bulle™
DE LA
SOCIÉTÉ IMPÉRIALE
DIS NATURALISTES
Tome XXV.
ANNÉE 1852.
N°.
MOSCOU.
Imprimerie de l’Université Impériale
1852.
nE^ATATb n03B0JL1ETCa
ct> rfeMi» , liT00bi no ome^aTaHin npe^cTaBjeHo obuo bt> LI,eH3ypHb]ii
KoMineTi) yaaKOHeHHoe nucjo 9K3e^nJiHpoBi). Mocsœa, OKTaopa 3 1-ro Aim,
1852 ro^a.
UeH3oprj u Kaeadeps Me ans Cneiupees.
FAUNA HYMENOPTEROLOGICA
VOLGO-lIRALENSIS.
(CONTINUATIO.)
PRAEMONITÜM.
Cum très Hymenopterorum , tractum Volgo-Uralensem
babitantium familias jam antea (1847 et 1849) in his Epbe-
meridibus tractaverim , nue exponam quartam , scilicet
familiam Anthopliilarum seu Apidarum. Earum species saepe
difficillimas dignotu et signis specificis discretu esse, praecipue
species numerosas nonnullorum generum, nemo est, qui
dubitet; ea autem difficultas e momentis infra dicendis faci¬
le intelligetur.
1. Apidarum corpus plerumque liirsutum, villosum, to-
mentosum, aut pilis dense vestitum est, qua causa indu-
mentum corneum (i. e. epidermis) , cum sub villositate la-
teat, ad species determinandas nil valet; praeterea integu-
menti cornei sculptura in variis speciebus parum, vel plane
non variât.
2. Corporis vestimentum pilosum usu diuturno magis mi-
nusve deteritur, quo pictura, maculae aut fasciae, villosi¬
tate formatae, vario modo mutantur.
3 . 18ô2.
1
2
3. Color vestimenti pilosi solis luce agente saepissime
pallescit; color fl a vus albescit, — rufus, ferrugineus et ful-
vus grisescunt, vel etiam abescunt. — Ea causa ad species
determinandas bis coloribus mutabilibus, quantum potui,
non tetendi, et eorum loco signa discretoria stabilia quae-
sivi; sed propositum non semper tenui.
Praeter specierum diagnoses et descriptiones , ad généra
speciebus abundantia, vel e speciebus difficilibus composita,
tabulam analyticam, cbaracteres specificos et discretorios
exhibentem addidi, qua tabula specierum determinationem
multo faciliorem redditam esse non dubito.
Ad généra determinanda in bac familia Apidarum , ut in
praecedentibus, methodum Jurineanam (forma et numéro
eellularum alae conditam) secutus sum, quae mihi videtur
facillima et praesentissima. Généra autem Apidarum bac
methodo optime illustrata in celeberrimi Herrich-
Schaefferi Nomenclatore entomologico , quo opusculo
quoque usus sum.
Reliqua memoranda in Praemonito, familiae Tentbredi-
nidarum praemisso, (Bull. 18 Al . JW 1 ), prolixe legas.
Dr. Eduardus Eversmann.
FAUNA HYMENOPTEROLOGICA
V OLGO - URALENSIS.
(CONTINUATIO.)
Familia
AjYTHOPHILARUM seu APIDARUM.
Anthophilae : Pedes postici articulo tarsorum primo (i. e.
metatarso) magis minusve compresso, saepe hirsuto, polli-
nigero. Abdomen sessile aut subsessile, singulo puncto me-
tatboraci affixum. Alae nervis fortibns bene sufïïïltae; anti-
cae cellula radiali, cellulis basalibus, cubitalibus et discoi-
dalibus gaudentes.
SubFAMILIA I. ANDRENIDAEo
Lingua tripartita, lobulo medio quam vagina breviore,
iatiusculo, triangulari, vel recto, vel sursum reflexo. —
Mares et feminae; neutra nulla.
Gends i. ANDRENA.
Fabr. — Latr. — - III. — lur. Apis Lin — Nomada Scop.
Alarum anticarum cellulae cubitales quatuor, très com-
pletae; secunda minor quam prima aut tertia; secunda ex-
cipit nervum recurrentem primum, tertia secundum, Gellu-
1*
4
la radialis acuminata apice ab alae margine non recedit.
Cellula discoidalis antica cellulam basalem internam non
tangit nisi singulo puncto vel petiolo brevi. Lingua lobulo
medio triangulari - lanceolato, acuminato, recurvo.
Corpus majusculam, medium aut parvum, — ad partem
villosum, pubescens aut tomentosum, abdomine ovato mi¬
nus piloso, aut fere nudo, nitido, plerumque nigro, rarius
ex parte rubro, rarissime coeruleo, — saepe segmentorum
marginibus ciliatis aut tomento colorato tectis cingulato.
Differentia sexus. Mas: angustior et plerumque minor, an-
teunae longiores, articulo primo breviore, — geniculatae sed non
fractae; frons et faciès magis villosae; tibiae minus hirsutae.
Femina : brevior robustior; frons et faciès minus villosae; an-
tennae fractae; tibiae posticae pilis densis (i. e. sarothro) hir¬
sutae.
Nota. Cum mares saepe multum différant a feminis , et corporis pili
aut tomentum diuturno volatil magis minusve deterantur , nec non
tomenti cololor evanescat, — Andrenarum speeies dificillimae di-
stinctu.
Tabula analytica specierum generis Andrena.
A.
Mares.
JVs Speeies.
abdomen totum epidermide nigra;
a. clypeus epidermide nigra;
al faciès atro-aut atro-fusco-hirta;
a 2 pedes postici nigro-hirti; magnae;
a 3 thorax omnino ferrugineo - hirsutus; . 7. thoracica F.
b 3 thorax griseo - hirsutus; . 2. pilipes III.
c3 thorax ferrugineo - atro - hirsutus; . . 1. fuscosa IU.
h 2 pedes postici griseo - hirti; mediae;
a 3 pectus aequaliter atro - fusco - hirtum; 8. Gwynana IlL
b 3 pectus atro - et griseo - hirtum;
a4 abdomen griseo - pilosulum; .... 20. hirticeps nob.
b^ abdomen totum nigro - pilosulum;. 30. pilosula J/T.
bi faciès pure albo -hirsuta;
a2 segmenta abdominis utrinque albo - cilia-
ta, aut ciliis albis maculata;
a 3 magnae aut majusculae; nervus recul-
5
rens primus centro cellulae cubitalis
secundae insertus;
a4 cellula cubitalis secunda latior ,
quam altior; . 3.
b4 cellula cubitalis secunda altior ,
quam latior; . 4.
b3 media, aut parya; nervus recurrens
primus nervo transverso - cubitali se¬
cundo proximus; . 39.
b 3 segmenta non albo - ciliata;
a3 abdomen nigrum; . 6.
b 3 abdomen coeruleo - piceum; . 3.
ci faciès pure flavo - ferrugineo - hirsuta;
a 2 cellula discoidalis antica cellulam basa-
lem internam spatio manifesto tangit ;
magna; . 14.
b 2 cellula discoidalis antica solita ;
a 3 segmenta abdominis non ciliata; anus
rufescens; thorax ferrugineo-hirsutus;
media; . . . 23.
b 3 segmenta distincte griseo - aut fulvo -
ciliata; majusculae;
a4 antennae flagello recto;
a5 cinguli abdominis grisei ,2 — 3
integri; . 47.
b 5 cinguli fulvi, 3 — 3 integri, se-
cundus late interruptas; .... 44.
b4 antennae revolutae modo Colleto-
rum; . 48.
di faciès ferrugineo - griseo -, aut albido - hir¬
suta, saepe pilis lateralibus nigris;
a 2 mandibulae dente valido basali armatae;
parva, aut media; . 22.
b2 mandibulae basi non armatae;
a 3 cellulae cubitales secunda et tertia sub-
aequales;
a4 abdomen flavo - griseo - pilosulum ;
magna; . 9.
b4 abdomen albido -pilosulum; parva; 34.
b 3 cellula cubitalis secunda multo minor,
quam prima aut tertia;
a4 corpus minutum; . 33.
b4 corpus medium aut submagnum;
a 5 stigma solito multo minus; ab-
funebris III.
comta M. B.
proxima III.
ovina III.
cineraria L.
aberrans nob.
albicans III.
fulvi crus III.
gracilis nob.
4-cincta nob.
armata III.
cunicularia L.
senilis nob.
minutula II h
domen griseo - pilosulum, sub-
cingulatum; . 32. micros tigmanob.
b 5 stigma solitum;
a 6 segmenta abdominibus griseo - ciliata;
a7 abdomen segmentis omnibus cilia-
tis cingulatum;
a 8 anus rufo-, aut griseo - hirtus;
a9 antennae revolutae; .... 33. Afzeliella III.
b9 antennae flagello recto; . . 49. Smithella III.
b 8 anus nigro - hirtus; . 31. incerta nob.
b7 abdomen basi non cingulatum;
a 8 abdomen obtusum;
a 9 cinguli abdominis integri; . 46. tricincta III.
b 9 cinguli late interrupti; . . . 42. candensH-Sck.
b 8 abdomen oblongum, acutum;
a 9 clypeus linea media longitu-
dinali impunctata; . 37. denticulata III.
b9 clypeus aequaliter puncta-
tus; . 41. cinerascens H-Sch.
b 6 segmenta abdominis vix ciliata;
a7 thorax griseo - hirsutus;
a 8 tarsi et tibiae omnes epidermi-
de fusca, aut nigra;
a 9 anus pilis nonnullis nigris; 10 . Tr immer analll.
b9 anus pilis nigris nullis;
ai o segmenta abdominis inter¬
media utrinque ciliata ; . . 18. barbatula III.
bio segmenta non manifeste
ciliata; . . 16. fuscipes III.
b8 tarsi et tibiae postici epidermi-
de rufa; anus griseo - pilosus; . 17. ambigua nob.
b7 thorax ferrugineo - hirsutus;
a 8 faciès griseo - hirsuta;
a 9 abdomen postice nudiusculum,
politum , antice ferrugineo -
pilosum; . 13. varians III.
b 9 abdomen aequaliter griseo -pi¬
losum; . 19. barbilabris III.
b 8 faciès rufo -griseo - et nigro - hir¬
suta; . 11. nigroaenealll.
b. clypeus epidermide alba, eburnea;
ai tibiae et tarsi postica epidermide fulva; .... 27. coitanea III.
bi pedes toti epidermide nigra;
7
aô cellula cubitalis tertia non multo major,
quam secunda; . 28. labialis III.
b 3 cellula cubitalis tertia duplo longior,
quam secunda;
a^ clypeus angulis lateralibus non pro-
ductis;* . 26. analis Pz.
b* clypeus truncatus, angulis lateralibus
productis; . 29. fallax nob.
B. abdomen epidermide magis minusve rufo-colorata;
a. clypeus epidermide nigra;
ai pedes et antennae epidermide nigra;
a2 antennae articulis elypticis crenulatae, soli-
to longiores;
a 3 caput fusco - atro - hirtum; . 57. strangulatalll.
b 3 caput griseo - hirtum; . 60. zonalis III.
b 2 antennae cylindricae; . 59. florea F.
bi pedes et antennae epidermide rufo - fulva;
a2 majuscula; clypeus brevis, abdomen rufum
non cingulatum; . 54. gravida nob.
b 2 parva; clypeus productior; abdomen seg-
mentis ciliatis cingulatum; . 61. fulva nob.
b. clypeus epidermide alba, eburnea;
ai magnae aut majusculae;
a 2 totum dimidium inferiushypostomatis album; 58. Rosae F.
b 2 solus clypeus albus; . 56. Hattorfiana III,
bi parva aut minuta; clypeus solus albus; .... 63. rufiventrisnob.
Tabula analytica specierum generis Andrena.
Feminae.
A. Epidermis abdominis nigra , rarissime coerulea ,
semper sine colore rufo;
a. Sarothrum atrum, rarius externe candidum. (Mag¬
nae, abdomine plerumque subdenudato, nitido, ra¬
rius subcingulato , aut maculis lateralibus albo -
tomentosis.);
ai abdomen nec cingulatum, nec maculatum, —
ovatum;
a 2 abdomen coeruleum; . 5. cineraria Lin.
b 2 abdomen atrum;
a3 thorax totus pure ferrugineo - hirsutus;
faciès atro - hirsuta; . 7. thoracica F.
b 3 thorax vel atro vel albido hirsutus;
8
a* thorax et faciès albido - hirsuta; . . .
b4 thorax et faciès atro - hirsuta;
a5 alae omnes nigrae, sub concolo-
res; .
h 5 alae basi sublimpidae, externe ni-
gricantes; sarothrum externe can-
didum; .
bi abdomen yel cingulatum , vel utrinque ma-
culatum;
a 2 abdomen lateribus albo - ciliatum aut macu-
latum, — ovatum;
a3 alae anticae nigricantes, basi paulo pal-
lidiores; sarothrum externe saepe album;
b 3 alae sublimpidae, externe paululum in-
fuscatae; sarothrum atrum; .
b 2 segmenta abdominis omnino griseo-ciliata;
abdomen oblonga ovatum;
a3 faciès griseo - albido - hirsuta; .
b 3 faciès nigro - hirsuta; .
b. sarothrum fusco - griseum, griseum, aut fulvum;
ai cellulae cubitales secunda et tertia subaequales;
a2 thorax albido pubescens aut villosus;
a 3 magna; cellula subradialis et stigma lu-
tea; abdomen canopiloso - cingulatum; .
b 3 media, aut parva; cellula subradialis et
stigma nigra;
a 4 segmenta basi albido -tomentosa; me¬
dia ; . * * * . . .
b4 abdomen griseo - pilosulum; parvà; .
b 2 thorax ferrugineo - hirsutus;
a 3 media ; segmenta abdominis posteriora
tomento albido cingulata; .
b 3 magna; abdomen pilosulum, non cingu¬
latum; . .
bi cellula cubitalis secunda multo minor, quam
tertia;
a2 abdomen ciliis segmentorum distincte cin¬
gulatum , cingulis vel integris , vel medio
interruptis;
a3 abdomen solitum, depressiusculum;
a 4 sarothrum albidum, aut ferrugineo -
albidum;
a 5 cinguli abdominis interrupti, sal-
tem anteriores;
6. ovina III.
1. fuscosa III.
2. pilipes III.
3. funebris III.
4. comta M. B.
51. incerta nob.
52. nigrifronsnob .
50. senex nob.
31. campestrisnob.
34. senilis nob.
24. xanthothorax
nob.
9. cunicularia F.
9
a6 minuta; sarothrum griseo - albidum; . . . .
b 6 mediae; sarothrum griseum;
a7 pedes epidermide nigra; stigma fuscum;
b 7 pedes epidermide brunnea; stigma ala-
rum lutescens; .
c6 magna; clypeus (denudatus) linea media im-
punctata; anus ferrugineus; .
b 5 cinguli abdominis integri, très yel quatuor;
a 6 magnae;
a 7 neryus recurrens primus centro cellulae
cubitalis secundae insertus; pedes epi¬
dermide nigra;
a 8 antennae nigrae; .
b 8 antennae brunneae ; .
b7 neryus recurrens primus neryo transver¬
so - cubitali proximus;
a 8 anus atro-hirtus; .
b 8 anus fuso - ferrugineo - hirtus; . . .
b 6 media, albido - pubescens , cingulis albidis
abdominis interdum interruptis; .
c6 parva , griseo - hirsuta , cingulis abdominis
quatuor griseo - pilosulis; .
b4 sarothrum ferrugineum aut fulvum;
a 5 tibiae posticae epidermide fulva;
a6 metatarsus posticus solito multo brevior, la-
titudine sesqui longior; .
b 6 metatarsus solitus;
a7 alae omnino aqueae;
a 8 hirsulia corporis albida; media; . . .
b 8 hirsutia fulva; majuscula; .
b7 alae nigro - marginatae; .
b 5 tibiae posticae epidermide nigra;
a 6 media; cinguli abdominis très, duae anterio-
res late interrupti; anus ferrugineo - hirtus;
b 6 magna; cinguli abdominis quatuor, vel om-
nes, vel très posteriores integri; anus atro-
hirtus; .
b 3 habitus Colletorum; abdomen convexum, ovato -
conicum, luteo aut griseo piloso-hirtum, ciliis seg-
mentorum cingulatum; scapus antennarum per-
brevis; .
b 2 abdomen pilosulum, sed non cingulatum;
as sarothrum fulvum;
33. minutula HL
39. proxima III.
40. interrupta H .
Sch.
43. incisa H. Sch.
46. tricincta III.
48. quadricincta
nob.
43. Listrella III.
49. Smithella III.
41. cinerascens H.
Sch .
26. analis Pz.
23. brevitarsisnob.
38. florivaga nob.
44. gracilis nob.
13. limbata nob.
42. candens H. Sch.
47. fulvicrus III.
33. Afzeliella III.
10
a-* tibiae et tarsi, saltem postica, epidermide
fulva;
a 5 anus nigro - hirtus; . 12 . fulvitarsisnob.
b 5 anus fulvo - hirtus; . 23. albicans lll.
1)4 tibiae et tarsi epidermide nigra;
a 5 sarothrum externe et interne fulvum;
major; . 11. nigroaenea lll.
b 5 sarothrum externe fulvum; interne ni-
grum; minor; . 8. Gwynana lll.
b 3 sarothrum griseum, aut fusco - griseum;
a4 clypeus linea media longitudinali impunctata;
a 5 magna; thorax griseo - hirsutus; .... 10 . Tr immer analll.
b 5 mediae; thorax ferrugineo - hirsutus;
a 6 anus nigro - hirtus; . 15. varians lll.
b 6 anus ferrugineo - hirtus; . 22. armata lll.
b4 clypeus ubique punctatus;
a 5 clypeus solitus;
a 6 clypeus aequaliter punctatus; abdo¬
men nudiusculum , ano ferrugineo -
piloso; sarothrum nigricans, interne
albicans parva; . 35. floricola nob.
b 6 clypeus antice raro punctatus; abdo¬
men ferrugineo - pilosulum ano fus-
copiloso ; sarothrum fusco - ferrugi-
neum; . • . 21. longula nob.
b 5 clypeus supinus; caput solito minus; alae
aqueae; . . , . 36. labrosa nob.
B. epidermis abdominis magis minusve rufa; (in non-
nullis varietatibus abdomen fere totum nigrum, so-
lis segmentis yentralibus bruimeo - marginatis);
a. faciès et anus nigro - hirsuta; . 57. strangulata lll.
b. faciès et anus fulvo - aut griseo - hirsuta;
ai segmenta abdominis secundum et tertium al-
bido-ciliata;
a 2 clypeus longior, linea media impunctata;
anus fulvo - hirtus; . 56. Hattorfiana lll.
b 2 clypeus brevior, omnino punctatus; anus
rufo - hirtus; . 58. Rosae F.
bi segmenta non albo - ciliata;
a 2 antennae et capitis epidermis brunneae;
a 3 magna; caput et thorax albido - aut fer¬
rugineo - griseo - hirsuta; . 54. gravida nob.
b 3 parva; caput et thorax fulvo - hirsuta;. 62. fulva nob.
11
b2 antennae et capitis epidermis nigrae;
as magnae;
a4 alae nigricanti - marginatae ; saro-
thrum omnino fulyum; . 55. scita nob.
b4 alae limpidae, non marginatae; sa-
rothrum externe nigrum, interne
album;
a 5 pedes toti nigri, albido - hirsuti,
tarsis fusco -hirsutis; . 59. florea F.
b 5 tibiae posticae ettarsi omnes ful-
vi, albo - hirsuti; . 60. consobrinanob.
b 3 parvae;
a4 stigma alarum nigrum; . 63. marginata F.
b4 stigma flavum; . 64. rufiv entris nob .
1. Andrena füscosa 111. 83.
À. atra, alis nigris ? , aut fumosis & .
Magna, magnitudine A. tboracicae, aut major; tota atra
et atro-birsuta; in individuis usitatis hirsutia saepe paulu-
lum grisescit aut fuscescit.
Andrena melasina P ail. mnpt. — Mus. Berol.
Non rara in provinciis Orenburgensi, Saratoviensi et Astra-
chanensi; rara in provincia Casanensi.
2. Andrena pilipes 111. 9.
A. atra, atro-hirta, alis externe infumatis. Femina tibiis
posticis sarothro albo; mas thorace griseo-aut albido-hirto.
F em. A. pilipes III. 9. ■ — Fabr. Piez. 2. — Andrena aterrima
Pz. Faun. germ. 64. 19.
Mas. Andrena carbonaria III. 11. — A. nigrita III. 80. — No-
mada nigrita Pz. Faun. germ. 78. 20.
Magnitudine A. fuscosae, vel paulo minor.
Non rara iisdem locis cum praecedente.
3. Andrena funebris 111.
A. atra, facie thoraceque albo - liirtis ; abdomine nitido,
utrinque maculis tribus lateralibus candido - hirtis aut to-
12
mentosis. — Fem. alis anticis violascenti - nigris, posticis
hyalinis; femoribus anterioribus externe albo-hirtis; thora-
ce plerumque nigro -fasciato. — Mas alis hyalinis, externe
infumatis; femoribus omnibus externe albo-hirtis.
Andrena funebris îll. 75. — Pz. Faun. germ. 55. 5.
Eadem magnitudine, qua A. pilipes. — Rarior in provinciis
Orenburgensi, Saratoviensi et Astrachanensi.
A. Andrena comta Mus. Berolin.
A. nigra, capite thoraceque albida liirtis , maculis abdo-
minis utrinque tribus transversis albo-tomentosis; alis hya¬
linis. — Mas et fem.
Magnitudine A. funebris, cui similis; differt alis utriusque
sexus hyalinis, externe paululum infumatis, abdomine nigro -
piceo , minus nitido; maculis abdominis albis , non candidis;
femoribus tibiisque omnibus nigro - hirtis.
Non frequens in provincia Orenburgensi.
5. Andrena cineraria Lin.
A. atro - coerulea , abdomine nitido, capite thoraceque
albido - hirtis, hoc nigro-fasciato; alis basi hyalinis, exter¬
ne infumatis. — Mas et fem.
Apis cineraria L. S. N. 5. - — Fab. E. S. 67. — Apis atra Pz.
56. 44. — 4 43. 47. — Andrena cineraria Fab. P. 5. — Andrena
barbareae Pz. 94. 40.
Paulo minor, quam A. comta, cui similis, abdomen autem
maculis albis caret. Abdomen feminae atro - violaceum, maris
violaceo-piceum, pilis nonnullis albidis obsitum. Thorax albi¬
do - hirtum , medio plerumque nigro - fasciatum , praecipue in
femina. Pedes nigro -hirti, basi albido -hirti.
Hab. in prov. Orenburg. et Casanensi; minus frequens.
6. Andrena ovina 111. 79.
A. nigra, capite thoraceque alhido-villosis, alis hyalinis,
externe infumatis. — Mas et fem.
13
Similis A. cinerariae ejusque magnitudine; differt pectore tho-
raceque toto albido - villosis; abdomine nigro, non yiolascente,
alisque minus infumatis.
Vulgaris in provinciis Casanensi , Simbirscensi et Orenbur-
gensi.
7. Andrena thoracica 111. 12.
A. atra, tborace fulvo - hirsuto. — Mas et fem.
F em. Andrena thoracica F ah. P. 3.
Mas. Andrena bicolor Fab. P. 22.
Magna, magnitudine praecedentium. Faciès aeque ac reli-
quum caput, abdomen pedesque omnes atro-villosa; thorax den¬
se fulvo aut rufo birsutus ; alae hyalinae, ad marginem exter-
num infumatae. Clypeus denudatus, i. e. ejus epidermis pun-
ctulatus, in femina linea longitudinali media paululum elevata.
Vulgaris ubique, praecipue in Salicum amentis vernalibus.
8. Andrena Gwynana 111. 24.
A. atra, thorace rufo - hirsuto. Mas pedibus posticis fer¬
rugineo - griseo - hirtis; fem. sarothro externe rufo.
Mas A. pilosula III. 68.
Simillima A. thoracicae, sed duplo minor; femina differt ti-
biis posticis externe laete rufo-birtis, interne atris; mas tibiis
tarsisque posticis ferrugineo - griseis.
Non rara in provinciis Casanensi, Simbirsc. et Orenburg.
9. Andrena cunicularia Lin.
A. capite thoraceque sordide ferrugineo- griseo -hirsutis;
pedibus abdomineque nigro -piceis , ferrugineo - griseo - pi-
losulis ; alis hyalinis , cellulis cubitalibus secunda et tertia
subaequalibus. — Mas et fem.
Apis cunicularia L. S. N. 2. 937. 25. — Andrena cunicularia
Fab. P. 525. 6. — IUig. 16.
Magnitudine A. thoracicae, aut paulo minor; abdomen minus
depressum piceum, pilis ferrugineo -griseis raro vestitum, api-
14
ce pilis nigris. Hirsutia capitis, thoracis et pedum sordia; hir-
sutia faciei pilis nigris intermixta.
Frequens in prov. Casan., Simbirsc. et Orenburgensi boreali.
10. Andrena Trimmerana 111. 21.
A. capite thoraceque sordide ferrugineo-griseo-hirsutis;
pedibus abdomineque griseo - pilosis; alis hyalinis , cellula
cubitali seeunda multo minore quam prima et tertia. —
Mas et femina.
Eadem longitudine, qua A. cunicularia, sed multo gracilior
est; differt ac ilia abdomine longiore, ovato, cellulisque cubi-
talibus.
Rarior in prov Casan. et Orenburg.
11. Andrena nigroaenea 111. 18.
A. capite nigro - hirsuto, thorace sordide fulvo - hirsuto;
abdomine nigro-piceo, nitido, basi ferrugineo - griseo - pu-
bescente, apice atro - piloso. — Mas et fem.
Andrena nigroaenea lll. 18. et A. atriceps III. 19.
Simillima A Trimmeranae , differt notis indicatis. In mare
hirsutia faciei pilis griseis intermixta est.
Hab. rarius in prov. Casanensi, Simbirscensi et Orenburgen¬
si boreali.
12. Andrena fülvitarsis nob.
A. capite thoraceque griseo - hirsutis; abdomine nigro,
griseo - pilosulo, ano nigro - piloso; tibiis tarsisque posticis
fulvis fulvoque hirsutis. Fem.
Similis A. Trimmeranae et nigroaeneae, differt pedibus po¬
sticis aut posterioribus epidermide et hirsutia fulvis. Caput ,
aeque ac thorax, griseo - albido - hirsutum, absque pilis nigris
intermixtis. — Mas latet.
Hab. ad Volgam inferiorem.
13. Andrena lime ata nob.
A. nigra, capite thoraceque fulvo - hirsutis; abdommis
15
segmentis ultimis fulvo - ciliatis; tibiis tarsisque fulvo - hir-
sutis et epidermide fulva; alis limpidis, margine externo
nigricante limbatis. — Fem.
Paulo minor, quam A. thoracica , et gracilior est. Caput et
thorax laete ferrugineo - aut fulvo - hirsuta. — Mas latet.
Hab. circa Sareptam ad Yolgam inferiorem.
14. Andrena aberrans nob.
A. nigra, ferrugineo - hirsuta , abdominis segmentis fer¬
rugineo ciliato - marginatis; epidermide tibiarum et tarso-
rum ferrugineis. - — Mas.
Magnitudine feminae A. thoraciae , sed gracilior et babitu
di versa, eodem habitu, qua feminae generis Hylaeus. Ab om¬
nibus reliquis speciebus differt A. aberrans cellula discoidali
prima seu antica , quae cellulam basalem internam spatio de-
clarato tangit, cum in reliquis Andrenis cellula ilia discoidalis
basalem internam solo puncto tangit vel petiolo brevi insidet. —
Femina latet.
Hab. ad Volgam inferiorem.
15. Andrena varians 111. 22.
A. thorace ferrugineo - hirsuto , pedibus griseo - hirtis ,
alis limpidis. Femina capite ferrugineo - hirsuto , clypeo
fusco - hirsuto; abdomine basi ferrugineo - piloso , apice
nigro-piloso. Mas capite albido-piloso, abdomine basi api-
ceque rufescenti - griseo - piloso.
Triplo minor, quam A. thoracica. Tarsi paululum in rufes-
cens vergunt.
Hab. in prov. Casan., Orenb., Simbirs., Saratov. et Astra-
chanensi.
16. Andrena fuscipes 111. 39.
A. capite pedibusque albido-birsutis , thorace sordide
ferrugineo- griseo-hirsuto ; abdomine nigro, nitido, albido-
pilosulo, ano tarsisque posticis griseo- rufescenti- pilosulis;
alis limpides. — Mas .
16
A. nitida Pz. Faun. germ. 36. 2.
Triplo minor, quam A. thoracica. — Femina latet.
Hab. in prov. Orenb. et Casanensi.
17. Andrena ambigu a nob.
A. nigra, griseo - hirsuta et pubescens, tarsis omnibus
tibiisque posticis rufis; thorace sordide rufescenti - aibido -
hirsuto. — Mas.
Media, magnitudine A. fuscipedis. Frons plerumque albido-
hirta, rarius nigro-birta; tborax sordide aibido aut ferrugineo-
albido hirsutus; abdomen elypticum nigrum, raro - pilosulum,
segmentorum marginibus in speciminibus non laesis paululum
aibido - ciliatis, ciliis raris; tarsi omnes et tibiae posticae ma-
xima parte rufi, aibido - hirti. Alae aqueae; cellullae cubitales
prima et tertia subaequales secunda subtransversa , obliqua;
nervus recurrens primus ita ad nervum transverso - cubitalem
secundum remotus, ut fere hujus continuatio videatur. — Fe¬
mina latet.
Habitat in promontoriis Uralensibus australibus.
18. Andrena barbatula 111. 56.
A. nigra, aibido - hirsuta aut pubescens, abdomine niti-
dulo, aibido - pilosulo, segmentis intermediis utrinque bre-
viter aibido - ciliatis. - — Mas.
Eadem magnitudine, qua A. fuscipes, ei simillima et vix di-
stiguenda. Andrea fuscipes mihi videtur A. barbatulam detri-
tam esse. — Fem. latet.
Hab. in provinciis Casan. , Simbirsc., Saratov. et Astracha-
nensi.
19. Andrena barbilabris 111. 55.
A. capite pedibusque aibido - hirtis, tborace sordide fer-
ruginoso - hirsuto ; abdomine piceo , griseo - pilosulo , ano
nigro - piloso; alis limpidis. — Mas.
Eadem magnitudine, qua A. barbatula, aut paulo major. —
Femina latet.
Hab. in prov. Casan. et Orenburg.
17
20. Andrena hirticeps nob.
A. capite atro-hirto, thorace griseo - ferrugineo - hirsu-
to, abdomine griseo - pilosulo, ano ferruginoso. — Mas .
Paulo minor, quam A. barbatula. Faciès atro-hirta; thorax
sordide ferrugineo - hirsutus; pectus mox atro, mox fusco aut
griseo hirtum. Abdomen elypticum, nitidum, nigrum, griseo -
pilosulum , ano rufescente; in speciminibus' integris segmenta
1 — 3 ad latera , quartum toto margine albido - ciliata. Pedes
griseo-, aut fusco -birti.
Hab. in provincia Orenburgensi.
21. Andrena longula nob.
A. nigra, griseo-pubescens, thorace ferrugineo-hirsuto,
ano fusco-piloso, sarothro rufescenti alboque versicolore. —
Fem.
Paulo major, quam A. varians, sed eodem habitu , nisi ab¬
domen paulo longius, clypeus solito minor, crebre punctatus,
praecipue in medio; clypei hirsutia grisea, aut ferrugineo-gri-
sea , absque pilis nigrîs. Thorax sordide ferrugineo - hirsutus.
Abdomen griseo - pilosulum , sed pili anales ferrugineo - fusci ,
aut nigri. Sarothrum albidum , argenteo - micans; tarsi postici
saepe obscuriores, ferrugineo - fusco - hirti. — Mas latet.
Hab. in prov. Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus.
22. Andrena armata 111. 28.
A. nigra, griseo - hirsuta. Mas mandibulis dente valido
basali armatis; femina thorace sordide ferrugineo-hirsuto.
Mas facile cognoscitur mandibularum dente basali, qui ex¬
terne bene conspicitur. Corpus elongatum , parvulum aut me-
diae magnitudinis , fere eadem magnitudine, qua A. barbatu¬
la* — griseo- aut albido-villosum; abdomen elypticum, acutum,
nigrum, griseo - pilosulum.
Femina duplo major est, quam mas, eadem magnitudine,
qua A. longula, abdomen autem brevius est et ïatius. Praete-
M 3. 185 2
18
rea A. armata femina differt ab A, longula clypeo denudato li-
neam mediam longitudinalem impunctatam otferente, et saro-
thro ferrugineo - griseo; in Andrena longula clypeus linea ea
caret.
Non rara in proy. Casan., Orenb. et Simbirsc.
23. Andrena albicans 111. 8.
A. nigra, albicanti subvillosa, thoraee anoque ferrugineo-
hirsutis. — Femina epidermide tibiarum et tarsorum posti-
corum fulva.
Magnitudine A. variantis. Abdomen breviter ovatum , prae-
cipue in femina; caput et corpus subtils albido-villosa; thorax
in femina saturate ferrugineus , in mare sordide ferrugineus;
abdomen nigrum, nitidum, ano feminae laete ferrugineo, ma¬
ris sordide ferrugineo - piloso.
Non rara in prov. Orenburg., Casan. et Simbirscensi.
24. Andrena xanthothorax nob.
A. capite pedibusque albido-hirsutis, thoraee ferrugineo-
hirsuto, abdominis nigri segmentis tomento cano margina-
tis. — Fem.
Habitu brevi A. albicantis , sed paulo minor est. Abdomen
breviter ovatum; ejus segmenta tomento brevi cano, aut albi-
do , late et distincte marginata sunt. Alae aqueae , anticarum
cellula cubitalis secunda sat magna et manifeste major est ,
quam tertia. — Mas latet.
Hab. in prov. Casan. et Orenburg.
25. Andrena breyitarsis nob.
A. nigra, griseo - villosa , thoraee anoque ferruginoso -
hirsutis; tibiis tarsisque fulvis fulvoque birtis. — Fem.
Magnitudine et fere eadem statura brevi feminae A. albican¬
tis. Pedes solito breviores, praecipue tibiae et metatarsus pe-
dum posticorum: epidermis tibiarum et tarsorum posteriorum
fulva, et ejusdem coloris eorum birsutia e»i.. Alae hyalinae, ex¬
terne paululum infumatae; anticarum cellulae cubitales prima
19
et tertia magnae, ejusdem magnitudinis, duplo longiores ac la-
tiores ; secunda parva , duplo aut triplo illis minor. — Mas
latet.
Hab. in promontoriis Uralensibus australibus.
26. Andrena analis Panz.
A. nigra, griseo - pubescens , ano griseo - ferruginoso ;
alis aqueis, cellula cubitali secunda subquadrato-transver-
sa, prima et tertia majusculis. — Mas clypeo albo, punctis
duobus nigris; femina abdomine albido - cingulato.
Mas: Panz. Faun. germ. 90. IA. — III. ISF
F em. Panz. 90. i5.
Parva. — Mas abdomine elongato-elyptico; fem. breviter ova-
to. — Mas nigrum nitidum, griseo aut albido pilosulum; anus
paululum rufescit. Facile cognoscitur mas clypeo albo, ebur-
neo , punctis duobus nigris notato. Femina multo robustior et
proportione brevior est, quam mas, — nigra, griseo aut albi¬
do pubescens, ano plerumque rufescente, segmentis abdominis
distincte albido - marginatis. Pedes toti epidermide nigra , sed
non fulva, ut in figura Panzneriana. Stigma et cellula subra-
dialis picea, rarius lutescentia.
Hab. in prov. Orenburg., Casan., Simbirsc. et Saratoviensi.
27. Andrena coitanea 111. 50.
A. nigra, griseo - subvillosa, tborace anoque ferrugino-
sis; hypostomatis angulis clypeoque albis, hoc punctis duo¬
bus nigris notato; tibiis tarsisque fui vis. — Mas.
Eadem magnitudine et statura elongata , qua A. analis, aut
paulo longior. Thorax sordide ferrugineo - hirsutus ; abdomen
elypticum, nigrum, nitidum, ano paululum ferrugineo-pilosulo;
tibiae et tarsi epidermide fulva, fulvescenti-pilosa. Clypei pars
alba transverso - elyptica; ejus puncta nigra valde distant alte-
rum ab altero, sed ab utroque margine, antico et postico, aeque-
remota. Alae paululum infumatae.
Hab. in provincia Casanensi.
2*
20
28. And re na labialis 111. 51.
A. nigra, griseo-subvillosa, thorace ferrugineo-hirsuto;
clypeo maculaque utrinque juxta oculuni albis, illo nigro -
bipunctato; segmentis abdominis ad latera albido-inargina-
tis. — Mas .
Simillima A. fallaci, infra dicendae, paulo major est, sed ea-
dem statura. Clypeus totus albus et utrinque macula magna
alba oculum attingens. Cellula cubitalis tertia non multo ma¬
jor est, quam secunda, et multo minor, quam prima. In A. fal-
lace maculae latérales clypei desunt, et cellulae cubitales pri¬
ma et tertia subaequales. — Femina latet
Hab. in prov. Casanensi.
29. Andrena fallax nob.
A. nigra, griseo subvillosa, clypeo albo, nigro -margina-
to punctisque duobus nigris notato; segmentis abdominis ad
latera albido - ciliatis, ano ferrugineo. — Mas .
Major, quam A. analis mas et multo robustior. Clypei pars
alba aut flava subrotunda, antice tenuissime nigro -marginata,
punctis duobus nigris, ad marginem posticum remotis; (in A.
anali puncta nigra infra clypei centrum locata sunt); et prae-
terea utrinque ad hypostomatis angulum punctum minutum fla-
xum reperitur in A. fallace. — Femina latet.
Hab. in promontoriis Uralensibus australibus.
30. Andrena pilosula 111. 68.
A. capite atro-birto; pectore, pedibus abdomineqne
nigro-pilosis; thorace sordide ferrugineo-hirsuto. — Mas .
Duplo minor, quam mas A. Gwynanae et gracilior; paulo mi¬
nor, quam A. birticeps, cui similis. — Fem. latet.
31. Andrena campe stris nob.
A. nigra, griseo-pubescens, abdomine ovato nitido, seg¬
mentis utrinque late albo -ciliatis; alis paululum infumatis,
cellulis cubitalibus secunda et tertia subaequalibus. — Fem,
21
Eadem magnitudine, qua A. proxima, infra dicenda. Abdo¬
men nigrum, nitidum; segmentum secundum et tertium utrin-
que macula tomentoso - alba, quartum plerumque toto margine
albo - ciliato. Pedes epidermide fusca , albido - birta. — - Mas
latet.
Hab. in promontoriis Uralensib. australib.
32. Andrena microstigma nob.
A. nigra, griseo - yillosa , abdomine griseo - subcingula-
to; alis aqueis, stigmate solito minore cellulaque subradiali
pallide lutescentibus. — Mas .
Magnitudine et statura A. barbatulae. Totum corpus pilis gri-
seis subvillosum; abdomen nigrum, parum nitidum, pilis solito
longioribus et fortioribus vestitum; segmenta margine fusco -
brunneo, griseo - piloso. Alarum anticarum stigma eadem latitu-
dine, qua cellula subradialis; cellula cubitalis secunda angusto-
transversa, — prima et tertia magnae, fere aequales.
Hab. in terris transuralensibus.
33. Andrena minütula 111. 65.
A. nigra, albido - pubescens , segmentis abdominis albi¬
do - ciliatis; antennis rufescentibus. — Mas et fem.
Minuta, et omnium nostratium minima-. longitudo 2f lin. —
Corpus et pedes omnes utriusque sexus albido - pubescentia; ab¬
domen nigrum, nitidum et pilosulum; in speciminibus non lae-
sis, praecipue femininis, segmenta distincte albido - ciliata sunt.
Antennae plerumque subtus et apice brunneae aut rufescentes.
Frequens in prov. Casan., Orenburg. et Simbirsc.
34. Andrena senilis nob.
A. nigra, albido - pubescens, abdomine brevi-oyato,
nigro-piceo, albido - pilosulo , cingulis nullis; alis aqueis,
cellulis cubitalibus secunda et tertia subaequalibus. — Mas
et fem.
Parva, eadem magnitudine, quq A. minutula eique similis,
22
abdomine autem paulo breviore; praeterea differt ab ilia cellu-
lis cubitalibus.
Hab. in prov. Casanensi.
35. Andrena floricola nob.
A. nigra, griseo - pubescens , abdomine nitido, ano fer-
rugineo - griseo - piloso ; alis aqueis, stigmate majusculo
cellulaque subradiali piceis; sarothro fusco aut nigrican-
te. — Fem.
Parva, paulo major, quam A. minutula. Abdomen oblongo-
ovatum, depressiusculum, nigrum, cingulis nullis sarotbrum ni-
gricans, interne et subtus albicans. — Mas latet.
Hab. in promont. Uralensibus.
36. Andrena labrosa nob.
A. nigra, capite, thorace pedibusque griseo -pubescenti-
bus; abdomine nitido, fusco - pilosulo ; clypeo supino. —
Fem.
Magnitudine A. proximae, infra dicendae, sed babitu differt
ab omnibus reliquis Andrenis et formam refert Systrophae spi~
ralis 111. — Caput solito minus, et multo angustius est, quam
thorax; frons depressa; clypeus transverso - linearis , angustus,
reflexus et linea transversa impressa a facie bene discretus.
Caput et thorax griseo - aut albido - hirsutula; pedes fusco -
griseo - birsutuli ; abdomen elypticum, paululum incurvatum,
nigrum , nitidum , aequaliter et solito densius pilosum , pilis
mox fusco - griseis, mox nigro - fuscis; venter nigro -hirsutus. —
Mas latet.
Hab. in provincia Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus.
37. Andrena denticülata 111. 36.
A. nigra, albido - villosa, segmentis abdominis albido -
ciliatis; mandibulis basi denticulo obtuso armatis, labro
tridentato, dente medio emarginato. — Mas.
Major, quam A. minutula; eadem magnitudine, qua A. ana-
23
lis, aut paulo major. Caput latitudine thoracis, aut latius. —
Femina latet.
Hab. in promontoriis Uralensibus.
38. ÀNDRENA FLORIVAGA ïiob.
A. nigra, griseo-pubescens, segmentis abdominis albido-
marginatis, ano rufescente; tibiis tarsisque posticis fui vis ,
fulvescenti-hirtis; alis paululum infumatis, cellulis cubita-
libus secunda et tertia subaequalibus. — Fem.
Eadem magnitudine, qua A. interrupta, infra dicenda. Abdo-
men breviter ovatum , epidermide nigro-picea. — ■ Mas latet.
Hab. in promontoriis Uralensibus australibus.
39. Andrena proxima 111. 49.
A. atra, albido - hirsuta , thorace griseo - hirsuto; abdo-
mine nitido , segmentis 2 — 4 albo - ciliato - marginatis,
marginibus omnibus , vel secundo et tertio interruptis ; ano
ferruginoso - albo - piloso ; sarothro albido, nitente; cellula
subradiali et stigmate fuscis. — Mas et femina .
Media, paulo minor, quam A. interrupta, sed ei simillima.
Hab. in prov. Casanensi et Orenburgensi.
40. Andrena interrupta H. Schffr.
A. nigro-picea, griseo - pubescens, ano subferruginoso,
segmentis abdominis ad latera albido - ciliatis; epidermide
pedum fusco - brunnea ; alarum anticarum stigmate cellula-
que subradiali lutescentibus , cellula cubitali secunda sub-
quadrata. — Fem.
A . interrupta Herrich- Schaeffer Nomencl. entomolog. p. 66.
Eadem magnitudine et statura, qua femina A. analis eique
simillima. Mas latet.
Hab. in provincia Orenburgensi.
24
41. Andrena cinerascens H. Scliffr.
A. atra, albido -hirsuta, thorace griseo-hirsuto, abdomi-
nis segmentis 2 — 4 albo - ciliatis , ano fusco - piloso; sa-
rothro albido. — Mas et femina.
A. cinerascens H . Schaeffer, Nomencl. entom. p. 65.
Eadem magnitudine, qua A. internipta, aut paulo major; si¬
milis A. proximae, sed abdominis cinguli albi sunt integri, ra¬
rissime in medio paululum interrupti. Mas pilis analibus ful-
vis, aut fusco - fui vis, femina fuscis.
Non rara in provincia Orenburgensi et in terris transura-
lensibus.
42. Andrena candens H. SchfFr.
A. atra, griseo - pubescens, thorace ferrugineo - birsuto;
abdominis segmentis 2 et 3 ad latera, quatro toto albo - ci-
liato - marginatis. — Fem. ano ferrugineo - piloso. — Mas
et fem.
A. candens H. Schffr. Nom. entom. p. 65.
Similis A. proximae et interruptae , earum statura et mag¬
nitudine.
Hab. in promontoriis Uralensibus australibus.
43. Andrena incisa H. Schaeifr.
A. atra, ferrugineo - griseo - hirsuta , thorace anoque
ferrugineo - hirsutis, sarothro ferrugineo- albido; abdomine
oblongo - ovato , segmentis lutescenti-albo-ciliatis* cingulo
segmenti quarti integro, reliquis late interruptis. — Fem.
A. incisa H. Sch. Nom. entom. p. 66.
Majuscula, major, quam A. Gwynana et forma alia. Abdo¬
men oblongo - ovatum, depressum, ut in sequentibus speciebus.
Segmenta secundum et tertium ad latera albo-marginata, quar-
tum margine integerrimo albo aut albido - lomentoso; raris¬
sime cinguli omnes subintegri. Sarothrum ferrugineo - aut ful-
xescenti - albidum. — Mas latet.
Non rara in prov. Orenburg . Casan et Simbirscensi.
25
44. Andrena gracilis nob.
A. atra, fulvo - villosa , abdomine oblongo - ovato , basi
attenuato , segmentis posterioribus fulvo - ciliatis anoque
fulvo; tibiis tarsisque omnibus fulvis fulvoque hirtis (femi-
na), — aut nigris, fulvescenti - hirtis (mas).
Simillima A. incisae eademque magnitudine; differt abdomi¬
ne iongiore, segmento primo paulo longiore ac latiore, segmen¬
tis posterioribus fulvociliatis , sed non tomento marginatis. —
Mas simillimus mari A. fulvicruris, differt praecipue hirsutia
fulva, segmentis 3 — 5 toto margine ciliatis, secundo solis la-
teribus ciliato.
Hab. in promontoriis Uralensibus australibus.
45. Andrena Listrella 111. 40.
A. atra, albido - pubescens , tborace ferrugineo -hirsuto;
abdominis segmentis 1—4 albido- ciliato -marginatis; cin-
gulis omnibus integris; ano atro-hirto; sarotbro ferrugineo-
fusco. — Fem.
Eadem magnitudine et statura, qua A. incisa.
Non rara in provinciis Orenburg., Casan., Simbirsc , Sara-
tov. et Astrachanensi.
46. Andrena tricincta 111. 73.
A. nigra, griseo - villosa , thorace griseo - ferrugineo -
hirsuto , abdomine nitido , cingulis tribus (2 — 4) albis in-
tegerrimis. — Fem. ano atro - hirsuto.
Magnitudine A. Listrellae , abdomen paulo brevius; cinguli
abdominis plerumque integerrimi , angusti et perfecte linea-
res, — in femina albo - tomentosi, in mare lutescentes et pilo-
suli. Sarotbrum griseum aut leviter e ferrugineo albidum.
Hab. in prov. Casan. et Orenburgensi.
47. Andrena fülvicrus 111. 41.
A. nigra, griseo - villosa, tborace ferruginoso - hirsuto;
26
abdomine atro, nitido, cingulis tribus albis (femina), aut
lutescentibus (mas). — Fem. tibiis tarsisque posticis fulvis
et fulvo - hirtis; ano atro - hirto.
Eadem magnitudine et statura, qua A. tricincta eique simi¬
lis; femina facile cognoscitur pedibus posticis fulvis, mas
autem a mare A. tricinctae aegre distinguendus: abdomen
acutum , in A. tricincta obtusiusculum , — cinguli abdominis
in A. fulvicrure minus exacte limitati , primus interdum in-
terruptus; cellula cubitalis secunda lata, subquadrata, — in
A. tricincta obliquo-transversa.
Non rara in prov. Orenburg., Saratov. et Astrachanensi,
48. Andrena quadricincta nob.
A. nigra, griseo - hirsuta , thorace ferruginoso - hirsuto ,
segmentis omnibus lutescenti-ciliatis, cingulis integris; ano
nigro, utrinque lutescenti -hirto. — Mas et fem.
Eadem magnitudine et statura , qua A. Listrella aut fulvi-
crus. Mas simillimus A. Afzeliellae , infra dicendae , ejusdem
statura et magnitudine, et vix ab ea distinguendus, nisi pilis
nigris analibus. Femina ab affinibus speciebus differt praeci-
pue cingulis abdominis quatuor integerrimis quintoque , aut
anali, in medio nigro-interrupto ; segmentum enim quintum in
medio nigro-birsutum est , lateribus lutescenti birsutum. An-
tennae femininae brunneo-ferrugineae.
Non rara in prov. Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus.
49. Andrena Smithella 111. 34.
A. nigra, ferrugineo-griseo-liirsuta , cingulis abdominis
quatuor integris , ferrugineo-albidis ; ano fusco-ferrugineo-
hirsuto. — Fem. et mas.
Eadem forma, qua A. quadricincta eique similis, sed dimidio
minor est; differt praecipue cingulis abdominis lutescentibus
parum accurate limitatis, pilis eorum patentibus; in specimini-
bus non laesis segmenta fere omnino pilis fulvis obtecta sunt.
Hab. in provincia Orenburgensi.
27
50. Andrena senex nob.
A. piceo - brunnea , cano - hirsuta , cingulis abdominis
tribus integris canis. — Fem.
Major praecedentibus , et maxima inter similes. — Corporis
epidermis pedumque brunnea , aut fusco - brunnea , birsutia
cana, aut griseo - albida. Abdominis cinguli aliter locata , ut
in reliquis speciebus: segmenta nempe sunt pilis canis birsuta,
eorum margo posticus autem denudatus est. — Mas latet.
Hab. in terris transuralensibus.
51. Andrena incerta nob.
A. nigra, griseo- birsuta , thorace ferrugineo- griseo,
cingulis abdominis quatuor albidis, parum accuratis. Femina
sarotbro atro-fusco.
Similis A. Smithellae, paulo major. — Abdomen maris nigrum,
fusco-pilosulum; segmenta in summo margine tantum ciliis brevi-
bus et raris albidis obsita , quo cinguli male exacti. — Femina
differt ab affinibus sarothro atro.
Habitat in terris transuralensibus.
52. Andrena nigrifrons nob.
A. nigra, fronte, pedibus ventreque atro-fusco-hirsutis ,
thorace fulvo - hirsuto; abdomine superne atro , cingulis
tribus sordide lutescentibus ; ano atro-hirsuto. — Fem .
Eadem magnitudine , qua A. Listrella , aut paulo major. —
Mas latet.
53. Andrena Afzeliella 111. 72.
A. nigra, ferrugineo -aut griseo -hirsuta, abdomine con-
vexo, conico-ovato , birsuto, cingulis quinque ferrugineis
aut griseis, pilis patentibus. — Mas et femina.
Andrena Afzeliella III 72. — Colletés leporina Jll. 10. — Apis
leporina Pz. fauna germ. 63. 21. — Anthophora leporina Fabr. p. 7.
Habitu A. Afzeliella maxime discrepit ab Andrenis, Colletis
28
simillima est a quibus praecipue differt cellulis cubitalibus pri¬
ma et tertia subaequalibus, — secunda subquadrata multo
minore. Antennae in utroque sexu revolutae , ut in Colletis , et
non fractae , ut in feminis Andrenarum ; articulus primus solito
multo brevior est. Gorporis hirsutia mox grisea, mox ferrugineo-
fulvescens. Abdomen solito hirsutius, distinctissime ciliato-cin-
gulatum, ciliis patentissimis.
Non rara in prov. Casan., Orenburg. et Simbirsc.
Nota. In sequentibus speciebus abdomen fere omnino denudatum et
ejus epidermis magis minusve rufa, rubra, aut fulva est.
54. Andrena gravida nob.
A. tota epidermide brunnea aut rufa, capite thoraceque
griseo-hirsutis. — Mas et fem.
Magna, etiam major, quam A. Scita aut Hattorfiana, abdomine
latiore. Epidermis totius corporis, antennarum pedumque brun¬
nea aut rufa, tborax saepe nigro-brunneus ; abdomen plerumque
rufum, denudatum, vel unicolor, vel rarius segmentis basi nigri-
cantibus. Pedes rufi aut rufo-brunnei, rufo-hirti. Hirsutia thora-
cis et capitis mox griseo-albida, mox ferrugineo-albida. Alae
byalinae , stigmate luteo. — Mas duplo minor , quam femina;
ceterum non differt, nisi abdomine convexiore.
Hab. in prov. Orenburg. australiori.
55. Andrena scita nôb.
A. nigra, fulvescenti-griseo-pubescens, abdominis seg¬
mentis 1 — 3 rubris, primo basi nigricante , — quarto et
quinto rufo-piceis, ano fulvescenti-hirsuto; — alis hyalinis,
margine externo nigricante. — Femina.
Magna, paulo longior et gracilior, quam A. Hattorfiana, infra
dicenda; differt ab omnibus sequentibus margine externo alarum
nigricante. — Mas latet.
Habitat ad Wolgam inferiorem.
56. Andrena Hattorfiana 111. 86.
A. nigra, griseo-pubescens, abdomine basi rubro, seg-
29
mentis albido-ciliatis , ano rufo-piloso; alis hyalinis, ex¬
terne leviter infumatis. — Femina : tibiis tarsisque fulvis,
fulvo-hirtis; abdominis segmentis primo et secundo rubris.
Mas : clypeo albo, eburneo, punctis quatuor minutis nigris;
segmentis abdominis primo et tertio rubro-marginatis, se¬
cundo toto rubro.
Var. maris : abdomine nigro, segmentis anterioribus
rufo-marginatis.
F em. A. Hattorfana Fab. Fiez. 523. 14. — III. 86. — A. eque-
stris Pz. Fn. Germ. 46. 17.
Mas. A. quadripuncta Fab. Piez. 11 . — A. clypeata III. 87.
Magna aut majuscula; mas paulo minor, quam femina.
Non rara in prov. Casan., Orenburg., Simbirsc. et Saratov.
57. Andrena strangulata 111. 2.
A. atra, nigro-aut fusco-hirsuta, abdomine basi rubro;
alis hyalinis. — Mas et fem .
F em. A. strangulata III. 2. — A. Rosae Pz. Faun. germ. 74. 10.
Magnitudine A. Rosae, infra dicendae. — Extensio coloris
rubri abdominis maxime variât; plerumque segmentum secun-
dum totum, primum et tertium ex parte sunt rubra; rarius abdo¬
men nigrum, segmentis anterioribus rufo-marginatis; rarissime
abdomen totum nigrum est. Facile cognoscitur baec species epi-
dermide atra , non nigra , et hirsutia capitis thoracisque atro-
fusca. — Mas fere duplo minor est, quam femina.
Frequens in prov. Casan., Orenburg., Simbirsc. et Saratoviensi.
58. Andrena Rosae Fab.
A. nigra, griseo- pubescens , abdomine basi rubro, seg¬
mentis albido-ciliatis, ano fusco-piloso; alis hyalinis, ex¬
terne leviter infumatis. — Fem. sarothro fulvescenti-albido;
segmentis abdominis primo et secundo rubris , illo basi
nigro. Mas segmentis abdominis secundo et tertio rubris,
reliquis nigris, ano rufo-pilosulo; hypostomate albo.
30
Var. a. abdomine toto nigro, segmentis albido-margina-
tis. — Mas et fem.
/ S . abdomine nigro, segmento secundo rubro. -FVm.
A. Rosae F. P. 52o. 1ô. Fem. — 11L 88.
F e min a eadem magnitudine, qua femina À. Hattorfianae,
aut paulo minor , eique similis ; mas autem fere duplo minor
est, quam mas À. Hattorfianae. — Femina differt ab ilia epi-
dermide pedum nigra et segmento abdominis primo basi nigro.
Mas facile distinguitur toto bypostomate albo.
Rara in provincia Orenburgensi.
59. Andrena flore a Fab.
A. nigra, ferrugineo - griseo - pubescens, rentre fuseo -
pubescente, abdomine basi ad partem rubro, segmentis
griseo - subeiliatis , ano fusco - piloso; alis bralinis externe
lerissime infumatis. — Femina tibiis posticis externe albo-
hirtis , interne nigris ; segmentis abdominis prima et secun¬
do postice rubris, reliquis saepe rufo - marginatis. — Mas
segmento secundo abdominis toto rel ex parte rubro, primo
et tertio rubro - marginatis.
A. florea Fabr. Syst. Piez. o2i. 12. — IU . 90.
A. austriaca Pz. dû. 19. — Fabr. p. 15.
Femina paulo minor est, quam femina A. Rosae; mas au¬
tem eadem magnitudine, qua mas illius speciei.
Rara in provincia Orenburgensi.
60. Andrena consobrina nob.
A. nigra, albido - pubescens , abdomine ex parte rufo,
segmentis subeiliatis; tibiis posticis tarsisque omnibus rufis,
albo - birsutis; alis limpidis. — Fem.
a. abdomine nigro, basi rufo - fasciato.
ft. abdomine nigro, segmentis duobus basalibus totis ru¬
fis, tertio rufo-marginato.
31
Paulo major, quam femina A. floreae, cui similis, abdomen
autem proportion© latius et brevius, cingulis nullis, nisi ciliis
sparsis segmentorum albidis. Hirsuties corporis , etiam faciei
pedumque , omnino albida aut aïba, pili anales tantum paulu-
lum rufescunt. Tarsi omnes tibiaeque posticae epidermide rufa
aut fulva. — Mas latet.
Hab. in prov. Orenburgensi austratiore, circa Indersk.
61. Andrena zonalis 111. 3.
A. nigra, griseo - pubescens , hypostomate fusco - aut
nigro - hirto; segmentis abdominis anterioribus rufo - mar-
ginatis; alis hyalinis. — Mas .
Eadem magnitudine, et statura, qua mas A. Rosae; differt a
similibus speciebus praecipue hypostomate nigro - birto, cum in
maribus A. Rosae, floreae et Hattorfianae tota faciès griseo -
aut albido - birsuta est.
Hab. in prov. Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus et
in terris transuralensibus.
62. Andrena fulva nob.
A. capite thoraceque nigris, fulvo - liirsutis ; al) domine ,
an tennis pedibusque fui vis, coxis nigris; alis hyalinis. —
Mas segmentis abdominis basi nigris.
Media, magnitudine A. cinerascentis ; hypostoma paulo pro¬
ductif, quam in reliquis speciebus. Antennae, pedes et abdo¬
men feminae omnino fulva; caput, thorax, pectus, coxae, et in
mare basis femorum nigra. Abdomen feminae oblongo - ovatum,
depressiusculum, nudiusculum, non cingulatum; in mare seg¬
menta sunt basi nigra , postice fulva et fulvescenti - ciliata.
Alae lutescenti - hyalinae.
Rara in promontoriis Uralensibus australibus.
63. Andrena marginata Fabr.
A. capite, thorace pedibusque nigris, griseo -ferrugineo-
hirsutis; abdomine fulvo, segmento primo nigro; alis hyaïi-
nis, externe levissime infumatis. — Fem,
82
/3. abdomine rufo, basi apiceque nigro. — Fem.
A. marginata F. P. 326. 20. — Pz. 72. 13.
Eadem magnitudine , qua A. fulva , sed paulo gracilior. —
Mas latet.
Rara in prov. Casanensi, Orenburgensi et in terris transura-
lensibus.
64. Andrena rufiyentris nob.
A. nigra, albido-pubescens, abdominis lateribus, ventre
anoque rufis, segmentis albo - ciliatis. — Fem .
Parva, paulo major, quam A. minutula, sed eodem habitu. —
Mas latet.
Non rara in provinciis Casanensi et Orenburgensi.
Genus 2. HYLAEUS.
Fabr. — III. - — Haïtiens Latr.
Cellulae cubitales quatuor: très completae; secunda ex-
cipit nervum recurrentem primum , tertia secundum. —
Lobulus médius linguae oblongo-lanceolatus , acuminatus.
Corpus magnum , mediae magnitudinis , aut parvum.
Caput et thorax pubescentia ; abdomen nudiusculum, aut
raro-pilosulum, plerumque cingulatum, cingulis tomentosis,
integris aut interruptis , segmentorum marginem posticum
occupantibus , vel eorum basin. Femina abdomine ovato,
segmento quinto seu anali rima longitudinali media denu-
data signato. Mas abdomine subcylindrico, et clypeo sem-
per albo-aut flavescenti-marginato.
Hylaei simillimi Andrenis: feminae facile dignosciuntur rima
longitudinali segmenti analis, mares abdomine oblongo-elyptico,
subcylindrico aut subclavato , — et apice clypei semper
albicante.
33
Tabula analytica specierum generis
Mares .
A. caput et thorax epidermide nigra; abdomen vel to-
tum nigrum, vel nigrum et rufum;
a. abdomen cingulis albidis tomentosis, segmento-
rum marginem posticum occupantibus, integris,
aut medio interruptis;
al magni; antennae subtus fulvae, apice nigrae;
cinguli abdominis integerrimi;
as abdomen cingulis quatuor; ........
bs abdomen cingulis quinque; .
bi medii; antennae nigrae;
as tibiae et tarsi flava, illae macula laterali
nigra;
a 3 cinguli posteriores integri; .
b 3 cinguli omnes latissime interrupti; . .
bs pedes flavi aut fulvi, femoribus ex parte
nigris;
a 3 cinguli anteriores interrupti; .
b 3 cinguli omnes integri; . .
b. abdomen vel omnino denudatum, vel basi s eg-
mentorum tomentosa cingulatum: cingulis inte¬
gris, plerumque autem interruptis;
ai abdomen subcylindrico - clavatum;
as pedes toti nigri;
a 3 abdomen cingulis omnibus interruptis;
b 3 abdomen cingulo primo integro; . . .
bs pedes nigri, metatarso flavo; .
c2 tarsi toti flavi;
a 3 segmenta abdominis nigra, postice
brunnescenti - marginata, basi utrin-
que albido - tomentosa; médius; . . .
b 3 abdomen vel totum nigrum, vel basi
rufum; parvi aut minuti;
a4 antennae nigrae; segmenta abomi-
nis 1 — 3 plerumque rufae: macula
dorsali nigra;
a 5 segmenta intermedia basi utrin-
que albido - tomentosa; major;,
b 5 segmenta glabra; minor; . . .
b^ antennae subtus rufo- fulvae; man-
dibulae flavae ;
JK 3. 185%.
Hylaeus.
i. 4-cinctus F.
3. arbustorum Pz .
4. rubicundus III.
7. interruptusPz.
6. fulvipes Germ.
8. senilis nob .
10. 6-notatus III.
10. obovatus III.
14. lugubris IlL
12. fulvicrus nob.
16. abdominalisPz .
17. albipes F.
3
34
a 5 tarsi toti et tibiae maxima parte
flavi; .
b 5 tarsi flavido - rufescentes; . . .
bi abdomen oblongo-elypticum, atrum, nitidis-
sinium; — minutus; .
B. corpus aeneum; — minuli;
a. pedes nigri;
ai abdomen nigro - aeneum; .
bi abdomen yiridi - aeneum; .
b. pedes flari;
ai abdomen non cingulatum; .
bi abdomen tomento albo cingulatum; .
Tabula analttica specierum generis
F e mi n a e.
A. caput et thorax epidermide nigra; abdomen plerum-
que nigrum, rarissime rufum, apice nigrum, (sp.
lo. rubellus Pall.);
a. abdomen cingulis albidis tomentosis , segmento-
rum marginem posticum occupantibus, xel inte-
gris, xel medio interruptis;
ai clypeus antice foyeola impressa; magnus; .
bi clypeus ubique conyexus;
a 2 epidermis abdominis brunnea; pedes albi-
do - hirsuti; magnus; .
b3 epidermis abdominis nigra;
a 3 pedes fulyo - hirsuti;
a4 magnus; abdomen oblongo-ovatum;
b^ médius; abdomen breyi - oyatum; .
b s pedes albo - aut griseo - fufescenti -
hirsuti;
a4 pedes albo-hirsutuli; cinguli abdo¬
minis albi, integerrimi; — médius;
b* pedes griseo - rufescenti - hirsuti;
a 5 médius; -cinguli abdominis me¬
dio angustati , subinterrupti ;
anus rufescenti - pilosulus; . .
b 5 minor; - cinguli abdominis late
interrupti; anus albo-pilosulus;
b. cinguli tomentosi, integri aut interrupti. Tel seg-
mentorum basin occupant, yel abdomen omnino
cingulis caret :
18. fulvicornis lll.
19. nitidiusculus
lll.
20. minutissimus
lll.
21. aeratus lll.
22. Smeathmanel-
lus lll.
23. seladonius lll.
24. flavipes lll.
Hylaeüs.
1. 4-cinctus F.
2. brunnescens
nob.
3. arbustorum Pz.
4. rubicundus lll.
8. senilis nob.
5. tomenlosus
H. Sck.
T. interrupins Ps.
35
al abdomen nigrum;
as hypostoma ultra modum productum ; . . 9. rostratus nob.
b 2 hypostoma solitum;
a3 abdomen epidermide ubique nigra;
a^ pedes postici albido-hirsuti;
a 5 cinguli abdominis integri;
a6 pedes albo - hirsuti; .... 11. leucozoniuslll.
b 6 pedes rufescenti-albo-hirsuti; 10. obovatus lll.
b 5 cinguli interrupti; . 10. 6-notatus lll.
b4 pedes postici fulvo - hirsuti;
a 5 major; cinguli integri; . 12. fulvicrus nob.
b 5 duplo minor; cinguli interrupti,
saepe omnino nulli; . . 13. laevigatus lll.
b 3 abdomen segmentis postice epidermi¬
de flavescente marginatis;
a4 majores; pedes rufescenti- hirsuti ;
a5 major; . 1 6. abdominalisPz.
b 5 dimidio minor; . 17. albipes F.
b4 duplo minores; pedes albido-hirsuti;
a 5 major; antennae nigrae; .... 18. fulvicornis lll.
b 5 dimidio minor; antennae apice
rufescentes; . 19. nitidiusculus
bi abdomen segmentis 1 — 3 rubris, reliquis ni- lll.
gris; parvus; . 15. rubellus P ail.
B. caput et thorax aenea; abdomen vel aeneum, vel ni¬
grum; minuti;
a. cellulae cubitales 2 et 3 subaequales;
ai abdomen piceum, nitidum; . 21. aeratus lll.
b i abdomen viridi - aeneum; . 22. Smeathmanel-
b. cellulae cubitales 1 et 3 subaequales; lus lll.
ai abdomen aeneum, segmentis anguste albo -
ciliato - marginatis; . 23. seladonius lll.
bi abdomen nigro-aeneum, segmentis late albo-
tomentoso - marginatis; . 24. flavipes lll.
cl abdomen totum tomento albido tectum; . . 25. mucoreus lll.
1. Hylaeüs quadricinctus F.
H. niger, griseo-ferrugineo-pubescens, cingulis abdomi¬
nis quatuor albis aut flavescentibus, tibiis ex parte tarsisque
flavis. Mas pedibus albido -hirtis, antennis subtus fui vis y
apice nigris; femina pedibus fulvescenti-hirtis, clypeo antice
foveola impressa.
3*
36
Fabr. Fiez. n. 2. — Illig. Magaz. n. 1 .
Max i mus inter nostrates. Femina abdomine oxato, mas oblon-
go , basi attenuato , subclaxato, segmentis 5 et 6 totis nigris,
albido-pilosulis, non cingulatis.
Vulgaris ubique. Tsidificat congregabilis in ripis arenoso-
argillaceis fluxiorum et rixulorum. Vide Exersm Die Brut-
stellen des Hylaeus quadrieinctus , in Bullet. de la Soc. des
Natur. de Mosc. 1846. I. p. 168. sequent.
2. Hylaeus brunnescens nob.
H. niger, tliorace griseo-pubescente, abdomine brunneo:
cingulis quatuor albis, antennis pedibusque brunnescenti-
bus, bis albo-hirsutis; clypeo conyexo. — Fem.
Simillimus H. 4-cincto eademque magnitudine, sed corpore
paulo graciliore, abdomine longiore. — Mas latet.
Hab. in proxincia Orenburgensi australiore.
3. Hylaeus arbustorum Pz.
H. niger, griseo-ferrugineo-pubescens ; abdomine flaxes-
centi-albo cingulato; — mas cingulis sex, antennis pedibus¬
que fulxis, bis basi, illis apice nigris; — femina clypeo
conyexo, cingulis abdominis quatuor, pedibus fulyescenti-
birtis.
Panz. Faun. germ. 46. 14. mas.
Hylaeus sexcinctus Fabr. Pisz. n. 4. mas.
Paulo minor praecedentibus. Femina simillima feminae
H. quadricincti , differt clypeo conxexo , corpore minore et
paulo graciliore.
Hab. in prox. Orenburgensi.
4. Hxlaeus rubicündus Illig. n. 2.
H. ater, griseo aut fulxescenti pubescens, cingulis ab¬
dominis quatuor albis angustis; tibiis tarsisque fulxis.
Duplo aut triplo minor, quam H. 4-cinetus; femina thorace
fulxo - birsuto , abdomine oxato aut late elyptico , ut in
37
H. quadricincto , cingulis autem multo angustioribus ; mas
abdomine oblongo-ovato , sub cylindrico-clavato, cingulis tri¬
bus aut quatuor , in medio angustissimis aut subinterruptis;
antennis nigris, saepe subtus brunneis.
Frequens in provinciis Orenburgensi , Gasanensi , Simbirs-
ciensi et Saratoviensi.
5. Hylaeus tomentosus Herrich-Schaeffer.
H. ater, thorace griseo -rufescenti-pubescente, cingulis
quatuor abdominis albis; femina pedibus nigris, albido-
hirsutis; mas tibiis tarsisque flavis, cingulis abdominis late
interruptis.
Simillimus H. rubicundo eademque magnitudine, aut paulo
minor; femina differt thorace griseo - pubescente , pedum epi-
dermide nigra et cingulis abdominis latioribus; mas autem vix
a mare H. rubicundi distinguendus.
Hab. in promontoriis Uralensibus.
6. Hylaeus fulvipes Germar.
H. niger, griseo-pubescens, abdomine oblongo-subcla-
vato, segmentis 1 — 4 tomentoso-albo-marginatis: margini-
bus 1 — 3 late interruptis, quarto integro; pedibus flavis,
femoribus nigris; antennisrufo-fulvis, superne nigris. - Mas.
/3. antennis totis nigris; cingulis omnibus interruptis. - Mas.
Germar , Reise n. 576. * — Fn. 7. 16.
Eadem magnitudine , qua mas H. rubicundi eique similli¬
mus; differt praecipue tibiis totis flavis et cingulo quarto
abdominis integerrimo. Suspicio haec species ne sit mas détri¬
tus H. senilis, infra sequentis.
Hab. in provincia Casanensi.
7. Hylaeus interruptus Pz.-Mas. Berol.
H. niger, griseo-pubescens, segmentis abdominis utrin-
que albo-marginatis; mas tarsis tibiisque flavis, liis medio
nigris; femina pedibus nigris, griseo -birsutis.
38
H. interruptus Pz. Fn. ÔÔ. 4. mas. (In noslris speciminibus
segmentum abdominis primum totum nigrum est et abdomen
colore rubro omnino caret).
Dimidio minor , quam H. rubicundus et multo gracilior.
Abdomen feminae oblongo-ovale, — maris subcylindricum, sub-
clayatum. Mas simillimus mari H. rubicundi , sed multo mi¬
nor est, abdomine subclavato, utrinque striolis quatuor albis-
simis.
Frequens in provincia Orenburgensi.
8. Hylaeus senilis nob.
H. ater, griseo-pubescens, cingnlis abdominis latis albis,
in utroque sexu linearibus, integris. Mas cingulis quinque;
pedibus flavis, femoribus subtus nigris; antennis subtus
luteo-brunneis. Ferri, cingulis quatuor , pedibus nigris ,
albido-birsutis.
Similis H. rubicundo, paulo minor; differt cingulis abdomi¬
nis multo latioribus , linearibus , cretaceis , in utroque sexu
integris. Cingulus primus, yel etiam secundus non solum inar-
ginem segmenti posticum occupât, sed pariter paululum baseos
segmenti sequentis.
Hab. in prov. Orenburgensi.
9. Hylaeus rostratus nob,
H. hypostomate maxime producto , — - ater , griseo-
pubescens, segmentis abdominis 2 — 4 basi albo-tomentosis;
pedibus nigris , fulvescenti - hirtis ; alis aqueis , stigmate
nigro , cellulis cubitalibus secunda et tertia subaequali-
bus. — Fem.
Eadem magnitudine, qua H. 6-notatus; hypostomate vaide
producto ab affinibus facile dignoscitur. — Mas latet.
Habitat in promontoriis uralensibus australibus et in terris
transuralensibus.
10. Hylaeus sexnotatus 111. 27.
H. ater, cano-pubescens , abdomine nitido, segmentis
39
tribus intermediis basi utrinque albo- tomentosis; pedibus
in utroque sexu nigris, albido -kirsutis ; alis kyalinis, stig¬
mate fusco, cellulis cubitalibus secunda et tertia subaequali-
bus. — Mas et fem.
fi. oboyatus 111. 21. — cingulis albido - tomentosis in-
tegris. — Fem.
Eadem magnitudine et statura, qua H. tomentosus. Var. fi.,
Hylaeus obovatus 111. , non differt nisi cingulis tribus, tomento
albido baseos segmentorum formatis, integris, cum in H. sex-
notato cinguli ei in medio detriti sunt.
Frequens in prov. Orenburgensi.
11. Hylaeus leucozonius 111. 23.
H. ater, albido-pubescens , abdominis segmentis 2 — 4
basi tomentoso-albis; pedibus nigris, albo-hirsutis. — Fem.
Eadem magnitudine et forma qua H. sexnotatus; simillimus
varietati fi., H. obovato , et vix differt nisi pubescentia et
cingulis abdominis albidioribus. — Mas latet.
Rarus in prov. Orenburgensi.
12. Hylaeus fulvicrus nob.
H. ater, rufescenti-pubescens, segmentis abdominis 2 — 4
basi tomentoso-albidis ; alis hyalinis, stigmate rufescente,
cellulis cubitalibus 2 et 3 subaequalibus. Mas segmentis
abdominis postice epidermide pallidiore aut flavida, seg¬
mentis intermediis basi utrinque albido -tomentosis; apice
basique tibiarum et tarsis flavis ; — femina thorace ferru-
gineo-birsuto ; abdomine ovato, cingulis tribus albido-to-
mentosis integerrimis; pedibus posticis fulvo-hirsutis.
Fere eadem magnitudine , qua H. rubicundus , cui femina
simillima, cinguli abdominis autem non occupant segmentorum
marginem posticum , sed eorum basin. In mare epidermis ni-
gra abdominis ad marginem posticum segmentorum expallescit
aut flavescit; basis segmentorum intermediorum utrinque to¬
mento albido tecta est.
Hab. in prov. Orenburgensi.
40
13. Hylaeus laevigatüs 111. 22.
H. ater, rufo-subpubescens, thorace ferrugineo-hirsuto;
abdomine nitido : segmentis intermediis basi griseo-tomen-
tosis. — Fem.
Dimidio rninor , quam H. leucozonius; simillimus H. sex-
notato sed dimidio , aut duplo minor. Pedes rufescenti aut
griseo - rufescenti birsuti : alae limpidae , cellulis cubifalibus
secunda et tertia subaequalibus; abdomen ouatum , nigro-
piceum, nitidum, segmentis intermediis basi albido-tomentosis,
cingulatis, eingulis vel integris, vel medio interruptis, saepeque
totum abdomen detritum, nigrum, nitidum, ano griseo -rufes¬
centi - hirsutulo. — Mas latet.
14. Hylaeus lugubris 111. 26.
H. ater, albido-subpubeseens, abdomine oblongo-ovato,
segmentis intermediis basi utrinque albido-tomentosis;
pedibus nigris: metatarsis flaris. — Mas.
Paulo major, quam H. nitidiusculus; differt a maribus affi-
nibus abdomine breviore, crassiore, oblongo-elrptico, subcla-
vato: — nec non pedibus nigris : tarsorum articulo primo
flaxo , reliquis fuscis. — Femina latet.
Hab. in pror. Orenburgensi.
15. Hylaeus rubellus Pall. mnspt. — Mus. Berol.
H. niger, griseo - birsutulus , abdomine oblongo-ovato,
segmentis 1 — 3 rubris, reliquis nigris; pedibus nigris,
rufescenti-birtis. — Fem.
Magnitudine H. laevigati. Haec femina differt ab omnibus
reliquis feminis Hvlaeorum abdomine rubro, apice nigro. Alae
aqueae , stigmate fusco , cellulis cubitalibus secunda et tertia
subaequalibus.
Hab. in promont oriis Uralensibus.
16. Hylaeus abdomiaalis Pz.
H. niger, griseo-subpubescens , segmentis abdominis
41
pallide marginatis ; alis aqueis , stigmate brunneo , cellulis
cubitalibus secunda et tertia subaequalibus. Mas : abdomine
oblongo-ovali, segmentis flavescenti-marginatis, intermediis
rufis: macula dorsali nigra; pedibus nigris, basi apiceque
tibiarum et tarsis fl avis; — femina : abdomine ovato, piceo,
segmentis flavescenti-marginatis; pedibus fuscis, rufescenti-
hirsutis.
p. abdomine nigro, segmentis rufo flavidoque margina¬
tis. Mas.
Hylaeus abdominalü Pz. fn. 63. 48. mas. — III. 20. mas.
Magnitudine H. tomentosi , aut panlo minor. Femina abdo¬
mine elyptico, piceo aut fusco, oleoso-nitente, griseo aut rufes-
centi-griseo pilosulo, margine postico segmentorum subdiaphano-
lutescente. Mas abdomine oblongo- elyptico, obtuso, subcylin-
drico , segmentis 1 — 3 magis minusve rufis et basi utrinque
albido - tomentosis , omnibus margine postico flavescenti - sub-
diapbano.
Hab. in prov. Orenburgensi, frequens.
17. Hylaeus albipes F.
H. niger, griseo -subpubescens, cellulis cubitalibus se¬
cunda et tertia subaequalibus. Mas abdomine cylindrico
obtuso subclavato, segmentis 1 — -3 rufis: puncto dorsali
nigro; tibiis tarsisque flayis, illis medio magis minusve
nigris. Fem. abdomine ovato, fusco-piceo, oleoso-nitente,
segmentis pallide marginatis.
cylindricus Fabr. abdomine toto nigro. Mas.
H. albipes F. E. S. p. 306 n. 43. — III. n. 49. — ■ Pz. fn.
7. 46. — Prosopis albipes.
Fab. Piez. 294. 4. — H. cylindricus F. P. 349. 4. — Pz.
fn. 66. 2.
Femina duplo minor, quam H. abdominalis, ceterum nullo
modo diflert. Mas differt praecipue a mare H. abdominalis
segmentis abdominis basi non albido-tomentosis neque postice
lutescenti-marginatis; mandibulae maris pleriimque apice flavae.
42
Vulgaris in prov. Casan. , Orenburg. , Simbirsc. Sarato-
viensi etc.
18. Hylaeus fülvicornis 111. 17.
H. niger, griseo-subpubescens, segmentis abdominis basi
utrinque albido-tomentosis; alis aqueis, stigmate pallido,
cellulis cubitalibus 2 et 3 subaequalibus. — Mas : abdomine
subcylindrico depressiusculo , atro - nitidissimo ; antennis
subtus fulvis; mandibulis, tarsis tibiisque apice et basi fla-
vis. Femina: abdomiue ovato, fusco, nitido: segmentis basi
albido-tomentosis, postice flavido - marginatis; pedibus
fuscis, griseo-birsutis.
/ 3 . segmentis abdominis anterioribus rufo-fasciatis, poste-
rioribus flavido -marginatis. Mas.
Femina simillima feminae H. albipedis et vix distinguenda,
nisi mole doplo minore. Pariter et mas simillimus nonnullis
varietatibus albipedis , differt praecipue abdomine depressius¬
culo et mole minore.
Vulgaris ubique.
19. Hylaeus nitidiusculus 111. 13.
H. niger, albido-subpubescens , alis aqueis, stigmate
nigro , cellulis cubitalibus 2 et 3 subaequalibus , antennis
subtus rufis. Mas: abdomine subcylindrico, atro, nitidissimo;
antennis subtus, mandibulis tarsisque sordide flavis. Femina
abdomine ovato , nigro , nitidulo , albido pubescente , seg¬
mentis saepe pallide marginatis; pedibus fuscis, griseo-
pubescentibus.
Minutus , uterque sexus dimidio minor , quam fülvicornis ,
ceterum buic simillimus.
Frequens in prov. Casan. et Orenburgensi.
20. Hylaeus minutissimus 111. 12.
H. ater, nitidissimus, albido-subpubescens, tarsis flavido-
43
fuscescentibus ; abdomine oblongo-elyptico; alis aqueis,
stigmate nigro-brunneo , cellulis cubitalibus 2 et 3 sub-
aequalibus. — Mas.
Minutus, etiam minor, quam H. nitidiusculus, 2f- lin. Paris,
îongus. Pedes nigri, solis tarsis fuscescentibus. — Femina latet.
Hab. in terris transuralensibus.
21. Hylaeus aeratüs 111. 7.
H. viridi - aeneus , nitidus, abdomine maris oblongo -
ovato - cylindrico, nigro - aeneo , — feminae ovato , piceo-
aeneo, segmentis intermediis utriusque sexus basi griseo -
tomentosis.
H. aeratus III. 7. mas.
H. mono III. 9 fem.
Minutus, eadem magnitudine, qua H. nitidiusculus. Caput et
thorax viridi - aenea; antennae maris subtus saepe rufae; pe¬
des nigri, albido-pubescentes; abdomen maris oblongo-ovatum,
subcylindricum , nigro - aeneum, — feminae ovatum, piceum,
nitidum, albido - pilosulum, segmentis basi albido - tomentosis,
postice pallido - marginatis. Alae aqueae , stigmate fusco aut
fuscescente, cellulis cubitalibus secunda et tertia subaequalibus.
Frequens et vulgaris in prov. Casan., Orenburg., Simbirscensi.
22. Hylaeus Smeathmanellus 111. 6.
H. viridi - aeneus , nitidus, segmentis intermediis abdo-
minis basi albido - tomentosis. — - Mas et fem.
Eadem magnitudine et statura, qua H. aeratus eique similis;
differt abdomine viridi - aeneo utriusque sexus.
Non rarus in provincia Orenburgensi.
23. Hylaeus seladonius 111. 5.
H. nigro - aeneus, albido - subpubescens; — mas anten-
nis subtus, mandibulis pedibusque flavis, abdomine subcla-
vato-cylindrico, vix cingulato; — femina pedibus brunneis.
44
albido -liirsutulis , abdomine ovato, segmentis anguste albi-
do - tomentoso - marginatis.
Paulo major praecedenlibus, sed minor sequenlibus; femina
segmentis albo - ciliato - marginatis distincta, mas autem simil-
limus mari H. flavipedis, ditfert abdomine cingulis destituto;
an forsitan abdomen detritum?
Habitat in prov. Orenburg. et Gasanensi.
24. Hylaeus flayipes 111. 3. — Mus. Berol.
H. nigro - aeneus, albido-pubescens , cingulis abdominis
latis albido - tomentosis; mas cingulis quinque, — pedibus,
antennis subtus mandibulisque flaYis; femina cingulis qua¬
tuor.
Duplo major, quam H. aeratus ant Smeathmanellus ; facile
cognoseitur cingulis abdominis griseo aut albida tomentosis ,
latis et linearibus, segmentorum marginem posticum occupan-
tibus. Cellulae cubitales 1 et 3 subaequales.
Frequens in prov. Orenburg., Sarat. et Astracbanensi, rarior
in prov. Gasanensi.
25. Hylaeus mucoreüs 111. n. 69.— Mus. Berol.
H. viridi - aeneus, ubique tomento griseo - albido tectus,
cingulis abdominis tomento densiore signatis. — Femina.
O O
Eadem magnitudine et statura, qua femina H. flavipedis ei-
que similis. — Mas latet.
Frequens in provincia Orenburgensi austratiori.
Genus 3. COLLETES Latr.
Cellulae cubitales quatuor, très completae; secunda et
tertia subaequales; secunda excipit nervum recurrentem
primum , tertia secundum ; nervus recurrens secundus
S-formis. — Lobulus médius linguae latus, obtusus, emar-
ginatus. — Beliqua ut in Andrenis.
45
Corpus mediae magnitudinis , aut parvum , yillosum.
Abdomen ovato-conicum, nigrum, segmentis ciliatis, aut
tomento albido marginatis cingulatum. Antennae in utroque
sexu revolutae. — Mas differt a femina scapo antennarum
breviore, facie magis yillosa et abdomine acutiore.
Colletés sunt simillimae Andrenis; differunt l-mo cellulis
cubitalibus secunda et tertia subaequalibus , (quae autem in
nonnullis Andrenis pariter occurrunt); 2-do nervo récurrente
secundo S-formi; 3-tio abdomine convexiore , ovato-conico;
4-to lobulo linguae medio apice dilatato et profunde emargi-
nato; (in Andrenis lobulus is est lanceolatus et acuminatus)'
Species inter se sunt simillimae et solis verbis aegre distin-
guendae.
Tabula analytica specierum generis Colletés.
Mares et Feminae.
A. cinguli albidi abdominis latitudine dimidiae partis
segmenti;
a. majusculus; thorax ferrugineo-hirsutus; cinguli
abdominis lutescentes; . hylaeiformis H.-
b. quadruplo minor; thorax albido -hirsutus; Sch.
ai antennae nigrae; . floralis nob.
bi antennae brunneae; . juvencula nob.
B, cinguli abdominis multo angustiores; corpus mediae
magnitudinis;
a. abdomen oblongo-oyatum , acutum, cingulis al-
bis, aut albidis; . fodiens Latr.
b. abdomen breyiter ovatum, cingulis lutescentibus; succincta Latr.
i. Colletés hylaeiformis H.-Schffr. Nomencl. entomolog.
C. nigra , albido -villosa , thorace ferrugineo-hirsuto ,
cingulis abdominis lutescenti-albidis, latiusculis.
Maxima inter nostrates. Abdomen oblongo-ovatum, acutum;
cingulis tomentosis lutescenti-albidis, in femina latis, in mare
angustiores.
Rara in provinciis Casanensi et Orenburgensi.
46
2. Colletés fodiens Latr.
C. nigra, albido-villosa , thorace ferrugineo-hirsuto;
ab domine ovato - conico , acuto , cingulis albidis angu-
stioribus.
Colletés succincta Pz. Fn. germ. 105. 21. 22.
Simillima praecedenti, sed dimidio minor.
Vulgaris in provinciis Saratoviensi, Simbirscensi, Casanensi,
Orenburgensi et in terris transuralensibus.
3. Colletés succincta Latr.
C. nigra, albido-villosa, thorace ferrugineo-hirsuto;
abdomine ovato , basi subretuso , cingulis latescentibus
angustis.
Apis calendarum Pz. Fn. germ. 83. 19.
Frequens iisdem locis ac praecedens, cui simillima.
4. Colletés floralis nob.
C. nigra, albo-villosa , thorace griseo-hirsuto ; abdomine
breviter ovato , obtuso , cingulis tomentosis latiusculis
albis.
Dimidio aut duplo minor duabus praecedentibus. Caput et
pectus albido-hirsuta; thorax leviter e lutescenti albido-hirsu-
tus; abdomen obtusiusculum, cingulis albis latiusculis.
Hab. in prov. Orenburg., Saratov. et Astrachanensi.
5. COLLETES JUVENCULA nob.
C. nigra, albido-pubescens, abdomine breviter ovato,
cingulis albis latiusculis; antennis brunneisc
Dimidio minor, quam C. floralis et duplo aut triplo minor,
quam C. succincta.
Hab. in terris transuralensibus.
Genus 4. DIGHROA 111.
Sphecodes Latr.
Alarum cellulae omnino ut in Hylaeis. — Lobulus médius
linguae lanceolatus inflexus, capite paulo longior.
Corpus medii magnitudinis , aut parvum , glabriusculum,
capite thoraceque pubescentibus aut subvillosis. Abdomen
in utroque sexu ovatum, convexum. Ferri, antennis fractis,
flagello apicem yersus crassiore; mas antennis geniculatis,
flagello noduloso aut monoliformi.
Dichroae differunt ab Andrenis, quibus similes, corpore gla-
briusculo , parum pubescente , capite et thorace aeque ac pe-
dibus nec villosis, nec birsutis, sed pubescentibus; abdomine
convexo, nec depresso, cingulis tomentosis carente. Ab Hylaeis
differunt feminae Dicbroarum rima anali longitudinali nulla ,
mares autem abdomine ovato, nec cylindrico, — et clypeo om¬
nino nigro, nec apice albo.
Tabula analytica specierum generis Dichroa.
Mares .
A» addomen totum rufum; magna; . . . 1. fuscipennisGerm.
B. abdomen rufum, apice, vel etiam basi nigrum;
a. mediae; antennae thorace cum capite longiores;
ai segmenta abdominis 1 — 3 rufa, primum ma¬
cula basali nigra; . . * . 2. analis III.
bi segmentum primum nigrum, postice rufo -
marginatum; secundum et tertium rufa, ni¬
gro - inquinata; . 3 . monolicornis III.
b. minuta; antennae thorace cum capite breviores; 4. Geoffrella III.
Feminae .
A. abdomen totum rufum; magna; . 1. fuscipennisGerm.
B. abdomen rufum, apice nigrum;
a. mandibulae et pedes nigra;
ai segmentai — 4 rufa; . 2. analis III.
bi segmentai — 3 rufa; . monolicornis III.
b. mandibulae, tibiae et tarsi rufescentes; . 4. Geoffrella Jll.
48
1. Dichroa füscipennis Germ.
D. nigra, albido-pubescens, abdomine toto rufo, nitido;
tarsis fusco - rufis; alis hyalinis , margine externo nigrican-
te. Mas et fem.
6. tibiis tarsisque posticis rufis.
D. füscipennis Germar, Fn. Germ. S. 18.
Maxima inter no strates, SI — 61 lin. longa.
Mas : Clypeus albo - villosulus, et thorax albo-pubescens, ut
in reliquis speciebus. Mandibulae piceae, aut rufae, apice ni-
grae. Antennae nigrae, nodulosae, longitudine capitis cum tho-
race , aut paulo longiores. Alarum tegulae sordide testaceae.
Abdomen totum rufum , nitidum. Pedes nigri , tibiis ex parte
tarsisque rufo-piceis aut rarissime rufis. Alae hyalinae, exter¬
ne infuscatae.
Femina: Non multo major mare. Mandibulae et antennae
nigrae; tegulae rufo-piceae; abdomen totum rufum, ut in mare;
tarsi fusci, aut rufo-fusci; alae fumato- hyalinae , externe ob-
scuriores, aut nigricantes.
Hab. in provinciis Orenburgensi et Saratoviensi.
2. Dichroa analis 111.
D. nigra, albido-pubescens; - — mas abdomine rufo, basi
apiceque nigro; — femina abdomine rufo, segmento ultimo
nigro.
Fem.: Dichroa analis III. 1. — Nomada gibba F. P. 13. —
Tiphia rufiventris Pz. Fn. S3. 4. — Sphecodes gibbus Latr. gen. 1S3.
Mas : Dichroa gibba III. 3.
Duplo minor D. fuscipenni — Mas: Mandibulae, antennae,
caput, thorax et pedes nigra; abdomen rufum, macula magna
segmenti primi segmentisque quarto et quinto ni gris , quarto
antice rufo-marginato. Alae leviter infumatae. Antennae nodu¬
losae longitudine capitis cum thorace, aut paulo longiores.
Fem. Mandibulae, antennae, caput, thorax et pedes nigra;
abdomen rufum, segmento quinto nigro. Alae infumatae, seu
fuscescenti - hyalinae.
Non rara in prov. Gasan , Orenb., Simbirsc. et Saratoviensi,
49
3. Dichroa monolicornis 111.
D. nigra, albido-pubescens; — mas segmentis abdominis
intermediis magis minusve rufis; — fem. segmentis 1 — 3
rufis.
D. monolicornis lll. 4. mas; — D. picea III. Ô. mas.
Plerumque paulo minor, quam D. analis, sed ei simillima. —
Mas: antennae nodulosae, capite cum thorace paulo longiores,
nigrae. Segmentum abdominis primum nigrum, margine postico
rufo; secundum rufum, saepe nigro-inquinatum, rarius maculis
duabus nigris distinctis; tertium antice et lateribus magis mi¬
nusve rufum, Alae leviter infumatae.
Fem.: segmenta abdominis 1 — 3 rufa, reliqua nigra; tertium
saepe margine postico nigro; quartum non raro angulis anticis
rufescentibus. Alae infumatae, ut in D. anali.
Non rara iisdem locis cum praecedente.
4. Dichroa geoffrella 111.
D. nigra, albido-pubescens; — mas abdomine rufo, basi
apiceque nigro, antennis thorace brevioribus; — fem. ab¬
domine rufo, apice nigro, mandibulis tarsis tibiisque rufes¬
centibus.
D. geoffrella lll. 2. fem. — D. divisa lll. 6. mas.
Minuta, duplo aut triplo minor praecedentibus, 2a — 3 lin.
longa. — Mas: antennae proportione paulo breviores , quam
in speciebus praecedentibus , sunt manifeste breviores , quam
caput cum thorace. Mandibulae , tibiae et tarsi plerumque
nigra, rarius rufo picea, aut rufa. Segmenta abdominis primum
et secundum rufa , primum plerumque basi magis minusve
nigrum; tertium saepissime lateribus rufum; reliqua nigra.
Alae aqueae.
F emina: antennae nigrae, flagello saepe rufescente. Mandi¬
bulae, tibiae et tarsi rufa, aut piceo-rufa. Segmenta abdominis
primum ad tertium rufa , tertium plerumque margine postico
nigricante aut nigro. Alae vix ac ne vix infumatae.
Hab. in prov. Orenb. non rara.
Jti 3. 185 2.
4
50
Gents 5. PROSOPIS Iur. — F. — TU.
Apis Lin — Hylaeus Latr. — Andrena 01.
Cellulae cubitales completae duae, secunda subquadrata,
ruinor quam prima. Nervi récurrentes sunt continuatio ner-
vorum transverso -cubitalium. Cellula discoidalis interna
S. antica cellulam basalem internam non tangit, nisi pe-
tiolo. — Mandibulae apice dilatatae inermes. Antennae
subfractae, brèves. Linguae lobulus médius dilatatus, emar-
ginatns. — Corpus parvum, oblongo - ovatum, una cum
facie et pedibus nudum , glabrum. — Mas hvpostomate
flavo, femina nigro , flavo-maculato.
Nota. Hypostoma, seu capitis pars infra antennas inter oculos sita, sutu-
ris distinctis in quatuor areas rel scuta dividetur: 1. scutum nasale
seu clypeus forma rhomboidali; — 2. scutum supranasale, minutum,
proxime sub antennis locatum , clypeo superne insidens et cum eo
triangulum oblongum aequicrurum formans; — 3. et 4. scuta latera-
lia, singula clypeum inter et oculum locata. — Omnia ea scuta in
maribus sunt flara, (in una specie, Pr. difformi, scutum supranasa¬
le nigrum est), et angulis superioribus scutorum lateralium et supra-
nasalis hypostoma fiarum superne cuspidibus tribus terminatur.
Cuspides eae autem in rariis speciebus sunt yariae formae et ad
species determinandas optime adbibendae.
Tabula analttica specierum generis Prosopis.
M ares .
A. antennarum scapus dilatatus;
a. scutum supranasale nigrum; . difformis H , Sch.
b. scutum supranasale 'una cum toto hypostomate)
flayum;
ai cuspis intermedia , i. e. scuti supranasalis
apex, acuta; . . . variegata F.
bi cuspis intermedia linearis; . patellata if. B.
B. antennarum scapus normalis;
a. hypostoma flayum distincte longius ac latius;
ai cuspides latérales truncatae, latere interno
profunde sinuatae; hypostomatis suturae sae-
pissime nigrae; . ciliata if. B .
51
bi cuspides latérales acuminatae; . annularis III.
b. hypostoma flavum non longius ac latius;
al cuspides latérales acutae aut acuminatae;
a 2 clypeus quadrato - rhomboideus; . annulataF.
b 2 clypeus oblongo - rhomboideus; segmen-
tum abdominis primum margine utrinque
cinereo-pubescente; . bipunctata III.
bi cuspides latérales subquadrangulae autrkom-
boideae; . * • laevigata H. Sch.
F e min a e.
A. abdomen basi rubrum, apice nigrum; . variegata F.
B. abdomen omnino nigrum;
a. maculae flayae (duae subrotundae) hypostomatis
ab oculis remotae; . * . distans nob.
b. maculae hypostomatis oculos tangunt;
al pedes omnes omnino nigri; segmentum abdo¬
minis primum utrinque macula cinereo-pu¬
bescente; . bipunctata III.
bi pedes omnes albo - annulati ;
as hypostoma maculis duabus solitis flayis; . patellata M. B.
b 2 hypostoma maculis tribus: tertia clypei; . ciliata M. B.
ci pedes postici albo - annulati;
a2 hypostoma brevissimum: clypeo subqua-
drato; . . . annulata F.
b 2 clypeus oblongus;
as segmentum abdominis primum utrin¬
que macula transversa marginali cine¬
reo-pubescente; . difformis H. Sch.
b 3 segmentum primum concolor, nudum; laevigata H. Sch.
1. Prosopis variegata F.
Pr. nigra, collari, punctis thoracis pedibusque flavis,
his nigro-variegatis. — Mas: scapo antennarum dilatato,
hypostomate madibulisque flavis, his subtus nigris; scuto
supranasali triangulari acuminato. — Fem abdomine basi
rubro,
Pr. variegata F. P. %95. 9. — Pr. colorata Pz. Fn. 89. 14. —
Pr. albipes Pz. 108. 18. — Pr. bifasciata Iur. t. II. gen. 30.
r
52
Parva, ut reliquae, 2^ — 3^ lin. longa. Femina ab omnibus
reliquis differt abdomine basi rubro.
Non rara in prov. Orenburg., Casan., Simbirsc. et Sarato-
viensi.
2. Prosopis patellata Mus. Berol.
Pr. nigra, puncto sub alis flavo, pedibus flavo nigroque
variegatis. — Mas : scapo antennarum dilatato et hvposto-
ruate flavis, mandibulis uigris; scuto supranasali sublineari,
truncato. — Fem.: hypostomate atro , orbita interna flava.
Eadem magnitudine, qua praecedens, aut panlo minor.
Frequens in provincia Orenburgensi. — Cepi marem et fe-
minam coeuntes.
3. Prosopis difformis H.-Sch.
Pr. nigra, puncto sub alis flavo; pedibus nigris, flavo-
annulatis. — Mas : scapo antennarum dilatato, nigro, sub¬
tus flavo; hypostomate flavo, mandibulis scutoque supra¬
nasali atris. — Fem.: hypostomate atro, utrinque macula
orbitali triangulari flava; segmento abdominis primo utrin-
que macula marginali cinereo-pubescente.
Pr. difformis Herrich- Schaeffer Nomencl. entomolog. p. 201.
Eadem magnitudine, qua praeeedentes.
Sat frequens in prov. Orenburg , Casanensi et Simbirscensi.
4. Prosopis bipuvctata 111.
Pr. nigra, puncto sub alis flavo. — Mas: pedibus nigris,
posticis basi tibiarum et tarsorum flavis; hypostomate flavo,
cuspidibus lateralibus acutis; mandibulis nigris; segmento
abdominis primo utrinque macula marginali cinereo-pubes¬
cente. — Fem.: pedibus omnibus nigris; hypostomate atro,
utrinque macula triangulari orbitali flava.
Pr. bipunctata PI. Mag. V. p. 44. n. 4. — Fab. P. 29o. S.—
Sphex signala Pz. Fn. ôo. 2.
53
Paulo major praecedentibus. — Sat frequens in prov. Oren¬
burg. et Casanensi.
5. Prosopis laevigata H.-Sch.
Pr. nigra, puncto sub alis basique tibiarum posticarum
flavis. — Mas : hypostomate flavo, cuspidibus lateralibus
latissime truncatis; scuto supranasali acuto; mandibulis
nigris; tarsis posticis basi flavis. — - Fem .: hypostomate atro,
utrinque macula triangulari orbitali flava; clypeo oblongo.
Pr. laevigata Herr.- Schaeffer Nomencl. ent. p. 201.
Eadem magnitudine, qua Pr. variegata. — Frequens in prov.
Orenburg., Casanensi et Simbirscensi.
6. Prosopis ciliata Mus. Berol.
Pr. nigra, pedibus flavo-annulatis. — Mas : hypostomate
flavo, cuspidibus lateralibus latissime truncatis, interne
profunde sinuatis; scuto supranasali obtusiusculo ; mandi¬
bulis nigris; tibiis tarsisque basi flavis. — Fem.: hyposto¬
mate atro , utrinque macula triangulari orbitali maculaque
clypei flavis.
Pr inflexa H. -Schaeffer Nomencl. ent. p. 201.
Minor praecedentibus, 2 — 2f lin. longa. — Sat frequens in
prov. Orenburg., Casan , et Simbirsc.
7. Prosopis annulata F.
Pr. nigra, puncto sub alis flavo; clypeo solito breviore,
subquadrato. - — Mas : hypostomate flavo, cuspidibus omni¬
bus acutiusculis, mandibulis nigris; tibiis tarsisque basi
flavis. — Fem.: hypostomate atro, utrinque lineola orbitali
flava; tibiis posticis basi flavis.
Prosopis annulata F. P. 293. 1. — Apis annulata L. S. N.
2. 938. 17{.
Eadem magnitudine , qua Pr. ciliata , aut paulo minor. —
Rara in prov. Orenburgensi.
54
8. Prosopis annularis 111.
Pr. nigra, puncto sub alis flavo; pedibus omnibus flavo-
annulatis; bypostomate flavo, cuspidibus lateralibus acutis,
scuto supranasali subquadrato. Mas .
Pr. annularis III. Magaz. V. p. 43. n. 2. — Sjphex annulai a
Pz. Fn. 35. i.
Eadem magnitudine, qua praecedens. — Femina nobis ignota.
Hab. rarius in provincia Orenburgensi.
9. Prosopis distans nob.
Pr. nigra, puncto sub alis margineque collaris flavis,
boc medio interrupto; pedibus flavo-annulatis; bypostomate
atro, utrinque guttula subrotunda flava, ab oculis distan¬
te. Femina.
Eadem magnitudine, qna Pr. variegata. — Mas latet.
Rara in provinciis Orenburgensi et Casanensi.
Gencs 6. DASYPODA Latr. — F. — 111. — Pz.
Megilla F. — Andrena Pz. — Trackusa Jur.
Cellulae cubitales completae duae, elongatae, subaequa-
les; secunda ambos nervos récurrentes éxcipit. Cellula ra-
dialis acuminata, ab alae margine non recedit. Cellula dis-
coidalis interna (s. antica) cellulam basalem internam non
tangit nisi petiolo brevissimo. — Linguae lobulus médius
triangularis acutus. Mandibulae ante apicem unidentatae.
Antennae brèves, filiformes, extrorsum subcrassiores , in
femina subfractae et paulo breviores, quam in mare. —
Corpus majoris aut mediae magnitudinis, elongatum, hir-
sutissimum; abdomen oblongo-ovatum , depressiusculum,
birsutum, segmentis dense ciliatis. Pedes birsuti et villosi,
metatarsis posticis longis, gracilibus, vix compressis, lon-
gitudine tibiarum; pedes postici feminarum villosissimi.
55
Tabula analytica specierum generis Dasypoda.
Mares.
A. segmentum anale vel omnino, yel basi nigro - pi-
losum;
a. segmenta abdominis fulvescenti - aut griseo -
ciliata; . 1. hirtipes F.
b. segmenta albo - ciliata, ciliis adpressis; . 2. argentata Pz.
B. segmentum anale omnino fulvo - pilosum;
a. tibiae anticae interne et antice pilis brevibus
atris vestitae; . 5. braccata Pall.
b. tibiae anticae interne et antice pilis brevibus
griseis; . 3. plumipes Pz.
F e mina e.
A. pedes postici fulvo - yillosi;
a. segmentum abdominis penultimum atro - hirsu
tum; . 1. hirtipes F.
b. segmentum penultimum fulvo -hirsutum; . ... 2. argentata P z.
B. pedes postici nigro - aut atro - yillosi;
a. faciès et pectus atro -hirsuta et villosa;. .... 3. braccata Pall.
b. faciès et pectus albido - hirsuta;
ai thorax fulvo - hirsutus, unicolor; . 3. plumipes Pz.
bi thorax albido -hirsutus, medio nigro-pilosus; 4. villipes nob.
1. Dasypoda hirtipes Fab.
Mas : fulvescenti- aut griseo-hirsutus, ciliis segmentorum
concoloribus , griseis aut fulvescentibus , segmento anali
basi nigro.
Femina : thorace fulvo - hirsuto , pedibus posticis fulvo-
villosissimis; abdomine atro, segmentis 2 — 4 albo-ciliato-
marginatis, quinto atro-hirsutissimo, sextoque atro.
F em.: Dasypoda hirtipes F. P. 333. 1. — Andrena plumipes
Pz. Fn. 46. 16. — Andrena succincta Pz. Fn. 7. 10.
Mas: Dasypoda hirta F. P. 2. — Apis farfarisequa Pz. Fn.
33. 14.
Longitudo corporis 5^ — 61 lin. — - Mas plerumque paulo
minor , quam femina , abdomine elyptico , acuto , segmento
56
anali parvo, (ut in reliquis omnibus) , semper magis minusve
nigro , apice griseo - aut fulvescenti - pilosulo. — Femina ab-
domine paulo latiore , sublineari , depresso , segmentis quinto
et anali omnino atro - birsutis.
Frequens ubique.
2. Dasypoda argentata Pz.
Mas : subtus albo-villosa, thorace fulvescenti -hirsuto;
abdomine nigro, segmentis albo- ciliato-marginatis : ciliis
adpressiusculis; segmento anali atro-piloso.
Femina: facie pectoreque albo-hirsutis; pedibus fulvo-
villosis, femoribus atro-hirtis; thorace fulvo -hirsuto; ab¬
domine atro, segmentis 1“ — 4 griseo -ciliato-marginatis,
segmento quinto fulvo-hirsutissimo.
Dasyp. argentata Pz. Fn. 107. 15. fem.
Paulo major praecedenti. — Hab. in prov. Orenburg , Sa-
ratoviensi et Astrachanensi.
3. Dasypoda plumipes Pz.
Mas : capite pectoreque albo-villosis , tibiis tarsisque
fulvescenti-hirtis, thorace fulvescenti- griseo- hirsuto; ab¬
domine nigro, segmentis 1 — 4 albido- ciliato-marginatis :
ciliis adpressis, segmentis ultimis fulvo-hirsutis.
Femina: capite pectoreque albo-villosis, pedibus nigro-
villosis, thorace fulvo -hirsuto; abdomine atro, segmentis
2 — 4 utrinque fulvescenti-ciliatis, quinto fulvo-hirsutissimo
sextoque fulvo.
Dasypoda plumipes Pz. Fn. 99. 15. fem.
Eadem magnitudine qua D. argentata , aut paulo major ,
lin. longa. Mas cingulis abdominis 1 — -4 albidis aut
griseis, ultimis fulvis aut fnlvescentibus.
Non rara in prov. Orenburgensi et Saratoviensi.
57
4. Dasypoda yillipes nob.
Fernina: facie, pectore, thorace et abdominis segmento
primo albo-hirsutis, thorace medio nigro-piloso; occipite
pedibusque nigro-villosis; abdomine atro, segmentis quarto
et quinto fulvo -hirsutis. — Mas latet.
Simillima praecedenti, et forsitan nibil nisi ejus varietas. —
Habitat in provincia Astrachanensi.
5. Dasypoda braccata Pall. mnspt. — Mus. Berol.
Mas : fulvescenti-hirsuta, pedibus fulvo -villosis, femo-
moribus tibiisque anticis antice et interne atro-pilosulis.
Femina : capite, pectore, ventre pedibusqne atro-hirsu-
tis et villosis, thorace fulvo- aut ferrugineo-hirsuto; ab¬
domine atro, segmentis 1 — 3 utrinque fulvo-ciliatis, 4 et 5
toto margine fulvo-ciliatis.
Eadem magnitudine , qua D. plumipes eique similis. Mas
differt a mare D. plumipedis femoribus et tibiis anticis antice
atro-pilosis aut hispidulis (in D. plumipede albido - pilosis) ,
ceterum ei simillimus. Abdomen plerumque segmenti 1 — 4
albido-ciliatis aut pilosis, pilis adpressis, — segmentis ultimis
fulvo- aut fulvescenti-hirsutis, ut in D. plumipede ; — rarius
segmentis omnibus fulvo - pilosis.
Femina facile dignoscitur facie et pectore atris.
Hab. non raro in provinciis Orenburgensi et Saratoviensi.
Genüs 7. NOMIA Latr.
Eucera et Megilla F ab. — Lasius Jur. — Pz. — Andrena J ut.
Cellulae cubitales completae très, prima et tertia elon-
gatae subaequales, secunda subquadrata. Nervus recurrens
primus est continuatio nervi transversi-cubitalis secundi;
nervus recurrens secundus cellulam cubitalem tertiam juxta
ejus apicem attingit. Cellula radialis apice rotundato ab
alae margine paululum recedit. Cellula discoidalis interna
58
cellulam basalem internam singulo puncto vel petiolo bre-
vissimo tangit. — Lobulus linguae médius anguste lanceo-
latus. Mandibulae obtusae bidentatae et sulcatae. Antennae
brèves, filiformes, extrorsum paulo crassiores, in femina
fractae. — Corpus oblongo-ovatum pubescens; abdomen
ovatum, in mare convexum, in femina depressiusculum.
1. Nomia difformis Pz.
N. niger, griseo - pubescens , segmentis abdominis 2 — \
albo-marginatis; alarum squamula maxima, albida. —
Mas : scutello utrinque unispinoso ; femoribus posticis cras-
sissimis, apice dentieulatis ; tibiis posticis difformibus. —
Fem.: scutello mutico, pedibus normalibus.
Mas: Lasius difformis Pz. Fn. 89. 15.
Fem.: Andrena humeralis Jur. pl. 14.
Longitudo 4 — 5 lineae. — Mas facile cognoscitur pedibus
posticis mire formatis; femina autem cellularum forma et ner-
vorum recurrentium directione a speciebus similibus distin-
guenda.
Hab. in provincia Orenburgensi et Casenensi.
Nota. Habeo alteram speciem hujus generis, in Aegypto captam: in mare
pedes postici pariter quidem difformes , sed alio.modo; femina autem
a nostra yix differt, nisi abdomine saepe rnfo.
Subfamilia II. MELITIDAE.
Lingua tripartita , lobulo medio filiformi , pubescente ,
quam vagina plerumque longiore.
A. Melitidae solitariae, mares et feminae tantum.
Genus 8. SYSTROPHA Latr. — 111.
Hylaeus F. — Andrena Oliv. — F. — Ceratina Jur. — Eucera Scop.
Cellulae cubitales quatuor: très completae; prima et tertia
elongatae subaequales, secunda subquadrata. Nervus recur-
59
rens primus a cellula cubitali secunda, nervo transverso -
cubitali secundo proxime recipitur; nervus recurrens se-
cundus cellulae cubitali tertiae inseritur. Cellula radialis
acuminata, ab alae margine non recedit. Cellula discoidalis
antica seu interna cellulam basalem internam non tangit,
nisi petiolo brevi. — Antennae in mare filiformes, articulis
tribus ultimis semper convolutis, triangulum formantibus ;
in femina fractae, flagello subclavato. — Corpus oblongum,
abdomine oblongo-ovato hirsuto, ano maris incurvo.
1. Systropha spiralis F.
S. nigra, griseo-hirta, abdomine saepe nigro-hirto. - —
Mas: ventre basi quadridentato. — Femina: ventre mutico.
Mas: Andrena spiralis Fab. E. i . 2. 308. 3. — Pz. Fn.
33. 22. — Eylaeus spiralis Fab. P. 320. 6. — Systropha
spiralis lll. Mag. V. H6. 1.
Longitudo 4 — 6 lin. — Totum corpus pilis brevibus rigidis
patentibus hirsutum aut pubescens; segmenta abdominis tali-
bus pilis dense ciliata , pilis patentissimis; pedes pari modo
birsuti. Mas facile cognoscitur antennis singulari modo con¬
volutis; femina autem forma cellularum et directione nervorum
a speciebus similibus distinguenda.
Frequens in provincia Orenburgensi , in promontoriis Ura-
lensibus.
Genus 9. ROPHITES Latr.
Cellulae cubitales completae duae, elongatae, subaequa-
les; secunda ambos nervos récurrentes excipit. Cellula ra¬
dialis acuminata, ab alae margine non recedit. Cellula dis¬
coidalis interna cellulam basalem internam singulo puncto
tangit aut petiolo brevissimo insidit. Antennae masculinae
monoliformes , longitudine capitis cum thorace, aut bre-
viores ; — femininae brevissimae , longitudine capitis , ex-
trorsum crassiores , subclavatae. — Corpus oblongum hir¬
sutum aut pubescens, abdomine oblongo-ovato.
60
1. Rophites quinqüespinosa Spin.
R. nigra, fulvescenti- aut griseo-hirsuta, segmentis ab-
dominis griseo-ciliato-marginatis. — Mas: antennis longi-
tudine capitis cum tborace, ferrugineis, linea dorsali nigra;
tarsis luteis; ano spinulis quinque minutis armato.
Rophites S - spinosa Spinola 2. 72. — Pz. Fn. III 17.
Longitudo 3} — 4* lin. — Frequens in prov. Orenburg.,
Casan. et Simbirscensi.
2. Rophites cana nob.
R. nigra, griseo-pubescens , segmentis abdominis albido-
ciliato-marginatis, tarsis luteis. — Mas : antennis longitudine
capitis cum dimidio thorace, nigris, subtus luteis; ano
mutico.
Simillima praecedenti, sed duplo minor.
Frequens et vulgaris in promontoriis Uralensibus australibus
et in terris transuralensibus.
3. Rophites bispinosa nob.
R. nigra, griseo-pilosiuscula. — Mas: antennis longi¬
tudine capitis cum tborace , nigris ; segmento ventrali pen-
ultimo u trinque unidentato. — Fem.: antennis apice tar-
sisque ferrugineis; segmentis abdominis dorsalibus rufo-
piceo - marginatis .
Longitudo 3£ — 31 lin. — Haec species babitu discedit a
praecedentibus et propius accedit ad Panurgos ; alarum cellulae
autem exacte ut in Rophitibus, etiam antennae maris nodulosae.
Abdomen ovatum, depressiusculum, ut in Panurgis.
Hab. in terris transuralensibus.
Genus 10. MACROPIS Klug.
Alarum cellulae exacte ut in Rophitibus . — Corpus ova-
tum pubescens. Antennae filiformes, in femina fractae,
61
capite cum dimidio thorace breviores; in mare longitudine
capitis cum thorace, aut paulo breviores. Abdomen late
ovatum, subnudum aut parce pubescentulum. Pedes postici
maris femoribus et tibiis incrassatis , — feminae metatarsis
maxime dilatatis tibiisque hirsutis, pollinigeris.
1. Macropis labiata Pz.
M. nigra, griseo-pubescens. — Mas : bypostomate flavo,
antennis fuscis, femoribus tibiisque posticis incrassatis. —
Fem.: abdomine atro nitido, segmentis 3 et 4 albo-ciliato-
marginatis; tibiis posticis albo - hirsutissimis , metatarsis
posticis nigro -hirsutis, saepe fulvo-mixtis.
Mas : Megilla labiata Pz Fn. 107. 16. — Fab. P. 355. 21.
Fem.: Megilla fulvipes F. P. 332. 20.
Longitudo 3* — 3£ lin. — Mas a femina habitu multum
discedit.
Hab. in prov. Casanensi et Orenburgensi.
Genus 11. PANURGUS Latr.
Àlanim cellulae ut in genere Rophites , cellula radialis
autem truncata et appendiculata, quo Panurgi facile dignos-
cuntur a generibus affinibus. — Corpus parvum aut minu-
tum, oblongo-ovatum , parce pubescens, nigrum, abdomine
ovato. Antennae brèves, capite paulo longiores, filiformes,
extrorsum paulo crassiores, in femina fractae. Pedes postici
feminae hirsuti, metatarso compresso, dilatato.
1. Panurgus lobatus Pz.
P. ater, nitidus, nigro et fusco pubescens. — Mas : facie
atro-hirsuto; antennis apice ferrugineis ; femoribus posticis
lamina quadrata auctis. — Fem.: pedibus posticis rufescenti-
griseo-villosis.
Mas: Andrena lobata Pz. Fn. 72. 16. — Dasypoda lobata
F. P. 336. 3. — Fem.: Trachusa lobata Pz. Fn. 96. 18.
62
Longitudo 3 — H lin. — Femora postica maris lobulo quadrato
marginis postici aucta. Antennae maris plerumque flagello
ferrugineo. — Hab. in prov. Orenburg., in promont. Uralensib.
2. Paxcrgus labiatts nob.
P. niger, nitidus, parce albido-pubescens. — Ma $ clypeo,
tarsis basique tibiarum flaris; femina omnibus his partibus
ni gris.
Minutus , 2^ — 2J lin. longus. — Freqnens in promontoriis
Uralensibus.
3. P A STR GUS CLYPEATUS nob.
P. niger, nitidus, parce nigro-pubescens; clypeo fla-
vo. — Mas.
Eadem magnitudine et forma, qua praecedens. Pedes omnes
nigri. Hab. in eampis transuralensibus.
Genüs 12. OSMIA Latr — Pz.
Apis L. — Anthophora F. — Fl. — Pz. — Megachüe Latr. —
Tr a chus a Jur. — Megilla Pz.
Cellulae cubitales completae duae, subaequales, secunda
ambos neryos récurrentes excipit. Cellula radialis apice ro-
tundato ab alae margine recedit. Cellula discoidalis interna
cum cellula basali interna petiolo brevi juncto. — Mandi-
bulae, validae, dentatae, dentibus tribus aut quatuor. Palpi
maxillares triarticulati. Antennae breyiusculae filiformes,
fractae.
Corpus mediae magnitudinis aut paryum, oyatum, obtu-
sum, nigrum, birsutum aut pubescens; caput thorace an-
gustius; abdomen breyi - oyatum. obtusum, conyexum. an-
tice truncatum, postice rotundatum, ano magis minusye in-
flexo , ventre feminae fiirsutissimo , pollinigero. Pedes
simplices, breyiter villosi.
63
1. Osmia FULVA nob.
O. nigra, fulvo-hirsuta, abdomine fulvo-cingulato , seg-
mento yentrali primo laminato; mandibulis rufis, basi nigris;
pedibus fulvis. Mas.
Maxima in hoc genere ,6 — 8 lineas longa. — Caput fla-
yescenti- aut albo-hirtum; mandibulae ante apicem rufae;
antennae flagello saepe rufo , nigro - annulato. Tborax fulvo -
birsutus. Abdomen sesqui longius ac latius, postice attenuatum,
incurvum, segmento anali acuto, mucronato, — nigrum, seg-
mentis omnibus laete fulvo - ciliatis: ciliis densissimis et lon-
giusculis; segmentum ventrale primum margine postico in la-
minam transversam sat magnam productum. Pedes omnes fulvo-
birsuti et epidermide fulva.
Hab. in prov. Orenburg. australi , in prov. Saratov. et
Astracbanensi , — et in terris transuralensibus.
2. Osmia scita nob.
O. fulvo - hirsuta , abdomine nigro , fulvo - cingulato ;
pedibus fulvis. -Mas: segmento anali obtuso, apice fulvo. -
Fem.: lana ventrali fulva.
Quadruplo aut sextuplo minor praecedenti, 3! — lin. longa.
Mas babitu et colore similis praecedenti; mandibulae propor-
tione breviores, nigrae; antennae fuscae, scapo nigro; abdomen
nudiusculum nigrum, segmentorum epidermide postice accurate
fulvo-marginata: margine fulvescenti-pilosulo; segmentum anale
obtusum, summo apice ferrugineum, ante apicem fovea magna
impressa. Pedes ut in specie praecedente.
F emina. Caput et tborax rubro - fulvo - birsuta. Abdomen
subovato - globosum , nigrum, segmentis dense fulvo - ciliato-
marginatis , marginibus saepe medio interruptis. Pedes fulvi ,
fulvo -pilosuli.
Hab. in terris transuralensibus.
3. Osmia bicornis Latr.
O. nigra, hirsuta, abdomine aeneo, apice nigro-hirsuto.-
Mas: griseo-kirsutus, abdomine apice nigro-hirsuto, seg-
64
mento anali rotundato integro. — Fem.: hypostomate bi-
corni, — fulvo-hirsuta , facie et abdominis apice nigro-
hirsutis; lana ventrali fulva.
Fem : O. bicornis Latr. g en. 4. 164. — Anthophora bicornis
F. j P. 376. 16. — Apis bicornis L. S. N. 2. 964. 10. — Apis
fronticornis Pz. Fn. 63. 20. — Apis cornigera Pz. Fn. 66. 16
Mas : Apis rufa L. S. N. 2. 964. 9.— F. E. S. 2. 334. 88.
Longitudo 4 — 41 lin. — Hab. in provinciis Saratov. et
Astracbanensi.
k. Osmia Serratulae Pz.
O. nigra, thorace sordide fulvo - hirsuto , abdomine gri-
seo-hirsuto. — Mas : hypostomate cimi mandibulis flavo,
macula sub antennis transyerso-rectangula nigra; segmen-
to anali obtuso, triangulari- rotundato. — Fem.: lana y en¬
trali sordide albida.
Trachusa Serratulae Pz. Fn. 86 16. mas.
Longitudo 41 — 5 lin. — Corpus multo obesius, quam in re-
liquis speciebus; abdomen ovato - globoso.
Hab. in terris transuralensibus.
5. Osmia hamata nob.
O. nigra, griseo - hirsutula , thorace fulvo - hirsuto ; ab¬
domine incurvo, segmentis griseo - ciliatis, segmento anali-
brevi - triangulari, segmento ventrali primo margine posti-
co in pyramidem obtusam producto. — Mas .
Longitudo 41 lin. — Corpus elongatulum , abdomine duplo
longiore ac latiore, nudiusculum, nigrum, segmentis raro griseo-
ciliatis. — Femina latet.
Hab. in terris transuralensibus.
6. Osmia leucomelaena Kirby.
O. nigra, albido - pubescens. — Mas: abdomine ovali
obtuso nigro , segmentis margine utrinque aibis , segmento
65
anali brevi - triangulari, segmento ventrali primo in lami-
nam transversam rotundatam producto. Fera.: abdomine
brevi - ovali, nigro, nitido, segmentis margine utrinque al-
bis; lana ventrali albida.
Apis leucomelaena Kirbij. 32. — Anthophora leucomelaena lll.
64. — Anthophora truncorum F. P. 379. 29. — Hylaeus trun-
corum Pz. Fn. 64. 15.
Parva, 3^ — 3f lin. longa. Corpus oblongum, triplo longius
ac latius. Segmenta abdominis ciliis brevibus albis exacte albo-
marginata, marginibus saepe interruptis; segmentum penulti-
mum maris utrinque dentatum, dente brevi.
Hab. in terris transuralensibus.
Genus 13. MEGÀCHILE Latr.
Apis L. — Anthophora F. — lll. — Pz. — • Trachusa Jur.
Alarum cellulae exacte ut in Osmiis. — Mandibnlae ma-
gnae, validae, oblique truncatae, dentatae, dentibus tribus
aut quatuor. Palpi maxillares brevissimi, biarticulati. An-
tennae filiformes, thorace breviores, fractae. — Corpus ma-
jusculum, mediae magnitudinis, aut parvum, oblongo-ova-
tum, obtusum, hirsutum, epidermide nigra. Caput magnum,
tliorace parum angustium. Abdomen eljpticum aut ovatum,
obtusum, antice truncatum, in mare convexum, ano ple-
rumque inflexo, in femina planiusculum, errigendum, sur-
sum pungens, ventre hirsutissimo, pollinigero. Pedes bre-
viter villosi; tarsi antici maris saepe dilatati, latere externo
ciliati.
Mares similes Osmiis, dignoscuntur autem mandibulis vali-
dioribus, tarsis anticis saepe dilatatis et segmento anali obtu-
sissimo, carina transversa plerumque emarginata aut denticu-
lata terminato. — Feminae distinctae abdomine planiusculo.
Tabula analytica specierum generis Megachile.
Mares.
À. abdomen superne piano - eonyexum , rectum, ano
non inflexo, recto, tarsi antici simplices; . 1 .monocerosPall.
JT, 3. 1852. 5
66
B. abdomen solitum, convexum, ano inflexo;
a. tarsi antici dilatati, maniculati;
ai tibiae posticae maxime incrassatae; ..... 3.
bi tibiae omnes normales;
as pedes antici femoribus et tibiis superne
nigris, subtus, tibiarum apice utrinque et
tarsis albis; . 4.
b 2 pedes antici femoribus tibiisque totis ful-
yis, tarsis albis; . 9.
b. tarsi antici simplices, aut subsimplices;
ai tarsi antici albi;
a2 metatarsus anticus duplo longior ac latior;
abdomen apice nigro - pilosum; . 6.
b 2 metatarsus anticus triplo longior ac latior;
abdomen ubique griseo - pilosum; .... 7.
bi tarsi antici nigri;
a2 corpus magnum; mandibulae majores, lon-
gitudine marginis antici hypostomatis; . 2.
b 2 corpus duplo aut triplo minus; mandibu¬
lae minores, margine hypostomatis bre-
viores;
a 3 segmentum anale superne nigrum, al-
bo - aut griseo - pilosum;
a4 corpus densius pilosum, pilis ful-
yescentibus aut griseis; tarsi fusci; 5.
b4 corpus minus pilosum, pilis albi-
dis; tarsi rufescentes; . 10.
b 3 segmentum anale superne pilis brevi-
bus albis adpressis dense tectum; . . 11.
F e min a e.
A. faciès sub antennis cornuta; metatarsi postici yix
compressi, angusti; lana yentralis ferruginea; cor¬
pus maximum; . 1.
B. faciès mutica;
a. mandibulae maximae, longitudine marginis an¬
tici hypostomatis, aut longiores; lana yentralis
ferruginea; corpus maximum; . 2.
b. mandibulae margine hypostomatis breviores;
al lana yentralis yel tota,yel ex parte ferruginea;
a 2 lana yentralis vel omnino ferruginea, vel
in segmento anali et penultimo fusca;
a 3 clypeus denudatuspunctatus,linea me¬
dia yerticali subimpunctata, polita; cor¬
pus magnum; . 3.
lagopoda Lin.
Willughbiella
IlL
fulvimananob.
circumcincta
lll.
obscura nob.
maxillosaPall.
centuncularis
L.
albiventris Pz.
pacifica Pz.
monocerosPall.
maxillosaPall.
lagopoda Lin.
67
b3 clypeus denudatus ubique aequaliter
punctatus;
a4 corpus magnum ; . . . 4. Willughbiella
III.
b 4 corpus duplo aut triplo minus; . . 5. centuncularis
b 2 lana ventralis medio yentris ferruginea, Lin.
lateribus et postice nigra;
a3 abdominis dorsum ubique griseo - pi-
losum; . 7. obscura nob.
b 3 abdominis dorsum postice atro-pilosum;
a4 anus niger; . . 6. circumcinctus
III.
b4 anus albo - sericeus; . . 8. albicilla nob .
bi lana ventralis alba;
a 2 hypostoma denudatum punctatum, linea
media verticali impunctata, polita; ... 10. albiventris Pz.
b2 hypostoma ubique aequaliter punctatum; 11. pacifica Pz.
ci lana ventralis atra; . . 12. melanogaster
nob.
1. Megachile monoceros Palh mnspt. — Mus. Berol.
M. fulvescenti - hirsuta. — Mas: pedibus anticis simpli-
cibus; abdomine recto, acuto, segmentis fulvescenti - cilia-
tis. — Ferri.: liypostomate cornuto; lana ventrali ferrugineo.
Mas differt ab omnibus reliquis maribus abdomine recto ,
segmento anali parvo , brevi , triangulari. Longitude corporis
5^ — 7 lineae. Hirsuties in speciminibus recentibus fulva aut
fulvescens , in veteribus grisea. Caput thorace angustius; an-
tennae solito breviores , longitudine capitis cum dimidio tho-
racis. Abdomen elypticum , antice truncatum , sesqui longius
ac iatius, minus convexum quam in reliquis maribus, nigrum,
segmentis dense ciliatis, ventre hirsuto. Pedes simplices, tibiis
paululum incrassatis, metatarsis omnibus gracilibus, non com-
pressis.
Femina 6a — 81 lin. longa. Hirsuties capitis thoracis et pe-
dum sordide fulvescens aut grisea; lana ventralis omnino fer-
ruginea. Faciès sub antennis cornuta , cornu transverso , lato
ad instar laminae. Abdomen oblongo - elypticum , antice trun-
catulum, duplo longius ac Iatius, superne planiusculum, sem-
per denudatum, nigrum, nitidum, segmenta ciliis brevibus te-
5*
68
nuissime griseo-marginata; segmentum anale superne pilis ri-
gidis incumbentibus rufo-fuscis hirsutum Tarsi postici hirsu-
lissimi vix compressi.
Hab in provinciis Casanensi, Orenburgensi et Simbirscensi,
in promontoriis Uralensibus non rara. — Cepi marem et femi-
nam coeuntes.
2. Megachile maxillosa Pall. mnspt.
M. fulvescenti - griseo - birsuta. — Mas : pedibus anticis
simplieibus; segmento anali inflexo; mandibulis solito majo-
ribus. — Fem : mandibulis maximis; capite quam thorax
sublatiore; lana yentrali ferruginea.
Fem. M. maxillosa Pall. mnspt. — Mus. Berol. — Mas M. bom-
bycina Pall. mnspt. — Mus. Berol.
Fere eadem magnitudine, qua praecedens; mas plerumque pau-
lo minor, femina autem saepissime major.
Mas: Corpus griseo -villosum Antennae solito paulo longio-
res, longitudine capitis cum tboraee. Abdomen ovatum, sesqui
longius ac latius, obtusum, antice truncatum; segmenta ad la-
tera ciliis brevibus albo-marginata, segmentum anale inflexum,
obtusum, apice carinatum, carina transversa plerumque emar-
ginata, rarius integra. Pedes simplices villosi, tibiis paululum
incrassatis, curvis; femoribus anticis externe griseo -et fusco-
villosis.
Femina eadem forma et babitu , quo femina speciei prae-
cedentis ; dilfert mandibulis maximis , cornu faciali déficiente
et metatarsis posticis compressi s , latiusculis. Abdominis dor-
sum semper denudatum, ut in specie praecedenti, segmentis ut-
rinque albo - marginatis.
Frequens in prov. Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus;
rarior in prov. Casanensi.
3. Megachile lagopoda Lin.
M. fulvescenti - griseo - hirsuta , abdomiue brevi obtuso,
segmentis pallide ciliatis. — Mas: tarsis anticis dilatatis al-
bis, dense albo -ciliatis, tibiis posticis maxime incrassatis.—
69
Fem : abdomine breyi, lato, superne hirsutulo; lana ventra-
li ferruginea; tarsis anticis externe albo -ciliatis.
Mas: Apis lagopoda L. S. XII. 27. — Fn. Suec . 1702. —
(Pz. Fn. SS. 7. nimis parva, ptius ad Wülughbiellam) . — An-
thophora lagopoda F. P. 574-. 9.
Mas 61 — Il lin longus. Sordide fulvescenti - griseo - hirsu-
tus aut pubescens. Abdomen breve, latum, sublineare, antice
late truneatum, segmentis tenuissime pallido - ciîiato-margina-
tis. Tarsi antici dilatati, una cum tibiarum apice albi, externe
dense ciliati, ciliis longitudine aequalibus, albis, apice nigrican-
tibus. Tibiae posticae incrassato - elypticae.
F emina valde robusta, non multo major mare, 6^ — 8 lineas
longa, sed paulo robustior est. Caput thorace paulo angustius
eique adpressum. Corpus superne sordide fulvescenti - griseo -
hirsutum aut pubescens. Abdomen latum, latitudine thoracis,
breve, sesqui longius ac latius, sublineare, antice late trunca-
tum, superne hirsutulum, segmentis tenuissime fulvescenti -aut
griseo - marginatis ; lana ventralis vel omnino ferruginea , vel
rarius in segmentis anali et antepenultimo ferrugineo - fusca.
Metatarsi postici valde compressi , latitudine tibiae vel paulo
latiores.
Non rara in prov. Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus
4. Megachile Willüghbiella 111.
M. fulvescenti -griseo-pubescens, abdomine brevi obtu-
so, segmentis breviter pallido - ciliatis. — Mas : tarsis anti-
cis dilatatis albis, dense albo -ciliatis; tibiis posticis simpli-
cibus. — Fem.: abdomine brevi, lato, supra griseo-piloso,
apice nigro-piloso; lana ventrali ferruginea, apice plerum-
que brunnea.
Fem. Anthophora Willüghbiella III. 14 — Mas Apis lagopoda
Pz. Fn. SS. 7.
Uterque sexus paulo minor specie praecedenti, sed ei simil-
limi; mas 5 — 6 lin., fem. G — 7 lin. longi. Mas differt tibiis
posticis simplicibus, non incrassatis; {emina abdomine longiore,
antice angustiore et minus truncato, ita ut segmentum primum
70
angustius secundo. Metatarsi postici angusliores , quam in M.
lagopoda.
Frequens in promontoriis Uralensibus , in provinciis Oren-
burgensi, Casanensi et Simbirscensi.
5. Megachile centuncularis Lin.
M. griseo - pubescens, segmentis abdominis albido-cilia-
tis. — Mas: tarsis tibiisque simplicibus; abdomine obtuso,
ano incurvo, subintegro, obsolète denticulato. — Fem.: ab-
domine obovato, antice late truncato, lana y entrali ferrugi¬
nea, saepe apice brunnea.
Apis centuncularis L. S. N. II. 953. n. 4. — Anthophora centun-
cularis F. P. 378 n. 16. — III. Mag. V. n. 16. — Mus. Berol.
Triplo aut quadruplo minor praecedentibus, sed iis similli-
ma; longit. maris 3| — lin. — feminae 4a — 6 lin. — Mas
differt tarsis anticis simplicibus; femina autem vix distinguen-
da nisi magnitudine minori. Lana ventralis pîerumque tota
ferruginea , non raro autem lana segmenti analis et penultimi
fusca.
Vulgaris ubique.
Nota. Habeo M. centuncularem a celeb. Herrich- Schâffer communica-
tam, cujus femina nullo modo differt a nostra ; mas autem discedit
pedibus anticis solito longioribus , tarsis anticis simplicibus albidis,
externe longe albo - ciliatis. — Talis mas in nostra Fauna non oc-
currit.
6. Megachile circümcincta 111. 19.
M. fulvescenti - villosa, abdomine apice nigro-piloso. —
Mas : abdomine albido - cingulato , ano inflexo emargina-
to; tarsis anticis simplicibus albis, albo - ciliatis, articulo
primo subdilatato. — Fem . : abdomine non cingulato, lana
yentrali ferruginea.
Mas kl — 5 lin longus. Caput fulvescenti-birsutus; thorax
fulvo - birsutus ; abdomen basi fulvo - villosum , apice nigro-
pilosum , segmentis 2 — 5 albo - marginatis. Pectus et venter
albo-villosa Tarsi antici simplices, articulo primo subdilala-
to, — albi, externe ciliati: ciliis longis albis.
71
Femina 6 — 6f lin. longa. Faciès fusco-hirsuta; thorax fui-
vo - hirsutus; abdomen brevissimum, yix longius ac latius, an-
tice truncatum, basi fulvescenti -villosum, apice nigro-pilosum,
cingulis nullis, lana ventrali ferruginea.
Hab. in promont. Uralensib. austral, et in terris transura-
lensibus.
7. Megachile obscura nob.
M. griseo-pubescens, thorace fulvescente; abdomine ob-
tuso, segmentis albido - marginatis. — Mas: subtus albo -
villosus; abdomine antice subtruncato, postice obtuso, ano
profunde emarginato; tarsis anticis simplicibus albis, albo -
ciliatis. — Fem abdomine subrotundo-ovato, obtuso; lana
y entrali ferrugineaj lateribus apiceque nigra.
Eadem magnitudine, quae praecedens, cui simillima; mas dif-
fert praecipue articulo primo tarsorum anticorum angusto, nullo
modo dilatato; femina facile cognoscitur lana ventrali medio
ferruginea, externe nigra, aut fusca.
8. Megachile albicilla nob.
M. griseo-pubescens aut birsuta, abdomine brevi obtuso,
segmentis dorsalibus 1 et 2 albido - villosis ,3 — 5 atro -
pilosis, ano albo; lana ventrali medio ferruginea, externe
nigra. Fem .
Magnitudine speciei praecedentis. — Mas latet.
Hab. in promontoriis Uralensib. australibus.
9. Megachile fulvimana nob.
M. fulvescenti - hirsuta, abdomine albido -cingulato, ano
inflexo emarginato; pedibus anticis fulvis, tarsis simplicibus
albis, externe albo - ciliatis. Mas.
Magnitudine et statura maris M. circumcinctae. Faciès fia-
vescenti - albido - birsuta; thorax sordide fulvescenti - hirsutus.
Abdomen sesqui longius ac latius, obtusum, basi fulvescenti-,
apice albido - pubescens , segmentorum marginibus breviter et
72
dense albido - ciliatis; segmenti analis carina einarginata. Pedes
antici fulvi, externe longe albo-pilosi, tarsis compressis sub-
dilatatis albis, articulo primo fere dnplo longius ac latins; pe¬
des posteriores nigri, griseo - pilosi. — Femina latet.
Hab. in promont. Uralensib. australibus.
10. Megachile albiventris Pz.
M. griseo - pubescens , abdomine albido - cingulato. —
Mas: tarsis anticis simplicibus, piceo - ferrugineis, abdomi¬
ne obtuso, ano subemarginato. — Femina : abdomine antice
truncato, postice acuto, lana ventrali alba.
Apis albiventris Pz. Fn. 56. 19. fem.
Longitudo maris 3| — 4i lin., feminae 4 — 4» lin. — Mas si-
millimns mari M. centuncularis et yix distinguendus nisi mole
paulo minore et hirsutie albidiore. Femina facile cognoscitur
lana ventrali alba. Abdomen antice truncatum, postice acutum,
in speciminibus non laesis nigrum, basi albo-aut albido - vil-
losum, segmentis omnibus exacte albido - ciliato - marginatis.
Non rara in prov. Casanensi et Orenburgensi, in promonto-
riis Uralensibus.
11. Megachile pacifica Pz.
M. albo - pubescens, abdomine albo - cingulato. — Mas :
tarsis anticis simplicibus nigris; abdomine obtuso, ano in-
flexo emarginato et denticulato, segmento anali superne al¬
bo. * — Fem.: abdomine elyptico atro, albo -cingulato, lana
ventrali alba.
Apis pacifica Pz. Fn. 55 16. mas.
Mas 3i — 41 lin. longus. Caput thorace sublatius, albo-aut
flavescenti - albo - hirsutum : thorax albido - pubescens ; pectus
albo - villosum. Abdomen obtusum nigrum , segmentis albo-
ciliato - marginatis; segmentum anale superne pilis brevissimis
adpressis albis omnino tectum; carina analis emarginata et la
teribus distincte denticulata, dentibus saepe acutis longiusculis
Femina 5^ lin. longa. Caput et thorax albo - pubescenlia;
abdomen elypticum, fere duplo longius ac latius, antice minus
73
truncatum et angustius est quam medio , — superne atrum ,
exacte albo - cingulatum ; lana ventralis alba. Mandibulae an-
tice latissimae yix dentatae , subintegrae. Metatarsi postici ti-
biis manifeste angustiores.
Hab. in prov. Orenburgensi australi, circa Indersk.
12. Megachile melanogaster nob.
M. albido - pubescens , abdomine antice truncato, postice
acuto, sesqui longiore ac latiore, segmentis albo - ciliato -
marginatis; lana ventrali atra. — Fem.
Longitudo 5a iineam. Fere eodem babitu, quo M. centuncu-
laris, nisi paulo robustior. — Mas latet.
Rara in provincia Orenburgensi.
Gends 14. CHELOSTOMA Latr.
Hylaeus F. — Anthophora III. — Anthidium Pz. — Trachusa Jur. —
Megachile Latr. — Heriades Latr.
Alarum cellulae exacte ut in Osmiis. — Palpi maxillares
tri- aut quadriarticulati : articulus ultimus penultimo obli¬
que insidit. Mandibulae médiocres aut majusculae, denta¬
tae, dentibus tribus aut quatuor.
Corpus oblongum cylindricum parce pubescens, ano ma¬
ris inflexo, ventre feminae hirsutissimo.
Cbelostomata babitu simillima Osmiis et vix distinguenda ,
nisi corpore longiore graciliore, parce pubescente aut subnu-
diusculo.
1. Chelostoma signatum nob.
Ch. nigra, parce griseo-pubescens, ano inflexo obtusius-
culo, superne foveolato; segmento ventrali primo in carinam
transversam producto; articulo primo antennarum subtus
albo. Mas.
Corpus 4i lin. longum , quadruplo aut quintuplo longins ac
74
latins. Abdomen glabriusculum ; thorax griseo - pubescens. —
Femina latet.
Habitat in terris transuralensibus.
2. Chelostoma inerme H.-Sch.
Ch. nigra, parce griseo -pubescens. — Mas : ano inflexo
obtuso, segmento ventrali primo gibbo. — Fem.: segmen-
tis abdominis albo-ciliato-marginatis, ano obtuso rotundato,
lana ventrali albida.
Chelostoma inerme Herrich-Schaeffer Nomencl. entom. p. 98.
Longitudo k lin. — Corpus cjlindricum quadruplo aut quin-
tuplo longius ac latius, nigrum , punctulatum , parce griseo-
pubescentulum; mandibulae médiocres. — Mas: faciès, pectus
et venter fulvescenti-griseo-pubescentia. Abdomen cylindricum,
ano inflexo obtuso , apice foveolato , segmentis vix griseo-
ciliatis, segmento ventrali primo gibbero transverso. — Femina:
abdomen postice paulo latius , quam antice , ano rotundato ,
lana ventrali albida.
Non rara in promont. Uralensib., in provinciis Orenburgensi
et Simbirscensi.
3. Chelostoma florisomne L.
Ch. nigra, griseo-pubescens. — Mas: âno incurvo biden-
tato; segmento ventrali primo gibbo. — Femina : segmen¬
tis abdominis albo-marginatis, ano obtuso rotundato, lana
ventrali albida.
Mas: Apis florisomnis Lin . S. N. 9o£. n. 15. — Hylaeus flori -
somnis Tab. S. P. 519. 5. — Pz. Fn. 46. 15.
Fem.: Apis maxillosa L. S. N. 954. n. 11. — Fab. E. S. II.
504. 4. — Hylaeus maxillosus Pz. Fn. 55. 17.
Eadem magnitudine , qua Ch. inerme eique simillimum:
mas diflert ano dentato , femina autem vix distinguenda nisi
mandibulis majoribus et punctis impressis corporis paulo
crassioribus.
Hab. in provincia Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus.
4. Chelostoma campanularum Latr.
Ch. nigra, glabriuscula. — Mas: ano inflexo acute biden-
tato, segmento yentrali primo gibbo. — Fem.: ano obtuso
rotundato, lana ventrali albida.
Heriades campanularum Latr. gen. 4. 163. — Anthophora cam¬
panularum III . 62. -Apis florisomnis minima Christ, 197. 1. 17. 8. -
t. 16. U.
Minuta , lin. longa. Corpus elongatum subcylindricum
nudiusculum nitidiusculum atrum. — Mas: mandibulae mé¬
diocres; abdomen subcylindricum, triplo longius aclatius; faciès
et venter parce griseo - pubescentes ; anus inflexus , dentibus
duobus acutis sat longis terminatus. — Femina: abdomen antice
angustius, postice latius, ano rotundato ; venter pilis brevibus
rigidis albis birsutus.
Non rara in campis Orenburgensibus et in promont. Ura-
lensibus.
Genus 15. COELIOXIS Latr.
Apis L. — Anthophora F. — Megachile Latr. — Anthidium Pz . —
Trachusa Jur.
Alarum cellulae ut in Osmiis. — Palpi maxillares biar-
ticulati. Mandibulae majusculae dentatae: dentibus tribus. -
Corpus oblongum pubescens, abdomine conico, maris ano
dentato, feminae acuminato, lana yentrali nulla.
Coelioxes facile dignoscuntur a generibus praecedentibus
abdomine conico, feminae praeterea lana ventrali déficiente.
1. Coelioxis conica Lin.
C. nigra, birsutula, scutello bispinoso , abdominis seg-
mentis albo-marginatis: marginibus medio interruptis. —
Mas: ano sexspinoso. — Fem.: ano acuminato; valvula
anali inferiore angusta, subtus rotundata.
Fem. Apis conica L. S. 2. 958. 32. — Apis bidentata Pz. Fn.
59. 7.
76
Mas: Apis quadridentata L. S. 2. 958. 29. — Anthophora
quadridentata F. P. 579. 52.
Long, kl — lin. — Abdomen conicum, ut in reliquis, —
nigrum vel atrum, segmentorum marginibus albo-ciliatis cingu-
latum, cingulis plerumque medio interruptis, rarius integris et
medio angustatis; segmentum anale maris obtusum, spinis sex
armatum. Anus femininus acuminatus, valvulis duabus oblongo-
triangularibus terminatus, valvula superiore superne carinata ,
inferiore subtus rotundata. Pedes nigri nudi, vel parce albo-
pilosuli.
Vulgaris ubique.
2. COELIOXIS CONOIDEA 111.
C. atra, albo-pubescens , scutello bispinoso, abdominis
segmentis ad latera candido-marginatis. — Mas : ano sex-
spinoso; margine segmenti ventralis antepenultimi in medio
bidentato. — Fem.: ano acuminato, valvula anali inferiore
lata, subtus carinata.
Anthophora conoidea III. Mag . V. 405. 5.
Plerumque major praecedenti specie, sed ei simillima, 5—7
lineas longa. Mas differt a mare C. conicae dentibus duobus
minutis medii marginis postici segmenti ventralis quarti. Fe-
mina cognoscitur valvula anali inferiore duplo latiore et subtus
carinata. Uterque sexus differt a specie praecedenti maculis îa-
teralibus abdominis albidioribus.
Hab. in prov. Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus.
3. CoELIOXIS ACANTHURA 111.
C. subtus albo - farinosa , superne abdomine albo-cingu~
lato; scutello bispinoso. — Mas: ano sexspinoso segmentis-
que penultimo et antepenultimo utrinque unispinosis. — -
Fem.: valvula anali longissima, angusta, sublineari.
Anthophora acanthura lit. 7. — Apis S-dentata Pz. Fn. 55 45.
Eadem magnitudine, qua G. conica. — Mas dentibus duobus
acutis segmentorum quinti et sexti. Epidermis nigra; faciès al-
77
bo - tomentosa; pectus et pedes magis minusve albo - farinosa.
Abdomen brève conicum, nigrum, marginibus segmentorum al¬
bis, medio angustatis aut subinterruptis. — In femina epider-
mis plerumque brunnea , albo - farinosa ; pariter et antennae
brunneae ; abdomen saepe nigrum aut atrum , cingulis albis
semper integris. Yalvulae anales longitudine trium segmento¬
rum, tenues, ad instar spinae.
Hab. in prov. Orenburgensi, circa Indersk.
4. Coelioxis brevis nob.
C. nigra, aut brunnea, subtus albo - farinosa, scutello
bispinoso ; tborae punctis sex albis , farinosis ; ano ferrugi-
neo, valvula anali brevi lanceolata. — Fem.
Minor praecedentibus, quatuor lineas longa. Antennae brun¬
neae aut fuscae; pedes brunneae, albo - farinosae; faciès albo-
tomentosa; thorax niger, nu dus, punctis duobus anticis, u trin¬
que striola scapulari punctisque duobus scutelli albo - tomen-
tosis. Scutellum utrinque dente acuto armatum, ut in reliquis
speciebus. Abdomen brevi - conicum, nigrum, cingulis albis in¬
tegris; ano denudato, brunneo, aut ferrugineo; valvulis anali-
bus longitudine segmenti ultimi , lanceolato - acuminatis. —
Mas latet.
Rara in prov. Orenburgensi.
Genus 16. ANTHIDIUM Latr. — F. — Pz.
Apis L. — Anthophora III. — Megachile III. — Trachusa Jur.
Cellulae cubitales completae duae, subaequales; secunda
excipit nervum recurrentem primum; nervus recurrens
secundus vel nervi transverso-cubitalis secundi continuatio
est, vel paululum utra eum cellulam cubitalem tertiam
attingit. Cellula radialis apice rotundato ab alae margine
recedit. Cellula discoidalis interna seu antica cellulam ba¬
saient spatio manifesto tangit. — Palpi maxillares uniarti-
culati. Mandibulae fortiusculae dentatae, dentibus 3 — 6.
Abdomen breve, latum, convexum, antice truncatum,
78
postice inflexum, nudiusculum aut pubescens, flavo-macu-
latum , in masculis ano inflexo saepissime dentato aut spi-
noso, in feminis ventre hirsutissimo, pollinifero.
Anthidia habitu Osmiis similia , ab eis autem facile
dignoscuntur epidermide abdominis nigra, flavo-maculata, -
nec non cellula discoidali interna.
Tabula analytica specierum generis Anthidium.
Mares.
A. segmenta abdominis quintum et sextum utrinque
spinosa vel dente arguto armata; segmentum sep-
timum seu anale trispinosum;
a. pedes flavo nigroque variegati;
ai abdomen maculis lateralibus flavis solitariis;
thorax flavo-maculatus ; . 4. florentinum F.
bi abdomen fasciis flavis macularibus; thorax
immaculatus; . 2. dissectum nob.
b. pedes omnino nigri; . 5. nigripes H.-
B. segmenta 1 — 5 mutica, sextum utrinque spinosum; Sch.
a. segmentum anale trispinosum aut tridentatum;
al segmentum anale nigrum , trispinosum, spi-
nis uncinatis; . 1. manicatum L.
b i segmentum anale medio mucronatum, lateri-
bus dente lato flavo armatum; . 3. regulare nob .
b. segmentum anale rotundatum , semicirculare ,
medio profunde emarginatum; . 7. oblongatum
c. segmentum anale parvum, late emarginatum, Latr.
medio mucronatum; . 9. sentie nob.
C. segmenta omnia mutica;
a. scutellum utrinque unidentatum; . 6. auripes nob.
b. scutellum muticum;
al abdomen flavo-fasciatum;
a2 segmentum anale obtuse triangulum; . . 8. integrum nob .
b 2 segmentum anale transverso-rectangulum; 10, floripetumnob.
bi abdominis segmenta utrinque guttula flava;
a 2 segmenta quatuor anteriora flavo-guttata,
reliqua nigra immaculata; . 11. lituratum Pz.
b 2 segmenta 1 — 5 flavo-guttata;
a 3 guttulae duorum segmentorum ante-
79
riorum maxime distantes, latérales;
reliquae approximatae, dorsales; ... 12. strigatum Pz.
b 3 guttulae utrinque in seriem rectam
dispositae; . 13. reptans nob.
F e mina e.
A. segmentum anale totum nigrum;
a. pedes toti nigri;
ai majus; faciès tota nigra, planiuscula; .... 5. nigripes H.-
bi quadruplo minus; faciès convexa, utrinque Sch.
macula flaya juxta oculum; . 14. sibiricumnob.
b. pedes maxima parte fulyi aut flavi;
ai segmenta abdominis quatuor anteriora flavo-
guttata; . . . 11. lituratum Pz.
b i segmenta 1 — 5 flavo-guttata ;
a 2 guttulae utrinque duae anteriores ad latus
amotae; . 12. strigatum Pz.
b 2 guttulae utrinque in seriem rectam dis¬
positae ; . 13. reptans nob.
B. segmentum anale flayo signatum ;
a. pedes toti fulyi;
ai scutellum utrinque dente armatum; . 6. auripes nob.
bl scutellum muticum; cingula flava abdominis
integra; . 10. floripetumnob.
b. pedes fulyi, nigro signati;
ai hypostoma maxima parte flayum;
a2 thorax flavo - maculatus; hypostoma ma¬
cula sub antennis rectangula, transyersa; 4. florentinum F.
b 2 thorax subimmaculatus; macula nigra
hypostomatis hastata; . 1. manicatum L.
bl hypostoma nigrum, maculis duabus magnis
juxta oculos punctisque duobus clypei flayis; 7. oblongatum
Latr.
1. Anthidium manicatum Lin.
A. nigrum, superne fulvescenti pubescens, subtus albo -
villosum, scutello integro , segmentis abdominis flavo - ma-
culatis; pedibus nigro flavoque variis; hypostomate flavo,
macula dentata nigra. — Mas: segmento anali toto nigro ,
trispinoso, spinis lateralibus divergentibus; segmento pen-
80
ultimo utrinque unispinoso. — Fem.: segmentis omnibus
flavo - maculatis; lana y entrali fulvescente.
а. maculis abdominis transversis, integris. Mas et fem.
б. maculis flavis abdominis transversis, elongatis, fasciae-
formibus, saepissime puncto nigro signatis. Mas.
y. maculis minoribus subquadratis , ad summum margi-
nem lateralem remotis. Mas.
Mas : Apis manicata L. S. N. 2. 958. 28. — Anthidium manica-
tum F. P. 364. 1. — Apis manicata fem. Pz. Fn. 53. 11.
Femina: Apis maculata Pz. Fn. 7. 14.
Inter maxima hujus generis numerandum , kj — 7 lineas
longum.
Non rarum in provincia Orenburgensi.
2. Anthidium dissectum nob.
A. nigrum, supra fulvescenti - pubescens, subtus albo -
villosum, scutello integro, nigro; hypostomate flavo, macu¬
la sub antennis nigra; segmentis abdominis flavo - fasciatis
fasciis ter crenatis aut subinterruptis ; segmento anali tri-
spinoso, spinis lateralibus parallelis, flavis; segmentis duo-
bus penultimis utrinque unispinosis; pedibus nigro flavoque
variis, — Mas.
Simillimum praecedenti, facile autem dignoscitur spinis la¬
teralibus segmenti antepenultimi, et spinis analibus lateralibus,
ad invicem magis approximatis et parallelis, pari modo autem
incurvis ac in A. manicato. Femina latet.
Hab. in promontoriis Uralensibus australiens.
3. Anthidium regulare nob.
A. nigrum, fulvescenti - pubescens , scutello integro
flavo - marginato; hypostomate flavo ; abdomine flavo - ma-
culato: maculis quatuor subquadratis singulorum segmen-
81
torum, segmento primo immaculato; segmento anali medio
mucronato, lateribus dentato: dente lato triangulari tlavo;
segmento penultimo utrinque unispinoso; pedibus flavis, fe-
moribus maxima parte nigris. — Mas.
Eadem magnitudine , qua A. dissectnm eiqne simillimum ;
cognoscitur autem segmento antepemiltimo mutico, et segmen-
to anali , quod medio mucrone nigro , lateribus autem dente
lato aequilaterali flavo armatum est. — Femina latet.
Hab. in prov. Orenburg. australi, circa Indersk.
4. Anthidium florentinum F.
A. nigrum, superne fulyescenti-pubescens , subtus albo-
yillosum , scutello integro ; capite thoraceque flavo - macu-
latis; hypostomate flavo, macula sub antennis nigra; seg-
mentis abdominis omnibus flavo -maculatis; pedibus nigro
flavoque variis. — Mas : segmento anali trispinoso, spinis
lateralibus divergentibus , flavo signatis; segmentis duobus
penultimis utrinque unispinosis. - — Fem.: lana ventrali
fulvescente.
Anth. florentinum Fahr . P. 366. 3. — Pz. Fn. 106. 20. — Me-
gachile florentina Latr. hist . t. 74. p. Ôâ.
Simile praecedentibus ; facile dignoscitur capite thoraceque
flavo - maculatis.
Hab. in provinciis Saratoviensi et Astracbanensi.
5. Anthidium nigripes H.-Sch.
A. nigrum, griseo - pubescens , sub tus albo - villosum,
segmentis abdominis flavo - maculatis , anali immaculato ;
pedibus nigris. — Mas : ano trispinoso, segmentis duobus
penultimis utrinque unispinosis; hypostomate flavo. —
Fem.: hypostomate toto nigro; lana ventrali sordide fulves-
centi - albida.
Anth. nigripes Herr.-Schàff. Nomencl. entom. p. 70. — Anth.
elegans Mus. Berol.
3. 183. 2.
6
82
Inter majora numerandum, facile cognoscitor pedibus omni-
no nigris, albo - villosis.
Non rarum in prov. Orenburg., in promontoriis Uralensib. et
in terris transuralensibus.
6. Anthidium aüripes nob.
A. nigrum, fulvescenti - pubescens , scutello utrinque
dentato; segmentis abdominis iDermibus, flavo - maculatis;
pedibus fulvis , fulvo - pilosis. — Mas : segmento anali
transverso - rectangulo , medio mucronato, lateribus rotun-
dato. — Femina: segmento anali rodundato, flavo - rnaeu-
lato; lana ventrali fulvescente.
Inter majora numerandum; facile cognoscitur pedibus totis
fulvis , aut basi femorum nigra. Segmentum anale maris vel
nigrum , vel brunneum aut ferrugineum , transversum , duplo
aut triplo latius ac longius, lateribus rotundatum, medio mu-
cronatam , mucrone parvo obtusiusculo. Segmenta abdominis
feminae omnia utrinque macula transversa lineari flava integra.
Frequens in prov. Orenburg., in promont. Uralensibus.
7. Anthidium oblongatum Latr.
A. nigrum, griseo aut fulvescenti hirsutulum, scutello
integro; capite segmentisque abdominis flavo - maculatis;
pedibus flavis , femoribus basi nigris. — Mas : segmento
penultimo utrinque unispinoso, anali semicirculari, profun-
de emarginato, nigro. — Fem.: lana ventrali fulvescenti -
grisea.
A. oblongatum Latr. in Germ. n. 7. — Apis manicata mas Pz
Fn. SS. 10. — Anthophora oblongata III. p. 118. n. S3.
Mas hvpostomate flavo; femina nigro, utrinque macula jux-
ta oculum maculaque clypei flavis. Maculae flavae abdominis
plerumque lineaeformes, anteriores semper breviores, duae an-
ticae nonnunquam subquadratae.
Hab. in prov. Orenburgensi.
83
8. Anthidium integrum nob.
A. nigrum, fulyescenti - pubescens, occipite scutelloque
flavo - maculatis ; abdomine atro, cingulis quinque flavis:
primo interrupto; segmento anali integro, subtriangulari;
hypos tomate, tibiis tarsisque flavis. Mas .
Majuscuhim. Hypostoma usque ad antennas et mandibulae
flava, hae apice nigrae; antennarum seapus flavus, dorso niger;
occiput utrinque macula flava ; scuteîlum integrum , maculis
quatuor flavis marginis postici; segmentum anale obtuse trian-
gulare, totum flavum; pedes flavi, femoribus maxima parte ni-
gris. — Femina latet.
Hab. in Volgam inferiorem.
9. Anthidium senile nob.
A. nigrum, griseo - pubescens , occipite flavo - maculato;
abdomine flavo -cingulato, cingulis ter interruptis; segmen¬
to penultimo utrinque unidentato , anali minuto tridentato ,
flavo; tibiis tarsisque flavis. Mas.
Mediae magnitudinis. Hypostoma, mandibulae et antennarum
seapus subtus flava; occiput utrinque macula flava; thorax im-
maculatus. Abdomen nigrum, punctatum, punctis solito paulo
profundioribus; segmentum primum utrinque macula parva fla¬
va; segmenta 2 ■ — 6 flavo - cingulata , cingulis 2 — 4 utroque
latere et medio interruptis , 5 et 6 medio tantum; segmentum
sextum utrinque dente armatum ; segmentum anale parvum ,
flavum, emarginatum , medio mucronatum , mucrone minuto.
Pedes geniculis et tibiis fulvis, tarsis flavis. — Femina latet.
Hab. in terris transuralensibus.
10. Anthidium floripetum nob.
À. nigrum, griseo-pubescens, occipite tlioraceque flavo-
maculatis, scutello flavo - marginato ; abdomine mutico,
flavo - cingulato ; pedibus fulvis. — Mas: cingulis abdomi-
nis vel integris, vel anterioribus interruptis; segmento anali
6*
84
truncato, transverso; segmentis duobus ultimis rarius ful-
vescentibus. — Fem.: cingulis omnibus integris; segmento
auali rotundato; lana ventrali grisescenti - alba.
Parvum ,3 — i lineas longum. Hypostorca flavum , macula
subqiiadrata sub anlennis nigra. Antennae vel totae nigrae, Tel
fulvae , apice nigrae. Occiput flayo - aut fulvo - maculatum.
Thorax antice utrinque macula flava; scutellum flavo - margi-
natum : margine vel integro , Tel medio interrupto. Abdomen
atrum, flayo - cingulatum, cingulis Tel omnibus integris, Tel an-
terioribus interruptis. Mas segmentis duobus ultimis rarius lo¬
tis fulvis aut fulvescentibus, ano inflexo obtuso, truncato, trans-
yerso. Femina cingulis flayis abdominis omnibus integris, seg¬
mento anali semicirculari, flayo - fasciato, aut omnino flayo —
Pedes in utroque sexu fulyi aut flayi.
Hab. in proy. Orenburgensi.
11. Anthidium lituratüm Pz.
A. nigrum, opacum, parce griseo - pubescens, abdomine
mutico, segmentis quatuor anterioribus utrinque flayo-gut-
tatis; tibiis tarsisque fulyis. — Mas : ano obtuso subtrunca-
to. — Fem.: lana ventrali albida.
Apis liturata Pz. Fn. 80. 2 L
Paryum, et minimum in hoc généré, Üh — 3 lin. longum. Ht-
postoma maris flavum , macula magna sub antennis nigra; fe-
minae nigrum, utrinque macula flava. Occiput in utroque sexu
utrinque macula flava; thorax immaculatus; abdomen atrum,
punctatissimum, segmentis quatuor anterioribus utrinque gut-
tula flava, reliquis immaculatis.
Hab. in prov. Orenburg., Casanensi , Simbirsc. et Sarato-
viensi.
12. Anthidium strigatum Pz.
A. nigrum, opacum, parce griseo - pubescens , abdomine
mutico, segmentis 1 — 5 utrinque flavo - guttatis: guttulis
quatuor anterioribus maxime distantibus, reliquis approxi-
85
matis; tibiis tarsisque flavis. — Mas : ano obtuso; segmento
sexto flavo - marginato. — Femina : lana ventrali albida.
Trachusa strigata Pz. Fn. 86. 74.
Simile praecedenti eademque magnitudine; facile dignoscitur
segmentis 1 — 5 flavo - guttatis. Guttulae segmenti primi et se-
cundi omnino latérales, reliquae magis ad se invicem approxi-
matae. Hypostoma maris flavum, feminae nigrum, utrinque gut-
tula flava signatum. Segmenta abdominis 3 — 5 in mare, prae-
ter guttulas, utrinque puncto flavo, summum marginem latera-
lem occupante, signata.
Hab. in terris transuralensibus.
13. Anthidium reptans nob.
A. nigrum, griseo-subpubescentulum, abdomine mutico,
segmentis 1 — >5 flavo -guttatis: guttulis utrinque in seriem
rectam dispositis; tibiis tarsisque fui vis. — Mas: segmento
anali obtuso fulvo. — Fem .: lana ventrali albida.
Simillimum A. strigato eademque magnitudine et forma ;
uterque sexus ab illo differt punctis impressis abdominis mul-
to minoribus; guttulis flavis in duas sériés rectas, postice pau-
lulum convenientes dispositis; tibiis omnino fulvis, (in A. stri¬
gato tibiae posticae saepissime medio nigro - maculatae .). Mas
praeterea differt segmentis 3 — 5 abdominis sumo margine la-
terali non flavo -punctatis; segmento sexto omnino nigro et seg¬
mento anali fulvo ; (in A. strigato segmentum anale maxima
parte flavum.) — Scutellum mox immaculatum , mox maculis
duabus flavis marginis postici, ut in A. strigato.
Non rarum in promontoriis Uralensibus australibus.
14. Anthidium sibiricum nob.
A. nigrum, griseo - pubescentulum, abdomine mutico,
segmentis 1 — 5 utrinque macula transversa flava; pedibus
totis nigris; lana ventrali grisea. Fem.
Eadem magnitudine , qua duae species praecedentes , paulo
86
gracilius. — Caput cum mandibulis et antennis nigrum, opa-
cum, utrinque sub antennis guttula flava Thorax totus niger,
opacus, vix pnbescens. Abdomen nigrum, nitidulum, segmen-
tis utrinque lineola aut macula transversa flava signatis. Pe-
des toti nigri. — Mas latet.
Hab. in terris transuralensibus.
Genus 17. STELIS Latr — Pz.
Megilla F. — Anlhophora lll. — Trachusa Jur.
Cellulae cubitales très: duae completae, elongatae, sub-
aequales; secunda excipit nervum recurrentem primum,
tertia secundum non longe ab nervo transverso-cubitali se¬
cundo. Cellula radialis apice rotundato ab alae margine
paululuni recedit. Cellula discoidalis interna cellulam ba-
salem internam singulo puncto tangit. — Mandibulae ro-
bustae, sub apice bidentatae. — Antennae brèves, filifor¬
mes, fractae. — Corpus oblongo - ovatum, atrum, puncta-
tissimum , subnudum , parce pubescentulum; abdomen ova¬
tum convexum, ano incurvulo, ventre piano. Pedes nudius-
culi, subpubescentuli, metatarsis posticis vix compressis.
1. Stelis aterrima PZ;
St. nigra, punctatissima, griseo - subpubescentula, seg-
mentis abdominis margine decolorato; alis nigricantibus.
Stelis aterrima Pz. Rev. p. 207. — Apis aterrima Pz. Fn. 56.
15. — Megilla aterrima Fab. P. 351 15.
Longitudo h — 5 lin. — Corpus fere omnino denudatum, pi-
lis brevissimis griseis parce pubescentulum. Scutellum rotun-
datum , dente parvo obtuso, parum distincto baseos utriusque
lateris. Segmenta abdominis in utroque sexu margine decolo¬
rato seu albido. Alae infuscatae , linea longitudinal]’ cellulae
radialis obscuriore seu nigricante.
Habitat in prov. Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus.
2. Stelis phaeoptera Kirby.
St. nigra, punctatissima, albido - pubescentula, alis mi¬
nus infuscatis, cellula radiali obscuriore.
Apis phaeoptera fem. Kirby IL 232. 40. — Anthophora phaeop¬
tera III. Mag . F. 108 .
Duplo minor praecedenti , 2f — 3| lin. longa. — Segmenta
abdominis concolora. Alae minus infuscatae quam in St. ater-
rima, cellula radialis autem eodem modo linea longitudinali ob¬
scuriore signata. Mas minor quam femina, ano magis incurvo
et obtusiore.
Rara in promontoriis Uraïensibus australibus.
3. Stelis aberrans nob.
St. nigra, punctatissima, abdomine incisuris constrictis;
antennis flagello subclavato; alis infuscatis. Fem.
Longitudo 3i lin. — Haec species multum differt a praece-
dentibus, sed corpus punctatissimum, nudum. Antennae brevis-
simae, capite vix longiores, flagello subclavato. Abdomen elyp-
ticum, omnino nudum, punctatissimum, inter segmenta constric-
tum ut in Philanthis , — nigrum , margine tenui segmentorum
brunneo , ventre albido - maculato. Nervus recurrens secundus
est continuatio nervi transverso - cubitalis secundi.
Semel cepi in promontoriis Uraïensibus australibus. — Mas
mihi ignotus.
Genus 18. CERATINE Latr. — Jur.
Megilla Fab. — III. — Prosopis Fab.
Cellulae cubitales quatuor : très completae , secunda tra-
pezoidea paulo minor quam prima et tertia subaequales;
secunda et tertia excipiunt nervos récurrentes. Cellula ra¬
dialis apice rotundato ab alae margine paululum recedit.
Cellula discoidalis interna cellulam basalem internam sin-
gulo puncto tangit. — Antennae brèves, fractae, flagello
88
extrorsum crassiore. — Corpus elongatum subcylindricum
glabriusculum aut parce pubescentulum, aeneum; abdomen
oblongum, subclavato-obovatum aut subcylindricum, con-
vexum, ano paululum incurvo, ventre feminae birsutulo.
1. Ceratine callosa F.
C. coerulea, glabriuscula, puncto sub alis albo. — Mas
clypeo albo; femina macula clypei alba , ventre griseo -
pubescente.
Megilla callosa Fab. P. 554. 51. — III. Mag. V. 158. 9. — Ce¬
ratine albilabris Latr. gen. t. 14. f. 11.
Longitudo 3! — h- lin. — Hab. in provincia Orenburgensi au-
straliore.
Gencs 19. PHILEREMUS Latr.
Epeolus Fab. — Latr.
Cellulae cubitales completae duae; prima elongata, se-
cunda subquadrata, nervo transverso- cubitali secundo cur-
vo. Nervus recurrens primus est continuatio nervi trans-
verso - cubitalis primi; nervus recurrens secundus centro
cellulae cubitalis secundae insertus. Cellula radialis apice
rotundato ab alae margine paululum recedit. Cellula discoi-
dalis interna cellulam basalem internam spatio parvo tan-
git. — Corpus oblongo - ovatum pubescens, abdomine late
ovato, antice truncatulo. Antennae brèves filiformes.
1. Phileremus abdomixalis nob.
Pb. niger, capite thoraceque albido - pubescentibus ; ab¬
domine, tibiis posticis tarsisque omnibus rufis.
Longitudo h-i — 5 lin. — Statura Antbopborarum, sed caput
et tborax pubeseentia ; abdomen glabriusculum, segmentis ul-
timis margine albo sericeo, segmento primo basi nigro, quinto
saepe fuseo aut nigro.
Aon rarus in prov. Orenburgensi, in promontoriis Uralensibus.
\
2. Phileremus hirsutulus nob.
Ph. niger, griseo-hirsutulus, segmentis abdominis griseo-
ciliatis; tarsis piceis.
Eadem magnitudine, qua praecedens. Totum corpus cum pe-
dibus pilis griseis aut sordide albidis birsutulum aut pubescens.
Hab. rarius in promontoriis Uralensibus australibus et in ter¬
ris transuralensibus.
Genus 20. PASITES Latr.
Nomada Fab. — Anthophora III.
Cellulae cubitales completae duae subaequales elongatae;
secunda ambos uervos récurrentes excipit. Cellula radialis
truncata, subappendiculata. Cellula discoidalis interna seu
antica cellulam basalem internam spatio parvo tangit. —
Corpus oblongo - ovatum glabriusculum, punctatum, abdo-
mine ovato. Antennae brèves, extrorsum crassiores.
1. Pasites Schottii F.
P. rufa, capite tboraceque plerumque nigris. — Mas ma-
culis abdominis sericeo- albidis.
Nomada Schottii F. P. 594. 15. — Tiphia brevicornis Pz.
Fn . 55. 6.
Parva, 3 — ■ k lineas longa. Caput et thorax plerumque nigra,
rarius rubra, glabra, aut in speciminibus recentibus parce pu-
bescentula et albido sericea. Abdomen semper rubrum. Anten¬
nae et pedes vel rubri, vel nigri. Alae anticae paululum infus-
catae, externe subfenestratae. In mare segmenta abdominis ter-
tium et quartum utrinque maculis duabus, quintum et sextum
utrinque macula singula albido - sericeis.
Frequens in prov. Casanensi et Orenburgensi , et in terris
transuralensibus.
90
2. Pasites fasciata nob.
P. nigra, abdomine, tibiis tarsisque posticis rufis , illo
nigro - fasciato.
Paulo minor praecedenti. Abdomen rufum, segmentis dorsa-
libus nigris, mfo - marginatis.
Semel cepi in promontoriis Uralensibus.
Genus 21. NOMADA, Scop. 111. Pz. F.
Cellulae cubitales quatuor, très completae; tertia sub¬
lunata, secunda trapeziformis; ilia excipit nervum recur-
rentem secundum, haec primum. — Cellula discoidalis
antica cellulam basalem posticam tangit. — Cellula radialis
acuminata ab alae margine antico yix recedit. — Mandi-
bulae edentatae.
Corpus mediae magnitudinis, parvum aut subminutum.
Caput et thorax punctata, pubescentia, scutello tuberculato
tuberculoque ante alas utriusque lateris. Abdomen ovato-
elypticum , nudum , nitidum , nigro-, flavo- aut rufo-
fasciatum aut maculatum. — Antennae filiformes, genicu-
latae, maris 13-, feminae 12-articulatae.-— Pedes nudius-
culi, seu parum pubescentes, articule primo tarsorum
posticorum angusto, subaeque lato.
Tabula analytica specierum generis Nomada.
Mares et Feminae .
A. abdomen nigrum et flavum, absque ullo colore
rufo;
a. segmentum dorsale abdominis primum flavo-
fasciatum;
a i fascia segmenti primi et omnes reliquae
fasciae integrae; . 1. succincta P
b1 fascia segmenti primi interrupta;
91
a2 segmenta reliqua omnia flavo - fasciata :
fasciis omnibus integris; . 2.
b 2 segmenta anteriora fascia interrupta;
a3 cellula cubitalis secunda triangularis; 4.
b 3 cellula ea solita, trapeziformis;
a4 major; antennae flayae aut rufae ; 3.
b4 duplo minor; antennae fuscae; . . 7.
b. segmentum dorsale abdominis primum totum
nigrum;
ai scutellum punctis duobus callosis flavis; . , 3.
bi scutellum puncto singulo medio flavo ; ... 6.
B. abdomen vel basi rufo signatum, vel maxima parte
rufum;
a. segmentum abdominis primum rufum , dimidio
basali nigrum, postice saepe brunneo aut nigro
marginatum;
ai fasciae flavae abdominis omnes integrae;
as abdomen nigrum, flavo-fasciatum; . ... 8.
b 2 abdomen rufum, flavo-fasciatum; .... 10.
bi fasciae flavae abdominis magis minusve in-
terruptae;
a2 abdomen postice nigro flavoque fasciatum;
a 3 pedes flavo nigroque varii; femora
postica subincrassata; . 13.
b3 pedes rufi; femora solita; . 12.
b 2 abdomen rufum , flavo -maculatum , aut
fasciatum;
a 3 abdomen fasciis flavis distinctis , sub-
integris, aut magis minusve interruptis; 9.
b 3 abdomen maculis lateralibus aut fas¬
ciis late interruptis, obsoletis, flaves-
centibus;
a4 thorax niger, rufo-lineatus; .... 11.
b4 thorax omnino niger;
a 5 antennae et pedes mere rufi; . 13.
b 5 antennae et pedes fusci , aut
sordide rufi;
a 6 caput totum nigrum; .... 14.
b 6 hypostoma magis minusve
rufum; . 16.
b. segmentum abdominis primum omnino rufum,
reliqua vel rufa , vel nigra, plerumque flavo
ornata;
ai segmenta posteriora nigra, flavo signata;
Marshamella
ni.
aberrans nob.
6-fasciata Px.
JacobaeaeKirb.
SolidaginisPz .
dubia nob.
fucata Pz.
lutea nob.
ornata nob.
zonata Pz.
flava Pz.
ruficornis Pz.
lateralis Px.
Fabricianalll.
minuta F.
92
a 2 segmentum prirnum rubrum , iiumacu-
latum: . . . 17. Roberjeotiana
b 2 segmentum prirnum rubrum, utrinque F.
puncto nigro: . 18. bipunctata nob.
bl color primarius abdominis ubique rufus;
a 2 corpus rubrum , ornamentis abdomiuis
laete Saris, distinctis; . 19. rubra nob.
b2 corpus rufum, ornamentis abdominis Sa¬
ris dilutis , — aut toto abdomine rufo ,
concolore;
a 5 thorax rubricosus. absque colore nigro; 20. rubrieosa nob.
b 5 thorax rufus, nigro-lineatus; . 21. pastoralisnob.
1. Nomada succincta Pz.
N. atra, segmentis abdominis omnibus flaxo-fasciatis;
fasciis omnibus integerrimis.
y. succinct a Pz F n. do. 21 . — Fl. 67. — J Geo feniana Tll. i.
Mediae magnitudinis ; atra: antennae rufae , articulo primo
saepe supra nigro, subtus flaxo; orbitae et margo inferior
hxpostomatis , Tel etiam totus clxpeus flaxa: thorax utrinque
macula pectoris , puncto ante alas , tegulis alarum , punctis
duobus scutelli et plerumque punctis duobus metathoracis
flaxis: abdomen maris fasciis sex flaxis et quinque nigris; in
femina numerus fasciarum utriusque coloris singula diminutus:
pedes rufescenti - flaxi , femoribus posticis xel sola basi , xel
maxima parte nigris.
Hab. in proxincia Orenburgensi.
2. Nomada Marshamella 111.
N. atra, segmentis abdominis omnibus flaxo-fasciatis :
faseia prima interrupta.
N. Marshamella Fl. 7. - — Y subcornuta Fl. 9. — Y cornigera
Fl. 8.
Eadem magnitudine, qua N succinct a eique simillima . differt
praecipue faseia flaxa segmenti primi interrupta. Antennae
fulxae aut rufo-fulxae, articulo primo subtus plerumque Savo,
superne rarius nigro; flagello xel toto fulxo . xel rarius dorso
93
baseos nigro. Clypeus rufo- aut flavo-marginatus ; rarius tota
faciès atra, orbita interna magis minusve flava. Thorax ater,
puncto ante alas , tegulis punctisque duobus scutelli flavis;
saepe quoque margine collaris punctisque duobus metatboracis
flavis. Abdomen elypticum , acutiusculum , quoque segmento
flavo-fasciato: fascia segmenti primi semper interrupta, secundi
medio angustissima , rarissime interrupta , reliquis integris.
Segmentum ventrale primum totum nigrum , reliqua omnia
flavo-fasciata. Pedes rufo-fulvi, femoribus basi magis minusve
nigris. Mas a femina non differt colore.
Frequens in provincia Orenburgensi , in promontoriis Ura-
lensibus; rarior in prov. Casanensi.
3. Nomada sexfasciata Pz.
N. atra, segmentis abdominis omnibus flavo-fasciatis:
fasciis tribus anterioribus interruptis.
N. 6-fasciata Pz. Fn , 62. 18.-IU. n. 67. -N. connexa III. 16.-
N. Schaeffer ella III. 16.
Eadem magnitudine , qua N. Marshamella eique similis;
differt abdomine paulo breviore , minus acuto , fasciis tribus
anterioribus late interruptis et segmentis ventralibus primo et
secundo totis nigris.
Minus frequens in provincia Orenburgensi.
4. Nomada aberrans nob.
N. atra, segmentis abdominis omnibus flavo-fasciatis:
fasciis tribus anterioribus interruptis; cellula cubitali se-
cunda triangulari.
Eadem magnitudine et statura brevi , qua N. 6 - fasciata, a
qua differt cellula cubitali secunda triangulari (nec trapezi-
formi ut in omnibus reliquis speciebus), et segmento ventrali
abdominis primo solo toto nigro , reliquis omnibus flavo -
fasciatis , ut in N. Marshamella.
Hab. in prov. Orenburgensi,
94
5. Nomada Solidaginis Pz.
N. atra, abdominis segmento primo toto atro, secundo et
tertio utrinque flavo- maculatis , reliquis flavo-fasciatis;
scutello punctis duobus callosis flavis.
N. Solidaginis Pz. Fn. 72. 21 . et 96. 22.
Parva aut subminuta. — Àntennae subtas rufae , superne
vel etiam apice nigrae. Clypeus flavo aut rufo marginatus.
Thorax puncto calloso utrinque ante alas , tegulis alaium
punctisque duobus scutelli flavis. Segmentum dorsale abdomi¬
nis primum totum nigrum: secundum et tertium utrinque ma¬
cula flava; reliqua flavo-fasciata: fascia segmenti quarti saepe
interrupta Segmenta ventralia primum et secundum atra ,
secundum saepe flavo - fasciatum , aut marginatum; reliqua
flavo-fasciata. Pedes rufi aut fulvi, femoribus basi nigris.
Rara in provinciis Casanensi et Orenburgensi.
6. Nomada dubia nob.
N. atra, abdominis segmento primo toto atro, reliquis
flavo-fasciatis aut marginatis: fasciis anterioribus latissime
interruptis, posterioribus subintegris; puncto singulo scutelli
flavo.
Dimidio major praecedenti, sed ei similis; differt praecipue
scutello , cujus calli omnino coaliti et punctüm singulum fia
vum referunt. Segmenta abdominis tertium, quartum et quin-
tum mox flavo - fasciata , mox tenuissime flavo - marginata.
Antennae et pedes ut in N. Solidaginis.
Hab. in promontoriis Uralensibus australibus.
7. Nomada Jacobaeae Kirb.
N. atra, segmentis abdominis 1 — 3 utrinque macula
flava, 4 et 5 flavo-fasciatis.
N. Jacobaeae Pz. Fn. 72. 20.
Eadem magnitudine et statura, qua N. Solidaginis, a qua dif¬
fert segmento primo flavo - fasciato: fascia interrupta.
Non rara in prov. Orenburgensi.
95
8. Nomada fucata Pz.
N. atra, segmento abdominis primo rufo, nigro- margi¬
nal, reliquis flavo nigroque fasciatis.
N. fucata Pz Fn. SS. 19. — III. 12. — Fab. Fiez. 390. 3.
N. varia Pz. Fn. SS. 20.
Magnitudine N. Jacobaeae, aut saepe paulo major. — Anten-
nae, clypei margo, orbitae et pedes rufi; antennarum articulus
primus subtus interdum flavus. Thorax niger, puncto utrinque
ante alas, tegulis punctisque duobus scutelli flavis; tegulae in¬
terdum rufae; puncta scutelli rarius confluunt et punctum sin-
gulum referunt. Abdomen elypticum; segmentum primum ru-
fum , postice nigro - marginatum , saepe et basi nigrum , quo
fascia media rufa remanet; reliqua segmenta flavo nigroque fas-
ciata: fasciis omnibus integris, fasciis flavis saepissime medio
rufo - tinctis. Venter plerumque rufus, rarius flavus, magis mi-
nusve nigro - fasciatus.
Vulgaris in provincia Casanensi ; minus frequens in provin-
ciis Orenburg., Simbirsc., Saratov., et Astrachanensi.
9. Nomada flava Pz.
N. nigra, abdomine elyptico, rufo, flavo - fasciato : seg¬
mento primo rufo, basi nigro, postice brunneo- marginato.
fi. abdomine brunneo - nigricante , segmentis omnibus
flavo - fasciatis : fasciis anterioribus interruptis.
y. thorace rufo - lineato.
N. flava Pz. Fn. S3. 21. — III. S. — Fab. P. 4.
N., rufiventris III. 6.
Valde variabilis species, magnitudine N. Jacobaeae, sed quo-
que variât magnitudine. Antennae rufae , dorso baseos nigrae
articulo primo subtus saepe flavo; orbitae et clypei margo ru¬
fa, aut rarius flava. Thorax niger, rarius rufo-lineatus, utrin¬
que puncto ante alas et tegulis rufis , scutello toto nigro, ra¬
rius rufo , vel etiam rarius punctis duobus flavis signato. Pe¬
des rufi, femoribus posterioribus postice nigris, anticis antice
96
saepe linea longitudinali nigra signatis. Abdominis segmentum
dorsale primum rufum, basi nigrum , postice brunneo - margi-
natum, quo fascia media rufa remanet; reliqua segmenta rufa,
flavo - fasciata: fasciis anterioribus saepissime interruptis. —
In yarietate ft. abdomen est nigrum, aut nigro - brunneum, seg-
mentis omnibus fascia flava signatis: fasciis anterioribus inter¬
ruptis; fascia segmenti primi quoque flava est, vel integra vel
interrupta. Haec varietas accedit ad Nomadam sexfasciatam ,
sed minor est et color primarius abdominis non est ater , sed
brunnescenti - niger.
Non rara in prov. Orenburgensi et Casanensi.
10. Nomad a lutea nob.
N. nigra, facie flava, abdomine rufo, segmentis omnibus
flavo - fasciatis : fasciis omnibus integris.
Magna in hoc genere et major, quam N. Marshamella; cete-
rum similis N flavae. — Antennae rufo-fulvae; faciès flava,
fronte nigra. Thorax niger, collari, puncto utrinque ante alas,
tegulis, punctis duobus maximis confluentibus scutelli, lineaque
flava supra et altéra infra scutellum flavis. Pedes flavi, femo-
ribus et tibiis ex parte rufis. Abdominis segmentum primum
brunneo - rufum , fascia integra flava ; reliqua segmenta flava,
postice rufo - marginata.
Hab. in promontoriis Uralensib. australib..
11. Nomada rüficornis Pz.
N. nigra, thorace rufo - lineato, scutello flavo -bipuncta-
to ; abdomine rufo , flavo - maculato et fasciato : segmento
primo rufo, basi nigro.
P. ochrostoma 111. 23. scutello rufo.
N. rüficornis Pz. Fn. 55. i8. — lll. 24. — Fab. P. 2.
Plerumque paulo minor, quam N. flava, a qua diflert abdo¬
mine magis rufo. — Antennae, orbitae, clypei margo et pedes
rufa; femora saepe basi nigra. Thorax niger, lineis tribus Ion
gitudinalibus rufis, puncto utrinque ante alas, tegulis et punctis
97
duobus scutelli rufis aut flavis; scutellum nonnunquam rufum,
et punctis flavis caret. Abdomen elypticum rufnm , segmentis
saepe brunneo-aut nigricanti - marginatis , segmento primo a
basi usque ad dimidium nigro, postice brunneo - marginato; seg¬
mento secundo utrinque macula magna flava , tertio utrinque
macula flava minori, quarto et quinto flavo - fasciatis.
Non rara in prov. Orenburgensi et Saratoviensi.
12. Nomada zonata Pz.
N. nigra, thorace concolore, puncto utrinque ante alas,
tegulis punctisque duobus scutelli flavis aut rufis; abdomi-
ne rufo, flavo - maculato et fasciato, segmentis nigro - mar¬
ginatis, segmento primo rufo, basi nigro.
N. zonata Pz. Fn. 53. 20.
Simillima N. ruficorni et verosimillime nibil nisi ejus varie-
tas ; differt thorace non rufo-Iineato et abdominis segmentis
nigro - marginatis.
Non rara in prov. Orenb. et Gasanensi.
13. Nomada lateralis Pz.
N. nigra, thorace concolore, abdomine rufo, maculis fas-
ciisque flavis obsoletis, segmento primo basi nigro.
N. lateralis Pz. Fn. 96. 26 et 21 . — iY. Hillana Jll. 22. — N.
œanthostica III. 25.
Paulo major praecedentibus, sed iis simillima et forsitan ni-
hil nisi earum varietas. — Thorax niger , non rufo - lineatus ,
punctis ante alas nullis, scutello vel toto nigro, vel apice rufo,
vel rufo - bipunctato. Abdomen rufum, signaturis flaveseentibus
paîlidis, exoletis et saepe fere nullis, segmento primo dimidio
basaîi nigro, ut in praecedentibus speciebus.
Non rara in prov. Orenburgensi.
14. Nomada Fabriciana 111.
N. nigra, capite thoraceque concoloribus , immaculatis;
antennis , pedibus abdomineque rufis : segmento primo basi
7
98
nigro, secundo vel etiam tertio utrinque macula obsoleta
flavescente.
(j. germamca Pz. maculis segmentorum 2 et 3 nullis.
y . pedibus antennisque nigris.
N. F abriciana III. 26. fem. — JY. quadrinotata Jll. 27 . mas. —
N. germanica Pz. Fn. 72. 17.
Minor praecedentibus, parva vel minuta. — Caput et thorax
omnino nigra, signaturis flavis aut rufis nullis, nisi puncto sub
alis et tegulis interdum fusco - rufescentibus. Antennae rufae,
saepe fuscae vel etiam nigrae. Pedes rufi, basi femorum ma-
culaque tibiarum nigris; rarius pedes toti nigri, articulis rufis.
Abdomen rufum, segmentis postice nigrieanti-marginatis, seg-
mento primo basi nigro , secundo plerumque utrinque macula
flavescente, tertio saepe macula minori obsoleta.
Hab. in prov. Orenburgensi.
15. Nomad a ornata nob.
N. nigra, antennis rufis, hypostomate flavo, thorace
punctis ordinal iis flavis signato, pedibus rufo flavo nigro-
que variis; abdomine brevi - elyptico , nigro, segmento pri¬
mo rufo-fasciato, secundo tertio et quarto utrinque macula
flava, quinto flavo -fasciato, ultimo flavo; ventre nigro, seg¬
mentis duobus basalibus medio rufis.
Magnitudine et statura brevi N. Jacobaeae. Ornamenta flava
abdominis omnia distinctissima et bene limitata.
Hab. in terris transuralensibus.
16. Nomad a minuta F.
N. nigra, abdomine elyptico sordide rufo, segmentis ni-
gricanti - marginatis , segmento primo basi nigro, reliquis
utrinque flavo - maculatis, maculis saepe obsoletis.
(3. furva Pz. abdomine obscurato.
N. minuta Fab. Piez. 19 — N. flavo - guttata Jll. 28. mas. —
JY. rufocincta Jll. 29. fem. — N. furva Pz. Fn. SS 23. var.
99
Minuta, omnium nostratium minima et variabilis species; fa¬
cile autem cognoscitur parvitate sua-, longitudo 2 — 2f lin.—
Antennae fusco - rufae , dorso nigrae , vel etiam totae fusco -
nigrae. Caput nigrum, clypeo rufo - marginato. Thorax vel om-
nino niger, \el puncto ante alas, tegulis et interdum scutello
obscure rufis , rarius punctis duobus scutelli rufis. Abdomen
plerumque sordide rufum, segmentis postice nigricanti-margi-
natis; segmentum primum basi nigrum, reliqua utrinque ma¬
cula diluta flava, magis minusve distincta; segmenta anteriora
rarius subflavido - fasciata , fasciis magis minusve interruptis.
Pedes rufî, femoribus basi nigris; rarius pedes nigri, genicu-
lis rufis.
Vulgaris ubique.
17. Noiviada Roberjeotiana F.
N. nigra, abdominis segmento primo rufo, reliquis ni¬
gris, flavo maculatis.
N. Roberjeotiana Fab. P. n. b. — Pz . Fn. 72. 19.
Parva, paulo minor, quam N. ruficornis. — Antennae rufae.
Hypostoma vel totum flavum aut rufum , vel nigrum , orbitis
et clypei margine rufis. Pedes rufi , femoribus basi et tibiis
posticis medio saepe nigris geniculisque flavis. Thorax niger ,
utrinque puncto ante alas, collari plerumque, tegulis punctis-
que duobus magnis scutelli rufis, rarius toto metatborace rufo.
Abdomen brevi - elypticum ; segmentum primum totum rufum,
immaculatum; reliqua nigra: secundum tertium et quartum in
mare utrinque macula flava distincta, quintum et sextum flavo-
fasciata; — in femina segmenta secundum et tertium utrinque
macula flava distincta, quartum nigrum immaculatum, vel ra¬
rius utrinque puncto flavo, quintum macula rectangula media
flava. Segmentum secundum plerumque in utroque sexu dorso
rufum.
Hab. in provinciis Gasanensi, Orenburgensi et Simbirscensi.
18. Nomada bimaculata nob.
N. nigra, abdominis segmento primo rufo: utrinque
puncto nigro, reliquis flavo - fasciatis : fasciis anterioribus
interruptis.
T
100
Similis N. Roberjeotiane , eodem liabitu et fere eadem pic-
lura, sed paulo major est. — Antennae, hypostoma, pedes et
pictura tboracis flava , aut rufo - flava ; abdominis segmentum
primum rufum , puncto nigro in utriusque marginis lateralis
medio; segmentum secundum vel rufum, postice brunneo-mar-
ginatum, utrinque puncto laterali nigro, — vel nigrum, dorso
rufum, semper autem utrinque macula flava; reliqua segmen¬
ta nigra , flavo - fasciata , fasciis vel integris, vel anterioribus
interruptis.
Hab. in prov. Orenburg. et Astrachanensi.
19. Nomada rubra nob.
N. rubra, picturis thoracis, maculis fasciisque abdominis
flavis distinctissimis. — Fem.
Eadem magnitudine, qua N. Marshamella. — - ïotum corpus
laete rufum aut rubrum , absque ullo colore nigro. Thorax
utrinque puncto magno ante alas, collari, tegulis, punctis duo-
bus magnis scuteîli maculisque duabus metathoraeis flavis. Ab¬
domen ovatum, vel rectius obovatum, non elypticum; segmen¬
tum primum immaculatum, secundum et tertium utrinque ma¬
cula flava, quartum et quintum fascia flava. — Mas latet.
Hab. in prov. Orenburgensi auslrali.
Nota. Quoad colorem et picturam haec species simillima N. ruficorni
Pz. Fn. 5o. 18. (cujus color male congruit eum colore N. ruficor-
nis auctor.), segmentum primum autem in nostra N. rubra omnino
colore nigro caret.
20. Nomada rubricosa nob.
N. rubricosa, picturis thoracis maculis fasciisque abdo¬
minis rubescenti - flavis, dilutis.
(j. fascia media nigra obsoleta segmenti primi.
Maxima nostratium. — Rufa, vivens laete rubricosa, anlen-
nae et pedes in flavum vergent ; pectus maculis nonnullis ni-
gricantibus, dilutis; thorax picturis ordinariis rubescenti -flavis;
abdomen elypticum , absque ullo colore nigro , segmentis om¬
nibus utrinque macula rubescenti -flava diluta, aut diîute flavo-
101
subfasciatis: fasciis anterioribus interruptis. — Var. fi. mullo
niinor est, quam species genuina; segmentum abdominis primum
medio nigro - fasciatum: fascia angusta et obsoleta.
Non rara in promontoriis Uralensibus australibus et in pro-
yincia Orenburgensi australi, circa Indersk. — Var. fi. semel
capta circa Indersk.
21. Nomada pastoralis nob.
N. rufa, thorace nigro - lineato, picturis thoracis rufis
aut flavis; abdomine dilute flavo-maculato aut subfasciato,
petiolo nigro.
fi. abdomine rufo immaculato.
Plernmque dimidio aut fere duplo minor praecedenti , cete-
rum ei simillima; differt colore rufo minus laeto, thorace nigro-
lineato et abdominis petiolo (brevissimo) nigro. Similis quoque
N. laterali , a qua differt thorace rufo, nigro - lineato, et seg-
mento primo abdominis toto rufo.
Frequens in provincia Orenburgensi.
Genüs 22. EPEOLUS Latr — F — 111.
Apis L. — Oliv. — Nomada F. E. S. — Pz.
Àlarum cellulae et antennae exacte ut in genere Melec-
ta. — Corpus oblongo - ovatum , nudum, pilis minutis aut
squamulis adpressis tomentosum , atrum aut rubrum, albo-
maculatum. Scutellum transversum, conyexum, utrinque
dente obtuso praeditum.
Hoc genus differt a duobus sequentibus (Melecta et Cro-
cisa) scutello convexo trans verso et corpore nudo, i. e. pilis
aut villis carente. — Epioli quoque similes Nomadis, a qui-
bus autem differunt cellula radiali apice rotundata et cor-
pore non plane denudato, sed tomentoso aut furfuraceo.
1. Epeolus luctuosüs nob.
E. ater, facie albido - versicolore, thorace albido - ma eu-
102
lato; segmentis abdominis utrinque macula transversa can-
dida: prima didyma; pedibus immaculatis.
Eodem babitu, quo Crocisa bistrio, sed paulo minor, li-
neam longus. Scutellum transversum, utroque latere dente va-
lido terminatum. Totum corpus absque pilis longioribus , sed
solis pilis breyissimis adpressis, seu squamulis vestitum.
Hab. in provinciis Casanensi et Orenburgensi.
2. Epeolus transitorics nob.
E. niger, ore, gastraeo cumpedibus, antennis, scutello
alarumque squamula rufis ; margine collaris striolisque
duabus tboracis flavidis ; abdomine e flavescenti albo - fas-
ciato: fasciis medio iuterruptis.
Longitudo SI — ki lineae. — Antennae rufae, apicem versus
fuscae ; faciès nigra, albido - sericea, ore detrito mfo; collare
nigrum , margine superiore flavido ; mesothorax niger , antice
striolis duabus longitudinalibus dorsi scapulisque flavidis ; scu-
tellum transversum, rubrum, utroque latere dente valido obtuso
terminatum. Abdomen superne nigrum, aut ex parte brunneum,
fasciis sex latis cretaeeis, medio interruptis. Subtus totum cor-*
pus cum pedibus rubrum aut rufum.
Hab in provincia Orenburgensi australiore , circa Indersk ,
in promontoriis Uralensibus australibus et in terris transura-
lensibus.
3. Epeolus variegatus L.
E. niger, aut rufus, collari flavo - marginato; abdominis
segmentis primo et secundo utrinque macula transversa,
reliquis utrinque maculis duabus albis; scutello postice
quadrituberculato, rubro aut nigro.
Apis variegata Lin. S. N. 2. 937. 24. — Epeolus variegatus F ab.
P. 388. I. — Nomada crucigera Pz. En. 61 . 20.
Similis praecedenti, sed duplo minor, 2- — 3^ lin. longus —
Frequens ubique.
103
Genüs 23. MELECTÀ Latr. — Fab. — 111 — Pz.
Apis L. — Crocisa Jur. — Centris F.
Cellulae cubitales completae très , tertia lunata, secunda
trapezoidea, antice coarctata, prima elongata illis major;
secunda excipit nervum recurrentem primum, tertia secun-
dum. Cellula radialis apice rotundato ab alae margine rece-
dit. Cellula discoidalis interna cellulam basalem internam
lato spatio tangit. — Mandibulae graciles, tenues, acutae,
dente parvo laterali armatae. Paraglossae filiformes, lingua
breviores. Antennae crassae, cylindricae, thorace cum ca-
pite breviores, in femina subfractae. — Corpus ovatum,
villosum aut hirsutulum. Scutellum convexum rotundatum
inerme, vel utrinque unispinosum. Abdomen late ovatum,
atrum, maculis lateralibus tomentosis albis.
1. Melecta punctata F.
M. scutello rotundato mutico; abdomine atro, nudo, seg-
mentis utrinque macula candida; pedibus atro - candidoque
variis. — Mas : thorace antice scutelloque albido - hirsuto ,
medio nigro-hirsuto. — Femina: thorace hirsuto, albo ni-
groque punctato et maculato.
Melecta punctata Fab. P. 387 .7, — Apis punctata Pz. Fn. 33.23.
Longitudo 5| — 6i lineae. — Frequens et vulgaris in prov.
Orenburg., Simbirsc. et Saratoviensi.
2. Melecta diacantha Pall. mnpt. — Mus. Berol.
M. scutello utrinque unispinoso, — atra, atro hispidulo-
pubescens, pedibus concoloribus , thorace ex parte albido-
pubescente; abdomine atro, utrinque punctis quatuor albis;
alis anticis nigricantibus, externe fenestratis.
Minor praecedenti — 51 lin. longa; facile cognoscitur scu-
tello spinoso.
Ilab. in terris transuralensibus.
104
Genus 24 . CROCISA Latr. — Jur.
Melecta Latr. — Fab. — III. — Thyrens Pz. — Nomada Rossi.
Alarum cellulae, antennae et cet. exacte ut in genere
Melecta. — Corpus oblongo - ovatum pubescens, scutello
piano, postice late exciso, angulis lateralibus acutis; abdo-
mine ovato, acuto, atro, nudo, utrinque maculis lateralibus
tomentosis candidis.
Hoc gémis non differt a Melecta, nisi scutello piano.
1. CrOCISA HISTRIO F.
Cr. atra, capite thoraceque albido -hirsutis; abdominis
segmentis utrinque macula candida: prima didyma; pedibus
candido - variis.
Melecta histrio Fab. P. 585. 1 . — Melecta scutellaris Fab. P. 4. —
Nomada scutellaris Pz. Fn. 52. 7. — Melecta histrionica III. 10.
Longitudo 51 — lin. — Simillima Melectae punctatae, cor-
pore autem graciliore , facile cognoscitur scutello piano exci¬
so. — Alae hyalinae, anticae in individuis recentibus infusca-
tae, externe fenestratae.
Hab. minus fréquenter in prov. Orenburg., Saralov. et
Astracbanensi.
Genus 25. SAROPODA Latr.
Cellulae cubitales très completae, subaequales; secunda
excipit nervum recurrentem primum, tertia secundum. Cel-
lula radialis apice rotundato ab alae margine recedit. Cel~
lula discoidalis interna celluiam basalem internam singulo
puncto tangit. — Mandibulae sub apice unidentatae. Paîpi
maxillares quadriarticulati. — Corpus ovatum pubescens
aut hirsutulum.
Hoc genus habitu vix differt a genere Anthophora , feminae
autem pedibus posticis non hirsutissimis.
105
1. Saropoda fülya nob.
S. nigra, fulvo - pubescens, abdomine, antennarum fla-
gello, tibiis tarsisque fui vis.
Longitudo lin. — Statura Anthophorarum. Alae hyalinae;
nervus recurrens primus omnino ad nervum transverso - cubi-
talem secundum remotus, ut fere ejus continuatio videatur.
Cepi in provincia Casanensi.
Nota. Saropodam rotundatam (Megillam rotundatam Illig.), quae in ter¬
ris occidentalibus frequens, in nostrae faunae ambitu nondum inveni.
Genüs 26. ANTHOPHORA Latr.
Megilla F. — III. — Pz. — Centris F. — Pz. — Lasius Jur.
Cellulae cubitales quatuor, très completae subaequales;
secunda angulo basin versus spectante acuto, nervum re-
currentem primum excipit; tertia secundum. Cellula radia-
lis apice rotundato a margine alae recedit. Cellula discoi-
dalis antica basalem internam singulo puncto tangit, vel
petiolo brevissimo insidit. Mandibulae tenues, unidentatae;
palpi maxillares sexarticulati. Antennae fractae, filiformes,
tboracis dimidio paulo longiores.
Corpus majusculum aut mediae magnitudinis, ovale, ob-
tusum, hirsutum aut villosum, abdomine late ovato, tomen-
toso, villoso aut pubescente, epidermide atra aut nigra,
segmentis saepe ciliatis et tomento pallido marginatis. Pedes
hirsuti aut villosi; in multis maribus articulus primus et
ultimus tarsorum intermediorum nigro - penicillati: penicil-
lis distichis . — Mas labro, hypostoma et antennarum arti¬
culus primus subtus flava aut eburnea, — abdomen conve-
xius, magis villosum, ano inflexo. Femina abdomine magis
depresso, minus hirsuto, saepe subdenudato, detrito; pedi-
bus posticis extus magis birsutis.
106
Tabula analytica specierum generis Anthophora.
Mares .
A. tarsi intermedii apice, vel etiara metatarso nigro-
barbati;
a. tarsi intermedii pilis longissimis nigris unifa-
riam ciliati; mandibulae nigrae, interdum puncto
flavo signatae; . 4.
b. tarsi absque pilis longissimis;
al mandibulae flavo-signatae;
a 2 minor; clypeus maculis duabus atris; . . 5.
b 2 quadruplo major; clypeus utrinque striola
nigra ad suturam lateralem; ...**.. 1.
bi mandibulae totae nigrae;
a2 clypeus striolis duabus nigris ad suturas
latérales; . 2.
b2 clypeus maculis duabus atris; ...... 3.
B. tarsi intermedii soliti;
a. mandibulae totae nigrae;
ai abdomen cano-tomentosum, segmentis duobus
ultimis atro-tomentosis; . . . • . 16.
bi abdomen yillositate sub concolore;
a2 hypostoma maxima parte nigrum; anus
solitus; . . . 11.
b 2 hypostoma eburneum; anus furcatus; . . 6.
b. mandibulae flavae, aut eburneae;
al metatarsus posticus albido - hirsutus , apice.
atro-hirsutus; . 8.
bi metatarsus posticus villositate concolore;
a2 pedes epidermide fulva; . 12.
b2 pedes epidermide nigra;
a 5 metatarsus posticus yalidus, dente ar-
matus;
a4 abdomen griseo - tomentoso - hir-
sutum; . 7.
b4 abdomen flayido-hirsutum; .... 9.
b 3 metatarsus posticus solitus;
a 4 anus niger, obtusus, rotundatus; . 10.
b4 duplo minor; anus dorso carinatus; 13.
Fcminae.
hirsuta Latr.
4-maculata III,
personata III.
4-cincta nob.
hispanica F.
atricilla nob,
fulva nob.
furcata III.
4-fasciataVill.
fulvipes nob.
cinerea Kl.
segnis nob.
dubia nob.
albifrons nob.
A. sarothrum atrum;
107
a. abdomen atrum, utrinque candido - tomentoso -
maculatum; . 14. lepida Pall.
b. abdomen segmentis primo et secundo cano -
hirsutis, reliquis atra-hirsutis; . 16. atricilla nob.
B. sarothrum pallidum;
a. clypeus et labrum flavo signata;
al sarothrum fulyum; 1. personata III.
bi sarothrum album; . 8. 4-fasciataVill.
b. caput omnino nigrum;
ai abdomen nigrum, segmentis pallido-ciliato-
marginatis cingulatum;
a 2 sarothrum fulvum;
a 3 metatarsus posticus atro-hirsutus; . . 2. 4-cincta nob.
b 3 metatarsus posticus fulvo-hirsutus;
a4 thorax cinereo-hirsutus; . 3. hispanica F.
b4 thorax fulvo-hirsutus; . 10. dubia nob.
b2 sarothrum albidum;
a 5 clypeus tuberculo medio notatus; . . 7. cinerea Kl.
b 3 clypeus aequaliter convexus; . 9. segnis nob.
bi abdomen cingulis distinctis nullis;
a 2 abdomen atro-hirsutum , segmento primo
albido-hirsuto; sarothrum fulvum ; . . . 15. pedata nob.
b 2 abdomen pallido-hirsutum;
a3 abdomen villositate concolore;
a4 sarothrum fulvum aut flavidum;
a 5 sarothrum externe et interne
fulvum;
a 6 abdomen ubique tomento ca¬
no aequaliter tectum; . . . 17. vetula nob.
b 6 abdomen fulvo-hirsutum; . . 11. fulvanob.
b 5 sarothrum externe fulvum, in¬
terne atrum; . 12. fulvipes nob.
b4 sarothrum albidum; . 5. 4-maculataIll.
b 3 abdomen griseo - villosum, apice dis¬
colore;
a4 anus ferrugineo-villosus; . 6. fuscata III.
b4 anus nigro-pilosus; . 4. hirsuta Latr .
1 . Anthophora personata 111.
A. cano - hirsuta, abdomine segmentis cano - ciliatis cin-
gulato; clypeo flavo. — Mas : tarsis intermediis nigro - pe-
nicillatis; femina : sarothro fulvo.
108
Megilla personata III. 22. — Wattl Reise p. 209.
Magna, 8 — 9 lineas longa. Totum corpus pube vel \ illis ca-
nis tectum; abdomen minus villosum , sed ciliis segmentorum
canis sat distincte cingulatum in utroque sexu. — Mas: man-
dibulae nigrae , macula superioris marginis flava ; labrum et
hypostoma flava , clypeo utrinque linea nigra limitato. Pedes
fulvescenti - hirti; intermedii metatarso et articulo tarsorum ul-
timo nigro - penicillatis: penicillis distichis. — Femina: mandi-
bulae totae nigrae; labrum et clypeus flava, bic margine an-
tico, maculis duabus et linea longitudinali media nigris. Pedes
omnes fulvo - birsuli.
Hab. in provincia Orenburgensi australi et in prov. Sara-
toviensi.
2. Anthophora quadricincta nob.
A. cano - hirsuta, metatarsis posticis atro - hirsutis. —
Mas: hypostomate eburneo; tarsis intermediis nigro - peni¬
cillatis. Fem. sarothro albo.
Dimidio aut fere duplo minor , quam A. personata, sed ei
similis Mas : Mandibulae omnino nigrae ; labrum , hypostoma
et antennarum articulus primus subtus flava, utrinque striola
nigra in margine laterali clvpei. Caput et thorax cano - aut
albido - hirsuta. Abdomen nudiusculum, nigrum, nitidum, basi
albido - villosum, apice nigro - pilosulum aut pubescens. Pedes
albido - hirti ; intermedii penicillo disticbo nigro metatarsi al-
teroque articuli ultimi tarsorum; pedes postici metatarso nigro-
birsuto. - — Femina: caput omnino nigrum, albo - pubescens ;
thorax albo - birsutus, fascia media nigra. Abdomen atrum, seg-
mento primo albo-villoso, reliquis candido-ciliato-marginatis.
Pedes atro -hirti, solis tibiis posticis externe (i. e. sarothro)
albo - hirsutis, versicoloribus.
Hab. in terris transuralensibus.
3. Anthophora hispanica F.
A. nigra, griseo-aut fulvescenti-hirsuta. — Mas : labro
et hypostomate flavis: maculis duabus magnis nigris clvpei;
109
thorace fulvo-aut griseo -hirsuto; abdomine basi fulvo-aut
griseo-hirsuto, apice nigro-piloso; tarsis intermediis nigro-
fasciculatis. — » Fem.: capite thoraceque albido - hirsutis ,
hoc nigro-fasciato; abdomine atro, segmento primo albido-
hirsuto ,2 — 4 albo - ciliato - marginatis ; pedibus externe
ferrugineo - hirsutis.
Megilla hispanica Fab. Fiez. 328. F — III. i3. mas.
Apis aestivalis Pz. Fn. 8F 2F — lll. 24. fem.
Mediae magnitudinis aut majuscula ; mas a femina valde
differt.
Mas 54 — lin. longus. Yillositas thoracis, segmenti primi
abdominis pedumque in speciminibus recentibus ferrugineo -
fulva, postea autem volatu diuturno expallescit et in griseum
aut sordide album evadit. Mandibulae omnino nigrae; labrum
flavum, punctis duobus basalibus nigris majusculis; bjpostoma
flavum, maculis duabus magnis clypei atris; articulus antenna-
rum primus subtus flavus , ut in reliquis speciebus omnibus
masculis. Abdomen basi ferrugineo -villosum, apice nigro-hir-
sutum, segmentis secundo et tertio, vel etiam quarto ferrugi¬
neo - albido - ciliatis. In individuis usitatis autem abdomen nu-
diusculum , atrum , basi griseo - villosum. Pedes ferrugineo -
hirti; tarsi intermedii articulo primo et ultimo nigro-penicillatis.
Femina paulo major mare, abdomine depresso; valde simi¬
lis est A. cinereae, a qua autem distinguitur sarothro ferrugi¬
neo. Mandibulae et caput omnino nigra; clypeus in medio li-
nea longitudinali elevata vel tuberculo elongato signatus. Ca¬
put et thorax albido-hirsuta, hic fascia media nigra. Segmen-
tum primum abdominis albido -villosum; secundum tertium et
quartum nudiuscula, atra, albo-ciliata. Pedes externe omnino
ferrugineo - birsuti.
Frequens in provinciis Casanensi, Simbirsc., Orenb. et Sa-
ratoviensi.
4. Anthophora hirsüta Latr.
A. nigra, griseo- aut griseo-ferrugineo-villosa. — Mas :
tarsis intermediis nigro - pilosis: pilis longissimis; hyposto-
110
mate flavo, maculis duabus clypei nigris; abdomine basi
griseo - villoso, apice nigro - hirto. — Fem.: thorace abdo-
mineque sordide griseo - hirsutis ; pedibus externe sordide
ferrugineo - griseo - hirsutis.
Mas: A. hirsuta Latr. hist. t. 16. p. 67. — Apis plumipes Pall.
spicil. 9 p. 26. t. 1. f. 16. — Apis pilipes Fab. E. S. 36. — Pz.
fn. 33. 8. — Apis hispanica Pz. 33. 6. — Megilla pilipes Fab. P.
6. — Lasius pilipes Jur. t. II. gen. 33.
Fem : Apis resuta III. 7. — Lin. S. N. 8. — Andrena hirsuta
Fab. E. S. 23. — Andrena cornuta Pz. 96. 11.
Eadem magnitudine , qua A. bispanica, cui mas similis; fe~
mina autem habitu omnino diverso, abdomine convexo, parum
depresso. — Mas : Mandibulae nigrae , rarius puncto minuto
flavo signatae; labrum flavum, punctis duobus ordinariis nigris;
hypostoma flavum , maculis duabus nigris clypei minoribus;
articulus antennarum primus subtus flavus. Caput albido - vil-
losum ; thorax sordide ferrugineo - aut (in individuis usitatis)
griseo - villosus; abdomen non cingulatum, basi sordide ferru¬
gineo -aut griseo - villosum , apice nigro - hirtum. Pedes hrun-
nei , albido - villosi , metatarsis posticis nigro - hirsutis , tarsis
intermediis longissime unifariam nigro - pilosis et articulo ulli-
mo praeterea nigro - penicillato.
Femina: Caput totum nigrum, nigro - hirsutum. Thorace sor¬
dide griseo - aut ferrugineo-griseo-hirsutus, absque fascia nigra.
Abdomen sordide griseo - hirsutum aut villosum , cingulis dis¬
tincts nullis. Pedes sordide griseo - ferrugineo - hirsuti.
Rara in provincia Casanensi.
5. Anthophora quadrimaculata 111.
A. nigra, ferrugineo - griseo - hirsuta. — Mas : hyposto-
mate mandibulisque flavis, maculis duabus magnis atris
clypei; abdomine griseo - pubescente , albido - cingulato.
Fem.: abdomine cano - tomentoso et pilosulo; pedibus albi¬
do - hirsutis.
Megilla quadrimaculata lll. 6. — Fab. P. 16. — Apis quadrima¬
culata Pz. Fn. 36. 7 . — Apis vulpina Pz. 36. 6.
111
Mediae magnitudinis aut subparva in hoc genere, — 6’ lin.
longa. — Mas: Mandibulae flavae, marginibus apiceque nigrae;
labrum flavum , punctis duobus ordinariis nigris , bjpostoma
flayum, aut eburneum, maculis duabus magnis subquadrangu-
lis atris, quandoque confluentibus; antennarum scapus subtus
flayus. Thorax sordide fulvescenti - aut griseo-hirsutus. Abdo¬
men nigrum, griseo - pilosulum, segmentis albido ciliato - mar-
ginatis. Pedes nigri, albido -hirsutuli; tarsi intermedii solo ar-
ticulo ultimo nigro - penicillato: penicillo - minuto et parum
conspicuo.
Femina: Caput omnino nigrum, albido - pubescens; thorax
griseo - aut sordide fulvescenti - griseo-hirsutus; abdomen gri¬
seo - aut cano - tomentosum , raro flavescenti - griseo - tomento-
sum, parum pilosulum, cingulis plerumque nullis, rarissime ci-
liis albidis segmentorum subcingulatum. Pedes albido-hirsuti.
Frequens in prov. Orenburgensi et in terris transuralensibus.
6. Anthophora fürcata 111.
A. nigra, thorace sordide ferrugineo- griseo -hirsuto. —
Mas : tarsis rmiticis ; hypostomate flayo , mandibulis nigris ;
pedibus abdomineque griseo - hirsutis , hoc apice nigro-
piloso, ano bifurco. — Fem abdomine griseo-pubescente,
apice ferrugineo; pedibus sordide griseo-ferrugineo-hirsutis.
Megilla furcata III. 5. mas. — Apis dumetorum Pz. Fn.
$6. 15. fem .
Paulo major , quam A. quadrimaculata. Corporis villositas
utriusque sexus omnino sordide ferrugineo - grisea est , in
thorace magis ferruginea , in abdomine sordide grisea; pedes
sordide griseo-ferrugineo-birti. — Mas: Mandibulae totae nigrae;
labrum et bypostoma flava , hoc utrinque lineola nigra in
clypei sutura laterali; antennarum scapus subtus linea tenuissima
flava. Abdomen subaequaliter sordide griseo-villosum , non cin-
gulatum, segmentis ultimis fusco - aut nigro-hirsutis, ano pro-
funde emarginato aut furcato. — Tarsi intermedii normales,
signis memorandis nullis, ut in omnibus speciebus sequentibus.
Femina: Caput omnino nigrum et thorax ferrugineo - griseo -
birsuta. Abdomen subaequaliter griseo -pubescens aut villosum,
112
cingulis millis , ano ferrugineo - villoso. Pedes sordide griseo-
ferrugineo - hirti.
Hab. in prov. Casan., Orenburg. et Simbirscensi.
7. Anthophora cinerea Kl. — Mus. Berol.
A. nigra, albo - aut albido-hirsuta. — Mas: hypostomate
mandibulisque eburneis, corpore cano-hirsuto; metatarsis
posticis crassis, dente armatis. Fem ..* clypeo tuberculato;
capite thoraceque albo-hirsutis , hoc nigro-fasciato; abdo-
mine atro, segmentis 2 — 4 albo-ciliato-marginatis; pedibus
albo-hirsutis.
Paulo minor, quam A. hispanica, 5’r — 6 lineas longa. — Mas:
mandibulae eburneae, margine quoque apiceque nigris; labrum,
hypostoma et antennarum scapus subtus eburnea, sutura laterali
clypei vix nigra Caput albo-pubescens; tboracis villositas leviter
e flavescenti cana. Abdomen nigrum, aut nigro-piceum, parum
nitidum, subaequaliter cano-tomentoso-pilosulum. Pedes externe
albo- aut albido-birsuti , tarsis intermediis non penicillatis;
metatarsi postici autem solito breviores , crassiores et latiores,
dente distincto marginis inferioris armati.
Femina: Mandibulae et caput atra; clypeus tuberculo di¬
stincto medio signatus Caput et thorax albo - aut albido-hirsuta,
hoc fascia media atra. Abdomen atrum. segmento primo albido-
birsuto, non marginato; segmentis 2 — 4 pure albo-ciliato-margi-
natis: marginibus non tomentosis , sed pilosis; segmento anali
atro, lateribus albo-piloso. Pedes externe albo-birsuti.
Hab. in prov. Orenburgensi australiori, Saratov. et Astracha-
nensi.
8. Anthophora quadrifasciata Vill.
A. mandibulis, labro clypeoque eburneis, hoc nigro-
signato; abdomine atro, albo - cingulato; pedibus albo-
hirsutis. — Mas : hypostomate eburneo, utrinque striola
nigra ad clypei suturam lateralem; abdomine cingulis albis
quinque. — Fem.: hypostomate flavo, utrinque macula
113
magna atra; abdomine cingulis albis quatuor; metatarsis
posterioribus atro-hirsutis.
/?. pedibus omnino albo-hirsutis.
A. 4-fasciata Vill. 3. 319. 90. — Spin. /. 127. — 2. 203. — fem.
Valde variât magnitudine,' nisi forsan duae species laleant;
long. — 7 lineas.— Mas: Mandibnlae totae, labrum, bjpostoma
et antennarum scapus subtus eburnea; labrum punctis duobus
nigris ordinariis; clypeus utrinque lineola abbreviata suturali
nigra. Caput et thorax cano-hirsuta. Abdomen atrum, segmento
primo cano-villoso et albo- aut candido-ciliato, uti reliqua seg¬
menta omnia. Pedes omnes externe albo-hirsuti, interne nigro-
hirsutuli.
Femina: Mandibnlae flavae, apice nigrae; labrum flavum,
punctis duobus ordinariis basalibus, nigris aut brunneis; hypo-
stoma flavum , maculis duabus magnis subrectangulis atris.
Faciès albido - pubescens; thorax vel fulvescenti - ferrugineo -
hirsutus, vel cano-hirsutus. Abdomen atrum, cingulis tomentosis
quatuor albis; segmento anali medio atro, lateribus albo-piloso.
Pedes externe albo - hirsuti , metatarsis quatuor posterioribus
atro-hirsutis. In varietate 6. autem, quae semper minoris magni-
tudinis, metatarsi aeque ac reliquae pedum partes albo-hirsuti.
Hab. in campis Kirgisorum, in prov. Orenburg. australiori,
Saratov. et Astracbanensi.
9. Anthophora segnis nob.
A. fulvescenti - hirsuta , abdomine cingulato. — Mas :
hypostomate mandibulisque flavis; metatarso postico valido,
dentato. — Fem.: abdomine atro, marginibus segmentorum
albido-tomentosis cingulato, ano fulvescenti-piloso; pedibus
externe albido-hirsutis, interne atro-hirtis.
Eadem magnitudine, qua A. hispanica — Mas: Mandibulae
flavae, marginibus apiceque nigris; bypostoma usque ad antennas
flavum, aut eburneum, vix nigro-signatum ; antennarum scapus
subtus eburneus. Caput et thorax fulvescenti-hirsuta. Segmenta
abdominis nigra , tomento et pilis pallide fulvescentibus late
marginata. Pedes flavescenti - albido - hirsuti; tarsi intermedii
JW 3 . 1832. 8
114
simplices; metatarsi postici validi, crassi, solito breviores et
dente acuto marginis inferioris armali. ïalis metatarsi postici
structura etiam in mare A. cinereae reperitur, cui ist hic mas
simillimus et vix distinguendus, nisi villositale fulvescente.
Femina: Capul totum nigrum et thorax fulvescenti - aut
fulvescenti - griseo - hirsuta , pilis nonnullis nigris in thoracis
dorso. Abdomen atrum , segmenlis 2 — k lomenlo albido aut
fulvescente late marginatis , segmento quinto seu anali fulves-
centi-villoso. Pedes externe fulvescenti - hirsuli; postici interne
et apice metatarsi nigro-birsuti.
Hab. in prov. Orenburg. australi, Saratoviensi et Astracha-
nensi .
10. Antiiophora dubia nob.
A. fulvescenti - hirsuta , abdomine cingulato. — Mas :
hypostomate mandibulisque flavis; melatarsis posticis soli-
tis; abdomine atro, cingulis latis llavidis. — Fem.: thorace
fulvo - hirsuto ; abdomine atro , segmenlis fulvo - ciliato -
marginatis; pedibus externe fulvo-hirsutis, interne ferrugi-
neo - hirsutis.
Similis speciei praecedenti , A. segni , eademque statura et
magnitudine. Mas cognoscitur metalarsis posticis simplicibus,
solitis; femina autem villositate fulva , et praecipue pedibus
posticis, externe fulvo-birsutis , interne laete fulvo-ferrugineo-
hirsutis.
llab. in promontoriis Uralensibus australibus et in prov.
Orenburgensi australi.
11. ANTHomioRA fulva nob.
A. capite thoraceque fulvescenti-hirsutis. — Mas: man-
dibulis nigris; labro et hypostomate flavis: maculis duabus
maximis subtriangularibus nigris clypei; abdomine pedibus-
que albido- villosis. — Fem.: abdomine pedibusque ferru-
gineo - fulvo - hirsutis.
Majuscula, eadem magnitudine, qua A bispanica; abdomen
in u troque sexu convexum. — Mas: Mandibulae omnino nigrae;
115
labrum flavum, punctis duobus basalibus nigris; clypeus et an-
guli latérales hypostomatis flavi, ille maculis duabus maximis
subtri angularibus atris; antennarum scapus subtus flavus. Tho¬
rax fulvescenti - birsu tus ; caput, pedes et abdomen albido-
villosa. — Femina: Caput et thorax fulvescenti - birsuta; abdo¬
men et pedes laete et intensive ferrugineo - fulvo - hirsula.
Hab in prov. Orenburg. australi, circa Indersk.
12. Anthophora fulvipes nob.
A. fulvescenti -birsuta. — Mas : bypostomate mandibu-
lisque flavis, maculis duabus magnis trapeziformibus clypei
atris; abdomine atro, segmentis 2 — 5 albido-ciliato-mar-
ginatis; pedibus fulvis fulvoque hirsutis. — Fem.: thorace
fulvescenti-birsuto, fascia nigra; abdomine fulvescenti - to-
mentoso; pedibus fulvescenti - hirsutis.
A. fulvipes Evm. — Bull, des Nat. de Mosc. '1846. II. p 458
n. 4.
Eadem magniludine , qua A. furcata , vel paulo major. —
Mas : Mandibulae , labrum et hypostoma usque ad antennas
fulvo-flava; maculae duae trapeziformes clypei nigrae aut alrae.
Antennae scapo sublus flavo, flagello subtus rufo. Caput, tho¬
rax , segmentum abdominis primum et pedes fulvescenti - bir¬
suta ; pedum epidermis fulva ; abdominis segmenta , excepto
primo, atra, tomento lulescenti - albido marginata.
Femina: Caput cum antennis et mandibulis nigrum; thorax
fulvescenti - hirsutus , fascia media nigra. Abdomen tomento
flavido tectum. Pedes externe fulvescenti - birti.
Hab. in provincia Orenburgensi.
13. Anthophora albifrons nob.
A. fulvo - hirsuta, hypostomate eburneo, immaculato,
abdomine atro, late flavido-tomentoso-cingulato; ano sub-
triangulari, tomentoso, medio carinato. Mas.
Parva in hoc genere et omnium noslratium minima, k lineas
longa. — Mas: Mandibulae, labrum, hypostoma usque ad an-
8*
116
tennas vel ultra et antennarum scapus subtus eburnea, signa-
turis nigris hypostomatis nullis. Thorax et abdominis segmen-
tum primum fulvo - hirsuta ; reliqua segmenta tomento flavido
aut fulvescente exacte marginata ; anus pulvere griseo tectus;
forma ejus est ordinaria, triangularis, in dorso autem carina-
tus. Pedes fulvescenti - griseo - hirsuti. — Femina latet.
Cepi in prov. Orenburgensi.
14. Anthophora lepida Pall. mnspt. - — Mus. Berol.
À. atra, capite atro - hirsuto ; tkorace cinereo - hirsuto:
dorso nigro; abdomine aterrimo, segmentis omnibus utrin-
que tomento candido maculatis ; pedibus posticis externe
atro - kirsutis ; tibiis anteriorikus externe candido - tomen-
tosis. — Fem.
A. lepida Evm. Bull, des Nat. de Mosc. 1846. II p. 439. n. ô'
Species distinctissima ; eadem magnitudine , qua A. quadri-
maculata. — Mas miki ignotus.
Cepi in provincia Orenburgensi.
15. Anthophora pedata nob.
A. atra, atro - hirsuta , thorace akdominisque segmente
primo albido - kirsutis; sarothro fulvo. — Fem.
Magna et sat distincta species. Atra ; caput atro-hirtum;
clypeus linea elevata media longitudinali. Thorax et segmen-
tum primum abdominis griseo- aut albido- villosa; segmentum
secundum saepe albo - ciliatum : ciliis raris; reliqua segmenta
atra, hirsuta. Pedes atro-kirti, solis tibiis posticis laete fulvo-
ferrugineo -birsutis. — Mas latet, habeo septem feminas, sed
non ullum marem.
Hab. in promontoriis Uralensibus australibus , circa Orsk ,
Guberlae, etc. — et in prov. Orenburg. australiore.
16. Axthophora atricilla nob.
A. cano - tomentoso - hirsuta, segmentis ultimis abdomi¬
nis atro - kirsutis. — Mas: labro et hvpostomatis parte in-
117
feriore flavis; segmentis duobus ultimis atris. — Fem.: pe-
dibus et segmentis tribus ultimis atro - hirsutis.
A. atricilla Evm. Bull, des Nat. de Mosc. 1846. II. p. 437. n. 2.
Tab. IV. f. 5 a. b.
Magna, eadem magnitudine, qua A. personata et paulo ma¬
jor, quam A. pedata; abdomen in utroque sexu depressiuscu-
lum. — Mas : Mandibulae nigrae ; labrum , margo inferior et
striola triangularis media hypostomatis flava. Caput , thorax ,
pedes et segmenta 1 — 3 abdominis cano - tomentosa ; ultima
segmenta atro - tomentosa. — F emina : Caput , thorax et duo
segmenta basalia cano - hirsuto - tomentosa ; reliqua segmenta
et pedes omnes atro - hirsuta.
Hab. in provincia Orenburgensi australiori et in campis
Kirgisorum.
17. Anthophora vetula nob.
A. tota cano - tomentosa , pedibus fui vo - hirsutis. —
Fem.
Anthophora senilis Evm. Bull. 1846. II. p. 438. n. 3. — (Cum
cel. Illiger. jam memoravit Anthophoram (Megillam) senilem , no-
men erat mutandum) .
Magna, paulo minor, quam A. atricilla, sed eodem habitu
Caput, thorax et abdomen tomento cano ubique tecta ; pectus
albido - villosum. Pedes fulvo-hirti. — Habeo septem feminas,
mas autem mihi ignotus.
Hab. in provincia Orenburgensi australiore.
Genüs 27. EUCERA Latr. — F. — Pz.
Trachusa Jur. — Andrena Pz. — Apis L.
Cellulae, cubitales completae duae, elongatae, subaequa-
quales; secunda ambos nervos récurrentes excipit. Cellula
radialis apice obtuso ab alae margine recedit. Cellula dis-
coidalis antica cellulam basalem posticam non tangit nisi
petiolo.
118
Mandibulae acuminatae, parum truncatae. Palpi 6 - arti-
culati. Antennae filiformes, in mare longissimae, longitudi-
ne corporis et longiores ; in femina thorace breviores,
fractae.
Corpus majusculum aut mediae magnitudinis, oblongum,
hirsutum, abdomine ovato, obtusissimo, maris convexo,
feminae depresso et latiore, pilis brevissimis adpressis seri-
ceo et plerumque apice cingulato. Pedes pilosi et hirsuti,
tibiis et metatarsis posticis feminae hirsutissimis , pollinige-
ris. — Mas clypeo albo aut flavo.
Tabula analytica specierum generis Eucera.
Mares .
A. abdomen obovatum, sesqui longius ac latius; cly-
peus flavus; majores;
a. abdomen apice nigrum, nitidum, subdenudatum,
nigro - et griseo - pilosulum; . 1. longicornisLatr.
b. abdomen totum fulvescenti - aut griseo - hirsu¬
tum; . ..... 2. atricornis F.
B. abdomen ovato - subglobosum; minores;
a. clypeus lotus flavus ; . . 3. coarctata nob.
b. clypeus flavo - marginatus; . .4. cineraria III.
Feminae .
A. abdomen apice fulvo - tomentosum , non cingula-
tum; . 2. atricornis F.
B. abdomen apice cingulatum;
a. segmentum primum ventrale margine profunde
emarginatum; . 1. longicornis Latr.
b. segmentum hoc parum emarginatum, sinu ex¬
tenso; minores;
ai abdomen apice albido - cingulatum; . 3. coarctata nob.
bi abdomen apice fulvescenti - cingulatum; ... 4. cineraria I1L
1. Eucera longicornis Latr.
E. hirsuta, thorace fulvo (aut griseo). — Mas : clypeo
flavo ; abdomine ovato , basi fulvo - (aut griseo -) villoso ,
119
apice subdenudato, atro; antennis corpore longioribus. - — -
Fem .: abdomine depresso atro, segmentis 2 — 5 late albo-
cingulatis, (saepe detritis); pedibus posticis griseo-hirsutis.
E. longicornis Latr. gen. 4. 174. — hist. 5. 574. — Fab. P.
382. 1 . — Pz. Fn. 64. 21. — Eucera linguaria Fab. P. 6. — Pz.
64. 22. (detrita et insolata). — Fem.: Apis tubercula F. E. S. 2 .
554. 84. — Pz. 78. 19. Andrena strigosa Pz. 64. 16. — Andrena
derasa Pz. 64. 17.
Majuscula in boc genere. — Mandibula feminae dextra non
raro apice fulva.
Frequens in prov, Casan., Orenburg., Saratov., et Àstracha-
nensi .
2. Eucera atricornis F.
E. hirsuta, thorace fulvo, (aut griseo). — Mas. clypeo
flavo; abdomine ovato fulyescenti - (aut griseo -) hirsuto,
sub cingulato; antennis longitudine corporis. — Fem.: ab¬
domine depresso, basi griseo - pubescente, apice fulvo - to-
mentoso; pedibus posticis birsutissimis : hirsutie externa
fulvescenti - grisea, interna fusca.
E. atricornis mas F. P. 2.
Plerumque paulo major et robustior praecedenti specie. —
In femina abdominis dimidium apicale tomento fulvo aut ful-
vescente tectum; etiam epidermis, tomento detrito, plerumque
fulvescit.
Frequens in prov. Orenburg. et Saratoviensi.
3. Eucera coarctata nob.
E. hirsuta, thorace fulvescente, (aut griseo). — Mas:
clypeo flavo; abdomine ovato - globoso , nigro, segmentis
duobus basalibus aequaliter griseo-hirsutis, reliquis albido-
cingulatis. — Fem.: abdomine brevi late ovato, depresso,
nigro, segmentis albido - marginatis; mandibulis externe
brunneis.
120
Similis E. atricorni, sed duplo minor, abdomine proportionc
breviore.
Hab. in prov. Orenb., Saratov., et Astracbanensi.
4. Encera cineraria 111.
E. hirsuta, thorace griseo. — Mas : clypco flavo-margi-
nato; abdomine subgloboso-ovato, nigro, albido - pilosulo,
segmentis albido - birsuto - marginatis. — Fem.: abdomine
brevi late ovato, depresso, nigro, segmentis fulvescenti-
marginatis; mandibulis nigris.
Eucera cineraria lit. Mag. V. p. 733. n. 8.
Eodem habitu, quo E. coarctata eique simillima, plerumque
paulo minor, 4 — oi lin. longa. — Mas differt hypostomate la¬
te flavo-marginato ab omnibus reliquis speciebus, quorum pars
flava bypostomatis usque ad antennas fere producta ; femina
autem simillima feminae E. coarctatae et aegre distinguenda.
Hab. in prov. Orenb , Sarat., et Àstrachanensi.
Genüs 28. MACROCERA Latr. — H.-Scbffr.
Eucera Fab. — Latr. — Megilla lll.
Hoc genus non differt a genere Eucera nisi numéro cel-
lularum cubitalium , quarum très completae , cum in Euce-
ris duae tantum; reliquis caracteribus Macrocerae omnino
conveniunt cum Euceris. Cave autem ne confundas Macro-
ceras femininas cum Antbopboris, quae illis habita similii-
mae et quae pariter cellulis gaudent cubitalibus tribus com¬
plets: in Macroceris cellula cubitalis ter lia multo major est
quam secunda et superat cellulam discoidalem externam; in
Antbopboris cellulae cubitales très subaequales , vel tertia
minor, quam secunda, et nervus transverso - cubitalis ter-
tius est continuatio nervi transverso - discoidalis secundi.
Clypeus, vel maxima pars bypostomatis in maribus sem-
per flavus; in feminis saepissime totum hypostoma nigrum.
121
Tabula analytica specierum generis Macrocera.
Mares.
A. antennae nigrae ;
a. mandibulae totae nigrae;
al magnus; abdemen dimidio apicali atrum, ni-
tidum , subdenudatum, — basali fulvo - hir-
tum; hypostoma maxima parte flavum; ... 1. atricornis Pz.
bi parvus; abdomen griseo - cingulatum; hypo-
stoma parte minore inferiore flavum; .... 6 antennata F.
b. mandibulae nigrae, puncto, vel macula parva ba¬
sali, flavo; hypostoma maxima parte flavum; ab¬
domen cingulatum; . 2. mediocris nob.
c. mandibulae flavae, apice brunneae;
ai abdomen griseo -pubescens, cingulatum, seg¬
mentis tribus ultimis utrinque dente laterali
distincte armatis; hypostoma dimidio infe¬
riore flavum; . 3. dentata KL
bi abdomen griseo -pubescens, cingulatum, mu-
ticum; hypostoma maxima parte flavum; . . 4. grisea Fab.
B. antennae totae rufae; hypostoma maxima parte fla¬
vum; . . . . . 7. graja H.-Sch.
F e mina e.
A. corpus magnum aut majusculum, abdomine ovato,
depresso;
a. clypeus totus niger;
ai abdomen albo-cingulatum, segmentis duobus
ultimis atris, vix ferrugineo mixtis.
a 2 segmentum abdominis primum epidermi-
de omnino nigra; . 1. atricornis P z.
b 2 segmentum primum epidermide nigra ,
albo - marginata; . • . 4. grisea Fab.
bi abdomen griseo -cingulatum, segmentis duo¬
bus ultimis ferrugineis; . 2. mediocris nob.
b. clypeus pallide flavo - marginatus, summo mar-
gine tenuissime nigro; abdomen albo - cingula¬
tum; pedes postici rufo - hirli; . 3. dentata Kl.
c. clypeus flavissimus totus , antice tenuissime
nigro - marginatus; . . . 5. nas ali s nob.
B. corpus parvum, abdomine brevi, subgloboso, griseo-
cingulato; clypeus plerumque apice flavus, rarius
totus niger ; . 6. antennata F.
122
1. MACROCERA ATRICORN1S Pz.
M. hirsuta, tliorace fulvescente, aut griseo. — Mas: hy-
postomate flavo, mandibulis totis nigris; abdomine basi
fulvescenti - pubescente , apice subdenudato atro ; antennis
longitudine corporis, vel longioribus. — Fem.: hypostoma-
te toto nigro; abdomine ovato depresso, atro, albo - cingu-
lato; pedibus posticis griseo - hirsutissimis.
Mas: Eucera atricornis Pz. 106. 20.1 — E. longicornis
Pz. 64. 21 A
Maxima nostratinm , eadem magnitudine , qna Eucera atri¬
cornis , yel paulo major et robustior.
Non frequens in provinciis Orenburgensi , Saratoviensi et
Astrachanensi.
2. Macrocera mediocris nob.
M. hirsuta, tliorace sordide fulvescente, aut griseo. —
Mas : hypostomate flavo; mandibulis nigris, puncto basali
flavo; abdomine nigro, sordide fulvescenti-pubescente, seg-
mentis albido-marginatis ; antennis corpore paulo breviori-
bus. — Ferri.: hypostomate toto nigro; ahdomine depresso
ovato, nigro, cingulis trihus latissimis albidis, segmento
quinto et anali ferrugineis.
Fere dimidio minor praecedenti. — Hab. in promontoriis Ura-
lensibus australibus, frequens.
3. Macrocera dentata Klug.
M. hirsuta, thorace sordide fulvescente, aut griseo. —
Mas : hypostomate mandibulisque flavis, his apice piceis;
abdomine nigro, griseo-pubescente, albido-cingulato, seg-
mentis tribus ultimis utrinque dente laterali distincto arma-
tis; antennis longitudine corporis. — Femina: hypostomate
flavescenti - marginato , summo margine piceo ; abdomine
123
ovato depresso atro, albo - cingulato ; pedibus posticis fer-
rugineo - hirsutissimis.
E. dentala Kl. Germar Fn. 21 . 23.
Eadem magnitudine, qua M. mediocris, aut paulo minor.
Frequens in provinciis Casanensi et Orenburgensi.
4. Macrocera grisea Fab.
M. hirsuta, thorace sordide fulvescente , aut griseo. —
Mas : hypostomate mandibulisque flavis, bis apice piceis; ab¬
do mine nigro, sordide lutescenti - aut griseo - puhescente,
albido - cingulato; antennis corpore paulo breyioribus. —
Fem.: hypostomate nigro; abdomine oyato depresso, atro;
albo-cingulato, ano ferrugineo, epidermide segmenti primi
albo - marginata.
Mas: Eucera grisea Fab. Fiez. 383. 7.
Paulo minor, quam M. dentata. — Femina simillima femi-
nae M. atricornis, sed fere duplo minor est; distinguitur prae-
cipue segmento primo dorsali abdominis: epidermis bujus seg¬
menti in M. atricorni teta nigra est , (uti reliquorum segmen-
torum) ; in M. grisea autem margo epidermidis posticus albus
et albo - ciliatus.
Hab. in proyincia Orenburgensi australi.
5. Macrocera nasalis nob.
M. hirsuta, thorace griseo; clypeo flavo. Fem.
Eadem magnitudine, qua femina M. griseae. Differt ab om¬
nibus reliquis feminis hujus generis clypeo toto flavo. Abdo¬
men speciminum meorum detritum. — Mas latet.
Cepi in promontoriis Uralensibus australibus. Nidificat in col-
libus apricis lapidoso - subarenosis.
6. Macrocera antennata Fab.
M. hirsuta, thorace sordide fulvescente , aut griseo. —
Mas : hypostomate flavo - marginato; mandibulis nigris; ab-
124
domine solito brcviore, subgloboso - ovato , nigro, griseo -
pubescente et albido-cingulato; antennis corpore paulo bre-
vioribus. — Femina: bypostomate Tel toto nigro, yel fas-
cia flavescente ante marginem tenuissimum labialem pi-
ceum; abdomine subgloboso-ovato, nigro, albido-cingulato.
Eucera antennata Fab. P. 384. 8.
Omnium nostratium minima 3* — 4* lin. longa. (Femina si-
millima Megillae rotundatae 111. , quae autem in nostra fauna
non occurrit; cognoscitur forma cellularum cubitalium.).
Frequens in provincia Orenburgensi.
7. Macrocera graja H.-Schffr.
M. hirsuta, grisea, antennis ferrugineis longitudine cor-
poris; abdomine albido-cingulato; bypostomate mandibu-
lisque flavis, bis apice piceis. — Mas.
M. graja H.-Schffr. Nomencl. entomol. p. 163.
Fere eadem magnitudine, qua M. antennata, sed multo gra-
cilior, 4 — 4J- lin. longa ; facile cognoscitur antennis ferrugi¬
neis aut fulvis. Femina latet. Habeo septem individua mascu-
lina , quae omnibus caracteribus quadrant in M. grajam , ab
ipso celeberrimo Herricb - Schaeffer mihi communicatam , ex¬
cepta magnitudine duplo minore. A Macrocera ruficorni Fab.
nostra species differt magnitudine majore et praecipue mandi-
bulis flaxis, quae in M. ruficorni Fab. nigrae, apice brunneae.
Hab. in provincia Orenburgensi australi.
MELITTURGA Latr.
Cellulae cubitales quatuor: très completae, tertia major
quarn prima et secunda. Nervi récurrentes sunt continua-
tiones nervorum transverso - cubitalium secundi et tertii,
aut his proxime inserti. Cellula radialis late et oblique
truncata, subappendiculata. Cellula discoidalis interna pe-
tiolo longo cum cellula basali interna conjungitur. — An-
125
tennae brèves, capite subbreviores, flagelle clavato. — Cor¬
pus oblongo - ovatum hirsutum, abdomine ovato, antice
truncato.
Hoc genus facile cognoscitur antennis clavatis.
1. Melittürga clavicornis Latr.
M. nigra, fulvo - aut griseo - hirsuta, ore, clypeo et an-
tennarum scapo subtus fiavis; mandibulis nigris.
Melittürga clavicornis Latr. gen. 4 777. — Eucera clavicornis
Latr. gen. 1 . t. 14.
Longitudo 6 lin. — Corporis birsuties in speciminibus recen-
tibus fulva, in insolatis grisea aut sordide albida.
Frequens in provincia Orenburgensi , in promontoriis Ura-
lensibus.
XYLOCOPA Latr. — F. — Pz. — Jur.
Cellulae cubitales completae très: prima longitudinali -
elyptica, secunda oblique triangularis, tertia elongata. Ner-
vus recurrens primus est continuatio nervi transverso - cu-
bitalis secundi, secundus a cellula cubitali tertia recipitur.
Cellula radialis apice subacuto longe ab alae margine rece-
dit. Cellula discoidalis interna cellulam basalem internam
singulo puncto tangit. — Mandibulae apice bidentatae. An-
tennae brèves filiformes, fractae. — Corpus babitu Bombo -
rurriy hirsutum, nitidum, pedibus birsutissimis.
1. Xylocopa violacea Lin.
X. hirsuta, atra, nitida, alis violaceis. — Mas antennis
ante apicem flavis.
Apis violacea Lin. S. N. 2. 989. 58. — Pz. Fn. 89. 6. — Xylo¬
copa violacea F. P. 558. 5. — Xylocopa femorata F. P. 4.
Magna, longitudo facile pollicis. — Frequens ubique
126
B. Melitidae sociales: Masculi, feminae et neutra.
Genüs 29. PS1THYRUS Lepell. St. Farg.
Bombus F. — Pz. — Br émus Pz.
Psithyri simillimi Bombis et nonnullis tantum characteri-
bus differunt: tibiae posticae opacae, nec nitidae aut splen-
dentes, ubique pilosae aut hirtae, corbicula nulla. Metacar-
pus posticus absque processu basali. Abdomen minus hir-
sutum , epidermide visibili et nitida ; anus magis minusve
inflexus; segmentum anale feminanim et neutrorum subtus
utrinque margine elevato. — Dispositio cellularum ut in
Bombis.
1. PsiTHYRCS RUPESTRIS F.
Ps. birsutus ater, abdomine oblongo inflexo, ano fulvo,
alis fumato - viola scentibus.
fi. fascia thoracis antica üava.
y. fascia antica scutelloque flavis.
Bombus rupestris F. P . 348. 26. — III. 61. — Apis arenaria
Pz. Fn. 74. 12.
Magnus. — Caput et thorax atro - hirsuta; thorax xel unico-
lor, vel fascia antica flava, vel etiam scutello flavo. Abdomen
inflexion , sesqui longius ac latins , atro - pilosnm , segmente
quinto, vel in mare quinto et sexto, fulvo - villosis Pedes atro-
pilosi. Alae in feminis nigricantes et violascentes, in altero sexu
leviter infumatae.
Hab. in prov. Gasanensi , Orenburgensi et in promontoriis
Uralensibus.
2. PsiTHYRUS GLOBOSUS nob.
Ps. birsutus, ater, abdomine subgloboso, ano rufescente;
tborace antice fascia flava; alis leviter infuscatis. — Fem.
Minor praecedenti ; cognoscitur abdomine subgloboso, atro ,
127
segmentis tribus ultimis (3 — 5) rufescenti - villosis. Caput et
pedes atro-hirti, vertex pilis nonnullis flavis immixtis.
Hab. in promont. Uralensibus.
3. Psithyrus yestalis Kirby.
Ps. hirsutus, ater, ano albo, apice nigro, thorace antice
flavo.
Bombus vestalis Jll. 60. — Bremus aestivalis Pz. Fn. 89. 16.
Magnus. — Caput atrum, yertice saepe flavo -piloso. Thorax
ater, fascia antica flava, in mare saepe scutello flavo- aut al-
bido- piloso. Abdomen late ovatum , atrum, parum pilosum ,
nitidum, segmentis 3 — 5 albo-pilosis, tertio saepe flavescenti
piloso; mas saepe segmento anali atro- piloso. Pedes atri. Alae
leviter fumato - violascentes , praecipue in feminis.
Hab. in provinciis Casanensi et Orenburgensi, in promonto-
riis Uralensibus.
k. Psithyrus campestris Pz.
Ps. hirsutus, ater, ano rufescente, thorace antice scutel-
loque flavis.
Bombus campestris Fab. P. 544. 7. — Apis campestris Pz. Fn.
74.11. Mas : Ps. Bossiellus Lep. — Bombus Bossiellus Dahlb.
n. 15.
Eadem magnitudine , qua praecedens , ei simillimus et vix
distinguendus. Scutellum plerumque flavo - birsutum. Segmen¬
ta abdominis 3 — 5 rufescenti - flavido - villosa , in individuis
insolatis alba; segmentum anale maris atro -pilosum. Cetera ut
in Ps. aestivali.
Hab. in prov. Casanensi, Orenburgensi, Simbirscensi, Sara-
toviensi et Astrachanensi.
Genüs 30. BOMBUS Fab. — Latr.
Apis Lin. — F. — Apis, Bremus et Bombus Pz.
Cellulae cubitales quatuor, 1 — - 3 subaequales; secunda,
basin versus acuminata, excipit uervum recurrentem pri-
128
muin, tertia secundum. Cellula discoidalis antica basalem
internam tangit. Cellula radialis apice rotundata ab alae
margine recedit. — Mandibulae dorso sulcatae, apice qua-
dridentatae in femina et neutro , bidentatae in mare. — An-
tennae fractae , filiformas, longitudine dimidii thoracis in
femina et neutro, in mare autem multo longiores.
Femina maximae magnitudinis, mas duplo minor, neuter
autem quadruplo minor, quam femina. Corpus late ova-
tum, dense hirsutum aut villosum, capite parvo, thorace
conyexo, abdomine ovato, obtuso. Tibiae apice bicalcara-
tae , valde compressae , posticae margine ciliatae , ciliis re-
yolutis , ad ceram collectant retinendam idoneis , ( corbicula
dictis). Metatarsi maxime compressi et dilatati, postici an-
gulo basali producto in femina.
Tabula analytica specierum generis Bombus.
é . 9 . et $ .
A. thorax superne hirsutie bicolore : flava (aut alba)
et atra ;
a. abdomen non atro-cingulatum, segmentis 1 — 3,
vel omnibus concoloribus ;
al corpus subtus cum pedibus atro - hirsutum ; 1. fragrans P ail.
bi corpus subtus cum pedibus griseo -hirtum ; -
a 2 abdomen flavidum ;
a 3 abdomen totum supra flavidum;. ... 2. equestris F.
b 3 abdomen segmentis duobus ultimis
discoloribus;
a4 segmenta duo ultima rufescentia;. . 3. sylvarum F.
b4 fusca; . 5. flavidus nob.
c4 atra; . 12. calidus nob.
b2 abdomen supra ferrugineo - rufescens; . . 6. rufescens nob.
b. abdomen atro-cingulatum;
al thorax flavus, aut albidus, fascia media nigra;
a2 anus albus ;
a 3 thorax albus, nigro - fasciatus; .... 9. patagiatus
Nylland.
b3 thorax flavus, atro - fasciatus ; .... 8. kortorum Lin.
b 2 anus rufus aut albido - rufescens ;
129
a3 anus albido - rufescens; . 7. nivalis Zett .
b 3 anus rufo - fulvus ; . 4. Bruxellanus
III.
bi thorax ater, antice fascia flava; anus albus ;
a 2 abdomen segmentis duobus basalibus
flavis; . 10. virginalis
Kirby.
b 2 abdomen segmento secundo flavo; .... 11. terrestres Lin.
B. thorax unicolor;
a. thorax fulvus, flavus aut albus;
ai anus ater ; corpus supra flavum , segmentis
3 — 5 atris ; . . 14. altaicus nob.
bl anus pallidus: albus, flavus, aut fulvus;
a 2 thorax candidus; anus fulvus; . 13. eriophorus Kl.
b 2 thorax fulvus aut flavus (vel albidus) ;
a 3 abdomen nigro - cingulatum ;
a 4 anus albus ; . . 17. hypnorumLin.
b* anus fulvus; . 18. agrorum Fab.
b 3 abdomen absque cingulo nigro;
a4 abdomen flavidum, ano fulvescente; 16. sibiricus Fab .
b4 abdomen flavidum, ano concolore;
a 5 thorax fulvus; . 19. muscorumLin.
b 5 thorax flavo-nigricans: pilis fla¬
vis et nigris; . 20. solstitialis Pz.
c 5 thorax citrinus, (aut albus); . . 13. modestus nob.
b. thorax ater; corpus atrum, ano fulvo ; . 21. lapidariusLin.
1. Bombus fragrans Pall.
B. hirsutus, flavus, fascia media tlioracis , capite, cor-
pore subtus pedibusque atris et atro - hirtis.
Apis fragrans Pall. itin. I. p. 4-74-. n. 73. certissimel
Bombus equestris Mus. Berol. (Celeberr. Klug, director Mu-
sei entom. Berolinensis, hune Bombum , a me ei transmisum ,
pro B. equestri Fabr. designavit; magnitudo autem male con-
venit).
? Bombus fragrans Nylander, apes boréales, p. 229. n. 6.
Omnium nostratium maximus: femina ultra pollicem longa et
expansio alarum fere duos pollices. Alae feminarum infumatae
«t violascentes, marium et neutrorum hyalinae.
3. 1852.
9
130
Sat frequens ubique, praecipue in promontoriis Fralensibus
australibus.
2. BOMBES EQÜESTR1S F.
B. hirsutus, flaxescens, fascia thoracis nigra, corpore
subtus pedibusque albido - hirtis.
£. r eteranus F. hirsutus, albidus . fascia thoracis ni¬
gra. — Mas.
B equestris F. Piez. 22. — B. r eteranus F. P 32.
Habeo hanc speciem e germa ni a su b nomine B. equestris Fabr.:
diagnosis Fabriciana autem male qnadrat.
B o m b c que sir is Xyland. Apes boréales n. 7. optime quadrat
in nostram speciem.
Mediae magnitudinis : femina 71 — 91 lin longa. Supra fla-
xescens. sordide flaxescens aut albido - flaxescens. fascia media
thoracis nigra: femina saepe. sed non semper, segmentds abdo-
minis secundo et tertio basi nigricanîibus Faciès, corpus sub¬
tus et pedes albido - pisosa aut hirta
Varietatis hirsutie alba aut albida.. tantum mares xidi.
Frequens ubique.
3. Bombes sylyarfm F.
B. hirsutus. flaxescens, fascia thoracis nigra. abdomine
apice rufescente . segmentis secundo et tertio nigricanti -
fasciatis: pedibus flavescenti - hirtis.
B. syharum F. Piez. 27 — IlL 9.
Eadem magnitudine, qua B equiestris, et similis ejus ierui-
nae xar. segmentis 2 et 3 basi nigricantibus — Faciès flaxes-
centi - hirta, saepe pilis nigris immixtis . thorax (taxes centi -
hirsutus , fascia media nigra: abdomen flayescenti - hirsuîutn :
segmente tertio, yel etiam secundo, nigris. flave x;enîi - cili:
quarto, quint : ai: o raies - h : : s u : : s ; > •
pedes Ûavescenti - lu: ta. > puis u:g::s uouuxus
Frequens et yulgaris ubique.
131
4. Bombüs Bürrellanus 111. 25.
B. hirsutus, flavus, fascia tboracis abdominisque seg¬
mento tertio atris, segmentis ultimis fulyis.
Majusculus aut mediae magnitudinis ; femina 7 — 9! lin.
longa , neuter quadrnplo minor. Aliquo modo similis praece-
denti speciei, sed colore flavo mero, non sordido, et ano fulvo
facile cognoscitur. — Caput atro-birtum, in mare saepe flavi-
do-hirtum ; thorax flavus , fascia media atra ; abdominis seg¬
menta 1 et 2 flava, tertium, vel etiam dimidium quarti, nigrum
aut atrum ; ultima laete ferrugineo fulva , in individuis inso-
latis rufescentia , pallida. Corpus subtus et pedes atro-hirta;
pili pedum posteriorum nonnunquam fusco - flavescentes.
Frequens ubique.
5. Bombüs flavidus nob.
B. hirsutus, flavidus, fascia tboracis nigra, segmentis
abdominis duobus ultimis fuscis. — Mas.
Eadem magnitudine , qua mas B. sylvarum. Caput nigro -
birtum ; pectus fusco aut nigro villosum; pedes et venter fla-
vescenti - hirti. — Fem. et neuter latent.
Habitat in terris transuralensibus.
6. Bombüs rüfescens nob.
B. hirsutus, thorace flavescente: fascia media nigra; ab-
domine rufescente, segmento primo flavescente.
Paulo major, quam B. sylvarum; simillimus B. lapponico, qui
autemin nostra fauna non invenitur. Caput cujusque sexus atro-
hirtum; thorax flavescens, fascia media nigra; abdomen rufo-
ferrugineum , apicem versus et segmento primo pallidius vel
flavescens , mas et neuter autem abdomine saepe apice conco¬
ure. Pedes et pectus atro-hirta; venter rufescenti - pilosus.
Frequens in promontoriis Uralensibus apricis.
7. Bombüs nivalis Zett.
B. hirsutus, flavus, (aut alhidus) , fascia lata thoracis
fasciaque abdominis nigris, segmentis ultimis rufo-albidis.
9*
132
a. segmento abdominis tertio solo nigro.
p. segmentis 2 et 3 nigris.
y. segmentis 2 — 4 nigris,
B. nivalis Zett. Ins. lapp. p. 474-. n. 7 . — Nyland. Apes bor.
p. 234. n. 17.
Majusculus, simillimns B. hortorum. Capot, pedes et totum
corpus subtus atra et atro-pilosa; in maribus omnes bae par¬
tes magis minusve pilis flavis immixtis. Thorax flavus, fascia
media, magis minusve lata, atra; in maribus scutellum saepe
pilis flavis immixtis. Abdominis segmenta 1 et 2, vel primum
solum, flava; tertium, vel rarius secundum et tertium, vel ra¬
rissime pariter quartum , nigra ; reliqua segmenta rufescenti -
albida. — Hirsuties flava in individuis insolatis et usitatis non-
nunquam in albam mutatur.
Hab. in promontoriis Uralensibus et in terris transuralensibus.
8. Bombus hortorum Lin.
B. hirsutus, tborace flavo: fascia lata atra; segmento
primo flavo, 2 et 3 nigris, reliquis albis.
p. bicingulatus nob., segmentis 2 et 3 atris, albo-ciliatis.
Apis hortorum Lin. Fn. Sv. 1710.
Bombus hortorum F. P. 347. 21. — Bombus ruderatus F. P.
344. 6.
Majusculus. Caput, pedes et corpus subtus atra, et atro-pi¬
losa; venter apicem versus griseo- aut albido-pilosus. Thorax
medio fasciatim ater , antice et scutello flavus ; in maribus et
neutris scutellum saepe nigrum, pilis flavis immixtis. Àbdomi-
nis segmentum primum flavum, secundum et tertium atra, re¬
liqua alba.
In var. 0 segmenta secundum et tertium atra, et albo-ciliata;
forsitan species propria ? habeo feminam et marem.
Frequens ubique.
9. Bombus patagiatus Nyland.
B. hirsutus, albidus, fascia media latissima tboracis et
segmento tertio abdominis atris.
133
B. patagiatus Nylander, Apes boréales, p. 234. n. 16.
Hirsuties alba segmenti secundi flavescit. Faciès nigro - et
albo-birta; corpus subtus et pedes anteriores albo-hirti; po-
stici atro - birti.
Hab. in terris transuralensibus.
10. Bombus yirginalis Kirby.
B. hirsutus, ater, thorace antice, segmentisque abdomi-
nis duobus basalibus flavis, tertio atro, reliquis albis.
B. virginalis III. Magaz. V. p. 167. n. 20. — B. hortorum F. P.
347. n. 21. — B. lucorum var. auctor.
Médius. Caput, corpus subtus et pedes nigro- et albido -birta.
Hab. in promontoriis Uralensibus.
11. Bombus terrestris Lin.
B. hirsutus, ater, ano albo, thoracis antico segmentoque
secundo flavis.
Apis terrestris Lin. Fn. Sv. 2709. — ■ Pz. Fn I. 16. — lll. 21. —
Bombus terrestris F. P. 343. 4.
Majusculus. Caput, corpus subtus et pedes atro-birta. Thorax
ater , fascia antica flava ; abdomen segmentis primo et tertio
atris, secundo flavo, reliquis albis.
Vulgaris ubique.
12. Bombus calidus nob.
B. hirsutus, ater, thoracis fascia antica ahdominisque
segmentis dorsalibus 1 — 4 albis. — Fem.
Majusculus. Caput, corpus subtus et pedes atro-hirta. Thorax
ater, fascia antica alba; abdominis dorsum album, segmento
quinto anoque atris. — Mas et operarius latent.
Hab. in prov. Astrachanensi et in Caucaso.
13. Bombus eriophorus Kl. — Mus. Berol.
B. hirsutus, ater, thoracis dorso candido, ano fulvo.
134
Mediae magnitudinis. Caput, pedes et corpus subtus atra et
atro-liirta; thoracis dorsum totum album aut candidum; ab-
dominis segmenta 1 — 3 atra, reliqua fulva. Alae hyalinae.
Hab. in prov. Astrachanensi; frequens in Caucaso.
14. Bombes altaicus nob.
B. hirsutus, ater, thorace segmentisque duobus basali-
bus flavis.
B. altaicus Evm. Bull . des Nat. de Mosc. 1846. IL p. 456.
Tab. IV. f. 1.
Magnus. Dorsum thoracis et duo segmenta abdominis basalia
dorsalia flava; reliquae corporis partes omnes aterrimae. Alae
infumatae, violascentes, praecipue in feminis
Hab. in terris transuralensibus.
15. Bombes modestes nob.
B. hirsutus, flavus (aut albidus), segmentis 2 — 5 griseis.
Parvus in hoc généré. Caput, thorax et segmentum abdomi¬
nis primum dorsale citrei coloris , segmenta reliqua omnia et
totum corpus subtus pedesque griseo - hirta. Alae hyalinae.
Color citrinus saepe pallescit et totum corpus griseum aut al-
bidum evadit.
Hab. in terris transuralensibus.
16. Bombes sibiricus Fab.
B. hirsutus, subtus ater, supra flavus, ano ferrugineo.
/S. fascia media thoracis ferruginea.
B. sibiricus Fab. Piez. p. 549. n. 54.
Magnus aut majusculus. Caput, corpus subtus et pedes atra,
atro- hirta. Thorax xel ferrugineo - flavus, subconcolor, — xel
flavus , fascia media laete ferruginea aut cinnamomea. Abdo¬
men supra segmentis 1 — 3 flavis, quarto et quinto fulvis aut
laete ferrugineis Alae parum infumatae
Hab. in terris transuralensibus.
135
17. Bombus iiypnorum L.
B. hirsutus, supra fulvus , abdomine fascia atra, ano
albo.
p. apricus F. ater, thorace fulvo, ano albo.
Apis hypnorum L. Fn. Suec. 17 15. — Bombus hypnorum F. P.
35. — Pz. Fn. 7 . 12. — Bombus apricus F. P. 29. — Apis apriea
Pz. Fn. 80, 17. * 1 . — Apis ericetorum Pz. Fn. 75. 19. — Apis
meridiana Pz. 80. 19. — Bremus tibialis Pz. 90. 16.
Mediae magnitudinis. — Caput, pedes et corpus subtus atra;
thorax semper fulvus ; segmenta abdominis duo ultima semper
alba; reliqua segmenta dorsalia, i. e. 1 — 3, vel omnino atra,
ut in var. apriea, — vel basale fulvum, vel etiam duo basalia
fulva. Alae hjalinae.
Vulgaris in provincia Casanensi; minus frequens in promon-
toriis Uralensibus australibus et in terris transuralensibus.
18. Bombus agrorum F.
B. hirsutus, ater, thorace anoque ferrugineis, segmente
primo corporeque subtus albido - pilosis.
p. Beckwithellus Kirby: pallidior, pilis albidis immixtis
segmentorum 1 — -3.
B. agrorum Fab. Piez. 348. 30. — Pz. Fn. 85. 20 ,
B. Beckwithellus III. 5.
Magnitudine B. hypnorum. — Faciès pilis nigris et ferrugi¬
neis hirta; thorax fulvo - ferrugineus; segmenta abdominis dor¬
salia i — 3 atra, pilis albidis aut pallide fulvescentihus magis
minusve immixtis , praecipue segmentum primum fulvescenti -
aut albido - pilosum ; segmenta ultima ferruginea. Subtus cor¬
pus albido - pilosum aut hirtum; pedes nigro - birti.
Frequens cum praecedente.
19. Bombus muscorum L.
B. hirsutus, flavescens, thorace fulvo, pedibus posticis
flavescenti - hirtis.
136
Apis muscorum L. Fn. Suec. 1714. — F E S. 2. 221 . 31.
Bombus muscorum F. P. 32. — III. 1. — Apis senilis F. E. S.
44. — B. senilis. F. P. 50.
Magnitudine praecedentum, aut paulo major. — Tota kirsu-
ties corporis flavida , tkoracis dorsum solum fulvum ; pedes
atro-kirti, sed tikiarum posticarum corkicula flavescit.
Frequens cum praecedentikus.
20. Bombus solstitialis Pz.
B. kirsutus, sordide flavescens, suktus aïkido - hirtus ,
thorace pilis numerosis nigris immixtis.
B. solstitialis Pz. Fn. 99. 17 .
Paulo minor praecedentikus. — Faciès sordide lutescenti-kirta
Tkoracis kirsuties sordide flavescens, aut ferrugineo - flavescens,
pilis numerosis nigris immixtis magis minusve nigricans. Ak-
domen sordide flavescens, kasi saepe leviter rufescens. Corpus
suktus aïkido -kirtum; pedes sordide flavescenti-kirti, anterio-
res ex pâte nigro- aut fusco-kirti. Alae kyalinae.
Frequens cum praecedentikus.
21. Bombus lapidariüs L.
B. kirsutus, ater, ano fulvo. — Mas : facie et fascia an-
tica tkoracis flavis.
Apis lapidaria L. F. Suec. 1712. — B. lapidariüs F. P. 347. 25.
Mas : Bombus arbustorum F. P. 347. 23. — Br émus truncorum
Pz. 85. 21. Br. regelationis Pz. 86. 17.
Majusculus. — Corpus supra infraque ater, segmentis akdo-
minis duokus ultimis fulvo - rukris. In mare tkorax antice fas¬
cia flava , et kirsuties faciei flava , pilis nigris cincta ; rarius
scutellum pilis flavis immixtis. Femina rarissime tkorace anti¬
ce pilis alkidis immixtis. Alae limpidae.
Hak. in promontoriis Uralensikus.
Genüs 31. APIS Lin. — Latr. — F. etc.
Cellulae cukitales quatuor: très completae, quarta suk-
completa; prima trapeziformis, secunda trapeziformi-trian-
137
gularis excipit nervum recurrentem primum, — tertia obli¬
que subparallelogrammica excipit nervum recurrentem se-
cundum. Cellula radialis apice rotundato ab alae margine
recedit. Cellula discoidalis interna cum cellula basali inter¬
na petiolo distincto conjungitur. — Mandibulae apice dilata-
tae, integrae. Antennae filiformes, in mare longiores, scapo-
brevi, — - in femina et neutro breviores, fractae. — Corpus
oblongum birsutum aut pubescens, abdomine ovato-conico.
Metatarsi postici compressi, lati, in mare tibiis latiores, in
femina et neutro angustiores.
1. Apis mellifica L.
A. corpore ferrugineo - griseo - pubescente thorace hir-
sutulo.
Mas: oculis maximis, in vertice contiguis; abdomine
obtuso, apice rotundato villoso; alis abdomine paulo lon-
gioribus.
Femina : oculis distantibus; abdomine conico; tibiis et
tarsis posticis aequaliter pubescentibus; alis abdomine bre-
vioribus.
N eu ter: mare et femina paulo minor, oculis distanti¬
bus; tibiis et metatarsis posticis ciliatis; alis longitudine
abdominis.
Apis mellifica Lin. S. N. 2. 93â. 22. — Pz. Fn. 83. tab. 16. 17.
18. — Fab. Fiez. 368. 1.
Exceptis campis aridis, qui populis nomadis habitantur, Apis
mellifica ubique magno numéro domestica; praecipue autem in
sylvis Uralensibus a Bascbkiris colitur ibique non raro inveni-
tur fera, in arboribus cavis nidificans.
DE CAS SEFTIMA
GENERUM ADHUC NON DESCRIPÏORUM
ADJECTIS DESCRIPTIONIBUS NONNULLARUM SPECIERUM.
Aüctore N. Tuhczaninow.
1. ASTEROCHITON.
Calyx petaloideus marcescens profunde 5 partitus, laci-
niis ovatis aestivatione valvatis. Bracteolae calyci approxi-
matae. Corolla nulla. Stamina 5 hypogyna calycinis laciniis
alterna, antherae poro apicali déhiscentes. Ovarium sessile
5 angulare, 5 ovulatum: loculis biovulatis. Stylus basi co-
nico pyramidata glabra pentaptera in apiculum bliformem
brevem desinente. Capsula . Fruticulus humilis
tenellus vix quadripollicaris lepidotus simplex vel parum
ramosus. Folia alterna petiolata exstipulata, cordata, obtu-
sa, supra glabra reticulata, juniora squamis lepidotis tecta,
subtus stellatotomentosa, squamisque raris conspersa. Pe-
dunculi oppositifolii , folia superantes , uniüori , medio
bractea minuto praediti. Bracteolae sub calyce convoluto-
lineares brèves nigricantes. Calyx utrinque squamulis albi-
139
dis hyalicis orbicularibus, aliisque majoribus stelliformibus
5 — 6 radiatis glabris rufescentibus obsitus. Stamina 5, fila-
mentis subulatis breyibus, antheris oyatis nigricantibus.
Ovarium squamulis hyalinis faciliime secedentibus vestitum.
Capsulae desiderantur. Genus inter lasiopetalum et corethro-
stylidem collocandum, habitu peculiari, ovario 5 loculari
et praesertim styli forma destinctissimum.
A. pygmaeus. Noya Hollandia Drummond. coll. V.n.258.
Hic seqimntur species Dilleniacearum, Tremandracearum,
Buttneriacearum, atque nnica Sapindacea.
DILLENIACEAE.
a) Pleurandra verracosa (Alyssoideae) foliis breviter pe-
tiolatis linearibus, marginibus arcte involutis, obtusis, ver-
rucosis: verrucis junioribus stelligeris, adultis glabris; pedun-
culis folia superantibus, calycibusque stellato pubescentibus;
staminibus pluriserialibus liberis; ovariis 2 dense yelutinis.-
Frutex ramosus humilis, cortice fusca glabra, ramulis p li¬
ber ulis. Sepala nervo medio eievato, dorso versus basin di-
latato aut omnia eglandulosa, aut exteriora tota squamis
seu glandulis cyiindricis apice penicillatis et inter glandu-
las pilis stellatis tectis , media tantum uno latere glanduli-
gera, interius ad costam tantum glandulis abbreviatis vesti¬
tum. Petala more generis aurea. Stamina unilateralia , fila-
mentis brevissimis liberis, 3-4 serialia, externa saepe mi¬
nora. Styli filiformes excentrici, glabriusculi. Capsulae mo-
nospermae. Semina globosa nitida flavicantia, hilo impres-
so. Nova Hollandia. Drum. coll . V. n. 289. Variât :
a. sepalis, praesertim externis, glandulis cyiindricis tec¬
tis; foliis cinerascentibus.
fi. sepalis eglandulosis; foliis laete viridibus.
b) Pleurandra mucronata (Candolleanae) foliis breviter
140
petiolatis lineari- subulatis, mucronato pungentibus, adultis
glabris, junioribus cum caule petiolisque villosis; floribus
breviter pedunem latis solitariis; sepalis villosis, tribus ex-
terioribus mucrone rigido termiuatis; staminibus 5 biseria-
libus, basi monadelphis, ovariis 2 albo - villosis. — Frutex
erectus, caulis sesquipedalis , basi cicatricibus foliorum de-
lapsorum tectus, glaber, a medio foliosus, villosus, simpli-
cissimus. Folia supra plana, subtus propler nervum medium
valde incrassatum convexa. Flores in axillis superioribus
pauci, majusculi, pedunculo brevissimo crasso albo villoso
sustenti. Calycis sepala 3 exteriora mucrone, illo foliorum
simili superata, medium acutiusculum , interius obtusum.
Petala aurea, calyce majora. Antherae lineares filamenta
brevissima multoties superantes. O varia biovulata. Styli ex-
centrici, filiformes glabri. — N. Holl. Brum. V. n. 290.
c) Candollea tridentata Glaberrima , caule fruticuloso
erecto ramosissimo; foliis lineari cuneatis planis, basi parum
dilatata amplexicaulibus, apice tridentatis, denticulo medio
majore saepe recurvo ; floribus axillaribus pedunculatis
sparsis; sepalis ovato lanceolatis acutis; staminibus diantbe-
ris et simplicibus. Folia fere C. glaberrimae Steud. sed du-
plo minora, manifestius cuneata et apice denticulis tribus
aucta, caeterum integerrima. Pedunculi foliorum longitu-
dine solitarii uniflori, basi bracteati. Flores lutei, parvi,
magnitudine C. parvi florae Steud. — N. Holl. Brum. V.
n. 288.
d) Hibbertia bracteosa (DG. prodr. § 2.) foliis lineari -
oblongis basi profunde cordata amplexicaulibus glabris;
pedunculis axillaribus solitariis unifions aut ramosis 2 — 3
floris multibracteatis; sepalis inaequalibus, exterioribus basi
subcordatis brevioribus; ovariis 5 glaberrimis A — 5 ovula-
tis. — Tota glaberrima H. amplexicaulis, cordatae et lactu-
caefoliae Steud. babitu, sed magis ramosa et pedunculis
141
saepe in ramulos conversis, basi vel supra basin, ad origi-
nem pedicellorum et in medio bracteas membranaceas et in-
terdum folium perfectum gerentibus. Caulis et rami e de-
currentia nervi medii foliorum lineis duabus longitudinali-
bus oppositis percursi. Flores paulo majores, quam in H.
amplexicauli , petalis aureis calycem excedentibus. Ovula
prope basin ovarii collecta, nec ut in Ochrolasia, per totam
cavitatem in sériés duas disposita N. Holl. Brum. V . n.
28 7. Sub n. 286 adest alia species Hibbertiae, videtur ad-
huc indescripta, sed specimen meum stérile.
TREMANDRACEAE.
a) Tetratheca pubescens (Eutetratheca). Caulibus ramosis-
simis teretibus pubescentibus , ramulis floriferis bine inde
setigeris; foliis altérais oppositis verticillatisve, ovatis ,
grosse pauci dentatis, integerrimisque , supra setuloso-stri-
gosis sub tus albo-tomentosis; pedicellis folia duplo vel tri-
plo excedentibus filiformibus glabris; floribus 5 meris; pe¬
talis obovatis patentibus roseo purpureis basi concoloribus;
filamentis brevibus ; antheris cum tabulo illas adaequante
apice pallido, ovario ovato compresso styloque recto gla-
berrimis. — Caules e radice plurimi tenuissime puberuli
tuberculisque raris conspersi, rami ramulique saepe verti-
cillati firmi. Petala 3 — 3J lin. longa. Pedunculi axillares
solitarii uniflori. Folia sub tus tomento albo tenuissimo
tecta, nervo medio striguloso. Sepala elliptica obtusa pun-
cticulata. Ovarium biloculare, loculis uniovulatis, stylo
ipso superiore superatum. Similis T. strigosae p. elongatae
Steetz , recedit caulibus puberulis ramosissimis, ramis flori¬
feris, foliis brevioribus ovatis, basi latioribus, rigidioribus,
supra brevius strigosis, dorso incanis, plerisque integerri-
mis, atque tubulis antberarum brevioribus. Nova Hollan-
dia. Brum . coll. V. n. 243.
142
b) Tetratheca tenuiramea (Eutetratheca). Caulibus ramo-
sis teretibus glabris; ramis sterilibus gracilibus setigeris;
foliis caulinis altérais, oppositis yertieillatisve ovatis, gros¬
se dentatis, supra strigulosis, glabriusculisve subtus glaber-
rimis; pedicellis folia sub duplo excedentibus filiformibus
glabris; floribus 5 meris; petalis obovatis patentibus roseo
purpureis basi concoloribus ; filamentis brevissimis, antlie-
ris cum tabulo illis breviore apice pallido , ovario trigono
styloque brevissimo glaberrimis. Frutex magnitudine prae-
cedentis, radice caespitosa, caespitibus multicaulibus. Rami
plurimi altérai simplices. Flores duplo minores, quam in
praecedente et T. scligera, in speciminibus meis maxima ex
parte delapsi. In paucis, quos mihi observare licuit ovarium
vidi sessile trigonum triloculare, loculis biovulatis. Sepala
oblonga acutiuscula, puucticulata. Drum. III . n. 209. —
Drum. V. n. 243. est T. virgata Steetz, n. 24 4. T. cou -
ferti folia Steetz.
BÜTTNERIACEAE.
a) Thomasia rhynchocarpa (Pentandrae). Foliis petiolatis
ovato - lanceolatis, basi cordatis; stipulis oblongo - renifor-
mibus; petalis 5 bilobis; filamentis antheras excedentibus;
ovario rostrato stellato - villoso stylo brevissimo superato,
Frutex ramosus, ramis interne glabris, superne pilis stella-
tis hispidis. Folia alterna petiolata, majora fere bipollicaria,
4 lin. lata, petiolo fere semipollicari fulta, acutiuscula,
margine revoluta, undulato - crenata, utrinque pilis stella-
tis , subtus copiosioribus tecta. Stipulae longitudine petioli,
oblongae, oblique reniformes, eodem modo ad folia vestitae.
Pedunculi bi, rarius uni vel triflori, foliis plerumque bre-
viores , pedicellique brèves infra florem bibracteati, stella¬
to -hispidi. Bracteolae sub flore ternae, utrinque stellatae
lanceolato-elipticae, calyce duplo breviores. Calyx inflatus
ad medium tantum 5 partitus , utrinque pilis stellatis vesti-
143
tus , stellulis tamen faciei interioris brevioribus et praeter
nervum medium minus copiosis. Petala 5 parva, apice bilo-
ba, stellulas paucas gerentia. Filamenta subulato-filiformia
glabra, basi annulo brevissimo coadunata. Antberae oblon-
gae supra basin affîxae, rimis duabus oblongis ad tertiam
partem longitudinis déhiscentes. Capsula sessilis dense stel-
lata, albida, rostro conico terminata 3 locularis: loculis
3 — 4 spermis. Semina in speciminibus meis adbuc immatu-
ra, glabriuscula , basi strophiola 3 partita cincta. N. Holl.
Drmn. V. n. 26 1 .
b) Tliomasia brachystachys (Pentandrae). Hispida, foliis
petiolatis cordato - ovatis, cordato-oblongisve sinuato-den-
tatis; stipulis oblique reniformibus ; spicis folio brevioribus
5 — 8 floris, pedicellis brevissimis; petalis minutis orbicula-
tis; antberis filamenta superantibus; ovario stellato-tomen-
toso; stylo glabro antberas exeedente. — Species cum defi-
nitione T. paniculatae Lindl. (pl. Preiss. II. p. 233.) fere
ex toto conveniens, sed comparata cum descriptione fusiore
sequentes exhibet differentias. Rami non divaricati sed sub
angulo acuto patentes , folia profunde sinuata nec obsolète
repanda, spicae folio semper breviores, juniores nutantes,
adultae erectae, flores majores, diametro nempe 5J lin.
longo, pedicelli J — 1 lineales, in floribus junioribus fere
obsoleti, bracteolarum lobi medio latiores, ergo non linea-
res, petala semiorbiculata apice non truncata, ovarium pilis
stellatis eglandulosis tectum. Loculi ut in ilia 4 ovulati. N.
Holl. Driim. V. n. 262. Habitu maxime ad T. discolorem
accedit, sed baec apetala et debiscentia antberarum diversa.
c) Tliomasia involucrala . Cinereo - velutina, foliis alter-
nis, densis, brevissime petiolatis, linearibus, margine revo-
lutis, obtusis, integerrimis; stipulis ovatis parvis; peduncu-
lis oppositifoliis bifloris ; floribus hexameris bracteola mag¬
na involutis; antberis oblongo - conicis filamenta duplo su-
144
perantibus; ovario squamis lepidotis tecto 3 loculari, 6 ovu-
lato. Caules seu forte rami pedem excedentes ramosissimi,
ramis ramulisque strictiusculis , basi nudis , reliquiis folio-
rum annorum praecedentium notatis, apice dense foliosis,
cortice cinerascente pilisque stellatis, versus apicem densio-
ribus tectis. Folia circiter 6 lin. longa, semilineam lata,
petiolo fere obsoleto sustenta, pilis stellatis dense vestita,
margine involuta, supra cinerea, subtus incana, nervo me-
dio prominulo rufescente. Stipulae parvae ovatae, petiolo
tandem longiores. Pedunculi oppositifolii villosi , foliis
duplo longiores, in pedicellos duos longiusculos , infra flo¬
res bracteis duabus angustis deciduis linearibus donatos,
divisi. Bracteola sub calyce magna tripartita, pilis stellatis
dense obsessa, dorso croceo-rufa, intus cinerascens, floris
fere magnitudine, illumque occultans. Calyx 5 lin. in dia-
metro, profunde 6 partitus, in sicco coeruleus. Laciniae in
praefloratione valvatim conniventes, très alternae planius-
culae, aliae très paulo minores intus plicatae, omnes tectae
squamis lepidotis , quasi stellatis , in nervo medio copiosio-
ribus. Petala 6 minuta, cuneato - obovata, atro - violacea,
glabra. Stamina totidem petalis opposita, filamentis subula-
to - complanatis, antheris oblongo - conicis. acutis atris, bi-
locularibus, rimis duabus oblongis debiscentibus. Ovarium
squamis lepidotis ciliatis, facile secedentibus , densissime
vestitum, intus glabrum, ovulis parte inferiori anguli cen-
tralis affixis, nitentibus ellipticis stropbiolatis. Stylus li-
nearis basi parum crassior, parceque squamosus, ceterum
glaber, anlheras excedens. — Species in genere anomala,
forsan typus novi generis! — N. Holl. Drum. V. n. 2ôô.
Observatio. Genus meum Ditomostropbe , in Bull, de la
Soc. des Nat. de Moscou XIX n. k p. 498 descriptum,
cel. amie. Steetz in litteris, a Tbomasia non differt, nam
character ejus principalis a capsula e carpellis 5 connatis
145
constante , desumtus, etiam in T. cognata et Rulingioide
Steud. reperitur, carpella vero minus arcte cohaerentia et
citius lateribus libéra strophiolaeque structura, uti notae
minoris momenti ad divellenda généra non sufficiunt. Cum
bac opinione libenter consentio, et speciem, quae sub Dito-
mostropbe militavit, tanquam novam, in honorem cl. ob¬
serva toris Tbomasia Steetziana voco.
d) Thomasia? Sarotes. Foliis stipulisque aequalibus li-
nearibus, margine revolutis, obtusis; floribus decandris;
antberis poro subapicali dehiscentibus , ovario rostrato
3 loculari. — Folia, stipulaeque 3 — 6 lin. longa, bre-
vissime petiolatae, ad instar Sarotidis ad unum latus caulis,
ramorumque dispositae, supra ad lentem punctis minutissi-
mis exasperatis, subtus cinereo-tomentosae. Racemi pauci-
flori , pedunculis folia superantibus. Bracteolae sub calyce
ternae lineares. Calyces rosei, 4 lin. in diametro triplo illis
Sarotidis ledifoliae minores , pedicelles subaequantibus ,
laciniis acutis, tubo parum longioribus. Petala basi cuneata,
carinata, apice saepe inflexa. Stamina 10 atropurpurea,
filamentis subulatis, altérais anantheris. Antherae dorso
supra basin affixae, filamento suo duplo longiores, oblongo-
conicae, loculis parallelis, paulo infra apicem poro déhi¬
scentes. Ovarium pilis stellatis eglandulosis albis vestitum
in rostrum lingiusculum stylo filiformi glabro superatum
desinens, loculis triovulatis. Species habitu Sarotidis ledi¬
foliae at styli forma et staminibus 10 a Sarotide generice
discrepat , ad Tbomasiam adnumerata , qui jam admissa
fuit in hoc genere Th. discolor Steud., simili dehiscentia
antherarum gaudens. Forsan novi generis inter Tbomasiam
et Sarotidem medii, typus. N. Holl. Drum. V. n. 256 .
e) Lasiopetalum aculifiorum (sectio 1. Steetz in pl. Preiss.
II. p. 337.) Foliis breviter petiolatis , linearibus, basi in-
terdum subcordatis; calycinis segmentis acuminatis, extus
J\§ 3 . 1852. ' 10
146
dense albo-tomentosis; ovario albido-tomentoso 5 angulari,
5 loculari, mucronulato; stylo exserto ovario longiore. —
Recedit a charactere generico hucusque admisso ovario
5 loculari, sed habitus satis conformis etnumerus loculorum
variabilis obseryatur in vicino genere Thomasia , ideoque
novum genus constituere nolui. Rami pube brevissima
vestiti. Folia breviora, quam in simili L. ferriigineo Smith,
nempe sesquipollicem non excedentia, petiolo 2 — 3 lineali
fulta, inferiora paulo breviora et latiora, ut plurimum li-
nearia, interdum ad basin parum dilatata, supra rugulosa
stellulis inconspicuis exasperata, subtus dense fusco-tomen-
tosa, juniora ferruginea. Racemi densiflori in extremitatibus
ramorum conferti oppositifolii. Flores brevissime pedicella-
ti. Laciniae cacylinae intus a medio ad apicem pilis stella-
tis, satis densis, adspersae, basi nudiusculae. Petala 5,
minuta, concava, cuneato-obovata, apice ciliata. Stamina 5,
petalis opposita , angulis introüexis ovarii aceumbentia ,
filamentis brevissimis, antberis conico-pyramidatis , atro-
rubentibus apice albidis et rimulis duabus lateralibus dehi-
scentibus. Ovarium mucrone brevi et stylo longo termina-
tum. Loculi 1 — 2 ovulati. Capsulam non vidi. Debiscentia
antberarum in boc et pluribus congeneribus fere ut in Tbo-
masiis, ideoque differentia horum generum, tantummodo
in praesentia et absentia stipularum, nota vix sufbciente,
quaerenda. N. Holl. Drum. V. n. 2o4.
f) Lasiopetalum quinquenervium (sectio 1.) Foliis cordatis
5 nerviis, calycinis segmentis utrinque stellato-tomentosis
concoloribus albis ; ovario albido - tomentoso , breviter
mucronulato. — Frutex ramosus, ramis cinereo - pubes-
centibus. Folia 10 — 13 lin. longa, exacte cordata, 6 — 7
lin. lata obtusa, margine leviter revoluta, supra rugulosa
glabra, subtus dense stellato-tomentosa , basi 5 nervia,
nervis exterioribus brevioribus. Petioli circiter 6 lineales
147
Racemi folia excedentes , basi midi , apice multiflori ,
bracteosi , saepe ramosi , pedicellis brevissimis pedunculis-
que albo-tomentosis. Bracteolae sub calyce ternae, albo-
stellatae , interdum rufescentes, lineari- filiformes lacinias
calycinas subaequantes, intermedia parum longiore. Laciniae
calycis ovatae, acutae, utrinque pilis stellatis concoloribus
albis dense vestitae. Petala minuta oblonga, marginibus
involuta, asperiuscula. Antberae lineari-oblongae, ovarium
excedentes, filamento suo multoties longiores,atro-rubentes,
apice pallidiores, rimis duabns subapicalibns déhiscentes.
Ovarium dense albo-villosum, mucronulo villis abscondito,
styloque brevi filiformi terminatum, triloculare, loculis
biovulatis. Capsula loculicide trivalvis, trilocularis. Semina
in loculis solitaria oblongo-eilipsoidea, puberula, strophiola
tripartita. N. Holl. Drum. V . n. 260.
g) Lasiopetalum stelligerum (sectio 1.) Foliis linearibus,
supra glabris reticulatis, subtus tomen ioso - stellatis le pi (lo¬
ti s que , basi subcordatis; pedunculis elongatis 1 - — 2 floris;
laciniis caiycinis extus stellato - lepidotis obtusis , intus
puberulis , in costa tantum stelligeris. — Frutex saepe
sesquipedalis ramosus vel ramosissimus , ramis gracilibus
glabriusculis. Folia cir citer pollicaria, petiolo lineali, obtu-
siuscula, basi vix latiora, supra eximie reticulata glabrata,
subtus pilis brevibus stellatis albis, admixtis saepe nonnullis
inajoribus rufis, dense vestita, in ramulis inferioribus dimi-
nuta vix \\ lin. longa ovata subcordata , interdum apice
emarginata. Stipulae nullae. Pedunculi gracilis lepidoti,basi
bractea unica vel duabus linearibus stipati, folium exceden¬
tes. Pedicelli 3 — 4 lineales inaequales, majore interdum
bracteam minutissimam gerente. Bracteolae sub calyce par-
vae lineares. Calycis laciniae violaceae ovatae, in nervum
medium plicatae, obtuse acuminatae, extus squamis stellatis
undique conspersae , intus puberulae * ad costam stellulis
10*
148
uiajoribus et densioribus atrofuscis vestitae. Potala vio-
lascentia minuta, concaviuscula, glabra, stellulam sive duas
interdum in apice gerentes. Stamina 5 omnia fertilia, anthe-
ris filamenta et ovarium excedentibus e basi ovato-cordata
oblongis , rimis duabus oblongis dehiscenlibus. Ovarium
obtusum muticum, dense albo-tomentosum 3 loculare: locu-
lis biovulatis. Stylus filiformis glaber antherarum longi-
tudine. Capsulam non vidi. — N. Holl. Drum. V. n. 257.
h) Lasiopetalum capitellatum (sectio 2). Foliis ovato-
lanceolatis ovatisve basi subcordatis trinerviis , oblusis ,
répandis; floribus in capitula pedunculata, apice cernua,
collectis; antheris rostratis; ovario triloculari mutico albo-
tomentoso. Frutex parum ramosus, ramis puberulo-lepido-
tis. Folia sesquipoilicaria vel parum breviora, supra glabra,
subtus brevissime stellulata cana, Costa venisque prominu-
lis, inferioribus petiolo approximatis, exstipulata. Flores
pauci 4 — 6 , in pedunculo communi sessiles, in capituium
bracteis obtusis ferrugineis obvallatum collecti. Bracteolae
sub calyce bracteas laciniasque calycinas excedentes , li-
neares vel apice dilatatae, dense albo-tomentosae, ad medium
dorsi ferrugineae. Laciniae calycinae trinerviae extus stel-
lato-tomentosae albae, stellulis ferrugineis paucis hinc inde
immixtis, intus fere glabrae. Petala oblonga cucullata, basi
in stipitem attenuata, glabriuscula. Filamenta filiformia,
antherae oblongae, filamenta paulo superantes fuscescentes,
rostro albo porifero terminatae. Stylus glaber longitudine
antherarum. Loculi ovarii biovulati. Species inlîorescentia
singuîari. N. Holl. Drum. V. n. 263. - — N° 267 cum
descriptione L. parviflori Kudge congruit , n. 264 ad 1.
indutum Steud. spectat.
i) Corethrostylis microphylla. Foliis cordatis obtusis supra
glabris opacis reticuîatis, sub tus cinereo-tomentosis; bracteis
filifonnibus bracteolisque indivisis concoloribus; laciniis
149
ealycinis ovato-lanceolatis coriaceis; ovario pilis glandulosis
albis dense sericeo; stylo ad medium pilis reversis tecto. —
C. cirdifoliae Steetz proxima et forsan hujus yarietas
microphylla. Differt tantummodo foliis triplo brevioribus ,
nempe majoribus dimidium pollicis non excedentibus, flori-
bus minoribus et laciniis ealycinis angustioribus , ab ipsa
basi sensim ad apicem attenuatis, quae in ilia exacte ovatae,
a medio tantum attenuantur. Istae laciniae in u traque specie
coriaceae , utrinque tomentosae , filamenta auriculas antlie-
rarum non superant, pori antherarum margine cartilagineo
albo cincti. In unico specimine C. cordifoliae , e collectione
Preissiana, mihi noto caulis simplicissimus et cymae multi-
florae, in nostris C. microphyllae caulis plus minus ramosus
et cymae sunt pauciflorae. N. Holl. Drain . V. n. %59.
k) Sarotes rosmarim folia. Foliis linearibus exstipulatis ;
cymis oppositifoliis paucilîoris; petalis latis trimcatis; anthe-
ris erostribus; fructibus 4 locularibus rostratis. Frutex ra¬
mosus cinereo-pubescens. Folia alterna, breviler petiolata,
majora plus quam bipollicaria , aequilata , linea parum
angustiora, obtusa yel acutiuscula, margine revoluta, costa
prominula, utrinque stellato - tomentosa , interdum rufe-
scentia , adultiora tamen supra glabrata. Cymae folio bre-
viores, floribus per torsionem pedunculorum saepe secundis.
Bracteolae sub calycis laciniis plus quam duplo breviores
stellato - tomentosae , concolores. Laciniae calycis e basi
ovata lanceolatae acutae, extra stellato-tomentosae albido-
cinereae , in tus glabrae multinerviae. Petala basi longe
cuneata , apice dilatata truncata. Filamenta breyissima.
Antberae oblongae fuscae, poris duobus, margine cartilagi-
neis dehiscentibus. Ovarium non vidi. Capsula 4 locularis,
stellato-tomentosa, rostro cum stylo saepe deciduo. Semina
in loculis duo oblonga, triangulari-prismatica, puberula,
stropbiola 4 partita cincta. Stylus , maxima ex parto jam
150
delapsus , basi glaber , dein pilis reversis , infra apicem
evanescentibus vestitus. Hanc et sequentem speciem, solo
defectu stipularum et nullo alio cliaractere, neque habitu a
Sarotide distinctas, ad hoc genus amandare coactus sum; a
Corethrostylide vero, cum quo etiam forma styli conveniunt
praesentia petalorum et habitu, meo sensu, magis distant. —
N. Holl. Drum. V. n. 266.
l) Sarotes latifolia. Foliis lineari-lanceolatis obtusis ex-
stipulatis; cymis oppositifoliis paucifloris; petalis orbicula-
tis, antheris erostribus; fructibus 3 locularibus breyiter
rostratis. Folia quam in congeneribus latiora, eirciter pol-
licaria, 2 lin. lata, margine revoluta, supra punctis minu-
tissimis exasperata, subtus pube brevissima stellata yestita,
nigro - punctata , cinerea aut rufescentia. Gymae foliis bre-
yiores 3 — 5 florae. Bracteolae sub calyce lineari-oblongae ,
laciniaeque calycinae ovato-lanceolatae acutae, dorso stel-
lato - tomentosae : stelluîis approximatis , sed sese non te-
gentibus, intus glabrae. Petala atro - violacea glabra. An-
therae obiongae, poris duobus déhiscentes. Capsula more
sepaiorum vestita, stamina superans. Semina in loculis so-
litaria oblongo-ellipsoidea, strophiola bi-tripartita stipata,
rugulosa, glabriuscula. Stylus ut in specie praecedente cum
rostro ovarii deciduus, basi apiceque glaber, medio pilis
reyersis paucis munitus. N. Holl. Drum. V. n. 265.
m) Rulingia nana (Eurulingia). Foliis ellipticis obtusis
inciso-dentatis , utrinque stellato tomentosis, supra yiri-
dibus, subtus subcanescentibus; petalorum ligula obtusa
trinervia calyce breviore; oyariis 5 liberis. Fruticulus hu-
milis semipedem non excedens , ramosus cum ramis cortice
atrorubente glabro obductus, ramulis stellato - tomentosis.
Folia p'arva 2 — 3 linealia utrinque pilis stellatis longis et
raris vestita, supra tantum versus medium glabriora. Race-
mî brèves h — flori, floribus quam in R. parviflora mino-
151
ribus. Calycis laciniae extus stellato-tomentosae, intus mi¬
nus pubescentes. Petala cucuilata, dorso plana. Stamina
fertilia ut in affinibus, sterilia majora ovata plana, margine
tomentosa. Ovaria 5, stylis setaceis longiusculis superata,
omnino libéra et hoc signo a congeneribus species nostra
distinctissima. Gapsulam non vidi. N. Holl. Drum . V.
n. 270.
n) Rulingia cuneata (Eurulingia). Foliis utrinque sericeis
cuneato - obovatis obtusis undulatis, crenatis subincisisve;
petalorum iigula spatbulata trinervi calyce breviore; sta-
minibus sterilibus glabriusculis; stylis omnino liberis. Fru-
tex pede parum humilior, foliis parvis 2 — 3 lin. longis,
utrinque pube brevissima stellata sericeo - incanis , cymis
brevissimis paucifloris. N. Holl. Drum. V. n . 271 .
o) Rulingia hexamera (Eurulingia). Foliis utrinque seri¬
ceis undulatis, inaequaliter crenatodentatis obtusis; lloribus
hexameris; petalorum Iigula spatbulata trinervi calyce bre¬
viore; staminibus sterilibus glabriusculis; stylis stigmatibus
connexis. Frutex bumilis 6 — 9 pollicaris, ramis rubicundis
glabriusculis vel apice puberulis. Folia petiolato ovata, ro-
tundata vel elliptica, 5 — 8 lin. longa, utrinque pube bre¬
vissima argenteo - incana. Cymae brèves in speciminibus
meis non omnino evolutae. Distinctissima lloribus hexame¬
ris, praeterea ligulis petalorum cuneato - spatbulatis et sta¬
minibus sterilibus glabris cum sola R. cuneata convenit. —
N. Holl. Drum. V. n. 27 3.
p) Rulingia altliaeifolia (Eurulingia). Foliis late ovatis,
inaequaliter crenato-dentatis, basi subcordatis, supra spar-
se pubescentibus , subtus molliter hirsutis incanis; petalo¬
rum Iigula lineari obtusa trinervia, calyce breviore; capsu-
lae (immaturae) setis pilosiusculis apice stelligeris. Habitus
fere R. corylifoliae , sed petala dorso non saccata, folia non
lobata, cymae brevissimae et staminum lilamenta antheras
152
Bon excedunt, a R . malvaefolia Steetz, quem non vidi, e
descriptione dignoscitur foliis nullo modo lobatis et ligulis
calyce brevioribus. N. Iloll. Drum. V. n. 268.
q) Rulingia rotundi folia (Saccopbora). Foliis inaequali-
ter crenato-dentatis obtusis, supra viridibus, subtus canes-
centibus, orbiculatis vel subrotundo - ovatis; petalorum li-
gula lineari obtusa trinervia calyce parum breviore; capsu-
lae immaturae setis abbreviatis, apice stelligeris. Frutex
ramosus, ramis erectis glabris rubicundis, Folia bi éviter
petiolata 3 — 4 lin. longa et lata, crenis obtusis versus api-
cern decrescentibus , supra punctis miuutissimis sparsis
aspera, subtus pilis rariusculis stellatis canescentia, praeter
indumentum et magnitudinem minorem foliis Betulae nanae
non absimilia. Petioli villosi. Raceini multiflori folio pie-
rumque breviores. Flores parvi, illis R. parviflorae mino¬
res. Calycis laciniae extus pilis brevibus stellatis vestitae,
sordide albae, intus fere glabrae. Petalorum basis cuculla-
ta, dorso saccata in ligulam longiorem et angustiorem pro-
ducta. Stamina in cavitate partis inferioris petalorum im¬
mers a , antberis orbiculatis bilocularibus. Ovaria 5 in uni-
cum coadunata, stylisque totidem apicibus junctis coronata.
Capsulae 5 coccae, coccis jam in statu immaturo seceden-
tibus monospermis. N. Holl. Drum. V . n. 272. - — 3V? 269
ejusdem collectionis ad R. parvi fl o ram Endl. spectat, nisi
floribus paulo majoribus recedit. In bacce uti et in speci-
mine Preissiano petala dorso manifeste saccata, mihi visa
sunt.
r) Büttneria c or chori folia. Ramulis inermibus obtuse 4
angulis, basi glabratis, superne puberulis; foliis ovato-
lanceolatis acuminatis, mucronatis, serratis, vix cordatis,
7 nervis, supra glabris subtus praesertim ad nervos tenui-
ter tomentosis; pedunculis axillaribus 1 — 4, aliis simplici-
ter umbeîlatis, aliis in ramulos umbelliferos divisis, super-
153
ne paniculatis; calycis laciniis ovato - lanceolatis; appendi-
cibus petalorum filiformibus. Ramuli ad angulos lineis 4
parum elevatis percursi. Folia inferiora poil, longa , 8
lin. lata, petiolo semipollicari , superiora minora, summa
minima aut milia, densius yestita, serraturis inaequalibus
acutiusculis , inferiora 7 nervia, nervis exterioribus abbre-
viatis, superiora 5 nervia. Racemi inferiores solitarii, fo¬
lium aequantes, ramosi, pedunculi superiores fasciculati
3 — 4, valde inaequales, majores ramosi folii longitudine,
minores duplo breviores, simpliciter umbellati. Calycis la-
ciniae dorso pubescentes. Petala calyce longiora, linealia,
auriculis divaricatis. Capsulae setae conicae sublineales.
Stylus brevis, conicus, simplex, stigmate minuto indiviso,
uti in plerisque congeneribus. B. glabrescenti et parvi/lorae
Bth., e descriptione affinis, ab utraque distinguitur ramulis
inermibus, foliis angustioribus atque pedunculis pluribus
ramosis. Cerra de Santana in Guagaquil, Jameson coll.
n. 600. Arbor humilis suadente collectore. — X9 368 ejus-
dem collectionis forsan ad B. cordatam Lam. spectat. In
hoc folia sinu non profundo cordata, nervo medio paginae
inferioris , prope basin glandula lineari - oblonga impressa
notato, aculeus in ramulo meo 9 pollicari, unicus brevis,
pedunculi saepius quini, folia ad smnmam bipollicaria, 7-— 8
lin. lata, petiolo semipollicari. - — X 581 cum descriptione
brevissima B. C arthaginensis quadrat.
s) Büttneria geminifolia. Ramulis glabris acute tetrago-
nis spinosis; petiolis foliisque inermibus; foliis breviter pe-
tiolatis^ per paria approximatis ovato-lanceolatis, basi sub-
cordatis mucronulatis, adpresse serratis sub quinquenerviis
glabris; pedunculis pluribus fasciculatis inaequalibus uni¬
fions ; appendicibus petalorum filiformi - compressis caly¬
cis lacinias ovato - lanceolatas acuminatas puberulas fere
triplo excedentibus. Aculei basi valde dilatati compressi.
154
Folia minora quam in congeneribus, nempe polliee vix lon-
giora, inferiora, obtusiuscula cum mucronulo, superiora
acuta pari modo mucronulata. Flores majusculi albidi. Pe-
tala lineari - subulata arcuata, apice tubo stamineo adbae-
rentia et antkeras abscondentia, superne in auriculas duas
verticales et ligulam atropurpuream expansa. Filamenta
sterilia brévia emarginata. Àntberae solitariae orbiculatae.
Ovarium glabriusculum , stylo conico stigmateque indivisis
terminatum. Species aculeis dilatato compressé, foliis ge-
minatim approximatis , unilateralibus , pedunculis iinifloris
atque ligulis longis disiinctissima. Quinto, Jameson coll.
». 118.
t) Büttneria îongifolia. Caule fruticoso parum ramoso
glabro, inferne tereti, apice pentagono aculeato; foliis al¬
térais lineari - lanceolatis, utrinque attenuatis mucronatis,
versus apicem serraturis utrinque 3 — 4- remotis praeditis,
caeterum integerrimis , inferioribus petiolatis, superioribus
sessilibus: petiolatis trigonis, foliorum infimorum aculeatis,
mediorum inermibus; pedunculis inferioribus axillaribus
binis ternisve ramosis multifloris, superioribus in spicam
interraptam aphyllam dispositis; appendicibus petalorum
filiformibus, calycis lacinias ovato - lanceolatas, longe acu-
minatas, sesquies excedentibus. — Frutex 3J ped. altus,
basi longe nudus , supra tertiam partem foliosus , ramo
unico basi et altero in inflorescentia auctus. Folia basi
longe, apice minus attenuata, inferiora fere semipedalia 6
lin. lata, petiolo semipollicari, subquinquenervia , glabra,
apice argute serrata , superiora sensirn minora , summa in-
tegerrima. Spinae basi dilatatae compressae. Calycis laci-
niae, extus pubescentes. Auriculae latérales petalorum ab-
breviatae. Stylus ut in praecedente. Accedit ad definitioneni
brevissimam Roem. et Scbult. svst. veg. V. p. 470.) B.
salicifoliae Humb. et Bonpl., sed folia in nostra angusta
155
nec vere lanceolata et rhachis (nervus medianus foliorum)
spinis destituta. In Venezuelae provincia Cumanensi, prope
Caripe, ait. 3000 ped. Funck. coll. n. 1 66 . Habitus fere
B. ramosissimae Polit, cujus panieula non semper ramosis-
sima est, fîde speciminis collectionis Guianensis Schom-
burgkianae n. 64Ô.
S AP INI) A CEA.
u) Dodonaea ptarmicaefolia. Vernicoso - viscosa , foliis
erectis coriaceis in petiolum longe attenuatis, lineari - 1 an-
ceo] alis acutis, grosse serratis; pedunculis axillaribus fere
a basi ramosis 5 floris, pedicellis filiformibus elongatis ;
capsulis trialatis , trilocularibus : loculis dispermis. Frutex
ramosissimus , caule tereti nigricante, ramulis junioribus
triquetris ancipitibusve punctis vernicosis obtectis. Flores
non vidi. Capsulae vernicosae, alis membranaceis, loculo-
rum latitudine. Placentae crassae subamiuliformes ad me¬
dium anguli interioris loculorum affixae. Semina ovata yel
subrotunda compressa, superiore erecto, inferiore pendulo.
Cotyledones teretiusculi. Nova Hollandia. Drumond. coll.
V. n. Zâ 8.
2. CYBIOSTIGMA.
Calyx coloratus profunde 5 partitus deciduus, laciniis
aequalibus aestivatione valvatis, Corollae petala 5 hypogy-
na, erecta, ungue longa filiformi, apice concavo - cucullata
eligulata, cuculli apice inüexo, tubo stamineo adhaerente,
aestivatione valvata. Tubus stamineus urceolatus, apice 5
fidus, laciniis sterilibus cum petalis aUernantibus , in sinu-
bus antheras sessiles triloculares, longitudinaliter déhiscen¬
tes gerentibus. Ovarium sessile ovatum 5 loculare: loculis
biovulatis. Stylus simplex, stigma capitatum. Capsula (im-
matura) subglobosa, setis mollibus tecta, stigmateque inter
setas occultato coronata , 5 locularis : loculis monospermis,
156
seminibus ovalibus compressis. Frutices vel forte arbores
Mexicain inermes tomentosi erecti, caulibus vel ramis an-
gulatis, foliis alternis petiolatis, inaequaliter serratis, acu-
minatis, subtus ineanis, multinerviis, stipulis cordatis deci-
duis, racemis axillaribus biuis vel pluribus multifloris bre-
vibus, floribus parvis coccineis vel brunneis. Genus habitu
Büttneriis affine, triplici cbaractere ab hoc généré distin-
ctum nempe petalis ligula destitutis, antheris trilocularibus
aut forte ternis unilocularibus , atque stigmate capitato.
a) C. sidaefolium. Foliis breviter petiolatis ovato-oblon-
gis, leviter cordatis; racemis in axillis pluribus 1 — 3 floris,
petiolum excedentibus. Rami inferne teretiusculi , superius
obtuse quadranguli, faciebus sulco longitudinali percursis.
Folia plus quam bipollicaria, .12 lin. lata, petiolo 4 lineali
fulta, supra pilis brevihus seabra viridia, subtus piaesertim
ad nervos venasque molliter stellato-tomentosa. Racemi in
axilla folii 6- — 7, alii, plerumque latérales, unillori, alii
2 — 3 flori, floribus in umbellam dispositis, pedicillis pedun-
culi longitudine, basi minuta bracteatis. Flores (calyces) e
schedula coccinei , tubo brevissimo, laciniis ovato - lanceo-
latis acuminatis, extus pubescentibus, intus glabris. Petalo-
rum cucullu apice emarginatus, obtusus , glaber. Anthera-
rum loculus médius, lateralibus paulo altius positus. Ova-
rium tomentosum subpentagonum, angulis tomento occulta-
tis. Stylus cylindraceus ovario paulo brevior, stigmaque ca¬
pitatum glaberrimi. Capsula desideratur. In Oaxaca, ad
costas oceani pacifici, ait. 2000 ped. Gcileotti colI. n. 3(2G .
b) C. abutili folium. Foliis longe petiolatis ovatis, corda¬
tis; racemis in axillis solitariis binisve trifloris, petiolo
multo brevioribus. Rami profunde sulcati, obtuse triangu-
lati. Folia 4 pollicaria, 2J poil, fere lata, petiolo 2J polli-
cari, indumento praecedentis, sinu magis profundo cordata,
per totum ambitum inaequaliter serrata, serraturis baseos
157
angustioribus. Racemi pauciores 1 — 2, rarissime ad exor-
tum ramorum terni, tertio unifloro. Flores brunnei, mino¬
res ut in antecedente, yeterum similes. Capsulae valde im-
maturae. In provincia Yucatan Mexici, legit cl. Linden;
n. 848.
3. DIUROGLOSSÜM .
Galyx 3 partitus coloratus deciduus , laciniis aequalibus
concavis, aestivatione valvata. Petala 5 hypogyna, breviter
unguiculata, cucullato - concava , apice inflexo bidentato
tubo stamineo infra antlieras, adhaerente superne in ligu-
lam linearem elongatam, a medio bipartitam expansae. Tu-
bus stamineus 10 fidus, laciniis 5 sterilibus ovato -triangu-
laribus, cum petalis alternantibus , fertilibus totidem trian-
theriferis; antherae extrorsae didymae, biioculares: loculis
orbiculatis, longitudinaliter dehiscentibus. Ovarium sessile
ovato - conicum 5 loculare: ovulis in loculis pluribus an-
gulo interno affixis. Stylus simplex indivisus, stigmate
acutiusculo. Capsula ignota. Arbor Guayaquilensis ramis
teretibus rufescentibus stellato - tomentosis , foliis alternis
petiolatis ovato - oblongis , ovatisve , basi leviter cordatis
acuminatis, quintuplinerviis inaequaliter crenatis, supra
punctatis parce stellatis , subtus dense stellato - tomentosis
rugosis, racemis axillaribus 2 — 3-nis ramosis multifloris,
floribus parvis, petalis multinerviis albidis, ligulis rubicun-
dis ante anthesin convolutis , staminibus sterilibus uniner-
viis albis, antheris in filamento breviter stipitatis, conne-
ctivo nigricante majusculo. Genus ad Herraniam Goud. cha-
racteribus , ad Büttneriam habitu accedens , distinguitur a
priore petalis breviter unguiculatis, ligulis bipartitis, stylis
indivisis atque foliis simplicibus.
D. rnfescens. Jameson coll. n. 399 et 519. Specimina
sub 4. 519 foliis brevioribus gaudent, caeterum simillima.
158
4. NEMATOLEPIS.
Calyx 5 fidus. Corolla tubulosa 5 loba. Stamina 10 hy-
pogina, alterna parum breviora, filamentis filiformi - com-
planatis , supra basin squamula obovata longe eiliato-
barbata aucta. O varia 5 glabra , basi connexa , stylum
unicum filiformem ex angulo interiore emittenda, biovu-
lata, ovulis angulo centrali affixis superposids, superiore
ascendente, inferiore pendulo. Capsuiae 5 stellatim paten¬
tes monospermae , tribus saepe minoribus abortivis , semina
adscendente lenticulari, umbilico laterali prope basin sito ,
arillo membranaceo bilobo, testa crustacea, embryone tereti
in axi albuminis tenuis posito. — Frutex ramosus, ramis
lepidotis. Folia alterna brevissime pedolata, oblonga vel
elliptico- oblonga, basi attenuata, obtusa, uninervia, supra
punctis elevatis pellucidis exasperata , subtus lepidoto-
tomentosa, incana. Pedunculi solitarii uniflori, floribus
deflexis. Calyx parvus glaber ad medium 5 fidus, laciniis
ovatis obtusiusculis. Corolla tubulosa calyce multo longior,
fere semipollicaris, rubra, glabra, lobis obtusis. Filamenta
altitudine, apicibus ovariorum respondente, squama majus-
cula nigra, margine dense ciliato-barbata, caeterum gla-
berrima , aucta , majora in apiculum parvum producta ,
tubum paulo superantia , minora obtusa. Antherae jam
delapsae. Stylus filiformis corollam excedens. Stigma obtu-
sum. Ovaria oblonga. Capsuiae bivalves glabrae, striis
transversalibus exaratae, endocarpio cartilagineo soluto,
semine nigricante punctato, arilli lobis triangularibus. Ge-
nus propter corollam monopetalam correae affine , floribus
pentameris et filamentis more Zygophyllearum et Simaru-
bearum squamigeris, nec non foliis alternis diversum.
N. phebalioides. — Nova Hollandia. Drurn . V. n. / 94.
In eadem collectione dantur Diosmeae boronicae inde-
scriptae sequentes :
159
a) Phebalium filifolium (sub n. 206). Foliis sessilibus
filiformi - compressis , squamis lepidotis dense obtectis ,
junioribus ferrugineis, pedunculis terminalibus ternis uni¬
fions. Frutex ramosus squamis lepidotis albis, versus api-
ces ramorum ferrugineis tectus. Folia 5 — 6 lin. longa,
saepe subfalcata, angustissima, nempe \ lin. lata, obtusius-
cula. Pedunculi 4 — 5 lineales lepidoti, a basi ad apicem
sensim incrassati. Calycis laciniae lato-triangulares, acutae,
rufo-lepidotae. Petala calyce multo majora ovata acuta,
extus rufo - lepidota, intus nuda nervosa. Filamenta fili-
formia glabra , longitudine corollae. Antheras non vidi.
Ovaria 5, quiuto saepius citius maturante, reliquis multo
majore, lepidota, biovulata. Stylus filiformis ex angulo
interno ovariorum oriens, stigma tenue. Capsulae 5 mono-
spermae lepidotae.
b) Phebalium microphyllum (sine num.). Foliis brevissime
petiolatis îinearibus oblongo-ellipticisve obtusis, margine
revolutis, supra convexis glabris, subtus stellato-tomentosis;
pedunculis terminalibus umbellatis, axillaribusve 3 — 4,
rarius solitariis; ramulis, pedunculis, calycibusque ferrugi-
neo-lepidotis. Frutex ramosissimus, caule ramisque glabris
cinereis. Folia parva IJ — -2 linealia, apice et margine
interdum incurvata, supra punctis pellucidis paucis tecta,
subtus tomento stellato albo et squamis paucis ferrugineis
vestita. Pedunculi a basi ad apicem incrassati. Calycis
laciniae parvae triangulaires acutae. Petala lutea acuta,
calyce triplo majora, extus squamis lepidotis albidis paucis-
que ferrugineis vestita. Filamenta filiformia glabra, alterna
parum breviora, longitudine fere petalorum, post delapsum
petalorum magis elongata. Antherae ovatae terminales cum
apiculo minuto et bac nota a charactere generico stirps
nostra recedit atque ad Eriostemones vergit. Ovaria 5 bi¬
ovulata lepidota, Stylus ex angulo interno ovariorum oriens
160
iiliformis, obsolète 5 sulcatus, stigma tenue. Sub n. 208
adsunt specimina fructifera, loliis duplo majoribus, praeter-
que marginem revolutam planis , ramulis calycibusque
densius squamis ferrugineis vestitis. Videtur varietas
P. microphylli in speciminibus floriferis investiganda. Spé¬
cimen sub n. 207 ad Pli. rude Bth., sub n. 203 ad Erioste-
mon nodiflorum Lindl. spectant. Sub n. 204 ad descrip-
tionem Eriostemonis brevifolii Caun. valde accedunt, sed
rami in nostris glabriusculi. Eriostemon umbellatum meum
e collectione Stepbensoniana potius ad Phebalia pertinet et
Pli. umbellatum nuncupandum.
c) Boronia humilis (sub n. 199). Foliis sessilibus glaber-
rimis 1 — 2 jugis, foliolis lineari-spathulatis integerrimis
obtusis; pedunculis axillaribus solitariis unifions, folio
brevioribus, medio bibracteolatis: sepalis subrotundo-ovatis
obtusissimis ; filamentis basi in annulum coliaereiitibus ,
altérais sepalis oppositis sterilibus , glabulo terminais;
stigmate sessili late pyrainidato tetragono. — Fruticulus
4 — 5 pollicaris glaber ramosus, cortice cinereo. Foliola
parva 3 — 4 linealia, paribus approximatis. Petala sepalis
plus quam duplo longiora, ovata, obtusa, rubicunda. Tubus
stamineus glanduloso-pubescens. Filamenta sepalis breviora
complanato - subulata , ciliolata , antherae niveae breviter
appendiculatae. Stigma magnum , pyramidem depressam
aut tetraëdrum formans. Accedit in multis ad definitionem
B. crassifoliae Bartt. sed dispositio staminum ut in B. ela -
tiore inversa, id est fertilia petalis, sterilias sepalis oppo-
sita et praeterea de memorabili cobaesione staminum et
forma stigmatis in descriptione nihil loquitur.
d) Boronia calophylla (n. 205). Foliis breviter petiolatis
trifoliolatis , foliolis sessilibus obtusis glabris punctatis ,
lateralibus obovatis, medio parum latiore obcordato; pedun¬
culis solitariis unifions folium duplo superantibus , supra
161 •
basin bracteolatis; sepalis ovatis obtusiusculis ; filamentis
basi in annulum concretis omnibus fertiiibus, apice dilatatis
et in mucronulum antheram sustinentem desinentibus , al-
ternis sepalis oppositis longioribus. Frustula pedalia ra»
mosa; parte inferiore destituta adsunt. Folia ut in omnibus
congeneribus opposita. Foliola parva, intermedia 1-1 \ lin.
longa et lata , petiolo brevi purpurascente. Petala sepalis
multoties longiora, ovato-oblonga, obtusa, nervo medio
elevato, rosea, cum calyce pubescentia. Annulus stamineus
ut in praecedente parum brevior , pube glandulosa tectus,
Filamenta complanato - subulata , ciliato - pilosa, calycem
duplo excedentia, petalis plus quam duplo breviora, apice
in corpusculum glandulosum mucroniferum dilatata. An-
therae ovatae, appendiculo brevi inflexo terminatae. Cap-
sulae glanduloso-punctatae, unico ut in plerisque conge¬
neribus prius excrescens, reliquis multo majore. Stylus jam
delapsus. Species pulchella et distinctissima cum praece¬
dente sectionem propriam(Philothecoides) inter Philothecam
et Boroniam fere mediam constituentes.
e) Boronia miilticaulis (sine num.). Foliis sessilibus
scabriusculis trijugis , foliolis lineari-spathulatis integerri-
mis obtusis crassiusculis ; pedunculis axillaribus solitariis,
articulum inferius folii subaequantibus cernuis , medio
bibracteolatis ; sepalis ovatis obtusiusculis; filamentis sub
disco insidentibus subaequalibus complanato. Subulatis,
sepalinis globulo antheram sustinente terminatis; stigmate
sessili pyramidato - tetragono. Fruticulus bumilis semipede
vix altior, caulibus numerosis ad medium nudis, simplici-
bus vel parum ramosis, ramisque strictis teretiusculis pu-
bescentibus. Folia sessilia subquadrilinealia rhachi alata,
articulis foliolis conformibus sed brevioribus foliolisque ses¬
silibus ad lentem punctis pilo minutissimo terminatis ex-
asp erati s. Pedunculi, bracteae, sepala petalaque extus pu-
JV$ 3. 185% 11
162
beruli, rubieundi. Stamina ad basin disci externe inserta,
subaequalia aut ilia petalis nec sepalis opposita parum lon-
giora. Antherae, apice filamentorum insidentes, candidae,
subcordatae , glabrae , apiculo vix perspicuo obtuso termi-
natae. Ovaria k pubescentia, loculis biovulatis. Stylus nul-
lus. Stigma crassum fere ut in B. humili.
f) Boronia pulchella (sub n. 202). Foliis breviter petio-
latis, bi-trijugis, foliolis lineari - cuneâtis acutiusculis gla-
bris; pedunculis axillaribus unifloris folio brevioribus,
supra basin bibracteolatis; sepalis ovatis acutis; filamentis
omnibus fertilibus , apice in globulum antheriferum dilata-
tis , alternis sepalis oppositis longioribus; ovariis k apice
tantum liberis, stigmate sessili fungoso k sulcato termina-
tis. Frustula adsunt 7 — 8 pollicaria glabra, ramosa, ramis
elongatis patentibus. Rhachis foliorum alata, articulis ad
apicem dilatatis , planiusculis. Sepala pubescentia rosea,
petalis multo breviora. Petala brevissime unguiculata, late
ovata obtusa, rosea, margine albida, minute puberula. Fi-
lamenta longe ciliata, sepala excedentia, majora petalis
triplo breviora. Ovaria pilosa, ovato - oblonga, ad f longi-
tudinis concreta, apicibus liberis conniventibus. Antbera-
rum appendices brevissimae. Stigmatis anguli crassi obtu-
sissimi, sulcis multo latiores. Specimen fructiferum sub
n. 212 distributum ad liane speciem accedit, sed rbacbi
canaliculata , foliolis obtusis atque calycibus viridibus di-
versum videtur. Forte ad praecedentem spectat.
g) Boronia Iristis (n. 201.). Foliis sessilibus 1 — 2jugis,
foliolis linearibus obtusis; pedunculis axillaribus unifloris,
longitudine foliorum, medio bibracteolatis; filamentis gla-
bris, omnibus fertilibus globulo destitutis, illis sepalis op¬
positis longioribus; stigmate maximo, sessili, extus conve-
xo, profunde 4-lobo. Frutex glaber, ramosus, sesquipeda-
lis. Rhacliis foliorum alata brevis, foliolaque punctis pella-
163
cidis, parum eievatis tectae. Pedunculi apice incrassati
compressi. Caljcis laciniae seu potius sepala obtusiuscula
glabra, majuscula. Petala calice plus quam duplo majora
obtusa, brunnea, glabra. Discus hypogynus octocrenatus.
Filamenta abbreviata, sub disco inserta, aequilata, nonnisi
versus antheram parum attenuata , neque in globulum an-
theriferum dilatata. Antberae appendiculo orbatae-filamen-
torum majorum fuscae, minorum ochroleucae, suborbicu-
latae, longitudinaliter déhiscentes. Stigma crassum discoi-
deum depressum, intus corpusculis 4, stylos arcte adnatos
constituentibus auctum ovariis omnibus latius, iliaque oc-
cultans. Species yalde distincta florem colore, staminibus
aequilatis, praesertim stigmatis forma et magnitudine. Cum
Boronia variabili Hook, cujus descriptio nimis brevis in
Hook. Lond. jour. of. Bot. I. p. 255. extat comparanda,
Distinguitur ad praeter organa sexualia, quae sine dubio
descripta fuissent, si a caeteris ita recederent, folioîis
etiamsi basi parum attenuatis, non tamen spatbulatis, obtu-
sis nec acutis.
h) Boronia bicolor (n. 200.). Foliis pilosis subquinque-
jugis, folioîis lineari - cuneatis obtusis; pedunculis axillari-
bus brevissimis medio bibracteolatis ; sepalis ovatis acutis;
filamentis petalis oppositis brevioribus fertilibus, alternis
longioribus sterilibus; stigmate sessili pyramidato tetrapte-
ro. Frutex plus quam pedalis, ramosus cum ramis pilis pa-
tentibus mollibus vestitus. Folia breviter petiolata, rhachi
alata, foliolisque puncta pilifera gerentibus, margine lon-
gius ciliatis. Filamenta plana margine ciliolata, fertilia ae-
quilata, sterilia apice breviter mucronata, mucrone rudi-
mentum antheris conforme, sed multo minus sustinente.
Antherae cordato - ovatae lacteae appendiculo longiuscuîo
concolore obtuso donatae. Stigma magnum pyramidato -
tetrapterum , ut in speciebus antecedentibus longius et mi-
tr
164
nus latum. Filamentorum dispositionc atque stigmate con-
venit cum B. elatiore Bartl. sed ab ilia omnino distineta pc-
dunculis abbreviatis calycem yix aequantibus, interdum
brevioribus, lloribus majoribus, sepalis sensim acutatis nec
abrupte acuminato - cuspidatis atque petalis obtusis dorso
croceis, marginibus flavescentibus.
i) Boronia leptophylla (n. 196.). Foliis petiolatis trifolio-
latis, foliolis tereti - clavulatis , obtusis glabris, intermedio
duplo longiore; pedunculis terminalibus, folio brevioribus,
sub flore bibracteolatis ; sepalis ovatis margine dense cilia-
tis, petalisque obtusis; filamentis omnibus fertilibus, apice
parum incrassatis glanduloso-pubescentibus , alternis sepa¬
lis oppositis longioribus; stylo brevissimo, stigmate capita-
to. Fruticulus dodrantalis ramosissimus , ramis ramnlisque
divaricatis, punetis pellucidis cicatricibusque foliorum deci-
duorum tectis, ramulis tenuiter puberulis. Folia parva,
pauca in speciminibus floriferis superstitia (saltem in statu
dessicato) sesquilinealia. Bracteolae duae, sepalis confor¬
mes, minores. Corollae quam in affinibus minores, sepalis
duplo longiores roseae, glabriusculae. Antherae lacteae ap¬
pendice acutiusculae mediocri. O varia glabra nigricantia.
Stylus vix ullus.
k) Boronia inormata (n. 197.). Foliis petiolatis trifolio-
latis, foliolis tereti- clavulatis, subaequalibus obtusis pube¬
rulis; pedunculis terminalibus infra florern bracteolatis; se¬
palis ovatis eciliatis petalisque acuminatis; filamentis omni¬
bus fertilibus glandulosis, apice parum incrassatis, alternis
sepalis oppositis longioribus; stylo stigmate globoso - capi-
tato duplo longiore. Habitus praecedentis. Puncta pellucida
ramulorum magis elevata verruciformia. Bracteolae paulo
infra florern 4 decussatae, sepalis conformes. Flores majo¬
res; sepala undique aequaliter puberula, nec margine dense
ciliata. Petala rosea, in acumen producta sepalis triplo lon-
i
165
giora. Filamenta punctis glandulosis exasperata. Antlierae
ut in praecedente. Ovaria mucronulata , glanduloso - pun-
ctata.
l) Boronia oxyanlha (n. 198.). Foliis subsessilibus 3 — 5
foliolatis , foliolis lineari - teretiusculis obtusis glabris ; pe-
dunculis terminalibus medio bibracteolatis flore brevioribus;
sepalis subulatis acuminatis; petalis ellipticis nervo medio
apice in corniculum recurvum incrassato; filamentis omni¬
bus fertilibus complanatis, apice incrassatis , dense ciliatis,
alternis sepalis oppositis longioribus, stylo crasso stigmate
ovato - capitato angustiore superato. Caulis ramosissimus,
ramis subdiyaricatis , ramulis patentibus laevibus tenuiter
puberulis. Folia trilinealia, ad apicem saepe crassiora tere-
tiuscula vel semiteretia. Flores illis B. inornatae majores.
Sepala e basi ovata ad apicem longe sensique angustata,
apice subincurva. Petala rosea sepalis duplo aut quod exce-
dit longiora. Antherae infra apicem filamenti insertae, in
appendicem , ipsis aequilongam productae. Ovaria tenuissi-
me puberula; stylis 4 in unicum concretis, facile separabi-
libus, dense pubescentibus. Stigma glabrum. Species cum
duabus praecedentibus collocanda propter flores ramulos
terminantes solitarios aut geminos, sepalis angustis cum B .
molli et falcifolia Cunn., mihi ignotis conveniens, caeteris
characteribus valde distincta.
m) Boronia thymifolia (n. 195.). Foliis brevissime petio-
latis linearibus obtusis , margine revolutis glabris , pelluci-
do - punctatis; pedunculis terminalibus folia multo superan¬
tibus 1 — 3 floris; sepalis acutis dorso puberulis; petalis ob¬
tusis sepala duplo excedentibus ; filamentis omnibus fertili¬
bus dense ciliatis, globulo antherifero terminatis, alterius
sepalis oppositis longioribus; stigmate sessili oblongo, com-
pressiusculo. Caulis ramosissimus, ramis ramulisque erecti-
usculis, pubescentibus. Folia 2 — 3 linealia. Petala purpu-
166
rea glabra. Appendices antherarum, lilamentis brevioribus
insidentium majusculae, aliarum minutae autnullae. Stigma
ima basi puberulum, caeterum glaberrimum, obtusum.
5. MICROCYBE.
Flores inyolucrati capitati sessiles. Calycis sepala parva
5 aut pauciora , ima basi (aut in unica specie fere ad me¬
dium) concreta. Stamina 10, filamentis filiformibus liberis,
antheris terminalibus orbiculatis, bilocularibus, longitudi-
naliter dehiscentibus. O varia 2 basi cohaerentia, recep ta-
culo inserta , pilis stellatis tecta , biovulata , ovulis angulo
interno affixis superpositis. Stylus filiformis brevis a medio
ovariorum oriens. Stigma tenue. Capsulae 2 bivalves unilo-
culares, monospermae. Testa seminis crustacea, embryone
cylindrico in axi albuminis posito. Genus ovariorum numéro
diminuto inter Boronicas insigne. Frutices in Nova Hollan-
dia crescentis , ramosissimi , foliis alternis seSsilibus brevi-
bus linearibus, margine revolutis, punctis grossis pellucidis
aut minoribus subopacis tectis , ramis pseudo - verticillatis,
id est sparsis sed per intervalla fere regularia approximatis,
teretiusculis puberulis, involucris foliaceis subuniserialibus
floribus brevioribus.
a) M. multiflora ( Drum . F. n. 1 Foliis erecto pa-
tentibus breviusculis , punctis paucis, grossis, pellucidis
tectis; capitulis multifloris densis; sepalis lineari-spathula-
tis; petalis (croceis) glabris. Folia \ \ — 2 lin. longa obtu-
sa. Bracteae foliis breviores , basi biauriculatae , dorso in-
terdum pilis paucis stellatis nigricantibus instructae, florum
infimorum involucrum 5 — 6 phyllum formantes. Flores in
capitulo numerosi, circiter 20, interiorum pauci bractea
fulti, caeteri ebracteati. Sepala parva, basi valde angustata
apice dilatata, stellato - pilosa, nigricantia. Petala calyce
triplo longiora obtusa, crocea, tenuiter nervosa. Filamenta
167
filiformia glabra, in speciminibus meis antheris jam plerum-
que delapsis, yalde contorta, an omnes fertiles, an tantum-
modo alterna dicere nequeo. Antherae paucae superstites
subrotundo - ovatae , longitudinaliter déhiscentes exappen-
diculatae. Ovaria squamis stellatis, facile secedentibus ve-
stita, ovulis prope basin affixis ascendentibus. Stylum non
vidi. Capsulas maturas paucas hinc inde inveni, bivalves,
endocarpio solubili, squamis paucioribus, quam ovaria, te-
ctas. Seminum testa crustacea nigra, punctata, umbilico la-
terali, albumine copioso, embryon e parvo, axili, testa
breviore.
b) M. pauciflor a (n. 209.). Foliis horizontaliter paten-
tibus longiusculis , punctis numerosis minutissimis exaspe-
ratis; capitulis paucifloris densis; calycibus sublinearibus ;
petalis (croceis) glabris. — Folia 3 — 3 \ lin. longa puncti-
culo calloso apiculata. Bracteae foliis conformes sed inulto
minores. Flores 4 — 5 in capitulo, magis adhuc quam in
praecedente congesto. Sepala fere linearia, basi parum an-
gustata, omnia pubescentia, petalis multo minora. Petala
illis M. multiflorae paulo majora, manifeste trinervia cro-
cea. Filamenta basi barbata, longe exserta. Antherae et
Stylus in omnibus floribus jam delapsi. Ovaria ut in priore.
Capsulae bivalves monospermae, semina ut in praecedente,
sed omnino matura non vidi, immatura testa flavescente
punctata.
c) M. albiflora (n. 210.). Foliis deflexis, superne liori-
zontaliter patentibus, teretiusculis, punctis numerosis minu-
tis exasperatis; capitulis paucifloris, floribus laxiusculis;
calycibus ad medium 5-fidis; petalis dorso pubescentibus
(albidis). Folia magnitudine M. multiflorae , sed aliter ve-
stita. Bracteae foliis minores, calycem excedentes. Calycis
laeiniae ovatae, obtusae, pubescentes. Petala basi angusta-
ta, sordide alba, obtusa. Filamenta corollam superantia,
168
inaequalia, alterna breviora, filiformia glabra. Antherae or-
biculatae lacteae, ex appendiculatae, longitudinaliter delii-
seentes, connectivo majusculo. Ovaria duo lepidota biovula-
ta. Stylus filiformis glaber, stigma tenue. Capsulae mino¬
res, quam in praecedentibus, sed ejusdem structurae. Semi-
na immatura llavescentia. Species habitu et pluribus cha-
racteribus cum praecedentibus congruens, calycibus profun-
dius partitis et floribus laxioribus recedit.
6. AMBLYORHINUM.
Calycis tubus brevissimus, ore truncatus. Corolla tubo in-
fundibiliformi , rel cylindricum, basi in saccum obtusum
producto, limbo obtuse 5 dentato vel 5-fido. Stamina 3 ex-
serta. Stylus filiformis, apice in stigmata tria minuta, con-
niyentia yel patentia divisus. Fructus indehiscens ellipticus
compressus , unilocularis , monospermus , semine ex apice
pendulo, cavitatem totam non explente, — Frutices Austro-
Americani, caulibus plus minus ramosis, ramisque foliorum
reliquiis cicatrisatis, foliis oppositis sessilibus, basi semiam-
plexicaulibus , racemis specie yel capitulis terminalibus ,
compositis, racemulis simplicibus aut compositis, ad basin
bractea magna dilatata fultis , floribus plus minus approxi-
matis multibracteatis albis ochroleucis vel luteis. Genus
medium inter Yalerianam et Astrephiam, habitu peculiari, ca¬
lycis tubo truncato recto nec involuto et demum in pappum
multisetum eyoluto ab ilia, fructibus unilocularibus prae-
cipue ab hac distinctum.
a) A. qrandiflorum. Caule piloso versus apicem parce ra-
moso; supra medium cernuo foliis oblongo-lanceolatis, basi
dilatata semiamplexicaulibus penninerviis , obsolète crenu-
latis, utrinque pubescentibus; racemis terminalibus compo¬
sitis, racemulis breviter pedunculatis iterum compositis bra-
cteatis; bracteis exterioribus ovatis membranaceis albis, me-
169
diis lanceolatis, floralibus linearibus, calyce glabro. Caules,
ramique pilis reversis dense vestiti. Folia fere bipollicaria,
obtusiuscula , utrinque pnbe brevi vestita , ad nervos pilis
longioribus et densioribus tecta, 6 — 7 lin. lata. Bracteae
exteriores foliis paulo breviores sed latiores, circiter 12 lin.
latae. Tubus calycinus breviter campanulatus. Corollae al-
ba usque ad 13 lin. longae, basi angustae, lateraliter inser-
tae, inferne in calcar, superne ad limbum dilatatae, 5 den-
tatae, dentibus obtusis, saepe inaequalibus, extus pubescen-
tes, intus hirsutae. Filamenta infra medium tubi inserta,
breviter exserta, antheris avato - subrotundis longitudin ali¬
ter debiscentibus. Stylus staminibus paulo longior, stigma-
tibus tribus conniventibus terminatus. Fructus glaberrimi,
uno latero uni, altero trinervii. Semen cavitati duplo bre-
vius et angustius. Cotyledones foliaceae, radicula brevi hi-
lum spectante. Venezuela, provincia Meridensis, in Sierra
Nevada, ait. 9000 ped. Linden coll. n. 424. — Specimen
coll. Funckii et Schlimii n. 151 5, in eodem loco lectum,
imperfectum, floribus secundum collectores pallide luteis ad
eandem speciem pertinere videtur.
b) A. angusti folium. Caule erecto piloso inferne ramoso,
ramis oppositis; foliis sessilibus basi late amplexicaulibus
lineari - lanceolatis , margine revolutis , integerrimis , obtu¬
sis penninervis, utrinque tenuiter pubescentibus, superiori-
bus parum latioribus; capitulis terminalibus bracteatis, flo¬
ribus subsessilibus bracteolatis, bracteis magnis membrana-
ceis ovato - oblongis , inferioribus a capitulo remotis steri-
libus, floralibus lineari - oblongis; calyce glabro. Praece-
denti affine , minus pilosum , foliis bracteisque angustio-
ribus , caule inferne ramoso , erecto , floribus in capitulum
terminale multo simplicius collectis atque bracteis inferio¬
ribus sterilibus abunde diversum. Flores paulo minores
quam in antecedente, stylus staminibus longius exsertis
170
paulo brevior. Cum priore ait. 10000 ped. Funck et Schlim
coll. n. 1 5W. Flores dicuntur lutei, in sicco videntur ejus-
dem coloris ac in praecedente.
c) A. triplinerve. Caule foliisque oblongo - lanceolatis ,
basi attenuatis, sessilibus, acutis, crenulatis triplineryiis
glabris; racemis terminalibus et axillaribus pedunculatis,
compositis , bracteatis , bracteis exterioribus ovato - oblon-
gis, floralibusqne parum angustioribus herbaceis parvis;
calyce glabro, truncato, apice ciliato. Tota praeter partem
superiorem floriferam glabra. Folia magnitudine illorum A.
grandi florin profundius crenulata. Bracteae multo minores,
corollae tantum bilineales, albae glabrae, intus hirsutae 5
fidae, laciniis revolutis, sacco brevior e quam in praeceden-
tibus, longiore ut in sequentibus, filamentis longe exsertis,
stylo vix tubum corollae superante, stigmatibus patentibus.
Fructus immaturus, illius Yalerianae officinalis paulo major,
unilocularis epidermide loculo arcte adpresso , calyce trun¬
cato deciduo, vertice ciliis paucis et brevibus coronato.
Cum praecedentibus ait. 10000 pedum. Funck et Schlim
coll. n. 1551 .
d) A. spicatum. Caule a medio ramoso, ramisque excepta
parte florifera glaberrimis; foliis sessilibus ovatis, semiam-
plexicaulibus , basi subcordatis, obtusiusculis , margine re¬
volutis, crenatis, lucidis, supra scabriusculis , subtus gla-
bris impresso-punctulatis, dense imbricatis; spica termina-
li interrupta e capitulis oppositis breviter pedunculatis bra¬
cteatis constante; bracteis foliis conformibus herbaceis; flo-
ribus sessilibus bracteolatis , bracteolis oblongis; calyce
truncato glabro. Folia pollicaria, 6 lin. lata, crenis crebrio-
ribus, quam in praecedentibus. Pars florifera ramorum pe-
dunculique pilosi. Bracteae foliis paulo minores. Flores 2 J
lin. longi, intense flavi, corollae tubulosae vel subinfundi-
buliformes 5 fidae, lobis patentibus, sacco minore ut in
171
praecedentibus , glabrae , intus hirsutae , staminibus longe
exsertis stylum superantibus. Stigmata conniventia minuta.
Fructus valde immaturus, calyce truncato eciliato corona-
tus. Planta habitu Speculariae perfoliatae vel Dejanirae.
Cum praecedentibus ait. 9500 pedum. Funck et Schlim colL
n. 1623.
e) A. phylicoides. Caule tomentoso a medio ramoso; foliis
sessilibus ovato- oblongis semiamplexicaulibus basi subcor-
datis obtusis, margine revolutis, breviter et remote crenu-
latis , utrinque pubescentibus , subtus impresso - punctatis ,
dense 4-fariam imbricatis, superioribus latioribus; floribus
terminalibus capitatis bracteatis , bracteis ovatis herbaceis;
floribus sessilibus dense congestis bracteolatis , bracteolis
oblongis, calyce glabro. Folia 4 linealia adscendendo sen-
sim latiora, densius quam in praecedente imbricata. Corol-
lae ejusdem magnitudinis glabrae, intus hirsutae, albae
(e scliedula). In iisdem locis crescit. Funck et Schlim
n. 1539.
Ad hoc genus forsan etiam pertinent species duo Quiten-
ses e collectione Jamesoniana nn. 1 13 et 46*6*, sed propter
specimina valde juvenilia, fructibus omnino orbata dubia
rémanent. In hac collectione adsunt Valerianae aliquae in-
descriptae, quorum describo sequentes:
a) Valeriana origanifolia (sine numéro). Caule albo - pi-
loso , folioso simplici ; foliis oppositis basi attenuata conna-
tis, lanceolatis, acutiusculis , margine revolutis , integerri-
mis glabris; paniculae ramis oppositis trichotomis, floribus
laxiusculis; bracteis oblongis margine anguste membrana-
ceis; fructibus glabris. Caules e basi fruticulosa adsceden-
tes herbacei, inferne reliquiis foliorum delapsorum cicatri-
sati, foliisque emarcidis convolutis tecti, teretes, pilis mol¬
li bus patentibus aut reversis vestiti. Folia subtriplinervia ,
172
venis anastomosantibus reticulata, vaginis pilosis, pilis in-
terdum paucis in nervos adscendentibus , caeterum glabra.
Fasciculi foliorum minorum interdum in axillis inveniun-
tur. Panicula angusta, ramis nempe inferioribus minus
quam bipollicaribus , ramulisque modo caulis vestitis , ra-
mulis etiam trichotome divisis, floribus in divisionibus par¬
ois 5-fidis, genitalibus inclusis. Achaenia (immatura) gla¬
bra, elliptica, calycis margine involuto. Pichincha ait.
12000 pedum.
b) Valeriana hispida (sub. n. 794). Gaule tereti inferne
glabrato , superne ramisque «paniculae piloso - hispido , fle-
xuoso, forsan scandente; foliis ovato-lanceolatis, oppositis,
basi attenuata connatis, obtuse acuminatis, integerrimis ,
triplinerviis, supra glabris rugulosis, subtus incanis pilosis;
panicula trichotoma , ramosissima; bracteis, corollis, fru-
ctibusque bispidis, corollis 5-fidis, genitalibus inclusis. Cau¬
lis in specimine meo bipedalis, parte inferiore destitutus,
herbaceus, inferne ramo sterili instructus, caeterum prae-
ter divisiones paniculae simplex. Folia distantia , ad basin
rami ramificationumque paniculae sita, superiora sensim
diminuta , in ramulo magis approximata , ad nervos venas-
que subtus pilis mollibus adpressis ves.tita, ramealia mi¬
nus pilosa. Flores fructusque paryi, pappus fructu duplo
longior plumosus. A descriptione F. tomentosae H. B. K.
recedit foliis non cordatis, neque denticulatis , subtus pilo¬
sis nec tomentosis, genitalibusque inclusis. In lateribus
sylvosis volcani Pichincha crescit.
c) Valeriana pygmaea (sub n. 751). Glabra caespitosa,
caudiculis sterilibus pluribus , caule florifero solitario ;
foliis radicalibus prope collum congestis caudiculorumque
obovato-oblongis obtusis in petiolum alatum attenuatis,
margine revolutis, integerrimis, crassiusculis, caulinis binis
supra medium caulis sessilibus linearibus, oppositis, basi
173
connatis; corymbo composito capitato; bracteis cuneatis
obtusis, margine lato albo - membranaceis ; fructibus gla-
bris.-Tota plantula cum radice 2£ pollicaris, caulis 12-13
lin. longus, folia inferiora cum petiolo 4 linealia, limbo
IJ — 2 lin. longo. Flores ignoti. Achaenia magnitudine
illorum F. officinalis , semine achaenio aequilongo, ovato,
sed parum, praecipue versus apicem angustiore, pappo
duplo longiore plumoso. In volcano Antisana ad nives
aeternas lecta.
d) Valeriana adscendens (n. 844). Gaule herbaceo ad-
scendente pubescente paucifolio; foliis radicalibus ovato -
lanceolatis in petiolum alatum attenuatis , acutiusculis ,
margine revolutis, integerrimis aut obsolète dentatis, cras-
sis , caulinis ad basin ramorum paniculae minoribus , obtu¬
sis, basi in vaginam connatis, denticulatis; paniculae ramis
oppositis trichotomis; bracteis late membranaceis; fructibus
glabriusculis. Caulis circiter 7 pollicaris , basi incrassatus
reliquiis foliorum emortuorum tecta. Folia radicalia coriacea
crassa, sesquipollicaria , petioîos suos adaequantia 3 - — 5
plinervia, caulina in vaginam pubescentem concreta, denti-
culis obtusis munita. Panicula pubescens , dimidium caulis
occupans , ramis tricbotomis , ramulis multifloris , floribus
congestis 5-fidis. Stamina 3 inclusa, Stylus bifidus stamini-
bus brevior. Achaenium oblongo - ellipsoideum utrinque
obtusum, triangulari-compressum, pappo plumoso supera-
tum. In Antisana altitudine 14,000 pedum provenit.
Genus hoc ( Amblyorhinum ) nuperrime a celeb. Hooker
descriptum et delineatum in ejus icônes plantarum tab. 864.
Nomen genericum ergo mutandum est, proptem jurem
prioritatis. Ambl. grandi (lorum meum erit ergo Porteria
bractescens Hook. Aliae species a me descriptae nominandae
sunt Porteria angustifolia , triplinervis , phylicoides et
spicata.
174
7. CREMOCHILUS.
Calyx tubo turbinato cum ovario connato, lobis 5 lineari-
lanceolatis. Corolla tubo recto, interne ventricoso, a medio
fere bilabiato, labiis aequilongis, superiore 4partito erecto,
inferiore indiviso reflexo. Stamina connata, antheris omni¬
bus barbatis, stylo exserto bilobo. Ovarium biloculare,
septo utrinque medio placentifero, ovulis numerosis. Cap¬
sula ignota. — Herba sesquipedalis perennis (forsan altior,
nam pars inferior caulis desideratur) erecta, caule pubescen-
te tereti sulcato, simplici, foliis sessilibus ovato-lanceola-
tis, lanceolatisve, basi parum attenuatis, acutis, minute
denticulatis, penniveniis aut venis inferioribus approximatis,
penninerviis , supra glabris vel punctato scabriusculis , ru-
gulosis, reticulatis, subtus pubescentibus flavido-incanis ,
inferioribus 3J poil, longis, pedunculis axillaribus unifio¬
ns, racemum terminalem multiflorum laxum formantibus,
inferioribus foliis paulo brevioribus , superioribus folia
diminuta parum superantibus, floribus plus quam sesqui-
pollicaribus, calycibus violaceis, lobis denticulatis, tubum
multo superantibus, corollae tubo brevioribus, corolla pu-
bescente dorso violacea vel rubra, ventre flavescente. Co¬
rollae labium superius ad medium circiter 4 partitus , labis
linearibus acutis, inferius lineare, primum borizontaliter
deflexum, dein reflexum vel pendulum. Staminum tubis vil-
losus albus, stigmata divaricata. — Genus Lobeliaceum, pro-
pe Syphocampylum ponendum.
C. Meridensis. Venezuelae provincia Meridensis, Scerra
Nevada, ait. 9000 pedum. Linden, coll. n. âô3, Funck et
Schlim n. atque prope Chachopo ait. 7000 ped.
Funck et Schlim n . 77 8. Specimen Lindenianum foliis la-
tioribus gaudet, tamen a caeteris non diversum.
Hujus ordinis plures species indescriptae praesertim
Siphocampyli in herbario meo servantur; descriptionem eo-
175
rum in futurum reliquo , nunc tantummodo descriptionem
alterae speciei heterotomatis , forsan Myopsiae Mexicanae
Prefl. identicae hic subjungo:
Heterotoma tenella. Foliis petiolatis*ovatis, basi excisis
in petiolum decurrentibus obtusis, inaequaliter et duplicato-
crenatis, saepe subincisis; caulibus simplicibus ; floribus in
racemos terminales simplices dispositis; calcare paryo lobis
oalycinis breviore. — Herba annua debilis 3 pollicaris, pu-
berula, foliis membranaceis 4 linealibns , inferioribns inae¬
qualiter crenulatis, superioribus saepe subincisis, petiolo
ejusdem longitudinis insidentibus , pedunculis capillaribus
unifions, floribus bilinealibus violaceis, calycis labio supe-
riore 3, inferiore bipartito, lobis e basi nec ex apice calca-
ris, ut in H. lobelioide Zucc., orientibus. Corolla tubulosa
longitudinaliter fissa, lobis 2 inferioribus angustioribus.
Filamenta inferne libéra, duo inferiora in apicem calcaris
decurrentia et ibi affixa, superne intubum connata. Anthe-
rae tantum 2 inferiores barbata. Stigma bilobum annulo
cinctum. Capsula bilocularis: loculis rima longitudinali,
apicem non attingente, dehiscentibus, seminibus numerosis
minutissimis. Mexico, prope Vera Cruz, ait. 2000 ped. Ga-
leotti herb. n. 7029. Specimina majora 9 pollicaria, caule
ramoso atque foliis profundius incisis a prioribus diversa,
sed vero similiter specifice non distincta, in coll. Lindenia-
na exstant, ad margines rivulorum prope Miradores ait.
3500 ped. lecta et sub n. 67 suppl. communicata. Nomen
specificum mutavi, quia de identitate plantae nostra cum
Presliana non sum certus et quia et altéra species etiam in
Mexico crescit.
8. SIPHOCODON.
Calyx 5-partitus, tubo ovoideo cum ovario concreto. Co¬
rolla tubulosa 5-fida, tubo angustissimo, Stamina 5 laciniis
176
corollae alterna, filamentis brevissimis supra medium tubi
affixis, antheris liberis bilocularibus longitudinaliter dehi-
scentibus, filamenta duplo superantibus. Ovarium calyci ad-
natum , vertice libejro, triloculare, loculis 2 — 4 ovulatis,
placentis subrotundis vertici affixis, ovulo unico, oblongo-
triangulari, caeteris multo majore et verosimiliter solo ma-
turante. Stylus filiformis, stigmata tria revoluta. Fruticulus
a basi ramosissimus sesquipedalis glaberrimus ramis tenui-
bus, foliis minutis squamaeformibus , basi latioribus linea-
ribus alternis raris tectus , floribus axillaribus breviter pe-
dunculatis solitariis rubicundis, laciniis calycinis lineari-
lanceolatis acutis tubum suum duplo superantibus , corolla
triplo brevioribus. Genus singulare habitu et characteribus
pluribus Campanulacearum, insertione staminum et placen-
tatione ab ordine recedit et ad nullam aliam referri potest.
Capsulam maturam non vidi. Habitat in capite bonae spei.
Zeyher coll. n. 31 03 a. S. Spartioides.
9. RADOJITSKYA.
Perigonii tubus medio articulatus , constrictus , parte in-
feriore urceolata persistente, superiore in limbum 4-fîdum
expansa, basi intrusa inferioris apicem tëgente. Stamina 8,
limbo parum infra faucem inserta, uniseriata, alterna laci¬
niis perigonii opposita longiora. Glandulae totidem cum sta-
minibus insertae, illisque alternae, villo occultatae, subglo-
bosae. Ovarium infundo calycis liberum, uniovulatum^
ovulo ovato pendulo. Stylus filiformis, stigma globoso- ca¬
pitatum. Squamulae hypogynae nullae. Fruticulus Capen-
sis glaber ramosissimus, pedalis, ramis ramuiisque flexuosis
intricatis. Folia opposita ericoidea, glabra , semitereti - li-
nearia, acuta, extus convexa enervia, in tus praeter nervum
medium, parum elevatum, plana. Flores in axillis superio-
ribus solitarii , in ramulis pauci , pedunculo crasso brevis-
177
simo, sub flore penicillato, insidentes. Tubi perigonii arti-
culus inferior primo urceolatus aut lagenaeformis , limbo
delapso fere cylindricus, octostriatus , pilis reversis scaber.
Limbus in sicco flavescens , laciniis ovatis obtusis , ad len-
tem minute punctulatis et rugulosis. Stamina majora limbo
perigonii triente, minora dimidio breviora. Antherae bilo-
culares, longitudinaliter déhiscentes , connectivo majusculo
nigro. Genus Thymelaeaceum Passerinae propinquum, sed
praesentia glandularum in fauce facile distinctum, a caete-
ris generibus hujus ordinis , fauce squamosa praeditis, sta-
minibus uniseriatis differt. Dicavi excellentissimo domino
Radojitsky, botanices amatori et cultori indefesso, atque
plantarum pictori elegantissimo. — R. capensis. Habitat in
capite bonae spei. Zeylier coll. n . 21 63. (Diosmea in Drège
Vergl. pl. Cap.)
10. MACROSTEGIA.
Flores hermaphroditi. Perigonium colora tum tubulosum,
tubo elongato, medio constricto, articulato, parte inferiore
glabra nitida, superiore pilosa, in lacinias 4 lineares, ultra
medium divisa. Stamina 2, parum infra faucem inserta, pe¬
rigonii laciniis exterioribus opposita, filamentis filiformibus
lacinias excedentibus, antheris linearibus elongatis termina»
libus, bilocularibus , longitudinaliter dehiscentibus. Plicae
2 arcuatae inter stamina. Ovarium sessile liberum, articu-
îum inferiorem tubi implens, oblongum, uniovulatum, infra
apicem emarginatum, stylo ex emarginatura orto filiformi,
stigmate capitellato. Nux perigonii basi persistente tecta
monosperma. Semen inversum, testa crustacea punctata, al-
buminosum. Embryo . Frutex humilis glaber, parum
ramosus, foliis oppositis 4-fariam imbricatis, oblongo - elli-
pticis, acutiusculis, coriaceis uninerviis, petiolo dilatato bre-
vissimo insidentibus, floribus terminalibus capitatis, capitu-
3. 1832. 12
178
lis multifloris involucratis, involucri foliolis flores superan¬
tibus, obtusis vel brevissime cuspidatis, albis vel roseis,
dorso violaceo - purpureis. Plicae inter stamina angustae a
tubo distinctae, forsan pro squamis habendae. Genus Calyp-
trostegiae proximum, laciniis limbi linearibns angustis et
elongatis atque fauce plicis ornata distinctum videtur,
propter involucrum maximum coloratum habitu diverso
gaudens.
M. erubescens. Nova Hollandia. Drummond . c oll. V.
n. 454.
Calyptrostegiae species in hac collectione dantur:
a) C. villosa (Hololaena sub n. 428.). Caule erecto ra-
mosissimo, ramisque pubescentibus, ramulis dense yillosis;
foliis brevissime petiolatis, lineari-lanceolatis, margine re-
yolutis, obtusiusculis , erectis, subtus yillosis; calycis tubo
toto adpresse villoso, longe infra medium articulato, laci¬
niis limbi tubo vix duplo brevioribus ; antheris e fauce ex-
sertis filamenta brevissima inclusa multo superantibus. Pul-
yinulus crassiusculus glanduliformis ad basin cujusque fo-
lii. Folia caulina et ramorum internodia parum superant,
ramulorum vero interstitiis duplo longiora, involucralia la-
tiora 4, floribus duplo breviora. Capitulum circiter 20-flo-
rum. Ovarium glabrum apice tantum barbulatum, stylo te-
nuissimo laterali, stigmateque capitellato. Ad définition em
Pimeleae octophyllae R. Br. accedit, sed tubus limbum vix
duplo, nec quadruplo, excedit. Gilbert coll. n. 31 ad hanc
speciem etiam pertinere videtur, etiamsi caulis subsimplex.
b) C . Drummondii (Hololaena sub n. 426.). Caule erecto
ramoso, ramisque glabris; foliis lanceolatis brevissime petio¬
latis, margine angusto incrassatis , uninerviis acutis gla¬
bris, involucralibus 4 — 5 duplo latioribus, capitulo brevio¬
ribus; calycis tubo infra medium articulato toto patentim
villoso, laciniis oblongis, obtusis, tubo quadruplo breviori-
179
bus ; antheris filamentis brevioribus , démuni extra laeinias
exsertis. — Folia opposita decussata internodia plus quam
duplo excedentia, apice ecallosa, pulvinulis prominentibus
caulis et ramorum inserta, inyolucralia ovata acuta conca-
va, apice plerumque revoluta, floribus duplo vel interdum
paulo breviora. Capitulum multiflorum , receptaculo villo-
so. Ovarium parte inferiore tubi brevius, puberulum. Sty¬
lus filiformis e sinu infra -apicali ovarii oriens. Species sub
n. 427 comparanda cum C. Menkeana Endl., a cujus de-
scriptione tantum involucri foliolis eciliatis flores aequan-
tibus vel parum superantibus recedit. JVf? 425 et 429 forte
Pimeleae species duae, e sectione Heterolaena, quas pro no-
vis agnoscerem, si descriptiones omnium specierum hujus
generis consul tare mihi licuerit.
OBSERVATIONES
Âdenoclinem, genus Euphorbiaceum meum, jam anno
1843 in Bull, de la Soc. des Nat. de Mosc. descriptum,
nunc cl. Sonder denuo sub nomine Diplostylidis descripsit.
Species plurimae hujus generis a cl. Meissner in Hook.
Lond. journ. of Bot. II p. 557 — 558 ad Mercurialides
relatae fuerunt. Synonymia istarum haec est:
1. Adenocline Mercurialis Turcz.=Acalypha acuta Thbg.
suad. cl. Sonder = Diplosty lis Caffra Sond.= Mercurialis
Caffra Meissn.
2. Adenocline pauciflora Turcz. forma videtur praece-
dentis.
3. Adenocline ovalifolia Turcz. hujus synonymon est
Trianthema dubium Spr. fide schedulae , nec debilis uti
antea lapsu calami scripsi.
4. Adenocline humilis Turcz. Drège coll. Cap. n. 8223 —
Mercurialis bupleuroides Meissn. — Diplostylis bupleuroides
12*
180
Sond. — ab A. ovalifolia praeter notas indicatas stipnlis
minutis dignoscitur.
5. Adenocline sessili folia Turcz. Sub hoc nomine statu im-
perfecto speciminum deceptus duas species confudi , in
collectione Dregeana sub n. 1867 et 1868 distributas. Pri¬
ma, foliis inferioribus serratis donata, est Mercurialis serrata
Meissn. seu Diplostylis serrata Sond., nunc Adenocline ser¬
rata vocanda. Secunda, cuj us tantum partem superiorem,
etiamsi in pluribus speciminibus vidi et quae a cl. Sonder
sub nomine Diplostylidis angustifoliae descripta , nomen
prius impositum A. sessili foliae conservare debet.
Généra sequentia delenda, aut cum aliis ab auctoribus
juncta, aut paulo ante ab aliis descripta, aut false pro novis
sumta: 1) llolopetalum , forsan non injuste cum Oligomeride
ab Endlicbero in gen. plant. Suppl. V p. 43 junclum.
2) Jargensenia , perperam a me ad Zygophylleas relata est
Ericacea et a Bejaria non diversa, imo /. mexicana mea cum
descriptione B. mexicanae Bth. quadrat. 3) Gonoptera est
Bulnesia Gay, verosimiliter jure prioritatis gaudens. 4) He-
terocladus , postea Heterophylleja nominata, nihil aliud est
ac Coriaria. Planta yidetur late disseminata per Àmericam
aequinoctialem, nam postea accepi specimina plura e variis
regionibus ad unam eandemque speciem pertinentia, nempe
Funckianum sub n. 511 e provincia Sancta Martba Novae
Grenadae, prope San Sébastian de la Sierra lectum , ait.
6000 ped., Jamesonianum e viciniis Quito sub n. 206 atque
Lindenianum e statu Mexicano Chiapos, prope PueblaNueva,
etiam in ait. 6000 ped. decerptum n. 1650. In omnibus
rami e caille nunc stériles, simplices vel divisi, nunc flori-
feri spica unica solitaria vel binis ternisve, ex apice aut ex
axilla ramuli orientibus. Folia sessilia aut potius brevissime
petiolata, petiolo dilatato basi aut toto hispido, 3 aut 5-ner-
vio, acuta vel acuminata, Hores albi dicuntur in specimine
181
Funckiano , rubri in Lindeuiauo et Jamesoniano , spicae
plus minus elongatae, nutantes. Quaenam est species e de-
scriptis in prodromo Candolleano aut nova, propter descrip-
tiones brevissimas judicare non possum. Possideo adhuc
specimen e collectione Mexicana Galeottii, n. 7213 quod
recedit foliis majoribus, manifestius petiolatis, pedicellis
longioribus et floribus minoribus , forte varietas aut species
valde propinqua. 5) Anisostemon trifoliatus est Gonnarus
polyanthus Planch, in Linnaea XXIII p. 428. Ovariorum
abortivorum ne vestigium quidem invenitur et hauc ob
causam plantamCummingianam inter Connaraceas non quae-
sivi. 6) Quod Tritaenium meum AsterisciisCham. etSchlchtd.
congener sit, uti cl. Fenzl in Endl. gen. plant. Suppl. V
p. 2 declaravit, valde dubito, nisi forte species intermediae
adsint, ambo généra jungentes. Caetera Asteriscia, praeter
A. anelhoides mibi nota, Bridges Coll. Cliet. prope Co-
quimbo indicata n. 1369 et 1370 fructus omnino evittatos
lïabent et dentes calycinos sat productos. 7) Meladenia for-
san a Psoralea generice non differt. 8) Tritomodon japonicus
eadem videtur planta ac Meisteria cernua Sieb. et Zucc.
Quaenam denominatio est antiquior nescio. 9) Lopluocarpus
vix jure a cl. Moquin in Walliniam mutatus, quia vox ilia
prius a Kunthio ad designandam sectionem Sagittariae fuit
adbibita. 10) Goniotriclie (nec Gomotriche, uti sphalmate
typographico impressum fuit, forte a Trichinio generice non
differt, etiamsi in omnibus floribus a me examinatis stamina
plus quam 3 et eorum cohaesionem non vidi. 11) Si genus
Tbesium intactum relinquetur , Rhinostegia ab illo non
separanda.
SUR UNE APPROXIMATION DONT ON SE SERT
DANS LA THÉORIE DES ONDES.
L’équation relative à la surface d’un liquide qui se trou¬
ve dans le mouvement ondulatoire se présente d’abord sous
la forme z=F(x, y, ty z), où l’on désigne par x, y deux
coordonnées horizontales et par z l’ordonnée d’un point de
surface, au bout du tems t . La fonction F représente la va¬
leur d’une certaine intégrale définie, dans laquelle l’on re¬
garde x, y , z comme des constantes arbitraires. En suppo¬
sant les valeurs de z très - petites, on fait z—o dans le se¬
cond membre de l’équation précédente , ce qui la réduit à
la suivante:
z — F ( x , y, 1 3 o)
Il ne serait peut-être pas superflu de montrer le fondement
véritable de cette approximation. Nous allons en quelques
lignes remplir cette lacune dans la théorie des ondes, en
observant que le procédé dont nous profiterons peut être
appliqué dans beaucoup d’autres cas. Il est clair que toute
hypothèse dont on se servira pour simplifier l’analyse ne peut
être contradictoire aux conditions générales du problème,
et dans le cas présent cette condition générale se réduit à
la continuité du fluide, ce qu’on exprime par l’équation aux
différences partielles suivantes:
183
dV
d^p
drp
dx 2
’
dp
dp
dp
dx
dy ’
dz
=r 0
et les dérivées
représentent respectivement les vitesses d’une molécule
(x, y, z) suivant les axes des coordonnées x, y, z.
Supposons que la valeur exacte de z relative aux points
de la surface et pour une valeur donnée de t est connue,
désignons cette valeur par f (x, y). Substituons la variable
indépendante z par une autre h, en posant pour celà
(1) z = f (x, y] — h.
L’expression d’une fonction quelconque cp (x, y , z) se
changera dans une autre ip(x, y, h), de sorte qu’on aura
(2)
dz=o,
où la différentielle dh suppose les équations
Mais de l’équation (1) l’on a
dz=^£)dx+Qd!j-dà’
par suite on trouve dh dx. En substituant cette va¬
leur dh dans l’équation ci - dessus nous aurons
,o\ f? = ^
w dx dx
et d’une manière pareille,
dp _dÿ dil>
' ' dy dy + dh
dp dip
dz dh'
dtp
Ih
dl
dx *
dl
dy ’
(5)
184
On trouve les mêmes équations (3), (4), (5) quand on
différentie l’équation (2) par rapport à toutes les variables
et qu’on y substitue la valeur dh trouvée ci-dessus, et
quand’on compare les coéfficients des différentielles indé¬
pendantes doc, dy, dz.
En différentiant de nouveau les équations (3), (4), (5)
respectivement par rapport à x, y, z, on obtiendra
ds
dtp dcp dtp
dx dx ’ dy dy ’ dz dh y
185
et d’après l’équation (6),
dV d°
P2 = 124°30r. Dieselhe Spaltungs-
Richtung findet sich auch beim Anthophyllit, wozu bei
letzterem Minérale noch ausgezeichnete orthodiagonale
Spaltbarkeit tritt.
Beim Talk, an demScheerer ebenfalls das Prisma
aufgefunden hat , ist die Spaltbarkeit in dieser Richtung
ganz verschwunden, wogegen ausgezeichnete Spaltbarkeit
nach einer Richtung auftritt, die, wahrscheinlich ehenso
wie hei den anderen Pyroxenen , der Orthodiagonale ent-
spricht.
Uehrigens ist verschiedene Spaltbarkeit bei gleicher
Grundform den Pyroxenen nicht allein eigenthümlich. Die¬
selbe Erscheinung , die man mit Heterotomie bezeichnen
kônnte, findet sich namentlich auch in den Familien der Pe-
ridote, Cordierite, Skapolithe u. s. w.
Da die Heterotomie nicht immer in Zusammenhang mit
verschiedener Mischung steht, da sich z. B. Augite und
Hornblenden vorfinden, die qualitatiy und quantitatiy gleich
zusammengesetzt sind , so muss diese Erscheinung ihren
Grund darin haben, dass heterotome Mineralien unter yer-
schiedenen Umstânden, wahrscheinlich bei verschiedener
Temperatur, krystallisirten. Beachtenswerth ist es jedoch,
dass Pyroxene mit Spaltbarkeit nach ~ P2 gewôhnlich mehr
Kieselsàure enthalten, als die mit Spaltbarkeit nach dem
13*
196
Hauptprisma, und dass diePyroxene, beiwelchen die Spalt-
barkeit in der Richtung der Orthodiagonale am vollkom-
mensten entwickelt ist, gewôhnlich Wasser enthalten.
Was die Eigenthiimlichkeiten der Misckung der Py-
roxene anbelangt, so werden sie besonders durcb Schwan-
kungen der Sauerstoff-Proportionen, durch kâufiges Auf-
treten y on Thonerde und durch weckselnden Wasser-Gehalt
begründet. Sie beruhen also auf Heteromerie.
Um diese Ersckeinungen zu verstehen, müssen wir zu-
vor die Umstânde, unter welcken Heteromerie statt findet,
schârfer in’s Auge fassen. Es werden sich dabei einige
Satze von allgemeinerer Geltung herausstellen, die bei fer-
neren Untersuckungen als Leitfaden dienen konnen.
Diese Satze sind:
1) Wenn zwei Verbindungen A und B bei versekiedener Zu-
sammensetzung gleiche Form baben, so konnen sie, wenn
sië sonst Attraktion zu einander baben, in den yerschie-
densten Verbal tniss en zusammen krystallisiren. Es ent-
stelien dadurch regelmassig ausgebildete Krystalle, die
aile dieselbe Form von A und B baben werden, deren
Misckung aber grossen Schwankungen unterworfen sein
wird. Die Sauerstoff-Proportionen solcber lieteromerer
Krystalle werden Reihen bilden, deren Glieder eine Mi-
schung haben, die der Formel A -i - xB entspricbt, wobei
x veranderliche, aber zueinander in einfachen Veibàlt-
nissen stebende Zablen bedeutet, wahrend A und B die
Sauerstoff-Proportionen der primitiven heteromeren Mo-
lecüle ausdrücken.
2) Es giebt Sauren, die trotz verschiedener stocbiometri-
scber Konstitution, Verbindungen bilden, deren Formen
nabe übereinstimmen. Solche Sauren konnen sicb daim
aucli, ebenso wie isomorphe Sauren, gegenseitig in ihren
197
Verbindungen ersetzen, ohne dass dadurcli eine Verân-
derung der Form eintritt.
3) Salzâhnliche Verbindungen derselben oder isomorpher
und heteromererSâuren und Basen haben, trotz verschie-
dener Sâttigungsgrade, sehr bâufig gleiche Form.
4) Salzâhnliche Verbindungen , sowohl einfache als dop-
pelte, konnen sich mit: RCl , RFI , RC, RS oder ihren
basischen Salzen vereinigen, ohne dass dadurch die Form
der ursprünglichen Verbindung eine Verânderung er-
leidet.
5) Verbindungen haben sehr oft im wasserfreien Zustande
oder mit verschiedenen Mengen Wasser vereinigt, glei¬
che Form.
Der erste Satz bedarf weiter keines Gommentars.
Zu 2). Sâuren, die trotz verschiedener stochiome-
triseher Constitution Salze bilden, deren Form nahe
gleich ist.
Diese Sâuren sind: 1) Si, (Al, RJ.
2) C, N, (S, Cr).
3) (P, As,) (V, Cr).
4) (Sn, fi, ïl, NbyPp,) (W, Mo).
Es wtirde hier zu weit führen, die Heteromerie yorste-
hender Gruppen yon Sâuren erst zu beweisen. Es ist dies
zum Theil schon in früheren Mittheilungen, zum Theil yon
an deren Forschern geschehen. So hat namentlich Haus-
mann kürzlich in einer umfassenden Arheit die Homôomor-
phie der Carbonate und Sulfate nachgewiesen. Auch ist es
làngst bekannt, dass Thonerde Kieselsâure vertreten konne.
198
Zu 3). Salzâhnliclie Verbiiiduiigen, die bei verschie-
denen Sattigungs - Graden gleiche Forra liaben.
Wir liaben hier vorerst einfache Salze und Doppelsalze
zu unterscheiden. Dieeinfachen Salze sind Verbindungenvon
R oder R , die Doppelsalze dagegen Verbindungen von R
und R mit irgend einer Sâure.
a) Heteromere einfache Salze.
Es wurde bereits in früheren Mittheilungen darauf auf-
merksam gemacht, dass die zu den Familien des Monazits
und Columbits geliorenden Mineralien, bei gleicher Form
verschiedene stocbiometrische Constitution haben.
Die Monazite bestehen nàmlich aus den Molecülen:
& P,
R * P,
& P.
Die Columbite dagegen bestehen, insofern man Ytteril-
menit und Samarskit zu dieser Familie zâhlt, aus den Mo¬
lecülen:
f Nb 3
R * < Ppz
( / P
R //,
R* Nb.
Hierher gehôren auch , wie spater nachgeAviesen werden
wii d, die wasserfreien Pyroxene.
Als einfache Salze mit der Basis R konnen die Silicate
der Thonerde und des Eisenoxyds betrachtet werden. Diese
Verbindungen sind trimorph und haben die Formen des
Stauroliths, Andalusits und Cyanits.
Auch der Topas und der Pyknit gehôren hierher. Der
Topas kann nâmlich als ein Andalusit betrachtet werden,
indem ein Theil des Sauerstoffs gegen Fluor ausgetauscht
ist. Der Pyknit dagegen scheint ein fluorhaltiger Cyanit zu
sein.
Die Zusammensetzung aller dieser Mineralien kann auf
die Molecüle:
R 4 Si 3 und
R 2 Si3
zuriickgeführt werden, die bei einem Gelialte an Fluor sich
in die Formeln:
umgestalten.
b) Heteromere Doppelsalze.
Die heteromeren Doppelsalze finden sich besonders unter
den Silicaten ungemein hâufig vor und spielen in der Na-
tur eine wichtige Rolle. Da bereils in besonderen Abband-
lungen die Heteromerie der Feldspathe, Glimmer, Lepido-
litbe, Pyrophyllite, Margarite, Chlorite, Cordierite, Turma-
line, Epidote und Skapolithe nachgewiesen wurde, so wird
es hier genügen auf jene Abhandlungen zu yerweisen.
Zu 4). Verbindungen, welcbe RCl , RFI , RC, RS,
oder deren basische Salze aufgenommen haben obne
ihre Form zu ’ândern.
Als Beispiele kônnen fôlgende Mineralien dienen:
200
Mikrolith=lR fa (?) und Fluochlor==l2.
Die augitischen wasserhaltigen Pyroxene bestehen nur
aus der Gruppe:
1) Diallag .
Dieser aber kann nach seinen verschiedenen Aggregat-
Zustànden in:
A. Krystallinisclien Diallag,
B. Asbestartigen Diallag und
C. Dichten Diallag
eingetheilt werden. Zum dichten Diallag gehôrt der Neph-
rit und der Neolith.
Die amphiholischen wasserhaltigen Pyroxene zerfallen
nach ihrer verschiedenen Spaltbarkeit in:
1) Anthophyllite und
2) Talkey
die hinwiederum in krystallinische, asbestartige und dichte
Anthophyllite und Talke eingetheilt werden kônnen.
206
In nachfolgendem Schéma sind die Details der krystal-
lographischen Verhâltnisse, der Sauerstoff - Proportionen
und der systematischen Eintheilung der Pyroxene enthalten.
Dem krystallograpsischen Theile wurden grôsstentheils
die Angaben von Naumann zu Grunde gelegt.
FAMILIE: PYROXEN.
M onoklino ëdr isch .
672° — 75°; ~P86°— 87°; ~P2 124° — 126°.
Heterotom.
Heterom er.
A. Wasserfreie Pyroxene.
A. Rrystallisirte wasserfreie Pyroxene .
I. Augitische wasserfreie Pyroxene mit *>P.
1. Hyp ersthen.
87°.
Spaltbar *oP deutlich; orthodiagonal sehr vollkommen; kli-
nodiagonal undeutlich.
H. 6. G. 3,3— 3,4.
Heter orner.
(a) = R * (Si3 J } ( Si
(b) = Ri* (Si3) | (Si)~ \ Al
207
a) Eisen- Hypersthen oder Paulit .
(R < Mg , FeJ.
Berechnet. Gefunden.
R Si + Al R Si+ Al
l Paulit. (6a + b) 1 1,61 1 1,60 Paulit, Paulsinsel ,
Muir.
4 d° (Sa+Zb) 1 1,87 1 1,89 Hypersthen, Küste La¬
brador. Damour.
If d° (a+lib) 1 2, U 1 2,15 d° Insel Sky. Muir
b) Kalk- Hypersthen.
(R < Mg, Ca).
Berechnet. Gefunden.
R SUAI R Si+Al
% Kalk-Hypers. (ha+b) 1 1,66 1 1,66 Kalk - Hypersthen aus
Gabbro, Gross-Arl.
y. Kobell.
2. A u g i t.
(774°; oo P(MJS7°&; P (s) 120°39f; — P (u)
131°29f; 2PfoJ96°3T; P*>(PJU°; OP(t) ;
ooPoofrj; fooPooJ (IJ.
SpaltbareoP yollkommen, orthodiagonal und
klinodiagonal unyollkommen.
H eteromer :
(aJ$R*(Si*J) ^ (Si
(b) -A* (Si5 ) I fSiU l Al
a) Mangan-Augit (RhodonitJ.
(R < Mh).
H . 5 — 5,5. G . 3,5 —3,6.
208
iWechnet. Gefunden.
R SÏ + Al R SÏ+Al
§ Rhodonit (3a+Zb) 1 1,87 1 1,90 Kieselmangan, Algier.
Ebelmen.
Einfach d°. fa+b) 1 2,0 1 1,97 d°. St. Marcel. Ebelmen.
» » » 1 2,0 1 2,09 d°. Langbanshyttan ,
Berzelius.
b) Mangan- Zink- Augit oder Fowlerit.
(R < Mn, ZnJ
Berechnet. Gefunden.
R SÏ+Al R SÏ+Al
| Fowlerit. (3a+%b) 1 1,87 1 1,90 Fowlerit, Franklin, N.
Jersey. Rammelsberg,
Einfach d° fa+b) 1 2,0 1 1,96 d° Stirling, N. Jersey,
Hermann.
c) Mangan- Zink-Eisen- Kalh- Augit oder Jeffersonit .
(R < Mn, Zn , Fe, CaJ
G . 3,31.
Berechnet. Gefunden.
R Si+Al R Si+Al
IJ Jeffersonit. (a+i \b) 1 2,14 1 2,12 Jeffersonit, Stirling N.
Jersey. Hermann.
d) Eisen - T alk - Augit oder Hedenbergit.
(R < Fe, MgJ
Berechnet. Gefunden.
R Si+Al R Si+Al
Einf.Hedenber.fa + b) 1 2,0 1 1,97 Hedenbergit, Tuna-
berg. H. Rose.
d°. » » ' » 1 1,98 d°. Arendal, Wolf
209
Berechnet, Gefunden.
R Si + Ai R St + Al
1^ d«. (a + 'ilb) 1 2,10 1 2,10 d°. Champlain - See ,
Seybert.
d°. » » » 1 2,11 d°. Dagero , Finland ,
Berzelius.
2fachd°, (a + Zb) 1 2,25 1 2,26 d°. Insel Pico, Hoch-
sletter.
d°. « « « 1 2,28 d° Taberg, IL Rose,
e) Eisen-Kalk - Talk- Augit oder gem. Augit (Rreislakit).
(R < Fe, Ca, Mg)
Berecbnet. Gefunden.
R
Si+Àl
R
Si + AI
Einfach Augit (a -t- h)
1
2,0
1
1,98
d°.
«
»
M
1
2,04
d°.
H
»
»
1
2,06
IJ. d°.
(a + 1 içb)
1
2,10
1
2,08
d°.
„
w
1
2,10
d°.
n
n
».
1
2,10
n d°.
(a + 1 jb)
1
£,14
1
2,13
d°.
H
-
1
2,15
4 facb d°.
(a + hb)
1
2,50
1
2,48
f) Kalk-Talk- Augit oder Diopsid.
PyrgomJ.
(R < Mg, Ca)
M 3. 185%.
Augit aus Porpbyr ,
Zigalon - Berg , Ku-
dernatsch.
d°. Ternuay, Vogesen,
Delésse.
d°. Lava, Vesuv, Ku~
dernatsch.
d°. Bjormyresweden ,
Dalekarlien. H. Rose.
d°. d°.
d°. Aetna, Kudernatsch.
d«. aus der Rhon, d°.
d°. Gillenfelder Maar,
Eifel, Kudernatsch.
Brauner Augit, Pargas,
Nordenskiold.
( Raikalit , Passait ,
1 4
210
Berechnet. Gefunden.
R SUAI R SUAI
î Diopsid
3«-26
1
1.87
1
1.88
Weisser Diopsid, Ach-
matowsk , Hermann.
d°.
D
m
»
l
i.90
Fassait , Fassatkal ,
Wackenroder
d°.
m
»
1
1.91
Weisser Diopsid, Or-
rijervfi, H. Rose.
d.
•
9
*
1
1.91
Au^it , Langbansbyt-
tan. Reuterskiold.
Einfach a
. fa + b)
1
*2.0
1
1.95
Diopsid , Tammara ,
Finnland. Bonsdorf.
d°.
m
*
*
1
1.97
d°. Langbansbyttan ,
Hisinger.
d*.
*
»
*
1
1.99
d Reichenstein. Sebee-
rer.
d°.
•
»
m
1
2.00
d°. Brasiben. Knssin.
d°.
»
*
m
1
2,0k
de. Langbansbyttan ,
H. Rose.
ii d°.
a + lyij
1
2.10
i
2.12
Bliuîicbgrüner Diop¬
sid. Pargas. !Sorden-
skiôld.
2 fack d°.
.« &>)
1
2.25
1
2.26
Diopsid. Mussa-Alpe.
Laugier.
d
'
'
1
2.27
Weisser Diopsid, Tjôt-
ten. Trolie - Wacht-
meister.
3 Salit (Malakolith).
Form trie Augit.
Spaltbar^ P M deutlich: P ^ P vollkommen bis blâttrig.
Heteromer:
fa — R- Si l - ) _ ( Si
(b, - R‘ Si 3 ' < Al
R < .! Ig, Ca
211
Berecknct. Gefunden.
R SUAI R SÏ+Al
Einfach Salit, (a + b) 1 2,0 1 2,02 Salit, Sala, H. Rose.
4) U r a 1 i t.
Form wie Augit.
Gew. Comb. P . P. «> P »=. (*> P J.
Spaltbar <» jP2 fmj.
Heteromer.
(a) ~ R* (Si)z ) C ^ Si
(b) = i?2 i ^ = ( i/
fi? < J/gf, Ca, FeJ.
Berecbnet. Gefunden.
R SU Al R Si+ÀJ
3-facb Uralit. fa + 1 2,40 1 2,36 Uralit , Baltym-See,
Ural, Kudernatscb.
II. AmPHIBOLISCHE WASSERFREIE PyROXENE MIT CO jP2 (m).
1. AmphiboL
CT5°10; OP (t); (<*>/>*=) (l);«>P2(m) 124°30f;
P2fnJ 148°30r.
Spaltbar ~ P2 fm) sehr vollkommen; orthodia¬
gonal und klinodiagonal sehr unvollkommen.
H. 5—6. G. 2,9 — 3,4.
Heteromer.
fa; = i?4 | >( f Si
(b)= R» (Si)3 ) (Si)% ( --Ï/
14*
212
a) Mangan - Amphibol.
(R < Mn).
Berechnet. Gefunden.
R Si + Al R Si + Al
li Mangan - Amphi-
bol (a + \\b) 1 2,14 1 2,14 Mangan - Amphibol ,
Commington , N. A.
Hermann.
b) Eisen-Natr on -Amphibol oder Arfvedsonit ( Aegyrin ).
( R < Fe , Na).
Berechnet. Gefunden.
R Si + Al R Si+Al
l^Arfvedson .fa + UbJ 1 2,10 1 2,11 Aegyrin, Brevig, Plan-
tamour.
k fach d°. ( a + kb ) 1 2,40 1 2,43 Arfvedsonit, Gronland,
v. Kobel.
c) Eisen-Kalk-Talk- Amphibol oder Hornblende (Carinthin,
Pargasit , Kalamit,) basaltische Hornblende , gem.
Hornblende.
(R < Fe, Ca, Mg)
Berechnet. Gefunden.
R Si + Al R Si + Al
i Hornbleude (3a + b) 1 1,71 1 1,73 Carinthin, Saualpe T
Clausbruch.
Einfach d°. (a + b) 1 2,0 1 2,04 Pargasit, Pargas,Bons-
dorf.
» » » » 1 2,05 Hornblende ans Diorit,
Kaltajewa , lirai ,
Henry.
213
Bereehnet. Gefimden.
si; + ai
S/ + Jfi
Einfach d
°. »
»
ri
1
2,05
d°. Cernosin, Bôhmen,
Gôschen.
H d°-
(a+Ub)
1
2,10
1
2,08
d°. Slettmyran , Fah-
lun. Hisinger.
li d°.
(a+lïb)
1
2,14
1
2,13
d°. Zsidowacz, Ungarn,
Kussin.
ri
ri
ri
1
2,15
Basaltische Hornblende,
Vogelsberg, Bonsdorf.
4 d°.
fa+HbJ
1
QO
-r-i
1
2,16
Hornblende, Kienrud-
grube , Kongsberg ,
Kndernatsch.
n
ri
ri
ri
1
2,19
Hornblende , Nord-
mark, Bonsdorf.
2 fach d°,
(a + 26;
1
2,25
1
2,24
d°. Kimito. Moberg.
n
»
n
ri
1
2,24
d0, Lindbo. Hisinger.
w
»
M
ri
1
2,25
Basaltische Hornblen¬
de, Bilin. Hermann.
II
II
ri
1
2,26
Hornblende aus Gab-
bro, Veltlin. Kuder-
natsch.
3 fach d°.
(a + 36;
1
2,40
1
2,36
d°. aus Gneiss , Hel-
singfors. Pipping.
m
N
H
ri
1
2,38
d°. Nora, iWestmann-
land, Klaproth.
ri
»
ri
ri
1
2,39
d°. Haavi, Fiellefield,
Suckow.
9 fach d°.
(a + 9&J
1
2,62
1
2,68
d°. Garpenberg. Hi-
singer
e) Kalk - Tallc - Amp hibol oder Grammatit.
(Strahlstein, Tremolit).
(R < Mg, CaJ
214
Berechnet. Gefunden.
S'i+Âl
£
si + Al
2-fach Grammatit
(a + 2 bj
1
2,23
1
2,21
Strahlstein, Pensylva-
nien. Seibert.
n
B
n
n
1
2,23
Grammatit , Gulsjo.
Bonsdorf.
»
n
n
à
1
2,23
d°. Cziklowa. Beudant.
2i facb d°.
(a + %b)
1
2,33
1
2,28
Tremolit , St. Gott-
bardt.;Damour.‘
»
»
#»
N
1
2,31
d°. d°. Scbeerer.
-
«
b
B
1
2,32
Grammatit , Fahlun.
Bonsdorf.
n
»
n
B
1
2,33
d°. Acker. Bonsdorf.
N
B
n
II
1
2,34
d°. Taberg. Bonsdorf.
B) Asbestartige icasserfreie Pyroxene oder gemeine
Asbeste.
Parallel- auch untereinanderlaufend-fasrige-Structur.
Hetero mer:
(a) = R* (Si5 J | ( Si
(b) = R3 (Si3 J | ^ = i Al
a) Eisen-Âsbest.
(R < FeJ
G. 3,71.
Berechnet. Gefunden.
R Si + Al R Si + Al
1 Eisen-Asbest
(3a + 2b) 1 1;87 1 1,90 Eisen-Asbest, Fund-
ort (?). Gruner
215
b) Eisen-Talk- Asbest.
(R < Fe, MgJ
Berechnet. Gefunden.
R Si + Al R Si + Al
* Eisen - ï alk - Asbest
4
(ha + b)
1
1,66
1
1,66
Asbest , Pitkâranda.
Hess.
IJ d°. (a+liçb)
1
2,10
1
2,08
d°. Koruk, Gronland,
Lappe.
U d°. fa + lib)
1
2,18
1
2,19
d°. aus Serpentin ,
Tschussowaja, Ural,
Heinze.
c) Talk- Kalk- Asbest oder Kymatin.
(R < Mg, CaJ
Berechnet. Gefunden.
R
Si + Al R
Si + À l
Einfach Kjmatin
fa + b)
1
2,0 1
2,03 Asbest, Zillerthal,Mei-
zendorf.
IJ d°. fa + lf b)
1
2,18 i
2,19 d°. Tarentaise. Bons-
dorf.
2 fach d°. fa + 2b)
1
2,25 1
2,22 Kymatin , Kuhnsdorf,
Voigtland. Rammels-
berg.
B. Wasserh altige Pyroxene.
I. Augitische wasserhaltige Pyroxene mit <*> P.
1. D i a 1 la g.
Heteromer
(a) == R (Si) ) 3 ( Si
fbjm R* (Si*) + 3 H i (Si)^ \ Al
216
A. Krystallisirte Diallage.
Monoklinoëdrisch .
C 72° ungefâhr; ^ P 86° ungefâhr (Molis). Spaltbar ortho¬
diagonal hdchst vollkommen, klinodiagonal und ~ P un-
deutlich.
II. 4—5. G. 3 — 3,5.
a) Eisen- Talk- Diallag oder Bronzit.
(R < Mg, FeJ
Berechnet. Gefunden.
R Si+Al H R Si+Al H
fa Bronzit ('Ua + bJ 1 2,07 0,11 1 2,01 0,10 Bronzit , Ultenthal.
Régnault.
h <1°. fi8a + bj 1 2,10 0,15 1 1,98 0,14 d°. Gulsen. Régnault.
b) Kalk -Talk -Diallag.
(R < Mg, CaJ.
Berechnet.
Gefunden.
2^
Kalk -Talk -Dial¬
R
Si+Àl
H
R
Sl+Al
H
lag (2\a+b)
1
2,07
0,11
1
2,11
0,11
Diallag , Prato bei
Florenz. Kohler.
T^T
d°. (i8a + bj
1
2,10
0,15
1
2,10
0,14
d°. Salzburg. Kohler.
r
Tg
d°. fl2a + bj
i
2,14
0,21
1
2,01(?)0,2l
d°. Traunstein. Rég¬
nault.
1
5
d°. f5a+bj
1
2,28
0,42
1
2,27
0,46
Stellit (?) Forth und
Clydekanal. Thoro-
c) Talk- Diallag .
(h < ÈgJ.
son.
217
Berechnet. Gefunden.
R Si+Al If R Si+Al H
Talk-Diallag/5a+&; 1 2,27 0,42 1 2,28 0,43 Talk-Diall.Presnitz,
Bohmen. Scheerer.
d°. (\ a + b) 1 2,33 0,50 1 2,34 0,52 d°. Gastein. Scheer.
B. Asbestartiger Diallag .
Fasrige Structur.
a) Asbestartiger Kalk-Talk- Diallag.
(R < Mg, CaJ.
Berechnet. Gefunden.
R Si+Al H R Si+Al H
r\ Kalk-Talk-Diallag-
Asbest. (iSa + bJ 1 2,10 0,15 1 2,07 0,13 Asbestartiger Dial¬
lag, Reichenstein,
Scheerer.
d°. » » » » 1 2,14 0,15 d°. Tyrol. Scheerer.
d°. » » » » 1 2,13 0,15 Bergkork , Tyrol.
Scheerer.
€. Dichter Diallag .
Dicht.
a) Dichter Kalk-Talk- Diallag oder Nephrit.
(R < Mg, CaJ.
Berechnet. Gefunden.
R Si+Al H R Si+Al H
r>3 Nephrit. (lüa+b) 1 2,10 0,15 1 2,10 0,15 Nephrit , Türkey.
Scheerer.
d°. » » » » 1 2,14 0,15d°.Neuseeland. Scheer-
218
b) Dichter Talk-Diallag oder Neolilh.
(R < Mg).
Berechnet. Gefunden.
R SU- Al H R Si+'Àl H
Jg Neolilh (Ï2a + bj 1 2,14 0,21 1 2,11 0,"21 Dichter Talk-Diallag
Kl. Bernhardt. Ber-
thier.
i d°. f9a + bj 1 2,18 0,27 1 2,16 0,28 Lichter Neolith, A-
rendal. Scheerer.
| d°. (9a+2bJ 1 2,30 0,46 1 2,27 0,45 Dunkler d°. , Aren-
dal. Scheerer.
» » » » » 1 2,30 0,45 Neolith , Eisenach.
Scheerer.
£ d°. f2a+bj 1 2,50 0,75 1 2,40 0,84 Spadait, Capo di Bo¬
re. r. Kobell.
II. Amphibolische WASSERHALTIGE PYROXEXE MIT oe P2.
1. Anfchophyllite.
A. K rystallinische Anthophyllite.
«» P2 fmj 125°30' (Scheerer).
Spaltbar ~P2 deutlich; orthodiagonal sehr yollkommen bis-
blàttrig; klinodiagonal unvollkommen.
Heteromer.
(a) = R* (Si)* ) . ( Si
(b) = R* (Si)3 + 2H 1 (St ) ! Al
a) Eisen-Talk-Anthophyllit
(R < Mg, Fe).
Berechnet. Gefunden.
S Si+Âl II R Si+Âl JT
| Anthophyl. (2a + bj 1 2,33 0,11 1 2,23 0,11 Anthophyllit, Kongs-
berg. Yopelius,
219
'2. T a 1 k.
Heteromer.
(a) R» (Si)» } __ ( Si
(b) Rs (Si)3 + 2 H S = ( Al
A. Krystallinischer Talk.
P% fmj 125°50f (Scheerer).
Spaltbar orthodiagonal (?) hôchst yollkommen bis-blâttrig;
Spuren nach anderen Richtungen.
H 1. G . 2,56—2,75.
a) Gemeiner Talk.
(R < MgJ.
Berechnet. Gefunden.
A - Talk.
(a)
À
1
Si+Âl
2,2ÎT
H
R
1
Si+Âi
2,27
il
Talk, Chamounithaî,
A d°.
(\a + b)
1
2,29
0,06
1
2,30
0,06
Marignac.
d°. Raschkina, Ural.
Einfach d°.
( a+bj
1
2,40
0,20
1
2,44
0,21
Hermann.
d°. Strahliger , St.
H d°.
fa + i^bj
1
2,45
0,27
1
2,49
0,26
Gotthardt. Scheerer.
d°. Gemeiner,Rhode
2-fach. d°.
(a+2bj
1
2,50
0,33
1
2,51
0,32
Island. Delesse.
d°. Tyrol. Scheerer.
d°.
»
»
»
»
1
2,52
0,34
d°. Yttre Sogn.
d°.
»
»
»
»
1
2,54
0,35
Scheerer.
d°. Roraas. Scheer.
d°.
»
»
»
»
1
2,48
0,35
d°. Raubjerg. Scheer.
d°.
»
»
»
»
1
2,48
0,36
d°. Tyrol. Scheerer.
d°.
»
»
»
»
1
2,51
0,33
d°. Wallis. Scheer.
d°.
»
»
»
»
1
2,50
0,33
d°. Mautern. Scheer.
d°.
»
»
»
»
1
2,50
0,34
d°. St. Gotthardt.
d°.
»
»
»
»
1
2,51
0,33
Scheerer.
d°. Fenestrel. Schee-
d°.
»
»
»
»
1
2,51
rer.
0,32 d°. Glocknitz. Scheer.
3 fach. d°.
(a + UJ
1
2,57
0,42
1
2,55
0,44
d°. Fahlun. Scheer.
220
B. Asbestartiger Talk .
Fasrig.
a) Talk-Asbest.
(R < kg).
Berechnet. Gefunden.
JR Si+Al H R Si+Al H
Einfach - Talk - As-
best. fa+bj 1 2,40 0,20 1 2,39 0,19 Talk-Asbest, St. Gott-
hardt. Scheerer.
C. Dichter Talk oder Spekstmi , ( Meerschaum ,
Topfstein ).
Diclit.
a) Talk-Speckstein.
(R < Mg).
Berechnet. Gefunden.
JR
Si+Al
à
À
Si+Al
H
2-fachSpeckst. fa+2bj 1
2,30
0,33
1
2,31
0,33
Speckstein , China.
Scheerer.
» »
n
»
»
1
2,52
0,33
d°.Wunsiedel. Schee¬
rer.
» »
»
»
»
1
2,53
0,34
d0, Parma. Scheer.
3 fach d°. fa + 3 bj
1
2,37
0,42
1
2,53
0,41
Topfstein. Zoblits.
Scheerer.
12 fach d°. (a + mj
1
2,81
0,73
1
2,84
0,77
Meerschaum. Tür-
kei. Scheerer.
d°, »
»
»
»
1
2,84
0,77
d°. Griechenland,
Scheerer.
d°. »
»
»
»
1
2,94
0,79
d°.Fundort (?) Schee¬
rer.
ïm&—
Ueberreste von Fischen
im Kurskschen eisenhaltigen Sandsteine (caMopo^T»)
VON
Valerian Kiprijanoff.
Erster Aufsatz.
Koprolithes Mantellii Ag.
H. B. Geinitz. Grundriss der Versteinerungskunde. 1845. pag.
151 et 152. tab. VIII fig. 2 et 3.
H. B. Geinitz. Charakteristik der Sckichten und Petrefacten
des sâchsisch - bohmischen Kreidegebirges, sowie der Ver-
steinerungen von Kieslingswalda. 1850. pag. 13. tab. II.
fig. 4 a, b et 5.
Broun Lethaea pag. 740 et 741. tab. XXXIV. fig. 8 a, b
et c.
A. R eu ss. Die Versteinerungen der Bohmiscben Kreideforma-
lion. 1845 , 1846. pag. 11 , pag. 102 et 122 tab. IV. fig.
68—80, tab. V. fig. 1—6.
Buckland. Geol. und Miner, tab. XV. fig. 5, 6 et 7.
Agassiz Poiss. foss. Vol. II. tab. LXV. a, b, c et d.
Pictet. Paléontologie. 2 Vol. 234.
Roemer. Norddeutscbl. Kreidegebirge. 108.
Amia Lewesiensis Mant G. S. tab. XXXVII, XXXVIII. G
SE. 142, 145. Koprolithes G. S. tab. IX. fig. 5—11.
222
G. A. Mantell. Die Denkmünzen der Schbpfung. 2. Band, pag.
177, 178. fig. 304.
C. G. Giebel. Fauna der Vorwelt. lBand, 3. Abtheihmg (Fische)
pag. 221; fam, Dipterini bomocerci; Gatt. Macropoma.
F. A. Quenstedt. Handbuch der Petrefactenkunde, pag. 219;
tab. XIX. fig. 24.
Von Fiscli- Excrementen oder Fisch-Koprolithen ( iehthy -
ocoprosj finden sicb im Kurskschen eisenhaltigen Sandstei-
ne (caMopojiï) selir bâufig Koprolithes Mantettei Ag. tab. X.
fig. 1-
-10. von folg
enden Grôssen:
Zusammei
Lange.
grosste Breite.
Dicke.
drückunj
fig. 1.
1 Z.
K\ Lin.
\\ Lin.
0,0
a 2.
7 Lin.
4 «
2* «
bis 0,3
« 3.
9J «
h\ «
2| «
« 0,3
« 4.
6i «
5F
2| «
« 0,4
« 5.
bis 2Z. 7. L.
bis 1 Z.
3J «
« 0,5
« 6.
1Z.
7 «
—
« 0,5
« 7.
5 Lin.
4J «
1 \ «
« 0,6
« 8.
4J- «
3 J «
2f «
« 0,1
« 9.
6 «
—
—
—
Im Allgemeinen erstreckt sich ihre Lange von 4f bis 27
Linien. Diese Koprolitlie sind den Zapfen des Nadelliolzes
ausnehmend âhnlich — einige den Tannenzapfen, andere
Laerchenzapfen. Fiir solche liât man sie au ch so lange ge-
halfcen, bis Mantell und Buckland ibren wirklicben Ur-
sprung erklârten.
Mantell fand in der Kreide aus Lewes , in dem Kôrper
eines Raubfisches — Macropomae Agassiz — einen Kopro-
lith, noch in Yerbindung mit dem langen Magen des Fisches,
auf welchem man sogar die Magenbaut unterscheiden
konnte. Aebnlicbes bat man aueh bei einigen Exemplaren
in der Kreide aus Lyme Regis bemerkt. Nach dieser Ent-
deckung erst konnte man sich die an diesen Kôrpern, sicbt-
223
baren Vertiefungen und Falten, als herrührend vomMuskel-
drucke der Darmwânde erklâren, obgleich ihre spiralfôr-
mige Windung schon früher bemerkt worden war.
Fisch -Koprolithe von dem mannigfaltigsten Ansehen fin-
den sich hâufig im Muschelkalke (in dem mittleren Gliede
der Trias) und in der Steinkohlenformation ; Mantell’s Ko-
prolitb aber unterscheidet sich von ihnen vornehmlich da-
durch, dass, abgesehen von aller andern Verschiedenartig-
keit seiner Formen, bei der Mehrzahl der Exemplare (fig.
3, 4, 6, 7 u. 8) seine Breite gegen das untere Ende hin zu-
nimmt und er dabei immer aus einer bedeutenden Anzahl
Windungen zusammengesetzt ist, wâhrend es scheint, dass
die Koprolithe aus den Lagern altérer Formationen eine
geringere Anzahl breiterer Umlâufe aufweisen. Ausserdem
verlângern sich diese Letzten gewôhnlich nach unten zu
und gleichen überhaupt mehr den Koprolithen der Saurier.
Einige, im Kurskschen eisenhaltigen Sandsteine gefunde-
nen Koprolithe hahen eine cylindrische Form, fig. 1; an-
dere fig. 2, 3, 4 u. 8 eine etwas zusammengedrückte , und
endlich stellen fig. 5, 6 u. 7 Exemplare vor, die auf mehr
als die Hàlfte ihres vollen Diameters zusammengepresst
sind.
Koprolithe von geringer Grosse hahen eine mehr runde,
Ei-artige Form und dahei grôssere Aehnlichkeit mit den
Laerchenzapfen.
Das eine Ende (das obéré) dieser Koprolithe ist abge-
rundet, wahrend das andere (das untere) ein wenig zuge-
spitzt ist. Ausserdem ziehen sich auf ihnen, fast auf f ihrer
ganzen Lange, wellenformige Spiral - Linien hin, in bald
grosserer, hald geringerer Entfernung von einander; diese
Linien gleichen ausnehmend denen, die die einzelnen Schup-
pen-Umgânge eines koniferen Zapfens trennen, wesshalb
aucb die Oberflâche mancher Koprolithe das Ansehen hat.
224
als ob sie getheilt sei durch unregelmassig aufeinander ge-
legte Zonen, hervorgebracht durch Klappen-Eindrücke.
Diese Aehnlichkeit der Koprolithe mit den Laerchenzap-
fen wird hâufig noch melir erhoht durch kleine, vertikale
Risse, iudem durch diese Linien die Quer -Zonen der Ko¬
prolithe in abgesonderte , den Zapfen - Scbuppen âhnliche,
Theile zerfallen, deren Oberflache hedeckt zu sein pflegt
mit einer grossern oder geringern Anzahl feiner (unregel-
màssiger, hâufig verzweigter, vertikaler) Linien — Gefâss-
Eindrücken.
Der Koprolithes Mantellii Ag. zeigt auf seinem untern
Theile, bis zu J der ganzen Lange, keine spiralfôrmigen
Linien, dagegen aher sind die, in divergirender Richtung
yon dem diinnen, untern Theile des KoprolitlTs ausgehen-
den Linien hedeutend langer undtiefer. Diese Erscheinung
rührt daller, dass die letzte (untere) Zone, die eben die
spiralfôrmige Windung des Korpers schliesst, die allerbrei-
teste ist: ihre Rànder nâher.ten sich einander, noch wâh-
rend des Processes des Auswerfens selhst und hilden end-
lich etwas, wie ein spitz auslaufendes Kappchen; auf dem
obéra Theile des KoprolitlTs dagegen, wo nur die auf einan¬
der gelegten Schichten zu sehen sind, hildet die spiralfôr¬
mige Windung weniger hreite Gürtel.
Diese Bildung der Koprolithe entsteht aus der Eigen-
thümlichkeit des Eingeweide-Kanals der Urfische, ahnlich
demselben Apparate des jetzt lebenden Seehundes und Hai-
fisches. Die Absonderlichkeit dieses Kanals bestebt aber
eben darin, dass sein unterer Theil durch die gewundene
Einbiegung des Darms eine Spiralklappe bildet, und dess-
halb ist der Durch gang des Auswurfes durch diesen engen
Kanal die Ursache der von uns so eben bemerkten Winduu-
gen der Koprolithe, die — wie auf fîg. 9 u 10 der darge-
stellten Quer- und Langen-Durchschnitte zu sehen ist, aus
225
einem, spiralfôrmig auf sich selbst gewundenen , Blatte be-
stehen. — Dennoch weisen einige Koprolithes Macropomae,
wie auf fig. 1 u. 2 zu seben ist, keine deutlick ausgespro-
chenen spiralformigen Windungen, was wahrscheinlich ,
wie auch Man tell meint, daher rührt, dass sie den obéra
Theil der Verdauungs - Rohre einnahmen und desshalb in
dem gewundenen keine solche Bildung erhalten konnten.
Einige Forscher haben in dem Korper der Koprolithen
kleine Schuppen- und Grâten - Tbeilchen gefunden, was
wobl zum zweifellosen Beweise dienen mag, dass die Ma-
cropoma ein Raubfisck war.
R eu s s , in seiner Beschreibung dieser Art, in den
Bohmischen Kreideformationen gesammelten Koprolithen
zeigt uns :
1) auf tab. IV, fig. 68, 70, 73, 75 u. 76, und auf tab.
V, fig. 2Exemplare, die sich durch vertikale Vertiefun-
gen auf dem untern zugespitzten Ende auszeichnen.
2) auf tab. IV, fig. 69 u. 74 Exemplare, auf denen nur,
von einander wenig entfernte, Spiral-Linien zu sehen sind.
Ein âbnlicher Koprolith, der sich jetzt im mineralogischen
Kabinet zu Dresden befindet, ist zu Strehlen, im Planer-
Kalke gefunden worden; er zeichnet sich aus durch seine
Grosse, muss jedoch kleiner sein, als der bei uns auf fig. 5
Abgebildete. — Endlich zeigen uns
3) tab. IV, fig. 71 u. tab. V. fig. 1 u. 3. solche Beispiele,
auf denen diese Linien vollstandig verloren sind , wodurch
auch die Aehnlichkeit mit den Laerchenzapfen aufhôrt.
Aus den von uns beschriebenen Exemplaren stellen fig.
3, 4, 6, 7 u. 8 solche Koprolithe dar, die sich jener ersten
Reihe anschliessen, fig. 5 der 2-ten u. fig. 1 u. 2 der 3-ten.
Koprolithe in ihrem natürlichen Ansehen haben einen
ruoden Quer - Durchschnitt, fig. 1, 6, 9; aber sehr hâufig
M 3 . 1852. 15
226
finden sicli aucli solclie, mit nicht nur zusammengedrück-
ten, fig. 4, 5 u. 7, sondern sogar mit unregelmàssig gewun-
denen, fig. 2. — Dergleicken Formen sind von Reuss dar-
gestellt auf tab. V, fig. 6 und auf tab. IV, fig. 72.
Zum grôssten Theil sind die Koprolithe gerade, selten
gebogen; im Quer - Durchschnitte weisen sie schmale, un-
ter einander liell und dunkelbraun abwechselnd , koncen-
trisch gelegene Scbicbten und in der Mitte einen kleinen
Kern , um welchen herum sicb diese koncentriscbe Rinde
lagert, fig. 9.
Die Masse der im Kurskschen eisenhaltigen Sandsteine
sieh vorfindenden Koprolithe ist von hellgelber Ocker-,
zuweilen w eisslicher Farbe; sie ist ziemlich fest, gleicht der
Masse der Koprolithe, die sicli im Planerkalke finden und
bestebt wahrscheinlich aus koblensaurem Kalk, der die
Stelle des pbospborsauren und der organischen Substanzen
einnimmt, die in dem Auswurf die Hauptbestandtheile
waren.
Die Fundorte solclier Koprolithe im Kurskschen eisen¬
haltigen Sandsteine sind durchaus nicht selten; man findet
sie überall in den Gouyernements Kursk und Orel, wie
auch in der Nahe der Gouv. - Stadt Woronège, im Dorfe
Jandowischtsche (HH^oBnn^e).
In England finden sich KoproNthes Mantellii hâufig in
der Kreide, hesonders in der aus Leices; in Sachsen und
Bôhmen im Planer - Kalke.
Ueb er
eine seculare, langsame
Fortbeweguog (1er erratischenBlocke
aus der Tiefe des Meeres aufwârts zur Küste durch
Eisschollen und Grundeis. — Beobachtet an den Ufern
des Balticums der Küstengegend Livlands.
Am Gestade des Rigaschen Golfs, auf der Insel Oesel und
andern Strandgegenden der Ostseeprovinzen findet man
unzahlige Massen abgerundeter erratiscber Blôcke von
Granit, Gneis und anderen eruptiven Gesteinen skandinavi-
schen Ursprungs, welche theils die flachen Sandufer der
See bedecken, mebr aber noch lângs der ganzen Küste auf
dem Meeresgrunde liegen; sie bilden oft einen Kranz am
Meeresrande und gewôhnlich sagt man, die See habe sie
herausgeworfen. Doch nicht an allen Ufern beobacbtete
icb diese Anbâufung der Rollsteine — grosse Strecken einer
oder der andern Strandgegend, wo entweder die Ufer zu
llacb oder vielleicht die Stromung für diesen Zustand der
Dinge nicbt günstig sein mocbte, sind entweder ganzlich
davon befreit, oder sie ersckeinen nur in einzelnen Exem-
plaren; dabingegen sind sie an andern Orten wieder um so
15*
228
hâufiger, und oft von so riesiger Grosse, dass man gar niclit
begreifen kann, wie das Meer diese schweren Korper sollte
herausgeworfen haben.
Nacli den Worten des Herrn Ingenieur-Obristen von der
Wasser-Communication v. F ettig, welcker 20 Jahre in Li-
bau diente, sind am Strande des dortigen Hafens wenig Roll-
steine vorhanden, obgleich sie nôrdlich nacli Sachenhausen
und an andern Orten Kurlands in unzâhlichen Massen den
ganzen Strand bedecken; auck liegt im Hafen bei der
Hafenbrücke in Libau, 12 Fuss unter dem Wasserspiegel
ein machtiges Lager erratiscber Blôcke. Hôcbst intéressant
ist der Umstand, dass zwei bis drei Meilen nordlich von
der Libauschen Hafenmündung bei Steensort sich in 18
Fuss Tiefe ein langes Riff von übereinander getbürmten
erratischen Blôcken befindet. Diese gewaltige Steinmasse
bildet ein submarines Molo, und sehüzt einigermassen die
Hafenmündung gegen die von N nach S streicbenden
Litoral - Yersandungen.
Nocb merkAvürdiger aber sind Erscbeinungen âbnlicher
Art bey Niwmersat in Preussen zur hollândiscben Miilze
bis zur Memeler - Hafenmündung am Curischen Haff. Diese
ganze mit Sand belegte Strandsflâche ist mit unzâhligen
Rollsteinen und oft von riesiger Grosse bedeckt, welcbe
nieht allein aus dem flacben Meere hervorragen, und am
Strande auf der Wasserlinie, sondern auch bis 50 Faden
vom Ufer, auf den Sanddünen liegen. Diese Rollsteine ver-
mehren sieb immerwâbrend und werden aile Jabre von der
See heraus, in den Memeler- Hafen, bis in der Dange- Mün-
dung binaufgetrieben, so dass, der Schiffakrt wegen, aile
drei oder vier Jahre eine Aushebung der Steine aus dem
Fahrwasser stattfîndet. Welche Kraft treibt nun diese
Steine aUjahrlich aus der See in den Memeler Hafen? wenn
sie nicht aus der fernen Tiefe desMeers aufwârts wanderten,
229
sondera nur aus der nalien flaclien See, durcli Eisschollen
getragen wurden, so batte sich docli der nalie Meeresgrund
bald erschôpfen und steinleer sein müssen; dies ist aber nicbt
der Fait, denn seit Jahrhunderten wandern immer wieder
Riesenblocke aus der fernen Tiefe zur nahen Küste!
In der Strandgegend der 40 bis 60 Werst von Riga ent-
fernten Güter Kollzen und Adiamünde , nordlich von der
mir zugehôrigen Besitzung und Badeort Neubad, liegen be-
sonders viele grosse Rollsteine am flachen sandigen Ufer
des Gestades , aber vorzugsweise ist der Seegrund , so weit
sich ermitteln làsst, bis zu einem Abstande von 2 bis 300
Faden vom Ufer mit diesen Wanderblôcken bedeckt, so dass
bei einem niedrigen Wasserstande die grôssten dieser Stei-
ne aus dem Wasser hervorragen und hemmend der Strôm-
lingsfischerei entgegentreten.
Im vorigen Jahre, wo — besonders im September — der
Wind seit 3 Wochen bebarrlich y oui Lande wehte, und
daher der Wasserstand im Golfe so niedrig war, wie ich
es mir seit vielen Jahren nicbt erinnere, fand icb, dass
durch diesen Zurücktritt des Wassers, der ganze Meeres-
grund lângs der Küste tief ausgewaschen, der obéré Sand
abgespühlt und dass Millionen von Rollsteinen zum Vor-
scheine gekommen waren, von denen früher keine Spur
vorhanden gewesen (*)•; besonders aber überrascbte mich
eine seit vielen Jabren beliebte Badestelle, wo früber nur
ein weicher Sandgrund vorhanden, gegenwârtig aber der
Boden mit einer so unzâhlbaren Masse von Rollsteinen be¬
deckt war, dass die grôsste Aehnlicbkeit mit einem künst-
{*) Unter diesen Rollsteinen fand ich als Seltenheit auch einen abgerunde-
ten Kalkstein mit Korallen , augenscheinlich den obern silurischen
Gebilden der Insel Oesel angehorend, und über den Golf nach Livlands
Küste herübergewandert.
230
lichen Steinpflaster liervortrat. Nach einigen Tagen verân-
derte sich der Wind — das Meer tobte — und aile diese,
vielleicht seit Jahrhunderten hier angehâuften Rollsteine
wurden spurlos wieder mit Sand bedeckt.
Woher nun die wunderbare Anhâufung so yieler Mil-
lionen dieser skandinavischen Fremdlinge , welche niclit
allein das Ufer und den Seegrund bedecken, sondern mehr
noch unter dein Sande der Uferbildung liegen und niclit
mehr unsern Blicken zugânglicb sind? — Icb frage, woher
diese Anhâufung alter Rollsteine der Postpliocene oder
letzten Diluvial- Période, in und auf einem Sande liegend,
der thatsâcklich jungen Ursprungs ist , der sich noch yor
unsern Augen bildet und ganz der Jeztzeit angehôrt?
Die Ufer - und Dünenbildung dieser Küstengegend Liv-
Iands, obgleich geologisch sehr jung, wo aber dennoch
yielleicht Jahrtausende bis auf unsere Zeit sich die Hand
reichen, ist, so wie ich sie beobachtete, ganz einfacb zu er-
klâren: die stürmischen Fluthen der See spülen beim hôch-
sten Wasserstande den feinen Sand aus der Tiefe des See-
grundes, an der etwas steilen Küste empor und bilden
Sandwülste und wellenfôrmige Uferwâlle; hier nun, bei
trockner Witterung und niedrigem Wasserstande, oder im
Herbste, wenn scbon die Ufer mit Eis bedeckt sind, empfan-
gen die Winde den Sand und treiben dessen leichtere Thei-
le als Flugsand landeinwârts und bergauf. Im Laufe der
Zeit entsteht nun ein oft wellenfôrmiges Hügelgebilde und
ein— mit Fichten und Wacholdergestrüppe bewachsener —
boher Wall, welcher das ganze Küstenland als ein Kranz
umgiebt, an vielen Orten den Abfluss der Meteor - Gewâs-
ser bemmt und dadurcb Sümpfe und Morâste hervorruft,
jenseits dieser Sandwülste und des Uferwalls zum Innern
des Landes erscheint die Dünenbildung als eine Art Plateau ,
theils seit Jahrhunderten scbon culturfâhig gemacht, oder
231
als stérile Sandhügel mit Nadelholzern bewachsen. Mehrere
Werste yon der Küste entfernt und oft auch tiefer im Lan¬
de verschwindet diese geologisch ganz junge Sanddünen -
Bildung gânzlich und miter ihr tritt der Urboden Livlands,
der alte devonische Sandstein hervor, auf dessen Oberflâ-
che auch sogleich wieder alte erratische Blocke erscheinen,
welche wir auf der Dünenbildung der Küste gânzlich ver-
missen , obgleich sie in dem untern Sande der Düne in
ungeheurer Anhâufung yorlianden sein müssen. Dies be-
weisen nicht allein obige Erscheinungen an der Küste selbst,
sondern auch die Bachrinnen der Petrub , Kischub und der
Adia. Diese Bâche entspringen mit flachen Ufern im Innern
des alten Livlândiscben Urbodens, so wie sie aber 2 bis 6
Werste von der See in das Gebiet der Dünenbildung treten,
werden ihre Uferrânder tiefer; an beiden Seiten erscheinen
als Wiesen, breite und tiefliegende Thalwege mit Laubholz
und reizenden Fernsicliten. — An diesen die Bâche umge-
benden tiefen Thâlern mit schroffen Abhângen — an denen
sicb oft Thonablagerungen finden — erkennt der Geologe
obne Mübe die bedeutende ehemalige Grosse dieser Bâche
und wie sie — um den Weg ins Meer zu finden - — die
Dünenbildung nach und nach ausgehôhlt und durchbro-
chen liaben. Hier nun auf dem Grunde dieser Bâche er¬
scheinen wieder unzâhlbare Mass en Rollsteine, und oft von
bedeutender Grosse, welche, wie icli bereits erwâhnt habe,
oben auf dem Hoch-Plateau der Düne in der Regel gânzlich
vermisst werden.
Wie hier die Frage beantwortet werden kann, ob sicli die
Küste Livlands , eben so wie das gegenüberliegende Skan-
dinavien, noch gegenwàrtig langsam aus dem Meere hebe-
oder ob durch den fort wâb rend angespühlten Flugsand, der
Küste mehr Boden zugeführt und durch die angebâuften
Sandwülste, das Meer nach und nach immer mehr zurück-
232
gedrângt wird, wage ich nicht zu entscheiden , doch bin
ich fast geneigt zu glauben , dass in gewissem Grade beide
Falle stattfinden; wenigstens fand ieh unweit der See in
der Diinenbildung selbst — in einer Hohe von 4 bis 6 Fa-
den über dem Niveau des Meeres màchliee Flôtze von gel-
bem und theils blâulichem Thon in horizontaler Sckich-
tung. — DieserTlion kann nur einMeeresgebilde, und nicht,
wie der auf ihm lagernde Sand, durcb die Winde herbeige-
fülirt sein; ist dies aber der Fall, so batte die See friiher
sehr hoch stehen und selbst den naben Urboden — den alten
rothen Sandstein — sebr weit mit ihren Ditritus bedecken
müssen, dies ist aber nicht der Fall, folglick lâsst sich kier-
aus scliliessen, dass sich einerseits der Boden gehoben oder
noch langsam hebt, anderseits die Diinenbildung nach und
nacb fortscbreitet und die See zuriickdràngt. Von der Insel
Oesel aber ist, wie ich scbon in einem Aufsatze vom Jakre
1849 nackgewiesen babe, fast mit Sicherheit anzunek-
men, dass dieselbe zuerst als ein Riff aus dem Meere geho¬
ben und sich nocli jetzt, âhnlicb der skandinaviscken Küste,
langsam aus dem Meere hebt.
Geben wir nun wieder zu unserer obigen Frage zurück,
nâmlich durcb welcbe Naturkraft wurden jene Millionen
alter Rollsteine alljâhrlich aus der Tiefe des Meeres zum
Ufer kerauf landeinwârts getrieben und auf der jungen
Sandbildung abgelagert? — Aus dem Meere sind sie ailer-
dings, denn es sind vôllig abgerundete, oft noch mit Spu-
ren des hellgrlinen Seemooses bedeckte , allé erratische
Blôcke , doch kennen wir keine Moglichkeit, wo Wasserflu-
then der See oder « Verschiebungswellen» unserer Tage
so gewaltige Steinmassen von einem bis 2 Quadratfaden
Grosse aus der Tiefe der See bis ans Ufer herauftreiben
konnten. Das Kiisteneis der hohen skandinavischen Schee-
ren trâgt, wie bekannt, nicht selten grosse Granithlôcke;
233
diese Eisschollen werden, besonders im Frühjahre, durch
Winde von der Küste abgerissen , und treiben dann mit ih-
rer Last so lange im Balticum herum, bis sie irgendwo an
der Küste stranden und ihre Blôcke absetzen, doch diese
Felsfragmente haben immer friscben Bruch und scharfe
Ecken, und sind daher von den abgerundeten alten erra-
tischen Blocken auf den ersten Blick zu unterscheiden ,
auch sind sie wohl Seltenheiten in dem fast ringsum ge-
scblossenen Rigaschen Golf. Dasselbe gilt auch von stehen-
den Seen und Flüssen mit schroffen Felsufern, wo, wie tàg-
liche Erscheinungen uns lebren, wâhrend des Vorfrühjahrs,
Felsmassen vom Ufer abbrockeln und sogar alte erratische
Blôcke, die am Uferrande liegen, auf das Eis herunterstür-
zen und dann im Frühjahre mit den Eisschollen weiter
transportirt werden. Dies ailes aber sind Erscheinungen,
die für die flachen Seeküsten Livlands nicbt anwendbar sind.
Ehe ich aber durch eine merkwürdige Erscheinung ,
welche ich im Jahre 1850 am Strande der Ostsee beobach-
tete , den Causal- Grund des fraglichen Gegenstandes zu
erklaren suchen werde , ist es nothwendig, vorher in môg-
lichster Kürze die verschiedenen Hypothesen zu erwâh-
nen, durch welche man in neuerer Zeit das Erscheinen der
erratischen Blôcke in ganz Norddeutscbland , Scbweden,
Danemark, Scblesien, Holland, an der Ostküste von Eng-
land, Polen, Russland und andern Làndern bat erklaren
wollen.
Aile in diesen Làndern gefundenen Wanderblôcke sind
so thatsâdilich bewiesen skandinavischen Ursprungs , dass
sicb in einigen Fâllen sogar ihre lokale Geburtsstâtte mit
Gewissheit nachweisen lâsst (*). Die geologiscbe Epoche ,
(*) So sind nach Murchison die Granitblocke inKurland von den Alands-
Inseln herstammend.
234
in welcher sie sicli über das ganze nôrdliche Europa aus-
breiten, ist die allerjüngste Diluvial- Période, gleicbzeitig
ungefàhr der Lôss- und Lebmablagerung und den schwedi-
sclien Osar's oder Schuttgerôllen; eine Zeitperiode, welcbe
der jetzigen Aéra voranging und vor oder wàbrend welcher
die Mammuthe , vorweltlichen Rhinozerosse und andere
Pacliydermen ihren Untergang fanden und für immer von
der Erde verschwanden.
In der frühern Zeit suchte man die Verbreitung der
erratischen Blôcke durch eine grosse nordische sogenannte
petridilaunisclie Flutli zu erklàren, in neuerer Zeit aber liât
Agassiz durch Theorien, welche er aus Beobacbtungen in
den Alpen scbopfte, beweisen wollen, dass die ganze nôrd-
licbe Hemisphare wàbrend einer langen Période mit Sclinee
und Eis bedeckt gewesen, und dass gewaltig hobe von
verschiedenen Mittelpunkten vorrückende Gletscher, Blôcke
und Gerôlle auf sich trugen und vor sich herscboben ,
wobei sie denn auf ihrer Wanderung die Oberflâche der
Gesteine ritzten und polirten, wie dies noch jetzt im kleinen
Maassstabe in der Schweiz der Fall ist, dass ferner durch
das Schmelzen des Eises dieser Gletscher imd ihrer Morà-
nen, zahlreiche Blôcke durch schwimmende Eisschollen bis
in weite Fer ne gebracht worden sind.
Es ist unbegreiflicb, wie diese sogenannte Eistbeorie so
viel Aufsehen bat erregen kônnen, da es sich doch auf den
ersten Blick ergiebt, dass sie durchaus nur für kleine Ort-
licbkeiten anwendbar ist. Ich habe die nordiscben Roll-
steine in seltenen, einzelnen kleinen Fragmenten im Thon-
flôtze, auf welchem die schwarze Erde ablagert, bis an der
Grànze des Kasanschen Gouvernements , des Kreises Kus-
madamiensk verfolgt; man denke sich nun skandinavisclie
Gletscher von einer so fabelbaften Hôhe, um Granitblôcke
235
über das baltische Meer (?) nach Norddeutschland, Polen
und Russland bis zur Grânze des Kasanschen Gouverne¬
ments zu schieben! — Murchisson sagt daher auch sebr
treffend: «dass die Théorie eine Fortbewegung der Blôcke
«auf dem trockenen Erdboden zu erklâren, ganz unhaltbar,
«und die Behauptung, dass Gletscher sieben bis acht hun-
«dert Meilen (engliscbe?) vorrücken, als eine physikalische
«Unmôglichkeit unbeachtet zu lassen ist.» Die ganze Glet-
schertheorie ist daher nur eine Lokal - Erscheinung , auf
die Ostseeprovinzen und Russland gar nicht anwendbar,
und nur die Fortschaffung vieler und vorzugsweise der
grôssten Blôcke durch Eisschollen , ist wohl nicht ganz
abzuleugnen. Doch sagt Humboldt in seinem Kosmus (1
Theil pag. 299.) Folgendes : «wir sind geneigt, die auf
«dem Sehuttlande liegenden grossen Felsblôcke, minder
«tragenden Eisschollen, als dem Durchbruch und Flerab-
«sturz zurückgehaltener Wassermassen bei Hebung der
« Gebirgsketten zuzuschreihen. »
Murchison, Yerneuil und Graf Kayserling hahen
in ihrem geologischen Prachtwerke des europâischen Russ-
lands, den Gegenstand gründlich zu erklâren und praktisch
mit den Erscheinungen in Einklang zu bringen gesucbt.
Nach ihnen ist durch die Richtung der skandinavischen
Gruss-, Sand-, Lehm-und Trümmergerôllenfosar’sjmit erra-
tischen Blôcken, der sichere Beweis geführt, dass die Fort-
schalfung der Piollsteine ursprünglich «durch die FI ehung
«einer G ebirgskette» bedingt war, bei welcher Gele-
genheit mâchtige Strômungen das zertrümmerte Gestein-
material von den Gehângen mitfortrissen. Ferner beweisen
sie durch viele Thatsachen , Deutungen und durch die
Lagerungs-Verhâltnisse der Schuttgerôlle mit erratischen
Blôcken in Russland , Preussen und andern Orten , dass
aile diese Lânder einst von Meeresfluthen bedeckt waren ,
236
und die Rollsteine durch gewaltige Stromungen inimer
weiter und weiter geführt wurden , bis die Austrocknung
dieser damais submarine n Niederungen durcb eine gleich-
mâssige Hebung en masse aus dem Meere erfolgte. Obgleicb
nun von ilinen die Rutscbpartie der vorweltlichen Riesen-
Gletscher und Morânen für Russland als eine pbysikaliscbe
Unmôglichkeit nacbgewiesen wird , so zweifeln sie doch
aucb nicht an den Transport vieler der grossten erratischen
Blôcke durcb schwimmende Eisberge.
Wer die Oberflàchengestalt Russlands kennt und die
Lagerungsverhâltnisse der skandinavischen Gerôîle mit
Rollsteinen bis in weiter Ferne von ihrer ursprünglicben
Geburtsstâtte selbst beobachtete , und dann Murcbison’s
klare und umsichtliche Darstellung — ohne Befangenheit
und Vorliebe zur Gletscher - Théorie — mit Ruhe durch-
lesen will, wird bald die vollige Ueberzeugung gewinnen,
dass aile diese über Nord-Europa verbreiteten, oft deutlich
geschichteten Schuttgerolle und erratischen Blocke wirklich
durch gewaltige submarine Stromungen abgelagert und
fortgerollt worden sind, dass diese Katastrophe durch plôz-
liche Hebungen und Senkungen von Land und Meer her-
vorgerufen worden ist, und dass endlich das gegenwârtige
Balticum nur noch einen kleinen Theil seiner zurückgetre-
tenen vorweltlichen Grosse einnimmt. Was nun meine eige-
nen Beobachtungen über diesen Gegenstand anbelangt, der
ich Russland seit 30 Jahren in allen Richtungen durchreist
habe, so kann icb Murchison nur in allem beistimmen,
doch muss ich mit Humboldt glauben, dass der Transport
durch Eisblôcke — obgleich zugestanden — doch keines-
weges so bedeutend sein konnte , wie einige annehmen
wollen; meine Gründe sind folgende: Es ist eine bekannte
Sache, dass die Menge der Rollsteine progressive zunimmt,
je mehr man sich der Ostsee und Skandinavien nâhert, in
237
der Entfernung von diesem Central - Puncte aber in der
Regel abnimmt. Nun lindet man wohl in dem nôrdlicben
Radius nicbt selten sowohl einzelne gigantische Granitblôcke
als auch kleinere Fragmente — die Verwitterung abgerech-
net — ,welcbe breiteSpaltungsflâchen und scharfeEcken ha-
ben und daher ihrer Form nach wohl nicht auf den Meeres-
boden gerollt und durch Meeressand abgerundet , sondern
wahrscheinlich durch scbwimmende Eisblôcke und Eis-
schollen abgesetzt worden sind. Je weiter man sich abervom
Norden entfernt, je seltener werden diese grossen eckigen
Blôcke, und in weiter Ferne nach Süden und Osten babe ich
bis jetzt niemals eckige und scharfkantige, sondern immer
nur vôllig abgerundete Rollsteine beobachtet, und finden
sich auch erstere mit der Zeit in einzelnen Fragmenten , so
gehôren sie doch gewiss zu den grôssten Seltenheiten. Die
Miriaden Rollsteine, welche die grossen Ebenen Russlands
als ein Radius bedecken, sind in der Regel abgerundet, man
siebt es deutlich, dass sie im Wasser gerollt haben, und
merkwürdigerweise nimmt ihre Grosse — in der Regel und
mit Ausnahmen — immer ab, je weiter man sich vom Norden
entfernt, das beisst mit andernWorten: «sie werden desto
kleiner, je weiter sie fortgerollt sind und folglich
je mebr sie sich abgeschliffen haben».
Ich beobachtete an der Grànze des Kasanscben Gouver¬
nements, so wie auch auf dem Wege nach Penza über Ar -
samas und Ardatof , im Sand-Lehmgerôlle , Rollsteine von
der Grosse einer Faust, indenen ich aber auf das Deutlich-
ste finnlàndischen Granit erkannte. Es ist eine bekannte
Thatsacbe, und auch Murchison erwâhnt ihrer, dass die
meisten Rollsteine in einem ganzen Districte, vorzugsweise
oft einer und derselben Gebirgsart angehoren, wâhrend im
andern Districte wieder andere Gesteinarten vorherrschen;
dies ist eine Erscheinung, die auch ich oft und sogar in
238
weiter Entfernung im ostlichen Russland beobachtete — wie
aber ist nun der Transport dieser gleichartigen Steine
nacli einern und demselben Districte aufzufassen? — durcb
sclrwimmende Eisschollen dies erklâren zu wollen, finde
ich hôcbst unwarbrscheinlich , denn ist es wohl denkbar,
dass unzâhlige Eisschollen mit diesen nordischen Stein-
fragmenten heladen, auf einem bewegten Meere schwim-
mend und allen Winden preisgegeben , im Stande sein
würden , oline sich von einander zu trennen , ibre Bürde
rubig nach einem fernen Bezirke zu tragen und sie nur
hier und an keinem andern Orte abzuladen ? ! Im Gegen-
theile glaube ich, dass grade in dieser Erscheinung ein Be-
weis für die submarine Ablagerung der skandinavischen
Wanderblôcke zu erkennen ist, denn unbezweifelt ist es,
wahrscheinücher hier anzunehmen , dass heftige vorwelt-
liche Stromungen — wie sie noch in unsern Meeren, nur
in kleinerem Maassstabe und aus andern Ursachen stattfm-
den — durcb Hebungen der skandinavischen Gebirgsketten
veranlasst , gewaltige Anhâufungen von Schlamm und
Schuttgerollen in zusammenhângenden grossen Massen fort-
trieben, dass diese Fortwâlzung als ein Radius und in Li-
nien grosser zusammenhângender Schuttmassen erfolgte —
bis sie endlich in stille Gewâsser angelangt, oder die fort-
treibende Kraft der Strômung aufgehort und nun sich diese
Schuttgerôlle in einer oder der andern Gegend, gleickzeitig
über den Meeresboden ausbreiteten. Diese ganze Ansicbt
ist vôllig übereinstimmend mit den Beobachtungen in der
Natur. In Pommern fand Murchison vorzüglich unregel-
mâssige Linien oder Zonen von N nach S ziehend. Nôrd-
lich von Petershurg an der Grânze Finnlands und nôrdlich
von Olonetz etc. wellenfôrmige Hügel oder Rücken zwei
his dreihundert Fuss hoch, meist von N nach S oder N
NW nach SSO streichend , ganz aus granitischen oder
239
andern nordiscben Felsmassen bestehend. Weiter nach Sü-
den und Osten habe ich diese osars âbnlichen Schuttan-
haufungen nicht mehr beobachten konnen, die Vertheilung
der Lehm-, Sand-und Schuttgebilde mit einzelnen Rollstei-
nen ist mehr gleicbmâssig vertheilt, die Fàrbung eine mehr
lokale und immer mit kleinen Fragmenten altérer
ortlicher Gebirgsarten untermischt.
Bei einem so klaren Stande der Dinge wird jeder unpar-
theiiscke Beobachter — wenn er sich anders nicht mit Zâ-
higkeit an der baufàlligen Eistheorie hàngen will — aus
Thatsacben sich iiberzeugen müssen, dass bei diesen Er-
scheinungen vom Gletscher - und Eisschollen - Transport
nicht die Rede sein kann, sondern dass diese skandinavi-
schen Grussablagerungen und Rollsteine nur durcb starke
submarine Strômungen herbeigeschlemmt und abgelagert
worden sind; fiir diesen Bestand der Dinge spricht auch als
schlagender Beweis der Umstand , dass wie gesagt, diese
Gruss - und Gerôllmassen mit skandinavischen Rollsteinen
weiter von ibrer Geburtsstâtte entfernt, auch Fragmente
und Steintrümmer in sich aufgenommen haben , welche
nicht aus Skandinavien herstammen, sondern ganz nahe lie-
gen und von âltern Gebirgsarten herrühren , über welche
sich die nordische Fluth mit den Gerollen heranwàlzte,
welches nicht hâtte der Fall sein konnen, wenn sie durch
Gletscher oder Eisberge transportirt worden wàren. Dass
aber so seltenMeeres-Muscheln in dieserDrift gefunden wor¬
den sind — obgleicb sie doch auch nicht gânzlich fehlen —
ist ein Einwurf, der von Mur ellison in seinem Werke
gründlich widerlegt worden; doch muss hier noch erwâhnt
werden , dass bei der anfànglich so starken Stromung und
Fortwàlzung dieser gewaltigen Sand - und Grussgerôlle
von Norden , die Reibung natürlicherweise so stark gewe-
sen sein muss, dass aile schwachen Schaalthiere zu Staub
240
gerieben worden , und daher in diesen Gerollanhâufungeu
wohl zu den Seltenheiten gehôren, dass aber in der Ferne
von Norden , wo die Strômung bereits rubiger geworden
und die Lelim- Sand- und Grussablagerungen mehr ebener
und gleichformiger erscheinen, Land und Süsswassermu-
scheln aus grossen Landseen, welche die Futli auf ihrcm
Wege berührte, wohl nicht mehr zu den Seltenheiten ge-
liôren dürften , wie dies ailes auch wirklicb und in der
That der Fall ist. (Bulletin 1 SÔO. JVF / .)
Dies wâre nun so ungefâhr Ailes, was wir nach Hum-
boldt, Murchison, Léopold von Bucli, und nach un-
sern eigenen Beobachtungen , über den Causal-Grund der
Yerbreitung unserer Rollsteine wissen; ich gebe nun wieder
zu meiner anfânglicben Frage über, um die massenhafte
Erscheinung dieser ait en skandinavischen Wanderblôcke
an unserer j un gen Küstenbildung zu erklâren.
Der Winter von 1849—1850 war für Livland so unge-
wohnlich strenge, dass wenn vielleicht auch nicht ganz,
doch der grôsste Theil des Rigaschen Golfes yôllig zuge-
froren war. — Ende Mârz beobachtete ich yon der hohen
Dünenbildung des Neubadschen Strandes herabsehend ,
einen grossen rundlichen Kôrper am Strande iiegen , den
ich in der Entfernung für ein umgekehrtes Boot hielt, in
der Nâhe aber zu meinem Erstaunen für einen grossen
Granitblock erkannte. — In einer ungefâhren gleichen
Linie mit diesem Blocke , welcher den hochsten Wasser-
stand bezeichnete , fand ich lângs dem Strande noch
14 Rollsteine yerschiedener Grosse von ungefâhr 2 bis
4 Fuss im Durchschnitte. — Die Entfernung aller dieser
Rollsteine von der damais vôllig ruhigen und niedrigen
See betrug 20 bis 30 Fuss landeinwârts vom Meeresrande ,
und die Hohe über dem Niveau der See ungefâhr 6 bis 8
Fuss aufwârts zur Sanddüne. Der grosse Block war ein
241
lânglich runder Kôrper — etwas über 5 Fuss lang, 4 Fuss
hock und ungefahr eben so breit; aile Ecken waren vollig
abgerundet, nur auf seiner untern Flâcbe fand sich ein fri-
scher Bruch von ungefahr zwei Fuss Breite und deutlicli
war zu erkennen, dass hier ein Stück ganz frisch abge-
brochen sein müsse. Die übrigen vierzehn Rollsteine wa¬
ren vollig abgerundet und einige noch sogar tbeils mit grü-
nem Seemoose bewachsen.
Die See war damais nur einige Werste vom Ufer frei
vom Eise, weiter bin aber noch überall mit einer
Eisdecke belegt, die bei der Dicke des Eises noch bis
Anfang April dauerte — das Ufer vollig frei von boch auf-
gethürmtem Randeise , wie dies im Mârz nicht immer der
Fall ist, und nur in der Entfernung lagen noch einige riesi-
ge Eisschollen auf dem Sande. Aus allen diesen Erscheinun-
gen war es daher augensclieinlicb , dass diese Blôcke nicht
aus weiter Ferne durch Eisschollen transportât, sondera
ganz in der Nàhe aus der Tiefe der hier nicht flachen See
heraufgewandert sein mussten. Doch waren dieselben im
vergangenen Jahre hier noch nicht vorhanden, denn nicht
allein mir, als dem Besitzer des Strandes, sondera auch
mehreren hundert Badegâsten , welche alljâhrlich den
Strand besuchen, waren aile grossen Steine lângs dem gan-
zen Gestade auf das genaueste bekannt. — Mit Verwunde-
rung betrachtete ich und Herr Chemiker Neese, der mich
in demselben Jabre in Neubad besuchte, den grossen skan-
dinavischen Fremdling — der jetzt schon grôsstentheils im
Sande versunken ist — ohne das Wunderbare seiner Er-
scheinung erklâren zu kônnen. Durch Nachfragen hei den
Fischern und Strandbauern erfuhr ich denn endlich, dass es
eine ganz gewôhnliche Erscheinung sei, Eisschollen an den
Küsten treiben zu sehen, in welchen grosse Rollsteine fest-
gefroren, oder welche so zu sagen aus den Eisschollen her-
M 3. 1852. 16
242
vorragten; einer wollte sogar behaupten, er liabc einst in
frühern Jabren eine solche Eisscbolle mit zwei in dersel-
ben eingefrorenen Rollsteinen am Strande liegen sehen.
Besonders sei die Erscbeinung sebr hâiifig in strengen
Wintern. Indem nun bei einem solcheri Stande der Dinge
es immer am meisten auffallen musste, dass die See ringsum
mit einer festen Eisdecke belegt und nur an der Küste offen
war, folglich die Eisschollen mit Rollsteinen nicbt aus den
Fliissen kommen, und eben so wenig von den überall flachen
Ufern der Küste auf Eisscbollen berabgefallen sein konn-
ten , so erinnerte icb mich eines àhnlichen Vorfalls aus
früherer Zeit beim Pastorate St. Johannis auf der zu Liv-
land gehôrigen Insel Oesel, die durch ihre Unmassen von
Rollsteinen, welche die Oberflàche der Insel bedecken, be-
kannt ist. Aus einem Briefe des Herrn Pastors S. . . . aus
St. Johannis vom 17-ten Marz 1849 ergiebt sicli
folgendes:
« Im Jahre 1803, imMârz-Monate, sind bei einem furcbt-
«baren Sturme unter andern zwei Granitblôcke von 5 bis
«6 Fuss Hôhe und 7 bis 8 Fuss Lange durch Eisschol-
«len bis 15 Faden vom Strande ans Ufer gescboben und
«nur dadurch auffallend , dass sie sich auf heiden Sei-
«ten des Weges einander gegenüber abgeiagert haben.
«Die Blôcke sind vôllig abgerundet, bis auf eine Seite,
«welche eine Ebene bildet. — Ubrigens ist der ganze
«Strand mit dergleichen Blocken übersât, unter denen
«es viele giebt von nocb bedeutend grôsserem Umfange.
«Seit 26 Jahren meines hiesigen Aufentbalts habe ich
«2 mal selbst mit angeseben, me bei ziemlick stillem
« Wetter das Eis durch Stromungen in Bewegung gesetzt,
«bedeutende Granit - Blocke mit Leichtigkeit vor sich
«hinschob. Einige Blôcke sind mit vôllig scbarfen Kan-
«ten, unter denen ich einen von fast schwârzlicher Far-
243
«be selbst habe antreiben sehen. Unter den vielen am
«ganzen Strande herumgestreuten Steinen ist aber am
«merkwürdigsten eine gewaltige Masse yon übereinander
«gethürmten Granitblocken , die sich etwa eine Werst
«vom Strande auf der hôchsten Stelle der Pastoratsweide
«befmdet und fast eine Lofstelle Landes Raum einnimmt.
«Dass diese gewaltige Anhâufung, unter denen sich
«Blocke yon 9 bis 10 Fuss befinden , nicht durch
«Menschenhânde aufgehâuft worden, ist übrigens augen-
«scheinlich, icb kann mir die Erscheinung gar nicht an-
«ders erklâren, als dass dieser Fleckfrüher Seegrund ge-
«wesen sein müsse, auch habe ich bei stillem und kla-
«rem Wetter ahnliche Anhâufungen von Granitblocken —
«wenn auch von geringerem Umfange — in einer Tiefe
«von 1^ Faden in der See bemerkt, welche wahrschein-
«lich aile hestimmt sind, durch Eisschollen ans Ufer her-
«aufgehoben zu werden.»
So schrieh Herr Pastor S. . . in St. Johannis schon ein
Jahr früher , ehe ich die am Neubadschen Strande ange-
schwemmten Rollsteine beobachtete.
Wenn wir nun aile diese Thatsachen als ein Ganzes auf-
fassen wollen, so lassen sich nach physikalischen Gründen
nur zwei Ursachen annehmen, wodurch die erratischen
Rollsteine aus der Tiefe des Meeres zum Strand heraufge-
bracht werden ; dies kann nur geschehen entweder Er~
stens: durch gewaltsame Fortschiebung gewôhnlicher Eis¬
schollen und Zweitens: durch Grundeis , endlich auch
durch beide Ursachen zusammen. Wollen wir jede dersel-
ben einzeln zu erklâren suchen.
Er stens: durch gewaltsame Fortschiebung gewôhnlicher
Eismassen. Im Februar oder Marz fângt oft das Eis bis auf
viele Werste vom Strande durch untermeerische Wogen
und Strômungen zur Küste plôtzlich an zu bersten, erhâlt
16*
244
grosse Spalten und Risse, deren Rânder sich oft erheben
oder in seltneren Fàllen sich sogar aufthürmen und über
einander schieben; kômmt endlich starker Wind, so bricht
das Eis an der Küste zusammen, schwimmt in unabsehba-
ren Massen in der See umher und wird ans Ufer getrieben,
wo es sich anhâuft, stopft, aufricbtet, Scholle neben Scholle
auf die Seite legt und gewaltige Eisberge bildet, so dass
vom Sturme gejagt eine Scholle die andere wie ein Keil
treibt, wâhrend der untere Rand der Scholle im Grunde
der See wühlt und gewaltige Rollsteine entweder beraus-
briugt und auf der Flàche nimmt oder mit Sturmeskraft
getrieben yor sich ber zum Ufer scbiebt. Ferner ist es auch
môglich , dass in Gegenden, wo die See sehr flach ist,
grosse hervorragende Rollsteine im Eise festfrieren, und im
Frühjahre bei hôherem Wasserstande und starkem Winde
mit der Scholle ans Ufer geschleudert werden; bei kleinen
Rollsteinen aber, die flach im Grunde der See liegen, ist
diese Fortschaffung nicbt moglieh.
So weit ist die Sache erklârbar und auch wohl mit den
Beobachtungen im Einklang , nun aber tritt ein Umstand
ein , der die Sachlage sehr verandert , dass nâmlicb ein
Transport dieser Art auf die Dauer der Zèit nicht genügen
kann, denn gewôhnliche Eisschollen, die sich durch Sturm
auf die Seite legen, oder unter einander schieben , den See-
grund aufwühlen und endlich die Blôcke zur Küste tragen
oder schieben, kônnen auf diese Art immer nur in
der Nàhe der Küste wirken, wo die See nicht tief
ist, so dass die Rander der Eisschollen den Seegrund noch
erreichen kônnen, die ganze Wirkung ist also nur auf die
nahe Küstengegend mit ein bis zwei Faden Tiefe beschrânkt
und muss in der Entfernung vom Ufer , wo die See tiefer
wird — als eine Unmôglichkeit — natürlicherweise gânz-
lich aufhôren. Ist dies nun aber der Fall , wie es keinern
245
Zweifel unterliegt, so müsste im Laufe der Zeit docb
endlich der ganze Seegrund in der Nâhe der Kiiste
von Steinen gereinigt werden, und der Transport auf
diese Art zuletzt gânzlich aufhoren , dies ist aber thatsâch-
licb nicht der Fall, im Gegentheil beweisen es die Fischer
und der Augenschein ergiebt es , dass in der Nâhe der
Küste vorn Ufer bis auf einige Faden Tiefe immer wieder
frisches Material aus der tiefen See heraufgeführt wird ; so
erscheinen in der See z. B. im Frühjahre plôtzlich grosse,
vôllig abgerundete Rollsteine, \vo früher keine vorhanden
waren, und oft werden diese neu erschienenen Fremdlinge
hemmend für die grossen Netze der Strômlingsfischerei.
Seit Jahrhunderten und vielleicht seit Jahrtausenden schrei-
tet die Dünenbildung langsam vor, dies beweisst, wie ich
oben angeführt habe , ihre tiefe Erstreekung zum Innern
des Landes, und der ganze Complex ihrer Bildung; — die
See wirft immer fort Sand und Gerôlle ans Ufer ,. welches
sich nach und nach als Düne erhôht und Millionen herauf-
gewanderte Rollsteine unter dem Dünensande begrâbt.
Dieser Prozess dauert nun — obne sein Material zu er-
schopfen — seit undenklichen Zeiten und wird auch für
die Zukunft nicht aufhoren. Hier ist es daher wohî augen-
scheinlich, dass die perpétuelle Fortbewegung der errati-
schen Blôcke aus der Tiefe des Meers bergauf zur Küste,
durch den Transport gewobnlicber Eisschollen und etwa
durch den langsamen Zurücktritt der See aus obigen Grün-
den, nicht erklârt werden kann, sondern dass es eine — uns
vielleicht noeh wenig bekannte — Naturkraft geben muss,
welche die erratischen Blôcke seit Jahrhunderten beharrlich
aus der Tiefe des Meeres zur Küste treibt , wo sie von den
gewôhnlichen Eisschollen empfangen und weiter trans¬
portât werden. Man kann hier nun wohl den Einwurf rna-
chen, dass Steinfragmente, jedoch mit scharfen Ecken und
246
frischem Bruch im Vorfrühjahre von den h oh en Scheeren
Skandinaviens herabgestürzt werden, auf Eisschollen fallen
und im haltischen Meere lierumtreiben, bis sie entweder in
der See oder irgendwo an einer Küstengegend abgesetzt
werden. Dass dies wirklich gescbieht , leidet wohl keinen
Zweifel, und mag in Kurland, Oesel und andern Gegenden,
aber niclit in unserm Golf der Fall sein. Der Rigasche
Meerbusen ist ringsum geschlossen und steht nur durch
einige Kanâle mit der Ostsee in Verbindung , durch diese
Abgescblossenbeit und die grossen Strôme süssen Wassers,
welche in dem Golfe ausmünden, friert derselbe leichter
wie die Ostsee , und ist bei strengen Wintern oft noch im
Anfange Mârz mit Eis bedeckt, so dass in diesem Hafen
keine skandinavischen Eisblôcke landen kônnen, auch wer¬
den Rollsteine mit scharfem Bruche an den Ufern des Golfs
gewiss nur als grosse Seltenbeiten gefunden. Es muss also,
wie ich so eben erwâhnt habe:
Zweitens: noch eine andere seculâre Natur - Kraft
vorhanden sein , durch welche die Steinblôcke nach und
nach aus der Tiefe des Meeres zur Kiiste heraufgetrieben
werden , und diese Kraft kann nach meiner Meinung viel-
leicht das Grundeis sein.
Das Grundeis ist eine eigenthümlicbe Erscheinung, wel¬
che von dem gemeinen Manne zuerst erkannt, lange be-
zweifelt, aber doch endlich mit Gewissheit nacbgewiesen
worden ist. Wir wissen als factische Thatsache , dass sich
das Grundeis nicht allein in Stromen, Flüssen und Meeres-
mündungen, sondern auch sogar unter der obern Eisdecke
bildet. Die Erscheinung des Grundeises, welche man bis
jetzt schon in 20 Fuss Tiefe beobachtete, ist aus dem Grun-
de hochst eigenthümlicb , weil in den grôssten Tiefen ste-
hender Seen, die der grôssten Dichtigkeit entsprechende
Temperatur zwiscben 3 und k Grad oscillirt und das Was-
247
ser nur auf der Oberflâche aber nicht in der Tiefe gefrieren
kann; nach von Dec h en liât süsses Wasser mit 3J° R.
seine grossie Dichtigkeit, und nach Parrot, das Meer in
der Tiefe eine Temperatur von wenigen Graden; nach
Vogt, je salzhaltiger das Wasser im Meere ist, desto tiefer
rückt es nach dem Nullpuncte — nach andern mehr oder
weniger, doch niemals unter dem Gefrierpuncte , so dass
eine Eishildung auf dem Grunde unmôglich zu sein scheint.
Das Eis bildet sich, wie gesagt, nur auf der Oberflâche des
Wassers und hat noch die besondere Eigenschaft, dass so-
bald es zu Eis gefriert , ganz im Gegensatze mit andern
Elementar-Stoffen , wieder an Dichtigkeit verliert, einen
grossern Raum annimmt wie Wasser , und daher auch
speçifisch leichter wird und auf der Oberflâche schwimmt.
Was wir bis jetzt von der Bildung des Grundeises wis-
sen, ist noch immer nicht genügend; es fehlen uns Beobach-
tungen und besonders mangeln uns Data über ihre Bildung
im Meere, wo sie vieil eicht grossartiger sein mag als wir
ahnen. — Unweit der Seeküste geboren, erinnere ich mich
aus frühern Jahren, dass ein Schiffer an der Küste der Ost-
see auf einen bekannten Ankergrund seinen Anker warf,
welcher lange nicht haften wollte, überrascht durch diese
Erscheinung untersuchte man den Grund und fand auf
einer grossen Strecke den ganzen Seegrund mit Grundeis
bedeckt. — v. Dechen schreibt in den Verhandlungen des
naturhistorischen Yereins in Rheinpreussen, Jahrgang VII,
Seite 119. 1850, und im Auszuge auch in Leonhard’s mi¬
nerai ogiscli. Jahrhüchern IV. Heft 1851, über Grundeisbil-
dung: dass vor 40 Jahren, wie der Lotsen - Commandeur
Steenke in Pillau berichtet: die 6 Klafter lange Kette,
woran die Seetonnen hefestigt, seit Jahren bei Schrapels
Wrack in einer Tiefe von 15 bis 18 Fuss verlohren gegan-
gen, plôtzlich auf der Oberflâche schwimmend wieder ge-
248
funden wurde , sie war in starker Mannsdicke mit Grundcis
umgeben; von Dechen beschreibt, dass die Kette der flie-
genden Brücke bei Bonn sicb des Nacbts in 20 Fuss Tiefe
zwei bis drei Fuss dick mit Grundeis bedeckt, und dann am
Morgen als eine ungelieure braune Schlange auf der Ober-
flàcke sclrwimme, nach Sonnenuntergang aber wieder auf
dem Boden berabsinke. Ferner, dass man Versuche in
einem Mülilgraben gemaebt und einen Korb mit Ziegelstei-
nen, Metallplatten, Holzstücken und einer Bürste, wahrend
der Nacht auf den Grund herabgelassen , und dass anofan-
dern Morgen aile diese Korper mit Eisplatten bedeckt wa-
ren, am meisten die Holzstlicke, und die Bürste. Ferner:
auf der Weiclisel kommt das Grundeis oft in wenigen Stun-
den gegen Morgen nach einer kalten Nacht in solcher Mas¬
se zum Vorschein, dass die ganze Oberflache des Stromes
damit bedeckt ist. Das Grundeis bildet zuerst eine lose
schaumige von Eisnadeln zusammengesetzte Masse an der
unteren Seite mit den Theilen des Flussgrundes behaftet.Die
Massen des Grundeises, welche auftauchen, sind sehr ver-
schieden , oft bleiben sie mehrere Tage an dem Boden fest-
sitzen, ebe sie sich losreissen, es geschiebt dann immer mit
einer gewissen Heftigkeit, mit der Kante nach oben, sie le-
gen sich dann auf die flache Seite um fortzuschwimmen.
Die Grundeisbildung geht auch in Vertiefungen
vor sich, dasselbe wâchst oft vom Grunde aus eini-
ge Fuss in die Hôhe bis es sich losreisst. Steine
und Sand haften an der untern Flâcbe. Endlich ver-
sucht von Dechen eine Erklârung derGrundeis-Bildung zu
geben , welche nach ihm nicht in ruhigen stebenden Land-
seen , sondera nur bei Nachtzeit in bewegten Fliissen und
Stromen stattfindet, er behauptet, dass an der Oberflache
der fliessenden Gewâsser fortwàhrend die Anfânge der Eis-
krystall - Bildung durch die Bewegung gestôrt werde , und
249
dalier wirklich an dem Boden des Flusses auftritt. (?) Auch
hier zunâchst an geschtitzten Stellen und da wo sie vortheil-
hafte Anhaltspunkte findet. Die feinen Eisnadeln, welche
sich an der Oberflâche bilden, werden durch die Bewegung
des Wassers dem Grunde zugeführt und bleiben hier an
günstigen Puncten haften, um Grundeis zu bilden.
So weit y. Dechens Théorie über dieBildung desGrund-
eises in Strômen und fliessenden Gewâssern , ob sie genü-
gen wird , lasse ich dahingestellt sein, das forschende Zeit-
alter wird auch über diese wissenscbaftliche Frage früher
oder spâter ihr Urtheil sprechen; so viel ist aber wohl ge-
wiss , dass diese Tbeorie — die Grundeisbildung in der See
sebr begünstigt. Das Meer ist auf seiner Oberflâche nocb
weit mehr bewegt wie Flüsse und Strome, es ist so zu sagen
in einer immerwâhrenden Unruhe und strômt ab und zu
nach der Richtung des Windes, die feinen Eisnadeln, welche
sich bei strengem Froste auf der Oberflâche bilden, finden
keine rubigen Anhaltspunkte, sondern werden nach von
Decben’s Théorie von der Strômung ergriflen und zum
Grunde geführt, um Grundeis zu bilden. Aus dieser Ursache
sehen wir auch , dass die See nicht so scbnell zufriert wie
unsere Flüsse und Strome, denn der geringe Salzgehalt des
Balticums und mehr noch des Rigascben Meerbusens, kann
hier nur sebr entfernt mitwirken, da bei voltiger Ruhe und
strengem Froste das Meer sogleicb zufriert.
Ist nun v. D echen’s Théorie richtig,und erscheint schon
in den Flüssen Deutschlands — wie wir gesehen haben —
Grundeis von zwei bis drei Fuss Màchtigkeit, um wie
grossartiger muss diese Erscheinung in unserm so nord-
lichen Meere auftreten, und dies um so mehr, da unsere
Ostsee nach Naumann (*) ungewôhnlicb flach ist, indem
(*) Lehrbuch der Geognosie von Professor Naumann 1849. I. Theil
pag. 392.
250
die gewôhnlichste Tiefe in ihrer Mitte nur 180 bis 2i0
Fuss betràgt. Das Grundeis bildet sich demnach im Grunde
der See in grosse r Mâchtigkeit, umschliesst die auf dem
Grunde liegenden Rollsteine und im Wasser specifisch
leiehteren Granitblôcke. welcbe mit der Scholle emporstei-
gen. und, naeh der Rüstengegend getrieben, ihre Ladung
endlieb im flaehen Wasser der Rüste fallen lassen, w o sie
denn im Laufe der Zeit von den gewôhnlichen Eisschollen
ans Ufer îretragen werden.
Denken wir uns die Sache so ^vie ich sie liier beschrie-
ben habe. so ist ailes mit den Erscheinungen im Einklang,
und es erklàrt sich. arum sich das Material nicht endlich
erschôpft , und warum die Granitblôcke an der Riisten-
gegend seit Jahrhunderten nicht abnehmen, sondem in
langsamer seeulârer Bewegung immer Tvieder ans der See
herauf zum hohen Lfer andern.
Wenn ich — un Fall von Dechen's An sic ?icn -
wàhren. — üier die srossartu'en geolojischen Wirkung-en
nachdenke, welche die Grundeisbildung vom Ànfange der
jetzigen Âere bis auf unsere Zeit, veranlassen konnte, so
frage ich mich un^dllkurlich . vro ist das gevraltig grosse
Material granitischer Gesteine gebliehen. seiches seit Jahr-
tausenden durch Eiiiwirkimg der Àtmosphâriiien und ande-
rer Ursachen. von der hohen skandinavischen Rüste herab-
brôckelte und ins Meer fiel? — Aile diese Hoch - und
Gebirgslànder geben jetzt ein zerrissenes, nur ihnen eigen-
thümliches Rüstenbild mit Tausend hohen Einbuchten ,
Fiords oderScheren, welche augenscheinlich nicht uranfàng-
lich. sondera sich nur in spaterer Zeit gebildet, und Tvie
viel weiter môgen diese Rüstenlânder fruher ins Meer her-
ausgeragt haben, da alljàhrlich noch derselbe Prozess
fortsclireitet und Gerôlle und Steine immer noch von den
hohen Ufern herabbrôckeln und ins Meer fallen? — Wenn
251
nun auch anzunehmen ist , dass diese Abbrôckelung der
Küste sehr geringe erseheint, so ist sie doch, wenn wir die
Grosse der Fiôrd’s und tausendjâhrige Wirkungen nach
Lyellschen Prinzipien auffassen, so ungeheuer gross, dass
von diesen Küsten im Laufe der Zeit so viel Material
verschwunden ist, dass es wahrscheinlich genügen würde,
um halb Enropa mit Rollsteinen zu bedecken, und môglicli
ist es, dass das Grundeis beim Transporte dieses Materials
eine vielleiclit nicbt unbedeutende Rolle spielte.
Môgen dies übrigens auch nur Andeutungen sein ,
welche der Wahrscheinliclikeit nahe liegen, so ist auch
schon damit viel gewonnen. Es fehlt uns überall nocb an
Beobachtungen, besonders über die Grundeisbildung im
Meere selbst, so dass hierüber noch ein tiefes Dunkel
schwebt; es ist daher — vorzugsweise für uns Bewohner
der Ufer des nôrdlichen Balticums — der Wissenschaft ge-
gènliber, die Verpflichtung vorhanden, aile Data über den
interessanten Gegenstand zu sammeln und vor das Forum
der Wissenschaft zu bringen.
Major Wangenheim v. Qualen.
Riga.
Januar. 1852.
NOUVELLES
Lettres adressées à S. Ex. Mr. de Fischer à St.-Pé-
TERSBOURG, PAR Mr. KrEYENBERG, PHARMACIEN à l’hO-
PITAL DE SlMPANG à JAVA.
Hospital Simpang, 18 April 1852.
Ich beeile mich in der Kürze der Zeit einige von Eurer
Excellenz gestellten Fragen moglichst zu beantworten. — Ich
werde mit grossem Vergnügen so viel Pflanzen und Früchte
sammeln, als mir in meiner Stellung zu erlangen moglich ist,
wozu namentlich Blüthen und Früchte der Fruchtbaume und
Medicinalpflanzen gehoren dürften. Was werthvolle Holzarten
anbelangt, so werde ich die Hülfe zweier Freunde anrufen,
die als Aerzte resp. im Innern von Celebes und auf Benkoe-
len stationirt sind. Sehr lieb würde es mir sein, wenn Sie nâ-
here Belehrungen über die Stârke des zur Conservation der
Früchte anzuwendenden Spiritus mittheilen woilten , da bei
meinen Versuchen mit Spiritus von verschiedener Stârke die
Früchte stets mehr oder weniger braun gew-orden sind.
Von den verschiedenen , als Nutzholz auf Java angewand-
ten Holzsorten sind vorzüglich zu nennen , als Mobelholz :
Pterocarpus indiens (Inlând. Angsana) gewôhnlich Sonnenholz,
durch Verdrehung der javaschen Benennung des Baumes: sono;
dieser Baum liefert auch einen Saft, der als dunkle Farbe und
Politur für Mobel gebraucht wird. Tamarindus indica (Assam)
und T. indica L. /3 platycarpa Nees j.; Premnus sp. div. (Boeng-
boelang); Adambea glabra Lam. (Boengoer), aus einem Stamme
werden Kanoes gemacht; Artocarpus rigida Bl. (Mandelika),
liefert auch einen klebrigen Saft; T ectonia grandis L. fil. (Djat-
tie) , die Blâtter werden als eine Art Politur gebraucht , und
geben den rothen Môbeln eine rothe Farbe ; Artocarpus inte-
grifolia et var. L. (Nangka u. Nangka beurriet); Podocarpus la-
253
tifolius (Kibima awebweh), Leucaena odoratissima Hsskrl. (Ki-
hiang) , Sandoricum nervosum Bl. (Kikatjapie) , Aromadendron
elegans Bl. (Madja), Gordonia excelsa Bl. (Kisapie), Leucoxylum
buxifolium Bl. (Kimerak), dies wird leicht durch weisse Araei-
sen zerstort, eben so das Holz von Canarium Pimela (Kipella);
Irina glabra, I. tomentosa und I. integerrima Bî. (Lengsar), die
Rinde hievon wird âbnlicb wie radix Saponariae geslampft als
Seife gebraucbt, das Holz ist bart, scbon roth; Michelia spec.;
Epicharis densiflora Bl. (Manang ienang) , das Holz hat einen
starken Gerueb; Pierardia racemosa Bl. (Menteng), Elaeocarpeae
(Troesgoenong) ; Schima Noronhae Brodt. (Paespa) , Barringta-
niae spec. div. (Songgom) , Elateriosperma Tapos Bl. (Tapos) ;
Michelia Champacca L. (Tjampakka), auch beliebt wegen sei-
ner woblriecbenden Blumen. Zu den bessern Bauholzern gebo-
ren: das von Pterosperma lanceaefolium Rab. (Bajoer) ; Gynae-
cotrachus axillaris Bl. (Boroboi), Echinocarpus Sigun Bl. (Siegun),
Nevesia altissima Bl. (Bengang), Cratoxylon spec. (Menger) Vi-
senia umbellata Bl. (Bientinoe), Inga bigemina Wld. (Djenkol),
Bischofjia javanica Bl. (Gadok) , Ficus procera Rwdt (Garoe
mienjak), Agathisanthes javaniva Bl. (Hiroeng), Laurineae spec.
div.; Tetranthera Boxburghii Nee s (Hoeroe gadieng), besonders
gut zu Wasserbauten und Kabnen; Elaeocarpus macrophyllus
Bl., JJvaria glauca Hsskrl. (Kajoe tingjang), Canarium commu¬
ne L. (Kanarie), Dysoxylum spec.; Crypterrhonia paniculata Bl.
(Kajoe babie); Knema glaucum Bl. (Kimokla), Croton argyratus
Bl. (Kirendong), Astronia spectabilis Bl. (Kibarendong) , Cana¬
rium altissimum Bl., Engelhardtia spicata Bl. (Kiboedjang),
Jambosa lineata DC. (Kijangkar) , Monoceras obtusum Hsskrl,
(Kikepper), Symmetria ohovata Bl. (Mandalaka gedeh), Xantho-
phyllum Bl. sp. div., Spathodea gigantea Bl. (Kiparai), Machi-
lus spec., Antidesma stipulare Bl. (Kisapie), Dicalyx odoratissi-
mus Lour. (Kisarjawar) , Sassafras Parthenoxylon Nees (Kiser-
reh) , Parinarium glaberrimum Hsskrl., Memecylon grande Rtt.
(Kitembaga), Garcinia Mangostana L (Mangostan), Melia excel¬
sa Bl. (Mindi) fur Kanoe’s; Quercus spec. weniger gut, Epicha¬
ris cauliflora (Pinkoe) , Castanea argentea Bl. (Sanienten) u
C. Tunggurrut (Tunggurrut) beide mit essbaren Kastanien ;
Kleinhojjia Hospita L. (Tangkollob) , schon weisses Holz mit
schwarzen Flecken , wird nur zu Waffenscbeiden gebraucbt,
254
ein Stück für eine Krisscheide wird zuweiten mit 30 Dollars
bezahlt; Inga purpurascens (Tjundjieng) , JElateriosperma Tok-
braai. Die Stamme von Licuala sp. div. (Wargae) dienen als
Spatzierstocke und sind stiirker als die Rotangstocke. Die
Bambussorten sind noch wenig untersucht; von vielen wer-
den die jungen Schôsslinge wie sanre Gurken eingemacht, oder
als Gemüse durcli die Inlander beim Reis gegessen. Die nalier
bestimmten und angewandten sind unter andern : Bambusa
Apus Sclilt. (Bamboe tali), der fein gespalten auch zum Binden
der Hauser, Zaune etc. gebraucht wird; Bamb. Thouarsiiliih., B.
Bitung Scblt. B. blumeana Scblt. wird zu Wassereimern ver-
wandt; B. verticillata zu Blasrôliren. — Unter den C alamus - Sor-
ten sind unter andern folgende hier: C alamus ornatus BL, C.
viminalis Wld., beide mit essbaren Früchten, zum Binden und
zu Peitschen angewandt , C alamus asperrimus Bl., eine der
starksten Rotangsorten , Cal. equestris Wld., sehr diinn , aber
sebr stark zum Binden und Flechtwerk; Cal. rudentum Lour.
schlecht , die jungen Spitzen durch die Inlander gegessen ,
Cal. rhomboideus ehr stark , u. Calam. oblongus Rwdt. Der
Hauptplatz der Rotange ist übrignes Bornéo, die auch allein
beinah in den Handel kommt. Von den Ficus- Arten liefern ,
mir bekannt, für die Inlander wenigstens essbare Friicbte: Fi¬
cus fistulosa Rw dt , und F. lucescens Bl. — Die verscbiedenen
Généra der Scitamineen wachsen hier meistens , werden aber
nur für den Yerbraucb des Kleinhandels angebaut; icb w eiss
wenigstens , dass , als vor einem Jahre aus Deutscbland eine
Bestellung von Curcuma in grosser Menge kam , das Handels-
haus hier erst auf allen Bazars musste aufkaufen lassen. Der
Grosshandel in diesen Artikeln ist in Egl. Ostindien. — Der
Calamus Draco, der das Dracbenblut liefert. scbeint auf Java
nicbt vorzukommen.
Dîes ist das Wenige, was icb Ibnen in der kurzen Zeit , die
mir gegonnt war, babe mittheilen konnen. Ibre übrigen Fra-
gen, namentlicb die des letzten Briefes, werde icb mir für künf-
tige Gelegenheit zur Beantwortung ausbitten. Gerne hatte icb
nocb etwas über die , wie es scheint, Java eigentbümlichen
Jodquellen mitgetheilt, die, von neuerer Entdeckung, von soîcbem
Jodreichthum bis jetzt die einzigen der Welt sind. Ebenso bat¬
te icb meine Wetterbeobacbtungen gern mitgetheilt , für das
255
Observatoire physique central de la Russie à St.-Pétersbourg,
welches um derartige Mittheilungen in den deutschen Blattern
ersucht. — Noch beebre ich mich , Ihnen einige Bogen inlan-
discbes Papier zu senden, das hier auf Madura gemacht wird
aus den Blattern und dem Baste von JBroussonelia papyrifera
Vent.; es zeichnet sich durcb besondere Stârke aus. — Geneh-
migen Sie die Versicherung etc .
Simpang, 16 Mai 1852.
l)er das Gummi Gutti des Handels liefernde Baum (Garcinia
Garabpgia) kommt auf Java nur im Buitenzorger Garten vor;
die auf Java sich findenden Gultiferae sind hauptsachlich: Gar¬
cinia Mangostana, G. cornea, — longifolia , — îateriflora , —
dioica, — javanica ; Xanthochymus javanensis, Mesua ferrea,
Calophyllum inophyllum, — lanceolatum, — Apoterium Sulatri, —
Gvnotroches axillaris etc. Aile Rinden dieser Baume halten ein
dem Gummi gutti ahnliches Scbleimbarz; die Binden und die
Schalen der Frücbte sind meistens sebr adstringirend und wer-
den als Hausmittel gegen chronische Diarrboeen angewendet.
Die Schalen der Mangostanfrücbte werden gebraucht zum Le-
dergerben, zum Schwarzfarben u. s. w., und waren deshalb
früher ein Ausfuhrartikel nacb China. Das gelbe Schleimharz
des Mangostanbaumes ist kürzlicb oberflachlich untersucbt ,
und Folgendes ist das Résultat der Untersuchung:
Das Gummiharz erscbeint in schonen gelben Kôrnern, wel-
che sich leicht pulvern lassen. Auf einem Platinblech er-
hitzt , schwellen sie unter Verbreitung eines deutlicben
barzigen Geruchs auf, und lassen nach dem Yerbrennen
nur eine Spur Ascbe übrig. In Weingeist, Aetber und
atherischen Oelen ist es beinab vollstàndig, in fetten Oelen
nicht loslich. Verdünnte Sâuren und Alkalien baben keine
Wirkung darauf, concentrirte Salpetersaure entwickelt
acidum nitrosum damit, 100 Theile halten: Harz 92,000
Gummi 6,740
Verunreinig. 0,607
99,347
Yerlust 0,653
100,000
256
Betreffend die farbende Kraft dieses Gummiharzes , so
steht sie weit dem Gumini Gutti nach; es ist nicht so in-
tensivgelb, als letzteres, und giebt an Wasser weniger ab,
als dieses. Jedoch meint der Untersucher, dass es als gel-
ber Farbestoff angewandt zu werden verdiente.
Folgendes sagt Blume nocb über die Gultiferae Javas. «Die
Rinde von Calophyllum Inoptyllum vermehrt durch eigenthüm-
liche balsamische Bestandtheile die abnormale Wirkung der
Schleimmembrane nnd wird daher bei veralterter Gon. und
Fl. alb. mit Nutzen angewendet. Dasselbe gilt vom Harze die¬
ses Baumes , dessen spirituose Auflosung man sich als Bals,
copaivae bedienen konnte. Ausserdem gebraucht man das Harz
zum Râuchern gegen Rheumatismus, Giebt, Steifheit etc., so wie
es auch ein Magenkrampfstillendes Pflaster ist. Uebrigens leidet
es keinen Zweifel , dass dieses Harz dasselbe ist , welches in
der Mediein als Tacamahaca bekannt ist , doch wegen seiner
Seltenheit, theuren Preises, und stets unterworfener Verfàl-
schung in Europa wenig gebraucht wird. Java konnte eine grosse
Menge in den Handel bringen , denn ganze Wàlder bedecken
die Südküste , und auf der Insel Nusa Kumbangan (Blumen-
insel) habe ich (Blume) faustdicke Stücke an den alten Baum-
stâmmen hângen sehen , ja mit jedem Scbnitt in die Rinde
floss eine Menge gelblichen , honigâhnlichen Balsams aus der-
selben , welcbe allmâhlig an der Luft zu dem gewohnlichen
gelbbraunen, eigenthümlicb riechenden Harze erhârtete. — Aus
den reifen Samen sowobl des Calophyllum Inophyllum als des
Apoterium Sulatri wird durch Auskochen und Auspressen ein
fettes Oel gewonnen , welches niebt allein als Brennol , son¬
dera aucb zur Heilung von Hautkrankbeiten, Kopfschmerz, als
Haarwuchsmittel , und zum Einreiben steifer Gliedmassen ge¬
braucht wird. — Das Holz sâmmtlicber Guttiferae ist sebr bart
und dauerhaft».
Hospital Simpang, lô Juni 1852.
Die Frage über den javaniseben Thee kannichEurer Excel-
lenz nicht gut beantworten, da ich noch nie Gelegenbeit batte,
einen Tbeegarten zu sehen. Ueber Gummi Gutti habe ich das
mir Bekannte im vergangenen Monate gesagt. — Rosenol wird
257
hier nicht bereitet , denn die Rosen sind hier fremde Gâste ,
und viel weniger hâufig, als in den deutschen Gârten; wir ha-
ben nicht einmal genug , nm Rosenwasser für den medicini-
schen Bedarf zu bereiten, und kommt dieses aus dem Golf von
Persien. Kanangaol, wird auf Java nicht bereitet, es sei denn,
dass Jemand es der Seltenheit halber selbst bereitet. Die Ja-
vanischen Damen digeriren die Kananga und andere Blumen
mit Kokosol , und bedienen sich von diesem als Haarol. Das
âtherische Oel wird aber , so wie noch verscbiedene andere
âbnliche , auf Ambon bereitet und kommen meistentbeils in
Miniaturflâschchen , wie Sie deren eine Schacbtel voll besit-
zen. Für die Europàischen Geruchsnerven ist das Kanangaol
so wie die meisten der beliebtesten hiesigen Blumengerüche,
zu stark , zuweilen selbst unangenehm. Nach den wenigen
botanischen Büchern übrigens, die ich habe, ware der Kanan-
gabaum Uvaria odorata Lam. U. hortensis Nor. A. B. V. oder
nach Blume’s Bydragen tôt de Flora van Nederlandsch Indie
Unona odorata. Vielleicht ist Artabotrys odoratissima auchein
Synonym. Sie werden übrigens Blüthe und Zweig getrocknet er-
halten , wenigstens hoffe ich, dass Beides in ziemlich gut er-
haltenem Zustande ankommen wird , und Sie dann selbst
entscheiden konnen. Parfümerien werden auf Java nicht berei¬
tet ; die einzige Art sind die verschiedenen âtberischen Oele
Amboina’s und die auf Java so beliebten Raucherwerke Macas-
sars, nâmlich Stangi, ein ahnliches Gemenge wie das deutsche
Konigsrâucherpu lver , und Dupa eine Masse von steifer
Pillenconsistenz (ein àchter Apothekerausdruck), wélche beide
auf glühende Kohlen geworfen, einen angenehmen Geruch ver-
breiten, und bei den religiôsen Ceremonien viel gebraucht wer¬
den. Ferner noch das Makassarol, welches aber durchaus nicht
einem Parfümerieartikel âhnlich ist und namentlich nicht dem
Rowlandschen. Ausserdem lasst das Gouvernement noch Cassia-
und Nelken-Oel destilliren, und die Bewohner einiger Molluk-
kischen Inseln bereiten , wie bekannt, das Cajaputiol.
E. Kreyenberg.
JSo 3. 1852.
17
'
OsSERVATIONS MÉTÉOROLOGIQUES
FAITES
A L’OBSERVATOIRE ASTRONOMIQUE
D L’UNIVERSITÉ IMPÉRIALE DE MOSCOU,
PENDANT LES MOIS
JANVIER, FÉVRIER, MARS et AVRIL 1852,
ET COMMUNIQUÉES
par M. SPASSKf.
260 OBSERVAT]»!
JANVIER 1852 ( nouveau style J. Observations météore
de Moscou. L’élévation de l’observatoire astronomique
anglais. Latitude=55°
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
de Réaumur.
”1- -- T
H Y G R O 3 1
DE SaüSIrk
8h du
matin.
2h après
midi.
10hdu
soir.
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h ap > i
mid
1
725,5
728,3
731,7
—14,0
—15,7
—14,9
78
7
2
738,2
741,3
742,2
— 16,5
—12,0
— 9,5
79
8
3
743,4
741,7
740,6
— 7,0
— 7,6
— 5,0
80
8
4
739,8
740,5
742,8
— i,o
0,2
- 1,8
83
8
3
740,9
738,8
740,2
0,0
0,8
0,0
83
8
6
743,6
746,7
750,3
— 6,2
— 7,5
—13,0
82
8
7
744,2
744,7
744,7
— 1,0
0,5
— 0,3
84
8
8
742,7
742,0
740,6
— 3,0
— 1,0
— 1,7
82
8
9
744,3
746,8
744,0
0,0
0,5
— 3,3
82
8
10
742,0
742,2
744,3
— 2,0
— 0,5
— 1,3
80
8
11
744,0
743,9
746,7
— 0,3
— 1,3
— 1,3
83
8
12
751,4
749,6
748,0
— 4,0
— 2,0
— 1,0
84
8
13
746,6
743,7
739,8
— 0,5
0,0
— 1,7
85
8
14
739,4
741,3
743,0
0,5
1,5
1,0
87
8 1
15
748,5
749,5
749,0
— 4,3
— 4,0
— 7,8
91
9 1
16
752,3
754,9
756,0
—10,0
—10,6
—16,0
90
8
17
757,6
758,5
758,5
—19,7
—15,0
—19,0
86
8
18
753,9
752,6
747,0
—14,5
—10,3
—il, 0
88
9
19
740,3
741,4
745,1
— 7,1
— 8,0
—15,0
92
9
20
750,2
751,8
754,1
—18,0
—11,0
—10,0
89
9 1
21
754,7
753,5
752,1
—11,0
— 9,8
—13,0
91
9
22
750,1
749,0
743,6
—14,3
—11,0
—11,5
90
9
23
749,2
749,4
751,8
— 9,6
— 8,0
— 9,0
92
91 I
24
753,9
753,0
752,1
— 9,0
— 6,0
— 8,0
93
9
25
749,3
748,8
751,0
— 8,0
— 6,8
—12,8
91
9
26
751,8
751,9
752,0
— 9,7
— 9,5
— 12,5
92
9
27
752,8
753,0
755,5
—11,6
—10,0
—15,0
89
94
28
754,4
756,2
757,2
—17,5
—13,8
—16,0
90
9i
29
757,8
758,3
759,7
—15,3
—12,0
—17,0
89
si
30
761,0
76i ,2
760,7
—21,0
—14,5
—17,0
88
8i
31
760,0
760,9
761,2
—18,0
—13,7
—13,5
89
H !
Moyennes
747,86
1
748,24
748,56
—8,83
—7,03
—8,96
87 |
81 î
— —
T OROLOGIQUES
261
à l’Observatoire astronomique de l’Université Impériale
m de la mcr= 1 67,9 mètres , ou à peu près 551 pieds
= 5° 17 à l’Est de Paris.
! R 1 T I 0 X
| 5'NTS.
DES
État du ciel.
5
j : après
10h du
8h du
2h après
10h du
; îidi.
soir.
matin.
midi.
soir.
0.
0.
Couv.
Nuageux.
Ser.
0.
SO.
Ser.
Ser.
Ser.
S.
S.
Couv.
Couv.
Couv.
S.
SE.
Couv.
Couv.
Couv.
E.
S.
Couv.
Pluie, neige.
Couv.
0.
C.
Nuageux.
Ser.
Ser.
S.
s.
Couv.
Neige.
Ser.
s.
s.
Ser.
Ser.
Nuageux.
s.
s.
Nuageux.
Nuageux.
Ser.
>E.
SE.
Nuageux.
Nuageux.
Couv.
>E.
SE.
Couv.
Neige.
Nuageux. 1
m.
SE.
Brouill.
Couv.
Couv.
>E.
SE.
Couv.
Couv.
Couv.
5E.
S.
Couv.
Couv.
Couv.
0.
S.
Couv.
Nuageux.
Couv.
0.
0.
Nuageux.
Ser.
Ser.
G.
c.
Ser.
Ser.
Ser.
E.
E.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
0.
0.
Brouill.
Neige.
Ser.
G.
C.
Brouill.
Couv.
Couv. |
N.
N.
Nuageux.
Ser.
Ser.
N.
C.
Ser.
Nuageux.
Couv.
G.
C.
Brouill.
Neige.
Couv.
G.
C.
Neige.
Neige.
Couv.
Œ.
NO.
Couv.
Neige.
Ser.
C.
C.
Couv.
Nuageux.
Nuageux.
Œ.
E.
Couv.
Ser.
Couv.
iE.
NE.
Ser.
Ser.
Couv.
Œ.
C.
Neige.
Nuageux.
Couv.
C.
C.
Brouill.
Ser.
Ser.
C.
E.
Brouill.
Nuageux.
Nuageux.
?
*26*2 OBSERVATIOS
FÉVRIER 1852 ( nouveau style J. Observations météoroui
de Moscou. L’élévation de l’observatoire astronomique aub
anglais. Latitude=55° 45'
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
de Réaumur.
Hygromèb
DE SaüSSU .
8h du
matin.
2h après
midi.
101' du
soir.
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h après l<
midi, s
1
760,8
760,7
760,3
—15,8
—14,6
—18,0
87
88
2
760,0
760,1
760,3
—18,0
—16,0
—17,4
87
87
3
761,2
761,4
761,0
—16,8
—14,0
—13,5
88
89
4
761,7
762,1
761,7
—16,0
—12,0
—12,5
89
90
5
739,6
737,7
761,8
—18,6
—17,8
—15,0
87
89
6
746,0
744,2
742,4
—14,2
—13,2
—14,0
89
90
7
740,0
737,9
733,1
—13,5
—11,0
—13,0
90
91 !
8
734,8
737,0
737,0
—14,2
—10,3
— 9,0
91
90
9
734,2
737,1
742,6
— 5,3
— 6,0
—15,5
88
90
10
743,7
741,3
744,0
—12,0
— 6,5
- 1,0
89
88
11
743,1
746,1
746,6
— 3,0
1,0
- LO
92
88
12
743,6
743,0
747,2
— 0,9
— 7,0
—13,5
92
90
13
749,7
730,3
749,8
—11,9
— 6,2
— 5,0
88
87
14
748,3
749,4
730,0
— 3,5
— 5,0
— 7,0
91
89
15
730,2
730,3
730,2
— 6,0
— 3,4
— 6,0
87
87
16
749,7
743,9
741,9
— 8,5
— 3,0
— 9,0
86
86
17
739,4
738,7
738,4
— 15,0
—11,0
— 4,7
81
83
18
739,4
739,8
740,1
— 0,3
0,4
— 5,0
91
84
19
739,6
740,7
742,1
— 3,3
— 3,0
— 4,5
86
83
20
744,1
744,1
744,2
— 4,0
— 2,0
— 3,0
83
73
21
747,0
730,3
733,7
— 1,5
— 0,2
— 4,0
85
79
22
733,7
733,1
739,6
— 1,0
0,0
— 3,0
86
81
23
762,6
763,7
764,8
— 6,2
— 3,0
— 5,0
85
77 |
24
764,2
762,6
739,0
— 4,0
— 3,0
- 3,2
82
77 a
23
737,1
748,7
747,3
— 4,0
— 0,6
— 5,0
81
74
26
746,2
743,4
743,0
— 6,5
— i,o
— 3,0
81
73
27
744,2
743,3
740,9
— 2,5
— 3,0
— 6,5
82
80
28
737,0
737,1
741,0
— 6,7
— 5,0
— 6,0
77
74
29
739,9
740,3
741,1
— 3,0
- 2,8
— 5,0
83
80
Moyennes
748,38
: 748,17
748,60
—8,14
—6,18
—7,87
86
! 4
ÉT OROLOGIQUES. 263
à l’Observatoire astronomique de l’Université Impériale
e; de la mer= 167,9 mètres, ou à peu près 551 pieds
— 5° 17' à l’Est de Paris.
IR
T I 0 N
DBS
INTS.
après
10h du
8h du
2h après
10h du
ddi.
soir.
matin.
midi.
soir.
E.
E.
Nuageux.
Nuageux.
Couv.
E.
E.
Brouill.
Nuageux.
Couv.
C.
C.
Cour.
Couv.
Neige.
C.
C.
Couv.
Nuageux.
Nuageux.
E.
E.
Brouill.
Ser.
Couv.
E.
E.
Neige.
Neige.
Couv.
NE.
C.
Brouill.
Couv.
Couv.
C.
C.
Nuageux.
Neige.
Couv.
0.
0.
Brouill.
Couv.
Ser.
E.
S.
Brouill.
Neige.
Ser.
C.
S.
Nuageux.
Couv.
Couv.
SQ.
so.
Neige.
Neige.
Couv.
C.
so.
Ser.
Ser.
Neige.
NE.
N.
Neige.
Neige.
Couv.
C.
C.
Nuageux.
Nuageux.
Couv.
C.
E.
Brouill.
Ser.
Nuageux.
C.
E.
Ser.
Ser.
Couv.
E.
E.
Neige.
Neige.
Neige.
E.
E.
Couv.
Couv.
Couv.
E.
E.
Couv.
Couv.
Couv.
SE.
E.
Couv.
Nuageux.
Couv.
C.
C.
Couv.
Couv.
Couv.
C.
0.
Brouill.
Ser.
Couv.
0.
E.
Couv.
Couv.
Couv.
c.
0.
Couv.
Ser.
Couv.
so.
C.
Ser.
Nuageux.
Ser.
so.
S.
Couv.
Nuageux.
Couv.
s.
c.
Couv.
Couv.
Couv.
c.
s.
Neige.
Neige.
Ser.
J
26i OBSERVATICf
MARS 1852 f nouveau style J. Observations mêtéorol*
de Moscou. L'élévation de l'observatoire astronomique aij
anglais. Latitude = 55° 45' .
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
de Réaümcr.
Hygromé*
DE SaCSSC.
8h du
matin.
2h après
midi.
10* du
soir.
8* du
malin.
1 2h après
| midi.
; ioh du
j soir.
8h du
matin.
' 2* apres 0
midi. ^
1
744,2
744,4
744,5
— 5,0
— 1,2
0,2
84
80
2
741,4
740,8
744,1
0,0
1,0 j
— 4.0
87
81
3
745.6
747,1
731,5
— 4,0
0,5 i
— 4,0
80
76
4
752.9
755,2
756,5
— 1,5
— 1.0
— 1,9
83
i i
5
759,3
762,1
763,3
— 0,5
0,0
— 4,0
84
79
6
765.3
763,5
754,5
— 3,8
— 2,5
— 5,0
79 1
73
7
730,4
748,4
741,1
— 2,1
— 0,7
— 3,0
84
79
8
732,2
732,1
733,2
— 1,4
0,7
— 1,3
84
87 *
9
735,7
736,8
739.6
0,6
2,4
— 3,7
84
79
10
740,9
741,9
742,1
— 2,5
— 0,5
— 2,8
83
84
11
741,8
743,1
743,4
— 5,0
— 5,0 j
— 9.0
85
81
12
743,5
743,6
743,4
— 7,0
— 4.3 !
— 7,0
87
71
13
743,2
744,1 1
743,4
— 6,0
— 5.2 1
— 9,0
86
77
14
742,3
738,4 !
738,6
— 7,1
- 4,0
— 2.6
82 j
74 '
15
744,5
744.7 1
747,6
— 6,0
— 3,0 !
—12.0
80
75
16
748,3
746,4
744,2
—11,0
— 3,5 ;
- 5,8
79
73
17
741,7
741,2 1
740,0
— 3,8
— 1.5 |
— 4.0
80
75
18
741,0
741,8 !
742,2
— 1,3
0,0 1
— 4.0
79
74
19
744,0
743,2 |
748,0
— 4.0
— 2.6
— 6,5
73
71
20
751,5
733,3
753,3
- 4,5
— 2,0
— 7,0
79
73
21
754,8
754,3
734,7
— 4,0
0,0 I
-,0
76
72 •
22
755,2
753,7 1
752.9
— 1,0
1,2
— 1.9
83
75
23
751,0
749,3
744,6
— 1,0
1.5 j
- 3.4
84
77
24
741,4
739,2
736,9
— 2,0
3,0
— 4,6
80
71 '
25
731,4 1
730,5
731,6
— 2.0
0,3
— 1.8
81
80 ‘
26
741.6
736,7 1
743.7
— 1,0
0,0
— 3.2
80
78
27
742,2 |
743,5
731,3
— 7,3
0,6
— 1 ,5
76
8i >
28
754,7
751,2
753,3
— 2,0
0,2
— 5,8
77
76
29
757,1
756,7
755,0
— 1,5
3,0 :
— 6,5
78
74
30
753,2
753,0
752,7
0,0
1,5
— 0,3
79
86
31
750,4
748,8
748,1
4,5
7,0
1,5
74
65
Moyennes
746,54
746.16
746,65
—3,02
! —0,45 1
1 —4,06
81
77
(É 50R0L0GIQUES. 265
IV'
l’Observatoire astronomique de l’Université Impériale
a de la mer= 167,9 mètres , ou à peu près 551 pieds
15° 17' à l’Est de Paris.
OlF
2 T I 0 N
ENTS.
DES
État du ciel.
U
‘ après
10h du
Sh du
2h après
10h du
sJi
nidi.
soir.
matin.
midi.
soir.
E.
E.
Nuageux.
Neige.
Couv.
E.
C.
Couv.
Neige.
Nuageux.
E.
C.
Neige.
Neige.
Couv.
C.
SE.
Brouill.
Nuageux.
Couv.
0.
C.
Neige.
Couv.
Couv.
so.
SO.
Couv.
Couv.
Nuageux.
c.
SE.
Couv.
Couv.
Couv.
SE.
C.
Couv.
Neige.
Couv.
E.
C.
Brouill.
Neige.
Ser.
C.
C.
Neige.
Neige.
Couv.
NE.
C.
Nuageux.
Neige.
Ser.
C.
N.
Neige.
Couv.
Ser.
N.
N.
Nuageux.
Couv.
Couv.
C.
C.
Ser.
Nuageux.
Couv.
C.
C.
Ser.
Ser.
Ser.
S.
C.
Nuageux.
Couv.
Ser.
s.
so.
Neige.
Couv.
Couv.
c.
0.
Neige.
Couv.
Couv.
0.
c.
Neige.
Couv*
Couv.
1
c.
c.
Couv.
Ser.
Ser.
c.
c.
Nuageux.
Couv.
Couv.
c.
c.
Couv.
Nuageux.
Ser.
SE.
SE.
Ser.
Ser.
Ser.
SE.
SE.
Couv.
Nuageux.
Ser.
E.
C.
Couv.
Neige.
Couv.
SE.
SE.
Ser.
Ser.
Ser.
C.
C.
Brouill.
Ser.
Couv.
C.
C.
Nuageux.
Ser.
Ser.
c.
c.
Brouill.
Nuageux.
Couv.
c.
c.
Couv.
Couy.
Couv.
c.
SE.
Nuageux.
Ser.
Ser.
ITî
!
266 ORSERVATIH
AVRIL 1852 (nouveau style J. Observations météorok;
de Moscou. L’élévation de l’observatoire astronomique a-<
anglais. Latitude =55° 45 V
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
de Réaumur.
H Y G R 0 ï
de Sacss
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h apr
midi
1
747,8
747,0
746,7
2,0
3,0
1,7
71
71
2
748,6
731,3
757,4
1,0
4,0
— 2,5
84
71
3
738,9
739,3
758,6
— 1,9
5,5
0,0
84
7(
4
739,7
739,8
751,5
— 2,0
2,0
— 1,0
84
85
5
748,3
748,8
750,5
1,7
3,4
1,7
80
7cj
6
749,3
748,3
747,2
4,0
3,7
1,5
77
7i
7
743,3
743,4
740,6
3,7
7,3
3,0
82
74
8
739,8
738,0
738,6
2,3
2,5
1,5
81
7i
9
737,2
739,5
741,6
0,5
— 1,0
— 3,6
86
8-'
10
743,3
743,7
738,0
0,5
7,0
2,0
80
Ti
11
742,3
741,7
741,4
— 3,3
— 1,0
— 2,7
77
7:1
12
741,6
742,4
743,8
— 1,0
— 1*3
- 2,7
74
7i
13
742,4
740,6
734,4
— 5,0
— 2,0
— 3,0
71
7:
14
731,4
731,7
732,0
— 2,5
- 2,5
— 3,0
72
7'
13
732,7
734,3
733,7
— 4,0
— 1,2
— 6,5
79
7(
16
738,3
741,4
740,0
— 6,0
— 2,8
— 7,0
72
7!
17
736,4
734,7
743,4
— 2,2
0,0
— 6,0
76
7! i
18
743,6
746,9
747,9
— 1,0
5,0
— 8,0
76
81
19
730,1
751,9
752,0
— 7,0
— 1,0
- 4,0
68
81
20
749,2
748,8
749,0
— 1,0
1,3
— 1,7
74
8:
21
749,3
750,4
751,6
0,2
1,0
2,0
74
8*
22
733,4
753,6
753,1
3,0
8,0
2,2
79
6
23
730,9
749,7
747,7
3,7
5,2
2,0
72
7
24
743,3
742,2
739,8
2,0
2,0
0,2
84
7
23
736,8
738,0
738,0
— 0,3
6,0
- 1,0
78
7
26
738,7
738,8
736,3
— 1,0
3,0
0,0
76
7.
27
738,1
739,2
743,8
0,0
— 0,5
— 3,5
78
7| ;
28
743,7
746,9
748,9
— 3,0
2,5
— 3,0
74
T !
29
730,6
750,9
750,0
— 0,5
4,0
— 2,0
72
7
30
748,3
746,9
744,4
1,0
2,5 |
— 2,0
74
7
Moyennes
744,81
745,03
744,80
—0,47
1,04
—1,51
77
7
rÉOROLOGIQUES. 267
l’Observatoire astronomique de l’Université Impériale
viu de la mer=167,9 mètres, ou à peu près 551 pieds
: 35° 17' à l’Est de Paris.
■
CTION
fENTS.
DES
État du ciel.
h après
10h du
8h du
2h après
10h du
raidi.
soir.
matin.
midi.
soir.
c.
C.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
c.
C.
Couv.
Couv.
Ser.
c.
C.
Brouill.
Nuageux.
Couv.
c.
C.
Ser.
Ser.
Couv.
0.
C.
Nuageux.
Couv.
Nuageux.
so.
C.
Nuageux.
Ser.
Ser.
so.
C.
Ser.
Ser.
Ser.
G.
c.
Nuageux.
Nuageux.
Pluie.
C.
C.
Neige.
Neige.
Ser.
C.
G.
Nuageux.
Ser.
Ser.
C.
C.
Couv.
Nuageux.
Ser.
0.
C.
Couv.
Couv.
Couv.
C.
NO. 3
Couv.
Couv.
Neige.
N.
0.
Neige.
Neige.
Neige.
C.
SO.
Neige.
Couv.
Couv.
s.
c.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
N.
N.
Neige.
Neige.
Couv.
C.
C.
Nuageux.
Nuageux.
Ser.
c.
c.
Ser.
Ser.
Ser.
1
NE.
c.
Couv.
Neige.
Couv.
C.
c.
Couv.
Neige.
Couv.
VE.
c.
Couv.
Couv.
Couv.
C.
c.
Couv.
Couv.
Couv.
N.
N.
Pluie.
Pluie.
Pluie.
C.
C.
Neige.
Nuageux.
Ser.
SE.
SE.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
S.
C.
Neige.
Neige.
Ser.
SO.
c.
Ser.
Nuageux.
Nuageux.
c.
N.
Ser.
Nuageux.
Ser.
N.
NO.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
1*
BULLETM
DE LA
SOCIÉTÉ IMPÉRIALE
DBS NATURALISTES
Tome XXV.
ANNEE 1852.
MOSCOU.
Imprimerie de l’Université Impériale
1852.
ÜE'ÏATATb II03B0.IHETCH
ci» rÈ>n» , 4TOobi no oTnenaiamn npejcTaBjeHO 6bUo bt> Uen3ypHbiü
KoMirrerL y3aKOHeHHoe tocjo 3K3eMnjapoBi>. MocKBa , <£eBpaja 20 ma ,
1853 nua.
JjeH3opt> u Kaoadeps Ho ans Cneiupees.
INSECTES COLEOPTERES
DE LA
SIBÉRIE ORIENTALE ,
NOUVEAUX OU PEU CONNUS, DÉCRITS
PAR
M. le Comte Mannerheim.
DECADES TERTIA, QUARTA ET QUINTA*
21. Carabüs Ochoticus Ménétriés.
Oblongus , niger ; tliorace subquadrato , posterius vix an -
gustato , tenue marginato , profunde et remote rugoso - pun~
ctato , lateribus violaceo ; elytris oblonge obovatis , obscure
castaneis , crenato-striatis , interstitiis bine inde interruptis ,
foveolis obsoletissimis impressis triplici sérié , margine late -
rali violaceo ; antennarum articuli primi basi femoribusque
ru fis.
JV2 4. 185%.
18
274
Var. b. tlioracis elytrorumque margine laterali viridi -
aureo.
Longit. 9 — 10. lin. Lalit. 3| — i lin.
Molschulsky. Die Kiifer Russlands, Cat. p. 79.
Habitat ad pôrtum Ajan Maris Pacifici, D. PippingsküUl
C. Henningii Fischer et Sahlbergii Mannerh. vicinus,
sed tlioraee angustiore, longiore, magis quadrato, angu-
stissime marginato, remote rugoso - punctato et elytris lon-
gioribus obovatis, interstitiis elevatis angustioribus et pun-
ctis impressis triplici sérié vix conspicuis diversus. Caput
remote rugoso - puiictatum , nigrum , inter antennas leviter
biimpressum. Antennae longitudine dimidii corporis,nigrae,
articulo primo basi obscure rufo. Thorax longitudine vix
latior, antice emarginatus, basi leviter bisinuatus, lateribus
antrorsum perparum rotundato-dilatatus margine angustis-
simo postice plerumque haud reflexo, angulis basalibus ro-
tundatis vix productis ; supra planus , in medio tenuissime
canaliculatus , remote et profunde rugoso -punctatus, rugis
versus latera magis congestis, niger, ad latera violaceus.
Scutellum brève, triangulare, nigrum, longitudinaliter stri-
gosum, in medio tenue canaliculatum. Eîytra basi tborace
vix latiora, sed illo fere quadruplo longiora, mox pone ba¬
sin posterius sensim dilatata, ita ut summa latitudo longe
ultra medium efficiatur, dein versus apicem angustata, si-
mul sumta ad apicem rotundata; supra modice convexa,
dense crenato - striata, interstitiis elevatis angustis bine in-
de irregulaiûter interruptis, in utroque foveolis impressis
inauratis triplici sérié ^Tx conspicuis, obscure eastanea,
margine laterali late violaceo, introrsum interdum aureo -
resplendente, crebre ruguloso. Corpus subtus nigro-piceum
nitidum. Pedes médiocres, nigri femoribus, genubus excep-
tis, obscure rufis.
275
22. Poecilonota (*) limbata Gebler.
Elongata , depressa , profunde punctata; supra smaragdi-
neo - subtus viridi - aurea; antennis articulis 4 — // dilata-
tis, longius serratis ; thorace elytris vix angustiore, in medio
linea longitudinali cicatricibusque aliquot utrinque nigro -
violaceis laevigatis , lateribus posterius rubro-aureis; scutel-
lo latissimo , transverse cordato ; elytris striatis , inter stitiis
maculis nigro - violaceis laevigatis dense ornatis , margine
obsolète serrato , late rubro - aureo , apice truncato , breviter
dentato.
Longit. 7 — 8^ lin. Latit. 2i — 3 lin,
Buprestis limbata Gebler , Mém. de la Soc. de Moscou. VIII.
p. 42. 6.
Habitat in Mongolia ad Kiachtam, in ulmis vallium, mensi-
bus Julii et Angusti, minus frequens, D. Popoff; ad Nertschinsk,
D. Kulibin, sec, Gebler.
Species inter propinquas magna, elegans, insignis. Golor
paginae superioris smaragdineo-aureus, interdum viridi -
cupreus , inferioris ped unique viridi - aureus splendidus.
Caput profunde rugoso-punctatum, rugis in vertice eviden-
tioribus , canalicula verticali vix conspicua , areola media
frontali , laevigata , nitida , transversa , aut cuprea , aut
rubro - aurea , ante antennas pilis albidis obsitum ; oculi
magni, reniformes, glauci; antennae articulis 1 et 2 nodi-
formibus, subaequalibus, viridi- aeneis nitidis, sequentibus
(*) C’est bien certainement le genre Poecilonota d’Eschscholtz , cara¬
ctérisé par lui dans son Zoologischer Atlas paru en 1829, et je ne
conçois pas la raison pourquoi ce nom , en citant toujours Esch-
scholtz, ait été depuis rapporté à un tout autre genre de Bupresti-
des, par MM. Solier, Laporte et Dejean. Le nom de Poecilonota
doit par conséquent prévaloir ici à celui de Lampra Megerle qui
n’avait point été caractérisé avant que cela se fit par M. le Mar¬
quis Spinola en 1837 et M. Redt enb acher en 1849.
18*
276
nigro-aeneis opacis, parce albido-pilosis, tertio longiore
obconico, k — 5 remotis cum 6 — 11 latis perfoliatis vel
acute serratis, bis approximatis contractis. ïborax antice
rotundato-emarginatus, lateribus paullo ante medium ro-
tundato - dilatatus , dein apicem versus angustatus , basi
modice bisinuatus, angulis subrectis; supra depressus, pro-
funde punctatus , punctis versus latera condensatis rugosis,
liuea media longitudinali apicem attingente, nigro-violacea
laevigata nitida , ante scutellum foveola subrbomboidali
transverse profunde impressa terminata , in disco utrinque
cicatricibus aliquot etiam nigro-violaceis laevigatis irregu-
laribus notatus, margine antico plerumque aureo-splendente,
laterali posterius ante medium incipiente laete rubro-aureo.
Scutellum breve, transversum, anterius rotundatum, postice
angulis externis acutis et in medio cuspidatum , supra pun-
ctulatum, plerumque bifoveolatum. Elytra thorace vix la-
tiora sed plus quam triplo longiora, mox ante medium le-
viter coarctata, pone medium parum dilatata et dein versus
apicem sensim attenuata, margine obsoletissime serrulata,
apice truncato utrinque obtuse quadridenticulato , dentibus
suturali et marginali parum longioribus; supra subdepressa,
ad humeros utrinque impressa, punctulato-striata, intersti-
tiis profunde et crebre, praesertim versus latera, punctatis,
maculis nigro-violaceis laevigatis forma irregularibus dense
subtessellatis , margine laterali late rubro-aureo. Thorax
subtus margine laterali posterius rubro-inaurato, hic pectus-
que profunde remotius, abdomen vero et pedes crebrius
punctata; maris segmento ultimo ventrali profunde emargi-
nato, feminae truncato.
23. Poecilonota pretiosa mihi.
Elongata , subdepressa , creberrimepunctata;saprasma-
ragdineo-aurea ; subtus splendide viridi-metallica , cyane -
277
scenti-micans; antennis articulis 4 — 11 brevius serratis ,
mediis dilatatis; vertice linea laevigata, canaliculata , nigro-
violacea; thorace elytris angustiore, disco linea longitudinali
media maculisque paucis nigro - violaceis nitidis, lateribus
posterius inauratis; scutello brevissimo lunato , postice in
medio vix acuminato ; elytris striatis , interstitiis maculis
oblôngis nigro - violaceis , laevigatis minus dense adspersis ,
intra marginem utrinque vitta longitudinali aurea , margine
subtiliter serrato, apice truncato acute denticulato.
Longit. 61 lin. Latit. 2* lin.
Habitat in Mongolia rarissime, D. Popoff.
Supra viridi - smaragdinea , inaurata , subtus splendide
viridi - metallica, cyanescenti - micans. Cap ut crebre pun-
ctatum, antice albo - ciliatum , fronte rugosa lineola trans¬
versa antica areolaque media cuspidata laevigatis inauratis
notata, vertice linea canaliculata, nigro - violacea; oculi
magni, reniformes, glauci; antennae nigro - cyanescentes ,
nitidae, albido-pilosae, articulis 1 — 3 fere aequalibus sub-
obconicis, h — 11 obtuse serratis, 4 — 6 dilatatis, 7—11 bre-
vioribus haud contractis. Thorax antice angulatim emargi-
natus , ante medium rotundato - angustatus , basi profunde
bisinuatus angulis subrectis; supra subdepressus , creberri-
me , praesertim vertus latera , punctatus , linea media per
totam longitudinem continuata cicatricibusque nonnuîlis
utrinque , irregularibus laevigatis , nigro - violaceis, ante
scutellum foveola minuta triangulari impressa, lateribus a
medio posterius aureis. — Scutellum brevissimum, trans-
versum , lunulatum , subtilissime punctulatum aequale , po¬
stice in medio vix acuminatum. Elytra basi thorace latiora
et illo fere quadruplo longiora , longe ante medium perpa-
rum coarctata, dein nonnihil dilatata, longe pone medium
versus apicem modice angustata, margine subtiliter serra-
278
ta, apice latins truncato, denticulis circiter septem utrin-
que armato, quorum marginalis, suturalis et médius majo¬
res acutiusculi; supra subdepressa, ad humeros utrinque
impressa, punctulato- striata, interstitiis ereberrime , prae-
sertim versus latera. punctatis, ibique rugulosis, mactiîis
nigro-violaceis laevigatis variae magnitudinis, magis regu-
laribus, sat dense tessellatis, intra marginem ab bumero ad
apieem usque vitta laterali lata iaterali aureo - splendida. ,
Thorax subtus remote et profunde, pectus ereberrime. ab- J
domen vero subtilius et densius punetata. Pedes viridi-cya-
nescentes, tarsis obscure eaeruleis. Mas segmento ultimo
ventrali profunde emarginato, subbidentato. Femina latet.
24. Poeciloxota xobilissima mihi.
Elongata , subdepressa , confertissime punetata; supra
smaragdineo-aurea ; subtus viridi-euprea splendida, antennis
drticûlis 4 — Il brevius serratts, mediis diïatatis , thorace
elytris multo angustiore , a medio antrorsum subito attenua-
to , margine posterius refleæo-pJieato inaurato , ïineis tribus
longitudinalibus parallelis maeulaque utrinque interjecta va-
riabili nigro-violaceis, scutello brevi lunulalo, in medio im -
presso , elytris posterius attenuatis, striatis , interstitiis ma -
cuïis numerosis nigro-violaceis bine inde confluentibus , la-
teribus late aureis , margine aculius serrulato, apice rotun-
dato, acute denticulato .
Var. b. supra caerulescenti-micans , pedibus viridi-eva-
nescentibus.
Longit. 4i — oj lin. Latit. lr — 2 lin.
Habitat in Mongolia ad Kiaebtam , in ulmis locis elevatis
rarius, D. Popoff.
Color paginae superioris laete smaragdineo-aureus , in-
terdum caerulescenti-micans, inferioris cum pedibus viridi-
279
cupreus splendidus. Caput creberrime punctatum, antice
densius albido-pubescens , yertice obsoletissime canalicula
to, fronte plerumque areola difforaii nitida aurea notata;
oculi magni reniformes glauci; antennae fere ut in praece-
dente, sed articulis adhuc obtusius serratis, exterioribus
magis contractis. Thorax apice leviter bisinuatus, lateribus
in medio subangulato-dilatatus , dein apicem versus subito
sinuato-attenuatus , basi bisinuatus angulis rectis, margine
posterius plus minus ve rellexo - plicato ibique splendide
aureo; supra subdepressus , creberrime punctatus, versus
latera posterius plus minusve rugosus, lineis tribus longi-
tudinalibus parallelis, quarum exteriores interdum minus
regulares, nigro-violaceis iaevigatis nitidis, interjecta ma¬
cula utrinque ejusdem coloris oblonga saepe dilacerata, ba¬
si ante scutellum foveola minutissima impressa, interdum
fere omnino deüciente. Scutellum breve lunulatum, medio
profunde impressum. Elytra basi thorace niuito latiora il¬
loque quadruplo longiora, longe ante medium angustata,
dein posterius rotundato-dilatata, longe pone medium ver¬
sus apicem attenuata, margine subtiliter acutius serrulata,
apice singulatim rotundata, dentibus circiter quinque acu-
tiusculis inaequalibus armato; supra subdepressa, ad hu-
meros utrinque impressa, punctulato - striata, interstitiis
creberrime, versus latera rugosius, puncta ta, maculis nu-
merosis nigro-violaceis Iaevigatis, bine inde confluentibus,
sub-tessellata, margine laterali toto late aureo - splendido.
Corpus subtus undique profunde minus crebre punctatum ,
parce albido -pubescens, tarsis obscure caeruleis. Mas seg-
mento ultimo ventrali profunde emarginato, subbidentato.
Mares septem examinavi, feminam nullam vidi (*).
(*) Pour mieux distinguer les espèces voisines d’Europe , j’en ai cru
devoir donner ici des diagnoses détaillées , comme un complément
systématique des descriptions ci-dessus exposées. Malgré ce que
280
25. Spiienoptera Popovii mihi.
Subcylindrica , aeneo - cuprea , nitida; fronte inaequali;
thorace transverso , lateribus subrcclis, basi apiceque bisinua -
to, disco remote, ad latera crebrius , punctato , ante angulum
M. Motschoulsky vient de dire au sujet de Lampra decipiens Dej,
( Bullet . de la Soc. de Moscou. 1851. I. p, 364.), j’envisage cepen¬
dant cette espèce comme réellement distincte de P. rutilans, d’après
les caractères , dont je vais maintenant présenter un aperçu. Feu
le Comte Dejean tenait probablement l’individu de sa collection,
comme moi , de M. Zicick à Sarepta, ou de M. Hummel qui avait
aussi reçu cette espèce de M. Zwick , parcequc l’illustre Comte a
indiqué «Russia» comme la patrie de l’insecte en question , et c’é¬
tait de cette source que provenaient dans ce temps les insectes de
la Russie Européenne de la collection Dejean. J’ai commis une er¬
reur en croyant autrefois la decipiens Dej. identique avec la lim-
bata Gebler, ce qui avait ensuite engagé MM. Gory et Laporte à
réproduire ma faute.
Poecilonota decipiens Dejean.
Oblonga, subconvexa, punctatissima ; supra smaragdineo - aenea ,
cyanescens; subtus splendide viridi - metallica; antennis articulis
4 — 11 brevius serratis, mediis dilatatis ; vertice lineola laevigata
canaliculata ; thorace lateribus inaurato, ante medium versus api-
cem angustato , pone medium sinuato , linea longiludinali media
angustissima et areis aliquot dijformibus utrinqùe, laevigatis, cum
disco concoloribus, postice utrinque impressione obliqua irregulari
impunctata; scutello transverso subsemicirculari , aequali , postice
in medio subacuminato ; elytris striatis , interstitiis maculis spar-
sis nigro-violaceis laevigatis , intra marginem late inauratis, mar-
gine acute serrato, apice rotundato, denticulis acutissimis armato.
Longit. 5J lin. Lat. 2^ lin.
Lampra decipiens Dejean , Cat. 3-ème édit. p. 89.
Poecilonota limbata Mannerheim, Bullet. de la Soc. de Moscou. 1837.
VIII. p. 59. 3.
Buprestis limbata Gory et Laporte, Histoire nat. et Jconogr. IV. p.
115. Tab. XX. fig. 113.
Habitat in Rossia meridionali ad Sareptam, D. Zwick.
281
anticum utrinque oblique impresso; elytris versus apicem mo-
dice attenuatis, strialo - punctatis, punctis striarum remotis,
stria tertia et octava postice conjunctis , interstitiis subtiliter
punctulatis , apice rotundatis , ad suturam utrinque brevissi -
me unidentatis .
Longit. 4$ lin. Latit. If lin.
Differt a sequente imprimis thorace lateribus ante medium
versus apicem angustato, pone medium leviter sinuato, margi-
ne haud crenato, dorso in medio creberrime, et non ut in ilia
remotius, punctato, impressionibus ejus impunctatis elytrisque
angustioribus , minus convexis, margine evidentius serratis et
apice acutius denticulatis.
P oecilonotâ rütilans Fabricius.
Oblonga , convexa , profunde punctata ; supra smaragdineo -
aenea; subtus viridi- aurea; antennis articulis 4 — Il obtuse ser¬
ratis , mediis valde dilatatis ; vertice obsoletissime canaliculato ;
thorace lateribus rubro-inauratis , a medio antrorsum angustato ,
margine subcrenato, in medio obsoletissime laevigato -lineato , li-
neola cuprescente , disco maculis aliquot obsoletis nigro - cyaneis ,
posterius utrinque transversim oblique levissime impresso , in im¬
pression e undique profunde punctato ; scutello brevi transverso , ex-
cavato; elytris striatis, interstitiis maculis nigro -violaceis laeviga-
tis parce adspersis, intra marginem late rubro-inauratis, margi¬
ne obsolète serrato, apice rotundato , br éviter denticulato.
Var. b. maculis thoracis elytrorumque nigro -violaceis omni-
no deficientibus.
Longit. Sf- — 6 lin. Lat. — lin.
Mannerheim . Bullet. de la Soc. de Moscou. 1837. YIII. p. 58. 2.
Büprestis rütilans Fabricius , Sp. Ins. I. p. 274. 11. Syst. El. II.
p. 192. 35. — - Schonherr, Syn. Ins. III. p. 228. 77. — • Gory et Lapor¬
te, Hist. nat. et Iconogr. II. (Büprestis) p. 115. Tab. XXIX. fig. 158.
Lampra rütilans Dejean , Cat. 3-ême édit. p. 89. — Spinola , Ann.
de la Soc. ent. de France YI. p. 109. 1. — Redtenbacher, Fauna Aus-
triaca. p. 279.
Habitat in Europa meridionali passim; e Germania australi et Gallia
specimina in museo meo adsunt.
282
Habitat in salicelis vallium Mongoliae rarius, 1). Popoff.
Tota aeneo - cuprea nitida , suhtus parce griseo - pubes-
cens. Caput supra os crebre, in vertice vero remote puncta-
tum, fronte inaequali, leviter impressa. Antennae brevius-
culae, tenues, subserratae. Tliorax longitudine sesqui la-
tior, basi apiceque leviter bisinuatus, lateribus antrorsum
plerumque vix angustatus, angulis posticis subrectis, ante
scutellum emarginatus; disco remote versus latera crebre
punctatus, intra latera utrinque antice oblique impressus,
interdum impressione alia etiam obliqua intra angulum po-
sticum utrinque notatus. Scutellum breve, transversum ni-
tidissimum, apice cuspidatum. Elytra basi thorace vix la-
tiora, sed illo fere triplo longiora, pone medium versus
apicem modice angustata , intra humeros impressa ibique
rugosa; striato - punctata , striis internis posterius profun-
dius exaratis , tertia cum octava ante apicem conjunctis ,
interposilis vero ibi desinentibus, interstitiis subtiliter re¬
mote punctulatis; apice rotundata, dente parvo utrinque ad
suturam armata. Corpus subtus creberrime subtiliter pun-
ctulatum, prosterno fortiter remote punctato.
26. Sphenoptera insidiosa mihi.
Subcylindrica, aeneo - cuprea nitida ; fronte leviter triim-
pressa ; thorace transverso , in medio leviter rotundato - dila-
tato, basi apiceque bisinuato, disco remote ad latera crebrius
punctato, utrinque ante angulos anticos et posticos oblique
impresso foveolaque intra marginem in medio notato, elytris
versus apicem subito attenuatis , striato - punctatis , punctis
striarum condensatis , interstitiis subtiliter punctulatis, apice
rotundatis, ad suturam utrinque acutius unidentatis.
Longit. h lin. Latit. lin.
Habitat in Mongolia rarissime, D. Popoff.
Affinis praecedenti, sed differt colore magis inaurato:
283
fronte triangulariter leviter impresso, adjectis superne im-
pressionibus minutis duabus oblique convergentibus; tho-
race lateribus in medio nonnihil rotundato-dilatato, foveo-
la rotundata ad latera utrinque profunde impressa , angulis
posticis subacutis: elytrisque versus apicem magis attenua-
tis, ad suturam apice acute unidentatis, striis tenuioribus,
externis obsoletis, omnibus usque ad apicem productis, nul-
lis connexis, ut et punctis striarum subtilioribus condensa¬
is. Ceterum descriptionem Sph. Popovii répétas.
27. Sphenoptera laticollïs mihi.
Subcylindrica , cupreo-aenea , caeruleo-micans , supra
subdepressa; thorace lato transverso, basi apiceque bisinuato,
lateribus antrorsum rotundato, crebre punctato , areis duabus
longitudinalibus inaequalibus laevigatis; elytris versus api¬
cem modice attenuatis , ad suturam impressis , creberrime
punctulatis, obsoletissime striato-punctatis.
Longit. 3^ lin. Latit. H lin.
In Mongoïia a D. Popoff rarissime inventa.
Caput subtiliter punctatum, cupreo-aeneum, fronte inae-
quali, antennis ut in prioribus. Thorax longitudine plus
quam duplo latior , basi apiceque bisinuatus , lateribus an¬
trorsum rotundato-dilatatus, angulis posticis rectis, cupreo-
aeneus, nitidus; supra in medio longitudinaliter crebre
punctatus, dein utrinque longitudinaliter laevigatus, iterum
longitudinaliter creberrime subrugoso- punctatus et versus
latera punctura remotiore. Scutellum breve transversum ,
nitidum, apice cuspidatum. Elytra tboracis basi latiora, illo
plus quam triplo longiora , pone medium versus apicem
modice angustata , apice utrinque extus et intus oblique
subtruncata, ibique ad suturam denticulo minuto armata;
supra subdepressa, obscure cupreo-aenea, antrorsum cae-
ruleo-micantia, regione suturali impressa, creberrime pun-
284
ctulata, obsoletissime striato-punctata, striis cum punctura
fere confusis. Corpus subtus laetius cupreo-aeneum , sub-
tiliter punctulatum, thorace prosternoque profundius remo-
tiusque punctatis.
28. Sphenoptera egena mihi.
Breviuscula, subcylindrica , cupreo-aenea; fronte trian -
gulariter impressa; thorace transverso , hasi apiceque bisi-
nuatOj lateribus in medio parmi rotundato-dilatato , punctu-
lato, areis duabus longitudinalibus laevigatis, foveolis tribus
distantibus ad basin , tribus approximatif in medio et una
latéral i utrinque impresso ; elytris striato-punctatis , inter sti-
tiis subseriatim punctatis .
Longit. lin. Latit. 1 lin.
Habitat in Mongolia ad Kiachtam rarius, D. Popoff
Color undique cupreo -aeneus nitidus. Caput rernote pun-
ctatum, fronte triangulariter impressa. Thorax longitudine
sesqui latior , basi apiceque bisinuatus , lateribus in medio
nonnibil rotundato - dilatatus , rernote punctulatus , intra
latera longitudinaliter crebrius punctatus , area longitudi-
nali inaequali ad spatium medianum punctatum utrinque
laevigatus, intra basin foveolis tribus distantibus, quarum
intermedia ante scutellum nonnibil posterius remota , in
medio tribus aliis rnagis approximatis obsoletis transversim
positis et fovea ad latera utrinque , rotundata profunde im¬
pressa notatus. Scutellum minutum subcordatum. Elytra
latitudine thoracis sed illo triplo longiora, intra bumeros
basi transversim impressa subrugosa, pone medium versus
apicem modice angustata, apice oblique subtruncata dente
suturali vix conspicuo; supra subdepressa, striato-punctata,
punctis striarum approximatis , interstitiis subseriatim pun¬
ctatis. Tborax subtus prosternumque profunde remotius.
metasternum abdomenque subtiliter punctata.
285
29. CORYMBITES PlPPINGSKOELDII mihi.
Elongatus , nigro-aeneus , griseo-pubescens , subtilissime
punctulatus; thorace angulis posticis reflexis , divaricatis ,
acutiusculis , apice incurvis; elytris brunneo-castaneis , sutura
margineque exteriore angustissime infuscatis.
Longit. 4 lin. Latit. li lin.
Habitat ad portum Ajan Maris Pacifici, D. Pippingskold.
C. Boeberi Eschsch. affinis, sed brevior, in elytris latior,
multo subtilius punctulatus , aliter coloratus et thoracis
angulis posticis divaricatis tenuioribus diversus. Gap ut
creberrime punctulatum, subaequale, nigro-aeneum, dense
griseo - pubescens. Antennae capite cum thorace parum
longiores, serratae. Thorax apice truncatus, lateribus te-
nuissime marginatis ante medium rotundatus, versus apicem
modice angustatus , basi yix bisinuatus , angulis posticis
yalde prominentibus , divaricatis, reflexis, acutiusculis,
apice ipso incurvis; disco convexus, nigro-aeneus, dense et
breviter griseo-pubescens, subtilissime punctulatus. Scutel-
lum majusculum, rotundatum, excavatum, nigro-aeneum.
Elytra thorace paullo latiora, sed fere triplo longiora, sub-
depressa, ante medium nonnihil dilatata, dein versus api¬
cem sensim modice angustata, margine tenue explanato ,
apice singulatim acuminata, leviter striata , interstitiis sub¬
tilissime punctulatis; brunneo-castanea, perparum griseo -
pubescentia, sutura nonnihil margineque externo angustis¬
sime infuscatis. Corpus subtus cum pedibus nigro-aeneum,
subtilissime punctulatum, dense et breviter griseo-pubes¬
cens. Mas latet.
30. Diacanthüs spretus mihi.
Elongatus y niger, subnitidus; fronte modice impressa ; an-
tennis maris validis y serratis; thorace concinne punctato ,
angulis posticis acute prominentibus , divaricatis , supra pro -
2S6
funde excavatis, elytris pmctato-striatis, interstüiis subtilis -
si me creberrime punctulatis , pedibus fusco-piceis.
Far. b. supra fusco-picea, subtus cuui antennis casta-
nea, elytrorum margine inüexo segmentorqm abdominalium
margiuibus pedibusque pallidius testaceis.
Longit. 3.v — lin. Latit. Il — lin.
Habitat in vicinitate urbis Irkutsk., I). Sedakoff.
Statura D. melancholici Fabr. et anxii mihi (Gebler ,
Bullet. Phys. Math, de P Acad, des sc. de St.-Pétersb. I. p.
38. 9.), sed multo minor, antennis validioribus, et tboracis
punctura remotiore, magis regulari praeterea ab utrisque
diversus. Caput remote punctatum, nigrum, griseo - pubes-
cens; fronte modice excavata, interdum lonçitudinaliter
biimpressa. Àntennae capite cum tborace parum longiores,
validae, articulis 4 — 10 latis serratis. Thorax latitudine
sesqui longior, apice truncatus, basi bisinuatus, ante scu-
tellum in medio emarginatus, lateribus subrectis, mox ante
e ... ^
medium paullo angustatus, angulis posticis nonnihil diva-
ricatis, elongatis, supra excavatis, extrorsum argute cari-
natis , dorso convexus , niger nitidus , concinne et regulari-
ter punctatus , parce griseo - pubescens. Scutellum subro-
tundatum, excavatum, creberrime punctulatum pube densa
grisea obductum. Elytra latitudine tboracis et illo plus
quam duplo longiora, nigra, pone medium versus apicem
modice angustata, tenue marginata, punctato- striata, striis
profunde exaratis , interstitiis subtilissime et creberrime
punctulatis. Corpus subtus creberrime subtiliter punctula¬
tum, tenue griseo - pubescens, segmenti ventralis quarti
margine rufo - testaceo. Pedes fusco - picei, femorum basi
apiceque, tibiis extrorsum tarsisque piceo -testaceis. (Mas.)
Femina differt antennis brevioribus, tenuioribus, articu¬
lis vix serratis thoraceque paullo latiore, quamvis in medio
vix dilatato - rotundato, posterius obsolète canaliculato.
287
31. Diacanthüs punctatissimus mihi.
Elongatus nigro-piceus opacus , tenue griseo - pnbescens;
fronte plana; antennis , margine inflexo elytrorum pedibus -
que rufo - castaneis ; antennis validis subserratis ; tliorace
creberrime punctato , lateribus redis, angulis posticis proten-
sis, divaricatis , supra carinatis, apice inçurvis; elytris pun¬
ctato -striatis, interstitiis subtilissime pundulatis.
Longit. 5 lin. Latit. 1| lin.
Habitat ad Irkutsk rarius , D. Sedakojf.
Proxime praecedenti ut et D. melancholico Fabr. vici-
nus, sed differt statura magis elongata, fronte plana, tho-
race longiore ejusque punctura adhuc quam in hoc crebrio-
re, undique tamen regulari. Gaput nigro - piceum , dense
griseo - pnbescens, creberrime punctatum, fronte plana,
longitudinaliter subrugosa. Antennae capite cum tliorace
longiores, validae, rufo-castaneae, dense, pubescentes, ar-
ticulis 4 — 10 magnis subserratis. Thorax latitudine fere
duplo longior, apice leviter emarginatus, basi subbisinua-
tus, lateribus rectis, mox ante medium parum angustatus,
angulis posticis longe protensis , divaricatis incurvis, apice
ipso truncatis, dorso argute carinatis adjectaque carinula
minuta introrsum utrinque; modice convexus, nigro-piceus,
tenue pubescens, creberrime et regulariter punctatus. Scu-
tellum subrotundatum , excavatum, subtilissime punctula-
tum, dense griseo-pubescens. Elytra tliorace paullo latiora
et illo duplo longiora, sublinearia, versus apicem pone me¬
dium modice angustata, lateribus anguste reflexo-margina-
ta; supra subdepressa, nigro-picea, punctato -striata, striis
profunde exaratis, interstitiis subtilissime punctulatis, mar¬
gine inflexo rufo - castaneo. Corpus subtus nigro - piceum,
creberrime punctulatum , dense griseo - pubescens. Pedes
rufo - castanei, femoribus fusco - lineatis.
288
32. Diacanthus laevicollis mihi.
Elongatus, obscure cupreo-aeneus , violaceo-micans , niti-
dissimus , subtus niger; antennis latis serratis; fronte in -
ae quali; thorace convexo, antrorsum angustato, obsoletissime
remote punctulato, angulis posticis parum divaricatis, acutis ,
carinatis; elytris pone medium dilatatis , punctato-striatis ,
interstitiis vix conspicue disperse punctulatis ; antennis ,
pedibus , elytrorum margine inflexo posterius segmentorum -
que abdominalium marginibus rufo-castaneis.
Var. b. supra nigro - caerulea , elytris magis cyaneo-
micantibus.
Longit. kl lin. Latit. 1% lin.
? Selatosomüs gracilis Motschulsky in litteris.
Habitat in vicinitate urbis Jakutsk, D. Etholén.
Var. b. in Gubernio Jeniseisk captam misit D. Gebler.
Statura fere D. aenei, sed abunde distinctus. Caput pro-
funde punctatum, fronte oblique biimpressa, impressionibus
extrorsum ruga laevigata utrinque limitatis. Antennae capi-
te cum thorace fere longiores , rufo - castaneae , articulis
h — 10 latis serratis. Thorax latitudine sesqui longior, apice
emarginatus , basi leviter bisinuatus , pone medium antror¬
sum angustatus, angulis posticis minus protensis, parum
divaricatis, acutis, supra excavatis, extrorsum carinatis;
obscure cupreo-aeneus, nitidissimus, convexus, obsoletissi¬
me remote punctulatus. Scutellum subrotundatum, planum,
creberrime et subtilissime punctulatum. Elytra basi thora-
cis latitudine , mox pone humeros ultra medium sensim
dilatata , dein apicem versus modice attenuata, lateribus
reflexo-marginata, punctato-striata , interstitiis obsoletissi¬
me disperse punctulatis, obscure cupreo - aenea , nitida,
margine inflexo posterius rufo - castaneo. Corpus subtus
nigrum, creberrime punctulatum, tenue griseo-pubescens.
289
segmentorum ventralium marginibus rufo-castaneis. Pedcs
rufo-castanei, femoribus in medio infuscatis.
33. Diacanthus nigrîta mihi.
Oblongus, niger , opacus ; fronte leviter excavata; antennis
longis validis , articulis protensis, haud serratis ; thorace an-
trorsum rotundato-dilatato , pane medium, coarctalo , con-
vexo, creberrime punctato . angulis posticis productis , atte~
nuatis, parum divaricatis ; elytris profunde punctato-striatis,
interstitiis disperse punctulatis , antennis pedibusque piceo -
castaneis .
Longit. 3 — 4J lin. Latit. 1 — 1 a lin.
Habitat in Dauria, D. Sedakojf.
Caput creberrime punctatum, nigrum, fronte leviter ex-
cavata, subrugosa. Antennae capite cum tliorace longiores,
piceo -castaneae, articulis 4—10 compressis late extensis,
haud serratis. Thorax latitudine plus quam sesqui longior,
apice truncatus, basi vix sinuatus, lateribus ante medium
rotundato-dilatatus, pone medium sinuato-coarctatus, angu¬
lis posticis protensis, attenuatis, spiniformibus, parum diva¬
ricatis , supra tenue carinatis ; dorso convexus , niger opa¬
cus, creberrime concinne punctatus. Scutellum rotundatum,
planum , crebre punctulatum , dense griseo - pubescens.
Elytra basi tliorace multo angustiora ibique rotundata ,
mox pone humeros dilatata , longe ultra medium linearia
et denique versus apicem modice angustata , tenuissime
marginata; supra subdepressa , nigra , opaca , profunde
punctato -striata, interstitiis disperse subtilissime punctula¬
tis. Corpus subtus creberrime subtilissime punctulatum ,
tenue griseo -pubescens. Pedes piceo-castanei, femoribus
infuscatis, tarsis rufescentibus. (Mas.)
Femina major, antennis brevioribus, tenuioribus, thora¬
ce antrorsum magis rotundato-dilatato.
M 4. 185%
19
290
34. Diacanthus singularis rnihi.
Breviusculus , supra nigro-aeneus, subtus niger , sat dense
breviter griseo-pubescens , subtiliter punclulalus ; thorace mi-
nuto, transverso, angulis posticis divaricatis , acutis, dorso
convexo , posterius foveis duabus pro funde imprcsso; elylris
obsolète striatis , margine inflexo rufo - testaceo ; antennis
dimidiatim, femorum basé apiceque, tibiis et tarsis ferrugineo-
testaceis.
Longit. % lin. Lalit. J lin.
Habitat ad portum Ajan Maris Pacifici rarissime , I). Pip-
pingskold.
Statura fere D. costali Payk. propinquus et cum illo
ad genus Gyrus Motsdi. referendus; insectum paradoxiim,
pusillum. Caput subtiliter punctulatum , subinaequale ,
nigro - aeneum , tenue griseo-pubescens. Antennaé capite
cum thorace sesqui longioms, crassiusculae , ferrugineo-
testaceae, extrorsum infuscatae, articulis dilatatis, subser-
ratis. Thorax longitudine fere duplo latior, antice trunca-
tus , a basi versus apicem sensim rotundato - angustatus ,
lateribus tenue marginatis, angulis posticis valde divarica¬
tis acutis; supra convexus, nigro-aeneus, subtiliter punctu-
latus, tenue griseo-pubescens, intra angulos posticos in
disco fovea obliqua utrinque profunde impressa. Scutellum
oblongum, triangulare, punctatissimum. Elytra basi tbora-
cis latitudine , sed illo plus quam quintuplo longiora , pone
medium nonnihil dilatata et dein apicem versus sensim
rotundato - angustata , apice singulatim acuminata; dorso
convexa, nigro-aenea, obsolète striata, sat dense et breviter
griseo-pubescentia, interstitiis subtiliter punctulatis , mar¬
gine inflexo rufo-testaceo. Corpus subtus nigrum, subtiliter
punctulatum, griseo-pubescens, femoribus basi apiceque,
tibiis tarsisque ferrugineo-testaceis.
291
35. Ampedus ba salis mihi.
Elongatus , nigef , punctatissimus , supra atro - , subtus
fusco-pubescens , antennis serratis; thorace oblongo , pane
medium antrorsum angustaio , angulis posticis acutis , recte
protensis , argute carinatis; elylris profunde striatis, macula
transversa , basait alteraque elongata * marginali, subhume-
rali, luteis; pedibus rufo-castaneis.
Longit. 5 lin Latit. li lin.
Habitat in Mongolia rarissime, D. Pvjioff.
A. tristi Linné similis , sed plus quam duplo major,
punctura subtiliore et paullo remotiore , antennis acute
serratis, thorace longiore, haud e medio sed pone medium
antrorsum magisque angustato , angulis posticis rectis pro-
minentibus (haud divaricatis et apice incurvis), ut et signa-
turis pallidis elytrorum aliis species ah illo bene distincta.
Caput convexum, crebre punctatum, nigrum, atro-pubes-
cens. Antennae longitudine thoracis, articulis k — 8 dilata-
tis acute serratis. Thorax latitudine longior, basi apiceque
subtruncatus, pone medium antrorsum angustatus, latitudi¬
ne antica basi plus duplo latior , angulis posticis recte pro-
minentibus elongatis , acutis , supra argute carinatis , intra
basin transverse profunde impressus; disco convexus, sat
crebre punctatus, niger, atro-pubescens, postice in medio
obsolète canaliculatus. Scutellum oblongum, nigrum crebre
punctulatum, longitudinaliter carinatum. Elytra latitudine
thoracis, sed illo plus quam duplo longiora, ante medium
nonnihil coarctata, dein apicem versus angustata, profunde
striata, striis minutissime interstitiis autem evidentius sat
crebre punctulatis^ nigra, atro-pubescentr£C,vbasi tota intra
callos humerales utrinque transversim ad scutellum et pa-
rum pone ilium margineque basali laterali sub humeros et
in portione inflexa ad qüintam partem totius longitudinis
19*
292
luteis. Corpus subtus nigrum , punctulatum , abdomine
autem crebrius et subtilius, undique fusco-pubescens. Pe-
des rufo-castanei, femoribus infuscatis.
36. Athous Dauricüs mi ht.
Lineari-elongatus , supra rufo-castaneus , subtus cum pe-
dibus et antennis serratis ferrugineo - tes tac eus , undique
griseo-pubeseens ; capite rugoso-punctato ; thorace oblongo ,
apice bisinuato, basi subtruncato, lateribus linearibus, femi-
nae nonnihil rolundatis maris a basi ad apicem angustatis ,
crebre punctato , angulis posticis vix divaricatis , produclis,
apiee incurvis; elytris tenuissime puuctato-striatis , intersti-
tiis subtilissime punctuiatis.
Longit. 6 — 7.1 lin. Latit. If — lin.
Athous orientalis Motschulshy in litteris.
Habitat ad Nertschinsk , D. Wladsimirsky ; in Mongolia , D.
Popoff.
Athoo haemorrhoidali F abr . plerumque major , latior,
thorace elytrisque rnulto subtilius punctatis, illo breviore ,
angulis posticis longe productis incurvis omnino diversus.
Color paginae superioris rufo - castaneus, inferioris ferru¬
gineo - testaceus ; undique dense griseo - pubescens. Caput
creberrime punctatum, inaequale, rugosum. Antennae ca¬
pite cum thorace longiores, ferrugineo -testaceae, articulis
3 — 10 elongatis, latis, serratis. Thorax latitudine plus
quant dimidio longior , apice bisinuatus , lateribus lineari¬
bus, tenue marginatis, per totam longitudinem antrorsum
angustatus, apiceque quarta parte quam basi angustior,
basi subtruncatus , angulis vix divaricatis, protensis apice
incurvis ibique nonnihil incrassatis, supra carinatis; crebre
et concinne punctatus, in disco ante medium leviter hifo-
veolatus. Scutellum spathulatum, profunde remote puncta-
tum. Elytra hasi thorace nonnihil latiora ibique rotundata.
293
sed illo plus quam triplo longiora, sublinearia, versus api-
cem parum angustata, apice singulatim rotundata, tenue
punctato - striata , superficie tota subtilissime punctulata,
striis ad basin profunde exaratis interstitiis ibique subcosta-
tis, sutura margineque anguste ferrugineis. Corpus subtus
subtilissime punctulatum, pedibus ferrugineo - testaceis.
(Mas.)
Femina differt antennis multo brevioribus, tenuioribus et
thorace convexiore, aequali, antrorsum a medio vix angu-
stato , lateribus nonnihil rotundatis angulisque basalibus
tenuioribus.
37. Athoüs Sedakovii mihi.
Lineari-elongatis , nigro-piceus , longe griseo-pubescens ;
antennis simplicibus , genubus , tibiis, tarsis elytrornmque
sutura et margine ferrugineo-castaneis; thorace oblongo, ba~
si apiceque leviter bisinuato , antrorsum modice angustato ,
creberrime punctato , angulis posticis vix divaricatis , brevio¬
ribus , intra basin ulrinque lunatim impresso; elytris tenue
punctato - striatis , interstitiis crebre punctulatis.
Longit. h — 4§ lin. Latit. H — 1£ lin.
Habitat in vicinate urbis Irkutsk non infrequens, D. Sedakoff.
Àthoi hirti Herbst individuis minoribus multo angustior,
crebrius et profundius punctatus , thorace multo quam in
illo elytris angustiore, antennis liaud serratis et aliis notis
species bene distincta. Supra et infra nigro-piceus, longe
griseo-pubescens, elytris interdum piceo-castaneis. Caput
crebre et profunde punctatum , fronte inaequali , rugis ali-
quot notata. Antennae longitudine capitis cum thorace, ca-
staneae, pubescentes, articulis 3 — 10 triangularibus , nullo
modo productis. Thorax latitudine sesqui longior, basi api¬
ceque leviter bisinuatus, lateribus a medio ad apicem pa¬
rum angustatis, margine ante medium nonnihil sinuatus.
294
angulis posticis vix divaricatis, brevibus, supra carinatis;
creberrime punc tatus, punctis antrorsum subrugosis, ad api-
cem in medio carinula minutissima mox desinente, intra
basin utrinque lunatim impressus. Scutellum spathulatum ,
remote profunde punctatum. Elytra basi thorace latiora ibi-
que niodice rotundata, illo plus quam triplo longiora, sub-
linearia, pone medium versus apicem perparum angustata,
tenue marginata, apice ad suturam in angulum fere rectum
terminât»; superficie tota crebrc punctulata, tenue punctato-
striata, striis ad basin profunde exaratis interstitiis ibique
subcostatis, sutura et margine auguste, boc inflexo autem
latius, ferrugineo-costaneis. Corpus subtus creberrime sub-
tilissime punctulatum, segmentorum ventralium marginibus
ferrugineo - castaneis. Pedes aut nigro-picei, genubus, ti-
biis tarsisque plus minusve ferrugineo-castaneis , aut ferru¬
gineo -castanei, femoribus plus minusve infuscatis. (Mas. J
Femina distinguitur antennis tenuioribus tboraceque pa-
rum latiore, angulis nullo modo divaricatis.
38. Cantharis Daürica Dejean .
Latiuscula, nigra ; antennarum basi , fronte , thorace, ely-
trorum margine laterali vittaque lata discoidali obliqua ,
genubus , tibiarum basi, abdominis segmentorum marginibus
lateribusque et ano fulvo - testaceis ; thorace transversim sub-
quadrato, medio canaliculato , disco macula biloba, interdum
interrupta, nigra .
Var. b. pedibus totis nigris.
Longit. 3^ — i lin. Latit. 1^ — P* lin.
Dejean, Cat. 3-ême édit. p. 120.
Habitat ad Irkutsk, B. Sedakoff; in Mongoliae salicetis prope
Eiacbtam minus frequens, D. Popoff.
Caput nigrum, subtiliter ruguloso- punctatum; fronte in¬
ter oculos lineolis duabus impressis, anterius conniventibus.
295
limitata et ante illas fulvo-testacea; oculi parum prominuli
globosi , nigri. Antennae capite cum tkorace parum lon-
giores, tenues, nigrae, opacae, articulo primo, secundo
vero basi tantum fulvo-testaceis, illo interdum nigro-macu-
lato. Thorax longitudine plus quam dimidio latior, subqua-
dratus, angulis omnibus rotundatis, ambitu toto explanato-
marginatus , disperse punctatus , in medio canaliculatus ,
canalicula basin et apicem baud attingente, interdum obso-
leta; fulvo-testaceus , macula discoidali biloba, vel antror-
sum et saepe etiam postice emarginata, interdum interrupta
et in duas divisa , nigra. Scutellum triangulaire, subtiliter
crebre rugulosum , medio longitudinaliter subcarinatum.
Elytra basi thorace multo latiora, latitudine baseos qua-
druplo longiora , ad humeros rotundatos longitudinaliter
impressa, lateribus sublinearia, a basi ultra medium tenue
marginata, apice singulatim late, interdum oblique, rotun-
data; nigro-fusca, crebre rugulosa, per totam longitudinem
obsolète bicostulata, margine iaterali anguste a basi ultra
medium vittaque lata longitudinali oblique ab humero ad
suturam ducta et paullo ante apicem desin ente in utroque
pallide testaceis. Corpus subtus nigrum, subtilissime pun-
ctulatum, breviter et dense griseo-pubescens , segmentis
marginibus et lateribus analique toto fulvo-testaceis. Pedes
nigri, pubescentes, genubus tibiarumque basi plus minusve
testaceis.
39. SlLIS SEXDENTATA mihi.
Elongata, nigra; antennis longis, validis dilatatis; tliorace
breviy transverso , inaequali , fulvo , disco bifoveolato , lateri¬
bus utrinque bispino anguloque basali extrorsum acute pro-
minulo; elytris rugulosis , antrorsum obsolète bicostatis;
abdomine lateribus , segmentorum marginibus anoque luteis ,
tibiis testaceis .
296
Var. b. thorace in disco macula circulai! , irregulari,
fusca.
Longit. 3 — k lin. Latit » — 1 lin.
Silis bidentata Motsch. in litteris.
Silis Daurica Mcinnerh. olim in museo.
Habitat in Mongolia ad Kiachtam non infrequens, D. Popojf;
Var. b. e Dauria misit D. Sedakoff.
Caput nigrum , nitidum , subtiliter punctatum; fronte
profunde transversim impressa; oculis prominulis, brun-
neis. Antennae corpore quinta parte tantum breyiores ,
nigrae pubescentes, articulis basali ut et 3 — 7 dilatatis,
validis, reliquis autem sensim tenuioribus. Thorax longi-
tudine plus quam duplo latior, apice leviter rotundatus,
basi subemarginatus , lateribus utrinque in medio dente
obtuso latiore , pone ilium spina acuta nonnihil recurva et
angulo basali dente minuto prominulo armatus; dorso inae-
qualis, antice et postice transversim impressus, impressione
postica in medio triangulariter protensa foveolaque in medio
versus latus utrinque profunda, fulvus nitidus. Scutellum
triangulare, nigrum, nitidum, creberrime rugoso-puncta-
tum. Elytra basi tboracis basi multo latiora, latitudine ba-
seos quadruplo longiora, sublinearia, depressa, explanato-
marginata, apice oblique rotundata , nigra nitida, basi ipsa
laevigata, praeterea crebre rugulosa, in singulo costae duae
obsoletae , quarum interior longe ante medium , exterior
pone medium evanescentes. Corpus subtus nigrum, subti-
lissime punctulatum , tenue griseo - pubescens , abdomine
segmentorum marginibus anguste , margine laterali late et
segmento ultimo toto luteis. Pedes femoribus nigris, tibiis
testaceis, harum apice et tarsis infuscatis.
40. Hister gratiosus mihi.
Subovatus , niger nitidus ; thorace lateribus bistriato , an-
297
irorsum modiçe rotundato ; elytris striis dorsalibus tribus pri-
mis abbreviatis , marginali exteriore integra y interiore vero
déficiente , macula discoidali magna rubra , intus superne
emarginata, tibiis anticis obtuse quadridentatis .
Longit. 2 — 3a lin. Latit. If — 2 lin.
Hister sanguinimaculatus Motsch. in litteris.
In Mongolia ad Kiachtam haud infreqnenter a D. Popoff
lectus.
Statura inter quadratam et rotundatam intermedia. Caput
minutum, nigrum, subtilissime punctulatum; fronte sub-
convexa, linea semicirculari impressa, in medio nonnihil
flexa intra margines inscripta. Antennae totae nigrae. Tho¬
rax longitudine plus quam duplo latior, lateribus a basi ad
apicem sensim modice angustato-rotundatus, apice profon¬
de emarginatus , angulis subacuminatis , basi truncatus , ni-
ger, nitidus, lineis duabus lateralibus impressis utrinque,
exteriore ad angulum anticum protensa , interiore integra
per totam marginem apicalem continuata. Scutellum minu-
tissimum, triangulare, excavatum. Elytra tborace sesqui
longiora, posterius nonniliil angustata, apice singulatim ob¬
tuse rotundata, nigra, nitida; striis tribus internis abbrevia¬
tis, ante medium desinentibus , una alterave interdum e ru¬
diments tantum formats, tribus exterioribus integris, mar¬
ginali exteriore etiam integra, interiore marginali déficien¬
te ; in singulo macula magna rubra , extrorsum subrectan-
gulari, interne parte superiore autem profunde emarginata.
Corpus subtus nigrum, cum pygidio crebre et profunde pun-
ctatum. Pedes nigri, tibiis anticis dentibus tribus validis
obtusis et quarta minuta superiore armatis.
41. Hydrophilus Dauricus mibi ,
Oblongus , convexus; supra nigro-piceus , nitidus , subtus
cum pedibus rufo - ferrugineus , antennis palpisque luteo -
298
testacexs; tliorace antrorsum vix défi exo , lateribus disperse
punctato; elijtris violaceo - micantibus , subtilissime punctu-
latis , gemellato - striatis, seriebus punctorum inter jectis ; ca-
rina mesosterni profunde canaliculala; spina postica sterna-
li, acuta , recta ; abdominis segmento ultimo modice carinato.
Longit. 16î lin Latit. 7i lin.
Dcjcan , Cat. 3-ême édit. p. 147.
Specimina duo ad Nertscliinsk capta misit D. Wladsimirsky ,
quorum unum in museo antehac Dejeaneo , alterum in museo
meo asservantur.
H. aterrimo Eschsch. ad aequalem longitudinem multo
angustior, minus convexus, tliorace angulis anticis minus
deflexis , ad latera punctis magis numerosis et profundiori-
bus, elytris postice minus declivibus, superficie multo evi-
dentius punctulata, striis magis couspicuis , spina sternali
recta ut et colore ab illo abunde diversus. Caput laevissi-
mum, vel sub oculo bene armato minutissime punctulatum,
nigro-piceum, nitidum, margine frontali luteo; ante oculos
utrinque punctis profunde impressis lineam curvatam con¬
fuse biseriatam, fere in medium frontis eontinuatam, for-
mantibus foveaque profunde punctata juxta oculos utrin¬
que; antennis et palpis luteo - testaceis. Thorax longitudine
quadruplo latior, apice profunde emarginatus, basi leviter
bisinuatus, angulis omnibus rotundatis antrorsum modice
angustatus, nigro-piceus, laevissimus vel ut caput minutis¬
sime punctulatus, antice utrinque sérié obliqua e punctis
profunde impressis in foveola posterius conglomérats» intra
angulos anticos subreflexos punctis aliquot et in medio intra
marginem lateralem utrinque numerosis, profunde impres¬
sis. Scutellum magnum, triangulare, disperse punctulatum,
superficie autem sub oculo armato punctis minutissimis
densioribus. Elytra convexa, basi thorace baud latiora,
dein vix dilatata, pone medium versus apicem angustata»
299
nigro - picea, violaceo - micantia, nitida, superficie tota te¬
nue sed evidenter punctulata, distincte punctato - striata,
striis per paria gemellatis , interjectis inter strias approxi-
matas seriebus punctorum valde conspicuis, minus regula-
ribus, Pectus rufoferrugineum , subtilissime punctulatum,
dense fulvo - pubescens, carina mesosterni profunde canali-
culata, spina sternali postica recta acutissima. Abdomen
rufo-ferrugineum, laevissimum , segmento ultimo in medio
longitudinaliter obtuse carinato. Pedes rufo - ferruginei,
femoribus laevissimis , tibiis punctis oblongis remotis pro¬
funde impressis.
42. Aphodius sellatus mihi.
Oblongus , niger , nitidus; capite trituberculato , vertioe
remote punctato , clypeo creberrime ruguloso , lateribus si-
nuato , antice vix emarginato , ad apicem leviter contuso;
thorace transversim subquadrato , remotius concinne puncta¬
to; elytris eodem modo punctatis , leviter punctato -striatis ,
rufis , macula commuai suturali , elongata , dilatata3 a basi
pone medium protensa, nigra.
Longit. 2 lin Latit. # lin.
Aphodius semirufus Motschulsky in litteris.
Habitat ad Irkutsk, D. Sedakoff.
Caput subsemicirculare , nigrum, vertice remote puncta¬
to, tuberculis tribus transversis , intermedia altiore, exter-
nis latioribus , minus elevatis , clypeo creberrime ruguloso,
lateribus utrinque auriculatim subsinuato , apice in medio
levissime emarginato ibique margine nonnihil contuso ,
prope oculos utrinque oblique impresso. Antennae nigrae.
Thorax longitudine fere duplo latior, antice late emargina-
tus, angulis obtusis, lateribus subrectis, basi levissime bisi-
nuatus, angulis etiam obtusis, ad latera et basin tenuissime
marginatus, n^ger, nitidus, modice convexus, concinne mi-
300
nus crebre punctatus. Scutellum oblongo-triangulare, ni-
grum, remote punctatum , longitudinaliter carinatum. Elytra
thoracis latitudine, illoque vix ultra duplum longiora, lon¬
ge pone medium versus apicem rotundata; dorso convexa,
leviter striata, striis dense punctatis, suturali praesertim
posterius profunde exarata, in interstitiis concinne minus
crebre punctata, rufa, nitida, macula elongata, communi,
a basi ultra medium ducta, interstitia primum et secundum
occupante, interdum etiam tertium includente et ad hùme-
ros protensa, nigra, sutura praeterea usque ad apicem an-
guste infuscata. Corpus subtus cum pedibus nigro-piceum,
remote punctulatum, tenue pubescens, tarsis rufescentibus.
43. Aphodius Mongolicus mihi.
Oblongo-ovatus , nigro-piceus , opacus , supra tenue , sub¬
tus densius flavescenti-pubescens; capite tlioraceque concinne
punctatis , illo mutico , clypeo apice emarginato , lateribus
leviter sinuato ; thorace transversim subquadrato ; elytris
testaceo-castaneis , opacis, profunde punctato-striatis , inter¬
stitiis disperse punctatis; pedibus rufo-ferrugineis .
Longit. 1:V — Il lin. Latit. # — £ lin.
Habitat in Mongolia ad Kiacbtam rarissime, D. Popo/f.
Statura Aph. Scrofae Fabr. proximus, sed thorace pro-
fundius punctato, elytris testaceo-castaneis, striis minus
profunde exaratis at fortissime punctatis , aliisque notis
diversus; ad genus Trichonotus Mulsant referendus. —
Caput subsemicirculare , nigro-piceum, opacum, undique
remotius concinne punctatum, tenue flavescenti-pubescens,
clypeo margine explanato, apice modice emarginato, lateri¬
bus utrinque leviter sinuato , vertice obsoletissime trino-
doso, liaud tuberculato. Antennae rufo-piceae, clava obscu-
riore. Thorax longitudine duplo latior, antice vix emargi-
natus,fere truncatus ibique anguste testaceo-membranaceus,
301
lateribus subrectis vel antrorsum perparum angustatus ,
angulis anticis rotundatis, posticis obtusis, basi leyissime
bisinuatus, ibique et lateribus tenuissime marginatus, supra
modice convexus, nigro-piceus, opacus, tenue flavescenti-
pubescens, concinne sat crebre puncta tus. Scutellum oblon-
go-triangulare, lineola impressa marginatum. Elytra tho-
race vix latiora, sed illo fere duplo longiora, humeris ro-
tundata, paullo pone medium versus apicem angustata,
apice ipso rotundata, supra subdepressa, testaceo-castanea
opaca, profunde punctato- striata, parce sed versus apicem
densius flavescenti-pubescentia, interstitiis disperse puncta-
tis, stria suturali profunde exarata. Corpus subtus nigro-
piceum, parce punctatum, pedibus rufo-ferrugineis.
44. Pyrochroa fuscicollis Dejean.
Oblonga, nigra , subnitida , breviter pubescens ; antennis
maris longe pectinatis, feminae acute serratis ; tliorace latiore
transverse rotundato , crebre subtiliter punctulato , medio
canaliculato , disco profunde trifoveolato , fusco ; margine
omni rufescente, elytris cinnabarinis , obsolète bicostatis.
Longit. 4 lin. Latit. If lin.
Dejean, Cat. 3-ême édit. p. 237.
Habitat in Sibiria orientali ad portum Ajan Maris Pacifici ,
D. Pippingskdld. Etiam in peninsula Kamschatka ad portum
St. Pétri et Pauli a D. Eschscholtz olim capta.
P. pectinicorni Linné affinis, sed thorax multo latior ,
fuscus, rufo- marginatus, per totam longitudinem canalicu-
latus et in disco tri-foveolatus. Caput thorace multo angu-
stius, rotundatum, nigrum, subnitidum, inaequale , subtili¬
ter punctulatum, pubescens. Antennae nigrae; maris longi-
tudine dimidii corporis , longe pectinatae , radiis angustis
filiformibus; feminae paullo breviores, acute serratae. Tho¬
rax longitudine plus quam duplo latior, versus basin api-
302
cemque lateribus aequaliter rotundatus, basi tenue margi-
natus; supra crebre subtiliter punctulatus, densius pubes-
cens, per totam longitudinem in medio canaliculatus, cana-
licula ante scutellum in foveolam profunde impressam ter-
minata et ante medium utrinque foveola rotundata minus
profunda notatus, nigro-fuscus opacus, limbo omni anguste
rufescente. Scutellum obtuse triangulare, nigrum, puncta-
tum. — Elytra ad basin thorace vix duplo latiora, latitu-
dine baseos quintuplo longiora, ante medium posterius dila-
tata, apice rotundata, supra subdepressa, crebre subtilissime
punctulata, cinnabarina, pube concolore obducta; in singu-
lo costae duae longitudinales, obsoletae. Corpus subtus ni¬
grum, nitidum, subtilissime punctulatum, parce atrô-pu-
bescens, abdomine posterius dilatato, segmento ultimo ma¬
ris transversim biimpresso, subemarginato, feminae integro.
Pedes elongati nigri, tarsis fusco-piceis.
45. Pyrochroa Cardinalis milii.
Oblonga , nigra , subnitida , br éviter pubescens; antennis
feminae acute serratis ; thorace lato , lateribus antrorsum
subangulato , disperse punctato , medio canaliculato , disco
levius trifoveolato ; capite macula frontali , thorace , scutello
elytrisque coccineis , lus evidenter bicostatis.
Longit. 4 lin, Latit. 2 lin.
Habitat ad portum Ajan Maris Pacifici , D. Franhenhaeuser
Praecedenti valde affinis , cujus descriptionem ideo in
plerisque repetere oportet, sed révéra species diversa mihi
videtur. Differt capite rufomaculato, scutello eiytris conco¬
lore, colore tboracis, elytrorumque laete coccineo, thorace
adhuc latiore, antrorsum lateribus subangulato, deinde ver¬
sus apicem oblique subtruncato, a medio versus basin etiam
oblique angustato , supra disperse punctato , foveola basali
303
obsoleta, elytris paullo latjoribus, posterius minus dilatatis,
distinctius bicostatis pedibusque totis nigris. Mas latet.
46. Gymnochila quadrisignàta mihi.
Oblonga , depressa , nigro-fusca , subtiliter punctata, supra
griseo -squamo sa; fronte excavata ; antennarum çlava brevi ,
coarctata ; thorace subcordato , apice profunde emarginato ,
angulis p or redis rotundatis; elytris dense punctato-striatis ,
maculis in utroque duabus e squamulis longioribus griseis
condensatis; femoribus piceo-castaneis.
Longit. 3! lin. Latit. IJ lin.
Habjtat in Mongolia rarissime, D. Popoff.
Leperina (Peltide) squamulosa Gebler multo minor et
variis notis ab ilia distincta; ob oeulos quatuor et antenna¬
rum clavam contractam ad genus Gymnochila referenda (*).
Tota nigro - fusca , subtiliter punctata , supra squamulis
griseis obducta, subtus dense griseo- pubescens. Caput ro-
tundatum, fronte leviter excavata; oculi superiores obliqui,
magni, reniformes, antice elevati, in elevatione intus exca-
vati , processu frontali dilatato oeulos ad thoracem usque
ambiente; inferiores minuti, rotundati. Antennae brevissi-
(*) Je l’avais d’abord pris pour le mâle de Leperina squamulosa , mais
comme M. Ferd. Sahlberg avait récolté en Mongolie de cette dernière
une cinquantaine d’individus, parmi lesquels il ne s’en trouve pas un
seul à quatre yeux, je me suis persuadé que l’insecte décrit ci-dessus
doit réellement en être séparé comme une espèce distincte, d’autant
plus qu’il offre tant de caractères essentiels. Il reste cependant à ré¬
soudre , si les genres Leperina et Gvmnocheila ne doivent pas encore
être réunis , leurs caractères distinctifs (exposés par M. Erichson,
Zeitschr. für die Entom. de Germar V. p. 453, 454), à l’exception de
celui des yeux, étant de très-peu de valeur, et ceci à plus forte raison
maintenant que ma nouvelle espèce présente une dilatation du front
qui n’entoure pas les yeux aussi complètement comme chez la Gym¬
nochila vesïita Dej>
304
mae, clava minuta articulis coarctatis. Thorax longitudine
media triplo latior , apice profunde emarginatus , lateribus
minutissime crenulatis a basi antrorsum modice rotundatus,
angulis anticis valde productis, lobis apice rotundatis, mar-
gine laterali late deplanatus, versus basin valde angustatus,
basi truncatus, angulis obtusis. Scutellum transverse qua-
drangulare. Elvtra basi thoraeis basi vix duplo latiora,
thoracis longitudine media fere sextuplo longiora, humeris
rotundatis, lateribus sublinearia, tenue marginata, pone
medium versus apicem modice angustata, apice ipso singu-
latim rotundata, supra subdepressa, dense et profunde pun-
ctato-striata, singulo in medio macula alteraque intra illam
et apicem aequaliter distante , subrotundatis e squamulis
longioribus griseis condensatis. Pedes nigro-picei, femori-
bus obscure castaneis, basi et genubus rufescentibus.
47. Pachyta 12-macülata Fabricius.
Atra , opaca, griseo - pubescens, capite confertim , thorace
sat crebre punctatis, plerumque griseo - villosis , hoc antice
parum constricto, lateribus obtuse tuberciilato , elytris oblon-
gis , pone medium modice angustatis , remotius punctulatis ,
vix pubescentibus, subnitidis, (lavis, plaga basali transversa
commuai et in utroque maculis duabus magnis , anteriore ob¬
liqua, posteriore transverso et tribus minutis nigris.
Var. b. maculis tertia et quinta minus dilatatis.
Var. c. macula subbumerali minutissima rotundata, sex-
ta déficiente.
Longit. 5 — 61 lin. Latit. 2 — 2\ lin.
Leptcra 12-macülata Fabr. Sp. Ins. I. p. 2i8. 17. Ent. Syst
I. 2. p. 3i6. 39. Syst. El. II. p. 362. 19. — Olivier, Entom.
IV. 73. p. 23. 32. Tab. IV. fig. 10. — Schonh. Syn. Ins. III.
p. 191. 33
Leptcra Rüssica fferbst, Arcbiv. p 102. 17. Tab. 26. fig. 27.
305
Habitat ad Nertschinsk, D. Wladsimirsky ; ad Kiaehtam, D.
Popoff. Specimen in Museo Cel. Banks e Sibiria transmissum
descripsit D. Fabricius. Verisimiîe illuc allatum una cuiii Po-
lyzono Sibirico P allas , Oedecnéma dubia Fabr. aliisque in iis-
dem regionibus occurrenlibus et » ut in museo jam citato ex-
stantibus, a Gel. Fdbricio commemoratis insectis.
P. interro g ationis Linné, praesertim ejus Var, c. Gyl-
lenlial certe valde affinis, sed exemplum Cel. Scliônherr
secutus, ut species ab ilia diversa considerare malui; differt
enim thorace antice minus constricto, lateribus obtusius tu-
berculato, supra magis piano, remotius punctulato et ely-
tris brevioribus, convexioribus , lateribus magis parallelis
vel longe pone medium angustato - rotundatis, etiam remo¬
tius punctulatis, postice magis declivibus. — Caput atrum
opacüm, confertissime punctulatum, dense griseo -villosum.
Antennae longitudine fere dimidio corporis , atrae , griseo -
pubescentes. Thorax latitudine duplo longior, antice modi-
ce constrictus ibique transversim impressus, lateribus in
medio obtuse tuberculatus , basi subrotundatus , intra basin
iterum, sed minus profunde transversim impressus, sat cre-
bre non vero confertim punctatus, plerümque longe griseo-
villosus. Scutellum oblongum, obtuse triangulare, creber-
rime punctulatum, atrum griseo -pubescens, apice interdum
flavescenti. Elytra basi thorace plus quam duplo latiora,
latitudine baseos duplo longiora, humeris valde rotundatis,
magis quam in P. interrogàtionis productis, longe pone
medium (maris autem paullo ante) angustata, tenue margi-
nata, apice singulatim rotundata , convexa, remote punctu-
lata, fere glabra, nitida, flava, maculis nigris in utroque
sex, nempe: basali transversa communi, minuta, oblonga,
subbumerali, magna obliqua discoidali oblonga, prope illam
ad marginem minuta subrotundata , posterius transversa,
lata, antice subdentata, margini contigua sed suturam non
attingente, et ultima intra apicem subrotundata. Corpus
JK 4. 186 2. 20
306
subtus cum pedibus, nigrum opacum, subtilissime punclu-
latum.
48. Pachyta aemüla ïïoeber.
Aigra , tenue griseo-pubescens ; capile crebre punctalo, po¬
sterius par-uni attenualo; thorace rufo , crebre punctalo , an -
//ce leviter constricto , in medio abrupte canaliculato , lateri-
bus obtuse angulato - productis ; elytris glabris caeruleis vel
cyaneo-virescentibus, profunde et crebre punctatis , abdomine
fulvo.
Longit. 4 — 4^ lin. Latit. — 2 lin.
Leptura yirgixeà Var. Gyllenh. 1ns Svec. W . p. 33. 31.
Pachyta ruficollis Mannerli. olim in litteris.
Habitat ad Irkutsk DD. Sedakojf et Sischukin; ad Nertschinsk,
D. Wladsimirsky; ad Kiacbtam mense Julii in floribus frequens,
D. Popoff .
A P. virginea Linné, quae in Sibiria orientali baud oc-
currit, capite posterius n7inus angustato, oculis vix promi-
nulis et thorace rufo , crebrius punctato , antrorsum minus
constricto, supra evidentius abbreviatim canaliculato, late-
ribus minus producto, elytrisque longioribus, posterius ma-
gis attenuatis, species reapse diversa. P. yirgixeae Var.
nupta Mulsant mihi plane ignota. Caput oblongum, crebre
punctatum, subrugosum, posterius modice angustatum, ni-
grum, opacum, griseo-pubescens. Antennae nigrae pubes-
centes , feminae longitudine dimidii corporis , maris longio-
res. — Thorax latitudine paullo longior, rufus, undique
crebre punctatus, lateribus in medio modice dilatatus, an-
terius parum constrictus, transversim impressus, apice
truncatus, basi leviter bisinuatus, postice leviter etiam
transversim impressus, in medio canalicula longitudinal!
abbreviata, interdum laevigata. Scutellum obtuse triangu-
lare, nigrum, dense pubescens. Elytra thoracis basi duplo
307
latiora, illo quintuplo longiora, intra humeros rotundatos
et ad scutellum utrinque impressa, longe pone medium
versus apicem modice rotundato-angustata, sutura et late-
ribus reflexo-marginata, profunde, versus latera crebrius,
punctata, glabra nitida, caerulea vel cyaneo - virescentia.
Pectus nigrum , subtilissime punctulatum, dense griseo -
pubescens; abdomen sublaevigatum, nitidum fulvum. Pedes
nigri, opaci, griseo - pubescentes.
49: Stenüra Sedakovii mihi.
Elongata, angusta , nigra , supra atro - pubescens, subtus
flavo - sericea ; thorace oblongo , crebre punctato , basi bisi-
nuato , angulis a cuti s , extrorsum recte protensis; elytris
punctatis rubris , postice dimidiatim nigris , singulo macula
subrotundata postica rubra , abdominis segmentis secundo ,
et guarto ru fis.
Longit. lin. Latit. lin.
Habitat in vicinitate urbis Irkutsk, D. Sedakoff.
St. bifasciatae Schrank. (crugiatae Oliv.) valde affinis,
tborace latiore, minus crebre punctato, angulis posticis ma-
gis recte extensis , longioribus , elytris remotius punctatis ,
postice dimidiatim nigris macula rubra et abdominis seg¬
mentis primo et quinto totis nigris distinguenda. Caput
elongatum, creberrime punctulatum, nigrum, atro-pubes-
cens, vertice obsolète excavato. Antennae longitudine dimi-
diicorporis, nigrae opacae. Thorax latitudine duplo lon-
gior, apice truncatus, in medio lateribus modice rotundatus
et dein versus apicem angustatus , pone medium sinuatus ,
basi bisinuatus, angulis extrorsum recte protensis, acutis,
niger subnitidus, atro- pubescens, profunde sed minus cre¬
bre punctatus, intra basin utrinque transversim profunde im-
pressus ibique in medio tenuissime canaliculatus. Scutellum
20*
308
minutum, acutum, nigrum. Elvtra basi thoraeis medio fere
duplo latiora, tborace plus quam triplo longiora, intra hu-
meros modice impressa et ab illis versus apicem seusim
attenuata, apice oblique truncata , stria suturali profunde
impressa; supra minus profunde et crebre punctulata, bre-
viter atro-pilosa, anterius dimidiatim rubra, posterius nigra,
in medio nigredinis macula subrotundata rubra, suturam et
marginem haud attingente. Pectus nigrum, subtiliter pun-
ctatum, dense flavo-sericeum; abdomen itaque punctatum,
parcius flavo-pubescens, segmentis 2 — \ rufis, reliquis
nigris. Pedes nigri, femoribus Haro-, tibiis tarsisque atro-
pubescentes.
50. Grammoptera dentatofasciatà Motschuïsky. (%)
Oblonga, atra , opaca, griseo-pubescens; capite thoraceque
confertissime punctatis , hoc antrorsum conice angustato ,
lateribus in medio rotundato - dilatato , basi bisinuato, angu-
lis exlrorsum prominulis , acutis ; eJytris oblongo-quadratis ,
basi apiceque rotundatis , subtiliter punctulatis , nigris , niti-
dis , in utroque vitta intus arcuata a basi ad medium pro-
tensa lunulaque pone medium ad suturam transversa minuta
fl avis, pedibus fuscis.
Longit. 4 lin. Latit. 1^ lin.
Habitat in Dauria, D. Sedakoff.
Caput elongatum, atrum opacum, confertissime puncta¬
tum, collari subito angustato cylindrico; oculis prominulis.
Antennae dimidio corpore longiores, nigrae, pubescentes. (*)
(*) M. Motschoulskv rapporte cette espèce au genre Asoplodera MutsanU
mais comme elle a les angles postérieurs du prothorax terminés par
une épine bien saillante, elle doit plutôt trourer sa place dans le genre
Grammoptera , conformément aux caractères indiqués pour ces deux
genres par M. Mulsant.
309
extrorsum fusco-brunneae. Thorax latitudine sesquilongior,
antrorsum conice angustatus , medio lateribus rotundato-
dilatatus, basi bisinuatus, angulis extus prominulis, acutius-
culis, confertissime punctatus fere granulosus, ater, opa-
cus, tenue griseo-pubescens. Scutellum oblongo-triangulare,
nigrum. Elytra basi thoracis medio duplo latiora, thorace
fere quadruplo Iongiora, humeris subearinatis et apice ro-
tundata , lateribus fere linearia , nigra nitida , bine inde
brunnescentia, parce griseo-pubescentia, subtiliter concinne
punctulata; in utroque macula pone basin incipiente, sub-
rotundata, postice acuminata, cum alia lunata ad medium
suturae protensa anguste cohaerente, lunulaque posterius,
ad initium partis quartae longitudinis quadripartitae, prope
suturam, transversa, flavis; praeterea e macula intermedia
et lunula postica yersus marginem ramulis transversim sub-
testaceis obsoletis. Corpus subtus subtiliter punctulatum,
densius et longius griseo-pubescens. Pedes fusci, pubescen-
tes, femoribus brunneis.
is<;uinm:u:
QUAEDAM HUCUSQIIE INDESCRIPTAE.
AUCTORE
S. Turczaninow.
FASCICÜLÜS 2.
PERIPLOCEAE.
AMBLYOGLOSSUM n. genus.
Calyx 5-partitus. Corolla rotata 5-partita, laciniis patu-
lis, fauce esquamata tuboque intus exannulato. Filamenta
brevissima libéra, glabra, imo tubo inserta. Corona stami-
nea 5-phylla, foliolis late ovatis vel subreniformibus obtu-
sissimis,, gynostegio adnatis. Antberae angulis stigmatis
pentagoni depressi adbaerentes, caeterum distinctae, mem-
branula apiculatae. Massae pollinis 20, quaternatim angu¬
lis faciei inferioris stigmatis applicitae. Folliculi ignoti. —
Plantae volubiles molliter villosae, foliis ovatis vel basi
311
cordatis, inodice acuminatis, umbellis extraaxillaribus bifi-
dis, multiradiatis, lloribus (in sicco) fuscis. Genus Baeole-
pidi Dne (Brachylepidi Wight et Arn.) videtur affine tubo
corollae exannulato et foliolis coronae gynostegio , in fun-
do corollae sito, nec ad faucem corollae infra sinus affixis
satis distinctum.
1. A. brevipes . Foliis cordatis, pedunculis petiolo bre-
vioribus, foliolis coronae planiusculis. — Gaules simplices
cum petiolis, pedunculis pedicellisque undique villis molli-
bus patentibus dense vestiti. Folia basi leviter cordata,
acuta, bipollicaria, petiolo 4-lineali fulta, utrinque molliter
villosa, subtus fuscescentia, pennivenia. Pedunculi florife-
ri inter folia nascuntur , folio uno aut altero alternatim ap-
proximantur , umbellas duas gerunt, quarum una in apice
pedunculi universalis sessilis, altéra breviter pedicellata.
Badii umbellarum filiformes infra flores parum incrassati,
pedunculum communem et partialem multo superantes, pa¬
tenter yillosi. Tubi calycis et corollae breyissimi. Laciniae
calycinae lineari - lanceolatae , acuminatae, corolla brevio-
res, adinstar foliorum yestitae. Corollae laciniae ovato -
oblongae, glabriusculae , obtusae. Antherarum loculi dila-
tato-alati. Coronae foliola crassiuscula plana, intus cari¬
nata et ope carinae gynostegio adhaerentes. Stigma vix an-
tlieras excedit. — In provincia Batangas insulae Luçon.
Cumming coll. n. 1431.
2. A. longipes. Foliis ovato - lanceolatis , pedunculis pe¬
tiolo longioribus, foliolis coronae cucullatis.— Habitus, in-
dumentum et inflorescentia omnino praecedentis , sed folia
angustiora basi non cordata , pedunculi communes petiolos
triplo quadruplove superantes, flores quidquid minores, la-
ciniae calycis et corollae paulo latiores, atque coronae folio¬
la minora propter margines revolutos cucullata , patentia ,
corollae nec staminibus ut in priore adpressa, speciem sum-
312
mopere distinctam esse suadent. Folia subtus magis disco-
lora, fusco-nitentia. — Java aut Sumatra. Goring coll. II.
u. 275.
STENOMERIA n. genus.
Calyx profunde 5-partitus. Corolla tubulosa, intus esqua-
mata, 5-partita, laciniis subulato - filiformibus. Filamen-
ta libéra imo tubo corollae affixa, brevissima. Corona sta-
minea gynostegio inserta, ejusdem longitudinis e squamis
5 — 10 hyalinis acutis constans. Massae pollinis granulosae,
vix conspicuae, appendicibus stigmatis applicitae. Stigma
elongatum, apice bilobum. Follicuü ignoti. — Plantae vo~
lubiles, frutescentes vel herbaceae, perennes, glabriusculae
aut superne puberulae, foliis lanceolatis acuminatis oppo-
sitis peimiyeniis, spicis extraaxillaribus, superioribus pani-
culatis, e verticillis florum distantibus formatis, floribus
suaveolentibus albis. Genus habitu Tassadiarum, quoad pol-
linis structuram ulterius examinandum.
3. St. decalepts. CoFona staminea 10-phylla. Caulis fru~
ticosus (fide schedulae cil. collectorum), leviter angulatus,
papillosus vel pube brevissima tectus. Kami saepe plus
quam pedales pube densiore, praesertim versus apicem, cum
pedunculis vestiti. Folia opposita, breviter petiolata , lan-
ceolata, utrinque acuta, glabra, uninervia, venis parum
prominulis anastamosantibus, sub lente fortiorii punctulata.
Pedunculi 2 — 2|-pollicares, superiores paniculam aphyl-
lam formantes, inter folia nascentes spicigeri, imi saepius
abbreviati, inter dum in fasciculos conversi. Yerticilli 4-5-
flori. Flores breviter pedicellati, bracteolati, pedicellum
suum multoties excedentes, 2J lin. longi. Calycis laciniae
parvae, ovatae, acuminatae, extus dorso puberulae, mar-
gine hyalinae. Corollae glabrae tubus cylindricus, calyce
triplo longior; laciniae tubum fere duplo excedentes, e basi
latiore filiformes contortae marginibusque involutae. Fila-
313
menta glabra, antheris suis multo breviora. Antherae apice
poris duobus circularibus déhiscentes, minute appendicula-
tae, imberbes. Corona staminea e squamis 10 acutis, hyali-
nis, antheris adpressis constat, quarum 5 antheris opposi-
tae latiores dorso carinatae, 5 aliae filiformes. Styli duo
gynostegio absconditi parvi conici. Stigma gynostegium
multo, tubum corollae paulo superans, columnare, apice
bilobum, lobis obtusis, basi annulo subpentagono appendi-
culatum. Massae pollinis vix conspicuae, angulis stigmatis
applicitae. Venezuela, provincia Carabobo-Campanero, ait.
2500 ped. Funck. et Schlim coll. n. 510.
4. St. pentalepis. Corona staminea 5-phylla. Simillima
praecedenti, sed panicula amplior, ramis scabriusculis , in-
ferne omnino glabris , calycis laciniae fuscescentes et prae-
sertim defectus squamarum angustiorum coronae distinctio-
nem a St. decalepi demonstrant. Nova Granada, provincia
Mariquita, ait. 700 hexap. Linden coll. n. 970.
SECAMONEAE.
5. Secamone amygdalma (§ 2 in DI. prodr.). Volubilis
giaberrima, foliis lanceolatis, basi rotundatis, apice in acu-
men longiusculum abrupte attenuatis, margine revolutis;
cymarum intrafoliacearum , foliis paulo breviorum ramis
capillaribus divaricatis paucifloris; corollis glabris; coronae
stamineae foliolis hyalinis antheris brevioribus; stigmate
fîliformi gynostegium duplo excedente. Folia magna 4 — 5-
pollicaria nitida , petiolo fere semipollicari fulta , Costa
crassiuscula , venis pluribus parallelis , prope marginem
anastamosantibus percursa. Pedunculi et pedicelli primarii
et secundarii graciles, hi 2 — 3-flori. Calyx profunde 5-li-
dus glaber tubum corollae adaequans. Corollae in genere
majusculae, nempe plus quam bilineales , laciniis tubo plus
duplo longioribus, in sicco fuscescentes. Java aut Sumatra
314
Goring coll. 11 n. 79. — X" 2419 collectionis Zollingerianae
Javanicae videtur ad S. lineatam Blume spectare.
ASCLEP1ADEAE VERAE.
6. Astephanus Zeyheri. Volubilis, ramis gracilibus gla-
bris, apice puberulis; foliis breviter petiolatis lineari-lan-
ceolatis acutis, crassiusculis , margine revolutis, glabris;
pedunculis intrapetiolaribus puberulis folio brevioribus sub-
trifloris, corollis 5-fidis. — Habitus Ast. pauciflori E. Mey.
sed folia latiora , pedunculi breviores , flores majores et
praesertim corollae tantum ad tertiam partem longitudinis
divisae, nec plus quam ad medium ut in Ast. paucifloro. —
Stigma elongatum compresso-conicumintegrumgynostegium
duplo superans, massae pollinis oblongae pendulae. — Ca-
put bonae spei. Zeyher coll. n. 3406.
7. Metastelma grandiflorum, Caule volubili glabro striato;
foliis lanceolatis in petiolum brevem attenuatis acuminatis
vel mucronatis, margine revolutis, glabris; pedunculis folia
superantibus multifloris, umbellatis; corollae (in genere
magnae) laciniis oblongo-lanceolatis acutis , tubo 5-plicato;
coronae foliolis ellipticis gynostegium parum excedenti-
bus. — Tota planta, praeter corollae lacinias intus papillo-
sas, glaberrima. Folia cum petiolis 2— 2J poil, longa.
Flores circa 40 in umbella , pedicellis ipsis longioribus
inaequalibus filiformibus sustenti. Calycis laciniae ovato-
oblongae, acuminatae, acumine recurvo, tubum corollae
aequantes, cum plicis tubi alternantes. Corollae albae, la¬
ciniis tubum plus quam triplo, gynostegium duplo superan¬
tibus, antherarum membrana terminali brevissima nivea,
massae pollinis oblongae pendulae, stigma apiculo truncato
terminatum. Venezuela. Appun coll. n. 147.
8. Metastelma rugosum. Caule volubili, ramisque angu-
lato-sulcatis, ad nodos tumidis, praeter liueas pilorum oppo-
315
sitas, in internodiis vicinis alternantes glabris; ramis per
torsionem unilateralibus ; foliis parvis glabris, breviter
petiolatis ellipticis, margine revolutis, supra reticulato-
rugosis , subtus laevibus , mucrone recurvo cartilagineo
apiculatis; pedunculis intrapetiolaribus brevibus unifloris,
solitariis vel aggregatis, sive in racemum pauciflorum col-
lectis; floribus glabris; coronae stamineae foliolis ovatis
acutis, gynostegium subaequantibus. — Rami praesertim in
parte inferiore caulis numerosi, approximati, per torsionem
pedunculorum secundi, plerique semipedales, simplices vel
divisi, sparsi vel rarius oppositi , imo ternato-verticillati.
Folia basi obtusa, vix bilinealia, linea paulo latiora, sita ad
apices ramorum intermedia adaequant, inferna illis breviora.
Flores illis Met. Schlechtendalii paulo majores albi, lobis
corollae margine submembranaceis. Folliculi 12 lin. longi
subuliformes. Species habitu singularis. — Nova Granada,
provincia Pamplona, par. de las Cruces, ait. 9500 ped.
Funck et Schlim coll. n. 1341.
9. Metastelma angusti folium. Caule volubili ramisque
virgatis striatis , praeter lineas pilorum binas , inter se
oppositas, sed in vicinis internodiis alternantes, glabris;
foliis lineari - lanceolatis in petiolum brevem attenuatis ,
acuminatis, margine revolutis, glabris; umbellis brevissime
pedunculatis vel subsessilibus, petiolum excedentibus 2 — 8-
floris, pedicellis cano-pubescentibus ; corollae minutae laci-
niis intus glabris; coronae foliolis membranaceis ovatis
gynostegium aequantibus. — Folia pollicaria, semilineam
lata , internodia aequantia vel parum breviora , calloso -
aeuminata , tempore florendi maxima ex parte delapsa.
Flores minutissimi albi. Stigma depressum. Mexico, Mira-
dores ait. 3000 ped. Linden coll. n. 1353. Specimina a
cl. Funck in provincia Carabobo, prope Porto Cabello lecta
et sub n. 764 servata forte ad Met. parviflorum R. Br.
316
spectant, sed propter corollas, caeterum haud omnino ex-
plicatas, ad margines laciniarum parce, intus parcissime
papillosas dubia.
ACROCORYNE n. genus.
Calyx 5-partitus. Corolla rotato-campanulata 5-partitar
laciniis linearibus revolutis intus papillosis. Corona stami-
nea 5-pbylla, foliolis linearibus planis e tubo longe exser-
tis, in ligulam clavatam desinentibus. Gynostegium stipite
columnari exserto striato sustentum, antheris brevibus mem-
brana apiculatis. Massae pollinis clayatae pendulae. Stigma
pentagonum depressum. — Genus ad Podostigma gynostegio
longe stipitato accedit , coronae forma diversum , habitu
longe alienum. Planta perennis volubilis glabra , ramis
elongatis, foliis oppositis petiolatis ovato-oblongis acumina-
tis, umbellis intrapetiolaribus, post foliorum delapsum pa-
niculatis , breviter pedunculatis 3 — 6-floris , floribus
mediocribus albis. Foliola coronae laciniis corollae paulo
breviora, gynostegium parum excedunt.
10. A. Caribaea . In planitiebus insulae Guadeloupae.
Funck et Schlim coll. n. 14.
11. Cynoctonum Microstemma. Volubile glabrum, ramo-
sum, ramis junioribus scabriusculis ; foliis oppositis brevi¬
ter petiolatis obovato-oblongis obtusis emarginatisve mu-
cronulatis; pedunculis 3 — 4-floris umbellatis, folio brevio-
ribus; calyce 5-fido obtuso; corollae rotatae profunde 5-par-
titae tubo ima basi angustato ; corona staminea brevissime
annulata in dentes 5 subtriangulares brèves expansa, stig¬
mate planiusculo , medio sulcato. Corollae glabrae, albae
suadente cl. collectore, in speciminibus siccis simul cum
calycibus nigricantes apparent. Massae pollinis compressae
suborbiculato-obovatae , funiculis brevissimis sustentae ,
pendulae. Propter coronam abbreviatam a congeneribus
317
recedit. — Venezuela, provincia Truxillensis , prope Agua
de Obispo, ait. 8000 — 9000 ped. Linden coll. n. 1429
et 1467.
12. Lagarinthus microdon . Caule gracili virgato glabro,
superne puberulo; foliis lineari filiformibus, margine revolu-
tis glabris, internodiis brevioribus; fasciculis 6 — 8-floris,
rarius paucioribus , sessilibus , distantibus , Iaxis ; pedicellis
flore longioribus calycibusque pubescentibus ; coronae sta-
mineae foliolis ovatis tridentatis, denticulo intermedio subu-
lato inflexo, caeteris multo longiore, at limbo corollae
breviore. Affinis hinc L. gracili, illic L. interrupto E. Mey.,
a priore distinguitur fasciculis multifloris et coronae stami-
neae dente intermedio multo breviore (in illo limbum co¬
rollae superante) non spathulato nec denticulato, ab hoc
foliis internodio brevioribus , caule apice puberulo , nec
dense lanato, fasciculis Iaxis nec congestis atque coronae
tridentatae denticulis apicalibus. Caput bonae spei. Zeyher
colL n. 3402.
13. Ditassa divaricata . Caule non volubili ramosissimo,
ramis divaricatis ; foliis oppositis breviter petiolatis lineari-
bus margine revolutis , mucronatis , pilosis ; pedunculis in-
trapetiolaribus 1 — 2-floris, foliis paulo brevioribus; co¬
rollae laciniis intus barbatis; coronae stamineae laciniis et
foliolis longe acuminatis, interioribus gynostegium aequan-
tibus, exterioribus supra antheras inflexis illasque duplo
superantibus. — Frutex habitu fere Dit. acerosae sed rami
divaricati nec stricti, flores paulo majores, corollae laciniae
ex tus glabrae acutae, coron a staminea exterior gynostegium
superat et caet. Guiana Britannica. Rob. Scbomburgk coll.
1837 n. 770. (In prodromo Candolleano hic numerus
D. pauciflorae a cl. Decaisne tribuitur, in mea collectione
vero haec species , a nostra diversissima sub n. 359 et
Dit. divaricata sub n. 770 servatur.)
318
14. Oxypetalum Lindemanum. (Euoxypetalum). Caule
volubili puberulo; foliis cordato-oblongis, longe acumina-
tis, utrinque pubescentibus, subtus canescentibus; peduncu-
lis elongatis folia subaequantibus , pedicellisque multifloris
corymbosis longiusculis incano-tomentosis; corollae extus
dense pilosae , intus glabrae laciniis e basi latiore lineari-
bus elongatis; coronae foliolis spathulatis, margine apicis
repando revoluto; antherarum appendicibus rotundatis;
stigmatis profunde bipartiti laciniis divaricatis, basi incras-
satis a medio subulatis. Nova Granada, provincia Mariqui-
ta, in alpe Quindiu, ait. 1050 hexap. Linden coll. n. 1118.
GONOLOBEAE.
15. Gonolobus oxyanthus . Volubilis, patentim pilosus;
foliis longe petiolatis sinu lato profundo cordatis oblongis
acuminatis, supra rariter adpresse pilosis, subtus pallidiori-
bus punctis elevatis asperis ad venas birsutis; pedunculis
intra-petiolaribus binis, petiolo brevioribus 2 — 3-floris,
ad exortum florum bracteas foliiformes gerentibus; laciniis
calycinis oblongo - lanceolatis scabris ; corollae laciniis
lineari-oblongis sepala triplo excedentibus, utrinque sca-
briusculis acuminatis; antheris membranà spafhulaeformi
terminatis. — Species memorabilis forma appendicis anthe-
rarum, inflorescentia, bracteis et laciniarum corollae angu-
stia. Flores virides. Gorona staminea antheraeque Gonolobi,
massae pollinis etiam similes, tamen breviores; alabastra
acuminata. Folia interdum, simul cum petiolo, semipede
longiora , bracteae conformes at minores , petiolis vero re¬
specta limbi longioribus, ilium nempe parum excedentibus.
Stigma pentagonum impressum , striis elegauter pictum.
Venezuela, provincia Caracasana , prope Rio Chico. Funck
coll. n. 2.
16. Lachnostoma ovatum . Caule volubili ramoso, tenuiter
319
bifariam pubescente; foliis petiolatis ovatis acutis vel obtu-
sis mucronulatis glabris , subtus pallidis ; fasciculis sessili-
bus 2 — 3-floris folio brevioribus; corollae glabrae laciniis
ovatis acutiusculis; coronae foliolis ovalibus glabris, brevi-
ter bilobis, appendiculo e sinu orto, inferne nerviformi,
faciei interiori folioli arcte adnato, superne in limbum cir-
cularem bivalvem, intus inflexum desinentem, auctis. Flo¬
res albi magnitudine Lachn. prostrati, cui et habitu satis
analogum. Antherae transverse déhiscentes, membrana ob-
tusa terminatae. Coronae forma a congeneribus nonnibil re-
cedit.— In monte Liban insulaeCubae. Linden coll.n. 1847.
17. Blepliarodon triplinerve . Yolubile, perenne, glabrum,
ramosum; foliis breviter petiolatis ovato-oblongis , basi
obtusis , minute biglandulosis , acuminatis , triplinerviis ;
pedunculis intrafoliaceis 1 — 2-floris folio brevioribus;
corollae lobis intus margine pubescentibus; coronae foliolis
gynostegio adnatis, bilabiatis, labio interiore gynostegio
adpresso et aequali, acuto, integro, exteriore patente duplo
breviore saccato, intus cavo, emarginato-subbilobo. Nervi
foliorum latérales e medio paulo supra basin orti flexuosi ,
margini paralleli et approximati, venas superiores limitant.
Flores quam in Bl. mucronato majores albi. Provincia Me-
rida, prope Lagunetta. Funck et Schlim coll. n. 928.
RYTIDOLOMA n. genus.
Calyx 5-partitus, laciniis ovatis acutis. Corolla campa-
nulata 5-fida, 5-plicata, lobis acutis, intus aucta squamis
5 plicis respondentibus linearibus carnosis longitudinaliter
striatis. Gynostegium stipite brevi fultum, antheris triangu-
laribus, acutis, erectis, exappendiculatis. Corona staminea
e corniculis 5 in sinu antherarum adnatis parvis carnosis
constans. Stigma medio depressum pentagonum , angulis
arrectis cum antheris connatis. Massae pollinis pellucidae,
320
compressae obovatae. Genus Dictyantho Decaisnei, milii
tantummodo e descriptione noto, videtur aliquibus notis afli-
ne, tamen diversum. Frutex volubilis patentim pilosus, foliis
oppositis petiolatis cordatis, acuminatis 5 — 7-nerviis, reti-
culatis, utrinque pilosis, pedimculis unifloris deflexis vix
petioli longitudine, calyceque pilosissimis. Corolla pulchre
reticulata atropurpurea , quam in Gonolobo chlorantho
major. — Mexico, Sierra San Pedro, Nolasco, Talea et caet.
Jurgensen coll. n. 692.
18. R. reticulatum. Altéra species hujus generis, quan¬
tum e flore unico, Ptino corrupto, dijudicare possum, adest
in collectione Galeottiana ex Oaxaca sub n. 1563.
F1MBRISTËMMA n. genus.
Calyx 5-partitus laciniis patulis. Corolla subrotata 5-par-
tita, laciniis patentibus rugoso - carnosis. Corona staminea
duplex, exterior membranacea 5-loba, lobis latis obtusissi-
mis, laciniis calycinis oppositis, margine dense ciliato-fim-
briatis, interiorem occultans, interior lobis 5 carnosis, mar¬
gine membranaceo intus involuto cucullato circulari cinctis,
cum lobis coronae exterioris alternantibus. Gynostegium
stipitatum. Antherae transversim déhiscentes , membrana
terminatae. Massae pollinis oblongae, horizontales, extre-
mitati exteriori, loculi respectu, affîxae, apice hinc pellu-
cidae, stigmate tectae. Stigma planiusculum depressum pen-
tagonum. Genus Gonolobo proximum, corona duplici distin-
ctissimum est.
19. F. gonoloboides. Volubile, patentim pilosum, foliis
longe petiolatis, sinu profundo cordatis, acuminatis, utrin¬
que adpresse pilosis, subtus ad venas hirsutioribus, pedun-
culis petiolo longioribus, folio brevioribus, ad medium cir-
citer bifidis, pedicellis elongatis unifloris. Flores magnitu-
dine fere Gonolobi chloranthi, in sicco videntur lutescentes.
321
Calyces pubescentes , corollae laciniae calyce duplo longio-
res glabrae aut hinc inde pilis parcissimis donatae. Vene¬
zuela. Funck et Schlim coll. n. 508.
Fischeriae species duae novae adsunt, prima in collectio-
ne Lindeniana, e provinci > Mariquitensi, inter Guaduos et
Villetta'lecta, sub n. 1184, altéra a cil. Funck et Schlim
prope St. Estevan in provinciaCarabobo inventa, sub n. 509.
Utriusque specimina nimis imperfecta possideo.
STAPELIACEAE.
a çajt
20. Marsdenia pauciflora. Fruticosa volubilis ramosa;
foliis linearibus obtusis in petiolum brevissimum decurren-
tibus , margine revolutis , vix scabriusculis ; floribus inter-
petiolaribus solitariis binisve; corollae in tus glabrae laci-
niis elongatis acutiusculis; coronae stamineae foliolis ovatis
vel ovato-oblongis obtusis, gynostegio brevioribus; stigma¬
te ovato, breviter apiculato, apiculo obtuso subbidenta-
to. — Caulis bipedalis tenuis glaber, ramis pluribus sim-
plicibus scabriusculis au ctus. Folia 7 — 8-linealia, semili-
neam lata, ad lentem punctulato-scabriuscula, costa media
paulo magis scabra, petiolo lineali sufFulta. Flores vel soli-
tarii breviter pedicellati, vel fasciculus sessilis biflorus. Ca-
lycis laciniae oblongae acutiusculae , dorso scabriusculae ,
corolla parum breviores virides. Corollae albidae, plus
quam ad medium et fere ad f-partitae, intus glabrae, laci-
niis lineari-oblongis, acutiusculis fere glabris, margine an-
guste membranaceis. Antherarum appendices brèves rotun-
datae, albo - membranaceae. Massae pollinis adscendentes
lutescentes. — Cuba, in littorali provinciae St. Jago. Lin¬
den coll. n. 2165.
21. Marsdenia obovata. Volubilis ramosa, foliis opposi-
tis petiolatis obovatis, retusis emarginatisve , aut breviter
apiculatis, reticulatis, subtus pallidioribus; peduncuîis in-
JM 4. 1852. 21
322
terpetiolaribus puberulis petiolo longioribus ; calycis laei-
niis obtusissimis ciliatis; corollae laciniis extus papillosis,
intus ad faucem barbatis, coronae foliolis minutis obtusis
gvnostegio brevioribus; stigmate gynostegium non exceden-
te, convexo , apice sulco percurso. Caulis glaber, penna
gallinae tenuior, cortice rimoso griseo, ramis elongatis sae-
pe divisis, apice breviter puberulis. Folia sesquipollicaria,
7 — 8 lin. lata, petiolo 2 — 3-lineali fulta, supra viridia
nitentia, rugulosa, subtus pallidiora reticulato-venosa. Um-
bellae plerumque pauciflorae, adjectis floribus nonnullis
imperfecte evolutis, rarius perfectae 10-florae. Flores par-
vi albi. Calycis laciniae subrotundae , dorso scabrae, mar-
gine lato membranaceo cinctae, tubum corollae longe ex-
cedentes, laciniis ejns breviores. Corolla rotata profunde 5-
partita, laciniis obtusis anguste marginatis intus ad faucem
medio barbatis, caeterum glabris. Gynostegium calycis lon-
gitudine, dorso squamulis minutis, cum antheris alternan-
tibus auctum. Antlierarum appendices membranaceae niveae.
Massae pollinis obovatae lucidae, in stipitibus brevissimis
adscendentes. — Cuba, in monte Liban. Linden coll. n. 1846.
22. Marsdenia Cubensis. Volubilis glaberrima , foliis
oblongo-cordatis acutis, sinu supra petiolum glandulifero ;
umbellis 3 — 6-floris breviter pedunculatis , folio multo
brevioribus ; corollae intus glabrae laciniis obtusis patenti-
bus; coronae stamineae foliolis ovato-oblongis gynostegium
vix superantibus; stigmate subinflato, obtuse bilobo. —
Caulis simplex bipedalis et ultra , glaberrimus , semilinea
vix crassior. Folia opposita, inferiora bipollicaria aut pa-
rum longiora, 7 — 8 lin. lata, petiolo fere pollicari sulful-
ta, utrinque glabra, venis obscuris, lobis baseos rotundatis
confluentibus , sinumque claudentibus , superiora paulo mi¬
nora. Glandula ovata sessilis , supra petiolum in pagina
superiore sita, e papillis 3 — 5 composita. Umbellae, inter
323
petiolos ortae, pedunculis brevibus deflexis, petiolum paulo
excedentes, folio breviores, pedunculis pedicellisque scabris.
Flores magnitudine Marsd. erectae , glabri , albi. Calycis
îobi ovati ciliolati. Corolla infundibiliformis basi parum
inflata, ad medium circiter 5-tida, laciniis late linearibus
patentibus, margine submembranaceis, praeter limbum basi
sua latiorem quasi biauriculatis , intus punctis raris rubro-
nitentibus aspersa, Antherarum appendices rotundatae albo-
membranaceae. Coronae foliola basi latiora, dorso anthera¬
rum affixa. Pollinia duo in stipitibus brevibus ascendentia.
Stigma e gynostegio exsertum , utrinque ad îatera sulco
exaratum , apice profunde bilobum , lobis obtusis. — - In
monte Liban insulae Cubae, ait. 4000 ped. Linden coll.
n. 1845.
Specimina in terra Canara, prope urbem Mangalor, a ci.
Metz lecta n. 91 et sub Daemia n. sp. ? distributa, pollinis
massis adscendentibus ad Stapeliaceas spectant et cum Tylo-
phoris omnibus cbaracteribus conveniunt praeter formam
polliniorum, quae oblonga et compressa nec brévia et ven-
tricosa observantur. Comparanda Tyl. rupestri Bl., cujus
descriptio nimis brevis , cum planta Ganarana , exceptis
folliculis , qui desiderantur , in omnibus quadrat. Planta
Canarana glaberrima , foliis ovatis , basi sinu lato non pro¬
fil n do cordatis, sub 5-nerviis, reticulato-venosis, in acumen
triangulare productis. Umbellae circiter 20- florae peduncu-
latae, floribus majusculis, corollae laciniis obtusis, calycem
multo excedentibus , coronae foliolis carnosis gynostegium
superantibus, intus denticulo auctis.
23. Gymnema glaucum. Volubile, ramis gracilibus pube-
rulis; foliis lanceolatis basi attenuatis, apice mucronulatis
aut brevissime acuminatis , glaucis, praeter venas paginae
inferioris glabris , reticulatis; umbellis interpetioîaribus
6 — 7-floris; calycibus , corollae laciniis atque squamis
2r
324
pubescentibus; corollae tubo intus glabriusculo , lineis de-
scendentibus vix manifestis; stigmate gynostegium sub-
aequante. — Foliorum venae subpellucidae. Umbellae duae
inter petiolos supremos ortae, pedunculis iuaequalibus, uno
petiolum excedente, altero breviore,inferiores non evolutae,
an semper? Flores pube brevi adpressa, satis dense vestiti.
Calycis 5-partiti, laciniae lineari-lanceolatae, obtusiusculae,
intus glabrae, corollae tubum aequantes. Corollae albidae,
laciniis lineari - lanceolatis , tubum plus quam duplo supe¬
rantibus, margine revolutis utrinque dense pubescentibus.
Squamulae 5 ad sinus corollae ovatae, obtusae, lacteae, ci-
liatae, dorso pilis raris adspersae, facie fere glabrae. Li-
neae a squamis in tubum corollae decurrentes nerviformes
glabrae. Massae pollinis snbglobosae lucidae in stipilibus
brevissimis adscendentes. Stigma pyramidato - pentagonum
breve, appendicibus antberarum inflexis occultatum. — Sin-
gapore. Thomas Lobb coll. n. 333.
2ï. Dischidia Spironema. Glabra, caule flaccido ramoso;
foliis oppositis 3 — i-nisve brexiter petiolatis ovatis ovato -
oblongisve obtusis, carnosis 3 — 5-nerviis; pedunculis foliis
brevioribus aut demum ilia aequantibus , apice in recepta-
culum sphaericum squamigerum incrassatis; floribus brevis-
sime pedicellatis; corollae urceolatae laciniis intus puberu-
lis; foliolis coronae profunde bipartitis , laciniis linearibus
spiraliter convolutis. Folia plana glabra reticulato-rugosa,
carnosa, sub 5-nervia id est nervis lateralibus brevioribus
minusque manifestis, in foliis superioribus omnino evane-
scentibus, ovata vel ovato -oblonga subacuminata, acumine
obtuso. Pedunculi latere interiore puberuli. Receptaculum
subglobosum squamulis seu bracteis, pedicellos fulcranti-
bus, acutiusculis tectum. Flores plurimi umbellati. Corollae
5-fidae lobi tubo crassiores, ad faucem linea transversa pi-
lorum muniti. Coronae foliola ad stipitem gynostegii inser-
325
ta tenuia, linearia, bipartita, laciniis filiformibus tortis,
gynostegio incumbentibus. Antherarum appendices albo -
membranaceae acutae, intus inflexae et stigma depressum te-
gentes.Massae pollinis lineares, lucidae^adscendentes. Folli-
culi lineari - oblongi, laeves acuminati. Semina longe co-
mosa. — Java Zollinger coll. n. 2509 et 3129. — ■ Speci-
mina fructifera sub n. 3129 foliis minoribus gaudent, cae-
terum simillima. D. ovatae Bth. planta nostra videtur a fil¬
ms , sed folia obtusa et laciniae coronae aequilatae, ergo
nullo modo: quasi stipitatae dici possunt.
RKCHERCUES
BOTANIQUES ET CHIMIQUES
sur un surrogat (le la farine, dont se sont servis en 1 852
les paysans du gouvernement de Witebsk, suivies d’une
courte indication de quelques autres substances plus
connues, et également aptes au même usage;
PAR
C . S C II M IDT,
Professeur de Chimie et de Physique à l’Institut agronomique de
Gorigoretz.
À la suite de la mauvaise récolte de l’année passée, la
disette s’étant déclarée dans le gouvernement de Witebsk,
le Ministère des domaines y expédia, au commence¬
ment de 1852, M. Lann, attaché au ministère, pour y fai¬
re une enquête sur la cause de la disette. Mr. Lann ap¬
prit sur les lieux mêmes qu’on faisait usage d’un surrogat
de la farine, qui, au dire des paysans, aurait eu parfois des
effets nuisibles à la santé. — Le surrogat en question pro-
327
venait d’une plante aquatique, dont la souche souterraine,
réduite en poudre et connue dans le pays sous le nom de
«racines de bobownik» (KopeHb 6o6oBimKa), était employée
en guise de farine de seigle.
A la demande de M. Lann de déterminer cette plante et
d’en définir par l’analyse chimique la qualité nutritive, le
Conseil de l’Institut agronomique de Gorigoretz a bien vou¬
lu me confier la souche, en partie entière et en poudre,
envoyée par Mr.Lann, pour la soumettre à la double inves¬
tigation botanique et chimique. Les résultats de mes recher¬
ches ont été envoyés, en forme de rapport, écrit en langue
russe, au Département de l’agriculture, — -j’en ai communiqué
également une traduction libre en allemand à la rédaction
du «Correspondenzblatt» de la Société des naturalistes de
Riga; enfin, supposant que l’objet de ce travail n’était pas
indigne d’un intérêt général, je prends la liberté de le sou¬
mettre à l’attention bienveillante des lecteurs du Bulletin
de la Société des Naturalistes de Moscou.
Ces racines du dit «bobownik» offrent deux parties di¬
stinctes: une véritable racine fasciculée, formée de fibres
déliées, blanches et simples, et une tige ou souche souter¬
raine (rhizome) de couleur verte, articulée, longue, d’un
demi - pouce de diamètre, portant des fibrilles radiculaires,
qui pendent de ses articulations, enveloppées à leur nais¬
sance de gaines desséchées.
Abstraction faite de la structure même de cet organe, et
à en juger seulement par la ressemblance des noms popu¬
laires des plantes dans les gouvernements limitrophes de
Witebsk et de Mohileff, on aurait pu conclure que la raci¬
ne du bobownik était identique avec celle du Ménianthe
des paysans de Mohileff, puisque cette dernière plante est
généralement connue chez nous sous le même nom de bo-
328
bownik, plus rarement sous celui de «trèfle d’eau Bojaiioii
Tpn.incTHnK'b , » tandis que les paysans du gouvernement de
Witebsk la distinguent en l’appelant bobownik - lièvre
3aauifi Ôo^obhhkt,); cependant une pareille conclusion
serait complètement fausse, car ces deux plantes sont par¬
faitement différentes: on pourrait tout aussi peu convena¬
blement prendre le bobownik en question pour l’Amygda-
lus nana, également connu sous ce même nom dans quel¬
ques localités de la Russie centrale et méridionale.
En procédant à l’analyse phytotomique de la plante, je
parvins à détacher de quelques parties encore vertes une
feuille petiolée, enroulée et munie d’une gaine; cette feuil¬
le, après avoir été soigneusement déroulée, s’est montrée
entière, cordiforme, curvinerve, à limbe lisse, d’un vert
vif. Je remarquai en même temps l’inflorescence, ainsi
caractérisée : un pédoncule assez long était terminé par un
spadice jaunâtre, chargé jusqu'au bout de fleurs herma¬
phrodites et enveloppé d’une spathe redressée , entière ,
membraneuse, blanche en dedans et verte en dehors, à limbe
effilé vers le sommet (* — en un mot je reconnus dans la
plante , nommée bobownik par les paysans du gouverne¬
ment de Witebsk, tous les caractères distinctifs du Colla
palustris fam. des Aroïdées .
Le Colla palustris — Calla des marais, choucalle, serpen¬
taire aquatique en russe: frhiOKpbLiLHiiK'b f>o.iOTHbin, x.rfe#-
HHna 6o.iOTHan, Kajyuomua. 3Mkn-TpaBa, connue aux envi¬
rons de Gorky aussi sous le nom de «nkTymKn, petits coqs»;
en polonais: czerwién blotny ; en allemand: Sumpfzehr-
wurz, Sumpfschlangenkraut, rother Wasserpfef-
fer, ainsi nommée à cause de ses baies écarlates; en an -
['} Les feuilles et le? fleurs convenablement préparées ont été aussi
transmises au Département de l'agriculture.
329
glais: marsh-calla), qui croît spontanément dans les marais
et les prés humides , atteint la hauteur d’une palme ou
d’avantage et fleurit dans nos climats au mois de Mai ou
de Juin; elle ressemble beaucoup, quant à son aspect exté¬
rieur, à la belle plante à loogue spatbe blanche en cornet,
connue sous le nom de Calla aethiopica (le Richardia afri-
cana de Kunth) et cultivée dans nos serres; sa racine était
employée autrefois sous le nom officinal de radix Dracun-
culi contre les morsures des serpents; c’est de là sans doute,
que lui vient son nom français de serpentaire, aussi bien
que celui de 3MM-TpaBa en russe.
Pallas rapporte dans son «Voyage en diverses provinces
de l’Empire de la Russie», que les habitants de l’Europe
septentrionale faisaient depuis longtemps usage de cette
plante dans les années de disette. Nous lisons encore dans
la Flore des environs de St.-Pétersbourg et de Moscou de
MM. Liboschitz et Trinius, ouvrage qui a paru il y a
plus de 30 ans:
«Le vin, le vinaigre et l’eau adoucissent l’âcreté de
cette racine, tellement qu’en Suède, en Finlande et en
Laponie, pendant la disette, on y a recours pour en
faire du pain. Après avoir nettoyé la racine et enlevé
ses fibres , on la sèche et on la réduit en poudre en la
moulant ou en la broyant. Cette farine cuite à l’eau ,
puis séchée et broyée de rechef , mêlée avec de la
farine de blé et pétrie comme à l’ordinaire, donne un
pain qui, s’il n’est pas délicieux, est cependant assez
mangeable en cas de famine. »
M. Lann rapporte, que les paysans du gouvernement de
Witebsk ne mêlent que J, J ou même £ seulement de farine
de seigle à celle de la racine et qu’ils en préparent des
espèces de flans ((Minibi) , du pain ou bien encore de la ge¬
lée (KHcejEb). Cette manière d’utiliser le Calla palustris
330
pourrait bien nous expliquer son nom russe «xjrbÔuHi^a»,
ainsi que celui de Zehrwurz en allemand.
M. Wyzycky dans son «herbier économico-technique
(Zielnik ekonomiczno - techniczny przez Jôzefa Gerald -
Wyzyckiego, w Wilnie, 1845, Tom. 2, p. 280)», rappor¬
te des faits semblables. «Cette racine, dit-il, est consom¬
mée en Finlande , en Laponie et en Suède dans les années
de disette; à l’état cru elle est d’un goût âcre et brûlant,
mais il est aisé de la débarasser de cette âcreté, en la sé¬
chant au soleil ou dans un poêle; elle devient même alors
fort propre à être employée en nourriture; moulue, elle don¬
ne une excellente farine blanche et odorante; cette farine
lavée d’abord avec de l’eau, qu’on déverse ensuite pour la
débarrasser de son principe âcre, et mélangée avec celle de
seigle, sert à préparer des flans. — La saison la plus favo¬
rable à la récolte de cette racine c’est le printemps ou l’au¬
tomne. »
Il est en outre depuis longtemps reconnu, que la Chou-
calle peut servir d’excellent fourrage pour les cochons.
«Les économes, est -il dit dans la flore déjà citée,
tirent le profit le plus essentiel de la Choucalle pour
engraisser les cochons, qui la mangent avec une
grande avidité. A cet usage ses racines doivent être
cueillies en automne, broyées et mêlées avec de la
recoupe».
Nous trouvons encore dans l’ouvrage de M. Wyzycky
que: «l’emploi de cette plante comme fourrage pour les
cochons est sans doute plus recommandable; ses feuilles et
ses racines hachées donnent une nourriture fort goûtée de
ces animaux et qui les engraissent en peu de temps, eu ren¬
dant leur chair très succulente (*).
(*) M. Wyzycky recommande aussi le jus des baies contre les pu¬
naises.
i
331
Au dire des paysans du gouvernement de Witebsk l’em¬
ploi du pain préparé avec cette racine non convenablement
épurée, suscite des nausées, des vomissements et parfois
l’enflure des membres; c’est pourquoi elle passe, même dans
le pays, pour vénéneuse. — En effet, la racine crue aussi
bien que le rhizome, tout insipides qu’elles paraissent
d’abord, ne tardent pas à développer sur la langue une im¬
pression tellement brûlante et âcre, qu’on croirait y sentir
des épingles, ensuite c’est le gosier qui s’échauffe comme
si l’on avait avalé du piment.
Le représentant de la famille des Aroïdées, le Gouet or¬
dinaire — pied - de - veau, chou -poivre (Arum maeulatum
s. vulgare; en allemand: fleckblâ ttriger Aron, gemei-
ner Aron, Aronsstab), possède les propriétés mention¬
nées à un plus haut degré encore. Sa racine crue, employée
quelquefois en médecine sous le nom de radix Ari, contient
un principe âcre et vénéneux, qui reste longtemps inaltéré,
lorsqu’elle est conservée dans du sable en un lieu humide;
elle le perd en grande partie à la dessication, enfin on peut
l’en débarrasser entièrement par la torréfaction. «On en ti¬
re par ce procédé, dit M. Stchegloff dans sa botanique
économique (HJ.er.ioBa: XosaHCTBeHHaa EoTaHHKa. C.-IIeTep6.
1828, section 2, p. 15)», une farine blanche, douceâtre et
très nourrissante, semblable à la fécule de pomme-de-terre;
cette farine sert, dit -on, en Dalmatie à la confection du
pain. Le Gouet a sous ce rapport une analogie frappante
avec le Médicinier manioc (Manihot utilissima Pohl; Janipha
Manihot Kth; Jatropha Manihot L.), arbrisseau originaire
de l’Amérique méridionale, qu’on y trouve aussi à l’état
cultivé; il dépasse à peine en hauteur la taille d’un homme
et porte une racine tuberculeuse , pesant quelquefois jus¬
qu’à 17 kilogr., dont on tire une fécule très pure et très
délicate, connue sous le nom de tapioka ou couac. Cette fé-
332
cule, employée en Angleterre comme potage ou aliment lé¬
ger pour les malades, est d’un usage très répandu dans
l’Amérique méridionale et dans les Indes occidentales, où
l’on en cuit le pain de manioc ou de cassave , pain qui, si
l’on en croit les rapports des voyageurs , serait même pré¬
féré par les Européens au pain de froment. — Le suc âcre
de la racine de manioc contient un poison si violent, qu’un
demi-gros suffit pour tuer l’homme le plus robuste; il
est facile cependant de le détruire entièrement par le
lavage.
La même analogie existe entre le Gouet et la Bryone
(Bryonia alba et dioica), dont la racine fétide, à suc laiteux,
amer, très âcre et drastique, est fort riche en fécule, qu’on
pourrait en extraire parfaitement pure et comestible en la¬
vant soigneusement cette racine râpée.
Nous citerons encore pour leurs propriétés analogues
V Aron alimentaire (Arum esculentum L. s. Colocasia escu-
lenta) et l'Aron d'Égypte (Arum Colocasia L., Colocasia
antiquorum Sch.). Le Colocasia esculenta, originaire des
Indes orientales, de l’Amérique torride et des îles australa-
siennes, est cultivé en Chine, où l’on emploie sa racine
sous le nom de haï-yu comme surrogat du riz; c’est en¬
core sous le nom de tcijaoba , qu’elle remplace au Brésil le
tapioka dans les années de mauvaise récolte du manioc, on
y emploie en outre ses feuilles sous le nom de chou des
Caraïbes; elle est enfin en usage dans les îles Sandwich sous
le nom de tarro ou talo. Les tubercules radiculaires de cet¬
te plante à l’état sauvage sont à peine plus gros qu’une
noix , c’est pourquoi en la cultivant on cherche à les forti¬
fier et à les faire grossir en mettant obstacle à la floraison,
procédé qui peut-être rendrait le même service si l’on vou¬
lait cultiver le Calla palustris.
333
L'Aron d' Égypte à grosse racine (?) rapiforme, est origi¬
naire de l’Archipel grec, de l’Égypte et des Indes orienta¬
les; on l’y rencontre cultivé et à l’état sauvage. Cuit ou
grillé dans les cendres, il formait jadis la principale nour¬
riture des Égyptiens et des Indiens, et de nos jours encore
le plus pauvre des habitans de ces contrées le cultive sur
son petit coin de terre , comme on le fait chez nous de la
pomme - de - terre.
Ces deux espèces d’Aron contiennent aussi un principe
âcre, dont on peut les débarrasser facilement par le lavage
ou la torréfaction.
11 n’est peut - être pas déplacé d’ajouter à ce que nous
venons de dire qu’aussi le tarro des îles Sandwich, après
avoir été soumis à la fermentation, sert à préparer une
espèce de bouillie fort saine , nommée poï. A cet effet la
racine, récemment sortie de terre, est cuite d’abord dans de
l’eau , puis râpée et mêlée avec une petite quantité de le¬
vure; après quoi on la laisse pour 24 b. dans un endroit
frais.
S’il avait été possible d’appliquer avec un égal succès
au Calla palus tris ces manières variées d’utiliser les diffé¬
rentes espèces d’Aron et principalement les feuilles de
l’Aron alimentaire, cela aurait été sans nul doute une gran¬
de ressource pour la Russie septentrionale mais principale¬
ment pour la Russie orientale, où cette plante est«très fré¬
quente: elle aurait pu servir aux pauvres campagnards (à
défaut de chou et d’autres légumes) , de préservatif contre
le scorbut, suite parfois de la disette.
Je suppose donc que le Calla palustris mérite bien,
d’après ces considérations, d’être étudiée soigneusement.
Supposant par analogie le principe âcre du Calla pa¬
lustris soluble dans l’eau ou volatil, on serait autorisé à
334
conclure que la farine , fournie par sa racine , doit être
parfaitement saine et alimentaire, à la condition que la ra¬
cine, avant d’être employée à la cuisson du pain, fût préa¬
lablement bien séchée , ou soigneusement lavée et rédui¬
te en poudre. L’opinion, que nous venons d’émettre, est ap¬
puyée par les citations que nous avons faites de la flore de
3DJ. Liboschitz et Trinius et de l’herbier de M. Wy-
zycky. Au contraire, en cas que la racine crue serait mê¬
lée, faute de soin, à la farine, ou bien, en cas que la farine
même ne fut pas suffisamment lavée, le principe vénéneux
pourrait bien n’y être pas entièrement détruit, — même par
la cuisson du pain , — ce qui expliquerait parfaitement le
malaise qu’auraient parfois ressenti les paysans du gouver¬
nement de Witebsk, après l’usage d'un tel pain.
N’ayant trouvé nulle part l’analyse chimique du Calla
palustris, qui aurait pu servir à tirer quelques conclusions
quant à son utilité comme plante alimentaire, et vu l’im¬
portance de la question, je fis moi - même l’analyse de la
racine pulvérisée, comme on l’emploie dans le gouverne¬
ment de Witebsk (mélangée avec de la farine de seigle) ,
pour la préparation des flans. J’y trouvai sur 100 parties
séchées à une température de 100° C.:
inuline . 31,8
gomme et mucilage (avec traces de
• principe âcre) . 17,7
pectose . 13,8
chlorophylle et cire . 11,2
cellulose ou fibre ligneuse (avec un
reste d’eau et perte à l’analyse) ... 15,8
sels . 9,7
100.0
Cette poudre - farine n’était pas blanche, comme le dit
335
M. Wyzycky, mais d’un vert jaunâtre, coloration qui
dépendait sans doute de ce que la racine n’avait pas été
convenablement préparée avant d’être réduite en poudre;
je l’ai aussi trouvée tout- à-fait inodore. Pendant la masti¬
cation, j’ai ressenti sur la langue et surtout sur la mu¬
queuse intérieure des lèvres la même saveur âcre , que
produit bien plus fortement encore la racine crue. 11 en re¬
suite donc que le principe irritant est déjà en partie dé¬
truit quand la poudre est séchée à l’air, cependant il est à
remarquer que la dessication, même à une température de
100°, n'est pas encore suffisante pour le détruire entière¬
ment; ce principe est au contraire tout-à-fait imperceptible
dans la poudre légèrement torréfiée ou soigneusement lavée
à l’eau froide.— -Des essais, faits sur les lieux, où l’on peut
se procurer cette racine en grande quantité , pourraient
seuls décider lequel de ces deux procédés d’épuration —
du lavage ou de la torréfaction, mérite incontestablement la
préférence. En employant le lavage on enlève avec le prin¬
cipe âcre aussi d’autres matières solubles dans l’eau —
perte qui n’a pas lieu avec la torréfaction.
Je trouve utile de faire encore mention de quelques
autres substances, également aptes à servir de surrogat à
la farine ordinaire dans les années de disette. On a recom¬
mandé et employé à différentes époques et dans divers pays
un grand nombre de ces substances, mais nous nous borne¬
rons à n’en citer que celles qui sont le moins nuisibles et
le plus à notre portée. Et d’abord, je ne puis me dispenser
de nommer la mousse d'Islande (Cetraria islandica) , si ré¬
pandue dans le nord de la Russie centrale; on pourrait, par
exemple, en rassembler des centaines de kilogrammes aux
bords du Dnièper, à 90 v. de Witebsk dans le village Dou-
browno. La mousse d’Islande ne contient pas de principe
âcre, mais bien une substance très amère, dont on la dé-
336
barrasse facilement en la lavant avec une lessive ou solu¬
tion de potasse. D'après Berzélius la mousse d'Islande
contient:
cire verte chlorophylle . 1,6
cétrarine (principe amer) . 3,0
lichénine (fécule des mousses) . 44,6
sucre incristallisable . 3,6
gomme . 3,7
sédiment extractif . 7,0
cellulose amylacée . 36,2
lichénite de potasse, lichénite et phos¬
phate de chaux . 1,9
Le chiendent (Triticum repens L., Agropyrum repens;
en allemand: Quecke), cette plante connue dans toute
l’Europe ( excepté le nord ) , comme mauvaise herbe
fort tenace à cause de ses longues racines, et qu’il est
presque impossible de détruire dans les champs malgré
un labour et hersage répétés , le chiendent contient ,
d’après Pfaff, de l’amidon, de la glutine, de l’albumine, de
la gomme, du mannit, du sucre incristallisable , et serait
même préférable à la mousse d’Islande à cause de la quan¬
tité des substances azotées (albumine et glutine) qu’il con¬
tient, s’il était aussi facile de se la procurer en grande
quantité (*).
(*) Les graines de quelques autres graminées qui croissent spontanément
auraient pu être également employés dans ce but, comme celles de
l’Élyme des sables (Elymus arenarius) et du Paturin flottant ou fétu
flottante , herbe à la manne de Pologne (Poa s. Festuca s. Glyceria
fluitans), s’il y avait moins de difficulté à les rassembler en masse.
L’élyme des sables est notamment employé en Islande, où il rem¬
place la farine de seigle. La fétuque flottante, qui croit abondamment
aux bords des eaux stagnantes, des lacs, des étangs et sur les prairies
humides, est cultivée en Pologne et en Silésie; on y récolte soigneu¬
sement sa graine et on la prépare à la manière du riz ; cet excellent
337
Dans les années où la farine est chère, les habitants de la
Finlande et des gouvernements d’Olonetz et d’Arkhangel y
suppléent en employant l’aubier des conifères, celui du pin
principalement; à cet effet ils le sèchent d’abord tout sim¬
plement dans l’air, ensuite dans des poêles à l’aide de la
chaleur; sec, on le réduit en poudre dans des moulins à
bras, on le mêle avec un quart de farine de seigle et on pré¬
pare des beignets , connus des Caréliens sous le nom de
riechky . Berzélius découvrit de la fécule dans l’aubier de
quelques conifères, cependant la propriété alimentaire du
jeune pin doit être principalement attribuée au sucre et à la
gomme, contenus dans son suc. M. Wrangel rapporte
que les naturels de la Sibérie septentrionale se nourrissent
principalement de cette farine, frite dans de l’huile de pois¬
son ou mêlée avec du poisson sec; on prétend aussi que
l’emploi du pain fait avec de l’aubier des conifères préserve
et guérit même du scorbut, ce qui n’est pas invraisemblable,
comme le prouve l’emploi en médecine d’antiscorbutiques à
principes résineux et tanneux, comme les turions du pin,
par exemple.
Citons encore en dernier lieu la trempe et la mare , rési¬
dus des brasseries et des distilleries, qui contiennent de la
fécule et, ce qui est plus important encore, de la glutine;
c’est cette dernière substance qui la rend même préférable
à tout autre surrogat. La mare et la trempe ne donneraient
cependant que du mauvais pain, si on les employait seuls;
en y mêlant une quantité — à partie égale - — de farine , on
obtient au contraire un pain très sain et suffisamment nour¬
rissant.
gruau est connu dans le commerce sous le nom de manne de Pologne
et aussi de manne de Francfort. La culture de cette plantes dans les
prairies humides et impropres à d’autres usages économiques, ne sau-
, rait être assez recommandée.
JV 4. 1852.
22
Untersuchungen
iiber
die Spodniuene und Petalite
von
R. Hermann.
I. Ueber die zur Familie des Spodumens gehôren-
den Mineralien, namentlich: Spodumèn . Achmit und
Laumontit .
1. Spodumèn.
In neuerer Zeit sind bekanntlich bei Norwich in Massa-
chusets ausgezeiclinet schône Krystalle von Spodumèn auf-
gefunden und von Dana, Hartwel und Hitchcock nâher
untersucht worden. Da ich die Original - Abhandlungen
der genannten Gelebrten nicht besitze, so M erde ich nach-
folgenden Bemerkungen den von Rammelsberg in Pog-
gendorfs Annalen Bd. LXXXV pag. .544 gegebenen Aus-
zug jener Abhandlungen zu Grunde legen.
339
Fig. 1 stellt einen Krystall von Augit; fig. 2 einen von
Spodumen vor.
Fig. 1.
Fig. 2.
Die Abmessungen ergaben:
Augit:
M : M = 87°6/
s : s = 120 38
o : o = 95 36
o : r = 118 24
r : t $ 74 1
s : r = 103 20
Spodumen:
M : M = 87°
s : s = 117
o : o = ?
o : r = 116
# : r = 69 40
5 : r = 100 30
*2= 79 30
Spaltbar r vollkommen; M deutlich.
Vorstehende Abmessungen beweisen offenbar, dass Spo¬
dumen und Augit gleiche Grundform haben, denn bei den
gleicbnamigen Flàchen sind die Differenzen der Winkel
nicht grôsser, als sie oft bei isomorphen oder homoomor-
phen Krystallen yorkommen. Aber darauf muss icb auf-
merksam machen, dass das schiefe Prisma des Spodumens
t2, nicht mit dem schiefen Prisma z des Augits , und die
schiefe Endflâche x des Spodumens , nicht mit der Basis t
des Augits übereinstimmen kônnen, wie man angenommen
bat, weil bei der gewâhlten Stellung, die genannten Flâ-
chen nicht an der vorderen , sondern an der hinteren Seite
22*
340
des Krystalls liegen müssten. Ebenso würde die Flâche x
des Spodumens nicht als identisch mit der Flàehe P des
Augits betrachtet Averden kônnen, weil, abgesehen von der
grossen Differenz der Neigungs-Winkel beider Flâchen zur
Hauptaxe, diese Flâche die Endkante des schiefen Prismas
s gerade abstumpfen müsste , Avas , wie aus der Figur er-
sichtlich, nicht der Fall ist. Man muss daher die Flâche x
als eine dem Spodumen eigentliümliche , beim Augite nocb
nicht beobachtete, scbiefe Endflâche betrachten, die die
Bezeicbnung + % P =* erlialten würde. Dieselbe schiefe End-
flâcbe kommt, wie spàter nacbgewiesen werden wird, auch
beim Laumontit vor.
Die stochiometrische Konstitution der Spodumene erbellt
aus nachstebenden Analysen, wobei allerdings viele âltere
LIntersucbungen , bei denen der Natron - Gehalt des Mine¬
rais übersehen worden war, unberücksicbtigt bleiben muss-
ten.
JVè 1. Spodumen,
Sterling. Brush.
JVs 2. d°.
Norwich. BrusJh.
Sauerstoff. Proportion.
Sauerstoff. Proportion.
Kieselsâure
62,76
32,61 7,78
62,89
32,67 8,04
ïhonerde
29,33
13,75 3,28
28,42
13,28 3,27
Eisenoxydul
—
—
Kalkerde
0,63
0,18,
3,56(4,19' 1
1,04
0,29 \
Talkerde
Litbon
6,48
5,67
3,12(4, 06 1
Aatron
1,76
0,45)
2,51
0,65)
100,33
100,53
JVs 3. Spodumen , l
to. Rammelsberg.
JVè 4.
d° Uto. Hagen.
Sauerstoff. Proportion.
Sauerstoff. Proportion.
Kieselsâure
65,02
33,78 10,14
65,022
33,79 11,26
Thonerde
29,14
13,61 4,08
; 26,837
12,53 4,17
Eisenoxydul
—
0,860
0,19'.
Kalkerde
0,50
0,14a
—
Talkerde
0,15
0,06/
—
>3,00. 1.
Lithon
5,47
3,00 > 3,33. 1.
3.836
2,13 V
Nation
0,46
0,1 1 1
2,683
0,68)
Kali
0,14
0,02)
—
100,88
99,238
341
JVè. 5. Spodumen,
Sterzing.
, Tyrol. Rammelsberg.
Sauerstoff.
Proportion.
Kieselsaure
65,53
34,05
11,01
Thonerde
29,04
13,56
4,38
Eisenoxydul
1,42
0,31
\
Kalkerde
0,97
0,26
j
Talkerde
0,07
0,03'
Q AQ 1
Lithon
4,49
2,46 1
r o,uy. î .
Natron
0,07
0,02'
Kali
0,07
0,01
)
101,66
Spodumene geben also folgende Sauerstoff- Reihe:
R
R
Si
n î
1
3,28
7,78
« 2
1
3,27
8,04
« 3
1
4,08
10,14
« 4
1
4,17
11,26
(( 5
1
4,38
11,01
Die Sauerstoff- Proportionen von JV° 1 und 2 sind also of-
fenbar =*1:3:8; von N° 4 und 5 dagegen =1 : 4, 5:11.
Die heteromeren Molecüle des Spodumens wâren demnach:
fa) = R Si + R Si*
fb) = 2R Si + 3R Sis .
N? 3 dagegen wâre eine Verbindung von a + b. Die nach
dieser Formel berechnete Sauerstoff - Proportion von ]VP? 3
wâre ==1:4: 10, welche mit der von Rammelsberg ge-
fundenen = 1 : 4,08 : 10,14 sebr nahe übereinstimmt.
2. Achmit.
Es ist schon lângst bekannt, dass die Form des Achnüts
(Fig. 3) mit der des Augits, folglich auch mit der des Spo¬
dumens , übereinstimmt.
342
Fig. 3.
Nach Mitscherlich betragen die Winkel:
M:M= 86°56'
5 : 5 = 119 30.
Spaltbar M deutlich; r und l weniger deutlich.
Bei dieser so vollkommenen Uebereinstimmung der Win-
kel des Achmits und Augits war es um so auffallender, dass
die stockiometrische Konstitution beider Mineralien ganz
verschieden ist. Jetzt, nachdem wir wissen, dass ganz ver-
scbieden zusammengesetzte Korper gleiche Form baben
kônnen , verschwindet das Auffallende dieser Erscheinung
und Avir haben dalier nur zu untersucben, zu welcker
Familie der in der Form von Augit krystallysirenden Mi¬
neralien der Achmit gebôre. Dies erkennt man an der
stôchiometrischen Konstitution der primitiven heteromeren
Molecüle.
Der Achmit von Eger in Norwegen besteht aus:
JVs
1. Achmit nach
SauerstofF.
Kieselerde 33,25 28,64
Eisenoxyd 31,25 9,37
Manganoxyd 1,08 0,32
Kalkerde 0,72 0,20
Natron 10,40 2,66
Glühverlust —
98,70
Berzelius.
Proportion.
10,01
9,69 3,38
2,86. 1.
2. Achmit nach Strom.
Sauerstoff. Proportion.
54,27 28,18 11,34
| 34,44 10,32 4,16
9,74 2,48 I
1,88
100,33
!
343
Rammelsberg überzeugte sich ausserdem, dass der
Achmit kein Eisenoxydul , sondern blos Eisenoxyd enthal-
te. Doch fand er gegen 3g Titansâure in diesem Minérale,
die demselben in der Form von Titaneisen heigemengt war.
Diese fremdartige Beimengung ist wahrscheinlich die Ver-
anlassung, dass die Sauerstofl - Proportionen der Aclimite
nicht ganz scharf mit denen der Spodumene übereinstim-
men. Doch ist es augenscheinlich , dass die Achmite diesel-
ben primitiven heteromeren Molecüle wie die Spodumene
haben. Die Analyse N- 1 des Achmits kommt nâmlich einer
Zusammensetzung nahe, die der Formel 2(j R Si + R Si3) +
(2 R Si + 3 R Si3) mithin der heteromeren Formel des Spo -
dumens |g (2 a + b) entspricht. Diese giebt nâmlich die
Sauerstofl* - Proportion 1 : 3,75 : 9,50, wâbrend die Ana¬
lyse 1 : 3,38 : 10,01 gab. JV? 2 dagegen entspricht der For¬
mel 2 R Si + 3 R Si3 oder der heteromeren Formel des Spo-
dumens = (6), welche die Sauerstoff-Proportion = 1 : 4,5 : 1 1
gieht, wâhrend die Analyse 1 : 4,16 : 11,34 gab.
Der Achmit hat also die Form des Spodumens und be-
steht ans primitiven heteromeren Molecülen von derselben
stochiometrischen Konstitution , wie dieses Minerai. Der
Achmit gehôrt demnach zur Familie des Spodumens und
kann als ein Natron - Eisen - Spodumen betrachtet werden,
in dem das Lithon durch Natron und die Thonerde durch
Eisen - Oxyd vertreten wird.
3. Laumontit .
Es wird wahrscheinlich vielen Mineralogen auffallen,
dass hier der Laumontit , ein Minerai, welches his 17g
Wasser enthâlt, mit den wasserfreien Spodumenen in eine
Familie zusammengestellt wird. Aber es wurde bereits bei
vielen Gelegenheiten darauf aufmerksam gemacht, dass der
344
Wassergehalt der Mineralien, in den Fâllen, wo das Was-
ser nicht einen Tlieil der Basen oder Sâuren vertritt, ge-
wôhnlich keinen Einfluss auf die Form der wasserfreien
Verbindung ausiibt. Wenn also nachgewiesen werden kann,
dass die Grundform und die primitiven beteromeren Mo-
lecüle des wasserfreien Theils der Laumontite mit denen
der Spodumene übereinstimmen, so müssen die Laumontite
der Familie der Spodumene beigezahlt werden.
Was die Form des Laumontits anbelangt, so haben
Brooke und Phillips folgende Abmessungen gegeben.
(Fig. 4.)
Fig. 4.
= 86<>5'
x : M = 104 20
y : ¥=113 30
Spaltbar orthodiagonal yollkommen, klinodiagonal Spuren.
Berechnet man nach vorstehenden Angaben die Neigung
der yorderen Schiefendflâche x und der hinteren Schiefend-
flâche y zur Hauptaxe, so erhâlt man nach der bekannten
Formel:
cos. w
C0S • L = sin. I (180° — W)
fur x 68°46' zur Hauptaxe,
fur y 54° 19' zur Hauptaxe.
Beim Leonhardit ist die Neigung der Flâche y = 52°22'.
345
Die yordereSchiefendflâche des Laumontits: x stimmt also
mit der vorderen Schiefendflâche des Spodumens -f J P <*>,
welche unter 69°40' zurHauptaxe geneigt ist,nahe iiberein.
Ebenso kommt der Winkel des Hauptprismas des Lau¬
montits: M : M von 86°5/ dem Winkel des Hauptprismas
des Spodumens von 87° sehr nahe.
Die hintere schiefe Endflache des Laumontits und Leon -
hardits : y , von 52°22' — 54° 19' ist offenbar identisch mit
der hinteren schiefen Endflache der Hornblende : t, welche
unter 51° 17' zur Axe geneigt ist. Diese Flâcbe würde da-
ber die Bezeichnung — 3 P <*> erhalten. Man sieht also, dass
der Laumontit dieselbe Grundform bat, wie Augit , Horn¬
blende und Spodumen .
Was die Zusammensetzung der Laumontite anbelangt, so
erhellt sie aus folgenden Analysen:
JVè 1. Laumontit, Fundort (?) v. Babo. JVs 2. d° Phillipsburg, N. Àme-
rika. Dufrenoy.
Sauerstoff. Proportion. Sauerstoff. Proportion.
Kieselerde
52,3
27,14
7,91
51,98
26,93
8,06
Thonerde
22,3
10,41
3,03
21,12
9,85
2,95
Kalkerde
12,0
3,43
1
11,70
3,34
1
Wasser
14,2
12,62
3,68
15,05
13,33
3,99
100,8
99,86
JVs 3. d° Cormayeur, Savoyen. Dufrenoy.
As 4. d° Insel Skye. Konnel.
Sauerstoff. Proportion.
Sauerstoff. Proportion.
Kieselerde
50,38
26,15
8,24
52,04
26,98
8,90
Thonerde
21,43
9,99
3,15
21,14
9,85
3,25
Kalkerde
11,14
3,17
1
10,62
3,03
1
Wasser
16,15
14,31
4,51
14,92
13,24
4,37
99,10
98,72
JVo 5.
d° Huelgoët. Vogel.
JVè 6. d° Huelgoet.
Malaguti.
Sauerstoff. Proportion.
Sauerstoff. Proportion.
Kieselerde
49,0
25,43
9,89
52,467
27,25
10,16
Thonerde
22,0
10,27
3,99
22,561
10.53
3,92
Kalkerde
9,0
2,57
1
9,412
2,68
1
Wasser
17,5
15,55
6,05
15,560
13,66
5,09
C
2,5
100,000
mfi
346
Untersuchen wir zuerst die Sauerstoff - Proportionen des
wasserfreien ïheils der Laumontite , so (inden wir für
R, R und Si:
R
R
Si
1
1
3,03
7,91
« 2
1
2,95
8,06
« 3
1
3,15
8,24
« 4
1
3,25
8,90
« 5
1
3,99
9,89
« 6
1
3,92
10,16
ihardit
1
4,08
11,10.
Die Sauerstoff- Proportionen von JY° 1, 2 und 3 sind al-
so offenbar =1:3:8. J\f? 4 ist nahe gleich 1 : 3,50 : 9,
5 und 6 sind = 1:4:10, und Leonhardit ist nahe gleich
1 : 4,5 : 11. — Diese Sauerstoff- Proportionen entsprechen
also entweder den heteromeren Molecülen des Spodumens
a und b mit den Sauerstoff - Proportionen 1:3:8 und
1 : 4 J : 11 oder verschiedenen Verbindungen dieser Mole-
cüle. JVf? 4 wâre namlich (4a + b) mit der Sauerstoff -Pro¬
portion 1 : 3,5 : 9 und JVf° 5 und 6 wâren (a + b) mit der
Sauerstoff - Proportion 1 : 4 : 10.
Der wasserfreie Theil der Laumontite besteht also aus
denselben primitiven heteromeren Molecülen , wie die Spo-
dumene. Hierzu treten aher verschiedene Mengen Wasser,
welclies, da es oh ne Einfluss auf die Form blieb, als H y-
dratwasser zu hetrachten wâre.
JVTS 1 und 2 sind namlich (a) + 4 //
« 3 ist 2 (a) + 9 H.
« 4 ist (k a + b) + 26 H .
347
JV? 5 ist (a + b) + 15 H.
« 6 ist (a + bj + 18 H.
Leonhardit ist (bj + 5 7f.
Die Laumontite sind also , da ihre Form und die primiti-
ven heteromeren Molecüle ihrer wasserfreien Grundmi-
schung mit denen des Spodumens übereinstimmen, ebenfails
aïs Spodumene zu betrachten, in denen das Litbon durch
Kalk yertreten wird und die verschiedene Mengen Wasser
aufgenommen haben, ohne dabei ihre Form zu ândern.
Was die systematische Eintheilung der zur Familie des
Spodumens gehorenden Mineralien anbelangt , so ist sie
sehr einfach. Wie die meisten grosseren Mineral-Gruppen,
zerfallen auch die Spodumene, je nacbdem sie Wasser ent-
halten oder nicht, in:
A wasser freie Spodumene ,
B wasserhaltige Spodumene.
Die wasserfreien Spodumene zerfallen , nach der y ers ch ie-
denen chemischen Natur ihrer isomorphen Bestandtheile in:
a) Natron - Eisen - Spodumene oder Achmite.
(R = Na, R = Fc)
b) Lithon - Spodumene
fit < U).
Die wasserbaltigen Spodumene enthalten nur die Gruppe
der wasserhaltigen Kalk - Spodumene oder Laumontite , in
welchen R blos aus Kalk besteht.
In nachfolgendem Schéma sind die Details der Einthei¬
lung enthalten.
348
FAMILIE : Spodümen.
Monoklinoëdrisch.
C 74°; ~ P 86°5' — 87°; P 117° — 119°30'.
A Wasserfreie Spodumene.
Heteromer :
(a) = R Si + R Si*;
(b) = 27? Si +3R Si*.
a) Eisen - Nalron - Spodümen oder Achmit.
(R = Na; R = FeJ
C 74°; ~ P (MJ 86° 56; -h P 2 (s) il9°30' (Mitscherlich).
Spaltbar M deutlich; r und l weniger deutlich.
H. 6 — 6,5. G. 3,5 — 3,6.
Berechnet. Gefunden.
R R Si R R Si
i Achmit (2 a+bj 1 3,7a 9,50 1 3,38 10, Oi Achmit, Eger, Nor-
wegen. Berzelius.
B-Achmit fbj 1 4,5 11 1 4,16 11,34 d°. d°. Strôm.
b) Lithon - Spodümen .
(R < Si)
* P (M) 87°; + P 2 (s) 117°; + l P * fx) 69H0' (Dana);
Spaltbar M deutlich; r vollkommen.
H. 6,5 — 7. G. 3,07 — 3,20.
349
Berechnet.
Gefunden
R
R
Si
R
R
Si
A-Spodumen (a)
î
3
8
1
3,28
7,78
Spodumen , Sterling.
Brush.
d°. «
«
«
«
1
3,27
8,04
d0, Norwich. Brush.
Einfach Spodumen
fa + bj
1
4
10
1
4,08
10,14
d°. Uto. Rammelsberg.
B -Spodumen (b)
1
4,5
11
i
4,17
11,26
d°. d°. Hagen.
d°. «
«
«
«
1
4,38
11,01
d°. Sterzing, Tyrol.
Rammelsberg.
B. Wasserhaltige Spodumene.
Heteromer:
fa + xb + y H)
a) Wasserhaltiger - Kalk - Spodumen ,
oder Laumontit. (Leonhardit.)
~ R (M) 86°5'; + % R «>(æj 68°46'; — 3 P <*> (y) 52°22' —
54°19/ (Brooke).
Spaltbar r vollkommen, / Spuren.
H. 3 — 3,25. G . 2,2 — 2,3.
Berechnet. Gefunden.
Æ Æ R R Si H
4 fach gewàssert
À -Laumontit
(a)+b H 1 3 8 4 1 3,03 7,91 3,68 Laumontit.Fundort
(?) y. Babo.
d°. d°. « « « « 1 2,95 8,06 3,99 d°. Phillipsburg,N.
Amerika Dufrenoy.
4] fach gewass.
a -Laumontit.
%{aJ+9H. 1 3 8 4^ 1 3,15 8,24 4,51 d°. Cormayeur, Sa-
voyen. Dufrenoy.
350
Berechnet. Gefunden.
R R Si H R R Si H
26 fach gewass.
i Laumontit
/4a + 6 J + 2$ H. 1 3,5 9 4,33 1 3,25 8,90 4,31 d°. Insel Skye.
15 fach gewass.
einfach Laumontit
( a + b)+i5H . 1 4 10 5 1
18 fach gewass.
einfach Laumontit
('a + bJ + lSH. 14 10 6
5 fach gewass.
B-Laumontit
(b)+$H. 1 4,5 11 5
Connel.
3,92 10,16 5,09 d°. Huelgoët, Ma-
laguli.
3,99 6,89 6,05 d°. d°. VogeL
1 4,08 11,10 4,68 Leonhardit,Schem-
nitz. Delffs.
II. Ueber die zur Farailie des Petalits gehorenden
Mineralien, namentlich: Petalit , Kastor , Heulandit?
Desmin , Aedelforsit , Neurolith und Brewsterit ,
/ . Petalit und Kastor.
Da bis jetzt noch keine ausgebildeten Petalit - Kry stalle
beobachtet worden sind, so lâsst sicb die Form dieses Mi¬
nerais nur aus seinen Spaltungs- Winkeln bestimmen.
Der Petalit ist spaltbar besonders nach zwei Richtun-
gen, die sicb unter 141° 30' schneiden, und y on denen die
eine (s1) deutlichere Spaltbarkeit besitzt, als die andere fxj.
Ausserdem findet sicb noch undeutliche Spaltbarkeit nach
einer dritten Flâche (P), welche den scharfen Winkel der
beiden ersten Theilungsflâchen abstumpft und gegen s/ un¬
ter 117°30/ geneigt ist.
351
Die Spaltungs-Richtungen des Petalits liegen daher aile
in einer Zone. Betrachtet man s' als die Querflâche, so ist x
die vordere Schiefendflàche und P die Basis.
Was den Kastor anbelangt, so fand G. Rose, dass dieses
Minerai dieselben Spaltungswinkel habe , wie der Petalit .
Ausserdem konnte Breithaupt an diesem Minérale noch
die Neigung einer Flâche s messen, die zu s ' unter 129° ge-
neigt war. Diese Flâcbe würde demnacb mit der Hauptaxe
einen Winkel von 51° bilden.
Die am Petalit und Kastor beobachteten Flâchen wâren
also folgende: Fig. 1.
Fig. 1.
OS P OO (s*)
O P (PJ = 62°30'
P «>(*)=* 51°
+ f R eo (X) = 38°30'
Spaltbar s' vollkommen, x weniger deutlich, P Spuren.
2. Heulandit.
Der Heulandit bat ganz âbnliche Winkel wie der Petalit
und Kastor. Er besteht nâmlich, wie aus Fig. 2. ersickt-
licb, aus der Lângsflâche if, der Querflâche s', der Basis P
und der vorderen Schiefendflàche s. Die Winkel betragen:
Fig. 2.
>0 P CO (s*)
(«> P ooj (M)
OP (P) 63° 40'
P «» (s) 50°20/.
Spaltbar M vollkommen.
352
Der Heulandit ist daher eiu neuer Beveis für den Salz,
dass wasserhaltige und ’svasserfreie Miueralien gleiche Form
liaben, wenn sie aus gleichen primitiven heteromeren Mo-
leeülen bestehen.
3. Desmin.
Die Form des Desmins wird gewobnlieb für rhombisch
gebalten. Docb bat scbon Breitbaupt die Ansicht aus-
gesprochen, dass die Krystalle des Desmins keine einfacben
Krystalle, sondera Vierlinge wâren und dass ihre primitive
Form aus einem hemidomatischen Prisma bestànde. Die
Untersucbung der Zusammensetzung der primitiven betero-
meren Moleeüle des Heulandit s und Desmins , bat mich in
Betreff derForm des Desminszn einer âbnlichen Ansicht, wie
die von Breithaupt, geführt. Da nâmlich die wasserfreien
primitiven heteromeren Moleeüle beider Mineralien , niebt
allein unter sicb , sondern aucb mit denen des Petalits und
Kastors übereinstimmen , so wurde es dadurch sebr wahr-
scheinlich , dass auch die Grundform aller dieser Minera¬
lien übereinstimmen dürfte.
Legt man der Berechnung dieser Grundform die Endkan-
ten - Winkel des angeblichen rhombiseben Oktaëders des
Desmins = 1 1 9 0 1 5' und 114°0/ zu Grunde, so erhàlt man
als Neigung des positiven Hemidomas zur Axe, nach der
Formel:
cos. 57°
cos. a =
sin. 59° 37'
den Winkel 50° 51'.
Dieser Winkel entspricht also der Flâche P des
Petalits und Heulandits , der zwischen 50°20' und 51 °0'
schwankt.
Die Neigungs - Winkel des negativen Hemidomas des
Desmins findet man leicht aus dem des positiven Hemidomas
353
und dem Neigungswinkel yon 90° beider Hemidomen zu
einander. Jener Winkel muss namlich betragen: 90° +
50° 51' — 180° = 39°9/.
Da nun die Neigung der Klinodiagonale des Fetalits:
62°30' und der Winkel yu': 39°9' betragen, so erhalten
wir fur den Winkel vé den Werth von 23°21'. Die Lange
der vertikalen Axe c des negativen Hemidomas ist also
c ïf- \m~ "39'4i" = 0,627. Lie Lange der Hauptaxe des
O 027
Petalits ist 1,180. Es ist aber -(s0 j== 0,531 oder nahe J.
Das négative Hemidoma des Desmins würde daher die Be-
zeichnung — J- P e» (e) erhalten.
Ans diesen Berechnungen ergiebt sich, dass wenn man
die Krystalle des Desmins als Yierlinge betrachtet, seine
primitive Form mit der des Ileulandits und Petalits übereim*
stimmt. Die Abmessungen betragen dann für die einfache
Form: Fig. 1.
C = 62°30/
(«> P (MJ;
^ P (TJ 119°15';
P** (s) 50°5D;
— i P ~ (e) 39°9'
Fig. 1.
Spaltbar M vollkommen, s Spuren.
Die Neigungs - Winkel der Yierlinge, Fig. 2, dagegen
betragen: Fig. 2.
T: T 119°15'
T : T" 114°
T: T ' 96«
s : e 90°
s : M 90o
Spaltbar M vollkommen,
JW 4. 1852. .
s Spuren.
23
354
4. Âedelforsit und Neurolilh.
Die Form dieser Mineralien ist noch unbekannt. Sic bil-
den stàngliclie und fasrige Aggregate. Aus ibren Sauerstofl-
Proportionen ergiebt sicli aber, dass sie zu derselben Fami-
lie wie Desmin, Heulandit und Petalit gehoren.
5. Brewsterit.
Die Form und die wasserfreien primitiven hcteromeren
Molecüle des Brewsterits lassen sich ebenfalls auf die des
Petalits zurückfübren. Die Begründung dieser Ansicht wird
an einem anderen Orte mitgetheilt werden.
Es bleibt uns jetzt noch übrig die SauerstofF- Proportio-
nen der zur Familie des Petalits gehorenden Mineralien
naher zu untersucben. Nacli den zuverlâssigeren Analysen
sind dieselben:
A. Wasserfreie Petalite.
B
B
Si
Æ 1
1
3,86
19,28
« 2
1
4,10
19,10
'« 3
1
5,90
26,60
Petalit, Uto. Hagen.
d°. d°. Rammelsberg.
Kastor, Elba. Plattner.
B. Wasserhallige Petalite.
1 . Heulandit e.
R
R
Si
H
JW 1
1
2,95
12,19
4,99 (?;
« 2
1
3,83
14,07
6,25
« 3
1
3,98
14,66
6,90 •
« 4
1
3,91
15,26
6,57
Heulandit, Island. Damour.
d°. Fâroer. Thomson.
d°. Island. Rammelsberg.
d°. d°. Walmstedt.
355
Desmine .
/I
R
Si
H
J# 1
1
2,92
9,31
5,69
Hypostilbit, Faroer. Beudant.
« 2
1
3,02
10,12
6,01
Desmin , weiss. Dumbarton.
Thomson.
« 3
i
2,96
10,89
6,37
d°. Fârôer. Delesse.
« 4
1
3,05
11,20
6,75
d°. Island. Fuchs.
« 5
1
2,68
11,45
6,13
d°. Faroer. Moss.
« 6
1
3,17
11,50
6,42
d°. d°. Retzius.
« 7
1
3,08
11,92
6,42
d°. Ilmengebirge. Hermann
3. Aedelforsit und Neurolith.
R R Si H
yW 1 1 3,37 12,50 3,93 Aedelforsit, Aedelfors. Retzius.
« 2 1 5,38 25,23- 2,34 Neurolith , Unter - Canada.
Thomson
4. Brewsterit .
R R Si H
Æ 1 1 3,46 11,8 4,7 Brewsterit. Strontian. Thomson
« 2 1 3,44 12,3 5,8 d°. d°. Connel.
Aus diesen Sauerstoff- Proportionem ergiebt sich, dass
die wasserfreien primitiyen heteromeren Moleciile der
zur Familie des Petalits gehôrenden Mineralien nach den
Formeln:
faj = R Si 2 + R Si 3
(b) = il Si 2 + 2/* Aï 6
23*
356
zusammengesetzt sind und dass sicli diese Molecüle odcr
ilire heteromeren Verbindungen mit verschiedenen Mon-
gen Wasser vereinigen kônnen, oline dabci ihre Forrn zu
andern.
Bei der systematischen Eintheilung zerfâllt die Familie
P étal U in:
A. Wasser freie Petalile ;
B. W ’asserh al lige Petalile .
Die wasserfreien Pctalite bestehen bis jetzt blos ans der
Gruppe: Lithon-Pelalile, mit: Pelalit , Kaslor und Zygadit.
Die Avasserhaltigen Petalite bestehen aus den Gruppen
der Avasserhaltigen Kalk - Petalite oder Stilbite und der
Avasserhaltigen Baryt - Petalite oder Brewsterile, in denen
das Lillion meisten tlieils durch Kalk , Baryt oder Strontian
mit geringen Mengen Natron oder Talkerde vertreten wird.
Ein Grund zur Unterscheidung von Desmin und Heulandit
ist Aveder in den krystallographischen Verhaltnissen der
Grundform dieser Mineralien , noch in den stochiometri-
schen Proportionen ibrer primitiven hetëromeren Molecüle,
noch in der Qualitat ihrer Bestandtheile aufzufînden. Will
man aber die bislier gebrâuchliche Trennung beider Mine¬
ralien beibehalten, so kann man die ganze Gruppe Stilbit ,
die einfachen Krystalle, Avie bislier Heulandit und die Vier-
linge Desmin , nennen.
Aedelforsit und Neurolith unterscheiden sich unter sicb
und von den Stilbilen durcli verschiedenen Wassergehalt
und von letzteren noch durch ihre fasrige Struktur.
Nachfolgendes Schéma enthâlt die Details der Einthei¬
lung der Pelalile,
357
FAMIL1E: Petalit.
MonoklinOëdrisch:
C 62° 30' — 63°40'; P ~ 50°20' — 51°.
Heteromer:
(a) = 1 i Si + R Si s;
( b) = R S i® + 2 R Si«;
(<■)'=■( u + xb + y HJ.
Heterotom.
A. Wasserfreie Petalite.
a) Lithon Petalit.
(R < Si)
«. P™ (s); OP (P) 62°30'; P ~ (s) 51°; + § P^fx)3S°S0‘.
Spaltbar s' vollkommen, ce weniger deutlicli, P Spuren.
H. G — 6 J . G. 2,38 — 2,42.
Berechnet. Gefunden.
« A’ Si II R Si
Einfach Petalit
fa + bj 1 4,50 19,0 1 3,86(?) 19,28 Petalit, Uto. Hagen.
« « « « « 1 4,10 19,10 dü. d°. Rammels-
9 fach Petalit berg.
(a + $b) 1 5,70 26,20 1 5,90 26,60 Kastor, Elba.Plattner.
Æ-Petalit ? ? ? ? ? ? ? Zygadit, Harz.
(Li, Al Si) Plattner.
358
13. Wasserhaltige Petalite .
A . Wasserhaltige Kalk - Petalite oder Stilbile
(Heulandit, Desmin)
(R < CaJ
I. Krystallisirte Stilbite .
~ P « P OP (Tj 63040'; P <*> (s) 50°20';
~ P (TJ 119015' — 122°; — \ P (e) 39°9'. Vierlinge.
Spaltbar M vollkommen, s Spuren.
//. 3,5 — 4,0 G. 2,1 —2,2.
Berechnet. Gefunden.
R R Si
6 fach gewassert
A - Stilbit
H R R
Si H
(a)+ 6 H 1 3 10
6 1 2,92
9,31 5,69
Hyposlilbit, Farder,
Beudant.
d°. « « « «
121 f. gewassert
rlg Stilbit ^18a+6^
« 13,02 10,12 6,01
Desmin, weiss, Dum-
barton. Thomson.
+ 121 H. 1 3,15 10,94 6,36 1 2,96 10,89 6,31 d°. Farder. Delesse.
108 f. gewassert
ts Stilbit^l5a+&y<
+ 108 fi". \ 3,18 11,12 6,75 1 3,05 11,20 6,75 d°. Island. Fuchs.
80 f. gew. ^ d°.
(12a+b) + &0H. 1 3,23 11,38 6,15 1 2,98 11,45 6,13 d°. Faroer. Moss.
64 f. gew. I d°.
(9a + b) + CA H. 1 3,30 11,80 6,40 1 3,17 11,50 6,42 d°. d°. Retzius.
d°. d°. « a « « « 1 3,08 11,92 6,42 d°. Ilmengebirge.
50 f. gew. ^ d°. Hermann.
(9a+bJ+50H. 1 3,30 11,80 5,0 1 2,95 12,19 4,99(?) Heulandit, Island.
Damour.
359
Berecknet. Gefunden
RR Si HR R Si H
25 f. gew. i d°.
(3a+b)+25H. 13,75 14,50 6,25 1 3,83 14,07 6,25 <1°. Farôer. Thora-
28 f. gew. ^ d°. son.
(3a ±bJ + 28 H. 1 3,75 14,50 7,0 1 3,98 14,66 6,90 d°. Island. Ram-
46 f. gew. | d°. melsberg.
(5a + 2bJ+£6H. 1 3,85 15,14 6,57 1 3,91 15,26 6,57 d°. d°. Walmstedt.
II. Fasrige wasserhaltige Kalk- Stilbite.
(Aedelfôrsit, Neurolitk).
Stânglich und fasrig.
H. 4,5 G. 2,47 — 2,60.
Berecknet. Gefunden.
R R Si H R R Si H
28fach gewassert
^ Stilbit ( 6a + bJ
+ 28 H. 1 3,43 12,17 4,0 1 3,37 12,50 3,93 Aedelfôrsit, Aedel-
16 f. gew. 6f. d°. fors. Retzius.
(a + 6bj + 16#. 1 5,57 25,43 2,34 1 5,38 25,23 2,34 Neurolith, Unter-Ca-
nada. Thomson.
B. Wasserhaltige Baryt - Petalite oder Brewsteriie.
(R < Ba} SrJ
» P 121 (T); « P | (f); ~ P l (g); n P fdj
(«> P ooj (MJ; «j P zo (s* J.
Spaltkar M yollkommen.
IL 5—5,5. G. 2,1— 2,2. .
360
Berechnet. Gefunden.
R R Si H U R Si H
47 fachgewassert
1 Brewsterit
f9a + bj+41 H. 1 3,30 11,80 4, 7 1 3,46 11,8 4,7
40 fachgewassert
^ Brewsterit
('6a + bJ+4QH. 1 3,43 12,57 5,7 1 3,44 12,3 5,8
Brewsterit v. Stron-
tian. Thomson.
d°. d°. Connel.
— —
Beobaclitungen
der
lugtis I - Sternschnuppen - Période
auf der Sternwarte (*) des Konstantinschen Messinstitutes.
Seit einiger Zeit wurden die Sternschnuppen von den
Astronomen einer grôsseren Aufmerksamkeit gewürdigt,
theils uni das Phânomen, dass sie an gewissen Jalirestagen
in ansserordentliclier Hâufigkeit, an andern wieder mit
grosser Sparsamkeit sicli zeigen, nâlier zu erklâren, theils
aber ancli mn sie zu Bestimmungen von LângendifFerenzen
(*) Im Konstantinschen Messinstitute befindet sich zur Einübung der
Officiere in geograpliischen Ortsbestimmungen eine kleine Sternwar¬
te, die seit einiger Zeit in bestândiger Thatigkeit ist. Gegenwàrtig
besitzt dieses Obseryatorium an Instrumenten : 2 neue Sextanten ,
2 grosse und 3 kleine Pistorscbe Kreise, ein kleines Universal-
instrument, einen astronomischen Theodoliten, ein grôsseres tragba-
res Passageninstrument(letztere 3 Instrumente yonErtel), ein Frauen-
hoferscbes Fernrohr von 40 Linien Objectiv-Qeffnung, ein Taschen-
chronometer von Barraud , eine astronomische Pendel-Uhr von
Winterhalter in St.-Petersburg mit Pulkowaer Compensations-
Pendel, und 4 der vorzüglicbsten Box - Chronomeler von Dent; —
und es ist begründele Hoffnung vorlianden , dass in nicbt gar fer-
ner Zeit noch grossere Instrumente angeschafft und in Thatigkeit
gesetzt werden.
362
zu beuutzen; und in letzterer Bezieliung liegen bereits gü n-
stige Resultate vor. — Es làsst sicli nicht làugnen, dass
für nicht allzugrosse Distanzen die Sternschnuppen - Beob-
achtungen ein vortreffliches Hülfsmittel zu Làngenbestim-
mungen abgeben, Avenu mit genàherter Lângen-Differenz
die Identitàt ein und derselben Sternschnuppe sich heraus-
stellen liisst, indem von geübten Beobachtern sehwerlich
ein Fehler von einer Zeitsecunde beim Beobachten des plütz-
liclien Verschwindens begangen werden kann. — Dass die
Orte, an welchen correspondireude Beobachtungen ge-
macbt werden sollen, nicht zu weit von einander entfernt
sein diirfen, erhellt aus dem gewohnlich nur in der Entfer-
nung von 10 — 20 Meilen von der Erdoberflache stattfin-
denden Aufleuchten der Sternschnuppen. Eine leichte Rech-
nung ergiebt freilich, dass, Avenu eine Sternschnuppe in einer
Hohe von 10 Meilen üher der Erdoberflache aufhiitzt, die
entferntesten Orte, die sie noch sehen, in einem Rreise von
130 Meilen Halbmesser liegen; bei zwanzig Meilen Hohe in
einem Rreise von ISiMeilen Radius, so dass also die grôsste
Distanz, in welcher jene noch beobachtet werden kann, (we-
gen d. Rrümmung der Erde) 260, für letztere 368 Meilen
betragt: allein es mochte wohl unzweckmàssig sein, auf
so weite Distanzen durch solche Beobachtungen Làngendif-
ferenzen bestimmen zu Avollen, indem von heiden Orten die
Sternschnuppe am Horizonte gesehen würde. Erwàgt man,
dass in grosserer Hohe üher dem Horizonte sich genauer
beobachten làsst, und dass manche Sternschnuppe der Erd-
oberflàche nàher kommt, als auf 10 — 20 Meilen, so wird
Avohl eine Distanz von 100 Meilen schon das âusserste sein
die zu correspondirenden Beobachtungen angewandt Averden
kann. Die Russischen SternAvarten liegen beinahe zu weit
von einander, als dass sich lioflen liesse, correspondirende
Beobachtungen zu erhalten; auch siud die Langen derselben
363
durch chronometrische V erbindungen mit solcher Genauigkeit
bestimmt worden, dass in dieser Beziehung von den Stern-
schnuppen wohlwenigErspriesslicbes zu erwarten ist.Etwas
anderes aber ist es mit den zwischenliegenden secundâren
Punkten, wenn bei grosseren Expeditionen nur wenige
Haupt - Punkte chronometriscb durch Hin - und Herreisen
bestimmt werden kônnen; in diesen und in vielen andern
Fâllen scheinen mir bei sorgfâltiger Behandlung die corre-
spondirenden Beobachtungen der Sternschnuppen ein vor-
trefïliches Mittel für Lângendifferenz-Bestimmungen zu sein,
das an Genauigkeit den Chronometer-Expeditionen nurwenig
nachsteht, und zudem ungleich geringere Kosten venir-
sacht. Die Wichtigkeit der Lângendifferenz-Bestimmungen
für Russland veranlassten mich nun mit den auf der Stern-
warte des Konstantinschen Messinstitutes sich in geogra-
phischen Ortsbestimmungen einübenden Ofîicieren des Mess-
Corps: Larionow, Lisniewski, Petschkowski und
Raschkow wàhrend der Augustperiode vollstândige Beob¬
achtungen der Sternschnuppen zu veranstalten, einerseits
des allgemeinen wissenschaftlichen Interesses wegen, an-
derseits, um für die Zukunft und für unsere Zwecke regel-
recht eingeübte Beobachter zu bilden , da einstweilen
nicht zu erwarten war, correspondirende Beobachtungen
nahe gelegener Orte zu erhalten. Will man Sternschnup-
penheohachtungen einzig bebufs Bestimmungen von Lân-
gendifferenzen anstellen, so môchte es vielleicht am zweck-
màssigsten sein, solche Tage dazu auszuwâhlen, an wel-
chen die Sternschnuppen wohl haufig, aber nicht in zu
grosser Menge fallen, da man sonst Gefahr lâuft, bei der
Berechnung nicht correspondirende Sternschnuppen als sol¬
che zu betrachten.
Der Mechanismus der Beobachtungen wurde folgender-
massen bewerkstelligt. 4 Beobachter vertheilten unter sich
364
als Schauplatz das lliininelsgewdlbe , der 5-te befand sich
als Secretair bei einem Chronometer. Sobald einer der 4
Beobachler eine Sternsclinuppe l'allen sali, gab er dem Se¬
cretair durcb abgebrochnen Ruf ein Zeichen, in Folge des-
sen derselbe das Zeitmoment und den Beobacliter notirte,
wâhrend dieser in eine bereit liegende (*) Sternkarte die
sclieinbare Balin der Sternsclinuppe verzeiehnete, und dem
Secretair die Grosse und allfâllige Bemerkungen über die-
selbe zur Notirung mittheilte. Jede Sternsclinuppe erbielt
eine Nummer, die vom Secretair angegeben und vorn Beob-
acliter der scbeinbaren Balin in der Karte beigefügt wurde.
Die Zeilmoinente bezielien sicli gewôbnlich auf das Yer-
schwinden der Sternsclinuppe , indem dieses genauer, als
das Entstehen derselben, beobaclitet werden kann. Durcb
eine derartige Verzeicbnung der Bahnen in Sternkarten
erhàlt man eine hübsche grapliisclie Darstellung, die mit
einem Blicke erkennen lâsst , ob die Sternschnuppen in
Beziehung auf Richtung und Yertheilung ein gewisses Ge-
setz befolgen, oder nicht.
Im Beobachtungs-Journale wurden ebenfalls die Grôssen
der Sternschnuppen notirt , und diese von der ersten bis
(*) Für (lie 4 Beobachtungstage wurden 4 besondere Karten angefertigt,
in denen nui die Sterne bis zur 4-ten Grosse verzeichnet waren; uni
aber für die Zukunft des làstigen Kartenzeichnens überhoben zu sein,
machten wir den Yersuch, uns Karten durch sogenanntenUeberdruck
zu yerschafîen. Aile Sterne bis zur 5-ten Grosse nacb Argelander wur¬
den auf ein Blatt von genügender Grosse genau aufgetragen, diesel-
ben mit chemischer Tusche und ihren Grôssen angemessenen Cha-
racteren einzeln gezeichnet , und hierauf in der Lithographie des
Konstantinscken Messinstitutes auf den Stein übertragen. Die bereits
vom Steine erhaltenen Abdrücku beweisen sich als vollkommen ge-
lungene : eine zweite àhnliche Operation soll die Umrisse und Namen
der Sternbilder etc. in farbigem Drucke liefern , wodurcb wir für
unsere Zwecke vollkommen genügende und ausserst biliige Stern
karten erhalten.
365
fünften analog wie bei den Fixsternen taxirt. Den Fix-
sternen , die man kaum nocli mit blossen Augen als solche
erkennt, giebt man die sechste Grosse: ich glaube aber, dass
man bei den Sternschnnppen richtiger die 5-te Grosse als
die âusserste Grenze annimmt, indem sie ibres flücbtigen
Auüeuchtens wegen, schwieriger als die Fixsterne dem Ge-
sichtssinne sich bemerkbar machen. Reineswegs gilt aber
in Beziebung auf die Grossen ein àhnliches Gesetz , wie
bei den Fixsternen , dass nâmlich die Sternschnnppen ge-
ringerer Grossen hâufiger wâren, als hellere, wie sich spâ-
ter zeigen wird. Bisweilen waren Sternschnnppen bed entend
heller, als Sterne ers ter Grosse, und dieser Grad der Hellig-
keit wurde durcli: wie Venus bezeichnet, aber eigentliche
Feuerkugeln mit bedeutendem Dnrchmesser wurden nicbt
wahrgenommen. - — So viel als moglicb wurde daranf ge-
selien, dass keine Sternscbnnppe unbemerkt aufleuchtete,
indem, sobald ein Beobacbter beim Éinzeicbnen etc. be-
schâftigt war, die anderen dessen Partbie des Himmels mit
den ibrigen durcbmusterten : jedoch lâsst sich der Natur
der Sache gemass keineswegs behaupten, dass nnsere Ab-
sicht vollkommen erreicht wurde , aile vorkommenden
Sternschnnppen zu beobachten und zu verzeichnen; es mo-
gen , wenn auch nicht sehr viele, uns doch manche entgan-
gen sein.
Die Beobachtungen wurden an den Tagen vom 8 — 11-ten
August neuen Styls angestellt , und konnten nicht langer
fortgesetzt werden, da ain 12. sich trübes Wetter einstell-
te. — Zunachst scheinen mir aus dem Complecte aller Be-
ohachtungen folgende Resultate heryorzugehen.
1) Die Erscheinung der meisten Sternsclmuppen war eine
sehr kurze, etwa eine halbe Secunde andauernde;
jedoch gab es auch mehrere, die langere Zeit sichtbar
366
waren, wie in den Beobachtungen selbst angegeben
wird .
2) Die meisten Sternsclinuppen vollendeten ibre Bahn mit
grosser Schnelligkeit, nur wenige langsam.
3) Weit aus die meisten Sternsclinuppen scliienen sich in
gerader Linie zu bewegen, jedocb nicht selten kamen
krumme und geschlângelte Bahnen vor , und dies
hauptsâcblicli bei den helleren.
4) Die meisten Sternsclinuppen bis zur 3-ten Grosse hat-
ten Schweife nacli Art der Raketenschweife , die bei
den hellern bisweilen nach dem Erloschen der Stern-
schnuppe selbst noch kurze Zeit sichtbar waren. Uni
nicht zu viel Zeit zu verlieren wurden nicht imnier,
hesonders wenn der Sternschnuppenfall hâufig war,
die Schweife notirt; hei den Sternschnuppen 4-ter und
5-ter Grosse kommen dieselhen heinahe nie vor.
5) | aller Sternschnuppen waren 2., 3.,od.4. Grosse und
nur ein Achtel: «wie Venus» 1, oder 5-ter Gr. — Von
der letzten Grosse wurden nur wenige in günstigen
Momenten , wenn der Beohachter nahe auf den Punkt
des Entstehens hinhlickte, wahrgenommen.-— Nahezu
finden sich immer ehen so viele Sternschnuppen der
2-ten, wie der 3-ten und der 4-ten Grosse beobachtet.
Eine genauere Uebersicht giebt das folgende Tâfel-
chen, worin Grôssen von 2.3 bezeichnet als 3-ter
und so weiter gerechnet sind.
WieYenus.
1-terGr.
2-terGr.
3-terGr.
4-terGr.
5-terGr.
Summa.
8 Au g.
3
10
lo
24
18
0
70
9 —
3
29
65
69
61
7
234
10 —
3
31
75
70
56
2
237
11 —
2
7
53
51
41
2
156
367
6) | aller Sternschnuppen beschrieben Bahnen, deren
Verlàngerungen rückwârts auf eine Gegend zwischen
Cassiopea und Perseus liinwiesen, in welcher sich also
wahrscheinlich der Haupt - Ausgangspunkt befmden
muss , von wo diese Meteore nach allen Seiten hin
fielen.
7) Ein Theil der übrigen Sternschnuppen deutet auf einen
secundairen Ausgangspunkt zwischen Lyra und Cyg-
nus, so dass welche von hier nach allen Seiten, jedoch
keine in directer Richtung nach der Cassiopea hin sich
bewegten.
8) Ein anderer Theil hildete einen mit der Andromeda
parallelen Strom gegen Pegasus hin. Daahernach der
entgegengesetzten Seite (der Kapella hin) kaum ein-
zelne Fàlle vorkommen, so lâsst sich weniger an einen
hesondern Ausgangspunkt, als vielleicht eine durch
die Drehung der Erde um ihre Axe und jâhrliche Be-
wegung hervorgehrachte Modificirung der Richtungen
der Cassiopea - Strômung denken.
9) Im Ganzen genommen kann inan die Frequenz der
Sternschnuppen an jedem Theile des Himmels als ziem-
lich constant betrachten; jedoch bildet eine auffallende
Ausnahme davon die Gegend des grossen und kl. Bâ-
ren , der Jagdhunde und der nordlichen Theile des
Bootes. In 3-mal grôsserer Hâufigkeit als an den an-
deren Theilen des Himmels fielen die Sternschnuppen
vom Polaris aus durch die bezeichneten Regionen bis
zu + 40° Déclin., deren Bahnen jedoch rückwârts ver-
langert im Allgemeinen wieder auf Cassiopea und Per¬
seus hinweisen.
10) Als ziemlich allgemeine Regel bat sich herausgestellt,
dass in der Nahe des Hauptausgangspunktes die schein-
baren Bahnen der Sternschnuppen am kürzesten, je
368
weiter davon, desto langer waren. Besonders zeichnen
sicli durch ihre Lange die zwischen Hercules und
Adler lieuenden Bahnen aus und ebenso mehrere der
voin Polaris gegen a Bootis gerichteten.
In diesen 10 Punkten sind die Wabrnebmungen aufge-
fiihrt, die an allen 4 Beobacbtungs-Abenden dieselben blie-
beu; das Einzelne jeder Session findet man in der unten
gegebenen Zusammenstellung der Beobacbtungen , und 6c-
sonders hervorzuheben bleibt nur die Erscbeinung einer
Sternschnuppe des 11 Augustes. Diese Sternschnuppe
(J\° 102) leucbtete nalie an der S telle auf, in welche der
Haupt-Ausgangspunkt zu setzeo ist, war, als ich sie zuerst
sah, 2-ter Grosse, wurde allmàlig heller als Venus, und
nalim ebenso wieder an Glanz ab bis sie gànzlicb ver-
schwand. Zur Zeit ibres grossten Glanzes batte sie eine
intensîv grün brillirende Farbe. Ein Umstand von besonde-
rem Interesse war der, dass sie ihre zuerst eingenommene
Stelle nicbt merklich ânderte, also directe auf uns zu oder
von uns weg sicb bewegte. Beinalie konnte man geneigt
sein, letzteres wegen des allmàligen Verschwindens anzu-
nehmen ; indessen kann ich niclit bebaupten, dass sie wirk-
licli plôtzlich als 2-ter Grosse aufblitzte. — Die ganze
Erscbeinung mag anderthalb Secunden gedauert haben.
Die Intensitat des gegenwàrtigen Sternschnuppenfalles
war eine sebr bedeutende, sie stellt sicb folgendermassen
heraus :
Anzabl der Sternscbnuppen, die durchscbnittlicli in einer
Stunde fielen.
Am 8. August .... 25
« 9. « 61.5
« 10. « . 66
«11. « . 52
nacli welcbem Tafelchen , auch ohne Rücksicbt auf den
369
hâufig bewôlkten Himmel, dennoch der 10* August beson-
ders bevorzugt erscheint*
Noch sind einige Bemerkungen zur Ërklârung der fol*
genden Beobachtungen beizufügen.
1) Die Columne «Mittlere Zeit» enthàlt die Zeit des Ver*
schwindens jeder Sternschnuppe in mittlerer Zeit der
Sternwarte des Institutes. - — Die Zeitbestimmungen
wurden mit dem Passagen -Instrumente gemacht. — -
Die Lange dieser Sternwarte ist durch vorlaufige
Verbindung mit der Universitâtssternwarte gefundenï
Oestlich y on Greenwich:
2h 30m 38s, 9.
Die geographische Breite, so wie sie diesen Sommer
durch Passagen - Beobachtungen im ersten Verticale
bestimmt wurde, ist:
55° 45 53:25*
Letzteres Résultat kann kaum um eine halbe Bogen*
und ersteres kaum um 2 Zehntel Zeitsecunde unrich*
tig sein.
2) Die vorkommenden Rectascensïonen und Declinationen
beziehen sich auf die Anfangs- und Endpunkte der
Sternschnuppen , und sind unsern Karten entnommen*
3) Die Buchstaben in der Columne «Beobachter» bedeu*
ten:
La — Larionow
L = Lisniewski
p = Petschkowski
R = Raschkow
S = Schweizer*
4) In der Columne «Bemerkungen» bedeütet Schw . . . »
Schweif; Mond* . . dass der Mond bereits sich zuhoch
j\s 4. 185& 24
370
über denHorizont erhoben batte, so dass dieentstandene
Helligkeit kleine Sternscbnuppen unbemerkt liess.
5) Am 10. August sind für die Anfangs- und Endpunkte
der Sternschnuppen 3V° 45 — 49 keine AR. und Decl.
angegeben, weil sie ibrer raschen Aufeinanderfolge
wegen nicht in die Karten gezeichnet wurden.
6) Gewohnlich waren wir so vertheilt, dass Larionow als
Secretair fungirte, Lisniewski den NW, Petschkowski
den SW, Raschkow den SO und ich den NO vom Ho-
rizonte bis zum Zenit im Auge bebielten.
G. Schweizer. Dr.
Moskau, im August, 1852.
-
i
V
371
e
bt>
G
3 -
-3!
«
£
93
«
wie Venus, Schweif, bleibend.
dauerle 3 Sec, wie Venus,
Schw,
kl, Schw,
dauerte 2 Sec,
Schw,
Schw,
Schw.
Schw.
Mond,
Beobachter.
m
« d d d d d d d d d dddd d dddd d d d dddd dddd 1
Grosse.
»?t CO CO *«t CO 1 GM ICOCN^COeO^COWït^-IKtCM ^ N N M M «
* 1 r«CO©XCM53fc-COX©©©X»?fXOM©OMî©XCOîO'Hr-SMSMîOte-'**©53
'Hffir*M^WC05ü5S5K5«r>^»Msf5«T>?t ©CO**t!OX>*rîO©GMîO©CO
(M (N (M CO CO (N M N TH (N CO CO CO (N CM CO (N (N "H (N (M (N CO ^©co
ïr- CO CO *«t GM îO »?f © st |(NrH(M«!tCOCO «?tCO©COîOXOMGMGM*sT
À
<
(Mr»~(C0'?tC0MMlr*r(©>îf»X(N05t'(NH>^t'lN^O«C0©,«t0CC0!O
«^ © © GM 00t'©Mî0©N*WM50r^^ô(Nlr>fflTH®©«î‘îffflO(N
CM (M GM CO GM GM GM GM GM CO CO CO GM COCOGMGMGMGMGMCOCOGMCO
+*
*3
N
93
U
O
s
CO s» (M © -rH s® iO i!> © © co so X sa © eo ço a© >H ©^ s© © ©_ ©^ © a«9 îO
i-T r-*" © x" s©" ï> ao" cm" co" co vt" «t ©" r-" © co" à© x" co ©" ©" -ri gm" t*" ©" ©" x" co gm
CM GM © 50 •<* sNMrH'itCOTHN'H î© GM î© r-l SM GM « «?t Ï5 t< « (M 5-0
cMco»îtir«r-©TH^H©©©X‘^©©©‘?t©©'rtX©©cox‘5#,©'H©i^«r-
WTHT(^(Me0CQnC0C0MMM,,«t'!!,5O5O5(5 t^t^CMGMGMGMGMGMCOCOCOCO
S 1 1 1 II 1 I 1 1 1 1 1 II 1 II S 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ! 1
N u m mer.
^„„^»5DI>C0îfM©«xnt'nxfflt'X © « w a© «ta5ffl©©©0!flJO©©H as » x^ffl x
t-' co~ c© P P P Ci ©T ieî «© ce ci ©T a©f ©T a©' os «o >© -h © » cc a©~ ce
(N-rtlNKi W rH IN ^ ^ © (N -rt ïî (N îfî CO^©1
'-fHM!(5©lr-XX©-HMMX>îf«t*X©©(NlM«l'X©-H
^^^H^HT-i^TH<^©l©i5q©<(M©lS^©4©l©ICOCOCOCOCO‘?t«J*
S 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
:ïï
^ X © ©
©»©t«
-H©l©©»îta©îOfc",OeCS©'*-l©10©‘?ta©«Ot-'OOSS©'H©»e©«5ta©
rinr'rlT^ri^riwrlMCeNlN^N
374
H
C/5
O
<
Ci
£ £ * £
o « o a
X X 1/3 X
£ £ ?
J3 J3 J3
« ü V
X X X
*3cSeSa ^ ^ “ y n n îi v* îi - U U
tn A GG CG ce CG CG
«
«2
.* .
.' \ cô ^ s$ Ph* cg Ph* i-4 *4 pc pg p£ï J & éC oî pC pC à cg À ch çè CT X 50 M S S H X
^vrvf |anfmnian-5 p£ PS ^ PS 4 PÜ on PS c4 » pî co À Ph à co" i-4 éw
I cececececeCMCMCe-H-H-rHiiecMCMCMcecM
-rH Ce (M ce t< c e
(M
t- CM îb ©
Or. O'HC5sf0DHt«(MO00 00!fiO(Mlr'O(Mt"OX«3Ht"fflC0ce»OO50OV!"H(M
Sî V- ri^CMt'^OOïîOWt'bt'Ti^cefflnXM-^Tft*^ Vj- 00 00 © îO © C-
■ !ÎOO©H5i5(N!DtS^<0«OM.t*XOt*pH'HO(Mt*MV+CDC0t"O»Ot-(MTC
B Ï^Le3>(M«50 O >?t CO îCÎ (MCMCM X b X W CM 05 -H ceb(M>ctbOO(MC5(M
5P1 e cm ce cm ce ^ th cm cm cm cm ^ ee ce cm cm ce «h
IjÉ « © 00 ©^ G© © GO îfS O C 5.0^0 4 C X_X © CM cO_ a *4 '4 Tf X « m O r. X 4 H(Meevj-s?5 0b‘oecso*!HoocsO'Hîf ^ ^ v+ m- v+ >jt v* b b so io « w m w « so an se e e e e e o
24*
378
379
■s if
.a -c
O O
ce c e
fcc
'N-'VJ-'sj-GIGlGlCO^GlVj-'H
r
GicoG»vi-*tcoG*^^-vi-coMGiG»vj-vf-v!-GiGJGi
gT
D^»HccHCi©r5Moooo«oco^t>»ocOi(î(»t'Hc(DNœ?Nyr(M«:(;(M _,
"0 fc-» t- fc- G* -?* VJ- «H «O îOiTÎCOGqiOGliLOVj- WfcrH fO"^!
III 1 I I I I
:l.O -'VJ-îO— Ht-3G10G,rH:ifiGl©CO'^C5C5Vf-®-HVr<3;*GICOt-©GO »
• (tf o ti th ^ vÿ in ÿ} pi ce o co w m w ‘r « n « 0 w 5^ c îû o vt v+ t* -i v* 5-î ^ js n '-
CO CO CO rl(Nff<(N CO CO Vl CO GîtMC5H05^o
« T*în>H t-> 00 iO CO 0© C© O* CO ®ft'mCOCOb>a5MHOOC' :0 CM f ^
! ! I I «
'W »CÎV),OJCTHOOiH«Off|«OÿJt*>r-©^«Vi-051Vj-OC5V'!-\+t*OOOOOHCOH g
■ «h ocoî-o NcsoooocoMmcot'm'in'Hxoot-Vf^^vtt-Mmrt"
G* CO CO (N CO (M CO CO CO ^^(NfNfN'H^CO^COM!^ s
W ® Wi W l-T
toj£ LO ® O t-.o © © O Îft s© 3© O «O 50 î© GO s© CO O î© GO CO a© © a© :__ _ _ _. ^ ^
: 2 ® ** t-*' gT s» gT co" gi gT o ai co ao o -h o 'H th" t- ©" ce ce ce afs gT an co~ co" os ac vt qo co' S
* -H Gl eo Vr Tl iO CO îfî JO G1 VJ- M- G* CO GC Vj- ^ 2OVfVJ-iOG)iaC0^-2O g
[«t'OCOOCiOHGIV+V’rfflWMO^GlGimOt't'OCOOTHG^OîO'rtGJCOWîOOt'a
’,T,THT('rtTl(N(^WG)GMMGl(N(NMMM«COCOMMC'î'^‘Jt'tM1«îiOW«iK5JO«îîCH
11
1 1 1 I I I I I I I I I I I I I 1 1 I I I I I 1 1 I I I I I I I I I
iN«V+WSOt5f}Ot*OC©OrHG>COV+
COOOOOOOO'H^^'HTH'H>H'rtTHG)G)GIGIG<(NG(fflGlG) fî CO M CO CO
GJ GJ CH G< ÇN (M G( G1 Gl G1 -M Gl G< G( Gl Gl G4 G\ (M Gl Gl G) G< Gl G( G( G) CM G4 Gl G( G( u :
10 AUGUST.
380
-
381
■fl xs
O O
ce
£ £ S5
« « O
ce ce ce
£ £ £
—
O O O
ce ce ce
£ * £
x © ©
O O O
ce ce ce
£
«
fl
. o
£=*
© O
ce ^
ce jcep^Oi^ te ftfii^p^^pHPïrtP-iPHPHi-îcece^PH^KÎ^ftf^i^^jce^
•'•<*«l*^5tCMCCCccccM'r'i‘«t(MTHs}'^jl2Ovtî0rj(T-iVh O iTî
':fcic!t'(ao(fih«0!0
■fl 5 CT (Mf cm cm ce
, , W!OeO«3f5neOOMW(MCOO(»lf05(MQCCOb>.H
«(MOcC05V+O(Nin,fC5OO^GCe0'H0!OVr«
1 ‘cMCCCCCMCMCOT-ICMTfT-ICMCMCMCCCNCOCMCMCMeOTf
• ■ s.» CSXX'r-ICMXoDCCsn
IrOmWOrHOSOWMOïOffKflcDOîntof^O
QOrH | j M^ocoto j t"500 | (Nffi X :0 l"«
.•5MC. XXCIr- ««C! , ,
•‘M ^w^ffuo wrtfflo
5 CM , XCîM1©OlOOΫOt'©«(M
© CM OS G5 CS ifO 00 C0(MC5C0M CS Vf CM © CO 1"
1 1 1 Cl M N (M 81 M 1 (N CO (N M (M i-l
Tf t-H CM CM CM CM CO CM 00 CM
■ “V 2 © . SfS © X V)- © © «H sfî © ©-© «SîO©îOirSt-©©©îfîVf©t-Tf©XîO©©Xîf5
*> t- vr
oqis
:«ç ,
'fv+hooqcom^cioox^nt'XO'fot'MxooîHMM-o^coOri
CM 30 CO (MVj-^fMCMCC^îOCM (MVJ'îOCM'^Tf^vfCOMîOOÎ'îr'riîfÎT-liO
vt-vj-ifso©©xas©©osasC5©^T-iffoeovj-v+©x©',HT,i'rtîi1«®t'X05OTH9IC0V+M0Cûl'XOO
'^'ocoeoco^’-^'st^^^'st'st^^îosoîosoîososoiososoïoso©©©©©©©©»^
10 AIJGUST.
383
TS
a
P-
P3
W
(i
cfi
©
3
s
p
>
ic
c
ns
S
OJ
PS
je
«4-1
p
Pd
O
O
«
P
<
£
P3
w
p* *
«
V
CD
-a
o
«I
.2
?t CC H -( Oî M Oî M V+ © ©Vf-cOCOJOt^t-r-lCS-^tCCO© ©GO -«
«H SO CO COCOfOCOCNCOCOeo'cO P* P) -H CN «
■«
ot-
c$cc
©GOffq©©t-©t-^îOC5©iOGO-rt I ?t Vf- **f- vt Vf- Vf- JO JO JO JO JO JO JO r-l
i ! i I I I I I I II II I I I I I I I I I I I S I I I I I I I I I I
h(»S50'H(NîO^MOt*OOCiO'rl(?q«^twœt'C0050rH(MfOM‘in®^,*fl50
®©©-H-^-^-<-l-r*-^-?t5^^*stCOeOCCe*5CO'^-^HÇO«-H
fX'-ii9»X5sWCh‘W*H50«WNO©œ®(Nl»t<*‘ÿnb'®(N!fl©'5t'H«D?'î(N:n
:'Mt5OcCt"T'<»«*O5t**»* 5© 05 © 0!0(N®C(Mîfl!OaîX©fflOOteTUOQOW(NîO«t'«D0505CO««t’*«*îO
W 1 50 0ÈO (N f 00 ir 05 ir ©©OO^OOOMÿSNOso^oo tOnçl
■ l TM '(N ©4 00 00 O 0© O © OÇ^ © 50 W O 5.0 50 art CO art CO art
“ to co Ci © of t-" t**" th co eo" co" te oc" ©" -f *3 © ©T oc" çf ©f *&.qq 40~ io *f ©~ t-~ «T co" t-" © ao
I M V* 50 fO*^îOîO-^ti?5eO*^^ e© **p ©I th ©5 eo art th t*
>©©©5COCO5C4Ot-»'«0eO5C5®TH’*-l'"He©**ta©5O-t'--t'*0©C5'*-l©l©5©l©fe©artt-© — I
> 50 50 10 art 40 50 50 50 îO '5.0 '50 a© th t* t-i th -*-i TH «H t1 ©| ©<
fi 1 1 1 m 1 1 1 i i i is n m i n n 1 1 1 i i i 1 1 1 m
^y,)i'«Q005©TM(Meo*s*,20©t-oo©©-^'fO*ît50©ir^,oo©©T-(NeoTt,50 5Pt-oo©©
NT't-t-t-.ao-a£io©Gcacxocaec©a©osc5oaC505C5® 05 05 05©©©©©©©©®o,-H
(•^.I^^^HH'f'lTtTlTI'HHHH^TlfHTtHHTlTlT^HHTlfH^^WNWN&INMWMNW
:. 862
25
10 AUGUST.
386
AftOiCC«5^fctfpCQDpCeSc»^p5S^ia5e^aîJa5f^fiCajtftf«
^ ît ^ ''T V* îl v* v- ^ r: *M V* r r V* 'N ^ !N V* >>? ?( !N
L'iCiNî)î;ccO**’HOCf:r. *tf*«OntfOüîCS«
ir. ei -h ^ r- rj r. r. -i i 5* x t- r- — t" i <*•
ovn'!C!»nf'^i'«o»{i5aocn^««o»»*«eni'
X ce CC :e — \2 (N <<■«-- X — - l* ^ ^ « Vf f îl
!N fl fl :: r: îi ce ce fl n ce a r.
HGC^«t«M36O^n(NC0t'®QC©*-OHV+flOt"i.,îfS(NX*
cn<^ ^«Nafl^G^îOcewanceeeee ««t t- x i» — i^t>
-h os ce ***■ — r- -ri
e* ce ce ce (N ce
i*xn®xo
■— O X ifl -M
e* ce ce
flt-wVrfflttCtf
- fl X C - (N *<*■ f 5*
ce (M ce ce
a c a ® a n a a a a c a •< t* a c c c c c a a A s> a c
ifl oT v* ce aef t-" x «o — fl o îfl c© ce «o t-~ s© ae « «© rf aa «o æT — a ce
a© ce afî afl ^ W ^ ei fl <- a© fl V- ^ fl w fl fl îO (M M *fl-
^'Nv-ü©îat-.fxeoO‘*Ti©î©i©a©ft-xxo — — ce*-r-t-
^5R^^5i!N(N(Nflflflflflnflflflflflrt^>ç-'cfl-,«r\-'?
3 I II l I l I I I I I I I l l l I l l l I I I I I I
im n v* A e t* « e c ^ n v* a a x e s - îi fl a* e p
-<-^^w----7^'M^^^'Mfll',N'NC)flflr:flflflflfl
«
387
ï
^S)Vt>(NCO(MVi*CO^,a)‘*i'CO*5ÿ
©i <ïi
, n :: ÏClOO(Mifl(3Çt''H^îOV*v+»Ot«COa*H!f5-(!50COt>(t'«t'v’t^^(NOt'0
•ï i (O -H :o (?) sa sai | co sa (?) *^ »*f vf*ffOTMVf«xHi«Nj-yi‘(NM5 t« ^ «O ■*< I rt t- rn
É;»^îfjOCft^C5H05GCV+0(Nt«OOCt^^«CCîfifO»Æ(Nb«®COî'î>î1"H!-':î!,S®^
) x « r« (M w n r- r> o v+ v+ © n v* v+ ^ >?t w os o (N « Æ m vt w v+ -h vt » (N ©
) Tl CO (?) O) O) O) a) (N M (M r( « ^ fO fOriff)9)5)r(ff)fîtN^?îîOM?) h w CS (?) t-
' -- --- - — - f(5THf0fr)Wr^5 ^ » sa «o <** cq *-h sn co vj^ (?) ^ co «o^ ïo » « ae sa © oo cq -h cq :cc o MaoH(?iMv+KiîDt-aiîao^(?)M'î(î(îet'Coao^(MM^5cet*ûcee
.■^-^■H-^-^r^T-rH'rHiHaiffqaiaisqaqaiaqaqaqcocooîcoîccocofOfOM*^
11 AUGUST.
388
É £
5CX X
X M M X M S> X M X M M M M ta X M X M M -• M •« M « USX -
fS5t->--xx5,icc«xr. «?r. f?. 1 r- rî — c e x c
(Nfîf.w -v- l-s ~e e ^ s ^ o v- ^ t- — *<*■ — >5**^
goc«»«-t»-.*o;;S55»*gg5«jJSejaa|eïg
SS I I I I I I I I I I I I I I I I I I II I I I I II I
© 4 c©
« « v+(M‘?J'C5irtCC^*COO«^OW
Sfî N (N M t" W j :^>^®-H©©(îin£îOrt!ftcct«©JOffiîfî©a5(Mt<«!»co>!rœ(Ncoi«©(NO©^io
•M4I «e ^ ?f W -«H CO 'H *t COCO -H (N
©£ 00 00 CS Ci © © -*H CO © © t- 00 © ^ SfVt-vtV+‘>!j-vfr©©©©©©©©©
I II I I I I I II ! I I I I I I II I I lïï II I I I I I I I I I I I
;£!2 © f« 00 Ci © ** (M CO «â* © © *- 00 Ci © >H (N CO *sf © © 0© Ci © -< (M CO Vh © © t- 00 Ci ©
r^l'SP,t't't'»X»xa6cC»»»»DDffi0>»fl!DfflDœ©O©OOOO©OOT(
Il AXJGUST.
390
391
•« MfSfOOtrtfNsfîCîiMrt
'(N
< « n j v* sc vt | | «a J
•®;»«{OîflO©^« Of
g ^csaîw^iN^sc-H
•O ÆÇ0tf>lfîOt-O‘St«t*«
• « n -H îO « so 05
<2 W:n^«5-(CCO50«^
« TH^fl5«5fcoo«osr(N
w MNri (M CC CC ce
fil M5 O Wrj t* O 50 <0 00
ï ï 9 of es" cT vt Ci sq io ce ce
?t und so werden denn alljâhrlich die
herrlicbsten vorweltlichen Ueberreste, entweder über die
Halden geworfen, oder wandern zum Schmelzofen. Nur
Geldbelohnungen für die Unteraufseher und Bergleute für
jedes aufgefundene Stück, und dies verhàltnissmâssig
nach der Seltenheit und Vollstândigkeit des Fos-
s il s, sind allein im Stande diese naturwissenschaftlichen
Schâtze zu retten. Der Bergmann , dem man seine Mühe
belohnt, wird mehr, und besonders besser erhaltene
Exemplare liefern, wie dies durch Befehle und die
479
strengste Aufsicht , Avelche ihm seine ohnedem mühevolle
Arbeit , noch melir erschweren , jemals bewirkt Averden
kann; ich selbst habe durcb Geldbelohnungen ailes was ich
bisher Werthvolles für die Wissenschaft entdeckte erlangt*
Major Wangenheim von Qualen.
Nachschrift
liber den Zygosaurus Lucius
von Sr. Excellent, dem Herrn Wirkl. Staatsrathe Dr, von
Eicliwald.
Der von oben stark gedrückte Schâdel dieses bisher nur
im Orenburgschen Gouvernement von H. Wangenheim
von Qualen entdeckten Sauriers, befindet sich gleich dem
früher von mir beschriebenen und ebenfalls von H. W. v.
Qualen entdeckten Schâdelbruchstücke , im dichten
Kalksteine, also nicht im Kupferführenden Sandsteine, der
die Rhopaladon - Reste einschliesst. Durch den Druck des
Schâdels von oben, sind die beiden Unterkieferhâlften von
einander getrieben und etwas nach hinten zurückgeschoben,
so dass der Gelenkfortsatz des rechten Unterkiefers, viel
Aveiter nach hinten steht, als dies der Fall sein müsste. Der
Schâdel ist von grossen Schildern, deren Oberflâche kleine
runde, zusammenfliessende Gruben enthàlt, bedeckt, fast
so Avie die Schilder des Krokodils, und ganz so, wie sie auf
dem vpn mir in dem 4-ten Hefte derUrAveltRusslands
abgebildeten Schâdel angegeben sind. Einzelne Knochen,
480
wie die Nasen-, Stirn - und Jochbeine, sind von den
Sehildern entblüsst und erscbeinen ganz glatt. Die Dicke
der Schilder ist stellenweise über 2 Linien, aber nirgends
erkennt man die Grânzen der einzelnen Scbilder deutlich,
dalier ihre nâhere Gestalt nicbt zu bestimmen ist. Sehr
schon erhalten ist die von den Sehildern bedeckte lange
und vorn zugerundete Sehnauze und das oben und binten
sebarf vortretende Hinterhaupt, dass einen nach binten
stark ausgeschnittenen Bogen macht; auch die Augenhüh-
len, das Scheitelbeinlocb und die Nasenlocher sind gut er¬
halten.
Die beiden weit von einander abstebenden Unterkiefer-
hâlften, sind dagegen von den Sehildern entblüsst, sie sind
nur auf ihrem hintern Ende bemerkbar, vorn feblen sie
ganz und da zeigen die Kieferknochen eine grobfaserige
Textur, ganz so wie die Schâdelknochen der Fiscbe.
Der Oberkiefer erweitert sich nach binten stark, seine
Breite betrâgt da an 4 Zoll 4 Linien, und er verschmâlert
sich dagegen nach vorn vor den Augenhohlen, und seine
Breite betrâgt hier nur 3 Zoll; er lâuft endlich in eine zu¬
gerundete 2 Zoll breite Sehnauze aus; die beiden Seiten
dieser langen Sehnauze sind etwas flach ausgerandet, wie
dies auch im Schâdel des Crocodilus porcalus der Fall ist.
Die Lange des Schâdels von der Mitte des Hinterhauptbeins
bis zur Mitte der Schnauzenspitze, betrâgt 7 Zoll 3 Lin.
Der Abstand der Schnauzenspitze von dem vordern Bande
der Augenhôhle betrâgt 4 Zoll 5 Lin. und von dem obern
kleinen Scheitelloche 6 Zoll.
Die Augenhohlen haben eine Lânge von 1 Zoll und eine
Breite von 9 Linien, und sind vielleicht durch Zerstorung
etwas grôsser als sie sein sollten, sie setzen 9 Linien von
einander ab.
Die Zâhne der Oberkiefer sind nur wenig erkennbar,
481
ihre Zalil ist daher nicht bestimmbar, obgleich sie offenbar
mit der Zahl im Unterkiefer übereinstimmte.
Die beiden 9 Zoll 3 Lin. langen Unterkiefer sind fast
ganz gerade, vorn schmal sich hinten allmâîig erweiternd,
und endlich wie im Krokodile, injeine lange stumpfe Spitze
der Gelenkknochen auslaufend, die nacli oben und innen
gerichtet ist; die grosste Hôhe der Unterkiefer hier über
den Gelenkknochen ist 1 Zoll 5 Linien, wâhrend sie yorn
nach der Schnauze hin nur 4 Lin. betrâgt.
Der Gelenkknochen des Unterkiefers ist offenbar zu sebr
nach hinten ausgewichen, daher tritt er hier so weit vor
und die vordere Spitze des Unterkiefers so weit von der
Schnauzenspitze zurück. Es ist kaum annehmbar, dass in
der natürlichen Lage des Unterkiefers, sein Gelenkknochen
mehr als J Zoll hinter dem Hinterhauptbeine hervorragen
môchte, obgleich er jetzt wohl mehr als 2 Zoll hinter ihm
vorspringt.
Die Zahl der Zâhne betragt 30 und mehr in jedem Kie-
feraste, eben so viel môchte auch im Oherkiefer gewesen
sein und die Zahl aller Kieferzâhne sich auf 120 belaufen
liaben. Von Gaumenzâhnen sind keine zu bemerken. Die
Zâhne sind nicht aile gleich lang, die meisten klein, 2—3
Linien lang, die 3 Vorderzâhne scheinen klein gewesen zu
sein, darauf folgen 2 oder 3 Zâhne von 8 Linien Lange und
3 Linien Dicke an der Grundflâche. Hinter ihnen befinden
sich viele kleine Zâhne, am kleinsten sind die ganz hinter-
sten. Der Unterkiefer scheint nur eine Reihe dieser etwas
gebogenen, sehr spitzen und làngsgestreiften Zâhne gehabt
zu haben; sie sind im Innern hohl und von Aussen mit
Schmelz überzogen. Die Verbindung der beiden Unterkie-
ferhâlften war an der vordern Spitze sehr schwach, wie bei
allen Sauriern, dadurch entfernten sie sich so leicht durch
den Druck von oben.
J\o 4. 185 %
31
482
Am Oberkiefer lassen sicli unter don Scliildern mehr
oder Aveniger deutlich, folgende Knochen erkennen:
1. Die Zwischenkieferbeine, die sicli vorn riindlich
erweitern, obgleich nicht so stark wie im Crocodilm
porcatus; die ziemlich grossen Nasenlôcher liegen Avei-
ter von der Spitze der Schnauze ab , als in diesem Kro-
kodile, sind jedocli etAvas undeutlich, obgleich oline
ZAveifel an der Nasenspitze gelegen.
2. Hinter dem Z Avischenkiefer folgt jedcrseits der lange
Oberkiefer, der sich beiderseits bis nach binten er-
streckt.
3. Die beiden Nasenbeine, die sicli als lange schmale
Knochen in der Mitte der Schnauze zeigen , und seit-
warts vom ZAviscbenkiefer begrânzt Averden; sie erslre-
cken sicb bis an die Augenhôhlen.
4. Das Scheitelbein zeigt die kleine runde Oeffnung, Avie
in der Iguana und im Psammosaurus, da, avo beide
Knochen an einander stossen.
5. Die Jochbeine sind gross und flach; sie liegen beider¬
seits von den Scheitelbeinen , und bilden gleichsam die
(yorletzte) Scbuppe des Augenringes, der hinter sicb die
letzte Scbuppe (oder das Scbuppenbein des Schlafen-
beins nacb Cuvier) liegen bat, Avàbrend diese auf das
Zitzenbein, (den Pauken - Knochen nach Cuvier) stôsst,
und den Gelenkfortsatz des Schlâfenbeins aufnimmt und
mit ihm eingelenkt ist.
6. Der Gelenkfortsatz des Schlâfenbeins ist auf der
recbten Scbâdelseite sebr deutlicb, etAva 1 Zoll lang und
4 Linien breit , auf ihm befestigt sich hier der Gelenk-
knochen des Unterkiefers.
Fisch-Ueberreste
im Kurskschen eisenhaltigen Sandsteiiie (caiviopo/rh)
VON
Valerian Kiprijanoff.
Zweiter Aufsatz.
Ptychodus Ag.
A. Ptychodus latissimus A g.
Tab. XII. fig. 1. A, B, C et 2 A, B, C.
A g as si z. Recherches s. 1. poissons foss. Vol. III. pag. 157,
tab. XXV. a et XXV. b. fig. 24 — 26.
Schloth. Petrefactenkunde. Nachtr. 1. pag. 70. tab. XIII.
fig. 2. Verhandlungen des Bôhmischen Muséums. 1827. Marz.
pag. 67. fig. 1.
Mantell. Geol. of sussen. tab. XXXII. fig. 19.
Buckland. Geol. and Miner, tab. XXVII. d, fig. 4, 5.
Geinitz. Charakteristik des bohmisch - sachsischen Kreidege-
birges, pag. 63., tab. VII. fig. 5 , tab. XVII. fig. 1, 2 et 3.
Ptychodus Schlotheimii Ag. Geinitz. Charakteristik pag. 63.
tab. XVII. fig. 4 et 5. Reuss. Geogn. Skizzen II. pag. 256
31*
484
Geinitz. Grundriss. pag. 167. tab. VII. fig. G. a el b.
F I. Pietet Traité élémentaire de Paléontologie. 2 Vol. pag.
287.
F. A. Quenstedt. Handbuch der Petrefactenkunde pîig. 181.
Roemer. Aorddeutsch. Kreidegeb. 106.
Reuss. Bohmische Kreideformat. pag. 1. tab. II. fig. 5, 6, 7
et 8.
E. G Giebel. Fauna der Vonvelt. 1 Band. 3 Abtbl. 33V
R Owen Odontograpby, tab. 17. fig. 1 — 2.
Fig. 1. A, B, C il fig. 2. A» B, C stellen Zâline von
ziemlich regelmassiger , viereckiger Form dar. Der erste
liât eine Lange von 1" u 3J'" u. eine Breite Ton t" il 7'",
der zweite dagegen in der Lange 2" u. in der Breite 2" u.
If'". Àuf dem ersten Zalme si élit man 9 Quer-Falten: 5
yollstàndig ausgebildete, 2 balbausgebildete an der yordern
Seite, und zn je einer Faite an jeder Seite (d. b. an der
vordern und hintern) im Anfange ihrer Bildung.
Auf dem zweiten Zahne sind 1 1 solclier Falten , yon de-
nen 8 Yollstàndig ausgebildet sind , 2 halbausgebildet (zu
je einer yon jeder Seite) und eine, an der yordern Seite, im
Entstelien ist fig. 1 u. 2. Au. C.
Auf dem untern Theile beider Exemplare sind nur Un-
ebenbeiten zu bemerken; yielleicbt entstanden durch das
Abfallen yon Zahmrurzeln.
Die obéré Flâcbe der Zabne, fig. 1. Au. 2. A, bat sich
dagegen yollstàndig erbalten. Auf ibrer Mit te siebt man
eine etvras flacbe und oyale Erhebung, die aus den bescbrie-
benen Falten oder scbarfkantigen Narben bestebt, Tvelche
fast die ganze Breite des Zabns einnebmen. Die Falten, fig.
1 u. 2 B u. C, erstrecken sicb bis zum hintern Rande, auf
485
welchem eine Vertiefung zu sehen ist, die zur Aufnahme
des vordern Endes des auf ihn folgenden Zahns dient.
Die Falten haben eine zwar regelinâssige, jedoch ziemîich
steile Neigung nach der Làngenseite zu. Von jeder Seite
der Faltenerhebung wird die obéré Flâche des Zalins nie-
driger: an der hintern Seite bildet diese Absenkung einen
kaum bemerkbaren Rand, der an den Seiten breiter wird
und auf dem vordern Tbeile bis zu einem Viertbeile der
ganzen Breite des Zahns einnimmt. Dieser niedrigere Theil
der obern Flâche ist bedeckt mit kleinen Warzen, von de-
nen die, auf dem vordern Theile des Zahns sich befmden-
den, eine etvvas in die Lange gedehnte Form haben, an den
Nebenseiten ist diese Lângen - Dehnung geringer, auf der
hintern Seite aber haben sie ein regelmâssig abgerundetes
Ansehen.
Bei Betrachtung der Falten selbst sieht man, dass die
vollstândig ausgebildeten , bei stetem Parallellaufen, zu-
gleich eine fast parallèle Richtun g mit der Quer-Achse des
Zahns haben. lm Risse stellen sie eine bogenâlinliche Aus-
biegung dar, die gebildet wird durcb 2 Enden-Ausbiegun-
gen nach hinten und einer mittlern nach vornen. An den
Randern gehen diese Falten über zu den Reiben der abge-
theilten Warzen , die sich allmàlig verkleinern. Im Quer-
Durcbschnitte dagegen erweisen sie sich als sâgefôrmige
Zâhne, deren Abfall nach der hintern Seite zu steiler ist,
als nach der vordern; daher also ist die Oberflâche des
Zahns selbst von sanfterem Abfall nach der vordern Seite
zu, und diesem entspricht auch die Abdachung der Warzen.
Die noch nicbt vollstândig ausgebildeten Falten weichen,
mehr oder weniger, von der allgemeinen Parallèle ab; im
Risse weisen sie weniger regelmâssige Bogen und enden
in abgetheilte , kurze, den Falten âhnliche Abrisse. Reife,
die, als im Entstehen zu bemerkcn sind, stellen keine ein-
486
heitlichen Falten vor, sondern haben das Ansehen von Rei-
hen abgetheilter Warzen, die unter einander nocb nicht
vollstândig zusammengeflossen sind. Die auf dem ersten
Zabne gebildeten Falten sind vollstândig glatt, wâhrend
man auf dem zweiten, in den Zwischenrâumen der Falten,
abgetheilte Warzen siebt. Beide Zâhne sind bedeckt mit
einem dicken Email von eisengrauer Farbe, die auf dem
ersten, fig. 1, sich überall gleich bleibt, auf dem zweiten
aber, fig. 2, unterbrocben wird durch Schattirungen von
weisser Farbe.
Wenn man in Betracht zieht:
a) die enorme Grosse des zweiten Zahns ,
b) die grôssere Anzahl seiner Quer - Falten.
c) dass diese Falten fast seine ganze Breite bedecken,
wàhrend sie auf dem ersten Zahne, fig. 1, die Rân-
der meistentbeils nicht erreicben , und endlicb
d) dass auf diesem Zabne vôllig ausgebildeter Falten
acbt sind, von denen 5 eine vollendete, bogenfôrmige
Ausbiegung erbalten baben, wâbrend auf dem Zabne,
fig. 1, vollig ausgebildeter Falten nur 5 zu zablen sind
und mit vollendeter Boger form nur 2,
so muss man daraus schliessen, dass, bei sonst vollstân-
diger Gleicbheit, der zweite Zabn einem mehr ausgewach-
senen Tbiere gehort bat, obgleich die Reife auf ihm durcb
den Gebraucb aucb nicbt im mindesten abgerieben sind.
Eine solcbe Bildung der Quer -Falten weist zum Tbeil
darauf hin, dass ibre Zabi, bei der Bestimmung dieser Art
Zabne, nicbt als Art-Unterscbied betracbtet werden kann,
sondern nur die Alters - Stufe des ïndividuum’s anzeigt.
Dabei kann es nicbt unbemerkt bleiben, dass, obgleicb
die genaue Aufeinanderfolge dieser Zabne im Rachen der
Thiere nicht bekannt ist, man, ibrer durcbaus flachen
porm nacb, darauf scbliessen muss, dass die beschriebenen
487
Ex em pl are zu den hintern Zâlinen der mittleren Reihen
gehôrten.
Diese Zâhne hat man bis hiezu inmitten der Masse des
Kurskschen eisenhaltigen Sandsteins selbst nicht entdeckt;
unsere beiden Exemplare fanden sich einzeln, ein jedes in
der sandigen Kalk - Masse (cypua), die unmittelbar das La-
ger jenes Steins bedeckt.
JV° 1. ist gefunden in den Kliiften des Kirckdorfs Wuis-
sokoje (BwcoKoe) ini Kromsclien Kreise des Orelschen Gou¬
vernements; 3V° 2. beim Dorfe Schemjâkina (IIIeMaKHHa) im
Fateshscben Kreise des Kursksclien Gouvernements.
Diese Art des Ptyehodus Ag. findet sich in der Kreide
von fast ganz Europa, im Planer - Kalke von Sachsen u.
Bôhmen und im grünen Sandsteine von Westphalen.
B. Ptyehodus mammillaris Ag.
Tab. XII. fig. 3. A, B, Tab. XIII. fi g. 3. C, D.
Giebe], Fauna der Vorwelt. 1. Band, 3-te Abthl. pag. 333.
Agassi z, Poiss. fossil. III. 151. tab. 25. b, fig. 11 — 20.
Pictet, Pol. IL 287.
Geinitz, Characteristik. 64., tab. 17., fig. 7. (8, 10, 12.).
Roemer, Norddeutscbe Kreidegeb. 107.
Reuss. Bôhm. Kreideformation; 1., 2. tab. 2. fig. 11, 12, 13
F. A. Quenstedt. Handbuch der Petref. pag. 181.
Das dargesstellte Exemplar bat eine flaclie Basis von 1"
3jy// Lange und 2" L" Breite; deren Form sich im Bisse,
fig. 3., darstellt als aus einandergezogen, gebogen u. voll-
stândig symmetriseti , mit abgerundeten Winkeln eines
Sechsecks, das auf einer ziemlicli dicken Wurzel ruht.
488
An (1er vordern Seite ist der Zahn begrânzt durch eine
convexe Oberflâche, fig. 3. C, an der hintern durch eine
senkrecht abfallende oder ausgeschnittene, fig. 3. A. u. B.;
auf dieser letzten Seite sielit man eine Vertiefung, die zur
Aufnahme des auf ilin folgenden Zahn’s dient. Die Zahn-
rânder selbst, fig. 3. A u. B, sind an den Seiten ziemlich
breit, wenig gewôlbt, und in ihrem Umrisse vollig entspre-
chend dcm Umrisse jenes hohen, gereiften Hockers, der die
Mil te des Zahns einnimmt und eine ziemlich dicke Krone
bildet, die bedeckt ist mit stark liervortretenden verschie-
denfôrmigen Falten aus Sclimelz. Dieser dicke Schmelz,
der die Quer-Falten auf der Krone bildet, bedeckt auch die
Zahnrànder selbst; er stellt eine unregelmâssige, chagrinirte
Oberflâche dar, lâsst aber docli koncentrische Reihen klei-
ner Warzen bemerken; weiterbin bedeckt er die Rânder
selbst und reicbt bis an die Wurzel, fig. 3., B u. D.
Der Zabn mit der Wurzel hat 1" 3J"' Hobe und die
Wurzel allein reicbt bis zu 3 J'". Die Form der Wurzel,
fig. 3. D., intspricht in ihren Umrissen vollkommen dem
allgemeinen Umrisse des Zahns, d. b. seinerBasis und Krone.
Quer-Falten oder Reifen sieht man auf dem erhabenen
Hôcker im Ganzen 13 bis 20. Diese Falten sind im Risse
gebogen und laufen zuweilen unter einander parallel; einige
von ibnen verzweigen sich auf der âussersten Mitte des
Hockers; besonders bemerkenswertb aber ist die untere
Verzweigung der mittlern Reifen, die einander symmetrisch
gegenüberliegende Ecken bilden, entsprechend den austre-
tenden Winkeln der sicb erweiternden Rânder des Zahns,
fig. 3. A. Im Quer-Durcbschnitte stellen diese Reifen, fig.
3. G, gleichfalls sâgeàhnliche, obgleicb kleinere, Zâbne
dar, deren vorderer Abscbnitt weniger scbroff ist, als der
hintere.
Diese Quer-Falten baben fast gleicbe Lange und, in-
489
déni sie steil abfallen zu den Rândern des Zahns, nàhern
sie sich untereinander, lig. 3. A u. C.
Abgesehen von der unregelmâssigen Verzweigung der
Quer- Falten, sogar auf der Oberflâcbe des Hôckers selbst,
kann man docb nicht umhin zu bemerken , dass ihre Zahl
dieselbe ist an beiden Seiten und namentlich, bei fig. 3. A.,
wenn man vom vordern Tbeile des Zahns anfângt:
im ersten, kaum zu bemerkenden Entstehen . 6.
halb ausgebildeter Falten . 2.
vollstândig ausgebildeter . 9.
balb ausgebildeter . 2.
im kaum zu bemerkenden Entstehen . 1.
Die Rànder des Zahns sind, wie oben bemerkt worden
ist, bedeckt mit kleinen Wârzchen, die zu den Quer-Falten
übergeben ; und wo diese Wârzchen anfangen in Reife
überzugehen, dort erhalten sie eine lângliche, der Richtung
der Reifen entsprechende Form, und bemerkt man aus ih-
nen zusammengeflossene koncentriscbe Reiben. Dort aber,
wo diese Wârzchen keine bemerkbaren Reiben bilden, sind
sie kleiner und haben eine mehr runde Form. Auf der einen
Seite der obern Flâche des gereiften Hôckers siebt man,
dass die Falten ein wenig abgerieben sind, wahrsckeinlich
durch das Zermalmen harter Nahrung. Zu bemerken ist:
der durchgehend secbseckige Umriss des beschriebenen
Zahns, dass seine Breite bedeutend grôssere Ausdehnung hat
als seine Lânge; ferner die ausnehmende Breite der Zahn-
Krone , die bemerkenswertke Ausdehnung derselben nach
der Mitte zu; die spitze Form des Quer - Durchschnitts der
Falten und die Grosse selbst des Zalins, die aile bis jetzt
beschriebenen Exemplare des Ptychodus mammillaris Ag.
übertrifft - — ailes dieses weist darauf hin, dass der Zakn
wahrscheinlich einer, uns bis jetzt unbekannten, Spielart
des Ptychodus angehôrt.
490
Nacli der allgemeinen Form des Zalms zu schlicssen, ist
er ans der ersten Reihe uiul zwar aus der Zalil der vordern
Zâline. Er ist gefunden im sandigen Mergel (cypua), der un-
mittelbar den Eurskschen eisenhaltigen Sandstein(caMopoAri>)
hedeckt, bei dem Dorfe Podwilje (üo^BiuiLe) im DmitrofF-
sclien Ivreise des Orelschen Gouvernements. Im Allgemeinen
findet sicb der Ptychodus mammillaris Ag. in der obern
und mittlern Abtheilung der Kreide - Formation von Bob-
men , Belgien, Frankreick, England und Amerika.
C. Ptychodus decurrens Ag.
Tab. XIII. fig. 4. A, B, C et 5. A, B, C, I).
Giebel, Fauna der Vorwelt 1. Band., 3-te Abtk. pag. 333.
Agassi z, Poiss. foss. III. 154. tab. 25. b. fig. 1 — 8.
Geinitz. Charakteristik 64. tab. 17, fig. 9, 11.
— Versteinerungsk. 167. tab. 7. fig. 7.
Roemer, Norddeutsche Kreidegeb. 107.
Reuss, Bohm. Kreideform. 1 — 1. tab. 2. fig. 9, 10.
Ptychodus altior Ag. 1. c. p, 155, tab. XXV. b., fig. 9, 19.
Mantellii I. c. tab. XXXII. fig. 17, 21, 27.
Pictet, Paléontol. 11 — 287.
F. A. Quenstedt, Petrefactenkunde, pag. 181. tab. 13, fig. 59.
R. Owen. Odontography. pl. 18 — 19.
Es ist mir nur geglückt 2 Exemplare dieser Art Zâhne
zu finden, von denen der in fig. 5. A, B, C u. D dargestellte,
zu urtheilen nach seiner Grosse und der kaum bemerkbaren
excentrischen Verzweigung der Falten, die die obéré Flâ-
che hedecken, einem jungen, aber der in fig. 4. A, B u. C.
dargestellte einem âltern Thiere angehort hahen muss. Die
Basis dieser Zâhne liât eine ziemlich regelmâssige, vierecki-
491
ge Form, auf welchem ein hoher, schmaler Hocker zu be-
merken ist, der sich vom yordern bis zum hintern Rande
erstreckt und in der Mitte seine grôsste Erhebung hat, an
den Seiten aber begrânzt ist yon sehr steilen Abhângen, die
in die Seiten - Abfâlle der Basis des Zahns übergehen. Die-
se erhabene Zahn - Krone ist bedeckt mit einer grôssern
oder geringern Anzahl mehr oder weniger kurzer, feiner,
nicht scharfer und bisweilen unter einander paralleler
Quer - Falten. Diese Falten , ob sie unter einander parallel
gehen, wie auf fig. 5. A, den Zahn in der Quere durch-
schneidend, oder nicht parallel und geneigt, wie auf fig. 4.
A., verzweigen sich, nach der Basis zu, fortwâhrend in
kleinere, die bis zum Rande selbst gehen und dabei bestân-
dig eine excentrische, nie aber koncentrische Richtung an-
nehmen. Die kleinen, lânglichen Wârzchen, die an der
vordern und hintern Seite die Grundlage oder Basis des
Zahns hedecken, sind gleichfalls mehr excentrisch ver-
theilt. Eine solche Form der Krone und die excentrische
Lage jener feinen, nicht scharfen Quer-Falten bilden das
Kennzeichen dieser Art des Ptychodus.
Die Seiten - Rânder des Zahns sind breit und seine vor-
dere Seite stark convex, wie bei dem Ptychodus mammil-
laris, mit dem diese Art auch die nâchste Aehnlichkeit hat.
Der auf fig. 5. dargestellte, wahrscheinlich einem jun-
gen Thiere, angehôrende Zahn hat eine ziemlich regelmâs-
sige, viereckige Basis; seine Lange betrâgt 8 J"', seine
Breite 9'" und seine Hôhe 6J'". Der mittlere Theil oder die
Krone, bestehend aus einem zusammengezogenen, hohen
Hocker, erstreckt sich fast auf die ganze Lange des Zahns
und erhebt sich am meisten in der Mitte. Dieser Hocker ist an
den Seiten begrânzt yon steilen Abfâllen, die in die breiten
Seiten - Rânder des Zahns übergehen und mit 10 geraden,
unter einander parallelen und ziemlich stumpfenQuer-Reifen
492
bedeckt sind , die fast gleiche Lange haben und die Achse
des Hückers perpendikulâr durchschneiden. Die Zahnwur-
zel, fig. 5. D., liât eine viereckige, der Basis des Zahns
entsprecliende Form; die convexe Oberflacbe des Zahns
selbst, fig. 5. C., wird an der vordern Seite durch den ilacli
ablallenden Seiten - Rand durchschnitten. An der hintern
Seite aber sieht man eine Vertiefung, die fast durch die
ganze Breite des Zahns geht, fig. 5. B., und zur Aufnahme
des vordern Bandes des auf ihn folgenden Zahns dient. Die
Quer - Reifen, niedriger werdend von der Krone nach der
Basis zu, gehen schon merldich über in kleine, excentri-
sche Verzweigungen, die sich bis zum aussersten Rande diè¬
ses niedrigen Theils erstrecken. An einer Seite der Ober-
llâche der Krone sieht man, dass die Quer-Reifen ein wenig
abgerieben sind, fig. 5. A., wahrscheinlich durch das Zer-
malmen von harter Nalirung.
Am meisten Aehnlichkeit hat dieses Exemplar mit dem
auf tab. XVII. fig. 11. a u. b., in Geinitz’s Charakteri-
stik dargestellten, das R eu s s in seinem Werke: Bohm.
Kreideform pag. 1., zugleich mit dem auf fig. 9. derselben
Tafel, als Ptychodus decurrens Ag. betrachtet; wàhrend
Geinitz selbst seiner nurErwahnung tliut beiBeschreibung
des Ptychodus latissimus Ag., übrigens durch ein Frage-
zeichen sich deckend.
Dieses Exemplar ist gefunden im Sande, unmittelbar un-
ter dem eisenhaltigen Sandsteine beim Kirchdorfe Wuisso-
koje (BmcoKoe) im Kromschen Ivreise des Orelschen Gou¬
vernements.
Das zweite Exemplar, abgebildet in fig. 4. A, B u. C. hat
eine Lange von 1° 4//y u. eine Breite von 1"
Der obéré Hôcker ist abgerieben und dessbalb allein er-
scheint er weniger erhaben; die ganze Form, das Ver-
493
hâltniss (1er Grosse des Hdckers oder der Krone zur Basis;
die Form, Lage u. Verzweigung der Reifen, so wie die
ganze Skizze des Zahns selbst weisen durchaus charakteri-
stische Unterschiede dieser Art des Ptychodus.
Dieses Exemplar ist, zugleich mit dem vorherbeschrie-
benen, in der Masse des eisenbaltigen Sandsteins selbst ge-
funden; seine Wurzel liât sich im Ganzcn nicht erhalten,
jedoch erkennt man ans den Ueberresten, dass sein ümriss
dem der Basis selbst entspricht.
Der Ptychodus decurrens Ag. findet sich , wie die vor-
hergehenden Arten, in der Kreide vieler Gegenden Euro-
pas; im Planer -Kalke von Bôhmen findet er sich seltener,
als der Ptychodus mammillaris.
Wenn man diese beiden Exemplare mit einander ver-
gleicht, kann man nicht umhin zu bemerken, dass bei aller
ïdentitât ihrer Formen, der Zahn, fig. 5. A., sich vom Zah-
ne fig. 4. A., dadurch un terscheidet, dass die auf seiner
Krone befindlichen Quer-Falten, wie oben bemerkt wor-
den ist, unter einander parallel laufend , zugleich eine ge-
rade , parallèle Ricbitung haben mit seiner Quer - Achse ;
wâhrend die Falten, auf der Krone des Zahns fig. 4. A.,
nach dieser Unie zu eine vollstândig geneigte Richtung
haben. Dieser Unterchied aber bezielit sich jedenfalls nur
auf den Wuchs des Thiers, da die, auf der Basis des Zahns
fig. 5. A., kaum bemerkbaren excentrisclien Falten, bei
weiterer Entwickelung des Zahns sich wahrscheinlich schâr-
fer ausgebildet hatten und, indem sie dadurch die Form
der, die Krone bedeckenden, Haupt - Quer - Falten verân-
derten, zugleich der âussern Oberflàche des Zahns ein An-
sehen gegeben hatten, gleich dem auf fig. 4. A. abgebil-
deten.
494
D. Ptychodus polygyrus Ag.
Tab. XIII. fig. C. A, B u. C.
Àgassiz, Poiss. foss. III. 156., tab. XXV. iig. 9 — 11. tab.
XXV., 6. fig. 21—23.
Pictet, Paléontol. II 287.
Geinitz. Versteinerungskuiide 167.
— Charakteristik. 12, 63. tab. XVII. fig. 6.
Roemer, Norddeutsche Kreidegebirge 106.
Buckland, (Traduct. par M. L. Dogère) la Géologie et la mi-
nérologie. 252. tab. 27. f
Giebel , Fauna der Vorwelt 1. 333.
In dem, bei dem Dorfe Kirejeffka (KnpFeBKa), im Kursk-
schen Kreise, gebrochenen Steine (caMopoxb) , liât sich ein
Zahn gefunden, der auf fig. 6. A, B u C., Tafel XIII ab-
gebildet ist.
Dieser Zahn hat sich im Ganzen gut erhalten; nur eine
seiner Wurzeln, schwacli und brock, ist nicht unverletzt
geblieben, und man bemerkt auf dem untern Theile des
Zabns von ihren Ueberresten herrührende Unebenheiten.
Die Breite dieses Zahns ist 1" 3J"' und die Lange 9^"; er
ist sehr flacb, die gesammte Form des Umrisses seiner Ba-
sis stellt ein ziemlicb regelmâssiges Parallelogram vor, auf
dessen Mitte eine sehr flache, hôckerartige Erhebung der
Krone kaum zu bemerken ist, die sich über die ganze Brei¬
te der Basis selbst ausstreckt und deren Abhebung nur an
den Winkeln der hintern Seite des Zahns zu unterscheiden
ist. In der ganzen Breite des Zahns geht auf der hintern
Seite eine Yertiefung, die zur Verbindung dieses Zahns mit
dem auf ihn in der Reihe folgenden dient; an der vordern
Seite ist der Zahn begranzt durch eine steil abfallende
Oberflache. Die, die Zahnkrone bedeckenden Falten sind
495
vollstândig erhalten; sie sind ziemlich klein, scharfkantig,
gehen perpendikulâr auf die Lange des Zahns , in dem sie
sich zu einander parallel halten und sich bis an die Seiten-
Rânder erstrecken, wo ihre Enden gegenseitige Neigung zu
Annâherung zeigen, die oft in eine vollstândigere Vereini-
gung übergeht, und dann haben die Falten ein ringartiges
Ansehen; seltner als dieses bemerkt man am Ende der Fal¬
ten eine Verzweigung derselben, wie dieses auf fig. 6. G.
der beigelegten Abbildung zu sehen ist.
Auf dem beschriebenen Zalme sind im Ganzen 12 Fal¬
ten zu sehen; yollstândig ausgebildeter kann man 7 zâh-
len; halb ausgebildeter 3, von denen 2 auf der vordern
und eine auf der hintern Seite und endlich 2, zu je einer
von jeder Seite, im Anfange ihrer Bildung. Die vollstândig
ausgebildeten haben eine, obgleich schwache, bogenformige
Ausbiegung, aber sie gehen mehr regelmâssig und parallel
unter einander,, als aile Uebrigen. Auf den Ràndern zeigen
es aile Falten, dass sie sich aus Wârzchen bildeten, die
hier schon Reihen vorstellen. Der übrige Theil der Basis
ist bedeckt mit leichteren und lànglichen Wârzchen.
Zàhne von dieser Art finden sich am hâufigsten in Eng-
land in der Kreide von Lewes, aber auch im grünen und
Plâner-Kalke Sachsens und Bôhmens.
CORRESPONDANCE
Lettre adressée à Son Excellence Mr. le Vice - Pré¬
sident de la Société des Naturalistes de Moscou:
In der Yoraussetzung , dass Sic das nene .lahr gesund und
wohl begrüsst haben, wünsche ich von Herzen, dass Sie auch
im Laufe des ganzen Jahres Ihre Heiterkeit des Gemüthes, Ibre
Klarbeit des Geistes behallen mogen , um der von Iknen ge-
stifteten Gesellschaft der Naturforscher noch bis in die spiite-
sten Zeiten als seltenes Beispiel grosser Thâtigkeit zu die-
nen; moge die Gesellschaft bei ibrem bald zu begehenden 50-
jâhrigen Jubilaeum Sie, ibren um den jetzt blübenden Zustand
derselben so vielfacb und bocb verdienten Stifter, nocb mit rü-
stiger Kraft in ibre Mitte treten und überall neue Thâtigkeit,
neues Leben verbreiten sehen! Aucb icb werde in den Dank
der Freude einstimmen, den Ibnen, dem Nestor unserer Natur¬
forscher, die Gesellschaft alsdann zollen wird. Unterdessen er-
lauben sie mir, dass icb Sie, den nie müssigen Naturforscher,
der sein ganzes reges Leben dem Erforscben der Natur des gros-
sen Kaiserreichs gewidmet bat, mit der Bescbreibung einer
für die Fauna der 7'ussischen Ostseeprovinzen neuen Nereide
unterhalte, die icb im vorigen Sommer an dem Ostseestrande
von Estbland beobacbtete. Sie erinnern sicb ge^viss, dass icb
im verflossenen Jabre 1852 im 2-ten Hefte des Bulletins der
Gesellschaft der Naturforscher (* einer merkwürdigen Nereide
(*) Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands, pas. 473.
497
erwahnte, die den Seeschlamm, der zu deh Seebadern in Hapsat
benutzt wird , bewohnt; diese Nereide ist nicht zu jeder Zeit
im Seescblamme und nur mit Mübe aufzufinden , da sie nur
sebr selten und in gewisser Tiefe den Scblamm bewohnt, den
die zierîichsten Charen so dicbt gedrangt bedecken, dass sie
einen Wald in Miniatur auf dem Grande des Meeres zu bih
den scheinen. Die Nereis ist dieselbe , die aucb bei Danzig
Vorkommt, und die O. F. Muller in seinen Würmern des süs-
sen und salzigen Wassers die bunte Nereide (N. diversicolor)
und Johnston Nereis brevimana benannt bat; sie ist 4 — 5 Zoll
lang und 2 Linien breit und gehort mitbin zu den grossern
Arten. Sie bat gegen 100 Paar Füsse, deren jeder mit einer
feinen Hornspitze oder einer fingerformigen Borste endigt, auf
dem Kopfe befinden sicb 6 Füblfaden , je 3 ûuf jeder Seite ,
und 4 kleine schwarze Augen , je 2 jederseits , ein grosseres
yorn und ein etwas kleineres nach hinten; die Mundôfïhung ist
rund, die Oberlippe doppelt, die Unterlippe eînfacb und der
Schlund vorstreckbar. Dieser gleicbt alsdann einem zwei bis
drei Linien langen Cylinder, an dem einzèine Zabnchen reihen-
weise sitzen. Die Fiihlfaden konnen stark verkürzt werden; ja
sie yerschwinden zuweilen von der Oberflacbe tmd an ibrer
Stelle werden alsdann kleine, paarweise îiegende Erhohungen
auf dem Kopfe bemerkt.
Die Füsse sind farblos und durchsichtig und daher scbei-
nen die feinen scbwarzlichen Borslen in ihnen von der Spitze
bis zur Grundflâche deutlicb durch.
Der Kopf ist schmaler, als die einzelnen Glieder, der Schwanz
Verlauft sebr scbmal und spitz. Die Bewegung des Thiers ist
sebr rascb; es scbwimmt sicb scblângelnd im Wasser munter
Umber, aber ausser dem Wasser stosst es den Schlund mit den
scbwarzen Zabnreihen bervor , hort bald zu atbmen auf und
das rotbe Bliit nimmt alsdann eine rlickgangige Stromung von
binten nach Yorn an.
Auf dem Rücken über dem Darmkahal zeigt sich namlicb die
grosse braunrotbe Dorsalarterie in ünaufborlicher Bewegung;
sie entspricht dem Korperherzen (Aolta) und gibt Gefasse nacb
Yorn und unten zum Speisekanal, zu den Gescblechtsorganen
und den Fiissen ab, auf denen die kleinen netzartig vertheil-
ten Gefasse an ibrer rotben Farbe leicbt erkannt werden; die
M 4. 185% 32
498
Bewegung des Bluts geht von vorn nach hinten. Ein Ven Ira 1-
gefass oder die Hohlvene nimmt das Blut vom Darme auf und
verlauft dem Dorsalgefasse gegeniiber, an der Ventralseite des
Korpers; ansserdem sind nocli deulliche Kiemenarterien und
Kiemenvenen zu erkennen.
Die Farbe des Korpers ist gelblich braun und zuweilen schon
iridisirend, was wohl Veranlassung zur Benennung dieser scho-
nen Nereide gab , die ich auch zuweilen bei Reval, aber nur
bei stürmischer Witterung und bei Südwestwinden, beobach-
tete Nàehstens hofte ich Sie mit einigen geologischen Berner-
kungen iiber die Thiere der Vorwelt von Estbland zu unter-
halten und Ihnen meine Vermuthung mitzulheilen, dass auch
hier die àlteste Scbicht der Grauwackenbildung auf die Zer-
storung zahlreicber Seealgen binweist, die einst hier im Meere
der Vorwelt lebten , zu der Zeit , als sich die Schichten des
Brandscbiefers niederscblugen. In einer andern Hinsicht ist die
Braunkohle von Ljubetzki an der Oka im Gouvernement Ka-
luga merkwürdig: sie besteht aus lauter feinen, sehr dünnen
Blatfcben, die unter dem Mieroscop den deutlicbsten Bau der
Stifjmaria fi coides zeigen, so dass also auch im russischen Berg-
kalke, wie in Deutscbland, die Steinkohle wohl nur eine Stig-
marienkoble war , und sich nicht , wie der Brandschiefer im
Meere, sondern auf dem Lande bildete.
Empfangen Sie unterdessen die Versicherung meiner aus^
gezeichneten lïochachtung, mit der ich stets sein werde.
Ew. Excellenz
ergebenster
Dr. Eichwalp.
St.-Petersburg ,
d. 10 Jan. 18oi,
Extrait d’une lettre adressée au premier Secrétaire
de la Société des Naturalistes de Moscou.
Es ist eine bekannte Sache, dass S. Excellenz Herr Fischer
von Waldheim in einem Programme 1825 nnd in dem grossen
Werke-. Oryctographie du Gouvernement de Moscou, drei Cho-
ristiten heschrieb , welche in der Umgegend der Hauptstadt,
im Bergkalk, gefunden waren, Chor. Mosquensis, Sowerbyi und
Kleinii. Hr. von Bu ch und nach ihm Hr. de Koninck und
Verneuil, wie Graf K eyserling haben diese drei Arten als eine
einzige, tlieils als mosquensis B. Y. K., theils als Soiverbyi de Kon.
in ihren Werken aufgenommen. Da es nun in geognostischer
Hinsicht sehr wichtig ist , eine genaue Kenntniss von diesem
Petrefacte in palâontologischer, aber noch mehr in geognostischer
Hinsicht zu erhalten , habe ich aile mir zu Gebote stehenden
Exemplare untersucht, und glaube mit Bestimmtheit versichern
zu konnen, dass wirklich drei Arten, wenn nicht mehr noch,
existiren. Was Ckoristites oder Spirifer Kleinii betrifft , so
kann darüber kein Zweifel mehr herrschen , demi ich habe
die schonsten Exemplare von demselben, beim ersten Anblick
gleich von Sp. mosquensis zu unterscheiden vermocht. Dass man
denselben bei Moskau spater, trotz der mühsamen Untersuchun-
gen, nicht mehr gefunden hat, liegt nur darin , dass derselbe
dort wahrscheinlich gar nicht vorkommt; er gehort den obern
Schichten des Bergkalks mit Prod. gigas an; ich habe in einem
Handstücke beide zusammen.
Was aber Ckoristites Sowerbyi und mosquensis anbelangt, so
bin ich bis jetzt noch in Zweifel über die characleristischen
Kennzeichen eines jeden einzelnen, da mir nicht eine gehori-
ge Anzahl derselben zu Gebote steht, um die Unterschiede nach
âussern Merkmalen gehorig auffassen zu konnen. In Rücksicht
500
der innern Struction sind aber gewiss zwei so von einander
getrennte Formen da , wie die Pentameren hiedurch aucb. am
besten zu Irennen sind. Die eine Form bat im Langsschnilt, der
in der Mitte der Dorsalschale gemacht wird, folgendeGestalt fig. 1
(c ist die Unierstiitzitngslamelle der Zahne); die andefe Form
hat sie folgendermassen: (2). Man siebt also, welclie Verschie-
Z
denkeit hier herrscht. Lelztere Art habe ich in denjenigert
Scbicbten gefunden , welche dem Kalksteine mit Prod. gigcM
tlnmittelbar aufgelagert ist ; erstere scheint den bokeren bei
Moscau anzugehôren. Icb habe zu diesen Untersuchungen den
grossten Theil meiner Exemplare zerstoren müssen. Ich bitte
daher aile diejenigen , welche vom sogenannten Sp. mosqu.
viele derselben besitzen , zu beobachten , ob nicht auch aus-
sere Merkmale aufzufinden sind , wodurch diese beiden For-
meh zu trennen sind, so dass jede wiéder eine besondere Spe-
cies bildet und wahrscheinlich auch jede einer besondern
Schicht angekort.
Christian Pander
Petersburg,
den 9. December 1832*
«SERVATIONS MÉTÉOROLOGIQUES
FAITES
À MOSCOU, (*)
Fendant lés mois
DE
À JUIN > JUILLET, AOUT, SEPTEMBRE, OCTOBRE,
NOVEMBRE et DÉGEMBRE 1852 s
ET COMMUNIQUÉES
par M. S P A S S K Y.
r 1 note qui se trouve à la suite des observations.
33
502 OBSERVATION
MAI 1852 ( nouveau style J. Observations métkoroloI
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
de Réaumur.
H Y G R O M È
i»e Saussub
rc,u
il n' 1
[8h du
2h r-rès
10hdu
8h du
2h après
10h du
8h du
2h après
1 matin.
*
so:r.
matin.
midi.
soir.
matin.
midi.
11
1
I 738,8
737, S
737,7
0,0
2,0
— 0,5
1 68
69
Ml.
o
737,9
738,1
739.6
0,0
3,5
1,0
73
70
1 <>•
j 3
743,4
741,2
741 4
2,0
7,0
2,2
72
70
!
4
743,8
743,1
741,9
1,5
1,7
0,0
77
82
M).
. o
740.9
; 741,6
743.1
2,5
4,5
1,7
86
78
Ml.
6
743.4
753.0
755,2
3,0
9,0
3,5
80
76
0.
7
735,:)
j 755, 6
747,3
4,0
7,5
2,2
72
70
1 c.
8
749,8
i 749,5
747,3
5,0
8,3
5,0
74
70
1 c.
9
743,8
742,9
743,0
5,0
3 , 7
3,0
78
88
(.NE.
10
742,2
741,5
740,3
6,0
6,5
5,0
84
80
i n.
’
IL
740,6
740,9
741,7
7,0
9,0
7,0
86
78
b'E.
12
741,7
741,7
741,5
8,0
11,2
5,0
76
74
1 X.
13
741,6
711,3
741,4
6,0
12,0
8,0
77
72
1 C.
14
741,3
741,4
742,6
8,0
14,0
6,0
70
68
ISO.
13
744,3
744,5
744,8
10,7
15,0
9,0
68
67
c.
10
746.2
746.3
747,0
11,5
17,0
12,0
64
51
c.
17
749,2
749,5
750,5
12,0
18,0
12,0
68
56
c.
18
751,1
751,3
730,0
15,0
20,0
14,5
69
5 a Ê
c.
19
750,8
750,5
750,2
15,4
20,0
13,5
61
58
f 1
20
750*}
749,3
747,3
15,8
20,8
12,0
70
61 ;
1 E.
21
746,6
745,5
744,5
15,7
19,0
12,0
72
59
E.
22
743,1
743,1
743,8
10,5
13,0
13,7
71
68
8.
23
746,1
746,3
747,2
11,0
15,0
12,0
70
65
| c.
24
747,2
747,9
748,8
13,0
18,0
11,7
61
50
[ c.
25
752,2
732,2
750,0
11,0
13,0
10,7
62
61
KO.
26
751,1
750,0
748;1
13,0
15,0
10,5
64
62
j C.
27
743,5
741,2
739,1
13,0
16,0
12,0
65
57
•SE.
28
740,7
742,2
744.0
9,0
10,0
7,8
92
58
N.
29
744,8
745,6
744.0
14,0
17,0
9,0
63
59
, E.
30
741,9
739.8
739,9
11,0
11,2
11,0
63
68
C,
31
743,1
743,7
743,0
14,0
19,2
14,0
74
68
C.
| Moyennes
745,12
745,22
744,79
8,83
12,17
7,93
9
72
67
*^;É
/ ÎOROLOGIQUES .
Moscou. Latitude 55°
Longitude 35°
50;
45/9
19/4 à l’Est de Paris.
1CTION
E N T S.
OE S
É T A T D U C I E L.
• 1
j!l après
10h du
8h du
2h après
10h du
1 midi.
soir.
f matin.
midi.
soir.
NO.
NO.
1 Couv.
Nuag. Sol.
Ser.
|i 0.
0.
Ser.
Ser.
Ser.
0.
C.
Ser.
Ser.
Couv.
NO.
NO.
Neige.
Pluie.
Pluie.
î NO.
NO.
Couv.
Nuageux.
Nuageux,
0.
C.
Ser.
Ser.
Ser.
c.
C.
Nuageux.
Nuageux.
Ser.
c.
NO.
Ser.
Nuageux.
Couv.
| NE.
0.
Couv.
Pluie.
Couv.
N-
C.
Couv.
Couv.
Couv.
NE.
C.
Couv.
Nuageux.
! Nuageux.
N.'
C.
Nuageux.
Nuageux.
Ser.
C.
C..
Ser.
Nuageux.
Ser.
so.
c.
Ser.
Nuageux.
Nuageux.
c.
c.
Ser.
Nuageux.
Ser.
c.
c.
Nuageux.
Ser.
Ser.
c.
0.
Ser.
Ser.
Nuageux.
c.
NO.
Brouili.
Brouili.
Nuageux.
E.
NE.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
E.
C.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
E.
'
C.
Ser.
Nuageux.
Nuageux.
S.
c.
Couv.
Couv.
Ser.
c.
c.
Couv.
Nuageux.
Ser.
c.
N.
Ser.
Nuageux.
Ser.
NO.
N.
Ser.
Ser.
Ser.
C.
N.
Ser.
Ser.
Ser.
SE.
C.
Ser.
Nuageux.
Nuageux.
N.
NO.
Pluie.
Nuageux.
Ser.
E.
E.
Ser.
Ser.
Ser.
* H
C.
0.
Nuageux.
Pluie.
Pluie.
C.
C.
Ser.
Ser.
Nuageux.
1
J 1
504 OBSERVATION
JUIN 1852 ( nouveau style ). Observations métkorolo
! DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
de Réaumur.
H T G R O ME i
DB SaUSSII1
8h du
matin.
2h après
midi.
101' du
soir.
8h du
matin.
2h après
, midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h après!
midi. |r
i
747.4
748,5
748,8
16.0
19.8
13.7
79
63 ]
2
749,2
730,4
749,7
15,0
18.0
15,0
67
64 !
3
749,8
730.0
748,3
15,3
21.0
16,0
63
61
4
749.2
749,0
748,7
16.0
19,5
16.0
66
62 !
5
748,8
748.6
746,9
15,0
22,0
i 15,0
61
65
6
743,8
743,8
747.6
17,0
22,0
14.0
66
57
7
748.9
749,1
748.7
14,0
17,0
13.0
67
59 '
8
747.6
747,6
746,6
15,0
18,0
14,0
63
57 :
9
748.6
743,8
741,9
14,0
18.0
15,0
63
74 ! •
10
740.9
740,2
736,7
13,0
19.0
16,3
69
69 !
[
il
733,6
731,7
728.6
13,1
16,0
15,3
71
■ —
1 71 |
12
733,0
736,4
741.2
17,5
13,0
9.0
75
83 1
13
744,8
744,3
742.4
13,0 ,
16.3
13,0
71
68
14
743,3
743,2
742.0
13,0 |
18,5
16.0
70
63
15
743.3 j
743.3
743.8
17,5 !
19,3
17,5
69
55 1
16
743.2
745,1
743.2
17,0
18,0
46,7
64
30 l
17
743.1
746.1
746.3
18,0 :
19,9
18,1
67
53 !
18
732.1
731.1
t oO. i
19,0 i
23.2
16,7
66
60
19
731.6
730,2
748,4
20,6 i
23.5
18,0
68
61
20
748.3
748,6
j
746.7
21,5 |
24,3
16,8
67
59 J
21
746,3
746,3 !
744,4
18,0
23,0
15,0
ev
66 |
22
743,0
742,7
744,6
18,5 j
22,0
16,0
72
66 !
23
746.3
744,3
743,1
20,0 i
22.8
17,1
69
64 1
24
741.6
741.3
743,0
20,3
19,1
14,6
70
64 1
25
743.6
743. S
743,5
14,0 ;
17,5
13.7
70
65 !
26
744.3
740,9
738,2
11,0
10,5
10.2
79
81 j
27
738.0
740,8
j 743,4
9,5 1
8,5
7,4
80
70
28
747,3
747.3
748,3
40,4
13,9
8,1
66
62 :
29
730,1
748,8
749,3
13,1
17,3
11,5
65
59 ;
30
749,2
747.7
745.8
16,0
19,4
13,5
66
55 |
31oyenne$
743,69
743,31
744,97
15,86
18,68
14.41
69 |
64 j
É' ÏOROLOGIQUES. 505
Moscou. Latitude 55° 45/9
Longitude 35° 19/4 à l’Est de Paris.
>11
C T I 0 N
ESTS.
DE S
État do ciel.
l*1 après
iOh du
8U du
2h après
40h du
midi.
soir.
matin.
midi.
soir.
E.
E.
Ser.
Ser.
Ser.
E.
C.
Nuageux.
Nuageux.
Ser.
E.
C.
Ser.
Ser.
Ser.
C.
C.
Ser.
Ser.
Ser.
C.
c.
Ser.
Ser.
Nuageux.
C.
c.
Nuageux.
Nuageux.
Ser.
NO.
N.
Ser.
Ser.
Ser.
NO.
NO.
Ser.
Nuageux.
Nuageux.
SE.
SE.
Ser.
Nuageux.
Ser.
SE.
SE.
Pluie.
Nuageux.
Nuageux.
E.
E.
Pluie.
Pluie.
Nuageux.
0.
NO.
Nuageux.
Pluie.
Nuageux.
0.
C.
Ser.
Nuageux.
Ser.
E.
C.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
E.
E.
Ser.
Ser.
Ser.
E.
C.
Ser.
Ser.
Ser.
C.
C.
Ser.
Ser.
Ser.
4
C.
C.
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Ser.
C.
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
\
SE. 4
NE. 4
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuageux.
4
NE. 3
E. 3
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Tonn. Pluie.
4
SE. 3
C.
Nuageux.
Nuag. épais.
Ser.
4
SO. 4
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
4
SO. 3
0. 3
Ser.
Nuag. épais.
Ser.
3
NO. 4
NO. 4
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Pluie.
3
SE. 3
SE. 3
Pluie.
Pluie.
Couv.
2
NE. 3
NE. 3
Pluie.
Couy.
Nuageux.
3
0. 3
C.
Ser.
Nuag. épais.
Ser.
4
NO. 4
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
4
NO. 4
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Nuageux.
506 OBSERVATION1,
JUILLET 1352 (nouveau style J. Observations météorom
J
9 Baromètre a
0°.
Thermomètre extérieur
H Y G R 0 M È
jtli'1
(millimètres)
de Réaumur.
DE SaUSSUR
F'
S DATES.
I 8h du
2h après
10h du
8h du
2h après
10h du
8^du
2h après
l|irt
| malin.
midi.
soir.
matin.
midi.
soir.
matin.
midi.
niili.
,
746,0
743,5
743,4
15,5
18,6
13,5
72
«
ho.
2
748,2
748,1
748,8
14,3
18.1
13,5
74
65
KO.
3
748,8
748,1
749,1
17,4
15,1
11,4
68
70 .
m.
4
749,5
747,3
745,3
14,2
17,9
13,0
74
62
KO.
5
744,2
742,5
743,0
13,5
13,3
11,0
76
76
f C,
s
746,2
745,9
743,8
13,0
18,7
14,6
70
63
1 E.
7
747,4
743,2
743,1
13,6
13,1
9,8
75
60
V
8
745,8
743,9
743,1
9,9
10,3
9,7
69
70
j>E,î
9
745,6
745,1
745,1
13,1
17,4
14,0
76
65
NE. i
10
746,4
744,0
743,7
15,6
19,5
14,5
71
64
NE. !
11
744,1
744,1
743,0
16,6
19,1
14,6
70
68
lE.i
12
743, L
743,6
743,6
15,8
19,2
15,0
76
60
NE. i
13
742,1
740,0
740,2
16,9
20,6
15,6
70
60
NE. i
14
742,3
742,2
744,8
14,3
17,5
10,8
66
63
ne, ;;
13
743,0
742,8
744,6
12,5
12,3
9,5
65
67
NO. i
16
745,1
744,8
738,1
11,8
14,0
11,3
66
59
NO. i
17
737,0
738,2
741,6
9,6
13,9
8,7
72
60
KO. 2
18
741,0
739,8
740,2
10,5
11,8
8,6
65
60
10.3
19
740,3
742,5
744,7
9,9
13,9
9,5
72
62
KO, 2
20
743,3
743,3
742,6
8; 8
11,8
8,9
76
72
ko. 3
21
744,0
742,7
742,6
9,0
12,8
9,7
!
70
60
10.2
22
740,0
738,1
737,4
10,1
15,0
9,7
65
62
KO.
23
737,2
738,1
739,4
9,5
13,5
10,0
68
66
■0.4
24
741,0
741,2
744,2
12,4
16,5
9,9
70
61
m
23
744,4
744,1
744,8
12,8
15,8
11,8
74
68
b. 3
26
746,0
745,7
745,8
12,8
16,8
11,3
73
65
■0.4
27
744,6
743,8
744,0
13,2
16,0
11,5
74
62
NU
28
744,5
744,5
744,8
13,1
17,5
10,5
71
59
te. 3
29
744,8
744,2
744,0
14,1
18,3
13,6
71
64
su
30
742,6
742,4
740,6
14.8
16,0
14,0
77
77
NU
31
737,8
737,5
737,1
14,1
16,4
11,9
80
79 i
c.
Moyennes
743,82
743,27
743,39
13,13
15,90
11,66
71
Èï OROLOGIQUES. 507
à Moscou. Latitude 55° 45/9
Longitude 35° 19/4 à l’Est de Paris.
*1
“ - 1
IR
T I 0 X
DES
État du ciel.
B
ÎXTS.
après
10h du
8h du
2h après
10h du
lidi.
soir.
matin.
midi.
soir.
i
NO. 3
NO. 4
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
i
NO. 4
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
NE. 4
NO. 4
Nuageux.
Couy.
Nuageux.
i
NO. 4
SO. 4
Ser.
Nuag. épais.
Nuageux.
C.
S. 4
Nuag. épais.
Pluie.
Nuag. Etoiles.
V
E. 4
NE. 4
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuag. Etoiles, j
{
E. 3
NE. 4
Nuageux.
Nuag. Sol.
Nuag. Etoiles. |
E. 3
NE. 3
Nuag. épais.
Couv.
Couv.
1
’NE. 2
NE. 3
Nuag. épais.
Nuag. Sol.
Nuageux.
*
NE. 4
NE. 4
Ser.
Nuag. épais.
Nuag. Etoiles.
E. 4
NO. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
NE. 4
C.
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuageux.
NE. 4
C.
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuag. Etoiles.
NE. 3
NO. 4
Nuag. Sol.
Nuageux.
Ser.
NO. 4
NO. 4
Nuag. Sol.
Pluie.
Ser.
tv
NO. 4
NO. 4
Nuag. Sol.
Nuag. épais.
Couy.
1
NO. 2
NO. 3
Nuag. épais.
Nuag. Sol.
Nuageux.
É
0. 3
NO. 3
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuag. épais.
t
NO. 2
NE. 4
Couv.
Nuag. Sol.
Nuageux.
'
NO. 3
NO. 3
Pluie.
Pluie.
Pluie.
j
NO. 2
NO. 4
Nuag. épais.
Nuag. Sol.
Nuageux.
\
NO. 2
NO. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Nuageux.
!
NO. 4
NO. 4
Couy.
Couy.
Couv.
i
NO. 4
NE. 4
Nuageux.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
i
NO. 3
NO. 3
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Couy.
i
NO. 4
NO. 4
Nuag. Sol.
Nuag. épais.
Nuageux.
i
NE. 4
NE. 4
Nuageux.
Couy.
Nuag. épais.
i
SE. 3
SO. 4
Nuag. Sol.
Nuageux.
Ser.
î
SE. 4
C.
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuageux.
l
NE. 4
NO. 4
Nuag. Sol.
Couv.
Couy.
C.
I
C.
Couy.
Pluie.
Nuag. épais.
508 ORSERVATI|>f
AUGUST 1852 f nouveau style J. Observations météorolJ
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Tuermomètre éxtérieur
DE RÉAUMUR.
—
HïGROMÉr
de Sadsiuet
8K du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8U du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h après :
midi.
>1,
1
737,1
737,3
739,5
13,0
15,5
11,0
80
69
2
741,9
742,0
742,5
11,7
15,4
11,2
70
65
>'n
3
743,4
743,5
745,8
12,8
12,1
9,1
70
70
y
4
748,9
748,4
748,6
11,9
17,4
10,3
70
53
|NE
5
731,5
751,0
749,4
14,3
18,3
11,5
66
51
Vf
6
747,6
746,2
746,2
12,7
13,1
11,9
68
80
7
746,3
746,4
746,8
15,2
21,2
14,0
74
63
VM
8
746,7
745,4
745,4
17,7
24,7
17,0
75
65 j
frll
9
748,3
748,0
747,5
18,5
21,3
14,8
74
62
r
10
748,0
746,9
745,6
18,7
23,1
16,0
66
62 |
11
745,1
745,0
744,4
20,4
24,8
16,5
73
63 !
y
12
745,3
743,8
746,4
19,2
25,8
15,2
73
64
su
13
746,6
746,0
746,7
16,0
18,5
15,2
81
74 !
14
747,5
746,2
747,3
16,4
20,5
15,3
76
70 1
SE
15
747,0
746,8
746,6
17,0
22,6
15,7
75
61 i
r
16
745,6
743,3
745,6
17,2
22,8
15,3
65
55
$f
17
745,5
748,3
748,0
16,4
20,6
15,2
73
68 1
fl $n
18
751,1
752,1
752,8
16,0
20,0
16,5
72
68
SE.
19
753,4
752,8
752,5
15,9
22,0
17,0
74
67 1
SE,
20
752,1
750,8
749,1
17,5
22,5
17,0
71
64
\l
21
747,4
745,0
744,8
18,2
22,0
15,5
70
57
22
748,5
748,3
748,8
11,3
12,7
10,8
75
68
Kl
23
749,1
748,0
748,6
10,8
13,0
8,7
64
58
NE.
24
746,4
746,2
745,0
8,1
9,2
7,8
69
76
NE
25
743,6
743,0
742,8
7,7
9,2
8,5
80
79
NE
26
742,7
744,3
747,6
9,5
10,5
8,2
77
79
NE
27
749,2
750,5
753,5
9,1
13,6
10,1
80
65
N
28
754,0
755,2
755,3
10,0
14,5
10,0
73
66
29
755,1
755,2
755,5
10,9
15,3
11,7
74
66
30
755,4
753,1
750,0
12,5
17,5
11,0
78
66
jKj,
31
749,0
748,8
751,8
10,2
13,0
7,6
77
60
Moyennes
747,72
747,41
747,76
14,09
17,83
12,76
73
66
É1 ÎOROLOGIQUES. 509
iUlVUL/U Uly ULOi
Moscou. Latitude 55° 45', 9
.
Longitude 35° 19', 4 à l’Est de
Paris.
IR
TION
DES
État du ciel.
ENTS.
après
10h du
8k du
2h après
10h du
midi.
soir.
matin.
midi.
soir.
4
NO. 4
C.
Nuag. Sol.
Nuageux.
Ser.
4
NO. 4
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Couv.
4
NO. 4
c.
Couv.
Pluie.
Nuag. Lune.
4
[NE. 4
c.
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
4
NE. 4
SO. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
4
[NO. 4
C.
Couv.
Pluie.
Brouill.
SO. 4
NO. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Nuag. Etoiles.
4
SO. 3
C.
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Ser.
3
SO. 3
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
4
,
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
4
SO. 4
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
4
SO. 4
SO. 4
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Pluie.
4
SO. 3
SO. 4
Couv.
Pluie.
Pluie.
3
SE. 3
SE. 3
Nuag. Sol.
Nuag. épais.
Couv.
3
SE. 3
SE. 4
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Tonnère.
3
SE. 3
SO. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Tonnère.
i
SO. 4
C.
Nuageux.
Nuageux.
Nuag. Etoiles.
SE. 4
C.
Nuageux.
Nuag. Sol.
Nuageux.
SE. 3
SE. 3
Nuageux.
Nuag. Sol.
Ser.
E. 4
C.
Ser.
Nuageux.
Ser.
C.
NE. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
3
NE. 3
NE. 4
Nuag. Sol.
Couv.
Nuageux.
3
NE. 3
N. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Nuag. Etoiles.
3
NE. 3
NE. 3
Couv.
Pluie.
Pluie.
3
i'NE. 4
C.
Pluie.
Couv.
Couv.
NE. 4
E.4
Couv.
Couv.
Couv.
4
NO. 3
C.
Couv.
Nuag. Sol.
Couv.
N. 3
C.
Nuageux.
Nuageux.
Nuageux.
4
N. 3
N. 4
Sel*.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
4
NO. 3
NO. 4
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
N. 4
N. 4
Pluie.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
33*
510 OBSERVATIOÜÏlH
SEPTEMBRE 1852 (nouveau style). Observations météorolq.
—
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
de Réaumur.
H Y G R O MB 1
DE SAUSSüR
ICTIO
| BMTl
8h du
matin.
2h après
midi.
10hdu
soir.
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
“
2h après
midi.
"i
midi-
1
733,1
733,4
753,1
9,6
12,7
7,0
70
65
c.
2
736,3
736,0
735.7
8,5
12,5
9,0
70
61
NE.
3
736,8
756,0
755 1
9,7
14,0
8,5
72
65
•NE.'
4
734,8
753,5
753,3
9,9
13,5
9,8
74
Cl
i c.
o
733,8
755, S
755.8
11,6
12,3
11,2
78
78
;f C.
C.
6
733,8
755,6
754,9
10,3
11,0
8,8
84
79
7
733,2
752,7
753,3
9,5
12,5
10,5
76
64
NE.
8
734,0
754,3
753,0
10,8
12,0
7,0
77
70
.NO. i
NO A
9
731,8
751,1
750,8
10,6
14,5
9,6
78
72
10
749,0
748,0
748,0
11,5
15,4
9,0
79
65
no. :i
11
748,4
747,3
745,0
10,5
13,0
9,5
77
69
NO. 1
12
743,0
740,0
738,4
11,6
15,5
9,4
78
70
S0.-2
13
733,3
737,7
740,0
9,2
12,7
6,8
80
59
S0.:i
14
742,2
742,0
742,5
6,6
9,8
7,0
73
68
SO. i
13
747,0
749,8
750,0
7,1
13,0
8,0
71
71
SO. !
16
730,5
749.8
746,5
7,2
13,5
10,2
78
69
SO. i
17
741,5
739.9
738,0
12,3
13,2
8,8
80
76
SE J
18
740,0
741,1
742,4
7,8
12,0
6,0
72
70
SE J
19
746,3
746,0
746,3
6,7
12,6
5,2
74
65
C,
20
743,9
743,7
745,3
8,0
8,8
8,9
75
83
80, f
21
750,7
752,3
753,0
9,0
12,8
5,5
76
64
k
22
752,5
749,8
746,9
8,7
13,2
11,1
80
70
SO. 3
23
745,2
747,2
750,9
9,3
10,0
4,7
74
69
80. i
24
730,8
751,2
753,0
5,1
8,8
4,7
72
74
80.3
23
753,0
753,1
753,0
7,8
10,0
8,7
79
73
0.3
26
753,2
753,1
752,3
9,0
10,5
8,0
76
76
NO, 3
27
733,5
751,3
747,5
6,8
11,5
7,5
80
74
SO. 4
28
747,0
747,1
746,1
9,5
9,7
9,9
78
82
80.4
29
749,8
752,0
753,8
7,6
10,5
4,5
80
72
0.4
30
753,0
750,3
748,5
6,8
14,7
9,4
78
69
Moyennes
749,59
749,37
749,15
8,96
12,21
8,14
76
70
El lOROLOGIQUES.
| Moscou. Latitude 55° 45', 9
Longitude 35° 19', 4 à l’Est de Paris.
511
a :tion
E S TS.
DES
État du ciel.
I1 après
10h du
8h du
2h après
10h du
jfnidi.
soir.
matin.
midi.
soir.
C.
NO. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
: NE. 4
NE. 4
Nuag. Sol.
Nuageux.
Nuageux.
NE. 4
C.
Couv.
Nuag. Sol.
Ser.
! C.
C.
Couv.
Nuag. épais.
Nuageux.
C.
C.
Couv.
Pluie.
Pluie.
C.
c.
Couv.
Pluie.
Nuageux.
NE. 4
c.
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Couv.
NO. 4
NO. 4
Nuag. Sol.
Ser.
Nuag. Etoiles.
NO. 4
N. 4
Nuag. Sol.
Nuageux.
Nuag. Etoiles.
NO. 3
NO. 4
Nuag. Sol.
Nuageux.
Ser.
NO. 4
C.
Ser.
Nuageux.
Nuag. Etoiles.
SO. 2
NO. 3
Ser.
C juv.
Pluie.
SO. 3
SO. 4
Pluie.
Nuag. Sol.
Ser.
SO. 4
SO. 4
Nuag. Sol.
Pluie.
Nuag. Etoiles.
SO. 4
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Nuag. Etoiles.
SO. 4
C.
Brouill.
Couv.
Nuag. Etoiles.
SE. 4
SO. 4
Couv.
Tonnère.
Nuag. Etoiles.
SE. 3
SE. 4
Nuag. épais.
Nuag. Sol.
Ser.
C.
C.
Ser.
Nuag. Sol.
Ser.
SO. 4
i
SO. 4
Couv.
Pluie.
Pluie.
C.
C.
Nuageux.
Nuag. Sol.
Ser.
SO. 3
SO. 4
Nuageux.
Couv.
Couv.
SO. 4
SO. 4
Ser.
Nuageux.
Ser.
SO. 3
0.3
Couv.
Nuag. Sol.
Ser.
0.3
0. 3
Couv.
Couv.
Nuag. Lune.
NO. 3
NO. 4
Couv.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
SO. 4
C.
Couv.
Nuageux.
Couv.
SO. 4
SO. 4
Ser.
Pluie.
Pluie.
0. 4
C.
Couv.
Nuag. Sol.
Ser.
SO. 4
SO. 4
Nuageux.
Nuageux.
Nuag. Etoiles.
'
512 OBSERVATION
OCTOBRE 1852 ( nouveau style). Observations métkoroio
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Tuermomètre extérieur
i>e Réaumur.
H YGROMÈll
DE SAUSSl’Hlfi
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h après il
midi. ||n
1
744,3
742,1
742,4
10,0
13,8
8,2
81
78 1
2
743,2
742,3
741,6
7,3
9,3
8,6
77
73 1
3
744,2
741,0
738,0
8,6
12,0
11,6
81
78
4
740,4
742,3
744,1
7,6
9,8
6,4
74
66 |!
5
744,3
748,7
730,0
6,0
7,7
4,0
73
67
6
747,2
744,3
742,4
6,1
10,0
9,2
76
76
7
742,0
743,6
741,0
10,2
9,3
8,1
83
77
8
738,3
737,2
738,4
11,1
17,1
8,8
83
63
9
746,4
748,1
747,8
3,1
8,6
3,3
73
60 ||
10
747,3
747,2
730,9
3,1
7,2
4,0
79
i
11
733,4
734,1
733,3
4,3
6,9
3,7
74
61
12
733,2
733,3
733,4
3,8
6,8
3,3
70
39
13
731,0
748,8
748,3
3,3
6,6
3,0
74
64
14
747,0
743,4
742,1
3,6
5,2
2,6
74
63 i
13
740,8
744,1
748,0
1,2
2,4
0,6
78
70 |
16
731,6
732,2
730,4
— 0,6
— 0,3
- 2,3
77
68 il
17
741,4
740,3
739,3
0,0
2,7
- 2,0
77
73
18
742,8
743,0
746,6
— 2,0
— 0,6
— 1,3
77
68
19
730,2
731,4
732,1
— 1,6
0,8
— 3,6
78
67
20
731,6
748,8
743,0
— 2,3
— 0,3
— 1,9
80
69 1
II
21
736,6
736,4
736,4
4,0
0,3
— 0,2
84
78
22
740,0
744,6
746,2
— 1,8
— 0,4
— 0,3
78
68 1
23
741,0
741,2
730,4
— 1,3
— 3,4
— 6,3
73
70
24
736,3
734,3
734,4
— 7,1
— 2,0
- 4,0
74
71
23
733,2
730,4
744,4
— 4,3
— 3,2
— 4,0
76
72
26
742,0
744,4
749,6
— 3,0
— 0,8
— 3,8
79
69 |
27
731,7
731,8
734,2
— 4,8
— 3,8
— 8,0
76
62 !
28
734,0
733,3
736,3
— 8,8
— 7,0
— 6,9
73
72 |
29
739,0
739,3
736,3
— 7,3
— 3,2
— 7,0
68
39 |
30
733,2
730,0
743.7
— 7,9
— 3,8
— 3,9
71
76 !
31
741,4
738,7
742,4
- 4,9
- 2,6
- 1,8
84
71 |
Moyennes
[746,91
746,63
746,77
1,17
3,27
0,89
77
il
69 ||
1
h
É‘ ÏOROLOGIQUES. 513
j Moscou. Latitude 55° 45',9
Longitude 35° 19', 4 à l’Est de Paris.
-
CT ION DES
EXT S.
État du ciel.
1 après
10h du
8h du
2h après
10h du
^ ’
midi.
soir.
matin.
midi.
soir.
4
SO. 4
0. 3
Nuageux.
Nuageux.
Pluie.
4
0. 4
0. 3
Couv.
Pluie.
Nuag. Lune.
4 !
0. 4
SO. 3
Couv.
Nuageux.
Pluie.
3 1
SO. 3
0. 3
Ser.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
3
0. 3
C.
Nuag. épais.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
4
SO. 2
SO. 4
Couv.
Couv.
Nuag. épais.
SO. 4
C.
Pluie.
Pluie.
Pluie.
4
SO. 3
SO. 4
Nuageux.
Nuag. Sol.
Tonnère.
4
SO. 4
SO. 4
Ser.
Nuag. Sol.
Couv.
4
SO. 4
C.
Pluie.
Couv.
Ser.
C.
C.
Nuageux.
Nuageux.
Couv.
C.
C.
Ser.
Ser.
Couv,
C.
SO. 4
Nuageux.
Nuag. Sol.
Nuag. épais.
4
SO. 3
SO. 4
Nuag. épais.
Couv.
Couv.
4
N. 3
C.
Couv.
Nuag. épais.
Couv.
4
NO. 4
SO. 4
Nuageux.
Couv.
Ser.
3
SO. 3
SO. 3
Neige.
Couv.
Neige.
4
SO. 3
SO. 3
Couv,
Couv.
Couv.
3
SO. 3
NO. 4
Couv.
Nuag. Sol.
Ser.
NO. 4
NO. 3
Couv.
Nuageux.
Neige.
NO. 4
C.
Couv.
Couv.
Couv.
4
NO. 3
NO. 4
Couv.
Nuageux.
Couv.
3
! NO. 2
NE. 2
Neige.
Neige.
Nuag. Lune.
3
N. 4
NO. 4
Ser.
Nuageux.
Couv.
N. 4
NO. 4
Couv.
Neige.
Neige.
C.
N. 4
Couv.
Couv.
Couv.
4
NE. 2
NE. 2
Couv.
Couv.
Couv.
2
NE. 3
NE. 2
Couv.
Couv.
Couv.
4
NO. 4
NE. 4
Nuageux.
Nuag. Sol.
Couv.
3
E. 2
SE. 2
Neige.
Couv.
Couv.
4
C.
1
SE. 4
Neige.
Couv.
Couv.
*
514 OBSERVATION
NOVEMBRE 1852 ( nouveau style). Observations météorolo
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
DE llÉAUMUR.
H YGROMÈ
DE SAUSSUB
r
B n
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
8h du
matin.
2h après
midi.
I '«I1
j ni'
,k
1
743,8
746,0
746,0
- 1,4
0,0
— 1,6
83
71
2
733,3
734,7
739,7
— 2,4
— 3,6
— 4,6
81
77
K NI
3
739,6
739,0
737,0
— 6,8
— 2,0
— 1,5
79
78
NI
4
734,0
731,0
730,0
— 3,3
0,0
0,0
83
80
! su
5
748,6
748,1
746,2
0,4
— 1,3
1,0
83
80
| (
6
743,3
749,4
734,2
— 0,3
— 4,3
— 8,6
80
71
\ Ni
7
739,4
760,9
767,3
—12,4
— 9,7
—14,2
70
62
NI
8
76S,1
763,4
738,7
—16,4
—11,3
—12,0
67
61
1 1
9
743,2
734,8
723,8
— 6,3
— 3,1
— 0,9
63
80
j SU
10
719,8
721,3
723,6
— 0,7
— 2,8
— 6,7
83
72
I SD
11
728,3
731,6
737,3
— 8,8
— 9,3
— 7,4
73
73
so
12
739,3
737,3
732,8
— 6,7
— 3,6
— 4,0
77
74
1 so
13
727,8
733,7
741,0
— 4,7
— 8,8
—10,7
80
72
NE
14
740,2
740,6
740,6
— 4,3
— 5,1
— 7,8
79
63
80
13
744,4
746,7
733,6
— 9,3
— 3,8
—14,7
78
71
DC
16
737,6
737,7
748,3
—18,7
—13,3
—16,9
72
69
.j ^
17
739,3
739,0
736,3
—14,3
— 9,8
—11,0
73
70
j c
18
731,6
748,6
742,7
— 8,6
— 4,8
— 0,3
82
83
1 SE,
19
740,2
738,0
739,0
0,3
1,1
1,6
82
82
j C.
20
739,3
736,4
736,4
1,1
1,7
1,8
83
82
1 so.
21
736,4
737,7
738,8
0,9
1,3
1,0
82
77
c,
22
740,0
742,6
744,2
— 1,4
— 2,0
— 3,8
78
78
NO,
23
746,6
747,7
734,6
— 8,4
— 7,5
—12,5
75
67
NE.
24
730,2
748,3
748,0
—13,2
— 7,7
— 7,1
72
64
SE,
23
746,7
743,1
743,2
— 3,3
— 2,3
1,5
83
82
SE,
26
748,4
748,0
744,6
— 0,6
0,2
0,6
82
82
SO,
27
748,8
732,0
733,6
— 3,0
— 3,8
— 7,8
79
78
NO,
28
734,7
733,1
734,6
—10,4
— 5,5
- 7,4
72
69
NO,
29
733,0
736,4
737,0
— 8,0
- 4,3
— 6,0
72
78
SE,
30
738,4
738,0
737,0
— 8,6
— 5,3
~ 4,7
77
71
80,
Moyennes
747,09
746,90
747,14
—6,16
—4,50
— ~ o,b0
H
iOROLOGIQUES.
515
I Moscou. Latitude 55° 45', 9
Longitude 35° 19',4 à FEst de Paris.
| TI ON
.EST S.
DES
État dd ciel,
après
10h du
8h du
2h après
10h du
flinldl.
soir.
matin.
midi.
soir.
! c.
E. 3
Couy.
Couv.
Neige.
ii NE. 3
NE. 3
Couy.
Couv.
Neige.
NE. 4
SO. 3
Couy.
Couv.
Couv.
SO. 3
C.
Couy.
Couy.
Couv.
C.
C.
Couv.
Couv.
Couv.
NO. 2
NO. 1
Couy.
Neige.
Nuag. Etoiles.
NE. 2
NO. 4
Ser.
Ser.
Ser.
E. 4
0. 4
Ser.
Ser.
Couv.
SO. 2
SO. 2
Neige.
Neige.
Couv.
SO. 3
SO. 2
Neige.
Couv.
Couv.
SO. 3
SO. 3
Couv.
Neige.
Couv.
SO. 4
SO. 3
Couv.
Couv.
Couv.
NE. 2
N. 2
Neige.
Nuag. Sol.
Ser.
SO. 2
SO. 4
Couv.
Couv.
Ser.
C.
SO. 4
Ser.
Neige.
Ser. 1
C.
C.
Ser.
Ser,
Brouill.
C.
SE. 3
Nuageux.
Nuag. Sol.
Couv. ;
SE. 4
C.
Couv.
Couv.
Brouill.
C.
SE. 4
Brouiü.
Couv.
Couv.
SO. 4
SO. 4
Couy.
Pluie,
Couv.
c*
C.
Couv.
Couv.
Couv.
NO. 4
C.
Couv.
Couv.
Couv.
NE. 3
NE. 4
Couv.
Ser.
Ser.
SE. 3
SO. 3
Nuageux.
Nuageux.
Couv.
SE. 4
SO. 4
Couv.
Couv.
Pluie.
SO. 4
C.
Couv.
Couv.
Pluie.
NO. 3
NO. 2
Neige.
Couv.
Ser.
NO. 3
NO. 4
Ser.
Ser.
Nuag. Lune.
SE. 4
C.
Ser.
Couv.
Nuag. Lune.
SO. 4
j
C.
Nuag. Sol.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
516 ORSERVATIOi,
DECEMBRE 1852 f nouveau style J. Observations métèorol,»
DATES.
Baromètre a 0°.
(millimètres)
Thermomètre extérieur
de Réaumur.
-—■i" -
H Y G R 0 M i r
DK S Al’ SSL E£'
Sh du
matin.
2h après 1
midi. '
10h du
soir.
8h du
matin.
2h apres
midi.
10h du
soir.
Sh du
matin.
j 2!l après f
midi, r
1
756,7
755,6
755.1
— 3,7
— 1,0
— 0,2
82
79
2
755,2
755,2
753,4
— 0,1
1,0
0,2
82
80 If
3
750,0
748.5
746,5
0,4
0,6
1,6
82
81
4
745,7
743,0
741,6
1,0
1,5
0,6
82
81 W
o
738,3
739,1
738,8
— 0,3
— 2,4
- 3,9
82
77 i
6
737,5
736,0
736,0
— 4,0
— 4,0
— 4,9
74
73
7
733,6
733,6
740,5
— 7,9
— 4,6
— 7,9
79 |
78 f
8
745,7
749,0
752,5
— 7,7
— 6,7
- 8,2
72
67 1
9
754,4
751,6
748,3
—12,8
— 9,7
—10,3
76
69 ff
10
741,3
741,3
747,5
— 8,0
— 8.0
— 9,8
79
^ 76 |
11
755,6
759,0
759,0
—13,9
—11,8
—13,3
76
71
12
754,7
752,3
752,0
— 8,3
— 4,0
— 1,9
78 i
77 11
13
752,7
753,9
753,6
— 3,5
— 3,2
— 5,7
78 i
62 F
14
754,7
754,1
752,3
— 6,8
— 4,0
—10,4
66
i 57 f
15
751,0
750,7
747,1
—10,9
— 9,3
—10,7
70
68 !f
16
747,0
745,6
745,0
—10,8
— 9,7
— 8,9
76
72 '! -
17
744,7
744,2
741,8
— 8,3
— 3,3
— 0,6
82
82 c
18
739,5
740,2
739,9
0,0
1,3
1,3
82
8- ilc
19
740,0
747,1
750,6
— 0,5
— 3,5
— 6,4
82
60 f
20
751,2
755,2
754,5
- 8,5
—10,8
— 9.7
70
70 If
fl
21
751,4
745,0
729,8
- 9,8
— 9,7
— 9,4
75
70 il
22
722,7
719,6
722,8
— 5,7
— 1,5
— 2,4
81
79 U
23
724,1
730,2
732,5
— 6,2
— 9.0
—11,1
80
72 fl
24
738,3
742,2
748.6
—13,4
—14,9
—16,1
74
68 if
25
753,6
753,7
750,3
—13,6
—11,5
— 9,7
75
70 JJ
26
741,6
738,6
737,5
— 7,7
— 2,5
2,1
80
83 f
27
740,2
741,1
747,3
1,0
1,0
0,7
74
76 f
28
746,4
740,1
739,5
— 0,6
1,6
1,8
82
80 f
29
742,1
743,0
740,3
1,1
1 ,4
1,1
81
81 f
30
742,0
744,3
752,4
1,0
1,6
— 3,8
82
80 }'
31
751,9
747,6
746,3
— 3,9
— 2,2
— 0,3
78
79 T
Moyennes
745,28
745,18
745,27
—5,56
—4,43
— 5,04
’l OROLOGIQUES. 517
à Moscou. Latitude 55° 45', 9
Longitude 35° 19', 4 à l’Est de Paris.
Rr
noN
DES
État du ciel.
N T S.
îprès
10h du
8k du
2h après
10h du
idi.
soir.
matin.
midi.
soir.
50. 4
C.
Couv.
Couv.
Neige.
C.
SO. 4
Couv.
Couv.
Couv.
50. 3
SO. 3
Couv.
Couv.
Couv.
C.
G.
Neige.
Neige.
Couv.
i
^0.4
NO. 4
Couv.
Nuageux.
Couv.
ST0. 4
NO. 4
Couv.
Couv.
Couv.
G.
NO. 3
Couv.
Neige.
Couv.
*0. 3
NO. 3
Couv.
Nuageux.
Brouill.
1
§0. 3
SO. 4
Ser.
Couv.
Nuag. Etoiles.
-1
SE. 4
NE. 3
Neige.
Neige.
Couv.
C.
C.
Ser.
Ser.
Ser.
ïO. 1
NO. 1
Couv.
Couv.
Nuag. Etoiles.
fO. 3
NO. 1
Ser.
Ser.
Ser.
>0. 3
C.
Ser.
Ser.
Ser.
C.
C.
Nuageux.
Nuag. Sol.
Ser.
C.
C.
Brouill.
Ser.
Brouill.
c.
c.
Nuageux.
Brouill.
Couv.
10. 4
SO. 3
Couv.
Couv.
Couv.
[0. 3
NO. 3
Couv.
Nuageux.
Nuageux.
E. 3
NO. 3
Couv.
Ser.
Nuageux.
E. 3
SO. 1
Couv.
Couv.
Neige.
E. 4
NO. 3
Couv.
Couv.
Couv.
0.4
NO. 3
Couv.
Couv.
Couv.
N. 3
NO. 3
Couv.
Neige.
Ser.
0. 3
SO. 4
Ser.
Couv.
Couv.
0.3
SO. 3
Neige.
Couv.
Nuageux.
0.4
SO. 3
Couv.
Couv.
Couv.
0.4
SO. 3
Couv.
Couv.
Couv.
0. 4
SO. 3
Nuageux.
Nuag. Sol.
Nuag. Lune.
0.3
NO. 2
Couv.
Couv.
Couv.
r
SO. 4
Nuageux.
Neige.
Neige.
fl
Résumé des Observations météorologique:
ta’
MOIS.
I.
Hauteurs barométriques à 0° de température et exprimée
millimètres. 1852 ( nouveau style J.
ssi
Sh du
matin.
2h après
midi.
10h du
soir.
Moyen¬
nes des 3
observa¬
tions.
, Maxi¬
mum
du
mois.
Mini¬
mum
du mois.
Différen¬
ce du ma¬
ximum et
du mini¬
mum.
f>y
i 11
■UE
iPU
Janvier.
747,86
748,24
748,56
748,33
761,2
725,5
35,7
14
Février.
748,38
748,17
748,60
748,38
764,8
734,2
30,6
r
Mars.
746,54
746,16
746,65
746,45
766,3
732,1
34,2
U
Avril.
744,81
745,03
744,80
744,88
759,8
731,4
28,4
■4
Mai.
745,12
745,22
744,79
745,04
755,6
737,7
17,9
pi
Juin.
745,69
745,31
744,97
745,32
752,1
728,6
23,5
r
Juillet.
743,82
743,27
743,39
743,49
749,5
737,0
12,5
r
Août.
747,72
747,41
747,76
747,63
755,5
737,1
18,4
Té f
Septembre.
749,59
749,37
749,15
749,37
756,8
735,3
21,5
r
Octobre.
746,91
746,63
746,77
746,77
759,3
736,4
22,9
f4
Novembre.
747,09
746,90
747,14
747,04
768,1
719,8
48,3
r ~
Décembre.
745,28
745,18
745,27
745,24
759,0
719,6
39,4
t
Moyennes.
746,57
746,41
746,49
746,49
759,00
731,22
27,78
r
Maximum de 1
'année. . .
768,1
Minimum. . .
719,6
Différence. .
48,5
i
les Moscou en 1852. Calculé par M. Spassky.
IL
Température moyenne de l’air exprimée
1852 (nouveau styl
en degrés de Réaumur.
'•'J-
1 du
atin.
2h après
midi.
10* du
soir.
Moyennes
des 3
observa¬
tions.
Maximum
du mois.
Minimum
du mois.
Différence
du maxi¬
mum et du
minimum.
Moyennes
du maxi¬
mum et du
minimum.
8,83
— 7,03
— 8,96
— 8,27
1,5
— 21,0
22,5
— 9,75
8,14
— 6,18
— 7,87
— 7,40
4,0
— 18,6
19,6
— 8,80
3,02
— 0,45
— 4,06
— 2,51
7,0
— 12,0
19,0
— 2,50
0,4?
1,04
— 1,51
— 0,31
8,0
— 8,0
16,0
0,00
8,83
12,17
7,95
9,65
20,8
— 0,5
21,3
10,15
15,86
18,68
14,41
16,32
24,3
7,4
16,9
15,85
13,13
15,90
11,66
13,56
20,6
8,6
12,0
14,60
14,09
HE
17,83
12,76
14,89
24,8
7,6
17,2
16,20
8,96
12,21
8,14
9,77
15,5
4,5
11,0
10,00
1,17
3,27
0,89
1,78
17,1
— 8,0
25,1
4,55
6,16
— 4,50
— 5,50
— 5,39
1,7
— 18,7
20,4
— 8,50
5,56
— 4,43
— 5,04
— 5,01
2,1
— 16,1
18,2
— 7,00
‘ 2,49
4,88
1,91
3,09
12,03
— 6,23
18,26
2,90
Maximum de Tannée. . . 24,8
Minimum . — 21,0
il
■
Différence. 45,8
NB. Depuis le 18 Juin 1852 les observations météorologiques
ne se font plus à l’Observatoire astronomique de l’Université
de Moscou. Mr. Schweizer, Professeur-Adjoint de l’Université,
qui s’est chargé actuellement de continuer la longue série de ces
observations nous communique les données suivantes pour la
position géographique de la nouvelle station météorologique
de Moscou. Latitude: 55° 45', 9
Longitude: 35° 19', 4 à l’Est de Paris.
La différence du niveau entre cette station et l’Observatoire
astronomique de l’Université n'est pas encore déterminée; d’après
toutes les apparences elle ne doit pas être très sensible, — c’est
pourquoi nous navons pas hésité de calculer la moyenne des hau¬
teurs barométriques dans les tableaux ci-dessus sans les séparer
en deux séries quoique en toute rigueur cela n’est pas exacte.
Nous profitons de cette occasion pour observer que la position
géographique de l’Observatoire astronomique a été indiquée dans
nos tableaux météorologiques d’après les anciennes observations
de Mr. Pérévostchikoff, qui ne se sont pas trouvées d’accord avec
les déterminations plus exactes faites plus tard. D’après ces nou¬
velles déterminations la latitude de l’Observatoire astronomique
est: 55° 45' 19", 8, la longitude: 35° 13' 51", 5. C’est à Mr. Schwei¬
zer que nous devons ces nouvelles données.
M. Spasskî,
SÉANCES
DE LA
SOCIÉTÉ IMPÉRIALE DES NATURALISTES
DE MOSCOU.
SEANCE DU 20 MARS 1852.
S. Excellence Mr. Fischer de Waldheim a offert en don: Naturhisto-
rische Fragmente et Anatomie der Makis , deux de ses ouvrages devenus
extrêmement rares.
Mr. Yictor de Motschoulsky envoie la suite de son article: Enumé¬
ration des nouvelles espèces de Coléoptères rapportés de son dernier
voyage.
Mr. le Conseiller de Collège, G. Karéline , dans une lettre adressée
à S. Excellence Mr. de Nazimoff, Président de la Société , fait part à
la Société, qu’il a l’intention d’entreprendre, pendant cet été, un voyage
scientifique dans le Gouvernement d'Orenbourg et dans les steppes du
Gouvernement d’Astrakhan, mais 11e possédant pas les moyens nécessai¬
res pour l’exécution de ce voyage il s’adresse à la Société en lui of¬
frant ses services et en la priant de lui accorder son secours. — - La
Société en acceptant avec reconnaissance les propositions de Mr. Ka¬
réline a décidé de lui accorder une subvention de 400 Rbls. arg.
JVè 4. 18Ô2. 34
520
Mr. IIaidinger, Directeur de l’Institut géologique de Vienne remercie
pour sa nomination de membre de la Société et envoie en même
temps quelques travaux publiés par lui.
Mr. le Barojï Folkkrsahm de Pappendorf prie de lui renouveler son
diplôme de Membre de la Société l’ayant perdu dans un incendie.
Mr. Taratschkoff d’Orel remercie pour sa nomination comme mem¬
bre de la Société.
Mr. Belke, membre de la Société, envoie plusieurs pétrifications des
alentours de Kameniec-Podolsk , accompagnées de quelques remarques
sur leurs gisemens.
S. Excellence Mr. d’EicHWALD de St. - Pélersbourg prie de lui com¬
pléter sa collection du Bulletin et annonce en même temps l’apparition
de l’édition française de sa Lethaea rossica qui s’imprime à Stuttgard.
Mr. Bbhr, Bibliothécaire de la Société, annonce qu’il y a dans la bi¬
bliothèque de la Société beaucoup de doubles et des livres qui n’ont
pas de rapport direct à l’histoire naturelle et qui encombrent inutile¬
ment l’emplacement de la bibliothèque. La Société a décidé de déposer
ces livres à la bibliothèque de l’Université en se conservant néanmoins
les droits de propriété.
Lecture d’un rapport de la section botanique sur l’ouvrage de Mr. Se-
menow «Flore du Don.»
Mr. le Professeur Géléznoff fait quelques observations sur la soit -
disante cire minérale du Baïkal.
Mr. le Second Secrétaire, Dr. Auerrach communique que Mr. Mdk-
lin de Helsingfors , qui s’occupe actuellement de recherches sur la
distribution des Coléoptères de la Russie, a exprimé le désir d’avoir
quelques doubles des insectes appartenants à la Société. — La Société
a chargé Mr. Behr de vouloir faire un choix des doubles disponibles
dans la collection de la Société et de les faire parvenir à Mr. Màklin.
Lettres de remercimens pour l’envoi du Bulletin de la part de leurs
Excellences Mr. le Ministre de l’intérieur et Mr. de Longinoff, des
MM. Paucker de Mitau, Motschoulsky et Raïevski de St.-Pétersbourg,
de la Société géologique de Londres, de l’Académie des sciences et de
la Société géographique de St. -Pétersbourg, de la Société courlandaise
des sciences et des arts à Mitau , de la Société minéralogique de St.-
Pétersbourg, de la Chancellerie du ministère des finances , de l’Obser¬
vatoire central de physique à St.-Pétersbourg, des Universités de Moscou,
Kharkov, Kasan et Kiev, du Lycée de Richelieu à Odessa et de la ré¬
daction du Journal du ministère de l’intérieur.
La cotisation pour 1852 avec le prix du Diplôme a été payée par Mr.
Taratschkoff d’Orel.
521
DONS.
a. Objets offerts .
Mr. Belke envoie des pétrifications du système silurien des environs
de Kameniec - Podolsk.
b. Livres offerts.
1. Fischer de Waldheim, Gotth. Naturhistorische Fragmente. 1 Band
mit 4 Kupfern. Frankfurt 1804. in 4°. De la part de l’auteur.
2. - Anatomie der Maki. 1 Band mit 24 Tafeln. Frankfurt 1804.
in 4°. De la part de l’auteur.
3. Verhandlungen der russisch. Kaiserlichen mineralogischen Geséll-
schaft zu St. - Petersburg. Jahrgang 1850 u. 1851. St. » Petersburg.
1851. in 8°. De la part de la Société minéralogique de St.-Péters-
bourg.
4. jKypnaAG MumicTepcTBa rocy^apcTBeHHWxT» lÏMyiijecTB'b» 1852 ro^-b.
N° 2 h S. C.-IIeTep6., 1852. in 8°. De la part de la rédaction .
5. jKypuaA’b CeÆbCKaro Xo3HucTBa. 1852 ro#b. Na 2. MocKBa, 1852. in 8*.
De la part de la Société d’agriculture de Moscou.
6 Tpydbi IlMUEPATOPCKAro BoahHaro 9KOHOMuuecKaro OSujecTBa. 1852.
K° 2. C.-üeTepô., 1852. in 8°. De la part de la Société d’agriculture
de St.-Pétersbourg .
7. TIocpédHUKh , ra3€Ta. 1852. N° 6—10. C.-üeTepô., 1852. in 4°. De la part
de la rédaction.
8. Mittheilungen der Kais. freien okonomischen Gesellschaft. 1852. 1-tes
Heft. St. -Petersburg. 1852. in 8°. De la part de la Société économique
de St.-Pétersbourg.
9. Bulletin de la classe physico- mathématique de l’Académie lmp, des
sciences de St.-Pétersbourg. Tom. X. JYè 7—10. S.-Pétersbourg. 1852.
in 4°. De la part de l’ Académie.
10. Ecmecmeenna/i HcTopia ryôepiiiîi KieBcuaro y^eÔHaro Onpyra. BoTa-
HHKa. O pacTHTe.ibHO-reorpa4»HMecKHX'i» ORpyrax-b eBponehcKOH Pocciw.
CraTbH P. Tpayïu»eTTepa. XieBi», 1851. in 4°. De la part de Mr. Traut-
vetter.
11. TKypHaxe MumicTepcTBa HapojHaro IIpocBl>ii;eHia. 1852-h ro#*».
Bpa.ib. C.-üeTepô., 1852. in 8*. De la part de la rédaction.
12. OmeuecmeeHHbiR 3anucKu, 1852. TeiïBapb , «PeBpajib. C.-IïeTepG. 1S52.
in S°. De la part de la rédaction.
522
13. ïfijpHtJJb MmuicTepcTBa BHYTpeHintvb 1832. Maprb. C.-IIeTep-
ôypn». 1832. in 8°. De la part de la rédaction.
14. IÜMitdmb , K. OcHOBauia Xinuiii bt> npiiM^Hemii ea ht» ce.u»CKOM.v xo-
3aiicTBy , TexuiiMecKoii npo.MBiin.xeHiiocTii u AOMauiaeMy ôbiTy. HacTb
1 — 2. MocKBa. 185*2. in 8°. De la part de l'auteur.
Membres élus.
Honoraire:
Sur la proposition de Son Excellence Mr. le Président de la Société:
Mr. Victor Basilevskv, Conseiller de Cour à Moscou.
Actuels:
Sur la proposition de Mr. le Professeur Heimann:
Mr. Constantin Schmidt, Professeur de Chimie à Gorigorezk.
Sur la proposition de Mr. le Professeur Géléznoff:
Mr. Hugo de Mohl, Professeur de Botanique à Tubingue.
SEANCE DU 6 MAI 1852.
S. Excellence Mr. Steyen de Simphéropol enYoie une notice sur 2
nouveaux genres de la famille des Ranunculacées, Siphocoma et Gam-
psoceras. Afec figures. (Voy. Bulletin .V» 2 de 1832).
Mr. le Professeur P. Einbrodt de Kharkov a envoyé une notice sur la
détermination quantitative de l’Ammoniac. (Voy. Bulletin As 2 1832.).
Mr. le Capitaine Val. Kiprijanoff communique des remarques sur des
empreintes de poissons dans le grès ferrifère de Koursk. Avec 1 planche.
(Voy. Bulletin A? 3 de 1832.).
Mr. le Baron Justus de Liebig remercie pour sa nomination de mem¬
bre honoraire, promet de contribuer aux travaux de la Société et envoie
en même temps l’exposition d’une méthode nouvelle d’analyse quantita¬
tive de l'Urée dans les combinaisons organiques. (Voyez Bulletin As 2
de 1832.).
S. Excellence Mr. d’EicHWALD envoie le 3-me supplément à son résumé
des infusoires de la Russie. Avec 1 planche et 1 carte. (Voyez Bulletin
As 2 de 1832.).
Mr. le Dr. Gros a envoyé une note sur le cristallin et sa capsule.
(Voyez Bulletin As 1 de 1832.).
Mr. le Conseiller d’État Tocrczaninow de Kharkov communique le
3-ème fascicule de son travail sur les Asclepiadées. (Voyez Bulletin As 4
de 1832.).
523
Mr. le Professeur Spasskv remet ses observations météorologiques
pour les mois de Juillet à Décembre de 1851 avec le résumé pour toute
l'année. (Voyez Bulletin JVs 1 de 1852.)
Mr. Nie. Popoff de Troïtzkosavsk envoie un mémoire sur les insectes
découverts par lui dans la province transbaïcalienne et aux environs de
Khiakhta pendant les années 1816 — 1850.
S, Excellence Mr. Eversmann de Kasan envoie la suite de sa faune hy-
ménoptérologique du bassin du Volga et de l’Oural. (Voyez Bulletin JYè 3
de 1852.)
S. Excellence Mr. le Comte Mannerheim de Viborg a envoyé le second
Supplément à sa faune coléoptérologique des colonies américaines de la
Russie. (Voyez Bulletin JV» 2 de 1852.).
Mr. Gustave Belke a communiqué une notice sur une espèce de Safran
qui croit spontanément aux environs de Kameniec-Podolsk.
Mr. le Colonel Lourarski envoie une notice sur l’origine des aërolithes.
Mr. Sedlaczek de Klosterneubourg près de Vienne envoie une seconde
notice imprimée sur sa machine à compter. Le premier Secrétaire , Dr.
Renard croyant la chose assez importante a engagé Mr. Sedlaczek d’en¬
voyer à la Société un échantillon d’un pareil compteur mécanique.
Mr. le Baron Fôlkersahm de Pappendorf communique une petite notice
sur Y Apocynum andro s aemi folium.
Le Premier Secrétaire, Dr. Renard, annonce que l’Académicien Pander
lui a exprimé son empressement de communiquer pour les publications
de la Société une partie des résultats de ses recherches paléontologiques,
faites dans le Gouvernement de Toula. D’après une seconde lettre de Mr.
Pander les dessins nécessaires à son travail causeront beaucoup de frais
et il demande si les moyens de la Société permettent une dépense si
considérable.
Lecture d’une troisième lettre de Madame de Lédebour concernant la
vente de l’herbier de feu son mari.
Le Premier Secrétaire, Dr. Renard , communique au nom de Mr. le
Professeur J. Budge, Secrétaire de la Société des Naturalistes à Bonn,
que la dite Société est prête d’entrer en relation avec celle de Moscou, —
à quel effet Mr. Budge a déjà adressé à Mr. Dyk à Leipzig 8 années des
Jahrbücher et quelques autres ouvrages de Debey, Müller et Goldfuss
pour être expédiés à Moscou. — La Société des Naturalistes de Bonn ex¬
prime en même temps le désir de posséder la série complète des publica¬
tions de la Société.
La Société Linnéenne de Londres remerciant pour le tome 9 des Nou¬
veaux Mémoires et de quelques Numéros de notre Bulletin exprime éga¬
lement le désir de voir compléter sa collection des travaux de la Société
s’offrant à un échange pareil de ses propres publications.
524
La Société géographique russe de St.-Pélersbourg entreprenant une ex¬
pédition scientifique au Kamtchatka envoie quelques exemplaires impri¬
més des instructions préparées pour les membres de cette expédition en
priant de vouloir bien jusqu’au 1 Juillet, lui communiquer les modifications
qu’on jugerait utiles à y faire.
Mr. le Curateur de l’arrondissement universitaire de Varsovie, S. Excel¬
lence Mr. de Moukhanoff, désirant faciliter les communications entre notre
Société et notre membre Mr. le Professeur Zeuschner à Cracovie, engage
la Société de lui faire parvenir tous les paquets déstinés à Mr. Zeuschner.
Mr. le Colonel Kornilow présente au nom deMr. Kehlberg à Sélenguinsk
une collection de roches du lac Goussinoë près du Baïcal, quelques pétri¬
fications et quelques observations météorologiques faites à Sélenguinsk
dans le courant de l’année 1830.
Mr. Kehlberg s’offre de faire la récolte d’objets d’histoire naturelle
dans les contrées qu’il habite.
Mr. Iline annonce qu’il prépare pour la Société une collection dendrolo-
gique de la Podolie et exprime le désir de posséder quelques instrumens
d’Anatomie qu’il ne peut se procurer sur les lieux. — Mr. le Professeur
Warneck s’est empressé de lui en offrir des siens propres.
Lecture du rapport de la section zoologique concernant le travail de Mr.
Motschoulsky, faisant suite à son Énumération des nouvelles espèces de
Coléoptères rapportés de son voyage à l’étranger.
Mr. le Dr. Fridolin Sandberger, Secrétaire de la Société d’histoire na¬
turelle à Wisbade, annonce que la dite Société est charmée d’entrer en
échange des publications en offrant les 7 cahiers de ses Annales fJahrbü-
cher) contre les 2 dernières années du Bulletin de la Société. — En mê¬
me temps Mr. le Dr. Sandberger désire avoir l’article de Mr. Fieber sur
le genre Corisa , imprimé dans le Bulletin de 1848.
Mr. Hohenacker d’Esslingen près de Stuttgard annonce de ne point
avoir reçu un envoi de plantes de la Songarie et propose une collection des
plantes fouragères en échange d’une collection des plantes rassemblées
par Mr. Karéline. En même temps Mr. Hohenacker s’offre comme Com-
missionaire pour la distribution des plantes de la Songarie. — La Société
charge son premier Secrétaire Dr. Renard, de prier Mr. Hohenacker de
lui envoyer les catalogues de ses plantes disponibles et de lui annoncer
que la Société est prête d’adresser à Mr. Hohenacker 2 collections des
plantes de Karéline, — une en échange d’une collection des plantes fou¬
ragères et l’autre en échange des plantes qui manquent à l’herbier de la
Société.
La Rédaction des «Nouvelles manufacturières etc.» accepte l’échange
des publications.
525
MM. Auerbacu, Warneck, Stchéglééff et Fahrenkohl prient la Société
d’intercéder auprès du Gouvernement pour leur procurer la coopération
des autorités locales pour leurs recherches zoologiques , géologiques et
botaniques dans le Gouvernement de Moscou.
Mr. Vogts, membre de la Société, présente une coupe des terrains pas¬
sés par le foret pendant les travaux de sondage entrepris pour la recher¬
che de la houille dans les environs de Moscou près de Troïtzki. La sonde
a atteint actuellement la profondeur de 430 pieds.
Le Second Secrétaire, Mr. le Dr. Auerbacu, présente au nom du Capi¬
taine-Lieutenant Barbot de Marni un minéral blanc, fibreux, nouvelle¬
ment découvert dans les environs de Miask. — D’après un examen plus
détaillé Mr. le Dr. Auerbach a reconnu ce minéral n’ètre que de VArra-
gonite qui n’avait pas encore été trouvé à l’Oural. — Le minéral est cou¬
vert de particules globuleuses de Magnésite et contient des fragmens de
Rhodochrome. — D’après l’opinion de Mr. Barbot de Marni l’Arragonite
de l’Oural se trouve dans le Salband entre le fer chromaté et la serpentine.
Lettres de remercîmens pour l’envoi du Bulletin de la part de la
Société Linnéene de Londres, de l’Académie Impériale des sciences de St.-
Pétersbourg, des Universités de Dorpat, Moscou, Kharkov, Kiev et (îe
St.-Pétersbourg, du Jardin botanique et de la Société agronomique de St.-
Pétersbourg, des Sociétés médico - physicale et d’horticulture de Moscou,
de la Société des Naturalistes de Riga, des Sociétés géographique russe
et minéralogique de St.-Pétersbourg, du Lycée de Richelieu d’Odessa, de
la Société d’Agriculture du Sud de la Russie, de la rédaction du Journal
du ministère de l’instruction publique, de la part de LL. Excellences Com¬
te Bloudoff, Longinoff, Comte Mannerheim, Moussine-Pousclikine , Eich-
vrald et Davidoff, de la part des MM. Wangenheim Qualen, Hochhut,
Tourczaninow, Baron Chaudoir, Motschoulsky, Iline, Belke, Weinmann,
Kraïevski et Andrzeiovski.
Mr. Victor de Basilevski , membre honoraire de la Société, a fait don
de 200 Rbls. arg. — Mr. Vogts a payé la cotisation pour 1852, et Mr. le
Professeur Schmidt le prix du diplôme et la cotisation pour 1852.
En conséquence du § 29 du réglement de la Société les membres pré¬
sents ont soumis au scrutin la charge de ses 2 Secrétaires. — MM.
Renard et Auerbach ont été réélus pour l’année 1852 — 53.
DONS.
Mr. Nicolas Popoff de Troïtzosavsk envoie une collection de Coléoptè¬
res rassemblés dans la province transbaïcalienne.
526
Mr. Kehlberg de Sélenguinsk une collection de roches du lac Goussinoe,
2 pièces de Parus pendulinus et quelques pétrifications de l’Altaï.
Mr. le Capitaine - Lieutenant Barbot de Marni un exemplaire de 1 ’Ar-
ragonite fibreux de Miask.
b. Livres offerts.
1. Ceodb HHCTpyfcqÎH 4ia KasmatcKOH aKcne^iiqiir, iipeAnpnHHMaeMoii
HMnEPATOPCKiiMT» PyccKmri> r oo rpa ‘DimecKiiM'b OôDqecTBO>n>. C.-üerep6.,
1852. in 8°. De la part de la Société géographique de St.-Pétersbotirg.
2. BrbCmmiKh Iïmiiepatopckato Pyccnaro Teorpa^MinecKaro 06n\ecTBa Ha
1852 ro,yb. Knn/KKal. C.-üeTepô., 1852. in 8°. De la part de la Société
géographique de St.-Pétersbourg.
3. jKypHauz MinuicTepcTBa rocy^apcTBeHiiwxT» IlMyn^ecTB-b. 1852 ro^i».
JV? 4. C.-üeTepô,, 1852. in 8". De la part de la rédaction.
4. ropHbüi «ypHa.n» na 1852 ro;yi>. N° 1, 2, 3. C.-üeTepô., 1852. in 8°.
De la part de la rédaction.
5. OmeuecmeenHbi/1 3anncKn Ha 1852 ro;yb. Anpli.Ab. C.-üeTepôypn>, 1852.
in 8°. De la part de la rédaction.
6. MaHyrpaKmypHbin n ropuo3aBOACKi« H3Bl>CTiH na 1852 ro^T». N° 1 — 14.
C.-üeTepo. 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
7. IIocj)éjdnuK& , Ta3eTa Ha 1852 roAT>. N0 12, 13, 14, 15, 16 h 17. C.-üeTep6.
1852. in 4°. De la part de la rédaction.
8. KunpiHHOeb , Ba.iep. Oôt» HCKonae.Mbix'b Squalid’ax'i» h3t» Kypcnaro JKe.i'fc-
3ncTaro necBaHiina (caMopo^a) 3 OraT. in 8° (Ü3T> KypcKiixTE> Tyoepu.
BhAOH. 1852.). De la part de l’auteur.
9. Kunpi/iHOeb , B. reorHOCTHBecK.oe oôo3p’fcnie npocTpakcTBa MejRAy Op-
.iomt) h KypcKOMT». CTaTbH l.KypcK-b, 1850. in 8’. De la part de V auteur.
10. Schidlowsky , Prof. Dr. Ueber die geographische Lage der temporai-
ren Sternwarte in Charkow. Charkow, 1851. in 4\ De la part de l’Uni¬
versité de Kharhov*
11. Passerini, Carlo. Osservazioni sulle larve, hinfe, e abitudini délia
Scolia flavifrons. Pisa, 1840. in 4°. De la part de l’auteur.
12. Passerini , Carlo. Continuazione delle osservazioni nell’ anno 1841
sulle larve di Scolia flavifrons. Firenze 1841. in 4*. De la part de
l’auteur.
13. Passerini, Carlo. Notizie sulla moltiplicazione in Ftrenze negli anni
1837, 1838, 1839 dell’ uccello americano Paroaria cucullata chiamato
volgarmente cardinale. Firenze, 1841. in fol. De la part de l’auteur.
14. Middendorff , A. Th. Untersuchungen an Schadeln des gemeinen
Landbàren, als kritische Beleuchtung der Streitfrage liber die Arten
527
fossiler Hohlenbàren. St.-Petersburg, 1851» in 8°. De la part de
l’auteur.
15. Muddendopcfjb, A. 0. EcTecTBeHHaa Hcxopia Me^B b^a 6yparo. C.-üexepo.,
1852. in 8°. De la part de l’ auteur *
16. Middendorff, A. Th. Mollusken» (Aus Middendorff’s Sibirischer Reise
Band 2. Theil 1.) St.-Petersburg, 1851. in 4°* De la part de l’auteur.
11. Mittheilungen der Kaiserlichen freien okonomischen Gesellschaft zü
St.-Petersburg. 1852. Hft. 2. De la part de la Société.
18. Sodoffslcy, W. Ueber die Métamorphosé des Schmetterlings. (Aus dem
Rigaër Correspondenzblatt.) in 8°. De la part de l’auteur.
19. Sodoffsky, W. Naturgeschicbte des Bombyx Neustria L. — Practische
Bemerkungen über Todtung, Bereitung etc. der Scbmetterlinge. —
Beitrag zur Lehre vom Schmerz des Schmetterlings. (Aus den Arbei-
ten des Rigaër Yereins.) in 8°. De la part de l’auteur.
20. Papo , Clemens. Addidamenta quaedam ad virtutes chemicas et phy-
siologicas resinarum quarundam comparatus. Dorpati, 1851. in 8°. De
la part de l’auteur »
21. Aurai 5 bt> Hmiiepatopckomt» C.-IïeTepoyprcKOnn» yHnpepcnxexk no ncxe-
MeHÎu 1851 ro^a. C»-IIeTepôypn> , 1852. in 8°. De ta part de l’Univer¬
sité de St.-Pétersbourg.
22. ÆypnaAZ MaHy^aKxypx» h ToproBJin Ha 1852 ro^. üiiBapb, C.-IIe-
xepôypra, 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
23. OÔ03prbHie JIoh^ohckoh BceMipHoii BHCTaBKH no rjiaBH'biimHM'b oxpa-
CÆflMiï MaHy<ï>aKTypHoü npoMbiui.ieHHOCTn. C.-ITexep6., 1852» in 8°.
De la part de la rédaction du Journal des manufactures.
24. Onmemb o naô.iro^eHin nojiHaro eo^HenHaro saxarfenia 16/28 Ijojih 1851
ro^a Bi» ropo^k EepaHHCK'fe. Ka3anb, 1852. in 8°. De la part de Mr.
le Professeur Popoff de Kasan.
25. ÏKypHCVih Ce.ibCKaro X03nncTBa ii3flaBaeMi>iH oxx> H&mErAXOPCKAro Mo-
CKOBCKaro OomjecxBa Ce.ibCKaio Xo3HncTBa N0 3 n 4. 1852 ro^a. MochBa,
1852 in 8°. De la part de la Société d’agriculture de Moscou.
26. jKypnajib CaaoBo^cxBa. 1851 ro#i>. ISa 6. MocKBa ? 1851. in 8°* De la
part de la rédaction.
27. Bulletin de la Classe pbysico - mathématique de l’Académie lmp. des
sciences de St.-Pétersbourg. Tom. X. JVs 11, 12 et 13. St.-Pétersbourg,
1851. in 4°. De la part de V Académie des sciences de St.-Pétersbourg.
28. diixeciAbd 5, OTpbiBKii H3b nyxeinecxBia bb A^acupi» bx» 1847 ro^y.
in 8°. De la part de l’auteur.
29. IUuxoecKazo, 11. Onncanie pacxenia Y^jiioko, cayacanjaro cypporaxoMT»
KapTo<ï>ejiH (I13bji. H3b TpyflOB'b B. 9. O.) in 8°. 1852. De la part de
l'auteur.
34
528
30- KenneHa , II. II. 3THorpir*Mi«*ecKaa K-apra KaponeiioKoii Pocciii, ua^aiia
IlMnEPATorcKiiMT» Pvcokiimi» reorpa«j*imecKH>rb Oôu\octbomt>. C.-IIcTepô.,
1S51. 4 .mcTa in folio h 2 xio.iyo.ncTa. De la part de l’auteur.
31. Kyncfjcpa, A. H. Cbo^t» Haô.Ko^éHÎu npoii3Be,jc»mbiXT» Bb r.iaBiioii «mx-
3ii*iecKoîx oôcepBaTopin 3a 1847. JY® 1. 2. in 4°. 1850. C.-lIeTepôypr.
De la part de l’auteur.
32. /jfaeudoea , A. Teopia paBHOBbcia ri>.n> norpv/KeHHbixT» bt» îKxi^KOCTb.
Pa3cyjRjenie xiamicaniioe j.ia uo.iy 'icuia CTexieiiM MarncTpa. MocKBa,
1848. in 4°. De la part de l'auteur.
33. /Jaeudoeüj A. Teopia Kann.i.iapxibixb jiB.ieniii, Macw» I. MocKBa, 1851.
in 4°. De la part de l’auteur .
34. Zejsznera L., opis skal plutonieznych i pezeobrazonych w Tatrach.
8°. De la part de l’auteur.
35. Erme. II. Teopia xpejuTa. i> 8°. XieB-b , 1S52. De la part de l’Uni¬
versité de Kiev.
36. Kurlandische landwirthschaftliche Mittheilungen, 1852. JY® 1 — 6. De
la part de la rédaction.
37. T/ydbi IÏMiiEPATOPCKAro Bo.ibHaro 3KOHOMn*xecKaro Oônp?cTBa 1852.
JS® 3. De la part de la rédaction.
38. iKypHaxh MiiHiicTepcTBa BuyTpeiiuiix'b 3a 1852 r. JY® 4. De la
part de la rédaction.
39. yKypna.ih MimncTepcTBa Hapo^Haro IIpocBlimeuifl. 1852. JY® 3. De
la part de la rédaction.
40. H onoea, A. O 3Ha*xeHiu îrfcKOTopbixnb nHTerpa.ioBT> n cyiorfc. Kaaaiib,
1852. De la part de l’auteur.
41. Correspondenzblatt des naturforschenden Yereins zu Riga. 1852. As
7. De la part de la rédaction.
Membres élus.
Actifs:
Sur la proposition de Mr. le Professeur Braschmann:
Mr. le Professeur-Adjoint Auguste Dayidoff à Moscou.
Sur la proposition des 2 Secrétaires:
Mr. Yalériaxe Kiprijaxoff, Capitaine du Corps de Génie à Koursk.
Mr. Nicolas Popoff, Inspecteur des écoles à Troïtzkosavsk.
SÉANCE DU 18 OCTOBRE 1852.
Mr. R. Hermanx, membre de la Société présente ses travaux sur la
composition des Pyroxènes et des recherches sur les Spodumènes et Pé-
talites (Yoyez Bullet. A® 3 et 4 de 1852.}.
529
Mr. le Professeur M. Spasskv remet les observations météorologiques
pour les mois de Janvier, Février, Mars et Avril de 1852.
Mr. le Capitaine Kiprijanoff de Koursk envoie la suite de son article
sur les restes fossiles de poissons dans le Gouvernement de Koursk avec
des planches. (Voy. Bullet. -TV« IY de 1852.).
Mr. le Comte Manneriieim envoie un article sur les Insectes Coléoptè¬
res de la Sibérie orientale (Voyez Bulletin 4 de 1852.).
Mr. le Professeur-Adjoint Schmidt de Gorki présente des recherches bo¬
taniques et chimiques sur un surrogat de la farine dont se sont servis
en 1852 les paysans du Gouvernement de Witebsk. (Voyez Bulletin
JY° 4 de 1852.)
Mr. le Conseiller d’état Tourczaninow envoie la suite de sa flora baica-
lensi-dahurica; avec une planche. (Voyez Bulletin JYs 4 de 1852.)
Mr. le Docteur Sébastian Fischer de St.-Pétersbourg communique la
suite de son travail sur les Cyclopides des environs de St. - Pétersbourg*
Avec 2 planches.
Mr. le Professeur - Adjoint Schweitzer présente sur les étoiles filantes
ses observations faites pendant le mois d’Août à l’observatoire de l’Insti¬
tut Constantin. (Voyez Bulletin JV° 4 de 1852.)
Mr. le Major Wangeniieim Qualen envoie une notice sur un crâne du
Zygosaurus lucius Eichw. trouvé dans le grès bigarré de FOural occi¬
dental. (Voyez Bulletin 4 de 1852.)
Le Comité de rédaction du Journal russe communique le résultat de ses
travaux préparatoires concernant la forme du Journal, les frais qu’exigera
sa publication et les moyens pécuniaires dont la Société peut disposer
actuellement. — La Société a entièrement chargé le Comité provisoire de
toute sa publication.
Lecture d’une lettre de S. Excellence Mr. le Ministre de l’Instruction
publique, Prince Schirinshy- Schikhmatoff dans laquelle il donne sa pleine
approbation à la publication du Journal russe.
Lecture du rapport sur les sommes qui ont été envoyées à la Société
pour subvenir aux frais du Journal russe; — de la part de S. Exc. Mr. le
Ministre de l’Instruction publique 50 Rbls., de S. Exc. Mr. le Président
de la Société 50 Rbls., de S. Exc. Mr. le Vice - Président de la Société
20 Rbls., des MM. les membres honoraires: le Comte Zakrevsky 25 R.,
le Prince Serge Galitzine 57 Rbls. 15 Kop., le Prince Serg. Ivan. Ga-
garine 50 Rbls., A. D. Tschertkoff 50 Rbls., N. N. Mouravieff 25 Rbls.,
N. M. Longinoff 50 Rbls., S. D. Netschaëff 25 Rbls., le Comte D. N. Sche-
remétieff 300 Rbls., Vict. Fed. Basilevsky 500 Rbls., Platon Vasil. Goloub-
koff 300 Rbls., Nicol. Gavr. Roumine 50 Rbls., Fed. Vas. Samarine 50 R.,
Al. Serg. Talizine 10 Rbls., Dimitri À. Donez - Zacharsehevsky 50 Rbls.,
Iv. Iak. Lazareff 30 Rbls., Christoph. Jak. Lazareff 50 Rbls., Alexei Tikh.
530
Iaroslawoff 25 Rbls., de MM. les membres ordinaires: Nicol. Iv. Annen-
kolT 5 Rbls., Iv. Bogd. Âuerbach 10 Rbls., Nicol. Dm. Braschmann
10 Rbls., Pierre Féd. Brosse 10 Rbls., Serg. Féd. Dobronravov 5 llbls., Ch.
Ivan. Ferrein 50 Rbls., Alex, Grig. Fischer 10 Rbls., Féd. Bogdan. Fischer
10 Rbls., Nicol. Ivan. GéléznotT 10 Rbls., Rod, Grig. üeimann 10 R.
Rod. Féd. Hermann 10 Rbls., Ch. Ivan. Jaenisch 25 Rbls., Nicol. Andr.
Kaschintzofï 10 Rbls., Géras. Ivan. KorablelT 8 Rbls., Nicol. Ernst. Las-
kowsky 10 Rbls., Étienne Ivan. Pascault 5 Rbls., Alex. Ivan. Polounine
5 Rbls., Andr. Ivan. Pohl 10 Rbls., Alexandre Fédor. PopolT 8 Rbls.,
K. Ivan, Renard 10 Rbls., Midi. Wilm. Richter 15 Rbls., Vas. Ivan. Ro-
senstrauch 25 Rbls., K. Franz. Rouillier 5 Rbls., Const. Ivan. Schmidt
10 Rbls., Bogd. Jacov. Schweitzer 5 llbls., Loue. Alexandr. Sokolovsky
100 Rbls., Mich. Fédor. Spassky 10 R., Greg. Eph. StschouroiTsky 10 R.,
eu tout 2,203 Rbls. 15 Kop. arg.
D’après le budget approximatif les frais de publication pour la première
année du RbcTiuiKb s’élèveront à environ 6,400 Rbls. arg. La Société
en ajoutant à la somme de 2,203 Rbls. 15 Kop. les dons antérieurs de
MM. les membres honoraires GoloubkofT de 1000 Rbls., A. Basilevsky
de 200 Rbls. peut disposer en ce moment pour cette publication de
3,403 Rbls. 15 Kop. arg. — La Société s’est empressée de témoigner sa
vive reconnaissance aux membres qui ont bien voulu l’aider dans cette
entreprise.
Mr. Kehlberg de Sélenguinsk offre ses services d’envoyer à la Société
des d’objets d’historié naturelle des contrées qu’il habite actuellement et
manifeste le désir d’ètre agréé au nombre de ses membres correspondants.
En considération des envois que Mr. Kehlberg lui a fait la Société a nommé
Mr. Kehlberg son membre correspondant.
Mr. Behr, Conservateur auprès de la Société présente une liste de 54
Coléoptères choisis parmi les doubles de la Société et déstinés à être en¬
voyés à Mr. Merklin à Helsingfors.
Lecture d’un rapport de la section de physique concernant un travail
de Mr. Loubarsky.
MM. Kiprijanoff de Koursk, Popoff de Troïtzkosavsk , Boissier de
Genève et Schmidt de Gorki remercient pour leur réception au nombre des
membres de la Société et Mr. le Baron Folkersaum pour le renouvellement
de son diplôme.
Le Premier Secrétaire, Dr. Renard, annonce que les rélations scientifi¬
ques de la Société avec l’étranger ont beaucoup augmentées cette année-
ci et notifie que les Sociétés suivantes désirent d’entrer en échange de
publications: La Société géologique de Berlin, la Classe physico-mathé¬
matique de l’Académie des sciences à Leipzig, la Société litéraire à Cra-
covie, la Société des Naturalistes àWisbade, la Société des Naturalistes
531
de Zurich , celle de Giessen et la Société zoologique -minéralogique de
Ratisbonne , la Société princière de Jablonowski à Leipzig , l’Académie
des sciences naturelles à Philadelphie , l’Association américaine pour
l’avancement des sciences à Philadelphie.
S. Excellence Mr. d’Eichwald a transmis à la Société le désir de Son
Altesse Impériale , le Duc de Leuchtenberg de posséder la collection des
Mémoires publiés par la Société. — La Société charmée de pouvoir offrir
à Son Altesse Impériale un exemplaire presque complet de toute la col¬
lection charge son premier Secrétaire d’en soigner l’expédition.
Mr. Merklin de St. - Pétersbourg annonce qu’il à l’intention d’entre¬
prendre des études microscopiques sur la structure anatomique des bois
fossiles de la Russie et prie à cet effet la Société de lui en faire parvenir
des échantillons. — La Société n’en ayant pas elle même à sa disposition ,
Mr. le Second Secrétaire Auerbach s’offre d’en envoyer à Mr. Merklin
de sa propre collection.
Le Premier Secrétaire, Dr. Renard présente le Rulletin JV» 1 jet 2 de 1852
qui ont paru sous sa rédaction.
L’ Académie le médecine de Paris prie de lui compléter son exemplaire
du Bulletin de la Société.
L’ Académie des sciences de Harlem envoie le programme de ses que¬
stions de prix pour 1852.
Remercîmens pour l’envoi du Rulletin de la part de l’Académie des scien¬
ces de St. -Pétersbourg, de la Société des Naturalistes de Riga, de la Société
royale de Londres , de la Société des Naturalistes de Zurich , de la Société
géologique de Londres , de l’Académie Leopoldino- Caroline deRreslau,
de l’Institut géologique de Tienne, de la Société royale des sciences de
Gottingue, de la Société minéralogique de St.-Pétersbourg, des Universités
de Kiev , Kasan , Moscou , St. - Pétersbourg , Kharkov et Dorpat , de l’Aca¬
démie médico-chirurgicale et du Jardin botanique de St.-Pétersbourg, de la
Société agronomique du Sud de la Russie, de la Chancellerie du Ministre
des finances , de la Société russe d’horticulture à Moscou , de la Société
russe géographique et de l’observatoire physique central de St.-Péters¬
bourg , du Lycée de Richelieu à Odessa , des rédactions du Journal du
ministère de l’Instruction publique, du OTeiiecTBeiiHbia 3anncKH et du
Journal Manufacturier , de la part de LL. Exc. M. le Comte Manner-
heim, Longinow, Donez Zacharschevsky , Davidoff, Steven , Eichwald et
des MM. Zeuschner de Cracovie , Hochhuth de Kiev, Andrzejovski ,
Tourczaninow , Baron Chaudoir , Sébastian Fischer , Const. Schmidt ,
Wangenbeim Qualen , Motschoulsky , Ménétriés, Taratschkov , Belke ,
Weinmann, Czernay, Miram, Paucker, Zigra, Kessler et Sodoffsky.
La Cotisation pour 1852 a été payée par Son Exc. Mr. Tschertko/f et le
prix du diplôme avec la cotisation pour 1852 par Mr. Kiprijanoff de Koursk,
Mr. Aug. Davidoff de Moscou et Mr. Nicol. Popoff de Troïtzkosavsk,
532
DONS.
a. Objets offerts.
S. Exc. Mr. le Vice - Président, Fisciier de Waldiieim fait don d’un
exemplaire très râre de Doritis Corybas Fisch. provenant de Kamtschatka.
Mr. Boissier de Genève envoie la seconde partie de ses belles plantes
orientales des Composées et Graminées. (La première partie a été envoyée
en 4844).
Mr. le Dr. Sébastian Fischer de St. - Pétersbourg envoie une petite
collection de coquilles et d’insectes rassemblée en Afrique , en Sicile , à
Madèra et dans les environs de Lisbonne durant ses voyages avec
S. Alt. Imp. Monseigneur le Duc de Leuchtenberg.
Mr. Adolphe Senoner envoie en échange de plantes de Karéline 4 pa¬
quets de plantes.
Mr. Tourczaninoff , Capitaine de Cavalerie à Moscou, fait don d’une
dent de Mammouth trouvée dans le district de Gorbatov du Gouvernement
de Nijni -Novgorod.
Mr. Nossow d’Omsk fait don de 43 pièces de Monnaies en cuivre.
Mr. Keiilberg de Sélenguinsk envoie une collection de 64 médicamens
thibétans , la peau d’un écureuil blanc et une petite collection d’insectes
des provinces transbaïcaliennes.
Mr. le Capitaine Paul Iv. Galactionoff envoie une tige pétrifiée d’une
Sigillaria des fouilles d’Anthracites de Grouschevsk.
Mr. S ch wét s chine envoie par l’entremise de Mr. le Conseiller d’état
Klassen des échantillons de chenilles et des teignes du Mérisier , Tinea
Padella, et leur tissu qui au mois de Juin de cette année -ci a couvert en
grande abondance les Mérisiers dans le Gouvernement de Toula, district
lefrémow.
Mr. le Colonel Karnilow présente une petite collection d’insectes des
provinces transbaïcaliennes.
b. Livres offerts .
1. BîbCmmiK'b UsniEPATOPCKAro Pyccnaro reorpaonuecuaro Oom^ecTBa lia
1851 ro^T» , uacT i> TpeTi>.a? khh>kkr inecTaa. C.-üeTepo. , 1851. in 8°.
De la part de la Société géographique de St. -Pétersbourg.
2. sKypnax& MumicTepcTBa BiiyTpeHJiuxTï 1852. Mail, Ikjhl, Iio.ib,
ABrycn», CeuTHopb u OKT/iopb. 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
533
3. Tpydbi IIunErATOPCKAro Bojibiiaro 9KOHOjvm*iecKaro OoiqecTBa 1852 r.
JVè 4. 3. 6. 7. 8. 9. C.-HeTep6ypn> , 1852. in 8°. De la part de la
rédaction.
4. nocpëduuK s wa 1832 ro^. JVè 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.
27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. C.-IIeTep6.,
1852. in 4°. De la part de la rédaction.
5. MaHytfjctKniypHbui h ropH03aBO^CKia ii3irkcriH 1852 ro^T». C.-üeTepô.
JVè 15 — 26 — 33. 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
6. FopHbiu Htypuaxi» Ha 1852 ro,yb. JVè 4. 5. 6. 7. 8. C.-IleTepô.j 1852.
in 8°. De la part du corps des mines.
£
7. OmeuecmeeHHbin 3aimcKH lia 1832 ro^i». Mali, Iioho, ÏK).ib, CeiiTaôpb.
C.-IIeTep6., 1852. in 8°, De la part de la rédaction.
8. jKypnajiv MimiicTepcTBa rocy^apcTBeinibix'b lÏMymecTBb na 1852 ro,yi>.
Mali) Iiohh, Iiojib, ABrycT't, CeHïaôpb. C.-llerepô. 1852. in 8". De la
part de la rédaction.
9. düxecu.bd'ô , 9#. PhiGobo^ctbo KaKB npe^MetT» Ce.ibCKaro Xo3aiicTBa.
C.-HeTep6^ 1852. in 8°. De la part de V auteur.
10. /KypncLAb MiiHHcrepcTBa Hapo&Haro npocBiiiEçeHiH. ro^i» 1852. Anpb.ib,
Mail, Iïohi», Iiojib. C.-nexepô.. 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
11. Ehrlich , C. Ueber die nordostlichen Alpen. Linz 1850. Geognosti-
sche Wanderungen im Gebiete der nordostlichen Alpen. Linz. 4852.
in 8°. De la part de l’auteur.
12. BncmmiKh liMnEPATOPCKAro PyccKaro reorpa<*>n*iecKaro Oôu^eci’Ba na
1852 ro^T». KHHiKKa 2. 3. 4. C.*IIeTep6., 1852. in 8°. j De la part de la
Société géographique de St.-Pétersbourg .
13. Mémoires de l’Académie nationale de médecine, tom. 16-ème. Pa¬
ris , 1852. in 4°. De la part de l’Académie nationale de médecine
de Paris.
14. Onamoeb , MHXanjrîj. O BAianiii aTuoc«ï>epbi lia pacTeHia , npeHMyu^e-
cTBeiiHo ceAbCKo-xo3ancTBeHHbia. MpocjiaBb, 1851. in 8. De la part du
Lycée de Démidoff à Jaroslav.
15. Iskierski , Car. De febri intermittente cremensi. Kioyiae, 1852. in
8°. De la part de V Université de Kiev.
16. UlMudm& , Kohct. PyKOBOflCTBO khe» xiiMiiaecKOMy aHajiH3y BaHCH-bii-
iimx'b cejLbCKO - xo3anCTBeHHbiX'i> MaiepiajiOBJb h npo^yKTOBH. MocKBa,
1852. in 8°. De la part de l’auteur.
17. Mittheilungen der Kaiserl. freien okonomischen Gesellschaft zu St.-
Petersburg, 1852. 3-tes u. 4-tes Heft. Petersburg, 1852. in 8°. De la part
de la Société économique de St.-Pétersbourg.
534
18. jKypnaJlh Ce.ibCKaro XoaaiicTua. 1852 rofla. JVè 5 — 8. 9. MocKfta ,
1852. in 8\ De la part de la Société d’agriculture de Moscou.
19. Annales de la Société entomologique de France. Deuxième série. 1850.
trimestres 2, 3 et 1 et 1851 trimestres 1 — 4. Paris, 1850 — 51. in 8".
De la part de la Société entomologique de France à Paris.
20. Bulletin de la Classe physico-mathématique de l’Académie lmp. des
sciences de St.-Pétersbourg. tom. 10. JV® 14-24. St.-Pétersbourg, 1832.
in 4°. De fa part de l’ Académie des sciences de St.-Pétersbourg.
21. De Candolle, Alph. Prodromus systematis naturalis regni vegctabiljs.
Pars XIII sectio prior, Parisiis. 1832. in 8°. De la part de l’auteur.
22. Haidinger , W. Naturwissenschaflliche Abhandlungen, 4-ter Band. Mit
30 Tafeln. Wien, 1851. in 4°. De la part de la rédaction.
23. - Berichte iiber die Miltheilungen von Freunden der Naturwis-
senschaften in Wien. Vll-ter Band. Wien 1851. in 8°. De la part de la
rédaction.
24. Jahrbuch der Kais. Kon. Geologischen Reichsanstalt. 1831. 2-ter
Jahrgang JVè 4. 1852. 3-ter Jahrgang JY» 1. Wien in 4°. De la part de
l’Institut géologique de Vienne.
25. Haidinger , W. Bericht über die geognostische Uebersichts-Kartc der
oestreichischen Monarchie. Wien, 1848. in 8°. De la part de l’auteur.
26. — — Ueber die Galmeihohle und die Frauenhohle bei Neuburg in
Steiermark. De la part de l’auteur.
27. - - Ueber die symmetrische Gruppirung ungleichartiger Feldspa-
the. in 8°. De la part de l’auteur.
28. - Ueber eine eigenthümliche Varietat von Talk , in 8% De la
part de l’auteur.
29. — < — Ueber den Zusammenhang der Korperfarben. in 8°. De la part
de l’auteur.
30. - Ueber ein neues Yorkommen von Kupferkies aus dem Salzber-
ge von Hall in Tirol. in 8°. De la part de l’auteur.
31. — — Prof. Unger’s Reclamationen gegen Dr. C. v. Ettingshausen.
in 8°. De la part de l’auteur.
32. - Ueber Pseudomorphosen von Feldspathen, in 8°. De la part de
l’auteur.
33. - Ueber die Ursache der Erscheinung der Polarisationsbüschel.
in 8\ De la part de l’auteur.
34. - — Betrachtungen über den Eisgang der Flüsse, in 8°. De la part
de l’auteur.
535
35. Haidinger, W. Ueber die Natur der Polarisationsbüschel. in 8\ De la
part de l’auteur.
36. — — Bemerkungen über den Glanz der Korper. in 8°. De la part de
l’auteur.
37. — — Ueber eine nach Gyps-Krystallen gebildete Pseudomorphose
von Brauneisenstein. in 8\ De la part de l’auteur.
38. - Die Oberflâchen u. Korperfarben des Andersonits. in 8*, De la
part de l’auteur.
39. - Ueber eine neue Variëtat von Datolith. in 8°. De la part de
l’auteur.
40. — — Note über den metallàhnlichen Schiller des Hypersthens. in 8’.
De la part de l’auteur.
41. - Ueber den Zusammenhang des orientirten Flachenschillers mit
der Lichtabsorption farbiger Krystalle. in 8°. De la part de l’auteur.
42. — — Die dichroscopische Loupe, in 8°. De la part de l’auteur.
43. — — Ueber die schwarzen u. gelben Parallel-Linien am Glimmer.
in 8°. De la part de l’auteur.
4 4. - Bericht über die Unternehmung einer geoïogischen Karle der
ostreichischen Monarchie, in 8°. De la part de l’auteur.
45. - * Ueber den Pleochroismus des oxalsauren Chromoxydkali’s. in
8°. De la part de l’auteur.
46. — — Ueber den durchsichtigen Andalusit. Prag, 1844. in 4°. De la
part de l’auteur.
47. — — Ueber die Formen u. einige optische Eigenschaften der Mag¬
nésium - Platincyanüre. in 8\ De la part de l’auteur.
48. — — Darstellung der bisherigen Entwicklung des K. K. Reichsinsti-
tutes für die geologische Durchforschung der Monarchie, in 8°. De la
part de l’auteur.
49. - - Auszug aus dem Sitzungsberichte der mathematisch-naturwis-
senschaftlichen Classe vom 25 April 1850. in 8°. De la part de l’auteur .
50. ’ — - — - - Ueber die Pseudomorphosen. Prag 1844. in 4°. De la part de
l’auteur.
51. — - - Ueber das Eis der Donau in dem Winter 1848 — 49. in 8°. De la
part de l’auteur.
52. — - Mittheilung über Dr. C. v. Ettingshausens Synopsis der fossi-
len Flora von Radoboj. in 8°. De la part de l’auteur.
53. — — Ueber das Eisenstein - Vorkommen bei Pitten in Oesterreich.
Prag 1846. in 4*. De la part de l’auteur.
JW 4. 1852.
35
536
54. Haidinger . W. Ueber tien Pleochroisnuis di*F Krystalle. Mit I Tafcl.
Prag 1845. in 4°. De la part de l’auteur.
55. — — l'eber einige neue Pseudomorphosen. Prag 1811. in 4°. De la
part de l’auteur.
56. — — Ueber den Cordierit. Prag 1845. in 4°. De la part de l’auteur.
57. - Ueber den Loweït. Prag 1846. in 4°. De la part de l'auteur.
58. — — Der rothe Glaskopf. Prag 1846. in 4°. De la part de l'auteur.
59. - Bericht liber die von Glu*. Doppler vorgelegte Subslanz. in 8°.
De la part de l'auteur.
60. — — Zwei Mittheilungen in der Sitzung der mathem.-naiurw. Classe
vom 18 Juli 1850. in 8°. De la part de l'auteur.
61. — — Ueber eine neue Variëtat von Amethyst. Wien 1849. in 4°.
De la part de l’auteur.
62. — — Ueber den Dutenkalk. Wien 1849. in 4°. De la part de l’auteur.
63. Hauer , Franz. Nachricht liber den Erfolg einiger geologischen Unter-
suchungen in den Auslaufern der Alpen westlieb von Neustadt. in 8°.
De la part de l’auteur.
64. - Ueber die Kreidefossilien von Nagorzany bei Lemberg. in 8*.
De la part de l’auteur.
65. — — Ueber die Gliederung der geschichteten Gebirgsbildungen in
den ostlichen Alpen u. den Karpathen. in 8°. De la part de l’auteur.
66. - Ueber die Cephalopoden des Muschelmarmors von Bleiberg in
Karnthen. Wien 1846. in 4°. De la part de l’auteur.
67. - Ueber die vom H. Bergrath Fuchs in den Venetianer Alpen ge-
sammelten Fossilien. Wien, 1850. in 4°. De la part de l’auteur.
68. — — Die Cephalopoden des Sal/kammergutes. Mit 11 Tafeln. Wien,
1846. in 4\ De la part de l’auteur.
69. - Ueber neue Cephalopoden aus den Marmorschichten von Hall-
statt u. Aussee. Wien, 1849. in 4°. De la part de l’auteur.
70. — — Ueber die Fossilien von Korod. Wien, 1847. in 4°. De la part
de l’auteur.
71. - Ueber die geognostischen Verhaltnisse des Nordabhangs der
nordostlichen Alpen zwischen Wien u. Salzburg. in gr. 8’. De la part
de l’auteur.
72. Favre, A. Bemerkungen iiber die geologischen Karten von England.
in 8’. De la part de Mr. Haidinger de Vienne.
73. }Kjpnajb CajoBo^cTB». 1852 ro^i JVe 1. 2. 3. MocKBa, 1852. in 8*.
De la part de Mr. Klassen.
537
74» Kpamaiii Otbctt» u pb'jb, mn'îiHUbie bb TopjKecTBeiiHOMb coopaniu
IlMnEPATOPCKAro y HHBtpciiTeTîi Cb. B.ia^H.uipa, 10-ro Iroua 1851 ro^a.
KieBi», 1851. in 8°. De la part de V Université de Kiev.
75. Elepatzki , Jos. De phlebitide traumatica. Kioviae, 1852. in 8*. De la
part de l’ Université de Kiev.
76. HaÔAwdenÎA Ha, vit 3aTM'hme>rb co.i 1114a ô.iiüui'i b 16/ss Iio.ih 1852 rotp.
RieBb, 1852. in 8°. De la part de l’ Université de Kiev.
77. Mittheilungen der naturforschenden Gesellschaft in Zurich. Band 1.
Heft 3, 4 u 5. Zürich, 1849 — 51. in 8°. De la part de la Société des
Naturalistes de Zurich.
78. Jahresbericht (28-ter) der schlesischen Gesellschaft fur vaterlàndische
Kultur im Jahre 1850. Breslau, 1851. in 4°. De la part de la Société
silésique à Breslau.
79. Tpyd,i ko» mu rein Bbico’iaiime ynpeHî^emioii npu II.uuEPATorcKOMb
yHUKepcureT b Cb. Baa^HMipa ajih onucaiiui ry6ep>iiii KieBcnaro yneo-
Haro Obpyra. KieiîT», 1851. in 4°. De la part de la commission.
80. Correspondenzblatt des naturforschenden Yereins zu Riga. 5 -ter
Jahrgang, 1851 — 52. JV» 9. 10. 11. 12. Riga, 1852. in 8°. De la part de
la Société des Naturalistes de Riga .
81. Archiv für wissenschaftliche Kunde von Russland. 10-ter Band, Heft
4. 11-ter Band, Heft 1 u 2. Berlin, 1852. in 8°. De la part du ministère
des finances.
82. Memoirs of the american Academy of arts and sciences. New Sériés.
Yol. 4. part 2. Cambridge 1850. in 4°. De la part de V Académie des
sciences à Cambridge.
83. Smithsonian contributions to Knowledge. Vol. 2. City of Washing¬
ton 1851. in 4°. De la part de l'Institut de Smithson à Washington.
84. Journal of the Academy of natural sciences of Philadelphia. New Sé¬
riés. Vol. 2. part; 1. Philadelphia, 1850. in 4°. De la part de l’Acadé¬
mie d’histoire naturelle de Philadelphie.
85. Leidy, J. On Entophyta in living animais. Philadelphia, 1849. in 8\
De la part de l’auteur.
86. __ — Contributions to Helminthologie. in 8°. De la part de l’auteur.
87. — ■ — On a new Fossil genus and species of ruminantoid Pachyder-
mata: Merycoidodon Culbertsonii. Philadelphia, 1848. in 8°. De la
part de l’auteur.
88. — — Descriptions of some American Annelida abranchia. in 4°. De
la part de l’auteur.
89. — — Descriptions of two species of Distoma with the partial history
of one of them. in 4°. De la part de l’auteur.
538
90. Appendix 1-to volume 3 of the Smithsonian contributions to know¬
ledge containing an ephertieris of the planet Neptune for the year
1832. Washington, 1831. in 4°. De la part de l lnstitut de Smithson à.
Washington.
91. Schoolcraft , H. R. History, Condition, and Prospects of the Indian
Tribes of the United States. Part 1 and 72 colored plates. Philadel¬
phia, 1851. in 4°. De la part de Mr. L. Lea, Commissionaire des af¬
faires Indiennes aux états xmis.
92. Map of Minerai Lands adjacent to Lake superior ceded to the united
States. 1842. in gr. fol. De la part de l'Institut de Smithson à
Washington.
93. Nicollet, I. N. Hydrographical basin of the upper Mississippi river.
1843. en 2 feuilles. De la part de l’Institut de Smithson à Washington.
94. Annual report of the commissioncr of patents for 1848, 1849. Was¬
hington, 1819 — 50. 3 vol. in 8°. De la part de l’Institut de Smithson
à Washington.
95. Emory, W. H. Notes of a military reconnoissance from fort JLeaven-
worlh, in Missouri to San Diego, in California. Washington, 1848. in
8°. De la part de l’ Institut Smithson à Washington.
96. Jewett, Ch. C. Notices of publies libraries in the United States of
America. Washington, 1851. in 8°. De la part de l’Institut Smithson
à Washington.
97. Proeedings of the American Association for the advancement scien¬
ce. 4 th. meeting Aug. 1830. Washington, 1851. in 8°. De la part de
ï Institut Smithson de Washington.
98. Gould, B. Ar. Report to the Smithsonian Institution on the history
of the discovery of Neptune. Washington, 1850. in 8°. De la part de
l’Institut Smithson de Washington.
99. Fourth annual report of the board of Regents of the Smithsonian
Institution for the year 1849. Washington, 1850. in 8°. De la part de
l’Institut Smithson de Washington.
100. Forster, I. W. and Whitney I. D. Report on the geology and topo-
graphy of a portion of the lake superior land district. Part 1. Was¬
hington, 1850. in 8°. De la part de l’Institut Smithson à Was¬
hington.
101. Eing’s B. Report on California. Washington, 1850. in 8°. De la part
de l’Institut Smithson de Washington.
102. Fremont, I. Ch. Geographical memoir upon upper California. Was¬
hington, 1848. in 8°. De la part de l’Institut Smithson de Was¬
hington.
539
103. Wislizenus, A. Memoir of a tour to northern Mexico. Washington,
1848. in 8°. De la part de l’Institut Smithson de Washington.
104. Report of the Secretary of war an exploration of the territory of
Minnesota, in 8°. De la part de l’Institut Smithson.
105. Reports of the Secretary of war with reconnaissances of routes from
San Antonio to el Paso. Washington, 1850. in 8°. De la part de l’In¬
stitut Smithson de Washington.
106. Report of the Secretary of State, communicating the report of the
Rev. R. R. Gurley, who was recently sent out by the government to
obtain information in respect to Liberia. JYè 75. in 8°. De la part de
l’Institut Smithson de Washington.
107. Report o map of the valley of Mexico, in 8°. De la part de l’Institut
Smithson de Washington.
108. Proceedings Acad, natur. scienc. of Philadelphia. Yol. 5. JYe 7. 8.
1851. in 8°. De la part de l’ Académie des sciences naturelles de
Philadelphie.
109. Leidy, Jos. Spezial anatomy of the Gasteropoda of the United States.
(16 pl.) in 8°. De la part de l’auteur .
110. - Descriptions of three Filariae and of new généra of Yermes.
in 8°. De la part de l’auteur.
111. Girard , Ch. Essay on the classification of Nemertes and Planariae.
in 8. De la part de l’Institut Smithson de Washington.
112. Morton, Sam. G. Letter on the question of Hybridity in animais.
Charleston, 1850 in 8°. De la part de l’auteur.
113. — — 'Additional observations on Hybridity in animais. Charleston,
1850. in 8°. De la part de l’auteur.
114. — — Appendix. Notes on Hybridity. Philadelphia, 1850. in 8°. De
la part de l’auteur.
115. — — Second letter. Notes on Hybridity. Philadelphia, 1851. in 8°.
De la part de l’auteur.
116. Kurlàndische landwirthschaftliche Mittheilungen. 1852. JVè 7 — 11.
Mitau. in 4°. De la part de la rédaction.
117. The transactions of the Linnean Society of London. Volume 21. part
the first. London, 1852. in 4°. De la part de la Société Linnéenne de
Londres.
118. List of the Linnean Society of London, 1851. in 4°. De la part de la
Société Linnéenne de Londres.
119. Proceedings of the Linnean Society JVê 45, 46, 47. London, 1852. in
8*. De la part de la Société Linnéenne de Londres.
540
J20. Linnaea entomologica. 6-ter Band mit 8 Tafeln. Berlin, 1852. in 8
De la part de la Société entomologique de Stettin.
121. Entomologische Zeitung. 12-ter Jahrgang. Mit 2 Tfln. Stettin, 1851.
in 8°. De la part de la Société entomologique de Stettin.
122. Transactions of the zoological Society of London. Vol. 4. Part 1.
London, 1850. in 4°. De la part de la Société zoologique de Londres.
123. Proceedings of the zoological Society. JV« 206 — 213. London, 1850.
in 8®. De la part de la Société zoologique de Londres.
124. Nachrichten von der Georg - August’s - Universitàt u. der Kon.
Gesellschaft der Wissenschaften zu Gottingen. Vom Jahre 1851. J\° 1 —
19. Gottingen, 1851. in 8°. De la part de la Société royale des scien¬
ces de Gôttingue.
125. Erste Sacularfeier der Konigl. Gesellschaft der Wissenschaften zu
Gottingen am 29-ten November 1851. Gottingen, 1852. in 4°. De la
part de la Société royale des sciences de Gôttingue.
126. Zuchold , E. A. Bibliotheca historico - naturalis et physico-chemica.
1-ster Jahrgang. Heft 1 — 2. Gottingen, 1851 — 52. in 8°. De la part de
l’auteur.
127. Proceedings of the American Academy of arts and sciences. Vol. IL
pp. 232 — 359. Boston, 1852. in 8°. De la part de l’ Académie américai¬
ne des sciences à Boston.
128. rôdmHbiu Aktt> bt> Pume.ibeBCKOMTj Jlut^ek 20-ro Itou a, 1852 ro^a.
O^ecca, 1852. in 4°. De la part du Lycée de Richelieu d’Odessa.
129. Hopkins , W. Adress delivered at the anniversary meeting of the
geological Society of London on the 20 th of February 1852. London,
1852. in 8® . De la part de l’auteur.
130. The quaterly Journal of the geological Society. Vol. VIII, part 2.
London, 1852. in 8°. De la part de la Société géologique de Londres.
131. Hopkins , W. On the causes which may hâve produced changes in
the earth’s superficial température. London, 1852. in 8°. De la part de
l’auteur.
132. V erhandlungen der Kais. Léopold. Carolinischen Akademie der Na-
turforscher. Band 15, 1-ster Theil. Breslau, 1851. in 4°. De la part de
l’ Académie Léopoldino - Caroline des Naturalistes de Breslau.
133. Rocznik towarzystwa naucowego z Uniwersytetem Jagiellonskim
zlaczonego. Oddzialu Sztuk i Archeologii zeszyt 1. atlas. W Krako-
wie, 1851. in 8°. De la part de la Société litéraire de Krakovie.
134. Rocznik towarzystwa naukowego etc. Oddzialu nauk przyrodniczych
i lekarskich zeszyt 1. W Krakowie, 1851. in 8°. De la part de la So¬
ciété litéraire de Kracovie.
541
135. Phoebus. Phil. Ueber die Naturwissenschaften als Gegenstand des
Studium’s etc. Nordhausen, 1849. in 8®. De la part de V auteur.
136. Erster u. zweiter Bericht der Oberhessischen Gesellschaft für Na-
tur-u. Heilkunde. Giessen, 1841 und 1849. in 8°. De la part de Mr. le
Professeur Phoebus de Giessen.
131. The transactions of the entomological Society of London. New Sé¬
riés. Vol. I. Part the eighth. Vol. 2. part the first. London, 1852. in 8°.
De la part de la Société entomologique de Londres.
138. FKypnajib MaHy.
C.-rieTepô., 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
139. Senoner, Ad. Zusammenstellung der bisher gemachten Hôhenmes-
sungen in den Kronlàndern Krain, Gorz, etc. (Ans dem Jahrbuche
der geolog. Reichsanstalt). 1851. in 4°. De la part de l’auteur.
140. - Zusammenstellung der bisher gemachten Hohenmessungen
im Kronlande Karnthen. (Aus dem Jahrbuche der geolog. Reichsan¬
stalt). 1851. in 4°. De la part de l’auteur.
141. 29 Dissertations et programmes des thèses de l’Université de Helsing-
fors. 1851 — 52. De la part de V Université de Helsingfors.
142. tfejwaii , A. «Payua XapKOBCKOÎi ryôepmu u npiuewau^HXb kt» hcm
M'fecn». EbinycKb 1. XapbKOBb, 1852. in 4°. De la part de l’auteur.
143. Fischer , Sébastian. Abhandlung über das Genus Cypris u. dessen
in der Umgebung von St.-Petersburg u. von Fall bei Rêvai vorkom-
menden Arten. Mit 11 Tafeln. St.-Petersburg. 1851. in 4°. De la part
de l’auteur.
144. - Branchiopoden u. Entomostracen. St.-Petersburg, 1852. in 4*.
De la part de l’auteur.
145. Solennia publica Universitatis literariae Caesareae Dorpatensis ante
decem lustra conditae celebranda indicit rector et senatus. Dorpati,
1852. in 4°. De la part de l’ Université de Dorpat.
146. Anruh, btj Iïmiiepatopckomt» XaptKOBCKOM’u ynuBepcirrerb 30-ro Ab-
rycra 1852 ro^a. XapbKOBb, 1852. in 8°. De la part de l’ Université de
Kharkov.
147. 06o3prbHÎe npenoftOBama npeaMeTOB'b bt» Hmuepatopckomtî XapbKOB-
ckomt» yHHBepcHTerb lia 1852/53 yaeSubiii ro^t. XapbKOBT», 1852. in 4°.
De la part de l’Université de Kharkov.
148. KecCMph , K. EcTecTBemiaH HcTopia ryôepuiô KieacKaro yqeôuaro
Obpyra. Bbiuycm» MeTBepTwii. IlTiuj^bi roaenacTbia n BO^aHbia. Kiesii,
1852. in 4®. De la part de l’auteur.
149. IÏOJiy'HUWb , A.ieKC. Mockobckîh BpaueôubiH iRypHajiT*. 1851.
KunatKa 5 n 6. 1852. Kunaîna 1 h 2. Mocebb, 1851 — 52. in 8°. De la
part du rédacteur.
542
150. Gruber , Wenzel. Abhaudluugen aus der menschlichen u. verglei-
cbendeo Anatomie. Mit XI Tafeln. St.-Petersburg. De la part de
l’auteur.
loi. /»opiiUAoeay 11. 11. Ciionpchin ôb.iKu. in 8°. AIockim, 1852. De la part
de l’auteur.
SÉANCE DU 13 NOVEMBRE 1852.
Mr. Keulberg de Sélenguinsk envoie une collection de roches du lac
Gousinoë avec une carte et une description dans laquelle il mentionne en¬
tre autre que ce lac ayant une longueur de 27 verstes sur 12 verstes de
largeur et éloigné de 80 verstes du lac Baical ne s’est formé, d’après les
traditions des Bouriates de la contrée, que depuis environ 100 ans avant
l’époque présente. — Les montagnes, qui l’environnent, paraissent être,
d'après les échantillons envoyés, d’origine volcanique. — La Société a prié
Mr. Kehlberg de lui communiquer des notices plus détaillées et des preu¬
ves historiques sur ce phénomène intéressant.
Mr. Behr, l’un des Conservateurs prés de la Société, présente une col¬
lection de 102 espèces de Coléoptères principalement des steppes des Kir-
gises envoyés de Kasan par Mr. Nicol. Wagner (fils) qui demande en
échange des insectes de la collection de Karéline, nommément le Dorca-
dion Brandtii et le Cetonia Karelini.
Lecture d’une lettre de Mr. le Professeur Géléznoff dans laquelle il dé¬
crit le jardin botanique du Prince Pierre Troubetzkoï, fondé en 1849 à
Nikolskoïe à 30 verstes de Moscou. — Parmi les plantes les plus intéres¬
santes, qui s’y trouvent, il mentionne les 3 suivantes comme uniques en
Europe par leur beauté et leur rareté: Balantium antarcticum d’une hau¬
teur de 3 archines et d’une circonférence de 1*/* archines, puis Aralia
crassifolia haute de 3 archines, — Gardénia Stanleyana de 2 archines
de hauteur; — 12 espèces de fougères arborescantes comme les Cyathea
aurea, Hemitelia Klotzschii, H. horrida, H. Karsteniana, H. integrifolia,
H. spectabilis, Alsophila Deckeriana, Als. caracasana , Als. obtusa, Lo-
phosoria affinis, Blechnum brasiliense, Didymochlaena pulcherrima; —
107 espèces de fougères herbacées du Midi de l’Amérique, des Indes, de
la nouvelle Hollande et de la terre Yandiemen; — 270 espèces de super¬
bes Orchidées (entre autres les Saccolobium , Phalaenopsis , Anguloa ,
Yanda, Cychnoches, Coryanthes, Sobralia, Cattleya ) la plupart importée
de Yénézuéla par le Docteur Karsten et par d’autres voyageurs anglais
des Indes orientales en 1850 et 1851; 60 espèces de palmiers, entre les¬
quels se distinguent par leur beauté les Calamus maximus, Caryota urens,
Areca lutescens, A. rubra, Latania rubra, I. borbonica. Cocos flexuosa,
543
C. fernambucensis , Sabal havanensis, S. Blacbburniana, Demonorops
melanochaetes, Ceroxylon Andicola, C. ferruginea, Astrocarium Ai ri ,
Oreodoxa Sanchona , Corypha australis , C. Gebanga etc. etc.; — une col¬
lection de Conifères contenant entre autres le genre Araucaria presque
dans sa totalité savoir: Ar. excelsa, Ar. excelsa glauca, Ar. imbricata ,
Ar. brasiliensis , Ar. Cuninghami, Ar. Ridolphiana, A. Bidwelli; — 300
variétés de Camélia, dont 40 sont apportées pour la première fois, sans
parler des superbes Cactées, Begonies, Rosiers, Rhododendron, Azalia
etc. etc. — De même on y trouve un bassin de 14 pieds de longueur
distiné à un exemplaire de Victoria regia.
Mr. le Professeur Siebold de Breslau en remerciant pour l’envoi du
Bulletin repète sa prière de recevoir des Cicades et Psychides de la Rus¬
sie et s’offre d’envoyer des Enthelminthes et des Évertébrés de la mer
adriatique.
Mr. Alexandre Becker de Sarepta exprime le désir d’entrer en rélation
avec la Société et envoie un Catalogue d’insectes et de plantes qui sont à
vendre chez lui.
L’ Académie des sciences de Philadelphie, la Société des Naturalistes de
Hambourg et la Société agronomique de Lyon prient de leur compléter les
publications de notre Société.
L’ Académie Royale des sciences de Munich annonçant, que toute sa bi¬
bliothèque a passé dans la grande bibliothèque royale et qu’on continuera
à l’avenir à remettre tous les dons en fait de livres à la grande bibliothè¬
que, exprime le désir d’obtenir un second exemplaire des Bulletins qui
restera déjà à sa propre disposition. — La Société charge son premier Se¬
crétaire de remplir le désir de l’Académie autant qu’il est possible.
Le Premier Secrétaire, Dr. Renard, présente le Bulletin J\s 3 de 1S52,
qui a paru sous sa rédaction.
La rédaction du Journal du ministère de l’instruction publique offre
l’échange des publications.
Lettres de remercimens pour l’envoi du Bulletin de la part de l’Acadé¬
mie des sciences de Berlin et de celle de Munich, de l’Académie des
sciences naturelles de Philadelphie, de la Société royale des sciences à
Copenhague, des Sociétés des Naturalistes de Hambourg et de Nürnberg,
de la Société agronomique de Lyon, de la Société zoologique - botanique
de Tienne, de l’Académie des sciences de St.-Pétersbourg, du corps des
mines et de la Société russe géographique de St.-Pétersbourg, de la
Société russe d’horticulture à Moscou, des MM. Keppen, Muschin Pousch-
kine, Bulmerincq, Wangenheim Qualen et Iline.
S. Ex. Mr. Fischer de St.-Pétersbourg annonce l’envoi prochain d’une
Monographie sur les Tragacanthes accompagnée de dessins et envoie pa¬
reillement quelques lettres deMr. Kreyenberg deSimpang sur File de Java.
35*
544
DONS.
a. Objets offerts.
S. Excellence Mr» le Vice-Président, Fischer de Waldheim fait don de
4 échantillons superbes de papillons rares, savoir: Saturnia Lima 6 9
élevés à Altona par Mr. le Chevalier Sommer , Aglaia Jo et Orijyia leu-
cographa.
Mr. Keulberg de Sélenguinsk envoie une collection de roches des en¬
virons du lac Gousinoë.
Mr. Fahrenkohl fait don d’un bel échantillon d’une Ostraea sparnac en-
sis Defr. de la Crimée.
Mr. Nicol. Wagner de Kasan fait don d’une collection de Coléoptères
des steppes de Kirgises et des environs de Kiachta.
b. Livres offerts .
t. Dana , James. D. Atlas. Zoophytes. 61 planch. in fol. Philadelphia
1849, in fol. De la part de l’auteur.
2. - Synopsis of the généra of the Gammaracea. Philadelphia,
in 8°. De la part de l’auteur.
3. - On certain laws of cohesive attraction. Boston 1847, in 8°.
De la part de l’auteur.
4. - On a law of cohesive attraction, as exemplified in a crystal of
snow, in 8°. De la part de l’auteur .
5. Dana , Jacobus D. Conspectus crustaceorum, quae in orbis terrarum
circumnavigatione, Carolo Wilkes e classe reipublicae foederatae duce
lexit J. D. Dana. Cantabrigiae 1847 — 49, in 8°. De la part de l’auteur .
6. — — Conspectus Crustaceorum etc. Schizopoda. JVè 1, in 8°. De la
part de l’auteur.
7. Morton, Sam. G. Additional observations on a new living species of
Hippopotamus of Western Africa. Philadelphia 1849, in 4°. De la part
de l’auteur.
8. - Catalogue of skulls of man and the inferior animais in the
coffection of S. G. Morton. Third édition. Philadelphia 1849, in 8".
De la part de l’auteur.
545
9. Tuomey , M. Report of the geological and agrieultural survey of the
State of south Carolina 1844, in 8°. Columbia 1844, in 8°. De la part
de l’auteur .
10. Meigs , Ch. D. On the Corpus luteum. 1847, in 4°. De la part de
l’auteur.
11. Gibbes , Robert W. Monograph of the fossil Squalidae of the United
States. Philadelphia 1848, in 4°. De la part de V auteur.
12. Journal of the Academy of natural Sciences of Philadelphia. New
Sériés. Yol. I. part 2, 3, 4. Philadelphia 1848 — 50, in 4°. De la part
de l’ Académie des sci&nces naturelles de Philadelphie.
13. Leidy, Jos. On Entophyta in living animais. — New species of Ento-
zoa. — On glandulae odoriferae. — Philadelphia 1849, in 8°. De ta
part de l’auteur.
14. — - - — On some bodies in the Boa constrictor resembling the pacinian
corpuscles, in 8’. De la part de l’auteur.
15. — — On a new genus and species of fossil ruminantia: Poebothe-
rium Wilsoni. Philadelphia 1847, in 8°. De la part de l’auteur.
16. - - On the intimate structure and history of the articular cartila¬
ges. Philadelphia 1849, in 8°. De la part de V auteur.
17. - Observations on the existence of the intermaxillary bone in
the Embryo of the human sujet, in 8°. De la part de l’auteur.
18. — — On a new fossil genus and species of ruminantoid Pachyder-
mata: Merycoîdon Culbertsonii. Philadelphia 1848 , in 8°. De la part
de l’auteur.
19. - Descriptions of two species of Distoma with the partial history
of one of them, in V. De la part de fauteur.
20. - History and Anatomy of the Hemipterous genus Belostoma ,
in 4". De la part de l’auteur.
21. Haldeman , S. S. and Leidy , Jos. History and transfomations of
Corydalus cornutus. — Internai anatomy of Corydalus cornutus. Bo¬
ston and Cambridge 1848 , in 4°. De la part de Mr. le Dr. Leidy de
Boston.
22. Proceedings of the american Association for the advancement of
Science. First meeting. Philadelphia 1849, in 8°. De la part de l’Asso-1
dation américaine pour V avancement des sciences à Philadelphie.
23. Morton, Sam. G. Biographical notice ofthelate George M’Clollan.
Philadelphia 1849, in 8°. De la part de l’auteur.
24. Meigs , Ch. D. Remarks on spasmodie Choiera. Philadelphia 1849 ,
in 8°. De la part de fauteur.
546
25. Say , Thomas. Descriptions of some new tcrrcstrial and fluviatile
shells of IS'orth America 1829 — 31. New Harmony 1840, in 8°. De la
part de l'auteur.
26. Gould , Aug. A. Monograph of the species of tlte genus Pupa l'ound
in the united States. Boston 1843, in 8°. De la part de l’auteur.
27. Bailey , J. W. Notes on the Algae of the united States. New Haven
1840, in 8°. De la part de l’auteur.
28. Remarks made at the annual meeting of the Boston Society of natu-
ral history June 2, 1845. Boston 1843, 7n 8°. De la part de Mr. Sam.
Morton de Philadelphie.
29. Sullivant , W. S. Musci Alleghanienses , fascis 1 , 2. Columbus in
Oliione 1845, in S°. De la part de Mr. Sam. Morton de Philadelphie.
30. Morton , Sam. G. A memoir of William Maclure. Second édition.
Philadelphia 1844, in 8°. De la part de l’auteur.
31. Cooper , C. Campb. Identitics of light and heat, of calorie and elec-
tricity. Philadelphia 1848, in 8°. De la part de l’auteur.
32. Reports of the Smithsonian Institution. Presented to congress
February 19 , 1849. Washington 1849, in 8°. De la part de l’Institut
Smithson de Washington.
33. Proceedings of the american antiquarian Society. October 23 , 1849.
Cambridge 1850, in 8°. De la part de Mr. Sam. Morton de Philadelphie.
34. Braun, Alex, and Engelmannsy G. North american Equiseta. 1843,
in 8°. De la part de Mr, Morton de Philadelphie.
35. Bihliographical notices, in 8°. De la part de Mr. S. Morton de
Philadelphie.
36. Gibbes , Rob. W. Description of the teeth of a new fossil animal
found in the Green Sand of South Carolina. 1845 , in 8°. De la part
de Mr. S. Morton.
37. The chemistry of végétation from the north american Review.
January 1845, in 8°. De la part de Mr. S. Morton.
38. Gould , Aug. A. Expédition shells. Boston 1846, in 8°. De la part de
Mr. Sam. Morton de Philadelphie.
39. Engelmann, G. Monography of the North American Cuscutineae, in 8°.
De la part de Mr. S. Morton.
40. Gray , Asa. Notes of a botanical excursion to the mountains of North
Carolina, in 8°. De la part de Mr. S. Morton.
41. Notices of european Herbaria. 1840, in 8°. De la part de Mr. Sam.
Morton.
547
42. Redfield , W. C. Reply to Dr. Hare’s Further objections relating to
whirlwind storms. 1842, in 8°. De la part de Mr. Sam. Morton.
43. Ruffin , Edm. Report of the commencement and progress of the agri-
cultural survey of South Carolina for 1843. Columbia 1843 , in 8°.
De la part de Mr. Morton.
44. Hough, Frankl. B. A Catalogue of the indigenous, naturalized, and
fîlicoid plants, of Lewis County, in 8°. De la part de Mr. Morton.
43. Woodbury, Lev. The annual adress delivered before the national In-
stitute. 1843. Washington, 1843. in 8°. De la part de Mr. Morton.
46. Bulletin de la Société géologique de France, 2-ème Série. Tom. 8.
feuilles 21 — 34. Tom. 9. feuilles 1 — 14. Pari», 1831 et 32. in 8°. De la
part de la Société géologique de France.
47. Flora , allgemeine botanische Zeitung. Neue Reihe. 1830 und 1831.
Regensburg, 1830 — 51. in 8’. De la part de la Société botanique de
Ratisbonne.
48. Abhandlungen der mathematisch-physikalischen Classe der K. bayeri-
schen Akademie der Wissenschaften. 5-ten Bandes 3-te Abthlg. u. 6-ten
Bandes 1-ste Abthlg. München, 1830 und 1831. in 4°. De la part de
V Académie des sciences de Munich.
49. Gelehrte Anzeigen herausgegeben von Mitgliedern der K. bayer. Aka¬
demie der Wissenschaften. Band 28, 29, 30 u. 31. München 1849—31.
in 4’. De la part de V Académie des sciences de Munich.
30. Almanach der K. bayer. Akademie der Wissenschaften für das Jahr
1849. München, 1849. in 8°. De la part de V Académie des sciences de
Munich.
51. Bulletin der Konigl. Akademie der Wissenschaften. 1849. JVs 1 — 37.
1830. JVè 1 — 44. München, 1849 — 50. in 4°. De la part de l’Académie
des sciences de Munich.
52. Buchner , Ludw. And. Ueber den Antheil der Pharmacie an der Ent-
wicklung der Chemie. Festrede. München, 1849. in 4°. De la part
de V Académie des sciences de Munich.
53. Roth, J. R. Schilderung der Naturverhàltnisse in Süd - Abyssinien.
Festrede. München, 1851. in 4°. De la part de l’Académie des scien¬
ces de Munich.
54. Martius, C. Fr. Ph. Denkrede auf Heinrich Fried. Link. München,
1851. in 4°. De la part de l’ Académie des sciences de Munich.
55. Korrespondenz - Blatt des zoologisch - mineralogischen Yereins in
Regensburg. Jahrgang 1 — 5. (1847 — 51.). Regensburg, 1847 — 51. in
8°. De la part de la Société zoologique-minéralogique de Ratisbonne.
548
56. Abhandlungen dos zoologisch - mineralogischen Vereins in Regens-
burg. Heft i — 2. Regensburg, 1849 — 51. iu 8’. De la part de la Société
zoologique - minéralogique de Ratisbonne.
57. Zigno , Achille. Nouvelles observations sur les terrains crétacés des
Alpes vénitiennes. Padoue, 1850. in 8". De la part de l’auteur.
58. — — Uebersicht der geschichteten Gebirge der Yenetianischen Al-
pen. (Aus dem Jahrbuche der K. K. geolog.' Reichsanstalt in Wien.
1850.) in 4°. De la part de l’auteur.
59. Silliman B. and Ir. The american Journal of science and arts. Second
Sériés. J\è 31, 35. 36. 1851. New Haven, 1851. in 8*. De la part de
la rédaction.
60. Oversigt over det Kgl. danske videnskabernes selskabs forhandlinger
i Aaret 1849, 1850, 1851. Kjbbenhavn, 1849 — 1851. in 8’. De la part
de la Société des sciences de Kopenhague.
61. Det Kongelige danske videnskabernes selskabs skrifter. Femte Rack-
ke. Andet bird. Kjbbenhavn 1851. in 4\ De la part de la Société des
sciences de Kopenhague.
62. Abhandlungen der mathematisch - physischen Classe der Kon. sachsi-
schen Gesellschaft der Wissenschaften. Band 1. Leipzig, 1852. in 8°.
De la part de la Société Royale des sciences de Saxe.
63. Berichte über die Verhandlungen der Konigl. sachsischen Gesell¬
schaft der Wissenschaften zu Leipzig. Mathematisch-physische Classe.
1849. .V° 1 — 3. 1850. JM? 1 — 3. 185 1. JVe l _ 2. Leipzig 1849 — 51 ,
in 8S. De la part de la Société royale des sciences de Saxe.
64. Abhandlungen bei Begründung der kon. sachsischen Gesellschaft der
Wissenschaften am Tage der 200 - jàhrigen Geburtsfeier Leibnizens;
herausgegeben von der F. Jablonowskischen Gesellschaft. — Leipzig
1846. gr. S. De la part de la Société JablonowsH à Leipzig.
65 — 67. Preisschriften , gekront und herausgegeben von der Fürstlich
Jablonowskischen Gesellschaft zu Leipzig:
Grasmann, J. Geometrische Analyse. Leipzig 1847, in 8°.
Geinitz , H. B. Das Quadergebirge oder die Kreideformalion in
Sachsen. 1850.
Zech, J. Astronomische TJntersuchungen über die Mondünsternisse
des Almagest. Leipzig 1850, in 8°. De la part de la Société Jablo-
nowski à Leipzig.
67. Van der Hoeven , J. Handboek der Dierkunde. Tweede Uitgave.
Tweeden Deels, vierde Stuk. Te Amsterdam 1852, in 8°. De la part de
l’auteur.
549
6§. Verhandlungen des naturhistorischen Vereines der preussischen
Rheinlande und Weslphalens. Jahrgang 9. Heft 1 u 2. Bonn 1852.
De la part de la Société d’histoire naturelle de Bonne.
69. Abhandlungen aus dem Gebiete der Naturvrissenschaften, herausgege-
ben Yon dem naturwissenschaftlichen Yereine in Hamburg. 2-ter
Band 2-te Abtheilung. Hamburg 1852, in 4°. De la part de la Société
des Naturalistes de Hambourg.
10. - - der Koniglichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Aus
dem Jahre 1850. — Berlin 1852 , in 4°. De la part de l’Académie des
sciences de Berlin.
71. Monatsbericht der Konigl. preuss. Akademie der Wissenschaften zu
Berlin. 1851. Juli — December. 1852. Januar — Mai. Berlin 1851 — 52.
in 8°. De la part de l’ Académie des sciences de Berlin .
72. Verhandlungen des zoologisch-bolanischen Vereins in Wien. 1 Band.
Wien 1852 , in 8°. De la part de la Société zoologique 'botanique de
Vienne.
73. Scheerer, Th. Beitrage zur naheren Kenntniss des polymeren Iso-
morphismus. (Abdruck aus Poggendorff.) Leipzig 1852 , in 8°. De la
part de l’auteur.
74. Abhandlungen der naturhistorischen Gesellschaft in Nürnberg. Heft 1
mit 3 Kpfrtfln. Nürnberg , 1852. in 8°. De la part de la Société des
Naturalistes de Nürnberg.
75. Sturm, Jac. Deutschlands Flora in Abbildungen nach der Natur. IlI-te
Abtheilung. Die Pilze Deutschland’s. Heft 29 — 32. Bearbeitet yon
C. G. Preuss und A. Schnitzlein, Nürnberg 1851 , in 12°. De la part
de M. Joh. Sturm de Nürnberg.
76. - Deutschland’s Fauna fortgesetzt von J. H. Sturm. Y-te Abthei¬
lung. 21-tes Bandchen. Kafer. Mit 16 ilium. Kpfrtfln. Nürnberg 1851 ,
in 8°. De la part de l’auteur .
77. Jahrbücher des Vereins für Naturkunde im Herzogthum Nassau.
Heft. 1 — 6. Heft 7. Abthlg. 1 — 3. Wiesbaden, 1844 — 1851. in 8°. De
la part de la Société des Naturalistes de Wiesbade.
78. Siebold, C. Th. y. Bericht über die Leistungen im Gebiete derHelmin-
thologie wàhrend der Jahre 1843, 1844, 1845, 1846 u. 1847. in 8°. De
la part de l’auteur.
79. - Beitrage zur Fauna der wirbellosen Thiere der Provinz Preus-
sen, 11-ter u. 12-ter Beitrag. 1850 — 51. in 8°. De la part de l’auteur.
80. - - Ueber die auf den verschiedenen Hirscharten schmarozenden
Lausfliegen (Abdruck.). 1850. in 8°. De la part de l’auteur.
550
81. Siebold, C. Th. Ueber einige Zweifel, das Vorkommen gewisser Schmet-
terlinge in der Provinz Preussen betreffend (Abdruck.). 1851. in 8°.
De la part de l'auteur.
82. Siebold, Th. u. Kôlliker, Alb. Zeitschrift fur wissenscbaftliche Zoo¬
logie. 3-ter Band 3-tes Heft. Leipzig, 1851. in 8’. De la part de Mr.
Siebold de Breslau.
83. Brauer, Friedr. Beschreibung u. Beobachtung der osterreichischen
Arten der Gattung Chrysopa. Wien, 1850. in 4°. De la part de Mr.
Siebold de Breslau.
84. I\j.accenh , Eropi». iKypHa.ii> Ca^ouo^cTua. MocKua , 1852. N° 4. De la
part de la rédaction.
85. Proceedings of the Academy of natural sciences of Philadelphia. Yol.
Y. j\è 9, 10, 11, 12. Vol. YI. JY° 1. 2. Philadelphia, 1851—52. in 8°.
De la part de l’Académie des sciences naturelles de Philadelphie.
86. Buschenberger, W. S. W. A Notice of the origin, progress and pré¬
sent condition of the Academy of natural sciences of Philadelphie. Phi¬
ladelphia, 1852. in 8°. De la part de l’Académie des sciences naturelles
de Philadelphie.
87. Meigs, Ch. D. A memoir of Samuel George Morton. Philadelphia,
1852. in 8°. De la part de V Académie des sciences naturelles de
Philadelphie.
88. Patent laïcs. Patent Office. 1851. in 8°. De la part de l’ Académie
des sciences naturelles de Philadelphie.
89. Information to persons haying business to transact at the patent of¬
fice. Washington, 1851. in 8°. De la part de l’ Académie des sciences
naturelles de Philadelphie.
90. Lea , Isaac. On the genus Acostaea of d’Orbigny, a Fresh Water La-
mellibranchia. Philadelphia 1851. in 4°. De la part de l’auteur.
91. Proceedings of the american Association for the adyancement of scien¬
ce. First meeting. Philadelphia, 1819. in 8°. Third meeting. Charleston,
1850. in 8°. fifth meeting, 1851. Washington city. in 8°. De la part de
l’ Association américaine pour l’avancement des sciences.
92. M’Culloch, R. S. Letter from the Secretary of the treasury. JYè 28.
in 8*. De la part de l’auteur .
93. Report from the Secretary of War. JVs 12. JYs 47. in S°. De la part
du bureau topographique à Washington.
94. — of the Commissioner of patents for the year 1850. Part 1, 2. Was¬
hington, 1851. in 8°. De la part de l’association américaine pour
V avancement des sciences.
551
95. Maury, M. F. Sailing directions, third édition, improyed and enlar-
ged. Washington 1851. in 4°. De la part de l’auteur.
96. Lea, Isaac. Observations on the genus Unio. With numerous plates.
Yol. Y. Philadelphia, 1851. in 4°. De la part de V auteur.
97. — - — On a fossil saurian of the new red sandstone formation of
Pennsylvania. Philadelphia, 1852. in 4°. De la part de l’auteur.
98. - A Sinopsis of the family of Naiades. Third édition. Philadel¬
phia, 1852. in 4°. De la part de l’auteur.
99. ropHbiu iKypHajiT» na 1852 JVs 9. C.-üeTepô., 1852. in 8°. De
la part de la rédaction.
100. SamiCKU MMnEPATOPCKAro PyccKaro reorpa«*»imecKaro 0(hjj,ecT«a. 1852.
KHHJKKa YI. C.-IIeTepôypnb, 1852. in 8°. De la part de la Société géo¬
graphique de St.-Pétersbourg .
101. /Kypnajih Ce„ii>cKaro xoaancïBa Ha 1852 ro^T», N° 10. MocKBa, 1852.
in 8°. De la part de la Société d’agriculture de Moscou.
102. ÏKypna.in MaHy«ï»aKTyp'b h ToproBJiH 1852. Anphjib h Man. C.-üeTepô.,
1852. in 8°. De la part de la rédaction.
103. üocpedmiKh Ha 1852 poate». N 0 42, 43 h 44. C.-ÏIexepô. 1852 ro^a.
in 4°. De la part de la rédaction.
105.. OmeuecmeeHHbisi 3anHCKH 3a 1852 roA'b. OKxaôpb. C.-IIexep6. , 1852.
in 8°. De la part de la rédaction.
105. jKypnaAK MaHHcxepcxBa rocyAapcxBeiiHbix'b IlMynAecxBT» , 1852 ro^a .
JVè 10. De la part de la rédaction.
106. ÆypnaAK MnHHcxepcxBa HapoAHaro npocBl-menia na 1852 roA'b. Ab-
rycxb. C.-IIexep6., 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
107. Magazin herausgegeben von der lettisch - literarischen Gesellschaft,
10-ten Bandes 1 Stück. Mitau, 1852. in 8°. De la part de la Société
litéraire à Riga.
108. Kurldndische landwirthschaftliche Mittheilungen. 1852. JYè 11 — 18.
Mitau, 1852. in 4°. De la part de la Société économique de Mitau.
109- BaAbmepz , Aliène. Kypcx» AnaxoMiH aejiOB'hHecKaro xbjia a-*h yixa-
iujhxch. BwnycKi» hhtmh. KieB'b, 1852. De la part de V Université de
Kiev .
110. Tpydbi IÏMHEPATOPCKAro BojLbHaro 3KOHOMHHecKaro OomecxBa.. Tomt»
4. N° lo. C.-IIerep6., 1852. in 8°. De la part de la Société économique
de St.-Pétersbourg.
111. MaHytpanmypHbiR h ropH03aBOACKÎa H3BtcTiH. 1852 roAa. JVs 34 — 42.
C.-IïeTepôypnb , 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
112. Bulletin de la Classe physico-mathématique de l’Académie lmp. des
sciences de St.-Pétersbourg. tom. XI. JVè 1—4. St.-Pétersbourg, 1852.
in 8°. De la part de l’Académie des sciences de St.-Pétersbourg.
J\s 4. 1852. 36
552
113. Morton, Sam. G. Observations on thc size of Ihc brain in varions
races and familles of inan. in 8°. De la part de l’auteur.
11 4. 0ôz>/i6.ienie o ny6.ui'inoMT> npeno^aBRiiiu nnyio» B'b llMnKPATOPOKOMT»
O.-IIeTepoyprcKOMi» ymiBepciiTerli hr 1852 — 53. A «<1401111 «ieei>iii ro,v»».
C.-IleTepô., 1852. in 8°. De la part de V Université de St.-Pétersbovry.
Membres élus.
a. Honoraires:
Sur la proposition de Mr. le Président de la Société:
Mr. Pierre Gorojanski à Moscou.
Sur la proposition des MM. Géléznoff et Àuerbach:
Mr. le Prince Pierre Troubezkoï à Moscou.
b. Ordinaires:
Sur la présentation de S. Exc. Mr. Théodore Fischer de St. Pcters-
bourg:
Mr. Kreyenberg à Java.
Sur la présentation des 2 Secrétaires de la Société:
Mr. Henri de la Bêche à Londres.
Mr. le Professeur Albert Kollickër à Würzbourg.
Mr. François de Hauer à Vienne.
Mr. le Docteur Fridolin Sandberger à Wiesbaden.
Mr. le Professeur Jules Budge à Bonn.
Mr. Joseph Leidy à Philadelphie.
Mr. Antoine de Sciirotter à Vienne.
SÉANCE DU 18 DÉCEMBRE 1852.
Mr. Andrzejovski envoie la suite de son système tyraïque.
Mr. le Conseiller de Collège Trautvetter, de Mitau communique un
article sous le titre: Linné et les botanistes modernes.
Mr. Ratschinsky, de Moscou, présente une liste des mollusques gasté¬
ropodes qu’il a observés dans les Gouvernements de Smolensk et de Mos¬
cou pendant les années 1850 — 52.
Mr. Nie. Popoff de Troïtzkosavsk annon-ce à la Société qu’il a l’inten¬
tion de faire un voyage scientifique pendant l’été 1853 au-de-là de la chaî¬
ne des montagnes de Iablonni et sur les frontières de la Chine pour ex¬
plorer ces contrées principalement sour le rapport entomologique.
553
S. Exc. Mr. le Vice -Président Fischer de Waldheim, montre une belle
collection de lépidoptères envoyés par Mr. Alex. Becker de Sarepta.
Cet envoi a été accompagné de quelques observations intéressantes sur
le temps de l’apparition des papillons dans ces contrées.
Mr. le Professeur - Adjoint Schweizer annonce que l’astronome Hind
à Londres vient de découvrir une nouvelle planète Thalie , la 8-ème qu’il
a découverte lui - même et la 23-èmc dans le nombre des astéroides en
général.
Le même a présenté une carte céleste publiée par l’institut topographi¬
que de Moscou.
Le même montre un insecte vivant du genre Melanura qu’on a trouvé
dans l’intérieur d’un cadran en bois d’une pendule du Schwarzwald. L’in¬
secte a du passer plus de trois ans, dans l’état de chrysalide, enfermé
dans ce cadran.
Mr. le Professeur Warneck adresse à la Société la prière de compléter
le Cabinet d’anatomie comparée de l’Université par quelques doubles de
la collection entomologique de la Société qui puissent servir à l’étude des
tégumens des animaux.
Le premier Secrétaire, Dr. Renard, annonce que Mr. le Dr. Sebastien
Fischer de St. - Pétersbourg lui a communiqué la nouvelle de la vente
de l’herbier considérable des MM. Schultes. Cet herbier vraiment
classique est en ce moment en possession de Mr. le Dr. Urban à
Munich qui voudrait le vendre pour le prix de 3000 Rbls. Ass.
L’herbier contient 18000 espèces avec beaucoup de doubles; — des repré¬
sentai de presque tous les pays du monde s’y trouvent et il en existe un
catalogue presque achevé.
Mr. le Dr. Weber, Secrétaire de la classe physico - mathématique de la
Société Royale des sciences de Leipzig, remerciant pour le Bulletin de
cette année - ci , annonce l’envoi de quelques nouvelles livraisons des
publications de la dite Société qui désire en recevoir les précédentes an¬
nées du Bulletin de la Société.
La Société géologique de Londres s’est empressée d’offrir à la Société de
compléter le Quarterly Journal et les Transactions qui se trouvent dans sa
bibliothèque en remarquant toutefois qne plusieurs volumes des Trans¬
actions ont été épuisés.
Mr. Serge Stchégléeff communique, que Mr. le Professeur Boissier
de Genève désire acquérir par quelques correspondans de la Société des
graines des plantes alpines de la Sibérie,
Mr. le Dr. Bühse de Riga, envoie le programme de la description de
son voyage en Perse et demande si la Société ne voudra pas se charger
de la publication de ce travail.
554
Communication d'une lettre de Mr. Fonder sur quelque? coquille? fos¬
sile? du calcaire de montagne du centre de la Russie.
Lecture d’une lettre de Mr. le Professeur Leonhard de Heidelberg qui
demande, si on ne pouvait lui procurer quelques échantillons de nouvel¬
les combinaisons minérales produites par l’incendie de Moscou en 1812.
Mr. le Docteur Fridoliv Savdberger de Wiesbade remercie pour sa no¬
mination comme membre de la Société.
Mr. Sevover devienne propose des Cryptogames et demande en échan¬
ge des insectes de la Sibérie.
Lettres de remercimens pour l'envoi du Bulletin de la part de la Société
helvétique des Naturalistes, de l’Académie de médecine de Paris, de la
Société des Naturalistes à Bonn, du Lycée de Démidoff à Iaroslav, de la
Société minéralogique de St.-Pétersbourg. de la rédaction des OreqecTBCH-
hmh 3anncKu. du Jardin botanique, de la Société agronomique et de l’Aca¬
démie médico-chirurgicale de St.-Pétersbourg, des Universités de Khar-
kov. Kasan, Dorpat et de St.-Pétersbourg, de la part de Mr. le Comte
Mannerheim. des MM. Ménétriés. Motschoulsky. de S. Eve, Mr. Théodo¬
re Fischer, du Dr. Sebastien Fischer de St.-Petersbourg, des MM. Andrze-
jowski, Czernay. et Trautvetter de Mitau.
Comme cotisation pour le Journal russe ont été envoyés: par Mr. Czernai
de Kharkov 10 Rbls. arg., par Mr. Hochhuth de Kiev 10 Rbls., par Mr.
Kornuch-Trotzki 3 Rbls.. par 3Ir. Belke 20 Rbls. arg.
La cotisation pour 1852 a été payée par Mr. le Dr. Sperk.
DONS.
a. Objets offerts.
Mr. Eehjleerg de Sélenguinsk envoie quelques échantillons de variétés
de céréales et des bulbes d'un lys (Lilium tenuifolium, Capeaa) qui par
les indigènes sont généralement employés comme aliment.
b. Litres offerts.
1. Proceedings of the royal Society of Edinburgh. 1850 — 51. Vol. III.
.Ne 40. 11. Edinburgh, 1851. in 85. De ta part de la Société royale
d'Edinbourg.
2. Sitzungsberichie der Kais. Akademie der Wissenscbaften in Wien. —
Mathematisch-naturwissenschaftliche Classe. Band 6. Heft 1 — 5. Band
7. Heft 1 — 5. Wien, 1851. in S:. De la part de V Académie des sciences
de Vienne.
555
3. Muséum d’histoire naturelle de Paris. Catalogue méthodique de la
collection des reptiles. Livraisons 1 et 2. — Catalogue de la collection
entomologique. Classe des insectes. Ordre des coléoptères. Livraisons
1 et 2. — Catalogue méthodique de la collection des mammifères, des
oiseaux et des collections annexes. Première partie (Mammifères). Pa¬
ris, 1851. in 8°. De la part du Muséum d’histoire naturelle de Paris.
4. Pictet, F. J. et Roux, W. Description des mollusques fossiles qui se
trouvent dans les grès verts des environs de Genève. 3-ème livraison.
Genève 1852. in 4°. De la part des auteurs.
5. Archives du Muséum d’histoire naturelle. Tom. Y. livr. 1 — 4. Tom.
YI. livraisons 1 — 2. Paris, 1851, in 4°. De la part du Muséum d’histoi¬
re naturelle de Paris.
6. Verhandlungen des naturhistorischen Vereines der preussischen
Rheinlande u. Westphalens. Jahrgang I — YII. Bonn, 1841 — 51. in 8°*
De la part de la Société des Naturalistes des provinces rhénanes de la
Prusse à Bonne.
7. Debey , M. Beitrage zur Lebens- und Entwickelungsgeschichte der
Rüssel-Kafer aus der Familie der Attelabiden. Mit 4 Tafeln. Bonn, 1846.
in 4°. De la part de l’auteur.
8. Goldfuss, Dr. Beitrage zur vorweltlichen Fauna des Steinkohlenge-
birgs. Mit 5 Tafeln. Bonn, 1847. in 4°. De la part de la Société des
Naturalistes à Bonn.
9. Millier, Ios. Monographie der Petrafacten der Aachener Kreidefor-
mation. Abtheilung 1 und 2. Mit 6 Tafeln. Bonn, 1847 — 51. in 4°. De
la part de la Société des Naturalistes de Bonn.
10. Transactions of the royal Society ofEdinburgh. Yoî. 20. part 2.
Edinburgh, 1850 — 51. in 4°. De la part de la Société royal d’Edin-
bourg.
11. Militzer, Dr. Tafeln zur Réduction gemessener Gasvolumina auf die
Temperatur 0°. Wien, 1851. in 8°. (Auszug.). De la part de l'Acadé¬
mie des sciences de Vienne.
42. Journal of the Academie of natural sciences of Philadelphia. New
Sériés. Yol. 2. part. 2. Philadelphia, 1S52. in 4°. De la part de l’Aca¬
démie d’histoire naturelle à Philadelphie.
13. Lea, Isaac. On the fossil foot- marks in the red sandstone of Pottsvil-
le, Pennsylvania. Philadelphia, 1852. in 4°. De la part de l’auteur.
14. Leonhard, IL C. v. lïüttenerzeugnisse als Stützpunkte geologischer
Hypothesen. Ein Yortrag gehalten in der Versammlung deutscher Na-
turforscher u. Aerzte zu Wiesbaden, Stuttgart. 1852. in 8°. De la part
de l’auteur.
5 5 fi
13. Smithsonian contributions to Knowledge. Vol. 3 and 4. Washington,
1832. in 4°. De la part de l’Institut de Smithson à Washington.
10. Historia e Meraorias da Âcadcmia R. das sciencias de Lisboa. 2 Sérié
tomo I. parte 2. tomo II. parte 1. Lisboa, 1844. 1848. De la part de
l' Académie des sciences de Lisbonne.
17. Actas das sessoes da Academia real das scicncias de Lisboa. 184'.).
tom. I. J\v 1 — 4. Lisboa, 1849. ia 8°. De la part de V Académie des
sciences de Lisbonne.
18. Nette Dcnkschriflen der allgemeinen schweizerischen Gesellschaft
fiir die gesammten Naturwissenschaften. Band XI u. XII. Mit 22 Ta-
feln. Zurich, 1830. 1832. in 4°. De la part de la Société helvétique des
Naturalistes.
19. Verhandlungen der schweizerischen naturforschenden Gesellschaft.
1849. 1830. 1831. Frauenfelt, Aarau u. Glarus. 1849 — 31. in 8°. De la
part de la Société helvétique des Naturalistes.
20. Mittheilungen der naturforschenden Gesellschaft in Bern. JYb 100 —
219. Bern, 1849 — 32. in 8’. De la part de la Société helvétique des
Naturalistes.
21. Wydler , H. Ueber die symmetrische Verzweigungsweise dichotomer
Inflorenzen. Mit 3 Tfln. Begensburg, 1831. in 8’. De la part de
l’auteur.
22. Acta Academiae Caesar. Leop. Carolinae naturae curiosorum. Volu-
minis 23 pars posterior. Vratislaviae, 1832. in 4°. De la part de l’Aca¬
démie Léopoldino - Caroline des sciences naturelles de Breslau.
23. OtmenïB o naG.iio^euiu uo.iuaro co.me'inaro amibiiia 16/28 lro.ia 1831
ro,yi bt» ropo^-fe Bep4HiicKli. Kaaaiib, 1832. in 8°. De lapait de l’Uni¬
versité de Kasan.
2L jKrpna.iv MumicTepcTBa Hapo.piaro TIpocB binenia. 1832 ro.^a. Ceu-
THÔpb. OKraôpb. C.-üeTepo., 1832. in 8°. De la part de la rédaction.
23. jKyjmaJih MimncTepcTBa BHyTpeHHHXT> 1832 ro^a. Iloaôpb u
^eKaôpb. C.-IIeTep6., in 8°. De la part de la rédaction.
26. IlocpedHUKV. Ta3eTa Ha 1852 ro.yt. JYs 43. 46. 47. 48. C.-IIeTepo., 1832.
in 4°. De la part de la rédaction.
27. OmeuecmeeitHbi/i 3anHCKH Ha 1832 ro.yï», Honôpb. C.-IIeTepoyp., 1832.
in 8°. De la part de la rédaction .
28. The Quarterly Journal of the geological Society. Vol. 8. part 4. Lon¬
don, 1852. in S’. De la part de la Société géologique de Londres.
29. The transactions of the entomological Society of London. Xew Se-
rie3. Vol. 2. part the second. London, 1832 in 8°. De la part de la
Société entomologique de Londres.
557
20. jfCypîMAZ MiiHHCTepcTBa rocy^apcTBeuHMX’i» HMyirçecTB'b h a 1852 ro^i».
As 11. C.-üeiepô., 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
31. jKypnajib CejibcKaro Xo3HwcTBa na 1852 ro,yb. N° 11. MocKBa , 1852.
in 8°. De la part de la Société économique de Moscou.
32. BrbCmmiKh IlnuiEPATOPCKAro Pyccnaro reorpa«j»HHecKaro Oou^eciBa lia
1852 ro^i». KHiiatna 5. C.-üeTepô., 1852, in 8°. De la part de la So¬
ciété géographique de St.-Pétersbourg.
33. Jahrbuch der Kais. Kon. geologischen Reichsanstalt. 1852. A^ 2.
Wien, J 852. in 8°. De la part de l’Institut géologique de Vienne.
34. Haidinger, W. Ueber Einfuhrverbote aus dem Standpunkte der Ge-
werbe. Prag, 1839. in 8°. De la part de l’auteur.
35. Mayr, Gust. Zwei neue Wanzen aus Kordofan. Wien, 1852. in 8% De
la part de Mr. Senoner de Vienne.
36. Senoner, A. Zusammenstellung der bisher gemachten Hohenmessun-
gen in den Kronlândern Màhren u. Schlesien (Extr. des Jahrb. d.
geol. Reichsanstalt). Wien, 1852. in gr. 8°. De la part de l’auteur.
37. VuetibiR 3anncKH H3^aBaeMbiH HMnEPATOPCKiorb Ka3aHCKHMT> yHiiaep-
CHTCTOM'b, 1850. XHHiKKa4. Kaaaiib, 1850. 1852. in 8° et 4°. De la part
de l’ Université de Kasan.
38. ropHbiü JKypHaxi» Ha 1852 ro,yi>. As 10. 11. C.-üeTepô., 1852. in 8°.
De la part de la rédaction.
39. Mittheilungen der K. freien okonomischen Gesellschaft zu St.-Peters-
burg. 1852. Heft 5. St.-Petersburg, 1852. in 8°. De la part de la So¬
ciété économique de St.-Pétersbourg.
40. Correspondenzblatt des naturforschenden Yereins zu Riga. 6-ter
Jahrgang. As 1 und 2. Riga, 1852. in 8°. De la part de la Société des
Naturalistes de Riga.
41. Ermann, A. Archiv fur wissenschaftliche Kunde von Russïand. 11-ter
Band, 3-tes u. 4-tes Heft. Berlin, 1852. in 8°. De la part de la rédaction.
42. ll3GTbcmiR IImiïepatopckoh Ab-a^eMin Hayicb. Tom. I. As 23 — 26.
C.-üeTepô., 1852. in 4°. De la part de l’Académie des sciences de
St.-Pétersbourg.
44 Tpydbi HinnEPATorcKAro Bojibiiaro 9KOHosraiiecKaro OôimecTBa Ha 1852
ro. K° 11. C.-üeTepô., 1852. in 8°. De la part de la Société écono¬
mique de St.-Pétersbourg .
Membres élus .
Ordinaires:
Sur la présentation de S. Exc. Mr. le Vice-Président:
Mr. Alexandre Becker à Sarepta.
558
Sur la présentation des 2 Secrétaires:
Mr. le Professeur Joii.n Goild à New-York.
Mr. le Docteur Flügel, Consul général des États unis à Leipzig.
Mr. Adolpue Senonee à Vienne.
TABLE GÉNÉRALE DES MATIÈRES
POUR L’ANNÉE 1852.
Zoologie.
Pag.
Chaüdoir, M. (le Baron). Mémoires sur la famille des Carabiques. I. 3
Czernay, A. Notice sur Cobitis merga (Avec 1 planche) . I. 548
» » Beobachtungen über die Ankunft und das Wegziehen eini-
ger Vogelarlen . I. 550
» » Zusatz zur Kaferfauna des Charkowschen und der angran-
zenden Gouvernements . I. 561
Eichwald , E. Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands.
(Mit 1 Karte und 1 Tafel.). . . . . I. 388
Eversmann, E. Mittheilung über einige Falter Russlands . I. 148
» » Ein neuer Adler aus der Orenburgisehen Kirgisensteppe.
(Mit 1 Tafel.) . I. 545
» » Fauna hymenopterologica Yolgo-Uralensis (Continuatio). II. 1
Gros, G. Note sur le Cristallin et sa capsule . *1. 246
Mannerheim , C. G. ( le Comte ) Zweiter Nachtrag zur Kaferfauna der
nordamerikanischen Lânder des russischen Reichs. ... I. 283
» » Insectes Coléoptères de la Sibérie orientale , nouveaux ou
peu connus . . . II. 273
560
Botanique.
Fischer , F. E. L. Notice sur les Anoplanthus de l’ancien monde.
(Arec 1 planche) . I. 105
Schmidt, C. Recherches botaniques et chimiques sur un surrogat de
la farine , dont se sont servis en 1852 les paysans du Gou¬
vernement de Witebsk . II. 326
Steven , Chr. Xiphocoma et Gampsoceras duo généra e familia Ra-
nuncularum. (Cum tab. I.) . I. 537
Tourczaxinow . N. Decas septima generum adhuc non descriptorum ,
adjectis descriptionibus nonnullarum specierum . II. 138
» » Asclepiadeae quaedam hucusque indescriptae , fascicu-
lus 2 . . . II. 310
» » Flora baicalensi-dahurica. (Continuatio) . II. 329
Géologie et Paléontologie.
Andrzejowski , Ant. Recherches sur le système tyraïque. Première
partie. (Avec 1 planche) . I. 194
Doxgixg , A. Einige Worte liber die Steinbrücbe in der Umgegend
Kischenew’s. (Mit 1 Tafel.) . II. 186
Fischer de 'YValdheim, G. Notice sur quelques poissons fossiles de la
Russie. (Avec 2 planches) . I. 170
Kiprijaxoff , Y. Ueberreste von Fischen im Kurskschen eisenhalti-
gen Sandsteine. (Mit 3 Tafeln.) . -.II. 221 et 483
Waxgenheim von* Qualen , F. Ueber eine seculàre, langsame Fortbe-
wegung der erratischen Blocke etc. etc . II. 227
» » Nachtragliche Bemerkungen liber den Explosions -Krater
von Sali . I. 136
» » Ueber einen im westuralschen Kupfersandsteine (système
permien) entdeckten Schadel des Zygosaurus Lucius nebst
Nachtrag von Eichwald . - II. 479
Astronomie, Chimie, Météorologie et Physique.
Eixbrodt , P. Zur qualitativen Bestimmung von Ammoniak. ... I. 242
Hermaxn , R. Untersuchungen liber die Skapolithe . I. 109
» » Untersuchungen über die Zusammensetzung der Pyroxene. II. 194
» » Untersuchungen liber die Spodumene und Petalite. . . II. 338
561
Liebig , Just. Neue Méthode den Harnstoff im Harn quantitativ zu
bestiromen . I. 191
Popoff , A. Suite du mémoire sur le problème des ondes . I. 117
» » Sur une approximation dont on se sert dans la théorie des
ondes . . . . II. 182
Schweizeb, G. Beobachtungen der August - Sternschnuppen - Période
auf der Sternwarte des Konstantinschen Messinstitutes. II. 364.
Spassky , M. Observations météorologiques faites pendant les mois
de Juillet — Décembre 1831 et les mois de Janvier jusqu’au
Décembre de 1832 avec les résumés pour 1851 et 1832.
I. 231, 239 et II. 501
Nouvelles et Correspondance.
Eichwald , E. Lettre sur la Nereis diversicolor . II. 496
Kreyenbérg , Mr. Lettres de Simpang . II. 252
Pander, Chr. Lettre sur les Choristites des environs de Moscou. II. 499
Séances de la Société.
Extrait des protocoles des séances de la Société. ... I. 267 et IL 519
frs//etm /tâZ.P/T.
7UÆ.
?>. Stïchcqrfcff.
■/. Stnchi
Afo?. /J//
7ffô:\
y/l / / < // rs/s/r///; , /ÿ \
JFzt/. J.
W/Vy.
t t. ! // ?. \ . /'/// /.S* y V> . //ify tt /}’//.
f/r/J.
ff
Æh
œ(. -■*£*—
.
/
l àJÊM '
r,^Êm
iulletùiyl&tZJ? P JT.
Tdb.xr.
-JlaIZojiz/'zï/
Diarthron. Imifbliunx Turc z .
TotaFplcavta^ mutsjiisiduJfFriey ruiiuralj/. J> . Tflos axictus . o. Tdern jperijrnuÆ lanpchcdiruûzier' seàtz>
apérèo. cly.JSFi.uJC'. P', flenierty, ncaprciJudJftey Jiaturah . Idem a uctum : cf . facm a Testa deruulahun
/Jf/Z/f'////
m0m
ïËgMÊ
/>// ///'/ ?// M'.s Q /J //.
'/;,/> x///
BulMcrt
■ - ;
WMm
Zrmmerm»jin je
ÿô