This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as part of a project
to make the world's books discoverablc onlinc.
It has survived long enough for the copyright to cxpirc and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and fmally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automatcd querying. We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes.
+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogX'S "watermark" you see on each file is essential for informingpeopleabout this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite seveie.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full icxi of this book on the web
at|http : //books . google . com/|
Dii is ccn digitale kopie van een boek dat al generaties lang op bibliotheek pi anken heeft gestaan, maar nu zorgvuldig is gescand door Google. Dat
doen we omdat we alle boeken ter wereld online beschikbaar willen maken.
Dit boek is na oud dat het auteursrecht erop is verlopen, zodat het boek nu deel uitmaakt van het publieke domein. Een boek dat tot het publieke
domein behoort, is een boek dat nooit onder het auteursrecht is gevallen, of waarvan de wettelijke auteursrecht termijn is verlopen. Het kan per land
verschillen of een boek tot het publieke domein behoort. Boeken in het publieke domein zijn een stem uit het verleden. Ze vormen een bron van
geschiedenis, cultuur en kennis die anders moeilijk te verkrijgen zou zijn.
Aantekeningen, opmerkingen en andere kanttekeningen die in het origineel stonden, worden weergegeven in dit bestand, als herinnering aan de
lange reis die het boek heeft gemaakt van uitgever naar bibliotheek, en uiteindelijk naar u.
Richtlijnen voor gebruik
Google werkt samen met bibliotheken om materiaal uit het publieke domein te digitaliseren, zodat het voor iedereen beschikbaar wordt. Boeken uit het publieke domein behoren toe aan het publiek; wij bewaren ze alleen. Dit is echter een kostbaar proces. Om deze dienst te kunnen blijven leveren, hebben we maatregelen genomen om misbruik door commerciële partijen te voorkomen, zoals het plaatsen van technische beperkingen op automadsch zoeken. Verder vragen we u het volgende:
+ Gebruik de bestanden alleen voor niei-commerciële doeleinden We hebben Zoeken naar boeken met Google ontworpen voor gebruik door individuen. We vragen u deze bestanden alleen te gebruiken voor persoonlijke en niet-commercicle doeleinden.
+ Voer geen geautomatiseerde zoekopdrachten uit Stuur geen geautomatiseerde zoekopdrachten naar het systeem van Google. Als u onderzoek doet naar computervertalingen, optische tekenherkenning of andere wetenschapsgebieden waarbij u toegang nodig heeft tot grote hoeveelhe- den tekst, kunt u contact met ons opnemen. We raden u aan hiervoor materiaal uit het publieke domein te gebruiken, en kunnen u misschien hiermee van dienst zijn.
+ Laat de eigendomsverklaring staan Het "watermerk" van Google dat u onder aan elk bestand ziet, dient om mensen informatie over hci project te geven, en ze te helpen extra materiaal te vinden met Zoeken naar boeken met Google. Verwijder dit watermerk niet.
+ Houd u aan de wet Wat u ook doet, houd er rekening mee dat u er zelf verantwoordelijk voor bent dat alles wat u doet legaal is. U kunt er niet van uitgaan dat wanneer een werk beschikbaar lijkt te zijn voor het publieke domein in de Verenigde Staten, het ook publiek domein is voor gebniikers in andere landen. Of er nog auteursrecht op een boek mst, verschilt per land. We kunnen u niet vertellen wat u in uw geval met een bepaald boek mag doen. Neem niet zomaar aan dat u een boek overal ter wereld op allerlei manieren kunt gebruiken, wanneer het eenmaal in Zoeken naar boeken met Google staat. De wettelijke aansprakelijkheid voor auteursrechten is behoorlijk streng.
Informatie over Zoeken naar boeken met Google
Het doel van Google is om alle informade wereldwijd toegankelijk en bruikbaar te maken. Zoeken naar boeken met Google helpt lezers boeken uit allerlei landen te ontdekken, en helpt auteurs en uitgevers om een nieuw leespubliek te bereiken. U kunt de volledige tekst van dit boek doorzoeken
op het web via|http: //books .google .coml
^w^lfeMRV^P
'OïÈoiMnimmq
CATALOGUS
VAN DE
PAMFLETTEN-VERZAMELING
BEBUSTENDB IN DE
KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK
V
CATALOGUS
VAN DB
PAMFLETTEN-VERZA MELING
BERUSTENDE IK DE
KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK,
BEWEBKT, MET AANTEEKENINOEN EK EEK REGISTER DER SCHRIJVERS VOORZIEN , DOOB
Dr. W. P. C. KNUTTEL
AÜBTSVAAB AAIT DB XOITIVKLIJZB BIBLIOTHBBX
m:hn:
DEEL. EERSTE STUE 1486—1620
'8 ORAVBNHAOB
GEDRUKT TER ALGEMEENS LANDSDRUKKERIJ
1889
Y.L P^- '
De vlugschriften, somtijds ook, en dan in kwaden zin pamfletten of schotschriften genoemd, maakten tot op zekere hoogte de dagelijkschc lectaur uit van onze voorouders die óf nog geene dagbladen hadden, óf wel, in hunne loopmaren en nouvelles hoofdzakelijk slechts nieuws- tijdingen uit den vreemde konden lezen, üit weinige bladzyden bestaande, hadden zy somtüds slechts een kortstondig bestaan en zeer groot is voorzeker het aantal dezer boekjes dat spoorloos verdwenen is; toch zvjn er vaak verzamelaars geweest die , door het b\jeenbrengen , en vooral bvjeenbinden van die blaa(^es, het voortbestaan van de meesten er van hebben verzekerd tot op onzen t^jd.
Fred. Muller , de geleerde boekverkooper te Amsterdam , die wel in de eerste plaats handelaar was, maar ook gaarne z^ne verzamelingen voor de wetenschap van anderen dienstbaar maakte, — is de eerste geweest die niet alleen het groote belang besefte van de nadere kennis- neming der vlugschriftlitteratuur, maar ook hand aan het werk sloeg om die kennis meer en meer te verbreiden. Achtereenvolgens z^jn nu de verzamelingen van Mulleb, Meulman, het Remonstrantsche kerkge- nootschap, de Thysiana beschreven en die beschrijvingen uitgegeven.
Thans komt de Eoninkl\jke Bibliotheek der Nederlanden haar aandeel brengen tot de kennis van den r\jken schat van geschiedkun- dige bvjzonderheden die bewaard worden in de vlugschriften , waarin de gebeurtenissen van den dag meestal van meer dan éene z\jde worden toegelicht. De Haagsche R\jksboeker\j is zeer r\jk in dit opzicht; zij bezit, behalve de Bibliotheca Dnncaniana, een drietal collecties van vlugschriften, achtereenvolgens aangekocht (daaronder die welke, ten gevolge van de ramp van Leiden , in 1807 , van Mr. J. Bomswinceel , met z\ine boekerij, werd oveigenomen).
n
De genoemde Bibliotheca, naar haren vroegeren bezitter, Mr. JoAN DuNCAN , de Dancaniana genaamd , heeft steeds sedert haar ontstaan (omstreeks 1750) de aandacht getrokken en er is later een register, in vier folianten, gemaakt van de omstreeks 20,000 boe^'es die er in yervat zijn. Na den dood yan Düncan kwam deze r\jke verzameling aan het Huis yan Orai\je en met de door Prins Wjllbm Y in 1795 achtergelaten boekerij ging zü in de Nationale, later Koninklijke, Bibliotheek oyer.
De wenschelijkheid dat ook van deze collecties eene beredeneerde beschr\jving in het licht werd gegeven, is lang gevoeld en alleen gebrek aan werkkracht was oorzaak dat daarmede niet vroeger een aanvang werd gemaakt. Eindelyk heeft een der hier t\jdel\jk aange- stelde ambtenaren. Dr. W. P. C. Knuttel, zich tot dezen veel omvat- tenden arbeid aangegord. H\j heeft zich daartoe voorbereid door eene ernstige studie van hetgeen binnen- en buitenslands op dit gebied gedaan is, en toen h\j daarna z\jne taak aanvaardde heeft hü die met ijver voortgezet zoo vaak de werkzaamheden aan den nieuwen alge- meenen Catalogus hem dit toelieten.
Nu hy de eerste afdeeling, van 1487 tot 1648 loopend, voltooid heeft, verschünt deze met machtiging van den Minister van Binuen- landsche Zaken en gedrukt ter Algemeene Landsdrukkery.
De BibliothecaHs dtr Koninklijke Bibliotheek, Dr. M. F. A. G. CAMPBELL.
VOORREDE.
B\j het verschijnen van dit Eerste Deel van den Catalogus van Pamfletten der Koninklüke Bibliotheek mag het overbodig heeten , thans nog uitvoerig de vraag te behandelen wat onder den naam pamfletten, vlugschriften of blaauwboelges verstaan moet worden. De bekende catalogi, bewerkt door wylen Dr. P. A. Tiblk, Dr. J. K v. d. Wulp, Dr. H. C. RoGOE en Louis D. Prtit hebben dit reeds overvloedig doen zien, terwijl de laatste in zijn voorrede dit punt afzonderlyk behandeld en tevens een opgave gegeven heeft van de min of meer uitgebreide verzamelingen, welke in ons land gevonden worden. Hier dient er op gewezen te worden in welk opzicht de door m\j gevolgde w^jze van bewerking van die mijner voorgangers verschilt. Over het algemeen heb ik het voetspoor — op zoo uitnemende wijze door den heer Tiele gebaand — gevolgd. De afw\jkingen betreffen een enkel maal de volg- orde , maar hoofdzakelijk de weglatingen. In den catalogus van van DEB W. vindt men een aantal geschrifken , die wel zeer belangryk of zeldzaam zijn , maar waarvan moeiel\jk beweerd kan worden dat z\j tot de pamfletten behooren. Deze z\jn dus in dezen catalogus weggelaten. Hetzelfde geldt van de Nederlandsche plakkaten; het groot aantal plakkaten in de Koninkl\jke Bibliotheek aanwezig , deed het wenschelvjk voorkomen daarvan — wellicht later — een afzonderlyke l^jst te geven. Zij zijn dus niet dan bij uitzondering opgenomen ; zoo werd een uit- zondering gemaakt voor de plakkaten die het aantal geschriften over een bepaald onderwerp — bijv. de twisten tusschen Remonstranten en (yontraremonstranten — volledig maken.
Men zal hier een groot aantal vlugschriften vinden welke reeds in de genoemde catalogi beschreven zyn. De bedoeling toch van dezen
IV
catalogus is niet een supplement op de yorigen te zijn maar een volledige opgave van hetgeen de Koninklijke Bibliotheek op dit gebied bezit. Daarb\j is tevens het voordeel verkregen , dat de aanteekeningen van m\jne voorgangers hier en daar konden aangevuld en uitgebreid worden. Die aanteekeningen z\jn het welke de bewerking van een catalogus als deze zoo t\jdroovend maken. Ik heb — voor zoover my mogel^k was — steeds opgegeven of en waar de hier beschreven vlugschrifteh z^jn afgedrukt. Dat m\jne nasporingen om aangaande een of ander belangrijk geschrift eenige mededeelingen te kunnen doen, dikwijls vruchteloos bleven, zal wel geen nader betoog behoeven. Indien een aanteekening zoo goed als onveranderd uit den catalogus van Tiele of uit dien van v. d. Wulp is overgenomen, vindt men achter de aanteekening tusschen haakjes een T of W met het nummer, terwijl waar de beschreven pamfletten gel\jk z\jn aan die van genoemde twee catalogi en dit niet reeds uit het overnemen van de aanteekening bl\jkt, zulks is aange- geven door = T. of = W. Dat de catalogus door den heer Petit bewerkt hier niet genoemd is heeft z^jn bijzondere reden. Toen in 1882 het eerste deel daarvan verscheen was de bewerking van den catalogus der Koninklijke Bibliotheek reeds tot 1644 gevorderd. Het zou dus te omslachtig geweest zijn , al de beschreven pamfletten met die uit den catalogus van Petit te vergelijken.
Blvjkt hieruit dat dit deel in 1882 reeds tot 1644 gevorderd was , dan zou het verwondering kunnen wekken, dat het eerst in 1889 af- gedrukt wordt. Maar ook dit heeft z\jn reden. Verschillende meer spoed eischende werkzaamheden aan de Koninklijke Bibliotheek maakten dat de catalogus van pamfletten herhaaldelijk voor geruimen t^jd ter z^jde gelegd moest worden. Toen dit eerste deel ei udelyk voltooid was, kwam er uitzicht dat de Haagsche boekerij in het bezit zou komen van een andere groote verzameling pamfletten. Meer dan twee jaar heeft het geduurd eer zekerheid was verkregen , dat genoemde collectie althans voorloopig niet over zal gaan in de Koninklijke Bibliotheek. Zoo- lang dit niet was uitgemaakt, kon met het drukken geen begin worden gemaakt, daar de catalogus dan reeds dadeUjk meer dan noodig incom- pleet zou zyn geweest. Van daar dat eerst in October 1887 door den Bibliothecaris der Koninklijke Bibliotheek aan Zyne Exc. den Minister van Binnenlandsche Zaken verlof kon worden gevraagd om het eerste deel van den catalogus van pamfletten ter perse te mogen leggen.
Ik heb gemeend hun , die zich met de letterkundige voortbreng- selen der zestiende en zeventiende eeuw bezighouden, een dienst te
bewijzen door een alfabetisch register der schrijvers aan den catalogus toe te voegen. Men kan thans spoedig naslaan wat van een bepaald schrijver in dit boekwerk voorkomt.
Ten slotte moge hier de mededeeling een plaats vinden dat het Tweede Deel reeds voor meer dan de helft is afgewerkt en dus na niet al te langen t\jd zal volgen. Intusschen houde men in het oog dat de t\jd , welke aan het bewerken van dezen catalogus besteed kan worden , tegenwoordig zeer beperkt is.
Dr. W. P. C. KNUTTEL.
I. 1482—1506.
FILIPS II (DE SCHOONE), YOOGDIJSCHAP YAN MAXIMILIAAN VAN OOSTENRIJK.
1486.
1 Oratio Hermolai Barbari Zac. // f. Le^ti Veneti ad Pedericvni lm // peratorem : Et Maximilianvm // Kegem Romanorym Principes // Invictiisimos. // Z, afz, titel ^ s,n.v.pL (FetietiP), v.dr.efiz.j, (c. 1486.)
in-4^, 16 blz.
De oratie, welke dient om keizer Frederik UI gelak te wenschen met de op 16 Februari plaats gehad hebbende verkiezing van zyn zoon Mazimiliaan tot Roomsch Koning, is ged. Acla, iii. Nonas attgusli ad brugat: tiw Gesortacum M. CC CC. LXXXVl. Daarop volgt een schrijven van den orator J, Caromieleius supremus Regis Uomani secretarius , gedagt. : Ex brugiSy pridie nonas augusli M, ccec, Ixxxvi, Deze Venetiaansche » uitgaaf is met rom. letter gedrukt. De Kon. Bibl. bezit van deze oratie nog een vermeerderden druk , met denzelfden aanhef maar hier met faalf-goth. letter gedrukt; de tweede regel eindigt met Fredencum, Behalve de beide genoemde stukken bevat deze druk nog blad 7 recto: Hesponsio exlemporanea domini Antonij abbaüs admoniensis nonwie S, C. maicslatis el inuictissimi romanorum regis , blad 8 recto : Epistola responsalis Joannis Carondeieti . . Spectabili el Carissimo domino Hermotao veneio. Ook deze druk mist den naam van drukker of drukoord en jaar (Aalst, Dirk Martens, c 1486) en telt 8 bladen in-4''. Uitvoerig beschreven door Dr. M. A. F. G. Campbell in zt|ne Annales de la lypograptrie néerlandaise n". 247. Het daar vermelde ex. van den senator Vergauwen werd aangekocht door de Kon. Bibl. £en lateren druk vermeerderd cum Gralulalione Ludouici bruni laweali poete vermeldt Hain n°. 2419.
1488.
2 Correptorium Flamingorum. Z.n.v.pL^v.(lr.ens,j,; moet gedrukt zijn bij Gerard Leen te Antwerpen circa 1488; sujnatuur aj — 63, zonder blad^ wijzers of reclames, iii-4°. , 32 bk.
Dit geschrift handelt over de gevangenneming van Maximiliaan door de Brug- genaars in het jaar 1488. Schr. begint - z|jn betoog met aan te toonen de noodzakeiykheid dat overal een gebieder zy ; dit leeren niet alleen verschillende schryvers (vooral bybelsche), maar ook de dierenwereld b.v. de byen en de kraanvogels. Die gebieder moet geëerbiedigd worden. Daarom hebben de Bruggenaars zich aan misdaad schuldig gemaakt , door Maximiliaan , den voogd van hertog Philips, niet alleen uit te schelden b.v. voor „maxemy coussen'\ „maxemy wambays^\ maar door hem zelfs gevangen te nemen. Daardoor hebben
I Filips n (de Schoone). Yoogdyschap v. Mazimiliaan v. Oostenr. 1488—1494.
ztl zich vergrepen aan den gezalfde Gods. „ In plaats van u te spiegelen aan het voorbeeld van David , die niet waagde de hand te slaan aan Saul — roept schr. den Bmggenaars toe — ymnio potius Hh vero deliroj qui bene de Razeghem nominari potcst , el suis discipnlis volutstis oOedire , quam predictis diuinis preceptisj'* (Ter wille der woordspeling staat hier de ïiazegheni^ voor Adriaan de Vilain^ Heer van Rassingem , Arend 11, 3 : 257. of in het fransch de Hassinghien, BuUelin de la Commission royale dliisloire Ie Serie. XI, p^, 390). Zy Bruggenaars z|jn vreeseiyk ondankbaar geweest, door Maximiliaans goedheid aldus te ver- gelden. Zy hadden dan ook verdiend , dat alle privilegies hun werden ont- nomen ; dit is echter niet gebeurd. Ieder oogcnblik verbreken zy den vrede , dien zy bezworen hebben. Zy mogen echter wel oppassen dat met hen niet geschiedt , quod quadragiuta duobis pueris evcnil , qui irrcueretiter Ueliseum deridebanl , el propterea ab vrsis fuerunl laceraU.
Wegens hun gedrag heeft hen de eTcommunicalio major getroffen. Men is daarmede echter niet haastig te werk gegaan , maar de Bruggenaars zyn door den aartsbisschop van Keulen en door apostolische brieven gewaarschuwd. Die ban treft zoowel de schuldigen als de onschuldigen ; dat gebeurt altyd b.v. : I*ro peccJlo nüqs sodomilarum paruili corü qui bn/icio elatis paterna flagilia nesdetiaty celesti igne sunt iswnpli etc. Zy zyn niet alleen geëxcommuniceerd , maar ook geanathematizeerd. Het anathema is een eterne morlis danatio. Voorbeelden van de werking van ezcomm. en anathema, zegt schr., vosijm vidislis in hae veslra sedilione j quia dum post dirla atiathemalisaltonem , aliqui vestrum excmcatorum aul gladijt cesi , aul suspêsi extilerüt , slalim cadauna nigresccbat. Uitvoerig Staat de schr. stil by de gevolgen van excommunicatie en van crimen laeaac viaiestatis , waaraan de Bmggenaars door den H. Stoel zyn schuldig verklaard. Ilcteenigc middel om van de excommunicatie bevryd te worden is absolutie des pausen. Tevergeefs willen de vlaamsche rebellen beweren dat de ban geen invloed heeft, of dat de paus over hen en andere leeken geen jurisdictie heeft. Schr. zegt: ipse {de paus) esl judex ordinarius omnium hominum. Vervolgens wordt over de macht des pausen gehandeld en worden de Bruggenaars ten slotte tot beterschap aangespoord „Hoqetis ergo dnm deli ui robis yralÜa chccdal sotilo more twn recidiuadij'* Zie: Campbell, Annales lypoyr, n". 499.
1494.
3 PETRI BONOMI TERGESTI
NI IN SERENISSIMI MAXI
MILIANI ROMANOR. RE
GIS AC DIVAE BLANCAE
MARIAE REGINAE NVPTI
IS EPITHALAMION. Jan hot einde: Iiii-
pressü Louanü* Z,n.v.dr,enz.j. in-4°., 20 blz.
Het tweede huweiyk van Maximiliaan /, met Blanca Maria di Sforza, had plaats den 16den Maart 1494. Uit dat jaar dagteekent ook dit eenig exemplaar van het by Jan van Weslphalen gedrukte bruiloftslied, waarin de daden van Mazi- liaan worden verheeriykt en ook het oproer van Brugge (zie vorig nummer) ter sprake komt. Dit ex. is in Oct. 1880 door de Kou. Bibl. aangekocht van den heer Fr. J. Olivier te Brussel , in wiens catalogiis van dat jaar het onder n°. 741 voorkomt. De uitvoerige beschrüving vindt men in CampbelVs Annales de la Typographie Nétriandaise au XVe Siècle, ter Supplémenl »"« 355 a.
1604—1614. Yoogdyschap v. Haximiliaan v. Oostenr. Karel V. 3
1504.
4 Ad illustrissdmum principem Pliilippum: archiducem Austriae: ducem Burgundiae etcetera. de triumphali profectione Hispaniensi : deque foelici eiusdem in patriam reditu gratulatorius panaegyricas: in qno (sic) obiter non pauca de laudibus ipsius ac maiorum eius. Conscriptus ac eidem principi exhibitus a Desyderio Erasmo Roterodamo canonico ordinis diui Aurelii Augustini; Z.n.v.pLv.dr. m s.j. (Jnh wet-pen, Theod, Marlens j 1504). in-4^, 84 blz.
Deze panegyricus voor Philips I werd in Brussel in 1604 („in die epiphanie'') gehouden en komt voor by Foppens, Bibl. Belg. /: 231-239. Na den panegyricus volgt : Erasmus. M, Johanni l'aludauo doctissimo alque humanissimo haspiU tuo, S. D,
II 1506—1555.
KAREL II (KAREL V).
5 Dit is een seer wonderlike pronosticacie offc prophecie ghemaect bi eenen .... heydensche meester dye welcke namaels kersten wert
ghedoopt inden tyde dat hertoech Jan van Bourgondien op
die tnrcken gheuanglien was daer veel wonderl\jcke gheseniedenissen in staen. Ende bisonder van die fortune vanden alder edelsten ende machticbsten Kaerle Prince van Spaengien. Noch een pronosticacie oft prophecie vanden seluen Prince Kaerle gheuonden te Veronen in een seer out boeck. Noch een prophecie ghemaect bi eenen wisen gheleerden meester ende heeftse ghesonden den coninc van Vrancryc , daer oeck veel wonderlycke gheschienissen in staen. Met houtsnee op den titel. Aan het einde \ öheprint in ... . Antwerpen, buyten die Camerpoorte inden gulden Eenhoren bi mi Willem V orsterman. Zmder jaar (1504). in-4°. , 8 blz.
De vervaardigpr van de eerste pronosticacie isAlonse Fresant, neef van meester „Estolgani Asirohgo van den groolen torck''\
1614.
6 Wie der Sturm zum Tham in Frieszlandt ergangen ist. {Z.n.v.nL, v.dr.enz.j. (1514). in-4°., 4 dIz.
Verhaal van de inneming van Appingadam door hertog Georg van Saksen op 6 Aug. 1614. Fraaie houtsneê op den titel.
4 Karel II (Karel V). 1514—1616.
7 Eqz Pro nouo Sacerdote promouendo compositio hec valebit. Et continet in se de sacerdotali dignitate. De vita et honestate cleri- corum et eoruin priuilegys pro parte de obedientia subditorum. Oratiuncula compilata per Magistrum Johannem Myller ... Anno
M. quingentesimo xüy. die yj, Mensis Marc\j. . . . Joannes
Weyssenburger. Impressit Landshut. Z,j. Aan het einde: . . Oratiun- culam in decus. laudem et honorem pretactus Magister Johannes Miller suo patrono . . Sigismundo Comitatus Hag Greneroso Comiti. . . . Impressus est Landshut, vicesimasexta Aprilis. Anno 1516. Met een houtmeê op den titeL in-4^. 16 blz.
8 Prognosticatie. Extract in den Jare 1514. Tot Roomen ghetrocken uyt seecker oudt Boeck, door Bartholomaeus Jacobi, Pastoor ende uitgeschreven door H. S. Z. n, v. pi. , v. di\ en z. jaar. 1 blad in-plano.
Latyn en HoUandsch; aan het einde: Extract tiyf Nostradamus in Hollandscb en Franscb.
1515.
9 Sententie, Gegeven op het interinement van Brieven van pardon, noopende d'ontschakinge van seecker Jonge-Dochter , gedaen By Gerrit van Raephórst. {ged, 15 July 1515.) Gednickt na de Gopie d'Anno 1515. Z.n,v,pL,v.dr.enz,jaar. in-4°., 12 blz.
1516.
10 Bulla S. d. n. d. Leonis pape X. super moderatione priuilegiorum per Sedem apostolicam Fratribus Mendicantibus et alys Religiosis con- cessorum : lecta per R. p. Joannem Episcopum Sibinicensem vnius ex causarum Palaty apostolici Auditoribus locum tenentibus. in Vndecima sessione in sacrosancta Lateranense , basilica solenniter celebrata. (ged. 19 Dec. 1516). Ofider den titel het wapen van jmus Leo X. Z.n.v.pl.j V. dr. en z.j. in-4°. , 8 blz.
Deze bul, benevens de andere besluiten van bet 5de Lateraanscbe concilie 1512 — 1517, is te vinden by: Lahheus et Cossartius j Sacrosancta Concitia^ XIV : 815—319.
11 BuUa Vndecime sessionis Predicatorum diuini verbi: lecta per R. p. d. Joannem Episcopum Reualiensem. Illustrissimonim Principum dominorum Joachim principis Electoris: ac Alberti Magni magistri ordinis Theonicorum : Marchionum Brandenburgensium oratorem. {ged. 19 Bec. 1516.) Onder den titel liet wapen van Leo X Z. n. v. pi. , V. dr. en z.j.) in-4°. , 8 dIz.
Deze bul beeft ten doel een betere evangelie-prediking te verkrifgen. Labbcus et Cossartius, Sacrosancta Concitia^ A7K : 288— 291.
12 Pompa exequiarum Catholici Hispaniarum regis Ferdonandi Aui
1S16— 1619. Karel II (Karel V). B
Matemi lUustrissimi Hispaniarum Regis Caroli, Archiducis Austnae, Dueis Burgiindiae. etc. Aan het einde d^ opdracht: Bruxellae ex aedibus Piaefecti mans. Anno domini Millesimo Quingentesimo decimo = sexto , septimo Oalendas Aprilis. %. ir. v. pL , v. dr. en z. ;. in*4^. , 8 blz.
De schrijver is Gerardas Nouiomag^ns, wiens eigenlJIke naam was Qerhard
Geldenhauwer. Hy was eerst historiosjaaf en lector aan het hof vanaarta-
hertogf Karel van Oostenrük, daarna aalnio<»zenier, lector en secretaris van
Philips van Bourgondië, bisschop van Utrecht, wiens levensbeschryving hy
vervaardigde. 11 y stierf 1542.
13 Pompa exequiarign (enz. als Hvoor//.) Achteraan: Louanii in aedibus Theodorici Martini Alustensis. Anno (als voren) . . tercio nonas Aprileis. blz. 12 het drukkersmerk. in-4°., 12 blz.
Verschilt van n*. 12, daar hier de drukker genoemd is; ook de spelling is niet geheel dezelfde; er wordt gesproken van exequiarum pompa; in het andere ex. heet dat ezquiarum pwnpa etc.
1617.
14 In laudem reuerendissimi in Ghristo patris. at^e illustrissimi prin- cipis: ac domini domini Philippi de üurgiindia Episcopi Traiectini insigniti Joannis Brandis de Zwalturn. Equitis Bohemi Panegiricon. Aan het einde: Excnssum Dauentrie in officina Jacobi de Breda Anno . . M.D.Xv\j. Quarto Galend. Nouembr. in-4®. , 16 blz.
15 Acta Capituli generalissimi diui ordinis sancti Francisci:^ rome in sacro conuentu de ara celi: de mandato sanctissimi domini nostri domini Leonis pape. X. Anno domini. M.D.Xyn. In festo penthecostes celebrati. Z.n.v.pl.^v.dr.enz.j. in-4®., 16 blz.
Inhoud: de beide bullen van Leo X in het jaar 1517 uitgevaardigd om een einde te maken aan de oneenigheden in de Franciscaner-orde. Zie: (//WyoO, Histoire det ordres monasiiquet^ retigieux et mtlUaires etc. Di. VII bh, 91 — 93.
16 LUce Nerdeni inter Apollinem et Mercurium dialogus fabulosus de prima ciuitatis Delphorum apud HoUandos .'. origine .*. Volgt een grieksche vertaling van den titel in xylographie; daarmider een a/beelding der maagd Maria in houtsnèe. Venundantur in edibus honesti viri Comely Henriei ealcotvpi iuxta forum piscarium commorantis. Aan hel einde: Impressum Delphis ab Comelio Henriei calcotypo. Anno . . . Millesimo Quingentesimo decimo septimo. quinto nonas Septembris.
in-4^, 24 blz.
In dezen dialoog wordt de naam Delft in verband gebracht met Delphi.
1519.
17 Petri Aegidii CeleberrimaeciiiitatisAndYerpiensisab Actis.Threno- dia siue lugubris Cantio, in funus Imp. Cae. D. Maximiliani. Semper Aug.
6 Karel U (Kaxel V). 1519-1623.
01 Eiusdem, de Eodem Caesare, et al^s claris Heroibus Epitaphia, cum aliquot Epigrammatis. Aan hel einde .'(Anlweqmi) Michael Hooch- stratanus Impnmebat. An. D. M.CCCCC.XIX. in-4^ , 28 blz.
Zie oyer Petras Ae^dins J. F. Foppens. Bibiiotheea Beigiea II: 948 & 949. Keizer Mazimiliaan overleed 12 Jan. 1519.
18 Vivat Rex Carolus. {Op blz, 3 wordt de inhoud aldus omschreven :) Orationes treis , qvarvm prima a legatis regis Gallorum , pro fauore sib regi , Imperator designaretur , conciliando , ad principes electores Francke- furdiam est missa. Altera per Generosmn Comitem Hermannum Nuenarimn , pro inuictissimo Carolo Ro. iam rege electo in Francke- furdiensibus comit\js extempore edita. Tertia exhortatoria adeundem, auctore doctissimo uiro. LL. doctore Jacobo Sobio , Nobilibus apud Franckefdrdiam iubentibus. (^Met ryk vercierdefi litel.) Francoford\j . . . (z. 1/. V. dr.) An. M.D.XIX. pndie Galendas July. in-4^. , 46 blz.
= W. n'. 3.
1520.
19 Divi Caroli Imp. Caes. Opt. Max. desyderatissimvs ex EBspania in Germaniam recÜtvs. Cor. Grapheo Avtore. Antuerpiae Michael Hillenius Imprimebat. Jan het einde: Apud Imperialem Antuerpiam per Michaelem Hillenium Hoochstratanum. Zonder jaar. (1520.)
in-4^ , 16 blz.
Zie over Grapheus: Paqmly Mémoires (iR-/b/0) 7:604 etc. Karel was in 1517 naar Spaqje gr^'ST^uin en Iceerde, na 1519 tot Iceizer van Duitschland gekozen te zfjn, in Oct. 1520 over Engeland naar de Nederlanden terug.
1522.
20 Ein schone vnd clegliche history bruder Jacobs probst Augiistiner ordens vor zeiten Pnor zu Antdorff , .... von beiden gefencknissen , so er von wegen des worts gottes, vnd vmb des heyligen Euange- liumsz willen erlitten hatt. z.n.v.pL.v.dr.en.z.j. in-4°. , 30 blz.
Op den titel van dit hoogst zeldzame boeKJe bevindt zich een groote houtsneê, waarvan een naaawkeurige beschryving gevonden wordt in het werk van den heer //. 0. Janssen, Jambus Praeposiius^ AmsL 1862 blz. ISO, welke van oordeel is dat dit stuk ongeveer 1 522 wellicht te Wittenberg is gedrukt. Op de laatste blz. ziet men een houtsneê, een monnikskop voorstellende. Op blz. 23 begint Ein Epistel darinnen obgemelter bruder Jaeob probst vermand alle die so seine predig
gehort habenn, vnd sonderlich die zu Antdorff.
Van dit door Jacobus Praepositns geschreven boeKJo zag ook een latOnsche uitgave het Ucht {Jwher, Allgemeines Gelehrten-'Lexieon , III: 1743).
1528.
21 BvUa Indvciarvm Sev Trevgarvm Triennalinm : inter omnes Ohristia- nos Beges et Principes: per S. D. N. Adrianum Papam VI, sub
1528 - 1526. Karel II (Karel V). 7
censaris et penis Eccleedasticis Indictarum (gedagt. Anno . . . Millesimo quingentesimo vicesimo tertio, pridie Kiar Ma^.) Aan het einde: Miclmel Hillenius {te Antwerpen) imprimebat s.j. in«4^., 8 blz.
Op den titel, die geheel door sierlQk randachift omgeyen is, is het panaeUlk wapen aangebracht. Aan de keerzQde van den titel vindt men het wapen van keizer Karel V. Daaronder: Cum Gralia et Primtegio, Opgenomen in het Bulla^ fiurn Homanum uitgeg. auspicante Franciteo Goude, Vi {Augustae Ttturinorwn. 1860), [—13. De paas beveelt den chriatenvorsten onder elkander vrede te alniten m einde den Turk weerstand te kunnen bieden.
%
22 Der actus vnd handlang der degradation vnd verprennung der Crist- lichen dreyen Ritter vnd merterer Augustiner ordens geschehen zu Brussel. Anno M.D.xxi\j. Prima July. Ist darbey das recht Christenlich Salue. {De titel in lijstwerk.) z, n. v. pL , t;. dr, en z.j. in-4°. , 8 blz.
1524.
23 Memorabilis obsidio Ticini siue Papiae, quae Anno post Christi ortum M.D.xxii\j. sub Galend. Octo. a Francisco Ghristianiss. GalHarum rege aduersus Carolum Caesarem inchoata, ex\jt in Galen, fere Martias Anni insequentis , Latine coscripta (.sk) per Hadrianum Barlandum. Tumultus Germanorum. Tumultus popularis apud Buscunducis. Aan het einde : Antuerpiae , Apud Hadrianum Tilianum , et Joannem Hoochstratanum .... M.D.XXVI. in-S""-. , 36 blz.
1625.
24. La bataille faicte par de la les mons deuant la Yille de pauie Ie xxii^', iour de feurir Lan. m.ccccc.xxy. Aan het einde: Imprime en la rille Danuers .... Par moy Jaques de Liesuelt , zonder jaar. (1525.)
in-4^, 8 blz.
Met opgave van de gevangen genomen en gesneuvelde aanzienlUke FrauBchen. Zie Afar/i», llistoire de France VIII : 63-67.
25 E!en suyuerlicke ende seer schoone Dispntacie. Welcke gheschiet is in den Haghe in Hollant, tusschen die Kettermeesters ende.... Jan van Woorden, aldaer geuangen ende oock verbrant. Welcke questien al wel ghenoteert geweest z\jn, van eenen wel gheleerden man, An. duysent v\jf hondert xxv. den xv. dach Septembris. . ..Z. n. v. pi, , v.dr.enz.j. {Emden^ Mierdmans c. 1556.) in-8^, 78 blz.
Door GuiL Gnapheus. Zie BibL Belgica L v. Gnapbens; de Hoop Scheffer^ Gesch. der Kerkherv. blz. 360 — 861 en Bijdragen voor de vadert, gesch. door H, Fruin. fiieutee Reek». Vli (1870) 361—64.
2G Een suyuerlicke ende seer schoone Disputa/ie. Welcke (/eschiet is in den Hai^e in Hollant, enz.,.. z,n.v.pl.^v.dr,efiz.j, {Wellicht; Wesel A. van Hasselt.) in-8^, 80 blz.
Latere druk.
8 Karel II (Karel V). 1525-1627.
27 Een suyuerlt^cke ende seer schoone Disputatie Delft. By Aelbert
Henricxz. . . . 1578. in-8^ , 80 blz.
1626.
28 New erbarmliche tzydunge. van der groisserschlacht^soderTuircksch Keyser, mit dem Konynck van Vngem vnd Behem, vp den xicviy. dach des Augst, gedayn hait. In wilcher d'Koenynck, #nd vyl groisser Herren synt erschlagen worden, tzo groissem schaden, ge-
meyner Christenlieit Item die Oifenbarung Broder Beynhar^ ,
Des gelichen Methosius, wie der Turck, vur CöUen sal erschlagen werden. Aan hel einde : Gedrackt tzo CöUen by sant Lupus Z, n. v. dr. en z. y. in 4^, 8 blz.
Op den titel en op de laatste blz. bevinden zich houtsneden. De hier bedoelde veldslag ia die van Mohacz (29 Aug. 1526) waarby Lodewljk II, de laatste eigen koning van Hongarije, omkwam. Zie /.. Ratike, Deutsche Getchichle itn Zeilatter der Heformalion, IL 410 v.v,
1527.
29 Potentissimi Hvngariae Bohemiaeque Regis, Ferdinandi, Archiducis Austriae etc. In ciuitatem regiara llungariae Stulweyssenburguni ingressio , córonatioque , longe celeberrima. . . . Antuerpiae , ex officina Joannis Graphei. Anno M.D.XXVII. in-8°., 16 blz.
29 a Nyeuvve tydinge van Perdinandus: Coninck tot Bemen: Prince
ende Infant in Hispanien , Eertsch Hertoghe in Oestenryck . . . Hoe hi tot eenen Coninck gecroont is. Oeck hoe hi dese naeste maent May tot Breysel int Slesigherlant inghereden is, etc. met vele ander wonderlycke geschiedenissen ende wederwerdicheyt , so dagelics gheschien, ende inder weerelt ghehandelt worden, etc. (Op den Hiel de portretten in houtsfieê van Keizer Karel en Sultan Soliinan,) Z,n,v. pi, (Deventer), v,dr,etiz,j, in-4°., 12 blz.
Blz. 9 — 11 een gedicht.
30 Pro Invictiss. Caesare Carolo Augusto, Hispaniarum Rege Catholico etc. ad Epistolam Franci Regis ad Prmcipes Impery te^nsmissam , necnon ad Apologiam Madriciae conuentionis dissuasariam , responsio , ac erudita admodum refutatio. Cum al^s nonnullis lectu dignissimis, quorum omnium catalogum uersa indicabit oagella. Autverpiae Apud Michaelem Hillenium. Anno M.D.XXVn. Mense Augusto. Aan het einde: Cum Privilegio Caesareo pro lo. Grapheo. in-8°., 150 blz.
De inhoud bestaat uit 9 verschillende stukken betreffende de twisten tusschen Karel V en Frans I in het jaar 1526. Zie (V. n^ 11.
Van dit boekje verscheen in 1527 ook een uitgave in-4^ bU Joan. SchetTer te Mainz.
16S7. Rstel tl (Karel V). i
31 Pro invictiss. Caesare Carolo Aufinisto responsio, en%.
in-8^, 150 blz.
Als 'tTOorg. met dit yenchil dat het: Cum Privüegio Caemreo aan het alot met andere letter ia gedmkt.
32 Pro inyictiss. Caesare Carolo Au^pisto , etc. {als de beide voorg.) Cum PriYJlegio caesareo. Antuerpiae in officina loannis Graphei, Anno. M.D.XXVII. die. XIX. Mens; Augu. in-8^ , 176 blz.
De setting van dit ex. verdchllt zeer met die der vorigen.
33 Epistolae dvae , altera Clementis YII. Papae , ad Earolvm Y . Impera- torem Aug. etc. Altera Karoli V. Imp. Aug. etc. Clementi respon- dentis. Legisse iuuabit. Anno domini M.D.XXyiI. Mense Martio. Z. «. V. p. en V. dr, in-8°. , 96 blz.
Clemens beroept zich in zUn brief (ged. 28 Juni 1526) op al wat h{) in Karela belang heeft gedaan ; daarom beklaagt h|| zich na over het gedrag yan *8 Keizers troepen en over de bonding van Karel zelven, ólta o. a. in Spai\)e het gezag yan den Heiligen apoatolischen stoei wil onderdrukken. KareFs antwoord is van 17 September 1626.
34 Epistolae dvae, altera Clementis YII. etc. Aan het einde: Excusum Coloniae, Anno. M.D.XXVII. in-8^, 96 blz.
Verschillende druk yan N**. 8S. De titel heeft hier acht , in 't voorg. negen regels.
35 Antvvorde des .... Keysers Caroli des vijfsten, Conincx van Spag- nien. etc. op den brief des Conincx van V ranckrycke , Ende oick op de Apologie oft wedersegghinghe des selfs Conincks, teghen het tractaet tusschen hem ende den Keyser te MadrigUen in Spaignen
gemaect. Achteraan: Tantwerpen by m\j Jan Grapheus. Anno.
M.D.XXVn. Ten. XU. daghe Septembris. in-8". , 182 blz.
36 G Antwo«rde 2>es Keysers Caroli des v\jfsten , Conincx van
Spaionen etc. enz, Ghedruckt b^ m\j Jan Grapheus int iaer .... M.CCCCC. ende. xxvy. Ten. xxv. daghe Septembris Tantwerpen Inde Auguatinen strate. in-8^., 168 blz.
r=W. 12. Tweede druk van 't voorgaande.
37 Pro divo Carolo , eiys nominis Quinto Bomanorum Imperatore Inuictis-
simo , pio , in satisfactionem quidem sine tahone eorum quae
in illum scripta, ac pleraque etiam in uulgum aedita fiiere , Apologe- tici libri duo ex IIispan\js allati cum al\js nonnullis , quorum catalogos ante cuiusque exordium reperies. In incUto oppido Basiliensi. Z. n. v, dr. Anno. M.D.XXVn. in-8\, 120 blz.
Dit is het eerste deeltje der Apologelid libri duo. De meeste der hier opgenomen stukken z0n eveneens te vinden in het boeKJe: Pro Inviaist. Caesare Carolo elc. {n^. 90—82) en: Epitiolae duae (n^ 83-34). De titel is omgeven door houtsneden, waarvan de onderste het drukkersmerk
10 Kaïel n (Karel V). 1527-1528.
met de letters G, U, hebben. Hiermede is waarachgniyk bedoeld Codofredus Hittorpius. Deze vertrok wel in 1621 naar Keulen (zie: Panzer, Annales Typo- graphici XI: 290), maar het is niet onmogelUk dat z||n opvolger dezelfde hoatsneê-figuren is blijven gebmiken.
38 Statuta Jurisdictionis Eennemaxie. Op de eerste en laatste bh. een groote houtsneê. Aan het einde: Excusmn Amstelredamis celeberrimo totius Hollandie Emporio ex officina Petri iohannis Tyebaut. Zonder jaar (1527.0 iii-4°., 8blz.
Inhoud: een verordening van 17 Juni 1627: Universis et singnlis ecclesiarum parochialium Rectoribns sen eorum loca tenentibos presbiteris clericis, notaris etc, onderteekend: Johannes de Grieckcn Prouisor Jacobus Theodrici Decanus Theodricus Schoerle notarins; 2*". copia mandati Venerabilium dominorum Ofiicialiom Traioctensium in eadem Synodo publicati. Onderaan: Sic script us ComeliuB de Maseyck, Notarius.
1528.
39 La desfianche faicte au trespuisant et noble Empereur Charles, de par Ie Roy de Franche et Roy Den^leterre Et aussy la response du bresnoble Empereur sur la ditte desfianche. Met twee houtsfieden op den titel, waarvan één het wapen des Keizers. Imprime en Anuers .... par moy Jaques de liesuelt (1528). Op de laatste bh, nog eefi hontsnee.
m-4°. , 20 blz.
Zie: Martin f Histoire de Franee VUL p. 104 v. r.
Voorin is geschreven : Provocatió Carolis V, Imperatoris Frandsco I, Calliae liegi factOj legilur ms. in miscellaneis Netgids mss. torn, 2. f. 22.
40 Exhibita quaedam , per Edyardum Leum , Oratorem anglicum in consiUo Oaesareo ante belli indictionem. Responsie cordatissima nomine Caesareae Maiestatis ad eadem. Aan het einde, Z. n. v. pL (Antwerpefi): Per Io(annem). Gr(apheum). Anno M.D.XXVIIL
in-8°., 24 blz.
Uier wordt hoofdzakelijk gehandeld over de uitlevering van de beide zonen van Frans I. BU het verdrag van Madrid (14 Jan. 16*26) waren zy door Frans I aan KarelV als gijzelaars gegeven. By tien dames-vrede van Cambray (5 Aug. 1629) werden zy weder uitgeleverd tegen betaling van 3 millioen kroonen.
41 Warhafffcige neüwe zeitung. Von den krieg zwischen Keyserlicher Maiestat, dem Hausz von Burgundi, Stifft Vtricht, vnd Hertzog Karol von Gellem &c. Wie das ergangen vnd gehandelt worden bis aufiFNatiuitatis Marie, des achten tags Septemb. An. & XXviy. {Daar- onder een groote houtsnêe in drieën verdeeld , links boven het duitsche rijks- wapen , rechts boven het wapen van Gelderland , onder het afschieten van twee kanonnen.) ... Cum cracia et Priuilegio C.M. Aan hel einde: Ge- truckt . . . durch Johan Imselbergk ausz der Reychen Ow Costantzer Bistumbs , welcher er selbs zum theyl in eygner person gesehen imd
158&-15S9. Karel II (Karel Y). 11
er&metc. AnnoTansent, FünfEhundert, Zwentzigyndaclit, invigilia Mathei Apostoli des xz. tagks Septembris auszgangen. Op de UMiste Ws. vijf wapens. m-4°. , 20 blz.
42 Eyn merckelick gedichte nyges ^emaket van dem yorgifiiigen ketter MEurtino Luther , myt ener leefliker vermanynghe tho al len gaden Ghrifltenn stantaftignen tho stande in dem rechten waren louen vnde geeetthen der gemenen Christliken Karcken etc. Vnde dvt sulue ge- dichte machmen en^ngen nha der wise der studenten leeth , genomet Vrysck vnde vrohck willen wy syn etc Anno domini 1528. Daar- ackter volgen met doorloopende $im. nog 2 gedicfitefi , het eerste van deme ▼ormethenn vomemende der martynscher Predicanten , myt eren vorwanten vnde anhengeren, de sick vnuorschemet Euangelische noemen etc.^ en het laatste: Van dem schentliken vnde onerliken wyfp nemen Martini Luthers. Aan hel einde : Ghedrucketh tho Deuenter durch Albert Paffiraed. lm iaer onses Heren M.D.XXyin. Inde maent Nouemb. in-4'^., 32 blz.
Zeer heftig tegen Luther, die zoo zwart mogeiyk wordt afgeschilderd, tegen de zich noemende £v. predilcanten en hunne aanhangers, die niet meer ter mis gaan, vorachten den Priesterliken staehi, de woldaelh Christi nycht betrachtel etc. Als voorbeeld van taal, maat en ryra moge het volgende koepiet dienen:
We dem yennen sprickt Jesus Christh
Welck mynsck orsake der argherynghe ysth
Vele better wer he nycht gebaren.
Alszns vomoreth werthmênnich man
We dem yennen de dat besan
Szo mennych man wert vorlaren.
1529.
43 Emstliche red Keyserlicher Maiastet , Caroli des fïinflPten , die er zu den EQspaniem gethon , von seinem Abschid ausz Hispania , vnd was er jm , in Welsdien vnd Teutschen Landen , zu endem vnd zuthun hatt fiirgenommen, yetz new inn Teutsche zung vertolmetschet. {Met het wapen van den Koning van Spanje op den titel,) s. n. v, pi. en v. dr.
in-4* , 10 blz.
44 Dordinancie vander incomsten, ghedaen bjj onsen Keyser ende Goninck Kaerle Inde stadt van Boloingien in Italien Int iaer ons heeren. M.CCCCC. ende XXIX. in de maent Nouember. Aan het einde : Gheprent Tantwerpen . . . by my Michiel van Hoochstraten . . . M.CCCCC. ende XXIX. den XVIII. dach van Decembre. in-4°. , 8 blz.
BeschrOving van KareVs intocht in Bologne.
45 WJe in Eesachen, und in den feilen so sich derhalben zu tragen, nach Götlichen billichen rechten , Christenlich zu handeln sey. Wirt gründtlich vnnd klarlich angezeigt durch .ix. namhafftige artic-
12 Karel n (Karel V). 16S9— 1680.
keln, .... Johann Brentzius zu Schwebischen Hall. Athieraan: Getruckt zu Straszburg, am Holtzmarckt, durch Balthaasar Beek , lm jar als man zalt. M.D.xxix. in-4^, 36 blz.
Zie over Brenz : Hertog , ReaU-Enegklopaedie 2* Ed, II : M5-619 , waar op blz. 611 een kort overzicht van dit geschrift wordt gegeven.
46 Geschreven Copie. Sententie van het J7q/ van Holland lud. 26 Febr, 1529) Oft acte yan submissie waarby Adam Aertse Ghiragijn is gecondt. om 14 gl. te betaelen ter saeke h^j Socjskens had gegeten op eenen Saterdagh tusschen Eersmisse ende Lightemisse, en over Speek op eenen Rnxter Ayont. in-f°., 2 blz.
1680.
47 Caroli Quinti cym Hispaniarom tum duplicis Germaniae et Roma- nonim Archiregis, utriusque et in Longobardorum * Begem , et in Bomanorum Imperatorem Coronationis mstoria: Per Henricum
Gornelium Agrippam, Excudebat Martinus Caesar ^ An.
M.D.XXX. Z, n. V. pL {te Antnerpefi) in-8^ , 40 blz.
Zie over het leven en de werken van H. C. Agrippa. Nkeron , Mémoires de» hommet illtutres XVII : 1 vv. XX : 104 4' 105. Het boeKje is opgedragen aan Harga- retba van Oostenrifk en aan Antoine de Lalaing, graaf van Hoochstraten. De krooning had plaats 22 en 24 Febr. 1580.
48 La conronnation de Lempereur Charles cinquiesme de ce nom ÜBuiete a Boloin^ne la grasse Ie Jüiurdy vingtdeuxiesme de feburier. Lan de grace. luul einq^ eens et trente. Op den titel een groote houtsneê. Aan het einde: Impnme en Anuers par moy Guilliaume Yorsterman. An. M.D.XXX. Daaronder het drukkersmerk. Op de 2de en de laatste bis. zijn nog groote houtsneden, in-4^, 16 blz.
Het verhaal heeft betrekking op de krooning tot koning van LombardOe den 228ten en tot keizer den 248ten Febr.
49 Die erooninghe yan den Eeyser, gheschiet te Boloingne la grasse, des d^'sendaeehs, den xx^j. daeh yan Februario. Int iaer ons Heren, Duysent y^jf hondert, ende dertich. Onder den titel een houtsneé^ Keizer en Paus met beider gevolg voorstellende. Op de laatste blz, : Gheprent Thantwerpen .... Bi mi Willem Yorsterman. Tot desen boeexken en sal niemant af, noeh toedoen, op de pene daer af ghecorrigeert te worden yan den heere. Daaronder het drukkersmerk. Zonder jaar (ISSO).
in-4°., 16 blz.
50 Die erooninghe yanden Keyser, ghesehiet te Boloingne la grasse, des d\jsendaeehs den xx\j. daeh yan Februario. Int iaer ons Heeren, Duysent y\jfhondert ende dertieh. Onder den titel eefi houtsneé als bij
1630—1688. Karel II (Karol V). 13
U voarg. Op de laaUle bh, : Ghepreni Thantwerpen Bi mi Willem
Vorsterman. Zonder jaar (1530). Daaronder het drukkersmerk.
mA\, 16 blz.
Latere druk van het voorgaande, zonder het toevoegsel op de laatste bU.
51 Joannis Daniisci Regis Poloniae Oratoria, ad Clem. VU. Pont. Max. et Carolum. Y. Imp. Auff. de nostorum tempormn calami- tatibns Sylva, Bononiae aedita. fx, Decemb. M.D.XX1X.
Joannis Secundi Ha^ensis de Face dudnm Cameraci confecta, ac Caroli. Y. Imp. coronaüone, Carmina.
Ang. Andreae Besendii Lusitani, Encomium vrbis et acade- miae Louaniensis. Aan hei einde: Joan. Grapheys excudebat Ant- uerpiae . . . M.D.XXX. in-8^. , 40 blz.
52 Ad divam Leonoram, Galliae Reginam, Caroli Caesaris germanam sororem, de eius foelicitate et matrimonio, cum Ghristianissimo Francisco rege, Gratulatio. Per Joannem Stratium. Res Nova. Aan het einde van den gelukwensch blz. 21: Joan. Grapheus excudebat: (^n^twrp.) An. 1530. mense Julio. Daarachter Us. 22: Guilielmi Piellei carmen Delphicum. en Petri ELseni Buscoducensis , hendecasyllabum.
in-y . , 24 blz.
Joannet SlraHus was canonicos te Antwerpen.
53 Newe zeyttung des erschröcklichen wassers, so sich auff den f&nflten lijouembris im Niderland erhaben, vnd was es fOr schaden getfaon hat, etc. 1530. {Z.n.v.pl.env,dr.) in-4°., 4 blz.
1681.
54 Henrici Cornelii Agrippae sacrae Caesarea^ Maiestatis a Consilvjs et archiuis Inditiarvj Oratio, in fïmere Diuae Margantae Austriacorum et Burgundionum Principis aetema memoria dignissi- mae, habita. Anno. M.D.XXXI. Aan het einde: Martinus Uaesar excudebat. AntYeri)iae, Anno... MUesimo Quingentesimo Tricesimo primo. Mensis Jun\j die sexto. in-8^., 56 blz.
Mürgaretha van OoMtenrifk, wier bescherming H. CAgrippa ruimschoots had genoten, overleed 1 Dec. 1530.
1582.
55 Auctenticque Copie escript Ie , XX , iour Daoust en la ville de Belgrado a Lemperialle Maiesté luy auisant des manieres du grant Turc, et en quele ordre il vint en Belgrado, et plusieurs aulfa^s choses aduenu etc. Laquelle Copie Ait enuoye de Yenise en Anuers Ie. Y. Jour Doctobri. 1532. Daaronder een houtsneé voorstellende den intocht van den grooten Turk binnen Belgrado. Aan het einde: ünprime
14 Karel n (Karel V). 1688—1(36.
en anners . . . par moy Adxien de Bergaes lan. M.CCCCC. ei trente deulx Ie secund iour de Nouembre. iii-4''., 8 blz.
56 Nouuelles de la tresgrande yictoire de lemperialle maieste contre les turcqs Ie. xxyj. iotir de septembre lan M.D.xxx\j. en Stuermarck enuoyees par vng capitaine nomme Michiel Meschsaer. Aan hel einde:
Impnme a Gand par Pierre Lempereur Ie. xxvj. iour Doctobre
M.D.XXXn. in-4^, 4 blz.
Zie oyer *8keiseni veldtocht tegen de Tarkea in 1532 : Ranke ^ Deutsche Ce- schiehte im ZeUalter der Reformatiou. III : 425. v.v.
56a Verclaringhe veel wonderliker dinghen der werelt. Hoe die Grodlike AlnK^entheyt: van beghin der werelt: den seuen Gleesten ofb Enghelen der rlaneten dye hemelen te regieren beuolen heeft. Ende veel dinghen nyeuwelick geuonden ende haer beghinsel ffenomen hebben, etc. Waer by te mereken z\jn veel grote miraculen, welcke eens deels geschiet zijn, ende noch geschien sullen. Hoe dat.... Maximi- liano doer . . . ffohan IVithemius ... toe ghescreuen ende rerclaert is. Ende wt dye hoochduytsche spraeck in dese nederlantsche te drucken gheordineert is. Anno 1532. {Met hontsneê op den liteL) Ende Gratia ende Priuilegio der Eeyserliker Maiesteyt... Aan het einde:
Gheprent ende ouergeset wt den Hoochduytsche doer Johan
Haselberch van Beychen oft Constantzer Bisdoms . . . M.CCCGG.XXXn.
in-4^, 24 blz.
Volgens P. n*. 44 gedrukt te Antwerpen by Adriaan van Berghen.
1588.
57 Memorabilis Gonflagratio Templi Diuae Mariae Antuerpiensis heroico versu velut ob oculos posita. Authore Gornelio Grapheo. Anno M.D.XXXnn. Aan het einde: Ex officina Joan. Graphei Anno 1534. Z. drukplaats {Antwerpen). in-8^, 32 blz.
Het hier bezongen feit liad plaats op 5 Oot 1583. Paquot f MémoireM (in~f,) I : 604 yermeldt een in-4*-uitgaye van hetzelfde Jaar.
1685.
58 Den Tocht des alderdoorluchtichsten ende onuerwinl\jcsten Keysers Garoli die v^jfete , ... die hy ghedaen heeft wt Italien in Anhncam Argierien, ende vander fortunen ende auontueren die syn Maiesteyt in die reyse ghehadt heeft, enz, Beschreuen door Nicolaum Villaganonem, een Ridder van Rhodis, ende ghesonden aenden Goninckstabel (sic) vanden Nedergheberchte , Heer Belleum Lange-
um, Tantwerpen . . . by my Jacob van liesueldt, z.j. (1535)
op de laatste blz. het drukkersmerk. in-4°., 24 blz.
Karel deed in 1535 een tocht naar AtWkft on) den zeeroover Khair-ed-din Bar- harosaa te tnohtigen.
1686—1636. Karel H (Karel V). 16
59 La FelicissiiDa intiaia &t(» per la Maesta Cesarea in la dtta di Napoü con gU progressi et altri appaiati iatti per la citta particular- mente. {Met H keizerlijk wapeti op den tiUL) Z, n. v. p/. , v. dr. en s. j. {Italiaaniche druk.) in-4°. , 16 blz.
Gedagrteekcnd uit Napels 26 Nov. 1635 en onderteekend : P. A. P.
60 La Triomphale Entraia di Carlo. Y. Lnperadore Augasto in la Inclita Citta di Napoli, e di Messina, con il significato delli Archi Tri- omphali, e dele Figure Antiche in Prosa e Yersi Latini. {Mei hei keizerlijk wapeti op den titel.) Z. n. v. pi , v, dr. en z.j. {Italiaansdie druk.)
in-4^,24blz.
De beflchrijvingr van den intocht te Napels is gedagt. : in Napoli y alli. xxx. di Nouembro. M, I), XXX (sic) , onderteekend : Andrea Sala ; het verhaal van den intocht te Messina is gedagt.: Data in Metnina è di. xsx, d*OUobre. M.B.XXXY,
61 n Glorioso Trivmfo Et Bellissimo Apparatp ne la FeUcissima entrata Di la maesta Cesarea in la nobilissima Citta Parthenope Fatto con lo Particolare ingresso di essa Maesta ordinatissimamente Descritto (Met houtsneê en randwerk op den titel.) z.fi.v.pl.^v.dr.enij.
in-4^, 16 blz.
Het de CUta Parthenope is Napels bedoeld.
62 Gvalterii Corbetae jvreconsvlt et senatoris Mediolan. Oratio, Habita In Fvnere Divi Francisci. U. Sfortiae Yicecomitis Mediol. Dycis. Z.n.v.pLj v* dr. en z.j. (Ilaliaansche druk.) in-4^y 16 blz.
63 Grewliche geschicht vnd auffinibr der stadt Amsteldam in Hollandt, durch die auffrührische Anabaptisten zu der zeit, sampt die biltnusz des ersten Adamyt, vnd nackt lauffersDietericliSclineider, warhafitig beschrieben. Z. n. v. pi. , v. dr, eti z.j. een blad in-folio.
In drie kolommen gedrukt. In *t midden een gravure hoog 19, breed 13 decimeter met onderschrift üiederick Snyder den eersten Adamyt ende Naect-Aooper met adres: V. Siehem (e. excudit. Het geheel is waarschQnUik omstreeks 1600 gedrukt.
1586.
64 Ordine pompe, apparati, et ceremonie, della solenne intrata: di Carlo Y. Imp. sempre ayg. nella citta di Boma. Daaronder ^s Keizers zinspreuk: PIts vltoa. Aan het einde: Di Itoma è. Y. di Aprile. M.D.XXXYI. Z. n. v. pi. , v, dr. en z. j. in-4^ , 16 blz.
Italiaanscho nitgave (?) van W. vfi, 8642.
65 Dye triumphelike incomste ons ghenadichs Heeren des Eeysers Caerls de vyfete . . . ghedaen in . . . Boome , metten beteeckemssen vande triomphelicke ooghen ende antycxsche figaeren, in Lat^jnsche prosen ende veersen ghesonden aen de hoochey t des Hertoechs van Florentien , by eenen synen goeden yrient neffens den Keyser wesende. Jan het
16 Karel II (Earel V). 1686.
einde: By al uwer doorlnchtigher hoocheyt, oetmoedich dienaere Zanobius Ceffinus. Gheprint Thantwerpen . . . by my Michiel van Hoochstraten. Anno. M.OCCCC. ende. XXXYL in-4°., 8 blz.
66 Nouuelles de Rome touchant Lempereur. Imprime en Anuers .... par moy. Michiel de Hoochstraten. Lan M.D.XaXVI. in-4®. , 8 blz.
Hierin wordt meegedeeld de rede door keizer Karel V in April 1&86 te Rome gehouden, in tegenwoordigheid van den paos en de kardinalen. Zie Ranke f Deuttche Gesehichte im Zeitalter der Hefonnalion, IV blz, 28.
67 Tvjdinghe van Roome aenguendedenKeyser, Aan hei einde: Gheprent Tantwerpen, bi mi Micmel van Hoochstraten. Zonder jaar (1536).
in-4^ , 8 blz.
UoUandsche uitgave van *t voorgaande.
68 La gloriosa Et Triomphale Entrata di Carlo. Y. Imp. Aug. in la Citta di Firenze, et il significato delli Archi Triomphali , et Statue sopra loro poste , con i loro detti , et versi latini. {Mei H keizerlijk wapefi op den tüel,) Z. n. v. pL , t^. dr. en z, ;. (Italiaam he druk.)
in-4^ , 14 blz.
Gedagteekend : De Fiorensa^ é. JCXIX. tVAprile.
69 Ordine pompe , apparati , et cerimonie , della solenne intrata : di Carlo y. Imp. Sempre Avg. nella citta di Firenze. {Met hel keizerlijk uHipefi op den tüel.) Z. n. v. pi. , v. dr. en %. j. {Italiaansdte di^k.) in-4°. , 12 blz.
De intocht te Florence had den 298ten April plaats.
70 Entrata del imperatore nella citta di Lvcca. Met ^skeizei^s zinspreuk op defi titel.) Z. n. v. pi. , v. dr. en z. ;'. {Italiaansche druk.) in-4°. , 8 blz.
Aan het einde : De Lueca il di decimo de Maggio .... Di V. S. B. Seruiior dedititsimo Nieolo Montecalini,
71 Recueil daucunes lectres et Escriptores. Per lesquelles se comprend la yerite des choses passees, Entre la Magestede Lempereur Charles, cinquiesme. Et Francois Roy de France, premier de ce nom. Et dont par icelles se penlt tesmoigner .... qne ledict Roy de France €»t seul occasion de la guerre presentement meue. etc. Op blz. 2 leest men: IMprime en la ville Danuers Ie xxvüi. Jour de Juing. Lan
M.GCCCG.xxxyi. Par la vefue de Martin Lempereur, Et ce par
charge et ou (sic) nom de Pierre Damant. Gardeioyaulx de ladicte Lnperiale. V M. in-4°. , 136 blz.
72 Recueil oft yerhael van sommige brieuen ende gescriften by de welcke wort beuonden ende verstaen de waerheyt van den saken gebuert .... tusschen de Keyserhke Maiesteyt Karolo de yjijfste, ende Franchois de eerste yan dien name, Coninc yan Yrancr^jck. Ende
1&86-1687. Karel n (Earel V). 17
bi de welcke men mach .... claerlvjc weten , dat die voers. Coninc yan Vranerijck is alleen oorsake vander oerloghe enz, mlgt een hout- snee: het wapeti des Keizers; op de laatste biz, een ffrootere Iwutsnee^ eveneens hel wapen des Keizers voorstellende. in-4^., 200 blz.
Authentieke vertaUng van 'tvoorg^. Uit blz. 2 bl0kt dat deze verzameling brieven over de twUten tusschen Karel V en Frans I op last van „ Peeter Damaut , bewaerdere van den iuweelen der Keyseriycker Maiesteyt'\ te Antwerpen zyn gadmkt door de Wed. van Mert<*n de Keysere in 1536, „den. xxv(j. dach van Aojcasto '*.
73 Pronosticatie van den Jare .... M.D. ende XXXVI. GhecaJculeert tot Burchausen in Bever, by den vemaemden Doetoor in Medecinen ende Astronomyen Meester Micliaell Krautwadell. Men vercooptse Tanwerpen (sic) by Uregorius de bonte inden schilt van basel (1536).
in-4^, 8 blz.
Onder den titel een groote hontaneê: in 't midden een persoon met hermelijn, kroon en scepter stelt de zon voor, aan zyn rechterhand een vrouw met een boom met het bovenschrift : Mane , links van de zon Merkurius met de slangen- staf. De zon- en de maancclips , die dat janr zoinli^n moeten plaats hebb<m , worden afgebeeld door 2 b0na geheel zwarte bollen, de een rustende op een kreeft , de ander vastgehouden door twee kinderen. (Hier zUn wel de teekens van den dierenriem, kreeft en tweelingen bedoeld).
1687.
74 Exemplaria literarum quibus et christianissimvs Galliarum Rex Franciscus, ab aduersariorum maledictis defenditur; et controuersi- aram causae, ex quibus bella hodie in ter ipsum et Carolum qiiintum Imperatorem emerserunt, explicantur: etc, Parisiis. Ex officina Rob.
V Stephfmi. M.D.XXXVII. op blz. 213. Ëxcvdebat .... Calend. Septem.
in-4°., 216 blz.
Gel0k het Hmmi oft rerhael (n'. 72) de schuld van den oorlog op Frans l werpt , zoo Is dit een verzameling van stukken, die moeten dienen om Frans 1 voor te stellen als bizondere vriend van den vrede.
75 Exemplaria literarum .... {op blz. 215 : Ëxcvdebat .... M.D.XXXyiI. Postridie Non. Avgvst.) in-4°. , 220 bljs.
Andere drnk van 't voorgaande.
7G Oratio svasoria ad Carolvm Caes. Imp. Ang. et Franciscvm Galliarvni Regem, de pace et concordia inter ipsos constituenda. Gulielmo Insulano Menapio Greuibrocensi autore. Basileae, Anno M.D.XXXVII. Jan het einde: Basileae, in officina Roberti Winter
Anno M.D.XXXVIL Mense Septembri. Op de laatste blr. ven
houlsneê. in-8^., 48 blz.
Zie over den schrijver: Foppens, Bibi. Belg. /. ;408.
18 Karel II (Earel V). I6d9*-1540.
1688.
77 In exceptionem Zutphaniensem Illiistriss. Principis Quilihelmi. et Gelriae Ducis clarissimi. et Zutphaniae Comitis nobiliBS. turn Domini in Ranensteyn etc. Insuper Gnati et futuri haeredis Ducatuum Cliuensis , Juliacensis et Montensis, Gomitatuum Marchiae et in Rauenspurgo , etc. Rhenani Vzichij Panegyricus. Jan hel einde blzAb: Gampis ex aedibus Joannis Petrei typographi ac ludimagistri ad D. Virginem. Anno .... M.D.XXXTX. Daarachter op bh, 16 nog een: Elegia de cygno. Bh, 20 het merk des drukkers. in-8®. , 20 bk.
78 Avla, dialogvs Gvlielmi insulani Menapvj Greuibrugensis. Quo libello partim refelluntur et deriuantur, partim attenuantur, criminationes in aulam Aeneae Syluy et Vlderici Hutteni. Nunc primnm in lucem aeditns. Goloniae , imprimebat Melchior Nouesianus , An. a Christo nato, M.D.XXXIX. Met een drukkersmerk op den titel.
in-4^,58blz.
1540.
79 Pacis inter Carolum. V. .... et Franciscum Primmn .... ad aqnas Mortuas in agro Narbonis initae , Descriptio. Per Cornelium Scrib.
Grapheum, Eiusdem ob Caesareum ex Hispaniis per medias
Gallias in patriam, ac praecipnè in suae Maiest. vrbem Artuerpiam reditom , Gratulatio. His accessere et alia haud iniucunda. {er volgt n.l. na het tweede stuk nog een gedicht getiteld: Pro Divi Garoh. V. Imp. Caes. semper Ang. Anno M.D.aX. ex Hispaniis per Britanniam in pairiam reditu. Aggratalatio). Aan het einde: Imprimebat Antaerpiae Joannes Coccius , M.GCCCC.XL. Mense. Maio. in-8^ , 72 blz.
De vrede, hier bedoeld, werd in Juli 1538 gesloten.
Deze druk scbUnt af te w|jken van dien vermeld by W. n^. 26 en Paquoi, Mémoires (in-f*.) /:605, waar gelezen wordt .... ex Hispaniit iter per medioi Gallias .... Urbem Antuerpiam Gratulatio.
80 De christiani orbis concordia panegyricus gratulatorius ad potentis- simos .... monarchas, Garolom quintum .... et Franciscum Valesium Francorum regem Christianissimum. Authore Theodorico Ada- maeo Suallembergo. Parisiis Apud.Cliristianum Wechelum sub scuto Basiliensi : et sub Pegaso in vico Bellouacensi. M.p.XL. Met een drukkersmerk op den titel. in-4°., 32 blz.
Waarscbyniyk heeft de scb rijver het oog op den vrede, die na de oonferenctes te Kice en Aigae»-Morte8 in 1688 tnaschen Karel V en Frans I bestond en die tot Juli 1540 duurde. (Zie : Martin , Hittoire de France Vlll : 263 s.v.). Schr. wU dat beide vorsten zich nu tegen de Turken vereenigen.
81 Gratvlatio de adventv Imperatoris GaroK... per Petrum Nannium Alcmarianum apud Louanienses in GoUegio trilingui siue Buslidiano
1640—1542. Karel II (Kuel V). 19
Tjatinnm Professorem. Louanjj ex offidna Butgeri Besc\j , Anno M.D.XL. Men. Febr. iii-4°. , 28 blz.
Uitlmndige lofrede op Karel V bi) gelegenheid van zU^ bezoek aan de Neder- landen in 1540, waartoe de onlusten te Gtent aanleiding gaven. .
82 Brevis descriptio eorvm , guae in Aduentum . . . Caroli V. . . . a S. P. Q. Traiect , apparata sunt , Veluid , Arcus Triumphal. Statuae Cólosseae , aliaqne id genus pleraque cum canninibus et inscriptionibus. Traiecti Harmannos Borculous excudebat . . . Anno. 1540. X VIII. Cal. Septemb.
m-8^, 22 blz.
= W. n*. 27 waar (bg vergisiung?) staat 17. CaUn, Seplem. Zie ook de aan- teekening aldaar.
1641.
83 Die voorred rander confirmatien des rechts vanden Keyser Caerlede
S"tde van deesen naem totten Hertochdom van Geldre . . . , wvtge- „ eeuen inden rycxdach van Regensborch int Jaer ons Herren. M.D.x\j. Daaronder het privikgie. Achteraan : Men vercoopse opde pleyne vande Iseren waghe m sint Jacob naest de gulden panne By Marfcen Vermeer. M.D.XLI. in-4°., 8 blz.
Dit is waarschynigk de uit het latijn vertaalde voorrede van het vertoog door Viglius van Aytta van Zoichem opgeateld om de rechten van keizer Karel op Gelderland te verdedigen tegen Willem vnn Cleve, voorgedragen op den RQksdag te Beynsburg 1541. Zie: Arend, Alg, Gesch, des Vaderlands. II derde stuk blz. 669 v.v. Vergel. T. 18 en W. 33.
84 Dat inbout ende besluyt des ryxdaechs nu lest ghehouden tot Regens- borch, by . . . Eeyser Karolus die vvjfste , . . . midtsgader synderhooger K. M. afscheyt van Regensborch , besegelt bi synd' hoger K. maiesteyt den .xzix. dach Jul\j Anno. xli. Ende die namen der Princen, Heeren, ende Vorsten, gheestelic ende waerlic (der welcker veel is geweest) die welcke tot alsulcken . . . rijexdach, .... gecompareert z\jn geweest , enz. Met groote houtsnêe <yp dm titel. Aan het einde: Gheprent Tant- werpen op die Camerpoort brugghe inden schilt van Artoys, by my Jacob van liesueldt. (Op de laatste blz. zijn groot drukker stnerk.) .... M.CCCCC. ende .XU. den .v\j. dach van October. in-4°. , 48 blz.
Gelflk T. 12?
1642.
85 Copie van zekere . . . waerschouwinge ghesonden aenden landen . . . van Ghelre ... by ... de Coninginne Douagiere van Hongerien , Bohemen , etc. Regente etc. . . . Noch andere Copie wt zekere opene brieuen . . . Skeysers , daer mede zyne M. . . . beueelt zyn Criechsvolck den Furst van Cleue ende zyne Patrimoniale landen ende ondersaten
20 Karel I[ (Earel V). 1642^1643.
yyantsche wüse te ouertreckene , . . . Thantwerpen . . . by de weuwe Öhristoflfels. Z. j. m-4°. , 8 blz.
Het eerste ptnk in H. S. bO W. n^ 89. De brief des keisers beveelt het nemen yan represailles wegens het rooven en plunderen van Maarten yan Rossem, die gezegd wordt dit te doen op verzoek van den koning van Frankryk, den bondgenoot van Turkse. In 'tduitsch btf W. n**. 8646.
86 Prognosticacie van den iare . . . M.CCCCC. ende .Xly ghecalculeert.
By Meester Jan Pauwels , . . . Aan hei einde : Gheprent Thantwerpen . . . By mi Symon Cock. Zonder jaar. m-4°., 8 blz.
1548.
87 Gulielmvs Paradiniis de rebus in Belgica gestis ad Philippum (4ayanum. Apud Viuantium Gaultlierot , uia ad D. Jacobum , sub insigni S. Martini. 1544, {Te Parijs gedrukt blijkens het pnvilegie.) in-12^. , 32 blz.
Van dit werkje van den historicas Paradinut vermeldt Nicéron (Mémoires XXXIII pg, 164 s.v.) een fransche vertaling van dat jaar onder den titel : iPiMcaurt de la Guerre de ran 1642 et 1543. traduit du LaHn de haradin. Par H. //. G, Pari», 1644. iH-8".
88 Een waeracbtige nyen tydinghe, van tghene dat anno duysent v\jf- hondert ende drienueertich den vieren-twintiehsten dach in Maerte ter eender yren na noene in Glielderlant gheschiet is, ghecopieert wt eenen brieue int bof van Brabant ghesonden, luydende aldus. Gheprent tot Delft in Hollant. Aan hei einde: Gheprent.... Bi mi öymon iansz. Zonder jaar. in-4®. , 8 blz.
Een ooggetuige geeft hier verslag van een gevecht tusschen de Nederlander* en de troepen van Qclre en Gulick. Zie: Arend IL 3. bti. 676.
89 Kurtze anzeygung der gantzen Niderlendischen kriegshandlung, so die Rö. Kays. Maye. volzogen , auch was , vnd wie vil auff einen yeden tag gehandelt vnd erobert ist worden, 8ampt jrer Maiestat anzug in Franckreich, Vnd benennung derselben irer Ma. Hauptleut vnd Kriegsvolck. Anno 1543. (Met hel keizerlijk wapen op den titel.) Z. n. v. pi. , V. dr. en z. j. in-4°. , 14 blz.
Veldtocht van keizer Karel tegen hertog Willem van Kleef van 22 Angostas tot 12 September, beginnende met het belegeren en innemen van Duren en eindigende met 'shertogs onderwerping.
90 Wie Röm. Key. Mav. Sambt dem Printz von Orengien, die Stat Düm belegert, besenossen, vnd erobert hat. Item wie der Printz von Orengien, Key. May. entgegen geritten ist. Alles sehr lustig zulesen. {Met het keizerlijk loapen zondi*r hei devies op dett titel.) Z.n. v.pl.jV.dr.enz.j. in-4°., 8 blz,
= W. 8647.
1543— 1646. Kwel U (Karel V). 21
91 Pronosticatie van den Jare . . . M.CCCCC. ende XLIII. Ghemaeci b\j Meester Comelis Schuute, ... te Brugghe. . . . Jan het einde: Gheprint Tantwerpen by Willem Vorsterman. Zofider jaar. in-i**., 8 blz.
92 Pronosticatie vanden iare . . . M.D. ende XLIII. ffhepractizeert by M. Gaspar Laet, . . . van Antwerpen. Aan liet einde: irheprint Tantwerpen in die Rapé bi mi Middel van Hoochstraten. Z.j. in-4^, 8 blz.
93 Pronosticatie der hemelscher influentien vanden iare ... af
M.CCCCC.Xlivj ghecalculeert . . . bi my M. Peeter van Moerbeeck • . .
van flantwerpen. Aan het einde: Gheprint tot Hantwerpen • • • ^ ^7 Heniick Peetersen van Middelburch. Z.j. in-4°., 6 blz.
94 Pronosticatie van den Jare . . . M.CCCCC. ende Xliy . Ghecalculeert . . . By Meester Jan van Musseem. Aan het einde: Gheprint Thantwerpen . . . by my Henrick Peetersen van Middelburch. Z.j. in-4°., 8 blz.
1544.
95 Artievli orthodozam religionem, sanctamqne fidem nostram respi- cientes. A sacrae Theologiae Professoribns Louaniensis Yniversitatis editi, per sacratissimam Caesaream Maiestatem merito confirmati: etc. Les Articles concemans la vraie religion et saincte Poy Catho- licque {ged. 14 Maart 1544). A Lovvain Chez Reynier Velpen et Jacques Bathen Imprimeurs. Lan M.D.XLV. {Latijn en Fransch.)
in-4^ , 24 blz.
Dit exemplaar verachilt in spelling van T. n®. 21 , welke bv. beeft ... e/ iainete foy eatholicque, Daftrenboven is bQ Tiede naam en woonplaats van den uitgever in het lat|)n yermeld.
96 Articvlen. Van onsen oprechten Christen ghelooue, dewelcke van allen Menschen die Godtlyck ende Christelöck willen leven , . . . ghelooft moeten zyn , tsamenghestelt vande Doctoren der Heyligher uodthevt in die Vniversiteyt van Loven, door bevel van onse Keyserlycke Miyesteyt. Nae de Copie. Ghedruckt tot Loven, by Reynier Velpen, ende J^cob Baten. . . . M,CCCCC.XLV. in-4% 16 blz.
1545.
97 D. Caroli V. Caes. accessu Antverpia exvltans. Cor. Scrib. Grapheo, praeclarae eius vrbis Secretario, Avtore. Aan het einde: Excvdebat Joannes Grapheus, germanus Gomelü frater, V. idus Decembr. sub annum a nato Christo. M.D.XLV. Op de laatste blz. een drukkersmerk in houtmeê. Z. n. v. pi. in-8°. , 14 blz.
Zie over &*r(;rfr, Scriboniut of Grapheta : Paquot, Mémoiret (inl^,) l: 604 r.v.; Bründl. Hist. der Reform. 1 : 71—79.
98 Een schoone geestelicke verclaringhe van dat waerdighe he\jlige
22 Karel H (Karel V). 1546-1660.
Sacrament des outaers: Hoe dat onder die Ghedaente des broots na die consecratie des priesters is Christi rleesch ende bloet . . . ende godheit met die Heilighe Scriftuer ende met ander Dinghen in die Schriftuer ghefiindeert. Ende hier wort bewesen dat yalsch is dat die Sacramentarij voortbrenghen teghens Christum onder die ghedaente des broets. ghemaect bi mi m Dierick Holten yan Amstehredam Canonnic binnen Dordrecht.
Geprint tot antwerpen in de rapé b(j michiel van Hoochstraten {Cfescfirevefi copie), in-4®,, 26 blz.
16^6.
99 Newe zeytun^ ausz Dem Niderland. Welche an^g^en die grausame vnd ynchristhche Tyranney, wider die armen Cnristen vmb Gotes worts willen, Ausz denen man klarlich befindet, Das des Kaysers Eriegszrüstung nicht ist fiirgenommen vmb etlicher Pürsten vnge- horsam, Sonder das EuangeUon vnd Gotteswort, vnder zutracken, Aber Gott der do wacker ist über seinem wort, der zerstore vnnd mach zu nicht solch ftimemen. Zn Eer seines Göttlichen Namens vnd worts, Auch zu Trost vnd besserung seines volcks, AMEN. Z.n.v. pi, y V. dr, en z, j. {Aan hei slot: 1546.) in-4°., 6 blz.
Klacht over de inquisitie.
1648.
100 Breuis descriptio eor. Qvae A. S. P. Q. Gand. Philippo Austri. Caro, V. Caesar. Princip. Flandriar. Filio , Et Haeredi Et Pvtvro Principi Flandriar. exhibita fuere Gandaui, Tertio Idus Jul. An. M.D.xxzxvii\j. {Met hel drukkersmerk van C Manilivs op den titel.) Gandavi Excudebat Comelius Manilius. Anno 1549. Cum Preuilegio Caesareo. in-4^, 24 blz.
„Cette trës-mince et trës-rare brochure, dont Tauteur est Jean Otho ou 0ste, de Bruges , iUustre professeur de langues grecque et latine , mort k Duisbourg en 1581 , est une des plus intéressantes et des plus précieuses que la presse gantoise ait produites k cette éiK>que. C'est un véritable s)^cimen de Timpor- tance de rimprimerie de Manilius et de Térndition de Jean Otho ; on y lit des inscriptions grecques et hébraYques imprimöes dans Ie caractére propre k ces langues orientales, et des vers en Tieux saxon et en d'autres idiömes anciens du nord presque inoonnus de nos Jours. {Ferd, VanderhaegHen ^ BibL Gantoise, /. 110. (««. 112).
1650.
101 Die catalogen oft inuentarisen vanden quaden verboden boucken , ende van andere goede , diemen den iongen scholieren leeren mach : na aduys der Uniuersiteyt van Loeuen. (ved, 26 Maart 1550.) Met een edict oft mandement der Eeyserl\)cker IV&.iesteyt. {Met het keixerlijk
1660— 16ftl. Karél II (Karel V). ^8
wapen op den titel.) Te Loenen ff eprint , bij Seruaes van Sassen , . . . M.CCCCC.L. m-4°., 24 bk.
Een andere dnik yenchilt o. a. door een kleiner wapen op den titel zonder het deviOB. = W, 66.
102 Die catalogen oft inuentarisen vanden quaden verboden boecken; ende van andere goede, die men den jongen scholieren leerenmag, na aduvjs der Vniuersiteit van Louen. {ged. 26 Maart.) Met een edict of mandement der Keyserlijcker Maiesrteit. Te Louen geprint , by Seruaes van Sassen , . . . M.CCCCC.L. in-4°. , 24 en 24 blz.
Andere dmk van W. n«. 66 waar gelezen wordt boueken; ook het vorige n*. verschilt; daar is de eerste regel van den titel en de aanhef van blz. 3 met Romeinsehe, in ons exemplaar met Dnitsche letters gedrukt.
1551.
103 Resolution et Determination de ce que Limperialle Maieste, et les Estatz de de (sic) Lempire , ont faict et conclud en la Diete , et assemblee &icte a Augspurg. Lan M.D.LL Contenant plusieurs poinctz, asscauoir du Concile. De la commune pair {sic) et vnion des Pais, que vulgariement ilz appellent Landtvrede. ... De la Monnoye en AUemaigne et Pais bas. etc. . . . Anuer^ . . . chez Jehan de Laet. Lan 155L in-4^, 56 blz.
Aan het einde: Sebaslianus Arehiepiscopus Moguntinensis Saeri Romani Imperü per Germaniam Archicanceilarivs ae Princeps Eleclor Manu propria subsst. Een lat. druk bil T no. 34.
104 Afscheydt ende Determinatie van tghene dat de Keys. Ma. ende de Staten des R\jcks ffedaen ende ghesloten hebben op den R\jcks dach te Augspurg. An. M.D.LI. Inhoudende veel Puncten , Te weten : van Tconcilium , van den Landtvrede , enz. . . . Met hel keizerlijk wapeti op den titel. ged. 14 Febr. . . . Tantwerpen . . . by Hans de Laet , Anno M.D. ende LL in-4°., 64 blz.
= w. 70.
105 Afscheydt ende Determinatie van tghene dat de Keys. Ma. ende de Staten des Rvjcks gedaen ende gesloten hebben op den R\jcksdach te Augspurg. An. M.D.LL Lihoudende veel Puncten , te weten : van Tconcilium , van den Landtvrede , . . . van de Munte in Duytschlandt ende Nederlandt, . . . (ged. 14 Febr.). Gheprint Tantwerpen . . . by Hans de Laet , Anno M.D. ende LL in-4°. , 64 blz.
Andere druk van het voorgaande waar daar ghe geschreven is, staat hier meer- malen ge; déér staan dikwUls hoofdletters, waar hier kleine letters gevonden worden.
t
106 Pronosticatie van M. Anthonis van Ferrarien . . . ghescreuen aen Mathias wijlen Coninc van Hongheryen, vander destructien ende verderflFenissen van Europen. Tot Loven. Gedruckt by my Jan van
U Karel II (Karel V). 1661—1666.
Winghe . . . {Met drukkersmerk op den lilel.) Anno M.CCCCC.LI (of Lm). in-4^ , 8 blz.
Voorapelling van oorlogen en slechte tUden in Europa, daarmede eindigende, dat de Turken overwonnen worden en te Constantinopel weder een cliristelük keizerrijk gevestigd wordt.
1664.
107 Reductie van alderhande Graene ende Zaede, in Dinstructie vanden Thienden ende Twintichsten penninc geruert, daer na men den seluen . . . sal schuldich wesen te betaelene {ged. 11 Febr. 1554). Gheprint Thantwerpen . . . bi mi Jan Boelants. Anno .M.D.LV. Met keizerlijk wapen op defi liteL in 4^., 16 blz.
Een andere uitgave komt voor by T. n^. 39 ; de daar genoemde telt 20 blz. , is gedrukt te Loven, by R. v. Diest on wykt in de spelling van ons exem- plaar af b.v. graene entte zaetie .... daar tiae men ....
IIL 1555—1581 (2() Juli)
FILIPS III (FILIPS II).
1666.
108 Ad Philippvm Divi Caroli V. Caesaris filivm , Regem Angliae , Principem Hispaniae , et Inferioris Germaniae Regionum Ducem ac Comitem, etc. Cannen gratvlatorivm. Cornelio Ghisthelio Antuerpiensi Authore. lOp den titel en op de laatste blz. een drukkers- merk.) Antverpiae, Ex Omcina Christophori Plantini. 1556. Cum Priuilegio. in-4°. , 32 blz.
Zie over den schryver: Foppens j HibL Belg. /.•20|.
1666.
109 Den val der Roomscher Kercken , met al hare afgoderie , waerby een yeghel\jc mach kennen ende mereken het onderschevt tuaschen de yerSe kercke .... ende de vermaledide kercke verscheyden , . . . An. 1556. Op blz. 45 : Ghedruct by my Steven MJerdman , te Antwerpen. M.D.1^. Op blz. 48 vindt meti hel wapen van Antwerpen. in-8^. , 48 dIz.
Polemiek van een Calvinist legen de transsubstantiatieUH^r der R. K. Kerk. Toegeschreven aan Mart. Miereen. Zie; Mr. J. J. van t)oorn\nek. Vermomde en naamloote schrijvers II. n**. 3649.
1566—1658. ^lipB m (Füips Ö). S6
110 Den Val der Roomscher Eereken, met alle haer Afgodery e , efiz
Tot Gorinchem, voor Adriaen Helmiclisz Anno 1610., in-8^. 40 blz.
Latere drak van het voorgaande.
1567,
111 Newe vnd WarhaflFtige Zeitunff, von der grossen Schlacht die sich zwischen dem Eonig aus Engellandt, dem jungen Printz, vnd dem Konig aus Franckreich, ani tage Laurenti, zugetragen vnd begeben hat. Met tüelvifpieL Z. n.v.pLmv.dr. M.D.LVII. in-4°.; 8 blz.
Slag btj St Qaentin.
1668.
112 Nyeuwe sekere ende warachtighe ty dinghen, Hoe dat dye Ilooeh gheboren Vorst .... Ferdinandus tot eenen Roomschen Keyser gecoren is, Wtghegeuen tot Franckfoort. Anno. M.CCCCCUviy. Gheprint Thantwerpen .... by Jan van G helen .... s,j.
in-4^ , 8 blz.
Op dea titel het portret van Ferdinand. Het privileg. is gedagt: 5 April 1558 (W. n«. 91).
113 Warhafflige Zeittung, von einer grossen Niderlage, so ain 13. July in Flandem, nicht feme von Dumkirche geschehen ist. Daaronder een houlmeè. Aus einem Brieue, welchen ein Kauffinan zu Antorff, an einen guten Freund gen Hamburg geschrieben. Z, n. v. pL en i\ dr. 1558. in-4^, 4 blz.
114 De hemelvaert Des eersten ende ouersten der Christenen in Neder- landt vervolghers, Ruarts Tappaerts van Enchuysen, Doctoor ende Deken tot Louen. Wt den Latvjn in Duytsch ouergheset, alsoo het int Jaer 1558, na z\in doot eerst gheprent is metten naem Apotheosis Met een cleyne Voorrede. Z. n, v, pL eti v. dr. Anno 1572.
in-8^, 168 blz.
De achrilver van dit boeUe, dat in 1558 voor bet eerst uitkwam in het latUn (zien". 116) en vóór de uitgave van de bier beschreven vertaling, nog twee- maal werd herdrukt (biykens de voorrede) , is Hendriens Qeidorpius. IMt is de eerste hoUandsche vertaling.
115 De Hemelvaert des eersten ende Oversten vervolgher der Christenen in Nederlandt , Ruart Tappart van Enchuysen , enz, Ghedruckt tot Delff , by Jacob Comelisz Vennecool , . . . . 1600. in-8°. , 160 blz.
Blttkens de voorrede is dit de tweede druk der voorgaande vertaling.
116 D. Ruardi Tappart , Enchvsani , Haereticae Pravitatis primi et postremi per Belgium inquisitoris , Cancellarii Academiae Lovaniensis , Apothe- osis. {Met lilelvignet). Franekerae cIoIocxliu. in-12^., 182 blz.
Hierin z^ eenige toevoegselen.
26 Filips m (Filips II). 1659—1661.
1668.
117 Ordinantie yan den Besnijdenis Ommeganck, yan desen te^en- woordighen Jare. M.D. ende TJX. Gheprint Tantwerpen by Hans de Laet in de Cammerstrate in de Bape. z. j. Met het wapen van Antwerpen op den titel. in-4^, 8 bk.
Programma van een besnydenisoptocht in Antwerpen (met toepassing op den ▼rede yan G&tean-CambresiB?).
1661.
118 L'Oraison de monseignetir Ie illvstrissime et reverendissime Cardinal de Lorraine faicte en, T Assemblee de Poyssi, Ie Boy yestant present, Ie XVI iour de Septembre. M.D.LXI. Met het fransche wapen op den
titel. . . . M.D.LXI imprimé a Paris par Guil. Morel. Aan het
einde: Imprinié a Bouen par Jehan Ie prest, ponr Florent Valentin , et ponr Martin Ie Mesgissier, libraires. in-4^, 28 blz.
BO het godsdienstgesprek te Poissy, bestreed de kardinaal yan Lotharingen de stellingen van Beza, yooral aangaande de eacbaristie; dit had plaats in de 2de vergadering op 16 Sept 1661. Zie; Martin y HüUnre de France IX: 95—101.
119 Waerachtighe beschrijyinghe , Yande treffel\jcke ende yermaerde Disputatie, Ghehouden tot Poissi in den Jare 1561 .... Tusschen de Cardinalen yan Loiayne ende Toumoy, ende de Prelaten ter eener, ende Theodorum Bezam, Petrus Martyr ende syne mede- hulpers ter ander zvjden. Oyer het yerschil yande Merck-teeckenen
' der Eereke, ende de Leere des heylighen Ayontmaels. Ghetrouwe- lijck oyergheset uyt de Pransoysche tale. Tot Delf, By Adriaen Gerritz 1610. in-4^, 92 blz.
= T. 901.
120 Ein Lob Spruch (op rtfm), Von den Hocblöblichen Thatten ynd
herkomen, des Herren Wilhelm, Printz zu Vranien, etc. Vnd
der . . . Fürstin ynnd Frewlin, .... Anna, Hertzogin zu Sachssen, etc. Als Brawt ynd Breutigam zu ehren, ynnd ynterthenigem ge- &llen gemacht, Durch Blasium Brun. M.D.LXI. Aan het einde: Gedruckt zu Nürenberg, Bey Valentin Newber. in-i®., 14 blz.
121 Beschreibung ynd kurtze anzeigung, der .... Ghurf&rsten, Fürsten,
....... so den 25. Tag desz nechrtuerschienen Monats Augusti, zu
Leiptzig ankommen sindt , auff die hochzeit desz .... Herm Wilhelm .
Printzen zu Vranien, Auch wie starck, ynd mit wie yil
Pferden ein ieder dahin kommen ist, etc. Getruckt zu Nurmberg, bey Christoff Heuszler. M.D.LXL in-4°., 8 bk.
Hier is sprake van 's Prinsen buweiyk met Anna van Saksen.
1561—1563. FUips IJl (FUips II). 87
122 Yon dem herrlichen Einzug, Hochzeit vnd freud, des Herm
Wilhelmen Printz zu Vranien etc. Vnd der frewlin Anna
Herfczogin za Sachsen, etc Welche durdb zuthun, . . . Des . . ,
Herm Augosti, hertzogen zu Sachssen, .... Genanten Printzen yon Yranien yermalet, .... auch mit honen Ehren ausgestewret ist, Churf. G. zu ehren vnd vnterthenige ge&Uen auffs kurtzt verfiust ynd reimweis gemacht. (Z. n. v. pL, v. dr. en z. ;'.) in^^. 30 blz.
Op den titel en op blz. 29 een groote houtsneê, terwyi op blz. 26 twee flleeten gevonden worden. Het gedicbt is onderteekend: A. P.
123 Ordinande , Inhoudende de Poincten yanden HeyUghen Besnjjdenis Omm^nck der Stadt van Antwerpen , gheschiet inden Jare M.D.LKL Ghepnnt Thantwerpen .... by Hans de Laet. s. j. Met hel wapen van Antwerpen op den tüel. in-4^., 8 blz.
161».
124 I Drecreti della corte del parlamento di parigi di yinti Otto, et trenta di lyglio prossimo passato .... In Padoua per Lorenzo Pasquato et compagni. M.D.LXIL m-4^, 4 blz.
125 Decretym Pyblicatym in sessione secynda Sacri Concilii Tridentini sub Santiss. D. N. Pio Papa 1111. Celebrata die Jouis XXYI. Pebruarii MDLXH. {Met de afbeelding in houtsneê eener romeinsche munt op den titel.) Z. n. v. pL^ v dr, en z. j. {Padua, L, Pasquato.)
in-4°., 4 blz.
126 Decreta de commynione syb ytraque specie et mryylorym pyblicata in sessione quinta Sacra. Oecoemenici Concilij Tridentini; sub S. D. N. Pio. nu. Pont. Max. Die XVI. Julö. M.DLXn. Decretym de reformatione pyblicatym in eadem Sessione . . . Patayii Apud Lauren- tium Pasquatium et Socios. M.DLXn. in-4°., 8 blz.
Vergel. n«. 128-130.
127 Ordinancie, Inhoudende de Poincten yanden Heylighen Besnydenis Ommeganck {aed. 24 Mei) der Stadt yan Antwerpen, gheschiet inden Jare M.D.LXn. Gheprint Thantwerpen . . . by Hans de Laet. Mei het wapen van Antwerpen op den titel. in-4^, 6 blz.
1568.
128 litere Caroli Ghristianissimi Regis exhibitae ab . . . Gardinali a Lotharingia ad sanctam Tridentiimm Sinodym, et Oratio Eiysdem Illystr. Principis , et . . . Gardinali a Lotharingia ad Sacrosanctam ^moduuL Acte, et habita, omnia in congregatione Generali. Die
28 Füips III (FiUps n). 1668—1665.
xxiii Nouemï). 1562. Tridentiiii. (Met drttkkersmet'k op den titel.) Patavü ex Officina Gryphü MDLXIIL in-4^ , 8 bk.
Vergelijk n». 126.
129 Besponsio .... Cardinalis Mantuani , ad . . . Cardinalem a Lotharin-
f ia, Et Responsio Sacrosanctae Synodi factym per archiepiscopvm adrensem , ad . . . Cardinalem a Lotharingia , Et Alia Oratio Arnoldi Ferrerii Parlamenti Parisiensis Consiliarvj ^ et pro Ecclesia Grallicana ad sacrum Concilimn Oratoris, de calamitatiDus Galliae. Acta, et habita omnia in congregatione Generali. Die xxiii Nouemb. 1562. Tridenti. {Met drukkei-smerk op den titel.) Patauü ex Officina Giyphii. MDLXm. in-4^, 8 blz.
130 Decreta Pvblicata in sessione septima Sacri Concilii Tridentini svb Pio nn. Pont. Max. Die XV. Jvlii MDLXIII. {Met het museim wapen op den titel.) Patayii Ex Officina Laurent\j Pasquati , MdLXIU.
in-4^ , 16 blz.
131 Ordinantie van de nieu Punten van onser Vrouwen Ommeghanck half Oogst. 1563. Gheprint Tantwerpen b\j Hans de Laet. Met het wapen van Antwer^yen op den titel. Z.j. in-4°. , 8 blz.
1664.
132 Ordinantie inhoudende de nieu Poincten van den Heyligen Besnü- denis Ommeganck , . . . van Antwerpen , gheschiet inden Jare. 1564. Gheprint Thantwerpen . . . by Hans de Laet. Z.j. Met het wapen van Antwerpen op den titel. in-4°., 8 blz.
133 Ordinantie inhoudende die Oude ende Nieuwe Poincten, van onser Vrouwen Ommeganck, der Stadt van Antwerpen, gheschiet inden Jare. 1564. (Mot het wapen van Antwerpen op den titel.) Gheprint Tliantwerpen inde Cammerstrate inde Rapé, oy Hans de Laet. Z.j.
in-4^ , 8 blz.
Op blz. 7 : Hel Nieuw Liedeken,
1565.
134 Een schoone Vraeghe van eenen Bwr, hoe dat hy eenen Pape geuraecht heefiFt, van weghen sommigher Articulen, seer schoon ende lustich te leesen ende te hooren . . . Ghedruckt s. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXV. in^^ , 16 blz.
135 Een Colloquie oft tsamensprekinghe van twee personagien , waeraf die eene rasouillus, ende de andere Marphonus genaemt is, zeer schoon ende lustich te lesen, ende te hooren. Z. n. v.pl.jV.dr.en z.j. (1565?) in-8°., 64 blz.
Even als het voorgaande, is ook dit een schotachrift tegen de Katholieken..
1S6«. Fflips III (Filips II). 29
movB.
136 Newe zeitung vnd Bericht, Welcher ^estalt die Bomische Keiser-
liche Maiestat , mit . . . Ertzhertzog Perdinanden zu Osterreich ,
den xij Augusti aus Wien,wider den Türckischen Feind, angezogen, vnd was edch bis auff den xiQ. Augusti zugetragen. Z. iu v, pi. en v. dr. 1566. in■4^, 8 blz.
137 Copie. Dela Bequeste presentie a la Ducesse de Panne etc. ... he
Bmxelles , Michiel de hamont. M.xvc.lxYJ Met het kon, wapen op den titel.
in-^., 8 blz.
De oonpr. uitgave van T. n*. 66.
Croen van Pr.: Arckivet Maison d'Oratige II p. 80^85.
138 Propositie ende Bequeste opt stuk vande Inquisitie , ghedaen ende ouergegeuen aen . . . dHertoginne van Parme ende Plaisance etc. B\j . .. Hendrick Heer tot Brederoede, . . . Yergeselschapt met andere Heeren ende Edelen van dese Nederlanden opteny.8ten April M.D.lx^' , naer gemeyn st\jl , Mitsgaders dApostille bi naer Hoocheit daer op doen stellen, met tgeen daer van dependeert. Gedruckt tot Yianen met Gratie ende Pïeuilegio , Des voorschreuen . . . van Brederoede. Z. n. r. dr. Anno MCCCCCLXVI. Bet wapen van Bred^rode op den titel.
in-4^, 8 blz.
Andere drak van W. n". 121 , in spelling verschillende. Het exemplaar van W. beeft ouerghegheuen j dHertoghinne, Heere tot Brederoede eto.
139 Copie des lettres patentes en forme d^assevrance que la Ducesse de Parme, Regente etc. a donné aux Gentilzhommes confederez, ayans presenté la Requeste au mois d'Auril Soixantecincq auant Pasques. Ensemble des Reuersalles desdictz Gentilzhommes. Et aussi des Lettres closes escriptes nar son Alteze pour Ie ftiesme e£Fect aux Consaulx et principalles Villes de pardefa . . . Bmxelles , par Michiel de Hamont . . . M.D.Lxvj. AJet het kofi. wapen op den titel. in-4°. , 12 blz.
In dezelfde orde b|) Bor^ /. blz. 96—98 en elders (T. n». 67).
140 Verclaringhe opt beleth van den niewen Predicatien binnen en omtrent der stadt van Bruessele. Met admissie der C: M: Geprint in . . . Bruessele by Michiel van Hamont . . . MDLX VI. {Geschreven copie van tateren tijd.) in-4°. 12 blz.
Het gedmkte ex. bU T. n^ 69.
141 Newe zeittung. In welcher Eürtzlich, ordentlich vnd warha£Ftiglich , nach aller vmstendigkeit erzelet wird, was sich in der berhümbten
80 FUips III (FUips II). 1566.
Kau£ki»dt Antorff zwischen den 18. vnd 28. Aucpijsti dieses 1566. Jars in Reliffion Sachen , vnnd anderen grossen nendelen zu getragen vnd vermuffen hat. {Mei fraaie houlstiée op den titeL) Zi n. v. pi. en v, dr. Anno 1566. in4^ , 24 blz.
Verbaal van de beeldstormerU binnen Antwerpen, in hoofdzaak overeenkomende met het verslag dier gebeurtenissen by Bor, /. 83 v,v. Aan bet einde de ver- ordening van het bestuur der stad van 3 Sept.
142 Recveil des choses advenves en Anvers , touchant Ie fait de Ia Religion , en Tan M.D.LXVI. Z. w. v. pi., v. dr, en x. j. in-8°. , 94 blz.
143 Remonstrance a Ia M^'esté dv Roy Catholique faite par ses suiets des pays bas, sur les inconueniens qui se presentent, par Testa- blissement de Tinquisition d'Espagne esdits pays. Z. n. v, pi. en v. dr. M.D.LXVI. in-kl. 8^ , 44 blz.
144 Supplication : So im Namen Aller Euangelischen Eirchen in Nider- landen, an den Eonig ausz Spannien, vmb gnedige ab ynnd Ein- stellung, der vorhabenden Enegszrüsining, geschicKt worden. Auaz Frantzofiischer Sprach in hoch Teutsch gebracht, etc. Z.n.v.pl.en V. dr. Anno, M.D.LXVI. - in-4^, 14 blz.
Andere druk van W. rfi. 144, waar op den titel de naam en woonplaats van den drukker zyn vermeld nl. : Gedruckt zu Eysleben , dweh Andream Petri.
145 Declaration sommaire du faict de cevx de Ia ville de Vallencienne. M.D.LXVI. Z. n. v. pi. en v. dr. in-S''. , 8 blz.
„Dit is hoogstwaarschtJnlQk de Jnstlfication , die twee dagen voor dat de stad „rebel " werd verklaard , door Michel Herlin sr. en vyf of zes anderen aan Pb. de Wingle is overgegeven, om ze ter band te stellen aan De Villers of Eg- mond, door wier bemiddeling de Landvoogdes er kennis van zou kunnen nemen". (/.. A. van Langeraad, Guido de Bray^ blz. LX II noot 2. Het stuk is afgedrukt aldaar blz. CXI-^CXIV).
146 La description de l'estat svcces et occvrrences , aduenues au Pais bas au faict de la Religion. Le premier livre , Contenant La narration des AflGaires y succedees alendroict la Religion , depuis Tan 1500 , et signamment depuis que le Roy Philippe le 2. en a este Prince: etc. . . . Imprimé en Aougst. 1569. Z. w. v. pi. en v. dr.
ln-8^, (XVI) en 366 blz.
Beroemd geschrift van den Antwerpschen ond-Pensionaris en secretaris van prins Willem J. Van Wesembeeck. Het is echter nooit voltooid. Van het werk dat genoemde schrijver in 'tfransch, vlaamsch, duitsch en lattfn had wülen uit- geven is slechts dit eerste deel verschenen. De fhmsche druk schQnt de oudste te zyn en de hollandsche een vertaling. Zie; Mémoiret de Jaeques de Wesembeke par C, Bahlenbeek; de Wind, Bibl. der Nederl. geschiedschrijvert I : 177; Te water. Verbond der Edelen, IV. 390 v,v.: B. C, Bakfmten van den Brink, Studiën en Schetsen^ l le il. blz. 255- 281.
16M— 1667. HUps m (FflipB II). 81
147 De Beschrüyiiige Van den Gheschiedenifisen in der Religiën saken toeghedragen in den Nederlanden. Deerste boeck , begriipende Den Staet, yoortganek ende gelegentheden der Religiën soo die aldaer sedert . . . ISMO. gebeurt zvjn, ende besondere sedert dat Coninc Philips de tweede daer geregeert heeft ens. . . . Ghedruckt in Augusto , 1559 {lees: 1569). in-8^, (XVI) en 400 blz.
Vertaling van het voonraande . van welke nog slechts enkele exemplaren hekend zQn. De inquisitie deed al tmogeiyke om de verspreiding tegen te gaan.
148 Beschiyvinghe van den Staet ende voortganck der Religie in Neder- lant, ende saecken daer over ontstaen, vanden Jarel500 aff, ende prindpalick onder de Regeringhe van Coninck Philips de tweede, inde Jaren 1565 ende 1566. Besclu'eyen int Franchois , door Mr. J a c o b van Wesembeeck, Raedt ende Pensionaris der Stadt van Ant- werpen. Ende nu in onse Nederlantsche tale overgheset door een lief- heboer der waerheyt. Tot Breda , Gedruct by Isaac Schilders . . . 1616.
in-4^ , (IV) en 188 blz.
In 1616 was de voorgaande vertaling reeds zoo zeldzaam geworden dat er geen exemplaar van te vinden was. Vandaar dat Is. Schilders het hoel^e weder uit het firansch vertaalde. Te Breda by Isaac Schilders en te Middelburg door Adriaan van den Vlvere werd nu in hetzelfde Jaar 1616 deze vertaling uitgegeven. Men heeft hier echter slechts met één druk te doen, met twee verschillende titels. Onder het afdrukken schynt men een fout verbeterd te hebben. In een ex. met Breda op den titel let^st men op blz 2 regel 6 v. b. en V. V. : Soo heefi my goei ende noodich ghedoehl t' voonchreuen Werck in onse moeder- lyeke te doen ouersetten, In het ex. uit Middelburg is nu ter zelfder plaatse roorsekreuen afgekort tot voorts en achter moederl^ke het ontbrekende lale inge- voegd. Daaruit bltjkt tevens dat die met Breda op den titel de oudste zQn.
•
149 Lettres patentes dv Roy {Karel IX van Frankrijk) , par lesqvelles il defend a tovs ses subiects, a peine de la vie et de confiscation de biens, de porter les armes, ny aider et secourir eeux du pays bas contre Ie Roy d'Espaigne. (aed. 23 Juli. Met Utelvi^neL) A Paris. Par Robert E&tienne . . . M.D.LXVL in-kl. b^ , 10 blz.
Van dit verbod wordt melding gemaakt by //. Martin j Histoire de France, IX, 209 noot,
I49a Ordonantie inhoudende de nievv Poincten van den Ommeganck haMF Oogst , Anno 1566. ghenaempt den T\jt present {Mei hel wapen van Antwerpen op den titel), Gheprint Thantwerpen by Hans de Laet, ,,, s, j. in-4^, 8 blz.
1667,
150 Yraye Narration et Apologie des choses passées au Pavs-bas , touchant Ie Fait de la Religiën , en l'An , M.D.LXVI. Par cevs qui font
82 Filipa Hl (FUipa II). 1667.
profession de la Religion reformée audit Pays. Imprimé Iz, n. v. pL m V. dr.) en Fan M.D.LXVII. m-«^ , 140 bk
Door Marnix van St. Aldegonde, zie Prof. Fmin in : Handelingen en Mededeelingen der Maalschapffy van NederL Letterkunde te Leiden, 1867; grootendeelB afgedrukt als Apologie des Proieslans door J. F. Ie Petit in zyne Grande Chnh- nique de Hotlande, Volledig afgedrukt in de Godtdienstige en Kerkelijke geêchriflen van Marnix , uitgegeven door J. J. van Toorenenbergen , (den Haag M. NQhoff. 1871. I, 85-134); zie ook de inleiding aldaar.
151 Copie de la lettre esciipte par Ie Seigneur Brederode , tant en son nom , que au nom des Gentilzhommes confederez, du VIII^. de FeurierAVc. Soixante sept: Ensemble des deux requestes y ioinctes: Et de la responce sur ce donnée au dict Seigneur de Brederode , par la Ducesse de Parme etc. Regente. A Bruxelles , chez Michiel de Hamont , . . . . M.D.LXVIL in-4^ , 20 blz.
= W. 162. — Zie: Te Water, Verbond der EdeUm IV, blz. 255—276.
152 Conseil sacré d'vn Qentilhomme Frah9ois aux Eglises de Flandre , qui peut seruir d^humble exhortation a rexcellence des tresillustres rrinces Protestans du Sainet Empire: et dWuertissement certain aux seigneurs des pais bas . . . A Anvers. Z. n. v. dr. M.D.LXVII.
in-8^., 192 blz.
In dit boeide, dat vóór de komst van Alva in Augustus 1667 moet geschreven zUn, wordt in de eerste plaats aangetoond, dat het wantrouwen dat bU vele vlaarasche protestanten tegen hunne fransche geloofsgenooten heersoht, onge- grond is. De gevaren, die van de zQde der Spai^aarden dreigen, worden breedvoerig uiteengezet, en de Nederlanders tot krachtig verzet aangespoord. De verschillende vorsten worden opgeroepen om party te kiezen voor Neder- land, daar hun eigen belang dit vordert Hetzelfde wordt van den Neder - landschen adel verlangd. Door Qervais Barbier, siettr de Franconrt, Zie P n9. 1S5, waar een druk van 1574 voorkomt.
153 Andtorffischer Emporung so sich zwischen den Papisten vnd den Geusen, als man sie nennet, neehst den 13. 14. vnd 15. tag Martij zugetragen , kurtzer Bericht , etc. Desgleichen auch die Artickel der Yergleichung , welche . . . zwischen den beiden Partheien nach ge- stilleter Emporung ai^gericht .M.D.LXVn. Z. n. v. pi. eti v. dr.
in-4°., 8 blz.
Bor !: 167 w.
154 Newe Zeittung , Der Niderlendische Stette , an die EönigHclie Kron ausz Hispanien vbergeben , wie vnnd welcher gestalt sie sich wollen halten , mit erbietung einer mechtigen Summa gelts zugeben , damit sie der Religion halben mochten gefreyet werden, etc. Auch Ver- antwortung der Niderlendische Stette , warumb sie sich zur'gegenwehr stellen , u. s. w. M.D.LXyiI. Z. n. v. pi. en v. dr. in-4°. , 32 blz.
Inhoud: blz. 3. Verzoek aan den graaf van Hoobhstraten en aan de burgemeesters van Antwerpen om nevensgaand request den Koning van Spanje te doen toe-
1568. . FUips in (FUips It). 33
komen; bis. 4 — 10 verzoek van de Gerefonneerden aan den Koningr aangaande vryheid van godsdienstoefening, waarvoor zjj hem 3 ton gonds (in den hol- landschen tekst by Bar, /. 3de toek blz, 123 staat 30 ton gonds) aanbieden; blz. 11 — 30 Erianerung und SupplUation deren so su Yalencin die Kirchen und Golis- diensl erneuwerl, Hollandsch by Bor^ /. blz, 136.
1568.
155 Panicvs tvmvltvs, rebvs in Belgio pacatis, ac mire tranquillis , quorcmdam improbitate iniectus: Auctore F. Petro Bacnerio Gandensi , Sacrae Theologiae Licentiate. Antverpiae. Ex officina Chr. Plantini. (nu^t zijn drukkersmerk,) M.D.LXVIII. in-8^ , 72 blz.
Dit gedicht over de beeldstormery is opgedragen aan Schout, Burgemeesters en Baad van Dordrecht, wier yver voor het Katholieke geloof door den dichter ten hoogste geprezen wordt. Zie: M, Balen ^ Beschrycinge der Stad Dordrecht, (Aid. 1677 tfi-40.) bh, 836 vv, alsmede blz. 237 en 252. Zie over Pieier de Boekere^ destyds Prior van de Orde der Predikheeren te 'sQravenhage, als Latynsch dichter en heftig prediker tegen de Hervormden bekend: Foppens j B, B, T, II, bh, 951 , die ook dit gedicht vermeldt (W. 178).
156 De Art\jckelen ende besluyten der Inquisitie van Spaegnien, om die yande Nederlanden te overvallen ende verhinderen, {yed, IG Febr.) Z. «• v. pL , v. dr. efi z. j, in-4°. , 4 blz.
= T. 77.
157 De Artyckelen ende besluyten der Inquisitie enz, (Ah boppv.)
in-4^ , 4 blz.
Dit ex. verschilt van het voorgaande. Daar wordt blz. 1. reg. 7. v. b. gelezen: Men sal den mogenden Keyser, die leelijckê mei den Ketteren int verboni. Dit ex. heeft aldaar : Men tal den Rasenden key^ier, die leelyckea
158 De Artijckelen ende besluyten der Inquisitie enz. (Als boven.)
in^^, 4 blz.
Nog andere drak van n". 156, deze verschilt van den voorgaanden in het afkorten of schryven van n en in het schry ven van ge- of ghe-
159 lia Justifieation dv Prince d'Oranges, contre les feulx blasmes, que ses Calumniateurs taschent a luv imposer a tort. Le sommaire des pieces y contenues, ensemble la Table des piincipales matieres, sont mis a lautre coste. Imprimé au moys d'Apuril. Z/i,v,pl.^v,dr. enz.j. in-8^, (Vni) en 136 blz.
= T. 82.
160 De verantwoordinge des Princen van Oraengien, teghen de valsche logenen, daer mede syn wedersprekers hem soecken t'onrechte te
84 Oesobriften van Prins Willem L 1668.
beschuldighen. Hei begr\jp der stucken daeringhevuechi, ende de Tafel der Hooftstucken daer verhaelt, z\jn ghestelt op d'ander z\jde. Z.n.v.pLenv.dr. Gheprint in April, Anno 1568.
in-8^, (Vni) en 216 blz.
= W. 186. Holl. vertaling. Andere drult tan T. n*. 83, in wiens aanteekening vermeld staat: .De bekende Bubert Languet wordt voor den steller gebonden. Zie: Groen van Pr. Arefdveê, ÏIl, p. 186.**
161 De verantwoordinghe Des Princen van Orangien, Teghen de valsche leuffhenen , daermede z\jn Wedersprekers hem soecken t'onrechte te beschuldighen. t' Amsterdam , voor Michiel Colvjn , Boeck-vercooper op 't Water Anno 1610. in-4°. , 4 en 84 blz.
Andere drak. =: T. 84.
162 De verantvYOordinghe des Princen van Orangien, etn. Met hel waj)en van Oranje^Nassau op den HteL Z, n. v. pL eti v. dr, 1568.
in-8^, (VI) en 144 blz. Andere dmk.
163 A ittstification or cleerinfir of the Prince of Orendge asaynst the &lse sclaunders, wherwith his ilwillers goe about to charge him wrongfiiUy. Translated out of Prench by Arthur Groldyng. Imprinted at London, by John Day, dwellyng ouer Aldersgate. Feor. 24. Aan het einde: ... 1575. in-8^, (XVl) en 176 blz.
Engelsche vertaling van n°. 169. Deae uitgave is voorzien van een voorrede, maar mist de inhondsopgave , die in de firansche uitgave voorkomt.
164 Yerklaringhe ende Wtschrift des Duerluchtighsten , Hoochgeborenen Vorsten ende Heeren,... Willem, Prince van Oïanien, etc, ende züner Excellentien nootsakelicken Defensie teghen den Duca de Alba , ende z\jne grouwelicke tyrannie. Z. n^ v, pL <ft v. dr. M.D.LXV111.
in-4°., 16 blz.
Andere druk van W. 188, verschillende in spelling b.v. W. VerkUtringe. Eiui« yvtsehrifl, grouwel^e Tyrannye» Bor /. 264; Alg. Kontt- en Letterbode 1859 iV». 44.
165 Rescript Et declaration du Tres illustre Prince d'Orange , contenant l'occasion de la defense ineuitable de son Excellence , contre 1'horrible
Srannie du Duc d'Alba, et ses adherens. Aan het einde: Donné Ie . de Juillet. 1568. Z.n.v.pL^v.dr.en z,j. in-4^, 16 blz.
Fransche uitgave van bet voorgaande.
166 Bekendtnus, Der Durchleuchtigesten Hochgebomen Fürsten .... Herren Wilhelm Printz zu Vranien, sampt andern jrer F. G. Mituerwandten Defension, und Nootwehr widder des Dvca de Alba
1668. Geschriften van Prins Willem L 35
... ynerhorte yerfolgang geg^en alle Stendt der Nidderlanden . . . MD.Lzyi\j. Jan het einde: Datum den 20 July. Anno 1568. Z.n.v, pi. en V. dr. in-4^ , 16 blz.
Andere nitgave van W. 8667, welk ex. 20 blz. telt en in spelling versehilt b.v. op den titel: Bekentaut, nothwe^r wider Niderlanden.
167 Bekentnus Der durchleuchtigwten . . . Fürsten . . . Herren Wilhelm Printspfi zu Umnien, sampt . . . Mituerwandten Defension vnd NoÜi- wehr wider des Duca de Alba . . . ynerhorte verfolgung alle Stendt der Niderlanden . . . {Met titelfileet.) M.D.LXVin. in-4^ , 20 blz.
Andere dmk ; o. a. ontbreekt tosschen verfolgung en alle Stendt het woord gegen.
168 Waerschouwinge Des Princen van Oraengien (ged. 1 Sept. 1568.), Aende Inghesetenen ende Ondersaten van den Nederlanden. Nae de Copye. Gredruckt (z.n.v.pLenv.dr.) in 'tJaer^.. M.D.LXVlli. (Op den titel de Leeuw met het zwaard en den pijlbundeL) in-4°. , 8 blz.
Vermeld bg Bor I: 256.
169 Advertence dv Prince d'Oranges avx svbiets et inhabitans dv pais bas. {ged. 1 Sept. 1568.) Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXVm. in-4^ , 16 blz.
Dit is een zeldzaam ez. van de flr. vertaling der Waerschouwinge (ja\ 168) vermeld bO Bor l: 255.
170 A touB capitaines, hommes d'armes, et avtres bons et vaillantz soldatz dv pais bas, Ie prince d'Oianges, conté de Nassay, etc, desire salvt, et felicite perpetveUe. Z.n.v.pl.env.dr. M.D.LXVlll.
in-8^., 8 blz.
Dit manilèst van den prins is gedateerd: Eiorit en nostre camp pret tPArwveiler Ie 14. Jour de Septemb, 1568. Dit stuk is hoogst zeldzaam: ffElle n'esiste dan» aucune des grandes Bibliothiqueê hittoriques'\ zegt een vroeger eigenaar.
171 Fidelle exhortation avx inhabitans dv pais bas , contre les vains et faux espoirs dont leurs oppresseurs les font amuser. Z. n. v. pi. en v. dr. 1568. in-8^ , 16 blz.
Bor^ IV fH)ek, bh. 255, maakt gewag van de Hollandscbe uitgaaf van dit geschrift. jfin Duytt èn Francoys werden sy alom gesnnden en gestroit" (W. 191).
«
172 Gomplainte de la desolee terre dv pais bas, contre ses tardifs , non- chalans et desloyaux inhabitans , qni ne donnent assistance a leur propre deliurance. Imprimé Tan 15t)8. Z. n. v. pi. en v. dr.
mSr. , 16 blz.
De „Terre du pais bas" die hier sprekende wordt ingevoerd, bezweert hare kinderen, de Nederlanders, om krachtig op te treden ter TerdrUyhig der
36 Veldslag tnsschen LodewQk v. Nassaa en Arenberg. 1568.
Spai^laanlen. ZQ beweert dat men van dezen niets te hopen, maar alles te ▼reezen heeft. Ter wille der Toorraderen, die dit land ryk en groot hebben gemaakt en ter wille der kinderen, die anders tot slaven aoaden worden, spoort zy de Nederlanders tot snel en krachtig handelen aan.
173 Newe Zeitung ausz den Nidelanden. Wie der Wolgeboren Herr, Herr Ludwig Graffe zu Nassaw , etc. des Printzen von Oranigen Velt Oberster , mit den Hispaniem inn Frieszlandt ein Schlacht gethan , vnnd bey fünfiÈBehenhundert erlege vnd vmb gebracht hat , etc. Mei houisneê op den liteL Z. «. v. pL , v, dr. en z. j. m-4°. , 8 blz.
174 Newe Zeitung aus den Niderlanden. Wie Ludwig Graff zu
Nassaw etc. . . . mit den Hispaniem in Frieslande ein Schlacht gethan, .... Andere Zeitung aus Brussel , Wie der Hertzog von Alben , daselbst .... hat etliche Grafen . . . , so all hierin mit namen angezeigt werden , enthaupten lassen , . . . ^fel houisneê op den titel. Z, n. v. pL , V. dr. en z. j. in-4°. , 8 dIz.
175 Newe Zeythung ausz Brussel. Wie der Hertzog von Alben, daselbst den ersten Brachmonat, biszauffdenSechsten, hat etliche Graffen,
euthaupt (sic) lassen etc. Sampt anzeigung wie kurtz mit den
selben Procedirt vnd fortgeschritten worden , Daneben auch bericht zweyer abermals glückhafflien Scharmützel, so der ... Graff Ludwig von Nassaw , mit dem Feyndt zwischen dam. vnd Groningen in Frieszlandt , mit erlegung emer anzal Spanier , etc. Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXViy. {Met houisneê op den titel.) in-4°. , 8 blz.
4
176 Neuwe Zeitung Von der gewaltiger Schlachtung die gehalten ist, fiir Groningen , zweischen Graff Lodwig von Nassaw , vnd dem Graffen zu Arenbergt mit seynen Spanierschs. . . . my. May. M.D.LXVnL Aan het einde: Gedruckt zu Campen. Op den titel een houtsneê. Zonder n. v. dr. in-4°. , 8 blz.
177 Warhafftige newe Zeitung, Von der gewaltigen Schlacht die vor Grunningen gehalten ist worden , zwischen Graff Ludwigen von Nassaw , vnd dem Graffen von Arenbergh ... 23 May , 1568. Getrudct zu Campen. Z. n. v. dr. en z. j. {Met een houisneê op den titel.)
in-4°., 6 blz.
178 Newe, Wunderseltzame , und Unchristliche Spanische Zeitimg. Nemlich : Wie . . . der König von Hispanien durch sein . . . Werclaeuff der Inquisitom .... viel gute Leut . . . bereden , vor jhren Richterstuel zu erscheinen , da sie strengUch . . . befragt vnd ... in haffbung gezogen werden, enz. Aus dem Frantzösischen und Niderlendischen ge- zogen, und in Druck gegeben durch Jacobum Weiss. Aan het einde: Nachdruck so zu Strasburgk, durch Theobald Berger ge- druckt . . . 1568. in-4^ , 8 blz.
'^. 1570. FiUps III (Fillps H). 87
1869
Zie n^ 146 en 147. 1570.
179 libellvs svpplex Imperatoriae Maiestati , caeterisjive sacri Imperii Electoribvs, Principibvs, atque Ordinibus, nomine Belgarvm ex inferiori Germania, Euangelicae Religionis causa per Albani Ducis tyraiuiidem eiectorum , in comitys Spirensdbvs exnibitus. Z. n. v. pi. en V. dr. Anno M.D.IAX. in-8^ , 118 blz.
Opgenomen door D. Gerdes, in stjn Scrin, Anliqmr, VI II. 677. Het eigeniyke smeekflchrift, in het Hollftndsch bU Bor^ l. blz. 816-^18. Het nitvoerig histo- risch verhaal, hier er by gevoegd (f>. 13 sqq.) is daar weggelaten. (W 207.)
180 Giace et pardon general , donne par Ie Roy . . . . A cause des troubles passez. {ged. 16 Nov. 1569) . . . Bruxelles ... M. de Hamont. M.D.Lxx. met hel kan. wapen op deti titel. in-4^, 16 blz.
= T. 102. — PkLce. van Brabant, II, 419.
181 Grace et pardon efiz. {Als boven). in-4^, 16 blz.
Andere dmk van het voorgaande; het privilegie beslaat in het voorgaande nummer 31 en in dit exemplaar 25 regels.
182 Grace et pardon ffeneral donne par la Maiesté du Boy Gatholique : a cause des troubles et seditions suruenus en Flandres et pays circonuoisins. (Mei vinnet op den titel.) A Lyon, Par Benoist Rigavd. M.D.LXX. in-ff'. , 16 blz.
Nog andere dmk.
183 Translaet van de brieffuen van gratie ende pardoen generael, byder Co. maiesteyt gegeuen ter zaken vande voirledene troublen. Met het knn. wapen op den titel. Geprint in .... Bruessele , by Michiel van Hamont , . . . . M.D.Lxx:. m-4®. , 16 blz.
Vert. van het vorige. Dit pardoen is eerst den 16 Jnli 1570 door Al va te Ant- werpen uitgevaardigd, zie B(n'f btf wien dit pardoen: /. bit. 819, en Wagenaer, VI. 316 (T. 103).
184 Dvca de Albische Pardon. Welches ist, Ein General oder allge- meine ^ad vnd verzeihung, so die Köniffliche Maiestat ausz His-
Eanien in diesem 1570. Jar bat lassen publicieren vnd auszruffen , elanfifend die emporung, so sich in nechst vergangen jaren in Niderlanden zugetragen, etc. Aus Frantzösischer Sprach trewlich verteutscht. Gefcruckt Z. n. v. pi. en v. dr. im Jar 1570. in-4°. , 16 blz.
Links onder den titel het portret van Philips, rechts een bedelzak met twee saamgevonwen handen; daaronder het pauselijk wapen. Andere drnk van W. 212 waar b.v. gelezen wordt: tii «fisem, ««rdentsobet enz.
38 FiUps ni (FiUps II). 1570-1571.
Ï85 L'execuiion et supplice fidct par sentence ludiciaire, k Tencontre des nobles et illustres Cheualiers de la Toison , les Oontes d' AJgue- mont, et de Home. Bovenschrift van een plaat in vijf af deelingen fre- trekkelijk den dood van Egmofid en Hoorn, De oorspronkelijke hoogst zeldzame plaat is in het bezit van den graaf de Homes ^ die er in looO eenige facsimiles fan heeft laten maken ^ om deze te laten hechten achter het werk: Histoire généalogique de la maison de Homes, door F. Y. Goethals. Broxelles, 1848, in 4°. De plaat is SS*!^ d,m. breed efi zonder de bijschriften 23 d,m, hoog. Onder d' plaat vindt men eenige korte be^ fichteti aamaande het feit waarop de plaat belrekking he^t. Daaronder : A Lyon, Par Benoist Rigaud. 1570.
186 Jammerliche ynd erschrockliche Zeyttuncr, aas Niderland . Braband,
Holland, enz nemlich von dem scnedlichen vnd eroermlichen
vndergang yieler Land, Stedte, Flecken vnd Dörffer, sampt einem ynzeguchen verlust beyder Menschen vnd Viehes, welene durch schröckliclie Wassersnot des Meers ertruncken vnd vergangen seind. Geschehen im Monat Nouembri, des vorschienen 1570. Jares. {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j. m*4^. , 6 blz.
Yergélllk *t volgende nummer.
187 Jammerliche vnderschrockliche Zeitung, aiisz Niderland, von
dem schaden , viler Landt , Stett , . . . . welche durch schröckliche
Wassersnoth des Meers .... untergangen seind .... Anno M.D.LXX. Getruckt zu Strasburg bey Thiebolt Berger. 1571. in-4^ , 8 blz.
Onder den titel een afbeelding in houtsneê van een wateryloed met de ark , de daif en de groene tak. Een Jaar vroeger was Tan dit verhaal een andere uit- gave versebenen bU Peter Hug te Straatsburg.
1671.
Zie ook n^ 187.
188 Waerhaftige Supplicatie ofte Re(][ueste Maximiliano Eeyser
.... alletvjdt vermeerder des R\jcx, by die Chürvorsten, Vorsten,
Stenden, vnde Verwanten der Augsburgscher Confession , tot
Speyr opten R\jcxdach ouergegeuen den negenden dach Decembris, lm Jaer 15.70. {Met titelvignet.) Gedrucket Anno 1571.
in-8°. , 24 blz.
Voorstel aan den keizer om zich het lot der verdrukte Nederlanden aan te trek- ken. Zie F. D. Hdberlins Neuette Teutsehe Reicht^Getehiehtej Vlll, 497 en 498. Achter de Supplicatie volgt Vorsöck vnde Proteslation gedaen by de Ghesanfm van Thof van Bourgondien opten 9 Decembris Anno Lxx aende Keyt, M. vnde die Kuer- vonten j Vorsten vnde Stenden des heytigen Roomscken Rijcx: vnde die AposHlle daer op ghegeuen.
189 Belgicae liberandae ab Hispanis Tono'AEiSïX, Ad P. P. D. Gvilielmvm Nassavium, principem Aurantium. Anno MD,LXXI. April XVQ
1671—1672. Füips ni (PiUpa II). «9
eidiibita. ac. Nunc demum in lucem edita; 1574 Mense Octob. Z. n. V. pi. en V. dr. in-4®. , 32 blz.
In Dnitschland gedrukt. Volgens een oude aaateekeniDg isPhil. vanMarnix de flchryver. Zie Bakhuizen van den Brink, SludUn en icketsen, 7, 174. (P. 166.)
190 Belgicae liberandae etc. {Als boven). in-4^, 32 blz.
Qeiyk aan het voorgaande, alleen is in don titel een klein venchil in setting.
192 Het At\)s, Der \jiiQ^üzicie Van Spaenffien bew\jsinghe dat in alle de Nederlanden geen papist oft Catnol\j^e persoonen en 8\jn na het geluyt der seluer \ji^<l^üsicie Van Spaengien. Z. n, v. pi. en v. dr. Ghe- druckt buyten Lueaen Anno LXXl. (Hoogst %eldzaam.)
in-8°., 16 blz.
j 1572.
Zie ook n". 114.
193 Paaqnillns, Das ist, Erklerong des Sendbriefib, so Sathan, aus der Hellen der Schwartee, an Carolunifden neundten , Konig in Franck-* reich, dannnen jrer Mayestat voran sampt des Bapste, Duca de Alba, ynd deren gantzer Anbang, auffs höheste vermanet werden,
Gedruckt zu Bom anff S. Peters Platz, mit Gratia vnd
Prinilegio Bapstlister Hellischkeit. Anno 1572. Z. n. v. pi. en v. dr.
in-4^, 8 blz.
Dexe brief van Satan werd geschreven naar aanleiding van den paryschen bloed- bmiloft.
194 D. Gyilielmi Nassavii Principis Avrantii etc. Germaniam inferiorem libertati yindieantis ad ordines et popylvm denvntiatio. 15.72. 16. Jun\j. Z. n. V. pi. , V. dr. en z. j. in-4**. , 20 blz.
In het latyn en holiandsch opgenomen in de Autlientyke stukken by Bor, /. bh. 131—140.
195 De Hispajioryni et Albani Dvcis Tyrannide , D. Gvilielmi Nassovü Principis Aunudonum , etc. Ad Ordines Populumque Belgarom libera Denvneiatio, 1572. 26. Jnn\j. {Met het wajmi der Leidsdie Akademie op den tüel.) Lvgd. Batay. Typis Jacobi Marci. cIo lac XIX.
in-8°., 40 blz. Latere dmk van H voorgaande.
196 Declaration des jystes canses du saccaigement de la yille de Malines. {ged. 4 Oct. 1572.) Z.n.v.pl.^v.dr.mz.j. 1 blad in-folio.
Door Alva in het lieht gegeven Bar, l: 409—410.
197 Warhafitige newe zeitung wie die ynwindlichen Stadt Bergen in Henegawen von GraflF Ludwigen von Nassaw erobert vnd einge-
40 FUtps til (FUips tl). 1572—1673.
nommen. Item was grosse Beichthumb und Schetz er dariime gefonden , auch mit was Künheit .... Graff Ludwig alle des Dux von Alba anschlege und listigkeit vorkommen und abgewendt. Z. n. V. pi, m V. dr. mDJjXXH. in-4°. , 16 blz.
Zie: Bor, L .877; (broeit van Pr. Arehtvet^ lil, 426 v. (W. 229).
198 Eine beweglicbe Demonstration zu lob vnd ehren des .... Printzen zu Yranien , . . . Damit sein Fürstliche Gnad als ein Yatter des all- gemeinen Vaterlands seiner F. G. vnschult vnd auffi-ichtig Purstlich gemüht (n<?) zu dem Vaterland gnediglich offenbart mz. {berijmd). M.D.LXXn. Aan hel einde: Gedruckt aus einem Gedruckten Exem- plar, zum Nidder Wesel am Rhein. Z.n.v.dr.enz.j. in-4^, 8 blz.
199 Die groote Prognosticatie vanden Landtluyden duerende alsoo lange als dve werelt staet gheschreuen ende gemaeckt bi die Ouders also van nenlieden door experientie beuonden waer te wesen, wten Francoyse in Duytsch ouer ghesedt. Onder den titel een houtsneé^ daanmier een rijniftje met (^schrift: Totten Leser. Aan het einde: Gheprint Thantwerpen op de Lonibaerde veste inden Witten Hasewint, by Jan van Ghelen. Z.j. in-4^, 8 blz.
1678. .
200 Accord et Traicté Md entre Ie Roy . . . d'Espaigne et la Royne d'Angleterre , qne tous . . . subjectz desdictz deux Princes joyront des Ie Premier jour de May, des droictz, libertez et franchises qu'ils auoyent es Pays susdictz, deuant les arrestz faictz des deux costez, etc. ... A Gand, chez Ghislein Manu, . . . 1573, in-4^, 4 blz.
Vanderhaeghen {Bibl, GmL) maakt van dit ex. f^eea molding; op d« lyst der boeken „Jonf nous n^avons rencontre aucun exemplaire ei donl les imprimeurs nous sont tficonfiti^** komt by het jaartal 1673 (D. Vl. blz. 380.) voor een Aeeord entre Ie Hoy CtUhotique et la Royne <f Angleterre que tous stUtJetz des deux Princes jouyront du 1 may des droicls et franchises qu^ilz atfoyent es pays susdiU,
201 Historie Ende een waerachtich Yerhael van al die dinghen die gheschiet zjjn , van dach tot dach , in die . . . stadt . . . Haerlem . . . , in dien t\jt als die vanden Hertoge van Alba beleghert was. Verhalende vanden achtsten dach des Maents December, des Jaers M.D.Lexjj. tot den xvi. Februar\j , anno M.D.Lxxi\j. Seer neerstelick ende ghetrouwelick gheschreuen, door eenen die dat selue ghesien ende ghehoort heeft . . . Eerst in Lat\m, ende na (sic) in Nederlantsche spr^e ouergheset. Ghedruct Tot Delft, {z.n.v.dr.) M.D.LXXni.
in-8°. , 70 blz.
Op de laatste blz. het stadswapen. In het boeUe zyn versehfllende plaaUes ingeplakt Dit geschrift nchUnt nog aan dat van v. hooswyck te zyn vooraf- gegaan, daar het laatste tot 26 Maart de geschiedenis der belegering bevat Todi biykt het niet dat v. Rooswyck van het bestaan van deze Historie
1573. Beleg tui HaatieoL 41
kennis droeg. Ook aan de Wind (Bibl, der NederL Gesehiedtchr^vert) moet ze onbekend zQn geweest
Onder de voorrede staat /. ^4. F., aan het einde op blz. 69: /o, Are, F, Dit zal wel beteekenen Joannet Arcerius Fritiut. Van hem is weinig bekend. Paquol en Sicéron maken in hunne Mémoires van hem geen melding, evenmin S, Petrus, De Seriploribus Frieiaef en Foppens^ Bibl, Belg, 1 : 564 is zeer kort over hem.
202 Cort ende waerachtich yerhael van alle gheschiedenissen , Hande- lingen, AensWen, Stormen, ende Schermutsinghen in ende voor der Stadt Heerlem in Hollandt gheschiet, Zedert de belegheringhe van dien, aengheteeckent ende beschreuen by N. Wimswijck), buTgher ende poorter der voornoemde stadt Heerlem. öheprent tot Leyden by my Jan Moyt Jacobszoon Gheswooren Bouck prenter enz. Zonder jaar, in•4^, 62 blz.
Andere dmk van W. 8682, waar gelezen wordt zedert, aengheteckent. Op de laatste blz. is een houtsneê Kenau Sim, Hasselaer ten voeten uit voorstellende, gewapend met speer en zwaard. Daaronder een latyhach bOschrift, waarvan een bertjmde hoU. vertaling. Zie over dit geschrift de Wind, bh, 184.
203 Een Corte waerachtighe Beschr^uinghe , van alle Gheschiedenissen , Aenalaghen , Stormen , Schermutsingeu , ende Schieten voor de vrome Stadt Haerlem in Hollandt gheschiet. Midtsgaders hoe , ende met wat conditien de selue den alghemeynen Viant Ducque d'Albe ouerghe- leuert is, oock hoe hy met den Soldaten, ende Burgheren fi^ehandelt heefb, ende dat tot den x\j. Septembris. Anno M.D.LXAin. {Met het drukkersmerk van de wed. Sdtinckel, en van Aelb, Hendricksz op den titel,) Ghedmekt tot Delft , s . n. v, dr, {een der beide qenoemden,) M.D.LXXnn.
in-4^, 52 blz.
P. Sterlincx is de schr(|ver van dit Dsgverhaal , hetwelk loopt van 8 Dec. 1572 tot 12 Sept 1573; daarop volgen: 1°. Placaten ghedaen bij den Hertoek van Alba binnen Haerlem gepubliceerl , Anno 1573 tn Julio, nae de generale execution, 29, De namen der 57 Burgers ende Inwoonders van Haerlem, die in die Gratie oft Pardoen niet begrejpen en zijn, (Beide by Bor, I, 442 v.v,), 3^. Eenige kopiën en uit- trelcseis nit brieven. De opdracht aan den Icapitein van het vendel Schotten bümen Haarlem is gedagt. 10 April 1574 (W. 238).
204 Brevis narratio de obsidione Alcmariana, quam post hebdomades septem. Anno 1573. Hispanus cum magno suo damno atque ijgno- minia dimittere coactus est. Avctore Nannio Foresto Alcmariano. Delphis Ezcudebat, Anno Domini M.D.LXXnn. {Op den titel een drukkersmerk^ hetzelfde dat gewoonlijk op de uitgaven van Albert Hendricksz gevofiden wordt. Aan het einde: Delphis Excudebat Vidua Heimanni Schinckel\j, M.D.LXXIin. in-8^, 52 blz.
Reeds in het Jaar 1573 verscheen een hoUandsche vertaling van dit boekje.
205 Een cort verhael van de strenghe belegheringhe ende aftreek der Spangiaerden van de Stadt Alcmaer gheleghen in Hollandt, wt het Latyn int Daytsch ouergeset. Op deti titel een houtsneê voorstellende
Ü
\
42 Beleg vim Alknuuur. 1578.
David met koningskroon , scepter en harp, Ghedruct tot Delft by Aelbert Hendricsz, M.D.LXXin. Ende men yintse te coopen tot Alcmaer by Comelis Jacobsz, inde Hautil straet, inden Dauid. Aan het einde: Een nieuw liedeken vant beleg der stede van Alcmaer, Opte w\jse vanden slach voor Sinte Quintyn. in-4^ , 32 blz.
Zeer zeldzame eerste vertaUng van het latOnsche verhaal van Nanning vanFonea^ dat mede te Delft in 157S gedrukt werd. Eene latere uitgave, misschien een nadruk van deze, is die te Alkmaar, bU Simon CorneUst. 1644. in-d*. Eene nienwe vertaling met de voorrede van den schrijver, die in de vorige verta- lingen ontbreekt, werd in 1739 te Baarlem godrukt 0n-8<».)- Het liedeken vindt men ook in 'tGeuseliedtboecky en in de iVederi. Gesckiedzangetij uitgeg. door Van Vloten (T. n*. 126.) Over de verschillende drukken zie men De Navorseher, IV, blz. 103 en 104. Een tweede liedeken, door Motley aangehaald {Rise of the thOch BepubUc, II, 471) komt in de oudste uitgaven niet voor, wel in die van 1739. In dit verhaal wordt ook melding gemaakt van den dood van den bekenden Jan Aretitx,
206 Een cort verbael van de strenghe belegheringhe etiz. iJls boven.)
in-4°., 32 blz.
Hier wordt gelezen .... inde Houtil ttraet. Overigens is er geen verschil met het vorige exemplaar.
207 Een cort verhael van de strenghe belegheringhe efiz. {Jls boven.)
in-4°. , 32 blz.
= W. 240. Het eenige verschil tussohen dit ex. en de vorige is, dat hier het adres: M Alcmaer by CameUs Jaeobsz gemist wordt.
208 Gewisse .... Newe Zeytung , von den Schiffen , welche von Andtorff abge&hren seind, den 17. Aprilis, nach Mittelburg, die selbi^e zuspeysen, Ynd wie die Albanischen des Printzen Admiral ein Summa Gelts haben geschickt, das er die Schiff durch solt lassen passieren, etc. Welches geschehen ist den 23. Aprilis, ... 1573. Auch wie der Capitein von Mittelburg, Monsour {sic) de Beauuoys sich au£F ein Scmoss begeben hat , etc. Gedruckt zu Ach. Z. n. v. dr... 1573. in-4^, 8 bk.
Bericht aangaande een mislukte poging om Middelburg van uit Antwerpen van levensmiddelen te voorzien. Zie over deze pogingen Bor, I; 433, 449.
209 Warhafftiger Bericht , wie es sich vor weniger zeit , Nemlich aufiF S. Margarehten tag, dieses laufiPenden Drey vnd siebentzi^sten Jars, zwischen dem Duca de Alba, vnd dem Printzen von "Vranien, in Holimd (sic) hat zugetragen, Auch wie sich die Stad Harlem, von wegen grosser Verrheterey, genantem von AIImi hat ergeben, mit sampt anderen vnd weitleuffldgem Hendel , so sich au£F beider Seit verlaufFen , Itzt newlich aus dem Niederlendischen , von Glaubwirdigen Personen vnnd Herren, dem Wolgebornen Granen vnd Herm, Herm Herman von Newenard fttr gewis vnnd warhaflftig zuge-
1678. FUilM in (FiliiM II). 43
schriebeiL Gedruckt za Wesel , durch Johan yon Drouis . . . M.D.LXXiij.
m-4^, 8 blz.
210 Gopie eens Sendtbriefs der Ridderschap, Edelen ende Steden van Hollandt,.... aen.... die Staten vanden Lande van Herwaerts onere. Hen yennanende, om eendrachtelick, ten dienste yande Gonincklicke Maiesteyt, die Landen te helpen brenghen in haren ghewoonlicken voorspoet ende yrüheyt. {ged. 12 SepL) Z.n.v.pL en v.dr.... M.D.LXXTTL m-4°., 16 blz.
= W. S42. BO Bor /, 469—464; Wagenaur, Yl, 462 r.v. — Dese brief werd niet voor October nitgegeven, vgl. Groen van Pr., Arehioes IV, pg, 216.
211 Copie. eens sendtbriefs der Ridderschap, Edelen, ende Steden yan Hollandt, .... aen ... die Staten yanden Landen yan herwaerts onere. Hen yermanende, om éëndrachtelick ten dienste yande Conincklicke Maiesteyt, die Landen te helpen brenghen in haren ghewoonlicken yoorspoet ende vry^heyt. (offd. 12 Sept.) Ghedruckt m . . . Dordrecht (bij Canin) . . . M.D.LXXin. Met het drukkersmerk van Jean Canin op den titel, in-4^, 18 blz
Andere nitgave van het yoorgaande nnmmer en van T. 126, die beiden te Delft zt)n gedrukt en 16 blz. hebben.
212 Cop^ aines (sic) schreibens der Ritterschaffb , Edlen, ynnd Stett, in Holland . . . An die Herren, welche das ampt aller Stend der Niderland tragen : enz, Z. n, v, pi. en v. dr, M.D.LXaIH. in-4^. , 36 blz.
Duitaehe rertaling van de voorgaande.
213 Sendbrief. In forme yan Supplicatie aen die Conincklicke Maiesteyt yan Spaengien: Van wegen des Princen yan Orangien, der Staten yan Hollandt ende Zeelandt, mitsgaders alle andere syne ghetronwe Ondersaten yan dese Nederlanden, die haer yan des Hertoghen yan Alba ende der Spaengiaerden tyrannie ende ghewelt te^en alle recht yerdrucket ende yenrolghet yinden. Aenw\jsende den rechten Oorspronck yan alle teghenwoordige beroerten in dese landen, om daennne by syne C. Maiesteyt yoorsien te moghen werden. Met het drukkersmerk van Canin op den titel, . . . Dordrecht. Z, n. v, dr, {Canin). M.D.LXXni. in^^ , 28 blz.
= W 243. BO BoT^ l: 464—472. Bü f. komt onder no. 127, een exemplaar voor waaraan is toegevoegd de zendbrief aan de Algem. Staten , ged. 12 Sept
214 Sendtbrief in forme yan Supplicatie, enz. als het voorgaande
Dordrecht. Z. n, v, dr, (Canin), M.D.LXXni. Met het drukkersmerk van Canin op deti titel, in-4^, 28 blz.
Andere drnk , met gering verschil in spelling. In den titel o. a. : Bollant, . . . ZeeUmt; en achter Spaengiaerden ingevoegd: met haren aenhangheren ; blz. Ireg. 2 beruelêf voor bedrwte. De indeeling der bis. komt geheel overeen. (W. 244.)
44 Filips m (FUips II). 1678—1674.
215 Sendtbrief enz. {Als boven). Met het koti. wapen op den titel. Ghedruckt tot Delft. Z.n.v.dr. M.D.LXXim. in-4^, 24 bk.
Latere druk. = T. 128.
216 Sendbrief in Forme enz» {Als boven). Met den Hollnndschen leeuw in den tuin op den titel. Nae de Copye Tot Delft. Z. n. v. dr. M.D.LXXin.
in-4^, 20 blz.
Latere en zeer algemeene druk, ook op^^enomen in den Byecorf van 1608. Dit ex. Bchtjnt nog te verschillen van T. 129, waar gelezen wordt Sendtbrief.
217 Dialogvs een clachte van een Wtlander, in forma van een Suppli- catie, die sonder noot ofte van yemant geiaecht, s\jn Yademndt verlaten heeft, Op welcke clachte hy dicvvils door syn eigen cons- cientie beantwoort wort, Ende is byden Latinen Genius ffhenaemt. Ghedruct inde Stadt Delft, {HJ de wed. Sehinckel). Anno M.D.LXXTTT. Met het drukkersmerk op deti titel. in-4°., 8 blz.
Andere druk van W. 8680 waar gelezen wordt: rrilanderj raderlandt^ om- sientie. Zie de aant. aldaar. Opgenomen in de hederlandeche Gesehiedzangen (van v. VMen) II. 97 v.
1574.
Zie ook no. 203, 204, 215.
218 Erklarung des Willens vnnd Yorhabens desz Eönigs ausz
Franckreich vnd Polen Henrichen desz dritten betreffend seiner Vnderthanen widerstellung vnter sein Gehorsame, Erstlich zuLyon den XV. Herpstmonats. Anno 1574. auszgeruffen, volgent in allen örtem desz Franckreichs. {Met het wapen van den koning van Frankrijk op den titel.) Getruckt zu Lyon durch Michel Jowe , mit Kö. May. rriuilegium. in-4®., 12 blz.
Blz. 11 wordt geheel ingenomen door een portret van Hendrik III.
219 Tractaet van accoordt , ghemaect ende ffhesloten tusschen den
Prince van Orangien, .... Ende den uoronnel Mondragon, op het ouerleueren vande Steden* van Middelburch ende Armuyden. Daer beneffens de verclaringhe byden voorschreuen .... Prince gedaen , op seeckere poincten ende art\jculen byden Burghemeesters ende Gmedeputeerde van Middelburch, voor hun ende heure Burgheren aen zyn Excellentie gheproponeert ende versocht. Ghedrvct Binnen . . . Delft, Z.n.v.dr. {bij de Wed. Sehinckel?). M.D.LXXim. met het druk- kersmerk op deti titel. in-4°. , 8 blz.
Bü Bor^ I 480, 8K Vgl. Wagenaar, Vl. 461, 62 en elders (T. 131).
• . . *
220 Yriendelicke Vermaninghe aen de .... Staten van Brabandt,
op de Supplicatie by hen aan Don Loys de Requesens .... onlangs oueighegneuen, om voorts syne Maiesteyt in Spangien verhandtreyct
1574. Fflips m (FUipB n). 46
te worden. Op den tüel het drukkersmerk van Aelb, Hef^dricksz {Wed.
Schinckel) Delft, Z,n,v.dr, (een der beide getwemden) M.D.L.xzii\j.
in-4^, 18 blz.
De hoofdinhond overgenomen door Bor^ L 668-670; het geheele stak in Bor's AuihenL Siukhm Mz. 146-^0 (T. 136).
221 Yera rektione della rotta , che e Stata data in Fiandra al conté Lodouico di Nansao, con moiti altri signori che lo se^uano nel
S'omo 14. d'Aprile 1574. Con il numero de Prigioni , e della Gente orta , e sbarattata , et altri assai particolari notabiU. Stampata in Milano. Et Bestampata in Bologna per Alessandro Benaccio .... 1574. in-4^ , 8 blz.
BeachrllTing ran den slag op de Mookerheide.
222 Pandorae siye veniae Hispanicae Belgicis exylibvs, M.D.LXXIQ. mense lylio editae. Item, Bvllae 6reg. XUI. Sive Papalis yeniae Anatomia. Prometheo Aytore. Item , Ivsivrandvm poenitentiym cnm Epilogo eiusdem autoris. Z. n. v. pL en v. dr. 1574. Mense Noyemb.
in-4^, 60 blz.
Aan het einde geteekend: P. C, Ontleding en bestrtfding der amnebtie van Requesensy en der PanaeL Bol. Zie over de woordspeling Pandora — Pardona : Bot, !, 821 , die daarover handelt by gelegenheid van het door Alva in 1670 afgekondigde Pardon, evenals Motley, Getchied, van de Ned, Rep. Il, 278 r.r. hoewel geen van beide boven beschreven pamflet met name vermeldt. Wie de Promelheua was, die de Nederlanders voor de spaansche Pandora waarschuwde, heb ik niet kannen ontdekken (W. 266).
223 Epistolae nonnyllae partiym, de pacificatione, cuius instituendae Anno 1574. in Belgica magna facta spes erat. Item, Hollandiae Zelandiaeque Ordinum, sociorumque libellus supplex ad Regiam Maiestatem , yna cum eiusdem impugnatione et defensione. Dordraci. {Jean Canin.) Anno. M.D.LXXV. Met het drukkersmerk van Canin op den titel. in-8^, 60 blz.
Yerschillende brieven over den vredehandel van Mamix van St. Atdegonde, Frederic Pemnol, Junius, gonvernear van Veere, zie Bar /: 632 v.r., welke soms woor- delQk nit de voorrede van dit boefje schijnt te hebben afgeschreven. Vergel. het volgende nummer.
224 Sekere Brieyen yvaer inne den aenfi^heuanghen Yrede-handel deses Jaers LXXIIII. van het Nederlandtscne oorloghe yeruaetet is : Mits- gaders de Requeste der Staten yan Hollandt, Zeelandt, ende beur toegbedaene Steden, aen de Conincklicke Maiesteyt ghesonden: De antwoorde ende wederantwoorde derselfder, enz. Uhedruct tot Delft ....{Z.n. V. dr.) .... M.D.LXXün. in-4^ , 44 blz.
Deae stokken over den vredehandel te Breda zQn in han geheel door Bor over- genomen (/, 688 — 544), behalve A. en B., waarvan h0 alleen den inhoud mededeelt. In dezen bundel gaat eene voorrede van 8 blz. vooraf. Het
46 Beleg yan Leiden. 1674.
Discours YnnJwuut (Bor^ 586—44) beslaat 28 blz. (bis, 21—44). Verg. Wttgenaar^ VI, 478 ens. (T. 186). Vergelflk 't voorgaande.
225 Discours du siege que les Espaignolz ont tenu deuant la TiUe de Leyden en Hollande , par Ie commandement de don Lo^s de Requesens .... et de Fadmirable rauitaillement dHcelle ville feict par rarmée de . . . ., Monseigneur Ie Prince D^orange, souz Ia conduite du Sieor Loys de Boisot Admiral. Z. n. v, pL en v. dr. Impnme. 1575.
in-8^, 64 blz.
Onderaan op den titel is de volgende aanteekening geschreven :
9 htr GmUaume de Maude , Seigneur de Mansart * , repeu par Ie steur de la Garde Parisien , OU Hen: qu'il aii fait un autre sembtable disour. (sic). Donné, par mons, de mansari,
* Ledit de la Garde y ne Va reueu. Selon que ledit Sr, de Mansart j m^a afirmé).^^ Rechts op den titel is nog een noot, die voor een groot deel weggesoheoid en daardoor onleesbaar is geworden.
De heer B, Fmtn {De oude verhalen van het beleg en ontset van Leiden, uitgegeven door B. Fruin, J. E. H. Hooft van Iddekinge en W. 7. C. Bammelman Elsetier, ^s Gravenhage, Uartinus K^hoff. 1874 Inleiding) over dit ex. van dit boeide sprekende, segt, dat de aanteekening afkomstig is van den eersten eigenaar, /o. MM, wiens naam op den titel geschreven staat. Hy ziet daarin het bewjls dat dit hoogst zeldzame boeide, waarvan ook Jan Fruytiers bO de tweede nitgave van zttn Corte Besekrijvinghe gebroik heeft gemaakt, geschreven is door Guiüaume de Maalde, sieur de Mansart , die bO het ontzet schÓnt tegenwoordig te zQn geweest
226 Ciorte beschryuinghe van de strenghe Belegheringhe ende wonder- baerlicke Veriossinghe der Stadt Leyden in HoUandt. Die nu Anno M.D.Lxxü\j. in Ii^o van Baldeo , . . . . om der Religiën ende haerder Vaderlandtscher Vryheyts wille Beleghert werdt: Ende deur den Doorluchtigen Prince van Oranmen op den derden Octobns wonder- baerlicken ghespüsighet ende yerlosset: met de meeste omstandicheyden
soo inne als buyten de Stadt gheschiedt. Ghedruct binnen
Delfb, op den noeck vande Scnoolsteech, z.n.v.dr. Anno 1574. Met drukkersmerk op den titel. in-4^, 32 blz.
Dit is de eerste hoogstzeldzame druk van het werl^e van Jan Fruytiers; een tweede vermeerderde druk , met den naam des schryvers op den titel versidieen in 1677. Toen in 1739 een 4de aitgave het licht zag, was de eerste dmk reeds zóó zeldzaam, dat de uitgevers verklaren: „iranf dit werkje is soo.tehaars en zeldsaam voorkoomende dal men het nauwlijks bü naame meer kent*\ De 44b uitgave werd dan ook gedrukt volgens die van 1577.
BO wien te Delft is dit boekje gedrukt ? Volgens een geschreven aanteeke- ning in ons ex. waarschOniyk bO de Wed, SehinckeL Dit ismogelUk, daar deze in 1674 weriizaam was. Na of in het Jaar 1574 schOnt haar dmkkery te zQn overgegaan in handen van Albert HenMcksz. A. M. Ledeboer (De Boekdrukkers, boekverkoopers en uilgevers in Noord-Nederland) geeft voor de werkzaamheid van Albert Hendricksz het Jaar 1578. In 1576 drukte hy echter reeds de Letteren van Verbande (n^ 245). HQ drukte in hetzelfde huis en met hetzelfde drulücers- merkalsdeWed.Schinckel. De boeken, die in 1574 en 75 in het huis op den hoek van de Schoolsteeg gedrukt werden missen meestal den naam van den drukker, zoodat het daar, even aUi bU ons ex., niet nit te maken Ib of d^ Wed. Schinckti of Alb. Hendricksz. de drukker is.
1674—1676. Beleg yan Leiden. 47
227 Corte Beschrnuiiij^he Van de strei^he bele^heringlie ende wonder-
baerl^cke yerlossinghe der Stadt Lejden in Hollandt van den
Auteur Jan Pruy tiers verbetert ende vermeerdert , met byvc^hinghe
alle der Brieuen die aen ende vander Stadt gheschreuen lain
Ghedruct tot Delft , s. n. v. dr.... 1577. in-4^ , 68 blz.
Tweede, veel vermeerderde druk van het voorgaande. De Betekrijpinghe van Fruy tiert werd door ElUrt dr Veer, aonder den sehrQver te noemen, in het Vervolg op He Divitie-Kronifk bifkana woordelijk ingelaacht Ook Bor (Zie Ned. (hrl. 1de B., ƒ Oeet, bh. 560), Orlers en latere Behr[|ver8 over het beleg, hebben hnn verhaal hoofilzakeiyk en bOkans oitslnitend aan dease bron ontleend. Dal Fruyiieri xeif echter niet minder aan een ongenoemden voorganger te danken had, wordt door N. C. Kist met veel waarachifniykheid betoogd in het iVaicAri/l op zyn hoogst belangrijk Letterk. en beoordeelend overzigt der geschied, van het beleg en (mt set der stad Uiden (W. 268).
228 Beschrvjvinghe van de Strenghe Belegeringbe , ende wonderbaerlücke
Qntsettinghe der Stadt Leyden Seschreven door een Liefhebber,
die alles by-ffewoont heeft, in den Jare 1574. Tot Leyden, Ghedruckt by Willem Christiaens vander Boxe. Voor Jacob Roels . . . Naer de oude Copye 1574 ghedruckt. Anno 1646. in-4^ , 32 blz.
Daar deze derde drak een herdmk is van den eersten, wordt de naam des aehrijvers ook hier op den titel niet vermeld, evenmin als er de bQvoegsels van den tweeden druk worden aangetroffen (W. 269).
229 Een Dialogus Van Twee Personaggien , deen gheheeten, den Ver- troosten in Leyden, dander, Den I^ckbaren Gheest. Ghecomponeert
op de wonderl\jcke verlossinghe van Leyden , Noch met meer
andere Refereynen, Baladen, op den t\)t voorleden, ende den t\jt present. Gheprint Z. n v. pi. en t». dr. Anno M.D.LXXVIII.
in-4°., 12 blz.
De dichter van den Dialogns en het Befereyn is W i 11 e m v a n H ae c h t. {P.G. Witsen Geysbeek. Woordenboek der Nederduitselie dichters lil blz. 1— 4. Van v. ttaeehl zOn 2 stukjes opgenomen in het Geusen Lielboek, zie Kroniek tfan het Hist. Genootschap te utrecht i9?!0. ^ serie , liblz. ^19 v.v.), met wiens kenspreuk Behaeehl Gods Wüle, de Dialogus geteekend is. Het Befereyn {oft waerschouwinghe , ghedaen anno 1573), heeft tot onderschrift: Per Haeehl. Hierna volgen nog (bbs. 13—20) drie rete- reynen van een onbekenden dichter met het opschrift:
Beminde Leser dees wercken
(Eer ghy den sin indiceert)
Wilt neersteiyck aanmercken.
Wat iaer st) zyn ghecomponeert. Het tweede refereyn is gedateerd anno 1670 , het derde anno 1571. Deze drie refereynen zfjn op ander papier en met andere letter gedrnkt dan de Diahgus en het daaraan volgende Befereyn. Ook beginnen zQ weder met de signatuur A.
f575
Zie ook no. 163, 238, 225.
280 Newe Zeitungen ausz Pranckreich. Erklarung vnd Protestation Henrichen yon Montmorancj Herren zu Dumpuiile , Marschallen inn
48 Fiiips III (FUips n). 1575.
Franckreich , . . . von wegen des ïjriegs , so er jetziger zeit wider den Eonig in der PoKtuichen nammen ftlhrt. {Met portret op den titelden een afbeelding van Hettdrik III op de keerz^de van den tHel,) Getruckt zu Basel, bey Samuel Apiario. M.D.LXXV. in-4°., 16 bk.
De ErkUrung is gedagt. MontpeUter den iif. tag Wintermonatt 1574. Daania YOlgt:
Der0n Gesandten von der StaU Kotckelten Red^ so sie vor Königlicher May» König
Henrichen dem driUen zu Franckreich vnd Polen gehalten. Sampt jrer May. antworij vnd deren von Roschell Protestalion.
231 Goleta Warhaffldge, eigentliche beschreibung, wie der Türck... die . . . Vestung Goleta , dergleichen die newe Vestung , beide bey Thunis in Aflfrica, belagert,... vnd zerstöret, Was sich vom Julio an, bisz auff neunvndzwentzigsten Septembris desz 1574. Jars, disz orte verloffen vnd zugetragen. efiz, . . . Getruckt zu Basel , bey Samuel Apiario. M.D.LXXV. in-4^, 16 blz.
232 Een Discoers ofte Yertooch ghedaen voor den Coninck van Yrancke- rycke ende ettelycke van zijnen raet, vvaerin verclaert wort met wat middelen men sonde connen Vranckerijcke in een Turc^sche slauem\je bringhen. Yerclarende insghelycks hoe de Spaensche Nacie den seluen boosen raet ende middelen ghebruyckt om onse Neder- landen in een Turcksche slauemije ende tyrannüe te bringhen. {Met litelfileet.) Z. n. v. pi. en v. dr. 1575. in-8°. , 16 blz.
Uit de Voorredene der Nederlanlschen Ouersetlert biykt dat dit vertooch eerst beschreuen door eenen Edelman van Ftorencen in Italiansche , ende daer nae tot de begheerte des s^lues ouergheslelt in het Fransoysche (is).
233 Afscheyt ende laetste Reces by den Gedeputeerden van .... de Prince van Orangien, Staten ende Steden van Hollandt, Zeelant, etc. ghenomen met den Commissarissen des Conincks tot Breda op den xiiy. July. 1575. Mitsgaders sekere extracten wt den gheschriften vanden 14 Martü ende eersten Aprillis, van de voorsc. Commissa- rissen, ende het antwoordt ende presentatie op den eersten Junü, by des Heeren Prince van Orangien ende der Staten Ghedeputeerden
diÉker teghens ghedaen Dordrecht. (Met het drukkersmerk van
Canin op den titel.) Z. n. v. dr. {Jean Canin.) M.D.LXXV. in-4°. , 22 blz.
:= W. 267. — Vgl.: Bor l. 595—612.
234 A&cheyt ende laetste Reces by den Ghedeputeerden van de
Prince van Orangien, Staten ende Steden van HoUandt, Zeelandt etc. ghenomen met den Commissarissen des Conincz tot Breda, op den xii\j. Jul\j , 1575. Mitgaders seeckere extracten wt den gheschriften vanden xiiy. Mart\j ende eersten Aprilis, van de voorsc. Commis- sarissen : ende antwoordt ende presentatie op den eersten Jun\j , by des Heeren Prince van Orangien ende der Staten Ghedeputeerden daer tegens ghedaen {Met het drukkersmerk van Aelb. Hendricksz op
1575. Vredehandel te Breda. 49
den iiiel,) Gliedraci in ... . Delft. Z. n. v. dr. ( TTed. Schinckel of Aelb. Hendricksz.) M.D.LXXV. m-4^ , 20 blz.
Andere dmk tui het voorgaande (W. 268).
235 Gome. A nos treschiers et bien amez, les ffens du conseil du Boy en J^landres. Don Lots de BequesenB. ged, 17 April etc. Daarachter: Gopie Translat des oroes et presentations &ictes par les Commissaires de sa Majesté aux deputez du Prince d'Ohrenfires. Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j.
in-4°., 8 blz.
De brief van Reqnesens (blz. 1 en 2) is een begeleidend schryven voor het volgende Btnk; zie ^or, /: 606. De of/fret el presenialions in hetHoUandschbU^or, /: 698, 699.
236 Copie. Translat de la responce des deputez du Prince d'Oranges et des Nobles et Villes de HoUande et Zelande sur les offires et presen- tation fidctes mr les Commissaires de sa Maiesté. Aan het einde: A Gand , Par la Vefiie de Ghislein Manil , au Pigeon blanc. 1575.
in-4^ , 16 blz.
In 'tHotlandsch hQ Bor, /: 699—702. N". 236—237 hebben betreliking op den
• vredehandel van Breda van het jaar 1676. N*. 236 zyn de tegenvoorstellen
der koninkiyke commissariBsen van 14 Maart; n"*. 236 antwoord daarop van
den prins en de staten van 20 Maart; n"*. 237 repliek der kon. commissarisflen.
Sommige dezer stukken zyn geheel opgenomen in Afseheyi ende laatste Reees
(zie n". 233) en in het Cort ende waraehtig verkoel {n". 239).
237 Copie. Translat de Tampliation des offires de sa M^jesté. {ged. 1 April.) Achteraan: A Gand, Par Jean vanden Steene, demóuiant sur la place de saincte Pharahilde. 1575. Typis Gualteri Manily.
in-4^, 12 blz.
In 'tHollandflch bg Bor^ lx 602—604.
238 Replicque ofte Yerantwoordinge sulcx de groot Commandeur
heeft ghedaen ende ouei^e^heuen den eersten . Aprilis 1575. op de ant^oorde , ... die de Pnnce van Oraengien met de Staten van Hollandt ende Zeelandt, . . . bier vorens op de voorgaende Propositie vanden Commendadeur (sic) voorseyt, ghemaeckt ende inghebracht hebben. Z.n.v.pLyV.dr.enz.j. in-4^, 8 blz.
Dit stok (zie Bor, I: 602 v.v.) moet een fhigment van een grooter geschrift zQn: de aignatonr begint hier met C.
239 Cort ende warachtich verhael , van het gene dat op de HandeUnge vanden Vrede nu coreelinghe (sic) tusschen den Prince van Oraen- gien, met die Staten van Hollandt ende Zeelandt,.... aen de eene zyde: ^de die Spaensche Gouuemeure der Nederlanden met den synen aen de andere z\jde, tot Breda geschiet is {met een wapen op den titel), Z. n. v. pi. , v. dr. en z. ;'. m-4^. , 30 blz.
De Biedaache vredehandel bQ BWy I: 595—612; Wagenaary VU: 25—51.
H flfmiBntto FQfle. 1676— IfMl
310 Nideirttnd]B<die FriedahaHdlnng. Ynd was sieh d^Rwwen tot ynd nadb y^kuffen , yom Jar 1574. Zmn theil atisz Frantiaaiauer Spnch in hoch Deutsch bracht ... Z.n.v. pi. en v, dr, 1575.
iii-4°. (XVI) en 120 bk.
241 Censvra bibüonim Magifltri Benati Benedicii, a summo Pontifice kta. {ged, 3 Oet. 1575.) Z.n.v.pl,^v,dr.en%,j. in*8^, 4 bk.
Het afkeurend oordeel nu Grêgonus XUl hierin medegedeeld, heeft wellicht betrekking op den verbeterden tekat van de Volgata in 1641 y.y. aitgegeven door L Benedietns. Deze nitgaye kwam op den Index {Henog, Rêal, EneykLy 9$ Auf. VIH: 464).
1576.
242 Certein Letters wherin is set f orth a Discourse of the Peace that was attempted and sought to haue bin put in effeete by the Lovds and States of HoUand and Zeknde in . . . 1574. Ako a Sypplication put yp by the saide States of HoUande and Zeknd , and otner places of the liow Countryes to the King; together with the aunsyyere and a Beply yppon the same , and diners other particukrities . . . Lnprinted at London . . . by Thomas Marshe. Anno 1576. in-^. (lY) en 84 bk.
243 Becyeik d'Aretophile ^ contenans Par quek moyois les gens de guerre Espaignok anunenez es Pays bas par Ie Duc d^ Alne , s'estans mntinez en iceux diuerses fok, entrerent en Anuers Ie zxyj. d'apuril xyc. hmin. , oü ils commirent innumerables desordres , estant esdits pais . . . Gouuemenr , . . . general ponr Ie Roy . . . Philippe Ie second , Ie ffrand Conunandetur de Castille don Loms de Requesens ... Et comme depms sonbs Ie gonuemement du conseil d'estat, apres la mort dudit grand Commandeur, la mesme yilk fut forcee jMxr lesmesmes Espaignok . . . oü ik saccagerent et meurdrirent plusieurs iours de toutes nations , d'ages et sexes : ete. A. Lyon , Par Nicoks Ouerin. M.D.LXXVm. in-4^ , 128 bk.
Schryyer van dit zeldzame boek, waarvan Motley gstnlgt dat het de beste antoriteit ifl roor een gedetailleerd yerhaal van de SpaAnache Fmrie , is Frédéric Perrenot, sleur de Champagnej, broeder van knrÜBaal Gramtlh. Zie: Mémoireê dt Frédéric Perrefwt , steur de Champagney . par A, L P. de Bobaulg de Sonmoy, YergeL de hieronder op dit Jaar volgende stokken.
244 Letteren Van Verbande , tusschen Brabant ende Ylaenderen : 6he- daen ende besloten int Jaer derthienhondert ende neghenendertich. {ged. 3 Dec.) (Gent). Bö de Weduwe van Pieter de Clerck,...by t^ Belfort. Anno M.D.Lx(x)yiö. in-4^, 16 bk.
Zie over dit verdrag tnsschen den hertog Jan en de steden van Braband aan de eene en LodewQk den graaf en de steden van Vlaanderen aan de andere aQde: Lt» Ckroniqien et annalei de Flandret: 264 v.v,
245 Letteren Van Verbande, tusschen Brabant ende Vkenderen, 6he-
lOUB. a^aftiiBihe Fwto. 6i
daen «nde besloten int Jaer dertiiienhoadeit, en negbenendertich. Tot Delft. B\j Albert Hendricksz. . . . Anno 1576 , met het drukkers- merk van Aelb. Hendricksz op den titel. in-4^, 16 blz.
= T- 146.
2M GriindHdier Bericht vnd warhaffte beschreibunff , yon der gewalti^en Festnng , gênant die Krimpe , in Holland gelegen , Wie dieselbige durcli den Printzen vonVranien erobert, ynd eingenommen. Item, WB8 flidb nacb der zeit, nemlieh des Monats Febmarn , bisz hieher, kürtzUch yerlauffen ynd zugetragen. In diesem M.D.LXXyi. Jahr. Gedruckt im Jahr , 1576. Op den titel het wapen van Oranje-Nassau , aan hel slot een wapenschild. E. n. v. pi. en v. dr. in-4°., 8 blz.
De 8 «chMMeii bQ Krimpen , die den 2l8ten Febr. door den nrin« op de Span- jaarden heroverd werden, waren uit lurggskundig oogpnaf zeer belangrijk. Jfor, /: 668; Arend, !I. 6. btt. 488.
247 Copye Uutschrnuen ende getrouwe Vermaninge van eenen Vermo- ffenden Chrietel^jcken Potentaet, aen de Steten ende ghemeyne jjQghesetenen der beyder Friesianden , tusechen de Snyder See ende de Eemae ghelegen. ünt het Hoochdnjrtseh Ezemplaer in Neder- lantseh ouergheset. ^. n. v. fd. en v. dr. M.D.LXX Vl. Met den hol- landsêkêB leeuw op den titel. in-4^) 8 blz.
Andere dmk yan T. 188, waar geleaea wordt "farmêgeiuimj SiÊyéer See ende Eemee, HoogduyUch.
248 Unie ende Ferbondt tusschen die Staten ende Steden van Hollandt ende Zeelandt {ged. 25 April 1576.) Zonder titel , z. n. v. pi. , v. dr. en z. ;'.
in-4°., 18 bk.
Signatenr A. A4. B. C. D. £.
In de Coll- t.V. der Kon. Blbl. komt een ex. voor geheel gelQk aan dit; daar is echter opgeplakt een titel luidende: Klaertkhlende Bril 9oor den avtkeur Van den HoUandltehen Caiechiemvt, enz. Dit doet vermoeden dat ook dit ex. even als de Bril in 1668 is gedmkt. TIele leekent liierbO aan n*. 189: ,,Latere dmk uit de 17e eeuw. Geheel oyergenomen b0 Bor, I: 668-72 Gr. Placeaathoekj ƒƒ, 2124. Zie voorta: Wagenaar, V7/, 93 vjf. en*.'\
249 Unie ende Yerbondt, Tosschen die Staten ende Steden yan Hollandt ende Zeelandt. Z. af%. tit. , %. n. v. pi. , v. dr. en %. jaar. in-4^. , 20 blz.
Andere druk yan ^tvoorg., waar de signatuur verschillend is en ook de zetting en spelling afwtjken. Daar op blz. 1 80 regels eo in dit ex* 28 regels enz.
250 üuaerachtich yerhael yan'tgene , dwelck . . . aengaet die Rebellie ende opraericheyt yande gemuraieerde Spaignaerden in Zeelant , . . . nae dinnemen yan Ziricxzee , den Tweeden van Julio. Anno , M.D.LXXig. Ufet hei kon. wapen ep den Hiel.) Qheprint in . . . Braessele, bt mj M. • . yan Hamont , . . . Anno. M.D.LAXyi. in-4^. , o blz.
Dit verbaal, uitgegeven door den Baad van State, 1. d. 2 August., komt
62 Spaansehe Furie. 1576.
in uUtrekael yoor bU Bor^ I: 693. Een fimnflohe rertaling T. 140. (Zie n*. 262), (W. 280).
251 Yuaerachtig yerhael van 't gene, dwelck aengaet die Rebellie ende opraericheyt vande gemutineerde Spaenffnaerden inZeelant,ter8tont nae dinnemen yan Ziericxzee, den iSyeeden yan Julio. Aiino,
M.D.LXXy3 Bruessele , .... M. van Hamont . . . M.D.LXXV11.
Met het kan. wapen op den titel. in-4^, 8 blz.
Deze uitgave yerechilt yan het voorgaande, waar gelezen wordt Spaignaerdêm en Ziriex20e,
252 Discours vertiable sur ce qui^ est aduenu ioucbant Talborote et esmotion des Espaignolz mytinez es isles de Zelande incontinent apres la prinse de Ziericzee, Ie second de Juilet. 1576. Met het kon. wapefi op den titel. Imprimé en la yille de Bruxelles, par Michiel de Hamont , . . . . 1576. in-4®. , 8 blz.
= T. 140.
253 Justification du Saisissement et sequestration d'aulcuns S"i. du Conseil d'Estat et aultres au pays baz. Met het kon. wapen op den titel. Auec
Priuilege de sa Msgesté .... Bruxelles , par M. de Hamont,
1576. in-4^, 8 blz.
Zie Groen van PrimUm, Arehives, K, 404— 409. (W. 288.)
254 Justification du Saisissement etc. (Als boven). in-4^, 8 blz.
Dit ex. mist op den titel de woorden: Auee Priuilege de sa Majeeié.
255 Justificatie vanden aentast ende bewarinffe van eenighe Heeren vanden Baedt van State ende andere int Nederlant. Met het kon.
wapen op den titel Bruessele, M. van Hamont,
M.1).LXXVL in-4°., 8 blz.
BQ BoTy I. 712; zie ooit Wagenaar^ VU. 105 v.v. (T. 141.)
256 Justificatie vanden aentast ende bewaringe enz. {Als boven).
in-4°., 8 blz.
Andere (?) druk van het voorgaande, waar als reclame op blz. 3 staat: onder-^ terwtjl hier staat onderta^
257 Yvaerachtich verbael vande Justificatie ofte de redene waeromme ettel\jcke Baetspersoonen , Representerende de Staten vanden Landen, gheuanckelick ghebouden worden binnen Bruyssel, soo de selue onlancks b j haer wtghegbeuen z\jn. Ghetranslateert met baeste yyten Francoysche in onse ]N ederlantsche sprake. Z. n. v. pi. eti v. dr. Gbedruct in ... . M.D.LXXVI. in-4^ , 8 blz.
= W. 284. Andere vertaling van de Jnstiflcation.
Mt. Padfloalie tui Oent 53
258 Brieve et veriiable Histoire de la prinse d'Anuers , et du cruel meurtre , embrasement de feu , et autres actes iTilmmftiTia des EspagBols : Ie 4 iour de Nouembre, 1576. Traduite de Flamend en Fran9ois. Z. n. V. pi. m V. dr. M.D.LXXVn. m-8^ , 24 blz.
Verhaal yan de Spaanache ftirie.
259 Elegliche, Jemmerliche , ynd warhafiRige Zeittung, yonder Eiimeh-
mung vnd Plündening der Stadt Antorff , im Hertssoffthumb
Brabandt gelegen, ünd was sich von dem 2 Nouembris, bis auff den 16. tag allenthalben zugetragen. Af et houtmeé op den lUel. Z.n.v. pi. env.dr. M.D.LXXVn. in-4^, 20 bk
Zie Bor. 1 : 728 v.v.
260 Tractaet van den Pejs , ghemaeckt ende gesloten , tusschen de Staten van dese Nederlanden, vergadert binnen .. . Bruessele. Ende den Heere Prince yan Orangien, Staten van Hollandt ende Zeelandt, mit heure ffeassocieerde. Ende Ghepubliceert opden achsten dach van Nouembri. M.D. zessentzeuenticn. Mitter aggreatie ende confir^ matie .... des Conincx , daerop ende naeffeyolght. {Met het kon
wapen op den tiiel Óruessele by my Middel yan Hamont, ....
M.D.LXXVI. in-4^ , 16 blz.
Paoiflcatie yan Gent. Achter de Artikelen rolgen de Commiêsie von d^n genenU Stalen : van de gkedeput. da Prineen van Or. ên der Si. v. H. en Z. ; en vanden Secretarie. — Met de Commisties in de Place. v. Brabant j I 686; de artikelen alleen: Groot Placaet-Boeck, /. 2; Bor^ /. 739—741; — de yoomaamste bO Wagenaar VIL 115 en elders (T 147).
261 Tractaet yanden Peys , ^emaeckt ende gesloten enz. (Als Boven) .... Ghepubliceert op den aditsten dacb yan .Nouembri. M.D. zeuenent- sestich (sic) , . . . . jC^^ het koft. wanen op den titel.) . . . Bruessele , by my Micniel yan Hamont , . . . M.D.LXAyi. in-4^ , 24 blz.
Andere drnk met grooter letter. = W. 290.
262 Tractaet yanden Peys, gemaeckt ende gesloten, tusschen de Staten yan dese Nederlanden , yergadert binnen . . . Bruessele. Ende den . . . Prince yan Orangien , Staten yan Hollandt ende Zeelandt , . • . Ghe- publiceert opden achtsten dach yan Nouembri. M.D. zessentsseuentich. Mitter aggreatie ende confirmatie Onssheeren des Conincx, daerop ende naegeyolffht. Gheprint in . . . Bruessele by my Michiel yan Hamont . . . M.D.LXXVI. Met het kon. wapen op deti titel in-4°. , 24 blz.
Andere druk ran het voorgfaande, waar ten onrechte gelezen wordt 8 Nouembri M.D, zenenentseBtich.
263 Copie aytentyck , Vanden Payse , Verbontenisse ende Vnie , . . . Be- sloten ende gheaccordeert tot Ghendt, optenyivj. Nouembris, 1576.
Okedraei tot Ddft, by Adb^ Hendricxe». . . . M.D.LXXVL 1» hH kou, wapen op de» tiieU iii-é^. , 18 blz.
Andene druk vmn T. 148, waar de naam van den dnikker aldns Is gespeld 9mdnAM». Andere dmk der voorgaande nonuners; hier ootbraken de Ctm/arnuUie dêt ConmeSf en de bUgeyoegde CommistUn,
264 Axtyckelen yan den Payse , Verbontenisse ende Ynie , . . . : Besloten ende gheaccordeert tot Ghendt, opten yiij. Noyembris. 1576. Ghe- druckt tot Delff , (Z. n. v. dr.).. . M.D.LXAV1. (Met het kon. wapen op den titel.) in■4^, 16 blz,
Copie yw het yoorgaande stuk. (T. 149.)
265 Copie. Vanden aztyculen begrepen inden accorde , yerbontenissen ende eenicheydt gnemaeckt ende opgherecht tusschen den Staten der prouintien vanden Nederlanden ende den . . . Prince van Oraen- gien , . . . Steten van Hollandt, Zeelandt ende heure geassocieerden door Commissarissen ouer beydesydenrespectiuelickengliedeputeert: besloten tot Gendt opten viij. Nouemoris. 1576. . . . Dordrecht. (Z. n. V. dr. (Canin). M.D.LXXVI. (Met het drukkersmerk van Caniu op den tüel.) in-4^ , 12 bk.
Andere dmk van het Traciaei n"*. 260, evenalB de beide vorigio nnmmers aonder de Confirmatie en de Commistien (W. 292, waar slechts een klein verschil wordt aangetrolBM; W. heeft ni. respeaiuêlyckên, ons ex. retpeaivêütkm.)
266 Oopie. vanden arirculen begArepen inden Accorde , Yerbontenissen ende eenicheydt gnemaeckt ende opgharecht tusschen den Staten der provinciën, vanden Nederlanden ende den . . . Prince van Oraen- gien , . . • ctaten van Hollandt • Zeelandt ende heure gAeassodeerdfiii .... Gendt opten vi\j. Nouembris. M.D.LXXYI. (Met het kon. wapen op den titel.) . . . Delft by Maritgen Simons. M.D.LXX vX in-4*'. , 8 blz.
= W. 398. — Andere éxuk van het yoorgaande.
267 Copie. Vanden Articulen begrepen inden accorde , etiz. (Als boven. Met een drukkersmerk van Aelbr. Heudricksz. op deti tüel.) In s' Graven- Haghe. By Aelbrecht Heyndericxsz. Anno 1598. in-4®. , 8 blz.
= W. 295. — Utere druk.
268 Vand^i Payse , Verbontenisse ende Vnie , ghemaect . . . tusschen de Staten van Brabandt . . . etc. Representerende de Prouincien vanden Nederlanden. Ende den . . . Pnnce van Orangnien . . . met de Staten van Hollandt , Zeelandt , . . . door de Ghedeputeerden ouer weder z\jden ffheconmiitteert : Besloten ende gheaccordeeriiot Ghendt , opten yiij^jNouembris. 1576 . . . Delft, by Aelbert Hendricxsz. . . . M.p.LXXVI. (Met het kon. wapen op den titel.) in-4^ , 12 blz.
Nog laleit drok yan de verschillende yoergaaodo uitgaven.
SS9 De P^unflcutie ran Ohent , besloten ende gliepubHoeert den yii^ Nonembris .... M.D.LxxTi. Leyden. ^. «i. v. dr. iLDlaxmi.
m^^,20bk.
Lfttare dnik, met de Canfrmaüê d»9 Cwtincx en 4e Cmmiitim (W. S94).
270 Traicte de la Pak, faicte conclue et arrestée entre les Estatz de ces pajs bas, assembless, en...Braxelles, et Ie Sr. Prince d'Orenges , Estatz de Hollande et Zelande, auecq leurs associez. Et publiée Ie ▼iï^. iour de Nouembre. 1576. Aneeq Tagreation et confiimation dn R07 nostre Sire surce ensuynie. (^el het kon. wapen op den titeL) Lnpnmé en . . • Bmxelles , par SËcniel de Hamont , . . • 1576.
in-4^,24blz.
Frtaaebe rertallag der PadfeaUê taii Géwi (W. 296).
271 Traicte de la Paix enz. {Ah boveti.) in-4^ , 24 blz.
Aadere druk van ket yoorgaande. Blz. 16 begint daar aldvs: (^)-ca/fca/iofi
üerfire GüUnn Timmerman Abbé de Si. PierU a Gand, . . Dit ex. beeft (pa)-€i/ka/t<m .... MeMHte Gitkim Timmerman Abbé de Si. Ptene d Gand^.,. Waar het voor- gaande Sf heeft, leeat dit ex. ineemialeii et h.y. bla. jl, liutsto regel, bis. 22 eerste regeL
272 Warbaffitige Puncten vnd Arücklen, von wegen der Friedshandluzig z^viseben den allgenieinen Stenden, der N iderlanden , ynd dem Printzen zu Yramen, sampt den Stenden von Holland, Seeland, Bommel, ynd ibren Bundtgenossen auffgericht, ynd PubUcirt,
binnen der Stad Brussel am 8. tag Nouembris 1576. Item
Bescbreibong , der grossen Yerreterey ynd Blutuergiessen so yber Mastrioh ynd Antorff ergangen , . . . . durch Georg Wendeln yon Brack , . . . {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. , v. dr. en 2. j. in-4^ , 24 blz.
Een «Bdere dnfc btf W. 29».
273 Warbafilage Puncten {en%. ah '< voorg.) FrieiiMhandlung .... ;/iren Bundtgenossen.... PaDli(;i^*t, binnen der Stadt... {Met houtmeê op den li^l') Item, yon dem... Mordt, Brandt, Plundem, Ancb ynerborten Frawenscbenden ynd yerkrefftigungen , so die yon Antorff den 4. Nonembris in diesem Lxrvj. Jar, gar erbermlich erlitten. Aus dem Frantsosischen terwlicb {sie) ybergesetzt. Z, n. v. pi. , v. dr. enz.j. in-4^, 16 blz.
Yergelffk n^ 268, 269 en T. 144.
274 Een warachiicb cort Yerbael yan die wonderbaerlicke . . . yerande- ringhe ende yerscheyden Acten, die den 23. 24. 25. Nouembris Anno 76. binnen de stadt Groningen zvjn toegbedragen. Z. n. v. pi. , v. dr. en%.j. in-4^, 8 blz.
Dit bericht orer het renet der Siiaaasche soldaten in Groningen tegen hun bevelhebber Gaspar de Robtes, komt somtijds woordeiyk overeen met bet verhaal daaroatient Wf Aor, /.* 761, 762.
66 FUips m (FfliiM II). 1676—1677.
275 Warlia£Fibififer yndEurtzer bericht, der wunderbarlichen mirackel vnd Téranderunff so sich hat zugedrajoren den 23. 24. 25. tag Nouember des 1576. Jhar, in der Stat Groningen, mit den Ejriwszleuthen , ynd dem Cornel derselbigen Stadt Gaspar de Boables. ubergesetzt, ausz dem Niderlendiscben in Hoch Teuscher sprach. Z. n, v. pL.v. dr. en %.j, in-4^, 8 blz.
Vertaling yan bet voorgmande.
276 Openinghe Ghedaen den staten van allen den landen van onsen . . . Heere.... den Hertoghe PhiUps, binnen zijner stede yan Ghent, byden drie leden slantis van Viaenderen , int Jaer Teerthienhond«'rt ende seuenentachtentich. Z. n. v, pL en v. dr. {Delft. Aelb. Bendricksz.) M.D.Lzxyi. (Mei liet drukkersmerk van Aelb. ffendricks% op den tüel.)
in-4^ , 36 blz.
Uitgegeyen tot exempel by gelegenheid yan de onlnaten in Zuid-Nederland, aooala uit de Voorrede blUkt (T. 146). Blz. 17-28: „Hier naer voicki teffed vande propotUie^ by maniere ftan antwoorde^ ghedaen byder motU pan meetter Willem Zoete Pencumarii van Ghenl.... den.,., xxv^. in April, anno xiiijc aehtentachtentieh, (Dit komt afkonderiyk yoor bQ T. 1) en: t,Hior naer voleht den PaeySf betwoeren by ... Maximiliaen , den xvi. in Meye , . . . oeerthienhondert acbi ende laehlieh *\ (W. 889).
277 Sendtbrienen b\jde Ridderschappen , Edelen , . . . . Representerende den Staten vanden seluen Lande , laestgheschreuen ende ghesonden aenden Burghermeesteren .... yan Amsterdam : Mitsgaders aen die vander Schutterde der seluer Stede .... van Date den xy\j. Decembri. M.D.Lzxyi. {Met het drukkersmerk van Aelb. Hefidricskz op den titel.] Ghedract binnen . . . Delft, z. w. i;. dr. {Aelb. Hefidricksz.) M.D.LX-
in-4^, 12 blz.
De 4 laatate blz. zyn in dit ex. dubbel. Bor deelt den brief aan de Burgemeeatere geheel, yan dien aan de Schattery den inbond mede, zoo ook yan de hierachter gevoegde Verelaringke v. d. TrommeUlaegher {die de brieven overbraghi) bor, li 768—69. Vgl. Wa^enaar, Amtter- dam, fol. uitg., //, S48. (T. 160.)
278 Sendtbrienen bjde Ridderschappe,. . . Representeerende den Staten vanden seluen Lande, laestgheschreuen ende ghesonden aenden Burghermeesteren ende Regierders der Stede van Amsterdam: Mits- gaders aen die vander Schutter\je ende Burgherüe der seluer Stede . . . xv\j. Decembri , M.D.Lzxvi. Ghedruct binnen . . . Delft. E. n. V. dr. {Aelbr. Hendricksz.) M.D.LXXVn. in-4°. , 8 blz.
Andere drak van het voorgaande waar de spelling verschilt b.v. gesonim, Ghedrutki. Ook hier het dn&keramerk van Aelb. Hendriekss op den titel.
1577.
Zie ook n\ 227, 261, 268, 269, 277, 278.
279 Uvnion des estatz generavlx des pays bas, assemblez a Bruxelles,
1577. FUips m (Fttipa II). 69
dont roriginal est signé, tant par les Prelatz , . . . que aultres , Aggrée par Messeigneurs du Conseil d'Estat, commis par sa Maiesté au Gouuememeut ^neral desdictz ]^9,jb h&s. Z.n,v.pLy^v,dr»mz.j.
1 blad in-plano.
In het hoUandsch bg Bor^ /: 769 m 770.
280 Die Unie ende Yereeninghe van de generale Staten van dese Neder- landen binnen Bruessele vergadert, waer van doriginale(onderteeckent, zoe byde Prelaten ... als andere, geaggreert .... by . . . den Rade van State . . . .) Is berustende onder den Staten t Slandts van Brabant. Z.n.v.pL^v.dr.enz.j. 1 blad in-plano.
Yertaling van het voorgaande.
281 Eendrachtiglie Vereeninghe vande generale Staten yande Nederlanden , vergadert v^^esende tot Brussele , daer van die Originale is gheteeckent by de Prelaten, Edelen, Steden, ende ooek bewilUcht, ende gheconfirmeert by , . . de Raedt vande Staten , by syne IVbiesteyt ghestelt tot de fi^enerale regeringhe vande voorghescnreuen Neder- landen, den 9. Januar\i , Anno 1577. . . . ^. n. v. pL en v. dr, . . . Anno M.D.LXXyiI. (Met deft holl. leeuw op deth titel.) in-4°. , 8 blz.
Andere uitgave van het voorgaande.
282 Accoordt ende verdrach ghemaeckt, ende besloten op het ouerleueren vander Stadt Haerlem Tnsschen (sic) den Prince van Oraingien . . . met de Staten van HoUant ter eenre , Ende . . . Godefridus van Mirle Bisschop van Haerlem mitsgaders Joneheer Sebastiaen Craenhals Schoudt, ende M. Gjjsbrecht van Nesse Buigemeester der voors. Stede ter andere zyde. uhedaen den xx\j. Januar\j. Anno M.D.KKXVII. Ghedruckt in de vermaerde Stadt Delft. Z, n. v. dr. en z. j. in-4**. , 8 blz.
= W. 809. Zie Bor, I: 766. Vgl. Wagenaar, Vil: 184.
283 Edict perpetuel sur l'accord, faAct entre Messire Jehan d'Austrice, .... Dvne part, et les Estatz generaulx de ces pays de pardefa d^aultrepart , Pour Tappaisement des troubles suscitez esdictz pays
f ar la gendarmerie estrangiere , Publié a BruxeUes Ie xvij™« iour de 'eburier. 1577. (Met het kan. wapen op den titel.)... Bruxelles, par l^chiel de Hamont, ... 1577. in-!**., 16 blz.
= T. 153. Corrtsp. de Gmll. Ie Taeil, III, p. 24.
284 Edit Perpetuel, ou Traite et Accord entre Ie Prince Don Jean d^Autriche, au nom de Philippe II,... et les Etats Généraux des Pays-Bas. Fait a Bruxelles, Ie 17 Pévfier 1577. Aan het einde: A Mons. Chez N. I. Bocquet... 1787 in-gr. 8^, 16 bk.
Latere drak.
8
68 Eeuwig Edikt. 1577.
285 Eeuwich Edict ende Gebot opt accord gedaen, tusschen Heeren
Johan van Oistenryck ter eenre, Ende de generale Staten van dese
Landen, van herwertsouere ter andere zyden, Om die troublen inde selue Landen byde vuytheemsche crychsluyden, gesusciteert neder te leggen ende appeyseren. Gepubliceert te Bruessele den xv^^^ Dach van Februario. 1577. {Met hel kon. wajjeti op defi tüeL) .... Bruessele, by my Michiel van Hamont,... M.D.LXXyn.
in-4°., 16blz.
Translaei yan de Fransche uitgave. BQ Bor^ /: 786—89; Groot Plaeaet-boeck , /K, 68; Place, van Brabant, ƒ, 696. Ygl. Wagenaar, VII, 142 ens (T. 164.)
286 Eeuwich Edict ende Gebot opt accord gedaen. enz. (Als H voor- gaande,) in-4°., 16 blz.
Iloewel de titel geheel dezelfde is «1b van het voorgaande n**. ia dit toch nog een andere drak. Blz. 7 reg. 7 v. o. leest het vorige n°. : ,,Hooehduyisclèe CHjch»- luydenf de selue moeten en sullen vertrecken*\ dit ex. heeft : jjloochduyisehe Crychs- luyden, de selue sullen moeten en sullen ver-'' Ook de volgende regels verschillen.
287 Eeuwich Edict ende gebodt opt accord gedaen enz, {Ah boveft.) t'Antwerpen by Christoflfel Plantün . . . M.D.LXXVIL in^^ , 16 blz.
Achter: Gepubliceert te Bruessele . . . . w hief* nog aangeteekeful : ende In Antwerpen xxvii February. Oti<ler (lefi titel is geschreven: Den Is^martü 1577 Is de Insinuatie gedaen aende yuytheemsche soldaten van te vertrekken Binnen twintich dagen : : ^ // .*. ^ //
De Artikelen beginnen hier eerst op blz. 6 en zf^i met kleiner letter gedrukt dan de inleiding (W. 311).
288 Eeuwich Edict ende gebodt opt accord gedaen enz, {Ah H voor- gaande.) in-4°., 16 blz.
Andere druk van het voorgaande; daar begint art. 1 op blz. 6 bovenaan, hier op blz. 6 onderaan. Aan het einde is hier een vignet dat in het voorg^nde ex. gemist wordt.
289 Eeuwich Edict ende ghebodt eytz. {Ah boven,) Z,n,v,pl, ni v,dr, M.D.LXXVn. in4^, 16 blz.
Andere druk (W. 312); met kantteekeningen.
290 Eeuwich Ghebot opt Accoord, enz, {Ah H vooraf Met wapen op defi titel). Te Ghendt, By Jan vanden Steene, filius Jans,.... Anno M.D.LXXVn. in-4°. , 16 blz.
= T. 166.
291 EEevwich Edict ende Ghebot opt accord ghedaen , tusschen ....
Johan van Oistenr\jck ter eenre, Ende de generale Staten van
dese Landen van herwertsouere ter andere zijden , . . . . Ghepubli- ceert xv^j*^ Dach van Februario 1577. Gheprint tot Aemstel-
1577. Eenwig Edikt 59
redam, by my Hannen Janszoon MuUer figuer snüder,... . Zander jaar. Met kan. wapen, in-4°., 12 blz.
292 Tractaet yan Peyse, tusschen den Gathol\jcken Coninck, ende die generale Staten des Nederlants : . . . . Gheteeckent .... den x\j. dach .... February , Ende daer nae te Brassele Ghepubliceert den xvy.s^^". Jan het einde : Ouergeset ende getranslateert lyy my Hector Beyssel , Burger (Notarius der Keys. JVmiesteyt) der Stadt Luyck , . . . . Tot Luyck, 6y Vvouter Morberius. 1577. in-4°., 16 blz.
Nog andere nitgave.
293 Warhafitig Ewig Edict , des auffgerichten yertrags enz {Met het
wa}}en van den katnng van Spanje op den titel) Gedruckt zu
Brussel in Frantzösischer sprachen , durch Michel yon Hamont .... Ynd nun in diese sprach zu CöUen durch Heinrich von Aich für Mariengarden gedruckt, Anno 1577. in-4^, 8 blz.
294 Ewiges vnd Bestendiges Edict, des beschlossenen vnnd verwilligten Vertrages, zwischen Herren Joan de Austria,.... aines, vnnd der Gemainen Standen der Niderlanden, anders tbeils, zu Abstellung, deren durch das frembd eingefQrte Kriegszuolck entstandenen vnru- hen ynd Empörungen. Publiciert zu Brussel, den 17. February. Anno, M.D.LAXyn. {Met klein titel fileet.) Gedruckt zu Augspurff, durch Michael Manger. Z.j. in-4^, lo bk.
Een andere Augsbiirgsche druk] is vermeld bQ W. ^13.
295 Protestatie Des Heeren , Prince van Oraenien , etc. met der
Staten van HoUandt ende Zeelandt,top den vrede tusschen Don tfan d^ Austria, ende de generale Staten der Nederlanden ingegaen ende besloten, {ped. 19 Febr.) Met de Antwoorde der generale Staten, {ged, 1 Maart). Ghedruckt {Met den holt. leeuw op den titel), Z, n. V, pi. en v, dr. 157/. in-4°. , 8 blz.
Bor, /: 790—792.
296 Advis et responce de Msgr. Ie Prince d'Oranges etc. et des Estatz DlioUande et Zélande , . . . . sur les articles conceus et depuis conclus et accordez en forme d^edict perpetuel , entre .... Jean d' Austrice , . . . d'vne part et lesdicts Estatz generaulx de lautre. Imprimé en ... . Dordrecht «. n, v. dr. {Jean Canin). M.D.LXXVn. {Met het drukkers-- merk van Canin op den titel,) in-4°., 8 blz.
Een holl. vertaling volgt. Het schijnt een andere uitgave te ztjn van de Protestatie (n*. 295) en komt daarmede woordeiyk overeen, maar het mist het antwoord van de Staten , dat in de Protestatie voorkomt.
297 Aduis ende Andtwoorde des. • . • Prince van Oraenge .... Ende der Staten van Hollant ende Zeelant, op sekere Art\jculen besloten by
60 OnderhandèUageii te Geertraidenberg. 1577.
maniere van een eeuwich Edict enz , ouergrheset wt den Fran-
Boysche inde Nederlansche tale. {Aan hel einde: Ghedaen tot Mid- delburch den xix Febraarij. 1577.). Ghedruckt in ... . Dordrecht. Z. n, V. dr, M.D.LXXyn. (Met het drukkersmerk van Canin op den titel,)
in-4°., 8 blz.
Vertaling van Hvoorg. Andere (?) druk van T. 167. Eenig verschil : T. heeft: .... Ende dea Staten van Hollantj dit ex.,...ende der Staten van HoUant,
298 Confirmation et ratification , faicte par Ie Roy. . . . des Espaienes, .... de l'Edict perpetuel , sur 1'accord d'entre.... Don Jehand Austrice,
d'yne, et les Estatz generaulx des pa;^s bas d'aultre part;
Pour Tappaisement des troubles suscitez esdicts pays par la gen- darmerie estran^ere. Avecq Ie dovble des lettres qve sadicte Maieste en a ioinctement escriptes a tous lesdicts Estatz partica- lierement. {ged. 7 April 1577. Met het kon. wapen o t den titel.) . . . Bruxelles, par Michiel de Hamont, 1577. in-4^, 16 blz.
BQ Dumonty Corps DipUm., F, 1. In het Hollandsch bO Bor I. 789 r.v. Zie Corresp. de Guill. Ie TaeU., UI, p. 24. (W. 314.)
298a Copie. Van sekere Sendtbrieue by de Borghemeesteren ende Re- geeraers der Stadt Wtrecht geschreuen aen den Raeden van Staten tot Bruesel, inhoudende de oorsake ende waerachtighe gheschiede- nisse van dat de vrome Borghers der voorsc. Stadt het Gamisoen van Soldaten daer binnen ende buvten ligghende, mannelicken verdreuen ende doen vertrecken hebben, {ged. 30 April. Met titel'- vignet.) Ghedruckt .... M.D.LXXVn. den viij. Mayus. in-4°. , 10 blz.
Zie Bor, /, 796 v.v.
299 Uuarachtich Afschrift vande verhandelinge tot Geertruydenberghe , den 23. May, Anno 1577. gehouden tusschen de Ghesanten.... van dOn Jan dAustria , . . . . mitsgaders der generale Staten tor eender, ende den.... Prince van Oraengien, ende die Staten van Hollandt, Zeelant, ter ander syden. Item eene Missyue van Don Jan dAustria, aen den President ende Rade van Ylaenderen ge- sonden. Ghetrouwel\jck wt de Fransoysche in de Nederlantsche Sprake ouergheset. Z. n. v. pi. , v. dr. en s. jaar. in-4°. , 8 blz.
De onderhandelingen te Geertmidenborg bQ Bor. l : 815 v.v,; Arend ^ II, 6 bli. 138 v.v.
300 Personnele, et voluntaire assiette et contribution , accordée par les trois Estatz de Brabant, au subside des presentes necessitez. Par ordonnance de Messeigneurs les Estatz generaulx. • . . Bruxelles , M. de Hamont, 1577. {Met den Brabantschen Ueuw op den titel.) in-4^, 16 blz.
301 Personele ende gewillige contributie ende medegeldin^e byde diy Staten van Brabant, geconsenteert totto tegenwoirdel\jcke noote- licheyden. Ter ordonnantien vande Heeren die Staten generael.
1577. Onderhandelingen met Amsterdam. 61
^fêt het wapen van Brabant op dm tilvL) Voir Tlant ende Hertochdom yan Brabant. . . . Braesseie by Michiel van Hamont , . • . Xv®. zenenent^ zeueniiclL m-4^ , 16 blz.
= W 316. — Vertaling van 't voorgaande.
302 Personele ende g/*ewillige contributie emie medegeldinge byde diye Staten van Brabant, geconsenteert totte teg/ienwoirdelycke noote- licheyden. Ter orff titantien yande Heeren die Staten genem/e. Ghe- druckt naer inhout van de copie (Brussel) yan Michiel Hamont. M.D.LXXVn. in-4°., 16 blz.
Andere drak. ^
303 Art^culen ende Poincten van weghen de Regeerders der Stede yan Aemstelredamme . . . den Prince yan Orangien gheexhibeert , om hemluyden gheaccordeert te wortlen , tot onderhoudenisse yan welcke die Gnedeputeerden der yoorschreuen Stede soufisante Satisfftctie gheuen sal , yolghende de Pacificatie tot Gendt ghemaect. Mits- gaders het gheene dat binnen . . . Dordrecht , ende . . . , tot Alckmaer , mr zyne Princel. Excell. ende Staten des Landts yan Hollandt ende 2eelandt ter eenre , ende den Ghedepiiteerden der Stede yan Am- stelredam ter andere zijden, ghehandelt is gheweest. Ghedruct binnen . . . Delft , . . . M.D.LXXVn. in-4^ , 24 blz.
Verzameling van stnkken betrefftnde de onderhandeling met Amsterdam, van 2 April tot 20 Juiy, die echter toen vruchteloos afliep. 2ie Wagenaar, Amster- dam's GeschU'denisseti j II ^ boek 9; Bor. ƒ, bl, 810 volg. (W. 316)
304 Copie de la reqyeste presentée ay Conté Delalaing Goyyemeyr et Grand Bailliey de Hainault etc. par les bons Patriotz de la Ville de Bruxelles. Ensemble Leur Requeste presentée aux Deputez des Estatz generaulx , pour auoir Justice , execution des Placcartz , et accompussement du Traicté de la Pacification feicte a Marche en Famine , . . . Bruxelles , par Michiel de Hamont . . . MDLxxvn.
in^°. , 10 bk.
Een herdmk van deze oorspronkeiyke , zeer zeldzame uitgave, is in de vorige eenw bezorgd door Ermens. Beide stukken, zonder dagteekening, moeten in- gediend zfin tasschen 22 Mei en 24 Juiy 1577. (W. 317.)
305 Sommier discovrs des ivstes cayses et raisons, qu'ont constrainct les Estats Generaulx desPaïsbas, de povryeoir a leur deffence: contre Ie Seigneur Don Jehan d'Austrice. {AJet hH drukkersmerk van fTillem Silvius op den lileL) En Anvers , Par Guillaume Syluius , . . . 1577.
in-4°. , 74 blz. Hierachter volgen met afzonderlijke signatuur :
S'ensyiyent les lettres interceptes, dont ay present discoyrs est faict
68 „Sommier DtBoonn". 1677.
mention , en Espaignol ; et Ie translat d'iceUes en Franfois , pour auoir conioinctement Tyn et Fautre a Ia main. in-4^. , 84 blz.
Dit ia een latere vermei rde aitg^ave ; de oorspronkeiyke uitgave b0 W. 821 . In het Hollandsch by Bor., /. AtUhent. St. blz, A51>176. vgl, /, bit. 876 v.v. Groen r, Prinsterer j^ Arcliives V/, 128, 847 vgl. en de Suectncta narralio (van Grob- bendoncq) in Burman't Anolecta Belgka. (W. 822.)
306 Sommier discours des justes causes et raisons , mz. in-4^ , 76 blz.
en S^ensuiyent les lettres interceptes. enz, in-4°. , 80 blz.
VerscfaUt van het voorgaande , daar hier de naam des dmkkers met romeinsche letters is gndrnkt en daar met italiaansche. Bt) 't voorgaande staat op den eersten regel van blz. 8: Comme d tous soit notoir^ terwQl dit ex. heeft: Comme a lou* soit notoir ^ a. Dit ex. heeft aan het einde van het discours het privilegie dat b0 *tvoorg. nr. gemist wordt, waar het achter de Lettres te vinden is.
307 Discours sommier des irstes cavses et raisons qyi ont contrainct les Estats Generavlx des Païs bas de pourveoir a leur deflfence contre Ie Seigneur Don Jeban d'Austrice : Auecq plusieurs lettres missives interceptes, en plus grand nombre; et aultres ampliations et cor- rections tant desdites letires que dudict discours, non comprinses en Timpression ja faicte en Prancois et Flameng. (Mei hei drukkers-' merk van Willem Silvivs op den titel,) En Anvers, Par Guillaume Sylvius , 1577. in-4^ , 124 en 96 blz.
= T. 161. Vermeerderde uitgave.
308 Sommier discovrs des iystes cavses enz. {Met hei drukkersmerk van
Willem Silvius op den titel.) Gevolgd door: S^ensvivent les lettres,
efiz. in-8^, 198 blz.
Deze in-8*.-nitgave verschilt in vele opzichten van de oorspronkelQke in-8<^.- nitgave bg W. 821.
809 Discours sommier des jvstes cavses et raisons qui ont contrainct les estats generaulx des Païs bas de pourveoir a leur deffence contre Ie Seigneur Don Jehan d'Austrice: Auecq plusieurs lettres missives interceptes , en plus srand nombre ; et aultres ampliations et cor- rections tant desdites lettres que dudict discours, non comprinses
en Timpression ja faicte en Prancois et Flameng. Anvers ,
Guillaume Sylvius , . . . 1577. in-4°. , 114 en 96 blz.
N". 807 heeft 124 en 96 blz. en bovendien verschil in spelling ; dit ex. is dos van een anderen drok.
310 Cort verhael vande rechte oorsaecken ende redenen, die de Gene- rale Staten der Nederlanden ghedwonghen hebben , hen te versiene tot bunder beschermenisse , teghen den Heere Don Jehan van Oostenr\jck. Ofet het drukkersmerk van Wilhm Silvius op den titel,) Tantvverpen. By Willem Süvius , . . . 1577. in-4^ , 72 blz.
= T. 168,
1677. De Staten en Don Jnan van Oostenryk. 63
311 C!oit verhael yande gherechte oorsaecken eiis. (Ahbovefu) in-^^, 72blz.
Andere druk van het voorgaande, alleen verschillende in spelling. = T. 169.
312 CJort yerhael yande gherechte oorsaecken ende redenen , die de Generale Staten der Nederlanden ghedwonghen hebben, hen te yersiene tot haerder beschermenisse , teghen den Heere Don Jehan yan Oostenryck. T'Antyyerpen , By W. öilyius. UM zijn drukkers- merk op den tilel) . . . inden gulden Enghel. An. 1577. Met Priyilegie voor yier Jaren. in-4*. , 68 blz.
Andere druk van het voorgaande; hier is achter den naam des drukkers byge- voegd: inden gulden Engk$i; ten oii rechte is de signatuur op blz. 25 E^ waar n«. 310 terecht Dij heeft; daarenboven leest men in dat ex. Prhilegie «eur vier Jaren.
313 Hier yolghen De Brieyen opden wech afgheworpen (waer af mencie ghemaect wordt in dit teghen^ oordich verhael) in Spaensch, ende de translatie yan dien in Nederlants, om ghe8aementl\jck d'eene ende d'ander byder handt te hebben. ^. ti. r. o/., v. dr. en z. t.
in-4^ , 84 blz.
Deze brieven behooren by het Cort verkoel (In *t Hollandsch bQ Bor , Authent. Stukken i; 164— 176). Dese druk verschilt van T. 160 in spelling bv. in 't Spaentch etc. Dit ex. verschilt ook van W. 328; in de eerste plaats in de dagtee- kening van het privilegie by W 13 (kt; hier met T. 9 Sept. Ook in spelling wykt dit ex. van W. af bv. W.gheiwtenttyck, tervvyi blz. 3 en 4 in dit ex. niet met dezelfde woorden beginnen als by W.
314 Hier yolghen de Brieyen etiz. {Als baveti.) in-4^ , 84 blz.
Dit ex. komt het meest overeen met W. 323 waarvan het slechts afWykt door ghesaementlijck in plaats van ghessjnentlijck by W. te lezen. Van T. 160 wykt het af in de spelling in Spaensch en niet in 't Spaenseh en in de dagtee- kening van het privil^e die hier, niet als by T. en n^, 313 9 Sept., maar met W. 13 <ki. is. Van 't voorg. verschilt het verder nog , daar het privilegie in dit ex. met kleiner letter is gedrukt en dit nummer de foutieve pagineering 83 in plaats 88 heeft, welke fout by 't voorg. niet voorkomt.
315 Sununari Verelaerung Der billichen Vrsachen , welcke die Stend yon diaen Niderlanden bezwungen haben , ymb sich zur gegenwehr wider den Herm Don Johann yon Oesterreich zuuersehen ynd zustellen. Mit mehrerlay Sendbrieffen, in grosserer anzal ynnd andem ver^ mehrungen ynnd yerbesserungen , so wol yon den gemelten Send- brieffen als yon der gedachten Sununari yerklaerung, in yorigem Druck in Frantzosischer ynd Niderlaendischer sprach aus^pngen , nit begnffen tnz. . . . (Met drukkersmerk op den titel.) Zu Antorff, Durch Wilheïm Süyium , . . . M.D.LXXVni. Mit Priuüegio oder Preyhait , far yier Jahr. in-4°. (IV) , 108 , (II) en 64 blz.
Het afie. pagineering volgen die abgeworffene oder auffgehaltene Brieff enz. Dnitsche ver- taling van de voorgaande nummers.
316 Apologie contre certain discovrs emis soybs Ie nom des estats generaux
64 Intocht van Orai^e binnen Bnusel. 1677.
des Pays bas. Par laquelle sont rembarrées les cauillations et im- postures dudict Discours. Auec vn recit veritable de ce que c'est passé des l'arriuee de son Altesse esdicts Pays. Z. u, v, pi. , v. dr. en z.j.
ln-8^ , (Vm) en 152 blz.
Tegen8chrift van het Sommier discours. De opdracht aan Don Joan is geteekend : Des Hoche ee ix. en Nouembre. 1577. — Philtppe Ie Franc, (W. 324.) De pagineering iB foutief.
317 Justificatie vanden aentast ende bewaringe van eenighe Heeren vanden Raedt van State ende andere int Nederlant. (Met het kon, wapen op den titel.) . . . Bniessele , by my M. van Hamont, . . . M.D.LXXVn. in-4^ , 8 bk.
De Justificatie in haar geheel opgenomen door Bar ^ 1:112. De gebeurtenissen, die hiertoe aanleiding gaven by Aor , / : 692 v.v.
318 Copie des lettres escriptes par son Altesse {d4m Jnan) , aux Estatz , Prelatz , Nobles , Villes et aucuns particuliers des Prouinces du pays Bas. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-4°. , 12 blz.
Deze brief is door don Jnan geschreven nadnt het kasteel van Namen door hem in bezit was genomen , en dient om de Staten etc. aangaande deze gebeurtenis en don Juans verdere bedoelingen gerust to stellen. In het hollandsch by lior. 1 : 858.
319 Bekentenisse , ende verscheydinghe van Madonna Castillia, tot Antwerpen. Anno 1577. 23. Augusto. Op rijm. Zonder afz. tiiel\ s. n. V. pi. , V. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
Eeriit wordt Madonna C (het Kasteel) sprekende ingevoerd, daarna de auteur, ^ die van het kasteel spreekt als van een walgeiyken zieke, ten slotte de con-
clusie. Zie over liet afbreken van het kasteel: Cfwonique de Ftandres. Opgeno- men in de Ned. Gesckiedzangen {van v. Vloten) II, 216 v.
320 Declaratie van die triumpbante Incompst vanden . . . Prince van Oraingnien, binnen die Princelycke Stadt van Brussele, ffescbiet in t' iaer . . . , Duysent, vyfhondert, achtentseuentich , den acnthien- sten Septembris. Beschreuen, ende ghecomponeert, door Jehan Baptista Houwaert, Conseillier, ende Meester Ordinaris vande Rekeninghen . . des Conincx in Brabant. {Met Flantijns drukkersfnerk
op den titel.) T' Antwerpen, Ghednict by (IhristofiFel Plantgn,
M.D.LXXIX. in-i*». , 158 blz.
Deze intocht had plaats den 238ten Sept. 1677 en niet den 18den Sept. 1578. Zie Bor, I, 873. Deze Houwaert door Mntley genoemd „an eminent Sckooltnasler^'' was by verschillende dergeiyke gelegenheden met de leiding der feesteiykheden belast o. a. by de feesteiyke intochten van Don Juan van Oostenryk^ Aartshertog Matthias, Anjou, Aartshertog Emest, zie Motley^ United Setherlands^ ///, 287 v.v. Deze Deetaralte is versierd met tairyke houtgravuren.
321 Die satisfactie gemaeckt tot Brussel tusscben die Prince van Orangien
1577. Intocht van Onu^e binnen Qe^t 65
ende met die gedeputeerde van Amsterdam den 10®" October a°. 1577. In hanikchHfi. in-4^, 8 blz.
In Oet. 1577 zond Amsterdam een commiasie van 4 leden naar den prins van OraiUe te Brassel, om de zaak der „Satisfiictie *' in orde te brengen. Hoewel den lOden Oct. eenige yoorloopige bepalingen werden ontworpen, duurde het nog tot 8 Febr. 1678 voordat de satisfiictie tot stand kwam.
322 Redenen ende curt verclaers waeromme het saisiasement ende arrest van dinersche Heeren binnen Ghendt gheschiet is, den xxvivj'^^o. Octobris M.D.LXXVII. (</«/. 9 Nov, Met hei waven van Gent o/> ilen HteL) Te Ghendt, Byde Weduwe van Pieter de Clerck , . . M.D.Lxxvü.
in-t^., 8 blz.
Bor, 7. 904; Vgl. Wagenaar, YII. 179. (T. 162.)
323 Articulen ende puncten , geconcipieert by die generale Staten , waer op . . . Mattias . . . van Oostenryek aengenomeu is voor Gouuemeur ouer dese Nederlanden . . . Leeuwarden . . . Isebrandt ter 8teghe. 15.78.
in-4^, IG blz. Op blz. 3: Getranslaeteert Wt den Franchois. De titel is ommt in een lijnt van houtsneden.
Despe den 8sten Dec. 1677 door de Staten aangenomen artikelen bU Bor. 1 : 927 f .r.
324 Vnie. Verbont ende vereenighinghe , ghesloten inde vergaderinge der . . . Staten thoe Bruessele , den thienden dach van Decembris xv^. Seuenentzeuentich . . . Leeuwarden . . . durch Isebrandt ter Stege. 15.78. De titel is o/inmt door een lijst van houtsfieileti. in-4^, 16 blz.
Arend y il, 6. blz. 222.
325 Beschrijuinffhe van het ghene dat vertoocht wierdt ter incomste van d^ExceUentie des Princen van Oraengien binnen der Stede van Ghendt, xxix. Decembris 1577. {Met het wa en van Gent ou den titel.) Te Ghendt, By de Wed. van Pieter de Clerck, M.D.LxxvvJ.
in-4°., 8 blz.
Dit schOnt een andere uitgave van de beschryving door Luci» (TZ/eere (Pa^tiof, JV^. IV, 859 v.v.) te zyn dan T. 166. Het refereyn is in dit ex. niet onderteekend, mist ook het opschrift dat T, er by vermeldt en gaat aan het sonnet vooraf. In dit ex. is het sonnet onderteekend met d'lheres kenspreuk: „Schade leer u"' en heeft tot opschrift: Acn d^Exixllentie des Prinre van Orangen etc. L d'Heere ziin tmderdankh dienaer.
Bcr,l:9\ü; GhendUeke Gesefiiedênissen o/le Chronyke cir., /:826v.v.; Vandertiaeghen, BibL Ganl. i nfi, 583. Zeer zeldzaam.
326 Beachniuinffhe van het ghene dat vertoocht wierdt ter Incomste van dËxceUentie des Princen van Orangien binnen der Stede van
9
66 Intocht van ICatthiaa binnen Brnasel. 1577 — 1678.
Ghendt, den xxix. Decembris, Anno M.D.Lzxy\j. Ghedruckt (s. n. v. pi. en V. dr.) 1578. m-4^ , 12 blz.
= W. 381.
1578
Zie oolc n«. 229, 243, 245, 269, 815, 326. ^
327 De Historie, Natuere, ende Beduidenisse der erschrickelickeComeet, die geopenbaert is int Jaer oïis Heren 1577. Dorch {sic) D. I. Hvemivm Vltraiectinum Medicum et Astronomum. {Daarotider Jes. XIII en de afteelding eetier komeet, üedruckt zuOöUn, durchNiclas Bohnibargen. Men verköflse b\j Willem Jansen Briefmaler .... donder jaar. in-4^, 16 blz.
By Bor, I: 910 wordt van de Terachljninfif van deze komeet melding gemaakt.
328 Newezeittung aus der Türckey, wie das der Türckische Ee\jser seiner Wascna etliche hat richten lassen, zu Constantinopel. Auch wie das der Persianer König dem Turckisclien Keyser zwo grosse Schlachten abgewunnen hat, vnd viel Volcks erschlagen. Was sich auch in Brabandt, in kürtz in dem Spanischen Lager zugetragen hat, kürtzlich zu lesen. Vnd was sich in Franckreich durch den Marschal Anuilllus widerumb vor Empörung erhoben, Alles in kürtz verfasset. Was auch der König in Hispanien widerumb fiir eine newe Inquisition angefangen hat, kürtzlich von einem guten Preundt beschneben. Aatt hel einde : Gedruckt zu Berlin, byeMichael Hentzken, Anno 78. in-4°., 8 blz.
329 Sommare beschryuinghe vande triumphelycke Incomst vanden
Aerts-hertoge Matthias, binnen Brussele, in t'iaer ons Heeren
M.D.LXXV1II. den xviy dach Januar\j. t' Antwerpen . . . Chr. Planten , ... M.D.LXXIX. (Op den litel hei drukkersmerk van Planlijn.)
in-4^ , 164 blz.
Deze beschrOving is versierd met zeer vele houtgraYuren. De tekgt is met verschillende soorten van letters gedrukt. Blz. 152 en volgg. schijnen aan deze uitgaaf voor het eerst toegevoegd te zljn. Zie blz 151 de approbatie ged. 21 Oct. , en het privilegie, ged. 13 Dec. 1578; terwOl blz. 164 eene approbatie van 19 Dec. 1579 gevonden wordt. (W. 834.)
330 Verclaeringhe vande meynunghe des . . . Heere Don Johan Van Oistenrycke , ... al voor ende eer te trecken ouer die Maeze , ende te versuecken den wech van wapenen , Verweckende alle die ondersaeten om hun te bekeeren tot Godt, ende (Jonincklycker Maiesteyt. Met een Ordinantie ende Reghel, hoe het volck van oirloghe syns
Maiesteyts hun sullen houden ende reguleren Gheprint in ... .
Luxemburch , By my Merten Marchant 1578. in-4°. , 12 blz.
hor f J: 982 en 938.
1678. „Satisfactie'' van Amsterdam. 67
331 Refereyn. Incamation M.D.Lxxix. Den ii\j. Febniary. Onderleekend: Per Gillis Jorissen tot Vtrecht. Zatider afz, titels z, «. v. pi. , v. dr. en z.j.
in-4^, 4 blz.
Naar aanleiding van een storm b0 Fhilipsland.
332 1578. POincten ende articulen vanden Satisfactie die van Aemstel- redamme gegeiien, ende gheaccordeert etcetera. (Met het toapen van Amsterdam op deii titel.) Gheprent tot Aemstelredam , by my Ilarmen Janszoon Muller... Z.j. in-4^, 12 blz.
= T. 166. Bw, l. 924; Wagenaar, VII. 190.
333 1578. Poiwten ende articulen vanden Satisfactie die van ^mstelre- damme ghegheven^ ende gheaccordeert, etc. (Mipt het wapen van Amsterdam op den titel.) öheprint tot Anistelredam, by Karman Jansz. Muller. Z.j. in-4°. , 12 blz.
Andere dmk van het voorgaande. De Iceizerslcroon , die boven het wapen van Amsterdam prijkt, is in vorm verschillend van die in het vorige ex.
334 POiwdien ende Articulen vanden Satisfactie , die van ^mstelredamme ghegenen ende gheaccordeert. etc. Anno M.D.LXXvi\j. Ghepr^^nt tot Aemstelredam , By my H^men Jans.soon Muller Figuersnyder, wonende in die Warmoestrate , in die vergulden Passer. Z.j.
in-4°., 8 blz.
Andere druk van de beide voorgaande nummers. Niet alleen dat de zetting verschilt (dit ex. heeft 4 blz. minder dan de beide vorigen) en dat de eerste 2 blz. meteen andere letter ztjn gedrukt, maar ook de spelling is niet dezelfde. De keizerskroon boven het stadswapen is b|j alle drie verschillend.
335 Satisfactie voor die van Amsterdam , ghemaeckt ende besloten tus- schen den . . . Prince van Orangien , . . . Met de Staten van Hollant , ter eenre , ende den Burgemeesteren , . . . der voorsz. Stede van Am- sterdam , ter ander zyde : . . . deur d'Intercessie van die van Wtrecht den vin. Pebruary. Anno 1578. (Met het kon. wapen op den titel.) . . . Delft, by Aelbert Hendricxsz. Z. j. in-4°., 16 blz.
= T. 168.
336 Lettres patentes de . . . Don Jehan d'Austrice , . . . contenant la charge donnée par sa Ma**® au Baron de Selles {Ntnrcannes) . . . , auecq copies des letixes de sadicte Ma*^® aulx Esfeats generaulx, particuliers , Consaulx, et Villes principales, Instruction et patente donnée au dict Baron de Selles. (Met het kon. wapen op den titel.) A. Lovain , Chez Rogir Velpius , . . . 1578. in-4°. , 16 blz.
Hierin: 1». Publicatie van D. Juan, ged. 15 Febr. 1578. Vlg. Bor, I: hh. 939. 2". Brief des Konings aan de Staten-Generaal, en aan de8tatender Provinciën, ged td Dec. 1577. (//or, I: 938). 3^ Instructie voor den Baron de Selles, ged. 20 Dec. 1577. {Bor^ I: 939). 4^ Open brief des Koniogs, ged. 20 Dec.
68 Fiiips ni (FiUps II). 1578.
1577, in antwoord op een brief van de Staten Generaal, die er is tiBgeyoegd, ged. 8 Sept. lAatst^emelde b|i Bor, I: 868. (W. 337.)
337 Patenten Oft opene Brieuen van . . . Don Johan van Oistenrüc . . . , Inhoudende den last ende commissie ghegeuen b^ zander Ma^^.den Baenreheer van Selles , . . . Met copien vande bneuen van z\jn voorsz. Ma^^ aen die Generael en particuliere Staten vande selue Landen en Prouincien, en oock aen de Raden en principaele steden, mit Instructie en patenten , . . . den voornoemden Baenreheere van celles gegeuen. {Met het kon. tvapeti on den titel) . . . Louen , by Rutgheert Velpius . . . 1578. in-4°. , 24 blz.
Hollandsche uitgave van het voorgaande (W. 338).
338 Responce veritable avx lettres patentes et persvasions abvsives de Don Jan d'Austrice, donnees a Hevre Ie aV. iour de Feburier M.D.LXXVin. Par laquelle se voit ouuertement la bonne intention des Estats generaux , . . . A quoy sont ioinctes pour esclaircissement plus euident copies des lettres desdits Estats escrites a sa Ma^. en- semble de rinstruction et lettres enuoyees par sadite Ma^. en lieu de responce par Ie Baron de Selles , et de tout ce que depuis a esté traicté entre ledit Baron de Selles , ... et lesdits JSstats generaux. {Met het drukkersmerk van Plantm op den titel.) A Anvers , . . . Christ. Plantin , . . . M.D.LXXVIII. in-4^ , 44 blz.
Tegenschrift, met privilegie YtmMotthias uitgegeven, ged. 24 Maart (W.3430
339 Waerachtighe Antwoorde op de opene brieuen ende bedrieghelicke persuasien van don Jan van Oostenryck, ghegeuen te Hevre den XV. dach van Sporckelle, M.p.LXXVin. Waer door opentlick ghesien wordt de goede meyninge vande generale Staten , etiz.... nier bj gevoegt copien der brieuen vande voors. Staten geschreuen aen syne Ma*«y* (24 Aug. en 8 Sept. 1577); midts oock vande onder- w\jsinghen ende brieuen ghesonden door syne Ma*®y* in stede van antwoorde door den Baner-heere van Selles (18 en 20 Dec. 1576), ende van alle t^ghene dat naemaels ghehandelt is gheweest tusschen den voorseyden Baner-heere van Selles , . . . ende de voorseyde ge- nerale Staten. (Met het drukkersmerk van Phntijn op den titel.) T' Ant- werpen. By Christ. Plantyn , . . . M.D.LXXVIII. in-4^ , 46 en 2 blz.
= W. 344. Vertaling van het voorgaande. By Bor^ 1: 988 v.v.
340 Response a vn petit livret n'agveres pvblié, et intitvlé, Derlaration de l intention du Seig". Don Jehan d'Austrice: En laquelle la vraye intention dudit Sr. Don Jehan est manifestement descouuerte; etc. {Met het drnkkei'smerk van Plantijn op deti titel.) A Anvers, De Tlm- primerie de Christophle Plantin. M.D.LXXVIII. in-4''. , 48 blz..
De Deelaration is er achter gevoegd. (T. 170.) Dit pamflet wordt aan den be- roemden Marniz toegekend.
1578. Propositie rva deo keiser. 69
341 Response a vn petit liyret n'agveres pyblié , et intitylé , Declaration de Fintention du Seigr. Don Jehan d^Aostrice: ei après inseree. En laquelle etc. Anveis .... Ghr. Plantin. M.D.LXXyiII.
in-4°. , 48 blz.
Hier is op deo titel ingevoegd : d aprit inserée,
342 Response a vn petit livret pvblie, etc. {AU baveti,) in-4**., 44 blz.
= W. 841. AIb het voorlaatste, doch zonder de Declamlion,
343 Antwoorde Op een cieyn boeexken onlancx wt ghegheuen , ghenoemt de Dedaralie vande meyninge van Heer Dan Jan van OostenHjck : hier achter by gbevoeght. Inde welcke claerlick ontdect wort de waer- achtige meyninge vanden seluen H. Don Jan: enz. (Mei hel drukkers- merk van Planiijn op den tüeL) T' Antwerpen , By Christ. Pknt\jn . . . M.D.LXXVin. in-4^, 44 bk.
De hoofdinhond bQ Bor, I: 944-46, de declaratie van Don Jan, /: 982—83; het geheele stnk in de Authent. Slukken by Bor^ /.* 180—187. (T. 171.)
344 Antwoorde Op een cleyn boeexken enz. (Jh boven.) in-4°., 40 blz.
Hetaelfde als het voorgaande, nuiar zonder de Declaratie (W. 84S).
345 Responsio Ordinmn Germaniae Inferioris; Ad propositionem ill«« Ottonis-Henrici Comitis in Swartzenberg, Legati a Sacra Caesarea Bdkiestate ad se missi. {Met hel drukkersmerk van Planiijn ojo den tüel.) Antverpiae , . . . Chr. Plantini , . . . M.D.LXXVni. in-4*. , 30 bk.
= W. 846.
346 Responce des Estats Generaak dv Pays-Bas , A la ^roposition <mi leur a esté faite au nom de la Sacree Maiesté Imperialle, par TII- lustre Seigneur Otto-Heynrich Comte de Schwartzenberg , etc. son Ambassadeur a eest efiFect enuoyé auxdits Estats. {Mei Planlwi^s druk- kersmerk op den Hiel,) A Anvers , . . . Chr. Plantin , . . . M.D.LXXVin.
in-4^ , 28 bk.
= W. 845. Fransehe tekst van het voorgaande.
347 Antwoorde van de generale Staten vande Nederlanden , op de pro- positie die henlieden is ghedaen van weghen de Keyserl\jcke Maiesteyt , by . . . Ottho Heynrick , Graue van SwerbBenberg , etc. s\jnen Ambas- sadeur tot dien eynde aen de Staten ghesonden. (Mei hel drukkers- merk van Planlyn op deti tüel.) T" Antwerpen , By Christ. Plantijn . . . M.D.LXXVin. in-4°. , 24 bk.
Vertaling van het voorgaande; de hoofdinhond bü Bor, i: 936—87; het stak in zt|n geheel in de AtUhent. Stukken^ I: 176—180.) (T. 172.)
348 AntvTOorde van de generale Staten vande Nederlanden , op de pro- positie die henlieden is ghedaen yan weghen de EeyserUjcke Maiesteyt ,
70 Brieven van AdveiÜaaement 1678.
by den deurluchtli/en Heere . . . Graue van Swartzenberg, etc. {Mei het drukkeiameik.) 'T'antwerpen , By Chr. Plantyn . . . M.D.LXXVni.
in-4°. , 24 blz. Andere druk van het voorgaande.
349 Lettn^s d'advertissement a la noblesse et avltres depvtez des estats
Jeneraulx du païs bas , escrites par vn serviteur du Seigneur Don ehan d'Austnce. Auecq Leurs responses par lesquelles la vraye cause des trqubles dudit païs est exposee , et Ie masqué de don Jean et ses adherens leué. A Francfort. Z, n. v, dr. L'an, M.D.LXXVin. (Ie 27 Mars.) in-4°. , 88 blz.
Brieven in 8ept. en Nov. 1577 geschreven , en te Reims en FarUs uitgekomen onder den titel : Epislres lielyicques. In bovenstaande uitgaaf is by eiken brief een antwoord tot wederlegging gevoefl^d , en aan het hoofd der bhc. het opschrift geplaatst : Epistres antibHgicquet, (W. 347.)
350 Brieuen van Aduertissement oft waerschouwinge , geschreuen aenden Edeldom ende andere ghedeputeerde vande Generale Staten vande Nederlanden , by eenen Dienaer van . . . Don Jan van Oostenryck. Met de antwoorden daer op dienende , waer deure de waerachtige oirsaken van dese ieghenwoordighe Intlantsehe oirloge , midtsgaders het bedriegel^c mom-aensicht van don Jan ende zyne aenhangheren worden ontdeckt. Ghedruct in . . . Vranckfort. Z. n. v. dr. . . . 1578.
in-4^ , 64 blz.
Vert. van het voorgaande. Het voorbericht van den drukker is ged. 22 meert 1578. De vertaler had biykbaar een exemplaar voor zich, waarin de later verbeterde drukfeilen voorkwamen (W. 349).
351 liste des moyens generavx , resolvs par son alteze iMatthias) ,
Ie Prince d'Oranges, Ie conseil d'Estat et les Estatz generaux. iMel het drukkersmerk van Plantijn op den tilel.) A Anvers , . . . . Chr. Plantin , . . . . M.D.LXXVin. in-4°. , 28 blz.
De hefflng dezer in- en uitgaande rechten zou plaats vinden voor den tyd van 3 maanden, te beginnen met 1 Mei. (W. 360.)
352 Listen vande generale middelen gheresolueert by zgn Alteze, m\jn Heere den Prince van Orangnien, den Raedt van State, ende dé
Ïenerale Staten. {Mei het drukkersmerk van Plantijn op den titel.) "Antwerpen , By Chr. Plantyn , . . . M.D.LXXVin. in-gr. 8°. , 28 blz.
Hollandsche uitgave van het voorgaande. (W. 361.)
353 Listen yande generale middelen gheresolueert by z\jn Alteze, m\jn Heere den Prince van Orangnien , etc. (Het drukkersmerk van Plantijn op den tilel.) Antw., Chr. PTant\jn. M.D.LXXVni. in-4°., 28 blz.
Andere druk van het voorgaande, waar b.v. op blz. 3 gelezen wordt MmagfCy de C 9 . ... iij. n ) tcrwyi daarvoor in dit ex. gevonden wordf Aimagn , de 6\/....f# S.
1578. Oratie van llArniz. 71
354 Oratio legatorvm Ser*»» . . . Matthiae Archidvcis Austiiae, etc. Belgy Gubematoris, et generalinm Belgico-Gennaiiiae Ordinum: Habita in Conuentu Wonnaciensi coram consiliarüs a Prindpibus Electoiibus , et reliqtlis S. R. Impery Legatis: An. M.D.LXXVIII. die VII. mensis May. {Met een drukkersmerk op den titeL) Antverpiae, Ex officina Christophori Plantini , . . . M.D.LXXVIIL in-gr. 8°. , 52 bk.
De hoofdinhond bU Bor^ I: blz. 953—60. Mamix, die de Oratie hield*, bezor(^e er eene foinsche vertaling van (by PlantUn 1678, zie volgend nummer). Houwaeri bracht ze in het Hollandsch over. (W. 854.) |
355 Oraison des Ambassadeurs dv Serenissime Prince Matthias Archiduc d'Avstriche , etc. . . . Recitee en la Diette tenue a Wonnes deuant les Conseillers deput^ parles Princes Electeurs , et autres Ambassa- deurs etc. commis du St. Empire Romain:... M.D.LXXV1II. Ie Vn. iour de May. (Plantijn^s drukkersmerk op den titel.) A Anvers, . . . Chr. Plantin , . . . M.D.LXXVm. in-gr. 8^ , 64 blz.
Verschilt van W. 8701 alechts in de spelling van deputes dat aldaar ileputer gespeld is.
356 Oratio Philippi de Mamix , domini de S. Aldegonda , pro Serenissimo Archidvce Avstriae Matthia, et Ordinibus Belgicis, Ad delegatos Septemuirum , . . . Wormatiano conuentu habita. Habita Wormatiae Menso Maio. cIoIoLXXIIX. Z.n.v.pLjV.dr.etiz.j. in-4°., 52 blz.
Dit IS onder een anderen titel dezelfde oratie als n*. 354. Uier is aan toegevoegd een Prae folio ^ met het opschrift yobili viro Jae, Mmario^ amico svo, lieueharis l^onloiiyehvs S. D.
357 Eenen orlof en een droeflfelijck scheyden ,
Binnen Antwerpen van de Jesuiten, Hoe si vertrocken God vvilse gheleyden, Al wast dat si hen seer blyde ghefieten,
Got weet oft hen niet en moest verdrieten. Jan hel einde: 1578 Den 19. Mey. (Met het wapen van Anhvei^peti op defi titel.) ^.n.v.pl.jV.dr.efiz.j. in-4°., 8 blz.
Berijmd gesprek tnsschen Antwerpen en de Jezuïeten, naar aanleiding van der laatsten gedwongen vertrek uit Antwerpen , dat zy moesten verlaten omdat zy den eed weigeren , waarby don Juan tot vyand des lands werd verklaard. BoTj I: 953; Arend y II: 6. bli. 249.
358 Lettre contenant vn auis de Testat auquel sont les affaires des Païs-bas, tant pour Ie regard des principales provinces et villes en particulier, comme de toutes ensemble en general, avecq la recerche du party, Ie plus promt et plus asseuré, que les Estats puissent prendre contre FEspagnol, pour leur conseruation et salut. 1578. A Reims, De l'Jmprimerie de Francois du Pré, 1578. in-4°., 74 blz.
De schryver noemt zich een Duitsch edelman en vriend van Harniz, qui pour
^^ Verzoekschrift der Gereformeerden. 1678.
aumr esté nowri dit ans en Franee^ a bieti osé e*mre en Frantois\ hy madt om lich niet Fraokrtjk tegen SpaiOe te verbinden. (T. 176.)
359 Lettre contenant yu auis de Testat etc. (AU boven.) in-4^, 74 blz.
Het eenig verachil tnsBchen dit en het vorige exemplaar bestaat hierin, dat de pagineering van pag. 48 hier goed is, terwUl het vorige ex. LXIII heeft.
360 Lettre contenant réclaircissement des actions et deportemens de Monsieur filz et frero de Roy Duc d'Ai\jou, d'Alen^on etc- Tant pour Ie regard des choses qui sont aueniies es guerrea ciuiles de la France, comme en ce qui conceme Ie &ict et deffence des pays contre les Espagnols. (Geil, 24. de May.) A Rouen. Pour Jean Ysoret. l'An 1578. in-4^, (II) en 72 blz.
Qonstig voor Ai\|oa, en voor de aanspraken der Fransche kroon op Vlaanderen en Artois. Zeldzaam en belangryk stuk: zie Brunei (6« éd.) T. II!. P, II, p. 1028 sv. (W. 366.)
361 Schriftelick bew\js Des .... Heeren Johan Casimiri , Palsgrauen opden Rhün, Hertogen in Beyeren, etc. Daerin cortelick verhaelt ende wtgeleyt werden, die oorsaecken waer door züne Vorstelicke Genaden beweeght zyn worden , tot bevrydinge der benauder Nederlanden , Yolck te maken, ende met heercracht herwaerts ouer te commen.
iged. 22 Juni.) VYt de Hoochduytsche sprake . . . ouergheset
Embden by Goossen Goebens. Anno 1578. in-4^., 40 blz.
= W. 8Ö0. Vermeld bü Bor, I: blz. 987.
362 Reqyeste presentee a son Alteze et Messeigneurs du Conseil d^Estat par les habitans des païs Bas, Protestans vouloir viure selon la Reformation de TEuangile, Ie xxü* Jour de Juin. 1578. Z.n.v.vl,^ V. dr. en %.j. in-4°. , 22 fclz.
Zie Brandt^ Hisi. der Reform. D. I. XI boek, blz. 608—6. By Sor, /: 968—72. (W. 861.)
363 Supplicatie Aen s\jn Hoocheyt, ende Heeren des Raets van State, Ouergegeuen door de inwoonders deser Nederlanden , welcke protes- teren, dat svj begeren te leuen nae de Reformatie des Euangeliums. Den xxij. dach Jun\j, 1578. Z.n.v.pL^v.dr.enz.j. in-4°., 24 blz.
N". 176 heeft Bijn Hoocheytj ouergeffeuen.
364 Ynterthanigs Schrifitlichs Ansuchen vnd Suppliciren Ane Sëine Fürstliche Durchleuchtigkeyt , . . . Vnd die Herren des Raths Gemeyner Niderlandischen Stand, Von den Einwonem vnd Landsassen der Niderlanden, welche Protestiren vnd bedingen, hinfortan nach der Reformation des Eyangel\j zuleben: besdiehen, den zwey vnd zwantzigsten Junü, 1578. Ausz Frantzosischem treulich inn Hoch Teutsch gebracht. Getnickt zu Straszbui^g. Z.n.v.dr.enz.j.
in-4^, 20 blz. Dnitache vertaling van n». 862.
15"8. Verzoekschift def Qe^formeerden. tS
365 Reqveste presentee a son Alteze et Messeigneurs du Conseil d'Estat par les habitans des pais Bas, Protestans vouloir viure selon la reformation de rEuangile, Ie xxü«. iour de Juin. 1578. Plus vne deuxieme reques'te, presentee a son Alteze... Ie vy*' de Juillet par les Protestans, eU. Z.n.v.pt.yV.dr.enz.j. in-4®., 22 blz.
Andere druk Tan de voorgaanden. Het laatste stuk ontbreekt.
366 Reqveste presentee a son Alteze et Messeigneurs du Conseil d'Estat , Ie vy. de Julet, par les Protestans, de vouloir viure selon la Refor- mation de l'Euangile, sur Ie faict de Tasseurance en Texercice de IVne et l'autre Religion. 1578. Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j. in-4''. , 8 blz.
= W. 863. — Zie Brandt, blz. 606, 606: Bor , I. 972. VergelBk W. 862.
367 Tweede supplicatie Aen syne Hoocheyt , ende Heeren des Raets van State , ouergegheuen den , vy. dach Julö , byde Protestanten , be- gherende te leuen nae de Reformatie des Euangeliums , op t^stuck vande versekeringhe, nopende d'exercitie van bey de de Religiën. 1578. Z, «. V. pL , V. dr. en z. j. in-4^ , 8 blz.
= T. 177.
368 Religioensvrede iged. XII. July anno. 1578j. Z. afz. tüel . z.n.v.pL^ V. dr. en z. j. in-4®. , 8 blz.
By van Meteren , Nederlandsche Oorloghen S*t^ boete fol, 166 etc. komen onder dag- teekening van 22 Jnli 1578 de eerate 80 artikelen van den hier bedoelden Bêtigioenserede b0na onveranderd voor. i^. Meieren heeft ook dezelfde voorrede, maar mist de laatate 8 artikelen.
369 Yermaninglie ende Raet voor de Nederlanden, waer in doorsake bewesen wort vanden tegen woordigen inlantschen twist, endeoock de Remedie daer teghen, maer principalvjck wort hier bewesen oftmen de Conscientien behoort te oedwinghen. Z. n. v. pi. , en v. dr. M.D.LXXVm. in-8^ , 104 blz.
ZiedeaanteekeningbU W. 866. Een flransche vertaling komt voor onder n^ 424.
370 Epistela Michaelis Baii, .... De Statuum inferioris Germaniae vnione cum üs , qui praeter omnium hactenus haereticorum morem , se Deserteres Romanae Catholicae religionis vocant: Et de Jura- mente , quod eorum iussu a clero et monachis exi^tur. MH het kon. wapen op den titel en op de laatste blz.) Lovanii, Apud Petrum Zangrium Tiletanum , . . . M.D.LXXVin; in-8". , 22 blz.
In dit pamflet bestraft de bekende Leovensche hoogleeraar Mkh. Baius den Abt ▼an bet Park by Lenven (Ambrotius Lnots), over het onderteekenen van de BnuMêlschê Unie. Hevig vaart hy nit tegen den eed, door de Staten Oeneraal ▼an de geeateiyken gevorderd. Merkwaardig sQn de besehuldigingen tegen den Prins van Orai\je. Zie over Baiua : foppent , Bibl. Belg. ƒ/, 888, die ook deze Epittota vermeldt (W. 367).
10
74 Verzoekaclirift der Gereformeerden. 1578.
371 Epistola Michaelis Baii enz. {als Uvoarg,) ... {Het ivapen op den titel komt overeen met dat op de laatste bh. van het voorgaande nummer.) A. Paris , Chez Anthoine Hoüic , . . . 1578. m-8^ , 24 blz.
Achter dezen franschen drak van de Epistola leest men : Ovimi vacaret sfHtUum eharlat. vitum ett huic epütotae adiungere iureturandi hisloriam^ quod exegit ab Ejns- eöpit CatholieU Hunnericus Vandalbmm Her Arianus, ab eo parum dissimulfj quod Belgica Germaniae^ pseudordities factu eum haereticis in Üeliginnem el Regem coniura- Uone a Calholicis praecipué a cUro et ipti nunc exiguul. Achter de iureiurandi htttoha een latynsch gedicht met opschrift Ad clerum Belgicum. De iureiurando quod ab eo Psewt Ordines Belgiei captiote exigutit.
372 Kadvertissement et responce des estais de Haynault sur la requeste faicte pour la liberte de la Religion , et Tezercice dHcelle. Ji. n. v. pi. m V. dr. M.D.LXXVm. in-4^ , 8 blz.
De IIoU. aitgave (zie hieronder) heeft de dagteckening : 18 Juli. Zie Borgnety De Nederlanden onder Filips II ^ blz. 144, noot 2. (W. 369.)
373 Uadyertissement et responce des estats de Haynault sur la requeste faicte pour la liberte de la Religion , et Texercice d'icelle. Z. n. r. pi. j V. dr. en s. j. in-4°. , 8 blz.
Deze drak is khiarbiykelük dezelfde, als de voorgaande; doch dit exemplaar mist op den titel het Jaartal, en aan het einde vindt men: Messews^ terwyi het vorige Hetsieurt heeft. (W. 870.)
374 Advertissement Vande Staten van Henegouwe van hunlieder ant- woorde op de Requeste versoeckende liberteyt van Religie ende exercitie van dien. Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXXVIII. in-4°. , 8 blz.
Geheel bt| Bor, I. 991—998 (T. 178).
375 La Proposition de monsievr de Bellievre ambassadevr dv Roy de France , {ia.icte a son Alteze et Messieurs des Estats du Païs bas Ie 4. d'Aoust , 1578. Z. n. v. pi. , en v. dr. M.D.LXXVin. in-4^ , 8 blz.
In het Hollandsch, bg Bor /, 978, 9. (W. 373.)
376 Accord et alliance feicte entre ... Ie dvc d'Aniov , . . . d'vne part : et les Prelats, Nobles et deputez des villes representans les Estatz generaulx des pays bas , d'autre part. {Met het drukkersmerk van Plantijn op den titel.) En Anvers , . . . öhr. Plantin , . . . M.D.LXXVin.
gr. in-8^ , 24 blz.
Blz. 1—19 Aceord et alliance etc. 1. d. 13 Aougxt., met bekrachtiging van Anjou, i. d. 20 Aougst; blz. 20. Copie {de la dectaralion de guerre de Mr. Ie Duc d'Alen^on eontre D. Ukan etc.) i. d. 9 Sepl. ; blz. 22 : Copin (de Voiseurance drmnee et soub^ iignee pair Ie Duc d'Alencon, fmur la reslitution aes villes) ^ van dezelfde dagteck. De ingesloten woorden worden in deze uitgaaf niet gevonden , maar wel in den hieronder volgenden druk. lij) Dumont, Corps Diplom. V. p, 330 Zie Arcfttvesy V7, p. 439, ivv. In *t Hollandsch by Bor, /. blz. 976—78, en 996 97 (W. 876).
1578. Dood van Don Juan van Oostenrük. 76'
377 Accord et alliance faicte entre ... Ie dvc d'Aniov , . . . d*viie part : et les Prelats, Nobles et deputez des prouinces et villes representans les Estatz generaulx des pays bas , d'autre part. {Met Plantvns druk- kersmerk op den titel.) En Anvers , . . . Chr. Plantin. M.D.LAXVin.
gr. in-8°. , 24 blz.
Andere drnk van het voorgaande, verschillend in den titel en de aitvoeriger opschriften der hier voorkomende stul&ken. (W. 378.)
378 Accord ende yerbondt ghemaeckt tusschen .... den Hertoghe van Aniou,.... ter eenre zyden: ende de Prelaten, Edelen ende ghe- deputeerde yande Landen ende Steden, representerende de generale Staten van de Nederlanden, ter andere. {Met het drukkersmerk
van Plantyn op den titel.) T' Antwerpen, By Chr. Plantvjn,
M.D.LXXvm. gr. m-8°., 24 blz.
Vertaling van het voorgaande. (W. 879.)
379 Wachtgheschrey. Allen lieifhebbers der eeren Gods, des Vader- landts, ende der Priuilegien ende Vryheden des seluen, tot waer schouwinghe ghestelt. Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXXV11I. in-8°. , 24 blz.
Beroep op het volk, om alle van Spaanschgezindheid verdachte personen uit de stedeiykc besturen en nit het beheer van de financiën en oorlogszaJcen te verwQderen. Het stukje moet vóór den dood van D. Juan geschreven zlJn; zie blz. 7 en 17. (W. 375.)
380 Wachtgeschrey , Der betrangten Vnderthanen in den Niderlanden. Allen liebhabem der Ehren Gottes , des Vatterlands , der Priuilegien vnd Freiheyten desselben, zur Warnung gestellt, Avsz Flamischer Spraache inn hoch Teutsch gebracht, zu Gent.... Z.n.v.pl.env. dr. M.D.LXXTX. in-4^ , 24 blz.
= W. 8711. De vertaling evenals het vers op den titel is van Fitchart.
381 Twee Brieuen van wylen don Jan van Oostenryk. {ged. 16 Sept.) Gheintercipieert ende opghenomen deur den Heer van Sint Leger. Epitaphe of Grafschrift van Don Jan. {Met het drukkersmerk van Silvius op den titel, t' Antwerpen , Bg Willem Siluius , 1578. in-4°. , 16 blz.
In het oorspronkeiyk Spaansch met HnUandsche vertaling. Met eene Fransche vertaling by T. 180, waar, in de noot, als sterfdag van D. Juan bif ver- gissing ee.Hteld wordt de 28 Sept Zie Bor, I: blz. 1004 ve, In het stukje: Origine tiet troubles etc. (W. 3H'2), wordt evenals bfl 5or, de 2de Oct. genoemd. Gro^w, Archivet etc.y K/, bh. 452 geeft den len Oct. aan. Zoo ook Ph. Galte^ in de Snmmaire annntation etc. (W. 387) blz. 48. (W. 381 , waar de brieven ten onrechte 6 September ztjn gedagteekend.)
De laatste reflrel van het negende koepiet van het grafschrift eindigt: dus SekaJe leer u. Dit is de kenspreuk van Lucas d*Heere (Paquoi, Mémoires. /K, p. 359 -361) en deze is dus waarschyniyk de vervaardiger van het grafschrift.
382 Pour-tombeau de don Jan Par Ch. de Navieres s. Gentilb. de son Excell. Z. n. v. pi. , v. dr. efi z.j. 1 bl. in-f^.
76 Dood van Dtn Juan vao Oobtenryk. 1578.
383 Remonstrance avx habitans dy pais bas, declarant amplement les yrays moyens poiir les induire a demeurer constans en leurs deüe obeïssance. Par Brachmus damuis, Seigneur d'Hilorue. 1578. Jan het einde: Imprimé a Rheims, par N. Martin. 1578.
in-8^, 54blz.
De spaansohgezinde Bchr. tracht hen, die nog geen party gekozen hebben, over te halen om zich aan de ztjde van den Koning te scharen. De katholieke godsdienst wordt beschreven als: principal sustien de lotU flttrissanl eslai; Filips en don Jnan van Oostenrijk worden geprezen , en een gestrenge straf ▼oor de hardnekkige rebellen aangekondigd. De brief Au Prime (COrange is onder- teekend: Brachmtu Danuit Seigneur (VHihrue.
384 Copie des lettres envoyee's par.... prince de Parme, a ceubc du Conseil .... en Brabant : Sur Ia maladie et trespas de son Alteze , Auecq l'acte de la surrogation de sadicte Excellence au Gouueme- ment g eneral de ces Pays-bas . . . A Lovvain , . . . Rogier Velpius , . . • . M.D.IXKVm. in-4^, 8 blz.
Het laatnte stuk aangehaald b0 Arsmi II. 6. blz, 270.
385 Les Lamentatións du Pape de Rome sur la Mort de don Jean d'austrice ayec Les Reponses de Ia Mort, et L'Epitaphe dudit don Jean. Pieces satyriques copiées sur un Manuscrit de L'année 1578. {Handschrift uit de 18^^* eeuw.) in-4°., 20 blz.
386 Nieumaren. Brief van Nicolaes Bruninck {secretaris en vertrouwd vriend van den Prins van Oranje) aan: Mlinen vrient de Rechtere, waarin o. a. melding wordt gemaakt van den dood van Don Joan op 1 Oct. en de brieven hy hem gevonden, waarvan Bruninck er twee achter zyn nieumaren laat volgen. Die beide brieven zijn 1°.: aen Joan Andrea Dorea, Prince van Melf, ge^. 16 Sept. efi 2^ aen Don Pedro van Mendoce, Ambassadeur van Genes, ged. 16 Sept. 1578. Zoftder titel, s. n. V. pL , V. dr. en z. j. in-4°. , 4 blz.
387 Copie vander Acte van Acceptatie ouerghesonden by zyne Alteze , Excellentie , Raedt van Staten , ende Staten Generael , op de voor- gaende Resolutie ende presentatie van dien van Ghendt, vanden xxvij. Octobris. Anno M.D.Lxxviij. ged. 3 Nov. volgt Andere Copie Eene vermaning van de Staten Gen. aan d^ Regecring van Gent betref- fende hare verplichting ten aanzien der leening van de Koningin van Engeland ged. 5 November, volgt Copia. Eene nadere omschrijving van bovefistaande acceptatie int Latijn , waarachter de Hollandsche vertaling. Te Ghendt, By de Weduwe van Pieter de Clerck, .... Anno M.D.Lxxviy. in-4°. , 8 blz.
Zie Wagenaar, Vil: 198. (W. 8703.)
388 Leltre escripte par . . . Ie dvc d'Ai\jou, a Messieurs les Estats gene- raulx des pays bas. Auecq vne Remonstrance ausdicts ^eurs les
1578. Filips Til (tlIipB II). 77
Estats, faicte par Ie Seigneur des Pnineaulx, nuyvant la lettre susdicte. (ned. 4 en 8 Aov.) /. n, t*. pi. en v. dr. M.D.Lxxvui.
in-4^,24bk.
= W. 384.
389 Copie. {van de toestemming der stad Gent , om als borg te dienen voor hel geld, dat de Koningin van Engeland aan de Slalen-Generaalhad geleend. Zie over het verbond nwt Engeland Bor 1 : 900-903 , 949.) Z. n. v. pi. , i'. dr. e}i z, j. in-4°. , 4 dIz.
De signatanr betfint met Itiijy terwyi achter dit stuk een lattinsche vertalinfr Tolgt, waarvan de signatuur begint met B. De lat. tekst moet dus voorafgaan beiden gezameniyk zfjn een fragment uit een grooter gesohrift.
390 Lettre dVn Gentilhomme de Haynavlt, a Monsieur de la Mothe, Gouuemeur de Grauelines. Z. n. v. pi. en v. dr. 1578. in-8^. , 66 blz.
Zeer gunstig voor Ai^on; de bezwaren die tegen een verbinding met hem op- rezen, WOTden hier nit den weg geruimd en hy zelf geprezen.
391 Opemnghe ende Propositie ghedaen van weghen mynen Heeren den Bailliu , Schepenen van beide de Bancken , beide de Dekenen , Edelen ende Notabelen der Stede van Ghendt, ter vergaderinghe van- den dry e Leden der seiner Stede , den Nouemb. 1578. Ghendt , .... Gaultier Manilius , . . . 1578. Met het wapen van Gent op den titel.
in-4°. , 26 blz.
Andere druk van W. 8704, dat van ons ex. in spelling verschilt, b.v. Openinge, Ygaderinghe ^ GauUer Manilius. Btf V ander haeghvn. Bibl, Cattt, I. n^. 313.
392 Le vray patriot Aux Bons Patriots. Z. n. v. pL , v. dr. en z.j.
in-4°. , 24 blz.
Zeer zeldzaam stukje in 't laatst van dit Jaar (?) geschreven, nadat Anjou zich als de middelaar tusschen Gent en de Malcontenten had aangeboden. De flchryver, een Vlaming, stelt de trouweloosheid van Anjou in het licht en spoort zyne landgenooten aan , om zich niet met hem in te laten , maar zich onderling tegen de Spanjaarden te verbinden Hy schryft met warmte en overtniging. (T. 183, waar een citaat uit dit stuk voorkomt.) Ken duitsche vertaling n^'. 402.
393 Oratio de nacanda et componenda repvblica ad Belgas, in qua malorvm pvblieorvm . . . . causae verae cum veris eorundem remed\js bona fide, et quasi digito, demonstrantur a Baleo Carfenna Hylan- dro. Anno 1578. Aan het einde: Excvsa Irenopoli, Z.n.vdr. Anno salutis ClO.IO.LXxvin. mense Junio. in-8'. , 136 blz.
Ala oorzaken der troebelen worden vooral genoemd ongeloof en by geloof.
394 Veritable recit des choses passees e's Pays Bas, depuis la venve dv .... don Jehan d' Avstrice , . . . . Auec Solution des obiects contenus au Discours non veritable, mis en lumiere par les Estats des-
78 Onlusten in Ierland. 1578—1579.
dictz Pays, tonchant la rupture par eulx faicte de la demiere Pacification. A Lovvain, Cnez Pierre Zangre et Jehan Maes, — . 1578. {Met het kon. wa; en op den titel) . in-8°. , IGG blz.
Fransche uitgave van W. 389 en 340, waar eene Latynsche en eene Hollandache uitgave voorkomen. De 8clir||ver van dit pamflet, dat moet dienen tot weder- legging van het Sommier Ditcours (nP. 305) is Hannardus Gamerus, of Hannart van Qameren, secretaria van Don Juan van OostenrOk. Zie over hem Foppetitj Bibl. Belg. /, 481.
395 Discoimj veritable Des choses paasées és Païs Bas , de Plandres depuis la venve du... Don Jehan D'avstrice , etc, A Lyon, Nicolas G verin. M.D.LXXyiII. (Met het kon. wamn op den titel,) Sign. Aa-Si.
in-8^ , 142 blz.
Andere nitgave van het Veritable redt, echter met denzelfden inhoud.
396 Copie de Tindvlgence {van paus Greg. XIII) envoyee de Rome pour don Joan d'Austrice et son armee, {ged, 18 Jan. 1578. Spaatisch en franscJi.) Z. n, V. pi. , V. dr. en z. j, een bl. in-plano.
Deze indulgentie in het Hollandsch b|{ Bor, I: 935.
397 Prognosticon nouum, Anni bnius calamitosissimi 1578. Cvmde^crip- tione Cometae visi 14. Nouembris anni elapsi. Autore. D. Nicolao Bazelio , . . . Antverpiae. Apud Henricum Henricium , ad eoemite- rium B. Mariae , sub lilio. 1578. in-4°. , 24 blz.
Iflet vet schillende houtsneden.
398 Harangve militaire av nom dv Pays Bas, avx Chefs et gens de guerre du camp, pour Ie iour de bataille, Par Ch. de Navieres Bed. Gentilhomme en la maison de son Excellence. Z, n. v. pi. en v. dr. M.D.LXXVni. gr. in-8^ , 16 blz.
1579
Zie ook nP. 820, 329, 331 en 380.
399 Brief discovrs de Tentreprise faicte svr Irlaude par avcvns rebelles de la couronne d'Angleterre ; les quels ont esté desfaicts au mois de Juillet en Tan M.D.LXXIX. A Londres {zonder n. v, d nikker.) M.D.LXXIX. in-4^ , 4 blz.
400 Gort verhael van den aenslach gheschiedt in Irelandt , door som- mighe wederspannighe teghen Enghelandt , de welcke verslagen zyn gheweest int Jaer M.D.LXXIX. in de Maendt van Julius. Aan hel einde: Te London. Z, n, v, dr, int Jaer M.D.Lxxix. in-4°., 4 blz.
Vertaling van het voorgaande.
401 Gort verhael van den aenslacü gheschiedt in Irlandt , door sommi^he wederspannighe teghen Enghel-landt , de welcke verslagen zgn gne-
1579. Filips m (Filips H). 79
weest int jaer M.D.LXXIX, in de maendt van Julius. Aan het einde : Te Londen , int jaer M.D.Lxm. in-4°. , 4 blz.
Deze nitgave Terschilt van het voorgaande ex., waar b.v. staat Enghelandty laer en de eerste letter van het eerste woord een anderen vorm heeft, etc. ,
402 Le Vray Patriot & c. Das ist : Getreues Ermanen vnd Auszsclireiben , deren inn den Niderlanden vmb das gemeyn Heyl des Vatterlands sorgtragenden vnd Eiferigen Stande, vnd sonderlich deren zu Gent inn Plandem , vnd anderer jrer Benachbarten ^ ettz. . . Ansz Frant- zösischem treulich verteutschet ... Z. n. v. pl.^ en v. dr. Anno M.D.LXXIX. in-4^ , 32 blz.
Vertaling van n^. 392.
403 Sommaire annotation des choses plus memorables aduenues de jour a autre és XVII. prouinces du païs bas , dés l'an LXVL iusques au premier jour de Van LXXIX. A Anvers, Pour Philippe Galle. M.D.LXXK. in-8°. , 46 blz.
Andere drak van W. 387 , waar als uitgever is vermeld Christ, Vlaulin pour Vhilippe GaHe. Bovendien heeft W. 52 blz.: „Volgens de opdracht en voorrede, ged. 1 en 8 Jan., waren deze aanteekeningen oorspronkelijk in het Latyn gesteld en by eene kaart der 17 provinciën gevoegd. Over den Haarlemschen graveur PhiL GaUaeus zie men Foppens ^ Bibl. Belq, II, 1032 mq, die het bovenstaande aldus opgeeft: Brevit Berum in BelgiOy ab a". 1566. usque ad 1569 (lees 1579) gestarum designatiOj met de noot: inter Scriptores Belgicos Froticofurti edilot in /^., 1580, T, IL" (W. 387.)
404 Brief discovrs svr avcvnes actions des estats ffeneraulx des Pays-bas. A scanoir , Sur le faict de la negociation de raix , apres la surprise du Chasteau et ville de Namur. I?entretiennement de la Pacification de Gand. La puissante Armee n'aguerres dressée par les Estatz generauhc. 1579. {Z. n. i'. pL , en v. dr.) m-8°. , 32 blz.
De schrijver stelt zich voor aan te toonen, dat de Staten ten onrechte beschal- digd worden: \^.\ D'auoir si louyuemcnt traicté auec Don Jehan d'Auslriekgf ettant a lort a Namur ^ et tuy auoir par cc moien donne occasion de se forti fier; 29.: Que les Kstüts ont permis de faire cmtre la Pacification de Gand, el qu'icelle permission en a esté la eause de tous les troubles el maulx suruenuz ; 3^. El pour le troisiemcj quon n^a ritP effectué auec une si grande H puissante Armee , dcrnierement assemblee ^ et composée d*vng grand nomhre de BeylerSy Hendes d' Ordonnance ^ clieuaux legiers^ eigens de pied de toutes nations,
405 Cort Verhael , op eenighe vande feyten , der generale Staten vanden Neder-landen. Te weten , Op de negociatie vanden Peys , naer de ouervallinghe van het Gasteel ende de Stadt van Namen. De onder- houdinge vande Pacificatie van Gent. De machtighe Heyr-cracht, onlancx opgherecht door de generale Staten. Z.n.v.pl.env.dr. 1579.
in-8^, 32 blz.
Andere (?) druk van T. 184, waar: op de negociatie j en onderhoudinyhe gevonden wordt. Een gematigd geschrift ter verdediging van de Staten.
80 Unie van Utrecht. 1679.
406 Verhandelinghe vande Vnie, Eeurvich Verbondt ende Eendracth tócj. Tusschen die Landen , Prouincien , Steden ende Leden van dien nier naer benoempt, binnen der Stadt Vtrecht gheslooten, ende gheou- bliceert vanden Stadtrhuyse den XXIX. Januarie. Anno M.D.LXXIX. ühedract tVtrecht. donder n,i\ dr, enz. jaar, in-4^ , 12 blz.
Hoogst zeldzaam ex. van de eeriste uitgave; van alle andere bekende uitgaven hierin verschillende , dat de verklaring van het ISde Art. (het fmuct van de Religie) hier ontbreekt. Dezo uitgave moet zyn gedrukt tu»9chen 4 Febr. en 5 Maart 1579, daar de toetreding van Gent (in d. 4 Febr.) hieraan is toege- voegd, terwyi de atidrre toetredingen (de eerstvolgende is die van het kvrartier van Nijmegen in dato 5 Maart) ontbreken. Deze oitgaaf was by verschillende schrijvers over de Unie onbekend. A/r. /'. Paulus ( Verklaring der Unie ran Utrecht) gebruikte een druk van 1680 (na 15 April), terwyi /'. Bondam {Uedevoering oeer de Unie van Utrecht, bis. 148—151), die een nauwkeurig onderzoek instelde naar den eersten druk, goen oudere uitgave kende dan die van Coenraet Henntisz (uitgegeven tnsschen 29 Jali en 13 September 1579).
W. maakt onder n".*388 melding van een ex. dat tameiyk wel met het onze overeenkomt; alleen leest hy (by vergissing?) Eendracht
407 Verhandelinghe van de Vnie, Eeuwich Verbont ende Eendracht. . . . Ghedruct t' Vtrecht , By my Coenraet Henricksz : woenende inden gulden Enghel , by die Gaert-Brugghe. Met hel wapeti van Utrecht op den titel.) Zonder jaar. in-4°., 12 blz.
Dit is waarschyniyk de tweede druk; ook dit ex. moet tusschen 4 Febr. en 5 Maart 1579 zyn gedrakt
408 Verhandelinghe vande Vnie, Eeuvvich Verbonrf* enz. (Als baveft),
in-4°,, 16 blz.
De toetredingen loopen hier tot 29 Juli 1579.
Aldus overgenomen by Iforj II: 26 — 32; zonder de approbat., by W'agenaar Vil: 251—262 en elders. (T. 185.)
409 Verhandelinghe van de Vnie, eetmch Verbon/ ende enidraeht, etiz. (Als boven.) /. j. (1580). in-4^ , 24 blz.
= W. 390. De acten van toetreding; gaan tot 1 Febr. 158U ; en het wapen op den titel is grooter dan by de vorige nummers.
410 Verhandelinghe Vande Vnie , eewich Verbont ende Eendracht. . . . Ghedruckt toe Leeuwerden , in de Hooclistrate , By my Peter Hen- ricksz van (Jampen , Boeckdrucker ende Figuersny der. Zonder jaar , (na 1 Febi\ 1580). in-4^ , 16 blz.
De9;e uitgave komt niet voor by W. .388-400 en 8708, noch by T. 185 en 186. Daar is geen drnk te LcM^uwarden opgenoemd. De acten van toetreding ein- digen evenals by het voorgaande nummer met 1 Febr. Op den titel een houtsneê: twee saamgevouwen handen, waartusschen een hart, waaruit een oranjeboom opschiet. Vergel. de aanteekening by n*. 446.
411 Verhandelinghe vande Vnie, eevvich Verbont, ende eendracht
157d. Unie van Ütrecbt dl
Ghedruct t'Vtrecht. B\j de WeduWe van Coeniaet Henricksz. Z. i. (1580.) in-4°. , 24:blz,
Met de approbatiën der verschillende gewesten tot April 1580. Aldus in het Gr, Plaeael-Boeek , T. 7-26, en in de fol. uitgave (gedrukt met de oude letters van Aelb. Hendricksi.) te Haarlem by Ensehedé 1778 , waar echter is bQgevoegd : 't Origineel Pronsioneel Trac4aal van den 6 Dec, 1678 en de Ade van Subnussie van 13 Jum 1679 (T. 186 welk ex. nog van het onse afwfjkt in de spelling van Henriossz.).
412 Verhandelinglie vande Vnie, eewich verbont ende eendracht.... binnen . . . Ytrecht ghesloten , ende ffhepubliceert . . . den 29. Januar\j , Anno M.D.LXXIX. {Met titelvignet.} Tf a de Copye ghedruct t'Vtrecht , by Coenraedt Henricksz. In s'raven-Haghe {sic), By Hillebrandt Jacobsz, 1607. ln-4^, 24 blz.
413 Verhandelinge Vande Unie, eewich Verbondt ende Eendracht, enz. iJls (Ie voorgaande). T'Vtrecht, By Salomon de Roy,...1618.
in-4^, 28 blz.
Met de approbatiën tot 11 April 1680. Zie üytenbogaert , 987 v.v.; Baudart, Memor. ƒ. B. X. 71 V. (W. 398).
414 Verhandelinghe vande Vnie , enz Na de Copye ghedruckt
t'Vtrecht, by Coenraedt Henricksz. In 's Graven-haghe , BydeWed., eni. . . . van . . . H. Issz. van Wouw. . . . 1631. in-4°. , 24 blz.
415 Verhandelinghe vande Vnie, Eeuwigh Verbondt ende Eendracht: Tnsschen die Landen, Provinciën, Uteden ende Leden van dien hier nae benoemt, binnen die Stadt Vtrecht ghesloten, endeghe- publiceert vanden Stadt-Huyse den 29. Januarü , Anno M.D.LXXIX. (iéet drukkersmerk op den titel.) Na de Copye ^edruckt t'Vtrecht,
by Coenraedt Henricksz. In 's Graven-hagne , öyde Wed. enz
van... H. Issz. van Wouw,... Anno 16^. in-4°., 24 blz.
416 Verhandelinge vande Vnie, eeuwigh Verbont ende Eendracht, eiiz. (Met den N^rlandscheti leeuw op den titel.) Tot Delff, Gedruct by Andries Cloeting , . . . 1647. in-4°. , 28 blz.
417 Verhandelinge Van de Unie, Eeuwigh Verbont, ende Eendracht. .... Hier achter is by-gevoecht de Approbatie ende Feranderinge , In 't 13 Artijckel. {Met houtsnee op den titel.) Gedruckt na 't Orgineel. Z. n. v.pl. en v. dr. 1650. in-4°. , 24 blz.
Deze nitgaaf van het Jaar 1660 verschilt van die by Vf. 899 vermeld, omdat aldaar de plaats en de naam van den drokker zyn opgegeven. Men vindt dexe uitgave met de andere herdrukken van dat Jaar vermeld op 1660.
418 Num. 3. Verhandelinge van de Unie , eeuwigh Verbondt en Eendraght
11
82 Waanchiiwing iiati de Waalache proyindes. 1579.
(Met drukkersmerk op deti titel.) Na de Copve gedrackt t'Vtreght ,
by Goenraadt Henricksz. In 's Gravenhage. öy de Weduwe enz, . . , van wylen H. Jacobsz van Wouw,... Anno 1660. in-4°. , 32 bk.
419 Verhandelinge vande Unie, Eeuwich Verbónt ende Eendracht:
Na de Copye gedruckt in 's Graven-Haff e , B\j de Weduwe, ende Erfgenamen van wijlen Hülebrant Jacobssz van Wouw. Met een houlsneê op deft titel.) Tot Groningen. Gedrackt by Rembertus Hu\jaman , . . . Anno 1678. in-4''. , 32 blz.
Latere drak van W. 400.
420 Copie, d'vnes lettres escrites a Ie Viscomte de Gand: Gouuer-
neur du Pays... d'Arthois et de Hesdin, Par vn bon Patriot
Arthisien. Z.n. v. pL en v. dr.... 1579. in-4°. , 24 blz.
= W. 8710.
421 Apologia Cornelii Callidii Chrysopolitani, in Orationem Pnilippide Mamix, Domini de S. Aldegonda , pro Sereniss. Archiduee Austriae Matthia , et Ordinibus Belgicis : Ad Delegatos Septemvirum , caeterorumque Rrincipum et Ordinum Sacri Imperü Wormatiano Conuentu nabitam Mense Maïo , cIo. lo. LXXllX. Aan het einde : Lvxembvrgi , Z. n. v. dr. 1579. in-4^ , (VIU) en 72 blz.
De opdracht aan Georgius <i Lyslarchen^ Antonianae familiae apud HoslUnscs ad Moenüm praeeeplWy is gedateerd: Frilnirgi, 1579, VI Cal. Martii. (28 Febr.). Strydschrift tegen de redevoering van Mamix (zie hierboven n*. 364). De Uoll. naam van den schrUver doseer Apologia was Com. Loos of Loose van Gouda. Zie J. Prins , Leven van Mamix, bh. 67 eu d(f schryvers aldaar aangehaald. Foppens, Hibl. Belg. /, 212 (die als Jaartal dor uitgaaf 1578 aangeeft), Paqwl, Mem. T. XiV (in-«»). 428 sv. (W. 401).
422 Vriendelycke waerschouwinghe aen de Staten van Artois, van Henegouwe , ende van Douay. Waer in men wel blyckelgck mach sien , wie de gene zyn, die met redene moghen beordeelt worden, ghebroken te hebben de Pacificjitie van ühendt. ^. n. v. ;./. en v. dr.
' Int Jaer M.D.LXXIX. in-8°. , 48 blz.
Qeschrift vanwege de Antwerpache Protostanten (zie blz. 19), tegen de afieon- dering der Waalsche provinciën gericht. Zie Archives VL 521->24, 600—602. (W. 403).
423 Advertissement & ceulx du pays Bas. (Met titelvignet.) Z.n.v.pl.eti V. dr. M.D.LXXVniI. in-8^ , 28 blz.
Op blz. 27 en 28 twee sonnetten aan de Staten Generaal. Ook dit vlugschrift heeft de strekking om de Waabche provinciën te bewegen bU de Generaliteit te biyven (W. 4^4). Volgens de BibL Helg. t. v. U Vetil is J. F. Le Petit de schrijver.
424 Exhortation amiable, et Conseil salutaire pour le Païs-Bas. Monstrant
1579. Gteflchriften OTer den nBeligionft-yrede". 83
Ia cause de la presente dissenjsion intestine, et Ie remede qiii y pourroit estre mis. Et principalement est icy auise, si on doibt torcer les consciensces. Z, n. v. f\. m v, dr, 1579. in-8^ , 80 blz.
Franache uitgaaf van n°. 869 (W. 405).
425 Discours sur la pennission de liberte de religion, dicte Beligions- yrede , au Païs-Bas. Z. n. v, pi, eti v. dr. 1579. in-8°. , 56 blz.
Dit vlngschrift , kort na het vorifre , dat hierin bh, 49 wordt aangehaald , uitgekomen , iè waar8ch||niyk van dezelfde pers afkomstig. Beide hebben de strekking om den godsdienstyrede aan te pr|)sen (W. 406).
426 Een Vriendltjcke vermaninghe tot allen Liefhebbers der Vryheyt ende des Beligions-vreden. Z. n. v. pi. en v. dr. 1579. in-8^ , 16 bk.
Aanbereling Tan den Religions^Vrede in denaelfden geest als de naast voorgaande (W. 407).
427 EErsame goede mannen, het is ny hooch tgt dat ghy lieden eenmael beslu\jt oft ghy het Spaensch iock wilt teenemael adftegghen ofte niet ens. Aanvang van een pamflet zonder titel ^ opsdirifX^ n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
De sehr. betoogt , dat van onderhandelingen met Spanje geen heil is te wachten. Men moet daarom omzien naar hulp van vreemde vorsten en onder hén vindt h0 Aivfon den aangewezen man. Hy raadt aan met dien hertog een bond- genootschap aan te gaan en weerlegt de bezwaren, die daartegen zonden kunnen worden ingebracht
428 Lettres des estats d'Artois, et des Deputés de Haynaut et Douay, aux Deputes des Estats generauz des païs bas, assemblés en la ville d'Anuers iged. 23 Febr.): Avec la responce syr icelles (ged. 3 Maart). Par oü lesdits Estats generaux sont purgés des crimes qu'on leur impose touchant Tinfraction de la Paeification de Gand. (Met het kon. wapen op den titel.) A Anyers , . . . Chr. Plantin , . . . M.D.LXXIX.
gr. in-8^ , 28 blz.
= W. 408.
429 Lettres des Estats d' Artois , . . . . aux Deputés des Estats generaux des païs bas, rassemblés en la yille d^Anuers: etc. (Als boven.)
gr. in-8^ , 28 blz.
Het eenig yerschil tusschen dit ex. en het voorgaande is, dat hier op den titel Togsembiét gelezen wordt. Aan het hoofd van blz. 3, by herhaling van den titel, staat ook in dit ex. tissemblés.
430 Brief der Staten van Artois , ende der Ghedeputeerden yan Hene- gauwe ende Douay : tot de Ghedeputeerde . . . yan de Nederlanden , vergadert in de stadt yan Antwerpen, iged. 23 Febr.) Met de And- woorde op de selue ghegheuen door de voorseyde Ghedeputeerde
84 Brief van Parma aan de Staten Oeneraal. 1579.
van de generale Staten, {ged, 3 Maart. Mei hel kan. wapen op den titel.) Anh^rerpen. Chr. Plant\jn, M.D.LXXIX. gr. in-S"*., 24 blz.
Inhoud: Brief der Staten van Artoia eni. blz. 8--4(; Brief des ConinckB tot de Staten van Artoia bh. 7; Verdaringhe van den Biaachop van Atrecht 6/s. 8 ; Andwoorde der Qhedepateerden van de generale Staten bh. 9 — 22. By Bor II : 37-42.
431 Becveil des lettres, actes et pieces plys signalees dv progres et besongne faict en la yille d'Airas et ailleurs, pour paruenir a me bonne paiz et reconciliation auec sa Maieste Uathoiicque, par les Estatz d'Arthois et deputez d^autres Prouinces. . . {Met een drukkersmerk op den titel.) A Dovay. De rimprimerie de Jean Bogard,... 1579.
in-8^., 124 blz.
Behalve de Unie van Bnuael (9 Jan. 1677), behooren de hierin voorkomende atnkken tot de maanden Jan. — ^April 1679. Een deel daarvan in het Hollandach Bor II. 87 V.V. 47 v. (W. 410).
432 Copie d'vne lettre dy Prince de Parma , enuoyée aux Estats generaux des pais bas ... du douziesme de Mars M.D.LXXIX. Et La Ëesponce dp^dicts Estats generaux sur icelle, datee du XIX dudict mois de Mars. Anyers, Chr. Plantin, M.D.LXXIX. {Met het kon. wapen op den tüel.) gr. in-ff*., 8 blz.
, = W 411.
433 Copie Van eenen Brief, by den Prince yan Parme, ghesonden aen de generale Staten vanden landen van herwaerts ouer tot Antwerpen vergadert z\jnde : ende Antwoorde der voorschreuen generale Staten daerop gedaen, den XII"^»* Mart\jf vuyt den Walsche in Duytscher talen ouergeset. (Met het kon. wapen op den titel.) T' Antwerpen, By Christoffel Planton , . . . M.D.LXXIX. gr. in-8°. , 8 blz.
Bü Bor. II. 47—80. (T. 187).
434 Copie Eens Briefs van den Prince van Pannen , ghesonden tot den generalen Staten der Nederlanden vergadert binnen Antwerpen: ffhedateert van den twaelfsten van Maerte M.D.LXXIX. Ende Die Andtwoorde van den voorschreuen generalen Staten op die selue, ghedateert den xix"*®" van der voorseyder maendt Maerte. Ghedruckt. Z. n. V. pL en V. dr M.D.LXXIX. in-4^ , 8 blz.
Dezelfde brief als n°. 483 maar een andere nitgave.
435 Lettres et resolvtion des estats de la ville de Lille , et Chastellenies dudit lille, Douay et Orchies: a Messeiffneurs les Estats generaux assemblés en la ville d^Anuers. Avec la responce desdite Estats
1579. Verdrag tuaachen de Montigny en de la Motte. 85
generanx sur icelles. (Met hei kon. wapen op den lüeL) A Anvers , . . . . Chr. Plantin , . . . . M-D.LXXIX. gr. in-8°. , 16 blz.
De brief der Staten Tan BSssel is gedagt. 81 Maart, de resolutie van daags te Toren, het antwoord der Staten Generaal ia van 8 April 1679. (W. 419.)
436 Brief ende Resolutie der Staten van' R\js8el , ende Castelejmien
van voorseyt R\J8sel , Douay ende Chrchies: Aen ... de generale Staten yersaemelt in de stadt yan Antwerpen. Met de antwoorde van de voorseyde Staten op tselne. {Met het kon, wapen op den lUel.) T' Ant- werpen, By Christ. Plant\jn,... M.D.LXXIX. gr. in-8^, 16 blz.
BU *or, ƒ/, 42-44 (T. 188).
437 Traicté et accord &ict et passé entre Monsievr Ie Baron de Mon- tigny etc. et Ie Seigneur de la Motte {qed, 6 April, Met hel drukkers- merk van Bogard op den titel.) A. Dovay , . . . Jean Bogard . . . 1579.
gr. in-8**. , 8 blz.
Beeds lang te voren hield de Heer van Montigny verstandhouding met de la Hotte; zie Groen van PrimtertTy Arcfuvei ete. VI, p, 687. (W. 418).
438 Traicte et accord &ict et passé entre monsieur Ie Baron de Mon- tigny etc. Et Ie Seigneur de la Motte. A Dovay , . . . Jean Bogard .... M.D.LXXIX. in-4°. , 4 blz.
Deze uitgave verschilt in zetting en drukkersmerk van de voorgaande.
439 Tractaet ende Accoort ffemaeckt ende ghesloten tusschen m\jn Heere den Baenderheere van Montigny etc. , ende den Heere van Motte. Z, n, v.pl, en v. dr. Gheprint int Jaer . . . M.D.LXXIX. in-4°. , 4 blz.
Hollandsche uitgave van het voorgaande.
440 Rapport feict par Ie seignevr Gvillavme vanden Hecke Tresorier , et maistre GomiUe Aertssens Secretaire de la villede Bruxelles, a Messieurs du Magistrat d^icelle ville Ie ix« d^Apuril , et reiteré Ie x^ d'icelluy mois Tan xy^ hxa, en Tassemblee des Estats generaux en Anuers. En Anvers. Par Guillaume Syluius , . . . l'An 1579.
in-4°. , 32 blz.
Verslag der onderhandelingen met de provinciën Henegouwen en Artois (W. 420).
441 Vermaninghe gedaen door . . . d'Artsch-hertoge van Oostenröck , . . . aen de ffenerale Staten der voorseyder Landen, den elfsten van April y M.D.LXXIX. {Holl. en Latijn.) Item de Poincten ende Ar-
Scklen den ffeneralen StateA voorghehonden door syne voorseyde oocheydt : midts-gaders d' Wtsprake van Heer Elbert Leonin .... Raet&-heere van Staten. (Met het kon, wapen op den titel,) T' Antwerpen , By Chr. . . Plantijn , M.D.LXXIX. gr. in-8^ , 16 blz.
Bg Bor, II, 49, 60. (T. 189.)
86 Onderschepte brieven van de Cnriel. 1579.
442 Exhortation faite par . . . l'Archidvc d'Avstrice , . . . aux Estats geno- raux desdits païs , 1'onzieme d'Avril , M.D.LXXIX. Item les Poincts et Articles proposés par sad. Alteze aux Estatz ^eneraux , auec la Harengve de messire Elbert Leoninus Docteur es droicts, et Con- seiller d'Estat. {Met het kon. xoapen op den titel.) A Anvers , . . . Chr. Plantin ,... Z, j. • gr. in-8°. , 16 blz,
' Zie Van de Spiegel, Onuitgeg, ttukkeiiy U. blz. 81 en 102; en Groen van Prinsierer,
Archives, VI. p. 618—16 (W. 421).
»
443 Lettres interceptes dv Contador Alonso de Cvriel , av Prince de Parme. Par lesquelles on peult manifestement descouurit (sic) les &alx et doubles traits , dont TEspagnol tasche d^abuser ceux de pardefa , pour les armer contre leur patrie. (Met het kon. wapen on deti titel.) A Aiivers .... Chr. Plantin , . . . M.D.LXXIX. gr. in-8 . , 40 blz.
Vooraf een brief van Phil. de Lala^ (die de brieven onderschept had) aan den Prins van Orai^je, ten geleide van het paket, ondorteekend : De Mom. Ie 19« VAuril 1579. De brieven worden in het oorspronkelijk Spaansch medegedeeld, met fransche vertaling (T. 190).
444 Lettres interceptes dv Contador Alonso de Cvriel , av Prince de Parme. etc. {Als hoven.) • gr. in-8°. , 40 blz.
Het eenig verschil tusschen het voorgaande nummer en dit ex. bestaat hierin dat hier op blz. 29 de signatunr ten onrechte Cs is.
445 Translaet van eenen . . . brief van den Contador Alonso Cnriel
aen den Prince van Parme. Wt den welcken openbaerlick ontdect worden de valsche ende dobbele treken, waer door de Spaniaert beneersticht te bedrieghen die van herwaerts ouer, om de selne te wapenen teghen haer eyghen Vader-landt. {Met het kon. wapen op deti tUel.) T'Antwerpen , By Öhristoflfel Plantyn , . . . M.D.LXXIX.
gr. in-8^, 24 bk.
= W. 8712
446 Ordonantie ende rechte middelen aen allen Liefhebbers des Vader- lants , ende aen alle vrome Soldaten die om victorie vechten . . . 1579. Per J. V. D. Z. n. v.pl. en v. dr. in-4°. , 8 blz.
Vermaning, aan de Antwerpenaars in 't bizonder, om Maastricht uit de handen der Spanjaarden te ontzetten. Op den titel een orai\}eboom, die uit een hart ontspruit; het hart wordt door twee zamengevouwen handen , die uit de wolken komen, vastgehouden. Dit figuur staat in een vierkante IQst mot dit omscturitt : Met ghetrouwer herten , bemindt Oraengien, contra hel spec en hannen van Spaengien. Hetzelfde figuur kleiner, met hetzelfde omschrift aan Heinde (T. 191). Van de pers van Peter lienricksz van Campen te Leeuwarden. Vergeiyk n". 410, waar dezelfde houtsneê, evenwel zonder het randschrift gevonden wonlt Ook het lofwerk dat de titels van beide stukken omgeeft is hetzelfde.
447 Traicte de reconciliation &ict en la ville d'Arras Ie xvii^ de May
1579. Baflitatie yan Gent é?
xr* Ixxix. auec sa Maiesté par les Prouinces d'Arthois, Haynault, Lille Douay et Orchies. Jure et signé par noslre Seigneyr Ie Prince de Panne ... au camp a Mastricht. Depuis esclaircy , mis en forme d'Edict et Placcart et publié en la ville de Mons en Haynault, Ie xin« de Septembre. 1579. A Dovay . . . Jean Bogard , . . . 1579. (i/lp/ het drukkersmei'k op dm tüel.) in-8°. , 32 blz.
Achteraan is geschreven: Pubiié eit la ville Darras par Ie gre/fer dettotmiile te vingdestne dudid mots de Septembre xcclxxix» Andere druk van W. 448, waar gelezen wordt: tigné par Mon-Sgr. en waar op den titel nog ge▼o^^en wordt: Ensemble la Paeifieatim de Gand el Edict perpetueL
448 Vvarachtighe efutatie , ofte verantwoordinghe van die Edele vrome ende vermaarde stadt van GhendtouerdieUalumnitatie ofte achter- clap haer naer ^hegeuen , mitsgaders die betalinghe ofte taxatie gedaen van het quartier alleenlyc van Ghendt , van penningen die sy heeft ghegeuen tot obseruatie ofte onderhoudinghe van de geméene saeeken z'indert den xv^ten Augusti 1577. tot den vi^'^en Juny 1579. (^Met het wapen van Gefit op den titel.) Eerst Ghedruckt te Ghendt, By de Weduwe van Pieter de ClercK , . . . Anno. M.D.LXXIX. in-4°. , 16 blz.
Verkort by Bor^ II: 90. Zie Ghendlsehe Geschieden, II, 163—7. en vergel. het beklag van den Prins van Oraivje over Gent (7 Aug,) by Bor, /ƒ.- 130. (W. 422.) Van deze uitgave verscheen nog in ht^tzelfde Jaar een lierdrak , byna niet van de eerste uitgave verschillende , waarin echter E/utatie werd veranderd in Refutatie ; zie Vanderhaegheriy BibL Gant. /. n**. 543.
449 Declaratie ende staet generael , vander betal\jughe ghedaen , van weghen die van der Stede van Ghendt, voor dïe generaliteyt deser Landen , t'sindert den xv^'en Augusti 1577. tot den vj^tea Juny 1579. Ghend, Wed. Pieter de Clerck, M.D.Lxxix. {Met het wapen van Uenü op den tüel.) in-4^ , 24 blz.
Herdruk, onder een anderen titel on met andere letter, van het voorgaande»
450 Warachtighe declaratie ende bescheet van die ffheschiedenisse die tot Brusselen gheschiet is int Jaer . . . M.D.LXX1X. den ii\j. Junius. Smorgens vroech ten vier vren, hoe dat Egmont die Stadt van Bruessel meynden in te nemen met substylheyt, maer Godt heuet voorsien , tot zyn eewighe schande. Gheschreuen wt Bruessel aen alle Liefhebbers. Z. n. r. p/., v. dr. en z. j. 1 blad , in-folio.
BoTy II: 66.
451 WarhafiFtige Neuwe Zeitung von Mastricht , etc. Darinnen fast die fumembsten Auszfell , . . . Sampt andeni verlauffhen sachen , . . . bis auff den 8. Jun\j , dieses 1579. Jars sich . . . zugetragen haben, Ausz der Statt Achen , den 12. Junü , an einen guten Freundt geschrieben. {Met tüelviynet.) Getruckt im Jar . . . 1579. in-4^. , 8 blz.
Maastricht werd den 298ten Juni door Parma ingenomen. Zie: Bor, II: 65 en 66.
88 Religions-yrede. 1679.
452 Warhafflige, Vnd Erbermliche zeitung, Von der grossen Blut- stürtzung, der Statt Mastrich, Wie sie von den Teötschen vnd Spaniern mit Sturaiender hand einfifnommen , Vnnd alles was sich zur Wehr begeben , erwürget , Gesciiehen am tag Petri vnnd Pauli , etc. In disem M.D.LXXIX. Jar. {Met houtsneê op den titel), Aan het einde: Erstlich gedruckt zu Cöln, durch Nicolaos Schreiber. ^,j.
m-4^ , 8 blz.
453 Poiftcten ende articlen by syn Hooehey t , ende by sijn Exel«® , ende by die leden .... van Antwerpen gesloten , tot ghemeyn weinaren ende ruste der seluer stadt. Ghepubliceert den XII. dach Jun^ , M.D.LXXIX. (AJet hel wapen van Antwerpen op den titel.y T'Antwer^ pen. By Chr. Plantijn M.D.LXXIX. gr. m-8°. , 8 blz.
BI) Bor, II: 68. (T. 194.)
454 Poincts et articles concluds et arrestez par son Alteze , son Excel- lence et membres de la ville d'Anuers pour Ie commun bien et repos d'icelle ville , Publiés Ie XII™® jour de Juing , M.D.LXXIX. {Met het wapen van Antwerpen op den titel.) Anvers , . . . . Chr. Plantin, M.D.LXXIX. gr. in-8^, 8 blz.
Fransche uitgave van het voorgaande nommer.
455 De Religions- vrede : Gheaccordeert ende gepubliceert binnen Ant- werpen den xij^ï» Junü, M.D.lxxix. T' Antwerpen, By Christoffel Plant\jn , . . . . M.D.LXXIX. {Met het wapeti van Antwerpen op deti tüeL)
gr. in-8^ , 12 blz.
Bif Bor, U: 69—70. (T. 196.)
456 De Religions-vrede : Gheaccordeert ende gepubliceert binnen Ant- werpen den xij^" Juny , M.D.lxxix. {Met het wapen van Antwef^i op den titel) T'Antwerpen, By Christoflfel Plantijn , . . . . M.D.LXXIX.
gr. in-8^, 12 blz.
Deze druk verschilt van den voorgaanden; d^r eindigt de eerste regel van blz. 9 met: ghenomen worden int onl-, hier met: ghenomen worden int. De tweede regel van blz. 9 eindigt dddr met: o ft armen, hier met: o ft ar~,
457 Religions-vrede , ov accord de religion , consenti et publié en Anuers Ie xii™« de Juin M.D.LXXIX. {Met hel wapen mn Antwerpen op den titel,) Anvers,.... Chr. Plantin, M.I).LXXIX. gr. in-8°., 8 blz.
Fransche uitgave van de voorgaanden.
458 Accord ende Overcompsteghemaectbyden vyfEcclesien, Magistraet,
enz ende die vande Gnereformeerde Religie, binnen der Stadt
Vtrecht om Rust, Vrede ende Eendracht te houden onder de Ghe- meente der selver Stadt, soo wel van deen als dander Relij^e , svjnde ghepubliceert den vyfthiensten Juny , Anno M.D.LXXIX. {Met
1579. JnstiAcatie vlUi die van *s Hertogenboach. Ö9
het wapen van Utrecht op deti titel.) öhedruct t^Vtrecht, B]r my Coenraet Henricksz : Z.j. in-4°. , 12 blz.
By Bor, II: 70—78. (W. 424.)
459 Accord , ende Overcompste ghemaect byden Y\jf Ecclesien, Magistraet , enz. {Als bovefi.) m-4^, 12 blz.
Andere druk van het voorgaande; dMr is Ende Overcompxte ghe^ (d.i. de tweede regel van den titel) met gothische letters gedrukt, hier beslaat Overcompste den geheelen regel en is met romeinsche letters gedrukt; groot versdyl tnsschen beiden in zetting.
460 Accoiid Ende Over-compste, etiz. {Als boven.) in-4®., 12 blz.
= 425. Andere druk van de voorgaanden ; het yerschil bestaat in de zetting.
461 Den Religions-vrede : gepubliceert binnen der Stadt van Bruessele, opten xxv«" Junn M.D.lxxix. Ter presentien van Commissaris, van zyne Deurluchticneyt, In ende op de Puye vanden Stadthuyse der seiner stadt ende aldaer by solemnelen Eedt openbaerlgck beswoeren. Bruessele, M. van Hamont, M.D.bmx. in-4^, 8 blz.
Op den titel het wapen van Brussel en op de laatste blz. een houtsneê.
462 Justificatie voor den goeden borgeren van . . . . Tshertogenbossche. Gheprent binnen Tshertoghenbossche , ter ordinantie ende met adu\js vanden drie leden, ende Cappiteynen der zeluer Stadt, by my Jan Scheflfer. 1579. {Met het tmpeii van ^sHertogenbosdi op den titel).
in-4°., 16 blz.
Vermeld bö Bw^ II: 69. (T. 169.)
463 Warhaffbige vnd eigentliche beschreibunge der grossen Auflöruhr,
so vnder der gemeynen Biirgerschaflft zu Hertzogen Busch sich
kurtzUch ereyget hat etc. etc Alles klarlich vnd nach der War-
heit beschrieben. {Met litelcignei.) Gedruckt, lm Jahr, 1579. Z.n.v. pi. en V, dr. in-4^, 16 blz.
Verkorte vertaling van het voorgaande.
464 Eenvoudighe, Ende warachtige verantwoordinge der wtgewekene borgeren der stadt Shertogenbosche tegens de onghefondeerde Jus- tificatie inden name der inghebleuenen onlancks wtghegeuen: Midsgaders teghen die Acte byde drye Leden der seluer Sfcadt den achsten Jnl\j (sic) lestleden gepubliceert. Inhoudende een historiael discours van alle de gheschiedenisse. {Met het wapen van ^s Hertogen- bosch op den titel.) Tot Leyden. Z. n. v. dr. 1579. in-8®. , 56 blz.
TegelQk met de tegenschriften vermeld bt| Bor, II: bh. 76. Vgl. den brief van
• den Abt. v. St. Geertruida, een der gemachtigden te Keulen, aan de Staten-
Generaal, ged. 29 Nov. 1579, by Kervyn de Volkaertbeke ei Diegerick, liocum.
histor. inédits (Gand, 1849), // vol. p. 28—31; Groeti van Prinslerer^ ArehiveSy etc.
ni: p. 25. (W. 448.)
12
te „Éesponse" vui Iffarnix. 1579.
465 Apologie, Bescliermreden ende antwoorde der vertrockten (sic) Borgheren van S^hertoghenbossche , tegen de firiuole logenachtiffhe Justificatie , op den name der inghebleuenen ^ in d'eynde «mly lestleden , indliclit ghegheuen. Z. n. v, pi. m r, dr. Ghedrackt .... M.D.Lxzix. den tweeden Nouembris. Met houtsneê op den titel.
in-4°. , 28 blz.
Aan het einde: Wi de plaette van beuren vertrecke, den 15 Atigutii 1679. In de ▼oorrede zeggen de verdreven burgers, dat z|) dit stuk niet zouden hebben uitgegeven: En ware onlancx op onsen name niet wighegaen een ander Justificatie diefnen gheloouen mochte door onsen last gheuoordert te_ wesene. Hiermede wordt denkelijk het voorgaande stuk bedoeld. Ygl. Ifor , ta. p. (W. 449, waar geleien wordt: der vertrocken Borgheren.)
466 Een warachtighe Declaracie van die gheschiedenisse van 'tSertoghen- bos, die ny onlancks is ffheschiedt, onder der borgherie, welck is
ghesissert met een Pubblicacye die daer is gheboden, niz. Eerst rhedruckt Binnen tShertoghenbossch. Z, n. v. dr. 1579. in-4°. , 4 blz.
Zie Bor, II: IS v.v.
467 Lettre d'vn gentilhomme, vray patriot, a Messievrs les Estatz Generaulx assemblez en la Ville d'Anuers. Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXXIX. in^°. , 16 blz.
Vermaning aan de Heeren Staten om zich niet met Orai^e in te laten, qui nous a assez long temps pipé^ en die de voorname oorzaak is der onlusten in Neder- land. (T. 198.)
468 Response a vn libelle famevx nagveres pvblié contre Monseigneur Ie ïrince d'Orenges, et intitulé Lettres tPvn gentil-itomme vray patriot etc. Paicte par rhilippe de Marnix, Seimeur du Mont S***. Aldeffonde Conseillier d'Estat, A Messieurs les Estats generaulx du pays-bas. Auee ledit libelle icy joint a la fin. Imprimé en Anuers, chez Giles vanden Rade. L'An M.D.LXXIX. in-4'^., 44 blz.
Pag. 1 — 26 Besponse; p. 25 — 31 Copie exlraicte des infortnations aulenticques prinses par te Chapiire de Liege^ sw Vanóenneté el ta noblesse de la maison de Marnix; p. 83-43 (p. 85—43 zt|n gemerkt 27 — 85): Lettre d'un gentilhomme. etc. (in coraiefletters). (T. 199.)
469 Response a vn libelle fameux nagveres pvblié contre Monseigneur Ie Prince d'Orenges, et intitulé Lettres d'm gentU-ltamme vray patriot vtc. . . . par Philippe de Marnix . . . A Messieurs les Estats Generaulx du pays-bas. Auee ledit libelle icy ioinct a la fin. Anuers chez Giles vanden Rade, L'An M.D.LXXIX. in-4°., 32 bk.
Zonder het btfgevoegde Bchotschrift (T. 200.)
470 Een copve van eenen brief gheschreuen wt Brugghe den ^'.sieo July 15/9. Waer inne claerlycken ghesien virort, wie die oorsake is
1579. yrede-luuideliDgen te Keiden. 91
vande yeranderinghe aldaer ende elders gheschiet. Z.afz.tüelj %.n.v. pL , ». dr. en s. j. in-4®. , 4 blz.
Over de onliuten te Brugge, naar aanleiding der Unie van Utrecbt, zie Cuslis, Jaer-boeeken der stadt Brugge ^ UI: 68 v,v.
471 Justificatie yan het ontbieden ende innemen vanden vremden Gar- nisoene ende den aenslach yp diueersche Poorters ende Edelen gfheschiet tot Brugghe , den viersten dach yander maent yan JuUus. Anno. M.D.LXXIa. Ghedruct Tot Brogghe. Z. n. v. dr. m %. j.
in-4^, 12 blz.
Dit stok heeft even als het Toorgaande betrekking op de onlasten te Bmgge, naar aanleiding van de Unie van Utrecht.
472 Articlen yande Nederlansche («ir) Pacificatie, byden Keyser-
lïjcke Commissarissen gheconcipieert ende gheraempt te Guelen , ende beyden den partijen , Den xyiy*®'» Jul\j gecommuniceert. Anno. M.D.LXaIX. Z. fi. V. pi. , V. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
= T. 201. — Bö Bor, IL 60—62.
473 Artikelen des pays yanden Nederlanden , by den . . . Commissarizzen der Keyserlicke Mï^'. geconcipieert , ende beyde de partyen den 18. Juin gecommuniceert. {Met het portret van Filips op den titel.) . . . Coelen by Godefryd yan Kempen. M.D.LXXIX. in-4°. , 12 blz.
= W 8714. Op de laatste blz. is bUgesohreven: Ingevalk ennighe provinciën, sleden ofl particulieren persoonen van wat sladi sy syn, begeren dese artieulen des vredes te aenverden, sullen van allen overval des Coninex Leger ende Crychvotck vrij sijn, noch die sleden met enighe garnisoynen beswaert ofl wider belasl worden , dan dat sif den Coninck , nae condilien voirsereuen getroü* ende loegedaen blifuen sullen. Ende allen die gheen die daer vorder verseeckertngen af begeeren, moghen hen vynden by den Hertoch vander Nieuwer Erden, om den vredehandel hier gesonden, die een jegelycken soo geaffeelioneerl sifnde ouervlodelyeken sal voldoen.
Desen ar^ al en is hij niet begrepen onder de voirss. artieulen van de pad/ieatie van Cuelen, nochtans is denselven byden Uertoghe van terra Noua geaceordêert by Acte int besundere.
474 Remonstrance en forme de complaincte , et doleance a Messieyrs les depytez des estats generayx, et des prouinces ynies, par les habitans et commune de la yille d^Anuers, auecq aduis pour remedier au desordre du pays. Ensemble yne requeste presentée a Monsieur Ie Prince d'Oranges . . . tendante a ce que Ie contenude ladicte remon- strance soit promptement mis en effect et execution. Oultre ce yn aduertissement au Lecteur. Z. n, ». p/., en v. dr. 1579. in-4^ , 24 blz.
Onder *t reqnest aan den prins lezen wjj *t volgende: Cesle requeste a este appostillée ainsi qu'il s'ensuit, „Combien son Excellence s^asseure que Messieurs deVVnion feront loul debuoir pour metlre bon ordre d toutes choses, est toutesfois d^aduis que les remonstrans enuoient Ie present eseril ou eopie ausdits Sieurs pour s'en seruir. Aclum en Anuers Ie XXVh de Juillel. 1579. (T. 202.)
92 Zendbrief yan den Prins van OnuOe. 1679.
475 Remonstrantie oft vertooch in maniere yan beclach aen müne Heeren , de gedeputeerde yande generale Staten , ende yanden gneonieerden Prouincien, by den inwoonderen ende ghemeynte der Stadt yan Antwerpen , met aduïjs om te yoorsiene tot de quade orden yan desen Lande. Metgaders een requeste ghepresenteert aen . . . den Prince yan Oraignen , . . . streckende tot dien eynde , dat het inhoudt yande yoorseyde remontrancie promptelyck ten effecte ende ter executie ghebracht soude moghen worden. Ende bouen desen een waerschouwinghe tot den Leser. Z, n. v. vl, en v, dr. 1579.
in-4^, 20 blz.
= 428. Vertaling yan het vorige.
476 Lettres de Monseigneyr Ie Prince d^Orange Enuoyées aux Prouinces et yilles des païs bas demeurees en 1' Vnion generalle, sur Ie Traicté
{)a8sé entre Ie Prince de Panne, et les Prouinces desunies. Auecq a copie dudit Traitte. . ,. Z. n. v. vL , t/. dr. en z, j,
in-4*., pagineering 1-12, 1-8, 25-32.
De brief van den Prins, hier zonder dagteekening, is van den i Angnstoa. Vermeld T. 208, met hetwelk dit ex. in allen deele overeenkomt AUeen zyn hier, met afzonderiyke pagineering en signatnnr, achteraan b(|gevoegd de stukken, die blz. 19 — ^24 van de hieronder volgende vertaling gevonden worden, nameiyk ratificatie, onder zekere wtjzigingen , van het verdrag van 17 en 28 Mei door Parma (ged. 26 Juni), en eene verklaring daarover van de Staten van Artois en Henegouwen, zonder dagteekening. (W. 429.)
477 Sendtbrief Des Prince van Orangien , . . . Aende Prouincien ende
Steden deser Nederlanden , die inde generale Ynie g^ebleuen z\jn , aengaende het Yerdrach tusschen den Prince yan r arme ende de ffedesynieerde Prouincien ghepasseert. Metgaders de copye des voors. V erdrachs. Z, n. v, pL en v. dr. 1579. in-4°. , 32 blz.
Vertaling van het voorgaande, gedeelteiyk biJ Bor^ U: 95—101. Andere druk van W. 480.
478 SendtbrieflF, Des Durchleuchtigen . . . Herm Wilhelmen, Printzen von Vranien , . . . An die Prouincien vnd Staten dieser Niderlanden , so in der general Vereinigong geblieben sind , angehende den Ver- trag zwisdien dem Printzen von Parma, vnd den Malcontenten. Sampt der Copeyen desselbigen Yertrags. Zu Deuenter, bey Johan Ton Ach. Zonder jaar. Op den titel het portret van prins Willem.
in-4°., 32 blz.
Duitache vertaling van de voorgaande nummers.
479 Een Gk>ede vermaninge aen de goede borghers^ van Bruessele , dat sy souden blyuen in goede eendinacht, ende niet treden in partij- schap teghen malcanderen om eenighe saecken. Gemaect by eenen
1579. Vrede-haadelingen te Keiden. 93
Soeden liefhebber des vreedts. Ghedract tot Ghent. Z.n.v.dr. Anno LD.LxxiK. * in-4°. , 56 blz.
Pamflet betrekkeiyk de Pacificatie van Gent; het spaansche gouvernement wordt hier beschuldigd van de inquisitie weder te zullen invoeren. De drukker ia Gautirr Manilius (Vanderhaeghen , BibL GatU, I n*. 818).
480 Declaratio elementissima Regiae Maiestatis Hispaniarum , etc. patemi affectrs, er^ svos Bel^carum nationum VasaUos ac Subditos, Caesariae Maiestat. Comnus8ar\js , adStatuumpropositionem, Galend. Juny. Anno do. lo. LXXIX. Coloniae exhibita, omnibus, totius mundi , hominibus , summe laudanda ac commendanda. {Miei porlrei mn Filips op deti titel.) Coloniae A^ppinae, Excudebat Godefiridus Eempensis. . . . cIo. L>. LXXIX. in*4^. , 16 blz.
Zie over de vredesonderhandelingen te Keulen, Bor, II, 13^ 4- 14<<« boek^ waar echter van dit stuk geen melding wordt gemaakt. Aan het einde leest men: Aeium Coloniae^ Calend. Juny. Anno ch. h, LaXIX,
481 Des Coninclücke Mai. van Spaengnien. etc. alderghenadichste ver- claringhe vanden goeden wille ende Vaderlycke gheneghentheyt tot zyne Nederlantsche Vassalen ende Onderdanen, ouerghegeuen aende Commissarisen der Keyserlycke Maist. op de propositien vanden Staten den eersten Juny van den Jaere duysent vyf nondert neghentseuentich tot Geulen dewelcke van eenen yegelycken ende die gheheele werelt seer hoochlncken is te louen ende prysen. {Met portret van Filips op defi titel,) Eerst Ghedruckt tot Geulen .... By Godefroy van Kempen. Anno 1579. in-4°. , 12 blz.
= 8713. Vertaling van het voorgaande.
482 Abschiifft vnnd Erklarunge aller Artickel, so der Niderlandischen Staten Gesandten , den Keys. Mait. Gommissarien vnd Ghurfiirsten ,
den 12. July , des 1579. Jars fürgebracht haben. Actum Goloniae ,
Gedruckt zu Deuenter , bey Johan von Ach. Zonder jaar. in-4°. , 8 blz.
Andere (?) druk van W. 8716 waar gelezen wordt: Niederlandisehen.
483 Lettres des Princes electevrs, assemblez a Colonme povr accorder la paix des pais bas : Ausquelles sont adiointes les lettres du Duc
de Terra-noua , et les Articles de la Paix , enuoyés au nom et
tiltre desdits Electeurs: Auec la Response desdits Estats, tant aux susdits Princes Electeurs, comme au Duc de Terra-noua; a quoy est aussi adioustee la Response ou Rescription desdiis Estats, en- uoyée a la Maieste Impériale Tan M.D.1jXXV1II. Ie XX. jour de Jmllet. {Met het kon. wapen op den titel.) A Anvers,.... Christofle Plantin , M.D.LXXTX. gr. in-8^ , 44 blz.
= W. 8715. Zie volgend nummer.
484 Brieuen der Keurvorsten , die te Guelen versamelt z\jn om den Peys
M Vróde-haiideliiigra te Keulen. 1579.
vande Nederlanden te maken. By de welcke oock mede zün ghe- voe^ht de brieuen vanden Hertoghe de Terra-nooa , . . . . Met de art\|clen van Peyse, ouerghesonden op den naem ende tijtel van de voors. Keurvorsten. Mits-gaders d'Antwoorde vande Staten, tot de voorseyde Keurvorsten, ende tot den Hertoghe van Terra-noua: Daerenbouen oock d'Antwoorde der Staten onergheschreuen der KeyserKcker Maiesteyt , int iaer M.D.LXXVIII. den XX. July. {Met hei kon. wapen op den titel.) t' Antwerpen , By ChristofFel Planten , . . . M.D.LXXIX. gr. in-8^, 44 bk.
Vertaling van het voorgaande; in dit ex. is ingeplakt het portret van Kudolphus //, D, G. Rom. ïmperat, Semper Avg. Germarty Hung, Bohem. etc. Bex, Arthid. Avstr, Düx Bvrg. ete. „Brieven der Keurv. 6 Aug. (Bory II: 101—2; Aden ». d. Vredeh. 210— 13.) — Brief V. Terrar-Nova, 5 Aug. (vermeld bü «or, //: 102).- Artyck. van den Peys met de Art. aang. de Religie (18 Juli, Bor, II: 60—62; Aden 148-67). — Brieuen der Staten aen de Keurvorsten , lOSept. (Bor, II: 115-18; Auen,^ 240—61). - Antw. der Staten op de br. v. Terrar-Nova, 10 Sept (Acten 268—60). — Antw. der St. aen den ghedep. van de Keys. MaO. 20 Joii {Bor^ il: 118—20; Aden 261-58)". (T. 206.)
485 literae principvm electorum, QuiCoIoniae Pacis conciliandae causa conuenerunt: ad ordines Belgico8. Quibus adiunctae sunt literae Ducis de Terra-noua, Conunissarii Regis Oatholici; cum articulis Pacis, nomine et titulo dictorum Electorum transmissis: Vna cum Besponso eorundem Ordinum, tam ad praedictos Principes Electores , ouam ad Ducem de Terra-noua: necnon rescriptione eorundem Ordinum ad Caesaream Maiestatem transmissa, anno 1578., die 20. Julij. Antv. Chr. Plantin. M.D.LXXIX. {Met het kon. wapen op den titel.) gr. in-8°. , 24 blz.
LatQnflche uitgave van de voorgaanden. Dit geschrift bestaat uit 2 stukken, terwQl uit den titel biykt dat zQ één geheel vormen. Het eerste stuk met signatuur A^—Ct eindigt met de ^Wtru/i qm religionem concemunL Het tweede stuk met afeonderlüken titel en signatuur a^—d omvat de overige in den titel genoemde brieven etc
486 Protest vande Christelücke Ghemeynte binnen Antwerpen, toeghe- daen der Confeasien van Ausborcn, op de Articulen vande Pacifi- catie van Nederlant. Ghemaect tot Cuelen den xvivj. July , etc. Thantwerpen , z.n.v.dr. M.D.Lxxix. in-4^, 10 blz.
Vermeld by Bw^ II: hh. 121 — 2. Vergel. /. Uhnemann^ Hisior. Nachricht roii der Euang.-Luiher. Kirche in Antorff v. s. ir. Cap. L § 64. (W. 432.)
487 Protestation des fideles en la ville d'Anvers dediez a la confession d'Avsbourg, presentée au Conseil des Estatz, sur les Articles de la Pacificatiou du Païs-Bas : faict a Coulogne Ie xviij. Juillet , etc. A Anvers Z.n. v. dr. 1579. in-4^ , 8 blz.
Framche uitgave van bet voorgaande.
I5t9. Yrede-bandelingen te Keulen. 96
488 Corte Yerclarünghe van den zwaren peryckelen ende elenden, in den welcken die Inwoenders der Nederlanden souden moghen val- len, in dien men aenname dat voornemen van den Articulen ende conditien des Pays van Colen, nu int licht ghecommen, ende ghe- saevjt door dese gheheele Landen: Ende is verboden by der Chier- heyt van der Siadt van Vtrecht, die voornoemde Articulen wt te deelen, ofte eenighen persoon oock daer toe te br^'nghen dat hy die selue soude aennemen. Ghedruct door ordonnantien ende beuel van den voorsz. Heeren, Z, n. v. pL en v. dr. 1579. in-4°. , 8 blz.
= W. 434. B|| Bor, II: bh. 120.
489 Sommiere Yerclaringhe vande zwaricheden die den Ingliesetenen van dese Nederlanden te verwachten soude hebben, soo verre het concept vande Artikelen , ende conditien vande Pacificatie tot Coelen wtghegheuen , ende voorts al omme in dese Landen ghestrovt, ghevolcht ende aenghenomen vvórdde: Ende Verbodt by de Ma- gistraet der Stadt V trecht ghedaen vande selue Artikelen niet te moeghen .... wtdeylen, mz. {Met hel wajmi (?) van Uireehl op dett tileu Ghedruct t'Vtrecht, By my Coenraet Henricksz: Z.j.
in-4^ , 8 blz.
= T. 206. Andere druk van het voorg^nde.
490 Sommiere Verclaringhe vande Sware perikelen ende miserien die den Ligesetenen van dese Nederlanden te verwachten souden heb- ben, soo verre het concept vande artikelen, ende conditien vande Pacificatie tot Coelen vytgegeven, ende voorts al omme in dese landen gestroyt, gevolcht ende aengenomen worde: Ende is yerbot byde Amgistraet der stadt Vtrecht gedaen vande selue artikelen met te mogen onder die gemeynte wtdeylen , enz. {Met het drukkers^ merk van W. Silvius ap deti litel.) Tot I^yden. By M. Willem Sil- vius. Anno 1579. in-4°., 8 blz.
Nog andere drak van de beide voorgaande. (W. 435.)
491 Sommaire Declaratiou des griefs dangers et calamitez esqvelles povr- royent tomber les habitans du pays bas , en cas qu'on receust Ie concept des articles et conditions de la paix de Couloigne nus en lumiere, et semé par tous ces pavs : Et est defendu par Ie Magistrat de la ville d' Vtredit de ne distribuer entre Ie peuple lesdits articles , ni induire aussi aucune personne de les accepter. A Leyden. Zandei* n. V. drukkei\ M.D.LXXIX. in-4^ , 8 blz.
Andere drak van W. 436, waar gelexen wordt ISaquelles Vourroyenl Tombtr, CondUiotu, letdieis articles. Ook wordt by W. de plaats, waar het gedrukt is. niet opgegeven. Vertaling van de voorgaande nnmmers.
492 Brief discovrs svr la negotiation de la paix , Qui se traicte pr&en-
96 Yrede-handelingen te Keulen. 1679.
tement a Goloingne , entre Ie Boy d^Espaijgrne , et les Estats du Pays bas. Contenant aussi les articles de la paix , et sommaire annotation sur chascun d'iceulx. A Leyden , Par Gregoire Philerene. M.D.LXXIX.
iii-4°. , 36 blz.
De Bchrtfver stelt zich voor om aan te toonen : Que U Boy tCen o aucune inteniion de douner é set eubieeit une bonne ei asseuree paix, Le teeond, que les Estatt generaulx ont faict tous les debwnrs ftossibles pour parvenir d ladicte Paei/ieationj et que ee ne sont pas les Estats^ mats le lioy qui ait empesché la paix, U troisiesme^ les prelensions dv Roy, et les fruicls par iuy desirez de la negoliation de paix dressee & Coloingnej et les effecls d'icelle.
493 Een goede Vvaerschoiiwinghe voor den Borgheren, ende besonder dien .... van Antwerpen , Dat sy hen niet en souden laten verlocken met .... de bedriechlijcke Artikelen van peyse , onlaiu^x ghecomen van Cuelen. . . imz, Ghedruckt. Z, n. r, pi, eii v. dr, in . . . M.D.LXXIX.
in-4^ , 40 blz.
Vermeld bU Har, II: 121. (T. 208.)
494 Viri pietate , yirtvte , moderatione , doctrinaque , Clarissimi ; Dialogus de Pace. Rationes ; quibns Belgiei tvnivltvs , inter Philippvm Sere- nissimum . . . Hispaniae Uegeni , et Subditos , hoc rerum statu , componi possint: explieans. cij. Ia. LXXIX. Galend. Septemb. Z. n. t». pL m V. dr. inS^. , 208 blz.
De drnk verachilt van 't volgende ; niet alleen ontbreken hier aan het begin de inhoudsopgave en aan het einde de approbatie van Waitherus van der Steegheny maar het geheel is met een andere letter en minder compres gedrukt. Aan dit ex. is toegevoegd, wat het andere mist, een opgave yslu Errata, waaruit blQkt dat deze uitgave de oudste is; by een volgende uitgave werden de drukfouten verbeterd en kon het lys^e van Errata dus wegbleven. Zie *t volgende nummer.
495 Viri pietate , virtvte , moderatione , doctrinaq. clarissimi ; dialogvs
de pace. Rationes ; qvibvs Belgiei tumultus , inter Philippum
Hispaniae Regem , et Subditos , hoc rerum statu , componi j^ssint ; explicans. Contenta breuibus versa pagina Simimarüs exphcantnr. Antverpiae , Apud Jacobum Henricium. M.D.LXXIX. in-8®. , 144 blz.
De voorrede is gedagteekend: Kal. Sepl, 1679. Merkwaardig is de niet onbeperkte approbatie aan het slot van het boek, onderteekend: Wallherus van der Steegken S. Theol, Lieentiatus: Hic liber, elsi multa contineatf quae bonor. morum iustitiam laedantf et Fidei vnitatem eonuellantj tarnen quia multas continet rationes plausibHes {quibus solis homines nune mouentur) eonslituendae Pacis, per nonnullor, libertat, ae pelulantiam profltgatae ae lurbatae, videtur non tnutiliter posse imprimi ae omnib, commumcari, vt orbi notum n/, quam absque ratione faciunt^ qui eo eaeótatis veneruni^ vt Pacis , ne ferre nomen possint, saluo meUori iudieio. Dit hoogst zeldzaam pamflet van Gaspar Schetz werd later op nieuw uitgegeven door P, BurmanstuM Secundus in zijne Anakcta Belgiea {L Bat. 1772, inS^,), Tom. I. p. 1—114 Zie Be Wind, blz, 274 ». ; Foppens, BibL Belg. I. p. 276 Vergl. Groen v, Pnnsterer^ Archives, VI, 667. (W. 4S7.) De aanhaling van Foppens is foatilBf ; weUicht is Foppens y Bibl, Belg. /. p, 829 bedoeld; vergelOk echter n®. 614. Zie ook *t voorgaande.
1579. Yrede-handelingen te Renien. 9*1
496 Articvli pacificationis et reconciliationis ordinym Arthesiae , Han- noniae , . . . com Regia . . . Maiestate . . . , adiimcta confirmatione eorondem articvlorom . . . Principis Parmensis. Quibus adiunximas , Articvlos pacificationis Belgicae, per , . . Commissarios Caesareos, Coloniae conceptos , . . Cioloniae. Zonder naam v. drukker. M.D.LXXIX.
in-4^,32blz.
Over de yredesonderhandelingeii toBschen de staten van Artois etc en Panna zie men Brief der Staten van Artois enz., n^. 8% en Bor, I: 37—42.
497 Grondelicke Oaderriclitingh aen de gemeene Ingesetenen van Neder- landt. Van tgroot gemack off ongemack, dat te verwachten staet, in dien men den Peys , na sulcken Artijkelen , als by de Cuervorsten .... geraempt syn , aenneempt off affslaet. Aan hel einde : Gedaen
den l«n Nonemb 1579. By eenen lieffhebber des vredens ende
Welvaerens van tghemeen Yaderlandt ... Z. n. v. pi en v. dr. Int Jar. M.D.LXXIX. in-4°. , 42 blz.
Vermeld by Bor, II: 124 wnHr als drukker wordt genoemd Niclaes van Rodekirgh tê Ceulen. Hor zegt: IHi Boexken is seer pieant en parlffdig^ rabbelt en haelt alles overhoop f sonder veel ter materie te passé 'te brengen ^ en sohijul dat by in qval^k spreken een groot behagen heeft, . . .
498 Grondelycke Onderrichtinghe aen de gemeene Inghesetenen van Nederlandt. Van tgroot gemack oft ongemack dat te verwachten staet , indien men den Peys na sulcker Artykelen , als by de Cuer- vorsten , Vorsten , . . . geraemt s^n , aenneemt , oft affslaet . . . Cuelen by Niclaes van Roode-kirch , . . . 1579. in-8''. , 48 blz.
Voorm is geschreven: Den antheur is Gaspar Schetz Heer van Orobbendonck Wesemael enz. De Wiml maakt van dit werl^e van Gaspar Schets geen melding.
499 Les Traictes faicts a Cologne , povr parvenir a vne reconciliation ffenerale des pays bas. auec Sa Maieste Catholique . . . . A Dovay , . . . Jean Bogard , . . . . cL). lo. LXXIX. in-8^. , 52 blz.
Stukken aangaande den' Keulschen vrede-handel.
500 Clare Vertoninge ende bericht der Articulen ende Conditien nv onlancx tot Cuelen inde Vredeshandel byden Churfursten, Fursten ende andere Keyserlycke Maiesteyts Ghesanten , ^heproponeert. Z. n, V. pi. en v. dr. M.i).Lxxix. in-4°. , 44 blz.
Wederlegging van de bewuste Artikelen. Vermeld bO Bor^ II: 121. (T. 207.)
501 Eurtze anzeigung Vnd wolbegrunte vrsach, warumb dicj von dem Hertzogen de Terra Noua, als Kon. Maiest. In Hispamen zu der PacÜ&cations sach jn Niderlandt verordnetem Commissarien , ange- bottene conditions vnd Friedens Articulen den Niderlendischen
Prouincien nicht alleyn vnannemblich , sonder auch zum
hochsten gefahrlich .... seyn , . . . . Waraus klaerlich zi^ersehn was
13
98 Vrede-handoliiigen te Realen. 1679.
bis daher zu CoUen .... bey der Friedens Tractation vorgelauffen , ynd woraufp diselbe nachmaels be^derseits beruhen thue. Wie dan auch ein Grundtlicher bericht hier jn zu vinden, was der rechte yhrsprun^ sey daraus dise langwirige «mmmerliche vndt Landtuerder^ bliche Kneg entstanden. Z.n,v.pl.^v.dr,enz,j. in-4^, 64 blz.
= W. 488.
502 Antvvoorde op de clare verthooninghe der Artykelen, ende Con- ditien des vredens, byden Churfursten, Fursten, ende andere Eeyserlycke Maiest. Gesanten gheproponeert. Oock mede Op de Kurtze Anzeigang in hoochduytsche sprake gestelt. Z, ti, v. pL en V. dr., M.DJ7xXTX. in-4°., 24 bk.
Vermeld bQ Bwr, II: 128. Zie de beide voorgaande stalckeD. (W. 489.)
503 Adu^js ende Baedt van... den Prince yan Oraen^en, op sekere Articulen aan z^jne Excellentie ghesonden yan we^en der ghede- puteerden yan der Ynie, aengaende den Vrede-handel, {jian hel einde : Ghendt , 28 Sept. 1579) Ghedruct. Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXXIX. in-4^, 16 blz.
Bg Bor, II: 131—186.
504 Beyerendissimorum , . . . . dominorum , ad negotium Belgicae Pacifi- cationis, per Caesaream Maiestatem deputatorum Comnussarionun , Recessys, Regis Hispaniarym Catholici Mandatario, Duci de Terra- noua: et Ordinum öelgij legatis 13. mensis Nouemb. Anno 1579. publicatus. Z.n.v.pl.env.dr M.D.LXXIX. in-4^, 12 blz.
505 Verclaringhe ghedaen by Jonckeren Oliuier yanden Tymple, Heere
yan Gorbeke etc. Gouuemeur ende Gapiteyn generael der stadt
Bruessel, mitsgaders byden Colonnellen, Capiteynen, dien vanden
Rade van Orloghen , ende anderen officieren der voorseyder
stadt. Nopende den handel vanden inwendighen twist van den lande , .... by hun ghedaen ende .... ghepresenteert den Heeren .... vanden lersten, tweeden, ende derden Lede der voorseyder stadt, op den derden September 1579. Zonder n. v, pi. en v. dr. M.D.IiXAlX. Aan f$et einde gedagteeketid 28 Augusti 1579.
in-4^, 20 blz.
Andere druk van W. 8717, waar gelezen wordt: Capüeyn Generael ^ SkuU Brtieuel , Oorloghen, Officieren,
506 Advis d^vn affectionné av Pavs-Bas. A Messieurs les trois Estats dudict PaySf les admonestant de promptement prouuoir (sic) a leurs affiiires, pour euiter Ie torrent impetueux, qm vat faire son cours sur eulx. Jan fiet einde: Faict a Lyon Ie 3. de Septembre, 1579. Imprimé a Lyon. Z.n.v.dr. M.DLX}L[X. in-4°., 12 blz.
De Bchryvcr, oen warm aanhanger van den Hertog van Anjou, tracht te betoogon ,
1579. Orer de vrede-handeliiig. 99
dat dese door zifne afkomat meer aanspraak op de Nederlanden heeft dan FilipB n. (W. 440.)
507 Aduiis van eenen liefhebber des Neder-landts. Aen Myn-heeren de diy Staten des yoorseyden landts : de selue vermanende dat sy hen vlytichlick versien aengaende haere saecken, om te schouwen den ghevveldighen aenstoot die teghen hen-lieden wordt aengherieht. Aan hel einde: Wt Lyon, den derden Sept. M.D.LXXIX. /^. n. ». pi. en V. dr. M.D.LXXIX in-4°. , 16 bk
Vertaling van het voorgaande. (W. 441.)
508 Eewich Edict ende Gebodt, opt Accord ffemaeckt tusschen de Prince van Parme .... ter eenre : ende de ^aeten ffenerael van de Rroninden van Henegouwe ende ArÜiois, ende de Steden van Doway, R\J88el, ende Orchies ter andere zijden {ged. 12 Sept.). Gepubliceert tot Bergen in Henegouwe den xiy. Septembris. M.D.Lxrix. {Met het kon. wapen op den titel.) Tot Louen, by Jan Maes en Rutgeert Velpius in Inghelborch, int Jaer 1579. in-4^, 20 blz.
= W. 444. Btl Bw^ II: 98 y.
509 Aende Heeren ende goede mannen vanden Breeden Raedt der stadt van Antwerpen, {oan: de Coronnellen, ende de Gapiteynen deser stadt). ged, 20 Oct. 1579. Zonder afs. titel , z. n. v. pL , v. dr. en z. jaar.
in-4^, 8 blz.
In dezen briet worden de gemchten, door Bommigen uitgestrooid , alsof het eenige middel om vrede te kragen zoa z^n dat men de borse ghesloten houdt , weersproken. Adressanten w^zen aan, dat niemand voordeel heeft b0 het voortduren van den oorlog, dat men echter, om by de gevoerd wordende onderliandelingen voordeelige voorwaarden te bedingen, aan den vyand moest toonen goed toegerust te z||n om den kr||g voort te zetten. Zy vragen ten slotte geld om hunne soldaten te betalen.
509a Beclach ouer de doodt met grooten rouwe van M. Willem de Vos. Borghe. van de stadt van Antwerpen : Ende Adam Verhult, Coronel van de selue stadt. {Met houtsneê op den titel.) Ghedruckt {Z. n. v. pi. en V. dr). M.D.Lzxix. in-S"". , 6 blz.
Op rQnL
510 Testament de Pasquil impotent et vieil homme
Par Ie Pape aduoué, et imprimé a Rome,
A vous peuple Belgicque enuoyé pour memoire , Priant Dieu que vous doint sur 1 ennemy victoire
loQer :
Llnterim tient en paix TAllemaigne et nourrit, La Beige aussi fera Ie Beligions-Fridt.
Z. n. V. pL, V. dr. en z. j. gr.-in 8^ 16 blz.
In de hibUopfttie Beige, 1845 Ms. 21, zegt: Bei/fenberg van dit geschrift de II existe fcu
100 Otot de vrede-haadelini;. 1579.
de livret plus rares ou moins cotmus que eelunn, By W. 442 komt een hollandache beiilming voor, die daar wordt toegeschreyen aan Lucas d'Heei%. Noch de Reiffenbergy noch Paquot (Mémoires) , noch Wüsen Geysbeek {Woordenjfoek der Neder- landsche Dichters) y noch Mr, Ph, Bhmmaert (in diens uitvoerig art over Lucas d'IIeere in z|}n werk: De Nederduitsche schrijvers van Gent) maken van een dergeiyke beryming van dien schilder-dichter melding.
511 De tymvltvosa Belgarvm rebellione sedanda: ad Chriistiani orbis principes , et cunctos Publicae ac Christianae tranquillitatis amantes , brevis consvltatio: per Cornelium Callidium Chrvsopoli- tanum. Jan het einde: Lvxembvrgi. 1579. Z.n.v.dr. in-4 ., 60 blz.
= W. 447. De opdracht aan Wendelinus abb. ntonast, D. Jacobi, extra muros Mogunt. is gedagteekend : Friburgi, 4 o. 1579. 16 Ca/. Nov, Zie over den sohryver n*. 421.
512 Petit Tndcté servant d'instrvction a messieurs les estatz et touts bons patriots, a fin qu'ils s'efforcent pour remectre Ie pais en repos par moyen d^vne paix asseuree sans se laisser abuser des offires amiellees ,qui ne tendent que pour nous reduire soubz Ie joug de la pristine seruitude. A Gand, Cnez Jean Mareschal. M.D.LXXiX.
in^^, 34 blz.
De schryver geeft een commentaar op de artikelen van de Gentsche Padflcatie aantoonende, dat de Koning van Spanje niet ernstig vrede wil, maar dat zQne aanbiedingen slechts strekken om syne macht nog sterker hier te doen gevoelen. Vanderhaeghen y Bibl, Gant. L blz, 225 zegt, dat dit pamflet het eenige is, dat Jean Mareschal als drukker vermeldt, terwyi een drukker van dien naam te Qent onbekend is. Hy meent dat wQ hier met een psendonym te doen hebben , daar het heftig karakter van dit geschrift den drukker onaangenaamheden soa kunnen berokkenen. Daar de letters van dit pamflet veel overeenkomst hebben met die van producten uit de drukkery van Gautier Manilius, meent K. dat ook dit stuk oit die drukkery afkomstig is.
513 DiscovTS svr les trovbles et misères de ce temps: et des moyens
qu'il &ut tenir pour les appaiser, et y mettre fin. A Dovay
Jean bogard . . . . , a la Bible d'or. 157^. {Met het drukkersmerk op den titel.) in-8., 54 blz.
De yverig katholieke schr. wydt de onheilen, die Nederland hebben getroffen, aan de binnengeslopen kettery; ketters toch zyn uit den aard der zaak opr oermakers. Hy verzet zich tegen den Religionsvrede en raadt aan yrede te ukken met koning Filips.
514 Ad Belgü ordines exhortatoria ad paeem oratio: Qua, belli cavsis, et rebvs, quae inter ordines, et Auriaci Principem actae sunt, summatim explicatis, quid paeem hactenus impedierit, quidqueeam promouere deoeat , ostenditur. Z. n, v. pL , ett v, dr. Anno cIo lo LXXIX. Non. Octobr. in-ff*., 70 blz.
De zienswyze van den orator (Gaspar Schetz. Zie Foppens, Btbl. Belg. I. p. 329) biykt voldoende uit hetgeen wy lezen op blz. 3 : Atque adeö , quamohrem , ^fit^^titf de causis beneficium tam neeessariae paets^ quod nunc vobis i Rege^ principe
1579-1&80. KerkeltPc geaehfl te Leiden. 101 j
veiiro natwalif teu iegiiifno^ tanta cum benigniiate offertuty sine moray et omnibus ^reiedis scrupuUt amplectendum voltis, eemeam, dilueidé, (mnique verborum deuUafa ambage^ breuiier ostendam.
515 Ratio inenndae Concordiae inter Ecclesias Reformatas. Siue Quibus modis occurripossit mirificis artibus , quibus Pontificy ^er quosdam imprudentes Tneolo^os yniuersas Chnsti ecclesias pobssimumautem et primum Germanicas pessundare conantur. Dissipa Domine consi- lium Achitopelis. Z. tt. v. pL en v. dr, 1579, •in-4°. , 32 blz.
516 Ivstificatie des ma^straets tot Leyden in Hollant. Teghens de Galumnien, ter saken vande differenten, tusschen henluyden ende eenighe yande Ghemeente aldaeT,byden seluen , den Magistraet wat min dan ChristeUcken naffheseyt. Wtgheffhaen (Z. n. v. pi. eti v. dr,) M.D.LXXIX. in-4°. , 80 blz.
B0 T. 212 komt eene uitgare voor in-S". Het stak is opgenomen onder de werken van den scbr0ver Dirk Yolkertaz. Coornhert (>liii#M 680. //./». 189-204). Zie Cylenbogaerly KerkeL ffttforifn, ///. /«. H9— 40. (of 205 ».), BrandI, /. \2de boeky blz, 649 r.v., alsmede De fiavorscher, XII, 166 e. Vermeld h\j Bor, II: 145. (W. 456.)
517 Een wonderl\jcke nieu ^chiedenisse , ghebeurt buyten Ghendt op de Bylock Anno. M.D.LXXIX. Ia Augustus, welcke geschiedenisse haer aldaer eerst gheopereert heeft; in die Locht ende daema opter aerden. Waer wt men sien mach Gods wonderl\jcke wercken om ons tetrecken, wt een quaet leuen in een goet leuen, want daeren gheschiet niet ten gheschiet met Godts wille. Ghedruckt Thant- werpen, ende men yintse te coope in Deuerichstraet inden Gulden Bybel. Z, n. v, dr. eti znmler jaar. in-4°. , 8 blz.
Met hontsneê onder den titel en op de laatste bis. Hier wordt gehandeld over een onweer en daarmee gepaard gaande vreemde verBchynselen.
518 Een wonderl\jcke nieu geschiedenisse, enz. {Als boveti.)
in-4^, 32 blz.
Andere (?) dmk van het voorgaande, daar hier op den titel in plaats van ende men vinise te eoope, gevonden wordt: teottpe; verder ztjn beide ex. geiyk.
1580.
Zie ook n^ 409—411.
519 Bi die Conincginne. Een Verantwoordinghe van weghen der Coninc- gfainne van Engelant onlancx gheboden , ende wtgeroepen tegen een Boecxken, het welck aldaer Secretelvjck is Ghedruckt, ende haer Hoocheyt daer mede Belogen hebben, en het limt in oproer te brengen. {Met het Engehche wanen op den titel.) Thantyyerpen in Deuerich straet in den gulden Bybel by de Vüeduwe van Hans de Braber. 1580. Jan het einde: Ghegeuen inde Gildhalle, in in {sic)
102 „Vertoooh*' van den PrinB ▼» Onuvje. 1680.
essex , int xig^. Jaer haers R\jcx . . . Eerst Ghedruckt in Enghels by der Conincghinnen , E^ckcrCwc), endenvgetranslateerinduych (sic). 1580. in-8°. , 8 blz.
Ofiicieele waanehawing tegen sommige in Engeland yerapreide Tlngichriften , waarin lasterlQk gesproken werd over iü^ou. (W. 488, waar liet adres te Antwerpen niet iK vermeld.)
520 Victorie In Ir-landt, van de Coninghinne van Engel-landt, teghen de Spaignarden ende Romanisten. Met een kaartje in houtsneé van Ierland. Wt Londen , x. n. v. dr M.D.LXXXI. in-4°. , 6 blz.
Zie over de gebeurtenissen in Ierland van Sept.— Nov. 1580 HUlory of Englandy by James Anihony FrowUj J/, 281 v.v.
521 Yraye Narration De ce qu^est traicté auec ceux de Malines , Tant par escript que verbalement de la part de rArchiduc Matthias 6ou- uernenr general du pais bas : Ensemble de ceulx de la ville d^Anuers ; afin de persuader ausditz de Malines de demourer vniz auec les aultres Prouinces et villes yoisines soubz Ie gouuemement dudit Archiduc. (Met Planlijti^s dmkkersmerk op den titel,) A Anvers , . . . . Christofle Plantin .... M.D.LXXX. in-8°. , 80 blz.
Het voorbericlit is onderteekend : </. D, L Dit exemplaar is van kantteckeningen voorzien. De voomaamnte stukken {ged, van Juli 1679 hl Fcbr, 1680) in het hoUandsch bO Bor^ /ƒ. 76—84 en blz, 176 «.
522 Yraye Narration De ce qu^est traictc auec ceux de Malines , enz. (AU biweti,) in-8^ , 88 blz.
Herdmk van het laatst der vorige eeuw. Met kantteekeningen en een naschrift (W. 469).
523 Remonstrance faite a Messievrs les Depvtez des Estats Greneravlx Ie ix"^'* de Januier 1580. Par Monseigneur Ie Prince d^Oranges. En Anvers , Chez Griles vanden Bade , . . . . Z. j, in-4^. , 14 blz.
= T. 216. De ongelukken van het Jaar 1579 worden door den prins vooma- meiyk geweten aan de besluiteloosheid der Nederlanders. Zal men den vQand het hoofd kunnen bieden , dan moet een flink leger worden uitgerust. In het hollandsch bQ Bor II : 168—166. Zie het Virlooeh nO. 624. Molleyy The rue of tke Duleh republic UI : AIS en 474.
524 Vertooch ghedaen aen myne Heeren de ffhedeputeerde yande Staten generael , den ix«n Januari) i l/>80. By Myn Heere den Prince van Orangien. T' Antwerpen , by Gillis vanden Rade , . . . Z, L
in-4^, 12 blz.
= T. 217. Vert van 'tvoorg.
525 Yertooch , Gedaen aen m\jne Heeren de ghedeputeerde vande Staten
1S80. Ban tegen den Prins Tan OraiOe. 1<MI
ffenerael , den ix. Jannuarfj , 1580. Bv M\jn Heere den Prince van Oraengien. Ghedruckt. Z. n. v. p/. en v. ar, ,,, Anno. M.D.Lxxx.
in-4°., 12 blz.
Andere dmk yan 't Toorgaande.
526 Cioite Termaeninffhe aende naerdere ghevnierde Prouincien ende Steden der Nedenanden , daer by den jeghenwoordighen staet der seiner ende die remedien apparentelic daer toe dienende , met vele ghewiehtighe argumenten ende bewijsredenen ooghenschijnl^jc werden wtghedruckt. e%\z. Te Ghendt , By de Weduwe van Pieter de Clerck , 1580. Mei het wapen van Oent op den titel. in-4°. , 30 blz.
Deze vermaeninghe y die op aansluiting by AnjovL aandringt, heeft aan het einde: Ghedaen U Antwerpen den xii^tm January. M. D. LXXX.
ff
527 Ban , ende edict by vorme Van proscriptie , . . . gedecreteert by . . . . de Coninck , tegens Wilhelm . . . van Oraignyen , als hooft, beruerder ende bederuer van tgheheel Christenrvjck , ende namentlyck van dese Nederlanden : Waerbij een yegelyck gheauctoqseert wordt van hem te beschadigen, offenderen endevuyter weerelt te helpen, mit loon ende pivs voor den ghenen die des doen , oft daer toe assisteren
sollen. Iged. 15 Maart) Ghedruckt Int iaer M.D.LXXX. Tot
Tshertogenbossche by Jan Schoeffer. Op den titel hei kon, wapen in houtsneé. in-4''. , 16 blz.
Dit op aanraden van Oranvelle uitgevaardigdo stuk werd eerst in Juni gepubli- ceerd. Bö Bor II: 19S— 206; Wogenuar Vil, 34Ö v,t\; Molley , The Rise of the Dutch Republic III : 491 v.v.
528 Ban, ende edict by vorme Van proscriptie, vuytgemen ende ^he- decreteert by . . . . de Coninck , tegens Wilhelm van T^assau , Prmce van Oraignyen, als hooft, beruerder ende bedenier van tgheheel Christenryck , ende namentlyck van dese Nederlanden : Waer by een yeghel^jck gheauctoriseert wordt van hem te beschadigen, offen- deren ende vuyter weerelt te helpen, mit loon ende prijs voor den ghenen die des doen , oft daer toe assisteren sullen . . . M.D.LXXX. Tot Tshertoghenbossche by my Jan Schoeffer. Mei het koti. wapen op den tüeL in-4^ , 16 blz.
Andere dmk van *tTOorg.
529 Ban et Edict en forme de proscription fait par la maieste dü Roy nostre Sire a lencontre de Guillame de Nassau, Prince d'Oranges, comme chef et perturbateur de Testat de la Chrestienté; et speci- allement de ces pays bas : Par lequel chacun est authorisé de Toffen- ser et oster du monde, comme peste publicque, auec pris a qui Ie fera et y assistera. {ged. 18 Maart.) Imprimé par ordonnance et
104 0 Afgheworpene BHenen." 1&8Ö.
commandement expres de sa Maiesté/ L'an. 1580. A Dovay, Chez Jean Bogard, ^ m-8°. , 32 blz.
Om de verspreiding te bevorderen , moest dit stuk in twee talen te Leuven en Douay worden ^drukt. In deze uitgave wordt op het einde gevonden de brief van Parma aan de gouverneurs enz. der Provinciën , waarbO de pnblicatie van dit stak wordt bevolen.
530 Incomste yanden doorluchtighen Vorst den Prince van Oran-
gien, binnen der vermaerde coopstadt van Amsterdam den xvy«n Mart\j
1580. Mitsgaders de triumphante inhalinghe , zander voors.
Exe»'. den 17. 18. ende 19. der voors. maeut bewesen. {Met hel wafien van Jmsterdam opdeti litel.) T' Antwerpen, By Gillis vanden Rade, s.j.
in-8^. , 8 blz.
Zie Bor, IL 170.
531 Lettres interceptes de quelques Patriots masqués. Afgheworpene Brieven van sommighe vermommede ende valsche Patriotten. A. Anvers, .... Guillaume Riuiere .... M.Ü.LXXX. in-4°., 48 blz.
Zie de uitvoerige aantcokening by W. 471.
532 Afgheworpene Brieuen van sommighe vermommede ende valsche Patriotten , . . . . t' Antwerpen by Guilliam Riuiere , M.D.LXXX.
in-4°., 30 blz.
= W. 474. Inhoud: Voorrede y brieven van den Abt van MarolUt aan Gramtelle (26 Juni en 17 Juni), van denzelfde aan den Coninck (26 Juni), van Jiupar Schels aan Presideni Fonek, (26 Juni en St. Jan), van den Abt van MaroUes aan PretidmI Fonck (17 en 25 Juni), van (Gaspar Schets ^ lieer van) Grobbendonck aan Cardinael Granuelle (26 Juni), en van ilün-^heer YormeSy aen den Heere van Gom^ mkouri (2 Juli). De eerste brieven van Gaspar Schets zijn in het latyn en firanach , de laatste in het fransch te vinden in f. Bttrman, Analecia Belgica^ 1 : 287 — 322. Fninsche uitgave van dit geschrift op 't voorg. nummer. Aan het einde lezen wij : Ghedruet V Antwerpen by GuiUiam Riuier. M. D, LXXX.
533 Afgheworpene Brieuen van sommighe vermommede ende valsche
Patriotten. Ghedruckt int Jaer M.D.LXXX. Aan hel einde:
ühedruct t' Antwerpen by Guilliam Riuier M.D.LXXX. in-4^ , 30 blz.
Geiyk aan W. 478; echter is de reclame op blz. 8. hier zonder fout; wellicht dat de by W. ontbrekende t er onder het drukken bij is gezet
534 Aduis d'vn a£Fectionne av bien pvblia ve , A la Bourgeoise d^ Anuers. Anvers, Par Abraham de Doremael. ie 19. Juillet 1580.
in.4^ , 8 blz.
Zeer gunstig voor Aigou.
535 Diuerses Lettres interceptes du Cardinal de Granvelle, è diuers personnages du party des Malcontens ; Item deux du Pï'esideut Foneq.
1(80. Verdichte brief van den Prins yan Onu^e. 106
(Met vignet op den titel.) A. Anvers, Chez Fran9ois de Rayelenghien. M.D.LXXX. Par ordounance des Superieurs. in-4°. , 52 bk.
Inhoud: twee brieven van GranvelU aan MorilUm (gêd» 6 /«/t)» een aan Mansfeld (8 Juli), een aan D'attonievüle (30 Juni), aan Richardoi (30 Juni), aan du Busquoy (8 Juli), aan d'Atsonvüle (6 Juli), aan Vaueur (6 Juli), en aan MoriUon (11 Juli); een brief van Fonck aan den heer de Vauh^ (11 Juli) en een aan den kardinaal van Luilc (11 Juli). De laatste is in het latyn met fransche vertaling. Aan deze brieven, op last der Staten-Qeneraal uitgegeven, gaat een voorbericht vooraf. Zie de hollandsche uitgave op het volgend nummer.
536 Afgheworpene brieven vanden Cardinael van Granuelle ende vanden President Fonck, gheschreuen aen sommige personagien vande Malcontenten. {Met vignet op den^ Hiel.) T' Antwerpen. By Franchoys van Rauelengien. Int Jaer, M.D.LXXX. in-4°., 40 blz.
= W. 475. Hollandsche uitgave van het voorgaande; zie den brief van den prins van Oranje van 25 Jan. 1581, achter zlJne Apologie.
537 Responces de Messire Jehan Sceyfve , Seigneur de Sainct
Aecntenrode, etc. iadis Chancellier de Brabant, Sur certaines lettres du Cardinal de Granvelle. A Anvers Par Comeille de Bruyn. M.D.LXXX. in-4^, 36 blz.
= W. 476. De bedoelde brieven zyn van 6 Juli 1580, en 25 Aug. 1576 aan Morillon en van 26 Aug. 1576 aan Hopperus. De antwoorden z{jn zonder dagteekening. Vgl. T. 182.
537a Poincten ende Articulen by syne Hoocht. {Matthias) geordonneert. Ende belast scherpelijck onderhouden te worden tusschen den Steden ende Ruyteren ende Voetknechten , binnen de selue Landen gamisoen houdende .... (23 Juli. Mei drukkersmerk op den titel.) T'Antwerpen, By Christoffel Planten. M.D.LXXX. in-4^ , 8 blz.
538 Lettre rntercepte dv Prince d'Oranges av dvc d'Alencon. Auecq quelques aduertissemens sur icelle pour ouurir les yeulx aux bons subiects. Z.n.v.pl.env.dr. Lnprimé. L'An LXXX. in-8^, 40 blz.
= W. 481. Bti BoTj //.- 239—241. Deze brief is niet van den prins afkomstig, inaar heeft waarschUniyk lot oehryver Chr. d* Astonletnlle. Het geschrift werd door 'sPriDsen vyanden Overig verspreid. Rennenberg zond het aan de door hem belegerde inwoners van Steenwyk, om hen tot overgave te nopen {BoTy Motley). In een brief aan /. Borluut, ged. 30 Nov. 1580 {Kervyn de Volkaersbeke el Diegericky Documenls histor. inéd. II. p. 189 en de noot, zoo ook p. 204) zegt de prins over dit geschrift: Quanl d la lellre que vous tm mandez que let ennemiz ont fokt mprimeTj il me semble qu'elle est battie Itvp grossieremerU pour faire croire gu^elle par Ie de moy^..." Men zie verder: Motley y The Bise of the Dulch Bepublic III, 498 V.V.; Groen v. Printkrery Archives, Vil, p, 380.
539 Eenen Afghevvorpen oft gheintercipieerden brief vanden Prince van Oraignen aen den Hertoghe van Alencon. Met sommighe waer- schouwingben daer toe dienende, om de oogben der goeder onder-
14
106 Brief vto Parma. 1580.
saten te openen , wt ten walsehe inde nederlandtsche tale ouergheset. Z. n V. pL en v. dr. Ghedruckt int Jaer . . . M.D.LXXX. in-8°. , 40 blz.
Vertaling yan het Toorgaande.
540 Eenen Brieff, Gheintercipieert ende opghenomen, vanden Prince van Orangien aenden Hertoghe van Alensson {ged. 31 Juli). Met sommighe onderrichtinghen op den seinen , om te openen de ooghen den ffoeden ondersaeten. Ouergheset Wt de Franssoysche inde NSier- lansche taele. Z, w. v. pi, en v. dr, M.D.LXXX. in-4°. , 16 blz.
Andere uitgave van het voorgaande.
541 Epistola ad dominvm Petrvm a Melodono Principem Espinoy, qva agitvr ervdite de cavsis et rationibvs cur a societate Principis Auraiei necessario CathoUcis faerit discedendum , et ad clementissimuni Dominum suum Begem Catholicum redeundum: enz, (Mei hel fnei^k van den drukker op den titel,) Dvaci , Ex officina Joannis Bogardi . . . , anno. M.D.LXXX. in-8^ , 80 blz.
Het boehje Ib aan het einde voorzien van de Icerkelijke goedlieuring. De op- dracht is onderteekend: Duaci 4. cal, Augusti,., Vesirac IHgmtatis stvdiosissimvs Anthemvs A, H,
542 Copie de certaine lettre close escripte par son Ex<^^. (Pamm) Aux Preuost , Doyen , Chapistre , Prelatz , et autres Ecclesiasticques : Preuost , Jurez , JSscheuins , Borgeöis , Corpz et Communauté de la Gté de Cambray {ged, 25 Aug,). Les exhortant de se reconcilier et remettre soubz la protection de sa Ma^. suiuant les semiens qu'ilz
ont a icelle. A Mons en Haynanlt , Chez Rutgher Velpius ,
D.M.LXXX. (sic.) in-8^ , 16 blz.
543 Le Retovr de la Concorde avx Pays Bas. Par Ie retour de Madame. A Mons en Hainault , Chez Rutger Velpius . . . 1580. in-8^. , 40 blz.
De schryver vermaant de Nederlanden, by gelegenheid dat Margaretha van Parma op last des Konings aldaar was teruggekeerd, om zich weder met hunnen Vorst te verzoenen. 2ye Mém, pour servir d Vhitloire de Granvelle, II ^ p, 133; Bor, II: 214. Groen van Pnnsierer, ArchiveSj VII: 192. 357. (W. 487.)
544 Discovrs veritable tovchant plvsieurs affaires d'estat , povr la jvsti- fication des bons et fideles svbiectz de sa maieste catholiqve. Met eefi drukkersmei'k op den titel, A Dovay , . . . Jean Bogard .... l'An 1580.
in-8^, 144 blz.
De katholieke schryver geeft den ketters do schuld van de onlusten in de Nederlanden. Hy verdedigt de handelwyze der provinciën, die zich met den koning verzoend hebben.
545 Emanvel — Emeste. Dialogve de devx personnages, Svr TEstat du Païs Bas. Auee uu Indice ou Recueil somniaire des matiqres les
1580. Kerkelijk geschil te Leiden. 107
plus notables. (J/W een vignet op defi titel.) A Anvers, Par Nicolas Spore. M.D.LXXX. iIl-8^ , 80 blz.
Zeer merkwaardig geschrift, gesteld met het doel om den Hertog van Aqjoa aan te bedelen tot Sonverein der Nederlanden, waartegen vooral de Ant- werpenaars groote bedenking hadden. Zie den brief van Languety 31 Juli (Archtpesy VII, p, 378). Volgens den heer Gérord zon het nit de pen ziJn gevloeid van Pieter van Dnenter, oud secretaris van *8 Hertogenbosch (Catolog. de Jonghe^ Brux, 1861, II voL p. 232). Door wien het echter gesteld mag z{)n, blijkbaar drukt het volkomen de gevoelens van den Prins van Oranje uit. Het pamflet wordt met een vinnige aanmerking vermeld in het hier onder 1683 volgend Discovrt (n<». 661) blz. 12. (W. 489.) Volgens de Bibl. Belg. i.v. U Peiit ia J. L. Le Petit de schrijver. Aldaar z(in nog 2 latere uitgaven beschreven.
54G Le Renart decovrert. A Mons en Hainault, Chez Butger Velpius .... 1580. in-8*. , 32 bk.
Vuil schotschrift tegen Oranje , die hier o. a. fleau infemal en Renart diabolic wordt genoemd.
547 Lettres de Monsei^eur le Prince de Panne, .... Addressantes Aux
Bourgtiemaistres, Escheuins, etc et habitans de la Yille de
Bruxelles: Par lesquelles son Ex<^«. leur presente la grace de sa Ma^ : moyennant leur reconciliation (aed. 6 Oct.). A Mons en Haynault , Chez Butgher Velpius, Imprimeur Jure. 1580. in-8®., 16 blz.
In 'thollandsch by hor. II: 223.
548 Poinctz et Articles des charges proposées Contre Guillaume de Homes, Seigneur de Heze. Avecqve La sentence Criminelle, et Capitale sur icelles rendue Oji'd- 21 Oct. Afrt vignet op den titel). A Mons en Haynault , Chez Rutgher Velpius , Imprimeur Jure. An. 1580. in-8^, 32 blz.
Zie Bofj II: 198. Onder het vonnis leest men: Prononeée audit de Heze en Ouesnoy le vij. de Ntmembre dudit An y el illecq publicquemenl exeeutée le lendemayn. B0 W. 8727 komt een ex. voor dat slechts 24 blz. telt. Daaraan ontbreelit dan de Sentence, die in ons ex. de laatste 8 blz. inneemt.
548a Apologia. Een Christelycke ende billyeke verantwoordinge Ca spar i Coolhaessen. Dienaer des Goddelycken woorts tot Leyden, daer in hy hem nootsakelyck sonder eenighe blamatie, met der waerheyt ontschuldicht, teghen eenighe quaetwillighe ende onverstandighe , die hem van valscher Leer , ende onchristelvjcken leuen beschuldighen , ghestelt in forme eens Dialogi van twee personen. Met een corte voorreden, aen die .... Regeerders . .. (van) Deuenter (27 Jan.) . . . Ghedruct in 't Jaer M.D.LXXX. in-4°., 216 blz.
Zie Rogge j C. K Coolhaas. /, bh. 137.
5486 Breeder bericht van die scheunnge derkercken Christi tot Leyden ,
108 „Boecxken van De dry Pausen." 1680—1581.
ende der negen questien Door Gaspar Coolhaes
Ghedruct Anno MJD.LXXX. in-4°. , 68 blz.
Gedagt. 10 Mei 1580. Yervolg van het voorgaande, authentieke stukken.
549 t Boecxken van De dry Pausen, met een warachtighe verklaringe van de meniehfdldighe loose practycken, zoo van d^Inquisitie, als van het onderhouden der Placcaten ende anderssins, bij den Cardi- iiaeL Granvelle met synen adherenten gheinventeert : ein. Buyten Boomen. Z. n. v, pL^en v, dr 1580. Mei een houlmeê op den titel.
in-8°. , 32 blz.
•
:=:. T. 549. Dit boeide is, zooals uit den titel biyiit, tegen Granvelle gericht; de schr. vaart hevig uit tegen de „Papen", van wie o. a. wordt gezegd (blz. 10) dat zy nog 2 pausen willen maken, „te weten ^ den Paus van Hoornen soude wesen Godt den Vader y den Cardinael van Lothringen zoude tyn Paus van Vranekerücke ende ghenoemt werden Godt den Sone, ende de Cardinael Granvelle zoude tyn Paus van t Nederlaniy ende ghenoemt werden Godt den heylighen Gheesl.^^
550 't Boecften. Van de diye Pausen, met een warachtighe ende seer schoone Verclaringhe enz, {Als H vorige) Ghedruckt buyten Roomen .... M.CCCCC , IXXX. in-8^ , 32 bk.
Andere druk. Op den titel en op de laatste blz. het pauseiyk wapen met inschrifl. Nog andere druk by T. 225.
551 Prognosticatie. Van acht Jaren, namelick vanden Jare M.D.Lxrq.
tot datmen schrüuen sal M.D.Lxxxvi\j gherekent ende be-
schreuen. Door Georgium Vrsinum Plauensem, .... Ghedruckt tot Erffort , door Johan Beek , . . . . M.D.LXXX. in-4°. , 16 blz.
Op den titel zyn zon en maan afgebeeld.
552 Prognosticatie Vaii acht Jaren , namelick van den Jaere M.D.Lx3ng. tot datmen schrijnen sal M.D.Lxxxviy. enz. Met 2 hontsneden op den titel. Ghedruct tot Middelburgh by R. Schilders, Nae de Copye van Johan Beek tot Erfifort. 1583. in-4^ , 16 bk
Andere druk van het voorgaande.
1581.
Zie ook n". 520.
553 Discovrs feit par vn gentilhomme Tovmesien , a vn Seimeur de Henault , sur Ie droit que Monseigneur d' Aiyou fils de ïrance , a {sic) de feire guerre au Èoy d^Espaigne. A Envers , z. n. v. dr. 1581.
in-ff*. , 62 blz.
Betoog van het recht der Nederlanders om Anjou tot Souverein aan te nemen, en van de aanspraken der Fransche liroon op een gedeelte der Nederlandsche Provinciën. Vgl. n'. 472 en Groen v. Prinsterer, Archives, VII. p. 467-76. (W. 496.)
1581. Apolofirie van don Prins van Oranje. 109
554 Apologie ov deffense de tresillvstre Prinee Gvillavme . . . Prince d'Orange : etc. Contre Ie Ban et Edict pubKé par Ie Roy d'Espaime , par lemiel il proscript ledict Seigneur Prince ; . . . Presentee a Mes- sdevTS les Estats Generaals des Pais bas. Ensemble ledict Ban ou Proscription. A Delft. /.n,v,dr. M.D.LXXXI. Op hlz, VIII hei wa)ïen des prinseii met de sweuk: Je Ie Maintiendrai Nassav.
in-4°.,(VIII)enl04blz.
= W. 499. Deze Apologie werd reeds den 13 Deo. 1580 in de vergadering der Staten te Delft voorgelezen; in verschillende talen overgezet werd zy aan de meeste vorsten toegezonden. Voor den schry ver houdt men 's Prinsen franschen hof]prediker PierredeVillers; volgens Molley {Hx$e n/ the Duleh Hepublic lil : 497) is verreweg het grootste gedeelte door den prins geschreven. Verg. de aan- teekening by T. 226.
555 Apologie ov defense de tresillvstre Prince Gvillavme .... prince d'Orange: etc. (Als boven.) De Tlmprimerie de Charles Syluius, s. n. V. pi. {Leulen.) kD.LXXXL in-4^, (XII) en 164 blz.
Andere druk van *t voorgaande met andere spelling. Op blz. XII en 142 vindt men bet wapen van OTanje-fiassau en op de laatste blz. bet drukkersmerk van Ch. Sylvius.
556 Apologie ov defense de . . . Gvillavme . . . Prince d^Orange : enz, (Jls boven.) De 1'Imprimerie de Charles Syluius. Z. n. r. pi. {Leidefi.) M.D.LXXXL in-4^ , (Xïï) en 148 blz.
Dit is nog een andere drnk , waarschOolUk een nadruk van den laatstvoorgaanden. l^el wordt ook hier, even als bO het vorige nnmmer, op de laatste blz. het adres gevonden, maar het drukkersmerk ontbreekt. Verder is hier en daar de spelling eenigszins anders. Ook by de kantteekeningen is verschil waar te nemen. De pagineering is by zonder vreemd. Tot blz. 132 is ze goed, maar daarop volgt dan blz. 229 enz. terwyi de signatuur gewoon doorloopt en er geen enkel stuk ontbreekt. Ook bet wapen aan bet einde der Apologie geplaatst , wQkt af van dat in het vorig nummer.
557 Apologie , ofte Verantwoordinghe des Doerluchtighen . . . Vorsts ende Heeren , . . .^ Wilhelms . . . Prince van Orangien , enz. Teghen den Ban ofte Edict by forme van Proscriptie ghepuoliceert by den Coningh van Spaegnien teghen den voorsz. Heere : waer wt sal blieken hoe- danigh dat s^jn de lasteringhen ende valsche beschuldinghen in den voorsz. Ban begrepen. Ghepresenteert aen Myne Heeren de Generaele Staeten van de Nederlanden. Tot Levden. Éy Charles Silvius. {Met diefis drukkersmerk op den titel.) M.D.LXXXI. in-4^ , 136 blz.
= T. 227. Behalve denzelfden inhoud als de fransche uitgave heeft deze hol- landsche op de laatste blz. nog een brief: „aemien Batlliv ende Scheficneii van BerehHimbacht'* tot publicatie van den ban ged. 25 Aug. 1580.
558 Apologie , ofte Verantwoordinghe enz. {Jls boven.) in-4°. , 130 blz.
Andere druk dan de voorgaande, doch hetzelfde bevattende. Do Brief van den
110 Apologie van den Prins van Orai^e. 1581.
Prins aan de gen. Staten, ged. 26 Jan. die daar op blz. 117 — 118 tusschen- gevoegd is, wordt hier op blz. 129 — 130 gevonden. Achteraan op een afzon- derlijk blad het wapen van Nassau. (T. 228.)
559 Apologie .Ofte Verantwoordinghe enz. Leyden , By Jan Paedts Jacobsz. Anno M.DC.Vn. in-4°. , 120 blz.
= T. 229. Op den titel het drukkermerk en op blz. 2 en 120 het wapen des prinsen met de spreuk.
5(50 Apologie Ofte Verantwoordinffhe mz. {Jls bovni,) Tot Leyden. By Jan Paedts Jacobsz. Anno M.DC.IX. in-4°. , 120 blz.
Herdruk van het voorgaande.
561 Apologie, Ofte Verantwoordinge enz. Hier is bygevoegt, uyt de Nedemntsclie Historie van P. C. Hooft, hoe den selven ... de Souveraniteyt van den Lande by eenighe op-gedraghen , doch bj hen («te) niet aengenomen is geworden. Tot Leyden , . . . Comelis Banheyningh , 1652. in-12°. , (XXH) en 288 blz.
Vergel. Groen van Printlerer^ Archives etc, VUL 410 — 28 (W. 603, waar ten onrechte van den Landen gelezen wordt.) Nog in de jaren 1746 en 1789 zagen uitgaven dezer Apologie het licht.
562 The Apologie or defence , of Prince William , of Orange ,
.... Against the Proclamation and Edict , published by the King of Spaine, by which he proscribeth the saide Lorde Prince, whereby shall appeare the sclaunders, and false accnsations, conteined in the said Proscription , which is annexed to the end of this Apologie.
Printed in French and in all other languages. At Delft.
Z.n.v.dr. 1581. in-4°., 136 blz.
W. 8731 leest ten onrechte op den titel taide Lorde en faid Proicription ^ tenzy hQ een andere nitgave heeft gebruikt.
5<}3 Apologia lUvstrissimi Principis Willelmi Principis Avraicae ;
etc. Ad Proscriptionem ab Hispaniarum rege in eum promulgatam. Ciii adiuncta est Responsio ad qvasdam liieras eidem principi falso a Parmensi adscriptas. Ad Ordines generales. (Met het drukkersmerk van C. SylvUts op den titel.) Apud Carolnm Sylviiim, Typographum Ordinum HoUandiae. Z. w. v. vl. (LeidefL) M.D.LXXXL
in-8^, (XVI) en 142 bk.
Op blz. XVI bevindt zich het wapen van Oranje Nassau. Dit stuk heeft den- zelfden inhoud als de fransche uitgave.
564 Opvscvla qvaedam his temporibvs pemecessaria. De tribvs primarüs cavsis tvmvltwm Belgicorvm , ad ... . Lodoiiicum a Bariaymont , Axchiepiscopum . . . Cameracensem etc. libelli tres. Contra coalitionem mvltarvm reUgionvm, qvam liberam religionem vocant,... ad....
1681. Geschriften Tan ft. Hall en B. Honoriua. lil
Abbatem Marcianensem , . . . Libellvs exhortatorivs ad pacem qyibysyis conditionibus cum Rege Gatbolico facinndam , ad ... . Abbatem Hasnoniensem , Avctore Ricardo Hall Doctore Theologo... {Met drukkersmerk van Boqard op den lilel,) Dvaci, ex officina Joannis Bogardi, . . . Anno 1581. in-8^, (XVI) en 288 bk.
Drie stukken in een band met doorloopende Bignatanr en pagineerlng. In het eerste stak (blz. 1 — 144) worden drie oorzaken der onlusten opgegeven n.1. ftro9ideniia Dei, peceata nostra, et Princeps Auraicus, De laatste heeft het hard te verantwoorden. HU wordt door den BchrQver als tyran voorgesteld en als een Absalon en Julianus Apostata afgeschilderd. Het tweede stuk loopt van blz. 145—234, het laatste van blz. 236 — 288. De drie geschriften hebben elk een afzonderlijken titel met het adres, zijn voorzien van de kerkelQke goed- keuring, onderteekend door: Thomas Siapletonus S» Theologiae Doctor et in Vntvers. buaeena Professor. De voorrede van het eerste stuk is geteekend : Duaci ex Collegio Mardanensi pridie Kal, Febr. 1581. Zie over den schrijver Foppens^ BibL Belg, II. 1068 ; Paquot , Mémoires, Il 481 4* 82.
565 Bartholomei Honorii Leodii. P. H. Admonitio. Ad firatres inferioris Germaniae. Jan het einde: Syluaeducis Excudebat Joannes SchoefiTenis. Z. j. Vohjen nog verscftilleftde andere gedichten van denzelfden dichter als: Brevis et vera narratio eorum quae in postremo Belgico tumultu contigerant , Trivmphvs. S. P. Q. Bvscidvcensis. etc.
in-4^, 52 blz.
Over Bartholomeus Honorius bt| Foppens, Bibl. Belg, ƒ:126.
566 Placcaet Vanden Thienden ende Twintichsten Pennihek, op alle roerende ende onroerende ffoederen inde Nederlandtscbe Provintien. Wt-gegheven by den Coninck van 8paengien , inden Jare M.D.LXXXI. {moet zijn: 1571) Daer by ghevoeght is. De groote alteratie ende beroerte die in de Nederlanden .... ghevol^t is. Na de Copve Ghedruckt tot Brussel, by Michiel van Hamout {sic). Anno M.D.LXXXI.
in-4°.,24blz.
Aan het einde leest men : „ Die vorder ende breeder van desen Handelinghe begeert te welen die lese de Historiën van Pieter Bor ende Emanvel van Meteren.^* Hieruit blijkt dat dit ex. niet vóór 1600 gedrukt kan z^n, daar eerst in 1599 het werk van V. Meteren te Delft het licht zag.
567 Placcaet Vanden Thienden ende twintichsten Penninck, op-gestelt byden Hertoghe van Alva , . . . inden Jaere M.D.LXXI . . . Gnedruckt Bruyssel , by Michiel van Hamont. Anno. M.D.LXXI. Doer nu ... . bv ghevoeght is ... de groote alteratie ende beroerte die .... gnevolght is. Oock mede Hoe de Stede vanden Briele , . . . inghe- nomen werde. . . . hoe die van Vlissingen Duc d'Alfs Soldaten uyt ghejaeght hebben .... Z.n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt Anno M.VIc.IX.
in-4^ , 24 blz.
Latere druk waarvan alleen het eerste blad verschilt.
112 Aanslag van Rnyskensvelt op Brnssel. 1581.
568 Placcaet Vanden Thienden enz, . . . op-gestelt by den Hertor/e van Alva enz, {Jls boveti.) in-4°., 24 blz.
= W. 223. Noff andpre druk.
569 Vermaninghe voorden Raet ende Ghemeente der Stadt van Groenin- ffhen. Gheprent buyten Londen (^. v. v, pi. vu v dr.). Anno M.D.LXXXL
in-4».,8blz.
De nadeelige gevolgen van de vriendschap der Spanjaarden worden hierin «eer breed uitgemeten en Groningen aangespoord om de zyde van Spai\je te verlaten.
570 VVaerachtich verhael vanden Oproerigen beleyde, dwelck Broeder Anthonis Ruyskensvelt Predikere met zijnen aenhanek hebben aengericht binnen (ier Sadt (sic) van Bruessel. Ende tgene des daer vuyt gevolght is. ... Hierby glievoeght dacten ende documenten dienende tot Verificatie ende bewys vanden inhoudt van desen. Ghpprint by my Jan van Brecht , . . , Brussel. Anno. 1581.
in■4^, 56 bk.
= T. 234. Dit zeldzaam geschrift bevat verschillende documenten aangaande de onlusten door Ruyskensvelt verwekt (zie Bor , // 268 r.r.) , o. a. de Publicatie tegen den Koomschen godsdienst (ged. 1 Mei 1681).
571 Die Belegeringe, Besettinge ende ontsettinge der Stadt Steenwyck in sticht van Oueryssel, Anno 1580. beginnende opten 18. Octobris, endigende den 23. February, anno 81. Beschreuen door W il hel- mum Lanium Doccum, Dienaer des H. Euangelü binnen öteenw\jck. Z. n. v. pL eti v. dr. 1581. in-4°., 28 blz.
= W. 608. De titel is gevat in een l|jst van hout-gravures. De opdracht aan den Heer H. Bernardt, Vrijbaenre Ueere van Merode ^ Heere toe Bummmy etc. is ged. 17 April. Men zie over het beleg van Steenwijk Moiley, Rise of the Dutch Bcpublic III. 497—600.
572 Copie des lettres de remonstrance , Du Treshaut et Tresillustre Seigneur,... Ie Duc d'Aniou, etc. Enuoyees a tous les Parlements de France: concemans Ia ferme, et louable resolution prinse par ledict Seigneur, endroit Ia defence et deliurance de ces Païs bas. (Atut het nttdp ; A Alencon Ie ... de May M.D.LXXXl). A Anvers , . . . Chr. Plantin. M.D.LXaXI. Met Iflatitijus drukkersinerk op den titel,
in-4^ , 14 blz.
Achter den titel is een gegraveerd portret (door Hogenberge) van Franascus. Valesivs. Uen. UI. B. F, F.
573 Verandtwoordinghe Van den Stat<^n van Zeelandt, op de PubKcatie ende Verclaringhe T'hantwerpen ghedaen teghen den Dobbelen Zeeuwschen Ducaet, ende andere speciën inde selue Publicatie vermeit. Met het wajmi van Zeeland op dm titel. {{fed. 13 Mei 1581.) Middelbvrch , . . . by Richardt Schilders, . . . 1581. in-4°., 8 blz.
Zio hierover btj Hor II : 292.
1681. Il3
IV. 1581 (26 Juli)— 1609 (9 April).
TAN DE AFZWERING VAN FILIPS TOT AAN HET TWAALFJARIG BESTAND.
574 Sommaire diseovrs svr Ie moyen de conserver, et maintenir la vraye religion christiene, et garder et asseurer les prouinc^ ynies, contre toutes apparentes eutreprinses, traihisons et inuasions, de rEnnemy de la Patrie. etc. Z. n. r. pL en v. dr. Anno 1581. in-4°. , 8 blz.
575 Een trouwe Waerschouwinghe , aen de goede mannen van Antwer- pen. Z. afz. Hiel , z, n, v. pi. , v. dr. en z.j. in-4^ , 8 blz.
Dit gescbrift heeft de strekking om aan te toonen, dat bet geoorloofd is om geheel met den Koning te breken. Het zal derhalve geschreTenzgn circa 1581.
576 Harangve du Chancelier d'Angleterre svr la proposition baillée par la Royne, au Conseil, 8'il conuiendroit assister ouuertement Ie Prince d'Oranges, et les Estatz du Pays Bas, contre Ie Roy d'Es- paigne , En laquelle se void Testat present d' Angleterre. A Coloigne. if. «. V. dr. 1581. in-4°. , 20 blz.
In dit geschrift wordt ontraden, om den Prins van Oran)e openiyk te helpen, daar Engeland zoo doende in een gevaariyken oorlog met Spai\)e zon gewik- keld kunnen worden. Men moet de Nederlanders in stUte helpen en door toezeggingen by ben de hoop levendig houden.
577 Broederl\jcke waerschouwinghe : aen allen Christen Broeders , die van Godt veroordent s^jn, tot de verkiesinghe der Ouericheyt ende Magisixaten, inde Steden der ghevnieerde Prouincien, daer het Heylich EuangeUum vercondicht, ende de ghereformeerde Religie gheexerceert wort. etiz, T'Hantwerpen. Z. w. v. dr. .... M.D.Lxng. den sesten dach August. in-4°., 24 blz.
Vermeld by Bor il ; 298. (T. 239.)
578 Warachtighe Historie , ende ghetrouwe beschryuinffhe vande alteratie ende veranderinghe , ghescmet inde Stadt Mechelen, ende oock vande groote Tirannye, ende onghehoorde wreetheyt vande Spaig- niaerden , daer naer ghevolcht , inden Jare Xv^. LaXIT. Ghedruct tot Mechelen. Z. n. v. dr. M.D.LXXXI. in-4^ , 22 blz.
= VV. 520. De voorrede van dit boekje — uitgegeven met het doel om Mechelen te overreden om aan de zyde der Staten te biy ven — is gedagteckend : 26 Oct. 1681.
579 Remonstrance faict par son Excellence en Anvers ce premier Jour de Decembre a Messieurs les Estatz. 1581. Imprime (Z. n. v. pi. env.dr.) l'An, 1581. in-8^, 8 blz.
In het hollandsch by Bor II; 289, 90, ook T. 244. (W. 522.)
15
U4 Oörlög tusschen Portugal en Spanje. 1581— 1&82.
580 Nieuwe Inventie van rekeninghe van Compaiffnie. Inde welcke verclaert wordt een zekere corte ende generale reghele, om alle Rekenynghe van Compaignie ghevvislie ende liehteUc te solueren. Gheinuenteert en nu eerst int licht j^hegheuen door Simonem
Stephanvm. Ghedrvckt Tot Delft, oy Aelbert Hendricsz
Anno 1581. in-4^ , 24 blz.
1582.
581 Politicq Onderwijs. Inhoudende diuersche ende seer ghewichtighe Argumenten ende bewys-rededenen {sic) , . . . . daer by crachtelück bewesen wordt, dat niet sonder oorsaecke ende treflPelycke motyuen, Sijne Excellencie, ende de Generaele Staten vande ghe-vnieerde Nederlanden, versuecken datmen met nieuwen Eede, den Coninck van Spaignien ende syne adherenten soude versaecken, ende der teghenwoordigher Ouencheyt, d'Lant ende malcanderen teghen de selue Hulde ende Trouwe belonen, waer omnie oock den seluen Eedt by eenen yerfieliicken .... behoort ghesolemnizeert ende ghe- daen te wordden. Tot Mechelen , By Jacop Heyndrix. 1582. {De vmr^ rede is ged. 13 Jan. 1582.) in-4°. , 42 blz.
= W. 626. Bor II : 293 en 338.
582 Sommaire declaration des ivstes cavsas et raisons qui ont nieu et
meuuent Ie treshault Prince üom Anthoine Roy de Portugal ,
etc. de faire , et de continuer la guerre , tant par mer que par terre , au Roy de Castille, etc. {gvd. 15 Mn) Z. n. r. ;?/., \\ d. ni z.j.
in-4^, 10 blz.
= T. 266.
583 Corte verklaeringe van de reehtveerdighe oorsaeeken ende redenen, de welcke .... Dom Anthoine Coninck van Portugael , van Algarbes , etc. beweeght hebben ende beweghen , d'orloghe te voeren ende te volherden soo wel ter zee als te lande, teghen den Coninck vaii Castilien, ende teghen alle de gene die hem hulpe oft bystandt doen, oft doen sullen in wat manieren dat soude moghen wesen. Aan het einde: Ghedaen te Tours den XV. dach van May, int Jaer M.D.LXXXn. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
HoU. vertaling van 't voorgaande.
584 Oorsake van tOorloch in Spaengien. Corte verclaringhe van de reehtveerdighe Oorsaeeken ... de welcke den . . . Coninck van Poor- tugael , . . . beweecht hebben ende beweghen , dOrloghe te voeren . . . teghen den Coninck van Spaengien . . . Wt den Francoyschen ghe- dnickt te Tours in Toureynen. Z.u.v.dr. Anno 1582. in-4°., 8 blz.
Andere nitgave van 't voorgaande.
1582. Moordaanslag ^au Jauroffay. 115
585 La io\jeTse et magnifique entree de Monseigneur Fran9oys de France , . . . . , dvc de Brabant , d' Aiy ou , Alenfon , Berri , etc. en ... .
Anvers. Met Plantijiis drukkersmerk op den titel. A Anvers,
Christophle Plantin , M.D.LXXXn. in-4°. , 60 blz.
Zie Bor, IL 297 v,v.; Motley , United NetherlandSj lil, 581 p.r. Ex. gelQk aan T. 245 waar de uitgave in-folio met afbeeldingen wordt vermeld.
586 De blijde ende Heerlyeke Incomste van Myn-Heer Franssois van Vranckryck , . . . . Hertogh van Brabant, van Anjou, Alensson, Berri , etc. in sijne zeer vennaerde stadt van Antwerpen. {Ket het drukkersmerk van Plantijn op den titel.) T' Antwerpen , . . . Ctristoffel Planty n. M.D.LXXXn. in-4^ , 64 blz.
Hollandsche uitgave van het voorgaande.
587 Bl\jde Inkomste vanden Hertoghe van Alen^on. Z. afz. tit. s. fi. t;. pi- , V. dr, en z. j. in-4°. , 36 Wz.
De 2 eerste blz. bevattende den titel enz. ontbreken. Het stuk bevat de arti- kelen door Ai^ou b{i zyn Incomsie bezworen. Zie Bor, IL 298.
588 Een Dialogve Oft Tsamensprekinghe tusschen de goetwillighe Ghe- mejmte ende die Edele . . . Meere , . . . die Hertoghe van Aniou. etc. onse gheduchtighe Heere. t' Antwerpen : By Niclaes Mollyns .... M.D.LXXX1L Met hel fransche wapen op den titel, in-4°. , 8 blz.
Na een kort overzicht gegeven te hebben van hetgeen er sedert den aanvang der onlusten is geéchied, zegt de goetwillighe Ghemeynte: y^Waeromme wy v met aider reuerentien bidden {naerdien uwe Incoempxte ons van herten aenghenaem is) ons ie willen ontfanghen in uwe protectie ende altoos htt Officie eens goeden Prineen nuer ons te willen vserenj*^ Verg. T. 247 waar echter de naam van den drukker gespeld is: Nicolaes Mollijns, Andere exemplaren missen de woorden: Met PriuUegie.
589 Een dialogve , Ofte Tsamensprekinghe tusschen de goetwillighe
Ghemeynte , ende die Hertoghe van Anjou , etc. Te Ghendt ,
By Gaultier Manilius , . . . 1582. in-4**. , 8 blz.
Andere druk bt| een anderen uitgever.
590 Cort verhael Van t'moordadich feyt gepperpetreert Inden Persoone vanden .... Prince van Oraengien, • • • bv Jan Jauregui Spaengnaert. (Met Plantijn'* s drukkersmerk op den titel,) T' Antwerpen , Ten huyse van Christoffel Plantyn. M.D.LXXXII. in-4^ , 16 en 44 blz.
Achter het Verhael: het Privilegie van den drukker ged. 3 Sept. De stukken, waarvan de Spaanscho in 't oorspronkelijk en Hollandsch gedrukt zQn, zyn gedeelteiyk by Bor {11, 314; Aulhenl, Stukken, IL 99— lOt) overgenomen, doch van de Spaanscho een andere vertaling. De Confessien vindt men aldaar echter niet. vT. 248.)
591 Cort verhael van t' moordadich feyt enz. {Als boven.) Overgedrukt
116 Moordaanslag van Jaoreguy. 1582.
uit het Afilwerpsch Ardnevenhlad ^ deel IV, bladz. 9 en volgende. Antwerpen, Guü. van Merlen,... 1870. in-4°., S) blz.
Latere herdruk van het voorgaande.
592 Cort verhael. Van het Moordadich Yeji bedreuen tegen den persoon vanden doorluchi[jghen . . . Prince van Oraengien .... Door eenen Spaen^ert . . . Jan Jauregui . . . Ouergheset wfc den Fransoysche in neder Duytsche. Ghedrackt tot Antwerpen, Z.n.v.dr. 1582.
in-4^ , 12 blz.
Andere hollandsche uitgave. De vertaling der spaansche stnkken komt woorde- IQk overeen met die van Bor, Authenl. Stukken^ //. 99 — 101.
593 Bref recueil de Tassasinat, commis en la personne dv treedllvstre Prince , Monseigneur Ie Prince d'Orange , . . . par Jean Jauregui Espaignol. {Met Plautijn^s dnikkersmerk op rfefi titel.) A Anvers,.... Christophle Plantin , M.D.LXXXn. in-4^ , 66 blz.
= T. 849. Dit is de franicbe nitgave van de voorgaande , die tegeiykertyd met de hollandsche nltgate verscheen. Zie Motley, The Hite of ihe DuUh Bepublic Ui, 6SBv.p,:Bor //, 818.
594 A trve disoovrse of the assavlt committed vpon the person of the most noble Prince, William ... of Orange, . . . With the true Copies of the writings, Examinations , Depositions, and Letters of sundrie offenders in that vile and diuelish attempte, Faithfiillye translated out of the frenche Copie printed at Antwerp by Christopher Plantin. Anno. 1582. {Met eeti drukkersmerk op den ttiei eti een houttmeé op de laatste bh.) Imprinted at London for Thomas Charde and William Broome. Jan het einde: At London,... 1582. in-8^, (IV) en 90 blz.
Vertaling van het voorgaande.
595 Copie: Einer Missiue wt Antwerpen geschreuen an den Heren Si»tholder vnd Bhaden des Fustendumbs {sic) Gelder vnd 6rae£E9chap Zutphen. In dato als die Copye mit sich brengt. 1582. {Het wapen van Arnhem op den titel.) Ghedruck toe Aemhem, By my Wilhelm Janszoen van Campen. z.j. in-4^, 8 blz.
Dit is een brief van 18 Maart met postscriptum van den 19d6B, over den moord- aanslag van Janreguy.
596 Extract u\jt den originelen Vier-schaer-boeck Berustende ter Secre- tarie der Stadt Antwerpen, beginnende den 5. january 1582. ende eindigende den 11. januar\j 1596. nopende uaspar de Anastro, Jehan Jareguü* antonius Timmermans ende Pedro de Hardomez, rakende de Moordt des Prince van Oraegnien. In handschrift.
in-4°. , 12 blz.
597 Disco vrs svr la blessvre de monseignevr Ie Prince d^Orange. {Mei
1581 Moordaanalagen van Jaareguy en Salcedo. 117
vianet op den tüel.) Z, ». v. p/. en v, dr, Imprimé en 1'An M.D.LXXXn.
in-4^, 30blz.
= W. 536. Zeer heftig Toonü tegen Filipe en Oranvelle. Dit geeolirift kan niet YÓÖr Jnli zlJn geschreven, zie biz. 26.
598 Discouis oft Verhael ghemaect op de auetsure van mijn Heere de Prince van Oraiffnen. Z, n. v, pL en v. dr, ünednict Anno M.D.LXXXIT.
in-4°., 24 blz.
=: T. 250. Vertaling van het voorgaande.
599 Verhael op de Quetsore van M\jn heer den Prince van Oragnien. (Met vignet op den titel.) Z. n, v. pL eti v, dr. Ghedruckt int iaer M.D.LXXXTL in-4^ , 26 blz.
=z W. 637. Andere hollandsohe vertaling van n^ 697. Bor^ Autheiit. Stukken, 119—127.
600 Wreede Turcksche , Vvonderly cke verhalinghe van dit leste verraet , voorghenomen teghen Ducks Daiigiu (sic) onsen gheduchtiffhen Heere , ende teghen den Bedelen Prince van Orangien, ghes(3iiet binnen
Biwghe desen vierentwintichsten dach van July. Anno 1582
Oock ware t\jdinghe van de sterckte van ons Legher, ende de hulpe die tot onser assistentie compt. (Met een tvapen op den titel.) Ghedruckt by my Jan Moyt Jacobszoon van Leyden. Anno 1582. in-4°., 8 blz.
= T. 269. Zie: Molleyy The Hise of the Dukh Republic /// ; 569.
t)01 Copye. van eenen brief geschreuen wt Brugghe aen eenen goeden Patnot tot Antwerpen, waer in verhaelt wordt den veraderlicken (sic) aenslach , deur den welcken sommige verraders zyn hoochz (de) (Anjou) ende zyn Exe (Pr iw» v. Oranje) hebben willen ombringhen. Z. afs. tit. , z. n. v. pi. , v. dr. ett z.j. in-4^ , 4 blz.
De brief is ged. 24 Jnli. Andere drok van W. 642 , waar o. a. gelezen wordt : verraderlieken, sommighe. Hoocheyt enz.
602 Warachtich verhael van tghene dat binnen . . . Brugge gheschiet is inde maent van Julius 1582. Inhoudende De middelen die de Coninck van Spanien wederomme heeft willen te wercke stellen om den
Hertoghe van Brabant, Ghelderlandt , Ai\jou, Alenchon etc
ende den Prince van Orangie het leven te benemen enz ^.n.
V. pi. en V. dr. Anno , M.D.Lx:a\j. in-4''. , 8 blz.
Met de sententien. Andere dmlc van 't volgende Zie Bor, tl. 831-*32; vergel. Groen van Prinsterer, Archiveé, VIII, 133—86 (W. 543.)
603 Een Vvarachtighe geschiedenisse die binnen de vermaerde Coopstadt van Brugghe, in het Jaer 1582. ghebeurt is, deur dien dat Coninck Philips van Spaegnien wederomme nieuwe .... Moorders ghehuert .... heeft, om den Hertoghe van ... Aig'ou ... ende den Prince van
118 Moordaanslag van Salcedo. 1582.
Orangie het leuen te benemen etiz. Delft, Bv Oomelis Jansz......
M.D.LXXXn. in^^ , 8 blz.
= T. 260. Vergelök 't voorg.
604 Een waraehtighe gheschiededenisse {sic) die binnen . . . Bruf ghe in het Jaer 1582. ghebeurt is, deur dien dat Coninck Philips van Spanien wederomme nieuwe Verraders ende Moordere . . . uutghe- zonden heeft, om den Hertoghe van . . . Anjou Alenchon etc. . . . ende den Prince van Orangie het leven te benemen . . . Brugghe by my Thomaes Moerman, ... M.CCCCC.Lxxxü. in-4^, 8 blz.
Nog andere druk.
Ö05 Vray discovre deceqvi est advenvenla Ville de Bruges, au moisde Juillet 1582. ContenantLesmoyens desquelzle Roy Phihppe d'Espaigne s'est voulu nouuellement seruir, pour faire assasiner, ou tuer par poison , Monseigneur Ie Duo de . . . Aniou , . . . et attanter Ie mesme en la personne de Monsieur Ie Prince d'Orange. {Met vignet op den titel.) Z. n. V, pL en v, dr. Imprimé en Tan M.D.Lxxxii. in-4^. , 8 blz.
Frnnsche vertnling van de voorgaande
606 Michaelis Baii in sacra Theologia Begii Professoris , ... de Jura- mento Antvverpiae in domo ciuica concepto et comprobato 12. Aprilis Anni 1582. quod iussu Ducis Alenzony a ciuibus exigitur, Epistola ad dominum Doctorem Petrum Castillo .... {Met drukkersmerk op den titel.) Lovanii , Apud Petrum Zangrium Tiletanum. {Aan het einde : . . . Excudebat Joannes Masius , Typographus iuratus , . . . . IMiaronder een vignet). M.D.LXXXÜ. Cvm gratia et privilegio. in-8°., 16 blz.
= T. 261. Den Katholieken te Antwerpen was de uitoefening hunner eeredienst toegestaan op voorwaarde, dat zü Filips afzwoeren en den eed van trouw aan Anjou zouden afleggen. Petrvs Casiiih had aan Baius raad gevraagd en deze tracht nu in dit stuk het ongeoorloofde van zulk een eed aan te toonen. Vooraf gaan in het hollandsch de woorden van den eed. Aan het einde vindt men de kerkelQke goedkeuring.
607 Cort ende claer bevvys. Van geen der weerden te syne. Den Eet binnen Andtvverpen op het Stadthuys, gheconcipieert ende gheap- probeert. Welcken gheeyscht wort doer beuel des Hertoge van
Alenzon , van die Borgers van Antwerpen Tot Loeuen. By
Peeter Zangre. 1582. Met gratie ende Priuilegie. in-8^. , 16 blz.
Vertaling van het voorgaande. De naam des schrfjvers en die van den adres- saat zi)n hier niet genoemd. Ook wordt de kerkelijke approbatie hier niet gevonden. Aan het einde bevindt zich een vigoet.
608 Brevis per conclvsiones aliqvot dedvctio, qva demonstratur eorum crimen, qui nouo etjfictitio Brabantiae duci juramentum praestant obedientiae et auxil\j , aduersus Hispaniarum Regem et ei adhaerentea.
1582. Brieven van Granvcllc. 119
Auctore Joanne Lensaeo Belliolano, Sacrae Theologiae Regio Louan\j Professore. {Met dnikkersmei'k op den lüeL) Lovanii, Apud Petrum Zau^rium Tiletanum (Aan hel einde: Lovanü, Excudebat
Joannes Masius , Typographus juratus , ). M.D.LXXXn. Cvm
gratia et privilegio. in-8^, IG.blz.
Zie de beide voorgaande nnmmera. He( stuk is voorzien van de kerkeiyke goedkearing.
609 Copie Van het Placcaet van d'Inquisitie ghemaeckt ende ghepubliceert bydeu nieuwen Bisschop van Luyck {Ei^isl , hertog van Beijeren), ftiidtsgaders een Christelycke Waerschouwinghe aende Inwoonders des Landts van Luyck, ende alle andere goedthertigheu. (ged, 20 Apriiy T'Hantwerpen .... Jasper Troyens .... Anno. 1582. Op den titel het jHiuselijk wapen; in hel schild staat gescli reven : d*Inquisitie van Luyck. in-4^, 8 blz.
610 VVaerachtic verhael van die geluckige Victorie die God de Heere be- lieft heeft onsen Volcke te verieenen ouer die geweldighe , ende stercke Stadt van Aelst den xxiy. Aprilis laetstleden. Anno. M.D.LXXXll. Met een groote houtsneé op den titel. Gednickt Z. w. r. pi. en v, dr, MDLxxxy'. Aan het einde een wapenschitd. in-8°. , 8 blz.
Zie Hor, il, 322.
611 Lettres interceptes du Cardinal de Gran veile et autres. A Anvers,
Christofle Plantin. M.D.LXXXll. {Met Plantijns drukkersmerk
op den titel,) in-4°. , 58 blz.
= /r. 257. De brieven van Granvelle zfjn van 8—30 April 1582; in deze be- Langryke verzameling komen slechts enkele stukken van anderen voor. Voor zooverre de brieven in het spaansch zyn geschreven, is er eene fransche ver- taling aan toegevoegd, hor, II, 338 en Auihenlieke slukketi : 101—114, waar z|j in het hoUandsch vertaald zyn. (Zie volgend nummer.)
612 Afgheworpen brieuen Van den Cardinael van Granuelle ende andere. Ouergheset inde Nederduytsche spraccke wt de originale copyen. ï'Antwerpen. Bij Christoffel Plantyn M.D.LXXXIL {Met Plan- tijns drukkersmei'k op den titel,) in-4°. , 44 blz.
= W. 535. Vertaling van het voorgaande.
613 Premiere Apologie povr Monseignevr, et les Estats des Pays-Bas. {Met vuinet op defi titel,) Z, n, v. pi. en x\ dr. M.D.LXXXIL
in-4^, 38 blz.
De bedoeling van dit voor Ai\jon hoogst vleiend geschrift was, om buitenslands de voorstellingen van de spaansche zyde te bestryden. (W. 540.) Volgens de Bibl, iiely, i.v. Le Petit is waarschyniyk J. F. Le Petit do sohryver.
614 De waerachtige ongetwijfelde geschiedenisse , oft cort veehael {sic),
120 Verraad van Lier. 1582.
hoe ende in wat manieren de laetste Ontsettinghe der Stadt Lochum , op denxxi\j. Septembris gheschiedt , ende yictorioselick yergaen is. . . Aan het einde: Ghedruct tot Aemhem by Willem Jansens 2. j.
in-8^, 8 blz.
Zie: Bor^ II. 884 & 886.
615 Brief discovrs de la trahison adyenve en la ville de liere en Bra- band, par vn Gapitaine Escossois, nommé Guillaume Semple; qui estant lUec en gamisou , l'a liurée es mains de l'ennemy en l'An 1582. Ie 2e iour d'Aougst. Z. u. v. pL en v dr, L'An M.D.Lxxxn.
in-4°., 8 blz.
Zie Bor^ II, 832, 338, die dit stnk Bchynt gekend te hebben.
616 Gort, ende warachtich Verhael vande verradeiye der Stadt van Liere. üheschiedt door Gapiteyn Semple met syne Schotten, die aldaar in ffamisoen ligghende , de selue hebben verraden , ende den vyanden gheleuert , int iaer M.D.lxrxg. op den tweeden dach Augusti. Z.n. V. pi. en v. dr. Anno M.D.Lxxxy . in-4°. , 8 blz.
Hollandache uitgave van 't voorgaande.
617 L^entree magnifiqve de monseignevr Francoys filz de France ,
Duc d'Aniou , etc. Faicte en sa Metropolitaine et femeuse Ville
de Gand Ie XX™'' d'Aoust , Anno 1582. {Met het drukkersmerk op den
titel.) A Gand , Ghez Gomille de Bekenare , avec Jehan vanden
Steene .... 1582. in-4°. , 20 blz.
Dit zeldzaam geschrift is in 1841 herdrukt by C. Annoot. Vanderhaeghen {Bibl. Gani. / ; 867) meent C. de Hekenare voor den auteur te moeten houden.
618 De eerlicke incomste van onsen .... Heere Fransoys van Vrancke- rijcke , In ^e vermaerde Hooft-stadt van Ghendt den xx«» Au- gusti : M.D.LXXXII. Te Ghend , By Gomelis de Rekenare ,
Met Jan van den Steene , , . . . Anno M.D.LXXXn. Met een drukkers- merk op den titel en vignet op de laatste blz. in-4°. , 16 blz.
Zie //or, //. 383. Vertaling van n«. 617, welke vertaling aan Lucas d'ileere wordt toegeschreven; zie Vanderhaeghen ^ Bibl, Gantoise I, blz. 368, waar onder n°. 708 een andere druk voorkomt. Daar n.1. leest men: Hooft^itad^ Ghendi enz.
619 Traduction des Inscriptions Latines faites a L^occasion de L'Entree du Duc d'aiyou et d'alencon en la ville d'anvers en L'annee 1582 Par Jean de la Jessée Secretaire de la Ghambre dudit Duc d'amou. (Geschrevef^ Copie s. ;.). in-4®., 20 blz.
620 Neuwe Zeitung Ausz Hispanien, von der grossen EriegszBestal- lung, Macht vnd Gewalt, damit Königliche Mayestat, die abge- fallene Niderlanden , in eigener Personen heimzusuchen , Vnd wider vnder billichen gehorsam zubringen vorgenommen haben. Jetzt
IM. Kerkeigke saken. l21
neuwlich ausz Hispanien an etliche Herren ynd hohe Personen Teutscher Nation geschrieben. Den 20. Mart\j in Truck yerfertiffet, zu Lützelbuig , (s. n. v. dr.) 1582. in-4°. , 8 dIz.
"621 Bemonstrance of vertooch by die van Levden den Heeren Bitter- "^ V schappen ende Steden rejpresenterende de btaten slants van Hollant , in Februario zvcLxxx\j hare mede-litmaten gedaen, nopende ^verhandelde der Predicanten, inden laetst- voorledenen zomer tot Middelburch in het Nationael Öynodus (zo zyt noemen) vergadert . geweest zijnde , met den gevolge van dien. Z, n. v. pL (*n v. dr. Gedruct int Jaer M.D.LXXXIL in-4^ , 16 blz.
= W. 628. Uytenbogaertj Kerckel. Bist. 216-219; Brandt j Eist. der Reform. /, 678 v.v. Dit protest tegen de synode ran Middelburg (1581) is een warm pleidooi voor de gewetensvryiieid en tegen alle kette^agery. In stilte gedrukt cti ia Febr. aan sommigen medegedeeld werd dit protest (onderteekend door J. van Hout) in Maart aan de Staten aangeboden. Uet stuk is opgenomen in de Auiheniieke stukken b|j Bor^ IL 116 en in de Werken van Coornhert (Atnst. b^ Colom 1630) II. f. 184—188. Wellicht had Coornhert er deel aan. Vergel. de aan- teekeningen b|j W. en bU T. 246.
622 Antwoorde Der Dienaren des Woordts ende Ouderlinghen der Kercken van Hollandt .... onlancks vergadert gheweest z\jnde tot Haerlem : Aen ... de Staten desseluen Landts : Op de Remonstrantie by de Ouericheyt van Leyden , . . aengaende t' verhandelde der Dienaren des Woordts end' Ouderlinghen der Nederlandtsche Eereken in het
Synodus tot Middelburch , etc Tot Delft , By Aelbert Henricxz.
.... 1582. in-4^ , 40 blz.
= W. 530. Brandt, Historie der Reformatie 1.081.
623 Sendtbrief Caspars Coolhaes, Dienaer des Godlicken woordts, residerende tot Leyden. Aen de Dienaren des Goddelicken woordts in Suyt ende Noort-hoUant, te samen ende eenen yeghelicken besonder. Om niet ont\jdelick voort te gaen , int oordeel gnegheuen by de versamelinge binnen Middelburch in Junio Anno 81. gehou- den, die buyten recht voor een nationael Synodus wtgaet enz. enz. ged. 10 Maart. Z. n. v. pL en v. dr. M.D.LXXXII. in-4^ , 56 blz.
Zie over C. Coothaes: uytenbogaertj Kerckel. Historie, bis. 205 v.v,; J. Triglandf Kerekelüeke Geschiedenissen blz. 177'>189; Brandt ^ I. blz. 674 v.v.
624 Gort eenuoudich ende waerachtich verhael , waeromme Gaspar Goolhaes Rredicant gheweest zynde binnen Leyden , eyntelick .... den xxvo" Marty, .^&mo M.D.LXXXII. byden Synode Prouinciael van Hollandt, vander Kercke Ghristi is gheexcommuniceert. Ghestelt van weghen der Predicanten ende Ouderlinghen, inden voorsc. Synode vergadert : . . . {Met titelvignet.) Ghedruckt in . . . Dordrecht , by Jan Gamn. 1582. in-4°. , (XU) en 134 blz.
Zie de aanteekening bf) het voorgaande nammcr.
16
i^i „ Vermaninerhe '' van Marniz. 1682—1583.
625 Rroeve Van de Heydelberghsche Gatechismo, omme te verstaan Of die voort gecomen is uyte Godlycke Öchrifk , dan uyt het nienschel\jcke vemufk. Wtgliegheven tot allemans oordeel ende waarschouwinghe door D. V. Coornhert. .. . {Met drukkersmerk op den titel.) Na de Copie ghedruckt inden Jare . . . 1582 ... Z. n. v. pi. en v. dr. {by Jasper Tournay^ te Gouda). in-4^, 40 blz.
Zie Ik. J. ten Brifiky Oirck Vokkertsen Coornhert en zyne Wellevenskunst, blz, 209 ett 210; Bogge, Bibl. van Hemonstr., Gesehr. blz. 1.
1588.
Zie ook no. 552.
626 Ad potentissimos ac serenissimos Reges, Principes, reli(j[uosque amplissimos Ghristiani orbis Ordines. Seria de Èeip. Ghnstianae statu eiusque salute atque incolumitate conseruanda. Germani cuiusdam Nobilis et Patriae amantis viri Gommonefaetio. ^. w. v. pi. en V. dr. 1583. {Met vignet op den titel en op de laatste blz.) in-4*^. , 32 blz.
= W. 550. De schrijver is Filips van Marnix, Heer van StAIdegonde, die hior ▼oor Spai^je's heersclizucht waarschuwt; zie Bor, 11. 396. Tegeiyisertyd ver- schenen hiervan een hollandsche en een fïransche vertaling, zie volgende nummers.
627 Emstighe Yermaninghe vanden standt ende gheleghentheyt der Ghristenheyt, ende vande middelen haerder behoudenisse ende
weluaren. Aen alle Staten van Ghristenryck. Door eenen
duytsclien Edelman, liefhebber des vaderlandts. {Met vignet op den titel.) Z. n. V. pi. en v. dr. M.D.LXXXm. in4^ , 28 blz.
:= T. 270. Hollandsche vertaling van het voorgaande.
628 Bemonstrance serievse Sur 1'Estat de la Ghrestienté: et des moyens
de la conseruation et salut d'icelluy , dedié Aux Estats de la
Ghrestienté. Par vn Gentil-homme Allemand amateur de sa patrie. {Met vignet op den titel.) Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXXXIII. in-4°. , 30 blz.
= W. 551. Fransche uitgave van n^. 626.
629 Edict dv Roy povr la creation des offices de vendeurs de poisson de mer , frais , sec et sallé , par toutes les villes , bourgs , bourgades , haures, et ports de ce royaume. (Met Hiel vignet.) A Paris, Pour la vefiie, Nicofas Roffet . . . M.D.LXXXIIL in-8^ , 24 blz.
630 DOm Anthoine by der gratiën Godts, Goninck van Portugael, enz. {Maatregelen van dezen koning ter bestrijdimj van Filips 11^^ Aan het einde: Ghedaen tot Roel den xv. Septembns , . . . M.I).LXXXin.
in-4^, 6 blz.
631 Edickt ende Mandaet, des aerts Bisschops ende Keur- Vorst tot
1583. Fransclie Furie. 123
Cuelen , Verhalende die oorsaeck , ende Emstich voornemen dwelck hy heeift tot Invoeringhe des Euangeliiims ende Religions Vrede, Grhepublicheert tot Bonn, int Jaer . . . M.D.Laaad\j. (gcd. 17 Jan.)
Ghedrvckt T'Hantvverpen by my Paulus Braeck-velt , anno.
M.D.Lxrn\j. in-4^, 8 blz.
= W. 558. Op den titel de wapens van den keurvorst en van de stad Keulen , en op de laatste blz. het rykswapen. Dit stak by Bor, II, blz, 360 v,v, VgL: Groen van Prinsterer, ArchiveSj VIll, 177—87. 214—217. 238 v.v.
632 Edickt ende Mandaet, des aerts Bisschops ende Euer- Vorst tot Cuelen, etiz. als het voorgaande nummer. in-4®., 8 blz.
Het eenig verschil tusschen dit ex. en het voorgaande bestaat hierin, dat hier op de laatste blz. boven bet rykswapen gevonden wordt: Godt alleen die Eere.
633 Responce d'vn bon patriot et bovrgeois de la ville de Gand, au libelle fameux, intitulé Juis d'vn Bourgeois de la ville de Gand^ qui se ressenl amerement des calamitez de sa ville. (Met vignet op den titel.) Z. n. V. pi. en v. dr. M.D.LXXXm. in-4^ , 24 blz.
= T. 267. Dit geschrift heeft ten doel Oranje in bescherming te nemen tegen de beschuldigingen, in het genoemde pamflet (van Champagney) tegen hem ingebracht, welk vlugschrift by W. 549 is vermeld. Zie aldaar.
634 Responce dVn bon patriot et bovrgeois de la ville de Gand, au libelle fameux de Sr de Champagney, intitulé Auis d'vn Bourgeois de la ville de Gand, qui se ressenl amerement des calamitez de sa ville. Z. n. V. pi. en v. dr. M.D.LXXXIII. in-4®. , 22 blz.
Dit is een ex. van het vorige nommer der Responce, aUeen hierin verschillend, dat op den titel Champagney als schryver van het Auis wordt genoemd, terwyi het ook een ander vignet op den titel heeft.
635 Den xviysten Januarii 1583 in Antwerpen. {Brief over de geheurte^ nissen van 17 Januari met opgave der gesneuvelde en gevangen genomen fransche edelen). Zonder a/z. titel , z. n. v. pi, , v. dr. en s. j. in-4°. ,4blz.
Dit schynt een afdruk of uittreksel van een der brieven te zyn, van welke Bor {II. 343 volg,) spreekt, als kort na den aanslag van Ai;}ou op Antwerpen ge- schreven „by personen van qualiteit, ook Gedeputeerde van Provinciën". (W. 556.)
636 Corte verclaringe (ged. 25 Jan.) , ghedaen by Borgemeesteren , Schepe- nen ende Baedt der stadt van Antweimen, nopende den aenslach tedben de selue stadt aengericht den XVII. deser maent January. M!D.LXXXni. stylo nouo. Midtsgaders de brieuen van Oredentie ende Instructie bj syne Hoocheyt gesonden aende voorsz. stadt, ende sekere Missiue aen mynen- Heere vanden Tempel. Met het
wapen van Antwerpen op den titel t' Antwerpen inde Druckeiye
van Christoffel Plant«n. M.D.LXXXin. in-4°., 22 bk.
= W. 555. Anjou trachtte de fransche furie te verontschuldigen door te beweren ,
124 Fnuifiche Fnrie. 1583.
dat de beleedigingen , hem te Antwerpen aangedaan , aanleiding tot die ge- beurtenis hadden gegeven. Het gemeente-bestnar sond nu deze verklaring in het licht, waarin de bewering van Anjou weerlegd en de houding van het gemeentebestuur verdedigd wordt. Zie Bor^ II, 346; Motley^ lil, 572 v,v,
637 Corte verclaringe, ghedaen by BoTgemQesteTenens.aUtheivoorgaafide.
iii-4^ , 22 blz.
= T. 264. Dit ex. verschilt slechts in zooverre van het Yoorgnande dat het wapen op den titel hier kleiner is.
638 Corte verclarinffe , ghedaen by Burgemeesteren etiz. Tot Antwerpen. By Heynrick Heynrickzen In die Lelye. Bloeme. Int Jaer 1583.
in-4^ , 16 blz.
Slechte copie van de nummers 636 en 637.
639 Corte verclaringe, nis. Tot Delft, By Aelbert Hendricxz, aent Merct-veldt , na de Copye van Antwerpen. (Met vignet op den lilel.) M.D.LXXXin. in-ï^. , 20 blz.
= T. 266.
640 Corte verclaringe efiz. Na d'inhout der Cqpyen Ghedrackt tAnt- werpen by Christoffel Plantyn. M.D.LXXXIIl. Ende Men vintse te Coope T^hertoghen Bossche In die Kerckstrate Inden Bibel , by Jan van Turnhout. Mei houtsneê op den titel. in-4°. , 8 blz.
Compressor gedrukte uitgave van de vorigen. De brieven komen hier alleen in de hollandsche vertaling voor.
641 Corte verclarinffe ghedaen bv Borgemeesteren, enz, Overgedrukt uit het Antwerpsen Archievenblad , deel IV, bladz. 82 en volgende. Antwerpen , Drukkery Guil. van Merlen , . . . 1870. gr.-in 8°. , 12 blz.
Latere herdruk.
642 De Warachtighe verhaelinghe vanden Inval der Prancoisen binnen Antwerpen en de wederom wtsmytinge Corte verclaringhe , gedaen b\j Borffemeesteren , Schepenen ende ïlaet der Stadt van Antwerpen , ^*5. . . . yMet vignet op den titel.) Ghedruckt tot Amstelredam by Comelis Caeszoon {sic) opt water int Schryfboeck {De naam van den dmkker is ClaeszooiL) Naer de rechte Copie die ghedruckt is , t' Antwerpen inde druckerie van M. ChristofiFel planten. Deur ordonnantie van mün Heeren. Z. j. in-4°. , 12 blz.
Op de laatste bladi0de bevindt zich een vignet, en daaronder een houtsneê.
643 Warhafftige newe zeitung von der Statt AntorflF, wie vnnd in welcher manieren der Anschlag gegen dieselbige Statt angericht den 17. dieses Monats Januarvj. 1583. Mitsampt den Credentz Brieffen,vnd Instruction von seiner hocheit gesandt an die vorschrieben Statt,
1583. Fransche Farie. 126
vnd sichere Missiue an den Herem (sic) vom Tempel. Ausz dem Exemplar so zu AnttorflF in Druck anszgangen , durch öürgemeistem ynd Scheffen daselbst geapprobiert , vnd alhie auifs fleissigst vber-
gesetzt. {Met vignet op den liteL) Gedruckt zu CöUen bey Gott-
frid von Kempen. 1583. in-4°. , 20 blz.
644 EEN YVaerachtich verhael ofbe wouderl\jcke gheschiedenisse vanden aenval der Fransche Soldaten aende Cibdorp poorte in Antwerpen den xvn.ten van Januarius, M.D.IiXxxi\j. Item oock tverhael van datter gnescheit (sic) is den voorseyden dach in Vlanderen ende andere plaetsen. Z. n. v. pi. m r. dr, Ghedruckt int Jaer .... M.D.Lxxxiii.
in-4^ , 8 blz.
645 Eeen (He) Corte Verhaelinghe van alle het geene geschiet is binnen Antwerpen op den XVI ende XVII Janiiarii, naer de nieuwe Cal- culatie te rekenen des Jaers 1583 Ghedruct anno MDLXXXiy. (Geschreven Copie uit tateren tijd,) in-4*^. , 14 blz.
646 tVeld-teecken der Pranchoysen.
Anno diyentachtentich is dit gheschiet, Janus seuenthien, t' Antwerpen inder ste: Maer Godt heefk ons gheholpen wt dat verdriet: Doe sy riepen: Tue: Tue: la Ville giiignée: Z. «. V. pL , i'. dr. en z, j, een blad in-plano.
Spotlied op de Franschen naar aanleiding van de fransche forie. Opgenomen in de N§d. Geschiedxangen (van v. Vloten) U ^ 274 r.
647 Verhael van de warachtighe ghelegentheyt des grouwelycken aen- slachs , by den Francoysen gedaen op de stadt van Antwerpen , den xvyaten JanuaTjg stylo nouo, In den Jare M.D.IiXXxin. enz. Ujed. 25 Jan. Vit Antwerpen^ Tot Loven, By Jan Maes, .... M.D.LAXXIII.
in-4^ , 12 blz.
Deze brief is onderteekend: V dienaer wat ick vermach, v vel bekent, G. B, Bet gebeurde te Antwerpen, waarvan B. een uitvoerig verhaal gei^fl, heeft by hem den wensch naar hereeniging met Spai^e doen herleven.
648 Claer Bewys, dat den Prince van Orangien de oorsake ende iersten oorsnronck is gheweesfc van dese langduerighe allende ende twee- dracnticheyt : Oock mede culpabel ende deelachtich gheweest te z^jn van den grouwelycken aenslach by den Francoysen opde stadt van Antwerpen voorts-ghekeert den xvy. Januarij , int Jaer M.D.LXXXin. efiz. Z. n. v. pi. en v. dr. {Loven, By Jan Maes?) M.D.LXXXni. Op de keerzijde van den titel het kon. wapen.
in-4^ , 40 Hz.
Dit Hcbotschrift ia een aaneenschakeling van lasteriyke beschuldigingen tegen Oranje. Deze is de eigenl^ke oorzaak van de firansche furie. Om dat te be- wUzen, worden de handelingen van den prins sedert 1566 aan een onderzoek
126 Fransclie Furie. — Yerniettwde Onderhandelingen met Ai\ioa enz. 1583.
onderworpen. Het boeKje is onderteekend: Vuyt CoUn, desen lesten Fehruarij M.DJ^xxiif, Y goeiwillighe dienaer wat ick vermach B, T. S.
649 Vers faits a Toccasion de la trahison Projettée nar Le Duc d'ai^'ou et d'allencon et les irancois pour se Eendre Maitres de la ville d'anvers en 1583. {Handschrift uit de \%de eeuw). 2 bladen in-4°.
Een acht-regelig flransch gedicht en 2 twee-regelige hollandsche vertes. Aan het
einde leest men : Ces vers sont tirës d*un anden manuscrit coneernani les Troubtes des
Pais- Bas Composé par N. de Weert d'anvers temoin ocuiaire de la pluspart des faits qu'ü rapporle.
650 Propositie, ende Openinghe, ghedaen by mjme Heeren Hooch- Bailliu , Scepenen van beede de Bancken , ende beede de Dekenen deser Stede , den vy^ten February M.D.LsJxxin. den drye Leden der zeluer Stede. Mei het wapen van Gent op den lileL Te Gheudt , Bj Comelis de Rekenare .... Met Jan vanden Steene , . . . M.D.Lxxxiv).
in-4^ , 8 bk.
Voorstel om den prins van Oraivje te verzoeken , dat hy de fransche garnizoenen de steden zou doen ontruimen. Tevens wordt voorgesteld om ter meerder veiligheid (ook met het oog op de onlangs plaats gehad hebbende Fransche furie) de burgerwacht op 3000 man te brengen.
651 Discovrs , Verclaerende wat forme ende maniere van régieringhe , dat die Nederlanden , voor die alderbeste ende zekerste , tot desen tyden aenstellen mochten. Z. n. v. pi. eii v. dr. Anno M.D.LiXXXin.
in-4^ , 24 blz.
= W. 659. Dit geschrift schijnt kort na de fransche furie geschreven te zi|n (blz. 20). Schr. raadt de Nederlanders aan om voortaan geheel op zich zelven te steanen en wat de regeeringsvorm betreft „so is doch openbaerj datter gheen bequaincr noch beslendigher forme van régieringhe in desen lef sten boosen tyden ^ can bedacht noch aenghestelt terden, dan die Aristocratie vermengheU^ mit der Democratie^ dat is , die régieringhe der besten Edel-Aieden ende der rerstandiehsten Borgheren ,.../* Het wordt aangehaald in de Ondersoeckinghe n^. 677. Vermeld bi) Bor, /f, 396.
652 Van den Staet der tegenwoerdiger Nederlandtsche Regierung . . . . Concordia res paruae crescunt. Discordia maximae dilabuntor. Z. n. V. pi. en V. dr. Anno Domini , 1583. in-4°. , 16 blz.
Vermeld bU Bor^ tl. 406. Volgens den schrUver berust het hoog gezag bQ de Provinc Staten, terwjjl de Staten Gener. den band der Unie vertegenwoor- digen. HU is tegen de opdracht der grafeiyke waanligheid aan den Prins van Oranje, maar wil hem tot Gl-ouvem. Gener. der Unie hebben aangesteld (W. 560.)
653 Instructie Voor u M'her Adolph van Meetkercke , . . . de Heere Jan van Ghendt . . . , Joncker Hendric de Bloyere . . . , ende Mr. Willem Eueraerts, . . . van t'ghene gliy lieden van weffhen de gheunieerde Prouincien vande Nederlanden, zult hebben tzamen oft t'meeren- deel van ulieden te tracteren met zyne Hoocheyt. {Met drukkersmerk
1688. Vernieuwde Onderhandelingen met A^jou enz. 127
van Ghislain Manilius^ zonder hei devies.) Te Ghendt, By Comelisde Rekenare . . . Met Jan vanden Steene , . . . Anno M.D.Lxxxiii.
in-4^, 16 blz.
Gedagteekend : Tot Antwerpen desen de$en (sie) elfsten van der maendi tan Maerte , M. D. IXXXIII.
654 Adyertence a tovs les inhabitans des Prouinces du Pays bas , ^rtantz vniz et confederez poiir la deiBFence de la liberté de leur Relig^on , personnes , Priuileges , et anciennes coustumes , contre la tyrannie des Espaignolz , et leurs adherens. Z. n. v. pL en v. dr. Anno M.D.LxyxTTT. {Mh rvjnet op dvn titel) in-4^ , 22 blz.
Hierin wordt de raad gegeven om op nieuw, na de fransebe furie, met Ai^ou te onderhandelen. By Bor II : 393. Hiervan verschenen boUandsche vertalingen , zie de volgende nummers.
655 yvaerschouwinglie aen alle goede Inghesetenen vanden Nederlanden , die tot beschermenisse vande vrijheydt van hunne Religie , persoonen , Preuilegien , ende oude herconieu , teghens die tyrannie vande Spaing[naerden ende beuren aenhanek, t'samen verbonden ende vereenicht sijn. (Met riqnel op tUm lilvL) Z. w. v. pi. en i\ dr. Anno M.D.LXXXin. in-4^ , 20 blz.
= W. 663. Vertaling van het voorgaande, aangehaald in het ootmoedieh ver- tooeh (no. 658).
650 Vvaerscbouwinghe aen alle goode Inghesetenen enz. T' Antwerpen Inde Druckerije van Christoffel Plantijn. M.D.LXXXIIL MelPlatUyns drukkersmerk op den titel. in-4°. , 20 blz.
Het verschil met het vorige nummer bestaat hierin , dat op den titel van dit ex. de naam des drulckers is vermeid met b[| voeging van zyn drukkersmerk. Daarenboven is hier aan het einde liet privilegie bygevoegd.
657 EEN Christelycke waerachtighe Waerschouwinghe ende wederleg- ghinghe: Aller, die segghen, dat de Christenen moghen Verbondt maken metten ongheloouighen in Krgghshandel, om deur hun macht beschermt te worden. Ende voomamelyc teghen een Boecxken, gheintituleert Waerschonwinnhe aen alle (joeile Inghesetenen , etc. Z. v. v. pi. en V. dr. Anno M.D.LXXXni. in-4°. , 24 blz.
Wederlegging van het vorig geschrift Zie Bor^ II, 393 w. Dit ex. schynt nog te verschillen van T. 269, waar gevonden wordt: ai/er, krijghshandet , hoeexken enz.
658 Een ootmoedieh vertooch ende eenvoudighe verclaringhe vanden eenighe middel, waer deur men voordaen, dese arme bedructe Nederlanden sal behoeden van voorder verwoestinghe : ende deser elendigher krych haest een eynde maken. Deur eenen Liefhebber van Godes heylich Woort, ende des Lanis-weluaren. Anno 1583.
128 Vernienwde Onderhandelingen met Ai^jon ens. 1683.
in Agust. (sic.) Met een wapen op den titel, Z, n. v. pi. en v. dr.
m-4^ , 32 bk.
= W. 571. Op blz. 16 worden medegedeeld de 3 Condüien waer op dat de Heere Staten tullen syn hoocheyt (Anjou) mogken weder aen nemen ^ moer oock anders niet. Wil Ai^jou deze voorwaarden niet aannemen , dan moet men den prins van Oranje als hoofd erkennen. By Bor, If, 396.
659 Poincten Ende Articlen, gheconcipieert byden generale Staten, diemen den gheunieerde Nederlantsche Prouincien aendraghen zal, omme daer op te vercryghen heurlieder adueu, ende dien volghende te handelen met zyne Hoocheyt. Met het wapen van Oent aj) deti titel. Te Ghendt, By Comelis de Rekenare,... Met Jan Tanden Steene, .... Anno 1583. in-4^ , 12 blz.
Aan het einde: Aldus ghedaen ter vergaderitighe van de generale Staten opl goetduneken ende verbeteren van de Provinciën ^ den zesten Maij : 1583.
660 Propositie, Openinghe ende Vertoogh, van weghen mynen Heeren Hooch bailliu, Schepenen, Raedt, ende beede de Dekenen der Stede van Ghendt , ghedaen den diye Leden der seluer Stede , den xxviy*'*''" Juny: 1583. Met hel wapen van Gent op defi titel. Te Ghendt, By Gomelis de Rekenare Met Jan vanden Steene,... Anno 1583.
in.4^, 30 blz.
Heeft betrekking op de onderhandelingen met Anjon.
661 Een claer Vertooch der heymelycke raetslaghen ende pract\jcken die de ghemeyne vyanden gnebruyeken om dese Nederlanden weder^ omme der Spaensche tyrannie ende Inquisitie te onderworpen {de). Midsgaders de eenighe remedien ende middelen om de selue daervan te bevryden, ende wederomme in hare vorighe voorspoet te brenghene. Aen de goede patriotten der Stede van Ghent ende allen anderen liefhebberen des Vaderlants. By eenen Liefhebber des Vaderlandts. Z. n. v. pi. en v. dr. 1583. in-4^. , 24 blz.
Vermeld by Bor^ II, 406. Tegen het sluiten van vrede met Spanje, meer be« paald tegen Champagney gericht. Uembyze heet hier: een andere Brulus (W. 678.
662 Een claer Vertooch der heymelijcke raetslaghen ende practycken die de ghemeyne vyanden ghebruycken om dese Nederlanden wederomme der Spaenscher tyrannie ende Inquisitie te onderworpen. (sic) enz. in-4^, 24 blz.
Andere druk van het voorgaande.
663 Advis dv Prince d'Orange svr les trovbles exites par Ie dvc d'Aniov es Pais Bas Ie XVII. de Janvier 1583. Avec vng esclercissement
1583. Brief rsn Füips aan Parma. 129
tresutile pour bien comprendre ce qu'y pourroit estre obscur. {Met tngnel op den titel.) Z, n. v. pL en r. dr, M.DXXXXin. in-4°. , 40 bbs.
Deze druk van 's Prinsen Advis (in Febr. gegeven) , mcteenehatelOkeTerklaring, en aan bet slot een herdrok van den verdichten Inlef ifi. 588 , werd door do Malcontenten bezorgd. Zie Bor, //. 854. Het nabericht Au Lecleur is gedagtee- kend: 1 Apnl 1588. (W. 566.)
G64 Gopie des Briefs. Gesonden door den Coninc van Spanien in dese onse .Nederlanden aen den Prince van Parma gbeschreuen , hem ghebiedende zyn wterste beste te doene met alder neersticheyt ende diligenitie {sic) z\jn af ghevallen Landen ende Steden . . . , wederom te brenghen onder die Jurisdixsie Tan zgn Conincklücke Mayesteyt, hem belonende grote giften ende gauen beminde lesers mer snit ghy des Conincx sin ende meyninge verstaen hoe ende in wat manieren dat hy meent met soeticheyt z\jn landen ende steden wederom in te crügen ende hoe hy naemaels noch denekt met ons te handelen
ende te leenen Eerst Gedruckt ende geconsenteert binnen
Bruysel, . . . 1583. den 10. dach Mey. Onderteyckent by my M. P. v. B.
in-4^, 8 blz.
665 Verantwoordinghe , Ende Jnstificatie voor den Colonel Tucher, teghens de belastinghe hem opgheleyt, byden Drossaert van Brabandt. Ende teghens alle andere opspraecke. È.n. v. pi, en v. dr, M.D.LXXXin.
in-4°. , 40 blz.
Kolonel Tucher was na de overgave van Diest aan den graaf van JVatuwZ/C 25 Mei) den 7 Jnni gevangen genomen. Ten slotte werd hy weder op vri)e voeten gesteld en van de tegen hem ingebrachte beschuldigingen, vrijgesproken. {Bor II j 366 en 867.)
666 Aen myne ... Heeren, de ... Staten van Brabandt, Magistraten, Wijekmeesteren , CoUonellen, Dekens, Wachtmeesters, Capiteynen, ende Eerbare gemeynte der Generaliteyt. Z. n, v. pi. en v. dr, Ghecmickt Anno 1583. in September. in-4''., 8 blz.
Raadgeving om Antwerpen te zuiveren van alle verdachte peraonen. Tevens doet schT. den Staten een middel aan de hand tot verkrijging van het be- noodigde geld en voegt daaraan toe het ontwerp van Ordonnaneien^ om voortaen tfait vander Oorloghe te beleyden soot behoort, ende tghell der ghemeynte tot meeste fropjt te employeren.
667 Lettre d'vn gentil-homme de Haynavt, a vn sien amy de Gand, Tonchant les afibires de Pestat present du Pays bas. {Met vigfiet op den titel,) Z. n, v, pi. en v. dr, M.D.LXXXin. in-4°. , 14 blz.
= W. 577. Schr. wil de onmiddellijke terechtstelling der in den nacht van 29 op 80 Oct. gevangen genomen Spaenschgezinden. „Alle deze, en meer andere wierden heschukiigt van de ovcrgevinge van *t Landt van Waes ..." (Ghendtsc/te Geschiedenissen , ƒ/. 844)^
668 Lettre d'vn gentil-homme de Haynavt, a vn sien amy de Gand,
17
130 Kerkelijke geschillen. 1583.
Touchant Testat present des affaires du Pays bas. (Qpden titel is nog gesc/treven : xxvj Nouemb, 1583.) Z. w . v. pL en v. dr, M.D.LXXXIII.
in-4^, 16 blz.
Ofbchoon er een genng Tergchil inden titel is, schynt dit toch dezelfde uitgave te ztjn als het yorige nommer.
669 Advis svr Ie fait de la mvtvele vnion, reciproqve devoir, et entre- tenement des estas politics. Z. n, v. pL eii v. di\ M.D.LXXXIII.
in-4°., 12 blz.
670 Mont toe, Borse toe
Die hooren en sien // can, En sw\jgen // mede: Deucht sal hem geschien // dan, En crygen // vrede. Z, n. V. pL env.dr M.D.LXXXIII. in-4°. , 8 blz.
Onder het laatste koepiet staan de woorden: Niet nieer also: Crvl, hetwelk de spreuk is ran Comelis CruL
671 Levende-Kalck waarmede Dirijck Kooniharls Zeepe Lichtelrjck te niet wert ffemaackt ende als eenen Roock verdwijnt. Geschreven
door Lamoert Daneus Theologvs Vertaalt uvt den Latene
in neder-Landts door D. V. Coornhert. Die daer by heeft gestelt een korte Antwoorde . . . Waar by ghevoecht is een korte berispinge (zoo 't schynt) Castellionis van Johannis Calvini leere vande voor-zienicheyt Godes. Gedruckt Z. w. v. pL en v. dr, . . . 1607.
in-8^, 94 blz.
De eerste druk verscheen in 1683. Zie 1h, J. ten Brink, D, V, Cwmhert en sifne Wellevenskuntt, blz, 210.
672 Remonstrantie Aen myn Heeren de Staten-slandis van HoUandt: Ghepresenteert by eenighe Dienaren der ghereformeerde Kercke tot Dein. {onderteekend: Amoldus Comely. Eeginaldus Donteclock.) In de welcke gheantwoort wordt op eenen brief van Dirck Gomnert aen de voorsz Staten, ffhedruct voor een boecxken, ghenaemt,
Proeue des Nederlandts(3ien Catechismi, enz Tot JDelff, By
Aelbert Hendricxz M.D.LXXXIII. in-4^ , 16 blz.
Bor, II. 404 v,v, ; Brandt , /. 696. Tegen deze Remonstrantie gaf Coornhert uit : iheriakel teghen der Venynighe Wroeghschrift by Arent Cornelisz, ende Ueynier Donie^ kloek, te vinden in zyne werken, D, II, /». 237. (W. 562, waar gevonden wordt Nederlantachen Catechismi,)
673 Dispvtatie over den Catechismus van Heydelbergh, openbaarlyck voorden Volcke ghehouden op 't Hof van 'sGraven-HageinHollandt Anno 1583. . . . Tusschen Dirck Volckaertsz. Coomhart: ende Sara via D. inde Theologie, gheassisteert met Arent Cornelisz. ende andere
15ë3~1584. VenchUlendo vlagschriften. 131
Predicanten. {A/ei drukkerstnerk op deti lilel.) Ghedrucki ter Goude, By Jasper Toumay. Anno 1617. in-4^, 124 blz.
BelansrOke verzameling^ stukken, die niet dadeiyk door Coomhert werd in het licht gegeyen, maar eerat nadat de tegen party een ,fWederlegginghe of Cateehisla*^ tegen hem had uitgegeycn. — In Coomherfs Werken (Amsterdam , CoUm, 1630) /ƒ/: 429—461.
674 Regimen scholae , avctoritate ac mvnificentia senatys Reipub. Ant- werpiensis, bonarum artium ac religionis discendae gratda instdtutae. Aan het einde : Anno 1583. mense Januario. Erasmus Johannis Solt. Ludirector. Met Plantijn^s drukkersmerk op deti titel. Antwerpiae, Ex officina Chr. Plantini, M.D.LXXXUL in-4^, 8 bk.
675 Die groote Pronosticatie ofke Practica , op dat Jaer naerder gheboorte onses Heere Jesu Christi M.D.LXXXIU. Ghepractiseert door D. Cephas Wiltenbiirgensis Astrologium. efiz. Met een groote
houtsnede op den titel Amstehredam by Comelis Claesz, .... z.j.
Op de laatste blz. 3 houtsneden, voorstellende het wapen van Amsterdam^ de stad Amsterdam en het portret van Cephas fFiltenburgensis,
in-4°. , 16 blz*
1584.
676 Middelen Ende conditien, door de welcke d'Inghesetenen dergheu- nieerde Prouincien , met der Majestyt vanden Coiiinck van Spaignen , haren natuerlicken Heere , met goeder Conscientie , mits behoorlicke versekertheyt , zonden moghen accorderen. Z. «. v, pi. en v. dr. Ghe- druct .... M.CCCCG.LXXXI1IL in-4^ , 24 blz.
Bor zegt hiervan: „Dit boexken bemnd men dat gekomen was van Gent, en men vermoede iterkelijk dat het voort quam van den Voor-schepen £mW;w. ..." (Il : 407 v.v.). Het is waarschymyk afkomstig van de drukkcry van C. de Rekenare te Qent. ( V ander haeg hen, Bibi. Gant. /, bis 374). Vgl. Staatkundige Historie van Holland, XXII bis. 85.
677 Ondersoeckinghe ende examinatie vande middelen. Ende conditien, door de welcke de Inghesetene der ghevnieerde Prouincien, met
den Coninck van Spaignen , zouden moghen accorderen.
Van sommighe ghepretendeerde Vredemakers inde stadt van Ghendt voorghedraghen. /. n. v. pi. en v.dr. 1584. {i^et vignet op den titel.)
in■4^, 24 blz. Bestryding van het voorgaande, zie Bor, II, 409.
678 Sendbrief Vanden ghedeputeerden der Staten slandts ende hertooch-
doms van Brabandt , Aen Schepenen der stede van Ghendt.
t' Antwerpen, By Gillis vanden Ëade. 1584. in-4°., 8 blz.
= T. 27 1. Bj Bor. //, 415—416. Waarschuwing om niet te onderhandelen met Parma.
183 yrede8H)nderbaDdelingeii toBscben Qeni en Parnuu 1684.
679 Copye des Sendtbriefs van Borghemeesteren ende Schepenen
der stadt Antwerpen aenden Hooch bailliu , Voorschepen , Schepenen
der Stadt van Gendt: Nopende de yerhandehnghevanreyse
by hen met de Malcontenten voorghenomen. Mei hel wapeti van Jnlwerpefi op den Hiel. T' Antwerpen .... Chr. Plantyn. M.D.LXaXIIII.
in-4^ , 14 blz.
= T. 878. Bti Bifr^ 11^ 416 — 419. Antwerpea wsarschuwt Gent voor Panna en de Spanjaarden. Zie Motky^ The Rise etCj lll^ 592. Een herdruk vindt men op het Jaar 1633 , n\ 4296.
680 Gopie de la Lettre de Messieurs les Bourgmaistres , et Magistrat
de la ville d'Anuers, aux Grand-Bailly, elc de la ville de Gand.
Touchant Ie traicte de Paix par eiix encommencee auecq les Mal-
contens. Mei het wapen van Antwerpen op den titel. En Anvers ,
Gilles vanden Rade. M.D.LXXXnn. in-4°. , 16 blz.
Fransche vertalüig van het voorgaande.
681 Copie Des Sendt-briefs voor Antwoorde van m\jnen Heeren Burgher- meesteren , ende Raedt der stadt van Bruessele , aende Schepe- nen enz. van Gendt, Op alsulcke verwittinghe ab deselue Stadt den voors. Heeren van Bruessele hebben ghedaen by heureMissyne vanden xij®"» deser , aengaende heure aenghenomen Vrede-handelinghe. (ged. 16 Maart.) Tot Delf, By Aelbert Bfendricxz M.D.LXXXlin.
in-4°. , 8 blz.
= W. 682. BQ Bor tl, 418 en 414; GhendischeGeschiedenisftny 11 ^ 362 v.r.; Motley^ The Rise of the Dutch Republk, !ll, 692. Deze brief komt ook voor in n*. 683.
682 Sent-brief Vande Generale Staten der geünieerde Nederlandtsche
Prouincien , aen den Prince van Chimay Gouuemeur van
Vlaenderen : Midtsgaders Hoochbailliu , Van Brugghe , ende
des Lants vande Vryen. Tot Leyden, Ten huyse van Ckr. Plantyn. M.D.LXXXim. in^^, 16 blz.
= W. 683. Bü Bor, II, 410-412. Vgl. MotUy, The Rise of the DuUh Rejntblic, III, 692. Waarschuwing tegen vredes-onderhandelingen met Parma.
683 Sentbrieuen van die van Gendt, aende Staten van Brabant, ende den steden Bruessele ende Antwerpen {ged. 9 Aïaart.) : Nopende de onderhandelinghe by henlieden beghonst metten vyant: Jmtsgaders Antwoorde op de selue, soo vanden Staten generale, als vanden Staten van Brabant, ende de steden van Bruessel ende Antwerpen.
Ai et het wapen van Antwerpen op den titel. T' Antwerpen , Chr.
Plantijn. M.D.LXXXmL in-4^ , 26 blz.
= T. 276. Behalve een brief van Brassel aen de Staten van Brabant, nopende de brieuen by hen ontfanghen van die van Gendt, komen al deze door de Staten van Brabant uitgegevene stukken voor bü Bor, II, 410—416. De brief van Gent behelst medcdeelingen over de vredes-onderhandelingen.
1584. Vredes-ondcrfaMidelingen tusflcfaon Gent en Panna. 1S3
684 Waerschouwinghe , Aen de stadt van Ghent, Op den voorgenomen vrede , die sy tot haerder confiusie met die van Farma , oft Coninck van Spaengnen van mejminge zyn te aenveerden , wat miserien ende ellenden dat haer daer af comen sal, soo sy den seluen pays aen-
nemen: enz. ( Rederijkers Refereinen). Z. n. v. pL en v. dr
M.D.LXXXira. in-4°., 8 blz.
= W. 687.
685 Den Brief By Schepenen ende Baet der stede van Ghendt , aen den Heere van Éyhoue gheschreuen. Belanghende t'verraedt der stede
* van Dendermonde by Jan van Hembyze ende complicen aengherecht.
{ffed. 24 Maart.) Tot Delf, By Aelbert Hendricxz M.D.LXXXIIIL
in-4^, 8 blz.
= W. 685. By Bor, II, 420; GhendUche Geichiedenissen , II, 871 v.p. De aanslag yan flembyze op Dendermonde was oorzaak dat de onderhandelingen tusseben Gent en Parma gestaakt werden.
685a Sententie By myne Heeren de Superintendent, Capiteynen ende
Officieren der stede van Denremonde ghepronuncieert Jeghens Walter
• Sethon Schotsman, lieutenant vande comp, van Capiteyn Sethon
(30 Maart. Met vignet op den titel en op de laatste btadz.). M.D.Lxxxiiij.
in-4^, 8 blz.
686 Pointen ende conditien op de welcke de Stadt van Brugghe ende Tlant vanden Vryen veraccordeert ende ghereconsilieert zyn met
den Prince van Panne vut de naeme van zyne Maiesteüt.
ged. 20 en 22 Mei. Met het kon. wapen op den ti el en het wapen van Brugge op de laatste blz. Gheprent inde vermaerde Coopstadt van Brugghe, by my Anthonü Janssuene .... 1584. in-4°. , 16 blz.
Zie Bor, II, 421 v.v.
687 DiscovTS veritable de l'entreprise d'Anvers pour iustification de feu Monseigneur Ie Duc d'Anjou; frere du Itoy Henry III. et de la Noblesse Fran9oise qui Tauoit assisté es guerres de Flandres. Par Jvlles de Richy, gentil-homme ordinaire seruant a la bouchedu Roy. (Met het fr. wapen op den titel.) A Paris, Chez Antoine Vitre, .... z.j. (1584?) in-8^, 84 blz.
De Bchrgver, die — volgens z[|ne eigene verklaring — in nauwe relatie stond tot Aigoa, verdedigt dezen naar aanleiding der fhinsche Fnri(^ S<^herp kenrt b|j de handelwijze der Nederlanders af, die hunne beloften aanAnJou gedaan, niet gebonden hebben.
688 Verhael Vande Moort, ghedaen aenden Personedes Doorluchtighen
Heem Wilhelms , Prince van Oraengien, enz. etiz
(Met de Copye van het vonnisse, ghegheuen teghen Balthazar
134 Prins Willem I vermoord. 1584.
Giieeraerts.) Uel wafmi van Oranjo^Nasmu op den lilcL Tot Delf, By Aelbrecht Hendricxz Anno 1584. in-4''. , 32 blz.
= W. 689. Dit is het , op last van de Staten-Generaal vervaardigtle , verslag van den moord op Prins Willem I. De meeste gesciiiedschryvers hebben aan dit Verkoel hanne berichten ontleend. „ The basis of this account was the confession of Balihaxar , written m the convent of Saint Agatfui,,,^ immediately after ftu arrest, togethtr with hts answers to the interrogalories between the tOlh and 14th of Juiy." Motley, The rise etc, ÏIL 699. Afgedrukt in J, G, Frederiks, De moord van 1684. sGrav. 1884, blz. 65—82.
689 Verhael Vande Moort , ghedaen aendeu Persoone {enz, als het voorifaande).
in-4°., 20 blz.
Andere druk van het voorgaande, met kleiner letter. (W. 690.)
690 Cort verhael Vande Moort, ghedaen aen den persoone vanden seer Doorluchtighen Prince van Orangien. Z. n. v, pL en v. dr, M.D.LXXXIIII.
m-4^, 32 blz.
= T. 277. Dit ex. verschilt alleen in titel van het voorgaande. Ook de druk en de spelling van de Copye van het vonniste verschillen.
691 Discovrs dv mevrdre commis en la personne dv tresillvstre Prince d'Orange. Z. «. ». pi. en v, dr. En 1' An M.D.LXXXIUI. m-4^ , 30 blz.
= T. 276. De inhoud is dezelfde als van de voorgaande nummers.
692 Discovrs de l'assasinement, commis en la personne dv tresiUvstre et genereulx Prince et Seigneur .... Guillaume , . . . . Prince d'Orange ,
etc JUet het wapen van Oranje-Aassau op den titel, A Delff , Chez
Albert Hendricx , 1584. in-é"*. , 28 blz.
Dit stuk verschilt, van het voorgaande, slechts wat den titel en de zetting betreft.
692a La Mort Dv Prince d'Orange , tve en trahison dVn coup de Pistolle. Ensemble la deploration de la Princesse d'Oranffes sur Ie corps de son espoux. Discours tresveritable , . . . . A Lyon , Par Benoist Rigavd. 1584. Auec permission. Prins sur la copie imprimee a Paris par Kerre lobert. in-8^, 16 blz.
De moordaanslagen van Jaureguy en B. Oerards worden hier dooreengehaspeld. De deploration is een vertaling uit het vlaamsch. Nog andere fransche gedichten worden hier gevonden. De oorspr. fransche druk by W. 592.
693 Historie Balthazars Gerardt , alias Serach , die den Tyran van t'Ne- derlandt den Prince van Orangie doorschoten heeft : ende is daerom duer grouwelycke ende vele tormenten binnen de stadt van Delft openbaerlijck ghedoodt. (Met vvjnet op deti titel.) Z. n, v. pi, en v, dr. M.D.LXXXIin. in4°. , 16 blz.
Aan het einde een: Refereyn ter eeren des voors. Balthazars, Motley (Bise of the Dutch HepubUc. III, 599 noot) zegt er van: „ This account^ by a very bitter royalist aud
1584. Prins Willem I vermoord. 136
papist — perhaps a personal acquaintance of Gérard — extols thi deed to the skies, and depiets the horrible sufferings of the matefactor as those of a blessed martyr'\ Afge- drukt in J. C. Frederiks, De Moord van 1584, blz. 83-99.
694 In honorem inclyti herois , Balthasaris Gerardi , tvrannidis Auraicae fortdssimi yindicis, Carmen : quo et Guilielmi Nassauij Principis Auraici caedes , et percussoris tormeiita , copiosius in secunda hac aeditione , quam in prima fiierant descripta , enarrantiir. Authore T. 6. A. V. B. {Met viijnet «w den titel.) Lovanii , Apud Joannem Maadum , . . . M.D.LXXXIX. Cvm gratia et privilegio. in-8^. , 46 blz.
= W. 713. De schrijver is Tlieod. Oualt. van den Bossche , zie: Foppens^ BiöL Belg, p, 1116. Nog een ander gedicht ter eerc van Ballhazar Gerards werd vervaardigd door Laevinus Torrentius onder den titel: Laevini Torrentü in lavdem Baltasaris Gerardi j fortissimi tyranniddae {Torrentü Poemata Saera, 1594.^.308—312.)
695 Les eruels et horribles tormens de Balthazar Gerard , Boui^^grnon , vrai martyr , souffertz en Texécution de sa glorieuse et memorable mort , pour avoir tué.Guillaume de Nassau , Prmce d'Orenge , ennemy de son Roy et de TEglise Catholique ; mis en Fran9ois d un discours Latin envoyé de la ville de Delft, au comté de Hollande. A Paris, Chez Jean du Carroy , . . . 1584. {Herdruk van hel jaar 1856 verscltefiett te Farys en Uent,) in-8^ , 32 blz.
Van dezen herdruk, met voorbericht en aanteekcningen , werden slechts 150 exemplaren opgelegd. (W. 593.) In de voorrede van den uitgever komt een 108t voor van pamfletten , ten gunste van B. Q. vervaardigd.
696 Warhafftige vnd Eigentliche besclireibung , Von der Geburt , Leben vnd Sterben desz Printzen von Orangien, Graff Wilhelm vonn Nassauw, vmbkommen ist. Auch mit was Tormenten, Marter vnd pein Balthasar Serack , so die That gethan , derhalben zu Delfflb in Hollandt vom leben zum Todt gebracht. Anno M.D.LXXXIIII. Aan hei einde: Zu Cölln , Bey Johan Büchsenmechr , Auff Maximinen Strassen. in-4°., 16 blz.
Op den titel een houtgravure, waarop de moord van Prins Willem, en de fol- teringen van Balthazar Gerards worden afgebeeld. Aan het einde wordt nog het een en ander medegedeeld aangaande d(^ twisten in Keulen.
697 Remonstrantie By forme van Discours , aen allen ende eenen yeghe-
lycken Landen , . . . Inhoudende t'Epitaphium op de Doot des
Heem Wilhelnis, . . . Prince van Oraingien , enz. Tot Delf, By Aelbert Hendricxz Anno 1584. ^iel een drukkersnwrk op den titel
in-4^ , 28 blz.
Zie hierover Bor^ //;522. De schryver teekent zich J. K. en heeffc zffn werkje begonnen binnen Campen ende tot Delff voleyndet desen 10 Aug, (T. 278.)
698 Twee cofte Sermoenen : Het eene ouer den Doop des Soons vanden .... Prince van Orangien (12 Juni) , ende t'andere op de begraeflfe-
Id6 Verdrag tnssclien Pftrma en Gent. 1584.
nisse desseluen Prince (3 Jug.) : . . . Tot Delff , ^ Aelbrecht Hen- dricxz. {Met zijn drukkersmerk op den titel.) M.D.LaXXIIII.
in-4^ , 22 blz.
= W. 698. De Sennoetien zyn van Arent Corneliss. (zie n^*. 672) Verg. Bor, II: 435.
699 Art\jclen ende Conditien, by den Prince van Panne, Plaisance,
etc gheaccordeert der stadt van Ghendt ende Inghesetenen
van diere, den xvü®**" Seutembris M.D.LXXXIIII. Met het wapen van Gent op den titel. Te Ghendt, By Cornelis de Kekenare , . . . Met Gaultier ManiKus , . . . Anno 1584. in-8^ , 12 blz.
By Hor, tl. 496. (T. 286 leest: ïngheietenen.)
699a Artyclen ende Conditien enz. (ah V roortf.) Te Ghendt, By
Gaultier ManiHus,.... M.D.LXXXV. ' in-4°., 8 blz.
= P. 382. Uerdrak van het voorgaande.
700 Vertooch Aen myn Heeren de Staten Generael, op de wederop- richtinghe ende behoudenisse vandon Staet vande Neder-landen. Door eenen Edelman wt Vlaenderen. Z. v. v. «/. en v. dr. {Delft . Aelbr. Hendricxz.) .... M.D.LXXXim. in^^ , 28 blz.
Zie hierover Bor, II, 622. (T. 281.)
701 Discovrs a messeignevrs les estatz generavlx, svr Ie redressement et conseruation de TEstat des Pays-bas. Par vng Gentilhomme Flamand. /. n, v. pi, en v. dr. (van dezelfde drukkerij als liet wrvfe i«°.) L'An M.D.LXXXII1I. in-4^ , 24 blz.
Fransche nitgave van het voorgaande.
701a Discovrs a Messeignevrs les Estatz Generavlx , svr Ie redressement et conseruation de TEstat des Pays-bas. Par vng Gentilhomme Flamand. {Met titelvignet.) L'An. M.D.LXXXini. in-4^, 24 blz.
702 Verhael Vande rechte middelen , om soo wel den standt vande ghemeyne saecke, als de Religie, in den Nederlanden te moghen behouden. Z. n. v. pi. en v. dr. Anno M.D.LXXXIIII. in-4^. , 72 blz.
= T. 282. Schr. behandelt de vraag of men by Spai^e of by Franlcryk stean moet zoeken. Hy zon het 't beste vinden, als men beider hnlp kon missen. Wordt men echter genoodzaakt zich tot een dier beide mogendheden te richten , dan verdient Frankryk verre de voorkeur boven Spai^je. Vermeld by Bor, II, 522.
703 Discovrs svr les moiens de conserver l'estat , et la religion av pays bas. Z. n. v. pi. en v. dr. En L'An M.D.LXXXIIII. in-4°. , 64 bk
=r W. 694. FrauBche nitgave van het voorgaande. Met vignet op den titel.
1564. PoUtieke ylagsehriften. 137
704 Discours van eenen oprechten , onpartydighen ende ongheveynsden Patriot, opden tegheuwoordigheu staet van dese Nederlantsche Prouincien. Met het poriret m honisneê van defi franschen koning op den tileL Z. n. v. pL en v. dr 1584. in-4*'. , 12 blz.
= W. 595. Schr. wil deo koning van Fiankr0k de sottvereioiteit over deze landen aanbieden.
705 Discovrs d'vn gentil-homme amateur de la patrie et du repos publicq , Sur Ie fait de Ta Paix et de la guerre en ces pays-bas. Escrit a vn sien amy par maniere d'aduis {Met vuinet op den titel). Z, n, v, pL eti r. Jr. {Antw. G. mndeti Rade f) M.D.LiXXIIIL in-4°. , 16 blz.
Bw teekent bi} de vertaling (het volgend niunmer) aan : In H welke tn '/ lange en met vele argumenten bewesen wortj datmen gecnen vrede met deti Spangiaerden mach maken of sy tal strekken toi geheelen ondergang van de Religie ^ en verderf van alle de inwoonderen van den lande". {JJj 522.) T. 283 meent, dat dit stuk weUicbt van de hand van Mamix is. De dagteekening (zie volgend nummer) ontbreekt hier.
706 Een goedt Advüs , Opt Stuck vande Vrede ende Oorloghe in dese Nederlanden: By een Edel-man ende oprecht Lief-hebber syns Vaderlandts ende der ghemeyner Ruste , aen eenen synen goeden Vriendt, by forme van Missive, ove^hesehreven. Na de Copie, Z. M. V. pL en v. dr, Ghedruckt .... M.D.LXXXIIII. in-4^. , 14 dIz.
Vertaling van het voorgaande Onderaan: Gheschreven wt A'. dett xxen SeplembriSj 1584. Deze dagteekening wordt in hot fransche origineel niet gevonden. (T. 284.)
707 Een goedt Advys , enz. {Jls boven.) in-4°. , 14 blz.
Het eenig verschil tnsBchen het voorgaande en dit ex. is hierin gelegen, dat op het laatste op den titel een portret in houtsneê voorkomt.
708 Een goet Aduys , Opt stuck vande Vrede ende Oorloghe in dese Nederlanden: By een Eedelman ende oprecht Lief-hebber zyns Vaderlandts ende der ffhemeene Ruste, aen eenen zynen goeden yriendt , by forme van Missyue , ouergheschreuen. ^. n. v. pi. en v. dr. M.D.LXXXini. . in-4^ , 20 blz.
Andere druk van n^. 706. W. 603 leest Edelman.
709 Een Bedencken By eenen Edelman Liefhebber des Vaderlantds (sic) ende der ghemeyne ruste Op het stuck des Peys ende der Oorloghe in dese Nederlanden. Gheschreuen aen eenen synen vriendt by maniere van advijs. Z. n. v. pL en v. dr. M.D.LXXXIIIL in-4°. , 16 blz.
= W. 605. Andere vertaling van n^. 705.
710 Lettre envoyee par Ie Prince de Panne auxBourgmaistres, Escheuins et Magistrat de la ville d' Anuers , ensemble et au grand cojiseil ,
18
138 Onderhandelingen tusBchen Parma en Antwerpen. 1684.
dit, den Breeden Raedt, et aux Confreries d'icelle. {ged. 13 Nov,) Auec la Responce Desditz 8™. Bourgm^ö», . . . par vn commun con- sentement et aduen general de toute la ville. (ffod. 23 Nov.) Met hel waf)en van Jntwerjpen on deti titel, A Anverfl, Chez Gillis vanden Rade. M.C. (nc) LXXXmi. in-4^ , 16 blz.
= W. 607. Zie Jtutey Vie de Mamix de Sainte-AUegimde , 1*26—129 en Motley , Hittory of the United Nelherlands\ l : 167—170.
711 Sendt-Brief, Des Prince van Parme aen Borgmeest'*" , Schepenen, ende Raedt der Stadt van Antwerpen. Midsgaders aenden Breeden- Raet, ende den Gulden der seluer stadt. {ged, 13 Noi\) Met de Antvvoorde Der voors. Heeren Borgmeest»"*?" , . . . . op den voors.
Sendt-brief (.7r'(i. 23 Nov,). (At et hel wap(*n van Anlwerpen op dtm
titel,) r Antvverpen , By Gillis vanden Rade. M.D.LXXXinL
in-4^ , 14 blz.
Op de laatste blz. een vignet. Vertaling van het voorgaande. Beide brieven bö Bor, ƒ/, 502-504.
712 Sendt-Brief, Ghesonden door den Prince van Panna aen Borgnieestfcn ^ Schepenen, ende Magistraet der Stadt van Antwerpen. Midsgaders oock aen den grooteu Raet, ghenoemt, den Breeden-Raet , ende den Gulden der seluer. Met de Antvvoorde enz. Met hel wajmi van Jntwenmi op den titel, T' Antwerpen, By Gillis vanden Rade. M.D.LXXXlln. in-4^ , 16 blz.
Andere uitgave.
713 Sendt-brief , Des Prince van Parme apn Borgnieesteren , Schepenen , ende Raedt der Stadt van Antwerpen : Midsgaders aenden Breeden- Raet ende den Gulden der seluer stadt. {ged, 13 Nov,) Met de Antvvoorde Der voorsz Heeren Borgmeesteren , . . . . op den voorsz Sendtrbrief (ƒ/<»{/. 23 Nov.), ...Tot Delf, By Aelbrecht Hendricxz. na de Copye van Antwerpen. M.D.LXXXII1I. in-4°., 12 blz.
Nog andf're uitgave. i
713a Sendtbrief , Gesonden door den Prince van Parma efiz {ah
Hvoorg. {Met drukkei*smerk op den titel,) Tot Dordrecht, By J. Canin. Anno'. 1584. in-4^, 8 blz.
714 Glaubwirdige Hvstorie der Victorien vnd Eroberunge der
Eylanden von Terceren, Sanct Georgen, vnd Gratiosa, sampt der Statt Angera, vnd letzlich desz Castels vnd Hauen DeUa Myna,
durch die Armada desz . . . Könings Philippi zu Hyspanien , ausz
dem Hyspanischen Exemplar ins Teutsch vbersetzt. Sampt einer kurtzer deduction der Inlandischen , Niederlandischen , vnd andere Provinciën, Kriegen, Rebellion, vnnd auffiruhr, enz. Anno
15M. Qeaohriften van Coolhaes. 139
BLDJiXXXTTTI. Op bh. 14 het portret van Filips IL Jan het einde: Gedruckt to {sie) éteinwyck, by Caspar van Dorsten. in-4°. , 40 blz.
714a Waerachtige beschryuiughe vanden valschen aenslach ende ver- radeiye , Gnepractiseert . . . b}r eenen . . . fVan90ois Throckmorton , teghens deMaiesteydt der Coninghinnen van Enghelandt, ende der her Christeljcker Religie ^eluaeren : . . . . Item Copye eens
Ma
(riefs geschrenen by den seluen Throckmorton aen haere Maiesteyt, als hy ter Doodt veroordeelt was. {Juni. Met houtsneé op den titel.)
t' Antwerpen , by de Weduwe van Hans Braeck-Velt. Anno ,
M.D.Lxxxii\j. in-4^, 8 blz.
Aan het einde het engdiBche wapen.
715 D'executie van Justitie, Tot onderhoudinge vande publieke ende christelicke vrede in Engelandt ghedaen, teghen seker oproer- makers, ende aenhanghers vande Verraders ende vyanden des
Rycks, /»«: Ouergheset viiyt het Enghelsche. IVfiddelbvrgh ,
By Richardt Schilders , . . . . 1584. in-4^ , 44 blz.
Het geschrift dient om aan te toonen, dat de katholieken, Jesuiten enz. die onder Elisabeth z0n geëxecuteerd, gestraft werden f,om verraet, ende niet om de ReligieJ'
»»
716 Een Christelrjcke vermaninghe, aen alle onpartydighe Predicanten: Om te waecken, ende by tijts te voorsien, dat die Sathan gheen nieu Pausdom, aen des ouden benaest veruallen plaets wederom oprechte : door - C. C. V. M. I. D. H. G. Z, n. v, pL en v. dr. Jan het einde: Den v\jfden Januar\j, Anno 1584. in-4°., 36 blz.
jye letten C.C. V.M, I. D, H, G, beteekenen: Gaspar Coolhaes Van Mensehen in Den Heere Ghebannen» Zie: Rogge, BibL der Hemonttr, geschriften, A/l. /, big. 14.
717 Seeckere poincten Wt die Heylighe Godtlycke Schriftuer, ende veruolch vandien ghenomen: aenw\jsende het ghene, dat allen gheloouighen , bysonder doch den Predicanten ende Leeraren van allerhande partien, soorten, ofte exertitie (sic) van Religiën, wel aen te mereken, ende tachtervolgen vannoodenis: Endegrootel\jcks, soo wel tot gherustheydt van eens yeghelicken menschen conscientie , als tot tydtlijcken vrede, sonde mogen dienen, door.... Caspar Coelhaes, van Menschen, inden Heere ghebannen. Z,n.v.vl.,v. dr.ens.j. in-4^, 80 blz.
Omstreeks 1584 uitgegeven. Met aitToerige voorrede aan „Wilhelm, prinee van Orangien*\ Zie H. C, Rogge, Bibk der Rem. Geichriflen (Amst, 1861). Afl. l, hls. 13.
718 Toutzsteen Tot een seecker proeue welcx in der waerheydt die Apostolische, Catholycke, Euangelische , Gereformeerde reyne kercke sy. Allen Leergierigen Menschen , t^n besten voor ooghen ghestelt ,
140 Justificatie van den koning van Portugal. 1684 — 1685.
ende in handen ghegheuen , door Caspar Goelhaes vanMenschen inden Heere ghebannen. Z.n,v.pt,v,dr.enz,j. in-4°., 150 blz.
De opdracht aan ^oncker Adriaen^ heere van Suneten^ gouverneur'* en de regeering van Gouda, is gedagt. 1 Febr. 1684. In 1608 verscheen te Gouda een tweede drulc. Vgl. H. C. Bogge, Bibl. der Remomtr, Geschriften, Afl, /, bh, 13 en 14.
719 Clare bewüsin^he Dat d'AnticlmBt terstondt naer den doot der Apostelen beffhonst heeft in der Kercke Christi te reineren, ende dat daerom alle de Concilien ende Boecken der oudt- Vaderen , die vander tydt der Apostolen af ghehouden ende gheschreuen s\jn,
met veelderhande Antichristische dolinghen besmet syn: enz
door Erasmum J oh^nnis. Z, n. v. pi, en v. dr. Ghedruckt int Jaer. 1584.
in-4°., 32 blz.
Dit boeide had ten gevolge dat de schrijver moest vluchten, zie Bor^ II, 519. By Paquot (in^f^,) II y 83 wordt een latynsche uitgave van ditwerl^e vermeld.
720 Van die Peste, Hier wort Constich, ende grondelick bewesen, hoe die Ouericheyt haer ghemeente, ende een yeffhelyck z\jn seinen, ende zyn huysghesin, sal preserueren ende bewaren, van die voortslaende ende vernielende reste , Door Henrick van Benscop
Medecyn in Dordrecht. Met hel drukkersmerk van P, Ferhagheti
op den titel. Tot Dordrecht, By Peeter Verhaghen, M.D.LXXXiin.
in-4^ , 32 blz.
1585.
Zie ooli n°. 699a.
721 Jvstification dv serenissime don Antonio Roi du Portvgal , premier de ce nom, tovchant la guerre qu'il faict a Philippe Iloi de Castille , ses snbiectz et adherens , pour estre remis en son Roiaume. Avec vne histoire, sommaire de tout ce qui s'est passé a ceste mesme occasion, iusques en l'An M.D.LXXXIU. inclusiuement, {Met het drnkkersmei^k van PlanlijK op den titel,) A Leyde, En rimprimerie de Chr. Plantin. M.D.LXXXV. in-4°. , 96 blz.
Achter den titel een uitslaande Table de Genealogie, conuenabh A l''oeuure presenl.
722 Jvstificatie vanden Doorluchtigen Don Antonio Coninck van Portugael, D'eerste van dien name, nopende D'oorloghe die hy ghenootdruct is teghens den Coninck van Spaignien te vueren, om in zijn Conincr\jck wederom ghestelt te werden. Met een corte ende summiere Historie van alle t'ghene dat deshaluen gheschiet is, totten Jare 1583. Incluys. {Met het drukkersmerk van P, Verhaqhen op den titel,) Tot Dordrecht , By my Peeter Verhaghen , . . . 1585.
in-4°. , 64 blz.
= W. 616. Ook hier achter den titel de Tafel van Genealogie, Zie Bor, II, 322—324, 338.
1585. De Hery. eeredienftt in Fmnkryk verboden. 141
723 Declaration des cavses qvi ont mey Monseignevr Ie Cardinal de Borrbon, et les Pairs, Pnnces, Seigneurs, Villes et les Conimunautez Catholiques deceRoyaume de France: De s'opposer a ceux qui par tous moyens s'efforcent de subuertir la Religion Catholique et FEstat. (öprf.: a Peronne 31 Maart 1585.) A Leyde, Chez Thomas Basson. M.D.LXXXV. in-4^ , 16 blz.
Dit zgn. Manifest der X<igne werd oorspronkelijk te Rheims gedrukt. Vgl. Martin, Hüioire de France , IX, 644; Mctley, United Netherlands^ /, 119 v.v,
734 Plaeaet des Coninckx (Hendrik Til van Frankrijk) op het vereenighen sijner Ondersaten tot de Catholycke Apostolycke ende Roomsche Kercke . . . ghepiibliceert int Hof van Parlemente te Parys , . . . den
achthienden Jul\j , vyfkhien hondert vijf ende tachtentich
ghedruckt geweest te Parys , door Frederic Morel , . . . M.D.LXXXV. . . Al wt den Fransoysche Exemplare , in Nederlantscher Spraken trouwe- lic ouergheset. Tot Dordrecht. By Jan Uanin, Anno. M.D.LXXXV.
in-4°., 8 blz.
= W. 6.33. Dit edict van Nemours verbood de uitoefening van den gereformeerden godsdienst in Frankrijk. Zie Martin, Histoire de France, IX, blz. 652 en 663; Motlêy, UnUed Netherlands, /, blz, 131; Mëmoirei de Sully {iondrei, 1778, tn-8^), r. ƒ, p. 174, n. (29).
725 Plaeaet des Coninca? op het / ereenighen z\jner Ondersaten tot de Catholycke .... Kercke. enz, (Als boven,) Tot Ainstelredam , Ghedruckt by Comelis Claeszoon, z,j, in-4°. , 8 blz.
Andere druk.
725a Verclaringhe vanden Coninck. Op syn Edict vande Maent van Julio
lestleden .... Ghel<*sen ende ghepubliceert den sesthiensten
dach van October. 1585. Met den Brief ghesonden aenden Seneschael van Lyonnois oft synen Stedehouder. (18 OcL gejnibiic. 30 OcL Mei H fransche koninqnwapen op den titel,) T'Hantwerpen , By Guilliaem
van Parys, .... Ende tot Bruessel by Rutgheert Velpius z.j.
Met Gratie ende Priuilegie. in-4°., 8 blz.
= P. 416. Vergel. het voorgaande.
726 De Schrickelycken gruwelycken Blixem des bans door den Paus van Romen teghen den doorluchtichsten Coninck van Nauerre ende
den Prince van Conde met alle haer aenhangen wt-gestort
Met een korte anwysinghe des Paus listighenloghens ende bedrochs , ghetoghen wt het vierde deel der wederlegghinghe des voorghe- noemden sentencie des Bans ghedruckt tot Leyden in een Boecxken genaempt Brutum Fulmen, Z, n v,pl, , v, dr, en z, j, in-4°. , 16 blz.
De 2 laattte blz. bevatten een vers met het opschrift :
Wt een Eelhert die veer^rooi Spans listen dit saneg De Nachtegael; luystert en merct wel na haer cUincg.
142 Verraad van Parry. 1586.
Hieruit biytct, dat ElUrt da Ve*r deze slotverzen heeft gedicht Deze tooh pleegt zynen naam aldus bedekteiyk aan te geven. Zie b.v. zyne uitgaaf van Hich. DinotuSj Een Spieghel der ghedenckwaerdigher Oorlochscher GheschiedenUseii, Ale- maer, 1687, in-8". , waar men op den titel leest: Hier van is een Eelhcrt de Yeerduytêeher gheweest. De kantteekeniogen zt)n getrokken uit het boekje van Hoiman onder den titel Bruium fulmen te Leiden uitgekomen , dat in 1588 door den Leidschen predikant /'. Backius in het Nederduitsch werd omgewerkt. Zie Nic&on, Mémoires, T, A7, p. 130 sv. Over de bul van Sixlus V\ Bor, 11^ 20e/?., Wi. 596. (W. 687.)
727 Een warachtich ende volcomen verclaers , Vande verschrickelicke verraderyen, gepractickiert by .... JVilliam Parry, teghen de Co. Ma. van Englant: De maniere van zyn aenclachte, ouerwinninghe , ende Executie : Midtsgaders de Copien van verscheyden zyne , ende andere brieuen, tot verscheyden eynden streckende, Tot preuuen
van zyne verraderien. enz Desen ITillam (sic) Parry is gheexe-
cuteert gheweest opden 2. dach van Meerte 1585. siilo hoiuk Zomhn- a/3, titel , 5. M. V, 2)1, , v. dr, m z. j. {Ontbreken bh. 25—32.) in-4°. , 36 blz.
Zie over het verraad van Parry: Froude, History of Enqland. XIl:QSv,o,
728 Waerachtich verhael Van t' vroom ende lofweerdich feyt, bedreuen opdeCusten van Biscayen teghen 97. Spaignaerts, by 2ö. Enghelsche bootsghesellen , die op een Schip waren . . . . , ghenaemt de Primroose van Londen: Waerachtelyck beschrenen door Homphrey Mote Enghelsman. Waer dat by ghevoecht is ... . des Conincx van Spaignen .... beuel, van te arresteren alle vremde Schepen, wtghenomen die van Vranckryck, 8\jnde ouer al in syn hauenen, oft aen de Custen van Spaignen. Tot Leyden, By Thomas Ba&son inde Clock-steghe. M.D.LXXXV. in-4^, 8 blz.
Zie Froude, History of England XI L blz. 129 en 130. Het laatste vermeld bö Bor, II. 636. Andere (?) druk van T. 289.
729 Hier nae volghen de Sentbrieuen van zyne Hoocheyt, ende Ant- woorden opde selue. Midtsgaders de Commissie vande voorsz. Ghe- deputeerden, eensamentlyck de verthooninghe ende afscheydt van wegen der stadt van Bruessele gedaen ende ghenomen. (Met het
kon. wapen op den titel). Tot Bruessele By Jan van Brecht
An^ XVc. LXXXV. in-4°. , 16 blz.
Hierin drie brieven van Parma, ged. 11 Oct. 1584, 20 Jan. en 18 Febr. 1585, met de antwoorden, in d. 20 Oct. 1584, 12 en 25 Febr. 1585; een placcaat der regeering van Brnssel, in d. 25 Febr. en twee toespraken gehouden door (Hio Harlius, advocaat in den Rade van Brabant; 28 Febr. en 10 Maart Zie Henne et WauterSy Hist. dt Bruxeltes, I, 560 sv, (W. 621, waar gelezen wordt: veriooninghe,).
730 Cort verhael van eenen TreflFelycken aeuslach onlancx voortsgekeert opte Stadt van Shertoghenbosch , ende byden Borgeren ende inge-
1585. Brasiel en Nymegen door Parma gewonnen. 143
setenen vromelyck wederstaen ende affgeweert. (Met het wapeti van 's Hertogenbosch <m den titel.) Gheprent binnen Tsnertoghenbossclie , By Jan Scheffer. Anno. M.D.LXXXV. in-4°., 8 blz.
Bericht van een Spaanschgezindo over den aanslag op *b Hertogcnbosch 19. Jan. 1586. Zie over deae gebeurtenis, door graaf Hohenlo ondernomen met het doel om de Spanjaarden tn dwingen het beleg voor Antwerpen op te lireken, Bor, II, 558; Motley, ünUed Netherland» l: 174—178.
731 Grundtliche Erclaning, wie es mit dem Feindtlichen Anlauff vnnd Eingritf, des Granen von Hohenlo, in Hertzogenbosch , einer ausz den vier Haupt Steden von Krabandt, warhamdg ffeschaflFen: Vnd was sich ein wenig danior, in, vnd nach demselben, verlauflFen vnnd zugetragen. {Mpt ven ijronle ftonls7teé np den titel.) (iedruckt zu CöUn, bevGerhart von ('ampeii , in Mariengarten (Jassen. M.D.LXXXV.
in-4°. , 8 blz.
Zie het voorgaande nummer.
732 Arfciculen ende Conditien vanden Tractate aenghegaen ende ghe- sloten , tusschen die Hoocheyt vanden Wnce van Parma , ... ter eenre, ende die Stadt van Bniessele ter andere zyden , den thienden Meerte M.D.LXXXV. {Met het kon. wapen op den titel.) Te Gliendt , By (iaultier Manilius , . . . . M.I).LXXXV. in-4^ , 8 blz.
= W. 622. Bor, Ily 567—569. Op blz. 8 achter de artikelen volgt een briet van Parma, gedagteekend 10 Maart.
733 Articnlen ende Conditien vanden Tractate aengegaen ende ghe- .sloten tusschen . . . den Prince van Pamia ... ter eenre, Ende die stadt van Bruessele ter andtire zyden , den x. Meerte xvcLxxxv. {Met het kon. wapen op den titel.) Tot Bruessele. By Jan van Brecht . . . . A°. XVc LXXX V. in-4°. , 8 blz.
= W. 623.
734 Eenen Wellecom ende Adieu opde Reconciliatie der Stadt van Bruessele. Incarnatie.
DerthJen Meerte Godt een LIefLIICk aCCoort // sont, Waer-de Vre haer brVesseLe In rVste en Confoort // Vont. Aan het einde: Rhythnü isti doctè et vtiliter conscripti sunt. 1585. 16 Aprilis. Joh. Molanus , censor. {Een drnkkersitterk op dm titel.) Tot Loven , By Jan Maes , 1585. in-4°. , 16 blz.
= W. 625. Dit zeldzaam stukje bestaat uit 29 koeplettcn, door een Roomsch- gezinden Bederyker gerUmd. In hetzelfde jaar verscheen een, thans hoogst zeldzame, uitgave te Gent, by Jan vanden SüeM. Bj) W. 626.
735 Tractaet gemaeckt tusschen den Prince van Parma ter eenre ,
Ende die Stadt van Nymeghen ter andere s\jden. Den xv. Aprilis.
144 Inneming van Antwerpen door Parma. 1685.
{Met een toapen op (leti titel.) Z, u, v. pL en v, dr M-D.lxxxv.
m-4°. , 12 blz. BJ) Bor, 11^ 663—566. Op bl«. 12 een brief van Parma, ged. 17 April.
736 Historische. Tagbeschreybung , Allerley Gedenckwierdigen handel , die sich von Tag zu Tag, durch Niederlandt das Gantz Jar, zu vnderschiedlichen zeyten, vnd orten , jetzt Neulich zugetrageu , bisz vfF den lesten tag Marty dieses gegenwiertigen Jarsz. 1585. {Met een houtsueê op den titel.) Aus Michaelis Eyzingeri . . . Historiën zusamen
gebracht Gedruckt zu Cöllen , durch Niclasz Schreiber , aüff
dem Katzenbuch. 1585. ia-4°., 32 blz.
Dit uittreksel uit hot groote wcrlc van Eyzinger {de Leone Belgieo, Kie: de Windj blz. 204 v.v) geeft, in den vorm van oen almanak, liet merkwaardigste aan, dat er op eiken dag des jaars, van 1559 tot 1585, is gescliied. (Aldus W. 627. waar een andere druk voorkomt, van dit ex. in spelling verschil- lende, b.v. bis aufS; vgl. W. 611.)
737 Articles et conditions dv Traicté faict et conclu entre l'Altesse du l^nce de Panne , . . . . dVne part ; et la ville d' Anuers , d'aultre part; lexvy. iour d'Aoüst Tan M.D.LXXXV. {A^et het wantm van Ant^ werpen op den titel.) A Anvers, . . . Ohristophle Plantin , M.D.LXXXV.
in-4^, 24 blz.
= T. 291. BB Bar. II. 610—13. Een uitvoerig verhaal over de belegering en inneming van Antwerpen bU Afo/fey, Hittory of the united Netherlands. 1 , 134->S84.
738 Articles et conditions du Traicté enz. {Jls boven.) in-4°. , 24 blz.
Dit schUnt eene andere uitgave te zifn ; hier staat vöór d'vne part een komma , in het voorgaande ex. niet; hier staat op blz. 2 reg 14 v. b. Afa«, in het voorgaande Maté,
739 Articles et conditions dv traicté faict et conclu entre l'Altesse du Prince de Panne , . . . . d'vne part ; et la ville d' Anuers , d'autre part ; Ie xvg. iour d'Aoust Tan M.D.LXXXV. {Met drukkersmeik op tien titel.) A Paris, Chez Jean Richer,... Suiuant la Copie imprimee a Anuers. 1585. Avec privilege dv roy. in-8°. , 24 \]z.
740 Articvlen , Ende Conditien vanden Tractate , aengegaen ende ghe- sloten tusschen .... den Prince van Parma, .... ter eenre, ende de Stadt van Antwerpen ter ander syden : Den XVII. Augusti , M.D.Lxxxv. Met het wapen van Antwerpen op d4*n titel. T'Hantvverpen , Inde Cammerstrate inden Schilt van Artoys , by my Daniel Vervliet. 1585. in-4^ , 16 blz.
= W. 636. Vertaling van het vorige.
741 Articulen, Ende Conditien vanden Tractate, enz. {Ah U voorgaande.)
1585. Inneming ▼»! Antwerpen door Parma. 14ft
Overgedrukt uit het Antweipsch Archievenblad , deel FV , bladz. 248 en vokfende. Antwerpen , Drukkerij Guil. Tan Merlen , . . . 1871.
in-«^ , 16 bk.
Latere herdruk van het voorgaande.
742 Articvlen , Ende Conditien vanden Tractate , aenghemen enz. (Als bovet^^ Ghedrackt tAntwerpen, . . . by my Daniel Vervliet. 1585. Tot Haerlem, by Gillis Rooman, woenende inde Suyerstnite, inde gulden Parsse. s. ƒ. in-4°. , 12 blz.
Andere drok van het voorlaatste.
743 Articvlen , Ende Conditien vanden Tractate , aenghegaen enz. (Als boven.) in-4°. , 12 dIz.
= W. 635. Nog andere drak, met kleiner letter.
744 Articvlen , Ende Conditien vanden Tractate , aen^egaen ende ghesloten tusschen de Hoocheyt vanden Prince van Parma, Plaisance, etc. Stadthoudere , Gouuerneur ende Capiteyn Generael vanden Zanden van hervvaerts ouere, inden name vande Coninclycke Maiesteyt van Spaengien, als Hertof/e van Brabant, ende M^rckgraue des heylichs R\jcx ter eenre , ende de stadt van Antwerpen ter ander syden : Den XVII. Augusti, M.D.LXXXV. (Met het wapen van Antweiyen op den titel.) T'Hantwerpen , .... by my Daniel Vervliet , 1585.
in-4°., 16 blz.
= W. 8759. Andere druk van het voorgaande, waar gelezen wordt: Mndr, Hertog/ie, Marckgraue.
745 Articvlen Ende conditien vanden Tractate , aengegaen ende ffhesloten eftz. {Als boiwn.) Met het kon. wapeti op den titel.). Naer inhout der Copijen ghedruckt t'Hantwerpen. /^. n v. dr. Anno. 1585.
in-4^, 12 blz.
746 Assedio e racq visto d'An versa , Patto dal Sereniss. Alessandro Famesc Prencipe di rarma , etc. Luogotenente , Gouematore , e Capitan
Generale ne' Paesi Bassi , del Re di 8pagna. Historia di Cesare
Campana, divisa in dve libri. etc. (Met drukkersmerk op den titel.) In
Vicenza , Appresso Giorgio Greco. MDXC V Con licentia de'
Superiori. in•4^, (Vm) en 72 bk.
Aan het einde een kaarlje. Daarna volgt met doorloopende signatuur en pagi- neering, ofschoon met afzonderiyken titel: Arbori de^ Signori^ e conti de Fiandra door denzelfden schrgver.
747 The miserie of Antwerpe: With the Troubles that are (at this instant) in Plaunders , and many other Townes in the Lowe Coun- tries, by meanes of the Prince of Parmaes power: who by violent force seekes to oppresse and depriue the Inhabitants there, both
19
146 koningin Elisabeth zendt hulptroepen aan de Nederlanders. 1586.
of life and goodes, Herein is also described the maner of the Bridge,
and Fortresses theninto raised by the Prince of Parma , etiz
^Met een groote houtsfieê op den liteL) Written by an English Gentleman in Flaunders, to a &iend of his in England. as appeareth by his
Letter hereunto annexed : Dated the 24. day of July last 1585.
Z. n. V. pL en v. dr, in-4°., 8 blz.
748 Declaration des cavses qvi ont esmev la Royne D' AAgleterre , a donner secours pour la Defence du peuple sjSigé et oppressé es païs bas. Imprime a Londres par Cnrestophle Barquer , . . . . 1585. (Met eetie Addition van 1 October. Op de laatste blz. het engelsdie wapen.) in-8^, 38 blz.
Deze declaratie by Bor, II y 667 — 71; een overzicht van den inhoud by Motley, United Netherlands , 1 , 364 v.v. Deze beide berichten dat dit geschrift geiyktydig in het Engelsch , Fransch , HoUandsch en Italiaansch werd uitgegeven ; v. Meteren , XIII Boek f weet slechts van Fransch en Engelsch. Zie de volgende nummers.
749 A declaration of the cavses mooving the qveene of England to giue aide to the Defence of the People afflicted and oppressed in the lowe Countries. {Af et titelvignet.) Imprinted ad London by Christopher Barker... Z.j. in-4°. (Il), 20 en 6 blz.
Met de Additie van 1 Oct Op de keerzyde van den titel het ongelsche wapen.
750 Een verclaringhe der oorsaken beweghende de Ooninghinne van Enghelandt, hulpe te gheiien tot beschemiinghe des benauden ende verdructen volckes der Nederlanden. Ghedruckt tot Londen by Christoffel Barker . . . 1585. in-8^ , 38 bk.
Officieele hollandsche uitgave. Op den titel en op de laatste blz. vindt men het engelsche wapen. Zie vorig nummer.
751 Verclaringhe Der oorsaken die de . . . Ooninghinne van Enghelandt beweecht hebben, hulpe ende bystant te gheuen, den benauden, ende verdructen volcke deser Nederlanden. Ghetrouwelnck ouer- ghesedt wt de Fransoysche Copije ghednict tot Londen by Christophel Barquer, .... Door M. Ilubert Balis. (Met het drukkersmerk op deti titel; met de Additie van 1 Oct.) Tot Dordrecht, By my Peeter Verhaghen,.... Anno 1585. in-S''., 32 blz.
Vertaling van n°. 748.
752 Een Verclaringhe der oorsaken bewegende de Coninginne van Enghelant, hulpe te gheuen tot Bescherminghe des Benauden, ende verdruckten Volckes der Nederlanden. Eerst ghedruckt tot Londen by Christoffel Barker enz. {Met het engelsche wapen op den titel.) Dit Exemplaer gheuolcht, ende by my Oomelis Claeszoon Ghedruckt tot Amstelredam, Met toelatinghe der Ouerheyt. Anno, 1585.
in-4\, 20 blz.
Andere hollandsche uitgave, eveneens met de Additie van 1 Oct
1585. Koningin Ëlisabetli zendt hulptroepen aan de Nederlanden. 147
753 Een Terclaringhe der oorsaken bewegAende de Coning/iinne van Enghelan^/t, enz, (Als boven. Mei hel drukkerstnerk van Aelhr. Hendrtckz o» den litel.) Tot Delf, By Aelbrecht Hendriekz 1585.
m-4^, 20 Mix.
Nog andere drok. Komt overeen met T. 292, dat evenwel 24 bis. heeft
754 Dichiaratione delle caggioni che hanno mosso la Serenissima Reina dlnghilterra a dar* aiuto alla Difesa del Popoio afflitto e oppresso negli Paead Bossi. {Mei lilelvl(fneL) Stampata In Londra da Ghnstofero Barcher .... 1585. in-8^, illj en 38 blz.
Het engelBche wapen aan de keerzQde van den titel.
755 Erklerong der vrsachen , welche die Eönigin von Engellandt bewegt haben, vmb den betrangten, vnd vndertruckten l^iederlandem , hülff znbeweisen vnd dicvselbiffen vnder jhren schinn zuneminen. Sampt einem anhang,.... Geben zu Richemont den ersten Octob: Anno 1585. (Mei lilebignel.) Cölln , Bey Godtfried von Kempen. Z. u
in-8°. , 34 blz.
Duitsche vertaling.
756 Clare Belydinge des Christen Gheloofs, twelck alle oprechte Gatholike menschen tot allen t\jden, daar toe versocht zynde, schuldich zijn te belijden. Deur ordonnantie ende beuel van . . . Jan Hauchin, Eerts-bisscnop van Mechelen, wtghegheuen. Van woorde te woorde, nae de copie ghedruckt tot Louen , By Jan Maes , . . . .
M.D.LXXXV Nv andermael ghedruckt tot waersehouwinghe van
allen liefhebbers der ware Religie, teghen de Spaensche Inquisitie ende tyrannye. Met oock den Eedt van die van Dermonde, etc. Z. n, V. fjL eti V. dr, Ghedruckt, Anno. 1585. in-4^, 8 blz.
= W. 631. Onder de Katholieke geloofsbelijdenis leest men : Ytililer in vulgaret lingtuis haec fidei professio edetur. Joh, Molanus,
757 Van die Christelycke Disciplyn, ende Excommunicatie ofte Ban, het gheuoelen Rodolphi Gwalteri, Dienaer der Kercken tot Zurich, Anno 82. Wt het latyn in Nederduytsche sprake, trouwelick ouer- gheset, door Casper Coelhaes van Menschen in den Heere ghebannen. Nv opt nieuwe wederom ouersien, ende tot yedermans profijt in druck gegheuen: Met een voorgaende Christelicke ver- maninffhe, aen die E. Magistraet, ende goede Ghemeynte van Medenblick in Noorthollandt. Ghedruckt ter Gouda, by Jaspar Toumay M.D.Lxxxv. in-4°. , 72 blz.
De eerste druk verscheen in 1582. Zie Bogge, Bibl. der Remonstr, Geschriften. Afl, 1 bil. 13.
758 Conciliatio : Dat is verghel\jckinghe , van sekere poincten der Leere ,
148 Maria Staart gevonniBd. 1585—1586.
ende Disciplijn van C. C. gheschreuen ende onderschreuen, In diewelcke claerl^jck is backende, met wat recht, die Toomoemde C. C. in namen van allen Eereken in Hollant, gheexcommimiceert: ende met een wtghegheuen boeck , . . . ghediffameert is worden .... Door Caspar Coolnaes van Menschen in den Heere ffhebannen. Ter Govda. By Jaspar Toumay , . . . M.D.Lxxxv. in-4°. , 96 blz.
De voorrede (aan de predikanten en ouderlingen der gereformeerde kerk in Holland) is gedagteekend : Leyden, 21 Febr 1585. Het op den titel ter spraak gebrachte boek is het: Cort eenvoudich ende waerachtich verhael, waeromme C. Cool' haes . . . den 25^ Martij 1582 byden Synode Prouinciael van HoUanl .... is gheex- communiceert.., Dordrecht. J, Canin 1582. Zie H, C. Rogge ^ Geschied, der Renumstr. Apev. 1. (Amsterd. 1861) bl. 4. (W. 620).
759 Genealogia Banzoviana primvm pvblicata anno Domini 1585. ^. n. v. pL , V. dr, en z.j. Mei talrijke portrcllcfi en kantteekefiingen, in-4®. , 24 blz.
760 Een al^hemene Tafel voorbeeldende alle de stucken ende delen van Dialectika of Redenkaveling. Tot Leyden, by ChristoflFel Plantyn. M.D.LXXXV. een blad in-plano.
1586.
761 By de Coninginne De waerachtighe Copie van de proclamatie latelijck ghepubliceert {ged. 4 Dec. 1586) by de ( -oninginne , ende hare Mayesteyt, onder de grote zeghel van Englielant, omme de declaratie van de Sententie ghegheven ieghens de Coningliinne van Schotlant in forme hier na volghende. Gheprent na die Copie de tot Londen ghedruct is by Cristoffel barker z.j. in-4^, 8 blz.
762 Een warachtich verhael van seeck«?re requesten ende declaratien
fhedaen aen de Con. Mt«y*. tot twee diuersche stonden, van alle de [eeren ende Staten onlancx vergadert zynde in het Parlement, be- langende het vonnisse vande Coninginne van Schotlant. Mitsgaders
de antwoorden van hare M^. selue hier op ghegeuen , Hier
is oock by gheuoecht de Copie vande Proclamatie, de welcke hare M*. heeft doen publiceren jegens de voorsz. Coninginne. {Met hel
engelsche wapen op den titel.) Tot Leyden , By Thomas Basson ,
Aimo 1587. in-4°. , 24 blz.
Verschiliende stukken op het vonnis van llaria Staart betrekking hebbende. Vgl. FroudCy Hisiory of England, XII: 289 v.v.
762a Lawes and Ordinances, set downe by Robert, Earle of Leycester, the Queenes Maiesties Lieutenant and Captaine General of her armie and forces in the Lowe Countries : Meete and fit to be obserued by all such as shall serue her Maiestie vnder him in the said Coun-
1586. Leicester in de Nederlanden. 149
tiies , and therefore to be published and notified to the whole Armie. (Met titel fileet.) Lnprinted at London by Chr. Barker .... z.j.
in-4^ , (U) en 10 blz.
Het engeiBche wapen aan de keerzyde van den titeL
7626 Cry chs-Ordonnantien ende Rechten , ghemaect .... by ... . Robert , Graue van Leycester .... Om te worden onderhouden bv alsulcken als dienen sullen in hare Maiest. armeve, onder z\jn I^cel. in de voorseyde Nederlanden. {qedagL 14 Febr.) Tot Leyden, By Andries Verschout , . . . den 18. Febr. Anno M.D.LXXXVI. de stUo nouo. Cum Priuilegio ad imprimendum. in-4®., 8 blz.
= T. 298. De Yoórgaande engelsche uitgaaf telt 55, de hoUandsche 62 artikels. In het Gr. Placaatb.y II, 162, 267.
763 Brevis narratio Triumphi quo a Senatu populooue Traiectensi .... Robertus DudlAEus Comes LeicESTRI VS etc. Traiecti Batauorum exceptus est Anno .... 1586 quarto idus Mart\j. {Op den titel is afge- drukt een vliegend hert ^ het niihangteeken van den drukker.) Vltraject], HenricuB Borculous Excudebat, Anno 1586. in-4°., 16 blz.
= T. 301. Zie Bor, II, 702.
764 La fin generalle de l'Espagnol, qv'est l'erection dVne cincqviesme pretendve monarchie, et levr dessein vers ces Pays-bas: seruant de bon aduis aux reconcilies. ^. n. v. pi. en v. dr. Anno M.D.LXXXVI.
in-4^, 12 blz.
Fransche nitgaye van het voorgaande. «
765 Het alffhemeyn eynde ende voornemen des Spaengniaerts , twelc is d'oprecntinffhe van een voorghenomene vyfde Monarchie ; mitsgaders hunne resolutie over dese Nederlanden: dienende de Vereenichde tot een goede ende ghetrouwe waerschouwinghe. Tot Delft, z.n. v.dr. M. jD. Lxxxvi. in-4°., 14 blz.
T. 310 heeft : alg hemeen eijnde.
766 Trovhertighe vermaninghe Aende verheerdeNederlantscheProvintien : Ende het alghemeyne eynde ende voornemen des Spaengniaerds , enz. (Als het voorgaande.) Door een Lief-hebber des Nederlandschen Vryheyds vooj^ghestelt. Z. n. v. pi. en v. dr. Anno M.D.LXXXVI.
in-4^ , 12 blz.
HerdrolE van het voorgaande. T. 311 heeft: Trou^ertige.
767 Cort Onderwijs eens Liefhebbers des welstandts deser Nederlanden , waerinne .... claerlyck bewesen wort : Dat het wel gheoorloft is tegen te staen een Coning ofke Here vande Landen, etiz. Aan het einde:
16C Inneming van Grave, Neuaz enz. door Panna. 1686.
Ghedruckt tot Amstelredam , by Comelis Claeszoon , Anno 1586.
in-4^ , 32 blz.
Uit het Latyn yertaald van Jmius Brutus Schelta en verkort door Fram Coornhert^ biykens ztjne opdracht aan Burgem. v. Amsterdam. Met Privil. van Leyeester , ged. 28 Maart. Zie over dit wer^ie: Bor, II, 707. (T. 802, waar gelezen wordt: gheoorlooft,)
768 Beschrijuinghe Ofk cort verliael vande Iiarde belegheringhe ende inneminghe vande Stadt ghenaemt de Graue. Aldus sterckelyc be- leghert ende victorieuselyck ghewonnen door .... d<*n Prince van
Parma , etc (7 JunL) Mbl houlsneê op den liteL Gheprint Thant-
werpen by my Mattheus de Rische , . . . . Anno 1586. in-4*^. , 8 blz.
Zie: Bor //, 707 en 708; Motley^ United Netherlands II, 1»— 21.
769 Newe Zeyttung : Kurtze Relation , wie die Statt Graue beschossen , Wöllicher gestalt sy sich an ihr Altece dem Printzen von Parma, lm Namen des Königs von Hispanien ergebcn , vnnd was sonst weyter darauff. volgen wirdt , etc. (ii/ig^ een hontsneê op den titel.) Gedruckt zu Augspurg, bey Josiam Wörly, lm Jar 1586.
in-4°. , 8 blz.
Het verhaal loopt tot kort vóór de overgave van Venlo aan Parma. Zie over de inneming van Qrave door Parma, Bor, II, 707 e» 8 en Mctley, Umied Netherland$, II, 20v.v.
770 Beschrijuinghe Der stadt van Venloo, ende haer stercte, hoe ende in wat maniere de selue beleighert, beschoten ende victorieuselyck ghewonnen is. Door onsen gnenadighe Heere Prince van Parma,
De tweede victorie van syn Hoocheyt iiae de Reconciliatie van
Antwerpen. {Met een hontsneê op den titel,) Gheprint Thantwerpen by my Mattheus de Rische Anno 1586. in-4°. , 6 blz.
Zie Bor, II, 713; Motley, United Netherlands, II, 21 en 22.
770a Beschrnuinghe Der stadt van Yentlo efiz. {ah H voorg.) .... Thant- werpen bü my Matthf'mis de Rische Anno 1586. in-4°. , 6 blz.
= W. 651. Andere druk ook verschillend in de onderteek en ing der kerkeiyke goedkearing, hier: Henriucut Dungun, in *t voorgaande : Benricus Dungen,
771 Viererley Warhafftige Zeitung, so sich in diesem 1586. Jar, Zuge- tragen Hat. Die erste von der Statt Graff, .... wie sie belegert,
vnd sich ergeben , . . . . Von der .... Statt Venlo , . . . . wie die
selbige sich auch ergeben , . . . . Die Dritte , von der . . ; . Mörderey, 80 geschehen ist , zu JunckerszdorflF bey CöUn .... Die Vierde Zeitung.
Von der Belagerung, Eröberung, der Statt Neusz Zugetragen.
lm Ertzstifft Cölln. {Met een hontsneê op den titel.) Aan het einde: Gedruckt zu Cölln , durch Niclaus Schreiber. z. j. in-4''. , 20 blz.
1586 — 1587. Inneming ran Gravo, Noobz enz. door Parma. 151
772 Gründtliche : Vnd WarhaflBtige newe Zeytung, Vonder Belegerung, vnd erschröcklichen Blutuergiessung, so zu Neusz geschehen ist, vnnd wie dieselbige Statt eingenommeu , geblündert vnnd verbrand worden, auch was sich femer darbey hat zu getragen, geschehen den sechs vnnd zweytzigisten,Tag des Monats July, im Jar. 1586.
Met een houtmee op den titel Augspurg, durch Josiam Wörly,
.... M.D.LXXXVI. Jar. in-4^ , 12 bk.
Andere druk van W. 8763, waar gelezen wordt GrundeÜche neacj monnts. Zie //ftr, ƒƒ, 737, 738. Molley , United Pietherlands ^ II, 29v.v
773 Discours ov briefve description du siege et prinse de la Ville de
Nuys. Faict par Ie Prince de Parma ie 26. de Juillet 1586.
{AJet houlsneê op den lileL) Ira prime en Anuers par Matthieu deRische, .... au despens du Jan de Brecht. M.D.LXXXVI. in-4^, 8 blz.
Zie vorig nummer.
774 Panegyrici in Antverpiam sibi et regi obsidione restitvtam. Per magnum illuni atque inuictum Alexandrvm Farnesivm , . . . Auctore Joanne Bochio, eidem vrbi a Secretis. {Planlijn'^s dntkkerstnerk op den titel.) Antverpiae , Ex Officina ( )hristophori Plantini, ... 1587.
in-8^ , 112 blz.
Foppens (BibL Belg, p, 683) zegt (;rvan: Quae Panegyris Famem Ua placmt, ut Bochium S, P, Q. Antverpiensi jusserit esse a Secretis, Na dit stuk volgen nog eenigo andere gelegenheidsgedichten. De korkoiyke goedkeuring isged. 17Dec. 158G en het privilege: 29 Dec. 1586.
1587.
Zie ook n". 762 en 774.
775 Verclaringhe des Conincx (^f*«^?rïA' /// rrt?* Fra«Ar/;fc) , voorde executie van zijn Placcaet vande maent Juin 1585. roerende de vereeninghe van syne Ondersaten , mette C^atholvjcke Apostolycke ende Roomsche Kercke. Ghepubliceert te Parys int Parlement den dryentwintichsten dach Aprilis 1587. Wt den Fransoysche in Nederlandtsche sprake
ghetrouvvelick ouergheset. Tot Delff*, By Aelbrecht Hendricksz
M.Ü.LXXXVII. in^^ , 8 blz.
Zie n». 689. Vermeld bt) Martin, Hisloire de Franre, X, 36.
776 Corte sommarische verclaringhe , van sekere puncten betreffende den Oorloghe in Vranckrijck, tusschen den Coninc van Vrancryck, den van Guyse tegen den Coninck van Nauarre, aengaende de Croone van Vranckryck. {Met hot drukkersmerk van P, Ferhaghen op den titel,) Tot Dordrecht , By Peeter Vethaghen . . . 1587. in-8°*. , 8 blz.
777 Dritte Zeytung ausz Prantzösicher Spraach inn Hoch Teusch jrans- feriert vnd vbersetzt. Zuwissen. Was sich seithero den xxvj. tag
162 Terechtstelling van Maria Staart. 1587.
Octobris nechstuerschienen , Damach noch weiter in Pranckreich verloflfen , vnd den xxj. auch xsiü. Nouembris , bisz gar an den ij. Tatj jetzt ablaufiFendes Monats Uecembris zugetragen .... zu Cölln , Durch Gotfridt von Kempen , auff der Burgmauren , Anno M.D.LXXXv\j.
in-4°. , 6 blz.
Vgl. Marlirij Histmre de France, X, 47 ».i;.
778 Copye Van eenen brief, Aen den . . . Graue van Leycester . . . Met een verhael , Van seker begeerten ende vertliooningen Aen de Con. Majesteyt , . . . ghedaen . . . wt den Name van . . . {hel) Parlement . . . Insghelicx hare Ma. antwoorde selue daer op ghedaen . . . Noch is hier bygevoecht , Een warachtige Copye vande Proclamatie onlancx gepubliceert by de Co. Ma. Tot verclaringhe vande sententie onlancx ghegheuen tegen de Coninginne van Sootlant. Mitsgaders eenighe Brieuen gheschreuen by de Schotsche Coninginne , aen den verrader Anthony Babington , met zyne andtwoorde . . . Ghedruct by Richard Schilders {te Middelburg) , . . . 1587. Met Priuilegie. in-4°. , 48 blz.
In het stuk van het Parlement wordt op de terechtstelling van Maria Stuart aangedrongen. Vooraf gaat een brief aan Leycester ged. 26 Nov. 1586 onder- tcokend li. 6'. (Robert Cocil). Zïg van Met eren, /K, 358i;.p., Bor II, 934—40. In de engolsche uitgave van 1686, die voorkomt by W. 660, schyncn de laatst vermelde stukken niet te zQn opgenomen. Op blz. 28 en 48 der hol- landsche vertaling is het engelsche wapen afgedrukt.
779 Admonitio ad orbis-terrae principes, qvi se svosqve salvos volvnt: In primis ad lUvstrissimos Germaniae Proceres. ^. w. v. pi. eti v. dr. Anno cIo. lo. Lxxxvn. mense Jul. in-4°. , 86 blz.
Dit vertoog, dat de wreedheden, door de .Spanjaarden onder Karel V en Filips U bedreven, met sterke kleuren schildert, wordt aan Marnix toe- geBchreven. Zie: Te Water, Verbond der Edelen, I, bli. 36. Foppens schynt o. a. * ook dit boek op het oog gehad te hebben, toen hy {lt,B., Il, 1038) schreef:
EvulgavU quoque varias, variis temponbus, AdmonUiones, Declaraliones , Tractatus, Consitia, Disputationes , Consolatianes , Inlerpretationes etc. Verg, n^ 626. (W. 672.)
780 Seyndtbrief vanden Raedt der Stadt Vtrecht aenden Magistraten, Vroedtschappen , Capiteynen ende goede Ghemeynten der Steden van Hollandt ende Zeelandt (tml. 7 Maart. Met hel wapen van ülrecfit op den titel.). Tot Vtrecht By Jan Comeliszoon .... M.D.LXXXVII.
in^°. , 4 blz.
By Hor, II, 909. (W. 667.)
781 A briefe report of the militarie services done in the Low Covntries, by the Erle of Leicester: written by one that serued in good place there in a letter to a friend of nis. Imprinted at London, by Amold Hatfield, for Gregorie Seton. 1587. in-4°., 34 blz.
Aan dit vry nauwkeurig verhaal der krygsbedryven in do Nederlanden van
1587. Geschillen tusschen Lcicester en de Staten van Holland. 153
22 Fel)r. 1585 tot 23 Nov. 1586 schtfnen biz. 3 en 4 te ontbreken, daar het eerste katerntje slechts 6 blz. bevat; toch is het verhaal in z|}n geheel aan- wezig. De schrijver noemt zich T. D. Het stak is gericht aan /. A, Kniyhl en gedagteekend : .4/ Ijtndon the 8. of Januarie 1586.
782 Remonstrantie Byde Ridderschap, Eedelen,ende Steden vdn Hollandt ende Westvrieslandt, ghepresenteert aen syne Excellentie binnen der stadt Dordrecht in Augusto , xy<^ zeuenentachtich. {Mol den Hal- landschen leeuw in den tnin op den titel.) Tot Delf, By Aelbrecht Hendricxs 1587. in-4°. , 8 blz.
Bö Bor, lil, 82 ».». (W. 674.)
783 Remonstrance faite avx estats generavx des provinccs confederees dv pais bas assemblez en la ville de Dordrecht Ie 6. de Septembre 158/. En la presence du conseil d'Estat. Par . . . Robert . . . Comte de Leicester .... Ensemble les lettres auec icelle Remonstrance par mon dit Seigneur enuoyées aux chefe Magistrats et colleges des villes desdites Prouinces vnies. {ged. 9 i^ept. Met hel drukkersmerk op den tileL) A Vtrecht Chez Jan Óomeille jmprimeur .... de son Excellence . . . Anno M.D.LXXXVII. in-4°. , 12 blz.
T. 317 leest Ensemble, Authentieke uitgave. In het hoUandsch bO Bor , lil ^ 39—42.
784 Vertooch ende Remonstrantie by . . . Robert Graue van Leycester ,
ghedaen aenden Staten Generael der seluer, vergadert binnen.... Dordrecht,.... Den vy. September Anno, 1587. Stilo Nouo. Ouer- ghesedt wt den Francoysche in onse Nederduytsche Tale. {Mcl het drukkersmerk van Canin op den titel.) Tot Dordrecht. By Jan Canin, .... 1587. in-4°., 12 blz.
= T. 318. Vertaling van het voorgaande zonder den brief.
785 Sekeren Brief ghesonden by Robert Graue van Leycester ,
ncffens de Remonstrantie by hem aen den Generalen Staten ghedaen den v\j. September , Anno , 1587. . . . (Met het drukkersmerk van Canin ap den> titeQ Tot Dordrecht. By Jan Canin , 1587. in-4°. . 6 blz.
= T. 319. Vertaling van het voorlaatste, maar zonder de Hemonstrantie.
786 Antwoorde Vande Ridderschap, Bedelen, ende de meeste Steden van Hollandt ende Westvrieslandt, op de Verclaringhe ende Remonstrantie van syne Excell^ aende Staten Generael ghedaen tot Dordrecht den vijen Septembris 1587. {f/ed. 10 Oct. Met dm Ilollandschen leeuw in den tuin op den titel.) Tot Delf, By Aelbrecht Hendricxs . . 1587. Met Privilegie. in-4°., 20 blz.
Bil bor, llly 71—80. (T. 324.)
20
164 Geschillen tnsschen Leiccster en de Staten van Holland. 1587.
787 Hetzelfde stuk. Andere druk, bij donzelfdcfi, loaaroiider: Met Privilegie.
m-4°., 20 blz.
= T. 323.
788 Antwoorde Vande Ridderschap, Eedelen eiiz. {Als H voorgaande.)
in-4^, 20 blz.
Dit ex. mist op den titel de woorden : Mei PHHlegie.
789 Naerder Verclaringhe vande Staten van HoUandt , waer hj int corte verthoont wort, dat de Poincten by henluyden aen z\jne Ex^*»*^ binnen Dordrecht versocht, zijn noottelick voorde welstant der Landen, enz, (ged, 16 Oct. Met den IloUandschen leeuw in den tnin oj) den titel.) Tot Delf, By Aelbrecht Hendricxs, . . . 1587. in-4^ , 12 blz.
T. 326 heeft Excellee. Qedeelteigk by Hor, III, 80.
790 Corte verthoninghe van het Recht byden Ridderschap, Eedelen, ende Steden van Hollandt ende Westvrieslandt van allen ouden
. tgden in den voorschreuen Lande ghebruyckt , tot behoudenisse vande vryheden, gherechticheden , Priuilegien ende Loffelicke ghe- bruycken vanden seluen Lande. Tot Rotterdam By Dierck Mullem. Z.j.
in-4°., 10 blz.
Bfl Bor, III, 82-85; gedeeltelijk bfl Wagenaar, VIII, 253. (T. 327.)
791 Corte verthoninghe van het Recht enz. (Als H voorgaande.) in-4°. , 16 blz.
Dit ex. is niet volkomen hetzelfde als 't voorgaande ; het laatste b.v. leest op blz. 3, reg. 1 V. b. verthoninghe, dit ex. heeft verthooninghe. In dit ex. staat op blz. 5, reg. 12 v. o. achter oor een komma, in het voorgaande niet. Toch 8cht)nt dit geen andere dmk te ztjn, daar de beide exemplaren in andere punten , als gebroken letters enz. , geheel overeenstemmen.
792 Corte verthooninge van het Recht byden Ridderschap, enz. (Ah boven.) Met den holL leeuw op den titel. Tot Rotterdam. By Mattiiys Bastiaensz , . . . . Z.j. in-4°., 16 blz.
= T. 327. Andere dmk van de voorgaanden.
793 Kort Vertooch van 't Recht Van de Ridderschap, Edelen, ende Steden van Hollandt, ende West-vrieslandt , van allen ouden tyden in den voorsz. Lande gebniyckt, tot behoudenisse vande Vryheden, Gerechticheden , Privilegiën ende Loffelycke ghebmycken van den selven Lande. Eerstmael tot Haerlem Ghedruckt, den 16. October 1587. {Met dm holt. leeuw op den titel.) Li s'Graven-hage , Gedruckt by Levijn van Dyck , . . . . Anno 1662. in-4°. , 10 blz.
Latere dmk.
794 Missiue by den Raedt der Stadt Vtrecht , ghesonden aende Staten
1587. Qeachil tUBschen Holland en Utrecht 165
van üollandt. (ned. 21 Scpt, Met het wapen van ütrechl on den lilel.) TOT VTRECHT. By my Jan Corneliszoon , ... Au. 1587.
iii-4^ , 8 blz.
OoTspronkeiyke uitgave. Bt) Bor, lil, 72.
795 Missiue ghemaeckt op den naem van Schoudt , Burffermeesteren , Schepenen , ende Raeden , der Stadt Vtarecht , ende ^esomlen aen de Staten van Hollandt. ((jvd. 21 Sept.) £nde was Ghedruckt tot Vtrecht , By Jan Comeliszoon , . . . An. 1587. {Haerlem , Gillis Booman.)
m-4^ , 8 blz.
= T. 321. Latere druk van het voorgaande.
1% Missiue ghemaeckt op den naem van Schoudt , enz. (Als boven.)
in-4^ , 8 blz.
Het vignet op den titel is hier 't onderste boven geplaatst.
797 Beantwoordinge van den Staten van Hollandt: Ghesonden aen den Schoudt, Burghenneesteren , Schepenen ende Kaden der Stadt Vtrecht. (ged. 16 Oct.) Op zeeckere Missiue , op heurluyder naem ghemaeckt ende aenden Staten voornoemt ghesonden. Ghedruckt PHaerlem , By my Gillis Rooman, wonende inde Jacobine-strate , inde gulden Parsse. M.D.LXXXVn. in-4°. , 8 blz.
Bfl Bor, III, 86. (T. 329.)
798 Seyndtbrief vanden Raedt der Stadt Vtrecht aende Staten sLandts van Hollandt te samen metter seluer Staten antwoorde ende daer op des voorseyden Raedts naerder bericht, neffens sekere Brieuen tot dien eynde ghesonden aenden hooghen ende prouincialen Raedt van Hollandt. mts oock Copie vanden Commissie byden Staten deser Nederlandtsche vereenichde Provinciën den .... Graue van Leycester ghegeuen den eersten Pebruary 1586. daer by ghevoecht zeker extracten wten tractate van Enghelant (van den X , Augusij An. 1585. naden Stijle van Enghelandt.) Alles dienende tot volcomen ondersoec vande oorsaken eniger misuerstandeu die rechte-voort buyten pro- poost ghedreuen worden , tot groot nadeel vanden gemeyne saken , waer deur d'autorite^ van zyn Excellentie vercort, ende der Landen regheringhe 80 weynich als eenenyederen bekent, ghevoordert wordt. (Met het drukkersfiierk op den tilel.) TOT VTRECHT By Jan Cot- neUszoon .... M.D.LXXXVn. in-4^ , 32 blz.
Hierin ook de beide vorige nummers. De commissie van Leicester by Bor , II, 687 — 88. De extracten ztjn de artikelen 17, 19 en 27 van het traktaat van 6 Aug. 1585, bö Bor, II. 641—44. Dit stuk komt voor bjj W. 677, waar de algemeene titel niet wordt vermeld.
799 Resolvtie VAndeii Staeten van Hollandt, op seeckere Vertoochaen
156 Leening ten voordeele van Don Antonio van Portugal. 1587.
hem-luyden ghedaeu , van weghen den Dienaers des Goddelycken Woordts vanden Kercken van Hollandt/ (Met den HolL leeuw in den
tuin op den titeL) Tot Delf, By Aelbrecht Hendricksz 1587. Met
Previlegie. in-4°. , 12 blz.
flierby het Vertooch^ ingediend den 2doii Oct. Zie het merkwaardige antwoord daarop, eenige dagen later btj monde van OldcnbameveU gegeven, by Bor^ III ^ blz. 76. Beide stukken ook bü Brandt y Historie der Reformatie, ƒ, 14« Boek, blz. 738-37. (W. 679.)
799a. Resolvtie VAnden Staeten efiz, {als Hvoorg. zonder hei privilegie.) . . . Tot Delf, By Aelbrecht Hendricksz. . . . 1^87. in-4^ , 8 blz.
= T. 328. Het Vertooch wordt hier gemist.
800 Vertooch , Byden Dienaers des Goddelycken woorts , van wegen den Kercken van Hollant , gedaen aen den Staten van Hollant in Octobri 1587. Mitsgaders De Resolutie van den selven Staten op het voorsz. Vertooch. ÏMet den fioll, leeuw op den titeL) In s'Graven Haghe,
Ghedruckt oy Aelbrecht Hendrictsz Ende nu t' Amsterdam , By
Broer Jansz. . . . 1616. in-4°. , 12 blz.
=: T. 1175. Latere druk van het voorgaande.
801 Vnie ofte Vereeninghe vanden Landen van Hollandt endeVtrecht, voorden seluen Lande ghemaeckt by Keyser Kaerle inden Jaere vijfthienhondert xxxiiy. omme ten eeuwighen daghen onderhouden te worden. (Met den holL leeuw in den tuin op den titel.) Tot Delf, By Aelbrecht Hendricxs 1587. in-4°. , 8 blz.
= T. 330. In zün geheel bü Bor, lil, 510t>.t>.
802 Gort discours op de ghelegentheyt vanden ieghenwoordighen Neder- lantschen Crych, ende vant middel waer door den seluen bequa- melyck ter neder gheleyt soude moghen worden {Met het wapen van don Jntonio (?) op den titel.) Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt, Anno M.D.LXXXV1I. in-4^ , 8 blz.
Opwekking tot deelneming aan de leening, uitgeschreven om den verdreven Koning van Portugal, Don Antonio, in zyn gebied te herstellen en zoo de Spax^aarden afbreuk te doen. Zie Bor, lil, 95—97; Wayeftaar, VIII, 234. (T. 331.)
803 Gort discours op de ghelegentheyt vanden ieghenwoordighen Nedej> lantschen Crych, ende vant eenich middel omme den seluen bequa- mel^jck ter neder te legghen (Met het wanen van Don AnUmio {?) op deti titel.). Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt , Anno M.D.LXXXVII.
in-4^ , 8 blz.
Andere druk van het voorgaande, niet alleen verschillende iti den titel, maar ook de tekst is anders. Sommige pericopen, die hier voorkomen, zijn in het vorige nummer weggelaten. Ook het einde verschilt.
1587. Valmar, de PescaroDc^s on de Maulde ter dood gebracht 157
804 Copien Vande vonnissen binnen der stadt L^yden gewezen , ende ter executie gestelt jegens Jacques Valmaer, Cosmo de Pescarengys , ende Nicolas de Maulde, op maendage den zessentvvintichsten Octobris M.D.LxxKvij. Mitsgaders van de brieven van perdon den Burgeren ende Innewoonderen der voorsz. Stede , by zyn Excellentie Van Nassau gegeven ende verleent. {Met het wapen van Leiden op den titel,) Gednict opt Raedthuys der voorschreven stadt Leyden , Ten bevele vande Greconunitteerden enz. Z, j, in-4°. , 12 blz.
= T. 322. Oorspronkelijke uitgave. Bg Bor, lil, 95—97; zie ook Wagemar, Yllly 258-261.
805 Copien Vande Tonnissen binnen der 5tadt Leyden g//ewesen, ende ter executie g//estelt jegAens Jacques Valmaer, Cosmo de Pescaren- gys, ende NicoIas de Maulde, op niaendag/ie den zessentwintichsten Octobris M.D.Lxxxvy. Mifltsgaders van de Brieuen van perdon den Burg// eren ende Innewoonderen der voor«. Stede , by z\jn Excellentie van Nassau g//eg//euen ende verleent. Eerst Ghedruct opt Raedt- huys der voorschreuen Stadt Leyden, Ghedruckt t'Haerlem
by my Gillis Rooman, Z.j. in-4°., 8 blz.
= W. 683. Latere druk.
806 Copien Vande vonnissen .... g/tewezen .... verfeent isie)
(Met titelvignet,) Eerst Ghedruckt opt Raedthuys der voorscnreven Stadt Leyden. Ten beveele van de Uecommitt. vande Heeren Staten van HoUant, ende vande Magistraet der voorschreven Stede. Z.n,v. pL, V, dr. en z.j. in-4°. , 8 blz.
Bovenstaande druk is zonder twyfel bezorgd door Jan Corneliszoon te Utrecht, die ook de YcronsciiuUUnghe van Valmar uitgaf; letter en manier van uitgave althans zjjn in beide dezelfde. (W. 682.)
807 Veronschuldinghe van Jacob Valmar, vanden Capiteynen Cosmo de Pescarengis ende Nicolas de Maulde sone vanden Heere van Mansart, te Leyden openbaerlyck onthalst, ende van den anderen die met
hemlieden belast zyn , zoo vele elcken aengaet. Aenden Graue
van Leycester (Met hel drnkkei'snwrk op den titel.) TOT
VTRECHT. By Jan Corneliszoon Ordinaris ghesworen drucker van zijn Excell M.D.LXXXV1L in-4°., 16 blz.
Bö Bor, JU, 98r.p. (T. 833.)
808 Veronschuldinghe van Jacob Valmar , vanden Capiteynen Cosmo de Pescarengis ende Nicolas de Maulde Sone vanden Heere van Mansart , te Leyden openbaerlyck onthalst, ende van den anderen die met hemlieden belast zyn, zo vede elcken aengaet. enz. IJls boven.)
in-4^, 16 bbs. Andere druk van het voorgaande.
158 Valmar, de Pcscarengis en de Maulde ter dood gebracht 1587.
809 Vennaninge Ende waerschouwinge van die vande Gerechte der Stadt Leyden aende Burgeren ende Innevvoonderen derzelver Stede mitter cloeke afgelezen opten tienden Decembris M.D.Lxxxvy. Jegens T'bouxken tvvelc onlanffs uyt gecomen is mitten tytel van veront- schiildinge van Jacob Valmaer, Cosmo de Pescarengys , etc. {Op den tilel het wapen van Leiden.) Gedruct opt Raedthuys der voorschreven Stadt Leyden , Ten bevele van die vande Gerecnte aldaer. Z. ;".
in-4°., 8blz.
Oorspronkelijke uitgave. Bfl Bovy ///, bh. 103—6. (W. 686.)
810 VErmaninghe ende waerschouwinge van die vande Gherechte der Stadt Leyden aende Burgheren ende Linewoonderen der zelver Stede metter cloeke afghelezen opten thienden Decembris M.D.LXXXVIL enz. (Met vignet op den titel.) Eerst Ghedruckt opt Raedthuys der voorschreven Stadt Leyden. enz. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j.
in-4°.,8blz. Latere druk.
811 Missiue van eenen, ghenaemt H. Hermeling, Opperste Cappellaen tot Deuenter, wter seluer Stadt gheschreuen, aen Cypriaen Exalto Maertensz (ged. 6 Nov.) Ghedruct t'Haerlem , By my GriUis Rooman , M.D.Lxxxvö. in-4°. , 8 blz.
812 Copye van sekere Brieuen, door eenighe Soldaten omtrent Loenen op de Veluwen opghenomen , Ende met den Bode by den Sergiant Maior tot Aemhem, ende volghens aen het Hoff van Gelderlandt ouergheleuert. Gheschreuen wesende wt Deuenter, In dato den 6. Nouembris. Door Peeter Henricksz. Harmeling van Amsterdam, Primaris Cappellaen tot Deuenter, Aen Cypriaen ex alto Martens tot Reesz. Eerst Ghedruckt tot Arnhem, by my Willem Jansz. van Campen, Ghesworen Boeckdrucker van t HoflF van Gelderlant, 1587. in-4°. , 8 blz.
Drie brieven, waarvan de eerste dezelfde is als het voorgaande nummer.
813 Verantwoordinge vanden welgeboren Heeren Philips Graue van Hohenloe , . . . . teghens zekere V ertooch ende Remonstrancie by zyne Ex'*><ï den Graue van Leycester . . . . , ghedaen aenden heeren Staten
Srenerael der zeluer Prouincien, binnen Dordrecht den vy. Septembris estleden, .... Iged. 3 Dec.) Tot Leyden, By Franchois van Raue- hnghien, M.D.LÏXXVn. in^°., 36 blz.
In zUn geheel btj Bor, UI, 121 -130. T. 334 leest ExcelK
814 Verantwoordinge vanden welgeboren Heerc Philips Graue van Hohenloe, efiz. {Als boven.) in-4^., 36 blz.
815 Verantwoordinge vanden Heere Philips Graue van Hohenloe ,
1587. Vrcde-handel. 169
enz. Tot Leyden, By Pranchois van Bauelenghieu , M.D.LXXXVnfc
m-4°. , 36 blz.
Nog andere druk. Hier is de signatuur van blz. 3 ten onrechte Aj.
816 Nootelycke Consideratien die alle goede Liefhebbers des Vaderlants behooren rypelyck te ouerwegen, opten voorgeslagen Tractate van Peys met den Spaengiaerden. Z. n. v, pL m v. rfr. M.Ü.LXXXVII.
in-4°. , 20 blz.
^01', /ƒƒ. 246, dio dit stnli grootend cels weergeeft , plaatst het in April 1588. Op den trtel staat echter 't jaartal 1587, en ik zie geen reden om 'teen lateren datum te geven. De Rclirljver is stork tegen den trede, maar laat zich niet over do Engelschen uit. (T. 335.)
De schryver van dit vUigschrift tegen den vredehandel is Willem Ver- heyden. Zie de aantoekco. van Scheltema, De uitrusL en ondergang der onoper- winn. viool, bh, 101 volg, (vorgcl. hlz, 277 volg.), die er van zegt: „ïk ken weinige stukken, die zoo belangrijk zijn^ liet werd b|} gelegenheid der onder- handelingen over het Bostand in 1008 wederom gedrukt (zie n^ 1449). Fop- pens, H,B, /, 425, geeft slechts twee geschriften van V. op, zonder het bovenstaande te vermelden. (W. 686.)
817 Nootelycke Consideratien die alle goede Liefhebbers des Vaderlanrfts behooren rypelyck te onerweg/aui opten voorg//eslag//en Tractate van Peys met den Spaengiaerden. Z, n, v, pL eti v, dr. M.Ü.LXXXVIL
in^°., 20 blz.
= W. 686. Andere druk van het voorgaande.
818 Nootelycke Consideratien etiz. {Als H voorgaande.) in-4°., 24 blz.
Deze druk verschilt weder van don voorgaanden, o. a. in de woorden op den titel: ouerwegen.... voorghrslaqen. De eerste regel blz. 3 eindigt hier: Dat (W. 687.)
819 Nootelgcke Consideratien mz. (Ah bovpfi.) Z. n. v. ;./. eti v. dr. M.D.LXXXVIII. in-4°., 22 blz.
Latere druk.
820 Pacis Avgvrium Das ist , Ein Wunderliche vorbedeutung ,
5.2!i.ï3. 9. 13. 1.5. 17.
sambt einer Historischen darauff volgenden Auszlegiing , des Priedts , den man jetzt ira Niderlandt tractiert vnd abhandlet. {Mot een raadsel-inhoudende fifjunr op den titel.' . . . Diirch Michaeln Eyzinger ansz Osterreich, M.D.LXXXVII. Aan de keerzijde van den titel: Zu Cölln, Bey Wilhelm Lutzenkirchen, in Margardengassen. Z.j.
in-4^ , 8 blz.
Int<^rpretatie van oenige regels uit eene ÏMtvinische Prediclion, Oder Weissagung so vor Vierftundert vnd Siebenzehcn jahren in EngelUindt beschehen, vnd erst jelzt auff vnsirr gegenwürtige Zeit gedeutlet wordt.
821 Wonderlycke Nieumaren Wt Calabren geprophiteert; int Jaer
160 Buitcnlandsche zaken. 1587—1588.
1586. dienende voor het Jaer 1587. Inhoudende veel vreemde ende wonderbare teeckens ende geschiedenissen die apparent staen te ghebeuren t'selue Jaer. Beschrenen door Meester Jan üoleta,... Ghetrouwelijck ouergheset wt het Enghels int Nederduytsch door P. Straetman. {Met vifjupl op den titel.) Ghedruckt ter Goude, by Jan Zas Hoenz. voor P. S. Inden Jare 1587. in-4°. , 8 blz.
822 Wonderlicke nieuwe tydinghe. Een warachtich verhael vande schrieke- licke teeckenen gheschiet den seuensten Augusti M.D.LXXXVII. lestleden inde Stadt van Gendt, In Graefschap van Vlaenderen. (Met ven houlsnec op (Urn titel,) Eerst Ghedruckt tot Alckmaer by Joost Willemsz. Duyt, daer na tot Amsterdam by Niclaes Moll\jns, Ende nv by Peeter Verhaghen, woonende in de Druckerye, {te Dordrecht,) Anno 1587. in-4^ , 4 blz.
Over oen onweder en daarmee gepaard gaanden hagelslag.
1588.
Zie ook n". 819, 859—861.
823 Edict dv Roy {van Frankrijk), povr restablissement d'vn assevre repos av faict de la Ileligion Catholicque , Apostolicque , et Romaine , et vnion de ses siyects Catholicques auec sa Majesté, pour l'extir- pation des scismes et heresies par tout son Royaume , païs , et terres de son obeissance: Publié en sa Court de Parlement de Rouen, Ie dix-neufiéme jour de Juillet, 1588. A Delf, Chez Albert Henry, .... M.D.LXXXVnL in^^ , 12 blz.
Zie Martin, ttistoire de France, X, pag, 87.
824 Copye , Ouergeset wt de Engelsche taele . . . . , Gheschreuen aen Milore (sic) Tresorier. Van mr. Thomas Candische . . . . , welcke in September verleden Anno 1588. Met z\jne schepen .... inghecomen is in Pleymuyt, verhaelende zyn groote ryckdomraen die hy ver- creghen heeft : Ende in welcke manieren hy de Werelt om is geseylt , wat plaetsen hy versocht heefk. (ged, 9 Sept. Met houtsnee op den titel.) Tot Amstelredam by Comelis Claesz. Z.j. in-4°., 4 blz.
825 Ausschreiben. Martin Schenck von Nydecken, Obristen, schreiben, an Chur vnnd Fürsten , GraflFen, Herm, vnd andere Abgeorthen te , zu Speyr aufF dem Colligation Tag versamblete Herren. M.D.LXXXVIII. Aan het einde: Dattum In der Statt Bonn, den 5 January. Anno. 88. stylo antiquo. {f^olgt de onderteeketiing.) Gedruckt zur Newstadt, an der Hardt. Z. n. v. dr. in-4°. , 12 blz.
826 Verantwoordinge didrichs Sonoy Gouverneur ende Ouerste inden Noorderquartier van HoUandt, Op zekere beschuldinghe by zyne Gen. den Graue van Hohenloe tegliens hom in druck wtghegheuen.
Itóft. Qeseliil met Sonoy. l^t
(ged. 12 Jan. Mei hel drukkersmerk op den lüeL) TOT VTRECHT By Jan Comeliszoon .... M.D.LXXX Vlü. in-4°. , 8 blz.
B|f Bor, ///, 179. Vgl. n\ 813. T. 336 heeft Dldricht en op zyne beschuldinghe.
827 Cïort verhael Van tghene ghehandelt is metten Oversten Sonoy, ende den Soldaten leggende binnen Medenblick: Waer wt een yegelick mach verstaen den oorspronck ende voortganck vande ondanckbaerheyt, wederhooricheyt, muyterie, rebellie, onbehoorlicke ende violente proceduren byden voorsz Oversten selfs , ende deur den Crychsluyden binnen Medenblick ghebruyckt. {xMeldeti holL leeuw in den tuin op den lilel.) Tot Delf, By Aelbrecnt Hendricxs .... 1588.
in-4^, 24 blz.
Achteraan de Artikelen door Sonoy aan den Raad van State overgeleverd den 21 Jan. met de ApostiUen (by Bor, IIJ, 185 v.). Dit Cort Verhael, ter verdedi- ging van de proceduren tegen Sonoy geschreven, wordt by Bor (Dl, 20) alleen vermeld. (T. 337, waar de laatste opgave onjuist is; deze moet zUn Bor, lil, 201.)
828 Cort verhael Van tghene ghehandelt is metten Oversten Sonoy, enz. (Als boven ) in-4^ , 24 blz.
Andere drnk , van 't voorgaande afwykende in spelling, b.v. op den titel yegel\ick.
829 Copie Van sekere antwoorde aende Staten, op t' versoeck van meerder Secours, ghegeuen wt Groenwits, den vyfden Pebruary, M.D.LxxxvivJ. Ghedruckt Tot Londen by Thomas Barcker. 1588.
in-4^ , 8 blz.
By Bor, 22e Boek, blz, 874. Het oorspronkeiyk flransche stnk is nit het Verbaal der Nederl. gezanten in bet licht gegeven door Mr. J. C. de Jonge, in zyne Verhandel, en onuitgeg. stukken, l, blz. 127—136. (W. 688.)
830 Copie Van sekere antwoorde aende Staten, etiz. {Als boven.)
in-4^ , 8 blz.
Andere drnk met afwykende spelling, b.v. op den titel: gltegheuen. Ook de vignetti^n zQn verschillend.
831 Extract wt sekere brieven den 24. Me^rt 1588. naden olden stgl gheschreuen ende gheaonden aen een Edelman tot Breemen, trouwelyc wten Hoochduytschen ouergheset tot nutz vande goede ghemeente deser Nederlanden. Z. n. v. pi. en v. dr. {by Jan Comelisz. te Ulrechl.) Ghedruckt int Jaer M.D.LXXXVm. in-4°. , 4 blz.
= T. 339. Waarschyniyk geschreven door Pronninck van Deventer, bargemeester van Utrecht. Zie Bor, lil, 207.
832 Die wonderlycke groote Armade die zyne Mag^ den Coninck van Spaengien heeft toegherust op Enghelandt, met groot ghetal van volck, 80 wel te peerde als te voet, ende t'ghewelt van Schepen
21
162 Onoverwinnelijke vloot. 1688.
ende Gallassen , die in dese Amiade gaen met groote oueniloedicheyt van victualie, als Buschuyt, Wyn, Vleys, Vis, Rys ende Caesen ,
Bericht aangaande de samenstelling enz. der onovermnnelflke vloot.
833 Warachtighe Relatie, overslach ende jnhout der Krüchs-nistinglie ofte Armade, die Philippus Coninck van Spai/y^iien op de Rivire by Lisbon . . . , te samen heeft laten brenghen : . . . Wt het Spaensch Exemplaer (tvvelcke tot Madrid met s'Conincx selfs vervvillighen , ende zynder Ma^*'. Secretaris oversien ende onderschryvinghe be- vesticht) in Nederduyts overgeset , den C. dach Augusti Anno 1588.
Eerst ghedruct tot Cuelen . . . , door Godfried van Kempen ,
M.D.L3aaLvi\j. ende uu (nc) Tot üelff , By Bruyn Harmansz. Schinckel , .... Anno 1588. in-4°. , 20 blz.
= W. 69Ö. Deze vertaling is bewerkt naar de duitsche van Eyzinger. De oor- spronkelyke spaansche uitgave verscheen in Maart te Madrid. Aan dit stnk ontleende van Meieren zijne nauwkeurige berichten aangaande de vloot. Zie Mr,J,ScheUenta: De uitrusting en omiertjang der onovertrittnelijke vloot , 6/;. 54. Aonlee- kening. Over de duitsche uitgaven zie men hetzelfde werk , bh, 117. Aanlee- kening. Dezelfde druk verscheen ook by Aetbr, Hendricksz. zie T. 343. Dit stuk bü Bor, lil, 316 en 317.
834 Heylige BuUe, Ende Krusade des Paus van Roomen, Eerst vanden H. Vader Gregorio den xiy^^^" ghepubliceert , ende daer nae van
Sixto den vijfden vernieuwt , ende gheratificeert : Seer claerlick
wtgheleyt , ende met clare ghetuygliQnissen vande heylighe Schrift , seer ^'n ouereen ghebracht , . . . Midtsgaders , Een corte verclaringhe voor aen gheset, gheuonden onder die Armade van Spaengien, vanden vermetelicken hoochmoet vanden Spaengiaert, die . . . aen- ghenomen beeft die toerustinghe vande onverwinnelicke Armade .... Welcke Armade door des Alderhoochsten handt tot schande gecomen is. By Rich. Schilders , . . . Met consent vanden . . . Staten. Ghegeuen tot Middelburgh, Den xg. Septembris, 1588.
in-4^ , 56 bbs.
Aflaatbul voor allen, die deelnemen aan de onderneming van de Armada, met nitvocrige kanttockeningen , en andere mcdodeelingen. Zj) wordt vermeld bö Bor, lil, 315. (T. 344.) Schrijver vande kantteekeningcn enz. is Marnix van St. Aldegonde. Dit biykt niet alleen uit de initialen i'h. de M. waarmede in dit ex. de Vonrrtulen Op De Bvlle getcckcnd is, maar ook uit het tweeregelig venje, dat in een ander ex. (zie volgend nummer) aan het slot gevonden wordt. Het laidt aldns:
Ad Hispanum et eius asseclas, Tu qui Christigenutn volui sti pnderv genletn , Suprvmo disces suMere colla Deo, niervan is Marnix de autear; het werd door hem vervaardigd als antwoord
1588. OnoTerwinnoltJke vloot. 163
op een ver^e by geleg^cnheid van de nitrnstinf? der Armada van Spaansche zyde op Elisabeth en de Ëngelschen gemaakt, luidende:
Ad Anglanij et eius asscclas. Tu quae Romanas voluisti spernere leges. Disces Hispano subifere colla iugo, (Zie Medalische Historie der Bepublyk van Holland , door Bizolj Amsterdam, P. Mortier, 1690 blz. Ö3(*10) en 63 (*11).)
835 Heylige BuUe , Ende Knisade enz, {Als boven.) in-4°. , 56 blz.
Dit ex. verschilt van het voorgaande. De Voorreden Op De Bvlle is hier niet onder- teekend, terwyi het versje, waarvan in de aanteekening by het voorgaande sprake is, hier aan het einde voorkomt en in het andere ex. wordt gemist.
836 Extract Van tghene den Coninc van Spangnien heeft doen voughen byde publicatie vande leste Jubilee. Waerinne verclaert wordt tot wat eynde den gheweldigen Legher in Vlaenderen , ende de groote Armade in Spangnien , toegherust is. Tot üelf , By Aelbrecht Hen- dricxs M.D.LXXXVUI. in-4°. , 4 blz.
Aangehaald by Scheltema, a, u*. hlz» 135. ^
837 Sekere verclaringhen wt Yrlandt , aengaende het verlies ende be- nautheden der Spaenscher Axmado toegheuallen op de west custen van Yrlandt, in haer voorghenomene voiage vandie noortsche Eylanden ouer geenzyde van Schotlandt naer Spaengien Met sekere examinatien van verscheyden persoonen, aldaer ghesalueert ende ghevanghen ghenomen. (Mei hel drukkersmerk van Cornelis Claesz op den titel,) Eerst, Ghedniclvt in Londen by Ridtsaert Filde {Rick, Field). Daer nae tot Amstelredam by ComeUs Claesz. . . . 1588.
in-4°. , 16 blz.
Niet onbelangryk. Wagenaar (Vin. 287) meldt (uit de Resolulien der Staten van Holland) dat dit verongelukken der vloot op de lersche kusten, tengevolge van een hevigen »torm, in Wijnmaand plaats had, maar uit dit stuk bUikt, dat het reeds in September geschiedde (T. 345). Vermeld by Scheltemaj a, w. blx, 194.
838 Sekere waerschouwinge wt Irelandt , aengaende tVerlies ende vuyter^ sten noot , waerin de Spaensche Vlote gevallen is , op de West custe van Irelandt, comende geseylt vande Noordersche Eylanden, aen gene zyde van Scotlandt, om naer Spanien te varen, uhedruckt tot ïx)nden by J. Vautroller, ende nv tot Middelburgh, By Richard Schüders .... 1588. in-4^ , 20 bk.
Andere uitgave van het voorgaande.
839 Sekere Advertissement wt Irelandt , aengaende t'verlies ende wtersten noot, waerin de Spaensche Vlote ghevallen is op de West-custe van Irelandt , comende gheseylt vande Noordersche Eylanden , aen gheene- syde van Schotlandt, om naer Spangien te varen, enz yMet kei
164 Onoverwinneigke vloot 1588.
engelsdte wa^ op den titel.) Eerst ghedract in Londen, Ende daer nae tot Delff by Aelbrecht Hendricxz 1588. in-4^ , 16 blz.
Hetzelfde yertuuü aU het voorgaande.
840 Copüe van eenen Brief wt En^relandt ghesonden aen Don Bemardin Mendosa, Ambassadeur in ^Pranckr\jck van weghen den Coninck
van Spaengien, verclarende den staet van Eiu^helandt, enz
gheuonden in die Camer van eenen Bichard Dsigh, een Priester van d'oorde der oproer-saeyers, die corteling omgebracht is, oin hooch verraet door hem gnewrocht, ter t\jt doen die Spaensche Armade in Zee was. {Met het drukkersmerk van Comelis Claesz opdeti, titel.) Eerst Ten beuele van hare Magisteyt. Ghedruckt tot Londen biJ J. Vautrollier, voor Richard Field. Ende nu ghedruct tot Amstel- redam by Comelis Claeszoon. {In Oct. 1588). in-4^ , 36 blz.
= T. 846. Seheltema zegt over dit boelije o. a. (bis. 38 AanU) : „Zelden is aan m(f een gesehtift voorgekomen , hetvelk zoo seer van dt bekwaamheid en de ervarenis van den schrijver getuigt en zoo belangrijk is voor de geschiedenis.*'
841 Copie Eens Briefs gesonden wt Engelandt aen Dom Bemardin de Mendoze, Ambassadeur in Yranckrück, voor den Eoninck van Spaigaen. Byden welcken verclaert wordt, den Staet, van t^B\jck
van ïlnffhelandt enz ghevonden gheweest inde Gamere van
Richard Leygh Seminaire, de welc-onlanckx is gheexecuteert gheweest, ter saecken van Grime de Laese Majesté, ende verraedt be^en ten tyde dat de Spaensche Oorloochs-vloote in Zee was. Tot Delf, By Bruyn Harmanssz Schinckel , . Anno 1588. in-4°. , 30 blz.
Andere drnk van *t voorgaande, met dezelfde berichten uit Londen omtrent de Armada, hier gedateerd Sept (W. 697).
842 La copie d'vne lettre envoyee d^Angleterre a Dom Bemardin de Mendoze Ambassadeur en France pour Ie Roy d'Espaigne. Par
laqvelle est declare Testat du Iloyaume d'Angleterre, etc
trouuée en la chambre de Richard Leigh , Seminaire , lequel n'agueres fut execute pour crime de leze-Majeste et trahison commise au temps que TArmée d'Espagne estoit en mer. Nouuellement Imprimé. Z, n. V. pL en V. dr. 1588. gr. in-8°. , 96 blz.
FraoBche nitgave van de voorgaanden met toevoegsels.
843 De lof bare, ongehoorde ende memorable daden, van Dauid Gwijn enghelsman, tot dienste van synen Prince ende Vaderlandt: Met den middel van zün verlossinghe , wt de Spaensche Galeye (alwaer hy was geweest als arme slaue meer als elf iaren) door zyn eygen industrie ende subtijle practücque. Het drukkersmerk van Comelis
Jamz. op den titel. Tot Delf, Jby Gomelis Jansz 1588. Met
Privilegie. in-4^, 8 blz.
= W. 698. Bor^ III , 321 en 322 heeft dit stuk btjna woordel0k gevolgd. Seheltema ^
s:
1S88. OnoTerwinneiyke vloot 166
bh. 139. Aant» zegt er yan dat het ^zeer opmerkelijk i» ten opxigte van de uUrwting^ ook door de afbeelding der Galjoenen en GaleassenJ'* Afbeeldingen worden hierin echter niet gevonden. Vgl. over het hier behandelde Molley^ United NetherlandM^ // , 471 v.v.
844 Vvaerachtighe verclaeringhe van de Armade des Conincx van Spaengien, van Lisbona gneseylt, nae Enghclandtendedees Landen, ende vande gheweldighe teghenstandt der Coninginne van Enghe- landts Armade, lüe haer vernielt, verdreuen, ende naegheiaecht hebben van Pleymuyen tot inde Noort Zee, nae de waerachtighe bel\jdenisse die daer van ontcomen ende ghevanghen ghenomen zyn. (Hel porlrH van Filips op den tUel.) Ghedruckt tot Amstelredam , by Comelis Claeaz Z.j. in-4°., 8 blz.
„Belangrük boekje'\ volf^ens ScheUema^ a.v, 6/i. 156. Aan het einde in hier hQgevoegd de Sententie . . . otter dees Nederlanden, tonder onderseheyt ouer Calholifeken ende andere ghegheuen in Spaengien deur de Meesters vande fieylighe Inquisitie, (W. 699.)
845 Cort verhael vande groote Victorie die Godt almachtich de Coninck- l\jcke Mayesteyt van Enghelant verleent heeft, ouer de Spaensche Armade , Den 1. July style Noua {sic). Anno 1588. Vuiit de Garonia
feloopen. {Hel engelse/te wapen op dcti titel.) Ghedruct t Amstelredam )y Barent Adriaensz. met Consent. Z,j. in-4°. , 4 blz.
Op de laatste blz. vindt men: Verelaringhen ende specificatie ghedaen by Don IHego de Piementello opper Velt Heer vande Tiercé van Cicilia , . . . . oudt xxix. Jaren ende is nu ghenomen desen x. Augusii , Door den Capiteyn Pieter vander Does^ ende alsoo gheuanckelijk yhebracht in Sehraueti Haghe, al waer hy dese bekentenisse gedaen heeft teghen sekere daertoe gheordineert. Dit is een kort veralag van het eerste verhoor van dezen krUgsoverste. Zie Scheltema, Toevoegsels tot sijn werk over de vloot, blz. 83. Van dit geschrift melding makende (bis. 181 en 182 aant.), had Scheltema deze verelaringhen eerst gehouden voor een uittreksel van het vol< gende nummer.
84ö Cort verhael vande groote Victorie die Godt almachtich de Coninck- l\jcke Mayesteyt van Enghelanr/t verleent heeft, ettz. (Als boven. Met houtmeê op defi titel.) Ghedruckt met consent. Z. w. v, pL , v. dr, en z.j,
in-4^ , 4 blz.
Andere dmk van het voorgaande.
«
847 Breeder verclaringhe vande Vloote van Spaengnien. De bekentenisse van Don Diego de Piementel, opper velt heer van een Regiment Crüschvolck van zyne M^ de Coninc vanSpanien, Hem afghevraecht inden Haghe int bywesen vande principael Heeren , een seer vremde ende wonderl^cke antwoorde. {Met het portret in houtmeé van don Piefnefitel op den titel,) Z, n. v. pi, en v. dr. Ghedruckt in ... . 1588.
in-8^, 12 blz.
Dit is het tweede verhoor (zie het voorgaande). By Scheltema y bis. 178 — 182. Bor^ III f 825 en 326, deelt het in uittreksel mede.
166 OnoTerwinneiyke vloot. 1588.
848 Breeder verclaringhe van Don Diego de Piementel, opper Velt-Heer ouer de Tiercé van Cicilien , van weghen de Coninckly eke Maiesteyt van Spainghen, becrachticht van den Amirael Pieter vander Does, nu ghevanckelück inden Hage, al waer hy dese zyne bekentenisse ghedaen heeft; voor mijn Heeren de Staten haere ghecommyteerde. . . . Noch is hier by gheuoecht alle de Namen van alle de Cavaliers , Ducx Marquis Granen , Edelen ende Principaelste OfiSciers der selue Arma\je. (Mei het engehche wapen op den titel.) Ghedruckt na de Copie , ghedaen in den Haech. Z. n. v, pi. , v. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
= W. 700. Andere druk. De blz. zt)n in 2 kolommen verdeeld. De laatste blz. wordt geheel ingenomen door een opgave van de namen der Spaansche grooten, die aan den tocht deel namen, welke opgave aan het vorige nummer ontbreekt.
849 Nieuwe tydinghe , Ghetrocken wt den brief welcke Milorde Grey , Gouuemeur van Yrlandt, ghesonden heeft aan haere Ma*, in sekere Articulen vervat, wat daer aende Guste van Yrlandt verloopen is, Aengaende de Armade van Spaengien. (Met het engehche %vapen op den titel.) Tot Amstelredam by Comells Claesz. Z.j. in-4°., 4 blz.
Scheltema , a. u\ hlz. 194 maakt gewag van een geschrift met denzelfden tekst , dat echter veel uitvoeriger schynt te ztjn geweest.
850 De Formidabili illa classe Hispanica divinitus repressa, fracta, dissipata , dextrae Excelsi Celebratio : Nouae in Fnsia Academiae
Franekerensis nomine instituta : scripta , a Martino Lydio ,
Lubecense: Verbi Diuini Ministro. Franekerae. Excudebat Aegidius Radaeus, Ordinum Frisiae Typographus, in Academia Franekerana. cIo. lo. ixc. in-4°. , 40 blz.
Schel tema, a.w, bh, 221 noot zegt hiervan: „Deze Oratie is afzonderlijls gedrukt 1589, vele gedeelten zouden eene herleving verdienen ; de spreker had het ophangen der vlag te Leyden bijgewoond. ^^ Wellicht gebruikte de schrijver de hier beschreven uitgave. Het jaartal is dan niet met volkomen zekerheid te bepalen daar het even goed 1689 als 1591 zou kunnen beteekenen. Veel pleit er voor om dezen druk in 1689 te stellen als het meest nabykomendc aan den datum van het besproken feit. Ook is het waarschijnlijk dat wij in IXC een verkorting hebben in plaats van LXXXIX of LXXXYIIII, terwijl 91 even goed op de gewone wyze XCI had kunnen geschreven worden.
851 Histoire veritable des choses les plvs signales et memorables qvi se sont passees en la ville de Brvges , . . . . soubs Ie Gouuemement de tresillustre Prince Charles de Croy, Prince de Chimay, etc. Ou bien-amplement sont contenues les causes et les moyens par lesquels , .... les villes de Brvges et de Dam , .... se sont reconciliés auec leur Prince et Seigneur naturel, enz. Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1588.
in-8°., 72 blz.
Over dit geschrift laat van Meieren (Xllde Boek, f o/. 227) zich aldus uit: „ een
Boecxken ghedruckt Anno 1688. den voorsz. Prince toegheschrcven van eencn zijnen
1588. Verschillende geschriften. 167
Ditiiaer ende Raediiman , die men seyde te weten Loyg Bennelieret , . . . . in welc Boccxken alle ende dese zijn feyten seer verheven worden j ende alle het Spaensch succeSy ende goeden voor sport van Par ma in Vlaendervn ^ wert hem toegeschreven, Waer tegen zijn vyanden .... oock hebben uylgegheven een Boecxken in Drucke A^. 1589 genoemt een Ampluitie van Uvoorsz, Boecrken^ mede daer by een Apologie ofte verantwoordinghe y by hem Anno 1582. ghemaeckl tol Salan,..,:' Zie n^ 872.
852 Een Clare BeantvvoorcUnghe wt Gods Woort, Op Dese Vraghe: Oft een Christelicke Onder-ouerheyt , haerdcr Hoogher-ouerheyt , dewelcke om der oeffeninghe der warer Religie, ouer haer Ondersaten, met confiscatie aller l^uilegien, Igfs ende goets, tyranniseert , met vryer conscientie wederstaen mach. Middelbvrgh, By Richard Schilders 1588. in4^ , 44 blz.
Aan het einde: Ghedaen den n.Meif Anno M. l), LX VIII ^ bij , , . Evsebivs Montanvs, In 1616 werd dit tractaat met veranderden titel herdrukt (W. 712.) Vergel. n». 2259.
853 Jacobi Baselii, fil. de obsidione Bergopzomii, ad eivs yrbis senatvm commentarivs. (Met drukkersmerk op den Hiel.) Bergopzomii. Ex officina Jacobi Canini , Civiüitis Typographi , Anno CIO. lOCIII.
in-4^, (Vm en) 56 blz.
Dit werkje wordt aangehaald bi) Bdt^ III , 338. De schrijyer was predikant te Bergen op Zoom.
854 A briefe discoverie of doctor Allens seditious drifts, contriued in a Pamphlet written by him , Conceming the yeelding vp of the towne of Deuenter , (in Ouerrissel) vnto the king of Spain , by Sir
William Stanley London Imprinted by J. W. for Francis
Coldock. 1588. in-4^ , (VI en) 128 blz.
De voorrede is ondertcekend : O. v.
855 Een wonderlycke nieu profecye op dit wonderlyck Schrickeliaer naer
der gheboorte onses Ileeren , 1588. Door den seer noochge-
leerden ende wytberoemden Joannes Regiomontanus ende Joannes Stoflens. Z, w. v, pL en v. dr. Ghedruckt int Jaer An. M.D.LXXXVIII.
in-4^ , 4 blz.
856 Corte Prophetie, van tgene int Jaer M.D.LXXXVIII. sal toedragen
ende ffheschieden , groote wichtighe sware , wonderen , tot
waerscnouwinge ende bekeeringhe van alle menschen. Trouwelycken gheschreuen. Door den eruaren Pelgrum Ruth int VVont verborghen. Met noch een ander Prophetie , die vvelcke gheuonden is gheweest , tot Maestricht by eenen Godt-vruchtigen Man, ghenaemt Willem de Vries, nae zyn doot. Met houtsneê op den Hiel. Ghedruckt tot Amstelredam, by Cornelis Claesz Z.j. in-4°., 8 blz.
Onder de laatste leest men: Oueryheset wt den lloochduyiscben.
168 Voorspellinfiren voor het jaar 1588. 1688—1589.
857 Een Vvonderlicke geschiedenisse ouer gheheel Vlaenderen, ende voomemelick ouer de Stadt van Ghendt, met noch een schoone
Prophecye van Abacuch Ghedruct naer de cop\je van Haerlem
by Gillis Rooman Anno M.D.LXXXviy . in-4°. , 8 blz.
858 Praedictio Astrologica. Die grote Prognostication , oflFte Practika,
Vnde OTondtlycher bericht van dat Wonderlycke Jaer
M.Ü.L3ÜCXVIII, Ghepractiziert dorch D. - Rodolphum Grapheum
Campensem , Medicum , der .... 8tadt Deuenter. {Op den lilvl
pcfi groole houimeê. Op de laatste bis. een afbeelding in houlmeé der stad Deventer.) Ghedruct voor Arien Barentsz. Boeckverkooper tot Aemstel- redam .... Z. j. in-4^. , 16 bk.
Op de laatste blz. leest men : D, Rodolphus Grapheus Camftensis en koldt gheen groote Prognosticatien voor die syne^ dan daer die stadt van Deuenter op ttaety vnde Ghedruckl zijn voor Arien Barentsz ....
1589.
Zio ook n". 694 en 850.
859 Guillelmi Verheiden in Classem Xerxis Hispani Oratio. Ad Serenissimam Elisabetham Angliae Reginam. {Met eeti titelvignet,) Hagae-comitis , Ex officina Alberti Henrici. Z.j. in-4°., 70 blz.
Deze oratie is zeer zeldzaam. De broeder des schryvers gaf in 1617 zlJn voor- nemen te kennen een derden druk te bezorgen. ScheUemay De onoverwinnelyke vloot blz. 274- -299 over W. Verheyden en deze oratie handelende, zegt, dat het door hem gebruikte ex. „36 zijden in 4°.'' beslaat. Dit komt niet overeen met dit ex., waar de eigenlijke oratie 62 blz. inneemt. Dit is dus welUcfat de tweede druk, waarvan Sr/i. geen ex. kon bemachtigen.
De opdracht aan Elisabeth is gedateerd : Lugd, Batavorum , ipsis Kal, Januar. cfo. h. LXXXIX.
860 Een Pack Spaensche Leyghenen, Vvtghesonden alomme inde Werelt: Eerst ghedruckt in Spaengien inde Spaensche taele ende ouer gheset wt den Originael. Nu ontomt,... ende ... veroordeelt , als in hebbende valsche .... ware , vvaerdich te verdoemen , ende
te verbranden Ouergheset vvt de Enghelsche taele in onse
gliemeene Nederlandtsche sprake. Eerst Ghedruckt tot Londen , door die ghedeputierde van Christopher Barker,...< Ende daer nae by Comelis Claesz. {te Amsterdam,) 1589. in-4''., 12 blz.
Een aantal onware berichten over de Armada worden uit het spaansch vertaald medegeileeld en daarna bestreden en ontzenuwd.
861 Lamentatie, Ofte beclach van den Prince van Parme ouer zyn ongheluck, hem wedervaren inden Jaere, xvCLxxxviy. In dichte ghestelt by M. S. Heytaliaen. Z.n.r.pl.env.dr, 1589. in-4*'. , 28 blz.
Parma had een verklaring uitgoi^t^ven om zich tn verdedigen tegen de beschul- digingen van nalatigheid en verraad, wegens het mislukken der onderneming
1589. Fransche zaken. Verbond tiissclieii Hendrik tTt en Hendrik van Nayarre. léd
met de Armada tegen hem ingebracht. De Lamentatie is een soort van parodie op die verdediging, van de luind van een van Parma^s vijanden. Zie Sehelte- may Onoverwinnel^ke vloot j blz. 209.
862 Instrvction dv Roy av Sr de. N. sur la mort du Duc de Guise, pour en informer tous ceulx qu'il estimera a propos du coste qu'il est presentement enuoye par sa Majesté. Impnmé a Bloys. Z, n. v. dr. 1589. in-8^ , 8 blz.
Het vermoorden der Gaises wordt hierin verdedigd.
863 Instructie byden Coninck van Vranckryck, ghesonden aen syne Stadthouderen inde Provintien van synen Coninckryck, opt stuck vande doodt vanden Hertoghe van Guyse , onime elcx in zgn bedryif t*onderrechten allen den ghenen die syluyden bevinden sullen te
behooren. Tot Delf, By Bruyn Harmansz. Schinckel, Anno
M.D.LXXXIX. in-4^, 8 blz.
Vertaling van 't vorige: bfl Bor, Hl ^ 370 r.v.
804 Copie vant ghene eensdeels op den tweeden Januari, eensdeels op den sevenden der selve maent voorgehouden, ghedaen, ende by forme van een Concilie, gheresolveert is ter vergaderinghe van de Faculteyt der AUerheylignste Theologie van Parys, inde OoUegie van Sorlx)nne , teghen Henrick van Valois , Goningh van Vranckryck. Wt de Latynsche sprake in de Nederduytsche ghetrouvvelick over- gheset. Z.n.v.pLenv.dr. Anno M.D.LXaXIX. in-4^, 14 blz.
Het uitvoeriRe kantteokeningen van den Protestantschen uitgever. Zie Bor^ III ^ bh. 391. (W. 714.) Vgl. Martin, llistoire de Franee^ X, 124 v.
«
865 Een Missiue , ofte Brieff des Conincx van Nauarre , gesonden aen de drie Staten van Vranckryck , inhoudende de verclaringe desseluen Conincx, op het ghene dat Zeedert den 23. Decembris 1588. in Vranckryck voorghevallen is. Wt den Franschoysche in onse ncider- duytsche spraecke getrouweryck oucrgheset , Door Frans V. Corenhart. T'Amstelredam. By Barent Adriaensz Anno. 1589. in-4°. , 16 blz.
Bü Bor III y 892—97. (W. 716.)
866 Declaration dv roy svr Tattentat, felonnie, et rebellion dv Duc de Meine , Duc et Gheualier d'Avmafle , et ceux qui les assisteront. Auquel est adioint , Vne autre Declaration dudict Roy , a 1'encontre des Villes de Paris , Orleans , Amyens , et Abbeuille , et leurs adherents. Imprimé selon la copie imprimée a Bloys. {Z, n. v, pi. en V. dr.) 1589. in-4°. , 16 blz.
= W. 716. Zie Martin j Histoire de France, J, 146.
867 ARticulen die geaccordeert syn tusschen den Coning (Hendrik III) ^ ende den Coning van Nauarre so wel in zynen namen als oock
22
170 Dood van Hendrik III. 1589.
inden name van depart\je van zynder z\jde, daer voor ^ hem sterck maeckt op tbestant van een Jaer. Anno. M.D.LXXXIX (3 April). Eerst Ghedruckt tot Tours , ende nu tot Aemstelredam , by Kannen MuUer,.... M.D.LXXXIX. in-4^, 12 blz.
Zie: H. Martin ^ Uisloire de FrancBj X, 144<.«.
8G8 Corte verclaringhe ende waerachtich verhael aengaende vande doot vanden Coninck van Vranckryck. Mitsgaders de instellinge vanden Coninck van Nauerre in syn plaetse , oock mede de aenueerdinghe vande Croone van Vrancryck byden voorgenoemden Coninck van Nauerre, met noch de Huldinge ofte aecpetatie (sic) van alle den Edelen Princen , enz. Middelborch. By Richard Schilders . . . Anno 1589.
in-4^ , 8 blz.
De titel is geheel eensluidend met W. 722. Daar gaat echter nog vooraf: Diseovrs. WaarschynlUk is dit woord in ons ex. afgesneden.
869 Declaratio cavsarvm , qvibvs Serenissimae Maiestatis Angliae Classiary adducti, in expeditione sua Lusitanensi, quasdam naues frumento,
alioque apparatu bellico ad vsus Hispaniarum Regis , Vlissiponae,
ceperunt. 30 Juny . . . 1589. Londiui Excudebant Deputati Christopheri Barkeri .... 1589. in-4^ , 20 blz.
Op den titel is een vignet, en aan do keerzyde van den titel het engelsche wapen. Een druk zonder drakoord vindt men b{j T. 352.
870 Verclaringhe Van doirsaecken, waer deur die vande Vlote vande Alderdoonuchtichste Majesteyt van Enghelandt, beweecht zyn ghe- weest in haer tochte op Portugael, seeckere Schepen met Goren ende andere Oirlochse toerustinghe , tot behoeff vanden Coninck va!n Spaengen inde naestleo^ghende Landen vande Oostersche Zee ghecocnt, treckende nae Lisboenen ende inde mont selfs van de Riviere van Lisboenen , te nemen , den xxx'^». Juny . 1589. ende vant R\jck haers Majesteyis xxxje. {On blz. 2 hel ongelsclie wapen.) Z. n. v. pL en V. dl'. Ghedruckt. Anno M.D.LXXXIX. m-4°. , 20 blz.
BU Bor^ III j 439 F.t;. Vertaling van het voorgaande.
871 Gort verhael om te vreden te stellen ende vernoegen alle de gene, die de waerheyt niet wetende, ondiscretelick sj)reken vande Gonin- ginne van Engeland , vanden Baenderheer van Wyllughby Gouuemeur generael van hare Maiesteits secours inde vereenichde Nederlantsche prouincien , ende vande Engelsche natie , ter cause van seker placcaet vanden xvii. ApriUs 1589, int licht gestelt by eenige particuliere,
(soo men seght) opde name vanden Generale Staten enz
Ouergeset wt den Engelschen. Z. n. v. pi. en v. dr. 1589. in-4°. , 68 blz.
Deze verantwoording van WillugfUfy , zeer ten nadeele van de Staten , doch door 41 autentii. stukken, waarvan b|| de titels opgeeft, gestaafd, zou volgens
1699—1690. Dood van M. Sehenck. 171
B<tr Bclfe in Engeland, waar het in *tEngel8eh, Fransch en Hollandsch ge- drokt werd, ,6y huyssoekinge als andersins ingetogeti" zyn geworden. Wat hiervan ziJ , hier te lande zal men wel voor verspreiding gewaakt hebben , zoodat dit stukje zeer zeldzaam moet zyn. tior, III, 454 v.v. d(;elt in Hkort den hoofd- inbond mede (T. 361) Vgl. Motleyy United Nelkerlands^ fl, 648 noot.
872 Ampliation du discours intitulé: Histoire veritabledeschosespassées, sonbz Ie gouvernement du tres-iUustre Prince Charles de Croy, Prince de Chimay. Ensemble, Apologie contenant les raisons qui ont meu Ie Prince de Chimay de respondre a ses calumniateurs. (Met vignet.) Z. n. v. pL eti y. dr. Anno M. Vc.LXXXIX. in-8^. , 92 blz.
Zie n^ 851 en de noot aldaar.
873 Zeytunff von Mertin Schencken , Was sich zwiischen jm vnd der Statt Nimwegen hat zugetragen. Deszgleichen auch, wie er im Warsser ertruncken vnd sein Leben geendet. Beschehen den 10. Augusti, Anno 1589. Deszgleichen auch, von dem erschrecklichen Mnfall, vnd Mordt, den desz gewesenen Schencken Kriegszvolck
begangen , in einem Flecken (Trewer genannt , Beschehen
den 28. Augusti in diesem 89. Jahr. i.\Jel houtsnede op den titel, op de zesde en op de Idatste bis.). Z. n. v. pi. efi v. dr. Gedruckt im Jahr, 1589. in4^, 8 blz.
Zie Bor, III, 459 enz.; Motley, United Netherlands, II, 549 »r.
874 Argvmentatien , oft Bewys-Redenen op de afghekorte Tien Daghen. Mite-gaders een korte v(;rklaringhe op het opkommen vande Sonne ende Mane, aen-rfiaende de Practijckighe scientie van de groote Zee-vaert. Deur M. Firmyn Trottereau van Brugrfie , Practisyn van . . . Rotterdam. {Met een houtsneé op den titel.) Tot Rotterdam, By Dierck MuUem , Ten koste vanden Autheur. M.OCCCC.XXCIX.
in-4^ , 16 blz.
1590
875 Wortel der Nederlanische oorloghen , met aenwysinghe tot inlantsche eendracht. Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt Anno 1590. in-8^. , ÜO blz.
Goed geschreven Dialoog tusschen Pacifije, Catholije en Ghereformeerden. De eerste overtuigt de beide anderen , dat de oorzaak der onlusten te zoeken is in : die sonden so wel vanden Ondcrsaten, als van tfeyde Magistraten. De laatste hebben de verdeeldheid in de hand gewerkt door andersdenkenden (zoowel Katholie- ken als Protestanten) te vervolgen, waartoe zü geen recht liadden. In een tweeden dialoog (blz. 82 — 59) geeft Pacifijc als middel tegen den bestaanden treurigen toestand: lust tot vrede, saehtmoedicheyt ende ootmoedickeyt. iiy wil ook, dat aan beide partyen vrijheid van eeredienst zal worden toegestaan.
876 Declaratie ende verclaringhe vanden Steden en Casteden , die de Coninck inghenomen heeft , zedert dat den Hertoghe du Mayne
1^2 Slag bg lyry. Intocht van Parma in Frankryk. 1590.
vertrocken is van voor Diepe. Extract getrocken wt zekeren zent-
brief gheschreuen binnen Cans den vi"». dach Januar\j , xvc.
tneffhentich. {Met titelvignet.) Tot Dordrecht , by my Peeter Ver- hagen. Z. j, in-4®.^ 8 blz.
Zie pan Meteren. F, 848 r. (W. 729.)
877 Declaration veritable de la bataille faicte a Jvry la chavssee Le 14. De Mars, Et De La Victoire Obtenue par le Itoy de France et de Nauarre, Henry quatriesme de ce nom sur ceiix de la Ligue. Ensemble les articles de la grace que sa Maiesté a faicte anx Suisses du parti contraire. Z* n. v. pi. m v. dr» M.D.LXXXX. in-4°. , 8 blz.
Zie over den slag by hry o. a.: Martin, Histoire de France , X, 201 v.v.; Motley, United Netherlands, lil, 52 v,v.
878 Vvarachtige tüdinge van den grooten Slach ende Victorie die den Coninck van Vranckeryck ghedaen ende vercreghen heeft, teghens die van Guyse ende de Lygeurs , etc. Gheschiet zynde den 14. Mart\j ,
1590. (Met vignet op den titel.) Tot Dordrecht, By Jan Canin,
1590. in-4^,4blz.
879 Discovrs. Cort verhael van die groote Victorie die zyne Mayesteyt die Coeninck van Vranckryck ghehadt heeft, teghens zjjn weder- party e den Gwysaert , ende zyne adherenten , op den rxviy. dach deses voorledenen Maentz (d. i. 28 Ang.). Ghedruckt tot Middelburch
' By Rychart Schüders. 1590. * in-4°. , 8 blz.
Op de laatste blz. bevindt zich een groote houtsneê. Hier wordt melding ge- maakt van een groote overwinning op 28 Ang. by Soissons. By de voor- naamste schryvers is van een dergeiyke overwinning .geen sprake. Hier wordt zelfs gesproken van een bericht dat Parma gesneuveld zou zyn. De legers van Hendrik IV en Parma Isgen van 23 tot 30 Augustus tegenover elkander. Hier kan dus op zyn hoogst een schermutseling zyn bedoeld of wel het geheele bericht behelst onwaarheid.
880 Een corte verclaringhe van tghene datter geschiet is in den Leger van den Coninck, sint dat den Hertoch van Parme hem geuoecht heeft byden Vyant, tot den xv. deser Maent September, dienende tot instructie oft onderwysinghe aen de Regeerders ende generale Stadthouders der Prouintien .... Tot Dordrecht , By my Peeter Verhaghen , . . . 1590. Met consent. in-4**. , 4 blz.
Het verhaal begint na den slag by Ivry. Het gevolg van den intocht van Parma in Frankryk was de opbreking van het beleg van Parys door Hendrik IV. Zie Bor, III, 517—21, 534—36. (W. 740.)
881 M.D.XCL Bulle ofte Aflaets-brief van de heylighe Cruysvaert , ghe- gunt ende bevolen te vercondigen, door.... Paus Sixtus de vyfde, in de Coninckrücken van Spaignen , , . . Sicilien ende Sardaignen ,
1590. Verrassing van Breda. 173
in faveur der gener die behulpich ende dienstich zyn, int Oorlogh ende oucosten des selve , aen Philippus Coninck van Spaffnien , tegens d'ongheloovighen ende Ketters , . . . met seer groote Aflaten , Ghenaden ende Previle^en {(fcd. 20 Oct, 1590.) Ghe&anslateert nyt de Spaensche in onse Nederduytsche tale, nae uytwysen van 'tOn- ginael hier by gevoeght, Door een Liefh^^bber van de oprechte.... Uatholische leere. Daarondrr ren vigncL Met eene Christelycko voor- rede, alle vrome dienende tot waerschouwinghe , ende ontdeckinghe der Pauscher dwalinghen. Z, w. v. pL en v. dr. Ghedruckt int Jaer 1598.
in-4°., 10 blz.
= W. 8779.
882 Discovra dVng faict <le favlce acevsation advenv a la personne du Cappitaine Fremin en la ville de Bnixelles , Redigé par escript Ie premier de Janider, Tan mille cinq eens qmitre vingtz et quatre. Z. n. V. pi. m V. dr. M.D.LXXXX. in-4^ , 30 blz.
Beklag van kapitein Fremin over een on^eiyk hem door Olivitr 9an den Tempel , dedtyds bevelhebber van Brussel, aangedaan. (W. 727.)
883 Warhaffte Zeitung vnd Beschreibung mit was Wunderbarlichen Practiken vnd mitteln , . . . Graff Mauritius . . . , das starcke Sclilosz vnd Statt Breda hat eingenommen , durch funff vnd scchtzig Sol- daten , 80 in einem Schiff , mit einem dob))eln Boden daran kommen , den viertzehenden Marty Anno 1590.... (Afoleni /loutmieéopdHt Hid.) '/. n. V. pi. en v. dr. Getruck im Jar , . . . 1590. in-i*'. , 8 blz.
Over de inneming van Breda zie Bor, III ^ 622 v.v.; Molley^ United Netherlands. 111,7—16.
884 Histoire memorable de la reprinse de la ville et chasteav de Breda , av pays de Brabant , Au Mois de Mars , 1590. (Met vignet op den titel.) Middelbovrgh , Chez Richard Schilders , . . . 1591. in-4 . , 16 blz.
Aan het einde 3 latynscbe dichtstukjes ter eere van de lleraugiere onderteekend : C. T. BJJ geen der voornaamste Nederlandsche geschied schrijyers wordt van dit stnk meldmg gemaakt. Toeh ia het een belangrijk verslag der gebeurtenis. De Bchrifver zegt in de voorrede: // e»t couclié au vraiy et selon te rapport des Chefs mesmes. . . .
885 Copye , vande ghevvesen vonnisse tvsschen den Heere Peter Sedlnitzki overste lievtenant generael van t'Vriesche Regiment ter eenre. Ende Michel Hoegelcke (ouer etlycke Vendels onder t' voors. Regiment Ouerste) ter ander syden. Ghedaen ende vvtghesproken binnen Leeuvvaerden den derden October. M.D.XC. yf. n. v. pi. , v. dr. m z. j.
in-4^ , 8 bk.
De laatstgenoemde officier had den eersten beschuldigd van , bü een krjjgsonder- neming in Juni 1589, zlfn plicht niet naar bchooren te hebben vervuld. Het „Camergericht" wees deze beschuldiging als onwaar terug.
174 Innaning van N|finegen. 1590^1591.
886 Een cort Verhael: Vant beleg van Nimmeghen ende van Parys, in Vranckryck , het rechte finael , hoe dat in oey de steden ghestelt is, (ioor t' spreken van twee Personagien waer van d'eerste is een borgher van Nimmegen, ende d'ander een Prancoys comende wt s' Conincx legher voor Parys. Mei een houtsneé op den HteL Tot Delff , by Comelis Jansz. 1590. in-8^ , 8 blz.
In dit zcldame berijmde stukje vertelt een protostantsch ing^ezetene van Nymegon aan een Franscliinan de miBhandeling ^ welke men het lyk van Schenck had doen ondergaan , waardoor de inwoners dier stad den toom van prins Maurits te vreezen hadden. De Franschman deelt berichten mede van bet beleg van Parflfl. •
887 Novvm Novelanvm. Vvonderlycke tydinghe vande Prophetie door eenen ghenaemt Pauhis Secundus, der VryerConsten Student, Van die vuytroeyinge der Pauselycke Afgoderye, ende vercondigher vant onderbrenghen van Asieu (sic) ende Aphriken. Int liatijn
fheschreuen by den voorsz Autheur. Wt Hamburch , Aen m\jn Heer ). Nicasius de Sille , Pentionarius in Amstelredam. {Met 3 houtsneden.) Z, n. V. pi. en v. dr, Ghedruckt in M.D.XC. in-4°. , 8 blz.
888 Extract Vande Prophetie door eenen ghenaemt Paulus Secundus, der Vryer Consten Student, Van die vytroyinge der Pauselycke Afgoderie ende, Vercondigher vant onderbrenghen van Asien ende Ajmricken. Int lAt\jn gheschreuen by den voorsz. Auteur, wt Hamburch den 22®»^ September A° 1589. enz. (Met 3 houtsneden.) Z. n. V. pi. en v. dr. M.D.XU. in-4^ , 8 blz.
Andere uitgave van *t voorgaande.
1581.
Zie ook n^ 884.
889 De expedita Hollandiae , Zelandiae , et ditionis Vltndectensis expvg- natione. Ad Serenissimvm Regem Hispaniarum, et Illustrissimos eius Principes: brevis consvlfcitio. (Met het Spaansche wapen op den titel.) . . . Lvxembvrgi, M.D.LXXXXI. in-4°. , 28 blz.
Zie het uitvoerig verslag van dit geschrift bU Bor, III^ 593 — 7. (W. 763, waar een andere druk gevonden wordt van 22 blz., die de woorden: Lvxembvrgi y M.D.LXXXXI aan het einde en niet op den titel heeft.)
890 Waerachtighe beschryuinghe vant belech ende ouergeuinghe des Stadts van Nieumegen, aen ende in handen van zyn Excelentie, GraeiF Mauris van Nassou Prince van Oraengien , etc. {Met houtsneé op de9i titel.) Ghedruckt tot Leyden , . . . Anno 1591. in-S"". , 8 blz.
Zie Bor, III ^ bib.
1592—1593. Maurits neemt Steenwijk en Koevorden in. 176
i5as.
891 Von der Stadt Steinwick. Wie dieselbige von Graffe Moritzen von Nassaw,.... Belagerfc, vnd endtlich den 4. July Diases lauffenden 1592. Jahrs erobeiï worden. Alles in einem Kunstlichen Kiipfiferstück vorgebildet, vnd mit Zifltem erklaret. Deszgleichen von Belagerung der Stadt Coeuoerden, wiesie von gemeldten Graffen Belagert, Vnd noch heutiges Tags hart bedrenget wirdt. Item wie die Spaniaerten vber Rhein sind gezogen das zucntsetzen. (Met een houtsneé op defi titel.) Gedruckt erstlich zu Cöllen, bey Niclas Sehreyber. 1592.
• in-4^, 8 blz.
Over de belegering en inneming der beide genoemde steden zie o. a. Bor, III, 626 r.c; Molley^ United NetheHands, III, 157—169. Het „Kupfferstack'' ontbreekt aan dit ex. dat yóór de inneming van Coevorden, dat is dus vóór 12 Sept. gedrukt moet zttn*
892 Vvarachtighe beschiyvinge v«in de sware belegeringhe der Stadt Steenwyck, van de Schermutsiiigen ende aenslagen die van bey de syen daer voor geschiet zyn suer wonderlycken , en avontuerlyck om te lesen oft hooren. enz. . . . Anno 1592. den eersten dach Julius. (Met een houtmee op den titel vu etn in den tekst.) Eerst ghedruckt tot Leenwerden by Pieter Heyndricksz. van Campen. 1592.
in-8^ , 8 blz.
1593.
893 Declaratie Ofte vertooch by den Ilertoghe van Mayne , . . . wtghe- gheuen binnen Parys , Int laetste van die Maent van üecembri 1592. ende opten vyfden dach January 1593. op de hoecken van de Straten van Parys Ghepubliceert , ende voorts op den vijftienden dach der seluer A^endt January tot Ohartres anden Princen , Prelaten , . . . . so wel inden Raedt vanden Koninck van Vranckryck ende Nauarre wesende, als andere, ghesonden. Mitsgaders die Propositie ofte antwoort by de selue Princen , . . . opten 18 dach der seluer Maent van Januario , ghesonden aenden Hartoghe van Mayne . . . Ouergheset wt den Fransoyse . . . Ghedruckt binnen . . . Aemstelredam , By my Wilhelm Janszoon van Campen , . . . . Anno 1593. Inde Maent van Meert. iMet vignet op den titel. in-4°. , 16 blz.
Zie over de declaratie Martin, Hittoire de France, X, 300. Het 2de Btnk volgt hieronder (n**. 896) in het oorspronkelijk (zie de aanteekening aldaar).
894 Declaration dv Roy , contre la convocation feicte en la ville de Paris, par Ie Duc de Mayenne. Publiee a Caen en Parlement Ie vingt-troisiéme iour de Feurier, mil cinq cents quatre vingts treze.
176 Bckecring en krooningr ▼an Hendrik IV. 1693.
A Caen. Chez Ja(][ue8 Ie Bas, Imprimeur du Roy. M.D.LXXXXni.
in-4^, 24 blz.
= W. 766. Op den titel en op de laatste blz. het fransche wapen. Achter het titelblad i8 inj^evoegd een portret van Uenry UU Roy de France ei de Savarre. \)Q.ze Deelaration is f^edagtex^kend : 29 Januari en is een antwoord op het manifest van Mayenne van 5 Jan. Zie 't voorgaande. Vgl. Martin ^ HUtoire de France^ A', pg. 302. Men vindt een hoUandsche vertaling van dit stak by Bot, //ƒ, 681—85.
895 Deelaration dv Roy contre la convocation faicte en la ville de Paris , par Ie Duc de Mayenne. [god, 29 Jan,) Mei vignet op den titci, A Chaitres. Chez Claude Cottereau, . . . cIo. cl. XCIII. in-8\ , 16 blz.
896 Proposition des Princes, Prelats , Officiers de la Couronne ,
tendant a fin de paruenir au repos tant necessaire a ce Royaume,
{)our la conseruation de la Religion Catholique, et de l'Estat, ifticte a Monsieur Ie Duc de Mayenne, et autres Princes de sa maison , Prelats , Sei^eurs , et autres personnes enuoyees par aucunes villes et coraniunautez , se trouuans a present assemblez dans la ville de Paris (ged, 27 Jan.), A Caen. Chez Jaques Ie Bas , . . . M.D.XCIIl.
in-4°., 10 blz.
= W. 765. Achter het titelblad is ingevoegd het portret van Charles de Ijorraine, Dvc do Mayne. Met het zelfde doel geschreven, als het voorgaande nnmmer. Zie, Martin, Histoire de France, X, 302. In het Hollandsch bü Botj III, 673. Zie ook n». 893.
897 Kurtze Erzehlung Wie Henricus König van Nauarra von seiner vorigen Bekentniss abgestanden , sich zu der (kthoUschen Römiscken Kirchen vnd Religion begeben , vnd darauff zum König in Franck- reicli , mit gewöhnlicher hJolennitet , zu 8. Dionisz durch den Cardinal Vendosnie vnnd den Ertzbischofï von Burges gesalbet worden. Alles in eineni schonen Kupö'erstück vor Augen gestellet vnd ordentlicli erklaret, etc. {Het fransche wapen op den titel.) Gedruckt Düsteldorff, bey Johann von Munster, Ini Jahr D.M.XCni.
in-4^, 8 blz.
Het Kuplfcrgtiick wordt in dit ex. niet gevonden.
898 Extrait De Tllarangue faite en TAasemblée des Estats de.s
Pro vinces Unies, par Mr. de Mourlag, Ambassadeur du Roi T. C. , assisté de Monsr. de Buzenval, et donnóe par écrit de 26. d'Aoüt, 1593. Avec un Extrait du Memoire de Mr. de SuUy. (rolgt ei^t hol f, vertaling van den titel.) Z,n.v.pL^v.dr.enz.j. in-4°. , 8 blz.
Ofschoon dit in 'tfransch en hollandsch geschreven stuk eerst veel later is ge- drukt, wordt het toch op het jaar 1593 geplaatst, als daarop betrekking hebbende.
899 Een llistoriael ghesaiigh, Inhoudende de victorien welcke God heeft
1593—1694. Fnmsche Zaken. lil
gegfheven . . . Door het beleydt des . . . Vorsten . . . Mavritz Graue van Nassau , etc. Gheduerende de belogheringe ende oyerwinninghe der stadt Geertruydenberghe, ende by tFort Creueceur. Anno 1593. In s' Gravenhage , By Aelbrecht Heyndricxz. Anno M.D.XCIII.
m-4^, 28 blz.
Hierin : T. Sonnet aende Generale Staten ondert. Fr. Ex^**». . . . Dienair ende Soldaet CV.T, 2°. Historiael ghesanghy in 60 zearegelige koepletten : de yoorletters ▼an het laatste yoriuen den naam des dichters: Treilo; ^^ Cltant Triomphal op dezelfde overwinningen, in 8 achtregelige koepletten; 4". Chanson geltee hors Steenwije par Vennemy y assiege l*an 1692. Et la Hesponee : Sur la votjc de GuUlelmus van Naisauwey ieder in 6 achtregel. koepletten; 6<^. Conseil sahtaire, aulx astieges en Steentcijc, 1692, in 8 achtregelige koepletten. Zie van der Kemp, Maurits van Nassau, I blz, 383, en van Reyd, blz. 206. Bor^ III, 692-99. (W. 770.)
899a Instructie, waer naer de Wacht-meesters inde Prontier-Steden ende Forten der Vereenichde Provintien hun sullen hebben te reguleren HjeiiagL 9 Dec, 1593). Z. afz. titel y s. «. v. pL , v, dr, en z, j,
in-4^ , 8 blz.
In Gr, Placaatb. Il, 322.
1694.
900 Le manifeste de monsievr de Vitry, Govvemevr de Meaux. A la Noblesse deFrance. (Met rignet op den titel.) Z. n. v. pL en, v. dr, (Het vignet doet vermoeden dat Aelbrecht Hefidricxz de drukker is.) M.D.XCIIII.
in-4^ , 10 blz.
De VUry „gouverneur de Meaux et député de la noblesse de Paris aux Etats de la Ligue ** had, na den overgang van Hendrik IV tot de Katholieke kerk, de Ugue ver- laten en zich by Hendrik aangesloten; dit geschrift strekt om die daad te rechtvaardigen. (Vgl. Martin, Uistoire de France, X, 343.)
901 La Proposition de Monsievr de la Chastre Mareschal de France , faite au corps et Communeautez de la ville d'Orleans , le dixseptiesme Februier, M.D.XCI11I. (Met vignet op ilen titel.) A Chartres, Chez Claude Cottereau, . . . . M.D.XGI1II. in-4^, 12 blz.
In het Hollandsch bü Bor, III , blz- 801 v.v. (W. 773.) Vgl. Martin, Histoire de Franee, X, 343, 4.
902 Arrest oft vonnisse Van den Houe van Parlamente van Parys, gedaen den dertichsten Martg 1594. Guer tghene ghepasscert is gheduerende de jeghenwoordighe troublen: jnhoudende de weder^ roepinghe van tgene gedaen is tot prejuditie vande authoriteyt vanden Coninck ende de Wetten des Conincrycx. (Mei vignet oj) den titel.) Eerst ghedruckt Tot Parys By tVederic Morel , 1594.
178 Vredevoorateilen van den Aartshertog. Antwoord der Staten. 1594.
Met Priuilegie vanden Coninck. Ende nv Tot Delflf, By Bruyn Harmanssz. Schinckel Z.j. m-4*'. , 8 blz.
Zie Martin, Hitloire de France, X, 354.
903 Sendtbrief van den Coninck van Vranckryck ende Nauarre , aen- gaende de Victorie by zijner Mat. vercreghen teghen de Spaengiaerts inde belegeringhe van Lans en Laonnois. {gcdanl. 18. Juny 1584 [sic). Met eeii titelvignet.) Middelbvrgh , By Ricnard Schilders , . . . 1594.
in-8^, 8 blz.
904 Propositie Ghedaen by Otto Hartius ende Jeronimus Comans Rechts- gheleerde van Brussel , inde vergaderinghe vande Heeren Staten generael in s' Grauen-Haghe den xvj. May 1593 {moet zijn 1594 , zoo- als terecht aan hel einde gevonden wordt). Z. ajz. titel , 5. w. v. nt. , v. dr. en z. j. in-4^. , 4 blz.
Bt) Bor, lil, 811 im 812; Motley, Umtcd Netherlands, lil, 301 v.
905 Antwordt Vande .... Staten generael . . . . , ghegheiien in sGrauen- haghe den xxvy. May 1594. Op seker Missiue vanden Eertzhertoge van Oostenrücke , aende selue .... gheschreuen opten sesten Mey daer voor, ende de Propositie daer wt den xvj®°. vande selue Maent , ter vergaderinghe vande voorsz. Heeren Staten ghedaen. {Met vignet op den titel.) In sGravenhaghe , By Aelbrecht Heyndricsz XCÏIIL
in-4°., 16 blz.
= T. 370. Antwoord op de Propositie (zie vorig nummer) van Hartius en Comans y die in dit ex. gemist wordt, terwijl de missive van den aartsliertog aan het einde voorkomt. By Bor, lll^ 810 v.v.
906 Antwóort enz. {Als hovend Hier is mede by ghevoecht den voors. brieff vanden Eerts-hertoghe Ernestus, met de Propositie enz. Mitzgaders de confessie ofte bekentenisse van Michiel de Renichon (zie n''. 916) enz. (Met den holt. leeuw op den titel.) In s'Gravenhaghe , By Aelbrecht Heydricksz XCIHI. m-4^ , 8 blz.
= T. 371. Dit ex. is compleet; de Propositie en confessie ontbreken; daarentegen is hier ingevoegd het portret van : Erneslvs. D. G. Archidvx Avstriae. Dox Bvrgvndiae. Comes Tirol. etc. Belgicarvtn Provindarvm Gvbemator.
907 Antwoorde Van de ... . Staten Generael . . . , Opten Brief vanden Eertshertoghe van Oostenryck, hier achter by-ghevoeght. Midts- gaders De Rropositie enz. {Met den holt. leeuw in den tuin op den titel.)
Ghedruckt tot Deiff , By Jan Andriessz Z. j. Men vindtse te coop
by Lowijs Elsevier , in-4°. , 16 blz.
Andere druk.
1594. YredeTOoratelleii van den Aartshertog. Antwoord der Staten. 179
908 Antwoorde Van de Heeren Staten Generael enz, {Als U voorgaandr.)
in-4^ , 16 blz.
Dit ex. verschilt in zooverre van 't voorgaande , dat hier op den titel niet wordt gevonden: Men vindlse te coop enz.
909 Antwoorde Vande .... Staten generael der vereenichde Nederlantsche proyintien, enz. {Als boven, bij detizelfden uitgever,) in-4^ , 16 blz.
Dit ex. verschilt van *t voorgaande , zoowel wat zetting als spelling betreft.
910 Antwoorde p#i 3. (^/« U voorgaande,) Afet vignet oj) den titel. Middelbvrgh. Ghedruct by lüchard Schilders , 1594. in-4°. , 16 blz.
= ^y. 8786. Andere druk b|) anderen uitgever. Een lateren druk vindt men op het jaar 1621 , no. 3195.
911 Response par les estats generavx des pays bas. Aux lettres de TAiihiduc Emest d'Austriche et deputez de son Altesse. Sur Tou- uerture et proposition de la Paix. (Met vignet op den titel, op blz. 3 en 16.) A raris. Chez Pierre Hviy , . . . 1594. in-8°. , 16 blz.
Andere franscho vertaling dan die bg W. 781.
912 Declaration des estats des pays bas de Flandre. Par laauelle se descourent les artifices du Conseil d'Espagne pour troulbler les Prouinces Voysines. Enuoyee a TArcliiduc Emeste pour seruir de responce a la proposition de la Paix. {Met vignet op den titei.) A Lyon , Par Pierre Michel M.D.XCIIU. Avec Permission. in-8''. , 16 blz.
Ofschoon de titel verschilt is de inhoud van dit exemplaar nagenoeg geheel geiyk aan dien van het vorig exemplaar.
913 The Aunswere Of the Lords the Estates generall of the vnited Prouinces of the Lowe-Countries , to the Letter of the Archduke of Austria , heereafter inserted. Together VVith the proposition done in the name of the sayde Arch-duke to the forenamed States, by Otto Hartius , and Jeronimus Coomans , leamed in the Lawes. Also , the extract of certaine Letters , written out of the Campe before Groning. Printed first at Middelburgh , by Rich. Schilders , . . . 1594. London , Printed by John Wolfe. in-4°. , 16 en 6 blz.
Vergel. de voorgaanden. The extract of certaine Letters begint met nieuwen titel en afz. pagineering.
914 Serenissimo Archidvci Emesto, Belgii Supremo Gubematori. Socie- tatis Jesv luuentus studiosa. Antverpiae. Ex Officina Typographica Martini Nuty, ad intersigne duarum Cyconiarum. An. M.D.XCIIU.
in-4°. , 72 blz.
Op den titel en op blz. 85 bevindt zich het wapen van aartshertog Einst, in koper jregraveord. liet geheel is een verzameling grootere en kleinere verzen, allen Ërnest tot onderwerp hebbende.
180 Moordaanslag op Prins Manrits. 1594.
915 Een Schoon Dialogos ofib fsamennsprekinghe , tusschen Belgica ende
Hope tot Peys , tracterende ter eeren vanden Hooghgheboren
Vorst Emesto: Aerts-hertoghe van Oostenr^ck, Gouuemeur
generael van dese Nederlanden. (Af et vignet op den titel,) T'Hantwerpen , By Amout s'Coninx , Anno 1594. m-4^ , 8 blz.
Deze berymde samenspraak is onderteekend: ResffUe Finem, Daaronder leest men : Beynenu Beruoyts de Brakelf vidüj et imprimi posseiudieauit, hac^^Junfj^ anno 1694.
916 Confessie ofte Bekentenisse , Ghedaen by Michiel de Renichon geboren van Templou , . . . . jnboudende den moordadighen aenslach die hy hadde voorgenomen teghen den persoone van .... Mauritz , ghebooren Prince van Orangien, .... Mitsgaders de ghevolchde Sententie over hem ghegheuen in ^s Gravenhaghe den i\j. Junn 1594. lestleden. {Met vignet op den titel.) In 's Gravenhaghe. By Aelbrecht Hendrixsz 1594. in-4°., 8 blz.
= T. 872. By Bor, lil, 816; .Vo//«y, VnUed Netherlands, ///, 297^299.
917 Bekentenisse, ghedaen by Michie] de Renichon, etiz {Met
vigmt op dtn titel), Middelbvrgh , . . . By Bichard Schilders, 1594.
in-4^ , 8 blz.
Nadmk van 't voorgaande.
918 Bekentenisse, gedaen by Michiel de Renichon, .... {Mei houtsnee op den titel). T'Vtrecht By Salomon de Roy , . . . . 1594. in-4°. , 8 blz.
De keerzQde van den titel wordt geheel ingenomen door een geschreven aan- teekening in het italiaansch.
919 Confessie Ofte Bekentenisse, ghedaen by Michiel de Renichon , ghe- boren van Templeu, .... Inhoudende T'moordadigh feyt, t'welck by gheperpetreert soude hebben aenden .... Grave Mauritz , gheboren Prince van Oranten , . . . . Mitsgaders De ghevolghde Sententie over hem ghegheven m s'Graven-Haghe den i\j«" Junij 1594. lestleden. Ghedruckt na de Copye van dien. {Met een vignet op deti titel.) Tot Delff By Jan Andriesz. ... z. j. in-4^, , 8 blz.
= W. 788. Nadruk van *t voorgaande.
920 Extract Van sekere Brieven, gheschreven uyt den Legher voor Groeninghen. Inhoudende Warachtighe verclarinffhe hoe dat de stercke Stadt Groeningen door de gheweldighe oelegeringhe ....
ghedwonghen is haer over te gheven. Den xxy. Julii 1594. Eerst rhedruckt tot Amsterdam , by EUert de Veer , . . . Ënde nu Tot Delff , by Jan Andriesz. . . . in-8°. , 8 blz.
921 Articulen ende Conditien vant verdrach , gesloten by .... Graef Wilhelm van Nassau , by advys vande Heeren Raden van State . . . : mette Stadt Groeninghen ende tGamisoen daer binnen gheweest
1594. Inneming van Groningen. 181
hebbende opt overgeven vander selver Stadt. Geaccordeert den xxy. Juin M.D.XCIV. {Met een vignet op den titel,) In sGravenhage, By Aelbrecht Heyndricsz Z.j. in-4°., 8 blz.
= W. 787. B|) Bor, lll^ 833; Gr. Placaatboek II, 696.
922 Articulen ende Conditien vant verdrach , gesloten by . . . . Graef Wilhelm van Nassau , by advys vande Heeren Raden van State . . . : int overgheven der Ötadt ende Provincie Groeningen , tot behou- denisse der selver, haere Borgene, ende wtghetoghen Gamisoen. Geaccordeert den xxy. Jul\j M.D.XCIV. {Met vignet op den titel.) In 'sGravenhage, By Aelbrecht Heyndricsz 1594. in-4^,10blz.
Deze druk verschilt van het vorige ex. in den tekst en hier en daar in spelling. T. 378 heeft : wtgetoghen.
923 Poincten ende conditien op de welcke znne Excell. ende den Wel- geboren Heere , Graeff Wilhelm Lodewict van Nassau , ter presentie ende met aduys vanden Raede van State der vereenichde Prouintien,
begeeren te verstaan tot reductie ende reconciliatie der Stadt ,
Groeningen. Mitgaders het Accord ghearresteert ende ghesloten tusschen zyne Excel, ende den Guersten Lieutenant Laukema, enz. .... (Met vignet op den titel.) Middelbvrgh , By Bichard Schilders , .... M.D.XCmi. in-4^ , 8 blz.
= W. 788. Nog andere druk van de voorgaanden.
924 Poincten Ende Conditien Gemaeckt tusschen .... Prince Mauritz van Orangien, ende GraefiF Wilhelm Ludwig van Nassauw, met de Baden van State ter eenre, ende de Stadt Groeningen ter andere syden. Ge-accordeert .... den 23. July 1594. {Mei titelvignet.) Gedruckt tot Groeningen , By Jan Claessen Anno 1646. in-4°. , 8 blz.
Latere uitgaaf van het voorgaande. (W. 789.)
925 Confessie Ofte Bekentenisse Gedaen by Pierre du Four, gheboren ven Nivelle, Inhoudende den Moordadigen aenslach die hy hadde voorgenomen tegen den persoone vande . . . Grave Mauritz , gneboren
Prince van Orangien, enz Mitsgaders de ghevolchde sententie
ouer hem ffhegeuen in Bergen opten Zoom den xvy. Nouemb. 1594. lestleden. (Met vignet op den titel^ In s'Gravenhaghe, By Aelbrecht Heyndricksz 1594. in-4°. , 8 blz.
= W. 795. Bi) Bor, lil, 882 en 83. Zie ook Motley, United Netherlands, III, 299, 300.
926 Sententie van den hoogen Rade in Hollandt, Zeelandt, etc. by Hendrick Hofinan, op den xxy, Decembris, xv^xciiy. gheobtineert , jegens Joriaen van Hagen, miisgaders Hendrick Zwart, ende Lucas Jacobszoon , getrout hebbende Anna ende Weyntgen van Haghen ,
182 Bnitenlaiidsche Zaken. 1594—1595.
kinderen yan den voorsz. Joriaen van Haghen , yoor haer interest met hem ghevoeght. Met den Voorreden des Autheurs daer toe dienende. (Met viqnel op den liteL) Tot Haerlem , By Gillis Rooman , Anno M.D.XCVIII. in-4°. , 16 blz. (de rest ofitbreekt,)
1695
Zie ook n'.^ 746.
927 Discovrs d^estat svr la blessvre dv roy. (Met titelvignet.) A Paris , Par Claiide Montr^oeil et Jean Richer. Avec Permission. £t a la Haye, Chez Albert Heniy,... 1595. in-4°., 8 blz.
Het opdracht aan Af. du HarUiy , Conseiller du Roy , gcteekend Pont-Aimery. Achter- aan eene Himne av Roy. Naar aanleiding van den moordaanslüg door Chatel beproefd (zie W. 796 en 797), handelt de schrijver over het gewicht van 's Konings leven voor Frankrijk (W. 799).
928 Edict du Roy Treschrestien , contenant Declaration de guerre au Roy d'Espaiffne par mer et par terre, ses subietz, vassaux et pays. (ged, 17 JanTj Z. afz. titel , 3. n. v. pi. , v. dr. en s.j. in-4°. , 8 blz.
In het hollandsch bQ Bor, /F, 4 en 5.
929 Remonstrance des eglises reformees, av roy: Et a nos-Seigneiirs de son Conseil: Sur les moyens de pouruoir a leurs iustes plaintes, afin de nourrir paix et concorde entre tous les bons Pran9ois et fideles seruiteurs de sa Majeste. (Met vignet op den titel.) Z. n. v. pi. en V. dr. M.D.XCV. in-8^ , 72 blz.
De wenschea der Protestanten hierin uitgesproken komen hoofdzakeiyk overeen met die der vergadering te Saumur (Histoire de VEdit de Nantes^ Delft 1693, /, 140 s.v.)y welke vergadering aan dit geschrift vooraf ging.
930 Discovrs veritable de la rendition De la Ville et du chasteau de Cambray, entre les mains du Roy Catholique d*Espagne, Par Ie victorieux Seigneur Ie conté de Fuentes. Auec deux Lettres escriptes ])ar Ie conté susdict au conseil d'Estat de Sa Maiesté. Ensemble la Capitulation des Articles au contract comprinses. (Met vignet.) A Brvxelles , Par Rutger Velpius , . . . . 1595. Auec permission.
in-8^, 16 blz.
Het stuk bevat alleen de beide brieven van Fuentes (ged. 8 en 9 Oct.) én de Artklet van de capitulatie. Zie hierover: Martin , Histoire de France, IX, 385 en 386; Motley, (Jniled Pielherland$ , lU , 346—351.
931 Discours veritable de diverses conspirations nagueres descouuertes contre la propre vie de la tres-excellente Majeste de la Royne (Elisabeth)'. par assassinemens autant barbares , comme la conseniation a esfce miraculeuse de Ia main du Tout-puissant , opposée aux desseigns pernicieux de ses Anglois rebelles , et aux violences de ses tres-
1696. Brieven van aartshertog Ernst. Idd
puissants ennemis estrangers. (Met vignel op den Hiel,) A Londres, Par Charles Yetsvveirt. Et a la Haye , Chez Albert Henry, . . , 1595.
in-4^, 30 blz.
Zie over de moordaanslagen hier verhaald, Motleyj United NetkerUtndSj ///, 295 — 297; nisloire (VEUzabeth Hoyae d*Anglelerre, Traduit du Latin de GuMaume Camden par M. Paul de Belleyent^ 1627. Quatriéme partiej 104 s.v. en 124.
932 Illustrissimi Principis Mavritii , et Generosi Comitis Gvlielmi Frisiae praefecti^ procervmqve amplissimorvm foederatarvm regionvm
Epinicia Auctore Joanne Fvngfero Leouard. Frisio. {Met
PlnuUjiCs drukkersmerk op den titel.) Lvgdvni Batavorvm , Ex officina Plantiniana , Apud Franciscum Raphelengium. cId. Ïj. xcv.
in-8^ , 64 blz.
De opdracht is gcd. I^eouaniiac , 10. Noncmb, Anno 1694. Zie over den Bchr||ver Foppeni ^ Bibl, liety, 643 en 644, waar echter dit stuk niet is vermeld.
933 Copye yan sekere tvree Brieuen by s^jne Hoocheyt geschreuen aenden Raede van Brabant. Om te versien op het aenhouden ende wederseynden vanden Franchoisen binnen dese Nederlanden gecomen ende henne domicilie aldaer ghenomen hebbende , ende aldaer begerende te houden. Ende den anderen tot waerschouwinge , dat een yegelick hem wachte voor de listige aenslagen des Princen van Beame , ende zyne partye volgende. (Met v gtiet op den Hiel.) Tot Bruessel , By Ru^eert Velpius , 1595. in-4°. , 8 blz.
Beide brieven van den Aartshertog Ëmestos, geheel opgenomen bO Bor^ /K, 9. (VV. 8793.)
934 Copye van sekere twee Briei^en by 3//ne Hoocheyt geschreuen aenden Raed/ van Brabant enz, {Mei het kon. wapet^ op den tileL) Tot Brussel , By Rutgeert Velpius , . . . . 1595. in-4°. , 8 blz.
Andere druk van het voorgaande.
935 Serenissimo Archidvci Emesto, Belgii Moderatori, magno omnivm bonorvm maerore erepto , parentat studiosa Juuentus Societatis Jesv in Belgio. {Met drukkersmerk op den tileL) Antverpiae , Ex officina typographica Joachimi Trognaesg. M.D.XCV. Superiorum permissu. in-4®., 24 blz.
' Vergl. no. 914.
936 Copie Der Puncten vnd Articulen, so tusschen Stadt vnde Vmme-
landen van Grönningen , by dem Heren Wilhelm Lodwich ,
Granen tho Nassaw , etc Vnd den Heren , Elberto Leonino ,
Cantzler van Gelderlandt , Sebastian van Looze , vnd Johan Witte , Respectiue Raden van State , . . . . Gecommitteerde der Heren Staten
?enerael , sint vpgericht , geordineert vnde besloten , ock van beyden 'arten geaccepteert vnde angenomen. Betreffende den Statt vnd
184 YerraBSing van Lier. 1596.
forme van Regenmg dersuluen Prouincie , . . . . BeneflFens ock de Sententie Vant Stapelrecht vnde Vorkoep, So wol van de Vth- landische als Inlandische Güderen , niz, ((fpd. 17 fit 27 Febr.) Z, n. v, pLeiiv.dr. Anno M.D.XCV. in-4°. , 8 blz.
Zie: Tegenwoordige Staat van Groningen en Ommelanden^ /, 527 v.r.
937 Cort verhael van den Aenslach, ende veroveren der Stadt van liere, geschiet den XIV Octob. M.D.XCV. Gheprint thantwerpen, by my anthoni de ballo, . . . ; /.j. in-8^ , 8 blz.
Dit verhaal omtrent don aanslag np Lier door Heraugière gedaan komt geheel overeen met het verhaal by bor^ IV^ 140.
938 Cort verhael van den Aenslach, ettz. (Als bovefL) Gheprint Thant- werpen , By my Anthoni de Ballo, Z.j. in-4^ , 8 blz.
Andere drulc, waaraan is toegevoegd: Wonder lyeke Miraculeuse tydinghe van de victorie der Stadt van Lxere, welck ghebeurt is den xiiij Ocloltris 1695. Ook is dit stuk van de kerkel^ke goedkeuring voorzien.
939 Discours Ende warachtich verhael van het inne nemen van de stadt
van liere door den vyant, op den XTTTT. dach van Octob
M.D.XCV. ende hoe de selve wederom is in genomen gheweest op den zelven dach. Met de liste ende tVetal der soldaeten ende
Crychsvolck die den vyant daer toe gebruyct heeft, mz Tot
Bruessel By Rutgeert Velpius, Z.j. . in-S'^. , 8 blz.
Ander verhaal.
940 Joh. Bemartii de lorani oppidi ab Hollandis occupati , per Mechlinianos et Antverpianos admirabile liberatione Commentariolus. Una cum brevi narratione de Origine et progressu Calamitatum Belgii. Editio secunda. {Afel vufuet op defi tileL) Lovanii, Ex officina JoaJinis Masij , Typog. Jurati. Anno oo. lo. XCVl. in-8^. , 32 blz.
Aan het einde de kerkelijke goedkeuring. Zie over den schrijver: Paquol, Mé- moires (tn-/o/.), ƒƒ/, 247 en 248, waar beweerd wordt dat deze tweede druk een herdruk is , door Laurent van der Eist te Mecheien, circa 1738 vervaardigd.
941 La Maravigliosa Vittoria Ottenuta dalle Genti del Rè Cattolico contra i rebelli heretici che haueuano sorpresa la Citta di lira in Brabantia a di 14. d'Ottobre 1595. Publicato da Bemardino Beccari alla Minerua. (Met wapeti op den titel.) Aan het einde: In Roma Appresso Nicolo Muty. 1695 (sic). in-8°. , 8 blz.
942 Maravigliosa Vittoria Ottenuta dalle Genti del Rè Catolico contra i ribelu {sic) heretici che haueuano sorpresa la Citta di Lira in Brabantia. (Met houtsneê op den titel.) In Verona, Per Pietro Diseroio , Con licenza della Santa Inquisitione. Z.j. (1595). in-8^. , 8 blz.
Hetzelfde verhaal als het voorgaande.
I59^lto6. Antonio PereE. 18t>
*
943 Epitlialamiym Generosi Gomitis Ab Alta Flama, Alias Hoheulohe, ex percelebri Ostrofrancomm familia oriundi, atque lUustrissimae Principis Mariae Auraicae Gomitis Buranae, etc. ^. afz. tüel. Jan het nmle: Traiecti. Apud. Reiuerum Wylichium. Anno 1595.
in-4°., 8 blz.
Het gedicht is onderteekend: Generosae el incUtae clemenUae vestrae tubmissu* ministn Gysbertrs ab Amerongen Traieclinus scholae Burensis pratfectus,
944 Exacten Beghel Van tVermaecken yande Wetten onder die Spaensche Regieringhe inde gheoppresseerde Nederlanden, naer den nieuwen styl, ende op de calculatie vanden reghel der Esauïten die hun vernomen Jesuiten , Genomen uyt sekeren intercepten brieff van Vader Zacheus Rebecius , gheschreuen uyt Brugge aen Vader Oliuerius Manarreus tot Brussel , Om t'onderhout van desen te Houe tot Brussel te beneerstighen. /. w. v. pL en v. dr. (Aelbr. Hendricksz ?) 1595.
in-4^,16blz.
Tegen de Jezuïeten gericht. De schrijver w|j8t o. a. op het goede voorbeeld van Frankrijk, waar de Joznieten op verschillende plaatsen werden verdreven.
945 Gort ende warachtich verhael vande wonderlicke aenvechtinge ende verlossinge van David Wanlavoir, Tryp-wercker, geschiet Wnnen Vtrecht. In dichte gestelt tot vertroostinghe van alle aengevochte personen. Gedruckt tot Vtrecht, by Salomon de Roy. 1595.
in-8^ , 8 blz.
Op den titel bevindt zich een zeer grove houtsneê, een bezoek van Satan aan genoemden David voorstellende.
1596.
Zie ook n^. 940.
946 Gort-begr>' p Vande stucken der gheschiedenissen van Antonio Perez , onlancx verdreven Secretaris vanden teghenwoordighen Goninck van Spangien , Philips de Tweede : Waerinne de Spaensche practgcken ,
ontdeckt werden. Waer uyt oock de gront ende eerste oor-
spronck der beroerte binnen Saragoza, .... in Octobris Anno 1591. gnebeurt, claerlicken te verstaen is Wt het Spaensch ghetoghen , ende ordentlick by een versamelt , door Joost Bvl. Met een summaris inhout aende cant , ten eynde toe. In s'Gravenhaghe , By Aelbrecht Heyndricxzoon M.D.XCVI. in-4^ , (VIII) en 92 blz.
Verkorte vertaling van de bekende Maciones, door Perez zelven geschreven en onder het pseudoniem van Raphael Peregrinos in 1594 te Londen uitgegeven (T. 382). Eerste druk dezer stukken. Deze eerste druk is echter, op zeer kleine veranderingen in de spelling na, geheel geiyk aan den tweeden (zie volgend nummer); de verdeeltng der pagina's komt geheel overeen; alleen is de opdracht aan de St. Gen. hier sred. 1 Sepl. in plaats van 15 Dec. 1595, tcrwyi het slotbericht aan den GonsUghe User hier 10 regels bevat, iu de latere uit- gaaf slechts 5. Zie Bor, UI, blz. 608—13 (W. 813).
24
186 Expeditie naar Cadix. l696.
947 Cort-begryp Vande stucken der gheschiedenissen van Antonio Perez , onlancx verdreven Secretaris vanden teghenwoordighen Coninckvan Spangien , Philips de Twede : enz, {Als boven,) Op een nieu herdruckt ende verbetert. In 's Gravenhaghe, By Aelbrecht Heyndricxzoon. Anno M.D.XCVL in-4°. , (VIU) en 92 blz.
= T. 382. Tweede druk. Zie de Aant. by het vorige nummer.
948 Cort-begryp Vande stucken der ffheschiedenissen van Antonio Perez. enz. {Als boven,) In 's Gravenhaghe, By Aelbrecht Heyndricxzoon. Anno M.D.XCvn. in-4^ , (VIll) en 92 blz.
Latere druk van het voorgaande. Behalve nog eenige veranderingen in de spel- ling, is hier de dagteekening onder de voorrede weggelaten (W. 814).
949 Declaration des ivstes Causes, qui ont meu sa Serenssime {sic) Maiesté {Koningin Elisabeih) de mettre sus vne Armee Naualle pour enuoier vers TEspagne. {Mei vignet op den titel,) Inipriiné a Londres,
par les Deputez de Christophle Barker Et a la Haye , Chez
Albert Henry. Anno 1597. in-4''. , 8 blz.
Dit stuk, dat niet by Bor en Van Meieren gevonden wordt, moet reeds onder do toebereidselen tot den tocht naar Spanje, in 1.596, een poos voor de volg<mdo Declaratie het licht hebben gezien. (W. 821.)
950 Declaratie van de causen, moverende hare Conincklijcke Majesteyt van Enghelandt , een Vlote van Schepen ter Zee af te verdigen , tot defensie van hare landschappen , tegen tgliewelt des ('Oninghs van Spaengien , om ghepubliceert te worden by die Overste van die
voorsz. Vlote, enz {Met vignet op den tileL) (ihedruckt tot
Londen , by die Ghedeputeerde van ChristofiFel Barcker , Anno
1596. in-4°. , 6 blz.
Deze Declaratie, op naam van den graaf van Eisex (in dit ex. wordt gelezon: Essey) en iMTd Hnward gepubliceerd — by BoTy IV, blz, 207 en 208 — was eenige dagen vóór het uitloopen der vloot op 13 Juni, in het Fransch, Spaansch, Engelsch, Hollandsch en Italiaansch uitgegeven (W. 822, waar een andere uitgave , in spelling en uitgever verschillend , voorkomt).
951 VVarachtighe tydinghe vande victorie die Godt de Scheeps
ArmïOe uyt Enghelandt naer Spaengien afghevaren, verleent heeft , over de Amiade des Conincks van Spaengien, ende eroveringe der Stadt Cadiz ofte Calis Malis, ende andere plaetsenin Andalusie,f»«3. {Met een houtsneé op den titel.) Ghedruckt uyt de mout der Schipperen die van daer comen, oock uyt diversch schryven. Z. n, v, p/. , v, dr. en 3. j. {Amsterdam , bij Cornelis Claesz,) in-4^. , 8 blz.
Zie het verhaal van dezen tocht in de maanden Juni, . Juli by Bor, l\\ 232—4. Vergel. Mr. J, C, De Jonge, Geschied, v. h. Nedetl. Xceuezen, ƒ, blz. 206 volgg, (W. 823). Op de laatste blz. is in handschrift van die dagen geschreven : Men seyt oock dat de stadt gtbtundert, de inwoonderen gerati l saneert , ende daer nae de husen in brant gestecken syn.
1596. Expeditie naar Cadix. 187
952 V Varachtighe tydinghe vande .... victorie enz. {Als bovefi,)
in-4^ , 8 blz.
Dit ex. is i^^eheel gciyk aan het vorige, alleen is hier op den titel over de hoatsneê een kopergravure geplakt, voorstellende de baai van Cadix.
953 Warachtige tydinghe vande schoohe aenghevangene victorie die Godt de Scheeps Arinade uyt Eiighelandt naer Spaengieii afjcrhe varen , verieent heeft, ouer de Armade des Conincx van Spaengien, ende eroveringe der Stadt Cadiz ofte (..-alis Malis, ende andere plaetsen in Andalusie, ende wes meer aldaer gheschiet is. {Met fioulsnee op dm tilvL) Ghednickt uyt de mont der schippers de van daer comen. Z. «. r. pL en v. dr. 1596. in-8^. , 8 blz.
Ander verhaal.
954 De ivre belli Belgici Aduersus Philippum regem Hispaniarum Oratio nobilis Belgae , ad Potentissimos , ac Serenissimos Christiani orbis Principes. Seorsum accessit Princeps Avraicvs siue Liberias defensa : Tragoedia noua , Casparis Casparii. {Mei vitjnet op den tUel.) Hagae Comitis , Ex officina Alberti Henrici. cL). lo. XCIX. in-8^. , 132 blz.
Het laatste stuk, de Princeps Avraicvs , ontbreekt aan dit geschrift (aie n°. 1061). De eerste druk van f)e ivre belli Belgici verscheen in 1596, in-4*. „De sohrüver van dit vertoog (door Barbier ten onrechte aan Marnix toegekend) is Willem Verheyden (zie de noot op n". 816): Schellema, De uitrusting en ondergang der Onoverw. Vlootj Bijlage n". V7, inzonderheid bh, 274." (W. 815 waar de oorspr. druk voorkomt.) „Tydens de onderhandelingen met Spanje, in 1608, zag eene
HoU. vertaling van dit werk het licht Zie n'. 1490 " (W 816 waar ren
druk van 1598 voorkomt.)
955 Beclach van Een trefiFelycke persoone, beminder vande wehiaeri; ende ruste des gemeenen vaderiants, ouer dietyrannie ende gewelt der generale Sfiiten vanden vereenichde Nederlanden, claerlyck blyckende by hunne placeaeten ende namentlyck by d^este vanden iiy. Aprilis M.D.XCVl. Gesonden vvt s' Grauen-hage in HoUant aen eenen goeden vriemlt tot Antwerpen. {Met vignet op den titel en de laatste blz.), Z, n. v. pi, en v, dr, {Het laatste vignet doet vermoedeft Rnfgheert Felpius.) M.D.XCVI. ' in-8^ , 38 blz.
By het Placcaet van 4 April (zie Bor^ /K, 188— 190j werd elk, die aan de Belgische universiteiten zjine opleiding ontving, onbevoegd verklaard tot eenig ambt hier te lande. vW. 819.)
956 Translaet Van sekeren Spaensehen Brief, geschreven by Johan Baptista de Tassis , Raedt van State des Conincx van Hpangien tot Bniessel , den lesten Mey , Anno xcv. ende inde Middelantsche Zee gejntercipieert , daer van het originael berust onder die . . . Staten
188 „Spieghel der Spaenscher tyrannye/' 1696.
ffenerael enz. . . . {Mei vignet op den HieL) In s* Gmyenhaglie , By
Aelbrecht Heyndricksz M.D.XCVI. Met Previlege.
in-4^, (XOn) en 24 blz.
Met ▼oorrede en de noodige glosen. Zonder beiden vindt men den brief by Bor, IV, 123. (T. 384, waar een andere druk voorkomt.)
957 ^Franslaet Van sekeren Spaenschen Brief, g//eschreven enz. {AU boven,) Andermael ghedruckt ende ghevisiteert. {])fet vignet op d n titel.) In
s' Gravenhaghe , By Aelbrecht Heyndricksz M.D.XC VI. Met
Privilegie. in-4°. , (VIÜ) en 24 blz.
Andere druk.
958 Translaet Van sekeren Spaenschen Brief, g/ieschreven by Johan Baptista de Tassis, Rae^ van State enz. {Ah boven.) Ande]>mael ghedruckt ende ghevisiteert. {Met vignet op den titel.) Nae de Copie In s' Graven-hage , By Aelbrecht Heyndricksz M.D.XCVL
in-4°. , (VI) en 26 blz.
= T. 886. Nog andere druk van 't voorgaande.
959 Kort discours sanghwys , tusschen Bourgoimen , representerende de Landen aen de zijd^ vanden Vyant : Met Hollant , representerende de Landen vande bestandige Vnie : Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j.
een blad in-plano.
Na eene inleiding vindt men hier: Het liedl van Bourgoignen, op de «ifse psa. xvitj. o ft vande Princesse Conde Dames d'hwfiT^eur, je etc. Daarnevens: Antwoorlt-tiedt , van die van Hollant, Zeelant, representerende d'^Vnie: Na de wyse des II. Psal. Deze stukken z0n van randteekeningen voorzien en onderteekend : Facit J, F. Batman. Spero et opto. Anno 1696. De tweede lielft van liet blad wordt ingenomen door 3 gedichten, samen tot titel hebbende: Kort hegrijp sanghwijs, vanden oorsprone des eersten moorts die Caym ende syne kinderen door den Duyvel wtvoeren , ende volghens het lijden veler Godsaliger mannen , Regenten , Princen ende Koninghen , soo in de Joolsehe als nader Apostelen tijden ; enz. . . . Wacr van de voorste Capitacl lellren mede brenghvn U Advijs syner P. Exeie ende Name. Op de w^jse van de Princesse van Condé, Dames d'honneur. venez etc. o ft op den xviij Psalm. De eerste letters van het eerste rympje (half fransch, half hollandsch) vormen de woorden: Je Ie mainiiendrai. De eerste letters van den eerste van iedere vier regels van het tweede stukje geven: Mavritivs van Nassaw. Het derde gedicht heeft tot opschrift: Conclusio Et Tandem fit Surculus arbor. Men singhet op de voorgaende wijse. De beginletters leveren de spreuk : Et tandem fit surcvlvs arbor. Boven den titel dezer 3 stulges vindt men rechts den holl. leeuw en Unks het wapen van het huis van Orai^je-Nassau.
960 Spieghel der Spaenscher tyrannye , in West Indien , waer inne ver- haelt wort de moordadighe , schandelücke , ende grouwelycke fevten , die de selve Spaiy aerden ghebruyct hebben inde selve Landen. Mits- gaders de beschryvinghe vander ghelegentheyt , zeden ende aert vande selve Landen ende Volcken. In Hpaenscner Talen beschreven , door den E. Bisschop Don Fray Bartholomo de las Casas, van S. Dominicus Oorden t^Amstelredam by Nicolaes Biestkens
1596. j}I>en Nederlantschen Morghenwecker. " 189
de jonghe. Ende men vintse te coop by ComeKs Claesz
M.D.XCVL m-4°. , behalve de platen 82 blz.
Op den titel is een koper-gravnre n. l. een kaartje van Amerika, waarscbynlük ▼an Jodoeus HomHus, Aan dit ex. ontbreken de 4 eerste blz., terwijl de titel geplakt is tegen blz. 6, bevattende het slot van den Prohghe; hier z|)n in- geplakt 13 platen (koper-gravuren), die blijkens hetgeen op de achterzijde gevonden wordt, gescheurd zjjn nit de editie van 1621, gedmkt door Cnrnelis Lodeteijcksz. vantier Plasse te Anibterdam. De platen z{)n ontleend aan de latyn- sche uitgave van Theodorus de Bry en Joannet SaurUis ie Francfort (1598). De oorspronkelQke Spaansche uitgave verscheen in 1552 te Sevilla onder den titel: Hrepissima Relacion de las Destruydon de las indias. Dit werl^c werd in verschillende talen overgezet, het eerst in het hollandsch in 1578, onder den titel : Seer cort Verkoel van de destructie van d' Indien, Men zie Navorscker , V , 30 en 161 V.V., VI, 104; W. 1724 en 8797 (het laatste is geiyk aan dit ez. maar zonder platen). Op n^. 1837 vindt men een beryming.
961 Spieghel der Spaenscher tyramiye , in West-Indien. e»z. {Ah boven,) t'Amstelredam , By Comelis Claesz Anno lü07. in-4''. , 86 blz.
Latere druk.
962 Den Spieghel Vande Spaensche Tyrannie beeldelücken afgemaelt, leest broederen in-hout door het schry ven van den E. Bissdiop van Chiapa in nieu Spaengien, ghenaemt Don Fray Bartholome de las Casas , van 8. Dominiqus Oorden , aen den grootmach- .... Coninck van Spaengien Philips de tweede. Ghedruckt tot Amstelredam by Comeus Claesz. 1609. in-4''., 36 blz.
Deze uitgaaf is een uittreksel uit het voorgaande nummer en wordt vermeld in den Navorscker Vi , 104. Ze bestaat uit 17 platen met korte onderschriften in proza. De kopergravure op den titel is dezelfde als plaat VIU.
963 Den Nederlantschen Morghenvvecker. Vertooch ende versoeck ghe- daen aen den Keyser, deur den Admirael van Arragon , van weghen den Coninck van Spaengien, Midtzgaders het antwoort des Keysers. . . . Item het Replijcke van den Admirael. . . . Noch het Duyplycke vanden Keyser,.... iSept. 159G. Met hoalsnev op den lileL) Z. w. r. /;/., v.dr. en 3. ;. in-4°. , 8 blz.
Bö Hor, IV, 287 w 288.
964 Den Nederlantschen Morghenwecker. Vertooch en versoeck ghe- daen Aen den Keyser, deur den Admirael van Arragon, van weghen den Coninck van Spangien. Midtzgaden (sie) het Antwoort des Keysers op die voorz propociti. Item het Replyck van den Ad- mirael. . . . Noch het duiplycke van den Keyser, .... {Met titehigneL) Aan hel einde: Tot Hoorn, by Willem Andrièsz. Z.j, in-8^, 8 blz.
= W. 824. Andere druk. Ten onrechte is dit stuk gedateerd 18 September Atmolbdè.
965 Discovrs de fev Messire Gaspar de Colligny Amiral de France, sur
190 Pamflet legen Marnix. 1596—1597.
la guerre de Flandres : enz, {Met vignet op den titel,) A Leyde , Chez Antoine Maire. eb h xcvi. in-8 . , 44 blz.
Blz. 3-10: Een opiracht aan Frederlk Hendrik, geteekend: De Diepe ce Lundy 1 Jati. 1696, De V, S. Ie,,, seruiteur Pierre Viuant Blz. 11—14: Voorwoord tot den lezer. Vervolgens bet eigeniyk Discovrs, Genoemd stuk werd yervaardigd op verzoek van Karel IX, en moest dienen om te bewijzen het voordeel van een oorlog met Spanje, te voeren in de Nederlanden. De voorbereidselen voor dien oorlog deden difnst als voorwendsel om Coligny naar Parijs te lokken, waar de moord, aan hem gepleegd, het sein gaf tot den St. Bartholomens- nacht. Niet (^/i^ny echter is schrüver dezer memorie, maar Du Plessis- Mornay, zie Eug. et Ent, Haag, La France Protestante, (Uéd,) lil. 397 en 403.
966 Antidote ov Contrepoison contre les conseils sangvinaires et enuenimez, de Philippe de Mamix ö»* de S^e Aldegonde contenuz en certain liure par luy mis en liimiere contre les zelateurs spirituels , quil appelle enson langa^e eestdrijnei-s, Composé en forme de lettre responcive, par TO Gentilliomme Alleman studieux a la paix et amateur de la liberté Belgique. Z.n,v.pl,,v,dr.enz,j, in-8°. , 136 blz.
= 811. Gericht tegen het geschrift van Mamix: Ondersoeckinge ende grondelijeke wederlegginge der Geestdrijuische Leeri'. Zie W. 810 en /. Prins, Lepcn van Philtp van Mamix, blz. 74 Zie de Repliek op het jaar 1698, n". 1052.
967 Vita Guillelmi Verheiden Belgae: cui accessit Ejusdem de Ortv et Occasv maximorvm imperiorvm onitio veneta , Edita per Jacobvm Fratrem. Ad Literarum patriaeque libertatis studiosos. {Met eeti titelvignet.) Hagae-comitis , Ex bfficina Alberti Henrici. Hei jaartal is afgesneden. in-4^, 78 blz.
De redevoering werd den 9 Sept. 1590 te Venetië gehouden. Een t|jdens den druk gevonden ex. heeft 1598 als drukjaar.
1597.
Zie ook n". 948 en 949.
968 Waerachtich Verhael , ende geschiedenisse van<leu loosen aenslach^ den welcken den Byamois aengerecht heeft op de Stadt van Atrecht, den 27. Meert 1597. ende hoe hy miraculeuselycken van daer met schanden heeft moeten vertrecken. {Met houtsneé op ilen titel en op de laatste hh.) Gheprint Thantwerpen , by my Anthoni de Ballo .... M.D.XCVII. in-8^ , 8 blz.
969 Plaidoye svr leqvel a este donne contre les Jesvites , TArrest du 16. Octobre. 1597. inseré a la fin d'iceluy. ^Met vignet op den titel.) Imprimé a Paris , par Mamert Patisson Imprimeur ordinaire du Roy. Et a la Haye, Chez Albert Henry. Anno 1597. in-4^ , 16 blz.
Deze pleitrede jn de zaak Porsan, op naam van den Procureur-Generaal uitge- sproken, moest strekken om aan te dringen op de handhaving van hv vonnis, van Dec. 1594, by hetwelk de Jezuieten uit Frankrijk war n t> '^^nnen. Door de Kamer (Ia Ohambre des vacations) werd dan ook in dien zin uitspraak
1^97. Gevecht bij Turnhout. löl
gedaan. (W. 855). Zie flistoire generale de la naissance et des progrès de la compagnie de JésuSj.,.. Nouvelle Edition, Amsterdam 1761. /. pg, 224. s.v,
970 Rechts-geding Op twelcke tegens de Jestiiten het vonnis is gegeven , van den sesthienden October, 1597. opt eynde hierby gevoecht. Eerst int Pran^ois gedruct tot Parys , by Mamert Patisson , . . . . Verduytst deur een Jesu-Lievenden. (Met een houtsneê op tien titel.) Tot Leyden , by Jan Claesz. van Dorp, in de vergulde Son. M.D.XCVIII.
971 Geschrereit copie van (Ie lalijttsrJie redevoering door koningin Elisabelh gehouden tol Paulns DUihjn ^ gezant i^an den koning van Polen. Z, titel en 3. j. 1 vel in-plano.
Zie deze redevoering in haar geheel (in 'tengelsch) b|j William Camden, History of Elisaheth^ Ihird edition^ p</. 477; verg. Malley ^ United Net herlands , IJ!, 450. Ook W. 8806 vermeldt een handschrift dezer nnlevoering onder den titel: Responsum reginae Augliae (?) /«v/u/o Pohiiiae^ fmcum (aic) cum llispano Solicilanti, Datum 1597.
972 Een Jammerlycke beschryuingf? ende geschiedenisse binnen Strale- sondt , int Landt te Pommen^n , hoe dat het aldaer Bloet ende Sulpher wt de Locht in endt; buyten der Stadt gheregent heeft, Ende dit Liedt is ghemaeckt oi) de Wiise: O Heere Goclt leert ons bidden , wt vieriger Herten grondt , Oit op de wyse van Job , etc. Ende dit is geschiet den 15. Juny, Anno 1597. Onderaan: Eerst gedruckt tot Barth int Landt te Pomeren in der Vorstelycke Dnickerije , Ende daer na ten tweeden mael gedruckt tot Hamburch , by Philippum van Ohr , Ende nv in Nederlandtsche sprake ghestelt ende gedruckt tot Amsterdam, by Peeter Geuaerts,... Anno 1597.
een vel in-plano.
Ongeveer de bovenste helft van dit l)lad wordt ingenomen door een groote hont-gravure , voorstoUenMe de stad „Strate-sondt'\ door bloed- en sulfer- regen geteisterd.
973 Discovrs veritable de la deffaicte de Tarmée dv Roy d'Espaigne tenant la campagne en Brabant , et de la victoire obtenue par Mon- seigneur Ie Prince Maurice de Nassau , Ie 24<^ Januier 1597.
(Met vignet op den titeL) Z. «. r. pL en v. dr. Cs Gravenh. Aelln: Hendricksz '!*) Imprime , T An 1597. in-4^ , 12 blz.
= W. 834. Zie over den slag bij Turnhout Mnlleg^ United Neiherlands^ Hl y 422 — 431 , waar ook in een noot op de laatste blz. de voornaamste bronnen worden opgenoemd. In dit ex. is een portret van Prins Maurits ingeplakt.
974 Warachtich Discours vande victorie die God .... den xxiiyen
January des Jaers x\^ seuenentnegentich , heeft verleent den ....
Ileere Maurits gebooren Prince van Orangien , int doen ver-
trecken , verslaen , ende dis.sii)eren vanden leger des Oonincx van
,8pangien, gecampeert inde lleerlickheyt van Toiurnhout, enz. [Met
1^ Gevecht by Turnhout l5d7.
vignet op den lileL) Z. w. \\ pL en v. dr. CsGravenhatje^ Aelb, Hendrichsz?) Ghedruckt, Anno 1597. den tliienden Februarij. Met Priuilegie.
in-4^, 8 blz.
= r. 391. ücheel dezelfde inhoud ala het voorgaande. Volgens W. 834 is het fransche exemplaar het oorspronkelijke en is dit eeno vertaling.
975 Warachtich Discours vande ... victorie enz, (Als hoven.) in-4°., 8 blz.
Het eenige verschil tusschcn *t voorgaande en dit ex. bestaat hierin, dat de woorden Met Priuihffu' hier op dfin titel gemist worden.
976 De clade exercitvs Philippi regis Hispaniarvm ad vicvm Turnlioutum in Brabantia IX. calend. Februarn , anno a Christo nato M.D.XOVII. Claraqué victoria obtenta ductu Illustris Principis Mauritij Nassouy , ausjricysque Hlustrissiinorum Ordinum generalium confoederatanini provincianira Belgy vera Narratio. (Mei vignet op d4*n titel.) Z. «. v. pL en v.dr. {Delft. Hanmnsaz. Schinvhel'/) Anno M.D.XCVIL in-4^, 8 blz.
Latynscbe uitgaaf van de voorgaande. (W. 835.)
977 Discovrs de la victoire que Diev a donne a . . . Mavrice de Nassau , .... en la deff'aicte des trounea du Roy d' Espaj^ne, Logees a Turnhout en Brabant Ie xxiiy Jour d«* Januior. 1597. Tandem bona cavsa trivniphat. (Met vitfnet op den titel.) Z.n.v.pl.ettv.dr. {Afiddrl- Imrfi^) M.D.XCVIL in-8^, 16 blz.
Achterin eenige merkwaardige bezwering»- en tooverformulieren , bfj gesneuvel- den gevonden. Waarschyniyk te Middelburg gedrukt, %ie het volgend nummer. (W. 832.) Verg. n". 3887.
978 Discovrs Ofte verhael vande victorie die Godt den Prince
Mauritio van Nassau,.... ghegheven heeft, door het nederlegghen vanden hoopen volcks des Coninghs van Spaengien, gelogeert tot Turnhout in Brabant, den xxiiij. tlach January 1597. {Met het tvapeti van Oranje-Nassau op d4*n titel.) Overgheset wt het Fransoys tVelck te Middelburch ghedruckt is. Z.n.v.pl ^v.dr.enz.j. in-4^ , 8 blz.
Vertaling van het voorgaande. (W. 8.93.)
979 Waerachtighe Nieuwe tydinghe ende clare beschryuinge van die groote ende schoone Victorie , die Godt almachtich verleendt heeft desen Nederlandtschen vereenichden Provinciën, dese loopende Maent Januario , Anno 1597. In Brabandt, soo binnen Tueniout als daer omtrent. Ende dit is geschiet den xxiiy. ende den xxv. dach January. (Met houtsneê op den titel.) Gedruckt tot Amsterdam , by Peeter Geuaerts , Anno 1597. in-8°. , 8 blz.
980 A True discourse of the ouerthrowe giuen to the common eneniy at Tumhaut, the 14. of January last 1597, by Oount Moris of Nassaw , and the States , assisted with the Englishe forces. Sent
IftdV. Veldtoelit van het Jaar 1697, eüz. 192^
from a Gentleman of account , that was present at the seruice , to a friend of his in England. Seene and allowed. {Mot houtsneé op den titel. Z.n.p.pl, {Lotiden.) Printed by Peter Short,... 1597.
in^°. , 8 blz.
981 Antwoorde Der E. Heeren Staten generael vanden ghe-unieerden Nederderlanden {sic), op de propositie by den Ambas^eur vanden Coninck van Polen, voor den seinen Heeren ghedaen {ged. 22 Juli). Mitsgaders den Brief van credentie des Conincx van Polen aen den Heeren Staten ghesonden {ged. 19 Mei). Met vignet op defi titel. Tot Delf, By Bruyn Harmanssz. Schinckel, ... 1597. in-'^^, 8 blz.
Bö Bor, /K, bh. 333 r. Vergel. Van Meieren^ VI, !)., 19e B. blz. 390 f.v., wiens verhaal aangaande den PooUchen gezant door Van Rcyd^ bh. 304 r. woordeiyk overgenomen is (W. 839).
982 Vant veroveren der stat van Rhynberck opden 20en, Augusti 1597.
{Atft vignet op den titel.) In 's Gravenhaghe , By Aelbrecht Heyn-
dricksoon. Z. j. in'4°. , 4 blz.
De inhoud bestaat uit een brief van Haurits aan de Staten van Holland (ged. 20 Aug.) en het verdrag tusschen Maurits en de bezetting van Rhynberck gesloten (ged. 19 Aug.). B0 Bor, IV, 344-46. Yergl. Van Beyd, 310-11. (W. 844).
983 Waerachtigh verhael , Vande heerlycke Victorie ende overwinninghe der Stadt Rhynberck, gheschiet den 19 ^«" Augusti 1597. Onder
t'beleydt Van .... Mauritz , gheboren Prince van Orangien ,
{Met vignet op (few titel.) Tot Delf, Ghedruckt, by Jan Andriesz z.i.
in-4^, 4 blz.
Andere uitgaat' van het voorgaande.
984 Niewe tydinge van die veroveringhe van der stadt ende Gastele van Meurs ghelegen Inden Ertzstift van Coln. {Brief van Prins Maurits aan /fe Staten van Hollafid , ged. 3 Sept. , en het verdrag niet de bezetting ged. 2 Sept. in het Fransch en Hollandsch. Met vignet op den titel.) In s'Graven-lmghe. By Aelbrecht Heyndricksoon. Z.j. in-4°., 4 blz.
Het verdrag by Bor I V, 347. Zie den brief van den Prins aan de Staten Gene- raal, by Van der Kemp, II, bh. 178 en 9 (W. 846).
985 Copie de la lettre dv roy de Prance et de Navarre , etc. aux Seigneurs les Estats generaulx des Provinces vnies du Pays bas. {ge^. 19 Sept.) Ensemble Les Articles accordez par Ie Roy, au Marquis de Monta-
naigre commandant en la Ville d' Amiens , {Met een vignet op den
titel.) A la Haye. Imprimé par Albert Henry, Anno 1597.
in-4®., 6 blz.
986 Copie Des Brieffs vanden Coninck van Vrancryck ende Navarre , etc.
25
194 Veldtocht yan het jaar 1&97, enz. 11^9?.
aenden Staten generael der vereenichde Neder-landtsche Pro-
vintien. Midtsffaders d'Artijckelen van t'Accoort, gesloten by syne Conincklycke w^jesteyt metten üouvemeur ende Gapiteynen over
t'Gamisoen binnen Aniiens, Alles wt den Francoysche in
Nederduytsch overgheset. {A^el vvjnvt op ilon tileL) In s'Graven-haghe By Aelbrecht Heyndricksoon. Z. j. in-4''. , 8 blz.
In het HoilancUch bQ Bor /K, 381 en 382. (W. 851, waar ten onrechte verwezen wordt naar Bor IV, bh. 397 en 398).
987 Extract Van sekeren Brief, gheschreven uyt den Legher voor Grol , Lihoudende waerachtighe verklaringlie hoe dat de stercke stat Grol .... ghedwonghen is haer over te gheven. Den 27. September 1597. {Met vUjnet op den titel,) Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz Z.j.
in-4°. , 4 blz.
Zie Bor, /K, 347—349 (W. 847).
988 Warachtighe Verclarinffe , hoe dat de stercke Stadt GroU , door gheweldi^e belegheringne van den vermoghende Heeren de Generalen Staten der vereenichde Nederlanden ende het beleydt van den door-
luchtighen Heere Maurits geboren Prince van Orangien ,
gedwongen is haer ouer te geuen den 27. September {i\Jel fionlsii(*ê
» ilen titeL) Ghedruckt tot Amsterdam, by Peeter Geuaerts,
üono, 1597. in-8^, 8 blz.
Ander verhaal.
z
989 Heerlicke nievwe tidinghe vande gelvckige veroveringe van der stadt ende Casteele van Bredevoort, gheleghen inden Graeflschappe van Zutphen. {Met vitpiet op den titel.) In s'Graven-Hage , By Aelbrecht Heyndricksoon. Z.j. in-4*., 4 blz.
Bericht van Maurits aan de Staten ged. 9 Oct (T. 399). Het verbaal der gebeurtenis bU Bor, IV, 458 r.
990 Gort Verhael Vant ver-overen ende innemen der Stadt ende Casteele van Breevoort, gheleghen int (iraeffHchap Sutphen. Gheschiet den IX. October , Anno 1597. {Met vUjnel op den titel.) Tot Delf, By Bruyn Harmanssz Schinckel. z.j. in-4''., 4 blz.
Ook hierin de brief van Maurits aan de Staten.
991 Novvelles de Flandres, Contenant la Lettre que Ie Comte Maurice a enuoyee au Conseil des Estats, de la prise de Bredenvoort. Auec Ie memoire des villes et places qull a prises sur TËspagnol. {Met titelvignet.) A Paris, Par Clavde de Monstr'oeil, Jouxte la coppie imprimee a Leyden, par Nicolas Guilielme. 1597.
in-8°. , (H) en 10 blz.
YergelOk de beide vorige nummcra.
1697. Veldtocht van het jaar 1597, enz. 195
992 CJonfessien Ofte Bekentenissen, gedaen by Peeter Harinckman, ende Dierck van Sypesteyn : Inhoudende 't verradigh feyt 't welcke
fzy voorghenomen hadden t'affectueren op 't Landt vander Tholen , neleghen in Zeelandt. Mitsgaders: De gnevolghde Sententien over un ghegheven, in s'Gravenhaghe den x^ö'^ October 1597. Ende ghedruckt nae de Copie van dien. (Met den holl, leeuw in den tuin op defi tüeL) Tot Delff, by Jan Andriesz Z.j. in-4°., 8 blz.
BU Bor, IV ^ 378 m 379 (T. 400).
993 Gonfessien Ofte Bekentenissen, gedaen by Peeter Harinckman, enz. (AU U voorgaande.) in-4°. , 8 blz.
Hier wordt op den titel gelezen t'elfeciueren , by 't vorig ex. C&ffeelueren,
994 Gonfessien Ofte Bekentenissen, gedaen by Pieter Harinckman, ende Dierick van Sypesteyn : Inhoudende t' verradigh feyt t' welcke sy voorghenomen nadden t' effectueren op/ Landt vander Tholen , ghe- leghen in Zeelandt. enz. {Met vignet op den lilel.).... in-4^,8blz.
Nog andere drak.
995 Gort Verhael. Vande heerlycke Victorie vant ver-overen ende innemen der Steden van Enschede, Oldenzeel, ende Oetmaerssen, gheleghen inde Twente. Mitsgaders de Copye vanden brieflf van zijne Excell^o.
aenden Staten gesonden. (Met vignet op den titel.) Tot Delf,
By Bruyn Harmanssz Schinckel. Z. j. in-4°. , 4 blz.
Het Cort Verhael bestaat nit de Cojne van sekeren... brieff gesonden wt den Leghery ged. 22 Oct. Zie Bor, /V, 362 r.i'.; Van Reydy blz. 914 en Van der Kemp, II, 180. (W. 857.)
996 Heerlicke Nieuwe Tydinge vande geluckighe veroveringe vander Stadt ende Gasteele van Linghen , het welcke by zyne Ex^ie. den xiyö° deser maent November (met accoort) is verovert , in conformi- teyt vant schril vens, waer van de Copye hier naer volcht. \ Met vignet op den titel.) Middelbvrch. (ihedruckt naer de Copie van Aelbrecht Hendricxsoon .... ende nu by Symon Moulert. Z.j. in-4°. , 4 blz.
Belegering van Lingen by Bor, /V, 365 r.r.
997 Nieu Lof-sangh over de Victorien vercreghen Door zyn Excell., zedert Augusti neghen, 1597.
Op de wüse : Den tydt is hier„ dat men sal vrolyck vvesen , etc.
Qmleraan : Grhednickt t' Amstelredam , by Comelis Claesz Z. j.
een blad in-plano.
Het gedicht, waarin Maurits' veldtocht van het jaar 1597 bezongen wordt, ia onderteekend : Niet sonder vlack , dat is de spreuk van M. Vlaak of Vlacq ; waar- HchHniyk is dit dezelfde M. Vlacq , welke by van der Ma, Nederl. Dichters Toor- komt niet de spreuk: Wie kant ontvUen,
196 Veldtocht van het jaar 1697 , ens. 1697.
998 Odae Triumphales de praeclara victoria Quam .... victis trimestri spatio Berka , Meursa , öroUa , Goora , Breuortio , Enscheda , Otmersia , Oldensela, lonfifa , locisque vicinis, retulerunt Illust. Ordines con- foederatarum Belgicae Prouinciaruin, ductu .... Mavritii, Comitis
a Nassau, .... Anno cIo. lo. iiic Scriptae a Valerio Valerii
Toph. et Simone GviKelmi Roterodamensibus. Lvgdvni Batavorvm, Ex officira Joannis Paty. Anno 1597. in-4 . , 8 blz.
999 Bellvm Salicvm trimestre Provinciarum foederatarum Anni 1597.
Ad amplissimos Frisiae ordines Authore Bernardo Gerbrando
Furmerio Leoverd. Franekerae, Excudebat AEgidivs Badaevs Ordinmn Frisiae Typographus. cio. u. xcvm. in-8°., 40 blz.
Berijmde geschiedenis van Maurits* veldtocht in Gelderland in 1597. Dit werkje van Furmerius wordt niet genoemd bQ Foppens ^ Bïbl, Belg,, 135; Paqmt, Mènwires (in^/b/.), ///, 439—441. Ook niet bQ t'. d, Aa (L v. Furmerius) en de daar ge- noemde sehrtfyen.
1000 De illustrissimi , Mauricjj , Principis Aurasini , etc g^loriosis
victorys anno cIj. Ij. xcvn panegyris. Gerardi Straten i. {Met drukkersmerk op defi HleL) Traiecti ad Rhenum , Ex officina Salomonis Rod|j , . . . . Aiino gId. Ij. xcrvni. in-4^. , 40 blz.
Op blz. 2 het wapen van Oranje-Nassan. Zie: Collol d'Escury, Hollands Boem. /K, 204.
1001 Een claclite onsoet, die Albertus doet, tot zgi^der schanden,
Hy wort verwoet, om dat hy moet, uyt dese Landen. Op de w\jse: Maximilianus de Bossu. Onderaan: Ghedruct tot Leyden, By Jan Theunisz. Z, j. in-fol®., een blad.
Gedicht in twee kolommen gedmkt, betrekking hebbende op den voor Albertus ongelakkigen veldtocht van het Jaar 1597. Het stuk zelf is later, tegeiyk met n°. 1205 en eenige andere lie^les, wellicht in 1602, gedrukt.
1002 Een nieu liedeken van een jongde Dochter, die binnen Breussel levendich gedolven is , om datse den Naem Jesu Christi heeft be- leden. Anno 1597. Op de wyse: lek en ben niet als een pluyme. Z. n. V. pL , V. dr. eti s. j. een vel in-plano.
In dit gedicht wordt de geschiedenis verhaald van i4nna van den Hore, die, wegens beiydenis van den gereformeerden godsdienst , te Brussel levend werd begraven.
1003 Christelvjcke vnde truharti^he vermaenschriften , an de ghemene CoUatoren vnde Prediger , m de provintie van Stadt vnde Omlanden van Groningen: Handelende van den Jiire patronatus, Vnde Re- formatioen der Eereken in der sulven Provintie. Tot Franeker, Ghedruckt , By Abbe Wybes. 1597. in-4^ , 32 blz.
De voorrede is een brief aan Willem Ijodewyk van ^'as$ou en onderteekead : Datum Gronegen, den 22. Decemb, Anno 1596. V, G, Ondcrthettiger Doede van Amsvver. Zie
1597—1698. Vrede van Venrins. 197
over het werk en de geschriften van I^oftir van Amxtrrrn twee artikelen In de jaargangen 1842 en 1843 der Groninger Volksalmanak door Mr, J. Potter van l/mn en C. Sepp, Kerkhisl. Studiën, biz. 221 v.v.
1004 Epifltola Meletii Papae ac Patriarchae Alexandrini , etc. praesidis Constantinopolitani ad Janura Dousam Nordovici Domimim super obitu filü , consolatoria ; Quam Georgius , defuncti Dousae frater , post continuam quinquenny peregrinationem , una cum festiua codicum manuscriptorum co^)ia hact^nus ineditorum Domum secum Constantinopoli redux attulit Prid. Idus Mqjas, Anni 1598. {Mfit üignei op den iilel.) Hagae-Gomitis , Ex officina Alberti Henrici. CiO. 10. XCVni. in-4^ , 8 blz.
De veelbelovende Johan van der Does overleed aan de termg den 21 Dec. 1596 , of volgens anders 12 Jan 1597.
1598.
Zie ook n". 267, 881, 926, 967, 970, 999, 1000 en 1004.
1005 Les articles et conditioiis de la paix et perpetvelle alliance con- tractée entre . . . PhiKppe . . . Roy Catholique des Espaignes , etc. et Henry quatriesme .... Roy Tres-Chrestien de France , 1'An 1598. {ged. 2 Mei.) Y ioincts aussi les Articles de la Paix traictée au chasteau en Camoresis l'An 1559 . . . Met hel franscJie wanen op den titel, Jouxte la Copie imprimée a Paris, L'An M.D.XCVin.
in-4°. , 8 blz.
= W. 867. Martin, Histoire de France, JT, 427.
1006 Articvlen Ende conditien vanden Pavs ende eeuwighe aliantie besloten tusschen .... Philips .... Coningh van 8paen^en, etc. Ende Henrick de vierde .... Coningh van Vranckrijck, in 'tjaer 1598. Hier . . . by ghevoecht d'Articulen vanden Pays besloten op 't Gasteel van Cambresy , An. 1559. . . . Wt het Pran9ois in het Neder- duyts overgheset. Nae de copie gheprint te Parijs, Anno 1598. Met Privilegie. in-4^ , 12 blz.
= W. 869. Vertaling van 't voorgaande. BQ Bor, IV, 445.
1007 Articvlen Ende Conditien van den Pays enz. (Jh boven.) Met vignet 0^ den titel. Na de copie ffheprint te rarys. Anno 1598. Met JÉVi- vilegie. Naghedruct tot Delff, by Bruyn Harmanssz Schinckel. M.D.XCVIII. in-4^, 16 blz.
= T. 411 ? Andere druk van *t voorgaande. Als jaartal van den vrede van Cambresy is hier 1598 in plaat» van 1559 gezet.
1008 Articvlen Ende Conditien efiz, {Als boren. Met het fransche wapen op den titel,) Na de Copie gheprint te Paris , Anno 1598. Met Pre-
198 Vrede van Vervins. 1698.
vilegie. Ghedruckt nae de copye van Bruyn Harmansz Schinckel , M.D.XCVIU. in-4^ , 12 blz.
Latere druk.
1009 Articvlen En de Conditien vanden peys ende eeuwich Verbondt, ghemaect tusschen . . . Philips etiz, (Als boven.) Wt de Frausoysche m onse Nederduytsche tale ghetroulye overghezet, na de Comje ghedruct tot Parys. Anno 1598. (J\fel een wapen onileti titel.) Tot Rotterdam , By Jan van Waesbergne , . . . M.D.XC VUL
in-4°. , 16 blz.
Andere vertaling. (T. 412.)
1010 Chanson novvelle povr rendre action de graces au bon Dieu. Touchant la Paix faicte a Veniin entre les Roys. Sur Ie Ghant: Beny soit Toeil noir de Madame. (Met vignet op den titel.) A Arras , Chez Guillanme de la Riuiere, et Gilles Bauduyn, a la Fontaine. M.D.XCVin. in-8^, 8 blz.
Het gedicht is geteekend met de spreuk: l^e mien desir n'est point mortel.
1011 Oopie des Lettres (ged. 31 Jifei) envoyees de son Alteze (Jlbertus) en Arras, povr la publication de la Paix Ie 7. de Juin 1598. {Met het koninklijke Spaansche wapen op den titel.) A Arras Chez Guil- lanme de la Riuiere , et Gilles Bauduyn , . . . M.D.XCVTII.
in-8°. , 8 blz.
Dit stnk bevat een brief van den kardinaal-aartshertog aan bet bestuur yan Arras, waarby de afkondiging van den vrede van Vervins gelast wordt. Daarbi) de formule der afkondiging.
1012 Arrest de la covr de parlement dv 18. Aovst 1598. contre Ie Sievr de Toumon. Contenant aussi defenses a toutes personnes d'envoyer Escholiers aux colleges des Jesuites , en quelques lieux et endroicts qu'ils soyent, pour y estre instruits (ged. 18 Anq. Met hontsneé op den titel). A Paris, Par Mamert Patisson .' . . M.D.XC Vm. in-4^ , 8 blz.
Zie van Meieren, XVUde B., fol. 118. Dit is de officieele uitgave.
1013 Copie , Van t' Vonnis ffhegheven int Hoff van Parlement tot Paris , den xviy**" Augusti vyfthien-hondert acht-ende-tneghentich teghen den Heere van Toumon. Inhoudende oock verbodt aen alle per- soonen hare kinderen te senden in de Collegien van de Jesuwy ten , in vvat plaeisen ofte steden die selue oock souden moghen vvesen , om aldaer gheleert te worden, (ged. 18 Aug. Met hontsneé op den titel.) Ghedrvct Nae de Copie van Mamert Patisson , . . . Z.j.
in-4°. , 8 blz,
=: W. 876, Hollandscbe vertaling van het voorgaande.
1598. Dood van FiUpa tl. l9d
1014 Warachidch verhael van de doot ende sterven des Eoninex van Spaignien: Mitsgaders d'over-leueringhe syns Rycx, ende eenighe vermaninghen aen synen Sone Don Philippe, ende Tlnfante syne Dochter voor syn overlyden: als ooc de pompe ende den staet syner Mï^jesteyts begraefnisse , ende andere gheschiedenissen. Over-ghezet wt de Spaensche in onse Nederduytscne Tale. [Met em tiotitsneé op den liiel,) Tot Rotterdam. Z. w. «. dr. M.D.XCvui.
in^^, 8 blz.
Bot heeft bü z|jn verhaal van Filips' overlijden dit stak gevolgfd, /K, 472. (T. 414.) Molleyy United ^elherlamU^ UI ^ 603-r-612 Bchynt in hoofdasaak Bor gevolgd te %yn.
1015 Cort warachtich verhael, Vande Siecte, leste woorden ende doot vande Coninek van Hpangien, Phillips de tweede, gastorven den derthienden September des Jiiers xvC.xcvig. in zyn Clooster van S. Laurens , gelegen in Escurial , seven mylen van Madril , geschreven binnen Madril in Spaensch, ende ouergeset in Duyte, door een Liefhebber des selven taels. {Met vitjuei op df»n iitel.) Voor Jan Janz. Orlers, inden duytschen Bybel. Z.n.v.pLenv.j. in-4^, 8 blz.
Andere vertaling dan het voorgaande. liet ex. bjj \V. 878 lecBt Phi/ips, in plaats van Pbf7/ips.
1016 Brieue et veritable narrèe De la Maladie , demiere {sir) mots , et mort du Roy D'Espaigiie Philippe deuxiéme de ce nom , qui est tres- passé en son Monastere de H. Laurens en Escurial a sept lieues pres de Madrid , Tan 1598. Ie treisiéme iour de Septemb. Escrit hors Madrid en lettre Espaignole, et translate en Pran9oys. {Mei vignel op den tileL) Pour Jean Janson Orlers, en la Bible Flamen. Z. n r. pL , V. dr, efi z,j. in-4'^. , 4 blz.
Fransche uitgaaf van *t voorgaande.
1017 Christophori Varsevicii, C. C. In Mortem Philippi IL Hispaniarvm Regis Catholiei , oratio. Oracoviae , Ex Officina Andreae Petócou^j. Anno, 1598. in-4°., 52 blz.
Op de keerzyde van den titel vinut men een groot portret van Fiiipa II.
1018 Aerdt ende eygenschappen van Seignor van Spangien. Z. w. v. pi. , v.dr.enz.j. een blad in-plano.
Het bovenste gedeelte van hot blad wordt ingenomen door een prent, die in 16 verdcbillende afbeeldingen de eigenschappen van Seignor van Spangien to aan- schouwen geeft. Onder de prent een vera in 16 koepletten, waarvan elk met een der 16 afbeeldingen correspondeert.
1019 Het Beclach der Spaenscher Naty. Waer inne te kennen ghegeven wert aen wiens handen het Coninckryck van Hispangien behoort te comen, mitsgaders die schandelycke ende onerhoorde Bloedt-
200 .Tractaet paraeneticq/' 1698.
schande, tweick de Paus van Romen heeft toeghelaten, mz, {Het koH. wapen op den titel,) Hier achter is noch een Liedt toeghedaen, al waer een gespreek ghehouden wert tusschen LInfante , ende den Soon. ghetrouwelvjck wt den Spaenschen Originalen ghedichte ghetranslateert. Z. n, v, pL , v. dr. en z.j, in-4°. , 8 blz.
De schrOver oordeelt, dat de Spaansche heerscbappij aan den zoon van Filips niet toekomt, omdat deze uit bloedschande (uit Filips' huweiyk met zyn za8ter*8 dochter) gesproten is. *HU betoogt (op rym) , dat de dispensatie van den paus er niets toe afdoet (T. 416).
1020 Translatie Van een Missiue ghesonden van Franchoys de Mendosa Ouersten Velt-Heere van het Oorloochs-volck van Albertus , Aerts- hertoghe van Oostenryck , doe hy laffh jnden Hertochdomme van Cleeff, aenden Burgemeesters ende Regeerders der Stadt Wesel {ged, 18 Dec, 1598.), noopende het veriageu (sic) ende verstoten vande Ghereformeerde Religie uyt heure Stadt. Z. n, v. pi, , v, dr, en z,j,
in-4^, 8 blz.
Zie dezen brief bU Bor, IV ^ blz. 493— 494. Het Latynsche origineel is opgenomen in de Mém. el Corresp, de Duplessis-Momay ^ 7'. IX, 191. {Vreede, Uttres el Négoc. de Büxantaly el de Fr, d'Aerssen, p.48, 78, 366.) Zoo W. 883, waar een exem- plaar voorkomt met het adres op de laatste blz.
1021 Tractaet paraeneticq. dat is te segghen; Onderwysinghe ofte
vermaninghe. Int welcke wert ghethoont den rechten wech
ende waren middel om te wederstaen het ghewelt der Castilianen .... Door een Spaensch Pelgrim , gheslagen vanden tyt , ende vervolcht door Fortuyne. Ghetranskteert vvt de CastiliaenBche sprake in Fran9oy8che tale, door J. D. Dralymont Heere van Yarleme (anagram), Ende nu in Nederduytsch overgeset, door C. P. Boeyt. Nu nieulijcks Ghedruckt. Z, n. v, pL en v. dr. Anno 1598.
in-4^ , 84 blz.
De voorrede van den franschen vertaler is gedagteekend 1 October 1597. De Sftaensclie pelgrim, die zicb in den oorspronk. franschen druk {Aix, 1597, 12fl) onder 't pseudoniem van P, Olim schuil houdt , is waarschynl|jk P, Jos, de Teixeira, portngeesch Dominicaan, een der (jverigste aanhangers van den ver- dreven koning van Portugal, Don Anlonio, wiens handschrift de vertaler waar- schijnlijk gebruikte. Deze is zeker niemand anders dan Jean de MonUyard, heer van Meleray, door de partyschriften en vertalingen, die hij in 't licht gegeven heeft, bekend. Zie: Marchand, Dklionn, hislor,, i. v. Monllyard, II, 66. (T. 401.)
1022 Tractaet paraneticq (sic) enz. [Als Itoven,) Nu nieuwdyrvr ghedruckt. Z> n, V. pi. en v. dr. Anno 1598. in-4®. , 84 blz. Latere druk met verschil in spelling (T. 402). Aan dit ex. ontbreken blz. 69 — 72.
1023 Tractaet paraeneticq enz. (Als hoven.) Nu memvelijcx ghedruckt. Z. n. V. pi. en v. dr. Anno 1598. in-4°. , 84 blz.
Dezelfde uitgaaf als de vorige, doch latere afdruk, waarin de a in paraneticq door een ae vervangen is. (T. 403.)
15d8. Ylttgschriften oyer den vrede. 201
1024 Max. Vignacvitii Patrit. Atreb. Nvbüib. C. R. M. Adlecti in res Belgicas AKfNaxis. Qua summa euentuum ab initio tumultuum descripta; seditionum et calimitatum caussae recensentur: et iisdem sua remedia, ad felicem Remp. in veri Prineipis Imperio instau- randam, subiiciuntur. Ad Sereniss. Philippvm Hispaniarum Principem. (Met vignet op deii titel.) Antyerpiae, ïk officina typogra. Andreae Baxc\j. 1598. Cmn superiorum permissu. in-4°., 30 blz.
Zie: Foppens, Bibl. Belgl, //, 88.
1025 Oratio panegyrica qvarta. De pace sev relatio deliberativa de con- cordia principvm Christianorvm , tranquillitate Ecclesiae Cath»^e, et bello Turcis inferendo. A. D. M. Nicolao de Rebbe Athensi , Bruxellis , mense Januario , Anno 1598. Ad . . . D. Octauium Epis- copum Tricaricensem , . . D. N. Clementis Papae Octaui , . . . Nuncium , cum potestate Legati de latere. {Met drukkersmerk op den titel.) Brvxellae. Ex Officina Joannis Montmarty , . . . Anno 15^.
in-4°., 16 blz.
De Oratio wordt voorafgegaan door een brief. Zie over den orator Foppem, U , 918, waar deze oratie niet onder z^ne werken wordt vermeld.
1026 Poeme. Advis povr la paix de la Belgiqve. A son Altesse. Par Leon de Meyere d'Anvers. {Met vignet op den titeL) A Anvers , De Tlm- primerie d'Amoult Coninx. ÜAn M.D.XCVm. in-4°. , 30 blz.
Onder op den titel : Auecq Grace et PriuUege poursixAns, onderteekend: /. de Buschere, Aan het einde vindt men de kerkeiyke goedkeuring: Datum 28 Aprilis, Anno 1598. onderteekend: Petrus Vinck Archipresbiter regionis Bruxcllensis. Zie over Leo de Meyere: Foppens, Bibl. Belg., II, 813, waar van dit gedicht geen melding wordt gemaakt.
1027 Advis povr la paix du Pais-Bas. Z. w. v- pL , v. dr. en z. j.
in-4^, 26 blz.
Hetzelfde gedicht als *t voorgaande. Latere compressor druk. De titel ontbreekt aan dit ex. waardoor ook de naam van den drukker verloren is gegaan. £en aan het einde van 't voorgaande opgegeven drukfout is hier verbeterd.
1028 Responce av poeme d'advis povr la paix Belgiqve composé par Leon de Meyere d'Anvers , dedié au Cardinal Albert d'Austrice ,
de riniprimerie d'Amout Conincks 1598 A la S"^ des Pro-
vinces Belgiqves Vnies. Par Theophile. {Met een vignet op den titel.) Hors de Ëome Sans previlege du Pape pour six ans , sauf demy quart. Z. n. v. pi. , v. dr. eti z. j. in-4°. , 48 blz.
Antwoord op het voorgaande. In plaats van de kerkeiyke goedkeuring, die daar aan het einde voorkomt, lezen wy hier aan het slot: // n'y a pas iqf grand ehose qui s*accorde avec les JestUtes. Fait hors de Rome Ie 18. Jour de Nullo 1698. Signé. Harlequin. BU het ex. T. 409, volgt hier nog het Poéme d^advis. Door J. F. Le Petit. Zie Bibl. Belg., i.v. U Petit.
2i]
202 De Nederlanden overgedragen aan Isabella. 1598.
1029 Copye van het Tijmsport , Gedaen by zyne Majesteyt [Filips TI] (aen de I]i£9.nte z\jn oudtste Dochter) van de Nederlanden , J3our- goignen, ende Graefsehappe van Charollois {ged, 6 Mei): . . . . by ghevoecht de Approbatie , Agreatie , ende den Eedt vanden Prince van Spaengien (later Filips III) , . . . Midtsgaders de Procuratie van d'Infante aen haren toecomenden Bruydegom ghegheven, ... Is .... by ghevoecht, t'Vertoogh van de Staten van de Ptovincien aen zyn Altese. {Mot vignet op den titel.) Z. n. v. pL en v, dr. M.D.XCVni.
in-4^, 16 blz.
BU Bor, IV, 461—466. (W. 870.)
1030 Copye van het Transport, etiz. {Als boven.) Z. n. v. pi. en v. dr. 1598.
in-4^ , 20 blz.
Andere dmk van het voorgaande, met verschillend fileet. De keerzyde van den titel is onbedrukt. Het Transport zelf beslaat hier 12 , in *t voorgaande 8 blz. (W. 871.)
1031 Approbatie agreatie ende den Eedt vanden Prince van Spaengien , van 't transpoort van dese Nederlanden ende Borgoingnien. Aan het einde: Gheifruct nae de Copie tot Middelburch. ^. n. v. pL , v. dr. en i. j. in-8°. , 8 blz.
1032 Remonstrantie van den Eerts-Hertoghe Albertus, aen de Generale Staten , van date den 5. Decembris , 1597 nopende het Huwe-
• ' lijck , ende de Ghifte der Nederlanden : Ende .... de Brieven van Credentie , soo van den Coninck , als van den Prince van Spaen^en ,
van date den 10. Septembris 1597 Een Brief van den Coninck ,
.... in date den 31. May 1598. . . . Noch eenen Brief van den Prince van Spaengien , in date den 30. May 1598. Volght het Transport , Ghedaen by zyne Mayesteyt , aen de In&.nte zijn oudtste Docnter , Ende voorts den gheheelen handel van 'tHuweliick, mz. enz. enz. Alles ghecopieert ende ghecoUationeert nae het Óriginael , . . . . desen 9. Octobris, 1598. Z. n. v. pi. en v. dr. {Amsterdam^ Herman AllertszF) in-4°. , 24 blz.
Verzameling van 10 verschillende stukken betreffende de overdracht der Znid. Nederlanden aan het huis van Oostenrijk en het huweiyk van Albertas en Isabella. Z|| ztjn door Bor t.h. pi. meegedeeld. (T. 416.)
1033 Cession et transport des Pays d'embas et de Boui^ogne , feit par PhiUppe n. Roy d'Espaigne, a sa fille aisnée Isabelle, Clara, Eugenia, en avancement de son mariage avec Tarchiduc Albert. Le sixième du Mois de May de l'An 1598. Z. afz. titel, Z.n.v.pl.^ V. dr. en z. j. in-4°. , 12 blz. AUeen het transport zonder de Approbatie etc.
1034 De Conditien ende Articulen van zyn Altese {den Aartsltertog Albertus) ,
l&dB. Peter Panne. 208
ende van myn Heeren de Staten van de Provinciën. {Met klein tiielfileet.) Z. n. v. pL en v, dr. 1598. in-8°., 8 blz.
Afgedrukt in van Meteren, fol. 383.
1035 Vonnisse By Schepenen der Stadt Leyden, gewezen jegens Peeter Panne van iJpre , ter zake vande voorgenomen mooit ende assas- sinaet, op ende jegens de persoon van zyn Ex****, doorbeleyt ende aenporringe vande hoofden vande Jesü\jteche secte binnen Douay. {ged. 22 Juni, Met hel wapen van Leiden op den titel.) Ten bevele van die vande Gerechte der voorschreven Stede, Gedruct opt Raedhuys aldaer, inden Jare 1598. in-4°., 10 bk. = W. 873. Oorspronkeiyke druk. Bif Bor, IV, 453.
1036 Copie van het Vonnisse by Schepenen der stadt Leyden, gewezen jegens Peter Panne van IJ pre , ter zake van de voorgenomen moort ende assassinaet, enz. (ged. 22 Juni. Zonder afz. tiiel.) Jan het einde: Gedruct naer texemplaer twelc . . . opt Raedhuys aldaer {Leiden) ghe- druct is Inden Jare xvc. xcvifl. Z. n. v. pL , v. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
Latere nadruk van 't voorgaande.
1037 Copie van het Vonnisse .... ghewesen jeghens Peter Panne van
IJpre, {Met titelvignet.) Ghedjnickt naer t'jFa;emplaer enz. Z.n.
V. pi. en V. dr. Anno 1598. in-4^, 8 blz.
Andere dmk.
1038 Copie van seker Refereyn by de overheerde Nederlantsche Provin- tien aen Hollant gheschreven, beroerende den Vrede. Met oock der Hollanders antwoorde rijms-wyse daer by ghevoecht. Aan het einde: Ghedruct voor Laurens Jacobsz. inden By bel op t' Water tot Amstelredam. Anno, 1598. in-4^, 16 blz.
= T. 406. Nadat Filips II de Nederlanden aan Albertus en Isabella had overgedra- gen , werden weder pogingen aangewend om de geünieerde provintien te bewegen, thans zich aan de nieuwe sonvereinen te onderwerpen. Met dat doel schreef Albertus den Staten een brief (ged. 28 Aug.). De onderworpen prorintien zonden OYeneens een schrüven (ged. 28 en 29 Aug.). Zie Bor, IV: 468—70. Op die vredes-TOorstellen hebben dit en de volgende nummers betrekking. Op den titel een groote koper-gravure met verschillende voorstellingen (waarvan twee in medjüllon) om het bedriegeiyke der vredes-voorstellen aan te toonen. De hoofdgroep bestaat uit „de over-heerde Provinlieri'^ voorgesteld door een persoon in priesterkleeding met een Janusgezicht (den kardinaal-aartshertog ?). Deze biedt een Hollander een olüftak aan; de Hollander zegt: Tis doch al bedroch. Verder nog verschillende afbeeldingen b.v. de Armada (1588) , Al va en de inquisitie , Ifaorits, de aanslagen van Renichon (1594) en Pieter Panne (1598), het levend begraven van Anna van den Hove (1597) enz. Het Refereyn der over- heerde Provintien bestaat uit 8 koepletten en is aan het slot voorzien van de kerkeiyke approbatie, ged. 12 Maart 1589 (in andere drukken is deze fout verbeterd en vindt men 1598) en onderteekend: Petrus Vinck. Daaronder: Lonanfif Joannet Matius excudebat. Het Antwoort .... Aen de Misleydede (tic) Neder^
204 Pamfletten en zinneprenten over den vrede. 1598.
landtsehe Prwintien bestaat uit 18 koepletten en is onderteekend: VtgilafUia ei Fide. 1598. Op blz. 16 volgen nog twee sonnetten. Beneden op de gravure leest men : Laurens Jacobs excud.
1039 Copie van seker Refereyn enz. {Als boven.) in-4®., 16 blz.
Latere druk , zonder de sonnetten achteraan , en roet het adres van den drukker (zonder Jaartal) op blz. 15 onderaan. Ook in de prent zQn veranderingen aangebracht; zoo is o. a. Duc d^Ahe in het Ie medaillon weggelaten. (T. 406.) Ook de foutieve datum der kerkelijke approbatie is hier verbeterd.
1040 CJopie van seker Refereyn mz. {Als H voorgaande.) in-4**., 16 blz.
Dezelfde druk als de vorige, maar de titelprent met nieuwe veranderingen en in verso van de vorige. In het medaillon, dat hier rechts Is, heeft de leeuw noch duc d'Alve bö zich, noch den monnik, die hem vastbindt (T. 407). Het adres ontbreekt hier geheel.
1041 Copie van seker Refereyn efiz. {Als H voorgaande.\ m-4°. , 16 blz.
Dit ex. is wat de prent betreft, gelQk aan 't voorgaande , maar verder is het dezelfde druk als n°. 1038.
1042 A true Coppy of the Admonitions sent by the subdued Prouinces to the States of Holland : and the Hollanders answere to the same. Together with the Articles of Peace coneluded betweene the . . . Princes , Phillip . . . King of Spaine , etc. and Henry the fourth. . . Eing of Praunce , in . . . 1598. First translated out of French into Dutch, and now into English by H. W. Imprinted at London by J. Wolfe. 1598. in-4^, 32 blz.
Vertaling van de voorgaande en van n^ 1006. De plaat is als bU de voorgaande nummers, maar met engelsche opschriften.
1043 Refereyn by de overheerde Provintien aen HoUant ffesonden om haer te bewegen tot vrede met den Spaengiaert: Met ooc der Hollanderen Antwoort. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. een blad in-plano.
Het bovenste deel van het middenvak van dit blad wordt ingenomen door een prent (koper-gravure), die in 6 afdeelingen is verdeeld. De hoofdgroep geeft ons een man in priesterlijke kleeding met de staart van een schorpioen (den kardinaal-aartshertog?) te aanschouwen, die aan 3 Hollanders een oiyftak aanbiedt, welken zy afwyzen. Links 2 kleine zinnebeeldige plaatjes: „Madame de Parma'' en „Bepaelde CommissV^; rechts 2 dergeiyken: Maurils tusschen de ^ moordenaars Jtenichon en du Four, daaronder Maurits naast Pieter Panne en het
levend begraven van Anna van den Hove. Deze prent komt ook voor by F. Muller, Beschrijving van Nederl. Historieplaten , Ie Afl. n*". 1247; daar moet de als priester gekleede persoon pater Ney voorstellen en heeft een kruis in de hand. - De oiyftak wordt daar niet aan drie, maar aan 2 Hollanders aangeboden. De heer Muller vermeldt daarby een vyfregelig bovenschrift en een vers, beiden in het Duitsch. Wellicht is dus deze plaat by de vredes-onderhandelingen in 1608 nogmaals gebruikt, echter met eenige wyziging. Onder de prent vinden wy een Refereyn van 8 koepletten; dit is hetzelfde als in de voorgaande num- mers, met dezelfde approbatie. Het antwoord, dat evenzoo uit 8 koepletten
1598. Pamfletten en zinneprenten over den vrede. 205
bestaat, is geheel venchillend. Het Tak links van prent en Refereyn wordt ingenomen door een toespraak Tot den Nederlanders ini gemeyn. Daaronder: Ar- tijculen ende Besluyl by de Inquisitie van Spaengien enz. (zie n**. 156 — 158) van 16 Febr. 1568. Het vak reehts bevat Resoltitie ende Besluyt, ghemaeekt fry de heylighe Inquisitie tegken het VoUk der Nederlanden ged. 16 Febr. 1568. Daaronder: Vonnisse des Konincx tegen de Nederlanders int ghemeen ged. 26 Febr. 1568. Nog lager vindt men de beide sonnetten (zie de vorige nummers).
1044 Een dergelijke zinnepretU als H voorgaande. Z.n.v.pl.^ v.dr.enz.j.
een blad in-plano.
Deze prent is dezelfde als die , waarvan de beer F. MuUn in zijn Catalogus een beschrijving geeft onder n". 1248. Daar wordt deze plaat echter ten onrechte tot 1608 temggebracht en zou dan betrekking hebben op de onderhandelingen over het Bestand. De afbeeldingen z[jn voor een groot deel dezelfde als by de voorgaande nummers. Onder de plaat vindt men weder het Refcreyn (zie voor- gaande noB.) en een antwoord. Het refereyn heeft ook hier de kerkelijke approbatie; het antwoord is onderteekend: Gheen stercker wapen leg hens een tyran iSj dats waer. Dan mistrouwen ^ die licht vertrout c<mit dicwils in gevaer,
1045 Een andere zintieprettt over hetzelfde otiderwerp. Z.n.v.pL^v.dr.en z.j.
een blad in-plano.
Links op de plaat een afbeelding van de zuidelijke provintien : een draak , de „ rirannie" houdt met zijn poot de privilegiën vast , daarachter het „ Eendrachtich gewelt^\ Rechts zit de Nederlandsche maagd in den tuin (de geünieerde pro- vintien); de leeuw houdt voor den tuin de wacht met zijn linker voorpoot gesteund op een schild met pijlbundel , terwijl de rechter voorpoot het zwaard oifivat houdt. De „Ht'dnkte Tirannie" (dezelfde draak, thans echter in een monnikspij en kap gehuld , welke echter zijn staart niet kunnen bedekken) , biedt een olijftak aan. De prent heeft tot onderschrift: Tirannie d^ort Cgeivelt niet eonnende beyagen , S&ect f overheeren met listige aenslagen , Neemt oen {twort v gegont) Een peyselyck verbont, Turner goet moer vwen staert, maect ons te veel vervoert. Daaronder een refereyn Aen HoUandt iu 4 koepletten en een Anivvoort van den zelfden omvang. Vervolgens nog : Sommige Vragen : welcke beanlwoort wordeti van Echo,
1046 Hetzelfde Rtifereyn met het Antvvoort en de vragen, zonder de prent. Z. n. V. pi. , V. dr. en z. j. een blad in-plano.
1047 Antwoordt op het tweede Refereyn, by de Overheerde Nederlant- sche Provintien aen Hollant gheschreven : om haer met schoon- schvjnende Redenen, Ongefondeerde dreygementen , ende ongelycke Exempelen , Vrede te maken met den Spangiaert. £. n. r. pi. , i'. dr. en z.j. (1598.) in-4^,42blz.
Op den titel een zinneprent, voorstellende een klein scheepje (Pays), waar een groot (JSpaensche Regennghe en Inquesüie) achteraan drijft. Midden op dit schip een persoon met drie hoofden n.1. van paus, koning en van den kardinaal- aartshertog. Aan het roer zit een Jezuiet; het wordt geroeid door monniken van verschillende orden, met roeispanen waarvan er een den naam draagt van : Schijn van Heylickeil ; een tweede heet : S Paus Bullen en de derde Placalen. Het schip voert 3 vlaggen , met toepasselijke opschriften. Aan het groote vaartuig zijn verschillende kleine booten verbonden , evenzoo voorzien van vlaggen
S06 Pamfletten en zinneprenten over den Trede. 1598.
met opschriften als b.y.: Moorden voorgenomen legen Z. Exeellentie. Een Hollander met den leenw in d(*n hol! tuin staande, trekt het echip van den pays naar lich toe, maar stoot het groote schip van zich af, aeggende: iek begeer pays maer geen bedroch. Het Befereyn telt 25 iioepletten en is onderteekend: Al soei is d'eynde teer goei. Het Antwoordt bestaat nit 44 koepletten met kantteekeningen.
1048 De Vyt-epraecke Van Anna Vyt Den Hove (Die te Brussel om de suyuere Leere moordadelick is ghedoluen gheweest.) Aen de Heeren Staeten Van dese vereenighde Nederlanden. Waer in ghehandelt wordet van den Spaenschen Vrede. Midtsgaders Den Lof van Godes Vrede. Beschreuen Door Jacobvm Viverivm. Lof-singher des Alderhooghsten. Tot Leyden, By Chnstoffel Guyot, in Silomons Tempel: 1598. in-4°., 8 blz.
Twee gedichten van Jacobus Viverius of Van de Vivere (zie over hem: Mr, Ph, Blommaert, De NederduUscke schrijvers van GeiUy blz. 166 v.v.) In het eerste wordt Anna Vyt den Hove^ in Juli 1597 te Brussel levend be^rraven, sprekende inge- voerd , om tegen vrede met Spanje te waarschuwen. BU T. 404 komt een latere nitgave voor.
1049 Het Spaens Europa ben ie ghenomt // hier Die de Roos en Lely docht te plucken ƒ/ v?^el , Dat onder den Catolijcken tytel vermomt // fier Maer elc quam syn schilt na hem weer rucken // snel.
Hieronder in een vierkante lijst een voorover hellend vrouwetibeeld ^ uit verschillende landen van Europa samengesttld ^ niet defi wereld-^l in dereciiter» en een mUhloot zwaard in de linkerhand Onderde pretU: Luce I. Vers. 52. 53. Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.XCVin.
in-4^ , 16 blz.
Op de keerzyde van den titel 2 achtregelige koepletten. Voorts behelst dit pamflet, dat ten doel heeft tegen den vredehandel met Spai\|e te waarsehnwen, blz. 8 een woord Tol den aendachtighen Lesery blz. 4 — 8 een klaegh ghesanghe der Spaenscher Evropa: blz. 9 — 12. Refereyn van hel Spaensch Europa. Dit vers, zoowel als het vorige, is rj)kelt)k van historische kantteekeningen voorzien. Blz. 13 en 14 volgt een beschrijving in proza, van den Belgissehen ofl Nederlanttehen Leeu (de XVII Ned. Provinciën) , die op blz. 15 staat afgebeeld. Daaronder : „Uel op den Noem sijner P. E, wijse psa.^ 35 en Alberlus klachte op de Spaensche Europa. De letters aan het begin der regels vormen de namen: Mawrits van Nassavj en Albertws Cardinal. Blz. 15: Acht Artijeulen wl De Blijde Inkomtle^ en blz. 16: Het Uedt dis Belgischen Leeus. Op de vyse (sic) Moyses teer vierich. Onderaan leest men: Spero et opto, Feeil J. F. Botman. (W. 886.)
1050 Aende a%hevirekene Provinciën van Hollant, Zeelant, etc. {Mei vignet on den titel.) Z. n. v. pL en v. dr. (Rutqheert Felpius '^) Ghedrvct int Jaer M.D.XCVIII. ' in-4^ , 32 blz.
Een spaansch-gezinde beantwoordt hier het een en ander wat door Noord- Nederlanders tegen den vrede is aangevoerd, en tracht dien vrede aan te priizen. Zie n». 985.
1698. Geschrift van llarnix. ^7
1051 Princeps Avriacvs; Siue libertas defensa: Tragoedia nova. Auctore Casparo Caspario. (Af et vignet op tien titel.) Delphis, Ex officina Brunonis Schinckelii. cloloic. in-8^. , 48 blz.
= T. 421. Zie n**. 954. Van den schrUver is niets bekend. De tragoedie is opgedragen orthodaxis Dei in HoUaitdia et Zeiandia Ecclesiis earumque minittm /idtiissimis
en ged.: Delphis, Kal, Octobr. anno MDXCVIII. Bü T. 420 komt een in-4o.
nitgave van het jaar 1698 by denzelfden drukker voor.
1052 Response apologeticqve. De Philippe de Marnix S»* du Moni Soiuct Aldegonde , A un libelle fameux : qui a este publié en son absence, sans nom de TAutheur et de rimprimeur: par un certain libertin, s'attiltrant gentilhomme Allemand, ei nommant sond: libelle Anlidote ou contn^wnson etc. auquel Thonneur des Ministres et du Ministère de la parolle de Dieu estoit prophanement vilipendé. Escrite et dediée a Messieurs les Estats generaulx des Prouinces unies des pays bas. (Met drukkersmerk op den titel.) A Leyden, Chez Jehan Paedts. 1598. in-8"., 164 blz.
= W. 862. Tegenschrift van n^ 966. In sommige exemplaren is de reclame op blz. 8 ten onrechte Voila, wat in andere ex. van denzelfdcn drak ver- beterd is.
1053 Ontschuldinghe Gestelt antwoordischer wyse door Philips van Marnix, Meere van S^' Aldegonde. Opeen schimpschrift, uytghe- gheven in z\jn afwesen, sonder name des autheurs ende druckers, door een seker Vrygeest, sick geuende den naem van een duytsch edelman, ende noemende zyn voorseyt boecxken, Preseruatijf oft tegeunergift , etc. in het welcke de eere der dienaren , ende des ampts des Goddelicken woorts , schendelicken wert versmadet. De ... . Staten der vereenichde Prouincien der Nederlanden , toegeschreuen. Wt den Fransoischen . . . ouergheset door R. C. B. {Met drukkersmerk op den tüel.) Tot Leyden, By Jan Paedts Jacobsz. Anno 1599.
in-8^, 140 blz. Vertaling van het voorgaande.
1054 Copye. Ghewisse verbontnis des Paws ende Conincx van Hispan- gien, sampt andere Christelycke Bisschoppen endePrelalaten(n«), teghen des Roomschen Rycx Vorsten toe Ferrara. Anno M.D.XCVllI. opghericht. {Afet de pauselijke en spaansche wapenen op den titel.) Wt den Hoochduytsche overgheset. in-4°., o blz.
Paskwil op de groote plannen tot wederinvoering der Boomsche hiërarchie. (T. 419, waar gelezen wordt: verbont'^is, Prclateti enz.
1055 Copye. Ghewisse verbont^mis des Pa/»ws ende Conincx van His- pangien , enz. {als '/ voorgaande.) in-4°. , 8 blz.
Andere druk. Zie ook n^. 1067.
908 Dood van FUips II. 1698—1699.
1056 Jesviten Loghenstroyinghe vanden Doot Theodori Bezae , ende vanden selven, mitsgaders van de geheele gemeynte van Geneven haren afval totten Pausdom , contrary blückende wt de Brieven , die Beza , ende de . . . Pastoren ende Professoren tot Geneven , . . . ffeschreven , ende in Druck .... hebben laten uytgaen , .... in Üuytsehe sprake overgheset, . . . door H. C. Dienaer des Godtlieken Woorts. Achter is hier by ghevoecht in Duy tsche R\jmen de scheppinge ofte afcomste vande Jesuiten, Franciscanen, enz. (Mot vigfiel o ff tien tilf'l) Ghedruckt tot Vtrecht, by Salomon de Roy. Anno 1598.
in-4°. , 16 bk.
Nadat Frans van Sales, bisschop van Oenève te yergeefs getracht had Beza tot do R. K. kerk terusr te brengen, werd in het Jaar 1598 door de Jezuïeten het g^erucht uitgestrooid, dat Hesa gestorven was en berouw had getoond wegens ziJn vcrbiten der ksith. kerk. Zie Herzog ^ Reai^Encyciopüdie^ V Aufl.^ f. p. Be:a.
1057 Afbeeldinghe ende wonderlycke beschrüvinghe , van een Eint het welck ghebooren is binnen de welgheleffen stadt Rotterdam op den XX. dach Januar\j, M.D.XOVllI. (Jhelycmen hier Piguerlyc sien mach. (Met een a/beeldinfj in hontsnee van hel monsierachtige kind op (km titel,) Tot Rotterdam, by Firminium Trotereum (Trolerau).
in-8°. , 8 blz.
1599.
Zie ook n^ 954, 1061 en 1063.
1058 liet Secreet des Conincx van Spaengnien , Philippus den tweeden ,
achterghelaten aen zynen lieven Sone Philips , de derde
Vervatende hoe hy hem reguleren sal na znns Vaders doot. Int licht ghebrocht door een dienaer van den Heere Christoffel de Mora , Schatbewaerder des Conincx van Spaengnien , ghenaemt Rodrigo D. A. Ende nu overgheset uyt den Spaenschen , door P. A. P. {Met een saterskop in lofwerk , als flenron op den titel.) Z, «. V. pi. en V. dr. Anno 1599. in-4^ , 8 blz.
Dit geschrift schynt veel opgang gemaakt te hebben (T. 423 waar een andere druk voorkomt) en is ook opgenomen in den Bypcorf van het jaar 1608. Zie aldaar.
1059 Het Secreet des Conings van Spaw.7i<»n , Philippus den tweeden , achter(/r»laten aen zijnen Beven Zone , Philips de derde . . . vervatende hoe hy hem reguleren sal nae zijns Vaders doodt. In 'f licht ghebrar/it door een Z>ienaer van den Heere de Mora , Schat- bewaerder des Coninf/i' van Simngim , ghenaemt Rodrigo D. A. {Met het kon. wapen op den titel.) Ende nu over-gheset uyt den Spaenschen. Door P. A. P. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-4^ , 8 blz.
= T. 426. Latere druk; het flleet is hier vierkant en daaronder staat: Endt nu over-ghe$et enz. Wellicht gednikt in 1608.
1699. Dood van Filips II. ^Ol9
1060 Het Secreet des Conings enz. Jndere druk , doch van dezelfde drukkerij als de vorige. (Bodrigo D. A. Staal hier o. a. in Latijnsche^ op de vorige in Duilsche letter. Aldus ook in defi Byecorf van 1608, waarin dit stuk met andere dergelijke uil dien iijd, bij gelegenheid der hande^ lingen over hel Bestand op nieuw als ter waarschuwing gedrukt , is opgenomefi. (T. 427.)
1061 Het Secreet des Conings van Spangien, Philippus den tweeden, achter-g/ielaten aen z^nen lieven Soone ; enz. (Met het kon. wapen op den titel.) Ende nu over-gheset uyt den Spaenschen Door P. A. F. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-4°. , 4 bk.
Nog andere drok.
1062 Het secreet des Coninrx van Spangien, PhiKppps den II. ^chter- ghelaten enz. (Met een wapen op den titel.) Ende nu over-gheset uyt den Spaenschen Door P. A. P. Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j. in-4°. , 8 blz.
Nog andere druk.
1063 Het Secreet enz. {als H voorg.) Z. afz. tit. , z. n. v. pi. , v. dr. en z.i.
in-4^, 4 blz.
= W. 888.
1064 Certaine relation des obseqves faicts a Philippe 2. de ce nom, Roy d'Espagnes,. . .. nagueres en la cite de Ferrare, y assistant N. S. P. Ie Pape. Clement 8. Et en la ville de Bruxelles au Pays Bas , y assistant .... André Cardinal d' AiLstrice , Gouuemeur des
Pays Bas, etc. Ensemble TOraison Punebre, dicte par Ie
Reuerendissime Seigneur, l'Euesque de Namur. {Met het kleine drukkersmei'k van R. Felpius op den titel ^ en het groote op de laatste blz) A Brvsselles , Par Rutger Velpius . . . 1599. in-4°. , 16 blz.
Ve Oraisw Funebre yormt een a&onderiyk stuk. Zie het volgende nummer.
1065 Sermon Pvnebre faict par Ie reverme. evesque de Namur,.... Jacqves Blasevs , avx funerailles dv . . . . Monarque Philippe 2. Roy des Espaignes etc. Celebrez en Brvsselles en TEglise de S'^ Goedele ,
Ie demier iour de Decembre , de FAn 1598 {Op den tüel het
kon. wapen en op blz. 39 het drukkersmerk van Rutger Felpius.) A Brvxelles. Par Rutger Velpius , 1599. Auec Priuilege. in-4°. , 40 blz.
1066 Translat de la relation faicte en langve espaignole par Le Reuerend Pere Confesseur de feu le Rov , . . . . de la forme de la derniere maladie et mort de sa dicte Ma^^ , . . . . S^adressant iceUe relation au Roy Don Philippe . . . le HL de ce nom presentement regnant.
27
210 Ylugschriften op het vorige Jaar betrekking hebbende. 1599.
{^fel het drukkei'smerk van Plantijn op dmi titel en op blz. 30.) A Anvers, De L'imprimerie Plantinienne , M.D.XCIX. gr. in-8^. , 32 blz.
Het stuk 18 onderteekend Fr. Diego de VVp». Op blz. 27 heeft men de kerkeiyke approbatie en op blz. 28 het privilegie voor Jcan MoretuSy Ubraire el hnprinieur jure,
1067 Copye. Ghewisse verbontenis des Paus ende Conincx van Hispan- gien, sampt andere Geestelycke Bisschoppen ende Prelaten, tecrhen des Roomschen Rycx Vorsten, toe Ferrara Anno M.D.aC!VIII. oüghericht. Vv {sic) nieu Anno 1599. wt den HoocLduytschen in Nederduytsch overgneset. {Met vignet op den titel.) Z. n. v. ol. en v. dr. Ghedruct anno 1599. in-i*^. , 8 blz. Zie n*. 1054 en 1055.
1068 Aende Afgewekene Provinciën van Hollandt , Zeelandt , etc
Aenwjy^sinme opt vermaen vande verleyde ende overheerde Provintien van Nederlandt , ghedaen aen de vereenighde Nederlanden. Z. n. v. pL en V. dr. Anno M.D.XCIX. in-4'^. , 32 blz.
= T. 436. Dit stnk behelst hetzelfde als n°. 1050, maar hier zljn weerleggende kantteekeningen bijgevoegd, en b|j het laatste ge4icht van n**. 1050 een ant- woord op rlJm. Op den titel een kopergravure, voorstellende een vos wiens staart in de klem zit en die nn aan de andere vossen den raad geeft, om zich eveneens van hun staart te ontdoen; aan de keerzyde van den titel de berUmde uitlegging der gravure.
1069 Sica tragica comiti Mavritio a Jesvitis vt aiunt Galuinistae Leydae intentata Nuper Germanicè A Francisco Costero NuncLatinè edita ab Aegidio Schondoncho vtroque Societatis Jesv Sacerdote. {Met koper-gravure op den titel.) Antverpiae, Apud Joachimum Trognaesium. M.D.XCIX. in-8^, (XVI) en 192 blz.
Zie over dit pamflet, dat geschreven werd om de beschuldiging van mede- plichtigheid aan den moordaanslag , door Vieter Panne beraamd , van de Jezuïeten af te wenden, Bor^ /K, 455.
1070 Walvisch van Berckhey: Dat is, Eene beschryvinghe des ffrooten Vischs , die tot Berckhey ghestrandet is Anno 1598. den 3. February , met eene verclaringhe der dinghen die daer naer ghevolght z\jn : Met noch een cort verhael der geschiedenissen , die van den lesten Augusti 1598. tot nu toe {Fehr. 1599) verloopen zyn int Vorsten- dom Cleve ende omliggende vrye Landen, enz. ... Tsamen eeneii Brief van des Kevsers Ghesant {ged. 31 Oct. 1598) , met d'Admi- rants antwoordt \ged. 12 Nov. 1598.). Z.n.v.pl.^ v,dr. en z. j.
in-4°. , 20 blz.
Op den titel een kaarlje van *t oorlogstoonccl ; daaronder twee kleine platte gronden van Or$(yy en Calear, en onderaan eeno afbeelding van den walvisch. Het boeide behelst een soort van gedicht, waarin de Admirant by den wal-
1599. OorloR in Westphalen. 211
riscb vergeleken wordt, in 13 koepletten met uitvoerige kantteekeningen ; gevolgd door het niet onbelangrijk Cort Verkoel ^ waarvan de titel spreekt. Zie over den walviscli: Bor, IV, 434, over den oorlog in Westphalen: aldaar, 482 v.v. enz. (T. 431.)
1071 Description dv grand poisson baleine , qvi s'est venve rendre a Berckhey , en Tan M.D.XCVIII. Ie III. de Febviier : declaration de ce que de cela s'en est depuis ensuyyi, avec un sommaire recit des choses qiii depuis Ie demier d'Aougst 1598. jusques a mainte- nant se sont passées au pays de Cleve et autres lieux neutres cir-
convoisins , etc Ensembfe une lettre de 1' Ambassadeur de TEm-
pereur a 1'Admirant , et la responce d'iceluy. (12 Nov. 1598.) Z, n, V, pi. , r. dr. en z. j. in-4°. , 24 blz.
Vertaling van *t voorgaande , met dezelfde gravure op den titel.
1072 A briefe relation , of what is hapned sinee the last of Auffust 1598. by comming of the Spanish campe in the Dukedome of Cleue : and the free bordering Countries , wldch with most odious and barbarous crueltie they take as enemies . . . Heereunto is adioyned a Trans- lation out of Latin of a Letter of the Emperours Embassadour to the Admirant of Arragon . . . With his answere. Together with a description of the V Vhale of Berckhey . . . Also a Letter of the Emperour of Germany , to the Admirant of Arragon . . . With the Admirants answere. The conspiracy of the three Bishops. The death of the Earle of Brooke. The Admirants Letter to the Counsaile of GuHch touching the death of the said Earle. The list of the Souldiers leuied by the Protestant Princes of Germany. Faithfully translated out of the Dutch coppy Printed at Roterdam. Imprinted at London by J. Wolfe , . . . 1599. in-4^ (II) , 28 en (11) en 14 blz.
Verg. de beide voorg. The Letter of the emperour etc. begint met nieawen titel , pagin. en signataur.
1073 Eyghentlyck ende treffelyck bewijs ende sunmiaris waerachtich bericht van alle .... grouwelycke daden , enz. . . . welcke des Spaensche Coninghs kryghs-volck in de Nederlandtsche West- phaelsche Kreys , . . . volbnicht hebben. Daer nefiFens Een missive van Grave Mauritius van Nassau, aen de Westfaelsche Kreys tot Dortmundt versamelt, gheschreven. . . . en andere stukken op dien
krijgslocht betrekkelijk Der . . . Duytsche Nationi tot een noodt-
wendighe waerschouwinghe in druck ghegeven, Anno 1599. Ende nu uyt de Hooge in Nederduytsche tale . . . overghesettet .... Door Herman AUertsz. ... op den middel Dam. Z. n. v. pi. enj. (Amsterdam.)
in-4°., 24 blz.
= T. 429.
1074 Mandaet des Keyserlycken Majesteyts Rudolphus den tweeden , etc.
212 Oorlog in WeBtphalen. 1699.
teghens Don Francisco de Mendossa , . . . Generael vant Legfher des Gonincks van Spanien , liggende inde Landen van Gulich en Gleve {ged. 30 Dec): . . . Z^ne antwoort int corte hier op. volgen nog andere stukken over den Weslphaaheiiefi krijg, {Met het wapen van Sj)anje op den titel,) Ghedruckt tot Amstelredam , by Comelis Claessz. . . . Anno. M.D.xciz. in-4°. , 8 blz.
= T. 480. Zie Bor, IV, 496.
•
1075 Mandaet des Eeyserlücken Mï^esteyts Budolphus den tweeden , etc. teghens Don Francisco de Mendossa , . . . Generael yant Legher des Conincks van Spanr/ien, ligghende inde Landen GulicA^ en Gleve. efiz, (Als U voorgaande,) Met vignet op deth titel. Eerst ghedruckt tot Amstelredam , oy Gomelis Glaesszoon . . . M.D.xcix. in-4°. , 8 blz. Latere drak.
1076 BlafiPert Tot opweckinge aller Princen van Europa, bysonder van hooch ende neder Duvtschlandt , haer te versien teghens de Moort- dadighe Spaensche Ëegeeringhe ende ghewelt , . . . so weynich sparende V rienden als vyanden , alsmen sien mach aen het deerl^ck vernielen ende verwoesten van Westphalen ende den Landen van Gleeflf. {Met een slechte houtsnede op deti titel,) Tot Amsterdam. Ghe- druckt by Peeter Gevaerts , na de Gopye van Wilhelm Petri ,
ghedrucld) in Duyts buyten Geulen , Anno 1599. in-4®. , 16 blz.
= T. 432. Op riJm.
1077 Het Boeck der Secreten, inhoudende die Gonditien, Gontracten, etn, der Goninginne van Enghelant ende der gheunieerde Provin- ciën , . . . besloten den x. Augusti , Anno 1585. Item , vint hier inne die Secreten ofte handelinge der Goninginne van Eugelant ende die Geünieerde Nederlanden, van date den xi« Augusti 1598. Noch de Beschry vinghe des . . . Moorts van den Graef van Broeck : Mitsgaders eenen Brief van den Admirante gheschreven aen den Raedt van Gulick , tot verantwoordinge . , . des selfs. Boven desen noch de Beschr\jvinghe der Gheboorte, enz, van den jonghen Goninck van Schotlandt. {Met vignet op den titel,) Z, n, v. pi. eti v, dr. Anno 1599. in-4^ , 16 blz.
Het ex. bQ T. 434. heeft slechts de eerste 8 blz.
1078 Den Spaenschen ende Arragoenschen Spiegel. Inde welcke men mach claerlick ende waerachtich sien tot wat eynde ende meeninge eygentlick het voornemen is streckende van t Spaensche Grychs- volck , dat hem desen Winter heeft gehouden inden Westphaelschen Greyts, . . . Mitsgaders de verclaringe vanden ban, byden Keyser gedaen, ende copyen van verscheyden Sentbrieven vanden Geur- vorsten ende ander Duytsche Vorsten , als oock de verclaringen
1599. Oorlog in Westphalen. 218
ende versoecken byden Spaenschen Oversten ende haer Gesanten gedaen. Eerst gedruct tot Kostock , ende tot dit bygevoecht (twelck gedruct is tot Franckfoort) de gehoudene vergaderingen ende Crvjgesdagen , soo te Bae}ura.den , Keulen , etc. als oock de ouer ende wedergesondene brieven vande Keyserlicke Magisteyt: Hertoge Alberhis des Admiranten , pn%. Z, n. v. dr, 1599. in-4°. , 134 biz.
Belangryke verzameling van stukken over den WestphaalBcheo krijg. ^^ s^ün er by, die men bi) Bor e. a. vergeefs zon zoeken. De titel is vcrsienl met eene afbeelding der Spaansche ivroedheid in een spiegel vertoond, waarnaar mannen uit allerlei natiën met afschrik w0zen, met dit fraaie bijschrift: Inde Spaensehe TiranU tot deser spatie Spiegelt hem te recht alle des Werelts natie. (T. 436.)
1079 Afgheworpen Particuliere onderrichtinghe vanden Adrairante aen den Edelen . . . Willem Rodewitz, Capiteyn Luytenant vant Colonel- schap , vande Duytsche Ruyterie, . . . (Mei vignet op den iUA, Ghe- druckt tot Nemmeghen, by Aert Gomelissz., Drucker der Staten van Ghelderlant. Z. j. in-4°. , 8 blz.
Voorschriften voor een gezant van den Admiranl aan verschillende duitsche vorsten.
1080 Brief Discovrs dv voyage et entrees fiiictes par la royne d'Espagne En Italië, Auecq les triumphes et pompes exhibees, tant en la ville de Ostia, Ferrare, Mantoue, Cremone, Milan, que es autres Bourgades et Villettes D'italie. Ensemble La Relation du voyage &ict par Ie Serenissime Archiducq D'austrice Albert en AUemaigne. {Met het drukkersmerk van R. Felpins op den titel,) A Brvxelles , r ar Rutger Velpius .... 1599. in•4^, 12 blz.
Dit reisverhaal gedagteekend : Milan Ie viij. de Decembre 1598 loopt tot den intocht van Margaretha van Oostenrijk binnen Milaan op 30 Nov. 1598.
1081 Waerachtige Historie vande voyagien Ende intreen geschiet door de Coninginne van Spagnien en Italien , met allen de triumphen ende pomperyen die gnebeurt zyn soo inde stadt Ostia, Ferraren, Mantua, Cremonen, Milanen, als oock in andere cleyne steden ende vlecken. Met noch een cort verhael vande reyse gedaen door den doorluchtichsten Eertshertoch van Oostenryck Albert naer Duytslant. {Met vignet op den titel,) Tot Brvessel, By Rutgeert Velpius , . . . . 1599. in-4°. , 12 blz.
Hollandsche eenigszins verkorte uitgave van het voorgaande.
1082 Brief Discovrs ov relation Touchant Tarrinement en Espaigne de la ... . Royne Marguerite d'Austrice. Auecq Ie solempnel recueil
Iue luy fat faict par sa Majesté Catholique en la ville deValence, It les nopces celebrez en la grande Eglise de la dicte Ville. {Met het drukkersmerk op den titel) A Brvxelles , Par Rutger Velpius , . . . ,
Ë
214 (gebeurtenissen in Spanje en Frankrijk. 1599.
Jouxte la Copie imprimée a Milan, au Palais Royal, par Pandolfe Malatesta, Imprimeur Jure. 1599. iii-4°., 12 blz.
Het Üiscovrg is ged. 18 April. Zie over een en ander : Hor, IV, hdQ,
1083 Corte Beschry vinghe vande entree der doorluehtichster Coninghinne Marguarita van Oostenr\jck, binnen Valenchen. Met het heerlyck tractement ende tryumphe die door bevel vande Majesteyt van Spaengien haren Bruydegom aenghedaen is gheweest. Midtsgaders
oock de Ceremoniën vande Houwelycken Met een cort verhael
van die heerlycke entree gheachiet door .... den Prince van Orangien
(Filips Willem) in syne Steden , den 11. Meert, Anno 1599.
Tot Brvssel. By Rutgert Velpius , . . . . 1599. in-4^ , 8 blz.
= W. 898. Voor het eerste gedeelte vanden inhoud een hollandsche uitgave van het voorgaande. Wat het laatste stuk betreft zyn beide exemplaren verschillend.
1084 Particuliere Artückelen, ghetrocken uyt die Generaele, die den Coninck aen die vande Gereformeerde Religie heeft toe-gelaten, die welcke zyne Majesteyt niet en heeft ghewilt , inde voorschreven Generale begrepen te wesen , noch int Edict . . . . , ghegeven te Nantes in April, Ende nietemin door zyne Majesteyt toe-ghestemt,
datse gantschelijck volbracht sullen worden , enz Ghetrans-
lateert uyt de Fransoysche .... tale , desen xxxi. Decembri. 1598. {Met vignet op den titel!) Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt , Anno 1599.
in-4°. , 16 blz.
:= T. 418. Aan het einde leest men : Acium desen 7 Decembri, 1B98. Deze Artyckelen zt|n te vinden by BenoÜ, Histoire der Reformalk in Vrankrijk {Autentieke stukken achter het eerste Deel, blz. 48 v.v.)
1084o Voorstel Ende redenen die de Coninck van Vranckryck den Gede- puteerden vanden Parlemente heeft voorghehouden op den 7. January 1599. Wt de Fransoysche in onse Nederduytsche Tale overgheset. (Met houtsneê op den titel.) t' Amsterdam, By H. AUertsz. 1599.
in-8^ , 8 blz.
BIJ Bor IV. 591—593.
1085 Redenen Die de Coninc van Vrancryck den Ghedeputeerden vanden Parlemente heeft voorghehouden op den xvj. February 1599. Wt de Fran9oysche in onse Nederlantsche Tale overgheset. {Met het Fransche wapen op den titel.) Tot Amstelredam, voor Harmen Aldersz. Z. j. in-4°. , 6 blz.
Zie C. G. Vreede, Lettres et négotiations de Paul Choart, Sr. de Buzanval, et de Francais d'Aerssen, p. 97, en den oorspronkel|jken tekst in de voorgaande p.p. aldaar. In het Hollandsch bü Bor, IV, 693 r.i-. (W. 895.)
1086 Redenen Die de Coninc van Vrancrijck enz. {Als boven.) Tot Delf, By Jacob Comelissz Vennecool , .... Z. j. in-4°. , 8 blz.
Dit ex. verschilt van het vorige alleen in adres.
1599. FrankrUk. 216
1087 Declaration de Madame la Princesse de Navarre soevr vniave dv Roy de France, Duchesse de Bar, etc. Toiiehant Tissue de la dis- pute tenue a Nancy en Lorraine entre Monsieur Couet Ministre et Ie Pere Commelet Jesuite, Et de la Resolution de son Altesse de vivre et mourir en la profession de la Religion reformee. {yed, 1 Dt'c. 1599. Met tiielvujncL) A La Haye , Imprimé par Albert Henry. M. D.C. in-4^ , 4 blz.
= W. 909. Nadat Catheiïne de Bourbon, zuster van Hendrik IV, met den hertog de Bar gehuwd was, werden zoowel door haren echtgenoot als door haren broeder pogingen aangewend om haar tot de Katholieke kerk te doen overgaan. Daartoe werden o. a. verschillende conférences gehouden echter zonder gevolg. Catherine stierf in 1604 als de laatbte protestantsche Bourbon. Vergel. n^ 1115.
1088 Verclaringe van ... de Princesse van Navarre eenige suster s' Conincx van Vranckryck, Hertoginne vanBar,etc. Aengaende den uytganek van sekere disputatie gnehouden tot Nancy in Lorrainen tusschen Monsieur Coüet bediener des Godtlicken woorts ende Pater Commelet Jesuite. (ƒ?«/., Dec. 1599) enz. Getranslateert uyten Franchoyschen. bi s' Graven-hage , By Aelbrecht Heyndricxz. Anno M.VIc.
in^^,
Deze vertaling van het voorgaande nummer is afgedrukt by Bor^ l\\ 695—696.
1089 DiscovTS de La loyevse Entree Paicte par Monsr. Ie Prince d'Oraigne en ses Villes et Principauté Ie XI. de Mars 1599. {Mei lilelvigiieL) Imprimé en Orainge {Z. n. v. dt\ en z. j.) in-S''., 8 blz.
Zeer zeldzaam verhaal van den intocht van Fiiipt Willem binnen z|jn prinsdom Oranje. J. P. r, Cappelle (Filips Willem y Pnns van Oranje ^ Haarlem 1828) kende het niet. Althans h|j maakt van twee andere berichten over dezen intocht, in 1699 te Nismes verschenen , melding, zonder het hier beschrevene te noemen. Iiy volgde het verhaal van Üc la Pise (Tableau de rUistoire des Princes et Princi- pauté d* Orange) , dat minder uitvoerig is. Onder degenen, die den prins tegemoet kwamen, noemt De la Pise na den bisschop en zljn gevolg ook de protestant- sche geestelijkheid. Hy zegt: Us Ministres et Ie Consistoire d^Orange ny furent pas des derniers. Onze schryver vermeldt deze byzonderheifl niet en is daarin door Dor gevolgd.
1090 Copye eenes Briefe geschreven wt Enghelandt , aen eenen Enghel- schen Edelman woonende te Padua , waer in begrepen is een warachtich verhael van een vremde Conspiratie .... teghen de Mïyestevt van Enghelandt , bedreven van eenen Edward 8quire , . . . ende gnepractiseert by eenen Jesuijt Richard Walpoole , woon- achtich in Öpaengien binnen de stadt van Sivilien. Overgheset uyt het Engelsch . . . {Met het Emjehche wapen op den liteQ Tot Londen , By Christoffel Barker , . . . Anno 1599. in-4°. , 8 blz.
De hier bt^oelde aanslag op het leven van Klisabelh had plaats in het voorgaand jaar 1598. Zie W. Camdcn, Uistory of Elisabeth, d<i Edition, 498 en 499.
216 Gebeartenissen in Engeland, Duitschland enz. 1699.
1091 Warachtighe Tydinffhe ende corte besclirvjyinghe van Yrlant, twelck de Enghelscne Croone onderworpen is. Met een verhael wat de Yrische voor een volc is, hoe sy onder haren Oversten den Grave van Tyron haer in rebellicheyt stellen , ende . . . ge- nieten alle hulpe ende bystant vanden Coninck van Spaengien. Waer door hare Msgesteyt bedwongen is geweest den Grrave van Essex met een groote Armade derwaerts te senden , enz. . . . Hier is noch bjr gevoecht een cleyn Tractaet van de Ordinantien ende Wetten die den Grave van Essex door goeden Raet van hare Mfyesteyt syn Krychsvolck . . . gegeven heeft. (Mol het Eng. wapen op den titel.) Tot Londen by Chnstoffel Barker , . . . ende nu by Comelis Claessz. tot Amsterdam. 1599. in-4**., 16 blz.
Zie over het oproer in Ierland en den tocht van Essex: W. Camdm, BUtory of Elisabeth, Sd Ed., pg. 503 etc. Voor zoover uit den titel is op te maken, ver- schilt dit ex. van dat by T. 453.
1092 Lyste des Krygs-volcx dat de Protesterende Duytsche Fiirsten te weghe ende op de beenen brengen tot wederstant des Paus , Keysers , ende Spaenscnen Conincx ende hen adherenten, tyrannye, . . . . aenslagen , . . . (Met vignet op df*n titel.) Ghedruckt nae de Copye van Amsterdam by Herman AUertsz Anno. 1599. in-8^. , 8 blz.
Zie Bor, /V, blz. 557, verg. 662; van Meieren, Vil, blz, 271 r. (W. 899, waar de oorspronkelijke , in spelling van dit ex. verschillende , druk gevonden wordt)
1093 Extract Wt een brief, uyt Munster gheschreven den 5. Jun\j , 1599. nopende den Heyr-tocht der Rycks-Vorsten. Midtsgaders Een Extract uyt een Missive van Keulen den 5. Juny , 1599. Noch Een Extract uyt een Missive van een Burger tot Keulen , vanden 5. Junü , 99. aen z\jn Neve tot Amstelredam gheschreven. t'Am- stelredam , By Nicolaes Biestkens ^ . . . Z. j. in-4°. , 4 blz.
= W. 900.
1094 Extract Vyl een brief, uyt Munster gheschreuen enz. {Als boven.) Met vignet op den titel. Ghedruckt , naer de Copye van Amsterdam , By Nicolaes Biestkens. 1599. in-4°., 4 blz.
Latere drak.
1095 Relation Ausz befelch Herrn Prancisci Teglii Gubemators, vnd general Obristens der Philippinischen Insein , inn welcher kurtzlich augezeigt wirdt, welcher Gestallt sechs geistliche Brüder ausz Hispania, desz Ordens S. Francisci von der Obseruantz, sambt andem 20. newlich von jnen bekehrten Japonesern , im König- reich Japon den 14. Marty des verschinen 1597. Jars,... seyii gecreutziget worden , . . . Erstlich durch ... Angelum de monte Coruino ...., ausz Spanischer in die Wekch, jetzund aber auch
1599. Oneeni^heden in Qroningen en Ommelatulen. 217
in die Teutsch Sprach verwendt , durch F. F. minores Monacenses. .... Gedruckt zu München , bey Adam Berg .... Anno M.D.XCIX.
in-4°. , 16 bk.
Met 2 houtgravaren in den tekst. Bovengenoemde gebeurtenis had niet plaats op 14 Maart; maar op 5 Febr, Zie: BoUatid, Acta SS, ad 6 Febr, de 26 ss, fnartyribus JapmUis en Herzog , Real-Encyclopaedie, Ut* Aufl,^ XIX, 668.
1096 Copye eens Briefs : Van der Duytscher Cheur-Vorsten ende Vorsten des heyligen Rycx ouerwinninge van der Schanse ende de stadt Rhyn-berck , Ende de belefferingh van Rees. {Met hontmt^ê op dm lüeL) Tot Amsterdam. By reeter Gevaerts , . . . Anno 1599.
in-8^ , 8 bk.
De brief is ged.: den 1. Augustiy Anno 1599.
1097 Sententie definitiue , uyt den naeme ende van weghen die
Staten generael , gheprononcieert in Sgravenhage op den
achtsten Martij ^ stilo novo, Anno xvc. neghen ende tneghentich, tusschen den Jonckeren , Hovelinghen , pftz, . , . vanden Ommelanden tusschen d'Eems ende Lauwers, Requiranten ter eenre, ende
Burghermeesteren ende Raedt , oldt ende ny e , der stadt
Groeninghen ghereguireerden ter ander zyden. Tot Amstelredam , Ghedruct by Comeus Claessz. , Anno 1599. in-4°. , 12 blz.
Met een kaartje van Friesland, Groningen en Drenthe (waarschijnlijk uit een atlasje, by Corn, Claestz.^ blad Frisia) op den titol. BU Bor^ IV. 648. Deze is de tweede sententie; de eerste werd den 21 Jan. 1597 gewezen. Zie hor, IV, 304. (T. 448.)
1098 Verscheyden Definitiue, uytspraken ende Sententien uyt den name ende van weghen die E. Mog. Heeren Staten Generael vanden vereenichden Nederlanden , geprononcieert in s' Gravenhage inde Jaren xvcxcvy. ende xv^ xcix. respectiue , tusschen den Juncketen , Hofilinghen , Eyghenarfden ende Volmachten der Karspelen vanden Ommelanden tusschen de Eems ende Lauwers, Requiranten ter eenre , ende Borgemeysteren ende Raedt , Oldt ende N\je , sampt Taelmans mette ghesworen Meente der Stadt Groeninghen ter andere zyden. {Met een kaartje van Friesland op den titel,) .......
Amstelredam by Comelis Claesz. . . . Anno 1600. in-4°. , 24 blz.
Vgl. het vorige nummer.
1099 Verscheyden Definitive, uytspraecken ende Sententien uyt den name ende van wegen de . . . Staten Generael . . . , gepronuncieert in 's Graven-Hage inde Jaren vyfthienhondert seven-ende-tnegentigh , ende vijfthienhondert neghen-ende-tnegentigh respective , tusschen den Jonckeren , Hoevelinghen , Eyghen-eridcn ende Volmachten der Karspelen vanden Ommelanden tusschen de Eems ende Lauwers ,
28
218 OverwinniDg in den Bommeler-waard. 1599.
Requiranten ter eenre , en Borgemeesteren ende Baedt Oldt ende Nije, sampt Taehnans mette gheswooren Meente der Stadt Groe- ninghen ter andere zyden. {Met titelvignet.) In 's Graven-Hage , By Aert Meuris , . . . 1627. in-4°. , 24 blz.
Hierin: Eerste Sententie , ged. 21 Jan. 1697. Tweede Sententie ged. S Maart 1699. Nocfi eene Sententie y van dezelfde dagteekening. Placcaet o ft Mandament poenael uyl den name ende van weghen de ,. , Staten Generael . . yliepubl, op den X Aprilis 1600. Inhoudende de straffe ende penen vanden infradeurf ende contravenleurs der voorsz. Sententien, By Bot, I\\ 34f. /?., 304 r., 36<\ B,. 560, 37^ /?., 606 r. vergel. van Meteren y VI D, 19e B, bli, 386—389. Ailiemay Historie of Verhael van Saken van Staet en Oortogh (sGrapenh. 1659 v,v, in 4<^) IVe D, ISt* B, blz. 115 v.y., alsmede de voorg. en het volgende nummer (W. 830).
1100 Verscheyden Definitive uyt-sprai»rAen mz. ... {Met titelvigtiet,) Nae de Copye uyt 's Graven Hage der Ordinaria Druckers van Wouw , Tot Groningen , By Jan Glaessen . . . Anno 1646. in-4''. , IG blz.
= T. 3081. Nog latere druk.
1101 Cort Vvarachtich verhael van de... victorie die Godt ghelieft heeft syne Princelycke Excellentie te verleenen , teghen het niachtighe Legher des Conincx van Spaengien , residerende tot llossuni , rw3. .... Desen slach is geschiet den vierden Julius , inde Bommeler- weert tot Rossum, . . . Ghedruckt by Cornelis Claesz. iT. n. v, ui, {Amsteidam.) 1599. in-4°. , 4 blz.
Zie ran Reyd, 16e Boek, blz. 387. (W. 904). Op don titel bevindt zich een hout- snede; in dit ex. beeft men over die houtgravure een kaartje geplakt van den Bommeler-waard.
1102 Toets ofte Proef-steen , Aengaende het Placcaet vande Doorluchtiffhe Isabella Clara Eugenia , Infante van Spaiigien , . . . onlancx wtghe- gaen. Of de Coninck Philips haer Vader , soo goedertieren ende
. lieffelyck met de Nederlanden , . . . . ghehandelt heeft , als sy daer in verhael t. enz, ... Z,n. v, pi. , v, dr. on z.j, in-4°. , 24 blz.
Qeheel op rtjm. Met titelprent in koper. (T. 443 , waar gelezen wordt : ge/iandrlt.)
1103 Copye Van seeckeren Brief geschreven by een van qualiteyt , Aen den Abt van N. wesende tot Bruyssel , Ende vande donatie ofte cessie der Nederlanden , Aen de Infante van Spaengien. Mitte annotatien opte selve , mede breiighende int cort het voornemen vande Spaenschen Raet, cns, Z,n, v,pLenv,dr. Ann(f 1599.
in^^ , 24 blz.
De brief is gedagteekend den 25 Febr. Daarop volgt het Transport (ged. 6 Mei 1598) aan de Infante, met de aanteckeningen. Beiden: brief en aanteekenin- gen, bü Bor, t\\ 540. (T. 444.) Vergel. n». 4274.
1104 Copye Van seeckeren Brief «is. in-4°. , 24 blz. Andere druk van 't voorgaande.
1599. Beschrijving van Canaria. Si9
1105 Copie Van zekeren Brief, ens. . . . {Mvt een wapen op den titel.) Anno M.D.XCIX. in-4°. , 16 bk.
Latere druk, die het meest rerspreid schUnt te zQn, en ook in den Byecorf van 1608 gevonden wordt (T. 446). ,
1106 Discovrs ende Beschrijvinge van het groot Evlandt Canaria, ende Gomera, midtsgaders het innemen, ende verlaten van dien. Alles
vrt diversche Joumaliers by een ghebrocht Door Michiel
Joostens van Heede, Schryver op de Armade vande E. Heeren des Nederlants Staten, ghedestineert op Westen, onder tbevel... E. Jonc Heer Pieter vander Doest (^ir), als Admirael Generael. Begry pende alle de courssen ghedaen m dese Zeevaert , . . . vanden xxv. Meye 1599. tot op den tienden Septembris deszelven Jaers, stilo novo. {Met /loutsucê op d^n titel en op blz, 14.) Tot Rotterdam, By Gülis Pietersz M.D.XCIX. in-4°, , 24 blz.
= T. 908. Het naschrift aan den goetwillighen User is gedagteekend : 1 October. Zie over den tocht van Admiraal van der Does: Motley^ United Pietherlands III j 686 en 587; Bor, IV, 565 ».r.
1107 Discovrs ende Beschryvinge van het groot Evlandt Canaria, ende Gomera, midtsgaders het innemen, ende verlaten van dien. Alles
wt diversche Joumaliers by een ghebrocht, .... Door Michiel
Joostens van Heede , Schryver op deAxmapde etn, {Jls boven,) Eerst tot Rotterdam.^ By Gilles Pieters. Z. n. v, pL en v. dr. M.D.XCIX.
in-4°. , 24 blz.
= T. 466. Latere druk. Zoowel de houtgravuren en spelling als de verdeeling der regels verschillen.
1108 Militia HoUandiae: Kurtzer Discovrs, So einem vomehmen Com- missario der newer angemaszter Reichs Execution vor Reesz zuge- schickt: Darinn jederman fiir augen gestellt, die Motiuen der Stadten in HoUandt, mit v^as griind vnd fiig dieselben viel jahm hero gegen den König ausz Hispanien, vnd nunmehr den Ertz- hertzogen Alberto etc. gewaldtsamer handt , sich vriddersetzt haben , vnd noch Empören: Warumb sie in Alianza mit Franckreich , En- gelandt, vnd andern auszUlndischen F(irsten, Grafen vnd Herm gestanden. Was jhre Hilffer [vomemblich vnser Vatterlandt Teut- scher Nation] dahero genossen, vnd bey vnderhaltung guter correspondentz vber Nacht von jhnen eygentlich vrirdt zugeniessen haben .... Durch Einen Liebhaber der Oberkait .... (Afet titel- vignet.) Gedruckt {Z. n. v. pi. en v. dr.). . . . 1599. in-4*^. , 40 blz.
Behelst eene den Nederlanders vyandige, zeer scheeve voorstelling van de ge- schiedenis van Neêrlands opstand tegen Spanje.
1109 Brief {van de Staten-Generaat) aen . . , . heeren Salentin Graven ende heren tot Isenburgh, Herman Graven tot Manderscheyt , ende
220 Voorapellingen. 1599.
Carel Nutzhel van Sonderphails Ridder etc. der Bom. Keys. Migest. Gedeputeerde Commissarisen , . . . . (ged. 2 Dec. 1599.) {Met tilel^ vignet.) Z, n. y. pL en v. dr, Ghedruckt Anno , 1600. m-4°. , 8 blz.
Bi) Bor^ IV. 680—681. (T. 469.)
1110 Cort Ende warachtich verhael vande incomste des Eertshartoch Albertus, met de In£ante van Spaengien sjti Huysvrouwe: ende hare Huldinghe in diversche steden , als Hertoghe ende Hertoghinne van Brabant , . . . . Met een Extract wt sekeren Brief ghescnreven wt Antwerpen den 26. December lestleden (1599). {Met titelvignH.) Z, n. V, pL en v. dr, Gbedruct Anno 1600. in-4°. , 4 blz.
Zie: Gachard, Acies des États Cén. de 1600. p. C XXI II en BoTy IV, blz, 577 r. (W 910, waar gelezen wordt AlbtLrtus en deri 20 Ütr, //.)
1111 Prophetie Jacobi Brocardi Voortijdts Professoor in de Universiteyt tot Leyden , door hem over veel Jaren ghepropheteere (sic) , ende aen de Heeren Staten van Hollandt ghesonden. Item , noch eene Prophetie van Paulus secundus, int Jaer 1589, aen myn Heere D. Niel Glaes Silla Pencionaris der stadt Aemstelredam , gheschreven. Mitsgaders, de tweede Prophetie vanden voornoemden Paulus secundus, wtghegheven nv Anno 1599. Ende is na ghedruct. (Met vignet op den titel,) Tot Aemstelredam, by Pieter Gevaertsz. 1599. in-4^, 8 blz.
1112 Prophetie Jacobi Brocardi . . . ., door hem over veel Jaren ghepro- pheteere, enz. (Als boven,) Ende is nae ghedruckt ens. in-4°., 8 blz.
= T. 451 ? Andere dmk van het voorgaande.
1113 Een wonderlycke Prophecye van die Nederlanden, oft de 17 Pro- vintien, door eenen hoochgeleerden Paulus Secondus, der vryer Consten Student inder Astronomie, verkondigende van vele won- derlücke dingen die welcke nv in dit Jaer 1599, tot opt Jaer M. ses hondert ende ses, sich toe dragen ende geschieden sal. (Met een portret in honlsneê van Pan lus Secundus op den /lif/.) Eerst tot Hamburch, ende nv ghedruckt tot Amsterdam, by Peeter Ge- vaerts, 1599. in-8^, 8 blz.
1114 De tweede wonderlycke nieuwe Prophecye van de Nederlanden,
door eenen gheleerden Paulus Secundus. Vercondighende van vele
dinghen die welcke nv int jaer 1599. tot opt Jaer M. ses
hondert ende negen , gheschieden sullen. Wederomme ....
vanden Auteur selver seer vermeerdert ende gecorrigeert. den 6.
Julvj. Anno. 99. Hier by een troostelycke vermaninge
Pauli Secundi Grebneri, totde Nederlantsche Gemeenten , die noch onder dat Babylonische Jock zvjn suchtende. Met z\jn eygen hant
1599—1600. GodadieoBtgesprek te Nancy. 221
geschreven int latyn, ende nv int Nederlansche overgheset. Eerst tot Hamburch ffhedateert den G. July, Anno 1599. Ende gedruct tot Deventer, oy Jan Evertsz. Cloppenburch. 1599. Nagedruckt tot Delff, by Bruyn Harmanssz Z.j. in-é*'., 8 blz.
= W. 906.
imo.
Zie ook n". 116, 1087, 1088, 1098, 1109 en 1110.
1114a Antwoorde. Byden Coninck van Vrancryck (aende Gedeputeerde Heeren van Bordeaux namelijck den tweeden President Chesac , ende den Raets-Heeren Gesac , ende Tescure) ghegheven den vierden November 1599. tot Sinte Garmaijn en Thaye. Ghetrouwelyck uyt den Pransoysche . . . vertaelt. {^fpt titdfilooL) Ghedruct (s. n, i\ pi. en V. dr.) » . . 1600. in■4^ , 8 blz.
= P. 726? De hoU. vert. heeft de signatuur A, Alj; daarachter volgt (blz. 5 — 8) met afz. titel het oorspr. Response Dv Roy etc.
1115 T'saemen-sprekinge gehovden te Nancy, tusschen eenen Docteur der Jesuiten ende eenen Capuchiner Monic aen d'eene, ende twee Dienaeren des Goddelijcken Woorts aen d'ander syde. Inde tegen- woordicheyt van de Sustor des Coninex van Vrancryck, enz. In de Francoysche spraeke beschreven door Jaques Couet van Parys , . . . . Hier is noch by-gevoecht Een waerachtich verhael vande T'saemenspre-kinghe ghehouden te Fontainebleau den vierden dach in Meye Anno 1600. tusschen Philips de Momay Heere van Plessis , ende Jacques Bisschop van Eureux, in de tegenwoordicheyt des Coninex van Vrancrijck. Tot Deventer. By Jan Eversz. Cloppen- borch , . . . Anno. 1600. in-8^ , (XE) en 204 blz.
Voor het eerste vergelijke men n''. 1088. Over het tweede gesprek zie men : Benoit, HUI, der Reformatie in Frankrijk y /, *212 r.r. De voorrede van den ver- taler is onderteekend W,R, d. i. W. Baudart.
1116 Warachtighe Verclariiighe , in wat manieren de dry Ambassadeurs des Coninex van Barbaryen by hare Ma. van Enghelandt zijn ghecomen, ende audiëntie hebben verkreghen. enz. {^fet titvlvigtiet.) Ghedruckt {z. n. v. pL en v. dr.) in M.CCCCCG. in-S"*. , 8 blz.
Na een kort woord van den uitgever volgt hier een brief van den Ned. gezant bU het Engelsche hof. de Caron , aan de Staten Generaal. De brief is ged. : Van Clappam den 23. Augusli Anno 1600. ouden stijl. B]) Bor , IV, 659 en 660
1117 Vvaerachtich verhael van het gruwelyck verraedt twelck voorghe- nomen is gheweest teghen den Coninck van Schotlandt, door den Grave van Gaurie met syne medehulpers , den 5. Augusti 1600. Wt den Pran9oysche in onse Nederlandtsche ïale ouergheset. {Met
222 Tocht van van der Does. 1600.
titelvignet.) Ghedruct tot Del£F, by Jacob Comelisz Vennecool, ... Z. ;. m-4°. , 8 bk.
Dit verhaal is door Bor gevolgd, IV. 662 — 664. Vcrgel. van Meteren op het eind van het 22e Boek. VIL 444 volg. (W. 930.)
1118 libellvs ad vni versos et singylos senatores primarios regni Poloniae de Statu Templorum Pruteniconira exhibitus a Proconsulibus et Consulibus civitatis Gedanensis. (Mot titelvigtiet.) Hagae-Comitis , Ex o£Bcina Alberti Henrici. do. lo. c. in-4°. , 12 bk.
1119 Copie Van tVhene dVelck aenden Generale Staten, tot Bruyssel vertooght is gheweest den xxviy. April 1600. Mitsgaders De middelen om te comen tot eenen goeden Peys , . . . Vertooght vanden Staten Generael van Braband , V laenderen , etc. Aen hare Hoogh-heden. {Met het ivapeti van Middelburg op den tüel.) Tot Middelbvrgh. Voor Baernaerdt Langhenes, Anno M.VIc. in-4°. , 8 blz.
BQ Van Meteren, VU, 22e B. blz. QSSv.v. en 360 f. t'.; Gachard, Actes des Ètatt Géné- raux de 1600. Zie van Deventer, Gedenkstukken van Oldenbam. II. blz. 286 — 89. (W. 914.)
1120 Copie Van tghene dwelck aenden Generale Staten , tot Brussel vertooght is gevreest den xxviy. April. 1600. Midtsgaders De mid- delen om te comen tot eenen goeden Peys , . . . Vertooght vanden Staten Generael van Brabandt, Vlaenderen, etc. Aen nare Hoog- heden. (Met titelvignet.) t' Amsterdam , By Herman de Buck , inde Mol-steegh, Nae de Copye ghedruckt tot Middelburgh, voor Baernaerdt Langenes. Z. j. in-4°. , 8 blz.
Herdruk van het voorgaande stuk (W. 915).
1121 VVaerachtigh verhael vande machtighe Scheeps Armade , toegherust byde . . . Staten Generael . . . , tot af breucke des Koninghs van Spaengien , onder het ghebiet en gheleyde van Joncker Pieter van der Does, als Generael der selver: Wat by den selvighen bestaen
ende uvtghevoert is enz vanden 28 Mey 1599. totden 6. Meert
1600. Alles ghetrouwelick beschreven door Ellert de ionghe , Capi- teyn van d' Artillerie vande voorghemelde Armade. (Met een groote houtsneê op den titel.) t' Amsterdam by Herman de Buck , voor Hans Matthijsz. ... Z, j, in-4°. , 24 blz.
Volledig verhaal van den ongelukkigen tocht van van der Does, waarop h|} zelf overleed. In 't kort bjj Bor IV 565 r.r.; Wagenaar, IX. 67 f. Op den titel een groote afbeelding (van 'tadmiraalschip?) en op blz. 22 een kleine plattegrond van het eiland St. Thomas. Vergl. n*. 1106. (T. 463.)
1122 Eeti kaart van de landing van Maiuits te Philippinen en zijn tocfit naar Flaanderen. Be geheele kaart bestant uit 2 stukken. Het hier be^ schrevene is de linker helft. De kaart is vervaardigd door F\. Balthasari F. ,
1600. Slag bO Nieuwpoort 223
blijkens de latijmche opdracht aan de Statefi Gefieraal , die in den linker ffeiiedefi'hoek tjevonden wordt. Bovenaan links een Iwaalfregeliglatijnsch gedicht van Hugo de Groot , waarvan dv eerste regel luidt : „ Flandria , si nondum perysti tota , nee idem." De kaart werd oorspr, met holL bijschrift gedrukt in 1603. Op onze kaart leest men onder het gedicht van de Groot Henricus Hondius excudit. 1616. Na den dood van Balthasar in dat jaar , werd Hondius {te Amsterdam) eigenaar der platen. — Zie: Mr. J. F. Bodel Nyenhuis, Over de Nederlandsche Landmeters en Kaartgraveurs , Floris Ro^lthasar en zijne drie Zonen. in : , Het Instituut" 1845. blz. 320-322 , 339 en 340.
1123 Poinelen ende Artgekelen, die synEx^»®. Graef Mauritz van Nassou gheaccordeert heeft aende Officieren ende Soldaten van het Fort genaemt S. Andries , gelegen inde IJommeler Weert , . . . den viy Mey, Anno 1600. {Met vignet op den tileL) . . . Delft*, by Bruyn Harmannssz Schinckel , . . . Z.j. in-4^. , 4 blz.
= W. 917. By Bor, )V. 614 en 615.
1124 Points et Articles accordez par son Excellence, avx Officiers et Soldats du Fort de St. Andrieu. {Met viqnel op den titel.) A Delf, Par Bruyn Schinckel. 1600. in-4^ , 4 blz.
Fransche uitgaaf van het yoorgaando. T. 4G5 vermeldt een ex. van den zelfden uitgever in 8 blz.
1125 Waerachtich verhael vande stercke belegeringe ende inneminge der machtighe Schantze van S. Andries, ghelegen in Bommeler Weert, gheschiet den 8. May. Anno 1600. {Met hontmeê op den titel.) Ghedruckt nae die Copye uyt Legher in Èommeler-weert. Z. n. v. pi. , V. dr. en z. j. in-S''. , 8 blz.
1126 Sommier verhael Vande seer heerlijcke ende Triumphante Victorie,
die Godt .... verleent heeft ftiauritz van Nassau , inde Bataille
geschiet tusschen Oostende ende Nieupoort by Wilckens Kercke,
den 2. Julg Anno 1600. Met de Missive van credentie vande
Staten Generael. Aende Heeren Staten van Zeelandt. {Met vignet
op den titel.) Middelbvrch, Ghedruckt by Symon Moulert,
M.VI.C. in-8^, 8 blz.
Een der vroegste berichten. De schrijver is nog in het onzekere aangaande het lot van Albertus van Oostenrjjk.
Zie over den slag by Nieupoort: Motley y United Neiherlands, IVill — 49; op blz. 49 worden de voornaamste bronnen opgegeven en Dr. R. Frtun, De slag b^ Pfieuwpoort, in de Bijdragen voor Vad. Gesch., Plieuwe Beeks, V, blz. 66—92. Vergel. n^ 1262.
1127 Copie Des Briefs, geschreuen aende Gecommiteerde Raden vanden Heeren Staten van Hollandt {door Johan van Oldenbamevelt, geil.
224 Slag bO Kieuwpoort. 1600.
2 Juli) ^ Inhoudende hoe Godt belieft heeft een seer groote
victorie te verleenen aen .... Prince Mauritz, .... op den y. July. {Met den holL heuw in (len tuin op den titel.) Ghedruct tot Delff, by Jacob Conielissz. Vennecool, Anno IGOO. Met consent van ni\jn Heeren. in-8°., 8 biz.
„Den brengher dcses''\ schrijft Oldenbarncvelt op blz. 8 „*a/ uwer E, naerder parii- culariteyt verclaren, als sclfs daer by gheweesl zijnde^ ende by sijn Exeell, afghevaer- dieht'\ (T. 468.) Zio dienaangaande T. 469.
1128 Beschryvinghe Vanden Velrftslach ende groote victorie , vercreghen
door Prince Mauriis van Nassou , den //. July 1600 in
Vlaendren. Met de Namen vande Hoofden van qualiteyt die van Vyant gevangen ende doot ghebleuen zyn. {Met hontsneê op deti titel.) Gedruct tot Vtrecht, by Salomon de Roy,.... Anno 1600.
in-4^ , 4 blz.
Waarschijnlijk een der vroegste berichten van den slag, bijeengebracht wt ver- scheyden brieven ende mondelinge rappoorten en ghenomen vvt vertcheyden brieven ende advertentien ; en gedagt uit Oostende den tweeden Julij sesUiienhondert. (W. 919 , waar een andere druk voorkomt.)
1129 Breeder verclaeringhe van tghene dat na de victorie inhetLegher der Heeren Staten vande veroenichde Landen ende binnen Oostende is gheschiet, van den iy. July. Hier zyn noch van nieus byghevoecht vele namen der dooden ende ghevangene. {Met vignet op den titel.) Tot Delf, By Jacob Comelissz Vennecool , . . . . Anno 1600. in-8^, 8 blz.
Inhoud : Blz. 2— 6. Extract wt tekeren Brieft ghesehreuen wt Oostende den üy. Julij zonder vermelding van den naam des schrijvers. Dit is een uittreksel uit een brief van W'tenbogaert ged. 3 Juli. Het extract is te vinden in Fteming*s Beleghe- ringhe van Oostende, 1621. in-A", blz. 4*2 — 45. De brief in zijn geheel biJ Bor^ I\\ 656, v.v. en in de Brieven en Onuitgegeven stukken van Johannes Wtenbogaerty Vilge- geven door H. C. Rogge. {Werken v. h. Utrechtsche Genootschap, Nieuwe Serie n*. 11, blz. 46 — 51). — Blz. 6 en 7 : korte mededeelingeu uit andere brieven. — Blz. 7 en 8 : opgave van gevangenen en gesneuvelden.
1130 Naerder vertellinghe By een Edelman ghedaen in de vergaderinghe van de Eed. Heeren Staten van HoUandt in s' Graven-lage. Van de grooten alagh ende .... victorie .... By de Stadt Nieupoort in
Vlaenderen, op Sondagh den tweeden Jiily 1600. Midtsgaders
De danckseggninghe van zyne Pr. Exeell enz. Hier by ghe-
voecht een Lof-dicht, .... {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. eti v. dr. ioino M.VC {sic). in-4°. , 8 blz.
Met nagenoeg den zelfden titel vinden wij een stuk bg W. 920. Daar wordt echter de drukker genoemd (Herman de Buck te Amsterdam) en de naamyan Albertus van Oostenrijk op de lyst der dooden gevonden. In dit ex. lezen wil (blz. 8): Belanghende de doodt vanden Cardinael, staet noch in twijfel. Waar- schijnlijk is het hier beschreven ex. een latere verbeterde druk.
1600. 81ag by Nieuwpoort. 226
1131 Warachtich verhael Vande heerlicke Victorye , die God...., Giaef
Maurits, etc. den 2. July 1600. verleent heeft, voor Nieupoort ,
Ghedruckt uyt seecker verwittinge van syn Exelentie zelfs. {Met vignet op deti titel en aan hef einde.) Tot Leyden , By Ghristoffel Guyot , . . . . Voor Jan Jansz. Orlers , Anno 1600. in-4°. , 4 blz.
= W. 921. Zie Bor, /K, bli, 651—54 en Van Heyd, blz. 425— 433. Dit verhaal is, biykens het voorwoord, op last van de regeering van Leiden uitgegeven en genomen nit de Naerder vertelUnghe by een Edelman voorkomende by W. 920; zie voorgaand nummer.
1132 Lettre d'vn gentilhomme francois qvi est pres Monseigneur Ie Prince Mavrice av pais bas, a Monseigneur Ie Dvc de Bouillon, sur la bataille donnée pres de Nieuport, entre rArchiduc Albert et leds^ Prince Maurice Ie 2. Juillet, 1600. {Met drukkersmerk op den titel.) Z. n. v. pi. en v. dr. Imprimé en L'an cIo. lo. c. in-4^ , 8 blz.
1133 Missive, Van een frans Edelman Hem houdende by zyne Excel- lentie, waer in de gheheele handelinghe verclaert wort t'gene herwaerts over is ghepasseert t'sedert het overgaen van t'Fort S. Andries, tot den Bloedighen slach ofte Bataille gheschiet by Nieupoort,.... op den tweeden Julg. 1600. Met de L\jste der namen der ghener vander principaelste Heeren die by z\jner Excel- lentie ghevanghen , ende oock die ... . doot ghebleven z\jn.
(Met tilelvigfiet^ Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt Anno , 1600.
in-4°. , 8 blz.
= T. 467. Vertaling van het voorgaande, met verandering aan het einde. Tevens is hier een lyst van gevangenen btfgevoegd.
1134 Translaet Wt eenen Brief geschreven by een Enghelsch Edelman,
inden Legher van sy ne Excell. aen een Enghelsch Heer , hem
houdende in HoUandt : Int welcke .... verkl^rt wort den ghe-
heelen Standt der Bataillen ende groote Victorie , , . . . syne ....
Excell. verleent .... den y July , Anno 1600. {ged. : In Oostende den x^' Julg 1600.; ond4»rteekeml: J. D. Met Iwutsneê op den titel.) Ghedruct int Jaer M.CCCCCC. Z. n. v. pi. en v. dr. in-4°. , 8 blz.
Op blz. 7: Lijste der principaelste Heeren ^ die van des Vyandts xijde ghevanghen ende
doot ghebleven zijn. W. 923. vermeldt een ex. waar aan 't einde het adres is opgegeven nl. : Tot
RoUirdaniy by Jan van Waesberghe,
1135 Lettres d'vn gentilhomme deBrvges, a vng sien amy aBrvxelles, contenant en brief les choses aduenues aux enuirons ladicte Ville , Ie Dimenche second iour de Juillet, 1600. (ged. 18 Juli. Met een drukkersmerk op den titel.) A Brvxelles, Par Rutger Velpius,.... 1600. in-4^ , 12 blz. De sehrQver stelt de zaken zoo gunstig mogeiyk voor den aartshertog voor.
29
226 Slag bg Nienwpoort. 1600.
1136 Warachtich verhael vande battaelgie ende slach ghebevrt omtrint de stadt van Brugge, op Sondacn den tweeden dach van Julius 1600. Soo tselue is gescreuen van eenen Edelman, van Brugge, aen eenen synen goeden vrint tot Bruessel. Tot Brvessel , By Rutgeert Velpius .... 1600. {Mei hei yroole drukkersmerk op de laai- sle blz.) in-8°., 16 blz. HolL uitgave van het voorgaande.
1137 Waerachtigh Verhael vande Batalie ende Slagh ghebeurt ontrent de stadt van Brugghe, op Sondagh den tweeden dagh van Julius 1600. Zoo tselve is ghesenreven van eenen Edelman , van Brugghe , aen eenen zynen goeden vriendt tot Brussel, {ged. 18 Juli. Mei hel wapen van Brabant op deti tileL) Eerst tot Brvssel , By Rutgeert Velpius , . . . . 1600. in-4^ , 8 blz.
Nadruk van het voorgaande. „Met een voorrede van den HollandBchen nadrukker, die dit waeraehtigh verhael erg logenachtig vindt '\ (T. 470).
1138 La Plandre conservee , contenant vn discovrs en forme de lettre. Des desseings et euenementz de T Armee rebelle en TAnuée 1600. A Arres , Chez Robert Mavdhvy. M.D.C. in-8''. , 108 blz.
Dit schrijven is gericht aan A, M. J, D, P, Sr. D. M, liet geeft een verhaal van den slag bQ Nieuwpoort en van hetgeen er onmiddellijk aan voorafging en op volgde. De schrijver, die zich toekent A. D.L. woonde dien slag, waarin hy gewond werd, bg. Hü behoort tot de naaste omgeving van Albertus.
1139 Nassous bedrvjf zeer elaar // (Histoor' sscher wijs:) Geschiedt in 't Gulden jaar // Tot Godesloffenprüs. . . . HoeAlbrecht d'Oosten- r\jck , Den Keyser Adolph broght om t leven : Wat hem vveervoer zelfs desghelijck Door Hertogh Jan , een znnder Neven, 't Werek Albrech^ , en Nassou present , in 't endt V wordt oock hier be- schreven, t' Amsterdam, Voor Hans Matth\jsz. opt Water, inde Pas-caert. 1600. Aan hel einde : t' Amsterdam , by Herman de Buck , inde Mol-steegh Z. j. in-4°. , 20 blz.
Op de keerzijde van den titol een kaart van Vlaanderen. Inhoud : l"*. een vers van 4 achtregelige koepletten : Toi Geesten allerhamU , Goed^jonstigh U Vaderlandt, T.i Tot den heser. Sonets (25 in getal), onderteekend : N. V. V,; 3"*. BerQmd verhaal van den dood van Keyser Adolph; 4°. Nieu Liedt mn Creveceur, het Fort AttdrieSy enz.; 5". Ineamalie aft Jaar^icht (W. 926).
1140 Cantiqve des victoires obtenves par . . . Mavrice de Nassav , . . . . aupres de Nieuport , Ie 2™** de Jmllet , 1600. Ensemble , Vn Sonet a son Excelence , un au Prince Henri .... et un autre pour la con- clusion de ce Gantique. Le tout Par J. Covtereels, d'Anvers. (Met vignet op den titel en op blz. 18.) A Middelbourg, GhezRichard Schilders , , . . . 1600. in-4°. , 20 blz. Zie over den vervaardiger: Foppens ^ Bibl, Belg. Il f p. 621; A. /. v.d» Aa j Nieuw ...
1600. Slag bg Nieuwpoort 227
Woordenboek van Nederi, Dichters ^ II, 26; A, /. v.d, Aa^ Biographiteh woordenboek lU. 245. In geen dezer irerken wordt Tan dit gedicht melding gemaakt.
1141 Een Christelick Lof-verhael Van den Treffelicken veldtslagh Die sijne Princelicke Excellentie Den 2. July 1600. In Vlaenderen heeft ffhewonnen. Beschreven Door Jacobvm Viverium, van Gendt. ii/ip( zinnelweldige houtsneê op den titel,) Gedruckt tot Leyden , By Christoffel Guyot : in Salomons Tempel. 1600. in-4^. , 16 blz.
De opdracht aan de Nederlandtsehe Jeughet is ged. Leyden den 27. Julij Een Duytt set BonderL Het gedicht bestaat uit 88 koepletten. Aangaande den Bchrtjver zie men n". 1048 noot. W. 925 vermeldt hetzelfde stak) maar daar leest men achter Guyot nog de woorden : voor Laurens Jaeobsz.
1142 Gods handt , oft overwinninghe . . . tusschen Nieupoort end' Oostende in Vlaendren , Deur 't beleyt van .... Mavrits van Nassaw , etc. verkreghen. Op den tweeden Hoymaents dagh,intjaer 1600. Midts- cBders Lof van Graef Maurits, Öenrick Frederick . . . , Graef Ernst , Graef Lodowyck, Fransoys Veer ende Gendt. {Met eeii zinnebeeldige koper-gravure op den titel,) t' Amsterdam , by Herman de Buck , inde Mol-steegh. z, j. in-4**. , 8 blz.
Het gedicht bestaat uit 15 veertienregelige koepletten en een Lofdicht,
1143 Oratio panegjrrica , qva generatim fortissimi Principis Mavritii , . . . laudes , speciatim vero conflictus prope Neoportum pertractatur. Recitata publicè in Athenaeo Luffdunensi Batauo, a Nicolao Kinschoto Delphio, 9. Septembris, Anno 1600. (Met het wapen van Oranje-Nassau op den titel.) Hagae-Comitis , Ex omcina Alberti Henrici , CIO. lü. C. in-4^ , 68 blz.
Op de Oratio volgen blz. 39 — 54 naamlijsten van de aanvoerders der beide legers , en van de gesneuvelden en gevangenen. Daarachter (blz. 55—67), in het Dnitsch en Latyn , een verhaal van den Franciskaner monnik Wemer van Saulheim (omstreeks 1304): hoe Keizer Adolf van Nassau door Albrecht van Oostenrük verslagen werd (2 Juljj 1298). Zie de Oratio bl».. 26. Vergl. Van Meteren, Vlle D, 22e B, blz, 403.; Van Keyd , blz, 342. De laatste blz. bevat een Lat. lofdicht van H, de Groot op den jeugdigen redenaar (W. 927).
1144 Dialogisme avqvel sont entreparliers rEmnire , la France, FEspagne, 1' Vnion des Estats dn Paysbas, Rome, Bonne Raison, Le Herault, et Ie Philosophe Juge. Contenant succinctementTEstat d'AUemagne, de France , d'Espagne , des Provinces vnies des Pays bas , et du Siege Romain, depuis le commencement des guerres pour la religion iusques a present. Et quelmies Sonets a TÈifante d'Espagne, et antres : avec un Cantique d action de grace , ponr la victoire ob-
tenue des Espagnols , le second de Juillet, 1600. (Met tilehignet.)
Z. ff. V. pi. en V. dr. L'an 1600. in-4°. , (IV) en 84 blz.
Geheel in verzen. De dichter, die zich L.P, noemt, draagt z0n werk op aan
228 Slag by Nieawpoort. 1600.
Maria van l^assau, Qravin van Hohenloo, ens. „ma tres honnoree Dame" de peet- tante (marine) van zün doehterlje (T. 471). Door J. F. Le Potit, zie Bibl. Belg. , i. v. L« Petit,
1145 Beduydinghe op de Prophecye PauK Secundus Gribneri , ouer den Veldtslach gheschiet in Vlaenderlandt den 2. July. 1600. Aan het nndv: Eerst ghedruckt tot Hamborch daer paulus secundus woon- achtich is Ende nae Ghedruckt tot Amsteb*edam by Willem Janszoon. Z. j. in-4^ , 8 blz.
Op den titel een groote houtsnêe met zinnebeeldige voorstellingen, waarvan aan de keerzyde de verklaring gevonden wordt.
1146 Een kaart van den tocht van Afanrits naar Ostende^ door F. Muller (Cat. V. Historieprenfcen , l^t*- afl., n°. 1127) aldus beschreven: „Groote kaart van het land tusschen Nieuwpoort en Damme, waarop de togt afgebeeld is. links bovenaan dit inschrift: «Pour- traict du hardi et belliqueux voyage faict oar Son Exc. etc." — Hiernaast regts een klein kaarige van Duinkerken en het omlig- gende land; verder regts: „Breve annotation du Siege d'Ostende;" van onderen regts een negenregelig vers: „Heeft oyt vaeliantheyt Gebleken ," enz. Door Flor Baltasar van Delft , cvm priv. Ordinum Foederatarum Provinciarum Belgii. Breed 54, hoog 41 V» cm. ffr. in-foHo. Uiterst zeldzaam. Deze plaat is waarschijnlijk het regtsoie blad der 2 bladen met Holl. opschrift: „Afbeelding v. d. qrooten tocht in Flaenderen^' met afeonderlyke Holl. beschrijving, die in de Verzameling v. d. Heer Bodel te Leyden berust en vermeld is in diens belangrijk stuk over de kaartenmakers Floris Balthasar in het Tijdschrift: Het Instituut, 1845, blz, 320, onder n^ 16."
1147 Twee kaartjes gemerkt A en B. sameti uitmakende een kaart van den slag bij Nietin^ort efi de slagorden der legers. De kaart geeft een voorstelling van het begin van den slag. Aan de rechter bovenzijde heeft men de zee , 7net de vloot in H verschiet , links en in het midden een cartouche met zes- en tienregelig latijnsch vers van H. Grotius. Zonder n. v. pL of v. graveur oj v. j. 2 bladen in-foUo samen breed 89 , hoog 30 cm.
Zie: Beredeneerde beschrijving van NedcTlandsche Historieplaten door F. Muller. 1*. Afl. n". 1137 en Benige formen van slag h-orden s. , . van de legers der Geünieerde Provinciën enz. door Hcnricus flondius. 1638.
1148 Twee kaartjes gemerkt C en D x^oorsteUende de slagorden der beide legers. Zij komen voor als vervolg op het vorig nummer. Beide hebben een rer- schillend of schrift ^ cur»ie/ gedrukt. Be eerste plaat iC.) heeft: Acies D.D. Ordinum Foederatarum Provinciarum feelgij Ductu Illustriss. Principis Mauiitij Comitis Nass. etc. ; de tweede (B) : Acies Alberti
1600. VeraGhilleDde vlugsdiriAen. 229
Archiducis Aiistriae , aualiter in litore dis]tosita fuit. Z, ti. v. pi. , V. graveur of v. jaar. 2 bladen in-folio , samen breed 41 en hoog 29 cm.
Zie F, Muller a.w. n"*, 1140 en de aangehaalde formen van slagk-orderu (zie vorig nammer).
1149 Hermanni Pvppii, Gvlielmi soons, van Pvppenbach ^ . . . . van
den vvaeren lof Des doorluchtighsten Vorsts , . . . . Mauritii ,
Princen van Orangien , mz Oratie , ofte VVtspraecke aen De
.... Staten Generael. t' Amsterdam, By Herman deBuck, z,j,
in-4°., 52 blz.
= W. 928
1150 Copye van sekeren Brief, gheschreven uyt Vlissingen, Inhoudende Een cort verhael vande Tsamensprekinge die daer gheweest is tusschen Franciscus de Memlosza, Admirante van Arragon, ende Abraham vander Myl, Predicant tot Vlissinghen. {Mrl litrlvifjnel.) Tot Gorchvm , Voor Willem van Asperen , . . . . Anno XVIc.
in-8°., 8 blz.
Theologisch twistgesprek.
1151 Specificatie Vande puncten ende Artgckelen , die de Generale Sttiten goet ghevonden hebben, ende hare Hoocheden bidden te willen volbrengen, omme het gheaccordeerde van hunne nieuwe middelen te doen valideren, {qed. 14 Ort.) Mitsgaders: De Antwoorde van hare Hoocheden .... {ged, 31 Oct, Met titelvignet,) Middelbvrgh , By Symon Jansz. Anno 1(>01. in-4°., 12 blz.
Bö Bor, IV j blj. 476—9. (W. 933).
1152 Warachtig Verhael van het Romeynsch feyt , twelc die vande Swarte Galeye van Dordrecht aengerecht hebben voor de stat van Ant- werpen , alwaer sy den Admiraels Schip gehaelt hebben , met noch seuen andere schepen, al te samen ghemonteert zynde met ghe- schut, dwelck geschiet is tusschen den 29. ende 30. Nouember, Anno 1600. {Met titel vignet.) .,. . Dordrecht, By Peeter Verhaghen, .... 3.j. in-8^, 8 blz.
Zie over het hier bedoelde wapenfeit Bor, l\\ 665.
1153 Beclach ende Doleancie van den Pays, yegens die XVIL Prouin- cien van het Nederlandt. Met ver/ouck van rappel van haeren onrechtuerdighen ban, ende ghedoochsaemheyt van haer weder- compste binnen de selue Landen. {Met titelvignet.) Tot Brvessel, By Kutgeert Velpius , lüOO. Met Priuil. De Busschere.
in-8°. , 24 blz.
Achter den titel volgt een gravure den vrede voorstellende. — De Pays geeft de 17 provinciën den raad vrede te maken.
230 yerMMlende vlugsohrUlen. 1600—1601.
1154 Philomela Belgica, Qiiae Dei opera et judicia , et quae ad
certam pacem consequendam &cienda, et fugienda sint, alta et Bonorayocedecantat, quae omnia diliff enter et accurate conscripta, et jam in locem emissa sunt. Ab Harmanno Bennechero. Franekerae , Ex Officina Gerardvs Ketelivs .... Anno cIo. viC.
in-8^ , 24 blz.
Onder op den titel is geschreven : „ Uluttrissimo ac potentiuimo Domino , Domino Henrico Frederieo^ nato Principi Auraico et caet. Domino suo clemmlissimOy autor summae obseruantiae ergo miUU.'' Zie over den schrijver v. d, Aa, Biogr, Woorden- boek, X, 83, waar ook de werlcen van den geleerden, maar wispelturigen schrtjver worden opgenoemd. Daar komt echter dit stuk onder zyn werken niet voor.
1155 Den vredsamen Hollander Inhoudende een waerschouvvinghe aen de geune die noch in vvaepen syn. {Mpt vUjnet op den titel,) Z, n. V. pL en V. dr, Gedruckt int Jaer 1600. in-8^, , 48 blz.
De schrijver is f,eenigh Edelman y die eer hij f hooft tol den stormhoet heeft gheuoechl ^ den neute te vorefi inde goede boeeken hadde ghesteken^ Iiy raadt den Nederlanders om hanne weerspannigheid tegen hun rechtmatige souvereinen te laten varen.
1156 Claeg-dicht Over de doot vanden .... Heere Philips Mamix Heere van St. Aldeffonde. By maniere van tsamensprekinghe ghemaeckt by Marcvs Zverivs. {Met titelvignet,) Ghedruckt tot Leyden, by Christoffel Guyot : Voor Laurens «Jacoonz. , . . . . Anno 1600.
in-4^ , 8 blz.
FiUpt van Mamix stierf te Leiden den 15 Dec. 1598.
1157 Apologia. ofte Verantwoordinghe op 't Decreet der .... Staten der vereemchde Nederlanden , gedecreteert tegens Christophorum Osto- rodum en Andream Voidovium, den achsten Septembris Anno 1598. Door den selvigen Christophorum Ostorodum ende Andream Voidovium gheschreven in 't jaer.... 1599. in Augusto. Maer in 't licht gegeven ende ghedruckt tot Rakaw In Polen. In ... . 1600. in Februario. in-4°. , (II) en 38 blz.
De beide genoemde personen , uit Polen gekomen, waren door de Staten veroor- deeld om de Nederlanden te verlaten, en hunne boeken om verbrand te worden, daar, volgens het oordeel der Leidsche theologische faculteit die boeken „bevonden rijn gemondieh over een te amen mer (sic) de Twcxsche leere loochende de Godheyt Chritti Godes Soone ende vanden heylighen Gheest;" YgL Bor, /K, 496 en Brandt , Historie der Reformatie, l, 840.
1001.
1158 Warachtigh verhaal van tgene datter ghebeurt is in Ingelant bin- nen Londen, nopende den aenslach vande Grauen van Essex, Rutland ende Southamton, met haerlieder adherenten, tegen de
16C1 OebearteniMen in Engeland en DuHschland. 231
Coningiiule : Ende hoe zy gheuanghen syn gheweest, ende gheleyt inden Toren offc geuangenhuys van Londen, By maniere van Plac- caet. {ged, 9 Febr. Met drukkermerk op dm titel.) TOT BRVESSEL, By Rutgeert Velpius , 1601. in-8^. , 8 blz.
Zie: W, Camden, History of EUtabeth, pg. 542. In dit ex. is een portret geplakt van : Roberi Grave van Essex enz.
1159 Bescluyvinghe van die Heerlycke victorie, die.... vercreghen hebben die Heeren D. George Basta , ende Michael Wayda . teghen Sigismondus Bathori den Transsyluaen , . . . . den derden Augusti , 1001. {Op den titel en aan hvl einde ee^i vigtiet,) Tot Brvessel. By Rutgeert Velpius,.... 1601. in-8^, 8 blz.
Achter den titel is ingeplakt een portret van Sigvsmvndei Baiorevs, D, G, TratisU. Dox. Dit geschrift betreft den Hlag by Gorosilö, Vgl. Maildthj Gesehkhle der Magyaren, IV, 167; Ür, Fr, Schuier ron Libloy ^ Aus der Turken-^ imd Jesuitenseii vor und noch dem Jahre 1600.
1160 Historie ende vvarachtich verhael ende bescryuinghe van het ge-
luckich inne nemen der Ötadt Stoelweissemburch ,
nu ... . wederom ghecomen onder de Heerschappye der Keyserlycker Majesteyt, den twintichsten September, 1601. Ouergheset wt het Hoochduyts in Nederlants. Tot Èrvessel , By Rutgeert Velpius , . . . 1001. Naer de Copye ghedruckt tot Praghen. in-8**., 16 blz.
Op den titel en op de laatste 2 blz. bevinden zich vignetten. Blz. 14 bevat een fi'aaie houtgravure. Aan het einde der beschrtjving leest men : Ghescreuen wt het velt legher den xxj, Septembris 1601.
1161 Nyen Jaer Voor die van HoUant, etc. Dienende voor Antwoorde op zekere ReflFereyn, onder naem van eenen droom aldaer vuyt- ghegeuen, ende met verscheiden schimpige figueren jreprint tot Amsterdam , nopende de geschiedenisse van Nyeupoort. Eensament- lyck een corte antwoorde op zekere valssche historie, den Paters vanden Jesuiten naegheschreuen. {Met titelvignet.) Ghedruct tot Louen by Jan Maes , M.D.CI. in-4^. , 20 blz.
Vry gematigd tegenschrift in den vorm van een referein in 27 koepletten , waarin zeer op den vrede wordt aangedrongen. Daarachter een antwoord, mede op r|jm, op een onwaarschHnlUke Jeznïetenhifltorie in Holland rondgevent Het voorbericht is ged. den 2 Jan. 1601 (T. 474).
1162 Een plaat door deii^ heer F. Muller (Beredeneerde Beschrijving van Ned. Historieplaten. Afl. 1 N°. 1160) aldus beschrevefi : „Afbeelding van den Walvisch (mannel\jk) den 13 Jan. met een hevigen storm by Beverwijk op het strand geworpen, lang 60, hoog 14 voet , enz. Op den voorgrond Graaf Ernst v. Nassau; de schilder met een papier in de hand waarop zijn naam en zijne teekening, voorts eene menigte toeschouwers ; in het verschiet links , de zee : regts het strand ,
232 Veroyering van Rynberck. 1601.
geheel bedekt met wagens en toestroomende menschen. Boven in de plaat de kop v. den visch v. twee kanten gezien, daartusschen eene Lat. opdragt aan Graaf Ernst door J. Saenredam, en de verduisterde zon en maan ; daaronder de afbeelding eener aard- beving en de dood die een pylopde Amsterdamsche maagd schiet, die daardoor uit den hemel valt , — alles zinspelend op de verschrikke- lijke gebeurtenissen welke men uit de komst van dit zeemonster duchtte. — van ond. een 32 reg. Lat. vers in 8 kol. door F. Scre- veUus. — "
Op ons ex. lezen wy: Joannes Saenredam inue, et tculptor An.^ 1602. Dit is dus een vroegen; uitgaaf. Zie MuUer, Supplement, n^ 1160.
1163 Confessie Dat is: Bekentenisse ghedaen by Jacob spensis geboren van Antwerpen : Inhoudende tverradigh feyt twelc hy met sijne Complicen voorghenomen hadde, op ende tegens de stadt Geer- truydenberghe , ende andere omliggnende plaetsen Mitsgaders de gheuolghde Sententie ouer hem ghegheuen tot Geertruydenberghe den xviy. July 1601. Tot Delf by Jan Andriesz, .... Z. j,
in-4^ , 8 blz.
Geschreven copie uit dien tyd.
1164 Warachtighe Nieuwe tydinghe van het ver-overen der Stadt Rhyn- berck volghende het accoort welck zijn Excellentie den Gouverneur
mz heeft gegunt ende gheaccorileert. Den XXX<^". Julij. Anno
1601. (Mei viqnel op den titel,) Middelbvrch , By Richard Schilders, ....1601. * in-4°.,4blz.
Van Meteren (i»-80.) K///, 47 p.v.
1165 Seecker victorie van dat veroveren ende innemen der starcke Stadt Ilijn-berck , . . . . opten 30. Julij. overgeven. Met oock alle de ghe- leghentheyt van het gheheel Belegh van het begin totten eynde toe.
{Met titelvUjnet.) t'Amstelredam , by Willem Janszoon
Anno 1601. in-8^. 8 blz.
1166 A True Report of all the proceedinges of Grave Mavris beforethe Towne of Bercke : With all the accidentes that happened in the besiedge of the same, since the. 12. day of June last. 1601. and lastly , the yeelding vp oi the Towne on the 30. of July foUowing , with the conditions agreed vpon betweeiie his Excellencie and the Gouernour of the Towne. Translated out of the Dutch Coppie
Erinted at Amsterdam. (Met hontmèe op den titel,) Imprinted at london for William Jones, .... 1601. in-4°. , 20 blz.
1167 Den Spieghel Van de Spaensche Tyrannie : Waer by ghevoeght is Eene vreughdighe vieringhe Over het veroveren Van de Stede
1601. Venchillende vlagschriften. 283
Ryn-berck : Cortelöck in dichte ghestelt Van J a c o b u s
Viverius, Medecyu. Aen den Achtbaeren Raedt Ende Burgherie van Amstelredam. t'Amsielredam by Herman de Buck , Voor Lanrens Jacobsz, Anno 1601. in-4^, 24blz.
= T. 481. Het eerate gedicht telt 47 en niet zooals bQ T. 481 gevonden wordt 67 twaalfregelige koepletten, De fout by T. is daaraan toe te Bchrijven, dat van koepiet XLI af, de schryfwyze oi^juist is en steeda LX in plaats van XL wordt gevonden. Het tweede gedicht telt 13 twaalfregelige koepletten. De opdracht aan Den Achtbaeren Raedt , Ende Burgherie van Amstelredam is ged. 24 Juli. Over den schryver zie men n°. 1048 noot.
1168 Balade op de belegeringhe Ende verlossinghe yande Stadt van t'sHertogen-bossche. (Nov. 1601) .... Naer die Copye ghedruckt t's Hertogen-bossche , by Jan Scheflfer, Anno: 1601. Met consent.
in-8^ , 8 blz.
Het gedicht bestaat uit 17 elf-regelige koepletten en is geteekend : Pott nubila Pkoebus (devies van Jean Buyesiüs?),
1169 Harangve descripte av livre doré de Mare Avrele emperevr, d'vn paysant des rivages dv Danvbe appelle Milene, laqvelle il fit en plain senat dans Rome, remonstrant les grandes exactions et tirannies que les Censeurs Romains faisoyent en son Pays. Ceste tirannie Romaine est vn vray miroir pour representer a nos yeux, la cruaute des Espagnols, d'aiyourd'huy , pms. . . . Novvellement mis en vers Par Gabriel Fourmennois Tournisien. A Vtrecht, Par Salomon de Roy , 1601. in-4°. , 40 blz.
De opdracht aan Measeignevrs de conseil d'estat des Provinees unies des Pais-^tas is ged. : Mars 22. in. 1601. Aan de Harani,ve gaan eenige kortere gedichten vooraf.
1170 Verhael Van eenen Tsamen-sprekinge , gehouden tusschen een Courtisan oft Houelinck ende een Borgere, nopende den tegen- woirdighen staet van Nederlant. {Op den titel een vignet,) Gedruct totLouen by Jan Maes, Gesworen Öoeckprinter, Int Jaer M.D.CJ.
in-4°., 16 blz.
De ^Houelinck" tracht de klachten van den „Burger'^ over het verval der zuide- lijke Nederlanden en den druk der belastingen aldaar te wederleggen. (W. 939.) Uet Verhael is voorzien van dekerkeli)kegoedkenringgedagteekeDd9 Jan. 1601.
1171 EPArAAiON , sev dialogismvs dvorvm , diversimode de statv hvivs temporis loqventivm : . . . . D. Ordinibvs Hollandiae et West-Prisiae , dictvs , dicatvs. {Met drukk(>r»vierk,) Lugduni Batavorum , Ex Officina Johannis Patii. Anno cIo. Ia. ex. in-4°., 16 blz.
Op den Dialogismvs volgen nog eenige kleinere gedich^es waarvan het laatste geteekend is: Am, And. Pagius, Batavo-Üelphius,
1172 Tsamenspreeckinghe van drie persoonen, over het regireus Placcaet
30
234 Kerkeigke zaken. 1601.
van Groninghen , ffhecondicht den 7. September , oude 8t\jl. Anno sesthien-hondert ende een. Hollander. Emoder. Ghereformeert. Door welcke tsamensprekinge naecktelick verthoont wort, dat die van Groningen doort selfde soecken nieuwe conscienciis dwangh in te voeren , ens. Z. n. v. pi. en v. dr, Ghedruckt . . . . , M. irjG. I.
in-4^, 52 blz.
Het plakkaat van 7 Sept was hoofdzakelijk tegen de Doopsgezinden gericht , wie het prediken en b^aard doopen {wederthopen) verboden werd. Van hen gaat bovenst. Tsamenspreeckinghe uit, waarin ook het plakkaat zelf is opge- nomen. Zie: Brandt, HUL der Reformatie, IL 16; Twisck, Ckroniiek van den Onder- gangh der Tyrannen, II. 1639 v.v, In het Anttpoort op dit stuk (n°. 1601—1602) woirdt Jan Claessen Rolwaghen voor den halven autheur gehouden; ztjn helper was den tegenstander onbekend; hi) is misschien Jacob Pielerts Vermeulen, wien Twuck als medeschrijver van het Tegenbericht vermeldt Ygl. T. 613. (T. 482.).
1173 Tsamenspreeckinghe van diy Persoonen, etiz. Compresser herdruk of nadruk van hetzelfde stuk met veranderintjeti in de spelling. in-4°. , 40 blz.
1174 Morghenwecker Dat is eene tsamen-sprekinge tusschen een Yrem- delinck , ende twee van Geulen waer van d'een een Ingbeseten ende d'ander een Borgher was, mitsgaders oock een goede Gatho- l^jcke vander selver stede. (Met vignet op den titel en aan het einde.) Z. n. V. pi. en v. dr. Anno 1601. in-4°., 24 blz.
De Borgher klaagt het gemeentebestuur aan van schending der privilegiën der stad door de maatregelen die genomen worden om de Protestanten te onder- drukken. De goede Catholycke tracht die maatregelen te verdedigen.
1175 De Bekeeringe ende wederroepinghe , die Lovvys du Bois van Ryssel, (eertyts Priester ende Predicker van S. Pranciscus Orden binnen Duynkerckej openbaerliek binnen Leyden gedaen heeft den 3. Juny Anno 1601. op eenen Sondach na de Predicatie. Wt de Pran9oy8che . . . tale . . . overgheset. {Met titelvignet.) Tot Amsterdam , Voor Laurens Jacobsz. Z. n. v. dr. Anno 1601. in-4*'. , 16 blz.
Met opdracht van du Bois aan de Fransche Ilerv. Gemeente te Middelburg, ged. 14 Junif. (T. 478, waar geen adres op den titel voorkomt.)
1176 Warachtich verhael van de clocke van Viliglia , een stadt gheleghen int Goninckryck van Arragon in Spaignien. Hoe dickmael de selue in dit Jaer 1601. van selffs , . . . gneluyt heeft. Ouergeset wt het Italiaens in nederduyts. {Met vignet op den titel.) Tot Brvessel. By
.Butgeert Velpius, 1601. Naer een copye autentyck ghedruclrt
binnen Boomen met permissie. in-8°. , 16 blz.
Op blz. 13 een houtgravure, St. Nicolaas voorstellende. Ook de blz. 14 en 15 bevatten houtsneden. Op blz. 16 vindt men een vignet, dat veel gevonden wordt op de drukken van R. Velpius. Tusschen blz. 6 en 7 is een kaartje Inge- plakt van Georgiut Hoefnagle^ een gezicht op de stad Vegelia voorstellende.
1601-1602. Gebeurtenissen in het buitenland. 885
1177 Corte ende waerachtighe beschr^juinge yan eenen Jode , Ghenaemt: Asvervs Die by de Ëruyainghe Clinsti gheweest is , oock cruyst hem , cruyst hem heeft helpen roepen , ende voor Barrabas (sic) ghebeden .... ende ... tot Hamburgh ghecomen , Int Jaer xy. C. xdx. in Decemoer. enz. . . . Eerst Ghedruckt tot Bautzen , daer na tot Sleswicht , by Niclaes Waghenaer , 1601. in-4°. , 8 blz.
Hier wordt verhaald hoe Ahasvera» in genoemd jaar in Hamburg verscheen en zQn gespreid met Paulus van Eytsen^,.,. Bisschop van Slesuwich, (Zie: Herzog, Heal-Eneyclopaediej 2te Aufl. T//, 281.)
1178 Nieus uyt Engelandt oft Een vermaekelick Proces Tusschen Fluweele-Broeck ende Laken-Broeck. Waer in yerhaldt werdt het misbruyck van de meeste deel der Menschen, Gheschreven int Engelsch door Robert Greene, ende nu int Neder-landsch over-
Sheset. {Met hoiUsneê op defi titel,) Tot Leyden By Thomas Basson , LD.CL in-4^ , (II) en 38 bk.
De voorrede is geteeliend: Kent u selven. Verg. n°. 4662.
1602.
Zie ook n^ 1162.
1179 Warachtich verhael vanden verraderKcken aenslach, door langhen voor-dachten raet vanden Hertoch van Savoyen, teghen de Stadt Geneve te wereke gheleyt, op den xxij<?" Decembris 1602. ende hoe de abnachtige God de selve bewaert heeft. {Met titelvupiet.) In s'Graven-Haghe; By Aelbrecht Heyndricsz 1603. in-4°. , 8 bk.
Zie: van Meteren, VIII, 2SAv,v. (T. 507) en Philippson, Heinrich IV und Philips IIL, I (Berlin, 1870), 264—264.
1180 Embleme contre les ambitievz. A Paris, Ghez Jacques Grant- home, z.j. een blad, in-foP.
Een kopergravure waaronder men een 14-regeIig Sonet leest, geteekend: Nemo ante obitvm foelix. Het schijnt te zien op de samenzwering en den dood van den marechal de Biron, Zie: Martin, Histoire de France, X, pg. 504—518. Voorde bronnen waaruit deze samenzwering het best gekend wordt, zie men Philippson, Heinrich IV und Phüipp III, L 877-393.
1181 Een warachtich Verhael, hoe de Vlote van hare Majesteyt
van Enghelandt verovert heeft een Caracque , wesende een van des Conincks van Spaengien rycke Oost-Indien varende Schepen , p^oot zy'nde seven hondert ende vyffcich Lasten. Wt Enghelsche in Niederlantsche Tale overgheset. Hier is noch byghevoecht in vrat manieren de Zeelandtsche Oost-Indien varende Schepen ooc een dierghel\jcke Caracque hebben ghenomen. {Met titelvignet,) .... Delff , by Jacob Oomelissz Vennecool. 1602. in-8°. , 8 blz.
Zie: van Meteren, (inS^,) VIII, 122, 123 en 133 r.v.; Motley, United Netherlands, IV, 110 en 114.
236 Geloofsdwang in Groningen. 1602.
1182 Copye eens Briefs ende Commissie, des Conincx van Spaeignien Phifippus den Derden , ffhesonden aenden Viceroy van Portugael , van date den twintichsten Jun\j deses Jaers , 1602. Waer in scherpeljjck verboden wordt de Schipvaert ende Ooopmans-handelinge van die van HoIIandt, Zeelandt, ende Enghelandt, etc. met die voorsz
Landen van Spaignen ende Portugael uyt den Spaenschen
overgheset in onse Nederlandtsche tale. [Mot lilelvigfiel.) Ghedruct (s. w. V. pi. en V. dr.) int Jaer , 1602. in-4°., 8 blz.
PUkkaat van Filips III van 20 Juni en begeleidend schrijven van Bon Chrisloual de Moura , Marquis van Casiel Rodrigo . . . Vice^Roy . . . van Portugal ged. 18 Aug.
1183 Tsamenspreeckinghe van drie Persoonen , over het regireus Placcaet van Groninghen , ghekondicht den 7. September , oude stjjl. Anno
Sesthien-hondert ende een. enz Opt nieuwe ouersien ende
verbetert van sekeren Erraten, door versuymenis des Druckers, int voorgaende Exemplaer gevonden. {Met klein titelvignet.) Z. n. v.
pi. en V. dr. Ghedruckt in , M.vjC.II. in-4°. , 56 blz.
Herdruk van n^ 1172 (T. 484).
1184 Aenhechtsel Aen t'Boecxken of tsamenspreeckinghe , ouer het Regireus Plackaet van Groninghen, aldaer ghekondicht den 7. September, Ouden Styl. 1601. Ofte Antwoordt, op de Opspraeck by sommighen ghedaen, teghen het Drucken ende Verkoopen des selfdes. Vervatet in een t'Samensprekinghe van drie Persoonen , als Boeckverkooper , Partgdich Ghereformeerde , Ende een Jesuwyt. Z. n. V. pi. en v. dr. Ghedruckt int Jaer .... 1602. in-4°. , 64 blz.
De 8chr||Ter van dit stuk doet zich in een 16-regelig elotdicht kennen, als de bekende Casparut Coelhaei van Collen woonende tot Amsterdam. (T. 485.)
1185 Antwoort Op een Faem-roovende Boeck, het welcke ghenaemt is : Tsamensprekinghe van drye Persoonen , ouer het Regireus Placcaet van Groninghen. Sonder naem des Authoors. Onder verbeteringh' ghestelt.
Door Wünant Kras, wilt dit versinnen, Buyten Jan-roon-poort sult ghy hem vinnen Die dit Werck willen laecken, Die moeten selfs een beter maecken. Z. n. V. pi. en v. dr. Ghedruckt int Jaer . . . , 1602. in-4®. , 6l blz.
Weinig beteekenend tegenachrift van n**. 1172. Hier is o. a. letterlijk met titel en al overgenomen de Confessie van Jan Jacobzoon, gedrukt te Leeuw, by Pauwels Heyneis (zie T. 464) , voorts bet vonnis der Staten van Holland in 1581 over Casp. Coolhaas uitgesproken, en ook het bestreden Placcaet (T. 486).
1186 Gort verhael Van sulckx alsser ghepasseert is so binnen als buyten Oostende, sedert den vy. January 1602. Als wanneer den vyant vier, vyf, oft meer stormen op deseluestadt gedaen heeft. Midts-
1602. Belog van Osiende. 237
gaders. De nanien vande Hoofden de welcke dese stormen tegen de stadt van Oostende , beleedt hebben : Ende de namen vande voorsz. beleeders, dier doot ghebleuen zyn. (MH houlsiwó op den lilcl.) Middelbvrgh , By Symon Moulert , .... 1602. in-8^ , 8 blz.
Het verkoel vermeldt de gebeurtenissen tot 12 Jan. ongeveer.
1187 Extremities Vrging the Lord General Sir Fra. Veare to oflfer the late Anti-parle witn the Arch-duke Albertus. Written by an English Gentleman of very good account from Ostend, to a Worshipfull Gentleman his friend here in England: Imprinted verbatim accor- ding to the originall. With a declaration of the desperate attempt made since, by the sayd Arch-dukes forces, for the winning of the olde Towne. (Met drukkersmerk op deii titel.) At London Printed for Thomas Panier. 1602. in-4°., 22 blz.
1188 tSamen-spreeckinge Ende Beklach op de Belegeringhe der Stadt Oostende. Gedaen by den Conine van Spaengien , den Eertshertoch AlbertuB, d'Infante, den Paus, den outsten Soon van Savoyen. Met de Antwoorde van syn Pr. Ex. Mauritius tot den outsten Sone van Savoyen , aengaende den Peys van het Nederlant. . . . Wt het Fransois Exemplaer ende Dichte in Neerduy tsch overgeset door J. F. B. t'Amstelredam, By Jan Batman Int Jaer 1602. in-4°. , 8 blz.
Het stuk is geteckend : Fedt J. F, B. Spero & Opio. J. F. B. is J. F. Batman. Op aandrang van den koning van Spanje tracht f>en outsten Soon van Savoyen de
Nederlanden te bewegen met Spanje vrede te sluiten, welk voorstel door
Maurits wordt afgeslagen.
1189 A Dialogue and complaint made vpon the siedge of Oastend , made by the King of Spaine , the Archduke , the Infanta , the Pope , the FWnce Morrice , and the eldest sonne of Sauoye. Translated out of French. Also a true discourse of that which is hapned in the same towne of Oastend , from the fourth day of the moneth of February 1602. With certaine newes written towards London , from Italy , Fraunce , Hungary , and other places. {Met titetv qnet) London Printed for Mathew Law. 1602. in-4^, 16 blz.
Engelsche niet berijmde nitgaaf van het vorige. Hieraan is, zooals uit den titel bl^kt, nog het een en ander toegevoegd.
1190 De Belegeringhe van Oostende. een blad in-folio.
Bovenaan een kaartje van Ostende. Onder het wapen der stad vindt men Wil/iel : Petri. Sculp & Exud. (Z.n. v. pi. en z. j.) Rechts van net kaartje ziet men het Spaern Poert met de achterpooten op den wereldbol, gereed om over de wereld te springen, maar daarin tegengehouden door Jehova j terwyi een Balavir hem een schild en degen voorhoudt. Daarboven leest men: Het Spaem Poert wil ouer de Werelt tpringhen, Maer ten kan Oostend' niet dwinghen. Links boven een helm en borsthamas met den pyibundel en de wapens van Ostende en
238 MiBsWe yan de Staten van Holland en geschriften daaroTer. 1608.
OraiUe-Kassau met het bovenschrift: t^ Mannelifck Hert van tPOostendsche Veeren , Sal C Spaens Poert met tehanfT doen afkeeren. Onder deze afbeeldingen bevindt zich een vers van vier 26rege)ige koepletten.
1191 Waerachtich verhael Van tgene wat tuschen den Graue tot Oost- yrieszlandt ende syne Ondersaten van Anno 1594. tot den 6. Junii tegenwordich gepassiert is. Eerstmaels int korte beschreuen door eenen die hem gee£PI; den naeme van Thomas Frantzius . . . Ende Nue nievves wat bestreet ende beprict ende geglassuert, ...Door Peter van der Witz alias Eeck Ballenmaker, .... (Mei titclvigfiet.) Gedruckt door Johann Hendricks alias Langebaerdt B. in die Bibel. Inden Jaere 1602. Z. «. v. dr. (Emhden,) in-4°. , 68 blz.
De schrtfver noemt zich een Hater van den Graue, Het stuk van Franizius by T. 491. De schrijver zegt daarvan : lek het selue letende hebbe geuonden in sommige Punden wai te cort, ende oock in sommige wat geabusert te toesen.
1192 Aende hooch ende vvel-gheboren , . . . Heeren , goede Vrunden , ende Na-ghebueren , de Prelaten , Princen , Graven , Heeren , Edelen ende Steden van Brabant , Vlaenderen , Artois , Henegouwe , enz, . . . Representerende de Staten der Nederlanden onder de Spaensche ofte Eertzhertoghen Regieringhe, mz. Z, n. v, ;)/., v. dr. en z.j.
:i-
in-4°. , 8 blz.
Brief van de Staten van Holland aan de Zuid-Nederlanden tot opwekking om de Aartshertogen weg te jagen en zich met hen te vereenigen , geschr. den 7 Juni 1602. — Bt) van Meteren On-^.), Vlll, 156 v.i;.; Groot Placaetboeck ^ 11 y 10. (T. 492, waar een andere druk voorkomt.)
1193 Aende hooch ende wel-r/eboren , . . . Heeren enz. Ah H voorgaande. Z. n. V. pi. , V. dr. eti z. j. in-4°. , 8 blz.
Andere druk, met de vorige overeenkomstig, behalve in de spelling van eukele wooiden (T. 494).
1194 Aen de hooch ende vvel-geboren , . . . Heeren , etiz. {Als l)oven.) Z. n. V, pi. , V. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
Andere dmk met verschil in spelling. Terwgi bQ de beide vorige nummers de titel 11 regels telde, heeft dit ex. 13 regels. Daarenboven is de titel cursief gedrukt.
1195 Aende fTooch ende wel-gheboren , . . . Heeren enz. {Als boven.) Z. n, V. pi. , t'. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz. Nog andere druk. De titel telt hier 10 regels.
1196 Beantvvoirdinge van zekeren Brieff der Staten van Hollant : den vy. Juny in dit Jaer M.D.CJI. gheschreuen aende Heeren Staten vande ghehoorsame ende ghetrouwe Prouincien van Nederlandt.
1602. MissiTe van de Staten tad Holland en geschriften daarover. 239
Door ^keren liefhebbere des Vaderlants. Z, n. v. fl, m v. dr, {Rulgeert Felpius?) Ghedruckt Int Jaer ons Heeren M.D.C.II. in-8^. , 72 bk.
Niet onbelangryk tegenscbrift van het vorige (T. 496). Op den titel en op bla. 69 en 71 vindt men vignetten.
1197 Domp-hooren der Hollanscher Fackel , Tot blusschinghe des Brandt- briefs ende Missine die onlancks met de volle Mane vut S'Grauen- haghe cfheschoten y vierden. {Met houisneê op den tUel.) Tot Landt-vit , By Golophon van Bacharacn, inde Sterre metten steerte, Int Jaer xvj. hondert, twee. (Te Brussel by R. Felpius of te Leuveti by J. Moes,)
in-4^ , 28 blz.
Gesprek tosschcn Trompette en Tambourein , geheel op r|ini tegen de bovenstaande Missive, no. 1191. (T. 496 waar gelezen wordt: blusschinge.) SchrOver is de Jezaiet Jean David. Zie BibL Betg, uv. waar een uitvoerige beschrijving van dit stuk voorkomt.
1198 Come-fvmee dv falot Hollandois. Seruant d'emouchette au lumignon de la Lettre branscatoire gueres ya (en plaine Lune) arcbalestee de la Haye en HoUande. "^anslatee du Bas-allemand en vulgaire Prancois. . . . {Met houlsneé op den titel.) A Forchamp , Chez Golophon de Bacharach, enseigne de la Gométe, TAn 1602. in-4°. , 36 blz.
Vertaling van het voorgaande btf denzelfden drukker. Op blz. 8 — 6 heeft men het Avant^ropos dv tradvetevr, In het vorige nommer werden aan het einde gevonden: Danckbaerheyt ende Ghebet tot Godt almachtich. Op den 126 Psalm, In de plaats daarvan bevindt zich aan het einde der vertaling een : BeetipUvlation ov reprise dv Tradvtcteur. Auee vne Apostrophe au bon peuple d'HoUande. Zie Bibl, Belg., t. V.
1199 El Patemostro de gli Spagnvoli. Ofte Rhym-gedicht , so in Duvtsch , als Italiaens ; Vervatende t'goe-leven vande Spaignaerden ende hare Gomportementen , ter plaetsen daer sy Meyster zyn. Mitsgaders Los dies mandamientos de losTheatinos. WesendeDe thien öheboden der Jesuiten. Originelick in Spaensch , ende paraphrastice
in Duytschghedicht overgheset (Met drukkersmerk op den titel,)
Tot Imehvysen , By Jan Arentsz Ghaallon , Anno 1602.
in-4^ , 16 blz.
Vooraan een sonnet tot de overheerde Provinciën van den uitgever Chaallon, die de vertaling schUnt gerijmd te hebben. Een Ode achter het RhymgedidU heeft tot onderschrift: ghesongken den 2, Septemb. 1602. (T. 499.)
1200 Translaet van den ban ende placcaet. Vuytghegaen ende ghede- creteert by de Ertzhertogen , . . . Teghens de Ghemuytineerde vant Gasteel van Hoochstraten. (ged. 15 Sept.Met hel wapen der aartshertogen op den titel) Tot Brvessel. By Rutgeert Velpius, ..... M.D.G.II. Met Previlegie. in-4°. , 8 blz.
= T. 500. By Van Meteren, Vlll, 179; Place, van Brabant, II, 821; Motley ,
240 Ban tegen de muiters yan Hoogstraten. 1602.
United Netherlands, IV ^ 99 en 100. Het antwoord van de rebellen vindt men op het jaar 1603, n°. 1231.
1201 Translaet van den ban ende placcaet enz. {Als hoven,) in-4°.,8bls. Andere druk met een ander wapen op den titel.
1202 Translaet van den ban etiz, {Als hovefi,) In s'Graven-Haghe , By
Aelbrecht Heyndricksz Na de Copie ghedruct tot Brussel ,
By Rutgeert Velpius, 1602. Met Privilegie. in-4°. , 8 blz.
Nadruk van het vorige (T. 501).
1203 Translaet van den ban enz. (Als bovefi. Met tüelvignel zonder trapen.) Tot Middelborgh , By Richard Schilders , na de copye gedruct tot Bruessel by Rutgeert Velpius , . . . M.VIc.lI. Met Priuilegie.
in-4^ , 8 blz. Andere nadruk.
1204 Translat dv ban et plaecart decrete par les Archidvcgz noz Princes souuerains , contre les Amutinez du Chasteau de Hooch-Straten. (Met f iet wajmi der aartshertofjen op den titel,) A Bruxelles , Chez Kutger Velpius,... M.D.C.II. Auec ordonnance de la Court.
in-4°., 8 blz.
Fransche uitgave van n°. 1200.
1205 Lofsang over de Victorie die Godt Syn Excelentie ghegeven
heeft int veroveren der stadt Grave , op de wijse : Den tydt is
hier, dat men, etc. Onderaan Ghednict tot Leyden, by Jan Theunisz ^.j. een blad, in-foR
Gedicht in twee kolommen gedrukt.
1206 Ample ende waerachtige beschryvinghe , waerinne verhaelt wort . . . , in wat manieren de ses groote Galleyen (ghesonden wt Spaen-
S'en na de Nederlanden) zynvergaen, overvallen, ende ghestrant , oe deselue ghenaemt zijn gheweest, Wat Overste ende Bevelheb- bers daer over waren , eftz.... Alles beschrexen (sic) opt Schip van Capiteyn Gerrit Evertsz,... den vy. Octoberl602. {Met eett houtsnee [oorlogschip] op den titel,) Ghedruckt tot Delff, by Jacob Comelisz Vennecool. Z,j, in-4°. , 4 blz.
Zie: Motley, United Nelkerlands^ IV, 114—116.
1207 Francisci Gomari Oratio fvnebris, in Obitum . . . celeberrimi viri , D. Francisci Junii Theologi eximy , . . . Habita a fiinere , . . . . die VII. Kal. Novembris (26 Oct.), Anno cIo. lo. c.II {Met
1602—1603. Brand te Edam. 241
drukkersmerk op den titel.) Lugduni Batavomm , Ex Typographeio Christophori (ruyotii, cIo. Ij. c.n. iii-4°. , 36 blz.
De hoogleeraar F. Jmius (du Jon) overleed den 23 Oct. 1602. Achter de igkrede volgen verscheidene latynnche en franscbe gedichten van P, Meruia y Meursius y GomaruSy Bertius , Scaligery GrotiuSj D. HeinsiuSy Du Ptn, de Coignée etc.
1208 Apparaet Toenistinge ende pracht des Paus Clemens de achtste . . . , als hy inden Jaere M.D.XCVIII na Ferrarien reysende , inder selver stadt zijn intreed' dede: Trouwelyck . . . ghetogen wt een seker boec te Komen , Anno 1599. wtgegeven .... onder den titel , Van het alderheylichste lichaem Christi voor te dragen den Pause van Romen, so dicwils als sy reysen. Beschreven door broeder Angelum Roccani, Camertem, Augustinianum , Sacrist des Apostolischen Paleys: Eerstmael te Romen daema te Venetien ghedruckt inde Italiaensche tale , door Girolanum Portum , Anno 1598. {Met titel- vignet,) In s'Graven-Haghe, By Hillebrant Jacobszoon, Anno 1602.
in-4^, 16 blz.
In eene voorrede van 5 blz. geeft de schrijver aan i4//£'fi... Vorsten der Chrisienkeydt ziJn afkeer van die prachtige toerustingen overvloedig dnidelUk te kennen. (W. 8828 waar gelezen wordt: den Pausen van,.,)
1209 Een seer vremde , miracvleuse , Historie, gheschiedt binnen de
stadt van Edam , gheleghen in Noort-hoUant , den eersten sondach van den Vasten {"M Febr.) , des teghenwoordighen Jaers. 1602. {Met tilelvujnet.) T'Hantwerpen , By Hieronymus Verdussen, 1602.
in-8°., 8 blz.
Verhaal van een brand te Edam, waarbtf de Kath. kerk en 60 hnizen werden vernield.
1608
Zie ook n**. 863 en 1179.
1210 Placcaet Vanden Coninck van Vranckryck Henricus den vierden . . . , ghepubliceert tot Pontaine-bleau , Op den vyfden Novembris . . . 1603. Inhoudende de Impositie van Dertich ten honderde, te be- talen op alle Coopmanschappen ende Manufacturen die wt V ranck- rijck naer Spaengien souden moghen ghevoert worden : Mitsgaders op de Landen staende onder t'ghebiedt der Ertshertoghen. Over- geset uyt den Francoyschen door Richard Schilders, {Met titelvignet.) Middelbvrgh , Ghedruct voor Bemaert Langhenesse , . . . 1603. {gedrukt door H. Schilders.) in-4°. , 8 blz.
Een gelijke impost door den Koning van Spai^e ingesteld (zie T. 516) had dit plakkaat uitgelokt. Zie Van Meteren , K/// , 321 , wiens vermelding , dat die 30 V^ geheven zouden zUn op alle goederen, die uit Spaivjc of Zuid-Nederland in Frankrijk inkwamen, oi^juist schijnt te zijn (T. 624).
31
242 Apologie van Essez. 1608.
1211 Placcaet enz. {ah H voorg,) . . . onder t' ghebie^ der Erts-Jïertoghen. Overg/reset ettz. {Met tilelvignel.) Middelbvrgh , GhedrucA't voor Bemaert Langhenesse , . . . Io03. in-4°. , 4 blz.
Andere druk.
1212 Placcaet Vanden Coninc i7epubliceert efiz. . . . {Met titehngnet.)
s' Graven-Haghe. B\j Hillebrandt Jacobszoon , . . . Anno 1603.
in-8^, 8 blz.
Andere druk.
1213 Apologie oft verantwoordinge Vanden Grave van Essex , teghen de ghene die hem jaloerselick ende ten onrechten schelden als beletter des vredes ende ruste zynes Vaderlandts. Door hemselven beschreven int Jaer 1598. ende uyt het Engelsche exemplaer (Ghe- druct tot London by Eichard Bradocks 1603.) Overgheset by C. C. {Met titelvignet.) Tot Middelbvrgh , Voor Bemaert Laiighenesse , . . . 1603. Z. n. V. dr. {Rich. Sehild^s) in-4^ , 40 bk.
By Bor, IV, 497 v.v. Essex, die zeer tegen den vrede met Spaiye was, had zich de vgandsehap van alle vredelievenden in Engeland op den hals gehaald. Men had hem o. a. ook verweten, dat hjf zich niet de zaken in de Nederlan- den bemoeid had (d. i. dat zijn schoonvader Leiccster hem vooruit had gescho- ven) voor hy nog meerderjarig was, maar de hoofdbeschuldiging was, dat hy alle vredehandeling tegenwerkte, wat hy in zyne Apologie uitvoerig verdedigt (T. 512). De verdediging is opgedragen Aen den Heer Anthoni Bacon. In som- mige exemplaren is de pagineering foutief. Allen hebben op blz. 28 hetcyfer 39, sommigen op de blz. 18 en 19 de cyfers 10 en 11, op de blz. 22 en 23 de cyfers 14 en 15. Toch behooren die exemplaren tot denzelfden druk. Deze fouten zyn waarschyniyk onder het afdrukken verbeterd.
1214 Verclaringhe , Ghedaen by den Raedt ende principale Heeren ende Edelen van Engelant , op de successie vanden machtigen Coninc Jacobus , Coninck van Schotlant , totte Rijcken van llngelandt , Vranckryck ende Yrlandt, by de doodt vande laetst-overledene souveraine Coninginne Elizabeth. {ged. 24 Maart. Met titelvignet.) VVt het Engelsch Exemplaer in Nederduytsch overgheset. Na de Copie Ghedrukt tot Londen , by Robert Bercker , . . . den 24 Mart\j
1602. (1603) In s' Graven-Haghe , By Aelbrecht Heyndricxsz
Anno 1603. in-4^ , 4 blz.
= T. 614. Vgl. Lingard, Histoire d^Anglelerre, IX, 6 en 6. In andere exemplaren van denzelfden druk is de 3 van het jaartal 1603 in een 2 veranderd.
1215 Proclamatie Waermede Jacobvs den sesten , Coninck in Scotlandt , verclaert wort Coninck van Englandt , Vranckryck ende Yrelant : Gedaen tot Londen den xxiinen. Meert Anno 1602. Stijl van Englandt. Wt den Enghelschen ouergheset. {Met titelvignet.) Middelbvrgh , By
1603. Troonsbekimiining y. Jacobns I. YerzoekBchrift der Katholieken. 243
Ricliard Schilders , . . . 1603. Na de Copye Gedruct tot Londen by Robert Barker. m-4°., 8 bk.
Andere uitgaaf van het voorgaande stok. Op de 108t Tan onderteekenaars worden hier eenige namen gemist, die in het voorgaande nummer wel vooi^ komen als: E, Oxford y Scrope, Noneys,
1216 Proclamatie. Vraer mede Jacobus den eesten Coninck in Schotlandt , verclaert wordt Coninck van Enghelandt , Vranckry ck , ende Yrlandt : Ghedaen tot Londen den yierentwintichsten Meert Anno 1603. Stilo Antiquo. Mitsgaders 'tverhael van 't Christelijck sterven van hare
Mayesteyt van Enghelandt Wt den Enghelschen overgheset.
(Mei titelvigneL) Nae de Copye Ghedruckt tot Middelburch by Richard Schilders , Anno 1603. in-4°. , 4 blz.
Vergeiyk het voorgaande nummer.
1217 Proclamatie ofte verkondinghe ghedaen aen alle Edelen des Ko- nincr\jcS[ van Enghelandt , inden name des aldermachtichsten Eoninc Jacobus, int eerste Jaer syner regeringhe , bevestigende by provisie den stant der Republ\jcke, Alzoo den zeluen gheweest is ten t\jde harer Majesteythoochloflijckerghedachten. Midtsgaders Eenen brief vanden Koninc aende Edelen ende Heeren des voorsz. Konincrycx. Alles trouwelyc oveighezet wt d'Enghelsche copije , Ghedruct tot Londen by Robert Sarker , . . . Anno 1603. {Met HtelvigneL) Tot Rotterdam , By Jan van Waesberghe , aende Merct inde Fame. 1603.
in-4^ , 8 blz.
Door de eerste proclamatie, ged. 5 April, wordt bekend gemaakt, dat de zaken den gewonen gang zullen gaan, zoolang de koning nog niet in persoon ia overgekomen. De tweede brief is ged.: Holyrude houSj Den 28 Marty 1608. en is een antwoord op z[jne uitroeping tot koning.
1218 Der Cathol\jcken Svpplicatie aen de Coninckl\jcke Mcgesteyt, tot Toelatinghe vande Catholijcke Religie in England. Met weynighe ende corte aenwysinghen op de canten ghestelt. Waer by noch ghevoecht is ... , Een Supplicerende Teghen-ghewichte , ghedaen Dv de Protestanten aende selve Coninckli^e AËgesteyt. . . . Wt den Enghelschen overgheset door Richard Schilders. {Met titelvignet,) Middelbvrgh , Ghedruct by Richard Schilders , . . . 1603.
in-4°. , 40 blz.
= T. 619. De inhoud dezer Supplicatie bö van Meieren (iii-8°.) , VIII y 811 v,v. Oe voorrede is onderteekend: Den tweeden Mey^ 1608. .. Ca^rie/ Pwel, Waar- schjjniyk ]& deze de auteur der kantteekeningen en van Der Protestanten Tegen^ gewiekte,
1219 Vertooch ende Versoeck der genaemder Catholiken aende Conino- licke M^jesteyt, om te hebben toelatinghe van haerheder Religie in Enghelandt. Met korte aenmerckinghen .... Midtsgaders een
*/44 Eerste regeeringsdaden van Jaóobns I. 1603.
Teghen-ghewicht der Protestanten, enz. (Als boven. Met tüelpignet.) In s' Graven-Haghe , By Hillebrandt Jacobsz , . . . Anno 1603.
in-4^ , 40 bk.
Andere yertaling van hetzelfde stak als het vorige (T. 620).
1220 Proclamatie van de Conincklicke Megesteyt van Engelant :
Waer in uytghedruckt wordt de verclaringhe vande onderlinffhe Offitie, go<*dtwillicheyt, ende liefde, welcke haerselven heeft gne- openbaert op menigherley manieren, ende altyts behoort te wesen tusschen Pnnce ende tghemeente, achtervolgende de Wet Gods ende der Natueren. Midtsgaders het afdoen vande Monopolien ende Licenten, met de Beerbytinghe ende Stierbytinghe, ende alderhande Commedien ende dierghelycke onordentlicke dinghen, op den Son- dach. (ged, 7 Mei,) Overgheset uyt den Enghelsche in onse Neder- lantsche tale. (Met het Engelsche waaien op den titel.) Nae de Copye ghedruckt tot Londen by Bobert Barcker , 1603. ^. n. v. pi. en v. dr.
in-4°. , 6 blz.
Vooral de bear'^aUing (het aanhitsen van honden tegen een beer, die aan een paal lag vaatgeketend) Bchtjnt destyds een gewoon en geliefkoosd schouwspel voor de bewoners van Londen te zjjn geweest. Zie o. a. van Meieren (&*.) IXe /)., 28c Bock^ blz. 119.; Shakapeare , Twelflk ^'ighlf A. 1, Sc. S; Merry Wives of Windsor. A. 1 5c. 1 ; 2. Part of King Henry K/, A. V. Sc. 1 , 2. The Winter's Tale, A. IV. Se. 2; Ben Jonson: Apologetical Dialogue (achter zQn Poëtaster). Epkoene, A. II, Sc. A, A. III. Sc. 1, A. IV, Sc. 1. (W. 970).
1221 Proclamatie, Ofte ordonantie van de Coninlycke Maiesteyt van Engelant, waer in verclaert wert dat de Goederen die genomen zyn vande Ondersaten des Conincx van Spaengien sedert den 24. Aprilis lestleden : sullen werden gerestitueert aende eygenaers , ende die te vooren genomen z\in, werden verclaert goeden buyt, met verbot van nu voortaen te beschadigen eenidbe die in Conrederatie ende Vrientschap zyn met z^jn Mayesteyt. V Vt d'enghelsch ghe- trouvvelijck ouergfheset in onse Nederdu3rtsche spraecke. T'hant- werpen , By Gheleyn Janssens , 1603. in-8''. , 8 blz.
Deze druk der proclamatie i. d. 23 Jnni is van de kerkeiyke goedkeuring voorzien.
1222 By den Coninck. Verkondinghe , bewijsende des Conincklycke MAÏesteyts goedt welbehaghen aengaende de versamelinge van allen Volcken komende op de Crooninge. (ged. 6 Juli. Met titelvignet.) In s' Graven-Haghe. By Hillebrandt Jacobszoon , Anno 1603.
in-8^ , 8 blz.
Uitstel van de plechtigheden b0 de kroning gebruikelijk, wegens de te Londen heerschende pest. (T. 622.)
1223 Waerachtich verhael van de Crooninghe , des Coninck
Jacobvs, Coninck van Schotlant, .... als Coninck van Enghelant ,
1603. Kroning van Jacobas I. 246
ende IJrlandt, op S. Jacobsdach, den zxy. Juin, na den ouden stijl, Anno 1603. {Mei tUelvignet.) Gedruckt tot Leyden, By Jan Glaesz. van Dorp, in de vergulde Son. Anno 1603. in-4°.,8blz.
Zie: van Meieren (f/i-8o.), V7//, bU. 296. W. 980 heeft een exemplaar, waar in bet opschrift op blz. 3 het jaartal ten onrechte is gedrukt : M. VIC. n.
1224 Een Sermoon : Ghepredickt tot Westminster , voor des Eonings
ende der Koninginnen Majesteyten , op hare Crooninghe , den
25. Julius, Anno M.VI.C.III. Door den Eervveerdidien Bisschop van Winchester. Ende uyt de Enghelsche inde ISederlandtsche Tale .... overgheset door V ineentivm Mevsevoet. (Met drukkersmerk van Cloppeiifmrch op den titel,) Tot Amstelredam. By Jan Evertsz. Cloppenburch , 1604. in-4°. , 16 blz.
De predikant Vinc, Meusevoei is bekend als onvermoeid vertaler van stichteigke geschriften uit het Engelsch (T. 623).
«
1225 Joannis Mevrsl Panegyricus Jacoboi. Serenissimo Anghae, Franciae, Scotiae, et Hibemiae Regi dictus. {Met litelvigtiel.)nkga,e' Comitis, Ex Officina Bucoldi Nieulandii. Anno cIo.Idc. Til.
in-4°., 24 blz.
Johanncs Meursius was destyds 24 jaar oud. In 1610 werd hy hoogleeraar te Leiden tot 1624, waarna h|j naar Denemarken vertrok. Zie Af. Siegenbeek^ Gesch, der Leidsche Hoogeschool, 11^ 93 en 94.
1226 Eene Oratie, Vande Francoysche ende Diijrtsche Ghemeynten , ver- samelt in Engelandt , uytghesproken met levender stemme by Mr. de la Fontayne , aen . . . Jacob den eersten , Coninc van Engelant , . . . iAlet titel fileeL) Eerst, Tot Middelbvrch, Ghedruct by Richard Schilders , . . . 1603. in-8°. , 8 blz.
1227 Notabel Advys van seker Ridder in 't Parlement van Engelant , Over de handelinghe Vreede ende Vriendtschap met de Vereenigde Nederlanden. Midtsgaders : Eenige Considerabele Extracten van goede Getuygenissen voor desen Staet, enz. . . , Z. n. v. pi. , t». dr. en z. j.
in-4°.,8blz.
Dit stuk is in later tyd gedrukt. De Getuygenissen ztjn allen voorzien van ver- wijzingen naar Bor.
1228 Balade, Op ende teghen den partialen Domp-hoom, Onlancks by eenen onbeschaemden Jesuwyt . . . , op slecht straet-rym ghestelt,
ende in druck wt-ghegheven : Waerinne den Autheur te
vergeefs pooght te dompen de kracht des loflicken IVIissüfs der E.
Heeren Staten generael den vn en. Juny 1602. wt-ghezonden.
In s'Graven-Haghe. By Hillebrandt Jacobsz. 1603. in-4°., 16 blz. In 36 twaalfregelige koepletten. De dichter (?) is W. J. Ts el veer, ken^
246 Yerantwoordin^ ?an het krygsvolk van Hoochstraten. 1603.
spreuk: liefde hoert Peys. H|) noemt zich in dezen drnk niet, maar zinspeelt in den voorlaatsten regel van 't gedicht op zyn naam. (T. 608.) Vgl. n". 1197 en 1198.
1229 Balade , Op ende teghen den paridalen Domp-hoom , Van
nieuws oversien ende verbetert, door W. I. IJselveer. {Met drukkers^ merk op tien Hiel.) Tot Schiedam , by Adriaen Comelisz. Anno 1608.
in-4^, 12 bk.
Herdruk van 't vorige, alleen aan 't einde roet een spreuk van Jess^a vermeer- derd. (T. 609.)
1230 Toetsteen , Waer aen men waerlick beproeuen mach , hoe valsch ende ongefondeert , dat zijn de leugenachtighe calumnieuse Libellen , Pasquillen ende faemroouische schriften , die door eenige Spaensche
oft J esuits gesinde , in Brabant , Vlaenderen ofk elders versiert
werden. Midtsgaders oock onlancx door haren fenynighen Domp- horen, enz. . . . (jhedruct (ï. w. v. pi. en v. dr.) 1603. in-4®. (ML) en 66 blz.
Verschillende traktaten op rederijkers wüze gertjmd, gevolgd door een referejm en een liedeken en voorafgegaan door een Tot den User (4 blz.). Met zinne- beeldige titelprent, waarvan men aan de keerzyde, ook op rQm, den uitleg vindt. Noch den dichter, noch den uitgever van dit ^tuk heb ik kunnen opsporen. (T. 610.)
1231 Verantwoordinge voor het Esquadron , Electo , ende Raet vande Crychslieden tot Hoochstraten , teghen den onbehoorlicken ende ongheschicten Ban, tot nadeel vande voorsz. Crychslieden in druck wtghegheven by hare Hoochheden. {Met drukkersmerk op den titel.) Ghedruckt na sekere geschrevene Copie , Anno 1603. Z. n. v. pi. en V. dr. {te Bergen op Zoom bij Jan Canin.) in-4°. , 16 blz,
= T. 611. BB Van Meteren (in-S».), VIII, 185—197; in uittreksel bö Motley, United Netherlands, IV, 101—103. Vgl. n\ 1200-1204.
*
1232 Verantwoordinge voor het Esquadron , Electo , enz (Met tUel"
vi^fnet^^ Na sekere gheschrevene Copye Ghedruckt tot Leyden , by Jan Tneunisz. Anno 1603. in-4^. , 8 blz.
Andere druk.
1233 Verantwoordinge voor het Esquadron , Electo , ende Baedt vande Crychslieden tot Hoochstraten , enz. {Als boven. Met titelvignet.) Ghedruckt nae sekere gheschreuene Copije. Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1603. in-8^ , 16 blz.
Andere in-8*^. uitgave van het vorlgo.
1234 Verantwoordinge efiz. (als U voorg.) Crij.slieden tot Hoof/straten
enz. {Met titelvignet.) Ghedruct na sekere geschreuene Copye. {Z.ti. V. pi. en V. dr.) Anno 1603. in-8^. , 16 blz.
Zie het voorgaande nummer.
1603. Zeegevecht 247
1235 Dedvctie of remonstrantie Van weghen den Burgermeesteren ende Regierders der stadt Leyden , ter vergaderinge vande Mo. E. Heeren Staten van HoUant ende West-vrieslant gedaen , jegens de gepre- tendeerde perceptie van thienden op wortelen , cool , ende
diergelvjcke aertvruchten , Daer voren gestelt , ende zulx bv
Ïevoucht z\jn : Eerst de acte vande resolutie by de gemelte Mo. E. [eeren Staten int respect voorschreven , genomen opten dertienden Decembris des jaers 1602. Ten tweeden , twee placcarten by t\jden van Hoochl. ged. Keyser Kaerle de vyfde, jegens zodanige onbe- hoorlicheden geemaneert inden jaren XX. ende XXIX. Ende is daer achter by ghevoucht tadvys van den Hooffen ende Provincialen
Raden , over ghezonden den achtienden Mart\j des jaers zestien-
hondert ende drie voorleden. Alles in weynich exemplaren ,
Opt Raedthuys der voorschreven Stede gedruct in de maent van Augusto , zestien-hondert ende drie. in-4°. , 62 blz.
Zie: Mr. P, van der Schelling, Hollands: Tiend-regt, /, 288—294.
1236 Nieuwe Tydinge van den Slach die geschiet is ter Zee, tusschen tvolck van den Eertz-Hertoghe Albertus , met acht Galej^en , die wt ter Sluys ghevaren , waer van den Oversten Generael Spingnola , op syne costen tvolck daer op aengenomen om tegen die Swarte Galeye en ander , sampt de Oorloochschepen der EE. Heeren Staten Wt der Zee te verdryuen , ende hoe dattet vergaen is , ghescliiet den 26. May. Anno 1603. {Mei UlelvuineL) Ghednickt tot Delff by Jacob Comelisz. Vennecool. Z. /. in-S*". , 8 blz.
Ygl.: Molleyy UnUed Netherlands, IV, 121—125.
1237 Memorie van tgenne dat int leghere voor Shertogenbosche is gheschiet den \j« September. 1603. In H. S, in-fol°. , een blad.
Vgl.: Van Meieren (m-8ö.), *"///, Wr. 290 en 291.
1238 Bele<f van Ostende. Een kaart waarvan het midden wordt ingefimnen door een afbeelding der stad, ran onderen rechts de zee; rondom de stad da batterijen der Spanjaardeti. Boven links een afzonderlijk kaartje van „Nova et parva Troja" (bijnaam van Osiefide); daaronder een uitlegging in het Hollandsch en Fransch van de getallen op de kaart. Rechts boven nog een ander kaartje van de stad. In den rechterbetiedefi" hoek leest men: Wolff. in vent: Flor. Balt. scvlp. et impres. Hoog 42 cm. en breed 55 cm.
Deze plaat komt voor b(| ¥. Muller , Beschrijving van Ned. historieplaten, n°. 1206 waar zy hoogst zeldzaam en flraai wordt genoemd.
1239 Prives devis , entre Ie marqvis Spinola , et son frere Pedericq ,
.''1
248 Kerkeigke zaken. 1603—1604.
pour ragrandissement de leur Maison. {Met lUelvignet.) A la Haye , Chez ffiUebrand Jaques. 1603. in-4°. , 12 blz.
Ber0md gesprek tusschen den markies Spinola en zt)n broeder, waarin besproken wordt om in Spai^e^B dienst tegen de Nederlanden te strijden , ten einde het aanzien van hun hais te yergrooten en wellicht voor den eerste de waardig- heid van hertog van Genua te verkrQgen. Op de laatste blz. een Sonnet, Achter den titel is een portret van Spinola op 4^arigen ouderdom ingeplakt. Daaronder leest men .... Hi sculp. et exe. cum priuileg, 1608.
1240 Bekentenisse Des waren Gheloofs, ende verloocheninghe des Paus- doms , ghedaen openbaerlick tot Berglien op Zoom , den xij«" October int Jaer 1G03. door Joannes de Hersin , van Doomyck , eertydts Priester ende Prediker vander Augustinen Ordre, binnen de Stadt van Engien , ende daer na Capellaen op het Gasteel van Wouwe, ende van Heerle. {Mei lilel vignet,) In s'Uraven-haghe , By Hillebrandt Jacobsz , Anno XVIc. UIL in-4''. , 40 blz.
De bekentenisse wordt voorafgegaan door een opdracht aan de regeeringspersonen van ^sIIertogenboBch; aan het einde bevindt zich een A/Zes/a/ü* , geteekend : Jacoh, Baselis j Bedienaer des Goddeliclien Woord ts,
1241 Spieffhel , Ecclesiastes v. a vy. enz Z.n, v. pi. en v, di\ Ghedruckt
int Jaer ons Heeren M. vjC. III. in-4'^. , 52 blz.
Geschreven door een voorstander van verdraagzaamheid naar aanleiding van de in 1602 verschenen Apologie ofte Verandtwoordinghe van het Groningsch plakkaat van 7 Sept. 1601 tegen de Doopsgezinden. (Zie T. 487. Vgl. voor andere ge- schriften T. 482-488 en hierboven n^ 1172, 1173, 1183-85). liet stuk bestaat uit 3 gesprekken , waarin als sprekers voorkomen : Lams-^ert en Frederick als verdediger der godsdienstvrijheid en verdraagzaamheid ; Wolfaert een Qverig Katholiek en Meynaert , die het plakkaat en de Apologie verdedigt en zich voor zijne meening dat een Christtijcke Overicheydt oock schuldich is het verder ftijck quaedt der Secleryen, met een uyterlijck sweert te straffen beroept op een Itemonstrantie teyhens de Vry^eesten ende andere Seclen door G, Boot en op een Boecxken door Pieter Pietersz, Cock Enchusianus.
1242 Waerachtich verhael, Van den Staet der Gereformeerde Kercke, [\ die den Sone Gods, binnen Utrecht door 't Evanffelium vergadert
wert Gestelt door Joannem Gerobvlvm. Bedienaer des H.
Evangely. (Met tütlvufnel.) Tot Vtrecht, Voor Jan Willemsz. van Rhenen, . ... An. 1603. in-8^ , 116 blz.
De voorrede, opgedragen aan de overheid van Utrecht, is goteckend: Gegeven in onsen Musaeo desen 24 Novembris Au, 1603. . . . Joannes Gerobulus, In ^t begin der 18de eeuw herdrukt.
Zie n^ 1224 en 1240.
1243 Placcaet Des Conincks van Spaengien : Wtgeglieven in Valladolid, den 11. der Maent van December, Anno 16Ö4. Ghetrouwelycken
1604. Spaanscbe en Fransche saken. ^d
uyt het Spaensch in onse Nederlandtsche Spraecke OTergheset. (Met tUelviqtiet,) Z, n, v. pi, ett ». dr. Ghedruckt .... Anno 1605.
in-4^,4blz.
Ilerroeping van het plakkaat van de dertig ten honderd, en verhod van allen handel met de Staten. Zie: van Meteren, VUI, 440 (T.540). Vgl.: n^ 1210.
1244 Placcaet Des Conincx van Spaignien, etc. Philippi den derden. Waerin gheboden wordt, dat alle alsulcke dewelcke aldaer in z\jne Coninckrijcken ende Heerlicheden ye^henwoordich woonen, zijnde
vuyt eenighe vande vereenichde Pro vintien, haer sullen hebben
te vertrecken binnen den tyt van een Jaer Ghegeven tot
Vailladolid den rjen. December 1604. {Met fUret in tneilaillon op ilen titel,) Middelbvrcn , Voor Bemaert Langhenesse , 1605. Z. n, v. dr,
in-4°. , 8 blz.
= W. 1010. Achter den hollandachen volgt de spaansche tekst. Andere drak van het voorgaande. Vgl. W. 1011 — 1014.
1245 Placcaet Van den Coninck van Vranckryck Henricus, de vierde van den name, Ghepubliceert tot Parys, den achtsten February, des Jaers 1604. Inhoudende die Benonciatie of wederroepinge van dertich ten hondert, te betalen op alle Comenschappen , Midts ver- biedende, van niet te moghen handelen op die Landen van den Coninck in Hispangien , Als oock op de Landen des Eertz-Hertoghe Alberti. {J/et titelvignet.) Overgheset vvt het Pranchoys in Nederduyts. Z. n, V. pi. , i'. rfr. en s,j, in-4°. , 8 blz.
Intrekking van het plakkaat van 5 Nov. 1603 (n**. 1219), en verbod van den handel met Spanje en de Zuideiyke Nederlanden. Zie v. Meieren, VUI, 321 en vergl. n" 1331 (W. 992).
1246 The French Kings Proclamation , containing the agreement with the King of Spaine , for the taking away of the new Imposition of thirtie in the hundreth. Published in ^ouember last. Translated out of Prench. {Met drukkersmerk op den titel.) London Printed by T. C. for Cutbert Burby, dweiling in Pauls Church-yard, at the Signe of the Swanne. 1604. in-4°., 16 blz.
1247 Verhael betreflfende de Comedie ghespeelt door de Jesuwiten ende haere Leer-jonghers binnen de Stadt Lyon. Z. afz, titel, z,n. v, »/. , V. dr. en z. j. in-4°. , 4 dIz.
Bericht van een vertooning, in welke Godl, de saligp, de Üuyvels met de verdoemde voorkwamen, en die den 7 en 8 Aug. door een vreeselijk onweder werd ge- stoord. Wegens den aanhef: Be Jesuwiten onlangs weder ingeooeri binnen Lyons enz. geloof ik dit stak tot het jaar 1604 te moeten brengen. Zie van Meteren, 26»^ Boek, VUI, 417-.20 (W. 997).
32
260 De JeniYeteii uit Engeland yerdreven. 1604.
1248 De Summe ende Substantie vande Conferentie de welcke syne EoninckUcke Migesteyt van Groot Britannien belieft heeft te houden
met de Heeren, Bischoppen ende andere van syn Clergie
den 14 Januari 1603 {moet zijn 1604) T'samen ffhestelt door Willem Barlow .... Overgheset uyt de Engelsche Copie , ghedrackt tot London , by Jan Winder etc. Anno 1604. (Met tüelvigtwl.) Tot Leyden , Gedruckt by Govert Basson. Anno 1612.
in-4°. , 48 {en niet zooals T. 527 zegt: 56) blz.
Beraadslagingen van den koning-theoloog met de geesteiyken over de door de Puriteinen voorgestelde veranderingen in de kerk. Zie: van Meteren, VIII, 309; Handartius, I, 99. (T. 527.)
1249 Placcaet Des Conincx van Engelandt, nopende het bannissement der Jesuiten, Priesters, ende alle Pausche Gheestelijcke personen, uyt het Coninckrijcke van Enghelandt. {ged. 22 Febr.) Overgheset uyt den Enghelsche in onse Nederlantsche talè. {Met titelvignet,)
Nae de Copye Ghedrackt tot Londen by Robert Barker, Anno
1604 , Z. n, V, pi. en v. dr. in-4°. , 4 blz.
= W. 993. y^Cette Proclamation etoit conquë (Vune telle maniere, que Ie Roi prenoit un extreme soin de faire voir, quHl ne bannistoit pas les Jésuites en haine de la Iteligion Catholique en général, mait uniquement^ é cause de leur attaehemeni au dogme qui attribue au Pape un pouvoir illimité sur les Téles couronnées" (de Rapin Thoyras , Bistaire d'Anglelerre , in-4°. Ki/, 16.)
1250 Placcaet Waer in gheboden wordt allen Jesuiten , Priesters , Seminarisen ende andere te vertrecken uyt de Coninckrycken van England, Schotland ende Yreland, voor den negenthienden Maerte 16(Mr, stil. Angl. {Met titelvignet.) Tot Delff, by Brayn Harmanssz Schinckel , na net exemplaer ghedruct Tot Middelbvrch , By Richard Schilders , . . . . 1604. in-8°. , 8 blz.
Andere drok van het voorgaande.
1251 Discours zyns Mat. Jacobvs, Coninck van Enghelant, Schotland, Vrancrijck , ende Yrland , int Opperhuys des Parlements , .... op den 3ax. Martij , 1604. {Met titelvignet.) Tot Leyden. Voor Jan Jansz. Orlers , Z. n. v. dr. , 1604. ' in-4°. , 16 blz.
Deze rede van Jakob I karakteriseert ztjne gezindheid over Kerk en Staat. (T. 528.) In haar geheel (in het firansch) opgenomen in : De Rapin Thoyras , Histoire d'Angleterre , ffi-4^ VII, 19—31.
1252 Eenentwintich Artijckelen, waer van 'de zeventien toucheren de trafijcken, ende de vier de Hberteyt der conscientie, overghegheven door de generale Kooplieden van Enghelandt, aen de Ghecom- mitterde van syne Majesteyt, tracterende met den Ambassadeur van Spaengien, om dezelve art\jckelen voor te houden int besprec
1604. Jacobus I sltit vrede met Spanje. 261
van vrede. {MpI drukkersmerk op den titel,) Tot Rotterdam, By Jan van Waesberghe , Anno XVIc.IIIL in-4^. , 8 bk.
Zie: van Meteren. (tn-S".) YIII: 397. (T. 634.)
1253 Articulen van het Contract ende Accoort ghemaeckt tusschen Jacobus den eersten van dien Name, Coninck van Enghelandt ter eenre, Ende Philips den derden van dien Name, Comnck van Spaeng^ nien: midtsffaders de Eerts-hertoghen Albertus ende Isabella Clara Enffenia {sie^. Gemaect .... den xviy on. der Maent Augusti duysent ses-nondert en viere, naer den ouden styl (28 Aug.). Wt het Enffhels .... overgheset. {Met titelvignet.) Nae de Copie. Ghedruckt tot Londen, byRobert Barker. Z.j. Met Privelegie. in-4°. , 16 blz.
= T. 636. In 33 Artikelen. Dit stok Ib opgenomen in den Byecorf van 1608. Zie over dezen vrede: MotUy , United NetherlandSj lY , 219 en 220.
1254 De Art\jckelen van den Peys , ghemaeckt tusschen den .... Coninck
van Engelant, Schotlant etc Ende den .... Coninck van
Spangien , ende den Aerts-Hertoge .... Gesonden wt Engelant den 25. Augusti Stylo Angliae, (4 Sept.) 1604. {Met het wapen van Engeland op den titel.) Ghetranslateert wten Engelsche, in onse Nederlantsche sprake. Z, n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-4*'. , 12 blz.
Hierin ztjn alleen de voomaamste vredesartikelen te vinden , den 28 Aug. be- sloten , maar er zyn bijgevoegd (Art 16 -20) de later door den Koning van Spanje toegestane artikelen betreffende den handel van Dnitsche waren op Spai^e, den godsdienst, enz. {h^ van Meteren vermeld, blz. 409, 410) den 2 Sept. besloten. Zt) kunnen das dienen ter aanvulling van het vorige nummer (T. 537).
1255 De Artückelenvan den peys, gemsLeekk enz.. {Met titelvignet.) Z. n. V. pi. , V. dr. en z. j. Ghetranslateert uy t het Enghels , in onse Neder- landtsche tale. in-4°., 8 blz.
Andere druk van het voorgaande (T. 538).
1256 Proclamatie Waer inne den Coninck van Enffhelant verclaert , dat hy tot een bewijs ende bevestinghe van de gheluckighe vereeninghe der Coninckrycken van Enghelant ende Schotlant hem schrijven sal Coninck van groot Bretanien , met de redenen hem daer toe moverende {ged. 20 Od.). Overffheset uyt den Enghelsche in onse Nederlantsche teile. {Met titelvigneL) Nae de Copye Ghedruckt tot Londen by Robert Barker, .... Anno 1604. Z. n.v. pi. etiv.dr. in-4^, 8 blz.
= T. 539. Zie : van Meteren , VUI , 438. In dit ex. is een portret van Jacobus ingeplakt, gegraveerd door A'. de Clerek.
1257 Regiae Anglicae Maiestatis pictura, et Historica declaratio. Coloniae apud Crispianum Passaeum Zeelan : 1604. in-4°. , 12 blz.
Zes fraaie kopergravuren. BI. 1 bevat het engelsche wapen en daaronder den titel; dan volgen de portretten van Elisabeth, Jacobus I, diens vrouw Anna
252 Venohillende Ylngsehriften. 1604.
van Denemarken en den prins van Wales, Henricos; onder dease portretten bevinden zich latUnsche bOschriften. Ten laatste heeft men een stamboom, om Jacobns* recht op den engelschen troon te doen zien.
1258 Af-beeldinge Der Coninghinne Elyzabeth : des Conincks Jacobi VI. Der Coninginne Annae syner Vrouwe: Ende Henrici Frederici des
Princen vau Wallia Wt verscheyden Historiën vergadert ,
ende in Druck wtghegheven, Door W. B,{audaert [zie W. 996] j Liefhebber der Historiën. {Mpt titelvignet»* T' Arnhem By Jan Jans- zoon , z. j, in-4°. , (IVj en 32 blz.
Portretten worden in dit ex. niet gevonden. Men heeft op blz. 3 en 4 het Gheslaehl Heguter ... des Conincks Jacobi VJ, Op de volgende blz. begint met nieuwe pagineering en signatuar B. Een Cort verkoel des Levens ende iUr daden, der wijirberoemder Coninginne Elizabelh, b0 T. 530 afzonderiyk voorkomende. Op blz. 17—32 van het cort verkoel heeft men Het Leven ende vvandel des Coninai Jacobi de VI ^ waarin de gebeurtenissen verhaald worden, voorgevallen sedert de troonsbeklimroing van Jacobos als koning van Engeland tot Mei 1^4. Een andei ex. is dat by W. voorkomende onder n*". 996. (een geiyk ex. is op de Kon. Bibl. aanwezig), bestaande uit een samenvoeging van het hier beschreven ex. en het vorige nummer.
1259 Estatz des gens de Guerre demandez pay leurs Altezes. les Archi- duques et Ie pied auquel il semble qu'ilz se poroient (dv) traicter par chacun mois tant ez gamisons comme en campagne : Au Gonseil generaux, tenuz A la ville de Brusseles en lan. l(x)4;
in-4°. , 16 blz.
In handschrift
1260 Le miroir de Ivnion Belgicjve , avqvel se represente l'estat ov elle a este redvite passé plvsievrs années, et le moyen par lequel l'Etemel 1'a maintenu et maintient, nonobstant tout les em- peschemens de la tiranie Espagnolle , le tout en forme de Tragi- comedie. Nouvellement mis en lumiere. Par Anthoine Lancel. {Met titelvignet,) Z, n. r. pi, en v. dr, Imprimé Nouvellement, 1604.
in-4°., 68 blz.
Vooraf eene opdracht aan de Staten Oeneraal der Vereen. Prov., een Sonet aan Prins Manrits , een ander aan Frederik Hendrik , lofdichten op den auteur , enz. Het dit zinnespel, dat geheel in den trant van de stukken der Redery- kers is samengesteld, beoogt de dichter het verderfeiyke van alle onderhan- deling met Spanje aan te toonen (W. 1015).
1261 Copie. Van xxv. Artyckelen, voirghegeven vanden .... Eoninck van Engelant, tracterende van eene gemeene Ghenerale Vreede, over die Gheunieerde xvy. landen , om met de Eonincl\jcke mayes- teydt van Spaengien, ende syne Hoocheydt vreetsamentlicken te handelen , onder burchtochten ende versekertheyt van den Keyser , Keur ende Vorsten des R^cx, den Eoninck van Enghelant, ende
1604. Veldtocht in Ylaandcren. Beleg van Ostende. 253
den Eoninck van J)enemarcken. {Met het knzerlijk ivapefi op den titel.) Z. n. V. pi. en v. dr. Anno 1604. in-4^ , 4 blz.
Zie desse verdichte artikelen b|| van Meteten, YIII^ 461—464 en vergelijk W. 1028 en 1041. (W. 1016.)
1262 Disco vrs, Tovchant la memorable victoire qve l'etemel a donne a rillvstre Prince Mavrice de Nassav: Gouverneur et Capitaine Generael des Provinces unies du Païs bas: contre Ie Duc Albert, en Ia defaite de son armee , aupres de Nieuport , Ie 1^^ de Juillet. Par Anthoine Lancel, (Afrt titelvignet.) Reveu et corrigé de nouveau par Ie dit auteur. A La Haye. Chez Hillebrand Jaques. Anno 1604. in-8^ , 40 bk.
Verschillende fransche gedichten. Verg. n". 1126 — 1148.
1263 Articulen die zyn Excellentie heeft geaccordeert den Gouverneur, Capiteyen , etiz. . . . opt Fort van Isend\jck in Vlaenderen. 10 Mei.) Pomcte et articles que son Excellence a accorde etc. {Met titehiQnet.) Tot Delff , by Bruyu Harmanssz Schinckel , . . . 1604. in-4''. , 4 blz.
Achter de Artkulen yolgt het verhaal hoe de trompetter, door Manrits gezonden om de plaats op te eiflchen , door de belegerden werd doodgeschoten. Daar- achter eene fransche vertaling der Artieulen. Vgl. : v. Meteren , V/7/ , 339 ; Molley, United NetheriandSj IV\ 206.
1264 Copie eens briefs, geschreven wt het legher der Heeren Staten Generael der vereenichde Nederlanden, in Vlaenderen ontrent (sic) Damme , waerinne verhaelt wort de gheluckighe victorie die Godt Almachtich . . . Pjri {sic) Maurits met het krychsvolck heeft verleent teghen onse vyanden aldaer op den xvj. Mey 1604. (Met houtmeéop defi titel.) Ghednict totÜelff, By Jacob Comelisz Vennecool , . . . -^. ;.
in-4^ , 4 blz.
Zie: Motley, United fi ether landi ^ IV, 206; van Meteren (tn-80), V///, 340.
1265 Nieuwe Tydinghe Van den grooten Vtval van die Beleegherde in Oostende die nu by de drie Jaren swaerlick beleghert syn
gheweest , van den Eerthertoghe {sic) Albertus van Oostenrrjck , >ock vande victorien gheschiet den 15. ende 16. Maey. 1604. Item van den Tocht ende victorien , die zyn Excel, in Vlaenderen over de soete ende soute wateren becomen heeft. {Met titelvignet.) Eerst Ghedruct tot Middelborch, by Thomas van Aken. Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j.
in-8°., 8 blz.
Van den hier verhaalden nitval der belegerden, waarbij 2|j een en ander bult maakten, vind ik bü Fleming^ v. Meteren, Motley niets vermeld.
1266 Warachtich verhael Hoe dat de Staten der vereenichde Pro-
vintien , onder het beleyt van zyne . . . Excellentie , met een heerlicke Schips Armade van Zeelandt ghetoghen z\jn, op de 25"". April
254 ' Veldtocht in Ylaanderen. Beleg van Sluis en van Ostende. 1604.
1604. na het Eylandt van Casant , Alwaer de voorsz. Ed. Mo. Heeren verovert hebben de Schansse van Coxie' sinte Catheline , sin te Philippe , ende Isend\jck , met noch ettelicke cleyne Schanasen ende Redouten. [MetiiielvigneL) Middelborgh, By Richard Schilders, . . 1604.
in-4°. , 8 bk.
Dit yerhaal loopt tot de inneming van Ysendyke.
1267 Grundtliche Erzelung wie die Herm Staden der vereinigten Pro- vincen in Niederland , vnter dem Regiment Ihrer . . . Excellentz
Graff Moritzen , mit einer . . . Armada den 25. Apr 1604
von Seeland abgefahren seyn nach der Insel Casant, da sie denn erobert .... haben die Scnantz Coxie, Sanct Catharinen, Sanct
Philippen vnnd Ysendick enz bis auff den 20. May. .... (Met
houtgravure op defi titel.) Erstlich getnickt zu Mittelburg bey Richard Schilders wonend im langen Delfft zum Elephanten. Z. n. v. pi, ^ v. dr, en z.j. ' « in-4''. , 8 blz.
Dit Bchtjnt een vertaling van het voorgaande te ziJn. Dit verhaal loopt echter tot 19 Mei en meldt het een en ander over den staat van Ostende. Tot astn de inneming van Yaendyke is het verhaal geheel hetzelfde als het voorgaande.
1268 Histoire remarqvable et veritable de ce qvi s'est passé par chacun
iour au siege de la ville d'Ostende iusques a present Et
ce (jui s'est passé en Tisle de Cadsandt et au siege de TEscluse a Tamuee du Comte Maurice. (Met titehif^net.) A Paris, Chez Adrian Beys , . . . M. DC. IV. in-4°. , (XVI) en 264 blz.
Uit het hollandsch vertaald. Het privilegie op de keerzQde van den titel, ged. 30 Juin 1604, luidt aan Jeremie Perier marehant libraire en l'vniuersité de Paris j van wien eene opdracht volgt aan den prins van Condé Daarna een voorbericht van schryver en vertaler; dan DescripHon du Chariot ou pont de Pompee, Het Portrait de la ville d* Ostende j dat daarachter aangekondigd wordt, ontbreekt in dit exemplaar. F^. 122 zegt de vertaler: Le discours Alleman finit en cel endroil: Pay recouuert pluineurs memoires de diuers lietur . . , que Vay adiousté icy .... aduis ou lettres cseriptes d^Oslende, ei autres cndroicts. Dit btjvoegsel loopt van omstreeks half Febr. tot 17 Juni 1604. (W. 1004.)
1269 Continvation des sieges d'Ostende, et de TEsclvse. Auec la.des- cription des nouueaiix retranchemens d'Ostende. {Met drukkersmerk op, den titel.) A Paris, Chez Jeremie Perier, ruë S. Jaques, au Bellerophon. M.D.C.mi. {Met een kaartje.) in-8°. , 8 blz.
Dit verhaal loopt tot het laatst van Jnli.
1270 Waerachtige beschrnvinge vande belegeringhe der stadt Sluys, Midtsgaders tgene gnepasseert is , zedeit tbeleg als oock mede wat sich toe gedragen heefb opten 28. Julius sdaechs, ende den 29.
1604. Beleg en inneming van Sluis. 256
snachts daer aen volgende enz. {Mei vigfiet op deti titel.) Tot Middel- borch. By Jan Gerritez wonende in s. Pieter. Z.j. in-8°. , 8 blz.
Bericht eener miBlukte poging der Spai\jaarden om het door prins Maarits be- legerde Sluis te ontzetten. Het stuk is nog voor de overgave van Sluis (18 Ang.) geschreven.
1271 Poincten ende Artyckelen die syn Exellentie gheaccordeert heeft aen den Gouverneur , Capiteynen , Officiers ende t'krychsvolck teghewoordich binnen derStadt Sluys, den xix. Augusid. (Met titel- vignet.) Ghedruct tot Delff, by Jacob üomelissz Yennecool , . . . Z.j.
in-4°. , 4 blz.
= 531. Gr. Placaalboek^ If, 606. BU van Meteren, VUI, 346*-d48. Vgl. Molley , Vniled Netherlands, IV , 212.
1272 Een cort ende warachtich verhael vande .... victorie die Godt Almachtich gbelieft heeft te verleenen aen de syde der vereenichde
Landen , int veroveren vande Stadt Sluys in Vlaenderen , Met
de conditien hoe ende in wat manieren desel- (sic) Stadt is over- ghegaen , op den xx. Augusti , Anno 1604. (Met (ten fioll. leenw in den tuin op den titel.) Ghedruct tot Delff, by Jacob Comelissz. Vennecool ,. .. z. j. in-4'^. , 4 blz.
Extracten uit 2 brieven, ged. 20 Augustus.
1273 Noch Vvarachtigher Beschryvinghe van het innemen der stercke ende bynae onwinnelycke Stadt Sluys in Vlaenderen, verovert by zyne Excellentie van Nassouwen , etc. binnen den tydt van drie Maenden. Als oock den eysch , Articulen , ende het contract van dien. (Met een leeuw op deti titel.) Ghedruckt tot Rotterdam by Jan Bus , Anno 1604. in-8°. , 8 blz.
De voorwaarden zyn hier zeer verkort medegedeeld*
1274 Een nieu Vicktorie liedt van .... Mauritz van Nassouwen , ende van de groote Armade van Schepen, ende oock van de ouerwin- ninge der schanssen , ende van de ... . ouerwinninghe der stercke stadt Sluys in Vlaendren , .... Op de wyse : van den Graye van Bossu. Z.n.v.pL, v.dr.enz.j. een blad in-fol°.
28 zevenregelige koepletten. Daarboven een groote, maar zeer slecht gegra- veerde houtsneê. Het Uedt is opgenomen in (▼. Vloten's) Ned, Geschiedzangen , n, 373-377.
1275 Redvction de la ville de FEscluse. Ensemble ce qui s^est passé depuis Ie dixseptiesme de ce mois iusques au dix-neui. Auec les Articles accordez. {Met titelvignet.) A Paris: Chez Jeremie Perier, Oliuier de Varennes, Et AdiianBeys, ruëS. Jaques. 1604. in-8^, 16 blz.
= W. 1006. Zie de voorgaande nummers.
266 Inneming yan Slnto. Oyergave van Ostende. 16(V4.
1276 Joumael ofte Dach-register van 't principaelste in Ylaenderen geschiet , sedert den 25. April tot den 15. September 1604. so yant mnemen der Schansen , schermutsingen , als ooc van /t geweldich belegh ende overffaen yan Sluys enz, , . , Alles soo ick het selye gesien en yan gheloofweerdighe persoonen ghehoort hebbe. Ghe- druct t'Amstelredam yoor Broer Jansz. 1604. in-4°. , 24 blz.
In de eerste exemplaren leest men op den titel : tot den 16 Augusti, In de latere ex. yan den zelfden druk yan dit jonmaal is dit , zooals in het hier beschre- yene, veranderd in 15 September. T. yermeldt onder n*". 582 een der eerstge- noemde exemplaren en toekent daarbO aan : „Met een kaarde yan het oorlog»- tooneel op den titel, waarboyen de yerklaring met cyfer-aanw|}zing. Het eigenlijke Journaal loopt tot aan den overgang yan Sluys (20 Aug,), maar daarachter vindt men nog eenige berichten omtrrat het yyandeiyke leger. Daarom is op een andere oplage van denzeUden dmk yan dit journaal , op den titel 15 AugusU in 15 Sept. veranderd (Vgl. T. 533). Biykens de onderteekening van de voorrede (B. J.) is Broer Janss. deschryyer, die zelf bU 't beleg tegenwoordig is geweest. Broer Jansx. overigens als uitgever bekend genoeg, noemde zich in 1619 op een vliegend blaadje over Barnevelt: Oud-Courantier in het legher van S, Princ. Etc. Wellicht drukte hy vele dergeiyke stukjes, en is daarin de oorsprong der couranten te zoeken. Hy schynt echter zyne berichten of vliegende blaadjes niet in het leger maar in Amsterdam gedrukt te hebben."
1277 Refereyn D'Oostende 1604. {In HandscJirifL) in-4^ , 4 blz.
Vier zeventienregelige koepletten. Afgedrukt in de Nederhndsche Geschied zangen (van v. Vloten), //, 363—365.
1278 HAAH^iTPA osTENAANA- Ov relations des derniers combats d'Ostende , avec la reduction d'icelle. Traduit d' Alleman en Fran9ois. {Met drukkersniei'k op den lii^L) A Paris , Chez Jeremie Perier , . . . 1604.
in-8°., 16 blz.
De inneming van Ostende by v. Meteren , VIII ^ 363 v.v.; Hotky^ Vnüed NelherlandSy IV, 214 v,v.
1279 Secoiid livre dv siege d'Ostende , contenant la reddition d'icelle , ensemble les ran9onnemens , pilleries , rauages , et reconciliatiou des mutinés , auec raccord et articles d'iceux : et Ie siege entier et prise de TEscluse. {Met drukkersmerk op den tiUl.) A Paris, Chez Olivier de Varennes , . . . . M.DC.IIII. in-S''. , 64 blz.
Zie vorige nummers. Achter dit stuk bevindt zich een kaart, waarop een plattegrond van Ostende en de belegeringswerken van den yyand. De by- schriften zyn in het fransch. De plaat heeft titel noch adres.
1280 De Bloedige ende strenge Belegeringhe Der Stadt Oostende , in Vlaenderen ; Oock seke^e Brieven die de Ertz-hertogen ge- schreven hebben aen de vier Leden van Vlaenderen , . . . opgesocht ende beschreven , door Henrick van Haestens. Tot Leyden , by
1604. Overgave van Ostendc. 2è7
V
Henrick van Haestens , 1613. {Mei litelr'ujnet , 14 geqrar. platen en wapen.) in-^". , (IV) en 174 blz.
De ^56 eerste blz. behelzen: eene opdracht, oen Latynsch on een Hollandsch (tedicbt van ^[anu'l] li[t*yiisiiis] y en ocnt>. besclir|jving van den heirtocht in Vlaanderen en den slag bj Nieuw poort. Daarop volgt, na eene Voor-Teden ofte Chronijck van oudt Ooxtende^ het Jmirmcl van het beleg (blz. 73 -174) Grooten- deels woordelijk opgenomen in FUnnimi's Oostende^ ' s Gravcn-hage , 1621 , in-i". Vergelök het Joumad van liroer Jansz, zie T. 532 (W. 1007) of n« 1276 van dezen catalogus.
1281 Beschry vinghe , Des machtigen Heyrtochts uyt HoUandt nae Vlan-
deren , gedaen by de Staten Generael Van gholycken De
Bloedige ende strenge Belegeringe Der Stadt Oostende. ... De
tweede Editie oversien , vergroot ende verbetert , door H. L.
van Haestens. {Met titelvifjnei ^ 15 plalen en wapen.) Tot Leyden, By Henrick Haestens , 1614. in-4^. , 174 blz.
Tusschen beide drnkken bestaat hoofdzakelijk dit verschil, dat de eerste is opgedragen aan Burgcr-Mvestenn . . . der Stadt Dordrecht , de tweede aan de Siaten Genmu'l; terwyi het Hollandsehc vers van D. II. in don eersten druk blz. 7, in den tweeden blz. 74 gevonden wordt. Voorts is eene aanhaling uit «Ie Cimnnenlarii van liod. Bofcrcus (.blz. 54) , een Epifjrammc (blz. 56) , eeu bri(5f van Liftsiuh aan Serler'mg d'Euerbnge (in *t Lat||n met IIoll. vertaling blz. 165 v), benevens eene plaat, al wat de/.e nieuwe druk meer dan de vorige bevat. De overige platen zyn minder fraai dan in den eersten druk (W. loOS). Van blz. 17—72 is de pagincering foutief n. 1. 21—76.
1282 Chanson novvelle de la rendition de la ville d'Ostende, Sur la voix , Quand viendra ce Roy d'Espaigno. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j.
m-folio, een blad.
Twaalf tienregelige koepletten , waaronder gevonden wordt : Imprimi potest C. G.
1283 Waraclitighe Nieuwe tydinge van het groote Verraet dat daer gheweest is op Schencken Schans, ende noch van een Verrader
die geit ontfangen heeft om syn Pri. Ex^i**. te deursteken enz
Tot Amehm {sic). By Willem Jansz 1604. mA\ , 8 blz.
h\} van Meieren^ die dit tydvak zoo uitvoerig behandelt, vind ik van deze „ver- raders^' niet gesproken, ook niet by van lieyd, Wagenaar e. a. De een bracht zich in de gevangenis te 's Gravenhagc om het leven. De andere werd te Schenkenschans gevierendeeld, krachtens vonnis van den 13 April 1604. (T. 529.)
1284 P. Bertii Oratio De yita et obitu Nobilissimi viri D. Jani Dovsae Nordovici Doniini , . . . . Habita Lvgdvni Batavorvm post exsequias ejusdem. {Met druhliersmerk op den lilel.) Lvgdvni Batavo- rvm , Ex Officina Joannis Patii. An. cl.). Ij. civ. in-4'^. , 32 blz.
Op bl/. 29 vindt men een llJst van de werken van Janm Donna. Deze stierf te Noord wjjk op 8 of 12 Oct. 1604.
33
258 Voorspellingen. 1604—1606.
1285 Daniël ii8 Heinsii Lavdatio Nobilissimi .... Vin Jani Dovsae, . . . Accedunt ejusdem Manes Dousici , Elc^gia item Funebris Josephi Scaligeri , et aliorum quaedam. (AdH drukkprsnufrk op (Um lild.) Lvgdvni Batavorvm, Ex Officina Joannis Patii, Academiae Typo- graphi , An. cIo, lo. cv. in-4''. , 72 biz.
128G Nieuw- Jaers-Dicht: Op de wijse van den 23. Psabn. Van AdoKp//o). Tectan(r/»'o). Venat(o)v>). {Met dniklursmerh op den tilvl,) Ghednickt tot Alckmaer, by Jacob de Meostor,... A'' 1604. in-4°., 8 blz.
Zie over het veelbewogon leven van den Alkmaarschen predikant Adolph de Jager: Brandt^ Hist. der ReformaUv, II y 92—114 en 629— B38,
1287 Een wonderlicke nieuv^e Prophecy e vande Nederlanden oft seventhien
Provintien , Door Jerassenius van Eydenborch , der vryer
Consten Student inder Astronomie , wt een Nacht Visioen twelck hem geopenbaert is den 25. dach December . . . 1G04. Vercondighe van veel toecomende v^onderlicke dingen die int Jaer ses hondert ende vüf , tot den Jare ses hondert ende elf gheschieden sullen , .... VVt de Hoochduytsche Tale in onse Noderlantsche spraecko ghetrouvvelyck overgheset. {MH portret op den titel, ) (ihedruckt tot Embden , by Frans de Vlamingh na de Copye van Eydenborch , Anno 1605. in-4^ , 8 blz.
1288 Een wonderlicke nieuwe Prophecye vande Nederlanden enz. {Als hoven.) Eerst tot Embden , by Frans de Vlamingh na de Copye van Eydenborch, Anno 1605. Nu tot Delff, by Bniyn Harmansz.
in-4°., 8 blz.
Het verBchil tusschen dit ex. en het vorige bcBtaat alleen in het adres. I^ide stukken behocren tot denzelfden druk, maar onder liet afdrukke^n schynt de naam van Bruyn Harmansz. Schinclu'l er bygevoegd te z|jn.
1605.
Zie ook n". 1244, 1286, 1287 en 1288.
1289 Instructien , ordren ende bevelen , ghegeuen by Don Perlro de Cubiaur, Generael van weghen den Coniuck van Spaengien, ouer de Armade by den seluen Coninc;k nu lest gesouden naer dese Nederlanden. 1605. (ff cd. 29 April.) Alles wt het Spaensche ghe- translateert. {Met titelvignet.) Tot Middelbvrgh. By Öymon Moulert , .... Anno 1605. in-4^. , 8 blz.
Zie: van Meteren , VII! , 644 v. (T. 647.)
1290 Placcaet des Conincx van Spaengien , ghepubliceert in Portugael , teghens de Ingheboome Nederlanders , residerende in Portugael , ende andere Zee-steden van den Coningh {yed. 'M Oct.). Wt den
1605. GebeartcniBsen in Engeland. 259
Portugesche overgeset in onse Nederlantsche tale. (Met het Spaansc/ie wapen op den titel,) Naede Copye ghedruckt in Portugael. Anno 1005. {Brussel, R. Felpius'i^) in-4°. , 8 blz.
= T. 651.
1291 Placcaet des ConincAx van Spangien f/^^publiceert in Portugael , enz. {Als Imven, Met den holt, leeuw op den titel.) Nae de Copye gedruckt in Portugael. Z. w. i\ pi. en v. dr. Anno 1605. in-é'^. , 4 blz.
Andere, meer comprcsse, druk.
1292 By den Coninek {Jacobus I , Projclamatie ofte Placcaet tot weder- roepinghe der Schippers van uytlantsche diensten. Midtsgaders de orden die daer ghestelt is tusschen de oorlochschepen aen wedersyden, ende de Coopvaerders , waer nae sy haer te reguleren sullen hebben , als hier binnen breeder te lesen is. {Gedagteekend 1 Maart.) Overgheset uyt den Enghelsche in onse Nederlantsche tale. {Met litelvuinet.) Nae de Copye Ghedruckt tot Londen by Robert Barker , • . . . 1605. Z. n. V. pi. en v. dr. in-4°. , 8 blz.
1293 Proclamatie Ofte Placcaet des Conings van Groot Britanien, tot wederroepinghe der Engelsche Natie die haer ter Zee zyn generende met Rooff , onder den Naem ende Dienst van diversche iiytlantsche Heeren , onder den Titel van Mannen van Oorloghe. Mitsgaders d'Ordre by hem ghestelt op de Oorloogh-schepen cooraende van
weder syden in ofte ontrent syne Porten ofte Havenen, enz
Overgheset uyt den Enghelsche Tale, Na de Copye ghedruckt tot
Londen by ïlobert Barker, Anno 1605. {Met tilelvvinet.) Tot
Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz Z.j. in-4°. , 4 blz.
Andere, meer compresse, druk van het voorgaande.
1294 Waeractich {sk) verhaelVAn de Reyse van den Ambassadeur van Engelant nae Spaignen , mitsgaders wat hem op de selye reyse
wedervaren is : enz Ghemaect by een Engelsman die mede
geweest is, in Engelsch, ende overgheset in Duyts. (Met litel- vuinet.) Tot Antwerpen By Anthoni Ballo , int Jaer 1605.
in-4^ , 8 blz.
Zie: van Melereti, Vlll, 544 v.v. (T. 549.)
1295 His Maiesties speach in this last Session of Parliament , . as neere his very words as could be gathered at the instant. Togetherwith a discourse of the maner of the discouery of this late intended Treason, ioyned with the Examination of some of the prisoners. Imprinted at London by Robert Barker , . . Anno 1605. in-4°. , 94 blz.
Op de keerzijde van den titel het wapen van het vereenigd koninkryk. Daarna eeo wooni van den drukker tot deo lezer. Blz. 5—31 : His Maiesties speach ;
260 Buskruit-verraad. 1605.
blz. 31 — 93: A tliscmisv of Uw maner of Ihv tiiscnnrry etc; blz. 57 — 62: The fnr rnpif fif thv ihrhnilion nf Cuidu Fawhes ; blz. 03 — 78: Thomas Winters Con fession . HolUndsche vertaling op n^. 131G en 1317. Des koninga oratie ia ia haar geheel opgenomen in the Pnr Hamen Inry History of Eiifjiamt , /, 1053 — 1062.
129(5 Copie. Byden Coninck. {Bevel tot inhechlnmneinintj van Thomas PeiTtj^ tvieii'* mpta lemen l hier in j is (jevoe<jd\ fjed. 5 Nov, O. ^,) Aanhol
einde: In s' Graven-Hiiglie , By Hillebnint Jacobssz Z.j.
in-4°. , 4 blz.
= T. 652. Zie: van Meteren, IX, 47; het geheel verhaal der samenzweering aldaar, IX, 37—66.
1297 Tweede Placcaet der Koninclycker Majesteyt van Engelant ... . ghepubliceerfc .... den xvy. Novenibris ... na den Nieuwen Stijl , tegliens de persoenen van Thomas Percy ende syne Complicen . . . Verklarende ooc tghevoelen, ende bevel der Majesteyt, over de Ghezanten van andere Princen ende Koninghen. {Mei til el vignet.) Tot Rotterdam. By Jan van Waesberghe. 1605. Jan hel einde: Eerst ghedruct in Enghelsch tot Londen, by Robert Barker,.... Anno 1005. Ende nu vertaelt in Nederduytsch. in-4°., 8 blz.
Zie vorig nummer, noot.
1298 Klare ende opentlycke beschryvinghe vande schrickelycke ver- raderye , aenghe vanghen by eenighe Roomsche Catholijcken , teghens den Persoono van ayiie Majesteyt van Enghelandt oft groot Brittaignen , ende den nieestendeel der Heeren , Graven , Baroenen ende Edeldom des gantschen Landts. Midtsgaders de apprehensie van eenighe der Vt»rraders, ende andere particularitej-ten. iMel liteïviqnet^ Tot Rotterdam. By Jan Janssz. 1(305. in-é*^. , 8 blz.
= W. 1029. ' Andere stukken aangaande dit onderwerp vindt men op 1606.
1299 Verhael Van den staet der overheerde Nederlantscher Provinciën: Midtsgaders ghetrouwen ende heylsamen raet aen de zelve, om tot eenen goeden ende vasten Pays te geraken. In de Fransoysche tale beschreven , ende wt de zelve in Nederduytsch overgeset. [Met tilel- viqneL) Ghedruckt iz. n, v, pi en, v. dr.) 1005. in-4°., 32 blz.
Zie: van Meieren, Mll, 449 r.r., die er den inhoud in het kort van mededeelt, en vermeldt dat het „onder des Aartshertogs gebied in druk is uitgekomen**. (T. 643, waar e<'n andere druk voorkomt.) Deze druk is dezelfde als W. 1022, terw(il n°. 1021 aldaar de oorspronkelijke fransche uitgave beschrijft.
1300Trouhertighe vermaiiinghe aen het vereenichde Nederlandt , om niet te luysteren na eenige ghestroyde ende versierde vreed-Articulen , nu onlangs wtghegaeii ende int gheschrifte van hant tot hant
wtghecopyeert, f'w: Dienende tot eone waerschouwinghe van
alle vrome Christenen, ende beminders vande Nederlantsche vry-
1605. Waarschuwingen tegen vredea-voorstellen. 261
heyt. Beschreven door een lief-hebber der selve vryheyt. Z. w. r. p\. en V. dr, Ghedruckt M.DC.V. mA\ , 22 blz.
Met titelprent, die wy weer vinden op een stuk in 1607 gedrukt h\\ D. (:. 7Voo«/, te Amsterdam (verg. n°. 1395). Dit stuk is, zooals de voorrede ons meldt, geschreven kort na de overkomst van den aartshertog en de infante uit Spanje b(f enirn (jvtvownm dienacr endc liefhebber syns Va(lrrhndts^ die vóór ziJn over- lyden de uitgave oen eetien synen betmuden vru*nt by maniere van Irsfatuent aanbeval. Die vertrouwde vriend teekent zich ireneus Ammnnius. In het exemplaar, dat ik voor my heb, zyn de namen van schryver en uitgever met de hand by geschreven. De eerste is de bekende Kverard van Iteijd (f 1602), de laatste Johan van Sonde, als rechtsgeleerde en historieschryver b«*kend, toen lid der Staten van Friesland, die ook de Historie der AVr/. Oorlogen va»» r. Heyd tot 1640 vervolgde {Leewv, 1650, fid.). Men vindt dit stuk by van .VWmvi , VIII j 465 v.v. (T. 544.) Men vergeiyke n». 1261.
1301 Troiihertighe Vermaninghe , om niet te luysteren na eenighe
ghestroyde ende verzierde Vreedarticulen nu onlangs wtghegaen
ende ghestroyt. Dienende enz {Met tUelvupiet,) Z. n. i\ ;>/. en r. dr,
Ghedruct .... M.D.0. V. ' in-4°. , 40 blz.
Nadruk van 't voorgaande stuk (T. 545).
1302 Trouhertighe vermaninge , om niet te luysteren na eenighe
versierde vreed-Articulen , enz. Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt
M.D.C.V. in-8\, (>t blz.
Andere druk van het voorgaande, met voorrede in cursiefletters (T. 546).
1303 Copie Van een Brief ghesehreven uyt het leger, vant overgaen vant huys te Wouwe' op den 24. May , Anno 1005. {Met tUelrifjneL) Z.n.v.pLetiv.dr. Int Jaer M.VI.V. (sic). in-4^, 4 blz.
Zie: van Meieren, YIII, (i«-8'.), 539.
1304 VVaerachtich Verhael Vande Spaensche Vloot , Hoe de selve Aen- ghevochten is gheworden vande Oorlochschepen vande Heeren Staten vande Gheunieerde Provintien, die de selve ten Ruijne ghebracht ende inde Vlucht gheslaghen hebben. (Mei het wapen van Middelhurfj op den titel.) Middelbvrgh By Öymon Moulert , . . . . Anno 1605.
in-4^ , 4 blz.
By van Meieren (iw-80.) , K///, 545, v., Waqenaar, IX, 185, MnlUij , United I^elher- lands, IV, 229 wordt de luitenant-admiraal Ifauliain genoemd als bevelhebber der hollandschc vloot. In het hierboven beschreven stuk fungeert als zoo- danig de Admirael van Opdam.
1305 Cort verhael ende rechte verclaringe vande Entrej)rinse , die des Eertz Hertogen Albertus volck ghe(laen heeft op de stadt Bergen op den Zoom ende de wercken daer voren gelegen, op den xxj"". Augusti 1605. onder t'beleyt ende conduitte van Mons d'Hericourt. Midtsgaders Den bloedigen ende tyrannigen Assault ende stormen,
2^'^ Aanslag op Bergeo op Zoom. 1605.
geschiet den xx^n. Septembris daer nae ende de wtcoeniste
eiide succes van dien. Ghevisiteert ende gecorrigeert by den Heere
Ridder Jonch. Paulus Bax Gouverneur deser stadt enz (^fol
drukkersmerk op den liieL) Ghedruckt tot Berghen op den Zoom: By Jacob Canin, Anno 1605. in-4^, 8 blz.
Als autenthiek verhaal belangrijk. Zie over dit boleg van Metiren IX, 13 (T. 550).
1300 Vvarachtich verhael der Historie van den eersten ende tweeden aenslach gheschiedt tegen de Stadt Berghen op den Zoom , tusschen den derden ende vierden September , des nachts ten een uren , ende den 20. dito des morghens ten twee uren int afgaen vander Mane. (Met lilvhupieL) Ghedruckt nae de Copye gheschreven uyt Berghen op den Zoom. Z. j. in-8^, 8 blz.
1307 Oongratvlatie Aeuden Grooten Capiteyn , . . . . Mavritivs van Nassav : Op Syne arbeydelijcke , peryculeuse ende grootdadighe Krygh-Tocht, Vanden Jare, M.Vic.V. Door A. Sayon. B. (Mcl lilehigncL) Tot Delf, By Jan Andriesz. Z,j. in-4°., 16 blz.
Gedicht van 28 koepletten , weinig meer dan gewone rijmelarij (T. 554).
1308 Ad confoederatos ordines Belgas, uc senatvm, contra Centurionum aliorumque fraudes jusfei querela : et de lustrando , censendo , au^endo et instituendo exercitu nostro, cujusdam Patriae amantis consilivm. ^^fet HtelviqneL) Leovardiae In Officina Radaeiana, 1605.
in-4°. , (VlII) en 24 blz.
Do schrijver, biykens de voorrede c^n Frios , die meer bepaald do toestanden in Friesland op het oog heeft, trekt vooral hevig te velde tegen de bedriege- rijen, die er in het lo<;]^er plaats hebben , dat daardoor nominaal altyd veel sterker is dan in werkelijkheid. De voorrede is ged. : Galend, Decemb, ch,h,cv,
1309 Tot de Staten, steden, ende inghesetene der Vereenichde Neder- landen : Teghens de Ongheregeltheden van het meestendeel der Houluyden ende Bevel-hebbtTcn : Mitsgaders eenen goeden raedt
't gnemeyne beste soer dienstelick Door een Liefhebber
van 't Vaderlandt. Nae de Coj)ie sestienhcmdert vyf Ghednict tot Leeuwerden. {bij A» v. d. Rade'^) Anno 1607. in-4®. , 16 blz.
Vertaling van het voorgaande doch zonder de voorrede.
1310 Wy tloopighe , waerachtighe , ende bestendighe Vertellinghe. 1 Wat van het H. Avontmael Christi de Leere eyghentlyck zy, die mi»n onghevoeghlyck Oalvinisch noemt. 2 Wat in de Sacrtiment-strydt voor bysondere saken , . . . . sich bogheven hebben , tot dat eyndelyck de Witterabergsche Concordie is opgherecht gheworden. 3 Op welcker wyse de Sacrament-strijdt wederom vemieut is , .... 4 Wie Joh. Ualvinvs gheweest is : . . . . 5 Wat in de ghemeyne Religions ver-
1605—1606. Kerkeiyke zaken. 263
handelingen , . . . . van de Sacrament-stry dt , yeder tijdt toeghedraghen
is. 6 Wat eyndelijck van de ingevoerde Namen , der ghener ,
welcke Lutnerisch ende Calvinisch ghenaemt werden, te houden
is Eertgts beschreven in Hooghduytsche sprake , door
Christophorvm Pezelivm, Doet. Theologiae: mitsgaders zgne mede Kercken Dienaren tot Breraen. Ende nu .... overgheset , Door Walich Syverts Soon. (Mol drukkersmerk op dim titel.) Gedruckt tot Alcniaer, by Jacob de Meester, Voor Ambrosius Jansz tot Amsterdam, 1605. in-4^, (XVI) en 120 blz.
= W. 1033. In de opdracht aan de II. Buryhemeestvren der Stede Armleidam^ ged. 15 Oct. 1606 , wordt omtrent het dool van don vertaler o. a. het volgende gezeKd : jfinsonderheyt présentere ick oock uwe E. E, dit Tractaet^ deteijle in dese atadlytneer als in eeniyhe andere Steden onses VaderlandlSy vele die van buyten in ghecnmen zijn yhevonden werden y die niet te vrede zijnde met de lleliyicy welcke hier door Gods yhenade^ conform zyn ƒ/. Woordtj ojientlijck yheexerceert wordt ^ uwe E, E. met huren dom moeyelijck ende lastigh zijn : op dat uwe E, E. eene bescheydenc ende naeckte 'hiderrichtinyhe soudet mofften hebben , om te sien en te oordeelen of ai/ wel yhefondeert zijn , om hoer van de Kercke af te sonderen, ende Veryaderinye op hoer selren Ie houden:,...''^ Op blz. 116 vindt men dat het duitache origineel in 1600 tol i\'ew.\tadt aen der Hardt ten tweeden male werd gedrnkt. De cerstci druk had in 1590 het licht gezien.
1311 Des Ministerij tot Bremen Vriendelycke Tegen-bedeneken, Aen .... Paul van Eyzen, der H. Schrift Doctor, etc. Waer inne Op
zyne, Bekencken ^sic) van het Bremische Boeck, tVelck
A°90. tegens de Predicanten tot Hamburgh in Druck uytghegaen is, rw3. gheantwoordt werdt. {Met drukkersmerk op den titel,) Ghedruckt
tot Alckmaer, by Jacob de Meester, voor Ambrosius Jansz
tot Amsterdam. 1G05. in-4^, ? blz.
liet stuk is oen antwoord op een kritiek van het voorgaande nummer. liet is hier achter dat stuk geplaatst met doorloopende sigii»taur en pagineering, met afzonderlijken titel. Dit ex. is niet compleet on eindigt met blz. 144.
1312 Verclaringhe Des Halschen Afgodts, van Jvstos Lipsivs, Wonder veyl ende cierlijck opghepronct ende vooris ghedaen. X «. v. pi, en V. dr. Ghedruckt M.vj.d ende V. in-4°. , (üOj 56 blz.
= W. 1040.
1(106.
1313 Nieuwe tydinge geschreven uyt Esdan (Sedan), aengaende het ver-
drach ghemaeckt tusschen Hendrick de vierde , ende den
liertoghe van Bouelon (2 April.). Midtsgaders eenighe particuliere tydingnen gheschreven uyt (Jeulen den elf sten Aprilis lOOO. aen- gaende de sake van Bruynswyck , . . . {Met titehiijnet.) (ihedruckt
264 De dauphin g^edoopt. Huskruit-verraad. 1606.
nae de Copye gheschreven uyt Esdan voor Adriaeu Lenaertsz. Anno IGOG. in-4^ , 4 blz.
/il'.: van Metnen (i»-8*'.), IX, 87r.80/'.; PhUippson, llnnrich IV und l'hilipp lU, II, S. 260. Andere druk bU T. 572.
1314 Le trivmphe et ceremonies dv baptesme de monseigneur Ie Daulphin , et de mes Dames ses Soeurs. Ensemble Tordre des Princes , Prin- cesses et grands Seigneurs, auec leurs nonis et qualitez. Plus les nonis des Parrains et Marraines, etc, (^Met tUH vignet,) A Paris. Par Fleury Bovrriqvant , au mont S. Hilaire . z. ;. Avec Penuission.
gr. in-S"". , lö blz. Het verhaal is geteckend ; C. I), Bnss. Zie volgend nummer.
1315 De Conincklgcke ende Christelgeke magnificentien , gliebruyckt ontrent den Doop van Monseigneur den Dolpliin , ende van Madamen syn Susters {ged. 14 Sept.). Oock mede de beschryvinghe vande Scliouplaetse te Fontaine-Bleau , . . . . Dour L. 8. D. D. ghesteldt in 't Fnincoys : Ende uvt den Francoysclien overgheset in onse Neder- lantsclie spraeeke. (Met titelviijneL) Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz.^nae de Copye ghedruckt te Paris , by Charles Chappellain , 160(5. in-4°., 16 blz.
= T. 581. Zie: van Meieren, IX, 132. Vertaling van een verhaal, dat van het voorgaande verachilt.
1316 Het Relaes van syne Majesteyt in dese leste Sessie van t' Parla- mente , . . . . Tsamen met een discours van het ontdecken van dik leste voorglienomen Verraet : Met de Examinatie van veele vande ghevanghenen. {Met titelvififiel.) Nae de Copi e ghedruckt tot Londen by Itobert Barker .... Ende men vintse te coop tot Amstelredam
by Cornelis Claesz Ende by Desiderius de la Tombe , . . . .
Amio 1606. in-4°. , 44 blz.
Vertaling van n». 1296. Zie op het jaar 1605 nO. 1296—1298.
1317 Het Relaes van syne Majesteyt enz. ... De tv^eede Editie : Van nieus oversien ende eenighe fauten verbetert. {Met titel vignet,) .... Amstelredam by Cornehs Claesz Anno 1606. in-4°. , 44 blz.
De fout in de pagineering (tweemaal blz 21, 22) is hierin gebleven, schoon 't hiykbaar een verbeterde druk is (T. 660). In een ander ex. van denzelfden druk zjjn ingevoegd een portretje van Thomas Veraf en een kopergravure met de afbeeldingen van de voornaamste samenzweerders.
1318 Antv70ordt van Robert Cecil Graeve van Salisbury, etc. Secretaris van syne C. Maiest. van Engelant , op Seeckere scandaleuse Schriften over al (tegens hem) ghestroyt , onder decsel van een (Jatholycke vermaninghe. , . . [Mei drukkersmerk op den titel.) (iedruct in Engels
1606. BuBkruit-verraad. 265
tot Londen by Robert Barker . . . Ende nu in Nederduyts tot Leyden by Thomes Basson. Anno 1606. in-4°. , 16 blz.
Hierin wordt gesproken van hot vorige traktaat als onlanghs itytgegaen. Het schjjnt dus, dat Salisbury dit stuk nog voor de veroordeeling der verraders (zie n^ 1323) geschreven heeft. (T. 56L.> Op andere exeropL staat in plaats van het drukkersmerk een vignet, tcrwyi er verder geeu verschil is.
1319 Antwoorde , Op sekere schandaleuse schriften , gestroyt in diversche plaetsen , . . . . ühedruckt tot Londen, by Robert Barker , . . . 1606. {Met lilolriijnot.) .... overgheset wyi den Englielschen in onse Ne- derlantsche tale Ghedruckt tot Haerlem, by GilKs Rooman.
in-4°. , 16 blz.
Andere vertaling van hetzelfde stuk als het vorige. (T. 562.)
#
1320 Antwoord Op sekere schandaleuse oft ergerlicke Pampieren, Ge- stroyt in verscheyden plaetsen , onder den schyn van een Oatho- lycke Vermaninghe. Gedaen by den Grave van Salisbury , . . . . overgeset uyt het Engelsch. {Md litvlviyneL) Middelbvrgh , By Richard Schilders , . . . 1606. in-4^ , 28 blz.
Andere vertaling dan het voorgaande.
1321 Placcaet Van den Coningh van Eiighelandt, wt ghegheven den 15. January ouden styl (25 Jan.) 1606. teghen dry Jesuiten , die van de voomaemste pmctiseerders gheweest zijn van de leste ver- rad ery e. Ghetrouwelyck overgheset wt den Enghelsche in onse Nederlantsche tale. (Af (4 tilrliHffHrl.j Nae de Copye Ghedruckt tot Londen by Robert Barker , . . . Anno 1606. Z, n, v. pi, , v. dr, en z, j, {Amst. Corn. Claess,) in-4'^. , 4 blz.
= T. 663.
1322 Placcaet oft Mandement der Konincklncker Majesteyt van groot
Brittagnien , etc. ghepubliceert den xv. Januarg , by het welcke
hy verklaert de principale Stichters des grouwelycken verraedts over
synen Persoon , Mitsgaders de besehryvinghe {sic) der ghestal-
tenisse van dry Jesuyten Verraders. Overghezet in onse Neder- landtsche tjile wt d'Enghelsche copye , ghedruct tot Londen by Robert Barker , . . . . {Met het Énifehche wapen op den titel,) Tot Rotterdam , by Jan van Waesberghe. 1606. in-4°., 4 blz.
= W. 1045. Andere vertaling dan het voorgaande.
1323 Nieuwe Tydinghe uyt Engelandt. Van het executeren van Acht van de voomeemste Verraders. . . . Gheschreuen uyt Londen den 2. February ouden styl (12 Febr, 1606. {Met litelvupiet,) Nu Ghe- druckt den 20. February. Anno 1606. Z, n, v, pi, en v, dr,
in-4°., 4 blz.
= T. 564.
34
Si66 BuBkrutt-vemad. 1606.
1324 Copye Eens Briefs gheschreven by zeker Edelman van Londen den xjjteo deser maendt February na den Nieuwen Styl, aen zeker Koopman binnen Rotterdam , verklarende de Justicie by de Ma- jesteyt van Enghelandt ghedaen aen acht vande principale Conspi- rateurs , als ooe de ghevanckenisse van vier Jesiiijteii , ende ander particulariteyten. {Met hel Engehclw wapen op dm titel.) Tot Rot- terdam, By Jan van Waesberghe. 1606. in-4°., 4 blz.
De schry ver onderteekent zich : V, l. dienstwiUiglicn .('o.9yn //. de Money.
1325 Een cort Discours op het Vonnisse ende de Executie van de acht Verraders, Digbie, de twee Winters, Graunt, Rucvvood, Caies, Bates ende Johnson, alias Faulks, van welcke vier wierden
geexecuteert .... op donderdach, 30 Januarg {O. S. of 9 Feb.):
de andere vier .... op vrydach naestvolghende. {Met titeli^ujnet.) Eerst ghedruckt in Engelsch tot Londen, voor Jeffrey Choriton: Ende nu ghetrouwelyck .... overgheset .... Anno 1606.» -Z. n. v. pi. eH V. dr. {Amst. Corn. Claesz.) in-4^ , 12 blz.
= T. 565. De voorrede is geteekend: V. E. beminde itich/, T. W,
132G Placcaet By syne Ma^ van groot Brittaignien uytgheglieven ende ghedaen Proclameren jegens de Jesuyten ende andere l*apisten in Enghelandt, belanghende de uytbaniiinghe der selver uyt alle syne Rycken {ged. 20 Juny). (^yvl litelvitjfH'l.) Nae de Copye, Ghc-
bruckt (sic) tot Londen, by Robert Barker, 1000. ende nu
voor Adriaen Lenaerts. in-4°. , 4 blz.
Van Metcren (27c Hoek ^ IX , 66) noemt als uitersten termyn van vertrek voor de Jez nieten enz. den 1 van II ooimaand. In liet plakkaat zelf wordt dv vnsie Augustus daarvoor vastgesteld Verjfel. overigens n». 1249, 1322. en W. 1000. {W. 1062.)
1327 By de Koninck. Plakkaat van 10 Juni [Ouden StijVf) tol uitdrijving d(*r Jezuïeten. Zonder titel. Aan het einde: Ghedruckt tot Londen by Robert Backer (Barker) j... 1000. ende nu tot Leyden by Thomas Basson. in-4°., 4 blz.
Andere druk.
1328 Een volcomen ontdeckinge van de Roomsche Leere, in saecken van Conspiratie ende Rebellye , opgesocht uyt bondige aenmerc- kinge: ende Vergadert (niet sonder bestuyringhe ende ordre vande Overicheyt van Engelandt) uyt clare ende uyt-gedmcte hooft-stucken ende regulen , vande Leere (Ier Papistische Priesters ende Doctoren. Getrouwelyck overgeset uyt het Engelsche Exemplair, ghedruckt tot Londen by Felix Kyngston int jaer 1005. Hier is noch by- glievoucht een uaerder verclariughe Alles door F. V. B. In
1606. Ycrhoadiog tusschen Engeland en Spai^e. 267
s'Graven-Haghe , By Beuckel Comeliszoon Nieulandt. Anno 1606.
m-4^ , 60 blz.
Gedeeltelök bfi Baudartius, /, 1116—120, (T 666.)
1329 Een Volcomen ontdeckinghe van de Roomsche Leere, enz. {Als boven.) .... Eerst gedruckt in s'Graven-IIaffhe , by Beuckel Comeliss- zoon Nieulandt. Anno 1606. Ende nu Tot Amstelredam by Broer
Jansz Z,j. in-4°. , 40 blz.
Nadruk vao het vorige van 1609 ? (T. 667.)
1330 Oratie Vanden Enghelschen Ambassadeur, ghedaen in Hispaignien. {Juli,) Inhoudende veele dachten van weghen het onghelyck ende overlasten , den Enghelsche Natie aenghedaen Ende andere saecken van grooter importantien. {Met titelviquel.) Wt het Enghelsch ghetroulyck overgheset. Z. w. v, pi, en v, dr. Ghedruckt Anno 1606.
in-4^, 8 blz.
Zie: van Meteren ^ /A', 168. (T. 679.)
1331 Verclaringhe oft uytroep in Spaengien, van weghen het handelen der Hoochduytscher Coopmanschanpen , comende uyt het Rycke van groot Britangien ende Vranckryck in Spuugien. Insghelycx
het teghendeel ghemaeckt teghen de Sttidt van Roebelle,
ühegheven tot Lorenzo den 3. September 1606. ühetrouwelyck overgheset uyt den Spaensche . . . {Mei tiielvi^nei.) Ghedruckt {Z. n. V. pi. en V. dr.) Anno 1606. in-4^ , 4 blz.
= T. 680. Vergel n°. 1210—1212.
1332 Verclaringhe oft uytroep in Spaengien, van weghen het handelen der Hoochdiiytscher Coopmanschappen , Aomende uyt het Rycke van groot Britangien ende Vranrryr in Spangien. Insghelycx
het teghendeel ghemaect teghen de Stadt van Roebelle „
Ghegheven tot Lorenzo den 3. September 1606. . . . overgheset uyt den Spaensche in onse Nederlandtsche Tale. (Met titelvujnet.* Tot Rotterdam Ghedruckt by Jan Janssens , nae de Copye van Peter de Cater, tot Amstelredam. 1606. in-4°. , 4 blz.
= W. 1056. Andere druk van het voorgaande.
1338 Nieuwen middel , die van weghen de Conincly cke Majesteyt voor- gewent wort, waer mede scngnt, de Contractanten ten hunne achterwesen ende schuit te beter sullen versekeren , ende veel eer aen hunne betalinghe gheraken, als door den middel by het Coninckryck ghegeven, ende is inde navolggende {sic) manieren. /donder afz. titel , z.n. v. pL , v, dr. en z. j. in-4°. , 4 blz.
1334 Historisch verhael Vant ghene inde verledene Maendt Augusto
268 Onlusten tosschen Venetië en den paua. 1606.
aengaende den Kercken-handel inde Htadt Marbiirch int Lant te Hessen geschiet is. 1G05. In onse Nederduytsche tale overgheset wt het Hoochduytsche Exemplaer ghednickt tot Maijburch by Rudolph Hutwelcker , int jaer lt305. {Met titolrifjuH,) Nu gedruckt tot Am- stelredam voor Comelis Claesz. Boecvercooper , 3. w. t'. dr. Anno 1606.
in-4^, 32 bk.
By Bauihrtius, Memorijeii^ 1,102 — 110; zie ook van Meieren ^ IX y 33 r.f. (T. 566.)
1335 Historisch verhael Vanden Oproer in naest-voorleden Oogstmaent binnen Marburch in Hessen-landt ghescliiet. In onse Nederduytsche tale overgheset Ptiz. {Ah boven.) .... Amstelredam voor Comelis Claesz Z.fLv.dr. Anno 1606. in-4^, 32 blz.
= W. 8838. Het verschil tusschen dit ex. en het vorige bestaat alleen in den aanhef van den titel.
1336 Waerachtighe Nieuwe tydinge, gheschreven uyt Padoa den xy. Mey 1606. Daerinne verhaelt wert hoe de Venetianen vanden Paus inden Ban ghedaen zijn, ende oock de redenen waeromme. Mit%s- gaders Tghene den Venetianen aengheslaghen hebben tegen de Jesuiten efiz Tot Delff', Ghedruekt by Jan Andriesz. Z. j,
in-8°. , 8 blz.
Den 17don April 1606 sprak de paus over de Venetianen den ban uit. Zie Banke, Die röniischen Pitpste, {DriUe Auflaije) ƒƒ, 317—344.
1337 Proclamatie ende Wederlegginghe byden Hartooh van Venetien (L e on ar dus Donatus) gedaen, op ende teghen den onbehoor- lycken Ban {van 17 April) door den Paus Paulus de vyfste teghen
hem uytgegeven , Anno 1606. Door een Liefhebber int neder-
duytsch vertaelt. (Met tilelviijnet.) Tot Amstelredam Ghedruekt by Hendrick Baren tsz Anno. 1606. in-4*'., 4 blz.
= T. 573. De Proclamatie jred. 6 Mei is g:etcckend door Ghiaromo Girardo Secrctario en werd gedrukt per il llampasello. Ranke, Die Hömischen Pdpsle {Itriltv Au/Uige) teekent lï, 335 in een noot hierby aan: „Dieser ICrlas: votn 6/r« Mai 1606 i«l Imh HampüzeltOy stampator ducale, tjetlmckt. Au f dent Titelblall sieht man dm Evatnjelisten S. Marrus mit dem Eraiujelienhuch tutd dem erhobenen Schtrerl. In dem Senat ernrlerle man, irie Iwiuli satjt , lo nullitA moltc e notorie des papstlirhett Dreve'\ Zie ook: van Meteren, IX, 128 r. llt»t pauselijke Breve is in «ijn geheel te vinden in /'. Dani, Hisfnire de la rèpnhlique de Venise, IV , 279-285.
1338 Brief Vanden seer devoten Vader Broer Jan Battista Palmerio Heremiit. Aende getrouwe onderdanen der Venetscher Heerlyck- heyt. Waer inne elaerlyck ghesien worden , de oorsaken der oneenic- heyt tusschen de Venetianen ende den Paus, namelyck om de bescherminghe haerder Privilegiën. {Mei titelvignet.) Z. w. v. pi. en 0. dr. MDC V n. in-4^ , 8 blz.
= T. 582. Aan het einde leest men: uyt onse Heremitanie de Santé \alle. 1. December. 1606. Zie vorig nummer.
1606. ValBche Demetrius. 269
1339 Een Catholycke Inquestie ende verbont, gemact tuschen Den Pans van Rome Den Coninck van Spangnien, ende anderen Roma- nischen Heeren. a°. 1G06. In handschrift, in-i°., 10 blz.
De yerschillende punten van een verbond tot uitroeiing der kctter|| Aan het einde : Aldus g&iaen binnen Ferrara op een nieuwen fjcconfirnteerl. 1606. onder bckoor-> /i(cken) eedt,
1340 Warachtich verhael vande oorloghen ende gheschiedenissen , zoo in Polen; als in Hungaryen ende te Veuegien in Italien, als ooc mede vande groote schade te Graits in Stiennarcken , door den tempeest van reghen : alles over gheschreven wt Norenberch den 15 Augusti, na den nieuwen Styl. {Met tilelvifjnel.) Tot Rotterdam, By Jan Janssz. 1606. in-4°., 4 blz.
1341 La legende de la vie et de la mort de Demetrius demier grand Duc de Moscovie. Traduicte nouvellement 1'an 1606. A Amsterdam , ehez Comeille Nicolas, X,j. in-8^, 32 blz.
Deze eerste vaUche Demetrius besteeg in 1605 den troon en werd den \lAun Mei 1606 vemjoord. In dit stuk zjjn portretten in^eplakt van genoemden Demetrius {Pet. de Jode cxcud.) en van Le Prince Wayuoda De Sendonncx. (Wojwode van Sandomir, den schoonvader van Demetrius). Dit zeldzame geschrilt werd herdrukt in 1839 te Mnscouy Imprimerie do l'lnsUtut hizareff.
1342 Dompe-trompe op het nievw register van s'Hertogenbosch , van
Ostende , ende van Vries-landt gestelt , etc Tot Louende-ghem ,
By Roose-mondt Goe-maere, inden Voghelensanck, Anno M.D.C. VI. Niet voor wei-doen , en blyde zyn. W. B. in-4''. , 38 blz.
In 12 hoofdstukken worden de daden der Aartshertogen en van Spinoln bezon- gen. De Dompe-^rompe is eenigermate een tegenhanger van den Dnmp-honren (n". 1197). Ook hier zjjn Trompette en Tambourein aan het woord. Do Koor- m/r» en het Ondei u-ijs zijn geteekend W.B. Aan het einde leest men: Ferit, V. Qui sssss. Psal.AQ. Volgens tie Hibliolheca Belijica i. v. is de Jezuïet Jean David de schrijver; het geschrift is niet onder zijne werken opgenomen in .1. de BackeTj BibUothéque des rrritv/jwi de la Compagnie de Jésns^ 2e èd.
1343 Pasqville Ghestroyt by eenighe Oatholijcken tot Amsterdam , den achthienden vSeptember, Anno lt>00. Cort Antwoort op de Pasquille onlangs ghedicht by eenen Spaens-ghesinde , ende een Goddeloos Booswicht. Ghednickt tot Delf. by Jan Andriesz. Z. j.
in-plano, een blad.
Het geheel is gedrukt in drie kolommen: de eerste bevat het schimpdicht, dat aan de j^Geusen'' de nederlagen verwijt, hun door Spinola toegebracht. De twee andere kolommen behelzen het (nrt Anluoort. (\V. 1058.) De Pnstfvilte komt voor ook in de Ned. Geschiedznwjen (van r. Vloten) ^ II, 377.
1344 Belegheringhe Der Stadt Antwerpen , By den Prince van Parma , in den jaere 1584. Mitsgaders , Het droevich overgaen der
270 Pood van Kuchlinas. 1606.
selver Stiult : Tragedische wjise (sic) in Dichte ghestelt , door Jacob Dvyni. (Op don lUel hel wapen van Antwvrjfen in koper fivqraveei'd.) Ghedrvckt tot Leyden, By Henrick Lodowixsoon van Haestens, .... 160(3. in-4^, 56 blz.
1345 Een bewys dat heter is eenen goeden Crggh, dan eenen ghe- veynsden Peys. Midsgaders t'gene ghebeurt is inden jaere 1600. Comedische wyse in Dichte ghestelt, door Jacob Dvym. (Mei den ludL leeuw op dm lUoL) Ghedrvckt tot Leyden, By lïenrick Lodo- wixsoon van Haestens, 1606. in-4°., 58 blz.
Onder do opdracht leest men : Gheyeven uyt Lvdc» , drsefi eersten January des iaers 1606. '
1346 Een revocatie der Pauselijcker dwalinghen, midtsgaders een open- baer belijdenis des Geloofs naede Euangelischer waerhey t , ghedaen tot Leyden den xxvj^". May, Anno 1605. inde HoochlantscheKercke, door Laurens Baltheus vanden Berch, gheweest Pastoor van Over- laer, ende Pater des Convents van Kerckoverlaer by Thienen. (Met
liU'hifpieL) In s'Graven-Haghe. By Hillebrant Jacobssz, Anno
1606. in-4^, 36 blz.
In eene ^oedgestelde rede vermeldt de scbryver do oorzaken die hem de Katho- lieke kerk deden verlaten. Z^jne vroegere ambtsbroeders schUnen hem echter niet met rust te hebben gelaten; op blz. 23 begint, met afzonderlijken titel (maar doorloopcnde pagineering en signatuur) : Een aniwoort eens Sentbrieffs , aenden voonjenoemden ghcschrevc» , vol lasteringfien ende blasphemien , van eenen Pater des Clooslcrs van Sepperen (fhataempt Pater I^icolaes Schafs, Welk antwoord BaÜhetis uit erkentenis voor de goede ontvangst te Breda, aan (de overheid on) den Kerkcraad aldaar opdraagt. (W. 8846.) De voorrede der revocatie is gcd. : Lugduno Batavoram, hoc XX, Januarij 1606.
13^17 Lvcae Trelcatii L. F. Oratio fvnebris in obitvm D.
Johannis Kvchlini Colleg. Theol. Illiist. D. I). Ord. HoU. & West- Prisiae Regentis vigilantissimi , Habita post exeqiiias, .... a. d. v. Julii, An. rio. lo. C.VI. (^fet drnkkprsnu^rk op den lilel.) Lvgdvni Batavorvm , Ex Officina Joannis Patii. An. do. lo.c.vi in-4°. , 24 bk.
Aan het einde leest men: ObiU a. d. III, Julii y suh hnram secundnm pomeridiauam. Ten onrechte geeft Sirgcnlnvk, Geschiedenis der Leidsche Hoogeschool , II y Toevoegselen bh, 283, den 3 Oct. op als sterfdag van dezen eersten regent van het Stiaten- Collegic.
1348 Carmen fvnebre in obitvm D. Johannis Kuchlini , elc, [Mei
drnkkeismei'k op den litcl.) Lvgdvni Batavorum, Ex Officina Thoraae Basson. 1606. in-4^ , 12 l)lz.
Het gedicht is geteekend: C, Barlacvsy Anlwcrp,
1606—1607. Spaansche en EDgelaehe zaken. 271
1349 Fvnebria in exeqvias Reverendi Viri D. Johannis Kvchlini ,
etc Z, «. V. pL, V. dr. en s. ;. in-folio , een blad.
Twee gedichten van Bob. Tvppivs Edan). eii van V. liickfisma^ Amstet.
1350 Een Schoon ende wondel gcke Proffnosticatie Van Sloctoors Vlenspieghels Calculatie
In beede boeverijen seer hooghe gheleert
Daeromme wort hy van groote Hanssen gheert
Naer dEzele konste ghepractiseert sonder abuys
Op den Meridiaen van tvere vermaerde (xasthuys
Koopt leest, lacht, ende wilt wel verstaen
Daer en kleeft gheen dertich hondert guldens aen.
Tot Lovendeghem. By Colofon van Bacharach inde Sterre met de
Steert. Anno 1600. in-4^, 12 blz.
Deze zoogenaamde Vnujnoslicatie ïa geheel op riJm. Op den titi*l en de laatnte blz. bevinden zich lioutgravuren.
1Ö07.
Zie ook n". 412 , 559 , 671 , 961 en 1309.
(De pamfletten over het Bestand in de jaren 1607 en 1608 verschenen, zyn gezameniyk beschreven onder n". 1395 — 1501.
1351 Verclaringhe ghedaen uyt den naem des Conincx van Spaengnien , tot waerschouwinghe aen alle de Cooplieden ende Negotianten in zyne Rycken ende Landen van S})aengnien , ende Portugael , van date den elfsten November, IGOy. Tot Middelburgh by Kichaerd Schilders, nae het Spaensche exempelaer. z.j. in-4^. , 4 blz.
Zie: van Meieren^ IX, 277. (T. 606.)
1352 Verclaringhe ghedaen uyt den naem des Conincx van Spaengnien , etiz. {Als boven.) Z. n. v. pL en v. dr. Nnae (sic) het Spaensche exem- pelaer. 1607. in-4^. , 4 blz.
Andere oplage van den zelfden druk, zonder naam van SchilUirs, maar met het jaartal 1607 op den titel. (T. 607.)
1353 Een Warachtich verhael van de schrickelicke springh vloedt in
Summerset , Norford , ende verscheyden andere plaetsen in ,
Enghelandt gheschiet. enz. Wt het Eughelsche in 't Nederlantsche vertalet. {Met groote hontsneé op den titel.) V Arasterdam by Cornelis Claesz. ... 3. j. iïi'ir'. , 20 blz.
Deze vloed had in 't laatst der maand Januari plaats. Bij W. 1065 komt een cz. voor waarin de naam van den drukker ten onrechte CaeU: wordt gespeld.
1354 Meester George Blackwell (Van Paus Clement den achsten , ge- maect Aerts-priester van Englandt) zyne beantwoordinghe op ver- scheyden zyne Examinatien. Met tsamen zijne toe-stemmiughe ende
272 Gebeartenissen in het buitenland. 1607.
aenneininge vanden Eedt van Ghetrouwicheyt. Ende zijnen brief,
enz Vuyt den Engelsclien overgeset by È. Schilders. Tot Mid-
delbvrgh , By Iliehard Schilders , . . . , IGOV. iu-8". , 32 blz.
Vgl. til' liapin Thoyras, Uistoire (V Angleterre , pg. 60 en 61. In dit ex. is ingeplakt eon portret van paus Clemens VIII.
1355 Eene Cortswylige , doch Sin-rycke Raedtgevinghe van Meester (luilliame , Tydt- verdry ver (of Sot) Des üoninghs van Vranckryck. Aen Syne Heyligheyd den raus van Roome, op het verschil tus- Hchen hem ende die van Venetien. Wt de Fransche Oopie (ghednickt tot Parys by Jan Bergeon , in Nederlandsche vertalet. Z. n. v. pL e*i V, dr. (ïhedruckt Anno, 1G07. in-8^, 8 blz.
135() Copye. Van tydingen uyt Thorne in date den 5 July 1607. nieuwen styls. Verklarende in wat manieren die Raden ende Ridderschap van Polen , ende .... Littawen , met gewapender handt , re- nunciatie gedaen hebben , van de gehoorsaenmeyt des Coninckx Sigismundi . . . den 24 Juny laestleden. (Met titelvujtiH.) In s' Graven- Ilaghe , By Hillebrandt Jacobsz. . . . Aimo 1G07. iu-4^ , 8 blz.
Zio : van Melemi , IX, 272 t'.r. rm/. 122 r.r. (W. 1080).
1357 Een Cort ende waerachtich verhael vande ghedonckweerdighe gheschiedenisse in Barbaryen ende vanden grooten slach ontrent Maroques , gheschiet den 25. Aprilis 1007. . . . (Mvl liUdviijnet,) In s'(iraven-Haghe , By Hillebrant Jacobssen , . . . 1607. in-4°. , 8 blz.
Zie: van MeUren , IX, 213 r.r. die uit dit bericht van Nederlandsche kooplieden in Marocco heeft geput. (W. 1070.)
1358 Een Cort ende warachtich verhael enz, {Ah hoven,) Nae de Copye In s'(iraven-haghe , By Hillebrant Jacobsz. ... M.DC.VII.
in-4^ , 4 blz.
Compresse druk van 't voorgaande.
1350 Corte antwoord', Op sekere Balade , ghemaeckt hy eonen Quidam der Pauscher zyde , wekken synen Naeme begrijpt in dese twee naevolgende Letteren, J. H. {Mei iUeln(fneL) Tot Delf,... by Jan Andriesz. ... 2. j. in-4°. , 8 blz.
De Ballade van den Quüiam^ waarin Spinola'a overwinningen in 1606 bezongen worden, gaat in dit stuk het antwoord (in 16 koepiettiiu) vooraf. (T. 584)
1300 Propositie vanden Heere vander Horst (Walraven van WUtenhorsl),
(ihedaen ter vergaderinge vande Staten der Vereenighde
Nederlanden den xiij*'». January 1007. Midisgaders d'Antwoort vande voornoemde Heeren Staten {tjed 27 Jan,) . . . Ende noch Het uyt-sehrift vande selve... Stat«m, ghesonden aen allen Provintien
1607. Opening der vtedes-onderhandeüngen. 273
ende Steden opte aenstaende Vrede-handelinghe. {ged, 13 Aprü.) Z, w. V, pL en v. dr. Ghedruckt Anno 1608. in-4°. , 8 blz.
= T. 587. Zie: van Meteren, IX, 226 en 230; verg. Motley, United Netherlands , IV y 296. Zie de engelache vertaling n». 1528.
1361 Brief Van hare Hoocheden aen de . . . Staten der vrye Vereenichde
Nederlantsche Provinciën gesonden Gedateert den 13 Mart\j
Anno 1607. Mitsgaders seeckere antwoorde der .... Staten voorn.
ende zyne Ex {Met deti Brabantsclien leeuw op den Hiel.) Z. n. v.
pi. en V. dr. Ghedruckt Anno 1607. in-4°. , 4 blz.
De brief der aartshertogen by van Meteren (in-S"), IX, 227. Het antwoord hier opgenomen is slechts een project zonder dagteekening , waarby het voorloopig verdrag zou ingaan den 20 April. Vgl.: van Meteren, 230. (T. 588.)
1362 Brief Van hare Hoocheden enz. . . . Mitsgaders seeckere antwoorde enz. Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt Anno 1607. in-4®. , 4 bk.
= W. 1066. Andere dmk met geheel denzelfden inhoud. De leeuw in het wapen staat hier niet in een veld van sabel; verder is het verschil met het voorg. nummer gelegen in de onderscheiden soorten van kapitale letters voor beide exemplaren gebruikt.
1363 Brief Van hare Hoocheden enz. Mitsgaders seeckere antwoorde etiz. f als ^t voorgaande.) {Met titelvignet.) Ghedruckt {Z. n. v. pi. en v. dr.) Anno 1607. in-4^, 4 blz.
Wederom verschillende druk. Het antwoord is , evenals in de beide voorgaande , een concept zonder dagteekening , terwyl in plaats van den 4 Mei, zooals in het volgend nummer, de 24e April wordt vastgesteld als datum voor het ingaan van het voorloopig verdrag. (W. 1067.)
1364 Brief Van hare Hoocheden efiz. . . . Mitsgaders seeckere antwoorde
enz {Met den holt. leeuw in den tuin op den titel.) Z. n. v. pi. en v. dr.
Ghedruckt Anno 1607. in-4°. , 4 bk.
Andere uitgave. Het antwoord is een later project, ged. den 12 April, doch met het vastgestelde van den 24 April overeenkomstig. Aldus in de Byecorf van 1608, zie n». 1476. (T. 589.)
1365 Copye Vant af lesen van den Treves , gheschiet int beghin van de Maent Mayus. 1607. {Op den titel een houtsneê.) Ghedruckt tot Leyden by Ü{endrick Lodewijksz.) Jliaestens). Anno 1607. in-4°. , 4 blz.
Bekendmaking van den wapenstilstand van wegen de Staten-generaal aan de gewesten, met uitschrüving van een dank- en bededag (ged. 13 April). By *«. Meieren, IX, 230. (T. 591.) Vgl.: Moltey , United Netherlands, IV, 316. Op andere exemplaren leest men Copie, zonder dat er verder verschil is.
136Ö Copie des lettres Des Archiducques enuoiez a ses gouuemeurs {ged. 29 April.). Handschrift in-4''., 4 blz.
Mededeelingen aangaande den gesloten wapenstilstand. Zie volgende nummers.
3
r
274 Opening der Trede»-onder)»ndelingen. 1607.
1367 Copye Vanden Brieff gheschreven van znn Hoocheyt aen Graeff Herman vanden Bergh Gouverneur van 'tHertochdom van Geldre.
Inhoudende d'Ordre waer naer allen Gouvemeuren enz wesende
onder zyn gebiet, haer sullen hebben te reguleren, gheduyrende desen Stilstant van Wapenen, (gpd. 29 April. Met titelvignet,) Z, n. V. pL en V. dr. (Delft, Jan Andriesz,} Ghedruckt , Anno 1607.
in-4°., 4 blz.
= T. 592. Aldus opgenomen in den Bijecorf yslu 1608, zie n*. 1419. Yertaling van het vorige met dit onderscheid dat de algemeene aanvang van het voor- gaande Mon cher et feal {fidele) hier veranderd is in Mon Cosijn,
1368 Copye Vanden Brieflf gheschreven van «\jn Hoo/yheyrft enz, (JLs boven,) Ghedruckt tot DelflF, by Jan Andriessz. ,,, Z, j,
in-4°.,4blz.
Andere druk van het voorgaande.
1369 Copye Vanden Brief geschreven van hare Hoocheden aen Graeff Herman vanden Bergh, Gouverneur van het Hertoghdom van Geldre. enz, {Als Inwen, Met lilelvimet,) Na de Copye Ghedruct tot Delff , by Jan Andriessz 1607. in-4®. , 4 blz.
= W. 1068. Andere vertaling. In de vorige ex. zegt de Aartshertog aan het einde : ,,,,op dat 5y, ende alle de Wereldt, mogheti wrstaen .... dat wij zijn Vrienden van V Landt , . . . In dit ex. wordt gelezen : ... dat wij beminders sijn van vrede ; het fransche ex. (zie boven) heeft aldaar .... qw nous sommes amis des pays.
1370 Een Vvarachtich verhael van den treflfelycken Zee-slach , gheschiet inde Baye ende onder 'tGheschut vande Stadt ende 8terckten van Gibraltar in Spaengien : Onder het .... beleydt van .... Jacob van Heems-kerke enz, (Met houtsneé op den titel,) t^Amstelredam , By Comelis Claesz M.DC.VIL in-4°. , 4 blz.
Verhaal van een ongenoemde, loopende tot 27 April, twee dagen na den slag. (T. 593.) Zie volgende nummers en n^. 1397.
1371 Een Vvarachtich verhael van den treflycken slach, geschiet voor
Gibraltar , onder het beleyt van Jacob van Heems-kercke ,
Admirael: waer door wel een-en-twintich schepen verovert zyn, tot groote schade des Spaengiaerts. Z, afz, titel, Aan liet einde: Ghe&ickt by my Adam Jansz. (Z, n, v. pi,) Anno 1607. in-4^. , 4 blz.
Nauwkeurig verhaal loopende tot 29 April. Vgl. Molley^ United NetherlMdSy /K, 318-329.
1372 Copye Van een Brief, geschreven door Joris van Spelbergh (SpU^
bergen) , Coramys Generael , Onder 't beleydt van Jacob
van Heems-kercke , tracterende van 't veroveren der 8paensche
1607. Slag by Gibraltar. Dood ran Jacob yan Heemskerk. 275
Armade. Wt onse Armade by Gapo Sint Vincent , in dato 9 Mev , 1607. Z, a/s. Hiel , 2. «. v. p/. , v, dr, en %. j. in-i''. , 4 bk.
= T. 594.
1373 Historie ende generale besclir\jvinge Van die Heerlicke victorie
die God verleent heeft Here Jacob van Heems-kercke ,
voor die stadt Gibaltar inde Btrate, Anno 1607. Door I. S. /.afz, titel , a. w. V. pL , v, dr. en %. j. in-4®. , 4 blz,
= W. 1075. Andere uitgave (nadrak ?) van bet voorgaande stak. In dit ex. is ingeplakt een portret van Jacob van Heemskerk (C. v, Siehem scuip,),
1374 Copye vanden BrieflF gheschreven van Gapiteyn Lambrecht {Heyn- dricxsz.) , aen .... de Ghecommitteerde Raden der Admiraliteyt binnen Rotterdam. Inhoudende hoe de HoUandtsche Armade , onder t'beleyt vanden Generael Heemskerck , heeft ghecombatteert , . . . . inde Baye ende voor de Stadt Gibalter {sic). Met houtsneé op den titel en ged. 10 Mei. Tot Gorinchem, Ghedruckt by Jan Jansz. . . . Z.j.
in-4°. , 4 blz.
Andere dmk van T. 695.
1375 Calpe , Sive . . . Victoriae in Freto Gaditano , . . . Ductu Jacobi
Heemskerckii , Ordinvm Generalivm .... Stolarchae , XXV die
Aprilispartae^brevisdescriptio: Auctore Bonaventvra Vvlcanio. (Met lUeMnnet) Lvgdvni Batavorvm, Excudit Thomas Basson. Anno M.D.CVII. in.4^ , 10 blz.
Latifnsch gedicbt
1376 Epitaphivm Geleberrimi Herois Jacobi ab Heemskercke, Quiquam ..... Ordinvm Foederatorum nomine in ipso Gaditani Freti ostio Hispanorum classem fortissime impugnaret , suis ingentem victoriam praebuit; ipse vero balista maiori ictus occubuit die xxv Aprilis Anni clolocvll. (Met titelvignet.) Amsteldami In aedibus Jodoci Hondy. Z. ;.
in-4^, 16 blz.
Lofdicbt op Heemskerk. Op de laatste blz. In diem Jvnii YIII, qvo rlarissimus Heros . , . terrae mandatus est ; in elegische versmaat , onderteekend : Caspans Wiltens Antwerpianus. (W. 1077.)
1377 Epitaphivm Geleberrimi Heroïs Jacobi ab Heemskercke, enz. {Ah ttoveti.) Amsteldami, Ex Officina Gornely Nicolai, M.DG.V1I.
in-4^ , 14 blz.
Andere druk van het voorgaande.
1378 Epitaphivm , Ter eeren Den Kryghs-held' , H^. Jacob van
Heems-kercke , Admirael ...Z. n. v. pL, v. dr. en z.j. een blad in-plano.
= W. 1078. De eerste letters van de regels van het IQkdicht vormen de woorden: Heer Jaeob van Heemskerck. Op het lykdicht volgt een Incarnalie of
276 VredesHMiderhandelingcii. 1607.
tOddicht, waaronder weder een ander gedicht gevonden wordt Het geheel is onderteekend F. P. O. D. Over de begrafenis van Heemskerk, zie men : van Meteren, IX, 211—212.
1379 Historica narratio de pvgna navaK et memorabili victoria, Quam
.... obtinuit .... classica expeditio Ductu , et prudenti usa
regimine . . . Jacob ab Heemskerck . . . Qui . . . pro Patria pugnans , .... occubuit .... Laetmn suis referens Trivmphvm , Triste sui reliquit desiderium sepultus Amsterodami Anno 1607. 8 Juny. Cum Epicedio ejusdem, Heroico versu Latine reddita a Nieolao Rothamel Masfeldense. Lvgdvni Batavorvm, Ex officina Typo- graphica Henrici ab Haestens. Anno cio. lo. cvn. in-4*'., 32 bk.
Dit gedicht wordt niet gevonden in de opgave van Rothamefs gedichten bQ Paquot, Mémoires, l, 571.
1380 Foederatorvm Inferioris Germaniae defensio tertia, Contra calvm- niam pacis pertvrbatae et penitus reiectae. Z. «. v. pi. en v. dr. Anno. MDCfVTI. in-8°., 104 blz.
1381 Copye Vande Brieven der Heeren Generale Staten vande Gheuni- eerde Provinciën. Gheschreven aen den Heeren Staten van HoUandt ende West-vrieslandt , . . . . Inhoudende de lomiten hoe verre den Stil-standt van Wapenen te Water ende te Lande is streckende. {ged. 22 Juni. Met don holl. leeuw op den titel.) Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz Z.j. in-4°., 4 blz.
Vermeld by Van Meteren, IX, 238. Van dit stuk vindt men nog verschillende drukken, waarvan er sommige in den Byecorf van 1608 (zie n^. 1476) z[|n opgenomen. (T. 697.)
1382 Copve Vande Brieven der Heeren Generale Staten enz Tot
Delf, . . . by Jan Andriesz. . . . z.j. in-4°. , 4 blz.
Heest algemeene druk, van de voorgaande uitgave zeer onderscheiden. De Hollandsche leeuw op den titel staat hier in den tuin, op de vorige niet. (T. 698.)
1383 Copye Van de Brieven der Heeren G//enerale Staten enz. {Met den holl. leeuw in den tuin op den titel.) Tot Delf. Ghedruckt by Jan Andriesz 1607. in-4°. , 4 blz.
Nog andere druk.
1384 Copye Van sekere Missive gheschreven by de . . . . Staten Generael der vereenichde Nederlanden aen de respective Provintien, beroerende den Stilstant mette Eertzhertogen gemaect, ende de interpretatie op de woorden Invasien geaccordeeii, waer na d^lngesetenen der
1607. Vredes-onderhandelingen. 277
selver Pro vintien haer sullen moghen reguleren. Tot Gorinchem, By Jan Haensberch, .... Anno 1G07. in-4°. , 4blz.
= W. 1074. Hetzelfde stuk als de yorige, doch zonder onderteekening. Op den titel bevindt zich een groye houtsneè, twee figuren met kroon, zwaard en beyelhebbersstaf enz. De keerzijde van den titel is bedrukt. £ea andere druk hiervan — ^ bt) T. 601 — heeft 6 blz.
1385 Aggreatie Des Grootmachtichsten Coninck van Hispagnien , Philips
den derden , Ghesonden aen de ... . Staten Generael ....
{ged. 18 SejH.) Midtsgaders d'Antwoorde vande selve .... Generale Staten, op de voorsz Aggreatie ghedaen {fjed. 2 Nov,). Ende noch De Resolutie genomen by de Gedeputeerde van alle de Geünieerde Nederlandsche Provintien , op de voorder handelinghe vanden Vrede. {ged. 22 Dec. Met d4»n holl. leeuw in den tuin op den titel.) Z, n. v, pi. en V. dr. M.VIc. VIII. in-4 ., 8 blz.
= T. 603. Btj van Meteren, IX ^ 258, 261, 268; vgl.: Moiley , United Setfierlands , IV , 404 *.9.
1386 Aggreatie des Grootmachtichsten Coninck efiz. {Als boven.)
in-4^ , 8 blz.
Nadruk van 't vorige, waarbij de Aggreatie veel verkort is. Op den tit«l van dit stuk staat „Anno M.Vlc. \'Ur\ op het vorige alleen 't jaartal zonder anno (T. 604). Ook wordt aan het einde van de Resolutie een verkeerd Jaartal ge- vonden n. 1. 1907 in plaats van 1607.
1387 Copie Vande Aggreatie Mitsgaders De Antwoorde enz. {Zonder
de Resolutie van 22 Dec.) Af et titelvignet. Z. n. v. pL en v. dr. Anno M.D.C.Vin. in-4^ , 8 blz.
Ook in den Byecorf van 1608, waar soms ook de vorige drukken gevonden worden. Zie no. 1419. (T. 605.)
1388 Copia Van sekeren sommatie BryeflF, soo die Edele ende vermoghende Heeren .... de Staten Generael der vereenichde Nederlanden etc. aen Grave Ennovan Oost-Prieslandt , gheschreven , ews. {ged. 3 Juli.) Zonder afz. titel. Aan het einde : Na de Gopye Ghedruckt tot Groeningen by de Weduwe van Geret Ketel. Z. j. in-4°. , 4 blz.
Zie: van Meteren , IX, 244. (T. 602.)
1389 Gopye Des BrieiFs gheschreven van de Staten Generael der
gheunieerde Nederlanden, aen GraefF Enno, Graue van Oost- vrieslant , .... ghesonden. {Met den holl. leeuw op tien titel.) Tot Leyden. By Henrick Lodewycxsoon van Haestens, 1607. in-4°. , 4 blz.
Andere druk van het voorgaande. Hiervan bestaan geschreven copies a|t dien ttjd.
1390 Proclamatie Byde Eertzhertoghen (ged. A Dec.) .... ghedaen , teghens
278 Kerkeigke saken. 1607.
de Ghemutineerde yan Diest, daer by hare Hoocheden deselye be- velen binnen vierentwintich uren uyt alle zyne Landen te vertrecken , op pene van de Galghe. {Mei litelvigneL) In s^Grayen-Haghe, By Hillebrant Jacobsz Anno 1607. in-4**. , 4 blz.
B|) min Meieren, IX, 266. (T. 608.) Andere druk bQ W. 1085.
1391 Waerachtighe Verhaelinghe , ghesonden yan die Prelaten, etc.
der staten yan Oost-indien .... Hoe dat die Mahometanen yan Oost-indien hebben ontfan^hen .... yan de Religieusen der Orden
yan Sinte Augustvjn , net yyater des H. doopsels int iaer 1602.
Naer de Copye ghedruckt te Roome door Guillame Faciotto. Anno 1606. (Moi HtpIvimicL) T'Hantwerpen , By Hieronymus Verdussen, .... Anno 1607. Met Consent yan den Hone. in-4'*. , 16 blz.
Het voorwoord aan .,,, den Cardinael Sauli . . . . U onderteekend : Br. Fraiuiseus Pereyra. Het stak Is voorzien van de kerkelijke goedkeuring , ged. 14 Jan. 1607.
1392 Schriftnerlijck Bewys, Dat de Christelycke Overheyt alle eere toe- behoort, .... Teghens Dat lasterl^cke yerachten , ende onchristel\jcke yerdoemen desselyen hj de Paus ende Doops ghesinde: In ghe- dicht, op de Vois des yj. Psalms ghestelt, ende in Prose verclaert. Door Gerardum Versteffum Palatinum Dienaer des Godde- l\jcken woorts tot Buren. Tot Vtrecht, By Salomon de Roy .... Anno 1607. in-8°. , 80 bbs.
1393 P. B e r t i i. Oratio fvnebris in obitum D. Lycae Trelcatii
SS^c. Theologiae Doctons in Academia Batayorym Lygdynensi ,
Habita post exsequias in Auditorio Theologico XVII Kal. Sept.
An. cIo Ij cvii. (Met drukkersmerk op den titel,) Lygdyni Batayorym , ïbccudebat Johannes a Dorp , 1607. Prostant apud Johannem Maire.
in-4°. , 44 blz.
Lucas Trelcatius de jonge was van 1603 tot aan z(|n dood (12 Sept. 1607) hoog- leeraar te Leiden. Achter de oratie volgen gedichten in het latyn , grieksoh en fransch van E. D. Pré, O, Heinsius, H, Groliut, //. Üflmanhonlius , Tartay, De Nerée.
1394 Troywe waerschovwinge voor den schandel^cken abuysen ofite misbruycken der Almanacken , de welcke .... uyt de schatcamer der yerscheyden Pausen ghecomen z\jn, ende daerom niet minder Reformation yan doen hebben als de kercken staende vol afgodische
beelden, enz Door Casparym Ooelhaes. {Met drukkersmerk
op den titeL) Anno. 1607. Aan het einde : in Amstelredam ge- schreven den twalfFden May Anno. 1607 Ghedruckt 1607.
Men yindtse te koop , By Jacobus Migoen .... Ter-Goude.
in-4°., 38 bk.
^ T. 609. Vrgl, no. 1661 en 1562.
279 ie07— 1608.
Pamfletten over het Bestand en over onderwerpen daarop betrekking hebbende.
1395 Boeren-litanie Ofte Klachte der Kempensche Landt-lieden , over de ellenden van deze lanck-duerighe Nederlandtsche Oorloogne. Ghe- druckt bij Dirck Comelisz. Troost , z. n. v. pi. (AmsierSum) .... M.D.C.Vni. in-4^, 8 blz.
Nadrak van T. 610, met een titelpren^e een bevalling vooratellende , dat waftr- Bcbtjniyk eerst voor een Vroetw^fs-boek gediend heeft (T. 611). VerBcbillende gedichten, waarby een KUnck-dichi op het bestand voor achtmaanden (12 April 1607), drie grafschriften op Htvniskerk enz. Het eerste en de Boeren-litanie met het Antwoordt der Krijghs-knechten in de NetierI, Geschiedzatigen , uitgeg, door v. Vloten , n, 387, 896. (T. 610 en 611.)
1396 Boeren-litanie Ofte Clachte der Kempensche Land-lieden enz
Met De Antvvoorde der Chrygs-lieden op de selue Boeren-clachte. Noch Eenighe Gedichten van Bestand eiide Vrede. Noch Sommighe Graf-schriften van den Admirael Jacob Heemskerck. {Met tüebdgneL) Z. n, V. pi eii V. dr. M.D.C. VII. in-i**. , 16 blz.
Veel vermeerderde uitgave van het voorgaande, met 12 gedichten betrekkelijk Heemskerk (W. 1088).
1397 Het eerste
Nieu dicht gestelt
tot prjjs vermeit, van het Bestant
Die hiet Rebel , z\jt verclaert wel
Vry Volck, vry Landt.
Öet tweede
Histori-Iiet vervaet, Heemskerck syn
vroome daet, enz.
Het derde.
Lofsang ghesticht , dancbaer ghedicht , enz. {ter eere van den dauphyn van Frankrijk.) Ghedruckt tot Amsterdam by Broer Jansz. ende Pieter de Kater. Anno 1607. in-8^. , 8 blz.
Drie rederykers-Uedekens met een Incarnatie op Heemskerk achter het tweede ge- voegd. (T. 613.) Versierd met 2 houtsneden, een op den titel de &am vuor- stellende, de andere op blz. 2 beeldt swerelts Hadt af.
1398 Eene treffelycke ^samensprekinghe tosschen den Paus ende Koninc van Spagnien , belanghende den Peys met ons lieden aen te gane. Met signatuur: {'.') ('.*) \j etiz. Z. afz. titel, z. n. v. pi., v. dr. en z. ;'.
in-4°. , 8 blz.
= T. 615. Waarschuwing tegen de geveinsdheid der Spanjaarden.
280 Pamfletten over het Bestand. 1607— 160B.
1399 Eene treffelücke rsamensprekinghe tusschen den Paus ende Coninc^ van Spae»</fiien , enz, {Als boven^ Z. n. v. pi. , r. dr. en z. j.
in-4°. , 8 bk. Andere drak met eignataar 4 , Aij enz. (T. 616.)
1400 Eene treffelvjcke /samensprekinge tusschen den Paus ende Goninci' van Spanden , enz. {Als boven.) Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j.
in-4°., 8 bk. = T. 618. Nog andere drak, gedeeltelQk met romeinsche letter.
1401 Proeve Des nu onlangs uyt-ghegheven Drooms , oflf t'samenspraack tusschen den Coning van Hispanien ende den Paus van Roomen. Met noch eenen anderen Droom , contrarie den voorschreven. Mits-
fders eene vermaninghe , etiz. . . . Door NJSEMVOLBG 472 C 58 A 22 W {anagram van 'f) Z. afz. titel ^ z. n. v. pL, v. dr. en z.j.
in-4^ , 8 bk.
Uitbreiding van n^. 1398. Onder het anagram deze raadselachtige uitlegging : Dezen Naam is goedt te Lezen, hem wel beziet ^ Leest zoo rechts y als iet is y niet , niet Inde plaats der Sijffers moeten zoo-danighe Letters staan, Als uyt'^ifzende UGhetal, in Uteghendeel van achter aan.
ITet stak is opgenomen in den Byecorf vfi. 1476. (T. 619.)
1402 Copye eens Briefs Gescreven van een hacker van Bolonffien aen den H. Vader den Paus. Ghetrouwelyck overgeset uyt het Italiaens in onse Nederlansche spraecke. {Met liet wapen van Gouda op den titel.) Ter Goude. By Jacobus Migoen inde Ladder Jacobs . . . 1607.
in-4°., 4bk.
= T. 622.
1403 Brief Van eenen Backer enz. {Als boven.) Z.n.v.pl., v. dr. en z.j.
in-4^, 4bk. = T. 623. Andere druk zonder afzonderiyken titel.
1404 Brief Gheschreven van eenen Backer tot Bolongien enz Ghe-
druckt buyten Rome. Zonder Privilegie van syne Heylicheyt. Anno 1609. in-4°. , 4 bk.
Latere druk met afzonderiyi^en titel.
1405 Echo ofte Galm, dat is: VVeder-klinckende Ghedicht van de
teghenwoordighe Vrede-handelinghe. Door Een Lief-hebber des
Vaderlandschen Vryheyds. {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. eti v. dr.
M.DC.VIL
Hierin ook yerscheidene dubbelzinnige verzen, wentel-r{jmen enz. alle tegen den vrede. Van dit stuk vindt men %*erschillende drukken in den Byecorf, maar meest die van 1608 (zie beneden). In deze uitgaaf zi|n by sommige ex. de bladzijden verkeerd geplaatst. Zoo vindt men daarin blz. 6 achter den titel. De titel is gedeeltelijk in Duitsche letters (T. 624). De dichter is Adr. V. Nierop, volgens v. Uoorninck's Bi hl. tnin Ntiierl. Anonymen en pseudonymen.
1607—1608. Pamfletten over het Bestand. 281
1406 Echo ofte Galm, Dat is Vveder-klinckende Gedichte enz, Z.n.v. pL en V. dr. M.DC.VIII. in-4°. , 8 blz.
Het yierreg^clig rlJm op den titel. De inhoud is met een Dystichon Musico-Chro- nieum venneerderd. (T. 627.)
1407 Echo Ofte Galm, enz. als hel voorgmmk. M.DC.Vin. iii-4°., 8 blz.
Als de vorige nitgave, doch nog met een Dystichon Musicum venneerderd. Op den titel staat O/ie en dat is hier met duitsche, op de vorige met latynsche letters. (T. 628.)
1408 Droom-gesicht Eenes metter Herten tot GODT op-getrockenen Mensches: In hem voroorzaeckt fzoo 't schijnt) door voor-gaende over-denckinge van (lODES Goetheyt (bijzonder nu, door d'aen- merckinghe der goeder hope tot den lang gewenschten Vrede
vemieut zynde) Ende der Menschen Quaetheyt : Bly-Eynd-
Spels-wyze in Druck uyt-ghegeven. {Mei titelviqnel.) Z. n. i\ pL en v. dr. Gedruckt int Jaer .... M.CCGCCCVII. in-4^ , Ü8 blz.
Opsrenomcn in den Byc~Korf (no. 1476). Oit is een van de zeldzaamste stakken die daarbU behooren. Men vindt hierin verscheiden stichteiyke liederen (T. 629). Van den vrede is hier slechts ter loops sprake. De inhoud bestaat hoofdzakeiyk uit stichtelijke gesprekken.
1409 liet Testament vande Oorloghe.
Het Testament vande Oorloghe wort hier vertelt, Deur Selden t\jt, zonder strydt, In Baladen ghestelt, [Met ornatnent oj) den titel.) Z.n.v. pl.env.dr. Ghedruckt in 't Jaer Duysent ses Hondert ende seven. in-8^. , 8 blz.
Andere druk van T. 631. Dat nummer heeft als flleet een doodkist, met een sater ter wedcrzyde. Bovenstaand een ornament Het onderschrift aan het slot: Selden tijdt ^ zonder strijdt is hier... met Romeinsch karakter, bij T. 631 cursief gedrukt. (W. 1090). Nog andere druk W. 1091.
1410 Het Testament vande Oorloghe enz. (als U voorg.) in-8^. , 8 blz.
Andere druk. Het titelvignet is hier langwerpig vierkant en doet denken aan dat beschreven door W. onder no. 1091. Daar is sprake van arabesken, houdt men echter het boekske het onderste boven, dan ziet men aan weerszoden van het vignet twee saters, zonder dat men echter kan zeggen , dat het vignet een doodkist afbeeldt (vergel. het vorig nummer). De onderteekening is hier evenals bfl W. 1091 Selden lijdt sonder strijdt. De laatste regel van koepiet 20 ontbreekt hier.
1411 HET, Testament vande Oorloghe. enz.... Noch ishierbygevoecht, de Copye Vanden Brief ghescbreven Van syn Hoogheyt , aen Graef Herman vanden Berg , enz. {ged. 29 April 1607) . . Noch . . by gevoecht , een warachtig ende genoechliek discours, van D. ü. Nicolaum Mulerium , van Brugge , ^. n. v. pi. en v. dr. Amio 1608.
in-4^, 8 blz.
Het eerst is een herdruk van het voorgaande nummer. De brief aan van den
36
2d2 Pamfletten over het Bestand. 1607—1608.
Berg is ook afeonderiyk gedrokt n*". 1367. Dit stuk behoort In den Byecorf (n<*. 1476). Men moet het niet verwarren met Het Testament ope wiersten ville van de Nederlundsche Oorlof) he in 1609 gfedrakt, en waarvan de Codieille tan de Nedtrlandsche Oorlnghe een vervolgd is (n<*. 1581). Latere verzamelaars van den Byecorf hebben er deze beide stukken , die dikwyis voorkomen , in plaats van het bovenvermelde ingevoegd. Vandaar de oi^uiste opgaat in G, M, Asher's Essay on dulch books and pamphlets rel. to New- fi ether land ^ lil, p. 87. (sub n^. 10, 11.) (T. 632.)
1412 Een cleyn Poetelick Tractaet, betreffende des Vreeds en Oorloghs vruchten : Waer inne een yeder . . . mag speuren , . . . : Wat schade .... d'Oorloghe, is veroorsaeckende, ende.... wat nut, ... eeneu vasten ongeveynsden Vrede medebrenght. By een verghadert door G{idion). M(orri.v). N. P. {Met lilelvUpieL) Tot Vlissinghe, By Marten Abrahamsz van der Nolck,... Anno 1607. in-4\, 20 bk.
= W. 1092. De opdracht aan de regeering van Vlissingen is onderteekend : Vuyt Vlissinghen den 1 September, 1607 .... Gedion Morris.
1413 Cathecisme de la paix pretenduez aux Prouinces Vnieez par recherche Du Roy D'espagne et des Archiducq ov entretant les treiSiies sont accordeez de parte et d'aultre. preniierement pour
huictz mois et depuis des prolongations ce comenceant an lan
1607. Demande et Responce. Oitd Handschrift. in-4°., 34 blz.
Ook btj W. 1093 komt een dergelijk stuk in handschrift voor. De volgende nummers komen niet altyd woordelijk met den franschen tekst, die soms uit- voeriger is, overeen. De titel die hier werd afgeschreven vindt men op blz. 3. Het eerste blad dat tot titel moest dienen, wordt geheel ingenomen door een koper-gravure, waarboven geschreven is : Catbmsmc de la paix. De schrijver ijvert zeer tegen de vredehandelingen , de Spanjaarden en de Jezuïeten.
1414 Catechismvs, Ofte, Tsamen-spreecldnghe , ghemaeckt op den Vrede-handel. Ghestelt by Vraghe ende Antwoordt. Over-ghezet uy t de Fransoysche , in onze Neder^Duytsche Tale. {Met lilelvuftiel.) Z, n, V, pL m v, dr, Ghedruckt in ... . 1608. in-4°. , 8 blz.
= T. 670. Zie vorig nummer.
1415 Dialogvs oft Tsamensprekinge enz {Jh '/ voorgaande.) Z. w. v. pi. en v.dr. Anno 1608. * in-8^, 16 blz.
= T. 667. Dezelfde vertaling als 't voorgaande, met een klein verschil in den titel. Herdrukt in 1644. Yergel. n9. 6102.
1416 Dialogvs oft Tsamensprekinge, gemaect op den Vredehandel, ettz. {Met lilelognet.) Z.n.v.pLetnKdr. Anno 1608. in-4°., 8 blz.
Andere druk. (T. 668.)
1417 Dialogvs oft Tzamensprekinge , enz. M.VP*. VIII. in-4°. , 8 blz. = T. 669. Nog andere druk , meest in den Byecorf te vinden. Niet alleen is
1607—1608. Pamfletten over het Bestand. 283
het Jaartal hier met romeinsche cyfera gedrakt, maar het titelblad heeft ook een ander vignet.
1418 Discours of t'samensprekinghe tusschen den Coning van Spaengien ende Jan Neyen , vanden Vrede-handel der Vereenichde Nederlanden. Daaronder :
Raetsel.
Raet Maet raet, wat ghelden nu d'Orangien, Vier coopt-men inden Haegh , en een in Spangien : Maer in Spangien heeft een soo grooten cracht, Met Gappers ghesouten, 'tgheeft Paters macht. EEn yeghelyck doet geeme wat. etts. Z. afz. tilel , z, «. v. pi. , v. dr. en z. j.
in-4^., 8 blz.
= T. 620. Waarschnwing tegen de geveinsde bedoelingen der Spax^aarden. Aan het einde leest men: Isi leughen o f ie waer^ God verleen ons Peys hier naer^ Amen. Daaronder een vignet.
1419 Droom Oft t^samensprekinge tusschen den Coninck van Spaengien ende Jan Ney, vanden vrede-handel.
Raetsel. Raet Maet raet, enz. Als H voorgaanile , mei heizelfde versje maar met ander vgnei aan het einde. Z. afz. titel , z. n. v. pi. , v. dr. en z.j.
in-4°. , 8 blz.
De inhoad is geheel dezelfde als van het voorgaande nummer.
1420 Raedtsel. (Beginnefide :) lEghelyck doet geem wat. Naer dat ver- scheyden Discoursen ende Droomen op den handel vanden Vrede
in Neder-landt zyn uytgheghaen: enz Z. afz. titel ^ z. n. v.pl. ,
V. dr. en z.j. in-4°. , 8 dIz.
Hoewel de titel verschilt , is dit ex. van denzelfden inhond als het voorgaande; echter is de spelling niet dezelfde en ontbreken de rympjes. Dit ex. beslaat al de 8 blz., en is volgens T. 664 wellicht de oudste druk van dit stnk. Het is onderteekend met den pseudonym: Yitiiant Adamsy waardoor wellicht de verzamelaar van den Byecorf wordt aangeduid. Zie aldaar n"". 1476. Maar ook Sinion van Middtiyeesl schreef onder denzelfden pseudonym. Verg. n*. 3348 en 3350. Van dit stak verscheen in 1618 een doitsche bewerking. Zie op dat jaar n^ 2501.
1421 Raedtsel. {Beginnende :) IEghel\jck doet geem wat , Naer dat Dis- couriJ«en ende versdietjden Droomen op den handel vanden Vrede in Neder-landt zyn uytghegaen: enz. (Als boven.) Z. a^fz. titel y z. n. V. pi. , V. dr. eti z. j. in-4°. , 8 blz.
= T. 657. Slechts de eerste 6^/^ blz. zijn bedrukt, evenals by de volgende nummers. Deze druk is te herkennen aan een drukfout op de eerste blz. Het voorlaatste woord aldaar is gespeld hebben in plaats van hebben, hetgeen in een latere oplage werd verbeterd. Zie volgend nummer.
284 Pamfletten over het Bestand. 1607—1608.
1422 Raedtsel. Ieghelycke«3 (Als boven.) Andere oplage vanden voriffetidruk^ waarin de bewuste drukfout verbeterd is, in-4°. , 8 blz.
= T. 666.
1423 BjSLedUlagh , TEgeliek doet geeni wat. enz. in-4°. , 8 blz. = T. 665. Vrö overeenkomstig met den voorgaanden druk.
1424 Nieuwen , Klaren Astrologen-Bril , tot verstercking van veel sche- merende ooghen , die niet wel en connen sien , die duystere Jesuyten Comeet-sterre : Onlanghs verschenen inden noordtwesten. Nae de Roomsche Indictie , ghenaemt Lybertas. Wat haer operatie
ofte werckingh is , in desen tegenwoördighen Vrede-handel
Ghestelt in forme van Dialogiis , . . . . Door een liefhebber der vvaerheyd , ende Vaderlandtsche vryheydt . . . ^. «. v.pL , v. dr. en z.j, (1608). in-8°. , 64 blz.
Op rym met eene voorrede in proza. Waarschuwing tegen de bedoelingen der Spanjaarden. Blflkens blz. 61, waar kenneiyk gedoeld wordt op het verbiyf van Spinola te 's Gravenhage (regel 6 en 4 v. o. : „ . . . dat ten minsten wy so wel weten Als die treckt inden Haechj om Spinola te sien We/i,...") moet dit stuk in het jaar 1608 gedmktzynenniet, zooals T. 730 meent, in 1607. Spinola kwsm 31 Jan. in den Haag en trok de algemeene aandacht o. a. door de weelderige wijze, waarop zyn maaltyd steeds werd aangericht.
1425 Ad vis familiers , Proposez par vn Zelateur de la prosperite des Païs-bas: Sur Ie bniit d'vne Treve ou Paix, proposée par Ie Roy d'Espaigne .... l'An 1G07. De Savoye , Par Gr. F. ... 2^. «, i\ pL en V. dr. jlAja 1608. in^°., 16 blz.
Verschillende zangen, sonnetten enz. onderteekend: Je F. M. iV. Esperant mieux. Eene andere oplage van denzelfden dmk heeft Je J. M. N., enz. (T. 633.)
1426 Bedencken Opde Aggreatie des Conincx van Spangien, gestelt in forma van tsamensprekinge tiisschen Swaer-hooft ende Truert-niet. Noch zgn hier by ghevoeght De Articulen ghesloten by den Har- toghe van Alba ende synen nieuwen Raedt van xii. Ghetranslateert
wt d'originale Spaensche Articulen, enz. enz Buiten Embden,
By Johan van Oldersum. Anno M.D.C.VIII. in-4°., 16 blz.
= T. 634. In het eerste stuk ontwikkelt Swaer-hooft z|jne bezwaren tegen de Aggreatie, Vrgl. nP. 1885.
1427 Bedencken , Op de Aggreatie des Conincx van Spangien , etis. {Als Imven.) {Met Meet op den titel.) Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt in den Jare .... M.D.C.Vin. in-4°. , 16 blz.
Hoewel in dit ex. de reclame op blz. 9 Sw. Volknmchjck is, even als in T. 685, is dit ex. toch nog van een geheel anderen druk. Hier b. v. ontbreekt het adres, en verschillen zoowel de wijze van druk als de spelling van het voor- gaande nummer, wat by T. 635 niet bet geval schtjnt te zQn.
leOT-'-ieoS. Pamfletten over bet Bestand. 285
1428 Discovrs by Forme van Remonstrantie : Vervatende De noodsaecke- lickheyd vande Oos-Indische navigatie, by middel vande vveleke, de vrye Neder-landsche Provintien, apparent zyn te gheraecken totte hooghste Prosperitevt, int stuck vande alder-r\jck ende costel\jck8te waren vande gnehe^le vverelt. enz, , ..Z. «. v. pi. en v, dr. Ghedrvckt Anno 1608. in-4°., 14 blz.
Geschrift door de Bewindhebbers der Oost-Indische Compagnie in 't licht gegeven. Btj »«« Metercn , IX ^ 360—866. Vergeiyk de Bijdrnijen lot de gesclUedenis onier kolonisalie in N.-Amcriku van don heer Berif (in de Gidsy 1848, //, 636) en G. M. Ailicr's Biblioffr. Essay, p, 90, die het verkeerdeiyii ondef de schriften van üsselincx rangschilct. Het behoort ook in den A'n/rr/. Byecorf. Zie n**. 1476. (T. 636.)
1429 Discovrs by Forme van Remonstrantj/e : Vervatende De noofsaecke- Mckheydt vande OosZ-Indische navigatie , enz. {Als Imven.) Z. n. v. pi. en V. dr. Ghedrvckt Anno 1608. in-4°. , 14 blz.
Andere drnk van het voorgaande. (T. 637.)
1430 Discours, by forme van Remonstrantie; rervatende (te noo/«ake- lijcMieyl vande OosZ-Indische iVavigatie, enz. {Ah Inweti.) Z. afs. titel , z. n. V. pl. , f. dr. en z. j. gr. in-4^. , 8 blz.
Latere compresse druk.
1431 Memorie vande gewichtige redenen die de Heeren Staten generael behooren te beweghen om gheensins te wycken vande handelinghe ende vaert van Indien. Z. ajz. titel , z. n. v. pl. , r. dr. en z. j.
in-4^ , 8 blz.
= T. 640. Herdruk der Wacrschouwimjhe van de ijhetcichl'ujhe redenen die de Heeren Staten Generael behooren Ie beweghen enz. by T. 638.
1432 Memorie vande g//ewichtig//e redenen die de Heeren Staten generael behooren te beweghen , om gheensins te wgcken van de handelinghe ende vaert van indien. Z. Oifz. titel, z. n. v. pL , t'. dr. en z.j. Aan het eitide: In dese tweede Editie verbetert. in-4°. , 8 blz.
Deze oplaag heeft op blz. 1 de reclame: /'* wil-. Verg. T. 641.
1433 Memorie vande ghewichtighe redenen etiz. Aan het einde: In dese derde Editie verbetert. Z. aJz. titel, z. n. v. pl. , v. dr. en z.j. in-4°. , 8 blz.
T. 642.
143^4 Sommaire Recveil, des raisons plvs importantas, qiii doiuent mouvoir Messieurs des (sic) Estjits des Provinccs vnies du Pais bas , de ne quitter point les Indes. Traduit d«^ Flamant en Franfois. (Me/ /i/Wi'ï.7«e/.) A la Roebelle , Par les heritiers de H. Haultin. 1G()8.
in-12\, 24 blz.
Vertaling van de voorgaauden. Dit is de oorspronkeiyke druk van T. 643,
286 Pamfletten over het Bestand. 1607—1608.
1435 Le plaidoyer de Tlndien Hollandois , contre Ie pretendv pacificatevr Espaguol. (Met titrlviffnet,) /. w v.pLenv.dr. Iraprimé Tan 1608.
in-4^, 8 bk.
Onderteekend J. B, de WaUrande. Dit Btnk is, blijkens de voorafgaande Ufire Missive j aan een HoU. bron ontleend. De aanhef komt overeen met de laatst voorgaande nummers, van Meteren, IX, 366; Terg. mede 368--9. (W. 1100.)
143(5 Onpartydich Discours opte handelinghe vande Indien. Z.aJ'z.lUel, 3, n V, pL, V, dr, en z. /. in-4^. , 8 blz.
= T. 641. Oorspronküiyk verscheen dit stuk in het firanscb, zie: ran Meieren , /A', 375—384. Vgl. lierg (o. «-. Cids, 1848, // , 637), die ten onrechte veron- derstelt dat dit stuk eene vertaling is van het voorgaande, en Asher, a. w. p. 91. Opgenomen in den Byccorf n**. 1476.
1437 Onpartydich Discours enz. Andere druk van het voorgaande. De voor- laatste regel eindigt hier af te wil- , op de vorige af te-, in-4**. , 8 blz.
= T. 645.
1438 Bedenckinghen Over den staet vande vereenichde Nederlanden: Nopende de Zee-vaert, Coop-handel, ende de genieyne Neeringe inde selve. Ingevalle den Peys met de Aerts-hertogen inde aenstaende Vrede-handelinge getroffen wert. Door een lief-hebber eenes op- rechten ende bestandigheii Vredes voorghestelt. [Met een drukkersmerk op den titel.) Z. n, v. pi. en v. dr. Gedruckt int Jaer .... 1608.
in-4°. , 16 bk.
Belangrijk en onder dezen titel zeer zeldzaam stukje. De 8chr(|ver is de te weinig gekende Antwerpsche koopman Willem Usselincx. Zie: ran Meteren, IX, 402, 411, die het alleen vermeldt, voorts het aangehaalde stuk van den heer Berg , en Asher's Essay , p 77 r.r., 89. (T. 646.)
1439 (ïrondich Discours over desen aen-staendeii Vrede-handel. Z.a^fz. titel , z. n. V. pi. , v. dr. en z.j. in-4''. , 16 blz.
Herdruk van het vorige onder anderen titel. Het komt byna nitsluitend onder dezen titel in den i\ederl. Byecorf (n». 1476) voor (T. 647).
1440 Grondich Discours enz. {als H voonj.) in-4°. , 16 blz.
Andere druk, met verschil in spelling. Zoo begint deze: Alzoo ick dayhelijeks, de vorige: Alzo ie dagetijcx enz. (T. 648.)
im Naerder Bedenckingen , Over de zee-vaerdt, Ooophandel ende Neeringhe , als mede de versekeringhe vanden Staet deser vereenichde Landen, inde teghenwoordighe Vrede-handelinghe met den Coniuck van Spangnien ende de Aerts-hertoghen. Door een lief-hebber
1607 -1608. Pamfletten over het Beatand. 287
eenes oprechten, ende bestandighen vredes voorghestelt. {Met titel-- vifmel,) Z, n. i\ pL eii v. dr, Ghedruckt in het Jaer .... 1608.
in-4^, 36 blz.
Als het vorige door Willem UsBelincx geschreven, btj uittreksel door van Metncn medegedeeld: IX, 411 v.v. en voorkomende in den Hyecorf (n^, 1476). Verg. Berg en Asher, t,a,p. (T. 649). In eenige ex. leest men blz. 36 reg. 7 v. o.: reriiezentie f wat in andere ex. van denzelfden drak verbeterd is in verkiezende.
1442 Vertoogh, hoe nootwendich, nut ende profytelick het sy voor de vereenighde Nederlanden te behouden de Vryheyt van te handelen op West-Indien, Inden vrede metten Coninek van 8paignen. Z. afz. titel yZ.H, t'. pL , /'. dr. en z.j. in-4''. , 20 blz.
Mede door Willem Usselincx, en als de vorige in den //ymir/ opgenomen (nO. 1476). In bet kort by van Meteren, IX, 303 r.r. Verg. Berg en Asher , l.a.p (T. 660.)
1443 Vertoogh, hoe nootwendich, nvt enz. {Als boven.) Z. afz. titel ^ z. n. V. pi. , V. dr. en z. j. . in-4''. , 20 bk.
= T. 651. Latere druk van het voorgaande. De eerste regel van het opschrift is hier met kapitale letters gedrukt en eenige drukfouten zQn hier verbeterd.
1444 Bvlle Oft Mandaet des Paus van Roomen , aende Gheestelicheydt al om bevolen , om haer advys te vernemen opt stuck van den
Vrede-handel met de HoUantsche Ketters, etiz {Met een hontsneé
en 2 fileeten op dm titel.) Ghedruckt buyten Roomen , Voor den
tvjdt voorleden en noch te comen. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j.
mA\ , 8 blz.
= T. 662. Behalve de Proloye geheel op rflm. Aan het einde leest men : Gluileeckenl , gheseyhelt, tonder Vts&chers Bingh, Üach en Jaer als den Paus Stadt houderschap ontfingh.
Si Peu Que Bien. Volgcns een geschreven aanteekening op een der exemplaren der Kon. Bibl. zou dit beteekenen %ancie Valer qtwrt' Huiens (sic) ? l^ideo qu/tf Pö/w Sui». De eerste regel verkrijgt men door de hoofdletters S. F. Q. R. van links naar rechts te lezen, de tweede door van rechts naar links te lezen. Opgenomen in den Byecfirf (n®. 1476). De Prologe is hetzelfde stuk als het ghenoechlick discours, van D. D. Nicotaum Mttlerium dat achter Hel Testament vande Oor log he (n". 1409 — 1411) gedrnkt is.
1445 Bvlle Oft Mandaet aende Gheestelichei// etiz. {Jls hoven.)
in-4^ , 8 blz.
Andere dmk, waarin de Prologe oft discours (op de keerzijde van den titel) is weggelaten (T. 653).
1446 Bvlle Oft Mandaet des Paus van Roomen. -^ende Gheestelichct// etiz. (Als boven) , . . . Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-4''. , 8 blz.
Andere druk , in langwerpig kwarto gedrukt en van de vorige nnmmers afwijkende in spelling.
288 Pamfletten over het Bestand. 1607—1608.
1447 Consideratien vande Vrede in Nederlandt gheconcipieert , Anno 1G08. ir. aj'z. titel , 3. w. v. pi. , t». dr, en z. j. iii-4°. , 4 blz.
= T. 659. By van Mclemi , IX, 418 vv. Tegen het Bestand. Opgenomen in den Byecorf n'. 1419.
1448 Consideratien vande Vrede enz. {Jls boven,) in-4°. , 4 blz.
Latere druk, die meest in den Byecorf voorkomt. Deze bes^nt DOor/ogh, de vorige DOorlocli (T. 660.)
1449 Noütelyeke Consideratien die alle goede Liefhebbers des Vaderlandts beliooren röpelyc te overweghen , opteii voorgheslaghen Tractate van Peys met den Hpagniaerden. {Met titelvufnet,) Z, w. i\ pi, en v, ili\ M.Ü.C.Vni. in-4^, 16 blz.
Uerdruk van een stuk van 1687 (No. 816—819, zie aldaar). In sommige exempl. van den Ityccorf vindt men den oorspr. druk. (T. 661.)
1450 Schiiyt-praetg^s, Op de Vaert naer Amsterdam, tusschen een Jjjintman , een Hovelinck , mm Borgt»r , ende Schipper, /f. a/z, titel , z, n, V, pi, , /'. di\ en z. j, in-4''. , 8 blz.
= W. 1101, — Aan hel einde: Een armen ruyter sat aen troer, die hoorde al dejic Sehnytpraetgens , lly heeftuo den Drucker wc«ler verrolt («*>), Dus comen sy weder in Drnek gcstelt , Al'i (sie) meer ander, om crygen geit. Opgesteld na Pasclien 1608 (blz. 5j). Tegen de vredehandelingen.
1451 Sclmyt-praetgens , enz, {Jh boven,) in-4°., 8 blz.
= 662. Andere druk. In het versje aan het einde is in den tweeden regel vereelt verbeterd in verteld: in den derden regel leest men inden Druck in plaats van in Druck en in den 4(lon regel is Als in de plaats gekomen van i4/a.
1452 Kchuvt-praetgens, ..-•! ï^sschen een Lantman, een Hovelinck, een Borr/Z/er, ende Schipper. Z, afz. titel ^ z, n. v. pl,^ v, dr, en z.j.
in-4^ , 8 blz.
= T. 663. Andere druk met verbeterde spelling. Het ver^e is hier met romeiDScho letter gedrukt. De laatste regel is aldus veranderd: Als meer
ander j om te krijyhen GhelU
1453 Ein Dialogvs Oder Gesprach, Die noch wehrende Niderlandische Friedenstractation betreffendt, Zwischen Einem Hollandischen Bawern, Hofifdienem, Burgern vnd Schiffmann, Ausz deniNieder- landischen in hoch-Deutsche Sprach verdolmeischt, (3. n, v, pi. en v, dr.) Vorgangen im Jahr, 1608. in•4^, 36 blz. Vertaling van het voorgaande.
1607—1608. Pamfletten over liet Bestand. 289
145t Copye van een Discours tiisschen een Hollander ende een Zeeuw. Z, qJz. titel ^ 3. w. i). pl,^ I'. dr, on z. j. in-4°. , 8 blz.
= T. 664. De signatuur ia hier *, *2, *3. De Zeeuw bepleit de eischen yan Zeeland met het oog op de vrede-handclingcn.
1455 Copye van een Discours ^'m-. Andere druk mei mjiuituur, A. Ay,t*«s.
in-4°., 8 blz.
= T. 665.
1456 Disco vrs Van Pieter en Pauwels , Op de Handelinghe vanden Vreede. Anno 1G08. Z, afz. titel, 3. 11. v. p/. , r. dr, en z.j. in-4^. , 8 blz.
De afstand van Karel V en z|jn dood worden hierin gezegd door de Inquisitie (en niet, zooals T. 666 gevonden wordt, door de Jezuïeien) veroorzsisMt té zyn.
1457 Verhael Vande Occasie ende Oorsaeck waer door de Nederlanden gecomen zijn aenden Vreede handel. Z. n, v, pi, , v, dr, en 3. j,
in-4^, 8 blz.
=: 671. Beryming van het ijhenoechlich Discours van D, l). Mcolaum MuUrium achter Hel Testament vande Oorhuhe, (N^. 1409) dat weder hetzelfde is als de Vrnlotje van 1444. Daarachter volgt een Fida Admnnitio, met berijmde hollandsche ver- taling, onder den titel van 'Gelmuwe waersehoweinge,
1458 Verhael Vande Occasie enz, {Jls H vnorfjaande,) in-4°. , 8 blz.
= T. 672. Andere druk dan de vorige. In de fida mlmonHio heeft hier de eerste regel verkeerdeiyk absunt, in de vorige adsuut en als titel van de hollandsche vertaling Ghetrcmwe watrschouwintjhe,
1459 Waerachtich ende gonoechlyc discours, hoe dat wy door Godes ghenaden, aen de Nederlandtsche Vrede-handel zgn ghecomen. Z. afz, titel, z, n, v, pL, v, dr, en z, j, in-^''., 4 blz.
Wederom hetzelfde (in proza) als het ghenoerhlich Discours enz. Zie Aant. voor- gaand nummer.
1460 Vanden 8i)inneKop ende t' Bieken ofte Droom-ghedicht. {ber/innende : Alsoo een Mensche enz.) Z, afz. titel, z, n, v, pt,, v. dr, en z, j.
in-4°., 4 blz.
= T. 67.S, De Spin is Sphwla; het IHehen vertegenwoordigt de l^edertanden.
1461 Vanden Spinne/rop ende t'Bieken Ofte Droom-ghedicht. Z, afz, titel , 5. w. V, pi, , V. dr, m z, j, in-4°. , 4 blz.
Andere druk.
1462 Vanden Spinnekop ende t'Bieken enz. in-4°. , 4 blz.
Nog andere druk. liet lofwerk boven den titel ontbreekt. Op blz. 1 wordt hier gevonden iMest, <jtw.</,, «W;, syn nellen^ terwyi in het voorgaande gelezen wordt I^Aetsly qiieislf Web^ syn nellen,
37
è90 Pamfletten over het Hestatid. 1007—1606.
1463 Droom-ghedicht. {Beginnende: Alsoo een Meiische enz.) Z. afz, iUe\, z. «. r. pi. , V. dr. en z. j. iii-4**. , 4 blz.
Andere druk yan het yoorgaande.
1404 DEes wonder-Maer end' l^ophetsye wis ,
Door 'sGeests gesieht, gebooren ia, Eens Patriots out end' bedaecht, Diwyl (zo tschynt) hy zeer vertsaeclit , Geworden was doort overdencken , Des vredes die wel mochte crenckim, Dees landen zoo der spaenschen RW't, Na haren wil end' wensch voort gaet. Z. a/z. tilel, z n. v. pL , r. dr. en z.j, in-4'*. , 10 blz.
Ilct achtregelig versje dient tot opschrift aan een verhaal van profctisorfc geest- verschijningen, op den vrede betrekkelijk. (T. 076.)
1465 DEes wonder-Maer enz. {als Hvoimj.) in-4^, 10 blz.
Verbeterde drak. Regel 6 van h(it opschrift wordt gelezen kri»/>c:/.<'w. Kogel 11 onder 't opschrift Itaiiancfi, in 't vorige //n/wenn; regel 13: ounhwl^ in 't vorige oorde\.
1400 Een oud Schipper van Monickendam,
Daer ons den vromen Held nyt qiiani Die eerst den Hpaengiaerd de zee deed' niijmen, Sprack als volglit, nacr Schee])s ( Jonstiiijnien. Z. n. r. »/., r. dr. en z.j. in-4°. , 8 Wz.
Bij T. 676 aldus beschreven : „Dit vierregelig opschrift vindt racn op een prent, die ten titel dient aan een van de aardigst geschrevene blaauwboekjes tegen den vrede. De prent stelt een Hollandsch matroos en een Spanjaard voor, die aan de beide einden van een stok (de Indien) trekken. Achter hen eenige toeschouwers en bovenaan het opschrift. liet stukje begint met hetzelfde opschrift d«it hier Spannjiaert en aldus voor als vuUjht heeft. Men vindt het dikwijls zonder de prent. Men verwarre dit stuk niet met Mrcrmans Comordin rclus (1612) dat een dergelijke prentverbeelding op den titel heeft." Van dit ex., dat met blad Aij begint en slechts 6 blz. telt, is de plaat verloren gegaan. Verg. de volgende nummers.
1407 Een oud Schipper enz. {Als '/ voorfjaande.) in-1''. , 8 blz.
Andere druk met goeden afdruk der plaat. Het versje boven den tekst heelt hier Spaegni&ert (T. 677.)
1408 Een oud Schipper enz. {Als '/ voorfjaande.) in-4*'. , 8 blz.
Andere druk, eveneens met de plaat. liet ver^'e boven den tekst heeft hier: 5;wif-gniaerd. (T. 678.)
1409 Een oud Schipper enz. {als '/ roon/.) in-4°., 8 blz.
liet verfje boven den tekst hcvit hier : »S;/tf<'ngiAert ; de eerste regel eindigt : eti wort. (T. 680.)
\
1607—1608. Pamfletten over het Beataüd. *^91
1470 Een out Scliipper van MoN/fi/fendam
Daer ons den vromen Held uyt quain Die eerst d(*n Spitanffiant de ,vee deed nii/men Sprack als volgt naer Öcheeps Cowst//men (.sic). Z, « r. pL, r.dr.rnz.j. in-4'^., 8 blz.
Andere druk met slechten afdruk der plaat.
1171 Een oud Schipper tmz. in-4°., 8 blz,
Op den achtergrond ter linkerzijde is hier op de plaat bygevoegd een galg en een jager, die op eenigo vogels schiet. Daarboven: nach Uvue de gtiesen. Ter rechterzijde een weegschaal en het onderschrift : hrfl en laat leeuen. Boven den tekst heeft het versje iTomrfi en S/jM^vj'/irttT/, op de plaat Spaamjiaerd (W. 1106).
1472 Ilovt en Beleght. Een oudt Schipper enz (Mol liiehiqnet,) Ghednickt
te spae, buyten Altenae. Anno xvj.«viy. op Seignors treecken wacht.
in-4°., 8 blz.
Herdruk van 't vorige met afz. titel, zonder prent. (T. 681.)
1473 Ghetrouwen Ruedt eude goede Waerschouwinghe eens ouden ervaren Schippers aen alle vrome Maetroosen ende trouwe Lief- hebbers der vereenichde ProAdutien. Een oudt Schipper enz. {Mei tUHrUfHvt.) Z. n, i\ pi, en V dr. Anno 1()08. in-4°. , 8 blz.
Andere herdruk van *t voorgaande met afz. titel. (T. 683.)
1474 Den Nederlandtschen By e-korf: Waer in (ihy beschreven vindt, al tghene dat nu wtghegaen is, op den Stilstant ofte Vrede, zeer nootzakelyc om te leseu van alle Liefhebbers des Vaderlandts, waer wt men den Spaenschen aert mach leeren kennen, om altyt op syn hoede te wesen: beginnende in Mey 1607, eude noch en hebben wy niet het eynde. Ende is ghestelt op een Tzamen- sprekinghe, tusschen een Vlaming ende Hollander. Noch is hier
by ghevoechtx een (Ihedicht, Ter eeren des begonnen Peys
Int Jaer zestien hondert en acht, Yeghelijc na een goede Vrede wacht. Z. n. v, pL on i\ )lr, in-4°, , 8 blz.
Eerste uitgave. (T. 684.)
1475 Den Nederlandtschen Bye-corf: Waer in (jhy beschreven vint, al het gene.... enz. {Als 1 voonjaande,) in-4'*., 8 blz.
Tweede uitgave. (T. 686.)
147G Den Nederlandtschen Bye-corf: Waer ghy beschreven vint, enz. (do ivoordon Nederl. Bye-corf op èón roijoL) in-4^. , 8 blz.
Derde uitgave.
Dit stuk is de inleiding van een verzameling van 30 a 40 geschriften over den vrede in 1607 en 1608 verschenen. Daar er voor de Uefhebiwrs beho(;fte bestond aan een catalogus van over dit onderwerp handelende geschriften, trachtte de
292
Pamfletten over het Bestand.
1007—1608.
verzamelaar — waarschÜnlOk zich verbergende onder don pseudonym : Yemani Adatns , waarmede het Gitedicht ter eenti des Iminnnen Pcys ia geteekend — daa.rin te voorzien. Ue Inleiding is een gesprek tusschen een Hollander en een Vlaming, waarbi) de eerste den laatste de titels der stukken, waarvan er reeds sommigen zeldzaam waren, opnoemt. Drie uitgaven van den Bye-corf be- helzen ieder een verschillend aantal stukken (zie het lijstje hieronder). By plakkaat van 27. Aug. 1608 werd de Byiniorf door de Staten van Uolland verboden, omdat in de meeste stukken de vrede hevig werd bestreden. De niet verboden stukken werden afzonderiyk gedrukt, zie volgend nummer. Voor verdere bijzonderheden, den Bye-corf betreffende, zie men de uitvoerige aanteekening by T. 686. De Bye-corf bestond nit de volgende stukken (volgens het lys^je van Tiele) :
Den Nederlandlschen Bye-korf (of Byc-eorf) ^ algemeene titel
en inleiding. Bvlle Oft Mandaei (n». 1444—1446). Droom-gesicht (nO. 1408).
Memorie vande gewichtige redeticn (nO. 1431 — 1433). Baedtsel of Baedtslagh {x\^. 1420-1423). De Artijckelen ende besluyten der Inquisitie (n®. 156—158). Brief Van hare Hoocheden aen de.,. Staten (n«. 1361—1364). Copye Vanden Brieff . . . aen Graeff Herman vanden Bergh (n*.
1367—1369). Copye Vande Brieven der Heeren . . . Staten (n9. 1381 — 1383) Het Testament vande Oorloghe (no. 1409 — 1411 zie vooral de
aanteekening by no. 1411). Copye Vande Namen der ... Ghesanten (n". 1516 — 1519). Principale puncten (n®. 1523 en 1524). fiaerder Bedenckingen (n^. 1441). Bedenckinghen Over den staat enz. (no. 1438) of onder den
titel van Grondich Discours (n». 1439—1440). Consideratien vande Vrede (n«. 1447 en 1448). Nootelijcke Consideratien (n». 1449; vergel. n». 816—819). Sendbrief. In forme van Supplicatie (nO. 213—216). Trovhertighe vermaninghe (n^. 766, niet te verwarren met
no. 1300-1302 of met 1426—27). Ptaccaert vande Staten generael , . . Ify den welcken . . . men verclaerl
den Coninck Van Spaegnien vervallen (T. n". 263). Articulen van het Contract (n^. 1253). Vertooghj hoe nontwendich (nO. 1442—1443). Copie Vande Aggreatie enz. (n". 1387). Schuyt'praetgens (n". 1460 1452). Copye van een Discours ttisschen een Hollander ende een Zeeuw
(n«. 1454 en 1455). DiscoviS Van Pieter en Pauwels (n^. 1466). Dialogvs oft Tsamensprekinge {ifi. 1415—1417). Ghenoechlich Discours van D. D. Nicolaus Mulerius (te vinden
achter het Testament enz. (n^. 1400, vergel. n*. 1457). Verhael Vande Occasie ende Oorsavck enz. (n®. 1457 — 1458). Onpartydich Discours (nO. 1436—1437). Discours tnf Forme van Bemonstrantie (n®. 1428 — 1430). Het Secreet des Conincx van Spaengnien (n®. 1058 — 1063).
|
Ie Uitg. |
2e Uitg. |
3e Uitg. |
|
1 |
1 |
1 |
|
2 |
2 |
2 |
|
3 |
3 |
3 |
|
4 |
4 |
4 |
|
5 |
5 |
5 |
|
6 |
6 |
6 |
|
7 |
7 |
7 8 |
|
8 |
8 |
9 |
|
9 |
9 |
10 |
|
10 |
10 |
11 |
|
31 |
12 |
|
|
11 |
11 |
13 |
|
12 |
12 |
14 |
|
13 |
13 |
15 |
|
14 |
14 |
16 |
|
15 |
15 |
17 |
|
— |
32 |
18 |
|
16 |
16 |
19 |
|
_^ |
.35 |
20 |
|
17 |
17 |
21 |
|
18 |
18 |
22 |
|
19 |
19 |
23 |
|
20 |
20 |
24 |
|
21 |
21 |
25 |
|
22 |
22 |
26 |
|
(23) |
(23) |
— |
|
i— . |
34 |
27 |
|
24 |
24 |
28 |
|
25 |
25 |
29 |
|
26 |
26 |
30 |
1607-1608.
Pamfletten over het Bestand.
293
|
Ie Uitg. |
2e Uitfif. |
3eUitg |
|
S7 |
27 |
31 |
|
28 |
28 |
32 |
|
29 |
2y |
33 |
|
30 |
30 |
34 |
|
— |
33 |
35 |
|
^^^^ |
36 |
|
|
— |
|
37 |
Vanden üpinneknp endc C Bieken (n». 1460 -1462). Brief des Keyserlijcke Majcst, van Duytslandt (n". 1513). Proeve Des nu onlangs uyl-gheghetvn Drooms (n^. 1401). j^DEes H^onder-Maer^* enz. (Dit stuk wordt in de eer.itc en
tweede uitgave hroom-ghezichl , in de derde Droom-ghedichl
genoemd) (n®. 1464—1465). Bnyr-praetjen: Ofte . . . Discouriy opden Brief vanden Agenl Aerssetis
(no. 1525—1526). Echo ofte Galm (n». 1405—1407). „£■«1 oud Schipper van Monickendam*' (n^. 1466 — 1471).
1477 Stvcken Gemencioneert inden Bycorff die byde . . . Staten (icnerael . . . toeghestaen ende niet verboden worden , volghende den Placcnite vanden xxvyc» Augusti Anno sesthien-hondert ende acht, 8oo raeckende de vredehandelinghe als anderssints. {Mcl tUplvujnei,) In s'Graven-Haghe , By Hilleorant Jacobsz Anno 1608.
in-4". , 52 blz.
Doorloopende herdruk van de volgende zes stukken nit den Byecarf, in alle drie de uitgaven voorkomend: (derde druk) n^. 7, 22, 32, 17, 10, 29. De op- gave in Ashers Essay , blz, 92 is oiyuist. (T. 687.)
1478 Den Trivmph Vanden Oorloch ende de Mis-prysinghe Vanden
Peys Seer ghenoechlyck ende corts-wylieh om te lesen (Met
lilelvignH.) Z, n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt in . . . 1008. in-4^., 1(5 blz.
Vertoog van een Gomarist, biykens het vignet op den titel te Leyden gedrukt. (T. 688.) De schrijver tracht te betoogen „dal de Oorloge boven de Spaenschc Peijs behoort geprefereert te werden , . . ." waarbü vooral de nadruk op het Spacnsche valt.
1479 Den Trivniph Vanden Oorloch , . . . ^. n. v. pi. en v. dr. Int Jaer . . . 1608.
in-4°., 8 blz.
Nadruk van het voorgaande stuk in 2 kolommen. (T. 689.)
1480 Waerachtich Ende Gort verhael vande groote Ambitie ende Wreede Tyrannye des Conings van Hispaengien, Philips den tweeden .... Ende hoe Godt Almachtich alle syne voorghenomen aenslaghen vemietighet heeft. Ende wat voorder bedenckinge dat
in d'onderhandelinghe van dese aenstaende Vrede is {3fti
titelvignel.) Z.n.v.pl.env.dr. Anno 1608. in-4^, 12 blz.
= T. 690. Schr. geeft een overzicht van de geschiedenis van Filips II en van z{jn opvolger tot 1608, om aan het einde de lezers, met het oog op die ge- schiedenis, te waarschuwen voor de bedoelingen der Spanjaarden.
1481 Philopatris, Ofte Christelyck bericht hoemen Staeis saeeken soude moghen gheluckelick uytvoeren: Dienende tot desenieghen- woordighen Vredehandel. Door Willem Teellinck, Dienaer
294 Paniflülten over het Bestand. 1607^1608.
des Woonlis. (Met litrlriffnd,) Middelbvrgli , Voor AanHeii vanden Vivre , Anno 1(K)8. in- 1°. , 30 blz.
= T. 6yi. U*. Trrllinrli wïw dcstljtU prwHkaiit van Haamstede en Burgh en vertrok als zooUanif? in 1613 naar Middelburg.
1482 De Noorisclie Rommel pot, Jerem. 1. vers. 13. Op de wyse: Dick heb ick myn Lief (rhebcden. — Liedeken , Op de wyse : Schoon Jonck-vrou ick moet u klaghen. Z.u.v.pL, v.dr.cn z.j.
iii-fol. 2 bladen.
IVee KoornhcrtistiBchc licdekens tegen do vüandscbap der verschillende gezind- ten , beidon onderteek end : Ken O int Cyfjer, (de zinspreuk van Uobhrrt Robbf^rfseny van wien later meer stukken voorkomen, en over wien men de AarorsrW, Jfiartf. 1855 vergoiyke), ieder op een klein-folio blad, aan êéne z|jde bedrukt.
Wou(V eick ander slechts (tcminnen (roept de dichter uit)
^T minsl het meest zijn onderdoen ,
Kant Jan fiey brenghen hier toe
Zoo zijn u:y nVt Oortogh moe. (T. 692.)
1483 Trouhertige waerschouwinghe aen alle Christelgcko Potentaten ende Ovcricheden : teghens de t'samens})reeckinghe ende het discours des Paus Pauli , Phili])pi Coninc van hSpaen^en , ende d'Ertshertoghe Ferdinandus , hoemeii Duytslant overvallen ende bedwinghen moch- ten , Van der societevt Jesii .... uytghegaen enz Overgheset
uyt den Hoochduytscne Nae de Copie van Mayborgh. 1008.
iJ. w. t'. pL f'v r, di\ in-4^. , 8 blz.
Niet te verwarren met de Trouhertighe vermaninghe (N®. 766), die in den Byecnrf ook wel Trnuh. vaerschouirinyhe genoemd wordt. (T. 693.)
1484 Trouhertige waerschouwinghe enz, (Als imevn,) Nae de tJopie van Magdeburgh , 1608. Z, n, t\ pi. en v. dr. in-4^. , 8 blz.
Andere druk van het voorgaande (T. 694).
1485 (Tcnerale Vermaninghe A enden Switseren. Streckende tot Larer behoudenisse ende bosten , teg(»n de beroerten ende ^>eryckelen deses jeghenwoordighen tyis. Wt den Francoisschen in Isederduyts (tot dienst ende waersehouwinge allen lit^f hebberen des Vaderlants) overgheset. {Met Ittuiisneê op den titel.) Middelburgh , Voor Adriaen vanden Vivre. l()i)8. in-4°. , 28 blz. = T. 695.
1486 Ghespraecke van liefhebbers des ghemeynen nvts. Die gesocht werden inde Steden Opinio ende Sapientia Humana : raa^r ghe- vonden werden in het vemcht Dorpken V(iritas. [Met titel nunel.) Ghemaeckt inden Jare 1577. Ende (mednickt (z.n. r.pl.en r. dr.' in 't laetste van December , Anno 1608. in-4°. , 26 blz. Uitgegeven door den geschiedschrijver P. Bor, naar het toen nog ongedrukt
1607—1608. Pamfletten over het Bestand. 2öf>
handschrift van een zijner vrienden (T. 696). De voorrede door P, /?or onder- teekend, is ged. 22 Dcc. 1608.
1487 rihespraecke van liefhebbers des ^hemc^yneii nvts. phz. . . . GliemaeW inden Jaere 1577. fnde r/hedruW int laetste van December, Anno 1608. in-4^ , 32 blz.
Andere druk.
1488 Copie Vande Belydenisse ende Sententie Oapitael van Comelis de lloogh ((f(*d, 20 Maart 1583). Waer inne ghespeurt werden de aen- slaghen ende middelen , welcke den Koninc van kSpangien tot versciieyd(»n tyden ghebruyckt heeft , omme door verradery e , seditie ende oproer dese Landen te brengen onder syn absoluyt gheWelt. vnz, Z, n, i\ pL on v, dr. Ghedruckt int Jaer onses Heeren M.D.C. VIII.
in-4^ , 8 blz.
= T. 697, Bij //or, II, 364 en 365. In oen naboricht wordt liet gebeurde met (//• Iloogfi als waarschuwend voorbeeld aangehaald.
1489 Copye Vande Belgdenisse . . . van Cornelis de Ilootffie {Met litolnipwt ,
mA\ , 8 blz. Herdruk van het vorige; hiervan zyn 7 blz. bedrukt. (T. 698.)
1490 Orïitie, of VVtspraecke van het Recht der Nederlandtsche Oorloge teghen Philippum Ooningh van Spaengien , Aen de aldennaghtighste .... Vorsten van Kerstenryck, vaneenen Nederlandschen Edelman ghedaen. In Nederlandsche ghetrouwelick vertalet. {Met den IIolL leeitw op den titel.) t' Amstelredara , By Michiel Colijn, .... M.Dc.vni.
in-4^, 52 blz.
Vertaling van n**. 954. De aanteekening by T. 699 is niet geheel juist; vrgl. W. 816.
1491 Oratie, of VVtspraecke van het Recht der Nederlanr/,sc//p Oorloge tiif/en Philippimi Conim/ van Spaengien, Aen de aldennaghtighste .... Vorsten van Kerstenrgck van eenen Nederlandschen Edehnan ghedaen. In Nederlandsche ghetrouwelick vertalet. (Op den titel de leeuw met d^n pfjlbmidel en bet zwaard.) t'Amstelredam. By Michiel (Jolyn, In het Jaer M.Dc.vm. in-4., 50 blz.
Andere druk van het voorgaande. In zooverre dit uit de zeer verkorte opgave van den titel b|j T. 700 op te maken is, schijnt dit nog een van dat ex. verschillende druk te ziJn; by T. wordt gelezen Oratie ^ o ft enz.
1492 Jvsti Lipsii Epistola , qua respondet cuidam viro Principi deli- beranti Bellvm-ne an Pax an potius Indvciae expediant llegi Ilis- paniomui ciini Gallo, Angla(xiV), Batavo. Scripta III. Jauuary',
296 Pamfletten over het Bestand. 1607—1608.
M.D.XCV. Nunc primum edita. (Met tUelvufnel.) Z, n. v. pL m v. dr> Anno CIO 10 C VflI. ' m-4^ , 8 blz.
Bit nunc primum edUa geldt misschien van *t origineel, maar er bestaat eene hollandsche uitgave van 1596, die met de volgende vertaling verschilt, zie T. 380. De laatste blz. van deze uitgaaf heeft 19 regels. (T. 702.)
1493 Jvsti Lipsii Epistola, mz. (ah H worg,) in-4°. , 8 blz. Herdruk van de vorige uitgave. De laatste blz. telt 13 regels. (T. 703.)
1494 Jvsti Lipsii Epistola, etc, {Mei lUelvuineL) Z. w. r. yj/. en i\ dr. Anno (iD loc viii. in-4°. , 8 blz.
= T. 704. Andere druk, waarvan de laatste blz. 14 regels en de titel een ander vignet hoeft.
1495 Jvsti Lipsii Sent-brief, In welcke Hy antwoorde gheeft aen een seker groot Heer , op de vraghe , welck van dryen den Coning van Hispaengien best gheraden ware , Oorloghe ofk Peys , oft liever Bestant met den Fransman , Engelsche ende Hollander. Gheschreven
den derden January M.D.XCV. Ghetrouwelijck uyt den Latyn
over-gheset, .... (Met iilelngnel,) Ghetlruct tot Dusseldorp, By Wernar vander Horst. Anno cio. lo. c. vni. in-4°. , 8 blz.
Vertaling van 't voorgaande. (T. 705.)
149G Jvsti Lipsii Sent-brief, In welcke Hy antwoorde gheeft aen een seker groot Heer op de vraghe , welck van dryen den (^oninrA* van Hispaengien best gheraden ware, enz, {Als lM)vpn.) Ghedrur^At, tot Üuysseldorp , By W erner vander Horst. Anno ci j. u. c. vni.
in-4°. , 8 blz.
= W. 1108. Andere druk van het voorgaande.
1497 J u s t i L i p s \j Sent-brief, .... Nae de ( Jopye f/odmckt tot Dusseldorp, By Wernar vander Horst. Anno M.DdVIH. in-4°., 8 blz.
= T. 706.
1498 Jvsti Lipsii Sen///tóef , p)iz, {Als U voorqaamh,) Mvl tUelvujnel, Na de Copye, 6r/yedruckt Tot l)wj/.s.svld()rp, By Wenier vander Horst. Anno M.Vlc'.VIII. in-4°., 8 blz.
= T. 707. Andere druk.
1499 Justi Lipsy Sem/-brief, mz Na de Copye r/f»drur^ tot /iu-sel-
dorp, By Wernar vander Horst, Anno 1(308. in-4^, 8 blz.
= T. 708. Nog andere druk met den iXU^X in randwerk.
1500 Jvsti Lipsii Sent-Brief, etiz, {Met prentrerlteelding op den titel,)
1607—1608. Don Pedro de Toledo te Parus. 297
Ghedruct nae de Copye Tot Dusseldorp, by Warnar vander Horst, Anno 1612. in-4°. , 8 blz.
Latere druk.
1501 ArgvmentVaneenTragische-comedieProphetique, Gherepresenteert tvoorleden Jaer in Syria , voor la Bacsa de Tripoly. Wt den Griecsche .... overgheset. Z. n. v. pL en v. dr. Ghedruckt Anno 1608. {titel in randwerk.) m-4°., 12 blz.
De Tragische-comedie waarvan hier het argument gegeven wordt, betreft volstrekt niet den Hacsa de Tripoly^ maar de zaken in Nederland. De S. ISLUt eent Liptius en Tervolgens Alva, FilipSj Don Anlhonio van Portugal en Egmont optreden. Alva moet zich voor de 3 laatsten verantwoorden. In de 2e— 4e Acte handelen de vcrbchillende partyen over den vrede , die dan eindeiyk gesloten wordt (5e Acte). Maar nu worden de Hollanders zt^er lioraerdich en opgtieblasen op hun voorspoed, en minachten de anderen, waarvan het gevolg is, dat de Spanjaarden hen wederom onverhoeds overvallen en zU genoodzaakt zifn de hulp van Frankrijk en Engeland in te roepen. Ten slotte verdeelen deze het land onderling, Frankrijk behoudt Zuid-, en Engeland Noord-Nederland voor zich „zijnde elek een wet te vreden, ende met minne ghescheyden, hus eyndichde dese Comedie'". De schrijver is waarschijnlijk een Franschman. (T. 709.)
1608.
Zie ook n". 1229, 1360, 1385-87.
1502 Copie d'vne lettre contenant la description de 1'entrée triomphale de Don Pedro de Tholedo faicte a Fontainebleau , Ie dixneufiesme de Juillet, 1Ö08. Ensemble un Sonet et quelques petits Discours sur la mort de Bartholomaeo Borghese , executé a Paris , Ie ving- tiesme de Novembre , Tan 1608. {yfet lilelviqnel.) A Venise , Par Comeille Ie Caillier. L'An 1608. • in-4^, 8 blz.
De brief is onderteekend : Votre Sernteur en Cramoisi , Monsieur Jean Uauce , Medecin ordinaire des Pages et Laguais de la Court,
1503 Copie, Van eenen Brieff, vande Seer Triumphante In-comsteVan Don Pedro de Toledo , ghedaen den 19. Jul\j , 1608. tot Fontiüne- Bleau. Noch Een ghedicnt .... over de dood van Bartholomeus Borghese V»^* 3. . . . {Met tilelvitfnol,) Naer de Copie ghedruckt tot Venegien by Comelle Ie Cailler overghesedt , 1609. in-é"^. , 8 blz.
Vertaling van het voorgaande.
1504 Dialogue svr la mort de Bartholome Bvrgesias , leqvel povr avoir maintenv iusqu'au dernier souspir de sa vie, qu'u estait iils de Paul V. Pape de Rome , . . . . par Ie consentiment de son Pere a esté pendu , et puis bruslé dans la ville de Paris , Ie 20 de Nouembre 1608. Zondin- afz. titel , z. n. i\ pL, i\ dr. en z. j. in-8\ , 8 blz.
Berijmde samenspraak tnsschen Marphoie en Pasquin: scherp tegen de pausen. Vergeiyk de beide voorgaandcn.
38
298 Don Pedro de Toledo te Parijfl. 1608.
1505 Demandes fidtes Au Roy de Prance , par les Ambassadeurs du Roy D'Espagne , asscauoir Dom Pietro De Toledo d^ la maison D'es- pagne , touchant L'alliance De Manage entre . . . Le Dauphin , auee . . . L'Infiinte d'espagne et Dom rhilipes Dominique Victoria fils et premier Prince D'espagne auec . . . Elisabeth fille aisnee De Prance. Auec responses De sa Maieste, fiiictes aux susdits Ambas- sadeurs , etc. . . . Imprime suiuant la coppie , de Paris , 1608. {Geschr. ropie nü dieft lijd.) in-4°. , 16 blz.
Vrgl: M. Philippsony HHnrich IV und Phiiipp UI, lil, S. 123 v.v. Op blz. 18 begint: Discours en vers sur le mesme subieetz. In dit stuk is ingeplakt een portret van Hendrik IV.
1506 Verhael op de ordonnancie die ghehouden is ter ouercomste van Don Pedro de Toledo , van t'huys van Spauien , Ambassadeur extra- ordinaris. Ghesonden vanden Coninck van Spanien , aen zyiie Maiesteyt, die welcke arriueerde in het Gasteel van Fonteyne- Belleau, Saterdaechs den 19. Juli. 1608. Ouerghesedt wt de ïYan- foysche Copye, die ghedruckt ia tot S. Omer, by Pran9ois Bellet ,
.... {Met tilelvlgnel.) T'Hantwerpen , By Pauwels Stroobant ,
Anno 1608. ' in-8^, 8 blz.
Aan het einde : Imprimi potest Vidit Franciscus Lucas.
1507 Copye Eenes Briefs gheschreven van den Cuervorst Ohristianus van Sassen , aen den Eertz-Hertoch Mathias van Oostenryek {(fed. O Ocl. 1008.). Ghetrouwelyck overgheset uyt denlloochduytschen .... (Mei hoiitsneê [/Ie Jaatii] lyp den titel.) Nae de Copye Van Drcesden. {Z, n. V. pi. en V. dr.) Anno , 1609. in-4°. , 8 blz.
Een andere oplage van dcnzelfden druk heeft Dnrsethtt. Men vindt dezen brief, die eene aanmaning tot godsdienstvrijheid behelst, bü van Meieren, X, 11 (T. 777). De portretten van Chrisliaan II van Saksen en van Aartshertog Mathias ztjn hier ingevoegd.
1508 Warhafffciger Abdnick der Missiven Welche der . . . Herr Carolvs der Neunde , der Schweden , enz. . . . König. An der .... Herm Heinrichen dem Vierdten , zu Franckreich vnd Navarra König etc. Wie in gleichem An . . . Herm Friednchen Pfaltzgrafifen bey Rein , .... So wol auch an . . . Hemn Moritzen LandgrafFen zu Hessen ,
in Antwort schrifiFfclich gelangen lassen. Wie dann auch Was
ietzt höchstg : jhre Kön : Maytt : mit vnd nebensi (sie) Algemeineu Reichs Standen dieses Königreich etc. Schweden , zu vnterschied- lichen zeiten an den König zu Polen enz. . . . von wegen billicher Friedens mitteln geschrieben , vnd sich aller billigkeit erkleret vnd anerbotten haben. Erstlich gednickt in ... . Stockholm , Durch Andream Gutterwitz. Vnd yetz zu Amstelredam , Bev Comelis Niclausz .... 1608. in-4^. , 24 blz.
Verschillende brieven nit de jaren 1604—1607.
1606, Reis van Matelief naar Oo«t-Indiën. 299
1509 Waerachtighe beschrijvinge Des . . . Proces gehouden tot Sursee teghen Martnn van Voysin, Borger .... tot Basel, om de bely- denisse des Evanghel\j , waer door hy veroordeelt is gheworden , om metten sweerde onthooft ende daer na int vujt verbrant te worden : . . . Ende dit alles den derden Octobris 1608. naden ouden styl. Met noch een . . . Sermoon vande eere Marie, ende voome- melick Jesu Christi . . . Gedaen tot Basel den neghenden Octobris 1G08. door Johannem Jacobum Grynaeum . . . Wt de Hooch- dnytsche sprake . . . overgesedt. Door Johannem Coitsium, Dicnaer des Godtlicken wooris tot Niemegen. (Met titelvignet.) Gedruckt tot Arnhem , By Jan Janszen . . . Anno M. VP. IIX.
in-4^ , 16 blz.
De schrtfver van de beschrijvinge is Gabriel Herman Schoolmeester inde Duyfsche Schok lot Bern^ als die dit alles ijesieti ende ghehoort heeft.
1510 Waeracbtighe beschrijvinge : Des gherichtlicken Proces enz. {Als
't voorgaande.) Gedruckt tot Arnhem , By Jan Janszen Anno
M.VLIX. in-4°., 16 blz.
Het eenige verschil tusschen dit ex. en het vorige is gelegen in het dniKjaar.
1511 Historiale ende ware Beschryvinge vande reyse des Admiraels Cornelis Matelief de Jonghe, naer de Oost-Indien, wtghe- trocken in Mayo 1605. Mitsgaders de belegheringhe voor Malacca, als ooc den slach ter Zee teghen den Portugyssche armade, ende andere discourssen. {Met hoiUmeê op den titel.) Tot Rotterdam , By Jan Janssz. Anno 1608. in-4^, 12 blz.
= T. 712. Dit is het verslag van den vlootvoogd zelven aan de bewindhebbers der O.I. Compagnie en is ged. G Jan. 1607, toen 3 schepen uit de vloot naar Nederland terugkeerden , terwijl Matelief zelf zijn reis naar de Molakken enz. vervolgde. Zie: Begin ende Voortgang vande ... Oost-Indische Compagnie ^ Dl II en Motley, United [^elherlands , IV ^ 417 v.v.
1512 Breeder verhael ende klare beschrijvinge van tghene den Admirael Cornelis Matelief de Jonge inde Oost-Indien voor de Stadt Malacca , ende int belegh der zelver wedervaren is : als ooc den vreesselycken strijdt ter Zee, tusschen den Admirael voorsz. endede Portugysen, emle andere gheschiedeiüssen meer. Overgheschreven by eenen der Commisen inde Vlote. {Met houtmeê op den titel.) Tot Rotter- dam, By Jan Janssz. Anno 1608. in-4°. , 18 blz.
= T. 713. Onderteekend: Int Schip Erasmus, den 6 Janvary 1607. Het verhaal bij van Meieren IX, 301—321 komt soms woordelijk met het hier verhaalde overeen, ofschoon hij zich vergiste, zoo hij meende in dit stuk het ver:}]ag van den Admiraal zelven voor zich te hebben. Blijkens den aanhef is dit stuk geschreven door den persoon, die Adriaen Franss: als bevelhebber (?) van het schip Erasmus was opgevolgd. Be schrijver onderscheidt ziJn werk uit- drukkelijk van dat van den Admiraal; hiJ stelt zich ten doel meer bepaald de lotgevallen van den Erasmus te vermelden, iets dat naar ztjne meening niet
300 VredehaDdelingeii. 1608.
orertoUig kon genoemd worden , „ahoo — zegt hy — tr achte de Heer Admirael niet verder mentie maken en sal, ah Ighene by de gheheele Vlote is ghepasfeerty Met het geschrift van den Admiraal wordt wellicht het vorige stuk bedoeld.
1513 Brief Des Keyserlücke Majest. van Duytslandt , aende Staten
vande Gheunieerde Provintien gheschreuen. Op 'tstuck vande Nederlantsche Vredehandeling Midtsgaders d'Antwoort vande voornoemde Heeren Staten .... {Met UlelvigneL) Z. w. v.pL m v, dr, Ghedruckt Anno 1608. in-4^, 8 bk.
= T. 716. De Brief is ged. den 9 Oct. 1607; het Antwoord dat hier geen dagteekening heeft is van den 7 Jan. 1608. Beiden in *tkort b(j van Meteren , IX, 264, 338. Dit stuk vindt men ook in den Ncderl. Byecorf, zie n'. 1476. (T. 715, waar een andere druk voorkomt.)
1514 De welcomste gegeven van . . . Maurits deNassou. Aenden Marquijs Spinola, geschiet ontrendt deHoom-brugghe, opden eerste Februarius, Anno 1608. Z, n. ». p/. , v. dr, en z, j, in-4°. , een blad.
Wellicht bfl wlJze van bulletin uitgegeven. Vrgl. : MolU'y , United Netherlands, IV, 431.
1515 M: Spinola Ankunffl undt Emgfahung in HoUandt. in-f\, een blad.
Opschrift van een plaat voorstellende de ontmoeting van Maurits en Spinola te RjlswOk. In de linker beneden-hoek leest men : G. Keiler, 1608. Deze graveur was tot 1640 te Nürnberg werkzaam. In de verzameling van gravures van Hogenberg komt dezelfde plaat voor, met verschil in opschrift en spelling.
1516 Copye Vande Namen der Coninclicke, ende andere Potentaten Ghesanten , van weghen de ... . Staten Generael versocht , Omme mede te staen over de Vredehandelinghe enz,,, ,, Oock mede de Namen ende Qiialiteyten vande Ghecommitteerde soo vanden Coninck van Spaegnien, ende de Eert«hertoglien als vande vereenichde Nederlanden. {Met tilelvignet,) Z. n, v, pt, en v, dr, M.VIc. ende VUL
in^^ , 4 bk.
= T. 718.
1517 Copye Vande Namen der Coninghen, enz Midtsgaders ooc
mede de Namen ende qualiteyten der Ghesanten van weghen de Nae-buerighe Vorsten ende Stenden op den Vrede-handel versocht , Ende oock mede enz, , , Z, n, v, pi, en v, dr, Gedruckt M.VIC. ende VIII.
in-4°. , 4 blz.
Vermeerderde druk (T. 719).
1518 Copye. Vande Namen enz. {als hei vorige,) Noch achter aen
ghevoecht de Artyckelen van weder zyden in schrift gestelt. Z.n, V, pL en v,dr M.VIO. ende VIII. in-4°. , 4 blz.
De Artikelen worden hier nog slechts ten getale van 20 in *tkort meegedeeld en missen d-^gteekening. liet is dus slechts een voorloopig ontwerp. Men vindt
1008. VredehandeUngen. 301
dit stuk (meestal den eerst vermelden dmk n*. 1516) in den tied, Bijecorf. Zie n". 1476. (T. 720.)
1519 Copye Vande Namen i*fiz. {als het oorigv.) .... Noch achter aen l/«?oecht de Artijckelen van weder zf/den iii schrift r//;estelt. Z. n. k pL en i\ dr M.VIC. eude Vlll. ' in-4^ , 8 (?) blz.
Nog andere druk. De Artikels zyn hier 28 in getaL Aan dit ex. ontbreken 4 (?) blz.
1520 Belpae Pacificatomm vera deliniatio. Pourtraicttire vraye des Pacificateurs des Pays bas. Ware Afbeeldingen vande vredemakers , der Nederlanden. Hagae Comitis Ex ofiicina Henrici Hondii. Gum Privil: 1608. in-4°., GS blz.
Een verzameling van 33 portretten met Latünsch rand- en fransch onderschrift. De titel (behalve het adres) is omgeven door een krans waarin gevonden wordt: Beati paci/ici : quoniatn /ilii Dei vocabunttir,
1521 Pasquil faicte a Anuers Ie mois de mars. 1608. (In !ianiLsrhr{fL)
in-4^, 4 blz.
Op blz. 3 begint : Pasquil Tot remedie vande cranck pcys. Het eerste Pasquil is met afwijking in de spelling , onder den titel : „De Spaansche onderhandelaars uit een onvriendelijk oog bekeken ^^ opgenomen in pan V loten' s Neder!, Geschiedsangen, II, 39S^ naar een afschrift uit de BibL Thijs.
1522 Verclaringhe vande accordatie vanden Peys. Na de Copije die
Ïhedruckt is tot Brugghe by Pieter Soetaert. (Met tUeliniinet,) "Hantwerpen, Inde Cammerstrate , inden witten Hase windt. Z, n, V, dr. {Pauwels Stroobant.) Z. j. in-8'. , 8 blz.
De vervaardiger van deze 14 koepletten Op de wijse: Van die schoone eur (sic) der Leliën schijnt het sluiten van den wapenstilstand op het oog te hebben.
1523 Principale puncten, die inde voorder handelinghe vanden Vrede van weghen de .... Staten Generael . . . . , onbegrypelick sullen geproponeert werden , . . . . Hier z\jn oock mede by ghevoeght de voorgnestelde Artyckelen by de gecommiteerde vande Mtgesteyt van Spaengien , . . . . {Met den hall. leeuw in den tuin op den titel.) Z. n. V. pi. en i'. dr. Anno M. VIc. VIII. in-4*'. , 4 blz.
Aldus (ten getale van 28 van der iStaten zydo) b\i van Meteren y tX, 308 r.r. Ze werden overgeleverd den 7 Maart. Opgenomen in den Ned. Byecorf n**. 1476. (T. 721.)
1524 Principale puncten, enz Hier zyn (mek hij ghevoeght enz.
{Andere druk van '/ voarffaande , zonder verschü van inhoud.)
in-4^ , 4 blz.
= T. 722.
1525 Buyr-prae^jen : Ofte Tsamensprekinge ende Discours, opden Brief
302 VFedebandelingen. 1608.
vanden Agent Aerssens uyt Vranckryck, uende . . . Staten Ghenemel geschreven, niz, Z. afz, Utrl, z. w. v. pL , v. dr, ett z. j. in-4'^. , IG blz.
= T. 725. Hierin ook de Brief zelve (van Meteren ^ A', 46), die den 1 Juli in de vergadering der Staten werd bekend gemaakt en veel geracht maakte. Dit Buyr^praetjm , dat ook in den NetierL Byceorf opgenomen is , werd by Plak- kaat door de Staten verboden. (T. 724, waar nog een andere druk voorkomt.)
1526 Buyr-i)raetjen : ... op den Brie//' aende Staten Grnerael
^«3. {Meest verspreide druk.) in-^''., 16 blz.
= T. 726.
1527 Remonstrcintie vando Steden van Brabant, Aende Mo:Ed:Heeren M\jne Heeren die Stjvten genemel der Vereenichde nederlanden , Het Marquisaet van Bergen opten Zoom De Baronnye van Breda De Stat Grane, Cu\jck, ende alle de liande onder Resorterende , mits oock Wilhen stadt ende Fynart A^ 1608. {In handsehrifL)
in-4^, 18 blz.
Dit stuk zonder dagteekening dient om het behoud der souvereiniteit der steden van Brabant by de Staten Generaal te bepleiten. De „Remonsimntcn" verzoe- ken „dat de voorsz Steden In hunne oude ijcrcetiticheijt mogen btijucn gemainteneertj'^
1528 Proposition a faire par Ie President Richardot touchant la paix apres que Ie Pere Jan Ney seroit reuenuz de son retoiu: d'espaigne. 1608. (/« Handse/iri/t uit dien tijd,) in-4°., 10 blz.
Dit voorstel, den 20sten Aug. gedaan, waarby vryheid van eeredienst voor de Katholieken werd geëischt, deed de onderhandelingen over den vrede afsprin- gen. Blz. 8 — 10 : Proicl escril de la main du Vresidnit Richardot pour faire vtte trefue de tqUz ans ;.
1529 Het Af-scheidt vande Edele Moghende Ileeren Staten vande Gheiuii- eerde Pro vintien, Gegeven aende (Jliecomniitteerde vanden Coninck van Spaengien ende crEertn-herghen {sie), inden Haghe vergadert op't stuck vande Vrede-handelinge Anno 1()08. {fjed. 25 Jnn, Mei litelvujnei.) Middelbvrgh voor Symon Jansz. {/^,n,v.dr.enz,j!)
in-4^ , 8 blz.
By van Meteren, .V, 60-69 (T. 727). Op sommige exemplaren van denselfdcn druk is het adres weggelaten, aldns bUv. by W. 1111.
1529a Propositions made by Monsievr vander Horst at the Aasembly of the Generall States of the Vnited Prouinces vpon the 1»^. of Januarie,
1608 {lees 1607). With the answer of the sayd Generall States
And also A Declaration made and sent by the said States Generall vnto all the Prouinces and Townes vnder their gouemment, tou- ching Peace to be made: Printed 1608. The finall Answer made by the said Generall States . . . vnto the Gommissioners for the
1606. Vredehandelingen. 303
King of Spaine and the Archduke, .... 1608. {MpI liiehignH.) Londen Printed for Philip Harison, 1609. in-4^, 22 blz.
= W. 1112. Vertaling van n'. 1360 en van het voorgaande nnmmer.
1529/;^ Leste Resolutie ghenomen by de Staten Generael .... Op 't ver-
trecken vande Heeren Comraissarisen vanden Eerts-hertogh Albertus. [ged, 13 Sept, Met het wajwn van Middel Imrg op den titel.) Middelbvgh [sic) Voor Adriaen ComeHsz. (>^. «. r. dr,) Anno 1608. in-4°. , 4 blz.
Bt) fan Meteren, A', 63—64. (T. 7-29.)
t
1530 Verclaringhe Ghedaen , vande .... Staten generael , der vereenichde Nederlantsche Provincie {sic), Opte laetste wt-stel des vertrecks, van de Commissarissen des Ertshertoge Albertus , waer nasy hun sullen hebben te reguleren. ((jed,l3 S(^pt.) Z,n,v,pLenv,dr. IntJaer sesthien hondert acht. in-4°. , 4 blz.
= W. 1113. Ilptzelfde stok als het voorgaande.
1531 Remonstrancic van Heeren van Zeelandt aenden Heeren Staten tienerael : Copia : 1008. {In handschrift,) in-4°. , 30 blz.
Geschreven op het einde van September of in het begin van October 1608.
1532 Copie de l'Instrvction donné par leur Altesses , au Marquis Ambrosio Spmola, Ie President Ricluirdot, »Secretairc Manricidor , Pere (Jom- nüssaire general, et TAudiencier Verreycken, Deputez de par leur Altesses au Traicté de paix etc. {Met litelnigvel.) /.. n. v. pi. m v. dr. L'an M.D.C.Vm. in-4^, 8 blz.
Gedagteekend den 16 Jnn. 1608. Dezen bistbrief had Richardoi by zljn vertrek uit den Haag (30 Sept.) in zlJne woning laten liggen. Bjj van Mvlvren^ .V, 76 v.v. (T. 730.) Verg. MMley^ UuiUti Neiherlamh , IV, 488 r.r.
1533 Copie de l'Instrvction donné par leur Altesses, p» 3. Als H voorgaande. Z. «. V. pi. en V. dr. L'An . M.Ü.C. VIII. in-4^ , 8 blz.
Andere dmk. liet jaartal op den titel is hier grooter gedrukt, blz. 3 met een flleet versierd enz. De dagteekcning is hier Ie rvj. de Januhr, bü het voor- gaande les xvj. etc.
1534 Copye Vande Instructie by hare Iloochedeu ghegheven aenden Mar- quis Ambrosio Kpinola, enz Wt het Fransche vertaelt. {Met
titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. M.D.C.V11I. iu-4^ , 8 blz.
= T. 731. Zie het voorgaande.
1535 Instructie ofte Register-brief voor u onsen Ne ve Ambrosio Spinola , enz. Z. n. v. pL, v. dr. en z. j. in-4''. , 8 blz. Nadruk van het voorgaande zonder afz. titel. (T. 732.)
804 Yrodehandelingen. 1608.
1536 Instrvctie Gegeven by hare Hoocheden aenden Marquiz .... Spinola ,
enz Wt het Fransoys ghetrouwelijck overghezet. Z. n. r. pL eti r. dr.
M.D.C.Vin. iii-4°., 8 blz.
Andere vertaling d&n de voorgaande. (T. 733.)
1537 Instrvctie Gegeven by hare Hoocheden mz. ITt het Franroys
ghetrouwelijr overghezet. Z. n, v. pi. en v. dr. Ghedruct . . . M.D.C.VÏn.
in-4°. , 8 bk.
Andere druk van het voorgaande. De aanwijzing van het drukjaar beslaat hier één regel, in het voorgaande twee.
1538 Vytschrift, Vande Instructie ghegheven door hare hoog-heden
aenden Marqvis Ambrozius Spinola, enz Z. w. v. pL on r. dr.
Ghednickt int Jaer 1608. in-4''. , 12 blz.
=: T. 734. Nog andere vertaling, verdeeld in 32 artikelen. Aan dit ex. ont- breken blz. 9—12, d. i. art 20—32.
1539 Een tsamensprekinghe tusschen die Monninck ende een Kindt: 1608. (In liatidHchri/L) in-4°., 6 blz.
Berijmde samenspraak onderteekend : AdUu sonder tmerren. Met het kindt zQn de vereenigde Nederlanden bedoeld.
1540 Ware verthoonii^ Ende afbeeldinghe van eenen dooden ende meest half verrotten Vis, door die Zee aen der strande op gheworpen,
den 20 September , Anno 1608 tiLSSchen Catwy ck ende
ScheveUngen .... Aenwjjsende den Standt ende conditie des Conincx van Spaignien ende syn bedroch inden wtganck van desen Vrede- handel gheopenbaert (Mei Hiel vignH.) Tot Middelbvrgh, Voor
Adriaen vande Vivere (Z. n. v. dr.), .... M.DC.VIII. in-4^. , 20 blz.
Met afbeelding van den visch aan de keerzQde van den titel, met byschriil op Spaige toepasselijk, beginnende: ALsoo ginj mijn ghetlalt. (T. 735.)
1541 Articles de la Treftie proposée par les Ambassadeurs des Roys de France, et de la grande Brifcigne,. en Tassemblée des Estats Generaulx. (Mvl titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. Anno M.VIc.VUL
in-4°. , 8 blz.
= W. 1114. Zie aantcekening volgend nummer.
1542 Artijckelen Vanden Treflfties oft bestant, 'voor ghestelt by de Heeren Ambassadeurs van de Coninghen van Vranckrijck ende groot Britagnien , inde vergaderinghe vande Heeren Staten Generael. (Mei rond vignet op den titel.) Z. n. v. pi. en v. dr. Anno M.VIc.VIII.
in-4°. , 8 blz.
Vermeld bU van Meieren, X, 87, en in Baudius ^ „Van H Bestant des NederL (hrlogs*^, 1616, Ifiz. 161. Zy werden na het vertrek der Spaansche gezanten voorge- steld (T. 736). Vertaling van het voorgaande.
1608. Yredehandelin^en. 305
1543 Artijckeleu Vanden Treflfues ettz. {geheel als hei voorgaande^ doch met een vronwenkop ditor twee horens des overvloeds omkransd een vaak voorkomend vujnel — op den titeL) in-4°. , 8 blz.
= T. 737.
1544 Artyckelen taanden Treflfues , voor/yestelt by de Heeren Am- bassadeurs efiz. Z, afz. titel , z. «. v. p/. , v. dr. en z.j. in-4^ , 4 blz.
>
= W. 1115. CompreBse druk yan de vorige.
1545 Discours van Ambassadeurs vuyt Pranckryck ende Engelandt. Alias groot Bretagnie ende ouergegeuen aenden Heeren Staten
Generael vande geünieerde Prouintie 1608. {In handschrift
uit dien tijd.) in-4°. , 24 blz.
In het fransch in de tiegotiaiions de Jeannin^ II: 8 — 19. Vrgl. Motley^ üniled Nether- lands, IV, 495 r.r. Dit door Jeanuin opgestelde stuk was gericht tegen den brief van Maurits van 21 Sept. 1608. en werd door den opsteller, namens al de gezanten, den 13 Oct. aan de Staten overhandigd.
1546 Wederlegh vande obiectien by diversche gedaen waeromme dat die aengaende treves van veel Jaren niet nut soude zyn voordese vereenigde nederlanden. uyten francoischen vertaeldt. {In hand- schrift.) Aan het einde : scrips. 1616 57. in-4°. , 14 blz.
Een latere vertaling van hetzelfde stuk , waarvan het vorige een overzetting is.
1547 Pasquil ghestroyet In S'grauenhaghe. Aan het einde: Tzy. v. gheseyt A: B: A: In Sgrauenhaghe a^ 1608. in Octobris is dit pasquille geuonden opt vyuerbergne. {In handschrijt uit dien tijd.)
in-4^ , 4 blz. Gericht tegen Oldenbamevelt en de onderhandelingen over het Bestand.
1548 Contra pasquil. {In handschrift vit dien tijd.) in-4^. , 2 blz.
1549 Missiue van syn Princelijck Exelentie Graeflf Mauric de Nassau Gouuemeur ende Cap"® Generael ouer de gheunieerde Prouintie, Gesonden aende Steede vande voorsz prouintie In data vanden
~- Octobris. 1608. (/// handschrift uit dien tijd.) in-4^, 22 blz.
iB<s«e
Geen der beide brieven draagt een dagteekening. De laatste blz. 7 — 22 is die van 21 Oct. , waarvan een vertaling te vinden is in : Les Negotiations de Jeannin II, 25—33.
1550 Copie D'une lettres de sa Ma^^ treschrestiene , Henry iiye . . . Roy de Prance et de Nauarre et enuoiez a messieurs les Estatz generaux Des Prouinces unieez des pays baz. {In handschrift uit dien tijd.)
in-4^, 4 blz.
Deze brief, ged. 23 Oct. is te vinden in: l^s Negotiations de Jeannin (1659), //, 57. Vrgl. 10» Mi'teren (f«-8".) X: 88.
39
306 VredehAndelingen. 1608.
1551 Remonstrances feictes par les ambassadeurs du Roy de Prance heniy iiy** . . . , a messieurs les estatz generaulx Des prouinces vnieez des pays bas, en confimiitez de la lettres de leurs magestez enuoeez ausditz signeurs Copie. {In hamhchrift uit dien tijd,) in-4°., 4 blz.
Opgenomen in Les Negotiaiions de Jeannin (1659), U, 76—78. Vrgl. van Meteren (inS^) X, 88.
■
1552 La mesme remonstrance {zie voriq nnmmer) faicte par les Ambassadeurs de la grande Bretaigne. {In hamlschrijt nil dien lijd,) in-4^,4blz.
Verg. van Meteren {in 8*.) X, 88.
1553 Oratie gedaen b\j den advocaet Jan van oldenbamevelt inde vergaderinge van Staten opt' stuck vant bestandt. {In handuchrilt,)
in-4^, 4 blz.
1554 Plomp dicht om myn meninge wel te verstaen. [In handschrift,)
in-4^ , 4 blz.
Het vers is onderteekend: Jonst baert conti,
1555 Een Lustighe Tsamensprekinghe van vier Personagien , Meestendeel der Menschen. Tijt van Pays. Tyt van Twist. Onderwijs der Schriftuere. Alles Kethoryckelick gliemaeckt, naer den tyt. Door M. de B. {Met houlsneê op den titel,) Ghedruckt tot Ilaerlem, By Gillis Rooman , 1608. in-8^. , 24 blz.
Op blz. 19 begint Een Hefereyn, inhoudende de oorsake ^ waerom dat de Landen gheslrap worden. Op blz. 21 volgt Een nieu Licdeken^ Nac de wijse: Die Weeri'lt is gheheel in roere ^ etc. De drie stukken z[}n allen onderteekend: Schickl u nac den tijt. Bom, 12, 12. De scbryver is Marinus de Brauwer,
1556 Godlycke stellinghen, vande Heylighe Concilien, Welcke Met aenblasinghe van den Grooten Godt, ende aent roer sittende, den seer beroemden Man, D. D. Jaeobo Arminio, Professoor der Theologien, inde vrucht-bare Academie van Leyden, tot oeffe- ninghe , ende waerderinghe , Opentlyck aenslaet. G. Wirtzevs de Bergomo. 1608. Z, n, v, pi, , v, dr, en z, j, in-4''. , 16 blz.
Het stuk bevat 22 stellingen.
1557 Bode , met twee Seyndt-Brieven , Prosperi ende Hilarii , aen Avgvstinvm; van de Over-blyfselen vande kettery e der Pelagianen : Wt het Latyn verduvscht, ende met ettelycke Aen-merclanghen op de kant ver-r yctt, door Hadrianum Georgium Smoutium.
{Adriaen Jorissen Smout,) Tot Rotterdam , By Jan van Waes-
berghe. {Met drukkersmerk op den titel,) Anno 1608. in-4°., 48 blz.
Smout heeft het in dit geschrift zoowel op Conmhert en op de Doopsgezinden als op de Katholieken begrepen. Achteraan vindt men een lyst van alle door hem aangehaalde schriften (3 blz.) (T. 739 )
1608. Kerkeiyke twistschrilten. 307
1558 Fax consvmens Commentarium Gnomarum Donunici Baudii, Jesyitarvm impudentissimo accensa, a Ludovico Schlaaffio Jenensi
Tyrigeta , LL. Stud (Met drukkersmerk op defi Hiel.) Lvgdvni
Batavorum , Ex Officina Joannis Patii , . . cL. lo. VIII. in-4°. , 32 blz.
Strijdschrift tegen het boek van den Jezniet ScHbani ; getiteld : Dom, Baudii Gnomae commentario iUutlratae. Lugd. Baiav, (Antt^erp,) , 1607. 12". Zie : Paquot , Mem. (in 8*.) ƒƒƒ, 364. Yin 396 J.p. Vergel. Baudii, Epistol. Centuria U, ep. 86- b|l Paquot^ XIV, 206 s.v, (W. 1124.)
1559 Een wonderlycke nieuwe Tydinghe van Het Leuen vanden
Antechrist , en de van zyn veruaerlycke ende afgrysselycke TrafiFycken , . . . Wt den Pransoische, . . . overgheset. Tot Kotterdam, Ghedruckt by Jan van Ghelen , . . . . 1608. in-4°. , 8 blz.
= W. 1127. Op. den titel in houtsneê de draak met de 7 koppen \ut de Openbaring (XII, 3); verder nog 4 houtgravures op blz. 3, 6. 7, 8. Verg. den Index libr, prohib. (biJ W. 204), pag. 97 en 102. G. Pacard, predikant te La Bochefoacauld schreef een Traite de VAnie-christ. Van dit in 1604 te Niort afzonderlek verschenen geschrift, bezorgde Joh. Panneel een holl. vertaling „Tractaat van den Anlichrisr\ gedrukt bü Jav Evertsz, Cloppenborgh te Amsterdam in 1608. Of het hier beschreven geschrift een andere vertaling is, kan ik niet beslissen.
1560 Nieuvre tydinge ofte Tractaet, vant beclach van Vlaenderen, bewesen met de Heylighe Schriftuere: waeromme de straffe over haer ghecomen is, ende over meer andere Landen, de cause deses is om onser stinckende sonden. {Met houtsneê op den Hiel.) Ghedruckt t'Haerlem By Gillis Rooman , Anno 1608. in-8®. , 8 blz.
Berijmde samenspraak tusschen : Oen Voys der Schriftueren en Vlaendrev.
1561 Specimen ofte Monster Eens (^hristelycken Calenders ofl« Almanac (gezuyvert zynde van alle Heydensche ende Papistische abuyzen) imz. . . . Opt Jaer . . . 1608. . . . Ter Goude. By Jacobus migoen .... 1608.
in-4°. , 8 blz.
De papistische abuyzen z^n de namen der heiligen en feesten der Kathol. Kerk , die hier alle weggelaten züd. De uitgever is Gaspar Cmlhaes. Verg. n". 1394 (T. 711) en het volgende nummer.
1562 Remonstrantie Aen zijne Prinslijcke Excellentie, ende de Edele... zeer vermogende Heeren Stilten ende Steden der vereenighde ende
Gereformeerde neder-Landen , indewei cke aenghe wezen wordt
't ghene , dat naer eysch der Heyligher Godlycker Schriftuere ,
ende Ghereformeerde Professie, .... behoorde ende met kleyne
moyte verbetert zal konnen werden {Met drukkersmerk op den
titel.) Ter Govde By Jacobus Migoen... Z.j. (1608.) in-4^,16blz.
Onderteekend C, Co/ACaes). Het stuk dient tot aanbeveling van zfln Calender (zie vorig nummer) en tot bestrijding der Pauselijcke Almanacken.
308 Blauwboekjes over het Bestand. 1608—1609.
1563 Claegh-ghedicht Op het overlyden Van V Vamerus Helmichius
. . . Dienaer des Godelicken Vv oords in de Kercke tot Amsterdam : Ontslapen den xxx Augusti cd. l>c. vin. {Het titelblad ontbreekl.)
in-4^ , (6) 4 bk.
1564 Een Vvarachtich Verhael vanden groeten IJs-ganc die gheweest
is in 1607. ende 1608. ITiantwerpen opden Schelde,
Ende vanden stereken Vorst voor Rotterdam opde Mase , (MH
het ivapen van Jntwerpeti in een krans op den tileL) Tot Rotterdam. By Jan van Ghelen , 1608. in-8^. , 8 blz.
Twee Liedekens het eerste onderteekend: In Liefde gtoeyende P, A., het andere: /n lyden gheduldkh. V ander Woude {J. van der Wouden). Verg. Van Meteren , IX , 292. (T. 714.)
1565 Prognosticon Astrologicvm , Die groote Practica, ofte Prognosti-
cation , op dat wonderlicke Schalt Jaer . . . 1608 Ghepractizeert
doorch D. Rudolphum Grapheum, Campensem, Medicum enz
der K vrye Anzee-stadt Deventer. (Met (jroole hontsneé op defi titel eti op de laatste blz,) Z, n. v, pi, , v. dr. en z, j, in-4°. , 16 blz.
ieo9.
Zie ook n^ 560, 567, 962, 1404, 1608, 1507, 1510 en 4529a.
Hierbif is deze orde gevolgd: nM566 — 1629, stukken over het Bestand; n^ 1629a— 1636, andere stukken betrekking hebbende op de geschiedenis van yerschillende lan- den en die van Nederland; n*. 1637— 16S1, kerkeiyke zaken en wel n". 1637 — 1655, twisten tusschen de volgelingen van Arminius en Oomarns en n". 1656— 16S1, twist- en schotschriften tegen de Katholieken; n^. 1682—1698, verschillende andere stukken.
1566 Dissertativncvla svper Indvciis BelU Belmci. Auctore Latino Pacato. {Met titelvignet,) Z.n.v,pLenv,dr, Anno M.D.C.IX. in-4°., 20 blz.
Ijilinut Pacatus is een pseudoniem van Dominicus Baudins, hoogleeraar te Lieyden, die later, na zljne benoeming tot historieschrijver der Staten van Holland, het twaalQarig bestand uitvoerig beschreef. {De induciis belli beluici IL Uly Lugd, Bat, 1613, in-4°. , vertaald door P. Joc. Atislro-Sylviut ^ Amst, 1616, tii-4".). Daarin is ook deze verhandeling in haar geheel overgenomen. (T. 741.)
1567 Dissertatiuncula etc. {als H voorg,) Z, n, v. pi, en v, dr. Anno M.DC.IX.
in-8\ (U) en 28 blz.
Andere druk met ander titelvignet n.1. het symbool van rechtvaardigheid en overvloed. '
1568 Hortatio Ad amplectendas belli Belgici Inducias, Authore Jvliano R o 8 b e c i o. Z,n, v, pL en v. dr. Anno ci.) d cx. in-4°. , 20 blz.
1569 Een Chrystelick vermaen, voor alle menschen, het sy R\jcke ofte
]6Cd Blauwboekjes oyer hit Bestand. 309
Armen , int stuck van desen Stilstant ^fte Treves , hoe wy behooren te bidden , cuz ^,n. v. pL en v, dr. Anno 1(309. in-4''. , 6 (8) blz.
= T. 742.
1570 Clinck-ghediclit Vande Winter ende Somer. Z.n.v.pL.v dr.euz.j.
in-plano, een blad.
1571 Claghte Vanden Cloecken Soldaet, ende vanden Poltron: als oock een Disput vanden Soldaet ende Boer. Wt het Fransche in Nederlandsche ghetranslateert. . . . (Met litelv tfiiel,) /, n. v, pL en v. dr, .... 1609. ' in-4^, 12 blz.
Gedicht voor den vrede. (T. 743.)
1572 Claghte Vanden Aloecken öoldaet, enz {Af cl titplvignet.) /.n.
V, pi, m V, dr 1609. in-4''. , 12 blz.
Andere druk.
1573 T'Vertoig Der Zeeuscher Nymphen, aende onverwinnelieke Nas- sausche Helden, voorstanderen der Nederlandsche vryheyd, ende Vaderen des Vaderlands. (Met titelmgnet,) Z. n. v. pL, v. dr. en z,j,
in-4^ , 16 blz.
Gedicht tegen den vrede in 81 koepletten. Achteraan de afbeelding van een bril met verschillende in- en omschriften ah Tuta salus Bello enz. , ook het jaartal 1609. (T. 744.)
1574 Verklaringhe van een Monnincks Cap , hare cracht , macht , deucht ende vertuvten. Item een Ghedicht van 'tBestandt. {Met litelvitfneL) Tot Middelburch, By Jasper de Craeyer. 1609. in-4'*., 8 blz.
Het Ghedicht tan (tegen) 'tfteslandt^ onderteekend: rhee/l al $yn /i>V/li8 opgenomen door van Vlotm , in zijne NederL Grsckiedzangen ƒ , 399. (T. 746.)
1575 Verklaringhe van een Monnincks Cap , enz. {Jls '/ vorige.) Tot Middelb/irch, By Jasper de Cnieyer. 1609. in-4'*., 8 blz.
= W. 1129. Andere druk met ander yi^^net. De eerste regel eindigt bier: «o», in het voorgaande: soo litiich seer. liet vierregelig veriyo boven het Ghedicht van U Bestandt is hier cursief, in het voorgaande met Dnitsche letter gedrnkt.
1576 Discours op den swermenden Treves. Tot Middelbvrch , By Symon Janszoon, Anno MDCIX. in-4\, 14 blz.
Tegen *t Bestand. Op den titel is een astroloog, ter lialver lyve, rechts, voor een tafel zittende, afgebeeld. (T. 746.) Aan het einde: Gheschrecen in Romen, in S. Pielert Kerck, onder den derden Pilaer.
1577 Discours enz (als H voorg. hij denzelfden. in-4°. , 8 blz.
Compresser druk van het voorgaande. Op den titel een astroloog als voreq doch links. (T. 747.)
310 Blauwboekjes over het Bestand. 1G09.
1578 Triumphaiite ende Bl\jde Incomste binnen Antwerpen, Vande Ambassadeurs, van wegen de Coninghen van Vranckrijck ende Enghelant. Opt stuek vande Vrede-handel ofte lanckduerich Bestant .... Gheschiet den negensten February. 1609. {Met tilrlvi{fnct.) Na de Copije : t'Hantwerpen. By Anthoni Ballo , . . . 1(309. in-4°. , 4 blz.
= T. 748. Gedicht onderteekend: 'In liefde groeycnde. Daaronder: Visum et approbatümy L B,
1579 Balade, oft liedeken, te eeren vande H.H. Ambassadeurs Peys- makers. Op de vvyse : Ryck Godt wie sal my daghen. Z. n. v, pL , V, dr. en z.j. in-folio, een blad.
12 acht-rcgelige koepletten ondertcekend : Jeucht mavcki vreuchl , d. i. de zinspreuk van Jan Peters , lid van de rederykerskamer De jonge Laurieren te 's llertogenbosch , welke hetzelfde devies had, maar anders gespeld n.l. Jeugd maakt vreugd»
1580 Ware afbeeldinge der H. Ambassadeurs ende gecommitteerde tot het bestant. ^, n, \\ pL , r. dr, en z, j. in-folio , een blad.
Opschrift boven een plaat (kopergravure) waarop 18 portretten ieder met een twee-regelig onderschrift. Uit Baudius^ BestamL Bg F, Muller, Beredeneerde Beschryüing enz, Afl. 1, n^ 1261.
1581 Het Testament ofte VVtersten wille vande Nederlandsche Oorloghe. Ghelye als sy, liggende op haer Dood-bedde in den Hage, dien verclaert, onderteeckent , doen schryven ende bezegelen heeft den tweeden Februarn deses Jaers 1609. Door Yemand van Waer-mond. [Met tUelvifpirt.) lot Franc end al By Frede-ryck de Vrye. -^. ;.
in-4^, 16 blz.
Uitvoerig gedicht van een voorstander van den vrede, met verschillende ana- grammen , grafschriften enz. Dit stuk is verkeerdelijk tot den Byccorf ge- rekend. Verg. no. 1411. (T. 749.)
1582 Het Testament ofte VVtersten wille enz, {Als hel voriqe,)
iii-r . , 16 blz.
= T. 760? Andere druk met gering verschil in den titel, b.v. hier Ghelijck. Op het einde vindt men de woorden : Dies en attulü vltro , welke het vorig exemplaar mist.
1583 liet Testament ofte VVtersten wille enz. ... Ghelyc^ , als sy, lig-
fjhende op haer Dood-bedde in den Har/// e dien verclaert , p*is
{Met litelvinnet.) Tot Franc end al, By Frede-rijck de Vrye. Z.j.
i\xA\ , 16 blz.
= W. 1131. Andore druk verschillend in spelling en met een ander vignet op den titel.
1584 Codicille vande Nederlandsche Oorloghe, Waer in Sv eenighe Vrienden , Wel-doenders ende Dienaren , in haer principael Testament van date den tweeden February 1609. vergheten zynde , . . . . haers
1609. Het Bestand gesloten. 811
Erfs mede-deelachtigh gemaeckt heeft op den 12. Martg des selven Jaers. Noch Een Welleeom-Dicht van het Bestandt. Noch Andere Ghedichten van Bestandiffhe Vrede. Alle door Yemand vanWaer- mond. Tot Franc end al By Frederyck de Vrye. ZJ, in-4'^., 12 blz.
Vervolg op het vorige stuk, in den zelfden geest, en ook ten onrechte tot den hyecorf gerekend. (T. 751.) Aan het einde onderteekend: he Tijl bremjht Eer^
1585 Actio belli Belgici pacificatoria : initivm eivs, progrcHsvm et finem , ad praesens vsque tempus vere et breuiter exponens. Ex scripturis fide dignis excerpta et conscripta a üaspare Ens L. (Mei dntklu'rsmprk op den titel.) Coloniae Agrippinae Ajiud Genxrdum Greuenbruch. Anno M.DC.IX. in-8\, 88 blz.
De schrijyer was Luthersch theoloog en aartspriester te Lorich. Het verhaal loopt tot zeer kort vóór het slniten van het Bestand.
1586 Articles dv Traicté de Trefve faict et conclv en .... Anvers, Ie neufiesme d'Auril 1G09. entre les Comrainsaires des . . . Ardiiducz
Albert et Isabella CJlara Eugenia , tant au nom du Roy ( -atho-
licque, que de la leur: Avec les Commissaires et Üeputez dnH
Estats Generaulx des Provinces Vnies des Pays bas: etc. (Met dm liolL leeuw op den titel.) A la Haye, Par Hillebrant Jacobssz, .... z.j. Avec Privilegie. in-4^, 8 blz.
= T. 762. Dit stuk heeft alleen de Artikelen. Deze z|fn te vinden in fieffAiaiiom de Jeannin (1659) //, 449—457.
1587 Articles «ie la Trefve conclve et arrpst<;e j)ovr dovze ans, entre la Ma^*- du Roy d'Espaigne , etc. et les Ser™«. Arehiducqz . . . dVne part, Et les Estatz des Prouinc^s vnies du Pais bas d'autre. (//«/. 9 April. Met hel \va\)en der aartsherloijen op den titel.) A Brvxelles, Par Ilutger Velpius , TAn 1G09. Auec Preuilege. in-4'*. , 'J2 blz.
Hierin ook de brieven van procuratie der gezanten , van Hpanje in 't HpaaiMcb , van de Aartshertogen en de Staten in 't FranBch. (W. 1132.)
1588 Tractaet van 't Bestant, ghemaeckt ende Ixjsloten binnen
Antwerpen, den negeiLsten Aprilis hW.K voor «ien tijt van twaelf
jaren, enz lAfel tUnt IIoll. leeuw op deu lilel.) In 's Graven-hage ,
i3y Hillebrant Jacobsz,.... z.j. Met Privilegie. in-4^,12bk.
= T. 753. AldoB by tan Mrteren , J, 101 r.r.; Orf/ot PhirJini-iffttri ^ /, 66; d« voornaamst'? bepalingen by Mott*^ ^ l'nÜM Sethrrianih^ IV ^ 619 — 621. Mollaiid- fldie uitgave van n'. 1586.
1589 772actaet van /' Bentant . . . vcxjr den tijt van twaelf /aren enz
In 8'üraven-//a////«', üv Ililh^brant Jacob-r/ Z.j. Met Privilegie.
in-t^. 12 blz.
Andere druk m^t kleiner wap<'0 op di'n titifl.
312 Het Beatand gesloten. 1609.
1590 TVaciaet van het Bestanrfó, gemsLeckt enz In 's Graven-hage ,
By Hillebrant Jacobsz , . . . . z.j. Met Privilegie. in-4**. , 12 blz. Nog andere druk met het wapen geiyk aan dat op het roorlaatate exemplaar.
1591 T/actaet van tBestan(//, gfimaect enz {Met het wapen van Rotter-
dam op (Um titel,) Tot Rotterdam, By Jan van Waesberghe. 1609. Met consent vande Heeren Burghermeesteren. in-4''. , 12 blz.
Nadmk van een der yoorgaanden. Op het ex. vermeld bU W. 1137 leest men achter den naam van den drukker: na de Copye ghedruct inden Haghe Ity HiUê- brandt Jacoltss, Dat ex. mist het Jaartal.
1592 Artyckelen van 'tBestandt. ghesloten ende gheconcludeert voor
XII Jaren: enz {Met het wapen der Aartshertogen op den titeL)
T' Antwerpen, By Joachim Trognesivs. Z.j. Met Gratie ende Privilegie.
in-4^ , 32 blz.
Authentieke Nederd. uitgaaf voor Zuid-Nederland , met privilegie. Hierin ook de brie- ven van Procuratie der gesanten , van Spai\Je in *t Spaansch , van de Aartshertogen en do Staten in 't Fransch. (T. 754.) Holhindsche uitgaaf van n"*. 1587.
1593 Artückelen van het Bestai)^ ghesloten ende gheconcludeert voor XII. iaren enz. {Als ^t voorgaandi'.) in-4''. , 32 blz.
= W. 1133. Andere druk.
1594 Artj/ckelen van het Bestanc// enz, . . . Na de Copye ghedruct t'Hant- werpen , By Joachim Trognesivs. Z, j. Met Gratie ende I^vilegie.
in-4°., 20 blz.
= W. 1134. Andere druk met het wapen van Spanje op den titel.
1595 Artyckelen van het Bestandt enz Na de Copye ghedruct T'Hant-
werpen, By Joachim Trognesivs. Z.j, Met Gratie ende Privilegie.
in-4^, 20 blz.
r= W. 1135. Andere druk eveneens met het Spaansche wapen op den titel. De brieven van procuratie zQu hier in het HoUandsch vertaald.
1596 Copye vande Procvratien ghegheven by de Majesteyt des Conings van Spagnien etc. ende de . . . Eerts-hertoghen . . . van d'eene zyde , ende den . . . Staten Generael . . . van d'ander zyde. Over t^Bestandt van twaeliF Jaeren. {Met het wapen van S^mnje op den titel, Ghetranslateert na de Copye Ghedruckt t' Antwerpen By Joachim Trognesius s. j.
in-4^ , 8 blz.
Vertaling der brieven van procuratie (zie voorgaande nummers). (T. 755.)
•
1597 Procuratie ofk bevestinghe der Conincklycke Ma^yt. van Spaignien,
enz {Met het Spaansche waptm op den titel,) Na de Copye: Tot
Bruessel. By Rutgert Velpius , . . . Anno. 1609. Men vintse te coop : Tot Dordrecht. By Philips Jausz in-4**. , 12 blz.
= T. 756. Andere vertaling, met een grooter wapen op den titel.
1609. 313
V.
1G09 (1) April)— 1(>21 (31 Maart).
TWAALFJARIG BESTAND. 1009.
1598 Pvblication des treves Publie deuant la Maison de la yille en
la ville d'Anuers Ie xiiy. d'Auril 1609. {Met het wapon van Antwerpen op den titel.) A Anvers , Par Abraham V erhoeuen , . . . 1609.
in-4°. , 4 blz.
1599 Vercondinge van het Bestandt , . . . . Ghedaen voor den Stadt-huyse der stadt van Antwerpen , den 4 April Anno 1609. {Met het wapen van Antwerpen np den titel,) Na de Copye , ghedruct T'Hantwerpen , By Abraham Verhoeven , 1609. in-4°. , 4 blz.
= T. 768. Vertaling van het vorige. Groot Placaal-Boek , ƒ, 71. De datum op den titel is oude styi.
1600 Vercondinghe van het Bestant , . . . Ghedaen voor den Stadt-huyse der Stadt van Antwerpen , den 14. April , Anno 1609. (Met titel- vignet.) Nae de Copye , t'Hantwerpen , by Jacob Mesens , 1609.
in-4°. , 4 blz. = T. 767. Zelfde vertaling, andere druk met verschil in spelling.
1601 Een cort verhael ende Af beeldinge vande heerlicke Triumphe ende vieringe die tot Antwerpen geschiet is over het af-lesen vanden Treve. 1609. Z. n. v. pL , i\ dr. en z.j. in-plano, een blad.
= W. 1139. Bovenaan een plaat van de afkondiging, daaronder het verhael in 2 kolommen. De plaat is beschreven by F, Muller ^ Beredeneerde Beschrijving van Nederl. Historieplatefi , Afl. 1 n*. 1260.
1602 Een cort verhael ende Afbeeldinge enz. {Als H voorgaande.) Z. n. v. pi. , V. dr. en z. j. in-plano , een blad.
Andere druk. De laatste rpgel, eerste kolom eindigt hier: verd aenghehoorl. tfa , bfj 't voorgaande : gfublasen , dat van
1603 Blyde Tydinghe van het Ghemaeekte bestand , tusschen den
Coninck van Spaengien , ende die , . . Eerishertoghen ... ter eenre.
Ende die Staten Generael vande Vereenichde Nederlantsche
Provinciën , ter ander zijden , ghedaen voor den Stadt-hiiyse der Stadt Antwerpen (sic) op den vierden April . . . 1609. Miisgaers een cort verhael vande Tiïumphante vieringhe die daer over gheschiet is.
40
314 Viering van het Bestand. 1609.
{Met het wapen van Antwerpen op deti titel.) Eerst Gedruckt tot Ant- werpen by Abraham Verhoeven, 1609. in-4°., 4 blz.
1604 Bl\jde Tydinghe van het Bestant, tusschen sijne Majesteyt, ende hunne Doorluchtichste Hoochheden ter eenre , ende de Siiaten Generael ... ter ander zydèn. Mitsgaders de vercondinghe rfiedaen tot Antwerpen voor het Stadthuys den 14. April 1609. Ende de Triumphante yyeringhe die daer over gheschiet is. (Met dm NederL leeuw op den titel.) Eerst ghedruckt k)t Antwerpen by Abraham Verhoeven. 1609. in-8°., 8 blz.
Andere druk van het voorgaande stuk.
1005 Cort Verhael van t'ffhene is ghepresenteert ghevveest in den Onmie- ganck die men tot Antwerpen ghehouden heeft op den xiiij. Juny Anno 1609. . . . {Met het wapen van Antwerpen op den titel.) T'Hant- werpen By Abraham Verhoeuen , . . . z. j. in-4°. , 8 blz.
Beschryving van de Antwerpsche feesten ter viering van het Bestand. Vergel. van Meieren^ Jf, 98 en 99. (W. 1140.)
1606 VErcondinghe van het Bestant , Ghedaen voor den Stadthuyse
vanden Haghe, den een ende twinticLsteii Aprilis Anno 1009. {Met den Holt. leeuw op den titel.) In s'Graven-IIaghe , By Hillebrant Jacobsz Z.j. Met Previlegie. in-4°. , 4 blz.
= T. 769.
1607 Copye : üitschrijidng van den Danhdng voor H sluiten van H Bestand qed. 22 Aj^il. Op een blad in p. met een afbeelding van het Hof vau Hollandt bovenaan. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. Vergt, volgend nunwwr.
= T. 760. Aan het einde leest men : De Superscriptie : Eersamen , . . . Hurghvr- meesteren ende Regierders van (niet ingevuld); op sommige exemplaren van den zelfden druk is dit ingevuld aldus: ... Ileyurdcrs van Amstelredam*\
1608 Copye Des Briefs vande . . . Staten der vereenichder Nederlanden , aengaende den Biddach , verordonneert te houden den 6. May 1609. tot dancksegghinge van t' Bestant , . . Noch is hier by ghevoecht beyde de Publicatien vant Bestant. Ghepubliceert in S'Graven- haghe den 21. Ende T'Hantwerpen den 14. Aprilis. Ende voorts in alle de vereenichde Landen den 5. Mey , 1609. Met de drie secrete Artyckelen , vande w^elcke meutie gemaect wort int sevende Artyckel van t'Tractaet vanden Trevis oft Bestant. Z. n. v. pi. en V. dr. 1609. in-4°. , 8 bk.
De uitschrijving van den Dankdag b(| van Meieren^ X, 99, de zoogenaamde Secrete Artyckelen aldaar X^ 113. (T. 761.)
1609 Zinneprent op het Bestand over eenkotnendi* met de beschrijving bij Muller N°. 1268. Deze prent is echter niet van llel. v. d. Bossche , maar van
1609. Viering van het Bestand. 315
W. Haen. Ofidrraan een vers van 18 regels in 3 kolommen gedrukt, onderteekend: Dvm meliora Devs
1610 Gort Vérhael vanden Peys. Nae de Copye die ghedruckt is tot Bragghe by Pieter Soetaert. {Met titelvignet.) T'Hantwerpen , By Pauwels Stroobant , , . . . s. j. in-8°. , 16 blz.
Afscheidfllied van den oorlog in 13 koepletten, onderteekend: Selden tijt^ sonder stiyt.
1611 Refereyn ende Liedt, Op de Triumphe van 'tBestant, by den Rhetrosinen tot Schiedam. Op de vryse : Ghy Volckeren ghemeen , etc. Aan het eimle: Ghepronunceert ende ghesonghen opden vyfden May , Anno 1609. Z. n. v. pi. , v. dr. en s.j. in-folio , een blad.
Links van het laatste koepiet de zinspreuk van de rederijkerskamer de Roodc Rooien te Schiedam : Acnsivl de Jonckheyt , rechts W. N. met welke initialen waar- schijnlijk bedoeld wordt Willem van Sieuwpoort de Jonge, die een voornaam lid dier kamer was.
1612 Vreeds-Triumph-gedicht , Gecomponeert ende Rethoryckelycken vertoont by de Camer , Fernieut wt Liefdon tot Gorinchem , op den generalen V reeds-Triuraph dach , ghecelebreert den 5. Mey . . . 1009 , .... {Met titelvignet). Tot Gorinchem , Ghedruct voor Adriaen Hel- mich .... 1609. in-4^ , 32 blz.
Het Triumpk-^alicht is van Hendrik van der Muyr (zinspreuk: ÏCverbey den tijl) ; vooraf gaat eene opdracht aan de Regeering van Gorinchem en verschillende sonnetten van andere rederijkers, als van A. Kemp, A. Vosberghen, enz. (T. 768.)
1613 Danck Sermoon Over het teghenwoordighe ghemaeckte bestant van twaelf Jaeren , wt de handelinghen der Apostolen , Gap. 9. Vers 31. .... Ghepredickt op den algemeynen dancksegginrfi ende Bedebach
.... den vj6». May door Henricvs Caesarivs Dienaer des Godt-
lijcken woorts .... tot Vtrecht. . . . Tot Vtrecht Gednickt by my Jan a Meliszoon .... Anno M.DC.IX. Met Gratie ende Privilegie.
in-4^ , (Vni) en 72 blz.
= 770. De opdracht aan de regeering van Zali-Bcmmel is ged. U Vtrecht den 24 Junij Anno 1609.
1614 Nieuw Mey-liedeken der Roode Mateliefkens binnen VVarmondt 1609. ^. n. v. pi. en v. dr. in-folio , een blad.
Onderteekend : In Liefden verwarmt (zinspreuk der rederijkerskamer te Warmond) IJseï-veer (n.1. Willem Janszoon ÏJselvecr),
1615 Liedt ende Refereyn opt Bestandt. Na de stemme des 68. Psalms: Z. n. V. pi. en v. dr. Anno M.DC.IX. in-foUo , een blad.
Links van het laatste koepiet de zinspreuk van de Schiedamsche kamer de Roode Rooscn : Aensiel de Jonckheyt. rechts : /. D. {Jacob Duinglo ?).
316 Viering van het Bestand. 1609.
1616 Een nieu liedeken gemaect van een Boer en een Soldaet, haer disputatie elc besonder antwoort teghen malkander van dat bestant , op de wyse: Waerom souden wy treuren. Z.n.v.pl.,v.dr.efiz,j.
in-f*. , een blad.
Een gecUcht van 17 zeven-regelige koepletten in 2 kolommen gedrukt.
1617 Een Liedeken ghemaect tusschen Bestant ende Oorlogh, elc besonder antwoort teghen nialkanderen , Op de wyse: Ie ben niet als de plyme. Tot Rotterdani, by Jan van Ghelen. 1609.
in-f^., een blad.
20 zes-regelige koepletten in 2 kolommen gedrukt.
1618 Een nieu Tryomph-liet , over het Bestant. Ter eeren Godts: Ende tot vermakinge aller Vromen. Op de wyse: De fiere Nachtegale, Die sanck etc. Z. n, v, pL^ v. dr. tm z,j, in-P., een blad.
6 zeventien-regelige koepletten in 2 kolommen gedrukt, onderteekend: Door Albcrt Leelferti:.
1619 Epitaphivm ende Klachdicht Over Den doot vande . . . Nederlandtsche Oorloghe. Met eenighe Graf-schriften op syn Grafie, {^fei titeirifftiel.) Z, n, r. pi. cv V. dr. Ghedruckt Anno 1609. in-4°. , 8 blz.
= T. 763. Tiele noemt in de aanteekening op n". 764 Adriaen van Nierop, wiens voorletters in dit stak gevonden zouden worden, als den waarschyn- lyken dichter. De voorletters, die hier aangetroffen worden, zyn (blz. 2 laatste koepiet) A. L. V. N. of A. L. V. K. N. , wat juist niet op van Nierop betrekking behoeft te hebben, daar zijn zinspreuk (zie volgend nummer) hier in *t geheel niet gevonden wordt. In het Sonnet op de keerzyde van den titel wordt gezinspeeld op het Testament en de Codicille vande Nedcrl. Oorloghe. (no. 1681-1584.)
1620 Christelicke Gedichten ghemaeckt tot lof van t'Bestandt ende Vrede. Mitsgaders Een Echo ofte Weder-ffalm , op 't Bestandt ende Vrede. Ende noch Een Nederlandts VVellecom-dicht . . . {Afel litcl- vig7iel.) Z. w. v. pL en v. dr. Ghedruckt Anno M.VIc.lX. in-4°. , 8 hlz.
Ilet Wellecom-dicht uitgezonderd (zie volgend nummer), zyn de hierin voorko- mende stukken getcekend: Seempt den lijdt waiT, d. i. de zinspreuk van Adriaen van Nierop. De letters van ziJn naam vormen het begin van eiken regel van het op blz. 2 voorkomend gedicht.
1621 Nederlandtsche Willecom. Aan hH einde: Fecit D. M. Peyst om d'eeuwich. 1609. Z. n. v. pi. en v. dr. in-folio , een blad.
= T. 766. Hetzelfde als het laatste stuk uit het voorgaand nummer.
1622 Een Factie oft Spel, openbaerlyc vanden Violieren binnen Ant- werpen ghespeelt , tot verheuginge der Ghemeynten , door de blyde tijdinge des Bestandts. Gheordineert ende in dichte ghestelt door
1609. Viering van het Bestand. 317
Peter de Herpener , {Afel iilelviqnol,) Met K. M. Commissaris
visiteringhe ende consent, gheprint t' Antwerpen by Gillis van Diest. Z.j. in-4°., IG blz.
= T. 769, Onderteekend : Ver Herpenerc, MessHijc 8 siet,
1623 Vvat nieus boven nieiis, by Wilm Vener Englielsman, tot den liooch-maclitighen Prins zijn Excelentie Mauritius van Nassou, Item hier is noch by ghevoecht een liedeken van het Bestandt {Met tilelviqnet.) Z. n, v. \)L en v, dr. {Te Rotterdam bij Jan van Gholen.) Anno M.D.C.IX. in-4^ , 8 blz.
Twee rethoryksche liedekens op het sluiten van *t Bestand, van 33 en 17 koe- pletten , met korte opdracht aan Prins Maurits , onderteekend met Vcners zinspreuk: Üum spiro spero. Verg. n". 1738. (T. 766.)
1624 Les Frvicts de la Paix, sovbs Ie nom de Trefves, Concilie en
Anvers Ie neufiesme du mois d'Apuril 1009 .... {Met tilelvir/net,) A Vtrecht , Par Salomon de Roy , 1609. in-4'^. , 20 blz.
= W. 1145. Door een anderen druk van dit stuk, voorkomende bjj T. 767, kennen wQ den naam des dichters. Uit een opdracht aan Floris van Pallami graaf van Kuilenburg, die hier gemist, maar bö T. 767 op de keerzijde vanden titel gevonden wordt, biykt hy te ziJn Jean Fran^ois Ie Petit „Gre/jier de Belhune Ilistoriographc^' (anagram: J'aten cy la fin et repos, Ntil ó, Pelit). liet gedicht bestaat uit 36 veertien-regelige Sonels,
1625 Dialogvs of te Tvve-spraec in rym ghestelt Tusschen twee Per- sonagien ghenaemt Ghereformeert Patriot ende Roomsch Catholyck. Vervatende in 'tcorte den handel vande Twaelf-jarighen lYeves
ofte Bestandt, ghesloten .... den IXe» April 1609 Z.n. v. pL en
V. dr. Anno reDeMtorls IhesV Chrlstl. (1609.) in-4°. , 16 blz.
= T. 771.
1626 Dominici Bavdii IC. Camiiua gratvlatoria dicata honori Illustrissimi Ducis Ambrosii Spinolae. Cum Epigrammate ad hono- ratissimum Praesidem Johannem Richardotvm. {Met drukkersmerk op den titel.) Lvgdvni-Batavorvm , Typis Henrici Lvdovici ab Haestens, Anno cij. lo. cix. in-4^, 20 blz.
Baudius moest om den onge veinsden lof hierin door hem aan de Spaansche ge- zanten toegezwaaid, veel onaangenaamheden ondervinden. Zie: Paquot, Mémoires Littêr, e. a. (T. 772.)
1627 JoannisWoverI Antuerpiensis Panegyricvs Austriae Serenissimis
Archidvcibvs Belgicae rrincipibvs Patriae Parentibvs scriptus.
{Met het drukkersmerk van Flantijn op den titel en op Uz. 77.) Antver- piae, Ex officina Plantiniana, Apud Joannem Moretum. M.DC.JX.
in-8°., 78 blz. Lofrede op Albertus en Isabella, by gelegenheid van het Bestand. Op blz. 12
318 Viering van het Bestand. 1609.
hunne portretten. Het privilegie is ged. 27 Nov. 1(>09. Over J, vanden Wouwvri' of Wovcrim en zpne schriften Itan men nazien topftens. Bibl, Belg,. Il . 759. (W. 1143.)
1628 Copie vande Agreatie Ghesonden by de Mayesteyt des Coninex
van Spag^ien , etc. , Aende Staten generael Op tBestant
van twaelf Jaren. (Md het koninkUjhv Spodnsche wapen op den lilei) Gegeven tot Segovia, den vy^". July 1609. i^. w. i». pL, v. dr. en z.j. {Aiil/ienL uügaaf bij Planlijni^) m-4^ , 4 blz.
Bi) van Meieren , X , 122. Niet te verwarren met n». 1387. (T. 773.)
1629 Copie vande A/^z/reatie .... Op t'Bestanrf( van twael//' Jaren, cfiz
^. n V, pi, , i'. dr. en z.j. in-4°. , 4 blz.
= T. 774. Nadruk van 't vorige met lileiner wapen op den titel.
1629a Extract uyt tRegister vande Willekeuren , berustende ter Secretarye der Stadt Amstelredam , gheteeckent met Letter H. Nopende d'Ordre waer naer hun alle Coopluyden liebben te schicken. Midtsgaders het stellen van de Buyten Ontfanffhers vande Bancke deser Stede. Ende d'jnstnictie daer naer sy hunluvden hebben te reguleren. (28 Nor. Mei hel stadswapen op den titel.) Gedruckt t' Amstelredam by M. Colijn .... 1609. in-4^ , 4 blz.
= W. 1162.
1630 Missive ofte Placcaet Van den Coninck van Spangien ghesonden aenden Hartoch van Lerma , aengaendc het bannen ende verjaghen
van de Moriscos, Van dato den 11. September, Anno 1609,
Wt den Spaenschen overgheset , Door J . H. van Linschoten.
(Met titelvignet.) Ghedruckt tot Enchuysen, by Jacob Lenaertsz. Meyn ,.... 1609. in-4°. , 6 blz.
= T. 790. BjJ viin Meteren, X, 171 t?.r. Vgl. Philippson, Ueinrich l\\ und Philipp lil, II, 148 eti 149.
1631 Veritable Disco vrs de la descovverte de l'entreprise de Loys de Camboursier, sieur du Terrail , . . . executé a Geneve Ie vingtneufiesme d'Avril mil six eens neuf. ( \/et titel vifinel,,) A Savmvr , rar Thomas Portav Suiuant la Coppie imprimée a Geneve. 1609. in-8®. , 24 blz.
Zie van Meieren, X, 136—160.
1632 Een ' Waerachtich verhael Van het Ontdecken des aenslachs op de stadt Geneve ende het Landt van Berne. Voorgenomen by den Heer Loys de Combousier Du Tarrail ende sijnen knecht la Bastide , beyde daer over ter doot ghebracht. Wt Geneven In eenen brief herwaerts overgheschreven inde Fransche tale, ende in de Neder-
1609. Inneming van Aurich. 319
landtsche tale ghestelt. {Met tUehigneL) Ghedruckt na het Geneefsche exemplaer, voor Michiel Colijn . . . tot Amsterdam. 1009.
in-4^, 12 blz.
= T. 782. Evenals het fransche exemplaar, waarvan dit de vertaling is, ged. 25 April 1609.
1633 Apologia Dasz ist, Warhaffte verantwortung des Ostfriesischen Baiiren Dantzes , vnd Eigentliche Beschreibung aller darein benenter Persohnen , neben einer ordentKchen auszfuemng , der vornembsten Rebellen ausz der Statt Embden, In Nachfolgig (Colloquium von einem Ostfriesischen eingebomen vntlerthanen . . . verfasset , Durch, Vbbo Ennen der sich bedacht
Sein Chronicon verleugnet Dies Embder Stucklein mir gemacht
Wen dasz nun wirdt beleuchtet, Die Warheit wirstu finden schlecht
Erkundich dich woll vnd Richts recht, etc. Aan hel slot: Gedruckt zu Embden, Durch Johann Heinrichs Langebarth, . . . s. j.
in-4^, 32 blz.
HoofdzakolOk op röm. Schotschrift met betrekking op de inneming van Aurich door die van Emluien op llSept. 1609. Zie: Wiardii ^ OstfrU'sischn Geschichte, III y 560 vj\; Onno Khpp, (kschichte Ostfricslands von 1670—1751. Settc 208 en 209.
1G34 Translaet Van des Keysers Octroy-brief, ende 't Accoort verleent den Evangelischen drie Stenden des Goninckrycks van Bohémien,
in date .... den 5<2". July , 1G09. Daer by denselven Stenden
de vrye openbare Oefifeninghe van haerlieder Religie toeghestaen wordt, (ilfet tUebujHet.) In 'sGraven-haghe, By Hillebrandt Jacobsz , . . Anno 1G09. in-4°., 8 blz.
Bö van MetiTjn, .V, 27 p.i'. (T. 786.)*
1G35 Inhoudt des Briefs, gheschreven vanden Marckgraue Ernst van Brandenburgh , etc. ende Wolfgangh Wilhelm Ffaltsgrave, aen syne E. K. Majesteyt: waer inne sy alle ghelegentheyt vanden handel int Lant van Cleve, Gulick ende Bergh syne K, M. w^eten laten enz, {f/ed. 27 Juniy en 7 Juli 1G09.) Nae de Copye van Dusseldorp. {Met tilelvignel,) Z,n.v,yl,^v,di, en z,j. in-4^, 8 blz.
Zie over de kwestie der opvoljfing van Gulik en Kleef: van Meliren A', 260 r.r, (T. 787.) en Philippson, Ihinrich l\ und Philipp III y III, 327«.».
163G Translaet uyt den Hoochduytsche Van de Ligue ofte Verbintenisse , die de Oatholycke Vorsten van Duytslandt onder den anderen voor den tydt van Negen Jaren ghemaeckt ende besloten hebben , int eynde vanden Jare 1(509. Dienende Tot verklaringhe van haer Intentie. {Mei lileiviijneL) In 's Graveii-Haghe Gedruckt by Hille- brandt Jacobsz,.... Anno IGIO. in 4°., 4 blz.
320 Korkeiyke Twisten. Geschriften van Arminias, Gomanis, e. a. 1609.
1637 Twee Dispvtatien vande Goddeliicke Predestinatie: d'eene byDoct.
Franciscvs Gomarvs , d'ander by Doet. Jacobvs Arminivs ,
inde hooglie Scliole aldaer openbaerlyck voorghestelt int Jaer 1604. Vertaelt uyt het Latijn. {Met drnkkersnierk opdenUteL) TotLeyden, By Jan Paets Jaeobszoon. Drucker vande Vniversiteyt. Anno 1609.
m-4^, 16 bk
= T. 796. Deze stellingen waren weldra uitverkocht. Men zie over hen üyien- bogatrt , KtrchcL Historie ^ bh. 324 en Rt^gge j Wtenlmgaert en zijn lijd j I bis, 370 en 371.
1638 Twee DispvtaticMi vando goddeliicke Predestinatie: rws. {Tweede Druk,) Tot Leyden , By Jan Paedts Jaeobszoon , . . . . Anno 1610.
in-4^ 24 blz.
= T. 797.
1630 Naedencken Of de disputiitien vande (ïodtlycke Predestinatie , ende dorghelycken meer, doa natnerlycken Menschen verstant verre te boven gaende, oorbaerlyck ende stichtelyck ghetracteert , ofte ver- liJlndelt konnen worden : . . . . Den Eerwaerdighen ende welgheleerdeu Heeren Francisco Gomaro, ende Jacobo Arminio, .... ter proeve
voorgestelt Door (>asparum Coolhaes GedrucKt ter
Goude, by Jasper Tournay, 1609. in-4°., 56 blz.
Uytenboiiaert , Baudarlius e. a. laten dit stuk van don 74jarisren Coolhaes^ als niet rechtstreeks het geschilpunt behandelend, onvermeld. (T. 798.) Zie Hogge^ Wtenbogaert /, 371.
1640 Tsamen-spreeckinghe. Vande vertaelde theses ofte Disputatien, de eene Doet. tVancisei Gomari , de andere Doet. Jacobi Arminy , aenglmende de Goddelicke Predestinatie, Tot openinge ende ver- clariiighe vande oneenieheyt, die daer is, tussclien D. Arminimn,
ende de Kereken , in dit stuck der Leere door R e g i n a 1 d.
D o n t e e 1 o c k , Tot Delf. By Jan Andriesz Anno 160ih
in-4°. , 40 blz.
= T. 799. Zie: fJylenhoganl , 324; Brandl, II, 95; Htujge, Wtenbogaert, 1 , 371, De Tsamen-spruckinghe wordt gehouden door een Latinist en een Duytsch^lerck,
1641 't Saniensprekinglie vande vertaelde theses enz, {Als U rooryaande.) Derde Editie. Tot Delf. By Jan Andriesz Anno 1610.
in-4^ , 40 blz.
= T. 801.
1642 (Jhristelicke Ende ernstighe vermaninghe tot vrede aen R. Donte- cloek , ov<*r siju(^ t'sainensprekinge vanch^ vertaelde Theses ofte dis- putatie p. Francisci (iomari ende D. Jacobi Arminy, aengaende
1609. Geschriften yan Armimiifl, Corrinas e. a. 321
de Goddelycke Predestinatie {^fet titelvignet.) In s' Giaven-
Haghe. By Hillebrant Jacobsz 1609. in-4^, 76 blz.
Door Johannes Arnoldi Corvinns (Ravens), predikant te Leyden, aan- hanger van Arminiua. Zie Uylenbogaerl , 324; Brandt^ //, 95. (T. 802) en Roqge^ Wlenbogaerl, /, 371—373.
1643 Christelicke Ende ernstighe vermaninffhe enz. {Als H voorqaande,) De tweede Editie {Met titelvignet.) In s'öraven-haghe. By Hillebrant Jacobsz 1609. in-4°. , 68 blz.
= T. 803.
1644 Antwoorde Op een seker Schrift, eens Onbekenden, 'tonrechte
geintitnleert Cfiristelicke emh* ernstighe Vertnaninghe tot vrede , enz
Door R. Donteclock Tot Delf. Ghedruckt by Jan Andriesz.
.... Anno 1609. m-4^, 114 blz.
= T. 804. Zie Uytenbogaert, 326; Brandt, //, 95; Rogge , Wtenbogaert y, 373 en 374.
* 1645 Corte ende grondighe verclaringhe uyt de Heylighe Schrift
Vande Gracht ende Rechtvaerdicheyt der Voorsienicheyt Godts ontrent het quade: Wesende eerstmael int Jaer 1605. andermael
int Jaer 1607 om te disputeren voorghestelt door D. Jacobym
Arminivni Ende nu uyt beyden Disputatien by malcanderen
ghebracht ende int Nederduyts overgheset. {M^et drukkersmerk op den tVel.) TotLeyden, By Jan Paets Jacobszoon, .... Anno 1609.
in-4^ , 30 blz.
Met voorrede van den vertaler. Vermeld by Brandt , //, 95 evenals de beide volgende. (T. 805.)
1646 Twee Dispvtatien: de eene D. Petri Bertii , Van de Ketterye Pelagy
♦ .j ende Caelesty. de andere D. Jacobi Arminii, Van des Menschen .rj n '"^ vrye-willekeur en hare crachten. Wt den Latyne overgheset, {Met
vignet op den titel en op blz. 13 en 38.) In s'Graven-Haghe , By Hillebrant Jacobsz, 1609. in-4°., 40 blz.
Met nitvoerige voorrede van den vertaler, waarin o. a. wordt aangetoond hoe Pelagius en Arminius van gevoelen verschillen. (T. 806.)
1647 Een Cleyn Tractaetgen, vervatende seeckere Articulen teghens den Aflaet ende Vaghevier. Ghedisputeert onder Jacobo Arminio .... anno 1606. den 22. February. Wt het Latyn in Duyts ghetrouwe- lück overgheset. {Met titelvignet.) Nae de Copye, By Jan Paets gnedrackt, ende nu tot Amstelredam , by Dirck rieterssz 1609.
in-4^ , 8 blz.
= T. 807.
1648 Een Gort, ende bundich Tractaetgen, vervatende seeckere Theses off Articulen daer inne bewesen wort, Dat De Gereformeerde Kercken
41
822 Geschriften yan Baadius, Bertius, GomaruB, e.a. 1609.
yande Roomsche Eercke niet affig^heweecken en z\jn , enz
Ghestelt door Jacobvm Arminium . . . . Ende .... gedisputeert op- den je». Augusti. 1607. Wten Latyne in Nederlantsclie tale ... over- gheset , ende met consent vanden Autheur wtghegheven. In s'Graven- Haghe, By Hillebrant Jacobssz, .... 1609. in-4^, 26blz.
= T. 808.
1649 Dominici Baudii Epicedium dictum honori et felici memoriae .... Jacobi Arminii. Accediint Hugonis Grotii Epicedia in eundeni. Lugduno Batavorum apud Andr. Cioucquium. 1609. in-4°. , 32 blz.
yy Met opdracht aan de Algemeene Btaten (6 blz.). Op blz. 8 het portret van Arminius uit de Alma Aeod, L B/\ Aldus beschreven bjj T. 811. Dit ex. mist de 8 eerste blz. en dus titel, voorrede en portret.
1650 Petri Bertii Oratio In obitum .... D. Jacobi Arminii , Habita
post exsequias in Auditorio Theologico XXII Octobr. Anno da lo cix. (Met drukkersmerk op den liteL) Lvgdvni Batavorvm Ezcudebat Joannes ratius Anno cIo lo cix. in-4°. , 60 blz.
= W. 1161. Achter de oratie, latynsche gedichten van yerschillende personen.
1651 Petri Bertii Liick-Oratie over de doot vanden Eervveerdighen ... . Jacobvs Anninivs .... De welcke by hem is ghedaen inde latynsche tale terstont nae de begraeffenisse in het auditorium der Theologie op den xx\j. Octobris Anno 1609. Ende namaels door een lief hebber verduyst. {Met drukkersmerk op den titel.) Tot Leyden By Jan Paedts Jacobszoon Anno 1609. in-4°. , 36 blz.
= T. 812. Biykens een aanteckening op het door T. gebruikt exemplaar, ia de vertaler J. A. Corvinus; vgl. ftogge^ Wtenbogaert ^ IJ, 16. Achter de oratie bey inden zich 2 klaagliederen, onderteokend : A. Af. P,
^ 1652 Prancisci Gomari Vvaerschouwinghe , Over de Vermaninghe aen ^ ;:\\\ E. Donteclock: .... Hier is noch by ghevoecht F. Gomari 1. Vei^ claringhe der Hooft-puncten , ghehandelt in de laetste Conferentie , met D. Arminio : 2. Bedencken over de Lyck-Oratie M. P. Berty : 3. Vertooch voor de E. E. Heeren Staten gedaen over de leere ende beleydt D. Arminy. {Met titelvignet.) Tot Leyden, Voor Jan Jansz. Orlers .... 1609. in-4°. (IV}, 52 en 56 blz.
= T. 813. Zie liogge , Wtenbogaert , ƒ, 376; //, lOr.v. Gomarus hield Wtenbogaert voor den schrtjver der Vermaninghe n". 1642. De Begeering trachtte vruchteloos de uitgave van dit pamflet te beletten. Zie voor de antwoorden verder op 1610.
1653 Prancisci Gomari Vvaerschouwinghe, enz De derde
Editie. Tot Leyden, Voor Jan Jansz. Orlers, .... 1610.
in-4°. , 52 en 56 blz.
1609. Strfld* en schotselirilleii tegen de Kjittolieken. S2S
1654 Eendracht Yan over de v\jftich meniglierley Schriften, die Teghen
't Pelaghiaensdom door de Treffelycste ghereformeenie Kereken
ende School-Leeraren , als ooc andere aenzienl\jcke TTome Mannen ,
tot in de TÖftich toe Gheschreven , . . • • ende in den druc
bevordert zjjn Metter tgt by een ghebracht, ende wt het
Latyn of ooc andere Talen, overgheset .... door Hadrianym
Georgirm Smovtirm Rotenxlamam , . . . . Tot Rotterdam , By Jan ran Waesberghe, Anno M.DG.EL in-4^, 32 blx.
Dit is slechts een gedeelte (de Toorrede?) Tsn SmouCn boek, dat (Yolgena T. 809) nog 292 bis. bedroeg. Zie over dit geschrift: Hf^e^ Wffnbf^rrt^ //, 16r.v. De tegenaehriften op 1610.
1655 Doctrina de Praedestinatione , brevibvs ac perspicvis qvaestionibvs comprehensa , et in septem capita distincta a D. Efem. Tossano. Additae svnt ad calcem dvae epistolae , quibus totidem Nic. iSerarij Jesuitae Mo^^untini ad Dan. Tossanvm litteris respondetur. (J/rt titelrigtieL) Hanoviae, T}'pis Wechelianis apud Claiidium Mamium, et heredes Johannes Aubrvj. MDCIX. in-4^ , 80 blx.
1656 Response dv sievr Dv Mo vlin avx lettres dv sievr Gontier, escrites au Roy sur Ie suiect de la conference tenue Ie 11. Aiiril. 1609. {Z. n. V. pL en r, dr.) M.DC.IX. in-8^ , 14 blz.
1657 Den Eedt Die Jacobus de llll^^e Coninck in groot Britanien zjjne Onderdanen voor-stelt ende heeft doen zweeren. Ghetrocken uyt zyn boeck gheintituleert Ajwlogia pro Jitramettto fideülaiis. Ghedruckt tot Londen by Jan Norton , . . . Anno 1609. Over gheset uyt Latün .... {Met tUelvignet,) Z, n, ». pL en r. dr. Anno 1609. in-4®. , 4 blz.
BH van Meteren, JT, 193. Vgl. Brandt, li, 114, 115. (T. 815.)
1658 Drie Artiickelen aengnende Een Moderatie te hebben in de pro- ceduyren van de Inquisitie tegens de Con. Maijesteyt van Engelants onderdanen ; in Spanien .... {Met titelvignet.) Tot Leyden , By Thomas Basson , 1609. in-4^ , 4 blz.
Deze artikels, hier zonder daf^ekening, werden in 1604, na den vrede tusschen Engeland en Spanje gesloten, toegestaan. Men vindt se ook in n*. 1254. (T. 816.) De artikelen zyn in het engelsch en hoUandsch.
1659 Dry Artiickelen aengaende f»en Moderatie enz. {Jls '/ voorgaan t Eerst, Tot Leyden. By Thomas Basson , 1609. in-4^. , 4
• = T. 817. Latere druk.
1660 Dry Artyckelen aengaende De Moderatie enz. {Als '/ voorgaandr de Copye ghedruct Tot Leyden , By Thomas Basson. {Z, w en V. dr.) 1609. in-4^
= T. 817*. Nadmk met ander titelvignet.'
324 Stryd- en Bchotschriftea tegen de Katholieken. 1609.
1661 Acht voorstellinghen , Vytghegheven van die van het Pausdom , om te bevestighen de waerheydt ende alghemeynheydt hares ghe- loofs .... Mitsffaders oock Acht teghenstellingnen , Der Gerefor- meerde : . . . . Wtgheffheven door J. W. (Met titelvigneL) Z, n,
V. pi. en V, dr. In het Jaer . . . . , sesthien hondert neghen.
m^^ , 12 blz.
= T. 818. De Teghtnttellinghen zQn onderteekend: Science el Conscience.
1662 Reden-strydt van de Ketters gheen gheloove te houden, wt het (\]\\ 1^-. Decreet van Gonstantz: Schriftelyck ghehandelt tusschen eenen
Antwerpschen Jesuwyt , Ende Danielem Plancium , Dienaer des 6oddel\)cken Woordes , . . . . van Delft. Door een Liefhebber uyt den Latene overgheset. {Afet tiielprefit) t Amstebredam , by Dirck Pietersz 1609. in^°. , 20 bk.
= T. 819. Op de laatste blz. heeft men een vierregelig ven^e en daaronder Eynde. (Zie volgend nummer.)
1663* Reden-strydt van de Ketters gheen gheloove te houden , efiz. (Als het voorgaande.) in-4°., 20 blz.
= W. 1165. Andere druk, waarin het vierregelig ver^e op de laatste blz. ge- mist wordt en Eynde vervangen is door Finis.
1664 tieden-Slryt van De Ketters gheen gheloove te houden, etiz. {Met titelvigtiet.) ^Amstelredam , By Dirck Pietersz .... 1609.
in-4^,20blz.
De titel van dezen druk verschilt sterk van dien der beide vorigen en mist de titelprent. Overigens komt de inhoud met dien van het vorige ex. overeen.
1665 Ontdeckinghe Van eenighe secrete handelinffhe der Jesuyten. {Met litelvUfnet.) Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruct in 't Jaer . . i . 1609.
in-4^, 16 blz.
= W. 1167. Het stuk is gedagteekend : .... Ausburgh den 21 Martij , Anno 1608. Op de laatste bedrukte blz. (14, hier ten onrechte genommerd 41) bevindt zich een vignet.
1666 Ontdeckinghe Van eenighe secrete handelinghe der Jesuyten. Int licht ghebracht Door een van hun Nieuwelinghen, die't sel& meestendeel ghesien , ende van andere Jesuyten ffhehoort heeft. (Met titelvignel.) Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt in't Jaer . . . 1609.
in^^, 14 blz.
= T. 821. Andere druk met ander vignet. Slechts 13 blz. zyn bedrukt.
1667 Een nieu Liedeken van eenige quade schyndeuchdelycke Jesuiten, die .... hier in Hollant comen , om den eenvuldigen te bedriegen , ende met schoon schijnende woorden , de beproefde oprechte Catho-
i
1609.. Strjld- en schotschriften teg^en de Katholieken. 325
l\jcken soecken te verleyden. Z. n. v. pL, v. di\ en z, j.
in-folio, een blad.
Het nog een Liedeken.
1668 t'HoflF vanden Paus. Dat is: Een Register van alle CoUegien ende
Vergaderinghen des Roomschen Levens. Wt den Italiaenschen
over-gheset. {Met^ectt monstrans of cihorinm op den titel.) Z.n. v.pl.eti
V. dr. Ghedruckt int Jaer M.VIc.IX. in-é"". , 14 blz.
= T. 822.
1669 T'hof vanden Paus. enz. {Als H voortjaande.) in-^"*. , 16 blz.
= T. 823. Andere druk, met een ander vignet op den titel.
1670 Ghespreck, over de leere, vande Trans vbstantiatie : onlancks ghe- hovden binnen Antwerpen, tvsschen Franciscvm Lansbergivm , Dienaer der Gemeynte Christi binnen Rotterdam, ende Patrem Gavda Priester der ghenaemder Societeyt Jesu. Wt-ghegeven door
Samuelem Lansbergium Francisci F tot Rotterdam : Ende by
hem met sekere Annotatien op den kant verryckt. (Met titelvignet.) Tot Rotterdam , By Matthys Bastiaensz. . . . Anno 1609.
in-4°. , (VI) en 42 blz.
= W. 1168. De voorrede gericht tot de /?. Patres^ D. Gavdam, ende D.
ComeUum Corneliiy is ged. 16 Aug. 1609. Op blz. 4! en 42: Copye, vande Ghetuyghetiisse. Hierachter volgt met nieuwe signatuur en nummering der blz. :
1671 XXII: Bedenckinghen Francisci Lansberg\j, Over de Leere vande Transubstantiatie , Vraegh-w\js , R. I). Patn Gaudae , tot een naerder over-legginghe voor-ghestelt. Z. a/z. titel, z. n. r. pi. , v.dr. en z. j. {als het voortjaande nummer.) in-4°. , 24 blz.
= W. 1169. Tot Besluyt op blz. 24 een woord van Franciscus Lansbergius tot Pater Gatida. Verg. het volgende nummer. Zie Baudarlius , I , Sde H. , blz. 133 — 136. Verg. De l^avorscher, YIII , 100 i-., 273, 299.
1672 Ghesprec Over de Zeere, vande TraiLs vbstantiatie : enz. (Als het voorlaatste.) Tot Rotterdam , By Jan van Waesberghe . . . Anno 1609.
in-4^ , 64 blz.
Andere dmk van de beide laatste stukken. liet tweede stuk begint hier op blz. 43 met doorloopende pagincering en signatuur. Het aantal der Dvdenckin- y/icn is hier voluit geschreven: Twee-en-ticiniich. Zie Rogge, Bibl. der Rcmon- stratUsehe Gesehriflen , blz. 136. Zie verder op het jaar 1610 n°. 1809.
1673 Een seer schoon ende ghenuechlicke Dialogus, oft isamensprekinghe tnsschen den Paus ende Christi Ghcmeente in Holland t. Z. ajz. titel , 5. 11. p. pi. , i'. dr. en z.j. in-4°. , 8 blz.
Deze ber||mde samenspraak (die door Een schoon compositie op den Vader Onse en De X. Gheboden Gods met Üe x. Gheboden des Paus daartegenover, gevolgd
326 Strtfd- en schotschriften tegfen de Katholieken. 1609.
wordt) moet tQdenB den stryd tusachen Pater Gouda en Ds. Lansbergen zQn opge8t»*ld. Zie blz. 2. (W. 1171.)
1674 Waerachtich verhael eener wonderlycker ghedaente eenes Pausschen Ezels , ghevonden inde Riviere den Tiber , binnen Rome , Anno 1496. Beschreven ende wtgheleght door D. Philippvs Melanthon: Midtsffaders het ghe voelen D. Martinvs Lvther opt zelve stuck. .... W t de Fransoysehe Tale in Nederduysch overghezet. Na de Copie ghedruct tot Geneve , by Jan Crispin. Z. n, v. pL, v. dr. en s. ;.
in-4^ , 20 blz.
De titelplaat stelt het f?edrocht voor dat het pausdom vertegenwoordigt, met een ezelskop, vrouwenborsten, één ossen- en één olifantspoot , het lyf bedekt met vischschubben enz. , geheel zooals het door Melanchton besebreven wordt. (T. 824.)
1675 Waerachtighe Legende van Jan de Witte. In Fran5oysche Tale ghenaemt Jesin Ie Blancq. Waerinne kortelyc rymsche wyse vervatet
wordt de afkoemste , het op-wassen , enz vander Papisten Broot-
God , overffhezet wt de Fransoysehe ryme , door Jan Frvytiers. Hier is noen by-ghevoeght der Papen Apen-spel , midtsgaders noch eenighe Refereynen ende Liedekens , ten zelven propooste dienende. (Met iitehimiet.) In s'Graven-Haghe , Voor Aert Meuris , . . . . Anno M.D.C.IX. in-4°. , 32 blz.
= T. 825 en 826. Inhoud : legende van Jan de Wit Ie (met kantteekeningen in het fransch) blz. 3 — 14; Refneyn vamier MLssc, blz. 14 — 16; Papen Apen-tpel (met afz. titel, raaar met doorloopende signatuur) blz. 17-25; Een nieu Liedeken van der Papen Afgoderije, blz. 26; Hefereyn van d^afgoderije lat ScherpenheuveL blz. 27 en 28; ^ieu Liedl^ vervalende de mirarulenj die onse lieve Vrouwe tot Scherpenheuvel doet. Op de wijse: Hansken sneet het hoorn was lanc^ etc, blz. 29 en 30; Refereyn, blz. 30 en 31.
1676 Papen Apen-spel, Misbniyck en Misgheloove der selver. Eerstlick een verclaringne van het duyster Papen woordt Mis , hoe wyd het
van Christus Avondtmael verscheyden is. enz In dicht „ghe-
stelt, niaer nicht ^ ghemelt. Door een Lieff-hebber der oprechte Apostolicke ende Cafliolicke Kercke. {Met een montiikskop op defi titel,) Z, n. V. pi. en i\ dr. Ghedruckt int Jaer, 1609. in-4°. , 8 blz.
Afzonderlijke druk van een in *t voorgaand nummer voorkomend stuk.
1677 Groetenisse tot den zeer salighen Joseph. . . . Tot Schiedam , Ghe- druct by Adriaen Comelisz. Anno 1609. in-4*'., 4 blz.
Ave Joseph in *t Holland sch , Latyn en Spaansch, met een kort voorwoord. Op den titel is Josef afgebeeld met het kind Jezus op zjjn schoot. (T. 827.)
1678 Antidotus Of Teghengift. Teghen den Afval der Apostaten als oock teghen de ergernisse die den swacken ghegeven wert , van den genen, die vande Ghereformeerde Kercken afvallen tottet Paus-
1609. Strgd- en schotschriften tegen de Katholieken. 327
dom. Midtsgaders een vertooninghe etlicker dwalinffhen desselfden Paiisdoms , onde een heftighe vermaninge aende Afvalligen , . . . . Nu eerst gemaect , door Hermannum Lignaridum , ende in Neder-
lantsche tale overgheset, Door P. J t'Amstelredam , By Dirck
Pieterssz Anno , 1609. in-8''. , 56 blz,
1679 Den spiegel der Afgoderye , Vrye , krachtigh ,
Ghesien in't Pausdom , De daedt , quaedt , is waerachtich : Dies noyts voor-dachtigh , Heb ick vergaert , Ghepaert , wel , Wt Godes Heyligh Woordt, Voort, nae 'tSchrifts bevel, Ghestelt snel , Op dicht , in 't licbt , nae beste ramen : Eenighe puncten der Boden , End' Af-goden , blamen. mz. {Met
houlsneê op dm tilvL) Tot Rotterdam , By Matthys Bastiaensz. ,
1609. in-4^ , 16 blz.
Het vers op de keerzyde van den titel geeft als naam van den vervaardiger dezer rymelarü Henrkk Pavwvls van Arendonck»
1680 Tractaet Van acht diuersche Ketteryen dor Misse , . . . gheschreven
deur een Liefhebber der waerheyt , P. B {Met iUdvignet)
Z, n, V. pi. en v. di\ Ghedruckt Anno. 1609. in-4''. , 16 blz.
Dit tractaat behelst niet anders dan eenige uittreksels uit het boek van P, Bloc- cius (W. 160) n-1. Cap. 5, 17, 30, 107, 130, 153, 158, het begin van 169, 177 en het begin van 179. (W. 1172.)
1681 Tractaet Vande Gheveynstheyt ofte Vermaninghe aen alle Brabandt- sche , Vlaemsche , ende andere Natiën , die onder den Papisten
woonachtigh zyn {Met tUvlvUjnet.) Tot Delf. Gedruckt by Jan
Andriesz s. /. in-4°. , 48 blz.
Dit stuk behelst de vertaling van een vertoog en een brief van Calv|)n , met het oog op de tydsomstandigheden uitgegeven. (W. 1173.)
1682 Verdedinghe Voor die Edele Mogende Heeren Staten vande ghevnieerde Provintien, teghens de lasteriiighe der ghener Diese t'onrechte beschuldighen van Inbreucke ende onrechtveerdighe besittinghe des Rijcx. Wt het Latyn , door een Liefhebber des Vader- lants, overgeset. {Met titelvignel.) Z. n. v. pL m v, dr. Anno M.DC.IX.
in-4^ , 48 blz.
Belangryk stuk, waarvan Bchiüver en vertaler mfl onbekend z|jn. Het moet waarschyniyk tot het jaar 1605 of 1606 gebracht worden. (T. 795.)
1683 Elegia, ofte Christelycke Klagh-reden, over de doodt D.
Joannis Bernardi van Voorbvrgh , In syn leven ghetrou Dienaer des Godtlijcken VVoordts binnen . . . Delf, . . . ontslapen den xxx^^ö» July, Anno 1609. (Met eeii doodshoofd op deti titel en een drukkers-
328 Verschillende andere stukken. 1609.
merk op th laatste bh.) Tot Schiedam, By Adriaen Gomelisz van Delf. Aniio do. lo. c.ix. in-4°. , 8 blz.
Na de Elegia volgt een EpUaphivm ondertoekend : léiefd' baerl peys. IJseheer. De eerste letters der regels vormen Joannes Bemardi.
lG8i Cantiqve dexhortation , . . . . a tous vrays Chrestiens desireux de
vivre a Christ, enz Sur la voix des pseaumes 78 et 90 Par
un amateur de TEvangille de Christ En Amsterdam 1609 Pour Louis Viret. in-8^, 16 blz.
Op blz. 11 begint: Avtre chant d'uu (sic) certain Cfiristofle Mareehal y et en flamen (Ui Smit f.,, Ministre de la parole de Diev: Executé a mort en la rille dCAvren Ie qualrieime dUklobre fn 1664. . . . Translate de Flamen en Francms }mr Ie mesme Aulheur,
1085 Ofte yemant myn naem wilde weten
M(mt toe, Bors toe ben ick gheheeten.
Een waerachtige bebeschrivinghe (sic) ende een goede leeringhe ghegeven aen alle Christelijcke luyden , . . . enz. (Met een ivaiten op dm litcl.) Z. n. v. pi. en v. dr. Uhedruckt in ... . M.D.CIX.
in-4^ , 8 blz.
Dit gedicht bestaat uit 23 elf-regeligo koepletten, onderteekend: Niet meeralsoo: Crvl (zinspreuk van C. Crul). Üct hangt een treurig tafereel op van de zeden des tydfl. (W. 1159.)
1086 Een Testament Van een Jongman van Antwerpen , welcke te Diest tot z\jn onschult onthooft is, om een Jonghe Dochters wille. Met noch een Liedeken welcke desen Jongman gemaeckt heeft inde Ghovanckenisse, Op de wyse: Myn Oogkens weenen, etc. {Met een fwutsneé op den titel.) Tot Antwerpen, inde Kamme straet inden witten Haes-wint. Z. n. v. dr. {Pauwels Stroobant) en z. j.
in-4^ , 4 blz.
1687 Een warachtighe beschryvinge van drie moordenaers, de welcke binnen sevon Jaer in Danswyck ende buyten üanswyck , wel xxxix. jiersoouen vermoort hebben: Ende z\jn gejustificeert den 21. Jony
1609 {Met een (jrooie houtsneé op den titel.) Eerst gedruct te
Uanswyck, daer nae herdruct tot liotterdam by Jan Ghelen. Z.j.
in-4^, 8 blz.
nehalve een berymd en een onberymd verhaal van de 3 moordenaars, wordt liierin nog gevonden eon hekeldicht op de Katholieke geestelijken, getiteld:
Der Pafien Vi/y i7i>, ende hun vertroosting he,
1088 Een waerachtige beschryvinghe van een Pastey hacker ghenaemt Pieter Jansz. van s'Hartogenbos , woonende binnen die Stadt van lleusden,.... hoe moordadelyck dat hy een man heeft vermoort,
genaemt (Jlaes van Delft, den vyfden Julius 1609. epiz
Z. ft/s. titel. Aan het einde: Uhedruckt na de Copije van Dort, by Picter Verhaghen. 1009. in-4°. , 4 blz.
1609—1610. Verschillende andere stukken. 329
1689 Een Vvarachtighe geschiedenisse van eenen stomme, ghenaemt Miehiel Saeckes, welc was woonende in een Dorpe ghenaemt Veenwolde ... de welcke wonderlycke teeckenen heeft beschreven , die hem geopenbaert syn, den thienden September 1609. enz. (Met pen qrmie houlsnêe op den lüel.) Z. «. v. pL en v. dr, Ghedruct int Jaer. 1609. in-4^ , 4 bk.
1690 VYonderbaerlicke vertooninghe , gheschiet ontrent Marcilien, by claren daghe , alwaer groote menichte van Ruyters ende voetvolcK
gepasseert is die eyntlyck in een Bosschagie verdwenen z\jn.
enz {Met titel fileet.) Voor Comelis Adriaensz. Anno 1609.
in-4^, 4 blz.
= W. 1147. Extract uit een brief van den 7 Jan., waarin die verschyningr gemeia wordt, met by voeging: van een andere dergeiyke historie. (T. 780, waar een andere druk voorkomt.)
1691 Wonderbaerli/cke vertooninghe , gheschiet ontrent Marcilien , by /.laren daghe enz. , . . {Met titelviffnet.) . . . Na de Copie, Ghedruct tot Vlissingen, Voor Comelis Adriaensz. Anno 1609. in-4'^., 2 blz.
Andere druk.
1692 Wonderlijcke afbeeldinghe ende beschrijvinghe van twee Wyn- druy ven , die elck een baert van anderhalf ellen lanck hadden , soo de selve dit Jaer indor l^alts die Meycammer ghenaemt (by een Biirgher Hans Hillebrantsz. ghenaemt) gewiossen zyn, midtsgaders een Koom-ayer met seven ander by ghewassen aren niet verde Coleii op eenen halm , waer uyt wy een goet Koorn Jaer verhopen. {Op den titel de afbeeldinghe.) Z. n, v. pl.^ v. dr. en z. j. (1609?)
in-4^ , 4 blz.
1693 Praedictio astrologica. Die groote Practica, ofte Prognostication ,
ende grontlick bericht van dit Jaer . . . M.D.C.IX Gepractizeert
ende te hope gestelt , dorch Rudolphum Grapheum , Campensem , . . . Ghe visiteert ende gheapprobiert by den . . . liaedt der Stadt Deventer: Ende zijn Gedruckt by Baptista van Doetecum . . . Z.j. in-4°. , 16 blz.
Met 2 groote houtsneden op den titel en op blz. 16.
1610.
Zie ook n°. 110, 119, 161, 1641 en 1653.
Men vindt hier en op de volgende jaren eerst de politieke (do buitenlandsche gaan vooraf), dan de kcrkeiyke vlugschriften. De laatste zyn verdeeld in die tusschcn de Pro- testanten en die tegen de Katlioliei^en. Daarna varia.
1694 Traite Dv Mariage de Henry TUI. roy de Prance , avec la
Princesse de Florence Plus la Conspiration ... et mort du Duc
de Biron ... et . . . Ie procoz do Jean riloste. Auec la Genealogie
42
330 Dood van Hendrik tV. rnz. 1610.
de la maison de Medecis. {Met Jiei wapen van Ft^nkrijk ew Navarre op den titel) A Royen. Chez Jean Petit,... 1610. in-8^, 88 blz.
1695 Discovrs lamentable, Sur Tattentat et pamcide commis en la personne de tres-heureuse memoire Henry IIII. Roy de France et- de Nauarre. {Met het wapen van Frankrijk en Navarre op den titeL) A Orleans , Par Satumin et Laurens Jes Hotots , sujniant la coppie imprimee a Paris par Prancois Huby. IGIO. Auec Pemüssion.
iii-8^, 16 blz.
Zie over den moord Martin: Histoire de France, A', 667 f.». ; vanMetvren., .Y,3G3i'.r. Dit stak is onderteekend : PcÜctier,
1696 Claechlick Discours over het attentaet ende eysschelicke Moort van . . . Henrick de Vierde Coninek van Vranckrijck ende Navarre. Overgheset, Wt het Francois ghednickt te Parijs by Francois
Huby , {Met liielvujnel,) In s'Graven-haghe. By llillebrant
Jacobsz , . . . . Anno 1610. in-4^ , 8 blz.
Vertaling van het voorgaande. T. 839 maakt melding van 16 blz. ; overigens komen de titels geheel overeen.
r
1697 Les sovspirs de la France, svr la mort dv Roy Ilenry IIII. et la fidelité des Francois. {Mot titelvitfnet.) A Orleans, Par Satumin et Laurens les Hotois , suyuant la coppie Imprimee a Paris chez Pierre Ramier , . . . M.D.C.X. Auec Permission. in-8''. , 16 blz.
1698 Vertooch Aen myne Heeren vant Hof van Parlemente, op de Vader-moort begaen in den persoon des Oonincks Ilendrick de Grootc. {Met titelvignet,) Z, w. v, pL en v. dr, Ghedruektint Jaer, 1610.
in-4^, 20 blz. = T. 840.
1699 Arrest vanden Hove voor de Regeeringhe vande Coninginne gheduerendc de minder jaricheyt vanden Coninek. Ghetranslateert vvt den Francoysche. {ged, 14 Af ei. Met titelvignet,) Gliedruckt tot Parijs by P. Mettayëer ende P. riluyllier. In s'Graven-haghe. 13y Hillebrant Jacobssz , 1610. in-4°. , 4 blz.
= T. 841.
1700 Arrest dela covrt de Parlement de Paris. Donnè , prononcè , et executè contre Francois Rauaillac , pour Ic tres-detestable parricide , commis en la personne d'Henry IIII. Roy de France et de Nauarre. {Met de wapens van Frankrijk en Navarre op den titel,) A Poictiers, Par Charles Pignon et Catherin Courtoys. 8uiuant la copie Imprimee a Paris, par Anthoine Vitré. Z,j, in-8^, 8 blz.
Zie Martin, Histoire de France, XI, 11.
I
1610. Dood van Hendrik IV, enz. 381
1701 Arrest of besluyt Vant Hof van Parlement Teghen den seer boosen Moorder Francoys Itavaillac. Met een cort begryp verhalende al de boose Parriciden die ffheattenteert zyn gheweest teghen den Persoon vanden Couing Henry de vierde {'«3. (Mei titelvignet,) Naer de Copie ghedruct te Parys by Anthaine Vitrai ghetranslateert , Z. n, V. pi. en v. dr, 1610. in-4°. , 8 bk.
1702 Opene Brieven, ghegeven tot Parys den twee en twintigsten dagh May. Inhoudende de wille ende uyterljjcke meyninghe des Coning^ , op de uytvoeringhe ende onderhoudinge vant Edict van Nantes , ew3. . . , . Wtghekondight inden Hove van Parlement tot Rouaen den achtentwintighsten May 1610. Tot Rouaen , . . . . bij Martin Ie
Mesgissier .... Anno 1610 Ende nu By Michiel Colijn,
Z, n. V. pL {Amsterdam.) 1610. in-4^ , 4 blz.
= W. 1195. Zio van Meieren, X, 367 v.v. Op den titel heeft men een wapenschild waarvan het eerste en vierde kwartier de wapenen der Nederlandsche provin- ciën, het tweede en derde kwartier het wapen van FrankrQk vormen.
1703 Remonstrances tres-h vmbles a la Royne mere Regente en Prance. Povr la conservation de TEstat, pendant la minorité du Roy son Fils. {Met de wapens van Frankrijk en Navarre op den titel.) A raris , Chez Jean Petit-Pas . . . M.DC X, Auec priuilege du Roy.
in-8^ , 40 blz.
Het stuk is onderteekend: ... iV, Patqvier, Conteillcr el Maisirc dei Requesies ordi- naire de rilfttel du Hoy.
1704 Placcaet Vanden Coninck van Vrancrück , Lovys den der-
thienden: Over de verbiedinge van aldaer eenighe Wapenen te
mogen aenveerden Ghepiioliceert in het Parlement van Parys ,
den 7. Juny Anno 1610. Ghetranslateert uyt de JVansche Tale , . . . Tot Delf. Ghedruckt by Jan Andriesz Anno 1610. in-4°. , 8 blz.
= T. 845.
1705 Porape Fvnebre dv Grand Henry, Roy de France et de Navarre, Faite a Paris, et a S. Denis les vingt neuf et trentiesme iours de Juin, mil six cents dix. {Met titelvignet.) A Paris, Chez Pierre Ramier, 1610. Auec permission. in-8^, 16 blz.
1706 Extraict des registres de Parlement, {ged. 27 Nov, Met titelvignet.) Selon rOriginel, Imprimé a Paris. A la Haye, Chez Hillebrant Jacobsz, .... Anno 1610. in-4°. , 4 blz.
Verbod van druk en verkoop van het boek Tractattui de Poteslale Smwii Poniifieis in lempora'ihus ndverms GuUlelmum liarclaium. Barclay, een in Frankrijk gevestigde Schotsche Katholiek , had de Ultratnontaansche beginselen aangaande de macht des paasen bestreden, waarop Bellarminos in het hier geciteerde Tradatus antwoordde. Zie Martin^ Histoire de France y XI , p. 14.
332 Gebeartenisaen in het baitenland. 1610.
1707 By den Coninck {Jacobus I) Een Proclamatie omme de behoorlycke executie van alle voorgaende Wetten tegen de Paepse Refusanten ,
e7iz Ende mede, dat alle Papen ende Jesiiyten uyten Lande
op seeckeren dach sullen vertrecken , . . . (gvd. 2 JuuL Mei drukkers- merk op den liteL) t'Amstelredam , Gedruckt by Paulus Aertsz. van Ravensteyn , nae de Copye Ghednickt tot Londen , By Robert Barker , . . . . An^ 1610. in-4^ , 8 blz.
= W. 1198. Bö Baudarlius, ƒ, 149. vrgl. van Mvtereii, X^ 898.
1708 Placcaet ofte Ordonnantie Der Clieur-vorsten te Brandenburch , van weghen de Gheestelicke Goederen, Inne-comsten , enz.... dat die in-gebrocht ofte aenghej^heven moeten worden binnen den tydt van drie weecken. Gnegneven tot Dusseldorp den 14 July , . . . {Met titelvignet.) Ghedruckt nae de Hoochduytsche Copye van Dusseldorp. Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j. m-i^. , 4 blz.
= T. 850.
1709 Het Verdragh, oft afhandelinghe tusschen de Roomsche Keys.
Ma^ Rvdolphvs de tweede , ende Koning Matthias , van
Hongaryen. door de naerbenoemde Keur- Vorsten , Eertzhertogen ,
Vorsten ende gesante Graven {ged. 10 Svpt. Met titelvignet.)
Overgeset uyt het Hoochduyts . . . Anno 1610. Z. n. v. pL en v. dr.
in^°. , 6 blz.
Zie van lieteren, X, 356 — 369.
1710 Des Ostfnesischen Cantzelars Thomae Frantzy Getrouwer Rath, wie eine bestendige, feste regierung in Ostfrieszlandt einzufiihren
sey. Dem Herrn Enno Graf en .... zu Ostfrieszlandt, etc
fiirgeschrieben. Mit etlichen beygfuegten Missiven desselben autors , , . . . . {Met titelvignet.) Gedruckt im Jahre 1610. buyten Franckfurt in der halff Pasten Mesz. in-4°. , 96 blz.
1711 Articvlen; Van het Accoort ghemaeckt tusschen die Vereenichde Evangelische Fursten ende Stenden, ende het Dom-Capittel van t'Stiffc Straesburch. {ged. 2i Aug. Met titelvignet.) In s'Graven-Haghe , By Hillebrant Jacobsz .... Anno 1610. in-4''. , 4 blz.
Zie van Meteren, X, 366. (W. 1207.)
1712 Warachtich ende wonderlvck verhael, Waer in verclaert wort, dat grouwelyck vemiet, dwelck de Mooren int Coninck-ryck van Valencien, ende omhggende Landen, teghen de Christenen op gheleet hadden, met oock de aenslaghen die zy gemaeckt hebben metten Koninck van Argel op het inne-nemen van dat Koninck- ryck van Valencien , enz Ouergheset vvt het Spaens
1610. Nadere bopalin^on aangaande het Bestand. 333
{Mvl ptm hontsniv np den liUd,) Tot Brvessel, By Rutgeert Velpiius, anno IGIO. Met Prinilegie van eenen Jaere. in-4''. , 12 blz.
Verhaal van een samenzweering der Moriscos , die in het jaar 1600 ontdekt zou z||n.
1713 Verdnicli, Ghemaeckt end e besloten inden Ha^e , den se venden
Jannary sesthien hondert ende thien , tusschen den (ihecomniitteerden
van die Eert/i-Hertogen Ende vande Staten (lenerael . . . . ,
op eenige swaricheden geresulteert , uy t den Tractate vanden
Trefiie den negenden Aprilis 1609 gemaeckt. (Met den HidL
Ivenw op d^m tiiel.) In 's Gravenhage, By Ilillebrandt Jacobsz
1610. Met Previlegie. in-4". , 12 blz.
= T. 831. Met de Procuratiën; aldus bü van Mvtrmi, X, 227 r.i». ; Groot Plncaal- boekf /, 71. Van dit stuk z'jn meerdere gelUktiJdige uitgaven; zie volgende nummers.
1714 Verdrach //emaeckt niz In s'Gniven-ha|///e. By Hillebran/
Jacobsz. ... 1610. Met Previlegie. in-4°., 12 blz.
= T. 830. Andere druk.
1715 Verdrach ry/zemaeckt ende besloten inden Ihififte onz, {Als '/ voor-
qaamlc) In 's Graven-ha/;/' , By Hillebran/ Jacobsz KilO. Met
iPrivilegie. ' in-4°. , 16 blz.
Het Privilegie 0^ de keerzyde van den titel wordt hier gemist. Hierin ztjn op- genomen de Puncten ende Articulen, zie hieronder n**. 1721.
1716 Verdrach //f^maeckt ende besloten inden Ilage enz. In 's Graven- ^aghe , By Hillebrant Jacobsz , 1610. Met Previlegie.
in-4^ , 12 blz.
= W. 1174. Nog andere druk eveneens zonder het Privilegie.
1717 Verdrach gemaeckt ende besloten inden Hage onz In s'Graven-
Haghe, By Hillebrant Jacobsz, 1610. Met Previlegie.
in-4^ , 12 blz.
Andere druk zonder de Agiireatie vande Eertshirtogen, (W. 1175.)
1718 Verdrach gemaeckt ende besloten inden Hage onz In 's Graven-
Haghe , By Hillebrant Jacobsz , . . . . 1610. Met Previlegie.
in-4°. , 12 blz.
Deze druk mist den aanhef: IHe Slaten Cenerael enz. (17 regels in de voorgaande drukken). Hier begint het stuk: Abn uyt hel Tradaet enz. (W. 1176.)
1719 Vlterievre Declaration et avgmontation des Articles de la Trefiie ,
auec les Interpretations sur iceulx. Accordee a la Haye Ie
septiesme de Januier 1610. {Mei hel wapen der Aarlsherlogon op den
334 Onlusten te Utrecht. 1610.
iilel,) A Brvxelles , Par Rutger Velpius , et Hubert Anthoon , . . . 1610.
in-4°., 16 bk.
Als het voriffe met yeranderingen in den Yorni. (T. 832.)
1720 Naerder verclaringe Ende vermeerderinge vande Articlen des Bestants , mette interpretatien der seluer , Geaccordeert .... den zeuensten January 1610. {Mei het wapen der Aarlshm^tagen op den lileL) Tot Brvessel, By Rutgeert Velpius, ende Iluybrêcht Anthoon, .... 1610. in-4\ , 16 blz.
= W. 1177. Place, ran Brabant, /, 642.
1721 Puncten ende Articulen verdraghen ende geaccordeert inden Hage . . . . , den xxiiijen. Juny inden Jare sesthien-hondert ende thien ,
tusschen den Ghecomniitteerden van .... die Eertzhertoghen
Ende vande .... Staten Generael .... tot meerder bevestinghe van
het Tractaet van Bestandt. Begrijpende mede d'Affgreatien enz
O/prf. 6 Ang, Met den holt, leeuw op den titel,) In s'Graven-haghe. By Hillebrant Jacobsz , 1610. Met Previlegie. in-4^. , 8 blz.
= T. 848. Groot Placaalboek, II, 582.
1722 Missiue Vanden Staten Generael aende Staten vande
particuliere Provintien , tot Justificatie vande dadelijcke proceduren die heurer Ho. Mo. ghenootdruckt zyn jeghens de Stadt Vtrecht, tot maintenement vande wettelicke authoriteyt voor te nemen. {ned, 30 Maart, Met den HolL leeuw op den titel) In s'Graven-haghe. By Hillebrant Jacobsz 1610. Met Previlegie. in-4''. , 8 blz.
Btl ran Meteren, A', 260. (T. 836.)
1723 Publicatie by ende van weghen de Heeren Raden van State der Gheunieerde Nederlanden. Ghedaen binnen Vtrecht opden xxü<^". May. 1610. ouden styl. (1 Juni, Met drukkersmerk op den titel,) t'Vtrecht, Ghedruckt by Salomon de Roy, voor Pieter Voet, .... 1610.
in-4^ , 8 blz.,
BI) van Meieren , X , 268. (T. 837.) Dit stuk is ook uitgegeven onder den titel :
Placcaet Vande ,,,, Raden van State ,,,, dan tfy haer E.Mo eenen yetfelijclien op
lijff-stra/fe Imponeren een ecutcich gheswijch , . , ,der bevondene onwarachtighe versitrde , enz. . . . vande . . . Staten s^Lants van Vtrecht der selver Officiers ende Dieuaers. Vrgl. W. 1196.
1724 Publicatie by ende van weffen de Heeren Raden van State der Gheunieerde Nederlanden. 6rf*daen binnen Vtrecht op den eersten Juny 1610. na den nieuwe styl. (Met titel vitpiel.) t' Vtrecht, Na de
Copye ghedruckt by Salomon de Roy , voor Pieter Voet ,
(Z. n, V. dr.) Anno 1610. in-4°. , 4 blz.
Jjütere druk.
1610. Morghon-wecker. 335
1725 Cort Vertoch {sic.) vant gene onlancx' binnen Vtrecht ghepasseeit is. {Met hei wapen van Utrecht op den titel.) t'Vtreeht. By Herman van Borculo. ^.j. {Aan het einde een tjroot vignet.) in-4^, 6 blz.
Aangehaald by Ar mij Sde D., %ie St. blz, 448: vrgl. : Bogge^ Wtenifogaert ^ 11, 129 i'.ü.
172G Newe vnd gründtliche Relation, Von der ... Vietori oder Sig, welchen HerrJoannes de Sylua, Gubernator . . . der Philippinischen Insiilen, den 24. Aprill desz 1(310. Jars wider etliche Hallendische Raiibschiff , so in dieselben Inslen eingefallen , vnd jhren General Obristen, Frantz Witt. Henric-8on erhalten hat, Ausz dem Spani-
schen getruckten Exemplar Summarischer weisz ins Teutsch
gebracht. (Met titel Htfnet.) Gedruckt zu Augspurg, bey Chrysostomo Dabertzhoffer. ^. j. in-4°., 20 blz.
Vergeiyk van MeUren, X^ 463—4, die van dit Spaansche bericht melding maakt. (W. 1191.)
1727 Copia. ALsoo eenige misverstanden enz. {Bepalingen over de electie van officien, soo binnen als buiten de Provintie van Stadt Gro- ningen end' Omlanden , ged. 6 Juli.) Z. afz. titel ^ z.n.v.pL, v.dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
1728 Sententie definitive uyt den Name der Staten Generael vanden
Vereenichde Nederlanden , gepronuntieert in s' Graven-Hage op den vierden Decembris Anno sesthien-hondert thien , tusschen den Borgermeesteren , Boumeesteren ende tsamentlycke Eedeghenoten der Stadt Appingadamme inden Friessclien Ommelanden ... ter eenre , Ende Borghermeesteren ^'«3. . . . der Stadt Groeninghen , gherequireerden ter anderen zyden. {Met den IIolL leeuw op den titel.) In s'Graven-haghe. By Hillebrant Jacobsz , . . . IGIO. in-4°. , 6 blz.
Verg. no. 995.
1729 Morghen-wecker Der vrye Nederlantsche Provintien: Ofte, Een cort verhael van de bloedighe vervolghinghen ende wreetheden door de Spaenjaerden ende haere Adherenten inde Nederlanden, ghe- duerende dese veertich-jarighe Troublen ende Oorloghen , begaen aen vele Steden , ende ettelycke duysent particuliere Persoonen. Dienende tot een emstighe wel ghemeynde vermaninghe aen allen
denghenen die de regieringhe deser Landen bevolen is: enz
Tot Dansvvick , By Cryn Vermeulen de Jonge , op de leege zyde van Schotlandt. Anno 1610. in-4^ , (VIII) en 88 blz.
= T. 859. Op den titel is een ooievaar afgebeeld, op een poot staande, met een steen in de andere poot, met dit randschrift: Sic. thrmire. Heel, Ahlvs. moei men. slapten. De schryver van den Monjhen wecker is de bekende Willem B n n d a e r t {baudarlius) van Üeinse , zooals blykt uit de initialen , waarmede de opdracht onderteekend is : G. W. B. F. V. D. , d. i. GuUielmus Wilhelmi (?)
336 Morghcn-wecker. 1610.
Bautlarlii Filius Van Deiusi', BU zonderheden over dit stuk ztjn te vinden in de Bijlm}!' van Tiele^ Dl. I, Rogel 10 en v.v. van den titel eindigen hier: regierin-, rryheydt , ISaconwIin- enz.
1730 Morglien-wecker . . . Ofte , Een cort verhael vande . . . wreetheden door de Spaeajaerden ende /nirc Adherenten inde Nederlanden, ï^heduerende dese veerticli-jarij^he Tnihlen .... bogaen pnz,\ . . . Tot Danswick , enz, {Als H roonj,) Anno IGIO. in-4''. , (VUT) en 88 blz.
= T. 861. Nadruk waarby de titelfiguur biykbiiiir is nagemaakt. Aan het einde een lyst van drukfouten (als by T. 860). De signatuur van blad Uij is toutief Mij ; regel 10 en v.v. van den titel eindigen hier regie- , vry- , lyaeo- enz.
1731 Morglien-wecker Der viye Nederlan^/Zsche Pro vintien : enz. {Als '/ voort],) Tot Danswick , By Orijn Verinoulcn de Jonge , op de leef/Ae zijde van )Schotlandt. Anno IGIO. in-t*^. , iVI) en 88 blz.
= W. 1209 Waarschöniyk een nadruk van het voorgaande: regel 10 en v.v. van den titel eindigen hier re-, AVf/<r/a«<//-, Kindcrtm enz. Ook hier is de signa> tuur op blad Liij foutief.
1732 De Spaensche Tiranye Dienende tot een Morghen-weeker Der Vrye Nederlanisclie Provintien : Waer in verhaelt wert de bloedige ver- volgingen onz, Aan hel einde : Na de Copye tot Danswij ck , By Criju Vermeulen de Jonghe, op de leeglie zyde van Öcliotlant. 3. ;.
in-4^,(VlII)en72blz.
= W. 1211. Compresse nadruk van de voorgaande nummers, met e*m rand- werk van 8 prentverbeeklingen op den titel, terwyl op de keerzijde van den titel de verklaringen gevonden worden. Volgens Tiele (lUjIw/e tot het eerste deel van zyn Catalogus, blz. 4) is dit stuk omstreeks 1020 gedrukt.
1733 Der Neerder-Landen ende Kerken Vriheidt: van k^anjens ende Rooniens Iloogher tirannij-heidt. . . . Aan het einde : Je Main-tien- dray. 1610. Z. w. v. pi. en v, dr, in-8^. , 8 blz.
In Hlecht rym wordt hierin de gehecle veertigjarige krljg tegen Sparde verteld. (T. 862.)
1734 Liber de antiqvitate Reipvblicae Batavicae: anctore Hvgone Grotio, Fisci Hollandici, Zelandici et Westfrisici Aduocato. {Met drukkersmerk op den tileL) Lvgdvni Batavorvm Ex Officina Planti- niana Raphelengij , cIo. loc. x. in-4°. , 60 blz.
Met opdracht aan de Staten van Holland (gedagteekend .XVU kal. Apr. of 14 Maart), die de Groot hiervoor ;^00 gulden vereerden. In Spaige werd dit ge- schrift op den Index geplaatst, en de Groot tot miior damnattis verheven. Zie zyn Leven door brandt, bh. 33. (T. 868.)
1735 Tractaet vande ovdtlieyt vande Batavische nv Hollandsche Repu- blique : Beschreven int Latijn door llugo de Groot Advocaat tis- cael van llollandt , Zeelandt , end(! West-Vrieslandt , daer nae iu't Duytsch overgestolt, ende by den Autheur oversien. {^fel tjroift
1610. Oorlog in Galik , Kleef en BergBland. 337
drukkersmei'k op deti titel.) In s'Graven-Haghe , By Hillebrant Jacobsz , Anno 1610. in-4°. , (VIII) en 52 bk.
• • • •
Vertaling van het voorgaande, door de Groot zelven, geholpen door zyn vader Jan de Groot , bewerkt. (T. 864.)
1736 Van de Ovdheydt der Batavische , Nv HoUandsche Republique. Beschreven door Hvgo De Groot. Gliedruckt te Haerlem, By Adriaen Roman , . . . . 1636. in-4°. , 44 blz.
= W. 1212. Latere druk met het portret van H. de Groot op den titel.
1737 Van de Ovdheydt enz {Als H voorgaamle.) Ghedruckt te Haerlem,
By Adriaen Roman , . . . 1641. in-4°. , 44 blz.
Ilcrdrak van het voorgaande nummer.
1738 Opstandinghe van Mars, Den Godt der Oorloghen, binnen den Landen van Giilick, Cleve ende Berghs-Landt , etc Ghecom-
ë on eert door Wilhelmus Vener Enghels-man. Tot Rotterdam, ly Jan van Gheleii , Anno M.DC.A. in-4^. , 8 blz.
Waarschyniyk van 't begin van 1610 ; althans onder do opdracht van den dichter (wiens zinspreuk is hum Spiro Spero) aan Prins Maurits , zegt hy : Dit schinck k uwer E. tot eenen Nicutre Jaer. Verg. n9. 1623. Dit stalde is met eenige oude houteneden uit den voorraad van van Ghelen geïllustreerd. (T. 862.)
1739 Ghemeyne uytschryvinghe Vande Geünieerde EuangeUsche Cheur- vorsten , Vorsten ende Standen des H. R\jcx : Wt welcke oorsaecken dat sy beweecht zyn , om haer , met malcanderen , in een engere vereeniginge ende Correspondentie te begheven, ende den beyden possiderenden Vorsten , inde Vorstendommen , Landen ende Heer- lickheyden van Gulick, die helpehcke hant te bieden. Overgeset uyten Hoochduytsche .... {Met titelvignet,) Ghedruckt t'Amstelredam by Michiel Colyn , Anno 1610. in-4°. , 8 blz.
1740 Een warachtige Nieuwe Tiding van het gene dat hier Repasseert is in het Leger van den Hertogh van Brandenburffh, mt Landt van Cleef , ende Gulick , ende het Landt van der Mer^. Mitsgaders oock van den slach die teghen het Keysers volck gheschiftt is in
dese loopende Maent 1610 {Met titelvignet) Ghedruckt tot
Aemem voor Joris Woutersen 1610. in-8^, 8 bk.
1741 Copie Van sekeren Brief, geschreven inden Legher voor de Stadt Gulick , ende van 't groot ongheluck datter in 't op-trecken nae de selve Stadt ghebeurtis, door 'tspringhen van xxiiy. Waffhenen met Bus-poeder (fjed. 27 JuliX Daer by ghevoeght Verscheyden Nieuwicheden , soo uyt het Keyserl\jcke Hof tot Pracue als oock uyt de Stadt Geulen gneschreuen , hoe ... de Key®. M^'esteyt het
43
338 Oorlog in Gulik, Kleef en BerfsnBland. 1610.
Vorstendom van Gulick , enz beleent heeft aenden Churforst
van Saxen, Tot Delf. ühedruckt by Jan Andriessz Anno
1610. in-4^ , 8 blz.
= T. 853. De laatstgenoemde brief, welke aan dien van 27 Jnli voorafgaat, is ged. 29 JulL
1742 Extract wt de laetste Courante der ghelooAFwaerdichster ghescliiede- nissen inde belegheringe voor de Ötadt ende Casteel van Gulick, 't sedert den seuenentwintichsten Augusti tot den teghenwoordighen dach datnien de naeste warachtighe tydiughe beconien can. Met verbodt op lyf straffe van tegen de stadt ende Sticht van Oeuleu yet te misdoen ofte de Borgherie te beschadighen. (Met houtsm'é op den titel.) t' Amstebedam , by Gerrit van Breugel,.... Z.j.
in-4°. , 4 blz.
1743 Een kaartje van het beleg van Gulik , tnet het onderschrift : Af beeldinge vande belegeringhe der Stadt Giilich met het seer heerlyck ende stercke Casteel. Anno IGIO. Aaam vn woonplaats van den (ftareur ontbreken. Het kaartje verschilt van die voorkomende hij F. Muller, Beredeneerde Beschxüving n"". 1281—1284 en bij Hogenberg. Op den voorgrond de Roer, in het midden de stad met het kasteel, op dim achtergrond tquartier vanden P. van Anhalt, links tquartier van zyn Ex^ö. De plaat is 30 d,m. breed ^ bij 20 hoog,
1744 Corte ende seeckere tydinghe van het veroveren ende innemen der stercke Stadt.... Gulick. Geschiet op maendaghe den 30. Augustus
savonts ten 4. uren dat enz {Met titelvignet,) (iliedruckt alhier
(z, n. V. pi. Amsterdam '(*) , byden voorgaenden Courantier {Broer Jansz,?) Z,j. in-4^, 4 blz.
= T. 864. Zie van Meieren , JT , 383 ; Arend , Zdc D, , 2de Si, , blz, 414.
1745 Articvlen, Die gheaccordeert zyn aenden Gouverneur,... Inwoon- deren, ende Soldaten van Gulick, op 't overgeven der selver Plaetse, ende van Bredenbent. {ged, 2 Sept, Met titelrignet,) lu s'Graven-haghe. By Ilillebrtint Jacobsz, Anno IGIO. Met 1'revilegie.
in-4^, 4 blz.
Bü van Meieren^ X^ 385. (T. 856.)
1746 Nieuwe tydinghe van het overgheven der Stadt Gulich, gheschiet Dinsdach den 31. Augusty, dat sy eeneu Tanibourijn wtsomlen
om te Parlementeren , enz ende het volck uyter Stadt vertrockeu
den tweeden September, Midtsgaders hot over gheven vant huys
Bredenbent, {Met hontsneé op den titel,) t'Amstelredam ,
Ghedruckt by Broer Jansz, Z,j. in-4°. , 4 blz.
1610. Geschriften van Coornhert 339
1747 Dit Spieghel schoon, aenmerckt met vlyt,
Als stant ydoon, des teghenwoordighen tyt. Z.n,v.pl.,v.dr,en z.j. (IGlOPj in-plauo, een blad.
Met een preutverbeelding onder het opschrift; yervolgens een gedicht van 78 regels onderteekend : A, H, can Brussel,
1748 Copie van Eenen Brief ghesonden van-(rfe;i) Turckschen Keyser,
Aen de Staten Generael . . . Overgheset uyt de Arabysche Tale , . . .
(Met filtrl op den tilel.) Z, n. v, pi. en v, dr. Ghedruekt Anno 1610.
m-4°. , 4 blz.
Bi) van Meteren , X , 468. (T. 856.)
1749 Bootgen Wt het Schip van de tweede Antwoorde van D. V. Coornhert, Opte Replycke der Predicanten Dispvtatie van Erf- zonde. {Met drukkersmerk op den titel.) Ghedruekt ter Goude by Jasper Toumay. Anno 1610. in-4°. , 46 blz.
Geschreven in 1 580. Zie Dr. J. Ten Brink , a.w., bli, 204. Verg. Rogge , Bibl. der Remonstr. Geschr.y blz. 10.
1750 Theriakel Teghen het Venynighe Wroeg-schrift by Arent Comelisz. ende Reynier Donteclock Delfsche Predicanten (die dat noemen Remonstrantie) aen den H. H. Staten van HoUandt in druck uyt- ghegeven Anno 1583. ende weder Auno 1585. van nieus ghedruekt voor een ander schrift. Teghens den brief aen den H. H. Staten gheschreven voor de Proeve des Catechismi , Vertoonende den On- schuldt van D. V. Coornhert. enz. . . . {Met drukkersmerk op den titel.) Ghedruekt ter Goude by Jasper Tournay. Anno 1610. in-4'*. , 78 blz.
Geschreven in 1586. Zie: Dr. J. Jen Brink, j. a»,, blz. 214; verg. Rogge y Bibl. der Remonstr. Geschr., i.z.pl. Achter den Theriakel volgt, met nieuwen titel, maar met doorloopende signataur en pagineering:
1751 Sendtbrief Van D. V. Coornhert, met Antwoorde van de twee
Prediciinten te Delft daar op . ende Replyc van D. V. Coornhert
{Met drukkersmerk op den titel.) Ter Goude , By Jasper Tournay. Anno 1610. in-4^ , 38 blz.
Zie liet voorgaande nummer.
1752 Dolingen des Cathechismi , anderwerven blyckende in des selfs beproefde Proeve (Int Boeck Wederlegginge ende de Censuren of Berispingen , van Arent Cornelisz. Reynier Donteclock ende Joannes Gerobulus) Naacktelyck voor ooghen ghestelt door D. V. Coornh ert. {Met drukkersmerk op den titel.) Ghedruekt ter Goude by Jasper Tournay. Anno 1610. in-4°. , (VUI) en 226 blz.
Geschreven omtrent 1586 en voor het eerst in-80. gedrukt in 1590. Zie: Dr. J, Ten Brink y a.w.j 216; verg. Rogge ^ Bibl. der Remonsl. Getchr., 8t. I, Afd. I, 1ste Ged., blz. 8.
340
Twistsohriften Tan Bertios, Qomanu e. a.
1610.
1753 Nieuwe Jaars Claach-Iiedt , over de Doodt van D. D. Jaoobus Arminius , ... Op de wijse vanden tweeden Psalm , . . . . {Met lilel- vigneU) Z. n. v. pi. en v. dr. Ghednickt int Jaer , 1610. rn-4°. , 4 blz.
= T. 866. De begin^lettera van de eerste 7 koepletten vonnen Jaoobvs, terwUl het achtste of laatste koepiet met het woord Arminius aanvangt Het gedicht is onderteekend: Een O int Cyfcr lot Amsterdam, waaruit biykt dat de bekende Robbert Robbert se n de dichter is. Op de laatste bis. wordt gevonden: Een corte Sententie over die hoer sehen laten duncken de vroomste te vesen.
1754 Clach-Dicht (over den dood van Arminim). Aan het einde: Gedruct metten ingfang van t'jaer 1610. Geschreven Copie. in-plano een blad.
By W. 1214 het gedrukte exemplaar.
1755 Petri Bertii Aennspraeck aen D. Fr. Gomarvm op z^ne Be- dencldnffhe over de L\jck-oratie ghedaen na de Begraefemsse van D. Jacobvs Arminivs zalirfier .... {Met drukkersmerk op den tüel.) Tot Leyden By Jan Paedts Jacopszoon Anno 1601 {moet zijn 1610).
in-4°., 40 blz.
= T. 866. Antwoord op n». 1652. Zie Uytenffogairt , ftOTr.r. ; Brandt, II. 116 r.r. en Hngtje, Wlcnbogaerl, II, ISv.r,
1756 Petri Bertii Aen-spraeck, enz. {Als H vorige.) Tot Leyden, ByJan Paedts Jacopszoon , . . . Anno 1610. in-4°. , 40 blz.
Andere dmk van *t voorgaande. In de spreuk van Sirach op den Ütel staat daar : bhicsi ; hier : blust. In het re^^ister blz. 3 , reg. 5 v. o. leest men daar : fundetnenteliwas : hier: fwidemenletkk was. (W. 12i7.)
1757 Francisei Gomari Proeve van M. P. Bertii Aenspraeck. Ter
eeren der waerlieydt , uytghe^even (Met drukkersmerk op
den titel.) Tot Leyden Voor Jan Jansz. Orlers . . . 1610. in-4^. , 36 blz.
Zie de op n°. 1756 f^ocitoerde werken.
Als curiosum laat ik hier een boekverkoopersrekening uit het Jaar 1610 volgen waaruit biykt wat sommige der hier besproken boekeu destyds golden :
Sr picter vander eist 1610 de 28 Janncwarij
proeve gomarus tot
schouwe ouer gomarus proeue tot (n''. 1759)
tmoutius tot (n®. 1776)
nuttige tot (nO. 1781 ?)
sermoon tot (n*. 1789?)
tegenbericht tot (n». 1760)
lietien vande vrijheijt
ruardij acronius tot (n*. 1769?)
verclaringe armijn tot (1765)
handelinge vande predestinatie tot (n^. 1779)
tracklaat van de geuijnstheijt {n9. 1681)
vierderleij theses tot (n". 1791)
|
gld. |
8t. |
|
—' |
s |
|
— |
2 |
|
5 |
|
|
— |
3 |
|
3 |
|
|
— |
9 |
|
— - |
6 |
|
— |
7 |
|
— |
2 |
|
— |
3 |
|
— ^ |
5 |
p-
8 8 8
— — .12
8 8
1610.
Geschriften van Conrinus.
841
1 1
1 1 1 1 1
missieve van uitrecht tol (vl^, 1722?) Johannem lidijum tot , , , ' , ,
vandc batauiers tot
gulde keeten tot
paranetique gebonden tot
nieut van uijtrecht
uijtnementheijt de la Place tot . . .
Somma .
gld.
4
|
Bt |
P. |
|
l |
|
|
5 |
|
|
5 |
— |
|
18 |
|
|
8 |
|
|
1 |
8 |
|
5 |
— |
|
15 |
12 |
NB. Zoo met het laatste n^. 1905 bedoeld is, dan moet dat een latere druk zyn.
1758 Francisci Gomari Proeve enz, ... De tweede Druck. Bij denz.
in^^ , 36 blz.
= T. 868.
1759 Schovwe, over D. Francisci Gomari Proeve, Van D. M., P. Bertii Aenspraeck, By een van syn Discipulen, tot nodige protestatie voor de eere syns meesters , ende voorbode van de Wederlegginghe
van D. Gomari Waerschouwinghe uytgegheven De tweede
Editie. (Met drukkersmerk op den titel,) Z, n, v, pL {Leid^^n,) By Jan Paedts Jacopszoon , . . . . Anno 1610. in-é*'. , 20 blz.
= T, 870. De schrijver is de Leidsche predikant J. A. Corvinus (vrgl. n". 1642 en 1651); zie de laatstelijk geciteerde schrijvers. De eerste druk bjj T. 869.
1760 Teghen-bericht jeghens D. Francisci Gomari Waei^schovwinge over d^ vermaninghe tot vrede die onlanghs , aen D. R. Donteclock
Christelyck ende ernstelijck ghedaen is Vyt ghegeven door I.
B. R. Bedienaer des H. Euangely (Met drukkersmerk op den titel,)
Z.n.v.pL (Leiden,) By Jan Paedts Jacopszoon, Anno 1610.
in-4^ (XIV) , 48 en 58 blz.
J, B. li, is wederom de predikant Ravens of Corvinus {Brandt, 1. 1. a. p). De pagineering in dit stuk gaat van blz. 8 op 17 over. (T. 871.) Rogyc, Wtenbogaert, It, 13; verg. n°. 1652,
1761 Vermaninghe Aen Reynier Donteclock, Tot verdedinghe ende be- wijsinghe vande Erflzonde erfF-schuldt ende erff-straf zoo hy die leérdt : enz, . , , Z. n, v. pi, , v, dr, en z.j, (1610?) in-4°. , 40 blz.
Bepliek van Corvinus op de „Antwoorde" van Donteclock n°. 1644. Zie aldaar en Rogge, Wtenbogaert , II, 13. Ofschoon dit stuk een afzonderlijken titel heeft, schijnt het by een ander geschrift te behooren , de signatuur n. 1. begint met Hi^ en de pagineering met Fol, 54. Zie volgend nummer.
1762 Vermaninghe aan Reynier Donteclock. Tot verdedinghe ende be- wijsinghe van de Ei/-zonde, -ffr/-schuldt , ende JFr/-straf, so hy
342 Geschriften van Coornhert 1610.
die leer/ : ctiz. . . . Ter Goiide , By Jasper Toumay. Anno 1611. Aan het emle: Van nyeus in den tweeden Druck van veel misdruckte fauten ghecorrigeert , oock gheamplieerfc by den selven K. B. {De eerste druk verscheen in 1610. Zie U vorige numtner.) in-4°., 42 blz.
1763 Vande Toelatinge ende Decrete Godts , Bedenckinghe Of de H. Schrift oock inhoudt, sulcx als M^ Johan Calvyn ende T. Beza daer van leeren. Gheschreven ... by D. V. C o o r n h e r t. Berispinghe daer over van Reynier DonteclocK , ende de Antwoorde daer op
van D. V. Coornhert. Vermaninghe aen R. Donteclock , enz Vande
Erfzonde : of die in de H. Schrifture , so wert bevonden als in den Catechismus ende by eenige Prediwinten geleert wert. Ondersoeck van D. V. Coornhert. Antwoorde daer op , als mede opte Replyck van der Predicanten Disputatie vande Erfzonde. Ter Goude , By Jasper Tovmay. Anno 1610. in-4^, 58 blz.
De drie Boecxkens van de toelalinghe ende decrete Gods werden in 1572 opgesteld, zie Dr, J, Ten Brink ^ D, V, Coornhert en zijne Wellemishmst hlz. 196. Vrgl. Bog^fCj hihl, der Remonstr, Geschriften. Si. I. Afd.l. U^ Gini, Blz. 10. Dit ex is incompleet , daar van het op den titel genoemde een groot deel ontbreekt n. 1. de Verma- ninghe en wat verder volgt. Zie volgend nnmmer.
176-1 Van de Erfzonde. Disputatie Tusschen de Prediciinten tot Haarlem , ende I). V. Coornhert. {Met drukkersmerk op den tilel.) Ter Goude, By Jasper Toumay. Anno 1610. in-4''. , 22 blz.
Deze Disputatie had den 6 Febr. 1579 plaats gehad tusschen Coornhert en de Haarlemsehe predikanten Nic van der Laan en Thomas Thnmaszoon. Vrgl. Bngge^ Hibl. der liemonstr, Geschr.^ St. I, Afd. I, late Ged., blz. 10. Vrgl. OOk het voorgaande nummer.
^-n 1765 Verclaringhe Jacobi Arminii Saliger ghedacliten , . . . Aengaende zyn ghevoelen , so van de Predestinatie , als van eenige andere poincten der Christelicker Religie ; daerinne men hem verdacht heeft ghemaeckt : Eerst moiidelingh ghedaen in de volle vergade- ringhe vande H. H. Staten van Hollant ende Westvrieslandt , opden 30. Octobris 1608. ende daernae schriftelick aen hare Mo. E. over- gelevert. Wtghegheven , by de Weduwe van den Overleden , ende haere Broeders. (Afet drukkersmerk op den titel.) Tot Leyden , Ghe- druckt by Thomas Basson , , . Anno 1610. in-4^ , (XXVIll) en 52 blz.
Met uitvoerige voorrede, mede gericht tegen de Waerschonwimfe van Gomarus (T. 872.)
1766 Verclaringhe Jacobi Arminii Saliger ghedachten , enz. {Als H vorige.) Tot Leyden , Ghedruckt by lliomas Basson .... Anno 1610.
in-4^ , (XXVllI) en 52 blz.
Titel en voorrede komen geheel overeen met *t vorige. In het stak zelf wyken de drukken eenigszins van elkander af. Hier ia bv. een andere beginletter
1610. Twist over de macht der overheid in kerkelijke zaken. 343
gebraikt, ten gevolge waarvan blz. 1 in plaats van 33, 32 regels bevat. Blz. 6 begint hier: daise aUhur , in 't vorige nummer: irarea ghelesen enz. (Ook het vignet aan het einde verschilt in beide drukken.) Zie Vytenbogaerty 507. (W. 1220.)
I
^ 1767 Tractaet Van t'Ampt ende Aiithoriteyt eener Hoogher Christelicker
> .) ^*>,\^ Overheydt, in Kerckelicke saecken. Ghestelt door Johannem
Wtenbogaerdt , Bedienaer des H. Euangely , In s'Graven-Haghe.
{Mol (Iruk/cersnwrk up den lileL) In s'Graven-Haghe , By Hillebrant
Jacobsz Anno 1010. in-4°. , (Xa) en 136 bk.
r= T. 873. Met opdracht aan de Staten van Holland, ged. 15 Febr. Zie over dit geschrift en de tegenschriften : Uyicnttoyaerlj 496 r.r.; Royye^ Wtenboguert , // , 26 r.y. ; verg. de volgende nummers.
1768 Tractaet Van t'Ampt enz. (Ah Unn-igp.) Tweede Editie .. . Bijdenz. .... Anno 1610. in-4°. , (XXl en 140 blz.
Alleen met een aanhaling uit Uier. Zanchius^ Confvss. vermeerderd. Een derde druk van dit Traktaat verscheen in 1647, vermeerderd met de Klare Acuwy- singe tegen Aerouius (zie n". 1772) ; een antwoord aan Walaeus, die mede het Tractaet van 'tampt refuteerde (zie op het jaar 1616) en de liesottUie van de Staten van tiotlaudt tot den Vrede der Kercken van 1614. (T. 874.)
1769 Nootwendich Vertooch, daer in naectelyck wt Godts Woordt, ende de gheloofwaerdige Historiën der Kercken aen-ghewesen wort , hoe Godts (ihemeyntc , . . . . tot dat den Roonischen Pans de 8chrift-
. >i raatighe regieringhe der Kercken verwoestet heeft; in hare regie-
Delf , Anno M.D.C.X. ' ' in-4^ , (IV) en'öS blz.
= T. 875. Teg<^nBchrift tegen het voorgaande. Zie de by het voorlaatste num- mer geciteerde scnrijvers en no. 1772 noot.
1770 Verclaringhe Van twee vraghen , door D. Franciscus Junius
De eerste , Van de over-een-cominghe ende het onderscheyt der Politij cke ende Kerckelijcke bedieninghe. De tweede , Van het Recht
A des Magistraets in de sichtbare Kercke. Vertaelt ende ghestelt ^ ' f^ teghens het wel-sprekent , doch verwerdt IVactaet van Johannes
Wten Bogaerdt (Met houtsneé op den litel.) Amsterdam , By Jan
Eversz. CToppenburch , . . . Anno 1610. in-4^. , 32 blz.
= T. 876. Zie de vorige nummers.
1771 Dry Tractaetgens Vande Ordre int beroepen ende beleydinge der juerlijcsche Synoden. Het I, D. Jacobi Arminy Professoris Theol.
'*iV tot Leyden. Waer by ghevoecht is, een corte wederlegginghe des
\^^^ selveii , ende een broederlycke toghonsprekinghe des wercks D.
Joannis Wten-Bogartg. Door den o versetter. 11. Sommiger treffe-
ti
344 KerkelUke twistachrifteii. 1610.
lijcke Dienaren van Dujrtslant. ITI. D. Andreae Hypery Professoris.
Iheol. tot Marpurg Alles by een gebracht ende uyt de Latynsche
tale oyergheset, Door Joannem Lydivm M. F. Dienaer Jesu Christi tot Oudewater. {Mei titelvignot,) t' Amsterdam , voor Jan Evertsz. Cloppenburcch (sic) , Anno ' 1610. in-4°. , 76 en (76) blz.
liet Boecxken Andreae Hyperii begint met afsonderlüken titel en nieawe signatanr. Zie de vorige nummers.
1772 Predicatie, Door Johannem Wtenbogart bearbeydet, in welckehy de voor-naemste gronden syns laetsten Boecx, handelende vande macht der Politiker Overheydt in Kcrckelycke zaken , openbaerlyck met syn verklaringhe betoont , gheensins syn ghevoelen te beves- tighen. Door Rvardvm Acronivm, .... inden Druck verveer- dicht. (Mot drukkersmerk op den titel.) Tot Schiedam , By Adriaen Comelisz. , Anno M.D.C.X. in-4°. , (IV) en 26 blz.
Tegen dit stuk schreef Uytenbogaert een Klare Aenwysing, met korte Aenmerc- kinye op Acronij Nnotwendich Vertoorh (verg. n©. 1769). Om Oldenbamevelt ge- noegen te doen, die den twist niet méér wilde aanwakkeren, liet hy die echter niet drukken. Men vindt ze achter den 3den druk van het Traciaet van U Ampl (zie u9. 1768) en bü uittreksel in U,'s KerckeL Historie, blz. 501 r.r. (T. 878 en 879 waar een ex. van denzelfdon druk voorkomt met ander adres.)
1773 Van de Beroepinghe Der Kercken-Dienaren , Ja ende Neen , Van Johannes Wtenbogaert , . . . . Wt zyn Boeck van 't Ampt der Over- heyt in Kerck-lycke saecken , ende uyt zyne ghedruckte Predicatie over Joan 10, vers. 3.... by een ende teghen malcaiider ghestejt : efiz Z.n, V, pi. en v. d. Ghedruckt in .... 1610. in-4°. , 40 blz.
== T. 880. Wtenbogaert verklaarde van dit scliotschrift : Ep. 168: „Valde me haec res, fateor, commovit et pene de statione dc^ecit, maxime quod videam tantam trafruni improbitatem et malitiam". {ttotjffe, Wtenbogaert, //, 34 noot)
1774 Voor-looper. Tegen het Libel fameus oftSPasquil Van Ja ende Neen , Wt gcffeven tegen Johannem Wtenbogaert, Met een Brief des- selven J. VVtenbogaerts, Aende C&istelicke Ghemeynte ende Borgherschap der 8tadt Vtreeht. {Met titelvignet.) Tot Vtrecht. By Jan A. Melissz ..'.., Anno 1610. in-4°, , 46 blz.
= T. 882. wtenbogaert liet op verzoek der Staten dit door hem geschreven Htuk niet drukken. De predikant van Soeterwoude had echter ee.no copie bemachtigd en liet uit winzucht dit geschrift drukken. {Hogge, AVtenbogaert , II , 36.)
1775 Aenwysinghe vande onbehoorlicke wyse van doen , die M. Adrianvs Smovtius Ghepleecht heeft in syn Boeck .... ghenaemt . . . . Een- dracht etc. . . . üoor l\etium). G{itpnm). Dienaer des Groddelickeu
woorts tot (yralingen {Met titel riff net.) Tot Rotterdam , By
Matthys Bastiaensz Anno M.D.C.X. in-4^, (XX) en 82 blz.
Met uitvoerige opdracht aan de Magistraat van Rotterdam ^fden welcken^^ zegt
1610. Kerkeltjke Twistschriften. / 34C^ '
Baudarliut ^het veel aengenamer is gheweest ah het Boeck Smodlij.''* Deze opdracht (^d. 8 Jan. 1610) is onderteekend C, 5. a G. /Vt^j, nrén»nri,i^n^^^\ Verg. n9. 1664, en zie over dit 'twistgeschryf : Uytenbogaert ^ 507, 576; Bamiartius, /, 22, 25 (T. 884) en BogyCy Wienbogaert, 11^ 16 v.v. Op sommige exemplaren is de naam voluit gedrukt.
1776 Onschuldt ende Afwijsinge Adriani Smovtii over 'tghene hem Van weghen de t' onredit- verdachte Predikanten toeghewesen is , in hun Aenwijsinge .... etc. onder den name P. Cupi ende de letteren C. S. a. G. binnens maendts wtghegheven .... Voor Pelix van Sambeec , Tot Delft , Anno 1610. in-4°. , 60 blz.
= T. 885. Ged. 4 Febr. 1610. Zie vorig nummer.
1777 Petri Cupi Ondersoeck over D^onschuU ende Afwijainghe Adriani Smoutii .... {^Mei titehignet,) Ter Govde , By Jasper Toumay. Anno 1610. in-4^ , 64 blz. = T. 886. De voorrede is ged. 5 Mt'ert 1610. Zie vorige nummers.
1778 Corte Ende Vvaerachtige Verantwoordinghe over de Proceduren ende Resolutien die de Vroedtschappen van Alckmar , gelijck teghen andere , als insonderheyt over ende teghen Comeliuni Hillenium op den 17. July Anno 1610. hebben ghenomen. Ghestelt van weghen het ïneeste ende voornaemste deel der Ghemeynte Jesu Christi tot Alckmar. . . . {Met titel vigneL) Ghedruct t'Enchuysen , By Jacob L^naertsz. Meyn , . . Anno 1610. in-4°. , (XII) en 144 blz.
= T. 887. De voorrede is door den schrijver, Comelius Hillenius, onderteekend. * Vrgl. op het jaar 1611 , zie BaudarUus, I, 23 e,a. Over het gebeunle te Alk- maar zie Rogge f Wtenbogaerl, Ij 317 v.v. ƒ 7,58 v.r.
v/l779 Handelinge van de Praedestinatie , Perseyerantie , ende Vrye Wille
1^ des menschen, Met^enighe circumstantien van dien. Tegens de
\\ • ' Calumnien M. P. Berty , Cupü , ende haren ghevolge. Tot dienste
van die van Alckniaer enz. . . . Door een Liefhebber der waerheyt ,
genoemt J. C. namaels soo 't noodich sal zyn , beter bekent. . . .
•Tot Delft. Voor Jan Andriesz. ... 1610. in-4^ , 24 blz.
= T. 888.
1780 Onder verbetering Een Mey-praelgen , tusschen Vader ende Sone,
over 'tgheschil der Professoren , der Heylighe Theologie in-de
hooghe Schole tot Leyden, in Hollandt. {Met titelvignet,) Z.n.v.pL
en r. dr, Ghedruct in 't Jaer . . . . , duysent , ses hondert ende thien
. (20 Mei). in-4^ , 24 blz.
= T. 890. .De schrijver is Robbert Robbertsz (zinspreuk: Een O in U ^yM' Het is een breedere uitwerking van een samenspraak voorkomende in het Claach^LieJl (n". 1753). Na het Mey-praeljfn volgen vijf Vraghen van Jacob Hendricksz uurmrck-maker hl \lrccht, voor-^jhesk'lt aen Fontanua^ Predicanl tot
44
346 Kerkelijke Twistschriften. 1610.
Aemem. Daarachter het Claachr-Uet enz. By T. 889 een drak zonder het laatste.
1781 Een Nuttelijcke ende seer stichtelücke uyt-legginge in desen tijdt (voor alle menschen) vande Predestinatie of Verkiesinge Gods.
eiiz. , . . (Met tilelvignel,) Tot Itotterdam , By Matthys Bastiaensz
1610. in-4^ , 40 blz.
In Remonstrantschen geest. (T. 891.)
. C J 1782 Een Nuttelöcke uyt-legginge «is. {Ah V vorufc) . . . Tot Rottei>
\\ / V * dam , By Mattli\js Bastiaensz Anno M.D.C.X. in-4°. , 40 blz.
[\\^ = W. 1223. Behalve het verschil in titelvignet en in het jaartal , onderscheidt
deze druk zich van den vorigen door dit byvoegsel op den titel : Ghewaecli door een Lief-hebber d4rr waerheyt^ tot openinghe deser saeckey ènde tol oordeel yhesleli van alle waerheydl soeckende Menschen. Die in Itcyfel staen van vagen C verschil tnsschen (sic) D. Gomaro ende D. Amiinio zaliger,
1783 Clach-dicht Over de doot des ghetrouwen Dienaers Jesu Christi Egberti Aemilii. Dienaer des Goddelycken Woorts , binnen de vei> maerde Coopstadt Leyden. {Mei titvhignet.) Z, n, t\ pL , v. dr, m s. ;.
in-4^ , 10 blz.
Met toespelingen ten nadeele van Arminiw!, Bertius c. a. — Egt/erius Acmilius was van 1604 — 1610, het jaar van zyn overlijden, predikant te Loiden. Zie: Soermans , Kerkelijk Hegisler , blz. 49.
1784 Copie. Van sekeren brief eertgts gheschreven van Jacobo Amiinio aen (iellium Snecanum , Inhoudende , Een corte verclaringhe over het neghende Capittel tot den Romeynen. {iMH fileeten rti mjnel op dm titel,} Tot Rotterdam. By Mathys Bastiaensen . . . z.j. (IGIO?)
in-4^ , 44 blz.
De Isagoge in IX Cap. epist. Pauli ad llomanos, van Gellius Snecanus verscheen in 1696. Verg. Brandt, II, 143, noot. (T. 894.)
1785 Inventaire general des Inconvonients des Disputes de ce temps: De leurs Qualités: Des moiens dy remedier: Et a qui il compete et appartient prqprement. A Leyde De riniprimerie de Henry Hastens , TAn M.VLC.X. in-4°. , (IV) en 88 blz.
De schrUver, die zyn werk aan Prins Maurita opdraagt, is R. J. de Ne ree. Zie over hem f. d. Aa, Biographisch Woordenboek, 1. v. De titc'l is omgeven door een rand van lofwerk.
1786 Tractaet , Ofte Alghemeynen Inventaris: Waer inne verhandelt ende vertoont worden alle de groote swarieheden die ons uyt de hedendaechsche schriften ende Disputatien ontstaen, **W5. . . . {Met tUelvUjnet.) Tot Schiedam, By Adriaen Conielisz, Anno IGIO.
in-4". , (IVj en 00 blz.
HoUandsche uitgave van het voorgaande.
1610. Kerkelijke Twistscliriften. 347
1787 Gort onderwiis Vande ware kennisse Gods, hoe nootwendich die sy , ende waer in sy bestaet , om door de Secten ende Ketterijen
p niet verleydt te worden : met d'over-een-stemminge der Ghereior-
i^ meerder Rereken, teghen alle Ketteryen inde voomaemste Ar-
. 1^ ^^ tickelen des Gheloofs , Door Dan. Tossanum , . . . Ende nu nieulincx ,
f^' in Nederduy ts gestelt , Door A. V. V. (Met titelvignet,) Middel-
bvrgh, Ghedruckt by Richard Schilders, Voor Adriaen vanden Vivere , . . . 1610. in-4°. , 44 bk
A. K. V, ia waarschöniyk de uitgever Adv. Van den Vivere, (T. 896»)
1788 T'samensprekinghe , Vant recht der Coninghen , ofte Overheyt over haere Onderdanen , ende der Onderdanen plicht teghens haer , deur onderlinghe verbindinghe. enz. . . . Door G eorgium Buchananum. Ende verduytscht door Ellert De Veer. ... 't Amstelredam , voor Pieter Pietersz. . . . 1610. in-4°. , (XVI) en 144 blz.
1789 Een Sermoon, Ghepredickt In de teghenwoordicheyt van zyne Conincklycke Mayesteyt van Groot Britannien , in zyn Hoff tot
^ . t^ Hampton. aengaende t Recht ende de Macht om Vergaderingen by
^ een te roepen , ende dat met naeme , Kerckelycke ; als Synoden ,
etc. door den Bischop van Chichester, op den 28. Septemb. 1606.
uyt het Enghels overgheset , . . . {Met titelvignet) Tot Leyden. By
ITiomas Basson. 1610. in-4^ , (VIII) en 28 blz.
= T. 898.
1790 Favsti Socini Leven en Daden. {Met titelvignet.) Tot Rakau. Z. n. V. dr. en z. j. (1610 ?) in-4°. , (II) en 26 blz.
\/ 1791 Vierderlcy Theses of Articulen , teghen t' Pausdom Ghestelt ende
^(v^ ghedisputeert binnen Leyden, by.... Jacobum Arminium zal.
\\^' ghed Wt den Latyne .... overgheset. {Met drukkersmerk op d4*n
^ titel.) In s'Graven-haghe. By Hillebrant Jacobsz Anno 1610.
in-4°., (XVI) en 48 blz.
= T. 899.
1792 Klare belydinghe des Gheloofs vande Roomsche Catholycken: Daer teghen ghestelt, Een klare belydinghe vande Ghereformeerde Christenen. Welcke belijdinghe van den Roomsch Catholück, is
Ghedruct tot Loven , by Jan Maes , enz {Met titelvignet.) Tot
Rotterdam , By Matth\js Bastiaensz .... Anno 1610. in-4°. , 16 blz.
= T. 900.
1793 Mera DeUraiJo JesVJtaUs, Eene H. Tragi-Comoedie Ge-Intitu- leert Den Salighen Ignatius de Loyola, oft Anti-Lvther Ver- toont in t' CoUegie der Jesuyten door de Scholieren desselfs tot
348 Oeachriften tegen de Katholieken en de Jeznïeten. 1610.
Bruessel , in presentie van hare H. H^*", op den tweeden ende derden Augnati. 1610. Ende nu overgheset uyt den Fransoyschen Ëxemplare, ghedruckt tot Bruessel, by Rutgeert Velpius, ende Huybrecht Antoni, . . . 1610. (Met tilclvigneL) Gedruct buyten Roomen. .... Anno 1610. in 4°. , 12 blz.
= T. 902. Met anti-Jezaïetische kantteekeningen en slot-refrein.
1794 Sekere Articulen de welcke in de vreese des Heeren overdacht moeten werden, van alle Ghereformeerde Christenen, die meynen dat het gheoorloft zy inde Kercken der Papisten tot voldoeninghe harer Placaten den hoet af te doen. (Met drukkersmerk op den tileL) t' Amsterdam. Ghedruckt by Dirck Troost , . . . . 1610. in-4°. , 8 blz.
= T. 903.
1795 Gort begrijp vande Redenen welcke sy voort brenghen die gheen ghemeenschap willen hebben met de Misse. Ende Noch een hande- linghe vande waerachtighe Offerhande ende waerachtige OflFer- Priester. Gemaeckt by J. de TEspine. Wt de Pranchoysche ....
spraecke getrouvvelick over-gheset Tot Delf Ghedruckt by Jan
Andriesz. . . . s.j. in 4°., 2S blz.
Het voorbericht van den vertaler is onderteekend : desen len January 1610. P. L, Het wordt door twee Sonnetten gevolgd. De titel van het tweede tractaat in het oorspronkeliike vind ik by Brunei (5e édit.)^ T, lll^ 2e Part., col. 1014 aldns opgegeven : Discours du vray sacrificc et du vray sacrificateur ; oetivre m(m' slrant,.,, les abus et reueries de la messe, et Vignorance ^ superstUion et impostures des prebstres, Lyon, J. Saugrahij 1563, m-S^., de 24 pp,' Van het eerste WOrdt door hem geen melding gemaakt. (W. 1224.)
1796 Een cort begryp , Vande Redenen , de welcke gegeven worden van de ghene die niet en houden ofte ghelooven aen de Misse. Wt den Fransche grondich vertalet .... Ghedruckt tot Gorinchem voor Adriaen Helmich .... An. 1610. in-S"*. , 24 blz.
Andere vertaling van het voorgaande. In plaats van het daar in de tweede plaats genoemde stuk volgt hier blz. 19 — 24 : Sekere ende Warachlighe BevijS" redenen y ende Argumenten teghens de o/ferhande der Misse,
1797 De Theophagia Papistica , Dat is , Van 't God-eten der Papisten Ende Van den armen Broot-Godt der Missen XVI. Clinck-dichten , Met eenighe breeder wtlegginghe. Item, Aen Pater Joannes de Gouda Jesu-wyt VI. Clinck-dichten. enz, . . . Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz. . . . 1610. ' in-4°. , (VI) en 70 blz.
1798 La Bepentance de Jean Haren, et son retovr en Teglise de Diev,
1610. Gf«8ohrlften tegen de Katholieken en de Jezuïeten. 349
Publiquement par luy recitee en l'EgKse Wallonne a Wesel
Ie Vn. iour de Mars 1610 {Met litelvvjnet) A. Hanaw, Par
Daniel Avbri. M. DC. X. in-8^, 24 bk.
Zie over Jan Haren : Nquot (in-f ".) , 1 , 379 , waar slechts vroeger van hem uitgekomen schriften worden vermeld; Van Meteren y VIII, bh. 107, verg. /K, blz, 147, 158 V, B|j W. 1225 komt een andere vermeerderde druk voor met het adres: La Haycj Pour Louis Elsevier.
1799 Het Berouw ende Leedtwesen van Jan Haren Ende syne weder-
comste inde Kercke Godes : enz Wt het Fransche ghetrouwe-
lick overgheset Ghedruckt nae de Copye van Hanau , by
Daniël Auerijpir) , 1610. ende nu tot Amstelredam , by Dirck Piett^rsz; inde witte rersse opt Water. Z, j. In Iwee kolommen gedrukt.
in4^, 16 blz.
Vertaling van het voorgaande , . . . . met eene verklaring van de Dienaren der Nederl. en Waalsche gemeenten in Wezel, ged. 8 Martij , 1610, in plaats van het Gebed van Manasse, dat aan .het slot van het oorspronkeiyke gevonden wordt. Zie lioggcy Geschriften betreffende de Ned. Jlerv. Kerk, de Socinianen, Kwakers y Hernhutters enz., blz. 123. (W. 1226.)
1800 Helschen Raedt ofte Grouwelicke Pracktücken, die de Jesuvvyten ffhebruycken, in 't beraetslaghen van te doen vermoorden eenen Coninck. Inde Fransche Tale ter handen ghestelt aen een Liefhebber der Ghereformeerde Religie. {Mot tUelvujuet.) Tot Delf. Ghedruckt by Jan Andriesz. . . . Anno 1610. in-4°. , 4 blz.
= T. 906. Verg. n». 1695 en v.v.
1801 Remonstratie {sie) Ghepresenteert by d'Vniversiteyt van Parys , aen de Coninginne Kegeerster van Vranckryck, ende de Princen ende Heeren van haren Rade tegen de Jesuwyten, over de leere die sy dry ven van Coninghen te vermoorden. {Met titotvit/net.) In s'Graven- haghe. By Hillebrant Jacobsz., Anno 1610. in-é**. , 8 blz.
BjJ Baud^rtius, ƒ, 161-52. (T. 907.)
1802 Copie. van het Decreet of Beslvyt vande Sorbonne van Parys Tot condemnatie ende verwysinghe van die Godeloose ende Kettersche opinie nopende het vermoorden der Princen : die .... van de Jesuiten wordt staende ghehouden, ende onder de selve noch onlanghs van
Joannes Mariana : Mitsgaders Het Arrest van het Parlament ,
tot bevestinghe van dat Decreet, ende de condemnatie, van des ghemeld Marians Boeck : enz. {ged. 8 /«/n') . . . . Ghenomen wt het Register des Parlaments , ende in Nederlands ghetranslateert : Naer de copie ghedruckt tot Londen by R. B. in het jaer 1610. ende nu by Dirck Pietersz .... Z.n. v. pi. {Amsterdam) eti z.j. in-4^. , 16 blz.
= W. 1200. Zie Martin j Uistoire de Francc^ XI , 13 en van Meteren ^ X, 378 v.v.
d^O GeBchriften tegen de Katholieken en de Jezuïeten. 1610.
Met eene Inleydinghe en een Besluyt , uit de Engebche nitgaaf overgenomen : de eerate onderteekend 7. B,^ het tweede /. W,
1803 Brief, Dienende tot verclaringe vande leere der Vaderen Jesuyten, ghelijckformieli den besluyten van t' Concilium van Constans:
Ghestelt aende Coninginne, Moeder door Pater P. Cotton:
Jesuijt, Metten Anti-Cotton daer teghen ghestelt. Te samen
overgheset . . . . , nae de Originale daer van inde Fransche Tale wtgnegheven. {Met HtelvigneL) In s' Graven-liaghe. By Hillebrant
en 54 blz.
wijgnegneven. (Mei ixteivignei.) in s uraven-nagne. dj Jacobsz , Anno 1610. in-4°. , (II)
Zie van Meieren y X, 871 en 72, en verg. over den schrtjver van de Anti-Cotfon : Baillet , Jugem. des Savans , KJ , p. 107 sv, ; Clement , Bibliotk, Curieuse , / , 366 (T. 908.). De Anti^otlon volgt met afz. titel, maar met doorloopende pagi- neering en signatunr.
1804 Brief, Dienende tot verclaringe enz. {Als H vorige,) in-4®. , (II) en 54 blz.
De titel is geheel gelQk aan dien van het vorige; in den tekst is hier en daar verschil in spelling bijv. blz. 7 laatste regel in het vorig ex. : d'eenicheydi , hier: d'eenicheyi, Blz. 14 van dit ex. mist de reclame Datj die in het vorige gevonden wordt; daarenboven beginnen de woorden th User (regel 9 v. o.) hier met een grooter letter. In het vorig ex. is de laatste N van het woord Coninginne (blz. 18, regel 2 v. b.) grooter dan de andere letters, wat hier verbeterd is.
1805 Brief, Dienende tot verclaringe ewz. {Als 7 vorige,) in-4°. , (II) en 54 blz.
Nog andere dmk. De flleet op blz. 1 is hier breeder ; de woorden Actide (blz. 1 , reg. 1 V. b.) ztjn hier aan elkander gedrukt; blz. 16, regel 14 v. o. : ivermoor- den , vorige nummers : V vermoorden ; blz. 26 , reg. 11 v. b. eindigt hier : bedriegherijen ende, in de voiige nummers: bedriegher^en en-,
1806 Den Aristogitonschen Dorsch- vlegel , Oft Teghen den Lasteraer der Vaderen Jcjsuyten , onder den Titel van Anti-Coton. Door Lovvys de Montgommery , Heere van Courbouzon. Met de dancseggingh der Botervercoopsters van Parys , dienende tot de antwoorde opt vooi> gaende, alles wt de Fransche in onse Nederduytsche tale over- gheset. {Met titelvignet,) t' Amsterdam , voor Michiel Colyn ,
Anno 1610. in-4^ , 24 blz.
= T. 909. Op blz. 9 begint met afe. titel en nieuwe signatuur : De bedanckinghm der Botter verconpsters van Parijs , aenden Hccre van Courbouzon Montgommery enz. In sommige exemplaren van het laatste stuk is de signatuur op blz. 5 : B^, wat in andere verbeterd is in : A^.
1807 Het Clocke gheclep aen den Coninck, enz,,.,, Teghen het Boeck vande Wereltlycke macht des Paus , onlancx int licht gegeven door den Oardinael Bellarmin Jesuyt. Door het beeldt van Meninon. Wt het Fninsche exemplaer over gheset. In s' üraven-haghe , By
Hillebrant Jacobssz , Anno 1610. in-4''. , 28 blz.
Zie: Bavdartiusj I, 168; het Fransche origineel n». 1911. (T. 910.)
/
1610. Geschriften tegen de Katholieken en de Jezuïeten. 861
1808 Een nieuwe Pasquille , die welcke ghestroyt is binnen de Stadt van Antwerpen , langhs der straten , ende van een lief-hebber daer ghevonden, ende tot Berglien op-den-Soom aen z\jnen goeden vriendt over ghesonden. (Met houtmeê op den titel en vignet aan het einde,) Ghedruckt nae de Copye van Berghen-op-den ^om. Z. ti. V. pi. , V. dr. en z. j. (1610?) in-4°. , 4 blz.
Spot-dicht op de Jezuïeten, waarvan het reürein is: Die een Prins ofle Koninck vermoorl krijeht een kroone in ^s Hemels troone.
1809 Balade Aen Pater Gouda , Priester der Jesuwyten t' Antwerpen , op 't ghespreck gehouden tussehen hem ende Pranchois Lansberge , ftredicant tot Rotterdam , nopende t'stuck vande Transubstantiatie. Gheschiet binnen Antwerpen, den xvijöo. Jun\j , Anno 1610 [moet zijn 1609.). Ghecomponeert door een Lief-hebber des Catholycken Gheloofs. {Met titelvignet.] Tot Delf. Ghedruckt by Jan Andriesz. z. j. in-4°. , 16 blz.
Verg. n^ 1670 v. v. Andere druk bfl W. 1233.
1810 Predicatie van Pr. Joannes de Govda Jesvwyt, t' Antwerpen op Alderheylighen dach (1 Nov.) ghedaen , ende over-ghezonden aen Henricvm Boxhomivm , . . . Die daer over Patrem Govdam metten Pastoor inden Haghe by Breda beroept tot Conferentie. Met eenighe marginale aenmerekinghen , op de zelve Predicatie , die met eenen Anti-Pater Gouda hier na breeder zullen verklaert worden. . . . Tot Rotterdam , By Felix van iSambix , . . Anno 1610. in-4°. , 28 blz.
= T. 904. Verg. n». 1915.
1811 Den Erentfesten, Achtbaren . . . Heeren, Balieu, Borgemeesteren ende Schepenen der 8tede van Rotterdam, (ged. den 4 Ocl. 1610 en onderteekend: Robertus Sweertius Plebaen , binnen t'Sher- toghenbossch. Met eene verklaring vanwege de kerkel. en burgerlijke overheid dier stad ged. 8 Od. 1610.) Z. ajz. titel , z. n. v. pi. , v. dr. en 3. j. in-4°. , 4 blz.
Protest tegen het boek van Ds. Lansbergen over do Transsabstantiatie (n<>. 1670). Zie Foppens y II, 1078. (W. 1234.)
1812 Verantwoordinghe , Fraiicisci Lansbergii, Dienaer der Ge- meente Christi binnen Rotterdam. Teghens Robertvm Sweertivm , Plebaen tot Shertoghen-bosch. (Met titelvignet.) Tot Rotterdam, By Matthüs Bastiaensz , . . . Anno 1610. in-4°. , 64 blz. Repliek op het voorgaande, gedagt. 14 Nov. 1610. (W. 1235.)
1813 Nieuwe tydinghe , ende Handelinghe vanden Duyvel , ende den Paus, hoe sy met den anderen spraeck hebben ghehouden, zeer lustigh ende tydkortigh om leesen . . . (Met een prentverbeelding op
352 Qeschriflen tegen de Katholieken en de JeiuTeten. 1610.
tien titeL) Tot Nieu-Megen By Nicolaes Boeimondt (?) z. j. Tn 2 kolommen gedrukt, in-4°. , 12 blz.
Op den titel is het Jaartal 1610 geschreven. Waarschynlijk is dit stuk den 9 Kov. 1610 uitgegeven, en is n*. 1923 hiertegen gericht.
1814 Nieuwe tydinghe , ende Handelinghe , vanden Duy vel , ende den Paus, enz. [zie het voorgaa^ide nummer.) in-4^. , 12 blz.
Andere druk met verschil in spelling, b. v. blz. Aijy eerste kolom, reg. 7 ▼. b. vorig nummer: Geluck^ hier: Qheiuck ; reg. 8 v. b. vorig nummer: erbarmelir ^ hier: erbarmel\^e; reg. 18 v. b. vorig nummer: andere luyden, hier: anderen luydeti , enz. Of er in den titel verschil is kan ik niet opgeven , dmir die aan dit ex. ontbreekt. «
1815 Wat Nieuws, Wat Outs, enoockwat Wonder, Van de Boomsch Missalf , en haer Kracht bysonder. (Met een prefitvn^beelding op den titel.) Het ond(*i*$te gedeelte van den titel is weggemedeii , zoodat drukoord , drukker en jaartal ofitbrekefi. in-4°. , 8 blz.
Door de zelfde hand als bU het voorgaande nummer is hier het Jaartal 1610 op den titel geschreven.
181G Nieu-Jaers Liedt. wys : Myn ziele wilt den Heer met lof-sanek prysen. Psalm. 103. Z. n. v. pi. , v. dr. tm z.j. in-plano een blad.
Twaalf 6-regelige koepletten, onderteekend: Jonckheyt faelgeeri, P,B.y waaruit blUkt dat de geschiedschrijver Pieter Bor de dichter is.
1817 EEN Wonder-bare Schriftuerlycke openbaringhe , ende verclaringe , vant eynde des Werelts. Ende Duydelycke aenwysinghe, vant laetste jaer der selver. ... Door P. V. Overghesetuythet Fransois, Door A. M. (^fet tileloiyuet.) Tot Rotterdam , Voor Abraham Migoen Öchool-Meester Anno M.D.C.X. in-4°. , 24 blz.
= T. 858.
1818 Disputatie: ofte Tsamensprekinge , tusschen den Wonderlycken Yemandt , ende den Onnooselen Niemandt , den welcken besehul- dicht wort eenenDieff, Moordenaer, ende Straetschender te wesen :
Maer hoe hy ter contrarie bewyst dat Yemandt alle Schelmerije
doet , . . . (Met titelvignet.) Tot Amstelredam by my Gerrit Hende- riexsz. van Breughel , . . . Anno 1610. in-4°. , 12 blz.
1819 Een Testament van een jonghe Dochter van Leyden, die binnen Steenwyck onthalst is , tot hare groote onschult. Gheschiet in dese loopende Maent, binnen Steenwyck gheleghen by Oldenzeel. {Met honlsneê op den titel.) Ghedruckt , by Jan Pietersz. int Jaer 1610.
in-4^, 4 blz.
1820 Een irieu waerachtighe Gheschiedenisse , van een Tyckwerckers vrou woonachtich binnen llotterdam , van haer avontueren , ende
1610—1611. Geschriften over den dood van Hendrik IV. 353
wercken, die zy haren man ende meer lofw^eerdighe luyden ghe- speelt heeft , . . . . noch by gevoeght een corte verklaringe van een wonder mii-akelyc kintdatter gheboren is inde selve stadt, ews. . . . Ghedruckt tot Rotterdam voor Thomas Matth\jsz. Anno 1610.
in-8°. , 8 blz.
1821 VVaerachtighe .... nieuwe tydinghe. Van den erbarmeliicken Brandt en Vuyrs-noot , die in de ... . Coopstadt Wilda in Lithauwen den eersten July 1610 nae den Nieuwen Styl tusschen seven ende acht uren voor-middagh wonderbaerlyck begost en aen-ghegaen is : . . . . Overgheset in Nederduy ts uyt het Hooghduyts exemplaer , ghedruct tot Conincxberghen in Pruyssen , by Paul Ackerman. T' Amsterdam , Ghedruckt by Willem Jansz Anno M DC X. in-4''. , 8 blz.
1822 Een Vvaerachtighe .... Geschiedenisse , van drie Studenten van Cloppenburch die welcke twee Jonghe dochters eerst hebben ver-
^ cracht ende daer nae vier jonghe Dochters .... vermoort .... waer over zy eyndelicken gevangen ende daer na gerabraeckt zijn ghe- worden. {MH hout-yravure op dm lilvL) Na de Oopye Ghedruckt tot Munster, by Lambert llaesvelt. Anno 1610, in-4''., 4 blz.
1611.
Zie ook n®. 1762.
1823 Proposition et Advis d'vn certain moven de redvire les Fran^ois qvi sont de la Religion , P. R. a la Foy Catholique , sans peine , despence, ny violence. Dedic a la Royne. Par Pierre Övree Dr vide, {Met tüvlviquH) A Paris, Par Charles Chappellain, .... M.DC.XI. in-8^, 88 blz.
Op de laatste blz. ia geschreven: ManqMcnl les deux derniers feilletz (sic) non encore Imprimez. !ls sont ....
1824 Jaer-Clachte Over den schreckelijcken Moort begaen aen Henricvm IIII. Coninck van Vranckryck ende Nauarre, den XIV. dachMay , Anno 1610. Mitsgaeders een cort verhael der geboorte kindtsche
jaeren , ende treffelycke daeden deses Conincks T'saemen ghe-
stelt ende beschreuen Door Wilhelmvm Bavdartivm. (MH (1 rnkhcr snier k np don titel.) t'Aemhem Ghedruckt by Jan Janszen .... 1611. in-4^, (IV) en 96 blz.
= T. 916. De opdracht aan Prins Maurits is onderteekend: ZiUphen^ desett XIV. dach May, 1611. Zie over den moord van Hendrik lY n^. 1695.
1825 Een slecht ende eenvoudigh Discovrs, Over de doot van Henry Ie Grand , Coningh van Vranckryck. {Mei het wapen van Frankrijk (tj) den titel.) Z. n.v.pLenv.dr. Anno 1611. in-16^, 16 blz.
Scherp tegen de Jezuïeten. Op blz. 14 bevindt zich een afbeelding van S. lirandaris Schilt. De Jezuïeten worden hier ook wel Brandaristen genoemd.
45
354 Gebeurtenissen in liet buitenland. 1611.
1826 Brief Van den Heere van Svilly, aende Coninghinne. (Mh tilel- vignet.) ^.n.v,pLenv.dr. Anno Dom. 1611. iu-4°., 8 blz.
= W. 1240. Zie: Mémoires (Ie Sully^ aver des Remarques Par M. L I). L D, L, {M. Vabbé de VÉcluse)^ Londres 1767, vol, VIH, p. 164 s.p. {en 1778, vot. Vfll, p, 168 s,v.) Verg. Martin, Histoire de France^ A7, 23; van Meteren, JT, 475.
1827 Copüe van .sekere Brieven gheschreven uyt Parys , door een Lief- hebber, den eenen vanden 20. ende de ander van den 26. Januarij 1611. vervatende den jeghenwoordighen standt van Vranckrijek. (Met tilelvigneL) Ghedruckt s. n. v. pi. en v. dr. 1611. in-4°. , 4 blz.
De brieven betreffen de beschuldiging tegen den hertog van Epemon ingebracht als zou hy medeplichtig zyn aan den dood van Hendrik IV.
1828 Articulen ende Poincten Waerop den Vrede tusschen .... Enno Grave ende Here tot Oistvrieszlant, etc. den allgemene Landt- Stenden , ende in specie der Stadt Embden by ondernandelinge van mijn Heeren den Gecommitteerden van die . . . Staten Generael . . . is gesloten, veraccordeert ende gepubliceert den 21. Meye. (Met
titelvignet.) Gedruckt tot Embden , By Helwich Kallenbach , int
Jahr 1611. in-4., 32 blz.
= W. 1246. By Brenneisen, Osl-Friesische Historie und Landes- Ver fassung, II, 348 f. t?.; zie van Meieren, X, 457 — 59.
1829 Waerachtighe Tydinghe Vyt Prage, Geleekt van den xv. February tot op den xiiy Meert nieuwen stijle, aldaer gepasseert ende toe-
gegaen is, enz. . . . {Met titelvignet.) Eerstelyck gedruckt in Prag,
ende nu uyt den Hooghduytscne .... over geset. Tot Amsterdam Gedruckt by Paulus van Ravesteyn Anno 1611. in-4°., 8 blz.
Zie van Meteren, X, 475. (W. 1241.)
1830 Ontsegh brief des Conincx van Denemarcken Christianus de IV*^« van (üen name , Aen Den Coninck van Sweden Carolus de IX**^. Waer inne den Oorloch tusschen Denemarcken ende Sweden .... aengheseyt werdt. Wt de Deensche tale . . . overgheset. (Mei tilel^ vignet.) T' Amsterdam , By Willem Jansz z.j. in-i**. , 4 blz.
Deze oorlogsverklaring van den 4/14 April by van Meteren, X, 452 en 453.
1831 Binarvm Litterarvm copia Regis Persiae ad Hispaniarum Regem. {Met titelvignet.) Brvxellae. Prostant apud Joannem Reyns Anno cIo. loc. XI. in-4 . , ? blz.
Dit niet volledige stuk bevat een inleiding, con brief van den Shah aan Paus Paulus V van 20 Jan. 1608 en het eerste gedeelte van een brief van dezelfde hand aan Filips III van Spai^e.
1832 Jacobi Eyndii ab Ilaemstede, centvrionis Batavi , Convivalis Senatvs svper pace ab Hispano Foeder. Belgicae Provinciis anno
1611. Onlcuieii te Utrecht. 365
cL> loc IX oblata. {Mei het wapen der familie v. d. Eynde vati Haem" stede , in koper (fetjraveerd , op den titel.) Lvgdvni-Batavorum , Ex Offi- ciiia Henrici Ludovici ab Haestens , Anno (Jio lo o xi.
in-4°. , (VIII) en 68 bk.
De opdracht aan de Staten van Zeeland is ged. Ex Raephortto UU Eid» Septemb, Anno CIO 10 CM.
1833 Copien Vande sententien , ofte vonnissen binnen Vtrecht gewesen , teghens verscheyden persoonen, die ghecomplotteert , ende voor- ghenomen hadden , omme den Heere Commandeur ende Krychs-
volck , te vermeesteren , ende de E. Heeren Staten Slandts van
Vtrecht te overvallen , om te brenghen , enz. (ged. 9 M'ei) .... Ten tvveedemael gedruct ende verbetert. {Met titelvignet.) Tot Wtrecht , By Halomon de Roy , . . . 1611. Met PHvilegie. in-4°. , 40 blz.
= T. 912. Zie Kon Meieren y X, 437; Rogge, Wienbogaert, ƒƒ, 130—136. De eerste druk b|) T. 911.
1834 Copien Van de sententien enz. {Als H vorige.) in-4°. , 40 blz.
Andere druk met andere spelling. O. a. wordt bier op den titel gelezen: éh hei Krijcfuvolck.
1835 Copien van de Sententieu, ofte Vonnissen binnen Vtrecht ge- wesen , enz Ghedruckt voor Jan Evertsen van Doom , . . . .
Anno M DC xl. in-4°. , 30 blz.
= T. 913.
1836 Christelijcke vermaen Brief aende Catholgcke Ghereformeerde Ghe- meente binnen der Stadt Vtrecht. Over de Troublen aldaer onlanghs gevallen , . . . . {Met titelvignet) Tot Amstelredam. By Barent Adriaenss3 1011. in-4°. , (II) en 48 blz.
De schrijver zegt in de Utrechtsche gemeente vroeger cenige geestelycke bcdieninge te hebben gedaan. Misschien is hy een Amsterdamsch predikant. (T. 914.)
1837 Cort Verhael Der Destructie van d'Indien, vergadert door den Bisschop Don Fray Bertolome de las Casas of Casus van Sinte Dominicus oorden, int Nederduytsch getrouwelick wt het Spaensche Ouergeset Ende nu in Nederduy tschen Rym gesteltDoor N V C C. (Met lilelvignet.) Tot Vlissinghe. Voor Bemaert Langhenes Anno 1611. in-4°. , (Vm) en 128 blz.
Verg. n». 960 v.v. Biykens de voorrede , die ged. is : >Vf Middelhurch desen ben Februarie 1611, is Nicasius Vander Clyte de dichter.
V 1838 Bevckelaer Tegens de scherpe pylen geschoten op de Vrede- soeckende Predicanten , Inhoudende haere Remonstrantie Aende. . . Staten van Hollandt ende VVest-vrieslandt overgegeven in Julio
856 Remonstrantie aan de Staten van Holland. Kerkeiyke geachillen te Alkmaar. 1611.
. . . 1610. in Sgravenliage met Een Anatomie , ofte clare ende naeckte ontledinge der vyf Artyculen die de Remonstranten verclaert hebben niet te konnen toestaen. (Met fileei on dm titel,) Z. «. v. pL ct» v. dr. Anno 1611. in-4°. 68 blz.
De Rcmonstrantte by Baudartius, /, 26—80; verkort b0 Brandt, II , 126, e.a, (T. 921.)
1839 Ratelwachts Roeprecht, tegent Boeck van den schündeuchtsamen Engel , ofte (leest Comelis van Hil , Predikant gheweest zynde tot Alckmaar Alsmen schreef 1610. Ghedruckt (s. m. v. pi, J[Gouda .^1 eti v.dr.) Anno 1611. in-4°., 8 ok.
Samenspraak tnsschen Roefrrechl en Raielaar in Koombertistisclien geest. Zy noemen onsen broeder KooUuies^ als die den brand in Holland het eerst zou zijn gewaar geworden, en nu ontdekken zou wie dien hebben aangestoken (name- lijk de Calvinistische predikanten , die hier met jonge pausen worden verge- leken). Dit geschrift is gericht tegen de Yerantwoordinghe van van Hil, zie no. 1778. (T. 922.)
1840 De Secte der Hillisten tegen de Magistraat van Alckmaar. Op de wijse , lek ben een arm Pellegrim. Z. afz, titel , s. w. v, pi. , v, dr. en z.j.
in-4°. , 4 blz.
Liedeken van 10 koepletten, toepasselijk op de Corte veraniwoordinge van 1610 (verg. voorgaand nummer). Daarachter een kort traktaat, in vragen en ant- woorden: „Van de sichlhare Ghcmeynte ons Heeren Jesu ChristV (T. 927.)
1841 Nootwendigh ffistorisch Verhael, van allen Swaricheyden , ver- schillen, ende Proceduren, soo wel in Kercklycken , alsrolitycken saken, etlycke Jaren herwaerts binnen der Stadt Alckmaer voor- ghevallen. VVtghegheven bv Burgmeesteren, Vroetschappen , ende Kerekenraedt , der voorsz. Stede , . . . Teghens het Laster-boeck Cor- nelij Hilleny , ende zyner toestanders .... Tot Alckmaer, Ghedruckt
by Jacob de Meester, . . . 1611. Ende ... te coop , by Willen Jansz
tot Amsterdam. in-4°. (XII) en 272 blz.
Aan do Staten van Holland opgedragen (ged. 14 Juli). Het is een belangrijke verzameling van stukken over het Alkmaarsche geschil, maar natuurlQk ge- heel in Remonstrantschen geest. De woelzieke Yenaior schynt de bewerker te zijn. lirattdi heeft, wat hy van deze zaak mededeelt, meest uit dit verhaal geput. (T. 928.) Op den titel heeft men een klein en op de laatste blz. een groot wapen van Alkmaar.
1842 Kopye, Vande Remonstrantie by Adolphum Venatorem Predikant tot Alcmaer ontworpen : Anno , 1610. in Januario. Om aen de .... Staten van Hollant ende West-Vrieslant ghcprescn- teert te worden : . . .Ghetrocken wt het Boec genaemt , Noolwefidich Historisch Verhael , enz. {Met drukkersmerk op den titel.) Na de Kopye , Tot Alcmaer , by Jacob de Meester. Anno , M. D. C. XI. in-4°. , 32 blz.
T. 924 leest HoUandt en Bocck. Zie vorig nummer.
16U. Kerkeigke geschUlen te Alkmaar. 357
1843 Declaratio Adolphi Venatoris concionatoris Alcmariani Anno 1610. (lees 1611. Zie helmbcricht bl. g verso) Nobilibus Dd. Oniinibus Hollandiae et Westfrisiae exhibita: qua praecipue respondet sex quaestionibus super Doctrina eius a Senatu Ecclesiastico Alcmariano propositis. Belgicae relationi Historicae motuum Alcmarianorum Alcmariae Anno 1611. editae inserta: nunc vero latinè cum alys nonnuUis actis seorsim excusa. Ut judicent Ecclesiae omnes Ortho- doxae. I^emissa est prior Adolphi ad easdem quaestiones responsio , nudis Scripturae contextibus instituta. {Mei litelvujnel.) Z, «. r. /)/. ci* r. dr. Anno do. lo. cxii. in-4^, 68 blz.
= W. 1301. Vertaling van het voorgaande. Achter de Declaratio volgt gy: Sopplieatio a depvlatis Ecclesiarvm Holhndiarum vt Wcst-Frigicarum Anno 1609 exhibita^ en tot blad valling (AV paffcllae sequentes vacarent) caput 7. Sess, 6. Conc, Trident .... de Justificalione,
1844 Provisionele Ontdeckinge eeniger misslaghen, de welcke Adolphus Venator onder den naem der Burgh-Meesteren , Vroetschappen ende Kerckenraedt van Alcmaer, teffen het (soo hy 't onwarachtelyck by naemt) Lasterboeck Comely Hillenü ende syner toestanders , in syn boeck, ghenaemt Nootwendich Historisch verhael : heefkbegaen ende voortgebracht. Ghestelt ende uytgegeven van wegen de be- swaerde ende voor de sujvere Ghereformeerde Leere .... ijverende
Ghemeynte Jesu Christi van Alcmaer: {Af el litelvigtiH.) Tot
Franeker, Ghedruckt by Vldericum Balck, Anno 1611.
in^°., (XVI) en 120 blz.
= T. 926. De voorrede is onderteekend door Comelius IliUenius,
1845 Een Claer ende Doorluchtich Vertooch van d' Alckmaersche Kercke- licke gheschillen. Gheresen soo voor-heen, als insonderheyt int Jaer 1608 ende 1609. Ryms-wyse als een Spel vansinnen ghestelt, Wtghegheven tot contentement van allen Liefhebbers , die Öornelius Hillenius tot het lesen des seluen , . . . . begeerich mocht hebben gheniaeckt , ... Te voren byden selven Hillenium ghelesen eude (sic) ghevisiteert. Z, m. v. pL en v. dr, Ghedruckt in 1611.
in 4°., (XVI) en 94 blz.
Dit Spel van Sinnen was door velen reeds in geschrift gelezen voor het gedrukt werd. Ook had Ilillcnius in de Voorrede voor zjjne Vcrantwnordinge n9. 1778 reeds gewaarschuwd voor de (jrove ende satanische Unigenen^ waarvan het vol was. De dichter stemt dit in de uitvoerige Voorrede, die zijn stok vooraf- gaat, volkomen toe, in dien zin, dat die leugens door hem worden aangewezen. Vele personen van dien tyd worden door hem ten tooueele gevoerd, ook Venator (die misschien zelf de dichter is) onder den naam van Tectander (verg. n<*. 1286). Ook worden er eenige particuliere brieven in meegedeeld (T. 926. waar ge- lezen wordt ghcmacci en ende in plaats van: eude),
1846 Bedenckingen Over de Beroepinghe I). D. Conradi Vorstii, tot de Professie der H. Theologie in de Vniversiteyt tot Leyden, By
368 Moeieiykheden met het beroep van Vontius. J611.
eenighe Dienaren des Godlicken Woorts Opt begeeren , ende uyt laHt van de .... Staten , van Hollandt , ende West-Frieslandt , voorghestelt , ende .... overghelevert op den 29. Aprilis Anno 1011. {Mei fileel op ilen lUeL) Z, n. v. pi. eft v. dr. Anno 1611. in-4°., 32 blz.
= T. 928. Punten van bedenkin$r tegen VorsUus aangevoerd op de Haagsche Conferentie door do zes Contra-Remonstranten AcnmiuSy PianeiuSy Fraxinus, Hoffardus, Hccim^ llommius. Ter Conferentie lichtte Yorttius zyn gevoelen nader too. Het eind-oordeel der Contrar-Remoostranten over het debat is als /(r- mnnstiauiif hierachter gevoegd. Zie: Haudartius, /, 40—50, verg. Vylvnhotjatrl y 552; Hogriey Wienbogaeri^ 11^ 91. Zie voor de Conferentie op het jaar 1612.
1817 Bedenckingen , Over de ^eroepinghe D. D. C^wTiradi Vorstii, enz. {Ah ^Ivorifje.) Z.ft.v.pl.ntv.dr. Anno 1611. in-4^, 82 blz.
Andere meer compresse druk. Blz. 31 is hier onbedrukt.
/
< I (
1848 Vvaerschouwinghe , aen alle ghereformeerde Kercken , ende vrome ingesetenen van de vereenichde Nederlanden. By consent van de .... Gedeputeerde Staten van Vrieslandt , in druck uyt ghegheven. {Mei lilelviffnel.) Nae de Copye , Ghedruckt tot Leeuwarden , by Abraham vanden Rade , z. j. in-4°. , 80 blz.
= T. 930. Waarschuwing tegen VorsUus^ door de Leeuwardsche predikanten (BogennaHy c. 8.) uitgegeven (ged. 29 Juli), met verschillende bijlagen, en de Missive door de Gedep. Staten van Friesland aan die van Holland geschreven over het beroep van V. (ged. 24 Juli). Zie Uyicnbogacrt ^ 562. (T. 929, waar de oorspronkelijke druk gevonden wordt.)
1849 Waerschouwinghe , ^en alle Gereformeerde Kercken «i3. .... {Mei lileivignet,) Tot Delff. By Jan Andriessz Na de Copie , Ghe- druckt tot Leeuwaerden , By Abraham van den Kade , . . . . Anno 1611. in-4^, 80 blz.
Andere druk.
1850 Brief aende Staten Generael , . . . . Aengaende de beroepinghe
D. Conradi Vorsty , ghesclireven int Laty n door Sibrandvs Lvbbertvs. (3fr/ tilelvitinvL) Middelbvrgh, Ghedruct by Isaac Schilders,.... Voor Adriaen vanden Vivre, Anno 1611.
in-4^, 16 blz.
Zie Uytenbngaert y 662 (T. 932); verg. liet Beroep van VorsUus tol lloogleeraar te Uiden door ƒ/. C. liogge {GidSj 1873, /ƒ, 618).
1851 Brief aen de Staten Generael , enz. {Jb H vorige.) . . . Eerst tot
Middelbvrgh Ghedruckt by Isaac Schilders, . . . Voor Adriaen vanden Vivre. z. j. in-4°. , 16 blz.
Latere druk.
1852 Verantwoordinghe D. Conradi Vorstii, Professoris der H.
1611. Moeieiykhcden met het beroep van Vorstias. 359
Theologie. Ghestelt te^en de Waerschouwinghe onlangs van de
Ghecommitteerde Rjieden van Vrieslant uyt-gegeven , ende
aende Curateuren der Vniversiteyt , ende Burghemeesteren der
Stadt Leyden over-ghesonden. (Mot tilelvvjveQ Tot Delf Ghe-
druckt by Jan Andriessz Anno 1611. in-4°. , 28 blz.
Dezo Verantwoording, wel te onderscheiden van n". 1860, scbynt door Wten- bogaerl te 7.yn uitgegeven. Zy behelst : a, een brief van H^. aan Vorstuit , ged. 24 Juni; b. de propositie van de Gedeput. der Univers. van Leyden aan K. , ged. 29 Juli; c. K.'s antwoord aan de Gedeput. (H''. cti van Zeyst)^ ged. 29 Juli, en (L zUn antwoord aan de Curatoren zelven, ged. 3 Aug. Zie: Uylenbogani j 560, 61; Caittnburrh, Hibiioiheca Ratwmirantium ^ p. 141. (T. 933.) Dat dit pamflet door Wtenbogaert werd uitgegeven biykt ook uit de Tsamen Sprekmghe, Zie hieronder nO. 1889. •
^' 1853 Twee Sendtbrieven , eene des D. Johannis wt den Bogaert , ende
L d'andere D. D. Coenradii Vorstii. Tot waerschouwinghe voor de
f<^ Iiighesetene deses Landts , teghen de onghefondeerde beschuldinghen
ende lasteringhen oiilancx teghen de persoonen voorsz. in druc
ghegheven . . . {Met titelvignet.) Ghednict (s. n, v, pi.) voor Hillebrandt
Gerritsz. 1611. in-4^ , (VIU) en 20 blz.
Met een voorrede; verder geheel geiyk aan het voorgaande. Het opschrift na de voorrede begint hier: Zendl-brief van D. Joannes Wlenbogadrt (sic). Zie Bogge's Catalogus der Pamflelien-verzamcling van de boekerij der Hem. kerk te Amsterdam^ St. I, Afd. 2, blz. 8; verg. het aangehaalde GuiiHirtikel , 1873, II, 516, 617.
1854 Twee Sendtbrieven, eene .... D. Johannis wt den Bogaeri}, enz. {Als H vorige.) in-4''. , (VIII) en 20 blz.
Andere druk. Het opschrift na de voorrede begint hier: Zendt-brief van D, Joanneses (sic) Wienbogardt enz.
1855 Twee sendtbrieven , enz. (Als H vorige.) in-4®. , 40 blz.
Titel en voorrode (?) ontbreken , maar schynen nagenoeg dezelfde te moeten zljn als by de vorige nummers. Zie ftoygv'a aangehaalde Calalogus^ St. I. Afd. /, bb. 89. Behalve van de Propositie vande Gedepuleerdeti is van alle stukken hier de latynsche tekst bügevoegd.
1856 Waerschouwinghe D. Conradi Vorstii , ftofeasoris der II. Theologie. Ghestelt teghen de Waerschouwinghe enz. {Als H vorige.) ,.. .Tot Aniaterdam, Ghedruckt by my Jan rouwelsz. Anno lOil.
in-4°. , (VIII) en 20 bk.
= W. 1264. Andere druk van het voorgaande, met een Tot den User van 6 blz. die in het vorige nummer gemist wordt.
1857 Bedenckinghe Op de verautwoordinge D. Vorsty, ghedacn ende uytghegeven, over de Propositie dor .... (kirateuren, van de Vniversiteyt , ende Burghenieesteren der Stadt Leyden : aengaende
360 Moeieiykheden met het beroep van Vorstios. 1611.
syn beroepinge , door R. Donteclock, ... Tot Delf. Gedruckt
by Jan Andriessz., Anno IGll. in-4°., (VIII) en 50 blz.
Tesrenschrift van het vorige. (T. 934.)
1858 Vertaelde Theses, Vande Persoon ende Ampt Christi. Tot verant- woordinghe ende Ohristlicke ondersoeckinghe ghedisputeert inde vemiaerde Schole tot Steinfort, .... den 17 Ang. 1611. Door D.
Oerardum Grimerium. Onder de boscherminghe des D. Con-
rad. Vorsty , . . . (Mei titelvUpiPt,) Nae de (\)pye Ghedract tot Stein- fort, by Theophilus Caesar. Anno lüll. in-4°. , 20 blz.
Door Vorstius zclven uitgebleven. Achteraan een slotwoord van don vertaler , die zich A, r. //. noemt. (T. 936.)
1 859 (^hristliche vnd nothwendige Verantwortung ConradiVorstii... Wider allerley vnerfindtliche Nachreden , vnd Anzepffimgen , damit er vnlangst .... sonderlich von den Predigcrn zu Lewarden in Frieszland .... der Lelir halben zum hochsten angegriffen vnd be- schweret worden. {Mei titelvifptet , waaifiaast hH jaartal M. DC. XI.) Getruckt zu Steinfurt , durch Theoph. Keiser. in-4°., (IV) en 32 blz.
De opdracht aan de kerk-, school- , en gemeenteraad enz. van Steinfort is ged. 7 Sept. 1611.
1860 Conr. Vorst ii' Christlycke ende nootwendighe verantwoor-
dinge, tegen allerley on-ervindelycke Naereden ende aenterginghen ,
daermede hy onlangs insonderheyt van den Predicanten tot
Leeuwaerden van weghen de Leere , ten hoochsten is aenghe-
grepen ende beswaert . . . Ghetrouwelyck vertaelt , naer het Hooeh- duytsche exemplaer. {Met titelo'mnvt.) Na de Copye Tot Steinfort, by Theophilus Keyser. IGll. in-4°., 36 blz.
= T. 943. Vertaling van het voorgaande.
1861 Brand-clock (Ghegoten ten deele van de stoflFe ghecomen wt de ( Warner der E. II. M. Meeren Staten Soo der Geünieerde I*ro vintien in 'tghenieyn , als int particulier van Hollandt) Noodich ghetrocken in dese bedroefde vruchtbare tyden der ghevaerlijcke , van ouds begravene, Nieuwicheden. enz, {Met klein fileet op den titel.) Ghe- druckt 3. w. V. pi, en v, dr. in . . . 1611 in-4°., 38 blz.
Tegen de Leeuw ardsche Predikanten gericht. De schrOver is Jacobns Tauri- nns, remonstrantschgezind predikant te Utrecht. Zie: Rogge in zyn Gitit-arUkei (1873, //, 619 en 520) en Uylenbogturl , 569. De voorrede is ged. 17 Sept
1862 Brand-clock enz, {Als H voriqe.) Z, n. v. pL en v, dr. . . 1611. in-4°. 40 blz.
= W. 1269. Andere druk. De kleine fileet op den titel is hier anders; waar het vorige ex. ;/// heeft, wordt hier dikwijls y gelezen. Zie: Rogge ^ Bild. der Reifwnsir. (ieschr.y St. ƒ, Afd. /, hh, 115.
Idll. Moeieiykheden met het beroep van Vorstius. 361
v/^1863 Korte antwoorde Op een lasterlick Schrift, onlanghs uytghegheven , sonder naeme des Autheurs, Ohenaemt De Braiid-klocke. (ihestelt by forme van aenteeckeninghen. {Mot tüolviqnH.) (Ihednickt 5. n, ?». pLefiv.dr, in...lGll. in-4^ 12 blz.
= T. 951. De voorrede is onderteekend IKJ, W.M,
•
18G4 Oratie Ghedaen door . . . Rodolphus Winwood Ridder , Ambassadeur van weghen syne Majesteydt van groot Britannien , etc. aende .... Staten üenerael . . . , Aengaende de beroepinghe Conradi Vorsty , . .
t^fpt (Ivuhliersunmh op dm titel ^ niet randschrift: Peccata frangunt )ei tabulas.) Z, n. v, pL m v. dr. Anno M. DC. XI. in-4°. , 8 blz.
= T. 936. In Winitood Papers, UI, 293-96; Itauriartiui , ƒ, 54—56; verg. Uyleii- Itogaerty 662 v.v. en Rogge, Wlenlmgaerf , II, 109 en 110. Dit stuk^werd den Staten den 21 Sept. overhandigd. Zie het aangeliaaldo Cvisartikel^ 1873, //, 530 en 631.
1865 Oratie Ghedaen door . . . Rodolphus Winwood enz. (Als H mriqe.)
in-4^, 8 blz.
Andere druk met tlleet op den titel. (T. 937.)
1860 Oratie enz, {Als '/ vorige.) Z, ajz, titel , 3. w. r. pi, , i'. dr. en z, j,
in.4°., 4 blz. = W. 1265. Andere druk.
1867 Antwoorde Der .... Staten Generael : op d'eerste Oratie ghedaen vanden Heer Rodolphus Winwood , enz, . . . {f/ed. 1 OcJ,^ Z, afz. titel , z. n, V, pi. , V, dr, en z,j. in-4°. , 4 blz.
= T. 938. BU liatuiarlius, /, 66—67; verg. Güis, a, o»/., 1873, ƒ/, 532.
1808 Translaet Vanden Brief des Conincks van groot Britaengien , etc. gheschreven aende Edele Grootmogende Heeren Staten-örenerael vande Vereenichde Nederlanden {ged. 6 Ort.), Aengaende de beroe-
Kinghe Conradi Vorsty , . . . {Met titelvignet,) Z. n, r. pi, en v, dr. Anno [.DC.XL in-4°. , 8 blz.
Bö Baudartim, I, 58—59; verg. Rogge, Wlenhogaerl , II, 111; Gids, a, art,, 1873, //, 533. Andere vertaling bO T. 939.
1869 Translaet Vanden Brief enz, . . . aende Ee\e Grootmof/Aende Heeren Staten Generael etiz, {Met titelvignet,) Z. n, v, pi. en r. dr. Anno M.DC. XI. in-4°. , 8 blz.
= T. 940. Andere (?) druk met gering verschil in spelling op den titel.
1870 Translaet Vanden Brief des Coninrj- van groot Britaengien , etc.
40
862 Moeieiykheden met hot beroep van Vorstins. 1611.
«y^schreven aende Et/rie Grootmo/j^/'iide Heeren piis (Met lUelvigfieL)
^,n,r.pl,niv,(lr. Anno M.DdAl. in-4°. , G blz.
= W. 1266. Andere druk. De kecrztjde van den titel, blJ de vorigen onbe- drakt, heeft hier een Clinck-glKuUchl , ondertcekend li. V. Verder komen év drukken geheel overeen.
1871 Missive van Jacobvs I. Koninck van groot Britannien, etc. Aen de Staten , etc. Aengaende de zake ende Schriften Vorsty , Berty , Amiiny, ende syne Discipelen ofte Sectarisen. Ghegheven v^'t West-munster den 6. Octobris. 1611, Wtliet Fnmcoys verduytscht. (J/(p/ filM op (ten liU'L) Z.n.v.pLm v.ilr. Anno M.üC.XI.
in-4^ , 8 blz. = W. 1267. Andere vertaling.
1872 Reqveste Vande Studenten in de H. Theologie, ghelevert inde handen van .... de Heeren Curateuren van de Vniversitejt tot Leyden, denderden Octob. Anno IGIO {mod zijji 1611.). ende den sesthienden des selfden niaents inden Hage aondc . . . Gedeputeerde Staten van Hollant ende Weat^Vrieslandt. Aengaende de beroe-
pinghe Conrardi Vorstij {MH Bijlagen,) Z, w. v, pi. en v, dr. Anno
1611. in-4°. , 24 blz.
Vermeld btj Baudartius, /, 38. II et is zeker opmerkelijk, dat van de 68 stu- denten, die toen te Leyden coUegie in de theologie hielden, 66 op ditrequest tegen het beroep van Vorstius teekenden. (T. 944.) Zie Cids, n. ari.^ 1873, ;/, 53 en 54.
1873 üe tweede Oratie Ghedaen door . . . Rodolphus Winwood Ridder,
Aengaende de beroepinghe Conradi VorstiJ , . . . (3fp/ fileel op (hm liteL) Z, n, V. pi en v, dr. Anno M.DC.XI. in-4^. , 8 blz.
= T. 941. Baudartiusy /, 60 (waar de redevoering in haar geheel is opgenomen) on Dr, ƒ/, 6'. Hogge, Wtenbogaerl, II, 111 en aangehaald Guisartikel 1873, //, 538 beweeren , dat deze redevoering den 5den Nov. werd gebonden ; in de Winumd Papers, waar deze oratie op blz. 304 — ^306 gevonden wordt, is z|j gedagt. 25 Nov. Aan het einde staat uitdriikkeiyk I'rononcé cl exhibt^ Ie 2bme de !\ovembre 1611. S, N, Is de laatste dagteekening juist, dan beweert Raggv ten onrechte dat de Staten den gezant 6 weken op antwoord lieten wachten; en is bet overdrijving als Winwood In de derde oratie (zie beneden) klaagt , dat hy na zyn propositie 6 weken op antwoord heeft gewacht.
1874 De tweede Oratie Ghedaen door .... Rodolphus Winriwood enz. (Als U vorige.) in-4°. , 8 bk.
= T. 942. Andere druk.
1875 Conradi Vorstii Christiana et Modesta Responsio, ad
Articulos quosdam , nnper ex Anglia transmissos , et typis hio
1611. Moeioiykheden met het beroep van Vorstius. 363
descriptos , passimque in vulgus latè dispersos .... (Met litelcignet.) Luffduiii Batavonun, Excudebat Thomas Basson, 1(511.
in^^ , (XII) en 3G blz.
Verdediging tegen de stellingen door Winwooil aan de Staten voorgelegd. Zie Gids 1873. //, 545.
1876 Conradi Vorstii . . . . Teghen-bericlit. Op seeckere articvilen OD langs by openbare dnick onder de ghemeene man tot syner groote beswaemisse gliestroyt. {Mei drukkersmerk op den titel.) Tot Leyden, By Jan Paedts Jacobszoon, Anno. 1011.
in-4^, (XVI) en 20 blz.
= W. 1268. Vertaling van het voorgaande, waarbQ echter de Appendix, die daar op blz. 24 begint, weggelaten is. De vertaler is volgens liogge (Gidsy 1873, //, 545 noot) waarschijnlijk Pervinius. Zie ook Uytenbogaert , 572. Zie op 1612 n». 1952—1955.
1877 Conradi Vorstii . . . Teghen-berieht. enz. iJls H vorige. Met titel vignet.) Eerst tot Leyden , By Jan Paedts Jacobszoon , Anno 1611.
in-4^, (XII)en20bb5.
Nadruk van het voorgaande.
1878 Naeder-Vvaerschouwinghe , over seeckere verantwoordingen D. D. Vorstii , Onlancx tot syner verschooninge uytghegeven. Qestelt by
w*" den Dienaren des Godtlycken Woorts in de Gemeynte J. Christi , ^^*' tot Leeuwarden. (Met het wapen van Frle.sland op iten titel.) Gedruckt
^ Tot Leeuwarden , By Abraham vanden Bade , . . . 1611 oock te
coop by Jan Lamrinck , ... tot Bolswaert. in-4®. , { VIII) en 88 blz.
Tegenschrift tegen de beide Verantwoordingen van Vorstius, met verschillende bijlagen. De opdracht (aan Pr. Maurits, de St. Gen. en de St. van IloUand) is ged. 19 Oct. (T. 945.) Aangehaald door Rogge {Gids, 1873, //, 520); ook gericht tegen den Brand-cMi.
1879 Conradi Vorstij Voorloper Van een volcomene antwoort,
de welcke t'sgner tyt met Gods nulpe volghen sal. Teghen de ver- claringhe D. hJibrandi Lvbberti, ndisgaders de naerder waerschou-
winge der Predicanten tot Leeuwaerden, enz {Met drukkersmerk
op den titel.) Tot Leyden. By Jan Paedts Jacobszoon ,.. . Anno 1611.
in-4^, 72 bk.
= T. 947. Met voorrede of opdracht aan de Staten van Holland en West- Friesland, en aan de Curatoren der Leidsche Hoogeschool, ged. 30 Nov. Zie het geschrift van iMbbcrttts in Hogge, Bihl.. der Contra-ltemonsir., blz. 29 {Decla- ratio Responsionis enz.). Dit stuk is uitvoerig vermeld bU Uytenbogaeri , 567 , verg. Rogge in den Gids 1873 , II, 521. Zie het Volcomener Anlicoorl op het Jaar 1612.
364 Moeleltfkheden met het beroep van Vontiiis. 1611.
^ 1880 Conradi Vorstij .... Voorlooper efiz, {MH een ander drukkersmerk
. ' . A '^P den titel.) Nae de Copye , Tot Leyden By Jan Paedts Jacobszoon , l.. ' A^^ .... Anno 1611. in-4^, 48 blz.
= T. 948. Nadruk van het vorige nnmmer.
1881 Conradi Vorsty .... Prodromvö , Plenioris respons! , suo tempore cum Deo secuturi, Ad Declarationem D. Sibrandi Lubberid, et iteratam Ministrorum Leowardiensium Cautionem , aliaque plura id genus aliorum Eristica scripta, recenter in lucem adversus ipsum
emissa {Met drnkkerswerk op den titel,) Lvgdvni Batavorum. Ex
Officina Joannis Patij , Anno 1612. in-4°. , (VIII) en 56 bk.
Zie vorig nummer.
1882 De derde Oratie of diepe protestatie vanden Ooniiig van Enghelandt,
ghelevert inde vergaderinge van de Staten Generael , den
19 Decemb. 1611. Z, aj'z. titel , 3. w. e. pi, , v, dr. en z.j. in-4^ , 4 blz.
= T. 949, Winwood Papers, UI, 309 en 310; BandartiuSy /, 162; verkort btj Uytenbogaertj 668; verg, lioggc, Wtenbogacrt , II, 111 en Gids, 1878, /i, 641.
1883 Misprysinghe aller uievvicheden , die teghens de ovde leere ende ordre der Kereken, onordentlyck hier te Lande, nu ter tydt, van sommighe worden in-ghevoert. Dat is, Verantwoordinghe Öebastianus {sic} Damman, teghens die ghene, welcke hem 'tonrecht bedencken ende beschuldighen , als oft hy met die eens waer , welcke de huydendaechsche moey ten in Hollandt aanrechten.
SMet titelvvjnet.) Nae de Copye, Ghednickt tot Zutphen by Andries ansz. Ende nu tot Amsterdam by .Jan Evertsz. Cloppenburch , 1611. in4^ , 30 blz.
Sebasi. Damman pred. te Zutphen, was in de Wacrschouwimfhe der Friesche predi- kanten (zie boven) onder de ex-Socinianen geteld; hy bewyst echter in dit stuk, dat hy nu althans yverig anti-Soeiniaan wilde zyn (T. 962). Verg. Rogge' s artikel in den Cids, 1873, //, 613.
1884 Recapitvlatie Van Öeecker sermoen ghedaen den xvj. Octobris des jaers 1611. binnen Leyden, door D. Festvm Hommivm Fris. {Met fileet op den titel.) Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1611. in-4°. , 8 blz.
= T. 963. Door oen remonstrantschgezinde.
1885 Of Godt in syn Predestineren, Verkiesen ende Verwerpen siet op des Menschen doen , dan niet. Ghesprake Tusschen Ghereformeerde Calvinist, ende D. Demostenes . . . . (i/f»/ titel vifjnet.) Ghedruckt z.n. 0. pi. en V. dr. Anno 1611. in-4^, 32 blz.
D. Dentosicnes is een pfleudoniem, gegeven aan Dirck Volkerts: Coornhcrt, in wiens werk vande Predestinatie dit en de vier (in dezen Catalogus drie) volgende stukken de 3e~7e Ghespraken zUn. Zie zyne Werken (Amsl. by Colom, 1630), III, 183 v". — 224. Alleen is hier overal de naam Coornherl in Demostenes ver-
1611. Oeschrirten over de Predestinatie ens. 366
anderd. Wie de uitgever dezer stukken was, is my niet bekend. (T. 954.) Het Vierde Ghcsprake ontbreekt hier.
188G Van Godes Verkiesiiighe. Of Godt door syii eygheii werck alleen, sonder eeniffhe medewerckinghe der Menschen, ecnighe der selver saligh maackt . . . Tweede Ghesprake . . . (t/r/ lUelvifinH,) Ghedruckt 3. n. r. pi en i\ dr. Anno 1611. in-4°. , 28 blz.
=: T. 965. Zie bet voorgaande.
1887 Vande Verworpelinghen. Of Godes Predestinatie door s\jn Verla- tinghe ende Noodt-drang, eiide nyet door der Menschen Zonden, oorsake is van yemants eeuwighe Verdoemenisse, Derde Ghesprake . . . {Met UlclvigNei,) Ghedruckt s. «. v. pi, en v, dr. Anno löll.
in-4^ , 32 bk.
= T. 966. Zie n». 1885.
1888 Van de Predestinatie, Of Godt yemandt verblindt, verwerpt, ende verhardt onveroorsaackt door desselvens quaatheydt. Vyfde Ghe- sprake eiiz. (Met titel vignet,) Ghedruckt 3. n, i\ pi, en v. dr. Anno 1611.
in-4^ , 32 blz.
= T. 958. Zie n". 1885. Het Vierde Ghesprake bö T. 957.
1889 Een Tsamen Sprekinghe , oft Disputatie, tusschen twee Gherefor- meerde Broederen, vande 1. Predestinatie. 2. Onwederstandelyc
E henaden. 3. Van Perseverantie .... Met een l^edicatie , van Martinus luther, Op het 20. Capittel Mattheus Tot Rotterdam, By
Pieter Jansz M. D. C. XI. in-4°. , 38 blz.
= T. 960. Gesprek tusschen een Remonstrant en een Contra-Remonstrant.
1890 Een Corte ende eenvoudige antwoorde op vier poincten. By Doctor Jacob Arminius in syn leven tegen ghesproken .... Aengaende de Predestinatie Godts. Met een kordt ondersoeck, van vier poincten by Doctor Jacob Arminius hier tegen ghestelt , ,,, ,(Met titelvignet,) Tot Schiedam. Voor Jan Wolfferssz. Anuo (sic) M. N. I. X. I. {jvat- zal tnoeten beteekenen M. D. C. X. I.). in-4°. , 40 blz.
1891 Kurtzer einfeltiger Bericht von vier fiimehemen Pimcten darvber man itz in den Niderlandischen Reformierten Kirchen streitich ist. (In hmdsclnifi.) in-4°., 6 blz.
De meeningen van Remonstranten en Contra-Remonstranten worden hier mede- gedeeld. V, Von der Eeuuigen versehungli Gollesz zu*' Zalifiheijt ; 2". Von Verdienst Jesu Chritti ; 3". Von Behvehrungh dvsz menschen ; 4'\ Von der Behoerlicheit der waren Gleübigen^ waama de schr. party kiest voor het gevoelen der Remonstranten.
1892 Leere der Waerheyt, Van eenighe Leerstveken Die door de Dry vers der nieuvncheden Derispt ende ghelastert worden. Beschreven door
366 Qeschriften over de Predestinatie enz. 1611.
Idzardvm Nicolaif. Pranekerensem , Dienaer des H. Euangelij tot Minnertsgae. {Met dnikkersmer/i op den iitel,) Tot Praneker, Ghe- druckt by Vldericum Balck , . . . Anno 1611. in-4^ , IV) en 80 blz.
Getrokken uit Idz, Ntcolai^s werk tegen de Wederdoopers. (T. 962.)
1893 Een Claer ende vreedsamich Bericht, vande Praedestinatie Godts. Vryen wille eens onherboren mensches. Onwederstaenlicke genade des H. Geestes. Volstandicheyt der Gheloovighen. Overghesedt, ende (ihemaeckt door D. H. V . A. ende D. T. P. S. Hier by zyn ghevoecht Christelycke betrachtinghen, Ghedichiselen , ende Loff- rsalmen op de selvighe Materien. {Met tilclvUpici,) Tot Gorinchem, By my Jan Haensberch , . . . Anno 1611. in-4'^. , (IV) en 116 blz.
In vier gesprekken tusschen Theologus, Phtlosophntj Hovelingh, Neophilus, ^Üe twee eerste Vsamensprekingen .... zyn eerst in het Fran^ois ghemaeckt door Laurentiwn
Pollot .... ende nu door D, H,V. A inde Nederlandtsche tale ouerghesedl» De
twee toetste zijn gemaect door D, S. V. W. een Herder der Chemeynte ChristiJ'^ (Voorbe- richt.) De twee laatste gesprekken hebben een riz. titel (echter met door- loopende pagineering on signatuur): Hel Tweede deel des Ghesprecx handelende vande Onwederstaenlicke bekecringhe .... Ende de volstandicheyt der Gctoovigen by een gevoecht, door D. T, S, V. W, Verciert als voren met Christelijcke betrachtinghen j Als oock Ghedichiselen ende Lof^sangen, door D, H. V.A.^ met een opdracht van D. T.S. V, W, aan W, vanden Boetsekr , Baron tot Asperen , etc. G, vanden Boetseler ende Asperen^ Vryheer tot Langherackj etc, J, vander Reuierenf Heere tot Gellicumj etc, (W. 1272.)
1894 Vande Oorsaken der Sonden, ende dat de mensch niet tot der zonde ghedwonghen en is , oock noch niet ghedwonghen en wordt , etc. Beschreven door Philippvs Melanthon , in syn Boeck ghenaemt Hooft artijcket der Christelijcker leero, Ende nu uyt het Hoochdiiy tsch overgheset. {Met titelvignet.) Tot Rotterdam, By Matthys Bastiaens- sen. Anno 1611. in-4°., 32 blz.
= T. 963.
1895 Een Verklaringhe, over den 183. Psalm. Met een zeker onderscheyt inde Voorreden vant verscheel , dwelc is onder onse Predickanten , belanghende vande Predestinatie enz. \l)e titel in randwerk.) Z.n.v. pi. en V. dr. Onderaan : By my wel te vreden. Anno 1011.
in-4°. , 32 blz.
Uit de Voor-reden biykt, dat de schrijver van deze aanmaning tot vrede te Rotterdam gevestigd was. Zie Boggc, Gesch. der Remonstr.j blz. 32.
1890 De Leere Van de Predestinatie , . . . Door D. Danielem Tossanum in zyn leven Professor der H. Theologie ... te Heydelbergh. Over- gheset uyt de Latijnsche tale inde Nederlandsche door r. J. Au. (Mvt drukkersmerk op drn titel.) Tot Amsterdam By Barent Adriaensz. .... Anno 1611. in-4°. , 88 blz.
= W. 1274. Hogge, Gesch. der Hemo»str,j bl:, 40.
1611. Oeschriften OTor de Predestinatie enz. 367
1897 Des eerweerdighen Godsaligen ende Hooch-geleerden Amandi Polani van Rolansdorf , .... Corte verclaringhe over sommighe nu ter t\jt verschillende articulen der Religie van Christo eewigo (i henaden- verkiesinghe Gods, enz. . . , Door vraghen ende antwoort ghestelt. Met eenen corten inhout der leere , die inde . . . Univer- siteyt te Basel vande verschillenden articulen der Religie wort ge- dreven. {Mpt (Intk/iersmpr/,- op dm liteL) Tot Rotterdam. By Matthys Bastiaensz. . . . An. 1611. in-4°. , (XVIIIj en 38 , en (III) en 13 blz.
= T. 964. De Corte inhout enz., volgt met nieuwe Bignatuur en pagineeiïng. Verg. 1612, n^ 1994.
1898 Nicolai Hemmingii, Tractaet Vande Alghemeyne, ofte allen Menschen öalighe Ghenade. Wt de Latynsche . . . Sprake . . . over- gheset , door B. H {Mol dnikkersmerh' op den tileL) Tot Rot- terdam , By Matthys Bastiaenssz. . . . Anno 1611.
in-4°. , (VIII) en 82 blz.
Zie over dit stak van den Deenschen theoloog Hemming: Üytenboqaert , 101. (T. 966.)
1800 Een treffelijcke Oratie , Leerende hoe sich een Christen niensche schuldich is te draghen int onderzoeeken der waerheyt , wanneer inde Kercke over de Leere versclüllen ende oneenicheden op-rysen. Eertüts by ... Georgium Sohnium, tot Heydelbergh ghedaen; .... Hier is byghevoeght een Voor-reden , vervatende niet alleen een korte Historie, vanden oorspronc ende voortganc der oneenic- heden ende scheuringen voornoemt, maer ooc der swaricheden in onse Hollantsche Kercken op-gheresen. Wtghegheven door N. J. R. (Met dnikhevsmerk op den lifeL) Tot Schiedam , By Adriaen Comeliaz van Delf, Anno M.Ü.C.XI. in-4°., (XX) en 32 blz.
= T. 966.
1000 Dispvtatie van de vryewille ; Daer van .... onder t'beleyt D. Danielis Tileni Professoors inde Theologie , binnen Sedan , ghe-
disputeert heeft, Anno 1606. op den 23. January Samvel
Naeranvs Servaeszoon WtHoUant. Wt het Origineel overgheset. {Met pleet op den titel,) Ghedruckt z.n.r,pLenv.dr. ... 1611.
in-4°. , 12 blz.
= T. 968.
1001 De Conincklicke wech tot den Hemel. Ofte de Leere van Gods eewighe verkiesinge, scheppinghe ende val der menschen, /*W2. ... Tsamen ghevoecht ... in de Enghelsche tale door Thomam Tuke, ende nu in de Neder-duyisclie .... over-geset door Henricum Hexham. Tot Dordrecht. By Joris Waters. Anno 1611. {De titel in randwei'k.) , in-4°. , (VIIl) en 83 blz.
= T. 969.
y
368 Qeaehriften over de PredeBtmatie ens. 1611.
1902 Seker Vraghen ende Antwoorden: belanghende de leere rande Predestinatie , van het gebruyck van Godes woort ende van de Sacramenten. Inhoudende het gevoelen vande Gereformeerde Kercken
van Groot Britanien aeugaende dese stucken Overgheset . —
wt den Enghelschen ende genomen wt den EugheLs^hen Bijbel
in quarto gedruckt Tot London by Robert Barker ..... Int Jaer 160G Tot Dordrecht. By Joris Waters. IVLD.C.XI. in-4^ , 8 biz.
= T. 970. De titel in randwerk, in liet midden het wapen van Groot-Brit- tannië en Ierland.
1903 Seker Vragen ende Antwoorden, enz, {Dezelfde druk als tle ^H)i*ufe , doch met and4*ren tifel, geheel w Ihntsehe lefterx,) in-4*^. , 8 bk.
=r T. 971.
1904 Echo ofl Gallem , Dat is : Wederklinckende Ghedicht vande teghen- ;, woordighe oneenigheden , oiitstaen nyt Kerckelycke verschillen.
In HoUandt. Met noch Een Aenspraeck Op den Rammelenden
Klepel (Met tUeUriqnel) Z. n, v,pL eii w dr. Anno M. DC. XI.
in-4°., 8 bk.
De dichter van dit stuk teekent zich A.N.Ii. Het is waanchyniyk Adriaen mn Nierop^ ons als auteur van meer dergelijke stukken bekend. Zie n^ 1620. , (T. no. 974.)
lfK)5 Een schoon Tractaet Vande wtnementheyt van een Christen- men sche, ende op wat maniere datraen den selven kennen sal
't Samen-ghesteldt door wijlen Pierre de la Place,
Anno 1572. Ende nu toe-ghecyghent aen synen Soone... . Elie de
la Place Hier is by-ghevoeght een corte beschry vinghe van
het leven ende de doodt des Autheurs , Over-gheset wt
de Fransche in onse Neder-duytsche Tale , Door Godefiidus Comely
Vdemans. Tot Delf, Gedruckt by Jan Andriesz Anno 1611.
in-4°. , (XXIV) en 60 bk.
= W. 1271.
^ 1906 Vande vryheydt der Secten , Hoe schadelyck deselve zy. Tot naedeel der algemeyne warachtige kercke ofte Gemeynte Godes , . . . . Door
{(' • * Casparum Grevinchovium, Za. Ge. In syn leven Dienaer des Godtlycken Woorts binnen Rotterdam. {Aiet drukkersmerk op defi^ liteJ.) Tot Dordrecht. By Adriaen Jansz. Bot. 'Anno 1611.
in 4°., (IV) en 88 bk.
= T. 976.
1907 Grondelyck Bericht Oaspari Grevinchovii, vande Dolingen der Nieuwe Lnterschen , voomaemlyc opghekomen na de doot. . . . D. Martini Lutheri, ende D. Pliilippi Melanchtonis , met korte
161 1. Oedcbriften o?er de PredestinaÜe eüz. 869
wederlegrghinghe, mz, (^fpl oifffiel op den tileL) Tot Rotterdam , Voor Pelix van Sambix , Anno M. D. C. XL in-4''. , 72 bk.
liet stak dagtcekent, biykens den Toorafgaandnn Vermaenbriefj van 12Aug. 1605. (T. 976.)
1908 Vande Christelycke Discipline ende Excommunicatie : .... het ghevoelen der Kercken Cbristi tot Zurich , tot Bern , ende anderen . . . plaetsen in Zwitzerland, door Rodolphum Gwalterum, . . , .
beschreven, ende int jaer 1582. uyt de Latijnsche in-onse Tale
ghetrouwelyck Overgheset ende in Druck ghegheven door Casparum üoolhaes .... op een nieuw oversien, ... {Met liielvigneL) Tot Amstelredam. Voor Willem Adriaenssz. Ocker,... 1611.
in-4°. , (XVI) en 30 blz.
= W. 1276. Zie: Rf^QO*^^ Bibl, der Hemontlr» CeRfhr'ippn ^ Hz, 13 en Geschied, der Remonstr.f bh, 42. Verg. op het jaar 1613.
1909 Een seer Noodich Tractaet Van 't Recht der Magistraten , [of Over- heden] Over haere Onderdanen .... Wtghegheven by die van Magdeborch, in het Jaer 1550, ende in het Jaer 1574 oversien,
ende vermeerdert. (Afet titelvignet,) t' Amsterdam, by Pieter
Ketersz 1611. in-4°. , 92 blz.
Aan do kecrzQde van den titel een Clinck-ghedicht ^ onderteekend: „Dum Malhra Deus'\ (T. 977.)
1910 Grondich Bericht van de wettelycke beroepinghe der Predicanten ofte Kercken-dienaren. Mitdsgaders vande noodtwendicheydt des Kercken-raedts ofte Consistorie. Eertydts beschreven door ....
f Wernervm Helmichivm ten tyde syner bedieninghe der ^^ tl Kercke Christi binnen Vtrecht .... (Met fiteet op den titel.) Tot Delf, By Jan Andriesz., M.D.C. XI. Jan hel einde: Tot Schiedam, Gnedruct by Adriaen Cornelisz. van Delf. Anno M-D. C. XI.
in-4°. , 40 blz.
= T. 978.
1911 Le Tocsin. Au Roy , a la Reyne Regente enz Contre Ie Livre
de la Puissance Temporelle du Pape , mis n'aguerres en lumiere
par le Cardinal Bellarmin Jesuite. Par le Statue de Memnon
A Leyden. Jouxte la (üopie Imprimée a Paris Z.n. v, dr, 1611.
in-4^. , 24 blz.
Zie n". 1807, 'twelk een vcrtalinsr hiervan is (T. 982). Tej?en dit boek verscheen in dit jaar een geschrift , jjetiteld : ie premier Coup d^ la Betrai/e contre te Tocsin, in-8°. van Alexandre de Montréal. Verg. W. 1283.
1912 D' Allarm-klock Aen de Coninc , de Coninginne Regente zijn Moeder,
enz Tegens het boeck vande tydelicke macht des Paus , nu
onlancx wtgegeven door den Jesuytechen Cardinael Bellanninus.
47
SlO Schotschriften tefiron en van de JesnYeten. 1611.
Ocmaeckt door dat Beelt Memnons. Met Permissie vanden goeden Engel van Vranekryck • . . . Zeer onlancx te Parys in t'Pransche
ghedruckt , ende nu ghetrouwelick overgheset : Ende gedruckt
Tot Leyden, Voor Jacob Marcusz. 1611. in-4°. , 28 blz.
= W. 1281. Dit is een andere vertaling van het voorgaande stuk, dan die vermeld n«. 1807.
1913 De Peys van Roomen Dat is Een waeraehtich bewys van meer dan drie hondert verscheyde opinien , inde welcke, naer des Cardinaels Bellarmini eygen bekentenisse , die voomaemste Doctooren des Pausdoms onder malcunderen , in hare Religie zy n verschillende .... Daer ... by . . . . een schoone , emstighe , ende y verighe Afradinge van 't Pavsdom. Alles inde Nederduytsche tale overgeset ende uytgegeven, door Daniel Castellanvs {Mot titel viffneL) Ghe- druckt tot Leyden , By Thomas Basson , Anno 1611.
in.4°. , (Vni) en 150 blz. = W. 1288.
1914 Het Nieuwe Jaer vande Verblinde Paus-ghesinde ; Vervattende Het Heylich bedroch vande Roomsche Kercke. VVaer in de voomaemste Reliquien der selve seer naecktelick om niet worden ghetoont : alle Pausgesinde sonderlinge van noode. (Mol tUehUinet) F Amsterdam , by Michiel Colyn ,... 1611. {O]) rijm.) in-4^, 12 bk.
1915 Anti-Pater Govda, Dat is, Patris Joannis de Gauda, Priesters van Jesu-wyt Nederslach, over syn Predicatie opden Paeps-Alderhey- lighen dach ghedaen , opgheteeckent ende weder-leydt , door 1).
Henricvm Boxhomivm , Bediender . des Evangely tot Breda.
Tot Rotterdam , By Felix van Sambix , Anno 1611.
in-4°. , (XH) en 132 blz.
= T. 981. Zie no. 1810.
1916 Le Pater Noster des Jesyistes. Dediée a Philippes IH. Roy des Espaignes, pour ses Estreines de la presente Annee: Avec L'Ave Maria des bons catholiqves Fran^ois desirans leur Bannissement. A la Royne Regente de France. {Met vignet op den titel en op de laatste blz,) A la Haye , Chez Hillebrant Jacobssz. M.DC.XI.
in-8^ , 8 blz.
= T. 988.
1917 Het Pater Noster Der Jeswiten. Ghegheven aen Philippvs Hl. (J(minck van 8paignien , als een gheschenck in dit tegenvvoordich nieuwe Jaer. Met Het Ave Maria der goede Gatholycken van Vranckryck , aen de Coninginne Regentcï. {Met titelvignet.) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz. Anno 1611.
in-4^ , 8 blz. Vertaling van hot voorgaande. (W. 1286.)
1611. Schotschriften tegen en van de Jezuïeten. 371
1918 De tweede Ontdeckinge der Jesuiten , Dat is Copye van sekeren Brief gheschreven tot Boulogne , in den welcken begrepen zgn de perfectien ende uytnementheden vande Compagnie van de Vaders de Jesuiten : . . . . Eerst in Italiaens ffhedruct , ende nieulicx in Nederduyts overgheset. {Met HtelngneL) Z. n, v, pL eti v. dr. Anno M.DCXI. in-4°. , 16 blz.
= T. 984.
1919 Balade aen Divoda Jansz. , alias Johannes Davids , Die hem noemt te z\jn van heylighen Stadt, Priester van Jesu wyt binnen Cort- r\jck. (Mei tilelvi{fneL) Tot Middelbvrgh , Ghedruckt by Isaac Schilders , voor Adriaen vanden Vivre , . . . M.DC.XI.
in-4°. , 16 blz.
Zie over Johannes Davids, die ook wel schreef onder den naam van Divoda Janssen van lleylighenstadt: de Hacker, BibUothèque des Êcrivains de la Compagnie de Jésus , ly 1531—1634.
1920 Pauli Albutii ad Societatis Jesu Socios üni versos et Singiilos. Epistola: In qua de rebus gravissimis et lectu dignissimis agitur. Edita a Philiherlo Philalelhe Veronense. {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. efi V. dr. Anno MDCXL * in-4°. , 16 blz.
1921 Glaubwürdige Copey eines Schreibens, Welches an Herren Pau- linimi , gewesenen Datarium , vnder weyland Babst dementen dem Vnl. abgangen , vnd zu Doüay in den Niderlanden geschrieben worden Von der Jesuitischen Cabala vnd geheimen Kunst in Ge- wissens sachen. Ausz dem Frantzösischen verteutseht. Durch M. Vrbanum Willichium. {Met titel vitfnet.) Z. «. v. pi. en v. dr, M.DC.XI. in-4^ , 32 blz.
1922 Epistola scripta tempore Philippi Pulchri Regis Christianissimi contra Boniiacii Vlu. vsvrpationes. Ex vetvstiss. Godd. MSS. fideliter exscripta. etc {Z. n. v. pL efi v. dr.) M.DC.XI.
in-4°. , 12 blz.
De brief is van Beëlzebub, Op de laatste blz. vindt men den bekenden brief van Bonifacius Yin aan Filips den Schoonc van 4. Dec. 1303 en het antwoord van Filips. Beide zQn afgedrukt in Goldast, De Monarchia S, Imp, Rontani, 11, 95 en 96.
1923 Nievwe tiidinge Van den Duyvel Ende dry Notabele Persoonen. Hoe sy met malcanderen spraecke ghehouden hebben. Seer lustich ende tydtcortich om lesen. {Met Iwntsneê. op den titel.) Nae de Copye Tot Hadopoli. By Poniroponvs. Anno M.D.C:XI. in-4°. , 16 blz.
Samenspraak tusschen een Lutheraan, een Calvinist en een Wederdooper, die, door den Duivel aangezet, elkanders leersteUingen bestrijden. De slotsom is : „uhy 9uU V tot de Catholijckc (kerV) begeven, buyten de uelcke onmogelick is dat jcmant salich
372 Scbotacfarillen tegen en van de Jeiuïeten. 1611—1612.
:i/\ Aanleiding tot dit helcelschrift gaf eene Ttamentprekwge twsehen den Duyfd ende den Paus den 9 Nov. 1610 te Amsterdam uitgekomen. (W. 1287.) Met dit laatste is wellicht n<>. 1818 bedoeld. Door Johannes Davida. Zie de Boeker, a. tr., /, 1634 en Vanderhacghen , liibliotheca Belgiea, i.r.
1924 Oorspronck ende teghenwoordighen staet van de Calvinische secte , alsoo die nv verscheyden is in vier principale deelen {door R. V.). Na de copy e Ghedruct T' Tantwerpen (sic) , by Robert Bruneau. 1611. in-plano, een blad.
Eerst in twee kolommen met de opschritten: Den Oorspronck der Caluinisterijey en Van Joannes ColuinuSj ende wie hy yheweest u; tusflchen dese twee kolommen bet portret Tan CalTlJn in ovaal met randwerk. Verder verdeeld in 4 kolom- men : De oprechte Caluinisten , — (d. i.) Pvritanen. De Caluinische Prolestanlen, De Caluinische Brownislen. De Caluinische Amwiisten, Onderaan eene toespraak oen de verleyde volghers der Caluinisterije. (W. 1288.) Zie n°. 2133.
1925 Oorspronck ende teghenwoordighen staet etts. iAh H writje). Na<» de copye ///iedruct ^ontwerpen , T)y Robert Bruneau. 1611.
in-plano , een blad. Andere druk van het voorgaande.
1926 Vita Politica Het Burgherlick leven, Anno 1590. Beschreven deur
Symon Stevin. Ende nv Alle Menschen, in desen beroer-
licken tydt seer nuttelick ghelesen. {Mei Hiel vignet,) Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz Anno 1611. in-i'' , (V) en 35 bk.
= T. 980.
1927 Den Verkeerden Hemel , Voor de Deur-waerders , Boere-plagers , Bloet-suypers , en andere quade Christenen. Gesamentlück in een Visioen verschenen by D. F. D. Q. Vermakelyck ende gheneughlyck om lesen. {yfet prcnlvcrhefldiiKj op den titel,) Gedruckt tot voordeel vande Goede , ende nadeel vande Quade , in 't Jaer van de Rekeninge der Maenden. Z, m. v, pL , p, dr, en z,j, (1611?)
in-4^ , 40 bk. Van dezelfde pers als n". 1923.
1928 Den bruUenden Leeuw overwonnen: Ofte Veld-slagh Tusschen eenen Christen ende den Duy vel. . . . (Met drukkersmerk op den lUrl.) t' Amstekedam , Voor Pieter rietersz. ... 1611. {Op rijm,)
in-4°., 16 bk.
1612
Zie ook n". 1500, 1843 en 1881.
1929 Waerdichtich verhael, Belanghende de aenkomste tot Constanti- noplen , van den Ambassadeur der Edele Moghende Heeren Staten Generael van de Vereenighde Nederlanden : Midtsgaders het goede tractement ende onthael den selven Heere Ambassadeur Comelis
1612. Proees der Jezuïeten to ParUs. 373
Haga , met syn gheselschap , aldaer ten Hove aengedaeu , ende de groote Vryhedeii bv hem aldaer verkreghen (in Juli,) MH tUrlvigneL Z, «. r. /)/. {Alkmaar^ By Jacob Harmansz Verblack , 1(512.
in-4^, 20blz.
Uitvoeriger verhaald bl| Ifaudartius, /, 179—189. (T. 988.)
1930 VVaerachtich verhael, Belanghende de aenromste tot Constanti- noplen , van den Ambassadeur der .... Staten Geneniel van der Vereenighde Nederlanden: PW3. ... Bij denzelfden. in-4^, 16 blz.
Andere compresse druk.
1931 Waerachtich verhael, Belanf/eude de aenromste tot Constanti- noplen, van den Ambassadeur der Edele Mof/ende Heeren Staten Generael vande Vereenighde Nederlanden : enz. , . , Bij denzelfdeti.
in-4°. , 16 blz. = W. 1296. Nog andere druk.
1932 Plaidoyé De Me. Pierre de laMarteliere, Advocat en la Cour, fait en Parlement , .... les dixseptiesme et dixneufiesme Decembre , mil six eens vnze. Pour Ie Rectevr et Vniversité de Paris, defen-
deurs et opposans. Contre les Jesuites demandeurs , {Met titel"
viqnei,) Premierement imprimé , A Paris , Chez Jean Petit-pas , . . . . M.DC.XII. Avec Permission. A la Have, Chez Hillebrand Jaques.
in-8°. , 96 blz.
Zie: Martin y Histoire de France^ XI, 31 en het volgend nummer.
1933 Playdoyé , of t'Ghepleyt van M^. Pieter de la Marteliere , Advocaet int Hof, ghehouden int Parlement , . . . . vergadert den xvij<*" ende xviy«" Decembris, duysent ses hondert ende elve. Voor den Rectoor ende D'Vniversiteyt van Parys, verweerders ende oppo- santen. Tegen de Jesuwijten Eyssehers VVt de Fran9oysche
originele Copye ghedruekt te rarys by Jan Petit-pas , . . . over-
Jheset. {Met tilelvujnet.) In s'Sgraven-Haghe {sic) ^ jBy Hillebrant acobsz , 1612. in-4^. , 60 blz.
Verkort bü Baudartius, ƒ, 193—207. (T. 991.) Vertaling van het origineel van het voorgaande.
1934 Playdoyé , enz. {als 7 voonf,) .... Tot Delf , By Bruyn Harmansz. Schinckel , . . . . Anno 1612. in-4^. , 60 blz.
Andere druk van het voorgaande.
1935 Plaidoyé de M^ Jaqves de Montholon advocat en la Cour : faict en Parlement les 17. et 20. Decembre , mil six eens onze. Povr les Peres Jesvites demandeiirs , . . . Contre les Opposans de TVniversité. Efc povr Response av plaidoyé de Maistre Pierre de la Marteliere , leur Aduocat. (Met hel wapen van Frankrijk en Navarre op deti titel,) Seconde
^'^^ GübeurteDissen in het buitenland. 1612.
Edition. Reueu , corrigé et augmenté A Paris , Chez Clavcie Cliappe- let, .... M. DCXII. Auec priuilege du Roy. iu-S'., 320 blz.
Zie voorgaande nummers.
1936 Copije, In substantie soo rande Arreste ofte Vonnis gegheven in 't Parlement van Parys, op den 23. Decembris 1611. teghens den Jesuwiten, als vande conclusien van myn Heer den Procureur
Generael vanden Koninck. (Mh iitelvinnet,) Z. n. v. pi eti v. dr
M. DCXII. •' in-4^, 4bk
Uit het voorlaatste overgenomen. BU Baudarlius^ /, 207. (T. 992.)
1937 Clavse ofte Artiicylen Ghetrocken uyt het Testament, gemaect door ... de Coninginne {van Spanje) Vrou Margriete van Oostenryck. Tot voordeel vant CoUegie des geselschaps van Jesu, ofte Jesuyten tot Salamanca in Spaingen. Overgheset uyt den Spaenschen int Francoische, Gedruct tot Camerick, by Jan de Reviere, ende nu uyt den Francoische in Nederlantsche tale overgheset. (Met tUel- vignet. • Tot Middelbvrgh , Ghedruct by Isaac Schilders , 1612.
in-4^, 8 blz.
Bü Baudartius^ /, 209—211.
1938 VVarachtighe Nieuwe tydinghe , van de üoodt des , Roomsche
Keyserlycke Mïyesteyt Ëedolphus {sic) den tweeden Overleden
tot Praag den xx. Januarü. Anno 1612. (Met titelvignet.) Tot Am- stelredam . . . . By Paulus Aertsz van Ravesteyn. Anno 1612.
in-4^, 4 blz.
Zie van Mei ir en j A', 495.
1939 Vryheden ende Privilegiën Van des Keurvorsts van Brandenburgh ,
..... Ende Vrou Anne , Paltzgrayinne byden Ry n , Volmach-
tige .... Verleent den ghenen die haer onder de protectie ende bescherminghe van henne V. V. G. G. tot Mullem huyslycken
begeeren neder te setten, Burgherlycke Vryheyt Wt den Hoogh-
duytschen .... ghetrouwelyck overgheset. Eerst ghedruckt tot
Dusseldorp by Bernard Buysz Anno 1612. Ende nu gedruckt
t' Amsterdam, by Pieter Pietersz. ...z.j. in-4^, 24 blz.
Inhoud: De genoemde Vryhcdvn ende Privilegiën (ged. 12 Maart). 2^. Hel Vlaccaei van Borgermeesteren ende Baet der Stadl Collen (ged. 7 April: als protest tegen het eerste stuk. met byiagen). 30. Warachtige welgegronde refutatie van dat placcaat (ged. 7 Mei), met eene bijlage. 4^. Brief van de op den titel vermelde gevol- machtigden aan de regeering van Keulen (ged. 24 Mei). Verkort byi^ourfarlttM, ƒ, 222—224. (W. 1294)
1910 Beschryvinghe Vander Samoyedeii Landt in ïartarien. Nieulycks onder 'tghebiedt der Moscoviten gebracht. Wt de Russehe tale overgheset, Anno 1609. Met een verhael Vande opsoeckingh ende ontdeckinge vande nieuwe deurgang ofte straet int Noord-westen
1612. Haagflcho Conferentie enz. 376
na de Rocken van China ende Cathay. Ende Een Memoriael ge- presenteert aenden Coningh van Spaengien, belanghende de ont- deckinghe ende gheleghentheyt van 't Land ghenaemt Australia
Incognita. (ïUot iMelviijneL) t' Amsterdam , by Hessel Gerritsz
Anno 1612. in-4°., {Malve de kaarlm.) 40 blz.
Uitvoerig beschreven in Mêmoire bibliographique sur les Journaux des Naviyaieurs Neerlandais etc. ... UvdUjé par V, A, fiele^ p, 179—181. Aan dit ex. ontbreekt een der 3 kaarten n. 1. die van //. Hudson. In het ex. der Bibl. van de Kon. Acad. wordt die kaart gebonden.
1041 Een wonderlicke Ende vreerade Nieuwe Tydinghe, gheschreven uyt Barbarien, hoe dat hem aldaer eenen nieuwen Coninek op- gheworpen heeft , ghenaemt Muley Hamet ben Abdela , . . . . Desen Brief is geschreven by een Cliristen-Coopnian , . . . . den wekken
seght, selfs in persoone, opten xij. July 1012. inde Tente van
desen nieuwen Coningh gheweest heeft, enz. Tot Delf, Ghedruekt by Jan Andriesz Anno 1G12. in-4'^. , 8 blz.
Zie: Hatidartius, ƒ, 192. (ï. 989.)
1942 Schriftelicke Conferentie, gehovden in s'Gravenhaghe inden Jare 1611. tussehen soramighe Kercken-dienaren : Aengaende de Godlicke Praedestinatie metten aencleven van dien. Ter Ordonnantie vando
Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt Ghedruekt. iMvt
den hall. houw iu den tuin op den tiieL) In s'Graven-hage , By Hil- lebrandt Jacobsz , Anno 1612. in-4°. , (II) en 440 blz.
= T. 994. Zie: Ihudartius, /, 39, 50 i'.i>., 80; üytenbogaert , 634 ».».; hratult^ 11^ 159. Rogge, Wtenbojaert, II, 71>-105. In dezen bundel ztjn ook opgenomen do Hemonstrantie van 1610, de Conlra-Remnnstranhe (bö Baudartius, ƒ, 30 — 37) en de Adi^sen van beide partyen over de beste middelen tot slechting der i^erezen geschillen (by Baudartius, /, 80—86). De uitgever van dit btnk is J. Wten- bogaert (zie Resalulien r. d. Si, v. Holland, 1612, 6 Jan.) en niet, zooals by T. 994 gevonden wordt J, Arnoldus Corvinus van Leiden. Zie verder op het jaar 1613, n». 2054.
1943 Schriftelicke Conferentie , . . . . enz. . . . Bij denzelfden. 1612.
in-4°. , (II) en 440 blz.
Deze druk is kenbaar door eenige afwykingen van den vorigen in druk on spel- ling. Zoo begint in dczeii blz. 438 Sm leerende , in den vorigen : So kerende , en heett hier blz. 440 16, in den vorigen 17 regels. (T. 996, waar Schriflcl\^ke gelezen wordt.)
1944 Schriftelicke Conferentie , enz. Bij den zelfden . . . Anno 1614.
in-4^ , (II) en 440 blz.
1945 Schrifte/yfAe Conferentie, enz..., In s'Graven-hage , By Hillebrau/ Jacobsz , . . . . Anno 1017. iii-4''. , (II) en 440 blz.
= T. 996 Latere druk met verschil in spelling.
376 fiaagBche Conferentie enz. l6l2.
\\ A 'W^ ^^^ Copye Vande Remonstrantie die opt eynde der mondel\jcke con- ferentie den .... Heeren Staten is overghelevert by de ses Predi- kanten , die van de Gecommitteerde , uyt de respective dassen van Hollant ende West-vrieslant ghedeputeert waren, om met de Re- monstranten in Conferentie te treden : Welcke Remonstrantie inden druck vande andere schriften der Conferentie is naerghelaten , oft
vergieten. {Met lUelvigneL) Z, ii, v.pl, pw v. dr 1612.
in-4^, 4 blz.
= T. 997« Bö Baudartius, /, 60—61; verg. Uytenbogaert , 677; Hogge, Wlenbogaerl, ƒ/, 103. Het stuk werd in *t licht gegeven door Becius.
(!■■
^ I
r;W
*/l947 Gort Berecht. Nopende seeckere Copye Van een Remonstrantie, die (soo men voor-gheeft) in den Druck van de Conferentie in den Haghe ghehouden , naghelaten oft vergheten is. Vervatet in eenen öeynt-brief des Eerwaerdighen . . . . D. Joannis Wten-bogaert aen synen Vrient N. G. gheschreven, ende door den selven in Druck wt-ghegheven. {Met liielvUpwl.) Tot Rotterdam By Mathys Bastiaenssz 1612. in-4^, 16 blz.
= T. 999. TegenBchrift van het vorige gericht aan Nicolaes Grevinchoven , zie: liogge, Wtenbogaertj II, 103.
1948 Overlegginghe Vande Oorsaecken der schadelicker Twist in de Kercken van Hollant ende West-vrieslant op-geresen. Ende eerst van de Kerckelicke Ordinantie ofte Regieringne int ghemeyn. Toe- gheschreven de E. E. Magistraten ende Regierders der Stadt Delff. Met aenwijsinghe van het rechte Remedie , .... tot beslechtinghe vanden selven Twist , . . . Ghestelt ende uyt-ghegheven : door R.
Donteclock, Tot Delf. Ghedruckt by Jan Andriessz
Anno 1612. in-4^ , (II) 28 en 36 blz.
Deels naar aanleiding van dit geschrift verscheen het volgende Natrder Bmchf, Zie: Uytenbogaerlj 677. (T. 1000.)
|| ^ '• fyV^ 1949 Naerder-Bericht Ende Openinge vande Procedvren by den Eercken- I I ' dienaren Remonstranten ghehouden inde teghenwoordighe Ver-
schillen. Dienende tot nodighe Verantwoordinge op de Beschuldi- gingen vervat inde Remonstrantie tegens hun over ghegeven. Gedruckt int 13. ende eenige volgende bladeren vande schriftelicke Conferentie: etiz. Aende .... Staten van HoUandt ende West- vrieslandt. (Met titel vignet,) In s'Gravenhage , By Hillebrandt Jacobsz , .... Anno 1612. in-4°. , (VIII en 116 blz.
Dit Naerder-Bericht was, zooals de titel vermeldt, hoofdzakelUk gericht tegen de Contra-Bcmonslrantie. Wtenbogaert, die er de steller van was (zie Caiten- hurch, Bibl. Bemonstrantium , p, 142) vermeldt in sljn Kerckel, Hittnrie (waarin hy, blz. 641 t'.r. den voornamen inhoud mededeelt), blz, 677, dat het wel in 1612 gedrukt, maiir eerst in Juni 161 G uitgegeven werd. Echter werd het reeds in 1612 (zie blz. 643) door de Qecommittoerdo Raden van HolUind by
1612. Beroep tan Vorstina. S77
missive aan de steden rondgezonden, om als tegenwicht te dienen tegen de „onbehoorlyke handelingen" der tegenpartQ, een bew|Js hoe roehtstreeksch de Re- geering zich voor de Remonstranten verklaarde. Baudaeri vermeldt, dat dit stnk in *t licht werd gegeven „f o Imett als de Conferentie in den Haege geeyndicht waï' {Hmorien^ /, 77). Verg. Bran^H, ƒƒ, 62. (T. 1001.) Door de zorg van Coninus werden dit en het volgende stak in het Lati)n vertaald. Zie nog: Rogge ^ Wlenbogaert , ƒƒ, 103-106.
• 1950 Aenhanghsel Van der Kercken-dienaren Remonstranten Naerder
bericht. Vervatende klaer bewys dat d'Artikelen by hun verworpen
^ {ontworpett) , niet en zyn ter quader trouwen voorghedraghen , enz.
\ Met een voorreden daer inne aenghewesen wordt d'oozaeck (sic)
ende 'teynde , waer toe dit wordt uyt-ghegheven. pw5. . . . Tot Rotterdam, By Matthys Bastiaensz , . . . Anno 1612. in-4°. , 36 en 80 blz.
Zie: Uytenbogaerl , 577; Baiuiartius, /, 77.' Ook dit Aanhangsel is het werk van Uytenbogaert (zie Caltenlmrch, p. 143). (T. 1002.) Zie: Rogge y Wlenbogaert, Ily 103, nont,
^-^^1951 Brief D. Conradi Vorstii. Aende ... Staten Generael
Ghestelt voor desselven Vorstii Latynsche antwoorde, op de Arti- culen ghesonden wt Enghelandt {(fed, D. 15 Bec. 1611. Mei lUvl^ vigfiet.) Tot Delft, By Harman Bruynssz. Schinckel, .... 1612.
in-4°. , 16 blz. Vertaling van de voorrede van n". 1875.
1952 Specimen Conscientiae , Candoris, Veracitatis, simplicitatis et Ke- tatis D. Vorstii, Quod nobis denuo exhibuit in ipso suae ad Regioa Articulos Apologiae limine, et ante paucos dies edito Prodromo: in loco De Immensitate sive omnipraesentia essentiae Dei. Scrip- tum a Pastorib. Eccles. Leovvard . . . Franekerae, Ex officina Typo" graphica Vlrici Dominici Balck, 1612. in-4^ (IV)en40blz.
Met opdracht aan de Staten van Friesland. Bogerman was de voornaamste opsteller. Zie op 1611 no. 1875 en 1879.
1953 Conr. Vorst ij... Brevis RefvtatioSpeciminis, a Leowardiensibus
Ecclesiastis adversum ipsum editi {Md drukkersmerk op d4*fi
titeL) Lvgdvni Batavorvm , Ex Officina Joannis Patij , . . . 1612.
in-4°.,8blz. Zie vorig nummer.
1954 Examen Responsionis quam D. Conradvs Vorstivs edidit ad Articulos
ex Anglia transmissos. {Met lilelüitfneL) Z. w. r. /)/. m i». dr
cia. 10. cxii, in-4°. , 28 blz.
Met de Reitponsio is bedoeld n°. 1875.
1955 Toetse Adriani Smovtii, Van sekere Antwoorde ende Bericht, in December 1611. uytgekomen, met desen Titel: Conradi Vorstij . . .
48
378* Beroep van Vorstiita. 1612.
Teghen-bericht, Op sekere Artikelen onlangs by openbaren Druck onder de ghemeyne man tot zijner grooter oeswaernisse ghestroyt. Z. n. V. pi. pfi V. dr 1612. in-4°., (Vm) en 232 blz.
Zie n**. 1876. Op bbs. 220 begint Na-rede ofl Besluyl oen D. Vorstmm, Vermeld b|) Rogge j BibL der Contra^Remonslr, Geschr,, bh, 75.
195G Antwoordt, den voorloper D. Vorstii ghegheven vande Kerckeii- dienaers tot Leeuwarden. . . (Mei het waimt van Friesland op defi (UeL) Tot Leeuwarden, By Abraham vanden Rade,... 1G12. {De tiiel in randwerk.) in-4°., (II) en 18 blz.
Antwoord op n®. 1879. Achteraan een brief van Dav. Paraeus, hoogleeraar te Heidelberg, aan Vorstius^ ged. 7 Nov. 1611, door Batutartku, /, 70 overgeno- men. (T. 1004.)
1957 Kort Antwoordt op de Benthomsche ende Steenfortsche getuyeh- nissen de vvelcke D. Vorstius in synen Voorloper tot vvederlegginge syner teghengetuygen attestatien heeft uytgegeven : . . . (Mei Hiel- vignet.) Harderwyek By Thomas Hendriczoon, Anno 1G12.
in-4°., 12 blz.
= W. 1S02. De Bchryyer van dit Kort Antwoordt is de Rector HoeYngius. Zie Rogge y Getch. der Remonstranten , blz. 9 en 10. (W. 1302.) Hierin ook de Acte van Verzoening van Vorstins met de Heidelbergsche Theologen. (Sept. 1699.)
1958 Bekentenisse D. D. Conradi Vorstii Over sommighe voomaemste Hooft-pointen der Christelycker Religie. Ten deele uyt zyne eyghene Handt-schriften. Ten deele uyt zyne Private Disputatien. Ten deele uyt zijne gedicteerde Lessen, getrouwelyc uytgetogen. Hier zyn byghevoecht twee Brieven eene D. D. Parei aen D. D. Vorstium, de andere der Theologanten van Basel, aen de Pastooren des Graefschaps van Benthem, over de saecke D. D. Vorsty. (Met titel- vig^net.) Tot Praneker By Vldrich Balck , Anno 1612. in-4^ , 80 blz.
Waarschl|nl{jk uitgegaan van den Franeker hoogleeraar Sf6ram/u«/.u^fter/i, Vorstins' hevigsten tegenstander. De brieven van Paraem van 1598 en van de Baaelsche Theologen van 1699, die hierachter gevoegd zyn, vindt men ook by BauJar- tius, /, 70 — 77, doch niet de Acte van Verzoening van Vorstins met de Heidelbergsche Theologen (1699), die hier aan het slot gevonden wordt (T. 1006.)
1959 Declaration dv Serenissime Roy De La Grand' Bretaigne sur ses actions devers les Estats Generaux des Pais bas vnis touchant Ie &ict de Conradvs Vorstivs. {Met het wapen van Groot-Brittannif op den titel.) A Londres Chez Jean Norton Imprimeur ordinaire du Roy es langues estrangeres. Ann. Dom. 1612. in-4°., (II) en 70 blz.
Oorspronkeiyke nitgaaf van dezen bundel, waarin alle brieven van Jacobus I over de kwestie met Vorstins, ook de 2e en 3e Oratie door ssyn gezant Winwood in de Vergadering der Staten gehouden (n®. 1864 — 1882) , zyn opge* nomen. Een vertaling van dit stuk vindt men bU Baudartiui, /, 53 — 69, wa&r ook do Ie Oratie van Winwooil is bijgevoegd. Verg. üytenbogaert , 572; BroHdt,
1618. Beroep van Vorstius. 379
//, 167 (T. 1006) en Roffgc, in den Cidt^ 1873, //, 549—551. Opgedragen aan Phonneur de nosirv Scigncvr et Savveur Jesvs Chrisi,
19G0 Verklaringhe Des Doorluchtighsten Conincks van Groot Britannien , Over zyne handelingen by de Staten Generael van de Vereenichde Nederlanden , belanghende de saeeke van Conradus Vorstius. Over- gheset uyt de Fransche in onse Nederduytsche tale. (Met het waj^n van Groot-Brütannië op den Hiel,) .... Nae de copye ghednickt tot Londen by Jan Norton , . . . . Anno 1612. Z. n. v. pL , en v, dr.
in-4^, 40blz.
= T. 1010. Vertaling van het voorgaande.
1961 Verclaringhe Van Den Alder-Doorlvchtichsten Coninck efiz. (Met hel etigelsche wapen op den titel.) Tot Dordrecht. Ghedruct, by Joris Waters, 1612. in-4°. 44 blz.
Andere vertaling. Aan dit ex. ontbreken blz. 41^44.
1962 Verklaringhe Van den Alder-doorluchtichsten Koning van groot
Britannien , enz {Met het wajyen van Engeland op den titel.) Tot
Middelbvrch. Ghedruct ende over-ghezet na de Fransche Copye, ghedruct tot Londen by Jan Norton , Iz, n. v. dr.) 1612.
in-4°., 52 blz.
Andere vertaling waar de eerste Oratie van Winwood is achtergevoegd. (T. 1009.)
1963 Isaaci Casavboni Ad Epistolam lUustr. et Reverendiss. Car- dinalis Perrony , Responsio. (fjed. 9 Noo.) {Met fileet op den titel.) Londini Excudebat Joannes Norton , An. do lo cxn.
in-4°., (XII) en 72 blz.
Oorspr. uitgave. Hierin wordt ook over Vorstius gesproken. Zie de vertaling op het volgend nummer.
1964 Antwoort, Isaaci Casavboni Op den Brief vanden Car-
dinael Perronius , Gheschreven wt den name ende van weghen .... Jacobus,.Koninck van ffroot-Britanien etc. Wt de Latynsche Tale in onse Nederlantsche Over-gheset, ende met een kleyne Voor- reden tot den Leser verry ckt. (Af et het wapen van Engeland op den titel.) Nae de Copye Ghedruckt tot Londen by Joannes Norton. {Z. n. v. pi. en V. dr.) , . . . . Anno M. DC. XH. in-4^ , (Vni) en 32 blz.
De Vertaler uit in de voorrede zifn gevoelen, dat men Jacobus I miskent, door te gelooven dat hy de part|j der onverdraagzamen zon willen styven, en dat, als hy den stand van bet geschil wat beter kende, hy zich zeker niet voor de Contra-BemoDstranten zou verklaren (T. 1011). Zie vorig nummer.
Cleynen VVech-wyser, Ghestelt tot Onderrichtinghe der Een- voudiffhen, Om de Harten,... indesentydt, nopende verscheyden Verscnil-poincten , ontrust zynde , . . . . Claerlyck aen te wysen ,
380 Beroep Tan Vontiiu. 1612.
wat weffh sy moeien in*gaeii, om yan de selve en de ghenen die d'een of d'ander Parthy zyn toe-ghedaen , recht te oordeelen , . . . . Wt-ghegheven door Geer-aard van Vri-borch. . . . Ghedruckt s. «. r. /)/. m V, dr. int Jaer 1612, in-4°. , 40 blz.
= T. 1012. Dit stuk bestaat uit eeu voorrede, ged. 22 Mei en twee brieven, ged. 15 Jan. en 16 Mei, geschreven naar aanleiding van de VerklariHghe van Jacobus (zie boven) en het Antwoord van Cataubonus (zie vorig nummer). Ar- minins en Yorstins worden er beiden in verdedigd. Schryver is Jacobus Tanrinus (Jac. van Toor). Zie Rogge ^ Wtettbogaert , II, 109 «.v.; BibL da' RemOHSlr. Geachr,, bh, 116 en 116; Paqnot , Mémoires, lil, 620—622.
1966 Conradi Vorsty S. Th. D. Responsym plenivs Ad scripta quaedam eristica, non ita pridem a diyersis Fratribus contra ipsmn edita, praesertim verö ad scriptum ilhid nuperum Ministrorum
Leowardiensium quod Commonefactionem amptiorem yocant
{Met drukkersmerk op deti tüel.) Lvgdvni Batavorvm , Ex of&cina Joannis Paty , . . . . Anno do. loc. xn. in-4*'. , (LU) en 64 blz.
Zie volgend nummer. Verg. Rotjge, RibL der Remonstr, Geschriften, blz. 32.
1967 Conradi Vorstii Ö. Th. D. Volcomender Antwoort Op eenighe twist-schrifken , onlang by verscheyden Broederen teghens hem uyt- gegheven , voomemehck op de verclaringe D. Sibrandi Lubbeiti , mitsgaders de naerder waerschouwinge der Predicanten tot Leeu- vvaerden. etc... {Met drukkerstnerk op den HieL) TotLeyden, ByJan Paedts Jacobszoon , , . . . Anno 1612.
in-4°. , (XVI) 80 en 44 {niel zooah T. 1013 ze(jt : 24) blz.
In dit geschrift worden behalve de Verdarimje van Sibramiws Lubberli en de Naerder Waerschouteinghe (n". 1878) ook gerefuteerd de Bedenckingen der zes Predicanten (n°. 1846) en de Bedenckinge van Dontectork (n". 1867). Vermeld bfl Uytenbogaert , 572 (T. 1018) en Rogge, BibL der Remor\str, Geschriften, blz. 37.
1968 CatalogYS Errorum, sive hallucinationum , D. Sibrandi Lvbberti: Ex libello ipsius , cui tituhmi fecit : Declaratio Respondonis etc. Fideliter excerptus, cum brevi Refutatione. Autore C onrad o
Vorstio S. Theol. D (Met titelvignet.) Lugduni Batavorum Ex
Officina Typograph. Godefridi Basson. do. lo. cxn.
in-4°. , (IV) en 68 blz.
Zie Paquot, Mémoires, UI, 83, waar ook een uitgave van Steinfort vermeld wordt van het jaar 1611; Rogge, Bibl, der Remonstr. Geschr., bh. 32. Het ex. by T. 1014 heeft 48 (?) blz.
1969 Tegenbericht Op D. Vorstii lanterlycke ende ongefondeerde ant- woort, daermede hy Jodoei Hoeingii Rectors der Schoei des Veluschen quartiers tot Harderwyck , getuychnis , tekens hem ge- geven , in s\jnder Volcomender Antwoort poget te vermetighen : . . . .
1612. Beroep van VontiaB. 381
(i/lp/ UtelvifjneL) Harderwyck By Thomas Henrickzoon , . . . anno 1612.
in-4°. , 16 blz.
Antwoord van Hmnffiux op de beide voorgaande nummers. Vermeld by Itogffe, Geschied, der Remonstr. , hli. 10. (W. 1303.) /
^ 1970 Oratie tot verantwoordinghe. Ghedaen Inde volle Vergaderiiighe
.j,p^^V ^®^ Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt. In s'Graven-
l^*^ Haghe den 22^". Marty stilo novo. Van Conrado Vorstio
(Mei UtehigneU In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz ,
Anno 1612. in-4°. , (H) en 76 blz.
= T. 1016. Uit het voorbericht blfllit dat deze oratie door Vorsiius in het hoogduitsch is gesteld en uitgesproken (verg. ook Rogge's Artikel in den Gids , 1873, //, Mj. 551—663) en op verzoek der Staten vertaald werd in lietLatyn en Hollandsch. Zie: Brandt, II, 167, Uytenlmgaert , 672 v,v. De Latynsche uitgave by W. 1308.
1971 Parasceve , Dat is : Voor-bereydinghe van Oonradvs Vorstivs
Tot een vriendelycke Conferentie , Oft Onderhandelinghe Met
Joannes Piscator, .... Over Sekere Aenwysinghen .... op som- mighe plaetsen al over langhe ghetoghen uyt het Boeck des Autheurs
van God, enz Overgheset uyt den Latyne in onse Neder-
duytsche tale , door Reynier Telle T' Amsterdam , Ghedruckt
by Willem Jansz Anno M DC XII. in-4^ , f XX) en 80 blz.
Zie Baudartius, /, 96; De la Rue , Geletterd Zeeland, blz. 342; Kogge, Bibl, der He- monstr. Geschr., blz, 37 eti 38. Het oorspronkeiyke wordt aldaar vermeld blz. 33. De voorrede is (daar) gedagt. if Obris 1612. (W. 1310.)
1972 Crisis Vorstiani Responsi. Qua D. Oonradvs Vorstivs denuö Atheismi , Ethnicismi , Judaismi , Turcismi , Haereseos , Schismatis , et igno- rantiae arguitur. Autore D. Georgio Eglisemmio ... {Melliiel' vignet.) Delphis Ex. Officina Johannis Andreae. Anno 1612.
in-4°. , (X) en 44 blz.
De laatste blz. zyn foutief 30-34 genummerd, in plaats van 40—44. De op- dracht aan de St-iten Generaal is gedagt. Calendh Aprilis 1612. Zie Rogge, Geschied, der Remnnstr. , blz. 9; Batidartius , /, 77; Uijtenbogaert , 673 volg. (W. 1307) en Rogge in den Gids, 1873, //, bh. 521.
1973 Verclaringhe der Kerckeu-Dienaers tot Leeuwarden , over D. Vorstii
volcomener antwoordt op de Naeder-Waerschuwinghe (Mei
litelvigml.) Gedruckt Tot Leeuwarden , By Abraham vanden Rade , .... 1612. m.4^ , (XXXII) en 104 blz.
= T. 1016. De opdracht aan de Friesche Predilcanten is ged. 20 Mei. In sommige exemplaren is de signatuur op blz. 19 ten onrechte B^ in plaats van C|.
1974 Een besonder Tractaet, Van de voornaemste Leer-stucken , over welcken ten huydigen dage 't verschil is : wesende d'oprechte Copijen ,
382 Geschillen te Alkmaar en te Rotterdam. 1612.
eerst van het Wederleg-schrift der Stadt Dordrecht , . . . tegens
een Remonstrantie, uytgegheven by Adolphus Tectander Venator, Predicant ende Rectoor tot Alckmaer. Ende daer nae , Des voorsz, Tectanders Apologie, tot Refutatie des voornoemden Wederleg- schrifts , enz. ... In den Druck ghebracht , door een Lidtmaet van de suyvere , . . . Ghereformeerde Kercke : {Mot titelvignet.) Ghedruckt (3. n V. pi. en v. dr.) . . . 1012. in■4^ , (XII) êu 184 blz.
Zie : Bawiartius , 96. De aitge?er , mU onbekend , onderteekent zijne korte voor- rede met zflne voorletters C. V. D. L (T. 1017.)
1975 Corte, NOotwendighe , . . . verantwoordinghe, eens Borghers van Alcmaer, wiens naeme hier nae te vinden is: Teghens eenighe lasterlijcke ende onwarachtighe diifamatien ende fiiem-roovinghen , teghens hem onghehoort zijnde, den 14. July Anno 1611. In open- baren drucke uytghegheven : onder den Titulen ende namen van Biirghemeesteren , enz. ... der Stede Alcmaer, ... In een Boeck
ghemtituleert . . . .Noolwendich Historisch verhaely etc [Met titel"
vignet.) Ghedruckt z.n.v.pLenv.dr.... 1162 {nwet zijn 1612)
in-4^ , 72 blz.
Aan het einde leest men : Geschreven in Alcmaer den xxvj, Julij. Anno 1612. by mijn V. E. goetgunstighe vrienl Pieter Harmansz van ParsijUf Burgher lot Alcmaer. Vermeld by Bogye , Geschied, der Remonstr. , hls. 16. Zie op het Jaar 1611 , ifi. 1841.
1976 Sermoen, Vvaer in bewesen wort, dat de Mensche geensins door de wercken voor God wort gherechtveerdicht : Ghedaen door Cor- nelium Hillenium, den IS.Marty in de Nieuwe Kerck binnen Amsterdam .... [Met drukkersmerk op (fcn titel.) t^ Amstelredam , By Heyndrick Laurensz Anno 1612. in-4®. , 40 blz.
Van Uil, uit Alkmaar verdreven, nam de wijk naar Amsterdam, „daer hem veelen als een marlelaery con fessoor of belyder acnhieldefC\ Brandt^ II ^ 114. (T. 1018.)
J 1977 Gort Bericht Van de Redenen Om de welcke de Heeren Burehe-
: meesteren, Raden ende Vroetschappen der stede Rotterdam Cor-
, . ^ ' nelium Geselium ghetrouw Dienaer Jesu Ohristi niet alleen van
zynen Dienst gedeporteert , maer daer en boven oock wt hare stadt
hebben doen leyden : . . . Mitsgaders Cornelii Geselii Teghenbericht
op de selve redenen enz. Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1612.
in-4^, 22 blz.
= ï. 1019. Zie Uytcnbogaert , 580 v.v.; Brandt, //, 183; Baudartiut , /, 87; Rogge f Wtenbogaert , II, 171 — 177.
1978 Gort Bericht enz. (^fet lilelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1612.
in-4^ , 16 blz.
= T. 1020. Compresser druk van het vorige.
1979 Kort ende Ghristelyck Examen, Over de Leep-poincten , Die ten
1612. Gfesehillen te Rotterdam. 3d3
huydighen daghe in gheschil ghetrocken werden , ofse het fonda- ment der sali^eyt raken ofte niet? Hoe weynich datse importeren ,
ende hoe men dezelfde , kan .... verdraghen. Te zamen ghe-
stelt: Door Francisevm Lansbergivm, Dienaer der Ghemeynte
Ghristi binnen Rotterdam Tot Rotterdam , By Matthvjs Bas-
tiaensz , . . . . Anno 1612. in-4°. , 68 blz.
Zie Uytenbogaert y 579; Btandl j //, 180. Do beide LambergeiCs voimden te Rotter- dam , waar Geselius en Grevinchoven tegen elkander yverden , de verzoenende partö (T. 1021). Zie Bogge^ Wtenbogaerl , Il y 171 en 172.
1980 Christelycke aenleydinghe Tot vrede ende onderlinge verdraech-
saemheyt over de huydensdaechsche verschillen in dewelcke
wert aenghewesen , Dat de overtreflelycke Leeraer D. Henricus Bullingerus hoewel hy over de voorz. verschillen van eenderley ghevoelen met de Remonstranten is gheweest , nochtans voor een Leeraer der Ghereformeerde Kercke is erkent : ende volghens dien , Dat de Remonstranten , . . . . geensins en mogen ghesuspecteert , , ofte als onverdraghelycke Leeraers ghehouden werden. Alles by den anderen ghestelt ende uytghegheven door Samvelem Lans-
bergivm, Bedienaer des H. Euangeliums binnen Rotterdam.
Tot Rotterdam , By Matthijs Bastiaensz , Anno 1612.
in-4^ , 80 blz.
Met opdracht aan de regeering van Schiedam, gedagt 6 Dec., waarin merk- waardige byzonderheden worden medegedeeld. Verg. voorts het vorige nummer. (T. 1022.)
1981 Korte ende grondighe Refutatie , Oft wederlegginghe , van een zeker boecxken onlancx in Druc uytghegheven , door eenen onghenoemden Liefhebber der waerheyt, op den name van Adam Hertwech van Rotterdam, als den Auteur der zei ver, int welcke hy met eeniffhe frivole ende onghefondeerde argumenten wil bewysen, dat glie- loovighe, wat mogelycke sonde datse doen, evenwel zullen salich wesen, ende niet en konnen verloren gaen. Hier is noch achter
by ghevoecht , syne grove ende zeer absurde bekentenisse Tot
Rotterdam , By Matthys Bastiaensz. , Anno 1612. in-4^. 72 blz.
= T. 1024. Gericht tegen T. 1023? De schryver is Nic. Grevinchoven. Zie: Rogge y BibL der Bcmonstr, Geschr^^ bh, 110.
1982 Pylkoker Der dwaesheyt, Op Het Mandaet des Paus Adams Hart- wech. Den 3;j. Januarvj aeu, my ghesonden Anno 1612. Met een my bevelende dat ie myn Munte aent Pausdom sonde aendienen
ende wt-gheven {Op dit ex, is een preniverheeldinq in koper
geqraveerd, op den titel geplakt.) Tot Rotterdam, By Philips Philipssz. 'Anno 1612. in-4^, 44 blz.
Door eenen Uubrechl wtenBroecky jftiiet dan Ambachts ncringhe gfiC'-oelfent j^ zooala hy zelf zegt, maar die dit zyn schryven liet drukken, omdat Uartwech en de
384 Verschillende twiatschriften taaachen Remonatr. en Contra-Bemonstr. 1612.
zijnen, na eenige gesprekken met hem (die hy hier mededeelt) weigerden, brieven door hem geschreven „tot neiiertcorpinge van hare gestelde Itewijs (zie T. 1023)," aan te nemen. Een groot gedeelte van zijn schrift is op rederijkers- wijze gerijmd. (T. 1025.)
1983 Vertaelde Theses Inhoudende een corte onderw\jsinghe Vande op- rechte Regeeringhe der Kercke Christi , ende vande oefFeninghe der Discipline inde selve. Eertydts door D. D. Jacobum Arminium .... int Latijn beschreven , doch met vefswyghen van zynen name doenmael uytghegheven. Tot Delf, Ghedrucld; by Jan Andriesz. .... Anno 1612. in-4^ , (XVI) en 68 blz.
Waarschijnlijk door een Contra-Remonstrant vervaardigd en alleen op naam van Arminius uitgegeven om duidelijker te laten zien, dat deze vroeger van een ander gevoelen was, dan in het laatst van zQn leven. Niet te verwarren met no. 1791. (T. 1029.)
1984 Verantwoordinge des Eerweerdighen .... D. Jacobi Arminii salig. ghed. Teghen de grove calumnie ende schendinge zijns Naems, b(ïgaen byden vertaelder vande Theses .... onlancx tot Delft ghe- druckt, ende met louter onwaerheyt onder zynen Naem uytghe- geven. In druck vervaerdicht by des voorsz. Arminy Weduwe.
{Met Htehifpwl.) Tot Leyden , Ghedruckt by Godefridus Basson
Anno 1612. in-4^ , 20 blz.
= T. 1030. Tegenschrift van het vorige.
1985 Overlegginghe Ofte proeve Van t'ghevoelen Jacobi Arminij , van de .\ predestinatie, van de ghenade Gods, ende van de vryen wille des
*\ menschen aen de Staten van Hollant ende West-vrieslandt van hem verclaert. Door Danielen Tilenum, Professoor inde Theologie
.... in de Vniversiteyt van Sedan. Wt de Lat\jnsche sprake
overgheset. Hier achter zijn noch byghevoecht drie brieven
1. Davidis Parei aen den Autheur. 2. Des Autheurs aen Pareum
3. M. Abrahami Sculteti. {AfH liidmjneL) Z. n. v. pL en v. dr
1612. in-4^ , 68 blz
Zie: Uytenbogairt , 578 en Brandt, II , 230, die verhalen dat Joa, Artioldus {Corvi nus), pred. te Leiden, dit geschrift beleefd beantwoordde, en Tilenus zoo overreedde, dat hij kiter aan do zQde der Remonstranten trad. (T. 1031.)
1986 Petri Bertii Hymenaevs desertor. sive de sanctorym apostasia problemata duo. 1 Anfieripossit ut justus deserat justitiam suam?
2. An quae deseritur fuerit vera justitia ? {MH lilelvUjneL) Veneunt Franconrrti ad Moenum. Anno clolocxil. (1613?)
in-4^ , (XVI) en 108 blz.
De eerste druk verscheen in 1610 bij Poets te Leiden. Zie: ffoyt/e, Bibl. der Hemonslr. Geschr,, 268.
1987 Ilymenaeus desertor. Ofte : Twee Vraegh-stucken , Van Den Afval
1612. Verscliillende twistachrirten tusschcn Remonstr. en Contra-Bemonstr. 885
der Heylighen. Het eerste, Of het oock moghelyck zy dat een reehtveerdighe zyne rechtveerdigheydt verlate ? Het tweede. Of de rechtveerdigheydt , die verlaten wordt , een ware rechtveerdigheydt zy gheweest? beschreven in Latynscher sprake: door.... Petrus Bertius, Regent in het Collegie der Godhevdt tot Leyden. Ende nu ... . overgheset in onse Nederduytsche taie .... Onedruckt in {Z. n. V. pL en v. dr.) .... 1613. in-4^ , (XXIV) en 144 blz.
Volgens T. 1084 is dit de eerste Hollandsche vertaling. Paquot daarentegen maakt in zlJne Mihmires^ lil ^ i. v. melding van een Hollandsche vertaling, van het jaar 1610. Zie Uylenboyaert , 607 en Hnffgc , BUü. der Himnnslr, Geschr, , hlz, 271. Zie de tegenschriften op 1615.
1988 Neghen Predicatien , ofte wtlegghingen , ghedaen wt den Sent- brief Pauli tot den Ephesen , aen het eerste Capittel , Veers 4. 5. G. 7. ende 8. Waerinne dat duydelycken ende op het alder-eenvou- dichste ghehandelt wort , vande Predestinatie , ofte eeuwighe ver- kiesinghe Gods. Door Jan Barentsz. van Voorbvrch, in zyn
leven Dienaer des Godlycken woorts binnen Delft Tot Dordrecht ,
By Nicolaes Vincenten , Boeck-drucker , . . . Men vintse te coop by Pieter vanden Mannacker , woonende tot Rotterdam , . . . Anno 1612.
in-4^, 80 blz.
Ouder de voorrede vindt men den naam van den uitgever: la, (hidcslijns ran Dreysschor (niet Dreysschot zooals W. 1316 heeft).
1989 Sekere Missive geschreven wt den Raet vande Heeren Staten ,
aende Classis van Rotterdam , ghedateert . . . . , den 11. Martij 1610. daer wt men sien ende verstaen can , het wit ende voornemen
D. Arminio , S. by dito der Heeren Staten .... {Mei titelvignet,)
Ohedruckt 2. w. r. pL en v. dr, in aesthien hondert ende twaelff.
in-4°. , 4 bk.
Deze Missive, waarin de Staten bevelen, dat men zich van twistgeschryf over de verschilpunten onthonde, vindt men o.a. bO Bawlartiusy /, 25. (T. 1032.)
1990 Oordeel ende Censure Der Hooch gheleerder ende wyt vermaerder Mannen Franouici Junij^ Lume Trelralij, ende Francisci Goitiari Professoren .... Midtsgaders D. Jereiniae Bastingij , ende Jo/iannis Wtetibogaerts. Door bevel der .... Staten van Hollant ende West- Vrieslant schriftelyck ghestelt, ende hare E. E. Mog. overghegheven Anno 1595. over de doolinghen van Comelis Vviggersz. eertijdts
Dienaer des Godlicken woorts .... tot Hoorn Tot Delf. Ghe-
druckt by Jan Andriessz Anno 1612. in-4°. (II) en 28 blz.
Zie: Bandarlius^ /, 2; fior, /K, 72, 76 v,v, (en Rogije ^ Wtenbofjaeri . ƒ, 70 — 72). Deze stukken werden door de Delftsche Ijveraars op nieuw uitgegeven om te laten zien, dat de dolingen van Wiggersz, eenmaal door de Staten veroor- deeld, geene andere waren dan die der Remonstranten. (T. 1033.) ^
1991 Querela Pacis, dat is Vroden-clacht Aen die vereenichde Neder-
49
386 ÜtrechtBche Kerkorde. 1612.
landen, Waermne de Vrede haer beclaecht datse onder den schijn van Vrede ofte Trevis, beyde uyt die Kerckelijcke ende Burgelycke regeringhe wort verdreven ende verbannen. Tot navolginghe .... D. Erasmi Roterodami, Aldus ghestelt, ende op den teghenwoor- dighen tntghepast, . . .DoorGodeschalcvm Aeltivm, Dienaer des Godtlycken woorts tot Bolswert. {Met drukkersmei^k op den lUeL)
Gedruckt Tot Leeuwarden , By Abraham vanden Rade , 1C12.
Men vintse te coop b\j Jan Lamrinck tot Bolswert, ende by Isaae Knoop tot Leeuwaerden. in-4®. , (II) en 38 blz.
Vermeld bU Uyienbotjaerl , 578. Achteraan een sonnet van S. Siccama en een referein van eenen Q. S. (T. 1034.)
1992 Ohristelycke Kercken-Ordeninge Der Stadt, Steden ende Landen van Vtrecht. Ghearresteert binnen Vtrecht den XX Vil I Augusti XVI«XIL Wt-gegeven by de Ed: Mo: Hoeren Staten der selver
Provincie. [Mh hel wapen der provinlie Vtrvchl m den tüeL)
T' Vtrecht, By Salomon de Roy, .... M.VIc.Xil.
in-4^ , (IV) en 56 bk.
Zie Uytenboyaert , 694—96 ; Brandt , die den voornamen inhoud mededeelt , // , 172—76; Baudartius, /, 88. De hoofdzakeiyke opsteller was Wtenbogaert (T. 1026). Zie Bogge^ Wtenhogaerl , Il ^ 143 r.r.
1993 Christelijcke Kercken-Ordeninge euz. {Ah U vorige) T' Vtrecht,
By Salomon de Roy , M. Yh\ All. Men vintse te coop , by Jan van Doom, Boeck-vercooper, efiz, in-4°., (iV) en 5G blz.
Dezelfde dmk als de voorgaande met b|i roeging van het onderschrift op den titel, waarop voorts het woordje Staten is weggelaten. (T. 1027.)
1994 De leere der waerheyt Van Godts Eeuwighe Predestinatie. Beschre- ven door . . . Amandum Polanum van Polansdorf mz. . . . Item , noch een Corte verclaringhe desselfden Polani etiz, {zie op 1611 n°. 1897).... Met een Gort inhoudt der Leere, etiz. {zie ii°. 1897, 2*^* stuk) Waer van het eerste nyt de Latijnsche ende de andere
Tractaetgens uyt de Hooch-duyische tale overgheset sijn door
P. J. A. {Met drukkersmerk np den titel) t' Amstelredara , By Barent Adriacnszoon ... Anno 1612. in-4^, (VIII) en 224 blz.
Met een opdracht van Amand Polan van Polansdorf aan Andries Narussevie in Kup- pisky, ged. 3 Febr. 1698.
1995 Een Troostelijcke Onderwysinghe der eenvoudighe Christen lidt- maten , die in desen twist seer ontroert zyn , daer in het fondament onzer zalicheyt op het alderkortste verklaert wort. Met noch een bewijsinghe, dat in dese verscheel Puncten glieen Salicheyt ghe- leghen en is enz Te samen ghestelt door T. M. W Tot
1612. Oude twistscbriften herdrukt en op deze t|jden toegepast. 387
Schiedam. Voor Jan WolfiFerszoon. Anno , M.VI.XII. (De lilel in randwerk,) in-4 . , 28 blz.
= T. 1036.
1996 Erasmus vanden Vrijen-wille Teghen Lutherum. Een seer Lieflycke ende onpartydige overlegginghe. {Mbt het portret van Erasmus in medaillon op den titel.) Tot Rotterdam By Mat^js Bastiaensoon .... Anno 1612. in-4°. , 72 bk.
1997 Erasn^' Roterodami Tractaet vanden Vrijen-wüle Teghen D. Mar- tinum Lutherum. {Met portret als boveti,) Tot Rotterdam. Bij den- zelfden. 1612. in-4^ , 12 blz.
Alleen de titel verschilt, overigens is dit ex. geltjlc aan het vorige. Btl T. komt onder no. 1036 een ex. voor waar op den titel gelezen wordt: Erasmus (sic) Roterodami Tractaet , enz.
1998 Vier Brieven D. Joannis Calvini, overghezet wt het Latün , . . . inhoudende eenen goeden ende Christelicken raet , waer na hen de rechtghevoelende Christenen binnen Rotterdam, Leyden, AIcmaer ende andere plaetsen daer oneenicheyt is in de Leere , behooren te reguleren. (Af et titelvignet.) Z, n. v. pi. efi v. dr. Anno 1612.
in-4^ , 24 blz.
1999 Vergaderinghe Ghehouden in de Kercke van Gene ven , door
D. D. Johannem Calvinum. In welcke de materie van de eeuwige verkiesinghe Gods kortelyc ende klaerlijc van hem is
voorgestelt Int Frans Anno 1562 wtghegheven , ende door
Conradum Mirkinium Kerckendienaer te Capelle op d'IJssel , .... overghezet. {Met drnkkers^nerk op den titel.) Tot Rotterdam. By Felix van Sambix , . . . . 1612. in-4°. , (VI) en 50 blz.
= T. 1038.
2000 Schriftuerlycke Onderwysinghe, In de Leere van de Goddelycke
Predestinatie. Eert\jdts in Hoochduytsch beschreven , door
Wilhelm um Zenperum, Hof-Prediker des Vorstelycken huys Nassau , . . . .Ende alsnu wt den Latyne , . . . . overghezet door J. G.
O Hier is noch by ghevoecht , een korte onderrichtinghe
Petri Martyns enz. (Met titelvUfnet.) Tot Rotterdam, By Felix van Sambix, Anno 1612. in-4°., 32 blz.
= T. 1040.
2001 Christelicke Overdenckinghe Van de Veelvoudighe heerly ckheydt , ende heerlyck-makin^he des eenighen Gods in der Drie-eenicheyt , ende driederley heerlick-makinge veler ende aller kinderen Gods onder den eenighen Sone Gods. Beschreven in twee corte tractaetgens. Door Mathias Martinius. Ende nu uyt der Lat\jnscher tale ...
388 Oude twistschriften herdrukt en op deze tyden toegepast. 161*2.
overgeset. Door R. D. (Met dvHkkcnmwrli op den titel.) f Amsterdam. By Pieter Pietersz 1612. in-4^ , 40 blz.
= T. 1041.
2002 Disputatie Van het ghewichtighe Vraegh-stuck, of Christus de rechtveerdigheydt Godes voor onse souden ^henoegh heeft ghedaen , ofte niet ? . . . Tusschen Michiel Gittich Hociniaen , ende Ix)dewijck Lucius recht-ghevoelende. VVaer inne de argerlicke Ketterye Socini ontdect, ende de valsche Argumenten erachtelick wederleyt werden. Overgheset uyt den Latyne, ghedruekt tot Basel, in onse Neder- duytsche spraecke. {Mei titelvigtiet.) .... z, n. v. dr. M. DC. Xü.
in-4^ , 96 blz.
= T. 1042.
2003 Een Christalynen Bril, Daer door men zien kan van Hollant at', tot in Engelant toe, eenigher oproeriger Predicanten bedryf. Eer-
tijts gemaeckt. Voor den E. Magistraet der Stadt Sneeck
Ghedruekt z. n. v. pi. en v. dr 1612. in-4®., 16 blz.
Vermeld by liogye, Geschied, der liemonstr.y bh. 36. Herdruk van een in 1602 uitgekomen pamflet tegen Bvzn's tractaat over het straffen der ketters. De schrijver is Tymen Claesz Honich. Dit pamflet is niet te verwarren met de Christalynen Bril van Dwinqh (n^ 2076). Rogge ^ Bibl. der Remonslr. geschr. , hlz. 181. (W. 1812.)
» >'
2004 Den vreedsamfen christen , Of Van de Vrede der Catholijeke Kereke ,
Een seer uytnemende Tractaet : Aenwysende , ende leerende ,
hoe men in de Ghristenheyt , de vrede heylichlick moet bewaren ,
.... selfs in de verscheydenheydt der opinien Beschreven door
.... Pranciscvm Jvnivm, .... Ende nu Getrouwelick over- geset , verkort , ende met aenteeckeningen op den kant verqjckt , door Johannem de la Haye, Bedienaer des Heylighen Évan- gely inden Hage. {Met tUelvUinel.) Tot Delft , By Adriaen Gerritsz. .... 1612. Aan het einde: Gedrnct tot Leyden, By Jan Claesz. van Dorp , . . . . 1612. in-4^ , (IV) en 78 blz.
2005 Den vreedsamen christen , enz. . . . Tot Amsterdam , Bv Jan Evertsz. Cloppenburch , . . . Anno 1612. in-4°. , (IV) en 78 blz.
Zelfde drak met ander adres op den titel.
2000 Episolica («te, coor: Epistolica) Disceptatio de fide ivstificante. Deque nostra coram Deo justificatione , habita Inter . . . . D. Si-
brandum Lubberti , Proiessorem in ... . Academia Franekerana.
et Petrvm Bertivm Studiorum in Collegio illustrium HoUandiae et
1612. Oiide twistschriften herdrukt en op deze t|}den toegepast. 380
West-Frisiae Ordinum apud Leyclenses praefectura DelphiK
Batauonun. Apud Joannem Andreae , Anno 1(512.
in-4°. , (II) un 1()4 blz.
Verschillende brieven in de jaren 1608 en 1609 door de genoemde personen gewisseld. Vermeld bü Rogite, liihl. der Bemonstr. Geschr., blz, 269.
2007 Een Lanteerne des Heeren. Om de Savoysche waskeerne in te stellen , die eertydts , om Vranekryck te verlichten , ontHteecken is: gemaect door den God-geleerden Christelycken Ridder, Sebastiaen Cast al io, saligher ghedachten. . . . {Met litvlv'mnvL) Z, «. i». /)/. , V, dr, im 3. j, in-4°. , 4 blz.
Voorrede voor nQ. 2008, dat met nieuw titelblad volgt. Zie aldaar; en Hwjtje y Gcfchrifien betreffende de S'ederl, Herv. Kerkj de Socinianen enz,y blz, 133.
2008 Raet aen dat verwoeste Vrancrvck , In welcken aengewesen is , de oorsaecke deses teghenwoordignen Krygs : ende de Medecvjn die daer toe ghebruyckt mochte worden : Ende byson^ier is vlytich overdacht ende overweghen, oftmen oock der conscien tien ghewelt aendoen sonde. Anno 1567. in Decenbri (.«>). Door Se bas tian urn
Castalio. ,. . , (Met titehupiet,) Eerst gedriict M.D.Lxxviy.
Daer na ghedruct Anno. M.TJ.C.III. Ende nu wederom Anno. M.vj.C.Xij. Aan hel nnde: Eerst gedruckt tot Hoorn: Ende weder- om herdruckt by Gerrit Hendricksz. Anno 1603. ende nu wederom Anno 1912 (wrW zijn 1612). in-4°. , 46 blz.
Reeds in 1561 zag het fransche origineel het licht onder den titel : Conseil h la France désolée, In 1567 verscheen de eerste hoUandsche vertaling. In die uitgave is wellicht de font ingeslopen, die ook by dozen herdruk zoowel op den titel als aan het slot herhaald is, n.1. de opgaaf dat CasielUo dit geschrift in 1567 heeft geschreven. Zie W. 364, 987 en 988, T. 1094 en het voor- gaande nummer. Verg. Uytenimgaert, /, 70 — 73.
2009 Een kort ende waerachtich verhael, wat voor een grouwelyck ghevoelen dat de Arminianen, Vorstian(;n, ofte nieuwe Arrianen, Pelagianen , Socinianen , Öamosatinianen ghesoeht hebben in d<» Gherefomieerde Kercke in te voeren, en in kort hier tej^hen ge- stelt het ghevoelen der Ghereformeerde Kc!rcke . . . (Met litelvuinel,) Ghedruckt buyten Romen. Z. «. r. pi, r. dr. en z. j. (1612 V)
in-4^ , 8 blz.
= T. 1043.
K-V\ 2010 Vant Ketter-dooden Een cort ende Schriftmaticli Tractaet, Wat ende wie een Kett<?riH, ofmen een Ketter met nniht marh ontlyven, martelen, ende eenighe pyne aenrloen. (Mei lilelvif/neL) (Uuulruckt, Z. tt. V. pL en r. dr. Anno 1612. in-4''., »50 blz.
Vermeld b(i Bitffge ^ Gench, dtr Knnonsir,. hl:, 37. lu vcrdraagzamen geest ge»t<!l4. ' (T. 1311.)
•*90 Blanwboekjes over de Kerkeiyke twisten. 1612.
2011 Korte t'zaraensprekinghe , tusschen twee Persoonen: In forme van Vraghen ende Antwoorden , ghestelt , Ter eeren der E. E. Magistraten
^ ende Regeerders des Volcks: Ten tweedden, yan den Onden^aten,
V ^v ende haren schuldighen plicht tot de Overheden, door Geoi>
^ gium Freilingium Osnabrugensem, dienaer Jesu Christi
tot Aelsmeer. (Met drukkei'snierk op den titel.) Tot Rotterdam, By Jan van Waeaberghe . . . Anno 1G12. in-4^, 16 blz.
= T. 1044.
2012 Oorte Beschry vinghe , Vanden Oorspronck ende voort^nck der droevighe oneenicheden ende schadely cke scheuringen , . . . mde Euan-
gelische Kercken van Duytslandt, aenghericht, Hier wordt
noch by-gevoecht een Cort Verhael vande groote on-eenicheyt ende swaricheden , cortelinghe in onse HoUantsche Kercken op-gheresen. Wtghegheven door N. J. R. Na de Copie , Tot Schiedam , fey Adriaen Cornelisz. van Delf, Anno M. DG. Xll. in-4^. , 8 (compleet 20) blz.
= ï. 1045. Het Bijvoegsel, dat met een afzonderlijken titel moest volgen, en ook afzonderlijk werd uifgegreven (zie W. 1306) ontbreekt aan dit ex. Het stuk is een herdruk van de eerste 7^8 blz. van de voorrede van n^. 1899.
^2013 Copie Van seecker Advys, nopende die swaricheden inde Kercke
^ , van Hollandt gheresen , tot slecntinghe van de selve. {Met litelvifjnet.)
f\\' Z.ti.v»pLefiv,dr. Ghedruckt Anno 1612. in-4°,, 8 blz.
Hierin wordt de raad gegeven om dadelijk een Synode te beroepen onder voor- zitterscbap vau de Staten. Onderaan staat: y,Leeta comburenda. Dat is: Dit 'fhelescn sijtuhy mimen vfirbratuien^^ Veel zou er niet aan verbeurd zjjn. (T. 1046.)
2014 Vre-reden of Onderwys tot Eendracht, Vrede ende Liefde, in dese tijden hoochnoodich. Aenwysende Dat een Christen tot syn Gheloof ende leven de Vrede ende Liefde hebben moet om salich te werden- Eerste Deel. Gheschreven over veel jaren van een Godsvruchtich Christen. . . . {Met drukkersmerk op den titel.) Ghedruckt ter Goude , By Jasper Tournay, ... Anno 1G12. in-4^, 24 blz.
Do schrijver plaatst zich op een volmaakt onzijdig standpunt , en betreurt in gemoedelijke woorden de verdeeldheden in de Christelijke Kerk. (W. 8879.)
2015 Verclaringhe Vande uyterlycke ende innerlijcke Religie. Ende hoe dat alle de Ceremoniën , t' zy van God of de menschen , inghestelt , den mensche sonder de Liefde nyet salich maken en konnen. Tweede Deel. {Met drukkersmerk op den titel.) Ghedruckt ter Goude , By Jasper Tournay , . . . Anno 1612 : in-4'^. , 24 blz.
Van denzelfden schrijver en van gelijke strekking als het voorgaande. (W. 8880.)
201Ü Avont-praetjen , Tusschen drye Personagien, waer van de 1. heet Iverich hert, de 2. Gaern-onderricht , ende de 3. Onnoosel-slecht. Die in't corte handelen van 't ghene datter by de ghemeene Man
1612. Comoedia Vctns. 391
\ I
in Ilollandt al om gaet {Met tilelviipioL) Ghedruckt z. n. t\ pi.
en V. dr 1G12. . in-4^ , 22 blz.
In Rc|;eerinf?A~gezinden ^oost. De Corle Verthottingke ra»i hêi Recht der Stalen van Hollandt van 1587 (n**. 790) is hierin overgenomon. liet (geschrift van Donleclock (n°. 1948) wordt zeer gelaakt als ^streckende gantschelijck tol oproer ende seditiej'^ (T. 1047.)
^2017 Reys-praatgen , Tiisschen Vrederyck Hamiensz ende Warren-jiart
v< :■ +Gomniersz Wt f^hogheven door Willichert leerlings .... (Mei ^
** ' lilehiqneL) Nae de Copie. Ghedruckt 3. «. v, pL eii v. dr. . . . AiyiCXlI. O C ^
in-4\, 24 blz. .
De titel wyst de gezindheid van dit stnkje aan. De geschillen te Röttc^rdam on elders worden hier o. a. besproken. (T. 1048.)
2018 (yomoedia Vetus [Bovenschrift van een tilelprmt^ die tot ondersehrift heeft ;]
Ey Maet, siet, is t'lant vol gecken?
Noom (sir, voor: Oom) wil myn Heer de stock onttrecken. -^ Het stuk zelf itegint met dit opschrift :
Iloe den ghekapten Droes, als vvaer hy Godes Tolck, Sich leghert inde Kerck, en t'Hart van 't slechte Volck; En dan haer Conincks Croon en Staff ter neer gaet vellen ; Dat sal juvv hier Maetroos op sijn Öcheepsch gaen vertellen.
in-4°. , (Met de plaat) 32 blz.
Dit. ex. komt het meest overeen met T. 1049, al staan hier blz. 30 en 81 op hnnne plaats. Aan de belangrijke aantcekening aangaande dit geestig paskwil bi) T. 1049 ontleen ik het volgende: „De schrijver is een zekere Willem Meerman , . . . Alleraardigst heeft hü in dit geschrift geheel in scheepstermen ^ zi|n tyd geschetst, en geen van beide partyen gespaard, hoewel hy biykbaar naar de Staten-zyde , als de meer gematigde, overhelde. Men zie voorts ifraiu//, //, 197^203." Daarna de nitvoerige beachryving der plaat. „Achter het Verhaal volgt een Naerexlen, die met een 24-regelig rym eindigt Vervolgens oen Afseheyt op rym, met dit onderschrift: uijtt' Hankcerpen inde Üruckery vande Almanacken det Jaers 1612. Dan volgen eenige „Thesen'^ op rym in 'tlatyn on hollandsch door elkander (evenals in T. 740), op 't laatst alleen hoUandaeh, met een korte verklaring van enkele woorden aan het einde, en dit onder- schrift: De reste is voor (ie, etc. (sic)." De signatuur is Ay , Aiy , B , By enz.
2019 (.-omoedia Vetus .... Hoe den ghekapten Droes , al waer hy .... Sich lez/ert .... /' hart ... . enz. in-4°., 32 blz.
= T. 1053. Andere dmk met erg afgedrukte phiat De laatste blz. begint
Donne da beene,
2020 Comoedia Vetvs. Of. anders. Ghenoerat. Het Bootsraans praetgen. . .
Eij Maet etiz Hoe den ghekapten Droes , al waer .... Sich
leghert. . . . haer Coninv-s Oroon en Staf zijn Scheept enz.
in-4°. , 32 blz. Plaat als de vorige maar minder afgedrukt.
^«-A^
382 Oeschillen te Alkmaau* en te Rotterdam. 1618.
eerst van het Wederleg-schrift der Stadt Dordrecht , . . . tegens
een Remonstrantie, uytgegheven by Adolphus Tectander Venator, Predicant ende Rectoor tot Alckmaer. Ende daer nae , Des voorsz. Teclanders Apologie, tot Refutatie des Toomoemden Wederleg-
schrifts, ptiz In den Druck ghebracht, door een Lidtmaet van
de suyvere , . . . Ghereformeerde Kercke : {Met titelvignet.) Ghedruckt (3. H V. pi. en V. dr.) . . . 1G12. in-4^ , (XII) éu 184 blz.
Zie : Baudartius , 96. De aitgever , mQ onbekend , onderteekent zQne korte voor- rede met zOne voorletters C. Y. D. L (T. 1017.)
1975 Corte, NOotwendighe , . . . verantwoordinghe, eens Borghers van Alcmaer, wiens naeme hier nae te vinden is: Teghens eenighe lasterlycke ende onwarachtighe diflGamatien ende faem-roo vinghen, teghens hem onghehoort zynde, den 14. July Anno 1611. In open- baren drucke uytghegheven : onder den Titulen ende namen van Bur^hemeesteren , eiiz. ... der Stede Alcmaer, ... In een Boeck
gheintituleert .... Nootwetnlich Historisch verhael , etc {Met tüel"
vignet.) Ghedruckt z.n.v.pl.env.dr.. . . 1162 {moet zijit 1612)
in-4°. , 72 blz.
Aan het einde leest men : Geschreven in Alcmaer den xxvj, Julij. Anno 1612. by mfju V. E. goeigwisiighe vrienl Pieter Harmansz van Parsijn^ Burgher tol Alcmaer. Vermeld bg Rogge , Geschied, der Bemonstr. , /;/;. 16. Zie op het jaar 1611 , n9. 1841.
1976 Sermoen, Vvaer in bewesen wort, dat de Mensche geensins door de wercken voor God wort gherechtveerdicht : Ghedaen door Cor- uelium Hillenium, den 13. Marty in de Nieuwe Kerck binnen Amsterdam .... (Met drukkersmerk op den titel.) t^Amstelredam , By Heyndrick Laurensz Anno 1612. in-4°. , 40 blz.
Van HU, uit Alkmaar verdreven, nam de wlJk naar Amsterdam, „daer kern veelen als een martelaer^ con fessoor of belyder aenhielden'\ Brandt ^ /ƒ, 114. (T. 1018.)
J 1977 Cort Bericht Van de Redenen Om de welcke de Heeren Burahe-
r -\ meesteren , Raden ende Vroetschappen der sted e Rotterdam Cor-
" ' nelium Geselium ghetrouw Dienaer Jesu Christi niet alleen van
zynen Dienst gedeporteert , maer daer en boven oock wt hare stadt
hebben doen leyden : . . . Mitsgaders Cornelii Geselii Teghenbericht
op de selve redenen enz. Z. n. v. pi. m v. dr. Anno 1612.
in-4^, 22 blz.
= T. 1019. Zie Uylenbogaerl , 680 v.v.; Brandt, IIj 183; Baudartius^ /> 87; Rogge, Wtenbogacrt , II, 171 — 177.
1978 Cort Bericht enz. (^fel titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1612.
in-4°., 16 blz.
= T. 1020. Compresser druk van het vorige.
1979 Kort ende Christelyck Examen, Over de Leer-poincten , Die ten
1612. Geacbillen te Botterdlim. 3d3
huydighen da^he in gheschil ghetrocken werden , ofse het fonda- ment der sali^eyt raken ofte niet? Hoe weynieh datse importeren ,
ende hoe men dezelfde , kan verdraghen. Te zamen ghe-
stelt: DoorFrancisevm Lansbergivm, Dienaer der Ghemeynte
Christi binnen Rotterdam Tot Rotterdam , By Matth\js J3as-
tiaensz , Anno 1612. in-4°. , 68 blz.
Zie Uytenbogaert , 579 ; Btandi , // , 180. De beide Lafubergeh't vormden te Rotter- dam, waar Gesdius en Grevinchoven tegen elkander IJverden, de verzoenende parta (T. 1021). Zie liogge, Wtenbayaerl , 11^ 171 en 172.
1980 Christelijcke aenlevdinghe Tot vrede ende onderlinge verdraech-
saemheyt over de nuydensdaeehsche verschillen in dewelcke
wert aenghewesen, Dat de overtreflelijcke Leeraer D. Henrieus Bullingerus hoewel hy over de voorz. verschillen van eenderley ghevoelen met de Remonstranten is gheweest , nochtans voor een Leeraer der Ghereformeerde Kercke is erkent : ende volghens dien , Dat de Remonstranten , . . , . geensins en mogen ghesuspecteert , , ofte als onverdraghelycke Leeraers ghehouden werden. Alles by den anderen ghestelt ende uytghegheven door Samvelem Lan fi- ber givm, Bedienaer des H. Euangeliunis binnen Rotterdam.
Tot Kotterdam , By Matth\js Bastiaensz , Anno 1612.
in-4^ , 80 blz.
Met opdracht aan de regeering van Seliiedam, gedagt 6 Dec., waarin merk- waardige blfzonderheden worden medegedeeld. Verg. voorts het vorige nummer. (T. 1022.)
1981 Korte ende grondighe Refutatie , Oft wederlegginghe , van een zeker boecxken onlancx in Druc uytghegheven , door eenen onghenoemden Liefhebber der waerheyt, op den name van Adam Hertwech van Rotterdam, als den Auteur der zei ver, int welcke hy met eenighe frivole ende onghefondeerde argumenten wil bewysen, dat glie- loovighe, wat mogelijcke sonde datse doen, evenwel zullen salicli wesen, ende niet en konnen verloren gaen. Hier is noch achter by ghevoecht, syne grove ende zeer absurde bekentenisse . . . . Tot Rotterdam , By Matthys Bastiaensz. , Anno 1612. in-4'^. 72 blz.
= T. 1024. Gericht tegen T. 1028? De achrgver ia Nic. Orevlnchoven.
Zie : Bogge , Bibl. der licmonstr. Geschr. , blz, 110.
1982 Pylkoker Der dwaesheyt, Op Het Mandaet des Paus Adams Hart- wech. Den 3^j. January aen^ my ghesonden Anno 1612. Met een my bevelende dat ie myn Munte aent Pausdom soude aendienen
ende wt-gheven {Op dit ex. is een prentverheelding in koper
geqraveerd^ op den Hiel qeplahL) Tot Rotterdam, By Philips Philipssz. Anno 1612. ' in-4^, 44 blz.
Door eenen UubrecfU wtenBroeckj „niel dan Ambachis neriughe gfie-oelfenl ,'^ zooalshy zelf zegt| maar die dit zyn scbryvcn liet drukken, omdat Harlvech en de
394 ^ Varia. 1610.
2029a Examen Doet. Francisci Gomari , Joannis Wten-bogardt , Danielis Castellani , Woorden-dienaren In Leyden , 's Grauen-Haghe , ende Middelburch. Door Joannem de Govda Priester der Societeyt Jesv. T'Hantwerpen , By H. Verdussen. Anno. 1612. Met Gratie ende Priuilegie. in-8^, 96 blz.
Tegenscbrift van n^ 1653 , 1767 , 1913.
2030 Een klaer vertoninffe, hoe men door het Uyr-werck van Elohim, ofte den groten EIGHENAER, Namelück: Door Son, Maen en Sterren in alle plaetsen der Werelt, te Water oft te Lande zyu efifen tyt, ende so syn Meridiaens lengde te weten comen can.
mz uy tgegheven onder verbeteringhe. By Thomas L ea ra e r
Enghelsman, .... woonachtigh tot Amstelredamme , op 'tRuslant, in de Colonel. In 't Jaer 1612, ende in de derde Maent gheheten Maert, den 15. der selvighen by my in schrift ververdighet. {Met lüelvimieL) Tot Campen. Ghednickt by Albert LieflFertsz. . . Anno 1612.
in-4°. , (XXVI) en 130 blz.
Op bladz. 66 begint : Dal derde dM deses Boecx , ConsUleert van de BeantteoordiHyhe ofte openbare Confutalie, Op dat onrechiveerdiyh schrijven d'trelcke van Rudolpho 8nollio ende Robert Robertsz. Anno 1611. den 9. Seplembris aeu de .,,, Heeren Staten nverijcy heven umSj tot een Ifestraffintfe mijner bckentenisse , die ifk Tho- mas Leamer uyl mijn Uoogh-moyhende Heeren Bevel den 30. Augmti vertoont hmide. Een tegcnschrift vindt men op 1613, n**. 2085.
2031 Een seer schoon Dialogvs Vander Waerheydt, verhalende hoe dat die alomme wordt versteken. Ende hoe dat die selve Waerheydt nergens gehoort en wort , noch oock gheseyt en mach wesen , dwelck seer schoon is.om hooren , ende weerdich om lesen , voor den ghenen die de Waerheyt beminnen. ^Mh drukkersmerk op den iiteL) Tot Amsterdam Voor Abraham Huybrechtsz , Anno 1612.
in-4°., 30 blz.
Uit do alot-regels biykt dat Jan vanden Berghe de dichter van dit stuk is.
2032 Historie Van de wonderlycke Mirakelen , die in menichte ghebenrt zgn, ende noch dagelycx ghebeuren, binnen de vennaerde Ooop- stadt Aemstelredam : In een plaei*^ ghenaempt het Tucht-huys, gheleghen op de Heylighe-wegh. Hier achter is noch by ghevoeght een wonderlyck Mirakel van S. Justitia. (Mei lilel vu/nel.) t' Amstel- redam, By Marten Gerbrantsz. Anno 1612. in-4°,, 16 blz.
Niet onaardige allegorische voorstelling der weldadige uitwerking van het Tncht- Imis (6V. Haspus en ztjn middelaar 5/. Uibor) op vele kwaadwilligen (quasi-ge- brekkigen , bezetenen , enz.). Met oen afbeelding van de binnenplaats van bet Tuchthuis, waar eenigen werken, anderen gestraft worden. Aan de keerzifde van de plaat vindt men de verklaring. Deze afbeelding van het Tuchthuis is eene geheel andere als b|| Pontanus of Commelin voorkomt. Zie hierover Baudartius^ Ve Boek, f, 40—42. (T. 993.)
1612—1613. Sendbrief van J. Aventroot. 395
2033 Histoires admirables des miracles estranges, qui sont aduenus eu grand nombre , et aduiennent encores joumellemenfc en la marchande et fameuse ville d' Amsterdam , en unlieu appellé TncJiHiuys^ situé sur la saincte Toye. Auquels, est a^jousté sur la fin encore wjx miracle ixesadmirable de S. Jvstitia. {Met tiielvignel.) a Leyden , Par Theodore Johannes. 1612. ' m-4^ , 20 blz.
Fransche vertaling van bet vorige , zonder de plaat
2034 Confessie ofte Belgdenisse van Louvvys Gaufridi Priester tot Mar- seylle in Vranckryck, welcke was een overste der Tovenaren van Constantinopelen af tot Parys toe , welcke hy ghedaen heeft voor twee Capussynen van 't Convent tot Aix in Provence op den ig^^ April Anno 1611. Overffheset uyt het Fmjichojs. . JM'etlileloignel.) Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriessz Anno 1612.
in-4°., 16 blz.
1618.
Zie ook n*'. 1280 en 1987.
2035 Sendbrief Van Joan Aventroot tot den . . . . Coninck van Bpaengien. Waer inne cortelick verhaelt wort het misterie van den Oorlogh op de 17. Provintien des Nederlants. Tot Amsterdam, Ghednickt by Paulus van Ravesteyn. Anno 1613. {Met drie fraai fjegraveerde vignetten,) in-S**., 54 blz.
Met eene opdracht, tftii lie Staten der afgedeylder Vereeniyhde Pnwincim des Nedertants ^ waarin de scfarQver zegt : V heeft my recht gedacht den selven (Sendbr,) te transla- teren nyt het SpaenSy ende uwe E, in Duyls toe te eygenen. De Sendbrief , gedagt. 7 Dec. 1612 , wordt door eene Voor-reden ingeleid , die merkwaardige bijzon- derheden omtrent des achryvers leven behelst. Yergeiyk den Latynschen brief (ged. Jnli 1612) beschreven door F, Muller, Catal, van boeken over Sedert, geschied, en plaatsbeschrijvin{i j 1869, blz, 5 v„ Over den zeldzamen man, die twintig Jaren later in Spai^e den marteldood leed (4204) verdient inzonderheid te worden nagezien : 6', v. d. Eist , Vne dernière victime Beige du Saint Office, 1632. J, B, Avontroot, {Extrait de la Bevue Trimestrielle , XXllle vol.) Brux,, 1869, inS^. (W. 1322.) Zie de vertalingen hieronder.
2036 Sendbrief Van Joan Aventroot tot den .... Coninck van Spaengien. Waer inne cortelyek verclaert wort de verborgentheyt des Oorloghs van de 17. Provintien des Nederlants. Hersien ende verbetert met een vermaninghe aen de Grooten. Tot Amsterdam, Ghedruckt by Paulus van Ifavesteyn. Anno 1615. in-S""., 64 blz.
By dezen druk zyn dezelfde plaa^es als in den vorigen, maar in houtsneê. Vooraf een hoogst merkwaardig voorbericht tot den Leser (niet dat van het vorige nummer); daarop (blz. 8 — 16) de Vermaninghe Aende Hertogen , Graven , ende Ueeren van Spanien , die de schry ver aanspoort om te eysschen dat de Bybet .... rcyn overgeset, ende overal ghetrouteelijclien ghedruclit moghe werden ,,, , Wilt nu bc* neentigen (zegt hy ten slotte) dat uwe Coninclc moghe wesen de gltelucksalighe Prins , die de rechlveerdighe sententie des Hecren executcre, ende de Stad van Bonte afbrande.
396 Sendbrief van J. Ayentroot. . 1613.
Verg. W. 1759. De tekst van den Sendhrief zelven, die hier geene dagteeke- ning draagt , is in deze uitgave merkelUk gewijzigd. ( W. 1323.) Verg. n>. 2830.
2037 Epistola Johannis Aveiitroti, Ad . . . regem Hispaniarum. In qua breviter mysterium belli , super XVIL Belgii provinciis g€«ti , exponitur. In Latinam linffuam nunc converHa de exemplari Belgieo , (s. w. V. pL eti V. dr.) Anno MDCXV. in-8°. , 66 blz.
Latyneche vertaling van den eereten hollandschen druk. De plaa^ea ontbreken en het boefje is niet van dezelfde pers süs de overige exemplaren of verta- lingen van den Sendbrief.
2038 Epistola Johannis Aventroti, Ad regem Hispaniae, in
qya breviter declaratur mysterium belli XV IL provinciarum Bel-
S'carum; Recognita et aucta, Cum admonitione ad proceres: Vt it Belgicé excusa Amsterodami Apud Paulum Ravesteinium , anno 1615. in-8^ , 86 blz.
Vertaling van het voorlaatste, met de drie plaatjes in hout^neê.
2039 Ein sendbrief Joh an Aventroots Ahn tó:) den Groosmachtigen könig von Spanien , Darinn kurtzlich vermeldet wird das geheimnisz von dem kriele auf die 17. provintzen des Niderlands , In Hoch- teutsche spra<3ie übersetzet aus dem Niderlandischen , so gedruckt in Amstenlam. Z. u. v. pi. en v. dr. lm jahr M.DCXV. in-8^ , 72 blz.
Dnltsche vertaling zonder de plaa^es.
2040 Lettera di Giouanni Ayentroot al ... Be di Spagna. Nella quale brevemente si dichiara lo Mysterio della guerra delle XVII. Provincie del Paese Basso. Riveduta e corretta con una Essorta- tione ai Grandi. ïradotta dalla lingua Fiamenga , secondo l'essem- plare stampato in Amstredam 1'anno di 1615. appresso Paolo di Kauestein. in-8°. , (XIV) en 74 blz.
Italiaanscbe vertaling van den Nederlandschen herdruk, met de plaa^es in houtsneê.
2041 Lettre Missiue De Jean Aventroot AuRoy d'Espagne. En laquelle est declaré succinetement Ie Mystere de la guerre des XVII. Pro- vinees du Pays-Bas. Reveüe et corrigée. Avec une Admonition aux Grands. A Amsterdam , Imprimé par Paul de Ravesteyn. TAn. 1616.
in-8^ , (XVI) en 42 blz.
Fransche vertaling van den HoUandschen herdruk , eveneens met de plaa^ee in houtsneê.
2042 Een waiuchtich verhael vande groote aertbevinghe ende storm die geweest is int sticht van Munster, Patebom , Osenbrughe , Bijlevelt ,
Gheschiet in Januarü 1613 Stilo novo. {Met houtstieê op den iilel.)
Gednickt na de Gopye van Deventer by de Weduwe van Jan Baptist, z.j. in-4^, 4 blz.
1613. Feestoiykheden in Engeland en Nederland. 397
• 2043 Warachtich Verhael van de Ceremoniën ffheschiet in Engelandt in't Installeren van zyne Princelycke Excellentie (Prins Maurits) , nevens .... den Cheurfurst Paltz in de Coninghliicke Ordre van den Cousebant. Midtsgaders 6hel\jck Warachtich Verhael van de Triumphen , ende Ceremoniën ghepleecht in't Celebreren van 't Houwelyck tusschen .... den Cneur-furst Paltz-grave , etc. Ende de Princesse van groot Britangien. {in Februari. Met litelvigneL) In
s' Graven-hage , By Hillebrandt Jacobssz , Anno 1613.
in-4°. , 8 blz.
= T. 1062. Bijna woordelijk hetzelfde bij Baudarlius, Me B., Hz. 12—14. Bij de hier beschreven installatie werd prins Maurits vertegenwoordigd door Hans Ernnl van Nassau.
J 2044 Warachtich Ende volkomen verhael , van de solemniteyten ende
Cerimonien ghepleecht in s' Graven-Haghe , als syn Princel. Ex^i<^.
r- ^ {pHtis Maurils) van weghen sijne Ma^. van Groot Brittannien ,
. •* vereert wierdt mette Conincklycke Ordre vande Garter of Cousse- bandt van Engelandt : Vervatende alle d'authentycke stucken , Mitsgaders d'Oratie ofte Predicatie ten selven tyde op dese Cere- monie gedaen (door J o h. W t e n b o g a e r t). In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz Anno 1613. in-4^ , (IV) en 24 blz.
= T. 1063. B|j BautiarliüSy 6(/e /?., hls 16 — 19, waar de oratie van Wtenbogaeri echter niet gevonden wordt. Op den titel het wapen van Orai^e, omgeven door den band van de konseband-orde.
2045 Warachtich Ende volkomen verhael , efiz. {Ah boveft.)
in^^, (IV) en 24 blz,
= W. 1327. Deze dmk onderscheidt zich van het voorgaande nummer alleen door een ruitvormig vignet zonder figuur aan het einde.
2046 Nievwe Beschryvinghe , hoe dat syne Pr. Ex. den Koninclycken Koussebant ontfan^en heeft: In s Graven-Hage. den vyfden Fe- bruary. 1613. Tot Rotterdam. Inden witten Hasewint. Z. n. o. dr. {bij Jan van GheUm.) Anno, M.VC.XIII. {sic.) in-4^, 4 blz.
Kort bericht van het gebeurde. Met eene oude houtsnede op den titel. (T. 1064)
2047 Eerste Instellinge des vermaerden Ridderlicken Ordes vande Cov-
sebant. In Engelandt : Waer mede Graef Mavris van Nassau ,
etc. vereert is op den 4 February des jaers 1613. Nieuwelickx iiyt het Latyn ende Engelsch vertaelL {Mei titel vifjnet.) Tot Leyden. By Govert Basson. 1613. in-4^ , 8 blz.
= T. 1066.
2048 Monvmentvm consecratimi Honori et memoriae Öerenissimi Britan- niarvm Principis Henrici Frederici Authore Dominico Bavdio
398 GebearteniBsen in het buitenland. 1613.
J. U. Historiarum Professore in Academia Leideiisi. (Met lUelnffiieL) Lvgdvni Batavorvm, Ex officina Ulrici Cornelij et Georgij Abra- hami Anno cIo lo cxiii. in-4°. , 24 blz.
De veelbelovende engelsche krQonprins Hendrik was in 1612 op 18-Jarigen leeftyd gestorven.
2049 Copye, Van den Brief des Coninghs van Denemarcken , Beroerende den Toll in de Sondt. {god. 18 Juni, Mei titelvignet,) Ghedruckt 5. n, V. pi. en v. dr, {Anist, hij Mich. Colijn.) . . . 1613. in-4^ , 4 blz.
B(J Baudartiusy B, K, 36—36, ooit 44. (T. 1067.)
2050 Copye, van een Schriftlyck Antwoordt, Vande Conincklycke Ma- jesteyt tot Dennemareken , Norwegen, etc. aende Roomsche Keyser- lijcke Mm'esteyt {(jed, 24 Jvni), Midtsgaders Copvje van een Reces , tusschen der Conincklycker Ms^jesteyts tot Dennemareken, Noi> wegen , etc. Admiralen , . . . ende der Stadt Lubecks Gedeputeerden opgherecht, opte Reede voor Travemonde. (den 7, Ocl.) Ten eersten in Hoogh-duytsch ghedruckt, tot Coppenhagen , by Hendriek
Waldkerck: . . . 1613 Ende nu ghetranslateert . . . , Door J. H. V.
(Met titelvignet,) T' Amsterdam, By Michiel Colyn, Anno 1613.
in-4^ , 8 blz.
= W. 1338. Bil Baudariius, B, V\ 33-*35.
2051 Votvm sev Vox Populi Gemxano-Roinani , Dat is : Wensch .... des Duytschen Roomschen volcx, op den aenstaenden R\jcxdach, gheordonneert ende bestemt tot Reghensborch , den xxüij Junvj ,
Anno 1613 , Overghezet wt de Hoochduytsche sprake
{Met houtsnede op den titel,) Z, u, v, pi, en v, d. Anno M. Du. XIII.
mA\ , 8 blz.
De geest, die in deze rijmen heerscht, wordt uitgedrnkt door het motto aan het einde Religionis libertas^ Jvslitiac aeqvUibritas; Est el eril Imperii Iranqrillitas. Zie over den rijksdag, die tegen 24 April nitgeschreven was, maar eerst in Augustus gehouden werd, Baudartius, B, K, 25 — 28. (W. 1334.)
2052 La representation des Artifices de feu , et autres triomphes feits a Paris sur Ie gué des Celestins et en Tisle Louuiers, Ie Lundy deuxiesme Septembre 1613. en Thonneur de la feste de S. Louys. A Paris , Chez Nicolas de Mathoniere , . . . . 1613. in-plano , een blad.
Het grootste gedeelte van het blad wordt ingenomen door een kopergravure , het afsteken van het vuurwerk voorstellende. Boven de gravure het opschrift. Onder de plaat beeft men een 18-regelig vers. Daaronder eene verklaring. Het vuurwerk was vervaardigd door : k sieur Morel vn des cheuaux legers de la Compagnie de sa Majesté^ et Commissaire de son Artillerie,
2053 Histoire Du Pays nomme Spitsberghe. Monstrant comment qu'il est trouvée, son naturel et ses animauls, avecques. La triste rar compte des maux , que noz Pecheurs , ont eu a souffiir des An-
1618. Bemonstrantsche Twisten. DeUtsehc ConfereDtle. 899
flois, en l'esté passée 1613. Escrit par H. G. A. Et en apresune 'rotestation contre les Angloys , ptc (MH filoet op thm titel,)
En Amsterdam , a renriegne du Carte nautique z. n. v, dr, {hij IIpsspI GrrrUsz.) M. DC. XHI. in-4°. , 32 blz.
Dit hoogst zeldzame boeide is voorzien van twee lioatanedcn en 2 Icaartjes in koper gegraveerd. Zie P. A. Tiele^ Mthnoire Itibliographiquc sur (es journauT des narigateurs néerlandais , p, 196 8,v,
2054 Register Der Schriftuer-plaetsen , Aenghetoghen in de Haagsehe Conferentie, by den Kercken-dienaren, soo Remonstranten als oock Contra-Remonstr. {MH tilelvujuet,) T' Amsterdam. By Ilendrick Barentsz 1613. in-4^, 16 blz.
Dit stuk behoort bü n\ 1942. De vervaardiger is Dominicus Sapma, biykens onderteekcning van de korte Voorrede. (T. 1072.)
2055 Corte Antwoorde Op een seker schrift Adolphi Venatoris
teghen de Dienaren des H. Euangely binnen Dordrecht. Ghestelt by forme van vertooch aen de E. Heeren Schoutet , Burghemeestor , ende Regeerders de Stadt Dordrecht , . . . Ghedruckt z, w. v. pi, eii V, dr 1613. in-4^ , 68 blz.
Het geschriit van Venator is T. 1017. Bovenstaand is het antwoord van de Dordtsche predilcanten J. Becius, B. Lydins, J. Bocardns, J. Dibbetziiis, D. Demetrias, D. de la Vigne. Zie Hawiarlius^ H, V, bh. 9 en 10, on //«<?.v<', Gescfiied, der Hemonsir.y blz. 16. (W, 1342.)
2056 Schriftelicke Conferentie , ghehovden tot Delfif , den 26en ende 27on Februarij 1613, tusschen ses Kercken-dienaren. Om te beramen eenighe bequaeme middelen , waer door de swaricheden , voor eenigc» Jaren inde Kercken hier te Lande ontstaen , . . . . af-gedaen , . . . . soude connen werden .... Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz. . . . Anno 1613. in-4°., (II) en 38 blz.
De conferentie had plaats op verzoek van Graaf Willem I^odewi/k tusschen Wien- botjaerl y Grec'tnchoven en van der Itorrc aan de eene, liogardus j Hecius en Fi'stns Hnmmius aan de andere zyde, en leidde even weinig als de vorige tot ccnige uitkomst. Zie: Baudartius^ H. V' , 1 ; Uyfeubogaert ^ 601 — 604; Hrandt ^ II ^ 200i'.r. Achter dit geschrift , dat door de Contra-Remonstranten werd nitgegeven , \a gevoegd een uitspraak van Dar. Nraetês over Arminins en Vorstius. Men vindt die ook bü Baudarlius, B, V, 9. (T. 1073.) Zie nog Hm^y Wtenbogaerl ^ II y 182 — 188; Boijffc y Geschied, der Benioustr,^ blz, 13.
2057 Schrifte/yVAT Conferentie, (>fiz {Bij dpnz^\fdfni.) 1613.
in-4°., (II) en 38 blz. = T. 1074. Herdruk van het voorgaande.
2058 Öchriftelijcke Conferentie, niz (Bij denzrl/de .) 1613.
in-4^, (II) en 38 blz. Andere dmk met verschil in spelling , b. v. op den titel van het voorgaande
400 Remonstrantsohe Twisten. Delftsche Conferentie. 1613.
bequaeme f hier: bequame; het voorgaande aldet'^evoeehelicktle ^ hier: aUer" gepoeghelkktte enz.
2059 Schriftelrjcke Conferentie enz. (Met litelvignH.) Tot Amsterdam. By Marten Jansz. Brant,... 1614. Aan het einde: t' Amsterdam , ghe- dnickt by Komelis Fransz. wonende aen de Zuyder Kerck, 1614.
in-4°. , 32 blz.
= T. 1076. De uitgever geeft als oorzaak van dezen herdruk op, dat hU ver- nomen liad dat: d^exemplaren vande twee voorgaende drucken soo schoon uyt verkocht waren ydatler niet een meer in de boeck-winckels te bekomen was,
2060 Oopie Van een zeker voorslaeh, ghedaen by de Contra-Remon- stranten, Inde by-eenkomste , vande ses Predikanten,
binnen de stadt Delft,..*.. Tot Amsterdam, By Heyndriek Aertsz. 1613. in-4^, 16 blz.
= T. 1076. Nadruk van blz. 1—15 der Schri/ïelickc Confereniie, Zie: flo»^, Geseh, der Remonstranten, blz, 13.
2061 ('Opie van den Brief des Conings van Groot Britannien, ghe- schreven aen de. . . Staten GeneraeT. . . . (ged, 6 Af aart,) Waar in hy sijn Advijs , nopende het difiFerent tussenen de Remonstranten ende (Jontra-Remonstranten over-schrgft. {Met fileet op den tiUd,) Z, ii. r. \d,env,dr, Ghedruckt Anno 1613. in-4 . , 4 blz.
De Contra-Remonstranten beweerden, dat deze brief, waarin Jacobos zeer tot het gevoelen der Staten overhelde, hier te lande, op last van Oldenlfarvepeld en wel door Hugo de Groot geschreven, en op dringend verzoek van de Staten door don Koning geteekend was. Zie: Baudartius, B. V, 2, 3, die twee ver- schillende vertalingen van den brief mededeelt, doch vergelijk üytenlwgaert ^ G07, by wien de brief ook te vinden is, en Brandt, II, 211. (T. 1077.)
2062 Copye van Eenen Briefif enz, {Als H vorige,) Z. af z. titel, s. w.u. p/., r. dr, en z, j in-4°., 4 blz.
Andere vertaling van het voorgaande, met het origineel (in het fransch) daar- achter. Deze vertaling vindt men bU Baudartius, B, K, 2. (T. 1078.)
2063 Ordinvm HoUandiae ae Westfrisiae Pietas ab Improbissimis Mul- torum Calumnys , praesertim verö a nupera Sibrandi Lvbberti Epistola quam ad Reverendissimum Archiepiscopum Cantuariensem scripsit vindicata: Per Hvgonem Grotivm Eorundem Ordinum Fisci Advocatum. {Met drnkkersmerk op den titel,) , , , Excudit Lvgdvni Batavorvm Johannes Patius , . . . . 1613. in-4°. , (VIII) en 1^ blz.
= W. 1345. In de opdracht (zie hieronder n^. 2066) van zi)n tegen Vorstius 'gericht werk Commentarii ad 99 errorcs (Roiige, Bibl. der Contra^Remonstr, geschr,, blz, 29) aan George Abbot had Lnbbertns ecne beleedigende aanklacht gericht tegen de Hollandsche Staten. Vandaar deze verdediging. Zie Bogge^ Wteu- bogaerty II, 253 v,v. ; Bandartius , B, V, 8; Uytenbogaert , 618; Brandt, II, 226.
2064 Der lleeren Staten van IloUandt ende West-Vrieslandt Godts-
1613. Geachriflen van de Q^oöt, Lubbertus, Yotstiaa enz. 401
diensticheyt. Tegen veler schandelicke Calonmien , ende bysondef tegen den Brief onlangs by Sibrandum Lubberti geschreven aenden Eer-weerdichsten Aerts-Biaschop van Cantelberch. Verdedicht door Hvgo de Groot, Harer Ed. Mo. Advocaet Piscael. Overgheset wt de Latünsche spraecke. {Met drukkersmerk op dcfi litcL) In s'Graven- haghe , By Öillebrant Jacobssen , . . . Anno 1613.
m-4°.,(Vm)enl28blz.
Yertaling van het voorgaande. Deze en de volgende flransche vertaling zagen btina geiyktOdig het licht
2065 La Piete des Estats de Hollande et Westfrise defendue par Hvgves de Groot Advocat Fiscal desdits Estats , Contre Les tres-malicieuses calomnies de plusieurs, et principalement contre l'Epistre de Si- brandus Lvbbertvs n'agueres par luy escrite au reverendissime Archevesque de Cantorberi. Toumé du Latin. {Mei drukkei'srnerk op den titel,) . . . . A Leyden Par Jean Paeis , . . . Tan 1613.
in4^ , (Vin) en 96 blz.
Vertaling van het .voorlaatste ; zie de beide vorige nummers. Van blz. 48 af is de pagineering foutief, n. 1. 68 enz.
2066 Brief D. Sibrandi Lvbberti, ProfeSvSors tot Praniker: ghe- schreven aenden Eerweerdichsten Aertsbisschop van Cantelberch, .... ghastelt voor seecker syn Boeck tegen D. Conradum Vorstium. Met seeckere Extracten uyt andere Sibrandi Boecken ghetogen : daer achter-aen ghestelt, ende aenw\jsingc van de plaetsen, daer
op ... . Hugo de Groot , in sijn Boeck ghenaemt Der Heere^^
Staten etc. Godts-diensticheyt gheantwoort heeft. Wt het Latyn .... overgheset. (Met titelvignet,) Tot Delf, By Bruyn Harmanssz. Schinckel , . . . . Anno 1613. in-4°. (Il) en 26 blz.
= T. 1081. Deze brief werd aldus met kantteekèningen voorzien in het hol- landsch uitgegeven door Wlenbotfatrf, Zie Rogge, Wtenbogaert , II, 254.
2066a Conradi Vorsty... Paraenesis Ad Doet. Sibrandum Lubbertum. Qua recentes aliquot hi^jus in illum i]\juriae , apertaeque calumniae , Commentarijs ejusdem nuper editis insertae, ac summatim üi
Epistola , et praefaSSone libri propositae , breviter refutantur
Govdae , Typis Casparis Toumaei Anno 1613. in-4°. , (IV) en 36 blz.
Gericht tegen: S, LiéberH cnmmenlnrii ad nonaginta noveni errores C. VnrsHÜ Fran. 1613. in-S".
2067 Schriftelicke Conferentie Van d*» eyntelicke volstandicheydt der Heylighen. Ghevallen tusschen Daniël Vet Predicker onder de Lutherschen tot Delft, Haghe, etc. Ende twee litmaten der ghe- reformeerde Kercke Christi tot Delft. (Met titelvignet,) Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz Anno 1613. in-4°. , (IV) en 60 blz.
Zie: Baudariius, B. K, 8, 9. Dit geschrift is door do beide rechtzinnige Lid* maten: Abraham Jansz, en Cornelis Symonsz, Tijewfver uitgegeven. (T. 1082).
51
402 GeBchriften van Gomarus, Gheselius e&it. 1613.
2068 Weer-slagh Tegens de jongst wtgegevene Tractaetgens , D. Francisci Lansbergii Ende D. Samvelis Lansbergii. Waer in bewesen wordt .... Dat H. Bullingerus in de hiiydendaecbs verechil-poïncten (nc) met den Remonstranten niet eens maer oneens in ghevoelen is.
Ghestelt door N. N {Mei Utelvigtiel.) T'Amstebedam. Voor
Abraham Huybrechts , Anno 1613. in-4°. . XVI {eti 32 bh.)
Verg. n**. 1979 en 1980. Dit is aUeen de voorrede; de eigeniyke wfersla^h ontbreekt
2069 Accoort vande Reclit-sinnige Leere der Voorsienicheyt Gods. In 't Latyn Beschreven, door.... Franciscus Gomarus,. . . Ende tot verbreydinghe der Waerhey t , ghetrouwelick . . . overgheset . . . Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz 1613.
in-4°. , (Vni) en 78 bk.
Het Latynscbe origineel verscheen in 1597, met opdracht aan de Staten van Holland , die ook hier vertaald is. (T. 1086.)
V 2070 Schermvtselinghen van sommighe licht-gewapende Cryghsknechten
v\V dat is, Aenwysinghe vande bedriegelicke ende onbehoorlicke wyse
r^. •\ ' 1' A van doen , int verbreyden der gevaerlieker van ouis begravener
' ^ nieuvvicheden , ghepleecht by de 'voorstanders van D. Arminivs,
Sal. ghed. ende B. Conradvs Vorstivs. Getrocken uyt diversehe
Schriften die van beyde syden in vier oft v\jf Jaren in het
licht ghebracht z\jn Per H. J. ad honorem Dei. Middelbvrgh, Voor Adriaen vanden Vivere , M.D.C.XIIL in-4°. , (X) en 102 bk.
De Voorrede van dit geschrift, dat voor de literatuur der strOdschriften niet onbelangrifk is, en waarin ook de Qmocdia Velus wordt ter sprake gebracht, is gedagteekend : In Muidellmryh , liesen 16 Jamiary 1613. H. /. Evenwel is hot niet onmogelifk, dat Gomarus do schryvcr is, zooals sommigen vermoedden, biykens een geschreven aanteekening op dit (n.L het door Tiele gebruikte) exemplaar. (T. 1087.)
2071 Proef ken vande Schadel\jcke verschillen over de Christelycke salich- medcende leere, door de welcke de ghereformeerde Kercke van Rotterdam ende vele andere .... ellendichlijck worden beroert : Kortelyck .... beschreven ende verclaert , door Cornelium Gheselium, Herder der Gemeynte Christi voor desen tot Rot- terdam , ende tegenwoordichlyck tot Edam {Met tUvlriijfieL)
'T Amsterdam , ghedruckt by Comelis Pransz. Voor Jacobus Roelandus de jonghe , . . . 1613. in-4°. , (II) en 166 blz.
Vooraf een Waerschou^brief aan Burgemeesters en Vroetschappen en een Toe- eyffhen-brief aan de Gemeente van Rotterdam , ged. 4 Mei. (T. 1088.) Zie over de twisten met Ghesel op het jaar 1612.
V 2072 Schriftverlic Ja Over de Vraghe, Of de Leer-pointen , die ten \ huydighen daghe in gheschil ghetrócken worden , het Fondament
/
1613. Geschriften van Smout, Dwingin e.a. 403
der salicheyt raken ofte niet. Teghen Het onschriftmatich Neen
ende zegghen van zommighe Dat (Popinien van beyde partijen
bestaen konnen , . . . Bevesticht ende bewesen Door A d r i a e ii
Joris z. Smout, Dienaer Jesu Christi. ijdei fileet op den tilel.) Tot Schiedam, By Adriaen Comelisz. van Delf, Anno 1613.
in-4°. , (XII) en 156 blz.
Met opdracht aan de Staten van Holland, die hiennede weinig gediend waren, daar )iet boek lynrecht met hunne gevoelens in strijd was. Ook had de Rotterdamsche Magistraat Smout verboden het uit te geven. Reden genoeg om hem naar 's Gravensande te verbannen , waar hy tot de verandering van zaken gcconfincerd bleef. Zie Baudartius, B, K, 10; Uytenbogoert ^ 579; Brandt j II, 215. (T. 1089.) /%<?c, Wtenbogacrt , II, 179 en 180.
2073 Voorlooper. Over Adriani Smouty' Schriftuerlyck jae, dienende tot openinge ende recht verstandt van synen Toe-eyghen-Brief aen de E. M. Heeren Staten , aengaende de auestie : Of de vyf verschil- lighe poincten de Salicheyt raecken ot niet. Ghestelt door eenen Lief-hebber der waerheyt , . . . {Met titelmpieL) Tot Rotterdam. By Matvjs Bastiaensz. . . . z.j. in-4^ , 32 blz.
Tegenschrift van het vorige door een ongenoemden. (T. 1090.)
2074 Den Ghematichden Christen, Of Vande Maticheyt diemen ghe- bruycken moet in Religions verschillen , . . . Ghetrocken meeatendeel uyt het Boeck, van W\jlen .... De la Nove, gheintituleert , Discours Polüiqties et MUitaires , ende by een ghestelt: Door J. De la Haye, .... {Met titelvifpiet,) In s'Graven-ha^he , By Hillebrandt Jacobssz Anno 1613. m-i''. , (X) en 26 blz.
Met opdracht van den vertaler aan de regeering van Amsterdam ged. 24 Oct. 1613. Hiertegen schreef Trigland ziJn Becht-ffematicfkien Christen (n". 2209), waar- door een antwoord van Taurmus werd uitgelokt (n^. 2262); het twist geschryf over de verdraagzaamheid werd door beiden eenigen tyd voortgezet. W. 1348 is door Baudartius, I, B. VU, blz, 6 op een dwaalspoor gebracht. Baudartius schryft ook dezen i/hetnatieMcn Christen aan Taurinus toe. Zie Boffije , Wten- bogaert, II, 221.
2075 Christalynen Bril , Tot versterckinge van t' schemerende ghesicht ' • I der Eenvoudighen die inde huydens-daechsche verschillen der Religie
metonverstant jveren; Waerdoorsy claerlick aenschouwen moghen het wedei>schnftel\jcke en Landt-verderfiFelycke ghevoelen Adriani
Smovtii , en svjnder Mede-standeren , efiz Z. n. v. «/. en v. dr.
Ghedruckt , Anno 1613. in-4*. , 132 blz.
Zie: Baudartim, B. V , bis. 8. Tegen dit geschrift van den Remonstrant Ber- nardus Dwinglo verscheen de Volijst-^steen (n^. 2122); zie üfof/vc, Bibl, der Bern, Geschr, , bit, 131.
2076 Waghen-Praetijen , Nopende die Hedendaechsche strytüge saken, - zoo die Religie aengaende, als oock eenighe manieren van hande-
A
404 RemonBtraiitBobe Twisten. 1613.
lingen by den Contra-Remonstranten ghebruvckt, betre£Pende. Ghehouden tusschen eenen Theologum ende liemebber der Waer- heijdt . . . (Mei tilelvigneL), Gedruct z, n. v. pi. m v. dr. Anno 1613.
in-4°. , 54 blz.
Zie: Kogge j Getchied. der liemoHSir,, bh. IM. (W. 1350.)
2077 Wat wonders niet nievs. Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1613. in-4°. , 8 blz.
Inhoud 2 notarieelo actcn gepasBeerd ten overstaan van den notaris Jacob Janstz. Yerwey naar aanleiding van godsdienst-gesprelclcen ten huize van Joo$ ras LiesveUj gehouden door Festus Hommius; zie W. 1346 en T. 1083. Vervolgens: Volghen Miraculen omtrent de Stadt Aickmaer gheschiet^ nae C segghen ende betettighen van een Predicant tol Enchuysen en een BgroeehseL
2078 Een nieu Liedeken, TVelck ghecomen is uyt Hollandt , ghemaeckt tot groote lasteringhe van die Cloecke Zeeuwen. Andtwoorde opt zelve Twist-ghierich HoUandts-Liedt. {Met titelvignet.) Tot Amster- dam , By Marten Jansz. Brant , Anno 1613. in-4^ , 8 blz.
Het Contra-Remonstrantsche antwoord is tegenover het niet onaardige Remon- strantsche liedeken overgedrukt, beiden in 26 koepletten. (T. 1098.)
2079 Een seer schoon Klach-dicht, Gemaeckt ter eeren Gods Tegen de
Srouwelflcke verzierde Predestinatie: Item noch een schoon liedeken, pde wyse vanden 68. Psalm. Met noch twee schoone Refereynen. Z. n. V. pi. en v. dr. Anno 1613. in-4°. , 12 blz.
= W. 1362. Vermeld by Itogge ^ lirscfned. der Hemmxtr.j blz. Hl.
2080 Corte ende duydelycke Vyederlegginghe , van 'tghene door Mr. Johan Calvyn, tot beweringe vande macht der Overheyt, int straffen der Ketteren, by gebracht wert: in seker Boecxken van
. hem ge-in tituleert : Wederteffgingfie der dolinghen van Michiel Servet
A enz.... Eertydts int Latyn geschreven door... Sebastiaen Gas- te lli o, ende nu int Nederlants getrouwelyck vertaeldt: ende met een voorreden verryckt .... (Met titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. {Haar- lem j P. Arenlsz'^) . . . 16l3. in-4°., 162 blz.
= T. 1095. In 2 kolommen gedrukt met een voorrede van den vertaler van 28 blz. Achteraan blz. 151 v.v. : Een kort verkoel van de Doodt van Ukhael Servetus.
2081 Antwoort Lamberti Danei VVülen Professeur in de hooffhe Schole tot Leyden, op drie voorghestelde Vragen, nopende net Ampt der Overheydt inde regeeringhe der Kercken : Wat haer toe- coemt, ofte niet toe-coemt. Mitsgaders, Een cort ende claer Bew\J8 , dat de Verkiesinghe , ende Afsettinghe der Dienaren des Godde- licken Woorts, der Ouderlingen, ende Diaconen niet en staet by de Borgherlicke Magistraet, maer by de Kerck. Item, Sekere Aj> tijckelen, van het Seggen, ende de Macht der Overheyt inde
1613. RemoiiBtrantsche Twisten. Anti-Jesoitica. 405
bedienin^he der Kercke Christi in Hollandt , . . . Door Arnoldum Cornel\j in z\jn leven Dienaer des Goddelicken Woordts tot Delf.
Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz Anno 1G13.
in-4°. , (II) en IG blz.
2082 Wee-klacht Der HoUantsche Maegt , Over dese verwerde Tvden : Met een emstighe Aenspraecke Aen s^n Princelycke Excelleutie ende Heeren vanden Lande.
Evroop, ist anders waer, wiert van Jupnn bedroghen, die in een Stiers ghedaent', 't Meer met naer over-swam. Maer de Bataefsche Maeghd, Helaes! dit is gheen loghen, die wordt nu van een Kalf, dat sy heeft op-ghetoghen , gheschonden , in den schyn van een onnoosel Lam. R. T.
(Met tilelüigneU Ghedruckt in Hollandt,
Teghens Leugens voorstandt. Z. n, o. pL , v, dr. en z, j.
in-4^ , 8 blz.
= W. 1363. De dichter is Reinier Telle. Zie verdere geschriften van hem op de volgende jaren. Met het Kalf bedoelt de dichter de party der Conlra" itenwnstranten ^ die zeer scherp gehekeld worden.
2083 Waerachtich verhael Vancje Disputatie ende het Ghespreck gehou- den den vierden January Anno M. D.C. XIII. tusschen D. Henri- cvm Boxhornivm Licentiaet ende Bediender des H. Euangely tot Breda , Ende M. Peeter van Domick Licentiaet ende Paeps-pastoor in de Haghe by Breda. {Met drukkersmerk op den titel,) Tot Schie- dam, By Adriaen Comehsz. van Delf ,... 1613. in-4°., 20 blz.
Het onderwerp van het Ghespreck was op nieaw de Transsubstantiatie» Op blz. 17 begint een brief van Bozhomins aan den l)elcenden pater Mannes de Gouda, Zie over hem op de jaren 1609, 1610 en 1611.
2084 Henrici Boxhornii Daniel, Dat is, Godts oordeel voor de
Victorie ende Triumph der Waerheyt, Teghen Het AdviJH ende Leughen-tas der Boecken Joannis Goudae JesuwytH Mis ende Woorden-Dienaers tot Brussel. {Met hel iva])eti van Breda op den t tel,) . . . By Adriaen Comelisz. van Delf, . . . 1613. in-4°. , 20 blz.
Terg. vorig nummer.
2085 De Grouwel\jke ongehoorde Blasphemien ende liaKeryen van Thomas Leamer Enghelsman , die hem valschelück noemt Liefhebber der waerheyt, in syn Clare vertooninge (alsoo nyse noemt) O bestelt ende wederlegt Door Abraham tim (/OHteriini Bedionaer des H. Evanghely op de Hooghe emUi\ci*ffhi*Hwa\nv^an,{MetlUelviffnet,) Tot Rotterdam. Voor Mathys BustiaeiiHen ... Anno UMli.
in-4". , 10 blz. = W. 1351. Gericht tegen n". 2030.
406 Varia. 1613—1614.
2086 Prognosticvm astrologicvm. Ofte grote duytsche Practica, op dat
jaer M.D.C.XIII Gepractizeert dorch D. Rudolpnum
(1 r a p h e u m , Campensem , Medicum , enz, der . . . Stadt Deventer. Ghevisiteert eude geapprobiert by den .... Raedt der stadt De- venter: Ende zijn Ghednickt by die Weduwe van Baptist van Doetecum , . . . . 3. ƒ. in-4°. , 16 blz.
Op den titel bevindt zich een prentverbeelding en op blz. 16 een portret van den astroloog.
2087 Een warachtige beschryvinge Van 64. Tooveressen die door haer Tooveryen over de duysent Menschen so oude Lieden als jonge Kinderen , ende wel ses duysent Beesten hebben omgebracht , . . . . dies zy gherecht zyn alle daghen twee , beginnende den 24. Sep- tember 1613. tot noch toe. Ende dit is wt het Protocol ghetoghen der Stadt van Rumunt , . . . {Met houlmede op don tUel.) Nae de Copy tot Nimweghen , by Aert Comelissoon. s. ;. in-4°. , 4 blz.
2088 Copye Vvt eenen Brief, daer inne verhaelt werdt, een seer won- derbaerUcke spoockerye, die onlancks ontrent Brussel geschiet
is , Hier is noch by gevoecht een spoocker^e , eertyts tot
Rotterdam geschiet , waer door een groote moort wtgebracht werden. (Met fileet op deii titel,) Ghedruckt 3. n, v, pi. en v. rfr. . . . M.DCXIII.
in-4°. , 4 blz.
2089 Een Testament van een jonffhe Dochter van Vlissingen , die tot haer onschult onthooft is , gneschiet den v\jfsten Jannuwarjj Anno 1613. Noch staet hier by het beclach liedeken, dat de jonghe Dochter inde ghevanckenisse ghemaeckt heeft. {Meteen groote hout- snede op den titel,) Eerst Gedruckt tot Vlissingen , ende nu tot Dordrecht by Peter verhagen, z. ;. in-4'*. , 4 blz.
= W. 1324.
2090 Een warachtige beschryvinge van een Sone die zyn eygen Vader ende Moeder vermoort heeft, geschiet in Gelderlant tot Truets- berghen den derden April anno 1613. . . . (Met houtsmdi* op den titel,) Ghedruckt tot Campen , by my Hendrick Thomassoon. z, j.
in-4°. , 4 blz.
= W. 1329.
1614.
Zie ook n». 1281 , 1944 en 2059.
2091 Copye Vanden Brief by de Koninginne van Vranekrijck , ge- schreven aen 't Parlement van Bretangien. {Met titelvUfnet.) Ghe- dnickt 5. w. V, pi. en i'. dr 1614. in-4°. 4 blz.
Zie : H. Martin , llishire de Francc , A7 , 43. De onlasten in Frankrijk vindt men in het kort beschreven by Baudarlins, //. VI, 32 v.
1(^14. OnluBten fn Frankryk. 407
2092 Vertoogh Der Princen van den bloede , aen de Eoninffinne recente van Vrancfcrijck. Overgeset uyt het Fransoys , in Ne<lerdiiYtsclu» Tale. 'Met tUehigiwt.) Gnedruckt 3.ii,v,pLpiit\ilr. Anno 16li
in-4^ , 8 bk.
= T. 1099. Deze brief yan Condé is onderteekend: Henry de Uovrbon en ged. : !
Wt Meseers (Mézières) den 18. Fobruary 1614. Zie Martin , Histoire de France , A7 , 43.
2093 Antwoordt Van de Eoninghinne van Vranckrpck, op het vertooeh der Princen vanden bloede. Responce de la roigne de France , Sur Ie (.vw) remonstrances de {sic) Princes du sang. {MH lilelviijmH,) Ghedruckt z. n. v. pi. en i\ dr 1614. in-4^ , 8 blz.
= W. 1360. IloUandsch en Franscfa. Hot vignet aan hot oinde is niet bl) alic exemplaren hetzelfde.
2094 Dovble de la response de la Royne Regente , de France , Mere du Roy , a la Lettre escrite a sa Mmesté , par Monseigneur Ie Princo de Condé , Ie 19. de Feburier lül4. ((/ed. 27 Fohr. MH lüelvupivL)
Auec .... consentement de les Estatz Generaulx des Prouinees
Vnies du Pays bas : A la Haye , Par Hillebrant Jacobs .... 1014.
in-4^ , (II) en 14 blz.
= T. 1100. Zie: //. Martin^ Histoire de France, XI, 44.
2095 Brief Houdende antwoorde van de Coninginne Regente van Vranckryck op den Brief aen hare Mt\jesteyt gheschreven bv niyii Heere den Prince van Condé, den 19. February 1014. Wt het Fransoysch .... overgheset. {ged, 27 Febr. MH titvlvifjuH,) Met .... consent vande .... Staten (Jenerael der Vereeniclule NederLinden ghedruckt : In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacol)ssen , . . . . Anno 1014. in-4^ , (II) en 14 bk
= T. 1101. Vertaling van het voorgaande.
2090 Articvlen Vanden Franschen Vrede, Gemaockt den 14. May I()14. (Met tUelviffneL) Z. n. v. pL en v, dr 1014. in-4^ , 4 blz.
De vrede van Sainte-Menehould werd den 16 Mei ondorteokond. Zie: Moriin, Histoire de France, XI, 46 en 46.
2097 Copie Van het gravamen , by de Magistraet van de Stadt van Parus voorghestelt , onder hare Brieven , in de Vergaderinghe der (ienerale Staten: Aengaende de Souveraino authoriteyt eudc! niacht des Conincx , soo int Gheestelycke als int Wcïreltlü'cke Rcigiment. Wt het Francois overgheset. (Met titelvUfuet.) In sMJraviïii-hagho, By Hillebrant Jacobssz , 1014. in-4''. , 4 blz,
2098 Arrest vanden Hove van Parlemente , gegiïven den xxvj. endu gheexecuteert den 27. Juny. 1014. Tegheii liet Boeckindit ti'gen-
408 Oorlog in Dmtaclüiincl. 1614.
woordige Jaer tot Colen Gedruckt, ende gheintituleert : Ferdedinqe des CaUioUjcken eiule Jpnslolijcken Geloofs ^ toffetis de dolingen der En-- (jeheher Secte ^ gliestell bij Franciscum Suarez van Granada^ Doctor in de Theologie nyt hei ghesehehap Jesv. In het welke begrepen zyn , verscheyden regiilen ende Propositien strijdende tegens de Opperste
Machten der Coningen by God ingestelt ende bevestieht, pms
iMei titelvignoL) Ghetrouwelyck uyt den Fransche vertaelt. Na de Copye Ghedruckt tot Parys by ï\ Morel, ende P. Metager, . . .s.j.
in^°., 4 blz.
BO BamlarUus, B. V7, H:, 30. Het firanache origineel ^^ W. 1370. Verg. T. 1103.
2099 Proclamatie Ofte Placcaat Des Konincks van groot-Britaimien , etc. Waer by verboden wordt eenighe Laeckens uyt Enghelandt te voeren, anders als volkomelyck gheverwet ende bereydt synde. (ged, 23 Juli, Met titelvujnet,) Eerstelyck Ghedruckt tot Londen by
llobert Barker , .... Ende nu overgheset, ende Ghedruckt tot
Anistelredam , By AlbertBoumeester,.. . . Anno 1614. in-4°., 8 blz.
Zie: Baudartius ^ B, V/, bh, 64.
2100 Wars in Germanie : With the True relation of the taking of the Towne of Aix or Accon, Weesell, and diners other townes in Germanie, by the Marquesse Spinola ... vnder Pretence to reduce them to the obedience of the Emperour. and the Religion they call Catholique . . . Truly translated out ot Dutch and Prench into English: and Printed at Antwerp the third of September 1014. Printed at London for Nathaiiiel Butter, ... 1614.
in-4°., (IV) en 24 blz.
2101 Vvaemchtige beschryvinge, ....vanden nieuwen aenghevanffhen Kr\jch, tusschen den Hertoch van Brandenborch , ende den Vorst van Nieuwenborch , de welcke gheassisteert wort van den Keyser ende het gheheele Pausdom. Desghelijcx oock ter andere z\jden de hulpe der E. Heeren -Staten ende syn Princelycke Excellentie aen den Brandenborgher, dewelcke hem hebben belooft met lyf en goet by te staen, . . . {Mei den Holt, leeuw op ilen titel.) Ghedruct
tot Nimmeghen , By David Martensz den xxviy Julius , Anno
1614. in-4°., 4 blz.
Zie Baudartius, B, V/, 38 r.r.
2102 Extract Resolvtien Prothocoll, van haer Hooch. Moog: Jovis den 4on. Septemb. 1614. {Met titelvignet,) Z, w. v, pi, , v, dr. en z.j.
in-4°.,4blz.
Extract nit de uitspraak der Staten Generaal in het geschil tusschen de Stenden van Oost-Friesland en de stad Kmbdon. Zie f. D, Wiarda, OsffriesisHie Gf- sfAif/i/t», /V, 33—86.
1614. KerketQke aangelegenhedeo in Daitachland. 409
2103 A faithfvll admonition of the Paltsffraves Churches, to all other Protestant Churches in Dutchland. That they wovld consider the
?reat danger that hangeth oiier their heads as well as ours b^r the opedome , and therefore Chriatianly and brotherly cease the priuate unnecessaiy and now too mueh growne strife with vs. Together with a short abstract of the waming about the Jesuites bloodtnirsty plots published in print at Tubing. Published by Authoritie. Ac- cording to the Originall Printed in the Electors Palsgraues Country at Nustadt vpon the Hardt, Englished by John RoTte. Lnprinted at London by EdWard Griffin for George Gibbes , . . . 1614.
in-4°. , 40 blz.
Vertaling van een oorspronkelijk duitsch geschrift, behelzende eene poging om verzoening en vereeniging tosschen Latherschen en Gereformeerden tot stand te brengen.
2104 Des...Herm Johann Sigmunds, Marggraffen zu Brandenburg,... Bekandtnisz Von jetzigen vnder den Euangelischen schwebenden , vnd in streit gezogenen puncten : Vnd Edict An alle der Chur Brandenburg Kirchendiener, sich hinfiiro des vnnöttigen Gezancks. . . zu enthalten ti. s, u\ . . (Mei lilelviqmt,) Z. n, v,pL on v, dr, Durch einen Liebhaber der Warheit in Truck gebracht 1014. in-4°., 60 blz.
De hierin opgenomen stukken loopen van 27 Juli 1613 tot 28 Maart 1614. De belijdenis, die hierin voorkomt is niet dezelfde als die, waarvan bQ W. 1366 een hollandscho vertaling voorkomt. Zie, wat het Edict betreft, bet volgende nummer.
2105 Placcaet Vanden ... Churfursst tot Brandenburch , Hertoghe in Prussen, Gulich, Cleve etc. Teghen de Predicanten: Die gewoon zijn op den Predickstoel hare bittere galle wt te gieten teghen hare
f)arthyen , enz, . . Ujed. 24 Fehi\) Overgheset wt het Hooch-duytsch. Met titelvignet.) In 'sGraven-Haghe, By Hillebrant Jacobssz., .. . Anno 1614. in-4^, 8 blz.
Zie: Baudartius, B. V7, 12. (T. 1104.)
2106 Nieuwe Tydingh. VVaerachtich Bericht uyt de Stadt Franckfort aendeMayn, van t'gheen aldaer onder den Burgheren, Hantwercks- Ghesellen , . . . ende den Joden is toe-ghevallen , . . . oock hoe de Joden bestormt ende gheplondert zyn geworden , den 22. Augusti. . . 1614. Wt den Hoochduytschen . . . over-gheset. (Met tilehignet) Na de Copie ghedruckt tot Franckfort. Z. w. t'. ;j/. , en v. dr. {Amst. Mich. Colijn.) Anno 1614. in-4^, 8 blz.
Zie: Baudartius, B. VI, 32 r. (T. 1106.)
2107 Placcaet Van Borghemeesteren ende Raet der Stadt Aken. Ghepu- bliceert den 9. Septembris 1614. waerin alle Predicanten, Lesers ende Leeraers, ooc alle Wederdoopers de Stadt verboden wordt,
52
410 IterkelUke Twisten tusschen de {Protestanten. 1614.
ende dat zich de andere naer de Roomsehe alleen-salichmakende Religie zullen schicken en dragen. Op pene aen lijf en goet ge- strarb te worden. . . . (Met een wapen op (hn titel.) Na de Copy tot Aken, by des Stadts Drucker. Z.n.v,pl,^v,dr,enz,j. in-4°.,4blz.
Zie: Baudartius, B, V7, bh. 41. Het wapen is dat der aartshertogen. De ^raveor lieeft echter daarin , in het wapen van Bourgondië , de lelies in kmizen ver- anderd.
2107a Een waerachtige bedchryvinghe vant ghene datter geschiet is int lant van Barbarien, tot den teghenwoordighen Jare 1614. Aen- den machtigen Keyser van Marocos, eygen Erfgenaem van het selfde Keyserdom, gnenaemt Mulayzidan , . . . alianceende vrientschap hebbende, met de. .. Staten der vereenichde Provinciën. De geschie- denisse is met een Toovenaer ende bedriegher genaemt Bumch\j, in druck gestelt door S^. Mose Palatse. . . . Hier is noch by gevoegt 'tVerraet dat de Jesuyten op Aken voorgenomen ende int werck gestelt hebben ... Na de Copye Ghedruckt tot Rotterdam , by de Weduwe van Jan van Gheelen . . . 1614. in-4'^. , 4 blz.
2107^ Een Visioen in den droom, Inhoudende Den voorleden- ende teghenwoordighen ataet de vereenichde Nedei^landen. Met het verformsel der Wy-Bisschoppen , die van des Conincx oorloghe , een Keysers of Vorsten oorloghe weten te maken. Door Jacques Goede- froy, Bolduino Politaen. Anno 1614. in-4°., 4 blz.
Met houtsneden in den tekst en titelprent, een ouden man in een pels en met een bontmuts op het hoofd voorstellende. In dit stul^e wordt Nederland by een paard vergeleken , dat z|jn vorige berijder door slinksche streken , als door het omkoopen des stalmeesters , weder in zlJne macht zoekt te krjjgen. Mis- schien wordt hier reeds op de vermeende Spaanschgezindheid van Oldenbame- velt en de ztjnen gezinspeeld. Verg. n». 2176—76. (T. 1121.)
2108 Corte Vvaerachtighe Onderrichtinge ofte Beschry vinghe , van de Proceduren ende Handelinghen der Heeren Burghemeesteren ende Vroetschappen der Stadt Rotterdam , ende der Predicanten , met sommighe Ouderlinghen van de Duytsche Kercke aldaer. Teghens Comelivm Geselivm , Dienaer der Ghemeente Christi eertydts tot
Rotterdam , nu tot Edam. Door den selven , (MpA fileet op tien
tileL) Ghedruckt z, n. v. pi. en v. dr. Anno 1614. in-4°. , 144 blz.
Met een opdracht aan de Staten Generaal, ged. 1612. Zie over de kwestie Geselius op 1612, n^. 1977 en volgende nummers en de daar aangehaalde schrUvers. Een gering verschil is er in den titel van dit ex. vergeleken met W. 1379. Daar wordt. o. a. gelezen certijidls.
2109 Resolvtie Vande .... Staten van HoUandt ende West-Vrieslandt. Tot den Vrede der Kercken. Versterckt Met d'Aulhoriteyt der Heyligher Schrift , der Concilien , Oudt- Vaderen , openbare Con- fessien, Mitsgaders met de ghetuygenissen van sommige Leeraren
1614. «Beaolntie tot den vrede der Kercken/* 411
»
deses tydts. Dit leste overgheset uyt het Latün. (Met dm //«//. li^cftw in (Ion tuin op den titvL) In s'Graven-haghe , By Hillebrant Jacobsz , .... Anno 1614. Met Previlegie voor vyf jaren.
in-4^, (Vin)enl48blz.
= T. 1107. De Resolutie zelve (blz. 1—5) bi| hrandt, II, 232 en elders. De ge- tnigentssen zUn verzameld en gerangschikt door Hago de Groot, bijgestaan door Wtcnfpogmrt en Berlius, Zie Hogffe , Wlenbogaert , II; 206 v,v. De naar aan- leiding van deze resolatie verschenen geschriften vindt men op 1615. Zie verder nog: Cr. Pla^aaUxiek, 111, 460 v. en H. C. Rofigcy De Resolutie der Staten . van Holland , tot vrede der kerk in de Bijdragen voor Vadert, Geschied, van Dr, H,
Fruin. N.R., VIII , blz. 79—122.
2110 Resolvtie Vande Staten van HoUandt ende West-Vrieslandt.
enz. Bij denzclf'den Anno. 1614. .in-4°, (VIII) en 148 blz.
Andere druk. De titel is als die van het vorig exemplaar. Op blz. 1 (sign. A) , reg. 2 v.b. staat hier Vande Edele, daar Vande Edele Mo-', reg. S v. b. hier: moyhende heeren , daar : ijhende hcercn , de enz. Ook de spelling verschilt hier en daar.
2111 Resolvtie Der Mog. Heeren Staten van HoUant ende West-Vries- lant. Totten Vrede der Kercken. {yfet druk/iersmerk op den titel,) V Amstelredam , By Broer Jansz , . . . Anno 1616. in-4°. , 4 blz.
= T. 1176. Latere druk van het voorgaande. Verg. op het Jaar 1616 no.2237.
2112 Decretvm .... Ordinvni HoUandiae et Westfrisiae pro pace eccle- siarym , mvnitvm Sacrae Scripturae auctoritate , et Coneiliorum , Antiqnorum Patrum , Confessionum publicamm , et recentioruni Doctorum testimonys. {Met drnkkerstneik op den titel,) Lvpdvni Bata- vorvm Excudit Joannes Patius , . . . . Anno CIO 10 CXIV. Cum Privilegio .... in Septennium. in-4''. , (VIII) en 136 blz.
De hollandsche en latynsche uitgaaf verschenen gel|)kt0dig.
2113 Decretvm etc. {als H üoonj,) , . . Vltraiecti Ex Officina Salomon Rodius. 1614. in-4^ , (II) en 102 blz.
2114 Onder Verbeteringh. Sominighe Buer-praetgenH , van de Resolutie der Ed. Heeren Staten van Hollandt ende West-vrieslandt , ende de Magistraten der stadt Ilooru: Alles dienende tot opbouwinghe van de ware Ghereformeerde Kercke , . . . Door R o b e r t II o b e r t s z. Le Canu. Met een ^hemeen. Schoolmeester der grooter Zee-vaert.
{Met titelvignet,) Tot Hoorn , Ghednickt by Willem Andriessz
Anno 1614. in-4°. , 48 blz.
= W. 1381. Vermeld bU llOijiic , bihl, der Hemonstr, ncschrilUn , bh. 276. Het eerste dezer Haer-praeUjcns behelst eene verdediging van de Resolutie der Staten V. HoU. en W. Vriesl. tof den VraU' der Kcrckni (zie vorig nummer). Het tweede Deel, blz. 16—30, loopt over de Rcsfdutic der regeering van Hoorn tot benoe- ming van een nieuwen Kerkeraad. Zie Rofftje , Wtenboqaert , // , 322 v.v. Het
412 Oeschriften over de OtooVb „Pietas'*. 1614.
derde Deel . blz. 31—48 , met afzonderiyken titel , heeft betrekking op het boek van Pieler Jamz. Tmsek, getit. Religions Vryheyt, (Verg. W. 1160.)
2115 Sibrandi Lvbberti Responsio ad Pietatem Hvgonis Grotii. (Met drukkersnierk op (lett titel,) Franeqverae, Excudebat Rombertvs Doyema , Anno 1614. in-4^ , (XIV) en 200 blz.
Tegenschrift van n». 2064. Zie llogyt', Wlenbogiun-t, II, 254, 256. Het werd door de Staten verboden. Verg. de volgende nummers. Een in hetzelfde jaar verschenen hoUandsche vertaling by T. 1109.
2116 Tractaetien Van het ampt der Hoogher Overheyt in kerckeKcke saken: ghetoghen ende overgheset, uyt Sibrandi Lvbberti Antwoorde : teghen de Godts-iliemlicheyt Van Hvgo de Groot. {Met titelvignet,) Ghedruct tot Franeker , By Rombertvs Doyema , Anno 1614. in-4^ , 64 blz.
= W. 1380. HoUandsche vertaling van het tweede gedeelte van het voor- gaande stak. Vermeld in Rogge, Geschied, der Remonslr,^ blz, 25.
2117 Resolvtie vande .... Staten van Hollandt ende West^Vrieslant , teghens seecker Libel , gheintituleert Sibrandi Lnbberti Resj)onHo ad ]netatetn Hugonis Grotij. (ged, 17 OcL Met den Holl. leeuw in deti tuin
op den. titel.) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz
Anno 1614. in-4^ , 4 blz.
= T. 1110. Bt) Braudl , II, 242 en elders. Zie Itoggc, Wtenbogaert, II, 265.
2118 Decretvm .... Ordinvm HoUandiae et Westfrisiae contra libellum Sibrandi Lvbberti inscriptum , Resjmndo ad pietatetn Hvgonis Grotii. (ned. 17 Oct. Met drukkersmerk op den titel.) Lvgdvui Batavorvm , Excudit Joannes Patius , . . . Anno. 1614. in-4^ , 4 blz.
Zie voorgaand nummer.
2119 Bona fides Sibrandi Lvbberti demonstrata ex libro qvem inscripsit , Responsionein ad Pietatem Hugonis Grotij. (Mei drukkersmerk op den titel.) Lvgdvni Batavorvm Excudit Joannes Patius , . . . Anno 1614.
in-4^ , 20 blz.
Schrlfver van dit geschrift is Hugo de Groot. Zie: Brandt , II, 242; Rogge, Wienbogaerl, II , 266. De hoUandsche vertaUng wordt gevonden btl T. 1111.
2120 Ad Scripti Hugonis Grotii , Partes priores duas , In auibus
tractat causam Vorsty et Remonstrantium , sive Pastorum illonun
Ïui sequuntur sententiam J. Arminii, Annotationes In gratiam «ectoris veritatis studiosi conscriptae a Johanue Bogermanno Ecclesiaste Leovardiensi. Addita est Sententia Clariss. Theologi F. Junii de Synodis et Synodalibus. judicys , Magistratusque in talibus Jure atque officio : desumta ex cUsputationibus ejus adversus
1614. Geschriften over de Groot*» „ Pietas*'. 413
Bellanninum. {Mfil fiH waiwn van Leeuwarden my den tilvL) Leovardiae, Excudebat Abrahamvs Radaevs , . . . M DG XIV.
in-4^ , (XXXH) en 262 blz.
De opdracht aan prinB Willem Lodewgk en de Staten van Friesland is ged. 12 Febr. 1614. De tekst van de Groot^s Pietas, n^. 2063, is hier afgedrukt met uitvoerige aanteekeningen van Bwjerman. Het geschrift van Jmhu aan het einde heeft een afzonde riyken titel, maar doorloopende pagineering. niert<^gen schreven Coroinus (zie volgend nummer) en Kaspar Barlaeus (zie op 1615). Zie RogijCy Hibl, tier Contra-Remomlr. Geschriften^ blz, 26. Andere ex. van denzelfden druk hebben het adres: Franeherae^ Excudebat Rombertvs Doyctna, MDCXIV.
2121 Responsio ad Johannis Bogermauni Ecclesiastae Leovardiensis Annotationes , Quibiis vindicatam a .... Hvgone Grotio ...., Pietatem . . . Ordinum Hollandiae et Westfrisiae denuo impugnayit. Pars Prima. Avthore Joanne Arnoldo Corvino Ecclesiae Lugduno Batavae Pastore. {Met drukkennnerk op den HleL) Lrgdvni Batevorvm Excudit Joannes Patius , . . . Anno 1614.
m-4°., (VIII) en 116 blz.
Met opdracht aan Delegati» lllustrium Ordinum Hollandiae et Wettfriiiae. De allera pars verscheen in 1616. Zie Rogge , Bibl, der Remonstr, geschriften , blz, 113.
2122 Polyst-steen. Tot weghneininghe van de vuyle vlecken des Crista- lijnen Brils, . . . Jlier is noch by-ghevoeght een korte wederlegginghe van de Voor-reden gestelt voor het gepretendeerde boeck Castelly , geintituleert , Koi'te m duydelicke Wedei'leg(jinijhe, Fa nU gene door Meester Johan Caluljn , tot betveringhc van de macht der Over/teyt, int straffen der Ketteren^ hyfjiiebracht tvert, etc. {Met tüelvujnet.) . . . Ghe- druckt 3. n. v. pi, en v, dr Anno 1614. in-4°. , (II) en 68 blz.
Tegenschrift van n**. 2075 en 2080. Vermeld b|) Rmfge , Geschied, der Remonslr, , blz, 26.
2123 Protest Des Autheursvanden C/im/tt//;;w»/*iBn/(n. 1. B. Dwinglo), tegens den gepretendeerden Polijststeen y met ernstighe vermaninghe
^ \ aenden Polyster om voor den dach te komen , en volgens syne
• » aenbiedinghe naer openbaringhe syns naems behoorlyck te verifiëren
tgeen hy den Autheur van den C/iristalijnen Bril te laste leydt
{/iïet drnkkersnwrk op den titel,) Tot Rotterdam. Voor Matys Basti- aensen, Anno. 1614. in-4°. , 28 blz.
= W. 1118. Tegenschrift van het vorige. Aan het einde ged. den 8 April 1614. Hiertegen verscheen het volgende nummer. Vermeld by Rotjge , Hibl, der Remonslr, Geschriften , blz, 131.
2124 Ooghen-troost: Dat is, Clare openinge ende grondighe wederleg- ginghe van het Protest des ChriMalyneti Brilletnakers, Ghestelt Door
414 Rcmonstrantscho Twisten. 1614.
(
ien Autheur van den Pnlipl^ücvn: mz. , . {Md titelvignet.) t'Amstel- redam, By Pieter Ketersz 1G14. in-4°., 36 blz.
= T. 1114. TegeoBchrift van het vorige. Met doorloopende signatuur en pagi- necring maar met afzonder! ||ken titel , volgt hierachter :
2125 Antwoorde Op de vooi>reden en na-reden: Ghestelfc Voor en achter dit gepretendeerde Boeck Sebastiani Kastell\j : in welke wort aen-gewezen dat den Auteur van de zelve drgft het Christen- doden ende niet het Ketter-doden. (JfW titelviguet,) Ghedmckt 3. H. V. pi. en V. (h\ . . Anno 1614. in-4°. , blz. 37-68.
212(5 Sermoen Of Predicatie Waermede Cornelius Hillenius na Groninghen verreysende , . . . van syn oude .... Gemeynte Jesv Christi tot Alcmaer, oorlof of een afscheyt heeft genomen; Sonimierlijck ghedaen tot Egmont binnen, op den 31. May... 1612 ende nader- hant ... in schrift ghesteldt ende in eenighen stucken vermeerdert . . .
t'Amstelredam By Jacob Pietersz Anno 1614.
in-4°., (IV), eefi uitslaiinde tafel ah Register en 148 blz.
= T. 1116. Verg. nO. 1778 v.v., 1844, 1976.
2127 Cort ende grondich Bericht Op de swaricheden Van sommighe Litmaeten , der Kercken in Pernis , die sich eenen ty t lanck , vant gehoor des Goddelycken woorts ende het ghebruyck des H. Avont^ maels al daer hebben onthouden ,.. . Door Ca spar vm Caprarivm Dienaer der ghemeynte Christi tot Pernis . . .* Tot Rotterdam. By Mathys Bastiaeiisz. . . . Anno 1614. in-4^, 24 blz^
Caprarius had zich eerst b|j de protesteerenden tegen het beroep van Episcopiiu te Bleiswyic gevoegd, maar zich later weder aan de Classis te Rotterdam aangesloten, waarom een deel z||ner gemeente niet meer by hem ter kerk wilde komen. (T. 1117.)
2128 Een schoone heerlicke Ende warachtige aenwysinge, Waer in by malcander Als in een schoon Tafereel claerlick ffesien can worden , in hoe menige ende verscheyden plaetsen de Remonstranten (ofte voorstanders van Arminius) t«^gheii haer selven ghesproken hebben. Mitsgaders : Dat sy ooc oorsake zyn van desen .... twist , in de Gerefonneerde Kercke. Hier is oock by malcanderen Cortelick ende claerlick ghestelt, alle de Artyckelen die in de Conferentie ver- handelt zijn gheweest Alles by een ghestelt door J(mNties).
F{iliiis). j(oseph ). . . . Z.n.v.pt. en v. ilr. Anno 1614. in-4°., 56 blz.
Oorspronkelijke druk van het volgende?
2129 Een Gouden Tafereel, Ofte een schoon uytnement Ja: bysonder Register, Getrocken so uyt de Haechsche ende Delfsche Schrifte- lycke Conferentien , Als oock uyt andere Schriften van de Voor- staenders van Arminius. Waer in ghesien can worden, in hoe
1614. Eemonstrantache Twisten. 415
menighe ende verscheycien plaetsen de Ilemonstranten teghen
haer selven ghesproken hebben, niz Door Joannes Pilius
Josephi,.... Ende voor de tweede mael Gedruckt Naer de Copie t' Amsterdam. Anno 1614. in-4°. , GO blz.
Andere druk van het voorgaande.
2130 Nacht-corter , Of Praetgen voor de vaeck , tusschen een Poolsche Broeder, met zyn Schipper, op de reyse van Amsterdam nae Dansick. 1613. {Mri tMvupiH.) Ghedruckt s. w. v. pi, en v, dr, M.DC.XmL * in-4°. , 16 blz.
Do Schipper is een zeer Ijverende rechtzinnige, die echter heimelijk bevrersd is om met een filosoof als de Poolsche broeder te disputeeren. (T. 1120.)
2131 t' Leven ende Doot van .... M. Jan Calvin. Beschreven door
Thcodüitis Beza , Nieu ende getrouwelyck verduytscht , door
M. E {Mei litehigfwt,) Tot Delf. Gedruckt by Jan Andriesz.
.... Anno 1614. in-4°. , (II) en 78 blz.
Deze nieuwe uitgaaf moest, volgens het voorbericht, dienen ter bestrijding van rersc/w^yden Lasler^schnflen ...., daer medi' dat men smxkl den rrnrmti ende G(u1- saliqtuii M, Jan Calvin syn nat'm ende faem te schand-vlecken. Zie o. a. n^, 1924, 2079, 2080, 2082 en W. 1315. (W. 1882.)
2132 Extract Wt Den recht-ghevoelenden Lvthero. Waer in cort ende claer aenghewesen wordt , hoe verre de hedendaechsche Martinisten ofte Lutheranen inde principale poincten des Christelicken gheloofs , vande leere des H. Apostels Panli ende Marl, Luiheri , afghcvallen zyn. Int Hoochduyisch beschreven door Mavritivm Neodorpivm, Ende nieulicx door een Lief-hebber der waerheyt overgheset. (Mei een a/beelding van Lulher op den titel.) Middelburgh , Ghedruct by Isaac Schilders , Voor Adnaen vanden Vivere , . . . 1614.
in-4^ , (IV) en 68 blz.
2133 Wederlegginghe ende Verantwoordinghe , der valscher leughenen vande Leere ende t' Leven M. Joannis Oalvini. Versiert ende t' Antwerpen wtghegheven met desen Tytel , Onrspronck ende teffhen- woordighen staet vande Calvinisehe Secle. Nieuwlicx wt den Hooch- duytschen overgheset. {Met titelrUjnet,) Middelbvrgh, Voor Adriaen vanden Vivere , . . . . 1614. in-4''. , (II) en 48 blz.
Tegenschrift van n^ 1924. Dat stuk (de Oorspronck enz.) is , in beide de ex. op de Kon. Bibl. aanwezig, achter blz. 2 ingeplakt, ofschoon in beide cxempl. een andere druk.
2134 Grondelycke ende bescheydelycke Antwoorde , op drie Papisten Vraech-Liedekens aen den Gherefornieerden glie8(mden , die onlangs uyt het Hoochduydtsche in het Nculerduytsche zyn overgheset , door den lth\jm verciert , ende in druck uytghegheven , Door lieer
416 Tegen de Katholieken. 1614.
Prederick Reynaerts van Cranenbiirch. Ghestelt door H. V. eenen van den Aldergheringsten Predicanten der Ghereformeerde Kercke.
{Af et drukkersmerk op den titel,) Ghedrvct Tot Enchvysen. By
Jacob Lenaertsz Meyn , . . . Anno. 1G14. in-4°. , 18 bl£
De Liedeken» met de Antwoorde z|)n in twee kolommen gedrukt. Het voorbericht is gedagt. Deo. 1613. Uit de beginletters der regels ten Beshyl bl|jkt de schryver te zt|n Hieronymus Vogelius. (W. 1884.) Een herdruk Tindt men op het jaar 1644 , no. 5139.
2135 Phantasie Eens ghewesenen students , zeer aerdich om leezen. Profy telyck voor de Papisten , ende genoeehlyc voor de Calvinisten , Martinisten , en Mennisten. (Met iwutsneê op den titel.) Na het Ori- ffinael twelck in Zeelant ghedruckt was, nu aldus gedruct in Utopia. Z. «. V, pL eti v, dr, Anuo {sic) 1G14. in-4°. , 4 bk.
213G Krachteloose Donder van den Helschen Hondt, Tegen de naeete Waerheyt en t' eendrachtich verbondt. Waer in* Vertoont wort al het principaelste dat in isestich Jaren herwaerts ghepasseert is in desen teghenwoordighen Staet: Ende wat apparentelyek te ver- wachten staet in Duytschlant, Vranckr\jck, Hispanien, Italien,
ntz Maer wat Enghelandt, Denemarcken ende t' Vereenichde
Nederlandt aengaet, die houden een oogh in't seyl. {Af et tüelvignel,) Ghedruckt {z,fi.v,pLefiv,dr.) int Jaer ons Heeren. (1614?)
in-4^, 8 bk.
Hekelschrift tegen de Jezuïeten , het Pausdom en de Spaansehe partQ , met uit- slaande plaat , van welke in den tekst de verklaring gegeven wordt. Aan het slot 16 dichtregels. Voor de tijdsbepaling der uitgave lette men blz. 8 op de uit- logging van n". 6, Zijn luyden van allerhande Natiën^ die riek in hoer tate zekere vloeken uylgieten over den loosen Spinner^ die t Weselken in sijn spinne'-vebbe ghetrocken heeft, {Wezel werd door Spinola in het begin van Sept. 1614 ingenomen: zie Uaudartius , /?. V/ , 41 , 42.) (W. 1385.)
2137 Corte beschryvinge vanden ellendighen ende seer beclaghel\)cken Watcrvloet , die op den eersten Nouembris Anno 70. in allen Landen
aen de Noortzee ghelegen, is gheschiet: enz Op By me ghestelt
door Johan Fruytiers, Tot Leyden, By Daniel Roels
Anno 1G14. Aan heleinde: Tot Leyden, GhedrucKt by Joris Gerritsz. Nachtegael , ende Willem Bayly. Voor Daniel Roels . . • 1614.
in-4°. 50 bk.
2138 Een Waerachtighe Jammerlycke ende droeve gheschiedenisse, dewelcke geschiet is binnen Bruessel in Brabant, van een schamele Vrouwe met twee onnoosele kinderen, dewelcke sy seer schande- lycken gheschavotteert hebben , ende daema ter Stadt wtghestooten , de Vrouwe van mismoedicheydt heeft beyde haer Kinderkens int water gheworpen ende verdroncken, ende is daemae oock selifs int water ghespronghen ende verdroncken , . . . gheschiet den 15.
1614^1615. Opstaad van Üondé en de t^tettenten in I^nmkrDk. 417
Febraarins 1614. {Met houtaravitre op den titeL) Ghedrackt tot Dordrecht, by Pieter Verhagnen,. .. z,j. in-4^, 4 bk.
2139 Een waerachtich verhael van een yreessel\jck Serpent ofte Draeck, onlancx venchenen ende gezien inde Provincie vanSussex^dertich Engelsche mylen van Londen in Engelant, in een wout genoemt Sinte Leonards Wout. Desen Draeck is ghezien nu laest in Augusto 1614. . . . Noch een wonderlycke gheschiedenisse van eenen vlie- denden Draeck. {Mei een houlmeê op den titel,) Ghedrackt nae de Copye , By Jan Trundle ... tot Londen , Anno 1614. in-4^. , 4 blz.
2140 Een warachtige beschrüvinge van het groot mirakel en teecken des Heeren, het welcke gheschiedt is binnen de stadt van Meurs, al waer God s\jnen Enghel ghesonden heeft aen een jonghe dochter, ghenaemt lefken Ylieghen , op dat sy de menschen dese navolgende woorden vercondighen soude: {Met houlmeê op den titel,) Tot Am- sterdam. Ghedruckt by Breughel Jansz. . . . lol 4. in-4°. , 4 blz.
1615.
Zie ook n^ 2086^2040.
2141 Seeckere waerachtighe beschryvinghe van datter gheschiedt is in Conincx Hof oft Palajrs van den loosen voorslach ofte allarm die ghedaen werde aen die Eedele Staten vant voorseyde R\jcke van eenen Wet te maken , nopende den Ghesalfden persoon der Gonin-
f hen ghel\jckformich te besluyten van het Consseyl ende Hof des ^arlament Par\js. Anno 1615. Den 8. May stvjlo nou. {Met hel wapen van Frankrijk op den titel,) Overghestelc (mcJ wten Pransoysche ghedrackte Copye ghesonden wt Parijs tot Midaelborch , en daer- voort ghedrackt by Bichart Schilder, en voort tot Dordrecht by Pieter Verhaghen. z.j, in-4^, 4 blz.
Verg. H. Martin , Histoirfi de Prance , AT/ , 70 t,v. De dagteekening «d wel moeten syn 8 JaniiAri. Welüeht is dit stnk. een vertaling van een geaclirift voorko- mende in J. Lehng, Biblioihéqw hittoriqiu; de la Franee, Utmtdle Edttion (in-foL 1769) //, p. 888, n^ 20247, getiteld: U vénlable dê ee qui t'ut passé en la pre- senee du fSoi Ie 8 Janvier 1615, sur la Lot proposée aux Elats touduknt la personne sacrée des Bois, eonformément aux Arreis de la Cour de Parlement: 1616, ta-8^
2142 Remonstrantien ofb Vertoogen , gepresenteert aen den . . . Eoningh van Vrancrijck, by den Hove van Parlemente, op den 21. May, 1615. Midtsgaders Een Brief des Koninghs aen den Prince van Conde , in date den 26. July , 1615. ende d'Antwoorde van den selfden Prince aen den 'Eoningh, ghedateert te Soissons, den 29.
der selver Maent over-gheset uyt de Fransche . . . ^ Tale. {Met
titelvignet.) Tot Amsterdam , By Michiel CoUjn , . . . Anno 1615.
in-4^, 24 blz.
= T. 1122. BU BaudarOus^ B. Yli, 23—31, 41—42. Verg.: J7. Martin, Histoire
53
4l8 Opstand van Condé en de t'rotoatanten in Frankrgk. 1615.
de Franciy XI , 88 — 90, 91. Ulong (zie vorig nammer) geeft een uitroerige lOst der talrijke pamfletten in dezen t||d naar aanleiding der fhwBche onhuten verschenen.
2143 Extract uyt de Registers van den Baet van State, teffent Arrest vant Parlement, ffhegheven den 24. Meerte lest^leden. Midtsgaeders De Yrede-makingne tot verantwoordinghe vant Parlement aen de Coninginne. Wt den Fransche Verduvscht. {Mei litelvigneL) 6he- druckt s.n.v. pi, m v, dr M.DC.X V. in-4^ , 12 blz.
Zie H, Martin, Hittoire de Franee, AT/, 90; Af. A» Bann ^ Hiitoire de France tous Loms XIII, /, 171.
2144 Remonstrances faictes , Par TAmbassadenr de la grande Bretagne , au Roy et a la Reyne sa Mere , en Juin 1615. {Met titelvignet.) Z, n. V. p/. en V. dr. M.DC.XV. in-4^ , 8 blz.
Zie H. Martin , Histoire de France , Af/ , 91 ; in het hoUandsch (zie volgend num- mer) bO Baudartius, B. VU , 31—36.
2145 Remonstrantien ghedaen door den Ambassadeur van Groot Bri- tannien, aen den Goninck ende aen de Coninginne z\jn Moeder, in Junio 1615. {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. efi v. dr. M.DC.XV.
in-4°., 8 blz. = T. 1123. Zie voorgaand nummer.
2146 Antwoort vanden Coninck op de Vertoghen aen hare Majesteyten overghelevert by den Heere Edmont, Ambassadeur des Coninghs van Groot Britannien. Wt den Fransche Verduyscht. (Mei tUeh vignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. M.DC.XV. in-4^ , 8 blz,
= T. 1124. Bg Baudarlius, B. VII, 35—37.
2147 Verclaringe ende Verantwoordinge van .... den Prince van Ck>nde, Eersten Prince vanden Bloede des Gonings van Vrancfa^jck. Over- ghegheven aen den Coning van Vranckrack {ged. 9 Jug.) Mits- gaders z\jne Brieven , gesonden aen z^jne Gonincklicke Maiesteyt (ged. 9 Aug.) , aen de Coninginne Moeder , ende aen het Parlament van Parys. {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1615.
in-4°. , 30 blz.
= W. 1394. Zie H. MarUn , Histoire de France , XI , 92. Het oorspronkeigke by W. 1303. Verg. het volgend nummer.
2148 Verclaringhe ende Protestatie Van Myn Heere den Prince van
Condé , (Siepresenteert aen den Coningh. Wt de Fransche Tale
ghetrouwelyck overgheset. {Met titelvignet.) V Amsterdam. Ghedruckt by Broer Jansz Anno 1615. in-4°. , 20 blz.
= T. 1126. Andere vertaling dan de voorgaande, gevolgd door Baudarliiu,
1615. Opstand van Condé en de Protestanten in Frankr0k. 419
B, Vlij 48 — 62, De dagteekening is hier ten onrechte 18 Ang. De Brieven worden in deze vertaling gemist.
2149 Copye Vande antwoort op den Brief van de Princes ($ic) van Gonde , gheschreven aen de Heren van 'i Parlament van Bordeaux. (Met tüelviQnet.) Met Eonsent , Ghedruckt na de Eopye tot Bouan. Z. n. V. pL , V, dr. en z, j. (1615 ?) in-4*^. , 8 blz.
2150 De ontmoetinghe van Hendrick de Groote aen den Coning, be- langhende de reyse van Spanffien. Wt den Fransche Verduyscht. Hier hebben wy byghevoechtnet Pormelier vanden Eedt, ghedaen door het Cryghs-volck van myn Heer den Prince van Condee , . . . .
in Septembre 1615 {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. Ghedruckt
int Jaer .... M.DC.XV. in^°. , 12 blz.
= T. 1127. De geest van. Hendrik lY waarschuwt Lodewyk XIII voor het voorgenomen hnweiyk met een Spaansche prinses en voor ztjne spaanschge- zinde raadslieden als Condni, Viileroi, Jeannin enz. De eed by Bandarlius, Vil. 62.
2151 Brief van den goeden Fransoys, Aen m\jn Heere de Prince. Met een Brief belanghende de Ghedeputeerdens ende d'Art\jckelen aen zYiie M%jesteyt overffhesonden by de Yergaderinghe van Grenoble. Wt den Fransche ghetrouwelick Verduytscht. {Met liteloignet.) Ghe- druckt z. n. v. pi. eti v. dr. M. DC. XV. in-4°. , 8 blz.
= T. 1180. (kmdé wordt tot verzet aangespoord, de voorgenomen spaansche hnweiyken sterk gegispt en Concini gehekeld.
2152 Declaration dv Boy, svr Ie mouvement, et la prisedes armes d'au- cuns de ses subjects de la Beligion pretendue reformée: Portant nouvelle confirmation des Edicts , et Declarations cy devant faictes en faveur de ceux de ladite Beligion. (ged. 10 Nov.) Avec 1' Arrest de la Cour de Parlement {ged. 19 Nov. Met titelvignet.) A la Haye, Chez Hillebrant Jacobsz., jouixte la C!opie impnmée a Bourdeaus par S. Millanges , Imprimeur ordinaire du Boy. M. DC. XV.
in-4^ , 8 blz.
Zie H. Martin , Histoire de France , XI , 96. Het eerste stuk in het hoUandsch by Baudartius^ B. VU, 56^58, in het fransch in Afercure franfois, /K, 321—830.
2153 Lettre escrite par vn Depute en T Assemblee de Nismes, a ynsien amy de sa mesme Province, Ie 19. de Novembre, l'an 1615. (Met vignet ain het einde.) Z. afz, titel, z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-4°. , 8 blz.
Schr. beklaagt zich over de meerderheid der leden van de vergadering van Grenoble en Nismes , die zich by Condö wilden aansluiten.
2154 Den Beschermer der Princen van Vrancryck. Toegeschreven de
490 Opttond Tan Gondé en de Protestanten in Frankr||k. 1615.
Koninginne van Vianckrijck. (Hfet tüeMgnH.) Z. n. v. p/. en r. dr. Anno 1615. m4^, 22 blz.
= T. 1182.
2155 Den Lunosijnschen Boer Aen M\jn Heere de Prinoe (van Candé) , Doet oordeel ende g^iereckticheyt , of dit kuys aal yerwoest ende eensaem worden. VVt den Fransche verdnytscht. (Met lüelvigneL) t' Amsterdam , By Gomelis Lodewvjcks vander Plas [sic). Anno 1615.
m-4°., 8 bk.
= T. 1188. Tegen de misbniiken die toenmaala in Fnnkr0k heenoliten , Tooral de koopbaarhdd van betrekkingen.
2156 Lettre escrite par vn bon Francoys a vn Conseiller d'Estat, pour Ie secours que Ie Roy est obligé de donner au Duc de Savoye et leur autres alliez. {]^et lüelvigneL) Z.n.v. pL en v. dr. Anno 1615.
in-4°. , 82 blz.
Op bis. 19 begint U Cwrier Pieard, een tegen den nwquis tPAncre {ConcinC^ ge- richte satire. Dit stn^Je verscheen ook afzonderiyk in-^. in het lellde Jaar ; zie /. UUmg^ Bibl. hitt. de Franee (tfi-/br. 1769), //, p. 408.
2157 Extract nyt (sic) een Vonnis van den Stadthouder cItHI, tegen een Boeck van den Abt van Sint Victors , voor 't CionciJium van Trenten. Wt den Fransche Yerduyscht. {ifel lüelvigneL) Ghedruckt Z. n. V. pL en V. dr. M. DO. XV. in-4°., 4 blz.
Zie Baudartius , B. Vil, 60. (T. 1184.)
2158 Yerclaringhe Des Eoninghs van groot-Britannien , enz
Voor het recht der Coninghen ende de independencie haerer Croonen. Teghen de Oratie des.... Gardinaels van Perron . uvtghesproocken
Op den XV. Janua^ , Anno 1615. 6hetrouwel\jcK uyt de Pran-
soysche .... sprake vertaelt, naer den Exemplaer gedmckt tot Londen met Privilegie , by John Bile , . . . (Melporlret van Jacobus I op den lüeL) V Amstelredain , Ghedruckt by mchiel Gol\in , . . . . Anno M.DC.XV. mA\ , (XVI) en 92 blz.
= T. 1126. Zie Baudartius, B. VII, 87 v.v. Op sommige exempl. is John Bite ▼eranderd in: Jehan Bile.
2159 Articulen vanden Vrede getroffen tusschen den Catholicken Coninfir
ende den Hertoge van Savoyen , op den 21. Jun\j. M.I)C.Xv.
6hetrouwel\jck geteanslateert uytet Italiaens Exemplaer , ghedruckt tot Genua door Joseph Pavoni. {Met UlelvigfieL) t Amsterdam, By Gomelis Lodewvjcksz. vander Plasse. Anno 1615. in-4°., 8 blz.
In het kort bQ Baudartius , B. VU , 62. Een andere liollandsehe vertaling by W. 1391.
2160 Carolvs Emanvel Hertoch van Savoyen aen de Eeyserlijcke M^jesteyt
leifi. Qiüik en Kteef. 421
(Aanh^ van eeii hri^ van genoemden hertog aan den keizer^ naar aan' leiding van een door den laatste uitgevaardigd Placcaet van 24 Bec, 1614 , waarbij de hertog gelaat wordt de vijandelijkheden legen den Gardinael van Mantoua ende Hertogh vau Montferraet te staken.) Z. afz. titel , s. n. V. pL , V, dr. en z. j. in-4**. , 8 blz.
2161 Corte ende sekere beschry vinge , hoe .... den Paltsgrave opghe- trockeu is met ontrent ses duysent te voet ende vyf-hondert te Peerde na Worms , twelck hy inghenomen heeft op conditie ende Art\jckelen hier binnen verhaelt , ende d'oorsake die hem daer toe beweecht heeft. Met het verhael hoe die van Worms te voorende Joden nyt-ghejaecht hebben. {Met houtstieé op den titel.) Gedruckt by Broer Jansz. {Amsterdam) nae de Copye geschreven uyt Worms. Anno 1615. in-4^ , 4 blz.
Zie Baudarliu* , B, VU , 15—17.
2162 Een gesdirift met een groote prent {aan de keerzijde onbedrukte tot tüelbiad. De prent is verdeeld in 2 a/deelingen. De bovenste hef^t lot
opschrirt: Een Pasqyil genampt \ ï^^'^^^Wtig stof. ^^ ^ tweede afdeeling leest mefn Het Antwoordt. Z. n. v. ;>/., v. dr. eti z.j.
in-4°. , 8 blz.
De eerste aMeeling der titelprent is ontleend aan een Paeps Pasquil waarvan het opschrift Pater Arents lof enz. de titel was. Op blz. 3 (As) komt eene korte verklaring der figuren voor. Het tweede gedeelte der prent geeft meer een ^ figunrltlke vooratdling van den inhoud van dit stnl^e, dat een antwoord op
het Pasquil is. Het heeft betrekking op den oorlog in Qolik en Kleefsland. Aan het einde een Liedeken , Op de wijse : Lieve Dochter vol van jeucfide , bestaande nit 10 zes-regelige koepletten en een sonnet. Voor de prent vergelijke men Fr. Muller f Beredeneerde Beschrijving tan tk'ederl, Hisloricplaten , n*. 1302.
2163 Wieghe Ofte Afbeeldinghe ende aenwysinghe hoe de Spaensche ende Paepsche Princen tegenwoordelyck door haer soet praten alle Goningen ende Princen .... in den Slaep Wiegen , tot dat sy ghe- reet sullen zyn Ons het Net over hooft te trecken. Over geset uyt het Prancois in Nederlandsche Tale. Z. n. v. pL en v, dr. Anno M. DO. XV. in-4^ , 8 blz.
l>e Spaensche en Prins Mauritius worden hier beurtelings ingevoerd (op rlJm) sprekende tot de andere Mogendheden. Het stuk doelt voomamelijk op den oorlog in Gulik- en Kleefsland. De titel is versierd met een aardige hout- snede, waarvan men op de keerzyde de uitlegging vindt. (T. 1140.)
2164 Cort en warachtich verhael wt de mont van eenighe loffweerdighe Borgers van Goch , vant abominabel ende boos verraet , by seeckere achtien personen geintenteert ende beslooten op de Steeden Goch , Oleef, lonmerick ende Rees,... wtghecomen op den lesten Febru-
422 Qnlik en Kleef. 1615.
warie Anno 1615. {Af et houimeé op den tüeL) Ghedruckt by my Jan Amelissz, woonende tot Vtrecht 1615. in-4**. , 8 blz.
Zie J. P. Arend ^ Alg. Gesekied, des Vaderlands , 11!^ 2de St.^ blz. 650.
2165 Cort en warachtich verhael enz. (afa H voorg.) Ghedruckt by Jan
Amelissz. (Z. n. v. pi.) . . . Anno 1615. in-4°. , 4 blz.
De afvrtjking in het adres is het eenige yerschil tassehen dit en het Toorgiand nnmmer.
2166 Leuendige vertooninge van den togenwoordigen Staet der landen Gulich, Cleue, ende andere Bijliggende Plaetsen. Z. it. v. p/. , v.dr. m z. j. in-4''. , 16 blz.
De titel is voorzien van een groote koper-gravare in 5 afdeelingen Terdeeld, waarop de personen zUn afbeeld, die in het stok sprekende (op rym) wor- ingevoerd, n. 1. : De vrede j HBesiandl, Mars ^ Jesmt, De vermomde Vrede ^ Ik Koning van Spaenjen , De Kleefsche Landman, Hollandl.
2167 Leuendige vertooninge van den togenwoordigen Staet enz. [als het voorgaande.) in-4°., 16 blz.
Andere dmk in spelling verschillende , b. v. : Blz. Af , reg. 6 v. b. daar : hoogsien Heer, hier: hooghsten Heer; reg. 11 v. b. daar: schóone kans, hier seAone kans; reg. 12 V. b. daar: so langh, hier: so lang enz.
2168 Zinneprent op den Gnliksclien oorlog, met inschrift Oorloghs voorspel den Paus toe geeügent tot een Nieu Jaer. De plaat, die 41 cm. breed en 16 c. m. hoog is en geeti naam van graveur i\f drukker en ook geen jaartal draagt, is beschreven in Muller^ s Bered. Beschrijving van NederL Historieplaten onder N°. 1300. Daar is zij voorzieti van een Holl. beschrijving, hier van een Fransche dito in 4 koUtfnmen met op- schrift : Briefde declaration de tont ce que dessus est representé au nayf touchant les guerres de Juilliers et de Gleve. De Declaration is gevolgd door een öonnet; daaronder de letters G, J. L. V
2169 Hier hebt ghy lieden een warachtighe beschrijvinghe ofte Sent- brief aen de moghende Heeren Staten generael ende syn Princelicke Excellentie , die verhoort ende verstaen hebben die groote Bele^he- ringhe der stadt van Brunswyck ende die grooton wtval cuese hebben ghedaen op eender nacht daerse over de twee duysentvan des Hartochs Boeren hebben verslagen, sonder veel van haer Burgery olte Krychsvolc te verKesen , geschiet anno 1615. (Met houtstieê op deti titel.) Nae de Copye , ghedruckt tot Dordrecht by Philips Lowijs. 1615. in-4^, 4 blz.
Verg. J. /'. Arend , Vaderl. Geschied. , ili , ^ide St. , 665. Aan het einde van het stalt Een fiieu Liedeken ofte Isamensprekinghe lusschen Brunstnjck ende die Hense steden, op de wijse Wilhelmus van fiassouwen. 1616.
2170 Wander-praetien , Van de Reformatie der Stadt Barlyn int Marck-
616. Gebeorteniasen in Dnitschland. 423
ffraefschap Brandenburgh : gesielt in twee lti£rtige t'sainenspre- kingen , tusschen eenen Hans Knorre ende Benedict Heb-recht over , de tegenwoordige Reformatie , van den .... Vorst H. Johan Sigis- mundus. . .DoorPavlvm Einstock in hoochduyts ghestelt, maer nu voor de Nederlanders vertaelt. {Met vigtiet op deti titel eii aan het
einde.) Nae de Copie Ghedrackt tot Barl\jn Anno 1615.
in-4^ , 52 blz.
= W. 1408. Aanleiding tot het uitgeven van dit traktaat gaf de hervorming in Oereform. zin, welke de Keurvorst in de Luth. Kerk te Beri|)n bad inge- voerd, en die groote onlusten wekte. Zie daarover Bawtartius^ B, Vtl, blz, 16 en verg. hiervoor tï\ 2103 — 2106 , alsmede het volgend nnmmer.
2171 Eenvoudich ende emstich bericht , hoe sich een yeghelyck christen in desen tyden , Maer voornamelijck , d'onderdanen tegen hare overicheden , die van veranderinge of nieuvvicheyt der Religie eenichsins beschuldicht worden, nouden zullen. ïn ses t^samen sprekinghen vervaet , Door een liefhebber van vrede ende waerheyt : eerst gnedruckt tot Berlyn int Chnrvurstendom Brandenburch , daer nae tot Ambergh overgeset uyt het Hoochduytsch. Hier is noch by ghevoecht een Placcaet vanden Chorfirrst tot Branden- burch , teghen die Predicanten enz. t' Vtrecht , By my Jan AmeUssz. .... 1615. in-4^ , 92 blz.
Het plakkaat (zie n"". 2106) yolgt met af^onderiyken titel, maar doorloopende pagineering. Vermeld by Rogge, Geschied, der Remonstranten , bh, 46.
2172 Cort ende waerachtigh verhael van de Belegheringhe der stercker Stadt Bruynswiick , waer in verhaelt wordt al het ghene dat ghe- duerende dese Belegheringhe , soo binnen de Stadt als buyten in des Hertoghs Lep^er gepasseert is. Midtsgaders hoe de Tartaren in Polen gevallen z\jn .... Item noch d'executie over de Stadt Mullem , die de Keyser, den Eerts-Hertogh Albertus , ende den Keiir^ Vorst van Keulen , te doen op-ghedraghen heeft. {Met houtsnee op den titel.) t' Amsterdam , Ghedrockt na de Gopye tot Groeninghen , by Hans Sas. 1615. in-4^ , 4 blz.
Zie Bawtarlius , H. VU , bh. 66 v.v.
2173 Waerachtich verhael van eenigc merckelycke saecken des vermaerts Coninckrycx van Syna {China), door eenen Priester der Societeyt JesTi, Nederlander, onlancx van daer ghecomen. Z. aj's. titel. Aan het einde: Shertogenbossche by Anthonius Scheffer, ... 1615.
in^^ , 8 blz.
Genoemde pater is de missionarlB fimlaus Trigualt (Trigaulf). Zie over hem en zijne geschriften A, de Boeker, Bibl. des écrwains de la Compagnie de Jésus , UI , 1200—1203,
2174 Pro EuTpaTTc^ia serys interposita Per . . . Isabellam Claram Evgeniam ,
424 Blanwboel^eB tegen Spai^e enz. 1615.
Re^am Ex Hispania Progeniem , Archidvcem Avstriae , Principem ditionum Belgicae inferioris. Apologia Maxaemiliani , Vignacortii . . . {Met drukkef'smei'k op den titeL) LoTanii , Ex Officina Gerardi Rivii , cIo. Idc. XV. in-4*'. , 24 blz.
2175 Een Visioen ofte Droom, dewelcke inhoudende ia, den gantseken {sic) Nederschen (sic) Oorlogh ofte krych , dewelcke wt-gegeven is door een Liefheboer des Vaderlants, alshyopden 9 November des morgens .... in s\jnen slaep lach , docht nem dat hy was in een schoone Lantsdouwe , alwaer hy sach loopen een schoon Peert het welcke wel was gosadelt ende getoomt, waer over seer verwondert zynde , zeyde in hem selven hier is het Peert , waer is den Man ? Ghedruckt tot Amsterdam , by B. J. {Broer Jamz ?) z. j.
in-4^ , 8 blz.
Herdruk van n^. 2107 6 , niet als dat nummer in 2 kolommen gedmkt. Hier op den titel een slechte reproductie , verdroot , van de houtsneê die daar op bIsB. 3 gevonden wordt, verder hier op bis. 8 het wapen, vergroot, dat daar blz. 4 gevonden wordt.
2176 Verklaert dit vysioen , en wilt het wel besien
het is gedroomt seer coen , sestien hondert v^ftien. Op blz. 3: Een visioen in den Droom, Inhoudende Den voorleden ende teghenwoordighen staet der vereenichde Nederlanden. Z. n, V. pL , r. dr. en z. j. in-4**, , 8 blz.
Evenzoo herdruk van no. 2107 b. Do verschillende kleine afbeeldingen , die daar voorkomen, zijn hier op een groote prent vereenigd. In den l^aarden man, die hier in een armstoel slapende is afgebeeld, ia niet onduideigk de Raadpensionaris (Oldenbamevelt) te herkennen. (T. 1186.)
2177 ghij patriotten thans „kvjck wt, kvjck wt, kück wf siet wat een vremden dans „om de hollandsche Bruyt*' Janmng van een slukje , waaraan een prent {aan de keerzijde onbedrukt) tot titel dient j en aan het einde met hei adres: Ghedruct buyten Ant- weriKïn , In de Druckerüe van een lief-hebber des Yaderlandts , Anno 1G15. Boven het adres het wapeti van Antwerpen. in-4°. , 12 blz.
De prent, die iets grooter is dan het stuk zelf, stelt de ^vremde d^nt om de holhtidscfu! Bruyt^' voor, die door den Keizer, den Koning van Spanje, den Aartshertog en de Infante wordt uitgevoerd , waarbU de Paos op trom en fluit de maat aangeeft. De Hollandsche bruid, met'Maurits aan haar z^de en zljn gevolg om haar heen, zit onder een loofpriëel (de Hollandsche tuin), mot een kraanvogel, het zinnebeeld der waakzaamheid op de eene en een verrekyker in de andere hand, dezen dans aan te zien. De prent heeft nog andere byzonderheden waarop in het stukje gedoeld wordt , en hetzelfde boven- schrift ais de tekst, met verschil in de spelling. De tekst eindigt met een Ucdekcn van 10 zes-regelige koepletten. Wantrouwen tegen de Spai^aarden is het referein, zoo van dit als van de volgende stiikken. Men vindt hier ook toespelingen op den oorlog in Gulik- en Kleefsland. (T. 1137 waar, naar de spelling van do aanvangregels te oordeelen. nog een andere druk bedoekl wordt.) De plaat van dii ex. is zeer onduideiyk afgedrukt.
1616. Blaawboel^es tég^en SpaiUe eilz. 42ft
2178 Ghy Patriotten t'hans , , kijck uyt, kyck uyt, kijck uyt, Slet wat een vreemden Dans , , om de Hollandtsche Bruydt. Bovenschrift van een lateren druk van het tHH)raaande stukje, zonder miderschrift of jaartaL in-4°. (Met de prent) 12 blz.
Deze druk ia yeranderd en vermeerderd. De titelprent, veel beter geteekend en nitgeroerd dan de vorige, bevat op kleiner bestek dezelfde voorstellingen. Het ^venschrift is in letterdruk, en hetzelfde als dat waarmede het stuk begint. De titel is van onderen onbedrukt. De tekst is vermeerderd meteen klein bijvoegsel, dat op vijandeiykheden van Emden en Bremen schynt te doelen. Ook is er een aardig Liedeken van 12 koepletten op de wQze Wil- ktlmut van Naisouwe^ een Sonnet en een ander dicht bygevoegd, waarvan de voorletters den naam Maurils van Nassou vormen. (T. 1138.)
2179 Ghy Patriotten efiz. {De titel gelijk aan het voorgaande^. Z. n. v, pLj V. dr, en z. j. in-4°. , 12 dIz.
Andere dmk van geheel denzdfden inhoud, maar met verschil in spelling, b.v. blz. 3 reg. 6 hier: Nederlandly in het vorig nummer: Meerland, De voorlaatste regel dier bladzijde eindigt hier: verwondert wesen-, in het vorig nummer: verwondert we-.
2180 Gy Patriotten „ thans „ kyck uut, kyc uut, k\jc uut, Siet wat een vreemden Dans „ om de Hollandteche Bruut. Onderschrift van een anderen druk van de voorgaande nummers , zonden* adres of jaartal, in-4°. (Met de pretU) 8 blz.
De plaat is veel minder fVaai, dan die van het voorgaande nummer en in een zwarten rand gevat. De beide aanvangregels ztjn hier onder de prent gedrukt. De keerzUde van de titelprent is bier bedrukt. De inhoud is dezelfde als die van het voorgaande nummer.
2181 Spieghel Der Voorsienicheydt , Van den Wackeren Leevv Daer in te sien is De vergaderinge ende by een comste van alle Christen Coningen, Vorsten ende Stenden, om de Hollantsche Bruyt te besoecken , Met De ghenoechelycke V Vesel-Jacht , . . . . Item Hoe uyt den den (sic) Put des Afffronts [wijt van Jejul gheput worden sekere loose kunsten, om een rarysche Bruylofk te nouden, enz, ... (Z. n, v, pL , v. dr. en z, j,) in-4*. , 8 blz.
Inhoud als het voorgaande zonder de plaat, het liedeken op de wys van: Wil- helmus van Nassouwen en het Sonnet. Daarentegen is de tekst hier vermeerderd met een tirade tegen de Jezuïeten, waarbH een citaat uit de Historie der martelaren van Gorcum,
2182 De Wackere Leevv , ofte spieghel Der voorziehtigheydt. Waer in te zien is 1 De vergiwieringe ende by-eenkomste van alle Christen Koningen, Vorsten ende 8tenden, om de Hollandsche Bruyt te besoecken, cfiz. , . . Ghedediceert Aen alle ware ende ghetrouvve Lief hebbers des Vaderlands. Nieus-gierige koopt my, ick sal u
54
42é Btaawboekjes teg^n SpaiUe éns. 1615.
flux ontdecken Al de g^elegentheyd van Jan van Spaeinens trecken. Z. n. V. pi. , V. dr. en z. j, in-4^ , 8 blz.
De inbond is nagenoeg dezelfde als die van n^ 2177. Tosschen blz. 4 en 6 berindt zich een groote prent met het opschrift : Den Woekeren Lee», De voor- BtelUng daarop is in hoofdzaak dezelfde als die van n^*. 2177, maar is met ▼erscheidene flgaren vermeerderd. Mauriis leunt hier op een zwaard ^vaeraen vast was een vaekere Leeuw met een halven Arend." Boven links ziet men eenige Jagers, waaronder Sfnnola, die een wezel vangen (Inneming der stad Wesel door Spinota) enz. De pUiat is 27 centimeter breed en 16Vs hoog.
2183 Merckt de wysheyt vermaert vant Hollantsche huyshouwen en siet des luypaeri» aert die niet is te vertrouwen.
Opschrift van een prent ^ die tot titelblad dient van een stukje met het
volgende adres aan het einde:
Ghedruckt in een^ der Ste'en van de Batae&che Maeght:
lek hete t'HoUandtsch Huys, zoo ghy myn Name vraeght.
In 'tJaer onses Heeren M. DC. XV\ in-4^ {Afetdeprenti 20 blz.
De goed geteekende en uitgevoerde prent stelt den Hollandschen tnin voor, door den leenw bewaakt. Achterin zit de HoU. maagd in een sieriyk prieel en ontvangt er de haren. Spai^e, als een schoone jonkvrouw gekleed, maar met een luipaard en gewapende krOgsknechten achter haar, zoekt den tuin in te komen, maar wordt door den leeuw aangegrimd. Bovenaan (in de prent) leest men hetzelfde opschrift als boven den tekst, met andere speUing. Het stuKje heeft den vorm van een gesprek tusschen Batavia (de maaigd) en Vriendt des Vaderlandts en eindigt met een Ghedkht van 4 vyftien-regelige koe- pletten en een Liedeken van 8 zes-regelige koepletten „ op de stem : neen , neen , neen, men doet zoo niet" (T. 1139.)
2184 A Description of the prosperitie, strength, and wise govemment of the ynited Prouinces of the Netherlands. Signified by the Bata- vian Virgin , in her seat of vnitie. Wherein is related the whole state of those countries at this present time. {Met drukkersmerk op den titel,) At London, Imprinted by F. Kyngston, 1615.
in-4^, 26 blz. Vertaling van het voorgaande zonder de plaat.
2185 Een tsamensprekinghe Van twee personagien, Een Zeelander ende een YlamincK. Aenroerende desen nieuwen aenghevangenen Krvjch , seer oorborl\jck, ende noodich om van allen oprechten Cathol\jcken menschen ghelesen te worden. (Met titelvignet.) Ghedruckt z. n. v. vl. efi v. dr. Int Jaer ons Heeren , lol5. in-4^ , 16 blz.
Achteraan (blz. 16 en 16): sommighe clinek-ilicfUkens , opl inhovl der vorigker tsamen- snrekinghe. De Zeelander verdedigt het recht der Staten om zich met den oorlog in Dnitschland in te laten en zegt (blz. 13): „«o te in onser Bonlgenoot- scher Heeren raedt saté, en soude van nu voortaen niet meer verstaen tot eenieh aeeort, o(l vreden handel, moer Oorloghen allijdts voorts so langhe men in CkrUteHrürk eenen Poep of Moninck vonde , ende royen die godloose race uyt, in allett quartieren". (W. 1404.)
1616. Delflache Conferentie. 427
2186 Kr^gshandel ende siaet des Landts. Onmia fert tempus, panter rapit omnia tempus. Videndum cui fidendum. {Met liteUioutstieê.) Gedruckt na de Copie. 1615. {Z, n. v. pL en v. dr.) iii-4°. , 8 blz.
De dichter waarsehawt voor de Roomachen in het land , als die met den Span- jaard heulen. (W. 1406.)
2187 Twee Sententien Vuyt den Name ende van wegen den . . . Staten Generael .... ghepronuntieert in s' Graven-Haghe , d'eene op den vierden Decembns Amio sesthien-hondert thien, Ende d'andere den derden Julü sesthien-hondert v^jfthien, tusschen den Borger-
meesteren mz der Stadt Appin^adamme .... ter eenre: Ende
Borghermeesteren , ende Baedt oudt ende nieuw .... der Stadt Groeningen , Verweerders ter anderen zijden. {Met defi Nederl, leeuw op den, liteL) In s' Graven-haghe , ByHiUebrant Jacobssz,. . . Anno 1615. in-4°. , 8 blz.
Verg. n<». 1097—1100 en T. 449, 460 en 867. Andere druk bU W. 1392.
2188 Naerder Advys Over de Conferentie tot DelfF gehouden , aengaende
het Remedieren der yeghenwoordighe swaricneden in de Kercken J. w deser Landen opgheresen. T'samen ghestelt Door drie Dienaren des '^^
Goddelücken Woorts , door last van de Staten van Hollandt
ende West^Vrieslant, ende hare E. M. overghelevert den ix®». No- vember , 1613 (Met titelvignet.) Tot Enchuysen , Ghedruckt by
Jacob Lenaertsz. Meyn , Anno 1615. in-4°. , 56 blz.
= T. 1141. Ver^. n**. 2066 v.v. Dit ireschrift van de drie Contra^Hemon- strantsche afgevaardigden op de Delftsche Conferentie in 1613, Bogardus^ Beciui en Hommius , yerscheen eerst nu , daar de Staten de uitgave hadden verboden. Zie o. a. : Uytenbogaerl , 606 , 626 ; THgland , 766 v,v, ; Rogge , Wteth bogaertj II, 188 v.v.
2189 Naerder Advfis Over de Conferentie tot Delff enz. [Als H ooorgaande). Tot Enchvysen Nae de Copye Ghedruckt by Jacob Lenaertsz. Meyn , . . . . Anno 1615. in-4'^. , 56 blz.
= T. 1142.
2190 Oprecht ende Noodt-wendigh Bericht Joannis Wtenbogaert Op een bitter Schrift nu versch t' Enckhuysen uytghegheven , metten
Titul van Naerder Advis over de Conferentie tot Delf, etc {Met
drukkersmerk op den titel.) In 's Graven-haghe , Ghedruckt by Hille- brandt Jacobsz Anno 1615. in-4°. , 72 blz.
= T. 1143. Zie o.a.: Vytenbogaeri , 606; Rogge, Wtenbogaert, II, 190-198.
2191 Antwoorde Op dry Vraghen , dienende tot adv^s inde huyden- daechse swaricheden. Ghefarouwel\jck uyt de Fransoyse Tale , in onse
428 Schriften over de ^Besolntie tot den Vrede der Kercken". 161 5.
Nederlandse Tale overgeset. {Met lilelvigneL) Z. n. r. pi. en v. dr, In .... 1615. in-4°. , 48 blz.
Wederlegging y«i de Reio!iUie der Staten van Holtandt tot den Vrede der Kereken (n^ 2109). De schrÜYer is de yverige Contra-Bemonstrant Jacobns Trig- land, de uitgever, biykens het titelvignet, Harten Jann Brandt te Amsterdam. Zie over dit stak o. a. : Uytenipogatrt , 626 en 626 ; Trigland , 676 (T. 1144) en Rogge, Wtenbogaert, Il , 209.
2192 Antwoorde Op dry vragen, dienende tot advys inde huyden-
daegsche kerekel\jcKe swarigheden De twede (sic) Editie , Van
nieus overzien ende verbetert, Oock met aenteyckeuingen op de kant verklaert. .... (Met drukkersmerk op deii tüeL) T' Amsterdam. By Marten Janssen brandt , . . . 1615. in-4^ , 40 blz.
Zie vorig nnmmer.
2193 Antwoorde ens Ghetrouwelyck nae het Pronsoyse {sic) Ezem-
plaer ghednickt. {Met drukkersmerk van M, J, Brandt op defi tüel.) Z, n. ». pi. en V. dr 1615. in-4°. , 4iB blz.
Hierin is alleen blad a herdrukt , zooals men zien kan aan de fout onverdierbarey blz. 8, die hier verbeterd is, hoewel die achteraan in de Errata nog staat aangewezen. (T. 1146.)
2194 Verdedigingh yande Resolvtie der Mog. Heeren Staten van Hollant , ,1^ ende West-Vrieslant , Totten Vrede der Eereken, Teghen seker
rVH ^ libel, gheintituleert Antwoort op drie Vragheti enz.... Eerste Deel.
Ghestelt door Johannem Wtenbogaert, Kercken-Dienaer in
's Graven-Haghe In 's Graven-hagne , By Hillebrandt Jacobsz.
.... Anno M.DC.XV. in-4°. , (XL) en 206 blz.
= T. 1146. Het tweede deel is nimmer verschenen. Zie o. a. Üytenbogaert , 626; Trigland y 690 vv.; Rogge , Wtenbotjaert ^ II, 209 r.r.
2195 Gort Examen ende Sententie Johannis Vtenbogaerts over seker
Tractaet , welckes tytel is : Ferdedigitig van de Besolutie enz
(Met vianet op den titel en aan het einde.) t' Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , 1615. in-4°. , 88 blz.
= T. 1147. Aan het einde: hoor Vincent van Drielenburch, Udtmaet des Lichaemt Jesu Ckrisii, zynde over ^tg/ietuychenitse der Waerheyt ghebannen uyt de Stadt. Steden ende Landen van Vtrcchi. Den 24 December. Verg. op 1616. Zie over van Drielenburch en ztjne schr(jvery : Rogge , Wtenbogaert , // , 269 r.r. ; Uyten- bogaert, 696. .
2196 Corte Examen ende Sententie enz Tweeden Druck van nieuws
oversien ende verbetert. . . . t'Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , .... Anno 1616. in-4^ , (XVI) en 76 blz.
Latere druk. Achter de Voor-reden is hier ingevoegd Eenighe Grove Lasteringen ende Beschuldigingken Johannis Wttenbogaerts. Zie op bet Jaar 1616 n^ 2273.
1615. KerkgeachiUen in yenchillende plaatsen. ^^
2197 Christelycke Ende nootwendighe verclaringhe, Waerinne cortelyck ende duydel^jck verclaert wordt, wat in seecker formulier van eenicheyt, uyt ffegheven onder den tydel van Resolutie vande Doorluchtige etc. Met Godes H. Woort ende met de Leere der Ghereformeerde Kercken over een compt, ofte daer van verschilt
Gedruckt, Voor een lief-hebber der Waerheydt, (2. n, v. pi, en
V. dr.) In 't Jaer .... M.DC.XV. in-4°. , 452 blz.
Uitvoerig tegenschrift van n9. 2109. Ook hiervan is Jacobus Trigland de BohrUver. Zie: Uytenboffaert , 626 (T. 1148) en HoggCj Wtenbogaert, Il ^ 216.
2198 Bedenckinghen, Vande Waere Moderate-Broederen inden Classe van Gorcum, die de Waere vrede der Gemeynte Christi betrachten, D. Samueli Lansbergio voorghedraghen op seecker voorstel van hem ghedaen inden Classe van Gorichem , den 5. Octobris Anno 1615. Aengaende seecker Concept van vrede , by eenighe particuliere Re- monstranten gesmedet, die hem als haeren Ghesant aldaer afghe- veerdicht hadden. (Met titelvimiet.) Z. n. v. «/. en v. dr. Anno 1615.
in-4°. , 8 blz.
Zie hierover uitvoerig: Trigland ^ 687 v.v. (T. 1149.)
2199 Bedenckinghen Vande ware Moderate Broederen die de ware vrede der Gemeynte Christi betrachten inde Classe van Gorcum. . . . Met tsamen den Credentie-brief daer mede sy hem als haren Ghesante hadden afgheveerdicht. (Met titelviqnel.) Tot Enchuysen, By Jan Jacobsz. Palesteyn. Anno 1615. in-4°., 8 blz.
= W. 1408. Latere, verbeterde druk van het vorige.
2200 Simon Goulart van Geneven , Bedienaer des Godtl\jcken woorts , in de Walsche Kercke tot Amsterdam , nu omtrent 13. Jaren aldaer ghestaen hebbende, heeft in September deses Jaers 1615. ghepre- dickt als volght; waer-over hy dadelijck by den Kercken Raedt is geschorst, van de bedieninghe des Woordts, ende mede van de nuttinghe des H. Avontmaels. {Volgt de titel in het Jvansch.) Z. n. v. pi. (Leiden,) By Govert Basson. Z. j. in-4°., 8 blz.
Evenals de titel is ook de tekst in het Hollandsch en Franscb. In het Hol- landsch bt) Uytenlmjaert ^ 628—629. Vermeld bü Rogge ^ liibl. der licnvonslr. geschr.^ blz. 154. Verg. voorts over S. Goulart: Brandt y II y 22c ^. , blz 260 p.p. (W. 1407) en Rogge ^ WtenltogaerI j II, 819 r.r.
2201 Conferentie gehouden den eersten Novembris 1615. ten huyse van Samuel Godin Ouderlingh, tusschen Thomas Maurois Predicant ter eenre, ende ses lidtmaten van de Walsche Kercke tot Amster- dam ter anderer z\jde. (Met titelvignet.) Ghedruckt s. n. v. pi. efi. v. dr. . . . . , 1615. in-4°., 4 blz.
De schorsing van den Remonstrantschgezinden predikant Simo» Coularl uit zijn dienst gaf tot deze Conferentie aanleiding , waarin Maurois zich zeer gematigd
480 KerkgesdiUlen in verschillende plaatsen. Versdiillende Twistschriften. 1615.
betoonde en aan de ^lidmaten" (leerlingen van Qoulart) beloofde ^aUe de gkae dk van hoer o/t van Goutart qualijek spreken sowten te cetnweren , als lasieraers harer broederen", (T. 1162.) Zie vorig nummer.
2202 Vriendelicke Ende corte verantwoordinghe teghens de groote laste- ringheu, die daghelücx soo buyten als binnen de S&dt werden u^tghesfcpoyt , tot verachtin^he van Wilhelm de Hase. Oud Lfienaer der Ghemeente Chnsti binnen Haerlem . . . {Met titelvign^,) Ghedruckt by Adriaen Rooman,. . . Haerlem, . . . 1615.
in-4^ , 8 blz-
= T. 1161. Zie over de kerkelOke twisten te Haarlem: Brandt, II: 891 r.».; Roifge, Wtenbogaert , //, 326 en 326.
2203 Een Sentbrief yande Ghemeynte Godes uyten Haghe, ghesonden aende Ghemeynte Godes tot Hoorn. Z. a/z, UieL z, n. v. pL , v. dr, en z.j.
mA\, 8 blz.
Het stnk bestaat uit het verzoekschrift door de afgescheidenen van Hoorn den 20 April 1616 aan de regeering aangeboden en afkeurende aanmerkingen daarop. Zie: Rogge, Gesch, der Remonstranten (CataL), bh. 16. Voor de twisten te Hoorn zie men : Baudarliut , B, Vil , S; üytenbogaert , blx, 681 v,v, ; Trigland , 834 r.v. ; Rogge, Wtenbogaert , II, 322 v.r.
2204 Het Ampt der Eerckendienaren: Midtsgaders de authoriteyt, ende opsicht, die een Hooghe Christelicke Overheydt daer over toecompt. Waerin sekere nader bedenckinghen .... insonderheyt over net Traclaet des E. J. Wtenbogaerts , van het ampt etme authoriteyt eetier Hoogher Christelicker Overheyt in Kerckelicke saecken door Ari- tonivm Walaevm Dienaer des H. E vangeliums tot Middelbnrch in Zeelandt. (Met titelviqnet,) Tot Middelbvrch, By Adriaen vanden Vivere, . . . Anno M. DC. XV. in-4^ , (VHI) en 216 blz.
Tegenschrift van n*. 1767. Wtenbogaert achtte dit , zoo als hy zelf schrQft {Kerk, Hist.) jcolle beantwoordinge waerdkk, rnn dat het keel geleerdelyek ende sedich ge- schreven"' was. Hy had in 1616 een antwoord gereed , maar werd door andere drukten verhinderd het uit te geven. Het zag echter by den derden druk van zyn Tractaet van H Ampt in 1647 het licht. Zie n". 1768 (T. 1168.) en Rogge, Wtenbogaert, II, 34.
2205 Kercken-ordeninge van denJare 1591. Door last van de ...Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt inghestelt. Ende Besolutien van den selven Staten daer op ghevolght Anno 1612 Belan^hende het poinct int verkiesen van den Kereken-Dienaren , Ouderlinghen etiz. , . (Met titploignet.) V Haerlem. Ghedruckt by Adriaen Rooman , . . . Anno 1615. Men vintse te koop by Adriaen Rooman. Ende by Jan Theunisz. in-4°., 24 blz.
2206 Casparis Barlaei Bogermannvs EiVErxo'MENOX : sive Examen Epistolae dedicatoriae , quam suis ad Pietatem Illustr. Ord. Hollan*
I6lft. Versclifllende TwiBtaèhrifleii. 481
diae ac Westfrisiae notis praefixit Joh. Bogermanus ... In quo etiam crimina a Matthaeo Slado impacta Erasmo Roterodamo diluuntur. {Met lüelvignet.) Lvgdvni Batavorvm Ex Officina Godejfridi Basson, cIo. lo. o. XV. in-4°., (VIII) en 132 blz.
Tegenschrift van n". 2120 , opgedragen aan do regeering van den Briel , met name aan OUo van Sevender, 7. Herlochfeld en Nic, Erekenbout, Zie: Rogge ^ BibL der Remonttr, Gesehriflen, blz, 125.
2207 Vier Tractaten vande Volstandicheyt der HeyKgen, In de welcke De selve met bequame ende ghenoechsame argumenten wordt be-
/ J // wesen , . . . Principalijck ghestelt Teghens het Boeck P. Berty Fawlen J/val der Heyligen. Door Lodovicvm Crocivm,... Rrofessoor inde hooghe Schoole van Bremen. {Met titel fileet,) t' Amsterdam, Voor Hendrick Laurensz. . . . 1615. in-4°. , 190 blz.
Uit het Latyn vertaald en daarin waarschyniyk vroeger geschreven. Zie : Bau- rforlttw, B, Yll, 6. Verg. nO. 1987. (T. 1166.)
2208 Brief Van Janvs Drvsivs Professoor van de Hebreeusche tale in de Hooghe-ScholetotFraneker, Aen de Nederlandtsche Broeders. Waer in wederleyt wordt de valsche lasteringhe van ^t ghescJiapefi woordt onlanx tegen den Autheur gestroyt bySibrandvs Lvb- bertvs Professoor in der Godheyt aldaer. Wt den Latyne ghe- trouwelyck verduytscht. . . . (Met titehigfiet.) Ghedruct z. n, v. nl, en V, dr Anno M. DC. XV. in-4°. , 8 blz.
Deze vertaling is vermeerderd met een paar Sonnetten van den overzetter R. T. (Reinier Telle). Zie over dit geschil: Brandt, //, 323. (T. 1168.)
2209 Den Recht-«ematichden Christen. Ofte Vande ware Moderatie, ende verdracnsaemheyt, die tot behoudinge vande Waerheyt ende Vrede inde Gemeynten Christi, na Godes woort onderhouden moet worden. Door Jacobum Triglandium. Dienaer des Goddelye- ken woorts, inde Ghemeynte öhristi tot Amsteldam. Vytgegeven
door een Liefhebber der Waerheyt {Met tiielvi^et.) t^ Amsteldam
Ghedruckt by Paulus van Eavesteyn. Anno 1615.
in^^ (Vin) en 68 blz.
= T. 1169. Zie 0.a. Trigland, 627 r.r.; Rogge , Wienbogaerl , U : 220 v,v. Zie voor de polemiek , hierover ontstaan , op het jaar 1616.
2210 Den Recht-ghematichden Christen, etiz, {Als H voorgaande,) De tweede Editie. {Met titelvignet,) t' Amsterdam. Ghedruckt by Broer Jansz. Anno 1615. in-4°. , 60 blz.
By W. 1160 een Tweede Editie van een anderen uitgever.
^221,1\ Christianus-Mercurius t' Samensprekinghe , Van De eeuvvighe Voor- .,\}rV*' schickinghe ofte Voor-ordeninghe Godes, Welcke ghenaemt wert ^ \ Praedestinatie door een Liefhebber der Euangelischer Waer-
482 Verachillende Twiatschriften. 1616.
heyt , T^hens De Remonstranten ende Pastoren van Wtrecht.
Mitsgaders Teghens die van 't Pausdom. {Met het wapeti van Jnisterilatn op rfew tilcL) Met Gratie ende Consent. 1615. Op bh. 56
onderaan : Ghedruckt t' Amsterdam , by Nicolaes Biestkens ,
1015. in-4^ , 60 blz.
De Bchr||Yer van dit stuk, dat voornamelOk tegen Taunnus is gericht, ia, biykena de ondertoekening van een yoorwoord aan T. , Vincent van Drielen- burch. Achteraan vindt men een Gitesungh van 12 koepletten, met twee afbeeldingen van MUu en Fidet bovenaan. Op de laatste blz. aanwQzing der drukfouten. Zie over Drielenburch : BaudaritM^ B, VUly 20, en verg. n^ 2195. (T. 1161.)
2212 Christianus-Meremius enz» Dezelfde druk als de vorige , maar in plaats mn het Ghesangli enz, dat daar achteraan gevonden wordt j is kiereen Ghesangh van 7 koepleltefi, met Oifzonderlijken titel adi ter gevoegd. Op den titel {van het Ghesangh) wordt Marten Jansz. Brandt t^ Amsterdam als uitgever genoemd. Op de laatste blz. in plaats van de Errata , de Hollandsche leeuw in een krans, (T. 1162.) in-4°., 60 blz.
2213 Gvilielmi Amesii Rescriptio Scholastica et brevis. Ad Nifiolai Greinnehovii Responsum illud prolixum , quod opposuit dissertationi ,
de redemptione generali , et electione ex fide praevisa {Met
titelviqnet.) Amstelodami , Apud Henricum Laurentium. Anno M.DC.XV. in^°., (XXVm) en 232 blz.
Vermeld bU tiogge, Bibl, der Conlra-Iiemonslr. Geschr, ^ blz. 55. Het hier bedoelde stuk van Grevinchoven is te vinden in de Bibl. der liemonstr. Geschr^^ bh. 110.
2214 Spongie Tot Af-wasschinghe van de vlecken Reynier Telle, onlangs aenghewreven by A. S. in syn Schrift, ghenaemt Cofiside^ ratten op een Frede-ghesangh ^ etc. Door den selven Reynier Telle,
{Met titelvignet.) Ghedruckt t' Haerlem. Voor Pieter Arentsz
Anno M.DC.XV. in^°. , 12 blz.
Telle had uitgegeven Vrede* sang , wehke dienen mach voor een eeuwieh niewee^aer- liedl, {Rogge j Bibl. der Remonslr. Gesckr., bh, 274); A.S, schreef daartegen z^ne Cmisideratien (Bogge, Gesch. der Bemonstr. ^ bh. 33). De Spongie bestaat uit 50 acht-regelige koepletten , Op de wifse : Gheeft my te drincken na mynen dorst , ge- volgd en voorafgegaan door eenige andere gedichten. Vermeld by Rogge, Bibl. der Remonslr, Geschr.. bh. 274.
2215 Vvonderljjcke , schrickelicke ende noyt ghehoorde Predicatie, van een Jesuyt op den Lantdach tot Warssou in Polen , teghen de Luthersche , Calvinische ende Mennoniten , . . . . waer mede hy soo heftich doende was, dat hy van God .... met stomheyt op den Predickstoel gheslaghen is,... Item D'artyckelen , die deJesugten iu alle plaetsen soecken in te voeren, om alle Cathol\jcken onder haer subjectie te brengen. {Met houtsneê op den titel,) Gedruckt ten
1616. VariA. 4B8
deele naerde Gopye gheschreveB uyt Warssou. Anno 1615. Z. n. v. pi. en V, dr. in-4°. , 8 blz.
2216 Jeanne Pausinne , van Boomen : Bekent ffhemaeckt ; door de T'samensprake van Een Protestant ende Kipist. Tot wederleg-* ghinghe van Bobert Bellarminj Caesar Baronius^ Fhrimofid Remofulj ende andere Papistische Sclir\jyers , . . . TotMiddelbvrgh, Ghedruckt by Bichurd Scnilders , voor Adriaen vanden Vivre , . . . Anno 1615.
in-8°., 44 blz.
Biykens de onderteekening van het Totten User is 8. Buytinck de Bchrtfver. Aan het einde is een Register vande (40) Sehr^vers^ die ons segghen, dat de Pausinne Jeanne sy gheweesL
2217 Prognosticvm Astrologicvm. Ofte grote duytsche Practica, op dat
Jaer M.D.O.Xy Qepractizeert dorch D. Rudolpnum
Orapheum, Gampensem, Medicum, Litotomum ende Astro- nomum (by svjn leven) Ordinarium der .... Stadt Deventer. {Met
hautstieê op den titel en op de laatste blz.) Ghedruckt by my
Sebastiaen Wermbouts , z. n. v. pi. {Deventer) en %. j. in-4°. , 16 blz.
2218 Sententie Ghegheven teghen Claes Jeroensz. Soldaet, gheexecuteert metten Sweerde den sevenden Februari 1615. binnen der Stede Delff. Over De Abominable feyten ende Bloet^chanden by hem begaen met z\jnsHuys-vrouwen Moeder ende Suster. {Met titelvigfiet.) Ghedruckt tot Delff, by Jan Andriesz. z. j. in-4°. , 4 blz.
2219 Claghe Ende Troost, Over de Doot Van .... D. Johannis Bogaert, In s\jn leven ghetrouwe Dienaer Jesu Christi, binnen Haerlem : de welcke .... ontslapen is den 14 December , Anno 1614, {Met titelvignet.) Tot Kskerlem j Gedrucktby Vincent Casteleyn, .... 1615. in-4^ , 16 blz.
Op blz. 16 Troost'liedt Op de Bruydt Christi^ enz. onderteekend HmU dat goet w, zinspreuk van /. van Gerwen,
2220 Een waerachtige beschryvindie van den grooten Sneeu die in't Suyrlandt en in't Berghsche Lant gevallen is, dVelck een Vader aen z^'n Soon, hier in't Landt gheschreven heeft. Anno 1615. den 9. Meerte gheschreven (Met hontmee op den titel.) Eerst Ghe- druckt tot Arnhem by Jan Janssen , en daer nae tot Amsterdam voor Adriaen Leenaertsen. z. j. in-4°., 4 blz.
Op blz. 4 wordt s^enoemde gebeurtenis bezongen in Een nieu liedt van 9 acht- regelige koepletten op de w0Be van : Wilhelmus vm Nassouwe.
2221 P. J. Schaghens Alckmaar-beleg. {Met titelvigtiet.) T' Am- sterdam , Gedruckt by Willem Jansz. . • . Anno 1615. in-4°. , 24 blz.
BerOmd verhaal met opdracht aan de burgemeesters van Alkmaar. Zie voor andere stokken op dit beleg betrekking hebbende op het Jaar 1573.
55
434 OnioBten in FrankrOk. iBlé.
1616.
Zie ook n*. 148, 800, 1122, 2041, 2111 en 2196.
In afWyking van hetgeen bU vorif^e Jaren beeft plaats gehad, z||n, ter .wille van een sooveel mogeiyke ▼oll^igheid der verEameling vlugschriften betreffende de kerkeiyke twisten van dese Jaren , ook de plakkaten opgenomen die op die twisten betrekking hebben.
2222 Art\jckelen geaccordeert onder het wei-behagen des Conincx, tusschen mrin Heeren van Brissac Maerschalck van Yranckryck,
ende van Villeroy , syner Maiesteyts Ghedeputeerde, ter eenre:
Ende .... den Fnnce van Conde , ... ter anderer syde , om in een Conferentie oft ghespreck te treden tot bevredinghe van de be- roerten des Koninckrijckg. {getL 20 Jan. Met titelvignet.) V Amstel- redam, By Broer Jansz., na de ghedructe Copye gesonden van Parijs , Anno 1616. m-4^ , 4 blz.
= W. 1414. By Baudartius, B. VIII, 80, 81: zie //. Mariin, Hitioire de Franee, XI, 97.
2223 Articvlen Voorghestelt inde Conferentie tot Loudun , By mijn Heere
den Prince van Condé , Ende d'andere Princen , enz die met
hem verbonden z\jn , streckende tot reformatie vande ongeregelt- heden des Staets ^ ende bevrediginghe der beroerten. Mitsgaders tot d'onder soeckinghe vande Vader-Moordt begaen aen Henricvs de Groote , etc. {Met tüelvigfiet.) V Amstelredam , By Broer Jansz. .... Anno 1616. in-4°. ^ 8 blz,
= T. 1169. Zie : Baudartiui , B. VIU , 82.
2224 Pvblication de la paix soubs Ie bon plaisir du Roy , et de Mon- seigneur Ie Prince de Condé , Publiée en la ville de Loudun
Ie quatriesme Jour de May , Mil six eens seize. {Met titelvignet.) Im- primée a Delf, par Jean André, selon la Copie de Tours, pour Charles Gregoire. 1616. in-4^ , 8 biz.
= W. 1419. Zie : H, Martin , Histoire de France , JT/ , 98 en 99.
2225 Publicatie Van den Vrede , door begheerte van den Coninck , ende myn Heere den Rince van Condé , . . . . Ghepubliceert in de Stadt van Loudun in Vranckryck , den 4. dagh Mey , 1616. {Met titeh vignet.) Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriesz. Nae de Copye van Tours , voor Charles Gregoire , 1616. in-4°. , 8 blz.
= T. 1170. Vertaling van het voorgaande Btnk.
2226 De Publicatie, verbreydinge ofte uytroepinghe vanden Vrede, onder het goede welghevallen des Koninghs : Ikide van M\jn Heere
den Prince van Condé , Wtgheroepen inde stadt van Loudun
den vierden dach van Mey , duysent ses hondert sesthien. {Met liei
1616. Onlusten in Frankr|)k. 435
wapen van Frankryk op den tileL) Na de Franchoische Copie ghe- druckt. A Tovrs , Voor Charles Gregoire , 1616. in-l**. , 8 blz.
= T. 1171. Andere vertaling.
2227 Edict dv Boy, syr la pacification des trovbles de ce royamne. Auec l'Arrest de la Cour de Parlement. (Jtfle/ de wapens van Frankryk
en Navarre op den titel.) A Bovrdeaus. rar Simon Millanges ,
M.DC.XVI. in-8°. , 50 blz.
In den Uenmre Franfois, IV , 89^126.
2228 Edict des Koninx Tot de bevredinghe van de beroerten synes R\jcks. Wt den Fransche verduytscht. {Met titelvigtiet.) Z, n. v. pL en v. dr. (hij Broer Janss. te Atnst. .^) Ghedrackt 1616. in-4°. , 24 blz.
= T. 1172. Vertaling van het vorige nummer. B{) Baudartius y B, VIII ^ 84—93.
2229 Declaration dv roy, svr la detention de Monsieur Ie Prince de Gondé , Ie premier jour de Septembre , mil six eens seize. Publiée en Parlement Ie septiesme dudit mois et an, Ie Boy y seant. {Met titelvignet.) A la Haye , Chez Hillebrant Jacobssz. jouite la Copie imprimée a Paris cnez F. Morel, et P. Mettayer, M. DC. XVI.
in-4°. , (II) en 10 blz.
De Declaration in den Mercwe francais ^ IV (1616), 217—226. Daar achter volgt in ons stuk Lordre , tenu en la Declaration Du Roy , enz. (zie volgend nnmmer) , in den Mereure fran^ois , IV (1616) , 215—217 en 226—227. Zie H. Mnriin , Histoire de Franee j XI ^ 103.
2230 L'ordre , tenv en la Declaration dv Boy , svr la Detention de la Personne de Monsieur Ie Prince {Met titelvigtiet). Imprimée a Delff , par Jan André, selon la Copie de Paris, Chez Abraham Saugrain , .... 1616. Avec Permission. in-4°. , 6 blz.
Afasonderiyke druk van de laatste 5 blz. van het vorige stuk.
2231 Declaration Dv Boy Svr l'Arrest fait de la Personne Monsr. Ie Prince de Condé, et sur l'esloignement de sa Cour, des autres Princes, Seigneurs et Gentils-Hommes. Publiée en Parlement, Ie septiesme Septembre, Ie Boy y seant. {Met titelviofiet.) Imprimée a DelfF, par Jan André, selon la Copie de Paris, Chez F. Morel, et P. Mettefer {sic) , . . . 1616. in-4°. , 10 blz.
Andere drak van het voorlaatste nummer zonder Lordre tenu en la Deehration enz. Nog andere druk by W. 1423.
2232 Verklaringhe vanden Koninc over de bewaringhedes, Heerenende Princen van Conde , . . . Ghepubliceert int Parlement des Konincx
den zevenden der Maendt Septembris 1616. Overghezet wt de
. . • .
486 Onhuton In FnokrUk. 1616.
cop\ie ghedruct in Fransois. {Naar de capie:) Tot Parys, By Fed. Morel ï ende P. Metayer, ... 1616. m-4°.ï 8 blz.
= T. 1173. Vertaliiifir van het voorgaande. BV Bandartiut , B. Vlll , 96-96. Op den titel is een wapenschild , waarvan het 2de en 4de kwartier het wapen van Frankryk geven. De beide andere kwartieren moeten de wapens der 7 provindën voorstellen. Utrecht en Groningen sOn echter foutief.
2233 Discovrs svr Tesiat present, des affidres du Boyaume. {Met lUeh vigineL) A la Haye. Chez Hillebrant Jacques, Jooxte la copie Im- primée a Paris Chez Fran9ois Huby, ... M. D. C. XVI. in-4 ., 8 blz.
Naar aanleiding van de gevangenneming van Condó wordt de gedragslQn der Koningin-Begentes seer geprenm.
2234 Yerclaringe van ... den Hertoghe van Gvyse, Belangende, Sqne absentie ofte afwesen aen den Coningh. Oyergheset uyt net Fransoys . • . {Met titelvignet,) Ghedruckt , by Broer Jansz. z. n. v. pL (Amsterdam), Anno 1616. in-4^, 8 blz.
= W. 1424. BO BaudarUus , B. VlII , 98.
2235 YYaerachtiglie nieuwe t\jdinghe van het ghevanghen nemen der Borgheren binnen Aken, ende tgunt daer onlangs ghepasseert is. Mitsgaders het innemen der Stadt Peronne by den Hertoge van Longueville , met... de ghevanckenisse des rrincen van Gondé, ende de plunderinghe van t'Huys van den Marquis d'Ancre. Hier hebt ghy noch by het deerl\jc feyt van een Moeder begaen aen haer eygnen kint, enz, ., {Mot titelvignet,) Tot RottGrdAm, Ghedruckt voor MeUs Jansz. Anno 1616. in-4^, 4 blz.
2236 Gort verhael Van het grouwelick ende verradelück vergiftighen van . . . Sir Thomas Overberry . . . door den Grave van Sommerset, met s\jn Huysvrou ende hare Complicen: midtsgaders hare ffhe- vanckenisse, examinatie, sententie, ende executie. vYt den En^el- schen . . . over-gheset. (Udet titelvignet.) t' Amsterdam , Voor Desiderius de la Tombe, . . . 1616. in-4^, 24 bk.
Zie BaudarHus f B, VII ^ 20 v.v. ; Banke, EngUsche Gesehichie , II ^ 1^ en 17.
2237 Besolvtie der .... Staten van HoUandt ende Wesi^vrieslant. Totten Vrede der Eereken Midtsgaders Christel\jcke ende nootwendige verclaringhe over dese Resolutie. Met eenighe Vraegh-stucken daer uyt-ffetrocken , . . . . {Met titelvignet.) Ghedruckt Z. n, v, pL en v. dr, ... Ses-tiiien-hondert ende sesthiene. in-4°., 16 blz.
= W. 1440. De Resolutie op n^ 2109. Deze uitgave werd bezorgd door Trigland (9), Zie: Bogge^ BibL der Conira^Bemonstr, GetchrifUn^ blx. 89.
2238 Chiistelvjcke ende nootwendighe Verclaringhe , Vant ghene in seker
1616. Kerkeiyke geBehillen. Bemoeiingen der overheden met den godsdienst 487
Formulier , gheintitiJeert Resolutie der Mogende H, Staten , etc. met Godes H. Woort , ende de Leere der Ghereformeerde Kereken over
een comt , of daer van verschilt {Met drukkersmerk op den titel.)
t' Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , . . . . 1616. in-4°. , 8 blz.
Hier alleen de Verelannghe , zonder het voorbericht Tot den ChriM. Leser, de Resolutie f en de Vraeghstueken. Zie het voorgaande nummer. (W. 1441.)
2239 Resolvtie Van Ridderschap ende Steden, Bepresenteerende de Staten der Lantschap van Over-IJssel , Tot Onderhoudinge van goede ruste ende Ghristel^jcke eenicheyt, in de Eereken ende (jhemeenten des selven Landes. (ged. 11 Maart. Met titelvignet.) Na de Copye Ter Ordonnantie van Bidderschap ende Steden, s. n. V. pi. , V. dr. en z. j. in-4 . , 4 blz.
= T. 1179. By Baudarliut, B. Vill, ]. Zie: Rogge, Wtenbogaeri, 11, 342.
2240 Resolutie van Bidderschap ende Steden, enz. {Als H vorige)... Z.n. V. pi. , V. dr. en s.j. in-for. een blad.
= T. 1181.
2241 Bedenen ende oorsaken, Waerom de Dienaren des Goddeliicken woorts, Gehoorende onder het Classis van VoUenhoo ende Steen- week , Niet en konnen de Besolutie van Bidderschap ende Steden , ghenomen tot Campen den laetsten ghehouden Lantdach op den 11. Mart\j, Ao. 1616. Onderteeckenen. (Met titelvignet.) Z. n. v. pi. en V. dr. Anno M. DG. XVI. in-4°. 12 blz.
= T. 1188. Btl Baudartiut, B. VIII, 3—6. Nog andere (vroegere?) druk bö T. 1182.
2242 Plakkaat van Baliu , Scheepenen ende Mannen van Schielant , hou- dende verbod om buiten de kerkefi godsdietisto^etiitig te houden , ged. 21 Juni, Z. afz. lUel, z. n. v. pL, v. dr. en z.j. in-4°. , 4 blz.
= T. 1184. Zie: Hoggc, Wtenbogaerl, II, 365 en 366. Verg. op 1618, n^ 2739.
2243 Placcaet. ALboo. etiz. (Als H voorgaande.) Z. n, v. pi. , v. dr. en %.j.
in-fol., een blad.
= W. 1437. Nadruk, kenbaar aan het voorvoegsel voor bet onderschrift: On- der skmdt :.
2244 Placcaet. ALso. {Hetzelfde als het voorgaande. De beginletter A is hier met Bomeinsch, in het voorgaande met Duitsch karakter gedrukt. Vóór het ondersdirift het voorvoegsel: Onder stont. De daqteekening is hier fouluif 21 Juli.) Z. n. v. pi. , v. dr. eti z. j. in-fol. , een blad.
= W. 1438.
2245 Gopye. Placcaet Voortüts ghemaeckt ende uyt ghegheven van de Bemonstranten van Schie-Lant, om tegenwoordich ghelesen te
438 Kerkelijke geschilien. Bemoeiingen der overheden met den godsdienst 1616.
werden by den ghenen die het Placcaet nu onlancz geemaneert weghen den Hove van HoUant, souden willen calomnieren. (hider- aan: Ghedruckt tot Leyden, By Jacob Marcus, na de Copye van Rotterdam 1618. in-fol. een blad
Latere drak van het voorgaande.
2246 BAilliu Schepenen ende Mannen van Schielant enz. (Nader plakkaat ^ lot in stand houding van het vorige tegen overtredingen , als te Zevenhuizen geschied zijn^ ged. 26 Juli,) in-fol., een blad.
Bü BaudarHuSj B. VIII, 81. (T. 1187.)
2247 Placcaet (van de Staten van Friesland, houdetide ordoufuintie omme egeene persoonen nae desen tot den Kercken-Dienst toe te laten, dan die bereydt z\jn de Nederlantsche Confessie ende den Heydel- berghschen Catechismum t'onderteyckenen, ende onder Eede te belooven dat sy int openbaer offce int heymelick gheen ander Leere en sullen voordraghen, . . . ged. 12 Sept,) Z, n. t>. pi, v. dr, fn z, ;'.
in-fol., een blad.
= T. 1188. Baudartiusj B, Vlll , 32; zie Rogge, Wtmbogaeri, II, S42.
2248 Yerhael vande Heeren Joncker Adrian van Mathenes, Heere van Riviere, Opmeer, Does etc. Hugo Muys van Holy, Schout der Stadt Dordrecht: Gerrit Janssz. vander Eyck, Burgemeester der Stadt Delft: Meester Hugo de Groot, Raedt, ende Pensionaris der Stadt Rotterdam : ende Willem Pieterssz Hases , Burgemeester der Stadt Hoorn , by de . . . . Staten van HoUandt .... gedeputeert , om de E. Heeren Burgemeesteren ende Raden der Stadt Amsterdam te onderrichten van de oprechte intentie van haer Mo^. £d. tot conservatie vande ware ChristeUcke Gereformeerde Religie enz. . . .
(Afet titelvignet,) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz ,
Anno 1616. in-4°. , (U) en 104 bbs.
= T. 1189. Het grootste gedeelte van dit verhaal wordt ingenomen door de Oratie van de Groot (zie volgend nummer). Htf wordt door Trigland weerlegd in zUn Kerck, Hist,, 732 v.v,
2249 Verhael Vande Heeren Joncker Adrian van Mathenes .... Meester Hugo de Groot , i»ws. by . . . . de Staten van Hollandt .... gedepu- teert, om de E. Heeren Burghemeesteren ende Raden der si^dt Amsterdam te onderrichten vande oprechte intentie van haer Mogh. Ed. tot conservatie vande ware Christelycke Gereformeerde Religie enz. , . . Gedruckt {s, n. v. pL en v. dr.) . . . 1622. in-4°. , (II) en 46 blz.
= W. 1949. Latere herdruk van het voorgaande.
2250 Oratie van Hugo de Groot, Raet ende Pensionaris der
Stedt Rotterdam, ghedaen inde vergaderinghe der 36. Raden d^
1Ó16. Kerkeiyke geschillen. Ëemoeaingen der ovdtheden met den godsdienst 439
Stadt Amsterdam. {Met tüelvigneL) Ghedruckt tot Enghuysen, (z. n. V. dr.) . . . 1622. iii-4^ , (II) en 58 blz.
= T. 1960. Andere herdmk van het voorlaatste nummer. Verg. op het Jaar 1646, rfi. 6379.
2251 Oratio , a V. Cl. Hvgone Grotio , vemacule habita , In Senatu
Amstelredamen&d , nono Cal. Mai. 1616. Cum ab . . . . HoUandiae West-frisiaeque Ordinibus delegatos esset , una cum .... Adriano a Mathenes , . . . . Hugone Musio ab Holy , . . . . Gerardo ab Eyck ,
Gulielmo .Hases , .... ad informandum Consules et Senatum
antedictum de sincera DD. Ordinum mente in conservanda vera Christiana reformata Beligione , . . . E. Belgico in Latinam sermonem conversa. Z, n. v. pL en v. dr. Anno M.DCXVl. in-4^ , 64 blz.
De redevoering van H, de Groot, 23 April in de Vroedschap van Amsterdam gehondcn (zie vorig nummer), is in luiar geheel opgenomen door Brandt y II, 346—388 en Wagenaar, Amsterdam , D, lY, 202—262. De hoofdinhoud by Uylenbogaert , 654—662, verg. Baudartius , B, Vlll y 21—22, (W. 1443) en Bogge^ Wlenbogaert , II j 234—239.
2252 Oratio , a V. Cl. Hvgone Grotio , enz. (Jls H morgaande) Vltr^jecti , apud Joannem a Doom 1616. in-4°. , 64 blz.
Behalve het titelblad is tusschen dit en het vorige nummer geen verschil.
2253 Joannis Calvini Tyrannien, scheldinghen, ende leughenen: Dat is : Korte ende klare Onderrichtinghe voor De eenvoudighe herten ,
die haer bekommeren over de resistentie .... welcke den Schuer-
nredikers , in . . . . Schielant , werdt gedaen : Door Een Lief-hebber der 'Nederlandtsche vryheyt in eenen brief .... ghestelt , ende gheto^en uyt Johannis Calvini leere , . . . . Ende nu doen drucken Door M. J. A. H. B. S. alle Dienaren des Godlijcken Woordts .... in HoUandt. Anno 1616. Z. w. v. pL en v, dr. in-4°. , (VI) en 38 blz.
Zie over dit pamflet en de drie uitgevers (Jae, Bontebal , üenrieus Slatius en Matthijs Adriaensz. Verlmrg of Burgius): Brandt, II , bli. 539 en verg. Baudartius, B. XI, 83 , die verliaalt , dat de Roomschen in dit l>oek znU^ een genoegen vonden, dat het straks door hen werd herdrukt en te Antwerpen en elders openiyk verkocht. (W. 1444.) Op blz. VIII een portret van Calvijn. Verg. n". 2976.
2254 Korte ende klare Onderrichtinge voor De eenvoudighe herten, enz. {Als i voorgaande) Anno 1616. in-4". , (VIIÏ) en 40 blz.
= W. 8891. Andere uitgave van het voorgaande, evenzoo voorzien van een portret in hoatsneê van Oaivijn.
2255 Tractaet Van Het Recht der Kercke Christi , ende der Christel\jcke Overheyt in t' Kerckelycke , ghestelt by wijse van t'samenspre- kinge... op t'Boeek D. Joh. Wttenbogaerts, ende dierghelycke Schriften, van ghelvjcke Materien handelende. Door Ellardvs
440 Kerkeigke gaMshfllen. 1616.
van Mehen, Dienaer Jesu CShiisti, ... tot Harderwyck . . . Tot
Harderwyck By Thomas Hendrickz Anno 1616.
in-4^ (XX) en 208 blz.
= W. 1430. Op de laatste bis. nogmaals de plaats van nitgave en de naam yan den drukker in randwerk. Het stuk wordt voorafgegaan door een Toe-^gen- brief, Aende .... R^den des Forstendoms Gelre, ende Graefsehap Zutphen^ ged. 22 April. Zie: Uytenboqaert ^ /F, 694 en Bogge, bibl, der Contra^Bemonslr, Gesekr, ^ bh. 47. Verg. n\ 1767 en 2204.
2256 Philometor Ofte Christelicke tsamensprekinfirlie, van 't recht der Eercke in Kerckelicke saken: waer in ontdeckt wert wat die voor hebben, die sulck recHt aende H. Overheden absolutelick opdra- gen. . . {Met titelvigneQ Tot Middelbvrch, By Adriaen vande Vivere, . . . Anno M. DC. XVI. ' in-4°. , 60 blz,
= W. 1432. Vermeld door Uylenbogaert, IV , bh, 694. Volgons Paquot, Mémoires , y\ 247—251 (tn-8°.) en Delaliue, Geletterd Zeeland, 332 is de schrUTer E wond Teellinck, die vele soortgeiyke boeli^es schreef onder den piendoniem Irenaeus Pkilalethins. Hogge echter meent dat waarschlfnlllk wande Vivere niet alleen de uitgever maar ook de sohr{|ver is (zie: Bibl, der Contra^Remonstr. Gesehr,^ bh. 227). De IQst van E. Teellinck's geschr. aldaar, blz. 236—838.
2257 Philometor, Ofte Christelt;cke 't samen-sprekinghe , van 't recht der Kercke in Kerckelycke saken: enz, (Als H voorgaande.) Tot Middelbvrr^h , By Adriaen vande Vivere,... Anno M. DC. XVL
in-4^, 56 blz.
Andere druk. De keerzQde van den t\UA is hier onbedmkt
2258 Philoma^ Ofte Christelicke tsamensprekinghe, enz. idls bovefl^ Tot Middelbvrf//i , By Adriaen vande V ivere , . . . Anno M. DC. XVL
in-4^,60 blz.
Nog andere dmk. In plaats van het Tot den User in bet voorlaatste nummer, zUn hier 2 teksten nit Jesaia op de keerzyde van den titel gedmkt
2259 Een claer bewys Dat een Christen het Ampt der Overheydt mach
\.
I
bedienen, ende dat de wrake ende straffe des quaedts nu met anders noch scherper verboden en is dan int Oude Testament: Oock wat het Ampt ende Officie eender Overheyt sy, ende medebrengt. Midtsgaders , Antwoort op dese Vraghe : Of de Christelicke onder- Overheden hare hoogher-Overheydt eenichsins moghen teghenstaen , wanneer sy met ghewelt den rechten 6ods-dienst wil verhinderen , en de Menschen tot nieuwe Artückelen dwinghen. Door Eusebius
Montanus {Met drukkersmerk op den titel,) V Amsterdam , By
Marten Jansz. Brandt , . . . . Anno 1616. in-4^. , 32 blz.
Herdrnk van n°. 852. De titel is biykbaar met het oog op de omstandigheden des tyds gewUzigd. Vermeld bU Rogg^j Geschied, der Remonstr., bh, 26. (W. 1433.)
I6lé. (ïesehrlften vati TaariBÜB. 44i
2260 Poincten der Beschvldiginge , die d*afgef|^ne Ouderlinghen der Gereformeerde Kercke binnen Hoorn , tegens hare Kercken-dienaren Joh. Wallesium ende Johannem Amoldi , hebben ingebracht. Midts-
Siders De Verantwoordinghe int kort, daer op ghedaen voor den lasse ende haren gheassocieerden. Ghelijck oock. De Sententie ofte het Oordeel daer over by die van den Classe .... gheformeert ende
gheuytet binnen Enchuysen (Met houtf/raoure op (leti titel.) Tot
Hoorn , Ghedruckt by Willem Andriessz Anno 1616.
in-4°. , (Vni) en 52 blz.
= T. 1190. Zie over de twisten te Hoorn: Üytenbogaert , 681 v,v,; Trigland , 834 r.v. ; Rogge , Wtenbogaert , / / , 822 -825.
2261 Cort begryp. Van de verantwoordinghe Johannis Amoldi (Roedingeni), Kercken-dienaer tot .Hoorn, teghen die beschul- dinghen der afgnegane Ouderlinghen ende onbedachte condenmatie van haren Pa&onen, tot Enchuysen ghepractiseeiit . . . (Met titel- vignet.) Z. n. V. pi. , ew V. dr. . . . M. V lo. X VI. in-4°' , 28 blz.
= W. 1435. Verg. het voorgaande nummer. Zie Cytenbogaerl , /K, 684 — 685; Rogge , Bibl. der Remonstr. Geschr, , bli. 155.
2262 Van de Onderlinge Verdiaagsaamheydt, Die soo wel Predicanten als gemejrne Iddt-maten, niet tegenstaande Verscheydenheyt van Gevoelen in eenige Leer-poincten , Met malcanderen in Lieffde be- hooren te onder-houden; Tegen Jacobi Triglandii (t'onrecht ge- naamden) RerJit'Genmtigden Chrvaten Gestelt Door Jacobus Taurinus. Bedienaar des H. Euangeliums der Gereformeerde Kercke binnen Vtrecht. 'Teerste Deel. {Met titelvignet.) t'Vtrecht. Voor Jan Everdsen van Doom;... z.j. in-4°., 184 bk.
Tegenachrift van n°. 2209. De Opdracht aan de Staten van Utrecht is ^dag- teekend: XX. Januarij XVle.XVI,, het Octrooi van de Staten van Utrecht aan de keerzijde van den titel : xxiif. Novembrit 1615. Zie over dit geschrift o. a. : Trigland, 632; Brandt, //, 449 (T. 1191) en Rogge, Wtenbogaert, U, 223 ».».
2263 Van-de Onderlinge Verdraagsaamheydt , enz Teerste Deel. De
Tweede Editie. (Met titelvignet.) t'Vtrecht. Voor Jan Everdsen van Doom ; . . . z.j. in-4®. , 184 blz.
= T. 1192. Onveranderde herdruk van het vorige.
/ 2264 Naarder Openinge Dienende tot Grondige Aan-wiisinge van eenige
v'. Mimieren van spreken gebruyckt by Jacobvm Tavrinvm in z\jn
' Eerste Deel Van de Onderlinge Verdraagsaamheydt- Gestelt Aan
de Schouth , Burger-Meesteren , etiz van Amsterdam. (Met titeh
vignet.) t'Vtrecht. Voor Jan Everdsen van Doom; ...z.j.
in-4°. , 52 blz.
= T. 1194. Gedagteekend 6 Uartü Ouden Stijl; het voorwoord is ged.: Uyt Vtrecht den 24. Februarij 1616. Ouden St^l. Taurinus beklaagt zich over de par- tijdigheid der AmaterdaniBche Regeering, die wel het drukken van z0n boek
56
442 Gfeflchriftfm van TRnrinnfi en Trjgland. 161é.
verbood , msar dMientegen het drukken van allerlei sohotadirtften als van V. Driefenhureh toeliet Zie Brandt ^ il, 449; Rogffe , Wteubogaert, ƒ/, 2S6 m 227.
2265 Van-de Onderlinge Verdraagsaamheydt, enz. {Als de voorlaatsle . \ nummers.) Het Tweede Deel. {Met Uielvignet.) t'Vtrecht, Voor Jan
Everdsen van Doom; ... z.j. in-4°., 204 blz.
De Opdracht aan de Regeering der stad Utrecht is ged. den j, Julij , het Tot den Leser: 20. JuUj 1616. Zie de aanteekcning bO de voorgaande nnmmers. In een der exempi. op de Kon. Bibl. aanwezig volgt achter dit stnk met doorioopende signatuar, aonder afzonderleken titel:
2266 Post-bode {ged. 15 Juli). Z. afz. titel . z. n. v. pi. , i». dr. en z. j.
in-4^ , 8 bb,
= W. 1446. Dit vlugschrift van Jac Taurinus handelt over het verbod xOner beide voorgaande geschriften ^ evenals over het afsetten van Gouiarl, predikant I te Amsterdam, n", 2200. Zie: liogge^ HibL der Remontir. Geschr.y bit, 116; Wagenaar, Amsterdam j IV, 268 r.
2267 Verdediging Van Den Redit-gematirhdeti ChHsien Jacobi Triglandvj, Tot voorstant van de rechtsinnighe onderlinghe verdiaeghsaeniheyt,
, teghens de vermomde onderlinghe verdraegnsaemheyt Jacobi Tau- rini , ende syn verwart boeck vande selve. Door Een .... Dienaer des Goddelycken woordts Met een Voor-reden Jacobi Tri- glandvj •• - (Met tilelvigttet,) t^Amntcldam , By Marten Jansz. Brandt, ....1616. in-4^, 128 blz.
= T. 1196. Zie: Trigland, 632 p.
2268 Proefken Oft Staelken Van Johannis Vtenbogaerts ende Jacobi Taurini Onderlinghe Verdraeghsaemheyt . . . Ghenomen uyt haer schriften,... Het eene, Verdediugh vande Resol. etc. Het ander O»- derlinghe. Verdraeghsaemheyt . . . (Met titelvignet.) V Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , . . . 1616. in-4°. , 40 bfe.
= T. 1197. Vermeld bQ VytentKUfoert ^ 692. De schrnvet is waarschQnlOk Vincent van Drielenburch. Zie: Rogge y Bibl. der Contra-Renwnstr, Getekr, bli. 231.
2269 Verdediging vande Leere end Eere Der Gereformeerde Kercken ende Leeraren , tegen verscheyden lasteringen insonderheyt Johaunis Wtenbogardi in zyn Boeck t' onrecht öeintituleert Vef^dedigingh
vande Resolutie enz Door Jacobum Triglandium, ... .
[Met tüeh^igfiet.) V Amsteldam , Voor Marten Jansz. Brandt ,
1616. Jan het einde: t' Amsteldam , Ghedruckt by Panlus van Ravesteyn. Anno. 1616. in-4^ , (XL) en 344 blz.
Met Opdracht aan Maurits , ged. 28 Juli 1616 ^ en alfiibetisch Register. Zie over dit geschrift: Vytenbogaert , 692; Triglond ^ 694 v.p. (Rogge ^ W'lenbogaert , il, 215 V.). Een verbeterde herdmk verscheen in 1619. (T. 1198.)
1616- Qeachriften van TrigUind en Wtenbogaert enz. 4i3
2270 Clare Jvstificatie Van seeckere Passagien: Daer over Jacobvs Tri^landivs , in den Brief aen syne Ex^ie. gtaende voor sijne Ver- dediginghe, Joliannem Wtenbogaert beschuldight van Ontrouwig- heyt: Bakende voomamelick de poincten van tNoot-saken tot de Sonde : Ende d' Onderlin^he Verdraeghsaemheyt. {Met fUelvuffwL) In s' Graven-haghe , By luUebrant Jacobsz ..... Anno 1616.
in-4°. , 60 blz.
= T. 1199. Van de hand van Wtenbogaert. Zie de bO het vorige nnm- mer aangehaalde bronnen.
2271 Clare Aenwysinge hoe Johannes Vtenbogaert hem gheensins en. suyvert , noch verontschuldight in syn ghenaemde^ Clare Justificatie , van die ontrouwigheyt ende onbehoorl^jcke maniere van doen die
Jacobus Triglandius .... hem naecktel\jck hadde verthoont
Ghemaeckt: Door den selven Jacobvm Trifflandivm
iMet titelvifffiet , dmkkermmrh,) t' Amsterdam , By . Marten Jansz. Brandt , Anno 1616. in-4''. , 80 blz.
= T. 1200. Zie de voorgaande nnmmers.
2272 Antidotvm ofte Hertsterckinghe tegens het schadel\jck recept van Johannes Wtenboogaert , Moderatie ghenaemt. Door Galenvm Philaletivm. {Af et drukkersmerk on deti titel.) V Amsterdam, By Marten Jansz. Brandt , . . . . Anno 1616. in-4°. , 48 blz.
Vermeld by Uytenbogaert , 692. Zooals blUkt uit de Wonderlicke T* Samen-Breking kc (over de Haarlemsche gesohillen) in 1618 verschenen, is de anteor de herige Contra-Remonstrant Damius, Med. Dr. te Haarlem. (T. 1201.) Verg.: hogge , Bibl, der Contra^Hentonslr^ Gesehr. , blz, 234.
2273 Grove Lasteren ende Beschuldiginghen Johannis Ytenbogaerts , ghetoghen uyt zijn Tractaet, Gheintituleert VerdedUjingh vande
Resolutie der .... Staten enz (Met drukkersmerk op den titel.)
V Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , . . . . Anno 1616.
in-4^ , 8 blz.
= W. 14d4. Afgedrukt nit n^ 2196.
2274 Noodighe Ontschuldiginghe Joannis Wtenbogaert Over 't Chartabel van Grove Lasteringen ende Beschuldigingen , Niet getogen uyt sijn Tractaet, maer uyt syne wel-ghestelde Redenen verkeer-
delijck aen-ffewesen (Met titelvignet,) In 's Graven-haghe , By
Hillebrandt Jacobsz M.DC.XVI. in-4°. , 26 blz.
= T. 1202. Tegenschiift van het voorgaande. Zie Uylenbogaerl ^ 694. Aan het einde : 10. Jan. 1616.
2275 Waerachtigheonderrechtinghe van de goede meyninge ende intentie, die de Ghereformeerden alt^jdt gehadt, ende noch nebben, om de
444 Geacliriflen van Yincent van Drietenlmrch. 1616.
Yiyheydt van de Gonscientie voor te staen, en niemandt in s^n ffhemoet of Religie , eenich leedt aen te doen. {Mei titelvignet,) Uhedruckt buyten Romen. Z. n, v. pi, , v, dr, en %, j, in-4^ , 8 blz.
= W. 1446. De ironische beduidenis van den titel biykt uit den inhoud: Extract van U Edict ofte Ctoemnyher Plaecaet (ged. 7 Sept. 1611; zie n«. 1172); Bemonslrantie Godefroy Boot (zie W. 1036), en het Placeaet der Staten van Friesland, ged. 12 Sept. 1616 (zie n^ 2247). Verg.: Rogge, Gefch. der Re- monstr,y blz, BI.
2276 Wtkomste ende Verthooninghe Van den Vtrechtschen Martelaer Johannes Wtenbogaert. De weleke z\jn eyghen Examen ende de volghende Sententie in 'tcorte voorghesteldt zijnde, op het Toneel des Aerdtbodems voortgecomen is met .... zvjn verkeerde naodighe onlschuldiginghe j enz. ... Door Vincent van Drielenburch, Lidtmaet enz. (Met drukkersmerk op d4ni titel,) t* Amsterdam, By Marten Jansz. Brandt,... 1616. in-4°. (VIII) en 98 bk.
= 1203. Aan het einde een Ghesangh waaronder: f>en 23. February. Zie over den schrUver op n^. 2195 en 2211 ; verder het Discours oft Vertoogh van Gaspar BarlaeuB (no. 2296) en de volgende nummers.
2277 GheesteUjeke Klock-luyinge, Ende Klocke-gheslach Over Tweeder- leye Voor-stellingen ghedaen, Voomamelyck Aen Johan Wten- bogaert ende zyne voomaemste mede-Stryders . . . Ghedruckt Auro Dammanni Anrei , sive Isaaci Goutii (?) li, n, v. pi. mi v. j,
in-4°. , 20 blz.
= T. 1204. Door Vincent van Drielenburch.
2278 Christianus-Mercurius , Ofte Christelöcken Bode met twee Brieven. d'Eene ghesonden aenD. Jacobum Arminiumden 19. Aprilis, 1608. d'Ander ghesonden aen Johan Wtenbogaert den laetsten Augiisti,
1608. Door Vincent van Drielenburch, Lidtmaet enz
(Ai et houtsneê oj) den titel,) t* Amsterdam, By Marten Jansz. Brandt, .... 1616. in-4°. , 32 blz.
= T. 1205. Op de laatste blz. een drukkersmerk.
2279 sJons Lof oVer Den aVontMaLe Van onsen heere . . . Beschreven Door Vincent van Drielenburch, om 't ghetuyghenisse Jesu Christi gebannen uyt de Stadt, Steden ende Landen van Vtrecht (Met tit lvignet,\ t' Amsterdam, By Nicolaes Biestkens, .... 1616. in-4^ , 18 blz.
= W. 1452. Deze rt|melar|) wordt voorafgegaan door een Sonnet onderteekend: Sion int haren vrevchdelic. Aan het einde een Ghesangh met onderschrift: Ghe- songhen In U elein nav Vredcnburch , Poortiers Huys van d*Mater Salem, (De benaming d' Maler Salem voor AmBterdam is van v, Drielenburch afkomstig. Zie o. a. Kogge f Wtenbogaert, H\ 260; Baudartius y H, IX y 4.) De schryver was den 258ten Nov. 1613 uit het Sticht verbannen. Zie het vonnis hieronder, n«. 2281.
1616. Geachriften van Vincent van Drielenburch. ^&
2280 Figuerlijcke Verthooninghe Van 'tGroote Vasten-A vont-spel des grooten duysteren Nachte van de Blinde Werelt , de groote Baby- lon, uytgebeeldet door verscheyden Pigueren , ende voomamentlnck in een Stieren-Jacht. (Met lilelvigneL) Ghedruckt buyten Vtrecnt, voor de Bechtsinniglie Spekulateurs. Z. tt. v, dr. Anno 1616?
in-4°., 8 blz.
De achryver is de beraclite van Drielenbnrch. In ziJn geschrüten wordt met den Stier gewoonlQk den l]trechtB<^en predikant Taurinus bedoeld. Met de regels:
.... (hii) tMnrelaert dat hem JA en NEEN U samen behaecht»
Hy «il JA ende NEEN met malcanderen VER^eenen wordt wellicht gezinspeeld op n". 1773. In dit stuk is een groote prentver- beelding.
2281 Copye Van de Sententie gewesen by de Staten s' Landts
van Vtrecht , teghens Vincent van Drielenburgh {ged 25 Nov.
1613.) Ende nu Op dit Formaet inden Druck verveerdicht ,
.... (om te) binden by syne Schriften teghens J. Wtenbogaert , . . . (Met titehignet.) Z. n. v. pL en v. dr. Ghedruckt .... M.D.C.XVI.
ia-4\ , 4 blz.
= W. 1447. Ook opgenomen in de Clare Aenwijnnghe (hieronder n^ 2283).
2282 Copie Van de Sententie ghewesen by de Staten s' Lants van
Vtrecht , tegens Vincent van Drielenburg t' Amsterdam , By
Marten Jansz. Brandt , Anno 1616. in-4°. , 4 blz.
Andere druk met eene voorrede van V. van Drielenburch , waarin hU zich be- klaagt over het „in Druck doen vervacrdiyhen ende divulgeren*'' van deze Sententie, en zich poogt te rechtvaardijren. (W. 1448.)
2283 Clare Aenwijsinghe vande Gelegenthejrt van Vincent van Drielen- borgh , ende dat uyt syne eyghene Schriften. . . . Door A. P a g i u m , Student in de H. Theologie. (Met UtelvignéL) Tot Leyden , By Govert Basson , 1616. in-4^ , (IV) en 36 blz.
Wederlegging van het f,Eort Exanwn'^ enz. van V. v, D. vermeld btj Uytenbogaert y 696, en in de Tsamen-sprekinge (volgend nummer). (W. 1449.) Zie ook: Bogge, Wtenbogaert , II, 268.
2284 Tsamen-sprekinge Van Frederiick ende Theodorus, Over sekere schriften van Vincent van Drielenburch tegen Johan. Wtenbogaert,
etc Beschreven Door de penne des Schryvers van Vincent
van Drielenburch. {Met tüelvigneL) Ghedruckt In Vrieslandt buyten Leeuwaerden int Wapen van den Coninck in het Water der Wateren Anno 1616. in-4^ , 48 blz.
Hierin worden de geschriften van v. Drielenburch, meer bepaald n°. 2195 en 2276 verdedigd. Ook het voorgaande stuk wordt hierin besproken , biz. 41 ; natunriyk wordt daarvan hier niet veel goeds verteld. Volgens W. 1453
446 Geschriften van van Drielenburcb, Wtenbogaert, Triglud, Polyander. 1616.
behoort hierby nog een los blad met het opschrift: Vermaningke aenden User^ de verbetering van eenige drukfouten behelpende.
2285 Babels Tragische Comoedie Nu Nieuwelyckx aen den Dach ffhe-
bracht voor alle rechtsinnighe Oordeelaers {Met tilehigneLj Z,
n. V, pL , V, dr, m z, j. {aj gesneden ?) in-4^ , 20 blz.
Dit stuk is de verklaring van een breede uitslaande plaat, die hierbO behoort, maar ongelukkigerwyze aan dit ex. ontbreekt. By T. 1283 aldus beBchreven: „Het Pausdom en de Inquisitie sUn hier door twee boomen voorgesteld , die door de Hervormers en de voorvechters der hervorming (Manrits e.a.) omge- hakt en met touwen naar beneden gehaald worden; bovendien bevat de prent allerlei nevenvoorstellingen in verband met de Openbaring. Ook üytenbogüert ^ Taurinut en Corvinut zQn er op een wonderlijke wü«e af^beeld. De vervaar- diger is Vincent van Drielenburch'\
2286 Gvlden Brief, Des seer Vermaerden Theologi Martini Buceri, Daer inne gheleert wordt , wat Ketterye is : wie Ketters zijn : enz.
uyt het Latvjn gbetrouwelick over-ffheset ende uyt-ghwheven ,
Door d. Wtenbogaert. Met eeiie voor-rede aen de EE. Acht- bare Magistraet van s'Graven-Haghe. {Met tüelvifffiet.) In s'Giaven- haghe , Hillebrant Jacobsz , . . . 1616. in-4^ , (X) en 30 blz.
De opdracht is ged. van 26 Sept 1616. Zie over dit stuk uitvoerig: Trigland, 695—699 (T. 1207) en üoggvj Wtenbogaert ^ II, 248.
2287 Drie Gvlden Brieven Van Johannes Wtenboogaert Met aen-
teyckeninghen op de kant verklaert, Met noen een Voor-reden, daer in een weynigh openinghe vanden Gulden Brief Buceri gedaen wordt. {Met vignet op den titct en aan het einde.) t' Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , Anno 1616. in-4°. , 16 blz.
WaarschUniyk door Jacobus Trigland. Zie over dit stuk ayn Kerck. HisI,, 699 P.r. (T. 1208.)
2288 Drie Gvlden Brieven enz. (Als btweti.) V Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , . . . . Anno 1616. in-l*". , 16 blz.
Andere druk. Het vignet aan het einde is een ander dan by het vorig num-. mer. Ook de spelling verschilt een weinig, b. v. blz. 8 reg. 18 v.o. hier ffcmaeclitj het vorige nummer ijeniaeei; blz. 8 regel 10 v.o.: woortj vorig nummer: woordt enz.
2289 Den Staet Vande Voor-naemste Qvaestien Ende Gheschillen die ten huydighen dage gedisputeert worden , tusschen de Oude Rechtge* sinde , die men Contra-Remonstranten , ende de Nieu-gesinde diemen Remonstranten noemt. enz. . . . [Met drnkkersnwrk on tien titel.) V Amsteldam , Voor Marten Jansz. Brandt , . . . 1616. in-4 . , 36 blz.
= T. 1209. Van blz. 38—86 : Na-retten Tot den Chrislelycken Leser. De schryver is de Leidsche hoogleeraar Johannes Polyander. Zie Trigland, 635 r.v.; liogge. Wtcnbogatrty II, 256. In het laatst aangehaald werk komt de schr. van zyne vroegere bewering {Bibl. der Contra-'RemoHsl-. Gcêchr,, bb. 89) terug ^ dat
1616. Geschriften van Wtenbog^aert, Trtgland, Dwinglo. 447
Triijland de Bchrifver SBon ziJn. In navolging van Rogge wordt dat ook beweerd door Mr, J, I, van DwtrHtnck, Vermomde en Naamlooze Schrijvers, in voce. De waarheid is dat Polyander z||n geschrift oorspronlieiyk in het firansch schreef (zie W. 1456), terwyl Trigland de hollandsche vertaling bewerkte. Zie: Chr, Sepp, Hel Godgeleerd Onderwij» in Nederland , /, 228.
^ 2290 Waerschovwinge , Teghen het Malitieus ende Valsch Gheschrift : Nu versch uyt-ghegeven t' Amsteldam. Met den Titul : Deti stoet van de voonmemüe Quaestüfi ende Ghesehillen , enz. . ., {Met titelvignet.) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobsz , . . . Anno 1616.
in-4^ , 32 blz.
= T. 1210. Door Joh. Wtenbogaert. Zie THgland, 637; Hogge, Wtenfto- gaert, li, 267.
2291 Ontrouwe Des valschen Vvaerscliouwers , Die teghen een seker boecxken , ghenaemt Stant vande hedendaeqfisehe GhesrhilUm , als
tegen een Malitieus ende valsch gheschrift , is uytghevaren.
Waer by oock is ghevoeght een (Jlaer Bewys vande dwalin^hen Grevinchovij. Midtegaders De Uandelinghe D. Festi ende M. Epis- copij , . . . {Met drnhkersmeak op den titel.) t' Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , 1616. in-4°. , 54 blz.
Door Jacobnd Trigland. Zie zQne Kerck. Hisl., 637. (T. 1211) en Rogge ^ Wtenbogaert y II, 267.
2292 Voorbode Vande Antwoort op seker boecxken gheintituleert Ontrouwe .fi des valschen VFaersehouwers etc. Binnen weynich daghen tot Am-
rfifir sterdam wtghegeven. {Met drukkersmerk op den titel.) Tot Leyden ' By Jan Paedis Jacobsz. Anno 1616. in-4°. , 12 blz.
= T. 1212 Van de hand van Bernard Dwinglo. Zie Rogge, Ribl. der Remonstr, Getchr., blz. 131 en Ribt. der Contra-^Hemonslr, Ceiehr., blz. 39.
2298 Monster Vande leere der Amsterdarasche Predicanten over de voomaemste Poincten die huydensdaechs ghedisputeert werden tusschen de Oude Recht-gesinde diemen Remonstranten , ende ende isie) de Nieuw-ghesinde , diemen Contra-Remonstranten, noemt. Vervaet in Clxxix. Articulen. Ende ghetrocken wt hare, ende by- sonder wt Jacobi Triglandy Schriften teghen den Eerw. Joannem Wtenbogaert... Waer 'by noch syn gevoecht eenige andere nieu- wicheden Festi Hommii ende Joannis Polyandri Mede ghetrocken uyt hare Schriften Ten dienste van Maerten Jansz. Brandt , Boeck- vercoper tot Amsterdam , om by hem behandicht te werden aenden Autheur vande . . . Staet der voor-iiaemste Qnaeslimi etc. . . . Gedrvckt Voor Jan Paedts Jacobsz. . . . Tot Leyden. Anno 1616.
in-4^ , 52 blz.
= T. 1213. Door Bernardns Dwinglo. Zie: Rot^ge, Ribl. der Remoustr, Gesehr., big. 131.
448 Geschriften vali Corvinus, l^aurinos, Barlaens, 'van brietenbarch. Iél6.
2294 Verantwoordin^e Tekens de hevige Predicatie Festi Hommii , ge- daen in de S*®. Pieters Kercke tot Leyden den xyj. Octobris deses Jaers 1616. Daerinne claerlyck bewesen wordt, hoe daselve Featus hem gheenssins en heeft gesuyvert, noch verontschiildicht, van de seltsame dolingen, hem aengewesen in ^tAïunsler van de Leere der AmsterdamsrJw PredicanUm ; . . . {Mol diiikk^rmnerk op deti HteL) Ghe- druckt ter Goiide , By Jasper Toumay , voor Andreas Burier .... Anno 1616. in4°. , 40 blz.
= T. 1214. Door J. A. Corvinus; zie: Rogge, BibL der Remonttr. Geaehr.j blz, 114. Zie over de geschillen te Leiden in dit Jaar: Brandt, li , 405.
2295 Oopye van Sekeren Brief Daer inne beantwoort wort De losse ende on-tijdige Na-Reden die Festvs Hommivs, Tot verantwoordinghe (van t'ghene hem inde Naemscherrainghe jeghens z\jns hevighe Predicatie vanden 16. October te laste was gheleyt) terstont na de Predicatie op den 6. November heeft ghedacn in de Hoogh-landsche Kercke. Met een seecker Discours over de selve Na-Reden : . . . . (Af Pt iiielvujnel.) Ghedruckt in De Mater Salem (Amsterdam), Z. «. v, dr, en z, j. inHl". , 28 blz.
= T. 1216. Door J. Taurinns. Zie: Rogge, BibL der Remontlr, Geschr., blz, 116.
2295a Casparis Barlaei Dissertativncvla. In qva AIi(j[Uot patriae nostrae Theologorum ac Ecclesiastarum malesana consiha, et studia justa orationis libertate reprehenduntur. {Met drukkersmerk op den lilel,) Lvgdvni Batavorum , Ex Officina Godefridi Basson , . . lol6.
in-4°., 44 bhs.
vi 2296 Discovrs Oft Vertoogh van Gaspar Barleus, Onder-regent van V 'tCoUegie der Godtheyt tot Levden. Waer in met een rechtveer-
'..^^ dighe vrvmoedichevt van spreken bestraft worden de ondeugende raedtslaghen ende betrachtingen van sommmige (sic) Theologanten \ ende Predicanten onses Vaderlandts. (lff//iMM//w(?(.) WtdenLatvne
^ verduytscht, na de Copie Ghedruckt tot Leyden by Govaert Bas-
son. . . . 1616. in-4°. , 36 blz.
Zie hierover uitvoerig : üytenbogaerl , 696 v. ; Triglcnd , 698. (T. 1218.) Vertaling van het voorgaande.
2297 Den Vvaren Gheestelycken Ridder : Campende Teghen den Ridder ende Voorvechter vanden Vorst des Luchts der Remonstranten „ghenaemt Gaspar Barlaeus; ... Beschreven door Vincent van Drielenburcn,... {Met vignet op den titel en aan het einde,) 't Amsterdam , voor Marten Jansz. Brant. 1616. in-4°. , 52 blz.
=: W. 1464. Tegen het voorgaande stuk gericht. In het Besluyt (blz. 47-61) geeft de schrUver oen lust van al zyne geschriften, waarvan eenige boven vermeld zyn. Dit schotschrift werd met meer andere door de Staten van
1616. Geschriften vati ▼. Drielenburch en Damman. Het „Tafereel " van R. Telle. 449
Holland en West-Friesland verboden in het plakkaat, opgenomen door Bau- darlius, B. VIII , 22 en 23
2298 Visioen , Ofte Vertreckinghe der zinnen ende des Gheestes. Anders gheseyt, Een Dach-ghesichte , Belanghende den doot-crancken staet van de Oprechticheyt ... In Alexandr\jnsehe Rym-verskens ghestelt, door eenen Lief-hebber der Poesie. (Met lilelvigtiet.) Tot Franeker , Voor Jelis Claesz Verhal , . . . Anno 1616. in-i**. , 24 blz.
Door Vincent van Drielenburch. Zie: Rogge y Bibl, der Contra- liemonstr. Geschr.y blz. 233.
j 2299 Vande Eenicheyt Die de Remonstranten houden met De Gerefor-
.\\ meerde Eereken, ende andere, aengaende het stuck der Leere
.(> • begrepen in de vjjf articulen. Beschreven , . . . door Sebastianum
« ' Damman, Predicant binnen Zutphen . . . Tot Zutphen, B\j Andries
Janssen van Aelst , 1616. in-4°. , (VlII) en 126 blz.
Vermeld door Baudarüus, B, VlII, 21. (T. 1219.)
2300 Tafereel, Cortelyck begrijpende het verscheyden ghevoelen der Remonstranten , ende Ghereformeerde Kercken , aengaende het stuck der Leere begrepen ,inde vyff Artyckulen : Getrocken uyt het Boeck onlanghs uyt-ghegeven door Sebastianum Dammannum , enz. . . . Z. n. V. pi. , V. dr. en z. j.
{In twee kolommen gedrukt.) in-plano, een blad.
2301 Tafereel. Begrijpende corteljjck het groot ende merckel\jck verschil datter is tusschen de Leere der H. Schrifure {sic) ende der Gere- formeerde Eereken, aen de eene, ende der Contni-Remonstranten aen de ander z^jde , aengaende sekere drie Godtslasterl\jcke Poincten , welcke Godvruchtely ck worden verboden te leeren inde Christelycke Resolutie der .... Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt. {Met titelvignet.) Z. «. v. pi. et* v. dr. Ghedruckt .... 1616. ^
in-4^, 12 blz.
Vermeld by Baudartius, B. VlII, 20; Uytenbogaert , 775. De leer der Contra- Bemonstranten wordt hier o.a. met die der Turken vergeleken. De 8chr(}ver van dit stuk , dat veel aanstoot gaf, werd eerst later bekend. Het was Beinier Telle. Zie Brandt, UI, 193. (T. 1221.) en Bogge, Wtenbogaert , II, 255. Verg. n». 2614.
•
2302 Tafel, Begrijpende kortelyck het groot ende merckelijc verschil datter is tusschen de Leere des Goddelycken woordts, ende de H.
^ Schriftuere , . . . . Ende De Leere van de Drijvers der nieuwigheden,
K'^ die men Remonstranten en Arminianen ofte Vorstianen noemt.
(Met drukkenmerk op den titel.) t' Amsterdam , By Marten Jansz.
ferandt , Anno 1616. in-4°. , 24 blz.
* Tegenschrift van het vorige. Zie Bawiarliut, t.a.p. De sohryver van dit stak
57
4fc0 De „Tnfer\ lélé.
merkt ten aanslen ran de TergelOkinsr der „rechtxinnige'' leer met die der Turken op , dat do Komonstranten zich dan wel mog^n schamen , dat ^e gfiene die noch in dicke duysternissen siUen" beter denkbeeld van God hebben dan zy. (T. 1222.)
2303 Tafel, Beffrypende kortelyck het groot ende merckelüc verschil
enz len vvjfdeninael ghedruckt ende vermeerdert. X^^^ drtik-
kersnxerk op dm litvL) t' Amsterdam , By Marten Jansz. Örandt,... Anno 1617. m-4^ , 32 blz.
2304 Tafel , Begrypende kortelyck enz Den sesten Druck. (Met
drukkerstnei'k op den lilel,) V Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , .... 1617. in■4^, 32 bk.
= T. 1242.
2305 Tafel , Begrijpende kortelyck cfiz Den achtsten Druck. [Met
drukkersmerk op tUm titel.) t' Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , .... 1617. in-4^ , 32 blz.
Nog andere drukken z^n vermeld in liogge , Gesch, der Bemontiranten , blz, 26w
2306 Tafereel Begrijpende kortelyck het groot ende merckelyck verschil enz, {In vier kolommen gedrukt.) Z. «. v. pl.^ w dr. eti «. j.
in-plano, een blad.
= W. 1466. Andere druk van de voorgaanden.
2307 Vertalinghe van Sekere Lambethaensche artijckelen , eertndts in Engelandt gemaeckt, ende nu onlanghs in Lat\jn uytghegheven : door D. A. Thysi vm , enz. . . . (Met tüelvignet.) Z. w. v. pL eti v. dr. Anno M.DCXVL in-4°. , 24 blz.
Inbond : 1°. D^OverselUr aen den goelgunslighen Lescr ; 2*. Sek/^rc Theses ope Artifekekn ghemaeckt .... te Lambeth , 4". 1696 in November ; S°. de voorrede van Thysius , bevattende een kort overzicht van hetgeen over het leerstuk der Predestinatie in Engeland gehandeld is ; 4^. Naerder vcrhael van de Lambethaensche ArtyckeUn : historische toelichting van den Remonstr. uitgever van Thysius. Zie Vyten- bogaertj II, 93—96 (W. 1457). Het boek van Thysius was in 1613 versche- nen onder den titel : Brevis .... explicatio verae .... doctrinae de electione , praetiesl. ac reprobat. enz. (Rogge, Bibl. der Contra^Betnnnstr. Ceschr,, blz, 32). Over het uitgeven dezer artikelen werd reeds in Mei in de vergadering van de Staten van Holland gekla^d (Bcsolutien van Holland, A^, 1613—1620, bh. 28).
2308 Drye hoofden In eene Kapproen , Of te ,
De klucht van Muys , Kat , Hont en Leeuw , Gestelt in dichte by een Zeeuw: Met noch de Kickvors, die de Koe (xelyck wou swellen; en daer toe Oom Wouters oude Droom-semioon , ücsongen op een nieuwen toon
1616. Hekeldicht van H. TeUe. 461
{Met tilelvigfiet.) Gedruct (s. n. v. pi. eti v, dr.) .... M.DO.XVI.
in-4^, 8 blz.
Verschillende gedichten waarin het drifven der Contra-Remonstranten op de kaak wordt gesteld. Vermeld by Uogge , Geschied, der Rcmonstr. , blz, 37. Door Reinier Telle. Zie: Dr. W. P. C. Knuttel in De Gids, 1886, IV, hlz. 1 v.v.
2309 Drye hoofden In een Kapproen. Ofte,
De klucht van Muys, Kat, Hont en Leeuw, G/iestelt in dichte by een Zeeuw, Met noch de Kickvors, die de Koe ö/ielyck wou swellen , en daer toe Oom Wouters oude I>room-sermoon (r/iesoncfen op een nieuwen toon. (Mhl tUelDignel.) Gedruct (z.n. v. pi. eti v. dr.) .... M.D.C.X.V.I.
in-4°., 8 blz.
Andere druk. De keerzijde yan den titel is hier bedrukt. Hier en daar Kifn aan de gedichten een paar regels toegevoegd.
2310 Pro gloria atque in honorem Domini nostri Jesv Christi , . . . Frisiae Groningocisamazaniaeque Provinciae D. Gubematori Generali: Ordinumque Delegatis: Curiae, enz. enz.... Tabellam hanc Verae Religionis Christianae Joannes Petri Sannes Stellingwar- viae Occiduae quondam (Jrietmannus: ... Tanquam Catenam vere Auream, propendiculis ornatam, Strenae loco dicat, et offert. Z.n. V. pi. en V. dr. Anno 1616. in-plano , een blad.
2311 Verclaringhe , Van de Motiven ende Oorsaecken, Daer door
Marcvs Antonivs de Dominis, Aerts-bischop van Spalaten,
bewogen is geweest 't Pausdom te verlaten, ende sich herwaerts over te begheven. Wt het Latgn , gedateert tot Venetien den 20. Septembris 1616. ghetrouwelick over-gheset. (Met titelvigtiel.) In s'Graven-haghe, By Hillebrant Jacobsz., ... Anno 1616.
in-4^ , 20 blz.
= T. 1126. Vertaald door Wtenbogaert. Zie: Rogge, Wtenbogaert , II j 249. By Batulartius, H. VIH , 72—79.
2312 Jesvitica Per Vnitas Belgy Provincias Negociatio bono publico in lucem edita; jussu DD. Deputatorum Ordinvm Frisiae. {Met drukkersmerk op den titel.) Franekarae Apvd Viduam Romberti Doyen^a, Anno 1616. in-4^, 112 blz.
De hier medegedeelde briefwisseling is gevonden „inier chartas atjtisdam Patris el Saerifieuli Socieiaiis Jesuiticne'\ Aan de brieven gaat vooraf een korte opgaaf van al hetgeen , quae in teriptis kisce Jesuiticis turn lalinis turn belgicit nolalu digna reperiuntur. Zie Raudarfiw , B, Ylll, 82 r.r. De hier openbaar gemaakte stuk- ken waren b|| een te Harlingen verstoorde Katholieke godsdienstoefening
459 i^Der Jesoiten Negotiatie". 1616.
onder de papieren van pater Warighem gevonden. Verg. J. Scheltema in Areh. voor Kerk, Getch, , III , 397—410 , W. v. d. Heyden , Verhaal mn de ver- rigtingen der Jeiuieten in Nederland (nitgeg. door H. Amersfoordt en U. A. Evertsz), blz. 49 en 260 y.y. en Dr. E. Piaget, in De Gids, 1843, Boekbeoordeelingen ^ blz. 623 noot. Verg. het volgend nummer.
2313 Der Jesviten Neffotiatie Ofte Cooü-handel, Inde Vereenichde Ne- derlanden tot gnemeene beste. In druck uytghegeyen door last yande . . . Ghedeputeerde Staten van Vrieslandt. iAiet drukkersmerk op deii liteL) Ghedruct na de Copye van Leeuwarden. By Abraham vanden Rade , . . . M. DC. XVI. in-4^ , (VIII i en 60 blz.
Dezelfde stukken als in het voorgaande nummer, maar in het hollandsch ver- taald en vermeerderd met enkele stukken die in het hollandsch gesteld waren en in de latUnsche uitgaaf worden gemist.
2314 Sententie By den Hove van Hollandt ghewesen, over de grouwe- l^cke Moordt begaen aenden Persoon van Jan van Wely , . . . ghepro- nunchieert ende geexecuteert den sesthiensten Mey 1616. in 's Gra- ven-Haghe... {Met titelvignet.) In s'Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssen,. .. Anno 1616. in-4°., 12 blz.
= T. 1166. Zie over dien moord: Baudartius^ B. V7//, 89 p.p.; Molley, Ufe and dealh of John of Bameveld , // , 61—63 ; Bogge , Wtenbogaert , // , 278 en 279 en A. Ising , Haogtche Sc fietsen. Nieuwe Bundel , bh, 1 v,v.
2315 Dit wonderlyck Teecken des Heeren is gebeurt in 't Sticht van Munster binnen ende boven de stadt Holdt, alwaer Godt zyn wonderlycke strafiFe de menschen bewesen heeft, eerst met eenen schrickeliicken Donder ende Blixem .... Ende hoe daer dry doeden wt haren grayen verresen zün, mz. ... Gheschietden zzyfij. Octo- ber, 1616. (Met koutsneê op d4m litel,) Eerst ghedruckt tot Geulen, Ende nu tot Dort by Pieter Verhagnen. Z,j, in-4°., 4 blz.
2316 Een wonderlicke Nieuwe Tydinghe , van een Oorlooghs Monster , tusschen den Venetiaen ende den Koninck van Spaengien , en den Paus van Roomen, het welc seer wonderlick is om te lesen. {Met houtmeê op den titel.) Gedruct z. w. v. pi. voor Comelis den Cramer. 1616. in-8°. , 4 blz.
BerQmd gesprek tusschen Otiderrechlingh' en Nieus-ghiericheydt.
2317 Waerachtighe History, Van een Wonderbaerlick bedroch: Aen- gaende een persoon , die sich by een vrouw , wiens Man , inde acht jaren was amesich gheweest, voor den selvighen uytgheeft: ende van haer daer voor ontfanghen synde , daer mede als met zyn eygen huysvrou, tot by de vier jaren sonder bekent te worden, huyshout: mitsgaders met de selvighe twee kinderen crycht. Tot Leyden , Voor Pieter des Bonnets. Anno 1616. in-4^. , 14 blz.
1617. De verhouding van Friesland tot het Duitsche rt|k. 453
1«17.
Zie ook n». 673 , 1945 en 2808^2806.
Vooraf gaan de stukken , die behooren tot de staatkundige geschiedenis van Neder- land, voor zoover zy geen betrekking hebben op de kerkeiyk-politieke twisten. Vervolgens de stukken aangaande de geschiedenis van andere landen. Daarna volgen de stukken over de geschillen ^ die in dezen tyd de Vereenigde Provinciën verdeelden, en wel in dier voege , dat eerst komen de stukken betrekking hebbende op besluiten der Staten-Generaal of van de regeeringen van afeonderiyke gewesten , daarna de bemoeiingen van Jacobus I en zyn gezant Carleton (hierby de „Weeghschael") » ver- volgens de ongeregeldheden en onlusten in verschillende plaatsen. Daarna volgt een geheele lyst van twistschriften, waaronder stukken van v. Drielenburch , R. Telle, enz. Na de twisten tusschen de Protestanten onderling, komen de stukken die op de Katholieken betrekking hebben. Ten laatste stukken van gemengden aard.
2318 Orationes dvae Anniversariae : vna in obitvm Gvillelmi Magni , Principis Vraniae, .... a Gvillelmo Verheiden, J. F. Altera In Natalem Joannis Calvini Theologi, aJacobo Verheiden X. Jul. Anno cIo. lo.c. xvi. habitae In Schola Noviomagensi. (Mei den leeuw op den titel.) Amstelodami , Ex officina Jodoei Hondii. Anno cIo lo c xvii. in-4°. , 46 blz.
2319 Polityeq Discovrs. Nopende Den Staet van Frieslandt, Waerinne bethoont wort , dat het selve Landt voor geen Slechte Heerlycheyt ghenomen voor een Leengoet ende minder als een Graefschap oyt heeft behooren geacht te worden : Maer dat het selve besonder- linghe nae de tyden van Carel den Grooten altyt is geweest een Vry Lidtmaet des H. Roomschen Rycx tot op , ende oock onder de laetste regieringe van Philips den tweeden . . . . , die welcke als mede zyn Predecesseurs .... niet anders zyn erkent als Erfgou-
vemeurs van Frieslandt van weghen het H. Roomsche Ryck
Wtgegeven door Fred. Stellingvverff. (Met het wapen van Friesland op den titel.) Ghedruckt tot Franeker, By Jan Lamrinck, .... Anno 1617. in■4^ , (VIII) en 40 blz.
Met opdracht ^aan Wilhelm Ludowyck Graeff loe Nassaw, ged. 3 Oct. 1617. Dit zeldzaam pamflet bevat eenige belangrijke stukken omtrent de betrekking van Friesland tot het Duitsche Btjk, als: Bullen van Kard den Grooten (802), Willem van Holland (1248), Sitjismund (1417), Maximiliaan I (1498), het verhan- delde op den Frieschen Landdag van Febmary 1681 over de volharding in de !<iadere unie ^ enz. (W. 1491.)
2320 Copie Van een Brief van den Heere Admirael ISpil-berffhen: Inhoudende de Voyage by hem ^edaen door de Strate Maffelanica , tot inde Znydt-Zee , al waer nem bejeghent is de Vlote van Don Rodrigo de Mendosa daer hy Mannel^cken tegen gevochten, ende de victorye behouden heeft. Ende voorts wat hem op die Reyse wedervaren is tot inde Molucques toe. {Met houtsneê op den
464 Onlusten ia Frankryk. 1617.
tüel.) Tot Def (sic) , Ghedruckt by In (sic) Andriessz 1617.
in-4°., 8 blz.
Zie Baudarlius, B, IX, 171 v.
2321 Warachtich Verhael , Vanden slach oft Scheeps-^trijt inde Zuydt Zee , ontrent de vermaerde .... Zee-haven Caljolo de Lima , Tusschen de Conincklicke Armade van Spagnien, met seven Gallions ende een Patasse , daar Capiteyn Generael op was Don Rodrig^o de Men- dosa : Ende vyff Schepen der Oost-Indiseher Compagnie , daar Commandeur Generael op is geweest .... Joris van Speelberghen : Geschiet tusschen den 17. en 18. Julj , . . . . 1615. {Met titelvignet.) Tot Middelbvrgh , By Richard Schilders , . . . 1617. mA\ , 16 blz.
Zie; y. C. de Jonge, Het Ncderlandsche Zeewezen, ƒ, 216.
2322 Larmes svr la mort de feu Monsieur Mavrice de Nassav: Qui mourut a la Haye Ie 5. de Juin. CIO. lO. C. XVII. Z. n, v. pi. , p. dr, en z. j. in-4°. , 8 blz.
= W. 1489. Dit sredicht is onderteekend: Constanter, het devies van C on- stan tyn Huygens, die biykens v. d, Aa, Biogr, Woordenboek, VI, bh 469 ook van dit vers de dichter is.
2323 Het Openbare vande Vaste Resolutie die Mgn Heeren de Princen genomen hebben tegen alle de gheene die de welvaert, ... vande Croone van Vranckryck teghen zyn. Manifeste de Messievrs les Princes. {Met tilelvignet,) Z. «. v. pi. en i\ dr. Anno 1617.
in-4^, 8 blz.
2324 Ootmoedighe Remonstrantie Ofte Vertoogh der Hertoghen van Vendome ende Mayenne, ende des Maersclialcx van Bouillon etc. Aen den Coningh. Wt den Fransche verduytscht. (Met tilelvignet.) t' Amsterdam , By Broer Jansz. . . . Anno 16l7. in-4°. , 4 blz.
By BaudarltM, 8. IX, 132 en 133. Gedeelteiyk in den Mercure francais, IV , (an. 1617) , 60—62.
2325 Declaration dv Roy contre les Dvcs de Vendosme, de Mayenne, Marechal de Buillon, Marquis de Coeuvre, Ie President Ie Jay, et tous ceux qui les assistent. Verifiée en Parlement, Ie 13. Fevrier, 1617. avec La Declaration du Roy sur Ie subiect des nouveaux remuemens de son Royaume. (liet titelüiqnet.) A la Haye, Chez Hillebrant Jacobssz., jouxte la Copie imprimée a Paris, chez Fed. Morel, et P. Mettayer, . . . Anno 1617. Avec Privilege de sa Majesté.
in-4^ , 16 hh.
= W. 1476. Ia den Mercure francois, IV (an. 1617), 44—50 en 68-86.
2326 Verclaringhe des Conincx , Teghen de Hertogen van Vendome , ende
1617. Onlusten in Frankryk. Moord van den markies d'Ancre. 455
Mayenne, den Maerschalc yan Bouillon, den Marquys van Coeuvre , den President Ie Jay, ende alle die haer bystandt doen. Geven- ficeert in't Parlement den 13. February 1647. Wt den Fiansche verduvtscht. {Met de wapens van Franknjk en Aavan'e op den titel,)
Tot Parijs. By Fed. Morel ende P. Mattayer, . . . 1617 Ende nu
t' Amsterdam , By Broer Jansz z.j, in-4°. , 4 blz.
Vertaling van het eerste stak uit het voorgaande nummer. B|j Batidariius , B,IX , 133—136.
2327 Verklaringhe Ende Betuyghinghe van de Princen, Hertoghen, Pairs, pns. . . . Teghens de tzamensweeringhe ende tyrannye vanden Mareschal d'Ancre ende syne aenhanghers. Wt het Fransch ghe- trouvvelick overghezet. (J^pt iitdviqnet,) Tot Schiedam , By Adnaen ComeUsz. van Delf, . . . M. DC. XVH. in-4^ , 16 blz.
= T. 1229. In den Mercure francais^ IV (an. 1617), 124—143; in het hollandsch by Baudartius, H. IX, 136 v,v. Het stuk is ged. 5 Maart 1617.
2328 CortEnde waerachtich verhael van t'gheene den 24. Aprilis, 1617. Stilo novo, den Marquis d'Ancre tot Parysin't Hof vanden Coninck is weder-varen, ende wat sich voorders daer by ende andersints, toe-ghedraghen heeft. {AJel lUelvignet,) Tot Delf, Ghednickt by Jan Andriesz. ... Anno 1617. in-4^, 8 blz.
= T. 1231. Zie over den dood van Concini: Martin , llistoire de Frana', XI, 115 ».».; Mereure frangois, IV {an, 1617), 194—199; Baudartius, IX, 150 t'.t'.
2329 Lettre du Roy envoyee av Parlement de Rouen. (ged, 24 Jnril, Met hel wapen van Frankrijk op dm titel.) A Amsterdam, A la eopie imprimée a Rouen chez David Geuffiroy. i^. n, v, dr. en z, j,
in-4^., 4blz.^
=r W. 1478. Dit bericht van den dood van den Maarschalk d'ADcre is geiyk- Inidend met den brief door den Koning aan de gouverneurs dc^r provinciën geienden. Zie: Mcrcurv fraiicous, IV {an, 16ft), 201 — 204.
2330 Brief van den Coninck Ghesonden aen het Parlement van Rouaen. Getranslateert uyt den Fran5oysche in onse NedertluytscKe tale. (ged, 24 ApHl, Met titelvignet.) t' Amsterdam, Voor Jacob Pietersz. Wachter, . . . 1617. in-4^ , 4 blz.
= W. 1479. Vertaling van bet voorgaande. Verg. Baudartius^ B, IX, 152
V.V.
2331 Copie de certaine lettre du Roy escrite dans Paris eiivoye au Parlement de Rouen. Encore une certaine lettre par un de la (your du Roy en laquelle est contenu la mort du Marquis d^ Ancre , com- ment il a esté deterre efiz, . . . Encore une lettre escritte (m*) par un Gentilhomme estant pres du Roy, a uu sien amis en la ville
456 fiet Termooi^en van den markies d'Ancre. 1617.
(VAmiens. {Met kopergravure op den tUeL) Impiimé a Leyde, par Gille Nvtin. 1617. in-4°. , 8 bk.
De Brief van den Koning is biykbaar een nadmk van het voorlaatste nnmmer. Hy begint hier op blz. 6 met afzonderiyken titel, waarop de wapens van FrankrOk en Navarre. Het adres is hetzelfde als by het voorlaatste nummer.
2332 Extract uyt een Brief uyt Parijs vanden 25. Aprilis 1617. Waer in verhaelt vrert de doot vanden Maerschalck d'Ancre , Midts-
Siders een tweeden Brief uyt Vranckryck , ende noch twee Post- rieven uyt Italien ende Duytslandt. Oock mede de aencomste der Vloot scheepen , soo die tot Venetia wel aenghecomen zyn : van gelycken den Tocht van den Ritmeester Gent. {Met houlsneé op den
titel) t' Amsterdam Gedruckt by Broer Jansz Anno 1617.
in-4^ , 10 blz.
= T. 1232. Vier brieven ; de eerste is zonder dagteekening , de anderen zUn van 24. 7 en 18 April. Voor dien van 7 April vergel yke men Mr. J. C. de Jonge y Nederland en Venetië, blz. 69 en n^, 3291. ,
2333 Post-Brieven , Soo uyt Vranckryck , Duytslandt ende Italien , waer in verhaelt wert van de doot van den Afarquys Dancker, oock mede De aencomste der Vloot-scheepen , soo die tot Venetia wel aen- ghecomen zijn: van ghelycken den Tocht van Rit-meester Gent. Tot naerder tydinghe hoe de oude Goninginne in verseekering ge- nomen is. {Met houtsneê op deti titel,) Tot V trecht , Gedruckt by Jan Amelissz , , . . . Na de Gopye van Geylekerck. Anno 1617.
in-4°. , 4 blz.
De inhoud bestaat uit de 3 laatste brieven van het voorgaande stuk. Nadruk van W. 1481.
2334 Vvaerachtich verhael van het ghene inde Louvre tsedert den 24. April tot het vertreck vande Coninginne , moeder des Conincx , ghepasseert is. Met dcj^aranghen aenden Goninck ghedaen, ende de antwoorden van syneM^esteyt, ende den Adieu vanden Goninck ende de Goninginne sijn moeder. {Met titelvignet.) Eerst ghedruckt tot Parys voor Abraham Saugrain : Ende nu Tot Middelbvrch , By Adriaen vanden Vivere , . . . Anno 1617. in-4°. , 8 blz.
Overgenomen in Baudartius , B. IX, 166-159. (T. 12S3.)
2335 Vvarachtich verhael van t'ghene inde Louvre tsedert den 24. April
.... ghepasseert is. enz {Met titelplaat.) Eerst gedruckt tot
Parys by Abraham Saugrain, ende nu Dy Broer Jansz. iT. n. v. vl. {Anist.) en z. j. in-4°. , 8 blz.
= W. 1482. Andere druk van het voorgaande.
2336 llecveil des charges qvi sont au Proces fivict a la memoire de Conchino Gonchini nagueres Mareschal de France, et a Leonora
1617. Verscliillende gebeartenisseik in het buitenland. 467
Gralig^j sa vefde , sur Ie chef du crime de laese M%jeste divine. Zoftdér afz. titel , «. w. v. pi. , v. dr. en 2. j. in-4°. , 24 blz.
= W. 1488. WaarschOnlOk van de drukkerO van Hillebrant Jacobsz in 's Oravenhage. Blz. 16—18 bevatten: Excerptvm e liifro cvt tiivlv» esi Synagoga Ju- daica autkore M, Johanne Buxdorfio .... edito anno 1614 {Capul XX), Blz. 19 met af^onderiyken titel (de pagineering loopt door) : Arrest de la Covr de Parlement , eontre Ie Maresehal d'Ancre et sa Femme. Prononcé et executé a Paris Ie huieliesme
Mllel 1617. A Pans, Par Fed, Morel et P. Mettayer ü. DC. XVII. Zie:
tSarUny Histoire de Franee, XI, 122—124; het laatste in het hoUandsch bQ Baudartiui, B. IX, 161 v.v.
2337 Le Roy hors de page. A la Royne Mere. Avec la ^enealoffie des Medecis , raportant que le premier de leur Maison estoit vn Medecin. Ensemble tous les malheurs arrivez a la France , qui ont esté con- ceus en Italië , et apportez en ce Royaume par ceux qui sont yenus de Florence , jusques a ce 15. de JeuUet 1617. {Met de wapens van Frankrijk en Navarre op den titel.) A Paris , Chez F. Morel et Kerre Metayer , 1617. in-8°, , 14 blz.
2338 Gort Begryp vande ghewichtichste ende principaelste Redenen, dewelcke te Kennen gheven de nootsakelijckheydt van eene generale vergaderinge der gereformeerde Kerken inde Stadt van Roebelle , ten dienste des Conincx, ende tot behoudenisse der voornoemde Kercken. Ghetranslateert uyt den Fransoyschen,.. . {Met het wapen van Frankrijk op den titel.) t' Amsterdam, Voor Jacob Pietersz. Wachter , . . . . 1617. in-4^ , 8 blz.
Bö Baudartius, B. IX, 146 v.v. (T. 1230.)
2339 Pactorvm De perpetua Successione in Regnis Hungariae et Bohe- miae ac, Provinciarum ad ea pertinentium , Instrumenta vi. et xv. Mensis junvj , AnnoDCXVII. Pragae confecta. {Tusschen Philips III van Spanje , Ferdinand , aartshertog van Oostenrijk en keizer Matthias II.) In Oatholicae Religionis et Maiestatis Domus Austriacae salutem atque incolumitatem. Z. n. v. pi. , v. dr. ^ z,j. in-4°. , 12 blz.
2340 Pasqville Binnen Vveenen langs der Straten gestroyt in Hooch- duytschen Ryme , Ende aldus naer ghebootseert. Z. afz. titel , z. n. V, pi. , v. dr. en z. ;'. m-4°. , 4 blz.
2341 Bekentenis D. Jacobi Arminii vande vrye wil des Menschen ende zyne krachten. Wt de Latynsche in onse Nederduytsche Tale overgheset door een lief-hebber der vraerheyd. {Met titelvignet.) Ghedruckt z. n. v. pi. et% v. dr.... 1617. in-4°. , 8 blz.
Vertaling van nO. 11 der Disput, publ. (Bogge, Bibl. der Bemonstr. Geschr., 6/z.24 en 25). (W. 1494.)
2342 Kercken-Ordeninghe van den Jare 1591. Door last van de . . . Staten
58
4to Kerkordeningen herdrukt 1617.
van HoUandt ... in ghestelt, Ende De Resolutie van de . . . Staten daer op ghevolght .Aoino 1612 . . . {Met den hollamheheti leenw op den iüel.) Tot Delf. Gedruckt by Jan Andriesz. . . . 1617. in-4°. , 28 blz.
= T. 1236.
2343 Kerckelyeke Ordonnancien der Ghemeynte van Geneven, eert^ts ghemaeckt, daer na vermeerdert, ende eyntelick bevesticht . . . . den 13. Novembris 15G1. By het leven vanden Hoogh-geleerden Johannes Calvinus. Overgeset in Nederduytsch uyt de Fransche Copie , te Geneven .... gedruckt voor Artus Chauvin , in 't jaar 1562. (Mei drukkersmerk op den titel,) t' Amsterdam , Ghedruckt by Broer Jansz 1617. in-4°. , 36 blz.
= T. 1236.
2344 Kerckeliicke Ordonnantie der Gemeente van Geneven enz Bij
denzelfd4?n 1617. in-4°. , 36 blz.
Dezelfde druk als de voorgaanden met anderen titel. (T. 1237.)
2345 De vyf Poincten , verhandelt tusschen twaelf Predicanten ind« ver- gaderinge der .... Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt in den Jare 1611. Daer op hare Mo. Ed. provisionelyck ordonneren; dat de Kercken-dienaers . . . , die vande Predestinatie ende ghevolge van dien in goede conscientie niet anders en connen leeren, als conform de vyf poincten, mede inde Gereformeerde Kercken be- hooren getolereert te worden , so wel als die anders daer van ge- voelende zijn, {Met den hollandschen leemv op den titel.) Na de Copye in 's Graven-haghe , By Hillebrant Jacobsen , . . . Anno 1617.
in-4^ , 4 blz.
Zie Brandt, ƒƒ, 126 v.v. en 673; HaudartiuSy B. VU, 6. (W. 1496.)
2346 Antiprocvratie , ofte B«pliicke , Op de verdediginge vande Reso- lutie. Eerste Deel , Door Lvcivm Vervm. Tot Amsterdam , Voor M. J. B. {M. Jz. Brandt.) Anno 1617. in•4^ , 74 blz.
Tegenschrift van n**. 2194. Vermeld by Brandt, //, 457. Volgens de Wonderlijeke T samemprekinghe over het Vrouwen-practjcn van 1618, is de auteur Dam i as, Med. Dr. te Haarlem, die zich veel bemoeide met de kerkelijke geschillen aldaar. (T. 1238.) Zie Rogge, Bihl. dsr Contra-Rem. Geschr., blz. 234. Verg. no. 2272.
2347 Antiprocvratie , efiz Tot Amsterdam , Voor Lourens Hemling ,
Anno 1617. in-4°. , 74 blz.
= W. 1498. Dezelfde druk als het voorgaande met verandering in het adres.
2348 Onder verbetering. Sommige Hoomsche Veerscheeps Discoursen, ghestelt tot lof, prvjs ende eere vande Resolutie der .... Staten van HoUant ende West-Vrieslant, tot den vrede der Kercken dienende.
1617. „Scherpe Resolutie''. 459
{Op den titel eeniqe fyuren in hotitsneê, b.v, (Ie holl. leeuw en de mangd , beidefi in den tuin.) Tot Hoorn , Ghedruckt by Jan Jochimsz. Byvanck. Anno 1617. in-8^, 80 blz.
Volgens de onderteekening van de opdracht aan de Staten is de schrQver de bekende Robbert Robbertsz. Le Canu. Zie over hem Boffgey Wienbo- gaerty II, 394 t'.r. ; Idem, Bibl. der Remonstr, Geschr,, blz, 275 ».«?. ; De Naporscher, UI, bh, 228, /K, 201, V {liijblaJ), XI, XXXIII, In geen van deze werken wordt het hier beachreven boekje genoemd. Inbond, blz. 3 — 36: Het eerste Discours , ijhcstelt tusschen een licmonstraut eude Contra Remonstrant ; blz. 36 — 39 : Het tweede Discours , dienende tot een besltiyt , dexel van U eerste ; blz. 39 : Clinck- dicht ; blz. 40 een gedicht van 6 vier-regelige koepletten , onderteekend : Beynier Telle ; blz. 41 — 74: Het derde Discours, tusschen een Gereformeerde ende een Pooper ; blz. 74 — 77: Het vierde Discours , dienende tot een dexel ofte liesluyt van U derde; blz. 78 — 80 : Een kort verhael , om ras te sien watler in dit Boeexken al betresen is,
2349 Ontmoeter Bejeghenende den Voor-bode van de Antwoordt op seker boecxken gheintituleert Ontrouwe des Falschen Waerschouwers etc, . . .
Gestelt By forme van t' samen-sprekinghe , {Met drnhkersmerk
op den titel,) t' Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , . . . 1617.
in-4°. , 32 blz.
Door Jacobus Trigland. Verg. n». 2291 en 2292. (T. 1239.)
2350 Sententie Ende Condemnatie vanden Hove van Ghelder-Landt , over seecker Tafereel, nopende de huydendaeghsche qnestieuse poincten , by de Remonstranten hatelyck ghestelt , ende van Leyden derwaerts over-ghesonden. {j]ed, 6 Fehr, Met titelvignet,) Tot Delf, Ghedruckt by Jan Andriessz 1617. inHl®. , 4 blz.
Bö Baudartius, B, IX, 3. Verg. n'. 2301. (T. 1240.)
2351 On-deckinghe Van Verscheyden On-waerheyden , ende Ontrou- wicheyden, begaen in een seecker Schrift t Amsterdam Wtghe- gheven , met den Titel , Tafel , Bpgrijpefide t' Verschil tusschen de Leere des Goddelfjcken Woordts ende der Remonstranten, {Met titelvignet,) Ghedruckt z, n, v, pi, en v, dr 1617. inHl®. , 32 blz.
= T. 1243. Tegenschrift van nO. 2302 en volg. door Wtenbogaert. Zie: Rogge , Bibl, der Remonstr. Geschr, , blz, 92.
2352 On-deckinghe Van Verscheyden On-waerheyden , enz. . , Den tweeden Druck. {Met titelvignet,) Ghedruckt s. w. v. pi, en v, dr 1617.
in-4°., 32 blz.
2353 Copie {geschreven copie uit dien tijd van de „Scfterpe Resolutie^'' van 4 Aug. 1617.) in-4^, 4 bk.
By Baudartius , B, IX, 37 en 38.
2354 Verclaringhe vande Staten van HoUandt ende West-Vries-
landt, waer by hare Mo. Ed. int kort verthoonen, die oprechte
460 yVerclariiighe" vóór en tegen de Remonstranten. 1617.
goede meeninghe die syalt\jdts ghehadt hebben , ende noch hebben, omme neffens die Vrijheyden ende Rechten der Landen ende Steden van fiollandt ende West- Vrieslandt , die ware Christelycke Ghere- formeerde Religie in suyverheydt te behouden; ende waeromme hare Mo. Ed. ab wettel\jcke Hooghe Overicheyt der yoorsz. Landen toe-kompt, Kerckelycke Wetten te maecken ende doen onderhou- den ; efiz (ook voor hel toelaten der Remonstranten^ {ged. 5 Aug.
Met den Holt. leeuw in den tuin op den titel) Li s' Grraven-haghe , By Hillebrant Jacobssen, .... Anno 1617. Met Privilegie.
in-4^, 20 blz.
B8 Bttudartius^ B. !X , 81—86. Zie ook Uytenbogaert , 807 v.v. Verg. n«. 2502. (T. 1244.)
2355 Verclaringhe Vande .... Staten van Hollandt ende West-Vries-
landt, enz {Met titelvignet,} Nae de Copie In s' Graven-haghe ,
By Hillebrant Jacobsen, .... Anno 1617. in-4°., 8 blz.
Andere compresser druk.
2356 Verclaringhe Van de .... Staten van Hollandt ende West- Vries- land , e7iz {Met ander titelvignet). Na de Copie In s' Graven-
haghe, By Hillebrant Jacobsen, Anno 1617. ' in-4^, 8 blz.
Nog andere drak, met verschil in spelling.
2357 Verclaringe Vande Heeren Burgermeesteren , Baden, endeVroedt- schappen der Steden van Amstelredam , Enckhuysen, Edam, ende Purmereynde, .... Waer by hareE.E. in't corte ende naeckteirjck
verthoonen de getrouwe affectie, enz ende hoeverre d'autno-
riteyt van een Christelijcke Hooge Overicheyt .... geexerceert behoort te werden enz. {ook tegen het toelaten der Remonstranten) (ged. Sept. Met den holL leeuw op den tite^ Tot Amstelredam, By Marten Jansz. Brant, .... A°. 1617. Met Consent. in-4°., 16 blz.
Protest tegen de voorgaande Verklaring. By Batidartius ^ B. IX y <63 r.r. Verg. n». 2504. (T. 1246.)
2358 Copie D'une Lettre escrite de sa Majesté de la Grand-Bretaigne Jaques I. aux .... Estats des Provinces Vnies des Pays-bas , con- tenant declaration de ses lettres precedentes touchant les différents Ecclesiastiques es dits pays , , avec Tadvis pour les assopir. {ged. 20 Maart. Met titelvignet.) Z. v. v. pi. en v. dr. FAn 1617. in-4°. , 4 blz.
= T. 1246. By BaudaHivs, B. /JT, 59. Zie: Uytenbogaert j 783 en Roggf-, ^'^- bogaerty 11, 428—430.
2359 Copie Van een Brief geschreven vande Conincklvjcke M^jesteyt van groot Brittannien Jacobus de I. aende . . . Staten vande Geünieerde
1617. Brief van Jacobus L Oratie van Carleton. ^1
Provinciën , etiz Overgheset uyt de Fran9oysche tale. (^fei
titelvignet) Z, n. v. pL en v. dr 1617. in-4®. , 4 blz.
= T. 1247. Vertaling van het voorgaande.
23G0 Copie Vanden brief des Conincx van groot Bretaignen, aen de E. M. Heeren Staten Generael der gheunieerde Provintien , van date den 20. Martij 1617. (Mei titelvignet) Ghedruckt (z. n. v. pL m V. dr.) .... 1617. in-4^ , 4 blz.
Andere vertaling. De keerzijde van den titel is hier onbedrakt.
2361 Oratie Ghedaen door den Doorluchtighen . • . ., Dudley Carleton Ridder , Ambassadeur van zyne Konincklycke Majesteyt van Groot-
Britannien , etc (den &den (Jet, Met titelvignet.) Gnedruct (s. n.
V. pi. en V. dr.) M DC. XVII. in-4^ , 8 blz.
= T. 1260. Bfl Baudartius, /JT, 69 r. Zie: Mottey , Ufc and death of John of Bar- neveld y /ƒ, 145 v. ; Rogge y Wtenbogaerty II, 448 r.p.
2362 Oratie Ghedaen door den Doorlucliti(;é?w , enz {Met ander titel- vignet.) Ghedruct. (s. n. v. pi. en v, dr.) .... ril DC.XVII. in-4°. , 8 blz.
= T. 1251. Andere druk met verschil in spelling. Het voorgaande nnmmer heeft 14 regels op den titel, dit 13. Op sommige exempl. van dezen druk staat in regel 10 van den titel PolUitej wat in andere exempl. verbeterd is in Polieie.
2363 Oratie Gedaen door den Doorluchtigen , etiz {Met titelvignet.)
Tot Dordrecht. Voor Pieter Jansz. , ende Adriaen Lenertsz 1617.
in-4^ , 4 blz.
Andere compresser druk.
2364 Oratie , G^daen door den Doorluchti(///f w , enz Z. afz. titel , z.
n. V. pi. , V. dr. en z. j. in-4°. , 4 blz.
. Nog andere drnk.
2365 Propositie. Van weghen den Coninck van Groot-Britanien door sijne Ma^ey^. Ambassadeurs ghedaen enz. . . . Met Brieven van syne
Matey* Item Eenen brief vanden Eertz-Bisschop van Spalaten
aen hare Hooghe Moghende. Getranslateert uyt de Fransche ende Latijnsche tale. {Met iitelviqnet.) Tot Arnhem , By Jan Janssen .... 1617. . in^°. , 8 blz.
Inhoud: de Oratie van Carleton van 6 Oct. (zie voorgaande nummers), de brief van den Koning van 20 Maart (zie boven) en een brief van Marcus Anl: de DonüniSy Ertz- Bisschop van Spalaten, ged. den 17. Augusli ouden stijl 1617.
2366 Weegh-Schael , Om in alle billickhevdt recht te over-weghen de Oratie Van .... Dvdley Carleton , Amoassaduer van den . . . Coningh van Groot Brittannien : Onlanghs ghedaen inde Vergaderinghe der
462 Weegh-Schael eo plakkaat daartegen. 1617.
.... Staten-Generael : Ghemaeckt Tot grondiffke Aenwüsinghe vanden waren Oorspronck etc. der huydeni^echs^e Oneenicneyden inde Eercke ende Politie : ende Verdedinghe der ghener die daer in onschuldich sijn .... Ghedruckt (z, n. v. pL en v. dr,} .... 1617.
in-4°., 72 blz.
s= T. 1S62. Jacobas Taurinas bleek later de schrijver dezer kritiek op Car/cton'^ Oratie te zün. Zie BuudarUus^ B.iXj 72 , 73; Uytenbogaeri , 859—861; Motlcyy Life and death of John of Barneveldj //, 145; Hogge^ Wlenbogaeriy U^ 452 v.v. In 1618 verscheen eene fransohe vertaling, zie n". 2506. Zie de tegen- schriften op laatstgenoemd Jaar.
2367 Weegh-Schael , Om .... te overweghen. enz, ... Z,n,v.nl,env.dr.
,)
1617, in-4*. , 72 blz.
In het voorgaande is blz. 47 , reg. 16 v. o. het woord Oterieheyden met de pen door- gehaald; in dezen druk en ook in den volgenden staat Theologanlen, Aan het einde : Üe Leleer^ fouten enz (W. 1501.)
2368 Weegh-Schael , enz Z.n,v. pL en v, dr, . . . 1617. in-4^ , 72 blz.
Nog een andere druk dan de reeds vermelde. De laatste bedrukte blz. (71) is genommerd 65, en de fout Uteer van hot vorige verbeterd. De drie genoemde zyn met dezelfde letter gedrukt. (W. 1502.)
.11' I
1^' ^ 2369 Copie Die Staten Generael enz, {verbod van het voorgaand geschrift^ ged, 8 Bec, 1617.) Z, n, v. pi, en v. dr. 1617. in-fol. , een blad
= T. 1253. Gr, PUieaat-boek , /, 450. Zie: Motley , Bameveld , II ^ 146; Boggty Wtenbogaerlj II, 455 r.r.
2370 Copye van seker Vertooch Onlanghs by eenighe Predicanten der
Ghereformeerde Kereke ghedaen aende Staten van HoUandt
ende West-Vrieslandt. Roerende de oudtheyt vande Gereformeerde Leere, ende de nieuwicheden die daer teghens werden ghepleecht. {Met titelvignet,) Tot Delf, By Bruyn H. Schinckel. Anno 1617.
in-4®. , 16 blz.
= T. 1254. De steller is Wtenbogaert; het stuk is opgenomen in z)|n Kenk, Hist,, blz. 746 v.v. Zie o.a. Rogge , Wtenbogaert ^ //, 417 «n 418.
2371 Copye van seker Vertooch enz, . . . Tot Delf, Bij denze{fdefi. Anno 1617. in-4°. , 16 blz.
Andere druk met verschil in spelling. Op blz. Afl b.v., reg. 14 v. b. vergade- rmghe, het vorige: vergaderinge ; reg. 18 v. b. z^nen^ het vorige synen; reg. 1 V. o. (kantteekening), draechaaemheyt , het vorige: draegBaetnheyt.
\J 2372 Klaer ende grondich Teghen-vertoogh , van eenighe Kercken- Dienaren van HoUandt ende West-Vrieslandt, gestelt tegen seker Vertoogh der Remonstranten , den .... Staten der selver Landen in
ApriU voorleden over gegeven , 'tWelck tot wederlegginghe
van 'tselve , . . . . aen der selver Vergaderinge is gepresenteert in
1617. Het „Vertoocb" en geschriften daarover. 468
Augnsto deses Jaers . . . {Met drukkersmerk op deit titel) t* Amsterdam , Voor Marten Jansz. Brandt, Anno 1617. Aan het einde: t' Am- sterdam , Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. in-4°. , 120 bk.
= T. 1255. Waarschtlnlük door JacobusTrigland. Zie over dit geschtift: Baudartius^ H. IX ^ 26; Uytenbogaert , 752; Kogge, Wtenbogaert, II, 419. Hier- tegen verscheen de Quel-^eest , zie op 1618.
2373 Klaer ende grondich Tegen-vertoógh , enz Den tweeden Druck ,
vernieuwt en verbetert. (Met drukkersmerk oj)deti titel.) t' Amsterdam, Voor Marten Jansz. Brandt , Anno 1617. Aan het einde : t' Am- sterdam, Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. in-4°., 120 blz.
= T. 1266.
2374 Secvnda Remonstrantia Ministrorum Ecclesiarum HoUandicarum '' et West-Prisicarum qui Remonstrantes vocantur, lUust: DD. Or-
dinibvs HoUandiae et West-Frisiae tradita in Aprili, Anno 1617.
Cvm Secvnda Contra-Remonstrantia , etc iisdem lUust. DD.
Ordinibus tradita in Augusto Anno 1617. Ex Belgicis in Latinam lin- giiam fideliter translatae, .... {Met drukkersmerk op den fi/é?/.) Lvgdvni- Batavorvm, Apud Johannem Orlers, 1617. in-4°. (VIII) en 132 blz.
Vertaling van de Copye van scker Vertooch en van het Tegheti-vertoogh (zie voor- gaande nnmmers). Daaraan gaat eene voorrede: ChHstiano IaxIoH vooraf. Van blz. 97 af is de pagineering fontief.
2375 Noodighe Antwoordt op der Contra-Remonstranten Tegen-vertooch , Vervatende eene clare ende grondigbe wederlegginghe van t'selve: Met vast bewys Dat de Leere der Remonstranten . . . . niet Nieu , maer Oudt is . . . Met eene Voor-Rede Aen de . . . Staten van Hol- landt ende WestVrieslandt : roerende mede A^Anderde klachte der Kercke. Eerste Deel. {Met titelvignet,) In s'Graven-haffe , By Hille- brant Jacobsz., ... Anno 1617. in-4°., (XLIV) en 208 blz.
= T. 1257. Door Wtenbogaert. Zie: Hogge, Wtenbogaertj II, 419; Vyten- bogaert, Kerck, HkL, p. 762. Het tweede Deel kwam in 1618 nit Zie do Anderde klaehte beneden op n<i. 2445.
2376 Vertoogh Van verscheyden Nieuwigheden , nopende principalüc d'absolute praedestinatie metten aenkleven van dien, die by de Leeraers van de-zelue Predestinatie ghedreven worden: ende Om dewelcke de Contra-Remonstransche Scheurmakers haer-zelven van eenighe openbare Kercken af-scheyden : Regel-recht strüdende met
de I^ere vande Catechismus , enz Tot Rotterdam , By Matth\js
Bastiaensz 1617. in-4°. , 32 blz.
= T. 1258. Door Ni e. Qrevinchoven. Zie: Rogge, Bibh der Remonstr. Gexcfir,, bh. 111 ; Uytenhogaeri , 753.
464 Onltuteii te Amsterdam. 1617.
2377 Vertoogh Van yerscheyden Nieuwigheden, enz Bijdenzelfden,
1G17. ' in-4^, 32 blz.
Dit BcbUnt een andere druk te zifn. Zoo wordt bier op don titel geyonden SeAfurma/rerr ; op blz. AU, reg. 5 v. b. onschn\dig\i ^ in bet vorige nummer oa- schuldi^\ hier reg. 16 v. b. ymmers, in bet vorige nummer immers,
2378 Vertoogh Van verscheyden Nieuwigheden , enz Den tweeden
Druc. Tot Rotterdam , By Matthijs Bastiaensz 1617.
in-4^ , 32 blz.
2379 Ordonnantie By de Heeren van den Gherechte der Stadt Amstel- redam. Ghepubliceert den 21. Februarn Anno 1917 {sic), {Met het ivapen van Atnsterdam op deti titel,) . . . . t Amsterdam , By Jan 6er- ritsz Anno 1617. in-4°. , 8 blz.
= T. 1260. Naar aanleiding van de plundering van Hem bissehopU buts door de Contra-Kemonstranten. By Baudartius, B, IX, 17. Zie: Hogge, Wienbogaeri^ II j 406; Motky, John of Bamevehl, II, 166 v, In andere exempl. is bet Jaartal verbeterd in 1617.
2380 Pvblicatie Ghedaen binnen Amsterdam den X3g. ende xxivj. Fe- bruarü 1617. tegen de insolentien ende moedtwille aldaer ghepleecht , etc. {Af et het wapen van Amsterdam op den titel.) V Amsterdam. Ghe- druckt by Broer Jansz Anno 1617. in-4°., 4 blz.
= W. 1508. Verg. bet voorgaande, dat alleen de eerste publicatie bevat.
2381 In-houdt Van eenighe Brieven, aengaende de Beroerten binnen Amsterdam onlangs roor-gerallen. Met een Discovrs aen Alle goede Patriotten , etiz Ghedruckt z. n. v. pi. eti v. dr 1617.
in-4^ , 30 blz.
Door JacobuB TaurinuB. Zie Baudartius, B, IX, 18. Wat spelling betreft komt dit ex. overeen metT. 1261 ; bierin ib ecbter bet byvoegsel (zie volgend nummer), dat by T. 1261 niet gevonden wordt
2382 In-houdt Van eenighe Brieven , enz voor-z/Aevallen enz
Ghedruckt s. n. v, pL en v, dr 1617. in-4^ , 32 blz.
TnsBcben bis. 26 en de Bpreuken aan bet slot is een vry bevig byvoegBel van 4 blz. gebecbt, met opBcbrift: Hel Boeck tot den heter, Be druk ia oyerigens vrjl geiyk aan de vorige. (T. 1262.)
2383 Inhoudt enz voor-gherallen enz Ghedruckt 2. 11. v. pi. en
V, dr 1617. in-4^, 28 blz.
Andere druk dan de voorgaanden, zonder bet byvoegsel. Aan het slot, na de spreuken is een uotaM Pasqnil bygevoegd, onderteekend Abraham A,N,, het- zelfde dat Baudartiut, B, IX, p, 18 mededeelt. (T. 1263.)
IM. OnlustaD te Imstofdam. M5
2384 Copie vaut Pasqnil den 22 Febraario 1617. aen Borse ffheplaki {Gesc/ireven kopie uü dien i^.) in-4^ i één blad.
Het bier genoemde Patquil is hetselfde als aan het einde Tan het ▼erigeaammer is afgerukt
2385 Antwoort , Tot wederlegginghe van het monstreus , oproerich Dis- cours ende Pasqnil Jacobi Taurini ende der sijner , net welcke in Vergaderinge der E. H. Staten van Hollant ende West-Vrieslant
is gecondemneert. Gestelt door een lief-hebber der Waerheyt
(Met tüelvignet.) Ghedruckt z, n. v. pL m v. dr 1617.
in-4^,(^)en62 bk.
Tegenschrift van het vorige De auteur wordt in het tegensohrift predllcaat to Amsterdam en leerling van Plancius genoemd. Zie hierover Baudartm , IX , 18. (T. 1265.)
2386 Antwoort , Tot wederlegginghe ens De tweede Editie, {ifet
lUelviqnet.) Ghedruckt z, tt. v. pL en v. dr. ... . 1617.
in-4^ , (H) en 62 blz,
= T. 1266.
2387 Corte ende naecte ondeckinghe van den Loegen-geestj onlangx verschenen in de uytgegeuene Antwoordt tot wederlegginghe van het Discours over de Amsterdamsche beroerten. • . • {Mvt titelvignet.) Ghedruckt. Z. n. v. pL en v, dr Anno 1617. in-4®. , 30 blz.
= T. 1267. Door JacobusTanrinns. Zie: Rogge ^ Bibl» der Remonttr, Geechr.^ blz. 117.
2388 Waerachtich verhael van den Oploop , twist ende tweedracht ghe^ schiedt tot Amsterdam in Hollant, hoe datse daer nv tegen nial- canderen opstaen, de oude Geusen teghen de nieuwe Geusen , ende hebben malcanderen veijaecht, de Caluinisten teghen de Arme-
nianen (sic) , gheschiet den xix. Februar\j 1617 {Met lioiUsneê
op den titel.) T'hantwerpen , Bv Abraham Verhoeuen ,.., z, j,
in-4^ , 8 blz.
= W. 1504. Van Katholieke ztjdo. Aan het einde: VidÜ el Appr Egtterlut SpÜholdiut PUbaen ende Canoninek C meer L, Vrouwen l' Hantiterpen,
\J 2389 Publicatie , ende Interdictie Vande E. Magistraet der Htadt V trecht ,
rj Tegens De ghenen die, onder decksel vande Gorefonneerdelleligie,
«^ ^' M In de Chrisielycke Gemeynte ende Ilepublijcke der selver Htadt
> poogen Scheunnge ende Onrust aen to rechten, ({/r^/. 31 MoArt,
Met het wapen van Utrecht op den titel.) TTtrecht, Üy Halomon de
Roy, ... 1617. in-4''., 8 blz.
= T. 1268. Tegen het honden van Convmtieulm en hot In troepen naar oen andere plaats ter kerk gaan. DU Haudartiuê^ H, IX, 19; Vylenbfsyiurt ^ 759.
59
466 Onlnsten te Utrecht eil te Héarlem. 161 1
2390 Pttblicatie enz, {ah H voorff.) . . . {Met het wapen der provincie JJtredd op den titel.) Nae de Copie T' Vtrecht ens. . . . 1617. in-4^ , 8 blz.
= T. 1269.
2391 Publicatie enz. {Als '( voorgaande.) . . . {Met titelvignet.) Nae de Copy^». T' Vtrecht , efiz. . . . 1617. in-4^ , 8 blz.
= T. 1270.
2392 Handelinffhe tusschen de Magristraet der Stadt Haerlem ende dien van den Kerckenraet , by Interventie van de Glasse van dien quar- tier , op d'Electie van Kerckelycke persoonen ende t' beroep van den Predicanten binnen de voorschreven 8tadt Haerlem, ghevallen in- den Jare 1616. {Met drukkersmerk op rlr;i /i(e/.) Ghedrucktt'Haerlem, by Adriaen Rooman,.... By expresse Ordonnantie van de Heeren Burghermeesteren, ende Regeerders der Stadt Haerlem, Anno 1617.
in.4°., 8 blz.
Zie over dit en de volgende stukken betreffende de kerkgeschiiien te Haarlem : '
Uytenifogaert, 792 v.v.\ Trigtand, 821 v.v. (T. 1271.)
2393 Handelinge tusschen de Magistraet der Stadt Haerlem ende dien van den Kerckenraedt , enz. {ah H voorgaande) . . . {Met titelvignet.) Ghedruckt t'Haerlem, by Adriaen Rooman,... Ende nu t' Amster- dam by Broer Jansz. 1617. in-4°., 4 bk.
Andere compresser drak, welke niet wordt gevonden by Hogge^ Gesch. éer Re- monstranten ^ blz. 18.
2394 Vreed-Accoort. Oft Handelinghe enz. (ah H voorg.) . . . {Met fUeet op den titel.) Nae de Copie. Ghedruckt t^llaerlem , by Adriaen Rooman , .... 1617. in-4°.,8 blz.
= T. 1272.
2395 Requeste Vande Dolerende Kercke van Haerlem, Aende E. E. Magistraet der selver Stadt: Mi3tDen Deductie, Ghestelt tot justi- ficatie van d'onderteeckeninghe ... tot het overleveren van het voorschreven Request . . . Neffens het provisioneel Ai^coort 't voor- leden jaer aldaer c^hemaeckt . . . {Met dntkkerstnerk oj) den tüel.) f Amsterdam, By JVmien Jansz. Brandt, ... 1617. in-4°. , 16 blz.
=r T. 1273.
2396 Nootwendich Vertooch Vande Onnoselheyt ende oprechticheyt des E. Kercken Raets van Haerlem ende de grove, tasteljjckeabuysen, van sekere uyt de Gemeente , die den dienst van den voorsz, Kercken- Raedt in twyffel trecken .... Tsamenghestelt , Tot onderrechtinghe , . . Ende Wederleggiughe van . . . (de) Requeste mnde dolerende Kercke
1617. Onlasten te Haarlem. 467
lot Haerlem etc, . . . {Met tilelvigfiet,) Tot Haerlem , Gedruckt by
Adriaen Rooman , Anno 1617. voor Francoys Beyts
m-4^ , 48 bk.
In het Noottcendigh Tegen^verioogh (zie volgend nnmmer) wordt dit stuk aan den Haarlemschen predikant Isaac Junins toegeschreyen. (T. 1276.)
2397 Nootwendigh Tegen-vertoogh , Waer in D'onnooselheyt vanden Vromen ouden Kercken-raedt , Tegens de OTove ende menighvul- dighe lasteringhen van den Haerlemschen Vertooger op haer nyt-
f[eworpen (sic\ , verdedicht wert Door D. M. D. J. J). P. P. H. P. Met tüelfileet,) 't Amstebredam , By Jan Evertsz van Heerden,.... A^ 1617. in-4^, (II) en 74 bk.
Hevig tegenschrift tegen het vorige, door den Med. boetor Dam ia s, die daar< voor den 30 Deo. uit Haarlem gebannen werd. (T. 1277, waar de initialen op den titel aldus worden aangevuld: D. M. 0(amiu8) J.D. F(iliuB) P(ro- curator) H(adriani) P(ublicus).) Het tweede deel van dit geschrift verscheen in 1618.
2398 D. Spranchvsy. JvstificatieTeghen Alle Calmnnien ende lasteren, die hem 'isedert den aenvanck van s^nen Kerckendienst tot Haerlem opgheticht sgn. Mitsgaders De redenen, waerómhygoetghevonden hebbe te versoeken onislaginghe van s\jnen Dienst tot Haerlem, eiiz {Met titelvignet,) Ghedrvckt t' Haerlem. By Adriaen Rooman ,
• .... 1617. in-4\, (Vin) en 44 bk.
= T. 1278.
2399 Corte Refutatie of wederlegginghe vande voorrede tot den Leser. Ghestelt Voor de ghenaemde Justificatie Spranckhusy, .... {Met titelvignet,) f Amstekedam , Gedruckt by Barent Otsz. voor Keter Pietersz Anno 1617. in-4'. , (II) en 18 bk.
= T. 1279. Achter blz. 18 ontbreken 2 blz.
2400 Een lieflFelycke Vrovwen-praet , ffhesteldt By gheschrifte , Tot Confusie vande arme Refutatie , welcke onlancx is uytghegeven op
de Voor-reden van D. Spranckhus\j Justificatie {Met titelüignet,)
Tot Gorinchem. By Jan Haensberch Jansz. . . . 1617. inHl**. , 2Ó bk.
De schrijver van dit stnk noemt Spranckhuysen zyn „oud'^ekenden vrundl en mede- broeder .... ende een promoteur van mijne studiën.'* By segt ook tot de Contra- Remonstranten te behooren en toekent zich onder het „ Tot den Leser ": H. S, Zie het tegenschrift op 1618. (T. 1280.)
2401 Grondigb Bericht , V vaer in betoont wert , dat Spranckhusius door s\jn ffhenaemde Justificatie niet min als ontschuldight wordt: Ja culpaoel is van een lasterlycke beschuldiginge teghen twee vrome Predicanten , midtsgaders den Magistraet tot Haerlem. Ghestelt
i
468 Onlnsten te Hoorn. 1617.
Door een Liefhebber der Waerheydt (^fet titelvigneL) t' Am- sterdam , Ghedruckt by Jacob Jacobsz. Anno 1617, in-4°, , 78 blz.
= T. 1281. De anteor is Dr. Damias, zooals bl|)kt uit de Wonderlycke r tarnen- tprekinghe van 1618.
2402 Vrede-handel tvsschen Die van t' Classis ende d' openbare Gerefor- meerde Eercke van Hoorn ter eenre : ende die haer yande selve , so Glasse , als Eercke hebben afgesondert ter ander zyde Aen- ffhestelt by de . • . , Byrgemeesteren ende Vroedtschappen der Stede Hoorn .... (Met titelvigneL) Tot Hoorn , Ghedruckt z, n. v. pL e» r. dr, 1617. in 4l, 16 blz.
• • • •
Dexe vmchtèlooEe onderhandelingen hadden in Jali— Ang. 1616 plaats. (T. 1282.)
2408 Vriendelijcke ende Christelijcke t' samensprekinghe , over t' verschil tusschen die vande openbare Ghereformeerde Kercke , ende d' Af- ghesonderde Vergaderinghe in de Ramen. Eerste Deel Waer^inne voomamel\jck ghehandelt werdt van de Conditie , waer op soo die van de Eercke , als oock die vande Ramen den Menschen de salig- heyt voorstellen ende toeseggen. Ghestelt tot onderw^singhe der Ghereformeerde Christenen , door J(an). B(roersz.) . . . {Met lilelvufftet.) Tot Hoorn, Ghedruckt by Willem Andriessz. ... Anno 1617.
in-4°. , (Vni) en 48 blz.
= W. 1506. Op de keerzQde van den titel 6 vier-regelige koepletten. *De voorrede, hlz. in—VIII, is onderteekend: Jan Broersr. Er schUnt sledits één deel te zyn uitgekomen.
2404 Bespreek , Ofte Onder-handelinge ghehouden over eenige Huydens- daechsche Kerckelycke-verschillen , voor twee Notarisen , ende ver- scheyden Getuygen weder-zydts. Tusschen Dominicum Sapma, Dienaer des Uodlycken Woorts .... tot Hoorn , Ende Rippertum Sixti , mede Dienaer des Woorts in de afgesonderde vergaderinghe
in de Ramen Ghedruckt tot Hoorn , By Jan Jochimsz. Byvanck,
voor Hendrick Gaerman . . . 1617. in-4°. , (VIII) en 280 blz.
Met eene Opdracht van den uitgever, den Kemonstrant8cben predikant Sapma, aan de Regeering van Hoorn, die hem de hand boven het hoofd hield. Deze Opdracht is ged. 25 May. (T. 1288, waar het aantal blz. ten onrechte als (VIII) en 30 is opgegeven.)
2405 Antwoort Op Een zeker Laster-schrift Door Adriaen Symonsz ende Beinier Bormans, beyde Predicanten wtghegeven, gheintituleert Copie van een Schrift vervatende zekere antwoort van Petrus Wassenhurch. .... Door Petrum Wassenburch Predicant inden DorpePooi^ tugaeL .... Tot Schiedam , By Adriaen Gornelisz van Deli , Anno 1617. in-4°. , 60 blz.
Zie over deze geschillen Trigland^ 819 v. (T. 1286.)
1617. Stukken van, vóór en tegen Slatius te Bleiswyk. 469
2406 Verscheyden Onwaerheden ende Contradictien , ghestelt In een zeker Boecxken door Petrum van Wassenburgh , Predicant tot Poortugael , teghens Reynier Bormans ende my onderschreven in Drnck uytghegneven , ende nu aengewesen ende weder-leyt Door Adriaen Symonsz. Bedienaer des H. Evangeliums in Charloys. .... (Met tüeiviqnet,) Tot Leyden. By Govert Ëasson , . . . . Anno 1617. in-4^ , (IV) en 56 blz.
Tegenschrift van het voorgaande.
2407 De Schuer-predicanten , Die hier ontrent de Lieden vande Kercke zoecken af te raden , ende tot hare Factie te brenghen ; z\jn Vrienden ende Toe-standers , van dese na-volghende Leer^poincten. Hierondei* volgen 11 poincten waarin Slatius de leer der Contra Remonstranten ten toon stelt. Onderteekend : Henricvs Slativs , Predicant van Godes H. Woordt tot Bleys-wyc. Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j. in-plano , een blad,
= W. 8902. Aangeplakt den 14 en 15 Mei. Zie Brandt ^ //, 540 i^. en volgend nummer.
2408 Antwoordt Op een zeker Faem-roovend^ Laster-schrift , door Henricvs Slativs uytghegheven , ende den 14 ende 15 Mey int openbaer tot Bleyswijck aengheslaghen , Teghens de Schuer-Predicanton, Oft de Ware Leeraers der gnereformeerde Eereken : . . . * Door S a m v e 1
, B e y e r Tot Rotterdam , By David Jacobsz van Hakendover ,
.... Anno 1617. in-4^ , 22 blz.
= T. 1286. Tegenschrift van het voorgaande.
2409 Antwoordt Op een zeker Faem-roovend' Lastei>schrift , enz
Den tweeden Druck. Tot Rotterdam , By David Jacobsz van Ha- kendover , , . . . Anno 1617. in-4°. , 24 blz.
Deze tweede druk komt noch bQ Tiele, noch by v. d. Wulp, noeh bU Petit, noch by Rogge (Bibl. der Contra-Remonsi. Geschr., blx. 84) voor.
2410 t'Loon, Twelck Samvel Beyer kende schuldich te zyn aenden Post-hode^ Die den opgheblasen ende hoochmoedighen Henricvs Slativs aen de Schuer-Predicanten , Oft de Ware Leeraers der ghere- formeerde Eereken heeft ghesonden , Door Samvel Bever... Tot Rotterdam, By David Jacobsz van Hakendover, .... Anno 1617.
in-4°., 8 blz.
= T. 1288. Tegenschrift van T. 1287.
2411 Ontdeckinghe Vande valsche Munte, Die Samuel Beyer aende Fost'Bode van Henricvs Slativs tot een Loon heeft willen gheven.
Op de Toetse ^bestelt, Door P, Y{anden)^ Base, ... Ghedruct by Matthys-Bastiaensz. {Z.n.v.pl. Rotterdam.) 1617. in-4°., 20 blz.
= T. 1289. Achteraan de dagteekenmg van 28 Juni.
^''O Stukken van , vóór en tegron Slatlaa te BleiswUk. 1617.
2412 Henrici Slatii Bewiis , Dat de Schuer-Predicanten zgn Vrienden ende Toe-standers vandese Leere : Dat Godt on-mondighe jonge Kinderkens, die in hare onbejaertheyt sterven, zelfs der Gheloo- vighen van eeuwigheyt heeft verworpen , ende in tyde verdoemt : .... {Met vignet op den titel en aan het einde.) Tot Kotterdam , By Matthijs Bastiaensz. . . . 1617. in-4^ , (ü) en 20 blz.
= T. 1290. Ged. : In Bleys-wijck desen vier-en-twintichsten Julijj Anno 1617.
2413 Stapel der Scheldt-woorden , van Adriaen Jorisz. Smout, by-Predi- kant tot Amstelredam , ghetast op de rugge van Nicolaus örevinc- hoven , Predikant tot Rotterdam , in zyn laest uytghegeven Latünsch- boeck, met desen Titel, Nicolaus Grevinchovius Heautontimorumenos. Z. «. r. p/. , V. dr. en z.j. in-plano, een blad.
Onderteekend: Desen 9. Junij, 1617. ff. Slat, Predkanl M Bhystnjc, M, Burg. , Predi- kant tot Sevenhuysen. Vermeld b|| Rogge, Bibl. der Bemwstr. Ceschr.y bis. 1.38. Het geschrift van Smout is vermeld in Rogge. Bibl. der Contra- Remonstr. Geschr,, bis. 74 Verg. n». 2460.
2414 T'samen-sprekinge Tusschen eenen Predicant ende Leerlingh, over de huydens-daeghsche Verschillen , ende de heftighe Proceduren die ter oorzake van dese Verschillen , van de* ghene diemen Go^ maristen of Schuerganghers naemt , worden byder handt ghenomen. {Met titelvignet.) Ghedruct z. n. v. pL en v. dr. . . . 1617. in-4°. , 44 blz. Verg. volgend nummer.
2415 T'aamen-sprekinge Tusschen JE<?nen PrediA-ant ende Leerlingh , enz.
{Als het voorgaande.) Aan het einde: Ghedruct by Philips Philipsz.
1617. {te Rotterdam.) in-4°. , 44 blz.
Andere druk met verschil in spelling; de laatste blz. is hier onbedrukt
2416 Post-bode , verhalende de procedvren , aengaende het aennemeu van de ... . Dienaeren des H. Euangely respective tot Buren ende Yselsteyn : Teghens het snaeteren van eenigne onrustighe Menschen. .... Ghestelt door Theodorvs Boomivs Bedienaer des H. Euangelij tot Buesecom. Ghedruckt (s. n. v. pi. en v. dr.) in't Jaer 1617. in.4^, (Vm)en50blz.
Met opdracht aan de regeering van Buren, ged. 18 Oct. 1617. Zie over de geschillen aldaar, met een enkel woord: Brandt ^ II, 708. (T. 1292.)
2417 Afghescheyt Van weghen de Heeren Staten van Gelrelant den Kercken-dienaren der selver Lantschap ghegheven. (ged. 5 Febr. Af et het wapen van Gelderland op den titel.) Tot Arnhem , By Jan Janssen , . . . 1617. in-4°. . 8 blz.
= T. 1293. B|f Baudarlius, B. IX, 1. Zie Branit , II, 682 r.
Iél7. kerkgescbiUen in Gelderland. 471
2418 Afghescheyt ens, . . • {Afet titelvignel.) Tot Arnhem , By Jan Jansz. (wc) . . . 1617, iii-4^ , 8 blz. = T. 1294. Kadruk van het voorgaande.
2419 Afghescheyt on%. {Als 7 voorgaande.). . . . {Met tUelvignet.) Na de Copye. Tot Arnhem, by Jan Janssen, .... 1617. m-4°., 8 dIz.
= T. 1295.
2420 Zedich Ondei>soeck Van eenige handelingen in Gelderlandt inde Maent Februarius ter oorsaecke van seecker Verschil tusschen de Predicanten voorgherallen . . . Ghedruckt (z. n. v. pi. on v. dr,) in 't Jaer 1617. in-4^ , 24 blz.
= T. 1296. Door den Utrccbtschen predikant Jacobus Taurinns. Zie: • HaudartiuSj B. IX, 3; Rogge, Bibl. der hemonstr. Geschr., blz. 117.
2421 Zedich Ondei^soeck enz. {Als H voorgaande.) Tweede Editie. {Mei titelvignet.) Ghedruckt (s. w. v. pi. en v. dr.) . . . 1617. in-4°. , 36 blz.
= 1297. Veel vermeerderde uitgave.
2422 Antwoordt op Seecker Laster-Schrift gheintituleert , Zeedlch (in der daet onzedich) Onder-soeck van eenighe Handelinghen in Ghelder-Landl enz.... Door Evsebivm Philaletivm. Ghedrvckt In de Mater Salem {Amsterdam). Anno 1617. Z.n.v.dr. in-4°., 84 blz.
= T. 1298. Zie : Rogge, Gesch. der Remonstranten , blz. 27.
2423 Eerste ende tweede Af-ghescheyt , Van weghen de Heeren Staten van Gelrelant den Kercken-dienaren der selver Lantschap ghegheven. {De titel is in randwerk.) T'Amstelredam , By Jan Janssen , . . . . Anno 1617. in-4^ , 8 blz.
Het tweede „Af-ghescheyf' (ged. 12 Juli) bO Baudarlius, B, IX, 13 v. (T. 1299.)
2424 Oprecht ende Claer Bericht Waer in Cortelyck teghens een ander ghestelt is I. Wat die Predicanten van Campen hier ondergeschreven van die hedensdaechsche verschillen , Overt stuck van die Praedes- tinatie .... gevoelen. II. Wat die selvige oock daer tegcns , Als Onwaerheyden ende niuwicheyden .... verwerpen Qïei druk- kersmerk op den titel.) Tot Campen , Ghedruckt By Willem Berendtss , Anno 1617. in-4^ , 20 blz.
= T. 1300 en W. 1608. Het voorbericht is ged. In Campen , den 29. Septemb. 1617. Het stak is onderteekend door de volgende Remonstrantscbe predikan- ten van Kampen : Thomas Goswinius. Everartim \'oscuilius, Johanncs Schotlerus. Assuerus Hattlmius. Daaronder bet wapen van Kampen. In sommige ezempL van denzelfden drnk leest men achter den naam van den drukker in S. Luras, In 1618 (n®. 2548) verscheen een tegenschrift.
2425 Oprecht ende Claer Bericht , enz {Met hel wapen van KamjJen
472 Waardgetdera. Brieven vaa da Monlin over de Kerkeigke geschillen. 161 1.
op dên titel,) Tot Campen , Gedmckt by Pieter Hendricksz. van Wijringen , . . . . Anno 1617. in-4°. , 20 blz.
= T. 1801. Andere druk.
2426 Vyttoch Van t' Ghevoelen der Predicanten tot Campen Hier-onder- benoemt , Over t' stuck van de Predestinatie met den aenclere van dien : Van woort tot woort ghenomen uyt het Oprecht ende Claer Bericht , Van haer onlangs door Willem Berendts Drucker int licht
ghegeven: enz Onderaan: Tot Campen, Ghedruckt By Willem
Berendtsz in S. Lucas Anno 1618. in-plano , één blad.
Zie de vorige nammen.
] 2427 Antwoordt, Van de ... Staten van Vytrecht, op de Propositien,
ghedaen van weghen de . . . Staten Generael der Vereenighde Nedei^
r. \x landen, syne Exc»«. ende den Raedt van Staten, in September
u » x' '- lestleden. {ged. 17 Sent. Met iüelvignetJ) Binnen de Stadt van
Vytrecht (s.w. v. rfr.). Anno 1617. in-4°., 8 blz.
= T. 1302. De Staten van Utrecht verdedigen hierin hnn recht tot lichting der Waardgelders. Zie Mottey^ John of Barneveld, II, 166 v.
2428 Copye van een Beqvest Aen den Deken ende de Capiteynen van de Schutterye der stadt Levden. (ged* 7 Oct. Met tüelvigneL) Ghedrvckt Z. w. V, pi. en v.dr Anno 1617. in•4^ , 4 blz.
Reqnest tegen de lichting der Waardgelden. BQ Baudartiut, IX, 81. (T. 130S.)
2429 Copie d^vne Lettre De Monsieur de Moalin, Ministre en TEglise reformée a Paris , Escripte a un sien Amy en HoUande. {Met druk- kersmerk op den titel.) Anno 1617. A Schiedam, De rLnprimerie d^Adrian Corneille, etonlesvend a la Haye, Chez Amould Meuris.
in-4°., 8 blz.
= T. 1304. Zie: Rogge, Wienbogaert. Uy 250 v.v. Vergeiyk hieronder Copie tU la Suite enz.
2430 Copie Eens Briefs D. P. Molinaei, Dienaer des Godlicken Woorts inde Ghereformeerde Kereke tot Parijs, gheschreven aen eenen synen Vriendt in HoUandt. Wt het Fransdi , . . . over-ffheset. {Met drukkersmerk op den titel.) Tot Schiedam , By Adriaen Comelisz van Delf,.... 1617. in-4°.,8 blz.
2431 Copie d'vne avtre lettre De Monsieur de Moulin, Ministre en TEglise reformée a Paris , Escripte a un sien Amy en Hollande. {Aïel titelvignet,) A Schiedam, De Tlmprimerie d'Adrian Corneille, et on les vendalaHaye, Chez Amould Meuris. s. j. in-4^, 8 blz.
2432 Copie de la Svite ov seconde partie de la Lettre de Monsieur du Moulin, Ministre en Tljglise Reformée a Paris , omise de propos
1617. Kerïceigke Twistaehriften. . . 473
delibere , et par tromperie , en Tedition de Schiedam. Ensemble des Ouvertures dudit Sieur pour travailler a TVnion des Eglise^s de la Ghrestienté, et a appaiser les differens etc Ayec un Aduertisse- ment preallable sur la Copie d^vne autre Lettre dudit du Moulin.
{Afet titelvignet.) A la Have , Chez Hillebrant Jacobssz Anno
1617, in-4^ , 20 blz.
= T. 1308. Daar in de roxïge nammers de voor Contra-Remonstranten aan- stooteiyke passages niet waren gedrukt, gaf Wtenbogaert in dit stnk een volledige uitgave. Zie stfne Kenk. HisU^ 837; Rogge ^ Wtenbogaert^ II, 851 v.e.
2433 Theologia vera et mera. Lactentium et infantium in Ghristo. Een Suyver, Glaar, Alghemeyn Fondament-Boeck. Door naacte 8chriftueren des O. Ende insonderheydt des N. Testaments
• Met een Devotie-boee vol allerley Goddelycke Meditatien, Ghebe- den , efiz. . . , 'Twelck de Christeimeyt wel veerthien-hondert Jaren
femist beeft , ende nu eerst te voorschijn wordt gbebracht door oen ief-hebber van de Vrye Eenigheyt aller Godt-lievenden herten. Ghedruckt z.n.v.pL {Alkmaar) by de Weduwe van Jacob de Meester. 1617. in-4^, 38 en 58 blz.
Op blz. 37 van de Dedicatie noemt de schrijver zich Een Jager na den Vrede, A, T. Y.T,F.D, (Adolphns Tectander Venator TeclandH Filius Dedkatit). De Staten besloten dit geschrift „als onschrifimaetig en ergerlijk door de Schouten overal te doen intrekken'' {Brandt, U, 633). Het zal daa zeldzaam geworden i|)n. (T. 1310.)
2434 Epistola EcclesiastarVm , Quos in Bel^o Remonstrantes vocanti Ad Exterarvm Ecclesiarvm Beformatos Doctores, Pastores, Theo- logos: Qua Sententiam suam de Praedestinatione et annexis ei capitibus exponunt, .... Opposita Epistolae Delegatorum Classis Walachrianae ad eosdem Doctores singulatim directae. {Met drukkers- merk op den titel.) Lvgdvni Batavorvm, Excudit Joannes Patius,
1617. in-4^, (IV) en 140 bk.
....
= 1811. Door Gaspar Barlaen 8. Zie Brandt, 11^ 524 en Uogge^ Wtenbogaert, II, 471, waar Corvinus en Grevinchoven als medewerkers worden genoemd. Van blz. 56 af is de pagineering foutief.
2435 Epistola Ecclesiastarvm , etc. ... Oppositae Epistolae Delcffatorum etc £ij denzelfden. Anno 1617. in-4°. , 132 blz,
' Latere verbeterde druk. In plaats van de Corrigenda vindt men in dozen druk op de voorlaatste blz. een Admonitio ad Lectorem,
2436 Cleophas Ofte Ghristelück Ghespreck, Van twee Disciplen gaende nae Emaus. Waer in gehandelt wert. Van het oochmerck doser Kerckel\jcke ffheschillen, ende van de middelen om de selve to stillen. Door Irenevm Philaletivm. ... {Met drukkersmerk op
60
474 .Clacbten*' van de Contra-Remonstranten. 1617.
den titel.) t* Amsterdam , Voor Marien Jansz. Brandt, . . . Anno 1617.
in-4^ , 34 blz.
= T. 1312. Door Ewond Teelinck. Zie: Rogge j BibL van Contra-Remomsir' Gesehr., blx. 236; De la Ruey GeleUerd Zeeland ^ bh. 196. Verg. n\ 2266.
2437 Querela Patriae: Dat is, Clachte des Vaderlants Over De teffhen- woordighe swaricheden, door ette^jcke, ende etterlijcke Nieos- gesinde Leeraers, inden Lande van Hollandt verweckt. Claeghs-w^'se ghestelt, Door Alexius Philopator. (Met drukkersmerk op den titel.) t* Amsterdam, Voor Marten Jansz. Brant .... Anno 1617.
in-4^, 24 blz.
= T. 1313. Zie Uytenbogaert , 927. Door De la Rue, GeleUerd Zeeland ^ bh, 332 en Paquoty Mémoirei^ V, 248 wordt ook dit stnk aan Ewond Teelinck toegekend.
2438 Querela Patriae: enz. ... Den tweeden Druck. Bijdenzelfden. 1617.
in-4°., 24 blz.
= T. 1314.
2439 Querela Patriae : enz. ... Den vyfden Druck. (Met drukkersmerk op den titel.) Tot Amstelredam , By Marten Jansz. Brant , . . . . Anno 1618. in-4°., 24blz.
= W. 1642. In het Jaar 1617 werd dit stnk 4 maal gedrakt Zie Rogg^y <^^ schied. der Remonsir.f bh. 84.
N 2440 Querela Ecclesiae. Oft Clachte der Eercke Aende Overheden des^ ^ Lants, ende Dienaren des Goddelycken Woorts , over hare teghen- \\ woordighe swaricheden. Door Irenevm Philaletivm
5 Met drukkersmerk op den titel.) V Amsterdam , Voor Marten Jansz. Jrandt , .... Anno 1617. in-4^ , 32 blz.
= T. 1316. Door Ewond Teelinck. Zie o. a.: Uylenbogaert, 927; Rogge ^ bibl. der Conira-Remonttr. Gesekr.^ bh. 286.
2441 Querela Ecclesiae , enz Den vijfden Druck Foor denzelfden.
Anno 1617. in-4^ , 32 blz.
2442 Querela Ecclesiae , etiz Den sesten Druck Foor denzelfden.
Anno 1617. in-4°. , 32 blz.
2443 Querela Ecclesiae , etiz Den sevensten Druck Foor denzelfden.
.... Anno 1617. in-4°. , 32 blz.
Zie op 1618, n<». 2617.
2444 Weder-klaghe Vande ware Christeliicke Gereformeerde Kercke, teghens de Bloedt-klachte vande woeddende Kerc: Aen de Over-
t617. .Glachten" yan de Contra-Kcmonstranteii. 476
heden des landts. (Met titelvignet,) Ghedruct (s. n. r. pi. , en v. dr,) . . . Anno 1617. in-4°. , 16 blz.
= T. 1317. Geheel op rym. Op blz. 13 en 14: Na-reden Aenden Authewr vande noodeioose Claehie der Kercke, Aende Sehuer^anghert en Aenden Lezer,
2445 Anderde Clachte der Eercke , Aen Eenighe yoomemelvjcke Machten ende Overheden des Landts : Over den Grouwel tot Alckmaer uyt- ghebroet, Ende eenighe andere verwerringhen tot verstoringhe vande Kerckelycke Vrede , onlancx voorghevallen. Door I r e n v m
(sic) Philaletivm {Met drukkersmerk op den titel.) t' Am-
steïredam , By Marten Jansz. Brandt , . . . 1617. in-4°. , 62 blz.
= T. 1318. De schrgver is Ewond T e el i nek. Zie de voorgaande nammers en op 1618, n». 2516—2617
2446 Anderde Clachte der Eercke , enz. . . . Waer in oock De weder- klaghe vande valsche Ghereformeerde Kercke beantwoordt werdt. Door I r e n u m {sic) Philaletium. Den tweeden Druck. {Met drukkersmerk op den t tel.) .... 't Amstebredam , Voor Marten Jansz. Brandt , . . . . 1617. in-4^ , 62 blz.
= W. 1512. In 1618 verscheen een Derde Klachte en in 1622 een Vierdj Klachte.
2447 Oorspronck vande Swarigheden, ende Voor- slagh tot reddinghe in de Kercken van HoUandt. Door Evbvlvm Eiren ephilvm .... (Met drukkersmerk op den ^i(e/.) t' Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt, ... Anno 1617. ' in-4\, 16 blz.
= T. 1319. Door Jacobns Trigland. Zie Mr. J, /. mn Doominck^ Vermomde en naamlooie schrijvers ^ /, 161.
2448 Oorspronck vande Swarigheden, e»iz. ... Ten derdenmael ghedruckt ende verbetert. (Met drukkersmerk op den titel.) t' Amsterdam, By Marten Jansz. Brandt,... Anno 1617. in-4'^., 16 blz.
= W. 1613.
\ 2449 Appendix Pressions Declarationis , Continens Testimonia ex scriptis ,\ vanorum Authorum collecta, quibus membratim demonstratur,
, f-^ "^"^ Remonstrantes in proponendis doctrinae , quam reiiciunt , Capitibus non ambulasse mala fide , sed nollum in iis verbum positum esse , quod non apud multos Reformatos Doctores inveniatur. (Met drukkers^ merk op den titel,) Lvgdvni Batavorvm, Excudit Joannes Patius, .... Anno 1617. in-4^, (XXVXH) en 80 blz.
2450 Nicolai Grevinchovii Ecclesiastae Roterodamensis Apologia Pvblica et privata, Hoc est, Abstersio calumniarum Adriani Smout\j, qaiDus in suo, quem inscribit, Nic. Grevinch. Heautonti- moroumenOj Illustrea Ordd. ac plerasque Civitates HoUandiae, nee non Remonstrantes, eorumque Patronos, socios, aliosque cum istis
476 .Discoon" van FateanuB. 1617.
pacem^ colentes, nominatiin vero Nic. Grevinchovium, in odium atque invidiam orbis Ghristiaiii adducere satagit : . . . . Boterodami Batayomm , apud Mathiam Sebastiani. Z, ;'. in^^ , (XYI) en 172 blz.
Het geschrift van Smout in lüoqge^ Bibl, der Contra^Remomtr, Getekr,, bis, 74. Verg. n'. 2418.
2451 Brief et vray extraict , De la mnde difference , qu41 y a eniare les Arminiens , d*ayec les autres rrotestaus , qui constamment main- tiennent la verité de la Beligrion Chrestienne : avec iin adveitiflse- ment au Lecteur : et un preseryaidf coutre toutes sortes de despe- ration : A . . . . Mavrice , . . . . Prince d'Orange , .... et a tous autres , qui aiment la ^erre contre eux-mesmes , pour estre en paiz ayec
Dieu : . . . . dedié , par Nicolas Hammer Portven A
Schiedam, de Tlmprimerie d'Adrien Comille. 1617.
in-plano, een blad.
2452 Defensio Fidei Gatholicae De Satiaiactione Ohristi Adversus Favstmi Socinvm Senensem : Scripta ab Hvgone Grotio. {Mei drukkers^ merk op dm titel) Lvgdvni Batavorvm Excudit Joannes Patius , . . . . Anno 1617. in-4^ , (VDI) en 200 blz.
De voorrede van Cer, Joannides Vosrir» is ged. V///. Kal, Sept, An. Chr, ch h cxrtt. Zie Rogge j Bibl. der Remonttr. Gesrhr,, blz. 262. Blz. 264 van Rogge' i Bibl. ver- meldt een hollandscbe vertaling van het Jaar 1707 en een dnitsche in-8o. van het Jaar 1800.
2453 De libro .... Hvgonis Grotii , cvi titvlus est , D^ensio fidei
catholicae de Sati^aclume C//m(t, adversus Faustum Socinum Senen- sem; Herman. Ravenspergeri Ivdicivm. {Met het wafien der j>rovincip Groningen op den titel.) Groningae, Ezcudebat Johannes Sassius , . . . . Anno M.DC.XVII. in-4*'. , 36 blz.
Zie : Baudartius , //. fX , 26 ; Brandt , II , 527. (W. 1518.)
2454 Eryci Pvteani Professoris Lovaniensis de Indvciis Belgicis dissertatio politica. Hactenus abAuctore Suppressa, sed nunc bono publico in Lucem emissa. Ac^jecta est Jvsti Lipsii, ob argu- menti similitudinem , de Induciis Epistola. {Met fileet ov den titel.) Z. w. V. pL m V. dr. Anno Domini 1617. in-4®. , 40 bh.
= T. 1320. Juiti Uprii Epistola volgt op blz. 33 met afzonderltfken titel, maar met doorloopende pagineering en signataar; op den titel staat als draKjaar 1608.
2455 Eryci Puteani Professeurs tot Leuven Burgerleek Discours over de Nederlandsche Treves. Tot noch toe vanden Aucteur binnen ghehouden, maer nu in t' licht gegeven, tot het gemeene beste. Noch is hier bj ghevoegt, om de gelyckheid der verhandelinge Justi Lipsii Drief , vande Treves. W t t' Lat\)n . . . overghesct
1617. „Spaensohen R«edt'\ „Helder Licht* \ 477
door E. M. F. L. (Afet /Ueel op den Hiel.) Ghedruckt s. n. v. pL en v.dr 1617. iii-4°. , 20 bk.
Vertaling van het vorige Verg. no. 1492 v.v. Van T. 1821 TeTsehillende druk.
2456 Erycl Pvteani BurgheirMck Discours Noch is hier by
Shevoeght , om de (///elijckhei/c^ der rerhandeüiw/Zic , Justi Lipsii rief enz iATet ander litelvignet.) Ghedruckt z. «. v, pi, en v. dr.
....1617. in-4^, 20 bk.
= T. 1821. Andere druk met verschil in spelling.
2457 Gort ende klaer Contra-Discours , Over den Nederlantschen Treves , Ofte Voorlooper : Waer mede voor d' ooghen ghebeeldet werdet wat den Coningh van Spangien ende de Eertshertoghen vande Overheerde Provinciën, voor ghehadt hebben met het maecken vanden Treves. 't Welck te sien is uyt het Discours Eryci Puteani ,
als oock uyt Lips\j Brief. {Met titelvignpL) Beschreven door een
Sterckycker. Z. n. v. pL , v. dr. en z. j. in-4°. , 10 bk.
Door Vincent van Drielenburch. Tegenschrift van het vorige. (T. 1322.)
2458 Spaenschen Raedt, Hoemen de vereenichde Nederlanden alderbest wederom sal konnen brengen onder t' gebiedt van den Conincvan Spagnien. Tot waerschouwinghe van alle vroome Nederlanders, .... {Met tilelviqnet.) Ghedruckt z. w. t'. pi. en r, dr Anno 1617.
in-4^, 14 bk.
Qescbreven naar aanleiding van de geschriften van Puteanus en Lipgius over de Treves. Overgenomen door Bamlariius , H. IX , 91 v. (T. 1328.)
2459 Spaenschen Baedt, ... ^tghehiedi van den Koninck van Spagnien enz. Ghedrukt z. w. v. pi. en v.dr 1617. in-4®. , 8 bk.
= T. 1324. Andere druk.
2460 Spaenschen Baedt, enz.... {}fet wapen van Friesland op den titel.) Tot Franeker, Ghedruckt by Jan Lamrinck, .... Anno 1617.
in-4^, 14 bk.
Herdruk op last der Staten van Friesland. Zie Haudartius y t.a.p. (T. 1325.)
2461 Een Helder licht, Daer in klaerlick ghesien wort, dat d'Armini- anen niet alleen de oorsaecke zvjn van de hedendaechsche twisten der Kercken ende Landen, etc. Maer datse oock arbeyden (door liegen, lasteren, ende valsch beschuldigen) om de oude ware Ge- reformeerde Religie, ende alle liefhebbers der selver uyt te roeyen , door Inquisitie , ofte Vervolginge , gelijck hier door hare onchriste-
licke daden betoont wort. enz Alles vervatet ende beschreven
in twe brieven , Den eenen uyt Bruyssel , door Job Eenvout , Den
478 „Helder Lichr» en „Na sporingh". 16f7.
anderen door Vrederijck Goemaer , uyt Amsterdam .... Z.n. v. pi. en V. dr. Jan hel einde: . . . Inden Jare, 1617. m-4°., 64 blz.
= T. 1327.
2462 Een Helder licht, Daer in klaerlick ghesien wort, efu. {AU hel voorgaande.) .... Z. n. v. pL en v. dr. Aan hel einde: Inden Jare, 1617. m-4^ , 64 blz.
Andere drak van het voorgaande. Op blz. 2 leest men hier onder het opsohrift Tot den beter :
Ployt en wasser eenigh werck so wel gemoed ^ Of hei was van eenige teghensprekers gelaect. Aan den voet der blx. even als op blz. 4 is een f^ola bUgevoegd , en overi- gens bestaat er eenig verschil in spelling; beide drukken zyn echter van de zelfde dmkkeril. (T. 1616.)
2463 Een Helder-Licht Daer in claerlick ghetoont wort een bondighe. Antwoorde. Op de vragen oft d^ Anninianen , niet alleen de Oor- saken zyn, vande hedendaechsche twisten etc. eiis. (Ferder als de voorgaande.) .... Oversien verbetert ende vermeerdert. Den derden druck. Z. n. v. pi. , v. dr. en s. j. (1618.) in-4°. , 72 blz.
Zie: Rogge ^ Geschied, der Remonstr., blz. 84. In dezen druk is hier en daar het een en ander uitgelaten.
2464 Na-Sporinfl4i, Hoe ende in wat manieren .... De Prince van Oran-
S'en,.... De Bescherminghe deser Landen heeft aenghenomen, m de Neder-landtsche Bel^denisse, als in allen deelen met Godts woordt accorderende , te mainteneren : En t' Gevoelen der Contra- Remonstranten , in 'tstuck vande Predestinatie met den aencleven vandien , als Schrift-matigh over al in te voeren. Ghedruckt s. n. v. pi. en V. dr 1617. in-4^ , 16 bk
= W. 1517. Door Jacobns Tanrinns. Zie: Rogge ^ Bibl. der Remonstr. Ge- schriften , bis. 117. Verg. Baudartius , B. iX , 23.
2465 Na-Sporin// enz. {als Hvoorg.) Z.n.v. pL en v.dr 1617.
in-4^, 12 blz.
= T. 1328. Andere druk van 't voorgaande , met verschil in spelling. Op den titel wordt o. a. gelezen : aengenomen , GoAb , accordeerende enz.
2466 Na-Sporingh , etiz Den tweeden Druck. Ghedruckt s. «. v. p/.
en v.dr 1617. in-4°. , 16 bk
= T. 1329.
2467 De rechte Spore ende Aenwysinghe , Dat de Doorluchtighe .... Prince van Orangien hooch-loflicker Memorie, de bescherminghe der Nederlanden heeft aenghenomen voor de warachtige Religie , tegen de tyrannye der Spagniaerden , enz Dienende (by mamere
1617. Kerkelifke TwistBchriften. 479
van een Voor-Iooper) tot wederlegginghe van de wei-schonende fi^heintitaleerde , doch slimme Nasjmringe .... Metter spoet by-ffhe- oracht door T. G. B. V. A. P. L. .... In 's Graven-Hagne , By Aert Meuris , . . . . Anno 1617. in-4°. , 26 blz.
= T. 1830.
2468 Seeckere Articnlen Van de Macht eens Princen , Ofte des Ma- gistraets: Ghestelt by David Lindesay in 't Latijn, ende ghedruckt tot Edenburch by Thomas Finlason , . . . . Ende nu .... m onse Duytsche Tale overgheset .... Z. n. v. pL en v. dr 1617.
in-4^, 8 blz.
= T. 1331.
2469 Het sterven der ware floUandtsche Eendracht , Phenix der gantscher Werelt (Met liielvigneL) Z. n. v. pL en v, dr. .... 1617.
in-4°. , 12 blz.
De maker dezer berijmde klacht w(|t al de beroerten des lands aan de Remon- stranten en vergeiykt Prins Maurits bü Jacob, Jephta, Gideon, Simson, David, Elia, en andere B|j belhelden. Het stuk is vol toepassingen op do Schrift (W. 1520.)
^ 2470 Emstighe Aen-spraeck Aen de Maeghdt van Hollandt , Tot Waer-
. schouwinghe van alle goede Liefhebbers der Oude Vaderlycke
\ * Vrijheydt. En Vertellingh van een Droom. Ghedruckt s. n. v, pL
en V. dr 1617. in-4°. , 12 blz.
= T. 1332. Op ri}m. Het Droom-^esichl is geschreven „op H<mmeldichr. De antenr is de Uti;pcht8che predikant JacobnsTaurinus. Zie Rogge y ^ibl. der Hemonttr, Geschr,^ blz. 117.
2471 Maechts Antwoort tegen , op, en aen, de aenspraeck van een courtisaen , Die haer als een vakch gedrocht , tong-erg te verleden socht.
in-4^ , 24 blz.
Bovenschrift van een plaat , de Hollandsche maagd in den tnin voorstellende , die door den Courtisaen (buiten den tuiü staande) wordt aangesproken. Onder het hek leest men: Door haac abbema poel. laurea. C, (sic). Op ztjde: lot Roller- dam Bij DauU Jacopsen van hakendover boeckvereoper aen vitmart. Onder de plaat de versregels :
Ooek lot geknoopt den dichten Sootn
Van dees naetU uiflt dromers droom. Na de toe^ygkeninghe Aende vrije y Hollandsche maghei ^ als mede Haer ghelrouwe Beschermers en een aanspraak van den Dichter lol sieh selven volgt het Antwoord , daarna een Zang in 13 koepletten , dan een Romel-dichl op '/ Droom-ghesiehi roet Verklaringhe. Het Stuk heeft geen Jaaraanduiding. (T. 1333.)
V 2472 Emstighe Teghen-spraeck Aen de Maeght van Hollandt , over seker
, ^, . ^r! Aenspraeck bv eenen Mopsos ghedaen Met een uytleggiuge
^' van Mopsus Droom. {Op den titel een prent voorstellende de geharnaste
480 Qescbriften tm en tegen tm DrieienbaTok. 1617.
waarheid op de bazuin blatende.) Z. n, v. pi. en v. dr M.DC.XV11.
in-4^ , 16 blz.
= T. 1884. Door Vincent yan Drielenburch. BiykenB de Yerkfmdigmgke (zie beneden n*. 2480) zyn de Btnkken met de beschreven titelprent gednikt te Amsterdam, BjJ Nteolaet Biestkens. Zie OTer den achrUver n*. 2278.
2473 Emstighe Aen-spraeck enz Den tweeden Drack. Ghedrockt
3. ff. V. pi. en V. dr 1617. in-4^ , 12 blz.
= W. 1619.
2474 Calendier Ofte Almanach , Waerinne men kort , klaer ende waer- sch\jnl\ick opspeuren, naspeuren ende sien kan de Apocalyptische Beeste, ende de Babylonsche Hoere daer op sittende, Mitsgaders die ghene die d'selue Piguerlvjcker wyse in de seven vrye Neder-
landtsche Provinciën , representeren. Ghepractiseert door see-
ckeren Sterck^cker. Met een wonderlücke nieuwe Practica, en noch wat wonders wat nieuws. (Aiet titelvignet.) .... {Op blz. 14:) Ghe- schreven in Martio , 1617. Z. u. t;. pi. , v. dr. en z. j.
in-4^, 24 blz.
Door y. van Drielenbnrch. Op bli. 16 begint met een nienwen titel, waarop de waarheid met de bazuin is afgebeeld : Wat wonder tra/ niewts Van de Kereke iaodet ende Christi , Ende Van ftare Bescherni'-Heeren , etc. op rym. (T. 1386.)
2475 Galendier Ofte Almanach, etiz. {Als U voorgaande.) Z. n. v, pi., v. dr. en z. j. in-4°., 24 blz.
Andere drak van het voorgaande , o. a. hieraan kenbaar , dat hier op blz. 14 , reg. 8 v.o. Btaat: ghetchiel niet nieuws onder der Sonneny in het voorgaande:
nieuws onder der Sonnen.
2476 Cap-Covel Om Om (sic) op t' Hooft te setten van DrIeLenbVrgh Pa VS Van aLLe Sotten , Sterck-kycker , ende Autheur vanden Nieuwen Galunmieusen Almanack , alias Levgen-sack. Op de Stem van Gi c'est pour mon Pucellagie. Z, n. v. pi. en v.dr 1617.
in^^ , 8 blz.
Op rUm. Aan het einde ged. Den 12. September 1617. De groote letters geven samen het getal 666. Volgens den inhoud van n°. 2478 is H. Pagins de 8chr||ver.
2477 Cap-Govel Om Op t' Hooft te Setten Den tweeden Druck.
Z, n. V. pi. eti V. dr 1617. in-4°. , 8 blz.
= W. 1528.
2478 Ghesangh Over Den Gap- ende Govelmaecker der Remonstranten, die de Kinderen Gods voor Sotten ende Dwasen uytroept , ende op haer
l6l7. Geschriften van van Drielenburch en van R. Telle. 481
Hooft (welck Christus alleeiiel\jck is) syne Beestige , Paepsche ende Antichristische Cap-covel setten wil .... Z.n.v. pi. en v. dr. Ghedruckt inde Druckerye vande Almanacken. 1617. in-4®., 8 blz.
Door V. V. Drielenburch (?). Op den titel heeft men dezelfde titelprent als op de Teghen-spraeck n". 2472. Verg. het voorgaande stak. Wat den drukker betreft, zie men de Verkondiginghe (n". 2480).
2479 Basuyne der Vvaerheyt teghen Vrouw Leughen. Mitsgaders een korte ende klare aenwysinghe ende presentatie yan 'twarachtich ende rechtvaerdich bewys... 'tgene by Vincent van Drielen- burch in zyne schriften, Barnevelt, Ledenbergh ende Vtenbo- gaert te laste gheleyt is. {Met gelijke titelprent als H voorgaande.) Z,n.v.pL^v.dr. (Jinsterd., Nic. Biestkens.) en z.j, in-4°. , 16 blz.
= T. 1337. Door van Drielenburch. liet eerste stuk is op r(|m.
2480 Verkondiginghe Van Godes ende onses Heeren Jesu Christi wonder- wercken, aen den Schry ver deses uyt Ghenade bewesen. {Met gelijke titelprent als de voorgaande.) Beschreven door Vincent van Drie- lenburgh. Aan het einde: t* Amsterdam , By Nicolaes Biestkens .. . 1617. in-4^, 20 blz.
Niet vermeld in Hogge, liibl. der Conlra-Itemowilr. Getchr,^ blz. 280—284.
2480a Reinier Telles Tweede Vrede-sang: ofte Jaerliedt op de vol- eyndinge van de eerste hondert jaren na de aengevangene Refor- matie der Kercken {Met titelvignet.) t' Amsterdam Gedruckt By
Porcevant Morgan in . . . 1617. in-4'*. , 8 blz.
= T. 1341. De eerste vredezang is n». 1615. Zie T. 1168.
2481 Reynier Telles Vrede-zangh: Ofte Jaer-Liedt. Op de voleyn- dinge van de eerste hondert Jaren , na de aengevangene Reformatie der Kercken 1617. Met noch een Nieuw Jaer Liedeken voor den Jare 1615. . . . (Met titelvignet.) t* Amsterdam , Voor een Liefhebber van Vrede. Z, n. v. dr. en s. j. in-4''. , 16 blz.
Vermeerderde uitgave; de vorige mist het Meuw^Jaer Liedeken en een sonnet aan de keerztjde van den titeL Zie o. a. Rogge, Wtenbogaerl, //, 399. Verg. n*. 2214.
2482 Der Contraremonstranten Kerf-stock , Die nimmermeer User wordt. Aen de Roomsche Catholijcken. Op de w^jse: Het was een fray ryck Burghers kindt. Door een Lief-hebber van de vrye waerheyt. (Met titelvignet.) Ghedruckt in de groote onbekende Weerelt. Z. n. v.pl., V dr. en 3. j. in-4^, 8 blz.
Niet onaardig maar scherp spotdicht van den yverlgen Remonstrant Beinier Telle. l>e Kerfsfok van de Contra^Remonstranten is de volstrekte verkleclng en verwerping. De dichter laat hen o. a. tot de B.-KathoUeken zeggen :
ffGhy hebt het met u biecht wet drock ,
Moer f vriendéfti , wy zgn wijier ^
Gl
482 be „Kerf-stock'*, Coster's ïphigenia enz. 1617.
Wy hibben een goe Kerref-^ocky
Die nmmermeer wort yser^
Daer op wy mogen kerven ^
Om niet, tot dat wy sterven.
Slaen andre vroeeh^ kant aende ploeehy
Wy komen tijts ghenoech. Het lied bestaat nit 60 dergelijke koepletten, en wordt door een Sonnet Aen de Contraremonstranten TOOrafgegaan. Het wordt vermeld door BauJartius, B, IX , 28; Brundt, ill^ 1Q3; (Rogge, Wlenbogaert, 11, 896— S99 met aanhalingen). Op het jaar 1618 vindt men verscheidene tégenschriften (T. 1342, waar volgens de spelling van het aangehaalde koepiet nog een andere dmk gevonden wordt).
2483 Der Contraremonstranten Kerf-stock, enz {Mei filect op den tUeL)
Z,n,v.pL,v.dr.enz.j. in-4°., 8 blz.
= W. 1621? Andere drak met verschil in spelling, h. v. koepiet 67, reg. 5 van het vorige luidt: Te schreyen) met hoer alten, hier wordt die regel aldus gelezen : Te tcftreyen , met hoer calten,
2484 Samyel Oosters ïphigenia. Treur-Spel. . . . (Met titelvignet.) Na de Copy, 't Amsterdam , By Nicolaes Biestkens, .... Aiino 1617.
in-4^ , 48 blz.
Dit hoogst oorspronkeiyke stuk van den stichter der Nederduytsehe Academie, vol merkwaardige zinspelingen op de kerkgeschillen van die dagen, werd in dit Jaar 1617 en later in 1680 ten tooneele gebracht. Zie dsuirover Wagenaar, Amsterd, (V/e Heel, llle Boek) Xle St., blx. 360 v. en Witsen Geyslteek, Biograph. anth. en critiseh Woordenboek, II, blz, 96 v.v. Hoezeer Coster daardoor de onver- draagzame Amsterdamsche predikanten tegen zich in bet harnas Joeg , biykt o. a. uit T. 2233. (W. 1624.)
2485 Tractaetffen Vande Rechtveerdiffhe Voorsienigheyt Gods : Daer in ondersocnt wort een seker gescnrift van Heer Arnoux Jesuy t , met het welcke hy soeckt te bewysen , dat Calvinus Godt een Autheur
vande Sonde maeckt Ghestelt , Door P. D(u). M(oulin). Wt
de Fransche in de Nederlandtsche Tale overgheset, ende met een Voor-reden verryckt, inde welcke vande lasteringhen der Remon- stranten een weynich ghehandelt wordt. {Met drukkersmerk op den titel.) ^t Amstelredam , By Marten Jansz. Brant .... 1617.
in-4^, 24 bk
2486 Theologische Oefifening , Vande Praedestinatie. Welckera waerheydt .... Onder den sevenyoudigen Schilt Des .... H. Johan Makowsky uyt Polen, .... Int openbaer voorstelt om te ondersoecken Lambertvs Ernesti Hiddinffh, nvt Mastebroeck in Overijssel. Tot Franecker in Latijn Ghedruckt. Gnedruckt tot Campen , By Piter Hendricksen , van Wieringen .... 1617. in-4°. , 8 blz.
2487 Spel des gheschils tot Athenen , Ghenomen uyt het 17 Gap. van de Handeliughen der Apostelen : Ende in R\jm ghesteldt door D i e r i e k
1617—1618. GeBchriiten op de Katholieken betrekking hebbende. 483
S ca ba e Ij e. {Met drukkersmerk op den tüeL) t' Amsterdam , By Nicolaes fiiestkens , 1617. in-4°. , 40 blz.
= W. 1522. Uiterst zeldzaam; zie WUsen Geytbeek, Biogr. anthoL en crit. Wmt- denb, der Sederl. dichters, K, bh, 209. Op blz. 5 een Sonnet van R. Te 11 e. Zie over den schrQver j^De Navorscher", VIII ^ 262 en IX ^ 19, verg. Üogge, Geschr, betref! . de Nederl. Ilerv, Kcrk^ de Socinianen^ Kwakers etiz,, blz, 56.
2488 Een Tegensettinghe Ende een cort Begrvjp , Der Eyauffelischer Ende Papistischer Leeringhen. Waer uyt een yegelick lieht^\jck verstaen mach , hoe verre ende hoe grootelvjck datmen huyden in tweedrach-
ticheden is, aengaende het Geloove , Bewesen door Henricvs
Bvlingerivs in Lat\jne, ende overgheaet in Nederlandtscher
spraecken. (A^et tilelmgnet,) V Amsterdam , By Broer Janssz,
A^ 1617. ^ in^^, 14 blz.
In twee kolommen gedrukt, de eene voor de ProtesUmtsche , de andere voor de Katholieke leerstellingen. (W. 8907.)
2489 Declaration dv Siftvr de la Ravoire contre l'ordre des Chartreux :
A Messeigneurs les Estats d'HoUande et Westfrise , etc. {Met
tUelmqnet,) A la Haye , Chez Hillebrant Jacobssen. Anno 1617.
in-4^ 16 blz.
2490 Pavs bvUe Ofte Aflaets-brief out zynde hondert Jaren, Wtghe- ffheven onder Paus Leone de thiende. Anno 1517. den 4. Jun\j. Wt het Latijn in Nederduytsch overghezet. (Met honlsneê op den titel,) Tot Dordrecht, By Jacob Aertsz. Anno lul 7. in-4''., 8 blz.
2491 Een zeer korte T'samen-spreeckinghe , Tusschen Philippum ende Nathanaëlem, van des menschen ghehoorsaamheyd {Met titel- vignet,) Ghedruckt s. n. v. pi, en v, dr. M DC XVII. in-4°. , 8 blz.
2492 De groote Practica , Ofte Prognosticatie , op het Jaer . . . M. VIc. XVII.
Ghepractiseert door eenen Beminder, der Loflicke Constö
Astronomie. {Met titelprent,) In 's Graven-haghe by Hillebrant Jacobsz. , Anno 1617. in-4^, 20 blz.
2493 Op de woorden: Men kan wel sien wiens Moeder het is. Dienende op desen teghenwoordighen t\jdt. {Met tilelvignet en groote houtsneé op (fc laatste blz.) Ghedruckt z, «. v. pi, (Amsterdam) by Biroer). J{ansz\ Öourantier. M. VIC. XVH. in-4^ , 8 blz.
1618.
Zie ook n^ 413 , 2245 en 2439.
In hoofdzaak is hier dezelfde volgorde in acht genomen als by Tiele. Men vindt hier 1". Geschriften betrekking hebbende op de geschiedenis van Neder- land en andere landen, zonder dat zij in verband staan met de politiek-kerkeiyke
484 Dood van Filips Willem. 1618.
geschillen in Nederland in dit Jaar, n^ 2494—2501. 2*. Stukicen ten Torigen Jare geachreyen en nu eerst gedrukt, of gericht tegen andere geschriften in 1617 versche- nen, n"*. 2502 — 2545. 3*. Stukken over onl asten in de yorige jaren in verschillende plaatsen voorgevallen , no. 2546 — 2571. 4*. Gebeurtenissen in Nederland van Januari tot Angustus 1618, en Paskwillen vóór de gevangenneming van Oldenbamevelt uitge- geven , n«. 2672 -2685. 6'. Gebeurtenissen van de gevangenneming van Oldenbame- velt af tot het einde van het jaar en Paskwillen en prenten in dien tyd verschenen , Tfi. 2686 — 2779. 6*. Godgeleerde geschriften, die tot de geschiedenis in geen recht- streeksch verband staan, xfi. 2780—2793. 7". Stukken van verschillenden aard, n\ 2794—2803. De plakkaten, die op de politiek-kerlcelUke geschiedenis van dit jaar betrekking hebben , zQn in dezen Catalogus opgenomen.
2494 Jovmal Ofte Beschiyvinghe van de wonderlicke reyse, ghedaen door Willem Comelisz. Schouten van Hoorn, inde Jaren 1615. 1616. en 1617. Hoe hy bezuyden de Strate van Magellanes een nieuwe Passagie tot inde groote Zuydzee ontdeckt , en voort den ghe- heelen Aerdkloot omgheseylt , heeft. Wat Eylanden , vreemde volcken en wonderlicke avontueren hem ontmoet zyn. {Met gravure op den titel.) 't Amsterdam, By Willem Jansz. (Blaenw) .. ,1618.
in-4®. Zofidev de kaarten (VHI) en 92 blz.
Eerste druk van dit Journaal , uitvoerig beschreven in : Mémoirt bibliograpMque \
sur les Jottrnaux des navigateurs fiéerlandais ... par P. A. Tiele , p, 41 en 42. In het volgende Jaar verschenen fransche vertalingen. |
2495 De Gazette van Nievwe-maren, Van de gheheelQ vvereldt. Ghe-
menght met oude Waerheden Door R. V. T'Hantvyerpen , By
Hieronymus Verdnssen, 1618. Met Gratie ende Privilegie.
in■4^, 124 blz.
De opdracht aan Ampfman , Borgfu^nwesiereti enth Schepenen van . . . Brussel is gedagt. Wt Antwerpen^ den 15. Mey 1618. De berichten uit Holland zljn vol hatel|)ke toespelingen op de kerkgeschillen der Remonstranten en Contra-Remonstran- ten. Blz. 101 r.f. is nog bygevoegd: Wederlegging he van eenige valsche^ emie onbequame ^ederrt^ntsehe Spreeck^ Woorden. De schrjjver is de bekende Richard Verstegen: zie Willems^ Verband, over de ^ed, lael. Il y 69 aangehaald door Be Windy bh. 236 (W. 1531). Zie ook: Kromj^i van het HisL Cen. Ie ülrechly 1847, blz. 180 v,v. en Ch. Bnelens in Beeue (atholigue, Sme Série , III ^ 1854.
2496 Eefi kapergravure zonder het onderschrift 32 c.m. breed hy 24 r.m. hoog^ voorstellende het praaWed van den op 20 Febr. 1618 ovei^leden Filips Willem van Oranje. In het midden der prent het praalbed j waar- op Filips Willem ligt uitgestrekt. De orvrledeue is prachtrol uitgedoscht met mantel, hoed, degen en de versierselen van de orde van het gulden Vlies. Boven het praalbed het wapen van Filips Willf*m. Rechts en links van het praalbed knielende en biddende monniken. Tien kaarsen van groote a^f metingen, waarvan twee m>r efi 4 aan weerszijden van het bed zijn geplaatst , verlichten het vertrek. Links boven in de plaat bevindt zich de volgende opdracht: Excellentissimae Principi Eleonorae Bor- boniae ad aetemam Conjugis sui memoriam Boëtius A: Bolsvaerd
1618. Gebeurtenissen in het buitenland. ^^
dedicabat. Otider dr plaat leest men: Aspice. Viator. Hic. Jacet. Philip. Gvillielmvs. Princeps. Avraicae. Comes, Nassaviae. Et. Bvrae.
etc Mortvvs. Hev : Brvxellae. Vbi. Nvmqvara. Eivs. Morietur.
Memoria. A cio.io.c. XIIX. A. D. IIX. Kal. Mart. Brvxellae, ex officina Hvberti Antonii Anno M. DC. XVIII.
2497 Apologia Ofte Volcomen verantwoordinghe , Waeromme die drie Standen des lofl\jcken Coninckrijcx Bohemen , Sub utraque , haer hebben moeten defenderen, Insonderheyt teghen die schadelicke Secte der Jesuyten. Overgheset uyt den Hoochduytsche in onse Nederlantsche spraecke. (Met een wapen op den titeL) Gednxckt in d'oude Stadt Praagh , by Samuel Adamsz van Weleslawin 1618 Ende nu Tot Amsterdam. in-4**. , 16 blz.
Venneld bU Baudarlius , B, X, 119. (T. 1347.)
2498 Cort Bericht ende wederlegginge , der beswaemissen ende betich- tinghen, dewelcke den Evangelischen Stenden, in 't Coninckrycke van Bohemen , tot derselver ongelimp ende naedeel , te laste willen geleyt werden. {Met tiielviqnet.) Ghe(ünickt nae de Copie tot Prage. Ia 's Graven-Hage. By Aert Meuris , . . . Anno 1618. in-4®. , 20 blz.
2499 Copie Van twee Brieven gheschreven wt Praghe den 21 ende 28 May, Anno 1618. Waer van dese Brieven mentie maken, zal in een breeder Verhael korts volghen. (Met het keizerlijk wapen op (U*n liteL) In 's Graven-Haghe , By Aert Meuris , ... 3. ;. in-4°. , 6 blz.'
De laatste brief is onderteekend : Jaecques lloefnaghel en handelt over de gebeur- tenissen van 23 Mei, toen Slawahi en MariiiiUz nit het raam der raadskamer werden geworpen. Verg. Motley, John of Bameveld, //. 87.
2500 Wonderlijcke ende Schrickeljjcke Gheschiedenisse ofke ongheluck, dat ghebeurt is den 7. Martij , deses teghenwoordighen Jaers 1618. door een onuvtblusschelyc Vyer. het welcke verbrandt ende vernielt
heeft het Palleys van Parys. Miis eenen de schade van ver-
scheyden Koop-Iieden , . . . . Wt het Pransche .... overgheset. {Met titelvignet,) Ghedruct na de Copye van Parijs. Tot Rotterdam. By Matthijs Bastiaensz Anno M.DC.XVIIL in-4^ , 4 blz.
2501 Discurs vnd Muthmassung, oder New Mandat ausz Holland, See- land vnd Frieszland, betreffendt das gantze Römische Reich. Ein Vnderredung, so zwischen ghr Kon. May. in Hispanien, Bapst. Hevligkeit , vnd Marquis Spinola gehalten , Wie vnd welcher ge- stallt sie miteinander gerahtschlaget , wegen desz grossen Kriegs vnd Auflfruhrs halben , so erstlichen in Niderland , Pranckreich vnd Itahen enstanden , allen Evangelischen Standen , . . . zu . . . Warnung .... ausz dem Nideriandischen in hoch Teutsch gebracht. {Met een
486 Jafttiflcatiën der ,, Verklaringen*' van 1617. 1618.
houlsneé op den> titel.) Getruckt zu Ambsterdam , bey Jans MuckeiL lm Jahr 1618. in-4^, 16 blz.
Onderteekend : Y emant Adam». Dit ttnk is een dnitoche yertaling yan n*. 1420 ; Spinola is hier in de plaats gekomen van Oe Monick (Pater Neyen). Achter de vertaling volgt nog een Dêcret , «o die Herren Defensores den Jesuiiern xu Prag , den 2 Junij tntinuiren lassen eindigende : Aetum m Consilio auff dem Prager Sehioss den ersten Junij ^ Anno 1618.
2502 Jvstificatie vande Besolvtie Der H. M. Heeren de Staten yan Hollandt ende West-Vrieslandt ghenomen den 4. Augosti 1617 op hare H. M. Name inghestelt ende aende Yroetschappen der Steden overghesonden. Met by yoeginghe van verscheyden Yerificatien
daer toe dienende. {Met litolvignet.) Ghedruckt z. n. v. pL en v.('
1618. in-4^ , 104 blz.
De Besolutie met de JusUficatie (bla. 1 — 19) z|Jn door Baudartius overgenomen, B, J, 37—46; de Yerclaringe (blz. 61—89) vindt men ook op 1617, n*. 2354; .de Naerder Verelaringe (blz. 70—81) by Baudartius , hit, 45—69. Zie OOk over dit stok üytenbogaerl , 812. (T. 1353.)
2503 Jvstificatie vande Besolvtie enz Tweede Druck. {Met titelvignet,)
Ghedruckt (s. m. v. pi. en v. dr.) . . . 1618. in-4^ , 104 blz.
= T. 1354.
' W^' /\jg 2504 Jvstificatie Vande Covrs Die ghehouden wort by de Steden,
Dordrecht, Amstelredam , Schiedam, Enchuysen, Edam ende Pur- niereynde, als leden vande Vergaderinffe van de Ed. Mog. Heeren Staten van Hollant ende West-VriesTant, tot bewaringe vande Wettige regieringe der Landen , hanthoudinghe vande suyvere Leere , enz. . . .{Met den Holl. leeuw in den tuin op den titel.) t* Amstelredam , By Harten Jansz. Brant, .... 1618. in-4*'. (YIU) en 136 blz.
Protest van de Contra-Bemonstrantsche steden tegen de voorgaande Justificatie^ en, geiyk deze, reeds in 1617 gesteld. Echter ztjn liier stukken tot Jnni 1618 bygevoegd. Het eigeniyke Antwoord op het vorige (blz. 43 — 72) is door Baudartius overgenomen , 1^. ^, 50 6t , zoo ook andere staklcen die hierin voorkomen, als de Corte openiuge^ bl:, 80—84 en de Aenmaninye, 6/x. 84, 85 (bü Baudartius^ blz, 61—63) enz. De Verclannghe^ hier blz. 72—80, zie men reeds op 1617 , n^. 2357. (T. 1355.)
2505 Jvstificatie Vande etiz Den tweeden Druck. (Bij denself dm.)
Anno 1618. in-4°., (VIII) en 136 blz.
= T. 1356.
2506 Balance , Pour Peser en toute equité et droicture la Haran^ve Du .... Dvdley Carleton , Ambassadeur de sa . . . Meg'esté de la Grande- Bretagne : Faite n'agueres en Tassemblée des .... Estats ffeneraux des Provinces Vnies du païs bas. En laquelle est declarée la vraye
16l8. tegenBchriften Van de „Weegli-Scbiier'. 487
origine des Controverses et paridalités, etc. Z,n.v.pl.env,dr,
r An 1618. in-^. , 80 blz.
Yertalingf van de Weegk-Schael ^ met een afzonderiyke voorrede. Tevens is hier bijgevoegd (blz. 7S— 79) een firansche vertaling van de Or^ie van Carkton , n". 2361. Dr, H. C. Rogge, die van deze vertaling melding maakt (Johannes Wtenbogaert , // , 470) , zegt dat ze werd uitgegeven met het ordeteeken van den Kouseband op den titel. Op de beide ter Kon. Bibl. aanwezige exempla- ren ontbreekt het ordeteeken , maar bevindt zieh op blz. 8 het devies dier orde: Honny soitj qui mal y pense,
2507 Wederlegginge van de Weegschaal Onlangs uytfegeven -tegens d'Oratie des Ed. Heere Dudley Carletons , . . . . dienende tot ver^ antwoording van de voorss. Oratie, ende om te sien, hoe valsch ende incorrect die voorn. Weeaschaal is, Gemaeckt deur.... H. C. du Jon. {Met fileet op den tileL) Gedruckt (s.n.v, pLen,v.dr,) anno 1618. in-4^ , (IV) en 440 blz.
Bavdartius noemt {B, IX, 73) deze beantwoording van de Weegh-Sehael, door Joh. Casim. Junios, zoon van Franciscus, oen defliek Tradael , dat evenwel, zooalfi UyU'itbogaert er by voegt, die echter niet wist wie de auteur was, „naderhandi voor vuyl papier verkocht is^\ (T. 1357.)
2508 Triomfe van de Doorluchtige Pr. van Orangien , ende het gheheele huys van Nassau , so wel overleden als teghenwoordigh. Met bewys van de schandelicke daden ende schriften , in wat Balans ofte JFeeghschael de Lasteraers , dese Doorluchtige Pr. met der E. M. H. Staten Bontgenoten omspringen. Voorts net afscheyden (van de
teghenspreeckers) der Ghereformeerde , of Princen Geusen By C.
Az. G. \Z, n, V. pi. en v. dr,) Anno 1618. ,. in-4°. , 32 dIz.
Op den titel ia een Oranjeboom afgebeeld, die „Wast,.,, oen den Sastauwm stroom'' met het wapen van Nassau op een der appels, die door een hart omgeven is. Het stuk is gedeeltelijk op r[jm. (T. 1358.)
2509 Representation , Touchant les difFerens survenuz entre plusieurs , a cause des erreurs de quelques Docteurs amateurs de nouvelité. Dediez a son Excellence Par un deffenceur de la bonne cause
(Met titelvianet.) A Amstelredam, Imprimée chez George Veseler, je 6. de Janvier, TAn 1618. in-4°., 24 blz.
= T. 1369. Gedichten door eenen Bemy ' Battien uitgegeven volgens Bogge , Gesch, der Bemonstranien . Olz. 28 , blikbaar naar aanleiding van de Weegh^Sehaet,
2510 Discours Van Franciscus Campanella, Hoe de Nederlanden onder des Coninghs van Hispaengien ghehoorsaemheyt weder te brenghen z\jn. Dienende tot opmerckinffe aller getrouwe Voester- Heeren onses Lieven Yaderlants. Gedruckt (s. ». v. pL en v. dr,^ by een Lief-hebber des Yaderlants. 1618. in-4°., 12 blz.
= T. 1360. Verg. n®. 2454^56. Do titelfiguur van deze uitgaaf is een oude
488 Tegetuchriften van de „Weeg-Schael", „Kerfstock*' e.a. 1618.
hoatsnede eene vrouw ▼oerstellende met de hand op een wapenBchild nwtm- de; onderaan leest men: Fecil. Petrvs. Vander. boerchl, 1552. Aan het einde een groot vignet
2511 Discours Van Franciscus Campanella, enz Z.n.v.pLen
V. dr. 1G18. in-4^ , 12 blz.
= T. 1861. Dezelfde druk als het voorgaande met hetzelfde vignet aan het einde. De titelfiguur is veranderd ; in slechte houtsneê is hier de schryver afgebeeld.
2512 Discours Fr. Gampanellae Van Het Nederlant te brengen onder de macht des Conincx van Spagnien. Wt Lat\jn in Nederduyts
üvergheset , Hier by Is herdruckt seeckeren brief geschreven
vande Heeren van Antwerpen aen de Heeren van Gendt , nopende seeckere vredehanlinge particulierlijck by die van Gendt voorghe- nomeii met den Malcontenten , dienende ter memorie van ver- acheyden saecken, die in dese Landen z\jn gepasseert. Wtgegeven ten beveele der Heeren Staten van Frieslant. Ghedruckt tot Pra- neker , By Jan Lamrinck , . . . . Anno 1618.
in-4^ (Vni) en 24 en 16 bk.
= T. 1862. De titel is in randwerk : op blz. VIII is het wapen van Friesland afgedrukt. Het Discours wordt voorafgegaan door een Tot den Uter en een gedicht Avn ftet vereeniMc Nederlant. Achter het Üiseows volgt met afzonderlij- ken titel en nieuwe signatuur, zonder pagineering Co]pye des Sendibriefs enz. (herdruk van n®. 679.) T. 1362 is niet compleet
2513 Copie Van de t'Samen-sprekinghe Des Paus ende Coninghs van Spangjen , over henlieder ghenaemde Nederlandtsche Kebellen. Gnesdaiedt in haren Droom , in de nacht van Vrouw-Lichtmisse , 1618. Wt het Italiaens ende Spaens ffetranslateert door Aleetheia. (Met houtsneê op den titet.) Ghedrvckt ilndeherwaertsovergesonden uyt den lioomschen ende Spaenschen Dormter. {z. ii. v.pL en v. dr.) Anno 1618. in-4°. , 16 blz.
Iliurin worden verschillende geschriften besproken, b. v. die van Puteantis (zie op 1617), Campanella enz.; ook de lletu:k^Appel (zie beneden) wordt genoemd.
2514 Tafereel, Begrijpende cortelyck efi%. {als n°. 2301) ... Den derden Druck , Vermeerdert met een Na-reden aen die uytvercorenen Kinderen Godts om haer aen dese of dierghelücke valsche loghens niet te ergheren .... Ghedruckt (s. w. t». pL en v. dr.) .... 1618.
in-4^ , 16 blz.
= T. 1364.
2515 Derde Klachte der Kercken, Teghens den Heylloosen Kerf-stack der Remonstranten : Tot bewys Dat de selue na het Pausdom hellen , ende haer met de Papisten , Martinisten , Mennonisten , ende Li- bertijnen soecken te verstercken , om de Ghereformeerde Religie te
1618. tegensciiriften yan de „Weegh-Schaer', „Kerfetock'* é*a. 484
onderdrucken. Door Jrenevm Philaletivm Waer in oock de Schelt-redenen inde Voor-reden vande Noodighe Anlwoorde der Be- monstrantefi ^ tegens de Anderde Kladite n jtghespoghen , werden be- antwoordt. {Met drukkersmerk op denlileL) Tot Amstelredam , By Marten Jansz. Brant , . . . . Anno 1618. in-4°. , (II) en 88 blz.
= T. 1865. Door Kw. T e el i nek. Zie Bogge, BibL der Conlra^Remonstr. Geschr,, bit. 236. Verg. n". 2437—2446 en 2375. BU sommige ex. van dezen dnik is de laatste blz. onbedrukt, bU anderen leest men op die blz. een citaat uit Erasrons.
2516 Derde Clachte der Kereke , Teghens 'den Heylloosen Kerf-stock der
Remonstranten, efiz Den hv^eeden Druck. (Met drukkersmerk op
den titel.) Tot Amfiterdam , Voor Marten Jansz. Brant , .... Anno 1618. in-4°. , (II) en 92 blz.
2517 Qverela Ecclesiae. Ofte Clachte der Kereke Door Jreneum Philalethivm. Eerstmael inden Jare 1617. Gedruckt , ende
nu ten sevenden male herdrackt (jMet drukkersmerk op defi titel.)
T'Amstelredam. Voor Marten Jansz. Brant, . . . 1619. in-4°. , 128 blz.
Hierin ztiu met doorgaande pagineering opgenomen de drie j,ClachUiC\ Zie op 1617 n**. 2440—46 en het Toorgaande nummer.
2518 Responsio necessaria Ad Contra-Remonstrantivm Contrariam De- clarationem, Continens Perspicuam et solidam ejusdem refuta* tionem ; In qua etiam demonstratur Doctrinam Remonstrantium ,
non novam sed antiquam esse. Addita praefatione Ad
HoUandiaq ac West-Frisiae Ordines , qua libellus sub titulo : Altera Ecclesiae querela , notatur. Prima pars Versa è Belgico in Latinum
sermonem {Met drukkersmerk op den titel,) Lvffdvni Batavornn ,
Excudit Joannes Patius , . . . Anno 1618. in-4°. , (XXIV) en 158 blz.
= W. 1544. Vertaling van n^. 2375. Zie het voorgaande en de TOlgende nummers.
2519 Tweede Deel Van de Noodighe Antwoorde op der Contra-Remonst. Teghen-Vertooch : Vervatende klaer ende vast bewijs Dat de Leere der Remonstranten , . . . . niet Nieu , maer Oudt is. Met eenen Briet
aende Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt {Met
titelvignet.) In s'Graven-haghe. By Hillebrant Jacobssen , Anno
1618.' in.4^ , (Vni) en 164 blz.
= T. 1366. Door Wtenbogaert De Brief aan de Staten is ged. 25 Mei. Verg. het volgende en de voorgaande nummers.
2520 Pars secunda Responsionis necessariae Ad Contra-Remonstrantivm Contrariam Declaratumeni ^ Solide ac perspicue comprobans Doc- trinam Remonstrantium ... . non novam, sed antiquam esse. Ac- cessit epistola ad Potentiss. Hollandiae ac West-Frisiae Ordüies. . . .
62
490 TegenBOhriften van de „Weegh-Sdiael *\ „Kerfrtock*' e.a. 1618.
Versa et haec pars est e Belgico in Latinum Sermonem. {Met drukkersmerk op den titel.) Lvgdvni Batavorvm Excudit Joamies Patius , . . . . Anno 1618. in-4^ , (Vffl) en 136 blz.
=r W. 1645. Vertaling van het voorgaande.
2521 De klevn Govdt^balans , Al waer in gewogen wort hoe dat met onwaerneyt de oude Gereformeerde Leeraers, dieraen nu Contra- remonstranten noemt , belogen worden , van datse God den Auteur van quaet maecken ; ende wort hier anders bewesen wt haer lieden eygen schriften . « . . Maer ter contrarie eer can bewesen worden
wt den Thesius Jacobus Arminius Door Geeraert Aertsz.
Gedruckt tot Leyden , by Jan Claesz. van Dorp , 1618. in-4°. , 16 blz.
= T. 1S67. Qericht tegen de Copye van seker Vertooch n*. 2370 en het Oprecht ende Claer Bericht n^. 2424.
2522 De kleyn Govdt-balans , eêêz. {ah H voorg.) . . . (Maer ter contrarie sulcx eer can bewesen worden wt <k Thesibus JacoZ^t Armintj , hier
nevens gestelt etiz Gedruckt tot Leyden , by Jan Claesz. van
Dorp , 1618. in-4°. , 16 blz.
Bovenstaand verschilt van het voorgaande a^een door. de veranderingen in den titel aangebracht , en hier cursief gedrukt. Zie : liogge , Geschied, der Remomtr. , hlz. 26 en 28. Verg. T. 2074. (W. 1646.)
2523 Qvel-geest, Vervaetende ettelycke Vragen aen de Contra -Remon- stranten , van de Praedestinatie der onmondige kinderen , in haer Idntsheyt stervende ; om Daer op te hebben ronde ende eenvoudige antwoort , conform t'ghevoelen .... welcke sy in haer Tegen-Fei-tooeh .... verclaeren, etiz Ghedruckt (». w. r. pi. «i t». dr.) . . . 1618.
in-4^, 28 blz.
= T. 1368. Tegenschrift van n'. 2372.
ir 2524 Geessel Om uyt te dry ven den Arminiaenschen Quel-GheesL By een ghebracht om te bedwinghen de vermetene curieusheyt van eenen onbekenden Vrager , noopende de Predestinatie .... {Met drukkers- merk op deti titel.) t'Amstelredam , voor Marten Jansz. Brant , . . . . 1618. in-4^ , 32 blz.
Door J. Trigland. Zie: Hogge , Bibl. der Contra^ RemoHstr. Gesehr.y blz. 40; ld., Wienbogaeriy II, blz. 419, noot 2. Op dit ex. is een aanteekening in handschrift van dien tyd , Inidende : door Jacobum Triglandum prodicant tot Amstet'- dam, In 1633 verscheen een vierde dmk. Zie n". 4321.
^^ ♦
2525 Trovhertighe Vermaninghe aen alle Swangere ende Barende ^ Vroutgens : aen alle Ouders die kinderen teelen ende ter Doope
presenteren ; oock aen de Ghetuygen der selviger kindekens : mits- gaeders aen alle Predikanten als Festum , Colonium , Hermannum , ete. wanneer sy kinderkcns krijghen , om den H. Doop aen de selfde
1618. Tegenschriften van de ,,Weegb-Sehaer\ «Kerfiitock*' e.a. 491
te venichten. Ghebout op het Fondament yau seeckere passagien, ghetrouwelycken alhier aenghetrocken , in 't Lat\jn , Fran9oys , Duyts ende Engels Z.n.v. pi en v. dr. Anno 1618. in 4**. , 14 biz.
Dit geBchrift heeft dezelfde strekking als de Quel-^eesL De auteur is de Hverige Contra-Remonstrant, later secretaris dor synode van Dordrecht, Fes tas H o in m 1 u s , biykens zyne spreuk Varianlur fetta profeslis , die aan het einde van dit stuk gevonden wordt.
2526 Niev Reken-boeck , Op den Anuiniaensen Kerf stock , Eertyts ghemaeckt tot spyt van de Gereformeerde Christenen, Met het adyjjs Van alle Steden ende Schanssen die den Prince Maurits ende de Kerck des Christen gheloofs toegedaen zijn ende , getrouwicheyt ghesworen hebben , Elck int particulier ghestelt als volght. By een ghestelt door een Boer uyt de Veenen , als den Balanse-maecker met al zyn verstandt. (Met iitelvignet.) Ghedruckt na de Copye tot Dordrecht , by Pieter Verhaghe , Anno 1618. in-4°. , 8 blz.
Het Advijs is op rym en bestaat uit 51 koepletten , in elk van welke een of meer der Contrn-Remonstrantsche steden sprekende wordt ingevoerd. Met den Balanse-maecker op den titel zal wel Taurinus , schrijver van „de Weegh^Sckaer* (n«. 2866) bedoeld zifn.
2527 Nieuwe Tydinffhe Hoe de Arminianen teghen de Reformeerde Leeraers der Cnristelycker Kercke hebben eenighe schimp ende spot gemaeckt op eenen Kerfstock , ende alsoo gestroyt tot sp\jt en achterdeel van onse Christelycke Kercke, waer op ait Reformeerde Reken boeck weder is ghemaeckt , . . . . op dicht ghestelt door eenen ghetrouwen Lief hebber des Vader-landts. {Met titelvignet.) Ghedruckt na de Copye tot Dordrecht, by Pieter Verhaghe, Anno 1618.
in-4°. , 8 blz.
Geheel gel|}k aan het voorgaande met hetzelfde titelvignet. Dit schynt een verbeterde druk te zjjn van W. 1561 , aangezien de fouten die daar op den titel voorlcomen (spo in plaats van ipot en wede voor weder) hier verbeterd z|)n. Deze druk komt niet voor b|j Rogge , Gesch. der Remonstranten , blz. 28.
2528 Nieuwe Tijdinghe , etiz {Met fileet op den titel.) Ghedruckt tot
Franeker , by Jan Lammerincx , . . . . Anno 1618. in-4°. , 8 blz.
= T. 1872. Andere druk.
2529 Tableav de la bonne foy et sincerite de M. Fabrice de Bassecovrt , Par cy devant deux fois Prebstre de Ia Papauté, et maintenant vn des plus ardens promoteurs du schisme et division es Eglises de ce Pays, .... Mis en lumiere par vn amateur de verité et de paix, pour servir de response, a l'anti-fausse-balance publiée depuis n'aguerres par Ie dit Bassecourt. . . . (Met titelvignel,) Imprimé (s. n. V. pi. en V. dr.) Tan 1618. in-4°. , 60 blz.
Schrgver van dit pamflet is de Remonstr. predikant N i e 1 1 i u s (Ck. de Nielles) ,
492 Geachillen van Bassecoor en „Seignoore Bommeken*\ 1618.
die in 1623 op Loevestein gevangen zat , in 1682 te AmBterdam werd aange- steld , en in 1652 OTerleed. Zie : Rogge , Bibl, der Remonstr. Geschr, , bit, 134 en ^Dê Navomher'\ IX, bh. 164, 282 en 316, aldaar aangehaald (W. 1554).
2530 Apologie de Fabrice de la Bassecovrt, A Tencontre de deux libelles diffamatoires , l'un intitalé Ie Tableau , l'autre. La Verificaiion , foits par yn Quidam sans nom , Avec vne demande aux Remonstrans , Toucnant leur sentiment en la doctrine du franc arbitre. {Met druk- kersmerk op defi titel.) . . . . A Amsterdam , Imprimé par Paul de Ravesteyn. Pour Pierre Mostarde , . . . TAn 1618. in-4^ , 64 blz.
Venneld bU Brandt, ƒƒ, 544 (T. 1875). De Venficalum bB T. 1374.
2581 Wat Wonder-Oudt-Nieuws : Dienende Tot claer , ende ón-weder- leggel\jck Bewjjs , Hoe De Remonstrantsche Predicanten Reysen en rotsen , om de Jesviten , Capvciinen , Ende andere Gheestelijcken by den Vyandt , te besoecken : ende met wat Courtosijen zy mal- canderen ont- halen. Ghedruckt U. n. v. pL en v, dr,) 1618.
in-4^, 28 blz.
Baisecourt had in zjlne Apologie (zie vorig nummer) de RemoD8trant«n ten laste gelegd , dat eenige van hen een reis naar Antwerpen hadden gedaan om met de Jezuïeten te handelen. Taurinus, de schry ver van dit stok {Rogge , Bibl, der Remonstr. Geschr., bit. 117), toont de ongerymdheid en onwaarheid van deze bewering aan (T. 1376).
2582 Extract uyt een Missive , Van Praghe , vanden 29 January 1618 , pheschreven aen synen Vrient inden Haghe : Inf welcke te bemercken IS, dat die in verre gheleghen Landen meer ende beter letten op den standt deser vereenichde Provinciën , als vele Inwoonders der zelve. (Met titelvignpt.) Buyten den Haghe. {Z, n. v, pi. en v. dr.) Anno 1618. in-4°. , 4 blz.
Vermeld bU Rogge, Gesch. der Remonstranten, blz. 36. In dit blaadje tot opstoking tegen de BemonBtr. geschreven, zegt de] ongenoemde schry ver: Be kleyne Apologie van dien vromen Minister Bassecourt tot Amsterdam hebben uy ooeli gheerne gkelesen. Zie boven. (W. 1559.)
2583 Oprechte, ernsti^he Wee-klachte Der Bataefsche Maeghet, Aen zyne Pr. Exellentie ende d'overste des Landts. Tegen eene valsche clachte , onlangs .... jeghens de selve Maeghet ende Godes Kercke .... ten voorsdiiin ghebracht. {Met titelvignet.) Gedruckt (3. u, i\ ; /. eti V. dr.) .... 1618. in-4^ , 8 blz.
= T. 1377. Aan het einde :
Wanneer dees Dichter vroct „ van t* Lijbcl zal verclaren Zijn noem , ick sal met spoet „ de mijn dan geensins sparen. Tegenschrift van n^. 2470.
2534 Seignoors Bommeken, Waer in zijn leven vertoont wort, dooreen
1618. lySeignooni Bommeken*' en andere geschriften. 493
Vreemdelinck , ende Enckhuyser Vrou. . . . Ghedruckt voor Sr. Schenck. Z. n. v. pi. , v. dr. efi z. j. in-4°. , 16 blz.
=. T. 1378. Op den titel een kopergrravnre (14 c.m. breed by 13 c.m. hoog) waarop Seignoor , Enckkuyiererouw en Vreemdetinck , benepens verschillende dieren , in wier gedaante de schryver Seignoor iaat optreden, zyn afgebeeld. De gravure by Fr. Muller, Beredeneerde Besrhrijving van Nederlandtehe Hulorieplaten , n®. 1357. Vreemdelinck en Enekhuyter Vrouw hebl>en het drak tegen de Remon- stranten en Terscliillende door hen uitgegeven geschriften. In sommige exempl. is reg. 4 van blz. 3 cursief gedrukt, terwyi dan tevens in reg. 5 gevonden wordt : Enckhuyser Vrou , in de andere exempl. : EnckhuyterYTOu. Ander verschil is er niet.
2535 Na-soeck ende Overlgghinghe (sic) int korte, Hoe ende in wat manieren , vele ende yerscheyden , . . . Autheuren , l^edert hondert Jaren herwaerts , hebben verstaen , dat d^ oprechte Grodts-dienst aen- ghestelt ende ghevordert, eude vande twisten der Religie gheoor-
deelt moet werden , Daer mede de Remonstranten <na ghele-
ffhentheyt) hen zoecken te behelpen teghen de Contra-Remonstranten. Met Applicatie Discours-ghew\jse. Tot een ghelncksalich Nieu-Jaer- wensch. . . . {Met fileet op den HteL) Ghedruckt {z. n. v. pL en v. dr,) in Januario 1618. in^^ , 26 blz.
= T. 1379. Voomameiyk tegen Wlenbogaert.
2536 Gvlde Compas , Vvaer in kort ende levendich af-ghep^lt wort het groot yerschil der Remonstranten tereener, ende de Ware Ghere- formeerde ter ander z\jden : Dienende allen eenvoudighen Christenen , tot bezeylinghe vande rechte Haven der zalicheyt. Door A. P. C. {Met titelvignet.) .... Z.n. v. pL en v. dr. Anno 1618. in-4°. , 16 blz.
= W. 1548. Handelt hoofdzakeiyk over de vyf artikelen. Achter het eompat volgen Joabt Kus , Den Arminiaenxhen kus en Den Arminiaensehen steeck , een en ander geteekend: Hael en n^t „ Vliet aUijl. Aan het einde een scherp 18-re- gelig gedicht. Vergeiyk T. 2074.
2537 Korte Aen-teeckeninghef, uyt de Schriften van de Wederpartye der ware Ghereformeerden , die nu met malkanderen t^samen spannen , om de selfde op 'thooghste te lasteren, ende by alle de Werelt verdacht te maken , door het Punct van de Predestinatie , met den aenkleven van dien. Daerom wort hier vertoont, dat by vele van de Lasteraers selve , alsulcke maniere van spreken (aengaende de Predestinatie) ghebruyckt zyn {Met titelvignel.)
Ghestelt voor den Leser: om te verstaen,
Dat de Lasteraers (veel) haer selven slaen. Z. n. v. pi. eti v. dr.. Anno
1618. in-4°. , 8 blz.
De aanteekeningen zyn ontleend aan Paus-, Libertijns-, Arminiaens^ en 0oopf- ghesinde schrijvers. Vermeld by Bogge, Gesch. der Hrmonstr., blz, 36. Vergel. Baudartius , /AT , 90 (W. 1549).
494 Oratie ran Winsemias en andere fi^eflchrifken. 1618w
2538 Korte Aen-teeckeninghe , . . . . Ten derden mael Ghecorrigeert ende vermeerdert door Jacob Lievensz. Rog. (Mèt tUeluigtteL) Mennist, Arminiaen, Papist en Libertijn,
Die lastert en belieffht, d'oude Ghereformeerde ,
Daer ghy door syt bevrijt, naest Godt sy d^oorsaeck syn
Dat n den Spaei\jaert inreet , niet al t^ samen verheerde. Z. n. v. oL
en V, dr. Anno 1618. in^®. , 12 blz.
W. 1660 zegt hiervan: ,yEen tweeden drulc hdb ik nergens vermeld gevonden. De grootste veranderingen en bijvoegsels komen voor in de aanhalkigen van Doops--ghetinde schryvers in het artikel : Lecrc der Wederdooperea vanden vryen wille ; vande oorsake onter verkiesinge , en Wederdoopert bekenleniste van kei Ampt der OoerheyV\ Men zie op 1630, n°. 4082, waar nog een geschrift van den- lelfden schrijver vermeld is.
2539 Baedt teghen de Kerckel\jcke Swaricheden , Ofte Adrys van een Treflick , Geleert Man , buyten dese Landen , over het Middel , waer door dese Kerckelycke swaricheden aller bequaemst souden connen
^ affgeda>en worden. Gheextraheert uyt s\jnen Brief gheschreven nyt
Ar N. den 7. Novemb. Anno 1617 (Met iüelvimiei) Tot Leyden ,
By David Jansz. van üpendam , . . . . Anno 161c. in-4°. , 16 blz.
= T. 1880. Hierin wordt de noodzakeltjkheid eener nationale Synode betoogd.
Zie: Rogge ^ Ge$eh, der Remonstranten, bli. 32.
«
2540 Practycke Over 't Toomaemste Leerstuck der Contra-Remonstrantsch- ghesinden , nopende haer ghevoelen vande Heymelycke Verborghene Wille Gods , . . . door Rippertiim Sixtg , Bedienaer des H. Euangelii in de Ghereformeerde Gemeynte , die oock binnen Hoorn vergadert inde Ramen, in sijn Noodtwendige verantipoordiginge tegens de laelsie lange dictaten Dominici. . . . {Met titelvignet.) Ghednickt z.n.v.pLen V. dr.... 1618. in-4^ , 16 blz.
Vermeld b|} Rogge , Ge$ch. der Remonstr. , blz. 30. Vergel. het Bespreek (n*. 2404) en Rogge f Bibl der Remonstr. Geschr., bti. 130. (W. 1678.)
2541 Pierii Winsemii Blvstrivm Prisiae Ordin. Historici de Statu Vnitarum Provinciarum Oratio. (Met het wapen van Friesland op den titel.) Leovardiae , Excvdebat Abrahamvs Radaevs , . . . M D O XVUL
in-4^,56blz.
Met opdracht aan de Staten van Friesland en Acadeniiae Curatoribus. In het Fhrilegiüm .... Ubrorum rariorum Tan D. Gerdes wordt van deze oratie geiegd (blz. 369): „Haee Oratio facundissimi Winsemii ^ quae raró obvia est ^ cum intigni cum Ubcrtate notet Ecclesiae imprimis Belgicae naevos tempore RemonstrantiwHy lectu dtgnissima eslJ*^
2542 Pierii Winsemii .... Oratio... {Bij dettzelfden) ClOIOCXVm
in-4°., 52 blz
In plaats tm de opdracht in het voorgaande nommer, die 6 bis. beslaat en gedagteekend is : Leoeard. x. Kal, ISajas , ia hier een opdracht aan de Staten-
1618. kerkgescbülen te Deventer. 495
«
Generaal en prins Manrits, gproot 2 blz. en ged. XV, Kal. Sept, OTerigens ia er fgeen venchil tnsachen beide exemplaren.
2543 Openinghe Ende aenwüsiiifi^lie yan bequame Middelen , omme niet alleen de Eereken deser Gneuni^erde Jnrovincien, maer oock alle de Ghereformeerde Kercken van Christenrück met malkanderen te yereeniffen: Ghestelt Door ... P. du Moulin, Bedienaer des H.
Euangeiy tot Parijs. Wt het Fransch over-gheset. {Met
HlelvigfieU In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz, . . Anno 1618. in-4^ , 8 blz.
= T. 1381.
2544 Sendtschreiben Maximiliani Sandaei der Sociefêt Jesu, der Heiligen Schriflft Doctom vnnd Professom zu Würtzburg An einen guten Preundt in Welschlandt : Von Vneinigkeit vnnd Spaltung der Protestirendten in HoUandt In Religions Sachen . . . (Mei titel- vignet.) Getruckt in der Churfl. Haupstatt Mayntz durch Johann Albin. Anno M. DC. XUX. in-4°. , 64 blz.
Duitsche vertaling^ van een ten vorigen Jare in het latgn uitgegeven geachrift , getiteld : M. Sandaei .... Epislola ad Amicutn Italum De dissidio Proteêlaniium Hol- landorum in negolio Iteligionis .... Hertnpoli , ex offcina typographica Conradi Sehwindt' lau/fj 1617 , tn-8''. , p.p. 74. Zie A, de Hacker , Bibl. des Ecrivains de la Compagnie de Jétus, 2e éd.^ UI j 580.
2545 Extract Wt de Annotatien ende Verclaringben van de Acten des Vredehandels te Ooien gheschi et, A°. 1579. ... Vervatende 't Recht der .Volck'ren , de Macht der Ov'richeden , ende de i'ustificatie van die van de Gereformeerde Religie inde Nederlandtsche Provinciën , etc. (Met den Holt. leeuw op deti liteL) t' Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , . . . 1618. in^^ , 8 blz.
= T. 1382.
2546 Assueri Matthisii Ontschuldt. Dat is: Eorte Openinghe van de ffheheele Procedure , diemen in syne Af zettinghe , teghens hem ghebruyct heeft: Ghestelt by fonne van Antwoorde , op zoodanighen Af-scheydt-brief , als hem van de Magistraet der Stadt Deventer is te huys ghezonden. Met Eene Voor-Reden aen de Ghemeynte aldaer :
.... (Met titelvignet.) Tot Rotterdam , By Matthys Bastiaensz
Anno 1618. in-4°. , 30 blz.
Zie over zOne afeetting in 1617 o. a. Brandt , // , 688 -691. Het antwoord dag- taekent reeds van 6. Mei 1617. in Deventer. Hy werd dadeiyk te Kampen beroepen. Zie n^ 2548. (T. 1383.)
2547 Antwoort Op seker schrift Assveri Matthisi dVelck hy t'onrechte den Tijtel van zijn Onselmlt gegheven heeft. . . . Hier zyn byghe- voeght Desselven Assueri Matthisi vertaelde Theses van de Godl\jcke
496 Kerkgeschillen te DeVenter en Haarlem vMt 1618. jétS.
Praedestinatie .... {Met het wapen van Deventer of) defi tüel.) Tot De- yenter, By Seoastiaen Wermbouts, . . . Anno 1618.
in-4°., (H) en 54 blz. = W. 1666. Tegenschrift van het voorgaande.
2548 Opreght ende Klaer Tegen-beright Tegen ^t libel bv den Kamperen Kemonstranschen Leeraren Thomam Goswinium, Éverardum Vos- cuilium , Assuerum Matthisium , Joannem Schutlerum in druk ver- yeerdight , onder den schonen titel van Opreght etide Claer berigt , etc Door Hieronymum Vogellivm, Belader ende Lieeraer der ware Gereformeerde leere , inde Gemeente .... tot Hasselt. . . . {Met druk- kersmerk op defi titeL) Tot Amsterdam , By Marten Jansz. Brandt , . . . Anno 1618. in-4^ , (XXVIII) en 270 blz.
= 1384. Tegenachrift van no. 8424. Verg. no. 2621.
2549 Tsamen-sprekinghe van Philemon en Onesimvs, Over Het vertoocft vande minoselheyt des E. Kerckenraets lot Baerhm , ende hetTeghen- vertooch , uytghegheven , Tot meerder ondeckinghe vande onnosel- heydt ende oprechticheydt des voorsz. K. Raets , Door Ludovicum Junium S. S. Theol. Studios. . . . {^et titelvignet.) Ghedruckt tot Haerlem. By Adriaen Rooman , V oor Francoys Beyts . . . 1618.
inV.,(rv)en68blz.
Verg. ïfi, 2396 en 2397. Op andere exemplaren is het adres niet hetzelfde. De naam van Franfoyt BeyU is daar weggelaten.
2550 Apoloffia Ofte Verdedinghe des eersten Deels van 't Teghen-vertoogh , Door I). Damivm Ghedivulgeert teghens de Tsamen'Sj}rekinghe tot Haerlem ghedruckt Door een vyandt der leughen. {Met titelvignet.) Gheirvckt , (z. n. v. pL en v, dr.) 1618. in-4°. , 112 blz.
= W. 1667. Verg. n<'. 2397 en het voorgaande.
2551 Het 2de Deel Van 't Nootwendigh Teghen-^vertoogh , Waer in de redenen des Vromen Ouden Eercken-Raedts , tot Justificatie van d' Onder- teykeningebygebraght, ghelijck oock waerom sy met den genaemden Kercken Raet in nandeimg niet hebben kunnen treden, t^ens de voorwerpinghe des FertoogherSy ghemeinteneert werden. Door Matthiam Damivm, Om voorstent van de VVaerhevdt uyt Haerlem ghebannen. {Met titelvignet.) Ghedrvckt t' Amstelredam , voor Jan Evertsz van Heerden. Anno 1618. in-4^, (XVI) en 80 blz.
= W. 1558. Zie het eerste deel op n®. 2397.
2552 Een Wonderl\jcke, dogh ffhenoechlijcke T'samennsprekinghe , Van een Esel ende Nachtruyl : Waer in net Vrouwen praetjen gheexami* neert werdt. {Mei titelvignet.) Ghedrvckt (s. w. v. pi. en v. dr.) . . . 1618.
in-4^ , 32 blz.
Tegenschrift van n". 2400. Ezel en Nachtnil besluiten om in navolging van de
» >
1616. Kerkgeschillen te Haarlem vóór 1618. 497
predikanten zooals Spranckhuijsen , hun naam te latiniseeren en zich Eselius en NachiuUus te noemen ; dan zullen de boeren raeenen , dat ztf heel wat betee- kenen. (T. 1386.)
2553 Jvstificatie Van De Procedueren , by Schout , Burghermeesteren ende Regeerders der Stadt Haerlem, gehouden in den Jare xvi«. ende zeven-thien , teghens eenighe overhoorighe ende onrustighe Persoonen , binnen de zelve hare Stadt. Midtsgaders Eenighe Copien ende Extracten , dienende tot naerder verklannghe ende verificatie vanden i-nhouden {sic) der zeluer Justificatie. (Mei het wapen van Haarlem op den titel en op de Inalste bh.) Tot Haerlem. Ghedruckt by Adriaen Rooman , Anno 1618. in-4°. , 92 blz.
= T. 1387. De Justi/icatie j ondertcekend H, SUnjn is ghearresteeri op den XIX.Aprilis
Au, xvjc. mde xriij emle"* rnelter Kloeke voor den Volcke , ter Pttyen van den
Stadt-Huyse af-ghelesen. Ende gfiepubliceeri , op den xxj, der selver Maent, Zie n". 2392 v.v. en o.a. Brandt, II, 660.
2554 Jvstificatie etiz, {Titel geheel als H voorgaande) . ... Bij denzelfdetu Anno 1018. . ' in-4°. , 48 blz.
= T. 1389. Veel compressor dnik dan de vorige , maar met denzelfdon inhond ; zonder het wapen op de laatste bladzijde.
2555 Jvstificatie enz. . . . , binnen de zelve hare Stadt. Midtsgaders Eenighe Brieven , dienende tot naerder verklaringhe van de zelve Jvstificatie.
iMet het wapen van Haarlem op den titel,) Tot Haerlem . . . . by Adriaen iooman , Anno 1G18. in-4°. , 24 blz.
= T. 1390. Hierin zijn byna alle in de andere drukken bijgevoegde stakken weggelaten.
2556 Den Haerlemschen Hamiiniaen, Dat is: Verhael vande vreetheyt d^.T Ileeren van Haerlem, c^en Jaer of drye herwaert^ ghepleeglit aen verscheyden goede Patriotten: dienende tot meerder openba- ringhe van haere Jmtificalie. {lUcl titelvignet.) Ghedrvckt (s. n. v, pi.
en V. dr.) 1G18. in-4°. , 30 blz.
= 1391. Tegen het vorige gerieht.
2557 Den Haerlemschen Harminiaen , enz Ghedrvckt {z. n. v. pi. en
V. dr,) Anno 1618. in-4^ , 32 blz.
= T. 1392. Andere drnk met verschil in spelling. Voor zoover den titel be- treft is dat verschil kenbaar aan de spelling der woorden: vreet^heydt, her- waerdU , openbaring^ , hare.
i
V 2558 Oopye , Van den Lasterlycken Brief van Verlaen , In den Haerlemschen
^ \\ Hanniniaen ghementioneert , met korte Annotatien gheillustreert.
r^NjJr''^ -Nühelyck mede van den Briefi' aen de U. Burghemeesteren , vanden
63
498 Eerkgeacbillen te Haarlem enz. vóór 1618. 1618.
selfden ter selfder tijdt gheschreven , . . . . (3fe/ litelvigneL) Ghedruckt (3. w. V. pL en v, dr,) 1618. in-4°. , 38 blz.
Met Verlaen is de Remonstrantscbgezinde IlaarlemBCbe burgemeester GerHl van der Laen bedoeld. De bewuste brief is gericbt aan den Haarlemscben predikant Uenricus Gcesteranus , dagteekent van 7 Aug. 1616 en bebelst zyn gevoelen over de kerkeiyke geschillen. (T. 1393.) De andere brief is van 11 Aug. 1615.
2559 Pvblicatie , . . onderaan : ghedaen .... van 't Raet-IIuys der Stadt Haerlem afghelesen den xiy. Juny Anno sestliien liondert ende achtien , . . . {Bevel tol aanhoudimj van dim schrijver van „ den Haer- lemschen Harminiaen" [zie boven], en het uithoven met dat doel van een prijs van drie liondert PoudtMi tot xl. grooten Vlaenis 't Pont.) .... Ghedruckt {in randwerk) 't llaerlem , by Adriaen Roonian , . . . Anno 1618. in-plano, een blad.
= W. 8916.
2560 Krachtighe Redenen , Waeroni De goede Ghemeynte tot Haerlem haer onghenoeghen toont. Over het invoeren vanden eersten Artijckel Der Kercken-Ordeninghe Vanden Jare 1591 aengaende de beroe- pinghe der Kercken-dienaren. {Met titelvignet,) Ghedrvekt (s. «. r. pi. en V. dr,) . . . 1618. in-4°. , 62 blz.
Op blz. 3 en 4 staat het genoemde eerste Artikel; daarachter de voorrede.
2561 Presentatien ghedaen, Soo by de Heeren Magistraten, als by den Kercken-Raedt tot Rotterdam , acn de Af-ghezondcrde Lidtniateu vande Ghereformeerde Kercke aldaer. {Met het wapen van Rotterdam op den titel.) Tot Rotterdam , By Matthys Bastiaensz. . . . 1618.
in-4°. , 16 blz.
Uitgave van eenige stukken van 1611 — 17 om den verzoenenden geest der Kotterdamsche Kegeering aan te toonen. (T. 1394.)
2562 Reuck-Appel , Af-ghevende den lieffelycken Geur van de Daden des .... Kince van Orangien , . . . . Teghen De quade Lucht , ou- langhs .... veroorsaeckt , door het Op-doen ende Aenwijsen van een Valsche, Fenynighe Spore ^ Tot verdedingh vande Op-rechte Na- sporingh : . . . . Met een Gort Historisch Verhael , Van den Grondt ende Aen-vangh der Neder-lantsche Oorloge. Vervattende onder anderen t'gheen onlanghs is ghepasseert binnen Ovdewater : Gestelt door een laef-hebber der Neder-Landtsche Vriiheydt. Ghedruckt te Philadelphi. {Z. n. v. pi. en v. dr.) M.DC. XVIII. in-4^, 88 bk.
Door J. Taurinus. Verg. n". 2464 — 2467 en de volgende nummers.
I
H 2563 Reuck-Appel, enz. {Als Uvoonfoand') M. DG. XVHI.
in-4°. , 88 blz.
= T. 1399. Met gering verschil in spelling , b. v. op den titel Qhestelt door efn Lief-hebber enz.
1618. Kerkgcschillen te Oudewater vóór 1618. 499
2564 Cort verhael Van de Grouwelijcke Disordre , onlanghs zoo elders , als inzonderheyt tot Oudewater ghepleeght by de gene, die onder den deckmantel van Toor te staen de Oude Ghereformeerde Religie , ons lieve Vaderlant zeer schandelyeken beroeren. Gheexalteert uyt den Reuo-Jppel , . . . {Met titel/ileet.) Ghedruckt te Philadelphi. (Z. w. V. pL en V. dr.) M. DC. XVEI. in.4^ , 16 blz.
Bladz. 63 — 77 van den Reuck-Appei (T. 1400.)
2565 Ontdeckinghe Van den oproerighen gheest der Contrap-Remonstrants- ghesinde binnen der Stede van Oudewater. Vervatende Een cort ende waerachtigli verhael van 'tghene binnen der Stede voorsz ghepasseert is, voomementlvjck binnen de tydt van ontrent een J aer herwaerts , inde vergaderinge vande .... Staten van Hollandt ende Westvrieslandt eerst by monde ghedaen , ende daer na schrif- telyck overgelevert op den xxy^n Januarij deses Jaers 1618. Van verscheyden Vroedtscliappen der voorsz. Stede, daer toe by hare Mogh. Ed. specialyck ontboden ende gelastet zijnde. Met Een
Voor-reden ende Na-reden Ghedruckt (2. «. v, pi, en v. dr.) ....
M.Da xviij. in-4°. , 40 blz.
= T. 1396. WaarschUnlUk door E. Poppius. De berichten van BaudartiuSy Wtenbogacrt en Trigland over de twisten te Oudewater in de voorgaande jaren zyn hoofdzakelijk aan dit en de volgende stukken ontleend. Zie: Rogge j Getch. der Remofistr.j blz, 21; ld., Bibl, der Remontlr. Geschr., bli. 106.
2566 Clachte der Ghemeynte tot Ovdewater, Der ghener die houden by de oude Religie. Aen de .... Staten van Ilollandt ende West- Frieslandt, dienende tot weder-legginghe vande valscheden, die haer naghegeven worden in 'tboeck uy^hegeven onder den name Otttdeckingfie van den oproerighen ffheest enz. Vytghegheven by een Lief-hebber der V Vaerheyt , .... {Met titelvignet.) Ghedruckt (z.n.v, pi. en V. dr.) .... Anno 1618. in-4*'. , 40 blz. = T. 1396. Ook tegen den Reuck- Appel gericht.
2567 Historisch Verhael, Vande Voomeemste Swaricheden, verschillen en Procedeuren, so wel in Kerckelycke als Politieke saken, dry Jaren herwaerta voorghevalleu binnen de Stadt Ovdewater Wtghe- gheven By de Kerckeraet aldaer, ende eenighe vande Magistraten. (Met houtsneé op den titel,} T' Amsterdam , By Jan Evertsz. Clop- penburgh , . . . . 1618. in-4°. , 84 blz.
= T. 1397? Volgens Rogge, Bibl. der Contra^Remonstr. Geschr., blz. 76 en W. , ' Ge$ch. der Rcmonslrantrn , blz. 21 moet Joannes Lydius de steller van dit stuk z))n en hebben Baudartius en Trigland het bijna letteriyk gevolgd.
2568 Den Orangien- Appel , dienende tot een Antidote , Om niet ver- ghifticht te werden door den fenynighen dampe daer mede den
500 Kerkgeschillen te Oudewater vóór 1618 enz. 1618.
Revck^Appel vanden verdorven Apteker ofte Quacksalver is besmet, .... Ghedruct {z. n. v. pL en v. dr,) .... 1618. in-4^ , 96 blz.
= T. 1401.
2569 Nauwe Overlegging van de Nootsaeckely ckheden , Op 'taennemen der Waertgelders. (Met titolfileet.) Gednickt (z. n. v. pL en v. dr.) Anno 1618. in-4^ , 8 blz.
= T. 1402.
2570 Nauwe Overlegging van de Noor/Zsaeckelijcklieden , Op 't aennemen der Waertgelders. (Met titel/ileet,) Gedruckt (z. «. v. pL en t\ dr.) Anno 1618. in-4^ . 8 blz.
= T. 1402*. Andere druk.
2571 Nauwe Overlegging van de Noo^/^saeckelijkheden , enz (Met
titel fileel.) Gedruckt (z.n.v.pl.cnv.dr.) Anno 1618. in-4°. , 8 bk.
= T. 1403. Andere druk met den tekst Esaie 33. 1. op den titel.
2572 Verklaringhe vande E.E. Heeren Magistraten ende Regeerders der Stadt Haerlem , door haren Ghedeputeerden ghedaen , inde Verga- deringhe der .... Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt , ende meeste Leden vande zelve Vergaderinghe gheopprobeert. Ghedruct . . . , By een Lief-hebber des alghemeynen Clmstelijcken Vredes, 1618.
in-4^ , 12 blz.
Ter verfifadering van de Staten ingediend in Januari. De steUer was Hngo de Groot, in wiens Veranttcoordimie het stak ook is opg^enomen. Zie, Ha. genaar, X, 187-192, die den hoofdinhoud meedeelt. (T. 1404.)
2573 Presentatie , By Bailliv , Bvrghemeesteren , Ovdt ende Nievwe Ghe- rechte der Stede vanden Briele, ghedaen aende afgheaonderde Broederen der selver Stede. Ghepubliceert den sesthienden February , sesthien-hondert achthien. {Met titelvignet.) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssen , . . . Anno 1618. in-4°. , 8 blz.
BU Uytenbogaert , 820—822. Zie ook : Baudartius , /f. <f , 84. (T. 1406.)
2574 Presentatie, enz. . . . {Met ander titelvignet,) In s' Gravenhage , By Hillebrant Jaco&sz. . . . Anno 1618. in-4®. , 8 blz.
= T. 1407. Andere druk met verschil in spelling; de laatste blz. heeft hier 32 regels, in het vorig nummer 35.
2575 ALzo de Burghemeesteren deser Stadt. Leyden, enz. Verbod aan de Ofitschutterde bnrgers , om wapenen te dragen, of de nieuwe sehutter$ overlast aan te doen, ged. 15 Febr. AntefU. uitgave met het wapen der stad bovenaan. Z. n. v. pL, v. dr. en z. j. in-fol. , een blad.
Niet , xooals T. 1409 beweert , op het Raadhnis te Leiden gedrukt , daar de drokkery op het Stadhuis in 1610 is opgeheven. Zie: Jhr. \V. J. C. Bammflman
1618. Waardgelders te Leiden. ^^
Elsevier , oifer de voormalige Drukkerij op het Raadhuis der siad Ijeyden , flo. 1677 — 1610. (In de Sieuwe Reeks ran Werken van de Maatschappij der Nederlandsche Letter- kunde te Uiden , .Y , hl:. 273 i'.r.) Bü Uytenboijaerl , 907.
2576 Eedt vande Schutterge der Stadt Leyden ghedaen in den Jare 1618. {In randiverk met het \va\H*n der stad bovenaan,) Z. n. v. pL en v. dr,
in-4°. , een blad.
2577 Aflesinghe opten vyfden Aprilis Anno sesthien honderdt ende achthien , van t' Raedthuys der Stad Leyden. voor den volcke ge- daen. Gedrvct Naer t'autentycque Extract daer van ter Secretarije der voorsz. Stede uytgegeven. (Z. n. v, pL , v, dr, en z,j,) in-4''. , 8 blz.
Bö üytenbogaert ^ 916 r. (T. 1411.) De titel in randwerk.
2578 Aflesinghe opten vijfden Aprilis Anno sestien houder t ende achthien , enz, . . . {Met randwerk romhm- en vignet op dm titel,) Z, n, v, pi, , v, dr. en 3. j. in-4°., 8 blz.
= T. 1412. Andere druk.
2579 Cort ende metter haest by een gestelde discours op den nieuwen noyt voor desen , ghepracktiseerden Eedt , by den Heeren Burghe- meesters der Stadt Leyden , hare Schutters afgevoordert. . . . (M'et titelvignet.) Ghedruckt (3. n. v, pi, en v, dr.) . . , 1618. in-4°. , 12 blz.
= T. 1413. Bö Baudartius j R, X , 10—13.
2580 Cort verhael, Vande Ontschutteringe , gedaen aen eenige vrome ende gequalificeerde Borgers , binnen de Stadt Leyden , ende vande Procediu-en aen somniighe vande Ontschutterde aenghestelt. .... met de Autentycke stucken ))evesticht. Dienende tot Justificatie vande selve Schutters , . . . Waer by oock is ghevoecht een kleyn verhael van sommighe insolentien , by de Waertgelders aldaer ghe- pleeght. (Op den titel de HolL leeuw , met randschrift: Den. Leeu.Los. Synde. Wil. Geen. Halsbant. Dragen.) Ghedrvckt By 't rechte voorstant van Oragnien, ïot teghenstant van Spangnien. iZ, n, v. pi. eti V, dr,) A^ 1618. in-4^, (VIIl) en 36 blz.
Het Cnrt verhael met de Voorrede , doch zonder de autenthicke stukken , bö Baudartius y B, A' , 13—20. (ï. 1414) In sommige exempl. van denzelfden druk is Spangnien op den titel veranderd in Spaignen,
2581 'd Arminianze Schans tot Leyden. Z. n, v, pi, , r. dr, en z, j.
gr. in-f ^ , een blad.
Spotprent op de oprichting en geschiedenis der schans tot versterking van het Raadhuis te Leiden. Deze eerste druk der plaat (kopergravure), welker graveur niet vermeld is, is beschreven by F, Muller, Beredeneerde Beschrijving van Sedert. Historieplalenj «•. 1327 a. Onderaan de plaat een IGregelig fransch gedicht in 4 kolommen. Daaronder een holl. beschrijving in 3 kolommen. De prent is 27 cm. hoog (met de beschrijving 42 cm.) bU 35 cm. breed.
502 Waardgelders te Leiden. 1618.
2582 'd Armijiiaiize Schans tot Leyden. Labro afdruk van düzp{fde plaat. Midden in hel fvansrhe vers staat hier de naam van den drukker J. Tangema, en onder de cenujszins qewijziqde verklaring: Gedrukt Anno 1G18. By F. Muller a. w. n°. 1327^.' in-folio, een blad.
2583 d' Arminiaensche Schans enz. Dezelfde plaat d^wh verkleind en met toevoeging van d' Arminiaensche Bulleback. Ook is aan het einde van het verhaal en de uitlegging der letters, dU^ hier ook verkort zijn, een 20regelig vers D' Arminiaensche Bulle])ack bijgevoegd. De plaat , be- sehreven door F. Muller , a. w. n°. 1328 , is 17 ventimete.r hoog en 27 breed. Zonder adres. in-plano, een blad.
2584 Schvtterliicke Schermslach Jegheiis de giftige steecken vant op- roerich ende fameux-libel , in druck uyt gegeven van wegen de Burgers die haer selfs hebben Ont-schuttert door tVeygeren van den Eedt der getrouwicheyt , hun by den H. Burgermeesteren der Stadt Leyden seer beleef delü eken voorgedragen. Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j. in-folio, een blad.
= T. 1415. Op rl|m, in twee kolommen gedrukt; onderteekend: Haec Libertatis Ergn D. E. L V. C.
2585 Verzet, Teghen den Schntterlicken Scherm-slaeh , ghegheven na de vrome Borghers , die den lossen Dicht-maker zeydt , haer zelven ontschuttert te hebben. Z. n. v. pt. en v. dr. Anno 1618. iin randwerk.)
gr. in-4''., een blad.
= T. 1417. net vew is onderteekend: ES. n. HE. DS, IE. S. h. IV. E. ^.
Daaronder: Op den lossen Ühetorijclfcr , die van den groolen Calrinus een Calf, van
anderen (hsen her ft ffhemaeckt. Onder teckcnd : R. G. S B. M. T. V B I. II. il. en G. S. S. Ik u. n. S. (t. E. S, o.
2586 Sendt-brief G er ar dus Livius Predicant tot Nymeghen, ghe- schreven aen Henricum Brimany Predicant tot Arnhem, Aen- gaende 'tghene daer ghepasseert is. Daer achter aen ghevoeght is een Tuyltgen van sommighe Bloemen uyt den Sendt-brief gne- pluckt. Met een Liedeken. (*^/f/ titelvignet.) ühedruckt na de Copie van den Brief uyt Nymeghen gheschreven. Anno 1618. {Z.n.v.vL env.dr.) in-4°., 16 blz.
= T. 1418. De brief, ged. 17 Nov. 1617, is iütgej?even door den Contra-Re- monstrant Aerd Adams, die ook de autenr van het Lt edeken en het Tuylfjen is , waarin de inhoud van den brief wordt gecritiseerd.
2587 Christelycke Aen-spraeck Der Predicanten van Nimmegen , Aen eenighe Lidtmaten der Ghemevnte , die sich t' onrecht bedroeft ende beswaert noemen; Tot VVeeringe vande Blaera, daer mede
1618. Kerkgeacbillcn te Nymeiren. SOS
de voonioenide Predicanteii sond er Fundament beschuldicht worden. . . {Mei titel fileet.) (irhedniekt {z. n, v. pL en ik di\) .... 1G18.
m-4°., (VIII) en 44 blz.
Ondei-teekend door de (Remonstrantsch^ozindo) predikanten Gerardvs Livivs, llenricvs LeflervH, Joannea Coit'ivs. De Voorrede ia ged. 27 Febr. Zift over dit stuk (Jijlmboifaert , 1Ü15. (T. 1419.)
^2588 Afscheydt Den Predicanten van Nimnieghen gliegheven by den
^ , Raedt der-zelver Stede , enz (ijed. 8 April) Z. w. v. pi, , v, ilr, en
' , .j z.j,) in -folio , een blad.
= T. 1420. Zie: Ufiicnbogaert y 1016,
2589 Afsclipydt liy den E. E. Raedt der Stadt Ninnneghen j^hegeven aen den Predicanten der selvor Stadt. Z. fi,i\ pl.^ v,ilr,enz,j.
in-folio, een blad.
= T. 1421. Andere druk.
*^ 2590 Notvlen , Ofte Aen-merekingen , Op het A^f-schpydt Der Predicanten
van Niniine^en , ^betreven by den E. Raedt der selver Stadt , oj)
i ' ':' den 8. April. 1018. Gliedruckt (s. n, t\ pi, en v, dr.) , , 1018. {qed, 2 Juni,)
:^H m4^, 10 blz.
= T. 1422. Door JaeobuH Taurinns. Zie: Ihgge, BibL tier Remonstr. Geschr,y blz, 117 en Vylvnbogacrl ^ 1017.
2591 Procvratie ende Verbandt By de Remonstrantsclie Steden malkander toeghesonden , ende elcx liare (iliedeputeerde ten dacli-vaert gaende , mede ghegheven. {Mei titelvuinet.) (ihedrvckt, Om te kennen te gheven het onderlinglie verdraechsaem ghemoedt ende t^Kimen- rottinghe der Remonstraiits-ghesinde. {Z. n, v, pi. en v. dr.) Anno 1018.
m-4°., G blz.
Ged.: den 14. Mayo , Anno 1618. BU Havdartius , B. A', 27 r,; Brandt^ Il ^ 989 v, (T. 1423.)
2592 Procvratie ende Verbandt. enz {Mei ander titelvignet,),.. Z, n, v.
pL en V. dr. Anno 1018. in-4°. , 4 blz.
Veel compressor druk met verschil in spelling. Op den titel : maleander ; mede- gegeven,
2593 Procvratie By eenighe vSteden van Hollant gegeven aen heure gecommitteerden , ter Dach-vaert van de . . . Staten van Hollant vanden 14 Mey, 1018. Stilo Novo. Mitsgaders De Procuratie dien volgende by de . . . Staten van Vtrecht gegeven aen heure Ghe- committerden ter vergaderinghe van de . . . Staten Generael vanden 3. Juny , 1018. Stilo Veteri. Met De Verclaringe ende Limitatie by de Magistraet der Stadt Vtrecht op de selve procuratie ghedaen ,
604 Vraech-allen. 1618.
in Date den 10. Junij , 1618. Stilo Veteri. {Afet titelvifptei.) In s'Graven- hage , By Hillebrant Jacobfia , . . . Anno lt)19. in-4°. , 10 blz.
De beide laatste by Baudarlius, B. A, 33, 34. (T. 1424.)
2594 Triumphe Tot Amsterdam, Over het Incomen van . . . liilauritius Prince van Orangien , Met een oprechte uytlegginghe op de vei^ thooninghe van alle de Camers , gheschiet den 23. 24. 25. May ,
Anno 1018. Hier is by ghevoecht des voorsz Princen tittel.
{Met soorUfoUJh'p houtsnoé als boven «°. 2508.) Tot Leyden , By Vldrick Cornelissz. Honthorst. Z. j. in-4°. , 8 blz.
= T. 1426, Zie: Baudartius ^ ^. JT, 31, 32; Rogge ^ Wlenbogaeiij II, 469.
g 2595 Den Vraegh-al, In-houdende ettelijcke Questien ofte Vraghen, Om \ Daer op te hebben een bondighe Antwoordt van de Theologanten,
Politijcken , Reehts-gheleerdeu , Chrys-luyden , ende anderen
(AM lUelfileeL) Gedruckt (s. n, v, pL eti v. dr.) .... 1G18.
in-4°., (n) en 10 blz.
= T. 1428. Van dit gernclitmakende werk is Jacobus Tauriniis de schryver. Zie: Boijge, Hibl, der Bcmonstr» Gvschr.j bh, 117.
2596 Andere Vraech-al. In der haest ghestelt , om met des eersten Vraegh- als Vraegh-stucken , beantwoort te worden, ist moghelyck. {Met litehiijnet,) Ghednickt voor een Lief-hebber der waerheyt, {z,n,v. pi. en V. dr.) int Jaer M. DC. XIIX. in^**. , 16 blz.
Terecht merkt Boyqe , Crsrh. der Bemonstr. , bh. 29 tegenover de aanteekening by T. 1430 op, dat de omstandigheid, dat het hier op den titel voorkomend vignet hetzelfde is als by de nummers 2634 en 2636, geen voldoenden grond geeft w^voor de bewering dat Fr. Aerssem de schryver eou zyn. Genoemd vignet komt voor op tairyke stukken van dezen en Tateren tyd uit verschillende drukke- ryeu afkomstig. Voor het jaar 1C18 alloen zyn roy 5 drukkers bekend die van dit vignet gebruik maakten. In het hieronder volgend nummer 274.3 wordt Corneltx Botujucrt ais auteur van een der Vracch-aUen genoemd, wat door dezen in het da'irop volgend nummer wordt tegengesproken. Zie aldaar.
2597 Andere Vniech-al Den tweeden Driiek. {Afet litehngnet.) Ghe-
drvekt , By 't recht voorstant in llollandt. (Z. n. v. pi en v. dr). Anno 1618. in-4^ , 16 blz.
= T. 1431.
2598 Andere Vraech-al enz Den derden Dnick. {Afet titelvignet.) Ghe- dnickt in llollandt, voor de Lieflieblers van 't Vaderlandt. {Z.n. V. pi. en V. dr.) Anno 1618. in-4^, 12 blz.
\ = T. 1432.
- 2599 Andere Vraech-al , enz {Afet titelvignet.) Ghedruckt voor een
/ Lief-hebber der waerheyr/( , (3. n. v. pi. en v. dr.) int Jaer ....
M. DU. XllX. m-4^. , 16 blz.
s= T. 1433. Nadruk van den eersten druk met ander titelvignet
1618. Vraech-allen. 605
2600 Andere Vraech-al. enz. . . . {Met titelvignet.) Ghedruckt voor een Lief-hebber der waerheyf , (%. «. v, pi. en v. dr.) . . . M. D.C. XUX.
in-4^ , 8 blz.
= T. 1434. Compresse nadruk van den eenten drak.
2601 Den Teghen- Vraech-al , Inhoudende Ettelicke questien of rraghen , Om Daer mede den mondt te stoppen aen den dwasen Fraech-al , over syne dwase vraghen , . . . dienende om den anderen Fraech-al te verstercken , ende bevorderen t'geen hy soude mogen na-ghelaten
hebben {Met iUelviqnet.) Ghedrvckt, By t' recht voorstant in
HoUandt , Anno 1618. in-4°. , 16 blz.
= T. 1436.
2602 Den Teghen- Vraech-al. Inhoudende Ettelyrke questien of vraghen , (Met titclfileei.) Ghedrvckt , enz. . ..(z. n. v. pi. en v. dr.) Anno 1618.
in-4^ , 8 blz.
= T. 1437. Compresse nadruk.
2603 Den Derden Vraegh-al Aen de Heeren Pensionarissen van Leyden en Rotterdam , om van hun beantwoort te werden ; ende hier uyt te amplieren de instructie aen haere Borgemeesteren respectiue , op 't stuck van de Waert-gelders. (Z. afz. titel , x, n. v, pi. , v. dr. en z.j.)
in-4^,4blz.
Betreffende te Hensden voorgevallene geschillen. In Begeeringsgeainden geest. (T. 1438.)
2004 Den Derden Vra«//-al .... aen hare Burgemeesteren enz. . . . {Met vignet op de laatste blz.) Z. aj'z. titel , z. n. v. pi, , v. dr. en z. j,
in-4^ , 4 bk
= T. 1439. Andere druk van het voorgaande.
2605 Den vierden Vraegh-al Pour tailler des besoignes Aen den derden Vraegh-al die soo heus den standt van een Frontier-plaetse over- weget. {Met titelvignet.) Ghedruckt (z. n. v. pi. en v. dr.) . . . 1618.
in-4°.,12blz. T. 1440 vermeldt een ex. van 8 (?) blz.
2600 Vyfde Vraech-al , Tot ampliatie van het derde Vraech-altjen , ende rescriptie op des grooten Vraech-als tegen- vraghe. (Met titelvignet.) Ghedrvckt , By 't recht voorstant in Hollandt h. n. v. pi. en v. dr.) Anno 1618. in-4^ , 16 blz.
= T. 1441.
2607 Den Sesten Vraegh-Al : In alder ijl by den anderen ghestelt. {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. Anno M. DC. XVIII. in-4°. , 8 blz.
= T. 1442, Zeer hevig paskwil tegen de Regeering.
64
A06 nNoodtwendigh en Levendigh Discoura''. 1618.
2608 Den Zoo-veelsten Vraegh- Al : In alder jjl by den anderen ghestelt, {Mei houisneê op den tileL) Z. n. v. pi. en v, dr. Anno M. DC. aVIII.
in-4°., 8 blz. = T. 1443. De inhoud U als die van het yoorgaande.
2609 Den Soo-veelsten Vraegh-Al : In alder ijl by den anderen ghestelt, (^Mel de porlrelleti van Kleotnenes ett, Paris op deti lileL) Z. «. v. pL en r. dr. Anno M. DC. XVUI. in4^ , 8 blz.
2610 Noodtwendigh ende Levendigh Discours, Van eenighe getrouwe Patriotten ende Lief-h ebberen onses Yaderlandts; over onsen droe- vigen ende periculeusen Ötaet. Waer inne oprechtelvjc ende levendigh verthoont wordt ; in wat peryckel ende gnevaer wy gheraeckt z\jn , ende waer henen dese verwarrinfi^hen tenderen: Met de noodighe middelen om die te remedieren. In 't Licht ghebracht , Om teghen die vileyne boecxkens , fFeegh-schael , Reuck-appel , rraegh-al , elc, ghelesen te worden. {Mei lUelvignet.) Ghedrvckt , By 't recht voor- stant in HoUandt , (3. n. v, pL en v. dr,) Anno 1618. in-4°. , 24 blz.
= T. 1446. Hevig geschrift tegen Oldenbarnevclt , de Groot , e. a. van een be- kwame hand. Men hiefd voor den auteur of den uitgever Franco Is Aerssens, (by aankoop :) Heer van Sommcltdyck , een eerzuchtig man , die meende door Oldenbarnevelt verongelukt te syn [Zie o. a. : Motl^ , Life and death of John of BameveUi, /, 313 — 317] en daarom veel tot ayn val toebracht. In de Bemonstrantie van Oldenbarnevelt (n^. 2624) heet het dat dit 8tnk : „originelyk tot Amtterdam in 'trouw ghestelt ende daemae alhier (in den Haag, door Aeraaena) opgepronckt vol injurien ende calumnim ghedruckt'* ia. Men vindt dit geschrift voor een groot deel by Baudartius^ A^, 48 v. en by Triglandy 1044 v. Vergeiyk ook Uytetibogaert , 941, 1002; d'Aubery , Mémoires ^ enz. (T. 1446, waar een andere C xV druk in 32 bl2. voorkomt.)
^' ' 2611 Noodtwendigh ende Levendigh Discours , enz Om tegen die
^^ vfleyne boecxkens,... (/e/esen te worden. {Mei lüelfileeL) Ghedrvckt,
By 't recht voorstant in UoUandt {Z. n. v. pL en v. dr.) , Anno 1618.
in-4^ , 24 blz.
= T. 1447. Nadruk van het voorgaande.
i
2612 Nootwendir/* ende LevendicA Discours, enz {Mei lilelvignel,)
Ghedruckt By 't recht voorstandt in Iloliaudt. {Z. n. v, pL eti v. dr.) Anno 1618. in-4^ , 20 blz,
Compresser nadruk dan de voorgaande. (T. 1448.)
2613 Noodtwendigh ende Levendigh Discours , enz teghen die ... .
Reuch-appel (sic.) .... Desen lesten Druck is van veel Druck-fauten ghesuyvert, ende oock met inghevoeghde reghelen ende woorden vermeerdert. {Mei lilelvignel.) Ghedrvckt , By 't recht voorstant in Hollandt. {Z. n. v. pi en v. dr.) Anno 1618. in-4°. , 24 blz.
= T. 1449. Herdruk van n''. 2610 met hetzelfde titelvignet.
1618. „Practyoke van den Spaenschen Baedt". 507
2614 Noodtwendigh ende Levendigh Discours, enz. {Als hel voorgaande,) .... Anno 1618. in-4°. , 24 blz.
= W. 1663 ? ReuQh-^ppcl is luer verbeterd in Reuék-^ppel, De twee regels op den tit^l, aanvangende: „Deêcn lesten Druck'' zyn hier met romeinsche, op het vorig nummer met Oud~HolL letter gedrukt.
2615 Oprechte Tonghe van de JFeegh-schael Proeft den Bevck-^ippel mei den Vraegh-al , Ende Geeft remedie voor dese tegenwoordige beroerte onses Vaderlandts. Wei titelfileet.) Ghedrvckt, By 't recht voorstant in Hollandt, (z. n, v. pL en v. dr.) Anno 1618. in-4°. , 24 bk.
Hetzelfde geschrift als het Noodtwendigh ende Levendigh Oi^eoursj en wel dezelfde drak als n^. 2611 , met anderen titel. (T. 1450.)
2616 Oprechte Tonge, Waer door beproeft wort de Weegh-schael , Revck- appel. Ende Vraegh^l , Dienende tot waerschouwinge voor de getrouwe Patriotten onses Vaderlands , om alle beroerten te voorcomen. {Met tilelfileet.) Ghedrvckt, By t' recht voorstant in Hollandt, (3.w.v.«/. en V. dr.) Anno 1618. in-4°., 24 blz.
= W. 1664. Dezelfde druk als de voorgaande met andoren titel.
2617 Een kort Monickendammer Discours , Ende Hoorns Liedt, Gheestigh bediedt : Teghens 't Levendich Discours van Amsterdam. Ende achter aen-hanghende Een levendige Af-beeldinge der oproerige Praedesti- nateuren : Door een Lief-hebber der Neder-Landtsche Vröheyt In Dicht ghestelt „ aber nicht ghemelt. {Mei klein titelvignel.) *
Ghedruckt in Hollandt, Teghens Leughens voorstandt , By Monnïck Knods ind' handt ;
Remedie voor 't onverstandt. {Z. n. v. pi. en v. dr.) .... 1618.
in- 4°., 12 blz.
= T. 1451. Verschillende stukken op r[fm.
2618 Practycke van den Spaenschen Raedt , Dat is : Clare vertooninghe dat den Raedt door J . Lipsium , Er. Puteanum , ende Fran. Cam- panellam ghegeven, om de vereenighde Nederlanden wederom te Drenghen onder 't gebiedt van den Goningh van Spangjen, in alle hare deelen ofte aireede in 't werck gestelt is , ofte noch daghely cks
in 't werck ghestelt wordt Tot waerschouwinghe van ajTe Vrye ,
Yrome Nederlanders, insonderheyt der gener die in de regieringe zyn. Ghedruckt uyt kracht vande Privilegiën der Vrye Nederianders. {Z. n. V. pi. en v. dr.) Anno 1618. in-4°. , 56 blz.
= T. 1463. Ook de uitgave van dit hateiyk paskwil op de regeering wordt aan Aerssens toegeschreven. Zie daarover o. a.: Üytenbogaert ^ 942, 1002; Molley schynt dit stuk en het Nootwendtgh Discours (zie boven) met elkander te verwarren , als hy (Life of Barneveli , // , 196) spreekt van een aan Aerssens toegeschreven geschrift getiteld : The Nec4xsary and Living Discourse of a Spanish
508 „Practyoke van den SiiaeiiBcheii Raedt". 1618.
Counsellor, Deze druk heeft een houtsneê op den titel, den hollandadien tuin ▼oorst ellende, waarin de leenw en 3 regeeringgpersonen , welke laatstcn van den Spai^aard, die buiten den tuin staat, een oiyftak aannemen. Andere exemplaren van dezen druk (b. ▼. T. 1462) miBsen het Jaartal op den titel.
2019 Practiicke van den Spaenschen Raet. enz, . . . {Mei lüelfUeet) • . . . Z. n. V, pL en v, dr. Anno 1618. in-4° , 52 blz.
= T. 1454. Nadruk van het voorgaande met verschil in spelling. Op den titel: U gebiet , . . . . (gesteit »,.... gestekt wordt,
2620 Parctiicke {sic) van den Spaenschen Raet enz. . . . {Mei titdvignel.) . . .. Z. n, V. pi. en v. dr. Anno 1618. in-4''. , 50 blz.
Andere druk. Op den titel: *tghe6ier . .*. . ghes(W/ ts,.... ghestetdt wordt j onder- aan: Prüvilegien (sic).
2621 Parctiicke {sic) van den Spaenschen Raet , etiz. . .. Z. n. v. pi. en r. dr. Anno 1618. in-4*. , 50 bk
Dezelfde druk als het voorgaande nummer. Op den titel is hier echter een slecltfe nadruk van de titelprent boven vermeld op n^ 2618.
2622 Practycke Vanden Spaenschen Raedt , etiz Na de Copye , Ghe-
drucld) uyt kracht enz. ... {3. «. v. pL en v. dr.) Anno 1618.
in-4°., 32 blz.
=: T. 1456. Andere druk. Op den titel het hoUandsche wapenachild in den holUndschen tuin.
2623 Practycke van den Spaenschen Raedt, etiz Van nieus oversien,
ende van merckelücke Druck-fauten ghesuyyert. .... Z. n. v. pi, en V. dr. Anno 1618. in-4°. , 54 blz.
= T. 1456. Herdmk van n». 2618 met dezelfde titelprent t I
i\ l ^ f 2624 Remonstrantie Aende Hooge ende Moghende Heeren Staten ....
* * van HoUandt ende West- Vrieslandt , van Heer Johan van 01de n-
barnevelt, Ridder, Advocaet vanden selven Lande. {Mei tóW- vignei.) In s' Gravenhaghe , By Hillebrant Jacobssz , . . . Aiino 1618.
in.4°. , 80 blz.
= T. 1457. Geschreven naar aanleiding der voorgaande pamfletten, geheel op- genomen in de Waarachtige Historie , Van 't .,,. Leven enz. Van wyten den Heer /. van Oldenbamevett ; tot Rotterdam By Joh, NaeramiSy Anno 1670 (in--8*.), blx. 146- 199. Zie over dit geschrift o. a. : Baudartiuty B, X^ 35; Uylenbogaert , 948; Motley, Life of Barnevelt ^ II ^ 197—202.
2625 Remonstrantie, enz. Het eenig velschil tusschen dit en het voorjftuind ex. bestaat hierin , dat hier op den titel bygevoiHjd is : Met Privilegie. By beiden ttwrdt echter het Privilegie op de keerzijde van den titel gevonden. in-4°. , 80 blz.
= T. J458.
1618. Remonstr. v. Oldeubarnevelt. Outdeckinge v. d. Spaensche Practyckc enz. 509
2626 Remonstrantie Aende . . . Staten .... van IIollaMl ende West- Vries- law/ , enz. . . . {Met ander titelvignet.) Ghedruckt nae de Copye Van Hillebrant Jacobsz. ... {z. n. v. pi. en v. dr.) .... 1618. in-^*^. , 40 blz.
De pa^rinatuuT van dezen nadruk is verkeerd. Blz. 28 is gepagineerd 82, blz. 29-40: 57-68. (T. 1461.)
2627 Remonstrantie enz. . . . (De titel geheel gelijk aan het voorgaande.)
^ ^ ^ ^ in4°.,40blz.
Tot blz. 28 (hier gepagineerd : 82) is deze druk gelijk aan de voorgaande ; verder is er groot verschil ; de laatste blz. heeft hier 39 , in het voorgaande nummer 42 regels.
2628 Remonstrantie enz. . . . Mitsgaders tPlaccaet , Der selver Heeren Staten , Tot faveur des Heeren Advocaets , daer op ffhevolcht den 22. Juny 1618. {Met titelvignet.) Nae de Copye , In s^ Graven-baglie , By Hillebrant Jacobsz. ... {z. n. v. pi. en v. dr,) Anno 1618.
in-4°. , 72 blz.
= T. 1462. Het Placcael yan 22 Juny (tegen de Proviswn. Openinghe) Tindt men ook beneden , n*>. 2636.
2629 Mysteria HoUandica , Hoc est , Remonstratio sive Apolo^a ad
Statvs HoUandiae et West-Frisiae A Domino Joanne Ab Olden- barnevelt, .... Et a Petro Holdero Antiquae reformatae Religionis D. V. M. Fideliter è Lingua Bataya in Latinam .... translata Ex Copia Hagae-Comitis ab Hillebrando Jacobi, • •/ • excusa cvm notis vtilissimis. DvrocortoriEx Offidna chalcographica Irenei Audifacis , . . . M. DC. XVIU. in-^. , (VUI) en 56 blz.
Vertaling van het voorgaande, zonder de toegevoegde Memorie enz. ^ welke aldaar blz. 67—80 innemen. Met opdracht van den vert. aan Pareus.
2630 Bamevels Apology : Or Holland Mysterie. With marginall casti- gations. {Met titelvignet.) Printed for Tli. Thorp. 1618. in-4^ , 68 blz. Eng. vertaling ; de inhoud geheel geiyk aan de latynsche met deselfde opdracht.
2631 Copie Van een Brieflf, gheschreven aen . . . Maurits , Prince van Orangien. Door den Heer Advocaet Jan van Olde-Barnevelt. {Mei titelvigneJ.) Na de Copie , {z. n. v. pi. en v. dr.) . . . 1628.
in-4^ , 8 blz.
Gedateerd 2 (lees 27) April 1618. Brandt {11 , 747) geeft den 24en op. Zie Wlenbogaerl y IV, fol. 272—275 (943 — 948). „ Desen Brief quam niet in druek, moer bleef onder den Prince Maurits, ende soodanitfe andere als het Sijne Excellentie dien ge- liefde te communiceren , sonder dat daer veel gewacht van was tot dat hy thien Jaren daer na, door eenen onbrkemieit in druek tras uylgegeven.''^ (W. 1568.)
2632 Ontdeckinge Vande valsche Spaensche Jesu\jtische Practycke : Ghe- bruyckt jeghens eenighe vande beste Patriotten, ende ghetrouste Dienaren van f Landt, by de Autbeurs van twee Fameuse ende
''lO Ontdeckinge van de Spaensche Practycke, enz. 1618.
seditieuse Libellen: Het een geintituleert , Noodltcendig/i ende levendüfh IHscours etc. Het ander, Pradijrke vandeti Spaefisclien Racdt elc. In- ghestelt by een Liefhebber vande Waerheydt, ende van het Va- derlandt. {Met titelvignet.) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssen , Anno 1618. in-4*'. , 34 blz.
;= T. 1463. Blijkens de yoorrede van het hieronder volgend Vertoogh (n**. ^642) is Gornelis van der Mflle, Lid der Edelen van Holland en schoonzoon (niet zwager zooals T. 1463 beweert) van OldenbamcvcU de auteur van dit geschrift.
2633 Ontdeckinge. etiz Ghebruyckt jegens eeni//e vande beste Patri- otten , enz f//irintituleert .... (Met titelvi^ffiet.) In e' Graven-
haghe , By Hillebrant Jacolwsen , . . . . Anno 1618. in-4°. , 34 blz. Andere druk.
:>2634 Provisionele Openinghe. Van verscheyden saecken , ghestelt in de ^^' ' Remonstrantie van den Heer Advocaet van Hollandt ende West- \^ vrieslandt. Tot naerder Onderrechtinghe , so van hare Ed. Mog. als
van alle ghekouwe Patriotten ende Liefhebberen des Vaderlandts. Waerinne oock, de NulUteyt van de ghenaemde Ontdeckinghe mn de Vahche Spaensche ende Jesuytische Practijcquen cortelöck wort aenghewesen. (Met titelvignet,) Ghedrvct Wt cracnt van de Privilegiën der Vrye Nederlanders. (Z. n, v. pi. eti v. dr.) Anno 1618.
in.4^ , 60 blz.
= T. 1465. Dit stuk wordt aan Aerssens toegeschreven. Het is van de- zelfde pers als n^. 2610. Zie Uytenbogaert , 951—953 , Brandt , ƒƒ , 750.
2635 Provisionele Openinghe. Van verscheyden saecken , geskelt enz. . . . (Met hetzelfde titelvignet als het voorgaande.) Ghedrvct enz. (z. n. v. pi. en V. dr.) Anno 1618. in-4°. , 60 blz.
= T. 1466. Andere druk van dezelfde drukker^. Regel 5 — 7 zyn hier met Latijnsche, op het voorgaande met Oud-HoU. letter gedrukt.
2636 Placcaet Om alomme ghepubliceert ende gheaffigeert te worden (uitgevaardigd tegen de Provisionele Openinghe , ged. 22 Juni.). In s' Graven-haghe By Hillebrandt Jacobssz , Anno 1618.
groot in-4°. , een blad.
= T. 1467*. Gr. Placaat-boek y ƒ, 458; Uytenbogaert ^ 953.
2637 Advertissement Aen alle Goede In-woonderen en Liefhebbers van dese Nederlanden. Omme van een yeder gelesen , en in het bin- nenste van syn herte ghedruckt te worden. (Met titelvignet.) Ghe- druckt uyt cracht der waerheyt-Beminners , Anno 1618.
in-4°. , 8 blz.
Tiele meent (n". 1470) dit stuk zoowel wegens druk en titelvignet als wegens den inhoud aan Aerssens te moeten toeschrijven. Verg. de aanteekening
1618. StrSdschrifteii tuBsehen Aerssens en van der Myie gewisseld. 511
op n**. 2596 van dezen Catalog:a8. Het stnk is onderteekend: Op den centen Julij y Anno 1618. Ter Ordonnantie van alle Uefliebberen. J, Patriota, BU Baudartius , B. X, 37.
2638 Noodighe Remonstrantie Aende . . . Staten Generael der vereenichde Nederlanden. Mitsgaders Aende . . . Staten van Gelderlandt , Hol- landt, Zeelandt, etiz. ... int particulier. Overghegheven ter ver- gaderinghe vande . . . Staten generael . . . opten 30. Mey : Anno 1618. Door den Heere Ambassadeur Pranehoys van Aerssens. {Met tiielviffnet,) Ghedruckt voor N. N. uwen ootmoedighen Dienaer, (5. w. V. pi. en V. dr.) Anno 1618. in-4^. , 32 blz.
Tegen de Onidfckinye van de valsche Spaensehe Jesuijtifche Praetijche van ran der Mijle (zie boven). Van dit en de volgende twistschriften tnsschen Aerssens en van der Mijle , die vele belangryUe by zonderheden belielzen , spreken Wienboyacrt en Baudartius slechts met een enkel Mroord , do laatste {B. X, 66) zelfd zonder namen te noemen. (T. 1474.)
2639 Noodighe Remonstranfie enz. . . . {Met tilelvignet.) Ghedruckt voor Marten Arentsz. {Z. n. v. pi.) Anno 1618. in-4°. , 24 blz.
Andere drnk met verschillend titelvignet. Marten Arentsz wordt niet gevonden in A. M. U'dettoers Alfahelische Lijst ran Boelid rukkers y Boekrerknopers en uityevers in Koord-Nederland.
2640 Noodighe Remonstrantie . . enz. {Ahhelvoitrgaande.) ... Anno 1618.
in-4^ , 24 blz.
= T. 1476. Op blz. 24 staat hier Extract uyt de Noteeleny terwül in de andere drnkken gevonden wordt NoteJen. Ook het titelvignet verschilt van dat der andere drokken.
2641 Noodighe Remonstrantie enz, (Ah U voorgaande.) Anno 1618.
in-l°., 24 blz.
= T. 1477. De Iste en 3— 6de regel van den titel hier met Oud-Holl. letter, op de andere drukken met Latijnsche letter. Ook het vignet w|jkt af.
2642 Vertoogh aende . . . Staten Generael der Vereenighde Nederlanden. By den Heere vander Myle overghegheven. Teghen seecker Fameus Libel hare Ho. Mog. gepresenteert , onder den Naem van Reinofistranlie , wesende onderteyckeiit Prancois van Aerssen. (Met titetvufnet.) In s' Graven-haghe , By Hillebraut Jacobsz, .... Anno 1618. in-4°. , 38 blz.
= T. 1478. Gedagt. 18 Juni 1618.
2643 Gorte Antwoort , Aen de ... . Staten Generael , Overgegeven by d'Heer van Sommelsdiick [Fran9oi8 Aerssens] Tegens seker Vertooch , geadvoueert , ende getekent Cornelis vander Myle. In 'S Gravenhage , By Aert Meurs , . . . 1618. in-4°. , 16 blz.
= 1479. Gedagt. 27 Juni 1618.
ftt2 Strydsdniften tasschen Aerssens en van der ityie gewUueld. 1618.
2644 Corfce Antwoort , Aende . . . Staten Generael , onz. (Als H worgaandeJ) .... Bij detizelfden 1618. in-4^ ,' 16 bk.
Dezelfde druk als 't Toorgaande met enkele wijzigingen ; zoo de twee laatste regels van blz. 8. Majestez (het vorige Mi,) voudroymt, voor roudroient ; doch blz. 9 daarentegen in beide dezelfde drukfouten : aHuêcs (reg. 2) en rtvümui (reg. 12). (W. 1673.)
2645 Corte Antwoort , etiz. g/retekent . . . {ilfel tUelvignot.) Nae de Copye (Ihedruckt in 's Gravenhaghe. Anno 1618. in-4°. , 16 blz. = T. 1481.
2646 Corte Antwoort , enz, . . . .^//eteer/rent . . . {Met titel vigtteL) Nae de Copye Ghedrucktin 's Gravenhaghe , Anno 1618. iii-4^, 16 blz. Andere druk met een ander titelvignet.
2647 Oprecht verhael Van het geen den xxvy. ende xxyi\j. Juny tnsschen de Heeren van Sommelsdyck [Frawc. Jerssefis] ende Vander Myle Is gepasseert. {Met titelvignet.) Ghedruckt (s. w. r. «/. en r. dr.) .... 1618. in-4°. , 8 blz.
Hierin wordt de uitnoodiging van van der MyU aan Aersseiis tot een mondgesprek en het antwoord van Aerssens, die deze noodiging als een uitdaging tot een tweegevecht opneemt , openbaar gemaakt. Van den uitslag wordt weinig ge- meld. Alles wordt in 't Fransch en Hollandsch medegedeeld. (T. 1482.)
2648 Naerder Vertooch aen de... Staten Generael, Over gheghevenBy den Heere van der Myle. Ende Antwoort , aen de selve , . . • Over- g:hegeven by d'Heer van Sommelsdiick [Franc. Aerssens^ {Mei titelvignet.) In Augusto In s' Graven-Haghe. {Z. n. v. dr.) 1618.
in-4^ , 16 blz. Door Aerssens uitgegeven. (T. 1483.)
2649 Naerder Vertooch Aen de ... . Staten Generael , overgegheven by den Heere Van der Mylen. waer inne deselve versocht worden , ten dienste vant Lant goet te vinden ende te belasten dat sekere poincten int Cort Antivoort gheteeckent Francois van Aerssen , hare Hog. Mog. overgegeven , by den selven , mogen werden bewesen. Met corte Annotatien op de kant verclaert ende vereert. {Met vignet en rand- werk op den titel.) Ghedrvct Voor't goet bericht der M\jlen , Die ver- breeckt syn quade pylen. Z. n. v. pi. , v. dr. en s.j. in-4^ , 14 blz.
rr T. 1484. Het titelvignet is hetzelfde als bQ n^ 2596.
2650 Naerder Openinghe , Van een Hooch-wichtighe sake , Betreffende De wel-vaert van ons bedroeft Vader-landt. Dewelcke den Antheur
•f aenvanght, met een Christelycke betrachtinghe , onser wonder-
lycker verlossinghe , vande grauvvsame tyrannie der Spaengiaerden. . f^ {Met litelvifpiet.) Z. n. v. pi. eti v. dr. Anno 1618. in-4°. , 26 bk. ^
In een voorwoord beweert de uitgever, dat „Wl Discours ^ komende vyt
\* '
• • • .
1618. „lïaeider Openinghe*', „Maetroo^es Öpwecker*', j^Vredenelacht'*, enz. 518
vreemde Landen ende van over Zee , aldaer deur een Edelman .... voor etlelieken tijt betehreven*' is. Titelvignet als n''. 2596. (T. 1485.)
2651 Naerder Openinghe enz {Met tilelvigtiet.) Z. n. v. pi. env. dr.
Anno 1618. in-4°. , 16 blz.
= W. 1475. Compresser druk. Op de keerzyde Tan den titel vindt men boven en beneden hetzelfde breede flleet.
2652 Cort ende waerachtich verhael van eenige exorbitante Proeeduiren , door het beleyt van weynich personen sedert seven ofte acht jaren herwaerts, jegens die vande ware Gereformeerde Religie by der handt ghenomen ende int werck ghestelt. {Af cl tUdvignel,) Ghedrvckt By *t rechte voorstant van Orangien, Tot teghenstandt van Span- gien. {Z. n, v. pL efi v. di\) Anno 1618. in-4*'. , 8 blz.
= T. 1486. Van dezelfde pers als het vorige. Titelvignet als het voorlaatste. Zakeiyk biJ Baudartius , H. X , 87—89.
2653 iTort ^de waerachtich verhael van eenighe exorbitante Procerfwren , enz {Met titelvignet,) . , . Z, w. v, pL en v. di\ Anno 1618.
in-4^, 8 blz.
Andere dmk.
2654 Cort ende waerachtich verhael effz, {Als het voorgaande.) ... Z» n. v. pi. en V. dr. Anno 1618. in-4°. , 8 blz.
Andere druk met verschil In titelvignet en spelling, b. v. op den titel: jegïiens ^ leghen stauX,
2655 Maetroo^'es Op-Wecker.
Op , op , Maetroofljen op , ghy die legt op u kant Vol sluymers ende vaeck, eer dat u Scheepken strant: Hoort toe wat out wat nieus , u Wacht die zal 't u zegghen , Elck past nu op syn tuycli , of ghy raeuéht niet af-legghen. {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. Ghetlruct Anno 1618.
in-4°. , 16 blz.
Gesprek tnsschen Maelrnos en Beminder van ^$ ImuIs tceharen , in prinsgezinden j maar veel gematigder geest dan de vorige schotschriften. (T. 1487.)
2656 Vreden-clacht, Aen alle die vereenichde Nederlanden. Waerinden Vrede haer beclaecht datse onder den schyn van Vrede ofte Trevis , beyde uyt die Kerckelycke ende Burgerlycke regeringhe verdreven
ende verbannen wort Door G. A. {Met titelvignet.) Ghedruckt
.... {z. n. V. pi. en v. dr.) Anno 1618. in-4^ , (II) en 18 blz.
Dit stuk is reeds vroeger geschreven, doch nu eerst gedrukt (T. 1489.)
2657 Honori doctissimi Juvenis D. Gerardi Revsii cum sub praesidio
65
514 „Kaeckte Waerhejd", „Bloempotgen'* enz. 1618.
D. M. Simonis Episcopii de Schismate Publicè Bespondisset. Onderaan: Lug. Bat. Excudebat GodeMdvs Basson , 1G18. in-foüo , een blad.
Met een gedicht ad Schismaticos ; evenals het eerstgenoemde vervaardigd door C. a Sonnevelt.
2658 Rvtgeri a Boetzeler ab Asperen De BonoConcordiae Oratio, Dicta In Auditorio masdmo Academiae Lugduno-Bat. XXIX. Mag , Anno do. locxvm. (^Mei drukkersmerk op den tilel.) Lvgdvni Batavorvm, Typis Isaaci Elzeviri. Anno cIj. looxviii. in-4°. , (IV) en 52 blz.
De opdracht aan de Staten van Holland en West-Friesland is ged. 4 Juni 1618. Achter de Oratie volgen 7^. litrlii de Amabili Ecclesiae Coiicordia Jambi.
2659 De Naeckte Waerbeyd {Mipt hel wapen van prins Maurils op den
titel.) Z. w. V, pL en v, dr. Anno 1618. in-4°. , 4 blz.
25-regelig röm tot opwekking om Maurits tronw te blöven. (T. 1490.)
2660 De Naeckte- Waerheid. (Z. n. v. pi. en v. dr.) Anno do lo cxvui.
in-folio , een blad. Andere drak.
2661 Placcaet Vande .... Staten van Hollandt ende WestrVrieslant , tegens het seditienx spreecken, het inbrengen, drucken, ver- koopen , ofte stroyen van alderhande argerlycke ende seditieuse Boeexkens, Liedekens etc. Ende waer na alle Druckers hen voor- tane sullen hebben te reguleren, {ged. 19 Juni. Met defi Holt. leeuw in d4in tuin oj) deti titel.) In s üraven-haghe , By Hillebrant Jacobssz, Anno 1618. Met Previlegie. in-4°. , 8 blz.
Cr. Phcaal-boek , /, 461; bü Hatulartius , U. X, 30. (T. 1491.)
2662 Pacificatie Der Ont-ruster gemoederen. Over het droevigh dispuyt der Kercken oiises Landts. Waer inne . . . Het verschil duydelyck ende sedighlyck werdt geexamineert , Ende de waerheyd met Gods Woord verdedight. Gestelt voor den genen die vrede ende waer- heyd lief hebben Door Cornelivni Dvnganvm, ( Jhristi Dienaer
tot Arnhem Tot Arnhem , By Jan Janssen , . . . 1618. (De titel
in randwerk.) in-4°., (XII) en 360 en (XXIV) bk.
Deze zoogenaamde Pacificatie is eigeniyk een strydschrift tegen het Corl ende clêer bewijs uyl de h, schrifluyrj van 'ighevoelen der gheref. leeraren, die ten huydigken daghe van sommighe hetnonslratiten g/wnoemt worden , aeng. de godl. pretiesiitmtie ende andere aenclvrende poinctvn. Door D. H 11 er b e r 8 . . . . Ter Goude , by Andries Buricr, 1616. iw-8«. (liogge, BibL der Remonslr. Gcschr., bh. 123 en 124). Dc Pacificatie lokte weder een antwoord nit van Jacob. Taurinus : zie volgend num- mer. (T. 1669.)
2663 Bloem-potgen , Van Verscheyden Bloemen , Ghepluckt uyt den Hoff vande Geldersche Contra-ltemoustranten , Doch meest uyt het
1618. Geschillen over de Geldersche Synode. 515
Schrift van Cornelis van Dtuigm ; . . . Midtsraders eenighe Grava- mina aen den Synodum van Arnhem. Door Theophilvs Phile^
. . • •
levthervs.... {Met titelvignet.) Ghedruckt (3. n, v. pi. en v. dr.^ 1618. in-4^ , 24 blz.
= T. 1492. Door Jacobas Taurinus (Rogge ^ Bibl. der Remonstr. Gesckr., bis. 118.) Aan het einde: In haesl uyt IrenopoliSy den \% Junij, 1618. Volgens Uaudartiut werd dit geschrift door Dunganus beantwoord.
J 2664 Thien Contra-Remonstransche Positien, Voor Gronwelyc ende ^ lAfgryselyc verklaert in de laetste Geldersche Synode tot Arnhem T -" ' ghehouden ; ende in Druc uytghegheven tot opweckinge der Re- monstranten, om vande Synoden noch wat goedts te hopen:
{Met titelvignet.) Tot Rotterdam, By Matth\js Bastiaensz 1618.
in-4°., (X) en 30 blz.
= T. 1493. Door Nie. Grevinchoven (zie: Rogge ^ Bibl. der Remonstr. Getchr., bis. 111). Zie hierover (Jytenbogatrt , 1021.
2665 Grovwel, van de Contra-remonstrantschghesinden , in den Synodo Provinciael van Gelderlandt, A^ 1618. in Julio ghehonden , ver- foejrt ende ghedetesteert : vervaet in sekere Thien Poincten ofte Artijckelen, onlanghs van weghen de Heeren Staten des Fursten- doms Gelre ende üraefechaps Zutphen uyt-ghegheven. Waerneffens
S\jn gevoeght eenighe Plaetsen uyt verscheyden Autheuren ,
openbaerlyc voor Leeraren in de Gereformeerde Kercke bekent, gnetrocken , niet veel (soo 't schijnt) van die thien poincten ver- schillende. Met een Na-reden .... Ghedruckt (s. n. v. pi. en v. dr.) .... 1618. in-4°., 26 blz.
Van geiyke strekking als het vorige. (T. 1494.)
2666 Placcaet. VVt-ghegeven Van weghen de Heeren Staten des Fur- stendombs Gelre ende Graeffschaps Zutphen , Teghen De ghestroyde lasteringhen ende calumnien, van de Euangelische Ghereformeerde Christelücke Religie, {ged. 15 Sept. Met het tvapefi van Gelderland op den titeQ Tot Arnhem , By Jan Janssen. . . . Anno 1618.
in-4°. , 8 blz.
= T. 1495. Hierin ook de punten van beschuldiging der Remonstranten. In zfln geheel bt) W. pa» iLoo/i, Groot Gelders Placaet-boeck , II, 158-162, by Bau- darliusy B. X, 47 ». , 88 v.
2667 Placcaet. FFyt-ghegheyen enz. . . . {Met het wapen van Gelderland op defi titel.) Tot Arnhem , Eerst ghedruckt by Jan Janssen , . . . . Anno 1618. in-4^--, 8 blz.
= T. 1497.
2668 Placcaet. ^iR-ghegheven. enz, . . . [Met het wapen van Gelderland op
616 Geschillen over de Geldersche Synode. De Waardgelden» afgedankt. 1618.
den titel.) Tot Amhem , Eerst geilnxcki by Jan Janssen , Anno 1618.
in-4^, 8blz.
= T. 1498. Herdruk van het voorgaande.
2669 Placcaet. Wt-ghedieven Van wegen enz Tot Arnhem , Eerst
ghedruct by Jan Janssen , . . . . Anno 1618. in-4*'. , 8 blz.
= T. 1498* ? In plaats van het wapen op den titel en het vignet op de laatste blz. vindt men hier kleine flleeten.
2670 Schriftelicke Conferentie Tusschen de Kereken-Dienaren des Vor- stendoms Geldre ende Graef-schap Zutphen, Aenghevanffhen Anno
1617. ende in hare Provinciale Synode in Junio ende Julio Anno
1618. volbracht : Aengaende de vyff Artijculen metten ghevolghe van dien. Hier is noch by-ghedaen eene V oor-reden vervatende den oorspronck ende voort-gangh der Kerckelycke swaricheden. Tot Delf Ghedruckt by Jan Andriesz. ... Anno 1618.
in-4^ , (XXIV) en 72 blz.
Zie over deze Synode: Baudartius, B, JT, 38 t., e.a. (T. 1500.)
2671 Provisionele waerschouwinghe , oft Protest , Teghen seecker fameus Boecxken onlanghsuyt-ghegheven tot Delft, gheintitiileert , Schr\f- telijcke Cofiferentie ^ tusschen de Keirkcn-Dienuren des Vorstendoms Geldre , e^ide Gramschap Zutplien, {Met titelvignet,) Ghedruckt (s. «. r. pi. en V. dr.) .... M.DCXVIU. in-4^ , 4 blz.
Onderteekend: Gedaen buyten Delft, den 2. November 1618. Philalethus Philopatri F, Phihmetri , v. (T. 1601.)
2672 Pvblicatie Vande E. Vroetschap der Stadt Vtrecht, van weghen
die ware Ghereformeerde Religie. Ghedaen den 27. July , 1618
Gedruckt tot Vtrecht by Jan AmeUssz , . . . z.j.
in-plano, een blad.
= T. 1602. B0 Bawfariius , B. X , 67. Het ^heel is in randwerk. Onder het opschrift rechts het wapen van Utrecht, links dat van prins Maurits.
2673 Pvblicatie enz Ghedruct t' Vtrecht , by Salomon de Roy ,
M. VIc. XVm. in-folio , een blad.
Andere dmk met het wapen der stad Utrecht op den titel.
2674 Gort verhael Van al tghene binnen Vtrecht gepasseert is , zeder dat de E. H. M. Heeren Staten Generael met den Doorluchtigen Prince van Orangien daer gekomen zyn, soo in't afdancken der Waert-ghelders , als in't verstellen van nieuwe Vroetschappen , enz. .... (Op den titel het portret en het teapen van fmns Mauriis.) Am- sterdam , by Broer Jansz 1618. in-4°. , 4 blz.
= T. 1604. Zie Motlcy , Ufe and death of John of Barnevelt , II , ch, XVII ^ waar de voornaamste bronnen worden genoemd.
1618. De Waanlgelders afgedankt. 517
2675 Beschrijvinghe van tghene sicli tot Wtrecht heeft toegedragen ,
sint dat de E. H. M. Meeren Staten Generael met den Prince
van Orangnien daer ghecomen z\jn , so int af dancken der Waert- gelders , stellen van nieuwe Vroetschappen , als het inruymen vande Biier-kercke , voor de Oude Ghereformeerde (diemen Contra-Remon- stranten noemt) Gepubliceert op den sesten Augusti , 1618. {Op dm litvl een porh^el van Maurits teti voeten uit.) t'Amstelredam. Ghedruckt by Broer Jansz Anno 1618. in-4''. , 4 blz.
Dezelfde inhoud als het voorgaande, behalve dat hier aan het einde de Pnbli- catie (zie boven) gemist wordt, maar een bericht voorkomt aaogaande de eerste godsdienstoefening der Gereformeerden in de Buurkcrlc. (Verbeterde druk van W. 1585.)
2676 Oranges Gloeck Beleydt , int Af dancken der Waert-gbelders binnen de S&dt Wtrecbt. (Met het wauen van Maurits op den titel.) Ghedruckt by een lief-hebber des Vaderlants. Z. n. v. pi. , t'. dr. en z. j.
in-4°., 4 blz.
= T. 1506.
2677 Oranges Cloeck Beleydt, enz [Met een jmrtret {van Maurits?) op
den titel,'] Ghedruckt by een Lief-hebber des Vaderlam//j. Z.n. v. nL , V. dr. en s. j. in-4°. , 4 blz.
Andere druk met verschil in spelling.
2678 Naerder advys. Extract Van eenen brieflf gheschreven wt Vttrecht , van dato den 21. July , Stilo antiquo, tot op Donderdach tsavonts. Nopende die Civile handelingen aldaer, door het cloeck beleyt vanden .... Prince van Oraengien. {Met het wapen van Maurits op den titel.) t' Amsterdam by Gerrit van Breugel , . . . 1618. in-4°. , 4 blz.
= W. 1684.
2679 Propositie vanden Heer de Boysye Ambassadeur extraordinaris van Vranckryck , aen .... de Staten Generael van de vereeniche (sic) Neerlanden. Gedaen .... in haren Raedt , vergadert inden Hage , den xiiij. Augusti 1618. Gheexhibeert ende overghelevert inde ver- gaderinghe van .... den 15. Augusti 1618. {Met het wapen van defi koning van Frankrijk op den titel.) Ghedruckt (z. n, v. pi. en v. dr.) .... M.DC.XVIIL in-4^ , 8 blz.
BiJ Baudartius, B. Xy 60.
2680 Propositie enz van de vprecnic//f/<' N<»f/^Tlaud(m (Met het
wapen van den koning van Frankrijk op den titel.) Ghedruckt {z. n. v. pi. m V. dr.) .... M.DC.XVUI. in-4°. , 8 blz.
=: T. 1506 ? Verbeterde druk.
518 De Waardgeldera afgedankt. Gevangenneming van Oldenbarnevelt c.8. 1618.
2681 Propositie vanden Heer de Boysye mz. . . . {Met kruisvormig fileel op
den titel.) Ghedruckt (3. «. v. pL en r. dr.) 1618. in-4\ , 8 bb.
= T. 1607. Compresser druk; de keerzOde van den titel i8 hier onbedrukt
2682 Pkccaet Vande .... Staten Generael der Vereenighde Nederlanden , op het afdancken ende licentieren vande nieuwe aengenomene Waert-gelders. (ned. 18 Aug. Met den Nederl. leeuw op den titel.) In s'Graven-haglie , jBy Hillebrant Jacobssz , . . Anno 1618. in-4°. , 6 blz.
Bi) Dandartius, B. X, 59. (T. 1508.)
2683 Placcaet enz. {Ah V voorgaande.) .... Gedruckt na de Copye van Hillebrant Jacobsz Anno 1618. in-4^ , 4 blz.
= T 1509.
2684 Aflesinghe Ghedaen van 't Raedt-huys der stadt Leyden, Opten xx«». Augusti Anno XYJ^. ende achthien. Z. w. v. p/. , v. dr. en z. j.
m-plano, een blad.
= T. 1512. Afdanking der Waardgelders. Zie: Bamiartius ^ B. Xy 60.
2685 Van den Os; op den Ezel. {Het opschrift in randwerk.) Onderaan: Actum t' Amsterdam , Septemb : 8. Anno 1618. par moy Lvciane Seconde. Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j. in-plano , een blad.
Gedicht op de afdanking der Waardgclders te Leiden. (T. 1513.)
2686 ATjsoo by de veranderinge ghcschiet binnen de Stadt Vtrecht enz. Publicatie van de Staten Generaal van '/ gevangen netnen van Oldenbar- nevelt, Hoogerbeets en Grotius, ged. 29 Aug. Z.n.v.pt.^v.dr.enz.j.
in-4^, een blad.
Van dit blaadje bestaan een aantal drukken. Hen vindt dit stuk ook by Bau- (iartius , B. X , 63 e. a. (T. 1514.)
2687 ALsoo by de veninderinge enz Z.n. v. pi. , v. dr. en z.j.
in-4°., een blad.
Andere druk met andere begin-letter. Keg. 6 hier : Ghecommitleerde hen , in het voorgaande : Qecommitieertle hem.
2688 ALsoo by de veranderinge f/^'schiet enz Z.n.v.pl.^v.dr.en z.j.
in-folio, een blad.
Andere druk. De beginletter is veel kleiner; het stuk telt 26 regels, de beide vorigen 27.
2689 Propositie van den Heere de Boisye, Ambassadeur extraordinaris van Vranckryck, op zyn weder-komste in 'sGraven-Haghe. Over- ghegheven aen de ... . Heeren Staten , op den 18. Septembris Anno
1618. {A^et de fleurs de lis op den titel.) Z. n. v. pi. env.dr
M.D.C.XVni. in-4^, 4 blz.
By Baudartius y B. X , 66. Het oorspronkeiyke bg T. 1516.
h
1618. Gevangenneming v. Oldenbarnevelt c. s. Verzetten der wet in de Holl. steden. 519
2690 Ghevanckenisse ende Waerachtich verhael van't ghene nv cortsin
Hollandt is ghepasseert , ende hoe dat de Staten vande Ver-
eenichde Nederlanden, ende hunne Ghecommitteerde , hun hebben versekert van den Persoon van Mr. Johan van Olden-Bamevelt , Aduocaet van HoUant. Rombout Hooger-beets , ende Hugo Grotius , etc. {Mei titel viijfwL) T'Hantwerpen , By Abraham Verhoeuen , . . . . s. j.
in-4^ , 8 blz.
Aan het einde wordt ook melding gemaakt van het verzetten der wet te Schoonhoven.
2691 Pvblicatie Van de E. Vroedtschap der Stede Schoonhouen, van weghen de ware (iliereformeerde Religie. Ghedaen den 8. Sep- tember. Amio 1618. Tot Amstt^dam , By Marten Jans/.. Brandt , . . . Anno 1618. in-folio, een blad.
= W. 1589. BÜ Haudarlius , //. JT , 67 ; vorg. hot volgend nummer.
2692 Copye eens Briefs ghcschreuen uyt Schoonhoven den vig. September, inhoudende alle het ghene aldaer ghepasseert is, sedert dat den .... Prinee van Oraengien met zijn Ghenade Graef Ernst daer binnen ghekomen zijn. Noch is hier by-ghevoecht een Liedeken van de heerlycke victorie die de Schepen ende Galeyen vande Ridders van Malta teglien een Armade Turcksche Schepen ghehadt hebben , . . {Metiüetviytiet.) Gedruckt {z. n, v. pi en t». ih\) . . M.DC.XVIII.
in.4^, 4 blz.
Zie over de voranderiogen in do Hogooring der Holl. steden, door prins Manrits te weeg gebracht , o. a. Uawlartim , fi. Af , 67 ; tirandt , // , 850 v.v. (T. 1618) en Motletfy lAfe and death of John of itametvll y II , 271 v,v,
2693 Lof sy Gode, uyt Schoonhoven den 8. Septemb. 1618. OpscJir{ft van een brief uit Schoonhomm ^ omlvrleehemt : , , , , N.N. wat iet vemiach. Z. II. f'. pL , V, dr. en z, j. in-folio , een blad.
2694 Belydenisse van Ledenberch, soo tot Vtrecht als inden Hage, oock de doot van Taurinus , ende die Moort van Ledenberch aen hem- selveu begaen. (27 Sept,) Z. w. r. pi. , ?». dr, en z,j, in-folio , een blad.
Zie: Baudarlius, B. X, 64, 65. By T. 1516 hetzelfde met het adres: Toi Amst. by Comelis Gerritsz,
2695 Belydenisse van Ledenbergh , enz Noch is hier by ghevoeght ,
t'^heene cortelingh de voornoenule patiënten wedervaren is. (Met hontsnee op den titel.) Gedruckt (s. w. i». ;)/. e}i v. dr.) Anno 1618.
in-4^, 4 blz.
= T. 1517.
2696 Belydenisse van Ledenberch, so tot Vtrecht als inden Hage, oock de doot van Taurinus , ende die Moort van Ledenberch aen hem
620 Verzetten der wet in de HoU. steden. 1618.
selven beflaen. Noch is hier by ^hevoeght , Het rechte beschiet ende verclarinffhe , hoe Syn Princelycke Excellentie de Stftdt van Hooren heefb ingnenomen , ende tot ruste ghestelt. (Md houtsner op den tUel.) Tot Amsterdam by Oomelis Gerritz. Anno 1618. in-4^, 4bl2L
2697 Copye wt Hoorn. Brief over het verzeilen der wel te Hoorn door den prins. Z, n. v. pL , v, dr. en z,j. in-folio , een blad.
Verg. de aangehaalde bronnen.
2698 Den Boeren-Slach Gheslaghen, Door dese Personagien. Renunet Ooeje-clauwer, Dirk Slodder, Heyndrick Goesmoes, en Ariaen Modder. {Met lilelvignel,) Ghedrackt, {z. n, v. pL en v. dr.) Anno 1618.
in-4^, 8 blz.
Op RederUkers-wüzo en in de volkstaal gerijmde samenspraak over de oude en nieuwe regeeringsloden te Hoorn (T. 1&20). Verg. W. 1592.
2699 Volcomen bescheyt van tgeiie den . . , . Prince van Oraengien in 't Noorder Quartier heeft uyt-gherecht , ende perfecktelyck de namen der Vroetschappen : (6 — 11 Ocl.) Onderaan: Ghedruckt tot Amster- dam , by Broer Jansz Anno 1618. in-folio , een blad.
Verg. T. 1619.
2700 Courante der Stadt Leyden, Also vande Publicatie ende verlde- singe des Raedts aldaer geschiedt. Met de Namen der af gesette Burghermeesteren , Schepenen , ende Vroetschappen. Met het gheen dat dese daghen alhier ghepasseert is. (Mei hel wapen van ^rins Maurits op den titel.) Tot Leyden , By Jacob Marcus , Anno 1018.
^ ^ in-é"., 8bk.
r= T. 1522. Verg. do aangehaalde werken.
2701 Courante der Stadt Levden enz. . . . (Met het wapen als het voorgaande.) Ghedruckt voor N. Gel-kerck [z. n. v. pi. (Leiden) en z.j.] in-4^ , 4 blz.
= T. 1528. Comprcsser druk zonder de namen der afgezette Regeeringaledeo.
2702 Orangniens Incompste Binnen Leyden, De verkiesinge des Raets: De Publicatie daer op ghevolcht. Met het ghene daer gepasseert is. {Met het wapen van prins Maurits op den titel.) Ghedruckt tot Amsterdam by Broer Jansz. . . . Anno lol8. in-4°. , 4 blz.
= T. 1524. Nadruk van het voorgaande met geringe verandering.
2703 Publicatie Ende verkiesiughe des Raets tot Haerlem. Met de namen Der Raets Persoonen alsoo nieu als out. Met den Eet der Schut- terij. (Met hel wapen van Haarlem op den titel.) Ghedruct tot Haerlem. By Adriaen Rooman, voor Niclaes Geelkerck. (Leiden of Rotterdam) z. j. * in-4^, 4 blz.
s= T. 1525. Alleen de namen der nieuwe Regeeringapersonen.
1618. Verzetten der wet in de HoH. steden. 621
2704 Pvblicatie Der Stadt Haerlem. Af-ghelesen den xxv. Octobris , Anno. 1618. In presentie van syne Pr. Ex. ... Mitsgaders, 't Ghene gepasseert is sint de komste van syn Princelycke Excelentie Prince van Orangien , ende na s\jn vertreck Oock de Namen van de Re- geerders der voorsz. Stadt by hem ghestelt ende afghestelt. {Met het wapm van Haarlem op den titel,) Ghedruckt 't Haerlem , by Adnaen Rooman. 1618. in-4°., 4 blz.
Vermeerderde uitgave van *t vorige. (T. 1526.)
2705 s' Princen van Oraigniens Incomste tot Haerlem , De verkiesinghe des Raedts, met het gene voorder gepasseert is sints syn comste aldaer. (Met het wapen van prins Maurits op den titel.) Ghedruckt tot Amsterdam by Broer Jansz. . . . Anno 1618. in-4°. , 4 blz.
= T. 1627.
2706 Verkiesinghe des Magistraets tot Rotterdam , Met der zelver Namen , Zoo-wel De ghene die in de Regeringe van nieuws ghekoren , als van de ghene die afghezet zyn Met een Historisch Verhael. (Afet het wanen van prins Manrils op d4*n tilel.) Tot Rotterdam , voor Niclaes van Ghelekercke , 1618. in-4°. , 8 blz.
V= T. 1528. Met geiykeu inhoud als het voorgaande.
2707 Authentyke Copie van de Verkiesinghe des Magistraets Persoone tot Rotterdam , Met der zelver Namen , Zoo-wel De ghene die in de Regeringe van nieuws ghekoren , als van de ghene die afghezet zyn Op den 30 October des Jaers 1618. {Met houtsneê op den liteL) Was gedrukt Tot Rotterdam , voor Niclaes van Ghelekercke , 1618.
in-4^ , 4 blz.
2708 Verkiesinghe der E. E. Magistraten Tot Rotterdam, Ghedaen by den .... rrince van Oraengnien , etc. Volgende de Resolutie der rioochm. Heeren Staten Generael. Mitsgaders de Namen zoo wel vande Nieu-ghekoren , als der Ghedeporteerde. iMet de wapens van prins Manrils en der stad Riüterdam op don titel,) Tot Rotterdam , By Jan van Waesberghe , . . . 1618. in-4°. , 4 blz.
Inhoud als de beide voorgaande. Het binnentrekken der troepen van Graaf Ernst is hier op 27 Oct., in de voorgaande op 29 Oct (zie: BaudartiHs, B, A', 69) gesteld.
2709 Verkiesinghe des Magistraets Ter Govde , Met der zelver Namen , Zoo-wel. De gene die in de Regeringe van nieuws ghekoren , als van de ghene die afghegaen zyn. {Met het wapen van prins Manrits op den titel,) t' Amsterdam by Broer Jansz .... z, j, in-4°. , 4 blz.
= T. 1529.
2710 Triumphante inkomsfe des Princen van Oraengien binnen Am-
66
622 Geschriften over de te houden Kation. Synode. 1618.
sterdam, Midtsgaders de Yerkiesinghe des Magistraets, met de namen der Oude ende Nieuwe Vroetschappen. Onderaan: Ghe- druckt tot Amsterdam by Broer Jansz. . . . z.j. in-folio , een blad.
= T. 1680. Aan het hoofd van het stak de Nederl. leeaw.
2711 Placcaet Ghepubliceert den 1. November, 1618. By myn Heeren, Schout, Burgemeesteren ende Schepenen der Si^dt Rotterdam. {lifel het wapen van Rotterdam op deti titel.) Tot Rotterdam, ByMat- th\js Bastiaensz 1618. in-é". , 4 blz.
Bepaling dat Remonstranten en ContraF-Hemonstranten benrtelings in de kerken zullen preeken. Zie: Brandt ^ II , 882 r.
2712 PRovisionele ordre, wt last van de E. Burghermeesteren gheraemt , enz. Regeling van het gebruik der kerken tusscften Remonstranten en Cofitra-Remotistranten, Z,n,v,pl.,v.dr.efiz.j, in-folio, een blad.
Zie het vorige nummer. Verg. W. 1696.
2713 Clare ende eenvoudighe Bekentenisse des Kercken-Raets der Ghe- meente Jesv Christi tot Soeter-Meer en Segwaerdt, belangende Seeckere Poincten .... tot Onderrichtinghe der eenvoudighen we- ringhe vande Lasteringhe ende quytinghe vande Coiiscientie, (Met drukkersmerk op deft titel.) Tot J^eyden , By Govert Basson. 1618.
in-4°. , 10 bk.
Onderteekend: Ilcnrirvs G F. lilyvcnburch (sic). Vermeld bU Hoyyc^ Itibl. der He- monstr. Geschr., blz, 140. Van deze geloofHbeiydenis oordeelde de Dordtache 8ynode, dat se een rechte Ctiaot tras {Brandt y III, 871). Over de gemeenten van Zoetermeer vergeiyke men BaudarUus, B, XI , 22. (W. 1693.)
I 2714 Remonstrantie By de zes Colloquenten Vander Remonstranten
^ weghen in de Haechsche Conferente {sic) bekent, overghegheven
^ aen de E. M. H. Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt in Se|>-
^ ^' tember lest-leden. Waer in Sy haere bedenckinghen openen over
'V het houden der Synoden, ende billycke conditien voorslaen, op de
welcke zy bereydt zyn in dezelue Synoden te verschenen. (i/W
titelvifinetA Tot Rotterdam , By Matthys Bastiaensz 161S.
in-4^, 50 blz.
= T. 1631. Door Wtenbogaert. Zie: /l«v<7^, Bibl, der Hemonstr. Geschr,, blz. 93 ; Brandt , II , 892.
* 2715 Remonstrantie By de zes Colloquenten .... Den tweeden Druc.
(Met litetviqnet.) Tot Rotterdam , By Matthys Bastiaensz 1618.
in^^ , 50 blz.
= T. 1632.
271G Des Eerw. Bischops van Landavien Oratie. Gedaen inde vergade- ringe van de .... Staten-Generael , op den vyfden November 1618.
1618. Oeschriften over de te honden Nation. Synode. 623
Stylo novo. (Mei tüelvignel,) In 's Graven-Hage. By Aert Meuris , Anno 1618. in-4^ , 8 blz.
By BaudarfiuSj B, X y Si en S2. George Carleton^ Bisschop van Landaf in Wales, waa nit Engeland gulcomen, om de Synode by te wonen. (T. 1538.)
2717 Oratie, Ghedaen vandeEerweerdighe Bisschop Georgio Landavensi.
ens (Met drukkersmerk op den Hiel.) Tot Amsterdam, By Broer
Jansz Anno 1618. in-4''. , 8 blz.
Andere dmk.
2718 Specimen Controversiarvm Belgicarvm. Seu Confessio Ecclesiarvm Reformatarvm in Belgio, Cujus singnlis Articulis subjuncti sunt
Articvli Discrepantes , In usura futurae Synodi Nationalis La-
tine edidit, et collegit, Festvs Hommivs. Addita estineundem iisnm Harmonia Synodorvm Belgicarvm. {Meldrukkei'smerkopdenlilel.) Lvgdvni Batavorvm , Ex Officina Elzeviriana. Anno oio. lo. o. xvni.
in-4^ , (XVI) en 164 blz.
De opdracht aan de Staten-Generaal dagteekent van 8 Oct. Zie over dit ge- schrift en de hier volgende vertaling: Baudartiusy B, X, 80; Uytenbogaert , 1075. (T. 1535.)
2719 Monster Vande Nederlantsche Verschillen Ofte Belydenisse der Ghereformeerde Kercken in Nederlant. Al waer onder elcken Ar- t\jckel bygevoecht zyn de verschillende artyckelen Inde welcke hedensdaechs sommigne Leeraers der Nederlanteche Kercken , vande aen^enome Leere schijnen te wecken. Tot gherief vande aenstaende Nationale Synode . . . uytghegheven Van Festvs Hommivs, Bedienaer des H. Evangheln tot Leyden. Alwaer .... bijgedaen is D'overeenstemminghe der Nederlantsche Synode. Alles . . . Door Johannes a Lodensteyn, Dienaer des Goddelycken woorts tot Soeterwoude. Tot Leyden , By David Jansz. van Ilpendam . . . 1618.
in-4°., (Vni), 126 (en 18) blz.
In plaats van de Opdracht aan de Staten-Oeneraal is hier eene opdracht van den vertaler aan de Staten van Holland voorgevoegd. (T. 1536.)
2720 Optima Fides Festi Hommii , cuius specimen in citatione iiisignium locormn ex Thesibus privatis M. Simonis Episcop\j SS. Theoïogiae Professoris demonstratur ex libro quem inscripsit Specimen Contro- versiarvm BeUfirarvm. {Met drukkersmerk op den liteL) Lvgdvni Bata- vorvm , Ex Officina Godefridi Bassou Anno 1618. in-4°. , 8 blz.
= T. 1537. WaarschOniyk van de hand van Episcopins. Zie: Rogge, Bibl, der Remonstr, G etc f ir., blz, 39.
2721 Remonstrantie van Joannes Wtenbogaert ghepresenteert in Novembri deses Jaers 1618. Aen de .... Staten Generael . . . No- pende het presenteren van s\jne verantwoordinge tegens seeckere
624 Gteschriften over de te houden Nation. Synode. Oiiening d. Synode v. Dordr. 1618.
beschuldingen FesU Hommij, aen den Synodum Nationalem, mits- pulers ronde verclaringhe over verscheyden geruchten t' onrecht hem nagestroyt. "{Met drukkersmerk op den tüeL) Tot Leyden , By Govert Basson. 1618. in-4°., 8 blz.
Bt) Vytenbogaerl , 1076—1079. (T. 1638.)
2722 Remonstrantie van Joannes Wtenbogaert , pfis. . , . {Met drukkersmerk van Broer Jansz op den titel,) Eerst tot Leyden by Govert Basson , M.DC.xviij. Ende nu Tot Amsterdam, By Broer Jansz. . . z.j.
in-4°. , 8 blz.
2723 Ses vragen by de E , Heeren Burghermeesteren voor-ghestelt , die- nende tot naerder openinghe over het houden eens Nationalen Synodo. Met de antwoorde der Kercke. {A^et titelvignet.) Gedruckt (s. n. V. pi. en v. dr.) . . . M.DC.XVIIL in-4^ , 8 blz.
= T. 1640.
2724 Eenighe Vraghen By de E , Heeren enz. {Jls het voorgaande) .... {Met het drukkersmerk van Broer Jansz. op den titel.) Gedruckt [3. w. r. pL en V. dr. (Amst. by Broer Jansz ?)]... M.DC.XVIIL in-4^ , 8 blz.
= T. 1641. Het laatste Tcijhenwerp dn Ihirghermeesleren (6 regels) is hier wegge- laten.
2725 De Namen Der Edelen ende H. M. Heeren Staten Generael Ghe- committeerden , Soo v^el Vytheemscher , als in-Landischer Theolo- ganten , van Ooningen , Irincen , Republycken , ende den geuni- eerden Provintien , tot ilesen Nationael Synodus te houden ghesonden , binnen Dordrecht. Anno 1(518. {Met titelvignet.) Tot Leyden, by Jacob Marcus , Anno 1618. in-4^ , 12 blz.
= T. 1642. Zie Bandarlius , B. Jf, 83 r. en verg. de volgende nummers. Sibnn- du» LublterUj die eerst later ter Synode verscheen, wordt hier niet onder de leden genoemd.
2726 De namen Der . . . Staten Generael Ghecommitteerden .... {Met drukkei smork op den titel.) Ghednickt tot Amsterdam , by Broer Jansz. Anno 1618. in-4°. , 4 blz.
Compressor druk met denzelfden inhoud.
2727 Af beeldinghe des Synodi Nationael , Met de sidt plaetsen der R E. Hooch M. HH. Staten Generael , als in Heemsche ende uyt Heemsche Professoren ende Predicanten , gehouden binnen Dordrecht An. 1618.
Ghedruckt voor Niclaes Geelkerck. Z. n. v. pi. {Rotterd. of Leiden)
en 5. ;. in-4°. , 12 blz.
= T. 1543. Op den titel een groote afbeelding (kopergravure) van de Synode met aanwijzing der zitplaatsen. Behalve de hier bijgevoegde voorrede is de inhoud gelijk aan de voorgaande. Aan het einde wordt hier eene opgave der
1618. Opening der Synode van Dordrecht. &2&
gedaagdo Remonstranten gevonden , dertien in getal. De namen van Hollinge- rus uit Cravf en AiV//i«i , WaalAch Predikant te IJlrecht komen in die opgave niet voor. Zie Haudarlius, B. A", 86 en üylenbtHjatr! , 1084. Beide geechied- schrüvors maken geen melding van Frcdmci uit Utrecht on Neranus uit Atnersfoort^ die in dit en de beide volgende nummers onder de gedaagden worden ge- noemd. Daarenboven mist Bawiartius ook nog Üwinyto van Uiden,
2728 Afbeelilinghe des Synodi Nationael. enz {Met dezelfde litelpretiL)
ühedruckt voor Niclaes Geelkerck. z.n.v.pi. {Rot ter d. of Lei(hm\ en z.j. in-4^, 12 blz.
Hierin wordt Carolus Nielltus als 14de gedaagde genoemd.
2729 Naem-register. Van alle de ghecommitteerde , so Politike als Kercke- lycke , opt Nationael Synode van de Nederlantsche Ghereformeerde Kercken , twelcke ghehouden wert binnen der Stede van Dordrecht. An°. 1618. (Met de hollandsrhe maaqd in den tuin op den titel.) Tot Dordrecht , Ghedruckt by Pieter Verhagen ..... Int Jaer 1618.
in^^ , 8 blz.
Met de voorrede, doch zonder de prent. Lubftertus komt hier voor als lid der Synode. In het l||8tje der gedaagden is een fout ingeslopen. Men vindt er nameiyk Beniardus thnntito^ Prcdicant ter Goude. Dit moet ztjn Ihvimjto van Leiden en Poppius van Couda, Verg. de voorgaande nummers en op 1619 no. 2832.
2730 Copie van sekeren Brief uyt Dordrecht. Van een Goet Patriot, Aen een Lief-hebber ghesclireven , waer in verhaelt wordt 'tghene op do inleydinghe van het Nationale Synode binnen Dordrecht gnehouden , den 13. Novembris 1618 ende op naervolghende daghen
is ghepasseert {Met titelvitjnet,) Ghedruckt [s. w^ i». pi, en v. dr.
{Leiden , Jacob Marcus. vergel. n^. 2725) ] . . . . Anno 1618.
in-4^, 8 blz.
Onderteekend D. P. D. B. (W. 1699.)
2731 Joannis Tavrini reconciliatie mette Kercke van DeliF. {(jed. 29 Nov.) Z. n. V. pi. , V. dr. en z. j. in-folio , een blad.
= W. 1603. Zie over den overgang van Joh. Tawinus tot de Contra-Kemon- stranten Brandt, II, 916—918, 937— 94d; Uytenbogaert 1031-1034; Trigtand , 1103.
2732 Den Lof der Waerheyt, Teghen de Klachte der ghehaette Waer- heyt. {In randwerk. Z. n. v. pi. en r. dr.) Anno 1618. in-folio , een blad.
Gedicht tegen Joh. Taurinus , ondcrteekcnd : ^fet Ghenevchten.
/ 2733 Clachte ende Bede Der Remonstranten liier te Lande , Aen den . . Prince van Oraengien, Gouverneur van HoUandt, Zeelandt, etc'
526 Verbod van Remonstrantitclie Conventicnlen en vergaderingen. 1618.
Ghedruckt (3. w. v. pL eti 0. dr.) in 't Jaer ons Heeren, By een Lief- hebber des alghemeynen vaderlandts. M. VIc.XVIIL in-4°. , 14 bk.
= T. 1644. Door Gaspar Bar laeu 8. Zie: Itoggcj Bihl dn Remonsir, Gcsckr.^ hlz, 128 en Brandl, II, 952—963; verg. Baudartius, B, AT, 35.
2734 Glachte ende Bede Der Remonstranten vnz, (Als U voorgaande.)
Ghedruckt em. Z. «. v. pL en v. dr M.VIc.XVni. in-4^ , 14 bk.
= W. 1607. Andere druk met verschil in Bpeliiog. Ble. 3, reg. 9 v. b. : Ce- unieerder; reg. 21 V, b. mede-dooghentheyt ; reg. 2 v. o. ten hoochsten. In het voorgaande: Gheunieerder , viede-dooghentheydt , ten hooghstcn.
2735 Discovrs veritable de ce qyi s'est passé en l'Assemblee generale tenue a la Haye en Hollande. Contenant la proposition faite par les Am- baasadeurs du Roy , et la Response de Massieurs les Etats Generaux des Prouinces vnies des Pays bas. {Met hel wapen van Frankrijk o// den lileL) A Lyon , Chez Isicolas Jvllieron , . . . M.DC.XIX. Auec permission, in-8°., 16 blz.
In den Mercure francois , V {l'An 1619), 2—7. Zie: Arend, a.ir. /ƒ/, Sde Sf., bh. 94.
2736 Gopye. Provisioneel Placcaet. By in\jnen Heere den Gouverneur» mitsgaders de eerste ende andere Raden Vanden Ho ve van Hollandt , Zeelandt ende Westvrieslandt , ghemaeckt teghens den genen die-, men Remonstranten noemt, om niet te maecken inden Haghe,
eenige by-een-comsten , {grd. 20 Der. met litelvignet.) In s'Graven-
Hage. Gedruckt by Aert Meuris , . . . . Anno 1618. in-4°. , 8 bk.
BU Baudartitts, B. J, 89. (T. 1545.)
2737 Copye. Placcaet. {Hetzelfde als het vorige.) Ghedruckt by Aert Meuris, . . • . z.n.v. pi. {den Haag) en z. j. in-foF. , een blad.
2738 Placcaet. [Hetzelfde als het vorige.) t^ Amsterdam , by Broer Jansz
1618. in-for., een blad.
= T. 1547.
2739 Copye. Placcaet Voortijts ghemaeckt ende uyt gheffheven van de Remonstranten van Scnie-Lant, om tegenwoordicn ghelesen te werden by den ghenen die het Placcaet nu onlancx geemaneert weghen den Hove van HoUant , souden willen calomnieren. Onderaan : Ghedruckt tot Leyden , By Jacob Marcus , na de Copye van Rotter- dam 1618. in-foP., een blad.
Herdruk van een plakkaat van 21 Juni 1616 (n^ 2242). WaanichünlQk ia met het nu onlancx tjeemaneert Placcaet het vorige bedoeld.
2740 Placcaet Vande... Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, teghens het Inbrenghen, Drucken, Verkoopen ofte stroyen van allerhande argerl\jcke ende seditieuse Boucxkens, liedekens etc.
1618. Verbod van Remonstrantsche Conyenticulen en vergaderingen. 527
Ende waer nae alle Drückers hen voort-aen stillen hebben te regu- leren, {gml. 22 Dec. Mei den Neder i. leeuw op den lileL) Ins'Graven- haghe , By Hillebrant Jacobssz. , . . . Anno 1618. Met Privilegie.
in-4^, 8 blz.
Gr. Vlaeaal-boek, /, 439. Verg. boven het Viaccact van 19 Juni, n°. 2661.
2741 Aflesinghe tot Schoonhoven den 22 December. Ghednickt tot Amsterdam by Broer Jansz. ... 3 ;. in-plano, een blad.
Verbod van de geheime vergaderingen der Remonstranten. By Haudartius , B. X, 94. (W. 1610.)
2742 Placcaet, Gepubliceert den 29 Decembris 1618, By myn Heeren, Schout, Burghermeesteren ende Schepenen der Stadt Rotterdam. Tot Rotterdam, Voor Comelis Martensz., 1618. in-8^, 8 blz.
= T. 1549. Verbod van de vergaderingen der Remonstranten op de Uours. Zie: Brandt, //, 947.
'2743 Annotatien Op de Voor-reden van Cornelis Boogaerts Aendachtighe ühebeden ende Meditatien over den 51en Psalm Üavids. Gheanno- teert door een Lidtmaet der ühereformeerde Kercke tot Delf , . • . {Met drukkersmerk op den litel.) Tot Schiedam , By Adriaen Comelisz van Delt , Anno 1618. in-4^ , 32 blz.
Biykens de Voorrede van de hii'Tonder volgende Omt^ctien is Willem Krynsz, in 1617 als predikant te Brielle afgezet en in 1618 te Delft woonachtig, de schrijver van dit atuk. In een ^' a-reden aan het slot, waarvan Krijn sz het anteurschap looehent, wordt Bootjaert schrijver van een der Vratrh-^Ucn (zie boven) genoemd.
2744 Verdedinge van Cornelis Booghaert Teghen de Calumnien , hem opghedicht in een Boeckgheintituleert: AnnoMien Op de Toor- redefi i«ni C, Boogaerts AenduclUvfhe Ghebeden . . . ew3. . . . {Met litelrufnet.) Tot Delf, By Bruyn H. Schiiickel. Anno 1618. in-4^, 16 blz.
Booyhaerl werpt hierin het autearschap van een der Vraeeh-allvn van zich af.
2745 Eenighe Correctien ofte verbeteringhen Ghedaen op de Meditatien van Comelis Booghaert over het 7. vers. vanden 51. Psalm Davids. Ghemaeckt ende uyt-ghegeven deur een Lidtmaet der Üherefor- meerde Kercke tot Deltf , . . . Tot Delf Ghednickt by Jan Andriesz. .... Anno 1618. in-4°. , (VI) en 30 blz.
De voorrede is geteekend : In Ikiff desen eersten Octotper 1618 .... W'ittem Krijnsx, De Na-Betten is tegen het voorgaande nummer gericht.
«
2746 TVerck van M. de Brouwer, ghenBLemt Etmruldighe waersrhouwinfjhe aefi de Gevluchte Vreemdelinqhen , Haer radende hunne Magistraten (die haer outfaugeii óiide beschermt hebben) te gehoorsamen , ende
528 Lofliederen op Manrita. 1618.
de weldaden te gedencken die zy deur haer genoten hebben. Anno 1G18. Zonder afz, titel, z. n. v. pL, v. dr. on z. j. in-4''., 4 blz.
Dit traktaatje, onderteekeml met de epreuk: Schiekt u na tien lijdt, ia 6 koepiet- ten , met het referein : Wat slercke beeuen zyn U die veelde tonnen dnigken , lokte o. a. de twee tegenschriften uit, dio hier volgen. Het is niet vermeld door Baudartiu», B. X, 35 onder de pamfletten van dit jaar. (W. 1605.)
2747 Het Loon van den Brouwer, 'voor zyn werck t'onreeht ghenaemt, Eenvuldujhe waerschouwinge , oen de nhevlnchte rreemdelingen : Daer iu hy zyn eygen Lants-luyden seer scnandelick . . . voor oproerigen is scheldende.... (Met tilelvu/net,) , . , Z. n, v. pi,, v. dr, en z, j,
in-4°., 12 blz.
= T. 1551. Tegenschrifl van het voorgaande in 7 koepletten met het referein: haerom tt'wirsarck des twisls by ons ijeen plaets en heeft. De koepletten z|jn van uitvoerige kanttoekeniogen voorzien. Uit koepiet 1 schijnt te biyken dat de schrijver van het bestreden geschrift Doopsgezind was.
2748 Vrevgbden-ghesanck over de Schoone veranderinghen in 'tVrye Nederlandt, door Het kloeck beleyt der Staten Geneniel, Met het Eedele Huys van Nassovwe. Ende Antwoort in dicht, op het Schandich leughenachticb fameus Libel , 't onrecht geuaemt : Ben- vuldiffe waerschouwinfie aen de vreemdelingen. , . , Tot Amstelredam. Voor Lauris Hemling. Anno 1G18. in-4°., 16 blz.
= T. 1560. Het gezang is onderteekend: C, It. S. V. liet antwoord, evenals volgende Epigrammen ondert<'ekcnd : Omhelst de dcuchl , bestaat uit 6 koepletten met het referein : Ik weelde sleeckt u selfs , dies tcordl tjhy dertelmiwilich.
2749 't Nassovsche Mey-Kransken , Voor Mavritivs, Prince van Oraignien: Teghen De Jrm omler-Mijnders van üodes Kercke. {Met het wapni van Afanrits in kopergavure op dm titel.) 't Amsterdam , Voor Abra- ham de Konuig,.... Anno 1618. in-4°. 8 blz.
Twee Mey-Kranskens , elk van 4 koepletten , onderteekend : VerkHest hel gaeile. J. Cftemshof. Hevig tegen de Uomonstrant«n.
2750 Nassovs lof-gesangh Ter eeren Van sgn Princelycke Excellentie , . . . Mavritio, Prince van Oraingeu, etc. Op de Stem: Wilhelmus van Nassou. Oft, Den 128, ende 130 Psalm Par D. V. Horen beeck natif d'IIaerlem. (Met het wanen ran Afanrits op den titel.) Tot Leyden , By Henrick van Haestens, Anno 1618. in-4°., 14 blz.
Het Lof-gesangh bestaat uit 29 achtregelige koepletten. Daarachter volgt eco Naeni'-dicht .... Op de wijze : O nuit Jaltmse nuit,
2751 Liedt Ter eeren van den .... Prince van Orangien , Mauritius
Grave van Nassau, etc Op de Voyse , Wilhelmus van Nassou we ,
etc. Daer van de eerste Letteren van elcke veerse syn Excell. Name
lèl8. Pamfletten op den val van Oldenbarncvelt ^29
witdrucken. (yfet titel fiieet.) Ghedruct (z. n. v, pi. en v.dr.)... 1618.
mA\, 8 bk.
= W. 1613. Niet onaardige variatie op het Wilhelmus,
2752 Den hooghen Godt ter eeren // En d'Hoog' Moghende Heeren Die Staten int' Generael j/ Als d'Ovricheyt Principael. Laett' int' V steM' nV hooren Van Dit Lant tot In Spalgnen. 1618. Met roepen VIVe Den PrInCe Van Oralgnen. 1618. Opschrift boven een IIoaI in randwerk j bedrukt inet Tijdverzen^ Retro- grades^ het wapen van Maurits enz, Z, n, v, pi,, v, dr. en z, j.
in-plano, een blad.
Zie : Baudartius , B. X, 59 en 136.
2753 Een Cleyn Vensterken , waer door Gekeecken werdt hoe die groote Meesters haer tot de poorten der hellen wentelen, soo met Haer gevangen zielen te vermoorden , alsoo, naer dat hyghesouten waer, zijn inghewandt in een Dieff-put begraven werdt, in dicht gestelt. {Met titelvignet.) Door een cloeck moedich Seuw. Z. n. v. pi., v. dr. en z, j, in-4°. , 8 blz.
Vier Liedekens, het et^rsteop OUienbamevelt , beginnende: „lek Jan van Oldenbarnc' veir\ de drie andore op de veranderingen in de regeering, allen onderteekend: Gfull is myn Burcht^ de zinspreuk van d(*n Middelburgschen rederijker P. Can- nenburgh, (Zie: Wit-ttngu'ren^Een'krans , flaarlem 1630.) De titel doelt op den zelftnoord van Ledenherg (zie no. 2696). Aan de keerzijde van den titel de voorrede. (T. 1562.)
2754 Een Cleyn Vensterken , enz, {Jls U voorgaande.) Z. n. v. pi, , v, dr. en z. j. in-4°., 8 blz.
Andere druk. Op blz. 3, reg. 2: MaximiVianus de Bossu, in het vorij^e: Maxi- miWianus; de onderteelcening op de Inatste blz. hier: Godt is myn Bnrcht (sic), in het vorige : . . . . burcht , enz.
2755 Een Cleyn Vensterken , . . . Den derden Druck , Met een Schoone voorreden, in dicht gestelt. enz, , , , Z. n, v, pi. , v. dr. eti z. j.
in-4°., 8 blz.
Op den titel een open venstertje, waardoor men een galg bespeurt. De Voor- rede is dezelfde als die van den vorigen drok. (T. 1553.)
275G Eene Nieuwe t\jdinghe , of te Clachte , Johans van Olden-Bamevelt , over synen staet daer hy nu tegenwoordigh in is , daer hy meynde verheven te syn : nu so vernedert is gheworden. Noch is hier by gevoecht een vrolycken ende ghenoechlycken Trommelslagh seer vermaeckelijcken ende kortswylich. Met noch een Refereyn, ghe- maeckt op den naem van de principaelste Arminiaensche Predi- canten. Alles door eenon Liefheober der Nederlantscher vrye Pro-
67
530 Pamfletten op den val van Oldeobameyelt en tegen de Remonstranten. 1618.
vintien. {Met Uielvignet.) Na de Copye tot Middelborgli , (s. ii. r. o/. en r. dr.) Anno 1618. in-4°. , 4 blz.
I>e 2 eerstgenoemde liedjes zl^n geiyk aan n°. 1 en 4 van het vorige ex. De Trümmeislagh blJ Baudartius , h, X, 64.
2757 Gvlden Legende Van den Nieuwen St. Jan, Dat is: Cort verhael
^ van den Edeldom , deuchden , ende handelingen van Meester Jan
. ^^ van Bamevelt, ghewesene Advocaet van HoUandt ende West-
ft Vrieslandt. (Op den titel een houtsnede, Bamevelt voorstellende j ouder-
teekend : nieuwen. S. Jan.) Ghedruckt (s. w. v. pi. en v. dr.) Anno 1618.
in-4°., 36 blz.
= T. 1655. Vuil paskwil op OMenbarnepcU. De duitsche vertaling vindt men n«. 2891.
v>\r 2758 Gvlden Legende en%. . . . TWeeden Druck verciert met een Voor- ^V reden. Ghedruckt {z.n.v.pl.efiv.dr.) int Jaer 1618. in-4^, 36 blz.
Met titelgravure, waarop OUicnbamwelt als afgod is voorgesteld en door verM^bil- londe personen wordt aangeboden. De voorrede (aan de keerzijde van den titel) is op r|jm en onderteekend : Denckt om U aehlerste. (T. 1556.)
2759 Gvlden Legende enz. . . . Tweeden Druck enz. {Compresser druk dan de voorgaande.) Ghedruckt (s. «. v. pi. en v. dr.) int Jaer 1618.
in-4°. , 32 blz.
Onder de titelprent van deze uitgaaf, aan de vorige geiyk , vindt men hetzelfde rlJm als onder het portret van don eersten druk (met eenige verandering):
„Ist niet een onverdraechlijcke laste y,Als (ie Knecht boven de Meester miste (sic). Deze Legende werd in den t(|d van de Witt weder opgewarmd. Zoo ver- scheen er in 1663 een herdruk „tot kiner tterkhi gestel t mor den nieuwen gerenene Hameveir. (T. 1657.)
2760 Verclaringe van den Gouden Stock , Die daer spreeckt
Een oudt Schipper van Monickendam, Daer ons den vroomen Heldt uyt quam Die eerst den Spaenjaerdt de Zee deed' ruymen, Sprack als volght, naer Scheep Coustuymen. Ghedruckt voor den ziende (3. «. v. pi. en v. dr.). Anno 1618.
in-4^, 12 blz.
Herdruk van een in 1608 tegen het Bestand in 't licht gegeven geschrift (n°. 1466), dat in een voorafgaande Verelarinqy 0^ rym , op de t||dsomstandig- heden toepasselijk wordt gemaakt. Op den titel is het trakken om den gouden stok afgebeeld (kopergravure). Een geestelijke met h(^lm op en haraas aan, en boven wiens hoofd men leest Kclis. Ar^* helpt den Spanjaard trekken. Op den achtergrond ziet men op het geroep van den torenwachter , „ Waekt op U Bemt inU rrtf' van weerszijden soldaten aanrukken. (T. 1558.)
2761 Een waerseggers Verclaringlie over den Gouden Stock , ew3. (als
1618. Pamfletten op den val van Oldenbarnevelt en tegen de Remonstranten. 531
H morgaande.) Ghedruct voor de ziende (3. u. v. pL en v. dr.) , Anno 1618. in-4°. , 8 blz;.
= T. 1559. Compresser drnk.
2762 Discours, ofte verclaringe op den Gouden Stock, aenden dach ffe- bracht door den Ervarenen JPiloot van het Schip ghenaempt Die Behoudenisse des Lants. (Z, afz. titel , z, n. v. pL , v. dr. en z. ;.)
in-4°. , 4 blz.
De zelfde berjjmde Vcrclannge als de beide voorgaande, echter zonder plaat en zonder het hcrtirukte stuk van 1608.
2763 Verclaringhe Vanden Gouden Blaes-balck, Van den Spaenschen Schalck ,
Om Signoors Practy eken t' pntdecken (sic) // en te sien , Is dit Gedruckt zonder gecken // sesthien hondert achtien. {Z. n. v. pi. , V. dr. en z. ;.) in-4°. , 12 blz.
Met titelgravure , waarop men den Spaivjaard , door een Jezuïet geholpen , uit een biaasbalk goudstukken ziet schieten , die door Oldenbarnevelt c. s. in een kleed worden opgevangen. Op den achtergrond de Tyd, die er met een verrekyker naar ziet, en een „bamcnd'' velt. Achteraan een Referein begin- nende: „O Wonderlijeken tijr\ enz., hier blz. 10—12 beslaande. (T. 1560.)
2764 Verclaringhe van den* Gouden Blaes-balck , etiz. . . . t' ontdecken , (Als Hvoorg.) Verkorte herdruk. De Verclaringhe eindigt blz. 8. Het Kefereyn beslaat blz. 9—11. in-4°. , 12 blz.
= T. 1561.
2765 Verclaringhe van den Gouden Blaes-balck , enz. ... {Z.n. v. pi. , v. dr. en z. j.) in-4°., 8 blz.
Nadruk van de vorige uitgaaf. Ook de plaat is nagedrukt. De Verclaringhe ein- digt blz. 6 , het tiefereyn blz. 8. (T. 1562.)
2766 Briefve Remonstrance Au party Armenien sur 1'Alteration Sur- uenuë en l'Vnion Belgique: Ou Se void Ie Sanglant desespoir de Leydemberch. Vovages Et diligences de son Excellence pour ce Restablissement. (^fet titelngneti) Imprime (2. w. v. pi. en v. dr.) en rAn. 1618. in-4°., 16 blz.
Gedicht in 62 koepletten. Het voorwoord A Monsegneur Le Prince Ü^Orange, is onderteekend : De Chameroy. Zie over den dood van Ledenberch : n^. 2696 en Baudartius , //. Af , 64 en 65.
2768 Verclaringhe van Jvsticia ende Levendige verthooninghe van t'gheen over veel Jaren is gheschiet, als mede noch teghenwoordich ge- schiet. Uyt Amsterdam (5. n. v. dr.) Anno 1618. in-4°. , 12 blz.
Een achteraangevoegd r|jm is geteekend J, R. Op den titel een fraai geëtst portretje van Maurits. By dit stuk behoort een spotprent gr. in-fol®. „de Rechlvferdighe SiftCy' een groote zeef voorstellende, waar Oldenbarnevelt ^ Leden-
532 Pamfletten op den val van Oldenbarnevelt en tegen de Remonstranten. 1618.
berg c. 8. doorvallen. De „Mogende Macht** en „Nassnuwseke Kracht** ataan er om heen. Bovenaan in de wolken zit JuttUia, Onder de prent een gedicht, in drie kolommen gedrukt, met denzelfden titel als dit stnk , en onderteekend Ja. Peaii, (T. 1663.) Do plaat, die door Fr. MuUer^ Beredeneerde Beschr, van Nederi Historieplaten, rfi. 1360, zeldzaam genoemd wordt, ontbreekt aan de 3 op de Kon. Bibl. aanwezige -exemplaren van dit stnk.
2769 Vertoninghe der tegenwoordighe stant int vrye-Nederlandt 1618. Tilel van een plaat, 29,5 cm. breed bij 22 cm, hoofj, zonder naam van {jraceur, s. n. v, pi. en v. dr. met het volgende, in 5 kolommen ffulrukiry 20regelif/e vei*s als verklaring er onder:
O Eendracht Christi Bmyt, waers nn n hulpe soet
Waer is dat oade woort (Eendracht heeft macht) gebleven ,
Nn men t' gemeen verdruckt , en tredet met den voet
Der twist-epouwendé Haet , die t* vrome volck doet beven.
Hoe schiet der Sonden straf op ons Vereende Maecht ,
t' Gewelt, de Pest, de Doot, en Blae»kaeck van het qnade.
Die vol van haet en nQt, gednrich tgoet mishaecht.
Doch d' hoecksteen Christi) sal ons vrifen van haer schade.
Want nn al weynich is ontset ons Vaderlandt,
De Here rèOckt syn handt, en vat het swaert van boven.
Ja stiert den ouden (voocht, ter zee), met den drietant,
Om de waertgelders van haer nesten te beroven.
Ook doet den hemel-booch (Noachs verbont) gedenken
Dat Qodt de stjne niet met water smoren sal,
Maar Wind en Water eer, noch tot haer hulpe schenken,
Geltfck hy voortyts dee, aen die nn woeden al.
O Godt ons Vaderlandt, doch nimmer meer verlaet,
Al is de boose Haet, so groot bU ons geworden,
Maer ons in desen noot genadeiyck bUataet,
En wilt ons t*saem met Heft en Eendracht weer omgorden.
Van de linkerhelft der plaat geven de 8 eerste regels de verklaring. Rechts een krijgsman (Waard^cldcr) op wiens helm de naam Utrecht staat, tcrwül van ziin zyde een strook met de namen der 8 Holl. Remonstr. steden afhangt. HU wil op de eendracht losstormen met het zwaard in de rechter- en een fakkel of geessel (?) in de linkerhand , maar wordt door de hand des Heeren (die de hand met het zwaard Krüpt) en door Ncptunus tegengehouden. Op de rechter helft der plaat nog verschillende zinnebeeldige voorstellingen. Een triton komt uit de zee op en blaast alt een schelp verschillende pamfletten door de Contra-Remonstr. party in dit Jaar uitgegeven. De plaat komt niet voor in MuUer*s Beredeneerde Beschrijving»
2770 De fFeegschaal. Bekende plaat op ilen zegepraal door de Contra-Remonstr. partij met de hulp van Maurits op hare tegenstanders behaald. Oeplaai is beschreven in MuUer's Beredeneerde Beschr. van Nederl. Historie- platen o;jN°. 1333c. Onder aan het anonie^ne versje van Vondel, aanwin- gende: Gommar en Armyn te Hoof Dongen om het recht geloof. Vit ex. komt overeen met Muller N°. 1333**. Het opschrift boven hH vers: Op de Waeg-schael. /^. n. v. graveur, v, pi., v.dr.eti s.j. Hoog Si, met het vers 40 cm., breed 32 cm. in-plano, een blad.
1618. Pamfletten op den val van Oldenbarnevelt en tegen de Remonstranten. 533
2771 De Weegschaal^ Andere druk van hel voorgaande. De laalsle regel van hel versje luidde in het vorige nummer: End'Armyn die kreeg de schop. Hier zijn nog 2 regels daaraan toegevoegd: Oock Pelaegs leer Bellarmyns En de Kettery Socyns, waaronder de naam E. Israels.: De door hel vers ingetiomen ruimte is 3 duim hooger dan bij hel vorige. Zie F. Muller a. w. n"". 1333<\ in-plano , een blad.
I
•^
V/
. . AV^'
2772 Den Anniniaenschen Dreck-waghen Gheheel Naer het leven afghe- beelt ghelyck de Letters binnen uytwysen sullen. Ghedruckt tot Amsterdam op de Beurs (s. n. v. dr.) 1618. in-4°. , 8 blz.
= T. 1564. Met uitvoerige titelgravure, waarop dit gedicht toepasselijk is. ZQ > atelt een wa?en voor , waarin de voornaamste Remonstranten met Vorstius ,
Daviil Joris y Coornhert en een Weder-dooper (te zamen 9 personen) gezeten z||n , en waarvan de paarden den Wedt mer linin ophollen. Ëen tiende persoon zit achter in het r(jtnig, met een bril op den neus en brillen in de hand, die hy blijkbaar te koop aanbiedt. Daarmede wordt Dwintilo bedoeld , die wegens het schrijven van n**. 2075 de „briilemaker"' werd genoemd. Deze titelprent is een navolging van de plaat voorkomende in MuiUrs Bercdemvrtie Heschr., ffi. 1352. Hier zijn échter ecnige bijvoegingen b. v. de zweep van den koetsier ( W'Yc/i6o;aer/) met het bijschrift (in spiegelschrift) : „Ö«whv/o**, eenowiosel^ die door den wagen overreden wordt , enz. Zie : M ulier' s licred. Bachr. , «o. 1353,
2773 Toneel der Arminianen. Z.n.v.pl.^v.dr.enz.j. in-4°., 20 blz.
= T. 1565, De hoofiinguur van de titelplaat is een wagen , waarop de Nc- derl. maagd, de Leeuw en de Oranjeboom met het wapen van Manrits. De wagen wordt getrokken door de Eendracht , die door de Remonstranten wordt tegengehouden en struikelt. Onder de plaat, waarvan men de ber|jmde ver- klaring yindt op de volgende bladzjjden , leent men in het midden : Daer Ov'rhanl , Eendracht , Faem , en Wackerheyt verlell , In wat Stact Neerlant is door spaensche lAst gliestelt^ En Hoe die onder schyn van HLanls gelrouwe Vrienden Gestraft syn om dat sy het Lant niet Troüw en dienden. Links daarvan : l^oopt toe loop toe H is boven U mallen , De Stok moet wtrh of de Wagen vallen. Rechts : Weest Wacker en voorkomt u Schaden , Hel spaens Vergift leyt inde Uaden. Ëen Bcde-liedt^ Op de wij se vanden xiiij. Psalm aan het einde. Het gedicht zelf is geteekend : *k Sal wilt Godt.
2774 Toneel der Arminianen. {Z. n. v. pi. , v. dr. en z. ;.) in-4°. , 20 blz.
Andere druk. Op de keerz[jde van den titel wordt hier gelezen : reg. 4 : Wagen , reg. 15 : '/ Lants , reg. 17 : byder hani , reg. 18 : voor 't lant enz.
2775 t'Arminiaens Testament. Titel van een zinnen en sjmlprefit op den ondergang der Arminiaansche partij. De plaat is 36 e.m. hoog bij 26 cm. breed. Jan weerszijden een afzonderlijk gedrukte uitlegging der plaat, met den titel: Inventsiris van het Arminiaens Testament, met de uytlegginge van desselfs afgemaelde Figuren. 2. n. v. graveur , z. n. V. pi. en v. dr. Gedruckt in 't Jaer 1018. in-plano , een blad.
De plaat is uitvoerig be.schreven by Fr. Muller y beredeneerde Beschr. van ?iederL Hislorieplalen , «o. 1329 , waar S. de Fries als graveur wordt genoemd. Dit ex.
534 Pamfletten op den val^van Oldenbarnovelt en tegen de Remonstranten. 1618.
is niet zooals Muller n". 1329 een eerste druk , maar even als Muller n*. 1330 oen verkleinde drak van de eerste uitgaaf.
2776 t^Arminiaens Testament. De plaat is dezelfde als het voorgaande nummer, /Je verklaring is hier gedrukt links naast de plaat met opschrift: t' Arminiaens Testament , ende jnventrais {sic) van de nagelaten Meubelen, om te behandighen die het van rechts toe comt. Onder de verklaring en rechts naast de plaat is een gedicht afgedrukt. Deze editie der plaat is wellicht die beschrevefi bij F. Muller , a. w. nM332.
2777 Wonderlycken Droom vande School-houdinghe van Mr. Jan van Oldenbamevelt. Met de verclaringhe van dien.
Wy leereii lustich voort , en dat om min te vanghen
De roys na Spangien toe, daer na wy seer verlanghen. Z,n,v.pL^
r. dr. en z.j. in-4^ , 16 blz.
Met titelgravure, waarvan men aan do keerzyde de verklaring vindt. Oldmbcr- ntirlt wordt hier school houdende voorgesteld met een stok in de eene hand, en een papier in de andere, waarop men leest autnritciit). Ledenbergj de Groots Ilontjnbeeli e. a., ook David Joris en Conrnhrrt Zitten om hem heen. WtentfogarrI en Taurinus zitten te wegen (doelende op do Wteghschael). Door de ramen aan weerszoden ziet men voorstellingen, waarvan de verklaring luidt: j,Een Sckonl^ dapper werl ghrgvesseit'* en f, Hier iverdm de Svhrpen ghemaeckt^* (om naar Spaige te varen). Na een kort voorberioht volgt een toepasselük gedicht met opschrift : Ouis absque ft», vervolgens een Claech-veers over Arminirs in 2 koepletten (daarna oen Van Holïaiit , dat in den hier door Tiele beschreven dnik niet voorkomt), dan een Tiamenspraeck van eenen Burghemivster quaet-raet ^ ende eenen Gheseile ghf- naemt Goossen gort jaer. Eindeiyk een slotbericht, waarin de S., die zich Hemindcr van fiassou noemt , het vervolg van, dit geschritt : de Voert na Spangitn belooft. (T. 1566 , waar een andere druk voorkomt , zonder het genoemde vers en met rprc/aringe op den titel.)
2778 Wonderlycke School-houdinghe Van Mr. Jan van Olden Bemevelt, met de aenwiisinge op die Figuyren. Z. n. v. yi/., ü. dr. ett z. j.
in-4^, 12 blz.
Nadruk van het vorige, ook met nagevolgde titel plaat, waaronder men de uitlogging vindt, en daaronder het tweeregelig rym als de vroegere uitgaaf. l>e tekst is aan de vorige geljjk. (T. 1668.)
2779 De Amiiniaeiische Vaert naer Spaegnien.
Wy spoeden lustich voort, het is wel voor den wint,
Maer t'is al heel verbrot, indiemen ons hier vindt. {Z. n.v. ;>/., v.
dr. en z.j.) in-4°., 16 blz.
Vervolg van het vorige. Met slechte titelgravure, waarop een groot schip r lloUand'ti verderf y en eenige kleinere schepen (Spaensrh bedroch , Utrecht, Hoorn, Den Britly enz.) zön aOebeeld. Op den achtergrond ziet men twee schepen aankomen om deze Ut bestrjjden. Op de vlag van het eene is een Oraiye- booni ai'gebecld, van het andcTO oen wezel. Ann de kierzyde van den titel de verklaring. Dan volgt een voorbericht, een aanspraak aan Momus op rjjm, het toepasseiyk (gedicht, een corte uytlegghttighe in proza, en ten slotte een Klinck-veers. (T. 1569.)
1618. Godgeleerde Traktaten. (>d5
2780 Johannis Piscatoris Tractaet Van de Ghenade Gods: Daer in ghedisputeert wert het verschil-punct , Of Gods salichmakende genade algemeyn zy : ofte Of God wil dat een veder mensche salich werde. Aen Jacobus Junius,- den Nassouschen Secretaris. By 't welcke gevoecht is desselven J. Piscatoris wederlegginghe tegh^ns sekere gruwelycke lasteringhe, waer mede snne meyninge vande Godlycke Predestinatie hatelycken over de hekel gehaelt wert. Item , Een verclaringe over de vraghe : Hoe de mensche inde Predestinatie aenghemerckt wert? Aende Broeders in Nederlandt. Alles overgheset uyt de Latynsche Copye ghedruckt te Herborn in Nassonwen 1614. door P. J. Austrosilvi. {Met drukkersmerk op deth titel.) Tot Amstelredam. By Maerten Jansz. Brant , . . A^. I6I0.
in-4°. , 120 blz.
ƒ'. J, Auslrosylvius heette eigenlijk : PieUr Jacohsz, Semmrs van ZuidtrwoUe. Hjj was van 169S — 1601 Rector der Lat\)nHche school en predikant te £dam en werd van daar naar Uoogkarspel beroepen. Zie: Kruylholf^ b schr. van Eiiam^ 1781, blz, 28. (T. 1570.)
2781 Examen Tractatvs Joh. Piscatoris, de Divina Praedestinatione. Quod in hac causa loco Conclnsionis esse potest. Aiithore C onrad o Vorstio. Accessit seorsim plenior Idea doctrinae , hac ipsa de re, ejusdem Piscatoris: Cum Apodixi, ^ua probatur, Deum ab illo statui authorem peccati. Cumque Antithesi doctrinae Augiistinianae et Piscatorianae. JMct drukkersmerk op den titel.) Govdae , Ex Typo- grapheio Gaspari Toumaei. clo. loc. xvin. in-4^(VIII), 196 en 8 blz.
= W. 1619. Tegenschrift van het eerste stuk van het vorige nummer.
2782 Plenior Idea Doctrinae Joh. Piscatoris , De Praedestinatione divina , et capp. annexis : Excerpta potissimum ex Tripartita ejusdem Ites- ponsione ad Amicam C. V. üuplicationem. Cum Apodixi , qua clare probatur, Deum ab illo statui vcram peccati causiim. Cumque An- tithesi doctrinae , hac de re , Auffustinianae et Piscatorianae. Authore Co n ra do Vorstio. B. Theol. D. {Met drukkersmerk op deii titel.) Govdae, Ex Typographeio Caspari Toumaei. clo loc. xvni.
in-4°. , (Vin) en 64 blz.
Hoewel onder afzonderlijken titel en met ei^^en pagineering gedrukt, behoort dit stuk als aanhangsel by het voorgaande. (W. 1620.)
2783 Consideratio qvaesiti Theologici Num Deus velit, ut omnes in universum ac singuli homiues statuant, se in Christo ad vitam aeternam electos , ac per Christum redemptos esse , Scripbx et in lucem data , Vt colloquium de eo habeatur academicum praeside . . . D. Ilermanno llavenspergero S. S. Theologiae Doctore et l^rofessore . . . . a Johanne rezenio Dadensi Sainano. (AJet titelriijnet.) Groningae, Typis Johannis Öassii, ... 1G18. in-4°. , 12 blz.
58è Qodgeloerde Traktaten. 1618.
2784 Spieghel Waer inne cortelyck Doch olaerlyck wert aeMhewesen , hoe de Gereforde (sic) Leeraers ende leere van Adriaen Symontsen ende den remonstranten , met openbare onwaerheden . . . verdacht ghemaeckt werden,... Door Petruni Wassenbarch Predicant
in Poortugael (AJei lUehigneL) (jrhedruct tot Leyden , Voor Davidt
Jacopsz. Anno 1618. m-4'*. , (Vil) en 89 blz.
= T. 1671.
2785 Een Spongie tot verlichtinghe vanden Donckeren Spiegel van Petrus Wassenburgh , Predicant tot Portugael , daer-in dat oogen-schyne- lycken ontdect worden de menighvuldighe ontrouwigheden ende onwaerheden , die hy in syn Schrift heeft begaen : fcrhestelt Door Adriaen Symonsz. Dienaer der Ghemeente Christi , in Charloys .... {Met iilelviqneL) Ghedruct (3. n. v. pL [RoUerdamJ]) By Philips Phihpsz. Anno 1618. in-4°. , 44 blz.
Zie het vorige nummer.
2786 Spieghel Ende sonderlinghe Exempel Van Christel ycke verdrach- zaemneydt , tusschen . . . Johan Calvin, ende . . . Philip. Melanth (om). onverbreekelyck onderhouden, . . . hoe wel zy over de hedens- daeclische verschil poincten , van contrarie ghevoelen gheweest zyn. .... ïot Rotterdam , By Matthys Bastiaensz. . . . Anno 1618,
in-4°. , (VI) en 54 blz.
Mot opdracht aan de Rcf^corlng ynn Rotterdam , met des sehrtJvcra naam ge- teekend „Ghcghwen tot Ysetmomie den 22, Marti) ... , A. Joannis HolerodameHsh^\ (T. 1672.)
2787 Van de Genade Gods, Ende van de Volherdinghe der ware Ge- lovigen , Een Lesse , ende vier Oratien , Gedaen inde Vniversiteyt van Oxfort .... tegen de dwalingen van Jacobvs Arminivs , ende zyuer Discipulen. Door Robertvs Abbotvs, ... uyt het Latyu overffeset, door Daniel Gysivs. ... {Met tilolvignot.) Tot Leyden, By David Jansz. van Ilpendam , . . . Anno 1618.
in-4°. , (VIII) en 80 blz.
Do voorrede van Daniel Gysius (predikant te Nymegen) is gedagteekend : ^de» 15. Auguxti;\ (T. 1573.)
2788 Een kleene Heldere ende klaere Spieghel der Theologie Waer inne Op het alderlevendichste verthoont ende ghesien wordt , hoe dat der Contra-Remonstranten Leere niet uyt der Joden , Turcken , Saracynen , ende Jesuwyten , etc. Slyck-borne , maer uyt de sprin- ghende Fonteyne des Godtlijcken woorts gheschept ende gheput sy , te^jfhen het schandelyck Calumnieren van Joannes Wtenbogaert, Tuurinus , ende andere Remonstranten. ... In 't licht uyt ghegheven door D o m i n i c v m V i n s e m i v m , Dienaer des H. Euangeliums tot Schardam, {Met titelvignet,) T' Amsterdam, Ghedruckt voor
1Ó18. Godgeleerde Traktaten. 637
Titus Roelandus , . . . 1G18. Aan het einde van hlz. 184 : . . . Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. Anno 1618. in-4°. , (XLVIII) en 192 blz.
De Toe^yijeniug aan Maurits, de Staten Generaal en de „G het mare Magistraten'^ van Holland dagteekcnt van 16 November. (T. 1674.)
2789 Jvstificatio Fidei , Ckristianae , Antiquae , Catbolicae et Orthodoxae.
Op Dutz , Proevesteen ende oprechte Wechtschale , van het
Gelove : van Godt geschapen tor (sic) salicheyt. Tegens het quade nye Historische Mont-gelove , doer onmwige Menschen erdichtet. By Vrage ende Antwort doer einen vomenien , Godtsaligen Man , voer 38. jaer in groot Britannien int Papyr gestelt. Ende nu ... .
weder ant Licht uth (sic) gegeven. Doer einen Leeflfhebber van
de goede Rust ende Vrede , van de Kercke .... Gednickt tot Gro- ningen. By David Lip van Augspnrch . . . 1618. in-4^. , (X) en 70 blz.
Na oen opdracht, ((cteekcnd door Doede van Amswer (zie over hem Gronin- gtr \ oltisalmamk f 1842, blz. 100 r.f. , 1843, btz, 60 v.v. en Chr. Sepp, Kerlt'' kist, Studiifn , big, 1^21 v.v.) volgt een inleiding van Antnnirs Corranvs Hispalcnsis jtiventvti Oxoniensis Acadcmiae; daarna: Epistola Beati Pavli Apostoli ad liomanos y in dialogi formam^ perspicvilatis ergo, rcdarla. Aan h«t einde een formutaer^ van een goede Kereken Raet, door .... Mensonem AUinck mede ock int papyr gestelt ^ to tyde onser getnenen batlinckschap. Zie: Rogge ^ Bibl. der Contra-Henuinstr. Geschr., 6/;. 238.
2790 A d r i a n i S m o v t i i Onse Vader : Dat is , Verklaringhe hoe God de Vader des Heeren Jesn Christi Onse Vader mede is, ende wy zyne lieve Kinderen zyn, enz. . . . mi den Gherefomieerden ivercken-raedt van de Nederlandtsche Natie, binnen Dordrecht
teghenwoordich vergadert, toe-gheeyghent t' Amsterdam ,
Voor Marten Jansz. Brandt; , M D C X VIII.
ia-r. (VIII) en 136 blz.
De opdracht is onderteekend: Ghegheven in Dordrecht den 25. fiovember^ .... 1618. Itaudartius spreekt van dit geschrift B. A', blz. 80 r. (T. 1576.)
2791 Discovrs Vande Gerechticheyt ofte rechtvaardicheyt , tot aanwy- singhe, dat de ghene, die belydenisse doen en sich beroemen vande aldervolmaackste wijsheydt van allen in Wereltsche en HemeLsche dinghen, in dat deel niet alleenich niet berispelyck behooren te wesen, maer die tot de hooghste volmaacktheyt op te voeren , enz {Mei Utelvignet.) Z, n. v. pi. , v. dr. en z. j.
in-4°. , (II) en 42 blz.
2792 Christelicke Clachte van Eenige Godsalige luyden over hare on- vruchtbaerheydt in het ware Clmstelicke leven. Ende Haer Christe- lick Verbondt daer tegens om de sebie te beteren. Op occasie van
de Kerckelicke swaricheden onder ons geresen , Neder-gestelt
(Afel tilelvignel.) Middelbvrgh. Gednickt by Hans vander Hellen , . . . Anno 1618. in-4°. , 188 blz.
Vermeld bü Kogge, Geschied, der Hemomtr., blz. 35, die het een opmerkelijk boekske noemt.
68
538 Zaken van gremcngdcn aard. lél8.
2793 Sixtini Amama Frisy Linguae S. in Acad. Patria Professoris Dissertativncvla, Qua ostenditur praecipuos Papismi Errores ex ignorantia Ebraismi et Vulgata Versioiie partim ortuni partim in- crementum sumpsisse. Vbi etjocunda quadam de barbane superio-
rum temporum (Mei titclviQfiet.) Pranekerae Frisiorum , Exeude-
bat Predericus Heynsius , . . . liSlS. in-4''. , 28 blz.
2794 Corte explicatie Van Borghen, actenvanBorchtochten, ende Trans- porten van actiën, ende wat bedroch in den selven gheleghen is,
ofte een Weduwe, ofte ghetroude Vrouw, ofte een Soon voor
een deel ofte gheheel als principael Debiteur .... mach hem selven Borghe stellen , ende van andere Borghen , . . . . Alle menschen van wat qualiteidt die zyn , . . . . seer profytelick ende noodtsakelick. Ghedaen publiceren deur Johan Gael, Licentiaet in beyde rechten. Tot Haerlem. In den maendt Augusti, Anno 1018. {Met tUelvignel.) Ghedruckt t'Haerlem, By Herman Theunisz. Kranepoel, .... z.j. in-4^ , 8 blz.
Dit Btukfe dient tot Aanhangsel van do Divisién van hd recht emh Const lies Sota- risschaps , door den schrüver kort te voren in het licht gegeven. (W. 8915.)
2795 In obitvm D. Prederici Coenders ab Helpen toparchae in Praem
et Hüsinge , inclytae civitatis Groninganae Consulis prudentissimi , et Academiae, quae ibidem est, Curatoris vigilantissimi Orationes fiinebres duae, Epicedia et Epigrammata varia. Quib. oranib. praemissum est programma ab Academiae Rectore magnifico in publico afflxum cum ei)itaphio brevi. {Met het wapen der jmwincie Groningen op den titel,) Groningae , Excvdebat Johannes Sassivs , . . . Anno 1618. in^^ , 100 blz.
De genoemde rector is Nic. Mulerius ; de beide orationes zyn van Joh, Uuninga en Gualtertu Schotwnborch.
2796 Honori Nobilissimi, Doctissimique Juvenis D. Pliilippi Grutheri a Dirxlant. Quum de prisca Batavomm virtute j)ublice Orationem haberet. {Tn randwerk.) Jan het einde: Lugd. Èatav. Typis Isaaei Elzevirii, 1618. in-foP., een blad.
Onderteekend : Rvtgervs a Hoclsvler ab Asj^ere».
2797 Prognostificatie Dat is Voorsegginghe gedaen Anno 1617. vant t'ghene {sic) int volgende jaer 1618. ghebeuren soude , met een klejTie additie ende vermaniiighe daer by. {Met kopergravure op den titel.) Gedruckt (s. w. v. pL en v. dr,) . . . 1618. in October. in-4°. , 12 blz.
2798 De Groote Practica Oft Prognosticatie , op het Jaer . . . M. VIc. XVIII. AVaer in voorseyt werden de verradersche aenslaghen die ghepracti- seort werden tegen twee machtighe Koninghen , . . . Item : de doodt
161^. Zaken van gemengden aard. Staartster. 539
van een groote Personnagie , . . . Mitsgaders van oorloge in andere Landen , insonderhey t mede in Oost-Indien . . . Gepractiseert door D. Saxum Fontanum... {Met iionlsneê op den tilel.) 't Amstelredam , Ghedruckt by Broer Jansz. . . . Anno 1618. in-4''. , 8 blz.
2799 Hemelsche Trompet Morgenwecker , Ofte Comeet Met een Langebaert Erschenen Anno 1618. in Novembri ende Decembri, ghestelt door Nieolavm Mvlerivm Doet. en Profess. in de Medecynen, ... in Groeninghen. {Met houtsneê op den titel.) Tot Groningen , Gedruet By Hans Sas ... . 1618. in-4°., 24 bk.
= T. 1362. Hieraan zijn de mededeelingen van Baudarlius ontleend, B. X, 102* Verg. op het Jaar 1619 n\ 3003 v.v.
2800 Verklaringhe Om yegelycken te adverteeren van de dreyghementen Godts, die wy aenmereken in 't aenschouwen vanden Comeet, ge- sien in 't Jaer 1618. fna de konst der Astronomien) van oude
Doctooren daer op gheschreven , Ghepractiseert door Mr. Bal-
duinum Nicolai, ... Gedruckt tot Amsterdam , by Broer Jansz. 5. ;. in-4°. , 4 bk.
z= W. 1537. Met houtsneê op den titel.
2801 Bejliedenisse vande Nievwe Comete Ofte Sterre metten Steerte , die int laetste vande maendt November, sich eerst aenden Hemel
geopenbaert heeft Deur D. Saxum Fontanum. Liefhebber
der Astronomie. {Met houlsnoé op den titel,) Aan hef einde: Ghe- eyndicht den 21. December 1618. In 's Grauen-Hage. By Aert Meuris , .... Anno 1619. in-4^ , (U) en 14 blz.
2802 Prognosticatie Van Die Nieuwe ende seer schriekelücke Comeet ofte Harige Ster Anno 1618. verschenen, Door D. Joannem Velsivm Medicvm. {Met houtsneê op den titel.) Tot Leeuwarden , Voor Barent Arents . . . Anno 1618. in-4°. , 8 bk.
De overige stukken over de komeet van 1618 op 1619 n^ 3003 v.v.
2803 Een waerachtighe beschryvinge , van een wonderlijck Teken ende Mirakel des Heeren , het welcke gheschiet is in Vrieslandt boven de vry Anze Stadt Boolswaert : Alwaer Godt almachtich zyn won- derlijck teecken aen 't Firmament des Hemels heeft ghetoont ende bewesen. Hoe dat aenden Hemel verscheenen zyn een groote menichte van Ruyters <?n(le Knechten , . . . Gheschiet den 16. Novemb. 1618. {Met titelvignet.) Eerst ghedruckt tot Leeuwaerden, by Abraham vanden Rade. Ende nu tot Frauicker [sic) by Hans Lammerincx. Anno 1618. in-4^ , 4 bk.
Aan het einde wordt ook melding gemaakt van de verschijning der komeet. Zie de voorgaande nummers.
540 Condé in vryheid geRteld enz. 1619.
1619.
Zie ook n». 195 , 2593 , 2785 en 2801.
Ilierbll is deze volgorde in acht genomen :
a. Stukken, die tot de kerkelük-politieke geschillen niet in bctrckkiog ^(aan (no. 2804—2831); b. Stukken over de Synode in dit jaar verschenen (n®. 2832—2861); r. Stukken betrekking hebbende op de gebeurtenissen in 1619, in chronologische orde (no. 2862—2959; d. Geschriften der Kemonstr. ballingen en andere strijdschrifleo (no. 2960—3002; c. Verschillende zaken (n». 3008—8008).
2804 Der Staten Generael der Vryen Verenichden Nederlanden.
Heeren Gecommitteerden , op den I^ndtsdach tot Marienhove in die Graefscliap Oost-vrieslandt , den 30. May Anno 1G19. gedaene Proposition, Z, //. v. pi. , v. dr. en z.j, in-4°., 8 blz.
Bü Baudartius , B. XI , 95 v. Verg. 130. (W. 1C48.)
2805 Declaratie ende Decret Van Haere . . . Hoocheden , Op de Requeste van die vande Natiën der Stadt van Bruessele. (</«/. 9 ^fov. Mei hel tvajun der aartshertogen op deti titel.) Tot Brvessel, By Huybrecht Anthoon , . . . 1619. ' in-4^ , 12 blz.
Kwijtschelding van de straf voor het verzet tegen de belasting en de oproerige bewegingen binnen Brussel ; zie : Baudartiug , //. A 7 , 122 r. (W. 1645.)
2806 Translat de la Declaration et Decret De Levrs Altezes . . . Sur la Requeste de ceulx des Nations de la ville de Bruxelles. (ned. 9 Nor, Met het wapen der aartshertogen op den titel.) A Brvxelles, Cbez Hubert Anthoine , . . . 1(519. in-4^ , 12 blz.
Vertaling van het voorgaande.
2807 Accord de Monseignevr Ie Prince de ('onde , Auec les trois Estats de France: sur la Deliurance, Ensemble les nonis et qualitez des Sei^eurs , qui Tont pris au Chasteau de Vinciennes , et conduit a sa Slajeste. Le Dimanche 20. Octobre. Auec TAccueil des Francois, sur la libertó donnée par le Roy a Monseif^ieur le Prince . . . (3/W titelvignet.) Premierement A Paris. Chez »Silvestre Moreav , ... Et asteure A La llaye. Cliez Amoult Meuris , . . . T An M. DC. XIX.
in-4^, 16 blz.
Zie: //. Martin, Histoire de France ^ .V/, 142 en Bnudarlius, B. A7, 130.
2808 Accord Van den Heere Prince van Condé , met de drie Stenden van Vranckrijck : op syne Los-latinge. Mitsgaders de namen ende (lualiteyten vande Heeren , die liem uyt liet Gasteel hebben ghebnicht ende glieconvoyeert by syne Miyesteyt. On Sonnendach den 20. Octobris. enz. . . . {Met titelvignet.) Eerst gnedruckt Te Paris. By Sylvester Moreau , . . . Ende liu In 's Graven-Hage. By Aert Meuris , .... M.DC.XIX. in-4^ , 16 blz.
Vertaling van het voorgaande.
1619. Condé in vrijheid gesteld. Opstand in Bohème. 541
2809 Nievwe Sekere ende aenghenaiiie Tydinghe. Over De Reluxatie vanden Heere Prince van Condé. Mitsgaders Den Brieff vanden Coninck, gesonden aenden Heere Prince. (Met tiielviffuvt.) Eerst ffhednickt Te Paris. By Nielaes Eousset , . . . Ende nu In 's Graven- Hage. By Aert Meuris , . . . Anno M.DC.XIX. in-4''. , 8 bk.
= T. 1587. De brief van Lodewijk XIII , ged. 19 Oct. , in den Mercure franrois , V! (1619), 334.
2810 Advertissenient avx Princes. De la facon qve se gouvernent les Peres Jesvites. Faict par vn Religieux vuidé de passion. Traduict d'Italien en Fran9ois. M.DC.XIX. in-8^ , 24 blz.
2811 Verclaringe ende verhael hoe de Heere Wouter Raleighe, Ridder, hem ghedreghen heeft , soo wel in syne Voyaghe , als in ende sedert syne wedercomste. Ende vande ware motyueu . . . , die syne Majesteyt bewoghen hebben , teghens hem te procederen by fomie van Justitie : ghelijck ghescliiedt is. U^Iel titelvignet.) Naer de Copye tot London, by Bonham Norton. In s' Graven-Hage. By Aert Meuris , . . . Anno 1619. in-4*^. , (H) en 40 blz.
Het oorspronkelijke , ten vorigen jare uitgekomen , was getiteld : A deelaratwn nf the (iemeanour ami otrpiffe of Sir U'. Ralcighy knighl y as wcU in hts voyaye ^ as in , (ind sinee his rvlurve. Volgens Mr. liich zou dit pamtlet door Koning Jaeobus l of althans op diens bevel zlJn opgesteld (f. Maller, Catahgue of Ihmkt relating lo America, paq, 90). Verg. voorts by W. 976 en 977. Van Mehren, 2.5f //. , Ikcl VJII, 312—315, en lautlartius , It. !X, 104-105; B, X, 111—117, die dit verhnal heeft gevolgd. (W. 1627.)
2812 Eulogium de Duodecim Serenissimis , ex domo Austriaca prognatis , Imperatoribvs , Monarchis Felicissimis , Potentiss. Aeri incisis. Omkraan : Argentinae , Sumtibus Jacobi ab Heyden , . . . s. j.
in-plano, een blad.
De kopergravuren , die blijkens het opschrift hier bü behooren , ontbreken. Het gedicht is ondertcekend : M. Casparus Brulovins, P, L Cars. Poet. in Acad. Argenf. Profess, el dijmnasiarcha.
les annes pourleur defence et coiiseruation. Item, Vn liure publié a Pauie par (laspard Scioppius Conseil
2813 Apologie ov Declaration des raisons pour lesquelles les trois Estats du Royaume de Bohème Sub vtraque ont este contraints de i)rendre
" ExtraitD'vn •ioppius Conseiller du Roy d'EsDagne, soubs ce tiltre Classicvm Belli iSaeri traittant Du deuoir de TEmpereur enuers les Princes qui se sont distraits de Tobeissance de TEglise Romaine : . . . Le tont traduit en Francois par 8. W. (/. n. i'. /;/., ('N V dr.) YAn 1(319. in-4°., (VI 11) en 244 blz.
Met opdracht van S. W. aan de Staten Generaal en suin Maurits. Het Extrail begint blz. 225 met afz. titel , maar met doorloopendc pagineering en signa- tuur. Zie het volgend nummer.
542 Oiwtftnd in Bohème. 1619.
2814 Des Duyyels Alarm-slagh Van Caspari Shioppi Raets-heer des Keysers, teghen alle Euangelische C. Wt den Hoochduytschen
Ïhetranslateert door W. Baud. {MH (jrooie honisneé op den titeL) 'ot Leyden, By Zacharias de Smit, Voor Isack de Beer. z, /.
m-4^, 20 blz.
= T. 1579. Het bock van Srioppius is getiteld: Classictm betU sacri : site Sva»*ria ad Imperatorem de ('hristiani Cacsans cr(ja Principt's Ecclesute rehellet o/fcio^ ei veris llaeretieorum Mmpexcaidorum rationibus. Zie het eiode van het vorig nnmmer ; verg.: Mcéron, Mémoires^ XXXV ^ 204—206 en W. 1632. Gedeeltel0k by Baudar- tiusy B. XI, 107—109.
2815 Edict Ofte Placcaet. Van de Steiiden des Marquisats van Moravien ,
Waer by de Secte der Jesvyten uyt den selven Lande werden
gheproschribeert ende ghebannen ; . . . . vanden C. May , 1619. Mits- gaders Ghelycke Edict der Evangelische Stenden des Goninckryeks van Hungarien , jeghens de Jesvyten : vanden 16. May , 1619. {Met titeUntjfteL) In 's Graven-Hage. By Aert Meuris, Anno 1619.
in-4^ , 8 blz.
= T. 1578. Bil Bimiiirim.s, £f. JT/, 26, 27. Zie: Gindely, Geschichte des drnssiy' jdhriffen Krieges, U^ 60.
2816 Relatio nvperi itineris proscribtorum Jesuitarum ex Begnis Bobe- miae et Vngariae raissa ex Helicone juxta Pamassum. {Mh eeft wapen np den titel.) l'ragae (3. «. r. dv.) MDCXIX. in-4°. , 46 blz.
2817 De Redenen die De Staten van Bohemen beweecht hebben den Brts-hertoch Ferdinandus te verworpen, etc. Ende haer gedron^n hebben, eenen nieuwen Coninck te kiesen. Als oock De propositie gedaen in d'eerste voorstellinghe , om te kiesen den Keurvorstelyc- ken Paltsffraef tot Coninck van Bohemen , door de Staten van dat Conincrycke , in hare publieke vergaderinge op den 16en Aupisty (sic). , . . Overgeset uyt de france Copie. Tot Dordrecht , By Niclaes Vincentz Anno 1619. in-4°. , 40 blz.
= W. 1634. Blz. 1 -32 is een vertaling van W. 1633. De projmitien (blz. 33— 40) by Baudartius, B, XI, 119 i\
2818 Antwoordt Op den BrieflF van den Prince van Transylvanien Gabriel Bethlemi. Ghesonden Vande Heeren Directeurs ende Raetsluvden des Rycks Bohemen , uyt Prage. {ijed, 9 SepL Met titelvignet) In 's Graven-Hage. By Aert Meuris , . . . Anno 1019. in-4^ , 6 blz.
= T. 1581. B|| Baudartius, B, XI, 121. Antwoord op een brief van 18 Ang. by T. 1580 ; beide stakken en het volgende in het latyn by W. 1635—1637.
2819. Brief Van Gabriel Bethlemi Prince van Transylvanien Ghesonden Aen den Heere Grave van Toren in Moravia. {Met titelvignet,) In 's Graven-Hage. By Aert Meuris, ... Anno 1619. in-4^, 6 blz,
= T. 1582.
1619. Opstsod in Bohème. 5id
2820 Des Fursten-daghs Resolvtie. Soo deselve van den Heeren Piirsten ende Stenden in Over ende Neder-Slesien , de Augsburchsche Con- fessie toeghedaen zynde , by een alghemeene ghehoudene Verga- deringhe , op den eersten dach des maendis Octebris , tf>t Breslau ; gheresolveert ende besloten is. Inden Jare M.DC.XIX. {Mei tUehiijtteL) Eerst in Hoochduytsch Ghedruekt tot Priige , by Daniel Carï van Carlsberch. Ende nu In 's Graven-Hage. By Aert Meiiris , . . . . M.DC.XIX. in-4^, 8 blz.
Bil Itauflarlius , li. XI, 125 r.r. (W. 1638.)
2821 Boheemsche Victorien gheschiet in Oostenryck een niyl boven Ween , ter eender syden vande Evangelische Stenden , ende ter ander zyden des teghenwoordighen Keysers , met die Croninghe des Boheenischen Conincks. {üp den titel een houLwee, voorstel lende : Typus veri inilitis christiani.) Tot Leyden. Voor Nielaes (ieelkerck 1(>19. den 21. No- vember. in-4°. , 12 blz.
= T. 1583. Zie: Bandartiusj H.Xl, 182; E.Charvériat , llittoire de la tfwrre de Irente am, ƒ, 172—174.
2822 Levendich ende warachtich Verhael aller Omstandielieden ende Ceremoniën gehouden ontrent de Croninge vanden . . . Coninck van Bohemen , B redericvs de eerste van dien naem , met verhael van alle de Triuniphen ende Vreuchdenteyekenen gehouden Innnen Prage, den 4. ende 7. November, 1619. {Met portret van Denietrivs Maced. Rex op dim tUel.) Gedruet tot Leyden, Voor Lourens Hem- meling , . . . 1619. in-4*'. , 4 blz.
Overgenomen door Baudartius, B, XI, 133 (W. 1639). Verg.: Charrdrial, «.«•., /, 163 en 164; A. Gindely, a.w., II, 249 ».«'.
2823 Corte ende warachtige beschry vinge Van de Crooninge des Coninex van Bohemen , Frederici Den eersten van dien Name. . . . Over- gheset uyt de Latynsche spraecke in onse . . . tale , door M. D. S. Hier achter is noch by ghevoecht t'extrackt van eenen sekeren
brief aengaende de geschiedenissen des Oorlooghs tusschen sijn
Conincklycke Maiesteyt Pridericvm Coninck van Bohemen ende den Keyser van Roomen. Ghedruct nae de Latynsche copie. (5. w. r. pi. en v. dr.) Anno 1619. in-4 . , 12 blz.
= T. 1585. Verg. het voorgaande.
2824 Oorloghen van Bohemen Mitsgaders Alle Battalien , in nemen van yteden, ende Gastelen, so wel in Ilongaryen, Oostenrnck, Mom- v\jen , Meren , als Boheemen , met de Kroninghen des KeyserH als Koningen van begin tot op desen huydigen dage, seer vreemt om hooren. (Met kopergravure als tilelpreui.) Uhedruckt tot Leyden , Nae de Copye van rraghe , voor Frans Franssz. 3. ;. in-^^^. , 20 blz.
544 Opstand in Bohème enz, 16 19.
•
2825 Pvbliicqve Vytschriivinghe Van ons Frederick , Ooninck in
Bohemeu , . . . . Waeromme wy de Uroone van Bohemen , ende der (laer toe behooreude Landen, lle^eringhe aenghenomen hebben. (ijed, 28 Nov. Mei lUvlvUjnei.) In 's Graven-Hage. By Aert Meuri-s , .... Anno 1619. * in-4°. , 10 blz.
= T. 1586. Hier en bU liaudarliuSf IL XI ^ 136 r.r., waar dit stuk geheel ia opgenomen, draagt het tot dagtcekcning 28 Nov.; in den Mcrcure fraticftis, M (1619), 15G — 172, waar de firanache vertaling in liaar geheel voorkomt, is hot stuk ged. 17 Nov. en Charvniat, a. tr., /, 165 geeft als zoodanig op 7 Nov.
2820 Aetes et Procedures Des Grisons de TAnnée M.DC.XVIII. . . . Le tont mis en himiere , par Messieurs les Chefs, Conseilliera et Com-
munautez de la liljre Rethie des trois Ligues Communes ,
IVjiduit de langue Allemande en Franeois. (Mei lUehiqnel.) A Lst llaye. Par Arnoult Meuris , . . . cl j. Je c. xix. (si>). in-4'*. , dl) en (>G blz.
= W. 1626. Dit verhaal heeft liandartim ^ H. A\ 127 r,r, gevolgd.
2827 Over-Rhetische ofte Grysonsche Acten ende Procednren. Des Jaers
M.DC.XVIII Alles door die lleeren Ovorheyden . . . van Vn-
Rethien der drie Lignen , in openbaren druck ghepubliceert ,
Overglieset uyt den Hoochduytschen. In 's(iraven-Hage. By Aert Meuris , . . , Anno 1619. in-4^ , (11) en 42 blz.
De franschc vertaling op het voorgaande nummer. In dit ex. is een italiaansch kaarde geplakt // vem (iiscqnio ilella Valhlina e val i'hiavena cnn suni omfini , met duitsche vertaling van don titel.
2828 Sententie Des . . . Raets van Pregadi binnen Venegien: Jeghens Antonio Donato, Soone van wylen S^. Nicolo. (Ihetlnickt tot Ve- negien , by Anthonio Pinelli , . . . Ende nu ghetrouwelick overgheset. {Mei titelvitjneL) In ' Graven-haghe (sic) , By Hillebrant Jaeobssz , .... Anno 1619. in-4°. , 8 blz.
De Sententie (ged. 20 Juni) komt ook voor by Bautfartius^B.XI ^ 96 r. (W.ieao.)
2829 Sententie enz, {Jls hel voorgaaitde.) . . . Bij (Inizelfilen, Anno 1619.
in■4^ , 8 blz.
Andere drak. l^regadi en de naam van den drukker en het jaartal zyn hier met latynsche letters gedrukt, in het vorige nummer met ond-holiandscbe; de fout op den titel is verbeterd.
2830 Original Van een Italiaenschcn Brief, ghesonden aen den .... Hertoch van Venetii*n , (tjed, den 20. Marci 1619.) Op het Houvv'lyck met der zee. (Met drukkersmerk op defi titel,) T' Amsterdam, Güe- druckt by Paulus van Ravesteyn. Anno 1619. in-8^., 8 blz.
Van het gebruikeiyk trouwen der zee zegt de schrUver, de bekende Joan Aventroot: .... ende met hvt trouwen der zee^ maeekl « republyck van kaer setfs sirh daer over eeu Afii^d ^ welcke hoererije tetjen naluer y de Afymierije der lieydeueu verre te boven gaet .... Verg. n". 2035 v.v.
1619. Stnkkeü over de Synode. 545
2831 Historiale Beschrövinghe der Goudtrijcke Landen in Chili ende Arauco, ende andere Provinciën in Chili gheleghen, mitsgaders d' oorloghen die d'Inwoonders aldaer ghehadt hebben t^hens de Spagniaerden. In Spaens ghemaect by Don Alonso de Er9illa , ende Coniga,... Oyergheset . . . inde Nederlandtsche tale, door Isaac Jansz. Byl van Rotterdam. (Met houtsneê op den titel^ Tot Rot- terdam , By Jan van Waesberghe , . . . 1619. in■4^ , (IV) en 64 blz. Met opdracht van den vertaler aan Manrits en de Staten Generaal.
2832 Naem-register Van alle de Ghecommitteerde , soo Politieke als Kerckelycke, opt Nationael Synode van de Nederlantsche Gepre- tendeerde Ghereformeerde Kereken , d Velcke ghehouden wordt binnen der Stede van Dordrecht int Jaer 1618. Naer de Coppye tot Dordrecht Ghedruckt by Pieter Verhaghen . . . {Met houtsnede op den titel en vignet aan het einde.) t' Hantwerpen. By Abraham Ver- hoeuen , . . . M.DC.XIX. in-4^ , 8 blz.
Aan het einde het Imprimatur van 17 Januari. Nadruk van n". 2729, met ver- betering der fout in het lys^e der geciteerden.
2833 Avspicivm Synodi Nationalis Ecclesiarvm Reformatarvm Belgicarvm , quae celebratur Dordrechti , Ann. 1618. & 1619. cvm Nomenclatore Deputatorum ad hanc Synodum. {Op den titel en op blz. 31 het drukkersmerk.) Dordrechti, Ex Officina Joannis Berewout. Anno cloloc. XIX. in-4^, 32 blz.
Verg. op 1618 n». 2726 v.v.
2834 Oratie Van.. .M^. Symon Episcopivs.... By hem inde Synode
Nationael tot Dordrecht . . . gedaen , den 7. December , Ao. 1618.
Ghedruct (s. n. v. pL en v. dr.) . . . 1619. in-i**. , 30 blz.
Uit het latyn vertaald. £en andere vertaling by Brandi, lll^ 102— 12a (T. 1690, waar een uitgaaf in 24 blz. voorkomt). Zie B. Glasiusy Crseh. dir Nat. Synode, II, 86 r.r.
•^ 2835 Corte ende naeckte Ontdeckinghe Yande Bedrieghel\jckheydt des Dortschen Synodi , In't smeden van seeckere Art\jckelen van Mode- ratie en onder linghe Verdraegsaemheyt , tusschen den Remon- stranten ende Contra-Remonstranten. Ende Syn hier noch byghe- voeght , 34. Artyckelen , vervattende 't ghevoelen der Remonstranten , (nopende de Goddel\jcke Praedestinatie metten aenkleven van dien) .... inden Synodo overgelevert den 13. en 16. Decemb. 1618. . . . Ghedruckt {z. «. r. pi. en. v. dr.) M.DC.XIX. in-4^, 24 blz.
De artikelen by Brandt, lil, 164 r., 174 r. (T. 1691.)
2836 Vale Houdende verclaringe , In wat voeghen de Sinodvs Nationael tot Dordrecht , -Den Remonstranten afscheyt heeft ghegheven. (Afet
tüel/ileet.) Z. n. v. pL en v. dr 1619. in-4'*. , 36 blz.
De steller van dit geaclirift (in 'tlatyn) was Caspar van Baerle, die de
69
^J
i
546 Stakken Over de Synode. 1619.
G^iteerde Remonstranten te Dordrecht te hulp stond. Van de Tertating en uitgave verklaarden deze geen kennis gehad te hebben. Zte: Brandt , I tl ^ 404, 548 (T. 1692). Het stuk is ged. : fiinnen Dordrecht den xxj, Januar^ 1619.
2837 Vertoogh , By de Remonstranten Gheciteert ende ghe^eputeert , op het Synodes Nationnael tot Dordrecht. Affghesonden naer den Haghe , met eenen expressen den 26. Januar\j , Anno 1619. Aen de .... Staten Generael. (Z. n. v. pL m v, dr.) . . . A°. 1019. in-4'*. , 24 blz.
= T. 1598. Het oorspronkelOke was door allen onderteekend. Zie: Vytenbogaertj 1137; Brandt, III, 415 en B. Glasim, o.tr,, II, 158.
2838 Verrooffh (sic) ende Supplicatie , By de Remonstranten gecitteerde \ ende Gnedeputteerde , op het Synodes Nationnael tot Dordrecht ,
! ' Door eenen expressenden 26. January 1619. afghesonden: Aen den ... Prince van Oraignen, etc.... {Mei titrl/Heol.) ühednict (;. «. r. pL m V. dr.) A^ 1619. in-4^ , 14 bk.
Zie: Brandt f III, 416—418 en B, Glasiui . a,u\, II, 158.
2839 Ver/oogh ende Supplicatie eiiz. {Ah H voortjaande) . . . Ghedruct (s. n, V. pi. en v. dr.) A°. 1619. in-4°. , 14 blz.
= T. 1594. Andere dmk. De aanhef op Fot, 8 begint hier: Ooorlwkti^en Prince,
2840 Oratie Dayidis Parei, Professoor in de H. Theologie tot Hey- delberffh, van 'tNationael Synodus tot Dordrecht. Midtsraders Des selven oordeel, aengaende de v^f Remonstrantische Art\j^elen. Ghedaen in't Lat\jn tot Heydelbergh den 1. February , Anno 1619. Wt de Latynsche Tale ghetrouwelyck over-gheset door Petrum Jacobi Austro-Silvium , Dienaer Jesu Christi , et<5. {Met drukker»-
merk aj) den titel.) 't Amstelredam , By Hendrick Laiirentsz
Anno 1619. in-4^ , 36 blz.
Andere dmk van T. 1595 met veranderde spelling en vcrdeeling der regels. De eerste blz. van den tekst (blz. 3) heeft hier 19, daar 23 regels, behalve het opschrift. Vermeld bü Baudartiut, B. XI, 30. (W. 1651.)
^ 2841 Korte ende Klare Verantwoordinghe , Der Remonstranten : Teghens Verscheyden onwaere ende ongefundeerde blaemen, die hun over handel inde Synode Nationael hier ende daer , met groote mis- leydinghe der eenvoudigen nagestroyt ende te laste gheleyt werden. Li/el lilelvigneL) Ghednickt iz. n. v. pi. en v. dr.) . . . M.DCXIX.
in^^ , 12 blz.
By Brandt, III , 227 v., 275 v., 292 v.; Acta Syn. Itemofutr., p. 143, 153; Aden der fiation. Syn., p. 259; Epiit. Eccl,,p, 534; llislorivh verhael, f. 132. 139. (W. 1652.)
2842 Nulliteyten , Mishandelinghen , ende onbillycke Proceduren des Nationalen Synodi, gliohouden binnen Dordrecht , Anno 1618. 6119
1619. Stokken over de Synode. M7
(sir). In't korte ende rouwe af gheworpen ten dienste ende onder- rechtiughe van alle de ware Christelycke , doch nu bednickte Ghe-
meynten , Gbedruckt inde Druckerye van N. N. 1619. {Z, n. r.
pi. en V. dr.) in-4^, 18 blz.
Dit stuk zag omstreeks Februari het licht. Zie: Brandt, ïll^ 470. Het wordt toegeschreyen aan Bernardus Dwinglo, een der geciteerde Remonstranten op de Synode (T. 1697). Zie ook : Rogge , BibL der Remonstr, Getehr, , bb, 131.
2843 Request Aende Staten Generael der Vereenichde Provintien ,
Van weghen De Remonstranten , gheciteerde ende gedeputeerde tot den Synodum Nationael binnen Dordrecht. {MH lUelvigneL) Gbe- druckt {z. n. r. pi, en v, dr.) . . . 1619. in-4®. , 8 blz.
Hier zonder dagteekening , doch by Brandt (///, 674—^79) ged. 18 Jnoi. (T. 1698.)
"^ 2844 Reqveste Verduytwcht uyt de Li\tijnsche Tale , Aen de , . . Gecom- mitteerde vande Staten-Generael ; op den Synode Nationnael ,
/' ' binnen de Stadt Dordrecht vergadert. {\fet lUehujnet.) Ghedrukt
i'nt (sic) Jaer (3. «. r. pL ni v. dr,) . . . M.DC.XIX. in-4°. , 8 blz.
Derde Terzoekschrift van den geciteerden Kemonstr. predikant H. Hollingerus, om voor een korten tyd naar zi|n woonplaats (Grave) te vertrekken, ten einde ctfne hoogst zwangere vronw by te staan. Het stnk heeft geen dag- teekening. (T. 1599.)
2845 Oordeel Des Nationalen Synodi van Dordrecht, over de Theologie ofte Leere Conradi Vorsty , Doetoor inde H. Theologie {(fed. 4 Mei.). Mitsgaders De Resolutie vande . . . Staten van Hollandt ende West- Yriesiandt daer op ghevolght. (oed. 26 Juni. Mei litelvi(ffu4.) In s'Graven-haghe, By Hillebrant Jacobssz, Anno 1619. in-4®., 8 blz.
= T. 1600. By Batidartius, B. XI, 31, 32; Hrattdt, lU^ 690—692, 596. Zie: B. GtastuSf 0. fp. , //, 247 r.r.
. 28 W Oordeel des Syncnli Nationalis Der Gereformeerde Kercken vande .^ Vereenichde Nederlanden : ghehouden binnen Dordrecht, Inden
Jare 1018. ende ltil9 Over De bekende Vyf Hooft-stucken der
Leere. daer van inde Gereformeerde Kercken deser Vereenichde Nederlanden versiohil is gevallen, uytghesproken op den 6. May. 1619. uyt het Latün ghetrouwelyck in *t Ne<terduytsch overgheset. Met Privilegie voor seveu Jaren. Mrt rmnOtfiittudv titelprent , in houtsnede^ waarfmren : Syiiothis en H'ttanmder : Tot Dordrecht, By Isaac Janssen Canin, ende zijne Meilestanders. 1G19.
in-4^, (X}en 114 blz.
Door den Leidschen predikant Festns Hommius, een der Scriba's van de Synode, in Juli in t licht g^^geven (sie: Hmndty lil, 772). Achteraan: de Sententie van de Synmle over de Kemonsttranten (by Brandt, lil, 603—606) en de Approbatie van de Staten van den 2 Juli (aldaar, 767 r.) De laatste blz. van dezen druk is ^jepaj^iH^r^ • 6^ voor 114 {T, IGOl). Zie ook: B.
548 Stukken over de Synode. 1619.
GUuius, a.ir., //, Hfst. W, % II en 11 1, Op de laatste bis. leest men: Tot Ihrdreeht, Gedruckt by Pieter Verhagen , haac Jansz, Canin , Jorit Watert , Jan Leen- dertsj. BerewnUy Fran^i Bottelaer^ Nklaet Vincenten, Zacharias Joehemsz. Franeoffs Boeit. 1619.
ffvVr fti*v2i847 Oordeel enz» (als Uvoorg,) Met qoeile ^Mgineet-ing van de laaiste bh.
Met de titelprefit. Bij dezelfden. lèl9. iu4°., (X) en 114 blz.
= T. 1602. Zie de verschillende drukken bg T. 1600—1604 , W. 1654—1656 , waar ook het latynsche origineel gevonden wordt en Bogge^ Gesch, der Re- monstr.y bli, 50.
2848 Oordeel enz. (Jh het voortj,) ... Na de Copye Ghedruckt tot Dordrecht. 1619. Z. tl. V. pi. en v. dr. in-4°., (IV) en 36 blz.
= T. 1604. Zonder de houtsneê.
2849 Ivgement Dv Synode National, Des Eglises Reformées Dv Pajs-
Bas , tenu a Dordrecht , 1'An 1618. & 1619 Tovchant Les Crnq
Articles, debatus es Eglises dudict Pays-Bas. Publié Ie VI. de May, l'an clo.loc. XIX. Translate fidelement du Latijn (sic) en Fran9ois. Avec Privilege. Met voorafgaande titelprent^ waarboven: Sjmodus en ivaaronder A Dordrecht, Chez JeanBerewout, et Francois Borsaler, Compagnons de Canin. Ajmo 1619. in-i^, (a) en 124 blz.
Fransohe yertaling. Op de Toorlaatate blz. vindt men dezelfde aerie van nit- gevers als by ü9. 2846.
2850 The Jvdgement of the Nationall Synode of the Reformed Belgi^ue
Churches , assembled at Dort , Anno 1618. and 1619 Conceming
the fine Articles controuerted in the Belgique Churches '. . . . En-
Slished out of the Latine copie. Aan het einde : London Printed by ohn Bill. M.DC.XIX. in-4^ , (XIV) en 84 blz.
Engelflche vertaling. Een engelsche vertaling van n*. 2845 volgt achter de veroordeeling.
2851 Belydenisse Des üheloofs Der Gherefomieerde Kercken in Neder- lant. Ouerghesien in de Synode Nationael laetst ghehouden tot Dordrecht , Ende uyt last des selven uy tghegeven .... Met Privi- legie voor seven Jaren. 1619. Met voora^fgaande tilel^n-ent als bij w°. 2846 en 2849, waarboven: Belydenisse Des üheloofe, en waai^ onder: Tot Dordrecht, By Fransoys Borsaler, ende Niclaes Vin- centen Mede-standers van Isaac Jansz. Canin. 1619.
in-4^ , (IV) en 50 blz.
= T. 1605. Het stuk 8ch(1nt gel(|ktUdig met n*. 2846 verschenen te z0n. Zie over deze herziening der Confessie Brandt, lil, 646, B. Clatius, a.w., U, 234 en 236. Met de bekende serie van drukkers op de laatste blz.
2852 Belydenisse Des Gheloofs enz. {als H voorgaande.) .... Onder de likl-
1619. Stukken over de Synode. 549
prent: Tot Dordrecht By Fransoys Borsaler, Mede-stander van Isaac Jansz. Ganin. 1619. in-4°. , (IV) en 50 blz.
Andere druk met verschil in *t adres en hier en daar ook in de spelling.
2853 Confession de Fov Des Eglises Reformées Du Pays-Bas. Reveüe au dernier Synode National de Dordrecht : Et au nom d'icelui mise
en lumière , Par Privilege de sept ans. 1619. Met vooraf q,
titelprent , waarboven : Confession De Foy tii waaronder : A Dord- recht, Chez Nicolas Vincent, et Francoys Borsaler, Associez d'Isaac Canin. 1619. in-4^ (IV) en 56 blz.
Fransche vertaling.
2854 Kercken-ordeninge : Gestelt inden Nationalen Synode Binnen
Dordrecht, inden Jare 1618. ende 1619. Ende alsoo goet ghevonden ende gearresteert by de . . . . Staten s' Landts van Vtrecht , Opden vj. Augusti des voorsz Jaers 1619. {Afet titelvignet.) Tot Vtrecht, By Salomon de Roy, Anno 1620. in-4°., 20 blz.
Groot Ulnchls PlucaallKtel: ^ /, ,375 r.r.
2855 Onbillijcke wreetheyt der Dortsche Synode; Midtsgaders der ghener, die het beleyt daer over hebben ghehadt, Teghen de Remonstran- ten in de rïederlandtsche Ghevnieerfle Provinciën, In een korte waerschouwinge ten toone ghestelt , . . . . {Met titelvignet.) Ghedruckt , (.3. n. V. pi en v. dr.) .... 1619. in-4 . , 28 blz.
= T. 1606. Geschreven door Siuiou Ëpiscopins in zyn ballingschap te Waalw||k. Zie: Brandt, IV, 82. Eenigen tyd .vroeger was de latynBche uit- gave verschenen , getiteld : Synfnii Donir cntdelis iniquitas. Zie : Mctron ,
Mémoires , /// , 320. Hrandt noemt ook een fransche vertaling.
2856 Antidotvm, ende Naerder Openinghe Van het eyghene ghevoelen des Nationalen Synodi , ghehouden oinnen Dordrecht, Annis, 1618. en 1619. Tot onderrechtinge ende onderwysinge der ghener, die de Canon es van het selfde Synode souden moghen komen te lesen ; cortelijck ende Voorloopers wyse ghestelt .... {Mei titelvignet.) Ghedruckt iz. n. v. pi. en v. dr.) 1619. in-4*'. , 128 blz.
= T. 1607. Door Simon Ëpiscopins. Zie: Uramtl, l\\ 33, 82, S3 , waar Mc. Hicstkens te Amsterdam als de drukker wordt genoemd. Hiervan verscheen ook een latiJnsche uitgave. Zie: n^ .3054 en tingife^ HihI. der Hemonstr. Geschr., blz. 40. Van blz. 73 af is de pagineering foutief.
2857 Hendrici Strombergl P. L. Meletema Epicvm de Synodis ad
Synodvm Nationalem Öolemuiter celebratum Dordrechti An. ttttq*
.... Dordrechti , Exscribebat typis Petrus Verhagius .... An. clo. loc. XIX. in-4^ , 16 blz.
De vervaardiger van dit latlfnach gedicht, was in 1602 proponent, werd in
550 Stukken over de Synode. 16t9.
1608 als predikant te Groningen afgezet en is daarna conrector te Kampen geweest Zie: V. d, Aa ^ Biogr, W'onrdenb,, in TOCe.
2858 Tractatvs Synodicvs ad Synodvm Dordracenam In quo de Syuodorum siue Conciliorum Institiitione , Vsu, Gausis, Firmitete, Authoritate, et Praero^tiua. Avthore Lavrentio Beyerlinck Archipres- bytero Ciuitatis ABtuerpieiisis. {Mei drukkersmerk op den liteL) Ant- verpiae. Apvd Gvlielmvm a Tongris Anno M.D.C.XIX.
in-4°., 160 blz.
2859 Een cort verhael van die Prineipaelste puncten, die in Hollandt tot Dort, in die Synode ghetrackteert worden, ghestelt in R\ime. Tot confusie van die selue Synode Seer ghenoecnlyck omteL^n. (remaect door een Liefhebber der C{atholieke?). Aijwstolische?). R{ontnscfie r'j. R{eli(jie). (Met vUjnet onden titel en op de laatste bh,) Ghe- print t'Hantwerpen , by Abraham Verhoeuen . . . Anno M.DC.XIX.
in-4^ , 8 blz-
Boven den tekst een houtsnede , den duivel te paard als postbode voorstellende.
28G0 Een cort verhael, hoe ende in wat maniere die Gommarissen van Hollant , Hemel en eerde willen innemen met een en slach , Nae die Leere ende ProflFessye van Plancius , soo sal Roomen en het gheheele lloomsche Ryck vergaen , ... En nae die Leero van Calvinus die nv in die Synode beuesticht wort soo is Godt die oorsaeck van alle sonden .... Ghesteldt in Ryme, ende Ghemaeckt door een lieff- hebber. T'Hantwerpen , By Abraham Verhoeuen , . . . 1619.
in-4^ , 8 blz.
Op den titel een houtsnede : Plancius staat op den kansel te preeken , terw[|l de duivel hem met een blaasbalk in het oor blaast.
2861 Schandigh ende grouwelyc Laster-dicht gheintitvleert Een Cort Verhael Vande Sententie .... van die Joden over ChrLstus . . . , en oock die schroomelycke Sententie , . . . van de Gommaristen , ghe- daen in die Stadt van Dort, al daer inde Synode Wtghesproken over den Hemelschen Vader, . . . Gestelt in Kymme, door eenen Liefhebber. Alwaer tot Antwoort is by gevoecht een cort Verhael
vande vermetentheyt des Paus van Roomen enz Mitsgaders de
grouwelycke abuysen die inde Roomsche Kercke geleert
worden. Door een Lief-hebber. {Met tUelvignetje,) Eerst Ghedruct tot Hantwerpen by Anthoni Spirincx , ende daer na met de Ant- woorde daer by, Ghednickt tot Breda by Steven Wylicx, Anno 1619. in-4°. , 8 blz.
Het Papist lasterschrifl en het Antuoort zlJn naast elkander gedrukt Vermeld by Rogge j Gesch, der Hemonstr,, blz, 64.
2862 Jamertiens Oft Aventnersche berouw Clacht gedaen , aen den Ouwe
1619. Gebeurtenissen van Januari tot Maart 1619. 551
trouwe Geus van de Gort Rycke Heeren tot een Nieu-Jaer. Ghe- (Iruckt (z, tl, r. pi. en v. dr.) . . . 1619. in-4°. , 8 blz.
Spotdicht op de nu onderliggende party van Oldenbamevelt , onderteekend U, E. G.B. en met de zinspreuk : E lek heeft zijn fijt. Met inleiding in proza en zinnebeeldige titelprent, het rad van avontuur voorstellende, waar Bame- velt nu onder ligt en Maurits („cTituire trouwe Geus'") boven zit. (T. 1608.)
2863 Den Opweeker Der oude vermaerde wijt beroemde Bataviers , ghe- stelt ter eeren van Godt ende syn H. Kercke, ende alle oprechte Ghristelycke Bataviers herten. . . . {Met titelvignet.) GhednicKt .... 1619. By E. N. No. iZ. n. v. pi. en v. dr.) in-4°. , 16 blz.
Hevige aanstoking tegen de Remonstranten in dicht en in proza« (T. 1609.)
2864 Propositie des Heeren Ambass™. Dudley Carleton , Ridder, Am- bassf. van sijne Msg^ van Groot-Brittangien, by de Heeren Staten Generael der geünieerde Provintien, gedaen in hare Vergaderinge den 12. January 1619. {GesrMr. mpie uit dien tijd.) in-4°., 16 blz.
Zie: Arend, a.w., II!, Sde 5/., blz. 113 en 114.
2865 Verbaal gehouden by den Heer Andries de With, Raadpensionaris van Dordteght, onórent het geene voorgevallen is in de Ridder- schap in het beschryven van de Heeren van Marquette en van Sommelsdyk , op den 17 January 1619. {Zrmder afzotukrlyken titel.) Aan liet einde : Tot Dordrecht , fiy Jan Gerritsz. 1690.
in-4^ , 8 blz.
= T. 1610. Zie hierover: Wayenaar, A', 332 ».». , Motley, a. ir. , ƒ/, 307 v.v.
2866 Verhael van t'ghene nv in Hollant is ghepasseert , tot Rotterdam , wtrecht en Dort, ende hoe dat de Gommaristen hebben verboden aen de Arminianen, niet meer te mogen Preken, op Lyff-straffinghe als volcht 1619 T'Hantwerpen By Abraham Verhoeuen , . . . z.j.
in-4^ , 4 blz. Met houtsneden op den titel en de kerkelijke approbatie aan het einde.
2867 Een beschry vinghe , van het ghene datter gheschiet is binnen de Stadt Alck-maer , alwaer zy den Kercken-Raedt verjaeght hebben , den 8. Martü, Anno 1619. Met noch een verclaeringhe van het rumoer , tVelck gheschiet is binnen de Stadt Horen . , . den achsten .... Maert, Anno, 1619. (Met titelviynet.) Nae de Copye tot Horen , By Roelof Claesz , ende Willem Harmensz. Anno 1619.
in-4^, 4 blz.
Zie: Baudarliüs, XI, 16; Hrandt, Hl, 357 r., 474 ». (T. 1612.)
2868 Een J?eschr(;vinghe , van het ghene datter gheschiet is binnen de Stadt Akmaer , en% Na de Copye van Horen, By Lucas Hen-
662 Gebearteninen Tan Jannari tot MaaH 1619. 1619.
dricksz de Wees , ende Michiel Hendricksz Glaseniaker {te Jmsierdam,) s. j. in-4°. , 4 bk.
Andere druk.
28G9 Der Hoogh. Mogh. Heeren Staten Generael der Vereenichde Ne- derlanden uyiscliry vinjfhe van wegen den algemeenén Vasten ende Beden-dach. {Zonder (latjleekening ^ 3. «. r. />/., r. (h\ en z, /.)
in-fol°., een blad.
De uitHchrlJTinR van dezen (z. g. AchabB-)biddag tegen den 17den April had den 288ten Maart plaata. Bi) Hramity UI, 702. Zie: ^. C. hist , ^wlands liedeilagen fH Hitidoysbrieren , /, 183 r.f. , //, 113 r.r. By T. 1016 leest men: tan iregheii Hen alghcmeenvn enz.
2870 Copie Vande missiue, Bide Ed: Mo. Heeren Staten Generael wtgheglieuen , den seHten April Anno-lt319- (nopende den Alghe- ineüneii Biddaeh te houden , op den zeuen-thiensten , daer aen (van der 8elfigher) volghende). (GeschretH'n copie uit dien tijd.)
in^^ , 6 bk
In plaats van de : Staten Generael dient in den titel gelezen te worden : Staten van Holland ; het hier beschreven stak toch is do uitsehrUving van die Staten. Zie: ^. C. Kist, ri.ir., ƒƒ, bis. 115 en 116.
2871 Verhael hoe dat in Hollant binnen de stadt van Leyden , de Ar- minianen zyn ver^aert geweest in een Huys om te Preken , op den xxi. April 1019 Waer ouer de (Tommaristen met het Grau sdjn gheconien , ende hebben de Predicatie verstoordt , het Huys be- rooft , ende geplundert , ende den Predicant is int water ghe- spronghen. Noch met het verhael vant Placcaet ghepubliceert binnen Rotterdam (ged, 8 April) , teghen d'Arminiaenen , als volcht. {Met titelvi4jfiet.) Ende is eerst Ghedmckt tot Rotterdam, Voor Comelis Maertensz , Anno 1619. in-4'^. , 8 blz.
= W. 1659. Zie: Brandt y Ui ^ 708 v,r. Het Haeeaet volgt met afzonderlOken titel, maar doorloopende pagineering.
2872 Schriftelijcke Verantwoordinghe , Van ....Johannis üyt den Bogaert, Predicant inden Hage (ami de Stalen Genemal) Op de openbare Kloek in luydinghe ende Ediete , den 19. Mart\j , A*^. 1619. over syn Persoon ghedaen. {Met titelvignet,) Ghedmckt (s. w. r. pL en V. dr.).... 1619. in-4^, 22 bk
= T. 161.3. Zie: Bandartius ^ B. A7, 74 verg, 21.
2873 Schriftelycke Verantwoordinghe enz. {Ais V voorgaande.) . . . Ghe- dmckt (3. n. V. pi. en v. dr.) . . . 1619. in-4°. , 24 bk
= W. 1660. Andere drak met verschil in spelling, b. v. op den titel openhaiert en gedaen, Blz. 14 begint hier: Middeler tijt , in het vorig nammer footief: Mideeter t^t.
1619. OldenbarneTelt geTonnisd en gedood. 563
2874 Tweede Schriftelycke Verantwoordinffhe , Van . . . Johannis üyt den Bogaert, Predicant inden Hiige. Aen ... den Prince van Oraignen. Op de openbaere Klock-inluydinghe ende Edicte, den 19. Martij , A°. 1619. over syn Persoon gnedaen. Ghedruckt (3. n. v. pi. en V. dr.) .... 1619. in-4^ , 8 bk
= T. 1640.
^ 2875 Copye, Van een Alissive den y. Aprilis 1619, aen eenen particu- ^ .. / lieren ende oudt-bekenden vrient afgeveerdicht Door . . . J o h a n n e ni ' Wten Bogaert, VVaer in Hy zynen staet ende oorsaeck van
zyne (niet teghestaende verscheyde .... eitatien) noncomparitie
te kennen gheeft Ghedruckt Iz. n. v. pi. en v. dr.) 1619.
in-4^ , 22 blz.
= T. 1615.
2876 DE Staten Generael (verkiezing der 24 Rpchters over Oldenbarnevell en de andere (jevanffenm qed. 20 Febr.) Z. afz. litel , z. n. r. pL, r. dr. en z.j.
in-4^ , 4 blz.
= T. 1611 of W. 1661. Hierin de namen en waardigheden van al de Rechters. Zie: BaudartiuSy B. A7, 2.
2877 Anno 1618. den 29. aiigusti, worde Johan van Olden-Barneveldt
enz ghevanghen ghestelt, Corts daer naer hebben die Staten
Generael die Rechters gekoren die de gevangen Heeren ge-exami-
neert hebben: haer namen syn dese. efiz Onderaan: Willem
Bovdartius Lib. 11. Foli 51. Z.n.v.pL^v.dr.enz.j. in-'l^. , een blad.
2878 Bekentenisse Van Joan van Oldenbarnevelt ghewesen Advocaet vanden Lande van Hollandt ende West-Vrieslandt. VVtghecomen den XV. Aprilis 1619. Ötilo nouo, ende voorts op verscheyden tijden. {Met den Nederl. leeuw op den titel.) In 's Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz , . . . . Anno 1619. in-4''. , 8 blz.
Onder op den titel : Me» houdt tjeen Copyen voor auientycq , dun alleen die gedrild zijn by den vmrsz. Hillebrandt Jacobssz.
2879 Propositie , Ghedaen aende Staten Generael der Vereenichde
Nederlanden, Door den Heere Mavrier,Raedt vanden Staet vanden .... Koninck van Vrancryck , Ende zy n Ordinaris Ambassadeur. Den 1. Mav, A®. 1619. Ende by gheschrifte overghelevert des an- deren daegns. Z. n. v. pi. en. v. dr. Anno 1619. in-4^ , 12 blz.
Bg Uaudartius^ B. XI , 3—6. Het is een pleitrede voor Oldenbarnevelt. Achteraan vindt men dit rym tegen Aerssen:
Al is de logften van AERT snel ^
De Waerfieydt onderhaett SE wel. (T. 1617.)
2880 Request, Aen de Heeren Staten van Ilollant ende West-
70
k •
564 OldenbftrneFelt gevonniad en gedood. 1619.
Vrieslandt. Van weghen de Huysvrouwe ende Kinderen Tanden Heere van Olden-Bamevelt, Heere van Berckel, etc. Door een Liefhebber der Nederlandtsche Regeeringhe, maer niet des Paus. {Met tüelfileet.) Ghedruckt (z. w. v. pL cm v. dr.) .... 1619. in-4^ , 8 blz.
= T. 1818. Bü Baudartius, B. XI, 49—50; Waarachtige Historie^ van .... J. mh Olden^barnevell {Rolierd. J. Saeranu», 1670), 325 v.v. ; verg. Wo/fcy , ƒ/, 365.
2881 Reqnest , Aen de Heeren , Staten van Hollant ende West-
Vrieslandt. Door een Liefhebber der Nederlandtsche Vryheyt, maer niet des Paus. (Met tüelfileet.) Ghedruckt (s. «. v. pi. en v. dr.) .... 1619. in-4^ , 8 blz.
Het verschil tusschen dit en het voorgaande nummer betreft alleen den ttteL
2882 Brief des Ambassadeurs van Vranckryck aen de Heeren Staten Generael. den 13 IljLey, 1619. Eenen Brief des Ambassadeurs van Vrancrijck, aen de Heeren van Braquel ende Dorth. {Met titelvignet.) Z. n. V. pL env.dr 1619. in-4°. , 6 blz.
Verzoek om verzachting der Sententie van Oldenbamevelt, dat zonder aitwer- king bleef. Zie : Baudartius , B. XI , 56. (T. 1619.) Verg. Molley , ƒƒ , 379.
2883 Lettre de Monsievr dv Mavrier, Ambassadevr du Boy en HoUande, escritte aux Estats generaux trois heures auant Texecution de mort du Sieur d'Oldenbarueveld. Ensemble vne lettre dudit Sieur Am- bassadeur aux Sieurs Braquel et de Dort, Deputez de la Prouince de Gueldres. {Z. a/i. titel , z. «. v. pi. , v. dr. en z.j.) kl. in-8^. , 8 blz.
Zie vorig nnmmer. Aan het einde is hier bijgevoegd : L« 13. iour de May i 9. heuret du tnatin Ie Sieur d' Oldenbarneueld fut exeoité, et eut ta tente tranckee dans k Court du Chasteau de la Haye.
"» 2894 Sententie , uyt- ghesproocken ende ghepronuncieert over Johan van Olden bamevelt, gnewesen Advocaet vanden Lande van Hollandt ende West- Vrieslandt : ende ffeexecuteert den derthienden May Anno sesthien-hondert negenthien, Stilo novo, op 'tBinnen-Hof in 's Graven-Haghe. {Met den Nederl. leeuw op deti titel.) In s'Graven-
Haghe, By Hillebrant Jacobssz, Anno 1619. Met Privilegie.
in-4°., 16 dIz.
= T. 1620. O. a. in Baudarliw^ B. XI y 56-60; Waarachtige Historie ^ U:. 442 v.v. ; verg. Motley , II , 355—360. In dezen drulc is de laatste regel vóór het onderschrift: thienden Mey, anno 1619.
2885 Sententie enz Bij denzelfden. Anno 1619. Met Privilegie.
in-4^, 16 blz.
Het eerste woord der laatste blz. is hier : ontfangen , de laatste regel vóór het onderschrift begint : Ghepronunchieert. In dit ex. is een prent ingevoegd van C. J. Visscher^ get.: Afbeelding der Justitie enz., beschreven door Fr. Muller ^ Bered. besehr. van Nederl. llistorieplaten , Afl. / , n^ 1386. Onder het Privilegie op de
1619. Oldenbarnevelt gevonniad en gedood. 555
keerzyde van den titel is hier een in schrift van dien tyd geschreven Nota bügevoegd. Verg. wat de plaat betreft no. 2896. Zie andere dmklcen T. 1621— 1623, W. 1664.
2886 Sententie, enz, {als Hroorg,^ met hetzelfde adres,) in-4^, 16 blz.
Andere druk. De eerste regel van de laatste blz. begint: ontfangen; de laatste regel van den fitel Töör het onderschrift : tn *s Grawn-Haghe,
2887 Sententie, enz (Met tilelingnet.) Dese Copyen zijn ghevolght
Authent\jck nae de eerste Exemplaren van Hillebrant Jacobsz. Yoomoemt. z,j. in-4°., 16 blz.
2888 Sententia Lata et pronuntiataadyersus JoannemabOldenbameyelt, etc, {Met den Nederl, leeuw op den titel.) Hagae-Gomitis , Apud Ar- noldvm Mevris. Gum Privilegie. in-4°., 16 blz.
= T. 1624.
2889 Arrest Donné et Prononcé et executé contre Jehan d'Oldenbame-
velt , etc {Met drukkersmerk op den titel,) A la Hajre , Ghez Loys
Elzevir 1619. Auecq Priuilege. m-4°. , 16 blz.
De LattJnsche en Fninsche vertalingen van deze en de volgende Sententiên zQn zeer zeldzaam. (T. 1625.)
2890 Arrest Donné , Prononcé etc {Met het drukkersmerk op den titel.)
A la Have , Chéz Loys Elzevir An. 1619. Auecq Priuilege.
ln-4^ , 16 blz.
Andere (?) druk. De dagteekening luidt hier op den titel : Ie treizieme de May VAn Mii six eens dix^neufj op het voorgaande : .... VAn MiL six cent dix^neuf. Op de keerziide van den titel reg. 8 hier : executé , in het voorgaande : executée,
2890a Sententz oder Vrtheil , Welches vber Johan von Olden Bamefelt
ergangen vnd exequirt ist , Den Dreyzehenden May , stylo
Novo , lm Jahr sechzehenhundert neunzehen , im Hoff ins Graven- hage. [Met groot titelvignet.) {Z,n,v.plj v.dr.enz.j.) in-4°. , 16 blz.
Duitsche vertaling.
2891 Aurea Legenda Bamefeldiana , Das ist, Auszfïihrliche vnd war- haflFte Beschreibung der Ankunffib desz Adels , besonderer Tugenden vnd gantzen Lebens desz Meisters Jehann von Barnefeld .... Sampt angenenckter Sententz . . . . so den 13 May , Anno 1619. . . . . an seiner Person . . . voUzogen worden. Alles ausz den Originalien , 80 im bemelten Haag Gedruckt , . . . übergesetzt worden . . . Nüm- berg , In Simon Halbraayern Buchladen ... 3. j. in-4°. , 64 blz.
De hollandsche uitgaaf van het eerste stuk vindt men op n". 2757.
556 OldenbarneTelt gevonnisd en gedood. 1619.
2892 Opsomming der misdrijvofi , ivaaraan Oldcnbartievelt srhuhluj xou zijn bevonden. In handschrift uit dien tijd, m-4°. , 28 blz.
De punten van bescbaldiging wolden hier in 4 rubrieken ingedeeld: Crimen laetae majeslalU divinae, Crimm laetae mojettaltx humanae^ Crimen pertitrbationis reipublicae, en Crimen prodititmis Reifmblicae.
2893 Copie vanden eersten brief {Brief door Oldenbarnevelt aan z^ne huis- (fetiooten gezonden nadat hem het doodvonnis icas aangezegd,) ged. uyt myn Camer der droefenisse, den 12 May 1619. Geschreveti Copie uU dien tijd, in-fol^, 1 blad.
De brief in de Waarachliqe Historie y Hz, 404; Uytenbogaerl , 1202. Een gedrukte uitgave bg W. 1665.
2894 Zekere brief door den advocaet van Hollant J. van Orden Barnevelt (sic) ettelyke uuren voor zyn onthalsinge aen zyn huysvrou ende Kinderen geschreven. Ged: Vuyt die camer der droeffenisse. den 13 May. 1619. Geschr. copie uit dien tijd,
in-fol®. , een blad.
In de Waarachtige Historie , blz, 228; Baudartiwt, B, /A', 61. Brief tot aanbeveling van 0.'* knecht Jan Francken,
2895 Verhael vanden doodt des Advocaets van Hollandt, Johan van Olden-Barnevelt , hoe hy op den 13. Mey 1619. inden Haghe ont- hooft is , alsoo ick't selve ghesien hebbe. Onderaan : Ghedruckt tot Amsterdam , by Broer Jansz. out Courantier in't Legher van sijn Princel. Excel, woonende in S. Niclaes straet , naest den vergulden Os. 1619. in-for. , een blad.
In twee kolommen gedrukt. Het stuk eindigt : Wat voerders posseeit sal ie V, E, toeeomende Vrydaghe inde Courante mede deelen, (T. 1626.)
2896 Plaat van de onthoofding van Oldenbarnevelt met bijschrift, Z, n, r. graveur^ z, n, v, pi, , v, dr, en z, j, in-plano, een blad.
Deze zéér zeldzame plaat is beschreven door Fred. Muller, Bered, Beschr, ran ^e- derl. Historieplaten , Aft, /, n^. 1383. Het in 2 kolommen gedrukte b[|Bchrift is woordelijk, maar verkort, aan bet voorgaande ontleend. Verg. wat de plaat betreft boven n°. 2886.
2897 Verhael hoe ende in wat manieren .... Johan Van Olden-Bame- veldt ... is Onthalst gheworden smaendaechs voor noen den xiy. Mey Anno duysent ses hondert neghen-thien. ï'Hantwerpen , By Abraham Verhoeuen , . , . 1619. in-^t". , 8 blz.
= W. 1666. Op den titel een houtsnede, de onthoofding voorstellende. Aan het einde: j^dit alles hebbe ick daer aen ende by wesettde ghesien, in i' Graven-Hagke den 13. Mey 1619. Daaronder het Imprimatur,
2898 Relation des cavses et motifs pourquoy Ie Sieur Jean d'Oldenbar- neuelt Aduocat d'HoUande et de west Frise a esté decapite a la
1610. Oldenbarnevelt gevoDniad en gedood. S5''
Haye en Hollande , Le Lnndy tresiesme iour de May , mil six eens dix-neuf , a neuf heures auant midy. {Met klein vigupt op den titel.) Jooxte Ia copie impriméeaDordrecnt, Par Bemard Janssens. 1619. A Paris , Chez Sylvestre Moreav , . . . M.DC.XIX. kl. in-8^ , U blz.
2899 Namen Der vier-en twintig gedelegeerde Rechters van den advo- kaat Johan van Oldenbarnevelt Bg den Ambassadeur van Vrankryk Beuk genoemt : Waer voor ijder vier-eu-twintig honderd guldens heeft genoten. Z. w. v. />/., r. dr. en z. j. in-plano, een blad.
In het midden het portret van Oldenbarnevelt met een Lat. mnd- en lioll. onder- schrift, waaronder een 8-regelig vers, rondom het portret de namen der rechters. Vermeld bU F, Muller y o,w., afi, ƒ, «•. 1374. (W. 1669.)
2900 Namen (»/i 3. Kleineren heler gegraveerd p(trlrei, zonder randschrift en fnet drieregelvj Latijn srh onderschrift. Z. «. v. pi., v. dr. en z. j.
in-plano , een blad.
2901 Namen der Rechteren die sullen sitten over het oordeel ende Judicature van Mrs. Johan van Oldenbarneuelt , Rombold Hogerbetz , Hugo de Groot en Jonckheer Philips de Wael Heer van Moers- bergen Ende Gielis van Ledenberch. In hamhch\fl. in-4°., 8 blz.
Op bl%. h : Extract, Het exmdium sal inhouden dat d'appreliensie gedaen ii om (volgen 6 punten). Daaronder : Het Dispositijff sal ten deele weten ah wlffht enz. Zie no. 2899.
2902 Geuse Vesper Of Siecken-Troost Voor de Vierentwintigh. Od de wyse : Brande Partinice. Z. n. v. pi. , v. dr. en z.j. in-fol°. , een Wad.
Gedicht van Vondel. Zie ziJne werken nitgeg. door van lA'nnepy, Ii, 318.
2903 Op d' afbeelding van Joan van Oldenbarnevelt. Z. n. v. pi. , '*, dr. en 3. j. in-plano , een blad.
Boven dei> titel het portret van O. met drieregelig lat. onderschrift. Daaronder links de bekende acht dichtregels onderteek. C. D. die ook op n". 2899 voor- komen : Dit 's Oldenbarnevelt die enz. , en rechta twee verzen mede van acht regels, daartegen gekeerd. Vervolgens, in drie kolommen, de namen der rechters van O.; daaronder links Getpreck Op het Graf van .... Oldenbarnevelt en rechts een latijnsch Echo-vers , dat ook voorkomt in de Truer-dichten T. 1778. Het eerstgemelde vers en het Gespreek zfln van Vondel (zie van Unnep, Von- dels Werken y II.). Deze uitgaaf schijnt overeen te komen met die, wellce be- schrevpn ^is bU Muller, o. »r., blz, 175 r. onder n'. 1874/". Alleen wordt daar van bovenstaand opschrift geen melding gemaakt. (W. 1670.)
2904 Op d' afbeelding van Joan van Oldenbarnevelt. (Z. «. v. pi. , r. dr. en 5. ƒ.) in-plano, een blad.
Het hetzelfde portret als het voorgaande. Aan dezen drak ontbreken de namen der reehters en het lattjnsche Echo-vers.
ft^ Ledeoberg gevoDniad. 1619.
2905 Op d' Af beeldingr van Johan van Oldenbarnevelt. Z, n. v. pL , r. dr. ^ 5. ;. in-foP. , een blad.
Portret van O. grooter dan het yoorgaande met Lat. rand- en HoU. onderscbrift. Daaronder het acht-regelig ven: DU's Oldenb, die enz. met een tegenkoeplet mede van acht regels, dat nog anders is dan de 2 koepletten van het voor- gaande nummer. Verg. nog aangaande Oldenbarnevelt n^. 2944.
2906 Een Nieuw Liedeken , Ter Eeren Sint Jan. Op de Wijse vanden 5. Psalm , . . . . Z. 71. r. pL , v, dr. en z,j. in-foP. , een blad.
= T. 1628. Lied in 11 koepletten, beginnende:
DEn Ald^heylicfuten gheboren Van VrowKn , die it nu nnthooflj
2907 In Memoriam viri incomparabilis Joh : ab Oldenbarnevelt. quondam Belgii Atlantis Hagae comitis 13. May 1619. Per summam in- justitiam caesi. Z,n.v,pL^ v.dr.enz.j. in*plano, een blad. Echo.
2908 Sententie, uyt-ghesproocken ende ghepronuncieert over Gielis van Ledenberch , ghewesen Secretaris vande Heeren Staten van Vtrecht : ende over desselfs Cadaver geexecuteert den vijfthienden May , Anno sesthien-hondert neghenthien , Stilo novo. (Met df*n Nféert. leeuw op den titel,) In s'Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz, ... Anno 1619. Met Privilegie. in-4^ , 12 blz.
= ï. 1630. BU natidartiuSf B, A7, 63—66. Zie MoHey, o.if., ƒ/, 394.
2909 Sententie , enz. {Ah '/ voonjaande,) Bij denzelfden. Anno 1619. Met Privilegie. in-4°. , 12 blz.
= W. 1673. Dezelfde dmk met een ingevoegd portret door C. J. Viacher.
2910 Sententie , enz. {Ah U voorgaande.) Bij denzelfden. Anno 1619. Met Privilegie. in-4^, 12 blz.
Dezelfde druk met ander portret, waarop de naam van den graveur niet voor- komt.
2911 Senten tia lata et pronvntiata Adversiis Aemdivm Ledenberffivm etc. . . . (Met den Nedcrl. leeuw op den titel.) Hagae-Comitis , Apud Amoldvm Mevris. Gum Privilegio. s. ;. in-4®. , 14 blz.
= T. 1631.
2912 Arrest Donné, Prononcé et executé contre Gilles Ledenberg, etc.
Translate de Flaman. {Met drukkersmerk op deti titel.) A la
Haye , Chéz Loys Elzevir . . . Anno 1619. Auecq Priiulege.
in-t°., U blz.
= T. 1632. Op sommige exempl. van dezen druk wordt als datam den 19 Mei genoemd, wat op andere exempl. is verbeterd in den 16den Met
161 d. Ledenberg en Hoogerbeets gevonnisd. 65d
2913 L'Estrange et detestable conspiration faitte en Hollaude. Contre les Sieurs des Estats des Prouinces Vnies. Ensemble les Interroga- toires et responces de Ledemberg l'vn des chefs des Conspirateurs , son emprisonnement , comme il s^est deffiiit Iny mesme son corps et entrailles enterrez et d'eterrez : Execntion dudit corps , auec la Generalle Reformation des Magistrats de» Villes et Citez de Hol- lande et Zelande , feite par Ie Comte Maurice. {Met titpl vignet.) A Paris , Jouxte la coppie latine Imprimée a Franc-fort , par Sieis- mond Latome 1619. in-S**. , 12 blz.
2914 t' Gerecht van s' Gravenhage. Opschrift boven een prent de terecht^ Htelling van het hjk van Ledenberg voorstellende. Hoog met het zeveti- regelig bijschrift. 19 cm. bij gelijke breedte. in-plano , een blad.
De beachryving der prent, die het adres van C. J. Visacber draaft, is te vinden bü fn^. Muller^ a. ir., Afl, ƒ» »•, 1400. De voorstelliogen ter rechter en linkerzyde der hoofdplaat , ontbreken hier.
2915 Sententie, uyt-ghesproocken ende ghepronuncieert over Rombout Hogerbeetz , ghewesen Pensionaris der Stadt Leyden , den ach- thienden May , Anno sesthien-hondert negenthien , Stilo novo.
iMet den Neder l. leeuw op den titel.) In 'sGraven-haghe, By Hille- )rant Jacobssz , . . . Anno 1019. Met Privilegie. in-4°. , 12 blz.
=z'T. 1633. Btj Baiutartius^ B. Xi, 66 — 69. Zie: Arend, Alg. Geschied, des Vfider- lands (voortgezet door v. Rees en Brilt), lil, Zde St., blz. 235 en 236; Motley , a.w., Il, 395.
2916 Sententie, enz. (Als H voorgaande.) Bij denzelfden. Anno 1619. Met Privilegie. in-4^, 12 blz.
= W. 1675. Dezelfde druk als het voorgaande met voorgcvoegd portret door C. J. Viuacher.
2917 Sententie, enz. (Als H voorgaande.) Bij denzel/den. Anno 1619. Met Privilegie. in-4°. , 12 blz. Dezelfde druk met ander portret, waarop geen naam van graveur voorkomt.
2918 Sententia Lata et pronnntiata adversus Rumoldum Hogerbetium , etc. . . . (Met den Nederl. leeuw op den titel.) Hagae-Comitis , Apud Amoldvm Mevris. Gum Privilegio. z. j. in-é**. , 16 dIz.
= T. 1635.
2919 Arrest Donné , et execute contre Rombault Hoguerbets , etc
Translate du Plaman. (Met het drukkersmerk op den titel.) A la Have , Ghez Loys Elzevir ... Anno 1619. Aiiecq Priuilege. in-4^, 12 blz.
= T. 1636.
2920 Sententie, uyt-ghesproocken ende ghepronuncieert over Hugo de
6éO llugo de Gtoot gevonnisd. 1619.
Groot , ghewesen Pensionaris der 8tadt Rotterdam , den achthienden May , Anno sesthien-hondert neghenthien , Stilo novo. {Met den NtderL leeuw op den iUel.) In s' ({raven-haghe , By Ilillebrant Jacobssz , Anno 1619. Met rrivilegie. in -4''. , 18 blz.
= T. 1637. By Baudartiyt, H. XI ^ 70—74. Zie: Arend, a.v., ///, Zde Si., 254; Molley, a.tt'., //, 396—899.
2921 Sententie, enz, {Jls U voorgaande.) Bij denzelfden. Anno 1619. Met Privilegie. ' in-4°. , 18 blz.
= W. 1674. Dezelfde druk met een ingevoegd portret door C. J, VUseher.
2922 Sententie , enz. {Als '/ voorgaande.) Bij denzelfden. Anno 1619. Met Privilegie. in-4°. , 18 blz.
Dezelfde druk met een ander voorgcvoegd portret, waarop de naam vaa den graveur niet vermeld is.
2923 Sententia Lata et proniintiata adversus Ilugoneni (Jrotinm , etc
(Afet deft Neder l. leeuw op den titel.) Hagae-Couiitis , Apud Arnoldvm Mevris. Cum Privilegio. z. j. in-4°. , 22 blz.
= T. 1639.
2924 Arrest Donné, et execnte contre Huges de Grot,... Translate du Flaman. {Met het drukkersmerk op dm titel.) A la Ilaye , Chéz Loys Elzevir Anno 1619. Auecq Priuilege. in-4^ , 16 blz.
= T. 1640.
2925 Copye vanden brief by de Ho. Mo. Heeren Staten Generael , ghe- schreven aende respective Provintien. {ged. 19 Mei. Met den NetlerL leeuw op di*u titel.) Li 's (iraven-haghe , By Hillebrant Jacobssz ,.. . Anno 1619. Met Privilegie. in-4°. , 4 bk
Begeleidende brief by de Sententie van Oldenbarnevelt , waarby wordt vermeld, dat er nog andere punten van beschuldiging waren , in de Sententie niet op- gegeven. By Bavdartiut, B. XI, 61. Van dezen druk bestaan twee uitgaven verschillend door het titelvignet, de le^uw, die op de eene uitgave grond onder de voeten hoeft (zie volgend nummer), op de andere niet (T. 1641). Zie nog: Moflq/, a.w,, II, 389
2926 Copye vanden brief enz. {Jls '/ worgaande,) Bij denzelfden. Anno 1619. Met Privilegie. ' in-4^ , 4 blz.
De leeuw in het vignet heeft hier grond onder de voeten. Zie vorig nammer.
2927 Copye vanden brief by de Hog. Mog. Heeren enz. Bij denzelfden. Anno 1619. Met Privilegie. in•4^, 4 blz.
= T. 1642. Andero drtik of nadruk van de voorgaande met verschil in het titelvignet, dat ook hier den Nederl. leeuw voorstelt.
1619 VeYbod van de samenkomsten der Remonstranten. 561
2928 Copye Vanden Brief enz Na de Copye , In s' Graven-haghe ,
By Hillebrant Jacobssz , . . . . Anno löl9. Met Privilegie.
in-4^, 4 blz.
Nadruk van het voorgaande met oad-hollandsche letter gedrukt. By W. 1676 komt een dergeiyke druk voor. Daar wordt echter op den titel een ruitvor- mig fileet goTonden, hier de Nederl. leeuw.
2020 Exemplar Epistolae a Potentissiinis Dü. Ordinibus Generalibus nussae ad Öingulas foederati Belgy Provincias. {MH den Neder L leeuw op den titel.) Hagae-Comitis , Apud Arnoldvin Mevris. 1(319. (Jimi Privilegie. in-4^, 4 blz.
= T. 1643. Zie vorig nummer.
2930 Extraict De la lettre envoyée aux Provinces confederées , par les .... ïistats Generaulx. {Met het dnikkersmevk op den titel, ) A la Haye , Chéz Loys Elzevir .... Anno IGIO. Auecq Priuilege.
in-4^ , 4 blz.
= T. 1644.
2931 Brief Van de ... . Staten Generael vande Gheiinieerde Provintien , Aen den .... Koninck Van Vrancryck ende Navarre. Ir/er/. 17 Mei.) (irhedruckt (s. w. v, pi. en v. dr. 1610. in-4^ , 8 blz.
= T. 1645. In antwoord op de Propoaiticn van den Qezant ten voordeel^ der Gevangenen. By HaudarHus, li. XI y 62. Zie: Arend ^ a.w., UI, Sde St., hh. 233.
2032 Placcaet. MAvritz , by der gratiën Gods , enz. (tegen de samenkomsten der Remonstranten, f/ed. 29 Afei.) In 's Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz., Anno 1619. in-plano, een blad.
By Baudarlius, B. XI, 75—76. De onlusten in 't noorderkwartier , zie n\ 2871, gaven aanleiding tot dit plakkaat. (T. }646.)
2933 Placcaet. MAuritz, enz. {Als H voorjaande) Eerst in s'Graven-
hage, By Hillebrant Jacobssz.,... Anno 1619. in-plano, een blad. = T. 1647.
2934 Placcaet. Mauritz , enz, {Als U voorgaande.) . . • . Met titelvignet. Eerst in s' Graven-hage-, By Hillebrant Jacobssz 1619. in^^. , 4 blz.
= W. 1677. Nadruk.
2935 Copie Thoff van Hollant verstaen hebbende vuyte Informacies ge- komen op t'geene op Sondach voorleden, gebeurt is int Logement van Adnaen vanden Borre daer men een vergaderinge heeft ge- houden enz. Geschreven copie uit dien tijd ged. 21 Juni.
in-tbr., een blad. Waarschuwing van het Hof van Holland aan de Predikanten A. v. d. Borre,
71
662 Be fiemottstranten Terbannen. 1619.
Hnboldut Tombcrgius, Petrus Cuput, Wilhelmu» Lomannus en Adriaen Symonts:., om niet weder kerkelUke vergaderingen te honden - np peyne van arbitrale correclie"
2936 Placcaet Vande Staten Geuerael der Yereenigfade Nederlanden ,
daer by alle Inghesetenen der selver Landen, verboden werdt te houden eenighe aparte vergaderinghen ofte Conventicnlen , onder decksel van oeffeninghe vande Leere inde v\jf bekende controverse Religions Poincten vervatet .... {(fpd, 3 JtilL Met den NederL lé^tw
op den titel.) In s'Graven-Haghe , By Hillebrant Jacobssz. ,
Anno 1619. Met Privilegie. in-i^, 12 blz.
= T. 1648. Cr. Placaatboek, /, 263 ».; Uawiarlius ^ B. XI y 77—80; Hrandt ^ lil, 788 V.
2937 Resolvtie By de ... . Staten Generael der Vereenighde Nederlanden ,
S benomen jeffhens eenighe gheciteerde Remonstranten , ende met un ghevouchde, op den vyfden July sesthienhondert negenthien. {Afet den Nederl. leeuw ojf den titel.) In 's Graven-haghe , By Hille- brant Jacobssz. , . . . . Aiino 1619. in-4*'. , 4 blz.
= T. 1649. BU Batuiartiusy b. XI y 76 en 77. Zie: Arend, a.v.y lil, 9de Si., bh. 376 «.
2938 Resolvtie. By de Staten Generael etiz {Mei tUehignet.) In
's Gravenhag^ , By Hillebrant Jaco/ws Anno 1619. in-4°. , 4 blz.
Nadrak met verschil in spelling.
2939 Resolvtie enz. ...(Met titelvignet.) Na de Gopye. In *«Graven-liaghe, By Hillebrant Jacobssz Anno 1619. in•4^, 4 blz.
= W. 1680.
2940 Resolvtie enz {^Iet titelvignet.) In 's Graven-Hage. By Aerdt
Meuris , . . . . Anno M. DC. XIa. in-4''. , 4 blz.
= T. 1663.
2941 D'Arminiaensche uytvaert. Opschrift hoven een spotprent op den uil- tocht der Remonstranten breed 29 cm. en 15 nn. hoog, beschreven bij Fr. Muller^ a.w.A/L I. n\ 1410. Links beneden: C. J. Y{isscher) ex.
in-plano, een olad.
Onder de plaat in 3 kolommen: Boere Praetjen: Over O' Arminiaensehe nyl^vaert. Ge- houden den VI. Julif 1619., gevolgd door eene verklaring der cyfers.
2942 D'Arminiaensche uytvaert. {Dezelfde prent als de voorgaande met ge^ ringe wijziging, b.v. naast den Haag zijn drie galgen aangebracht , aan een waarvan de kist niet het lijk van Ledenberg schijnt te hangen. Be- schreven bij Fr. Muller, a. w. Afl. I. N*'. 1411*. Zonder naam van graveur.) in-plano, een blad.
=: W. 1682. In het opschrift boven het gedicht: uytvaert , Ghehouden.
1619. De Remonstranten verbannen. 563
2943 ^rminiaensche Vjtyaert. De plaat is iets grooter maar de voorstelling is geheel dezelfde! als bij het voorladtste numnier. Zie Fr. Muller e. ii^. Il^ 1409.
2944 Vereenigde voorstellitig op 1 blad van de 4 voornaamste gebeurtenissen van dien tijd, In het midden der plaat een fraai portret tan Oldenbar- nevelt, links, met onder schr.: Vera efiSgies Joan. ab Oldeubameyelt. aetat. svae 72: 1619; links en rechts 2 plaatjes oniler elkander j ieder in een van onderen a/geplat medaillon ; links : Onthoofding van Oldenbar^ nevelt, daaronder Hogerbeets en de Groot naar Loevestein gebracht; rechts het lijk van G. van Ledenberg aan de galg ; daaronder 4 Arminianen ge- bannen, Z. n. w. graveur. {Ès. v. VeUie.) Hoog 18 , breed 32 cm, in fol^. Deze fraaie plaat is in dezen eersten afdruk op 1 blad hoogst zeldzaam. (Deze beschrijving is overgenomen uit Fr. Muller , a»w.,Afl.I,n. 1413a).
2945 'Tsamenspraeck vanden Duyvel van Gent Met de Sot van Mechelen. Z. n. v. pi. , V, dr, en z,j, m-4®. , 8 blz.
Niet onaardig spotdicht op den dood van Oldenbarnevelt , bet gevangen zetten van Hoogerbeets en de Groot en de verbanning der Bemonstranten , onder- teekend : Tsal meer beuren.
2946 Vertroostinghe , Aen de Remonstrantsche Eereken hier te Lande V^ Ghesonden. Over het onrechtveerdigh Bannissement Van hare
Godsalighe, Gheleerde ende ghetrouwe Predicanten , op het Natio- nael Synode gheciteert. Ghednickt (3. n. r. pi. en v. dr.) . . . M.DC.XIX.
in-4^ , 12 blz.
= T. 2946. Aan Caspar van Baerle toegeschreven. Zie: Rogge, BibL der Hemomtr. Geschr., blz, 128. Btj Bratidf, UI, 772—783.
2947 Ligve Ofte verbintenisse by eenige Predieanten , meest van heuren dienst verlaten , op den vyfden Marty 1619. tot Rotterdam beraemt , ende aende Kercken ffesonden , omme de Ingesetenen deser Landen in gestadige verdeeltneden ende scheurinc^e te houden. Ende de Sententie ter saecke van dien by den Hove van Hollandt over eenige van hemluyden ghewesen. Mitsgaders De Resolutie vande .... Staten Generael daer op gevolffht , beyde in date den negen- thiensten July 1619. ende des volgenden daeghs gheexecuteert.
[Met titelvignet,) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz ,
Anno 1619. in-4°. , 16 blz.
= T. 1655. Bfj Hauiiarlius, B. XI, 16—20, 80. Zie ook Brandt, III, 750** en Rogge, Geschied, dn Remonstr,, blz. 56 en 57.
2948 Idgve Ofte verbintenisse enz Eerst in s' Graven-haghe. By
Hillebrant Jacobssz. . . . Anno 1619. in-4°. , 16 blz.
In plaats van het vignet van het vorige nummer, vindt men hier den nederl. leeuw (in klein medaillon) op den titel.
564 De Remonstranten yerbannen. 1619.
2949 T' Ghebesoijpfneerde Dat is T'ghene, in sekere hejTnelycke verga- deringhe binnen Rotterdam , by eenighe Remonstrantsche Pr^- canten , Ouderlinghen , ende Diaconen , is verhandelt gheworden in Martiodeses Jaers. 1619. Met Een bygaende voorreden ofte discours , waer in verthoont wort met wat recht eenighe Remonstrantsche Predicanten over de voorsz. vergaderinghe . . . worden ghemolesteert , ghedachvaert , gheconfineert , ende ghebannen. {Met titel fileet.) .... Z. fi,v, pi. , V. dr. efi z,j. in-4°. , 32 blz.
= T. 1658. Met vignet op de voorlaatste blz. Door Nic. Grevinchoven, predikant te Rotterdam, zie Rogge ^ Bibl. dn Renwnstr. Ceschr,^ blz, 111. De Aelen bU Brandt, lU, 481-490. Zie ook aldaar, 760**.
2950 ALzoo myn Heeren Schout, Burghermeesteren , ende Schepenen deser Stede, enz. (Waarschnmnq der Rotlerdamsche Rcgeerinq tegen het bezoeken der verboden vergaderingen der Remonstranten , ged. 2 Aug, Met het stedetijk wapen bovefiaan.) Z, n, v. pi. , v. dr. en z. j.
in-plano, een blad.
Zie over de aanleiding dezer *waar8chawing : Hrandi, ///, 792 — 795.
2951 Resolvtie By de . . . Staten s' Landts van Vtrecht , mede in crachte van autorisatie vande .... Staten Generael der vereenichde Nederlanden , genomen over het vertrecken van Joannes Spinovius {Speenhoven) ^ ende Rodoli)hu8 Zyl , eertyts Predicanten binnen de Stadt Vtrecht ende van haere dienst verlaten {ged. 23 Jnli): Ende Die Sententie by den Gerechte der Stadt Vtrecht gewesen over Carolus Rgcke- waert (ged. 28 Juli) , . . . Mitsgaders Die Resolutie van de ... . Staten Generael daer op gevolght (ged. 3 Aug.) Tot Vtrecht, By Abraham van Herwyck . . . Anno 1619. Met Consent. in-4°. , 10 blz.
Bü Batidariius, B. XI, 81, 82; Brand», UI, 952, 967—968 (T. 1659). Met vignet aan het einde.
2952 Remonstrantie An De Heeren Gedeputeerden van Ridderschap
ende Steden , der Landtschap van Over-issel , door eenen expressen van Vreden na Zwolle , 1619. den 29sten Augusti af-ghesonden van Henrico Meilingio Bedienaer des H. Evangely. ... In druck uytgegeven door een Lief-heh})er der waerheyt ende der conscientien vryheyt. Gedruckt buyten Borckeloe. Anno 1619. (z. n. v. dr.)
in-4^ , 26 blz.
= W. 1685. Onderteekend: Gheschreven den 21. Aitgusti in UJaer 1619. nyl Vrede» enz. Zie: Boggc, Bibl. der Hemonslr. Geschr., blz. 166 r.
2953 Resolutie vant Hoff vau Hollant {waarbij dni magistraten wordt ge- last maatregelen te nemen tegen hen , „ die heur in oflF ontrent .... aparte vergaderingen laeten vinden", ged. 2 Sept.) GescJtrevefi copie.
in-4^, een blad.
1619. Geschriften der RemonBtr. ballingen. 565
2954 Die Staten Generael der Vereenighde Nederlanden enz (Dng-
vaardittff ch*r Reinonstr. predilidfitvn Alb. Huttenus , Theod. Bonnius (lees Boomius) , en Nie. Hertsiiycker , ged. 30 OcL), In s' Graven- haghe, By Hillebrant Jacobssz , . . . Anno 1619. in-plano, een blad.
Bil Battdartius, B, XI , 84 r., verg. 94 p., waar de naam van Dirk Boom even ala in het bovenstaande verkeerd is gespeld Bonnius, Zie: Brandt ^ ///, 333 — 337, 865, 881 -882, 888, IV, 69, 60. (W. 1687.)
2955 Eedt vande Schutt-ers der Stadt Rotterdam. Anno 1(319. Z, «. r. vl, , V. dr. en z.j, in-4°., een blad.
= W. 1688.
2956 Ad tertiam Reformatae Ecclesiae memoriam. Z, w. v, pL , v. dr, vn s,j
in-fol^, een blad.
Dit blad , boven den titel pr||kende mot een breed flleet , bevat niets anders dan de opgave van de namen van Burghermeesleren, Schepenen en Vroetfchapftm , on- derteekend : Hei vUickl meest al. De hier genoemde regeering is die , welke den 27 Dec. 1619 door Graaf Ernst van Nassau te Gouda werd aangesteld. Zie : Beschrijving der stad Gouda door J. W{alvisch)j blz. 82.
2957 Lof-ghedicht, Ter eeren Den,... Vorst Maurits . ..Prince van Orangien, Gravé van Nassov, etc. (Met portret van Maurits op den titet.) T'Amsteldam, Voor Jan Benningh , 1619. in-4°., 12 blz.
Het gedicht is onderteckend : N. Yuncht. Vitam liliosmi vtta,
2958 Strato-character Sancitus Bigillo Henrici de Nassav, Militantis sub
cohorte . . . Herois Mavritii D. G. Principis Anuisionensium ete
Hage-Comitvm. Apud Arnoldum Meuris, 1619. in-4^, 60 blz.
2959 Clachte ende Vertroostinghe : Over liet Christelyck overlyden Van . . . Joannes Hallivs Ge&ouwe Dienaer des Goddelijcken Woorts in . . . Amsterdam. Salighlyck .... ontslapen , in .... M. DG. XIX.
den 2 üctober. Smorghens ten drie uyren (^fel titelvifjnel.) Tot
Amsterdam. By Dirck Pietersz. . . . 2.^. in-4*'. , 6 blz.
Aan de keerzijde van den titel een Troost-ghedicht Aen de Christelyeke Ghemeente Tot Amsterdam, onderteekend: Non ^est nwrtale quod opto (spreuk van Jon, van Beggersbergh of Beigersbergh) ; daarna de Clachte onderteekend : De doodt doet teven (spreuk van Jacobus Yinenus, of Viver of Vijver. Zie over hem r. d, Aa, Situw Woordenboek van Piedcrl. Dichters.)
2960 Aenmerckinghe Op seker schriftken, ghestelt by Roelof Pieterse, Gheleent Calviniste Predicant tot Rotterdam ; ende ghegheven aen N. N. {Met vujnet np den titel en op de laatste blz.) Ghedruckt {z. n. i\ pi. en r. dr.).... 1619. in-4^, 8 blz.
= W. 1689. Vermeld by Bogge, Geschied, dn Bemonsfr., Idz. 62. Het vignet op de laatste bis. is niet by alle exempl. hetzelfde.
B66 Qescbriften der Renionstr. ballingen. 1619.
29G1 Rripf Aen do venlnickte Gheineynte Jesu Chriüti binnen der Stadt Vtrecht, (Mei viijnel on don lilvl en u\t do laatste bl2.) Ghedruckt (z,n,v.pl,env dr.) int Jfter sestienhondert ende neghenthien.
in-i* , 38 blz.
Onderteokend : In Wnelirijck ttcsm 2Qch Sepf, 1619. Wc LL ende WJV, gheirttwe Hcrdvrs ende i/rraers, nu om de vmrslandt van de tracrheydt endn vryheydl der Con- Krirntic uytlandich. Do Steller isCarol Byokewaert. Zie: Brandt, /K, 34. (T. 1660.)
/ 2962 Den cenigen ende rechten Wacroni, Yönde uytvoeringhe der Re- monstrantsche Leeraers uyt de (iheunieerde rroviutien. Tot On- derrichtiiighe vande Eenvoudighe Christenen ende goede Patriotten des Land^. UMpI lüelnfjnel.) Z. w. r. />/. en v. dr. Anno 1619.
in-4^ , 8 blz.
= T. 1661. Gematigd geschrift van Wtenbogaert. Zie: Rogge ^ BitU. der Hemonstr, Gesckr., bis, 93.
2963 Retortie ofte Weder-steeck , Ghegheven met de smadelncke Siftby eenighe bittere Calvinisten , ende Calumniateurs in Figuren af- ghebeeldet, ende met Rijmen beduydet en uyt-geleyt Met Noch twee b\jgaende R\jmen .... (Met titelvignet.) Ghedruckt (s. n. v. »/. en V. dr.) 1619. iu-4°., 10 bk
]>e ttetortie is gericht tegen de spotprent „Hvgtveerdighe $t//e" (Fr. Muller, a. w. , Afl. I, ff". 13G0— 1362); verg. n". 2768. Het tweede stnkie handelt „Taii de Vyt-raerl der Hemonstnuiten'^; verg. n*. 2941 v.v. Het derde Liedeken is een spotdicht „Vertrootlinghr aen de Contra^Hemonstranten, Op de wijte: Daer is ter nrerelt binnen'\ Van de Coiitra-Remonstranten wordt gezegd dat zy moeten preken voor thien ofl twinlich wön'* terwyi „rftf Hemonttranten groeyen Schier boren njxch en wen$ch'\ Volgens T. 1662 ziet dit op Rotterdam en is de dichter hoogstwaarschUniyk de Kemónstr. Reinier Tel Ie. Zie hiertegen Dr. W, P. C. Knuttel, Heinier Telle {De Gids, Oct. 1886, blz. 1 v.v.). Het eerste gedicht is onderteekend : Honcsta nunquam scelera successus facit,
2964 Lcïvgen-strick , ofte Praetjen vande onderteyckeninghe tot Wael- wyck, Kortelijck wederleydt tot verantwoordinghe vande uytghe-
settede Predikanten aldaer, ... Ghedrvckt (s n.v.pl env.dr.)
Anno 1619. Met onversochte Privilegie. in-4*. , 10 blz.
= T. 1663. Men bad uitgestrooid, dat de Remonstrant^che bannelingen te WaalwQk aan den Bisschop van 'r Hertogenbosch h[] eede beloofd hadden , zich van alle kerkeiyke bedieningen te onthouden. Zie: Brandt, /V, 37—39. De schrijver is D. Sap ma. Zie: Hntjije, Bibl, der Bemonstr. Gesehr,, blz. 130.
2965 Sommier verhael van de wreede handelinghe der Bloed-dorstighe ('alvinisten, ghepleeght teghen de Remonstranten buyten Rotterdam, op Soudagh voorleden den xx October. 1619. {Met vignet op deti tUel en aan het einde.) Men vintse ce {nc) coope daarse veyl zijn. Ghe-
1^19, Qeschrilten der Remonstr. ballingen. 567
druckt [3. n, v, pi. en v, dr. {Jnhverpen, Abr. Verhoeven.)] . . . M. DC. XIX.
iii-4^ , 8 blz.
Zie: Bramlt, /V', 54 v.v. (T. 16G4.)
2966 Sommier verhael enz. {Ah '/ voorgaande.) Mitsgaders , Vande groote Tïerann\je ende grouwelyeke Wreetheden , die in meer andere om- ligghende steden van dese Suyvere Ghepredestineerde Broeders bedreven zijn. Hier is noch by gevoeght, Een nieu Liedeken, hoe dat het Uortsche Sinode , de Remonstranten soecken uvt te roeyen , die zv t'Oncruyt noemen. {Met titelvUjnet.) Ghedrvckt (3. n. v.pl.eti V. dr.) . . . M.DU.XIX. Ende men vin&e te Ooope daerse veyl zyn.
in-4°. , 16 blz.
= T. 1665. Het Lieiieken^ Op de W^se: O rai van Amntueren is een onbeduidend gedicht van 9 koepletten.
2967 Brief Recit De la Persecvtion Esmeue en Hollande par les Calvi- nistes , autre-ment appellez (iomaristes , contre les Kemonstrans , Notamment contre ceux de Rotterdam , assemblez, hors de la Ville Ie Dimanche 20. d'Octobre 11)19. Traduit du Flameng , et augmenté de diverses particularitez. {Mei tilelvujnet.) Imprimé (5. w. v. pi. en V. dr.) l'an. 1619. * in-4^ , 8 blz.
Zie de voOTgaande nummers.
2968 Copye Dqs Briefe , van den ouden ende grysen JanJansenBors, * ^ Voor desen gewesene Kercken-dienaer m t' Remonstrants ^bevoelen KJüt ^ tot Leyder-dorp , . . . ende nu . . . af-ghesettet , ende in Ballmckschap A^^H
buyten s' Lants sich onthoudende. Gheschreven Aen de ... Staten J^v des Lants HoUant ende West-vrieslant. Tot Weder-roupinghe zyner Onder-teyckeninghe op den 24. October, 1619. Ghedrvckt {Z. w. ». pi. efi V. dr.) . . . 1619. in-4°. , 8 blz.
Zie: Bawlarlitvt, B. IX, 94; Brandt^ IV \ 60. (T. 1666.)
'' 2969 Christelicke vermaninffhe vande Ghetrouwe Herders (teghenwoor-
y digh uytlandich synde) aen liaer bedruckte Gemeente ... (i//»f titel"
^\.< ' viffnet.) Ghedruckt (s. n. v. pi. en v. dr.) int Jaer . . . Duysent ses
hondert en neghenthien. . in-4^, 20 blz.
= T. 1668. Onderteekend: In Waelwijck deten 31. July 1619. De steller is ËdnardPoppius. Zie: Bogge, Bibl. der Bemonstr. Geuhr., bh. 106. Het stuk wordt met eenige veranderingen gevonden bU Brandt, III, 817 — 832.
V 2970 Vraghe , Oft den Christenen oft Lidtmaten der Kercken , nae dat
: ,^ de waerhey t die welck sy voor den Heere belyden , . . . is , ver-
^^ ' doemt , ende de Leeraers die de selfde .... hebben gheleert , uyt-
r^"^ geworpen ende afgeset, in conscientie vry staet ghemeenschap in
^^ den wettelvjcken Godsdienst te houden met den genen die men nu
5C8 Geschriften der Eemonstr. ballingen. 1619.
Contra-Remonstranten noemt , . . . (Met viQnoi up den tilel eii op de laatste hlz.) Ghedruckt iz. n, v. pi. eii v. dr.) . . . 1619. in-4^ , 16 blz.
Deze vraag wordt „rondelyck"' met neen beantwoord en de redenen daarvoor in 't kort opgegeven. Het 8tak is waarschyniyk van een der gebannen Predi- kanten. (T. 1669.)
^ 2971 Redenen , Vvaerom men in goede Conscientie metten Nederlandt-
p r schen Contra-Remonstranten , die haer den naem van Gherefor-
^^ y r "^ meerde toe-eyghenen , gheen j^eestelijcke gemeenschap houden . of
( den uyterlycken Godes^iieust langher met hun pleghen en mach.
(Ihedruckt tot Friburch {Antwerpen?) ^ Met IMvilegie van de Staten des Lands. s. j. in-4°. , 40 blz.
= T. 1670. Door Wtenbogaert. Zie: Bramit, /V, 82; Rogge^ ÜibL dtr He- motistr. Geschr.j blz. 94.
J 2972 Der Remonstranten Kerck-gangh : dat is ; Verscheydene redenen ,
waerom de Remonstrans-ghesinde hare afghesonderde vergaderingen
\ -. niet en behooren na te laten : T' samen ghestelt in forme van eene
y\ \^ vermaninghe aende opsienders van sekere Reraonstrantsche ghe-
meente in Hollant, enz (Mei tUeleiifnet.) Ghedruckt (s. n. r. pL
m V. dr.) . . . 1619. in-4°. , 134 blz.
= T. 1671. Door Nic. Grev inch oven geschreven en waarechüniyk aan zUne vroegere gemeente te Rotterdam gericht. Zie: Urandi^ /K, 82 (T. 1671) en Hogge^ UibL der Remoutlr. Gcschr.y blz. lil.
297«3 Corte Verclaringhe , Vande Vyf Artyckelen , Daer over Tusschen de Remonstranten , ende Contra-Remonstranten , Ghedisputeert wort. (Met vignet op den tilel en aan het einde.) Ghedrvckt (s. w. r. pL en V. dr.) .... 1619. Met Onversochte Privilegie, in-4^. , 30 blz.
Door een der ballingen te Waalwijk geschreven. Zie: Brandt. IV, 82. (T. 1672.)
'^ 2974 Ghebedt der verdrvckte ende bedroefde Ghemeente Jesu Christi Inde Vereenichde Nederlanden ende voomemelijck inde Prouincien van Hollaut. Tot Godt ende den Vader Jesu Cnristi. {Met vignet op den titel en aan het einde.) Ghedruckt {z. «. v. pL en v. dr.) in't Jaer 1619. in-4°. , 20 blz.
= T. 1673. Door Ëdnard Poppias. Zie: Rogge ^ Bibl. der Remotulr, Getehr., bh. 106 en Brandt, />', 82.
2975 Een Schoon ende Heerlycke Vertroostinge , aen alle Lief-hebbers der Waere ende suy vere Religie , onder de Ghemeynte der Remon- stnmts-ghezinde , hoe zy haer in dese verdruckinghe ende ghe- vaerlycke tyden , sullen dulden ende draghen : {Met vignet op deft
titel en aan het einde.^ Ghedrvckt (3. w. r. pi. en r. dr.) 1619. Met
Ongheweygerde Privilegie. in-4°. , 22 bk.
Mede door de verbannen Reroonstr. predikanten uitgegeven , doch niet door Brandt vermeld. (T. 1674.)
1619. „Ben Ghepredest. Dief" en andere kerkel. twistschriften. 669
2976 Joannes Calvinvs Vreedt , bitter, vals. Dat is : Corte ende claere verbeldmgrlie (sic) Vanden Aert oft Gheest Joannis Calvini hem yerthoonende In syne Tyrannie , leughenen ende scheldinghe : Ghe- trocken wt Joannis Calvini leere , Kerckelijcke discipline ende veel notable daden ende exempelen. Eerst grheteeckent Door eenen liefhebber der nederlantscne vryheyt in Schielandt. Naermaels Door dgr woorden dienaers in HoUant in drucke ghestelt. Anno. M. DC. XVI. Nu sonder vercortinghe oft veranderinghe door lief- hebbers der Catholijeke waerheydt wt ghegheven. (Met lüel/ileeL) t^Hantwerpen, By Guilliam Lesteens, Anno M. DC. XIX.
in-4^, (X) en 38 blz.
Hcrdrak van n*". 2263. Deze herdruk, Toorzien van de kerkelijke Approbatie en het Privilege der Aartshertogen werd door een Katholiek bezorgd, die er een voorrede aan toevoegde, waarin hQ zoowel Arminianen als Gummarislen voor ketters verklaart en zegt dit geschrift to hebben uitgegeven, om den vyandt met syne eyghenc wapenen Ie crencken, T. 1676 komt een ex. met het adres van hic. Meseni te Antw, voor.
2977 Den Ghepredestin eerden Dief, ofte een T' Samen-sprekinge , ghe- houden Tusschen een Predicant der Calvinus-gezinde , ende een dief, die gesententieert was om te sterven. Waer in Levendigh wert voor ooghen gestelt, niet alleen hoe de Leere der Contra- Remonstranten ofte Calvinisten, in haer zelven den mensche een voet ende oorsaecke gheeft om Godlooselyck te Leven ende daer in te volherden , maer oock hoe de zelve ten hooghsten hinderlücken is , om den Sondaer tot de waere Boetvaerdigheydt en berouw zynder zonden te brenghen Ghedrvckt (s. w. r. pi. en v, dr.) . . . Anno 1619.
in-4^, 36 blz.
nekelschrift op de Contra-Remonstranten, dat van alle stukken tegen hen ge- schreven zeker wel den meesten opgang maakte en in lateren tUd nog dikwijls herdrukt werd. De schrijver is Hendrik Slatins, vroeger predikant te Bleiswijk. (Zie: Brandt y /F, 88 e.a.) Op bU.3Ö achteraan vindt men, behalve een korrektie in de namen der leeraren die de praedestinatie drijven , waarvan vooraan een lyst wordt gegeven, het volgende:
Noteert y ONderwylen deten ghejtredestineerden Dief onder Dntelc was , zynder voor den dach ghecomen de Decreten vatute Dortscfie Synode ^ die wy der halven , hier voren inU Register der Leraren j niet hebben connen stelten. (T. 1676.)
2978 Den Gepredestineerden Dief, ofte een T'^^men-sprekinge {sic) .... Ghedrvckt (3. n. v. pi. en v. dr.) Anno 1619. in-4**. , 38 blz.
Antwerpsche drnk, misschien onder dan de voorgaande. Men vindt er dezelfde korrektie en noot achteraan. (T. 1677.)
2979 De Ghepredestineerde Dief, en:.... Ghedruckt Na de Copye tot Prederick-Stadt. (Mei honhnede op den litel. Z.n.v.dr.enz.j.) — Daar achter van denzelfden druk. De Bekeeringe vanden Ghepredestineer-
72
670 ^Den Ghepredest. Dief *\ „Christaiynen Spiegel ** en andere kerkel. twistschr. 1619.
den Dief: of, tweede Samen-sprekinghe enz. Zie n\ 3373 Ghe-
druckt In 'tWest-ende van 'sGraven-Haghe, voor Jan Alleman, in ^t negen-en-dertighste Jaar der Dortscher Reformatie. (1657?)
in^°. (VI) en 40 en (U) en 86 blz.
Deze Tweede Samen-sprekinghe door den predikant Ravens ofCorvinas zag eerst in 1622 het licht , en werd b|j de herdrukken van het stuk van Slatius. . . . doorgaans achteraan gevoegd. (T. 1679, waar een in-4*. uitgave van het jaar 1641 voorkomt.) Voor de verschillende uitgaven zie men Bogge's Bibl. der Remonstr, Schriften, blz, 138 — 142, waar echter deze druk niet genoemd wordt. Verg. n*». 3373.
2980 Christalijnen Spiegel, Vvaer in men naecktelvjcken kan zien, wie t'zedert eenige Jaren herwaerts inde Provintie van Hollandt, de Iloogheydt Rechten, Privilegiën en vrij heden hebben gevioleert: Of wie deselve met alle behoorlycke middelen hebben ^esocht te handt-haven. Misgaders wie de unie, ruste en vrede so inde Polii- tijcken staet als inde Kercke gesocht hebben te onderhouden : Of wie de rechte Autheurs zyn van alle divisie Scheuringe, twist, tweedracht en andere ongevalL»n in dese voornoemde Provintie opgeresen .... (Z,n. v. pL en v. dr,} , . , 1619. in-4°. , 40 blz.
Biykens een aanteekening op een door Tiele (n°. 1680) gebruikt ex. ia Henrik SUUius ook van dit stuk de schrijver.
2981 Christalynen Spiegel , , . . eenighe Jaren . . . ghesochi te handhaven
op^/ieresen ,.,,{Z,n, v, pL en v, dr.) .... 1619. in-4°. , 40 blz.
= T. 1681. Andere druk.
2982 Het Schilt Der Verdructer Ghemoederen. Dat is : Een Voorschrift , Hoe sich een yeder Mensche in teghenspoet , draghen sal .... Ghedruckt (s. w. v. pi, en v. dr,) 1619. in-4°. , 8 blz.
Gedicht van Dirck Rafaelsz Camphuysen (zie Brandt, IV, 415), doch zonder zijn medeweten uitgegeven, waarschyniyk door Reinier Telle , wiens voorletters onder een voorafgaand bericht „De Drurker tot den U*er'' te vinden zyn. Het werd door C. zelven verbeterd uitgegeven in 1620 ónder den titel: Ghewillighe Patientie ofte Lydens Remedie, Zie n». 8080 (T. 1682) en aldus opge- nomen in het derde deel zyner Stichtelycke Rymen (Amst, 1652, foL 82 r.). Het gedicht is onderteekend: Lijdt en hoopt,
2983 Ruycker T'samen-ghevlochten , Wt vyf-ende-twintich Bloemkens , Die gelesen ende vergadert syn wt seeckeren Boeck van Predericus Broeckerus , nu ter tydt predicant der Contra-Remonstrantscher ffhemeente binnen Rotterdam. Anderzints, Aenspraecke, gesteltin lorme van een Missive der Rotterdamscher Contra-Remonstranten , aen haren Herder Fred. Broeckerum, ter oorsaecke van eenighe vreemde stucken die in syn Jnlulolum tegens D. Vorstius syn te vinden. Gedruckt (z, n, v, pi. en v, dr.) . . . 1619. in-4°. , (II) en 18 blz.
Schimpschrift van een Remonstrant, die uit het door Broeckerus geschrevene
1619. „Den Slingher Davids", ,,Der Arminianen Troost", enz. 571
onder anderen de gevolgtrekkingren maakt, dat hQ God yerzaakt, de Drieëen- heid in twijfel trekt enz. (T. 1683 )
2984 Den Slingher Davids, Met vyf Key steenen gheworpen. Teghens een Neulralist van Amersfoort , de welcke in een Narren boecxken ,
§henaemt Rechte aenwysinghe tot de ware sichtbare Kercke Qoods ^ oeckt te bewysen dat alle menschen , die maer den Naem Christi belyden, tot de KercJ^e Goods behooren. Ghemaeckt door een Liefhebber van de ware Kercke Goods. . . . {Met titelfileet.) Ghedruckt buyten Romen ,
Die my begheert, ick sal by hem komen. (Z,n. v, pL en v.dr,) 1619. in-4°. , (XIV) en 30 blz.
In de Voortreden duidt de schrijver ztjn naam aan met de letters R, S. V. W, E. De Neulraliit van Amersfoort is de bekende Robbert Robbertsz. (W. 1690.)
2985 Klauwe Vande Beeste , Ofte , Blyckelycke teeckenen des Anti- christs , die vanden voor-by-loopende Man lichtelyck konnen gesien worden. Door Irene um fhilaletinm... {Met titelvignet.) t'Am- stebedam , Voor Marten Jansz Brant , . . . Anno 1619. Aan het einde : t' Amsteldam , Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. Anno 1619.
in-4^, 40 blz.
Aan den Paos en de Roomsche Kerk worden hierin alle onlusten in de Neder- landen g^eweten, waarvoor de Schr., blijkens den pseudoniem: E wout Teelinck, thesaurier van Holland, een heir van bijbelteksten te hufp roept (T. 1684). Dit stuk komt niet voor onder Teelinck's werken in de Bibl, van Conira^Remonstr, Gcschr. door Rogge y blz, 136 r.
2986 Christelicke Meditatie ende Vyerighe Aen- sprake eenes bekom- merden ghemoedts tot Godt, over de teghenwoordighe verdeelt- heydt ende tweespalt der Christenen ; ende voomementlick der Ghereformeerden .... {Met een drukkersmerk op den titel en een in
grootei' foi*nmat op bh. 27.) Tot Schiedam , By Adriaen Gomelisz
van Delf, Anno 1619. in-4^ . 28 blz.
Na de Voortreden volgt een Kliuek^dichl. Vermeld bij Rogge, Geseh, dér Remonstr,^ bh. 62.
2987 Der Arminianen Troost. {Z. n. v. pi. , v. dr. en z. j.) in-foP. , een blad. Satiriek gedicht.
J 2988 Verborghentheyt Der Ongherechticheydt Ofte Conscientie-Dwangh li Schuylende inden boesem der Contra-remonstranten , ondeckt in d'r' een seker Boeck ghenaemt Evbvlvs , ende ghemaeckt door Willem ( ^ Teelinck, nu ter tyt gheleent Predicant ten dienste vande Contra- Remonstranten binnen Rotterdam. Ghedruckt . . . {Z. n. v. pi. en v. dr.) By een Lief-hebber des Algemeynen Vader-Landte. Anno 1619.
in-4°., 8 blz.
= W. 1693. Het geschrift waartegen dit stuk is gericht, is vermeld btj W. 1468 en b|j Rogge , Bibl. der ConiramRemonstr, Geschr.^ blz. 104.
562 De Remonstranten Terbannen. 1619.
Herboldus Tomhergius, Petrus Cupus^ Wilhelmus Lomannus en Adriaen Symontti.^ om niet weder kerkeiyke vergaderingen te honden „np peyne van arbitrale correctie"
2936 Placcaet Vande .... Staten Geuerael der Vereenighde Nederlanden, daer by alle Inghesetenen der selver Landen , verboden werdt te houden eenighe aparte yergaderinghen ofte Conventiculen , onder decksel van oeflFeninghe vande Leere inde vijf bekende controverse Religions Poincten vervatet .... {god. 3 Juli. Met den Nedet'L leeuw
Lden titeL) In s'Graven-Haghe , By Hillebrant Jacobssz. , . . . . no 1619. Met Privilegie. in-4°. , 12 blz.
= T. 1648. Gr. Placaatboek^ I, 263 v,; Bawlarlius ^ ft, XI ^ 77—80; Hrandl , lli ^ 783 V.
2937 Resolvtie By de ... . Staten Generael der Vereenighde Nederlanden , ffhenomen je^hens eenighe gheciteerde Remonstranten , ende met hun ghevouchde, op den vyfden July sesthienhondert negenthien. (Met defi Nederl, leeuiv o;^ den titel.) In 's Graven-haghe , By Hille- brant Jacobssz. , Aiino 1619. in-4''. , 4 blz.
= T. 1649. Bö Baudarlius, B. XI, 76 en 77. Zie: Aretid, a.v., III, 9de S/., bh. 376 V.
2938 Resolvtie. By de Staten Generael enz {Met lilelvignel.) In
's Gravenhagé^, By Hillebrant Jacobsz Anno 1619. in-4^ , 4 blz,
Nadruk met verschil in spelling.
2939 Resolvtie enz {Met titelvignet.) Na de Copye- In *« Graven-haghe ,
By Hillebrant Jacobssz Anno 1619. in-4''. , 4 blz.
= W. 1680.
Resolvtie enz {Met titelvignet.) In 's Graven-Hage. By Aerdt
Meuris , . . • . Anno M. DC. XIX. in-4''. , 4 blz.
2941 D'Arminiaensche uytvaert. Opschrift boven een spotprent op den uit- tocht der Benionstranten breed 29 cm. en 15 nn. hoog, beschreven bij Fr. Muller j a.w.Afl. I. n\ 1410. Links heneden: C J. Y{isscher) ei^.
in-plano, een olad.
Onder de plaat in 3 kolommen: Boere Praetjen: Over D'Arminiaensche uyt~vaert, Ge- houden den VI. Juli) 1619., gevolgd door eene verklaring der cyfers.
2942 D'Arminiaensche uytvaert. {Dezelfde prent als de voorgaande met ge^ ringe wijziging , b.v* naast den Haag zijn drie galgen aangebracht , aan een tvaarvan de kist met het lijk van Ledenberg schijnt te hangm* Be^ schreven bij Fr. Muller, a. w. Afl. I. W. 1411». Zonder naam van graveur.) in-plano, een blad.
= W. 1682. In het opschrift boven het gedicht: uytvaert, Ohehonden.
1619. De Remonstranten verbannen. 563
2943 ^^rmiiiiaensche Vytyaert. Be plaat is iets grooter maar de voorstelling is geheel dezelfde als bij het voorladtste numuier. Zie Fr. Muller a. w. n^ 1409.
2944 Fereenigde voorstelling op 1 blad van de 4 voornaamste gebeurtenissefi van dien tijd. In het midden der plaat een fraai portret tan Oldefibar- nevelt, links, met onder schr.: Vera effigies Joan. ab Oldenbarneyelt. aetat. svae 72: 1619; links en rechts 2 plaatjes onder elkander , ieder in een van anderen afgeplat medailhn ; links: Ontfioqfding van Oldenbar- nevelt , daaronder Hogerbeets en de Groot naar Loevestein gebracht ; rechts het lijk van G. van Ledenbergaan de galg; daaronder 4 Arminianen ge- bannen. Z. n. v. graveur. {Ès. v. VeMe.) Hoog 18 , breed 32 cm. in foP, Deze fraaie plaat is in dezen eersten afdruk op 1 blad hoogst zeldzaam. (Deze beschrijving is overgenomen uit Fr. Muller , a.to.^Aft.I^n. 1413a).
2945 Tsamenspraeck vanden Duyvel van Gent Met de Sot van Mechelen. Z. n. V. pi. , V. dr. en z.j. in-4^ , 8 blz.
Niet onaardig spotdicht op den dood van Oldenbamevelt, het gevangen zetten van Hoogerbeets en de Groot en de verbanning der Remonstranten , onder- teekend : Tsal meer beurett.
^ 2946 Vertroostingfhe , Aen de Remonstrantsche Eereken bier te Lande
v^^ Ghesonden. Over het onrechtveerdigh Bannissement Van hare
Godsalighe , Gheleerde ende ghetrouwe Predicanten , op het Natio-
nael Synode gheciteert. Ghedruckt (3. m. v. pi. en v. dr.) . . . M.DC.XIX.
in-4°., 12 blz.
= T. 2946. Aan Gaspar van Baerle toegeschreven. Zie: Rogge , Bibl. der Hmonstr, Geschr., bh. 128. Bü Ifrandt, lil, 772—783.
2947 Ligve Ofte verbintenisse by eenige Predicanten , meest van heuren dienst verlaten , op den vijfden Marty 1619. tot Rotterdam beraemt , ende aende Kercken ffesonden , omme de Ingesetenen deser Landen in gestadige verdeelmeden ende scheuringe te houden. Ende de Sententie ter saecke van dien by den Hove van HoUandt over eenige van hemluyden ghewesen. Mitsgaders De Resolutie vande .... Staten Geneniel daer op gevolght , beyde in date den negen- thiensten July 1619. ende des volgenden daeghs ffheexecuteert. {Met titelvignet.) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz , . . . . Anno 1619. in-4^ , 16 blz.
= T. 1655. BiJ Baudartius, B. M. 16—20, 80. Zie ook Brandt, III, 760»» en Rogge, Geschied, der liemonstr., blz. 56 en 57.
2948 Liffve Ofte verbintenisse enz Eerst in s' Graven-haghe. By
Hillebrant Jacobssz. . . . Anno 1619. in-4°. , 16 blz.
In plaats van het vignet van het vorige nummer, vindt men hier den nederl. leeuw (in klein medaillon) op den titel.
R74 StaartatPT. 1619.
(Mpi vifjnH O]} (len litrl rn aan hvl einde.) Tot Rakow , by Sebastiaen Sternatzki. z. j. (1()19?) in4^, 152 blz.
Aan den eigenlijken titel gaat een andere yooraf, uit de zes eente woorden bestaande.
3002 Verdedigingh Van Den Rerhl-ohemalichdm Cfnisten Jv^cohiTr^^
Het Tweede Deel , Ghestelt Teghen het tweede deel Tavrini ,
Ende In het licht ghegheven, ende in druck verveerdicht Door Jacobum Triglandium .... Tot Amstelredam. {Mei drukkersmerk op den titel.) T' Amstelredam , By Marten Jansz. Brant,... Anno 1619.
in-4°., 244 blz.
Verg. n°. 2209 en 2267. Dit stuk was reeds twee jaren geleden geschreven , maar Trviiand had volgens z||n zeggen geaarzeld het toen uit te geven , omdat hö vernam, dat het Plakkaat der Staten Generaal tegen het schrijven ovcr^ godsdienst-verschillen streng gehandhaafd zou worden (??). (T. 1702.)
3003 Aenmerckinghe op de tegenwoordige Steert-sterre, Ende den loop deser tijden so hier als in ander Landen, Met aenwijsinge vande rechte wetenschap om alle teykenen des Hemels , ende vreemde Gesterten wel ende loffélyck uyt te legghen. Z, n. v. pi. , r. dr. en s. ;.
in-4°. , 20 blz.
Met een fraaie gegraveerde titelprent. De schrijver van dit geschrift is Jacob Cats, destijds Pensionaris van Middelburg. Zie: Museum Catsianum door W. C. M. de Jonge van EHemeet^ blz. 60, n". 89 en blz. 8. Inhoud: Hedenckinghe By gheleuenUieyl van de jegenivoordighe SfeertSterreti Op de vergaderinghe van de Aiiydfn- daechsche Synode (op rijm) ; Tsamensprake Nopende de ieghenvoordigke Steert^sterre (op rym); Naerder opmerekinge over de Cometen ende andere tcykens des hemels (in proza) ; Nieuwe-Jaer-Gifle Acn den User (op rlJm). Aan de keerzijde van den titel vindt men een approbatie van de Staten van Zeeland, ged. 2 Jan. 1619. Zie: Brandt^ ƒ/, 972. Verg. op 1618 n". 2799 v.v.
3004 Aenmerckinghe enz. {ah U voorg.) .... nyt te le.7f/en , alles tot een Nieuwe-Jaer gifte alle rechtsinnige Verstanden toe-geeygent. Z. n. V. pi. , V. dr: en z. j. in-4°. , 20 blz.
Andere druk met dezelfde titelprent. De approbatie aan de keerzijde van den titel ontbreekt, overigens is de inhoud aan het vorige geltjk.
3005 Corte beschryvinghe ende Aff-beeldinghe des seer grooten ende schrickelycken Comeets , de welcke den 27. November in't Jaer 1618. ons verschenen is. Mitsgaders veel schoone Exempelen van verscheyden Cometen. Tot Leyden , by Jacob Marcus . . . 1619.
in-4^ , 8 blz.
Met gegraveerde titelprent, voorstellende Europa treurende over de rampen, die de komeet zullen volgen, als: dood, oorlog, brand, enz. liogge, Caial r. d. boekerij der Remonsir. Kerk te Amsterd. , a/i/. Aerf. Gesch. , blz. 13 , vermeldt een tweeden druk van hetzelfde jaar. (VV. 1639.)
300(3 Die groote Practica Ofte Prognosticatie op het Jaer . . . 1619. waer
1619—1620. Opstand van de ValteUgners. 675
in voorseyt werden .... veele seltsame ende noyt g^ehoorde gresehie- denissen , . . . Insonderheyt oock de dappere nederlaghe die den Coninek van Spaenrien hebben sal in d Oost ende West-Indien, ühepractiseert door D. S a x u m F o n t a n u m , . . . . (Met houtsmuh op
den Hiel.) Gedniekt tot Amsterdam by Broer Jansz Anno 1610. .
in-4^, 8 blz.
3007 Vvaerachtighe Nieuwe tydinghe, hoe dat God Ahnachtich twee mijlen van Oldenburch, by een Dorp ghenaemt ter Hellen by. Bleexhuys , heeft springhen laten een nieuwe Fonteyn , van welcke vele Menschen so Lamme , Kreupele .... genesen worden. Hier is
noch by ghevoecht Van't onweder , . . . . ende sware Aertbe-
vinge , geschiet binnen die Stadt Oldenburch ende tusschen Alck- maer ende Medenblick , in die Dorpe van Niewe Nieriep oock geschiet den 18 Augusti 1019. (Met honlsneè op den lileL) Eerst gedruckt binnen Oldenburch met Consent van zyn Vorstelycke ühenade Ghunter Grave van Oldenburch , ende Anthonius Delmen- horst. Nu tot Alcmaer voor Adriaen Leenaerdtsoon. z. j.
in.4°. , 4 blz.
3008 Waerachtich verhael , Van twee Schr^'ckelycke Moorden , de welcke geschiet zyn binnen der Stadt Delft , m de Maent April , Anno 1G19. . . . (Mei iiielviguet.) Ghednickt tot Delft , Voor Adriaen Lenertsz^ Anno 1619. in-4°. , 4 blz.
1620.
3009 Oorsaecken ende Motiven : Waerom de drie Bonden ofte Liguen in Ovei^Rhetien , gheresolveert syn voortaen niet toe te laeten in hare Landen, de Residentie van Gesanten van eenighe vreemde Fursten ende Heeren (uiigeff. in 1619.) Overgheset uyt den Hooch- duytschen int Nederlandtsche. iMet iUelv'ujnei,) \n s' Graven-haghe. By Aert Meuris,... Anno 1620. in-4°., 16 dIz.
Bö Baudarlius, B. XI, 140 v.v. (T. 170S.)
3009a. Raisons et Considerations Par Lesqvelles Les trois Comunes Lighes , de la haute et anciene Raetie ont esté esmeus , de ne plus permettre la residence des Ambassadeurs d'aucuns Princes et Signeurs estrangers en leurs terres et luris (sic) dictions. Traduit de la langue Alemande et Italienne en Francoys. {Met tüelvignet.) A La Haye , Chez A Meuris , M. DC. XX. in-4°. , 10 blz.
= W. 1697. Iletzelfde als het voorgaande, maar in het fhinsch.
3010 Copie DVne lettre escripte av roy de France et de Navarre, par
676 Opstand van de ValtellOnen. Franache zaken. 1620.
les trois Limies des Grisons. {Mei tUehiijneL) A la Have, Chez Hillebrant ^mcobssz. Anno 1620. in-4 '. , 6 blz.
3011 Copye Van een Brieff gheschreven bv die drie liguen ofte bont- ffhenoten yande Grüsonfi« aen den Coninck van Vranckrück ende Navarre. {i\^pt Ulelvignet.) Ghetranslateert uyt de Franchoysche Copye , ghedruckt by Hillebrandt Jacobsz. Anno 1620. (Z. w. v. pL m v. dr.)
in-4°., 8 blz.
= T. 1704. Vertaling van het voorgaande.
3012 Decret pvblic, faict en Tassemblee generale des Grisons a Coire, Ie 14. Jour de Septerabre 1620. stile Antien. {Mei lüelnfifieL) A la Haye, Imprimée par Hillebrant Jacobssz. Iniprimeur Ordinaire des . . . Ëstatz Generaux des Pays bas Vniz , par Ia perraission d'iceux Seigneurs Estatz, a la requisition du Sieur du Maurier,.... TAn 1620. in-4°. , 4 blz.
Verzoek dat de franache gezant Oueffier terug moge keeren.
3013 Pro libertate Contra Servitvtem , Oratio. Ad . . . D. Henrievni Bor- bonivm Condaevm , , . . . Auctore Petro Valente, Graecarum Literarom Professore Regio. {Mei drukkersmerk op den lüeL) Parisiis , Excudebat Dionysivs Langlois , . . . cio. lOC. xx. in-4^. , (IV) en 10 blz.
3014 Les Ceremonies Royalles qvi ont este faictes a la Reception de Messievrs les Cheyaliers de TOrdre du S. Esprit, en rEgUse des Augustins de Paris. Commen9antes aux Vespres du demier iour de Tan 1619 et durant Ie seruice de la Messe et Vespres du premier iour de Tan 1620 et Ie lendemain, second iour au seruice des Trespassez. Le tout selon Ie Ceremonial. Ordonnances et Statuts dudit Ordre. A Paris, Is. Mesnier, 1620. Auec Permission.
in-8^ , 16 blz.
3015 La Description generale de tovt ce qvi s'est faict et passé aux Augustins a la ceremonie des Chevauers, depuis les premières Vespres du Mardy iusques aux secondes Vespres du Mercredy premier iour de Tan 1620. Ensemble le nombre des Princes et Seigneurs qui ont receu TOrdre, et qui ne Tont receu, assistans a ladite Ceremonie. La disposition des Theatres elc> .. A Paris , Chez S. Moreau. 1620. in-8\, 16 blz.
3016 Lettres de l'assemblée de Loudun , enuoyées aux Prouinces. {gedaaL 18 Jan, 1620). Z. ». v. pi. en v. dr. in-8**. , 16 blz.
3017 Prosopopee de Tassemblee de Lovdvn. Aux pieds du Roy. M. DC- XX.
in-8»., 32 bk.
1680. BoheeniBche Oorlog. 677
3018 La Mercvriale A Messdetirs de TAssemblée de Lodun. A Paris. (ir. n. V. dr.) M. DC. XX. in-8^ , 24 blz.
3019 Lettre de Monsieur enuoyee a Monseigneur pour la refor- mation de TEstat. Ensemble la Meditation de Monsieur de L. ou response a la Remonstrance au Roy. {Z. n, i\ pi. efi v. dr.) M DC. XX.
in-8°., 8 blz.
3020 Le Pavory Du Roy. (Z. n. v. pi. en v. dr.) M. DC. XX. in-8^ , 8 blz.
3021 Voordraffinghe , Hoe de Roomsche Keyserlycke Maiesteyt, Door haren Gnesanten den . . . Graven van Hoogen-ZoUeren , op den Cor- respondenten daeh tot Norrenbergh , dien aldaer vergaderden Euan- gelischen Cbur Vorsten ende andere Stenden ende bare Gesanten .... gedaen , . . . Mitsgaders der Coninclycker Majesteyt van Bohemen Ende andere aldaer selfs vergaderde Euangelische Stenden ....
Antwoort ende Resolutie, 't Amstelredam ; By Jan Marcusz
Anno 1620. in-4°. , 20 blz.
= T. 1707. De gezaut dc8 keizers kweet zich den 4 Dec. 1619 van zyn taak. Na 4 dagen bekwam hy het hier mede opgenomen antwoord. Zie: Gindely^ a.w., Ily 299 V.
3022 Propositie , Ghedaen by de Gesanten van de .... tot Nurenberg vergadert gewesene Ceur-fursten , Stenden ende Heeren: aen den .... Heer Maximiliaan , Paltzgrave aen den RIi\jn , Hertogen in Bayeren , etc. Mitsgaders Derselven .... antwoorde , op deselve Propositie. 'Ende voorts , de Replycke daerop by de voorschreven Ghesanten ghedaen. {Met vignet op den titel en aan het einde,) In s' Graven-haghe. By Aert Meuris , . . . Anno 1620. in-4°. , 26 blz.
= T. 170«. Zie: Cindely, a. if., //, 301 i'.r.
3023 Brief van Interdictie vande ses tienden over alle vruchten ende Kerckelycke pensioenen van Italien. Van onsen H. H. Paulus .... Paus den vyfden (ged. 14 Jan.) . . . {Met houtsneê op den titel.) Her- druckt naer 't Exemplaer , Gedruckt tot Rome , . . . Anno 1620. . . . (Z. n. r. pi. en v. dr.) in-4°. , 12 blz.
Deze Inlerdiciie moebt strekken tot ondersteuning van Keizer Ferdinand in zynen oorlog tegen de Protestanten in Bohemen en elders. B|j Bawiartiusy B. XII j 27—30 (T, 1709). Zie: Gindely, a.w., ƒƒ, 400 v.
3024 Artyckelen Van het Eeuwich Verbondt , ghemaect tusschen Prede-
rick , Koninck van Bohemen Met .... Gabriel , Prince van
Hungarien ende Transsvlvanien , Graef van de Siculen , t'samentlück de Stenden des voor-ghemelten Rgcks. iaed. 15 Jan. Met titelvignet.) 't Amsterdam , By Jan Evertsz. Kloppenburgh , . . . Anno 1620,
in-4°., 16 blz.
Deze vertaling b0 BawiaHiuiy B. Xll 31—35 (T. 1720.) Zie: Gindely, a.v., Il, 848.
73
678 Boheemsche Oorlog. 1620.
3025 Articvlen Vande Confederatie der Hongarische , Bohemische ende gheincorporeerde Provintien. {Mei vignet op den titel en aan het einde.) In 's Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz , . . . Anno 1620.
in-4^ , 14 blz.
Andere vertaliiig van hetzelfde stuk als het vorige. (T. 1721.)
8026 Articvli Confaederationis Hyngariae , Bohemiae et incorporatarum Provinciarum. (Met titelvignet,) Hagae-Comitis Typis Hillebrandi Jacobi .... CIOIOCXX. in-4^ , 12 blz.
Zie de beide yoorgaande nummers.
3027 Post-Ruyter , Aende Pausel^jcke Heylieheyt, Paus Pauluni V. Door eenen voortreffeljjcken Gheestelycken Prelaet in Italiaensche sprake nyt-ghegheven. Een seer schoon ende uytvoerlnck Discours, inhou- dende de redenen , daerom de samptlycke Catnolycke Stenden be- hooren nae te laten ende op te houden van den cr\jch tegen het
Coninckrijc van Bohemen , ens Ghepresenteert binnen B^omen,
.... 12. «Januar\j , anno 1620. Eerst uyt de Italiaensche inde Hooch- duytsche , ende nu uyt de Hoochduytsche inde Nederlantsche sprake overghesettet. {Met titelvignet.) Z. ti. v. pi, en v. dr. . ,. M.DCXA.
in-4°. , 54 blz.
= T. 1710. Aan het einde de Copia vande pauselycke Rescriptie^ ged. 25 Febr.
3028 Extrait des causes : I. De F Abdication dv Roy Ferdinand , Archidvc d'Avstriche, etc. II. De TElection du Roy Frideric, Elegtevr Palatin dv Rhin, etc. Faites dVn commun accord par les Estats de la Couronne de Bohème, et des pays et Provinces incorporées
a ycelle. {Met titelvignet.) A La Haye. Chez Arnoult Meuris ,
M.DC.XX. in-4^ , 24 blz.
In het Yoorbericbt worden de aanslagen van Spai^e tot oprichting eener YiJföe Wereldmonarchie ontleed. (W. 1708.)
3029 Nyda Demonstratio lUegitimae successionis Imperatoris Ferdinandi n , Propter incestuosum Parentum coi\jugium , edita in ysum totius Germaniae, ac Hungariae. {^Jet het duitsche rijksicapen op den titel) Z. w. v.'pl. en V. dr. Anno .... cIo lo GXX. in-4°. , 6 blz.
3030 Klaer Vertoogh Van de Onwettighe Successie des Keysers Ferdi- nandi II. Van weghen het Bloedt-schaiidigh Houwelyck van z\jn Ouders. Wtgegeven tot waerschouwinghe van Duytschlandt , ende Hungaryen. . . . uyt den Latynschen over-geset , ende vermeerdert. {Met het duitsche rijkstvapen op den titd.) Ghedruckt {z. n. v.pl. en v. dr.) .... 1620. in-4^ , 8 blz.
= T. 1716.
3031 Bohemica Jvra Adversvs Informatorem defensa. Hoc est Responsie.
1630. Boheemsche Oorlog. 579
Ad falsö dictam Informationem coutra (sic) scripta Ab Ordinibus Bohemiae edita. Typis clanculum vulgatam. {Met titelvignet.) Z, n. V. pi en V. di\ Anno M.D.C.XX. in-4^ , (E) en 34 blz.
3032 Jvs Haereditarivm et legitima svccessio in regno Bohemiae, Fer- dinandi IL Avstriaci , Nvnc Imperatoris Avgysti , et Hvngariae Bohemiaeque Regis Potentissimi atque Inuictissimi. {Met titelvignet,) Juxta Exemplar impressum Viennae Austriae , Apud Gregorium Gelbhaar , in Bursa Agni. Anno M.DC.XX. in-4°. , 40 blz.
8033 Advis Svr les affaires presentes d'AUemagne et de Boeme. {Met titelvignet.) A La Have. Chez Amoult Meuris ..... M.DG.XX.
in-4°. , 8 blz.
Betoog dat het met Frankrtjks belang strijdig is y den Keizer tegen de Bohemers te helpen. Verg. Baudartius , B. XII y 26. (W. 1705.)
3034 Copie de In lettre dv Roy de Bohème, au Roy Tres-Ohrestien de France et de Navarre. {ged. 24 Maart. Met titelvignet.) A La Have , Chez Hillebrant Jacobssz , Anno 1620. in-4**. , 8 blz.
Zie: Bau'tartiuty B. XI y 140; XII, 46, 47 en Gindely , a.w.^ III, 14.
3035 Copie Vanden Brief des Conings van Bohemen, aenden Alder- Chnstlixten Coningh van Vranckrnck ende van Navarre. {ged. 24 Maart. Met titelvignet.) In s'Graven-naghe , By Hillebrant Jacobssz, .... Anno 1620. in-4°. , 8 blz.
= T. 1719. Zie het vorig nammer.
3036 Secretissima Instrvctio , Gallo-Britanno-Batava , Frederico V. Comiti Palatino , Electori data. Ex Gallico conversa , ac bono publico in Incem euulgata. Z. n. v. pi. en v. dr. {Antw. Ahr. Verhoeuen , zooah het vignet doet vermoeden.) Anno M.DC.XX. in-4°. , 32 blz.
= W. 1706. Zie het volgende nummer, waar een vermeerderde vertaling voorkomt. In 1627 verscheen hiervan een nieuwe druk, zie aldaar, terwijl men op het jaar 1626 (n^ 3653 en 3654) een tweede en derde Instructie ver- meld vindt.
3037 Verre-kycker. Ofte: Secrete Fransch-Enffelsch-HoUandtsehe In- strvctie Ghegheven aen Predericvs de vyide Paltz-graue aen den Rh\jn , ende Keurvorst. Overgheset uyt het Latyn , . . . (^%. n. v. pL en V. dr. Antw. Abr. Verhoeuen 'i^) Anno 1620. in-4°., 36 blz.
Vertaliner van h«'t voorg. met een bygevoegde CopyV? vande toesegginghe des Turck- schen Keysvrs , fjhvdam aen Bethlem Cabor. (By W. 1707 komt een andere vertaling zonder de büvoeging voor.) T. 1711 teekent b[j dit stuk aan: In dit geschrift , dat waarschtjniyk van een Antwerpsche pers gekomen is, wordt de ongeluk- kige positie van den nieuw gekozen Koning van Bohemen niet onaardig uit elkander gezet. De auteur, die zich zfju „overtrouiea Voester^hefi.re , een ghe- oeffent Soldaet ende een alderbedrevenste PotÜicus''^ noemt, geeft hem allerlei
680 Boheemache Oorlog. 1620.
JezQïetiiiche nadgevingen hoe zich tegenover tJUu talrijke Ytlanden te yerdragen en ziln macht ook tegenover zyn vrljheidlievende onderdanen staande te hon- den. jfDie ghené*\ zegt hy o.a., ^^die Ixeptebbert zijn van de tryheyt en ooek ran volmaecten diepen verstande ^ rervoUht die met alle doornaeyde pradijeken die ghy tuU weten te vinden, Ontancx is in Hollandt daervan een exempet gkegheven. Ende om de waerkeyt te xegghen , Mauritius met uwen Sehonavader (de Koning van Engeland) hebben nauwelijcx met alle hoer macht Bamevelt konnen ombrengen ^ Iwelc nochtans voor haer noodtwendich was. Maer daer in hebben ly sich uytermaten ioosselijek ende voor- siehtelijc gedragen y dat tij U stuc so doorsteken hebben ^ dat hy door de Staten tetfs om U leven toude worden ghebrochf\
3038 Boheemsch Gelyyt ofte , Christelyck Gespreek , Over het teghen- .i/\ [i woordich Boheemsche wesen, ende de Oorloge daer ontrent ont-
ftU staen. Ingestelt tot waerschouwinge , ende moed-ge vinge van de
Ïrene, die in de selve oorloge yermenght zyn. Door Ireneum Phila- etium .... {Met den HolL leeuw op den tiieL) T' Amstelredam , Voor Harten Jansz. Brandt , . . . 1620. Op bh. 59 een drukkersmerk en daar^ onder : T'Amsteldam , Gednickt by Paulus yan Ravesteyn. Anno 1620.
in-4°., 60 blz.
In een geheel anderen geest geschreven als het vorige stuk. De schrQver: Ewont Teellinck, Thesaarier van Zeeland , broeder van den y veilgen Contrar-Bemonstr. Willem Teellinck te Middelburg (Brandt, IV, 421), betoogt in eene aaneenschakeling van bybelteksten , dat de oorlog van den koning van Bohemen tegen Oostenrijk een kryg van den Heere tegen den Antichrist ia en dat wtj ffdaerom oock wel mogen vertrouwen dat de Heere, die den sleutel van het Huys van Bofmen op syne schouderen heeft gelegt , hem ook in dien stoel der eeren , die hy selve bereyt heeft , sal bevestigen , ende hem ten vasten nagel oen een vaste plaelte steken, daer oen alle het Gereformeerde volck voortaen hangen sal {Jes. 22, 23).'* Yan denzelfden anteur is ook het traktaat Klauwe van de Beeste n". 2985 en de Clachten der Kercke in 1617 verschenen , n". 2487 v.v. (T. 1712) en Cleophas (n". 2436). Zie de opgave zijner geschriften bQ Bogge, Bibl, der Contra-Be- monstr, Geschr., blz. 236 v.
3039 Sypplicatie der Neder-Oostenrycksche Lant-Stenden aen syne Keyser- lijcke Majesteyt. Over het .... tyninniseren des Keyserlyck Krychs- volck, insonderheyt de Cosacken ende Waloenen, teghen syne Keyserlijcke Majesteyts eyghen Onderdanen .... (Met titelvionet.) Ghedruckt nae 't Hoocliduytsche Exemplaer, (s. n. v. pi. en v. dr.) Anno 1620. in-4^ , 4 blz.
= W. 1709. By Baudartiiis, B. XII, 35. 36. Zie: Gindely , a.w., lil, 99 r.
3040 Alder onderdanichste versoeck ende Svpplicatie , Van eenighe Neder- Oostenrijckxsche Landtstenden Aende Keyserlycke Majesteyt. Daer uyt men sien ende bemercken can het grouwelick . . . .tyranniseren des Keysedyeken Crychsvolcks , ende bysonder vande Cosacken ende Walen. {.\fet titelvignet.) In s'Graven-haghe. By Aert Meuris, .... Anno 1620. in-4°. , 8 blz.
Andere vertaling dan die in het voorgaande. (W. 1710.)
1680. Boheemsche Oorlog. &B1
3041 Lettre de Wenselavs Meroschovva Bohemois, Escrite de 1' Armee de Frederic Conté Palatin en Bohème, a Joan Traut de Nurem- berg N'agueres yenue en lumiere {Met titel fiM,) Auec
. permission. Z. n. o. pi. , v. dr. en z.j. in-4°. , 20 blz.
Zie het volgend nnmmer.
3042 Seyndt-brief van Wenceslavs Merosckvva Bohemer, aen Joannem Travt Norenbe^her: Over den standt van de teghenwoordighe oorloghe ende Keyserlijcke Steden: Ghesonden uyt den Boheem-
scben Legher , ende van de Walen ghenomen {Met titelvignet.)
Ghedruckt M. DC. XX. Men vindtse te koop by Jan Cnobbaert
inde Koeper-straet inden witten Helm (Antwerpen), in-4^, 26 blz.
HoUandsche uitgave ged. 12 Mei 1620.
3043 Articvlen Die op den al ghemeenen Generalen Lant-dach, in
presentie van Frederick , . . . Coninck in Bohemen , etc. Van
alle de drie Standen des Coninckrycx Bohemen, eitz Begonst
op Donderdach na Oculi, Anno M.DC. XX. op 't Slot tot Praga, ende gheeyndicht opMaendach na Jubilate desselvighen Jaers, in-
ffhewillight ende besloten zyn {Met titelvignet.) In s'Graven-
haghe. By Aert Meuris , Anno 1620. in-4'. , 70 blz.
= T. 1722. Zie: Baudartius y B XII, 38. De landdag werd den 278teii Maart geopend. Zie: Cindely ^ a.v., III , 107 r.o.
3044 Gopie Van het Schryven aen Chur Phalts ghedaen, doordeChur: ende Vorsten, dewelcke tot Mulhuysen vergadert zyn gheweest. Midtsgaders D'antwoorde by hare Conincklycke Majesteyt van Bohemen Frederick de tweede daer op ghevolght {Met titelvignet') Ghedmckt nae het over-ghesette Hoochduytscne Exemplaer. \Z. n. V. pi. en V. dr.) Anno 1620. in-4°. , 12 blz.
= T. 1718. Bi) Baudartius, B. XII, 21—64; Gindely , a.»., ƒƒ , 431, 482.
3045 Copie. enz. 'Als het voorgaande.) . . . Anno 1620. in-4°. , 12 blz.
Andere drak van bet voorgaande met gering versctiil in spelling b. v. op den titel helere y blz. Aj, reg. 9 v. b. : tegens, in 't vorige teghent.
3046 Sendbrieff Marquis Spinolae An die Königliche Mayestat in His- panien iged. 18 Juni): Vnd dann Desz Königs in Hispanien In-
struction vnndAntwort, Darinnen dem Spinolae, in etlichen
Puncten fürgezeiget wird , auif was Weisz vnd Wege er die grosse vnd machtige in den Niderlanden jetzo auszgeriiste Kriegs Armada in Teutschland fïihren, vnnd die Chur Pfaltzische Erblaud Sequestra- tioiis weisz einnebmen soUe. Ausz dem Hispanischen ins Tentsche vbersetzt. Gedruckt zu Brussel, (3. n. v. dr.) lm Jahr, 1620.
in-4^, 8 blz.
682 Boheemscbe Oorlog. 1690.
3046a Vrede-pvncten Tusschen den Euangelische ende Catholijcke Ghe- unieerde Standen tot Ulm besloten, den iij. July AnnoM. DC. XX. Over-gheset uyt den Kooehdnjtschen . . . {Met UtelvigneL) Ghedmckt (3. n. V, pL en v. dr.) .... 1620. in-4°. , 4 blz.
= T. 1723. By Baudartius , B, XU , 42. In 't Dnitsch in Thealrum Europaeum , ƒ, 339—341.
3047 Rechtliches Bedencken , Ob bey gegenwertigen Kriegsempömngen Röm. Kayserl. Majestat , vnserm aller gnadigsten Hrren (sic) , cSer der Chur Pfaltz die Lehen üienst zu leisten seyen. Ahn Einen Vomehmen ReichsgraflTen abgangen , Anno M. DC. XX. (Met titel" fileet.) Getruckt (3. n, v. pL en v, dr,) .... 1620. in-4 . , 16 blz.
Het stuk is ged. 16 Aug. 1620.
3048 Copie Der Resolutie , welcke de Cheursachsische Ridderschap laest- leden in de Vergaderinghe te Meissen, den ^^ Septembris S\jn
Cheurvorst. Ghenade, aengaende de Krjjchs-expeditie, ghegheven hebben. {Met vignet op den titel eti aan het einde,) Tot Leyden, By Jacob Marcusz. Anno 1620. in 4°. , 8 blz.
Zie: BaudarliuSj B. XII ^ 46. De Resolutie is ook opgenomen in Een denekvaerdkh Modelij zie nO. 8050. (W. 1713.)
3049 Copyen Van eenighe Brieven, Van .... Gnbriel Koningh van
Hongarien , etc. Aen Frederich , Koninffh van Bohemen ,
Geschreven inde Maent van October des Jaers 1620. Vervatende den geluckigen toe-stant van de saken desselvigen Eonin^hiycx. (Met den HolL leeuw op den titel.) T'Amstelredam , Voor Marten Jansz. Brandt , 1620. in-4°. , 12 blz.
Drie brieven ged. 9, 10 en 12 October. De twee laatste by Baudartius ^ B. XII y 66 en 66.
3050 Een denckwaerdich Modell , OfMonsterstock. Claerlyck ontdeckende des Keysers part\jsche , onwettighe , jae gheweltdadighe proceduren over syne voorhebbende gantsch nnlle Achts-verclaringhe ende Executie , betreffent de saecke , van Bohémien . . . Met d'Ainotatien .... nu ghetrouwelyck uyt den Hoochduytschen ghetranslateert. {Met titelvignet.) In s' Graven-hage. By Aert Meuris , . . . Anno 1620.
in-4^ , 36 blz.
Verzameling van oorkonden betreffende den Boheemschen kri|g, ged. van 1 Juni tot 20 Oct. 1620. (W. 1715.)
3051 La Jartiere Perdve , ov Veritable Recit De la prinse de la Royalle Ville de Prague , aussi du rencontre et bataille passée anparauant , Ie 8. du mois de Nouembre 1620. Extraict dVne lettre escrite du Capitaine N. qui s'y est par tout trouué present, {^fet houtsneé op
1620. Boheemsche Oorlog. 588
den lileL) De Prague , Ie 9. de Nouembre. Auec permission. Z. n, V. pi, , V. dr, ef9 z, j. in-4°. , 4 blz.
Een bericht aangaande den slag by den Witten Berg. De schryyer bericht, dat de aan Frederik toebehoorende versierselen van de Orde van den Kousenband op het slagveld gevonden zyn. Zie Gindely j a.iv,^ III y 369.
3052 Kort Tractaet Op den jegenwoordigen Krygh des Roomschen Ryx , Tusschen den Keyser Ende den Koningh Van JBohemen. {Mei houlsneé den titel.) T'Amsteldam , Gedniekt by Paulus van Rayesteyn. Jino 1620. kl. in-8 . , 8 blz.
Aan het einde: Fad : den 3. Beeemb. 1620.
Al
3053 Joyevx Billets et rhimes povr oreer Ie roy. Zonder afz, titel ^ z, n, V, pi. , V. dr, en z, j. in-4°. , 4 bk.
16 Yier-regelige koepletten , waarin verschillende personen die min of meer by de Boheemsche zaken betrokken waren, sprekende worden ingevoerd. Het stuk is na de nederlaag van den Paltsgraaf geschreven.
3054 Dresdani Praedicantis Episola (sic) , Ad N. Francofvrtensem , De Caluinistis bello persequendis. Scripta Dresdae in Saxonia, Die 20. Nouembris. {Met titelvignet,) Z. n, v. pi. en v. dr. Anno 1260 {moet zijn : 1620). in-4°. , 8 blz.
3055 Proclamatie by den Coninek, omme de behoorlijcke Executie van alle voorgaende Wetten teghen de Paepsche Refiisanten , haerghe- vende eenen dach om weder te keeren tot haer eyghen Wooningen , ende daer naer niet te Hove te comen , of binnen tbien mylen van Londen, sonder speciael verloff, ende omme deselve te ontwapenen 80 de Wet vereiscnt. Ende mede, dat alle Papen ende Jesuiten nyten Lande op sekeren dach sullen vertrecken , om niet meer in het Coninckr\jck weder te comen, ende omme het voorhouden vanden Eedt van Getrouwicheyt, volgende de Wet. Overgeset uyt de Engelsche Copye, ende Ghedmckt tot Londen, by Robert Bercker , . . . 1620. (Met titelviipiel.) Gedrvckt tot Middelbvrch Nae de Copye, By Hans vander Hellen,.^.. 1620. in-4®. , 4 blz.
3056 Vox Popvli. Or , Newes from Spajme , translated according to the Spanish coppie. Which may serue to forwame both England and the Vnited Prouinces how rarre to trust to Spanish pretences. {Met fileelen op den titel,) Imprinted (s. n, v. pi. en v. dr.) . . . 1620.
in-4^ , 28 blz.
= W. 8943. De schryver is Thomas Scott, Engelsch predikant te Utrecht en aldaar in 1626 vermoord. Dit traktaat werd in 1659 en 1678 herdrukt onder den titel : A choice NarraUve of Count Gmdomar^s Trantartions dvriiig his Embassy in England : By Sir Robert Colton, KnUffU and Baronet. Het is ook her- drukt in Somers Coliection of Traets. Een tweede deel dezer Vox Populi zag in
584 Dood Tan Willem Lodewgk. 1620.
1624 het licht. Zie op dat jaar. Voor de Holl. yertaling zie op het jaar 1621.
Nieuwe Tydingen Wt den Conseio (nO. 8207.).
3057 Propositie gedaen Door den Heere van Maurier , Ambassadeur Tan
den alder-dhristelijcksten Koninck aen de Staten Generael der
vereenichde Nederlanden. Den 30. December, 1619. {Mei titelvignet,) Ghedruckt (3. w. v. pi. en v. dr.) .... 1620. in-i"*. , 14 blz.
Klachten oyer YerBchillende overtredingen Tan het gesloten verdrag, door Hol- landsche schepen. (T. 1730.)
3058 Triumphe der heerlycke begravinghe van Willem Lodewyck ,
Grave van Nassau, Gouverneur van Vrieslant, etc. begraven tot Leeuwaerden den 23. July. 1620. Met de voorneemste daden byden .... Grave gheschiet , int korte verhaelt. {Met vignet op den titel en aan het einde.) t' Amsterdam by Gerrit van Breughel , s. j.
in-4°. , 4 blz.
Zie: Baudartius^ B. XII, 87 v.; Brandt, IV, 286 v,v. Aan het eind leest men: Wy verhopen hier nae een Lijck'4£lacht .... lot Loff van desen Crychshelt aenden dack te brengen. Hetzelfde jaar verscheen er een Li|k-klacht van Starter (zie vol- gend nammer), waatoit dns zou blijken, dat Starter ook schrQver was van deze Triumphe. In het leven van Starter door Eekhoff wordt er niet van ge- sproken. Zie overigens over Starter: De Navorscher, IX, 91 v., 142 v., 212— 214 , en Jr// , 12 , 276. (W. 1721.)
3059 Lyc-klacht , over . . . Wilhelm Ludwich , Grave tot Nassau , . . . Stadt-
houder ende Capiteyn Generael over Vrieslandt, efn Die den
loop zyns levens begon, Anno 1560. den 13. Martij, tot Siegen. Den selven salich vol-ende, Anno 1620. den 31 May , tot Leevwaerden. Ende op den 13. July, des selfden jaers inde Jacopynen Eercke
aldaer , . . . . begraven wierdt, Gneschreven door J. Starter.
J. V. S. {Met titelvignet.) Nae de Copye Tot Franeker, By Jan Lamrinck, .... Anno 1620. in-4 . , 24 blz.
= T. 1734. Met opdracht aan de Staten Generaal en aan de Staten van Fries- land. In dit gedicht is een verhaal van de krygsdaden van den gestorven Stadhouder ingevlochten. Andere drakken by T. 1733 en 1733*.
3060 üedeken vande Hollantsche tu\jn ;
Op de w\jse : waer is nu m\jn vr\jhe\jt. {Gesdir. kopie {i^) uit dien tijd) %. j. in fol ., een blad.
Gedicht in 13 koepletten, zinspelende o. a. op den dood van Oldenbamevelt — die hier als tainman van den hoUandschen tuin wordt voorgesteld — en de daarmede samenhaogende gebeurtenissen. Van Manrits (de leeuw) wordt gezegd :
.... Leeu vaillejandt
bint men aen een Coussebandt, waarschijnlijk een zinspeling op de in Febr. 1613 door Jacobns I aan Manrits gezondene versierselen van de orde van den kousenband. WaarschQnlQk door R. Te 11 e. Zie Dr. W. P. C. Knuttel in De Gids van 1 Oct. 1887 , blz. 1 v.v.
1620. Venrolging der Remonatnuiten. 686
3061 Placcaet Vande Staten Generael der Vereeniffhde Nederlanden ,
daer by 't Placcaet vanden derden Julij sesthien-hondert ende negenthien, gheconfirmeert, ende ordre ghestelt werdt teghen de uyt-ghewesen ende afghesette Predicanten ; Mitsgaders Proponenten , ende andere Persoonen, soo wel Mannen als Vrouwen, die on- gerusticheyt in Steden ende Plaetsen, onder dexel van Religie soucken aen te rechten, {ged. 1 Febr. Mol den Nederl. leeuw op den titel.) In s' Graven-haghe , By Hillebrant Jacobssz., . . . Anno 1620. Met Privilegie, in-4^., 10 blz.
= T. 1736. Gr. Plaeaatboek , /, 270. Verg. n». 2936.
3062 Sententie Johannis Grevii, Ghewesen Predicant tot Heusden. {ged. 16 Mei. Met den Nederl, leeuw op den titel.) In 's Graven-haghe , By HiDebrant Jacobssz. , . . . Anno 1620. Met Privilegie, in-4". , 8 blz.
Bil Baudarlius, B. XII, 10 ».; Brandt , !V , 235 r. (T. 1737.)
3062a Sententie enz. als H voorgaande. Het onderschrift op den titel daar in 5, hiei' in 4 regels. in-4^, 8 blz.
= T. 1738.
3063 Brief aende . . . Staten Generael over de sententie Joh. Grevii ghe- ^ , bannen int tvchtiivys t' Amsterdam. Mitsgaders Ouer eenifi^e saecken ^\r- // roerende 't Examen Samvelis Princii ende Bemheri v esekii die versonden is in 't Rasphuys tot Haerlem. (i/c/ titelvignet.) Z. n. v. pt.
en V. dr. Int Jaer. 1620. in-4°. , 24 blz.
Onderteekend door de drie Direkteuren der Remonstr. broederschap: J. Wteu'- bogatrt, S. Episcopius , A\ Grevinchoviüs en ged. den 26 Juni. Zie over dezen brief: Brandt, IV, 244 v.v., over de ontdekking, examen en vonnis der drie predikanten : ald. 219 vv, , 227 v.p. (T. 1739) en Rogge , Wtenbogaert , UI , 39 v.
3064 Brief enz. {als 't voorg.) . . . Over eenighe saecken .... Die versonden is Z. n. V. pi. en v. dr. In 't Jaer 1620. in-4°., 24 blz.
= T. 1740. Andere druk met ander vignet.
3065 HoUandsche Nieuwe Ty dinghen, te weten, Hoemen in Hollandt de strenghe Placcaten, die teghen de Arminianen ghemaeckt zyn, soeckt int werck te stellen, ende te executeren, met hun het Prediken te beletten ende de Predicanten te vanghen. Nv eerst Ghedruckt den xix. Mey 1620. T'Hantwerpen , By Abraham Ver- hoeuen , . . . . 1620. in-4**. , 8 blz.
= W. 1735. Met hontsneê op den titel. De signatuur is: T — Tiij.
3066 Antidotvm continenspressiorem declarationem propriae et genvinae sententiae qvae in Synodo Nationali Dordracena asserte est et stabiHta. Belgicè primum in lucem editum , nunc vero non param auctum et Latinii^te donatum. Accessit duplex Index, tum rerum
74
(^86 Oeschriften der Bemonstranten. 1620.
memorabiHum , turn omnium Scripturae locorum , quae in nuper editis Actis et Scriptis Citatonim Remonstrantium Synode exhibitis occurrunt. . . . {Met den NcderL leeuw op den titel.) Herder- Wiici Ex Officina typographi synodalis. Anno M.DC.XX.
in-4^, (XX) en 140 blz.
= W. 1738. LatynBche uitgaaf van n*. 2856. De dubbele Index , 22 blz. be- slaande, ontbreekt aan dit ex.
3067 Verklaringe yande Sententien ghepronuncieert jeghens Johan van Oldenbamevelt ende sgne Compucen , by de Heeren Ghedelegeerde Rechteren , yande .... Staten Generael inden Hage beschreyen , Gedaen op den Besten Junn 1620. (Met den Nederl. leeuw op den tUeL)
In s' Grayen-haghe , By Hillebrant Jacobssz , Anno 1620. Met
Priyilegie. in-4°. , 4 blz.
= T. 1742. Zie : Motiey'i Oldenbarnevell , // . 892 v.
3068 Verklaringhe enz Gedaen op den sesten Juny 1602 {lees: 1620).
(Afet titelvignet.) In s' Graven-haghe. By AertMeuris, . . . Anno 1620. Met Priyilegie. in-4°. , 4 bk.
= T. 1743.
3069 Warachtige Historie Vande Ghevanckenisse , bekentenisse , leste woorden ende droeyighe doot yan wylen Heer Johan yan Olden- bameyelt , . . . . Te samen ghebracht meest uy t zHner Ed^ eyghene , behendel\jck uytghesondene ende bewaerde Schriften , die men daer yan heeft connen becomen. Mitsgaders uyt de yerklaringe yan zijne Ed*. Dienaer Johan Francken , ende 't gunt yoort by een yeder notoir is. {Met titel fileet.) Ghedruckt (s. n. v. pi. en v. dr.) , . . . 1620.
in-4^ , 80 blz.
Onderteekend: Wt Amsterdam y in Januario 1620. Zie over dit stuk: Brandt, IV , 421. Het werd door Joris Vesetaer yan Antwerpen, die in 1621 te Amster- dam in hechtenis kwam , gedrukt. Zie a. w. , blz. 644 en verg. n*. 3075. (T. 1744.)
3070 TreflFelycke ende bundiffe Verantwoordinge , gheschreyen Aen
Burghemeesters ende Vroedtschap der stadt Vtrecht , door
Johannes Wtenbogaert, oyer De yalsche beschuldinghen
ende yerzierde leughenen, door Nicolaes Berck Burgemeester:
t' Vtrecht ghepractiseert ende yerziert , .... Ghedruckt (s. n. v.
pi. en V. dr.) Anno 1620. in-4°. , 40 blz.
Gedagt. den 4. April 1619. Zie hierover: Brandt, III, 392. (T. 1745.)
3071 Copye. Requeste yan Jaqyes yan Hecke. Ertz-verklicker yande Remonstrantsche Predikanten ende Remonstrants-gesinden. oyer-
gheleyert Aen z\jn Vorstelycke Genade de Prince yan Orangien , ^m gheloont te worden oyer zyn yerradel\ick aenbrenghen. (Dese
1620. OeschrUten der Remonstranten. 587
is die de vergadering verriet in de Bogaert-steegh tot Leyden.) Z. n. V. pL en v, dr. 1620. in-4°. , 4 blz.
By Rogge , Gesch, der Remonstr. , blz. 60. Verg. het volgende nnmmer.
3072 Noodighe ende getrouwe waerschouwinghe aen de Remonstrantsche ,|/ Predicanten, voor de valsche ende bedrieghelycke handelinghe van
y,"' w\ Jaques van Hecke , ende andere verspieders tot haer ghesonden. . . , r ' {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr 1620. in-4°. , 32 blz.
= T. 1746. Zie: Brandt, /K, 93 v.v. De autear van dit geschrift is Bernard Dwinglo (Rogge, Bibl. der Remonstr, Gesehr., blz. 132). liet vorige nummer is in dit stuk opgenomen.
3073 Troosteliick Nieuwe-Jaer, Den Cliristelycken Gemeynten der Re- monstranten die inde vereenichde Neder-Landen vervolghinghe l\jden , toeghesonden van weghen hare Herders ende Leeraers , om yoorstant van waerheydt ende van vryheyt der conscientie in bal- linghschap verdreven z\jnde. (^fet titelvignet.) Ghedruckt (3. w. v. pi. en V. dr.) .... 1620. * in-4^ , 32 bk
Door Ëduard Poppius een der gebannen Remonstr. predikanten. Zie over dit stuk uitvoerig: Brandt, IV, 151. Blz. 33-36 behelzen een Nieuwe-Jaers Liedt , beginnende : Treurt niet te seer , o Remonstranten , in 9 koepletten (T. 1747). In de 3 op de Kon. Bibl. aanwezige exempl. ontbreekt het iVtetiHe- Jaers Liedt,
3074 Kort bewys vanden verkeerden aerdt Calumnien , nieuwe , onge- remde seditieuse en grouwelyeke opinien van Peter dv Molin ghetoghen Vyt sgn lest nytghegheuen boeck, ghenaemt Amtome Anninianiami. LXit is Ontledinghe der Arminiaensche leeringhe. {Met titelvignet.) Z. n. v. pi. en v. dr. 1620. in-4^. , 24 bk.
= T. 1749. Gericht tegen T. 1748. Vermeld bt| brandt, IV ^ 218. De auteur is Gaspar van Baerle. Zie: Rogge , Bibl. der Remonstr. Geschr., blz. 128.
3075 Copije Vanden Brief wilhelmi Remaut\j, gewesen Predicant onder de Fransche Regimenten hier te Lande: Gheschreuen ende
ghesonden in Julio 1620. Aen de Canzeler en Raden des
V orstendoms Gelre en Graef-schaps Sutphen residerende tot Aemhem , waer in hy de acte van stilstant van alle kerckel\jcke Diensten ende
bedieningen .... de welcke hy in Julio 1619 hadde onder-
teyckent , . . . opseyt .... Ghedruckt in Nederlandt, (3. n. v. pi. en v. dr.) Anno 1620. in4^ , 14 blz.
Vermeld by Rogge, Bibl. der Remonstr. Geschr.y blz. 168.
3076 Simonis Episcopii Brief. In de welcke de gront van de Re- monstranten , aengaande hare Belijdenis ende eenstemminge in het geloove , naecktelick ontdeckt wort. Met Een Voor-reden aende
588 Brief van Episoopiiu ontdekt 1620.
Staten Generael {Af el titetvi{)net.) In s^Graven-haglie, By Hil-
lebrant Jacobssz , . . . . Anno 1620. in-4^ , 18 blz.
Deze brief was gevonden bQ het doorzoeken ran het hnis van Paulus Stochiut , een vriend van Episcopiusj te Leiden. De voorge voegde voorrede ia van den Hoogl. Daniel Heyns. Zie: Brandt, IV , 261. De pagineering in dit stok gaat van bis. 8 op 17 over. (T. 1760.)
3077 Brief Van Simon Episcopivs Met eenighe Aenteyckeninghen ofte Conunentarien breeder verclaert. Daer in verscheyden raetslagen ende mysteriën der Arminianen ondeekt worden. Waer by noch gevoecht is een Kerckelyck ende Poliiyck Discours , om te betboonen dat de Arminianen geen Reden en hebben, dese droeve scheu- ringe te voeden , ende afgesonderde Vergaderingen te houden. . . . (Met deti holL leeuw op den HleL) T'Amstebredam , Voor Marten J ansz Brandt , An. 1620. in-4**. , 40 blz.
= T. 1761. Door Jacobua Trigland. Zie Brandt, IV, 261. Volgen de tegenschriften.
3078 Noodige Verantwoordinge der Remonstranten Nopende Soo wel het stellen van een eyghene en bysondere Confessie, verclaringe haers Gevoelens , vereeninge met de Lutersche : als mede , over haere Leere , . . . Mitsgaeders , Van de vruchten der Contra-Remonstranten gheloove. Dienende Tot Claere aenwnsinge ende wederlegginge vande notoire yalscheden , die Daniel Heynsivs , . . . . onlangs ge- pleecht heeft in s\jne voor-rede, over seeckeren brief Simonis Episcopii , . . . . Hier uyt kan oock werden ghespeurt de ydeUieyt van de Amsterdamsche Aenteykeningen op den selfPden Bnef EpiV- copii. Ghedruckt (s. n, v. pL en r. dr,) 1620. in-4°. , 60 olz.
Wederlegging van de beide geschriften door Episcopius zelven. (T. 1762.)
3079 Contra-Discours KerckeUck ende PoUtyck Dat is : Antwoort Op de Glosen ende Discours , met consent vande Heeren Regierders der Stadt Amsterdam aldaer uytgegeven op . . . Simonis Episcop\j Brief: Daer in voornemelick ghehandelt wort vande Gesepareerde verga- dering der Remonstranten Ghedruckt (s. n. v. pL en v. dr.) . . 1620.
in-4°. , 62 bk.
= T. 1763. Tegenschrift van bet voorlaatste nnmmer, van de hand van Wtenbogaert. Zie Brandt, IV, 261. Het ia ged. 1 Sept. 1620. Den tweeden dmk vindt men op het Jaar 1621 , n«. 3246 ; zie de aanteekening aldaar.
3080 T'Arminiaens Eapproen. Spotprent op den overgang van den afgezeüen hoogleeraar P, Berlins tot de Katholieke Kerk, De plaat , beschreven door Fr. Muller, Beredeneerde Beschr. van Nederl. EQstorieplaten n°. 1421 , is 28V2 decimeter breed bij 15V, hoog. Onder de plaat is een vers gedrukt in drie kolommen met het opschrift: Samen-spiaeck tus-
^^N^
1680. Afval Tan BertiOB. 589
schen de Koomen, Joost en Kees, over den Afralligen Peferus Bertius , Autheur des Boex genaemt Den Af?al der Heyhgen. Mits- gaders een kort Verhael der aenklevende dagelyckse Ueschiede- nissen. Onder het vers: Anno 1620. De plaat draagt het adres van C. J. Fisscher (C. J. V.)- in-plano, een blad.
3081 Antwoordt op de Malitieuse Calumnie Der Contra-Remonstranten in de Vereenighde Nederlanden. Daer mede sy , oorsake nemende , soo uyt verscheyden andere ongefundeerde redenen, die sy voor- wenden , als oock uyt de schandelijcke Afval Petri Bertii , de Re-
monstrantsche Predicanten , valschelyck beschuldighen , dat sy
Papisten zijn , ofte na 't Pausdom hellen , ende 'tselve in de Ghe- meynten hares Vaderlandts soecken in te voeren. {Met titelvignet.) Z, n. V. pi. en v. dr. Anno 1620. in-4°. , 52 blz.
De overgang van den vroeger Kemonstrantschgezinden hoogleeraar De Bert tot het Katholicisme had de Contra-Remonstr. predilcanten een nieuw wapen te^en de gebannen Remonstranten in de handen gegeven, waarvan zich o. a. Claex Jansz. Visscher in een spotprent (zie voorgaand nummer) op Berliut be- diende. Ter hunner verantwoording strelite dit geschrift, door Eduard Poppius gesteld. Zie: Brandt, /K, 807. (T. 1754.)
3082 Vvaerschouwinghe Over 't stellen van een Confessie. Begrepen In zeeckere extracten uyt eenighe Brieven aen een particulier vrundt. Wtghegheven door eenige om de waerheyfc verdruckte Liefhebbers van Clmstelijcke ende rechte vryheyt der consdentien. {Met titel- vignet.) Gedruct {z. n. v. pi. en v. dr.) 1620. in-4°. , 16 blz.
Dit Bink is niet, zooals T. 1755 (waar een andere druk voorkomt) in navolging van Brandt, /V, 412 bericht, van de hand van Mannes Geefteranusy maar ge- schreven door D. R. Camphuysen. Zie: Rogge , BibL der Remonstr. Geschr., bh. 159.
3083 Brieff , Aen alle Remonstrants-ghesinde Ghemeynten der Vereenichde Nederlanden , Ghesonden Door de Ghecommitteerde van de Societeyt der Remonstranten : Tot Verclaringe van haer oprecht voornemen , ende ffoede debvoir aireede gedaen, ende noch te doen int stellen ende bevorderen van een ghemeene Confessie ende Verclaringe vant ghevoelen der Remonstranten , in saecken van Religie : Dienende Tot noodige contra- Waerschouwinghe over seeckere Extracten onder den naem van Waerschonmnghe over het stellen van een Confessie , onlangs uytghegheven. Ghdnickt {sic) . . . . {Z. «. i'. pi. en v. dr.) Anno 1620. in-4^ , 8 blz.
Uitgegeven door de Directears van de Sociëteit der Remonstr. en gedagt. den 15 Dec. 1620. (T. 1756.)
3084 Aenspraecke van Bernardvs Dvinglo, Aen de Remonstrans- ^n^ gesinde Ghemeynte ende Borgherye der Stadt Leyden, Over het
690 Oewhriften t»d Slattns. 16S0.
ontset der selfder Stede , gedaen op den 3. Octobris 1620 . . . (Met tiielvignet.) Gedruckt (s. n. v. pi. en v. dr.) • . . 1620. in-4°. , 44 bk.
Vermeld b|| Brandt, /K, 414. (T. 1757.)
3085 'T Hemelsch Synodvs ende Rechtmatigh Oordeel gehovden tot Zion. Tegben 't Aerdtscbe Synodus Nationael Ende Onrechtaeerdich Oordeel , Gbehouden binnen Dordrecht in de Dool-Cappelle. Anno 1618. en 1619. (Met lUehignet.) Met Priuilegie des Alderhoochsten tot aen het eynde der wereldt. Z. w. v. pi. , v. dr, ett s.j. in-4''. , 96 bk.
Gesteld door Arnoldua Nenmagus, een der gebannen Remonstranten, ▼Toeger predikant te Bergambacht, maar door Hendrik Slatius , die toen het opzicht bad over den druk der Remonstrantsche Bohriften , zoo yeranderd en met bittere en scherpe bladzijden van zt)ne hand vermeerderd, dat de antenr het niet meer als zt|n weik wilde erkennen , en de verspreiding zooveel mo- gelOk verhinderde. Zie: Brandi, IV , 414. (T 1758.)
3086 Amsterdamsche Nouyelles. dat is, Nieuwe Ty dinghen , Van'tghene datter onlancx is ghepasseert in Bohemen , Hongarien , Weenen , Polen , Slesien .Meeren , Geulen , Venetien , Neaples , Heydelberch , Vranekeryek , ilnghelandt , Brabandt , Vrieslandt ende HoUandt , etc. Wt ghegeven ende in 't licht ghebrocht tot troost der Calvi- nisten. Door A. R. E. S. Ghedruckt tot Herders-wyck , door Autho- riteyt van de Kercke , ende de Synode van Dordrecht , Anno 1620.
in-4°., 12blz.
Scherp hekeldicht tegen de Contra-Remonstranten en hunne politieke bondge* nooten , Aerssens vooral , die quasi beklaagd wordt , dat hi| nu weder de groote Isst van het gezantschap naar Frankrijk op zich heeft moeten nemen, omdat er niemand anders bekwaam voor was. Aan het eind deelt de dichter een seer vuyl patquil mede , onlangs gestrooid , alleen , om het dadelijk na de lezing te verbranden (!). Het begint:
Wee Lanty wee Voicky wee Princen ^ en wee Staten,
Die het gheloou^ bedwinghen met Plocaten.
Wee Kerck , wee Priesters , en wee de Synoode ,
Die oorsaeck zijn van vangen , (tannen , dooden. en nog zestien regels op dezelfde wijze (T. 1769). De auteur is Henricns Sla tin s. Zie: Bnyge, Bibl, der Itenwnstr, Geschr. , bis, 139.
3087 Morsfen-Wecker, Aen de Oude ende Ghetrouwe Batavieren, Met een Remedie, teghen haere Slaep-sieckte. (Met titel/ileeL) Ghedruckt (3. n. V. pi. en v. dr.) .*. . . 1620. in-4°. , 8 blz.
Oproerig libel tegen de Regeering, waarschijnlijk door Slatins geschreven, f,strekkende'\ zegt Brandt (IV, 413), „r^m-de luiden de waepenen tegms den sfaet te doen opnemen.'' Dit en dergel0ke geschriften deden de zaak der Remonstranten veel kwaad en werden door hen openlijk afgekeurd. De drukker ,Joris Yeselaer van Antwerpen, werd in 1621 te Amsterdam gevat. Zie: Brandt, IV, 644, en verg. n\ 3069 (T. 1760). Zie ook Bogge, l.a.w., blz. 189.
^ 3088 Monsterkens yan de Nievwe Hollandsche Inqvisitie. Ghelück die nu , zedert ontrent een jaer herwaerts, inde Gheunieerde Frovincien,
1620. Geschriften van SlEtiiui en anderen. 591
teghen de Arminianen is ghepractiseert : Ten thoone ffhestelt door eenen Hollander, in sekeren Brief aen synen Vriendt. T'Hantwerpen , By Jaeob Seldenslach, op het Vlamincx-veldt, inde Seve-rster. 1620.
in-4^ , 24 blz.
= T. 1761. Onderteekend: F.P.Z.V' FF, Dit stalt waarvan Slatius {Rogge, Bibl, der Remontir. Getchr. , btz. 139) de autenr is en dat in oproerigen zin ge- steld is , l>evat niettemin talr||ke belangryke bysonderheden over de vervolgingen waaraan de Remonstranten bloot stonden.
3089 Monsterkens enz, {als H voorg.) Ghedrvckt. In 't Jaer. 1620.
{Zonder hel gefingeerde uitgevers-adres,) in-4°., 24 blz.
= T. 1762.
3090 Basyyne. Dienende om allerley traghe slapende Zielen yrerich ende wacker te maken , mitsgaders yemaude ende Tertsaechde herten moedt te gheyen tot continuatie hares Christelvjcken beroeps : . . . .
'AUes cortel\jck vervatet in drie Brieren» inghestelt ende ghe- schreven .... van eenen Remonstrantschen Predicant ; doe hy sich bereyde om in Hollandt onder 't cruys , Godts woordt te gaen leeren : . • . . {Met titelvignet.) Z, n. v, pL en v, dr. Anno 1620. in-4®. , 64 blz.
Door Petras Engelraeve, die later Katholiek werd. Zie: brandt , IV, 414. (T. 1763.)
3091 Corte ende Christel\jcke Aeiimerckinghen , op den schandeleusen Loffsangh Bemardi Bvsschof, Nu Predicant tot Wtrecht: wiens beginsel is , Gheloofl sy Oodt die my heeft uytvercoren. NeJBTens z\jue uvtlegginghe , yande doodelvjcke sonden : ende daer op yolgende
Censure , enz Ghedruckt {z, n. v, pi, en v. dr.) . . . M DO XX. Met
Privelegie yanden Autheur. in-4°., 28 blz.
De Lofsangh en de Vytlegginghe vande dooddijcke sonden , waartegen dit geschrift gericht is, zijn er ook in opgenomen. De aatear was aan Brandt {IV, 415) niet bekend. (T. 1764.)
3092 Ghewillighe Patientie ofte Lydens Remedie, Voor de Verdruckte Christenen. Oversien ende verbetert door den Autheur selfs: ende nu yan nieus int light ghegheven Ghedruckt {z, n. v. pi. en v. dr.)
1620. in-plano, een blad.
....
Andere nitgaaf van n**. 2982. De antear is de bekende Remonstrant D i r c k Rafaelsz Camphnysen, die in dezen t0d verschillende gedichten in het licht zond. Brandt, IV , 415. Zie ook de volgende nummers.
3093 Ghewillighe Patientie. Ofte Lydens Remedie. Voorhenen met vele bijghevoechde veranderingen ende merckely cke fauten , sonder ken- nisse des Autheurs, uytffegheven onder den naem van Schilt der verdruckter ghemoederen. Ebde nu by den Autheur selfe andermael
61^ Gedichten Tan Cmmphaysen. 1680.
oversien, yerbetert ende vermeerdert, tot naerder onderriclitinge . . . . Z. fi. V. pi. en V, dr. In 't Jaer .... 1620. m-4**. , 16 biz.
= T. 1767. Verg. het voorgaande.
3094 Victoria victis. Dat is , Den waren zegben Gods , Ofte Lydens nut- ticheyt. Dienende tot een vol-komen Lydens remecUe. {Met tüelvignet.) Z. n. V. pi. eti V. dr. Int Jaer 1620. in-4**. . 16 blz.
= T. 1765. Ook hiervan is Gamphnysen de dichter.
.. K V^^ 3095 Victoria victis, Dat is, Den waren segeii Gods,. . .Gheschreven
V tot vasticheyt ende troost van alle verdruckte , Christenen ....
Gedruckt (3. n. v. pi en v. dr.) .... 1620. in-4^. , 16 blz.
Latere druk van het voorgaande. (T. 1766.)
3096 Godt de wraeck. Ofte : Troost Der Schriftvre in tegbenheyt. Be- ffrepen In een korte uytleggingbe eenigher Psalmen Davids op Nederduytscbe rymen gbestelt: Mitsgaders andere ghedichten ten selven propooste. Z. n. v. pi. en v. dr. Anno 1620. in-4®. , 32 blz.
= T. 1768. Eveneens van Camphuysen. Zie Brandt y IV' j 415.
3097 De Broederlycke Eendracht , Ofte Lof des Vredes Carmine ana- ^ ^ W\ creontico uy tgedruckt , in forme van een Paraphrasis , of Corte
^yi verclaringhe over den Psal. CXXXIII. Met noch eenige Epigram-
' mata , ter selver materie. {Mei UielvirineL) Tot Norden , By rieter
Arentsz , . . . . Anno 1620. in-4''. , 8 blz.
= W. 1751. Mede door Camphuysen gedicht. Op de keerzyde van den titel: Aen de ware Liefhebbers det Vredes, Toe-^en^Uichl des Druckers, waarin men leest : Ontfangi (want u vooral behoort het toe) van my Dit Dicht , het eerste «erek van onse Üruckery. Zie aant. volgend nummer.
3098 Den YverTot Godts Vvet. Poëtisch Wtbreyding Over den Psahn cxix. In Neerlantscbe Rymen. Numeris trochaicis octonariis. {Met
titelvignet.) Tot Norden in Oostvrieslandt. By Pieter Arentsz
Anno 1620. in-4^ , 16 blz.
Een der schoonste gedichten van Gamphnysen, die zich toen in Norden ophield. (T. 1769.)
3099 Valemvndo. Ofte: Noodigin^e Tot de Broederschap Christi. Een uytnemende troostelyck en stichtelyck Boecxkeu , desghelyks noyt voor desen in druck is uy tgbegaen , diensticb om te ghers^en , tot een onveranderlijcke gherusticheyt des ghemoedts. Overgheset uyt de Latjjjnsche in onse Nederlandtscbe tale. . . . {Z. n. v. pi. ei> v. dr.) Anno 1620. in-4^ , 40 blz.
= T. 1775. De auteur hiervan is D. R. Gamphnysen; het stuk komt niet voor in de uitgave zyner Theologische Werken , ^fhA^. Amsteldam , 1699. ea wordt
1620. GeBchriflen der Eemonstrantsche ballingexi. &93
ook niet Tormeld in de aan zQne werken vooralQiifaande levensbeschrUving. Zie: Bogge, Bibl. der Remomtr. Gesehr., b!i. 160.
^ 3100 Vrymoedigh Ondersoeck van verscheyden Placcaten , inde Gheu-
nieerde Frouincien, binnen twee iaeren herwaerfcs, gepubliceert
>^ teghen de Christenen ingheborenen ende inwoonders der seiner
/^ ' Landen diemen Remonstranten noemt. Dienende mede tot Justifi-
'i eatie vande selue Remonstranten, ende in eenighe poincten van
\^ wfllen .... Johan yan Oldenbamevelt Zal : ende de gneyanghenen
Heeren Rombout Hogherbeetz ende Hugo de Groot. (Met tUelHffnet.)
Tot Vrybvrch By Adelaert Waermont 1620. {Te AfUw. gedrukt.)
in-4*. (XII) , 188 en 28 blz.
Door Jok. Wtenbogaert. Zie over dit stak nitvoerig: Brandt, /K, 415. (T. 1770.)
3101 Redenen , Vraerom men in goede Conscientie metten Nederlandt- schen Contra-Remonstranten , — gheen geestel\jcke gemeenschap houden, of den uyterlycken Godes dienst langher met hun pleghen en mach. Ghedruckt tot Friburch , (s. «. v. pi,, v. dr, eii z.j.) Met Pri- vilegie Tan de Staten des Lands. in-i""., 40 blz.
Door J. Wtenbogaert. Zie: Rogge, Wtenlfogüert , UI, 85.
3102 Vrümoedic/t Ondersoeck enz. {ah U worgaatide.)
in-4^ , (XH) , 188 en 24 blz.
Andere druk. In het vorig nnmmer leest men op de keerzijde yan den titel : De Drvcker totten User, wat hier gemist wordt Alleen het titelblad schünt echter verandering te hebben ondergaan. De font in de pagineering (blx. 137 — 144) is hier weder overgenomen. Het placcaat Gkepubliceert binnen WtreefU den 28. October 1619 , dat in het vorig nummer aan het einde gevonden wordt , ontbreekt hier.
3103 Ghewissen Doodt-steeck Der Calviniaenscher Predestinatie, Met haren ghevolge. Ghegheven door een der yemaemster Leeraren onder de uytghebannen Remonstranten, wiens naem om reden versweghen wordt. Ende in Druck vervaerdicht door een onpar- tgdich liefhebber der waerheydt, Tot dienste van de eenvuldi^zhe ende Godt-meenende Christenen. • . . Tot Harders-wyck , Voor auwo- riteyt vande Kerck, ende Synode van Dordrecht, Anno 162Ö.
in-4^ , 124 blz.
= T. 1771. Door C. Yorstins. In 1652 werd dit stnk door den zoon van den schrijver op nienw uitgegeven. In de daarby gevoegde voorrede wordt gesegd , dat dit tractaat in 1620 werd gedrukt „bnyten kennisse ende consent van den autheur, die om 80n absentie op het ghedruckte niet heeft konnen letten **. Zie : Kogge , Bibl, der Hemonstr, Geschr. , blz. 38. Op sommige exempl. van dezen druk beslaat het adres drie, op andere twee regels.
, ' ^ 3104 Voor-looper Van Sommighe Swaricheden ghemoveert ende vraech-
75
5d4 Geicluriften der Bemonstnuitoche baUingen. 1620.
sche wfjse voorghesielt , by ettel\jcke Oude , Yrcmie, Eenvoudighe, ende iareffelücke Patriotten. Zijnde Contra-Remonstranten , Die Om Officien , gunst , haet , of partijschap met haere Religie niet en spelen , oock gheen ghenoegnen en hebben in scheuringhen , ver^
Yolginghen, ende Bloetstoiiinghen (Met vignet op dett titd en
aan het einde). Wt 'S Graven-haghe Met Druckers Privilegie , (i. «. V. dr.) Anno. 1620. in-4^ , 20 bk.
= T. 1772. Aan de keerzyde Tan den titel leest men: AEn myn H.H. de iwee nieuwe . vreemde Edelen , Suyvere Broeders ende Stoeten der verkiesinghe , Marcquette ende Aerssens^ mittgaedert die met hun gheeommitteert syn tot de bequoemheydt vande extraordinarit inquisitie, over de Oude Offiders in HotUndt ende Wesi-Vrieslandt. Om op haer reyse onder weghe te lesen ende den tydt te passeren. Verg. n*. 2866. In Bommlge ezempL wordt op de keerzyde van den titel gelezen : Broedet&L
v' 3105 Medic\jn- meester Voor t' Verwonde Nederlandt , Ontdeckende , Aen
een daer over bedroefde inwoonder, d' oorsake van de wonde, ende
middel om te ghenesen. Wt liefde tot z\jn Vaderlant, ende by-
^ sonder tot de Ghemeynte van Campen, ende zyne vrienden op-
K^ gespenrt (nc). Door Everart Voscuyl {Met titelvignet.)
^ Z. n. V. pL env.dr 1620. in-4°. , 14 blz,
= T. 1778. Aan het einde een Ghebedt. Ev, Voscuyl^ vroeger predikant te Kampen, behoorde tot de gebannenen.
3106 Een trouwhertiffhe Vermaninghe, Aen alle vrome Lddtmaten Der Gemeente JesuChristi, dieinHollandt, midtsgaders andere plaetsen teghenwoordich suchten ende caenhalsen onder de herde vervol- ffinge, om de waerheydt, die na de Godtsalicheyt is. Ghedruct X%. n. V. pi. en v, dr.) ... . 1620. in-4°. , 32 blz.
Door PasBchlerdeFyne. Zie zyne Tractaaten, Deel 11. {Amst. 1786). De eigeniyke vermaninghe wordt in dit ex. gevolgd door een Qhebedt Op de wjfse : fan den Cxxx. Psalm, ofte Wilhelmus van fiassouwen. De vermaninghe ook in Mfi Yloteh's Pasehier de Fyne, bis. 48 v.v.
3107 Claech-liet Des Propheten Jeremie. Ghepast op onse droevighe t\jclen Voor de Godtzalicheyt Liefhebbende Christenen Om ... In
^ hope ende stille z\jn, met gheduldicheyt zyn hulpe alleen te ver-
ƒ • < wachten .... Ghedruckt tot Harders-wyck, door authoriteyt van
^ de Eerck, ende Synode van Dort. Anno 1620. in-4*'., 14 blz.
= T. 1776.
3108 Glacht-Liedt , Over de doot vanden E. Heere Jan van Oldenbamevelt. Mitsgaders, Een Clacht-dicht over den verdruckten Staet van Hollandt. Chanson funebre sur la mort de Messire Jean d^Olden- bamevelt. Avecq Vn Chanson Lugubre des bons et affliges Hol- landois, etc. Imprimé (3. n. v. pi. en v. dr) en TAn 1620.
in-4^, 14 blz. Fransche gedichten met eene slecht berymde Hollandsche vertaling. Achteraan
1620. Geschriften der Remonstr. ballingen. Kerken-Ordening in Gelderl. 595
twee hevige sonnetten tegen Aerssent, mede Fransch en HollAndach. Zoowel dit als de drie volgende geschriften , die evenmin eenige dichterltfke waarde hebben, kannen onder de pamfletten gerekend worden , waarvan /^ram</ schrQft {IV y 424), dat ze slechts gal mengden in de gemeene verbittering en de zaak, die er in voorgestaan werd , veel meer kwaad dan goed deden. p^. 1777.)
3109 Trver-dichtea Over het iammerljjck Om-brenghen des Edelen ende wydt-beroemden Helds Johan van Oldenbamevelt enz. , . . (Met titel- vignet.) Gedruckt (s. n. v. pi. en v. dr.) .... 1620. in-i . , 8 blz.
= T. 1778. Het hierin voorkomend Liedeken is onderteekend : By my „ die ick >y. en het Jaar-dicht : D. 0. M. WaarschOniyk van de per6 van Abr, Verhoeven te Antwerpen.
3110 Jammer-liedekens ende Riimen, Voor desen in HoUant ffestroyt ende gesongen : Doch Nu voor de lief-hebbers by een gnestelt , ende door den Druck uytghegheven. {Met titelvigtwt.) Gedruckt (3. n. V. pi. en v. dr.) . . . 1620. in-4°. , 8 blz.
= T. 1779. Van dezelfde dmkkery als bet voorgaande.
3111 Lachrymae Lachrymanim. dat is, Traenen der traenen, gestort over de doot des Edele Heer Johan van Oldenbamevelt, llidder, etc. Ende oock over den Om-keer van Batavia. Mitsgaders Een nieu Liedeken, ghedicht ter eeren vant Dortsche Synode. Ghe- druckt (3. «. V. pi. en v. dr.) 1620. in-4^, 8 blz.
= T- 1780.
/ 3112 Claech-Uedt Der Remonstranten , Over het beroven van hare Privi- legiën, ende dat men haer alle hare Rechten ende Vryheden met
ghewelt soeckt te benemen : Noch is hier by-ghevoecht een
Duyn-meyers Praetgen, ghestelt in maniere van 'tsamen-sprekinge tusschen Jaep en Kees .... (Z. n. v. pi. en v. dr,) Int Jaer M. Ö. C. Xa. zynde een Jaer der oneenicheydt. in-4°., 8 blz.
Het Lied, dat niet slecht berymd is, bestaat nit 72 vierregelige koepletten. (T. 1781.)
3113 Kercken-Ordeninghe , Ghestelt In den Nationalen Synode ... Binnen Dordrecht, inde Jaren 1618. ende 1619. Ende (naer veranderinghe van eenighe weynighepoincten) goedt-ghevonden ende ghearresteert
bv de Staten des Furstendoms Ghelre vnd Graef-schaps Zvtphen.
{Met titelvignet.) Tot Arnhem , By Jan Jansz 1620.
in-4°., 28 blz.
= T. 1784. In W. van Ijoon ^ Groot Gelden Placaet^boeek , Il ^ 172 p.p.
3114 Kercken-ordeninghe enz {Met het wanen van Gelderland op dm
\ , tüel.) Tot Arnhem , By Jan Janwen Anno 1620. in-4^ , 38 blz.
V ' = T. 1782.
596 Geschriften der Contra-Remonstraaten. 1620.
3115 Historia Religionis Pacatae in foederatis Belg\j provinciis, Gra- tulatione Ad . . . Ordines Generales Confoederatarum Piovinciarum. Quod Synodo Nationali Dordracena convocata, ayitam pieiatem et Canonicam doctrinam. ab in^uietis ingeniis interpolatam, Deo Duce, Ecclesiis, ^Scholis, feliciter restituerint, Exposita, Authore Justo Reifenberg U.J.D. Herbomae NassOYionim , (z.n,v,drS) 1620. m-4\ , 40 blz.
Met opdracht aan de Staten Qeneraal. Zie over den Bchryver van der Aa i Biogr, Woordenb, , i. t. , waar echter dit stak op het lystJe zyner geschriften ontbreekt , en Jöcher , AUgem. Gelehrten- Lexicon , i. y.
3116 Korte ende grondige Beantwoordingge Over x\). Artikelen , metten Titel Tan Tegenbenght ^ door seker mensche, met aenwas syner ontrouwigheden uytgegeven; Gestelt Toor de Eere der Waerheyt, ....Door Hieronimum Vogellium ....Leeraer der ware Geref. Leere , ... tot Hasselt. 1620. In Pebruario. (Mei drukkersmerk op den titel.) T^Amsteldam, Voor Comelis de Haes, .... 1620.
in-4^,20blz.
= W. 1737. Op de keerzijde van den titel is de volledige titel van de 12 Arti- kelen afgedrukt. Het Tegenberight is beschreyen n^. 2548. Verg. n<*. 2424 en n^ 2521.
3117 Salomo, Dat is, Vermaninghe aen die Christenen, die wt eenen eenyoudigen yver zich aende syde vande genaemde Remonstranten houden, tot vereeninghe mette openbare Ghereformeerde Kercken,
inde vereenichde Landen Door, J.V.H. Een liefhebber der
warer Christelijcker vrede. [Met vignet op den titel en aan het eitide.) Tot Rotterdam , By Jan van Waesberghe , . . . . 1620. in-4®. , 34 blz.
In den yorm yan een samenspraak tnsachen drie personen, waaryan één Re- monstrant. Dit stuk is in zeer gematigden geest geschreven. (T. 1785.)
3118 Salomo, Dat is , Vermaninghe enz, (als het voorgaande.) .... Tot Rotr terdam , By Jan van Waesberghe , . . . . 1621. in-4\ , 34 blz
Waarschtlniyk eene nieuwe titel-nitgaye yan het yoorgaande, waarbÜ zelfii de op de laatste blz. opgenoemde drnkfoaten onveranderd z^n gebleyen. AUeen het Jaartal op den titel is veranderd.
3119 Mizpa, Ofte Christelyck Gespreek, Van het rechte gebruyck des algemeenen vasten-biddaghs, leerende, hoe de selve behoorde aen- geleyd te werden, om profyt daer mede te doen voor de staet vande Kercke, ende het Land. Door Ireneum Philalethium
{Met klein drukkersmerk op den titel.) T'Amstelredam, voor Marten
Jansz. Brandt, .... 1620. in.4^ , 48 blz.
Door Ewont Teellinck, Thesaurier van Zeeland, den antenr van 't^ heemuh Geluyl (n». 8038). Ook dit geschrift is een aaneenschakeling yan bijbelteksten , soms wonderlijk genoeg gebrnikt , om de Remonstranten te be- strijden. Zie: Brandi, /V, 421. (T. 1786.)
1620. Geschriften der Contra-Rrmonatranten. ^^7
3120 Mizpa ^«3 {zie U worg.) {Met klein dntkkersfncrk van Brandt
op den Hiel.) t'Amstelredam , Voor Marten Jansz. Brandt , . . . Eerst gedruckt inden Jare 1620, ende nu ten tweeden male ter occasie vanden Biddagh op den negenden October 1624. herdruckt.
in 4., (XIV) en 46 blz.
Met eene uitvoerige opdracht aan de Staten Generaal vermeerderd, die door den uitgever, M. Jz, Brandt^ onderteekend is. (T. 1787.)
3121 De Glachte Pavli , Over syne natuerlijcke verdorventhejrt , met de middel om van de macht der selver verlost te werden. Voorghestelt
in twee Predicatien uyt Rom. 7. vers. 24 Door Willem
Teellinck, Bedienaer des H. Euangeliums binnen Middelburch. {Met drukkersmerk op den titel.) Tot Dordrecht , Ghedruct by Fran- soys Borsaler, Voor Zacharias Jochimsz. ende Pransoys Boels. 1620.
in-4°. , (IV) en 42 blz.
Vermeld by Pa^uol , Mémoires (w-/br.), /, 608. (W. 1744.)
3122 Oogh-teecken Der Inlantsche twisten ende beroerten , onder t' seghel
van Henrick van Nassau , Soldaet onder de Guarde des Heldts
Mavritii , enz Over-geset uyt het Latjjnsche Exemplaer , ghe-
druckt in 's Graven-Haghe , by Aert Meuns. 1620. in-4°. , 38 blz.
„Uitenbogaerdt en de Remonstranten noemden dat schrift een onwaerachtig , ergerlQk , gevaerlgk , 8cbaedel[)k , en oproerig boeksken , t' welk de SouTerai- niteit des Landts openbaeriyk zocht wegh te draegen , en aen den Stadhouder OTer te geven. Ook verstonden ze, dat het uitgeven van sulke schriften te Venetië , of in Switserlandt , selfs te Oeneven , nocht elders in eenige vrUe Repubiyk zou worden geleden". Brandt, IV, 424. (T. 1788.)
3123 Oogh-teecken efiz {als H voorg.) in-4^. , 32 blz.
= T. 1789. Compresser herdruk.
3124 Le Bemevelliste repenti , Sa Confession et Recognoissance. Fait d'un qui a esté Fauteur de la mesme Faction. {Met titelvignet.) A La Haye. Chez Amoult Meuris , M.DC.XX. in-4'^. , 16 blz.
De schrüver geeft voor tot de party van Oldenbamevelt behoord te hebben, maar in weerwil daarvan, in zyne ambten bevestigd, zyne dwaling te hebben ingezien , en houdt nu eene lofrode op Maurits. (T. 1790.)
3125 Den berovden Bemevellist, Syn Leetwesen ende bekentenisse. Ghedaen door eeneii die gheweest is van des Advocaets Factie. {Met vignet op den titel en aan het einde.) In s' Gmven-haghe. By Aert Meuris , Anno 1620. in-4°. , 16 blz.
= T. 1791. Vertaling van het voorgaande.
3126 Droom Van Johannes Ytenbogaert Ende Den Bisschop van Ant-
598 Stukken tegen den vrede. 1620.
werpen. (MH houisneé op den titel,) Ghesien ende ghedrackt Anno 1620. In De Mater Salem. {Amsterdam,) Z, n, v. dr, in-é"^. , 26 blz.
Dispant (in den droom) tusachen W. en den Bisschop van A. , afgewisseld door eene ver8ch{|ning van den Geest der Waarheid , die in een ^defiige *' rede W. vermaant niet meer tegen de waarheid strftd te voeren, maar sich te bekeeren tot het gevoelen, Hwelk de ^ uylvercorene ghehovighe'' van de predestinatie hebben. (T. 1792.)
3127 Den ujrfc-toght van Spinola , met een Pater-noster Voor z\jnen Godt met drie öoonen. Eerst int Hoogh-duytsch beschreven Door Jo- hannes Thoryn, Professor tot Padiia. In t' Neder-duytsch over gheset. Ende nu wederom van nieuws, met by vougingne vaneen cleyne Nae-rede herdruckt , naer de Copye voorgheffeven quansuys ghedrackt te z\jn buyten Romen , int' Jaer 1620. doch t' Amsterdam in de Boeck-winckelen openbaerlycken aen elck yder verkocht. . . . Z. n, V. pi, m V, dr. Anno 1620. in-4°. , 8 bk.
De Ie, 2e, 6e, 118e Psalm en het Onze Vader op dezen tjjd toegepast, op deze wtjze: (Ptalm /ƒ)
2. De Coninghen in den lande rukten hen opy ende de üeeren raettlaghen met malkanderen , tegen den Heer e ende zijnen Ghesalfden.
S. Loet ons vertekeuren kare banden, ende van ons werpen hire zeelen,
4. Doek die in den Hemel 'woont , laekel karer , ende de Heere tpotlet karer.
2. De Koninek van Hispanien riektet nek op. Hy ende Spinola raeUlagken mei malkanderen tegens de Staten ende kare gesalfden.
8. ijielet ons verbreken koere vetlinghen , ende omstoten koeren legker,
4. Moer prins Maurits taeket kaerer endede Heeren Staten spotten met koer.
In eene Narede (door een Remonstrant geschreven) wordt zoodanig misbruik van de H. Schrift ten hoogste afgekeurd. Verg. Brandt ^ IV, 424. (T 1798.)
3128 Wech van hier Treves lanckpack, 't veltgeschrey is Rendevoos Knapsack , daer in claerl\jck te speuren is , Des levens eynde vant bestandt, deur de Romouren des Erijghers Mars, met een andere gheestelvjcke reparatie tot eenen nieuwen Vrede, daer t^ens de Dieren spreken , te weten : Vos ende Leeuw. Gedruckt tot Ceyden , voor Frans Pransz. An. 1620. in.4°. , 20 blz.
Qrootendeels op rym. Met een gegraveerde zinnebeeldige titelprent (T. 1794.)
3129 Der Jesuyten Spieghel. Waerin elck een , bysonder de Princen en Furstel\jcke persoonen , claerliick ende grondel^jck te sien heeft.
Het leven , wandel en Practgcken derselven Eerst In de Ita-
liaensche spraecke , te Rome selfs ghedruckt Anno 1618 ende
nu oock in de Nederduytsche ghetranslateert ingaende het Jaer 1620. {Met titelvignet,) In 's-Graven-haghe. By Aer Meuris , . . . . Anno 1620. in-4°. , 18 blz,
= T. 1795,
l
3 2044 052 782 018