam » femper-, Apoftohca praEhdcniia cxi- muruttp. Sandi habcbunc in patria. Et lumen ccns , I(ai quadragefimo , JE^ca-

. f , • j- . ■ r ..^i^^J; huntjilijperegrinorummurostuos.\Ayii\i% rtEteitft

in Ecclcfia miUcance cft Scriptura w/'"'»"^ Canonica , fides Catholica,viri Dco

eiusfimilelapidipretiofoy tamquam Idpid lafpidis yjicutcryjlallmi; huius enim ciuitatis lumen cft xcernicace incor- rupcibilc , & ideo comparacur lu- miniinobilicace prxciabile,&: idco comparacur lapidi prcciofo, vircuo- ficacc incomparabilc , & idco com- paracuriafpidi, claricacc inoffufca- bilc , 9c iico comparatur cryftal- lo.

VERSVS II.

Et hahehat murum magnum , C^al- tum. Hic defcribic ciuitatcm ex par- te forma: , &: primo ex partc claufu- IX \ fccundo ex parte menfurac , ibi, Et eptiloquchaturmecum , hahehatmen- furam arundineam •, tcrtio cx parte matcrii, ibi, cSr eratfruChra muri eias exlapUeiaJj>ide:, quarto ex omnis maU carentia , ibi , EtDominus Deus

14

attcnti. Dcprimo, Cant. odauo, ^lch. Ego murus,S)CC. dc fecundo Zachar. Ego murus , ^ignis in circuitu , dc tcr- tio, Ifai 41. Supermuros tuos lerufa- lem confiittii cujlodes. Q Habehat crgo ciuitas fupradidla,^ h/ecmurum magnum ,Ci7* Mtumj fcili- ccc dcificam prouidenciam protc- gcntcm, Angelicam afliftentiara di- rigcntem,Apoftolicam prrefiden- tiam crigentcm. Mnrum dico ha- bcntcm portas duodecim,id cft, duodccim Patriarchas,perquorum pridicationcm, alij funt introdu- di ad fidem , pcr quam intratur ad ciuicaccm fupernam , ipficnim Pa- triarchi fuerunc fidciprimx porcar, pcrquam fidcm incracuradciuica-

omnipotenstemplumeiusejl; quintoex^tem glorix fcmpitcrnx. lucisrcfulgentia,vel iplendorc,ibi, Habcccrgohxc ciuicas duodccim

Chnfiut yititnulS'

fltj!4.

Etciuitasnon eget fole ^netjueluna.ltcm claufuram primo dcfcribic, quan- lum ad quanciiatem , fccundo qua- tumad portarum varictatcm,ibi , hahens portas duodecim. 'Dicit crgOyEthahehatmurum ma-

gnum, C ^tum. Ita dixi , quod vidi cimtztcmyCmus lumen erat jimilelapidi prxtiofo , Scc. & non folum hocvidi, vcrvira & vidiqubd prajdi^ta ciuicas

porcas , Ci^ m portis vidi angulos duo- decim yidcdy duodecim Apoftolos, fidcconiundos , &:vnicos:Apofto- li namquc dicuncur anguli , quia fi- cuc angulus domus coniungic pa- rieces , fic ApoftoU coniunxcrunc duos populosj fciliccc ludaicum &: Gencilem: vclquia duo prsdicaue- runc, fcilicct hdcm &: morcs, vcl quiaduoprarcepcachaiitatis fcrua-

Comment.in Apocal.B Ioan.Cap.21. 393

uerunt,quiabiniad pracdidandum mifli func.

Vidicrgo hancciuicarcm haben- tem dn^los duodecim^ id eft, duodc- cim Apoftolos-,Ef vidi nomina in fcri- pu ,^itje fHnt.»om:nx duodecim tribuum Jiliorum Ifrael : &nomina,id eft,mc- moriahaaurlioricatis, vel fandica- (lmc4^4n:i "s,vel cxcmplu duodccim cribuum vccerisTe(lameti.H^c,inquam,no-

turJlh''»^ inina,vel h?c mcmorialia,crant fcri- /Cr7*/7Jm P" pra^didis angulis, id cft, in ^nnmn- Apoftolis ipfis , quia quod ipfi an- tiqui Patrcs pridicabanc fiiturum, hnc ApoftoU prxdicabant iam fa- <Stum, & corum nomina,vcl mc- morialiacrantincisfcripta. Ec no- taquodhicdicunturporti duodc- cim. In porcisintclligimus viti pcr- fe(5tionem, quia primus ingrclTus fit percosi angulis.Dci dilcdio- nera, pcrquamvnimuri innomi- nibus , Sandorum manududlio- ncm , pcr quam inftruimur.

VERSVS. 13.

Vidi crgo in ciuitatc pracdicla ponas duodecim •, ah Oriente portas tres, ahAquiloneportas tres^ah Aufho portas tres.CrahOccjfuportastres. Quafi di- ^tnxmfa cat, cxquatuor partibus mundi,pcr ^"liiZm ^'^*^"^T""if^"sintratur in ciuita- JeHll^r tcni Dci. VndcGlofla, Oriens lu- d^os,aquibusSol iuftiti.T:orcuseft, dcnotat, inhoc portX{rw,quia ip- fis ludxis primum nunciata eft a Propheiis Triniras. Aquilo fucrunc Gcntiles , quia poft ludios fidcm Trinitatisrcccpcrunt; Aufter, iUi qui a claritate Chrifti, & Apoftolo- rumvfquc ad tcmpus Antichrifti, fidcm recipiunt Trinitatis. Occa- fus, illi quiinfinc, & occafumun- di , pcr Heliam & Enoch conuer- tcntur,&fidem rccipicnc Trinita- tis. Et hxc cxpofitio fccundum

Cttr

A Gloftam, cftbona. Vcl fecundum quofdam,Chriftuseft ciuitas Para- difi , nam in vidcndo humanicatcm &: diuinicatcm cft tota gloria homi- nis bcati. Etin Chrifto eft Oricns Natiuitatis, quia nafci voluit; Aqui- ^^"'^ lo aducrfiratis, quam pro aobis fu- /«''1«/?'^* ftinuit i Auftcr profpcritatis mira- <9- culorum, quaifi pro nobis contu- lit. Occidens morris & pccnalitatis , quam pro nobis paniis fuit. Porta B crgo OricnraIis,Natiuitasi Auftralis profperitasi Aquilonis aducrfitas^ Occidentalis mortalitas.

Vel alitcr poteft dici^qubd ifta quatuor,Oricns , Auftcr,Aquilo, Occidcns , fignificanr quatuor ita- tcs. Significatur pcr Oricntcm prima artas, fcilicet pucrilis , fiuc infantia, per Auftrum calida fc- cunda artas, fcilicet inucnilis , fiue adolcfcentiajper Aquiloncm frigi- da tcrtia xtas , fciliccc virilis, fiuc fenedus frigida , contra malumar- C dorcm concupifccntia: carnalis; pcr Occafumquartastas, fcilicec leni- lis,fiuc dccrcpita. Quid fignant ifta quatuor,qu? dicuntur clTc in hac i» t„„, ciuitatc,nifiqu6d omni itatc, Sc '^'"'f-f''- omnitcmporcpotcfthomo ad ci-Z7r£m' uitatem fupernam intrarc , & qui- '«irtJi. libet quatuor a:tatum habct por- tasrrwad introitum Paradifi". Portic primae actatis, fiuc puerilis,funt tres, innoccnria Baprifmalis, Obedien- tiahumilis ,diiciplina rationisjpcr D iftas trcs portas , intrant pucri Pa- ^'^•"f^, radifum; fecunda xtas, fcilicct iu-iV"^;'" ucnilisjhabct alias trcs, fcilicet poe-/"'^ q»»' nitcntiam, abftinenriam , &: comi-^'"/^'^ nenciam , per iftas trcs portas intrat iuuencs Paradifum; tertia artas , fci- Iicctvirilis,habet portas tres, ob- fcruantiam prxceptorum , ciffica- tiammcritorum,patientiam aducr- fbrum : periftas trcs portas intranc

J94 R.P. Alexaadri de H^les

viii paradirum. Quartaatas, qiia: eftfenilis,,habec alias tres , fcili- cct rcmcrworaiionem offenfarum i cftufionem lachrymarumircmiflio- ncminiuriarum: pcrtrcs iftas trcs portas intranc decrepitiParadifum. Omni ergotcrapore,omni aerate, ^ pcr iftas quatuor portas intratur ad ciuitatemfupcrnam lerufalem. Sic ergo habetab Oricnce portas trcs, ab Auftro trcs , ab Aqullone tres, & ab Occidcntc tres. Et hoc ego loanncs vidi, & non foliim hoc , vcrum

VERS V S 14.

A hdhebdtdrundinejmaHream.Hic poll- quamcommendauir cimtatcm fu- pcrnam,& c\- partc claufurar,hic commcndatcamcx partemcnfur^, &primbagit dcmcnfura ciuiratis -, fccundo dc mcnfuraraurorum , ibi, Etmenfusejl muros tms. Irem primo tangic mcnfuram inttinfccam \ (e- cundb figuram , ibi , Ef ciuitas in qua- dro pofta ejl ; tertio menfutara cx- trinfecam , ibi ."Etmenfuseficmtatem dc arundme , per ffadia duodecim miL lia.

Etmurus ciuitatis hahens fundamema duodecim. Murus ciuitatis fuperna: fides eft , qua municur Ecclcfia , Hahensfundamenta duodecimy id cft , duodccira articulos, pcr quos conv plcndoacquirirur ciuicas fupcrna, iJ^j^^JJ &defenditur Ecclcfia,eir p*f>^f 'tlHti.^fiJt, id cft ^fundamenta duodecim nomma A- fo^dorum^ quiaquilibccin fymbo- lo pofuic articulura fuum, & tamen quihbctomnes approbat. Etnon lolum fuper ifta fundamenta funt, & fucrunt nomina Apoftolorum , v«- rum & nomen fup. Agni , quia prin- cipahtcr omnes ariicuU func Chri- S*'pSi fti vcri,quiaomncsfunt velde Dci '^!t'(u.' diuinicatc, vcl dc humanitate Chri- luvt fdci fti. Vndc fundaracntum principale "uQ^'\. Chriftusi pnms ad Cor. tertio , Fuiidamentum aliud nemo foteji ponere , frdterillud^quodpoftumejl.lnihumcn- cale , fciUcet rundamcntum, Apo- ftoh, fecundxad Cor. quarto, S^*- Cor.i^r.pf radjfcatifupra fundamentum Apojfo- lorumc^ Prophetarum. Spiritualc, fi- dcs , vndc Apoftolus , fides ejl fub- fian tiarerum fperandarum,ar^mentum non ajfparentium.

VERSVS i;. Etqui loquehatHr mecum menfuram

Dicit ergo, Ef qui loquebatur wr- cum. Ita dixi , quod vidi ciuitatcm fupernani ficut cryftallum,&:qu6d in ea crant portae duodecira , & duodecim fundamema , & qubd 'habebatmurummagnum&altuln, ^ & hoc oftcndit mihi Angcius , flc non folum hoc , vcrum CT* loqueha- tur , (cihcct Angclus in pcrfbna Chnfti,&: hoc mecum^ fcilicet vir- ginah candorc, candido , virtaaU C valorc,vaUdo,fupcrnaIi fulgorc,fuI- gido , & idco loquebacur raccum (ccundum 'bcncplacitura mcura.

Talis,inquam, qui fic loquebatur ^^^-^^^ mccum, hahehat menfuram aruntU' cMrJiattir neam auream , i d cft ,• fipientiam,quac ^"J^*^^^ dicitur menfura, quia fapicrttia or- «r^owKfri dinatorania in numcro , pondcrc j & menfura. Vnde hic mcnfura,fci- licet (apientia, viris fpiritualibus cft conccUa , ad mcnfurandum longi- tudincm ; & latitudineni ciuitatis fupcrnac.Namfacitperucnircadil- lam,oftcndendo , & ordinando, quibusraodis pcruenitur ad eami qux etiam dicitur anmdinea , quia fapientiacreata, vcl diftradliohu- mana, cft quafiarundo vento agi»; rata, nififit pcr diuinamfapicntiam ordinata , & pcr facram Scriptu- ram regulata , & ideo dicitur 4»- rea,

Habehat^

Comment.in Apocal.B Ioan.Cap.21. 395

Habehdt , inquam , hic , fcili- A furam iftam , & hoc , vt mctiraurcL cec Angelus , menfuram arundi- uitatem , C7* /'oruj , (Jr muruot

neam anream , id eft , fapicntiam mobilem , quia omnis crcaturs fapicntia habcc mutabilitatem ficut arundo , & idco fapicncia creaca arundinca dicitur , pcr fc acccpta , fed cunc ell: aurca, quando cll per incrcatam (apien- tiam ordinata. Et ciuitatis fupcr- T\x mcnfura mcnfuratur , quia pcr

etus. t metirctur cinitatem , id cH, cledoruni pluralitatem , &:multi- / plicitatcm ,&:vcritatem ,&:mino- res,er ponas, id cll, paftorcs, & ma- j»,,^,^ iorcs , quorum dodrina &: excm- mt.iu fU- plo minores introducuntur adfu pcrnam cmitatem : O" murum , id crt, Ecclcfia: dcfcnfores,vt funt do- dorcs & prardicatorcs , qui cam

fapicntiam incrcatam acquiriturB fpccialitcr cucntur , &perhocad actcma gloria , & quando eft fupcrnam lerufalcni congrcgan

stnftufd crcaca fapiencia,regulatur. Vel fc cundum Gloflam , hzc menfura ys« ^y^^^ arundinea cft fapiencia , qux ditttd. cft in Scriptura facra : &: dicitur menjitra ^ quia habet mcnfurare & ponderarc omnium mcrita , quia mortui iudicabuntur cx his qux fcripta func in Ubris fecun

tur. Hoc autcm fic dicitur , vc oftcndatur,qu6d fccundum vniul- cuiufqucmcrita,bonis inhocniun- do diltribuic bona , &: in alio diftri- buit prxmia , loan. primo , De ple- nitudine eius omnes accrpimus ^ grattam 'o*"* pro gratiu : vndc fecundum me- rita menfurabitur g^loria in patria.

dum eorura opcra ,in ifto eodem fecundar ad Cor. tcrtio,^^ nupjuifjue capit. fu pra : quar etiam facra Scri- proprum merccdem accipiet , fecundum ' ptura dicitur. mcnfura arundinea^CpropriHmlaborem. quia eft multis concrarietatibus, & pcruerfisexpofitionibus admo- dum arundinis exagitata, eft ta- men aurea , quia nullo peccato coinquinata.

Angclus igitur , qui loqueba- tur mecum , habehat menfuram arundineam auream , id eft, fapien- tiam incrcatam , vel illuftra- tam , vcl facri ScripturaE dodri- nam, omniummcritorum , &:de- meritorum regulam. Vel diciturfa- cra Scriptura mcnfura, quia par- uis ,mediocribus , & magnis mcn- fura vitx tribuitur. Nam mcnfu- ravitx hominum,quomodoviuc- re habeant , ibi continetur : qux ctiamdicitur arundinea^ quia cum arundinc fcribitur, fcd4«rM,quia in eacoronaaurca tribuitur. Habcbat igicur hic Angelus raen-

Cor. }.

D

VERSVS i6.

Et ciuitds in quadro' pofiia eft. H ic oftcndit huius ciuitatis figuram, cx quo oftcndit mcnfuram. lca dixi, quod ciuitas fuperna, mcnluratur fecundum bonorum , &: clcdorum mcrita . & hoc ego loanncs vidi , &: nonfolum hoc, vcrum etiam ciui- tasin quadro pofita efl. Gloftaficcx- ponit: Quatuor,inquit,lateraciui- tatisjfunt fidcs, fpcs,charitas,&: bo~ na opera , quantum quid cfcdit, dHtntm tantum fperat , &: quantum fpc- ^J'^;^',;. rat , tantum diligit ; & quan- tMiu, tum diligic cantum opcratur , &: facit : &: quamuis fides , &: fpcs, non maneipt in patria , fmc ip- fis tamcn non acquiritur glo--

DDd

39*6

R P. Alexandri de Hales

ria. Hacc crgo cjuatuor poflunc cflc ciuitans rupernx quatuor la- tcra.

Vcl c^uatuor latera dicuntur qua- ^irntr j^Qj. virtutcs Cardinalcs,quibus ni- c4rJiiui^ hil'efh'tihus in hac vita hominibus, Uura Ec' vc Prudcntia,Tcmpcrantia , Forti.- tudo ,luititia, quibus donis regi- turvita nollra , & acquiritur ciui- tas luperna ^ 8c hxc quadracura ciiam rcmancbic in patria, fccun- dum aliqua , vbi tfus prudcnciar, qui cft infidias prccaucrc , non re- mancbic. Quia ibi null.T funt in- fldiar , fcdvlus , quicftDeo ,nul- lum bonum proponcrc , vcl qqua- rc. Simihtcr vfus tcmpcrancix, qui cftdclcd^ationcsnociuas cohibcrc, non rcmancbic , fcdalius, qui cft nuUo mocu obnoxio dclcdari , fcd deccftari. Ec fimiliccr vfus forcitu- dinis , qui cft molcftias fuftincrc, nonrcmancbic,fcdvfusille,qui cft Dco firmiccr adhircrc.lbi fimiliccr vfiis iufticis , qui eft miferis fubuc- nirc,ccftabic, fcd vfus,quicftDco regcnci fubditufn c(fc, rcmanebit; & fic quadracura virtutum Cardi- nalium crit in ciuicate ciuium fu- pcrnorum.

Ha:c igitur ciuitas, in quddropo- Jtta efl: Vcl quadraturaciuitatislu- Ff. pern^E , cft vifio clara , dilc£lio pu- cJrjidfitum ra ^ dcledlacio lumma.tcntio fir- fbM/n. Vndcinciuitatc fupcrna, eft

duplcx quadratura , vna cx partc anuTix , aliacxpartccorporis, lim- piditas vifionis , rapidicas fruicio- nis , folidicas ccncionis, pulchifor* raicas alTociacionis , cx partc cor- poris , impafnbihtas , fubhmitas, agilitas,claricas. unuuL Hxc igicur ciuicas in quadro J(iLu:i4i($- pofica cft : Et longitj^ eius tantu

A dcs canta cft ,quanta cft charitas^

concra primo ad Corintb. deci- i.Cot lo. mo , Maur autem horum ejl cha~ ritas. Refponfo , a:quaha func quoad vim mcrendi , quia vnam gloriam mercntur , fciliccc prz- mium acccrnum in ciuicatc fa- pcrna: vcl longitudo , fwlicctco- gnicionis tanta eft,quanu lacicu- doaffc<£iionis.

Et menfus ejh cimtatem de 4rtm-

^ dine aurea , f>er jiddia duodccim md- lia, Hic dclcribitur quantitas ci- uitatis: & primo ciuiiatisi fccun- do murorum , ibi , menfus ejl muros etus. Dicit ergo , 0* men^ fus ejt CMitatem. Ita dixi , quod Angclus , qui mccum loqucba- tur , halehat menfuram , menr fus efi ciuitarem , id cft , ciuium fcthcitatem \ & praEmiorum quan- titatcm i de arundine aurea , id cft, cx fapicntia fua , a Dco tamen rc-

^ uelata , & iUuftrata : fcd Ii intcl- ligatur dc Angcio puro , vci dc Chrifto ,mcnfus cftciuitatcm , id cft, ciumm fupcrnorum fcjelici- tatem , de arundtne aurea , id cll', hx (apicnda crcata , vcl incrcata: pcr Jladia duodecim miHia : pcr Jla.- dium, quod cft fpatiumcurfus ho- minum , vei cquorum currcn- tium ad brauium , prim.rad Co- nnth. dccimo , Nefcitis fiod hiqui , m Jladio currunt ,* onmes quidem cur- runt , fed vnus accipit hrautum . Pcr

^Jladia, fignancur opcra humana, pcr duodcaw fides duodecim ar- ^ . ciculorum , a duodccim Apofto-/?*^/!*^,, lis cradica , per mdlenartum nume- ^*f*- tum , cj^ui cft vltmius numero-* rum , fignificatur pcrfeucrantia. Quid ergo cft qubd menfus cft; ciuitatem , pcr ftadia duode- cim millia , nifi qubd folis crc-

Comment. in Apoc. B. loan. Ca. 21. 397

dentibus,opcrantibus, &perreuc- A rantibus , dabitur gloria in patria, fccundum eorum mcrita. Quodell intcrpretandum coniundim , non

Fulfl pnt mtrtH4,

diuifim, quiancccxcdcntibus tan- tum, ncc opcrantibus tantum, fcd illiSjin quibusfunc omniailla ^ nam fides fine opcfihus mortud efl, & foli per- fcueranti darur corona , qua: inclu- dicaliaduo. Er^o menjHseficiuiratcm^ ffcrfiadia miUia , millia fcilicct (ecun- dum mcrita , fidci,pcrfcuer3ntiat,

VCRSVS 17.

Ee menfus efl muros eius cemum tjuairaginta <juatuor cubitorum^ men

Cor.j.

fura hominis , quA ejl Angeli. Hic oftcndic quantitatcm murorum ci- uitatis fuperna:. Ita dixi,qu6d An- gclus , c|ui loqucbatur mecum, menfus cft ciuitaccm fupernam: &nonfolum hoc,verum 0^ men- fus efi muros eius , id eft , pridicaco-

, ^ , rcs , & do(florcs , ciuitaccm Ecclc-

& operacionis bonx,dacur g!oria,B fix cuftodicnccs, Sc Ecclcfiamdc- prima: ad Cor. certio , K nufquifc^ue fendcnccs : ac per hoc ctiam mu

tumdt ciMi'

fTBpnam mercedem accipiet ^fccundum proprium laborem.

Menfus eft ergo hanc ciuitacem, fic & inucntum cft , quia longitudo, ' latitudoy^ altitudo aqualia funt, id cft, fidcs,fpes,charitas ,cft lupcrnsci. uitatislongitudo -, fidci longanimi- tas , qujE habet firmare & fortifica- re , vc per hanc poflinc fidcics hanc

ros EccJcfix criumphancis cufto- dicnccs , vc ciuitas correfpondeac ciuicaci luperni. Hos , inquam, muros menfus efi '■<!'w*'« ^«d</rd^«- ^'^*^'^ ta qiutuor cuhitorum. Cubitus , in iper*tuntij* quo eft manus , fccundum Glof^

^ r 1 ctnttjxmits

lam , iignac bonam opcracroncm; funt*t!m centum , qui eft numerus virgi- r^'^''^^'- num , quia cis debccur frudlus ccn- "ZZilmt

7 J £ — »^ •.vv.j «.^mi-

ciuitaceraacquirere ;alticudo,fpei Q ccfimus , fignat puricaccm , ^«4- ardijicas, quae habecadipfamTri- dra^nta ^ qui cft numerus pocni

nicaccmelcuare ; latitudo charita- tis capacitas , qux ad ipfam facit incrare, & in ipla habcc pcrmanere. Vnde &: coca ciuiras fuperna , vcl gloriaarccrna,confifticiniUis , qua: pcndcnc in his tribus , in vifionc clara, qui rcfpondct fidei •, in tcn- tionc nrma, qux refpondet fpei ,in dilcdionc char3,qux rcfpodcr cha- litaci.

tencialis, fignat afpcritatcm, fta- tuor vircucum pulchfiformica- cem. Vcl poceft dici , Menfus efi muros eius centum quadraginta tjua- tHor cubitorum : quia merces , & prxmium iftorum prxdicato- rum, Sc Dodlorum mcnfurantur fccundummcnfuram boni operis,

f)uricacis , afpcritacis pccnitcntia- is , & virtucum. Vel pcr cemum^

funt iit /i.

ErgoIongicudo,Iacitudo,alticudo ^ incclligicur pcrfcdio prxccpto- fupcrnxciuicaiis, vcl giorixxccr- rum , nam decies decem faciunc

fCltUS Ifl

flum f/?.

nx,«qualia fu nc, fciliccc fides, fpcs, charicas , quibus rcfpondcc vifio, ccntio, diledio:xqualia funt , & quacum quis crcdir,fperac,& amat; & finiilitcr& vifio , centio &dilc- <5lio,quxrc(fQndent ilhs,«qualia func in pacria.

cencum ; & ita pcr cemum incclli- gicur pcrfcdio priccpcorum •, pcr quadraginta pcrrcclio mcritorum , yel laborum pcr ^uatuor , pcrfc- ftio confiliorum, quac in quatuor Euangclijsconcinencur. Vnde ica criplcx pcrfedio eW in bonis Do- tJ^oribus , & prxdicacoribus , 6c ica ifti mcnfura cencum quadra- DDd- ij

398

R. P. Alexandri de Hales

quadraginta quatuor cubicorumAprimum ad Ecclcfiam defcnden- menfurantur. Et eadem menfura ho- dam,vcl pcr praEdicationcm,veI pcr.

tmmsy (jua e^Angeli^<\m^ eadem fcc- licicatc perfruuntur: vndc homincs afccndunt ad Angclorum meritum s.^rtna/- &c primium , quod & aliqui fccc- emsibttntt j^nt , ficut lcgimus de bcato Fran- ofc„, cilco. Scdes, mquit Angcius, quam vides , vnius ex ruentibus f"uit, & huicFrancifco humili rcfcruatur.

VER SVS 18.

difputacioncm , fiuc quocum- que alio modo , ad Rom. dccimo, Vnicuxc^ue Deit diuift menfuram Ji- ^*"" dei.

Erat cT^o jtrufhtra muri eius ex la- pideiafj>ide- Nota hicKuius ciuitacis ftabilimcntum , quoad Chrifhim, fupernorum ciuiumfi.mdamccum; complcmentumftruclurx, qucad perfc(5lorum coetum » dcfenhaum quoad Prarlatorum gra-

muri

Eterat ^rufhra mfiri eiusexlapide. B dum. Hic defcribit ciuitatem fupernam, Scquirur , Ipfa );ero ciuitas aurum

mundum jimile vitro mundo. Hic oftcn- dicur prccioficas ciuicatis. Ita dixi Q.-'^i>*'^ quoaniuri ciuitatiscranc cxiapidc^,„, iafpidc , fcd ipfa ciuicas , id elt, ipfa (""f^ruj». gloriaSanckorum ,infra procedio'^' "'^" ncmmurorum pofica , aurummun- dum. Per aurummundum fignatur docesanimarum, fciUccc vino cla-

cxparce matcrix , poltquam eam dcicripfic cx parce formjc. ec pri- mo oltendic maceriam muri \ /c- cundo maceriam ciuicacis , ibi , Ipja Vero ciuitasaurum mundum., cercio ma- tcriam fundamenci , ibi , Fundamen- tamuriciuitatis omni lapide pretiofo or- nata.

Dicic crgo , Et erat jlruilura muri ra , in fulgore ; ccncio firma , in va cnr ii(f,n' "^*^' '^•^^ quod ciuicas , quairi ^ lore •, diledio chara , in pondcj-c. f,T<!>f.cde. fupra vidi.habcbacmurum ,cirfr4f Ec cll aurum fplendorc fulgidum, .^^'^*y*'y?r«<^«r4 rnurietus , lciliccc ciuiracis quod pcrcincc ad pcrfcdlam vifio its4ffxdt. fupcrnx , ex lapideiafpide. Murus, vc VirtmsAf didumcll, func dereniorcs eccIc- fiac, qui dicuncur cfTe cx lapidc, propcer inflcxibihcaccm ad malum; fedex lapidciafpide, proptcr orna- menca vircucum : vircus cnimiafpi- dis actendicur in expulfione phan tafmacis, in (anacionc hydropifis.

.itur.

ncm i valore opcimum , quod pcr- tinet ad charam diiedioncmi vi- gorc folidum , quod pcruncc ad fir- mam adharfionem.

Ergo hxc ciuitas aurum niundum, JimileVitromundo. Pcr vicrum figna- turgloria corporum, quia ficucin vitro , primbfccnum rcloluinir in

in curacione fcbris; & per dcfenfo- pulucrcm , & poftca fir vicruna , fic res Ecclcfias , ncc non & per do- ^ Sandorum corpora primo in pul-

ucrem rcdiicuncur, fcd poftca qiia-

dtores, & pracdicacorcs debcncex- pclliphancafmacum crrorcsa racio- nali, dcbcccurari hydropifiscupi- dicatisa concupifcibiU : dcbcc fu- garifcbris, id cft, reftus fupcrbis, ^& vanicacis , ab ira(cibili: Sccun- dum GIofTam , per iafpidem , cu- ius color eft viridis , fignacur fi- dcs jqusdobcceflc fundamcncum

liinvicrumlucidumconucrccncur. Ergo Sandorumciuicas<<»r«w dum , propccr gloriam animarum,yr- mile vitro munda , propter gloriam

corporum.

In verbis iftis , ifta ciuitas au- rum mundum , fimdc Vitro mundo , glo- ria ciuicacis fiipcrnaj dcfcribicur

Comment.in Apocal.B.Ioan. C^p. 21. 599

In bit ver' fimtdtlt

Je;inl>itar

quantumad triaiquantum adcon- nexum amoris , &c hoc pcrtinet ad vniucrritatcm ipfius.ibi, iffft ciui- tas , ad gaudium dulcoris , & hoc pcrtinct ad dcledabilitatem , ibi, attr.im mundum , ftatum dccoris,&: hoc pcrtincc ad imraortaHtatem , ihi, fmileVitro mundo.

Dcfcribiturcrgohacc ciuitaSjfi- uc Sandorum gloria quantum ad conncxum amoris , cum diciiur , i^fw/Mj-. Ncxusautem amoris in patria eft fubiedlionc mukiformis ; cffediue vniformis , obic<3:iuc dci- formis. Dc liis , llai decimo nono , CiuitasDci vocabirur \>na. Dcfcribi- tur fecundb cjuantum ad guftum dulcoris , cum dicitur aurum. Scien - dum quod aurum ell: fulgore fplendidum , & fignatafVeckum co- gnitionis, quoad vifionem claranii valorc optimum, & fignat guftum dulcoris , quoad diledionem cla- ram , vigore fohdum , quoad ten- Cencf, X. tionem nrmam. Deliis tribus Gc- ncC(ccundo,.^«r«M rerr^t lllius opti- mum ejh. Dcfcribitur tertib ciuitatis fupcrnx ftatus decoris, ibi ,Jiittilc \i- tromundo, cltcinis dcficicns , & fi- gnatdcfcAum iniquitatis ^ ignis rc- nciens , & fignat rcfe^lioncm (atic- tatisj 5ilex perficicns,&fignat pcr- lob. j8. fcdlioncm iucunditatis, lob trigc- ,fimo odVauo , Nonadaquabiturci.xu- rum , vchitrum^neccommutabumur pro eis \>apt auricxcelja.

VERSVS 19.

Sequitur , F««</4/wf«M cimtatts om- nilapiaepretiofoornata.HicoiUndkur prxtioflias raatcri.ic fundamcnto- rum fupern^ciuitatis.Itadixiqubd ciuitas fupcrna cft aurura mun- dum , & non folum hoc , fcd & fundamema muri ciuitatis, id cft , Pro-

A phcti,&: Apoftoli, /iipcr quorum dochinam & fidcm cft fundata, & pcr confequens ciuitas ftipcr- na , Pfalm. Fundamenta eius in monti- ^^^-^6, Ifus fanflis. Hxc, inquam ,/W<<- menta fum omni lapide prettofo ornata,'^l^l'^'*li^ idcftjomiaigcnerevirtutum depi- ny/. tta. Vndc virtutcs dicuntur lapides fortes,quiarcddunt fidclcs in fidc - ftabilcs , & immobiles , fcd lapides prctiofi, qui faciunt prctiofas vir- g tutes, & fant^lcw ad iternara glo- riaradignos. Vndc& fundamcnta Ecclefi.T, vt Apoftoli, & Prophe- tq,maximc his virtutibus fulferunt , & per cas Ecclefiamfundaucrunt. Confequdtcrcxponitloannes duo- decim virtutcs, fub nominc duo- dccim lapidum quibus fulfcrunc, & Ecclcfiam fundaucrunt.

Fundamemum primum tafpis , id cft , fides ; lajpis cnim cft viridis coloris , 'Jl^'jfj C phantafmata fugans , & fignat fi- t4t.,r. dcm ,quiin (andlis viris virct, & nunquam marcclcir, qu.T etiani phantafinata crroris cxpcllit , fcd nunquam fidcscftinciuitatcfuper- na,deqivahic agitur: Rcfponfio, vcnicniibus ad Ecclcfiam primo occurritMjJ»/V, id cft, fides, quam quinon habct,ciuifatcm fupcrnam intrarenonpoteft, &idco ad He- brios nono, Sine fide impopihiU Hcb.p placcrc Dfu. D Sccundus lapis fundamcnti cft Saphirus, id eft , fpcSySaphirus n3in\- Stphm quc habct colorcra calcftera , & ff"- pcrcuftiis radiis folis , ardcntcra craittitfulgorcm ,& fpes coslicum habet colorem i quia habet ad ccc- lcftia clcuare , quar etlam a radiis diuinitatis pcrcufTa, & taifla , & tcr- rcnitatcm rcprimit, &fulgorcm ar- dcntillimidiuini amoris emittic.

Tcrtuis lapis, cft Chalcedonius, id ^^^'f" cft , charitas , Chalcedonius cnim cft

D D d iij

400

R. P. Alexandri de Hales

fimilis lucernx pallcnti nam in A fuprcmo, rubei pcr ardorcmMar- domo non Incet , cxterius lucct, tyrij , niliil fccum cucUunt , qma

fculpcnti obftat, calcfaftusSoIc , vcl manu , ad fe palcas trahit i &c bcnj fignat charitacem , quia vir- tusin corde celata paller, quafi lux luccrnx , fcd cum ad aliorura vti- litatemcxirc co^itur,tunc qualis intus erat , cxterius oftendicur. Vn- dc in domo cordis pallct, cxterius lucct,calcfa6la ctiam a SoIcChrifto,

vcIaSpiricusSadli,i?ianu,vcIdigito,Bconftantiam,qui pro Chrifto fan- pcccatores,quafipaIcas,adretrahit, guinem fudcrunt , & ideo (cxtus

pcrfecutoribus cx cordc rcmittunt.

VERSVS lo.

Sexcum tundamciKum , vel Ccx- tus lapis Sardius^ fic diftus , quia primo cum Sardius lcmditur, vmus axn/U. tantum coloris cft, fciliccc langui- nei , & fignat Martyrum pcrfc(?ani

&amicosDci efficit. Scd quarc cha- ritas nunquam cxcidit ? quia in nulla aducrfitate deficit , prima: ad j.Corij. Cor. decimo tertio 5 Charhas nun-

quam excidit. Sm4T*^i$ Quartuslapis Sw^rrfg-^f, ideft, w^nius. virginitas , Smaragdus enim, vt dici t Ifidorus, omnes ncrbas fua viridi-

tace fupcrat , aifrem vicinum facit aurum mecalla , fupcrat, qur ctiam f ir^. fua- viriditatc vire(cerc , gcrcntcS(-> in prardicatione fcintillas ardentcs ^Mfcbrtiii camgratiofos facit, imagincm,fl- craicrit,&:aIios inflaramat. ^ ^^*''* cut fpcculum reddic:& benc figni- ficac virgincm, quia omnes virtu- tcs in pulchritudinc fuperat , ha- bentcm gratiofum facit in conlpc- duDei,hominum, & Angelorum: Virgocriam imagincm Chrifti,& virginis Marii portat.

Quincus lapis cft Sardonius , vcl Sardonyx, & fignac Sandlorum pa

ftrt4f.

StrJinu* f/uten(i4.

ponitur,quiaChriftus fcxtaa?cacc, & fcxca feria , fanguine (uo Marry- rium confccrauit.

Septimus lapis cft Chryjolim chnfJ auro (imilis,vndc dicicur a ChryfosJ*!''""'*- quod cft aurum,\\ic fcincillasardcn- tes vidccur cmictere , & fignat (a- pientiam , quar omnia dona, flcuc

Odauus cllBerjllus, hic lapispo-^^^^^ fitus in foraminc fcxangulari ln-fm(f,Ju. cct , quafi nubcsSolepcrcufla, & manum cencncis calcfacic cahdica- te fua, & fignat virtutcm mifcricoc- dia: , qua: lcx operibus cxcrcetur , & lucctaSoIe mifcricordia: percuf- fa , cum mifericordiaE opera fiunc intcncione bona , & corda homi-

ticntia^ fccundumcnimlfidorum,^,^ numinfirmorum, & debiUum ca- ^rfriijnj^Aceftexduorumcommixtio- lefacit inamorc Dci, &pro.\imidc

nc fic vocatus , habct enim cando- rcm,vt nix, ruborcm vt Sardius, &cfttricolor,vtdicitlfidorus, ni- ^er inimo , candidus in medio , ru- bcnsinalto. Hic lapisinfigillando nihil fccum tollit-, & bencfignat Sandorum patientiam , quia in imo, id cft , in mundo funt ni- gri vilcs , & defpcdi : in rac- dio , id cft , in cordc , vcl confcien cia,albi & candidi j in alto, vel in

calidiratc fua.

Nonus lapis ei[Topa:^iusyh.\ch- pisquamuisfitomnium coloram, duos tamenfpccialitcrhabet, fcili- cec aureum & xchcrcum ; & cuni fplcn Jore fblis cangicur, claritacem cxccdic omnium gcmmarum , & in afpcdum fuum prouocac fingu- lariccrafpicienccs, quod fi pailia- tur,obfcuracur,fi vcrbfux nacurx rclinquitur,cIarioxredditurj & eft

rrtd/iMsto.

Comment.in Apoc. B.Ioan. cap. ii 401

gcramaarnplininia,&Regibuscha- A Ambro/ius; [ humilkas brcuis eft ra,& fij;nat contcraplationem,qu« viola pulclir^ y t rofa fdciJis ad om-

cftcxcliaritate aurca, cx cogiratio- iic,vclconuer(ationc qualuccc x- therea : vbiDeus hmpidius vide- tur,ad cuiusamorera homincs af- ipicicntcs trahuntur, Et qui talcs luntjfciUcctcontemplatiui, fi ho- noribus fecuU palliantur, obfcu- rantur,quiacircamuItaconturban- cur , ficut Martha. Contemplatio

ijia , vc obciiicncia, videntesacccn- dir quaC flamma pcramorem,om- nibusenim placcc humilis , ctiam inimicis,]ficutfuperbia ell odioia. Vnde lapis preciofiflimus vltimo loco ponuur, quia omnes alias vir- «mV/. tutcs ornar, quia fccundum Grc- gprium. [ Qui line humiUcacc vircu- ;es congrcgac, quafi puluercm in

tt» fytmmii

^el»TMm «r- iltnibm 4/- ftcidt.

maximccordilatac, vcrisRcgibus. g vcntoportacjproptcrquodillevcr Nihileacharius , quia ccElcltc rc- fus

Jms tmltfHs M Jennm.

gnumfcmpcrdurat. Etmerito lo- co nono ponicur,quia homincs no- uera Angelorum ordinibus alfo- ciac.

Decimus lapis cft Chryfoprajus^ hiclapisjfccundum Ifidorum, viri- dis cft,5c aurcus,quafi mixtus. Vn- dcdiciturgcmmulaaurca,& fignat calcftis patrix defidcrium. Vndc & coelcftcm patriam ardcnccr dcfi-

TfnihilMra rejmtesnonin VtttHm bon* mutcs.

Qui non efl humibs refmtdtur in ofdine

rvilis.

Vlcimo ctiam loco ponicur, quia verus humilis fc circ vlcimum rcpu* tac, & locura vltiraum tcncc, & amat.

Vel priraus lapisfupcrnjcciuica- tis cft /dj^Wjid eitjChnrtus ,qui fua

.Ali4 Iniri

dcrantesfuntgcramulaaurca, quia viriditaic habet vifum dcledarc, 4f;./;.4//». ficuc aurunj in fornacc,fic cale- loan, dccimo lcptimo, hacefiUta

£tem4f ^ft cognofcant te.

Sccundus lapis , fciliccc S^tphir/is, cft virgo bcata , ccclo fimilis pcc eratiam.ficucLunaSoli, quiaficuc '^^;»- Lunacxiltens m nodteignorantiT, ,^^,j„,, haberfuoluinincilluftrarc, &ficuc Saphirus cft gemma gcmraarum, fic ipfa Virgo virginum ,cft domma omnium aliarum. Prou. vlcimo,M Prooeib. fuffergreffft es ymiuerfat. nubilojideft, inter malos, latcf, & D Tertius Chalcedonim (iint cjteJ,m„ infcrcno, hoc cftjintcrbonos, ful- Angeli, quia ficut Chalccdonius u^iifH.

non lucenc nobis in occulco,in ca- lo Empyrco , fcd luccnt in raanifc* fto,quoniara nos protcgunc ab ho- ftc maligno,vndcad modum ChaU ccdonij,faciuncvinccrchoftc« ,6c caulas ccncacionum,ifti func {cptcm viri, qui vcncrunt in auxilium Mx^ chabeo pugnanci j fccundo Mach. Quartus lapis Smaragdtis , funt

ftis patrixacfidcriozftuans,&nihil ahud rcputat : imo quanto plus dcfidcrans tribubcur, canco am- plius probacur. s Vndccimuslapiscft,f/y^fdnf/j«/, hic lapis cum acrc mucacur, in fcrc- nocft perfpicuus,innubilo obfcu- rus : Et fignai virtuccm dilcrctionis, per quam dilcreti,iecundum Dcum cmnibus lc conformant. Vndc in

Duodecimus lapis , Amethy^lus ^ hiclapis, (ccundum Ifidorum, m- tcr genmias purpureas obtinct principatum, Amcchiftus, id cft, ca:licus,acolorcviQla:,cft pcrmix- tus, qualdam flammas rcfccatusdc fccffunditjd: fignac humilitatem, cuiuscoracscftobcdicncia, vc^dicic

/^oi R. P. Alexandri dc Hales*

jw4ri<<i»j Pacriarcha:,quiviriditatc fideifiix A viridis coloris , aurex mixturaEjfic fHriMht. j^iios fccerunc vircrc. Vndc ifti fuc- Dodtoruni fententis func mixta: , runt fidci prima; portac,& hxc gcm- ' & authoritatibus lcgis vctcris , &c ma fe portantcs gratiofos facit , fic noux. Ecvirenc fidci virorc, cum

ipfi Pacriarchx vafafucrunc primac gratix.

sdrJ»mu Quintus lapis Sarim , fucrunc tnfhttd, Prophetz tricolorcs , nigri in imo , pracdicando lamcnta paenitcntix } albiin mcdio , prqdicando carmina fupernx Ixcitix •, rubci in fummo ,

Dodores fucrint parati rcddcrc in- tionem dc ca, cjux in nobis cll fidc, & fpe, primx Pccti tcrtio.

Vndccimus.lapia, fcilicct Hyd- HytMtn cinthus , func Paftorcs, quia ficut liic • lapiseftdurus, quianon ccdic, nifi adamanti, &conforcatiuus ftoma-

Etecii. }•

prxdicando pccnam ignis gchcn- g chijficPaftorcsdcbentelfc duri aJ nalis flammx , Ezech. tcrtio , Scri- corrigcndum rcbclles , & bcnigni

ptderamin libro lamentationes jCarmen, ^ Vrf.

Zudutt Sextus lapis Sardius , func Apo- •^^'M- ftoli. V ndc hcuc hic lapis cft colo- hs fanguinci , ita fucrunt proprio fanguinc laurcati •, & ficut hqc intcr gcmmasin fundamcntotcnet gra- dum,ita& ApoftoU vilillimi tuc- runtrcputati, quoad mundum.

Scptima gcmma Chojfilithus ^Cum EuangeUrtx , quia ficuc hic lapis

Chyf,h'

ad confortandum debiles.

Duodccimuslapis,fciIicct Ame- tbjflus , funt Vireincs, vndc hicla- f pis fimilis cft rofe , in qua pulchri- cudo virginalis intcrprctatur , Ec- Ecwle^liyi clcf vigefimofcptimo , Quaji plar- tatio ropt in lericho. Et ctiam funilis vioIx,inqua mortificacio carnalis intcUigitur , vnde Hicronymus, [Virgo Chrifti,vmum fugiar,vtvc- ncnum. ] Hi crgo func Juodccim

emittit fcintillas ardcntcs & ful- c l^pit^csprcciofi^quibu^ciuitas fu- gcntcs , fic Euangcliftarum dodlri- pcrna eft ornata,vcl diujdecim fun

namdeuotcaudicntcs ,rccipicntcs, & implcntcs, rcddit charitatc ar-

Exech. dcntcs, EzechidySjfeciesrotarHmerar ^uaf Chrjfilithi.

Mtri/lMi Fundamcntumodauum,84odJa-

Mtrtytf. uus lapis Berjllus y func Marcyrcs, propccr colorcm olci, & ardorcm cmincncis charicacis : quoniam fi- cucolcumemincc alijs liquoribusj fic charicas alijs vircutibus , &c Mar- tyrcsalijsSandlis omnibus.

T>p*7uis Nonus lapis Tobazius^ funt Con- rcUorcs, proptcr colorcm auri , & xthcri5,quancumad vicamcontenv placiuam,&a(5liuam ,inauro pon- dcrofb vica acfliua , in xtherc cmi- ncnci , & fiilgorc, vica contcmpla- ciua.

Decimus Iapis,fcilicct C/^rj/oprrf- jMf,funcDo6torcs,ficuc Uiclapis eft

damenta , fuper qux cctleftis Icru- falcmcftfundata.

VERSVS it.

Ef duodecim ^rtx duodecim marga- rita fint per jingulas , cir fingulg ponx erant exfingulis margaritts. Supra de- fcripfic matcriam ciuitatis fupcrnx, murorum,& fundamcntorum,hic D dcfcribit matenam portarum. Ita dixi fupra, quod ciuitas fupcrna ha- bet duodccim portas, & rtarim cx- ponitcas diccns, Et duodecim porta duodecim margaritx Jimt : Portx iftx dicunturDod-orcs^qui dodVrina fua D>f!> rcgnum ccelorum apcnunt, qui di- cunturduodccim,quia eft numc-^*, rus fupcrabundans , quia dcbent aUos impcrfc(^os mcrito fuper-

abundare.

♦rrx

pjrtM rMM*

t4tn «r/»-

Comment. in Apoc. B. Ioan.Ca.2i. 4O3

abundarc,& fupcrarc, tjuiadcccm A fupcremincniia dignitads, ibijPcjr- prxccpca legis , & duo priccpta m i aruperafflucntia Iargitatis,ibi,

Euagelica, dilc*5lioncm Dei,& pro- ximi.ardcntiHimc dcbcnt prxdica- re , duo namque & dccem habcnc numenim duodcnarium cohrtituc-

rc.

^id nt- lanJam tn tntTgtrttts,

Hx vcro portijfcilicct pridica- torcs& dodorcs,<&<#ow mar^itri. u fftnr.ln margarita qusdam attcn- duntur quantum ad cius hcri : qui

duodecim ; nam numcrus abundans eftiafiipercxccllcntia claritaiis.ibi, MargAfita. Ec bcnc dicoqu6d</«o- decim porra duodecim Margaritit fnnt pcrjingidas : nam dcjtngulaporraeratex Jtngulis Margaritis •, ita quod quqli- bct porta habebat vnam Margari- tam {lcut cxpofitu cft. Vnde iftud vltinium, cir/«^i<il(f/wf<f non eftni-

dxmquanium ad cius cfTerquan- ^ fiexpofitio illiusdidi, ^(rryw^«/4x, tum adcius ficw , vel gencrari , oris Er plateacimtatis ottrMm mundHm. Sn

conchacapertio, roris cccliinfufio: vnde Ifidorus, [Margariia incon- chis maris nafcitur , & cx rorccixli concipitur , ] in ^pcrtionc orjs con- ^uJti Jt- dcfignaturmotus liberi arbi- trij, vcl animi,in infufionc roris cocli, infufio gratis : in quo figna- tur, qubd Paftores & I^ricdicatorcs

ttnififiJt' fwti.

praoftcnditnobihtatem portarum, id eft, maiorii & Paftoru , Dodoru & Pridicatoril : hicoftcdit nobili- tatcmminorum Sanclorum. Itadi- xi , c^\io<}iduodecim porta ,id cft , Pa- ftores , Dodlorcs , & Pridicatorcs, quidcbentregnum coelorumape- rire alijs, duodecim Margarita funr : ^

non debcnc ficri procuratione fui, ^ nonfolum hoc, vctum ctiam, fcd infpiratione Spiritus fan«5li. Vn- p^^f^'^ ciuitatis , id cft, coniugati , & dcdebentcfle cocleftiroreimbuti. minorcs Sandi , latiorcm viam InMargaritactiamquidam attcn- duntur quantum ad ciuselTe^eft cnimlapis candidus, vndc quanto candidior, tanto mcIior,fpIfdidus, vnde quanto fplcndidior , tantb pulchrior, folidus,vndcquant6 fo- lidior, tanto nobilior. Et intcr lapi- d shiceft nobilior, ficprzdicator dcbctcfTc nitcns candorc puritatis &mundicia:,fpIendore.vcritaris& ^ fcicntii , vigorc puricatis & fan- ctimonix.

Portx enim duodecim margaritJt funt, & hoc , per/ingulas ^iA <A\ , ita qubd ' quarlibct porta , id eft , quilibct Paftor, C\; dodtor, & prardicator, fic Margarica habcns cria prxdicVa, fci- liccc candorem puriiaiis & mun- ditixi fpIcndorcmvcritdris& fcicn- tiz,vigorem probitatis & fandi- monix , hic commendantur Pafto- rcs, Dcwlorcs & Pra Jitatorcs , a

tcncntcs ciuitatis , non pcr crc- mum contmcniiac ambulantcs,vc faciuntPfxlaci, Dodorcs , & Prx- dicacorcs vcri : /;<f ,inquam,^/<ifM aurummundum, 'in auTo iapiencia,m munditia,peccatimortaIis carcncia oftcnditur.

Ergo coniugati & alij minorcs San6li,qui ^cr plateaSy intclligun- /»/jrrw«i- lur , qui latiorem viam tencnc quam contmcnccs , aurum mun- tt. ■ dumy quia fapienccrfciuntfc apec- cati macula cuftodire , Match. duQ- Matth u. dccimo , Confteor til>i Domine , pa- tcr cali ^ ternt , quia ahfcondtfii h/sc a fapientilfus , ^prudenttbus , reue- lafli ea paruulis. Vnde & tunc dici- tur , aurum , mundum , tamtjuam V;- trum perlucidum., quia nihil celar: vnde hx placex dicuncur aurum mundum inpatria, propter gloriam animarum ,fcd vitrum lucidumj^xo-

EEc

4

404

R. P. Alexandri de Hales

ptcrgloriamcorporum.

Ollenditur etgo in Sandtismi- noribus » in i(U claufuk , lacitudo dilcdionis , ibi , PUtea •, multitudo congrcgationis , ibi , ciuiiMis ; ccrti- tudo glorificationis , ibi , aurwn^ pulchritudo incorruptionis > ibi, mindum^ plcnitudo cognitionis,ibi, fimile \Htro pcrluciJo.

VERSVS. IX.

Ettemplum nonVtdiined: Dominus . enimomnipote/is templumillius ejl. Poft- quam ollendic ciuitatis fupernx matcriam pritiofam, hic oftendit ipfam habere omnis boni prifcn- ciam , & omnis mali carcntiam : & primo commendat ciuitatcm illam exmali carentia-, fecundo cx lucis rcfulgcntia,ibi, duitasnon eget Soie ne^ueLutto,

Dicit crgo , Et templum non vidi in ea.ha. dixi, quod vidi platcas ciui- catis aurum mundum \ &c quamuis in ipfavidcrcntur multabona,/fw- Jilum tanicn non Vidi inea : id cft , lo- cumorarionis, hic enini cft locus propric adorandi , & orandi pro raalis amoucndis , & bonis acqui-

^^'TuT '^<^"^'s>^c<^*" patria nuUum malum aderit,quod(icamoucndum , nul- /M.cr lum bonumdccric quod fit acqui- ^^^['''''rcndum. Ergo in patrianoncftte- plum , vcl locus adorandi , fcd ibi eftlocusad laudandum, quia laus cft dcbonis lam habicis , &: malis amocis.

• Pcr hoc ergo quod dicic , tem- plum aonvidi in ca , dac intelligcrc quod inciuitate fupcrna cft omnis boni pra:(cntia, &: omnis malicare- tia,quoniam oratio ibi liabcret lo- cum^ficflec ibi maluivcl fi aliquid ibi dcficcrccboni.Templumcciam noniblum eftorationis locus , Ted

A cciam oblationis. Oblacio autcm fic auc pro propiciacioneoftcrcntiui auc fuftenratione miniftrantium, aut ad placandum Dcum: fcd nihil hocum cric in pacria , ncc Dci of- fenfa , ncc miniftrancium indigen- tia,necciuiumrupernorum culpa, quare nec oblacio aliqua.

Ergo in pfp-ianon ctit cemplum, nccad adorandum , nccad ofterc- 5:7^0, dum.verumtamcneritibitcmplum ad gratias agendum , & Deumlau-

B dandum, cam pro bonisiaadcptis, quam pro malis amotis. ec idco addidic, Dominus Deusomnipotehste- plum illius efi^0*y4gnus. Quafi dicerec, quod fupcrna ciuicas non habec aliucTcemplum, Tjuam Deum , & Agnum , id eft , quam ccmplum di- uinitatis . vndecft in vcroquc lau- dandus. Ergo cft ibitemplumad laudanduni ,non ad adorandum. Plal. Intemplo eiusamnes dicentgloriam. Pfal. »s.

^ Vel hic fpccialicer oftenditur prr fentia omnis boni , cx prxfencia oVnnipotenrisDei, & Dominino- ftri , &: Agni Chrifti , Nam Domu tius Deusomnipotcns templum eji omni bono replctum ilHtts ciuitatis fuper- nXjCir y^_^x,id ci\y homo Chriftus. Quad dicat,quc>d omne bonum ibi critex prarfcntiadiuinitatis, &: hu- manitatis ; vnde Pfal. Jperienie tep(»i. loj. manum tuam omrda implebtmtur bonita - te. Vnde implcbiturracionalis ple- f »^/--*

^ nitudinelucis.ii-afcibilis plcnitudi-

nc pacis^ concupifcibilisdulccdinc hHmgnrr^ amoris. Er^o Dominus Dcusomnipo- tens templumilliusefl. Hic dcfcribuur Princcps fuperni ciuiratis vc prx fides dominationis gubernacione, ib\, DominuSyVt prea:miDcns vencra- tionis dignatione, ibi, Dewj, vc pri- uidens, produdhonis operc, ibi,o?n- nipo[es,vz emincnshabicacionis quic cacione, ibi, templum.

imne tnitm.

Comment.in Apocal.B.Ioan CAp. 21. 405

JAm. iS.

VEllSVS. 1}

Scquitur, Et cmitdsnm egct Solejne- que LuM y \>t Ittcedntin ea, Benc dico, quodin ciuitatcruperna-critomms boni pr^fentia , & idco nonegetSole^ Qmtltlet ne^tteLund , vr luceant in ett: Ad litte- f»i* quia indicet eorum benc- hcio, quia tunc quilibctciuium erit Soleclarior, Matth. decimo tcrtio, fulgeJfHntiufhJicutSoL Etciuitas fii- perna none^etSoleyid eft,do(5brina in- rormante,ad clc(5^ionem bonorum, netjue Luna jid cft dodtrina informa- tc ad fiigam malorum , vr luceant in rd,id eft, vt illuftfetur ab illis acqui- iitisdodrinis: & ftatim redditcau- {im,Nam claritasDeiilluminabit eam^ id cft, totius Trinitatis,qui tunc in mcnte videbitur, illuminahiteamy fcl- liccc dando intcllcfhim , & cogni- tionem plenam , ^uia tunc cognojcam Q^t i^^/icutCrcognitus fum,^rim^3idCor.dc- C ft*x menxiiana clara ejl. Scctindo cimo tcttio: Attendc hic cognitio- dftenditur cius dcfponfatro nuptia- nis obiedhim fupcrnorum,iDi,c/dri- tas Deiy attcnde cfFcdlum , ibi, il- iuminahit.

chtifiusU- Etlucernaeiusefi Agnus,id eft.hu- (erndpdr*- manitas Chrifti : iftc cnim Agnus cft Paradifi luccrnaiin qua eft lux af pc(5tum illuminans , fax afFc(5lum mundificans, lex tfffc^Stum redifi- ^ns, Ifte etiam Agnus eft lucerna.

A virtualisfcrcudatiogratiarum.ciim dicitur, cldritas Dci iUumirutbtt eam^ fciendum qaod fiiit claraclaritatc iiluftrationis rcfpedbu fui^ contcm- plationis, rcfpetftuDei , conuerfa- lionis, rcfpcvStu proximi. Claritas illuftrationis refpe(2:u fui fuic cx- pulfiuacontrarij, ornatiuafubie^fii, cxprcffiuavcftigij.Claritascontem- plationis refpedu Dei , fiiit cxccn- g fiua vclaminis, transformatiua ima- ginis, fpeculatiua beatitudinis, pri- mx ad Corinth. fecundo , Nos reue- '• Cor. »: lara facie , quoadextenfionem vcla- minis i GUriam Domini j^eculantesy quoad rrasformationcm imaginis; transformamur a daritatein claritatem-y ^ quoad fpeculationcm beatitudi- ^ nis. Clariras conucrlationis rcfpe- ^lu proximi fuit claritas virginalis pudicitix , refpc(ftu fui , rcgularis obfcruanti.T ,cxcmplaris panitcn- tii,dc hislPai,decimoO(aauo, Si-if"- '8.

rlim jCumdicitur, (ylucemaeiusefi yfgnusy Sciendum quod hic Agnus fuit lucerna cius a(pc(5tum clarifi- cans, afFcdhtm mundificans,effc- (5luni ratificans : & ideo ab ipfo fponfo pulchrius adornatur , dul- ciusadamatur, falicius coronatur. Dchisfupradccimo nono,Gaudea- j^^^^ musy ^exuUemus , quoniam vcnerunt

quia cft rcdu<Slor dcuiorum , rc- fMpti^t A^i , \xor eius prdjiarauit dcmptor damnatorum , rcfcrator

[lijunut cUruas il

Plal.w*. (ccrctorum, Plalm. LucemnptJ^bus meis verbum tuum, &c.

Claritas Dei illummabit eam^ cir lu- eemacius efi j^gnus^ Claritas,conucr- fatio clara Virginis quaium ad duo defcribitur in his verbis i virtualis fa-cundatio gratiarum , ibi , claritas Deiy pcrfonalisdcfponfatio nuptia- rum , ibi ylucern* eius efi y^gnus.Cir- caprimum,vbi clarc oftendicur

V E R S V S. 14.

Et ambulahutit gentes inlumine eius. Supra oftcndit nobilitatcm fiiper- nx ciuitatis , hic oftcndic nobilica- tcm habicantium,& primo maio- Tum i (ccundo hiinorum, ibi, cir ff- ges terrt afferent ^oridm fudm. Di- cit ergo, Et dmbuldbunt gentes inlu- mine nus. Ita dixi, juod ctdritas Dei

£ E e i j

406 R.P. Alexandri de Hales

llumirutbitf ciuitaccm fupcrnam & A rww, id eftfbonam confcientiam,

cjuod lucerna cius cjl ^gmr. (^aml/u T'Jtt tnco- lahimtgcntcj , id cft , Sandi maiores ' plusmelius proficient in prxfcnti, quod tamen poftea coUocabuntur in gloria Paradifi. Hxinquam,ge- tcsambulabum^&ciioc , in luminecius, id cft, in ipfius Agni fide : fidcs eft ad modumlucis, illuminat,inflam- mat,lxtificat,confortat, elcuat,ncc

.Cor.ioi

fecundi ad Cor. dccimo, Namglo- ria nojha haeejl , te^imomumconjcien- iue nojlrd: ^ honorcm , proptereua- fam miferiam,wt//dm, fcilicetaitcr- nam gloriam , vcl Reges terre , id cft, fubditos fuos , quos przdicando conucrtunc ad panitcnciam , &fi- dcm , pro quibus gloriabuntur , primiad ThcfTal. fecundo, Qfucli ^^''Thcf.

corrumpitur in fe,ncc fcinditur,ncc Jj^csnoftraautgaudium , aut cormagb- maculatur. g ria , nonnc Vos , ante Dominumnojtrum

Ambi^abuntigiturgcntes^m^rx- lefumCJjriflumf Magnaenimgloria

fentijid cft, minorcs Sandli , inlu- tnine eius , fcilicct fidci. Vnde hic oftenditur in luminc iftorum San- Aorum virtuofa operatio, ihi,Am- hulabunt gentes., dirc<5tio radiofa , ibi, in lumine cius , fupple agnicioncDei fcilicccin fucuro, cuncenim vide- bitur ficutieft. Nunc emm vidcmus fcrfjfeculum in Knigmate , tunc autem

erit Pnlatorum, cjuando poterunc bonam rationcm rcddere de om- nibus^fubditorum fuorum fadis: fed quoniam non fufficic pricfTc alijs, nifi ipfi malis abftineant, idco addit quod ajferent honorem , id cft, Qiunim confcienti* puricatem, non enim cfTet gloria Regibus, fifubditi boni effcnt , ipfivero mali.Imo maxima

i.Cor.u; facicad faciem^ primae adCor. duo- c confufio erit cis , (cilicec Pnelacis z^dMm decimo. Ec non folum ifti minorcs Ecclcfiar , quando ruftici laici , & **

Jufiiti Kjx dtcttHr.

in luminc cius ambulabunc , vc- run\ T^tg^t terra , vc Prxlatiboni, fe aUos re^enccs, & ahj Phncipes boni, bcnccerram fuam, ideft,c6- fcicntiam propriam, & alios guber- nantes,<i^«jf ^/on<*»J,id cft prxfcn- tabunc Dco gloriam fuam , quan- do fupcr alios vcilitcr regnauerunt, pro quibus gloriabuntur , & fcm- pitcrna gloria perfrucnrur. Affe-

Dt*»mmt

l§rnfti-

eorumlubdicierunt mglona,&ip- fi in gchenna, vcftici cappa cora ijrnica, Macch. vicTcfimo primo.Pi*- blicam , ^ peccatorcs pracedcm \>os m regnoDci'. propccrquoddicic Ber- nardus fupcr Cantica , [In Pra:latis confidero gradum , & cafiim vc- rcorifaftigium dignicacis incucor, facicmabyffi iacentis deorfum ; ac- cendo celficudincm honoris , for-

renc cciam, honorem in tllam^ id ^ midopericulummorcis, quiaiudi- cft , fuorum fubditorum laudcm, ciumduriffirnum his, qui prxfunt

propter quodaDcoetiam in chro- no gloria? honorabuntur.

Vc[ gcmes funtboni adhuc cxi- ftences in hocmundo morcah, hi ambulabunc & ambulanc in lumi- ne eius , fcihccc fidei : fcd Reges funcfandi, fa£l:i iam ciues ccclici, qui dicuncur Rcgcs, propcer ho- ftium vidloriam , & propcr iam adcpcam coronam. Hi affcrem glo-

DtUnJm

fiec.] Vnde fcire debcnc Praclati quod fi vnquammala perpccranr, fr^tr»m cocmortibus digni funcquot per- '^y"' ditionis cxemplaadpoftcrostranf- miferunc.

VERSVS zy.

Sequitur , Et porta non datidmur perdiem. Hk oftenditurfupcrnieci-

Comment.in Apocal.B.Ioan. Cap.2i. 407

uitatisfccuritas, cx quo oftcnia cft A

nu*icnt,. nobilitas. Itadixi ,quod gentcs am- bulabunt in luminc ciuitatis fupcr- n.T , & Rcgcs affcrcnc illi gloriam fuam. Etport^ euts non clutdentur per diem, id cft , tanta erit fccuritas , quod nullus in curfus hominu, nec fcrarum timcbitur. Solcnt cnim porcaeclaudipropter timorem,fed tamen non cft fccuritas fumma. Etbcneciico , quod porra: ciuitatis fupemaEnonclaudcntur pcrdicm, nondicopcr nodlcm , nox cnim, g 7« teU noneritillicj&ycoclaudinon pof- omnimtJd fyjj j nodcm , ncc ctiam aperiri, ^ non crit illic, id cft^ obfcu- ritas aUqua , ncc corporalis , nec fpiritualis. Myftice portac ciuitatis {upern? funt affedus & intellcdusi quibusintraturadamorem, & co- gnitioncm boni, qurr portar, ibi, non claudcntur , quia tanta cric charitas , quod nihil ibi crit , nifi

VERSVS Z7. NecintrabitinilUm ali<juid comqui- natum , cir faciens ahomindtionem ^ cir mendacium. Hic excludic a ciuiratc fupcrna congregationcm malo- rum ,iradixi,qu6d in ciuitarc Pa- radifi habitabunt gentes , &: Re- gcsbenc fc,& alios regcntes , hoc cft, San(fti , &: elcdi Dei, ab omni criminc mundati, & non alij , quia nonintrahit in eam , fcilicct ciuicaccm p,f,tf„u„ fupernam,4//^w/ii coin^uinatum ^id cft, itfinmtn. nullusfaciespeccatum infcipfum, Cir faciens abominationem , id cft , fa- cicns pcccatum contra Deum , & mcndacium ,'id cft , pcccatum con- traproximum, vcl per coinquinatio ■ w^mintrlligirur immunditia cordis, pctabominationem, pcccatum operis, pcr mendacium , peccatum oris.

Nonigiturintrabic inciuicatem fupcrnam aliquid coinjuinatum^xA cft, pcccans pcccato opcris , nec menda-

amatumi claritas, quia nihil crit ««w, idcft; peccans pcccatooris, ibi,nificognitum,quarc dicitGrc- C nififitmundatus , &acriminc pur- go. [ Quid cft quod non vidct , qui gatus. Vel fecundum Gloflam , non

yidcntcm omnia videt .*'] VERSVS t6.

yljferent ghriam & honoremgentium inillamyhAC oftenditur,qu6d Sandli nonfolumgaudcnc de falutc pro- pria,{ed ctiam de faluie aliorum. Ita dixi qu6d ,Sandli & clcdi Dci afferenc in patriam gloriam fuam K,n/»lumtL honorcm , ita qu6d dc falute intrabitfccundum Glofw/j ^w/cri- '^A'^'"' prcpria eaudcbunt , & non folum ^ fti funt , fcilicct ftylo przdeftina- ^cfjeJn. hoc»verum criam de falutc aliorum, tionis , in libro \Ux, id eft , in libro (^honoreminillamy quafi dicatnon prxfcicnrise Dci, CT '^gni^ id cft, tantum gaudebunt dc fcip(is, fcd infidc & imitationc Agni, id cft, ctiam dc focijs. Chrifti Agniin cruccpro nobis im-

molari.

tntrabit aliquid coinfiinatum , id cft, cum aliis inquinatum , per pcccati confcnfum, tt faciens abominationem^ id cft , aliquid criminale , quod dc- teftabilc cft apud Dcum, Et menda- cium , id eft, loquensconfuetudina- ricmcndacium , vel dicens mcnda- cium pcrniciofum.quod cft malum m proximum.Et non loium liti non qi,„^„„ , intrabunt, imonccfimiliter aliquis fivispsrt,-

■ - - ct^it(fetms

rmmg*u

dtHdnm.

££e iij

4o8 R, P. Alexarjjiri de Hales

:srNOPSlS C^ViriS rlCESIMI SECVNDl^vltimf.

COelefils cmiutis flHuium ^ex vtraque parte fluuii dif. pofltas arbores njitA defcribit :gratias deinaepro fct reuela- tionibus fupplicahundtis agit^fed prohibetural Angelo,mor' tales omnes loortatur ad fupernA ciuitatis deflderium, 'vt ^ per fugam peccatorum ^fiudium ^virtutum illam fubire conentur^gra' ues panas comminatur falfarijs^ quiprophetiahuic audeant aliqttiil addere, ^el decerpere :den$^ue ad Cixlefiem ciuitatem, adChriflfm^ ad Deum ftifltirans rogat ejuantocyuseh fransferri. ^

CAPVT yiGESIMVM SECVNDVM &: vltimum.

T oftcnditmihiflouiamaquJEvic^c, fplcndidumtam^^ quamcryftallum, proccdcntcmdclcdc Dci & Agnii' 1. InmcdioplatcsE cius, &cxvtraqac;parccfluminis iignum vitac, afFercns fru£lus duodccim, pcr mcnfcs fingulosreddensfrudumfuum, & folia ligni ad ^anitatem Gen- tium. Etomnc malcdidtum non crit amplius . fcd fcdes Dci & Agniin illa crunt, & ferui eius fcruicnC illi. 4. Et videburtt faciem cius : &: nomcn cius in frontibus eorum. /. Et nox vltra non crit ; & non cgcbunt luminc luccrnae, ncquc lulnine folis,quo- niamDominus Dcusilluminabitillos,&regnabuntin farcula fa:- lorum. 9. Ecdixit milii : Haic vcrba fidcliffima funt, & vcra. EtDominus Dcus (pirituum prophctarum niiftt Angclum fuum, oftendercfcruisfuisquajoportctficricito. 7. Et cccc vcnio vc- lociter. Bcatus , qui cuftodit vcrba prophetix libri huius. 8. Et cgo Ioanues,quiaudiui , & vidi haec. Et poftquam audiftcm, iSc vidiftcm, cecidi vt adorarcni antc pcdes Angcli , quia mihi ^xc oftcnddbat: 9. &dixitmihi; Videncfeccris. confcrauscriiiniTtfdus fum,&:fratrumtuorumProphctarum,6ccorum qui fcruant Ver- ba prophctiarlibrihuius : Dcum adora.^ /o. Et dicitmihi : Nc fi- gnaucris verba prophctix libri huius : tcmpus cnim propc cft. //. • Qui nocct, noccat adhuc : & qui in fordibus cft, fordefcat ad- huc : & qui iuftus cft , iuftificctur adhuc : tc fani^us fandificc- tur adhuc. /i. Eccc vcnio cit6, & merccs mca mccum cft , rcd- dcrcvnicuiquc fccundumopcrafua. /3. EgofumA,&:«, primus.

Comnient. in Apoc. B.Ioan. cap. 2.2. 409

&:nouifllmus,principium, & finis. 14. Bcati qui lauani ftolas fuasinfanguinc Agni. vt fit poteftas corum in ligno vitae, & pcr portasintrcntinciuitatem. 1/. Foris cancs,&:vcncfici,5«:impu- dici^&homieidsE, &idolisfcruientcs,*& omnis qui amat &: facit mendacium. 16. Egolcfusmifi Angelummeum^teftificari vo- bishxcin Ecclcfiis. Egofumradix&gcnus Dauid, ftcUa fplcndi- da,8cmatutina. /7. EtfpiritusScfponfii dicunt: Vcni. Et qui auditjdicat; Vcni. Etquifitit,veniat.- &qui vulf, accipiat aquam • vitxgratis. /8. Contcftorenimomniaudicntivcrbaprophetijc librihuius -.Siquisappofucrit ad hjcc, apponct Dcus fupcr iUum plagas fcriptas in libro ifto. ip. Et fi quis diminueric dc vcrbis li' bri prophctia: huius, aufcrct Dcus partcm cius dc libro vitae , &: de ciuitatefan6ta,&de his qua: fcripta fnnt in libro ifto. 20. Dicij quiceftimonium pcrhibeciftorumjEtiamvcniocito: Amcn. Vc- niDomine Icfu. 11. Gratia Domuii noftri lefu Chrifti cum omnibusvobis, Amcn.

VER.SVS \. oftcnditmihiiftiusciuitacisnobili-

ratcm,verum5c frud:us,fiue pra:-

T ofiendit miln fiuuium miorumlargicatem,& dclcdtabili- ^^^^^^,

4jUie)fiu,fJfleHMdtimtdn- taccm: c[\ii3.,0'oficnditmihiy{ci\icctjiHm,ni quam Chryfldlum,^rocc- Angclusin perfonaChriftii quicac-^

dcntem de fedc Dfx, ^^'^ ollcndcbat, fciliccc dittin<^Ve

j^^i- In prsccdcnti capiiulo cgit • apcrtc , &: ordinate, quid^. fiuuiu/n

dfenobiliuccciuicatisfupcrnilcru- «<j«^v/f.r,id cft, aetcrnitacem bcaci-

falcm, &: ciuium fupcrnorum, hic tudinisa:temii in qua finc defcitu

a<Tit dc afiluentia prxmiorum. Et viuicur, & nunquam aliquis mori-

primo aeic dc afflucntia boni dclc- tur, ncc defedura patitur. Pfal. „, ,

(ftabihs j lecundo dc carentiaiaoni Aftenente te manum tuam omma tmpie-

trillabilis, ibi & <"^"c mdedichtni^ buruur bomtate : vndc in hoc abun-

Itcm primd tangicaffluenciam boni dancia bcnc pcr fluuiii defignaiur,

dclcclabilis,quoad pocum -, fecun- quiapcrgraciamfluminisbaptifma-

do quoad cibum, ibi , Er ex ^ftfitejue lisad fcmpicernam gloriara pcruc-

parte fiuminis lignum viia affirens fraihti nicu r.

duodecim. Et noca quod eft //tf»ff» propccrvi-

Dicic crgo, Et ofiendit mihifiuuium cx abundanciam j at^uf Viim propcer

4iyttrf Vuq. Ica dixi qubd Angclus indeficicnciam } ff>lendidam proptcr

oftcadic mihi ciuicaccm fupcrnam, mundiciamif««»^«4w cryjiallum^pco- Q^^rm.

habcncem clariratcm, fiabcnccm pcer cransflucncia. Iftudpatcc pla- ^/--A/r-mf»

murum magnum & alcum , & ha- nius infra. Eft & quadr uplcx flura6

benccm duodccim portas, Sc duo- atccrn^ glori.r , intcrna- vitae, Scri-/ur<»</,,M

dccim fondamenra prartiofilhraa, prurx facraE.cocupifccntiajinfcclsc.

&snulca caliaQiuitatis lupcrni no- Flumen gion« clt plcnumcongrc- ,„^,^7^^

bilitatis cxprcfliua : Ec non foium gacionc Sanilorura , Pfalm.- Fliimen Pul.

JM VtU*

410 R. P. Alexandri de Hales

i>fil 6^ DeirepleMm e]l aquis ; placidum ob-A*t7«? V;W, tdnquKm cryfaHum ^ proct^

piil. ^G.\c€txi\or\CyV(i\m.?lumim imfctusU- dentcm de fede DeiyO' -^gfu^idciljdc

tificat cittitdtem Dei\ pcrpetuum quic- bcnigna &: cxccKa maiellatc Dci, &

iCij.vlc. tacionc , Ifai. vltimo,£^o dediiuho Chrilli. Nam gloria arterna confi-

invos ejuajijlumen pacis. Flumcn gra- ftit in dcitatc & liumanitarc Ec

tise cl\ mundificans pcr confcflio- iftudflumcn,vd iftc fluuius ^ nem, P falm. Sujferfiumina Babylonisy V E R S V S >

'j* &c. Ixtificans pcr confolationcm, ral 6 P^^'"^' ^«'"'"^ pertranfiknt pede, Eft inmedioplatea «itj,id c H:, glo-

^^' firudificans pcr opcrationcm, Pfal. riaxtcrna eft inmediopUti'x cius,

rfal. (i. yifitalii terram^p-inehriapi eamy & fc- id eft,gcncralitcr in omnes (andlos: quitur,/«m«i Dei repletum eftaquis. g omncs enim habent pra.mium cf-

Flumcn fcripturs facrz cft , cuius . fcntialc : mcdium enim fapit natu- l,'f^""^^"'

Ecdcfi ortus fapicntiaincrcatajEcclcf dc- ram extrcmorum. In ifta claufuIaf/]-«,«,.^,.

"'^' cimo quarto, E^ofapientia effitdi flH' ponuntur fcptem condiiioncs fu-^;'"""^''' • '-

wmrfj cuiuscurlusfapicntiamfpira- perns ciuitatis. Primo oftenditur''

j^j^j.^ . ta , Ecclcfiaftici vigefimo quarto, ciuitaxis f(xlicitas,ibi, oficndit mihi

' '''Im^etuseft ^uafiflkmen Dei fapicntiu; flumen : foelicitatis pcrciviitas , ibi;

cuius fru<5lus Upicntia fpcculata. -^5«* v/«rf ^ pcrcnnitatis claritas

In propofito , Ofiendtt mihi flumcn \h\ y fj^lendtdum claritatis ftabilitas,

at^u^ viuf. Flumcn concupifccntiz ibi, Cryftallum., ftabilitaiistranquil-

cffunditurdiabolicatentatione, fu- liias,ibi, proccdentem de fcde Dei-y

pra duodecimo , Af//<f ferpens exore tranquilhtatis fecuritas , ibi, in me- fuoatjuam ttarujuam flumen-y recondi- ^ '''^i fecuritatisquaHus, \h\yplatcx

ifai. tur diuina protcdionc , Ifai. qua- eitis. Et ifti lunt leptcm riui, dcqui-

dragefimo tcrtio , Cum trunficris per • bus, Ifai. vndccimo. Ltuauit mumm i

at^uasy Cr fluminajteciirn erc. Euaditur ft^am fupcr flHmeninfortitudin: fuayCr

Caai. 8. perfccla dilcdione , Canticorum percufiit eumin pptemriuis, ita-ifttran-

odauo , yiquf multx non potcrunt ex~ fcant percum dtfcalceati. tinguere charitatem , ne^jue fiumina Et ex -utruque pane fLumms Itgnum

oin-uent illam. Vitf*afferens fru^us duodecim pcr mcnfes

* Hic ergo Angelus, quimccum fuoSyrcddensfru^umfuum.Hkdgiiur

loqucb^tuc, oftenditmil)ipuuium acjute deatfluetia bonidcledabiUs.quoad

viua , id cft,a:tcrnara gloiiam , quar cibum : Et tangiiur hxc abundantia

dicitur flumen , proptcr abundan- induobus,in numero, (y frufiusdtio- ciam-, afif viu$ , proptcr indcficicn- ^ decim: in fruduum multiplicatiooe,

ft'afJ!flu- ^'^"^ i fplcndidum proptcr mundi- ibi, perfingulos mcnfes. m>ni,cr iticm , tan^uam cryffallum , propicr Dicitcrgo, Ex);tru jue purte fu~

tranfparcntiam corporum glorifi- minisy&:c. hadixi quod flumcn cft

catorum. Notaquod cryftalluseft gloria ^aradifi, eir ex vtraque parte :■""»

fulgida clariute, frigida qualita- f.uminis^G\o((k. Duifunr partcs fu-pJ^j^^J;

le, fohda firmitatc, &ideogloria pcrnxciuitatis fandorum,pricfens

itcrna diciturcryftallus, quia cla- vita, &:futura, prima cft circa flu-

eMt^md rificatintelle<fiiuam;qualificatap- mcn.fccundavltra. Vndcvita pr^-

t^Mh 4f. pctitiuam,fortificattcmpcratiuam. fcns cil cx partc vna , & futura cx:

Ofterfdit crgo mihi Angelus fiuuium partc altcra. Exvtra^ucparte lignum

vitA

C';r-,?.ir

Comment. in Apoc. B.loan.Ca.22. 411

Vwrfjid cfl:, Chriftus : vndc ScipCccd A Mf«fiMj:vbcrtasinclcfedtibilis,Pfal. ^^*^ chrXtli' ^'S"""^ ^^^^ Ecclefii milirantis, vcl Qw' impUtin Ifonis defulertum tuum^ fa- ^"'^"^

cictas infallidibilis, Ecclcfiaft. vigc- ^"cft» (imo quarto, QuiedMmme,adhuc efu- runt., veritas mdubicabilis, primi ad rr.

-vi/^viti praefcncis, pcr proprii corporis EttiffiMmi.g^ faneuinis oblacioncm , & cftli-

liumni, ^ t r ■ I ■ I

gnum Ecclclii cnumphantis , vcl

vito; futurar,pcr cibi artcrnalis com- Cor. dccimo tcrcio, Tunc cognoJcAm^ EalcfH.

municacioncm. Vndc^Chriftuseft ficut^ cogmus fum\\xc\xvi^\iis inco-'' *'*

lii^num diuinz fcclicicaris , cuius criftabilis,Ifai , ccrcio, G4«<i«weir ic»>- i-

radix plantaturin plenitudincfan- exdtAtiQncm oi«nr^«nf j fecuritas in-

diratis; cuius ftipes crigirur in rc- formidabilis ,Prou. primo , Quime ^^^^

(aitudincxquitatisi cuius frondcs tmdierit ahfcjue tetrore erit Tranquil-

dilatantur in latitudinc charitatisi licas impcrcurbabilis, P(al. In jfacein ^^*'-

cuius folia vircncin pulchritudinc B idipfumydormiamc^p^requiefcam^liheT'

vericacis , cuius florcs fragranc dul- casinlubiugabilis,fupra zi. Ciuitasil'

ccdinc fuauitacis i cuius f ru<Stus paf- cunc, & rcficiunt pulchricudine f ct- licitacis.Iftud lignum cft plantacum fccusdccurfus aquarum mulcarum, fciliccc gratia:.

Chriltus cftlignum vitie,quod dacvitam naturaf,gratiar, & glorix. Eft enimvita rcficiensaffcdlu, pcr- ficicns intcllcdum , fufHcicns ad

UnonegetSole i formofiras indefor- mabilis fupra ii. Platea ciuitatisau- rum mundum , laus intcrminabilis, Tob. 13. Per omnes Vicos eiAsAUeluut Tob.15. cantatur ; iccrnitas intcrminabilis, vndc ia Symbolo, Qui ver» bona. ege- rjmr^'buntin vitamteternam.

Vclduodecim frudus lignivitx in Ecclcfia triumphante,func duo-

complcmencum: fe<i iftud lignum ^ dccim doces, quac crunt inpatria.

cft cx vtraque parcc fluminis. Vndc Ezech.47 du2E ripi huius fluminis, Ecclcfia militans,& triuphans,Ezech. qua- dragcfimo feptimo, In rijfisexomni panelignum pomiferum,\d cfl,quod eft citra fluuium , id cft, in Ecclcfia mi- l:tante,confcrcndogratiam,&vltra, fcilicet in patria,conferendo gloria: vndc & invtraqueripa, fcilicet in Ecclefiamilitante*,& tnumphante.

quatuor jl partc corporis , fcilicct claritas, agilitas, fubtilitas, impa/fi- bilitas,quatuor cx parteanimar, fci- liccc,vifioclara,dilc<flio chara, dc- lcdacio plena, ccntio firraa j qua- tuorcx parte cotius coniundi, fci- licctgaudium de bonitate Dei,de humanitacc Chrifti,de fociccate Pa- radifi, dc reparationc vniucrfi.

Ex vtra^ue parrc fiuminis Itgnum Vita affcrens fruihs duodecim , & hoc per

cftirtudlignum,fciliccc Chriftus. yijferensfruSius duodccim , quos au- ^ Jingulosmenfes reddens frufium fuum^ id siu,rnsm tcm frudns affcrc iftud lignumin eft, per flngulas itaces,rcficic fibi /v«^?«,;>r. £cclcfiamilitacc,cnunciat Apofto- '^uulntm^r lusad Galatas quinto, Chantas,gau- chrtnnt in dium tpax ypatientia , longanimitas ,bo-

fcruicntes illis frudlibus : vnde fin-

"dutnt, ^"'^^ ' y nianfuerudo ^fides,

AdGaUi modefita ^ conrtncntia y cafiitas y?ni£ius autcm quos afFcrc»li^num vitx in alia ripa,fcilicctECclefia iriuphance, func fimiliccrduodecim i fanitas in- ^^'•'•''infirmabiliSjPfal.S^tnafoOTwfjm/rOTi.

gulisnationibus fichominibus pcr- 'xhi. fcdcfcruientibus, dat hosduodc-*" cim fructus pracdi^^os. Vcl per fin- ' * ^losmenfesy ideft,perfin^ulosdc- fedus , quos San«5U & dcdi Dci fuftinuerunc in hoc mundo pro Chrifto. Vndc qui fullincnc pro Chrifto magnum nulum, liatc-

FFf "

4IZ R.P. Alexandri de Hales

buntmagnum frudkum > namrfi- det i Deus mercedem Uyontm ptorum» s^r *- Sap. 4. & ibid. BonorumUhorumglo- riojits efifru^ts.

Ergo iftud lignum Chriftuscft, affercnsfrudhis duodccim j c2rre'<'- ?"!r rnenfes Jtnndos fruShtm fuum:

fc#wiA^w. & non folum hoc , vcrumcr/o/w Urmdd fanitatem^ntium : cccc mcdi- cina, , id cft , vcrba&

doarinamcdicifummi, tnnz (tdfx- ratdtemgetium : qujc > inquam fanitas inchoacur in prifcnti per Chrifti doitrinam , & pcr vcrba falurifcra, fcd pcrficietur in patria pcr prx- mia,& dona nobililTima. Vel rolia ligni vit« funt prarcepta & Sacra- mcnta Ecclefiac , qua funt ad fani- tatem gentium pertinentia, quiafi- nc his non cft falus, nequc vita. VERSVS 5. EtomnemalediSbtm non eritdmblius: Hic ponitur carcntia maUtriitabi- lis,cx quoeft oftcnfa affluctiaboni dcledabilis: & prim6 ponitur car6- omniittuli tia maii triftabilis, fecudb cxhilara- «rwru »/• nofiimmacxultaiionisjvclafflucn- e^^^f" boni gaudibihs,ibi,er/f</«D« ^Jgni in ilUerunt. Dicitergo,£f omne maledt{btm non erit dmplius, id cft, nullu vcrbii malu, pcr quod homo malcloquiturDco. Velmaledidhi, id eft,fubtradio gratiar, rationc cu- ius fubtra<9ionis cft homomalcdi- ^s a Deo , non erit dmplius, quia tuc quihbct critin gratia confirmatus. Vcl malcdi<5lum,ideft,peccatum, quod cft cau{a maledidhonis , non crit amphus , Matth. duodccimo, Ite maleatfhia ignem dtemum.

EtJedesDeij ^ A^ in ilUerunt. Hic oftcnditurafflucntia boni gau- dibihs, iftudautcm gaudiu primo declarat rcfedlorumamormutuus, ibi.cJr fedes Dei tp" jigni erunt m ilU-^ fecudo rcficictis afpe^us iucudqs,

A ibi , ^videhuntfdciem eiusy tcnio di- gnitas & famofitas conuiuarum,ibi. ttnomentius 'mfrontihuseorHm^ quarto rcuclatio,&manifcftatiofecrctoru, ibi, cjr nox non erit v/rru ; quinto con- tinuatio & perpccuitas focictatis ip- foru San6lorfi ,ibi,Cr regndhit in ffCuU ffculorum. Dicit crgo ^"ijfedes Dei jigm in illd erunt. I ta dixi, qubd in ci- uitatc (upcrna crit lignu vitxaffc- j*</«c7- rcns fru(^us duodecim, & non folu g hoc , vcru cjr fedes Dei O' ^gni in iL f^ncu/tm^ U m<»f.Inilla,fcilicctciuitate fijpcr-/*«^'- naerunt,qui?fcilicctSan<5li,&clc<£S:i Dci,quid.'i"upple, crunt fcdes rtci , id eftjtotius Trinitatis-, crAgni, id eft, Chrifti hominis. Quafidicat,qu6d totaTrinitas& Chriftus homorc- quie(ccntin Sandis, & Dci clcdtis per gratiam & amorcm , quia illi Dcum amorc indifTolubiU diligcnr, &iplcin eis requiefcct. Etferuieius, Q fcihcet fua priEccpta nunc fideliter adimplcntcSj/rrwVaf « , fcilicet lau- des in iubilo decantanccs,(c illi to- tahtcr fubiicicdo , & omnia fua bo- na ci attribuedo , nec ab cius fcrui- tio,proptcr carnis defideria,vel ho- ftisconfilia , vel mundinequitiam, rctrahendo. Et fimiliter Dominus fcruict cis fercula pretiofiflima mi- niftrando, Luc. duodccimo , Beati ferui illiy^uos cum\eneritDominus,&c fc- Lue, n. quitur , & ffrdcinget fe , f^eiet illos D difcumhere^ tranficns miniftrahit illis. 0 Ergo ferui Chrifti feruient illi, & non folumhoCjVerum

VERSVS 4. Et^^idehunt faciem eius. Vidcbunt inquam,non pcripcculumqnigma- ticum, fcd per afpc<fhim clarum ,& immcdiatum , quod cft clTe beatij, loan. dccimooRauo. Hdcefivita ^^^^^^ ^ternd , Vf cognofcant te Deum \emm, Cir ftem mtjtfii lefum Chrifium. Vi- dcbunt crgo facic ad facicm , in

f

Comment.in ApocalB loan. cap.22"4iS

n* tnttmss Cant.i.

Efter. u.

Gencf.

Ofcx.i.

ntx ninerlf

Titdnnt

tur Immtn /i/*/.

iGii.

' qua facic eft dccor illc<5tiuus defi- derabilis , & ideo San^ti eam vid^- tes dccore illiciuncur, Canc. fccun> do, Vox tHd dulcit , erfidesdccord ; amoramplcxiuusamabilis. Etjdeo San<5li eumvidcntesamorc viuunr, Hcfter duodccimo , yalde enimeft amdbilisDomims Sapor cxccfliuus {aporabilis ; & ideo cam vidcntes faporccapiunturjGcncf VidiDo- minum facie ad faciem.

Videbunt crgo facicm cius , in quo notatur rcficientis afpedlus iu- cundus , & non folum hoc, vcrum, nomen eiusin frontihus eorum. Et no- meneius , fcilicet Dei , & Agni ,fm fcriptuminfrontihus eorumy id cft , in manifcfto,vel coram omnium ocu- lis. Vnde ficut in aperto confeffi funtChriftum efte filiumDei, fic ficipfi in coeIo vocabuntarfihj Dci, Ofeeprimo dicitur, filU Dei viuen- as. trgo erit, Momen eius fcriptum in frontilfus eorum , in quo notacur di- gnitas & famofitas conuiuarum,&: non lolum hoc, verilm VERSVS. ;. 'Ejnoxylerct nonerit, id cft, aifris obfcuritas, vcl mcntiscaccitas, vel charitatis frigiditas , vel horror, vcl terror , vel aliqua ignoraniia , quia cunc apcrtc vidcbuntur in luce. Et non egehumUtmine lucerntt , id eft, do^arina vcteris legis, qux lux la tctfub fpccie figurarum,wfw^/«wi- ne folis ,id eft , dodrina noua: lcgis, qua: dicitur lumen Solis , proptcr plenam manifeftationem vcritatis: &ftatim rcdditcaufam.quare non egebunt luminc, & cruditione ifto- rum : Queniam DominusDeus illumi- mHit illos, {q cis , qui cft vera lux, oll^dcndo,in quocognofcet,& vi- debuncclarifUmc omnia finc fcru- pulodubicacionis, Ifai. quadragc- (imo nono, Non ejlamfliusluxadlu-

A ccndum perdism , necT^lendarluc^rrut »/- fuminalnt yfed erit tibi Domumsjnluctm fempit<mam. Dominus ergoillumi- nabit illos,in quo noucurrcuclatio fccrecorum , & nonfolum hoc, vc-

\ 1 ■ r I r I Mt*run*

rura C^regnalfuntinJtecMia fdculorum. ^f„,ttr.tBr Regnabunt, lcihcet cum Chriftoin co^lo, in fttcula ffcuhrum, id cft,aetcr - nalitcr, fine hne» in quonotatur perpctuitas (bcictacisSandorii.Rc- coUigitc ergo omnia verbaabillo locoJedesDet jigruinilla erunt^yi' quc huc, ybi ponCicur lex ftiacus, vcl

Q adlus^quos Sandi habcbuntin pa-^ . cria^ amplexus indiuifionis , ibi/?' ' disDei^^gniinHla rri/sf j afpcdus contcmplationis, ibi,fem eius feruiet o:titulus confignacionls,ibi , nomen etus fcriptum infrontihus eorum ^ radiu confolacionis , ibi , cf nox vltra nort erit^ gradus exulcacionis, ibi, Regna- buntin fxcula feculorum.

VERSVS (^. Et dixitmihi: httc^ferbafideUfsima,^

Q vrr<*j«f.D iuidebacur hbcr ifte in crcs piU"ces,in exordiu,narracione, & c6-. clufionc: ccrminacis duabus primis». &rcuclacionibus cnarratis,fequituf pars tcrtia , vbi poft rcuelat^num narrationem, ponic didlorucoclu- fionem:in qua facic cria , primo p<^ nic prxdidorum confirmacioncm} fccudo inuicac ad cognicionem,ibi, ^^;^, - (2r fponfus ty ff^fi dicunt veni j cer- inc$ntlmi;*:

nthmimt

tio ponic conccmncnciumcxcom-

ifrrii tffol

municacionem.ibi, Qmtejlor egoomni ly^nd D audienti. Iccm enarraca primocon- firmac auchoricace Angeli defereiV-j cis , & reuelamis •, fecundo authori- tace loannis fufcipiencis,ibi,^o loa- ries vidi^^ audiui. lccm confirmando didaAngchreuelancis>prim6 oftc- ftic folidam veritatem, i. implctio- nem propinquicacis , ibi , Ecce venio Vf/ocl/frij.credcnciumvciliraccm,ibi, Deatus , ^ui cujloditverba. Vndc ficu c

FFf ij

41 4 R. R Alexandri dc Hales '

cutin piincipiolibficommendaait A in kifula Paduaios» vifioneii , (ic in finc commcnda- ojtenJ^a , id cft ad oftcndcndumr

uit iplas , & prittni inuitac ad li- brum Icgctidum fccundo ponic cxcommunieationcm fubtraken- tium,vcladdcntiam '\\>\ ^Egoccmte- iior, tcrrio^promiftie rccipicnnbus,

frmsfuis humilibus & fidclibus,ptt- rc & intcgre cum dili jrcnribus , non fupcrbis Dco teftftcntibus, Macck Manh.15. dccimb quinto ^ Qmfiteor nhi Do^ mnt ^ater arli > ^f*U ahfcon-

Cbnfti iW. fAilihilirer dJimfltn.

Minh.

graciam prscmiiim , ibi, Gnm^^ m of ftpientilms' , rmelajii es

thmim rujinfit cum ommbus vobis. jnirunlis. Mifit , inquam , iftum A n-

Dicit crgo, Cf* dixitmihiihac vrn^rfi, gcium , ad o ftcndcndum fkt opor-

&c.ltadiici fiipra, <|u6d prapdid^as tetfiericito. Opartetfieri ^diciz^^o-

vifionesoftendicminj Angrlusma- pter Dci brdinationcm' , cin», di-

gniconfilij, vcl Angclus ctcwssin ^cit ne (ui inBeniancur imparati,

pcrfona Ghrifti , & dixic mihi An- proptcr ftibitarionem^fcd qu» fi^t^

lus, qui pr^dida mjhi rcudauir, hacverU^ (aliccc , quacibi oftcndi, fidelifstmafmty id cft, fidc dignoi vd firmitefcttjdcnda, & abfqucomni ambiguirate adimplcnda , Matth. quinto,7^^vw>m , auomsa^rm pr/iteribita Uge^donecomhiafiat,Etvera: (cilicctinle, cjuia vcricatc conrinfr, & vcrain promiiris,quia quod pro- mittum implenr : vndc njrcPro-

poffct quisdubitarc , per quem, di<fla , idco addit , Eccevenio Vflfoofrr, Benc dico quodcito venienrquar ditfVa func , quiar evce \>enrovelociter, loquitur in perfbna Chrifti , qui vcnict proprcr r^rddirioncm pri- miorum , quoad bonos , vcloci- tcr proptcr iUarionem fupplicio- rum, quoad malos. Vndcjipfc ve- nictad diftribuend^iJm ,adiudican-

pheiki habec exccllentiani fingula- ^ dum, ad rcmwnerandum , ad con rcm,ideodicit, hdc verba , effica- dcmnandum.

Dtt

frcfittu.

ciam adualem , ideo iiMityfidelifsi- ma funr y conucnicntiam rcalcm, ideo codcludit , (jr vero'. - Et Dominus Deus fjtirttuum Pro- fhetarum mtfit Avgelum fuum ofiende- re feruts fuis , <fua opartet fieri cito . H i c confirnlat hac Prbphetiam audo- ritacc Dei mirtencis ,& Angcli rc^ cclantis. Ita dixi quod verhapnpfk- tia hmus fiddifsifha junf , crytra , (^r

Dominuf Deus fptntttutTrprophetdrum^ tus, propter vitamgratKT , prop id crt, infiia poteftare habens dona ^ fugam ignoranriar.propter palm

Beaiusatti cuflodit^^crha pnphetijt, libri^huuts. Hic oftcndic vtihtacem Q""»"'». legcncium, & cnftodientium , qofa- (^ncJif beatutetfti cuftodir ,• fcihcet corde cre- r*- dcndo, orc conhrcndo, otc pra-y^,.^, dicando, opere'compIcndo,Luc Luc.u. vndccimo, ^wr/ ^«« cuftodiunt ver- bumDriy (ycujtodtunriltud fimilc fu- pra primo cap. Ifearus <jui le^, (3F audie verba profbcriiehuiHs,^ vef e bea-

propter am

j.Petr.i.

^ilin ii u"ii mji- fif '4 Ttni Untm. 4

Spiritusfanfh, perqtnc Ipcutrftjnt Prophcta? , fccunds Perri primo, Non enim volumare humana aOataefi frofrhetia ; fed Sptntft fan^h injpirati fan^Oeihomiaes.

Hiccrgo Domihu$ i qui eft di- ftriburor , rc6lor , infpirator , gu- bcrnacor, ponderator , Mifir An^e-

gloricT. " VERSVS 7.

Sequicur , Et e^ Toannes , ^«j au- dtuiy (y vidih^c.l^c poftquam com- mendauit fuam Prophetiam , Dei authoritate mittcnris,*: Angeli de- nuntiancis, commcdac eam aucho- ricace fui ipfius dic^s,iftam prophe- tiafchabuiffcper Dci reuclation^;'

A

Commentin ApocaLB Ioan.Cap.22. 4 15

IttnHts h»

millimmi.

Icnnnt,

1 .oftendit humilf fui rccognitionc, A ibi, Etpo^Mm iUidijf^m , Vtdif Jcm,cecidt vtddorarem antepedts Ange- /titcnio oftidicquod habuit iftam Prophcriam, ad publicarioncm,ibi, I^ie^gmutensVerl;a Pn^hetue huius.

Dicircrgo , Egoloojmes , ^ui audiui^ (^vidi : iia dixi , quod vifioncs prx- didar funrvcrXj&mcmoria dign», quiacgo loanncs pxx carccris Chri- ftocharus, & amicus , cui dcbetis crcdcrc,quianihilfallumvobisfo- B leo dicerc; cgo ^inquam , ralis , au~ duu (^vidi hoc, &idco debetisdt- dtis Hdcm dare , & firmicer crederc. Vd cgo h>annes , lcilicct plenus gracia , loamtescnun inccrprccatur , in*juae^ graaay & benc , quoniam habuic gracum acceptacionis , qua fiiic'gratiofus Dco Cio , 8c hjcc gra- tia.dicicur £imiliahtas:pcrfedionis, qoafuic granofus in ieipfo, & hxc dicicut gratia landbitaris: conuerla- ^ tionis.qua fiiirgcariofuscotimun- do,£clizc gratiadicicurauthoriu- ^Q^^^ ris,ad Cor. decimo fexco, Grana Dei Jumidquod Jkm: vnde ipfe inuc- nit graciam coram Deo fummo Re- gc,& ipfum nouic cx nomine.

Ego crgo loanncsfic graciofus, Deoficaccepcus ,ficamicus, fum qui audiui,&vidi hxc. Audiui,id cft,nona me habui, fcdaDco, vel Angclorcuclancc pcrccpi, ervii», ideftfi^urasobleruans fupra pofi- tas cbrc inccllexi^ & ideo quia calis, ^ & tantus fiim; debetis crcdcrc nri- 4ii.NamfaI{avobisnunquara prat- dicaui , vcl dixi. £t bcnc , quia. hxc di<5banona mc habui, A:d ab An- gcloaDcoraifro audiui.

^f^i^i^t^faararemantepedes Jngcli ""i T*.An^t- mihiJi^c o^endekat. Ecceloa Imtm. miliatio. ttpofiijitam aud

diffem , fupplc f nia pr;

Angerumin reuc!ationc,cecuii,idcft» mc hurailiauu CeciJt^ inquara , vr adorarem ante pedes Angeli , fupplc crcati,non quidcm adoratione La- rri£,fcdDali#. Et rcddit raiioncm,^''^^;^'- quarc ipfumadorabat , & fc ilh hu- ^m^^u" miUabat , quia illc Angclus crac , '"^'f"* fti mibi h^c<^ende!/aty pro quo lc cer«. cc humiliabac la quo innuitur quodillisaquibusrccipimus bcnc- ncium,debemus rcucrcntiam cx- hibere, & eisnoshumiliarc,&ma- xime fi cft bcneficium fpirituale. Cecidi ergo ad pedcs huius Angeli ^mihi prxdiftaoftcndcntis, & cum iplum vcllem adortirc,dixic raihi , quid?

VERSVS 8.

Videne feceris^x^ciky neme adoura- ucris. SicucCornelioPctn\s,Adhra. aSu. io. dccimo: fa<flumeft,cum introillct Pctrus obuius venitad cum Corne- lius,&procidcns ante pcdes cius , a- dorauit , queni Pecrus lcuauic dt- ccns ^egofumjicuc (ytt*. Ecidcofbli Dcodebecuradoratio,nonAngeIo, vd 'alicui crcaco.

yide ergo , id eft , dignitateni hanc rcfpicc , ne fectris, id cft,nem6 adoraucris , & quarc, ^ia conferuus tuus Jum y fciliccc cidcm Domino &fuicns ^ficut tu , & non folum cm.An^ feruHstuus dicit Angclus , verum ^ ^"7"'"'"' fratrum tuorum Propherarum, id clt, HtmftiJ^.

f>rxdicacorum verorum vclApofto- orura , fucura pnEuidcncium , '* eorum ^ui feruant \>erha. Propkem hums , & aliorum hbrorum Dei ad implcnc , quod faciunt omnes San- (f^i. Ec nora qood quarauisadorado Dulixdcbcacurnon folum Angc- lisjvcrura &Do<^oribus & Prxlatis» proh inienAngclusIoanncm, nc i oracione Dulia; adora"

jr dignitacf^ humanac aara affcc x diui-

«4

4i6

R P. Alexandride Hales

tix naturx vnionc. Vndc Glofla , A non prohibuic fc Aneclus ab ho- ^^.minc adorarijCx quo doccmurho- norcs fiigcrc , & fcruos vc com-

f>arcs rcpucarc ,omnctcnim zqua- csgenuicnacura, fic idcofoU, dco honor & gloria. Vndc & fi rcucrcn- tia pcrfbnae dcbccur, camcn pcr rct pc(^umad Dcum. EcidcoaddicAn- gelus , DeHtnddora^ non mcconfcr- uumtuum^ fcd Dcum Dominum mcum, & cuum, & vniucrfaUccr

VEKSVS n.

Sequicur, QMnoffr , noceat tihuc^ ^ fti m fordibus cfi , fordefcM ad- huc. Hic oftcndit audicorum di- ucrficaccm. Et primo diucrfita- tcm refpcdlu mcricorum ; Ce- cundo rcfpcdu prscmiotum ,'ibi, Ecce^vcmoctio , f^mcrces mea mecum

Diciccrgo, Q«» nocet^ ita dixi,'

Manb lo. omnium, Match. dccimo. Domimm ^ quod non debcs cu , loanncs , didta Qutmo^, Deum tuum adorahis, O* ilUfoli fer-

mes.

VERSVS lo.

in hoc libro , vclcibi rcuclaca oc-"J^''-f'J^'^ culcarc, fcd raanifcftarc. Ica fupplc, f». nlr quod nocet, fcihccc bonis ma-J*"^*^' culam infcrendo , & ipfos pcrfe- *^ quendo , noceat adhuc, id cft,ampHus fzuicndo. ^i/W fcihccccumccm- pus cft pcrcgrinacionis , vt cx cali perfccucionc,Sandi & Dci clcdli

Scquicur, i.tdixitmihi,neftgnaHe- ris Verba Prqphetidelibri huius . H ic da- cur mandacumloanni dchuius pro- pheciz pubhcacione,&ita quidam

proHciunc,quidam dcficiunc. loan- clariorcs rcddancur , & mali am ni primo illud mandacum oftrndic; pHus puniancur. Vd quinocet^ fciU- fccundo diucrflcaccm audicorum cccbonismalainfcrcndo, (icutdi- innuit , ibi , Qm nocetjnoceat adhuc. C xi , noceat adhuc , fcihccc poft huius Dicitcrgo, Etdixit mihit ne fxgna- hbri manifeftationem , & apcrrio-

Cmrvetid

likri hmm

MerisverbaProphetixlilmhuius. lca di- xifupra quod bcacus cft,quicu- ftodic vcrba Prophcciz huius , & i<ico dixic mihi , fcUicec Angelus , in pcrfbna Chrifti , quid f Nef^na- ueris yid cft, penicus occulcaueris ^ quodcnimeft ngnacum,eft tocah- cer occulcacum.

Ne crgo /iFnaueris Verha Prophetia huiusy cum mic vcilia , & ideo non

ncm.Nam manifcftacio huius hbri , & thorum Qi<^onmi Chrifti fuit caufabonos perfequcndi , nec ad^ huc ccnanimah bonos pcrfcqucn- di.

Q<« crgo nocetf noceatadhuCyCcilicct poft apercionem , quafi diccrct, quammulti func,quinonceftabunC bonospcrfcqui,magiserunc mah. Et^iin fordihus ejl^ fordefcat adhuc. ^

II ntn

nm

fi^. debcsoccuharc,fcd pocius manifc- Etqm in fordihus efi, fcihccc pccca-^»w" di

ftare,&ftacim reddic caufam,quarc ta mukiphcando , fordefcat ftdhHc

nondebent huiusProphccix vcrba fcihcec peccacum continuando in

occulcarc , ^uia tempus prope ejl, in pocnam. Nam iufto Dci iudicio ,

quo fcihccc cucnient in hoc hbro qui non vult deriftcrcapcccato,ca-

Prophccaca,& dicla , fcihccc bonis dcc dc pcccaco in* pcccatum. Ad

bona , & mahs mala. Ec idco vc bo- Roma primo. Er Jicut non ffrobaue- j^^^ ,

nircddancurprouidcncia cauti , 6c runt Deum habere in notttiam , tra^,

inexcuiabilcs mah, dicit, ne ftgna- ditillosDeusinrejrrobum fenfum. mrif. Qui crgo in fordtbuf efi ^ fardefcat

•Comment.in Apocal.B.Ioan Cap. 22. 417'

^ii»«f.Etnotaqu6dnondiciVAnge- A ccr loquicurin prxfenci, quia cico^^^^^^,j lus opcando , fcd probando , quafi cric dies gcneralis iudicij , & idco ' " • ' dcbcmus cfTc paraci.

dicac : £c fi mali non dimitcanc bo- nos perfequi , propccr apcrcioncm & prxdicatjoncrahuius librijfi for- tc magis pcrfcc^uantur , nec pccca- corcs rcfiliant a fordibus pcccaio- rura, fcd fonc raagis fordefcan^ niliilominusdcbetvericas pridica- ri, vc cxhocfinc incxcufabiles ma-

numur.

Ecce ego ^emo ow, ciT' merces medyru' cmqHC fecundttm opera pta , id cft, a mc, fragularicer c6rcrenda,wfcwi»i f/?,in poceilacc mca, no aWi^darevnicuijue, lciUcec finc perfonarum acceptio- nCyfecundumofferdfua^yidci^y bonis bona ,mahs mala. Ecce venio cito,&

11, & falccm proficianc boni&iufti, g mercesmeAmecumejl^iAre^fmcuique ft' & idco addicur, Etiuflusiuflijicetur ad- cuudum opera fua. H ic cxcicac Domi-

I» 'uirru ttm

huc. Bencdixiquodvcrba huius li- bri dcbcnc manifcftari , & pracdica- "rW" ri»vt ^cthocqui iufiusefiy bcne opc- JunJ»m. f ^ iufiijicetur ddhuc , dc bono in mchus ^ro^cicndo. Etquijknffufefi^ in fc pcccaca vicando ^ jan{}ificetur adhuc , amplius dcccftando. Vndc fccundum Gloflam , iuftus rcfpc- du alccrius , Sandtus rcfpcdlu fui ipfius.

, V E R S V S. ir

Ecce Vfmo cito , merces mea me- cumefi,redderevnicuiqHe fecundum oper4 fua. Hic poftquam oftendic audico- rum diucrficaccm rcfpc<^lu mcrico- rum , ponit diucrficaccm refpc- Om przmiorura. Et primo in gc- ncrah j fccundo in fpcciah , ibi , Beatiquilauant fiolas fuas, & hoc in duas parrcs ; primo oftendic prsc- miumbonorum; fccundo pccnam

nuslcfus Chriftus adaccclcradura, vc tcrminatiuus noftra: pcrcgrina- tionis ,ibi ^ecce^^eniociio i addefidc* randum,vc confummaciuus noftr« rcmuncracionis ,ibi, Etmerces meA mecum efiy ad dchbcrandum vc mcn- furaciuus noftre examinacionis, Ibi, dare \>nicMque fecuudumopera fua. Vn^ dc iftc aducntus cft propinquifll- muSjOCCuhifTimus, fubcihlTimus, & idco dicicur hic , Ecce venio citfi , ^ C mercesmea mecum eft, reddere \mcui' Qfli-r»- ^ue fecundum opera jua , &: quoQ ipic ^,^^ poflic faccrc oftcndic dicens.

4dutHtmi,

VERSVS 13.

Ego fum Alpha cir Omega,primus& tmifsmus , principium ^ finis. Vndc prtmui ^nmfsimusypnnciputm C^fimsy non cft nifi cxpohtio iHius didi. iLgofumAlphaCrOmega. Alpha^ id

Abacu. 1

malorum , ibi , foris canet vene- £) cft , principium, Cr Omega, id cft , fiti finis, ficuc cxpoficum cft. Vuh crgp

diccrCjbcncpocerofaccrc quqdi- co ,quiacgofum primus omniura crcacurarura, &noui{rimus ; id eit, omniuracrcaturarii, principium a quo procedunc omnia v finis, ad quem ccrminancurcun<fla. Ecideo polTumvnicuiquc cribucrc fecun- dura opcra fua , nara in poceftace mca func vniucrfa. Ecbcne dico, quod dalfit vnifui^ue fecundum optrd

Dicit crgo , ecce venio citi. Ita dixi qubd hic liber cft apcriendus , & manifcftandus , quia tempus breue cft ad recribucndum bonis bona, & malis mala , ficut dicicur in libro ifto. Et bcne dico, quod tcmpus brcuc cft^ ^uia ecce Vfnio cito , (cih- cctadiudicium, Abacuc fccundo, Si moram fecerit , expe^la eum, <ma Vf- mt^f^iwn tardahit,U ideo iignan-

X

4i8

R.P. Alexandri deHales

y«4; vc bonis bona , & malis niaia; A tiam & Baptifmum funt rcucrfi ad Ef idco peccacum , & vanitatem. Canis c-

VERSVS 14. . - -

ritnittntu Beati^ui leutant flolas fuasinfanguine 'Ll{*hifar- ■^gni,^tJitpotef}as eorum in ligno yita. fif! chrift,. Bcati , fiipplc iam in fpc, & tandcm finalitcrinrc, /4«<t«r flolas fuas^ id cll, corpora, & animas fuas , in fanguine j4gm , id cft, in lauacro pce- nitcntii , quod habct cflScaciam a

Tsrtd tim- utts Vtr,t itfi furd mfnfd.

nim cxluaguloHtatc.id quodcijcic pcr os , itcrum comcdir.

Cancs crgoiUifunt,qyi poft pce- nitcntiam & Baptilmum rcdeunc adpcccatumi & vanitatcm. Ec ta- Igs ponuntur cxtra ciuitatem San- dorum , Et venejici , id eft , illi , qui vcncnum procurant adnccandum opcrcoccidcndOjVel vcrbo tncn- Pallionc CHrifti , vcl in Baptifmo , B daciter dctrahcndo , <lr impudiciM <jui habct virtuccm in fangutne ^gm. cft , carne , vcl mcnte. Et homicidit, Bcatiigituriftij&ccrtc bcnc fe " fcilicct manu,cordc,&orc,c2r/</o/»r dcbcnt lauarc in fanguine j4gni, vr ft ^wVwfj ,littcraliter,vt pagani, fpi- poteflaseorumin ligno ^fita^ idcft,vt ritualitcr ,vtauari , quorum idola potcftatcm habeant cdcndi dc li- funtdcnarij.£f 0OTm/^«i4OT4r,(;;ir/^- gnovitJC; fcilicetdulccdincvita: x- citmendacium , vt (unt libcntcr au- ternar. Etper portasintrent ciuitatem ^ dicntcs adulatorcs , detradorcs, & pcr portas, fcilicct duodccim , ioculatorcs: cr^wi/ifif mendacium, id cft,pcr dodrinam Apoftolorum, &: inucnicntcs & libcntcr rccitan- vmef,(,. & obfcruandam dcccm Prarccpto- tcs.Omncs,inquam,iftiforiscrunt; rum ^cum gcmina charitatc Dci,& extra ciuitatcm Dci. proximi , intrent in ciuitatem , fcilicct C In ifta crgo ciaufula , foris erunt Paradifi, vbi infarcula fa^culorum canes , &c. tanguntur pcccara pri-

mo ex inordinationc ad feipfum , ibi yforis erunt canes , id cft , immundi pcccatores-, fccudocx inordinatio- nc ad proximum , & hoc pcr ani- mum occidcndo, ^ fcimpudici yvcl Cchomicidae;tcrti6 ex inordinatio- nc ad Dcum , & hoc triplicitcr , auc conrrafobrictatem, & fic venejici-^ autcontra Dei maicftatcm, & hoc idohsjeruienresyauz contra veritatcm, & fic qui amat mendacium^ fcilicct au- ^ dicndo, aut quifacit ,fcilicctcom- poncndo , aut inucnicndo.

VERSVS i<j.

rcgnant bcati. Vel pcr porras,idcft, pcr Sacramcnta, quorum Baptif- mus prima cft porta > fccunda poe- nitcntia, /»fr«»f inciuitatem, fcilicct COElcftcm, nif cnim , vtaitSalua- tor, fiis renatmfueritex a^jua , ^ Spi- ritu Sanclo , non potefl intrare in regnum fff/or«m,& ideo dicit,5f4fi^«i lauant fioUs fu4s in fangume Jgni. Sic crgo intrant ciuitatcm cocleftcm pccni- tcntcs& fidcicsDci.

VERSVS.

QHt f»!f ^'^^^^''*»«,c27*Vf«f/ifi,fupplecrunr, f i^p"^»,&homtcids,er tdolts feruien- fr,u,tut y (y °>^"" amat , cir facit men- '^'»/fmdico,idcft,cxtra ciuita- tcmfupcrnam,in procclla vcnro- nim, & turbinum, vcicxtra focic- tatem Sandlorum erunt , fupple f4»«,idcft, illi qui poft pocnitcn-

(dntbus.

Ego lefus mifi j4ngclum meum tesli- ficari hocEcclefiis. Hic poftquam c6- mendauit opus iftud au(horitatc Angelircuclantis, &Ioannis fufci- picntis , commcndat authoritatc Chrifti mittcntis. Et primo oftcndic

ipfam

C omment. in A poc. B.Ioaa cap. z 2 . 419

ipfam confirmanoncm^fccundo po- nicChri(hlauclcm& dclcriptioncm, ibiyEgofum radix^crgeruis Dattid.JhlU. Y)ic\x.ct^ofigolefui mif Angelummeii.

^^^^"'^"•Itadixi^qubdvcrba Prophcria! huius fidelifl'imafunc,&vera,& quod non dcbcnt cfle occuliajfcd manifi^fta , & toti mundopropaIata.Etquare? quia fg» lefus , a quo cft vobis falus ; Adhium quarto , Nm ejl dliud nomen

€^JMi pty^i^^o^intiuooponetnos ftluos fieri. Ec idcocrcdcndumcft mini.A/i/r Ange-

^m*t'tif ' fciliccc bonum mcum

rt. fccretum tejiificnri\>ohis , id cft, reuc- lare W , idcft,did>a hbri huius,/» Ecdefiis , fciUcct Afiac , vcl vniuerfo mundo, & idcocrcdendum eft didis huius hbn , quia propric non func vcrba loannis, vel Angch,fi:d Clirifti, qui non poiuit,nec dcbuitmcntiri,

Etvt firmiuscredaturverbumiftud, oftendit ftatim,&addit nobilitatem Chrifti mittcntiSjdiccns , Ego fumgc- nusy^radix D<tt</(i.Etbenc duci,qu6<l cgolefusmifi Angclum vobis didVa reuclarc , & ideo libcntcr dcbctis ta- lcm nuntium rcciperc, & dida ab co • & ;rcuelata audire , faltem proptcr mcam nobilitatcm, qui talcm nun- tium mifi , & ci dicta & oftcnfii vobis rcuelarc mandaui , qu ia ego fum genus &radixDMiidy fiellafplendida ^ ^^ma- tutina. E^o fum grnus raiUx Dauid^ id eft,principium &fuftcntaculum Da- uidregis,ficucradix, principium ar- boris. Ecdicic hocfccudumdiuinita- R om. I. ccm, fcd ab co dcfcendcns fccundum c^(%r,du, humanitate' ad Rom.i.Q«//4,^«f efiex ffeiL/tJ femineDauid,fecundum carnem. Et non • folumhoc vcrum,ei^y?^//rf fplendida-^id cft , no^cm fsculi illuftrans paflione fua,vita &Do6trina. Et nonquaeli- bctftcUa , fed matutina, quia nodis ignoranti^tcrminatiua, & lucis dici vcricatis , & (cicntiar inchoatiua. Et uota quod Chriftus dicitur ra- «iuk: , quantum^ad principium gra>

itutiuind.

A ixx ; vcl gcnus per conformitatcm recreationis , ilella pcr illuftrationcm glorificarionis. Pcr hoc qubd dicitur raJ^ v»«,intclIigcChrirtumcfle prin- cipum creationis , propter diuinita- tcm, pcr hoc quod dicitur^fw«j,inteU ligcChriftumcflc principium bcati- cudinisanimarum,pcrhoc quod di- citur flella matutina, mtcllige Chriftum effc principium glorificationis cor- porum, vel r<tt//x quantum ad natu-'

^ ramdiuinitaris ,vel^«w»; quancumad naturam humanitatis, vciy?<'//4quan-. tum ad gloriam fccUcitatis. Ego igitur fum radix Crgenus Damd^^ella fplendtda^ Cir matutina.

VERS^S 17.

Et iponfus (sr fponfa dicunt Veni, ^ ^uiUudit dicat , veni , (y fiifitit\eniat. Hicpoftquamoftcndic pra:di(florum Q conhrmationem , inuitat ad vcram huiusProphcfia: cognirionem.Et pri- mo ad Icgendum iftum librum,au- thoritate totius Trinitatis,& Eccle- fia: milicanris ; (ccundo cxhorratur aUos ad prxdidbm inuitationcm, ibi , Et tjui audit , dicat veni. Ita dixi fupra, TntTrt»,- quodvcrbahuius Propherii funt fi yF'"/* deliflima, & vcra; & multumvtilia. y?,*"'*'**' Ecideo, quia taliafunc ifta vcrba, fionfus, idcft, cocaTrinicas, P4;rr,F/- liUStCr Spiritus San^hs , qui dicuntur fponfiis , propter authoritatem , jj^r.fa, idcft , Ecclcfia,qujc dicitur jponfa , propter fidclitatem & fpi- ritualcm foccunditatcm , fimiliter Chrirtus dicirur proprie fponfos,pro- ptcrnaturx conformitatcm. Hic,in- quam , fponfus proprius , iciliccc Chriftus , praecaEterisamorofus , fpc- ciofus , grariofus , fj^onfa^id eft, Ec- clcfia grata,facunda, humilis,&ob- fequiofa,J/V«nfVfni,id cft,inuitancnos g.c/^fi^j,^ ad notitiam huius libri, & non dicunt if/f»»/". quibusdicitur Vfni,quia omnibus di- citur, vrw^quiahuius librinotitia cft ~ GGg

420 R. P. Alexandri dc Hales

omnibus vtilis, & nccefraria. A tia huius lcientiz cfta dco, qui dat

Dicuntcrgo tota Trinitas,& Chri-

tljs tomw mctt ^mt

Saf.7.

(lus principaUtcr , & Ecclefia , omni- bus , v«w , lcihcct ad huius hbri verba lcgcndum,& audicndum , & opcrc complendum. Et non fohim fponfus, ideft,Chrirtus,& fponfa,id cft,Ec- clcCii^ dicuntveni^Cei etiam auiaudic, dicatv^m, & quiaudic, ad littcram, iftum librum in fchohs,dicat vcni,fci- hcctahjs volcncibus audirc , velqui audit, id cft, intclhgitjfupra fecundo cap. Qtahahetdures andiendi dudMt» id g eft, intclhgac.

Qui crgo Miditt id eft , incclhgit, vcrba huius hbri ,<fif4f<t//w vm, fcih-

ccc ad incclhgendumiquafl dicac,non ajfponetDeusJuper illum plagas fcripras in abfcondac quod iiicelligic, fed ahos Ishro iJlo.Hic poftquam przmific ope- doceaCjSap. fepcimo, Quam Jine fi- riscommendaiionem, & confirma- ^iione didici , ^ fne inuidia communico , tioncm , addit apponentium & fub- ^honefiatemilliusnonabfcondo. Ex quo trahentium cxcommunicationcm. increpaturinuidianolcntiumdoccre, Qmdam cnim hirctici de Afia , in cumtamenfciancloquifapicnccr, & quaipfcIoannespr?dicator crat, ad pulchre. foucndum crrorrs luos, quacdam dc

Er^o t]uiaudit,dicat Vem, ^ qui ftit C Prophecia huius hbri lubrrahebanr.

eam gratis , fine mcritis. Ifai vigcfi- "^"t mo fccundo. Omnes fticntes venite ad a- quasy^yc. Ecin codem, Emite ahfque argento vinum O" ^ac.

Qui crgo vult, accipiat aquam vitg, id cft,aftlucaciam diuin2fapicnci2,qux cft caufa vicz actcrnaE \^axis^ ficut fc- cit loanncs , qui ciim cffec ttifcator , fmccrcacododlorc,fa(iluscft dodlor vitacaeccrns.

VERSVS 1?.

Ccntefor enimomni audienti verha pro- phetid huius lihri,f quis appofuerit ad huncj

Suilfuiid- vfW4;7Qui nociciam huius hbri dcfi- ti^j^itntu jgj.aj^Yenjacfciliccc &: humihcer,&: dcuoccftudcndo: non enimdacurin- tclhgcncia rcuclationum, nifi defide- rantibus per dcuotam affc6i:icnem , ^ , D aniel . d ecim o, Evo veni vt indicem vi - Jtonem, ipuaVir dejtdenorum es. Qui crgo fititfcirchancProphcciam vcniac di- hgcnccrfhidcndo, £f^«t vult accipiat aquamvit^gratis.Hic cx quo monuic ignorantcsadaccclcrandum , moncc

quidamaddcbanc, &:fic fuas hxrc- fes infcrebant , &: idco primb addcn- tes&diminuentes ipfe cxcommuni- cat i (ecundo cxcommunicationem ipfam & pccnam per Chriftum dc- nunciat ,& confirmat,ibi, c^^r aufe- ret Deuspartem eius , &c. tcrtib humih- bus auditoribus graciam implorac , ibi , Graiia Domini nojhri lefu C/m-

Dicit ergo , Conteforego omni audien- Dodorcsadgratiscommunicandum «,&c.lcadixi,qu6d jf^owy«^, fcihccc & doccndum. Ica dixi quod dcbccis Chriftus, cirjj^ow/d, fcihcecEcclcfu , J^u-

ad audiendum & incclhgendum iftii iibrumaccedere,& ccrcc non cft ni- misdifEcilcvcnire, ncc notitiamcius habcre,quia Dcus paraius cft confcr- \jntri*- rc: Nam cr qtti vult , acapiat atjuam Vtta ">*>- ^4«;:voluntas enim quafi vas haullo- rium cft , vt pcr illam introducatur in animam aqua fapicntiar. Vnde fola

DtUI Pird- IHl f/f Jtji. der*nti6ut ngnitienem m

mm

niuniurt.

approbat huius Prophctix vcrba, & i*ndmm ^ quia taha funt iftius hbri vcrba , & ^i^''*^ pertantosapprobata, EffJ centefor ^id hmlitr». cft , cum ah)s leftor, vel cum attcfta- tionc iuramcnti crado , omni audicn- liverba Propheci.rhbri huius,vc ni- hil addac ad errorcm foucndum , vel minuac , ad abftrahcndum , quia

bona voluntas fufficic , quia inflncn- non ifta Prophccia nifi ad bonum, &

Comment.in Apocal.B.Ioan.Cap.22. 421

vtile rcuclaca. Bcnc dico , quod con- A tcftor, vt nihil calc addacur , vel dimi- nuatur,quia fi^uisdppofueritadhac^ id cft, aliquid concrarium, quod crro.. rcm inducat,volcns opus dcprauarc, vel imperfcdu m dcmonftrare , j^ppo- net piperipfumDeuspU^as^id cft, «ccr- naspanas/cnpras in hoc hbro,cap. duodccimo, & dccimo fcxto.

B

VERSVS. 19'

Et fi quis diminuerit de \erhis propheti^ Uhrihiuus^ contejlor^ fupple tcftimonio Chrifti, & Angeli , quod auferet Deus

partem eius dehhro Vitd, id cft , de diuina vifionCjin qua omnes ficut in hbro le- guntur,&omnesclarc vid.ntur, fed quomodopoteft dcleri,qui cftibi fcri- ptus.^^Rcfponfio , quidam funt fcripti in Ubro vica: , fccunium prxfentem iuftiiiam , quidam pcr prscdcftinatio- ncmitcrna, &: hinonpolTuntdclcri.

Si quis ergo diminueric dc verbis ^ prophetii huius , fcientcr fubtrahcn- do, duferet Deuspartem eius delihroVita^ id eft , dc diuina vifione, deciuitate

fanSla yid cfi ydc focictatcfandorum grata &c munda : dr de his (judfcripta

funtinlihro iflo , id cft , de pracmiorum affluentia , quae funt in ifto Ubro fcri- pta , cap.vigcfmio primo. Et ncquis (ententiam loannis putct contcmn^- dam, vcl non, nifi in Afia, vbi erat ille Mctropolitanus , elfc dctinendam, idco cxcommunicationcm &fcnten- tiam ipfc authoritatc Chrifti fummi £j Epifcopi confirmat, vnde ait

VERSVS 10.

Dicit qui teJHmonium perhihet ijlorum. f.^^/ISi Djc;f,idcll, didum raeumconfirmat, tdMtti-Mtl t^ui teflimonium perhthet i^orum , id cft, dtn^htnu, chriftus , cuius tcftimoniafuntvera. immt, Vel a»c/>,fcilicct hoc idcm eft.quod di- CO, <jui tejiimonium perhihet ijltrum^ id ci\, Chriltus cxcommunicat addcntcs , &

diminuentcs,wfr«»i,qui cftfiimmus Epifcopusomnium : & idcomcaex- communicaiio & fcntcntia valcc,quia non folum talis ego excommunico, imo etiam Deus , qui eft omniu Epif- copus fummus. Et vt magis timcatur ifta excommunicatio, oftendit iftum Epifcopum fummum , fcilicct Chri- ftum, cito venturum ad iudicium , ad talcs condemnandum , & a trium- phante Ecclcfia excludendum. Vndc diciz venio cito Amen, fcilicet ad tales addentes & fubtrahcntcs condera- nandum j & ideo a lalibus eft caucn- dum.

Iamergo,f^««oc/Vo Amen^A eftccr- tcvclita critficutdiLlumeft:eftcnim Amen^ confirmacio pr2Edit1:orum,& quoniam ad aducncum iudicis,San(fli gaudebunc , idco addic , veniDomine lefu , fcilicec ad malos cxccrminandu, & bonos rcmuncrandum , &addcn- ccs,& fubcrahencescondcmnandum. Vnde & Sancli non folum gaudcnt ^>^*J* de illorum gloria , verum &de nialo- (^^^^J^* rum porna, non in quancum afflidli- prms im- ua, fed in quancum culpa: ordinaciua, vclnonracionepacnjc, fcd racioncdi- uinxiufticix.

yeni crgo Dominelefu. In iftaclau- Jfula loanncs facccur magnificcnciam, ytnimd f. & pr.-cfidcnciam cum dicic Domine^ idn,iutn. veneratur pietaccm cum adaic lcjn, „, 4r^,„rir precatur clcmcntiam inclinantcm. cum fubdit, Vfn;. Vel poteft cflc ver- bum fideUs anima: poftulancis Chri- fti aduentum in mcncc, vbi primo in- uocac poccnciam defcnfancis. ibi, I)o- wnc icxoptac clcmcnciamconlolan- tis,ibi,/f/w, poftulat prxlcntiamvifi- tantis , ibi , veni. Vcl potcft cfTc vcr- bum prophctis omnium Prophcra- rum Patrum pr^cedentium,poftuIan- tii Chrifti aduetum in carnc. Vcl pri- mo inuitat brachium libcrationis, ibi, Domin(\ fccundo exoptatprctmm fa- tisfadionis , ibi ^lcfu •, tcrtio implorat

411 R.P. Alexandri de Hales

buntmagnum fru(aum > namrri- A ibi , cryfMHntfacicmeius-^tttuo di- dct -, Deus mercedem Uhorum fuorum, gnitas &famofitas conuiuarum,ibi.

Sap. 4. & ibid. BonmmUyorumglo riofus eflfru^T.

Ergo iftud lignum Chriftuscft, afferensfrudus duodecim j Crred-

itnomcnrius in frontihuscorum^ quarto rcuclatio,&manifeftatio fccrctoru, ibi, crnoxtum erit^fltra y quinto con- dnuatio & pcrpctuicas fociciatis ip-

^"^f'" denspcrmcnfesfin^osfru(hmfuum: loru

& non folum hoc , verum CrfoUa ficulorum. Dicic crgo , ^feJes Dei Cr

foru San(5borfi jibiyf^te^dbit in f^cula fsodorum. Dicit crgo Dci CT

tim ddfanitatem gentium : cccc mcdi- ^gr» w iUa erunt. l ta dixi, qu^d in ci- ctna , er folia %m , id cft , vcrba & uiwtc fupcrna cric lignu vitxaffc- dodrina mcdici fummi , func adfa- rcns fru^aus duodccim, & non folii '^;;;-^^ mtatemgetium :qu2 , inquam fanitas 3 ' ^^^" O^fedes Dei cr j^^i tn iL f^„ci,f,m* inchoatur in prxfcnti pcr Chrifti /4«^»f.Inilla,fcilicccciuitate fupcr-/"»*?'- dodrinam , & pcr vcrba falutifcra, na erunt,qui>rcilicctSanai,& clcai

Dci^quid.^^lupple^crunt/fi/w D«,id .

(cd pcrficietur in patria pcr prs- mia,& dona nobiliftima. Vcl rolia hgnivits funt pracccpta& Sacra- mcnta Ecclcfiac , qua funt adfani- catem gcncium pertinentia, quiafi- nc his non cft falus, ncquc vita. VERSVS j. Etomncmaledidum non erit amplius:

cft,totius Trinitatis-, fyjfgniy id cft, Chrifti hominis. Quaii dicat , quod cocaTrinitas& Chriftus homorc- quiefccntin Sandtis, & Dci clcdis per gratiam & amorcm , quia illi Dcum amorcindifTolubih diligcnr, &iplcincis requiefcct. Etferuieut:,

Hic ponitur carcntia malitriltabi- C ^ciliccc fuaprxccpta nunc fidclitcr lis.cx qiio cft oftcnfa affluctia boni adimplcntes, feruient ei , fciliccc lau-

deleaabilis: & primo ponitur car6- ommtnuh ciamah cciftabilis-, fecudo cxhilara- "rentu in qq fumma cxultationis,vcl afflucn-

^Jgni in ilUcrunt. Dicitcrgo,£r omne maledUium non erit amplius, id cft, nuUu vcrbu malu, pcr quod homo malcloquiturDco. Vcl maledi(3:u, id eftjfubtradio gratiac, raiionc cu- ius fubcradhonis cft homomalcdi-

dcs in iubilo decantantc5,{c illi to- tahtcr (ubiici^do , & omniafua bo- na ci attribuedo , nec ab cius fcrui- cio,propccr carnis defidcria,vel ho- ftis confilia , vcl mundi nequitiam, rctrahendo. Et fimiliccr Dominus fcruictcisfcrcula pretiofiflima mi- niftrando, Luc. duodecimo , fcrui illi^^uos cum\>eneritDominus,Sc (c- Luc. u. quitur , & pracir^et fe ^ Cr f^ciet Ulos

(bxs a Deo , non erit amflius, quia tuc ^ difcumyere^crtranfiens mimflrahitillif. quilibec critin gratia confirmatus, Ergo fcrui Chrifti fcruicnt iUi, &

Vcl malcdi(5bum,idcft,pcccatum, quodcft caufa malcdi(fHonis, non crit amphus , Matth. duodccimo, Jte maleai(h in ignem aternMm.

EtfedcsDei^ CT -^gni m ilUerunt. Hic oftcndituraffluentia boni gau- dibilis, iftudautcm gaudiu primo declarat rcfeaorumamormutuus, ibi.cJr fedcs DciCr jigni crunt in iUa-^ fecudb rcficictis afpec^s iucuduS}

non folumhoc,verum

VERSVS 4. EtVidehunt faciem eius. Videbunt inquam,non pcr fpcculum qnigma- ticum, fcd pcrafpc(5him clarum , & immcdiatum , quod cftclTebcatu, loan. dccimo c/Rauo. Haccfl vita ^^^^ ftcma ,Vf cognofcant tcDcum verum, Cr qttem mijtfli lefum Qhriflum, Vi- dcbunt crgo facic ad facicm , ia

Comment.inApocalB.Ioan.C3p.22-4>S

PififiA-;- fj^^jg dccor illcdliuus defi- «4f«.«M. Jp^j^bilis ,&idco San(aicam vidc- Cant.i. dccorc illiciuntur, Cmc. fccun- do, yox tua dulcts , f<icies decor^ amoramplcxiuusamabilis. Etjdco Sandli eumvidcntcsamorc viuunr, Efter. 11. Hcfter duodccimo , Valde enimeft amabilisDominus -, Sapor cxccfliuus (aporabilis ; & ideo eamvidcnccs ^^'^' faporccapiuntur, Gcncf K»d/Do- minum facie ad faciem.

Vidcbunc ergo facicm cius , in quo nocacur rcficiencis afpcdus iu- cundus , & non folilra hoc, vcriim, Cir nomen eiusin firontibus eorum. Et no- meneius , fcilicct Dci , & Agni ,fn> fcrifftMminfrontiyus eorum, i<k cft , in manifcfto,vcl coram omnium ocu- lis. Vndc ficuc in aperto confcfli funcChriftum cfle filiumDei, fic & ipfi in coclo vocabuntur filij Dci, Ofcx.i. Q^gg primo dicicur, fiUi Dei Vmen- tis. Ergo cric, nomen eius fcriptum in frontilus eorum , in quo notacur di- gnicas & famoficas conuiuarum , & non folum hoc, vcnlm VERSVS. j. Q»»m»i» E/w.x>/mt nonerit, id cft, aeris n*xn,nitit obfcuricas, vcl mcnciscscitas, vcl tnkum. ^haritatis frigiditas , vel horror, vcl terror , vcl auqua ignoraniia , quia tunc apcrtc vidcbuntur in lucc. Et non egehunt lumine lucerme , id cft, dodrina vctcris legis , qux lux la tccfub fpeciefigurarum.nfji^f/wwi- ne folis , id cft , dodrina nouz lcgis, qux dicitur lumen Solis , proptcr plenam manifcftationem vcritatis: & ftatim rcddit caulam, quarc non D,flr;n4 ^ cgebunt luminc, &: cruditione ifto- tM^M^n rum : Queniam DominusDeus illumi- /*U,. na1>u illost ic cis , qui cft vcra lux, olledendo,in quo cognofc^t, &: vi- liki.45. dcbuncclariflimc omnia finc fcru-

C' o dubitattonis, Ifai. quadragc- o nono, Non ejlampliusluxadlu-

A cendum perdi*m , necf^lendor.lucern* rf- fumindlfit yfed eiit tihi Dominus inluctm fempisemam. Dominus CfgoiUumi- nabic ilIos,in quo notaturrcuclatio fecretofum , & nonfolumhoc, vc- f«*^"

\ I ■ r t r t Mttrum

rum ^regnakummj^ecula jacuiorum. dmMAntM Regnahunt , fcilicet cum Chrifto in ca:io, in feculaffculorum, id cft,af tcr - nalitcr, (ine hne, in quonoratur perpctuicas (bciccacisSandoru.Re- coUigicc ergo omnia vcrbaabiJIo locofedesDei c2r .^gniinilla erunt^vi- quc huc, vbi pon^cur fcx flatus, vel 3 adus,quos San£ti'habcbuncin pa'" . criaj amplcxUs indiuifionis , ibiy?' des Deict Jgniinilla erum j afpcdus contcmplationis, ibi,yerw eius feruiet r<:ciculus confignationis,ibi ,nomrn etusfcriptuminfrontihuseorum ., radius^ confolacionis , ibi, CT f^x \ltra n»n erit, gradus cxulcacionis, ibi, Regna- hunt m fecula feculorum.

V ERS V S . Et dixit mihi: h^c \Krha fdeIifsima,c!T Q v^TrfiKf.DiuidebaturUbcrifteintrcs partes,in exordiu,narratione, & c6 clufionc: ccrminacis duabus primis^ &rcuciacionibus enarracisjequicur pars ccrcia , vbi poft reueIacj[onuia narracionem, ponic dicloriicoclu- {ionem:in qua facic tria , primo po- nit pr.Tdi£korum confirraationemi (ccudo inuicacad cognitioncm,ibi, ^^;^, cy fponfus (y fponfa (Ucunr vmi j ccr- incvlMfi, cib ponic concemnenciumcxcom- municacionem.ibi, Omtejtor egoomm l,^ej, D audienti. Iccm enarraca primocoa- firmac authoritatc AngcJi defcren-; tis , & rcuclantis j fecundo authori» tatc loannis fufcipiencis,ibi,£^o nes ^fidiyO-audiui. lccm confirmando dida AngcUreuclancisprimo oftc- fticlolidamvcricaccm, i.implecio- ncm propinquitacis , ibi , Ecce vrwio Vf/oor^rij.crcacnciumvcilitaccm,ibi, Beatus , cujloditverha. Vndc ficuc

FFf ij

414 R. R Alexandri de Hales

cutin prtn«pioltbfidf«mmcn<JaQit A lt*>n <tdme Juamiin inMa. Pachmos» viriones , fic in fine commencia- ojicndcr^ , id cft ad oftcndcmiom

UK ipfas , Sc prim<^ inuitat ad li brum lcgendum fccundo ponit excommunicationem fubtraken- tium,vcladdentitini ihi, Egocante- iior, tcrnG?promiftie rccipiennbirs, gradam)^ prxmiiim , ioi, GratU t)^mimrk3firifitcum ommhus Vobis.

Dicit crgo, dixitmihi,ktv vn»^rf; &c.lcadixirupra , <j\i6d praedidas vifioncsoftendicmitii Angclusma

feyttis fuis hiHnilibus & fideiibus,pu - rc & intcgre euirk diligcncibus , nori fuperbisOeo ire^entibus,Match. Maiih,i5. dccimb quinro, Qmfteor rihi Do^ mne ^ater atli (;x '«t^, ^uut ahfcon- difii td of fd^iemdms y cjr reuelajH es frarfmlis. Mifrt , inquam , iftuni An- gelum, adoftcndcndum tfu*opor' tet fieri cito. Opartet fieri , dicic pro- pter Dci ordinationcm , firo, di-

Ftrtd

CbrifH iVj" filUbilirir dJimflrn,

gnicon/Uij, vc^Angdus crearasin ^ cic nc (ui inaemantur imparati pcrfona Chrirtt , & dixic mihi An- propter fubitationem,fed qu» fidiP

Elus, cjui prxdicVa mjhi rcudiauir, :v<T^it, fcilicet , qu«nbi oftendi, fidelifsima fttnt^ id cft, fide digna, vd firmitCfisiicdenda, & abfqueomni asnbiguicatc adimplcnda , Matth. quinto,7wrfV»j#m , Aut y*msafexmn fr/iterilfitA kge^duttecomniafiat,Etlfera: fcilicctinlc, quia vcritatc concinfr, & verain promifris,quiaquod pro- mitcum implenr : vnde hxc Pro-

poflec quisdubitarc , per qucm di<fla , idco addir , Eccevemo velodter. Benc dico qubdci» vcnicnrcjuar dtdra fiinr , c^h ecce ')feniio^>clociter, loquitur in perfona Chrifti , qui vcniet proprcr rcdditionem pri- miorum , quoad bonos , vcloci^ tcr proptcr iUacionem fuppUcio- rum , quoad maloj. Vndc[)pfe ve- nict ad diftribuend^m ,adiudican-

pheti» habec exceiientiam fingula- e dum, ad rcmimcrandum , ad con- rem,ideodicit, ftttcverba , effica- dcmnandum.

^ Dft

ciam adualem , id^eo a!Alir,/£/f/i/}t ma funt y conuenicntiam «faicm, ideo coricludit , cr ^ent. - Et Dominus Deus fpirituum Pra- phctarum mfit Artgelum fuum ofiende- te feruis fuif^ <fua oportet fieri cito. H rc confimiat liac Pfophctiam audo- ritate Diii mictcnris , &r Angeli re^ nclantis. Itadixi c^nod^eylra-prDplk- tia huiMs fidelifsittia funty Cf^vtra , cir Domnm Deus fprttmtm pro^hetdrumy

Beatuscmi cufloAit\>crha prophetia, lihri'^huMs. Hic oftendic vtiliracem legcntium, & calrodjentmra , quia <«n.^,f Ifeatustjiti cuftodit , fcitkct co^dte cre- A^': dendo, orc conficendo, orc prjc-tlT/ " dicando, opcre'comprendo,Luc. Luc.h. vndccirao , Brati ^m» cuftodiunt ver- hmDeiy (ycuftodiunntlud fimile fu- pra prirao cap. Ifeatusqui legity (3F audit verlraprojrheriiehuiusjdc vetc l>ea- tus,proprer vicamgraci.r, propter

idcft.infuapoceftace habensdona^ fugamignorantiar.propter palmam Spiritus fandi , pcrquar locutr flfnt gloriar. V E R S V S 7

i.Petr.i.

«r>i4 my. ft.' '4 ttnt ttmttiT,

Prophctx , fccundje Pcrri primo, N<m etrim volunrate humana ailata eft prophetia fed Spiritff fanfh infpirati fanffi DeihdmiBes.

Hic ergo Dominu? , qui cft di- ftriburor , rcdtor , infpirator , gu- * bernator,ponderator , Mifit Any:-

Scquitur , Et egp loannes , qtn au~ dtuiy cir vidi A^r.Htc poftquam com- mcndauit fuam Pnophctiam , Dei authoritatemittcntrs,& Angelide- nunciantis, commcdac eam autho- ricate fiii ipfius dic^s,iftam prophc- tiafchabuifrepcr-Dci reuelation6,-

Commcnnin ApocaLB Ioan.Cap.22. 4 15

.oftendit humilf fui rccognitione, A WA... ibi, EtpcfhiU4m audiffrm , pr vidif Jem,cecidtVtaaoraremantef>edes Ange- /ijccnio oftidic quod habuit illam Ptof hcciam, ad publicarioncm.ibi, Me.Jtgttoutnsver^a Prtfhetia huius.

Dicitcigo , Egoloames y(jui audtuiy (irvidi: kcadixi, tjnbd vifioncs pnr- didr funcvcrXj&mcmoria dignar, quiaego loanncs pcarczteris Chri- ftocharus, 6c amicus , cui dcbctis crcdere,quiamhiifaliumvobisro- B ieodicerc; cga^^nquam , caJis, au- duti c^tfidi hoc, &idco debccisdir dis fidcmdarc , & firmicer crederc. cgo h>axiaes , (ciliccc plcnus ilMtrufltx gracia, /oiiwirjcnim inccrprecatur , ^'Mnt'" ia^ttoejhgratiaf & benc , quoniam habuic graciam acceptationis , qua fiiic'gratiorus Dco fiio , 8c harc gra- ti2ciidmr£amiIiaritas:perfedionis, qoafiiicgraciofiisinieipib, & hxc dicicuc gratia (an<5bicans: conuerfit- ^ cionis, qua fiiic gcaciofiis coci mun- do, £chzc gracia dicicurauchorica- ^Qgjj ris,ad Cor. dccunoicxto, Grana Dei fum id quod Jitm : vndc ip(e inue- nic graciam coram Deo fiimmo Rc- gc,& ipfiim nouic cx nominc.

Ego crgo loanncsfic gcaciofiis, Deoficacccptus ,ficamicus, fum qui audiui, ficvidi hsc. Audiui , id eft,nofia mc babui, fcd a Deo , vel Angeloccuelance peiccm ^ CTvidi idcftfi^urasobferuans lupra pofi- tasclarcincellexij &idco quiacalis, D & cantus fiim; dci>etis crcdcrc mi- •hi.NamfaKa vobisnunquam prar- dicaui , vcl dixi. Ec bcnc , quia hxc di<flanona mc iubui, (cd ab An- gcloaDeomiiTo audiui. dutmiJt Ee poflatam aUdtH^em^ cir vidtljem,

mihihfc ofiendeku. Eccc loannis hu- miliatio. Etfwfiij$Umaudi([em yCrvi- *^j[em , fupplc omnia pracdid^a pcr

Angclumin rcuelatione,<mii:,idcft> mc humiliauL Ceculi , inquara , vr adorarem antr pedes j4agelt , fuppic crcaci,non quidcm adorarione La- wia:,fcdDali#. Ec rcddit raiioncm,^^ '^^^'J' quarc ipfumadorabac , & fc ilii hu- /«/ITw' mihabac * quia iilc Angcius crat , • ^uimihihzcofiendebat, pro quofe cer- cc humiliabat. la> quo innuitur quodillisaquibusrecipimus bcnc- ncium,debemus reucrcntiam ex- hibcrc , & cis noshumiiiarc, & ma- xime fi cft bcncficium fjjiritualc. Cecidi crgo adpedeshuius >^«^<'//,mihi prxdifta oftcndeniis, & cum ipfiim vcllcm adorirc , dixic mihi , quid?

VERSVS 8.

P^idenefecerityidcfky ncmc adora- ucris. SicucCornelioPccr^s^Adlutf Aau. lo. dccimo: fa^fVum cft , cum inrroiffct Pctrus obuiusvcnicadcum Corne- Uus,&procidcns ancc pcdcs cius , a- dorauic, qucm Pecrus lcuauic di- ccns ^egofamjicur (y m. Etidcofbli Deo debccur adorario,nonAngelo, vcl 'alicui crcato.

yide ergo , id eft , dignitatcni hanc rcfpicc , ne fectris, id clt,neml: adoraucris , & quaicc, ftia confettuts tuus fum , fcilicec cidcm Domino fcruicnSj^t /«, &nonfolum,,rtM»- c»r^«7». feruustuus dicit Aneclus, vcrum &^ '"•fMet fratrum tuorum Prophetarum, id cll, nfmfliJt.

ftrxdicacorum vcronim vclApofto- ^*** ^"i"- orum , fucura pncuidcntium , cST ** eorum ^ui feruant verh^ Prophem huius , & aliorum librorum Dci ad impicnt , quod faciuiu omncs San- (fli. Ec noca quod quamuisadorado Duliidcbcacurnon iblum Ange- iisjvcrum &Do<fioribus & Prariaris^' prohibqit tamenAngelus loannem^ neipfumadoratione Duli« adora-» rct , proprer dignitaccm humanat naturx,quam affccuca cft cx diui-

FFf iij

4i6 R P. Alexandri de Hales

nx naturac vnionc. Vndc Glofla , A

non prohibuic fc Aneclus ab ho- V. E R S V S ii.

Btitir r^.^^^^ adorarijCx quo doccmurho-

ff*Zm/* norcs fugcrc , & fcruos vc com- Scquitur,Qitf «ecpf , tioceatddhHe,

f)aresrcputarc,omnc#caima:qua- Cr m fordilmt efi , fordejcM ad-

esgenuicnatura, & idcofoU,Dco htic. Hic oftcndic auditorum di-

honor & gloria. Vnde & fircucrcn- ucrfitatcm. Et primo diucrnra-

tia perfbnz dcbccur, camcn pcr rcf- tcm rcfpcdlu mcricorum ; fe-

pcdtumad Dcum. EcidcpaddicAn- cundo rcipcdu pr^miorum , *ibi ,

gclus , Deumddora^ non mcconfcr- Ecce Vemocito , Cmerces mea mecum

uumcuum , fcd Dcum Dominum efi.

mcum, & cuum, & vniucrfaliccr Dicitcrgo, Qw wfpr, ita dixi^

Matth lo. omnium, Matth. dccimo. Domimtm g quod non debcs tu, loanncs, di(fla eusmt/t

Deum tuum adorahis, illifoli fer- in hoc hbro , vcltibi rcuclara oc-"J^''^'^^"^

uies\ cultarc, fed manifcftarc. Ita fupplc, ^«i nler

«rcocirc * quinocet, fcilicct bonis ma-?*"*^*^'

VERSVS lO. * , i r j - • r r ^««»

culam mrercndo , 6c iplos pcrlc-

Scquitur, Etdixitmihi,mft^naue- qucndo,»ocMf 4<i/;«f,idcft,amphus

ris^erbaPrpphetiaUhrihtuus. Hic da- f^uicndo. ^<^mc fcilicctcumtcm'*

curmandatumloanni dchuius pro- pus cft pcrcgrinarionis , vt ex tali

phetis pubhcationc,&ita quidam perfccucionc, Sandi & Dci clcdh

proficium,quidam dcficiunt. loan- clariorcs rcddantur , & mali am*,

niprimoilludmandatum oftrndic; plius puniantur. Vcl ftinocet^ fcili-

fccundo diucrfitatcm auditorum cccbonismalainfcrcndo, flcutdi-

innuit , ibi , Qm nocetjnoceat adhuc. C xi^noceat adhuc , (cilicec poft huius

Dicitcrgo, Etdixit mihi, ne figna- libri manifcftacioncm , & apcrtio-

uerisverha Profhetialihrihuius. Ita di- ncm.Nam maiufcftacio huius hbri ,

xifupra quod bcacus cft, quicu- & tliorum oii^orum Chrifti fuic

ftodic vcrba Prophccix huius , & caufabonos pcrfcqucndi , ncc ad-

idco dixic mihi , fcilicec Angelus , hucccflantmaUbonos pcrfequcn-

in pcrfona Chrifti , quid f Ne /i^a^ di.

ueris yid cft» penicus occultaueris-, Qittcrgo»ocrf,»ocr4r4</W,fciliccc

quodcnimcft fignacum,cft totali- poft apertioncm , quafi diccrct,

ter occultatum. quammuUifunt,quinonceftabunc

iVff crgo frnaueris Verha Prophetia bonos pcrfcqui , magis crunt maU.

IZrhmMi ^««'^, cum fint vrilia , & ideo non Etftiin fordibus efi^ fordefcat adhuc. ^^, nmfi^- debesoccuItarc,fcd potius manifc- ^Etfd in fordibus efi , fcilicet pecca-/'"""'

ftarCj&ftatimrcdditcaufam^quarc ta mulciplicando , fordefcae '«^^«^^S^,^

xiondebcnt huiusProphcriaevcrba fcilicet peccatum coniinuando in

occultare , ^tia tempus fro^ efi, in pccnam. Nam iufto Dei iudicio ,

quo (cilicct cuenicnt in hoc libro qui non vult defiftcrcapcccato,ca-

Prophetata,& dida , fciUcct bonis dct dc pcccato irf pcccatum. Ad

bona , & malis mala. Et idco vt bo- Roma primo. Ef /c«f non probaue- ,

nireddanturprouidentia cauti , & runt Deum habere in nottttam , traJ^_

incxcufabilcs maU, dicit, ne figna- ditiUosDeusinreprohum fenfum. ueris. Qin crgo in fordibuf efi^fordefcai

•Commcnt.in ApocaLB.Ioan Cap. 22. 417'

ddhuc. Et nota quod non dicft Angc- lusoptandojfcdprobando, quafi dicat : Et fi mali non dimittant bo- nos perfcqui , propcer apcrtionera & prsdicationcra huius libri,fi for- tc magis pcrfcc^uantur , ncc pecca- corcs rcfiliam a forclibus pcccato- rura, fcdfoncmagis fordefcanCj, nihilominusdcbccvcritas prjcdica- ri, vt cxhocfinc incxcufabiles ma- li, & falccm proficiant boni&iufti, & idco additur, EtmjlustHjhficemr ad- Imc. Bcnedixiquodverba huius li- wJ-' dcbcncmanifcftari, & pracdica- fcm ftfjrr" ri , vt pcr hoc qui iufluieft , bcnc opc- Juntl-m. rando , iuftificemr ddhuc , dc bono in mcUus ptodcicndo. EtquiJdn^Iuseft-f in fc pcccata vitando ^ jan£iificetur adhuc , amplius dctcftando. Vndc fccundum Gloffam , iuftus rcfpc- du ahcrius , Sandlus rcfpcdlu fui ipfius.

V E R S V S. IX

13 virrit

Ecce Venia cito , tP* merces mea. me- cumeft.redderevnicuiqHe fecundumo^rd fud. Hic poftquam oftendit audito- rum diucrfitatcm refpcdlu mcrito- rum , ponic diuerfitacem rcfpc- <au pracmiorum. Ec primoin ee- neraU j fccundo in fpeciaU , ibi , Bedtiquilaudnt ftoUs Jitds» & hoc in duas partcs ; primo oftendit prac- mium bonorum v iecundo pocnam malorura , ibi , foris canes CT wne- fici.

Dicit crgOjffcif Vfnio citi. Itadixi quod hic liber eft apcriendus , & manifcftandus , quia tempus breue cft ad retribuendum bonis bona, & malis mala , ficuc dicicur in Ubro ifto. EC bcne dico, quod cempus brcue cft , ^uia ecce yenio cito , (ciU- cccadiudiciuro, Abacuc fccundo, Mmcu. i. "^* f^oram fecerit , exjxSla eum, <^uid Vf- «ff , non tdrdal;it,&c idco lignan-

A tcr loquicurm pra:fenti, quia cito

erit dicsgeneraiis ludicij,©: idco^^^,,,},,^ dcbcmus dfc parati. • f^mur.

Ecce ego ^enio cito, ^ merces medyni- cmque fecundum operafud , id cft, a mc> fmgularitcr c6fercnda,mfc«w fil,in j^occftacc mca, no alia,<i<<rr vnicwi^Kf , lciUcec finc pcrfonarum acccpcioi nc ^fecundum operd fud , , id eft, bonis bona ,maUs mala. Ecce venio citOytT ^mercesmedmecumeft ^ddreymicuique fc- cuudum opera fua. Hic cxcitat Domi- nusIcfusChriftus adaccclcradum, vt ccrminaciuus noftra: percgrina- cionis ,ibi ,fccf Vfnioofoi addeftdc* randum,vc confummaciuus noftra rcmuncracionis ,ibi, Etmerces med mecum eft; ad dcUberandum vt mcn- furaciuus noftrc cxaminationis, Ibi, dare vnicuiqke fecuudumopera fud. Vn* de iftc aducntus cft propinquiiTi- musjoccuhiftlmus , fubtiUflimus, &c idco dicitur hic , Ecce Vf nio citfi , C mercesmed mecum eft, reddere vmcui- Q.Mln fm. ^ue jecundum opera fua,&z quo d iplc ^^, ci,r,jit poflit faccrc oftcndit diccns, 4*/«»/»,.

VERSVS 13.

Ego fum Alphd cir Omega,primus & nouifstmus , principium finis. Vndc primus (ynouifsimus,princij)ium ^-finis, non cft nifi cxpofitio lUius dK^i. 'EgofumAlphaCrOmega. Jlpha , id £) cit , principium, fHr Omega, id cft , finis, ficuc cxpoficum cft. Vuk ergp diccrCjbencpoterofaccre qu^ di- co ,quiaegofum primus omnium crcaturarum , & nouiflimus ; id eft, omnium crcaiuraru , principiura a quo proccdunt omnia i finis, ad qucm cerminanturcun<Sta. Etideo poflumvnicuiquc tribuere fecun- dum opcra fua , nam in poceftacc mea funt vniucria. Ec bene dico , quod dahit Vnicui^ue fecundum oprrd

4i8

R.P. Alexandri deHales

Erideo

VERSVS 14.

vc bonis bona , & malis malaj A tiam & Baptifmum funt rcucrfi

pcccatum , & vanitatcm. Canis c- nim cx (ua guloftcatc^id quod cijcic pcr os , icctum comcdir.

Cancs ergoiUifunt,qyi poft pce- nitcntiam & Baptiimum rcdcunc ad peccatum j & vanicaccm. Et ra- Igs ponuncur cxcra ciuitatcm San- 6lorum,£f Vf«<r/a ,ideft,illi , qui vcnenum procuranc adnccandumi operc occidcndojvel vcrbo mcn-

raniteniu Bfattqtti lctMdnt (ioUs fuosin fanntine

ffj)f*cum j • r n

h4^etip*r- ■^gf^j^fjifpoteitas eorumin UgnoWa. chrift,, Bcati , fupplc iara in fpc, & tandcm finaliccrinrc, /4«*wf fiolas fuas^ id cll , corpora , & animas fuas , in fanguine Jgni , id eft, in lauacro pce- nicencii, quod habcc cflScaciam a

Pallione Chrifti , vcl in Bapcifmo,B daciccr decrahcndo, (ir Ww^^^f^id qui habec vircuccm in fanguine Agni. cft , carne , vcl mcncc. Et homicidg^ Bcaciigicurifti,&ccrcc bcnc fe ^ fcilicec manu,corde,&ore,cir/</o/;f debcnc lauarc in fanguine ^gni, Vf ft feruientes , licccralicer , vc pagani, fpi- f^oteflaseorumin ligno vu<f, idcft,vc ricualiccr ,vcauari , quorum idola

poceftaccm habcanc cdcndi de li- gnovitac; fcilicetdulccdinc viti tcrnje. Vjper portas intrent cmtatem , & pcr portas , fcilieet duodccim , id cft,per dodrinam Apoftolorum,

func denarij . Etomnisijuiamdt, fa- cit mendacium , vc func libcnccr au- dicnccs adulacores , decra<ftores , ioculacorcs : CP* q^i f^cit mendacium, ^,,,^^ & inucnicnces & libentcr rccitan- vmtfic,.

& obferuantiam dcccm Prrccpto- tcs.Omnes,inquam,iftiforiscrunt; rum ,.cum gcmina charitatc Dei,& extra ciuitatem Dei. proximi , intrent in ciuitatem , fcilicct C In ifta crgo clau fula , foris erunt Paradifi, vbiinfaccula ficulorum canes , &c. tanguntur pcccara pri-

tdttt Vsr^ Jtfi ftcrd

rcgnanc beaci. V cl per porras,idcft, pcr Sacramcnca, quorum Bapcif- mus prima cft porra \ fccunda pcc- nircncia,i»rrwf inciHitatem, fcificcc ca:Ieftem, mf zmm , vcaicSalua- cor, tjuis renatnsfueritex at^ua , cJr Spi- ritu Sanch^non potejl intrare in regnum calorum^&c ideo dick.Beari^ui lauant ftolas fuas in fanguine j4gni. Sic crgo incranc ciuicacem cocleftem pocni- tentes & fidelcs Dci.

VERSVS. .5.

^M, ^#/7 •^<^'^<"''»'J,ej7'Vf»<r/?fi/uppleerunr, 'T'^".C27'/^owo4eir idolis feruien- fnUu^t » <sr omnis <jui amat , cir facit men- ^Zt ^''^"'■fi^^ dico,id cft, cxtra ciu ita - tcmfupcrnam,in procclla vcnto- rum,&turbinum,velcxtra focic- catcm Sandorum erunt , fupplc «»w,ideft, illi qui poft pocnitcn-

mo ex inordinationc ad feipfum , ibi yforiserunt canes, id cft , immundi pcccatorcs-, fccudbcx inordinatio- nc ad proximum , & lioc per ani- mum occidcndo, ^ fcimpudici yVcl Cc homicida:itcrti6 cx inordinatio- ne adDcum ,&hoctripIiciter, auc conrrafobrietatem, & fic Venefici -^ autcontra Dci maicftatcm, & hoc ' idohs JeruienteSy3.ui contra vericaccm, w*. & fic ^ui amat mendacium, fcil iccc au- ^ diendo, auc quifacic ,fciliceccom- ponendo , auc inueniendo.

VERSVS

16.

Ego lefus miji Angclum meum tefli- ficari hocEcclefis. Hic poftquam c6- mcndauic opus iftud authoritatc AngeIireuelantis,&Ioannis fufci- picntis , commendat authoritatc Chrifti mittentis. Et primb oftcndic

ipfam

Comment. in Apoc. B.Ioan. cap. 22. 419

ipfam confirmationcm-.fccundo po- nicChriflilaudcra& dclcriptionem, ihiyEgofttm radiXyCTg^^ DaMid,prllH. ^ f<A Dicit ergo,£g(0 lefu^ miji A ngtlum meit. ^2',-A'Itadixi,qubdvcrba Prophcrir huius fidcliflimarunt,&vcra,& quod non debcnt cfle occuliajfed manifefta , & coti mundo propalata. Etquare? quia ego lefks , a quo cft vobis falus ; A(fhium quarto , Non eji aliud nomen ^^diOit f*tycalo^inquooportetnos faiuos fieri. Ec

wW Pr*- ideocredcnduraeft rami. Mtfi Ange- iu^tfiu-^**"^ wf«w, fcilicec bonum meum rt. fccrctum teflificarivobis , id eft, reuc- lare Arfc , id cft , dida hbri huius,/» Ecclefiis , fcilicet Afijc , vcl vniuerfo mundo, &ideocrcdendum eftdictis huius libn , quia proprie non func vcrbaIoannis,vel AngeIi,(cdChrifti, qui non potuit,necdcbuitmentiri.

Etvt firmiuscredaturverbumirtud, oftcndit ftatim,&addit nobilitatem Chrifti mictcntiSjdiccns , Ego fumge- iwf, CiT' r4<ix D<<«/</.Et bcnc duci,qu6d cgolcfusmifi Aneelum vobis dida rcuclarc , & ideo libcntcr debetis ta- Icm nuntium rccipcrc, & didia ab co # & |reuelata audire , falcem proptcr meam nobilitatem, qui talcm nun- uum mifi , & ci dida & oftcnfa vobis reuclare mandaui , c^mxego fum genus &radixDauid, fielUffilendida ^ c;trma- tutina. E^o fum grnus fy radix Dauid^ id cft,principium &fuftcntaculum Da- uidregis,ficutradix, principium ar- boris. Etdicit hocfccudumdiuinita- Rom.i. tcm,fcdabcodc{ccndcns (ecundum IZtum' humanitatcad Kom.i.Quifaaus efiex fiilU f,i femineDauidfecundum carnem. Et non prM/«,«4. foiu^n vcrum, erfielU fplendtda-^id cft , no^cm facculi illuftrans paflione fija,vifa &Dodrina. Et nonquili- bctftella , fed matutina^ quia no(5tis ignoranti^tcrminatiua, & lucis dici vcritatis , & rdenci£ inchoatiua. Et uota quod Chriftus dicitur nt- ^,quancum,ad principium gra-

A lix i vcl gcnus per conformitatcm recreationis , fiella pcr illuftrationem glorificarionis. Pcrhoc qubd dicirur radix v/«,intelligcChriftumcfle prin- cipum creationis , propter diuinita- tcm, pcr hoc quod dicitur^fm/f,inteU ligcChriftumcflTc principium beati- tudinisanimarum,pcrhoc quod di- ciairftella mattuina^ intcUige Chriftum cffc principium glorificationis cor- porum, vel r<tt//x quantum ad natu*

" ram diuinitatis , vclgenus quantum ad naturam humanitatis, veiy?f'//<<quan-. tum ad gloriam foclicitatis. Ego igitur fum radix &genusDauid,fielLa fplendida, Cir matutvuL

VERSYS 17.

Et fponfus cir fjfonfa dicunt veni, ^uVaudtt dicat y Vfw, (y quifitit\eniat. Hicpoftquamoftcndic pridi(5lorum Q conhrmationem , inuitac ad veram huiusProphetii cognitionem.Et pri- mo ad Icgcndum iftum librum,au- thoritatc torius Trinitaris, & Ecclc- fiar milicantis ; fccundo cxhorrarnr alios ad prxdidfcim inuitationcm, ibi , Etifuiaudit^ dicat Veni. Ita dixi fupra, nttrrin,. quodvcrbahuius Prophcrii func H "'^"i^ deliflima, & vcra; & multumvrilia. Ecidco, quia calia fiinc ifta vcrba, JI'onfuSy idcft, cocaTrmitas,P4riT,F/- lius,(y Sfiritus San^hs , qui dicuntur fponfus , proptcr authoritatcm , ci^ J^orfa^ idcft , Ecclefia,quac dicitur Iponfa , propter fidclitatcm & fpi- riiualcm facunditatcm , fimiliter Chriftus dicitur proprie fponfos,pro- ptcrnaturx conformitatcm. Hic,in- quam , fponfus proprius , fcilicec Chriftus , praecicerisamorofus , fpe- ciofus, graciofus , cir f^onfa,\d eft, Ec- clcfia grata,fo:cunda, humilis,&ob- fequiofa,<tf</nf Vfwijid cft,inuitant nos g^/^^j,^ adnotitiamhuiusUbri)&non dicunc itr^tnfs. quibusdicicur Vf«/,quia omnibus di- cicur, vrni,quiahuius Iibrinotitia eft

420 R. P. Alexandri dc Hales

omnibus vtilis, & nccefTaria. A tia huius lcicntiic cfta Dco, qui dat Dicuntergo tota Trinitas,& Chri- cam

ftus principahtcr , & Ecclefia , omni- bus , veni , lcihcet ad huius hbri verba lcgcndum,& audicndum , & opcrc complcndum. Et non fohim fponfus, ideft,Chriftus,& fponfa,id cft,Ec- clcfia, tlicunt v«w, fcd ctiam oui audit, dicat veni , & qui audit , ad litteram, irtum hbrum in fchohs,dicat vcni,fci- hcctalijs volcntibus audirc , vclqui audit, id cft, intclhgitjfupra fecundo cap. Qmhahctdurct anMendi audiat, id g cft , intclligat. . ^ ^ Qui crgo auditt id cft , intelligit, f/Ji' ti^- vcrba huius libri , dicat aliis veni , fcili- nutr ^U4! cctadintelligendumiquafi dicat,non abfcondat quod iiitelligit, fed ahos doceat,Sap. feptimo, Quam fine fi- ilione didici , & fine imidia communico , t^hone^atemilliusnonahficondo. Ex quo increpatur inuidia nolcntium docere, cumtamcnfciantloquifapicnter, & pulchre.

Saf.7.

gratis , finc mcritis. Ilai vigcfi- mo fecundo. Omnesfitientes Venitead a- quas , 6rc. Et in eodem , E/w/rr ahficjue argento vinum cjst lac.

Qui crgo VuU, accipiat aquam Vit^, id cft,affluentiam diuinsc (apicntiit,qua: eft caufa vitxarrcrni \^atis^ ficut fc- cit loannes , qui cum cflct pifcator , finccrcatododorc,fa(Stuscft dodlor vitac stcrnac.

VERSVS I?.

Centefiorenimomnidudienti verha pro- phetid huius lihri, fi quis appofiuerit ad hunc, apponetDeusfiuper illum plagas ficripras in Ithro ifio. Hic poftquam prxmifit ope- riscommendationem, & confirma- tionem , addit apponcntium & fub- trahcntium cxcommunicationem. Quidam cnim h^rctici dc Afia , in quaipfcloannesprqdicator crat, ad foucndum error« fuos, quidamdc

Ergo ^uiaudit,dicat Vrm, c<7* ^ui fitit C Prophetia huius libri iubrrahcbanr

^iimdd- vrwW. Qui notitiam huius libri dcfi- Brtf""'^ dcrat,veniatfcilicct & humihtcr,& dcuotcftudcndo: non cnimdaturin- tclligcntia rcuelationum, nifi defide- rantibus per dcuotam arfcdioncm, ^ , Daniel. dccimo, Ep-oveni vr indicem vi-

Damel.io ~ ■ ■ 1 ri ■ ^ •

Jionem, epua\tr defiaenorum es. QHi^^S^

fititfcirehancProphctiam vcniat di-

ligcntcrfhidcndo,£r^«» \ult accipiat

aquam\>it$gratis.Hic cx quo monuit

ignorantcsadaccelcrandum , monct

qujedamaddebant, &fic fuas hxrc- fcs infercbant , & ideo primb addcn- tes&diminuentes ipfe cxcommuni- cat i lecundo cxcommunicationem, ipfam & panam pcr Chriftum dc- nunciat ,& confirmat,ibi, ^fc- ret Deuspartem eius , &c. tertib humili- bus auditoribus gratiam implorat , ibi , Gratia Domini noftri lefiu Chri-

Diat ergo , Contefioregoomni audien-

JJodorcsadgratiscommunicandum «,&c.ltadixi,qu6d fipo»fius, fcihcct & doccndum. Ita dixi quod dcbctis^-' - '-' — ^

ad audicndum & intclligcndum iftu hbrumacccdcre, & ccrte non cft ni

PtUI fsrd . i rr t

imiiiJtfi. misdimcilcvcnue, ncc notitiaracius dtTMttiiu habcre,OuiaDeus paratuscftconfcr-

npittuntm « , * . , ^ . .

myntri*- TC: Nam c2r qui vult , accipiat aeptam w<e ^4m:voIuntas cnim quafi vas haufto- rium cft , vt per illam introducatur in animam aqua (apicntiar. Vnde fola

Tum ttm- mumttrt.

Chriftus, c2r fiponfa , fcilicct Ecclcfia , ^ZILi- approbat huius Prophctiz vcrba, & ^W*»» quia talia funt iftius libri vcrba , & pertantosapprobata, Ego cemeftor ^ id hmtht^r*^ cft , cum ali)s tcftor , vcl cum attefta- tionc iuramenti trado , omni audicn- li vcrba Prophetix libri huius , vt ni- hiladdataderrorcm tbucndum,vcl minuat , ad abftrahcndum , quia

bona voluntas fufficit , quia inten- non ifta Prophctia nifi ad bonum, &

Comment.in ApocaI.B.Ioan.Cap.22. 421

vtilercuclata. Bcncdico,quodcon- teftor, vc nihil talc addatur , vel dimi- nuatur,quia JiquisdppofHeritadhac^ id cft, aliquid contrarium , quod crro- rcminducat,volcns opus dcprauarc, vclimpcrfcdum dcmonftrarc , jip^- mt fupcripfumDeusfrU^as^id cft, aeccr- naspcenas/criptas in hoc hbro,cap. duodccimo, & dccimo fcxco.

VERSVS. 19.

Ef ft quis dimimerit de ^ferhis propheti^e libribuius^ contcfior, fupplc tcftimonio Chrifti, & Angeh , c[uodauferet Deus partem eius delitnro Vttdt, id cft , de diuina vifionc,m qua omnes Hcut in hbro lc- guntur,&omnesclare vidwntur, fed quomodopoteft delcri,qui cftibi fcri- ptusfRcfponfio , quidam funt fcripci in libro vitx , fccundum pracfentem iuftitiam , quidam pcr prxdcftinatio- nemxterna, & hinonpoftuntdclcri.

Si quis ergo diminuerit de vcrbis prophetix huius , fcicntcr fubtrahcn- do, aufcret Deuspartem eius de librowa^ id eft , dc diuina vifionc, O" deciuitatc fanSla , id cft , dc focictate (an<florum grata & munda : dt his qu*fcriptd funtinlihro /7?o, idcft , dc prjcmiorum afflucntia,quaEfuntin ifto Hbrofcri- pta , cap.vigefmio primo. Et nequis fententiamloannisputct contemn€- dam, vclnon,nifiin Afia.vbi cratille Metropolitanus , effc dccincndam, idco cxcommunicacioncm &fcncen- tiam ipfc auchoricace Chrifti futnmi Epifcopi confirmac, vnde aic

VERSVS 10.

Dicit qui tefiimonium perhihet ifiorum. nHlf^n^t Djcif,idcft, didum mcumconfirmac, 4uU<ttfutl ^ui tefiimomum perhtbet iflorum , idcft, WWiin Chriftus , cuius ccftimoniafunc vera. imms. Vcl<//c;>,fciliccc hoc idcm eft.quod di- co, <jui tefiimoniumperhibctifierumy id eft, Chriftuscxcommunicac addcnccs,&:

A diminuenccs, wrf«»i, qui cftfiimmus Epifcopus omnium : & idco mca ex- communicaiio& fcncenciavaler,quia non folum calis ego excommunico, imb cciam Deus , qui eft omniu Epif- copusfummus. Ecvcmagis cimeacur ifta cxcommuniraciOjOilendic iftum Epifcopum fummum , (cilicec Chri- ftum, cico vcncurum ad iudicium , ad calcs condemnandum , & a trium- phantcEcclcfia excludcndum. Vndc

gdicitVf/Mo cito Amen^ fcilicct ad tales addcntes & fubtrahcntes condera- nandum j & ideo a talibus cft caucn- dum.

Iamergo,f^(rmof;ro Amen^A cftccr- tc vcl ita crit ficut di^um cft:eft enim Amen^ confirmatio pr2diCtorum,& quoniam ad aduentum iudicis,San(5lL gaudebunc , idco addic , ^eni Domine iefu , fcilicecad malos cxccrminandu, & bonos rcmunerandum , &addcn- ces,& fubcrahentes condcmnandum. Vnde & Sandi non folum gaudenc de illorum eloria , verun &de malo- '^'"5'''," rum pa:na , non in quancum aini(5li- fxms ,m. ua, fed in quantum cuIpiE ordintciua, f""""- Ycl nonracioncpcrnz, fcd rationc di- uinxiuftitiz.

V eni crgo Domine lefu. In ifta clau- fiila loannes fatctur nvagnificcnciam, ^mim fi- & prifidentiam cum dicic Domine. '^''""^"^- vcncracur pietacem cum addic lefif „, ^r^,„ter prccacur clcraenciam inclinantcm. cura fubdic, Vf«i. Vclpoceft cftcvcr- bumfidelis animx poftulancis Chri- fti aducncum in racntc, vbi primo in- . uocac poccntiam defcnfantis.ibi, Do- tnine ^ cxoptat clcmcntiam conlolan- tis, ibi, poftulat prilcntiam vifi- tantis , ibi , veni. Vel potcft cfie vcr- bum prophctiiE omnium Propheta- rura Patrura pr(jcedentiura,poftuIan- tuChriftiadueturaincarnc. Vcl pri- mo inuitat brachiura libcrationis, ibi, Dominf ; fecundo cxoptat prctiuin fa- tisfadlionis , ibi ,Iefu •, tcrtio implorac

GGc ii

Cur-utu- tmr It/iti DtminMS,

Multifilui. ttr If/ki tfi/i i$fiu ficr.

Mauh. I'

422 R.P. Alex.de HalesCommin Apoc.&c

ofculum incarnarionis , ibi ,Vrtii. Vcl kne fotentUmtudm (^\m-^ iudcxadme- poceft cffcvcrbum militanris Ecclc- ritorum difcuffionem , Ifai. fecundo ifii. 1.

Dominus ad utdicandum Veniet cum Jeniori- hspooulifui ;S3X\x3itor ad primiorum rctnbudoncm, fupra in ilto cap. Ecce Venio cito , (<r mercesmea, &c. F>« er^ Domineleju.

VERSVS

fix podulanns aducocum Chrifti in fine, vbi primo inuocac iudicantisau- choritatcm ,ibi, Doww ^ fccundo cx- optat ftipcndiantis fq;licicatem , ibi, lefu i letrio imploracaducnicntiscc- lcricatem , ibi , veni. Et nota

Circa primum , quod bcnc Prophc- cavocac ipfum Dominum. quiaipfc

11.

Grdtia Domim noflri leji* Chrijiicum

cltDominus, cuiusprouiddtianum- g omnil;usVohis,yImen. Hic loanncsop quam fallitur , potcntia numquam racgraciamauditoribus,&rccipicnd-

vmcitur , iuftitia numquam flc- ditur,fu(ficicntianumquam minui tur. De his omnibus Ilai. criccfimo tcrtio , Dominus iudex ru>jier ipp \emet^ ^>r* pduabit nos.

Circa fccundum , vbi Prophccavo- cat Iefum,id cft,faluatorcm omnium, fcicndum quod Icfus cft (aluspccca- torumpcr remilfioncmi afflidorum pcr con(olacionem \ amicorum pcr

bus hanc Prophctiara , & pcr confc- qucnsgloriam. Ica dixi quod huius Prophcriae vcrba funtfidcliffima, & vrililfima. Et idco fupplc , cum omni- bus vobis verba audicntibus, & reti- ncmibus.&opcre complentibus fit, quid.*" GrAtia. Domini nojln lefn Chrifli, Icilicec impcrfcdain via,perfcda in patria.Nam gloriacftgratiaconfum- mata. Grana, cr^o , qui grarificac

tn4

jfu*m*tl»

luftfiMjMt

wi vtnidt ItMO-

duracioncm j bonorum pcr fruitio- q iibcraliccriDo;»iw»<)/?ri , quxmagni ncm : dc Kis , Matth. primo, Ipfe fal- ficat honorabihtcr, lefu^ qui faJuat fi- uumfacietpopulum fuum a peccatis eorum. naUtcrj Chrijh , qui fcruac virtualitcr;

Circa ccrtium vbi Propheta poftu- Sif , id cft , maneac artcrnaUtcr lat iftius Dominiaducntum,cum di- cmnihus vohis^ vniuerfalitcr, ^mf«,id cicur V(r«i, fcicndum qudd ipfe poftu- cft , fiat ficut opto infallibilitcr. Ip

latjVt vcniat legifcr ad peccacorum rc- jnilfioncm, loann. fccundo, Luxve- rdtinmundum , ^ dilexerunthominesmS' ^ tenehras tptam lucem Rex ad afflido- dommconfolacioncm» ExcitaDomi-

(i crgo Domino lefu Chrifto , qui a principio huius libri pcr mcd umdi- rcxit in fincm , & ccrminum , fic ho- nor, & gloria in faecula ficulorum. Amen.

FI NIS.

'"^ j-O^i. -i*sj'i. jK?

INDEX

f

C O P / O / J / A/ K R ER rM MEMO- rMium quA in hoc libro continentur,

«

AUduia, qgilis vot

Abyflus.

V R impiiabyflus- }69 cuc infctnut dicuni abyflus. 369

Acceflut adDcuni. <iuo quz impcdiunt acceflum ad Dcuin.

Ad Deura acccdimus pet adorationit cultum>&per

muiidi

x6(

conccraptum.

Accidiofus.

dcfcttbitur accidiofus. 304 cnraccidiofusacicdcnotatut. )0f Accu(acio.

Diaboli officium inJcbitc accufat c. XI4. Adorare.

Cbiiftus i nobis debct adorari. 9) quznam inCbnno adoranda. iia czcus peccator vt ipfuro dzmoncm aJorct. 140

cur Deusadorandus. 1^4. Ad Deumaccedimus peradorationiscultum. x6t cut Angcluj prohibei loanncm Cbi impcndcte adotationem. 35) atiis3H

qualucrfidclesadtrarcdcbentin tcroplo. ifX Aduentus.

propccr fcpccm rationes dcfidciauetunt lanfti pri- mum CbciAi aducntum. 86 dcfidenum aidcntillimum Pairum de Chcifti ad- uentu. , %t

Ait.

curaiircdxDionesdcnocantur. )04 curacccaccidiofladumbiantnr. )o^ ■£mular1.

quidedinbono zmuUri. £5 ifis.

iEsIonganimicatisfymbolum. ))7 i€tas.

inqualibctztatepolTumus fanAam ciuitatcm in- gicdi. }94

Agnus.

Chriflus Agnas. 91

quid fti cornua fcptan Acni denoutur. 91

quid pei feptcm lUius oculos dcfigtiaiui. 91

cur Chriflus Agnus dicitur.cui occifus. 97

Chiil^usquahsoft Agnus. . 1)5

quznam eft (ponia fic vxor Agni, 191 Aiz.

qualibus aliis debent volare przdicatotcs , ic ilii

iufti. 80

fexalzuibauncur EceUiiz , & quales. ia8 Allcioia.

Atlcluiainterpretatut laudato Dcuro. 344

J4«

5t J5

€1

401 40»

xox

\66

41

«55

. 170

10)

Altuc.

Altaic promultisfumitur.

AmbuUrt* «nin Deo Ambuiemus. qualii DciAoabulacio.

AmeR.

Amcn, vcritas, quotroodisacctpitor.

Amctithis. Aniciiflo humilius dcnotata. Amccidus Virgincs advmbrac.

Amieas.

quales Dci Amici.

Amorr

calis quilibec , qualis dilcAio eius.'

Amor Dei. calculns vis amoris Qei, cur nonas. DeiAmoic flagelU non carent.

Amor ieiieno(i>in. Amor terrenorumi fidc Chridi auocar. Riondi ATiacoccs cur Euphatati afllmilantar Amot tcitcnotum quam vilis. Amor cerrcnorum, atiferiarum & calamitatQ mo rigo. J3« Angelas.

Angclus in perfona Cluifti «pparet. tj Angeli nobis congratulantttt dc tcdemptione no<

ftra. ^5 Angcli noftri CDfloJesJ c^6 Angcli quomodoincircuitu Ecclcfiq tcluttij}han<

tis milicancis. ibid. Angclipc«bci]eficiisaceeptisfunt grati. 99 qualis Angelusillc,adeoforcis, qui quaiuof Dz»

moncs ligauic. izz cur ftant Angeliincircuita throni. ijo Angcli adfuntptzlcntcscum de Deo fermoncm

habcmus- 140 Angelus debiti fua poceflare vtitur^ 8 Angcli ftcllz, ft quofnam ex cis dcduxit Draco 111

liifcrnum. 218 qualeprziiumbonorum & malorum Angelorum. aao

Angelusadbanomnosprouocat. aii rccenfentor Angcli pliialatinplenas DeiefFun* dcnces. 197

quomodo boni Angeii aduerfus malsi pognanr. aaa.

boni Angeli latantar de maloram proicftione in batachiuro. ti^ quomodo Angeli maiores habiiznt in minotibus.

AngcU yifa tatpio<ttdSnati«nc,cat lzTabuntur.i(>/

G G g iij

Index rerum memorabilium.

Angeliis docens, loannct difccns. jio Angelus.cutccelumdicuur. Jjj car Angelos prohibct loannctn fibi impendcte adoiauonem. J55. alias.?;j

(i gaudium efl Angclo dc vno peccatore pcEniccn- (lam agcntc , qaanto magis dc tocias gcncns ha- mani teJemptisne ic lepatatione. 97 An>c'orum humilitas. Iji poteftas Angcli boni, bona eft.quiaeft ad iirigco- dumcantra Diabolideccptioneoj.ad etigendttm concta Diaboli fubicdlioncm ad honorandum contra Diaboliconfurioncm. 158 Aiigclicaa01ftentiamuruscft. 391 Angelidenotaiicalcedonio, 401 Anima.

muliet Amifta Solc rignificat animam fidelctn.114 cur hcc Animadicitut muhcr. 214 4]ua!ecapat fidclis Animz. 114 quales funt duodecim ftellx animc fidelis. ibid. duonecellaria Animai fidch aductlus Diabolum. 117

defciipcio pugnz fpicitualis Animz fidcUs cum Dracone. iii fiJtli Animz dantnr dua alz,le qaales. 119 Aoima luftt imago Chtifti. 147 cur Anima fidelis dicitui moRS Sipn. 15 4

quznam vcftimenta Animz. joj Aiiima peccatrix mcrerrix. jo^ imptus Animam faam pronihilo vendit. Ji9 Animarum fponfus Deus. 531 vita Antmz Dcus. 51 £gniim Animz viuencis, vita gtatiz. ibid. quibu» Animz ftola contexicut. 55 duo func ocuh Animq, Cc quale iudicium modo

claudcndL 65 Animi fidchs ccelum. 69 Aniroa iufta fcdes Chtiftl. yx Anima pcccacrix tcrca. 89 qubd Anima fe przparet , vt fit rponfa Dciiiipn i

(c, fed a Dco habct. jfm Anima fidehs tctta fpcciofa cultu.

Animal.

cut Animalia myftica alis fcnis conftanr. lo cut diuecfus ordo Animaltum in Ezcclaiclciac in I«anne. 7S Antichriftus. impijquacuot ttibuunc Antichtifto,quz funt ip- (lusChtifti. 140 Antichciftus,plcnus blafphcmiis. ibid. poteftas Antichrifti lin opprcfllonc bonorum* 2 41 impudcntiftimus Antichriftus. ibid. Ancichiiftus non corpotalicer , fed fpiticualitcr San&os intecficiet. ibid. Antichtiftus plutimarum diuitiarum polIcftot^Tt cis plurimos pcriat. 244 quahafigna faciet Antichriftus. X46 Antichrifto duci fuo , ftatuam etigenc impij. ibid.

loqactur ftatua Antichtifii vaiia idiomata Dc- mooc moucnce. ^47

Antichriftiani notabuncur caradctc Antichrifti , velindexrera, vel in froQte. i^i

quid cft numcrum nsminis Antichrifti hibotc. »49

quomodo computari dcbet nuractus Ancichti- ftl. ibid. in Rominc Antichtifti incitidiiuc ^cgacio Chti-

vaiia illiut nomma , & eotum intctpretaciones. ibid.

vatik auciabuntut . qui catadlcic Antichcifti no-

cati. 167 cut Antichriftusdicitur mons furum. 304 Ancichciftus tcrrcnos diuiiiis ad fe attrahct. joo Antichriftiani falfis ptedigus ad fe aUiccre veros

fidelcs conabuniur. joi. fcriptucam factam fciet Antichtiftus , fed eam ad pccuetfos fenfus fuos deducet. Jij cx omnibus plutimos colligct Ancichtiftus in fui

/equelam. J21 cut Antichnftusbcftiadicicur. ^6^ miracula Antichrifti folum apparentit. ibii, cat Ancichriftus pct Antenomafiam bcftia. }y6 Antichrifti przdicatores plus diligcm tcttcftria,

quam diuina, nou gradicntnr pcr bonam opc-

rationcm. 1(0 qualis futurus cft Antichriftus. 114 tcmporc Annchriftiplures i fidedcficicnt. u6 tempate Antichcifti.cut pctfi^iotesiecedent, fi-

cutlibct inuolutus. ibid. tempotc Antichitftijpluiesconfugient ad patto-

cinium Sandtotum. 117 qualcsctunt pcqdicatoics, & miniftti Antichti-

fti. IJ7 cui ptzcuifotes Antichiifti fumo comparaniur.

159

przdicatotes Antichtifti fcotpiones funt. 1^2 quanta ttibulatio tcmporc Antichtifti. iCf cur fatcllitcs Antichtifti confctuntuicapiilis mu-

licrani. 14S cur dentcs ratcUitum Amichtifti ficuc dcntcs lee-

num. ibid. cut (atcllitcs Antichrifti loiica armaii. lCf qualcs lunt pr^dicaioics cxpcclTc loqucntes con-

tra Antichtiftum. '^9 Antichrifti racellitum|umma inhumanita?. i-j tantoplus Aj^cbicur pctrccutio Anttchitfti,^uan- to minus tcmpotis duracuta eft. 171 perfccutio Antichrifti gradatim ctcfcct. ibid. Antichciftusi cut bcftia dlcitur. jpi Antichiillt|pcrfcquuiio, trcs annos, &dimidium

duraratura. 194 Antichiiftianorum inhumanitas. aoo morcuo Antichiifto vittas Chrifti maximc appa-

rcbit. i07 Antichriftusjdc tribu Dan viUfllma. 1)5 muliiplex genus mintftrorum Ahiichifti. aj7 Autichciftusmiiacula vcranon operatui, xjp finget Antichtiftus fe mortuum , vi detnde piopiil

viitutc>tcfuicxiil~<^crcdatur. 239 Antichciftus. Antichriftus dicitur apcr, propter crudclitaccm,

fylucftris, piopcer titaitonaUilicaccm. 167 Apocaljp/isquid. j Apocalypiim ptius fctipfit loannes quam Euan-

gchum. 5 magna Apocalypfis dignitas. 5 quomodo beatus qui lcgit veiba Apocalypfis. 5 fcpiem vifioncs pizcipuz in Apocalypfi. i& Apes.

Apoftoli umquam tonittua. cut Apoftolidtcuntuf albi, left catusApoftolici (cflbt Chriftus. xoj Apoftohcxieruutvinccntes vtvincercntl J04 Apoftoli ptimi 8c in oblequus, Sc isfuppliciis> 14^ Apeftolorum vaiia cQsemia. ~ 145

Index rerum memorabilium.

ia Apoftolos ptimi pctfecutio csmilitia, Sc inai- dia ludqorutri. '47 aaodecim Af oftoli citcuadatiict capuc Ecdcfia;.

Apoftoli loquuntur ex ore Dci. I44 Apodohaliis Sanaisetceliemioics. 274. cut Apoftolidicuatut cirein citcuitu thionl Dci.

74

qubdantiqoi prcdicaueraat futoniin,ApoAoiifa- &am aiinuntianc 3 9

Apoftahraidioabuinbratl. 401 Aqoa.

Aquatribulationcni dcaotanf.Sc prsfpeticatem. AqaiU*

ChridusaqaiUaiagna. atl Atca.

ttia in Aica uftamentL %9f Arcusf

Arcus racram Sciipturam denotatr 10 j

Armagedon. quomodo intcrpietatut Aimagcdon) 30} Atuculus.

quilibccApoflolasarticulumfidei condidit. 394 A'.riuro.

quodnam aciium quod foias ciici vidctut } ifi Aoaras.

Aaarustotusterteflris. 10) Auari qua poEna punientur* 14S quid auaritia & cius damna? IJ4 Auatiua & fupcibia piincipium omnium pcccato- rum.

Auaticia pcftis vniuctljiiiflima, diututna , peiiculo' fiffima. »J8 quam cxitialc peccacum aaaritia. ) 1 8

Auaius hcccdidflimut.camcn paupcirimus eft.

quidauaritia? $45 Auacis omniadeficiuot. 319 Aui5.'

car;tuftus auis nuncupatatr 5^3 Auium.

cur emendam aarum igmtum^ £4 Aurodcnotatutcharicas. ibii. Auiumquamodo pauper potcftemcrc? ibid. An aurum alchymii po(Ei confici; ibid. ^uid pet autum mundum ciuitatis fupcrns dcno- tatui? 39S Licccra B. Babylon.

BAbylonconfufio incerpietaturl cnalorum congrcgatio dicitut Babylon. cur.Babylonimagnz vanitascompatatui) Balaaro.

^oinim do&rinam Balaam tenciites!

Baptifmus.

qaomodopucrimoricntcs ante baptifmum vifoti fnnt Chiillam? 11

curbaptifmustnatidefignatui? 76

cui baptifmus mare viticiunf ibid.

caudctbaptifnulis Itgnum fpiritualic rcgenera- tionis. 114

cutbaptlfmus|diciturniarc, Sc non quodlibct feJ vitrcum. iSo

fpititus S.triaconfertiobaptiCtno,& qax. 280 Beacicudo, vidcj^n^.

in quo confiftit bcatitudo vir. C

9catitudo putix in quo confiftit. 6

J07 5»7 J»7

4<»

iailcUa matutina pizmium beaticudiiui ptoiviitti- tur. 4S quancafan&orumf(rlicicatinconfpe(2a Dei. 118 curiabcatoium quaiitum^ad quatuor dclctibitur. 118

quzcfuttes & qus>fatietas inczlo: 134 Deatitadini Chnlli nulla ahaafnmilaii potcd, »7J

inquibus confiAitbcacitudo. 375 Derillus.

BeriMomifericoidiadcnotata. 400 BcnlluS maitytct dcli^nat. ^vyz B.aia.

f er bcfUain dcfignatuc congregatio maloram.

dccemcornaa bcftiz dcccm ptzuaiicatlonetpTz- ccptis Dci oppofitz. 1)6 qucnam bjftiz diadcmata. X36

BUfphcmus. Blafphematorcs Dei, impii Piincipcs. i)7 fummum bonum blafphcmat, qui bonis detiahit.

qui Dcum ncgat , ipfum bl.irphemat. 344, Byirut.

^aid byfTns denotat. jjo

I

Lictera C. . Calamus.

CAiamus mulciplicitcr famicur. taicatc

cur calcaii mali dicuntur in infotno^

Calccdonius. Calccdonius chaiicatcm dcfignans. Calccdoiiio Angeli.

Calix.

quisCalix, qucmfuis bibcnJum cxhibetmundus?

quifiiam caiix Dci. iCi

quomodoCahx irzDci dicitutSciiptuca facia» 257

curptrna ztema dicicorcatix? 307

Candclabrum, quid eft Cindclabrutn noftrum moucii dc loco fuo?

quznam inEcclefii cahdclabto aticnicnd Cancicum.

Quinam Lene concinunc Caniicum Moyiis & Agni. iSi Cara^r.

quiddcnocat CuiStctin fioQtc, vd in minupo- fitus. 14$ ♦ Ciftta. Caftra fandloruni impuguari polTunt , non autcm cxpugnaii. 37; Cafut,

admoncmut dc cafu impiotum, Tt cum cis non inuoluamur. a^t Cafus ngftiicaufa, peccatum- 317 pcccator dupUci cafa ruit. a6; impius fielcuatur maiori iinpetu luit. jj^ Coafidcra iquo cccidcris , vbi,& quomodo. jt peccator retrocadit, iuftus ante. ijiAc 91 Chriftus cafuum noftiorum cepaiacor. 131 qui* vcie ante Deum cadere dicicor, qoixrKicl

X06 Czcitas. Cccitaiis fpiii;ualts ca^a • dei-ntrici. fix

t?i

17 6

399

5J

X9

Index rcrum memorabilium.

peccueiun ftupenda Czcitas. ){i Chanus.

opu( fine Chitiutc, Cotputfine anitna- 5»

quibus & guot noodisfCnatitas ptobaiiu» 64

Charttas auro dcnotatat. iM.

Chatttas maxime in Piqlatis pcticlitator. ifi Chaiitas fammum bonuna , tnaiunutn doottm.

Chaiitas calf cdonio notati. )99 Cathaiina.

Chriftus inaitat Cathatinam ad btaaium xtcr» nam. 7 1

quanu Chriftus contulit Caihaiinz. ibid. quxnam B. Cathatmx vututct. ibid. cminentia B. Catharinsr. 71

Chnroprarui. Chrifoprafo ccclcftis patii; deHdcttum dcnota- tum. 401 Chtirolitas.

Chryfolico /apientia dcnoiaca. 40« ChiyfoUio etiam doAotcsadumbrantar. 401

Ciuitas.vi ^c lecufalcm. Ciuius vnx Dci,Blteta Dtiboli. n6 Ciuicas Duboli in nouo T.ftamento habuit dc*

cem capica . & ca rcccnfcntur. xj^ f liina ciuitas fandata ab impiit, cA vaniCas. 164 (juxnam tccs paitcs ciuitatis Diaboli. fo6 Ciuitas fupecna dickut fpoiifa Dci. 38^ dicicut Itzc ciuius lucifoimis cognitionc vccita-

eii. ,bTd. Chriftut.

^a^nam Chciftns vicit, & qaomodo. 90 ^uandottain Chiidus comparatut aiumalibusmy- fticis. ,b,d. Chtiftus leo, Chtiftns Agnuj. Chriftus nonncccflitatc, ftd voluntaic rootitor.

Cjc Chciftus repcritur dignui aperirc librum

(criptum intus & foris. QuandoHam Chcifti fapicncia appatuit. ^7 u Chfiftus fcmpcr habuit Dtuinita(cm,quomodo caniturquod dignus eft cam habccc ? 97 quomodo Chriftus acctpit glotiam & honoccm.

Chriftus in fc viaens,aliis etiam vitam commu- nicat. 55, •mnii adio Chrifti ad noftram vttlKatcm. laj Chtiftut horoo dtcitur cquus albui. 104, Cbiiftus fol quouiodo, Sc quando faftus eft ni-

get , tamquam faccuscilicinus. Chrifti D. muluplcx officium. m, Cui Chciftus diciturafccndilTc ab orttt folis. 11» Chriftus tmmanis ab omni pcccato. lUd. Chriftus multis tkuiis noftct eft. ^ nj Chriftus Ancclus , iion natura.fcd officio, ibid. quomodo Chnftus afcendit in catnem. lat Chcirtus Deus & homo. ,19 Chriftus falucem o£fea «nultiplicitcf ibid. quotupliciiet nos fanat Chnftus. ijo Chriftus cafuum noftrocum repacacor. iji Chciftus pro nobis fcptem opprobtia fuftinuit. ibid.

fons datus i Chrifto, cum dendeiio Jiauritttr , 8c com gauJio bibicur. ,jj

Cbtiflas ex.mius przdicatot, p,r fcx coafidera- tioncs dignc dcfctibitur. 140

Cur Chnaus dicitur Angclus. ibid.

qualitei Canftu* venii. ^ui.

Corpiu Chcifti quomod» thutibolo dcnotatur.

qaomodo Chtiftus reqnienit in tumulo. 144 Chriftus aduocatus noftcr erga patietr. 173 Cur Chriftut dicttut Angclus non <)uilibet, i«i foftis. i7> Chfiftus car de coelo defccndiife dicitur. ibid. Cur Chriftus dtcitar amidus nubc. 180 Chciftas uitcr Dcum & komincs fadus infti- cait. ibid. Cor itis in capite Chcifti. ibid. Chfifti factcs mitabibs. ibid. Cur Chriftus habet in mana libellaak 181 Cnriftut commenJatut ab od^o ptciogattHiSf ibid.

qauiam pedcs dcxtri Chrifti Dom. lia qutnam pcdes finiftti illius. iW. vox Chcifti tamquam rugiiai laonis aducrfus p«c- caiorcs. tbid. qualis eft manus Chrifti Dom. • tl 4

quid eft quod Chtiftus leuaUit roanamfuam n calum. ibtd. Chriftus libcum fcripturacum claufum nafcendo, flc mottendo apetuit. ii6 a Chrifto vcca fcicntit' ibid. Chfiftot feccno vuitu ad iniqaiiacet noftrasicfpi-

cicns oculos, meniis noftiz icctcat. 7$ Chi ftus nomen ofticij. 3 Cbriftus teftis fidtlis Sc quomodo. t Chriftus mortuotum ptimegenitos, ibid. Chnftus princeps regum tctiz. ibtd. Chriftus ccmmcndaiuf a maxima in noi dile>

£lione. 9 ttia de Chrifti psflione maximc notanJa. ibid. Chiiftus 'fccic libi noi regnum & quomudo.

ibid.

ad Chrtfti amorem vatii allicimur. ibid. Chriftus quomodo ventaius in fccundo adacD* tu. 10 quomodo omncs Vifuti func Chiiftum in iudi-

cio. ibid. quinamChtiftum papagetunc. il quinam plangent fe fupcr Chriftum. ibid. Chriftus quaTiicr eft finis. ix CKciftus in mcdio Eccleliz & cur« 17 Chciftus fcfe ofFctt ad pcccatotum confolatio-

ncm. 18 Cur Chriftus poderfl vcftitus. ibid. quid denotat Chciftus ad mamiUas, zooa aurea

prccindtus. ibid. quitiam Chrifti oculi. ibid. quidcaput Chrifti, quid etat capilli. Ibid. Cbiiftus lanq & niui compatatur , 8e qaa de

caufa. ibid. Cur oculi Ch.ifti.tamquam flamma igoii. 19 quinam Chcil^i ocuU. i> quinampcdcsChiifti. 19 Chrifti capitis noftri raultiplez virtBS & cffica-

cia. ibid. vtttHs 4c cfiicaeia oculorum Chnfti. ibid. quiseladiusdeoreCbrifti exibat. az cur f^cics Chcifti ficut Solluccr. ibid. facici Chriftimaxiroa vircus. ax Chciftus Sol, & quomodo. ibid. Chciftus quomodo habcc claucs moitis ^ inferiii.

Btortis Chrifti vaciz vcilicatcf. 25 Chriftut multipUciccrcik vu^ ibid.

Index rerum memorabilium.

cnrChriftusininediocandelabrorum} 19

Cfcriftuslignoviticomparamt, J4

carChriftasprimui &nouiffiniu», J5

Chriftus fcmpcr paupettatem feAons, ; 6

quomodo Chriftus pucnat contra aduetiarios; 41

cut Chiiftus habct ocuTos vi flammam ignis? 4 j

curpedesChriftiauticalco allimiUntur? 4J

cttt ablolute Chriftus fimattinuncupatur? jC

quomodoChnftnsapctit&claudiH f6 quomodo Chriftus icftis fidelis,

raiio conuincens cur Chrifto cicdendum, 61

Chriftusquomodofedet&ambulat, 71 fiChtiflason'n«'"'<l'''"'""°^"' «rpiccret , oiu-

nes nos iaftk dcftrueret, 7 j

filiuf Dei incarnitus, Iris & qaa de caufa. 7 1

Chriftusin mcdioiuftotum&bcatotum. 77 Chriftas quomodo qaatuor animalibus aiSmilatur.

Chrifto dandagloria pixconii , honoi obfequii, be- nedi&io rarione beneficii, 81 Chrifti conuetfarionis qux figilla? i 7

Nuliusptxict Chriftumpoiuit tedimere genus hu- manum, *^ cutChtiftusdicinirLeo. 89 virtusChrifti maximeapparcbit mortuo Aniichrifto. 107

ChriftustripUci Titganos ad fercducit. 119 omnis vidloria noftta Chtifto ttibuenda. a x j

Chriftifanguinisefficacia. it6 Chtiftusaquilamagna. . quomodoChriftos occifus ab origine mundi. 141 nifi Chriftusrefunexiflct.vanaeftfides noftra 14 5 Chriftus prompti(IImus,manfucdIEmas,foriiffimus,

celfiffimus, »J4 bearitudini Chrifti nulla alia affimilari poteft, 17 f cut Chnftusdicitur Angclus habcns potcftatem fu-

pctigiiero& aqaam. 175 Chriftus Ecdcfix fux templum myfticum. iSj Chriftus quomodo Lco,homo,aquiLa,vitu1us. 184 Chriftus adinftar funs, iudicaiurasacccdet. 30J Chriftusimpiorum »i£kor. jio eur cum Cnriftus dicitui vid^urus Antichtiftianos,

nominaturagnus. 310 mulriplidtet Chriftusdidtutvnu». ji8 ChriftuscutaUusAngclusab aliis didnir. jij Chriftus indiuidux poteftacis cum patte. j 1 5

qualisfuitChrifti Domini defcenfiis, de Chrifto perhibeat teftimoniumPtophetx.quod Deusfii&homo. jj^. alias^jj

cutChtiftusequoaffimilatur. 554 curChriftiocul>,flamma ignis. $5/ cut Chriftus didtuiveftitus vefteafpetra(anguine.

Chrtftuseffodicfeprieifanguinem. iS7 ou Cbriftus fepries fanguinem effiidit? )$7 quomodo Chriftumfequidebemus. }57 quis gladiusexote Cbriftiptockdensex vtraque pat*

teacutaw )(S cut didtut Chriftus calcaietotcularvini fiiroriairx

Dei- i6o irritus conaius malorum aduetfus Chrtftum. )6.f cminentiagencrola Ch[ifti,clementiavi(ceto(a, po-

tenriavitiusfa. }6 8

cur Chriftus defccndit, ) 6 8

Chrifti potentia.

qaomodo pet mille annm ligauit Chriftusdxmo- nem. : 3^8

quibas oftiitChriftus ctaufit diabolum in infernoji^

Chnftusnobis viam paradifi aperuit, ^yo l^num Chnfti non fote perpetuum volunc ludxi,

'7'

Chriftusvcru5Deu$& liomo, qui vete a moitui» rc- furtexitomncsiudicaturus. )7i Chriftusdecusomnium fan£torum. 3S4 Chriftus magniconfiiii Angclus, )io virtus Chtiftiapeiii fecreta myfteriorum, j 6

maximus ingcnuthumanum Chnftiamor, 9) ^ quibus diuinitas Chiifti cognita, 97 Chriftus eft Oeus per potentiam crearionis , Dcut mnis peramiciriamcognirionis.faluran» meus pcc mifccicordiam rcdemptionis , lufceptor mcus per glotiam beatificarionis, 57 Cbriftus habuit offidum prolocutoris inetudiendo, indodum,- mediatorisintncedendo ad Daim, pro- pognatorisin cripicndo ptoftMtum. 115 Chriftusradiusvnitaris. vcritatis, &fan£Vitaris. 11; CfiriftusfignateleAosfuos infula poncificali,cotona regali, glocia fpirituali. 119 Chtiftus (ignai mundos ipfos,defponfando ne infi- ciantur. 117 omnianobiseftChriftus. U9 Chriftusinviar^ifimAos.deducitdevittute in vir- tutem, tandem dcducci eos ad aquam vitx in patria,' adconicmplandam diuinam maicnaiem. i)$ Chriftusagniii minffimusin conucilatione.manluc- tiffimusin paffione,vi£Votiofiffimusinicfuttcdiio« ne.gloriofiffiniusinafcenfione, i)j curdicitur Chriftns clamare, t8) Chriftus piofunda&fccietateuelans, i84» Chriftusmonsmagnus, )9t ChtiftusrouiusEccIelix,

in Chrifto oriens,occafu$,aufter,'& aquilo, )9) exprxfcnria diuinuaris & humaniutis Chrifti omne bonum, 404 Clericus

per Lunam minores clerid inielliguncui. ij v

cleridcutiales vitupcrantur, irr clericus appetens honores (euctc punitut, 3JI Ccrlam.

calum facra fcriptuta^fidclisanima, Ecclena, 6^ ad calum arcendcndum non gre(rucorporis,fed men- ri», , . , 70

crelorum apetrio myfteriorum teuclauo^ jj6 quomodo abibit primum ccr lum in iudicio, ) 8 } Cotna

cut conuiuium paradifi dicitut cana, }f t

quahs cft Dei ccrna, )9| Canate

quideftChriftumcaEtureaimhomine? (•>7 quomodo ad cctnam Chrifti venicndiim ? )<>) Cogitario

cogitariones noftrx accu(anices in iudicio, ) 7 8 mala cogiurie fumui,

praua cogiurio inualefdt fi non expellatut, 159 Collyrium

coUyrium menris pceniienria, 6S

Commitutio tbniiruacomminariones aducrfui malos, }09 Condonaior

cur prqdicatores dicdntur tuba caneie, 1 64

curprxdicatotdicituralter Angelas a Chrifto, i^o cur prxdicator Angelus dcbet elTe, aSj 16 quajinpanesvolatumfuumcxtcndere debei ptxdi- cator.

cur pet mediom cfflum dcb«t volare concionatot» m

HHh

Index rerum memorabilium.

c^iin^os Conrtare Jcbct condonator. iCi prn:(licaio( lubcJcEuangeliumincorde& orc. ib. ConcionatonsEuangeUcidoArinaphialaaurea.iil<r Concionatornon przdicctnifi legicimc milTus. 190 CuT fcpccm Angelis omnes concionatorcs ioielli-

guntur. X79 'qtulibus indui debctcoDcionaiocEuangelicus. 1S4 <]ui J e(t quod Cocionatoc debeat tcmplQ metiri.x^t qualis dcbct elTe concionaior panitentiaia prxdi-

canj. 19^ puiitas interior C\i in Concionatore. ib. Concionntor dcbet edecandclabruro.&quale. 197 ConcioiuiorcsruosDominus protegit& vindicat.ib. qualis debct cire Concionaior. )4t Concionatorcshonoreprofequamur. j^). s^ksj^s 'CurConcionator A ngelus dcDct efle. jii quatuot conditioncs vcci Concionatocis. ibid. Car in folc ftarc dcbct concionator. )£i quot Condiciones habcte dcbec przc« Dei. 15 quales debent ciTe condonaiores. 79» '*i

quibiis alis dcbent votare Coiicionatores. So Cur Condonatorts in ciicuicu.&incoidcbenthabc- ce otalos. ibid. Cnr conconatores comparantut ventis. 111 Cur Prxdicatores fcpccnario Angclorum numeio

dcnotancur. i)S Concionatores repcem annuniiace debent,&qux.ib. prxdicacores Angeli. ibid. Cur prxdicatores non folum dicuntur Angeli, (ed

tbntcs Angcli. ibid. Concionatoc quodauinuntiat.operecompleat. 1)9 Concionacocdquinque commendatur. ibid. quahs debei elTe difporuio concionatoris. 140 Condonator quonfodo tn munere fuo regerere de-

bct. 144 quatuor dcbeDtcireinCondonaiore.& qox. 14^ C ondonaior nequaquS Cit pct fonarum acceptob 15 ) quinquc atcendcnda in Condonatore& qux. 155 Curconcionatotes comparantudocudis. 1(0 Curconcionatorcs pcnicrfi fimilantur cquis puacis

inprxlium. t6^ quales funr quaiuorpridicacotesexprcirc loquentes

contra Ancichiiftum. 160 Condonator Euangclicos pesChriAi. iti Condonaior Euan|;clicus columna ignis. ibid. Condonacoies cut fcpiem toiuirua dicuntot iS) Concionatorcs mali dicuntur equi Diaboli. 17; boniprxdicatotes.qualcscqui. t?4 zonis aureis circa pedlora cingantur condonatores

Euangelici. 12)4 Concioiiaioiis dcCdcrium (It de diledione Dei,&

proximi. 284 Cur concionatores Euaogelici dicutut Reges. )oo plura repetiuntur in bonis prxdicatodbus digna at. tentione. 305 Cux plures prxdicaiores dicuntni vnus. 510 Concionator cur tubz comparatur. 344 quatuoralisdebctvolare Cocionator,& quibus.J^i Concionacor dcbct elTcplacidus pcr honcliatisdcco-

lem , calid ut per c ha titatis amotemt&igidos per ca*

ftitatis pudorem. iii Concionatorcs in quoLbei (btta Ecdafx mifll ad

fidelet animandos in tribulaiionibus. t(7 Concionaior debet fe przpatare pnccogitando,&di- ligenter ftudendo 1 quid quibas,& qoalitct ftt lo-

Ci: ■• '"r-.i, I^j

pcr .'ror««F,r'angclii ChiiAus elcuatuii &

eratuf, 169

C«rona.

Cotoni impiorumvana &faira. 1^4 Cotpus.

Cotpus glorificatum calculo candido denotatum. 41

Confdentia. Confcicntia \iiber cft. j-f ,

Confiliarius. loali Confiliaru qaarecomparantucori leonis.

Contol.iiio.

bonos multiplicitcc Deos confolaiui. 4S majorcl\Confol3cio aDeodar3,quaro tnbolttioha- bita. 71

Concordia.videvnio. Concordia malorum ad m.ile&ciie&duin. 310 ConfcQlo.

fi apcris odium animz per confeQonem , intiat Dominus in earo ficot Rcx inconfiftgrium, 6C, Confeflbr.

ConfefTorcs topazio denotati. 401

Congtegatio, qtic malorum Congrcgatio appcllatur mulier. )it milorum Congrcgatio didtur, Babilon. J17 Cur congrcgatio animarum Sani^arum dicitur ciui- tas Sandla. jSj Coniugiom.

placezciuitaiis SanAx.coniugati. 403 Conqueii.

CurSan&i conqocruntur de malis^ n} Cor.

Corobftinaium loiica fcrrca. jCf nuncDzmon proCarcere habet cotda impiorum j 7 1

Coniemplatio. Coniemplaiioni locus idoneus, folicudo. 14 Contcmblaiionisamator loan. ihid. quid in nobii contc-mplatio opcratur. ibi. qaid cft vita ContcmplatioaJ jbidv mundanis dedicus>contemplationi yacare non po-

tcft. jrt topafio Contemplatio dcnot.ica. Contemplatiohomincs iioiMm At>gelorumordini.

busatlbciac. ^g,

Contempiui, ad Deum accedamus per mundi Contemptua. 166 ConuciGo.

qoomodo dcbcthomoad Dcum Conuent. ts pro Conucifioiie Pauli plura oouto digna. ti Cteaturz.

Creaiorz aduetfus noi ftabunr in iudicto. 37»

Crui.

Cruxalcatcmquo Chriftus inlmolacus. 14 o

Cruxalcareauicum & qua de caufa. 241 efficacia & vircus Chnfti. /41.144 Crucis cncomia. *o8,i44 Cniz dauis apetiens paradifun^. )<>7 virtus Cruds dcfaibitur. j^j lignum Crucis cft placatiuz oblationisi proiedius munition)s,igniiiox dile&voais. 144 Ciibiids.

Cobicus fignat bonam opeiationemi ifj Cythara.

duplex Cyihara miftica. 9f qoalis bona & muliiplex,Cmiliter & nulaJ 94 bcne Cytbarifat.qui camen fuam paoiieaii» cafti- gat- xH liteta D. Dantnaios,

pIusT^amnatnm cruciabit horroi contioottionif JLy pisoz,qaaro s^ualis affli^ io gehouue, j 3 )

Index rerum memorabilium.

x6y 176

io6

Damnitotum miferia ineffabilis. }J7 giudcnt Sindii, de Damnauone impiomio ,non

proptet illotum foppIicia.Wpioptcr Diuiium

mftuiam.

Damnitorum dele^ationi corporili.tefpondebic in mfcrno carnii tc vcrmi» corrofio. }xi Angch & alij Sanfti <ur l«tabuntur vifa impio-

rum Damnaiu>ne. D|^natis Ecdefiz fuffragia non profunt quxnam famcj Damnatorum. exptimi non potcft dolor Damnatorum. plufcs Dan nitiipauci elefti.

Dditiz.

Dc!itix,aquqqu«fluuni cmffime. Jii qu'.d poft Delcclitionci icmanCi nifi «loloi? jJJ

. Dcmerita. Deuaeriia,no(liccxcitatis fpiiicualis caufa. 511

" D:narius. Denaiius varie fumicurgnaltaque fignificans. 110 Defcrtum.

improbus i Dcodcrcliflus,vcrcdcrertumcft. }it Defidcria.

non vccba.fcJdcfiieria apurf Dcum valenr. 17) Dcfiderium iul^orum adimpletur. 17) quomodo vctitas Do&iinx fetmcmacar. 301 Detraho.

qui bonis Detrahitifummu bonu OIafphemat.199 maliiia Detai^ris maxima. 16$ Dcuotio.

ex orationibus SanAorum proccdit deavtio. 141 Dcus.

Dens hominibus diucrfo modo Ioqt)itur. 16

tria notaniur in Deo. ii

Dei in hominum genus Aupcnda boiitas. 19

Dci infinita milencordia. 45

Deus vita animx. ji

vox Dei tubx comparatar. 70

Dco omnia bonanodra tribucnda. 81

Deusore& opere laudandui. ibid.

Deus longcpluic concedic quiak eopecimus.ii)

vbi Deuj, ibi nullus defcAus. ij^

Deusnan pnus dcrericquSeumdeferuerimns.itfS

Dco nihil incognitum. ii^

cx quibns appacec Det omnipotentia • fapicntia

& clemcnf.a. igx

eur dicitur Deus rccordari Iniquitatum nodta-

rum. jjo

Dcus dicitiir multipliciter memot peccatornm. ib. ^ ... r.. . . . jj^^^

J?J H4 tbid.

ifi iii

4) 168

Dcus fecundum diintiaspcenas cxigit. Deus animarum ijponfus Deom blafphemat.qai D:om negat. cur Dco Uus,gloii^& honordebentur. qaaiis Deinocicia.

Deo petmittcmc vel volcnte omnia fiunc. De L)co quatuor abfcondica, & qui. Dcus minqiiam fuos deferic. Deti» ell omnium per crcationem , luftotum per randificaiioncm,fanaorum pcr retributionem.;8iS ex prxfentia Diuinitatis& hamanitans omnebo- num.

Diaboius.

Diabolos non potcft nobii Deo noccte , nifi D

pcimitcente. • Diabolusiriaximi pacisofor. Diabolus felfor tyranni. Diibolus ab initio hoojicida. quis ille gladius magnns datus Diibolo: Diabolus Jupot q.ioj habec potcftatem.

eo

14

to6

ibid. ibid. ',07

Diabolus ctiam in fuos fzutfllmus, ibidJ Diabolus diuifionisauAoi,vircututH Cardinaliuin impDgnacoc. . >xi

Dxmoucs qnid non teniant vt prxdicatio verbi Dci celTct^ iit Diabolus cur mons magnus. 14* Diabolus monsardcnsigne inuidix.flr gchennx.

149

Diabi/tus antc lapfum (lcUa. 15I ipfiiis cafus cx fupcrbia* ibid. Diabolus fua potc(tate pcrucrfi vtitur. ibid. Diabolus habet poteftatem quadrupUcisputci.ib. D.abolus Angeius abyfli. i<7 Diaboli mahiia Sc vetlutiain omnilingua incelle>

&a monftratur. >bid. pugnantibus contta nos Dxmonibus cauti elTcdt-

bemus. 17 0

cur Dxmones quateinaiio numero comprehenfi. ibid.

cut Dzmoncsdicunturbeftix. ' ib.

Dxmoiics alligantur mundi amatotibus. ib. nunc alligaci func D^moncs meiito PaflionisChri-

Ri, fcd folucntorin fine mundi. Dzmonestentant quadiyplicitcr. fcmper paiati dxmoncs ad nobii nocendum. ioTa. Di;mone$fcrapcrparati(Emiadmottem nobis in>

ferendam. 174< quomodo Diabolusdiciturprincepshuius mundi.

cnm benc opcraridefideramas,tunc not grauiori tcntationc vrgct Dlabolus. iiS qui Dqmoiiis vidlor cfle defidcrat,mundum fugiac.

iiO

Diabolusin nos nihil pate{l,ni(i Deo peimittentcl

cuius viitute Diabolus proie£lus eft. 11$ maxime ciuciatuiDiabolus dc bonotum falutc.iiT, Di>>bolus inuidiaingenut humanum zftaat. virius Diaboli quam noxia 5c lcthalts. aj9 Diabolus poteftatc fua abutitur. ibid. Diabolus Oiflaua beftia. jiS portamur k Dzmonc«dc pcccato in peccatum. Ji; qualis bc(ba Dzmon. )i£> cut Diabolusdicitot Draco magnus ii rufus. xi(

Jiuinam percapita Diaboli intclhguntur. 217 eptem capiu huius Dcaconis/irepcctii viiia ptzct- pua.. 117 cauda Diabolitentatio cins, &; quare. ibid. cat Diabolus fcrpcnsantiquus nominator. ii) Diaboli oiHcium accufarc. 2x4 quidcAquod Diabolus tnittit aquam , tamquam flumen, poft mulicieir. Hu quomodo Diabolus fctpens cfl. jbid. qualc os fetpctitis Diabuli. ijo hcet Diabolus aliquando non poflic nocecc, ne- quaquam tamcn i petucrfo vincendi fludio dc» fiflit. aja Diabolus in impiis quicfcit. ibid. Omnesimpugnai Diabolus,fed non omncs cx- pugnat. ibid. plutes Dzmonesin hocactecatiginofomanebunc vfqueaddicm iudici). 304 curDznuinesdcnotanturaSre. ibid. cur Dzmon Dtaco dicitui. }<8 quibus oftiis Chiiflus clauflt Diabolum in i»H ferno? ^69 foluetur Diabolasmodico tempoie ante fincoi mundi. ibid. Dxmouparuipendcndns. ibid.'

HHh ij

Index rerum memorabilium;

nuncdxmonliabctpto carceic cocda impiotum,

datmouinaclocntu Cnriftiligarus in abylTo, ;i} -Tcptem diaboli upiia.omncs icptobi in fcptem (Uti* biuEccleriampctrcquentes, ji; qualis fcdcs fatani, jj diabolusmofsnuncupatur, 579 Diuitix

Dcrcribitut miferia diuitum huius (xculi, jjf Diuitiisadrcatiralieiterrenos Antichnftui. ^oo Biuitia;,aqiiz qux fluunt citiiTime, jii impius.peccata diuitias ededucit. 319 qui diucs fit tcmpotalitet inahs artibu$,fiipaupef fpi - riiualitet. } if

Dcfettum vide folitudo. Dcfcttum idoncum ad vincendum dzmonem. iit

Docete primum difcc,dcinde docc.

Do£lor

Dodotcs oculi E cdefiz. 4 }

cof flammzigniscompatantur. 4; aMH DofloresSoIicompatantur. 159 ^Hmis Do£lof illuminat ad cognidonem.inilim- ad dtleftionem, ttahit ad bonaiii opetadonem.

DoAores portz ciuitatiscalcllis. ^et qualesdebcnt eile Dodorcs. ^oj Do£lrina

lubeniius auditur vana fubtihtas,quam viilis OoAri.

na. 160 quod d fcrimen iotet DoArinam Chrifti,& Anu- chtifti.

Do^irina F.uangelicacurlumcn Solis. 41} vana c(l Dudtma, quz maculatur culpaimpudica. '4J

fumus abyfli petoerQ DoAciiu. 15S Doloc

Dolot impiotum k quibus.

Donum

reptem nellz,feptein Dona Sf iritui fanfti. 1 9 Dona Spitiius fan^li incompofllbilia cum hypoaifi.

5«

feptem Dona Spiritnsfandli.lampadeianteihtonum Dei. 71 cai Dona Spiiitus ho&i igni confeiuntur.

Litcra £

Ebot

EBuicaAitausrymboluao. jj; Ecclefu

quifnam fihus marcuius £ccle(ut,quempeperit hzc

mulier. Z19

fex alz ttibuuntar EccleAz , & qaales. 1 1 1

Ecdcfia mons Sion. 254.

Ecclcfiacalum ,&quadccau{a. ^Si

Ecclefiz peTfeqautoies fcuctiflimcpunientur. 1 9 1

Ecclenamilitanstemplum Dei. 174 £cclefia,calam,vaciis Tictuiibui, (icui fydetibus or-

nau. 17+

Ecdefiz fufFragia damnatis non profunr. 176

cur Ecclefia dicitut tabecnaculum tedimonii. a 8 )

Ecdefiacuc&cclum. j^;

Deas fedet in Ecdefia ficut in fede fua. ^4.7 quandonam liberut dabitatEcctefiz in esttemis tem .

poribus, 570

ittplcx munij Ecdcfiz militjnus, J7;

primus murus Ecclcfiz a quibuscxpugnatur, J7J

Ecdeftamilitans,CliiillilponUdilcda, 375

Ecclefiaduiiasmuniriflima.

Ecdcfia Deicx quibus conftroitur joj

miltiant Ecdefia tcrra fitu fpedo^a. j i 6

Ecclefiacur didtut duftilit.fol, 19

Ecclcfia cAordmauinofficiolaudis pro lecognitio.

nrdiuinorumbenefidorum. Sj Ecclefiz profpcittas in ottu illius.aductfitai in

grelTu. loj Ecdcfiaaurcacftpercharitatrm, fulgida per caftua-

tem,(olida pci paaenuaro.potidcio(a per conuerla-

rionem maturam: Dcui refpicit Ecdefiam fuam ocoUi mifcricordix,

Ecdcfiz triplck murus, (acrzfcripturivcriusjfzcu- laris brachii poreftas , iurifdidlionis auAorius,!^ 4. murusEcclefiz Chtiftus. j^z qualesalit EcclefizmiliuntismuH. ^yi quznamlateia£cclc(izmiliunris, • J96

quznam lateta Ecdefiz triumphanrit. 19« dcfen.^bres Ecdefiz cui dicuntur elle ex lapide iafpi- de. J9S Ecclcfia lutca tcrpe^aliquorumillius membrorum. 16

Ecclcfiacandclabroaarcoaflimilatur. 19.16 quznam in Ecclcfix candelabro artendcnda. 1 9 Ecclcfia etiam mdiians , nomincccch iijtclIigitur.Cii; Ecclcfizoftium Chriftus, 69 Ecclcfia thronus Dei. 75 Ecclefia cum peifecutioneiB pautur, illico Deiaoxi-

humadeft. 10 Ecclefiz fcptcm ftatus. >fii Ecdcfia perfccurionibus tyrannorum proficiens. 107 Ecdefum feueriffime perfcquentes , falfi ftaire. &

hzrctici. 110 Ecclefu Luna quomoJo ccnuercetur in ianguinem,

Ecclcria variiigaadetcpiihrris. 1^9 Ecdcfiamcum tmior.bus ptcmitucanguftiis., Chri- ftns D vinhrcrpcotcgit. 184 Ecclcfiaqualccfrium. li^ quomodoEcdefw menfuranda, i^x in dcdicauone templi quomodo illud mcnfiuatur,

quomaior in Ecdcfijm perfcquutio infurgit , maius

Chriftusauxiliumconfett, 194

Ecclcfia ccclum. J04

Ecc cfiaqajleccrlum. lu

curEcclcliadi£bmulier. xii

cuc Luna fub pedibus Ecc cfi*. • iit quomodoEcclcfiacTudatut ne paiiat filiot Cbriftoj

Ecclefiafticus vidrdericui Ecdefiafticifeueriaspuninuur, }£j

E1c£bus, videfan^us.

elcdHcapilliDci. ,y

paudoresc cdlideludzisquamdcgenribui lij

Itiplcx ftatns filuandorum. ixj

nurnctns cIcAoium foli Dco cognitns. 117

curclcAidicuniurftafc anie throoum Dei, ijS

qui fiini cled^i, & vndevcnerunt, ijt

elcd^ot Dei mulriplexpiobatiribulau i. ija

quomodoChriftusftatfupetele^os, i}4

pauci elc£li,mulri reptobi. jo( tempus quoimplcniur numerus eledlorum , Jeoo-

taiur numero milleiurio. ijt

Index rerum memorabiliiim.'

Elcmentum

qualicerelementorum fiet innoMtio, iSi curaliqua elemenu fccundum auAorem, amplius fu-

(utanonrumi' }8i cornulla mrntio etcmenti igniificicdm de aliorum

clcuientoiuminnoujtionc Gtfermo^ 3 Si

Enoch

quiddatutuseftClitiAuiduobustcdibus fuis Enoch Sctlix. t)f

cutlolum hi djo przdpui t fteiaduafus Aiuichci- (lum?

Euoch Sc^ Elias «dhuc Qxtit ,in paradifo voluptatis. 195

maxima poteftas Enoch & Eliz. 1 9)

quinqiicreddcniEnoch^c Elixprzdjcactonem (om.

nifndabiiem. 194 cut obfcruacur quod Enoch & Elias occidentuc in ci ■

uitaccinqua Chridus moctifMtcondemnatus. 199 AnEnoch&Elias [cfuneftutiluiHanceierurtedlionc

generalcm. fol. loi tpircopui, vide PrxL qualtter Epilcopus dcbet efle ciga roalas. j 1

Epifcopusi.ur Angelusdicitur Epiicopiinpaupcrcsfmt liberales. 44 cui in conrccrauoncEpifcopi dacut ei baculus. j } Equus

fpiiicus hamanus equo denoutut 104 equus vaiij denotac. 10} cquonigtodenouni rhrrctiei. lot cuicquoaQimilacui Chiiftus }i6 EuangeliAc

cuiquatuoranimalibus Euangehdx dcnouncui,

77

EuangeIi(lz,murimiliMntis Ecclenx. 77 quatuoi EuangehtlK.quauior lcclcfix piotctfVoies

Eaangeliftzcbrifolito dcnouti. 4 1

Euangelium

concionatorbabeai Fuangchuminote& corde, iSi orombus finc acceptionc pcrfonarum euangolium an- nnntiandum. 261 Euchaiillia

effeAusEuchariftix. ^9 per manna ablcondicum intcIligituiEucharidia 41 quxintervtrum^ueconuenientia. 41 ChriAicorpusinEuchaiiAia. 1S7 Eucharidia eH manna latione otiginiSipuIciiricudinis^ pleniiudinis.dulccdinis. 41 Euphiates

qaoipodointerpretatuiejphraies. 199

Excommunicatio Exconamunicatij vomitui allimilatui. 6} Execratui

qaiium exeaati dicuncnr. jt)o Exemplum

fupetioicsperutifofuo cxcmplo aUos iafidunc. 31I Exnltauo

exulutio fanAorumafHiaiuamalorum. ^48 defaibitac exulutio ianAorum quantum ad qua tuor. jji Litteia E

Faciei [ \ ciei diuinx encomia .

fames

qi'XDam faraes dHmnatorom.

Feiram

Fcttum lirtniumrymbolam.

4«J

M7

Fcftum l qaidindieFcftoageiedcbemus. i£ iidclis

•quomodoFidcIcsdebemiucfTc erga Deum, J7 verusFidcIisosDei. ct

Fidcs

Fidcsproprix viix prxfcrciida. Fides per opera dtgnofotur.

dFidedehd.ncpluiestcmpote Antichtidi. tis' * I idcChiiniamorccrrcnutum aiioc;it. 1.6 in I idcdcbiles, ranotcrtxdenotancur. i^t bonizcltfFidci.mori dcfiderant. 1 £ j

i ides Ecclefix murus. jy^ quilibct Apoftolus aiticulum Fidei condiJit. 1 6 3 Fidei

Fidc» finc operibus moitua. 397 Fidesiafpidcdcnoutur. J99

I Ugellum.videpunitio. flagclta Dei amorenon carent. <j Flumen

Flumincaqux yiux denotau xtetnius. 409 quadruplcx Flumcn xtcrnx vitx, fcriptnrx,"gIotix, concupifccntix infcflx. % 40V

Fluminigloriacompa[atur.& qua de caufa 410 I ons

FonsdatusaChrinocumdcnjeriohauritnr, & cura gaudio bibirur. ijj a Fome aqux viti.tiiplex Fons emanat. jSS

D. Fiancilcus D.FrancifcusfoIitudinisamaior. 14 S. frAndlcusobtinecrcdem Lacifcri. 59 J

Irigidus

quis Frigidus, qois tepidus ,qui J cali Juil 6 1

Fulgur

cut fulgutibui miracala comparantur/' 1 1 o

ttia rulgurumgcncra,&quid myfticedcfignant. xio Fumus

fumusabyOiperuerfa doAiina» jfy cur prxcuiforcs Antichrifti fiimo comparantur. ij9 Lincra G. Gabticl

Gabucl interpretatutviitusmea.velfottitudo mc3i iit

Gaudium

Gaadium impionimbiexnflimum. fol. joi maximein memona liabendum Unftoium gaudium»

defciibitut Gaudium be.itorum quannim ad qaaiuor.

iy

qn.into maioi cft gcat.ilaiuiuin nuincius, unto maiui cft Gandium. c,< exnimio Gaudionimia conpranilatio. c, g

Gcntilis

Centilcicurmaricoropaiantur?'

Glotia,vide beatitudo. Cloiix defcripi^. j^j

cut Gloriadicitut lerufalem.curnouj.cutdefccadcns decttlo. ' ,8^

Gloria CicAorum eft pttna leproborum, 1^4 impiiex Gloriaiuftocum maximccruciantur. lox iuquofcclicitjsxtecnaconfiftit. 27O quoraodobcaria laboribus luis quicfcunt. 270 prius tcfutgendum a culpa, vc Gloium aflequaris.

Sandiin Clotiaerunt Dcificaii, quia filij Dei,pacifi- caci.quiaciuespaiadili. 60 quibuspiomictuntutbona ca:leftia poflldenda, }if in omnicucepofliiaiuslandi duicatcmingredi, jS^

H Hh iij

Index rerum memorabilium.

ijii.liusporusin qualibcc xixtc poteft quis gloriain ingitdi. }9J Gloruj ciuitatii xtcinx quoad tria dercribiiui.

Glotta coaiparaturflatnini , &quadecaura. 410 ruperriz ciuiiatis lcpiem conditioncs reccnfciitur. 418

(]UO!roJo noxnon enc in gldtia. 4I) icx iStiM bcatoium donotantur. ibid. ,cat zcerna glocia dicitui cimtas vna. ^84 quooiodogloria dicicoc oinata vire fao. ^^4 nullus ingicdicur glociam niH pergratiam.* )S{ coclcftis curia ceica prctiorarru&u. Ji^ tnc(rlonoiilo'>&mnmnii'm boncrum abuiidantia, fcd & malorum caientia. iSC noii rulunn 111 cobIo ccnt lachrjmz, fed necearum

caula. 387 Gloria Sandorum i Tciiutate dcriuattir.. 391 rccundum mecica glotiamenfutabitur. 395 in coelcni piitia omnis boni abundamia , & omnis

boni caccncia. 404 CloriHcarc.

qui glociiicat fc m honoribus, (luItilCmus. })l Gog.

variz fcntcnciz de Gog & Magog. 374 quid aomine Gog & Magog intelligit luftor.j^^ Gogintecpcecacucccdium, M;igogdccedlum. J75 Giatia.

multiplex Dei gracia. 7 (fgnum animz viuentis vita gcatiz. |x Dei Graciz cooperandum. quihicnon vixit vicagcaci«,finaliter non viuetvica flociz. j7i nulljsingreditHrgloriam nifi pergratiaro. 38)

Gcatiftrum adlio. S -li Dco de bonisgratiarum a^liones agondi. njj q Jibus titulis gracus Dco ccfcrce cenemur. loS Gula.

beneconiungunturcderc/lc fornicari. 40 ad GalaropizcipuJincitans Diabolus. ibid. Gulx dcdiii habenc cata^erem bcRix.

Lictera H.

Hcreticus.

H>£r:cici comparantoreqno nigro. 108 Hxieticorum vitafimulata.doftrina peftife-

, 108

quomodo hxtctici habent ftateram i.SctipturamS.

inmanu. ,Qg Hypocritx fxpiflimc Ecclefiim perfequcBtcs. iio quinam hjpocritz' ,n cur hxreticns ardet tamquam fjcula? ijo Hxrctici inficiunt purifli.Tias aquas facix Scriptu- txabfinchio. ibij. Hxcctici pcruccfcexponunc facca «olumina. 151 Hxcecici fcorpioncs func. jgj Hxrecicidolofiatmi.

vox hxreticorum quam importun.i. t6 6

Hxrcticorum doarina caudu fcoipionum aflimi-

. '""f: , . 'hid. m caudu hxreiironim aculei. ibid.

Hxrcticocumfummainhuroanitai. ,7»

quam pcrocrfa hxreticoium doarina. ibid.

Hzreciciplura polliccntui fraudulcntcr, vtdeci-

r '"*"^* . '7 6

fuauicashxtsticotum fecpcmina. ibid.

quomodo hxtetici orc, 8e caudis moucnt. ibid. Hx.eticusdeccrorcinerrocem labitur. 19) Hzicctciaducifus Ecclefumi dxmonc furcicatoc 291

r cTiia Hxececicocum fcueciflSma. 1 94

petHxcecicos migis pcoTccicdiaboIus,quatn pcr

i/iannos. 107 Hztcticus facile poteft dcprehcndi. 1U9 Hxietici pungunt non fibi obtcmpccances,vt pcr

impatientiam eos fapeienc. 166 Hzrccici cordaferieahabentes. 174 in capicibushzrccicorumcft corona fupeibiz,miira inuidix,eornuaicacandix.. 175 do&cina bzreticoruminflammatiua pcr igncmin»

uidiz.cxccxcaciua pec fumum fupetbiz,infedli-

uapec fulphur. 175 Hierufalem.

cDcHieraralcBndicicaiiGgypcus & Sodoma. 199 Dcfccibitoc coelcftis Icruulem. ^91 fanAaro cioitatem letufalem omnitemporepolTu- mus ingredi. }9) fupernx ciuicatis HicrufalemTcpccm conditioncs.

quomodo tanta taticudo coeleftis Hiecofalem, quancaeft eiuslongitudo. ^ $$6

quxnam latcia ciuitatis fupecnz Hierafalcm. ibid. quz longicudo, lacicudo ic alcitudo ciuiuiis Oitidx Hierufalem. 397 Homicidiana. mali iniufte non inteificieodi. 341 Homo.

principium hominis Tili/Emum> vita ciusmifcrci- roa. C4 Honor.

H -innre profequamur, qui nobis bcncficia impen- dunt. 4ir Honotfugienduy. 416 cur DeusHonorandus. z6) quigloiificacfeinhonortbaSiftulciflimus. ' 3)1 Hordcom.

Hordeum denocac afpeciCBCem lcg^s,lc poeniten* tix. iio Humiliias.

quanto quif(.]iiispcrfe£lius cognofcit coclcftia, tan.

to amplius fibi vilefcic. 19

maximavis&cfEcaciahumilitatis»' }7

cur humilicasdicicuc vircus modict. ibid*

quid Humilicace dulcius,quid pteciofiu.'? ibid.

quancoquismaior,eohumilior.

Humilicas AmeCifto denotaca. 401

H/acinchus. Hjracintc paftores denocaii. 401

Hypoctifii.

com HfpoccifidonaSpiricos fani^i incompacibi- lia. ft Hypocricz qninqoe hibenc proprietates. 51 Hjrpocritx fzuiflimcEcclcfiamperfequentes. iio quinam Hypocritz. itt quomodoinfcrnus hypocritas fcquicor, ibid. Hypocntxdulofifllmi. 164 liypocritx pardo compatancor, a)7 cur hypocricaSolicomparatur. X96 Hypociita pericalofiflimus Ecclcfix pctfequutor. 196

inrcrpteratio iiominis Hjpocritx. ^ii^' HypoccitarcguIatiterimpcsaiCcns. '197 Hypocntadefcnbitur. -r Hypocritafoxfimolationis hic rcccpit ntig^dem

Jndex rerum niemorabilium.

inahero rjrculofeucriffimc punicndiu.

r6

Lincra I
la^bntu
cauendum a ia£buitia .
lafpis
lifpicle denotatus Chriftuj.	; 401
Ii/pidediuina natura denouta.	75
lafpidicurvetus Prjrbtus fimilij.	75
cut defcpfotcs EcdcfijB dicuntur cflc cx	lapide lat^
pidc.
virtus lafpidis.'
Iifpide fides deDOUtur.'	399

lum.

»f7 4+

JS6

<]uo tempote Idolainucnta Sc venerationi habiu,

innmulachris Idolotumlaquebaiur dxmoo. lcfabcl

qaarnam crat lefabcl. & eius dodrina.

Iefus,vi4e Chridut. efficacia nominislelii. de nominc le/u nc tjbilia.

quomodo nomenlefusfoli Chtiflocognitiim. f(6 aotncn Idus c(l Chtiftifcrum f)gnificarione,opi(rruin fubueniionc , Qlutifcrum jnuocatione, bancficum fulccpiionc. 60 Ignis

cur oculi ChrilK fiaii flamma Ignis. ] ;^

* donaSpiritus SanaicurigiiiaiEmilantut. jr^ Ignisinfctn.ilisin(Iriimentuindiuinz vltionii^ cut hic Ignis dtCKur delccndete dc cdlo. 176 curnullafitmenuo ignis, ctimde idiotum elemenio rum innouaiione m fermo. ) ^ }

Impius

Impiornm proc^relTus de malo in m.tlu«i. j 4.4 Jmpiusmalc opcrarur,vt placcai Diabolo. a^r cui Dcus permitut impios legnare. lys Iropiuifcdcs beftiz. 19S Impius cum monctur vtbenc opetetucobflLiiUiiot aliqu.indo reddiiur. :9S tmpiorum qualis ardor.vi fibi fimijei acquirabc 298 Impius nequaquam cedit virtuti Chii&i fed manct peri^nax. )oi Impiorumpotelbulimiuiur. 161 Impiofum quam filla & vana dodtiru. Impiotumgaudiumbretiiflimum. 101 Impiiezgloriaimpiotum maxime ciudantar, toi. Iropiusdepeccatisfuisgloriatur. i}7 I mpiorum gloria Sc potedas bieuiilima . 140 admonemut dc cafu impiorum, vt curo cis non inuol- uamur. 14 1.

j^pidnon moliuntut impii aduetfus ChriCtum} ioi

310 }»9

i)9

»4«

lixipiorum principarus bieuiflimus. tmpiorum confilium aducifus pios qualei' Impiuspronihiloanimam fuam vendit>° Impius peccatadiuiiiasctle atbitratur, Impins, fi cleuaiut , maiori impetu ruit.

Impudicus, vide libido voiuptai. Impudici qua pana punieodi.

■■^ ■■

IncamAflo, vi(ieCh9Atts,4ducnniiOiri(li,

qaotnouftatcs Incainarionis. 94 ttiam Iiicarniaooeconiunaa. iJtf ifilncatnarionefnmmiun veturo c^cis maoifellatum, fumroe lummnm fcroiiiiuuniliatum, fammum bo- nummaliicommunicatitm. 94 Infieman,

>• Infcrno non vinum ied (n. tf 5;

quid in lufcrno paiicniur rcprobi, in Infemo nullumpcrnzintenullum. a^8 quomodocriialiquisdicsininferno. ' tgg fcptem prxeipux panx inferni. 19 o

dcfcriprioinmni, 2yg Infrrnilacusquis. iy(; qui hic coniemnitcomminaiionespoenaruminfcmi,

Ms in fuiuro fxculo expcrieiur. 1 in Infcrao odio habebiiur quod btc fummo amore

diligcbanir.

qnanto tyus potenrior in hoc /zcalo &peccaaeritun- tenrauiUiininfcrnopiinietur. jn in liiferno priuauo omnii iucunditads & vtilitaiit.

fi fcientia remanct in infemo.non ad coufolarioncm, ' panzaugmcntum. ^40 > ;uferni perpetua & continua. cur ptrna Infemi aflimilatut ftagno , nonflumini t

ciir InfematdiciturabyfTus?

:gfiis liiferniindrutncnium diainxvhienir. ^-^6

cuf hic ignis didrur dcrcendcie de calo. q

poBnarum Infcrni ziemitas.

cutpcrnaztcrnadiciiurcalix?

quzcumqiiz (zculi pani comparata gchennc Infcr-

ni, lcuifllnuclV. in Infcroo fccundum deli^ eiit cruciatur. j-j iu Infcrno p«na ftabilis,immobili$,& jptcrminabiJir.

in Infemo frigui,& flridor dcniium. jj^ Infidehut '

InfideIiat,veramo(sanimx. x-jC Iniutia

Iniuriaproxiino trii^-licitcT irrogatur.

IiHiidia

Inuidiarcptobofum. n omnibas viti<sini\icl^a aflinii. ^pg fblamireriancJcititiuidiamr x'^'^ ItluidusfedrsdiAboii.

quibonii deirabit cx liuorc ftimroan» bonuno blaf- phemat.

InuidusrcgulatQtmotu iniquii.i[is. u j

Ira

Iia Dei.rcntentia eiustudiciaiiaioimpiosdldtur. itf/ vixtxdcfinitioneairx. ^94 multiplex confiderario irx Dei.

Iracundut ljii': Icacandi tangainolenii. ay^

Iris , i:ui -i:.: ^fis filiusDciincamatus.&quadecauri.' -j Maiia ctiam iriiict^lenisi

loanne*

loanDishumiliiasi

loannesficnificarionesfigurarumclarc cognoUiti ' | loannespluribusmodisdiciturfCTUusChrifti, 4. loannesinicrpretatBt.in quoeft gtaiiaDei, 4 n>nltiplctc;rauainIoannc, 4 Io«nnej pnus faipfit .Apocai^-piira.quam Eoangef' liom, j pet loannemvatixhasrelei ddlbaaniur, 7 loatmis coramcndano,

loannesconrcmplarionisam.itor, ' '|'4

loatuiivaiiclatqnutuscilChriftafit tit QutloannesceciditadpedesAngeli? '\\ loannes cur aquila denontut? ' Qit idannes BUiatui muliciis peflimx exaltatiMlnM,-

iB:ifliaob<Mliai|litione ivii afceftrut ^aribni*

Index rerum membrabilium:

rabUrais,a(peft(isintainonisclarz,acce(rasadmira- cionis protundci iubilus Uquefaftionis iucundc.

loannes prcdicator pconnpttK ad execudonem.altus per maiirationem,cauiu$ per ino<lcrationem,cUtus adernditionctn 7> loannes humiiUrnut. 41; quoruplex gratia iii I oanne. 4 ' f

quomodo loannes voluiiadotaie Ang^lum. 415 cura loanne piobibet Angelus fibidaii adorationeni.

ludxas

cur ladzi terrz camparantur. ty*

czcitas Sc obduiatio ludzoruin. 291 lisdan

ludci ad impudicitiam proni. 4»

ludari Chridum D. foium iiominem ciediderunt.

lOZ

ludxorum duritia perTinaciflima. 14) ludzipopuUsalijsignobiiiores 147 cut ludzi nunc teira,nunc aibortfs dicuntur,nanc au- tem ftsnum viride, 147 ludxicuimaredicuntur, S35 ludidum.

curdiesludiciimaenusdicttur. ]oj Chridus adindat luris iudicatuius accedet. jej iniudido cunda , can&orumque peccau patebunt,

}05

iniudiciofinaU terrc motus maximus. ^oS multiplex iudidum. )}9 iudidum Dciceitum.veium. iuftum.ieftum. ^4) defcribitut quaUtei ftdcndi fumusantettibunal Chti- Hi iiidicandi. }J8 qaomodoinnouabunturomniapoft iudidum. )77 vtucuique apparebic ui iudido quidboni& maU fe-

ccrit 377 iudiduro duplex difceptationit tc dircufTionis. )7S fententia Chrifti in iudicio dicitoi romphan, 59 fentencia iudidaiiaeltgladius oris Chriiti conuincens

prauos, 8c fepanuu aconfortio bonorum. 41 io ludicio quomodo omnes vifuri iunt Chriftum. . 10

oon ex pixrcicntia iudicat Deus. J j

(eitibilisdics domini. 117 Chdftusiniudidobonis Sc maUs diuersi apparebit,

qoaiuor in iudido futura i^i ezamenrcudum in finaUiudicio. 16} congregabuntur omnes iudicinii in vallcm lola-

phat. 171^ fanftorumiudidamaduerfus niundi amatores exer-

cebitur- 174 G iodicia Dei funt tncomptchenfibilia,quomodo tna-

luftitia

luftitiattibus cotnitapitui,crudciitare,Temi(Iiohe, fi- muiatione. 6»

quooKxio veiius iuftitiz diflnbu{i()C cotrumpitur. joi

ludus

quicumque luflus potell did Angelut. 8S luftiqualescali. 184 loAi Kabent tiinan) diroenfionem,(i<nilitei 6c mali 6c quadccaula. ■ ^7? luftuscurauianancupatui? luftusdidtoEbos pcDptecUborcin.leo propter ferti. tudiiiemtoIerantiz,homo ptoptei modcrationem cooueiiMioaisjaquiU prop ici aitiiBduieauiontein^

pUtionis. 7! Littera L. Labor

quotuplexeft Labor. )o cur hcc tria ceniungunturopai, Labor, & padentiai'

Lachrymc

qualcs funt vetc Lachtymz 1? j oon folum in coeIo non eruni Lacliryroc, Ccd nec

corum caa&. fiy Lacut

Lacutpeecadquamnoxius. lyf

Lacus pufgatorii expianuus» lyg

quaUs Lacus infemi. iy6 Lampades

qucrumluntfeptem Lampades lucentes ante thro-

num Dd. 76 Laodicia

Laodidaquomodointerpretatarr' <i Lapit

Lapide molati denotantur peninaces in impieute.'

Lapides preriofi virtutet denotant, 399 Laus

hic fummequiefcit,qui a Dd Uudibusnon cellac. 80 generalisdebet e(fe Lau» diuina. it Deus ore & opeie Laudandus. it Laus Dei «primi non poteft* 346 curUusDeo dcbetur. ^44 non eft fpedofa Laus in oie peccatorii, 347 omniumeftLaudaieDeum. 347 quomode Deus Laodandus. J^S Deusmaxime Laudandus proptet quatuot effeftut. J49 •

LausDei debet effe dire^ intendone, diftinfta ex« prefTionc, deuouadorauonc,perfi;^ continuado- ne. *o

LaudandasDeas, &quiavnos, &quuTrinus. Si Leftus.

ftatu»cu1pzLe£loafr»milatur&curr 46 LcAusmalusquadcuplcx.rimiUtci & bonot 46 Lex

Lexgtadzonusleue. 47 Lex vniaeifx carnis^ quo.id tiia defcribitut. 170 Liber

Librovifo h. loanne Chrifti conuerfatiodeiiouu.S^ Libro hoc faaa fcripmra denouiur. 87 hic Libct poieft enam detandlifEma virgine inteUigi.

«7

quid nomine libri inooluti intelligitui. "(? cur tempore Anrichrifti pCTfcOioics rccedeni ficuc

Liberinuolutus.

muliiplcxLibetvitc. J'^

confcicntiaLibcrcft. 57*

quomodoquis deletur de Ubro vitc. 37^ Libido

beneconiui^untutedeie &foinicari 4«>

diabolus pizcipue indrans ad Luiuriam. 40

Libidinofus cut vifo afnmilatur. i)8

diffialeaLibidinereuocamot. **J Libidinofus dcleiaaaonem corporeanQilUaum.re-

putatDeum.

Libidinofi fatent: »9*

Libidinefus dudtur grWTu biuialiuus. u» Lignum vitc

Ligno vitc Chrifbs compaiatuc. 34- Lingoa

LiseuaveRcficacaufainioriaiani. >7f * locu»

Index rerum memorabiliurn?

Locus.

vnoi fubdiruiiui in locam aiceriust Si Loqai.

cum de Dco loquirouc, Angcli adrunt pcxfentcs.i^ o S. Lacu.

cucS.Lacat viculodcngnatur. 79 Luinen.

quale Lumcii ciuitatis fupemz. j 91

dodiina euangclica cui lucncn Solis. ^ t}

, Luxufia,videlibiiio,impudicus. quid Luxaria , &eia^ djmna. 15^ Luxurix dedui infulis veniuntintelligendi. jo/ quid Luxuiia. 54.7 Liitera M.

Malustvideimpius.

quomodo \yrAIt fuftinendi. ]i » Aintci Malos vittaiem rctinete m«.

xiina vina«e(l. j9

coiran&iconquecunturdeMalit, lo)

ircitus conaius Maloiumaduetrus ChtiAum. 364 Magog.

varix fententii dc Magog. 314 quidnominc MagogintcUigicaudlor.

Manna,

pcrManna abfconditutn intelligitur corpus Chrifti

in EuchanAia. 41

Manna przmium eiTcntialc dcnotat. 41 Marcus.

carSt Maicus lcone dcfignacur. 79 Mare.

Marcmuldpliciterrumitur. 98

quo mace pecciu dcfignantur. 114

hocprzfensGEculum Macc. 179 Macgarita.

quid noiandum intnargantis. 403

Padoces cis dcnouniur. ^oj Matia,

Vicgiais Mariz opera plcna fucic. 54

Macialrisccelcfbs. 74

Maiiafignamhumanzreconciliationis. ibid.

Marucqaalisthronus. ^ 76

MarialiberMyfticusvifusa loanne. 87

Matii Virginiscncomia. jo

Maria immunit i peccaio originali. 1 4. i

bcauflimaVirgocui Macia. 151

Maiiamfignincan$mulierami£la Sole 113

M»ria qualeiignum. 115

quomodo MariaamidlaSoIe. ai{

quomodoLunafubpedibus Mariz. ibid.

quomodo Maria cruciatur vt pariat. 1 16

Mariaqujliscctra. t]i

virginis Maciz encomia. . ; . iji V itgo {cmpct dcptecans , pro Eccie(ia niilitante. 1 5 1

quomodo£abiicatum cft myfticumtcmplum ncm-

pcMaria. liy Maria , quomodo Jiciiur tcmplum Dci apcrtum.

186

vicgo Maria t^ualis terta. jtC

Macia dotau .pcolws, fcxfeCki. 54 QuomoJo onHiimodcpcifc£U Maria.

Maiudcnotata laphyto. 401 MMlyr.

MatcyiGczci, Laiini.teftis. 40

Martyrcs licct occiJaniur non tameu vidkifcd vido -

qittlisdebctcirequi manytiiim valtcoiucqui. 104

Mattyium conftanctafaidio dcnouta.' 400 benllo Maiiyiesadumbranrur, ^oz

Matrimonium. tiiplezbonammatiimot)i|.

Matthzus.

cui Mattbzashominedenoutur^ 75 Mcccator.

in Mercatoribas fraus & dolus. } M cntura.

fapientia curdiciiur menluu aurea,& cur arundinea^ 594

Mcnluraauiea&arundinca Scripturalacra. 39; Meicirix.

qualis eft proles mercit icis magnz. j i (

Mercirix pio plutibus fumii^r. ibido anima peccaiiix meietrix. ibid» cui Mundana vaniias diciiui mccetrir. 3 10

ciuiu» Romanaethnicametetrix. 310 quibusviiiis Metetrix magna letram coriupit. ]4j Meika.

Metita noftraapaflioneChrifli virtotcm accipiant.'

fecundam Metiugloiia menfurabiiur. j Michacl.

Michacl intcrpretatur quis vt Dcus? 1 11

Michael Princeps Ecdeiiz , & Michael in pluribus nobis auxiliatut. ' ^ax

Miracula.

M itacula cur fulgoribus comparaniur} i to

Miraculumvita bonis.motsmaUs. aio apparentia miracula facile fcducunc. 245 Mincula.

Miracula quomodo dicuniur (algunu yf vcra Miracula non opccabiiut Antichtiftus. 239 fallls mitacuIisaliiccievciotfiJcles conabuntur .\n- tichriftiani. xo; Mifctia.

Mifctia pizrentis virz pcrpciaa Sc ineuiubilis. (j

Milcricordia. quadruplex Dei Mifccicotdia. 6f MifericotdiamChriftus mulciplicitet nobisdemon- fttauii. 7 {

betillo Mifericotdiadcnouu. 400

Monitorium. fcptcm Moniioria nobis Dcus canrat. 310 Mocs.

Moisprimi hommis torcular, vlni fucoris Domini. j 60

quz Mocs prima, quzmocsfccunda'' j Mocs fccunda non habeot poteftaiem in eo qul

mocripeccaunon cftobnoxius. Morspcccatumeft.

M6csnuncupatuc Diabolus. jbicf. quznam eft Moct fecunda. j ^

Motsquotuplcx. 3$ Mocris corpotis &animz conuenientia. ibid. Motsiuftorum bona, mclior,optima. cuialiquandoMoisiuftoium Jiffcctur. iC^ (^uomodo mortui moriuntut. 1 d

quibuscftMotsindoroita. ibid. Klorspeflimapeccatoium. ibid« MorsinChriftocnm Chrifto,& pro Chrifto. »70

Mocs animaram diumz vifionis carenria. 13 1

Mofrilicario vide panitencia. Multiplexmoitificario. ^3 exeniplo ChtilU D. ad macerationem carnis inai< ^ lamac. 1^3

Ili

Index rerum memorabilium.'

plutibas modis fit moriificatio. i8i MuHet.

Malz niulietis cpiihcta. 4r Miilicte otnniutn malotum congregatio defcribi- tur.

Mulier fanguitnria. 51} Muber fjllicifllina. «bid. in quibus nocet Mulierr ibici. quoJ nemen rcripiaat in (tonie mulietis fedentis fupct bcdiam? J'+ Muiier hic cut dicitgc cbria (anguine iuftomm. ibid.

Muberis iniquit.-is,pettin«cia,fc malitia. 4; Mulicc mala inficit focditate , allicic dololltate

Munoina.

vrraque Munditia ncceiraria, corporis & animx,

Chriftut Hgnat Mundotipfotdefponlaiidone in- ficianiur. 117 Mundus mundanas. qui dxmonis viftot ciTc defiderac, mundum fugiat.

in Mundo nulia tranqaillitac. tbid. Mundi amacotes funt pcofundi aftutil , irapetuofi in

malitia. 170 hic Mundus mare proptec (ai inquieiudinem, pco- ptcr fui amaritudincm , propccr fui peticulontatem.

il9

quis calix quem fuis bibendum cxhibct mundus.

aduetfus Mundi amacores iudicium Oci excrcebicuc feunum. 17(5

Mundanis deditus, contempUtioni vacate non po- tcft. j,l

Muri huius mundi,amor honorum, obliuio motiis , amordiuitiaruni.aoiordelitiarum. i;9

quomodo mundusvincitur. 67

Mundiis non ncccflitatc^fed tibere i Deoconditus.

Mnndi A-mbolum luna. t;8

quales funt huius mundi murif ibid.

qoales funt mundihuius mutadones? i}9

oronia Mundana cto euanefcuot. 100

Murus.

ttiplex Mucus Ecclciix milirantii. ^ff primus murus a quibus expugnatuc. ibid. Murus£cclcn<Chciftus, ^91 Murus angelica adtftcnria , pcooidenda Dei. ibid. Myftcrium

Deus pacatus cftdefidccantibus cogniciotiem My- fterium apecirc. 410 Myfteria Dci annunriantcs honore pcofeqaamoc. jjz.aliasjff.

ctslorum apertio Myfteriomm ceuclario. j^^.alias i«4

quibus diuina Myfteria ceuelantur, 414 nonomnibus.omnianoftcx fidci Myftcria aperien- ^ 16 Litcca N

NecdHcas.

« peccato ptiini parcntjs homo obnoiiui trlplici Neceflitari. 270

Ncgare.

qui Deum Ncgat,Dcum blafphemat.' "344 Ncgoriauo.

in fcoIisXhrifti Ncgouandum. xfS mundanis Negociis nimium dediti cocquebuntur. JJ4

NicoUus.

quisille Nicolaus,de quo in .\pocalypfi> ; x

quxnam do(^rina Nicolaicarumr .^t

Nomen Dci. quancz vittuds nomen Dei. quomodo nomen Dei magnificanduro. 18

Numcrus.

quacusr plenitudinem pccfcdionisdenotanc. -9 Numecus ccnienarius competit Virginibus.quadra- genarius conrinenubut , &: quatctnariut coniuga- ris. ix( cucfcptenario Numeco bont, & noali denotantur.

N umeco millenario Ggnificatuc tempus,quoimp1e- tur numcrus dcftorum. 371

Numerus centcfimus paritaccm,quadrageturios pcz* ntccntiam dcnout. 397

quid eft numenun Anrichrifti nominis habete!

149

quomodo Numetiu Anrichrifti numerari dcbccj ibid.

Nupri.T.

{plrituales Nuptiz qux , & qualcs. ibid. Litcra O ObediensJ

verus/^ Bedicnsfempec audiendispcxcepdsDci V^intentus. 71

Obftfnatus

in Obftioatis cft pettinacicasad rcfiftendum contra veritatcm. iC; cor obftinatum lorica ferrca. i^j Obftinati in impieuce,Upidc molari dcnotantur. JJ9 *

talia funt oDftinatoram corda,vt non poflint (acrx Scriptutxiagittis conuinci. 16 f

Occafio.

qui Occafio eft aliis peccandi,in Tatiaetiam Ubituc crimina. 14:: Occidcre.' ' mali,etiam iniufti non intetficieudi. 341 Odium.

Non homo,(ed peccatum illius odio habendum. j j Oleum

Oleum fignificarcompaffionem feruiJam,conuerCi- tioncm fplendidam. iio Onus

Onus leue lex grarix. 4 7

Opns

bona opera dcbentefteeotumnx habenccs tedkitu-' dinem figurx perintcnrionem^alritudinem ftatnrz per conccmpUtioncmi palchcicudincm fcripturx pcr chartnns informaiionem. iSi Opcra noftta lcit Chtiftus 5< eaapprobac. jo quxnam opera plena , quenatn vacoi^ ji

Index rerum memorabilium:

fV>n fitij cll a maJo celDwc ,fcd Deccffc eft bene ope- rari.

cum bcnc Operari (lcii<lerainus,tuoc gtauiori tcma- doBc no5 vrgei Diabolos. xi3 inipiuimaleoperaiutvTplaceat Diabolo. 14J te&ii Openbos portatur Dcus. tti Oriens.

qainaoi pet Oriemein denountur. j^} Os. •

▼crefidelisOi Dei. 6x cx Orc C inrifti loquuntur Apo(loli,ricut ex ore Dia- boli pfcudoapoiloli.

Oratio.

Oratio Deo odorifera.* 9)

OrAiiophulaaurcl dcnotau. ibi. Orarionum noftiatum vmui & a/ccnlus a ChriAo. 14:.

quahsdcbctdTcOratio. t^t cur non omocs Oratiooes k Chrifto , Patri ofFcran- tur.

qualis dcbct clTc Oratio. ibtd. Orano San£lorura cur aqux compararar; 15 r Oratio deuoum animam £icii dimindete, facit af-

cendetc. 9 )

Oratio pafcit,reficit,fcaear. ibid. Oraiio debct clle caua humiliute, clatapoiiute ,lan

u charitate , longa continuinte. ib. Oratiodcbet effc fpontanea.in Deum diicaa fte-

qnenuta. i^t cx OrauonibusSan£lorum proceJit dcuotio. 14X

Littcu P.

Paradifut videglotia.

cu coaoiaium vn a radiH dicirur cana. 351 ■T Chnftui nobis paradid viam o fteiidit j;o Paflio Chriftiivide Cbriftus , redcmptio. quead tru Chrifti Pafljo delcribitur. 118 Chrifti inPaflionedoloracerbiflimui. iiS quxnam tempore P;iflionis audju. j^t quxnam contigerunt tempoce Pafllonii ChrilU.

inPaflione Chrifti (liit paojfuper pcriiam ratio- ne anxieuris.ptraa citra panam ratione Diuinita- tis , poena vhra poenam rauoiie nobihtatis. 118

in Paflione Chtifti fiStt font fulguia mirabiUum o- perauonum. i^j Paffio Chrifti-

effedus dominicz Paffionisprzcipue triplex. 5 J

Patientia. qoalisdcbet clTcrarienria. Patienriaquxnam obrinet. in tiib«lati(Biubut Paricntes fimus. Patienriarardomo dcnotara. Paticntu in tribulatione nccclTaria. in Ecclcfia dcccm giadus patientix.

Patriarcha. fmatagdo Patriatchx denoiantur.

Paolos.

Pto conuetfionc Pauli plura noutu digna.

i«

400 44

401 16

Paupeius.

Chriftnsrempet paupcrutem led<int.'

ille verc pauper qui nonagit pccr.itcniiam. 6j

quomodo paupcr poteft cmere auruni ignitnm.

Pax.

quid Pax. 7 nihil pace opt.-ibiIius. y Pads cncomia. ibi. Pacis oror Diabolut. xoO, Pax muliipIcx,peccatorum,iunoruoi,& San^loruin 107

Pcccator. mira Pcccatorit ctecius.

Cinnobiicft voluntas peccandi,claudimuiChtifto oftium animx nodtx. 66 Peccatoies retro cadunt, iufti ante. 92 Peccator nomen hominit non mereturt aoi impius de Peccarisfuis gloriatur. 2} ^

iucxcuiPeccator.vtipfuin Dzmonrmadoret. 14^ qui aliis eft occafio peccandi,in vatia eiiam labiiut ctimina. 141 Peccatorum maxima confuGo. i6s Peccator duplicicafuruit. ^S?f' quam Prxfuroptuofaeftpeccatorum fccuriutlB||( Peccatorum ftiipendacxcitas. ibid. Pcccatot cft paupcr pnuationc verx opulcntix. 6i

Peccatot cxcus piiuauone vcrx iuftuix. ibid. Pecatum.

vnampeccatumadaliod fuoponderetrahit. 4$ ftatus Peccari cur lcAo comparaiur. ibj. qui in peccaio eft, morruus ccniendua. ibid. Peccati mifcria maxima. 6^ nihil adeo confundit ac Peccacum. Peccata pcr mare dcnotantur. ii^ Peccaram lethale incbiiansanimas. iC^' in peccato ignis ardens Sc lulj hut fatens- 1 6y quomodo roors pcflima peccatum. 169 ex Peccato primi paicntit homo obuoxius iiiplici

ncceflitari. 1 -o

a Peccato in peccarum labimur in infernum. ji^ pcccatumcauiacafus noilri. 317 Peccaturoapud omnesnosteddit iromundot. \it Peccatum Dxmon eft. ibid. impius Peccau diuttias edc atbiiraiuc. jiy Peccatum vere ptaga eft. ib. Peccarorum recoidario poenam aggrauarJ Deus regnarenonvidetur.cum innobis rcgnatpec-

canim, j^g Peccato ininfernum dcfcenfus. 31^ ficut peccata carnalia nuioris infamiz , fic peccata

fpiritualia maioris culpx. \it Peccau eleuant hominem conrra Deum. ibid. qui in Peccato eft conicius , ponc erit pairiccps.

cum in Peccatum labimur.qoam lethalis eft ca- fat. )£ Peccatum feparar animam a Deo. $i l er peccatum morimur. ijj Corpus infcdum peccaio, cadauer fatiduro. ibid.

lU i>

Index rerum memorabilium;

peecstutn mors eft. 379 Pcitculam

oiienam Periculamcautosnot teddcte deba. 317

Peilcuccaniu

quidcd Pcifcurfantia. ;i tnatoreftnuincrusincipientiam, quam ptoHdcuum,

3cpei{eucuntium. lOi Perrequurio vide triboUtio. cum Ecclefia rcttcquudonetii pjtinu, ilico adeft au-

xilium Dci. «oi

(i\Ci frairct & hxrctici fzuctiiEm^ Ecdcfiam Dei

pcrrcqacntes. . 110 qiulcs i'c[l'ccucocc«rurcicaait diabolus contra Ecde-

J^Mw Dd. 146

.^^MpcuttoclcAorum eft corum confolado. 161 ^Rporc Ancichtiftietuncaliqui Ptzlad duic Ecde-

fiam pecfcqucntcs. »4)

Pctiecuuoncs non adco limcndz, »51 Perfcquuli»

Petfcquutores EcclcftiT fcucriflimc punientut* X9i Pctuciror

aliotumPccactforesqtiamlcoetc punientur. 141 ii. retrus

S. Petrus columna E cclcfic 60 S. [>etta% prjcdpae a tiibus coromcndaiur. phiala

1' hA aurea przdicatons Euangcbu dofttina. ii9

plurcs PhiaLe myiUcx. i8j

V hialis lacra icriptuta denoatut . } 5» O

PhuU aitrea cor luftorum denoutur. 4}

PhiaUaureaoratio fignaiut. 9i

in quos Phiali ir* Dn cfFunduntur. a?» PhiUdelphia

quomodo Philadelphu inccrptetatut. 36 Phtlofephus

aliqui ex Philorophisad6cciDconue((i,alii in infiie-

Luccpecmanfcruni. »49 iMacerc

quod DcoPUcet fempet attendcte dcbcmus. tf6 ^ PUga qujcnam funt fcptem PUg* nouiffiow^quibus repro-

biaffidentur. a7> PUte«

PUtcx ctuiutis Unax.coniugati, 40J Pocna

P«iz a Dco nobis ilUtz non defpidcndz. 344

Pana dcUao icrpondcns. j»» maiorcftpctnaicrrons coniinuaiionis pccnr ,quam

affliflionisf^chcnnx. ...

^uomodo faiidilxuntutdc pcrnis iiopiorum. 411 Pccniteniia

quemodoagcndapcEnitentia. 4'

apucncuinpaniientia pctrcucrandam- 4S

quid panitcntia. 4 ^

qui non agtt pcrnitcfxiiam.illc yeie pauper eft. ^ J

qtialisdebetenepcrniceDtia. 65

coll V rium tnentis .pcrni tcntia. 6 5 Panuenna mare eft. & qua de cauia ei aflimiUtui.

fialiitpcrmtendam prxdicamus.pnus ipfi indulgca- niui.

beiic cyth:«ri(at ,qai camem fuaro paeniteacil cordis caftigat. »81 poft PaDitmdamanimaquietatnr. 77 pet P arnticntiam ad rc^num ca lorum peTnenitur. 7 7 quinon Pctnicecdcpcccato in alia Ubicur. 41^ Potens

quaatoquispotenuoc& peccauent^tanto grauius ia

inferno punietut. j% Poteftas

limitatuc Poieftas impioium. i6x tnundana Peicftas cito itanfit. ^i^

Pixccpturo Dei cnftodienii Dei nuadau ptxmium ouximuro pto-

miiticur. 4S deccrocomtu beftn deccm przuaticaiionet pcxce-

piis Deioppofitaf. y,6 mcdiis Pizccpus Dci ad ipfum vciumnt,& ille ad nos.

z8i

PtzdcftiDatiQ quid Pizdeftiiutio,& quid mcluibt. 104 Prxdeftiiucos peccaic potcft. %t}

przdicatio vide coadonatoi. Prxdicaciocuraquc afluniUrur. 20 cum lubciahicur l izdicaue veibi Dd, maxinupcrfe-

(udo .cenlcnda. 110 qaid Dubalusnan teniat,vtPrzdtcauoTeibiDciccf-

fet. JU ad Pizdicadonemqualisptcpataiio, 1)9 quahs dcbct efle Pracdicaiio. 14$ curpeitubam i^rzdicado dcfignatat. 14; quahs dcbct ciTc Pizdicado lOt cur ( izdicatio vna, cum Gt muldplcx. 1C9 pluuiafpiimulit (-'izdicauo vetbi l'd. ifi PrzdicatiodcbctcfliefuaaitproconfoUdone & pio-

miflionc quoad iuftos,teuibtlu pec comminano-

Bcm quoad improbos. iwS PrzUnis

PrzUd ftellis comparantut & qua dc cauOt^ zo quales dcbcnt cfte I' rzlati. x i

Przlati cur Angcli. aS l'rzladcoiriguntuiexfubdicotumnegIigcntia. ji Pizlattis locus Ecclefiz. 3) quomodo PrzUtus debn fe gerere 5) a 1 rzUtoquomodoconfiimaodi (unt fubdid. 5J Przlacus dcbet eflccolumna pcrfcda. jf qiiibu» dati dcbcc Pialacura. 67 C hriftos in PrzUus fcdct & iudicat. 7t vciut PizUtus cur nmilit Upidi ialpidis & Uidinis.

PrcUtus animal myfticaro,& qua de cauu. 78

PizUdcoinibusAgnidefignamur. >i

cur PrzUd dKuntut aiboies. I47

Prziacusdcbcteirefol aliorum. 151

in rrzlacis maxime charius pciicliutur. 15 z

arguunturPizUriin faciis fcriptuns incniditi. iS6 fupcriotcspeiuetfofuoexcmpJoalios infidant}i8&

PixUdcommifll (ibi gregii immemorcs feuert pu-

niendi. ?J7 rcprcbcndanttu PtsUdicdiubus oSderumabutcn-

tes. Ji' qualisdebeteirePrzUtus, 40} Przlad hyadnto denouti. 4^* malifupcrioiesrcprchcndonrar. i'4 tempore Antichnfltctunt aliqui PizUd duicEccle-

(iam pcf tequcmcs. i4* PrzUtus fubditos iliuminet. '■f^ plutcs PrzUri vaniuubusintcnti. )>t maUvitaprzUncft occafio aliis cadcndi. Jia conrra Ptzlatos Ecclefiz ump le Anuchrifti tonim

pondus belli veiiciur. . »3 o

Pizmium.

in quo bonorom Ptzmium conftftit. ^^9 l^rzpacado.

quod anima fc prcpatct vtfitfponfa Dei>non a fc.fed

Index rerum memorabilium.

iDcohabcr. 550 qualudcbetcfTcprzparatiOjVcdigne fponfo Chrifto iungamur. 350 Prcuidere.

PriuifaiacnlarDinns feiiunt. "4 14-

nonC". pnfcicniia iudicat Deus. 55 princeps.

T*rircipc$ pcr naucs denotantnr. 145 Ptincipumimpioniniinhumaratas. i^) cur Pnncipcs mahdicuntar liaberelocunaruD) (imili- tudincs. I ^4.

Principes impii Dci blafphematoret. t^y profycc Piincipcsmalosafflif^mtutfubiliti. 540 Progrelfus.

Progrellus impiorum dc milo tn malum. 1.4 4. Propheta.

Propheta: ledimoniumperhibent deChrillo.quod fit Deus&homo. 3j;a,liis)^5 Prophetzfardoniodcnotantur. 401 ii Deo ptopheiia. 4.14. Profperius.

tideamusirapiorumprofperitatem. j^f impcrfciflimitantur viaspeccatorumprofperas. 515 aqua Profpetitaicra denour. iji Prouidentia.

Piouidcntia Dci,forti0imus muius. 59X Prudentia.

Pnidentiainires paitcs diuiditur. 114

Pfeudoapollolut. Pfendoapoflohis, cur be(Ua nuncupaiur. 14) Pfeudoapollohloqiientgrnoreiptiut diaboh. 244 Pleudoapoftoh micccniur vt adorctut Annchtiftus. 145

in apparentibus fignis conmtui Pfeadoapoftoli imi- lati Af^oftol jsmmiracuhs. 146 Pugna

dercripiio Pugnz (pirituaht animz cum draconc. it 1 quomodo pugnandum cum dricone. iix pugnarcininftedignum vitupetio. i\6z^i 3^4 <jui in P ugna (piriiuah vicerii a Deo cruciabitor. 1 Pulfare.

PuKat Dominus pci inteinam infpirationcm, pet ts- teriorem przdicationcm, per corpoiaiem flagella- tioneni. « PunJre.

cumPizcipni & magnaies puniuniur,alii citiosad me- hotcmfrugem redeunr. z8 qucm Deus*flagellat,diiigit. 58 Deus laudibus exiollendus piopier impiorum puni- tioncm. 194 Puniiio non tard.itvenire. fol. ;5)

Ecdefuilici fcucrius puiiientur. 5 5

gaudcnt (Aiididepunitionemalorum non propter iU loium iuppliaa , fed proptei diuiium iufuDana.

LKtera R. Rana.

quid Rana myftice dengtut. jix cut mali dicontur fpirirus ad modum Raaarum. joi Raphad.

Raphai:! Dci medicina . ni Redemptio,

feptera RedemptiontshumanzAgilUfuncfeptem fa- CTamenta. 8 f

BuUus przter Chhftaai pocoitTedimeregenas huroa- nura. 88

dolcnc fan^i Pacies de dilatiafn* Redempdonis fau- ituuiz. 89

Redemptionii. przdpuetriabencficia. g j

de RedempiionenoAranobis congratulantai Ange-

h. 9t Redcmptionegeneris humani compIet3,quz dcChri-

fto in veteri lcgc obumbrata crant.appatuenint.

Redcmptiogenerishumanicelabaturin vetcti tefta- mentoplaribusxnigmatibns& figatii. Sj Regnum Rex oirRcgnnramnndi contcmnendum. ^6 Recnum Dciappctcndum. «>g tniiltiphciier Regnum funucur. ^oy BBultiplex Rcgnum Ecclefiz,ficot & Regnum Dd.

cur Dcus permittitmalostegnare. x impi ) Regcs dicnntor cornua Diaboli, j 1 9

qtiisvere Rexdicendus. 519 maloiam Regumcft principatuibreuiflimus. ji# Deui Regnaie non videtur, cum in nobis legnai pec-

catum.

quomodo dic ntut faniH Regnate cum Chiifto pet millcannos. ^-ji Regnum Chriftinonfoie peipctuam vdunt ludjci,

37»

Religiofus. petuctfui Religiofusdcfcnbitut, curftelht Religioficonfcnintur, 151 Falli £capparcntcs Rcligiofi reprehendantur, 15J Religioti qui videniurparaifeipfu, &mundo, fuDt magnicoram Deo, -u^x ReligioG mundam tencbroftm illominanf, 1 j x Rcligiofus.

quidam Rdigiofi volunt efTe pauperes Cne defcfhi, humiles fine defpedu, paciences finc contumdia,

Renouatio.

quomodo omnia renouabuntur poftiudieium. 577 quahterelcmenroramfietinnouaiio, jli mundi innouaiio myftica qualis, 385

Rcpichcnfio. quomodorcprchenfioadhibcnda, )a Repcchcndcndus ahquando aniea landenir, jo Reprehenfio zquanimiter toleranda. j j

RcprobL

Rcprobimembra Diaboii, 14 omnes Reprobi infepcem ftatibus Fcclafiam perfe- qucnies.feptcm Oiaboh capiufunt, J17 plurcs Reproborom difFerenriz, jl^

Rcliirreftio.

curporiLSprzdicandaChrifti Rcfarrf ftio quam eius incamario & paOio. lo^ quinque repcriunt. rin Rcforredioiic pnma, & quz.

Ptzdicabatur Chrftirefurredboab Apoftohs,vt ciui diuimtasinnoccrcerct. ui

Littera S.

Sacerdos.

SacctdosDeodebctofJcrre. 9j SacrametiTa.

quod difcrimen inter Sacramcntsi , rc(pe€hi gracic 76

Redemptionis humanr figilla. 8j Sacrameau virtucem habent ^ meritopaflioniiChri» fti.

Scientia, a Chrifto vetaSdenria.

Scieniia aliis communicanda. (juibus daturSacntia Dei.

fli iij

9S

iSo 410

41»

Index rerum memorabilium.

SaaaSciiptura. qtiomodo acccdcndum ad Chiidum rt «lignecur no.

bis renfum Saeix .Suiptucc apcrirc. 187 quid cft libtum Saciz Scnptuiz dcuoiaie. jS 7 Sciiptuia cui aliquibus amaia. inSac» Sciiptuiaaliquandominsrnumecas non at- - tcndiiui. 195 quomodo S.Sccipturaconueitituiin faDguinem.196 Sctiptura SacracoElum. 108 ScripcucaSaciahabcidaoluminaria magna, xof cutSacca Sccipcuiadicituicalixira Oei, i6y quid Scriptuia Sacia docc^ xif qaiienuit vcntatcm Sacrx Scriptaix inceU)gete,hic 'veicc<;cus cd. 285 Sciipcura Sacia veic poculum auicum, } 1 )

SciiptuiaSacriicaftia Ecdellz defcnduntur, inimid viilncrantui & occiduncui, 105 Saipiuiaclatiflimapei euidentiam I.iftoriz. legcnt» vtdccct Saciam Scripiuram magnum mcii- iam,& magnum pizmium, 5 fepiem modis poiclt cxphcaii Sacra Saiptura, 87 Scripcuiam Saciam dcnout accus. lO] ScTiptuia Saaa (laccsadcnotata, lof SaccaScripcuraflumen,& quadccaafa, 150 Saaz Sccipcucz aquas puciflimas inficiunc hzictid abfinthio. 159 pccucifc hztcrici exponunc Sacxa YcJumina. 1 j 1 SactcSccipiuczcncomia. lu Iibcum Scriptucacum claufum Chdftus nafccndo Sc motiendo apciuit. iS6 cur SaccaScripcuca calamoalEmiUcui. i>;i Sacca Sccipcuiacucfimihsviigz. 191 Scripcuca S. eft clariflima pec euidentiam hiAotiz, profundifllmapcrcmincntiam inccUigentiz , fcs- cunditnmapcopccrexceilentiaro (apientir. t^o S. Scriptuiamaleexpofjuamaiaicdditui. iji SaccaScripcucahgnum vicz. 151 in Sacia Sccipcuca lcgicuc cultasiuftidz , tollitui gu- fius infipicnciz. ligatui luxus infoienuz,colligiiur fiudiusztccnz vitz. 151 Saaa Scriptuca Phialisdenoutur,& curplenadiciiuc plagis nouifltmis. 390 SaipcuraSaaa menfuia auiei* }9S SanAi.

Sai\&\ (bnt ante thionum Dei vt fufpenfi fpeculatio- ne vecitacis , accenfi pczdilc£lionc chaiitaus.ab» focpcidclefVacionevolupcacis, 118 San^iiluncami^i floljs rummz daiiuris, vigoiec- cernzimmoicahuiii.valoccfDpemz libcnatis, 119 palmz in manibui fan Aotu.func triumphi peccatocu quz ccliquecunt;nianipuli roeritocu,quz habuctuc; riculi gaudiocum quz mcruccunt, 1 1 9

caflra Saiii^orum impugnaripofTunt, non expugnari,

»74

SanOti in pacria l-.abebunt fplendocem inofFufcabilem vigotcm infuperabilcm , vaUrcm impcztubjlem,

SanAi quomodo llant in confpedla Dei, 1 1 9

cai vox Sandorum toniccuomagnoalTimilatuc, i^C San^uschconus Dei, 347 SanAidequibutmaxicnelztaniui, 349 Scientia.

Scientia fi lemanct in infeino.nonadconfblauonem fed ad pccnz augmencum, ) 4 o

Sanflus.

San£ri nubes dicuntui, & qua de caufa, 10 cui Sandi tcpoic Anuchridi vocatipedct Chri(U,io SanftusidcatquodiiQetsiia, ~ St

Sanguis ChtifU.

cificadaSanguinis Chiifli. 9; quomado Sanguis Chrifti cum tubcut (it,<lealbaie

potcft, liS

Chiiflus fepdes Gmguinem eifudit, 8e eat, } / 7

• Saluatc falus.

ex omnibus homioibas aliqui faluandi, 117

triplcx llaius falaandoium, ax<> cnaxime ciaciacuc Dtabolus de bonotum ialute, it-j Sapientia.

Sapienda nibus paidbus conftac. 7 7

Sapicnciacuididcucmcnfucaauc«a. 394

Sapienua cryfohte denocau. ^ 47, Saphitui.

Saphiiusfpemdcnocans. )99

5aphico Deipaca figniiicatui. 40^ Saidius.'

Saidib Martyrum conflandadenouta. 400

Apofloli Sardio adumbrad. 4*a Jaidis.

Sw^sinterprecuur.piincipium pulchritudtnis, 51 Saidonius.

Sardonio padcntia denocaca, 400

Sacdonius i'iophecas figmticac, ^(^'^

Sauius,vide Di*holus.

Satanas aduccfacius, ^^}-}^

quznamalcitudoSatanz. 47, Scdcce.

quid cfl Scdcie in throno Dei. 67

cur Scdcns paicrdidtur. 9$_ Seruus Dei.

quicaflus.vetus Dci Setuus. $ gionofiflimum Chriflofctuiie.

quisScruus Chrifli. l»4

quocuplicuer ChrifiusSeruos fuos fignat. 1*7

quidinfeiuisDeiattcndendum, IJ5 Seqoi,

quomodo Chiifluro lequi debcmus, 3^7

Sigillum.

Scpccm redempdonit humanz figilla, func feptent

Saciamcnia, Sj

Septcm figilla ChrifU.qaznam, 3J Signum.

qu Jefignum Maria, a>f

Tiiiuias inagnum fignum in calo, atj Sion,

Sionintetpretatuf fpecula. 151

cur animaiidclisdicituimons Sion. 254.

mons Sion Ecclcfia. Xf^ Smaiagdus^

Snoaia^do virginiiasdcnoiata. 400 Sol.

Solis encomia. 21 Soliiudo.'

Solicudo locuiidone\itconcempl.itioni. 14.

quomodoin SoIicuJine efre debtmus. 120

tiiplex Sohcudo. 2ZO Spes.

Spes Saphiiodenoutui. 39^ Spiricualia,

Spiricualia per dexteram denotantur, a o

quifnamad intelligcnda fpiriioalia idoneut, 391

Spiricusian£tus.

SpiritusS.infe vnus.uidonismulciplcx, 8

cuidona..Spiritus fan£li igni confecuntar, nC Spidcus ianfiasaniroam in finem victatainditipt»}?. Sponfus,

^uicaain debei clTc fponfa Agni» ) f i

Index reriim memorabiliiini.

j 5 i

108 ibid.

Sudiam.

<\\3ii pet Sudia duodecim defiffaxwi' Smeti.

StatmtTipIex,Dei,honiinis,& Dkboli, SuicraS. Scripiuwm dcnotans.

Stella.

inStella matutina primium focUcitatis nernx pro- micnrur. 4 S

cor Stellit miniftri Ecclcliir conferunrur. 1 1 6 qu*namStel!a roagnacadcnsdecaloJ ifo cur Stellis rciigiofi confefunrur; 151 S teilx in dunlici difFercnria, Sc quid denount. 1 1 7 AngeliSicllz. i<S

D.Stephanui. curB.Stephanus videni Chiillum.tioncadic inter- cam. z; Stola.

quibiiscontexiturStolaaninix. 55 qua: Siola gratiz , quz glociz. , 1 ij

Stoiaanimz Sc corporit in quo confidit. ibid.

Subdici.

cximia faclicius (ubdtcorum haberc (an^um fupe- riorem. jS Suggeftio.

in praua Suggcftione admixtum vcDcnum infideli- tacis cum melleruauiutis vcrborum. jjo Supcibus. Supcrbosraomic Chridus. Supcrbi qua poena punientur. 14S Supecbusnominc montis inteliigitut. Ji7 Supecbus pecorientem dcnotatui.quieleuaturglo- ria vanitatis, I12 Littera T. Tabecnaculum. MuItipIcxDcinpAbetnaculom.

JL defaibiiur Dei Tabcrnaculum auoadplura. ^85 Tabccnaculum Dei cum hominibus,ellhununius Cuifti. ^ jSS

TempiniB.

Templummultipliciceraccipitur. i)} quandonam Templum Chrilli claufum.quandonam apcttumt'* 109 Templum B.Virgo.militans Eccleiia, caledis pa-

tna. 174. .

Tcmplum Deicx quibusconftruilkum. jof quomodo eiitTcroplum in caleftipatria, 4 04 Tempus,

Teropus plura nos docet. 4 ;

Tempui quo impletur numerus cleAot(nD, (ij^nifi* caturnamVtomiilenario. 571 Tentatio.

tuf Jiaboli Tentariodiciturcaudaeius. xi7 Tenurionc.

aqua Tentaiionetn denotans. 1 1 1

Tentatio (ibilus ferpcnris. aji quadruplicitcrTcmani dzmoiu^ 171 Tenotio DiaboliccHare dcbet^^pidoincipitmui-

dplidieraugeri. 171 Teftimonium. Teftimoniomrcddeiidum veritau vfqoc ad propriz

vitxiaaunm. xi; TeftimoniumChtiftimuhipIex.

Tcrra.

Tcrramoltipliciterfumitur. Ji^ Tetienus.

amor rerrenorum , mi(^atam Sc calatnitatum ori-

qnid poft podcfltonem tcrrenorum remancf t lo;>

Tlian.

figno Tlian (ignnndi elt&i.

7 hau figuificat fiualcm pcifeucrantiam in bono. tot T hcologia.

qui n.iuant opcramTlieologii folum vtfianc dimies vituperantut. 4.1 jj*

Thronus. qualis Thronus B. Mariz. quomodofan(fli ftanc anccThronum Dei? qualiseft Tbronus diuini numinis. 1 hronos Dei Candlus. quid in Thcono Dci agitor^ cur in Throno vatia petficiuntur> • Thyatita Thyatirainterpreiaiuiilluminaia.

Timot.

Qui<l non rimendum. Timor Dominiquam vtilis. caftoTimote Dcus rimcndus. cut Deus Timendus?

Timidi. quinam timididicuniur?

Tcftamentum nouum. Triticom, nouum icflamcntum dcnotani . noui Teftaiuemi imelligentia duplcx,in fidci vniuici

lO^

Toleramb. Tolerantia tcanfitotia , lcd coconazteno,

Topafius. Topafio contcmpbtio denontnr. Topafio confeftbres adumbranrar.

Torcular.

Tria torcuIaria,mundi. pargaioiii , inferni. mots piimi hominis loicular vini furoiis Domint

;6o

Triplcx torculat, ctucis .EcclcCz miliuntis^ninz

ZtCTDZ. * ".^-

Tribolatio.

cur in Tribolarionibas fctcndis vtinir lam

verbo opoitei? Tribulaiioncsiuftos coron.mt. Tiibulatio noftra dulcis Deo concennis. Ttibulaiionem Chriftns in fuo tcftamento nobis

donauir. 106 ele&os muUipIctprobaitribulatio. m. Poft tribulaiionem 8c aftliAionem fcquitut diuina

confolaiio. iS{ aqna tribulationem denotans. 1 u*

Tiibulationibus regnum calorum acquiiitur. }Vf

S. TiipitM. quatuor de fanftiflttna Trinitate explicantar. Trinitatis oinnipoicnria delcribiiur. Thema proconcioneS. Trinit. quznam proptia Pattis & Spiriius S. qu.Tnam vnitasdininz ciTentix. cum recenfenruTfoI^mduzTiinintis peironz ,vna

fubimclligiiur. 159 qaznamattriDuontuttribus diuinitpcrfonis &qu?«

re. Toticam. Si

Tiiricum nouum Teftamentum , hordeum venis

denotec.

Triricupi myfticc mulripliciterfumitur. Tuba.

vox DeiTubzcompatarur Sc quare.

Tyrannus.

TytanBus equus rufus,cuiut feflbt diabolus

76 ilH ;o( ; * ~

lOl

261 I6i

109

37

40t 401

176

hoc 5

it 81

Sc ibid. ii

tSo

Index rerum memorabilium.

Liticra. V. Vanitas.

Plures PfxlaciTanicatibus dediti. );i aKmuiidana Vanicas dicitur mcrecrix. ;io cuc Vanicas Babyloni magnr compacacui. Ji/ Vanitas huius vic* defcnbitur. 5J5 (igna Vanicacis cemanebunt in infecno ad pcenx cu- rouium. a i

Vanitasmundanaetiamad (e Przlacos atrrahit. )ii Vanius trahttadfTuitionem creaturarum. 3)$ Vanitasmundaiuin quibut nutritur. 3)4 Vanitas prima e(l cinitas fandata ab impiis. 164. <uc nundi Vanicas dicituc babylon magna. x^j V«.

cnc ttiplex Vx. «nnuntiatuc habitantibus interca.

152

V« przcipue auaris. rupeibii , & immundis.

quandonamvlcimum Vzell ventutum. xoa Veiba.

non Vetbafeddelideriaapud Deum valenc.

Veibum Dei. quo fupplicio pledendi detrahentes vcl addrntes vec-

bisDci. 411

quomodoannuntiandumeft vecbum Dei, a(a

qualiafunc Veiba Dei jiS

cuc V ecba Apocalipfls non (ignanda. 4 1 6 Vocbis Deinihiladdendum.iiihildctrahendum. 410 Vcritas.

quomodo Vcrius iu(baz didcibuiinx corcumpicur.

joi

quomodoVerius doftnnx fermentatur. loi tresfpiricusimmundi cetiftentes tcibu» ipitKibat vc-

litatit. 503 Vellimcnu.

quid Ve(UmenuaIbain(cmocibusdenotant? 7/ Vi£toria.

qutAoJo vincendum. jS

quomodo mundus vindtuc

ad Vi6b>riamconfequendamquid requiritur. loj

quinamVi£toretbediz&im>gmis eius. 181

S. Vincentius.

defcribicur S. Vincentiuspugnans & vincens. 34

Vinum. * in cceIo Vtnum merum in ninndo ouxtum, in infemo

fex. 167

inultiplex Vinum Dd 8c inferni. 307 Virgo.

Virginet agnum rcqiicntes. 15+

ftatus Virginum cxccUentiflimus. Xf^

cuc VirginumiuChciftutamator. aj;

cuc infronribut Virginum nomcn Chtidi. 1 ^ f

Virgo ccclu m eft . a; < «m canticum noQom intonant Virgines,

curprz;cr Virginetnuilusaliuspetuit cantare cand-

com nouum? 1J7 Virginitat Angclis cognata. ■» ijt glonoftusefthomincm (eruarc Virginiutem.quam

muliercm. 157 quomodo Viigincsrequentesagnunaqoocumque ie-

rit? 15S curpoiius dicitatdc Virginibnt.quodrequamuragnu

quamdealiis fandlis; 158 VirjineiprimitixDci.acChrifti. »58 Virginicatidebcturaureola. - ijS fexconditioncs flatum Virginum extoUentes. 259 (exptiuilegia Virginumcxpartcfui. aco Virgoimaginem Chridt &Mari«pocur. 4C0 Viigincs amctido denocantur. 40» ' Viitos. intet impios victutem feruare maxima Vitiut. j9 Victut qaslibct Cardinalit in tret paiict dioiditur.

i' +

Viriuces CardinaleslatcraEccIeftc. 39C Vircusin medio confidic.

Vifio.

Vifio Deiadqnid ordinac. lot

Vifto Dei.Videbeatitudo. omnia paruipcnJenda pro vifionc Dei aflequcnda.

}7

Viu.

Viraprzrmsmiferrima. aj muittplexlibcr viiz. ji£ Vitia.

varia Vitia (imulacrorum nomine denotata. 1 7 7 Vindifta.

quomodo(an£H podulant Vindidam proefHi(b (an.' gainefuoabiropiis}' tix Vocado Dei

Vocatio Dei perBcit intclleftum, jji

Volupus,<vidclibido. Voluptastnfemsdcnotaca 11 1

Voluptascamalis CTiaro Re^esinebiiar. jii Voluput infaciabilis ficut infrt nus . 1 1 1

Voiuntas.

noftra Voluntasperconfenfumbeneopcratur. (S

Vomitus. fup:rbos cuomit Chndus.

Vomitui alGmilacar cxcommunicatio. 6j Vox.

Vox diuina multiplidtecfumitur. 1 Vox Domini buccinans ad przlium conrra pecca- totum viliutem,ad congregandum carifmatum plu- calitaccm. 7 o

difctimen intec vocem fpiricualcin Sc cocpoulcm. 71 Vxoc,

quziumdcbetcfle(ponGi&VxoragQi. 391

Htc explicit Index rcrum memorabitmm.

INDEX

INDEX

AMPLISSIMVS LOCORVM SACRiE SCRIPTVRiE, * quas in hoc voluminc cicantur.

Ex ^eteri TeHamento.

Cap. I.

Cap. 1, Cap. }. Cap. 7. Cap. 9. Cap. II. Cap. 17.

Cap. li. Cap.ij.

C«p.i8. Cap.50. Cap.}7. Cap.+J. Cap.ff. Cap. +9

Cap. I.

Cap. 2.

Cap. j. Cap.^.

Cap. 10. Cap. II, Cap. 12. Cap. I4. Cap.ii.

Cap. 10. Cap. J4

Cap. 5J-

Ex Genefi.

N fruuif U trumlt DfMterlum O tmtm^ 11.

TtfmtHtlUt ui jirmtmenf txli. iij.io."

Liffutm iiUdtm mtii* ftriJijty iJ. •

^Mntm terrs lUiitj tftimtm eft, j 9 j

Erttit fumt Dit ,/titntti ttnmm O" mtlmm, 121.

Strftni tnUtdlliJitr tunlhi ttnmtMltkmi ttrrd, ajo. ^reum mtmm fndm in Hmiilnn tetli, Cf mt ft^mm foe.

Jtnt, 104 7>tm*m *nmm memm in mmbibms eecli, V ent fgtmm ftrde-

nimterme,tir l'f« IxiJe ttndtM4, cr VtJt in ttrrdm ^ium mtn/irdmer^

tibi, ] or

CUmir SiJimtrmm Cr Cimtrrlutnim mmltiflientmi eft,

C fttt*tmm etmm d^rMtUmm t{l mm», Ud vtfermtm.

Ttt vfqmt dJ cseUm, Jjo ^pfdrmit Dtmmu! ^trJuin einmdlle Mimbre, ftienn

IH iflio t^lenueu/i, }86. 17

yiJi Diminum f*tie ti fteiem, x 1 . 4 1 } .1 80

Ttne mtnitm tmtm fmftr femmr mtmm , ■vtdJiurtm te fer

Dimmmm teeli <y terrd, vt nim deeifidi iixirem fihi mt*

Jt flidiut Chdndndirmm, J51 Ftrd ftRimd Jeutrduit Jilium mtum liftfh, J 6^

Eat *4ir fi:ii mti fieui iJir d^ fltni , Fird ftfiim* Jtmtrdmit filium memm li/tft, XJ5 ImfU fdeeii Hrmn% frmmtntt,ijudntumfifunttdftre, Xxf Sinffilii lujSii fuofeni Jhldi hmdi, 1 1 4

, I{ejmitfetni diembmifli vt Iti, $0 Ex Exodo.

guiati mdffi tffit^bdniur,tdnti dmfliuinifetl'dnt,Uo Hm fetirtnt iiktrt Jt dijmiifrifttr dmdrtiiiJmem, }co jV*» htbeiii Deii tlitnii, S ^itt t Jt ttrrd ftctei mihi 169 Q_miejl,mifitmt tJvii. 7-^94- ytrjrtm litnc fumt in mdtiu imt, in ^md ftdufMi eifiind. 191

N** fittrtnt ^pftij btitrtttfUti fUtti. J»0 TiiiffdtpdJrrumdnmi , inqmdnttlibtr tnmilmtmt, 77 Entdmtem fdn^mi infiffimm fatJtrdtimii. X2<>.ll4 e leud^^trgtmtudrrf, 191 Ctnttmut Dntuni ^limft, &t. 181 oHtniit Miyfi Diminui Unmm , ^uU ttm mifijftt i»

dqmdt,m JmlttJmtm xttf* ftmt, l| 1

Tituififmlui viJAdt Idmfddei, 76 riJtrunt Dtmm ifrdtt fmbfiJtbus tiui , ifus ijmdfi UfiJii

ftffhiri, &ifmtfiteelmmtum ftrtnmm rf}, 161 Omnitfifmluiqui hdbtbtt dU^mdm qud^nntm, in^rtJub^- ' tmrtdttbtmdtulum fieJtru. )8tf Stdkdntqiie iffi,(r dJutidnt ftr firtt ttktmitmlimmfui'

rmm, )i( .

fdtitf^utmilifndudtium, crhtbittbiin meJii etrmm. Cap.j^,' luxtd fimiltiuJtnem ttberntculi , jmiJ intnJ*m ttLi, )86

Ex Leaicico.

trdtift filjilftdiivtifferdnt tltmmilmdrumdJeiHcinndn. Cap. Z.

Jdi lucernds, 197 Sdterdis tffergebtt fifliti ftn^uinrm tintrd 'Vtlum. x 6 8 Cap. 4 , ^ffmmftithmriimt», juiJ frunu dltdni tmfUmit , intnimt C«p. 6.

M fdnHd, 144. Iffiu in dltdn mei ftmfitr drJeiir, 14 1 Cap. ir»

Surrutiiviiiifrudui drbini fuUhrd , ffttulds fdlmdmm Cap.34,

119

Ex Nameris.

Cap. 7:

Cap. 11? Cap. 16. Cap. iS.

Cap. 14.

17 90

Immtnit fnermtHdfft virgtm .Adnn, ffmmd trmmfi.

Ldnt in JUrts, X9I Stf^gtiiiLtuUtiJtmtJitfihiTHm iftdtl, T^lite finffiU thmnimU liifird, 1.44 y trgtm Jltrtn in Ttbernteuli tefiimmu , tn fi^num rtitl-

lium vtfireruni tfrttl, a pixitttlttm tJ BtUt,ftrffHidJfifidmmtiuim Jtbo tibi

nnfiliiim, 40 HmmnmJ dlimJ fiffum lijmi , nifi quiJ Dem fijuit m

irt meil yt Lti, cr qiufi Utnd rngttmr,

E X Deutcronomio. Dimimm Dtmi tuui ipiii tmfumtni tfi, jj/ ^uJi ifrdtl, Dimmui Deui tuui vnui tftj ^ 8x

luJuti (X mtfilfiis einnuua, jj^ Si txteni dJ iellum tintrd hifiti tutt ,Htn timeliitis,

TiUue liirmm Ujrii, finut tmm in Utert drtd fdJtrts Dimmi, "V/ fit cinirt tt in trffimtmum, xji Dtmmui tUjit tt M UmJtm, cr tftittti, cr ^tntm futm,

LduJdtt ftntts fifuUtm timi , qutiudm fdiiptiiiem fdn.

Hirum fuirum vlnfcetmr, j^j luxtd tfl Jui ftrJuiimi , cr ^tjft ftfiindnt ttmfitd, 6 Situt tqutltfnuitttfnUii, i(j letiJtm, fyenviturt fttitm, 184 Si trrifueri vt fiujmr gUJiumnuum,fyt. . : 1I4 Ltutbi *J ecelum mtuum nuum, & dttdm, viui tg* in

dttmum, iSj yUttt qutJ tgi fum felui, cr>t*»*fl *^""i u Cap./}.'

Jm Jtxttrd eiui iffud Ux, 87 Cap.;^,.

Fei Drteinum vinum tmm , o* wntnHm dff iJiim injt-

ndide, 11 S

£x lofue.

Cttieru fnnmi ttrtm .AngiU , vtdJirdrtttitm, }JJ Cip. /i SdttrJiteicumiuiti fefitm tLtimarriiiermit lerifhtijefti. Cap. 7, miJiemHnanittmnt, ijt KKk

Cap. 4: Cap. 6. Cap. IX. Cap. 10'

Cap."xi.

Cap.i^;

Cap,}i,

Index S.Scriptura: ex veteriTeftamentd

Op. 9- Cap. u. Cap. 13.

Cap. Cap. }.

IiMiic.

SttHd mtntntii m triiHt Jur.

^y£dijiauut Gtdton dlfdn DtmM* ^VHmtjiU illmd XX- mmifdx, 44.1 Zxttniit ^nplm Dtmini fummifAttm IJI Dixrrnntjiu iliuMy imptrd rnlij, qn* rtt^tndit,HM Itfhttvir firtl^tmHl, JII Sur^t mtiirtttmflitm & dJtdre^ 1 4 4

Ftr vitti ^IUImu mitJruMr, ; 4 4 . 41 1

10.4^ BtMus m,fi fmtrint ftmuui mti rtii^uid^ vidtnddm tU»

S.

Ex I. Rrg.

i$6

Dut pif Hfli mtrini fHHt. Ntmt fttaat vidtit iHftrntm Dti , dtntc txtin^Htrttnr.

Ex i. Rrg.

ntdttm Itruftlim, ^ j t Ez ludith.

In fiiiU Vrintifkm lAtulit tutyrnm, 285 Cap.z .

Sttift Imdiihdntt UiUm trtni (um Uchr)mii, 46 Cap. j.

Exftil intti bmmilti ttnftUtttntmtiMi, 57 ^*P'

timtfi tdlismmUtrfuftrttrtdm, 215 Cap.j.

^fttndtn ( in tmintntiin Int , tmf.it ftti fltntium. 71 ^-*P" Mtntdi(U tm d t>tmiat Dii tMtftmimni^tii muUtrilrmj,ii^

0

Ex Efter.

yiamm tt \t^ md^ifctmtid Ji^m trdt^Hnddni Cr ^*P* *• frdtifmmm ftnth*tmr, 210

Cap. t. Dtmutmm ftrhttddlmnt tmnti tdmtrfmi tims , fmftr ^ddmduit K^x EfihtrfmfirtmHtiinulims, 219

tffiitmtxUsttndhit. 10 Ttttdtkdt ftmtlin dnnt cdfiHis fmts , j «m grdudltjt tum idfdriti , 19 Cap.14.' fimdtrJrdtfdfitUitdfitisfmtdittmfitlii, 19 Cap.*3. (ludMmmsDtimntHtfirtKtfffmtlUmViryntm. t6o

Ex 5. Reg.

Cap.*>. KintJidttdttdfilUsfUj tm fmftr tirr^m. 19. Xlt

Cap. a. ftjitmi tji tbrtpmt m*m timi , ijud ftdit d dtxtrti timt. 305.76

Cap. 3. HiUqui trtd miHtd "virsrmmj^ut nin cmrudmcrmnt ttnmd fiu Vdldt mtrdhilts ti Dtmimt,

J{tx.yflfmtimi rtijuum dtdit 'yniurrfn Trtmntijijmtt^ dt- ^ap.

ndpluiimdUrfftuitfl, j^o lujl t Kix (tnuimum fr/tfdrdri in vtftiiuU htrti, qmnittn- fitumtrjtcultuj^gii, jj2 Exttttdit (iHtrs tdm ■•jir^m durtdm , qudm ftrtbdt in Cap.4,

mdHH, 191. 215

ydldttnimiildmtitlis Dtminms, 413 Cap.ii.

VdUi tntm dJmitdbilti, 1 1

Cintutl/Atum tfi (ir mtum prd timtrt ^irim ttu. 24

Cap. 4. Cap. 6.

Cap.7. Cap. ij.

Cap. i8. Cap.vlc.

Cap.i-

Cap. j.

Cap. I.' Op.,.

C»p. 6.

Cap. 7. Cap, j.

i»r*m Bddl. 203 Ctnfirmstumifl t{jgnumS*!imtni<, 20 J

Btiti viniut,(y htdtt ftrmttmi^^mSidnt citdmti ftmpir,

^U Chtruli» hjuldntamuufmitmlitti , c^t, 229 Ntktltru in ttmfU,tjtiid nen tr^rrttmrdur», i S7

Omiui fdnttis timfU futimnt vdrifj (tUlurts, 1 } 3

ft(it SdUmtn di dmrt puri^tm* thurtimUm, 1 4 1

Fuit (Jdufum (^lum,-ut H*n ddntrtrtm^n/tl fluuuim dn-

nuttilmi , (s- mtnfikui fix, ijS tcct nnlxciU pdrtu *j(tndd'dt dt mdti, 180 itctt fibt Stdichidi ecrnmd ferttd , dixtt , hu vtnttUkii

Syridm , dintcdtUdi tdm , 144 Ex 4. Reg.

Igtii Jifttnditdt utU , (T dtmtrdmit ijuinqmdgtudrimm, 3 7«

Exi. Paralip.

Strdmit SdltmiH fduimintmm timfU frdtiiji mdrmirt, »53

Ex I. Efdr.

4J(o Cap.15.

Cap. 4 Cap. S. Cap II.

Cap. 13.

Ex lob.

Etdin mdnm tmd (uni}d,jum fiflidit , vtrumtdmtn dni- Cap. 2.

mtmtiui firud, 24.107 Gduiium hyjttrudddinflur fUHib, 51 EUudfli mt, cr ^udfi fuftr irintmm finiHi lUfi^i vtlidi, Cap. j J . 340

yiHU fuftrttfUgd^ (f diftctfli^tiffttt,(7^ cintuilidims Cap.'^.

ti. il Ktn tff ftiifidi fmftr ttrrdm , ^md hmievJtdt ttmpdrdri,

316

In ftxtnltmldtfHiimsUttruLuti, vin fiftimd ntn tdn- fttttmdlum, 261 yulntfdt Cr mtdftur^tT(utU(z mtnmi iimt ftndt, 1 1 o ^^p. j. yitnum dp^tniiettninr prddtd mid tn fitttrd, 108 ^•'p. 6« Sd^ittdm (srfeutum dtctf ttm crmdtltm, 175 H imt ndfntur td l^lnrdndmmjuiu dmi dd vtldtmm, j6 1 Cap. 10« DtmitttmtvtfUiigdmfdmimlmmdiUrimmtum, 36332

St faflinutn,ir,jtmui dcmuimidifi. 46 Cap. ir.

Ipfttli Hjx fmpir tmnii fiUti fmptihid, j 8. I67

DtJfutdrt(uft»eumPt*,frms{vtlft{l)ij}ii tmm ftlntd- Cap. 13 j tt'li mtnddtit, 71 fntuUt f{jxvdfddmrtd(Tdr^niediHtimpU, H4 fftmiHdtmi dtmmUtri,tnuivtuinj ttntfiri, («^..^j Cap. 14. f i/y Imdd qmdfijrrtx vnm fidktnt fuptr tts, jmt ddificdlfdnt Nihtl in ttmt fint tdmfd fit, »82

ttmflmm.' Joj lUirH Rjx fuftrtmHttfiUiifuftrlu, 10, Cap. l/.

Cinfummdtt ttmfU fiutrdiHi fmnficdti ftttrmntftUmnu*. Hmdmitgitjjusfumdivtntitmttrumtd,(Tnudmtnutr- timinldtitidrndptd. 134 tdrtUut, 64.

Funddtt timpU dtmmi DiMmi^tttrmmt fattrdatti tmm tr. Exartus tH JU tmm drdtrt , Cr drtftttt fanum , Kf fifem Cap.i S.

tim , } Qmim-Vifmrtufmmtp ifft, 210 Cap.Ip.

tn dteui (iHfunditu mt, 3 6

Duiuntin Linisdiis fuii, (y iHfunSlt »d u^txnd dtfctn- Cap.&l,

dmnt. 331 Dteiuitdtiimsftttnimtvirtigemtrt, CT dutrrtd vulntrdti- C*f.tfi rumeLmauit,(y DruiirtuUum^hirt mn fdtumr, 338 Cap.iJ. Ctlumnd letlittntnmifcmiu crfdmtnt C"«. 20J Htrd funduhdt mUit tmtt iJtt, 110 Cap.i^

Qmdfi rufii muit , Cr dfrrtd tdnud irrmtrunt fmptt mt, Cap. 30« forttn^tphdtl .AH^tlui,VHmjdtfefltmJ^UitiLus,<jui ddmedt rmfirtds dtm*Uttiju>t(, J7J fitnttHtt Dtum, 8 B^j^tndtkt <sr tgt p*rtim mtdm, Cr i^tndtm fdtmttdm Cap.Ji.

I^iktuli ftftiuem tudmDimim, a> mtdm, jx

Curdm mtirum irfiu, xi jHmittncUfuefitijmdrti , J^^Cap.j^.

fdtmfut, crtmmtuhis

Exi.Efdr

Xtx Ddnms ftat tmdm immbus vimdcuUj Csr msfiflrMi.

33

Ex Tobic.

Cap. 3. Exptdit mihi nupi miri.

^lttdji pdrttut dd dmhuUmdmm, In ipfu fumpfit inittmm imrtii ptrduit, Ddm*m ./tjmideui tettdu fifttm viris Sdrd,

66.JJ2

l6i

13«

»54 ♦ o

Index S.Scriptur2e ex veteri Teftamento.

Cap. jr: Cap. j8.

Cap. 41.

Cap. 4^ Cap.vh.

PLl. I.

r&i. 4-

rlal. 6.

rrai. 7.

1 Ul. 8. 1 ul. 9.

pGd. >i.

r£ii. 13.

p&i. 15.

l^laLu.

py.17.

rrai. 18.

F(al. 10. 1'lal. XI. Pui.it.

Pfal. 1}. i'Ul lo.

Pai.18. PUI.IU, i-ial. ji.

P(al. ix. Pfal.».

Cintere' mitUtt ji*rt f*att dltufmts, yy ^fprJthenJtrmeinfidttn ihH*, ioS N#» tddJjiidtitHr ti turum, vtl -uitrmm , nte camtir4l>Hntiir

fr* ris vtfd 4urt txctlpl. j 5 9

"HmmqiuJ firAeitt etym* ftrtitmiimrm) loj ruUi eiHi Umimnl ftn^mmem eims, i){ Certims inJmralttmrjH^pUfiJtCnlrin^ftKrqmMjimdUeti-

rtriiintus, 165 cmniftrtntt ntn fmnt thfctnditA remfird . S {

^Hiiitmdmrii4mdtmitt,nHHei(mlms mems vielet tr, 6j

Ez libc. Pfalmor.

Btdtm virtjminin 4litt M cmfih» imfitrHm, C (inmenrrmnt lu •vnHm *dmtrfm DiminHmy (yddmerfm

ChnflHmetHi, 11 1

F f* htJitgrnHi It, tx ^enititm -vir^^ ferre4,(^ t4n^ium V4i f^nlifinfna.

letHi. j6o. 191

Sermte Dtmini in timirr,f^ txmltatt ti tmm tremirt. Hi latriimUtunt diUtsflimihi, iio lmf4Ctinidtj fHmdtimi4m,u^rt^Hief(*m. 107. 411 L4bit4Ht infemitm mtt, ; o

S-jrn4iHm ti} fmprr nti Immtn vmltms tni Dimint, 114 L4»*lttftrjinfrHt4s ntdti, ^fi.ljl.uSi)! L\H(tfitdtttrem,cr prftTit imjmit4tem . 106 CUn* htitrre ttnnilti emm Otmi 'le, 5 7 . 5/ 8

yt if iid Dtmint recejitjh Unge, desjiuii tn tffirtuniuti-

im tn trtkmUtiint , 169 SederininfidiiseHm dmitikms tn teemUts, ii£. iji CtgritftetHi Dtmious iHdtet* ftcteni^ J78 Itimrn etrum deUjit, jg Dtminmt im toeU /idts timt, y i

rlmi Jmfer fetcttirts Uijmeii ijrnis, 1 o

Imflw Dtminui,cr iHfitiusdiirxir, }j6 ftiumin fiUrtri^fi.mci^itrer t^tm tM ivj Nm rfl qmi ftcut ktnum, S y

Suk vmbrstl^rmm tmtrmm f,trenn*t,k fttu mfiirum,

"9 ,, , H>t4imini fetifit vitt vitt, 71 ijj

,/ldimfleUi me l^sttueum vultmtHi^Qr deletiAiitnei in

dtxter4 tH4 -vfque in Jinem. 1x87

S4ttJiktr citm 4fftrHerit ^tn4 tut, 1 1 8

Cmm ftnU» ftndmerit. c^emmfermerf*fermert<ri', 510

.J/cendlr fufrr CherHlnn<S viUmir, 119

C»iif,img*m iliit nec fttrrmnt fl^ie , t^dent JuitH^ fedes

*me*s, j7;-i}o

Jh imnem tmtm eximit finms eirum, 5 1

In fileftfuir ttUrtucuUm fmum, jlSl. 385.187

Ifftti>:i-4tl funr,crttttderMnr, jotf

Dtmint in virlHtt im4 l-dttbiiur t{rx. 1 1 • 97

V*fmfiiine4fitetmseitintmde Itfide fretiiji, 57. i9

rnte^tetuH thfdmdin ftciri tmt. lO

yirgt cr it, mlus rumr ipft m* eir^il^t^ fnnr, 191

Diminui ftrth ^fitent, Diminmt fttent in fr4lii,pi

Dimumi tUurmH4tii me*, 1 jo

fntmpmii Dtmini,i*ne rejmr^m, t/ initbitem, j^j yt vide*mv*lmft4tem Dtmini,crvijiitmttmflmm tius, 60

Cred* vtderi (««4 Diminimterra ■vimeatium, j 1 £

IntrmfUnmitmnudittnt^Uri^m, 404 Gnfadifit ftetmmmtHm cr eirrumdtdifii me 'Mitis, 119 Prt htttrtliti .tdie tmnit JtnBut, 6 Ltrtminim Pcmini,crtxmJt*te lujli, I17 Cfijitemiidi btmini in tjthtrtt, 43

Ocult DimintjHj^ mtiHtattt tmm, Atirt frcc*tiritm frfim4, ^tidtbiimihifinnti Jitmi ctlmmb^t Smrrexei mnt in me tefiei iniqut, Q^mtnttm tfud te tfl fani vit*.

19

)}5- 189 n&i. )5.

4^.5 ji Pfal. 48. tiS Pfal. jv.

m

Hutmtmijmt mt/igndntmrextermin^imntmrCrt- IC7 Pfal j<r, Inlil-r» tuttmnii JinitntHr,dits fiimtkuHru-, 187 l'fal. ,8.

K)rtdteh4rmr fir4t , cr Uijurb*tHrin idiffum, 59 Pfal.^o.

guem^dmtdmm Jejider^t lermmi md ftntrs 4tjm4rmm, Pfa!,

Emitte UcemiH4m <y vthtdtimtujm, iffimt dtduxi p(al. 4^«

rmnttsc JS5 S^Imtfti His dt 4ffiiffntiim nii fty idtentei n*i tinfm pfal. ^j.

difit. ijo Lintu4me4c*l*mmi fcritd, Iji Plal. 44.

^dfiititP^^ruiidextrtitHtl, jS^ Omnit gliri4 eiHi Jili4 Ktgii *l> intms, 1 1 ^

Suftrftmmt Deui imjerii*rdt*m tm..min nudtt lemfli tmi, Pfal. 47,'

Min def4fcet ets, ^f^rgts mehjffft, l*u*l)tt mt, cr Juf eritimim de*lt4lir, Demtne I*ii4mi4*ftriet, Imftnenr fHftr*li4re luum vitulit.

Dtmdeflruettt, euAler tr ,rmip*b:r re det^ltriutiditm*, ffal. 51.

(y r*dicem lutm de teir* viuenttum. j j

tctttUn^4ui fu^ent , cr m^rsft in filiiudme, no Flal.j^.'

Si tntmitus meui mtledtxijjit miiii ,fiiijinuijftm vtiijmt, J6

L4t*LituT iuflus ciimvidtritvindi£l*m,m*nui fmisUm*- Plal.J^.

itttn f^n^Hine ffectttns, j6j. i i j.io i

Smfeefitmedexrer*im*, n pti|.6i.

fiumen Deireflrrumrfi4/jmit, 4I0 | ijl. 64^

rifittfit rtri4m,crmein*flte*m, 410 Plal. £j.

Ceeitdifiill*mermnt 4 ftctt Dti Siiiti, 11 pUl. ^jy,

Sufer niuem detHtiuntur tn Seimia , m*ns Dti, mmi

fingum, ijj ^fctndit Diminms ftftr lettfum, j ij

S4luHmmt fie Dtm , quiBi*m iHtr4utrHnt *cjUtt , CT**. Plal| 68.

Ftni in *ltitmdtntm iiurii , c rtmfrftdi dtmtijit mi, 98

S*nmtirmrrg4t ttmftfistdnmd, zfi Dtlt4ntmr de liii* viHtiitium , C?" t*m lufiii nin fail4ii- ti'. J78

JI<;.)C8.I79 P<al. 71. ;7oPUl. 71.

J7J

«7 PCJ. ;j 118

14^1

Dtfctmdit fiimt fUmid in viUm, yt immtntum ftilm Jum tfud tt, luiilmm rtddflm fum (^nefcim, Vridtir qu*fi tx ddipeiniijuii*! ctium, Oftrttm rjl UUiini in ntidit ten*, Tm einfiejriflt c*fir* Jhetnmmi» tcjmit, Suftrit* ttrmm qmi tt rderunt , tJcAidit Jemftr , 144

Cgi eenfirmdui ctlumndi etm, • . iSi Plal. 74-

In m4nvi4rm4,Cf ftmiid tud in ijmii multii, jqo l'l.«l76- ^^en4m tn f4rtiiltses meum ,l*jiur fnjnfitt.nes^crt. Plal.77.

1,7 PUl,7S. ^

FffHndtirtmtHdminfentesrjUd te nin nimermmr, cr in

rr^tqudntmentuum nin inutcdMtrmlir, }.Sj LffHdermnr ftngntnem fituirHm rmrmm rtniju4m4qmtm

in (ireuitm leru/iltm, CT nin ertt qui ftfeliret, ijj Ixtrrmintmlte^mtfer defjitmd , crfirtg^drit fermi, (^c, PlaL^J.

207

Dil4t4ittmitm, er imflebi tUmd, Egi dixi Dif eflit,

Me*n am h4iit4nt m dima tm4 D»imnt.

— j" ^ -rj 7~.

ytmte filti dHiAtt me, nmmm Dimim di(eii vt', jio. ^/fnditm amtd Ujmdtmnii mt Uiminm Dem

114 Pfal io. 6u Plal.Si. J4£ l'Ul.8j.

ij.jK PlaL84.

Pfal. oS. Pfal.m.

Pfal.ii?. rC»l.iM.

Index S.Scriptur^ ex veteri Teftaftiento.

(Itindttinum, 3^)'7y j t>%

'. ' «iS flM/, 5"

TitmtftttitndimsntmtnDimni, \9

ZrMttMr^MfidfWulnd, Cr ^MMfl 4MUdt infldlfS MtMfH, Cap.^.

MMlitrviri prdtitfim tnimdm l»lltt, 4S jHttxuifuniiui It^lum mtitm, 46

mt,^u>Hi*m ,it rtiuim^l^nii UijuMtmt fum.l^ Cap.7. Ar»»<-J? -ufriJ» D»m»fu4,ukiiivi4)»Hgipim4f*iCMmft(u-

ntdftcumtMlit, /- jlf«/«/ 4uditmt,a"viXil4t4dftrti mc4i, < f Cap. »•

f»i>Mkif4cit ft(c4tum, 6 j Cap. 9

^'ii humilit^i ihi cr f*Pit»ti4, S7 Cap- 11.

^ttritnteu m^num ,u4m »mnu im^.W-r t.»i/-/r, ^^^^'Jllj/^^jj,^,^^,^^,^,^ ,08 Cap..y.

4°+ , 101 StMltiti44llii4t4tfl c»lU futn, Cr^Virfjdi/iifliMdtflM- C»f'i.i-

^f(cndMf>,fquc4<lc0l»s,crdtfctnduntT,fiMt*i4i>j!f»!^ " , . . , . Cap xc.'

ru fuftTfrtf4 tt vniutrfis, 40I ... - ;8i Ecdcfuftc.

clrilS;/^^^^^^^^ ..r/«.fm«/. 1-/..«. k r--./-if'«'r-/.«.cr*^'.'--v*«i/-^^ui/.«/.M.^

110

rfai. «fi.

Pfal.«8. Pfat.90.

Utium cr/. /sT jfl timthii i timtrt tt»(lum», Pfal 91. Diminutrt^n4uitdtteTtmindutui t^, Pfal ? 4 . ^'■'W" 4Jtrtmui cr frmdAmus 4ntt Dtum, Pfalyj. ^dtr4tcl}cminumin nuJ^Jdnclitiui, Pial.96. Ij^'s4nttiffiimfr4(eJet, PlaL lox. D»mtnus in teeU f4r4uit ftdtm fM4m, J4n4t»mntsin{irmu4tes tu4S, Slui imfUi dcjiJertum tuum ,

P&I.105. Ortus tfifU .cr"n^"g*t>f'"'f*

Htem^re m4gnum,cr^4ti»fum m^nibus,

Dt4c» tjit, ^uem f»tm*p dd illudtnduip ti.

Pfal, loj Pfal.iof?.

ti8

»7» 10*

«}

38X

7i 401 411

98 xiS

Pfal.iiy. Pfal. 117.

Pfal.118.

270

prdtitftinan^eda Dtmintmtn f*nB»rMm eius, 0exter4 Dtmini fccii virtMtrm, Dexter4 D»mini tx4lt4Mitme, RtutU »cuUt me»i,crc»nfderJr», ^yfuftrdmt tfprthiiHm CT ttnitmftum, Omnit (»nfMmm4ti»uii vidi finem, l*tum mMnJdtMm

II 188

405 164

19J

a6

XI. if 87 i

S6

Pfal.iil.

Pfal. li- Pfal. i;o PfaLiji.

tuum nimis, Qu4mditliuf4ucihut mtiifuftt mtlitn mt», ziuetniftdini mtdihus mtis vtrlium tMUm, Ctnfiftiimtrt tu» (4rnes mus, Jufius ei Dtmiut, cr rtHum i»dutum tuiA», 1 v 4 •

H9-»*5

Intinutrttndo DemtnMS t4ftiuit4ttm Sttncrc. ftruuituus fumeg».

L*{>»itim4nuum tuarumtfMU m4ndut4bis, , Hicm4rim4jnum, & ^ttffum m^nibMt^ In mifmit n»n futfifient,

SMpnJiumin4B4htl">t^, • , , , •

Beiuusjui ttatiit,<S- dllidtt f4ruMl»s fu»! 4d fitr4m.6

'^9 . ^ .

Ex Canuco Canucor. . E(tttMfMlchtrei,crdtc»rMS,dtU[Umi, 4.6 Cap.t.

Siiffi»r4i tto fMlihtrrim4muUtrum,tgrtdtn cr4hij 187 TilurdnMks 4Mrt4i f4CitmMS ttbi , 7* TofutTMnt tmtMfi»deminvineu,tUMe4mme4m m»m tufi»-

^«.»»4 mt4 fiqurf^a* tji, Vt dtUflus UqUMtUI tfi, I 6 Cap. J,

L4U4 tius fuh cdfite met , CT dextt, 4 illiui ctmfUxditur ■

me,

Cdfitt ntlis vulftf fATUMldi, tfud demilsuntur vintAm, I"'

Egredimini fli* Si»n <r vtdete Kr^em Cre. I > 4- *-*P'i»

Bn Udulum Saltmtnu ftx4g,nt4 frtts tmliunt. x< Fcrculum ftiit StUmtn de hgnts, ■m^

" -- .0-1 '-"in^Qr' ^

\6 4

l8i 6? 410

SuTit .yfijntU , O- ven dufitr , ftfi* hntui» intum.

170

Pfal. IJ7.

Pfal.ijS.

Plal.t4i-

Plal.145.

Pfal.148.

P£»l.i49

Cap.

Cap.i.

M»rsL»4d ttmflMm ftnflMmtuum, InHbtftu» »mnes fmlientur, r»rti» mtd Dtmtnt, (it in itrr* viutntmm, Dtmint tntlinjtdUs tu»t cr defeendt, lffttt,^r*nd», mx,frJ.*citi,fj>t>UMifi»nll*rMm crt. ExuIt^liMnt f4nSlt in ^trtt. CUn4hMXtil»mHtbMi ftn^hi «*f.

Ex Prouctb. me 4Mdiertt, ^fifut ttrrtre ertt . ; f,ufl'4 ueiturrttt 4utt ttuUi fenn4t»rum, L4t*nturtumm4U fteertnt^O-txultM tn relus fe^mu

117

OmiitirjMiiHgtediMn/Mr dJe4m, n»n reutrmtUT , net 4f- frihtndtnt femitdt ~titd, 1 9 }

ttutd fffund* f*(U. mentnx CT ini^u* , J»l Mifenc.rd,4 cr^^^nt^s tunJiun, le^cm , tj- r»h»r4huMr DtMsmtrttm ntnftcu.

191

}16

S8

.48 58

.411

5«

•86

1 9 Cap. 5.

19

fiu4nt 41 »mJt*, F»ni herttrum,futtui4^u4rum (^c. C*f llU tui ficut jrrex c*fr*rum, j^ii det miiii te ft4trem me4m fMgentem vhcrj, CdfMt eiMs 4Mn»m »i>iimMm, C4pMt mcMm fUnum eft r»rt, o-c. y»x tui dulcis, cr f4Ciet tM* decor*, Inuenentnt mttufitdti, ijui tirtumtMnt tiuit4ttm , fenuf- ftrunt me , Or vulaer4uerunt me , tulerunt filiium meum eufledes munrum. j}^- ^•iJ

.yf^u* muUd ntn felerunt txtmt^ueie th^rttAiem, 64. IJI ^AfiendAm tn f*lm4m,Cr4ffrtieHd*mf."t!us tiMi, 119 Cap. 7- .yfd me etnuerjie emu ' ^

tt^uerttre rtutrttre fun*milii <Jt, 4J Cap. 8.

.At\U4t rtmUd n»M f»ttrunt txttngHtrtil-4rtt*ttm,ntjutfiM.

tnin4»hrutnt ilJ*m, 4'® Ldmfddts iiMs , Idmfddet ig»" crt. 7» Ex .Sapicntia.

Tr4nfierMMthdt»mni4, rtlin.^ucnd» f»fi ft dm^rtiMdmm, Cap i. )

555

X69

Index S.Scriptura ex veteri Teftamcnto?

Cap.

V

^ap. J.

Op. J.

Cap.

€ap. 7.

Cap. 8. Op. 9-

Cap. 10

Cap.ii- Cap.i^»

Cap. iS.

Cap. 1.

Cap.i^.

V.»ntflmtirumiditdmtni»mixttmmi) ntc mfinrnm

t{^e^Aum iM itrr*, Bxu{*tnt tmm fs m^hM ttnm, »86 HMllnm Jit prMttm, ^mJ «•«» pfrrr4«ft4t Luxhtu mHrt,

CUruh,Mini(txhtn$rtf4trii, <T tltJttmfnfdftr fint t.ntrt, »<54 / f$mJu dMi mtn tntrMtt in trhtm rtrrdrum, \ 4 9 ttntrnmlttnnm tltv/n' tn fmdns, 17« yUtnteitmiAbminrttmtrt h*rrtktl>, Cr mtt^untnr.

lol.

Cap.

Cap.

Cap. Cap.

Cap. Cap.

C«p. Cap.

^ctiftnnt Ktfnmn Jertrif, 19J '^ngeUrum tltanumuifii infulumruMmCr f^nim de ictlt frsfiinfii tii fint Mtrt crf. 4. 1 . 1 10

luduinm Junfimum bii,iiui fiJifunt, ptt, J j t

^uiitt ^^ei (yinttUi^tt,Jif(iitiuJictsfiniumttnM,

8.

•Hii iHjtnftui\ittm itUrum dHimtlamni infinumcr fntmtlUrumjint hinirt, H SunJJum iiuijmtMtii ttrum ftltnm tft. 157 £u*m fine fiOient JiJici , cr fi"' inHtJtx tmmunici, crhinefiurtmiUmsninthftnJt, 4.10 C*nJir tfl lueii tittnd, & fieculum fini m*tn!d, 184. Siinetdttm entm CT fitttnittm Jiitr^ tuUindm, Cr litr- turtm qutbni mtUus nihil efi tn xttd himimbns, 4J DixsUi mt ttJifictft fimiUtnJtncm rdltmdculi tui ftnili, ijUiJ frdfdrtiii 4L inirti, jSj luflum deJuxir nimtnus ftr vidt rtildt, 1 5 f

lufliTum tnimd in mdnu Dti fnnr, 184 Cerumenfsrte JeJit tUi, *>r "Vinttrer, 1 8

ftrjtnntiifies tffditntti illis rrr'irtmfritfi*t>dnr, 180 Ht^uthrrkd,ntijut mdldgmd fmduit tii,feJ/etmitnm Dimint, ^ut f^ndtcmnid, 130 Dnm mtJium jiUnrtum rtnertnr imnid. 17 Silis dnttm illtt fuffifird efitrtuis nix rtnttrarum, ijy

.Ex Ec^^ltTuftic fini ftfieniiA Derhum Dei tn txctlftt, jSj TrmfUdltituilidtifft fuuJtrA rfi, <0 TilunJi l uiHi ftttntdtn) krtms,ndm vtntni CT Vifir efl •vtta nifirt, >j9 ^nimd cdllitid ijndfi iffui drJtni , cr n*n txnn^ttur Jintt idnfuiJ putidt, 1 4 8

Si fieniitntidmniHtgmmni,imiJemni in mdnui Dti,

177

ImfitiO" l/trejrinlfui rtJJtt vtmtifidm, $46 QiutJual mt,dJhuttjurtentcr<int biknntdJhncfntenr,

t^feti , l^t fidm, l^ifirtjbs, Ig» tx irt dllifimi frtiitut. gutJiltfft filuim , dJiiJudt illt fid^llum, letrifictutr illuminjrltru, a-fi»U^Urtd, lux C7" jrlind tn femunt fenfdtl, HtmimJAt jfnnumfenditJi. ^mteu! fiJeliifrirtChifirtls, Knnm ie millt itftii,

timtfiiufius himiin ttrrt, qni fdcidt hinnm , & nin fttttt, j86 It tfutnntn fnfertnr tintrd mdlis rtto ftnttnrid , dlfqut rtrriit vlU fltt beminnm frrftlrdnt mtld, JjO.^) Initinm imnts prtrdti tfi fu^ertid, 1 17

omntremfmvefitmrnfd rn* ftntatnJtJd tlfiff Jt ftiftit tninm Jrfnidt, no Bibttn fntttid tmnm innm, tjnid Vti dteeftd fnnt iftrd ind, a^o . Meltm efi elfe Jn*s tjndm ">n*w, hdbenr entm emtlumen- tum/ititrdriifud. 196 Sdfitntid humilidti txdlfttittdfiu, (ym meJii mt^- tirnmcinRJtrArttllMfnfdcur, 19

/« Jit mtlirum nt immimir fii kinimm, \\ Stnltirum infinitns id numerus, 1(0 Igi fdfitntu tffuJi fiumind, 41D ^ap.

Imfltuir tum Diminus fftnru ftfitnitit inrilieSlus, Cap.

tS" ^ild gUm inJnti eum. "5''55 Cibtmt tllum.Jefd»tvttn, J89 InmeJtt EcclejUdftruuiitinscrt' ijy.tit SivilnenimnnJdtd ferMtre, frrndlunttt, 6 Cap

DtJitillijirefitiem femfirerntm, O" ri^nm nm inft- ntrdiiinem (y ^enertitinim, 316 ^icitdniimtrt^uitutttnftbtmdtnUmtf, jSj Cap

Otult Dimint multi InaJiiftJ Jilf, ttrtnnffHitnttt limnti niti t^minum, 19. 4;

HtclibervirdXT' refitmtntumdi/ifimi, 187 ^dfi virii fuQiftdui fndnttdttm idnit, >J Imflttus tfi ijudfifiumtn Dtt fdfitniid, 4 1 o

Hni fjunr mt tJhuc tjnrient, ' 411

Situt fclirient munJi in dliifiimnDti,fiemnliiris Imn fftcteitnirndmentumJtmnsfu4t, A)j Cjrum eitli arciitni fiU, 7 4.

tedrm tficutJendtnm tfi htbtrtrtmntm Dimmi, ioj

»4«

^tfi fldnitrii rifd in Irruh*, 401 ^nrt inJicinm fdrdtufiiritm,vr fetmmiDti tnJieium '

txft{idrtijntdt, Stuttui xt luiu mnrtrur, Ftrbd frnJentid fitiett finJertlnntnr, Mulris enimexttrmintuitvtnmm.

Jt^mtltJ rnimiAttrmmmmi* v.nmrrr, 107 _^

MtEierem tt fifutrunt, nili extitli , rfii in tllis tjntfi vnui * ' '

tx iffis^Cftjfdnti^mditrrsJmmtltdrtinimnibni,^^-^ ^ V^e(iiremttffueTHnr,nilttstitli, ij "•»'*

Sitfirtbi fimui fiJttis, 4 Q

tlinefitnneniwfimiliittliijnieinferMdTtllegeexeelfi,^^ r'T * Ctldtd ertnttn iffii ifiiti temfli cherubim , CT' fnlftnrt fdtmtmm, Cap.

* Cap.45.

»1

119 45

J7

jrs

8.

10

II.

Sil illumtntns fer imnid rtffitit,

Trifliciler fol exurii mentes, 561 ^ftrri funtthtfdun,cr^iUntrSitnebul4 ffutduis,)(i 1 ^ Tnflieirer filtxurtt mmttt, 2!.lij>lS» ytJ*drtnm,er brneJif^ui fetitHJnm. 174. 104.180 DeJintli ftcerJtttumdrernumyCr letnficdnitttinm tn ^'P'

gUrid, 60 OfienJt Demini IfrdH ttmflnm , <T tinfunJdntur dln

tnijuirdnbm fuK, r Sfi(ttictrlt,jrlind fielldrnm, jo ^»P-4^-

j^udfi filTtfitt^eHi,ftc iPttffu/fitin ftmfliDn, <>o.ij4 ^'P* J*^* Ex Ifitia.

yd gtnti fttetniti,fifnliffnut: fltniiniijnitdlf,frm» ^'P' '* nt/jutm, 155

Si fntrint ficcdtd tffird qndfi ncctnum^/judfi nixJttl- btbuntnr, /.<

Zrit in nimfimii Jitbm frdftrttm miniJimm Dimini Cap. X. tn vtrtttt imntinm , 391

CinfidbunrridJiis fuis tn vimereicrt. 171

Diminm td inJicdnJnm ventet , tum Jiniinbm ftfuli

InJie tlldtritdlldrtDimtnitn mtJiittrrd^fjrfti^cr ^'P*'*

titutm D e mini luxtd ttrrtm tim. 1 4 4

Nin fuit xllum ^ntJ ntn cfienjeret eif, 7 1

CtuJtum <T ixulttnintm ebrinibunl. 411 TnntviJtbit Cr tffiuti,<S' ttMrtbttnr^tr^fldldbtinr

fir iuum,crc. r '

InJitttttmt ftimm Diminiinmd^ififtnfidCr^ltnd, *-'P' 4*.

cr fm(fim itrrd fnilimit, I44 (lui funttflitjnivtnubttvildnr, 201.155. 161 .

Surge tlinmtntrt Itrnfdlrm, J16 ytcqntJicttiibinnmmtlum.CrmdtumbcnuMtfint»- Cap.

tti Itntbrti tnftm,Cr iuecm ttniLr*i, 1 4 1

tjihdrd crtjmm tinnimn vefiru , cr ifm Dtmini »♦»

K Klt ii;

Index S.Scriptur^exveteriTeftamento.

C«p. 6.

Cap. 7- Cap. 9'

Cap.K

Cap.

Cap. Cap.

II.

II.

rrffidtii, 9f Si ^iuritis,/}iutritt,rtutrtimini vtTute^ ) 1 1

ytiiDtmiimm ftdenttm fiper Jtliumexetlfnm, 7 1,1^4- Serdphin ^dtjnt fiiper illud,ftx dU vm, 1 1 S

CUmtutrunr dltir *liermm Jittntes , fAndin , }«n.

(Im, fdndm , Diminm Dtm Ct. Omnes Jitierutt ■vtnitt dJ«ju«i, Suftr mimi txtelfum dfteJe iu, tfui EMdngtli^diSnH,y i TlJurm firtttHitnisniflntSlin Jdiuttir pinttur ined,^^x QuimiJi ftddtfimtittrix vrtri fJelii ,pitnd luJitiffjii EfreJitrm "vir^dJeidJiti lejfe. 50 ^ldpii tinjUij ^H^tlui, liC-iiy ItuiUdntibut in regtne timlrrd mir/ii lux irtd ifl tu^

Tdn^U4m luudJittifintmtiuilmttl. ^6 Vt, t tu et Deus dhftm^itm, 8 p

L*HAmini, muniii tH.tt, duftrte mdlum tijptdfiinum vrfiidrum db itnlu mtii, 1^1 Invtritdierthijuid ifrdtl fJiutfent, (yrtUquU l*t»t tinuetttnlurdd Diminum Dtum Juum, 104 l/uduit mdnum fudm fuper fumen in fcrtituJine fud, cr ptrtufit eum in ftpttm nuu , itdvt trdujidn/ ptr tum JiJtiUitdti^ 410 /jdurietu drjudi tn finJii Je fintilm f Judtirii , joo QuimiJi tetiJiJli Jrcie'i lutftr^juimdneiiielidriiii^i TOmnis ffitutri '>enite dJdciudi, i)f Efi ft»,e^ f<tcum,t^ pirtdbi cr fdludki, 1 jo

TiUdtur impm,nfviJe. t ijindm Dei, 179 SU^nrbic venter mnu dJ Mnl>,^udJ{ tythdrd Jindiit,9} Situt lux merijidnd tldrd tji, 405 Itt ^/tu^tli vtticfs, d l gtnii iouulf*m,(^c. 9 6. l)o .1 61 ytrmii tirum nin mirtetiir,(^ igiu etrum nin txtin^Ht- imr, }ii Ciuitdi Dei vicdiilur vnd, J vi 9

jtJeenJtf Dim^nm Juptr nuttm Itutm, vt uigrtJetrfur ^^jptum, ni.n) Cap. 10. ytnite^iemJdmmdJ mintim Dimini, 2/4.

Cimfli'-*liitiitt eceli ficut lihtr, 116 Cap II. Suptr JpituUm Dcmini fidns lu^iter per mnem , csr : * fupertufliJidmmtdm ,e^ifumTldni iitiiniShbm,^^

Cap. m. Ddim eldutm Jemm UdutJ fuperhumeium eim,(rdpt- ^ ndm,ty mn e, it jui tUudtt, tUiiddm,fy nin trit ijui dptfidt, J67 Emit* dbffut drgtnl» vmum tt Ut , 410 Diminm da tudicium vemet,fum feniinlm pipuli , i6 Sume cylhdrdmmtrttiix lUiuiini trdJitd, tf^ Centifuit dulceJiejthdtd , cumgduJii nin lihtnt vmum, dmirdtrii pitiie^e, 94 Cin^tfdiuntur tingtgdtunt 'inimfdftii in Utum,ij 6 Firmi Ji tt fititd , CT* Uqutui fmper te ^uiljdlritdtirti Itrr/, 154 Sume cffh.irdm, cr ipfum Jirmlua tJiidununt. 9 j Dt tdJduerttut tiru m dfctnJet fettir, 280 SdttrJii (T friphtid ntfcurunt ptd tWietdtt , dlfirfti

Cap.15. Ca^ . »6.

Cap.18.

H Cap.i?

Cap. »4.

C«p.i5. Cap. 18.

u

funt d vtni,

FdtninM fuperlid,Jliri JeeiJenti, 157.1^4 Udurietii dqudiingduJiiJe fintitm f*lu4tirti, 1J5 Int vihii vifi» $mntum,f\cut vifii librifigndti, 87 StJtiif pifulm mem tm tdLtmdCHlu fuu, j It 5

ym ijui frdJdrit, ninnt er ipjt (rdjditiiii Qr qmi ijrtrnii , ninnecr ipfe JJ-emerui jjy DiminmluJex mjler, ipfe iienier Crfdndiifnii. 411 Ca'*j ^^'Sutdmifvefiigt» ftJu fui»mntirim»sdiiudrum. joo Ca ii 1"' J^tfif^i*/*' 1" Ufum 'Vtriidttm

Bjmtrfm efi fU dtttm Imtiiptr ^dm, ferquii dfttm- dtt, liS

Cap.29. Cap. 3'« Cap.ji.

Cap. y,

^JtJicdbunt Jilti ftregrinirum mmrii tm»i, 591

<.ap.40.

Surei iUumindre terujdltm,ijutdvemf lumen tuum, CT glind Dimint jupertt irtdefi, . J84

Imduir mtvejliment» fdlmtii,cr inJununt» iuftitid ar- Cap.^^

tumJedit mt,crjudfi ipinfmirndmttmt mimlilm

fun, J84 Suftr muni fuii lermfdltm tinflituituftidti, j6i Sattrdifti Dimtni ^itdhtmini, J7) £c<t j't, uui mrutjidffifutmtmm fifui fuftreum Crr. 4 Cap 41 . Filu ttrumdJirtkunt vejlitid ptdum tuirum* imnti ijui

JttTdhekttit tiii , tlmtmpmlehri/unt peiei dnnmxtidHtium fdttm, dnnmn-

tidniium iindi \to '

Fgi iffe ^mm, C7* Homi^imm , ijCap.^j. Cum trdnfltru ptr dijmds, cr fiummd, tttum tn, 41 ^mjtfliflt qmvemit de idim tintlu vtfliim dt B f-

tdi 76 TireuUrrdJtumi film,^ drgeniilrm ninifi vir mttum.

Ijie Ji.rmifmMfiU fmd,pdJieHt, 119 ./Iperidtur ittrd,0' t^trminttjdlmdtirtm, iS^^.JlS Cip 4'« yiftns diintntt dmtiu, cr dt teirj lingin^udvuum vi- Cap ; - .

Imntdftimtd, Jji SufrdminttmextelfumdfemJetu, i54.i6iCap. 4J.

Itudli ddgentes m*uum mejm , C di pipul.ii fig^nm Cap 4.V .

memm, 117. 1 1(

Hm efi dmjfim luxdJ luetnJmm ftrdiem, net J^leJirlm^

tnnd illumindbit te,fedetit iiiiDiminm in luiem (i e.

Ttluti iuit»rdm nuliimeii ftmfrr. 59 1

Initjuitdtei vtfitddiutferuMiinterv*!, Cr Deum, j"9 ( injiUluur Dtmmui Siin,(^ einfildluureye. 164 Cap $1. lmpinjudfimdrtferueni,fjuiJjuieJ(ereniniiltfl,U- re- Cap.J^.

Jitn dui fiuflm eim crt. >17 iHffttrnimtnmtum bUJphtmdtuiin ^tniiim, 1:7 Cap^ fj. yenitt tmitt tJrJnut vild timmutdfiint vtnum (y l»t, 14«

Btce ijui liijmttdr, ettt dJ fum, X J J

fript tfi fdim mtd, 119 C ap. ^

Qudfi luld txtlid-vittm tmdm,0' dnnuniid, 1.15. J48 Op ^S.

^i funi hi rjui vt nulei "^iltMli lO. 79 Cap.tfo.

Ltudinartuim ituliituii, I5; Extded tirpi^utihuiui,(ydureitiMtdggrdUd, Cf »enli* tim tUuJr,ut forte viJttnr »nUii Juu , (x duriLm dm. dldut (y- inittllgdnt eerJe, l^Jf •

Vin du.-iittur in td vix fieim, I J 5 Cap. C t .

Qu»re,uirum efi inJumenium tuum^Cr vitdldtur m»- Cap. 62,'

16 Cap.(jj,'

7t i$>)

Cap. ^4; x2i Qip. 6j.

men eim vtrium Dti Kgi ifui liifitir lufiitidm, f^udrt rubrum tfi inJurnrntum tuum? Impii ^mafi mdrt ftintftrni, ytintm Jifrumferei tcelii , (y JtfcenJerei, Fgi t<ti ecrlii niuii, cr ttrrdm niudm, Ette feiHi mei etmeJenf , (S vsi efurtetif , iiitmf, c VII fifitfii, Uitiuntur, ^ v»itinfuiiJimtM,Uudd- immtfrdtxuftdtiinreirJii , ir prtnrurutintffintmt, "yluUiitii , ^uU Mtmim trdJitd Jmnf dm^uflix fri»- rts, jS- Egi Jeelintii in vn ijutffiumrnf fe'!, 4 1 o Cap.vlt.

Ignu eirum nin extingmttur , (y vermii etrnm ncnmi nefur, j^C. i;-,

Ex Fercmia.

Crex perJitmiftflmirfi fipulmimtm, jj Op.l-

VtniH4ffdredtt»nfufiinmditdtts tud, 6j Cap. 1,

HumifutJ iittfivii^) liliuifd eiiamenfi fmii 2<0 Inmtnim efi fdngmti dmmtrum pduptrm mdUitti i,

f

Index S^cripturse ex veteri Teftamento?

Cap.

• 3«

Cap. 4- Cap. J« Cap. 6. Cap. 9.

Cap. IX. Cap.ij

Cap.15^

Cap. 19. Cap ti-

Cap. I?. Cap. 19. Cap. 50.

Cap. }i.

ttt tmiu utlt jMim^tr fi^ MM/*< f> *»Ji*fi t» firt' SUnttidnj mtftmXf jtl ^auTttr* dd Jtts ddtltfc»»!!* imt, ; 1

Ltiu ttuUf nui t» dirtSttm, <f vul$ vln mttl) j^rtfimfd fi'. 6i UffdtflinlMMm-vitdme4, 176 IlifutdiiJu ifl frtSmMi fmd, ftfimM fL^4 tM, X 9 1 f < »#i«r , ^imium vjfidttfunyn, j j j

^ltrdxiTunr "ytmmm <jii*fi Jidnmti, xilt Sdtmdm tu, cr mtMhdti fitnt, m d*rm mtrttrMn Lxii- ndidJUMr, jii O0mtii mihi ttUmMm fmtUutUntem Cr<- 191 guis vn^Hdm fd/m vidit, qmu fimiie mdimii 216 k gnfM»ji dg»m mdnfmttmi, jjj B^t^ud/ij^nm, qm ftrtttmr dd viHimdm, xfi ^nddkittdfitimtf «fMW, *uUu mtii fmttml*-

tlirymdrmm}(rt. Itmd ttmUt iH dirtilmm Cr vuU, 1 6

K^ffidkit Htx(r f*fitiutnt,(y fdtttt tmdmmm CT

fiitiim in ttrrd, XOJ Si fuefi rmudre ^^/£ihi»fi feHtm fium,(rf*^" Vdru- tdtti fm*i, tr vu ftttiitm btinfjftn atm ftnt mdli,

DmfUti timtntitnectHftrt tti, ^i-j. j))

yu^f^dhaat dduerfum ft, O" mn frditdlthmHf, qmdt^» ft- (umfmm,\ttrmdmft, , 11 1

Egi fum Imdrx Cr ftftii fidtlit, 8 vff frifhtfii frifhtfdntiiM dt irt fm, fil. 5

ynhdkudnlihm fuftrttTrdm, II "Hintmtttidm Pr*fhttdi,crtffifiitr*tdnt, )0 Smmt (dlterm vini funru tmi dt mdnm m*4, }66 ^difitdiifur tmifdJM extelft tmi, v ttmflum imxfd trdinem fuum fundthiiur, 1 ; ;

titumm ftcti Dirmnm fmftrterTtm , ftemind anumiid- /ntvtrmm, 94 InAtmidte ftffettu diUxt te, idet dltrdxi lemiferdni.

Tmmeldtdiitmvirpim titn,iMmtnti Cr vtrpnti fimml.

ftrmenit vfauedd teelum imdiamm timt, )jo Cap.4 6. tt^htdmmi thtfdmmm m dgr» frmmtnti CT" vini, cr tlti, (rmtUit, IIO Cap. 49- Etutijiiiltdfeatdtf, (ydmtUmit , C ixfdndit tUi fud* fuftr Bifrtm, 79 Cap. 50. Hj^^^itttiifnifuumyimxfj ttnmtmid ijmd fttit, \\o Op. J I • ^4^'* durtmt hdbjUn,mehti4ni imntm ittr4m, dt "VtM hutui kiierunt emnts (tnfti (^t, i6j £x ThrcDis.

Cap. X. Ltudtimnt fuftr Btijtinem , talum (y ttrrd, (r *»*• nutfmdintu fmnt, 3)9 Cap. 5 . i**" tmttmmrtlt , fir mmm ftttter dipfttm tfi, ) j j ^imidi iLftmr4fum tli 4urum ,mmt*tmi ifl itlirtftt- mut ,dij}trfi funt Ufidti j4H(lM4Tiif 17 Ctflidei fut ^U4fi Utmjid, iio Dtbm fiifcuiumttrduUiiTtmtuMm, I9f Siiitfi iMfti Murt, c 4fen4 unmt, tmunuitm mt, 2 jo Inuit4mtnemta iuumdtl4tm ntmijiimt, xy6 Kjtirddft Dimint,<g- ref^utiffiihium mfhtm, }J» £x F«ru<ii.

ritm fdfUntidmfcttrmni^O^fiUHmhdimtnmifrMdtK. tUm ftrtttunt frifter futm imfifitHttdm, 1 1 6

Stelld dtdemnt iumen in tufiidtfi fmm, 1 1 J

filti ./Igtietu ijmdfitrmn frutientitm.r.mdde lende^, (y nefiienmf C^e. ifMmitmmnbtiurtuii ftfuimtm, ptntrMHifTtfterfiummJifientitm, J41 Cap. 4, ?ifihd(mttnd ■vifustff, iio Cap. vU. QmuDit eiTiunni(ffnfmmjutmitMmhthent, tyf

£x EzechicJe.

Cap. I. tftnimtTttitcii fdfhutSltiln, ntlmifii tnitftm, jii

Cap. j. Cap. 5.

^uliertrtidtmjiatmnu4m, ij Cip> t>

^A^ttlmiam^Mdfi d^tfbis ismfddtrmm, 76 Cap. j.

StnftMtimtmiiir»Um*indtium,<trmm»<y' tu, 401 yiddtmmutm dtdtfnumttum, i£o TtrmfltndtfiiMduu,o ttmitiit flent tfi tni^mittft, jix Cap.fr Si^Tbtm/iiftr fmitivuirmmgimenttmm, 1^1.114 Cap.9. SuTMfftnt, cr ftrmiddlmHt filitmmii, 17J Cap. 11.

Omniimmertfntibmd^ruitr mtrttdts,tM iMttm dtdifit Cap.i6. ^

mer(edemcun(}ii tmditribustuis, jii Sfdfurt (tUmm tnntfifi4fui»e fMd, 191 Cap.to.

Tmftputmlum (!mtlirmhnii,fdtHmi JtfitHtii, & ftrft- Cap.18. \ Om, drtretndeitttiifdmdtfifiufli, )i< Erdf ful(btmmm m mt^itndint ftu, J 1 6 C a p . j i .

fdihimmu fint ftiitnifutm tmtrd Ct£, Cf M4pi^,Cap. 38.

Itttrtmitttm ^ititum, (y vimtiif, t c t

Dttimmvtlmni , cr fmuurfii 4Miimi ,tmnfhjifmt itfiiit, Cap jp. "yrnire^frifettie, CT* tmeumie vniltijme td wliimtm mttm.^utmt^iimmiUlt vttii (yt- 3<J Im nfu tx immfdffe tiffum ftimfeinm, 4 1 1 Cap. 47*

Ex Danide.

BenedtSm ei in frmdmtnti ttrtt , CT Iduddiilu itgltri*. Cap. } .

fminfdCttld, 98 Btntdidus ts Dimint Dtmifdfrmm mftrtmm, 1 9 j Humt bdttf Bdlytinamutimdffu, ^Mtm tff ddtfit^ni Cap. j

iHTittrt firtifMdinu mtit} 16 ^

BcStu ftmbiiu 4tqut msr^iiiis, ttfemi ntmis, dtnttt ftr-

Ttoih^tti^f ,t'mtdtm UifHt dtmtttueni,tt rtli juj ft-

dtbus tiHfidcdni, ji6 V.mnthdttHBitylm amitdi migiu,tpum tri mdtfitdMi

inrttiTeJiniluduiumedl Jij Oiiintiii rr^umin fdcuU fdtmttnm, 10 j Cap. tf.* ^

Srrminti ctntrd exceifiim ttqmetmr, tt ftnSit ttrrnittn- Cap. 7. • teret,etfrddi(tiit, fufif^tmmtrtfem^mi ttlrgti,

jilim ttnfMigttftfiUUi, it ifji fmmHt ttit fiiihlm, it

irti Bjitihmmiiuiu, x^x Dimindiltmrihtftunium duri tt dr^tmi, 244. ytrt DtMi "ytfttr, Dtm Detrmm rfl. j X((t ijmdimr ieflid ^rtndti dfctndeidnt de mjrt ,frimt

ijutfi ItdH», f rtmt/t tfr, 170 tiftfidi ttm,fittndi dttTM, 91.96. J i J

^J^icittdm diHic thrtntfiffifmHt , CT* tntt^um dttrmm

ftdif, J4S.30J 75

Imdumm ftdit, liin dftrti funf, j 7 8

TulgtlMntiufiittntfMdmfitllMinfi^mtmtnttcutt, il Cap.IO^ Ntmttft ddiMiir mtmtHhutmnitm ,Hifi Mithttl frin.

(tfi^Vtfitr, . m

lfr§ •utnivi indiecm vifimtm , /^midtfirdtpdtrimmm u,

4io

Migmfittiumtdmrfmi imntm .fif^ttim (r idmirfu Cap. n* Dtmm Dttrmmtt^mtiMtmdfni^rd, 16^

f^tnitt ttmfm ^mdlt bih fmif tme/x ^mi£cntei tjji tcrft- Cap.it. rmni tdillmd, ii^

YidgtimHtiuSii,ifUifi ^ttndir fimdmtHti (y td imjii. Ittm trmditntmliltii, 49

StludtttmrfefmtmimniififMiinmtnim fmtttt ftriftm m

llttlVltd, ^78

fimdetem tinmt,dt(em Ht^eifimn, 236 Cap'17

£x Ofea.

ftntmtmm im filitmdmt, 220 Cap 2.

Sfiiiftti it mihiin/tm^jittmum, {T.l?!'}''^ S4nguM j4HgHintmfrft^f,piftnhHlMgiHtittTt,ttiH- Cap.jJ firHuiuuTimuis^ih^iiftflH t4, 48 '

StdtiMHt flm ttm, fimi rtn , fmt friiietpt, ^tm Jtnte, fintf4mfai,firutlttn,Jinitfhedete, 1^7 Viuifi(4iitnisfi(tdmii dtti^ tt in ittitriitfufdtitit Ctpif* '

mt.

t6

D»ttmttmi»fibtmikmtm,ttiiilt^MtftiatmSt 14 Cap.^i,

Cap. t.

C«p.». Cap.3.

Index S.Scriptura^; ex veteri Teftamento.

Cap. j. Cap.vlc.

Cap. 3. Cap. 4.

Cap. 6.

Cap.9. Capo.

Cap.5; Cap.fi.

Cap. I. Cap.i.

Cap. I.

Cap. 4;

Cap. 8. Cap.j;.

Cap.ix.

Cap. ti. Cap. 14. Cap. 1;.

Cap.vlc.

Op.i.

Cap. j;

Siteri dtlt/i in mMM liut. 1 o S

£x loel.

Cctntmm tfttiulit /kftrterrtmmtdm ftrtit CT" Miiin- tiMu , JtHtii tim vt Jtntti Ittrui^ (r mtUrti iims %i: eatuli /ttnis, 3 7 j

Scl Cr Luru titernhritd funt , <y iitlU rttrtxenutt fpltrUnem fuum. 115

Cdnite ttihd in SuH,fiMtlijit4ttitmmiim,vic4te tKtum

Mitte fjtltem, ijMtni^m dmtt mtfSn tji Ih iiebut ilUs temj/tre illo ettifregdhuntur tmnes gm- tet, cr JtJutdm tds iH vdlitm li/dplfdt.Cr iiftefttJn tum eti il/i fuftr fcfuli mtt, c fufir /MriJitdte miM,

Stl ttnuerteturia tenrlrdt, lund m fn^uinem Mte- ^u*m ■venur Jies Dtmini mi^us CTf . 115

CittveltoterrtJJtm ■vibii vitiJiitnJittem in cnfnt vt- flnim, JJ3 Ex Amos.

Z« rugiet, quu run timtlnt) 9 q

D tbit cMulm /einit vtcem de eulili fu», po Pr^fdrdrt M tccmrfum Dtmmt Dei tui, 3 <o

Pluit fupir vmm tiuitdtem, 338 Derrjltrtn fuferium liicol>,cr' Jimts eius tJiui, 358 /]ui Jormitts in /tc/is tl/urnei 1 , /dfctmtij in ftrruit

Jjkht* ftuerJttiitufiiJiiuu /citHtism, ig Cap.^;

Becetftrmttimvhis aelum Vnfhtl4m,sHftijtt4m vi- Cap. vlt;

nut Jie s DtmiHi mdffius (^c, X79 Cditdlntis tmfui tmm fuerint tirttrts fuh fUntd fiJum ve-

ftfirum , 4,04 Ex I. Machabeor. Ttmfui tffuitjui fil r^Jir, qm frims tr4t ia mmlUi, Cap.ri

118 . OmmestiieJiuntvni, i^j y4 mihi ijusMnMfmtfmmf-vtvUtremnHtiitiitttmtiuitM Cap. :.'

tii /inB*, 163 Vijfmlfitfilmilyftti *mnis CT *nu, CT nlflenJme- Cap, 6.

runtmiHtesdheis, (ye. j6 Cimmittunt vni Md^flrdfmm fmum, dimindri vnimerf* Cap.

terrm.

;iS

vefirit,

CdJent, er mim nfmrgent vltrm, Ex lona.

J{ex 'Hiniut inJutus efi fttti ,cr feJu in tinen, 1 1 9

DtftenJit Bjx ie fi/it fm, cr indutui tfi fuct, 367

Ex Michca.

>4fttnJit4ntttisittrf4MfeHS, 8(>

timnqmdmiuUijitdlii fldterdm imfum, 108

luJiciumDiminicmmfifu/ifui. 370 Ex Abac.

Liminif4TJistqmiiimt,vilittirtsimf 'u vej^ertinii, 103 Strtle vifmm, cr exf/4ajii//mJ fmftr t^LmUs, vt ftnmr-

rJf, qui legmt, jj,

Scrttevifmm^crexfltmmil/mm, ttferrifUnf, qmi Itgt- nntcmm, jgS

Si mer4m fittnt, txft(l4 tmm,^uu veniit (^ntn tdrJt - iu. 4,7 ExAggc.

^ihut vnum mtJitum, CT rj» numebt tetlnm , (y ter- r4m,m4rt,(r4inJdm, 33 S

Ex Zacharia.

KiJi cdmJeUlrmm 4mreum, cy /«mf4s fufercdfmt eimi, 76 .

guiJ tm mtru mdgnm ZirtidLel, 149 Et vicdhieur leru/tltm ciuitds veritMiis, 384 j^miJemmtinumeuii,C7' ^miJpmUhrmm etm , mijifrm- mentmm e/e(itrMm, cr vmum gtrmiM4ns 'Vtttinesi

Tm 4mtem la fdnffune Tefiimenti eJuxifit vtnilit Je^dcm tn quinine{l4qm4. 8<.55. ij-d

^Jficitnt 4J me, tjuem onfxerunt, 1 1

Dilelfunt fuftrtum^vt Jiltri ftitt ta mirti frimigtniti, U

H4h'it4ti»MAM5 ia 4l>/utitnim pttt4tirum, 3 8 9

Ermnt Itittts in Jimi Dimini tfudfi f hi*/m, 185 Er4Ht Itbttts in Dime Dtmmi, qu*fi fiitld eirdm 4lt4n,

"Hin erit vlfr4 mert4tir in Dimi Dtt m Jit, 334 Ex Malach.

Si egi P4ttrfum, <vJ>i efibinir mem} 9

Sie^iPtminm,'viiefltimcrinemi' 164

St4tim veiuet mJ ttmflum fmmm, ipt Oritturvihii iimtniibmnimenmtmm fil imfiitt4, 118 U|

Cinutrfd fant nuftim tirmm iH Imflmm , C •Vtxmufct- Cap.

rumin fl4nHum, J40 ExitJitm4Jit,Cr in titum ttmfui qui^J frmit4itm, Cap. 10. C^e. 3S4 Ex i. Machabeor. Omduerunt fdtiem temp/i ttiinis 4uniJ , V JeJie4mti umt Cap. 4« 4/f4re Dimiui, 134

EX NOVO TESTAMENTO.

Hx Maithxo.

Lihtrttnnttiinii, Itfm chriflifi/it D4miJ &t. 87 Cap. il Itftfb atHfij^uif cmiu^rm fu«m. tlinic ftj^trit fi/ium fuum fnmt^enitum , 1 x 4 . ; 7 1

VH4bumrMimtH tims Itfmi, 3J7 Iffe fd/mmm ftciet jnfm/mm fmmm 4 pnt4tu tirum,^ii

Intr^nftsJemumtnmentrMHtC^c. C^ fnctJtnttt 4Jtr4- Cap. il

nerunteum, 164.191 %ytffti ptrtiiieruum, mffnpimqm^hit tnim teelirmm rt- Cap. j.

fnum, xox. T4r4tt vidm Dimimi,rtnds fdiinvUicrc. 300 Fngmut vifn^rum, ^mu Jdlnt "itbii f»^e4 vtntu-

t4 ird? r fentfeftfime,fdiUmviifitriftfc4tires himinum, 311 ^'P*4* DtmmumDeumfumm4Jir4his,Cftlltfi/i fermtt, 3.J5

416

t^is eflii /uxmunJi, 19 Cap, j.

xyfpeneniisfuumJtteidtets 237 tttd •vnum. 4ut n/nui dftx nin f/tdttiihit i /tgt Jimtc imnu p4nt, 414. Di {Ittmtiidnte l^epscy frdfiJei aihtt cs^itire &c. 1 87 Et4ti munJi tmJt, tjututdm iffi Deum viJehmni, xyC ttdtiijui /mjrtHf,qmimdmipfi ttnftUhuntmr, *'5 <-

Omm4ifn4fm4f4tiimt,vtvuU4mtMr4ihimimihm,i^6 Cap.f. 51

Htf^ttittvt/4ti/i4tceli, 351 tii/itt ftmilum Jtrt tdniLm, 19 i Cap. 7.

SmfnhtntVnrtm 4Jifit4ht Ettltfi^m me4m, 391 Et tihi J^hi el4mes retni tce/irMm , i 6

,AttenJiti 4 ftlfis Prifhetis ,qui 'venimmt tj '^is, 519 Z96

siJimifenti} ieiutus,dtficttnt tn vU, jl Cap. S.'

fttitefrmSMsJt^ssfeennentid, 31 Sieiitu mii himjmutenii inftnit. 366 y hi erit fietus cr ftnJir Jentmm , j } 1

mttinfejfm futrtt tir4m hnnimLm , tinfittbir CT Cap.IO.

tgitumcif4mpantmtt. SJ.^J'- WW/i l{_e^es cx Pnfhttd -viluerunt •viJen qum ~HJ vi-

Jetis, QT ntm viJnunt, H S

H4timiu4 fnii4ui4 I uueatmte me4, 6 Tr^Jet 4urem frdttrfrtfrtm,crf4Cerfi!iumCf t. 106

Cap. u.

Index S.Scripturse ex nouo Tertamento.

Cap.ix.

C»p. ij.

Cap.15. Op.i^.

Cap.18.

Cap.i<;«

Cap.io. Cap.n.

Cap IX.

Qm miMtr efi M I{rpt» tCll»r»m, mditr *fi <t r^t. 1 ; i H.ditttmtTtut, qmttrttlm»ttrrj'm, tuutntm n»»f»jfunt

KCitifrt, 5* ^4*

Pi/ct/t *mf, tjui* mitii fnm , CT fii»»'!" tirJe, 140 Omm* mihi trtdud fuitt d tdtrt mt», ; > 9 9

^Akftmdiilt hdt d fdftmnbin,crf">'^""*^''h Cr rtnt-

Ufti t* fdiuulii, J CtMfitttr tibi fdter, D»mm€t«li, er ttrr4 , ipud dlfcm-

itp hMd fdfitniikm er frttdfntiLmt , <S rttieldp td

fdiMmlii, 4I4 4.0;

Sumt ftttt Utidt in wntrtttti tnimi iitlm, it* trit filtmi

hemtmi in tttjt ttrrit, {44 Omnt Htffimm in ft dimifmm Jef»ldl>umr, 1 05

T^Jiittt ./tnftln fm»i, crttllt^imtJt tign timt *mm*

fttnJdlt, JOf SimitttilHjf^mmmtrltrmm f*^ndmijf*inm*re,cr tx

tmmigrntrtfiftimmfn^fgdHti, 117 ^Jtifm trtJmnt, (yinttm^tte ftrfttmtmn rttiJmntf

fjitti f*r*ti,^mi*jmSh»r*nm fmtdtii filimi htminii vt.

airt, X6\ Tfttummccn^figtttinhirrtmmmtmm, 11 o

ffi>ftf*iiti, tjmi*llfm*h*r*m*nfmtdtis, 70 i/tcctftrmnt oliuminvdfii fmutmmldmfdJJtm, 76 Inutnii Jimmm^vdctnttm ftifis mmm*dt*m, 54 Tihi tUkt tlduti Ht^ni carl»rii,<jmtJtMmfj mt ti^tmtrii (^t .

t/tmenJif»-i'»lit,tjm*JM»s^m fttutitjlii mt, in ttgent- rttiimttmm ftJtiu fiUmtbimtmsim ftJt mtirjlttis /»<*, 746

JtJtiititCr-vii fmftrftJft, I74.J77. J7. 48

^nffli ttrmm feniftr vuitnt ftutm fdirii , 9 6

V* mmnJt * ftdiuldlu ntttft tft tnim vt ■vtnitnt ft^n-

Jdld, 15 J

Si vu dJ viidm in^rtJi,ftimd mtnJdt*, 6 y*Ji cr vtnJe -inimetf* ^m* h*htt, J* ftmftrtkm , C7*

b*S>tltuthtfdttiisinfcelt, X4S V.tttlft tfivt venidMt fc*nJ*U, 3 Tmntdffdrtiit fi^umfihihtminii, 113 StJert tuttm dJ^txtatm mttm^el finiflrl, n»m t^ meu

Jtti v»iu,fiJ fuikms ftrtimm tfl i Vttrt mei, 3 6 j Uim*ir*t p*ttrftmili*s,<pufl*nt*mtviiit*m, V ftft

cntmmJtiiu t*m(T<. }60 fulilitjni c ftccdttrei frdteJenf ■vit 1» Ktgm* Dn, 4 otf Omnis ^mi jtciptrit gUJimm , ^UiM Ptnbit, 19$ ^mitt, tjuimiJi hmtinirtfli min htitns vtntm nmfii*.

Itmi ) 5 1

fitnJium meum f*T*mi,t*Mumti O" nluli* »iff* J-nt,

veniit *Jnuftui, i\x.x6i Mutitt fum in ttnth*s txteiitrts, 1 T 9 • jo J

M#« nultnt,n€qmenmktnimr,f(Jtrmnt fitml s/tngeli Dtt

tniuli, 150 ohtmleTunt ti Jentrimm, c Juctt tt Itfm, tmutt tli l m*gi

Cap. 15- Cap. 14.

tribmt tfrmtl, jpj yenite beHeJiEU fttris met , fer.ifue P^j^num C7"^.i*J )6j.86

Sinule tfi l\fgnum (otltrum Jectm x<i'(inilu', 2 Co ^m*f*itt*er*nr, mtrtiteruHteumi» tJnnftidiC^t, jjo

Ottmtitjmitcttfenni ^.dJium , fdtii» leriliint, ijtt Ca^.jC. lefutclitm*mitvHtmtgri*iueni,tli ili.cr cumdtmif. Caf .x^.

ftt, i%i ^men Jiti tili, hiiie mtttm etii in ftrtJifi, 8 C Ten* trtmuit , cr ftn* fuff* fmnt, cr m»numentt tfti-

1* fmnt, cr mult* tirfir* f*n(1ii um c/r, 1 4 J ■ S tmnrtitnmanJum VMiutiJiim, xCi Cap.iS.

yihifeum fiim^^mtdJcin/ummttiintm ykrnr//.) { p, no Ex Luca.

D*liiilti DimiitmiDtmi ftJtm D*miJf*tris tims, cr rt. Cap. !•

gi*lnt, 105 (luimiii fitt ifluJ, tfminitm vtrmm nin eii^mfct } n 6 S9 ItcttiuilU Dimini.fUtmihificmnJum veri'umiuu,i,\ j , CmminJmterent fmermm lefmm f*ientti eimi,*icef!t eum Symeen in vln^t fu*i , * 274

lUumintri iit,^m m ieneirii,cr in vmir* mutiifiJtm ^

Mrexitcirnm f*/mtisniiisinJimi DtmiJ, 91 Glin*in excftfiiDtt, 5^.107 Car. ; .'

ridtjmmilmvfrkum,r^uiJf*Bumifi. 105 tyCnnmnit* "^ihti g*uJium m*gnum, tjuia m*tms tfi vthis

film*tir, cr hit vdii fi^nmm, inmtntttii, ' 1 Vtctlmm rfi ntmtn tim itfui, j - o

Iffftnimftlmum fttift fifuUmfumm (Srt, 5 LmmentJrtmfUtttntm ffnttum, iSt Bcttt ifui lUineifujiiUfifuitfitmi *Limimi,g*mittt (y^f . ; j » llmt* n^fxu iumilttttrm dmilU fuj, j 7

yifiitmi n*t ineni ex*{ii, > s 5 00

Tunt viJtbunt Jitimmhiminii •vtnitntfmin r.mhiLus lum Cap. 5.

I.iitn*tf mtgn*, iSo V*v*bisfjminmHtnJttit,^muti*mfUr*Litii, 3J2 Cap. i-. iJtiiteimJtftre.vtniniuditemini, j/j iluife humtlidt esdltdLitur, j y Cap.3.

^uiJ tuttm cfthlit iH tentm tin*m , hif int C/t, J z 6 Sii]miivmltvenirfi^iJimt,dLHegetfrmttiffumCt')6l Cap. 9. 'PittmlttJmtn^ndnii, l.oCap. ^o.

yiJftdmSdidnjmficut fulimrdttctltttJentem, 15 < yti ThdrifdiijmiJJe fini tH mitnJdni,tju>.i intui , flt' Cap.ti,

nmmtflrtfind, fi l^*viiiihfficrit*,ijmtrinftnti:ii!fe'it ui fairum vefln- rum,tjm*nidm ^uinddm <y ijfi fri, htidi tttidtrmnt, jl TlUftumifft tiiuts (y ftfMlius ui infemt, j j j

Sini tmmhivfnnfr*(inf.i,0' luitrr.* dijtntf.iii m*ii- Cap.lX.

hmi vtfhii,

fteitt JliiJifemmirtre, ts ittnfltni mimUi *L:i i. , . (luiJ f.tn*m, ifmi* nui itiei . ii»o r«o_«rijr«»» j... mtii, delfrutm h<:trf* mtt, cr mtiirt fneum crf.

1 1 0 Sfutte htc ntHt refetent dnimtm lutm * te.

JJ'

Cap. ij.

h*t cr fufnftnftti ?

BxfeJitviiisvftnmsmiridtmr itm*, J18 ' ffimt ^uiJ*m fttit tcentmmtgitm, C^v.tjmit muttn, C«p. IJ

gu* Jumnt vthu fiuitt , tjm* tmttm fttimnt nttut fdttrt, 6.;)i j5i.)(>;

Dici vilis ^utJ ntm* vittrmm illirmm gt^dlnt teeniim mtdin, 6 SiefU',ivuttvtHirtftflmf,*kHegetft. ijiji Cap.^,

frtfertt tue Jloltm j-nnum , CF uidmtiillmm , c tt*tt Cap. 15. *nnmluminm*nmtiui, ii{ .

frHntttn*mttmsm4gujtrl»e*,c^ftflJtnti*,(rf*' r*citt viUs*muisdtm*mmim* inif]mit*tu crt- jS) Cap. l(^< mts, J06 Dumvintntfiluuh*minu^iU*immtmttfidtminten*}'C»p^i7m

yi m.-ut*Htmr,fi fitri fititt, »i*m tltfb, 114 1x9

Smfftt ftns tintr* gtnttm , (y li^num *imerfmi Hf- Dm himinti*fctnJti*AtinltmfUm, vt trtrtnt, t^6 Cap. i5.

'^um,rjrfrmnt tfefiilentUfty fiimei (ft. 114 "Htj^stsdmint dumventi, I48 Cap.iJ,

C^tnvtutnt fiUui htmmiiin ftJt m*ifflttii fm* , frdtiu- Ttfituiijlhtcinimtium, & infipimm, nj

tii(rvtifmftT fidet JmtJtdm , imJittntti Jmiiitm Daln yciiiit, xy ftfuntitfi* ^ tm mn fitnmnt rtfiftertCw, li,

LIl

188

Ent tntidtti* mtffu, jm*lis mn fmtdi tniti» inmnJi tff- ijuemtJi,netfiei, 19

yUfi *tirtmi*ti fiujfint Jiti tlli, m*n f*!m* frnt tmnii ttr», i6j

/

1

index S. Scriptur^E ex veteri TeftamentoJ

$mnts dJutr/knf •vtftfu 146.1^5.197 Ji^nt K« tii^JitMt d'/ptf »ir mthi pdftr mttn l{tgnnm vt tJdtn , litlAtu Juptr menfim mnm m l{t^n» met, fi Cap- 11. Et tu dlnjiunJt (inutrfit4 ctnfirmd fttres futt, 55 ao idliet arj^ctH.xtnJat tmuiu rmtu x^S Cap!i/, Pditr JimitiiiUis 'jm t tttfaunt fjutJ fMtttnt, 14X tiUd lernfiltm ittlitt fLttt ftiftr mt , ftd f»ftr vtj iffki

PtttfjmdtfCtvenitntilinVt- /fiJie mttnm ensin VnrtJtf», 1 4 J

Ez loaniic.

Cap r f"i^f'f'*^*f verbum , CT* vtrtum tdr» fditttm »/f,f ,

QutJ fditiimt^ttinffivi/dtrtt , (rvitt trdt tux »»- minum, * 51

£rd/l»\ ver.f, efMdMumtiut imnem (nmiitem venitnfem inhunc munJum, }i6

MmHjiu ftripfum ftdm tft, munJui tum nin Offit^

Utt. 10)

OmnidftfipfumfdddfmtU^ Jfi DtJit iltis [itejtdttm filiii Dti Jttri, 389 Cltrtdm^u Ji "vni^eniiiH Pdtre, jji, DefltnituJintiius imnet dtttftmtu, grdtidm frt p*tid

^nnuntidmm viktivitdm dttinsm, i}{ Cao Z InmtJiivelfrumffetit,tjutm visnr/iuti, 18 * liixvtnutnmunJum,(^JiIex-erunthiminti mdffi tt- nekrdi tjium lutem, 411 Ette >Afftm Dei, ttte ^ui tillit fetcttd mmuJt, 1 5 J . 9 1 Cap. j. Q^uiJ ItimmlnjuimuT,^ tjuiJ viJimm teftdmmr , O" ti^iminium niftrmm nin diciftttt, 3 7 1

Httejfttli fteunJum DttttJtn*tiintm, ijmu fe ifft, qmi vttdxtfi Jif^ifuU tum filut, 369 ^mitui i^injd ftdtfCrduJK eu,ey gduJttfTifter vicem ^fiift, i»8 ^•1 mintrtjir, idm titdudtus t^, 7.X4* CaP' 4 • t{j^dldf lefum H^r^ulm quijdm, vt Jejcen^/trtr, cr f*- Mdrtt filium tim, j C 8

Tum die frfie miJidn/t, dfctnJit Itfmt in temflum, 191 Dtui Sfirttmifi, 34 Slui tiiient tx djmd, jmdm Jdii ti, ntn Jititt in dttmmm, 589

ftrftihehdrtdi firdtmittit timtrrm, 547 Cap. 5' "ynui hic,ijui hditt ^uinjut fdnes htrJtdctii

duot ftfcti, iio ytdmttm fhdtti^mid fiiiMi heminit /tdlttl fittpdftmJi- mitttnJi fttcdtd, 1 1 1

Strutdimni fcrtftmrdi , iH* funt , rjud ttflimtmum ftrhi- ttntJemt, ix6 Pdttr ntn tuJicAt i]mcmjM4m,feJtmme tuJiamm cfeJii fs- lit, U Cap. Di'nineddqmtmiLimm}-vtrl.t vitddtemdhdlrti, 5 £^i fum finti vitd, qut Jt cceli JtfctmJt, 1 5

^dhtt vtniiH mmn4(mm,vi tt^imintmm ferbiltertm ve~ nttlt , 8 •

Cap. 7- SluitrtJitinmt,fitmtJiittf(nftMrd,Jtventretiuiflutnt

dtJUd ~VliM, JjO

Itfmt clxmuMit ->tttmdgndJictni,Ji ^uis fitit&c, 1 8i ^lu Jutktnt qutd iinmt tft,dlii^»JtJ fiJmtit turkds, 198

Oftrd f M tft fdcit ftniminimm ftrhAtnt ctt mt, 8 Capi 8. Sfiftf**»* ^^^i»*fieret,tgt fum, 12 Cap. 9. Idmtin^irduerAt luddi,vtji ijtuicinfiteretur ltfum,tx- trd Sjndfifdm fitrtt, 1 ^9

Cap. iO. Efffumtfti»m,ptrmtfiqmitntnitnt/iJu*l>UHr, 66 jgmtfquitventruntfrdttr mt,furti fu»t cr ldtnntt,^o^ Cap. lii ttfmsttMtdMUvHtmdffui, U^^tttvtni ftttit 181 Cap. II. Vmc fnnctfihmmmtmiieimtt» fir4i^ ji(

J^ai drMdtdntmdm fudm ftrJettdm, ii^ £cce MMw fdUm ltqmrti,fr frtutriium nuilum Jj(u,i^ j f^dJtfdrdrt TJiits licum, J70 ^tu Jittf^it mt, ftrmintm mtum ftrMdhttt 6 Pdtcm telintjmt viiin ,ftcem metm Ji vibu, y Itmnin Jicdmvttftruti ftJ tmicii, ij Ktfigrjnmm frumtnti cjjens tn ttrrtm mtrtuS futrit, ij Hdttfl vud4tnMd,vtnftiifcdnt tt IttiMm Dium , cr ^uem mififii lejum Cbrmmm, 401 ■ 4 1 1

IffiM hte MdtMi fum^vt teihmfniumjertisitdm 'venttti, So

In munJi frtjfurtm Ldlttiitii,ftJ tmfiJut,tgt vici MMt*.

Jum, 6 Stttit ItfuiiM mttlu Jifciftiltnim futrmm, C Jixit tu

ftxviiii, 17.18. X9

Fff fumvid, vtntdf O" vtfd, *{.49 h ic ifi JifcifJui lilt , ij»i ttflimtntum fttlilet it iui, cr

fcimm <jmd vtrum tfl te^tmtnsum tiui, ^ £x A^ibus Apodol. ViJtntilut illu tttudtMi tfi, 1 • j

Huhts fufctftttmmdii tcults eirujn, loa. CttfU lefm f^itrt Cf Jcctrt, 144. Erdtmuitit»Jt»ii crtJttuiuctr ■unun^c^ dnimd vni,i^^ Stufetfdnttmttm (T mutidatmi Jictntis , ninnt tmnti

tflt ijui Itqmuntmr , C-iiiidt fuiuf 101 Pttrui cr letnneitfcenJddal tn ttmfium , (^c. I yl f^trtutt mtfftd rtiJeidnt ^fifiilt ttflimtnium rtfur- rtdiimi ItfM Chnfti Dimsni niftn, , x r/. 371. 1 1 £ tlfffrunt StejhdMum fltnmm Sfuuu fdnSt , CT P^i- liffum, (^Trtcirum , C^e. , JJ HiMfitntntrtfifiert ftfirntid, Cf ffmtmi, ^ni li^ut

LdtMr,cr JifctftdidMi (II Jt.' m fun, 1 4 (

yiJu ^indm Dii, Cr Itfum fitnttm d Jtxti 11 Dn,

Vt ftrttt ntmen mcMm cirtm refftm, 3 00

f^M titdiinss tft mihi ifit ,vt firtttnimen, Cc, lHo Onm t^uii Mtcmi, nfcftmtmflnfirrdrtfitmmui, i6 Suntxermnt tufem quiJtmJe btnfi pf>tnJtirum;tJn ere-

JiJtrunt,J!Ctnfei/juidi:itrt(inumeiJitts (^t. 4.7 Bitni Itmftilei Cfftcft in eaenteuli, 7 6

Ex EpiAola ad Roman. Sdf itntAm Cr frmJtntthm ,fft(u V idtinu , Jelittr

fmm, 2($x £ t ficut nin prehdmtrmnt Dtum hiAtrt in ntfttum, trtJiJit

illtt Dtui in rtfi tJmm ftnfmm, 4 1 6

ilui ftClus tft tx ftmiMt DauiJ ftcunJum ctmcm, 4 19 ^n dilimdifO hiMt,4fut dliumiuJtcii ,tjuinidmtMtf-

futitssMdictumDei^i J4» Sxiflimdi,ohimi,ijuitdtid dffi q»inidm ejfufftt inJ'-

tium Dci} Nwi enim duJitirti vnit crt. FtJts tx tuJttu , tuJuMi duttm ftr vtrlum Dti, Sicmt vnim JtiUlt multi mirtui funt, mult o mt^ i

mmffdfidvntushcminis Itfu Chrilis, Si mirtui fumus cum Chnftt crc. Cmminimici f<femm, rrcinciltttt fHmm, QminttJi Chrifimi fmrrxtt,itt(y. Mti in muittte vitM

tmiuitmm, x f

Chnftm nfurffni tx mirtuii ,idm niM mtntur, S entm minum ifi ftcctti, i 69

tiin tmm ttatum tjut ttiit tffHit,Jigni funt mirttftJo'

qm (tnftnttunt ftxitnitltm, 1x4 dm nis ftftrtlu a chtrifdtt Cliri/lti 6 4

i^s frdfcsmit , (f frtdeftintmt (infirmts fitri Imtffnii

fiitffm, 147 Ltlrertti i ftttdtt , ferui tutem ftcti Dte. 1 1

Ntntnim^uifuiittx lfrttt,hiimnti Ifrttlitsfunt, 58 gMtmtdt frtutfitlMMt ,mfimitftntu>> 1^0

Cap. 14; Cap. 15. Cap. iS.

5

IIUI-

X70

Cap. x^; '

Cap. 24. Cap.vlc, ^

Cap. I.

Cap. X.

Cap. j. Cap. 4:

Cap. 6.

Cap. t.

Cap. 7.

Cap. 9.

Cap. ix. Cap.i).

Cap.xo^

cap. I. :

Cap..x:

Cap. 4;

Cap. Cap. 6.

cap. i:J

/

f

i

.1

Cap.9- ••' Cap.iou ;

#

Index S.Scriptura? ex nouo Teftamento^

ynttmiijmeDfitsiliittftimenfMrdm fiia, jyJ Si lufmtttjifti Jifmdudutnmiii, }i9 Cmimi xmU miftremr, ^mtm vmlf imim rtt, »97 Ctrit trtditmrddlii^tum, irtMttm ttnft^i* fit md /4- luttm. 197 Op. II. o ^ltirmdt dimttitrmm ftfitnti* cr fdtmii* Dti, 240 CMitM txftfttniumfft, dmtf fitnttmd» gmtimm intrm- itt, iSx gm4m intim^TthaifiUidfmnt imditid ti»ti,(^i»mtjh^4ii^ Itjvidtimt, ipr Cap. 15. ymeiiKjmtdtdit Dtmtmimfmrdm^dti, 191 Cap. 15. fjuemm^ut/triftd Jmiu , dd niiii*m dtElrimtm ftriptd fmnt, 169 Ex I. ad Cotinchios. Cap !• ^mmlirenimvii Dn MmmUtfnt, 66 Cltnfim fd(lmieftnilittmfiutt,imfiificdtii, cr "deftii,^^ Cap t. Sdfitntitmli^uimini intiT ft.fiiiif, iji Ktff f4tcmlirmmimm.Ttdli,inHifikili,crt- 164 Hii rtmtLnS fuui^indm Dimini ^rcuUntti , tidaifir.

mdimtri cUrudtt in tUtu*ttm, 405 )iiiotmlmi~iidu, nttdmiuditdiHtt, ifud frdfdrdMtt Uim diligtnti m ft. 584. Cap. J> Fmndtmentumdlimd ntmi fittil finm,frdttii/Jtid,fmid pifiumtn, jj>4 KiidMttm rtmiUtd fdtit ^irutm Dimau j^etmUntts,ut edniltm imtgintm tidnifirmdmur, } Ctdtid Pfifmmidijmidfmm, 7 Cap. 4. Nttitt imdicdrt,ifiuddmf^iieventdt Diminm (^t-^O.^i^ Cap.fi. lyemmldfinm thdrifmdt* mtliird, 6^ Cap. 7« ftrmittunikmimdudi*, jjj Cap. 10. Sunitexiftimtt himi vi minifint, iS Bdpii^^Miifmnt in nubt CT in mdi 1, »80 t^efiitis tfuid hi ^mi in /tddiitmnmn', imntt ^midtm tnr ruor,fid vnmt dteifii irdmuim, ) 9 6

Cap". 'I. Oeinibmt l'lm Utni dnt, nm e^i Jilmm,fei) grttid Det me.

tmm, 7 Cap.ll. liipufitm vidrmm frr^tdtlmm in Mntffiuue , tmnt dm- ttm fncit td fttum, 406 Cap. !)• Chdntdt nunijadm exeidit, 400 ^utd imne cignifcdm fiemt <j tiffiitm fum, 405.411 Cap. 14. TiiuLirei in LccUfim Idcednt,

Ex I. ad Corinthios. Cap. 1. fmtiimm fic^fdfiicnmm, enntm cr f»i(iUtiinmm,i\ Cap. t. ^l}ifmmmidirvitJttnvttdm,diiji»dir mirtii in mir.

ttm, iSj Cap.3« /jtt duiem remeUtd fuie ^in*m Dimini ^ttuUntts,in tdndtm imdrtnim trtnifrmtmmr, 4 tldittt tn tldritm-

tem, 197 ynufifmftme pnprum meicedem 4ttifitl, fttundmm fi»

pnmmlitittm, ?9 5. 597

Cap. 4. im^trdJficdn fufTd funixmentmm ^fifliUiiim, (ST

ynphctdTmm, 594 Cap. 5« Omnti nis ipirtttmdnifintntntt tnlimntl Ciitfii,vt le-

ttfttt vnmfijmfdur ftcundnm prirrit Cy^t. 47.70 16} Cap. I O. tftm^iirtd nifirt hdc tfi , itfiimiimHm cinfittnti* niflrM,

406

Cap. 13. Ddtmtiftmi^H .An^iltifdt^^dnxtjmimtciUihiTf^a. 167

Ex Epift. ad Galaus. Cap. 1. Chri^innfixiu Jumcruci, 195 Cap. 4- hinmm 4mltm dmultmini m ktni ftmptr , 6 6

Cap. J. Chtritti, g*mdtmm,ftx pttitnti^Jtn^tmmiits^hantttt,

ien _^mtdi,mdnjmtiuit, fidts , midrfitd, tintinentid,

ctfltltJ, 411 Cap. C> Mif idmttm4ifit^Uritri,Hifiin ermte Dimini ni^it lefu

chiiiUt $ 9

• Ex Epift. ad Ephefios.

Cap. U H*ttinm rtmifiiiatm ftcttfirmm fer jtnffiintm i^fimi,

11.6

7Hiht4Htem minim*d4l4efi ^tttd L'4tin^entii mi Emjih' Cap }.

ffii^tre, 161 ynm Dim, ~*n4 fJet, ■vnmm f> <ftifm4, vnm Dcm V4tei Cap, 4.

emnium tjHijiiivr amneitii cj' per ^memimni4, jio ,Afctadtns in tltMm, ctftimtm Ju\u ttftmitttim, 1 1 j gmid^mttm tfttndii, qmd tfi nifi ^mu deftendtt in tnfe- mnsptrtti teirti 144 m juifijrn4ti ifhsinDieredemf titnis, 114 Smt^ ijmtdirmu, (yexmr^ni mitiiui,C ilimmiu^lit tc Cap.5,

chnims, 31^ tffi tft f4x mfirt,^mi fctit vluijmt xnmm, 4 9 Cap. 6»

Stute fmtftndi lumin mtntii vtftrt cjt. 184

Ex Epifl. ad 1 hihpp. /jMmili4MitfemetiiJmm,fti{Ht littiitnt vfijmt td mir Cap. z.

ttm, is-97 HtbiiMinmtntmvt himi, )6o Ipfe ffl ptx nifird, ^ui ftcit vtitijmt %nmm, 7 )

Omnid triitrttmi Jum vt fltnird , nt Chrifium Imnft- Cap.

ttrem, ijp

Ex EpiAol. ad CoUoiT.

Imdmite Tnmmm btmintm , ijmi rtmmdtmr in dfnitiinem Cap. 3.

Dtijttmndmm imtj^nem eim,^Ht at4Mtt tmm, 147 Mirtmi ifiit, O 4I feindit4 tfi imm i hnfit iit

Df,cmm tnim 4pf4rmtrit l fcri/?#i "Virt vifir4 CT-f.J 7 1

i79

Ex I. ad ThelTal. X^fmm vit fir dtiutnimm Dimini ufmChnfii, lit nin Cap. 2;

ftdMCdt VII itmi ftcttti, filim ptrilitinii, 1 < 9 £/ mertmi, quiim Cbnfii funr,rtfurjr,ntfnmi, if ^ Cap. 4.

Ex X. ad Thellalon. InteifitittJ^titMinifui, . 197 Cap.J.

Ex I. ad Thimoih fdnJvrmm immirtdiijnmifiiili fiii Dti hinir &fit- Cap. i , rid, 1*9 yidut IJM4 in dtiiciji efl viment , mirtMd tfi, 19 j Cap. ; .

Erit emim itmjim CMmftntmdiSlrindm nm fuflineiMni,

frdcitctru^iuntve. B^dix imntum mtlirum efl emriJitdt. 217. 245 Cap. 6.

Ex 1. ad Thimoth. Tm ■utrt vipU, m imniim Idiird, }o. 161 Cap. ^ .

Sdntm Jiftnn4m uin tccipiear cr f . I { j

OfM) ftc tmtnniifid minifleriumtuum imfle, i6i

Ex Epift. ad Titum.

Inemniius prtie te i^fum ixcmflnm im <

Cy eliSniui^iterittte.fyptmtdie,

Ex Epid ad Hebrzos. Thrinmt tmmi Deui in fdcuium Jtcuii , i/ir^4 4juil4tit, q

vffTd retni tm, 7j 505

Omnei funl ddminiUrtlirii I^nilmCft- I90 ,yfdttumi(umfiiuci4tiihrinumff-'iiMtim, Cad t"

Omni4nmd4,Cr4ptit4fmnticmluPti, J57 » ' ♦*

yiumtfifermiDiijtr effie4X, 1 enetrtiiiur imni

f^tdii dneipiti, fertmgens vfrjue tu Jimifiinim tnimd ^intuiyttmptfrum ijuirjUt Mt medMlldium, ;j9 sAffmmilejrltJium JJinlm , tjmid rfl verinm Dei, 1^9 ^ CirijlmdMeHifiuifexfiitHruumitnifum, fertmpliuiQ^ '

Cr perftiim itiemtetiiMm mn mdimftSlMm, td tfi,nin ° ' ' *

bmim ii idtimu , 287 CiHuttem,emiMs di tiftx, cr cmditer Dcm, 3 9 1

SintfidtimpifiiiiittffpidtereDei, j^9 Erti ttiemtiMlMm htient m4nn4 , CT vtrgM ^4nn^ ^M* findiUT«s,0' ttiulm tifitminti tn vrn*, 10 f

Lll ii

Cap. II.

Cap.u.

Cap. I. f ap. i.

Cap. j.

Cap. 4^ Cap. j.

Cap. vl.

Cap. I.

Cap. Xi

Index S.Scripturae ex veteri Teftamento.

Ttr fr»pnmm's4M£H$ncmmtr,im,tftmfl,n S^nHd. 116 /iie tfi vtrm Dtm , cr m,u menn c

rtrfnfrmm S.nffi.ntm ,mr„M,t fcmtl m S^nR^.M. In h,c ^ffutt ch.nr^ oh,, h.» anU n», i/r*m«,« r!n* 1 trrn4 rti,mj„,n, ,nutn,4. ,/'if A"^-/^'»/ n ^

^d,r4M,tf,fi,g,um-v,r^4t,H,. ,9, HMtJlv,a»rU^M4v,nntm»r,JMm,fUt,n*/l>0,

*70 • ExEpifto.lalacobi.

IM tenftnt ^uitj mtrtui fmtu, rr,ftfit» f,i,£4U4lf» /mnutmt trmtm ,f*nfMfi*ne , crt. 199

Kt f4ttgtr,f tmm dt t» trptrit, qmi tttim 4tH4t D»' mmu,,t4/h£»f, PfgtlUt 4Mf*m »mntm filtMm(jMtm rtafir. 6j Ex t. EpiQoi. Petri.

Htn ttrtuftihiliimt 4ut* •vtl tr^tni,. 5. f^eiemftt rfl„ fr4t„f, S4ntM,nt -Agnt, 9 1

lim,t DeMs f,»s de trrU4ti,itttnjtrt , ,niqMt, iitro in Jtftm mdtnj rtftrM4rt. xtj V», tfiii ^tnttt tUdMm , rtg*lt SitttJtttum. y ChnSiM, femel fr, fttt4ti, nefir,, mirtMMi tff. t j

SlMii t^ jMi vtii, H,tt4t , fi i»nt dmMldttre, fMtrt- riJi ftftem Ump^Jt, drJentt,.

<36 Ell* fidtli, vf.mt 4J m*riem. Eltment4 ttltr* (»Uttniur. j'i ~

Fr4trtt febnj tfittt vig,l4tt , ^md ^JMtrfiriMf ve- fier D,4i»lM, , <ft. 2 1 j

.jfJMtrftn», wfitr t4mjM4m It» rM^in, tirtiut. i ^ i

9

;8 Cap.vl

i° Cap. JS4

Exi.Epi&oi.Petri'

frdfrti f4t4ptt, ntftr h»rt4 ifer4ttrt4(n vefir4m vtct.

tiin tm f ui4ti,. j j j

F»C4M,t n»s frtfri4 'virtMtt ,n ^ltr,4 fM4. ibi. 7i»n enim li»Unt4tt hnnun^ 4^4/4 rlt frtfhttM , ftd SfiritM Sdnfl» uiifir^ti SjhHi Dti htmintf. 4 1 4 Irttnt ffeMj,fr«phtt4in fttMli, , ficMtin nthtf fMttMnt, ^ui latrtdMttnt ftdAS ftrdttitnu. 169

Ex I. Epifto). loannis.

Efi,ttf4ff»rti %eii,,(T n*H4Hd,ttrt, t4ntMm, Omntd^tMm »fi,mMm,&t,

S, 4Mttm tqMt, frM4 ,n »r4 mititmtii , cr *mnt t^fM, r a„ , if)f»tMmt,rtMmfti,mMt, 10}

ExApocaly^fi. DdtxitH,i,(yl4mtHU4ftte4tttMtflrii, Qgp Ftnttnti Jti» tJert m4nn4 4bfc*nJu»m. lof Cap. 1.

H4t Jict (jH, 4mi,Ml4i tn mtJ,* t^nJtUhrtnm 4Mrt,- rnm.

Ktme» hdhe, qutJ viM4t,o- mirfmMi ts. ijj Q^p ,

Hi< efi "verM, & ftnaM, , tfm h^itt tUMtm PW. ij y^iginti ^M4tM,r fimtret ctidtrMnt 4ntt ftJtnttm ,h Can a. thr»nt,0- 4d*,4Memnt tMm,

- 'JJ txiMtt vmttn, vt vinctrtt . ?f- J!*

Vid, iM JtxtTM ftJtntti fMftr thr*HMm, Uhrum 4j,er. tnm.

BccttifUHt4ll>Mf, cr f*Jtl,4t fMftr tum h4hthtt4r- tMm.

rtdi Sl4Mtt, inc,Hj^e(h tltr*Ht,t*m{h, fi*li, 1 97

gui vittntfteiAm illnm ctlMm»jm tn J*m, Ut, me,. 1 1 o

LHHd t*r4 fj{l4 eff f*HgM,S. z , j

Dt *re Drutoai, cxierMnt fiintmt ,mmund, 4J m^dnm r^n^rum.

^£nM,^MiinmtJi*thrtnitn,te^et tis, KtntfMntnt^neijMtfttienttm^liM^t-jMtni^m ^j^mi

in meJt, thr,n,en,re^ett,i,cr JrJuctrt,, , Uf. $1 D,mmm,f/i tfi ^x J(egitm Dim,nMi Dtmin^n. Cap.

tiMm.

DtfiJrrdhMtttmtrtem,(f m»nftt^et4i tii, •ylffrthmJit Dr4c*n<m frrfenitnitnni^uum. yictmnttllMmiH ftn^nint ^gni.

Cap. 6.

Cap. 7.

Cap. il DtMs Imx rff , cr ttntir/t in tt n,n funt vlU.' 49 _

Cap. X. ^JmtcdtMm hdtmM, 4fuJ VMrtm Ufum chnfiumiu. MifitStrftni tx trefM, 4,fM^m,tln4}M4m fitimta.

f"^- 141.170 Bt4t,fi,4tJcatn4m^fn,vttl,/m,t.

V.,l,te d,[,ztrtmundum,n.'t}ute4<iu€inHfMni. lof ^4ftMj ef} Dnfil,», 4d Deum.o- 4:{ thr»nMm tiu,.

OmneijMfd tfim mnnd ,4Mt r(l ctntuf,Jcentu rtwu. MMlierer4thjhenif,cuUm4urr,,minm4nufu4,»lenMm Cap.17.

4Mtt*ntMfifcenti4*cMl,n,m,o-t. it). z^O.JOi 4h*mtn4ti*nf. '

... ^'f'* Ctri^ tmMnd4tnt,4h tmni ftctat*. 9 G4MJe4mMi exMUemu, , .^utnum vtntrunt nufjiM Cap.lJ.

V«P. 4« DtM,Ch4rit4itfi,i7^M,m4HtttHth«i,f4lt. 149 ^gn,crMx»reiu,frt!>4r4uitfe. ^oj

218 Cap. 10. jS Cap.u.

410 £ Cap. I}.

Finis huiuslndicis.

LICENTIA REFEKENDISSIMI MINISTRI totiMs OrMnis noHri Seraphici^Generalts:

EGO Fraterloanncs aNeapoli, MmiftcrGenerialis,&fcruus totius OrdinjsMinorum Seraphici Patris noftriFrancifci, pracfcntiumvi- gorc conccdimusfacultatcm dilcdo nobis in Chrifto Patri Fr. I o an n i DE L A H A Y E , piouincix S. Didaci , Chriftianiffimi Rccis conciona- tori ordmlrio, Ledori iubilato , & Procuraiori noftro in Galha,quatcnus zd Sacrolandi Concilij Tridcntini,& Gcncralium noftri Ordinis conftitu- tionum pr(jrcriptum,CommcntariosnoftriDo£loris Irrcfragabilis A L E- XANDRI HALLENSISinA pocalipfim,nufquam imprcflbs , ty- pis mandarc polfit , &valcat. Datum Roma: innoftroConucntudcAra- cali, Anno Domini 1747- Dic z^. lanuarij.

LOCVS SIGILLL

Pr. lOANNES DE NEAPOLI. Minifter Gcncralis.

•-

Demandato Rcuerendifimi^ Fr. PETRVS MANEK0> Secretartus Ordinis.

^^TTROB^TIO DOCTORFM.

NOsinfrafcriptim Sacra Theologii Facultatc Parificnfi Magiftri, vidimus ac legimus Commentarios nuroquapi antca cditos in Apocalypfirn, Authore IrrefragabiliDodlorc in cadem facultatc A LE- XANDRO DE H A LES,OrdinisSeraphici,cum ciufdcm vita,& notis ad margincm ; qui- omnia prodcunt opera R. P. F. I o A n n » s d K L A H AY E, Parifini , Concionatoris Rcgij , & in Gallia obferuantiac MinorumProcuratoris Gencralis-.inquibusnihilalicnum a fid^repcri- mus, fcd doarinan^ {anam, & tanto viro dignam , meritoque omnium clof^io commendandam , in cuius rei fidcm fubfcripfimus Parifijs, dic dccima Aprilis, annolncarnationisDominicx, 16^7.

•

LE B AILt Propanitentiarius P^rifienfu. MAVGER.

LLl iij

X

jfpprobAtio DoBornm ex Ordinis commipone,

NOsinfrarcripnOrdinisminorum dc obfcruantia Religiofi , nec non Thcologiz facultacis l'arificnfis Do£iforci ^ cx Supcriorum mandatoperlegimusnoftri>^L£/\r-«^iVDRf DE HjiLES Commcn- tarios in Jjtocalypfm, vt infpiccrcmus an omnia, quarin cl^^comprelicn- dunturdo(5lrinacChriftiani,&Catholica:forcntconfona ,&«cceomnia comperimus valde orthodoxa, vtpote in facra Scriptura ingeniose & foli- dcfundata.Sanenomcnaud:oris pra: fcvidcturfcrrc approoationcm hu- iusoperis, quis enim dogmatibusDodorisIrrefragabilis diffonarcaudc- bit, maxime veroin hifce Commentarijs diuina dodrina omnino rcfcr- tis?Ergovtverbodicamus , hoc opus luce digniflimum cenfemus : dolcc animus quod tandiu latuerit , & noftro Patri admodum Reucrendo loANNi DE LA H A Y E, Parifino, Concionatori Regio, nec nonin Gallia obfcruantia: Minorum Procuratori GcncraU digniflimo, cuius ftu- dio, arduoquelaborcadnosvrqueperucnit, gratcsdcbitas repcndimus. Lutetij! Parifiorum , anno rcparara: (aluiis humanae 1647* Die vcrb racn- fls Aprilis. 15.

T.BAKON, Do^orcir Defjinitor.

Fr.L. SOYE R,Do{hrcr Concionator Regi»f.

SI^MMATKIFILEGII REGIS CHKlSTIANISSIMl

VDOVICVS XIV. DEI GRATIA GALLIARVM ET NAVARRit R EX Chriftianifllmus, finj^ulariPri- uilcgiofanxit, nequis pcr vniuerfos Rcgnorum' fuorum fi- ncs,intra(cptem annos a dic finitiimpreflioniscomputan- dos , imprimat , (cu typis excudendum curec, & venalem habeat , librum, qui infcribitur, R. P. AlEXANDKI DE HALES, Commcmartf in Apocalypjim , nuf^uam imprefsi , ci^f. Pritcr Antonivm Bertier, BibliopolamParificnf autillosquibus ipfemctconceircrit. Prohibuit in fupcr cadcmauthoritateRcgia,omnibus fuis fubditis, cumdcmlibrum imprimcndumcurarc, vcl quempiam vbicumc[uc fucrit, adidagendum impellcre,acinftigarc, fme confenfudidli Antonii BERTiER,id- qucomnclubconfifcatione hbrorum , alijfqucpoeniscontradclinqucn- ccscxprefliSjVtilatius patetinhttcrisDacisParifys,die j.Ianuarijan.i^^j.

Exmandato Reps.

Signatum, DENISOT.

/

\

SITMMA T> Rlprfi^EQji ILLVSTKISSIMI ac Reuerendipmi D. Domtni prolegm Auenionenfis,

• Lluftri/nmusacRcucrendiffimus Dominus Laurcntius Cur- ' tius /andzfcdis Aportolici Prothonotariorum Dccanus ex participantiuranumcro,vtriufqucfan<ai(rimi Domininoftri , ^ , ^^P^: iignaturs rcfcrcndarius , ciufdcm inciuiratc Aucnio- ncnfi,&comitatu Vcna/ncnfi VicariusGcncralis&prolcgatus, Hngula- ri Priuilcgio fanxir, nc quis pcr corumdem, & ciuitacis, & comitatus ncc non & fui prolegationis fines,intradccem annos,a die finiti impreffionis

computandos,imprimat,fcutypiscxcudendumcurct,&venaIemhabcac Jibrum ,quiinfcribirur,R.P. Alcx4ndn dcHMcs CommcntartjmylpocdypRni

««/y«4wi^;^r/}/,CVrr. PritcrANTONivM Bertier, B.bliopolam

Parif.cnfem ,qui lam a Regc Chriftianifrimo ciufdem libri imprimendi

licentiam obnnucnr, aut illos quibus ipfcmcc conccirerit; prohibuic infu-

percadem fua prolcgatiauthoritatc, omnibus fedis Apoftoliciintraprs-

didos fines fubditis,eumdcm hbrum imprimendum curarc , vel qucm-

piam vbicumquc fuerir , ad id agcndum impcllerc, ac inftigarc, fine con-

lenfu didi A N T o N 1 1 B e r t i b r , idquc omne fub confifcacione li-

brorum , aliifqucpcEniscontradcIinqucntcs cxprcfTis, vti latius patccia

licccris Dicis Aucnionc dic dccima quarca Aprilis. 1647.

L. CVRSiyS Prolegams:

L.De ROSIS. DAT.

I

i