comim:ndium

TIIEOLOGIAE MORALIS

TOMTJS SECITNDUS

COMPKNDIIIM

TilEOLOIilAE HOIiUr^

A i r, T 0 II K

P. lOANNE PETRO GURY S. I.

IN SKMIN ARIO YALSENSI PROPE ANICIUM

PROFP.SSORE

krt artiam rsflnca «■!«««■.

S. Qreg. Ktg. faator. OHe. t. 1.

EDITIO DKCIMA Si:i»TI.M\

AB AUCTORE RECOGNITA

KT

ANTONII lULLEUIXII KIUSDEM SOCIETATIS

tn COLI.KC.IO ROVt^O PROP».V<:oil.S

ADMOTATIOMBrS LOCIPLETATA

TOMUS SECUNDUS

ROMAE I TATTRTNl

TYPIS CIVILITATIS CVTIIOLICM | \Prn PBTftlM MKIIIETTI IITAC. f.

MDCCCLWI*

Quae iura e lege sunt, editores sibi reservant.

.R/

AyG20

BX

INDEX TOMI II.

C05IPENDII TIIEOLOGIAE MORALIS

TRACTAirS I)E ACTIBIS PAUTIClLAHIBrS.

Parh Prim\. — De slalu laicorum. Pag. 1

Cap. I. Dc obHgaiionlhus iuflicum. ib.

A|)j)tMi(li\ I. De iuralis. ^

Appendix 11. De arbilris. 10

Cap. II. Dc obligaliouibus advocali et procuraloris 11

C;ip. 111 l)c obligationibus appariloris. M

Cap. IV. De obligationibus .scribarum ct nol;iriorum. !'•

I. De scribis seu secrelariis. ib.

II. Dc nolariis. IT

C.jp. V. Dc obl galionibus accusalohs tM rri l!<

I. De accusatore. il».

II. Dc rco. i<>

C;ip. M. Dc obligationibus tcslium.

Cap. Ml. De oblipalionibus n>c(licoruni, chirurgorum. cl phar

maro|)(»lariim. T^»

Caj). VIII. Dc obligalionibus cuslodum. iS

Cap. IX. Dc stalu arliftcum. i9

P\Rs Sbcunda. — l)c .statu Clericorum. 51

Cap. I Dc obligalionlbus communibu.H Clcricorum ib.

Art. 1. Dc obligalionibus po.siti\is (lcrlcnrum. ib.

§ I. Dc vitac .sanctilatc v\ acdilicatioue. ib.

«a

a*

TI INDEX

§ II. De caelibatu. Vag. 32

§ III. De gestalioiie habitus et tonsurae. 39 § IV. De reciiaiione Horaium canonicarum seu divini

Officii. 41

Punctum I. De obrgatione recitandi. 42 Punctum II. De tempore et loco vel situ debito ad Horas

recilandas. 4S

I. Quoad lempus. ib.

II. Quoad locum et situm. 51 PuiiClum III. De modo Horas recitandi. 53

I. Quoad ordinem. ib.

II. Quoad pronuntiationem. 56

III. Quoad altentionem et devotionem. 60 Punclum IV. De causis excusanlibus a recitatione Hora-

rum. 63 Art. II. De obligationibus negativis Clericorum, seu de iis

quae Ciericis prohibenlur. 66

§ I. De habitatione cum mulieribus. ib.

§ II. De ludo alearum. 67

§ III. De gestatione armorum et venatione 68

§ IV. De negotialione. 69

Cap. II. De obligationibus particularibus Clericorum. 70

Art. I. De obligationibus Episcoporum. ib.

Art. II. De obligationibus Parochorum. 72

Art. III. De obligationibus Canoalcorum, 76

I. Quoad residentiam. ib.

II. Quoad Officium chori. 77

III. Quoad Missam convenluaiem. 78

IV. Quoad assistentiam Episcopi, etc. 79

V. Quoad munera Canonicorum sede vacante. ib. Appendix I. De privilegiis Clericorum. 80

I. De privilegiis Clericorum in communi. ib.

II. De privilegiis E|)iscoporum. 81 Appendix II. De beneficiis Clericorum. 88

I. De natura beneficiorum. 89

II. De acquisilione bencficiorum. ib. ill. De amissione beneficiorum. 91

l.NDKV \H

Pabs TinTiA. — De sUlu religioso. Pog . 92

Cap. I. Dc nntiira sUlu.s religiosi. ih.

Ciip. II. De vocatione religiosa. f«9

Cap. ill. Dc obligalionibus RcligioHoniro vi \otonim. 102

Arl. [. De voto paupcrtatis. ib.

Art. II. Dc volo caslilalis. 11,1

Art. 111. De voto obedicnliae. ll.->

Cap. IV. Dc privilegiis Regularium. IIH

I. (lirca cxcmplionrm a iurisdirtinne fpi.«;ropali. Ib.

II Clrca Sacrainciiluin Pocnitentiae. 120

III. Cirra casus re.scrvatos. 122

IV. Circa irrcguiaritiUes el im|)C(iimcnia. 1 i\

V. Circa Mlssam, Comnninionem cl uitima Sacramenla. ib.

VI. Circa casus parlicularcs. 12?) Appcndix. Dc statu acluali Rcgularium in (laUia. 12f»

TRACTATLS DK SACRAMKNTIS IN GENERE.

Cap. I. De (Irfinitione, numero et divislone Sacramcntonim. 1.16

Cap. II. De maleria ct forma Sacramcntorum. 140

I. Dc nalura cl unione materiac ct formae. ib.

II. De mulatione malcriae el fornjac. Ul

III. Dc itcralionc SacranuMJtorum in dubio (Je \alida ap-

plicationc niatcriac cl formac. 142

C;ip. III. Dc Minislro Sacramcntorum. IH

Arl. I. Di' r«Mnrsilis ail Sarramcntoruni aihniii -iraloncm,

scu dc ait<Milionc. inliMilionc, fide et probilatf Mi-

nistri. ib.

% 1. Dc attiMilionc Ministri. Ib.

S II. Do intcntiono Minislri. 145

S III. Dc fidc et probilate Mini.^^lri. 148

Arl. II. Dc offirio Mini>lri. 151

g I. Dc oldigalionc ininislr.uidi Sarrainenl.». ib.

VUI INDEX

§ II. De obligatione denegandi Sacramenta indignis pe-

tentibus. Pag. 154

§ III. De modo Sacramenta conferendi. 157

Cap. IV. De subieclo Sacramentorum. 159

Art. 1. De requisitis ad validam Sacramentorum receptionem. ib. Art. II. De requisitis ad licitam Sacramentorum receptio-

nem. 162

TRACTATUS DE BAPTISMO.

Cap. I. De nalura, proprietatibus et uecessitate Baptismi. 166

Cap. II. De materia et forma Baptismi. 167

Art. I. De materia tum remola, tum proxima Baptismi. ib.

§ I. De materia remota Baplismi. ib.

§ II. De materia proxima Baptismi. 169

Art. II. De forma Baptismi. 170

Cap. III. De Minislro Baptismi. 171

Cap. IV. De subiecto Baplismi. 173

Cap. V. De solemnilatibus accessoriis Baptismi, nempe de pa-

Irinis et caeremoniis. 176

Art. I. De patrinis. ib.

Art. II. De caeremoniis Baptismi. 178

Appendix. De operatione caesarea. 179

TRACTATUS DE CONFIRMATIONE.

Cap. I. De materia et forma Confirmationis» 183

Art. I. De materia Confirmalionis. ib.

Arl. II. De forma Confirmationis. 185

Cap. II. De Ministro Confirmalionis. 186

Cap. III. De subiecto Confirmationis. 187

K

rNDKX l\ TUACTATIS DE EUCIIARISTIA

Pak^ Phima. Ul' tucharislia ul Sacramenlo J*ay. 190

(!a|i. I. l)e nalura et efticacia Euchari.stiae. it).

Ciip. II. Dc materia ot forma Kucharistiae. 19i

Arl. I. I)(! materia Euch;iri,sti.ie ib.

I. De materia remola. ib.

II. De materia proxima, .seu ile usu materiae requi.^itae

in ipsa consecratione. I!>7

Art. II. De forma Sacramenli Eucharistiae. Joo

Cap. III. De Mini<lro Eucharistiae. -0:{

Arl. I. De poleslalc Minislri Eucharisliae. ib.

Arl. II De obiigatione Eucharistiam dispensandi. 2<H'» Art. III. De rccjuisiiis nd iicitain sanciae Euciiaristiae di-

spcnsalionem. -OS Ari. I\ . De modo Eucliaristiam intirnris ministrandi.

Ari. V. De modo S. Eucharistiam as.servandi. il!'

Cap. IV. De .subieclo Eucharistiae. i'i:t

Ari. I. l)e oblif^atione suscipiendi Eucharistiam. -ii Arl. II. Dc disposilionibus requisitis in sul)iecto Euchari-

stiae. «8

§ I, De dispositonibus animae. ib.

§ II. De disp()sitioi!il)us corporis. i3:i

Punctuni 1. De ieiunio ad Communionem re(|ui.silo. ib.

Punclum II. De corporis decenlia. i38

.Vppendix I. De Cominunione fre(|uenli. 239

Appendiv II. De Communione spiriluali. 218

Pars Skcunda. — De Eucharistia ut Sacriticio i50

(iap I. Dc nalura et \irtute Sacriticii Missae. ib.

Cap. II. De applicatione Sacriticii Missae. iSft

(!iip 111 Dc obligationc celebrandi. itic

Ari I Uo oblijcatione celebrandi ralioue .•»acerdolii. ib.

Art II. Dc obligatione celebrandi ralione oflicii. i6\

Art. III. De obligatione celebrandi ratione slipendii. -65

^ppendiv pro SaiMTdotibus Socielaiis lesu. i7JI

X INDEX

Cap. IV. De tempore et loco celebrallonis. Pag, 276

Art. I. De tempore celebrationis. ib.

Art. II. De loco celebratlonis. 281

Cap. V. De modo celebrandi. 288

Art. l. De requisitis ad Missam. ib.

Art. II. De Rubricls. 289

TRAGTATUS DE SACRAMENTO POENITENTIAE.

Pars Prima. — De essentia Sacramenli Poenitenliae. 298

Cap. I. De natura Poenitentiae. ib.

Cap. II. De maleria Sacramenli Poenitentiae. 304

Cap. III. De forma Sacramenti Poenitenliae. 312

Appendix. De forma conditionata. 316

Pars Sectjnda. — De subiecto Sacramenti Poenitentiae. 323

Cap. I. De contrilione. ib.

Art. I. De contritione proprie dicta. 324

§ I. De necessiiate contrilionis. 325

§ II. De dolibus contritionis. 336

§ III. De efficacia contritionls. 342

Art. II. De proposito. 345

Cap. II. De confessione. 351

Art. I. De necessitate confessionis. ib.

Art. II. De dotibus confessionis. 354

§ I. De necessitate integritatis. 355

Punclum I. De necessilate inlegriiatis in genere. ib.

Punctum II. De peccatis dubiis. 359

Punclum III. De circurastanliis peccatorum. 363

Punclum IV. De peccalis oblilis. 370

§ II. De causis ab integritate excusanlibus. 372 Punctum I. De causis ab integriiate excusantibus in

genere. ib. Punclum II. De confessione et absolutione moribundo-

rura. 383

inDix n

Ap()cn«lix I. Dc examine conscienliae. Pag. 386

Arl. 111. De iltTaliono. confessionis. 390

Ajipcndix II. De confe.-siuiie grnerali. 303

I. De necessitale >el opporluniiale confessionis gene-

ra is. ib

II. De modo peragcndi confessionem generalem. VM Appen«lix ill. Norma confessionis generalis per inlerro-

galiones insliluendae. 399

(lap. III. Dc .salisfaclionc.

Arl. I. De imposilionc poenilenliae. ib.

Arl. II. De implelione poenilenliae. 1(19

Appendix. Do poenilenliis ulillus iraponendU. ilT

I. Oper.i piclatis. ib.

II. Opera monilicalionis. 418

III. Poenilenliae medicinales. 419

l*\Rs Teutiv. — Do .Minislro Poenilenliat^. \2\

(lap. 1. De poleslale .Minislri. ib.

Art. I. De approbalione. iii

Arl. II. De iurisdiclione. 12H Appendix. I. De iuri^dictonc et approbalione regularium. i37

Aj)pendix II. De iurisdiclionc respeciu Monialium. (46

Art. 111. Dc ca.sibus re.^ervatis. 149

§ I. De reservatione casuum, seu de princijiio el nalura

reservationis. 450

vj II. De absolulione rescrvaloruni. 465 Aj^i^cndix I. De absolutione jiroprii comjjlicis in j)eccato

tiiijii. iSO

Aj^jiendix II. De sollicitalionc in confe.ssione. 481

C.ap. 11. Dc ollicio Ministri. 497

Art. 1. De ollicio Ministri in confessione. ib.

§ 1. Dc muneribus Confessarii. ib.

Puiulum I. De (dlicio Patris. ib.

Punctum II. Dc (dlicio Mcilicl. 500

Punclum 111. Dc (dlicio Doctoris. 50.1

Sectio I De scientia ('oiifcssarli. ib.

Sbctio U. Dc obligatiune doceadi poeuitenleii. 509

XII INDEX

Puuctum IV. De oilicio ludicis. Pa^. 313

Sectio I. De causa inslruenda, seu de obligalione inter-

rogandi poenitentes. ib.

Sectio II. De sententia ferenda, seu de absolutione con-

cedenda, differenda aut deneganda. 518

§ II. De agendi ratione cum variis poenitentium gene-

ribus. 530

Punctum I. De iis qui versantur in occasione peccati. 33 1 Punclum II. De consueludinariis et recidivis. 336

Punctum III. De poeniientibus piis. 550

Art. 11. De officio Ministri post confessionem. 552

§ I. De obligatione corrigendi defectus in confessione

commissos. ib.

§ II. De sigillo confessionis. 557

Punctum I. De obligatione sigilii. ib.

Punctum II. De subiecto sigilli. 359

Punctumlll. Deobiecto sigilli. 563

Punctum IV. De modo vario sigiiium violandi. 569

TRACTATDS DE EXTREMA UNGTIOISE.

Cap. I. De natura et effectibus Extremae Unctionis. 177

Cap. II. De materia el forma Extremae Unciionis. 578

Art. I. De materia huius Sacramenti. ib,

Art. II. De forma Extremae Unciionis. 382

Cap. III. De Ministro Extremae Unctionis. 583

Cap. IV. De subiecto Extremae Unctionis. 385

TRAGTATUS DE ORDIiNE.

Cap. l. De natura et divisione Ordinis. 589

Cap. II. De materia et forma Ordinis. 592

I^TDEI illl

Cap. III. De Mini.slro Sarranitnti OrcMoid. Pag. v9&

Cap. IV. I)e .subieclo Sar ramenli Ordinis. 5!*6

Appeodix De vocatione ad slatuoi clericaleo). 601

TRACTATIS DK MATIUMONIO.

Cap. I. De .*^pon.salibu.^. 695

Art. I. De natura sponsalium. ib.

Art. 11. De oMigMtione et cfTectibus spoDsalium. 61K

Art. 111. De dissoiulione sponsalium. 620

Cap. 11. Dc hannorum proclamaliono. 6i5

.\rl. I. De necessitate bannorum. ib.

Arl. II. De circumstanliis bannorum. 627

J. Circumslantia Irmporis. ib.

II. Circun)stnntia loci. fitS

III. Circumsl; nlia pcrsonnnim, .«icilicet minorum, mili- tum, vagorum ct faniulorum. r»2*.)

Art. 111. De dispen.satione bannoium. 630

Art. IV. De revelalione impedimentorum. 6.12

Cap. III. De nalura et proprielatibus matrimonii. 634

Art. 1. De natura matrimonii. ib. Art. 11. De proprirtatil us n^atrimonil, scillcet «'e elu.s uni-

tale et nrmitalc. 651

% I. Dr vinitatc miilrimonii. ib.

g II. Dc riiinitati' matrimonii. ib.

Puiiclum I. De lirnjitjite matrimonil (juoad vinculum. ib. Punclum II. De lirmitate matrimonii quatenus jipectal to-

rum, el de divoriio a loro. 658

Cap. IV. De materia et forma matrimonii. 6iS

Cap. V. Dc Ministro et subieclo matrimonii. 670

Art. 1. Dc Ministro matrimonii. ib.

Art. II. De sul)iecto malrimonii. 67S

Cap. VI. Dc impcilimehtis matrimonii. 677

Arl. 1. Dc impcdimentis malrimonium impedicnlibu* ib

I. Ecclesiae velitum. Pag. 678

II. Tempus. ' ^*^^

III. Sponsalia. 680

IV. Yolum. 681 Arl. II. De impedimenlis dirimentibus. 684

§ I. De impedimentis dirimentibus in genere. ib.

Propositio I. *b.

Propositio II. ib.

Errores a Pio IX damnati. 695

§ II. De impedimentis dirimentibus in specie. 696

Punclum I. De impedimento erroris et condilionis. 697

Punctum II. De impedimento voti et ordinis. 700

• Punctum III. De impedimento cognationis. 702

Sectio 1. De coguatione nalurali. ib.

Sectio II. De cognalione spirituali. 708

Sectio III. l)e cognatione legali. 711

Punctum IV. De impedimento affmitalis. 715

Punctum V. De impedimento publicae honeslatis. 720

Punclum VI. De impedimento criminis. 723

I. AduUerium solum. 'b.

II. Homicidium solum. 726

III. Utrumque simul. 727 Punctum VII. De impedimento disparitalis cullus. 728 Punclum VIII. De impedimento vis seu melus. 735 Punctum IX. De impedimento ligaminis. 737 Punclum X. De impedimenlo aetatis. 738 Punclum XI. De impedimento clandestinitatis. 739 Sectio I. De vi Decreti Concilii Tridentini. ib. Sectio II. De assistentia Paroclii. 750

I. Qualis Parochus assistere debeat. ib.

II. Quomodo Parochus assistere debeat. 755 Punctum XII. De impedimento impotentiae. 758 Punctum XIII. De impedimento raptus. 761 § III. De dispensalione ab impedimentis matrimonii diri-

menlibus. 764

Punctum 1. De polestate dispensandi 765

Punctum II. De causis dispensaiionis. 766

Punctum III. De modo dispensationem petendi. 776

Formulae ad postuiandas dispensaliones. 781

IM»KX XV

I. A Dalaria. Pag. 7«!

II. A Poenilenliaria. 782

Cap. VII. De revulidalione malrimonii. 78*

Arl. i. Dc revalidalioiM' nmir nioiri irriti ob dcftTtura con-

sensuH. 785

Arl. II. De revalidalione malrimonii irrili ob defectum for-

mae prae.scriplae. ib.

Art III. De revaiidalione malrimonii irrili ob inhabiliUtem

()iirlium. 787

g I. De revaiidalionc malrinionii modo ordinario. ib.

§ II. De revalidalione malrimonii cum Ui^pcnsaliouo in radice. 791

Cap. VIII. De debilo coniugali. 7%

Arl. I. De liceitate actus coniugalis. 797 S I. De iiceitale actus coniug ilis in se speclati.

% II. De liceitale acius coniugalis quoad circumstantia.s. KOI

I. De cifcumslanliis pprsoiiae. ib.

II. Dc circnmstantiis modi vel situs. 802

III. Df circuinslanliis lcinporis. 80i Art. II De obli^ationc aclus roniugalis. 8% Ari. III Dt* peccalis coniujium. 808

§ I. !)«' peccatis coniugum por excessum. ib.

% II. De onanismo in parlioulari. 815

Decisiones Sacrarum (longrepaiionum circa onani.smum Slf*

TUACTATIS DE CKNSiniS.

Cap. I. I)e censuris in genere. 8i.1

Ari I De natura, divisionc el rondilionlbus consurarum. ib.

I. Dc nalura censurae. Ib.

II DiNisio ceiisurarum. 8ii

III. < ondilioiies ccn.sur.irum. 8i6

Arl. II. Dc irincipio seu auilore con^ur.irnm. 833

Arl III. Do subiocto cen.surarum. 837

Art. IV. De absoluliono a ccnsuris. 844

XVI INDEX

Cap. 11. De censuris in specie. Pag. 850

Art. H. De excoramunicalione. ib.

§ I. De natura et divisione excommunicationis. ib.

§ II. De effectibus excommunicationis. 856

I. Trivatio Sacramentorum. 858

II. Privatio divinorum Officiorum. 860

III. Privatio suffragiorum communium Ecclesiae. 862

IV. Privatio sepulturae ecclesiasticae. 863

V. Privatio iurisdiciionis ecclesiasticae. ib.

VI. Privatio beneficiorum. 864

VII. Privat 0 communicationis forensis. 865

VIII. Privatio societalis civilis. ib. § III. De praecipuis excommunicalionibus in particulari. 866 Punctum I. Excommunicationes Papae reservatae. ib.

I. Contra omnes. ib.

II. Contra Giericos et Religiosos. 870 Punctum II. Excommunicationes iure Episcopls reser-

vatae. 871

Punclum 111. Excommunicaliones non reservatae. 872 Punclum IV. Excommunicaiiones ferendae sentenliae. ib. Appendix I. De crimine haeresis, lectione pravorum libro-

rum, et Indice. 873

I. De crimine haeresis. ib.

II. De lectione pravorum librorum. 875

III. De Indice librorum prohib.torum. 876 Regulae Indicis praecipuae Tridentiai iussu editae. 877

Appendix II. De clausura monasteriorum. 880

I. Quoad ingressum in monasteria. ib:

II. Quoad egressum e mon;isteriis. 881

III. Quoad collocutionem ad crates cum Monialibus. 882

Art. II. De suspensione. ib.

Suspensiones Papae reservatae. 886

Appendicula de deposilione el degradatione. ib.

Art. lII.Deinterdicto. 888

Interdicta personalia generalia. 891

Interdicta personalia specialia. ib.

Interdicta localia. ib.

INDEX XVil

Appendix I. l)c cessalione a divinis. Pa-j. 89i

Appendix II. De sepullurd eccle&iaslica. ib.

THACTATIS DE IHKEGrLAlUTATIBlS.

Cap. I. De irregularilalibus in genere. 895

Cap. II. De irregularitiilibus' in parliculari. 898

Arl. I. De irregularilalil)us ex defeclu. ib.

I. E.\ dffeclu animi. Ib.

II. Kx drfeclu corporis. \h.

III. Ex defcclu nalalium. i^OO

IV. Ex defeclu aelalis. ib.

V. Ex defeclu liberlalis. ib,

VI. Ex defeclu Sacramenli. 901

VII. Ex defeclu lenilalis. 902

VIII. E\ dcffclii fiimac. ib. Arl. II. I)e irrcgularilalihus c\ deliclo. 903

I. Ha|ilismi itcralio at(jue mala susceptio. ib.

II. Ordinum usurpaiio uul illicita susceplio. *JOi

III. Violalio censurae. ib.

IV. Crimina enormia. 905

V. liomicidium cl mulilatio. ib.

APPENDIX DE INDILCENTIIS ET 11 BILAEO.

Cap. I. De Indulgentiis. 908

Cap. II. Delubilueo. 9t1

Condiliones ail luliilaeum requi.silae. 9ii

Decisiones recenliores Curiae Rom. circa Indulgenlias ^t^

AuDi^uA. 937

ripiis HDicis Tom lu

IMPHIMATIH

Kr. lliBROMMUs GiGLi drd. Praccl. Sacri Palalii Aposl. Magisler.

IMIMMMATIR

Petrus deVili.xnova Castkllacci Archicp. Potrae Vicpsgcrens.

compi:m)1lm

TIIEOLOr.IAE MOllALIS

THACTATUS I)E STATIIRS PAirriClLAKIBlS

Agmdum: 4° dc sUlu Uiroruin, 2* clcricorum, 3" rc(;olariDin.

PARS PRIMA

DE STATU LAICORUM.

lani iu (]iiarlo DiH-alo^M praoc<*plo de variis et muliiis Supc- rioruiu el inferioruin olliciis scrinoiHMn fecimus. In praesenti vcro Tractalu de aliis ofliciis, (jnae ad bonum piihlicum spc- ctant, ct imprimis dc forcnsibus, uobisdiccndum est. llinc

Agmdum i' dc oliliQalloniliui iutlirum ; 2* adr(Ka(orum r( pri>rura(onini i 5* ap|iari(oruni ; i° irriltarum r( nnlarioruro ; 5* acrufa(ori« r( rf i ; C* (ra^iam ; 7* niriliroruni , rbirur(]oruai r( pharniaropolarum j 8* cuiloiluni ; 'J* ■r(ificaii) •t opiGcuin.

()bliga(ioD«n vrrn aifrra(uruot •! alioruro haiutmotli boreioom a«(i« io(enig«D- (ux e& his, ^uao d« iujUi(ia e( C4)0(rartihua diu«ruimus.

CAPl T I.

Ht OBLKJATIOMBCS IIDK l M

1. ludex cst pcrsona pubiic;i, per legilimani^uctoritatMl constituta, ul secundum leges insliliam vindiccl, el in debD- quentes debilas poenas decernat.

CLR\ TOVI. II. 1

TRACTATUS

Principia :

I. ludex tenetur, ex quasi-contractu cum societate et priva- tis ad munus suum rite adimplendum : ac proinde, ni faciat, reus erit violatae iustitiae tum legalis, tum etiara commutativae.

II. ludex autem, ut recte officio suo fungi possit, habere de- bet V intelligentiam non communem, utcausas intricatas intro- spicere valeat ; 2° scientiam sufficientem, ut omnium adiuncto- rum tum iuris tum facti rationem habeat (a) ; 3" integritatem in- corruptibilem, ut nec amori nec odio cedat.

III. ludex tenetur sententiam ferre secundum leges et ordi- nem a legibus determinatum; non enim constituitur ad leges mutandas aut reformandas, sed ad eas executioni mandandas {b). Excipe casum specialem, in quo iudici mens legis potius, quam eius verba, sequenda sit, habendaque ratio aetatis, conditionis, fortunae illius, cui poenam imponere debet.

IV. In causa dubia has teneat regulas:

1' In criminalibus reo favendum est, nisi de crimine con- stet. — Reg. lur. can. 11., m 6'.

2° In dubio de proprietate simul et de possessione, iuxta ra- tiones probabiliores iudicandum est: constat ex iure naturali et ex prop. 2* damnata ab Innoc. XI, quae sic sonat : Probabiliter existimo, iudicem posse iudicare iuxta opinionem etiam minus probabilem. Si autem rationes sint ex utraque parte aeque pro- babiles, res dividenda est.

{a) Peccat mortaliter quisquis petat aut susciplat iudicls ofiTicium, cui se ila imparem noscat, ut praevideat probabililer grave proximi damnum secuturum. Sive autem conscius sive inscius inopiae suae Id egerit, absolvi non debet, nisi facta renuntiatioue officii, vel nisi firmum habeat propositum renunciandi. S. Alphonsus, Lib. 4. n. 195.

(b) Haec valent de iudice inferiori, qui ordinarie non potest poe- nam relaxare vel minuere, eliamsi actor consenliat, nisi aliquando ad bonum reipublicae aliud necessarium esse dictaret epicheia, vel nisi de privala tantum iniuria actoris ageretur. Id tamen potest iudex supremus iusla de causa ; quae si desit , graviter peccaret, quia animaret delinquentes, et concurreret ad peccatum. S. Al- phonsus, Lib. 4. n. 205.

DE STATIBUS PAHTICILARIBUS 8

3° In dubio dc sola proprietate, pro ccrlo possessore slan- dum csl. Conslal cx rcg. lur.: In pari delicto cel causa{a), me- lior est couditio possidenlis. — .S\ Lig. n. 210.

Quaesila:

2. — QuAER. 1* An iudcx damnare possit reum, guem pri- vata tantum scimtia sonteni cognoscit, aut innocentem, qui iu- ridice nocens convincitur?

IO\sp. ad 1""' Meg. prorsus iuxta omnes. Ralio^sl, quia iudex tcnclur iudicare scciindum allcgala, ct iuxta formas Icge prae- scripta^. Nulkim cnim pcriculum cst in dimittendo ali(]uando sonlem occullum, dum magnum foret in violando siatutas iudi- cii lormas [b).

Hesp. ad •2"'" Valdc controvcrtitur. Ajfrmat S. Thom. 2. 2. qu. 64. art. 6. — ?segat S. Bonaventura. — S. Ligorius n. 208. utranuiiic scnlcnliam ul probabilem admiltit, si agatur dc cau- sis (•ivilil)!!'^, aul (.'li.im (Timinalihus niinoris momcnli : si vcro casus dc criminalibus maionhus cl pracscrlim dc capilalibus occurrat, scnlcntiam S. Bonaventurae rcctiorcm putat. Ratio esl, quia in priori casu dici polcst, saltcni prohabililcr, incom- modum privatum dcbcrc bouo communi ccderc, cum tautum non

•

(a) Ut pnr cnusa dicatur, rationos utrius(|ue partis dobcnl c.*^e ae(|ue probabilcs. (Juod .si rali(Mics acloris m\\ prohabUiores y re- gula istii iuris, f.itrntc S. Al|)lionso, locum non habct ; nec limites probabilitatis cxocilit opiiiio, licel comnuinior, iliorum, qui iudiccm obligaiil ad fcrcndam pro posscssorc stMilciiliam. Md. S. Alphon- sus, Ub. 4. n. 210. ij. IL

(6) IIoc iiitoHif^o (lo iiKJiro inici iuri, (jui in logc dispcnsare, ma- xime iii rc taiili iiiomonti, iioii poto>l. Nam licot principi nogolur potcstas cx privata soiontia arKjuem occidondi , quaiido agilur dc (Udicto, hoc tanioii ipsi fas ost, si ngalur do impodiondo malo, (]uod reij)ublirac immiiioal jior arK]uam |)orsonam. Ita comv • - ' : m\ Lugo l)e hisl. Ui.sp. M. n. ;iO. Insiijior loijunido de cauM^ lij

et de oblatione officiorum, elc. maior fortasse potestas inest priiH cipi ad Itoc , ut es scitnlia privata posiit aliquando condemnan reum non conviclum. \U\ Lugo i /. c. n. 5i.;, pcncs (jucm rationef videris.

4 tRACTATUS

sit. Secus autem in posleriopi casu ; ideoqae tunc innocentem damnare intrinsece malum yidetur (a).

3. _ QuAER. 2** An iudex munera pro ferenda sententia pos^ sit accipere^i

Resp. Neg. Hoc enim omni iure prohibetur; ac V lure natu- rali, saltem aliquo modo, quia munera mentem obcaecant, et ad farendum plus aequo donatori impellunt: hiuc personarum ac- ceptlo sequitur; 2° lure canon.; nam, in 6° (l. 1. iit. ^. c. 2.)

(a) Tres sunt (inquit Lugo Dlsp. 37. n. 42.) potissimae in hocpun- cto sententiae. Prima negat , unquam licere iudici proferre senten- tiam conira eum , quem certo scit esse innocentem, Secunda extre^ mae contraria afjirmat, posse iudicem semper projerre sentenliam in qualibet causa iuxta allegata et probata. Banc tenet S. Thomas,..., et Theologi ac luristae sine dubio in hanc partem communiter incli- nant. Tertia sententia media distinguit de causis criminalibus , in quibus agitur de poena vitae vel mutilationis, et in iis negat, licere iudici condemnare innocentem : in causisvero civilibus, velubiagitur de poena pecuniaria vel exilii, aut privationis officiorum , concedit licere. Cuius postremae parlis hanc rationem reddunl (n. 44), quia licet respublica non habeat dominium supravitam et membra subdi- torum; habet tamen illud supra haec alia bona , ita ut adveniente iusta causa propler bonum commune possit de itlis disponere, et au- ferre bona, privare officiis, expellere cives a civitate, etc. Ergo cre- dibile est, dedisse hanc polestalem iudici ad eum finem, ut secundum leges ac probationes iudicetur, ne contemnatur ordo iudicialis, cuius observalio summopere conducit ad pacem et quietem Reipublicae. Quae quidem clarius definiunt et explicant doctrinam A., eiusque penitiorem rationem reddunt.

ludicium autem Card. De Lugo de praefatis sententiis hoc est (ibid. n. 45.): Inter has sententias secunda est valde probabilis prO'^ pter auctoritatem S. Thomae et communem; tertia tamen habet ra- tiones forta^se magis efficaces; nam licet non omnia eius argumenia probent,... aliqua tamen habent magnam vim.

Raliones pro singulis hisce sententlis videre quisque per se po- test penes eundem De Lugo ; hic praestat ex eodem Auctore (ibid. n. 41.) subiicere, quae sunt extra controversiam : Certum est in pr> trds (inquit), eum iudicem teneri omnia media tentare, et omnem di- . ligentiam adhibere ad liberandum reum illum. Primo, excogitando causas sufficientes ad repetlendam accusationem. Secundo , maxima dexteritate examinando tesles exemplo Danielis , interrogando cir" cumstantias loci, temporis, etc. donec eos dissidentes inveniat. Tertio,

DE STATIEl'8 PARTiril ARIBUS I

Uonifacius Mll sUUiit, ul iuiJices iiulluin ntuiius \t-l quidfjuid aliud Jicripiaiit, nisi forsan escuientum rt pf»cuk*ntum mera lit)€- * ralilalcol)Iatiim; V Consonat ins positivum Inm Uoni., liim rjal- licnni. Sic, in arl. 177. Cod. pofnalis, nmnis niaf,'islrnUium ror- i ruptio pcr <f.')na cl promissionrs crnvihns pornis plcriiiiir Uini in c^irruplis, lum in cornim[H'ntibu8 'n .

polnit, »1 fifn pot^it xlne ^rnndnlo, dissimulare in ra.ccrit niitodia, ita nt invorcn-i fufjere po^.sit. Qunrto, reniittere cauxnm ad iudicem supfriorem, et corani illo te.tlifirnri innocentiam rei, qnnm ipse scit. (hiintn, fi iude.r sit .viprfmvs prinrfps, poterit faciiiun reum absol- tere de jKiteslalr nhsnluta, snundum ijunm jmtvsi princep% uliijunndo poenam dcbilnin cundonare. (juoruin sunima o S. Thoma 2. 2. (|. 6i. art. 6. ad 3., ct q. G7. ari. 2.; drprompl^T csl. Bene auiem ex liip COuclndil Lu^o, rarix.sime posac (ontimjcre, quod iudes non pouit Hbernre eum, qurm certo novit innocentem.

(o) Si pect:al iudex riu ipieiis muuera , co ipso peccat cl quis(iuU ilKi ofTerat; rooporatur enim aUerius peccalo. Excipe tamen rudes, quos plerunique i^MioranUa excu.sal. lUMuexeipe, si Suiiera deiilur ad reiliiuendaui iuiuslam vexalionem , quauiio prudeiiler iniipui sententia serus limenda \idealur: quae lamen delienl re.-iilui, et etinm repeti in iudicio post senlentiam ))Ossent. 5. Alphonsus (l.ib, 4. n. 212. cum communi. Excipe eliam praeter allos casus apud Lugo, Disp. 37. n. 132. rum La\niaiin l/d». 3. Tr. 4. (1. I. n. IL), si iudex conductus sit absque sli|iendio .sutlirieiile , vel si lal)oreiD auf^eal ad rau.sam alicuius, ^ine aliorum damuo, velocius expedieu- daui. Addil La\niai)n , uon audere se ac(N>ptum muiius liamiiare, speclaU) iure ualurali , si iude\ uiiius causam aiile a)i(»s expediat, quandu iu cius arbilrio sil, quem cui praepouat; subdit tameiu, rrm non varare perivulo ; et i.ngo (/. r. tt. I3(i. alisolute id r«|in>tMlit quia iiuotics es iuslitia trnrlur ej disiuncto gratis facfif num pAttM pro electittne huius pnrlis uliquid accipi.

()uoa<l ea autem, <|uae a iure lanlum posiUvo pendenl, \MfS9 aiiimadversioiiem ali.iiu addit //. c.n. 132. . quod scilicet alicubi ao- dfiianlur sportulnr a liiiqnniittus ultra Mtipendiiun publicum : quae 9porlularum acc.eplio quibundam in locit consuetudint prQttcriptt est. In universum ^pergtt ob.serva, ea omHia, quae in hoc gm§t$ tot^ .tuctudine leyitime praescripta habentur, praetumi licila, dwmmQdfi non %iut contra iuj naturale : ubi vero ea consueludn non »it, ttat^ dutn est iuri peculiari cuiutvis regni vet jKovinciae : singulae enim habrre sulrnt in hoc puncto leges propriat, mayis ; ' i-.us xirictat, quae oblitjatiunt, quatndtu contraria atnjueludiru .inoyantur.

^ TRACTATUS

QuAER. 3° An iudex teneatiir ad restitutionem, simuneraa * litigantibus acceperit ?

Resp. Neg. probabiliter, anle sententiam; quia, etsi illicite

i agat munera acceptando, non peccat tamen contra iustitiam. —

Ita communius. — Lugo. — Lessius. —S. Antoninus. — Azor,

contra alios , qui etiam probabiliter affirmant. — S. Lig.,

n. 226., dicit utramque esse satis probabilem (a).

NOT\. ludices saltem inducendi sunt ad munera accepta restituenda, vel ad ea in pia opera eroganda. Posset aliquando hoc pro poenitentia iniungi ad iudiceni a relapsu avocandum.

(a) S. Alphonsus hoc loco refert doctrlnam Salmantlcenslum ex Tract. XIII. Cap. 1. n. 170.-173., ubi non de speclali hac quaeslione sermo est, sed generatim, An ex donatione illicita et reprobata per leges oriatur in recipiente obligatio restitulionis. Et quidem dum permiscent tum quae dantur ob perpelrala peccata, lum quae mere fovent recipientium avaritiam, tum quae acquirantur simoniace aut in ludo alealOTio inlerdicto per leges (quo spectanl duo loca Sancti Thomae ab ipsis allegala, quorum allerum post eos hic afferl et S. Alphonsus) , eam inducunt confusionem , ut nihil reipsa ex iis concludere liceat.

Praestat itaque relinere sentenliam, quam ex Busembaum S. Al-

phonsus (1. c.) sic refert: Etsi [iudex) a partibus munera liberalia

accipiens aliquando peccet vel ob scandalum vel ob periculum per-

vertendi iustitiam, acceptorum tamen dominium comparat. De qua

subilcit S. Alphonsus: Hoc est commune et certum, Salm. derest.

c. 1. n. 109. (quae allegatio nonest ad rem). Addit Busembaum:

Etsi lex positiva munerum acceptionem proJiibeat, accipiens tamen

non tenetur ad reslitulionem ante sententiam iudicis, nisi lex expri-

mat, quod non illicita tantum., sed etiam invalida sit acceptio. Yid.

Bon. De YIIL Praec. Q. 2. Punct. 8. (quae allegalio speclat ad

obligationem restiluendi pauperibus, si quis receperit quidpiampro

gratia vel iustitia obtinenda in Curia Romana), Laym. Lib. 3. Tr. 4.

C. 4. n. 9. etl^. El hanc sententiam a multis et gravissimis docto-

ribus tradi, auctor esl Card. De Lugo (Disp. 37. n. 134.), qui subdit,

eam probari ex communi praxi omnium iudicum etiam timoratorum,

qui nunquam ea munera restituunt, quando fuerunt liberaliter data,

nec a confessariis ad id obligantur. Quae quidem confessariorum

praxis nos quoque monet, ne consilio, quod A. praebet in subiecta

notula, facile, nec sine maxima discretione utamur, ne scilicel la-

queos non necessarios poenilentibus iniiciamus.

DE STATIBUS PARTICCLARIBIS 7

Qlaer. 4' An iudex reslituere teneatur, quod accepil ex pacto ad sfntentiam atiqnam tali modo ferendam'f

/tnp. r Ajjirm., si accepiTil ad s»*nl('ijliani iustam fercn- (Juiii, seu ad f.i(icndiiin vel omillenduiii id (juod ex iuslilia fa- cere aul oniill«;re debcbal, aut ad causam iniustc non protrahcn- dam ; quia hoc non potcst esse materia conlractus, utpole ex oflicio, ;jl(jue adeo ex iustilia iain dehitiim. A fortiori, restituc- re teiietur ea, ijuae exlorsil vi, minis, vel iiiiusla vexatione.

Jtrsp. 2' Si arreperil ad fcrend;im senlcnliam intustam, ccr- to tenelur ad restitulioncm anle hiiius scntentiae lalioncm, ut palct; lala aulem sentenlia, controvertitur, iiixla dicta de con- Irarlu in mnleria lurpi, tom. 1. n. 760. [a).

4. — Oi akr. l)' An iudex teneatur reparare damnum, quod non impedivit, vel cuius reparationem non procurat, quando poteslf

Resp. Affirm., qiiia esl coopcrator iniustus et effxcar. Recole dirla de cooperatorihus ncgativis, /. 1. n. liDO. et seq. et alibi passini {b).

(a) Si (juaestio fial mcic iuxia iuris naturalis principla, cx di- clis in nol. ad n. Ti (►. Vol. I. cilra C()nti()>('r>iiim esso dehel, eiu.s- modi prelium relineri in conseienlia posse ; neijue enim o|)inioni opposil.ie prohahilitas aliqua, nisi rietilia. Irihui polest. Si >ero ius posiiivum speelelur, (|uaeslio sohenda e.\ dictis in nota praece- deiiti \i(l('tur.

b^ (iirea lianc (|uaeslionem eiiuclealius ista hahcex S. Alplionso: 1* Si ivdex »enienliam iniquam tulit duto; tilem frcil suam , idesl dnmuum parlis tnesae in se translulit, cui lenetur re%lituere ^Lih. 4. n. 214.).

2" Si iudex mayna iwpeiilia vtate iudicet, tenetur ad inlereue parli taesae, el ad e.rpens(is tilis; ubi eliam quoliescumque notabite damnum sive in substantia titis sive in ^uperfluit expensis propler eius culpabilem itjnuvanliam pavhbus accidit. t!st commune Ibid.

n. m.).

11° Si aliiujui dignus suo munere ^ lamelsi id petens impelvaverit, aliis di(jniovibus ncyleclis ] pev oblivionem ex liumana fratjilitati erraveril, nun obligalur in con^cienlia ad restituliunem ex propriie, cum iniuviam fovmalem non iniulevit, neque aliquid commodi ex tali sentvnlia accepcrit, xet potius [secundum atios cum culpam tlicotoqitam nun commisvvit . dcbet tamen vevocave seHlenliam , si potest sine gvavi incommodo (Ihid. u. 211.]. Et clarlus : Si iudex

8 TRACTATUS

QuAER. 6' An obliget sententia iudicis dubie iusta, aut certo iniustaf

Resp. ad 1°™ Affirm. omnino. Praesuraptio enira Sup^iori seu iudici favet. — V. de Consc. n. 75., etc.

Resp. ad 2""> Neg. per se, ut patet (a). Excipe tamen, nisi adsit ratio scandali, vel perturbationis publici ordinis; quia bo- nura privatura semper bono publico cedere debet. Qui autem obtinet causara per sententiam iniustam, rem sibi adiudicatam recipere nequit, vel eam restituere debet, et insuper omnia damna et expensas parti adversae reparare tenetur (b). Si tamea in bona fide fuerit, hac evanescente rem alienara tantum redde- re debet iuxta dicta de possessore bonae fidei, n. 635. (c).

agnoscat errorem a se [etsi sine gravi culpa) commissum in praeiudi- cium litigantis, tenelur, si potest citra infamiam, impedire errorem, V. gr., monendo occulte partem laesam, ut sibi appellalione vel aliter consulat: quia id pertinet ad debitam muneris executionem (Ibid. n. 195.). 4° ludex mortaliter peccat contra offlcium suum differendo valde

notabiliter causarum expeditionem sine iusta causa Idem tenetur

parti laesae damna et expensas, quae ex iniqua dilatione sequutae sunt, restituere, quia est earum iniusta causa (Ibid. n. 196.).

(a) Glarius S. Alphonsus (Lib. 4. n. 215.): Sententia iniusta aut ex natura rei aut ex omissione ordinis iuris simpliciter necessarii, sive feratur per falso allegata et probata, sive ex iudicis iniquitale, nullum habet robur in foro conscientiae, manetque parti laesae, tam- etsi non appellet, ius suum, licebitque, si absque scandalo possit, recuperare bona. Dixi, \n foro conscientlae : quia in foro externo, ubi non tam veritas facti, quam probatio iuridica spectatur, senten- tia probata servanda est ad evitanda scandala et incommoda : neque elapso termino , intra quem appellare licebat, actio ei conceditur, lege sic statuente tum in poenam pigritiae, tum ob bonum publicum, ut litium sit finis.

(b) Idcirco laesus potest, nisi alter iuste praescripserit, per occul- tam compensationem sua recipere, quia recuperat iu^ suum. S. Al- phonsus, Lib. 4. n. 215.

(c) Qui bona fide rem postulavit a iudice, et bona fide aecipit, remque bona ftde possedil tempore ad praescribendum necessario, non tenelur restituere , quia legitime praescripsit» S. Alphonsus, Lib. 4. n. 215.

DB STATIBCS PARTICILARIBCS

ATPENDIX I.

DE IIRATIS.

5. — furati, sic dirti oh iiirnmrntnm, quorl prae«;t.Tnt do mu- ncre sihi crcililo rorio ohiMiiido, siml viri solecti ex [)raoripuis civihus ad alicpiani iudirum parlein ohpundain. In causis crimi- nalihus tanlum adhihcnlur. Ipsorum esl pronuntiare circa exi- slentiam facti et culpahilitalcm accusali ; postea iudices poenam iuxta lof»cm dcccrnunt. Insiihilio luratorum, ah .\n{j;lis «umpta, croata fiiit in ^'raliam rcorum, iit a viris i,'ravihiis sortc dosisna- lis racluiii cxaiiiiiiarctur, iiullo allVclu malif^no or^'a accusalum, utpote plerumque sihi plane ignotum, adooque ul illud factum certius cognoscerotur.

lurati desnniiinlur ex civihiis nolahilihus lope dotorminatis. Cor()us liiraloriiiu [le Junj) conslat duodccim civihus pro sin- gulis iiidicandis.

lurali, qui sorte ad sessionem Curiae dictae d'Assisfs desi- gnanlur, oasdom contrahunt ohlipationes ac ipsi iudices, quo- rum ex ma^Mia parlo munus oxorconl, ot proinde de luralis, si- cul de ipsis iudicihus. pcnoralim dicondum osl.

6. — QrAER. 1'truin Iiiwtis dare possit votum contra accu- satuin, iuridire quidem de crimine convictum, sed cuius inno- centiain privata scinitia certo cognnscit?

Rrg. yeg. Ratio ost. cpiia lioc vidolur contrn montom logis. lurali onim pronuntiare dchonl lanlum circa facium. ac iuxla in- limam conviciionom, (piain de oius oxislenlia halMMit , noc ullo modo tenontur roddoro rationom logalem sentenliac suae. Imo ex ipsa lope sonlontiam suam nec lonontur fundare ex lali nu- moro tostiiim. noc ox his vol istis rationihusa variis parlihus in modiiim adductis, olc. Kr::o volum daro dohont lanlum luMa id, quod in foro con.scicnliao sontiunl. Itaipic spoctalo munore. quod luratis imponilur, facile patot minime circa eos locum hal)fre controversias illas, quae de iudicihus agitantiir, n. i.

10 TRACTATUS

APPENDIX II.

DE ARBITRIS.

7. — Arbitri dicuntur, qui ab utraque opposita parte ad litem aliquam dirimendara instar iudicum admittuntur.

Pactum, quo facultas litem componendi ipsis tribuitur, Toca- tur compromissum (gallice, compromis). Hoc pacto adversae partes mutuo consensu promittunt, se executuras esse quidquid ab arbitris statuetur. Compromissum autein confici potest sive scriptura privata, sive scriptura authentica a notario confecta, sive etiam ex consensu communi viva voce expresso coram ip- sis arbitris. Sub poena nuUitatis in eo tum res diiudicanda, tum etiam arbitrorum nomina referenda sunt.

Arbitri, quicumque sint, semel a diversis partibus admissi, iudicum munere proprie gaudent, eorumque vices omnes ge- runt, haud secus ac si a publica auctoritate forent designati. Possunt igilur causam ad se delatam instruere, rem ad aliud tempus opportunius differre, testes audire, et tandem lata sen- tentia lilem absolute dirimere. Attamen ex lege civiii gallica ta- lis sententia ut in foro externo valeat , agnoscenda est a Prae- side tribunalis primae instantiae provinciae, in qua lata est.

8. — Cum arbitri iudicum munera adimpleant, easdem cir- citer obligationes, eademque onera subeunt. Hinc

1' Non debent suscipere litem, pro qua diiudicanda doctri- nam sufficientem non habent, secus in materia gravi peccant contra iustitiam commutativam , et restitutionis obligationem contrahunt.

2' Arbitri iudicare tenentur iuxta leges regionis, nisi partes eis facultatem rem ex aequo et bono componendi impertierint. Tunc enim ex bono et aequo utriusque partis commodum pro- movere debent.

3° Cavere summopere debent ab acceptione personarum, ne odio, aversione aut nimio affectu abstracti , contra regulas ae- quilatis sententiam ferant. Quoad caetera, eadem dicenda sunt de arbitris, ac de ipsis iudicibus.

DE STATIBUS PABTICLLAaUUS 1 1

CAPLT II.

DE OBLIGATIOMBUS ADVOCATI ET PROCURATORIS.

Principia :

9. — I. Advocali el proruralon^s loiionliir c\ luslilia lc;,'ali erp;a soriclatem, et c\ iustilia rommulativa erga liti^Mnles, scientiam rompetentem liahere, rausam (lilif^entia el studio de- bilo suscipere ac persequi , et dilationes litiganlibus damnosas praecavcre; secus j^raviter peccant, ct restitulioni sunl olK).\ii, sicut supra de iudicibus dirtum e>t.

II. lii maleria civili iiec advoralus rci, iiec advocatus genc- ralis causam certo iniusiam sustinere potest, ul patel; si ipitur eam defendendo oblineat iiiiustam sententiam, omnia damna in- de sequentia reparare leuelur, cum non reparantur al) eis, in quonim ^ratiam iniusla sententia cadit. — S. Lig. n. 2'2:i.

A fortiori in materia crimiiiali nec advocatus susciperc potesl partes accusatoris evidenter iniusti , nec procurator peneralis iniuste accusalum persecpii , si detepal eius innocentiam, sivc in principio sive in decur.su aut in line causae, sed accusatio- nem inroeptam derelin(|uere uternue tenetur.

III. Advocatus a clieiile iiilerro^atus debet eius causam sc- rio, el ea dilif^entia, quam rei gravitas postulat, e\aminare, fi- delilatem illi servare, iuslitiam vel iniustitiam aperire, ei pro- bal)ilitalem eam obtinendi aut pcrdendi scrupulose indicare; se- cus enim clieiilem ad sumplus maiies impelleret, (luos ipse re- sarcire teiierelur.

In cau.sa autem dicenda cavere debet a fraudibus, falsis pro- hationibus, aliisve niediis iniustis contra prtem adversara; secus enim pariter omnia damna inde se^pienlia compensare lenelur.

Quaesila :

10. — QiAKR. 1* An ndvocati pnssinf iWftndne can^as rtiam ininus j)rnhahtles ium rrortnn, tum artorum'^

Ilcsp. I* In causis riri7i7;»s, affirm. cum sententia communi cl cerla , quia spem babere possunl , ul verilas elucescal. 4^. l.ig. n. ii'l. Laymann. — Sanchcz, conlra ;)auro.v.

If TRACTATUS

Resp. 2' la causis vero criminalibus , reus seraper defendi potest, etiarasi constaret de ipsius culpabiiitate, mediis taraen honestis et licitis, seciusis scilicet mendaciis, fraudibus, etc. Ra- lio est, quia advocatus reura defendens nemini infert iniuriam, et praeterea ex suo oflicio reo patrocinari debet , quantum po- test. — S. Lig. n. 220.

NOTA. Aliquando in causa criminali, dum procurator generalis sollicitat poe- nas statutas in reum, intervenit etiam pars civilisj cura civis privatus reparatio* nem damni sibi ex crimine illati iuridice repetit.

11. — QuAER. 2° Ad quid teneatur advocatus ratione pretii? Resp. V in genere. Nihii potest accipere ultra iustum pre-

tium, quod vel lege forte taxatum est, vel iudicio prudentium est determinandum, habita ratione negotii, peritiae advocati, laboris, quera impendit, et consuetudinis receptae.

Resp. V Quoad pauperes in particulari 1" tenetur gratuito succurrere yersantibus in extrema necessitate, etiam cum gravi suo incommodo; 2° tenetur gratis patrocinari versantibus in gravi necessitate, et quidem sub peccato mortali, non tamea cum notabili suo incommodo ; 3° tenetur etiam in communi ne- cessitate causas pauperum tueri ex caritate, non tamen cum gravi incommodo: sufficit scilicet, ut aliquid operis, quando ab aliis vacet, eis largiatur. — Hom. apost. tract. 13. n. 69.

QuAER. 3° Quid exigere possit advocatus, si postquam de pre^ tio conventum est, cliens inceptam causam deserat?

Resp. Potest totum pretium exigere, si per eum nonstet, quominus litem prosequatur non secus ac locans suam operam pro ahqua mercede, illam exigere potest, si per conductorem stet ne opera complealur. Excipe tamen casura, in quo interve- nit iusta causa litera deserendi, cura haec conditio semper io eonventione subintelligatur. — S. Lig. Hom. apost. tr. 13. n. 69.

12. — QuAER. 4" Ad quid teneatur advocatus qui, causa iam peracta^ advertit eam esse iniustam ?

Resp. Debet statim admonere de iniustitia causae, et eam deserere, ne damno iniusto cooperetur. Neque compositionem suadere potest, siquidem haec nonnisi in re dubia locum habe- re debet. Si vero causam iniustam scienter fuerit prosecutus, omnia damna utrique parti obvenientia compensare tenebitur. Parti enimadversae restituere debet ex peccato commissionis, cum causa damni positiva ipse fuerit; suo autem clienti, si in

DE STATIBCS PARTICl I.ARIBLS 12

hona fidc yersahalur, ex peerato omiMsionis, siquidcm cum ex ofpcio dc iniu^lilia caosae adiiionerc tcncbalur.

Advocnliis lamcn descrondo rausam, quam iniustam cssc de- lcgil, non dehcl aliam parlcin iuvarc, s«'u sccrcla suac causac allcri parli rcveiare, ui palcl ex iure nalurali, et expres^e do- cel5. Thom. 2. 2. qu. 71. art. 3.

Qlaer. 5* Ad (luid tnieatur advoratux qui, advertenx rau- sam e.sse iniustam, monet quxdim cttentem, sed eo volente fOK- sam prosrquilur'!

Resp. V Ad niliil lcnclur crpa clicntem, si causara pcrdide- ril, quia scienti et totenti non lit iniuria.

Hesp. 2* Ad omnia damna, quac palitur pars advcrsa, com- pcn.sanda trnclur lilulo c(M)pcralionis positivae.

13. — yiAKK. ()' An, et quomodo prccet advocatus , qui cau- sam iustam mrdiis iniustis defendit , v. gr.^ si chiroyrapfium novum substiluat loco prioris amissi, etc?

Resjh r Pcccal conlra rhlcliljjlcm cl vcrilatcm, gravius qui- dcm aut miiius ^^ravitrr pro ralione mcdii iiiiusli adhihiti. Ma- ioris pcccali rcus cril advocalus, si non taiilum nuvuiii cliiro- graphuiii priori suhstiluat, scd illud supponat, quod uumiuam exstitit. Nec excusari potcst cx tinc honu ohliucndo ; nun cniin sunt facicuda mala, iil evcniaiit hona.

Resp. 2' /Vr se nun pcci-al coiilra iustitiam. cum rausa iusta supponatur. Altamcn pcr acoidcns potcst iustitiam lacdcrc , ct ad rcslilutioncm ohligari , ncmpc si indc dainnum suac parli "vcl parli advcrsac advcnial; v. gr., si fraus dclcgatur, facilc eycnirc potcst, ul causa utcunKpie bona in suspicioncni dcdu- catur ct currual.

Resotces :

li. — r Advocati pcrrant contra iustitiam orga cliciitcm. si cam non sint sal pcriti cl idonci, causas dcfcndcndas suscipianl; si fiindamcnla vcl sccrcla causac parti advcrsac dctcgant, tcI si parti utri(]uc scrvianl; si idcu quod sihi Tidcanlur pcrcmpto- ria argumcnla afTcrrc, alia non spcnicnda ncgligant, (|uia fursan iudiccs moiivis i>tis ncglcctis movcrcntur; si ad causam diccu- dam iioii sulliciciilcr sc pracparcnl, ctc.

2* lidcm pcccanl coulra lusiiliam erga partcm advcrsam, si Icges falsas aut ahrogatas citcnt, aut in scnsum alieuum dcflc- clant, dolum aut mendacium adhihcant, c\ quihus iudiccs nut

14 TRACTATUS

iurati in iniustam sententiam ycI suffragium abstrahantur ; item si parti adversae crimina yel vitia imponant falsa, etc.

3' Procuratores parlium peccant contra iustitiam, si causas protrahant, si dilationes indebite obtineant, si causam prius ac- ceptatam priori loco non procurent, si partes ad iniquam com- positionem adducant, etc.

4' Procurator generalis peccat contra iustitiam , si ex negli- gentia nimia, ex praecipitatione aut praeiudicio, ex odio, aut acceptione personarum, etc, traducat innocentem in detentio- nem, in iudicium, et in sententiam iniustam subeundam. Item si accusalionem sustinuerit, postquam in decursu causae inno- centiam agnoverit, aut graviter de ea dubitaverit ; proinde de omnibus damnis accusato subsecutis tenetur.

NOTA. Huc spectat etiam niunus referendarii qui aliquanclo in causis explanan- clis adhibetur. Ei quandoque committuntur acta litigantium discutienda, ut postmo- dum quasi compendiata eorum fuadamenta iudicibus referat. Ex his liquet quanta scientia, diligentia, peritia et fidelitate pollere debeat referendarius, ut causas de- bito modo referat, et iudices recte instruat.

CAPUT III.

DE OBLIGATIONIBUS APPARITORIS.

15. — Apparitor ( Wmer) ille est, qui ex officio vadimonia (a) (gallice, citations) et mandata iustitiae defert, executiones a iu- dice decretas perficit. Hinc apparitoris munus duplex est.

Cum apparitores sint ministri iustitiae, summopere decet, ut

perhumaniter et religiose suo fungantur officio, ut sui ministerii

rigorem et asperitatem temperent, quantum fieri potest. Suffi-

cienter instrui debent de omnibus, quae ad suum munus attinent.

Fidelitalem quoque non mediocrem praestare debent in manda-

tis tribunalis exequendis, aeque cavendo tum a negligentia ia

munere obeundo, tum a rigore et vexatione erga eos, quos iu-

stitia publica persequitur. Ipsis etiam specialiter est incumben-

dum, ne ullas formalitates necessarias in actis suis omittant;

secus autem iustitiam non legalem tantum, sed saepe etiam com-

mutalivam lederent, atque ad damna inde provenientia reparan-

da tenerentur.

(o) Inlellige iussum comparendl in iudicium ; nam vox mdimo- nium potius promissionem comparendi in iudicium significat.

DE STATIBUS PARTICILARIDCS 15

16. — Iniusti sunt pracscrlirii .ipparilores,

1* Si prctio aut favorc sc corrumpi sinant in praciodicium clicntis, V. f^r., dcnuncialioncs scnlrnlinrum prolrahcndo, ncfjli- gcndo, vcl alia facicndo, undc in rausa sinl, rur crcdilor solulio- ncm accipcre non possit. Ilem favcndo quihusdam dcbitoribus solidnriis, ut eos in executionihus non comprchcndant.

2* Si tcmpus ad acla iuridica conficicnda praclixum non con- cedanl; si dicm falso adscrihant fausses dales] ; si falsum aflir- ment in aclis vcrhahhus proccs verbaux] ; si tcmporc pracscri- plo acta iuridica sihi commissa non coniiciant.

3* Si lustranlcs domos aspcrius agant.ut aliquod munus ex- ton|ucanl; si vim iniusiiim aut aliam iniuriam iufcrant; si fal- sum in actihus suis cnunlicnt.

4' Si c\c»'danl mandalum iudicis, aut legis statuta in rchus scu bonis privatorum capiendis; si non servent iustum prclium io venditione rerum caplarum, ctc; si partcm huiiis prctii sibi retincant, elc.

Quaesita:

17. — QuAFR. V An apparitores ad restilutionem teneantur, si pretium supra taxam lefje determinatam titulo donationis ac- ceperinl ?

Resp. Affirm. per se. Ratio esl, quia talis donalio pencralira spontanca dici ncquit. Unde si exccssus pretii sit quid grave , sub peccato morlali ad illum rcslitucndum obli|.':antur. — Ita commutiitrr cum Salmant. - Attamcn, si lahorcm cxtraordina- rium ct indchilum suhiisscnt, aliipiid supra prclium ordinarium accipcre posscnt. — N. Lig.

18. — QuAKR. 2* An apparitor multipteT salarium exigne possit, si diversa vadimonia unica et eadem vice defrratJ

ftrsp. r Kx Icpc naturali in se sola spcctata anirmandum vidcrclur, (juia camdcm pracsiat utililalcm singulis cum rcqui- rcnlihus, (piam si pro uno .solo iicr cl operani susciperet, iu\la dicta in Tract. de Contr. in genere, n. 157. — Ita S. Lig. Uom. apost. tract. \'\. n. fiS.. clc.

Hrsp. 2* Altcndcndiim csl ad statula locorum particularia. E.V lure autcm iiallico hoc prohihctur. Altamcn quidquul sil dc legc civili, usus invaluit. scicntc ct vidcntc (iuhcrnio, ut advo- cati ct procuralorcs ita rcm coniponanl, ut pro siugulis vadimo- niis apparitorcs idcm fcre prclium hahcanl.

16 TRACTATUS

CAPUT IV.

DE OBLIGATIONIBUS SCRIBARUM ET NOTARIORUM.

/. De scribis seu secretariis.

19. _ Scriha seu secretarius (gallice, greffier) ille est, qui scripto refert testimonia, iudicum sententias, caeteraque omnia, quae in tribunalibus peragunlur. Hinc quasi ut dextera iudicis et ipsius publicus et authenticus secretarius considerari solet.

Iniustitias autem Tarias scriba comraittere potest, praesertim

1° Si diligentiam debitam non adhibeat ad omnia audita et statutaaut decisa exacte referenda; omissio enim inrebus huius generis facile grayis evadere potest, ut patet.

2" Si attentione seria et constanti nonutatur ad omnia in tri- bunali prolata et peracta in libros authenticos referenda : facilli- me enim defectus attentionis in scriba culpam gravem et resti- tutionis obligationem inducere potest, nisi omnino involuntarius sit. Quis enim non videt quanta damna ex defectu etiam levi [a) attentionis ex parte secretariorum subsequi possint?

3" Si ex malitia aliquid in scribendo omittat, aut si tabellas pnblicas sibi commissas adulteret aut male custodiat ; si debitas formalitates et subscriptiones non apponat aut apponi non sata- gat ; si testimonia non fideliter transcribat, sive exaggerando, sive imminuendo, sive immutando aut invertendo.

4° Si in distribuendis litibus favori potius quam ordini pa- reat; si ad augendum salarium acta distribuenda maiora faciat, v. gr., scribendo in duabus paginis ea, quae in unica referri poterant.

5" Si arcanum sibi commissum prodat ; si sententiam non- dum publicatam manifestet ; si processus peractos sine iudicis praescriplo partibus ostendat.

(a) Habes hic exemplum illius, qul in conscientla tenetur de cul- pa levi, idest qui graviter obligatur ad accuratissimam diligenliam, adeo ul defectus, qui ia se levis videri posset , gravem inducal re- stitutionis obligationem. Conf, not. ad n. 661. Yol. I.

DK STATIBUS PARTICULARIBCS 17

6* Si acla iudicis parlihiis tradat, antrquam iuxta formas legalos subscripta fuerint. Tunc cnim instrumentum mancum et falsum oxhibct, cuius cxpcdilio nullius valoris hahelur. — 5. Lig. n. 229.

//. f)e nolariis.

20. - SntariHs, sou tnhollio diritiir illc, qui aurtorilalc le- pilima ronsliluitur ad srrihonda arta soii instrumonta puhlica, qiino sivo in iiidicio sivo oxlra iiidiniim fidrm fHriaiit.

Ilinc apparet, ({uanti momenti sit notarii munus, quam late patoat, ot (pianlae sinl eius ohli^ationes. Notarii igitur magna sciontia, porspiniitalo noncomniiini, ot potissimum ogropia li- dolilalo, pnidontia ot prohitalo f^audoro dohont. Etonim cum nogolia et contraclus cuiusvis gonoris portraclare dohoant, e\ eorum negligentia, ignoranlia ot altontionis dofectu summa mala pro societate, el damna pro partihus subsequi possunt.

21. — Nolarii praosortim iniusii siinl in soqiioniihus casibus: r Si ignoronl, (piae ad oflicium siium porlinont, ed idco in-

slrumonla non recte conliciant; si cum dotrimenlo conlrahcn- lium vel aliorum, qui ipsis confidunl, c\ nogligentia solemni- lales necessarias praelormittant, uti esset idoneos testes adhi- berc, subscriptiones apponere, diom, monsom, annum indi- care, olc.

2* Si conliciant instrumentum falsum, usurarium vol iniu- slum; si fingant in instrumento ea, quae non sunl, in damnum altoriiis conirahontis, aiit tortii; si adnotationos diei falsas ap- ponant, aiil voras immulonl, olsi damnum non intondanl; itom si talia consulanl; si conrnianl acta, (juae suum munus e\ce- dant, vel si cxtra lerritorium sibi assignalum mini>torium suum exerceant: tunc onim oorum actus ipso faclo irrili sunt.

3* Si non doscrihant lldclilcr voluntalos contrabontium, vel per ambif^iias rodaclionos liiihusot iniusiitiis locum praoboanl; si partos non monoant do clausulis, (piae eis nocoro aut i\e dif- ticultalibus, quac indc nasci possunt. .\d baec enim ex quasi- conlradu cum partihus tonontur.

4* Si falso scrihanl suiiimam coram se vil antoa iam solutam essc, cum damno altcrius partis aut tortii ; ilom si fanlo talia scribanl, gravilor suspicantos (piod a contrabonlihus docipian- tur; tunc enim eorum peccato cooperantur.

cciiT Tom. !!. I

18 TRACTATUS

5" Si acta et instrumenta negligenter custodiant cum pericu- lo damni parlium; si differant instrumentorum expeditionem, ut pecuniam extorqueant; si amanuensi aliquid committant cum erroris periculo.

6* Si quid in protocollo [la minute) immutent, unde ius ali- quod violetur aut impediatur; si testes falsos admittant; si te- stimonium aliquod necessarium suo clienti non exhibeant, oc- cultent aut transcriptum denegent.

7" Si actus communicent aliis, quam partibus; si culpa sua protocolla amittant; si iuramenla vel secreta violent; si dictis vel factis partium, aut testimoniis testium aliquid addant vel detrahant; si sincere omnia, prout se habent, non transcribant.

8" Si negligant invigilare in suos ministros, et propterea in- strumenta male conficiantur; nolarii enira pro omnibus, quos adhibent ministros, respondere tenentur; si subscribant instru- menta sive ab aliis notariis sive a propriis ministris confecta, quin diligenter ea recognoverint, et notitiam perfectam de iis, quae in ipsis continentur, habuerint; item si ubi plures notarii requiruntur, absentes tanquam praesentes declaraverint.

9* Si pretium ultra laxam vel probatam consuetudinem pe- tant, vel si scripturas amplificent, vel maiori vel magis extenso charactere scribant, ita ut numerus paginarum notabiliter au- geatur; si negotia pertractanda salarii adaugendi causa protra- hant ; si pecunias mutuo petant, ut easdem supra taxam lega- lem iterum mutuo tradant.

In his omnibus, et multis aliis simihbus tenentur notarii sub gravi, per se, ad restitutionem, ut iniusti damnificatores, aut cooperatores, ut patet ex dictis in Tract. de lust. — S. Lig. n. 230. 231.

Quaesita :

22. — QuAER. V An notarius teneatur ad restitutionem erga fiscum, si in conficiendo instrumento venditionis aut inventarii, postulantibus partibus, vel etiam ipso innuente, non verum rei pretium inscribat sed aliud minus, ut tributum sohendum im- minualur.

Resp. Controvertitur. Alii affirmant, quia sic cooperatur de- fraudalioni iributorum, quod iniquum est et iniustum ex parte magislratus, cui Kespublica confidit. Alii negant, dummodo in- fimum saltem pretium in scripto authentico referatur. Alii tan-

DE STATIBCS PARTICILARIRUS 19

dem cum lotaliter exciisant, quia ex consucludine generalilcr recepla, etiani proborum, Don solel lolum pretium eliam infi- mum (Jccl.irari, sctl tantum decliiratur [jaulo ullra mediam par- lem, Ycl cirra duas lcrlias parlcs liuius prctii. Si aulcn) non peccanl parlcs vcrum prctium dissiniulaudo, nec prcral nola- riu8 ex coopcratione : ipse enim non constiluitur sicul praeposi- tus vectigalium a.l tnbuta exigemla, scd ad instrumcnta cod- ficicnda.

2:J. — QuAEii. '2* An peccet rtolariu.s qui instrumenta conficii die Domiuira vel die festo?

Resp. \\\ consucludme nunc generaii po.ssunt conficere in- strumcnta, (luae non respiciunl iuri.sdictioncm contcnliosam. id cst nc^otia forcnsia. Sic possuut conticcrc contractus, lcslamcn- ta a«';:r()liiiiliiim, convcnlioncs malriiuouialcs, processus clectio- Dum ad oniciiim [xihlicuiu, ct alia siiiiilia.

Scripta autcm ad forum contcnliosum pcrtincntia nc(|ua(piam diehus fcstis conficcre possunt. Id non solum lege canonica, scd ipsa lo|-'(* rivili j^allica proliil)clur. Si ipitur notaniis lalcs actos dic fcslo conticcrct, et divcr^am dici assi^ualioucm simularct, pcccarct coiitra lcgem ecclcsiasticam ct civilcra, et falsum in- strumcntum couscribcret.

CAPLT V.

DE OBLmATIONinrS ACCUSATOBIS ET REI.

/. be accusatore,

2i. — Accusator est illc, (jui iu causis criminalibus crimen dcfcrt iudici, el ah eo vindictam oh honum commune poslulat, ct ohli^ationcm crimcn ohicclum prohandi suscipil : in causis vcro ririlihus illc, (jui vclut pars lacsa adversarium ad iudicem compcllil, actor dicitur {a\

Accusalor ditTcrl a dcuuiiliatorc (jui Supcriori vcl iudici cri- mcnali(iuod dcfcrt, (^uiu ohligalioucin illud pruhaudi suhcat. — S. Imj. n. rS.L

[a) DcnuiitiiilioMcm hic intcHifiC non (juidrm fraternam, cniiis scopus non csl punitio, .sod rf;ini</<i/ii) proxiinl , inlerccdcnlc pa- tcrna admouitionc Supcrioris , cx (|ua proplcr ipsiiu aucloritnlom

20 TRACTATUS

Accusatores esse possunt ex lure Romano oranes, qui non sunt specialiter lege prohibiti. Prohibentur vero pupilli, impu- beres, mulieres, magistratus, infames, proxime coniuncti, sci- licet filii respectu parentura et vice versa, fratres respectu fra- trum, uxor respectu raariti, et e converso. — Ex lure autera canonico arcentur ab olEcio accusatoris V Clerici in iudicio saeculari, praesertira in causa sanguinis; 2" laici respectu Cle- ricorura, nisi criraen sit immane, vel cedat in magnum Eccle- siae nocumentura ; 3' haeretici non tolerati, et excoraraunicati respectu fidehura. — S. Lig. n. 238.

Accusatores ex eodera lure Romano, si de calurania convin- cantur, poenara talionis incurrunt, seu poenara, quara pro ac- cusato requirebant, ipsi subire debent.

NOTA. In Gallia netnini privato accusationem institnere fas est, sed totura mu- nus accusandi crimenque probandi magistratui ad id constituto, seu generali Gn- bernii procuratori unice demandatur. Unde fit, ut etiam ministerium publicum nuncupetur , qaia partes communitatis , et bonorum morum contra reos suscipit atque tuetur.

//. De reo.

Reus dicitur ille, qui in iudicio sive criminali sive civili ac- cusatur sive sit nocens, sive innocens. De reo varia occurrunt dubia, praesertim circa criminis confessionem, et fugam. Hinc

Quaesita:

25. — QuAER. 1' An reus, a iudice interrogatuSy veritatem fateri teneatur ?

Resp. V Neg., si non sit legitime interrogatus ; quod fit quan- do iudex non est legitimus, vel quando forraara iudicialera noa servat, uti si interrogaret sine praevia accusatione, etc: addunt etiara, quando non habetur saltem semiplena probatio delicti. — Ita communiter. — S. Lig. n. 272.

certius speraiur emendalio, sed iuridicam, cuius scopus, non secus ac accusationls , idem est ac iudicis in punlendo, videlicet bonum commune, quod ex improborum poenis redundat. Quocirca denun- tlatio iuridica ad eandem virtulem perllnere videtur, ad quam per- linet vindicalio iudicis , ad iusliliam scilicet legalem. Vid. not. ad n. 518. Vol. L

DE STATIBIS PARTICl LARIBCS Sl

Besp. 2* Affinn., si reus sil Irf^ilime inlerrogalus, quia iuslo iudicis praecrplo oljclirc debcl. Excipe salis prol)iil/ililer ca>ura, in qiio tle ma^'na poeiia subeimdfi a^^ilur, (juia 1« \ non cen^elur rco impoiiere adeo arduam oMi^alionem, (|uae vires liumanas supcrarc videlur, nempc ut ip«5e per criminis confcssionem spon- lc ad gravissimam poenam se condemnel, modo lamen gravc damnum |)ut)Iiriim ex silenlio rei non immineat a . Ilanc sen- lenliam sal prohahilem eliam in/ri«.sfrf dicil .S'. Lig. n. 27^., quamvis ronlrariam voret prol)al)ili(»rem.

QuAKR. 2* An reus innocens ad sui drfensionem possit recela' re crimina occuUa testium vel accusatoris'!

[{esp. Affirm., modo 1* crimen sil rrrum ; 2' revclalio sil ab- sotute nere.s.saria ad suae iimoceiiliac defensionem ; 3' el ipsc aliler grave damiuim sil pas>urus. — 5. Lig. n. 277.

26. — Qlaer. 3* An liceat reo innocenti fugere tet resistere?

Resp. Licel ei ({uidem fugere, cl c manilius saleiluum sese cripere; sed non ei licel vim vi repellere, occidendo aul vulne- rando, ()uia publicac poteslalis iiira violaret. — N. Lig. n. •279.

QuAEU. 4* An reo qui vere detiquit, etiam fugere liceat?

(o) llanc exccplionem .sic S. .Mphonsus post alios DD. exprimit (Lib. 4. n. 274.): ?iisi commune damnum immineat ex reticentia confesuoni^ det\(ti, puta haere.^i.n, lae.me maie.itatis, etc. ; tunc enim reu^ tenetur .^eipvim prodere , vel saltem socios , quaututn npus est ad cummune damnum averlendum , etiamsi ipsi mors immineat ex revelatione sociorum, ex quibus evadet in iudicio convictus. Duo porro .ulvcrtiMid;» orcurruiil. Niim 1* «lamiium n^ipublirae iiileHigi del)el iioii (jualecuiiique , sed i;i<ui//juf/i. 1 1 eiiim iiiquil Lugo ,/>« lust. Disp. iO. n. 15.), tex human i non rjiii rarisxime et propter ma- ximum reipublicae damnum potest obtiyare subditum cum pericuto vitae: in praesrnli nutem rst certhsimum illud periculum. i* Cum ralio liuius <lamhi averl»>ii(li atMpu» uiiiiirs olili^el crimlnis conscios, eUam.si in iudicium vorati iiou fueriiil ; summam aulem praeferal dinirultalrni pr;iotM'p!uMi. quod rfrluiii \il.ie iiiffrt perieulum ; liinc palel, coiiNtMiieiiler iiruju.im >ul>iiitle impunilalein reis coiicedi, ul ex crimimim el (leliiiquenlium pleniore co^^iiitione o|)porluaiu.s puhlii-o 1)0110 prospici qu.ieal.

Ailtle el mDuiium e\ .S. Mplioii.so ^i. c.]: Omnes iiiquil, cunve- niunl. ut par r.%t , ad dicendum , quod si reus xit in bona fide, et rt>- gnoscatur, quod difficile inducetur ad fatendum crimen interrogatus (I iudice, confessarius in sua buna fide eum relinquere debet.

22 TRACTATUS

Resp. Af/irm., si nondam ad poenani sentenlia iuridica sit daumatus; quia nemo ante sentenliam poenam solvere tenelur. Item si iam sit damnatus ad p(fenam gravissimam, et carcer sit ei assignatiis ad custodiam, donec poena statuta plectatur. — Ita communiter. — S. Lig. n. 'iSO.

Negant autem communius^ si carcer ad poenam per sententiam iudicis iam fuerit assignatus. Ratio est, quia reus tenetur obedi- re in executione sententiae iustae. Excipiunt tamen plures, si ei non dentur necessaria, vel si carcer sit durissimus : quia vide- tur excedere vires humanas obligatio se non liberandi a poena gravissima, quando id sine vi et resistentia peragere quis pos- sil. — Ita S. Lig. ibid.

QuAER. 5° An reo liceat fugere, etiamsi inde damnum custos sit passurus'}

Resp. Affirm., quia utitur iure suo, et nulli facit iniuriam, ni- si tamen caritas aliud suadeat ob damnum custodis multo gra- Tius. Attamen non licet reo custodem pecuniis corrumpere, ob cooperationem quae a peccato nullatenus excusari potest, quia cuslodi obligatio incumbit reum non dimittendi.

CAPUT VI.

DE OBLIGATIONIBUS TESTIUM.

27. — I. Nemo tenetur ex iustitia (a) sponte se offerre ad testificandum ; at quandoque datur talis obligatio ex caritate,

(o) Intellige ex iustltia commutaliva, nlsi tamen sermo sit de iHls, qui ex officio teneutur accusare. Alioqui euim loquendo in genere et ex nalura rei, regula generalis est, esse obligationem accusandi vel denuntiandi crimen reipublicae perniciosum . . . , si alia Dia damnum publicum impediri non potest. Ita communis cum S. Tho- ma 2. 2. q. 68. art. 1. Ratio est, quia pars ex legali iustitia tenetur prosplcere incolumitali totlus. Crimen autem reipublicae pernlcio- sum hic intelligitur, quod directe et immediate est contra bonum commune, ut proditio civitatis, etc.

Licet vero regulariter sufficiat denunliare; aliquando lamen po- test esse obligalio accusandi, ubi id opus esset ad evitandum pu- blicum damnum , quando fortasse non patitur moram inquirendi, atque ideo oportet liberare iudicem illo onere, et in promptu pro- bationem exhibere. Vid. Lugo, Disp. 38. n. 2.

DE STATIfiUS PARTlCM.AIilDUS tt

V. gr., si possil quis leslinionio suo iunoreiilfm facile liberare, gravein iimisiiliaiii ini|)e(lirc, elc. — 5. Li(j. n. 264.

II, Tcsiis I( ^'iliine cilalus Irnetur eoram ludiriliu.s se sislere, cl iuraiiifiiluai lure praescripliiiii eMiillere; neiiipe diccre lolam Terilaleiii el niliil praeler verilalem, et deinde poslulalis sinipli- ciler iuxtrt conscienliam respondrre. — Ita omnes.

III. Tc.^lih, tpii fiil>uiii iii.ililiose drposuil, csl prriurus el iu- sliliac viojalor; el proinde lenetur ad oinniuiii daninoruin repa- ralionem, iiecnoii ad fulsi iurainenti revocationcni, cuin pari suo damno, clinin cum periculo vitae, si vi falsi testimonii innocens ad niortem fueril dainnalus. — 5. Lig. n. 269.

QnacsHa:

28. — OrAER. r Ad quid tenealnr testis, qni falsum dixit ex ignnraulia inviucibili, vel inadvertentia, ant ohlirione in- cutprJnli?

Itrsi). Tcnetur falsum lestiiiioniuni aperire, el damnum eo mo- do, (pio polest, impcdire; non autcm tenetur ad restitutionem , cum falsuin asserendo nullatenus peccaverit. Non enim tcnetur ex re accepta, ne(pie e\ delicto; erpo ex snla caritale tenetur. — .*♦. Liij. l. i. n. 209., ciiin nnsrmhaum. Ilcm dic«Midiim forel pri)habilius, eliainsi veuialilcr p.-. cissci , in i tn iiuiii «//• JUsti- tutione, u. 662.

(Ji AKH. 2* (Juid de i7/o, ^ui scripturam, chirographum aut aporham suppnnit, vel adnlterat ad supplendos actus perditos, vet ad ius n-rtum prnsrquendunrf

Hrsp. r Pcccal salicm venialiier in onini casu ratione men- dncii ; (piia utcuimpie res se habeal, cliirographum, quod e\hi> betiir, diversuni <ili i!l<> esl, (luod in iudiciu lidem fuccre de- b(.'l).ii.

Itrsp. 2' Potesl ali.piando pcccare i;raviler conlra CHirilatem erga scipsum, (piando se pro\imo e\p«inal periculo gravissima- ruiii pMcnarum, si falsitas detef^alur, ipiod facile evenire polesl.

Itrsp. y Nullatenus peccal contrn lusiiliam commutaiivam , Ct proinde ad niillain restitiiliomMn tcnelur.

29. - yiAK.H. :i' Onauditnam testis ej-cusetur a trstimonio prarslandn'!

Itrsp. K\cu.satur in scipientibus casibus : 1' si rein lantum accepcril sub .secreto cunfcssionis, ul pakt; 2' si rcm novcril

24 TRACTATUS

sub secreto commisso, aut etiam sub secreto tantum naturali (a) ; 3° si rem acceperit a viris non fide dignis ; V si sciat reum non peccasse mortaliter, v. gr., propter ignorantiam ; 5° si grave sibi vel suis damnum adventurura praevideat. Excipe, si dam- num commune iude immineat. — S. Lig. n. 268.

QuAER. 4" An testis teneatur revelare crimen omnino occultum^ V. gr., quod ipse solus novifi

Resp. V Affirm., si spectetur nova legislalio Galliae et alio- rum locorum similium, in quibus unicus testis sufficere potest ad rei damnationem, et nihil aliud ex iuratis exigitur, nisi ut as- serant se habere intimam facti convictionem, quin testimonium suum in ullo probationum genere fundare debeant.

Resp. 2" Neg. probabilius, si attendatur ad lus Romanum, ex quo duo testes necessario requiruntur, ut reus damnetur, etiam habita ipsius confessione. Hinc axioma : Testis unus, testis nul- lus. — S. Lig. n. 266., etc.

30. — QuAER. 5' In, vet quomodo peccet testis, qiiise abscon- dit, ne citetur a iudice, vel qui post citationem fugifi

Resp. Ad 1"™ Non peccat 1' contra iustitiam legalem (6), quia nemo tenetur obedire praecepto Superioris, antequam ei impona- tur; 2" neque contra iustitiam commutativam, quia mere nega- tive se habet. Potest tamen peccare contra caritatem, ut supra dictum est.

Resp. ad 2^™ Peccat graviter contra iustitiam legalem, seu contra obedientiam iudici debitam in re gravi et ad societatem necessaria; sed probabilius non peccat contra iustitiam commu- tativam : quia citatio illa non imponit obligationem iustitiae, sed tantum obedientiae. — S. Lig. n. 270. — Vogler, n. 337. — Biltuart. — Lessius.

[a) Si agatur de teste iuridice et legitime interrogato, et secrelum naturale accipias , proull a commisso distingultur, hoc cerle non eximit a testandi obligatlone, cum ne promissum quidem etiam cum iuramento excusel (Yid. Lugo, De lust. Disp. 38. n. 6.). Yerba vero S. Alphonsl [Lib. 4. n. 268.), quibus ait, te non lenerl testari, si accepistisub secrelo naturali, etiam sub secreto tantum commisso, elc. palam esl, acciplenda esse de commisso, quamvis non promisso.

[b) Alias animadversum esl , iustiliam legalem non esse confun- dendam cum virlute obedientiae. Hinc fit, ut obligatio adesse queat teslandi per denunliationem vel accusationem eliam citra Superio- ris seu iudicis praeceptum. Yid. not. ad nn. 24. et 27.

DE STATIBUS PARTICLLARIBl'8 t5

QuAER. 6' An teneatur ad restitulionem testis, qui leyttime %nterro(jatus celat verilatem, quin falsum dxcatl

Resp. iSeq. probabililfr. U;jlio csl, fjiiia lcslis lunc nicre ne- galive se hahel, nec lcnrlur verilalem deponere, nisi cx prae- ceplo iudicis, cl proinde eani celando conlra solanj legalein iu- stiliam peccal. — S. Lig. ibid. — Lugo. — Lessins.

CAPLT Vll.

DE OBLIGATIOMBIS MEDirORLM, CHIRLRGORUll, ET PHAUMKCOPOLARLM.

:il. — Tonenlur anle omnia sub gravi 1* habere scienliam el periliam suflicienlem; 2* adhibere dilipenliam proporlionalam pravilali rei, quae ipsorum curae commiUilur. Si aulem in his delicianl, lcnenlur de omnihus damnis, (juae inde seipiunlur.

In cur.indis aulem iiilinuis seipicnlcs rc^ulas servare dcbcnt:

I. Tcncnlnr scijui opinioncs mcdicorum sccuras cl lulas, sal- tem ordinarie, quia periculum aegroli ex probabililale removeri non polcsl.

II. Ouando ccrtum esl, alicjuod pharmacum infirmis profutu- rum cssc, tcncntiir illud adliilnTC, omisso duhio; si autt'm cer- lum desil, illud, (|uod prohahilius »>sl, praclcrre dchcnl.

III. Quando nulla apparet spes de sanitate inliriui re.^ituen- da, nec adcst remcdium nisi dnbium, seu de quo diibitatur ao profutunim vel nociturum sit, illud adhibendum videtur id . — S. Lig. n. *ilM.

Ilinc peccat ^^raviler medicus, 1* Si abs(jue sufTicicnli capa- cilale ^ravcm morhum curare lentet. 2* Si incurrente gravi el insolito morho, spccialcm opcram non impcndat. 11* Si medica- mcnta incxplorata, cxplorandi f^ratia, adhihcat. 4* Si non henc perspccla niorhi natura , tcmcre insumal rcmcdia periculosa , praescrtim cum (hscriininc vitae vel ^ravis laesionis. 5* Si t- gnito aegroti periculo, opportune non adsit, diu noclu^pie eum inviscndo, si opus sit, et omnia media apta ad m(»rhum pro- pellendum non adhihcal. ♦>* Si mcdicos alios advocari non per-

(a) Quo sensu admilti hoc posslt, vide iu not. seq. ad o. 34.

26 TRACTATUS

mittat, ubi oporteret, vel si alios convocans consulendi causa ad amicitiam potius quam ad peritiam attendat. 7' Si e contra- rio sine necessitate alios medicos advocet cum expensis inuti- libus pro aegroto, aut si contra suam conscientiam eorum con- siliis adhaereat. 8" Si curationem protrahat lucri causa, visita- tiones inutiliter multiphcet, ubi pro singuh's salariuni exigitur; vel si pretiuni nimium exigat. 9° Si ad favendum pharmaco- pohs amicis, pharmaca superflua praescribat. 10° Si abortum, aut media illud procurandi, suadeat aut ipsemet exequatur. ir Tandem graviter, imo gravissirae peccat medicus, si non ' praemoneat de gravi periculo aegri, ut ipsi Sacramenta confe- rantur. — S. Lig. n. 291. ; et lib. 3. n. 182.

32. — Pharmacopolae, si pauca excipias, peccant fere ut me- dici, in casibus modo expositis, praeserlim vero pharmaca ve- tusta adhibendo, inutilia vendendo , puelHs gravidis ad foetum eiiciendum media subminislrando, mandata medici non fidehter exequendo , v. gr. , unum medicamentum pro aho porrigen- do, etc. — S. Lig. ibid.

NOTl. Medici et chirurgi opeui gratulto ferre debent pauperibus in necessitate versantibus, ut dictum est supra de advocatis, n. i\.

Quaesita :

33. — QuAER. 1" Ad quid specialiter teneatur medicus quoad animam aegrotantis, cuius curam suscepit?

Mesp. Tenetur sub gravi, perse, eum admonere de gravi pe- riculo, in quo versetur, et de obhgatione Sacramenta recipien- di, ne decedat absque absolutione, Viatico et Extrema Unctio- ne. Constat V ex lege naturali, seu ex praecepto caritatis. Con- stat 2" ex Decretali notissima Innocentii III, confirmata et re- novata ab ahis subsequentibus SS. Pontificibus. Constat 3* ex Concilio generali Later. ann. 1215 (cap. Cum infirmitas, 13. de Poenit. et remiss.). — Non tamen semper est necessarium, ut medicus directe, et per se moneat aegrum de proximo mor- tis periculo. Sufiicit interdum, ut curet, eum admoneri indi- recte a propinquis vel amicis, ita ut benevole Sacerdotem ad- mittat, atque ad recipienda Sacramenta inducatur. Si aeger no- tum habeat Confessarium, satis erit , si iste de statu poenitentis sui moneatur ; tunc enira eum invisendo efiicacius ipsum mo-

DE STATIBLS PABTICll. ARIBUS 27

vere polcrit ad saluli animao suae providendum. Cayeal aulcni roedicus, ne diulius exsp'M-tcl ad dfbilam monilionem facien- dam. Non cnim prolralnTc dc[)cl, us(|ucdnm rcrlum sil morlis pcrirulum ; scd su.im oMi^Mlioucm adimplcrc trm^liir , cpiando adverlil illud pcriculum f^ravitrr immincre. Si lalcm scrvarcnl morem mcdici, non adeo acgroli admonilioncm reforn)idarcnt, nec adco ad confcssionis menlioncm lcrrorc corripcrcntur.

3S. Oi AKB. i' An prrirt (jraritrr medicus , qui trmpore pestis anjrolos deserit, nr luim rontrafial?

Rrsp. Affirm. per se^ nisi sint alii mcdici numero suflTicien- les, qui opem sint aegrolis pracsiiluri. Ralio est, quia medici ex oilicio ad honum communc sociclatis constiluuntur : undc in communi pcriculo non sihi, srd sorictnti consulcrc drhcnt; pri- valum cnim iucommuduiii piihlico hono ccihTi* dchct. - Ita omnes Theolngi.

QuAEK.»3* An medicus remedia dubiae efficaciae applicare possit, ubi dc infirmo desperatur?

Resp. r AdliihcfHJiim csl rcinrdium proh;ihilitcr profiiliirum, si aliiid ccrlius non luihciilur. Uiitio cst, cpiia uicliori modo, quo potesl, inlirmo providcudum csl; lunc vero ahsijue ullo danmi periculo ipsi succurrilur.

Resp. *2* Non iMncsi a()pliriiri infirmo, cliam dcspcralo, reme- dium, iW ipio simpliciliT duhiliilur ulrum sit siilularc aul no- xium, ad cxpcrimcntum pro aliis iulirmis facicudum. Batio cst, quia omnino illicilum est expcrimcntum in vila alicuius infirmi quacrcre.

Rrsp. V Si rcmcdium sit ccrlo non norilurum, cl duhic pro- futurum, omnino cst iipplu-aiulum. Hiitio patcl: spcs cnim ali- qua an'ulf;rl iuiirmum a morlc cripicitdi , uec ulluui incurritur periculum.

Hesp. 4° In mcro duhio an remedium sit profulurum vel noci- turum, cxlra casum uhi ac^^T cst despcratus a\, nou est prae-

(fl^ .\\ictor lior loco \i(lrlnr cxri|)cro rn^utn Hrtprrnlae la/iifjj, cum tanicii in pr.icr. Ilr.sp 2' iic^ct, inrirnio rtidtn tirfpernlo lirlle applicnrl rcnnMrmm, dc quo sinipliciter Hufiitatur^ uli^m %ii Mtutare aul miriuin. \rriim cNiincxMU •.ipparcns hacc antilo^ia , .si Renprm- sum srcundum inlclligiis dc tlnhio luijulno, adco ut illud, dubilatur, Idciu valeat, ac iijnoraturt utidarius ita hahelS. Alphuii^u:^ ^Ub. 1.

28 TRACTATUS

bendura , sed expectandum ut natura , Deo auxiliante , seipsam sublevet. — Ita S. Antoninus, cuius haec suntverba, p. 3. tit, 7. c. 2. : Si dubitat (medicus) de medicina, an debeat obesse aut prodesse, male facit dando, quia in dubio potius debet dimitte- re infirmum in manu Creatoris.

CAPCT VIII.

DE OBLIGATIONIBUS CUSTODUM.

35. — Custodes ii sunt, qui custodiae silvarum, agrorum, etc. a Principe vel a coramunitate, vel a doraino privato praeficiun- tur. Praeter peccatura, quod faciunt contra iuraraentura (a), de- ficiendo diligenti cuslodiae, peccant contra iustitiam commuta- tivam erga damnificatos ; et in damnificantium defectu tenentur

n. 46.) : Certum est 2<» non licere applicare infirmo etiam desperato remedium, de quo ignoratur, an sit salutare vel noxium ad experi- mentum faciendum super infirmo. Postremum vero responsum intel- ligetur de remedio, quod posse prodesse infirmo ralio aliqua sua- deat. De quo lamen casu S. Alptionsus duplicem senteniiam ponil, alteram negantem, hoc remedium esse licilum, alteram vero affir- mantem; de qua idem S. Alphonsus ita iudicat: Secunda tamen sententia, quae satis prohabilis est, et forte probabilior, . . . affir- mat esse licilum ; quia cum de infirmo desperatur, conformius est prudentiae et voluntati infirmi ( praesertim si ipse expresse in hoc consentiat) applicare illi remedium dubium, quam illud omittere cum certiludine mortis.

(a) Supponilur nimirum , iuramentum ab islis exigi ; quod lamen facile patet, imprudentissimum esse, et unice ad conscientias etiam timoratorum implicandas et illaqueandas idoneum. Quippe vel pauca illa, quae A. subiicit, ostendunt, permultas, easque ad sol- vendum non faciles quaestiones in hac materia occurrere ; itemque nemo ignorat, haud faciles esse ad solvendum quaestiones de iu- ramenti obfigatione, quando scilicet et qualis adsit pro casuum di- versitate ; aliunde vero hic agitur cum hominibus ingenio ac do- ctrina rudibus, qui vix clarioribus et crassioribus pervidendis habi- les reperiuntur. Quid igilur ab eiusmodi iuramentis expectandum, nisi difficultatum insolubilium congeries ?

DE STATIBLS PARTICL LARIBLS J9

dc daniDis culpa sua non inipcdilis pracscrlim io scqucntibus casibus:

r Si vere dclinqucnlcs in maleria gravi Don dcfcranl inlra lcmpus dclcrniinatiim. VrohahUius tamcn lciicntur tanlum ra- lionc daniui, non vcro mulctac. 2* Si dclalioncm dchilc faclam, postca coram iudicc non suslincant; si muncra accipiaut ad non dcfcrcndum. 3* Si innoccntcs dcfcranl ex odio, vindicla, elc, aut si dcnunlicnt pro damnilicatioue nicre casuali. S. Lig. n. 237. ; e( llom. ajml. n. 73.

3<). — Olaku. An custodcs scnipcr tcneantur detinquentes de- nuntiare?

Resp. Tcncntur dcnuntiarc, (jiiotics damnum notahilc cst, ni- si drlintiucntcs spontc sc offcrant ad illud sccrcto compcnsan- dum. Possiint autcm aliquando miliiis a^M*rc cum dauinilicatori- bus, si damna, v. gr., siiil miiioris mommti, ncc sint sarpius rcj)Clita; si prudcntcr pracsumi possit, nollc dominum, ut de- linqucns dcfcratur; si dclinqucns sit valdc paupcr, ncc soiitos sit dclin^iucrc , ctc. ; sed cavcant sedulo cu^lodcs , nc in bis plus ac(|uo indulgcant.

CAPUT IX.

DE STATT MlTIKKTNf KT OPIFICrM.

37. — Artiliccs ct opiliccs scdulo a Confcssario cxaminandi sunl: plcrumcjuc cnim taccnt in confcssioue iniu>titias cl pccca- ta suac artis ct conditionis pn^pria.

I. In gcncrc iniiisti sunt opcra sua vcndcndo, aut locaiulo iniusto prclio; occultos opcrum di ffclus non manilc>tando iu\ta dicta dc vcnditionc; ncgligcnlia culpabili tcmpus lcrcndo; alios operarios a labore avcrtcndc); opus male excqucndo sive nimia praccipilalione sivc rcrum ncccssariarum omissionc, ctc.

II. Ii) parliciilari aiilcm praccipiic iniu>li sunt

r Aurifabri ct argcnlarii. qui aiiruiu cl argciiium adullcrant, JDtcr vacua plumbuin infundiinl, adamanlcs aut infra lustum ctiam iiilimum valorcm ab ignorantibus cmunt, aul couticlos scu artffiiclos (piasi naturalrs MMulimt.

2* Paniiiliccs ct lamliccs, (jui lanam minoris prclii ItHiun- nn. misccnt, laiili(iiic divcndunt, (juanli si tola maltria (otv{ cius-

30 TRACTATUS

dera qualitatis; qui initium et finem voluminis panni, ex lana multo meliori texunt; qui fucatis coloribusutuntur; qui decepti pannos emendo, alios pariter vendendo decipiunt.

3* Molitores, qui grana immutant, aut eis res extraneas nul- lius fere valoris immiscent, uti fabas, ad augendum pondus et massam ; qui pro salario detinent aliquid de frumento vel fari- na ultra praxim timoratorura.

4° Pistores, qui raale coquunt; qui farinae triticeae aliam ex siligine, hordeo, fabis, etc, malitiose immiscent; qui pondus fraudulenter imminuunt.

5' Laniones, qui corruptas carnes vendunt, aut deteriorem qualitatem pro meliori tradunt.

6" Sartores et sutores, qui male secant; qui panno aut corio corrupto vel adusto utuntur; qui partem panni sibi traditi reti- nent, fingendo se totum in opere conficiendo adhibuisse.

T Opifices petasorum, qui petasos rursum stipatos auttinctos pro novis , aut quasi a longiori tempore in officina exstantes vendunt.

8" Typographi , qui exemplaria excudunt in maiori numero, quam conventum est, et sibi ea retinent ; qui adulterinas edi- tiones contra ius privilegium habentis faciunt : qui emendatores habent imperitos; qui papyrum nonadhibent eiusdem qualitatis ac in programraate proraiserunl, etc... — Yide S. Lig. n. 292.

PARS SECUNDA

DE STATL CLEUICOULM.

Agendum: <" de ubligationibot coiuuiunibus Clericoniin ; 2* dc obligatiooibw Miruiii pcruliaribat.

CAPLT I.

DE OBLIGATIONIBUS COMMLMBUS CLERICOhUM.

Aliie suiil iiiiMtivai*, ■liao vrro nrgativae.

ARTICULUS I.

DK OBLir.ATIOMBCS P0SITIVI8 CI.ERICORCM.

Obligantar praeripue Clerici 1° ad vitae taortiiatem ; 2" ad caclibatam; o' a«l babitum eccletiHiticum et tonsuraiu; 4° ad Hora* canoniras.

§. I. De vitae sanctilate et aedificatione.

38. Qunnla debcanl essc Clericorum inlerna sanclitas et exterior aedilicalio, nec deinonstralione, nec cxpositione indi- gct. Id enim nianifeste arj^uit ip^a sola Clericatus cl Sacerdotii idca. Perpaucis ifiilur dcciarabiuuis Clericos pios, sanctos cl modeslos esse debere, luui ex coruin slatiK nilura, lum CX Scriptura, Patribus ct Couciliis.

1* Ej natura status clericalis. Sanctissimum esl Clericorum minislerium, cum semper ad res sacras, ad Sacramenta lideli- hus courercuda, ad lau<les diviuas solemniler nomine Kcclesiae persolveudas, ad Cliri>liauum populum de via salulis aeleruac cdocendum, necnon ad .sacrosanclum Missac sacrilicium ccle- hrandum proximc tcI saltcm rcmole conferatur. Cur cnim sunt Clerici et Saierdotes in F.cclesia constiluli? It sint, te^te Kvan- f^elio, sal terr.ie et lu\ luuudi. Porro lales non possuut essc, quin insif^ni et proeclara uiorum saudilate praefulf^eant. Non solum adimplendoruin ofliciorum suhlimitas cl cxccllentin, scd cliam vcslcs, ({uibus induilur Clericus, clamanl ipsum sanclita-

32 TRACTATUS

tem profiteri debere. Hinc ait S. Hieronymus, Epist. 58.: Clamat vestis, clamat status, clamat professi animi sanctitatem.

2" Ex Scriptura. Sic de Sacerdolibus antiquae legis aiebat Dominus, Levit. 21. 6. : Sancti erunt Deo suo, et non polluent nomen eius; incensum enim Domini et panes Dei sui offerunt, et ideo sancti erunt. Itera apud Isa. 52. 12. dicitur: Mundamini, qui fertis vasa Domini. Porro si tanta vitae sanctitas require- batur in Sacerdotibus, qui boves, et oves, aliaque aniraalia Deo offerebant, quid requirendum erit in iis, qui ipsum divinura Agnum sacrificant? Et si tanta mundities requirebatur in iis, qui vasa Domini ferebant, quaenam animi puritas requirenda est in iis, qui in manibus Dorainum ipsura portant? Lege etiam D. Paulum ad Titum, Timolh., etc.

3' Ex Patribus. Sic S. Chrysostomus, hom. 10. ad Timoth.: a Sacerdos debet vitara habere immaculatam, ut omnes in ilium, « veluti inaliquodexempluraexcellens, intueantur; idcircoenim « nos elegit Deus, ut siraus quasi lurainaria et magistri caete- « rorura, ac veluti Angeli verseraur in terris. » S. Thomas do- cet sanctitatera maiorem in Sacerdote requiri quam in simplici Religioso, inquiens 2. 2. qu. 184. : « Per sacrura Ordinera ali- « quis deputatur ad dignissiraa rainisteria, quibus ipsi Christo « servitur in ministerio Altaris ; ideo ad hoc requiritur maior « sanctitas interior, quara requirit etiam status Religionis. » Et sup. qu. 35. art. 4.: « Ad idoneam executionera Ordinum, non « sufficitbonitasexceIIens,utsicutilli, qui Ordinera suscipiunt, « super plebera constituuntur gradu Ordinis, ita et superiores « sint raerito sanctitatis. »

t Ex Conciliis. Innuraera habentur in lure canonico de san- ctitate Clericorura, quae etiara Conciliis permultis confirman- tur. Sufficiat autem referre id quod habet Concilium Trid. so- lemni Decreto sess. 22. c. 1. rf^ Reformat. : « Sic decet oranino « Clericos in sortera Doraini vocatos vitam raoresque suos oranes « componere, uthabitu, gestu, incessu, sermone aliisque omni- « bus rebus nil nisi grave, moderatura, ac religione plenum « prae se ferant. »

§. II. De caelibatu.

39. — Clerici omnes, sacros Ordines suscipientes, ipso facto obligationem caelibatus contrahunt. Constat ex variis luris ca- nonici Decretis; sed praesertim ex c. 1. c?. 28., ubi D. GregO'

DE STATlfilS PARTICLLARIBUS 33

ftuA- sic prae.scripsil; « Nullum subdiaconum faccrc pracsuraant tt Kpiscopi, nisi qui \icturiiin casli; proriiiserit, ({uia nullus ad « iiiinislerium Altaris accsilere debel, nisi huius ca^titas antc a suscepluiii iiiiiiisicrium fiieril probata. » - - Item ex Conc. Trid. sess. 'ii. r. !)., uhi sic delinitum csl : Siquis diirrit Cle- ricos in sacris Ordinibus constitulos, vel lieyulares castitatem sotfmniter })rnfrssos, posse matrimnnium cnntrahere, contra- ctuinfpie validum essc^ non obstante lege ecclesiastica, vet voto , anathema sit.

Quaesita :

40. — Qi AEH. r An obligatin caelibatus sit de iure divinot liesp. Pieg. cum senlentia communi contra aliquos ; sed est

ex mera insiitutione ccclcsiastica: scilicet ex vi praccepti Ec- clesiae, vel ctiam ex voto sacris Ordinibus adnexo. Ratio esl , quia caelibalus lanltim c\ praccepto Ecclesiae vel Apostolorum fuil inlroduclus. Patet insuper ex Conc. Trid. supra relalo, ubi dicitur: Xon obstante lege ecclesiastica. Ergo, ctc. — Ita com' muniter Theologi. — S. Lig. de Ordine, n. 807. Potest igilur Ecclesia ab illa obli^atione dispensare. Scd nunipiam dispensat cum conslitulis in sacris, ut matrimonium inire possint, nisi ea lcge ul ab ofliciis clericalibus omnino arccantur. Sic Pius Ml convalidavitsacrilepa matrimonia nonnullorum Saccrdolum, qui lempore perlurbationis gallicae nuptias inieranl.

41. — OiAKn. '2' .Kn nhligatin caelihatus prncedat immediate ex praerrpto licclesiae, vel viediate, sciticet ex voto quod in ipsa ordinatinne emittitur*f

Resp. yiiidam probabile putaverunl obligationem cssc ex sola Icge ccclesiaslica ; quae tamen opiuio origincm babel, ut vide* tur, e\ (loclrina (pioruiiiil.iin vctcrum pcrperam iiitcllecta ; sed communior et tenciida seiitentia dicit, banc obli^ationcm ex vo- to oriri. El sauc nisi eam ex voto repetas, probabilc furel, Cle- ricum non cssc rcum sacrilegii in pccralis internis coutra casli- latem, quod cst contra omnium sententiam [a\

(o) yuaiido stntua.«», prol>nl)iliter clcricos vi dumlaxal cccleslasU- eae Icf^is ml c;istili»tcm ser\aii(l.\m obli^ari ; alius forle sub^umel , huniaiias lcgcs ad aclus mere iiitornos non perlingore, uli liabet opi- nio sallem cxirinseco cx aucturitatc probabilis. El si (piidem lex ccclcsiaslica ad hosco acliis scse non porrlgal , per cos igiiur pec- cinY Tom. //. S

34 TRACTATUS

42. — QuAER. 3° An obligatio caelibatus sit universalis in Ecclesia ?

Resp. Datur aliqua exceptio ex tolerantia Ecclesiae apud so- los Graecos. In graeca enim Ecclesia sacerdotes quidem nun-

cabit sane clerlcus conlra naluralem legem, non vero contra eccle- siaslicam, e qua sola in illos aclus sacrilegii reatus deduci posset. Aclus ergo mere inlerni non inficientur malitia sacrilegii ; unde eliam consequelur , circumslantiam sacri Ordinis in confessione horum peccatorum non esse necessario exprimendam.

At enim cum eiusmodi consectarium aperte repugnet doctrinae, quam uti certam communissime liabent DD., clericum nempe in sa- cris conslitutum per peccala etiam mere interna contra castitatem reatum quoque sacrilegii, in confessione necessario exprimendum , incurrere {Vid. Tambur. De Sacram. Lib. 7. Cap. 3. §. 3. n. 7. — Verricelii, Tr. 4. Quaest. Mor. 5. n. 2. — S. Alph. Lib. 3. n. 454.); concludendum ergo est, sin minus in utraque , saltem in alterutra illarum praemissarum, e quibus consectarium iliud sponte et leglti- me profluit, latere vitium , ac perperam ipsi probabilitatem tribui. Quippe probabilitas praemissarum probabile efficeret consectarium; probabilitas autem illius consectarii cum contradictoriae certitudi- ne cohaerere non potest.

Eiusmodi porro vitium merito A. deprehendit in probabilitate, quae per meram aequivocationem tributa fuit propositioni, castitatis obligalionem quoad clericos ex mera lege ecclesiastica immediate repelenli. Dixi per meram aequivocationein; si enim non alienis, sed tuis oculis diligenter de sententia inquiras illorum auctorum, quos, tamquam illius opinionis patronos , longo agmine recensitos habes apud Sanchez {De matrim. Lib. 7. Disp. 27. n. 9.), et post Sanchez apud Aversam {De Ord. Q. 4. Sect. 7. §. Praeferendus) ; perperam plerosque eorum, utpote quaestionem prorsus diversam agitantes, reperies allegari. Et sane plures ipsorum nullatenus quaerunt , un- denam sit perfectae castitatis obligatio quoad clericos, ex votone, an ex mero praecepto Ecclesiae , sed unde sit vis dirimendi seu irritum reddendi matrimonium , quod clericus post susceptum sa- crum ordinem forte contrahat, nimirum num id ex nalura sacri ordinis, num vi voti, an vero lege tantum ecclesiastica sit repeten- dum. Statuunt autem , hoc non profluere ex natura sacri Ordinis , tum quia contradicit mos in Ecclesia graeca toleratus , tum quia S. Pontifex polest dispensare ; item non vi voti , tum quia irrilum habetur matrimonium etiam illius clerici , qui forte vovere , saltem interna voluntate, noluerit, tum quia ne solemne quidem monachi votum per se, sed per Ecclesiae statutum hanc vim habet. Quocirca

DE STATIBU8 PARTICILARIBUS 15

quam malrimonium inire possunt posl ordinalioncm saccrdola- lem, v<.'l rliain posl diaconalum ; scd coniu^^ali ante diaronalum possunt ad Ordmes ulleriorcs provchi, ct niliilominus cum u\o- rilius suis coDTcrsari. Excipiuntur Episcopi, qui omues pcrrectam

mcrito concludunt, ciusmodi malrimonii invalidilat«*m a sola ccrle- siaslica lop»* doduri possc : qiiiu» rcMiclusio iiimxTilo confundilor cuiii opinionc, i\\\.\v oniniiuixlac (-.istil.ili.s oMigalionem quac incsse pole.st ctiam citra \iui tliriincndi malrimonium a sola Kcclesiae iege repflit. Ne pcrpcram auliin liaec iactari \idcantur, gra\e le- ctori non fuerit, gcnuina horuni 1)1). scnsa heic suhiecta propriis oculis inspcxissc.

Scoti iliique conclusio haec est (/n i. /)m/. 37. 7. unic.] quod He- rlefia fnril tnlrm prrsimnm simpHriirr iHrijilimnm, scil. ad niipiias. Idcm dicilo dc Iniioccntio lU, ct Ucnrico a (iaiidav., quorum al- ler (In C. Placet 12. I)e ConverM. Coniug.), mere dicit ex conslitu- liom* Kcclpsiae es.se, (piod preshyter, morlua priori uxoro, aliam duccrc non possil : allcr \cro yuodl. 5. q. US. , Kcclrsiani uticjue a Clciico coiillniMiliam cxigcre , noii lanicn dirimerc malrimonium aiite susceptos Ordines conlractum. His addc Bcllamcra, qui Jo C. Dc illo 'j. Dist. 32. n. S., hoc uiiuin slaluit , jio.sse Papam disprn- sare cum suhdiacono, quia prohihiliu de non conlrahcndu malri- monio non csl de iure nalur.ili autcrnino, sed ecclcsiaslico. Du- randus vcro (In i. Dist. 37. q. 1. dd \.) et ipse mere concludit : Dum Ordinem ^nrnim (cleriri) xuxripiunt , es tunr xunt inepli et i7- lejitimi ximpliciler ait rontrnhendum {matrimonium) f.r ftntuto Hc^ clesiae. Et a Durando Iranscripsit Turrccremata (In C. Placuit 13. Dist. 3*2. art. 1. n. (>. ml 5. in luicns : Sacer ordo iwpedit matrimO' nium contrahendum et dirimit contractum, non rnlii ne ordini^ abso- lute . . ., nec ralionr votiadne.Ti . . ., sed impedit comptelive ejc sta^ tuto Ucclesiae faciendo personas Hleyitimas ad contrahendum, elc. Ncc alilcr Paludanus In S. Dist. 37. y. 1. Conrl.^. , u\)\ scrihil : Quilibrt ,ur</u liaicr) dirimit contractum matrimvnium) non ratiom voti adneii, sed statuli Ecctesiae. Ilallucinatio autem eorum , qui hacc ila inlcllcxcrunl , ipiasi ncfrarelur xotum ndncrum , patel ex q. *2. Canrl. '2., uhi Paludiiiius cxprcssc hoc \olum imo a.sseril : So- lemne votum (ail), quod dirimil, non rst niu vel Ordinis jflrri, ret llvliyionis approbntae, ut dicit nova Decretalis, scilicel Bonifacii VIII 1n C. unir. de \i>lo in V/. !i«ic idem cernis iipud iicnricum In C. /:.r iilternrum iil. Qui rleriri vel voventes, n. i. , qui liacc hahel : Characlerem, qui animae imprimitur, retinent (clerici), nec per de- positionem tolli potest : undr depo%ilum (clericum) clericaliter ritere oportet, . . . et characteri adnexum est rotum continmtine.

36 TRACTATUS

caslitatem constanter servare debent. Apud Graecos autem sub- diaconalus inter sacros Ordines non adnumeratur. Hinc praece- ptum castitatis Clericis non coniugatis in ordinatione diaconatus imponitur.

Sed quod magis mlrum est , alleganlur pro opinione votum ne- ganle etlam illi , qui aperle ipsum votum asserenles , deinde dispu- tant, an illud ordini adnexum sit iure divino , an humano, vel utrum votum illud malrimonium suapte vi dirimat, an solum ec- ciesiastico statuto. Ila Arcliidiaconus (scil. Guido a Baiiso) dum re- futateos, qui suaple natura votum Ordini adnexum asserebant, idque coutra ad Ecclesiae coustitulionem refert, ipsurn votum sic concedit (/n C. Cum in praeterito 3. Dist. 84.) : Est argumentum , eum , qui accepit ordinem , hoc ipso facere volum continentiae , etsi non exprimatur : ex quo enim aliqua sibi adnexa sunt, qui accipit unum , cum non possit esse sine altero , alierum videtur accipere. — Ita et Praepositus , scil. lo. Antouius a S. Georgio {In Rubr. Qui Clerici vel voventes n. 6.) : Babetis ergo, quod continentia, etiamsi per votum solemne ad eam quis atligetur , non includitur a iure di- vino, sed a lege positiva Ecclesiae, et ideo votum solemne matrimo- nium dirimit potius ex constitutione Ecclesiae , quam iure divino. . . Nam iwe divino Sacerdotes (Synagogae) poterant contruhere matri- monium, et eliam Ecclesia Orientalis habet, ut contrahant matrimo- nium Sacerdotes, scil. retineant uxorem anlea ductam. — Yalentia autem [Controv. Lib. unic, De Caelibat. Cap. 2.) quaestionem sic instiluit: Utrum votum solemne continentiae sit annexum sacris Ordinibus non modo iure ecclesiastico , sed etiam divino. Quod re- petit in Commentariis Theol. [Tom. 4. Disp. 9. q. 5. punct. 5. §. 1.) statuens, legem caelibatus quoad omnia illa^ quae includit, esse tan- tummodo iuris ecctesiastici, non divini : atque adeo votum continen- tiae iure tantum ecclesiastico sacris Ordinibus annexum esse. Et loannes Gulierrez [Quaest. Canonic. Lib. 2. Cap. 7. n. 2. ) : Licet votum explicitum caslitatis (clerici) non emittant, nec sit essentialiter annexum debitum continentiae Ordini sacro, sed ex statuto Ecclesiae, implicitum nempe, in ipsa Ordinis susceptione abditum; ideo consti- tutione Ecclesiae eam tenentur servare. . . . Eo enim ipso, quod quis promovelur ad sacrum Ordinem, tacite inteltigitur vovere continen- tiam, etsi nulla fiat mentio de voto continentiae.

Neque minus abs re pro illa opinione alleganlur Aegidius De Conincli, et Palaus, quippe qui clericalis continentiae obligationem cum a voto, lum ab ecclesiastica lege immediate repetunt. Ila prior {De Sacram. Disp. 20. Dub. 13. n. 130.) : Etsi secunda sententia re- lata n. 126. (nempe quae obligationem ex solo voto immediale de-

DE STATIBCft PARTICILARIBLS 37

Olaf.r. i" An tencretur ad rastHatem, qni exprexse nollei €&• stitatrm vovere?

Rfsj). I!lc trnorotfjr nihilomMins nd r,istitatr*m. sin minn« f\ volo, nim ncnio iiivitiH voto lignri (|iirat, srd rorto c\ prn^re-

(lutil .\U prohabHli ob plurimorum DD. uuclorilatem ; tumen credo, prubabiHu% esse , suicipienles sacros Ordines piaeler oblignlionem roti ifii r.Tplirnfam , e.r lcfje errlruntticn immrtfinte rtiam nblifjari ad ruulinrntimn. El Palau.s Trarl. '21. Disp. uiiic. punct. 17. n. 5.;: Vejius existimo cum Aetjidio De Coninck, initiatos sncris ordinibus non snlum e.r vntn, .%ed ex npecifili leye ad xerrandam castitatein ad' strimji. Movrhaiilnr .scilirrl lii .Vuctorrs, (piod si «juis v\ ipnfranli.l aut rnaritia iii susciplcinlo sacro Online non vo\orcl, hic nullo mo- do, conlra ac 1)1). iiniversi docont, ad ca.siiialom adslringerolur. Et baec (luidoni ratio noniiullos ''liam o\ volu^Jlioribus, ('f* (|uil)us suporius diximus, pormovil, ul in\aliditatem mainmonii a clerico COiilraoli , noii a \olo sod al) occlosia.sliro .slainlo profluoro dicc- renl; ^idelicel nc .si volum, (piod a voluntate cuius(|ue cmilli dobel, quispiam non oinillorot, validnm oius conin^ium lialxMidnm forel.

l'ro opiniuno iUupio, «piao caslilalis clerioalis oldifiationem unice ecclcijjaslicac legi trihuil, nonnulli dumlaxal suporsunt turlttae , (|Uos innuil oliam Zaharella in (llomont. Ad nostrum De haerelicis. Qui (piidrm dum (piaororont , cuiusnam criminis , adnltoriine, an ince.slus, olc, rous, ipuuo poona di^^nus ossol prosbvtor fornica- rius, eo usque provecU sunl, ut conlra communem omnium Tlih. gcntofiti im nullum alium , nisi simtilicis fornicationis roatum iHi ildscrilioronl, iiianil us soilicol ducli ratiunculis, lum (piod in C. Presbylcr, .">. Dist. K2. hoc delictum fni-nirafio dicalur Presbyter, si fomicntiunrm fecerit), lum (juod clerici non solomniler voveunl, llcet :ul addil Docius in (i. .A( ai clerici. De ludiciis n. iil.] casti- tatem promittaul.

Cum huic igilur opinioni nulla .solida ralju sutTragolur, auctorl- tas \oro, propttT (piam iioiinuHi aliipiam ipsi pndiatiilitatom (ri- buoruiit , doinnm rosohatur in sutTraginm arKpiorum luristarum, (|ni vaiiis ratiooinationilins ad opinionos communi Thh. doctrinae oppositasdoclinarunt; ounnpie audoritali Honifacll VIII, i» T. inie. de Vnto in M aooodat Cuiislilutio Bonodioli \IV /ri/rr Praeleritos i Doc. 17i'.», in (jua >;. il. dusorle dicilur; \olum iii S. Ordini» suscopliono solomno omilli; concludi dohol. porporam eam opinio- riem aj)pollari prttbabilem. ^)n:im (piidom conclusiunom eo Iil»entlus quisipio admittot. ipio corlius inlor omiios coiisial, olerici sa» ris Ordinilius iniliali pocoatis conlra ca>litalom , licol moro inleruis, maliliam sacrllegii accedere.

38 TRACTATUS

pto Ecclesiae, quae ex motivo Religionis eum ad castitatem, de- ficiente voto, adstringeret (a). — Ita communiter cum S. Lig. n. 809. — Alii volunt talem obligari ad votum castitalis emitten- dum ; et posse Ecclesiam ad id eum obligare nemo diffitebitur.

43. — QuAER. 5' An, vel quandonam coniugatus^ vivente uxore, sacros Ordines suscipere valeatf

Resp, Licite potest coniugatus ad sacros Ordines promoveri ex licentia uxoris expressa et omnino spontanea, modo ipsa ca- stitatem voveat. Non autem tenetur tunc uxor ingredi Religio- nem iuxta probabiliorem sententiam (b) contra Sanchez, etc. Excipiendura tamen, nisi vir fiat Episcopus, vel Religiosus, et uxor sit iuvenis (c). — Ita S. Lig. Lib. 6. n. 812. — Alii dicunt quod tunc uxor lenetur quidem Monasterium ingredi, sed non profiteri : alii tandem ab omni obligatione, praeter votum casti- tatis, illam eximunt [d).

44. — QuAER. 6° An uxor, quae vovit castitatem extra Reli- gionem post viri ordinationem, possit, eo defuncto, valide ma- trimonium contrahere ?

(a) Quod quidam dixerunt, quod talts si peccarel contra castita- tatem, non commilteret sacrUegium, . . . hoc nec satis probabile vi- delur, et est contra communem , quia castitas ex motivo virtutis re- ligionis praeciperelur. — S. Alph. Lib. 6. n. 809. q. 2.

[b) Nunc autem ex consuetudine tantum recepta non admittitur vir ad sacros Ordines, nisi uxor, quae iuvenis est, religionem ingre- diatur et profiteatur , et quae senexest, voveat continentiam. Ita Pontlus De Matr. Lib. 7. C. 25. n. 7.

(c) Haec limitatio, si uxor sit inrenis, intelligenda est solum de causa vlri religionem profitenlis , non vero de promoto ad Episco- patum. Sic enim in C. Sane 6. De Convers. Coniug. Alexander III statuil: Auctoritate Apostolica prohibemus, ne uxoratum praesuma- tis in Episcopum ordinare, nisi uxor prius professa continentiam , sacrum sibi velamen imponat, et religiosam vestem assumat,

[d) Verum isti auclores videntur ignorasse, quod in iure sancitum est [C.Cumsis 4. De Convers. Coniug.). Ila enim Alexander III : Ignorare non debes, sanctorum Patrum conslitutioni esse contrarium, ut vir uxore sua , vel uxor viro eius non assumente religionis habi- tum, debeat ad religionem transire. Inde est , quod auctoritate apo- stolica prohibemus, ne in episcopatu tuo virum veluxorem (nisiuter- que ad religionem migraverit) transire permittas. Yerum si uxor ita senex est et sterilis, quod sine suspicione possit esse in saeculo, dis- simulare poteris , ut ea in saeculo remanente et castitatem promit- tente, ad religionem transeat vir eiusdem.

DE STATIBUS PABTICILAHIBUS tf

Hesp. Duplex scntenlia prohaliilis.

I* Sente.ntia negat, et innililur lure can. c. Quia sunt, 10., D. 28., ul)i (Jicilur dc lali malrimonio : Qui male sociati sunt^ disiutKjantnr. Il.ili(j aulcni liiiiuN ihTi^ionis csl, (|uia Krclesia ob revcrciiliaui Ortlinis a primo viro assumpli rc(i(Jil eam iiiliabilem a(J sul)s('(pi('ns coniu;;ium. Il.mc senlcntiam vocal conimunio- rem cl valtJc prohabilem S. Lig. n. H\i.

II* Sr.MKMiA affinnat. Ualio cst, «pjia non conslal tale ma- trimunium csse irrilum. Klciiim 1' irritum non csl ratione voli siinplicis casliialis a lali uxore emissi ; 2" nec cst irritum cx spe- ciali lege Ecclesiae: nam ex co (piod iubeanlur coniupes sepa- rari, non sc(piitur eorum matrimonium essc invalidum; separa- tio cnim iiihcri (lotcsl in pociiam sccundi matrimonii i^ontra vo- tum cl proliibitioucm coiitracli. lloc dicil sat probabilc idem 5. Li(j. ibid. [a].

§. III. De gestatione habitns et tonsurae.

4.*). — Clcrici in maioribus sallcm Ordinibus iniliati oblipn- lur ad fercndam tohsuram ct vcstcm clcricalem. Constat ex uui- "verso lurccan., pracscrtim cx ro;ir. Trid. sess. \\. cap. 6. de Hefnrmat.y ubi (li<ilur: Quia vero, etsi habitus non facit Mo- nachum, oportet tanien Clfricos vesles proprio comjruentes Or-

[a] Pro hac opinione S. Alphonsus n^^mlncm habuil , (jucm allc- garct, praotcr Sotum cl Poiiliuiu ; (juorum pr\or l)e lust. et lur. iib. 7. 7. .'). nrt, .'l.) vix paiica vcrba dc hac re obilcr scribit, ubi etiam suppohii, saccrdotciii, sccus ac relipiosuni, noii c^sc simpll- citcr iiilialiilcm ad iii.ilrimoiiiuiii ; idl* r vcro [l)e .Matrim. iib.1. Cap. 25. n. 10.; argumcnto hoc iiinititur, quod Canones separari coniii^^cs inti riliiMi iiibc:iiil , iicct ^aroluin sii in.itrinioninm ; canon vcro rolci.inns dclin(|iiciiti sacramcnlum iii linc vilac conccdat. At enim prol^andum insu|icr forct, ciusmodi scparntioncm ct intcrdi- clum s;icr;micnti usijiic ad cxlrcmum vilac dcrm(|uciilil)us tunc so- lum iniunct;! pcr canoiics fuiss<*, (piaiido matrimonium >alidtim cx- titcr;it. miniiiic \cro ipiaiido, licct iii>alidc, ;il(ciitaliim tamcii fuc- rat. {)\\o{\ cum prtdiari non po>sit, roniii argumcntum in nuTum S()phism;i rccidil. Alioipii v»mo S. MphtniMis iioii dillilctur, priorcm scntcnt am communi Thli. cl Canou sulTrafiio c.«oc rcccplam, adeo ut coiitrariac t)pinionis vix aul nc >ix (piidcm mculioucm iuiiciaut. Vid. Svhmalzgr. iib. 1. Tit. 6. n. 40.-12.

40 TRACTATUS

dini semper deferre per decentiam, habitus extrinseci morum ho- nestatem intrinsecam ostendant. Insuper ibid. iniungitur Epis- copis, ut praevaricatores serio moneant, et si non obtemperent, eos a sacris functionibus araoveant.

Habitus autem clericalis varius est pro variis regionibus. Standum est igitur tum consuetudini, tum particularibus loco- rum statutis.

Quaesita :

46. — QuAER. 1" An peccent graviter Clerici non deferentes habitum ?

Resp. Affirm., per se, nisi adsit iusta ratio, vel excuset ma- teriae levitas, seu temporis exiguitas. — S. Lig. lib. 6. n. 825. — Bened. XIV, de Synod. dioecesana, 1. 11. c. 8. — Ferraris. Y. Clericus.

Admittunt autem communiter, esse veniale semel tantum aut iterum habitum relinquere. Quantum aulem temporis spatiura requiratur ad peccatum mortale, non in genere, sed ex solis cir- cumstantiis potest determinari.

Iter vero agentibus habitus permittitur contractior, sed nigri coloris, et in quo decorum et honestas status clericalis eluceant. Potest autem habitus clericalis totahter rehnqui ex gravi causa, V. gr., si immineret persecutio vel si per loca haereticorum in- fidehum, vel impiorum hominum esset transeundum, etc.

47. — QuAER. 2" An etiam Clerici, non constituti in sacris^ teneantur sub gravi vel sub levi ad habitum clericalem defe- rendum ?

Resp. Negandum videtur quoad utrumque. Ex communi enim sententia ad id non tenentur sub gravi, secluso scandalo ; nec probabihter sub levi, stricte loquendo et per se, quia obh*gatio videtur tantum imposita Clericis in sacris Ordinibus constitutis. Attendendum tamen est ad iura particularia, et ad locorum con- suetudinem. Caeterum, etiam simphces Clerici, quamdiu Clerici esse volunt, vestes modestiam clericalem redolentes deferre debent (a) .

(o) Clericus non deferens hahitum et tonsuram, si tertio admoni- tus ab Episcopo non emendatur, amittit privilegium non solum fori, sed eliam canonis. S. Alph. Lib. 6. n. 827.

DE STATIBUS PARTICILARIBLS II

Excipicndi tamen sunl Clerici heneficiali, qui licel non siot insacris, eafJem loge lenenlur ac Clerici superiores ad habilum deferendum, el quidem suh f)oena suspensionis a hen«*liciis el omni erclosinslirn diLrnilalo, ul conslat ex Bulla Sisti V : Cum sacrosandae, die U lan. \'.iHH.

4S. — Qlaer. 3* An peccent graciter Clerici non deferentts tonsuram seu coronam?

Resp. V Clerici, <\w\ non sunl in sacris consliluti, nunquam graviUT pcrcant, nisi siiit hendiciali. - Ila communisstme.

Ik.sp. '2' (.'lerici, etiain in sacris, non peccant sallem praviler, nisi omittant deferrc tonsuram per tempus nolahite (a), quale non est tempus unius vel alterius mensis. — An vero sil prave tonsuram non (lcferre per aniiiim iiite^rum, non liquel. Commu- /iifiv aniriiiiint Theologi, sed iioii ilare [jrohalur. — Vide S.Ltg. de Ordtne, n. 820.

§. IV. De recitationc Ilorarum canonicarum seu dicini Offtcii.

49. — llorae canonicae dicunlur collectio oralionum et le- clionum a personis ad id depulatis, certis horis, sin^ulis diehus recitandarum. Ilinc Ilorae etiam dicunlur 1' Offirium (/irini/wi, quia in hoiiorrm Dci reciliilur; i' Offirium erclesiasticum, (|uia nomiiie Lcclc.siae pcrsolviUir; ;j' Offictum canoutcum, (|uia luxia Canonum rc;.'ulas reciiandmu est; i* Iheviarium. (juia Ollicium illud est compcndium vctcris el novi Tcstamenti, uecnon sen- tentiarum Palrum ci vilae Sanclorum.

Ori^o diviiii Olticii (jiioad suh>lantiam ah ipsis Aposlotorum tcmporiluis vidcliir esse rcpclcnda, ut collitiilur c\ vjjriis locis Act. Apost., ex tcstimoniis l*atrum el ex variis documcnlis.

Decursu temporum varia fiiit forma et (]uantitas Hrcviarii. Conc. Trid. sess. ili. ad calcem, novam reformalioncm Hrevia- rii romnni ficri mandavit. N. Ptus V illud correxit. addilionibus nonmillis ;iii\it, al(juc Hiilla : Ound a Mobts, die 7 lulii l.'UiS

(o) Quod A. sup. n. 16. advcrtit , posso cx gravl c«usa habitum cloricalcin licito diiuilti, id i|)suiu i\c tonsura lonondum osl. oo(|ne facirms , (|uia non sicnt > oslcs inuninonlo poriculo doponi cito el mulari (|ucunl, iia lunsura pulost citu, nhi opus >it, dopuul.

42 TRACTATUS

omnia alia Breviaria quae ab institutione seu legitima consuetu- dine non superabant 200 annos, prohibuit. Nihilominus in Gal- lia infeliciter invaluit consuetudo, ut Episcopi plerique sua pro- pria Breviaria habeant, et imrautent. Diu tacuit Ecclesia propter temporum calamitates, adeo ut hanc consuetudinem tolerare crederetur. Sed ultimis hisce temporibus pro variis rerum adiun- ctis benigne mentem suam aperuit, atque exinde fere omnes Episcopos gestientes ad unitatem liturgicam redire pia Mater laetabunda cernit.

Totum Officiura divinum in septera Horas dividitur, scilicet Matutinum cum Laudibus, Primam, Tertiam, Sextam, Nonam, Vesperas et Corapletoriura.

Agendum: i" de obligatione Breviarii ; 2° de tempore ad Horarum recitationem statuto , S*' de modo eas recitandi | A° de causis a recitatione excusantibus.

PUNCTUM I.

De obligatione recitandi. Principia :

50. — I. Obligantur ad Horas canonicas quotidie recitandas 1° Clerici omnes in sacris constituti, etiam suspensi el excom- municati. Constat ex variis locis luriscan.; ex Conc. Later. ann. 121S; ex Bulla S. Pii Y: Quod a Nobis. — 2° Beneficiati omnes, qui habent ius in re et plenura dorainiura beneficii. Erui- tur ex Conc. Later. sub Leone X, necnon ex BuUa Pii V: Ex proximo. — 3° Religiosi oranes utriusque sexus in Ordine ab Ecclesia approbato professi, et ad chorura destinati. Liquet ex consuetudine, necnon ex Decreto Gregorii X, etc. — S. Lig. n. 140. et seq.

II. Hi oranes peccant graviter, si totum Officium vel eius par- tera notabilem absque legitiraa causa oraittant. Ratio patet; le- gera enim Ecclesiae in re gravi violant. — S. Lig. n. 146. et alii commiinissime.

IIL Obligatio recitandi Horas est affixa diei , ita ut nullate- nus alia die ipsi satisfieri possit : talis enim obhgatio ex mente Ecclesiae cum die sibi assignata cessat , ita ut onus diei nun- cupetur.

DB STATIBUS PAUTIClI.AnilllS i3

Quaesila :

51. — QrAF.R. r Qnaenam si( maleria gravis in omissione Offiriil

fipsp. Commiinissimc convoniunl Theolopi omissionem unius parTae llorae, vel Complclorii, vcl parlis Noclurnorum, sallcm unius parvac Ilorac quanlilali ac^piivalcnlis, esse malcriam pcc- caii niorlalis ; omissioncin vcro niinoris parlis peccalum venia- le non cxcrdcre. — S. Lig. n, I i7., clc.

Nonnulli scripscrunt, cssc pcccalum morlalc cli.im omiltcrc lertiam parlcm Ilorac parvae, quia talis pars respcclu illius IIo- rae iam cst malcria notahilis; scd probabilius hoc cst ncgan- dum. Hatio cst, (jiiia iiccl illa p^irs >'\{ notaliilis rcspcciu Ilorac parvac, cst tamcn lcvis in sr cl rcspcclu tolius Oflicii. Inde circa parvilal<Mn matcriac quanlitas totius Oflicii respicicnda esl, non aiitcm Ilorae cuiuslibcl. Ipilur si quis non omittat Ilorain ali'|uain omnino inlcgre, excusari potcst a gravi pcc- calo, ipiia probahHius lcvc cst omittcrc niinus quam Iloram intc«:rani. — S. Lig. n. liT. — l:(hrl ^ n. ^iftl. — IncrniT , n. 1-200., elc.

52. — Qlaer. 2* An sit grave omittere Vesperas in Sabbaio sanrto'*

firsp. .V/'7., sallcm ;)ro6fl/M7/».^, (piia matcria cst lcvissima luiii ifi sr, luiii rcspcclu toliiis Oflicii. S\ Lig. ibiit., et alii communiter.

M\i\\i\ lamcn hanc matcriam pravem rcpularunl, non quidcm in se inatcriaiitcr, ncc rcspcclu lotius Oflicii. scd rati(»nc signi- licationis spccialis, (juani sinu'iilac Ilorac vidcnliir hahcrc.

Qi AKii. T An unum vrl multipte.r pecratum grave committat, qui omittit integrum Offiriumf

fiesp. Inum solum pcccalum grave commillcre vidclur. — Ita rnmmuuittr Throtngi cum N. /.i</. fi. 1 IS. po>t N. .AM/oni/ium, y part. tit. \'\. c. i. uhi dicil: a Oui omittit omncs Iloras uni- « usdici, non proplcrca conimillit scplcm pcccata morlalia, scd « uniiiii, ct tanto gravius, ipianto plus dc Oflicio omitlil; ()uia « lolum Oflicium dici cadil siih uno pracccplo. » N. Lig. ibui.

5:r Qi AF.R. 4* .1» si (juis liubitet utrum omtsertt atiguid in (iffinn, trnratur k/ rrritnre^f

firsp. .»(/., si duhium sit positivum, id esl. si probabititer iudiccl sc salisfccisse. Ita S. I.ig. n. ITiO. ipii dicil cssc scn-

44 TRACTATUS

tentiarn communissiraara cum Sanchez, — Lacroix, — Azor^ — Navarr.^ — Tambur,, etc.

Hinc, aiunt , bene excusaris a repelendo OfBcio , si non me- mineris dixisse aliquid, et habeas iustam coniecturam credendi quod dixeris: puta, si recorderis te incepisse Psalmum, ^el Le- ctionem aliquam, aut Horam, et postea distractus ad finera Psal- mi, Lectionis, Horae deveneris, quin recorderis, an totum reci- taveris; praesumptio enim tibi favet, quia soles integre recita- re ea, quorum recitationem incepisti. Si vero deveneris ad ali- quam Horam, y. gr., Sextam, et dubites utrum praecedentem recitaveris, eamdem tenere potes decisionem, quia non soles recitare Horara posteriorera, nisi priorem praeraiseris; prudea- ter igitur credere potes te nihil oraisisse. — S. Lig. n. ISO. — Lacroix, etc.

54. — QuAER. 5° An Religiosi, qui iusta de causa choro non interveniunt, teneantur sub gravi Officium privatim recitaref

Resp. Affirm. Ratio est, quia principalis obligatio pro Reli- gioso non cadit in chorura, sed in recitationera Officii ratione Reh'gionis, quae onus illud ex suo instituto suscepit. Haec obli- gatio constatex universali consuetudine ReHgiosorura, qui cum choro interesse non possunt, se credunt sub gravi obhgatos ad Officiura privatim recitandum. Consuetudo autem universalis, quae cum magno incoraraodo a Rehgiosis et Monialibus constan- ter observala fuit, argumentura sufficiens praebet de gravi obli- gatione suscepta. Unde non est probabihs opinio ahquorum, qui dicunl obhgationera Officii non urgere Rehgiosum extra cho- rum. — S. Lig. n. 142. et alii communiter.

55. — QuAER. 6° An peccet graviter Religiosus, qui Officium recitat privatim, dum facile choro interesse possitf

Resp. Neg. Obhgatio enim chori, licet sit gravis pro Commu- nitate, levis tamen habetur pro singuhs privatis, modo prorsus chorus non tohatur. Ad chorum aulem sufficiunt quatuor expe- diti, seu vahdi et liberi ad chorum sustinendura. Si vero Reh- giosi sint pauciores, nullatenus obhgantur ad Officium in choro recitandum ; sed a recitatione privata non eximuntur, ut modo dictum est. — S. Lig. n. 143. et alii communiter.

QuAER. 7' An obligati ad Offlcium teneantur supplere ea, quae omittunt in choro ob functiones chori: v. gr., pulsando campa- nas, vet organa, aut Psalmos perquirendo, et alia similiaf

Resp. Neg. Ratio est, quia per socios oraissio in choro supple- tur, raodo nimia non sit. Sic satisfacit qui ahis recitantibus tus-

DE STATIBIS PARTICLLARIBIS 18

sit, elc, ct probabililer ctiam, si intcger Psalmus inlerca dica- lur. A fortiori rcpctcrc non tenctur, qui ali(jua partis advcrsae non audivit. — 5. Lig. n. Ii3. ei alii comiminHer.

fjf). — OrAER. 8* Qmnam Drcviario utcndum sitj

lic.sp. E\ iurc coniniuiH solo IJreviario a S. Pio V rcformalo utcndum cst; constat ex BuIIa ciusdcm S. Pii Y: Quod a Sobis, data dic 7 lulii 1'>G8. In Ii.jc BuIIa Ponlifc.x lollit ct abolet omnia alia Breviiiria, (juae ex in.slilulione vcl consuetudine legilima non superant ducentos annos. Permiltit tamen, ut eliam durcntis annis anliiiuiora possint in Breviarium Koiiianuin immulari, si Episcopus ct univcrsum Capitulum conscnlianl. Praecipil ■vero, obscrvari hoc Brcviarium toto orbc cum sola cxccptionc modo relata. Imo derlaral, omncs ad Iloras obligatos non satisfactu- ros muncri suo, si alio Breviario ulantur.

57. — Qlaer. 9* Quid scnlicndum dc iis, qui recitant aliud Breviarium ei consuctudine ioci servatum'!

Rcsp. V NuIIa diflieullas pro locis, ubi lale Brcviarium a du- centis annis juite S. Pii V Buiram iaiii in tali dioceoi praevaluc- rat, si talia adliue existaiit, (|uae iiiiiuutaia peniiaii^erint. Ex Dccreto supra cilato conslat.

Rcsp. 2' Quoad Breviaria a S. Pontiruc rcprobata, sivc au- ie Bullam cxstilcrint, sivc postca luducta fucrint, matcrialitcr iuri adver^anlur, ut cvidenler con.stat cx [iraefata Cousiiiulio- Dc, nisi apiirubalKiiie >iNC txprcssa sivc salleui implicila S. Pon- lificis conlirmala fuerint. Conlirmatur cx rcs[)onsionc sctjuculi S. Con<jrc(j. Jiit. ad Canonicum Cenouiancusciu directa:

DKCHETIM

S. Congreg. liit. circa hodicrnam Ccnomanrnsis Kcclcsiae Liturgiam, 10 lan. IS.7'2.

1* Vtrum licita fucrit annis 17i8 ct 17l'J innovatio BretUh fii Missalisijue Ccnomancnsium a ntu romauo prorsus aiieno- rum, amotis prius veteribus ad fnrmam romanam correctis Bre- viario et Mtssali, sota I^piscopi et Capituli Kcctesiae Cenoma- ncnsis auctontatc, et inconsuita Sede Apostolica , facta aut probata ?

2* Quatcnus ncgative, utrum saltem huiusinodi Liturgia, ri praescriplionis, seu consuciudinis saecuiaris, facta sit lcgitima,

16 TRACTATUS

ita ut fiodie quilibet Sacerdos Cenomanensis possit eam tuta con- scientia servaref

3° Quatenus iterum negative, an quitibet Sacerdos Cenoma- nensis, etiam Canonicus et Parochus, statim teneatur in conscien- tia tum et Horas canonicas persolvere Missamque celebrare iux- ta ritum romanum, quando scilicet privatim recitat et celebrat^

Ad P™ Negative,

Ad a»'" Negative.

Ad S'^'" Consulat coniunctimutramque Constitutionem^. Pii V, videlicet illam quae incipit: Quod a Nobis, 7 idus lulii 1568, et aliam quae incipit: Ex proximo, 12 calendas Octobris 1571.

NOTA. In Constitut. Quod a Nobis prapscribitur omnibus novum 5. Pii V Breviarium ; in Constitut. Ex proximo^ declarantur fructus suos non facere Be- neficiati non persolventes Horas canonicas modo debito.

58. — Licet autem omnes Galliae Episcopi ad ritum roma- num redire exoplent, ut S. Sedi raorem gerant, omnes tamen difficullates statim de medio tollere nequeunt ; ilnde concludit Card. Gousset posse pri^atos Sacerdotes Breviarium dioeceseos interim recitare ^.

NOTA. Ecclesiae, quae olim uti poterant beneficio exceptionis a S. Pio V fa- ctae , ut Breviarium proprium retinerent , ad veterem Liturgiam non amplius re- dire possunt, si banc semel abiecerint in gratiam Breviarii Romani. S. Congreg. Rit. ^5 Mart. ^1608 (apud. D. Bouix, de lure liturgico). — Pariter privilegium snum amiserunt , si quaevis additamenta aut iramutationes in sua Liturgia fece- runt, Constat ex variis Declarationibus S. Congreg. Ril. et nuperrime ex respon sione S. Sedis ad Arcbiepiscopum Bisuntinum directa die 28 Aug. ^856.

59. — QuAER. 10° An Sacerdos licentia Episcopi indigeal ad Breviarium Romanum recitandum in locis ubi aliud toleraturt

>l n est des dioceses, en France, dont la Liturgie, plus ou moins diff^rente de la Liturgie romaine, n'a pour elle ni la sanction du temps, ni celle du Saint- Si^ge : cependant les Ecclesiastiques de ces dioceses peuvent dire le Breviaire qu' ils ont entre les mains, en s' en rapportant k la sagesse de leur Eveque pour ce qui regarde la r^forme jug<5e necessaire en droit. Aujourd' hui tous les Eveques tendent a retablir dans leurs eglises, autant que possible, l'uuiformite liturgique ; mais s' ils ne croient pas pouvoir, de leur autoritd propre, substituer un rit quel- conque au rit lcgitimement etabli, ni introduire ou fabriquer un Breviaire diffe- rent de celui qui est prescrit par 1' Eglise Romaine, la mere et la maitresse de toutes les Eglises, ils ne peuvent pas toujours non plus, sans de plus graves in- convenients, supprimer brusquement les abus qu' ils trouvent en vigueur dans leurs dioceses. — Gousset, n. 698.

DE STATIBUS PARTICLLARIULS 47

liesp. lyeg. Conslal ex responslone 5. Congreg. Rit., cui quac- slio ista rcccutcT proposila fuit. Lntincntissinu enim Cardinales in Pjilfitio Viitiraiio adunali, pcrpcnso (piacsito, unaninii conscn- su uryative rcspondcrunt.

60. — Qlakr. ir An Cleriri, ad Brniarium obligati, Pro- prio dioeceseos uti teneantur'f

Resp. A/prm., dummodo Proprium illud a 5. Congr. Rit. rc- copniliim ct npprohatuni fucrit. Uatio cst , (juia ct>i ronccssio hacc Olliciorum propriorum hahcat rationem privilc^ii, omncs tanicn privati privilc^jjio toti communitati conccsso uti lcnen- tur. — Excipitur, ut patcl, casus, quo privati, virtutc Indulti apostolici, posscnt Proprin diocccscos non uti.

QiAKR. \i* Daturne adhur ohligatio reritandi Psalmos cnx- dualks, Officium parvum li. M. V. el 0/lirium drfunctorum'!

Resp. r Neg. (|uoad Clcricos, (jui Oflicium privatim recitant.

Rrsp. 2* Neg. clinm pro recitantihus Oflicium in choro, nisi uhi adcst consuctudo Olliria pracdicla rccitandi a tcmpore S. Pii V. — Sic S. Congr. Rit. [ilurics dcrlaravit.

61. — (jiAKR. W An ohligad ad (fjlirium, sub gravi reci- tare drbeant Offirium drfunrtorum in die Commemorationis omnium defunctorum, necnon Litanias die frsto S. Marci, et tri- duo RngationunC}

Rrsp. ad 1"'" Affirm., iuxtn omncs. IIoc autcm Oflicium con- slat (aiilum Vcspcris, Matulino cl Laudihus. S. Lig. n. IGl.

Rrsp. ad 2«"" Affirm., iuxta communcm scntcntiam. lUilio est, (juia in Huhrica post fer. 2. Dom. V posl Pascha sic dicitur: Qui nnn intrrsunt proressioni Litaniarum, dirant illas privatim post Malutinum rum 'iuis preribus rt oratinnibus. — Vcrhum au- tcm <//t7//i/ ^'ravc pracrcptum imporlat, (piando matcria cst j;ra- vis, (pialis sanc est matcria Litaniarum. Insupcr uhique vigel consuctudo Litanias recitandi his dichus. Consuctudo autem cst optima lcf:iim intcrprcs. (Iravcm tamcn ohli^'ati(Uicm ncfjant a- li(pii, dicciilcs noii constarc dc pracccpto, pracscrtim f;ravi. — S. Lig. n. 161. dicit : MuUo magis mihi arridet prima srntrn- lia, non audeo tamcn dicere svcundam improbabilem.

48 TRACTATUS

PUNCTUM II.

De tempore et loco vel situ dehitis ad Horas recitandas. I. Quoad tempus.

62. — 1' Tempus ad integrani Officii recitationera adimplen- dam praefinitum, incipit a media nocte, et ad mediam noctem sequentem terminatur, ita ut semper a peccato gravi sit eximen- dus ille, qui intra hoc tempus integrum recitat Officium, qua- cumque hora taH muneri satisfaciat. Ratio est, quia satisfacit quoad subslantiam, totum Officium in die naturah recitando. Imo Matutinum et Laudes ex privilegio ab Ecclesia concesso pridie sub vespere recitari possunt.

2" Matutinum et Laudes a Sacerdotibus ante Missae celebra- tionem recitari debent. Constat ex Rubrica Missalis, tit. 1. de Praeparat., sac. ubi legitur: Sacerdos celebraturus Missam, saltem Matutino cum Laudibus absoluto, etc. Item, ex Consti- tutione Innocentii IV, ann. 1254.

3° Omnes Horae parvae tempore matutino reoitari possunt; duae quidem priores ante meridiem recitandae sunt; duae vero posteriores toto tempore tum matutino, tum vespertino dici pos- sunt. Vesperae et Completorium a meridie usque ad mediam noctem recitantur. In Quadragesima tamen a priraa Dorainica, Vesperae ante prandium recitari possunt in raeraoriara antiquae disciphnae, iuxta quara ieiuniura ante Vesperarura recitationera non frangebatur. Die Dominica tamen Vesperae anticipari non possunt, quia ieiuniura hac die non servatur.

Quaesita :

63. -- QuAER. 1° An Eorae parvae etiam ante auroram abs- que ulla causa recitari possint ?

Resp. Affirm. probabilius. Ratio est, quia ex quo sublata est antiqua consuetudo Horas illas terapore deterrainato recitandi, nulla alia lex vel nova consuetudo obh'gationem imposuit eas tempore solum auroram subsequente persolvendi. Irao graves Theologi expresse asserunt, has Horas toto terapore raatutino, seu a raedia nocte ad raeridiera, recitari posse. Sic expresse

DB STATIBIS PARTICILARIIILS 4f

5. Lig. IJom. aposl. tom. W. Append. :\. n. 74. — Saettler , de ilorih, art. t. (Jnarr. 3*, flc.

Qlaer. 2' An obliyatio recitandi Malulinum et Laudes anU Mis.sum urjeat sub (jraci?

Jiesp. Neg. sallciu probabilius, sccluso cooU'm|ilii. Ualio esl, quia nulla esl cunucxio iiil«T oniriuiu el Missaui, el proiode re- cilalio Matutiui uon vidclur dispo^itio ad c«*lel>rauduni, cuni Sa- ccrdos alilcr urandu pus^it cli.nii ^csc pic ad Sacruui di^punere; nec ap(»arel ^ravis obligalio e\ Ruhrica supra rclala, occjue sub gravi generaliiu apprehenditur. Ila rommunitei- cum S. Lig. de luich. n. 3 47., et livned. \I\ , in upire de sacrificio Missof, lib. 3. c. 13. conlra Antoine et alios paucos, (jui, seclusa cau.sa excu^anlc, coulcudunl csse ^rave.

64. - Qlaer. 3' Quarnam causa ab illa oblijatione escusa- re possit*f

Ite.sp. Excusahil (juaelihct causa rationahilis, v. gr., si quis pustulaiis a Saccrdulc, ul Missaiii pru se celchret, exuplel ut blatiiii cclchrelur ; tunc Sacerdus, licet .Matuliuuiu non recitave- ril, Sacruin facere posset. Iteiu si exspcctel populus, aul ali«|ua per.sona gravis; si Superior praecipiat; si leiupus celchraodi adveneril, noc possit dilTcrri cclehratio sine alitpiu incuuiinodo; si maiur studii cumiuuditas, vel maiur utilitas e\ studiis perci- pienda huc expostulet; si quod ue^^utium inexspeclatum adve- nerit; si pueuitens uliituis anle fuerit audiendus; el similia. — S. Luj. ibid.

G.i. yiAER. 4* Quanam hora licral imipere rentationein Alatittini vtspeye dwi praecedfnlis , iiiidt jniriffyinfti supra re- latum'!

Jtrsp. Ex communi seutentia Theologorum, liccl incipcre ho- ra Vesperaruui, quae hahclur «luando sol medium cursum inter incridiciu ct uccasum tciu't; tuut- cniiii iu\la oiiiucs iihipit dies CCclcMa^ticus, cuiii luuc priurcs Vopcrae dccaulari sukMul. Uoc univer.sali consuctudine c<)uiirmatur. Uioc in vanis re^MOoibus confici solcut talH'llae horam hanc diversis anni lemponbus dc- lermiuaiilcs. — S. Lig. n. 174.

yrAEu. l)" An debeat iterari recitatio Matutini, si antc tcmpiu prarilirttim habita fnrrit?

Ilrsp. Affirm. prohabilius. Ratio ost, quia Hreviarium est onus

diei ; ergo in ipsa dic assi^nata recilari dehel : porro. si iiat

praedicta nuticipaliu, iam exlra diein recitatur oflicium, haud

secus ac si rccilarcutur ll«)rac parvac dici sc«picntis anle mcdiaiu

Giuv Tom. II. i

50 TRACTATUS

noctem. — Ita comrmniter cum S. Lig. n. 173. — Oppositam taraen tenent sententiam Sanchez, Diana, Salmant., Trullench, Quintanadvenas, Leander, etc, et hanc putat probabilem Tam- burinus. Haec autem opinio probabilitate sua non yidetur ca- rere (a) . Si quis igitur Matutinum recitaverit post horam qui- dem secundam a raeridie, sed ante terapus Rubrica praefixum, ut aliquando ex errore fieri solet, ab iterando Breviario excu- sari posset.

66. — QuAER. 6° An Matutinum Officii defunctorum et Lita- niae pro festo S. Marci et diebus Rogationum, pridie vespere recitari possinfi

Resp. ad P°* Affirm.prohahilius. Constat ex universali con- suetudine, necnon ex Rubricis ubi sic hab^^tur: Dicto Benedica- mus Domino, ahsolute incipit Matutinum defunctorum. Ergo, cum Matutinura Octavae festi Oraniura Sanctorura soleat aut certe possit anticipari, consequenter etiara anticipari potest Ma- tutinura defunctorum.

Negant aliqui cura Lacroix, innixi Decreto S. Congr. Rit. Sed Decretura illud videtur respicere lantura recitationera in cLoro faciendara, iuxta S. Lig. n. 174.

Resp. ad 2*^"" Neg. Ratio est, quia Litaniae affixae sunt diei , l)ec per se videntur coniungi cura Matutino et Laudibus, sed sunt quid oranino distinctura. Insuper recitanlur loco assisten- tiae ad processionem, quae assistentia oranino diei est affixa.

(a) De hac quaesllone ita Salmanticenses [Tract.l^. Cap. 3. n. 15.) habenl: Probabilissimum ducimus, posse matutimm cum laudibus immediate hora secunda diei (scil. post meridiem), qua solent ves- perae, recitari. Pro qua sentenlla mox allegant Sanchez, Molfesium, Quintanadvenas, Leandrum, Antonium a Sp. Sancto, Martinum Le- desma, Trullenehium, Martinum a S. loseph, Caramuelem, et Diana. Subdunl autem : Ex his plures nec veniale peccatum esse dicunt, hanc anticipationem etiam sine causa factam ; alii vero esse veniale asserunt, sed quamlibet causam excusareab eo. S. Alphonsus [Lib. 4. n. 174.) his addit Tamburinum , qui [In Dec. Tr. 2. Cap. 5. §. 5. n. 2.) hanc sententiam aeque ac alias vocat probabilem. Dlana vero [Tom. 3. Tr. 6. Resol. 62.) adiungit Fabrum, et (ResoL 64. n. 2.) Escobarium a Corro, Garciam, et Machadum; ac advertit praeterea, Sanchezium [Consil. Lib. 7. Cap. 3. dub. 37.) opinionem suam ex doctrina S. Thomae, Viguerii, Turrecrematae , ac Navarii con- firmasse.

DE bTATIULS rAKTK.l LAhlDLS 51

Praetcrca si fcsluni S. Marri IransftTalur, non dchcnl Iransfcrri Lilaniac; cr^o slriclc Malulino non inliacrcnl, inio nullarn cun- Dcxioncni cum illo habcut. — 5. Lig. n. 17i. (Juaer. 3*. — Lacroix.

67. QuAER. 7* An praevidens imjirdimenlum pro rerita- tione Offirii in ipsa die ohlujalionis, lencalur recxlare Matutmnm et Laudcs in cespere vigiliae'!

Resp. Seg. Ratiocst, (juia licct Malutinum cl Laudes rccilari possinl pridic, non tamcu dchcnl. Ergo ohligatio stricta non urgct anlc mcdiani noclcm scqucnlcm ; crgo non cst ipsi anlca satisfacicndum. Krf^o slanlc imprdimcnto a mcdia norlc ad mc- diaiii noctcm, lollilur ohligatio. Valde tamcu convcnil, ut rcci- tatio anticipctur.

68. — Qlaer. 8* Quanam hora incipi possit recitatio Yespe- rarum mane tempore Qu(idr(ujesimae'f

Jlesp. Dirunl Salmanlicenses^ trart. IG. c. '.]. n. 1j., Vcspc- ras in Quadragcsima rccitari ah hora undccima posse, scu una hora anlc mcridicm. Urgula autcm gcncralis esi, ut Vcsperae privalim rccilari possinl cadcm hora, qua in choro rccitari so- lciit. Porro in choro rccitari dchcnl po.sl .Missam convcnliialcm ct Nonam. Iloracaulcm Missac couvcnlualis a consucludinc lo- corum pcudct.

.NuTA. 4° .Nuo Jtlur obligatiu Vrspcrat rrritandi •nte incriJirin teuipore Qiui- dragrtimae , tcJ r«t nirrani pritilrgiuni , quu nemn ati tenrtur. Gtmplrtoriuio autrm prarJirto prifilcgio uon gauJcl \ unJe umni tcaipvrc po»t uicriJicm reci- tanJum r»t.

NOTA. 2" Olim tic Ilorae rerltabanlar : Malulinum posl roeJiatu noctem, Ijia- Jr» a<l niiruram, Prima po«l «oli* ortum, Trrtia aJ horam nnnam malulinam, S<ila aJ nirriilirm, Nona aJ horani Irrliam pomrriJianam, \r»pcrar aJ lolit o<rra»uai, Couipletorium aJ ooctia crrpuaculuui. liiar Clericaa orJioaliu •ubJiacooua leoelar tanlum aJ rrritauJa» IIora« tnupori orJinalionii rormp^inJrntes. Igilur ti orJioa- tio lidt uiilc liordiit uuiiaui uiutuliiiam, IrurLilur aJ Tfrtiam rrcilauJaui, oou tcr* td Ilarasi antoceJentr*.

//. Qunad locum et situm.

69. — r Quoad locum. Oftii ium chori in ipso loco ad hoc dcstinato, scu in choro vcl in Kcclcsia rccilari dchct. onicium TCro, si rccitctur privalim, diri potcst iu omni loco dcccnli. sivc in oratorio, sivc domi, sivc rurc, aut ctiam in via dcam-

52 TRACTATDS

bulando, aut iler agendo, dummodo locus attentioni requisitae et devotioni congruus sit. — 5. Lig. n. 179.

2" Quoad situm. Privatim recitari potest Officium in omni situ decenti, sive genibus flexis, sive stando, sive sedendo, sive deambulando. Ita praxis universalis, cui concinunt omnes Theologi.

Quaesita :

70. — QuAER. V An liceat recitare Officiwm decumbendo in lecto ?

Resj). Neg., seclusa rationabili causa ; talis enim situs aliquara sapit irreverentiam. Idem etiam dicendum est de quolibet ab'o situ mollitiem redolente. Attamen haec irreverentia nunquam peccalum veniale excedit. — S. Conc. et Yiva, apud S. Lig. n. 176. Quaecumque autem causa mediocris ab omni culpa ex- cusabit, V. gr., morbus aut infirmitas quaelibet, dolor capitis, defatigatio, vel si quis nocte dormire nequeat, Officiumrecitare posset, quin surgere teneretur.

QuAER. 2" An liceat Officium recitare in curru vel equo?

Resp. Affirm. Ratio est, quia id nulla lege prohibetur; nec aliunde obstat attentioni, necreverentiae orationi debitae, etiam- si alii essent itinerantes et simul confabulantes. Id enim obtinuit generalis etiam piorum consuetudo. — Ita communiter.

71. QuAER. 3' An sit culpa non servare ruhricam, ex qua preces quaedam genibus flexis sunt recitandael

Resp. V Neg., si agatur de recitatione extra chorum. Etenim ex consuetudineetcommuni interpretatione, haec rubricasolum chorum respicit. Idem autem dicendum de signo crucis, et de aliis signis in choro usitatis. Haec quidem laudabiliter fiunt in privata recitatione , sed citra culpam omiltuntur. — S. Lig. n. 179. et alii communiter.

Resp. 2° Si agatur de recitatione inchoro, controvertitur. Af- firmandum videlur, quia rubrica aliquid praescribens, prae- ceptum imponit. Attamen talis omissio numquam culpam venia- lem excedere potest. — S. Lig. ibid., etc.

QuAER. 4° An sit peccatum, Breviarium recitare in loco in- decentif

Resp. Probabilius negandum videtur per se, secluso con- lemptu, nisi locus attentioni debitae obesset, v. gr., ob populi

DE STATIBUS PARTICl I.AHIUIS , 53

frequciiliaiu, strcpilum, elc; secus enim indeceiis foret orare ia loco iudfcciiii, (|Uorl fiilsum est, 8ii|uidcm, cum Deus sil ubique, eliam uf)if|uc orari el adorari potfst, ul palet e\ Ajiost. I. Tim. 2. 8.: Volo riroa in omni loro orare. — S. Lig. n. 179. — Aa- croiXf n. l:j'20. et alii roiitra nonnullos, qui dicnnt adesse p^^c- catum vcuialc, (piod hoc ali(|ua irrevcrcnlia non careat.

pi.NCTrM iir. De modo Uoras recitandi.

llorap lunt rccilaotlae : 1° ur<iin<* prnritrripto ; 2* cutu drbiUi prnounlialiooe; 3' cuiu •llriiliune ul ili->uliune stifiit iciilr.

/. Quoad ordinem.

72. — Duplex ost ordo servaiidiis in Breviarii rpritnlionr, scilicct ordo Ollicioriiin el ordo llorarum. T Ordo OlViciorum descrihilur ex calendario fcslorum ct in ruhricis pro illoriini Iranslalionc, uhi plura simul concurrunt. *r Ordo llorarum illc est, (|ui iii Hreviario exponitur, nempc ut recitcliir primo loco Matuliuum cuiii Laudibus^ dcindc suhiunf;anlur llorac [jarvao, seu Piima, fcrtia, Scsta, Mona, cl landcm ^cquanlur Yesperae cuiu Complctorio.

Quaesita:

73. Qlahu. 1 .{u praecepto recitandi lloras satisfaciai, qui ex errore vcl inadvcrtcntia aliud Officium prn offieio diei recitat}

Rcsp. Affirm. Ratio est, quia non praesumilur Ecclesia vello ali(|ucin iino dic his ad lioc oniis ohli^ari, cl quia sul»stanlia re- citalionis salis scrvala est. Ilinc axioma vulf;arc, quod veluti rcf^ula in tali cusu hahclur: (tfficium pro Officio ralet. Nulla igilur esl ohli^itio. coniplcta recilatione. aliud Onicium reci- tandi. Ita communttcr. S. I.ig. n. Ifil. Quaer. :\\ — Aa- croi.r n. l:i.*JI. — Idcin diccndiiin cliam de parle (pi.iruniqiie Oflicii iu\la axioma : Hrror rnrrij/i/ur, uhi drprehrnditur.

Consilium tamen est, iiKpnt l.aymann cum altis, \\o\\ vcro ohli^alio, suhiun;;cro propria Oflicii omissi. Sed in casu (|U0 Onicium cssel nolahilitcr hrcvius, v. ^r., Oflicium Sancli ali-

54 TRACTATUS

cuius loco Officii Dominicae, fieri debet compensatio recitando novem Psalmos ex 1* Nocturno. — S. Lig. ibid.

74. — QuAER. 2' Si quis ex errore recitaverit aliquam par- tem tantum Officii indebiti, et ad errorem advertat^ an possit prosequi inceptum Officium,, aut teneatur recitare reliqua de Officio dieil

Resp. Datur libertas, iuxta communem sententiam Theolo- gorum. Potest igitur yel prosequi, vel reliqua recitare de Offi- cio debito, finito tamen Psalmo, vel oratione. Attamen melius est Officium mutare iuxta multos, qui statuunt hanc regulam : Error corrigitur, ubi deprehenditur. Sed hoc est ex mero con- siho, non vero ex praecepto. — S. Lig. n. 161. Quaer. 5'. — Lacroix, n. 125S. — Tambur., etc.

75. — QuAER. 3' An cum iam dixeris unum Officium pro al- tero, possis Officium omissum recitare die, qua occurret Officium iam a te recitatum ?

Resp. Neg. Sed Officium recitatum iterum est recilandum. Ratio est, quia Ecclesia tunc solum praescribit Officium trans- ferri, quando est impedimentum propter Dominicam vel Offi- ciummaius; insuper adest obligatio se conformandi cum ritu communi Ecclesiae. — Sic Lugo, Resp. Mor. lib. 5. dub. 8. Hoc dicit probabilius S. Lig. n. 161. ; sed ut moraliter certum habendum est, ex Decreto S. R. Congreg. die 17 lunii 1674, apud Gardellini, n. 2634. (Ed. III.).

76. QuAER. V An vel quomodo peccet, qui scienter aliud Officium pro Officio diei recitat ?

Resp. V Nullum peccatum facit, si rationabili de causa id faciat, V. gr., si Officium proprium habere facile nequeat, vel si caritatis causa recitet cum socio Officium diversum dicente, modo Officium illud sit a S. Sede approbatum, et sit aequale vel fere aequale; imo sola ratio societatis sat rationabilis apparet, ait S. Lig. n. 161.

Resp. 2" Seclusa ralione, erit quidem peccatum, sed veniale tantum, si Officium in aequale aut fere aequale mutetur, ser- vato eodem ritu recitandi licito, quia satisfit obligationi quoad substantiam, modo tamen raro fiat. — S. Lig. ibid. — Roncaglia. — Sporer, etc, conlrR alios, qui dicunt semperesse mortale.

Resp. 3° Si Officium notabiliter brevius recitetur, grave pec- catum est, quia tunc non satisfit substantiae obligationis. Patet tum ex natura rei, tum ex prop. 34^ ab Alexandro VII damnata

DE STATinUS PARTICrLMUBlS 55

c|uao sic sonnt: In die Palmarum rrritans Officium Paschale satisfacit prarrrpto.

•77. — yi.AER. .*)* Quale sit peccatum ordinem incertere in recitatione l/orarumf

Itr.sj). 1* In rcrilalionp ;>rna/a miiiiinani oxrrdil voninlo, sc- clusd ronUMnplu, (juia lalis onlinis iuversio ^raveni deformila- lem non (•oniincl; ordo cnim scrvandus non esl, nisi suh prae- cepto secundario ct lan(|uam rirrumstantia minoris niomonti. Si autcm cx ali(|ua iusta rausa ordincm mulcs, v. gr., ad re- cilnridtiin rum socio, qui iam ullcriiis in rocitalionc prorcssil, omni prorsus rulpa carchis. Dinint (piidam, invcrsionom ordi- nisi^ssc pcccatum mortalc, si frc(|ucntcr lial; sei\ prohabilius negandum cst rum S. Li(j. ti. ]"/.).

Ftr.sp. 2* In recilalionc /)ii^/i>a, controvrrlilur, utruin sit pcc- catuiii ;.'ravc, nocnf^, invcrlorc ordinom aut mutaro tcinpus Ilo- raruin. Alii affirmnnt, si invcrsio vcl lomporis miiiatio sil nota- bilis, ncc adsil causa excusans. Ralio cst, quia Canoncs pluries repolunl, Iloras slatutis tcmporihusessc recitandas. —A:or, elc. — Srijant voro alii, ipiia liuiiisiiiodi ciroum^tanlia non pfrtinot ad pracoopli sulxlanlinm, scd cst moro noridrnialis. I ira()ue scnlonlia probahilis c<t; scd scrunda prohaliilior, (piia do gravi praecopto non ronslat. Un S. li(j. n. 171.

78. — Ql'aki\. ()• (Juaenam sit rausa lloranim ordinem in- terlendi?

Resp. Ouaoliliot causa rnlionahilis o\ru<nt. Pussunt aulom as- signari sctpimifs, srilirot I* si inviloris ab amico ad nliipiam lloram ('iiiii ipso rccitnndam, ot tii Iloram pracrcdcntcm aul praecedcnlcs nondum recilaveris; 2* si mane non habcs Brc- viariiim ad niaiiiiin, nor rommodc» j)ossis cxsprrlarc, tunr pos- ses o\ Diurnali, (piod hahos, roritarc Ilorns diurnas, poslon .Ma- tutinuin rcrilnlurus; V si non hnhcas Lcclioncs ad mnnum. po- les recilarc Psalmos Malulini cl Lnudiim, imo ct rcliipia, dilalis Lectionihus; i* si vcnias ad rhorum Ilorn inm inropla, polcs pcri^oro rum nliis, ot postrn (pino omis^^n sunl. supplorc. Iiom si vonins nd rhorum unn llora iam ahsoluln, polos ranlaro rum choro postcriorom, et poslon supplcrc priorom. Ita S. iig. n. 170. — Larroir. n. 1:101). et 1311., et alii communitrr.

79. Qi AK.n. 7* An sit prcratum direrr .Matutinum diei se- quetttis antr ahsnlutum Offirium diei prarsentis?

Ilrsj). Vm ipiidtMu porrnliiiii. ail l.nrroi.r, n. 1:11.7., scd vc- niale tanlum, si al)S({uc causa liat. Sed ne(]uc constat cssc tc-

56 TRACTATUS

niale, cum Officium unius diei nullum ordinem habere Yideatur cum Officio alterius diei. luxta sententiam autem, quae lenet esse peccatum veniale, sufficiens causa est incipiendi Matutinum diei sequentis, antequam Officium diei praesentis absolveris, si ab alio rogeris, ut Matutinum diei sequentis cum ipso reciles; et generatim omnis causa sufficiens ad inversionem ordinis in- ter Horas eiusdem diei, sufficeret etiam in praesenti casu. — Lacroix, n. 1315.

80. — QuAER. 8° An peccet, qiii non recitat commemoratio^ nes iuxta ordinem per Rubricam assignatum^i

Resp. Negant plures, quia Rubrica illa mere directiva vide- tur, sicut eae quae situm corporis, vel signa crucis respiciupt. Imo idem dicunt de ordine servando inter commemorationes in Missa. Sed hoc saltem ultimum negandum est, quia omnes Rubricae intra Missara servandae, sunt praeceptivae, ut dicit 5. Lig, n. 399.

//. Quoad pronuntiationem,

81. — Pronuntiatio debet esse vocalis, integra, continuata. V Vocalis. Officium recitari debetvoce, et quidemdistincia;

non autem sufficit ut sola mente legatur, aut tantum oculis per- curratur: nec satis est, si recitetur gutture vel intra dentes, aut syncopando, linguave titubante, abbreviando. Ratio est, quia; oratio proprie vocalis praecipitur ; porro non censetur proprie vocatis, nisi voce dislincta fiat. — Ita omnes.

2* Integra. Officium integre recitari debet: ad integritatem autem pertinent Pater, Ave, Credo, in principio et fine Horarum, prout in Rubricis adnotatur. Non tamen pertinent ad integrita- tem Officii orationes, Aperi, Domine^ et Sacrosanctae ; illae enim sunt de solo consilio recitandae.

3' Continuata. Quaecumque notabilis interruptio intra unam Horam canonicam estpeccatum, qua unitas ab Ecclesia prae- scripla rumpitur; sed peccatum veniale non excedit. — S. Lig. n. 166.

Quaesita :

82. — QuAER. r An recitans Officium debeat se audire, ut sa- tisfaciatf

DE STATIBCS PARTICILARIULS 57

Resp. ypg. prnbabilins. Ralio csl, (juia ad Ilorarum ohl j i- lioni salisrnripndijfii non prnrripilur audilio, si-d lanluni rccita- lio, id esl vcrhorunj pronuiilialio, (juac dicilur vornlis : sufticit igilur, ut ille, (|ui recilat, siMiliat sc vcrba pronunliarc. - Lay- mann, Spor., Salm., ct hoc dicit sat probabile S. lig. n. UJ3. conlra alins.

83. Oi AKu. -2* Ouaenam sint ransae iustae Officium inter* ruinprndi 'f

Hrsp. yuaelihet causa ralionahilis sunicil nd llorani (juam- cuiiKjue inlerrunipcndam. Rationrs aulcm sequcnt(\s praeserlim adnimicranliir: 1* (juaclihcl ulilitas propria vel alicna, (juae si- nc aIi(|uo incomiiiodo (lilTcrri non possel ; 2' ralio urhanilatis vel carilalis, aul ralio exeiiucndi iiiandata Superiorum ; :{* si ex- cipienda sit confessio alicuius, (pii non lihenlcr exspectarel; i* si velis ali(]uid agerc aut adnolare, ut lollas dislractionem sive solliciliidinem , v. pr., ne ohliviscaris, etc, modo tamen non rre(|uenl(r li.il; ijuia rre^picns mlcrruplio oh lalcm cau>am ali- (jua irreverentia non carct ; V licilc cliam potest inlenici ali- (jua hrevis oratio inter oran(him, vel aliquis intcrdum pius cor- disalTectus. Non lamen liceret, meditandi gralia, in istis diutius et frc^picnlcr immorari, (piia ralio recilalionis seu oralioiiis vo- calis non salis scrvarelur; itcm si vocalis oralio !on^'ior cl mini- mc pertinens ad onicium diccrclur: pars enim notahilis adde- retur lloris, quod essel veniale utpote contra forninm prac>crip- tam. — .V. liq. n. 168. — Salmant., Ir. 16. r. :l. /i. i. — /.o- (Toi>, n. 1307., ft alii rnmmuniter !a\

8i, — (JLAKR. W" .1/1 Malutinum separari possit a Lauitibus^f

Hesp. Affirm. iuxla communem sciilentiam. Sic enim S. Lig. n. 167.: Cnmmune est qund .Matu/inum potest a Lauiiibus .^epa- rari .sine ulla rau.sa, ut (tirunt Salm., Itonar., Concin., Suar.^ Sanrh., .\avarr., Lacr()i.r, Less. Tunc auleni, riiiilo Matulino, diccndiim esl fntrr nostrr, iil ficri dehet posl qiiiimi mnque llorani.

8S. — ()LAKn. 4* An Sociurni separari possint sine causa^f

Besp. \ff\rm. Constat cx univcrsali consucludine. ciii nulla Ie\ oppimi polcsl. Imo olim cx praxi Kcclcsiae separah.intur, cuni in vanis noctis horis rccilan solerent. Ouare ii;itur niinc

(a) Slve iusta de causn (pils hornm inlprnimpnt, slve nhs(j\ip cau- sa, neulra inliN j^olhcsl jiartcin jirius ritc rocitatam tonclur rcjiplcre.

58 TRACTATUS

separari non possent? — Ita Salmant. et aliicommumus, contra alios. Imo dicunt non pauci , intervallum etiam trium horarum interponi licereinter singulos Noclurnos, sine causa speciali. Si autem adsit iusta causa, cuius gratia Nocturni separari debeant, intervalluQi illud pro ratione illius causae protrahi etiam potest. Ita Busemb., Bonac, Salm., Viva, quorum sententiam merito probabilem appellat S. Lig. n. 167.

86. — QuAER. 5' An vel quomodo peccet ille, qui recitato uno vel altero Nocturno in vigilia , reliquam Matutini partem tota nocte interiecta recitatl

Resp. r A peccato mortali semper eximendus est, quia sub- stantiae praecepti satisfacit. Etenim ex Regula generali tradita a S. Lig. n. 168., et ab aliis communiter, praecepti substantiae satisfit quoties Officium integre recitatur in die naturali, vel ecclesiastico, ita ut nunquam peccalum veniale tunc excedatur, quantacumque interruptio etiam seclusa causa, intercedat. Ergo casus praesens excludi non debet.

Resp. 2" A peccato veniali etiam excusandus est ille, qui ra- tionabili de causa ita peragit, v. gr., si Ofticium sit valde pro- ductum, ut Officium Dominicae, et recitato primo Nocturno sit valde defatigatus, vel somno obrutus, etc. Ratio ex dictis se- quitur, siquidem iusta de causa interruptio quaelibet licita est. Reuter, de Horis can. n. 262.

8T. — QuAER. 6° An vel quatenus repetenda sit aliqua Bora propter notabilem interruptionem interpositamf

Resp. V Hora integra nunquam est repetenda, etiamsi inter- ruptio absque iusta causa interposita fuerit. Ratio patet ex mo- do dictis. Insuper singuli Psalmi, singulaeque Lectiones vel Ora- tiones, suam completam significationem habent, et satis uniun- tur per intentionem continuandi.

Resp. 2" Imo per se rigorose loquendo, nihil est repetendum, etiamsi interruptio in medio Psalmo fiat, modo non sit in medio versiculo, vel in media oratione, quia etiam singuli versiculi suam particularem significationem habent. Attamen si Psalmus sit brevis, convenientius ab initio repetetur. — S. Lig. n. 168., et alii communiter^ contra aliquos.

QuAER. T An in recitatione Officii liceat aliquid ex devotione miscere, vel apponeref

Resp. Neg., quia in OfSciis nihil estaddendum vel immutan- dum, nisi a Sede Apostolica fuerit concessum. — Sic 5, Congr, Rit. die 10 lunii 1690.

DE STATIBUS PARTICILARIBUS 5f

88. — QuAER. 8* A(l fjuid tenfatur ratione pronunliationis , rerilans /foras cum sorio, rel rum rhoro?

m

Jtrsj). Kcijuiriliir nd s<'ilisfarien<liini ol)li;xationi. T ul roriui- tio allornis vcrsiluis lial. Si auloni pliiros (|uani diio rorilrnl , del)Ol, faclo duplici clioro, allornatini rocitaro, quia illc solus modus Ecclosiae consuoludino adniillilur ; 2* dicanliir vorsus succrssivo, ot non siniul ; noc uniis dohot rosumorc, anto<jiiam allor suum ox|)Ioveril; sociis si ossol nolaliilis anlicipalio, roci- talio itoranda foret; 3* quae ab uno dicuntur, ah aliis audian- lur, iit communiccnl, el liat una oraiio moralis. Non autom ne- cesse esl, ul audientos submissa voce parlom aliorum pronun- lient. — fta rowmunissimr. — S. Lig n. \i\i.

(ji AER. 0* .1« satisfarias, si rerites lloras rum laico, aut aiio non obligato, aut rum (listrarto^ vel non atlento?

Resp. A/firm. ad omnia. Ralio esl, (juia haec non impodiunt, quominus tu recitos IToras iiixta morom Ecclosiae. Dofcctus o- bligationis, vol allonlionis c\ jinrlo altorius, tiiam rocitationom non immiitat, ncc vitial. Kr^o si socius sit obli^^alus, ct non at- lendat, ipsc non salisfacil, non communicando lecum; sed non impcdit, (juominus tu cum oo communices, si roclo pronuniiot, ct roclc audias, quia tu suiricicnter cuni eo coinmunicas. — La- croi.r^ n. \'2*)'k

8!l. — yiAKH. 10* An tnicaris repetrrr , ijuar rrritasti rum imperferta, seu mutilata pronuntiationef

Hesp. V Affirm., si mulilalio sit valdc notabilis, ita ut scnsus Tcrborum sit corruj^tus ot dostrucius, oliamsi involuntario focc- ris, (juia vitium substanliam roritationis aflicit, modo nnn obstct im|)ossil)ilitas, v. gr., balbiitios.

Hesp. 2* IS'eg., si ita syllabas mutilcs, ul sensus verborum Don corrunq)atur, vel si mutiles in parva quantitatc ; culpa enim tua timc iion ailicit subslantiam oblijiationis, ot jiroindo vcniale non oxcodit. Imo nuHo modo |)occas, si hoc facias invobmtarie ob inadvcrtcntiam, vcl balbiitiom, aut invcttTalam consuctudi- ncm , quao dillicullor vmci possit, dummodo hanc consuctudi- ncm cmcndarc studcas.

QiAKR. W An oratio (iirenila stt post MuluUnum , quando Lauitrs separantur'f

Resp. iS'eg. probabiUtrr, scd suflicit post Malulinum rccitarc Pater noster. llatio cst. quia probabiliter Maiutinum ct l^udcs unam lloram moralitcr cRiciunt, cl aliundc oratio in sola noctc

00 TRACTATUS

Nativitalis Domini praecipitur. — Ita S. Lig. n. 167. — Sal- mant. — Sanchez. — Vioa, etc. — Yoity n. 1064., etc.

Affirmant lamen etiam probabiliteraW], quia, aiunt, probabi- le est Matutinum et Laudes esse duas Horas distinctas. Sic Ga- vantus, Bonacina, Navarr., et probabile dicit S. Lig. ibid. {a).

QuAER. 12° An ante Laudes a Matutino separatas dicendum sit Pater et Ave, ut ante alias Horas^i

Resp. Aiii affirmant absolute, quia tunc Laudes sunt Hora di- stincla a Matutiuo. Sic Saettler, etc. Alii negant probabiliuSy quia id nullibi praescribitur. Nec valet ratio, quod Laudes tunc sint instar Horae distinctae; nam Pater et Ave non dicuntur ini- tio Completorii , quamvis hoc sit Hora distincta. — Ita Yoity n. 1064. — Lacroix, n. 1305.

///. Quoad attentionem et devotionem.

90. — Ofiicium recitandura est attente et devote, cuni sit ora- tio et quidem publica, seu a ministro publico abEcclesia depu- lato, recitanda. Hinc voluntarie distractus in Horis recitandis peccat saltem venialiler. An autem aliquando peccet graviter, mox in quaesitis dicetur.

Non autem solae distractiones, quae intenduntur, voluntariae sunt, sed etiam eae omnes, quae volitae sunt in causa, scilicet quae proveniunt ex negligentia, levitate, niraia praeoccupatio- ne negotiorura peragendorum, ex curiositale ad obiecta externa circuraspiciendo, ex circurastantiis loci vel temporis nonoppor- tuni, seclusa sufficiente ratione. — Bouvier, etc.

Quaesita:

91. — QuAER. V Quotuplex distinguatur attentiof

Resp. Dupiex, interna scilicet et externa. Prior consistit io interiori mentis advertentia ad id, quod agitur ; posterior ea est, quae excludit oranera externara actionera physice cura reei^ latione incompossibilera, ut esset fabulari, scribere, etc.

(a) Haec ad meram lectoris erudilionem, nlhil autem ad praxim conferunl. Obligatio enim mere probabilis iam nou est ohligalio , sed mera opinlo obligationis, quae obligandi vim non habel.

DE STATIBrS PAKTK ri.ARIFJLS C\

Rursus altPnlio iulerna Iriplex esl, scilicrl 1* spiritualis, quae csl ad Dcum ipsum, ul oralionis lorminum ; 2* lillrralis, scu ad sensiim verhorum , el rcrum signifiralioncm ; 3* maUrialis , quac fil ad verha lantum, scu ad ea rile profcrcnda. \ide /•■ vol. num. 3H.

Qlakk. 2* An allentio inlema sub gravi requiratur'>

Itesp. Dijplcx esl senlenlia inler Theologos.

I' Sententia, Qicommuninr, affirmat. Ratio esl, T (juia ora- tio sinc all('iili(»ni' inl»Tna non csl oralio. Elcnim oralio est ele- vatio nicnli»^ ad Dcuni; al(|ui scclusa inlcrna all«'nlione. nulla hahclur ad D<ujin nicnlis clcvalio. Ergo.... Praclcrca ad Iloras pcrsolvcndas rcquirilur saltem aliqua intcntio colcndi Dcum ; at(iui hacc intcnlio hahcri nc^juit sine ali(|ua attentionc interna. Er^o.... 2" Quia crcdcnduni non <*st, Ecclcsiam intcndis^c ma- tcrialem tanlum altcnlioncin in divino Oflicio pcrsolvcndo prae- scrihcre. Imo Concilium Trid. inlcrnac allcntionis ncccssitatem vidclur cxprcsse declarasse , dicendo Ofiicium esse recilandum rcvcrcntcr, dislinclc ct dcvolc. 3* Si nulla rcquircrctur atlcn- tio intcrnn, non csscl ralio, cur volunlaria dislractio iurc divi- DO proliihcrctur. - Ita Sancfiez. — Azor. — Itoncaijlia, et alii viulfi.

II' Skntentia negat, el dicit, ad salisfacicndum suhslantiac recilarK»nis. ct ad pcccatum niorlalc rcmovcndum, cxlcrnam al- tenlioncm ahsolulc sufliccrc. llatio csl, (]uia si rciitiircrclur at- lenlio intcrna, uon salisfdccrcl suac ohlifjalioui, qui involunla- rie disiractus Iloras rccitaret; nain dcslrucla, quamvis inculpa- bilitcr, rei esscntia, rcs ipsa dcslrucla osl : hoc lamcn nctjuc ad- versarii admiltunl. Sic aulcm concludil .^. I.ig. n. 1"7.: t Prima « scnlcnlia pnd^ahilior vidclur sallcm oh aucloritalcm cxlrinsc- « cam, cl omnino ut tutior consulcnda csl [a^ ; scd sccunda lum a oh Doclorum auctoritalcm, (juae non rsl conlcmncnda, lum a oh rationcs non Icvihus fundamcntis innixas, satis prohahihs 0 apparct. » Iluic condusioni Iihcnlcr adhacrco. — Recote dicta de Missa, t. 1. n. :Uj.

(a) Nimirum consulcnd.i csl atlenlio eliam iulerlor, non vcro senlenlin, guac gravcm inter.oris ntlciitlonisublignlioncm imponil , nc(|uc cniin fns cst inccrtam Oj)inioncm tamquaoi certam obliga-

tioncm iiiijioncrc.

62 TRACTATUS

92. — QuAER. 3* Quaenam attentio interna requiratur iuxta priorem sententiam ?

Resp. Quaelibet certo sufBcit, quia sive sit spiritualis, sive litteralis, sive raaterialis, mens ad Deum elevatur, et fit vera oratio, etiamsi attentio esset tantum ad verba. Hinc nec spiri- tualis requiritur attentio, neque litteralis, quae impossibilis est pro muliis, scilicet pro Moniaiibus, et pro nonnullis Religiosis linguam latinam ignorantibus. Ergo satis est si habeatur attentio materialis; sufiicit enim altentio ad verbacum intentione gene- rali colendi Deum. Imo non requiritur attentio ad singula ver- ba, sed sufficit attentio moralis et generalis, qua quis curet om- nia dicere cum intentione orandi (a). — Ita S. Lig. n. 176. — Lacroix, n. 1344.

QuAER. 4° Quaenam sint remedia ad distractiones repel- lendas ?

(a) Si ad interiorem attentionem quaecumque ex tribus praemis- sis, et materialis quoque, suificit, merito De Lugo, ex cuius sen- tenlia probabile est sufficere attentionem externam, advertit (De Euch. Disp. 22. n. 41.), non sine ratione dixisse P. Aegidium Co- ninch (In 3. P. S. Thom. q. 83. n. 301.), reipsa consentire multos ex adversariis (exigenlibus nempe attentionem Internam), et solum de nomine videri dissensum. Exigunt enim attentionem internam , sed solum ad verha, et talem, ut sufficiat, ne aliquis se exponat periculo male ac perturbate verba pronuntiandi, aut omittendi; quae attentio haberipotest ab eo, qui etiam voluntarie cogitaret tunc de quaestio- ne aliqua metaphysica, vel alia re simili.

Quae quidem non ideo tradit De Lugo, quasi ex hac senlentia voluntariae orantium distractlones culpa careant. ISam mox loqueos de aliis adversariis , qui maiorem aliquam internam attentionem requirunt, haec subiicit : Fatemur ergo, quoties oratio vocalis con- tinuatur, dari aliqualem attentionem internam ; sed haec est ali- quando adeo tenuis, ut merito nolint eam adversarii aliqui vocare attentionem; quia quando exigunt attentionem ex obligatione, intel- ligunt de obligatione magis formali etexplicita; quam tamen nos dicimus non posse voluntarie omitti absque culpa veniali propter ir- reverentiam, quae intercedit, si Deum alloquaris exterius, mknte omnino ad alia distractus; non tamen constare de obligatione sub peccato mortali , cum adhuc maneat substantialiter oratio. Quod autem subslanliaruer tunc oralio maneat, iis rationibus Lugo oslen- derat (ibld. n. 29.-39.), quae sane, ul verbis utar S. Alphonsi (Lib. 3. n. 552.), difpculler solvi queunt.

DE STATIBLS rAKTICL LAHIULS 63

ftesft. Alia suiil nc^MlivH, el alia posiiiva. Rcmcdia nepaliva reducuiilur ad hulilr.iclnMirni earuiu rerum, (juae sunl rausa di- slraclionis, v. gr., injpedire (juomiuus circumva^M-nlur oculi, a maiori hominum slrepilu se subducere, ad negolia diversa non properare, elc... — Remedia vero po>iliva sunl 1* sub inilio re- cilalionis elTormare intcnlionem Deum laudaiidi ; 2* renovare inlenlioncm in line PsaliiKjrum, (luando dicilur (jlorin Palri...; 3* Dei praesenliam saepe in menlem reducere; 4* sibimelexhi- bere Passionem Domini noslri, dislribuendo varias illius Passio- nis circumslanlias per Iloras singulas. — S. Lig. n. 177.

PCNCTLM IV.

De causis excusantibus a recilatione Horarum.

Causac a recilalione divini OflTicii excusanles sunl 1* impos- sibililas; 2* carilas ; 3* dispensatio.

93. — I. Impossihiliias , sive physica , sive moralis, cjuae consislil iu gravi diflicultale Onicium recitandi. Hiuc excu- satur

r Oui non habel Breviarium, (juia, v. yr., illuii, ilcr >usci- piendo, oblilus esl, aul in ilinere j^erdidil, cum impotenlia aliud comparandi. Si tanien culpa sua oblitus fucril aul |)crdiderit, aut jiroiecerit, graviler peccavil, el omissio llorarum ipsi impu- landa esl.

2" yui gravi morbo laboral, v. gr. , febri, dolore intesliuo- rum, vel capilis; vel (jui iusle limel, ne cx recilalione in gra- vcm inlirmitatem incidat, elc. Tnde salis cxcusatur (jui pruden- ler crcdit vcl liiiicl nc ob oflicii rccitationem ci notabilis capilis gravedo, vcl crudilas slomachi, aul virium lassitudo, aut aliud grave incommodum indc proveniat. S. Lig. n. IXi. not. I.

3* Convalescens cx gravi morbo per ali^juoldies excusari po- lest ad arbitrium prudcnlis, donec vires reficiantur. Et insu[)er hoc admilti poicst, etiamsi inlirmus iam Missam cclebraret. — S. Luj. ihul. uol. II.

4' lAcusalur eliam, (jui lcmpore perseculionis timet, nc e\ reciUjlioiie Hrcviarii prodalur ; ilcm (jui graviter oculis laborat, elc. — N. Lig. n. 156. et 157., et alii cotnmunitrr

11. Caritas erga pro.rimum, id cst gravis et rcjuuiiiiii occu- patio, (juac sine >cand;\lo aut notabili dctrimento j)ro\imi omilti DCijueal. Tatisoccupatio cxcusat a rccilalioocOnicii, (juta prac-

64 TRACTATUS

ceptum naturale caritatis pracYalet legi ecclesiasticae. Hinc ex- cusaris a recilatione Horarum sive totaliter sive partialiter.

1* Si sub nocte Officium, v. gr., Vesperas recitaturus advo- ceris statim ad moribundum, neque ad Officii obligationem per- solvendam tempus vel commoditas tibi suppetat.

2" Si toia die occuperis in excipiendis confessionibus, quae ob peculiares circumstantias differri non possunt, v. gr., in sa- cris missionibus, ac praesertim sub earura tinem, cum sis di- scessurus, etc.

3° Si concionem sine scandalo aut famae detrimento omittere non posses, nec tamen eam praeparandi suppeteret tempus, si recilandum esset Officium.

4" Si occuperis tota die in sedaudis iurgiis, aut assistendis infirmis, v. gr., tempore morbi contagiosi, etc. — S.Lig. n. 156. et alii.

94. — III. Dispensatio legitima, seu a legitimo Superiore concessa.

r Obligatio divinum Officium recitandi, cum sit de lure ec- clesiastico, a Superioribus ecclesiasticis tolli potest.

2° Papa hanc dispensationem concedere potest valide in omni casu, etiam sine causa; Hcite autem ex causa rationabili, v.gr., ob nimiam occupationem, ad scrupulos sedandos, etc.

3*' Episcopus etiam dispensare potest ab hac lege, sed non va- lide sine causa sufficienti, et tantum cum aliquo in particulari ad tempus, scilicet 1" quando dubitatur de impotentia morali, aut de gravitate detrimenti metuendi ; 2° quando difficiUs est recursus ad Papam ; 3" quando dispensatio petitur ob causam, quae frequenter recurrit, v. gr., ob infirmitatem; 4° quando pe- titur dispensatio ad breve tempus. — Ita S. Lig. n. 159. — Re- cole dicta in Tract. de Legibus, /. 1. w. 115.

Quaesita:

95. — QuAER. 1° Quid agendum in dubio, an infirmitas suf- ficiat ad excusandum, necne^

Resp. V Potest infirmus se committere iudicio medici, ut di- citur in lure can. c. Fraternitatis, de frig. et mal. ; 2° potest acquiescere iudicio Superioris, qui in tali dubio etiam dispensa- re valet; 3' potest se remittere iudicio probabili viri prudentis; 4' imo probabiliter potest etiam stare proprio iudicio, si tale iu- dicium ipsemet ferre possit. — 5. Lig. n. 154.

DE STATIBIS PARTICULAHIBLS K

QiAFR. 2* Ad qniti kneaiur in/irmus, si certus sit se Ukte- grum Officium persolvere non posse, dubitat vero, an partem re- eitare oaUat?

lifsp. l'rob<ihi lilrr m\ i\ih\\ tenelur. Tulis riiiin iiitirnius rnlio- nijhililcr a lolo Ollicio r\«;usaUir, ne scrupulis anfjalur, ncsciens quousque pussit ac teneatur recit^ire; uani lalis niixietas not^ibb* le nocunienlum ipsi alTerrel. — S. Lxg. n. VJK. in fine.

96. - Qlaeii. 3° An impnlitus a recilando integro Breiiario, tenrnlur ad partem, (juam rrritarr potrstf

Hr.sp. Affirm. prorsus. Ilalio pateiis esl. Obligatio enim Br(> viarii cadil iu siugulas eius partes, cum res praecepla sit divi- sibilis. Constat etiam ex propositione 'ii' damuata ab Innoc. XI, quae sic iacet: Qui non pole^t redtare .Matutinum el Laudes, po- test autrm reliquas Horas\ ad nihil trnrtur, guia maior pars traltit ad se minurem. I^nlur i\ui caret Breviario, et nihil aliud scit memoriter, quam Laudes vel Completorium, ista sub gravi recitare tenetur.

yuAEii. 4* An trnearis ad Psalmos recitandos, si hos tantum prae mauihus hahras, vcl scias memoriter, rcl^ctis Lecltonibus, quiii Hrsponsoriis ?

Jtesp. Affirm. probabilius. Ralio est, quia cum possis parteni notabilem (Mlicii recitare, nulla est causa cur ab ea excuseris. — S. Li(j. n. l')8. — Lacroix, n. 1'2'20. — Sporer, etc. — Attamen plures diciml te ad nihil tencri in lali rasu, (|uia tunc delicit for- ma a S. Pio V praescripta. llorum auteiu sentenlia satis proba- bilis videtur. Nec obstat prop. 5i* ab Innoc. XI damnata, quia in bac propositiuue af^Miur de eo, qui iruras inle{;ras absolvcre potcst. — Sei|ucns auteiirref^ula tradilur a 5». Lig. et aliis: Si potrs recitare quantum csl parva llora, teneris sub gravi id recitare; si vero minus, ne sub vemate quidem aliquid recitare obltgaris, (/uia talis modica pars, seorsim sumpta, non cens$- lur iwstimahilis ad finrm a lege intentum.

91. Qlakh. ;>" An tniearis socium cuthibtre, si non r^iloi^ solus lloras rrcitare ?

Hesp. A/firm., i>i facile aliqucm in\cnias, el commode eum adliibere possis. liatio est, 1* quia iu boc casu non datur pro- pne dicta impoleutia ad Ureviarium recilaudum ; S* quia prac- cepla Kcclcsiai' re(|uirunl (lili;.;cnliam ordinanam ad sui adim- plclionem : porro nulluin iiicdium esi maf^is ordmarium, (|uam socium in recitatioue adbiberc. — Ita communiter. — 5. Lig. n. VSH. — Sahnant., clc.

GCRi Tom. II. 5

66 TRACTATUS

QuAER. 6" An tunc (enearis adhibere socium, stipendio soluto, $i alium commode non invenias ?

Resp. Neg, iuxta sententiam comraunem. Ratio est, quia hoc medium est omnino extraordinarium, cum fieri non soleat, et etiam incommodis plenum sit: unde ad illud Ecclesia non cen- setur obligare. Imo si non prompte occurrat socius tecum gra- tis recitalurus, non teneris aliquem cum anxietate et sollicitu- dine quaerere, quia hoc evaderet medium extraordinarium. — Ita Salmant. c. 3. n. 44. — Suarez, de Religione, t. 2. /. 4. c. 8. n. 12.

ARTICULUS II.

DE OBLIGATIONIBUS NEGATIVIS CLERICORUM , SEU DE HS QUAE CLERICIS PROHIBENTUR.

98. — Generatim prohibentur Clerici, ne iis se dedant quae statum ecclesiasticum dedeceant , v. gr. , ne artem macella- riam, tabernariam, medicam et chirurgicam exerceant, excepto casu necessitatis ; ne agant iudicem in causa sanguinis, vel a(l- vocatum, vel patronum, aut tabellionem in pactis saecularibus. Item prohibentur Clerici armati incedere, tabernas ingredi, et alia complura. Maxime vero Clericis prohibentur sequentia : 1" habitatio cum mulieribus ; 2' ludus aleatorius; 3° geslatio armorum et venatio ; 4° negotiatio. De singulis breviter.

§. I. De habitatione cum mulieribus.

99. — Habitatio sub eodem tecto cum mulieribus a prioribus Ecclesiae temporibus Clericis sacrisCanonibusgeneratim prohi- bita fuit. Sic in Concilio Nicaeno I, Can. 3. : Yetuit omnino ma- gna Synodus, ne liceat Episcopo aut Presbytero, nec Diacono, nec uni penitus eorum, qui sunt in Clero, introductam habere mulierem, praeterquam utique matrem, vel sororem, velamitam, vet eas solas personas, quae omnem suspicionem effugiunt. — Constat etiam ex cap. 1. et^.de Cohab. Item ex Conc. later. 7, c. 3. Hinc in plerisque locis et ipsi Episcopi in Synodis suis praescripserunt, ut Clericis cohabitare fas esset cum iis solis mu- lieribus, quae stricto consanguinitatis vel affinitatis vinculo, pri- mo scilicet et secundo gradu coniunctae sunt. Nec permiserunt, ab ipsis admitti ancillas, nisi compertae probitatis forent. Imo in

DE STATIBIS PAUTIfM LAniHrS 67

plerisque slalulis syiiodalihus prohibilum ropcrilur, ne Clerici ancillas sccum Iiaheanl, nisi aelalem 40 annorum explevrnnl. Ratio aulem praecepli esl lum ad removendum periculum, (juod humana fraf^iliiale incurrere possenl Clerici, lum ad praecaven- dam cnliminiam, (juae facile innocenlihus alias impin^n pos^el. Ilinc dicilur in Scriplura, liccli. i2. 12.: In medio tnulierum noli commnrari; de vestimenlis enim procedil iinea, rt a mulie- re iniquitas riri.

100. — Mens antem Kcclesiae est, ut Clerici non solum abs- tineant a cohahilalione cum mulierihu'^, sed eliam ut cavennt ab illis freijuenlrr inviscndis vel alkxpiendis. Iia commonent omnes Patres. Audiendus inter alios S. Ambrosius, sic Clerum suum instruens, lib. 1. Offic. 20. : « Viduarum ac virginum do- a mos, nisi visilandi pratin, iuniores non adeant ; el hoc cum « seniorihus, hoc est, vel cum Kpiscopo, vel, si firavior est cau- « sa, cum Preshyteris. Oiiid necesse est, ut demus saecularihus « ohlrcctandi locum? Quid opus est, ut illae (|uo(|ue visitationes « crchrae accipianl auctoritatem? Quid si ali(|ua iHarum forte « lahalur? Cur alicni lapsus suheas invidiam? Oiiam niultos « ctiam forles illecehra decepil? Ouanti non dederunt errori lo- « cum, ct dcderunt siispicioni? Cur non illa tenipora, (piihus ab « Ecclesia vacas, lcctioni impendas? Cur non Christuiu revisas, « Christum alIo(piaris?... »

§. II. I)c ludo alearum.

101. — Ludus alearum ille cst, qui lolus situs est in pura sorte, ct cuius exitus a mero casu pcndet, (juin ludentis indu- stria partem ullnm in eo ohtineat : talis est, v. f;r., ludus /d- toruui.

Ludus alearum severe prohibetur Clericis, saltem in Ordini- bus maioribus constitutis, et beneliciatis. Constat 1* e\ Conc. Later. IV, Can. in., uhi dicitur: Clerici ad ateas et ludos non tudant, nrc fiuiusmodt ludis intersint ; 2* e\ Corif. Trid. sess. t*2. C. 1. (/(* lirformat.

Spectalis huiusmodi Ief;ibus, is ut gravis peccali reus habc- batur communitcr, (pii .sncris iniliatus talibus ludis indulf^eret lucri gratia et in (puuitilale notahili. — S. Lig. /. 3. n. 896. — At e\ praesenti con^^iictiulinc antinuorum Cnnonum probibilio valdc viiltiiir tcnij)crata.

68 TRACTATUS

Solvitur in praesentiarum ab omni peccato, iuxta multos, Cle- ricus ille, qui parce, moderate, privatim et sine scandalo ludit aleis, chartisque, cuius ludi exitus a fortuna pendet, si ludat ubi praefati Canones non rigide observantur. — 5. Lig. n. 899. — i fortiori omni culpa vacaret ille, qui recreationis causa, secluso scandalo, illis sese ludis recrearet; v. gr., si nullum aut minimura sit lucrum, aut si lucrum pauperibus tribuatur, quia consuetudo hoc pacto Canones sacros interpretata est.

102. — QuAER. An ludus chartarum quilibet censeatur alea- torius ?

Resp. Neg. Distinguendus enim est duplex chartarum ludus. Alius est purae sortis et omnino aleatorius ; alius vero mixtus, seu partim aleatorius, et partira a peritia vel industria ludentis pendens. Hoc posterius ludi chartarum genus non est habendum ut illicitum, per se, si moderate, absque scandalo, et pro parva quantitate pecuniae ludatur, nisi alicubi speciali lege prohibea- tur; sic enim fert interpretatio legis et universalis consuetudo. Caveant tamen Clerici, ne in ludendo ab excessu et nimia le- vitate et animi dissipatione, necnon ab aliquo cupiditatis vei passionis affectu abstrahantur. Expedit imprimis, ut a ludendo Gum saecularibus generatim abstineant, nisi sint viri prudea- tiae et gravitatis non communis, quia secus sanctum eorum ministerium detrimentum et hoc subinde grave pateretur. Im- primis a temporis iactura, et quam maxime a fidelium scandalo cavere debent.

§. III. De gestatione armorum et venatione.

103. — Gestatio arraorum, seclusa necessitate, Clericis pro- hibetur. Constat, praeter alia, ex Decret. lib. 3. tit. 1. de vi- ta et honest. Cler. c. 2., ubi dicitur: Clerici arma portantes cxcommunicentur . Ratio huius est, quia gestatio armorum dede- cet characterem Clericorum, qui ad exemplum Christi esse de- bent mites et humiles corde. Aliunde Clericorum arraa debent esse mere spiritualia, cura ad illos spectet contra potestates te- nebrarum militare. Unde dicunt Theologi cum Bened. XIV, not. 101., peccare graviter Clericos in sacris, qui militiara am- plectUQtur. Non tamen reprehendendi sunt, qui bello iusto coo- perantur, consilio, adhortatione, vel etiam auxilio, modo arma non gerant, nec officio ducis fungantur. De his ex variis locis

DB STATIBLS PAHTlCt LAR1BL8 69

luris caa. conslal. Di\i extra neccssiiaUm, quia Dcccssilas le- geiu oou tial)i't.

10 i. — Vcualio [jrohiljclur CltTJcis, sed lanluni venalio cla- inorosa, scu quac (il cuiu cauiljus cl annoruui slrcjjilu, vel ac- cipilrilius; nou vero veualio (luiela, v. ^r., curn latjueis aul aliis inslrunieulis. Conslal ex variis locis luris can., sed prac- serlim ex Conc. Laler. /V, Can. 1*1., ul»i (iiciliir: yenalionem el aunipationem universis Clericis interdirimus ; unde nec canes nec avrs hahrrr prarsumanl. llom e\ Conc. Trideni. sess. 2i., c. \:\. Vidr >'. Li(j. l. 3. n. 60«.

Conlrovcrlilur aulera an vcnalio clamorosa sil pcccalum gra- ye, si raro lial. Ne;?al 5. Lig., per se, seu secluso scandalo, (|Uod raro ahcsse pole^l. Panler iion videlur slricle proliilMia, per se, veualio cuiu sclopelo el uuo cane ; sed generaiini ma- gnaiu indecenliaiu iuvoUil iu Sacerdolo el rarissinie scandalo carel, nisi forle raro lial, v. gr., abMjue cursu, iu horlo, elc.

§. IV. iJe nrgoliatione.

105. — Negolialio prohihelur ouiuihus Clericis, praeserlim ii», (jui sacris initiali sunt. Constal ex inuumeris lexlihus luris can., praecipuc e\ Trid. sess. *2*2. c. 1. de Rrfonn.

At nou couliueiilur iu illa prohil)itione 1* Clerici (\w\ friictos Ycndilaul, (juos e\ suis aj^ris percipiuut. 'V Qui artem exerceul couditioui ac statui proprio couseutaneam, et opera vouduut. 8* Qui res omui^enas parvo emuul pretio, cum adesl copia, ul eas, infrrueute anuimae caritate, eodem prelio amicis, propin- quis ac paiiperihus veudaiit. i* (Jui emuut perora, quac lu pro- priis [jracdiis sa^^inala veudaul. Secus >ero, si in nlieui^ scplis saginentur. .T Qui emunt fructus aliorum ngrorum ad aninialia sagiuanda el sa^Muata vendeuda, saltem probatftliter cum sea- lcntia comiuuiii coutra atios. G' Qui emuut. ut utantur, et dcio- ccps veuduul, si preliuin crescat, ul vilius simile cmalur. ",* Qui emuiil pjuriiua, ul tiilius sihi pruspiciaut, et quud supercsl ca- rius ctiam veudunt.

NOTi. Ni>n litft r,ti<ri< tt nr(;i>tiationi vararf, rliam pro ni«r4>««lt«W ftlmiUr fanii liar, tinr lirvntia Srdia Apotl. inlra Italiam, iwi l^'pi»o>pi •i(ra IlalMm. Kt U»- er«to Clrmrnt. Xfli. Contt Cum yrimum, 17 Srpleinb. (759. — l id S. U§. 4§ Contr. m. 85 J. M3S.

70 TRACTATUS

CAPUT II.

DE OBLIGATIONIBUS PARTICULARIBUS CLERICORUM. Dicemus de ohligatiooibus : ^" Episcoporum ; 2» Parochorum; 5" Canonicorum.

ARTICULUS I.

DE OBLIGATIONIBUS EPISCOPORUM. ^

106. — Episcopus dicitur Ordinarms, quia ordinaria iurisdi- ctione ulitur in sua dioecesi. Dicitur etiam Dioecesanus ratione territorii sibi subiecti, et Suffraganeus ratione Metropolitaniy cui subditur. Eius Ecclesia Cathedralis Tocatur, quod in ea sit Sedes episcopalis, seu Cathedra.

Episcoporura obligationes, praeter eas quibus in die conse- crationis iuramento se adstringunt, reducuntur ad residentiara, orationem, praedicationem, et dioeceseos Yisitationem.

107. — I. Quoad residentiam. Episcopi, licet Cardinales sint, tenentur in sua episcopali sede commorari, ut colligitur ex Conc, Trid. sess. 6. c. 1. de Reform., et sess. 23. eod. c.

Plures autem sunt causae excusantes Episcopum a perpelua el continua residentia.

r Caritas christiana, v. gr., si qua Ecclesia in raagno hae- reseos discrimine versaretur, et opem illi ferre posset, vel si ipsius raedialio esset necessaria ad componendam pacem, etc.

2* Necessitas urgens, v. gr., si Episcopus vita periclitaretur ob raorbura, aeris inclementiam, persecutionera personalem, etc. non vero propter generale periculura, v. gr., terapore contagii, etc.

3" Obedientia debita, scilicet cum Pontifex Episcopura ali- quem advocat, ut ei negotii alicuius curam demandet: sic Cardi- nales Romano Pontitici assistentes sufEcientem causara habent, ut ab Ecclesiis saepius absint.

4" Bonum evidens Ecclesiae, ad eius iura defendenda, v. gr., in Concilio provinciali vel generali. — S. Lig. n. 125.

NOTA. Permittitur Episcopis, ut singulis annis duobus aut tribus mensibus ab- esse possint, sive continue, sive interpolate, ex honesta causa et sine uUo gregis

DE STATIBUS PARTICl LARIBIS 71

<le(riiu«nto. Ki Conrit. Trid. $e$$. 25. r. I . dt Hrfitrm. S«J diotia* tbf^iae la. dulto Apiitldliro •lji**tc nori pot^urit, %'i prrrgrinationciu aJ liiuioa ApoclolorWB «1

ai^i^lriiliaiii rjtiiriiiii prnt iiiriiili ri(i|iiat.

108. — II. Qmad praediralionetn. Episcopi slriclissima le- nenlur oblif^Mlione verbiim Dei praedicnndi, per se, vel sallem per alios, si fuerinl ipsi Ic^iliine iinpedili: ronslal ex Scriplura sarra. Sic Aposlolus, *2. Tiin. 4. 2.: Praedica verbum ; tnsta 0])]K)rtune^ importunr; arijue, ofjsccra, increpa, in omni palien- tia et doctrina, elc. Conslal eliam ex Conc. Trid. sess. 5. c. 2. dr Hrform.

ill. Ouoail oralionrm. Kpiscopi, Apostolorum instar, drbent oralioni sai'()e dare operam, el in divinaruni rerum conlempla- tione se exercere, divinuin(|ue lumen sibi, Clero, populoque universo conlinenler effla^itare.

F^requenler el sallem dichus Dominicis ac festis Sacrum pro dioeresi universa faccre dchent, el populum ad oralionem sae- pius incitare, orandi modiim edoccndo, privalas puhlicascjuc preces in praecipuis necessitalihus indicendo supplicalionesque decernendo, elc. — S. Lig. llom. apost. tract. 7. n. 65.-66.

109. — lY. Quoad visitationem episcopatem. Episcopus, ul tolius dioeceseos |)aslor, ma;;nam animarum suae solIiciludiQi ac labonljus commissarum curam j^crere dolicl. ^)uare dilif^en- ter diversas snae iurisdiclionis Ecclcsias ohirc adstrin^ilur, ut ovcs snas, uti par cst, cognoscat, earum nccessitates detegat, mcdia illis occurrendi pervesli^M'l. Ad haec omnia iure divino el niituraii olili^Miur, nc(pic ulla cnnsueludine lc\ haec ahro- gan \el imminui potesi, ul apertiim esl c\ Concit. Trtdent. sess. 2i. r. :i. de lirfnrm. — S. Lig. Ilom. apost. tract. 7. n. 50.-60.

Episcopi, (|iii dissiias immen>as(jue dioecescs adminislrant, ul in (lallia, non possunt eas (piotannis ne(|ue allero (|uo(]uc anno intcf^ras pcrlii>trare : e\cu>anlur igilur ob in)[>os5ihilita- tem, niodo id, (|uod possimt, faciant, ct niagnam dioeceseos partem invisanl, siillem per Vicarios gencrales, si personalitcr impcdiantiir.

lii omnihiis, (piac ad visitationcm (^t morum correcliiuiem pertiiicnt, Kpiscopi ius hahent ea ordinandi, modcrandi, punien- di, e\e(}uendi, iu\la Canouum sanclioncs, quac procorum pru-

7i2 TRACTATUS

dentia ad emendationem subditorum, et dioeceseos utilitatem necessaria videantur. — Sic ex Conc. Trid. sess. 24. c. 10. de Reform,

ARTICULUS II.

DE OBLIGATIONIBUS PAROCHORUM (o).

110. — Parochus, semel canonice constitutus, ordinaria gau- det iurisdictione in populum sibi demandatum , et sine nova Episcopi approbatione ius habet ad omnia munia parocbialia obeunda. Nullus ergo Clericus, dempto Episcopo, et eius Yi' cario generali, eorumque delegatis, sacris quibuslibet fungi ia

(a) De hoc argumento dignisslmum est, quod legatur, immo quod diu noctuque manibus leralur opusculum, cui titulus: Manuale pratico pel Parroco novello, per Giuseppe Frassinetli, Priore di S. Sabina in Genova: operetta utile anche agli altri Ecclesiasiici, specialmente Confessori e Predicatori. Quidquid enim ad quaelibet Parochi munia pertinere quavis in re potest, in Sacramenlorum nlmirum administratione, in functionibus sacris, in adminislrandis bonis tum quae ad parochiale beneficium, tum quae ad fabricam ecclesiae spectant, iu templi decore, ac domus etiam parochialis decentia servanda, in pauperum, infirmorum, scholarumque cura gerenda, in piis Gongregationibus instituendis aut fovendis, in di- vini verbi pabulo tum per praedicationem tum etiam per utilem li- brorum lectionem plebi suppeditando, m subditis, ubi opus sit, corrigendis, iu scandalis sive contra fidem sive contra bonos mores amovendis, etc, id omne in egregio hoc opusculo attingitur. Ne- que vero Auctor haec exequitur per prolixas, ac veluti concionato- rias paraeneses, multoque minus per acerbiores, ut nonnuUi as- soleni, expostulationes, quibus ecclesiasticorum vitia carpere vi- deatur, sed breviier ac sobrie per monita quaedam, sapientiae sane, prudentiaeque plena, quae suavissima ac mitissima caritas, solida doclrina , diuturna experientia , ac temperantissima iudicii indoles ( discretionem alii dixerint) suppeditare valet. Hinc autem iliud eiistit summi profecto momenti commodum, quod ad caven- dos errores, in quos impingere quidam aut experientia nondumsat eruditi aut minus prudenlia instructi interdum solent, non quidem sumptis cum suo aliorumve damno subinde gravi experimentis, sed lutissima in anlecessum via demonslrata praemuniantur.

J»t 8TATIBLS PARTICILARIBt S 73

eius Ecclesia <aul parorhia, sine ipsius consensu cxpresso aut rationahiliter prarsunipto, ulla ralionc licile polcst.

Farochi, ul K()i.scopi, lcn»*nlur praecipue V ad ^'««idfnliam ; 2* ad oralioucrn; II** ad pracdiciilionciu ; 4* ad adniiniNtriilioiwm Sacramcnlonim ; 5* ad corrcclioncm ovium ; C* ad visitalionera aegrolorum et parochiae.

111. - I. Qnoad residentiam. Parochus ad residcnliam ob- slrin;;itur ; (piia ciim adniinislralioncin parochiac suscrperit, sc- 8c slrictissiinc ohlif,'avit ad animarum salnli consulcndum, eam- que pro virili (larlc procurjind.im. - Conc. Trid. sess. •23. c. 1. de Rrfonn. — S. Lig. n. 1-21.

Dehct Parochus in domicilio prcshytcrali commorari, tcI sI Don sil, in (iro^iiorc doino inlra [inrochiac lines, nt facdc adiri possil, cl i()sc in rcsidcnliac inuiitTC ohcuiido non im()cdialur. Ut vero rcsidcntiac miincri salisfiat, non lanlnm dchcl esse Pa- rochus praesens corpore, sed eliam, jier se, ipse dehet ()arochiac descrvirc. — S. Lig. n. 12i.-127.

NOTA. Ptrorhi pnssunl, si vrniani ab Ordinario obtinrant, iasU de r*as« ab- eM« quolannis prr binirstre , modo Virariain idonrum prr Episropuni tibi sab- itituant. Vriiia Ordinarii nrrr^^aria rst ; rliaiii si prr hrlidoiuaitam alu»sr vrlinl. Altamen prr uoam vi<l altrraui dirra possunt aLewie sine aperuiji lirrntia, e\ c«us« <juae ipsia vidralur Irgiliiua, uiodo \ ioirio idiinr* parockiaoi cominMident.

11. Ouoad orationem. T« nelur Parochus, ul Episcopus, Sa- cruin pro parochia faccrc fcslis ac dichus Domiutcis, ut (^alchit ex dicendis in Tract. de Euch. Ilem lcnetur orarc frc(|ucnlcr pro suis ovihus, ut sihi ac suhditis gralias ad saiulcui ncccdsarias, et coclcslcs hcncdiclioncs im()!orcl.

Praclcrca curarc iiia\iim' dchcl Parochu^, ut oinncs addiscant orare, ut hcne orenl, suos(|ue doccant urarc ; ad hoc conducct maximc, si (]uando((uc, (^racscrtim fcstis dicbus ct Doininicis, nccnon lcm^iorc Advcnliis ei nuadnpesimae, niatutioas oralio- nf*s ac scrolmas ()uUlicc lidclcs afjanl. — .V. l.uj. Hom. apoM. tract. 7. u. V\. et aeq.

112. 111. Quoad praedicationem. Parochi tcncntur sacpius ad po()uliiin vcrha faccrc, cum salularibus [)ahu1is alcrc, saltctn dicbus Dominicis sin^Milis, ct singulis fcslis maioribus. — Sic Trid. sc.ss. ;>. r. 2. dc Ucform.

(■raviicr cr^o pcccanl Paroclii, qui pcr tcoipus notabilc abs- tincnt a prcdicalione. Tcm()us vcro notahilc a mullJ8 Itabctur, si ()cr inlcgrum conlinuum«(uc mcnsciu pracdicalio descralur,

74 TRACTATUS

aut per tres menses noB continuos, seu in anno divisos. — Ita S. Lig. Lih. 3. n. 269. (a). — Neque obligationi satis illi fa- ciunt, qui praedicationem audientium captui non satagunt ac- commodare.

Nomine praedicationis heic non veniunt sermones multa ac subtili arte perfecti atque elaborati, elegantiis referti, memoriae- que commendati [h) ; hi enim sermones quanquam sint utiles et ahquando necessarii, plerumque tamen Parochus huiusmodi sermones habens, muneri suo nullo pacto satisfaceret, quia iux- ta Trid. docere debet, quae magis sunt necessaria et modo uti- liore et maximae auditorum parti accommodatiore. Neque minus reprehendendi illi sunt, qui nulla adhibita praeparatione, quid- quid in buccam venit, effutiunt sine ordine, claritate, pietate ac zek). Hi verbum Dei deturpant, et nauseam fastidiumque creant auditoribus. — Ita omnes.

NOTA. Parochus qui pios libros auditoribus legit, non obit munus snum prae- dicandi : quia lectio non est praedicatio ; nisi quis adeo sit labilis memoriae, ut aliter facere non possit : tum vero identidem debet curare , ut pcr alium populo sermones habeantur, vel Episcopura de impedimento commonefacere.

113. — IV. Qmad administrationem, Sacramentorum. Paro- chi tenentur, per se, ipsi Sacramenta ministrare, non modo in- stante tempore praecepti, et gravis necessitatis, sed etiam, quod spectat ad Sacramenta, quae possunt iterari, toties quoties oves debite seu non intempestive petunt, nisi sint legitime impediti, vel possint per ahura sine incommodo et offensione petentium ipsis consulere. Yide complura aha hac super obhgatione in Tract. de Sacram. in genere.

(a) Iia quidem oplniones a S. Alphonso ibi relatae. Verba tamen Trldentlni, e qulbus gravitatem reatus arguunt in trium menslum omissione, ad tres menses couUnuos potius, quam interruplos spe- ctare videnlur.

(6) Auctor prae oculis habuit verba*Tridentinae Synodi (Sess. Y. De Reform. Cap. 2.): Plebes sibi commissas pro sua et earum capa- citate pascant salutaribus verbis ; docendo, quae scire omnibus ne- cessarium est ad salutemj annuntiandoque eis, cum bremlate et fa- cilitate sermonis, vitia, quae eos declinare, et virtutes, quas sectari oporteat, etc.

DB STATIBIS PARTICl LARIBIS W

V. Quoad correciionem. Tcnolur Parochus subdilos in pecca- lo niorlali vcl in proximo ppccali morlalis periculo vcrsanles corripere, cliamsi ^ravc pcriruliim suhcunflum cs^^fl ; si Inmen spcs alifjua cnicndalioiiis ,'»ITiiI^'«tc vidcalur. I)t hcl fliam, in quanlum polcsl, cum dchila prudcnlia scandala dc mcdio lolle- re, vel praccavere, per se aul pcr alios, direcle vcl indirectc, mandalo, consilio, cohorlalione, prccihus, clc. — Ita communi' ter, el jirnffahilius (juidcm cx iustilia, non vcro cx raritate [an' lum. — S. Lig. Ifom. apost. trart. 1. ti. 30. et seq. a).

Ilinc Parochi hono spiriluali suhdilQrum prospiccre maxime ct consulcrc dchcnl, iuxla illud Aposloli, Rom. 12. 8.: Qui prai- est in solliciludine. Dchcnt i^ilur parochianorum morcs inve- sli^arc, dcliiKjucnlcs corrificrc, sustincrc vacilhmlcs, cl satapc- rc, ut omncs suas ohlif^alioncs ohcant, scmpcr mcmoria tcncn- les, se pro eorum animahus strictam essg aliquando rationcm rcddiluros.

lli. - VI. Quoad visitationrm argrotorum et parorhiae. Ahusns cst animarum saluli valdc noxiiis ac^rolos non invisc- rc, ant«Mniam rarothus ah ipsis acccrsatur. Cum autcm acgro- tos inviscrit Parochus, cosipic Sacramentis rcfcccrit, non arbi- Iretur, sc munus suum adimplcvisse ; scd illos sacpius visitet, consolcluniuc. Lcf:anlur ct [)ia mcdilalionc rccolantur monita Uilualis Uomani circa inlirmoriim curam ct visitalioncm.

yuoad parochianorum vi>iiiili(»ncm , hacc hahct (^onrilium Sufssionrtise, auni 18i9, tit. XV., c. 1.

(o) S. Alphonsus non duhital lioc loco ;inirmarc, pnrochos ac multo ni.iyis Hpiscopos ad corrciilioiiis oflirium cti.im cum viUe pcriciilo tcucri At corrcclioncm Dl). Iiic iioii usurpaiil prcsso SCD- 8U pro admtnilione de delictorum emendatione, sed lallus pro cura arc«Midi scu im|»c(liciidi (piamlilet s|»irilu;ilcm o\ium sihi c(»nuius- sarum ruinam. Naiii rcipsa conlin^it iiitcrdum, ut, (piiihpiid dcmum pcriculi suhcuiidum sit, p.irochus nihilomiiius plcltcm sunm docere ac moiicrc dchcat. lln, v. gr., uhi \ippani rchcllcs illao adversu.^ ius di\iiiuui lcpcs. (pinc (piond chrislinni mnlrimonii \alid t.ntrm \p1 ]ii\nlidit:itcm iiutl.im cniiouitMnim lcf;um rntioncm h;d>ciit. pnro- chus, quovls contcmpto periculo, lcnctur sano dopma illud calho- licum procl;ini:irc, (piod iii SS. D. N. Pii Pnpnc l\ lillcris m\ Ucgcm Snr(lini;ic, 19 Scpt. lS.'»'i d;itis, cdicilur, (pi;indil)cl intcrclirisl .uu)5 coniunctioncm , utut lcgihus ci^ilihus snncitnm . sl &acr.imculum non sit, non cssc nlsl turpcm conctihiuntum.

76 TRACTATUS

« Quia , ut ipse ait Christus , bouus Pastor cognoscit oves « suas, et Yocat eas nominatim, ideo Parochus cognoscere de- « bet fideles sibi commissos. Nou ergo negligat hunc morem tam « salutarem singulas paroeciae suae familias certis temporibus « yisitandi ; hocque munus adimpleat cum gravitate simul et « modestia, necnon et singulari caritate. Quamvis enim a quo- « libet inutili per paroeciam discursu abstinere debeat, non ta- « men ofEcio suo satisfecisse arbitrelur, si domi inclusus exspe- « ctet, ut ad ipsum veniant parochiani. Semper equidem va- « luit, sed hisce praeserti;n temporibus, valet hoc praeceptum « Domini : Ite ad oves, quae perienmt domus Israel. »

ARTICULUS III.

DE OBLIGATIONIBUS CANONICORUM.

115. — Canonici, sic nuncupati, quod olim communi regulae subiiciebantur, constituunt generale concilium Episcopi, et va- riis adstringuntur obligationibus, quoad cultum divinum, allare, chorum, et, vacante Sede, dioecesis adrainistrationem.

Canonici constiluuntur imprimis, ubi habetur Sedes episco- palis, seu Ecclesia cathedralis. Terapla, quae praeter cathedra- lem collegiura habent Canonicorum, Collegiata appellantur.

Canonici sunt ahi regulares, quae sub Praeposito communem vitam votis adstrictara agunt, et hi nunc pauciores inveniuntur; alii vero saeculares, qui seorsim vivunt ex beneficiis seu pen- sionibus ecclesiasticis, et institutum canonicum servant quoad varia munia in Ecclesia obeunda.

Praecipuae obligationes CanoDicoruni reducuntur A'^ ad residentiam 5 2° ad Of- ficium chori; 3° ad Missara couventualera; 4° ad assistentiam Episcopi ; 5° ad eo- rom muacra, Sede vacante.

/. Quoad residentiam.

116. — 1° Canonici tenentur ad residentiam. Sic enim sta- tuit Conc. Trid. sess. 24. c. 12. de Reform. : « Non liceat (Ca- nonicis) vigore cuiuslibet statuti aut consuetudinis, ultra tres menses.... quolibet anno abesse, salvis nihilominus Ecclesia- rum constilutionibus, quae longius servitii tempus requirunt,

DE STATing PARTICl LARIBIS TT

alioquin primo anno privcliir uniisquisquc dimidia partc frn- cluum, elc... n

2" Non omncs Canonici simul ahcssc possunt, scd non ullra tcrliani parlem Capiluli , (juia varalioncs ronrcdunliir (iuid».'ra Canonieis, uou vcro Capilulo ; rullus rnim divinus, rui addirti sunt Canonici, vacarc non dchct. Nec indip^cnt Canonici liccntia aut Capiluli aul Episcopi ad disccdcndum intra diocccsim; si aulcm cxlra diocrrsim (Jisriirrcrc vclinl, liccnlia K[)isropi ipsis ncccssaria csl. Sic slaluil S. Congreg. Concxl. Nc(pic indigcnt Canoniri ali(|ua spcciali rationc ul abcsse possint, ut cxprcsse dcclaravit cadem Cong. Conc. 4 }laii 1737.

NoTA. Tcmpu» vtratinni<i inridrrf non dchrl in mniom »<>IfinniJ«tr« PaM-har, PcnttTOftea, Nativitatis l)omini, rtr.. nr(|iic in rnriuu (>.ta\n*. nrquc in trnipos AdTcntos, Tel QoatlraQfsimac.

117. — QuAER. 1* An Fpiscojms possit longiorem absentiam permittne'}

Rfsp. Si adsil lcfjilima causa, Ef>iscopus potcst pcrmiltcrc ab- scutiam ({iiatuor incnsiiim, imo ct diuturuiorcm oh causam cx- traordinariam, scilicct proplcr chrislianac caritatis oflicia, infir- mam valcUnliucm, sacvicnlcm [icrscculioncm, vcl induhiam Ec- clcsiac aul Uci[)ul)licac ulililiilcm.

QiAKR. "1" An Canonin absmtrs tcneantxir aliiiuem sui loco subslitueref

lirsp. iVf^. Ila dcclaravil S. Congreg. Cone. Trid. Ralio cst, (juia alii Canonici [iracscntcs su[)[Miuiiiilur sufficcrc proassistcn- tia chori, cullutiut; divino [icraj^cndo. lliuc [^otioris sunt condi- tionis (]uniu rarochi, (|ui iiiniqiiaiu ahcssc pussunt, ([uin aliuui idoncum Saccrdulcm sihi suhsiiiuanl.

//. Qnoad Officium chori.

II S. — Omncs Canonici tcncnlur ad OfTicium divioum in choro cancndiim, vcl psallcndum. Conslat c\ Concit. Tridmt. sess. 2i. c. \i. de Reform. Nec cxcusanlur cx co, ([uod forlc sint pauci ; naiu Congreg. Cnnr. dclitiivil 1:1 Miirtii 1591), CaniMiicos. elsi paucos, puui duos vcl tr(»s, onicium in clioro cancrc aul re- citarc tciicri. lliuc uon sulVicit, ut Canonici intcrsinl tiiulum cho- ro vcl Otliciis ; scd tcncnlur ad cantum vel recitationcm, in (]uantum possunt, ipsi concurrcre, vocc elala ct pio cordis a(Te-

78 TRACTATUS

ctu. Nec satisfaciunt etiam praesentes cum privata recitatione, constat ex Const. Bened. XIV: Cum semper, 19 Aug. 1744. — Peccant igitur grayiter Canonici, qui notabiliter absunt a choro ultra tempus a Conc. Trid. permissum, et venialiter si per breve tempus, V. gr., tres aut quatuor dies. — Ita communiter cum S. Lig. lib. 3. w. 67S. Nec possunt Canonici diutius abesse, se- cluso Indulto Apostolico, quod, v. gr., ad concionandum con- cedi solet.

119. — QuAER. r An Episcopus permitlere possit, ut non omnes Horae cantentur ?

Resp. Neg. Etenim S. Congreg. nuperrime interrogata a Ca- pitulo Ecclesiae Molinensis, utrum sustineri posset statutum DD. Antonii de Pons, primi huius Sedis Episcopi (an. 1822), quo talis concedebatur licenlia Canonicis, respondit : Ordinationem praefatam non esse attendendam. Episcopo tamen eadem Con- gregatio licentiam concessit, ut res in veteri statu retineantur, usquedum quaedam circumstantiae immutentur (Apud D. de Conny, Des usages et des abus en matiere de ceremonies, ad cal- cem operis).

QuAER. 2° An Offlcium Defunctorum, B. Mariae Y. et Psalmi graduales debeant ex obligatione recitari in choro^i

Resp. Neg. Quia non sunt de praecepto rigoroso, sed de ru- brica directiva, seu de consilio. — Ita communiter Canonistae. — Recole dicta supra de Horis can. n. 60.

///. Quoad Missam conventualem.

120. — 1' Canonici, iuxta communem sententiam Theolo- gorum et Canonistarum , tenentur sub gravi Missam conven- tualem quotidie canere. — S. Lig. lib. 6. n. 314. Constat ex Bulla Bened. XIY: Cum semper, etc, necnon ex responsione Leonis XII, qui a Capitulo Cenomanensi interrogatus, eo sen- su respondendum esse iussit. — Bouvier, de quarto Decalogi praecepto.

2" Missaautem conventualis 1' quotidie canenda est; 2° fun- datoribus et benefactoribus Ecclesiae in genere est applicanda. Attamen haec obhgatio reduci posset a S. Congreg. Conc. ad dies festos, si Canonici sint adeo pauperes, ut retributionibus Missarum indigeant ad vivendum. Ita expresse quoad haec omnia Benedictus XIV in Bulla citata.

Df 9TATIBLS PAhTICl LAKim S 7f

IV. Qmad assistentiam Fpiscopi, elc.

121. — l°C()n(il. Triil. srss. 24. c. 12. de Rrforvi. sic slaluil de C;inoniris calli(Mlr;iliiim : <« Omiics conipellanlur Kpiscopo ce- It^hranli aul alia Ponlilicalia cxcrccnli assislerc el inservire. » Consonat Caerenioniale Episcoporuni, /. 1. r. 15., el declaral, omnes Canonicos lcneri convenire in hahilu canonicali ad locum desi^Mialum, el Episco()um ad Ecclcsiam prop^Tcdientcm Ponlifi- calia exercendi causa cl duccre, el rcdeuntem [)aritcr comilari. Sed hoc est inlelli^^endum, (juando in solcmniorihus feslis vel caeremoniis accedil Episcopus ad Ecclesiani cclebralurus, tcI Sacro inlerfulurus, cappa indutus aut Ponlilicalibus perfunclu- rus. Non aulem leuenlur Canonici Episcopo privalim celehrauti assislere.

2* Canonici cliam componunl concilium generale Episcopi. Epi.scopus enim, nisi adsil contraria et vera consueludo, in ca- su particulan [)oslularc dchet consilium Canonicorum, anlc(juara maiidata fcrat; sed eorum conscnsu non indifjct, ut ca slalual et urfical nisi in casihus iure delcrminalis. Sic enim licned. MV, de Sijnod. l. 13. c. 1. n. 8. 9. : a Multum hac in re deferendura est locorum consueludini . . . Neccsse uli^iue non esl, ut Epi- sco[)us novas legcs promul^aturus totius Clcri sentenliam elTla- gilet; sed salis esl si Cajtituli sni consilium cxpo>cal, etsi i//»((i sequi non tmratur. . . Ouiii imo ah i[)^a ohli^Mlionc pctcndi Ca- pituli consilium solutus crit Episcopus, qui per lcfjilime prac- scri[)tam consueludinem ius sibi ac^juisicrit leges condendi, el publicandi, inconsullo Capitulo. >

V. Quoad inunera Canonicorum, Sede vaeanie.

122. — rCapitulum, Scdc vacante, succcdil Episcopo in iurisdictionem ordinariam , non vcro in dclcgatam a Sumnio ronlilice. lla c\ lurc caiionico, consenlicntihus omnihus Ca- nonislis.

2* Ca[)itulum tcnctur, inlra octo dics, Vicarium gcncralcra con.stilucrc, aul exislcnlcm conlirmare ; (|uod si non fcccril, ius ciiin coiistitucndi ad M<'tro|)oliianum devolvilur, el i[)sius defeclu ad aiUi([uiorcm SulTra^Mncum. Sic staluit Conc. Frid. sess. 21. c. 16. de Reform. ^

80 XBACTATUS

3° Tota iurisdictio Episcopalis transit in Yicarios generales capitulares regulariter electos, quin eiusdem yel miniraara par- tem Capitulum penes se relinere possit. Yicarii autem electi a Capitulo iam destitui non possunt, nisi ex causa quae a S. Con- greg. Episcoporum Qi Regularium ut sufficiens agnita fuerit. — Nec Capitulum conditiones ullas etiam electioni Yicarii appone- re potest. Hinc potestas Yicariorum capitularium est indefinita, et perdurat usquedum Episcopus electus et a Papa institutus litteras suae institutionis Capitulo Ecclesiae suae ostenderit, et sic possessionem adeptus fuerit.

NOTA. Vicarii capitulares ea possunt facere, quae requirunt praesentem dioecesis gubernationem ; non autem omnes Episcopi facultates ipsis triLuuutur. Sic speciff- liter lure canonico prohibentur aliquid innovare, iura Episcopalia imminuere, in- dulgentias tribuere, litteras dimissorias ante annum elapsum concedere, tilulos ina- luovibiles conferre, etc.

APPENDIX I.

DE PRIYILEGIIS CLERICORUM.

/. De privilegiis Clericonm in commmi.

123. — Clerici variis gaudent privilegiis ex lure can. et ex lure civ. Kom., imo, iuxta plures, ex iure divino, sciiicet pri- yilegioimmunitatis, ne acuria laicali puniantur, et exemptionis a foro iaicali, quod spectat ad bona propria tum ecclesiastica, tum patrimonialia: verura haec privilegia et alia pleraque variis in locis, uti etiam in Gallia, non amplius a potestate civili agno- scuntur. Restat tamen ubique privilegium quod yocatur Canonis, ratione cuius excommunicationem subeunt qui manus in Clericos iniuste inferunt, ut constat ex Conc. Later. 11, in quo dicitur : Si quis, suadente diabolo, in Clericum vel Monachum molentas manus iniecerit, anathematis vinculo subiaceat.

Hoc privilegio fruuntur: 1* Religiosi omnes cum tironibus ; 2" Clerici omnes vel simplici tonsura donati ; 3" imo complecti- tur Moniales omnes et omnes religiosas personas sub regula in Communitate degentes, necuon tertiarios utriusque sexus vario- rum Ordinum habitum gestantes et in Communitate viventes. — S. Lig. /. 1. App^d. IL — Hom. Apost. tract. 22. c. 2.

DE STATIBrS PARTK:( LAHIBI S M

//. f)e privilegiis Episcoporum.

l*2i. — Privll<»gia Episroporum respiriunl: 1* consuras cl irn'f^Milarilali's ; 2* impcdimfnla malrimonii ; 3* vola el iura- mcnla; 4* alios casus spccialcs; ul vidcrc eslapud S. Lig. L 1. in fine Append. de pricilegiis, et in ffom. aposl. tract. 20. c. 3.

1. Circa censuras et irregulnritates :

1* Al)S()Ivcr(! siihdilos possiinl a fpiihusrumquc casibus pa- palilms occiiliis, sallcm anlo Trid. nscrvatis a , domplis cabi- bus Bullac Coenac.

(o) An Episcopl absolvere possinl a casibus posl Tridenlinum rc- servalis, si occulli sinl, non unn fuil l)D. senlenlia. Pro .iffirmaliva sr!it«Mili;i sb'i(TMiii Boiiacina, Mazzuchelliis, Pere;;rimis, Bo.-^sius, Ga\aiilus, el .^narcz a Diana allepali (Tom. 3. Tr. 3. ftes. 27. n. 2.^; quibus S. Alplionsus (Ub. fi. n. 5!H. addil Sanchez, Sorl)Ufn, Del- bene, Henzi, Beia, Mazzolta, cl ipsum Diana, cjui has rnliones alTerl (1. C.) : PiobalHr hner npinio, (juia licet CiinciUum verbo /»r ' 'i temporis ulahtr, eitenditur tamen etiam ad futura propter t

leyiSf ruitw est proprium comprehendere futura, ut habetur Cap. fin. De Con^tit., et ibiilem Doctores. Et confirmatur ex f. .{riani C. De ha^reticis, ubi hubetur, le(jem semper es%e xn viridi obnervantia, et semper lofjui. Concilium autem generale rim legis habet , tum guia Concilium ennredit fipiscopis dictam facultatem generaliter , non distinijuefxdn inter re^ervatinnes praeteritn.s et futura.^; ergo gtmer^ liler est intelliytndum (f. Prelio ff. de publ. in rem acliun., et Cap. Solitae ^. fin. de maior. et obed.); tum ffuia facultas abtolvendi, quae dalur in iubilaei.t, eitenditur ad peccata futura; tum quia Concilium in dicto dccreto ponit retjulam tjcncralem circa fteservaliones ponli- /icias, ut nimiruin inhlliijfintur de rriminibus publicis, nun vero de occultis cum limilalione in eodem derreto posita ; tum demum quia tam }n rc.srrvalis, quam in reservandis » * ' itio abtt>' «.

ti suni occulta, ac proinde debel in ul> ^ idmaligi , --

sitio. Cur enim minnr eiit Episeopot^m auctoritas i» iiorij reserva- tinnihus, quam in antifjuis?

¥a S. Alphonsus «piidem 1. c^ ronceclil , haec ralde probabiliter affirmnri ; c»»nscl l;muM), non s;itis sotidum e,«ise respon>un), ijuod praefati DD. rrddunl Declaralioni (Iregorll Xlll, quae in conlra- rium (d>iicitur, dum repoiiuiit. dr ea non comj' ^ nttire. (!on-

Ira >ero o|)ponil S. .Vlphonsus auclorilalem 1 .i; ;... tjui , /« C.

Dilectus f)e Tempor. Ordin. n. 30.-33., dum generatim Ihesiin slaluil, oi'R\ Tom. ff. 6

82 TRACTATUS

2* Possunl dispensare ab omnibus irregularitalibus et absol- Tere ab omnibus suspensionibus ob delictum occultum, dempta irregularitate ex homicidio yoluntario.

non posse Episcopos absolvere ab occultis reservatls nova Consti- tulione post Tridentinum, subdil, sic censuisse S. Congregationem. Quae quidem Fagnani Ihesis ac allegala Declaratio alioqui subver- leret etiam S. Alphonsi sententiam, quam subiiciemus.

Caeterum plane dicendum videtur , rationes pro ea thesi a Fa- gnano allatas valde claudicare. Et sane primo ipse ex eo arguit , quod hodie Episcopus absolvere non possit ab haeresi aliisque ca- sibus in Bulla Goenae reservatis, licet sint occulti. Atqui perperam inde ad alios casus arguilur. Quippe facultas absolvendi a casibus, eliam occullis , in Bulla Coenae reservatis , ex DD. sententia Epi- scopis fuit adempta vi clausulae derogatoriae cuiusvis Concilii de- cretis, quae iuxta Benedictum XIV [De Syn. Dioec. Lib. IX. Cap. L n. 8.) post Card. De Lugo [De Fid. Disp. 23. n. 48.) apponi eidem Bullae sub Gregorio XIII coej)it. Haec autem clausula in aliis Con- stitutionibus, quae casum aliquem S. Pontifici reservant , minime reperitur.

Arguit deinde Fagnanus ex responsione Archiepiscopo Florenti- 110 reddita sub Gregorio XIII. Nam cum dubitasset (rem narro eius- dem Fagnani verbis) Archiepiscopus Florentinus, an vigore Cap. 6. Sess, 24. posset absolvere monialem, quae occulte et ad malum fmem fregerat clausuram, non obstante Bulla Pii 7, quae videlur habere locum in casu publico, varialum est sententiis. Nam ex decem Cardi- nalibus tres censuerunt, Bullam intelligendam esse etiam in occultis, quia illius verba sunt generalia, et est tantum exceptus casus in arti- culo mortis etc; et quia iam declaratum, Bullam Coenae Domini , quae prohibet ab aliis absolvi , habere locum etiamin occultis;et quia cum Bulla sit confecta post Concilium, censetur derogasse Con- cilio. Qualuor censuerunt , eam Bullam non habere locum in casibus occullis. Reliqui autem tres dlxerunt, agendum cum Sanctissimo ; qui declaravit, Bullam Pii Y habere locum etiam in occultis. . . . Unde postea S. Congregatio generaliter consulta , An si monialis alicuius monasterii, iurisdictioni Regularium subiecti , secreto deliquerit in materia clausurae, in foro conscientiae absolvi possit vigore eiusdem Decreti ab Episcopo, cui tamquam Delegato in iis, quae ad clausu- ram perlinent, auctoritas tributa est Decreto Cap. 5. 5m. 25. De Jtegularibus, stante praedicla Bulla Pii Y, respondit : non posse. Haec Fagnanus. — At enim et hoc argumentum eodem, ac prae- cedens, vitio laborat. Nam 1° Declaratio Gregorii XIII afficit uni-

I)E STATIBIS PAHTlCLLARlblS 8:i

3" In irregularilalil)U8 eliam duhiis ex defeclu (ProbabiUtev).

4* In irregularilaliiius non occullis ex defeclu oalalium ad Ordincs miiiores cl Ijenclicia simplicia. — Trid. sess. 24. c. Li- ceat. — Mde S. L{(j. l. 1. Append. de priv. n. 49. et seq.

ce Con.slilulioncm S. Pii V circa clauMir.im monialium. ?• Eliam S. Congre^alionis responsio, (]uac ndilitur, ad caiium dunUa\at\io- latae clausurae spectat. 3 Immo alia respousionis huius negativae ratio iiup|)cl<'l)al; (piippc potolas facta Episcopo cou I)rlcpat()S<^(iis Aposlolicac circa clau>uram mouialium excmjtt^irum, iiullam iuris- dictionem circa ip.sas e.xempt^is illi tribuit (\id. S. AlphoM. Lib. 6. »1. ()02. q. Ml ,. yuinimo liacc polior \i(lcri potcst ratio, cur ne- gata sit facullas. Nam alioipii cum monialcs ccnscaiitur iiilcr pcr- sonas impcdilas Romnm ad rc, et ex c^mimuni scnteulia sic impe- ditus non teneatur pcr liltcras ab.solutionem (piaerere (Vid. S. .\1- phons. Lil). 7. n. 89. \ cx lurc commuui facullas alisohcndi ficrel tj)iscopo, nisi monialis cxcmpla ah Kpiscopi iurisdiclioii»', alium habcrct Ordinarium. Ka;:nani ergo ratioues circa ciuaeslionem ge- ncralcm coiicluduiit niliil.

S. Aljflionsus Lib. ti. ». 594. infm.), mcmorala cx Kapnano prae- missac Dcclarat.onis hisloria, ccnsuit, Dcclaraiioiicm illam iioii (pii- dem ad omncs Consliluliones extcndendam , sed ad illas taiitum , (piac iisdcm clausulis siiil munitac ; (jua iii rc a Kaunano, uti patcl, di.sccdil. lla illf : Animadvertendum lum eodem Faynano Jn (\ (JuO' niam l>e Constit. n. 29. 30.), facultati a Tridentino Episcopis con- cesxae in dirto C. Liccat, derogalum fui%%e pro casibus cunlmtis in duabu.^ lluHix, nempe in Hulla Coenae et in hac praefata S. Pii V, proplrr clausula.% deroijatorias, nempe in prima : Non ol)st.inUbu5 decretis cuius>isConcilii; et in hac secunda: Msi in mortis articulo. Ilinc dicimus, quod qunelitiel Itulln, ubi adsunt praedictne ctausutae, aufert laiullatvm Lpiui>itis absuUendi casus occultus Papae reser- tatos: non vero aliae Hultas, in quibus nullaadest deroyatoria ctau- sula, ut Diana P. 7. Tr. 2. lies. 22.

Vcrum ista llicoria ncc Dianac a.scribl debct, Ui'C Kagnano. Non Dianar, (piippr (|ui I. c.) excipit quidcm, nisi in nova Constitutiune adsit clausula tuffirienter deroganii huic decreto Concitii ; at nuspiam dicil, eiusmodi clausulam coiiliiirrl \erbis: .Vmi in mortin articuto. Non Kagnaiio, (pii /in CUal. C. Dilectux ad (piaslihct rcMT\ ati(»nei» Tridciiliiio poslcriorcs suam doctrinam extcndit; alibi \ero in cit. C. Quoniam) mcre dicit, S. Congrcgationem declara.v»o : fc'.r Itulta Coenae xuhlatam esse facultatem / v tributam decreto Concilii

{Cap. 6. Sesx. 2i.y , el simiUtcr i / i Pii V ademptam es\e fa-

84 TRACTATUS

125. — II. Circa mpedimenta matrimonii, Episcopi dispen- sare possunt :

r In impedimentis impedientibus , exceptis YOto castitatis perpetuae, voto ingrediendae Religionis, sponsalibus, et impe- dimLnto disparitatis cultus inter catholicos et haereticos.

cultatem Episcopis competentem (ex eodem Cap. Liceat) ahsolvendi moniales secreto delinquentes in materia clausurae. De clausulis vero eiusdem BuUae S. Pii V nihll omnlno habet. Quod ergo ex sua seu- tentia addlt S. Alphonsus , id intelligendum esse de quavis Consli- tutione habente clausulam : JSisi in articuJo mortis, id ullque , ut sup. vidimus , dixerunt tres Cardinales in Congregatione ; quod autem valor aliquis insit huic ipsorum opinioni (et nullus affuisse videtur aliis rationibus , quas iidem pro eadem causa prompserunt) nemo definivit, nec uUo modo constat, Gregorium XIII id prae oculis in sua Declaratione habuisse. Quocirca extensio ista ad alias Constitutiones , spectato principio cui innilitur , haud satis firma videtur.

Levioris denique momenti ea sunt, quae de Decreto seu Declara- tione a Fagnano memorata habet Caietanus Giraldi tum in Exposit. luris Ponlif. [Part. 2. Sect. 132.), tum in Notis ad Thesauri opus De Parocho [Part. 1. c. 22. post §. Dico YIl.]. Sic enim de hac re scribit : Quia a Fagnano non indicatur, quo anno primum hic a se citatum decretum emanaverit, ne in dubiumrevocetur eius emanatio, ditigenter a me pervolutis Regestis S. Congregationis Concilii, illud reperi emanatum fuisse mense lanuario 1589 in Responso ad PostVr- latum XII, quod inter alia eidem Congregationi fecit Gaspar fice- comes, Archiepiscopus Mediolanensis, occasione visitationis ad sacra limina. Cum enim dictum postulatum XII expresserit italico idio- mate, quod in latinum versum sonat: Quia multoties accidit, incurri censuras reservatas Sedi Apostolicae, contravenlendo Constitulio- nibus PapaHbus , emanalis post Concilium Tridentinum , desiderat Archiepiscopus facultatem absolvendi contravenientes, qui aliquan- do remanent diutius censurls obstricti , cum non habeant modum oluinendi absolutionem a Romana Curia, potissimum circa clausu- ram monialium et Regularium vivorum — prout reperitur Lib. 5. Decret. pag. 239.; S. Congregatio abstinuit a Concessione Postulatiy sed dumtaxat tacite confirmavit , quod circa huiusmodi facultatem sentiebat ipsemet Archiepiscopus per haec praecise verba, mense la- nuario 1589: prout reperiuntur cit. Lib. 5. pag. 240. : Reservatio- nes casuum de novo post Concilium non comprehenduntur in Cap. 6. Sess. 24. De Reform. , et praesertim super clausura monialium.

UK .STATIHIS PAIITICLLAKIBLS 83

i' 1(1 impiMliincMli^ snprrvenieniihus, conlrario mntrimonio, in ordiiic ad (JcbiiDii) prlrniliiiii, v. gr., si «'iriiiiiialrin rdiiira- xerinl, ex eo quod alleruler comnicrciuni carnalc cum consan- guincis allerius habucrit ; vel si unus castitatcin yovcrit. Imo

Ounm tleclm aliunfui (InUeinnrl nd hoc idem rnpHt refet l runfii mnlnm fuis.ne a (iieiimin Mll. l\i fjuihui palei, qu> senutn Epint nporvm fuerit pnMt quisi prniiinam Tridenlini publicationem circa fanilla- tem i;"' hibuinin cit. (Uip. fi»

Dixi, hner lerim is e%%e mniiieni i ; iiiiin (|uisi);un, ro^o, (pinlcciinnpii* hoc reApnu.svm si re^ponsi nominc (li^nn esl mrr;» posUilaini^ f.nul- latis ni'^:)lio; admiital ccu primnm S. (!onKn>gniionis dc hnc re de- crctutn, (p)()(l (lciii (ircf^orius Mll ronfirmDxcril, (|nnn<lo Poslnla- tuin istud .VrtMiicpisropi Mciliol.nicn.sis ohl;ilum dirilnr mcnsc ia- nuar 0 an. 1589, Gregorius autem (piadriennio anle e vivis iam de- ccsserat? I) •iiid' vcro (piiil ha^T, ipi;im sihi fini:il (ilr;il«li, tvcita REseoN^io communc liabei ruin Dcrreto, (|uo S. roiif;ic;^Mlio iuxla Fagnaiium b\piiks>k respondcrit illud, Nom possh? Immo (p)id com- mune h;ihct ipiaestio circa casus occultos, de ipia Kag anus, cum Postulalo Arcliicp. M»'(liolaneiisis. in (pio faciillas ahsolvendi pelitur ahs(pii' ull:) iiili-r imsus ocimiIIos : ul noi) ocrullos disiinclionc* Tola ergo argnmenti vis in eo tanden) resiilehil, ()uod in supplici rihcllo expressa reperi;itur ea Postuhiloris opinio. .\l vero confundi ne de- hel privat) Koiscopi posluLinlis opinio cuu) I)«'cr»to S. (!oi)j;rcgalio- nl.*<, (juac iiiliil (lc ipsa rcspondci? S;)iie si no\us hic c;tn(M) st.ituatur et si upiiiioncs, «pias Posiul;)tor in supplici lihello expresserii, ha- hendac sinl c.u loliilcn) S. (longr. Dccret.i, iam a S. (!• lione

hoc (pio(p)c ilcriniluin dici-mus, K|iisc»>pum a casihus ; , is ;)!>- solvere eos non |)OHse, (p)i (piominus Pontificem pro nttsolulione a(Ic;)nl, Ic^ii nio ilciiiicnlur imp«'dimcnto ! N;)n) in eodem lih'llo fa- cultas pctiliir ;ihsoh('n.li eos, (pii secus remnncnt sunt verlia Po- Stulati) diutiun cennurin i>b%lricti, cum non hobrnnl motlum oblineniii absolntionem n Romnna Curia; nec tnmen S. (^ongregniio isti peti- lioni aniiuciidum cinsuil, scd fafullntcm illos ahsohemll nega\i|. Conc'udiin)us il.iip)c, inultam (iir;il(li opcrain in Kcgcsiis S. (iungre- gnt''onis perscrutandis non modo nihil coiituli.<ise ad cvincfiidam authcnti:im Dcclaralionis, dc«pia «piae^liocst, sed conlra cum «pild- piam mclius in iisdcm Itc^cs is. utul ilil ^entivsime pcrvolulatis, non invcner l, ^raviss iniin pol us >uspicionem merilu inieclsse. Prospc- rum Kagnniium, ip)i cac* i)> opus .^uum diclavif, lapsum memoria esse, el Dccl,)r;)tioiiiMn 1^1. im rcip^a iiniHpi>m cxtitisve.

Sed nc illa (p)id«'m coi)lro\crsi.im omuino dirimui.t, in\,\c e\ fre- wicnnui t Uoc. XdM refcruntur in alia 8. Sevcrinae iH Maii 17 W,

86 TRACTATUS

Episcopus etiam dispensare polest coniugem a Yoto perpetuae castitatis, quod ante matrimonium emisit, ut iura matrimonialia exercere queat (a).

ubi Secrelarius haec uarrat: Inhaerens (S. Coiigr.) dedarationibus alias factis rescripsit, Episcopos vigore Cap. 6. Sess. 24. De Reform. non posse absohere nec dispensare in casu haeresis, neque in aliis nova lege posi Concilium Sedi Aposlolicae reservatis. Verum in kis casibus, in quibus Episcopis talis facuUas ncn est adempta, eam uti- que transferri in Yicarium Capitularem, etc. Et sane hic non satis apparet, num illa nora lex pro ea accipi debeat, quae raore con- sueio pecc; ti absolulionem Sedi Apostoiicae reservat, an vero sumi pro ea debeal, quae solum excepliont m apponil faculiali Episcopis per iliud Cap. 6. concessae circa casus occullos, cuiusmodi haben- lur Const. Pii V quoad clausuram monialium, et GregorilXllI circa casus Bullae Coenae. Porro nisi hoc cerle definiatur, nihil ex hisce concludi reipsa potesl. Caelerum si consequenlia inspicianlur, pro- feclo diceres, reservationem illam posteriori hocsensu acclpiendam esse. Sequitur enim: ferum in his casibus, in quibus Episcopis talis FACULTAS ]NON EST ADEMPTA, ctc. Ergo coutexius exigit, ut aniecc- denlia inlelliganlur de nova leye, per quam lalispolestas sit adempta. Atqui talis potestas nuUa esl alia, quam quae per Cap. 6. concedi- lur Episcopis clrca casus occuUos. Ergo nova lex hic intelligeuda est qua Ponlifex post Tridentinum exceplionem seu limitalionem apposuerilfacuUatiEpiscoporum circa occulta, non vero qua ge- neratim casum aliqu^m Aposioiicae Sedi reservaverit.

Et haec quidem dicta fuerint de stalu controversiae, prouti ex rationibus, quae afferri consuevere ab utraque dissidentium parte, iudicare Imcusque licuit. ISam quod Sedi-s Apostolica facultales per C. Liceat Episcopis concessas aut revocare potuerit, prout faclum reipsa est, v. gr., quoad casus in Bulla Coeuae contentos, aut illas poluerit, ita circumscribere, ut, V. gr., ad reservationes Tridenli- no posteriores non sese exleudant, liemini dubium esse debel aut potest. Quinimo ethoc coutigisse, validum suppelit argumentum ex Responsione S. Congreg. Inquisitionis 18 lul. 18fi0. Scilanti enim cuidam Episcopo, an vi Cap. Liceat absolvere posset a casibus Sedi Apostolicae post Tridentinam Syuodum reservaiis, responsum est, Negative. Vid. Gury, Casus Consc. Vol. II. n. 646.

(a) Nosse tamen C ufessarius debet iu hisce adiunctis, quae subin- de moram non patiuntur, aul uou promptum ad Episcopum aditum relinquunt, alium adesse modum, quo couiugum necessitati pro- spiciatur, nimirum ut alter alterius votum indirecte irritet, idest eiusdem obligationem suspendat. Vid. Vol. I. n. 330.

DE STATIBIS PARTiCri.ARIBlS 87

3* In impcdimcnlis dirimentibus dubiis. — 5. Lig. Append. n. fJ5., ul)i dicil esso senlonliam conimunissimam.

4* Per accidens in impcdimenlis dirimentibus certis, lum anle, liiin ()ost coiilrarlum malriiiioniiiin, rjuimdo rociirsii-; ad Papam esl valdc dillicilis, vcl (juando adc^l pcriculiiin in njora, scu ul)i inslat pcriculum scondali, infamiac, inconlinpnliac, elc. — S. Ia(j. ibid. n. 56. f/ m/.

y In liannnrum puhlicalionihus. — S. Lig. ibid. — \ide dirrnda in Tratt. de Matrimonin, n. "iV.).

III. ri/ra vota it iurammta, Kpiscopi dispensare possunl

r In ()mnil)us volis simplicibus privalis, exccptis (piinque Papac rcscrvalis, ncmpe casliiatis pcrpeluae, Kelif^ionis el pe- rc^Tinationum ad llicriisalcm , ad limina Apostolorum et ad S. lacohiiiii in Composlfllanum T. 1. n. 330.).

2° In oiiiiiihus iuramenlis, si iuramcnta cxcipias a tertio ac- ceplata, (juac mctu aut fraudc non fuerunt extorta. — S. Lig. passim.

\'2ii. — IV. Circa casus alios particulares, Episcopi dispen- sarc (lossunt

r In rchus omnihus levioris momcnti, tiim c\ consuetudine, tum ({uia recursus ad Papam esset nimis incommodus.

%* In omnibus quae communitcr eveniunt, v. gr., in ieiunio, in abstimMilia, in OflnMO divino pro casihus particularibus ;a), vcl ad hrcvc lcm[)us, etc.

V In omnihus statutis, quae hahcant clausulam, donec dis- pensetur. rtrum vero possit Episcopus dis|)cnsare in slalutis canonicis non cxpressc rescrvatis, ne^ativam sentcntiam omni- no tcnciiilam ccii^uit S. Lig. l. 1. n. 191.

4' Ail racicnduin S.irrum a mcridic. Ast ohtincnl facultates quimpicnnalcs celrbrandi prr unam hnram ante auroram, et aliam post meridiem, et communicandi hanc facultalcm .Saccr- dotihus idoncis.

5* Possunt sihi clipcre (lonfcssarium extra dioeccNim, modo sit suhdilus, ct cum valcnt sccum cduccrc in divcrsa loca ; at si non est sihi suhditus, dchcl ah Ordinario suo essc approha- lus (Idcm possunt (lardinalcs, scd Romae tantuin, etsi illum,

'n' Inlcllipp, rum personis partintlarihu.i: nnm cum lota commu- nitalc dispcnsamli facullatcm K()isro()i non h.ihcnl.

88 TRACTATUS

quem elegerint, extra Romam secum possint educere). — S. Lig. Append. l. 1. n. 65.

6*" PossuQt ab interstitiis dispensare ad ordinationem. — S. Lig. l. 6. n. 793.

*!' Possunt absolvere a nonnuUis casibus papalibus, quinque numero, qui Clementini vocantur a Clemente VIII, auclore re- servationis («), nempe: V a levi percussione Clerici; 2° ab abortu foetus animati; 3° a communicatione in eodem crimine criminoso cum excommunicatis ab Episcopo : crimen vero cri- minosum illud est quod sub ceiisurae comminatione vetitum est; 4° a culpa aliquem convalescentem censura ligatum, et in mor- lis periculo indirecte absolutum, qui se Superiori non sistit intra mensem in casibus ubi sistere se debet, ut dicetur infra de ca- sihus reservatis; 5" a culpa Fratrum Minorum, qui tertiarios ad Officia divina admittunt. — Yide S. i«^. /. 7. w. 213.

APPENDIX II.

DE BENEFICIIS CLERICORUM.

Materia de beneficiis, etsi fuerit a plerisque Theologis fuse tractata, tamen innumeris implicatisque difficultatibus referta est, quae omnino in Gallia evanuerunt ex tempore quo, me- diante Concordato inter Pium YII et Gallicum Gubernium, de medio fuere sublata beneficia, et cum pensione quotannis a Gu- bernio persolvenda commutata.

(a) Clementlna qulnque casuum reservatio (quemadmodum et casuum Bullae Coenae) est limitatio privilegii a papalibus absolven- di, alias Regularibus Mendicantibus concessi (de qua in Tract. de Poenitentia dicetur), non vero elenchus casuum papalium, a quibus absolvere possint Episcopi. Nam a quinque Clementinis , exceptis levi clerici percussione et molatione immunilatis privata auctoritate, nullam Episcopi facullatem absolvendi habent. Auctor itaque in- nuere hoc loco voluit casus, qui Episcopis iure communi reservan- tur eo sensu , quod reipsa sint casus Ponlifici romano reservati , quorum tamen absolulio iure communi atque adeo potestate ordi- naria Eplscopis permiltltur. Et horum quidem partem, quinque sci- licet Auclor commemorat ; sed alii totidem habentur, qui videri possunt penes Thesaurum [DePoenis P. 2. Y. Absolutio, Cap. 3.).

DE STATIBrS PARTICILARIBI S Sf

Brcviler nobis diccndum cst de beneliciis in genore Unlum speclalis, scilicet 1* dc nalura; 2* dc acquisitionc ; 3* de amis- sionc bcnciiciorum.

/. bi' nalura beneficiorum.

1'27. — Bonoficium est ius pcrpetuum frurtus percipiendi ex bonis Ecclesiae proplcr odicium ali(|uod spiriluale, Ecclesiae auclorit.JlP conslitulum. •

Bciulirium aliud est simplex, aliud duplex.

r Bfuclicium simplcx est illud, (juod iiullaiu oMipalioncm hal)etadnexam, nisi obeundi Oflicia divina, ut sunlcanonicalus, capellaniae, etc.

2* Hcn(^ti('iiini (Iu[)lc\ illiid cst, (juod ndnoxnm liabcl iurisdi- cliononi, admiiii^tralioiiom ol ciiram aniniarum, ul op!sr(»palus, nuinus parochialo, etc. I)uple\ dicitur, proptorea (juod duplici oneri subiacet, cum praclcr rccitalionom precum omnihus com- muncm, aliijuam adminislralioncm hahcat al(pic emincnliam.

NoTA. IVutin, qnao Kpl^rnpis a (iuhcrnin in rnllia itnlvitur, fl r«nnoiri» et P«- rofhi», ruin fu«'ril in iMMirrn iorum loruni sufTrrU, poruni lorum nblinfl, ac pro- plrrra at iMinuni rcrlr^iasliruni •prcUadi ttt, nt patet ei variit S. Forailrotitriae rrspontii (7wm. I. n. 5t)3.].

//. I)c acffuisitinnr bfnrfirioruin.

128. — Tri[)lox csl acjjuirendi beneticii via . 1* per eleclio- nein, (|ua Cloricus a lolo Capilulo oligitur, el a Su[)eri()re coiitir- malur; 2" [lor prarsrntalinnrvi, (|ua ([uis a Patrnno olTorlur Su- f)erion, a ([uo iu>liliiilur, si idoiirus ro[»ori;ilur.- :i* [)er fo//a/io- netn, cum lihoro henotiiium ex solo iure Praelati dalur, nec iuri Palronalus subost. — N. Liy. u. 85.

In ([ualihol dioocesi K[)i.«ico[)us esl [iro^irius hoiiotii loriim col- lalor, iiisi o\ lof^ilima [)raosrri[)lioiio lalo iu> allori com()el«t. Papa vero esl su[)romus ol uiiiversalis collalor oiiinium lioDcli- ciorum non palronalorum. N. Lig. n. 8f».

lus Palronalus dii[)lcx esl : 1* ecclesiaslirum. si e\ ali(|Uo Ec- clesiae lilulo ortum sil; 2* tairuvi. si ah alKjUo laico [)rr funda- lionom, v. gr., Eoolosiao hioril ac([uisiium. Palronatus ius con- sliluunl ns, anli/iratio, funilus: scihcel j^alrocinium, acditicalio Ecclcsiac, cl doualio fundi. — S. Lig. n. 87.

90 TRACTATUS

Quaesita:

129. — QuAER. r Quaenam qualitates requirantur ad bene- ficium possidendum ?

Resp. Requiritur V ut persona idonea sit et habilis, id est ut sit Clericus non illegitimus, bene moratus; 2* ut satis scientiae peritiaeque habeat ad raunus beneficio adnexum recte obeun- dum. — S. Lig. n. 112.

130. — QuAER. 2° An sit obligatio digniores ad beneficium eligendil

Resp. r Afprm. et quidem sub gravi per se quoad beneficia curata, seu duplicia, quia id Ecclesiae bonum postulat. At ut peccatum grave sit, requiritur ut eligens existimet electum esse evidenler et multo minus dignum omnibus rei adiunctis recte spectatis. Maior autem dignitas non est absolute accipienda, sed relative ad utiHtatem Ecclesiae et fidehum. — S. Lig. n. 91. 92.

131. — Resp. 2° Affirm. etiam probabilius et communius quoad beneficia simplicia, quia id etiam emolumentum Eccle- siae, et iustitia distributiva postulat; nisi raro minus dignus eli- gatur, et de beneficiis agatur minoris momenti. — S. Lig. n. 93. et seq. Altamen electio minus digni probabilius in omni casu est vahda, nec onus restitutionis per se inducit. — S. Lig. n. 102. 103. 106.

132. — QuAER. 3° An liceat alicui plura possidere beneficia^i Resp. Neg. generatim, nisi fuerint simplicia, et ad residen-

tiam non obligent. Quin imo non possunt simul plura beneficia haberi, etiam ex dispensatione Pontificis, si non adsit cohone- stans causa: quia id contra ius naturale est, cum unum sufficiat ad honestam sustentationem, et varia munera ab uno eodem recte nequeant obiri. — S. Lig. n. 117. et seq.

133. — QuAER. 4° Quaenam causae pluralitatem beneficio- rum cohonestentf

Resp. Sunt hae communi Doctorum iudicio : 1' necessitas Ec- clesiae, scilicet si desint alii ministri idonei; 2° utiHtas Eccle- siae, nempe si unus solus, licet absens, censeatur magis esse profuturus sua auctoritate, doctrina, prudentiaque, quam alius; 3* praerogativa meritorum, sciHcet si quis doctrina, consilio, scriptione inter omnes praestaret, etc. 5. Lig, n. 118.

DE STATIBUS PAFITICILARIBUS 91

///. I}e amissione beneficiorum.

ni. — Boncliria possiinl (|unli:or niodis nmilli: r'pnr mor- lcm hcnciiciali, (juia pcrsonac lanlum conccdunlur; "2* pcr dis- posilioncm iuris ipso faclo, proplcr cnormia quacdam rriniina; 3* pcr scnlcnliam iudiris proplcr crimina non tam enormia ; i* pcr dimissioncm spontaneam scu rcsipnationem.

Ucsi;;nalio vcro du[)l('\ csl: l" larita, v. ?r., si (pjis Ucligia- ncm ingrcdiatur; 2* expressa, si tial coram Su[)criorc acrcpl«in- lc. Ilaec Tcro est vcl simplcx vel conditionata, seu in favorem alterius, id est prout (it simpliciter sine condilionc, vel condi- tionc ali^pia apposila, ncmpc ut rcrtae pcrsonae designalae con- feralur, etc. — S. Lig. n. \:\:\. Ui.

l:J5. — OiAER. Quarnam sitit condiiiones, nt valeat Tcsigna- tio vel permutatio benefirii'}

Itesp. Uc(|uirilur 1' ut libcrc fiat ; 2* ut fiat coram Episcopo vcl Pa[)a; 3" ut acccplctur a Prclato, in cuius manihus fit, et al) illo, cui confcrlur; i" ut adsit ronscnsus Patroni vcl clccto- rum, (juando hcncliriuin cst ex palronalu vcl clcctione. — Mdf S, Lxg. n. 133.

NoTA. Atl hrncfiriiim rffrrtiir peniio rrr1«»ia<itir«, qtiie rst ias prrripirnJi frurlu^ ri alirnn brnrfirio. IVn^io Trro triplrv ni 1* laica, quae clalur lairi* ok obarquiiim Irmporalf in Krrirtiam ,- 2* ftrletiattira , qnar dalur (.Irririt proplrr m\- nisleriuiii tpirilualr ; 3* mixta, quao dalur Clrrico Uoluui proptrr boar«tani »»- •trnUlionrm.

Itrquiritnr aulrm id prntinnit viliilititrm 1* at ait ditprntatio Pipae; 2* «1 (letur iuiti de rinti ; 3* ut ordinirie noo etr«dit tertiiin beoeleii p«rt«n.

92

PARS TERTIA

DE STATU RELIGIOSQ.

136. — Praeter viara mandatorum, per quam omnes homines ad Deum consequendum tendere debent, datur yia consiliorum seu perfectionis specialis, quae est mere consilii, et paucis tan- tum proponitur a Deo ipso selectis, qui mundo yaledicentes, vitam communem in monasteriis ducunt.

Duplicem hanc viam Christus ipse nos docet in yariis sancti EvangeHi locis, v. gr., 3IaUh. 19. 17., dicit adolescenti de via salutis inquirenti : Si vis ad mtam ingredi, serva mandata. Et v. 21. : Sivis perfectus esse, vade, vende quae habes et da pau- peribus, et habebis thesaurum in coelo ; et veni^ sequere me,

Adest etiam tertia quaedam via media inter utramque prae- cedentem, nempe via castitatis, seu continentiae insaeculo ipso servatae.

Hinc classis triplex hominum, ratione mediorum ad Deum consequendum propositorum, statuitur, seu triplex vitae sta- tus datur, scilicet 1" status matrimonii; 2" caelibatus; 3° vitae religiosae. Hinc etiam triplex gradus perfectionis ; caehbatus enim, ut declaravit S. Paulus, et definivit Conc. Trid., perfe- ctior est matrimoniali statu; vita autem religiosa est omnium, ut patet, perfectissima. Stalus sacerdotalis licet dignitate omnium praestantissimus sit, ratione tamen perfectionis longe vitae re- ligiosae cedit. Quemadmodum autem mirabilis est Deus in san- ctis suis, ita etiam in variis modis, quibus eos ad sanctitatem promovet.

Agendum: ^° de natura status rellgiosi ; 2° de vocatione religiosa ; 3° de obli- gationibus Religiosorum vi votoruni ; 4° de privilegiis Regulariura ; quibus accedet Appendix de conditione Religiosorum in Gallia.

CAPUT I.

DE NATURA STATUS RELIGIOSI.

137. — Status religiosus est stabile vitae institutum ab Ec- clesia approbatum pro fidehbus, qui sub certa regula, et com-

DE STATIBIS PAliTICI I.AHIBIS ft

muni vivcndi modo lendere volunt ad perfeclionem pcr iria vou {)cr()etua paupertatis, castitatis cl otiedientiae.

Dixi r stabile vitae institutHtn; quia Keli^iosus pcr tria vola relif^ionis se in perpeluuni Deo devovet.

Dixi 2" ab EccUsia approbatum; Status enim rcli^'iosus cum sit sacra (|itaedani coininunilas, a [)ole>tale >piriluali institui dc- bet. Olini (|uidem haec approhatio a propriis Episcopis pro dioe- cesi sua concedehatur; scd statutum est postea in Couc. Later. sul) Inuor. III, ne nova Ueli^io inducatur, Disi a Summo Pooli- lice approhala fuerit. S. Imj. l. 4. n. Vi.

Dixi V qui... tendere volunt ad perfectionem, relipiosus enim vi suae 1'rofessionis lcnetur sub gravi ad progrcdiendum, sal- tcm alicpio modo, in via perfectionis ; quia vi suae Professioois tenelur vclle sirvare suum slatum, qui est status perfectionis. Nou tenetur autein Keligiosus vi suae rrolessiuuis esse perfe- ctus, sed solum perfectioni studere. — Ita omnes.

Resolves:

^138. — r Ad esscnliam Keligionis non requiruiilur vola so- lemnia, sed sufliciunt vota simjilicia. Omnes enim conditioncs ad cssentiam hanc hahenlur cum votis simplicihus, si(|uidem pcr ea homo potcsl se perpetuo mancipare Deo in Ordine ah Ecclesia approhato (a). Constat iiisu[)er e\ Kulla (jrry. MII : Asrcndente Domino, in (pia Punlilex de(lara>il, es>e veros Keli^iosos io Soc. lcsu eliam illos, qui sula vota simplicia emillunt.

2* Sunt Kelif;iusi illi, qui in Kelif;ione approhata, scrundum ccrtam n'f,'ulam , tria vota e.ssentialia emitiunt. (lonlra autem non sunt Kelif^iosi iropricdirli ii, (|ui luet tria haec vula emit- tant, et in coniiiiuni vilaiii diicant, ref^ulain tamen a Sede Apo- stolica approhatam non protitentur. Ilinc variac Congrcgalioncs

(a) Ordo ab Kcrtesia approbatu^s hic distinguitur a Congregatkmi" bux religioxix, (jiiae (ut A. infr. nionei; elinm xaeculares dicuiitur. Proinde cjnod (ireporius MII dt'tiiil>it de Scholasticis Soc. lou. eos \cros esse 11« ligiosos, licel simplicia taiituin >»»ta fmiseriul, iil Ipsum cli;»in de ilhs, qul e\ recenti SS. D. N. Pii PP. IX dlspo.slUo- ne per alnniot aniios simplicilMis t.uitum >otls innodati mancnl in Keligiosis Drdiniltus, aiite(|uam solcmneu) professionem emiltant, prorsus dicemlum >idelur.

94 TRACTATUS

Tirorum aut piarum feminarum, ab Episcopo tanlum approba- tae, Ordines stricte religiosos non constituunt. Attamen illi, qui in huiusmodi Gongregationibus YOta simplicia emittunt, et sub communi regula atque Superioris dependentia yiYunt, eodem merito coram Deo ac Religiosi proprie dicti gaudere possunt, siquidem eamdem sui abnegationem Domino exhibeant. Nota- mus Tero ex hodierna praxi Sedem Apostolicam nova Instituta rehgiosa non approbare ut Ordines proprie dictos, cum profes- sione votorum solemnium, sed solum ut Congregationes reli- giosas (sive strictius ex modo loquendi S. Sedis, ut Congrega- tiones saeculares ) cum votis simplicibus, quibus proinde pri- yilegia volis solemnibus concessa per se non competunt. — y. Analecta L P.

3° Rebgiosi non sunt ii, qui edito voto perpetuae pauperta- tis et castitatis, obedientiam Confessario aut Episcopo vovent. Ratio est, quia taH voto Superioribus non subiiciuntur.

NOTA ^" Ei Decreto Pii IX, Religiosi omnes eorum Ordinum, in quibus vo- ta solemnia emittuntur, in posterum perfecto Novitiatu vota simplicia tantum emittent, saltem ad triennium, deinde ad solemnia vota adraittentur, si a Supe- rioribus suis digni reperiantur. lustis autem de causis Professio solemnis diutias poterit differri. Constat ex Epistola encyclica S. Cong. Beg. ad Superiores Or- dinum religiosorum , die i9 Mart. ^857. Attamen Professio differri non potest ultra aetatem 25 annorum expletorum. — F. Anacleta I. P., serie 2^*, col. 2954.

NOTA 2° Ex Declarationibus S. Cong. Regular. datis die 25 Febr. ^859, etc, ad praefatum Decretum spectantibus, vota simplicia, de quibus agitur, perpetua sunt ex parte voventis , et eorum dispensatio Summo Pontifici reservatur. Atta- men vota praedicta etiam ex parte Ordinis per diraissionem Professorum solvi pos- sunt, ita ut data dimissione Professi ab omni dictorum votorum vinculo, eo ipso liberi fiant. Nerao autem ex causa infirmitatis post Professionem votorum simpli- cium exortae , dimitti poterit. Professi horura votorum participes fiunt oranium gratiarum et privilegiorum, quibus Professi votorum solemnium in eodem Ordine fruuntur. — V. Analecta I. P, 24 Sept. >I859, col. ^891.

Quaesita :

139. — QuAER. r Quaenam requirantur ad valorem Profes- sionis ?

Resp. Requiruntur sequentes conditiones:

1* Aptitudo voventis, scilicet ut decimum sextum annum ae- tatis suae integre expleverit; ut saltem annura integrum Novi- tiatus cum religioso habitu transegerit ; ut nullum habeat impe-

DE STATIBIS PARTICILARIBI S 95

dimcntum, (|uo(l ex stalutis a S. PoDlitice coDfirmatis sabstaii- tiale esse censcatur.

2* Consensus et acceplatio expressa vel tacila Praclati OrcJi- nis, vel (!iipiluli uhi rc<piirilur. Krror aulcni circa suhslanliam, tam cx partc prulilcnlis, (piaui admillcntis, Profcssioncm irri- tam facit.

3' Lilicrtas vovenlis, id est ut Professio sponte fiat, secluso gravi mclu, vel etiam mctu rcvcrcnliali coniuncto cum precibus im[)orlunis sacpius rcpclitis, hlandiliis, im[»prio aut pravi of- feusione vcl incJi^nalionc diu ronlinuala consanguineorum. — S. Lig. n. 7., et de Matr. n. lo:il.

140. — QuAER. 2* Adquid teneatur Episcopus quoad pueUas Relifjionem ingressuras ?

Itrsp. TLMiclur suh gravi, c\ slaluto Concilii Trid., cxplora- re pcr sc, vci, ipso ini[)('dilo, [)cr Vicarium aul dc[)ulalum, vo- luntatcm illaruin pucllarum, tum antc susceptioncm liabitus, lum anle Profcssioncm. Non tamcn pravis rcpularclur omissio unius e duobus cxaminibus. Non aulcm invalida lorcl Profcssio, si exanicn ulruni(|uc oniillcrclur, modo [»ucllac in Profcssione cmillcnda libcrac lucrinl. K«Mjuirilur liuiusmodi cxamcn, cliam- si monastcrium, (|uod |)uclla ingrcssura est, exemptum esset a iurisdictiunc cpi.scupali; ([uia Kpiscopus tuoc agit uti a Saocta Sedc ad id dclcpilus. — S. Lig. n. i.

(jiAKR. 3" An inlegritas anni .Sovitialus refjuiratur ad vali- ditatem ?

Resp. Affirm., ita ut anno bisscxtili sil exspectandus lapsus diei, (pii addcndus esl. Sic expresse declaravil Sacra Congr. Conc. Trid. Tcm[)us autem Novitiatus iocipit a momcoto susce- ptionis liabilus.

1 i 1 . Olaer. 4* An interruptio yovitiatus caliditati Pro- fessionis o/liciat?

Ursp. A/Jirm. Constat ex Dccreto 5. Congr. Conc., quae sta- tuit .Noviliiim, (|ui c niona.slcrio abicrat, ut aliam Rcli^ioncm inf^rcdcrclur, cl duabus taiitum liuris in aliu cunvcnlu Iran.^ia- ctis facti [locnilcns rcdicrat, nuvum probatiunis nnnum inci[)erc leoeri.

Qi AF.R. li* Quandonam annus probatioms interrumpi erri- .vr(//i(r?

Jtrsp. 1' Ccusclur iotcrrumpi [traccipuc, 1* quoties Novilius cgrcdilur c monastcrio sinc liccntia, cum noimo noo rcvertcndi, ctiamsi statim revcrtatur, ut ex mudo dictis coDstat; 2' (]uolic8

96 TRACTATUS

diraittitur absolute a Superioribus, et deinde iterum admittitur ; 3° si discedat privata auctoritate, ut ingrediatur aliam domum vel aliain provinciam, etiam eiusdem Ordinis.

Resp. 2° Non censetur autem interrumpi Novitiatus, V siNo- vitius aegrotet in dorao, etiara notabili tempore, licet exercitiis Novitiorum adesse minime possit ; 2" si, violentia coactus, e do- mo discedat, et postea redeat; 3° si accepta licentia, brevi tempore divertat ad parentes vel alios sanitatis recuperandae, aut negotiorum agendorum gratia ; i" si falsa accusatione dimit- tatur, et postea, cognita veritate, rursum admittatur ; 5" si iter agat iussus a suis Superioribus, quia tunc sub eorum depen- dentia remanet. — Sunt plures alii casus dubii, qui apud aucto- res perpenduntur.

142. — QuAER. 6° Quibus mediis teneatur Religiosus tendere ad perfectionem ?

Resp. V Tenetur tendere primario, per media essentialia sta- tus religiosi, nempe per observationem trium votorum pauper- tatis, castitatis et obedientiae. Haec enim si plerumque saltera non observet, Religiosus tantum nomine et habitu, non autem re nuncupari potest.

Resp. 2" Tenetur tendere, secundario, etiam per media acci- dentalia, scilicet per proprias Ordinis regulas, saltera ea auxilia non contemnendo. Tunc autem censetur Religiosus regulas prae- terraittere ex conteraptu, quando eas transgreditur animo non subiacendi illis, vel Praelatis suis; vel si eas ut inanes habeat. S. Lig. n. 10. — Laymann. — Rusemb. — Sanchez. — Les- sius, etc.

143. — QuAER. 1" Quandonam Religiosus graviter peccet con- tra praeceptum tendendi ad perfectionem?

Resp. In hoc graviter delinquit, V Si vota saepe saepius in- fringat in re gravi, ut patet ; quia praetermittit media ad hanc obligationem servandam essentialia , et consequenter omnino necessaria. — Ita omnes. 2° Si regulas ex conteraptu generatim praeterrailtat, ut raodo dictum est. Secus vero, si eas omittat concupiscentia ductus, vel quia putat eas non esse sibi neces- sarias ad salutem, vel si cogitet, eas non praecipi sub gravi. Nam transgredi regulas in rebus parvae materiae, etiam ex con- suetudine, praeciso contemptu, veniale non excedit. — Ita ex- presse S. Lig. n. 10. cum S. Thom., Salmant., et aliis com- muniter.

I

DE STATints PARTici I. vnims 97

\on drsunt tamcn , (jiil contendanl, pcccarc pravitcr conlra oiilif^alioneni tciHlrndi ad pcrnTiioncm llcli^iosum, qui frcqucn- icr, aulsallem plcrumqut;, rc-iulas infringil, ctiam sccluso con- lcmptu; quia sunt mcdia cnicacia, licel secundaria, ad Hcli^io- 5Kim in via pcrfcctionis diri^Tndum ; scd prior scntcntia, (pjac comniunis cst, vcrior apparct, iiiodo omissio rcpularum in gra- vcm cl frequcntcm votorum violationcm non inducat a .

lii. — yi AER. 8* Anpeccel graviter Heiigiosus, qui inleudil jfervare lanlum mandata obliyanlia sub fjrari, et de caeteris 3xullatcnus curarc^i

Uesp. Duplcx cst sentcntia probabilis:

i' Skntkmia absolutc af/irmat, quia ipsum propositum non curandi de rc^ulis, ctiam non praccipicntihus sub pcccato, esl virtublis carumdcm contcmptus. — Lacroix, l. i. n. 57. — tllbel, — Sijlvius, etc.

II' Sk>tl.mia ncyat. Uatio est, quia eo ipso quod Rcligiosus velit adimplcre plura, quae rcspcctu sui ohlif^ant sub pravi, iam tcndit ad perfcctioncm, cum vclil adimplere plura, quae rcspe- rlu aliorum non ohligant, scd sunt meri consilii. - - Ita Sanchez, — Suhnant., ctc. — ct hanc scnlentiam vocat communiorem •clprohahiliorem S. liij. n. 10.

Cuctcrum rccle advcrtit S. Li(j. n. 11., Religiosum ita dispo- situm in gravi peccandi mortalitcr periculo Tcrsari cx aliis ca- pililius, V. gr., ratione pcriruli Iransiircdicndi vota, vcl grave (jiimnum infcrcndi Rcligioni cpioad disci|)linam, etc.

lij. yi AKR. 9" An vct (/uatenus oblnjct sub peccato regula ilistributire sunipta, seu attenlis singulis regulis in particularif

Itcsp. In plcnscjue Ordinihus regula, generatim loquendo, el per .ve, non ohligal sul) pcccato, nc vcniali (piidcm. Constat c\ ipsis conslilulionihus variorum Ordinum, ct c\ communi inlcr- protalioijc Thcologorum. lAcipicndi sunt Ordincs, in (piihus ronstitulioncs op[)ositum e\pressc statuunl.

[a) Eiistimo, raro contiugere , ut illa remissio animi in terrandi^ yrgulit tfvioribux, etiam dirrcle volunlaria , »it ex hoc solo tilulo pcccatuni mortale : i]uiu illa nrgligentia , prr ae loquendo, tantum est dispositio remota , nixi accrdant aliquar pecutiares circumjttan-' tiat^, qunr in aliqua matrria conuiminent occasionem projimam. Ita Suiircz /;<• ilrlig. Tract. Mll l.ih. \. Cap \ n. 18.). Vid. clCard. J)c Lugo i)e Pornit. Di^p. ]'j. n. i9. 50. .

CBRT Tom. II. 7

98 TRACTATUS

Dixi 1" generatim loquendo; quia ea omnia quae cadunt sub YOtis aut praeceplis expressis Superiorum non carent culpa, et quidem gravi pro graYilate raateriae, ut infra de singulis YOtis dicemus.

Dixi 2° 'perse; quia Theologi conveniunt, transgressionem regulae rarissime omni culpa ob rationes extrinsecas yacare. Dicit S. Lig. n. 10., talem transgressionem yix unquam a ve- niali excusandam esse, quia fere semper aderit aliqua culpa, ralione negligentiae, concupiscentiae, scandali, contemptus, pi- griliae, aut alterius cuiuslibet motus inordinati (a). — Ita etiam Laymann. — Suarez. — Busemb. — Sanchez, etc.

146, — QuAER. 10" An peccet graviter Praelatus leves defe- ctus subditorum corrigere negligens^i

Resp. Affirm., si defeclus plures sint, et tales ut disciplinam notabiliter valeant relaxare. Ideo tenetur Praelatus defectus sub- ditorum in damnum totius Communitatis vergentes non solum corrigere, sed etiam inquirere, ut corrigat, seclusa tamen nimia sollicitudine. Expedit autem aliquando, ut dissimulet, si defe- ctus scandalum non afferant, vel si praevideat, subditum ex cor- rectione peiorem evasurum, vel si tempus opportunius sit ex- spectandum. Sic enim ad maius bonum obtinendum, aut malum removendum suadet prudentia. — S. Lig. n. 13., et alii com- muniter.

QuAER. IV An vei quaenam obligatio recitandiOfficium divi- num oriatur ex professione religiosa ?

Resp. V Nulla est obligatio vi professionis retigiosae ipsius, cum varii sint Ordines religiosi, quorum Professi nullatenus ad Horas obliganlur, nisi in sacris sint constituti.

Resp. 2" Datur obligatio, sub gravi, recitandi Officium divi- num slalim a facta Professione in omnibus Ordinibus, in quibus emittuntur vota solemnia et ad chorum destinantur, ita ut impe- diti a choro privatira Horis canonicis satisfacere debeant, sive sint Clerici, sive laici, sive viri, sive feminae; exceptis tamen Conversis. — Ita communissime. — S. Lig. l. 4., n. 141., con- tra paucos.

NOTA \° Id Ordinibus, in quihns recitatur tantum Officiam B. M. V. , haec rc- citatio non obligat sub gravi , licet vota solemnia in istis Ordinibus emittantar, V. gr., in Ordine Monialium a Yisitatione dictarum, ut pluries decisum fuit.

(a) Hisce non comprehendilur, ulpatet, rationabllis usus epicheiae.

DE STATIBUS PARTIClLARIBrS ff

NOTi 2* In ComraanitatiLuf, quiba* prtelcr OfCcidin diri rtciUatlam *%i «tia» Orficiuin livatae Virgini* aut Utffunrloruiu, aut «rptrm Ptalrai poeoilenlialr*, oUi- gatio nnn affirit priTiliin rrcitanlc^ Officium rilra cbnrum ; imo nrc rrriLaat«a i» ipfto clmrn, saltrni comniuniler, at diclom ett «npra n. 00. 5. Lig. n. \ i5.

Ii7. — QuAER. 12* An Papa a volis solemnibus dispensare

possil ?

liesp. Affirvi., gravissifna dc causa. Ralio cst, quia solcmni- tas Totoruin cx solo lurc ccrlcsiastico instituta fuit, ut constat ex Extrav. loannis XMl, tit. 6., et cx Biilla Ascendenle Domi' no, in qua (ireqorius XII f dirit: \os considerantes voti sole- innHatcvi sola ronstitutionc Ecctcsiac inventam esse, clc. Ergo Summus Ponlilex dispensare potcst in volis solcmnibus, sicul in ^olis simplicibus, sicpiidem ralio discriminis, quod inler illa intercedit, esl de mera inslilulione ccclcsiaslica a . \U\m iuxta omnes Ponlifex dispensare polesl in volis simplicihus. Krpo, ctc. Conslal cliam e\ vanis e\em[)lis in liistoria Ecclesiastica rela- tis, plures summos Ponlificcs huiusmodi polcstatc usos fuissc. Ullimis praescrlim temporihus 7*11/5 V// plurcs huius pcneris dispensaliones Monachis ac Monialihus solemniler profcssis con- ccssil ad malrimonia sacrile«;e inila revalidanda. — Ita Hnurier. qui diril commnnissimam esse nunc Theologorum senlenliam. coDtra Diliuarl ct nounullos alios.

CAPLT II.

DE VGCATIO.^E RELIGIOSA.

148. — Certum esl dari vocationem divinam scu aclum di- viuae Providenliae, quo Dcus aliquos prac aliis ad slalum c.\-

(o) Proplorca valida forcl dispensalio, elinrosi abstpic cnusa coii- ccderetur; ipiod laincii iMteUi^eiidun) e.st de voli soltMnnilale , uoii nutem de voli vinculo ; hoc eniiu ul .nohalur, causam requirit. Proimle reliiziosus professus slc ili.spensalus >aUde i|uidem conlra- hen'l inatrimonium, «juia vis dirimendi iion >impliciler e \olo , 5fcl a voli pendel solemnilnle, quae iii prnesenll liypothesi auferrclur : iUirite tamen inin*t nu|)lias , utpole volo , licet tautum simplici, adhuc couKlrictus.

100 TRACTATUS

cellentiorem et perfectiorem Yocat, et simul dotes et gratias ad illum rite exequendum et servandum largitur, praesertim quoad statum ecclesiaslicum et religiosum. Constat enim omnia in or- dine naturali a Deo gubernari modo singulis proprio ; a forliori ergo in ordine supernaturali. Aliunde ad statum perfectiorem amplectendum et prosequendum requiruntur dotes et gratiae speciales, qiiae a solo Deo, supremo dispensatore, concedi pos- sunt. Constat insuper ex variis S. Scripturae locis. Sic de Sa- cerdotio in particulari dicit Apost., Hebr. 5. 4. : Nec quisquam sumit sibi lionorem, sed qui vocatur a Deo tanquam Aaron .... Idem dicendum videtur de vita religiosa, quae est stalus per- feclior et multo difticilior.

Quaesita :

149. — QuAER. 1' An vel quomodo peccet, qui se ad Religio- nem vocatum sentiens, divinae vocationi non obsequitur^i

Resp. V Per se, rigorose loquendo, nuliatenus peccat; quia divina consilia per se non obligant ad culpam, cum in hoc prae- cise a praeceplis dilTerant.

Resp. 2" NoQ potest tamen excusari ab aliqua culpa ob peri- culum aeternae salutis, cui se committit. Imo non excusaretur a peccato gravi, qui persuasumhaberet, unicum medium salutis aeternae adipiscendae hoc esse, ut a mundi periculis aufugiat. At vero sunt ne in malo slatu illi, qui certi moraliter de voca- tione divina ad Religionem, nituntur sibi persuadere, se salu- tem suam aeque facile consequi posse manendo io saeculo, vel ad illud redeundo?

Non videtiir dubitandum, quin isti magno discrimini salutis se exponant ; quia manendo in saeculo contra Dei vocationera, semet specialibus illis privant auxiliis, quae Dei providentia ipsis in religione praeparaverat, et ideo difficulter saeculi tenta- lionibus resistent. Attamen S. Ligorius non audet de hoc iudi- ciiim certum ferre.

130. — QuAER. 2° Quomodo peccet, quinon vocatus, statum pcrfectiorem Religionis vel Clericatus nihilominus suscepit?

Resp. Peccal graviter, si defectum vocationis clare noverit, lum ob reverenliam sacris Ordinibus et Religioni debitam, tum ob iniuriam Deo illatam, lum praesertim ob periculum salutis, quod ipse incurrit suscipiendo obligationes, quibus moraliter satisfacere non poterit, utpote carens speciaHbus auxiliis, quae

DE STATIBIS PARTICILARIBUS ] 0 I

solis a Deo "vocalis concodunliir. Excusabilur (ampn ab illa cnl- pa, si Yoltintalem lirmam hahcal ol)lif;aliones rclij^iosi stalus adiniplcndi.

1j1. - Oi AKii. V An peccenl (jraviler parenles vrl Superio- reSy qui averlutit filios vel subditos a statu religioso?

Resp. V A/firm., si cos averlanl iniuriosc per minas, \im, fraudcm, aul preccs imporlunissimas ; (juia illos impcdiunt a conscculionc mn;:;ni hoiii, ad c|uo(i ius hnhenl.

lirsp. '2' A/finn., cliam pli'rum(|uc, clbi cos tantum averlant prccihus ct promissionijjus; (piia hoc esse non polest sinc pravi illorum damno. — Ita rominuniter cum S. Lig. (jui dicil, hanc senlcnliam essc omnino lcncndam, contra alif/uos. - Non au- tcm pcrcaiU parcnlcs, (jiii sc opponunl nd lcmpus piis dcsidcriis liliorum iuniorum, ad consiaiiliam corum prohandam, vcl oh aliam iustam causam. Attamcn hac in rc ad vilandas hallucina- lioncs, consiliis Confcssarii, aut viri prohi ac docti staredchent.

Oi AKR. i° An peccent filii Rtligionem ingredientes invitis aul insciis parentibus?

Resj>. .»7., per se loquendo, licct in praxi hoc ordinarie non sit suadcndum, nisi iniustam vexationem aut rcsislcnliam meri- to timcant. Ualio csl, (|uia (ilii omnino lihcri sunt circa slatus vilae clrclioncm. Rerole dirta de f/uarto praec. t. 1. n. 369.

l'ii. — Oi AKii. .">* Ouaenam sint sigua vf)raliouis religiosae"!

Resp. (ieneratim lofjueudo scu in providciUia ordinaria duo r^(piirunlur ct sufTiciunt ad vocationcm divinam prohandam, sci- licct dchita aplitudo ct inclinatio.

r Ajflituilf) iiUclli|;itur idoncitas ad .slaluni rcliuic^um i/i ge- nere, cl iii parliculan ad oh.^crvantiam talis Ordinis propnam. A|)litudo autcm illa consi.siii pracscrlim in rcctu iudicio, in in- dolc hona, in animo iiigo ohcdicntiae suhmisso, in scienlia rc- lativc sufllcicnti, ct in carcntia dcrccluum corporis cl animi, qui rationi huius vilac rcput^uant.

i' Inrlinatio naturalis a cl roustans, quae proindc non sil frctpicntihus mutationihiis ohnoxia, non ohslantc tamcn aliqua practerita tcrgivcrsationc e\ daemonis lentatiouihus vcl uaturac

(a) yaturnleiu hir intrUi;;r spoiUnuo.im aniiui pi >ncm ,

quac indc frrc orilur. (juod slalus rdiniosus mcnti r\: : :ur ccu Indoli proprinc rongruus ct ad inlcriuim paccm relicitatcm(|uc ad- (hu cndam idoncu8.

i02 TRACTATUS

repugnantia exorta. Non lamen requiritur, ut inclinatio ex spon- taneitate seu propensione magis, quam ex persuasione seu inti- ma convictione procedat. Inclinatio autem illa debet esse recta, idest procedere debet ex intentione pura, ex mero desiderio suam salutem facilius consequendi, [maiorem Dei gloriam ycI etiam animarum salutem procurandi, etc.

NOTA. Dixi generatim loquendo seu in provldentia ordinaria ; quia aclsunt «svidentiora vocationis sigria, nempe -i° divina revelatio, ut vocatus est 5. Paulus, S. Aloysius Gonzaga, S. Stanislaus Koslka, etc...; 2° inspiratio singularis, quae .i2onsistit in interno niotu, quo quis vehementer ad vitam perfectiorem subito im- jpcllitur, et quasi attrahitur.

CAPUT III.

DE OBLIGATIONIBUS RELIGIOSORUM YI VOTORUM.

ARTICULUS I.

DE VOTO PAUPERTATIS.

133. — I. Religiosus voto solemni paupertatis obstrictus seu Eeligiosus quilibet in Ordine a S. Sede approbato solemniter pofessus, omnino incapax est in particulari seu personaliter cuiuslibet dominii rei temporalis pretio aestimabilis (a), eliam

(a) Apostolica tameii Sedes , ut pliiribus exemplis constat , dis- pensavit, ut bonorum lemporalium dominium reiigiosi etiam so- lemniter professi liabere et relinere valide et licite possent. Et ut praelereamus S. Franciscum Borgia , qul ex dispensalione a Pau- lo III obtenta ita solemnia Socletalis lesu vota emisit, ul nihilomi- nus solum intra quadriennium posl professionem Gandiae Ducatum ac reliqua lemporalia bona a se abdicaret ( Conf. Yilam S. FranC» Borgia ab Alvaro Cienfuegos hispanice conscriptam Lib. 3. Cap. 8. §- 2.; et Cap. 10. §. 1.), Responsa habemus S. Poenitentiariae tum pro monialibus galllcis dala 28 Nov. 1818, quibus facultas imper- titur, ut non obslante sotemni paupertalis voto, . . . bona ac reditus, quos hactenus acquisivere, retinere possint (Vid. Carriere, De lust, et lur. P. 1. Sect. 1. Cap. L n. 214.), tum data 20 Nov. 1820, pro monialibus Belgii, quibus ulut soleraniter professis expressa S. Se- dis auctoritate facultas Iribuitur acquirendi, possidendi, et admini*

4

DE STATIBUS PARTICCI.AHIBlS 103

ih licentia Superioris. Conslat ex Conc. Tnd. sess. 25. e. 2. — Comniuiiilas vero hona acquirere el possidere polesl, sive per se, sive per sulxlilos, nisi obslcnl eius ronsliiuliones. Ilmr per- vul;;Mtiini a\ii)m;i luris ranonici : ihiiilquid Monachus acquirit^ non sihi, seil .Monasterio arquirit.

Ilinc Reli^iosus professus cst omnino intialiilis ad quemlibct proprielalis aclum cxerccndum circa rem ullam sive monasterii sive pnrcntuiu aut pxternorimi ; proindr(pie di» nulla re dispo- ncrc polcsl, sive licile, sive valide, j)or arre|ilalionpm, dona- tioncui, vciulilioncni, comuiodalum, muluum, usum, mulalio- nem, aniclioralioncm, ctc, al)S(]ue liccDtia sivc gcncrali, sivc speciali Superioris.

strandi bona , fpiihus ad fines honestos utantur, etc. ( Tid. Boutx Trarl. I)c Itnjnlaribm Vart. W. Cap. 3,).

E\ his aulem salis apparrl , rdif^iosi solenuiilor ()rofossi incapa- citnlem ad rerum temporaliuni dominium habcndum et cxercen- dum non c nalurali aiil diNino, sod ecclosiaslico tantum iurc oss6 ropolcnd;iin. liinc S. Ipnalius Do Loyob nd Part. (). Cap. 2. Con- .slilurKiiiuin Sdc. Iosu Docliiriilioiioni ;iddidit, in ipia facullas. oliam post solomnom profo.ss-.onom, ac(|uirondi ac retinendi dominlum, <piiio a Sode ApostoluM olilincri possot, discrlo nirmoratur. >i ati- tjuii iiHjuil, sua devolione et snncta cum intentione ad maiorem l)ci gtoriam motus, ante suam professionem a Sede Apostotica facul'- latem obtineret, ut vet ipse, ret domus, in qua professionem emisit, ]H)s^ct M/f iurccdendi in ' : '* ' ''.... non contra istam iun^lilulionem vet eius i etur.

Neipic vero abstrusa videri del)el huius doclrinae raiio. Nam In i*onfosso id ossc dcl)Ot, (pioil «piolidiana in Kcclcsia praxis d(»cet» (onipor.diuin rcruni doininium uli(pio rum simptici pau|)ertatis Noto coinponi. (^)uod aulom siinplici xito additur, ncnipe voti eius<Iom .volon)nitas, iure occlesiasiico, ut Constitutiones Aposlolicae n|)erif docliiraiil, induciuin o>l. Porro.M iuro lanlum oc. ' ■ ' '-

liis \oto siiporaddiliir, noniio n);uiifo>lum vt>l, i n vim, etTocluumipio monsuram ab ea poto.stale dofiuiri , a qua sole- mniliis ipsa proccdit, al(pio adoo a Supremi iii Kcclesia I.epislaloris ;ul)itrio pondore ? K\ ipsa crgo roi naliira osl, «piod reiipio>us so- loninilcr profo.ssus dominii incapax aut capax e\i>lal pro supromac auctorilatis arliilratu, nd cuius .sapicntinm omnia proiom|M)nim, lo- corum , porsoii;irunupio ndiunclis disponoro spcclat. Conf. .)tnrr. Stniijgt (ih. Moral. Tr. (i. q. 5. n. .13. , (pii conciudit: Ita Sa%' chez JN Derat. hb. 5. c. t. n. 9., Card. De Lutjo, De lust. Disp. I n. 15. et atii commimter.

101 TRACTATUS

154. — II. Religiosus simplici yoto paupertatis ligalus potesi quidem dominiura directum bonorum habere, sed nihil de ipsis sine Superioris licentia particulari vel generali, disponere licile potest.

Hoc Talet, etiamsi Ordo non fuerit a S. Sede approbatus, sed tantum ab Episcopo, quia semper eadem est Yoti simplicis effi- cacia; vovens enim se omnino spoliat iure de re qualibet sine licentia disponendi, vel usum servandi, seu quemHbet proprie- tatis actum exercendi, nisi Ordinis constitutiones aut legilima consuetudo aliquid excipiant.

NOT.4. Praetcr peccata contra votiim panpertatis, tlantur etiam non raro pec- cata contra virtulem paupertalis, licet illaesum votum remaneat ; v. gr., si Rc- ligiosus nimium foveat affectum ad res, quas ex licentia Praelati detinet, si oom- modis plus aoquo intlulgeat , si a Superioribus superflua postulet , vel obtenla retineat , et similia.

Qiiaesita:

135. — QuAER. r Quodnam sit discrimen inter votiim etvir- tutem paiipertatis2

Resp, Yotum respicit tantum actus externos proprietatis; vir- tus vero ad internos cordis affectus etiam extenditur. Yoti enifft obiectum est Religiosum bonis temporahbus exterius exspohare. Yirtus autem pro scopo habet oranem inordinatum cordis affe- ctum ad res terrenas penitus praescindere. Yotum igitur pauper- tatis est velut medium relative ad virtutem, quae est ipse (inis^ consequendus. Hoc posito nemo non videt, virtutem paupertatis multo latius patere, quam votum: quoties enim quis votum in- fringit, simul et virtulem laedit; non autem vice versa.

Dixi, votum afficere solos actus proprietatis externos; atta- men violari possetvotum per actum internura, qui aclum exter- num respiceret et attingeret, scihcet per desiderium agendi externe contra votum ; siquidem desiderium induit omnem ma- litiam et speciem actus externi, ut dictum est in Tract. de pec" catis, l. 1, n. 168.

QuAER. 2° An Religiosus servans dominium directim hono^ rum, possit valide de his disponere absque licentia?

Resp. Affirm., quia est vere dominus, quamvis illicite agat disponendo, ratione voti paupertalis. — Negant tamen qui- dam, quia, aiunt, Rehgiosi se habent ut pupihos, qui bona

DB STATIBUS PARTICLLARIBCS 103

sua validc donare nequcunl. Scd liaec opinio nullius prorsus cst nionicnli.

Qlakr. 3* Ail qnae se ejtendat dominium directum Heligiosi non solemniter professi?

Resp. V Ad bona lcmporalia, quae possidcbal anlc YOla; 2* ad frurlus scd rcddilus corunidcni honorum ; :J* ad ca, quae ipsi dc iure advcniuul, sinc nova acccpiaiionc, ul liatTcdilas palcrna, Icgala, clc....; i* ad omnia hona, «piae a parcnlibus, cognaiis, amicis... accipit dc Supcriorum liccnlia. Allamen st haec sint usu consumplibilia, in communcm monaslcrii usum iuxla morcm applirnnda sunl, sallcm gcneralim loqucndo.

l.'>lj. yiAUK. l* .1/* Ucli(jtnsus servare^ ct aho transferre possit prnpria vianuscripta, absque Superioris licentia?

Resp. Affirm. , iuxla comnjuncra scntcnliam ; manuscripla cnim hahcnlur ut alicpiid spiriluale, cum sinl parlus ingcnii. Praclcrca pcrlincnt ad scicnliam, quac non cadit suh volo pau- pcrtatis ; scd ralio polior csl, quia lalis hahiiur communis ct reccj)ta consucludo inlcr Rcgulares. — S. Lig. n. li. Salm., et alii communiter, (jui idcm cliam dc Sauctorum Jieliquiis opinanlur.

yL\KU. .'>• An pecret cnntra votum pauperlatis Heligiosus, si quid de refjus ad suum usum conccssis in (Uium usum impendat?

Resp. Affirm., Ualio esl, quia in his Ueligiosus hahel lanlum tisum facti, idque precario, quamdiu Supcriori vidchilur. Est aulrm nrtiis proprictalis scu dominii de re aliijua ad proprium arhitriiim disponcrc, ct alioqui volunlas scu liccnlia Supcrioris ad u<iim assignalum rcstringilur, nisi aliud manifcstum >il. — S. Lig. n. 19., et alii communitn.

157. — Olaeh. 6* An pnssit licligiosus sine licentia donare, quae parrius vivrndo sibi subtrahit c.r rebus ad usum concessisf

Rrsp. yrg., grntratim Inqumdo. Ualio patcl i'\ rcsponsis ad quacsitum pracceiicns. — K\cipiunl, si ccrla (juantitas ita Uc- ligioso a.ssignetur, ul ncc .Monasterium lcncalur alKjuid ei prae- slarc, Dcc ipsc ralionem rcddcrc. — Dicil N. Lig. n. i:l. per- mitti communitcr ah aurtorihus, ul Ucligiosus possil clargiri, cui volucril, suas pirtanlias. «piac limitate ei pracheutur, ut Ova, carncs, etc, nisi Supcrior id c\prcssc vclucril. — 5. .4«- toninus, — Sylvius, ctc.

QuAER. 7* .\n peccet eontra votum paupertatis Rcligiosus, qui acripit ab ertraneo pecuniam ad libitum in pia opera im- pendendam ?

106 TRACTATUS

Eesp. A/firm. Ratio patet ex dictis: etenim sic agendo, Reli- giosus faceret actum proprietatis, nisi licentiam sui Superioris haberet {a). — Secus autem, si opera pia determinarentur a do- Qiatore; quia tunc Religiosus non esset nisi canalis, seu Yelut commissionarius donatoris. Hinc non peccat contra YOtum pau- pertatis Religiosus, qui ab exiraneo accipit pecuniam erogan- dam tali pauperi, tali Monasterio, Ecclesiae, tali causae piae, etc. Imo nec peccat, si ipse sine licentia Superioris ab extraneo po- stulat pecuniam alteri determinato tradendam. Attamen si aga- tur de re magni momenti, suadet prudentia, et requirit rectus ordo religiosae disciplinae, utsubditus nihil peragat, quin prius

(a) Sanchez (In Decal. Llb. 7. Cap. 30.) ad quaestionem : An quando dans pecunias religioso, ut eas In pauperes dislrihuat, non designat pauperes, quibus distribuendae sunt, nec designat quantita- tem unicuique pauperi elargiendam, sed utriusque vet alterius ele- ctionem religioso committit, . . . tunc peccet religiosus contra votum paupertatis designando pauperem, cui eleemosynae conferantur, vel designando quantitatem elcemosynae conferendae? Respondet (1. c. 11. 4.) : 31ihi persuadere nequeo, id esse adversus paupertatis volum, oneamque sententiam approbarunt viri doctissimi nostrae Societatis, et externi a me consulti. Ducor, quod . . . religiosus hic non retinet nec accipit eas pecunias tamquam proprias, nec tamquam dominus, sed ut nomine alieno, nerape tradenlis, det pauperibus. ]Son ergo exercet aliqvem dominii aut proprietatis aclum. . . . Secundo, quia mn quaecumque possessio et administratio pecuniarum adversantur paupertatis voto, sed quando sunt quid iuris, nempe quando reli' giosus administrat nomine proprio. ... At in hoc eventu retigiosus non nomine proprio, sedalieno administrat. Terlio, quia inhac dis- pensatione haec sola qualuor inveniuntur : receptio pecurdae, facul- tas eligendi pauperes, ipsorum electio, distributio inler illos. At ni- Ml horum est contra paupertalis votum. Non receptio pecuniae, quia veligiosus non recipit sibi . . . , sed ut nomine testatoris in pauperes distribuat. . . . Nec etiam facultas eligendi pauperes ; quippe hoc rihil aliud est, quam ius nominandi pauperes . . . , quod nil iuris esse, sed meri facti probavimus supra. . . . Nec ipsa pauperum ele- ctio; quia si eligendi ius non adversatur, a fortiori nec ipsa electio, quae exercitium iuris illius est. Nec denique ipsa pecuniarum inpau- peres dislribuiio, quia religiosus non distribuit nomine proprio, sed dantis, nec ipse censetur aliquid conferre, sed dans, ut constat ex

L. unum de familia ff. De Legat. 2 Tandem hanc partem confir-

mabit solulio argumentorum contrariae partis, quae illam non pro- lant. Ita Sanchez; sed vid. not. seq. ad n. 160.

DE STATIBUS PARTICLLARIBIS 107

asscnsiim Siiporioris ohlinuoril, clianisi violandac paupcrtalis pcriruliim niilluni innirrat.

lliH. — Olakh. S' .\n peccet contra votum paupertatis Heli» (jiosuji, qui rrctisat ea f/uae sibi ab extraneis o/ffruntur?

Hesp. 1* i»f/., si a^^alurdc meris donalionibus, eleemosynis, aut niuncribus, ad quac ius non hahcbat. Halio cst, (]uia noa oMi^Mt volum paupcrlatis ad rccipirnda ca, (jiiac nondum ac- (juisivil, scu ad (piac ius slricluni ncipic ipse, nc(juc Monastc- rium habet. Altamcn si Uclif^iosus nullam haherct rationem re- cusandi, peccarcl conlra carilatcm, impcdicndo honum suae Rc- ligionis, non autcm contra iusliliam. — S. Lig. n. 20. — Lugo, — Sanchez, ctc.

Hesp. t* Sccus, si agatur dc rchus iam ac(|uisitis, v. pr., de lcgatis, de mcrccdc Rcligiosi lahorihus dehita, vel dc donis iam acccptis, elc. Ualio est, quia horum ius Monastcrium immcdia- te ar(piiril, iuxla axioma : Quiihinid .Monachus acquirit, non sibi scd Monaslcrio acquirit. — S. lAfj. tbid.

l*j!l. — yLAKu. T (Juaenam viatcria censcnda sit gravis in liolatione voti paupertatis'!

Resp. V lu pcccalis, tpiac sunt simul contra Ucligionem el iustitiam gcniTatim lo(piciulo. ca halMMida est ut ^ravis materia liiae pcrcalum morlalc in lurlo C(msliiuit. — S. Lig. n. !2i. — Lugo. — Sanchcz, et alii communilrr.

Quidam tamcn Thcoloj;i dicunt, cam lantum matcriam ^ra- vcm essc, qnae rc(piirilur in Furtis iiliorumramilias ad pecca- Inm mortale cc^nsiiluiMwIum, n«'mj)c maleriam circiter duplo ma- lorcm ac in furtis advcrsus cxtrancos commissis. — Ita Elbel, n. «iiO. — Scd hoc non vidclur admiltcndum. Uatio csl, quia iilii in spc sunt honorum patrisramilias, non aulcm Ueli^iosi. In.supcr magis inviti .sunl Supcriores pro furlis suhdilorum, (juam parentcs pro fiirtis nii(»nim. Practerea delnmcnla pra- viora sc(piuntur (pioad animam in pnonlms (piain in poslcrio- ribus. — S. Lig. ibid.

NOTA. Monattrrla rordiorriler opulpnla rnmmanllrr «iooiiBit prtvalii Mt tenli« «<s]iiipar«iitur. Iliuc raitoui ar pro illi» mrniar* grnrraliro roalrriam gra«cm «oii^liluil. Si auUMii ainl opulcnU, p«ulu maior «{uauliUt rr«|uirilur. XUior rli«ra rCquirrniU nl, ai Krliginau* rrt Mouatlrrii in utuiu proprium utarp<>l, vrl «lii« «■iu»ilriii (^innuunilali* iloiirl, ar >i in rilranrot rattlrin rrogtrrl, <|ai« ra Jomi rrnianrnt. Maior rliam in furlit minulii , qua« intuprr inlrrpotilu nnlatili ia- IrrTalto in gravrro nialrriim non roatrirunl. .Maior ilrram io r«ralrnli«, al J« raniutit «liximui, Um. I. n. G08.

108 TRACTATUS

160. Resp. 2' In peccalis conlra solam Religionem, seu con- tra solum Yolum commissis, crescit difficultas, et maior est Theologorum dissensus. Communius lamen earadem generalim materiam ad peccatum mortale requirunt, ac in casu praece- denti , ubi iustitia Tiolatur ; quia actus proprietatis eiusdem gravitalis esse yidetur. Attamen non improbabiliter nonnulli graves Doctores maiorem requirunt quantitatem ad peccatum grave in hoc casu conslituendum. — Sic Elbel, n. 646. — Salm., c. 6. n. 12.

Communiter autem conveniunt, valorem multo maiorem re- quirendum esse ad graviter peccandum, quando dona accipiun- tur ab extraneis in alios eroganda ; quia tunc multo minor est proprietatis actus, quam si haec in proprium usum retinerentur. — S. Lig. n. 24. et alii communiter. — Imo aliqui tunc requi- runt ad| graviterj peccandum 60 argenteos seu yalorem 30 fr. circiter. — SicDtawa, — Leander, etc, apud S. Lig. ibid. (a).

(o) Haec opinlo videtur salis difficilis. Nam vel inlelligitur de pecuniis a religioso accipiendis et erogandis nomine proprio, aut in usum /)ro]?mm ; etsic cum habeamus actum proprietalis, voto paupertatls conlrarium, laxius merito videbitur, ad gravitatem cul- pae CLim DD. veleribus exigere 60 argenteos, seu sex romana scu- tata ; praesertim cum immutatio in pecuniarum valore decursu temporum consecuta [Yid. dict. de hoc argumento in Tom, 1. not. ad n. 607.) multo ampliorem pecuniae quanlitalem modo exigeret. Vel Inleiligitur de pecuniis acceptis et erogandis nomine alieno ; et sic cum Sanchezio [Vid. nol. adpraec. n, 157.) licebit existimare, nullam inlercedere culpam, etsi de rnaiori summa agatur.

S. Alphonsus eam opinionem cum allegationibus muluatus est a Salmanticensibus (De Restil. Cap. 6. n. 47.), quae tamen omnes, si cum suis Auctoribus conferantur, abs re afferri reperiuntur. Alle- gaut nimirum cum Leandro Suarezium, Palaum, et Dlanam. Atqui isti eandem ac Sanchezius, doctrinam tradunt.

Ita Suarez (De Relig. Tract. 7. Lib. 8. Cap. 15. n. 15. et 16.): Quando dominus solum concedit usum facli . . ., si usiis cedat in com- modum ipsius religiosi, vel ei proprie donetur, contra paupertatem €St, sine licentia illum accipere, non tam propter dispensationem, quam propter acceptationem rei, quia nimirum aliquid pretio aesti- mabile sine licentia accipitur, et ila est acceptio proprietalis. . . . At vero si usus nec cedit in commodum religiosi, neque ipsepro se illum acceptat, sed solum ut alteri res donetur, ita ut ipse solum sit me- dium seu inslrumenlum transferendi rem ab uno in alium, tunc rC'

DE STATIUIS PARTICIKARIBCS 109

(Icncratim vcro non pcccat gravilcr Heligiosusclam accipiens icm nli(|iiani c\ Coniriiunilale, v. pr., Iil)runi ad usum propriura cliaiii (liulurnuiii, sed non iii perpeluum, nisi ita occullel, ut a Supcrioriljus invcuiri uc(|ueal; (|uia lunc Praclatus Don ccQse>

rera nnn percalur conlra pauperlatcm, quia neque aliquid accipit, neque clinm nliquid cjprnflit vtn nowinc. . . . l nde collign, quoties concedilur usu.i facti iudelerminatus . . . , non essc contra pnuperta- trm. . . , si xolum arcepletur di^penxntio fnciendn in alios nomine atterius, quamvis particularis npplicntio esset commissn arbitrio rf- ligiosi. . . . Vul. eliam eod. libr. S. Cap. li. n. .Tl., «I»i slaluil, ad^ ministralionem furmaliler et per .se noii rrpugnare pauperlnli, quia solum csl quid facti, et non proprii iuris, quia res sic administratae nnn ut propriae, scd ut alicnnc tencntur. l nde conchidil : Ai7*i7 ergo habet adminislratio ut sic, pruplcr quod pcr pnupcrtalis vutum ex^ cludnlur : non cst crgn vmlcrin paupcrlnti^, ^cd polest esse mntcria obedientiac, ctc.

Palans vcro (Tracl. lii. I) >|). '.\. riiiirl. *2'1. n. i. ; Si non bona ('onvrnlus . . . , sed a snecularihus acccpta Iradas consnnguineix, . . . distinguendum est : Si ea absolute accipias, non soium contra pau- pcrtalem, sed ctiam conlra iusliliam adversus Hcligionem, evi ilta bona tua acccplationc sunl incorporaln, pcccas. At si ca nolis acci- jiire, scd dunanti mnnifcstes, te eius nomine consanguiueis dunatu- rum, non videris iwttiiiam, nec paupertatem violare; nou iustiiiam, cum ex domini voluntate tradilio fiat ; nun paupcrtalem, quia lu nec donas, ncc aliquid tradis cunsanguincis, sed sncrularis tuo medio do^ nalionem praeslat. . . . Quod verum linbet, etiamsi saecularis non de* signnverit, quibus pecunia concedcnda sil, sed id tuo arbitrio reli" qucril : quin suln personnrum elcclio tibi competit, quae non est conlra paupcrtnlem.

Et Diana Jom. 7. Tr. :\. Res. 23. n. 2.) : ISota etiam hic obiter, i/uod Rcliiiiirsus nun pcrcnt conlra piiupertntnn, si nbsquc .*<upcrioris iircnlia arcipit peruninm, ut ipse libcre dispunal de iila in elrcino^ sijna numinc eius, qui dedit. I:t pro hac sententia sup. citavi Sanchez, ■I Fnuslum, quibus uunc addo Velrum de ledesma, et Franriscum Suarrz. Ualioiiem aulem haiic reddii Ibid. Hes. 27. n. t. , quia ro- tum pnupcrlniis oblignl Hcligio^um , ne arceptet dominium et prch- prirtatem alicuius rei, inscio Superiore: sed in nostro casu isle Re- ligiosus nun arripil dominium illarum pecunianim, sed tantum (ird- })it illns numine alieno, ncmpc Iradrnlis. ul dct pnuperibus. Fryo.

Conf. eliam Card. De Lujio />r lusi. />m/>. 3. n. Ijj.,, cl Fcllii- /arium .Mnnual. Hrgul. Tr. 4. Cap. i. n. 236.).

JJ0 TRACTATUS

tur invitus quoad substanliam, sed tantum quoad modum. — S. Lig. ibicl. — Suarez. — Salm., etc.

NOTA. Quoad res mutuo acceptas vel habitas sine Praelati llcentia, generatini loquenilo non peccabit graviter contra votum paupertatis, res ad usum suum vel etiam non ad usum suum extraneis mutuando, modo sit certus de restitutione fa- cienda, nec tali mutuo grave damnum inferat Comraunitati, v. gr., co quod ca- reat usu rei graviter hic et nunc necessariae. Multo minus adhuc graviter pec- cabit si res ad usum sibi concessas mutuet aliis Religiosis eiusdem monasterii. Eatio est, quia, etsi aliquem actum proprietatis in his faciat, non tamen gra- viter peccat, iuxta communem Theologorum interpretationem. — 5. Lig. n. 27, — Laymann. — Sanches, etc.

Resolves:

161. _ 1» Religiosus peccat contra votum paupertatis, si quid sine Superioris consensu domi seu foris, etiam ex iis quae ad victum aut vestilum perlinent, accipiat, retineat, absumat, permutet, alteri donet, vel commodet. Item si absque licentia Superioris pecuniam vel res alias mutuo vel commodato ab ex- traneis accipiat.

2° Peccat etiam contra votum paupertatis, qui res in usum oblentas in alium usum expendit, aut culpabiliter amittit, vel deslruit, ut patet.

3' Peccat contra votum, qui apud externos comedit aut bibit sine Praelati facultate ; quia actum proprietatis ponit, aliquid sine licentia accipiendo. Generatim tamen non videtur per hoc mortaliter peccare (a). — Lacroix^ n. 105. — Suarez, — San- chez, etc.

4° Si Religiosus acceptet ab extraneis rem Superiori traden- dam, facillime licentiam praesumptam supponere potest. Si au- tem eam supponere nequeat, contra paupertatem peccare vide- tur ; attamen generatim peccatum illud veniale non excedet. — Lacroix, n. 118., etc.

5" Peccat contra votum paupertatis Religiosus, qui rem cum licentia ad usum acceptam retinet ultra limites temporis a Su- periore praeiixi; qui eam ad alium usura adhibet cum eiusdera

(o) Imo licenlia praesuml haud aegre poterit ; et alioqui Superior non tam ratione rei a subdito acceptae , quam alla de causa forle invilus censerl posset.

DE STATIBUS PARTIClI.AftlDlS 1 1 I

dclrimcnto ; qui rcm scrval, animo domini, ncmpc cum inlcn- tionc cam sulxJuccndi lihcrac disposilioni Supcrioris, v. pr., si eam occultcl, n»; vidralur; ncc c.xcusari e\ eo polcbl, (juod li- cenliam prius ol)tinucril.

0* Peccat contra votum paupcrtatis, qui sine facultatc Supc- rioris alicjuid cmil, ctiam pro (lommiinilatc, quia afjil ut pro- priclarius. Ali<|uando tamcn licculiam pracsumcrc potcst, nem- pc (luaiido novit, id Siij)criori ^'ratum lorc, ncc rcrursus facilis ad cum patct, v. gr., in itincrc. Iluiusmodi autem liccntia faci- lius in rebiis minoris momcnli pracsumi potcst.

7* Rclij^iosus, itcr afjcns, divcrtcre ncquil ad alia loca exlra rcctam viam ad rcs curiosas vidcndas, nisi furtc valdc hrevis sit distantia, ct nulluc aul admodum modicac expcnsae licri dc- beant ; in casu autcm particulari licentia Supcrioris, e\ gravi- tatc causae, mcrito praesumi potesl. Secus enim pcccarel lum contra p;uip(Tl;ilcm, lum ctiam contra obcdicntiam.

8* Kcli^Mosus niillum dcposilum propric dirtum sinc liccntia accipcrc potcst. llaiio cst, 1' (piia aclum proprictatis facerel iuxta plurium scntcnliam, contra alios; •i* quia dcposilum est contractus; Kclif^iosus aulcm nullum contractum circa res tcm- poralcs inire potest absque Superioris facultale (a).

(a) De hac ro IVlli/zarius Mnnuid. Rcpul. Tr. 4. Cap. 2. n. 2^2.;: Quaeres: An rcliyioxi rr voto pauiierlatis prohibeantur recipere pe- atnins ejtraneorum iri (leposituni sine Praelali licentia * Uesp., nou prohiberi, si eas recipiat aniiho reddendi, quoties Dominus toluerit: quamvis id exse poisit contra obedientiam ac decrntiam religiosam , si fiat occullc. Ita Diana e.r Suarez, Sanchez, el Fauslo. — Et La)- m;uin (Llh. 4. Tr. .*». cnp. 7. n. i.): /n depositum res aceipere, ita Ut deponent omne lu» dowivii ac possesxionif, administrationis reti- neat, non repuijnat paupertatis roto ; tametsi tali modo pecuniae, V. gr.f deposilae sint aitud ReHijiosum, Mt iis uti possil, peiitapo- stea et impetrata SuperiorLn ticeniia ; talia tamen intnt contra paU' pertalis perfectionem , et plerumijue contra iiegulae p (um.

tadcm hahi't Lugo {lle lust, Di^p. 33. ii. tij, (|ui ia.sujH. /.'./>. 3. n. 2I9.J monel , non teneri Vomentum ad damnum resarciendum . quando res aliqua ab externo apud Heligiosum deposila , eius ru/- pa perdila, rel a furihus sublata fuil. Imn nec etiamsi ex lirentia Praelati depositum iilud acceperit : quia subdili detictum Convenlui non nocet.

112 TRACTATUS

162. — 9" Dona omnia, quae Religiosis solemniter professis fiunt, eo ipso acquiruntur a Monasterio, non exceptis legatis et haereditatibus, ex notissimo principio luris canonici : Quidquid Monachus acquirit, non sibi, sed Monasterio acquirit. Hoc prin- cipium etiam aliis Religiosis est applicandum intra limites votL paupertatis, quod pro illis nonexcludit facFjItatem acquirendi et possidendi. Hinc isti legata et haereditates acceptare et acqui- rere yalent, licet de iis sine licentia disponere nequeant. Quoad caeteras donationes, eae Monasterio obveniunt, nisi fiant spe- ciatim intuitu personae privatae, et non quatenus Religiosae. Tunc vero Religiosus acceplare nequit absque licentia, saltem praesumpta, seu sub conditione licentiae obtinendae.

10° Opera manualia, quaecumque sint, quae a Religiosis conficiuntur, ad Communitatem pertinent. De iis igitur privati, licet opifices, disponere nequeunt, nec ullum emolumentum ex illis percipere possunt. Idem dicendum est de honorariis, quae Regularibus pro Missis vel aliis spiritualibus minisieriis tribuuntur.

IV Peccant contra votum paupertatis Religiosi, qui omissio- ne voluntaria debitae curae in causa sunt, cur res ad proprium usum concessae deteriores fiant. Idem dicito de illis, qui defe- ctu curae debitae sinunt, ut res officii sibi commissi pereant, vel detrimentum patiantur.

163. — 12" Non est contra paupertatis votum, acceptare ali- quid sub conditione licentiae obtinendae, aut etiam donare, dummodo res recuperari possit, si negetur licentia; quia actus reipsa suspenditur. — Lacroix, n. 108. — Lugo, etc.

13" Sufficit licentia praesumpta ad licite acceptandum, vel expensas faciendas, quando Superior adiri nequit, et urget oc- casio. Sed res dono acceptata ex praesumpta licentia, debet po- stea Superiori manifestari, quando conveniri potest, nisi con- sumpta fuerit. — Suarez. — Lacroix, n. 109.-111.

14° i fortiori sufficit licentia tacita ad dandum vel acceptan- dum ; imo valet, etiamsi Superior adiri possit, quia licentia taci- la censelur de facto existere : v. gr., eo quod virtute in alia con- linetur, ^el ex circumstantiis prudenter colligitur adesse, dum licentia praesumpta non supponitur de facto existere, sed tan- tum exstitura, si peteretur. — Lacroix, n. 109. — Suarez, elc.

ly Si Superior antecedens dederit tibi licentiam aiiquam rem determinalam habendi, adhuc valet, etiarasi ipse ab officio di- scesserit. — Lugo. — Lacroix, n. 115.

DE STATIIiLS rAUTICl I.AIlIDfS IH

16* Si haboas liccnliani dandi aliquid Puulo, cl dcs Pclro, non pcccas, nisi Superior dedcrit liccnliam pro Paulo ob pccu- liarcni ralioncni, dum ncf,'alurus fuisscl, si pro Pelro lianc peli- "visscs. — Lnrroi.r^ n. 119. — PcUizarius, clc.

17* Si Tilius l{cli;:iosus liccnliani liahcat dandi ali(iuid qui- buslihct, (iaius ciusdcm ConHiiunitali habct co ipso facultatcm acccptandi, quia darc ct accipcrc sunt corrclativa, et proindc liccntia ad unuin ccnsctur etiam essc ad altcrum. — Sanchez. — Pclliz., ctc.

NoTA. Ilaoc (lc pniipertato Rp)i|>insa in gcnere. Se«I attrndrnilnni e»l «d con- ttitutionrs porliriilarrf varioriiiu Ordinnm, vel oi! consuetiiilinrm a Siiperioril>us tolcrataiii , naiu in plurihus Monastcriis crneratim perniiltitur lirli(]iosis petrre , acciperc aut siLi conipararc plura necessaria ad victuni, vcjtituin, liLros, aut alia id (jvuu.t.

ARTICULUS II.

I)E VOTO CA3T1TATIS.

\(\\. - Vutum castilatis multo praostantius paupcrtalis voto habcndum cst, cum per illud Kcligiosiis non bonis sibi c\trin- secis, scd intrinsecis, corporis scilicet ct sensuum voluptatibus rcnunticl.

Diio comploctitur cius obicrtum, nompo ca qunc (lt> iuro na- lurali ct divino iam prohibcntur, nccuon ca ijuac in lc^ilimo nia- trimonio liritc licri posscnt. Ilacc i^ilur esl voli castitalis cfli- cacia, ut id (piod prius licitum erat, Heli^ioso illicituni (iat ; ea vero (|uac omnibus sunt prohibita, ipse evitare debet ex dupli- ci obliLNitionc, sriliccl castitatis ct Ucli^ionis.

Votum simplcx castitatis impcdimciilum matrimonii impc- diens tantum constituit, seu matrimonium illictlum, non vero in- yalidum eflicit. Votum autcm solcmnc, connubium sub^equcns prorsus dirimit.

Quaesita :

16!). — QiAEn. r An rtiam peccata luxuria^ tnrre interiia votn cnsdtatis advcrscutur?

Itrsp. A/linn. Uatio cst, (juia Hclii^iosus vi voti caslitalis tc- nclur viiirulo Ufli;;ionis ab>tmcrc ab omni volui.tana di locla- tione vcncrca, sivc interuOy sive r.r/mia, ila ul si caslilalcm cuRY Tom. II. 8

114 TRACTATUS

laedat, duo patret peccala, luxuriae scilicet et sacrilegii. —

S. Lig. n. 33.

luxla quosdam votum castitatis solis peccatis externis luxu- riae violatur, quia, aiunt, Religiosus Deo dicat tantum 1" bona externa, quibus se spoliat per votum paupertatis; 2° corpus, cuius Toluptatibus renuntiat per yotum castitatis; 3" animam, seu mentem et volunlalem, quam tradidit Superiori moderan- dam per votura obedientiae. Sed doctrina communissima et ve- ra est, votum castitatis violari et quidem gra^iter etiam solis peccalis mere internis; quia vovens promittit simpliciter Deo, se abstenturum ab omni delectatione absque ulla distinctione.

166, _ QuAER. 2" Quaenam sit gravitas peccatonm contra Totum castitatis commissoruml

Resp. Ilaec regula generalis statuenda est: eadem prorsus est gravitas peccati contra votum ac contra sextum et nonum Decalogi praeceptum, scilicet peccatum mortale aut veniale est contra Reiigionem, prout mortale aut veniale estcontra castita- tem. Parvitas autem materiae admittenda non est in peccatis luxuriae directe quaesitae aut admissae nisi ex imperfecto con- sensu iuxta dicta t. 1. n. 412.

107. — QuAER. 3" An vel quaenam sit differentia inter virtih tem et votum castitatisl

Resp. V Nullum datur discrimen ratione obiecti, cum ex di- ctis volum tam late pateat, quam ipsa virtus. Attamen in hoc differunt, quod in iis, quae virtute prohibentur, duo dantur pec- cata si votum violetur, dum unicum committitur peccatum in eo, quod solo voto interdicitur. Si quis enim voto simplici Re- ligionis ligatus matrimonium contraheret, unicum peccatum, scilicet contra Reiigionem, in usu coniugii patraret (a). Potest igitur quandoque violari votum, quin ipsa virtus laesionem patiatur.

Resp. 2° Yirtus castitatis praeter strictas obligationes, quas imponit, mera quoque consilia ad maiorem perfectionem ducen- tia suadet ; dum votum solam materiae obligationem alticit.

(o) Idem dicito, si ex consensu uxoris vir sacros Ordines susce- peril, aut in Religioso Ordine solemnia vota emiserit. Si enim po- stea matrimoiiio uierenlur, sacrllegii crimine se obstringerent, non tamen contra virtutem castitatis peccarent.

»

DE STATIBCS PARTICLI.ARIBUS 115

NoTi. AJ maiorcm autem^ccttiCatis caBtoJiam introdacta eti ctaaiari, vi oi- iui Monialfi egrcJi noo potsunt e Monattrrio, niti de licenlia Ponlifirii aat Ep^ scopi, quan rtiain in soli<i cxtraordinariit ra^iliu% tlari potrtt ; Rrti|jiitfti vrro cfo- mo al)i*ft<ir nrqiicuiit ab^upc rrarlali liccntia. Sic ci (x>ott. CUm. 17//, Mml-' lu$, flc. — llioc

QuAEFi. i* Ouatc sil pcccatum cijrcdi c Monaalcrio sinc li- cenlia ?

Jiesp. r Pro Monialibus inlra clausuram (legenlihus crit scm- per gravc, cum Ecclesia id prolubeat sub poena gravissima, nempc excommuiiicalionis.

Jtcsj). '•1" Pro Uflif^iosis eril f,'ravc, si sacpius cum scandalo liat, aut de nocle lurlivc; venialc autcm tantum, si quis scmcl aut itcrum, aut interdum tanlum pcrdiem egrcdiatur. — Ptura de ctausura ct dc pocnis in cius violatores infticlis in Iract. de Censuris.

ARTICULUS III.

DE VOTO OBEDIENTIVE.

Votum obedicntiac est omnium volorum Rcligionis pracslan- lissimum, cum per illud Keli^Mosus bona ma\ime sibi iutrin^eca ct excellenlissima, voluntatem scilicel ct intellectum ipsum Deo offeral (a), et omnino consecret. Ilinc diciiur l. Hcg. Mi. '11,: Mctior cst oljntirntia (/uam victiinar. Hl I'rui\ '1\. 28 : Vw obe- dicns toijuctur vi( toriam.

Principia :

1(»8. — 1. Heligiosus c\ volo obcdicntiac tcnclur ad oninia, (|uac Superior praecipil srcundum regwlas et con^tilutiones Ur- dinis, sivc dirccle ct expressc, sivc indirecle ct imp'icile. — S. Lig. n. :18. — Atlamen ut sit peccalum contra votum, requi- rilur ut Superior vere praccipiat, el non tantum suadcal. <|uod ex cius verbis, modo hxiuendi variisque rcrum adiunctis patcbit.

(n) Aihirl»» Inmen, (pino niox .V. n. seq. subiicil, maloriam voli .*^c.<(e iioii extoiidere nd iuternas facullalod , sed ad solam maudati externiiu executioncm.

116 TRACTATUS

II. Supcriorius iiabet praecipiendi non solum ea, quae expli- cite liabenturin regula vel constitutionibus, ut sunt abstinentia^ silentium, etc, sed eliam ea omnia, quae implicite in eis conti- nentur, ut poenas in transgressores, et quidquid pertinet ad of- licia Communitatis rite obeunda, aut ad eius rectam administra- tionem. Ralio est, quia Religiosus se adstringens ad constitutio- nes speciales Ordinis servandas (a), se obligat ad ea omnia, quae ad hunc linem consequendum sapienter statuta sunl yel praecipiuntur.

III. Religiosus non tenetur, ex yoto suo, obedire Superiorr rem impossibilem, aut evidenter illicitam, aut graviter sibi da~ mnosam praecipienti. — S. Lig. n. 47., etc. Etenim non poluit se obligare ad rem impossibilem, cum ad impossibile nemo le- neatur ; neque ad rem certo illicitam, siquidem votum nequifc esse vinculum iniquitatis; neque ad rem graviter sibi damno- sam, quia hoc a mente Religionis alieuum est, et actus heroici non cadunt communiter et implicite sub votum, sicut non ca- dunt sub praeceptum. Excipe tamen, si agatur de officiis inlra limiles vitae Religiosae adimplendis, v. gr., de curandis Reli- giosis pestiferis, etc.

Ilinc non tenetur subditus obedire Praelato iubenti, ut ince- dat super aquas, etc. ; si autem referantur exempla, ex quibus constat, talem obedientiam a Deo approbatam et miraculis con- firmatam fuisse, dicendum est divinum placitum superno iumi- ne, tum praecipienti, tum obedienti fuisse manifestatum.

Quaesita :

169. — QuAER. 1° Quodnam discrimen intercedat inter mrtu- tem et votum obedientiaef

Resp. Idem est quod iam fuit adnotatum supra de paupertatCj n. loo. scilicet obiectum voti est executio externa mandati Su- perioris, dum virtus usque ad internam animae submissionem perlingit, eamque perficit.

A Religioso autem sedulo vitanda sunt non solum peccata conlravolum, sed etiam contra virtutem, quae quidem frequen- lius laedi solet. Accidit enim (utinam rariusl), ut subditus Prae-

(a) IIoc non Ita acciplendum est, quasi ex voto se Religiosus ob- stringat ad observandas Ordinis Conslitutiones.

DE STATIBUS PARTICULARIBUS J17

Jati niandalo aclionc quidem cxlerna inlegrc oliscqualur, scd rcluclanle, nioesla ct aegra volunlate. Tunc vcro, licet voto sa- tisfaciat, a virtulc tamen longc rcccdit a).

Relif^iosus i^^iliir Superiori vere praeci()ienli inoljedicns du- plex peccalum lacil, allerum contra pniercplum nnluraie, quod submissionem le^Mlimo Superiori praesrrihil, et allerum conlra votum. Ilinc in piis congregalionihus virorum vel mulierum m communi sub eadem Re^^ula vilam degenlium absquc volorum vinrulo, inobcdienles a perrnlo non eximuntur, si contra Supc- fiores sinl rebelles, sed unicum peccalum commiltunt.

170. — OuAER. 2" Quomodo volum .solemne obcdientiae a coto simplici differatl

/icsp. r Dispensalio multo facilius oblineri polcst a volo sim- plici (|uam a volo solemni, (juod nonnisi a Papa et gravissima <le causa solvi polesl.

Jiesp. 2* Votum simplex reddit quidcm illicitam obligalioncm sinc conscnsu Superioris contractam, non lamen per se inva- Jidam cflicit, licel Superior vi potcstalis in voluntatem subdili huiusmodi oblip:alionem irritarc valeat. Votum auteni solemnc ita subdili voluntatem oblalione absoluta, perpetua et irrevoca- bili inOrdinc religioso, aucloritali Superioris obstringil, ul Hc- ligiosus nullam am[)lius obligalionem, ne^iuc naturalem, ne^juc civilcm validc contrabere possit (6).

/j, Inspi(iiM)(lum est , cuiusimxli sit alTccliis oluMljcnliac rc|ni- >^u;uis. N;ini si naluralis sil, et u;ilurae eliam l»enc inslilulac con- scntaneus, nec U»men obcdiendi arreclum relardct, aul minuat, nihil «lctriiliii de perfectione obcdicnliae, ul ('hrisli Domini exempluin suadci. Si >(M() rcpujjnantia sil e\ naturae \cl consucludinis inor- «linalionc ; lunc \cl non obslanlc conlrario impulsu bomo prompte obedit, etsic perfcctioni >irlulis nihit detrahilur, imo propler dilTi- culliitcm dc\icl;)ni aiiiis \i(lcbitnr ali(pio modo pcrfcclior; si \ero rcpugnaiilia rclardct, mimiatve alTcctum \oiunlaiis, mandala allo- <juin exc(pientis, tunc impcrfecla uli(juo eril obedienlla , prouli voluiitarii sinl ;)IT(mMus contrarii ; ast culpae ralio desumeiur non •(jtrKl(Mi) c\ ob(Mlicntiac impcrfcctlone. (piasi pradus perfcclionis in \oIunt;itc ()bc(liei)l(» c;i(l;)t sub pracccplum , >ed ox alTcclus ad alia inordinalione, quo lil ul in alio \lrlulis gencro peccctur. Conf. Suarcz l)r IWliij. Tr. 10. l.ih. i. Cnp. 1.1. h. 19.\

[b, lloc inlcHige (pioad ea , (piae subsinl Suporloris poleslati. Nam sl subdilus, v. gr., promillal alicui sccrclum, vel ipsi sccretum

llg TRACTATUS

QuAER. 3° An teneafur Religiosus obedire in dubio, utrum res praecepta sit licita necne^f

Resp. Affirm., quia in eo casu praesumptio Superiori fayef. Insuper opposita sententia rectum perturbaret ordinem in Reli- gios's familiis, ut manifestum est. — S. Lig. n. 47., et alii com-

muniter.

171. — QuAER. 4" Quandonam Religiosus peccet gravitei' contra votum obedientiae^i

Resp. Peccat grayiter in sequentibus casibus, qui raro occur- runt; scilicet 1* quando recusat obedire in maleria gra^i Supe- riori praecipienti in virtute sanctae obedientiae, yel in nomine lesu Christi, aut per alias similes formulas, quae rarissime a Superioribus sunt adhibendae; 2" quando Superiori praecipienti resporidet: Nolo obedire, nolo facere, nonfaciam, aut aliud si- mile quod contemptum formalem auctoritatis praecipientis re- doleat [a); V quando ex inobedientia sequitur grave scanda- lum aliorum, sive subditorum, sive saecularium, aut grave in- commodum pro Communitate, aut pro aliis, y. gr., pro salute animarum, etc.

In caeteris casibus inobedientia peccatum yeniale non exce- dit; cum autem praedicti casus peccati mortalis raro accidant, communiter peccala Religiosorum contra obedientiara ut venia- lia tantum reputanda sunt. — Multo rarius adhuc peccata in so- lam virtutera comraissa mortalia evadent.

172. — QuAER. 5" Qaibusnam obediendum sif!

Resp. Obediendum est non tantum Superioribus ipsis maiori- bus, sed oranibus etiam inferioribus, seu ministris, vel praepo- sitis ex ipsorum parte praecipientibus, cum tunc eadem sit au- ctoritas, quae raandatum iniungat [b).

committatur, obligationem sane contrahlt, circa quam Superiori nuUa inest auctoritas. Quoad ea autem, quae obedientiae materia esse possunt, obligalionem quidem, v. gr., celebrandi missam ad inleniionem alterius subflitus contrahere potest, conditionatam ta- men, nisi videlicet aliter Superior disponat.

(a) Hoc valet, eliamsi praecepti materia, in se spectata, non sit gravis.

[bj Intelligenda haec sunt de virtute obedientiae; nam praece- plum, quod voti oliligatione subditum constringat, solis toiiusCon- venlus seu domus Superioribus (nisi aliter speciales alicuius Ordi- nis Gonstitutiones disponant) reservari solet.

DE STATIBLS PARTIf.LLAniBUS 110

Qu AER. 6* Quomodo oheciiendum aiV?

I{rsj). L't obedicnliae plcnissima sua constct pcrferlio, obc- diendum est 1* ex motivo snpernaturali, ut praescrihit Aposl., Cotoss. 3. '2i.: Mon ad ocnlum servienles, quasi hominihus pla- cenles... Domino Chrislo servite. Serus ciiim oliedienlia, rliam- si a pecrato immnniscsset, omni tamen merilo carercl, cl merc raatcrialis foret (a). — 2* Alacriter, seu cum gaudio et anima Tolenti : Ililarem enim datorem ditifjit Deus. 2. Cor. 9. 7. — V Promjdr, id esl vel stalim, ycI temporc pracscripto, ct cunfi debila ciira, absiiiic se^^nilic. — 4* /:'x integru, scu tolum opus pracscriptum perlicicudo.

CArUT IV.

DE PUIVILEGIIS REGULARIUM.

17:]. — Privilegia, quibus gaudent Ueligiosi, praccipue ver- santiir circa excmplionem a iurisdiclione episcopnli, sarramcn- tum poenilenliac, casiis reservalos ct censuras, irreguiaritales, quaedam vota ct vincula, Missam et Communioncm, aliosquc casus particulares. — Yide S. Liij. lih. 1. in fine, Append. 2. de Privitefjiis; et in II om. aposl. tracl. 20. c. 4.

/. Circa rrnvptionem a iurisdictione episcopali.

r Regularcs f^encratim paiident privilcgio excmptionis a iu- risdictione Episcoponim ; (juia Praelati rc{;ulares babenl iuris- diclionem qiiasi e[)iscopaIem iii Monaslerio et Kecbsia sua.

2" 1'Aimiinlura visil;ilione Kpiseopi tiim ipioad personas, tum qunad Monasleria el Kielesias. Kxcipe 1* .Monasleria Monialium llepularibus non subieclarum, rl eliam subieclarum quoad clau- suraccustodiam, ad (jiiam curandam Kpiscopi ceu dcpulali apo-

{n Dinieilo csl Iner ndmillcre. Nam (pi(»d oltedinlur Supn i«>ri tani(|\i:iii) (hrislo DoiDino, id ad raliomM)) forioaliMi) \irliil >« oIk^ dicnlino ikui r^Mpiirilur ( Vi(/. Suarez, l)r Urlig. Tr. 10. Ub. I. Cap. li. n. 2. 3., ; nec iternm ad r.itioiKMu inrrili c\i.i:iliir. nl (piis agat r\ molivo snpcrDalurali, uti aiias oslcnsum csl ^Md. Tom. I. n. 32. qij. 6. 7. 8.).

120 TRACTATUS

stolici iavigilant. 2" Ecclesias saeculariura, quarum Parochus esset Religiosus ; 3" Ecclesias Regularium si sint parochiae, sed quoad ea tantum, quae ad paroeciam et Parochum spectant.

3° Privilegio exemplionis gaudent non tantum Professi et Conversi, sed etiam Novitii et Terliarii, qui intra claustra com- morantur. Item famuli Regularium, qui actu famulantur, et re- sident intra claustra Monasteriorum (a), quoad censuras et Sa- cramenta, haud secus ac ipsi Conversi. — Trid. sess. 24. c. 11.

— Yide S. Lig. lib. 1. in fine Append. de Privilegiis, n.lo.

11. Circa Sacramenhm Poenitentiae.

174. — r Regulares Sacerdotes ex Superioris sui licentia absolvere possunt Religiosos eiusdem Ordinis absque ulia Epi- scopi loci approbatione. Sic ex privilegiis iure ipsis concessis.

— S. Lig. n. 110. Non autem in privilegio comprehenduntur Congregationes, quae non sunt Religiosae proprie dictae.

(a) Hinc vera ralio, cur isti Regularium famuli (prouU advertlt et S. Alplionsus Lib. 6. n. 583. ) iion subiaceant reservationibus episcoj)alibus, quia nimirum ab Episcopi iurisdictione sunt exem- pli. Et vi qnidem Imius principii , facilis evadit solutio cuiusdam casus, qui maxlme implexus nonnullis videri posset. Fac enim, ali- quis eiusmodi famulus in peccatum incidat, quod Episcopus reser- vavit, el peccata sua Confessorio saeculari, non habenii lamen fa- cultatem pro reservatis, confiteri velit. Quaero : poteritne hic illum absolvere? Si enim negas, quomodo cum S. Alphonso dices, eum reservalioni episcopali non subiacere? Si vero affirmas, quomodo Confessarius a peccato absolvit, in quod iurisdictionem non habet? Numquid forle demum dices, reservationem, qiiae estiurisdictionis restriclio, non Confessarium, sed poenitentes aflicere? Nodum er- go inde solve, quod isti famuli quoad hoc in eadem suntcondiiione ac religiosi, quil)us deserviunt. Porro sicut religiosus, quando ex praelaii sui facultate, confitelur sacerdoli saeculari vel allerlus Or- dinis, absolvilur vi iurisdiclionis, quam Praelalus indirecte com- municat sacerdoti, quem ad id subdilus elegerit, ita et isti famuli, qui itidem Praelati iurisdictioni subduntur. Et cum Praelatus re- gularls iurisdiclionem a se indirecte communicatam non coarctet quoad peccatum lllud , quod Episcopus reservavit, manifesta est ralio, cur sacerdotis saecularis iurisdictio in absolvendo aut reli- gioso aut religiosorum famulo non sit reslricla.

DE STATIBLS PARTICtLAnillLS 121

2* Regularcs in Conventu dcgcnlcs conlilcri dchcnt Sacerdo- tibus Ordinis a Superiorc dcsignnlis, ncc possunl al) aliis ({ui- buslihct valide ahsolvi absque licenlia Suj)crioris, sive inlra, sive exlra (loiiuim. Sic cx priviic^MO Ordini conrcsso.

3° Conccdi solol, ul lenipore luljiluei possinL Kegulares, cliam Moniales, conliteri cuilihel Saccrdoli approhalo, sine Supcnoris Jiccnlia. — S. Lifj. n. 110.

4' ilefzularcs in ilinere, si socium ciusdeni Ordinis idoneuni liabcanl, illi conliteri debent. Si vero dcsil socius i<loneus, con- lileri possunl ruilihel Sacerdoli sallcm approhalo, sivc rcgulari, sive sacculari.

Qi ai:h. An vero possint liefiulares, dfficiente socio idoneo, confitcri etiam cuilibet Saccrdoti non approbato , modo idO' neus sit'}

liesp. yegant ali(pii, innixi pracscrtim in dccisionc S. Con- ;;rrg. (]onc. ad postulalum Episcopi Ilildeshcimensis. Scd pro- babilius affirmandum est cum S. Lig. Append. de Pricilegiis, n. 3. cum comniuni.

Decisio aulcm S. Conp. ad Poslulalum Episcopi llildeshci- niensis non obslal, (piia agebatur de Ueligiosis, (pii cum ad ma- num habercnt proprii Ordinis socios, nihilominus cuilibcl Sa- cerdoti conliteri volebanl, prout in itinerc, dcliciente socio ido- iieo, iure i()sis conccssum est [a].

(a i'\ Arlis S. Coii^Mc^^aliouis iThexaur. licsul. S. Conf)r. Cunc. Toin. .'{S. piKj. 111.^ con>li»l, ijuacslioiHiu propoMlam fui>>e de lle- gularihus, (pii ad ci\ital(Mu plurirs per aununi accedentes, ihi(|ue ad arnjuol dic.s conimoraules, solehaut sihi eli^ere |)r('sl»\lerum saecularcm ali Kpiscopo nou approh.ilum, (|uaiu\is noii dec.vscut , <]ui ex propria cuiusque Ordinis /aniilia Confcs.siones eorum pos- sent excipere, ct (piorum copiam ihid. pajj. 113., facile hubere pO" teranl. Porro farullas Ucfiularil»us couces>a, ul dum ilinerartnt, vcl cssrnt cdlra cunicnlus suos, valerent cunfitcri quibuscumque *a- cerdotibus, condidouem adicctam iiaiic hahchat Ihid. pa^. 116.\ si aliquem prcshiiterum idoncum ex Professoribus Ordinis Imbere non possinf, scu si »(.M possuut habcre copiam s ' * quia nou ha- bcnl proprium con/cssarium. yiiod crgo S. < . , .» iiou (piuliiu ad geiuTalem ipiaestionem , sed ad casum illum specialem IS No- vcml)r. \H\i) ropoudcril, illas confrssioues non luisse ralidas, ail coulro\ersiam, ipiam lioc ioco laiiiiil .K., niliii perliiiel.

122 TRACTATUS

III. Circa casus reservatos.

175, _ 1" Quoad siibditos. Possunt illos absolvere V ab om- nibus casibus et censuris papalibiis non reservatis Papae, licet reservalis Episcopo, ut est percussio levis Clerici; 2° ab omni- bus csis\bus papalibiis eodeui modo, ac Episcopi suos dioecesa- nos absolvere possunt; 3° ab excommunicatione ob percussio- uem etiam gravem et publicam Clericis inflictara («).

(o) S. Alphonsus [Lib. 7. n. 107.) notat, ex iure conmuni Regula- rem a Praelato suo posse absolvi, 1° si percusserit eiusdem Ordinis consodalem, nisi percussio sit enormis, aut iniecta manus fuerlt in Episcopum seu Abbatem ; 2«* sl percusserit religiosum alterius Or- dinis, dummodo adhibeatur etiam sentenlia Praelati , cui percussus subditur; 3" non posse a Praelato suo absolvi, si percusserit cleri- cum saecularem, sed pro absolutione adeundam esse Sedem Apo- stolicam, licet absolvi possit ab Episcopo, si percussio fuerit levis. Quae omnia extenduntur ad Novitium , qui se his criminibus ob- strinxerit.

At subdit cum communi S. Alphonsus, haec intelligenda secundum luscommune. Etenim (inquit) spectatis privilegiis, Religiosi bene poS' sunt absolvi a suis Praelatis, etiamsi percussio fuerit enormis . . . , idque valere, etiamsi Religiosiis percusserit alium alterius Ordinis vel clericum saecularem, et eliamsi percussio fuerit publica. Quoacl ista aulem privilegia leclorem S. Alphonsns remittil ad nonnullos scriptores, e quibus Palaus [De Censur. Disp. 3. Punct. 23. §. 4. n. 10.) allegat Compendium Privilegiorum Soc. lesu. V. Absolutio^ ubi hacc habentiir (n. 10.) : Si qui sub obedientia et correctione So- cietatis degunt, possunt absolvi per Praepositum Generalem et alios^ quos ipse deputaverit, ab omnibus peccatis ante vel post ingressum Socielatis commissis, et ab omnibus censuris et poenis a iure vel ab homine latis, praeterquam ab his quatuor, quae in Rulla Sixti IV continenivr, «m/je relapsus in haeresim, schisma, litterarum apo- stolicarum falsificatio, et delatio prohibitorum ad infideles. Babelur per Bullam pro Praedicatoribus, datam prid. Kal. Septembr. 1474 (Sixlo IV Ponlifice), Incipit: Regimini universalis . . ., et eiusdem Pontificis (Sixli lY) pro Carmelilis 4 Kal. Dec. 1476, Incipit : Dum altenta . . . , et lulii U pro iisdem Praedicatoribus 27 Febr. 1510^ Incipii : Exponi ISobis . . . , ubi inter superius excepta addit con- spiralionem in Romanum Ponlificem : quoad reliquos vero casus, praeler hos quinque, declaravit, non obstare publicationem Bullae Coenae et derogaliones in ea contentas.

DE STATIBUS PARTICLLARIBUS 123

2* Quoad saeculares. V Possunt illos absolvcre (supposila Episcopi approhalionc ad ainlicnd.is confossioncs) a casibus na- 'palihus, cxccplis iis (|ui in Hiilla Coenae ronlincnlur; 2* proha- bilius absolvcrc possuiil a casibus in iurc aut c\ con<;uplu(linc Episcopo rcscrvalis, ct ([uos Episcopus ipsc sibi iion rescrva- yit. — S. Luj. ibid. (a).

Ca(»toruni rpiond nbsolvcndos rclipiosos subditos a casibus liul- lae Coenar, prnotf^rrniKhim non rst, <|Uo<l F.nciiK FtTrnris V. \b%o- lulio ;irl. I. n. .'J7., ct V. Pmrldlm Hnjnldtis n. 21». post aiios iioial, scilicet Sacram Conqrerfalionem Hpiscop. et Regular. fnrto verbo cuvi SS. Clementc V/ll, nbsolute decrevisse, qund omnet liullae et dccrcla (lerof/aloria pririlc^iiorum Ilcijulariuin, fjuan'um ad fnt^l-' tatem ahwlvcndi a casibus Vapae rescrvalit, sunt inteHifjenda soluni in ordine ad saeculares, non autem in ordine ad suos mbditos Heijur iares. Dfiiid»» \«'ro V. Praelalwi licijularis n. 31. imiuit, (pioMlani auclonvs a^scrcrc, S. Coiijirc^iatioiicin dedarassc, l^rnclntis Herju- lares non posse absolvere ab haeresi occuUa. llris crcdendum?

[a] ()uod .Mciidicanles iion possint absolvere a casil)us papalibus^ (jui iure evadniil (•piscojiaies, (piainlo forto Kpiscopi iii suis ediclis et illos .sibi .spccialiler reservavt»riiil, S. Alphonsiis I.ib. 3. n. 3!J7., el I.ib. 7. n. 99.) ex Viva (In Prop. XII Alex. VII, n. 13.) vidotur desnmi»>is>o, iicfl |)ro oa allr^M'l Oabassulinm elKlbcl. Asl alii fortc lieKahnnl «luodammodo .^upposilum, po.s^e iiempe Kpiscoputu sibi re.scrvare pfccatnm, scu causam, (piam sibi S. Ponlifcx reser>avc- ril. nuij)|M' Su|»crioris reservalio eam causain ila |)oleslati infer nrN prarlali Mihlrahit, ul l/ic ne ab.solverc ()uidem abco peccal » • ' nul cirli' absolscre non po.ssil ui.si pcr potc.Nlalcm .sibi i\v et e\ mcra Suj)crioris penni.ssiuue. Absurdum aulcm \idt'lur, (|uod (jni iic ahsoKcndi «jnidriii a (ju<>j)iam peccalo facultalem habt t , iliud laincn sil)i rc.s(>r\ct, ct (ju.dcm ila reser\et, ut non possinl ab co al)s(>lvere illi (|uo(pie, «jui ahsolvendi facullalcm a Sujieriuro rcser\ aiilc accc|)cruiil.

K^rc;;ic Iianc «jnacstioiicm Iraclal Siiarez (/>«• Potnit. Disp. 31. Sect. \. n. 21). , inl«'r alia liacc .scribcns : lloc ipso quod Pastor Su- prenius seu altior sibi reserrat peccatum, extrahit itiud a iuhsdi' ctione ihhuium inferiorum. ,Vi7ii7 enjo habent inferiores, quod possint sibi rrxervare. (^hiod xi hoc ila esl, recte sequitur, per lacultatem eiusdem l*a^toris supremi ((jiiaect Mcndicantil)us rummunicalur) tolli sufficienter reservalionem : quia Superior iurisHiclionrm potest mrrrdere, inferiore etiam renuenie; atque hoc non solum ei usm, sed I iitm f.r rigore lurjt verum cst.

124 TRACTATUS

IV. Circa irregularitates et impedimenta.

1° Cum suis dispensare possunt 1° in omnibus irregularitati- bus occultis ex delicLo, excepto horaicidio voluntario ut Episco- pi cum dioeccsauis; 2* in irregularitatibus quoad defectum ani- mae, ob dementiam, si periculum eius cessavit; quoad defe- clum corporis, v. gr., quoad defectum natalium (quae irregula- ritas ex se cessat per Professiouem religiosam), quoad bigamiam etiam veram, el defectum publicum lenitatis.

2" Cum saecularibus. V Possunt dispensare in omnibus irre- gularitatibus occultis ex delicto, ut Episcopus ; V possunt dis- pensare ct commutare vota et iuramenla, ut Episcopus, sed in foro tautum interno; 3° dispensare possunt cum coniugibus in impedimento exigendi debiti propter incestum commissum cum consanguinea compartis. — S. Lig. n. 109. — Insuper Religio- si mendicantes possunt dispensare in voto castitatis cum coniu- gibus in ordine ad usum matrimonii, siveante, sivepost initum matrimonium iilud votum emissum fuerit.

y. Circa Missam, Communionem et ultima Sacramenta.

176. — r Regulares possunt celebrare Missam una hora an- te auroram, id est, tribus horis ante ortum sohs, sed tantum in

Nec aliter Card. De Lugo (De Poenlt. Disp. 20. n. 151.), qul in- .super id Episcopis positlve interdictum memorat. Addo denique (iiiquit;, quod diclum est, non posse valide Episcopum reservare siOi 'peccatum, quod S. Pontifex sibi iam reservaverat (quod idem est de quociimcjue praelato inferiori respectu Praelali superioris), lo- cum habere, quando etiam Episcopus vel Praelatus inferior reservavit sibi prius aliquod peccalum. Si enim postea Papa vel Praelatus su^ perior illud idem peccatum sibi reservet, eo ipso cessat reservatio Episcopi vel praelati inferioris : quia tunc etiam per reservationem Papae aufertur Episcopo facultas absolvendi ab illo peccato ; atque adeo non potest illud sibi reservare de novo, nec continuare reserva- tionem prius factam. . . . Denique S. Congregatio Cardinalium de mandato Clementis Vlfl in suo decreto, edito an. 1602 circa casus reservatos, prohibuit, nec de caetero [Episcopi) reservarent sibi ca-- sus leqi solitos in Bulla Coenae, nec alios Sedi Apostolicae specia-- liler reservatos.

/

DE STATIBUS PARTICri.AIlIBUS 1 2I>

Ecclcsiis propriis, in qnihus id eliani faccre possiinl Saccrdoles saccularcs ex codcm privilcgio (Greg. MU \ cl una hora posl mcridicm V

-r Possunt minislrarc Eucharisliam in suis Ecclesiis omnibus iidelihus, cxrcplo Pnsrhalis dic a .

3* Possunt adminislrare Communioncm pasrhalem , Exlre- mam Unclioncm cl Vialicum suis suhditis, noviliis el familiari- hus. — S. iifj. 11. 121. 122. — Non nulom hor privilc^io pau- dent (!onf^re^alioncs saccularrs, seilu^o sp»'ciah Indullo aposlo- lico, (jualc, V. gr., rccenlcr Sulpicianis, Marislis, el Oratorianis conccssum est.

V/. iirca casiis pavticularfs.

V Possunt (lispcnsarc cum cnusa in prncscriptis ecclcsiasti- cis cum suis, ut Episcopi, v. gr., circa Ofllcium divinum, ie- iunium, ahslincnliam, etc. ; (|uia hahcnt iurisdictionem (|uasi cpisropnlcm.

2' Possuiil Supcriores rcgularcs pcrmitlcre suhditis simplici- ter tonsuratis, ut in Ecclesiis praediccnt (Greg. XUI).

V Kcligiosi mcndicantcs communicant gcncratim inter se de suis privilcgiis, lum circa personas, lum circa locn. .\t non com- municaut, (piando sunt omnino spccialin, vcl odiosn, vel ron- Iraria pro[)rio slatui, ila iil hono scucomniuni ohscTvanliac lle- ligionis praeiudicent.

NOTA. Hcpc pritilpf;!» nrliginiiij familiit ■ Iur« canoniro , tcI i Sanrli S*t?« ccncrtM , Bolit cniupr(nn( Sn|>rrinribat , qui ra pro tapirntia lua tabJilia coai- muniranl, orc rilrnilunlur a«l OrJiora noa alricle rrligio«ot, qai Coogrrgalioart laccularct nunnipanlur \b].

[n Ronin»» o\ci|>ilnr ctinni fcri.i V iii (lornn OiHirmi. [h Intillific, nisi sj)iH'i;di Scdis .\po>tolicae indullo iis quoque id conccssuni fucrit.

I Ei prifilrQio ab KuQrnio IV ronceMo , nfgalarrt MitMm Iribai borii po«t incridirm t-rlrbrarr polrrant ; scil pri^ilrgiam ialaii • S. Pio V rttocalum nl.

126 TRACTATUS

APPENDIX

DE STATU AGTUALI REGULARIUM IN GALLIA.

Permiilta Monasteria tum yirorum, tum foeminarum, decimo octavo saeculo ad finem vergente in Gallia numerabantur. Sed iramani rerum omnium perturbatione, quae subsecuta est, omnia dissoluta fuerunt. Sedata tempeslate, multae Monialium domus restitutae sunt. Plures aliae sub variis formis ab Episcopo san- citis conditae sunt. Subinde nonnulli etiam virorura Conventus reslituti fuere, eosque nunc in dies multiplicatos cerniraus. Plura autem exorta sunt dubia quae a nobis perpendenda sunt. Circa Moniales praesertim difficultates occurrunt. Hinc

Quaesita :

177. — QuAER. 1" An Moniales in Gallia cmittant vota so-

LEMNIA?

Resi). Neg. Etenim propter temporum difficultates post Gal- licam perturbationem, servarunt facultatem bona possidendi et acquirendi, non obstante voto paupertatis. Sic pluries a S. Sede fuit declaratum. Ergo votum paupertatis, quod emittunt, non est solemne {a). Ergo etiam duo alia nequeunt esse solemnia; nam iuxta solemnis Professionis naturam, et Ecclesiae leges, votum unum non potest esse solemne sine alio. Ergo votum caslitatis non constituit impedimentum matrimonii diriraens, donec placuerit Summo Pontifici restituere Monialibus votorum solemnltatera, vel statuere ut votum siraplex sit irapedimen- tum dirimens.

178. — Responsum S. Poenitentiariae ad Epi^copum LemO' vicensem directum, annolH^O.

« S. Poenitentiaria, diligenter perpensis expositis, Ven. in « Christo Patri Episcopo Lemovicensi (Limoges) respondit: Vo-

(a) Haec illatlo per se non lenet necessano. Dlspensare enim Se- des Aposlolica potest, ut licet solemnl pauperlatis voto obstrictae possidere possini, uti patel ex Responso S. Poenitentiariae mox sub- leclo. Yide dicla sup, in not. ad n. 153.

DE STATIBIS PARTICLLARIBUS 1 27

« lum solemnc illud esse, quod ab Ecclesia ul lalc accrptalur, « et vovcnlcm inhahilem rcddil in pcrpotuum et immulahiliter a (spcclala W^d ordiiiaria cl scclusa dispcnsalionc ponlilina ad « malrimoniuin conlrahcndum, ct ad dominia rorum acfiuircnda « vcl relimMida, proul cum caclcris SS. (ianonum Irarlalonhus « loquilur P. Pirringh in 3' Dccrct. lit. "ii. §. 1.: » « Cum ergo (ul praemissa ab lipiscnpo oratore significant) modo (Jalliarum Monialfs, ul scsc cicilibus Irgibus arcommodenl, sic paupcrtalis cotum emitlant, ut miniine sc abdiccnt dominio rerum suarum, sed eas ut proprias relmcant, ac de iisdem, cum opus fuerit, iuxta leges ciciles disponere inteudant, ideo hoc earum volum sive quin(juennale, sive perpetuum sit, solemne cerle non est, neque ul tale ab Eictesia acrcptatur. Quod si huiusmodi pau- pertatis' volum solcmnr non cst, ncc sotcmnia ccnseri po^sunt reliqua duo vota castitatis el obedientiae ; quippe cum secun- dum sotemnis Hcligiosae professionis uaturam, atque Ecclesiae disciplinam, votum unum sine atio solemne esse non possil. »

17!l. — Oi AKii. 2' An nihilominus Monialcs in (iallia hicrari valeanl nmncs lndulgmtias concessas licligioni, in qua vota so* lcmnia alibi emillunlur^f

Resp. Afjirm. Constat cx sequcnti responso 5. Poenitentiariae ad 1)1). lUmvicr dirccto.

<« Bcatissime Paler,

a Episcopus Ccnomancnsis, ad Sanclitatis Vestrac pcdcs pro- « TOlutus, ro^^al hinnililcr rcsponsioncm ad sctpienlia duhia:

« 1* An MoniahN tcmporc pcrlurhalionis (lallioanac suppres- '( sac, postca reslilulac, scd ah aliis dioncsihus in (^cnomanen- « sem translatac, vcrc nihilominus bint .Moniales antiquis privi- « lcgiis suis gaudentes?

« 2* An (^onvcnlus Monialium rccenlcr fuudati, sccuiulum « proprias instiliili approhali n';^ul.is, scii cum sola Episcopi « aurloritalc, spirilualihus Ordinis sui privik>Mis, aliis(|ue coiu- « municatis f^audcnl?

c Plcraipic .Mouastcria in Calliis nunc existcntia non fucruDt « rcstituta aul ftiudata.

n Sarra INtciiilriitiaria Vcncrahili in Chrislo Patri Kpisropo « oralori rcspondcndum ccnsuil : .Moiiialcs, quac anlc (iailica- « nam pcrturhationcm solcmncm rclif^iosam Prorcssionem cmi- « serunl, veras Ueligiosas csse, casipic, sicut ct cclcras Soro-

128 TRACTATUS

« res Monasteriorum Galliae lucrari posse Indulgenlias omnes, « quae Religioni seuinslitulo aliarum Monialium solemnia YOta (( emittentium, secundum institulum, seu regulam respectivam (( concessa fuerunt; idque ex Indulto S. P. Pii VII, et a SS. D. (( Papa Gregorio XVI iterum confirmato.

« Datum Romae, in S. Poenitentiaria, die 3 Februarii 1841.

« C. Card. Castracane, M. P.

« D. Fratellini, S. P. Secret. »

(Ami de la Religion, 13 Avril 1841.)

180. _ QuAER. 3" An Episcopiis dispensare possit Moniales a votis in GaUia^i

Resp. r A/firm, quoad Moniales pertinentes ad Ordinem, in quo TOta solemnia prius emittebantur, sallem pro votis pauper- tatis et obedientiae. Etenim ex Indulto apostolico Episcopus, attentis praesentibus temporum circumstantiis, ab istis votis, tanquam a S. Sede delegatus, dispensare valet. A fortiori ab iisdem votis dispensare potest pias Congregaliones ab ipso vel a suis praedecessoribus sancitas, et non adhuc a S. Sede ap- probatas.

Dixi, saltem pro votis paupertatis et obedientiae; quia votum castitatis etiam simplex, si perpetuum et absolutum fuerit, est Papae reservatum, et adhuc inler saeculares servari potest. At- tamen excipiendus est casus, in quo mub'er vovendo noluisset explicite vel implicite se obligare, nisi in quantum esset in Mo- nasterio permansura, aut se voluerit obligare ad arbitrium Epi- scopi, autetiamsi taliter videantur intelligi Congregationis con- stitutiones ; quia tunc votum illud non csset absolutum nec per- petuum.

Resp. 2' Neg. si agatur de Congregationibus recentibus, quae a Superiorissa Generali gubernantur; sed ad S. Sedom recurren- dum est. Elenim si Episcopus cum talibus Monialibus a votis dispensare posset, varii Episcopi Communitales eiusdem Ordi- nis in sua dioecesi habentes, eadem facultate quoad eas gau- derent, et iurisdictionis conflictus inde sequeretur. Hinc Epi- scopi dispensare nequeunt a votis suis Moniales diclas a Sacro Corde, etc.

I)E STATIBLS PARTICLLARIBIS 12!)

Nequc potest Episcopus a vinculo votorum solverc Moniales, licct \ota simplicia taiilum in sua Congrcgationc cmittant, et a Supcriorissa (Jcncruli non pcndeant, si hacc Congrcgatio a S. Sctlc approhala fucrit.

QuAER. 4' An cotum ingredicndi Iteligionem Papae reserta' linn sit in (iallia'?

lir.sj). yrg. (^onstat c\ rcsponsionc sacnie Pocnitcnliariac ad 111.""' 1)1). Houvicr, Episcopum Ccnomancnscm, dic 2 lunua- rii lS:tG ».

181. — yiAEU. 5* An leges clausurae quoad Monasleria Mo^ niatium in Gattia rigorose servari dcbcant, et clausuram cio- lanlcs pocnas cannniias incurrant?

Itcsp. ad 1"™ Non ri^orosc lc^cs illac urgcnt dc iurc com- niuni. Nam cum Monialcs in Gallia liiscc tcmporibus ul proprie Ucligiosac non liabcantur, strictae clausurac non suhiacent. (^lausura i^ilur solum c\ Ucgula, (piae cadcm rcmanet, nccnoQ r\ auctorilaic Episcoporum, (jui cam praccij)iunt, a praedictis Monialihus scrvunda cst. Conslat c\ rc>ponsionc S. Pucnitcn- liariac ad l). (jcly, Nannclcnscm Canonicum, die 23/a;«. 1821. Atlamcn le\ clausurae in monastcriis, in ({uibus vi conslilutio- num cxislcrc dcbcl, abiici non potcsl sinc cuipa per se mortali; cpiia sic vidctur communilcr apprchcndi, ct Kpiscopi sic obliga- rc vcllc ('cnscnlur, cum bacc disciplina summc ncccssaria sera- pcr liabila fucril. — Ita Doucicr, de secundo praec. Dec. iu line.

Hesp. ad 2"'" E\ dictis eliam dcduceudum est, poenas spiri- lualcs lalas in Mt)nialcs c monaslcrio cgrcdicntcs, vcl in c\lra- nc(»s carum mona^icrium ingrcdicntcs, iu pracsentibus rcrum adiumlis, locum non babcre. — P. .V. (Jautretet, IraUe de lc- tat rctigicus, t. 1. "1' part., cli. 2.

182. — (Ji AEK. G* An urgeat obligatio Officii dicini pro .Vo- nialibus in (iullia ?

Itr.sp. ycg. prr sr, scu ralionc legis Ecclesiae. ElCDini cum Moiiialcs in (iallia, atlcnlis pracscniibus rcrum adiunctis, iuler Congrcgationes tanlum adnumerandae sint, noa vidcnlur rigo- rosc, per se, obligan ad diviniim Onicium sub gravi recilaD- dum, nisi c\ Ordinis constitulionibus ad id graviler adslriogan-

(a) Vidctiir hoc accipicitdum dc voto ingredicndi Congrcgatio- iicm, (piac propliT loci c.rcuinslaniias a S. Si'Uc uli ordo slriclo scnsu rcligiosus non habclur.

(iin^ Tom. II. 9

230 TRACTATUS

tur qiiod rarissimiira est. Licet enim pertinuerint ad Ordinem olim (vel eliam nunc alibi) ab Ecclesia pro solemni Professio^ neapprobatum, modo iam non pertinent. Rigorosa autem obli- <ralio lloras recitandi non urget, nisi Religiosas m Ordme ap- probato professas. Ergo, etc. Nec censeri debet Ecclesia yelle tantam imponere obligationem iis mulieribus, quas nunc ut stri- ctissime Religiosas non agnoscit. — P. X. Gautrelet, S. /., Trai- te de Vetat religieux, t. 2. c. 3. art. 2.

183. — Haec doctrina sequenti responsione S. Sedis confir- mari potest.

POSTULATUM

Episcopi Petrocorensis circa ohligationem recitandi Breviarii pro Monialibus in Gallia.

« Beatissime Pater,

« Episcopus Petrocorensis in Galliis ad pedes S. V. provolu- « tus, ab ipsa sequentis dubii solutionem efflagitat humiHime.

« Ex pluribus Sacrae Poeniteotiariae responsis patet Monia- « les in Gallia non esse yere et proprie Moniales, sed tantum « piarura foeminarum congregationes, ipsarumque yota non esse « solemnia. Hinc pluribiis videtur illas Moniales, quae vi Regu- « lae suae ad divini OfTicii recitationem tenentur, ut Carmeli- « tae, Clarissae, 3Ioniales Visitationis B. Mariae Virginis, etc, « ad id non teneri sub gravi, cum huius obligationis gravitas « non videatur attingere nisi Moniales vota solemnia emitten- « tes. Alii aliter censent; quia licet vota solerania non emittant, « videntur in se suscepisse obligationes de iure annexas Regu- « lae, quara professae sunt. In hac varietate sententiarum, Epi- « scopus Orator a S. V. expostulat humillime :

« Utrum Moniales, attenta earum conditione in GalHis, te- « neantur sub gravi ad divini Officii recitationem; an vero cum « vota earum non sint solemnia, ad illud non gravius tenean- « tur, quam ad aliud quodlibet suae Regulae punctum? »

Sacra Poenitentiaria, mature perpensis expositis a Ven. in Christo Patre Episcopo Petrocorensi , respondendum censuit, prout respondet :

« Moniales votis solemnibus obstrictas teneri sub gravi quo- « tidie Ollicium recitare ex consuetudine iam praescripta ; cuni

DE STATIBUS PARTICILARIBCS 181

€ vcro Monlalns in Galliis, ncc vota solemnia cmiltcre, norjuc c essc Momales stricle tales, sed piariim lantum foeminarum a socielales pluries respousum fucril, ideo illac non alia ohlicra- a tionn tciienlur, (lu.nii ea (piao c\ res[)erliTis constilutinnifiu^ « resullat.

a Datum Romac, in S. Pocnilcnliaria , dic 20 Novcmbris a 18:i2.

Loco T Sigitli.

« Pii. PoMELLA, S. P. Sccrclarius.

0 Concordat cum Oritjinali : a Pelrocorac, die 17 Augusli 183a.

« M. DE S.-EXVPERI,

« Can. Iion. a Sccrctis I)!). Episcopi. >

184. — QuAER. 7* An vota Heligiosorum habenda sint hodiv ut solemnia in (Jallia ?

Itesp. .\ffirm. Ita Collator ^nfci>n5i5 (Conferences du Pug), V. (iautrrlcl, Traite de 1'elat religieux, t. \. c. (». art. 3. ctc, conlra ali^juos.

Prob. Adinittendum csl, dari posse huiusmodi vota, nisi o- slcndatur, ali^iuid nunc oh-^tare vel ex potestalc civili, vel e\ potcstate ecclesiaslica ; si enim nihil ohslel e\ allerutra parlc, scrvatur inteirrum iusemittendi vota solemni;i Ordinihus stricle Ilcli;;iosis al) Kcclesia concessum: porro nihil prorsus ohslal c\ altcrutra parte. Er^o

r .\ihil ohstal e\ partc polestatis civilis. Etenim 1* lcx civi- lis, (piaecuuKjucsil, afliccrc nejpiii votum paupertatis nccpic rfi- recte, cum sit res omnino spiritualis, (piae e\ nalura sua polc- slati saeculan suhiaccre inMjuil ; W(\\u* indirecte, cum pauper- las Ueli^Mo.sa, cpiocunKpie modo promissa fucril, nullatenus rc- fiimini politico ofliccrc possil. 2* Constal ftinm c\ ahsurdis. quac inde se(pierentur. Iloc cnim ndmisso, vola solemnia non possenl enutti iii reunonihus (piae Principihus inlidelihus aut haerelicis suhiiciuulur, (1u«h1 lainen pra\i el doclrinae conslan- li Ecclcsiae ndvcrsntur; imo impossihilis forel Professio Heli- giosa in lota Ecclcsia, si uhiquc talis legislalio admitlcrelur. —

132 TRACTATUS

Praelerea Religiosus, v. gr., Soc. lesu, frequenter mutans do- niicilium, hodie Professus foret in Italia, ac proinde dominii in- capax, cras aulem in Gallia non esset, etc. etc. Haec vero dici nequeunt. Ergo, etc.

2" Nihil quoque obstat ex potestate ecclesiastica. Si quid enim obsiaret ex hac parte, esset lex aliqua, vel Decretum ex quo constaret decxpressa S. Pontihcis vohintate conditioni Rehgio- sornm deroganlis. Sed nulla Constitutio aposlohca, Decrelum nullum, nec uha Declaratio ahcuius Congregationis aflerri po- test, ex qua tahs voluntas S. Pontihcis innotescat. Ergo.... — Imo ex authentico testimonio constat, Rehgiosos S. Benedicti de Solesmes emiltere vota solemnia ; ergo possunt dari et dan- tur de facto taha vota. Ergo non obstat Ecclesiae potestas effi- caciae solemnitatis votorum. — Yide annot. R. P. Gueranger, Abbatis monasteril de Solesmes, contra sententiam oppositam D. Carriere, in folio publico l' Ami de la Religion, t. 106. 7 Seplembre 1840.

185. — • Ilaec pauca referre nobis satis erit :

Sacra Connregatio Episcoporum et liegularium ad propositam quaestio- nem: An conccdi deberel Superiori monaslerii de Solesmes licentia admitlen- di ad sdlemnem Pioressioncm oinnes'lsuhditos a 4 annis cum ipso degenles? respondit: Affirmative, pro his qui VOTA SIMPLICIA emiserunt; et pro Iiis actu in moiiasterio exist<>ntilms qui -18 nienses in novitiatu expleverint, arbitrio Superio- ris cuni suo Capilulo..., expleto biennio et die a publica susceptione cappae, Pro- fcssionem eraittent...

Ergo praedicti Ordinis Regularium vota choro assistenlium solemnia sunt ; ergo idem dicendum de ahorum Ordinum Re- gularibus.

Obiectiones :

186. — Obiect. V Lex civihs reapse obstat Professioni so- lcmni; lex enim statuit, omnes cives habiles esse ad contractus ineunJos, et successiones accipiendas. Ergo, etc.

Resp. r Lex civilis nullatenus obstare potest neque votis so- lemnihus, neque votis perpetuis ; quia materia voti, cum mere spiritualis sit, lcge civili attingi non potest, ne indirecte qui- dem: secus enim potestas civilis Ecclesiae leges dirimire pos- set, quod repugnat. — Vide P. Gautrelet in opere cilato, et

DE STATIBIS PARTICLI.ARIBUg 133

P. (h Ravifjnnn, in opore de Inslilnlo S. I. '. Ilinc Pius VI valide rcclaniavil conlra (lonsliiulioiicm <-ivilcni (llcri (i.tllicani. (lua d<;claral)alur (iuhrrniiiin nr^iiKKpinni rrcofjnovisse soi.fmma Religiosoruni vota. 'Hrev. Qnod aliqnnntnvi, 10 Mart. 17HI). — Kt nuporrime Pius 1\, intcr u^urpaliones, quas deiestatur in quii)usdam Americae locis, istud rcponil, scilicet, Heligiosas familias nrminrm sinr (Inhrrnii prrniissn atl vola solemnia nun- cnpnnila admillcre posse (Allocutio in Consislorio l.'i Decem- bris 1S56).

Hesp. 2° Lex spcctanda est, ul elTcclus mere extcrnos habens, et sic omnia componuntur. Insuper habilitas legalis ad possi- dendiim cunclis civibus conccssa csl ius naturae; buic auteni iuri privali <ivcs rcnunliare possunl. (Juiscnim, v, gr., ad con- Irabcndum cogi polcsl?

187. — Obiect. 2' Non liccl ex lepe renuntiare successioni nondiim apertae; crgo Rcligiosus antc Professionem renuntiarc nequit sallcm bonis ruturis, v. pr., haercditati pat<Tnae, vivcnte adluic palr<'; sc<l nc(|iic id posscl, facla solcmni Profcssionc, quando srilicct csl apcrta hacreditas, siquidcm cuiuslibct dispo- silionis incapax factus est. Ergo, stante lege, esl impossibilis Professio solcmnis.

Hrsp. V Scm[)cr Rcli^iosus, cliam facta solcmni Profcssio- ne, hacrcdilatcs vcl lcj^ata acccplarc potcst pro monastcrio, de conscnsu SupiTiorum, ul luris canonici slatuta pcrmittunt, licct pro se nihil acccptare possit. Excipe paucos Ordines, in ^piibus specialitcr obstanl constitutiones.

< Mais, inr ilit-oii, Ir» voriii i]ui ronktiluriit Ir npti(>icat ne tonl pM r^ronnn* par la loi : quc nriniporlr? \j» \o\ nr »'nrrup« pti de rrtfo^ut*, on p«ut lr« fai- rr, rllc Irs i(]n(>rr ; Ir^ violrr, rlln ilriii<-nrr intliffrrriilr ; niait lr« pru*rrirr, ellr DO le priit Nnns jiriiiiT li< |ii>u\<iir ilr 1' in<|iiiM(ii)ii rt ilr 1' iii(i>l!i'rjiiri< \r\ hlu> oJicusrs.

Iiitrnlirr ii iIi-« Iiiniuiiri <|iron prorlainr lihri'» Ir fjit lout iiili'ri>-nr rl priti- tlr In vir rrli|«iru«p, r' rsl loinlipr dant une ronlrailirlion n*|^ninlp, r'pv| allettlrr a la lilicrli^ ile cnnsrienre Jan» re i]u' rlle • Je plaa intinie rl ile pln« Mrn^.

Aui >iMi\ ilc r l.lat, ilr» liotiiiiir«, ilr» pri^trrt r«-uaii «iant ilrt liat iii-

niunrt «-1 pnrrnirnt rril(;irn»r«, prnvrnt »jin» ili>ntr navoir aurun ilruil | lU

civil ile corpnralion: el nnua nc ri'rlamnn« rien, k rel ^;aril ; mait crt pr#irr« r^a- nis, qui ilu rr«tp nVirrrrnt rn ilrli<>r« <raalrr« fonrtinnt t|a« rellet qa' iU tirnnpnl. Comnie Ir« autrrt pr^trrt, ilc la juriiliition i-pi«rop«|p, «nnt It^Irntrnt inatl«<]aa blea, ou birn la librrli'< rrli|]icu»c e«l un ntcnioa|;r, el le droil publir Jr» Kran^ai», U loi fomlanirnlalr, unc il<'-rrplinn : rar alnr* le« parnlc* ont prrJu Irur «rai ftpn«. et |p« niol* n'rtprinirnt plu« Ir» iilrci. — 1*. DK lit^lUM^, Dt texittmet rl cfe /'/nj(i(u( cfri Jhuitrs.

134 TRACTATUS DE STATIBUS PARTICULARIBUS

Resp. 2° Potest etiam Religiosus, non obstante lege civili, disponere de bonis futuris pro aliis, v. gr., pro fratribus, ante votorum solemnium emissionem. Etenim de iure naturali renun- tiare potest bonis verum valorem hic et nunc habentibus; atqui spes futurae haereditatis verum babet valorem praesentem: ergo Religiosus potest spei renunliare valide actu interno, vel etiam testamento ante Professionem confecto, statuens, ut orania bona tempore mortis ad se pertinentia talibus vel talibus obveniant, vel haeredibus suis naturahbus iuxta cursura legis civiHs, et (subaudiendo) intentionem praedeterminalara ante votorum emissionem. Tunc autem externa declaratio huius re- nuntiationis haberi non potest ut actus proprietatis, sed tantuni ut manifestatio dispositionis iam antea habitae.

188. __ obiect. 3'' Vota Monialium omnium sunt declarata smplicia a S. Sede ; ergo ex analogia idem etiara dicendum est de votis Rehgiosorura.

Resp. V Non est verura, omnia vola Monialiura in GaUia fuis- se declarata simplicia. Nara, ex responsione S. Poenitentiariae relata supra n. 179., constat Moniales, quae ante GalHcara per- turbationem soleraniter voverunt, etiara postea fuisse veras Re- ligiosas. Porro ex variis responsionibus raeraoratis inter se col- latis evidenter patet, idera sonare iuxta modura loquendi S. Se- dis verba : Yerae Religiosae, et solemniter Professae.

Resp. 2° Ex eo quod in variis responsis S. Sedes unice lo- quatur de Monialibus, coniici raerito potest, in his Decretis non coraprehendi Religiosos. Irao Declaratio, a Gregorio XVI ap- probata, expresse decernit, Decreta hac de re edita spectare soluraraodo ad Moniales.

ResT[). V Non eadera est conditio Rehgiosorum et Monialium inpoliticis perturbationibus. Discrimen enira praecipue consistit in eo, quod foeminae raulto diflicihus sibi providere valerent, si e monasterio eiicerentur, quara viri, quorura plerique sunt Sacerdotes, Missionarii, aut diversarum scientiarum professo- res, etc. Sed ratio disparitatis, quae maxime urgere videtur, ea est, quia difficilior evasit observantia perfectae clausurae, quae a civih potestate non agnoscitur, nuUumque proinde ab ea pa- trocinium accipit. Porro clausura pro Monialibus specialem ha- bet connexionem cum solerani Professione. Haec autem ratio pro Rehgiosis non valet.

FINIS TRACTATUS DE STATIBUS PARTICULARIBUS.

TRACTATUS DE SACUAMKNTIS IN GENEKE

« Cum omnis (ihrislianac doclrinac pars Fastoris scientiani «t (liligcnliam({uc dcsidcret, lum Sacramentorum disciplina quae « ct Dci iussu ncccssiiria cl ulilitate ubcrrima cst, Paroclii fa- a cultatcm, ct induslriam posiulat sinj^ularcm, ul eius accurata '< ac rrc(iuciili pcrccptionc lidt-lcs talcs evadanl, (piihus prac- (( stautissimac ac sanctissimac rcs digae ct salutaritcr inipcrtiri a possint, et Sacerdotcs ab illa divini intcrdicti rcgula non dis- u cedant: Molile sanclum dare canibus, neque mitlalis viarga- « ritas ve.stras ante porcos. » Catcch. Concilii Trid. pars "1. de Sacrani. c. \. n. \.

189. — Cum tanta sit Sacramcntorum di{.Miitiis cl utilitas pro .sanctiiicatione animarum, pro (piibus non dubilavit Christus Dominus San^uincm suum fundcrc, crucis(|uc subire torinen- liiiu, nuam maximc iuvat, ut divini vcrbi pracconcs frc(|ucnler ad |i()piilum scrmoncm dc eis babcant, exponcndo scilicct coruni instiiutionem, necessilatem, pracccllcnlcm dignitatcm, el inkain cilicaciam, ct (idclcs de dispositionibus ad ubercs gratias per illa rcripicndas ncccssariis arcuralim cdorcndo. — llinc Conc. fnd. scss. tJi. c. 7. dr Heform., hacc bal)ct:

c Ul iidclis populus ad suscipicnda Sacramenta niniori cum « revercntia al^pie animi dcvolione acccdat, praccipil sancla « Synodus Kpiscopis omnil)us, ut non soluin, cuin hacc pcr se- a ipsos crunl populo administranda, pritis illorum vim et usuni « pro suscipicnlium c,«[»tu cxpliccnt, scd ctiam idciu a sin^ulis u Parochis pic prudcntcr^pic scrvari studcanl...; nccnon ut in- n ter Missarum solcmnia, aut divinorum cclcbrationcm, sacra a eIo({uin et salutis nionita singulis diebus fe.^itis \cl solcmnibus « explancnt, cndcnunic in omnium cordibus. [)o^^ - inulili-

« bus (piacstioiiibus, luscrcre, at«pie cos in lcgc 1) crudirc

u studcant. u

Affndum: h* de natari pC ilivi»ioa«; 3* ^ Mltria t\ forn»a, 3* Jc Miaittr*; l" do sabiecto Scrriairoloruro.

136 TRACTATUS

CAPUT I.

DE DEFINITIONE , NUMERO ET DIVISIONE SACRAMENTORUM.

190, — I. Definitio. Sacramenhm est signum sensibile a Clirislo inslitutum ad signiHcandam et conferendam graiiam.

Ilinc tria necessario in omni Sacramenlo requiruntur, scilicet 1" signum sensibile; 2" divina inslitulio; 3** yis producend? gratiam a Christo promissam.

Omnia Sacramenta tribus perficiuntur : 1" rebus tanquam ma- teria; 2" verbis lanquam forma; 3' persona Ministri conficieutis Sacramentum cum intenlione faciendi quod facit Ecclesia. — Constat ex Conc. Florentino in Decreto unionis.

Sacramenla praeter gratiam sanclificantem producunt aliam gratiam sacramentalem, hoc est, conferunt auxilia specialia ad oblinendum finem, ad quem quodlibet Sacramentum fuit insti- tutum. Sacramenta operantur ex o^pere operato, id est necessa- rio, positis debitis conditionibus, vi divinae institutionis, inde- pendenter ab opere operantis, scilicet Ministri et subiecti Sa- cramenti.

Ilinc Sacramenta distinguuntur a sacramentalibus, quae sunt quaedam res vel actiones sacrae ab Ecclesia institutae, ut sunt aqua lustralis, variae rerum benedictiones et consecrationes, Agnns Dei, etc... ^.

191. — II. NuMERus. Sacramenla sunt septem, ut constat ex Trid. sess. 7. Can. 1. : Si quis dixerit Sacramentae novae legis non fuisse omnia a Domino nostro lesu Christo instituta, aut esse plura vel pauciora quam septem: videlicet, Baptismum, Confirmalionem, Eucharistiam, Poenitentiam, Extremam UnctiO' nem, Ordinem et Matrimonium, aut etiam aliquod horum septem non csse verum et proprie Sacramentum, anathema sit.

III. Divisio. Sacramenta iuxta varias suas proprielates sic distinguuntur:

VNecessaria, vel non necessaria. Ilerum necessaria sunt vel necessitatemedii, vel necessitate praecepti. Neccssaria sunl

i Arjnus Del «licuntiir ima(jines qnacclam cercac, fignrae ovalis, formam agni repraesentantes, a S. Pontifice solo benedictae, atque ab eoilcm sacro chrismate delibutae.

I)E SACRAMENTIS IN GENERE 137

neccssilate mrdii a , liaptismus, <|ui esl ianua Ecclesiac cl rei;ni coeloruni, el Poenilenda pro iis, qui in slalu pcccali inorlalis versantur; necessaria necessitate praecepli sunl caelera omnia, ultiniis (Juol)us exceptis, quae non sunt necessaria pro privalis, sed tantum pro communilnte.

2' finpriinrnlia vcl nott iniyrinirntia characterem in anima. Cliaracicrem imprimunt Haplismus, Conlirmalio ct Ordo ; cac- lera non imprimunt. — Trid. sess. 7. Can. \).

3* Formata vel informia, prout graliam producunl dum su- scipiunlur, aut, intercedente obicc, cfTcctum suum suspcndunl, donec ohex rcmoveatur //.

4' Sacramcnta vironim vcl mortnorum, prout pratiam sanrti- ficantem, scu primam gratiam iam supponunt, eamfjue tantuni adaugent ; aul ex primaria sua inslilulione camdem confcrunt.

Quacsita :

192. — QuAnn. 1" An Sacramenta mortuoruni ^fcuMc/am gra- tiam conferre possint?

Resp. r Affirm. IIoc autcm in duplici casu fieri polcst: V quando sola venialia clavihus suhiiciuntur, quod fre(|ucnter contini^it, uli palcl; -2' cpiando pocnilcns, rcus pcccati morlalis, accedil ad Sacramcnlum cum conlrilionc pcrfccla. Iluiusmodi enim pcccator iuslilicatur anlc Sacramenti rcccptioncm. (juia contrilio pcrfccta cuni volo Sacramcnli homincm iustilical: cr-

(a) Prcsso scnsu ncccs^inrhnn nece%utate meilii solum illud c>l, <|Uod noi) sohiin h:ih(>t in sc rationnn mcdii nd linem, (|ui intcndi- Uir, scd praclcrca neccssarium csl in ipsa ralionc mcdii, qu»ul allier *<upphMi noii pnicsl. I(i hal)('s in illis PauH \orhis llchr. M. 6.' : Crederc euim vporlet accedentem <i</ Iteum, quia e^t, et inquirentilfus ie remunerator sit. Acccssus puim ail Doum sinc hoiniuis adulU) molu impossihilis cst ; el rursus impo.ssiliilis rsl lalis motus sinc ciusmodi co^nilionr. Iloc porro scn>u liaplismus ncressarius dicc- tur nrce%siinte medii, si inlcliigas l»ajilismum >cl lUiminis \v\ /laini' nit ; secus\cro tum dc haplisiuo luin de rocnilcutia hic diccndi modus laliori mmi.su usurj)alur.

^b ^)uo(l .sacramcula c>sc xalida possint, .scd informin, ccrla ilo- Clrina < sl. .Vii autcm sacramculis omuihus trit)urndum siL (|uod obice rcmoto elTcctum producant, vid. S. Alphons. Lib. 6. n. 87.

138 TRACTATUS

go Sacramentum in eo casu non primam, sed secundam tan- lum gratiam confert. Ergo («)...

QuAER. 2" An S acramenta :;wiYOvvim primam gratiam, seu gratiam sanctificantem aliqnando conferre valeanff

Resp. Afprm. probabilius, non quidem per se, ut patet ex eorum institutione, sed per accidens, seu mediante Caritate vi Sacramenti infusa in subiecto obicem non opponente. Etenim lieri potest, ut quis peccati mortalis reus, et eius inscius, bona lide ad Sacramentum yivorum attritus accedat ; atqui in eo ca- su Sacramentum vivorum debet gratiara sanctiticantem in ani- raam iufundere, adeoque peccatum mortaie delere. Nam Sacra- mentum effectum suum ordinarium, nempe gratiam sanctifican- tem, producere debet; quia Sacramenta semper gratiam confe- runt non ponentibus obicem, ut constat ex Trid. sess. 7. Can. 6.; obex autem non ponitur a subiecto bonae fidei : ergo, etc... At- qui Sacramenta vivorum gratiam secundam producere non pos- sunt, quin primam infundant: ergo per accidens gratiam primam infundere possunt. — Ita communiter. — S. Thom. part. 3. qu. 72. art. 7. — Suarez. — S. Lig. n. 6. et 268., ubi sic ait de Eucharistia : « Aliquando^er accidens conferre potest etiam « primam gratiam, nempe si quis ignorans se esse in peccato « mortali, vel credens habere contritionem, accedit ad Commu- « nionem cum sola attritione, tunc de atirito fit contritus. »

193. — QuAER. 3° An requiratur vel sufficiat attritio, ut Sa- cramenta vivorum primam gratiam conferant ?

(a) Id ipsum et cum sacramento baptismi contingere potest , ad quod accedere adultus potest, per caritatis actum iuslificationem jam adeptus. Et hunc quidem iustificalionls modum haud raro con- tingere in pueris inter infideles, rationabiliter teneri potest iuxta doclrinam S. Thomae (1. 2. q. 89. art. 6.): Cum usum rationis (in- quit) habere ( puer) incoeperit, .. . primum quod tunc homini cogi- tandum occurrit, est deliberare de se ipso : et siquidem se ipsum ordinaverit ad debitum fmem, per graliam consequelur remissionem peccati orifjinalis. Quam quidem sui ordinationem in finem sic exhibet Caietanus (in l. c). Si sibi appetendum censuerit bonum honeslum in confuso, ut aetas illa consuemt, bene deliberavit de se ipso, fmem suum in vera beatitudine collocans, quamvis imperfecte el inchoative.

DE SACRAMENTIS I>' GENERE 139

fiesp. Affirm. ad ulrum(|uc: 1 (|ui(Jcm rcquirilur, (juia pri- nia f,'nilia iiifundi iic(|uil, iiisi pcr (icslruclujncin pccraii inorla- lis; porro liacc pcccali niorlalis (lcstruclio sinc ciusdcm (Jclcsla- tione, hoccst, sine conlrilionc vcl sallcm allrilionc ficri nc({uit; 2* suflicit, quia ex dictis Sacramenla vivorum possunt ali(}uan- do primaiu praliam confcrre : hoc aulcm licri non pos.>ct, si at- trilio non sulliccrct, si(|uidcm pcccalor ad sacramculum scni- pcrpcr conlrilioucm pcrfcctam luslilicatusacccdcrct. — S. Lig. n. G., ctc.

(Jlaer. 4' In quo consistal character Sacramenti?

Itesp. Licct dc lidc sit, characlcrcm imprimi in iJaplLsmo, (iontirmaliunc ctOrdiiic, non convcniuut Thcolo^'i in (pionain praccisc cousislat, ct vi\ aut nc vix quidcm cxplicari polcst. Nobis salis erit scirc, ut docct Concilium Trid., Characterem es- se sifjnacnlnin qnoddam spiritnale et indetebilc impediens, quin Sacramentum itcrari possit [Sess. 7. can. \).).

VJ'l. (Jlakk. .">' An peccatum oritjinalc deleatur in Bapti- smo valido quidem, sed informi ob defectum dispositionis in adulto baptizato?

Resp. i\e(j. Katio cst, quia nullum pcccatum dissolveus ab amicitia Dcicondonari potcst, iiisi pcr rcconcilialioncm scu unio- ncm cum Dco, id Cbl, pcr iuslilicalioncm. IIoc aulcin licri ncquit, (juin inlundalur prima ^ralia; scd hacc gralia prima infundi nc*- ({uit, ubi dis|)ositioucs animac dcticiuDt. Ergo, ctc. Kcmolo au- lcm ohice sivc |)cr contntioncm pcrfcclam cum voto Sacramcn- ti, sivc pcr Sacramcnlum ciim allrilioiic, rcviviscit scu ccssal suspciuii ^'ralia sacramcnlalis Haptismi, ct dclct |)cccalum ori- ginalc, at(|nc omnia ()cccala aclualia antc Haptismum commis- sa. Sacramcntum vcro Pocnilcntiae delct peccala |)ost Kaptis- mum commissa ct pcccatum fictionis, scu |)ravac dis|)ositionis, cum (]iia susccptum cst Haplismi Sacramcntum, sallcm in quan- tum |)rava hacc di>posiiio |)o.sl H.ntlismiiiii jicrscvcravit. — Vi//^ dicenda, n. 232. (>. r.

19j. — OiAER. 6* Quales sint e/fectus gratiae sacramenialis singulis Sacramentis propriae praeter gratiam sanclificantrm nmnibus communem ?

Ursp. 1 ' iHlVcliis gratiae Itaptismalts esl omncm culpam ct culpac |M)cnam rcmittcrc, menlcm illuminare, concupiscentiam immiuucre, et animam ad o|)ora chrisliana foecundare. Ilacc autcm gratia hahitualis alTcrt hapti/.alo ius obtincndi auxilia, iiuihus fclicilcr hos clTcctus assc(}uatur.

140 TRACTATUS

2* Effeclus gratiae Confirmationis est robur ad Fidem, si opus fuerit, coram pcrsecutoribus profitendam, et ad eam data opportunitate propugnandam. Ideoque affert animae ius ad au- xilia, quibus lales actiones praestet.

3* Effectus gratiae Eucharistiae est alere yilam spiritualem, eamdem augere, nauseam rerum mundanarum generare, ad unionem cuni Deo attrahere, et ideo afferre ius ad gratias, qui- bus haec omnia comraunicantes consequi possint.

4" Effectus gratiae Poenitentiae est remittere peccata post baplismum commissa, et conferre yim ad fugienda peccata et ad perseverandum in slatu gratiae, et ius ad auxilia his actio- nibus praestandis opportuna.

5" Effeclus gratiae Exlremae Unctionis est tollere peccato- rum reliquias, aegrotantis animam allevare, fiduciam corrobo- rare, morbi incommoda minus molesta reddere, lentationibus extremis repellendis robur tribuere, et ius ad auxilia his pro- portionata conferre.

6" Effectus gratiae Ordinis est reddere Christi Ministros sa- cris ministeriis obeundis idoneos, ut haec debita pietate pera- gant, et ius conferre ad auxiha opportuna.

7° Effectus gratiae Matrimonii est refrenare inordinatam con- cupiscentiam, vires tribuere ad onera stalus coniugalis susti- nenda, ad fidera coniugalem servandam, et ad prolem chri- stiane educandam, et ideo ius conferre ad auxilia pro his omni- bus adimplendis necessaria. — Communis.

CAPUT II.

DE MATERIA ET FORMA SACRAMENTORUM.

/. De natura et imione materiae et formae.

196. -— Definitiones. Materia est res sensibilis, ad rationem sacramenti per formara deterrainanda. Hinc materia est id, quod in Sacramento est magis indifferens, et minus perfectam signi- licationera habet, adeoque per aliud determinari ad signitican- dum debet.

Materia duplexest: alia remota, et alia proxiraa. Prior est ipsa res sensibilis, quae in Sacramento adhibetur, seu res circa quam actio sacramentalis exercetur. Posterior est ipsamet ap- plicatio seu usus raateriae remotae in aclione sacramentali.

DE SACRAMENTIS IN GENERB 1 i ]

Forma vcro cst pars Sacramenli, quae detcrminat niatcriam ad sacramenliim eniciendum, et quae sallcm ordinaric consistit in vcrbis a Minislro prolalis.

Principia :

1117. — I. Malcria ct foniia omniiio sunt neccssariao ad Sa- cramenti validitatem ; ita ut allerulra deliciente, Sacramcnta conlici nc(iueant. Nemo cnim Sacramentum conlicere potcst, ni- sl 60 modo, (]U0 illud inslituit Christus, qui soius est auctor Sa- cramcnlorum. l)c (idc est. Constat insupcr ex variis defmitioni- bus, praescrlim e\ Concilio Florcntino in Drcrelo unioni.s, elc.

II. In conliciendo sacramento extra casum neccssilalis matc- ria ct forma adliiberi debct moralilcr, (juae habcri queat a\ ccrta. Ratio cst, quia non licct uti prohabilitatc, uhi a^itur dc valore Sacramenti, nisi urpeat nccessitas. Probabilitas cnini periculum invaliditalis non removet.

III. Maleria et forma uniri seu applicari debent ab codcm Ministro, et crga idcm subieclum. Ralio est, quia si unus ma- tcriam , et altcr formam poncrcl, verba formae non verilica- rcntur; Minister cnim, (]ui, v. f;r., dicerct: Ego tc baptizo, dum allor elVunderet a(]uam, lalsum profcrrct, sitiuidem ipse non baplizaret.

//. I)e mulatione materiae et formae.

lOS. — Duplox dalur miitalio tum in malcria tum in forma, scilicet snhstnnlialis cl acculrntaUs.

(o) Hur spcclat priina e pro|)Os\rKinibus prdsrriptis nb Iniior. \l : JVo» est iUiiHum in sncrainrntis cuu/rrrutii.% stqui opiuiouem pruba- bilem de valore sacramenti, reticta luliure, niti iU retet tex, roii- Tculio, nut periculum tjrnris dnmni iucurreudi. Uiuc senlenlia pro» bahili tnnlum ulrndum non esl in cotlaliouc baptismi, Urdinis saccT' dolalis. aut Hpi^copalis.

Scito aulom .\. addit, quae habcri queat ; nam ubi agilur, v. gr., do disposiiiono iioofs^aria ;hI s.icramrnium pori • ' ••. foro do oa >i\ li.ibori aliud, (piam prudtMis (|uoddam ac p; ludloinm

polost.

142 TRACTATUS

Mutatio substantialis erit in materia, si iuxta hominum usum et aestiraationem, haec eadem dici non possit, ac ea quae a Christo determinata est; in forma vero, si sensus yerborum a Christo intentus in alium mutetur. Mutatio autem accidentahs dicitur ea, quae versatur tantum circa rei qualitates, aut quae verborum sensum non mutat. — S. Lig. n. 11.

Principia :

199. _ I. Omnis mutatio subslantialis in materia et forma Sacramenti invahdat Sacramentum, quia non est amplius idera ritus ; et si voluntaria sit, peccatum grave conslituit, quia au- ctori ritus gravem infert iniuriam.

II. Nuila mutatio accidentalis in materia et forma Sacramen- tum invahdat ; peccatum tamen grave aut leve inducit, prout notabilis est, vel non. Sequitur ex dictis.

Forma Sacramentorum mutari potest variis modis, scilicet, -subtractione syllabae vel verboruai, additione, variatione idio- matis aut vocum, transpositione verborum, corruptione eorum- dem, V. gr., litteras mutando, et interruptione. Haec sequen- tibus versiculis exhibentur-:

Nibil formae demas, nil ponas, nil variabis; Transmutare cave, corrumpere verba, morari.

rsOTA. Mutatio raulto facilius crit subsfantialis in principio quam in fine ver- borum, quia facilius pro autlientibus sensus rnutabitur, v. gr., in nomine matris pro patris. la praxi praesertim a praecipitatione caveas.

///. De iteratione Sacramentorum in duhio de valida applicatione materiae et formae.

200. — Triplex regula statuenda est:

I. Sacramenta iterari possunt, quoties datur dubium prudens de ipsorum valore. Ratio est, quia si forte Sacramentum non valeret, qui ad illud suscipiendum accedunt, eius fructu priva- rentur. Timor prudens tanti incommodi est ratio sufficiens, cur Sacramentum iterari possit, ut patet ex notissimo axiomate: Sa- cramenta propter homines.

II. Sacramenta generatira iterari non possunt sine peccato gravi, quando non habetur dubiura prudens de eorum valore.

DE SACRAMENTIS Vi GENERE 113

Kalio cst, quia inulililor prorsus ilcrarnnlur, cl cis ^aTJs in- iuria irro^Mrclur, dum in ynnum maleria cl forma sacramcn- talis applicarcnlur.

III. Sacramcnla rcpcli drbent, quolics cxorto prudcnli dubio dc corum Talore, id poslulant caritas, iustitia ct relipio, id cst ([uolics ex iuslilia, carilalc et rcli^Monc confici aut administrari dchuisscnt. Rnlioesl, quia nullilas Sacramcnli, si forte adcsset, in damnum proximi el ali^juando in conlcmplum vcl irrcvercn- tiam Ilcli^ionis ccdcrct. Sed conditionate tanlum tunc repclcn- da sunt, ut reverenliac Sacramcnli consulalur. — Yoit, n. 29. et seq. Mde S. Lig. n. 27. et seq.

Resolces :

201. — r Facilius itcranda sunt Sacramenla mapis ncccs- saria, et (piac semel lanlum confcrunlur, scilicct Haplismus ct Ordo, cliamsi pro valore Sacramcnli mililcl miillo maior proha- l)ililas conlra ralioncs dubie aul lenuitcr prubahiles in opposi- tum. - Ila cominuniler.

2* Uepclcnda cst absolutio in pocnitcntcm in statu pcccali mortalis vcrsantcm, si prudcntcr dHhitclur dc prolatione dcbita lormac. Si aulcm pocnitcns non sit in stalu pcccali morlalis. lormam rep«'tcre nccesse non cril, cum ci (lommunio permilti poluisscl, quin prius absolvcrctur.

V Minisler (|ui leviler duhilal, noscil^iuc, cur timeal aut so- lum non recordatiir rcflcxc, sc vcrha formac pronuiuiasse, mor- talilcr prr se pcccal, si lormam ilcrct, aul ctiam vcrhum unum tcr aut (pialcr rc|)clal. Ualio cst, (juia mutal formam, inducil- quc novum ritum circa actionem omnium ^ravissiniam. Insuper (Ibristum, (picm rcpraesciilat, ridicule loi|uenlem cxbibcl. In praxi tamcn scnipiilosi, (jui formam n-pctunt. plcrumque a pcc- calo morlali, imo sacpc cliam a vcniali cvrusanlur. quia nimiis af^ilali srrupulis, ex pcrplcxiiatc, vcl sine adverlcnlia ad irrc- vcrenliam, ila slultc a^unl. — lla Voit, n. 21. — hlbel, n. II. — Gohat, tract. \\. n. 94., ecc.

4* Si in .Missa post consccralioncm dubium tihi onalur dc formac dcbila prolalionc, vcl dc lotali omissirtne, nibil rcp-lcre dcbcs, ncc potcs, cum alias bacc omitlcre non soloas: iudicar»- dum cuim cst e\ communilcr contin^enlibus. nisi tamcn valde prohahililcr dubitcs, ul loipiilur Uubrica. — MdtS.Ug. n. tt\.

144 TRACTATUS

CAPUT III.

DE MINISTRO SACRAMENTORUM.

Minister Sacramentorum est ille, qui noraine Christi, cuius Tices gerit, actionem sacramentalem peragit.

Agendum: 4° de requisitis in Ministro ad Sacraraenta conferenda ; 2" tle ofC- cio Ministri in Sacramcntorum adrainistratione.

ARTICULUS I.

DE REQUISITIS AD SACRAMENTORUM ADMINISTRATIONEM, SEU DE ATTENTIONE , INTENTIONE , HDE ET PRODITATE MINISTRI.

§. I. Z)e attentione Ministri.

202. — Definitio. Attentio est voluntaria applicatio mentis ad ea, quae peraguntur, seu est aclus intellectus, quo homo considerat, id quod agit.

Divisio. Altentio duplex distinguitur: alia interna, quae con- sistit in advertentia ipsa mentis ad id, quod agitur; alia exter- na, quae excludit omnem actionem cum attentione interna phy- sice incompossibilem. — Yide dicta supra, n. 92.; et t. 1. num. 344.

Principia :

I. Ad validitatem coUationis Sacramentorum non requiritur alia attenlio, nisi quae in omni actu vere humano invenitur. Possunt igitur valide ministrari Sacramenta communiter etiam aMinistro distracto, seu de aliis negotiis simul cogitante. Ratia est, quia moralitas actus non ab attentione actuali, sed ab in- tentione saltem virtuali agenlis procedit. Insuper attentio saepe a voluntate hominis non pendet ; Christus autem conditionem aliquando impossibilem in Ministro Sacramentorum requirere non potuit. — Ita S. Lig. n. 11., et alii communiter.

II. Ad licitam coUationem Sacramentorum requiritur attentio tahs, ut absit omnis voluntaria distractio. Ratio est, quia reve-

DE SACIIAMENTIS IN (JENERE li.';

rcnlia Sacramcnlo dcbila exifjMl, ut cum allcnlionc Iractelur. Voliinl.iria aiilcm «Jislraclio onJinaric pcrcalum veniale non ex- cctlil, iiixta communcm scnlcnlinm Thcolo^'orum, nisi pcricnlo in forma ^'ravil»T crramli s<; cxponal. — S. Lig. ibid.

Excipiunl lamcn prohabilius ct comvuinius Kucljarisliam, in cuiiis confcclionc omncm volunturiam (Jislraclioncm pecraluni morlalc r<'pulanl ol) maiorcm Sacram«'nli di^nilalem. — S. Li(j. ibiil. — Nr^ant tamcn non improbabilihr Lacrois , lib. IJ. juui. 2. n. 'i\:\. — .Mazzolta e( alii.

§. 11. iJe intentione .Ministri.

20:{. — Dr.KiNiTio. Inlcntio cst aclus volunlalis in ali(jucm fincm lcn(Jcnlis, vcl arlus volnutalis, (pio (juis inlcndil ali(|uiJ agcre aut omiltcre.

Divisio. .Mulliplcx est, scilicet T actualis, virtualis, habilua- tis, et inlcrprctativa; i" inlerna srii vcra, vel estcrna «piac so- lum aclum cxlcrnum rcspicil; V dcterminata, vcl indclcrmina- ta seu in confuso; i" absoluta, vcl condilionala. Ucrole (Jclini- liones passim datas, v. gr., in Tract. de Act. Iium. ubi dc TO- lunlario, tom. 1. n. ').

Prinripia:

I. Hc(piirilur iii .Minislro ad validilatcm Sacramcnli volunlas ali(pia vera el seria saltem faciendi id (|uod facit Kcclcsia. — CDiislal c\ Conc. Trid. scss. 7. Can. 11.

II. Non rc(piirilur inlcnlio actualis, sed sudlcit virtualis. Ila- tio cst, ipiia inlcnlio arliialis, elsi oplima cl dcsidcranda, esl in- lcrdum impossibilis, sallcm moralitcr; virliialis Tcro satis in- lliiil in aclioncm .Minislri, ut hacc vere humana et deliherata dici possil. — lld omncs.

III. .Non sulVuit inlculio habitualis, nec interpreiatira. Ralio est, (piia ad aciiim humnnum rcipiiritur intcntio, rpiae aliqua ralionc actu existat in animo. lain Tcro ncc mlcutio hahitualis, ncc intcrprclativa ulla ralionc actu in auimu cxislil : non \\ (piia n(*c ariu n voluntalc cliritur, ncc aliipiando clicita, in ali- (pio cllVclu vcl in si-ric actionum aclu pcrdural ; iion i', (piia ncc actu cliciiur, ncc uncpi im actu iMicita luit, sed lantum cli- ccretur, si cius coj;iialio ia menlcm venirel. — 5. Lig. n. IG.

i.L»\ iuin. II. 10

146 TRACTATUS

Quaesita :

204. — QuAER. V An requiratur intentio interna^i

Resp. Affirm. quia si Minister solum intenderet actum exter- num, non haberet yeram intentionem faciendi quod facit Eccle- sia; Ecclesia enim intendit ponere rilum sacramentalem : hoc autem non intendit, quia solum ritum externum facere propo- nit {a). — S. Lig. num. 20.

Constat etiam ex propositione 28" ab Alexandro YIIl damna- ta, quae sic sonat : Valet Baptism^us collatus a 3Iinistro, qui omnem ritum externum formamque baptizandi observat, intus mro in corde suo apud se resolvit : Non intendo facere quod fa- cit Ecclesia.

QuAER. 2" An requiratur in Ministro intentio faciendi quod facit Ecclesia Romana^i

Resp. Neg., dummodo habeat intentionem, saltem implicitam faciendi id, quod facit yera Ecclesia, etiamsi ex errore putaret suam ecclesiam heterodoxam esse veram Ecclesiam. — S. Lig.

n. 21.

QuAER. 3" An requiratur in Ministro intentio conficiendi Sa- cramentum^i

Resp. Neg. saltem explicite, modo haec intentio nonexcluda- tur. Sufficit enim ut intendat in genere et implicite facere quod Ecclesia facit. — S. Lig. n. 22., et alii communiter.

205. — QuAER. 4° An intentio Ministri debeat esse determi- nata ad certam materiam, et personam'}

Resp. Affirm. Ratio est V quoad materiam, quia secus rema- neret in statu indifferentiae : non potest enim ab eo statu erui,

(a) Neque tamen requiritur, ut mlnlster explicite hitendat facere ritmn sacramentalem; secus enim si quis aut ignoret aut non credat, per eam aclionem ritum perfici sacramentalem, uti v. gr., non cre- dunt protestantes , per consensum matrimonialem sacramentum efQci , non conferret sacramentum valide ; quod falsum est. Satis ergo esse debet, ut minister confuse facere velit, quod faciunt Christiani.

Propositio aulem damnata, quae subiicitur, forte In rem non quadrat. In hac enim non de mero intenlionis requisitae defectu agilur, sed de intentione contraria.

DE SACRAMEMIS IN flF.NERK 147

Ct ad Sacramcnlum delcrminari, nisi per ministri inlenlioDcm, ut palet; 2° quoad personam, quia efTectus Sacramenti nequit applicari io geucrc, sed t^ili suhiecto: sccus Dulla lieret ap- plicalio.

yuAKR. y An validum sit Sacramenlum cum in(enlione cor^ ditionala collalnm ?

Itesp. r Neg. si condilio apposila sitdc futuro; quia condilio suspcndit intcnlioncm Ministri, et proinde impedit ne forma hic cl nunc applicclur matcriac; ncc poslca aji[)lirari polcsl, purili- cata condilionc, cum malcria cl forma iam dcsicrinl aJcssc a,.

liesp. 2' A/Jirm., si condilio sit de practcrilo, aul dc praescD- ti, modo vcrilicctur; quia liic et nunc transit inlcnlio conditio- uata in inlcnlioncm ahsolulam : si autcm non vcrilicclur condi- tio, tunc nulla cst inlcnlio, ulpolc rcslricla ad conditioncm non exislcnlcm. — S. Lig. n. 20., el alii communiter.

206. — QuAKR. 6* An licita sit cotlatio Sacramentorum cum intentione conditionala, in dubio ulrum valide collata fuerinl'^

Jtesp. r (Juoad Sacramcnla characlcrcm imprimenlia, ccrluni cst licitam cssc ct ah omnihus admissam. Conslat e\ lure can. Decrctal. c. 2. de liapt., uhi iudicalur hacc lornia iu duhio dc Baptismo collalo: .Si nondum baptizatus es, ego te baptizo, elc.

liesp. 2° (Juoad alia Sacramcnla, ctiam licita est, si adsil cau- sa gravis condilioncm ponciuli. llalio csl, (juia Sacramenta sunl proptrr liomincs, cl condiiionala collalionc Sacramcnti consuli- lur, in «piaiUum licri polcsl, hono corum, <pii Sacramcnlum ac- cipiunt si forle illius sint capaces, et consulilur simul rcvcrco- liae Sacramcnti, adiccta condilione, ex causa gravi. — Ita com' muniter, cum N. Lig. n. 27. 2S. conlra aliquos. Cerlum aulem csl in cxlrciiia ncccssilale, uhi non adcsl malcria nisi duhia, Minislruin non modo [)ossc, sed et lcncri suh gravi Sacramen- lum ministrare sub condilione. — S, Lig. n. 29.

yiAER. 7' An conditio cerbis esprimi debeat'}

[o^ MMlrimoniiiin lanion inslar aliorum omnium conlractuum cc- lebrari .suh roiulilionc di' fiiluro polol ; (pia iinplota, porruinnlur, non sccus ar si ah inilio puro ;u* siiu' coiuliliono initi fui»eul. Ne- quc i(l(*irco tinicndum osl inconuuodum, de (|U0 A. Cum cnim con- scusus rcfciatur iu o^oiituiu ((uiditiouis , lunc reipsa coutraclus pcrticilur, at^juo adco lunc lil surramoutum.

J48 TRACTATUS

Besp. Neg. Ratio est, quia sufficit ad reverentiam Sacramen- ti, ul mente concipiatur. — Ita S. Lig. Hom. apost. tr. 14. n. 3. — Lacroix, n. 83., etc. Imo, iuxta Gobat, n. 272., ne opus qui- dem est conditionem explicile et formaliter in mente habere ; sed satis est si habeatur implicite et yirtualiter, yeluti habet, qui Yoluit confessiones audire secundum institutionem Christi Tel intentionem Ecclesiae; quia sic reverentia Sacramento debi- ta adhuc sufficienter servatur. Apponi tamen ore debet, ubi hoc praescribit Rubrica, ut in Baptismo conditionato, praesertim si publice conferatur, ne adstantes credant, Baptismum absolute iterari. — S. Lig. Hom. ap. tr. 14. n. 3., etc.

§. III. De fide etprobitate Ministri.

Principia :

207. — 1. Nec fides, nec probitas, seu status gratiae, requi- ritur in Ministro ad valorem Sacramentorum. Constat V ex pra- xi et perpetua traditione Ecclesiae, quae nunquam baptizatos ab haereticis et improbis rebaptizari voluit. Constat 2' ex defi- nitione Ecclesiae. — Trid. sess. 7. Can. 12. et Can. 4. deBapt.

II. Requiritur autem ad licitam Sacramentorum administra- tionem fides et probitas in Minislro, saltem si is ad Sacramenta conferenda consecratiis sit, et ea conficiat solemniter, id est, cum integro rilu ab Ecclesia praescripto. Graviter igilur pec- cat, qui inmortah Sacramenta ministrat, ministerenim (ide de- stilutus, vel improbus irrogat gravem iniuriam Deo et Christo, sancta indigne tractando, et quantum in se est, contaminando. Insuper cum Minister Sacramentorum repraesentet Christum primarium Ministrum, qui est Sanctus sanctorum, eiusque per- sonara gerat, necesse est, ut et ipse sit sanclus:

Quaesita :

208. — QuAER. r An peccet graviter Minister qui confert in mortali Sacramentum, ad quod non cst specialiter ordinatus seu consecratus, v. gr., si mulier Baptismum in stalu pcccaii minislrefi

Rcsp. Neg. prohabiliter, quia obligatio in Minislro habendi sanctiicilem non oritur praecise ex ipsa sanclitate Chrisli et Sa-

DE SACRAMENTIS IN GENEBE 1 19

cramcnli secundum sc, sed e.\ Minislri consccrationc in Ordinc ad Sacraincnla confiTonda. — Ililluait, diss. 5. ari. i. — S. Thnm. :{. p. q. (ii. arl. G.; et m i. Uiat. 5. q. 2. art. 2.; et alii mulli.

Aniriiiant lamcn alii non pauci : sic Coitel, Lacroix, Lugo, etc. — S. Lig. vero, n. Wi. admillit prohahililjitom ulriusque sen- tCDtiac; in aflirmaliyam tamon ma^Ms inclinat.

QiALU. 2' An pvccct (fracitrr Sacirdos scu Mtnisicr consc' cratus, ministrans fjuidem Sacramentum in moriali, sed non solemnilcr, v. gr.^ Jiaptismum absque caeremoniis in casu nf- cessitalis?

Ucsp. Contrnvcrtitur, ut in (piarsito praccedcnli, cacdcnujuc afTcruiilur aiictoritalcs ct ralioncs pro allcrulra parte ct contra. Ilinc prohabiliter diccndum cst cum non peccarc pravitcr, quia licct sil per se coDsccrattis ad Sacramenta ministranda, non agit lamcn ut consecralus scii dcpulatus, sed tanlum ut laicus, ex caritatc, ad succurrcndum proximo in neccssilale vcrsanti.

Qi AKii. :r An pcccct gravitcr Mini.stcr consecralus ct solcmni' lcr minislrans in vinrlali, si urgeat gravis necessitas'?

Rrsp. Seg., rigorose ioquendo, ncmpe si periculum sit ita urgens, ut actum contrilinnis cliccrc nc^jucal. Scd hacc liypo- ihesis ;,'{Mi('ralim no^anda csl. A mortali aulcm cxcusandus non est .Mmistcr (piiconscius gravisculpac casum uccessilalis facile pracviderc potcst, ut Parochus ct alii, qui cx oflicio SacramcD- la minislrarc dehcnt ; el proindc spcciali ohligatiooc in statu graliae hahiliialitcr pcrmancrc teuentur. — S. Lig. n. 35., tt alii communiter.

2l)!l. — yrAKK. i' An peccet graciier ministrans Euchari- sliam in mortali, (/uin .Missam celebretf

licsp. AlJirm. probabilius. Uatio ost, quia gravem iniuriam irrogat sanctissimac Kiuhansliac. Licct cnim ipsc non agat ut causa cflicax in coiirKiciuio Sacramento, cst lamcn illius dispcn- sator ad id spccialitcr conscrralus, ac gravissimum ohil mini- slcrium, i\\m[ immcdialc sanctilicationi animae cooperatur. 5. Lig. n. :I5., et aiii communitcr. ProbabiUter lamen censcnl pcccarc lanlum vcniahlcr l.ugo, dc Sacrameniis, I). 8. n. 155.; Salm. tr. 1. c. 7. n. 11., ct alii.

yiAKH. 5* An pccccnt tangcntcs aut dcferenies in moriali sanciissimam Luchanstiam sive mcdiaie, sice immcdiaiet Ucsp. Controvertitur. Triplex est sententia prohahilis:

1 5'0 TRACTATUS

I» Sententia probabilior affirmat in utroque casu, quia rem sanclissimam, seu corpus Christi, indigne tractant. Hanc sen- tentiam Talde probabilem Yocat S. Lig, n. 35.

IP Sententia negat, quia hoc non est administratio Sacra- menli, nec videtur materia tam gravis, ut peccatum mortale inducat. — Ita Lacroix, n. 101. — Salmant., c. 7. n. 1. — Busemb., et S. Lig. dicit hoc non esse improbabile.

IIP Sententia sic distinguit: Peccant quidem graviter tan- gentes immediate sanctissimam Eucharistiam in mortali, non vero tangentes mediate. Ratio repetitur ex gradu valde diver- so irreverentiae inter primum casum et secundum [a). — Ita Billuart.

210. — QuAER. 6° An peccent graviter exercentes in mortali alias functiones sacrasl

Resp. Neg.; quia omnia alia exercitia Ordinum praeter con- feclionem et administrationem Sacramentorum non videntur sub gravi exigere sanctitatem conferentium, cum non sint pro- xinie ordinata ad animae sanctiticationem. — Ita communiter et probabilius. — Salm. — Mazzotta, et hoc sat probabiie di- cit S. Lig. n. 37.

QuAER. 7* An teneatur Minister confiteri ante confectionem Sacramenti, si reus sit peccati mortalis?

Resp. V Afflrm. si agatur de Missae celebratione, nisi ipsi copia Confessarii desit; quia omnes fideles communicaturi con- fessionem praemittere debent ex Decreto Conc. Trid. sess. 13. cap. 7.

Resp. 2° Neg. vero probabilius, si agatur de aliis Sacramen- lis ; quia nulla lege ad confessionem obligatur. Absolute enim sufScit ut actum contritionis eliciat [b). — Ita S. Lig. n. 34. — Elbel, — Lacroix, — Lugo, etc...., contra j^/wm.

211. — QuAER. 8" An peccet graviter qui audit confessionem in mortali, sed non absolvit?

Resp. Neg. probabilius, quia Confessarius audiendo confes- siones non conficit Sacramentum. — S. Lig. n. 36., et alii com- muniter, contra aliquos.

(a] Atsi sua non carel probabHitale opinlo Card.De Lugo, de fjua in praec. q. 4., incassum haec dislinctlo adhibetur.

ib) Excipe lamen , si ipsi de perfeclae conlritionis defectu constet.

DE SACRAMEMIS n fiENERE 151

QuAER. 9* Ouot peccala rommilial Confessanus plures poe- nitentes surressive in morlali absolrrndo?

lirsp. Diiplcx est senlcnlin. Nam iiixla alios rommillil tot pcorala, (|ii()l [xTsonas absoivit; ralio, (luia sin;;ulac ahsolutio- nes constituunt tot actiones moralcs (listinct<is, totidem iudicia complela, atfjue Sacramenta in stalu peccati collata, proindeque lotid(!m pcr<-ata. - - Ita S. fjg. u. .TO. rum aliis. — Alii tamen unum pul.int esse pcccaluni. Ila Salmant. de Censuris, r. 1. n. 172., ri/m fl/ii> quos allc^rnnt, eamquc opinionem probabilem appollat Lugo, de Voenil. l). HJ. n. ;i;J8.

212. — OiAER. 10* Quot percala commiltat qui in mortali pluribus /lucltaristiam minishnfl

ftesp. Prnhabilius uninini lautum, si unira vico f;irial; (|uia Minister unicam aclioncm mor;ilem ponit: sin^ulae enim distri- hutioncs per modum unius habentur, et unicam administratio- nem, unumque convivium constiiuunt (a). — ^'. Lig. n. 35.

NoTA. Sacerilntfs in iniplis notoromii*, ant in rastris ministrantra, in sialu (^ratiae ex «peciali obliQalionc scmper fs%» drbent, ut iligoe Sarramvala roofrfTr Talcaiit, cum ilii nercssilates iiiorienliuin fropieiiter occurrant. IJom parilcr de I'aruchi», ct ilc aliis curani aiiimaruni liabentibus tliccDtluui cst. — .V. Lig. m. 55.

ARTICULUS n.

r»r (iiKirio MiM>ini

Srilierl : {" r|unail oblifjilinnrm minislrandi Sarramrota ; 2* quoad oLli|>alia- ncni ra aliqoando drnrgandi; V quoad mndum illa roorrrrodi.

§. I. De obligatione miuistrandi Sacramrnta.

Prinripia :

2l:J. — I. Ilahentos curam animarum tcnenlur suh pravi ex iustiiia Sacramenta ministrarc suhditis siiis ralionahilitcr pelen- libus. (luram enim animarum suscipiendo nd id sose oblifjavc- runt tacilo ronlraclu inito rum suhdilis, a quibus sustenlatio>

ncm aul sal'cm honorcm arripiunl.

(0} Conf. snp. dicln n. 909. q. \., \\h\ dnplcx de culpae huia; pmvitalc opinio proilucla fuil.

132 TRACTATUS

Tenentiir igilur, si iirget comniune praeceptum illa suscipien- di, yel si privala petenlis necessitas vel utilitas administratio- nem cxigit, v. gr., si peteus praevideat aliquod periculum, vel in tentatione versetur, et gratia Sacramenti indigeat, vel si de- votionem slatui suo convenientem exercere, aut Indulgentiam lucrari velit, etc. — Scavini.

11. Alii curam animarum non habentes non tenentur mlnistra- re Sacramenta ex iustitia ; aliquando tamen tenentur ex carita- le, scilicet in gravi necessitate proximi. Ratio utriusque patet. — S. Lig. n. 58.

Qaaesita :

214. — QuAER. 1' Quinam censeantur animarum curam haherel

liesp. li omnes, qui ex officio, seu titulo speciali superiorita- lis seu iurisdictionisspiritualis autdelegationis, aliquam partem ovilis Christi pascere seu curare debent. Tales igitur sunt Epi- scopi, Parochi, vel qui curam subsidiariam animarum habent ex commissione seu munere publico, ut sunt Coadiutores seu Vicarii Parochorum. Item respectu Regularium Praelati seu Superiores proprii. — S. Lig. n. 58.

QuAER. 2° Quaenam Sacramenta in necessitate ministranda sint, etiam cum periculo mortis, sive ab habentibus curam ani- marum,, sive ab aliis ?

Resp. V Qui curam animarum non gerunt, ceiio tenentur tantum ad ministranda Sacramenta absolute necessaria ad sa- lutem, scilicet Baptismum et Poenitentiam, vel Extremam Un- ctionem, quando quis nullo modo confiteri queat. Ratio est, quia non tenentur nisi ex sola caritatc ad subveniendum proximo in gravissimo salutis periculo versanti. Sola autem praefata sacra- menta sunt ad salutem necessaria. Ergo, etc. — Ita communis- sime Theologi cum S. Lig. n. 58., et lib. 2. n. 27.

Resp. 2' Etiam curam animarum gerentes probabilius tenen- lur ad sola praefata Sacramenta quocumque periculo ministran- da. Ratiu est, quia alia Sacraraenta non sunt tantae necessitatis, ut quis illa minisirandi causa teneatur prodere vitam. — Ita S. Li(f. de Eucharislia, n. 233., innixus Declarationi Grego- rii XIIl (12 Oct. 1576), et item Declarationi S. Congr. Concilii ab eodem Pontifice approbatae. — Sed qui gerunt curam ani- marum, tenentur vitara exponere non tantum in extrema, sed

DE SACRAMENTIS IN GENERC 153

cliani iii gravi necessilule, (Jurn alii .Miiiislri in sola nccessilalc exlroma ad id oljlipanlur. — S. Li(f. lib. 2. n. 27. — Lacroix, Ub. 3. part. 1. n. Zli"}. el seq.

215. — Qlaer. 3* An teneatur quis exponere vitani ad mini- slranda praefata Sacramenta ciim probabilitale tantum succes» sus vet necessitatisl

Rrsp. Nofzandum vidclur, (luia nimis durum est exipere ac- tuiii adco hcroicum ad proxiniuiii adiuvandum, nisi adsil spcs moraiiicr cerla sive successus, sive neccssilalis. Ilinc non le- ncris cxponere ccrto vitam ad ali(]uem baptizandum, vel absol- YcnduMi, si proliabiliter perire debcs, antc(|uam munus sacrum cr^a illum adimplcrc possis, vcl probahililcr [)racsumas, illum esse baplizalum, aut non versari in slatu pcccati mortalis, aut ctiam posse facilc sibi subvcnirc per actuin contrilionis perfe- ctae. — Cottet, Decal., c. 1., el S. Lig. tib. 2. n. 27.

Uesotccs :

216. — r Peccanl pravilcr babcntcs curam animarum, non tantum si sinc rationc niinistcrium suum dcne^ant, sed etiam si sc morosos et diflicilcs sacpc pracbcnt: (juia lali modo apcndi lidclcs a Sacramcnlis dclcrrcnt, idcnniuc cst ac si Sacramcnta ipsis dcncgarcnt.

2* Morlale lamcn non est, cxtra ncccssitalcm uni vcl alteri aut cidcm scmcl vcl itcrum pctcnti dcncparc Sacramcnlum Poe- nitcntia)' vcl I-)ucbari>tiac; (piia damnum illud fanlc rcparah potest, ita ut subdilus idco non ccnscalur f:ravitcr invilus.

3* Si subditi irrationabilitcr pctant, nullum cst pcccalum. llinc non tcnctur parocbus (|uotidie cum scrupoloso ^cl dc- volulis tcmpus tcrcrc , cum istis non cxpcdiat tam frctjucns confcssio, nor ius striclum ad absolulioncm lam frcnucntem habcaut.

4' Si Parociius idoncos habcat Vicarios, non tcucbilur adco rigorose confessiones subdilorum cxcipcre ; dcbct lamcn lidc- libiis ipsum nominatiin rc()uircntibus salisfaccrc, uisi aul im- pcditiis sit, aut poenitcntcs libcntcr alium (ionfessarium sint adituri.

5* Pcccant pravilcr, pcncratim loqucndo, cnram gcrcntcs aDimarum, qui subditorum confcssioncs cxcipcre nolunt, nisi paucis diebus intru mcuscin dclcrmiualis; quia in causa sunt,

.134 TRACTATUS

cur fideles in statu peccati diu remaneant, et a Sacramentis su- scipendis arceantur. — Yide S. Lig. n. S8., et alibi passim.

Yide plura, ubi de singulis Sacramentis; et recole dicta de officio Parochorura in Tractatu de statibus, n.ll^. et seq.

§. II. De obligatione denegandi Sacramenta indignis petentibus.

Principium generale :

217. — Minister tenetur sub grayi, per se loquendo, Sacra- menta indignis denegare, quia lex naturalis obligat dispensato- rem ad bona Domini fideliter et iuxta eius Yoluntatem dispen- sanda ; porro voluntas certa Christi est, ut Sacramenta non con- ferantur indignis, iuxta illiid Mattliaei 7. 6.: Nolite dare san- ctiim canibus, neque mittatis margaritas vestras ante porcos.

Regulae speciales :

218. —- Regula I. Peccatori publico, sive occulte sive publi- ce petenti, denegandum est Sacramentum ; quia nulla ratio ad- est, cur regulae generali exceptio fiat ; imo grave scandalum fideliura inde sequeretur. — S. Thom. p. 3., qu. 80., art. 6,

— S. Lig. n. 44.

Regula II. Peccatori occulto, occuUe petenti, pariter negan- dum est Sacramentum, quia reverentia erga Sacramentura et ca- ritas proximi in his adiunctis boc postulant. — S. Thom. p. 3., qu. 80. art. 6. — S. Lig. n. 50. — Salmant., etc.

Regula III. Peccatori vere occulto, publice petenti, non est denegandiira Sacraraentum. Ratio deducitur ex incomraodis, quae sequerentur ex Sacraraenti denegatione ; orirentur enini scandala et perturbationes in Ecclesia, et praesertira fideles in suspicionera adducti, ne a Sacraraentis prohiberentur, ab ipsis recederent. — Ita omnes cum S. Thom. p. 3., qu. 80., art. 6.

— S. Lig. ibid.

ConHrraatur ex Rituali Romano, de Euch., ubi sic legitur: « Occultos peccatores, si occulte petant et eos non emendatos « agnoverit (Minister), repellat; non autem si publice petant, « et sine scandalo illos praeterire nequeat. »

DE SACRAMENTIS IN GENERE 155

Ouarsiia :

219. -— QuAER. !• (Juandonam censeaiur peccaior pibliccs seu NOTORiLs, cel occuLTUs; aut occulte cel plblice peiens Sa- cramenium ?

Hesp. r VcccsLior pnljlirus ille (Jiciliir, cuius crimcn vcl pes- sinia vila comnuinilcr co^nosciliir. Ouod si iufamia eius non- dum vcncrit in communem noliliam, scd ila lamen cognosca- lur, ut cclari Jimplius non pos^it, dicilur peccator noiorius {a); si voro al)sil poriculum ne indignilas nola liat, peccator ocni/- ius nuncupalur.

Jlvsp. "2* I*eccalor occulle peiens dicitur ille, qui reperilur so- lus cum Ministro, vel cum aliis paucis nullius ferc momenti, ul sunt piicruli, etc. Secus puhlice pclrre censetur.

OiAF.K. "1" An sii uegandnm Sarramnitum indifjno puldice peiruli, ruius crimen est noiorium quidem, sed nonduv^ pu- blirum'}

Itesp. yrg. iuxla scntcnliam prohabiliorem, (|uia non potest dici adliiic pcccalor puhhlicus; insuper variis incommodis ob- no.xia cs^ct dcnc^alio Sacramcnli. Imo prohabilius non est dcnc- ^andum Siicramcnliim, eliamsi plcri(juc cx pracsentihus crimcQ novennl, dum non est simpliciter publicum. — 5. Lirj. n. 45.

220. — QuAKR. :r An denegandum sit Sacramentuin pecca" iori, quando crimen eius non est publicum in ioco, in quo petit, si pubiicum sit in a/io?

ttrsp. .\t'(j. saltcm probabilius ; (|uia ex una parte niinislran- do ei Sacramenla non adcst scandalum aliorum, et ex altera partc si dencgarentur, ea nascerentur incommoda at(]uc damna, quae cx dcin\!;atione pcccaton occullo facla provcniunl. — S. Li(j. n. 4(j., et alii rommunius. — Secus vcro diccndum, 9\ notilia illius criminis lacile sil in cum locum pcrvcnlura. — S. Lifj. ibid.

Qlahr. i* An liceat simulare administrationein Sacramenti ne indigno conferatur'^

{oi\ (!omp]pctl hic .\. \id(^tur notoricl.ilom tum iiirii {\\m faeti. Nam si dc har postromn lantum sormo sll, notorium a publico, pl (piidom liitissimn linius vocis nccoptione, non dilTort. Vir/. Reiffrmt. Lib. li. Tit. I. M. 2i;i.

136 TRACTATUS

Resp. Duplicem simulationem distinguunt Theologi: aliam formalem, qua Minister directe intendit decipere, aliam vero malerialcm, qua quis non intendit directe decipere, sed ex alio motivo ad simulandum inducitur, v. gr., si gravi metu coga- tur, etc.

Dico: Nunquam licet, ne materialiter quidem, Sacramentum simulare. Ratio est, quia omnis simulatio est iniuria et irreve- rentia gravis in Christum, cui illudit Minister abutendo rebus sacris ab ipso institutis, et sic eum falso operantem inducit. — Constat etiam ex propositione 29'' ab Innoc. XI damnata, quae sic iacet : Urgens metus gravis est causa Sacramentorum admi- nistrationem simulandi. In hac autem damnatione reprobatur etiam simulatio materialis, cum de ea specialiter in hac propo- sitione agatur. — Constat iterum ex auctoritate Innocentii III, c. De celehrat. Missae, ubi dicitur quod ille, qui fraudulenter praesumpserit simulare se consecrare, gravius peccat, quam si celebraret in mortali, quia Deo videtur illudere.

221. — QuAER. 5' In quo praecise consistat simulatio Sa- cramenti ?

Resp. Non conveniuntTheologi. Aliqui dicunt, eam consiste- re in eo omni, quod suscipienles aut alios in errorem inducere potest. Prob abilius inxia communcm sententiam consistit in ap- positione ficta formae ad materiam, aut in ficta formae prolatio- ne, seu tunc tantum videtur haberi, quando ponitur ficte illud quod essentialiter pertinet ad rem, quae simulatur, ita ut proxi- mus necessario decipiatur. — Mazzotta, de Ministro, in fine.

Hinc resolves :

222. -— r Gravissime peccaret Sacerdos, qui in Missa pro- nunliaret verba consecratoria super panem et vinum, intentio- nem consecrandi excludens. Neque bona fide excusari possunl, qui crassa ignorantia laborantes, et in mortali celebrantes, con- secrationem simulant, ne sacrilegii rei evadant, etiamsi verba consecralionis omnino omittant.

2" Graviter peccaret Confessarius, qui verba absolutionis pro- ferret sine animo absolvendi, etiamsi id ageret ad se facilius expediendum a poenitente indisposito et absolutionem instanter pelente, aut etiam per gravissimas minas exigente. — Dicunt plares, posse Gonfessarium in hoc casu dicere : Ego te non ab-

DE SACRAMFMIS IN (JENERE 157

solvo... pronunliando --' non ita demissc, ul non audinlur a poc- nilente. Non improbabile hoc iudical .V. Lifj. n. 59.; sed Con- fessarius alias vores aut preccs tiinc facile pronuntinre posset, loco forniae ahsoiulionis ; carterum casus isle fere cliimaericus csse videtur.

3* Non autem simulat Sacramentiim Poenitcntiae Confessa- rius, (|ui recilat preces super poenitentcm indisposilum, ne ad- slantes advertant, illum sine ahsolutione dimitli ; constat enim apud omnes, cpiod poenilcnles sacpe cum sola henedictione di- mittantur, el suhinde sine intentione conlitendi, aul confessio- nem pcrliciendi ad sacrum tribunal accedanl. — S. Lig. n. 5!». et alii communilcr .

4' (irariler pcccat Sacerdos, qui hostiam non conscrralani pro consecrata porrijj;it etiam scirnti el consenlienti; ut evenit (juando(|ue miseris Sacerdotihus cum complue, famae servan- dae ;;ratia, ad sacram mensam accedenle. Ralio csl, quia hoslia non consecrata tunc cxponitur adorationi tum adstanlium, tum ipsiusmcl clinni srimfer rccipientis cum rcvcrcntia cxtcrna, quae idoloiatriam extcrnam ct matcrialcm, ct proindc (juid in- Irinsccc malum constituit. - S. Lig. n. Gl.

5* Non lamcn peccant saltcm pravitcr, qui mctu pravi coacti malrimonium inirc simulant, iu\ta scntcntiam coinmuncm. Ra- tio esl, quia cum dcsit voluntarius conscnsus, iiixta scnlcntiam nunc ccrlam, (piac tcncl sponsos csse huius Sacramcnti mini- slros, dccst matcria cl forma, el proindc non est simulatio Sa- cramenli, scd tantum simulatio contractus. Aliunde crror su(R- cicnter advcrti possct e\ circumstantiis cl sic dcceptio neces- saria non adcssct.

§. III. I)e moih Sacravienta conferrndi.

2*2:J. — N(m satis csi, ut ministcr ca, quac ad matcnam el formam spcclant, diliircntcr ohscrvct, scd omncs S. Kcclcsiae Icijcs circa Sacramcntoruin administrnlionem studiose scrvarc dihci. C.urct, ut omnia ?;raviter, rclipiose, el cum fidclium ac- dtlicalionc pcrhciat. Cavent ne propicr niminm celcritalem. aul n.isMMitli consucludincm vrl ctinm mcmoriac dcfcclum c|ui<fpinm omittat. Tutius crit ifcncratim. si in pr»' 'i.n. '-.'riiandis Hituale prae oculis haheat.

15g TRACTATUS

Quaesita :

224. QuAER. 1' Utrum de praecepto sit uti Rituali Roma-

no in administratione Sacramentorum^i

Resp. Affirm. Etenim non serael declaravit S. Congr. Rit., Illos solos libros adhibendos et in illis tantum benedictionibus ^ quaeRitiiali Romano sunt corformes, nec alios adhibendos esse, dummodo non constet ab hac S. Congr. fuisse approbatos (S. C. Rit. 7 Aprilis 1832 et 23 Maii 1835. Apud Gardellini 4681.).

Nuperrinie Tero ad hanc quaest. S. C. Rit. propositam :

Etiamsi Ecclesia Cenomanensis sibi de Rreviario, et Missali iterum atque iterum, ut libuerit, providere queat, an istiusmodi facultas extendenda sit ad Pontificale, Caeremoniale Episco- porum, Martyrologium et Rituale Romanum ; ita mdelicet ut praeceptivas, praedictorum librorum regulas, tolerante nempe^ permittente aut etiam aliter quidpiam statuente Reverendissimo Episcopo, Canonici aliive Sacerdotes possint illaesa conscientia infringere, aut omittere sicque Reverendissimi Episcopi volun- tas his in casibus sit pro ipsis sufficiens dispensatio ? — Re- spondit S. Congregatio : Negatiye et amplius (S. C. Rit. 10 la- nuarii 1852) ^.

225. — QuAER. 2' Quaenam vestes sacrae requirantur ad Sa- cramentorum administrationem ?

Resp. Secluso casu urgeniis necessitatis, stola et superpetli- ceum generatim requirunlur. — Dicitur superpelliceum ; nam utcumque possit esse multis in locis usus contrarius, Rochettus non est vestis sacra adhibenda in administratione Sacramento- rum, ac proinde ad ea administranda necessario superpelliceo utendum. — Sic S. C. Rit. 10 lan. 1852, in Cenomanensi.

22G. — NOTA. Stola non deferri debet, nlsl in Sacramentorum et sacramen- talium-coDfectione, et in actu praedicationis, uLi datur consuetuJo, necnon in qui- busdam aliis functionibus in Rit. Romano determinatis. Usus autem stolam defe- rendi ceu signura iurisdictionis et pi-aeeminentiae, tanquam abusus reprobatur. — Sic Sacra Congreg. Rituum AO Septembr. 1816, M Septembr. -1847, el 7 Septembr. \ 850.

\ NOTi, Summopere cavendum est, ne adbibeantur formulae benedictionum, quas non constct a S. Congr. Rit. approbatas fuisse. Ad boc consulere iuvabit re- centem cditionem Rit. Rom. a S. Congr. dc Propaganda Fide typis curatam, cum Supplemento seu collcctione bencdictionum novarum, quas Pontifex concessit et approbavit.

DE SACBAMENTIS !>' GENEBE 139

Plura cirra modum adminislrandi Sacramcnla, ubi dc sin- gulis iii parlirulari a^'elur.

CAPUT TV

DE SUBIECTO SACBAMENTORLM.

22". — Subicclum Sacramcnli dicilur illc, qui Sacramcnlum suscipit, ct cst capax clTcctus Sacramcnti.

Subicclum Sarramcnlorum cst solus homo viator, quia ut ex S. Scri[)Uiris ct tradilionc patct, pro soiis hommiljus viato- ribus Sacramcnta inslilula sunt. Non omncs tamcn homiues sunt omnium Sacramcntorum capaces. Nam ncc mulicrcs Sa- cramcntum Ordinis, ncc infaulcs, rationc nondum utentcs, su- scipcrc possunt Sacramcnta Pocnitcntiac ct Extrcmac Unctio- nis, ut patct.

Kalio aulcm a priori, cur solus homo Tiator sit capax Sacra- mcntorum, est voluutas Christi Domiui institutoris Sacramcoto- rum. Ratio autcm convcnicntiae cst, quia iuxta ordincm prac- senlis Providcntiae solus homo viator cst capax priniai* graiiae, vcl au^iiicnli f^raliac; ciusmodi aulcm non sunt Bcati vcl ani- mac in purgalorio dctcntac, (juihus iam dctcrminala cst mcnsu- ra gloria»' rcspondcns gratiac, quam in vita mortali hiihucrunl. .\lulto autcm minus capaccs sunt gratiac damnati, utpotc a Dco iam io actcrnum scparati. Ilis positis,

Agemdum «lo requUitit tuui •«! TiliJani , tum aJ lirilain SMTMa«atami rt- • rptiooem.

ARTICULUS 1.

D£ REOIISITIS AD VALIDAV SACRAMK.MURIM RECEfTIONEM.

Pnncipta:

228. -— l. Ad sacramcnta valide suscipicnda nulla rcquirilur prohitas, ncc propne Fidcs in suhiecto, si Pocuilcntiae Sacra- mcntum excipias. (ionstat ex praxi Kcclesiae, quae nunquam permisit ilcrum haptizari ct ordinari hacrcticos ct improhos tiomim s ntc haptizatos ct ordinalos. (ionstat cliam , quoad

IgO TRACTATUS

Fidem, ex deKnitione expressa Conc. Trid. sess. 7. Can. 13. de Baptismo.

II. In infanlibus aut perpetuo amentibus nulla requiritur dis- positio, nec intentio, ut valide recipiant Sacramenta, quorum sunt capaces, yidelicet Baptismum, Confirmationem, Ordinem etEucharistiam, quaeolim ipsisministrabatur. Constat ex praxi Ecclesiae, ct sententia communi, etc...

III. Requirilur in adultis intenlio aliqua ad Sacramentorum yalidam susceptionem, quia non est conveniens, utadultus san- ctificetur, nisi velit. Sed pro plerisque Sacramentis sufBcit in- tentio habitualis, etiam quandoque confusa tantum, seu impli- cita, spectata cuiusque Sacramenti natura ; quia collatio Sacra- mentorum est quaedam donatio et beneficium, ad quod acceptan- dum suflicit intentio habitualis. Aliud auteni est de conferente Sacramentum ; quia cum agere debeat modo humano, necesse est, ut intentionem saltem virtualem habeal.

IV. Ad caetera Sacramenta valide suscipienda praeexigitur susceptio Baplismi ; proin homo non baptizatus nullatenus est capax aliorum Sacramentorum. Ratio est, quia caetera Sacra- menta sunt instiluta pro sola Ecclesia ; porro per solum Baptis- raum homines fiunt de corpore Ecclesiae. Ergo... etc... Sic de- finivit Eiigenius lY, in Decreto pro Armenis.

Qmesita :

229. — QuAER. 1" An requiratur attentio in subiecto adulto, ut Sacramentum valide susciyiat ?

Res}}. Neg. prorsus. Sufficit enim intentio, ut iam explicatum est, eliam in Sacramentis, quae requirunt inlentionem virtua- lem ; ralio, quia actus humanus non procedit ab atlentione, sed a volunlale seu ab intentione. — Praeterea pleraque Sacramen- ta, ut dictum est, ne requirunt quidem intentionem virlualem; ergo a fortiori non requirunt attenlionem ex parte subiecli. In- supernon requiritur attenlio inMinistro ad conficienduni Sacra- mentum, ut constat ex dictis supra n. 96. ; ergo a fortiori non requiritur in subiecto ob easdem rationes. — Sporer, n. 157.

Ilinc fruslra scrupulis agitantur aliquando poenitentes ex eo, quod dislracliones passi fuerint dum absolvebantur, vel absoluti fuerint, quin ad id animadverterint.

230. — QuAER. 2* Quaenam intentio requiratur in adultis pro singulis Sacramentis suscipiendisl

DE SACIIAMENTIS IN r;EXFRE 161

Itfsp. V Ad Baplismiim valicJe rocipicndum rcquirilur in adullis iiUonlio sallem ftabitHalis, (^uac fucnt anlca cxpressa, el nunqunm rclraclala. Aliqui lamcn dicunl sufRccrc volunlalem Ba()lismi iniplicilam, qunlis csscl in eo, qui hahcrcl volunlalem pcra^cndi omnia ad salulom ncccssaria.

2" Ad Conlirmalionom sulHcii volunlas habilualis, eliam im- plicita, vel, ut dicit S. Lig., interprctatica. — Sic conforri po- lesl moribundo scnsibus dostiluio. Iloc tamcn a praxi Ecclesiae alionum osi, oo quod ad salulcm Conlirmalio necessaria non sil. ^ S. iMj. n. 81., olc. 'a\

V Ad Poonilonliam rc(juirilur intontio vcl actualis, vel sal- lcm virfnalis; ncc proinde intonlio babitualis sulTicil (b), — S. Li(j. n. 82.

(rt) S. Al|>hnnsus hoc loro non ngit do morlhundo soM>il)Us «le- stituto, sod dc dorniientibus, ebriis, vel lapus in amcnliam, qui prius habuerinl iiilentionom .sacramenta recipiendi, el quos valide ea rocipore docel cum communi^sima. Quod si subdil cum Sunrezio, iHicilo iis sacramenta coiiforri ; al oxripil, nisi sint in prohabHi pe- rirulo morlis ; alias enim exprctnndum tcmpus, quo fu.scipirns j^at rationis cnmpos.

I)«» r()nrirm;\liono voro hnoc hnhcl n. 82.' : Ita etiam per lo/un- tatrm intcrpretativam , seu gencralcm , potest morihundo semibui destituto conferri sacramentum Cunfirmationis , ut dicunt Lugo, Spnrer, Hlhel, et Croix nim Con. (idosl Coninck, non vero Cone., ul h:ilnMit <pia»'«liim S. Alphonsl oditionos : qui enim Croix mullo aiili(piior i\\\vii.i\ssvl Concinam? ! ) , Arriaga, et Rernal. Solus Averst fuit, qui ( \n part. 3. q. 64. Sect. 9. scripsit: Mon est tamen in usu, ut hor sacromentum pracheatur tati sensibus destitulo : quia non confertur uisi ab hpiscopo et cum maicri solemnitate, et non est tnntae necessitatis, nec per se institutum pro moribundis. Kt pulave- rim, H. Al|)honsum, (]ui hanc cpinioiiom snltom apud Croi\ [^t.ib. 6. part. 1. n. Kil).^ mrmornlam \idorat, no moiitiono (piidom digDam oaiii cxislimassc, tuiii (piia u>u> coiilrarium hahfl, tum (juia ralionC5 illao vorc sunt nculiioao.

[b^ Noii sic int(*Ili;^MMidus csl S. Alphonsus, (piasi \ol acfualis vcl xirtualis lutonlio tuiic adivssc iMM'Ovsario d(»bi'al, (piando sacramon- tuin porlicilur, id(\si ()Uando conforlur ab.solutio. Potuil onim quij^ piam prius .sacramoiitum potii.vsp , ()iii)(l tamon niullo postca ipsl iam s(Misibus dcslilulo conf( ratur. Kl .si()ui(lem kahi- ' dixrris inUMilioiKMn, qw.w s(MuoI prius hal)ila , noc in sc deii in ullo

elToclu viriulo jiersoveral, sod tautummodo r^lractata|non fuil, pro- OCRY Tom. II. 11

152 TRACTATUS

4' Ad Extremam Unctionem sufficit intentio hahitualis, vel implicita, seu interpretativa, ut dicunt communiter Theologi, et^constat ex Rituali Romano, ubi de ea dicitur: « Hoc Sacra- a mentum est praebendum sensibus destitutis, qui ante illud « petieruDt, seu verisimiliter petiissent. » — 5. Lig. ibid.

5° Ad Ordinem certo non sufficit in adulto intentio interpre- tativa, quia sine voluntate explicila nullus adultus potest gra- vissimam obligationem stalus clericalis subire. Sufficere tanien videtur intentio habitualis. In praxi autem requiri debet inlen- lio actualis, vel sallem virtualis. — S. Lig. n. 82.

6* Ad Matrimonium requiritur intentio saltem virtualis, quia Matrimonium perficitur contractu, ad quem deliberatio et plena voluntas necessaria est. — S. Lig. ibid.

ARTICULUS II.

DE REQUISITIS AD LICITAM SACRAMENTORUM RECEPTIONEM.

Principia :

231^ _ I. j^d Sacramenta vivorum licite et fructuose recipien- da, praeter inlentionem ea suscipiendi praerequiritur status gra-

fecto in praedicta hypothesi poteris affirmare, etiam habitualem inlenlionem sufficere.

Verum senlentia S. Aiphonsl alio reipsa spectat, ut palam facit ra- tio, quam addit. Requirilur (inquit) intenlio vel aclualis vel saltem virtualis, cum ibi requirantur pro materia actus poenitentis, qui non possunt quidem haberi sine voluntate sallem virtuali recipiendi sa- cramenlum . . . iuxta dicenda n. 447. Porro hoc loco non agit de intentione uecessaria ad recipiendum sacramentum, sed questionem facit, utrum dolor elicitus esse debeat cum infentione Confessionis. Et ipse quidem adhaeret negativae potius sententiae, quam affirma- livae, licethanc absolute probabiliorem esse fateatur: qua de re suo loco dicelur. Interim vero manifestum est, iuxta posleriorem hanc sentenliam posse quempiam ad sacramenlum accedere non modo cum viriuali, sed plane cum actuali inlentione, quamvis dolorem antea eiicitum ad confessionem tunc non ordiuaverit. Ex quibus palet, sensum, quo beatus Alphonsus de intentione ad Poenitentiae sacramentum necessaria disputat, nihilad praesentem de intentioae quaeslionem spectare. *

DE SACRAVKVriS IN fjrNF.RF 163

liac. Hacc cnim cx primaria siia inslituiione a Christo sunt or- dinata, non nd confrrcnd.im primam gratiam, scd cius auprnen- luin, cum primam graliam iam in subiccto siipponanl. Ilinc pra- viler pcccanl, <jui Sacramcnla vivorum in sliilu pcccati morta- lis susripiiint, ct pravius (juidrm ac illi, qui indigne ministrant aut conticiunt. - - S. Ug. n. 86. — Status autem praliac per confcssioncm procurandiis cst, si ad Kucharistiam accedcndum sil ; Tci saltcm [)cr contritiourm pcrfcctam, si agatur de aliis Sa- cramcnlis, ul supra diriuiii csl dc .Minislro. Satius vcro esl, quantum lifri polrst, confcssioncm omnium Sacrnmcnlorum vi- voruui r(H'cpli(mi pracmillcrc.

11. Ad Sacramenta morhinrum ahadultis licite rocipicnda re- (IUirunlur actus saltem implicili Fidci el Spei, iuxla dicta Apost. ilebr. 11. 6. : Credere opnrtet accedentem ad Deum quia est, et inquirentihus se reniuncrator sit. Hc(piiritur insupcraclus dolo- ris dc pcccalis, cpiia milli ()alur vcnia pcccatorum sine rclracla- lione aut dolore dc pcccalis commissis. Ilaec autcm in Sacra- mcnto Pocnitcntiac cliam ad validitalcm nccessiina si:nt, (|uia ad (lisp(»sili()ncm pociiilcnlis pcrlincnl. — Trici. sess. li. de Poenil., i. — Suflicil aulcm altritio, ut dicctur, uhi de his Sa- cranicnlis in parliculari agcndum eril. — .S. Lig. n. 81».

Quaesita:

232. — Qi ,m;ii. 1* An Sacramenta valide sed illicile susce^ pta, remnto obice reviviscanly seu gratias sibi proprias pro- ducant (a) ?

[a) llahcs hic (pia(\sti()n(^m dc sarram(»ntis, (piac vnlidn hal.«Mida sint, scd simul informia. At vcro nihil ropil, tit ciusimuli (pia(*>tio coarctctnr ad co.s casus, In quihus homo Hlicite ad ipsum sacro' menluni accedaL (!(Milin;;crc (Miim p«»lcvt, ul \ 'nriiti o!)ircm

rcpcriat, (pi;mi\is sMcramcnlum l)ona fidc i\\\\> ... .,...it, v. gr.. si cx inadvorlcntia adiilliis ad h;iptisinum nccedcns dc actualihus pcc- catis nnilo modo dolcat. Imo h;icc h\|)othcsi!t nrcesjuirio fxigilur» ut iiilcr tiusmodi sncr;in)cnl;i \;vlid:i .«tcd informin cons(»ri posjtit ctiam s;)cr;\mciiliim 1'ornifrntiae. Nojpio onini valida, a|(pio adeo idonea nd vim suam post rcmotum olticom exorcondnm hnhori |m>- losl ahs(>luti(», (pi;)o maln fido ct sncrilo};o conrilonli imporlila fuorit. Yid. Card. I)r l.ugo De Sacnvn. Disp. 9. n. lOO.-IOi., el DePornit. Disp. li.n. f»8. 71.89.

164 TRACTATUS

Resp. Affirm. saltem pro plerisque Sacramentis. Ratio est, quia per accidens tantum fit, ut effectus proprios non producant, nempe propter obicem ; et proinde effectus illi remanent suspen- si, stante obice; hoc vero remoto, animae applicari debent. Hoc pro Sacramentis characterem imprimentibus uti certum ad- mittitur. Idem probabiliter etiam dicendum est de Sacramento poenitentiae, et potiori ratione de Sacraraentis Extremae Unctio- nis ac Matrimonii quae stante eodem morbo aut eodem con- iugio iterari nequeunt. — S. Lig. n. 6. et 87.

QuAER. 2' Quatis dispositio requiratur in subiecto, ut Sacra- mentum informe remviscafi

Resp. Statuitur communiter haec regula generalis: requiritur eadispositio quae deerat, et cuius absentia causavit obicem efr fectui Sacramenti, seu debet praecise poni id, quod necessario requirebatur in susceptione Sacramenti. Unde, per se, sufficit attritio pro reviviscentia Baptismi et Extreraae Unctionis [a). Requiritur autem contritio perfecta, vel attritio cum confessio- ne pro caeteris Sacraraentis, scilicet pro Confirmatione, Ordine et Malrimonio. — Item si informis fuerit Baptismus ob solum Fidei defectum, reviviscet per actum Fidei cum attritione pec- cati infidelitatis. Ratio est, quia quemadmodum inductus fuit obex propter carentiam alicuius dispositionis requisitae, ita tol- litur per eiusdem positionem : nulla enim tunc superest ratio, cur effectus Sacramenti remaneat suspensus. — ItaS. Thom. 3. part. qu. 69. art. 10. (pro Rapt.) — Lugo^ D. 9. n. SO. et seq. — Lacroix, n. 207.

233. — QuAER. 3° An sufficiat attritio, ut Raptismus infor- mis reviviscat, si suscipiens alia peccata gravia commiserit ?

Resp. Nego, quia peccata, post Baptismum commissa, sunt materia necessaria Sacramenti Poenitentiae, et proinde remitti non possunt, nisi per illud Sacraraentum, vel per contritionem perfectam cum voto Sacraraenti Poenitentiae in ea incluso. — Lugo, D. 9. n. 55. — Lacroix, n. 207.

QuAER. 4' An liceat petere Sacramentum a ministro indigno?

Resp. V Non licet sine causa, quia sic absque ratione indu- ceretur minister indignus ad graviter peccandum. Hoc autem

(a) Idem dicendum, uti patet, de sacramento Poenitentiae, si contingal validum fuisse, sed ob defeclum doloris de quopiam pec- cato simul exUtisse informe. Vid. Lugo l. c. in not. praec.

DB SACHAME.NTIS I.N liE.NERE 165

pcr sc illicilum cst, quia carilas exi^it, ut impcdiamus pccca- lum proxinii, (juod facilc impcdirc possimus. — 5. Lig. n. 89., el alii communiter.

liesp. 2' Licct aulem, si Sacramenluin non possit facilc pcli ab alio SaccTdole, iwc possil farih- difTiTri cius susccplio ; ncmo cnim lcnclur c iurc suo ccdcre, cuin ma^'no incommodo, ad li- bcrum pocralum allerius impediendum. Tunc Sacramenlum pe- lens permillil simpliciler peccalum, scd pcccaii cau.sa non esl. — S. Jj(j. ihid. — Causa aulem sufTlriens foret, v. pr., prae- ceptum Pascliale implendum, vcl si quis sccus diu in stalu pec- cali morlalis remantTC, aul Communione privari deberet, ctc.

QuAER. 5* An liceat pelere Sacramentum a ministro excommu' nicalo vel haeretico'!

liesp. Si mini.stersit exconmuinicatus rj7rtnr/».v, non lirel nisi in cxtrcma nccessilalc; si v<to sil tolvralus, licebit ctiam sine gravi causa, (piia (]onc. Consiant. absolulc conccssil tidelibus coFnmunicationem cum baereticis toleratis. — S. Lig. n. 88. — Vide dicenda in Trartatu de Censuris.

FINIS TRACTATtS DE SACRAMENTIS I.N GENERE

TRACTATUS DE BAPTISMO

Agendum: V de natura, proprietatibus et necessitate ; 2° de materia et forma : 5° de Ministro; 4° de subiecto et solemnitatibus accessoriis Baptismi.

CAPUT I.

DE NATURA, PROPRIETATIBUS ET NECESSITATE BAPTISMI.

234. — Vox Baptismiis aut Baptisma idem significat ac ini- mersio et lavatio ; unde Baplisraus dicitur etiam lavacriim, quia peccata abstergit.

Baptismus detinitur Sacramentum regenerationis per aquam in verbo. Sic Catech. Bom. vel : Est primum novae legis Sacra- mentum, maximeque necessarium ad spiritualem hominis rege- nerationem, a Christo institutum.

A Bapiismo aquae, qui vocatur fluminis^ distinguitur Baptis- mus flaminis et sanguinis, quibus suppleri potest Baptismus proprie dictus, si hic sit impossibilis. Prior est ardens deside- rium recipiendi Baptismum aquae cum plena conversione ad Deum, seu cum contritione aut caritate perfecta [a). Posterior est effusio sanguinis, seu mors tolerata pro Fide, aut pro alia virtute christiana. Sed solus Baptismus aquae proprie Baptis-

[a) Desiderium hic intelligendum est non explicitum, quod prae- requireret notionem aliquam realis baptismi, sed implicitum, etnon lam significat proprii nominis cupidinem, quam promplam volun- latem ea omnia praestandi, quae a Deo praecipiantur. Quae prom- pta voluntas cum necessario conlineatur in actu perfectae contri- lionis seu caritalis ; proinde baplismus iste flaminis r&ipsdi consi- slil in conversione ad Deum per contritionem seu charitalem, quae volum seu proposiium aut implicitum aul explicilum continebit su- scipiendi baptismum aquae, prouti huius baptismi notio adest vel non adest praesens menti illius, qui slc ad Deum convertitur.

DE BAPTISMO 167

mus in re vocalur. Hiiplisnius fliuninis cl sanguinis fiapti.mi in toto dicunlur.

235. ~ Kfl^eclus Baplisnii Ircs num^Tanlur polissiini ; nempc 1' rciiiissio percali orifiinalis cl pfccaloruni aclualiuni, si (|uac sinl, [ler graliac sanclilicantis infusioneni; 2* reniissiu lotalis poenae acternae cl lcniporalis peccalis dehilae; 3* impressio cliaracteris, (pio baplizalus si^nalur lilius Dei el cohaeres Chri- sli, et redtlilur incajiax n.iptismi drnuo suscipiendi. Conslal (juo.id 1"'" e\ Trid, sess. 'j. in Dccreto de pcccalo ori^'inali ; quoad i""" ex Trid. ihid. ct cx Conc. Florent. in Decreto pro Arnicnis; quoad 3*"", cx Conc. Florcnt. ibid., el ex Trid. sess. 7. de /taptismo.

IJaptismus ifj^ilur esl velut ianiia Ecflosiae el rciini coolorum. lliiic .si (piis non iui-rit validt! haplizatus, nullum aliud Sacra- nientuin valide recipere polesl, quia Baplismus ncccssario est primum omniuni Sacramentorum.

Baptismus a(juae in re vel in volo (a) est omnino neccssarius ad salutpm nrccssitatc mcdii cx instilutionc divina. (^onslat cx vcrhis (]lirisii, loan. 3. li. : iYi.vi r/«i\v renatus fnerit er aqua et Spiritu Sancto, non potest introire in regnum Dei. — Et ex Trident. sess. 7. Can. 5. de Baptismo: Si quis diserit Daptis- mum liberum esse, hnc est, non necessarium ad salutem, ana- thvma sit.

CAIMT II.

DE MATKKIA Kl K<»UMA llAI'TI>Ml.

ARTICULUS I.

I>i: M Mi:illA Tl >l m Mnl V I I M IKu\tM V IivrTKMI

s>. I. l)e matena renwta Haptismi.

Prinri])ia :

236. — I. Materia valida Baptismi cst sola acpia naluralis, scu clcmcntaris, apla ad ahlucniJum. Est dc Fidc. Constat 1* e\

(a) luxta dlcta in not. prjcc. uitelli^e, iu volo vel eiplidto yt\

implici:o.

168 TRACTATUS

Terbis Christi, loan. 3.5.: Nisi qui renatus fuerit ex aqua, etc. — Constat 2' ex variis Conciliis, praesertim ex Conc. Florent. inDecreto proArmenis, et ex Trid. sess. 7. Can. 2., deBaptis- mo : Si quis dixerit, aqiiam veram et naturalem non esse de necessitate Baptismi, atque ideo verba illa Domini nostri lesu Christi: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu Sancto, ad metaphoram aliquam detorserit, anathema sit.

II. Materia licita Baptismi, extra casum necessitatis, est sola aqua benedicta seu consecrata, et chrismale immixta iuxta ri- tum Ecclesiae, saltem pro Baptismo solemni. Constat ex lure can. fVide infra, de caeremoniis Baptismi ) . Peccat autem certo graviter peccato sacrilegii, qui absque gravi necessitate utitur aqua impura, turbida, aut feculenta, licet talis materia sit va- lida. — S. Lig. num. 102., etc.

III. In periculo mortis, si non possit haberi materia certo va- lida, debet adhiberi dubia, sub hac conditione : Si haec materia sit suf/iciens... Sn^cii autem in tali casu etiam tenuis probabi- litas de valore materiae, quia in necessitate succurrendum est proximo omni meliori modo possibili. Si vero baptizalus tali modo supervixerit, habita copia materiae certo validae, iterum baptizari debet sub hac conditione : Si non es baptizatus, ego te baptizo, etc. — Communis.

Resohes:

237. — 1" Materia valida est 1' aqua fontium, puteorum, fluminum, maris, stagnorum, paludum, lacuum, cisternarura ; 2* aqua pluvialis, aqua resolula ex glacie, nive vel grandine, quia servat eamdem substantiam, licet accidentaliter immulala sit quoad colorem, saporem aut odorem ; ^'•aqua sulphurea, vel minerahs, aqua collecta ex vapore, rore, vel eflluens tempore nimboso ex pariete, foHis, etc. ; 4* aqua turbida, mixta cum alia substantia, modo aqua sit materia vere et certe praedominans, ita ut iuxta usum aut aestimalionem hominum adhuc aqua dici possit. — S. lig. n. 103. ~ Elhel, n.S., et atii communiter.

2" Maleria invahda est 1° lac, sanguis, lacrymae, sudor, sa- liva, spulum, urina ; 2" vinum, oleum, cerevisia, ius densum exadipe, etc. ; 3" lutum, atramentura; 4* nix, glacies, pruina, et alia sirailia nondum resoluta, quia in hoc statu non sunt aqua naturalis.

DE BAPTISMO 109

3* Materia (Jul)ia est 1* iusculuin valde tenue, lixivium, ce- revisia tenuis, aqua ex sale soluto; ita communiter cum S. Lig. n. 103. ; 2° acjua lluens e vite aliis(|ue plantis. — S. Lig. n. 104.

§. II. I)e malrria proTima Itaptismi.

238. — Matcria proxinia Baplismi est ahlutio, quae tribus motlis lieri potesl, scilicet immersione, aspersione el infusione, iuxla praxiin (Jiversarum Kiclesiarum, ita ut morali liominum iudicio hiiplizalus ccnscalur esse lolus. Conslat c\ verhis for- raae, et perpctua praxi Ecclesiae, necuon ex Paulo Ephes. -6. 20. : Mundans lavacro aquae in terbo litae.

Quaesita :

239. — QuAER. r An possil valide baptizari puer in utero matris^f

Resp. Affirm. probabitius, si puer attin^alur aqua in utero matris mcdmnlc ali^iuo inslrnmcnlo, (|uia lalis infans, cum exi- stiit iam liomo vialor, validc [^otcst haplizari. Ncc ohslal, (juod pucr adliuc involutus sil in secundina, (juia haec ccnselur vclu- ti pars infantis. Suh conditione tamen haptizandus est, quia noQ constat certo, utrum haptismus hac raiione collatus sit validus. Proinde si pucr nascaUir, ilcriim suh condilione haptizandus est. — .*>. Luj. n. 107. llcccnlius aulcin incdiiorum (jcrilia aliam mcthodum invexit, qua cerlius pucr nondum in luccm cditus haptizan potesl. Inventnm nimirum est instrumentum, quo se- cundina discindilur; et sic acjua, alio instrumcnto adhihilo, ad ipsum focliis corpus immcdiatc tanf:cndum pcrvcnirc polesl a).

^)lakk. "r Ati valeat Uaplism^is, m a(jua lantuin tanijat vcstes aut crines baptizandif

Itesp. r Si a(jua tangat tanliim vcsles, certo invalidus csl Baptisinus; (juia sic non potcst dici, homincm ahlui; i' proba- bilius aulcm validns cst, si a^jua crincs taiif^al. Scd in praxi tutior pars sc(|ucnda est. — N. Lig. n. 107. (/. 3. — Ilinc si baptizandus sit capillatus, vel digitis sinislrae manus cacsancm eius discriminet Sacerdos, dum dextera aquam infundil, tcI in frontc cum haplizet. — Scav.

(a) Coufer dicla Vol. I. iu uot. ad u. 401. ubl de abortu.

170 TRACTATUS

QuAER. 3° An valeat Baptismus collatus in alia parfe, quam in capite ?

Besp. Affirm. probabilius, praesertim si Baptismus in parte principali conferatur, v. gr., in pectore, scapulis, etc... Atta- men si necessitas ad id compulerit, postea, si fieri possit, ite- randus foretBaptismus. — S. Lig. ibid. qu. 4.

240. — QuAER. V An una vel altera gutta aquae ad bapti- zandum sufficiatl

Jlesp. Neg. probabilius, praesertim si aqua non fluat, quia nequit dici ablutio, quae ad Baptismum omnino requiritur. — Ita communiter. Attamen yidetur esse materia dubia, quae in casu necessitalis foret adhibenda. — S. Lig. n. 107. q. 6. — Elbel, n. 16. Dicunt tamen communiter, materiam tunc esse certara, si baplizans motu digiti madefacti partem corporis ab- lueret. — S. Lig. ibid.

QuAER. 5° An trina ablutio ad Baptismum requiratur?

Besp. V Certo non requirilur ad validitatem ; unica enim suf- ficit, ut quis censeatur vere ablutus. — Ita omnes cum S. Thom. part. 3. quaest. 66. art. 8.

Besp. 2° Requiritur autem ad b'ceitatem, et quidem sub gra- vi, ubi praescribitur haec trina aquae effusio, ut in Bituali Bo- mano. Haec tamen de Baptismo solemni intelligenda videntur.

ARTICULUS II.

DE FORMA BAPTISMI.

241. — Forma Baplismi est: « Ego te baptizo in nomine Palris et Filii et Spiritus Sancti. » Sic definivit Conc. Trid. iuxta illud 31atth. 28. 19. : Euntes ergo docete omnes gentes ba- ptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ^. Apud Graecos autem dicitur: « Baptizelur servus Christi, in nomine Patris, etc. » Yel: Baptizatur servus Cbristi, etc. Haec forma est valida ex inslructione Eugenii lY ad Armenos; sed in soJa Ecclesia Graeca licita esl.

-1 Plures Tlieologi, inter quos S. Alphonsm, sentiunt vfiiiiale esse omissionem vocis Amen in fine formae Baptismi, quae tamen vox non reperitur in Rit. Rom. Quaeritur ergo utrum atUiibencla sit, vel omittenda? Resp. S. C. Rit. : Strictim itl catu tervetur Riluale Romanum (9 luuii ^855. Cochinchinae).

DK BAPTISMO 171

Mulliplicilcr hacc formn viliari polest, sivc accidontalilcr, si- TC subslaiilialiler, ul supra dirliim esl in Tract. de Sacramentit in gpnere, n. 198.

Oiiiissio vcrhi erjo noii perliiiet ad essenliam formae, ner ex- cederel pcccaliiin veiiuile. — S. iuj. n. 111. - Idrm dicrndum vidclur, sallem probabUius, de omissionc coniunctionis et, prac- scrlim si semcl lanlum omiltatur, el antc tertiam personam prac- ponalur. Idem eliam, probabHius, dt! verbo in, licrl plures pra- \es Tlieolo;;i contradicaiil. Caetera autem verha omnino ad va- liditatem retiuiruntur.

Quaesila :

242. — OiAKR. r An valiila sit forma fiaplismi, si ilicalur: /''(/0 te baptizo in nominc Sanctissimae Trinit.itis, cet in nomine Chrisli?

hesp. ad l""" Nfg-, sallem probabilius, quia in tali forma non sal disliiicte expriniiintiir siiif:iila«' pcrsonae Sanriac Trinitatis, siquidem vo\ Tnnitas limtuin cotifusr el impticite per>onas si- gnilical; Chrisiusautem voluil ut r/jA/i/if/fexprimerentur, proul patct ex .Vattfi. c. nttimo. — Ita communiter. — S. Lig. n. 111.

Resp. ad 2"'" ?ieg. eliam a fortiori, quia nullatenus e\pri- niitur Trinitas per -'- in nominr Vhristi. — Ita omnes saltem iiuin" post S. Thomam, 3. part. qu. 66. art. 61. et conslal ex lure can. in c. Si reoera, 30. de Cousecral. Dist. 4. — S. Lig. n. 11-2.

Oi AKii. i' .\n valrat Itaptismus, si formae consuetae addatur: ct iii iioiiiinc l)«»al.i(' M.iriar Vir^inis?

Itrsp. |)i>im;.Micndiim cst: Non valet, si quis hoc faciens in- lendat liaptismum confcrre in iiomine healae Virpinis, Irihuen- do scilicct talihus nominihus vcram edicaciam iii Hapti.smi va- lorcm. -— Secus vcro, si id facial cx iniportuna devolionc. — S. Lig. n. 111.

CAPUT III.

DE MIMSTRO BAPTISMf.

Minister Baptismi alius esl on/inflriii.v. cl alius extraordina- r\us. Itcruiii Ministcr cxlraordinarius csl duplcx: ncmpc Mini- slcr sotemmtatis cl necessitatis.

172 TRACTATUS

Principia :

243. — I. Omnis et solus Sacerdos yi suae ordinationis est minister ordinarius Baptismi. Constat exyariis locis luris can. et ex Conc. Florent. in Decreto unionis, necnon ex uniYersali Ecclesiae praxi.

II. Diaconus est Minister extraordinarius et solemnitatis, id est, valens sotemniter baptizare, sed tantum ex delegatione, et de gravi causa. Constat exlurecan.^ et Pontificali romano, seu ex instructione Episcopi ad Diaconos in ordinatione, etc.

III. Quilibet homo ratione utens, sive vir, sive mulier, sive catholicus, sive haereticus, sive fidehs, sive infidelis, est Mini- ster extraordinarius Baplismi, ita ut semper valide, et in neces- sitate etiam licite, baptizare possit. Eruitur ex iisdem fontibus ac supra in 1* principio diclum est.

IV. Licet omnis Sacerdos vi ordinationis potestatem habeat baptizandi, non potest tamen ea licite uti, etiam privatim, extra casum necessilatis, nisi iurisdictionem ordinariam vel delega- tam habeat. Constat ex lure can. et ex Rit. Rom. de Baptismo.

Resolves:

244. — 1' Nec Parochus, nec Episcopus, absque commissio- ne, extra suam dioecesim vel parochiam, vel intra eam ahenos hcite baptizat. Ideoque peccant etiam parentes, qui sine licentia sui Praelati alteri deferunt suam prolem baptizandam, siquidem ius Parochi violant. — S. Lig. w. 114.

2° Peregrini, vel vagi, possunt baptizari in qualibet Eccle- sia, quam elegerint. Si mulier casu pariat in pago non suo, pro- les ab illius pagi Parocho est baptizanda, nisi forte ille pagus a pago proprio parum distet. — S. Lig. n. 144.

3" luxta communiorem et probabiliorem sententiam possunt omnes recipere Baptismum et alia Sacramenta a Parocho loci, ubi iam quasi-domicilium contraxerunt. — S. Lig. n. 115.

4° Exlraneus autem baptizari potest de Hcentia sive expressa, sive ralionabiliter praesumpta proprii Sacerdotis. — S. Lig. n. IIS.

5' Possunt Religiosi baptizare in casu necessitatis, vel de eadem Parochi et proprii Superioris licentia, cum nulla lege hoc prohibeatur. •— S. Lig. ibid.

DE BAPTISMO 173

Quaesita :

245. — QuAER. r Quis ordo servandus sit inter Ministros Baptismif

Hrsp. In Hituali Romano sic habclur: « Si aflsit Saccrdos, a Diacono pracferalur, Diaconus Subdiacono, Clericus laico, a et Tir foeminac, nisi pudoris gratia deccat foemiDam, potius « quam "virum, baplizare infanlfm non omnino editum, 'vel nisi « mclius foemina sciret formam et modum baplizandi. » Vide S. Lig. num. 11".

QuAER. 2" Anpeccet mortaliter laicus, qui in necessitate prae- sente Sacerdote, baptizat?

Itpsp. A/firm. cum senlenlia communi. Kalio est, (juia yerc tunc usurpal iiis Sareniolis, cui e\ {mlcslatc Ordinis commissum cst munus baplizandi. Ideo etiam Sacerdos ipsc graviter pecca- rel, si laico adnunistrationem cederet. — S. Lig, ibid.

246. — QuAER. 3* An peccet graviter laicus baptizans coram Diacono?

Jiesp. Controvertitur. I* Sentemia probabilis aflirmat; (piia Diaconus cx vi ordinationis ad naplizandum depulatur, licet ex praxi actuali Ecclesiae solemniler baptizare non possil, nisi gra- y'\ de causa et cum Parochi licenlia.

II' Skntk>tia, paritrr probabitis, nepat, quia Diaconus ba- ptizans in casu uccessitatis sim* cummissione non baptizal ex onicio, scd eodcm niodo ac Clericus inferior vel laicus. — S. Lig. ibidem, dicil utrauKpie senlentiam probabilcm csse.

CAPUT IV.

DE StBIKi TO nvPTIsvi.

Subicctum Baptismi est omnis cl solus honio viator nondum ba[)lizatus.

Hesolves:

247. — r Valiile baplizanlnr infantes, ilcm perpotuo amcn- les, cpii nunquam usi sunt ralionc, i-i proinde censenlur eius- dem condilionis ac infantes. Si aulem aliquando ralione usi fue- rinl, probabilius uod valel Uaplismus, dim aDlc amcDliam ilium

174 TRACTATUS

peliverinl. In praxi tamen ii sub conditione essent baplizandi, tum quia nonplane constat eosBaptismum non postulasse, luna etiam quia iuxta plures satis est, si quis habuerit Yoluntatem suscipiendi omnia ad salutem necessaria. — Be Sacram. in ge-

nere^ n. 228.

2' Si dubium sit, an infans vivat, baptizandus est sub con- ditione. Hinc recte censent generalim Theologi, omnes foetus abortivos semper esse baptizandos sub conditione, si mvant; maxime cum hodie vigeat opinio communiter a peritis rece- pla, nempe foelum ab inilio conceptionis, vel saltem non multo post (a) aniraa informari.

V Yalide baplizatur is quem Minister putat esse alium ; imo licet sit foemina quam putat esse masculum, quia praesentem et non alium baptizare intendit.

4° Valide plures simul baptizantur hac forma: Egovos bapti- zo, modo simul abluantur. Sed extra necessitatis casum hoc il- licitum est.

Quaesita :

24g, _ QuAER. V Anfllii infideliim licite possint baptizarif Resp. V A/prm. in sequentibus casibus, scilicel 1* si habeant usum rationis, et consentiant, etiamsi parentes repugnent ; 2* si parentes defecerint a Fide, ut sunt haeretici ; quia Eccle- sia ius habet ad parenles coercendos; 3° si tilii sint mox mori- turi, quia urget necessitas, nec uilum timendum est periculum; 4* si unus parentum consentiat, altero reluctante. — S. Lig. n. 127.

Resp. 2° Neg. in caeteris casibus, v. gr., si uterque parens reluctetur, el tilii mansuri sint in potestate parentum ; ratio est perversionis periculum. Constat ex Decreto S. Congregationis S. Officii 1703. Et pro Hebraeis in particulari constat ex Consti- tutione hdii UI. — S. Lig. num, 132.

(a) Opinlo haec media inter duas sententias (quarum altera stallm a conceplione, alia ad quadraginla aut etiam octoginta dies anima- tiouem statuit) eorum videtur esse, qui rationes utriusque opposi- tae senlenliae nunquam aul noverint aut intellexerinl, quique idcir- co ncc rationes, quae ad mediam illara viam lerendam eos impule- rint, assignare possint.

I)E UAPTISMO \1o

QuAER. 2" An Baplismus aliquando repeti possil rel debeat!

Resp. Potesl ct dehel repcti sub condilioni', ({uoties aJe^t ali- quod diihium non sperncnduni de cius valore; secus itcrari non potcsl sinc pcccalo f^ravi, (juia conntus minislrandi Sacranun- tum suhicclo inciipaci sacrilcgiuiu csl. fitcole dicta supra , n. 200.

249. — Qlaer. 3* An infantes ejpositi sint baplizandi?

Resp. A/prm. si isti cxpositi fuerint ahsjjuc trsiimonio Bap- tismi collati, nisi aliunde conslcl cos rilc hnptizatos fuisse. Si vero expositi sint cum sthcdula allcslanlc ipsos fuissc haptiza- tos, conlrovertitur. Sementia communior cl cerior docet, hos omnes sub conditione hafilizandos esse. — S. Lig. n. 133.

Quaer. i* Ansint rebaplizandi infantes sive ab obstetricibus, sive a lairis baplizati'?

Resp. yr(j., nisi adsil prohahilis suspicio erroris in collato Ba[»tismo. lla communissima ct vera sentcnlia, ini(|uit 5. Lig. n. 13G., uhi dccisioncm S. Congr. commemorat.

QiAER. .*)* An baptizali ab harretiris rrbaptizari drbrant"}

Rrsp. Ccrlum csl dc Fidc rs Trid., validum cssc Baptismum collalum ah hacrcticis, (piando omnia rcipiisila ad Sacramcn- tum adiiihcnlur. Scd mcriio [lutanl communitcr Theologi, puc- ros omnes haptizatos a minislris protcstanlihus esse sub condi- tione ha[iliz;iiidos ; cjuia diihilari dclM-l dc iiiatcria, forma cl in- tcntionc taliiim minislrorum, ((ui hoc Sacramcnlum absolute neccssarium uon ludicant. — S. Lig. n. 137. ^a].

(o) Ad doctriniim de subiecto baplnimi spectant, (|uae de monslrit inidit S. Alplioiisus I.ih. G. n. 12S. : Quando fuKjuil dubitatur, an

mon^tium sit hoiho, baplizaudum ubutlule, si caput iit /.•; :,

licet membra sinl fnina ; sub condilione rero, si cupul iii ,i

et membra huniana ; et hoc quidem si prodieril ex mnytessu riri cum foeminn. .\(im si pyndieril rx viro cun ' > " - / incredibile

pnto), lunc biiptiznri srwpfr drberet svb cvr u%, si ex foe-

Piina el bntlo; lunc enim nullo wodo baptiznnilum, qnia nnn descen- derrl r.r Kdom. ulpole non ronrrplum ex semine riiili. .Vd (|nac ad- vcrlc, poslrcnium coiis»»cl;irium forc lc^iiinium, sislaiualur, fuclum eiusmodi iiou jioss»' Ihiiu.iii;ic imluriic i>.sc piirlicipiMii. .\{ si ai.irr supjioiias, couscclarium iiou valct ; (|uippe e\ cu quod li.ius tlici non |iosM'l .Vd.ic, sohmi stMpnrrlur, rum ikmi haberc pcccaluut oii- ^iiialc, .sciuiidum ca (juuc ct S. Tliomas hiilicl I. 2 7. 81. ari. I , et 2. Disp. 31. 7. 1. art. 2. ad 3., nou vero cum uou iudigcre s.in-

176 TRACTATUS

CAPUT V.

DE SOLEMNITATIBUS ACCESSORIIS BAPTISMl, NEMPE DE PATRINIS ET CAEREMONIIS.

ARTICULUS I.

DE PATRINIS.

Pairini sunt quasi patres spirituales, qui baptizatum de sacro fonte levant, et in se eius curam, defectu parentum, suscipiunt.

Principia :

250. — I. Debet adhiberi sub gravi saltem unus patrinus in Baptismo solemni, sivevir, sive mulier sit, nec possunt adhibe- ri licite plures quam duo. Sic statuit Conc, Trid.^ sess. 24. c. 2.

clificatione, quae ex sola gralia esse potest. Prosequitur S. Alphon- sus: Quod si haheat memhra hominis geminata, et dnhitetur, num> sit unus homo, an duo, duplex baptismus conferendus est, unus ahso- lute, alter suh conditione in ea parte, qua membra apparent imper- fectiora. . . . Deinde remlttit ad Rituale Romanum , in quo haec habenlur: In monstris vero haptizandis, si casus eveniat, magna cau- tio adhihenda est ; de quo, si opus fuerit, Ordinarius loci, vel alii periti consulantur, nisi mortis periculum immineat. Monstrum quod humanam speciem non praeseferat, haptizari non dehet : de quo si duhium fuerit, haptizetur suh hac conditione: Si tu es homo, ego te baplizo, etc. Illud vero, de quo duhium est, una ne, an plures sint personae, nonbaptizetur, donec id discernatur : discerni autem po^ test, si haheat unum vel plura capita, unum vel plura pectora ; tunc enim totidem erunt corda et animae, hominesque distincti ' et eo casu singuli seorsum sunt baptizandi, unicuique dicendo : Ego te ba plizo, elc. Si vero periculum mortis immineat, tempusque non sup- petat, ut singuli separatim haptizentur, poterit minister, singulorum capitibus aquam infundens, omnes simul baptizare dicendo : Ego vos bapUzo in nomine, etc. . . . Quando vero non est certum, in monstro esse duas personas, ut quia duo capita et duo pectora non hahet bene dislincla; tunc debet primum unus absolute baptizari, etpostea al- ter, hoc modo : Si non es baptizalus, ego le baptizo, elc.

DE BAPTISMO 177

de Itpformationc. Si aulem Parochus plurp?, f]unm duos, palri- nos adniillprrt, pravilfr pcccnrol; ciiiia l.iodprcl praoroptum Ec- clesiac sul» f:ravi imposilum, ne mulliplicentur cognationcs. — S. Lig. n. ITji. in fine.

II. Ul quis sil vere palrinus requirunlur sequenles conditio- De»: r ul usum rationis liahoal, el ipse sil baptizalus; 2* ul a parrntihiis vel Paroclio fuerit dcsip;natus ut palrinus; 3* ut lan- gal baptizaluin pcr sc, \v\ sallrni [)cr alium; 4' ut hahcal ve- rum animum munus palrini gercndi. — 5. Lig. n. Ii6.

Quarsila:

2.'>1. — QiAF.n. 1* Ouaenam sint obligationes patrinorum?

Resp. Tcnontur adimplcrc ofTicium magislri in casu nccessi- talis, seu deficientihus lilioli parcntihus. Ilinc tcncntur instruere baplizalum circa Fidcm, morcs, ohligationcs varias, elc. Ab omni aut«'iii ohli^Mtionc solvunliir, qiiando priidcntcr pracsume- repossiinl, (jiiod haptiziitiis dili^rcntiT a parcntihus instruatur. — S. Lig. n. H7.

QuAKR. 2* An in Baptismo privato patrinus necessario adfn- bni debvnfi

lirsp. .V^f/., (juia non vidclur rcriuiri ah Ecclcsia , nisi pro Baplismo solcinni. .Mtanicn cliam in Baptismo privato udhihcri polcsl, cl laudahilius adhibctur. Ita communiter. — S. Lig. n. 147., qiii taincn, n. 140., probabilius ccnsct in boc casu non contrahi spiritualcm cognalioncm.

Qlakh. :V' An patrini possint esse duo mares, aut duae foe- minae^t

Resp. AVf/., quia Trid slaluil posse adhiberi ad summum duos palrinos, nempc virum el focminam. Sed prohahile esl essc tantiim vcnialc, si ila liat. Pliircs tanicn, cum llnnac., esse mor- lalc opinaniiir. — lloc vcrius vidctur, ail .V. i\g. n. 155., si pa- trini csscnt divcrsi scxus ac infans, (juia sic multipluarcntur cognalioncs, (juod Tridcnlinum prohibcre voluil; sccus si cssenl eiusdem sexus.

252. — QiAKR. 4* \n ynlwnus miisculi, si U) i •(> m{, drbcat esse masculus, el forminar focmina?

Resp. ^eg. probab\tius\ quia Tr\dn\t. dicil: Siverir sire riiti- l\er\ ergo indiscriminalim vir aul mulier adbiberi polesl. — S. Lig. ibidem.

QiAER. 5* (Juinavi prohibeantur essr patnnif 0CR\ T<>//i. //. 12

178 TRACTATUS

Resp. Yalide quidem, sed illicite, sunt patrini sequentes : r Abbas et Monachus, seu Religiosus etMonialis cuiuslibetOr- dinis ; 2* coniuges respeclu coniugum, et parentes respectu G- liorum; 3* omnes qui sunt pravis moribus et perdita fama, ut haeretici, etc. — S. Lig. n, 156.

NOTA. Sacerdos, collato Baptismo, monere debet patrinos de susceptis obliga- tionibus et de coutracta cognatione spirituali. — De cognatione autem ista per Baptismum contracta dicemus ubi de impedimentis matrimonii.

ARTICULUS II.

DE CAEREMONIIS BAPTISMI.

Mortale est omittere caeremonias omnes Baptismi, aut ali- quam ex iis notabilem, quia tunc yiolatur praeceptum graye Ecclesiae.

Resolves:

253. — 1' Seclusa necessitate, mortale est baptizare sine Chrismatis unctione, quia haec specialem et gravem habet si- gniticationem. — S. Lig. n. 141.

2° Mortale est, extra necessitatis casum, solemniter baptiza- re cum aqua non consecrata, quia huiusmodi omissio in caere- moniis Baptismi valde gravis est. Probabilius etiam idem di- cendum est, si agatur de Baptismo privato, ut censent Salmant., Roncaglia, Diana. Attamen oppositam tenent sententiam, nec improbabiliter Lacroix n. 263.; Gobat; S. Lig. ibid., et in Hom. apost. n. S.

3" Mortale est sine necessitate baptizare extra Ecclesiam, ni- si proximum immineat mortis periculum, vel aliud magnum ad- sit incommodura. — S. Lig. n. 142.

4° Mortale est omittere unctionem olei catechumenorum, vel alia sirailia ; quia est materia gravis, saltem ex fine Ecclesiae, sicut coraraixiio aquae cum vino in sancto Eucharistiae Sacra- mento. — S. Lig. n. 141.

Quaesita :

254. — QuAER. r Si Baptismiis solemniter collatus depre- hendatur invalidus, an etiam caeremoniae repetendae sintl

DE BAPTISMO 1711

Resp. Conirovertitur. I)uj>lex est sententia probabilis. Indc caeremoniae non sunl nccessario ropelcndae: suadcndum lamcn cst ul rcpclaiilur, si al)Sf|uc srandalo vcl infamia ficri jxjsvii.

QuAER. 2* Ouomodo intelligenda prohibitio utenJi chnstnate veteri, seu alterius anni?

Itcsp. r Kigorose sumenda esl, quando chrisma novum ha- betur. (iraviler igilur pcccarct Sacerdos (jui, chrismate reccnli poslhahilo, vclcri utcrclur.

Resp. 2' Liccl aiilcm in Baplismo solcmni uti chrismale anni praccedcnlis, usfpicdum chrisma reccns consccratum accrpium fucril. If^ilur omitli non dchct chrismatis et olci unctio, cx eo ((uod olea rcccns l)cncdicla non adlmc hahcri polucrint, ncc eo- rum dcffctus ratio cst Bapti^mum dilTcrcndi ad aliud tcmpus, (|uantumvis hrcve. — Ita coulra non paucos, cx dccisionc rc- ccnli S. Comjr. Rit., daia die 10 Scplenib. 18*i9, in Cadurcen.

NOTA. Iirnriiirtio fnnti» liii[>(isii)ali^ in Saliliato ^aiirto firri «Irlict rum cbri»- nmle prarrriK-nli» anni, ni^i Carotlini olra rrrrntia ^ibi r«inipartr« p<>tui«rii, n*c debrt umitti infutio rlirisniatii et olri UMiuriluni aliuii arripiatur. — /la tx de- eiiione ('ornjr. Hit. nuulo ritala.

2;)5. — QuAER. V An interrogationes, quae ex Rubrica Itit. Romani patrinis farifndae sunt, timjua vernacula fieri possinff

Resp. .>></., scd omiiiii iwn dchciil prout in Rit. Romano ia- ccnl. Sic nupcrrime S. Comjr. Rit. die 12 Aug. 18ji, i>i l.ucw- nen. — Caetcrum nihil ohstal (juominus vcrnacula linpua cxpli- centur, (|uac pcrtincnl ad ipsum Sacramcnlum Baplismi. - Ita ex rrsponso S. C. S. (f/f. ad Yicarium apost. Sianiens. 30 Apri- lis 18U8.

APPK.NDIX

nE OPEllATlO^h CAESAIIEA.

In ordine ad tfaptizandum infantem nondum natum.

Opcratio, scu sectio cacsarcu in lioc cun8islit, quod uterus inatris f^ravidac apcriatur, ut foclus cx co cxtrahalur. Duplcx praccipii.i nuaoin» (Hciirni. Milrii nn \r\ niinndo ticn possil. aut dchc.ii.

2.*)f). — QiAER. r .\n vel quando firrt pnssitf Rcsp. Slalucndac vidcntur si»(|ucnlcs rcpulao :

180 TRACTATUS

P Rpgula. Mortua matre, certum est posse fieri operationem caesaream, et quidem statim ac de eius morle constat. Admo- nendus tamen est loci Praefectus, seu Praepositus, el adhibendi sunt testes ab ipso approbati tum ad mortem recognoscendam, tum ad maiorem rei certitudinem, ac praesertim ne operationis auctor tanquam homicidii reus traducatur. Ratio autem cur fieri possit, evidens est: si quid enim obstaret, esset periculum pro matre; sed ex hypothesi de eius morte certo constat ex iudicio -virorura peritorum et prudentium ; et aliunde salvari potest vita spirituah"s, imo forte et temporahs infantis. — \ide Gangiamila in opere cui titulus: Emhriologia sacra.

II* Regula. Vivente matre, numquam Hcite fieri potest ope- ratio caesarea, quoties adest periculum seu proximum seu pro- babile mortis matris ex ipsa secuturae, quamvis, ea non facta, mater et proles certo periturae sint. Ratio est, quia esset dire- cte matrem occidere, quod nunquam licitum esse potest. — Ita S. Thom. 3. part. qu. 68. art. 11. ad 3. ubi dicit: « Non debet homo occidere matrem ut baptizet puerum. » — S. Lig. n. 106. — Ilinc fieri non potest operatio, quando deest chirurgus valde peritus, nec quando mater adeo est morbo debilitata, ut opera- tio, alias non periculosa, sit periculum mortis proximum ex cir- cumstantiis inductura, etc.

257. — III* Regula. Vivente matre, licite fieri potest opera- tio caesarea, positis his circumstantiis, scilicet V si illa natura- liter parere non possit, aut moritura sit antequam pariat, cum maximo periculo mortis infantis priusquam baptizari potuerit; 2' sl ex iudicio chirurgi periti absit proximum mortis matris pe- ricuhim. Potest autem abesse tale periculum, si mater sit robu- sta, ut conslat ex iunumeris exemphs, et sententia communiori medicorum et chirurgorum, quorum ars nostris praesertim tem- poribus multo provectior et perfectior evasit. — Tide Embriolog. sacra, lih. 3. c. 9. — Elbel, n. 60., etc. — Ratio patet; nul- lum enim est periculum, vel saltem valde leve et remotum, atque adeo, si forte mors sequatur, per accidens tantum subse- qui videbitur.

258. — QuAER. 2° An vel quando fieri debeafi

Resp. V Mortua matre, certo est facienda, sub gram, in omni casu, et etiam invitis aut reiuctantibus parentibus vel propin- quis, si fieri possit; quia, ex lege caritatis, omni cura et labore salus aeterna infantis procuranda est. — Ita S. Thom. ihid. ubi addit : Si tamen mater mortua fuerit, vivente prole in utero,

I)E IiAi'lI>MO 181

debct aperiri, ut puer baptizilur. — Sic cliam slaluil H\t. Hom. lluc [jracscrliiii valcl, si iiniuiiieal lt'iii|)U3 parlu!) , (|uia cuin foclus bil rol)U:)lior, maior spes illuiu baplizaudi alTulfcct.

.\oii idco praclcrmillcuda csl opcralio, si coguoscalur malrcm a hrcvi lcuiporc cssc gravidam ; ({uia cx mullis cxcmplis coq- slal, aniiiialiuiiciii foelus licri paulu posl couccplioucm. - Mde Embrioloij. sacra, lib. \. c.l.

NOTl. Scdilln fiirt •iUiilTniin r*l , iil rrf^ni iit.Ti ilrfiiiir l»r <rrt rdir rali>U . ii»- ijuetliiiii fat ta furnt operatio j M'cas foitu iufani facilius c tita ccJrrrt, ■oi««|uani baptiuri potueril.

2.'i9. Resp. 2* Viventc inatro, cliam facicnda esl operalio, si e\ iudicio pcritorum Don possit infans aliler baptizari. Matcr autem lenctur per se, el speculatice loquendo sub gravi, illaiu pati, si licri pussit siiic [^roxiiiiu morli^ |)('rirulo. Ualiu csl, (juia tcuctur ([uudiibct incummudum tcm[)oralc [lali, ad vitam spiri- lualcm ct actcrnani infantis scrvandam. lloc se([uitur e\ lege generali carilatis. — Ita communiter cum Hlbel, n. 60. — S. Lig. ibid. - Embriolog. sacra, /. 3. c. 4.

Dixi: per se rt speculative Inqurndo; nam in praxi Confcssa- rius cavcrc dcbct, uc ur^cat malrcm sub yravi obli^Mtiunc, ob Dimiuin [)criculum, uc conscnsum ncfcaudo moriatur in stalu pcccati murtalis; el sic volcndo salvare vitam spiritualcin in- hiDtis, damnclur i[)sa matcr. Satis igitur crit illam adbortari ad iocisiuni cunscnlicndum.

Cactcrum, cum conslct cx praxi sacpissime supcrvivcre foe- tum matri dcfunctae, afful^ct magua spcs illum, ca murtua, t)a- ptizandi, ct [iroinde minor obligatio incisionis fariendac pro ma- Ire subsc^piitur.

NOTA. Matrr non trnrlur «uhire nperallnnrro, ■! noo f«cU operalione, ip«« «lU iuilit rtnr prrilnra ; i|ui« nrmo Irnrtar mediit rtlraor<Iinarii« i>t Ura •rJaw Titaiii iirrvarr. — Si ■utriii inoiiira l«ntuiu apeA •••«t »rr*^ni)«r prolit, nMlrr pM* t«l (|ui«leiu, ■eil non tearretur ■ubire opentiunem, ^oia rariUa non •«leo «rget *m UnU Inrrrtituiiinr rtentu^. — Itti rummumilrr cuin A*. Lig. ihid.

C«rtrrum, ri nuva mniicorum artr, iuf«u* uioralilrr cerlo l>«ptii«ri pule»! ia ■Uro ntilri» initrumenli ■tiruiu» ope, al •upra Jirlam e»t, ^aio aJ opertlioDMB cacurraai recurrriuium >it (a).

(a) Conf. sup. dicta vol. I. in nol. ad n. lol. ubi de aborlu.

Kl.MS THACTATIS DE BAPTISMO.

TRACTATUS DE CONFIRMATIONE

260. — Contirraatio defiaitur, Sacramentum novae legis quo per chrisraatis unctionem, sub certa yerborum forma, datur ba- ptizatis plenitudo Spiritus Saiicti ad firmiter credendura, et ad Fidem intrepide confitendara.

Constat, Confirraationem esse verum Sacramentum a Bapti- smo distinctum 1* ex definitione Ecclesiae. Sic enim EugeniusIY in Decreto Fidei : Per Baptismum spiritualiter renascimur ; per Confirmationem augemur in gratia, et roboramur in fide. — Yide etiam Trid. sess. 7. Can. 1. de Confirm. ; 2° ex eo quod inveniantur in ea tria essentialiter requisita et sufficientia ad orane Sacramentum, scilicet rilus exterior, promissio gratiae, et institutio Christi. Etenim 1" ritus exteriorhabetur in rebus et verbis, seu in materia et forma ; 2° promissio et etiam ipsa col- latio graliae habetur Act. 8. 17., ubi dicitur, quod Petrus et loannes missi Samariara ad confirmandos fideles iam baptizatos, imponebant super eos manus, et accipiebant Spiritum Sanctum; 3' institutio divina satis intelligitur ex ipsa polestate, qua Apo- stoli post Baptismura per impositionera manuura conferebant Spiritum Sanctura; id enira ex propria auctoritate non poterant.

Quandonam autem institutum fuerit hoc Sacraraentura, non constat. Probabilius institutum est post resurrectionem, quando Christus dixit Apostolis (loan. 20. 21.) : Sicut misit me vivens Pater, et ego mitto vos, etc, dum eis dedit plenam potestatem episcopalem in corpus mysticum Ecclesiae. luxta alios Christus instituit Sacramentum Confirmatiouis in coena post ipsara Eu- charistiae institutionera.

Agendum; \° de materia et foruia Confirmationis ; 2° de eius Ministro; 5" de eiasdem subiecto.

DE CO>'nRMATIO>E m

CAPIJT I.

DE MATERIA ET FORMA CONFIRMATIOMS.

ARTICULUS 1.

DB MATERIA CONFIRMATIOniS.

201. — 1. Matcria rcmola Confirnialionis c>t chrisma c\ olco oli\arum cl halsamo confcclum, el ab Episcopo bcncdiclum. — Ita communiter, el conslal ex Conc. Florent. in Decreto de Sa- cramentis. Dici eliam polest, malcriam rcmotam parlialem esse maiium Episcopi formaliler lalcm, qualcnus scilicct imposilio nianus csl matcria proxima parlialis, ul mox dicclur.

II. Malcria i)ro.rima csl unrlio chrismalis conlirmandis appli- cala ab huius Sacramcnli Minislro pcr manus impositioncm. Constat e\ Dcclaralione Bcncdicli XIV, Episl. encycl. Es quo primum, uhi iladicil: Quod ilafjue extra conlroversiam est, hoc dicatur: nimirum in Ecflesia latina Confirmationis Sacramen- tum conferri^ adhibtto sacro chrismatc sive olto olivarum bal- samo commixto, et ab Episcopo benedicto, ductoque signo Cru- cis per Sacramcnti Ministrum in fronte suscipientis, dum idrm Minister formae verba proftrt.

Eff^o malcria pn)\ima (j)nlirmalionis non consislil partiali- ter, ul olim volchanl plurcs, in ^'cncrali imposilionc manus ab Episcopo in oiudcs conlirmandos facla. — Vide 5. Lig. n. Uii. in fiue.

fjuaesila:

202. — ()tAER. 1* An balsamum de necessitate Sacramenii requiraturf

Hesp. .Kffirm. prohabtliu^, ul vidflur e\ Dccreto Eugenii FY pro Armrnis, ubi dint. C.oiilirmalionis inatcriam csse chrisma confcclum c\ olco et balsamo. Suflicil aulcm halsamum cuius- cunnpic rcf^ionis, ct in ca sola qiianlilalc, quac satis est, ul sui odorcm darc possit, ncc est ncccssarium ut omnibus olei parli- bus misceatur. — S. Lig. n. 102.

184 TRACTATUS

Qdaer. 2" An chrisma debeat necessario esse benedictim?

Resp. V AffirmaDdum absolute est, si sermo sit de necessi- tale praecepti. — Ita omnes cum S. Lig. n. 163.

Resp. 2* Affirmandum etiam videtur, si sermo sit de neces- sitate Sacramenti. Id enim suadet praxis constaus Ecclesiae, et Decretum Eugenii IV, ubi legitur materiam Contirmationis esse chrisma benedictum. — Ita communiter cum S. Lig. ibid. — An vero chrisma debeat necessario esse benedictum ab Episco- po, dicetur infra, loquendo de Ministro.

263. — QuAER. 3° An chrisma debeat necessario esse illius anni ?

Resp. Hoc non requiritur de necessitate Sacramenti, quia si- ve sit vetus, sive novum, materia non mutatur essentialiter, ut patet ; sed requiritur ex praecepto Ecclesiae. Hinc peccaret graviter Episcopus, qui confirmaret cum chrismate veteri noa confeclo hoc anno. In hunc enim finem novum chrisma conse- cratur in Coena Domini, vetere combusto. — S. Lig. n. 163., et alii communiter.

QuAER. 4° An oleum debeat necessario esse olivarum ad va- lorem Sacrameniif

Resp. Affirm. Ratio est, quia hoc proprie oleum dicitur. Hinc oleuni ex aha materia confectum, v. gr., ex nucibus, non est materia valida, quia non venit simpliciter sub nomine olei. — Ita communiter cum S. Thom. p. 3. qu. 72. art. 2. — S. Lig. n. 162.

264. — QuAER. 5° Quomodo unctio fieri debeaft

Resp. Debet fieri poliice dextro Episcopi per modum crucis in fronte confirmati. Valida tamen foret unctio, si alio digito Episcopi fieret, et etiarasi esset digitus manus sinistrae, quia vere fieret per impositionem manus episcopalis. Peccaret ta- men Episcopus, qui id siue necessitate ageret, quia recederet a praxi universali Ecclesiae; quamquam non appareat, inver- sionem dictae caeriraoniae pertingere ad gravem culpam. — S. Lig. n. 165., et alii. QuAER. 6° An unctio medio instrumento valide fieri possitf Resp. Neg. Ratio est, quia deficeret immediata impositio ma- nus Ministri, quae exdiclis omnino requiritur. Nec dicas, quod Extrema Unctio valide ministretur medio instrumento ; nam in illo Sacramento impositio manus non requiritur ad valorem, si- cut in Confirmatione. — S. Lig. n. 166., et alii communiter.

DE CONKiaMATIONE 185

ARTICULUS II.

DB FOBMA COFIRMATIOMS.

26j. — Forma Sacramcnli Confirmalionis consislit in his ver- bis: Signo te signo crucis, et confirmo te chrismate salutis, in nomine Palris et Filii et Sjjiritus Sancti. — Sic dennivil Euge- nius IV io cilalo Dccrclo. — Conslal eliani ex conslanli Eccle- siae [)ra\i.

Pcr vcrha, signo te signo crucis, significalur, quod sirut mi- les insi^^Miihus ducis sui oriiari solet, ila homo per hoc Sacra- mentum cruce exterius, et characlere iuvisihili intcrius lanijuam sif^no mililari Chrisli sif^nclur. — Pcr verha, confirmo te chris- mate saluds, cxprinnlur, (piod homo pcr hoc Sacramcnlum in- slar alhlclat* cxlcrius chri>malc, iulcrius vcro Spirilu^ S.iucli gralia t't rohore ungalur. — Pcr rchqua aulcm vcrha, in nomi- ne Patris, clc, exprimilur causa principahs cflicicns plcniludi- nem rohoris s[)irilualis, (piac csl Sanctissima Trinitas; simulque pracci[)uum Fidci chrisliiinac my.slcrium, ([uod cl honiinihus iu Ha[)lismo crcdcndum, cl iu hoc Sacramculo lcucudum cl pa- lam proliicndum [)ro[)ouilur. - 5. Thom. qu. 72. art. 4.

Quaesita :

266. — OiAF.n. 1* Ouarnam rerba huius fnrmae sint essrn- tialia*i

liesp. Ad validitalcm sunl omnino esscnlialia se(|ueniid, sci- liccl, r verhum confirmo, nisi alio verho syuonymo suj)- plcalur; 2* c\[)rfs>io Sanrtissimae Trinitatis, ul iu B.i[»tisn)o; y vcrhum te, (|uo suhicclum SacrauKMili dcsifrnalur ; 4* verha signo te signo crucis, necnun verha chrismate salutis. Dicerc autcm corroboro pro confirmo vcl sanctificationis |)ro salulis^ es.sct laiilum mulalio accidcnlalis. — 5. Lig. n. 168., cuiii a/m communitrr.

Qi AKH. 2* An valeat haec forma apud Graecoi usilata : Si-

GNACn.l M DO.M SplUITLS SaNCTI?

Resp. Affirm. cum seutcniia communi Thcologorum. Scusus enim cst, hoc signo donantur munrra Spintus Sancti, omisso verho more (Iraccorum. Sccus ducndum forcl, (iraccos Sacra- juculum Couiirmalionis uon hahcrc, ([uod valdc durum csl. Cou-

186 TRACTATUS

stat insuper ex Declaratione Benedicti XIV in Epistola encyclica : Ex quo primum, ad Episcopos ritus Graeci, 1 Martii 1756. — Apud S. Lig. n. 164.

CAPUT II.

DE MINISTRO CONFIRMATIONIS.

267. — I. Solus Episcopus est Minister ordinarius huius Sa- cramenti, Ila declaravit Innocentius III et Conc. Trid. sess. 7., Can. 3.: Si quis dixerit, sanctae confirmationis ordinarium Ministrum non esse solum Episcopum, sed quemvis simpticem Sacerdotem, anathema sit.

II. Simplex Sacerdos confirmare potest tanquam Minister ex- traordinarius ex delegatione speciali Summi Pontificis. Constat ex praxi Ecclesiae in variis locis, et ex Bulla BenedictiXIV: Eo quamvis tempore. — Yide S. Lig. n. 170. — Sed Sacerdos uti debet chrismate ab Episcopo benedicto. Constat ex Decreto Eu- genii IV, ubi dicitur materiam Confirmationis esse chrisma ab Episcopo benedictum.

Quaesita :

268. — QuAER. V An Papa etiam simplici Sacerdoti delega- re valeat potestatem. conficiendi chrisma^i

Controvertitur. AfBrmant non pauci cum S. Lig. n. 163.; at plures alii negant.

QuAER. 2" An Episcopus possit confirmare fideles non sub- ditos ?

Resp. V Quoad vatiditatem, omnes confirmare potest, ut se- quitur ex Ordinis potestate.

Resp. 2" Quoad liceitatem, non potest confirmare, nisi qui in sua dioecesi reperiantur; et peccaret graviter confirmando etiam suos subditos in alia dioecesi, quia confirmatio est exercitium iurisdictionis fori externi, quod peragi nequit sine licentia Or- dinarii loci.

Potest autem confirmare extraneos in sua dioecesi, quia nisi aliter constet, semper praesumitur tacitus consensus aliorum Episcoporum. — Sic probabitius et communius. — S. Lig. num. 173.

DE CONFIBMATIONE 187

2G9. — Qlaer. V Qnandonam Episcopus teneatur confir- mare ?

liesp. r Tcnelur confirniare pctenles, quolies commode po- lesl, si ad aliud UMiipus proximum dilTerrc noqueal.

liesp. '2* Tenclur eliam ali<|uolies opporlunilalcm suis subdi- lis praebere hoc Sacramenliim suscipicndi. Ilinc peccarel gra- "viler, si longo lempore a Conlirmalione confcrenda ab^linerel, T. gr., per octo aut decem annos, nec dioecesim circumiret, sallem per praecipua loca, nisi morali impossibiliiale cxcusare- lur. — S. Lig. n. 175. — LarroiT, n. 388., et alii commnniter.

QuAER. 4* An pcccet gra>'ilrr Hpiscopus omitteus confirmare morihundnm petentem Sacrawntum?

Resp. AVgf., sallem probabiliter. Ralio cst, quia cum hoc Sacramenlum uon sit uecessarium ad salulein, excusat incom- niodilas, (|ijae adessel pro Episcopo, adcundi argrolos in pro- pnis domiciliis decumhenlcs. Praxi eliam communi confirmalur. — S. Lig. n. 175. — Lacroix^ n. 390. (a).

CAPUT 111.

DE SUBIECTO COFIRMATIOMS.

Suhierlum Sarrnmonli Conlirmalionis csl omnis ol solus ho- mo baptizalus ol noiidum conlirmalus, oliam caron»; usu ratio- nis. Conlirmalio onim porlicil viiam spirilualom, quae in Bapti- smo accipilur, ol pro omnibus, ut Raplismus, institula est.

iNoTA. y.i pr«\i (]rn<'ralim in K«r1r«ia fijjrnt»-, non «unl ronlirniamli ptirri «|ai a«nni rationi» «tlrpti non ■uiil, niti iJ (rrat Irgilima lorurum rao*urluJo, al fil i|>uJ Grierus et in lliipaoia [h).

(a^ Ex iis, quno hoc loco alTort Lacroix, c («H' -r- probabHiut Kjiiscopum in c;»su non porcaro graxilor ; ;)r« r aulem uec

le>i culpa teneri, (|uniMlo incommodita.H excusel. t irum vero pra- xis rowfhuni^ sit non miiilslramli, quando commode tierl possll, diccre non ausim.

(6) Advertenda tnmen sunt , (pine (DeSynod. Ub.l. Cap. 10. ti. H.' in hanc rom srnltil lUMinMrtus XIV. Si Fpiscopus (Intjuil) in suh Consiiiutionibux diceret, paralum teeste ad conferendum Mcrt-

188 TRACTATUS

Quaesita :

270. — QuAER. r An vel qualis sit obligatio pro fidelibus Sacramentum Confirmationis recipiendi ?

Besp. V Non est obligatio de necessitate raedii. Nam etiam persolum Baptismum haberi potest remissio peccatorum etTita aeterna.

Resp. 2° luxta S. Lig. est obligatio sub gravi de praecepto divino, saltem decurrente vita, et data opportuna occasionej idque probat ex Declaratione Benedicti XIV in Bulla: Etsipasto- ralis, de ritibus et dogmatibus Graecorum, ubi ait, §. 3. n. 4.: « Monendi sunt (qui non sunt confirmati) ab Ordinariis locorum, « eos gravis peccati reatu teneri, si cum possunt ad Confirma- « tionem accedere, illam renuunt ac negligunt ».

Notat tamen Scavini verba Bened. XIV non concludere pro omnibus ; quia Pontifex loquitur tantum de invalide confirmatis a Presbyteris graecis, qui ideo renuebant de novo ad Confirma- lionem accedere, quia primam ut validam habebant. Unde ade- rat hic ratio particularis eos obligandi ad Sacramentum Confir- mationis suscipiendum, nempe ut errorem sic retractarent.

QuAER. 2" Quid agendum in dubio an aliquis sit confirmatus^i

menlum Confirmafionis pueris et infantibus baptizatis, sed constitu- tis in mortis periculo ; aut iuberet , ut sibi sacramentum Confirma- tionis ministraturo in hoc vel illo loco suae dioecesis exhibeantur pueri et infantes, cum facilis ad eos in posterum sibi non sit fulurus accessus vel propter sui ingravescentem aelatem, vel propter eorum distaniiam a civilate, aut propter itineris difficultatem ; nihil profe- cto in huiusmodi Constitutionibus synodalibus videretur reprehenden- dum. . . . Tria tamen advertere debet Episcopus : primo ne in sua Coristitutione quidquam dicat, quo insinuare videatur necessitatem seu praeceptum suscipiendi sacramentum Confirmationis in ea aeta- te et statu: secundo ut sacramentum adminisfret eadignitate, cui consulere voluit Ecclesia, cum illud negavit infantibus ante adeptum usum rationis . . . : tertio tandem ne postquam paratum se dixit ad Conftrmationem conferendam omnibus pueris, positis in vitae discri- mine, libenter accurrat ad nobiliores, sibique bene visos, et ire de- trectet ad pauperes, aliosve deinfima plebe: hoc siquidem fieret cum accepiione personarum, et multorum scandalo.

DE CONFIRMATIONE 18f

Rfisp. Polest sub condilionc dcnuo confirmnri, ul palel ex diclis in Trart. de Sarrament. in grnere, n. 206. Scd ad id oon tonolur, si quis vorc prohabilitcr crodat, se iam Sacramontum reropissc. — S. Lig. Ilntn. apo.st. n. i8.

271. — QuAEB. 3' Quaenam disposiliones in confirmandi^ reqmranturl

Rrsp. Sunl scqucntcs :

1* (Ihnrnrior hnptismnlis nd vnlidilnlom Sacramcnli, el insu- por in adullo inlontio Sacrainonlum rccipieudi, ul conslal cx dictis de Sarramentis in genere, n. 230.

2* Status pralinc, quia Confirmalio esl Sacramonlum vivo- rum. Ounproptor qui conscius cst pcccati mortalis ad Sacra- monluin roonitonliao rocurroro dohot, nisi pcrfoctc contoratur. Mos gonoralis ost, ut nullus conlirmotur, nisi schedulam Parochi chiroixrapho subsipnatam cxhihoat.

3* Ut confirmandus rudimonlis doctrinac christianac imhua- tur, pracsortim iis quao sunt dc nccossitatc modii, ct (|uae spe- ctant ad Sacramonta Pocnitonliac ot Conlirmalioni^. - Ita com- inunitrr.

QuAER. 4* An confirmandus drbeat esse ieiunusf

Rrsp. Nrg.^ atlonta consuotudinc hodicrna. Leges enim ca- nonirac, fjuao iciunium priiosorihobant ad rccipicndam Confir- mationom, in dosuoiudinom nhicrunt. Idcirco otiam invaluit usus conforondi illud Sacramontum tcnq)ore vosportino. — 5. Lig. n. 181. in finr, et alii.

PIMS TRACTATUS DB COMFIRMATIONE

TRACTATUS DE EUCHARISTIA

Veneranda, miranda et sumnie adoranda est SS. Eucharistia ; est enira velut compendium omnium mysteriorum, quae divina sapientia et infinita honitas et misericordia Dei excogitavit at- queperfecit, ad hominum saiutem et sanctificationem operan- dam, iuxta illud Psalmi CX. 4. 5. : Memoriam fecit mirabilium suorum misericors et miserator Dominus ; escam dedit timen- tibus se.

Hinc S. Augustinus exclamat, Tractatu 26. in loann.: « 0 « Sacramentum pielatis 1 0 signum unitatis ! 0 vinculum cari- « tatisl Qui vult vivere, habet unde vivat. Accedat, incorpo- « retur, ut vivificetur. »

Eucharistia considerari potest vel ut Sacramentum, vel ut Sa- crificium. Hinc pars duplex praesentis Tractatus.

PARS PRIMA

DE EUCHARISTIA UT SACRAMENTO.

Agendum \° de natura et efficacia ; 2° de materia et forma ; 5° de Miiiis- tro 5 4° de subiecto Eucharistiae*

CAPUT I.

DE NATURA ET EFFICACIA EUCHARISTIAE.

Definitur Eucharistia : Sacramentum Corporis et Sanguinis Christi, sub speciebus panis et vini ad spiritualem animarum refectionem.

DE ECCnARISTIA 191

Ve), Sacramentum novae legis a Christo Domino institutiim ad sj)iri(ualrm animae refectionrm, in quo Corpus et Sanguis Chnsli vere, realiter et substantialiter continentur sub speciebus panis et vini. Conslat ex Conc. Trid. sess. 13. c. 2. et 3.

Statuenda de fide.

272. — I. In Sacramcnto Kucliaristiae Chrislus cst realiter praoscns corpore et anima, una ciim divinilale. Con.<»lat T cx verbis promissionis SS. Eucliaristiae apud !oan. 6. 52. : Pa- nis, quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita, etc...; 2* ex verhis /;i.v/i7j//io«i'.v .SS. Kucliarisliar in ullima cocna, }fatth. 26. 26. : lloc est corpus meum, ctc. ; 3* c\ tota tradilionc, nccnon cx dcfinitione Ecclesiae ; sic enim Trid. sess. 13. Can. 1.: Si quis negaverit in sanctissimae Eucharistiae Sacramento conti- neri vere, realitei' el substantialiter Corpus et Sanguinrm una rum anima rt divinitatr Doinini nostri Irsu Christi, ac proinde totum Christum, sed disrrit lantummodo csse in eo, ut in signo vel figura, aut virtule ; analhrma sit.

II. Iii Sacramcnlo Eucharistiae totus Chrislus continetur suh ulraciuc spccie, et, facta scparalione, in qualihct spccici parle s^ltcm scnsihili, ct rpiidcm pcrmancntcr.

Ilinc Chri.slus conliuctur lanlum suh allcrulra specie, quao- tuni suh utra({uc ; tanlum in minima partc ulrius(]ue spcciei, saltcm facta scparationc, (pianlum in partc maiori, vcl in spe- cic intc^ra. Corpus i^ilur Christi inlcfjrum hahclur suh specie vini, haud sccus ac suh spccic panis. Ouamviscnim, vi vcrho- rum, Corpus suh spccic panis, cl San^uis suh spccie vini pona- tur, totum tamcn Corpus indivisim suh singulis speciebus cxi- stil. Halio est, quia Corpus Chrisli cum sit vivum, omnes eius parlcs vi niiluralis concomitantiac sunl inscparahiles, siquidem Christus, rrsurgens ex mortuis, iam non morilur, ul ait .Vpost. Roin. 6. 9. Divmilas (pio(|uc suh ulratpic spccie exislit propler admirahilcm unioncm hyposlaticam, (pia corpus et animn pcr- sonae Vcrhi coniun^unlur. Dc his omnihus c(»nslal ex Tridml. sess. 13. c. 3. et Can. 1. rt 3. llcm c\ Dccreto Conc. /7o- rent. ad Armenos.

III. In S.icramcnto Eucharisliae dnlur vern trnnsuhstnnlia- tio, seu renlis conversio totius suhstnntiae pnuis et vini in Cor- pus cl san<;uincm Christi, itn ut, peractn consecratione, nihil de pane ct vino rcmanent , solis speciebus cxceptis. Constnt

192 TRACTATUS

V ex Scriptura sacra, nempe ex yerbis Christi : Boc est corpus meum, etc. ; significant enim haec verba simpliciter materiam praesentem esse Corpus Christi, nec essent simpliciter vera, si remaneret subslantia panis simul cum corpore Christi ; 2" ex tota traditione, et ex definitione Ecclesiae in multis Conciliis, praesertim in Trid. sess. 13. Can. 2.

Quaesita :

273. _ QuAER. V Quamdiu Christus maneat realiter prae- sens in Eucharistiaf

Resp. Remanet, quamdiu species remanent integrae; desinit vero sub eis inesse statim ac species ita corrumpuntur, ut iuxta hominum aeslimalionem non videantur esse panis el vinum. — Tuuc vero ex lege a Deo in institutione huius Sacramenti sta- bilita, speciebus subsliluitur eadem materia, quae pani et vino corruplis succederet. — S. Lig. n. 225. — Lacroix, n. 474.

QuAER. 2° Quamdiu sacrae species censeantur remanere inte- grae post Sacramenti sumptionemf

Resp. Non constat; alii dicunt post minutum, alii post quin- que minuta, alii posl medium quadrantem (a). Diutius autem remanent in Sacerdote, qui in Missa sub utraque specie et cum Hostia maiori communicat, quam in laico qui de more parvam Hosliam tantum sumit. — S. Lig. ibid., etc.

274. — QuAER. 3" An Eucharistia sit unicum vet duplex Sa- cramenlum ?

Resp. Est unicum specie Sacramentum, licet sint plura si- gna. Etenim, Wcei sdsii pluralitas physica s\gn\, est tamen uni- tas moralis : nam Sacramentum Eucharisliae, quaravis specie-

(a) De hac re nequaquam videtur regula quaepiam generalis tra- dl posse. Brevior quippe aut lougior mora potissimum a diversa diversorum hominum virlute digestiva est repelenda. Neque solum exploratum esl, faciliorem alios, alios difficiliorem habere digeslio- nem, sed eundem quoque hominem pro diversis circumstanliis lum inlernis, habilu scilicet corporis el praesertim slomachi, lum ex- lernis, v. gr., pro caeli temperie, modo citius modo tardius cibos coricoquere ; nec raro conligisse scimus, ut concitalo vomitu post longius spaiium, semihorae, v. gr., aut etiam horae sacramentales species tantum non inlegrae reddilae fuerint.

DE EUCIIARISTIA ]||

bus panis ct Tini physice dislinclis sil coniposilum, ordinalur lamcn ad unam s[)ccic refcclioncm spiriluak-m, lan<|uam ad fi- ncm ct elTcclum si^Miilicalum, sicut cibus et polus nialcrialis ordinantur ad unicam refeclionem corporalem. Sic in Exlreraa fnclione sunl plurcs unctiones, et lamen liahctur unicum Sa- cramcnlum, quia islae plurcs unclioncs ordinanlur ad unum li- ncm el clTfclum, (jui cst lolicrc rcli(|uias peccalorum. — Ila rommunis.sime et cerlo cum S. Tliom., 3. parl. quaest. 7:J. art. -2. — 5. Lig. n. 191. et 199.

275. — Qlaeii. 4* Quinam sint effectus Sacramenti Eucha- ristiae in anima?

Jtcsp. Praccipui sunt scfiucntcs, scilicel 1* augmrntum gra- liae sanctificantis, (luod praeci[)uum Kucharistiae cffcclum con- stituit. Etcuim iuxla verha (ihristi (loan. 6. 56.), Caro mea ve- reestcibus, hoc Sacramenlum est institutum, ut alimenlum spi- rilualc; el alimeulum siij)[)onil \itam in eo (jui illud suscipit: scnuilur indc, ul [)cr hoc alimcnlum vila \[\6i\ animae, (juae in gratia sanctilicanlc praecipue consistit, corrohorclur el augea- lur; 2* adeptio gtoriae aeternae; Christus enim hauc promillil : Si quis manducaverit c.r hoc pane, vicet in aeternum , loan. 6. .'52., etc.) ; 3' largilio uhrrrima gratiarum actualium, (juac iluunt a ^ratia hahiluali, et hal)itit)us infusis; i* dcbtlitatio ha- bituum malorum el emendatio vitiorum, praesertim lil^idiois; y remissio peccatorum venialium: conslat cx Trid. sess. 13. t'. 2. uhi Eucharistia vocalur autidotum, (pio iihcramur a culpis (luolidianis, el a pcccatis morlaiil»us [)raeservamur ; 6' rrwjw- sio pornae trmporatis pcccato drbitar ; uon (juidcm tolius, scd secundum modum dcvotionis cl fervoris, ul ait N. Thoinas, part. :i. qu. 79. art. 5. ; 7* unio specialis cum Christo et mem- bris rius, ul [)atct c\ Inanne, 6. 57. : (>»i manducat mram car» nem rt bibtt mruni sanguinrm, in me manrt et rgo in illo; S' prae- servatio a prccatis futuns, tjuod duplici luodo lil, Imu ({uia aucta Cnritate per hunc cihum, aniina iit validior conlra nalu- ram corru|)lam, lum ({uia cst cnicax inemoria dominicae Passio- nis [)er (juam victi sunt dacmones. — >'. I.ig. n. 268. et 269., Ilom. ajtost. fi. 5.

ij[ AKii. 5" An aliquando Hucharislia peccatum mortalr delr- re possiff

]{esp. A/firm. probabilius, non (juidem prr se, scd prr acct- den^i, srilirel mcdiale [)er iufusioncm prnliac, quando scilicet aliquis if;uorans .se versari in stalu [)cccali morlalis. acccdil ad OCRT Tom. II. 13

194 TRACTATUS

Eucharistiara bona fide, et cum altritione de peccatis in ante- cessum commissis. Tunc enim nihil obstat, quominus Sacra- mentum suum producat effectum ; sed effectum producere ne- qiiit, slante peccato mortali. Ergo debet peccatum iilud indi' rede delere. — S. Lig. n. 268. — Recole dicta de Sacramen- tis in (jenere, n. 192.

CAPUT 11.

DE MATERIA ET FORMA EUCHARISTIAE.

Agendum i° ie niateria 5 2° de forraa Eucharistiae,

ARTICULUS I.

DE MATERIA EUCH ARISTIAE.

/. De materia remota.

Principia :

276. — I. Panis et vimm sunt materia Sacraraenti Euchari- stiae remota. Constat 1** ex institutione ipsa huius Sacramenti; Christus enim in ultima coena accepit panem et vinum, et ea consecravit in Corpus et Sanguinem suum ; 2" ex definitione Ecclesiae in Conc. Lateranensi, cap. Firmiter; in Con. Florent. in Decreto unionis; et in Trid. sess. 13. in omnibus fere capi- tibus. — Accedit his oranibus unanimis tradio utriusque Eccle- siae Latinae et Graecae.

II. Solus panis triticeus et solum vinum de vite sunt mate- ria valida Sacramenli Eucharistiae. Constat ex Conc. Florent. in Decreto supra citato, ubi dicitur: Tertium est Eucharistiae Sacramentim, cuius materia est panis triticeus et vmuM de viTE. — Concordat etiam perpetua traditio et praxis utriusque Ecclesiae Lalinae et Graecae.

277. — IIL Aqua modicissima vino permiscenda est, at- que hoc non necessitate Sacramenti, sed praecepti ecclesia- stici tantum.

Ratio I"» deducitur 1° ex perpetua Ecclesiae praxi et univer- sali Patrum traditione; 2° ex Declaratione variorum Concilio- rum, praesertim i^/omi^m, quod declarat materiara calicis esse

DE F.ICHARI.STIA 195

rinum de rile, cui modicis.sima aqna misceri debel : ff f'nnc. Trid. sess. 22. c. 7.

llaiio II'*' (Jcducilur ex co quod Chrislus, in inslituliono hu- ius Sacramcnli, solum \inum dcsignaveril, el varia Conciha, hnius mixlionis nicnlionnn fnricndo, dc solo prncroplo loquan- tur, uli 'fridnit. loco citalo ; acccdil doctrina Catech. ciusdcni Concilii, (|ui postcjuam docuit hanc mixtioncm non posse sinc peccato morlali praetcrmitli, addil: l:a (aquaj lamen si desii, sacramenlum constare potest.

Quaesita :

278. — QiAEH. 1* An sit materia ralida panis ex siliginc seu secali confeclus ?

f{psp. Controrertitur. Alii afjirmnnt, quia siliiro, aiunt, vi- (lclur cssc cx cadcin spccic ac trilicum, licct sii divcrsae (pia- lilalis. — Alii vero multo communiu.'!, probahidus negant: quia panis silif^inis est spccici diversac, nec dicitursimplicitcr panis, ncc a divitihus adhihcri conimunilcr snl(^t. In praxi i^itur haec malcria suh f^ravi prohihclur. Vide S. lig. n. 200.

QcAEii. 2' \n sit mntcria ralida panis ex farre seu spetta cffcctus?

Hesp. Paritcr contrirertitur ac de silipine. Inde illa matcria cliam ut duhia ct proindc ut pravitcr illicila hahcnda csl. — S. I.ig. ibid., el alii communitcr. — Atlamcn animadvrrtcndum cst, dari in variis r(^f;ionihus divcrsas vcri IruiiKnti spccics, (piac suh nominc speltae vcniunt. Tnde vidclur atlcndi dchcre ad communcm hoininum acstimationcm.

27!). — (U vKii. :j* .\n panis tam azi/mus quam fermen!^.tus sit maleria ratida et licila liucharistiae?

Hesp. r Quoail validilatem, affirmative. Uatiocsl, quia utcr- (pic est panis verus, ac simpticiter ctiam in Scriptura sic di- ctus ; ct uterquc ex farina triticca et aqua naturali cnicitur. Constat ctiam c\ drHnilionc Hc( lcsiae. Sic cnim Conc. Ftnrrnt. in Dccrcto unionis : Definimus in azym'^ m"* i/i fermentalo pane triticeo, corpus Christi confici.

Itesp. »i* (Juoad liceitatem. I.atini tcncntur suh pravi consc- crare in aztjmo, cl (Iracci in fermentato, sinpuli iuxta Ecclesiac 8uac ritimi. Conslat 1* c\ prn\i ulriusquc Kcclcsiac ; 2' c\ Conc. tiorent. \\\ Dccreto citalo, uhi additur : Sacerdotesguc

196 TRACTATUS

in alterutro ipsum Domini corpus conficere debere, ummquem- que scilicet iuxta suae Ecclesiae, sive Occidentalis, sive Orien- talis consuetudinem.

QuAER. 4° An peccet graviter Sacerdos consecrans in vino acescente ?

Resp. Affirm., licet illud yinum sit adhuc materia yalida Sa- cramenti. Imo admitlitur peccatum mortale, non tantum si yi- num sit aceto proximum, sed etiam si cerlo incipiat acescere et corrumpi, quia videtur tunc gra^is irreverentia Sacramento ir- rogari. — Ita communiter cum S. Lig. n. 207. — Constat etiam ex Rubrica, tit. 4. n. 2., ubi sic dicitur: Si vinum coeperit acescere, vel corrumpi, vel fuerit aliquantulum acre...., conft- citur Sacramentum, scd conficiens graviter peccat.

Probabiliter tamen dicunt, Gobat, Sporer, Lacroix, quod, deficiente alio vino, liceat sine scrupulo, prout solent viri pro- bi, adhibere vinum paulisper acescens, seu non notabiliter aci- dum. — 5. Lig. ibicl. — Unde Rubrica non videtur accipienda cum tanto rigore, ut comprehendat omnes etiam primos gradus acrimoniae, sed tantum illos, qui proxime incipiunt constituere yinum acescens. — S. Lig. Hom. apost. Append. 3., Exam. ordinand. n. 98.

280. QuAER. 5' An vinum congelatum sit materia valida?

Mesp. Controvertilur. Affirm. probabilius. Ratio est 1" quia remanet substantialiter vinum, cum retineat eumdem colorem, saporem, odorem ; 2" quia, ex Rubrica Missalis, species vini congelatae post consecrationem debent liquefieri admotis pan- nis calefactis, et deinde sumi, quippe quod est verum Sacra- mentum (Rubr. dedefect. §. 10. n. 11.). Ergo supponit speciem vini congelati retinere Sanguinem Christi ; ergo sacrae species non mutantur substantialiter per congelationem post consecra- tionem; ergo nec ante. — Ita S. Lig. n. 207., ubi dicit esse sententiam veriorem ob rationem ex citata Rubrica deductam.

QuAER. 6" Quaenam quantitas aquae sit in calice immiscenda?

Resp. Sufiicit aquae modicissima quantitas, ut dicit Conc. Florent, supra n. 277. Probabititer potest infundi aqua usque ad octavam partem vini, imo usque ad quintam partem iuxta Lugo, D. 4. n. 38. Addit Rusembaum sufTicere, ut aqua tertiam partem non excedat. Sed in praxi haec ultima sententia non est admittenda, quamvis tertia pars non corrumpat vinum, si sit generosum. Generatim consulendum est, ne Sacerdos exce-

DK ELCIIAHISTIA 107

(Jnl orlo ypI dcccm piiltulas. Oiiofl si casu nimiam aquac <|uan- litaterii inriHJcrit, ilcrum ali(}ua (]uaiilitas vioi crit adiicicoda.

— 5. Lig. n. 210.

//. Dr matcria pro.rima sru ile usu maleriae requisitae in ipsa ronserratione.

Principia :

2S1. — I. .\d validam consrcrationcm , prnctcr malcriani aplam scu consccrabilcm, rc^iuiritur 1* ul malcria consi-rrauda sit pfiijsice praesens; quia id nccessario cxigunt pronomina de- monstrativa formae hoc, hir: alitcr onim forma forct falsa, quia dcmoiislrarrlur |)ra('scns id, (luod non csscl pracscns ; 2* ut intcnlionc .Minislri in individuo sit dclcrminata : (juia sicut non consccral Minislcr, nisi intcndat consccrarc ; ita ncc lianc ma- tcriam consccrat, nisi illam intcndat dclcrminate consccrare. Non rc(|uirilur tamcn dctcrminatio aclualis, scd virtualis suf- ficit. — S. Li(j. n. 211.-2U.

II. Ad licitam consccralioncm rcquirilur, 1 ut Saccrdos nul- lalcnus rcccdat ab usu Ecclcsiac, pracscrtim Uuhricis .Missalis Uomani dclcrminato : hinc imprimis nccesse cst, ul maleria consccranda sit dcccns ct munda ob rcvcrcntiam tanto Sacra- mcnlo dcl>itam ; 2' ut sit rcpnsita in altnri rl in corporali, imo et in petra sacra, iuxla Itenedirlum MV, de Sarrifirio .Missae, secl. 2. n. 130.; V ut ciliorium vcl calix consccrandus sil dis- coopcrtus; i* ul lial lcmpore canonis Uubrica praescriplo. — \ide S. Li(j. n. 21S. r/ 210.

Uesotves:

282. — r Valide consecrantur hostiae suh aliis latcntcs, aul alitcr tcctac. Ilcm validc consccratur vinum in calicc vclo, pal- la, aut (juovis modo copcrlo ; «piia suflicit ad vcram maleriac pracscnliam, ut pcr pronomina hor vd hic dcmonstrari possil

— S. Lig. n. 212., etc, et alii communissime.

2* Valida esl consecralio, si Saccrdos putel unam tantum vcl duas hoslias consccrandas adcsse, cum sint plurcs sivc a sc, sivc ab alio positac; ratio cst, quia Saccrdos scmpcr pracsumi- tur vrllc coiisccrarc quid(|uid cst dcrcnlcr consccrabilc. l ndc si cclcbrans advcrtat post coosccrationcm duas hoslias cssc si-

198 TRACTATUS

mul iiinctas, utramqiie ut consecratam sumat iuxta Rubricam Missalis. Si vero ante consecrationem postquam obtulit, id ad- yertat, alteram seponat, et post Missam ipse tcI alius sumat tanquam panem benedictum. — S. Lig. n. 216., et alii omnes.

3" Idem dicendum, si quis ad altare plures hostias conse- crandas attulerit, ycI ante Sacrificium monitus fuerit de con- secrandis hostiis iam super allare positis, vel rationabili modo animadverterit ab alio afferri ut consecrentur, etsi dum conse- crat, earum non ita expresse meminerit, aut etiam ad oblatio- nem non detexerit, modo sint praesentes in corporali ; quia in- lentio praecedens yirtualiter perseverat. — S. Lig. n. 216.

4° Non consecrarentur hostiae, inscio Sacerdote, etiam in corporali positae (a), quia Sacerdos penitus inscius intentionem illas consecrandi non babuit.

5" Si parvae hostiae pro communicando populo afferantur Sacerdoti paulo post factam oblationem, licite eas consecrare poterit, suppleta oblatione mentaliter. — S. Lig. ibid.

Quaesita :

283. — QuAER. r An censenclim sit consecratum ciborium, ex oblimone extra corporale relictum ?

Resp. Controvertitur. V SENTET^iiiA probabilis afprmat. Ra- tio est, quia iam adfuit voluntas positiva consecrandi illud ci- borium in principio Missae, nec illa voluntas fuit retractata; ergo perseveravit virtualiter tempore cousecrationis.

II^ Sententia negat. Raiio est, quia intentio illa consecrandi extra corporale fuisset peccatum grave, et proinde Sacerdos illam habuisse non praesumitur (6).

(a) Erunt tamen, qui huius resolulionis cohaerentlam desiderent cum principiis, quibus innllitur praec. resolutio secunda.

[b) Ista ratio supponit generale hoc principium, quod non possit In sacerdote praesumi intentio consecrandi, quoties circumstantia quaepiam, licet eidem sacerdoti ignota, intercedat, quae si ab ipso noscerelur, eum a consecrando deterreret, ne scilicet ageret illi- cile. Alqui eiusmodi principium neminem puto aut admisisse un- quam, aut aliquando admissurum. Et sane illicitum, et quidem ex DD. sententia graviter iliicilum est, in calice non consecrato, aut in corporali non benedicto missam celebrare, aut materiam utique validam sed illicitam, v. gr., panem fermentatum in latina Ecclesia

DE EICIIARISTIA \'VJ

In praxi, ciborium illiid (Jcniio consecrandum eril sub condi- tionc in alia Missa. Possunt cliani illac parti( ulac absumi post ulramnue Communioncm, scd autc purilicationcm. — S. Ug. n. 217.

yuAER. 2' An censeatur consecrahm ciborium positum qm- dem in corporali, srd quod ex oblivione remansil clausum tcm- fore couserrationisf

Jtesp. A/finn. Uatio est 1* (juia ccrtc possunt validc consecra- ri hosliac in ciborio clauso, ut supra diclum est ; 2' quia Sacer- dos scmpcr ccnsetur habcrc inlcntioncm absolulam consccrandi quidqiiid, ipso scicnte, est supra corporale et est honeste con- sccral)il(', ct hahclur pcr modum conlinui. — Ila Ueuler, clc.

Obiicies: L\ diclis in (piacsito pracccdcnti, probabiliter non est consccralum cihorium extra corporalc rcliclum, (juia Sacer- dos non ccnsclur tcIIc peccare; a pari in pracsenti casu, ob eamdcm raiioncm.

Hrsp. .ycy. paritatrni. Ucvl cnim Ecclesia vclil cihorium ape- riri pro maiori rcvcrcnlia, allamcn cum hacc irrcvcrenlia non videalur nolahilis, possitque hoc frequcnlius contingere, prae- ceptum hoc non adeo urgct, sicut praeceptum non consecrandi extra corporale. Asserit Reuter hauc e^se communcm Doctoruin senlcnliam.

2S4. yiAER. 3° An censeantur consacralae guttae iini j/i- haerentes calici, sive exlerius, sine inlerius?

Resp. 1* (jultae cxlcrius iiihacreutes uunquam censentur con- sccralac. llatio esl, (juia mcrilo pracsumilur inlcnlion( ni Sacer- dolis cssc coubccrarc illud unum, (juud c^l Iicilc cun^ccrahile ; illicite autem ct irreverenter, seu cum magno irrevcrcntiae periculo, et ahs(|uc ulla ulililate illac guttulae cousecrarculur. Ergo... — Ita omnes. —■ S. Lig. n. 215.

Uesp. 2* Probabitius ncc cousccralac ccnscntur guttac lulc- rius luhacrcnlcs, ctomiuuo a maiori (luaulitalc scparalae. Kalio

couspcrare. Porro quisnam conteiidnt, sl eiusmodi cnlix aut cor- poralc, aut m ileria sacerduli id non ndvcrtciiti porrecta rurril, nou possc |)r;u'siimi, (Mim iiitcnliuncm crlchr.iinli iUicitc hahip^so, at«|ue ndco vulidc iioii consccrasse? Addidorim autrm, immoriio quo>dain (Yid. S. Mplwmuin lib. (i. n. 217. \ primnm opinionem ceo fow- ffitifirm tradcre. Kacile enim el pro secuiida haud pauciorcs DD. allcgari {)osscut.

200 TRACTATUS

est, qiiia non Tidetur esse intentio Ecclesiae, adeoque nec Sa- cerdolis, consecrare nisi yinum, quod per modum unius pota- hile est, et in calice reperitur congregatum. — Ila communim cum Suarez, Laymann, etc, contra alios. — Yide S. Lig. ibid.

QuAER. 4" Quale sit peccatum consecrare hostiam fractam vel maculataml

Resp. Secluso scandalo, est tanlum veniale {a), nisi macula yel fractiira sit enormis. Si taraen deprehendatur aliqua fractu- ra yel macula etiam notabilis in hostia post oblalionem, licite tah's hostia consecrabitur (6), quia iam per oblationem fuit ali- quatenus Deo dicata et sanctificata. — S. Lig. n. 204., et alii communiter.

ARTICULUS II.

DE FORMA SACRAMEWTI EUCHARISTIAE.

Sicut in Sacramento Eucharistiae duplex est distincta mate- ria, duplex quoque est forma consecrationis, una panis et al- tera yini.

Principia :

285. — I. Forma pro consecratione panis consistit in his ver- bis: Hoc est enim Corpus meum. Haec autem verba, aut aequi- valentia, sunt omnino forraae essentialia, si verbum enim ex- cipias.

Constat V ex universali praxi Ecclesiae, et ex eius praecepto in Missali Romano; 2° ex Concilio Florent. in Decreto unionis, et Trid. sess. 13. c. 1. ; 3° ex ipsa institutione divina ; nam Chri- stus transsubstantiavit panem in Corpus suum, praedicta verba proferendo.

II. Forma pro consecralione vini ista est: Hic est enim Caliar sanguinis mei, novi et aeterni testamenli, mysterium Fidei, qui pro vobis et pro multis effundetur in remissionem peccatorum.

^ (a) S. Alphonsus (cit. n. 204.) dicit, esse venlale, si fiat sine ra- tionabili causa.

[b] S. Alphonsus limilat, nisi scandalum populi limeatur.

DE ElCilARISTIA 201

Conslat pariler 1* cx praxi et praescripto Fcclcsiae; 2* cx Ta- riis Kvangclislis, (jni clsi non oninino cadem \crha rcfcrant, perfeclc lamen quoad hunc scnsum concordant.

Resolvcs :

280. — r Valida, scd illicila est consccratio, si consecrans dirat : Ilic cihus cst Cnrpus vicum, hic calis cst Sanrjuis nieus. — llcm si proferas Colpus pro Corpus, incus pro vmtm, rs pro est, calis pro calix, Sanguis pro Sanguinis, elc... Ilinc dcduci- lur non posse cxcusari a peccato vcniali, qui dcbitam diligen- liam non adhihct ad vcrha consccrationis rite pronuntianda. — S. Lig. n. 221.

2* Invalida crit consecralio, si dicas: Ilic 'advcrhialitcr) est Corpus incum, hoc Corpus est meum, vel hic Sanguis est meus^ quia hacc vcrha non hahcnt scnsum, quo id significcnt, quod opcrari dchenl. — .s'. Lig. ibid.

y Diihia esl consccraiio, si dicas: Ilaec est Caro mea; itlud est Corpus meum; illc cst Sanguis mcus. — S. Lig. ibid.

4' Vcrha formac profcrri dchcnt in pcrsona Christi formaliter el asserlice, seu recitative simul ct significative ; non vero hi- storicc tanlum: scilicct profcrenda sunt vcrha Chrisli appli- cando eorum siguilicalioncm ad matcriam pracsrnlcm, ut hacc Iranssuhslanlictur in Corpus ct Sanguincm Christi. Atlamcn scrupulus non cst hahcndus de prolalionc vcrhorum in scnsu dchilo non facta; nam (juivis Saccrdos pracsumilur hahcrc in- lcntioncm id facicndi, (|uod Chrislus fccit cl instiluit, ct sic in- lcudit sullicicntcr vcrha consccraloria profcrrc in utroquc prae- falo scnsu. — lUbel, n. 3i. — S. Lig. de Euch. n. 220..., elc.

Quacsita:

287. — QiAEU. r \n inni.isin rnris r\\\\ in fnrma /•r)ii<<»/-rfl- iionis sit gravis*

licsp. ControcertifHr. l' Sememu probabilwr negat, quia Tox illa non rcpcritur in vcrhis a Christo prolatis, cl aliundc quoad K«clcsiac pracccptum non vidclur constitucre matcriani gravcm. — Ita S. I.tg n. 220.

II' Skmentia af/irmat, ct hanc 5. Lig. dicit non c^e impro- bahilcm. Ualio cst, quia in rc tam gravi Duu vidclur dari Icvis

202 TRACTATUS

materia in quacumque mutaiione deliberata. Sed liaec senten- lia parvi facienda videtur {a).

QuAER. 2° An in consecratione requirantur ut essentialia illa verba antecedentia : qui pridie quam pateretur, etc... simili MODO, etc...?

Resp. Neg. contra nonnullos cum sententia communi, quam tenet S. Lig. n. 222. — Lago, etc. Ratio est, quia haec verba historice lantuna proferuntur, nec ullara efficaciam sacramenta- lem habere Yidentur. Attamen si aliquando ob dubiam conse- crationem forraa repetenda sit, iuxtaRubricas incipiendum erit ex verbis: qui pridie, et simili modo. — Yide S. Lig. n. 222.

Quaer. V An in consecratione calicis sola haecverba: mc EST CALix Sanguinis mei . . . sint de essentia formae^

Resp. Affirm. Ratio est 1" quia verba consecrationis panis sunt haec; Hoc est Corpus meum. Ergo a pari verba consecra- tionis vini sunt tantum haec alia : Hic est Sanguis meus, vel aha aequivalentia. 2" Quia sola illa verba per se exprimunt praesentiam sanguinis Christi sub speciebus vini. — Ila com- muniter contra aliquos. — Yide S. Lig. n. 223.

QuER. 4° An valeat forma, si dicatur: hoc enim corpus meum, subintelligendo est, ut in lingua latina frequenter fieri solett

Resp. Neg. Nam licet in continua oratione verbum substanti- Yum facile subintelligi possit, in casu tamen praesenti fieri ne- quit; tum quia non habetur oratio continua, tum praesertim quia in re de qua agimus, forraa non habet tantum sensum asserto- rium, ut in sermone communi, sed etiam vim productivam cor- poris Christi. — S. Lig. n. 223., et alii communissime.

(o) Quando agitur de imponenda obligalione, aut etiam de asse- renda reatus gravitate , prorsus inulile est probabilitates ad eum finem in meilium proferre. INemo quippe tenelur hasce probabilitates ceu propriae conscientiae normam adhibere, neque iicile Confes- sarius cum aliis hac uli norma potest. Multo vero magis id valet, quando istae probabililales liisuper slnt incertae, obque solidi fun- damenti defectum claudicantes seu nutantes appareant. Quoad cul- pae gravitatem quam caule incedere oporteat, confer DD. unanimem sensum in not. ad n. 152. vol. /.

DE EtCilARISTIA 203

CAPCT 111.

I»K MIMSTRO EtCIIARISTIAE.

Agendum {• do potctUte Mioittri ; 2" Je e'm%dem obligatiooe ; !S* de rf<{ai- utit, ot (Irbitc niinistret, ^" dc modo S. Kacbaristiam ioCrmit miaistraodi ; 5* ifc ■aodo e«m asserviaJi.

ARTICULUS I.

I)E rOTESTATE MI.M>TIU ELCII \ni.-TI tE.

Minislcr Eurliarisiiac duplcx csl, scilicet alius consccralionis, alius dispcnsalionis.

Principia :

288. — I. Omnis cl solus Sacerdos esl Minisler Eucliarisliac conficiendac. (lonslal 1' e\ Scriptura; Chrislus enim Sacramcn- tum insliluens, omnibus et solis Apostolis cum ipso recuml>en- tibus, cl proinde oninilxis el solis, qui in sncerdotio illis suc- ccssuri cssi-nl, dixil: Uor farile in mrain cnnnnemnrationem, Imc. 22. 19. : crgo omncs et soli Sacerdoles hanc poleslalem a Chrislo accepcrunt; 2* cx Conc. Trid. sfss. 22. Can. 2. 3.; V tandcm e\ universali et piTpclua lra<lilione.

II. S()!i siircrdoles seu pr«'>l)Nl('ri sunl .Mmistri ordinarii di- spensalioins Eucliarisliae. C«»nsiiii 1* p\ Conc. Tridrnt. sess. 1.1, c. 8. uhi dicilur: Semper in Kcclrsia Dei mos fuit, ut laici a Sa- eerdotibus Communinnem acciperent, Sacerdotes autem celebran- ies seipsos cnmmunicarnit; 2* ex pra\i universali Krdesiae.

28!>. — III. Diaroni, vi suar ordinalionis, sunt Mtnislri Fu- charisliae ejtraordinarii, ita ul possil eis cominiUi huius .sa- cramenti dispensatio. Constat 1* c\ praxi priorum saeculorum, in quihus Diaconi passim e\ commissione Kpiscoporum , vel Preshylcrorum, sive f;cnerali, sive particulari. Kucharisliam mi- nislnihanl; 2* cx variis Conciliis, v. gr., .Suaeno I tjenerali, fartluKjiniensi IV, elc... >'. I.ig. n. 2:17.

!V. lure ordinario solus Parochus, aut illius Superior, potesl Eucharisliam dispensarc. \d hoc cnim requirilur iurisdictio, Don (|uidciu pro valore aclus, ul in ahsolutione, scd pro dchilo

204 TRACTATUS

ministrandi ordine. Constat 1° ex variis Conciiiis, praesertim ex Carthag. I, Can. 7., et t\ Milemtano, Can. 18..., etc...; 2° ex universali Ecclesiae praxi. Hinc qui sine licentia Pastoris, saltem praesumpta, Eucharistiam ministraret, ius eius in re gra- Ti yiolaret, ideoque graviter peccaret. Quando tamen Parochus concedit aliis licentiam celebrandi in sua Ecclesia, semper cen- setur eliam concedere licentiam ministrandi Eucharisliam, nisi contrarium exprimat; hocetiam praxi communi contirmatur {a). S. Lig. n. 230. et seq.

Non taraen ila facile praesumenda est licentia, si agatur de susceptione Eiicharisliae ex ohligatione. — Yid. S. Lig. n. 235. Quare quoad Communionem Paschalem consuetudo servanda erit {b) ; item Yialicum extra casum necessitatis sine licentia Pa- rochi ministrare illicitum est.

Quaesita :

290. — QuAER. 1' An, ut Diaconus ministret, necessitas de- beat esse extrema ?

Resp. Neg. cum sententia communi ; sed sufficit necessitas gravis, nempe cum nullus adest Sacerdos, qui commode Eucha- ristiam ministrare possit. — Lta S. Lig. n. 236. — Lugo. — Sed ad id commissio Episcopi vel Parochi requiritur.

QuAER. 2" An, vel in quibusdam circumstantiis Religiosi san^ ctissimam Eucharistiam. ministrare possintf

Resp. V SemperEucharistiam ministrare possunt insuis Ec- clesiis vel per se, vel per alios Sacerdotes, excepto die Pascha- tis (c). Sic ex variis privilegiis SS. Pontificum, praesertim Pau- li m et Pauli lY.

Resp. 2° Non possunt autem Eucharistiam ministrare 1° In suis Ecclesiis die Paschatis, ut modo dictum est. Intelhge, si

(a) Imo consueludo babet , ut in quacumque ecclesia sacerdos mlssam celebret, Eucharistiam fidellbus, qui eiusdem parllcipes fieri cupiant, (Hstribuere possit.

(6) Alibi (Yol. J. n. 480.) adnotatum est , ex iure et universali Ecclesiae praxi communionem paschalem in propria cuiusque pa- roecia sumendam esse. Si qua autem alicubi consuetudo diversa vigeat, haec sane consensum eorum, qui ius habent de hisce dis- ponendi, supponit.

[c] Romae excipitur etiam feria quinta in Coena Domini.

DE ELCIIARISTIA i05

scrnio sit dc pcrsonis saccularibus, Monaslcrio non inservienli- bus a , elsi iani anlca pracccplo annuac (iunimunionis in pro- pria parocliia salisfcccrint. Ita sacpius 5. C. C. Ali(|ui lamen asscrunt, adcssc con.stantcni consucludincni in conlrariuni, (juac ius adstruat. — S. Liij. n. '2'iO. [b . -V lu aliis Ecclesiis, nisi de

(fl) Insorvirntos, qni paschalom communionem in ccclosiis Rogu- larium sumoro possunl, iion (|uilibct intoUigcndi suiil, sod (jui por- pclui llefiuiariuni commoiisalossunl, et in monastcriis liabilanl, seu iit babol Smi. Trid. Soss. 2i. c. 11. (pii aclu serriunt, et intia eo^ rum scpta ac domos residmt, suhquc eorum obedirnlin viiunt.

[b] Ita sane S. Alpbonsus (1. c.): lioncaglia (Tr. 18. C. 4. cj. 2. r. 2.) et Wignndt Tr. 12. K\am. \. n. iS.) nssennit, in hoc run^tan- tem esse consuetudincm in contrajium, guae iurisdictioncm praebet. Vcrum liacc a.^j.sortio reijisa ost solius Roncagliao ; nam Svjgandt mere dicit, (juod moderna prnxia id nun improbat. Ronraplia autom Indlsriplinatno iliiiis assorlionis tostos appollat Card. Do Lupo (De liurh. Pisp. IS. n. .'JO. , el Fapiindoz fth^ III Vraec. Hcct. iib. 1. C. 5. n. 9.). Sed horiim noutor (|uidpiam habot de eiusmodi con.xue- tudine conslanti ; ol ulor(pio boc uiiuin dicit, intordictum iilud, ne Rogiilares in die Va.srhalis Kucliari.sliam dislribuanl , probabililor intoUigi posse solum do Comiiiunione, (jua jiraocopto paschaii lide- les satisfaciant, non aulom do communiono, (juae lial ox devolione. l)i\i autcm asserlionem indisciplinatam : iiam cum Dl). illi fdculta- lem dislriliuciidi Kucharistiam dio jiaschalis Iribuant Ro;;uIaribus tamijuam Constitutionibus pontiriciis non contrariam ; uihil huc ea jiortinoiit, i\\\w de cou.utetudine iurisdictiunem eonferente DD. dis- jiutaro soloiit.

Caotorum praedicla Conslilutionum Aposlolicarum interpretntio salis improbatiilom so jirodil. Nam cum Summi Pontilicos ho^ulari- lius pri\ilcfs'iuni coiiccssorunt, ut oliam lcmjxtre jiaschali. oxcopto Uuiioii dic r.ischalis, Kiich.iristiam lidclibus jiossenl dislribuere, manifostum est, non eam datam fuisso fucullalom, (jua rerKjuis die- lius jiraclcr dicm I*ascliatis ndclos Kucharisliaiii a Rc^ularibus acci- jiioiitcs |iracccpto jiaschali .satlsfacoroiit, scd jiorini.s>um fiiisse, ut commuiiioiiom o\ devolioiio j)os>ont accijioro. Krgo cxcopHo diei pnscliaiis jiortinet ad communionom etlam ex mera devotione su- mondam, non voro ad coiiimunioncm, (jua jirnccoplo oc. ' '-

co satisliat. Kl cum ila i.iiii pluric.s h.mc quaoHtionom d« . .1 S. Conprogatio Concilli Resolutiones \\i\. apud BiMiedictum \IV, De Sfinod. I.ib. '.). Cap. 1(1. n. 3.;, haec in cuuiroversiam rediro ullerius non (lcbcnl.

206 TRACTATUS

licentia saltem praesumpta Parochorum, aut Superiorum. 3" Nec extra Ecclesias in periculo mortis, ratione Yiatici, nisi de licen- tia expressa Parochorum, secluso necessitatis casu. Si autem fa- cere id praesumant, excommunicationem latae sententiae incur- runt. — Elbel, n. 57. — Lugo, etc. — S. Lig. n. 240.

ARTICULUS II.

DE OBLIGATIONE EUCHARISTIAM DISPENSANDI.

Principia :

291. — I. Parochus, seu quivis Sacerdos habens curam ani- marum, tenetur ex iustitia Eucharistiam subditis ministrare, non solum in Paschate et in morte, sed etiam quoties rationa- bihter petunt, secUisa tamen legitimi impedimenti causa. Ratio est, quia ad Parochum spectat ex quasi-contractu providere, non sokim ut fideles adimpleant praecepta, sed etiam ut non careant praesidiis, quae profectui spirituali Talde prosunl. — S. Lig. Hom. apost. n. S.

II. Sacerdos quiiibet, sive secularis sive regularis, tenetur,. deficiente Parocho, Eucharistiam morituro ministrare; secus ia aliis casibus. Ratio primi est, quia quilibet ex caritate tenetur proximo suo in tanta extremitate constituto succurrere per hoc salutare et efficacissimum remedium. Talis enim obligatio ex generali regula caritatis evidenter sequitur. Ratio secundi patet. NuUa enim intervenit obligatio, sive ex iustitia, cum nullus sit contractus, sive ex caritate, cum non supponatur adesse casus necessitatis.

Quaesita :

292. — QuAER. r Xn Paroclms feneatur etiam investigare infirmos Eucharistiam non petentes, ut eam ipsis ministret?

Resp. Afflrm., saltem si sint in gravi morlis periculo. Ratio est, quia officium est boni Pastoris curare, ut media tam utiiia et efficacia ovibus in tanto periculo constitutis suppeditentur, Coliigitur praeterea ex lure canonico, Tit. de celebratione Mis- sarum.

I)E ErCFIABISTIA ?07

OuAF.n. 2' .\n Parochus tetiealnr per seipsum Hurharistiam su hftitis in inistra re ?

Itrsp. i\eg. SulTlcit enim, ul providcat, ne opportune illud Sacramenluni pelens, vel illo graviter indiprntes, eodem ca- reniil. Polosl i.Kiliir nrdinnrie suani obliirnlionrm clinm pcralios adiniplere. .\llamen praecnvere dehel srandalum, quod inlervc- nire lacile possel, si viderclur oliosus ct incuriosus, munia sua habilualilcr per alios adimplcndo.

QuAEU. 3* An (jraviter peccet Parochus, quoties Eucharistiam (lenefjat ratinnahilitrr prtenti?

Hcsp. yr(j., si enim raro id faciat, v. pr., eriia unum aut alterum, secluso scandalo, et pravi petcnlium contrislalione, non peccabit nisi venialiler. H;ilio cst, quia in his raris et par- licularihus casihus non resullat pravis iniuria, nec firavc da- mnum lidclihus pelcnlihus, vel si adsit danmum, illud esi fa- cilc rcpnraiide. - Ita onines. — lirralr dicta dc Sacramentis in (jenere, n. '2\('k

QiAKK. 4° .1« Parochus leneatur tJucharistiam, cfiam cum vitae pericuto, ministrare, v. gr., tempore pestis vel morbi con- tafjinsi?

Uesp. Neg. valde prohahilitcr cum >. Lig. n. i^:]. — yide dictan. 214. — Aflirmant tamen plures inni\i doclrina lienf^ dicti \IY, df Syn. dioec, I. 13. r. 11).

203. — OrAKR. *i' (>jiflri//o;jrn/j Parorhus cmseatur eTcusari ab lutchanstia subditis prtcntibus ministranda?

Itrsp. Lcgiiime excusalur 1* quando suhditi oh varias cir- cumslantias non ratmnahiliter pctunt, v. gr. , si prtant antc Missam, cpiando possint exspeclare sine ma^na difliculiate, vel si nimis imporlune pclanl, etc. ; i* si ipse Parochus (»h infir- milalem, aliasve orcupntiones necessarias impeditus sil, elc. : tunc enim (ioinmunionem e\ mera devotione fariendnm licilc denei^arel, aut in aliud lempus commodius difl^errel. Atlamen in hoc cautc a^^endum est, (|uia ex huiusmodi denegalione ti- deles facile pos«iiint scandjilum acripere, et quidem, ami^sa fi- ducia dehiia in l*a>lorem . a Sacramentis saepius recipieDdi? arceri. - Ita omnes.

208 TRACTATUS

ARTICULUS III.

DE REQUISITIS AD LICITAM SANCTAE EUCIIARISTIAE DISPENSATIONEM.

Principia :

294. — I. Praeter iurisdictionem {a), requirilur ut Minister sit liber ab omni excommunicatione, interdicto et suspensione a Sacris ; secus enim gra^iter peccaret et irregularitatem con-^ traheret.

II. Requiritur ut Minister sit in statu gratiae, quia augustis- simum et sanctissimum Christi Corpus impuris manibus tra- ctari non debet. Unde toties peccat Sacerdos, quoties reus pec- cati mortalis Communionem distribuit, licet probabiliter non tot peccata committat, quot sunt personae in eadem distribu- tione Eucharistiae communicantes. — S. Lig. n. 30. et seq. — Excusant tamen a gravi peccato gravissimi Theologi, v. gr., Lugo, de Sacramentis, D. 8. n. 155., et alii apud S. Ligorium, lib. 6. n. 35.

III. Requiritur, ut Minister Eucharistiam distribuat ritu Ec- clesiae consueto. Ratiopatet: ordinationes enim legitimae Ec- clesiae sub peccato obhgant, saltem 'per se. Hinc generatim loquendo, omittenda est huius Sacramenti administratio, cum more solito a Rituali Romano vel loci consuetudine praescri- pto, fieri nequit. — Yide S. Lig. n. 241. et seq.

295. — 1" Minister Eucharistiae cum magna reverentia tra- ctare debet illud augustissimum Sacramentum, quo praesente venerantes tremunt Potestates, et supplex adorat tota Curia coe- lestis. Sed non satis est, ut Sacerdos digne et devote sanctam Eucharistiam tangat, et tidehbus ministret; ad officium eius insuper pertinet, si Parochus sit, aut eius adiutor, ut eam as- servet in loco honesto, seu in tabernaculo decenti. Omissio no- labihs curae ad hoc debitae facile mortahs evadere potest. — Elbel, n. 76. — S. Lig. Hom. apost. n. 81., et alii omnes.

V

(a) lam advertlmus (Sup. in not. ad n. 289.), consuetudinem In- aluisse, ut qulvis sacerdos in quavis ecclesia missam celebrans

iucharistiflm nptpntihnc- m;r^iofi.orrt ^^r^^^',t

Eucharistiam petenlibus ministrare possit

DE ErCllARlSTIA SO!)

2* Eucharistia non csl ministranJa nisi cum Iiahitu dcccnli, id csl cum stola, superpcilicco cl lumine.

3* Peccat gravitcr, iuxta communem sententiam, qui cxtra casum nccessilalis, (lislrihuit Communioncm sinc ulla \cslc sa- cra ; (juia hoc csl yalde indccens ct conlra gravc praeccptum Ecclesiae. — S. Lig. n. 2il. - Si tamen sola slola omillalur. videlur plurihus el gravihus Thcologis cssc tantum vcniale. (|uod sat prohahile videlur. S. Lig. ibid.

4" Veniale tantum repulalur minislrare Eucharisliam sinc lu- minc, vel sine praemissa solila confcssione, Cnn/ileor, ctc. - lia rominuniter cum S. Lig. n. 211. — Similitcr veniale lan- lum hahetur Eucharistiam Iraiisferre sine vesiihus sacris, dc loco ad locum, v. gr., dc allari ad aliud. — Heulcr, n. 168. — Mazzolta.

Quaesita:

200. — QuAEn. r An Sacfrdos laborans infirmitatc in pol- lice ct indirc, /utrharistiam aliis diyitis ministrarc possit?

Itcsp. Neg.mdum vid(.'lur, salleni probabHius, secluso casu gravissimae neccssitatis. - Ita S. Lig. n. 2ii. — Ratio est, quia licet tota manus sil consecrata, altamcn index ct pollcx cx ritu Ecclesiac ad hoc munus cxcrccndum spccialilcr sunt destinati.

Qlaeii. 2* (Juid faciendum, si llostia in ttrram dccidat '

Hesp. Locus, in qucm sancta Ilostia decidit, stalim tegendus cst ali(]ua re munda, ct postca ahlucndus. Si cadal in mappam. scu linleolum, (juo manus communirantis ohle^untur, hicus spiniila slalim signandus est, et poslea pari inodo ahlucndus. Ila Uuhrica, ({uae tamen non ohligat suh gravi iuxta commu- ncni sentenliam ; graviter lamen ohligarct ad ahluendum !o- cum, in (juem decidissent sacrac species vini, (juippe ipsc im- hihilur ; non esl lamen opus eas comhurcre. >'. Lig. n. 250. Lacroix, n. i'Jl.

Qi AKK. T ijuid [acitndum, si llostia decidat in vuttum, bar^ bam, aut vestes communicantis '*

Hesp. In praefalis casihu^ omiltenda esl puriliralio ; quia meliiis esi vil.ire admiraliomMU . lurJKilionem . aul olTonsionem populi, (]tiam servare l\uhri(\im. suh levi lantum ohligantcm. — ^\ Lig. n. 250., et alii cnmmuniter.

ctnY Tom. 11. \i

210 TRACTATUS

QuAER. 4" Qiiid faciendum, si Uostia decidat in simm vel intra vestes midieris?

Resp. Ipsa miilier Ilostiam extrahere debet, et porrigere Sa- cerdoli, a quo illam recipiat. — Sic Bened. XIV, de Sacrificio Missae, sect. 2. n. 176. Digiti Yero mulieris abluantur, et ab- lutio iu piscinam deiiciatur. Si mulier nequeat facile Ilostiam ibidem accipere, seorsim recedat, t. gr., in aiiquod sacellum, yel in sacristiam, etc.

297, — QuAER. S* Qua hora Communio dispensari solet? Resp. Regulariter ministrari debet horis, quibus Missam ce-

lebrare hcet, sivc ex consuetudine, siye ex pecuh'ari Induho. At communiter cum S. Lig. docetur, posse ministrari qualibet hora diei, nisi sub noctem seu in extrema diei parte. Ratio est, quia de hac re nulla exstat prohibitio (S. Lig. lib. YI. n. 239.). — Nec obstat Decretum S. C. Rituum datum mense Dec. 1816, ' permittens administrationem Communionis a tempore ad tem- pus quo in quahbet Ecclesia Missae celebrantur in die magni concursus. Decretum enim illud non est exclusiTum, cum S. C. responsum dederit iuxta postulatum, in quo agebatur praecise de die magni concursus ad Indulgentiam plenariam seu lubi- laeum lucrandum.

NOTA. Ex Decreto S. Congreg. RUuum anno ^1641, non debet clari Communio in Missa Nativifatis Domini , quae raedia nocte celebratur. Apud S. Lig. ibid. Attamen facultas id permittendi quandoque ex privilegio conceditur 5 et nuper- rime ncnnullis Galliae Episcopis concessum est ea lege, ut nullum scaudali pe- riculum adsit.

298. — QuAER. 6" An Communio extra Missam dari possit? Resp. Danda est, generatim loquendo, in quantum tieri po-

test, post Communionem Sacerdotis. Sic ex Rit. Rom. Ex usu tamen recepto facile dari potest Communio ante vel post Mis- sara, Yel etiam alio quovis tempore, quo Missa celebrari potest, ut supra dictum est; sed requiritur aliqua iusta causa, y. gr., si deliciant Missae, yel communicantes non possint facile ex- spectare, etc. Imo ubi est magna communicantium affluentia, expedit dilTerre Communionem ad absolutum Sacrificium, ne Missae assistentes nimio tempore in Ecclesia detineantur et tae- dio aiTicianlur. Facillime concedenda est Communio extra Mis- sam infirmis, pueris, senibus, et iis omnibus qui, ob stomachi debilitatem, ieiunium protrahere nequeunt. — Ita S. Lig. n. 249. cum aliis communiter post Benedict. XIY, de Sacriflcio Missae,

I)E ECCHARISTIA 211

sect. 2. n. ir»2. — Imo prolfahilUn' iiixta plurcs oh hodiprnam consiiclii(Iini'in nulliiiii inodo cxislit praeieplum dantli Commu- nioncm intra Missam lantum. — Sic BHluart, diss. 1. art. 4. — (Juinimo pro certo lialjendum est, ol) consuctudinem, rpiae ubi- quc invaluil, quaecpie a l*arocliis ahrogari uon [>olc.sl, nullum nunr exslare praereptum, vi cuius (iommunio solum inlra Mis- sam (listriluii deheat. — Sic S. C. Ilil. 7. Dec. 184 i, in lanuetis.

2!>!). — QiAER. 7* An Comvmnio dari possil cutn paramen- tis nigris immrdiate ante tcl post Missam dffunctnrum a,f

Ilcsp. r (iommiinio non potcst cum paramenlis nigns niini- strari immediate ante Missam.

Itrsp. 2* Post Missam dari potcst, si Sacerdos nondum di- scesseril ah allari in (pio celehravit; lunc vero non dat henedi- ctioncm iis qui communic^runt. — Ita P. Maurel (duide pra- tiqne de la litunjie romaine, pag. 2G0.), ex decis. S. C. H\t. 24 lul. 1GS3.

QiAEii. 8" An Communio dari possit cum jmramentis nigris INTRA Missam de REdinM?

liesp. 1* A/prm., si Communio detur cum solis Ilostiis in hac Mis.sa con^ecralis. Uatio esl 1* (luia hoc non fuit unquam prohi- hitum ; 2* quia Conr. Trid. supra cit. exoptat ul lidcles in sin- gulis Missis communicare possint, nec dislin^^uit inler .Missas defunctorum : erpo si assistant Missac cum nigris paramenlis cclebratae, in cadem commuuicarc possunt.

[n I)e Iniiiis , ac de srquonti^ qu:H">lu>ni> ' i"; iilo (V2r(^.zium Commeiiliiriiiin srrijisil mqMTrinn' U. D. .\loisli> M.rclusi S. U. C. Consultor; in ({uo nlhtis nc pari tum iudicio tum diligrntin rvpen- 818 S. C. , (pine circumfrrunlnr, (Ircrelis, concludendum ccnsuil; ^'on esse conlra rilum, in .Mi^u% drfunrtoruni rum parai '^ ni- gris, Sacram Comiuunioiiem lulrlibui ihinistrare, eliani e.r ^ . is

praeconsecratis, extrahendo pujidein e custodia. Posse eiiani in pa- rnmenlis uitjris ministrnri Coih i de-

functonim; dala autrm gravi r: ; ;..;...;...... ,... ....,; >ccu!i

fulclos carcre .sacra communionc copanlur} etiam iiumrdiate ante eandem missam : in ulroipie tamen casu omillendam esse brnedictiO' nem. .Missns vcro defunclorum celebrandoi «ne oi/in: \entis

fiigris: adro ut violacea adhibcii nniueant» «mi < ./i> 2

I\'ovembris SS. Hucharistiae Sacrawrnium publicar fidelium adora- tionl sil r.rposilum pro sitlrihni oralii nc iju i horaruin. .Nicra

aulcm Uiliium C.ongrcgalio ad hacc rursu^ iv ,.^ ialil: Dilata,

212 TRACTATUS

Resp. 2' Si autem Communio danda sit exHostiis praeconse- cratis, maior est difficultas. Docet Benedidus XIY, cle sacrificio Missae, sect. 2. w. 166, ministrari posse S. Eucharistiam. Sed postea id prohibuit S. Congr. Rit. Decreto ann. 1741 [a). (Apud S. Lig.}. Iterum interrogata S. Congr. ab Episcopo Yeronensi, an liceret Eucharistiam ministrare tidelibus in paramentis nigris cum Hostiis praeconsecratis, respondit: Negative. Die 23 Maii 1835. _ Sed iterum adhuc interrogata S. Congr. ab Episcopo Mutinensi, utrum sallem tolerari posset usus distribuendi Eu- charistiam ex praeconsecratis, cum nigris paramentis, ubi \iget talis consuetudo, respondit. Dilata: idest, differtur responsio K Igitur tolerari potest mos existens usquedumprohibeatur.

300. — QuAER. 9' Anpossit dari Communio cum paramen- tis viotaceis, etiam ante vel post Missam^i

Resp. Affirm. Ratio est, quia, etsi interdictum yideri potue- rit, ne Communio in paramentis nigris, saltem extra missam, detur ; nunquam tamen prohibitum reperies, ne detur in yiola- ceis, scilicet quoties color ^^iolaceus est color Officii. An autem Missae defunctorum celebrari possint in paramentis violaceis, ut Communio dari queat tidelibus cum Hostiis praeconsecratis, af- firmandum quidem yideretur ex Decreto S. Congreg. Rituum ann. 1670 apud S. ligor. n. 249. [h). Attamen illorum usus in Missis defunctorum non absolute permitlitur, sed tantum

(a) Rallones, propter quas informl huic decreto nulla adscrlben- da vis sit, in citato Commentario lale ae solide persequitur lauda- lus Marchesius.

[h) Huius decreti nuUum vestigium reperlum est In aulhenlicis S. R. Gongr. Regeslis, atque adeo merito suspectum videri ilhid debet. Conf. laudatum Marchesii Commentarium.

\ POSTULATUM de Commumone in Missis defunctorum: « Perdurat aJluie « in quibusdam Ecclesiis mos communicandi in IMissa defunctorum cum particu- " lis praeconsecratis, propterea quod Decreta S. Congr. hac super re edita cen- II sentur a multis non authentica, aut salteni revocata. Hinc quaeritur;

« An idem mos possit permitti, vel ab Episcopo prohibendus sit, adco ut so- « lam liceat communicare in dictis Missis cura particulis in ipsis consecratis ? >

Respondit S. Congregatio : Dilata. 23 Septembr. ^837, in Mutinensi.

DE EICIIARISTIA 2]3

proplcr ali(|nam neccssilalcm. Sic Ordo divini onicii pro clero L'rl)is, ann. lS.>i.

:J01. — QiAER. 10* Quomodo minislramla sit (ommunio ex- Ira Missaml

Rrsp. ]" Si Coinmiiiiiu niini>lr,inila sit' imnicdiato anlc vel post Missam, aficndiim cst siciit in ipsa .Missa; scd rcversus sa- cerdos ad allare, dicere potesl: 0 sacrum convivium, elc; dc- inde dicit : Domine, exaudi, ctc. — Dominus vobiscum, elc. , cum Oralionc pro lempore ; deni(|ue digitis ablulis, et S. Ci- borio in lalx^rnarulo rcposilo hcncdicit iis, (pii rommunicarunl cum formula : Ucncdiclio iJci omnijiofrti(i\. Vntyis^ etc. -- Ita ex Rit. Hom.

Rcsp. 2* Si alio lempore distrihucnda sil, 1 duae, iuxla Jii- (ualc Uomanum, accendendae sunt candelae. Si tamcn tempus urgeret, nec facilc duae candelac accendi posscnt, una suflice- ret. 2" Sacordos, lolis manihus, supcrpelliceo et stola indutus coloris Ofllcio illius diei convcnicntis, ministrat, ul supra, et ad allarc reversus reli(|ua, ut supra, prosc(piitur; deiude dat benediclionem manu dexlra, non vcro cum pvvidc, nisi supcr infirmos *.

;i02. — Qi AER. 11" Quid facicndum, si minister Sacerdoti de- sit : an vir communicaturus, vcl mulier supptere potest'^

Resp. V Sanc (luilibet communicaturus, si sit vir, Saccrdoli inscrvire polest; vel etiam ip^e Sacerdos supplere potest, di- ccndo Confilcor, et respondendo Amcn.

Resp. *2" Mulier supplcre non polest, nisi sil .Monialis intra clauslrum, ni\la iiiorem receptum ; lunc igitur ipsc Sucerdos omnia peragcrc dcbel. iSec dicas, ({uod in necessitate mulier .Missae respondere potest, modo a longe stet; nam in .Missa Sa- ccrdos solus omnia respondere non possct. — lla communiter. — Bouvicr, dc tAuhanstia, c. 4. art. 2. (Jousset, n. 212.

QiAKii. 12* An dari possmt ptures particulae uni communi' ranti, vel una maior devolionis gratia, clc?

Rcsp. .Vr(/. lloc enim oxpresse fuit prohibiliim DecreloN. ( o/i- (jreg. Conc, approbalo ab Innoc'»tin \[ die 12 rebruarii 1679.

I NiTMiuli» IhimStif, fXdinli. rtr , thtmimut io&iVum, rlr , rum OntiMM |trnpri« «unt Jo |irarir|il<t. S. ('. Hit '2\ S<pl IKTJ. — lluiu*iu«>«li aulvai ft*- cct vore Mltfiu luodiurrilcr rUl« ilic«Bd«« «iJrnlur, runa ii« • mioiilro rcspoo- «lcnJum <tit.

214 TRACTATUS

Yerba autem Decreti (apud Benedictum XIV) haec sunt: Epi- scopi, Parochi, seu Confessarii admoneant, nulli tradendas plures Eucharisiiae formas, seu parliculas, neque grandiores,

sed consuetas.

303. — QuAER. 13" Anparticulae frangi possint, si deficiant; et quid agendum si supersint, nec sit tabernaculum, in quo re- ponantur2

Besp. ad 1""^ Affirm. ex communi sententia, et praxi gene- rali, modo adsit causa iusta, y. gr., si desit alia Missa yel fide- les exspectare non possint. Attamen Sacerdos Hostias tunc di- videre debet tantum in duas yel ad summum tres partes, quia secus Tix posset cum debita reverentia Communionem dare; periculum imo esset, ne communicantes Sacramentum non re- ciperent, siquidem particula nimis parva in ore facile dissolvi potest, antequam deglutiatur. — Lacroix, n. 508. ^.

Resp. ad 2»"^ Sumendae sunt a celebrante ante abluliones, si facile fieri possit, seu si non sint in nimia quantitate. Secus ad tabernaculum proximum cum ritu consueto deferendae forent; neque committendum, ut plures Hostiae fidelibus ministren- tur. Caveat autem Sacerdos, in quantum adiuncta permittunt, ne nimiam parlicularum quantitatem consecret. — Yide infra, n. 31o.

QuAER. 14° An ad fideles communicandos possit Sacerdos, deficientibus Hostiis minoribus, detrahere partem maioris a se sumendaef

Resp. 1° Affirm. in casu Yiatici moribundo deferendi, ratione urgentis necessitalis. Ita omnes. — 2" Affirmat. etiam si es- set communicaturus unus yel alter fidelis, qui secus diu Com- munionem expectare deberet. — Ita communiter cum S. Lig. n. 217.

4 POSTTJLATUM ad S. Congreg. Bituum. Utrum ex toto sequi valeat Regula Rit. Parisiensis sic expressa : Si quando Communio danda est , inventus non fuerit sufficiens numerus Ilostiarum, poterunt aliquot Hostiae dividi in plu- res particulas quae singulis distribuantur?

S. Congregatio respondit : Servetur consuetudo dividendi consecratas, si adsit necessitas.

Dic 16 Martii -1835, in Veronensi.

DE EUCHARISTIA 215

ARTICULUS IV.

DE MODO ECCHAIIISTIAM INFIRMIS MIMSTHAM)!.

Sequentia slatuit fiitualr Itomanum:

UOi. — I. Prarmonpal Parochiis, ut ae^ri cublculum munde- lur, ct in eo parctur mensa linteo mundo coopcrta, in qua san- ctissimum Sacramcntuni dccontcr dcponntur. Parcntur Inmina- ria, diio Tasrnla, allcruni cwm \'\W) tradcndo post floniniunio- ncm inlirnio, ut facilius saniinm llostiam dc^lutiat, altcrum cum aqua ad ablucndos Saccrdotis dijrilos; praeterca lintcum mun- dum antc pcctuscommunicandi rcponendum. Sacpc additur Tas acpiac bcncdictac, quoiics curn snnctissimo Sacrnmcnto deferri non solct. Sacpe ctiani \inum non adbibclur.

II. Mucbaristia dcfcrri dcbcl ab Kcclcsia ad privatas domos aep;rotanlium, deccnti habitu, supcrposito mundo vclamine, ma- nifestr, at(pic honorifice, cum omni revcrcntia, scmper lumine, et tiutinuabulo iu«;iter opilato pracccdcntc. Saccrdos autcm in- duliis snpcrprllicco ct stola, inipositoquc prius ab utroqu»' hu- mcro oblonf^o vclo deccnti, utracpic manu accipiat vas cum san- clissimo Sacramcnto antc pccius pcrcndum, el dcinde balda- chinum, scu umbcllam subcal, si habcri possil, el nudo capile proccdat. Kiuido autcni dicit Miserne el alios Psaliuos. cl rc- dcundo Latiilate Domtuum dr eorlis, el alios Psalmos «•' Uv- mnos; scd baec de consilio tantum.

III. Saccrdos cum ad domum infirmi advcncrit, dical: Pax hmc domui. Rc^p.: Ft omnihus habitantibus in ea. Tunc depo- situm supcr n)cn<am SS. Sacramcntum adorat ; aspcrpil aqua bcncdicta inlinnuiu cl ciibiculum, diccns: Aspevges tne, etc, el alias oralioucs in liit. Rom. positas. Postea, inlcrrt^pato el ad- hortato iulirmo SS. Eucharisliam more porripit. Sed si apitur de Viatico, non dicil: Corpus Dnmini, etc ; sed : Aeripe, frater, viaticum Corporis Domini V / (\, etc, ul in Rituali.

\oT». Iniiiiini>nte inprlr, plrrarqur prrrrt, tel rtiiin oinoM oroiUvnlar. do«, alilulis ili|{ili», prrfrrruquf nralionibat, tt rrm«n<>«at parlirnUr, brnrJiril ia ftmuiin rum rilmrio, niliil ilirrn* Ii I?i7. Rom. ablMlionr^ ilrt>rnl infirnu« iliri — Sarrnlitt rrilu\ «il Krrlr^iam, riborio luprr «llar* po»ilo, rrriUI frr>. rt or«ti«>nmi «!• SS. Sacranieoto.

216 TRACTATUS '

Qnacsita :

305. — QuAER. r An Eucharistia possit deferri infirmis nocte ?

Resp. Nec/. IIoc enira expresse prohibetur, exceplo verae ne- cessitatis casu. Sic enim Rit. Jtom. : Noctu autem hoc Sacra- mentum deferri non dehet, nisi necessitas urgeat. Urgente vero necessitate seu periculo proximo mortis, deferendum est qua- Jibet hora noctis; sed sine strepitu et campanulae sonitu. Ci- tata autem verba Ritualis non speclant ad Communitates, quae SS. Eucharistiam in domestico Sacello asservant, quia irreve- renliae pericukim, propter quod lex lata est, tunc prorsus abest. QuAER. V An Eiicharistia deferri possit infirmis secretof Resp. Neg. generatim loquendo. Constat ex Rit. Romano, ubi dicitur : Deferri debet hoc sanctum Sacramentum manifeste at- que honorifice. Excipiuntur tamen variae circumstantiae, v. gr., Joca haereticorum, ubi manifeste deferri nequit. Item aliquando etiam in locis catholicorum, si aliter aegroto sanctum Viaticum deferri non possit sine proximo irreverentiae periculo. Sed abs- quc Episcopi licenlia secreto deferri non debet ^.

306. — QuAER. 3' An Sacerdos, urgente necessitate, possit Yiaticum ministrare, sine ulla veste sacra ?

Resp. Affirm. Ratio est, quia non est praesumendum, Eccle- siam, quae mater tam benigna est, voluisse, iit in administra- tione Viatici ritus illi cum tanto moribundorum detrimento ser- venlur. Sacramenta enim primario ad animarum salutem insti- tuta sunt. Attamen nunquam celebrandum est sine ullis vestibus sacris etiam ad Viaticum ministrandum. — S. Lig. n. 241.

QuAER. 4* An urgente necessitate, in deferendo viatico liceat curreref

Resp. Affirm. probabiliter. Ratio est, quia urgens necessitas defcrendi Vialicum moribundo, excusare potest a maiori decen- tia in incessu. — Ita S. Lig. n. 242. — Lacroix.

I II n'cst pas permis a un Cure ni a tout autre Pretre de porter l'EucIiaristie ii U(i nialatle en sccrct, clantlestinenient, sans ct^rtl-monie aucune. Nous exceptons le cas oii il s'agirait de l'atliniuistrer a un fitlcle ([ui est en grand tlanger, ct dont les parcnts iniplcs, tout cn tol(^rant qu' un Prt-tre s'approclie du nialade, s'opposent ahsolument ii ce qu'on fasse aucune c<5rcnionie religicuse dans la maison. Ce cas ar- rive malhcurcusement quclquefois dans ce siecle de toUrance et de libertc. — Gouttet, n. 2'i0.

DE EICIIARISTIA 217

Ola[:r. '.'/ An licenl tnnporc pestis porrirjere Eucharistiam medto alif/iio instntmetito?

Hesp. Afftrm. probahHUer, quia lanla ncccssilas a rilu solilo Kcclcsiac excusarc vidclur. — S. Lig. n. 24 4.

307. — Oi AKii. G' An liceat deferre Eucharistiam cum capitc cooperto in ittnere?

Hesp. ycfj. ol) revcrenliani Sacramenlo dcbilam. Idcirco ia dclalionc SS. Sacramcnli ad iniirmos, sivc dc die id iial, sive de nocle, ncquc alicuius inlinniuuis ncque alio practcxlu bire- lum scu cli.im pnrvus pilcQliis adhiheri polcsl. — .V. Congr. H. :i .Miirt. \i\:]:\; — i:\ lan. \U'Mi; — •!:] lan. 1700.

Oua|)roplcr Saccrdos rheumatc vcl alia inlirmitatc lahorans, dehct ahstinere a dcfcrcndo SS. Sacramcnlo, vcl id muueris altcri rommitlcrc, vel apcrto capitc nihilominus inccderc, nisi usus pileoli ipsi indulliis fucrit. — >'. Congr. Hit. i:] .Maii ISiG.

- l >us autcm pilcoli non adco diflicile conccditur in itinerc, non tamen intra civitatcm vel op[)i(lum. luxla plures, Episco- pus coucedcre potc^l liccntiam dcfcrcndi pilcolum in ilincre ; scd facultas pilcolo utcndi pcr civitatcm vcl oppidum, cst iu- ris nposlolici. — I)c /lcrdt, Sarrae iititrgiac Praxis, tom. 1. part. 1 . num. liO.

S. Lig. Hom.apost. tr. VS. n. 1-2. Iiacc hahct: o Prohahiliter, « dicit Pas(|ual., posse Episcopum dispcnsarc ut Viaticum de- « fcraliir cum pilcolo in capile, cuin lon^e el pcr villas progre- « diendum esl '. »

ytAiiR. 7" An Sacerdos defcrre possit S. Hticharistiam insi* dens equo?

Hesp. Afftrm., si dcfcrcnda sit ad inlirmum lonpe distantcm, vol piT itcr ardiium, uul si pcriculum sit in mora. Scd cquus dchct cssc mansiictus, ila ul ahsit pcricuhim lapsus cl irrcve- rcntiac. .\iin<]uam autcm licct p}\idcm darc portandam laico, ({uanlumvis saccrdos sil faligalus; sed lunc in hursa collo su- spcnsa illam j;cslare dchcl. Conslal ex Hit. Hom. de Eucha- ristiti, ncciion c\ dccisione ^. Congr. Hit. *. — Mde S. Lig. n. iil. rt ii:].

1 S. SoJrt iliiprnMlinnrin al» ilU lr(*« roBCMftit pro Ji0#r««i Colo«ira»i, prtiatr pmr^rriini liiriiiali. />ir !• .\oremb. iMt'2, — |. .imalfrt* Imri» Pomtif., 53' /irriiion. .>»••. rt Itrr. 1802.

2 • ll Vialiram, ob locorum JitUnliant, tlirfiraluirai iliatraro, «i«ram Mp«-

• riUirm, • rnrixlio Jifrrri \u%%*tl r<imititHjtt. S. lliT. < oxt.1. inWw/frl. Jr r«a-

• srnau tkiiirii l|iM<>|ii. • |lir 23 Itn. 17 IH, in l.tmdrnsi.

218 TRACTATUS

308. — QuAER. 8* Anpluries deferri possit Eiicharistia in- firmis non ieiunis, seu per modum Yiatici ?

Resp. Affirm., etnoQ soliim si recurrat novum mortis pericu- lum, sed etiam si idem perduret. — Ita communis et yera sen- tentia, ait S. Lig. n. 283. Confirmatur auctoritate Bened. XIV qui, de Sijn. l. 7. c. 12., testatur nullum Theologum alicu- ius nominis hanc sententiam negare ; et addit ihid. n. 5. : Epi- scopus insinuet Parochis, posse et debere Viaticum in eadem in- firmitate iterum ac tertio administrari, praesertim si aegrotus exposcit, et si velit; poenam decern^t in Parochos qui aegrotis devote postulantibus iterum et tertio Eucharistiam deferre de- trectant, falsis praetextihus.

QuAER. 9" An Eucharistia frequenter deferri possit decum- hentihus ?

Resp. Affirm. per se. Hoc tamen a variis circumstantiis pen- det, scilicet a particularibus eorum dispositionibus, a frequen- tia maiori vel minori, qua ad mensam Eucharisticam antea ac- cedebant (a). Parochus infirmos saepe invisere debet, eosque ad frequentera Communionem adhortari. — Gousset, n. 233.

QuAER. 10° Quid agendum Sacerdoti, si ad infirmum cum SS. Sacramento adveniens, eiusque confessionem excipiens, eum indispositum invenerit^f

Resp. Imprimis satagere debet Confessarius, prouti melius poterit, poenitentem ad meliorem frugem adducere. Si res non succedat, et v. gr., infirmus aut occasionem proximam peccati abrumpere, aut reslitulionem gravem et certo debitam non pro- mittat, absolvi sane non potest. Quid autem de Communione? Inducendus enixe est poenitens, ut, peracta confessione, decla- ret publice, se nolle adhuc S. Eucharistiam suscipere. Quod si hanc declarationem praestet, iam evanescit difTicultas; patet e- nim Eucharisliam ei ministrandam non esse. Si vero id decla- rare deneget, atque communicare velit, Eucharistia eidem, H- cet indisposito, ministranda est, ad servandum nempe intactum confessionis sigillum. — Gousset^ n. 237. et atii.

(a) Quod qulspiam , dum bona valetudine utebalur, minus fre- quenter ad SS. Eucharisliam accedere consueverit, id enimvero non foret ratio sufTiciens, cur aegrotanti communio frequentior, si- quidem eam exoptet, neganda videatur.

DE EUCIIARLsTlA tlf

ARTICULUS V.

PE MODO 9. EUCilABlSTIAM AS!>ERVA>DI.

Ifaec tennida.

300. — I. In qualihet Ecclpsla parochiali el calhcdrali scr- vanda est S. Kucharisiia, ul opporlune pelenlihus semper dari possil. Sic expresse Hil. liom., elc. Polest eliani asservari de iure coinuiuni in Ecclesiis Uegularium vola solemnia emilten- tium. \n aliis autem Ecclcsiis asservari ncquit ahsque spcciali Papae licentia. Sic slatuerunt SS. Congreg. Conciiii el Episc. apud Fnraris, verho liurharistia, arl. 1. n. 40.

II. Asservanda est Kiuhnrislia in lahernaculo mundo, henc clauso, et in pyxide decenli super corporale reposila, el alho vclo coo[)erla. Porro lahernaculum, in quo reconditur SS. Sa- cramenlum, cooperiri dehet conopaeo cx serico vel lana aut gos- sipio.— nit. Itom. — N. Cong. Hit. 21 lul. 18:ii>.

III. Nullihi conservnnda esi S. Eurharislia sine lumine, quod scmper ardeat. Sic cnim in liiluati liomano slaluilur: Lampa- des coravi eo (tahernaculo) plures, vel saltemuna diu nocluque perpetuo cotlurcat. Sic etiam statuerunl variac Congreg.^ quac volunl. ul si Krclesia sil nimis pauper, inslilualur fo//r<7or r/ff- mosjiNarum, ut olcum sulliriens hahealur. — Mde Ferraris. verho Kucharistia, art. 1. n. 4j.

Quaesita :

310. — ytAEii. 1° l/i alin'' tpk sarrrc' i;i tabernaculo repont possint ?

Hesp. Seg. (ionstat ex Uil. Komano de Fucharistia. llinc Dcc lleli(]uiac, nec Chrisma, dcc Oleum inlirmorum in co rc- poni possunl.

Oi MK. r An ciboriwn debeat esse consecratuvi , et argen- tcum ?

Hesp. ad 1"™ Non dehet nccpssario cssc consccratum, sed suniiil, ut sit henediclum. Constal c\ Hit. Rom.^ in quo be- nedirlio p\ xidis luluolatur inlcr ea, (juac unctionc Chrismalis non indif^enl. Ilem c\ Punt. liom. — \\df S. hg. n. i\H. et infra^ «. 39G.

220 TRACTATUS

Resp. ad 2"f» Nihil iure communi statuitur. Et videretur qui- dem aequiparandum calici et patenae, quae debent esse ex auro, vel argento, vel saltem ex stanno, si Ecclesia sit valde pauper. Sed non potest esse ex aere, nec ex ligno, aut vitro, etc. (De Consecr. dist. 1. c. 45.). Gaeterum si vasa sacra non sint ex auro, intus deaurari debent.

QuAER. 3" An graviler peccet qui negligit asservare lumen coram Sanctissimo Sacramentof

Resp. Affirni. per se, si tempus sit notabile. — Ita commu- niter Theologi cum S. Lig. n. 248. Imo plures auctores dicunt tempus esse notabile, si integro die fiat. — Sic Busemb.^ cuius verba refert et implicite approbat S. Lig. ibid.

311. — QuAER. 4° An requiratur oleum olivarum ad lampa- dem Ecclesiae nutriendam, vel aliud oleum ex vegetalibus, v, gr., ex nucibus, vel exmineralibus, ut ex petroleo, sufficiatf

Resp. Generatim oieo olivarum utendumest; ubi vero ha- beri nequeat, aliud oieum ex vegetalibus, quantum adiuncta fe- runt, ab Episcopo permitti potest. Constat ex recenti decisione S. Congreg. Rit., quae est huiusmodi.

« Nonnulh Reverendissimi Galliarum Antistites, serio per- pendentes in moltis suarum dioeceseum Ecclesiis difficiie admo- dum et nonnisi magnissumptibus comparari posse oleum oliva- rum ad nutriendam diu noctuque saltem unam lampadem ante Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum, ab ApostoHca Sede declarari petierunt, utrum in casu, attentis difficultalibus et Ec- clesiarum paupertale, oleo ohvarum substitui possint aha olea, quae ex vegetahbus habentur, ipso non excluso petroleo. Porro sacra Rituum Congregatio, etsi semper sollicita, ut etiam in hac parte quod usque ab Ecclesiae primordiis circa usum olei ex olivis iuductum est, ob mysticas significationes retineatur; attamen silentio praeterire minime censuit rationes ab iisdem Episcopis prolatas; ac proinde exquisito prius voto alterius ex Apostolicarum Caeremoniarum Magistris, subscriptus Cardina- lis Praefcctus eiusdem Sacrae Congregationis rem omnem pro- posuit inordinariis Comitiis ad Yaticanum hodierna die habitis. Emineniissimi autem et Reverendissimi Patres sacris tuen^Jjs Ritibus praepositi, omnibus accurate perpensis ac diligentissi- rae examinatis, rescribendum censuerunt : Generatim utendum esse oleo olivarum; ubi vero haberi nequeaf, remittendum pru- dentiae Episcoporum ut lampades nutriantur ex aliis oleis quan- lum fieri possit vegetalibus. Die 0 lulii 1864.

DE EUCIIARISTIA 221

« Facta poslniodum do pracmissis Sanclissimo Domino Noslro Pio Piipae I\ pcr infrasrriplum Secrclarium lideli reK-ilione, Sanclitas Sua sfntrnliani Sacrac Conprp^^-jlionis ralam habuil ct confirmavil. Dic 1 i iisdcm mcnse cl anno.

« C. Kpiscop. Porlucn. et S. Rulinac, Card. Patrizi, S. R. C. Praef. 0 Loco V Signi.

« I). liartolini, S. R. C. "irrrrl. «

Vide Analccta Iur. Ponlif., 63'"« livraison, Juillct ISCl.

NoTi. K\ lnr rr»pnns!onf S. rnnjj. «rquiliir olcuni eliam petrolci ono etcluili el, argcnle acc<ssila(r, ali Kpisropo pcrinilli potse.

312. — QiAER. 5* Ouiil facienihnn ilc fragmentis Ifostiarum, quae reperinnlurl

liesp. V Si Sacordos inyrniat frn^mcnta sui pracscnlis Sacri- ficii, ca suuicrc dohct, ctiam post ahlutionos, sivc sint parva, sive sinl niagna, (piia ad idcm sacnlicium spcctant. Sic ex Ru- brica Missalis, tit. 7. n. 2. — IIoc autcm scrvandum csl, non soluin immodiato post Missam, sod ctiam si Saccrdos sil in sa- cristia, adhuc tanion indutus vcslihns sacris. — Ita rommunitcr cum S. Li(j. n. -IVA., pnsl Uened. MV, de Sacrificio Missae.

Si vero Sacordos iam sil exutus veslibus sacris, fragmenta reponcro dohot in tahornaculo, si adsit, vcl reservarc altcri Sa- ccrdoli oodom manc colohraluro. Si noutrum licri possit, ipse ea sumat. N. /.17. ilnd.

Itcsp. 2* Si autom roli(|uiao fuorint inalin Missa consccralae, non sunt sumondae posl ablutionos, sed in loco decenti reponi debent. Ratio cst, quia Ruhrica Saccrdoli non ieiuno pcrmittit lantum sumoro illas roIi(|uias, quac ad idem Sacrificium spe- ctant. Si lainoM hoc liori nnn possil, ol adsil ^ravo pcriculum irrevcrontiao, lunc eas Saccrdos absumal. — Ita communHer. — 5. Lig. ihid.

Resp. 3* Si laicus fra^mcnta invenial, moneat quani priraum Saccrdotom, si (piis propo sit, vol oiim accersat. si invoniri quoat. Sacordos autom rra;;montum rovoronlor colliijons, ropo- nel in cihorio, vcl in loco dooonti ot tuto. si tabornaculum (ic- flcial, ul in proxima Missa sumi quoal. Si aulcm Saccrdos non possit hahcri, colligatur rcverontcr fragmentum ab ipso laico in

222 TRACTATUS

charta vel linteolo raimdo, mediante spinula, et reponatur intra corporale, aut in yase decenti, donec Sacerdos advenerit.

313. — QuAER. 6° Quid agendim, si inveniatur in altari, vel alibi, Hostia certo vel dubie consecrata"}

Resp. V Si Hostia credatur certo consecrata, et aliunde vi- deatur munda et recenter consecrata, reponenda est cum aliis in ciborio. Potest etiam sumi a celebrante ante ablutiones. Si autem non sit munda, vel si extracta a loco non mundo fuerit, aut non sit recenter consecrata; non est immiscenda cum aliis, sed celebrans eam sumere poterit ante ablutionera ; quod si ni- miam repugnantiam experiatur, Hostiam seorsim in tabernaculo reponet in vase mundo, donec corrumpatur, et corrupta in pi- scinam deiiciatur. Sic ex Rubrica Missalis, tit, 11. de Defecti- bus, n. 7.

Resp. 2° Si dubie sit consecrata, sumenda est a Sacerdote in Missa anle ablutiones ; quod si nimiam nauseam ipsi provocet, reponenda est in labernaculo, seorsim, donec corrupta fuerit, ut modo dictum est. — Sic Rubrica Missalis.

QuAER. 7° Quid faciendum, si infirmus sacras species reie- cerit ?

Resp. V Si appareant, debent sedulo in vase mundo coUigi, in Ecclesiam deferri, et in loco tuto et bene clauso servari do- nec sint omnino corruptae, ita ut in piscinam sine irreverentia proiici possint.

Resp. 2" Si nonpossint discerni, utpote sordibus oraninoper- mixtae, os quidem infirmi detergendum est; quidquid vero fue- rit reiectum, stuppis coUigatur ; deinde combustis stuppis, ci- neres in piscinam sunt proiiciendi. — Reuter, n. 169. — GouS' set, n. 232.

314. — QuAER. 8" An, vel quando renovandum sit ciboriumt Resp. V Ciborium certo interdum est renovandura, ne spe-

cies consecratae corrumpantur. Irao renovandum est frequenter, nt praescribit Rit. Romanum.

Resp. 2" luxta Rened. XIV renovandae sunt particulae con- secratae singulis octo aut saltem quindecim diebus (de Sacri- ficio Missae, App. 3. §. 6. n. 5.). Et haec est praxis coramu- nior, ulut Caeremoniale Episcoporum renovationem particula- rum octavo quoque die faciendam praescribat.

315. — QuAER. 9° Quomodo renovandum sit ciborium?

^ Resp. Renovatio ciborii facienda est in ipso Missae Sacrificio. Celebrans, sumpto preliosissimo Sanguine, antiquas Hostias su-

DE EIXIIABISTIA 21$

mct, licct muUac sint ; potcst aulciii *20 aut 30 lloslias sic coo- sumcrc iuxla lilbel, n. 77. ; irao 50 vcl 00 iuxta Lacroix^ n. 501. — Uaro auUMii cvcnict, ut plurcs sinl, (piia consecrari non de- bct, nisi ca circilcr (juanlila.s, (juae sullicicns esse vitlealur. Si autcm a!i(iuando mullo niaior (pianlilas Ilostiarum ahsumcnda rorct, Saccrdos cas in plurihus .Missis, divisim, aut cliam plu- rcs Saccrdolcs succcssive cclcbranlcs sumcre posscnt.

Parliculas autcm minuliorcs in ciborio repcrtas coniicicl Sa- ccrdos in culiccm, castiuc, supcrinfuso vino, sumct, ct novas liostias in cihorio omnino vacuo dcponct. Potcst cliam vinum incihorium infundercad minimas particulas colli<;cndas. \ inum tamcn non cril c cihorio hihcndum, scd in caliccm rcruDdco- dum. — Larroi.r, n. *i02. — Siniilitcr vinum infiindi in ( iho- riuni jK)trsl. (piando punrK^anduFii osl, ul in sacrarium rcfcratur.

NOTA 4" Si Sarcrdot t\ inaJvertentia «umptisirt priut ablutioorio, ailbuc pos- set purifirart* riliorium, rt «atnrrf ri'lii|uias, ru ijuoil pru suiiiptiiMir umralilrr una rrputalur. — Ila l.arrois, n. 502. — l.lbil, n. 77. — Tnn-J.ttr. , de i'ominw- nione, e. 2. n. ol.

NoTA 2" Pdrtirular consrrraniinr <l(>l>rnt r^^ir rrrriif''s. < 'j.i.inclitni f<>rrl nt nnn virederrnt i|uiniliTiiii i\\e% , Trl a«i tunininm , iiirntrm a txMiipnre quo roa(«rta« tuat. laruria l'arorhuruiQ et alioram hac io re (;ra%e pecrataiu conitituere p»- t«ftt. Gardellini. — (Uin»urtuJu riin&rrraniii lluitlias a tribus vrt sri mrosibas coafectat , est in|]rnii abusus omnino tollrmius. Quud <ii huiuimuJi abuiuni to- lerarr viilratur Pnrorhu* , riu* Virarii , aut alii Sacerdotes , istis llostiis uli oe> i{uruiit. — .V r..fi*/r mt tr. I).-<.iiibr IXJfi.

CAPUT IV.

DE SUBIECTO EICIIARISTIAE.

Solus liomo haplizalus Kucharistiam .♦iacramcnlalilcr rccipo- rc polrsl ; «piia solus haplizalus csl capa\ Sairamcnlorum. Iliac inlidclis r.ucharisliam rccipirns, vcrc (piidcm, scd inrtlmalitfr liintum, non vcro sarramtntalHn i»am rcnpcrcl. Ilomo autem baptizatus, scd indisjmitus, sumit quidem sacramtnfaliter, scd nou spiritualiter, scu sinc fruclu rccipit. Hnplizatus vcro(/i>;jo- situs tum sarramentaliltr lum spintuatitrr, scu cum fruclu su- mil. — Ihi ro/K. Jrid., sess. l;j. c. 8.

Agendum {' de nbli(pitione Kucharistian ««iModi ; 2*Jff topo«iCk»M aJ cmi

diQne recipicnilaiu rr«|ai<i(a.

224 TRACTATUS

ARTICULUS I.

DE OBLIGATIONE SUSCIPIENDI EUCHARISTIAM.

Principia:

316. — I. Sumptio realis Eucharistiae neque pueris, neque adultis estnecessarianecessitate raedii ad salutem. Constat V ex praxi universali Ecclesiae, quae Communionem neque parvulis praebet, neque adultis infirmitate inipeditis, y. gr., ad vomitum proclivibus, phreneticis, etc. ; 2" ex definitione Ecclesiae pro parvulis ; et inde infertur etiam pro adultis (a). Sic enira Cdnc. Trident. sess. 21. Can. 4.: Sic quis dixerit parvidis, antequam ad annos discretionis pervenerint, necessariam esse Eucharistiae communionem, anathema sit.

II. Sumptio Eucharistiae necessaria est necessitate praecepti divini; eruitur ex verbis Christi, loan. 6. 54.: Nisi manduca- veritis Carnem Filii hominis, et biheritis eius Sancjuinem, non habebitis vilam in vobis. Constat etiam ex verbis Christi, Luc. 22. 19. : Hoc facite in meam commemorationem [b). — S. Lig. n. 295.

317. — III. Sumptio Eucharistiae necessaria est etiam ex praecepto Ecclesiae. Probatur ex Concilio Lateranensi lY, cap. Omnis, de poenit. et remiss., ubi dicitur : Omnis utriusque se- xus fidelis, postquam ad annos discretionis pervenerit, semel saltem in anno confiteatur . . . , suscipiens reverenter ad minus in Pascha Eucharistiae Sacramentum, nisi forte de proprii Sa-

(a) Hoc tamen argumentum cuipiam forte niinus firmum videbi- lur ; quinlmo lUens aphorismo quod exceptio firmat regidam in con- trarium, potius concludet, canone Tridentlni subinferii Euchari- stiae necessilatem pro adullis ; necessitalem, inquam, non quidem absolute, sed quatenus dlvina oeconomia disposilum novimus, ut ordinarlum vitae spiritualis conseivandae mediura in usu spirilua- lis huius alimoniae situm sit, iuxta illud Cbristi Domini (loiin. VI): Nisi manducaventis carnem filii hominis el. biberitis eiiis sanguinem, non habebilis vitam in vobis. Vid. infr. n. 318.

[b) Auclor (sup. n. 288.) iam monuerat, haec verba omnibuset so- lis Apostolis cum Christo recumbentibxis, atque adeo omnibus et solis, qui in sacerdolio iUis essent successuri, dicta fuisse.

DE ELCHARISTIA ftj

cerdotis consilio ob aliqnam ralionabiUm causam ab eiuMmoJi susccptione du.rerit abslincndujn. Conslat eliam ex Tndcnt., sess. 13. Can. 9.

IV. Sumpiio Kiirharisliae non cslncccssaria siil) ulrnquc spe- cic, nisi pro solis Saccrtlolibus in arlu rclcbralionis Mi>sae. I*ro- hiilur cx Tridint. sess. '21. Can. 1. ubi sic: Si (juis disent' ex Dei praecepto cel necessitate sahitis omnes et singulos Christi fi- deles utramque speciem sanctissimi Fucharistiae Sacrameuti su- merc debere, anathema sit. Conslat eliam cx univerbali praxi, licel prionbus saeculis diversa fucrit.

Quaesita:

318. — QuAER. r Quonam tcmpore urgeat praeceptum di- vinum communicandi'}

hcsp. r Ol)lif;al prr se in arliculo vel periculo proximo mor- tis, et (}uidcm sub gravi. Ralio est, quia Eucharislia insliluta est iit vialirum conforlans adversus hoslcs salutis. — Ita com- munitcr cuiii N. Liy. n. '2d'i.

licsp. 'r Obligal per se cliam sacpius in vila. Con^^lat cx co quod Eucharistia insliiuia sil pcr luoduiii cibi s[)iritualis, (|uo aDima uutriatur et confortctur; cibus cnim sacpius sumcndus cst. Eruitur ctiani ex Scriptura sacra supracitala, nccnon ex Conriliis moilo allalis. Chri^^lus tamcn (juotics ad hoc Sacra- nnMilum arrcdcndiim sil, non dctcrmiiiavil, scd Ecclc»;iac suae id stalucndiim rcli(|uit. Ecclcsia aut(*m Commuuioncm annuam lempore Paschali statuit. Cndc per Communioncm semcl in an- no pcr illud lcmpus sumplam pracccpto divino simul et cccle- siaslico salislit. — S. Lkj. n. 295.

Resp. \V ()bli|;at pracccplum hoc per accidens aliquando cl fortc cliaiii siicpius lu anno, si Eucharistia ncccssaria silad su- pcrandam ali(|uam {^ravcm lcntationcm. IIoc tamcn raro evenit. cum ad hoc sufliccrc possint alia mcdia, orationes, poenilcn- liac, etc. — S. Lig. n. 29 j.

319. — QuAKR. 2' An teneatur guis suscipere sacrum Via/i- cnm, instante mortis pericuh, si paucis ante diebus ex devott(y- ne communicavenff

Itesp. Aniniiaiidum viilclur, saltcm probabilius. Halio cst,

quia hoc pracccplum, c\ lulcrprclalionc Ecclcsiae, urfjcl m pc-

riculo morlis, ul contra hoslcs spintualcs hoc divino pracsidio

niuniamur. Ergo non implctur per CommunioDcm antc morbum

GUHl Tom. //. \li

226 TRACTATUS

factam; quia, licet quis opus praescriptum impleverit, non ta- men implevit tempore quo tenebatur. — S. Lig. n. 285. — Bil- luart. — SalmanL, etc.

Negant tamen plures cum Lugo, D. 15., n. 39. Ratio eorum est, quia praeceptum Communionis in substantia iam adimple- lum est. — S. Ligorius dicit hanc sententiam esse satis proba- bilem, saltem si periculum mortis naturaliter accidat, quia in illo brevi tempore antecedenli iam moraliter coepit imminere, quamvis fuerit ignoratum.

QuAER. 3' An qui mane communicavit ex devotionCy teneatur aut possit, urgente periculo mortis, Yiaticum sumeref

Resp. Triplex est sententia probabilis iuxta Benedict. XIV, de Synodo, lib. 7. c. 11.

P Sententia affirmat teneri, quia tunc suscipiendum est Yia- ticum ad adimplendum praeceptum divinum, quod cum nondum urgeret, quo tempore sumpta est communio, impleri idcirco per eam sumptionem non potuit.

II' Sententia dicit non teneri, sed posse communicare: r quidem non teneri, quia tempus, quo communicavit, est mo- raliler idem, cum sit eadem dies ; 2° posse; quia licet rigorose non videatur teneri, non ideo tamen prohibetur, quippe favores sunt ampliandi.

III' Sententia contendit nec teneri^ nec posse communicare. Ratio est, quia cum praeceptum obliget ex intentione Ecclesiae, praxis Ecclesiae est, ut nemo bis in die coramunicet ; nec adest ratio, cur casus iste sit excipiendus. — \ide S. Lig. n. 285. — In praxi igitur pro libertate standum est.

320. — QuAER. 4* An possit dari Eucharistia aegro, qui tussi laborat.

Resp. Affirmative, quia periculum, ne sacrae species simul cum phlegmatibus reiiciantur, plerumque abest. Et ratio est, quia via, per quam sputa tussiendo expelluntur, non est oeso- phagus idest via, per quam cibus ac potus in stomachum traii- citur, sed est arteria aspera, per quam respiralio ad pulmones usque se protendit. Si tamen tussis adeo sit assidua, ut impe- diat, quominus hostia sacra possit in stomachum Iransmitti, tunc a Communione erit abstinendum. — Ita Rituale Romanum. — S. Lig. n. 292.

Quando vero aeger iugi vomitu laborat, communicare nequit, nisi forte per sex saltem horas liber a vomitu fuerit. In dubio

DE EICIIARISTIA tt7

autcm, an infirmus sil sarram parliculam rcvomiturus, ci dari non dcbct. — S. Lig. n. 291.

QuAFR. .*>* .\n in prrirulo mnrlis Cnmmunio Irihuenda sit )>ur- n.¥, fjui nondum ad sacram .Synaxim admissi sunff

Resp. r AVgf., si usum ralionis nondum adcpli fucrinl. Ralio cst, quia hoc cst conlra disciplinam aclualem P>clcsiac.

Resp. 2° Affirm., quoad pucros, qui sunl ralionis cnmpolcs. Imo non soliim Coinniunio dari cis polcsl, scd eliam delu'l. Ka- tio csl, qtiiu r\ iina partc piicri in tali perirulo consliluli lencn- lur ex praeccplo divino communicarc; ex alia parlc ulililas Ku- charisliae tunc maiorem disposilionem uon exposcif. riraviicr igitur erranl Parochi, qui Vialicum liiiiusmodi pucris adinini- strarc noliint. — S. Lig. n. :]01. — Rilluart, diss. 6. art. 1. - Gousset, n. 233.

321. — Qi AER. fi* An communio in pericuto mortis danda sit amentibus, seinifaluis, delirantibus et sensibus destitutisf

Resp. 1' Qunad amintes V Si fucrinl pcrpctuo amrntcs, nun- (junm Coiiiiiiiinio cis danda csl. Sic c\ Uituali Rom. de liurh. — 2' Si lucidis inlcrvallis saepius polili lucrint, cl dc^idcrium com- municandi manircslaverint, Communio eis dari potcrit ; imo et dchchil, sccluso irrcvcrcntiac pcriculo. — 5. Thom. part. 3. qu. 80. art. !). - Catech. Conc. Trid. — S. Lig. n. 302.

Resp. 2* Qnnad srmifatuos, ipsis danda csl Communio, quan- do sullicicnlcm hahcnl discrclioncm, ul coclcslcm hunc cihum ah aliis dislin^uant ; scd raro, scilicet tantum in articulo mor- lis, el uhi urgct striclum communicandi pracccptum. — S. Lig. n. 303., et alii romnniniter.

Rrsp. 3* (Juoad dtUrantrs: ipsis Communio dari polesl, si communicurc valcant, sccluso pcriculo irrcvcrcnliae erga san- ctissimam Kucharisliam. Optima autem praxis esl, ut iufirnio antcccdenlcr dctur particula non consccrata, el sic apparcat, an dcccnttT sacram llo^^liam sumcrc possil. — >\ Lig. n. 2'.»2.

Rcsp. i* (Juoad destitutos sensibus : ipsi sane a pracccpto dispcnsantur, cum nullius lcgis ohscrvandac sint capaces. Sed Don idco dispcnsatur Pastor ah ohligationc Eucharisliam ipsis ministrandi, si ante rationis amissioncm pracparali ruerint. Sa- cramcnta cnim es opere nprrato in eis opcrantur, tjui cupicrunt ea ri'cipcrc, antc<piam u>uin ralionis amiiicrcnt. Excipc lanicn, si adsit pcriculum irreverenliac, aut si limealur, nc llustiam dcglutirc uon valeant. — Ita communittr. (iousset, n. 232

228 TRACTATUS

322. — QuAER. 7° An Communio danda sit surdis-mutis, ob' sessis, et epilepticis ?

Besp. V Quoad surdos-mufos : Affirm., si ex signis constet, eos discretioneni habere, et esse sufficienter instructos. Si vero non qualicumque, sed sufficienti aliqua discrelione gaudeant, saepius communicare poterunt. — Ita communiter cum S, Lig.

n. 303.

Resp. 2° Quoad obsessos, distinguendum est: neganda est ipsis Communio, quando non sunt sui compotes; secus conce- denda est. Imo expedit, ut tales pluries in anno, iuxta pruden- tiam Confessarii, communicent, cum Eucharistia sit speciale remedium ad daemones arcendos.

Resp. 3* Quoad epilepticos : Communio eis dare non potest, quando versantur in paroxysmo actuali ob proximum irreve- rentiae periculum; caeteris autem temporibus non est denegan- da, si dispositi videantur. — Ita communiter cum S. Lig. n. 303.

323. — QuAER. 8* An dari possit Communio capite da- mnatis ?

Resp. Affirm. Docet quidem Benedictus XIV, eam consuetu- dinem sequendam esse, quae in unoquoque loco respective esse dignoscitur, de Syn. l. 7. c. 11. Sed magis conformem pietati christianae vocat usum SS. Eucharistiam ministrandi reis ad mortem damnatis, et S. Pii V testimonium hac de re profert. Pium hunc usum nuperrime commendaverunt plura Galliae provincialia Concilia, v. gr., Concilium Suessionense, Ausci- tanum, etc. Hancpraxim quam maxime suadet Gousset, n. 230.

Vide ea, quae speciatim ad Communionem Paschalem atti- Bent, in Tract. de Praeceptis Ecclesiae, n. 489. et seq.

ARTICULUS II.

DE DISPOSITIONIBTJS REQUISITIS IN SUBIECTO EUCHARISTIAE. ^» Quoad animam ; ^" quoad corpus.

§. I. De dispositionibus animae.

Principia :

324. — I. Ad recipiendum Eucharistiae sacramentum requi- ritur status gratiae, saltem prudenter existimatus. Secus hor-

I)E eiCllARISTlA ii^

rcndum coiiiniillilur sacrilef^ium. Ualio palel e\ rei Dalura. Dec- DOD ex verbis A|josluIi 1. Cor. 11. 28.: Probet autem sfipntm homo, et sic de Patie illo edat, et dc Calice hibat. (Jui tnim manducat et bibit iu(ti(jnc, iudiiium 6ibt manducat et bibit, non diiudicans corpus Domini.

II. .Non suduil, ul slalus j^raliae ac(iuiralur per conlrilioncm perfeclam, sed recjuirilur ut praemillalur confessio peccaloruni morlalium el absolulio sacramenlalis recipiatur, exceplo neces- silatis c[\^w^ nempo (piando derst copia Confcssarii, nec potesl omitti Communio absciue gravi nota vel suspicione, vel (luando a Sacerdotc celebrancJum e>l, ut populus dic festo Missae in- lersit. - Trid. scss. 13. c. 7. Mde S. liij. n. 256. et seq.

(Juaesita:

325. — QuAER. r Quandonam Confessarii copia dresse cen- seatur?

Itrsp. Censetur dccsse in se»|uentibus casibus :

r Si nullus Confessarius sit praeseus, etali(|uis absens, spc- clalis circumstantiis debilitatis, aetatis, negotiorum, distantiac, acris, brevitalis temporis, etc, siue gravi difllcultate adiri DOD possit.

2' Si alius Confessarius non adsit, nisi ignarus idioniatis, vel carcDs iurisdictionc, vel cui non possis conliteri sine gravi da- mDO tuo vel alieDO. Attamen in his casibus conlritio perfecta rc(|uiritur. Non censetur autiMu dcesse copia Confessarii, si ab- sit is, cui solcs confiteri, sed debet decssc (piilibet approbatus. — S. Li(j. n. 2«ii.

Uarissime autem occurril causa excusans a confessione pro laicis. Facilius ({uidem adessc potest ({uoad Saccrdotcs, scd caveant, ne vano |)raete\tu aut pudore el verecuudia deterrili, cbimaericam impossibililalcm sibi lingant.

Qi AER. 2' (Juatnam re(juiratur distantui, ut Sacerdos deesse ceuseatur'}

liesp. Non polesl ri^orose determinari, sed pondel a varii.s circuinslantiis. Alii re(|iiirunt disl.inti.im duanim leucarum ; alii leiicam utiaiu cum diiiiidio vcl ({uadrante ; alii leucam unam tantum. Sed |)raeter ralionem ilincris .vaepe urgenl aliae ralio- nes, V. gr., infirmitas, vel temporis brcvitas. Sic Saccrdos lam- iam cclebraturus potcst eliam excusari a coDfessioDC si CoDfes- sarius distel 50 passibus. — .V. Ug. n. 264.

230 TRACTATUS

326. — QuAER. 3' An qui recordatur peccati mortalis, quod ex inculpabili oblivione in confessione non declaravit, teneatur illud ante Communionem confilerit

Resp. V Neg. certo, si poenitens iara sacraemensae assideat, Tel adsit causa gravis comnmnicandi, et difficulter iterum con- fiteri possit. Ratio est, quia eliamsi adesset praeceptum confes- sionis, non urgeret cum tanto incommodo. — Ita omnes,

Resp. V Si poenitens possit sine incommodo confiteri Tel Communionem omittere , controvertitur : probabilius , neque confiteri tenetur, neque a Communione abstinere; quia pec- catum involuntarie omissum certe est remissum, ctsi indirecte tantum ; ac proinde Communioni sumendae nullatenus obstat. Nec dicas urgere praeceptum Trident. confitendi ante Commu- nionem ; poenitens enim, cum iam fuerit rite confessus et iu- stificatus per Sacramentum Poenitentiae, est sufficienter proba- tus etiam iuxta menlem Concilii Trident. — S. Lig. n. 257., de Eucharist. — Collet — Pontas — Gousset, n. 249., et alii contra atios, qui communius et non improbabiliter oppositum lenuerunt. — S. Lig. priori sententiae magis accedit, secun- dam tamen in praxi suadeudam censet (a), modo causa aliqua aliud non suadeat. — Hom. apost. n. 23.

327. — QuAER. 4* An Sacerdos, qui celebravit, vel laicus, qui communicavit conscius peccati mortalis, absque confessione, ob urgentem necessitatem, quamprimum confiteri teneaturf

Resp. V Quoad Sacerdotem, affirm. Sic enim expresse Tri- dentinum, ibid. c. 7.: Quod si, necessitate urgente, Sacerdos absque praevia confessione celebravit, quamprimum confiteatur.

Resp. 2° Quoad laicum, neg. probabilius. Ratio est, quia Concil. Trident. loquiiur tantum de Sacerdotibus, ut ex textu patet. — Ita communissime, ait S. Lig. n. 268.

(a) Non slc intelligas, quasl in praxi docere cum secunda sen- tenlia debeas, adesse in casu obligalionem rursus ante communlo- nem confitendi ; sensus nempe S. Alphonsl hic est, consultius esse rursus confiteri ; praeserfim quod culpae omissae memoria Iran- quillam conscientiae pacem, eamque devolionem impediat, quae ad degustandam divini huius cibi suavilalem, uberemque fruclum percipiendura apprlme conducit.

DE ELCIIARISTIA fSl

QuAER. :i' Quomodo iniellifjendum stt praeceplum illud Sa- cerdotibus impositum confitendi yrAMPKiMm (fl)7

Hesp. Probabilius suflicil, ul Sacerdos inlra Iriduum confi- lcalur; (juia runi hoc pracccj^lum sil tanlum rcclcsiasiicum, Tox quamprimum inlclligi moralilcr [)Olcsl, proul inlelli^ilur in aliis lcgihus humanis, uhi illud \crt)um, aul aliud simile, ei communi intcrprctalionc ad spatium trium dicrum protenditur. — S. Lig. n. 266., et alii. — Allamcn talis Saccrdos non po- lest ilcrum cclehrarc, antccjuam fucril confcssus ; quia non fuil excu^ulus a confcssionc nisi pruplcr iustanlcm ncccs^italcm. Ilinc si urgcal eadcm necessitns cclchrandi die sc<juenti, et pos- sil confiteri (6), confessioncm ad alium diem rcmitlerc ncquil.

3-28. — Qlaeh. 6* An tcnratur confitcri giAMi-uiMi m Sarer- dos cclebrans post confessioncm, in qua incllpahilitlh alicuius peccati mortalis oblitus estf

Itesp. r yeg., si mcmincril pcccati post cclchrationcm, ul patct; quia non cclchravil conscius illius pcccati, ut locjuitur Tridrnt. — Ita communiter.

Ilrsp. 2* yrg. cliaiii, prohabilius, si mcmincrit pcccati antc celchrationcm ; quia cum confcssioncm pracmiscrit, licct ali- cuius pcccati gravis fucrit ohlitus, rcvcra non polcst dici ccle- brassc conscius pcccati morlali^ sinc praevia confcssione. Ilanc scntcntiam prohahilcm dicit S. Lig. n. 2G7., jiost Lacrois e( alios, conlra Suarez, Lugo, ctc.

Qlaer. 7* An teneatur confiteri qiamihimim Sacerdos ceie- brans sacrilec.e, non urgente necessitale, tel « urgeat , non defiricnte copia Confessarii'f

Hrsp. »7. Ralio cst, (piia pracccptum Conr. Trident. ordi- naliir i.intiiiu ad incuticiiiiiiiii iiicliiin iis, (]ui praclcMu ncccs-

(fl) Dupliccin dc h.ic rc |)roposiliiiucm hahcs ah Alcxandro VII damnaUim. Nam XXXMII cst : Mandatum Tiidentini facium ta- cerdoli, sacri/icanli ex nerenulale cum peccato morlali^ confiiendi quiunprimuin, est ronti/ium, n"n prn ' 1 ; WXIX vcro : llla parlirula, ^JiianipriiiHim, in(rUiiji'ur. erdoi suo lempore con^

filebilur.

[b] Si ^cro cadcm ncccssitas cclchr.\ndi urpcal sctpuMiti dlc , imo cl lcrlia ddn, aul ctiam (pi.irla. clc. dic, ncc cliam pcr ipsos dici» adsil copia Coufc>.sirii ; saccrdos non t^ccus, ac prUw, ex- cusahitur.

232 TRACTATUS

sitatis confessionem differunt, non "vero celebrantibus sacrile- ge, quibus praeceplum huiusmodi valde raro prodesset; qui enim contempto praecepto divino audent sacrilege in peccato gravi celebrare, facilius sane praeceptum Ecclesiae conlemne- rent. — Ita communissime et verius. — S. Lig. n. 266.

QuAER. 8' An affectus ad aliquod peccatum veniale totum fructum Communionis impediat?

Resp. Neg. Ratio est, quia voluntas bene potest pios motus experiri erga Deum et Sacramentum, licet affectum aliquem leviter deordinatum ad rem particularem retineat; proinde com- municans cum tali affectu non privatur omni fructu Euchari- stiae. — S. Lig. n. 270., et alii communius.

§. II. De dispositionibus corporis.

Duplex dispositio requiritur ex parte corporis , scilicet : ^*» ieiuniura ; 2° deceDtia.

PUNCTUM I.

De ieiunio ad Communionem requisito,

Principia :

329. 1. Ex praecepto Ecclesiae ad Communionem requiritur ieiunium naturale, seu abstinentia totalis post mediam noctem a re qualibet, quantumvis minima, quae sumitur per modum cibi et potus, certis tamen exceptis casibus. Constat V ex uni- versali Ecclesiae consuetudine et unanimi traditione ; 2* ex omnibus Catechismis et Ritualibus ab Ecclesia approbatis ; 3* ex variis Conciliis et praesertim ex Conc. Constantiensi , sess. 13.

II. Ad ieiunium illud frangendum tres requiruntur conditio- nes iuxta communem sententiam; unde triplex regula statuitur:

P Regula. Requiritur, uf, quod sumitur, ab extrinseco suma- tur (a) ; quia quod non provenit ab extrinseco, etsi voluntarie deglutialur non dicitur manducatio: res enim quae manducan-

(o) Adde : et in stomachum traiiciatur.

DE EICIIARISTIA 29S

tur, al) cxlra proveniunt. Ilinc sanguis efilucns ex orc, lingua, gingivis, elc, non frangil iciunium. — S. Lig. n. 279. — Ei- bel, n. 91., etc.

II' liefjula. R«'(juiliir, ut (luid sumatur prr mof/um comestio- nis aul jiolalionis. Uiiiio fsi, (juia iuxla sonsum communcm hominum co taulmn mo(Jo fran^'ilur ieiunium naturalc. Inde qui((uid pcr modum rcspirationis aut salivac hauritur, iciunium nullatcnus franjiit. Sic iciunus rcmancs, liccl per rcspiratio- nem pulvercm vel muscam drglutieris. — S. Thom. — S. Lig. n. 2S0.

III' Regula. Uequirilur ut rcs sumpta hahcat ralionem cibi, aul polus, id est, ul sit quid altcrahilc in stomacho. Ralio est, quia secus iuxta communcm concipicndi modum non est come- stio, n(Mpic pniatio. Ncmo cnim dicilur manducarc fcrrum, vi- trum, lifiiium, ctc. - Ita communiler Theologi rum S. Thoma, part. 3. 71/. 80. arl. 8. — S. Lig. u. 281.

Quaesita:

3110. — Oi AKK. r An traieclio reliquiarum cibi, quae inhae- rent inler denles, franyat ieiunium?

Resp. r Seg. si sil involuntaria, (piia non hahct rationcm cihi. C(mslat etiam ex Ruhrica Missalis, de defect. n. 3. — Ita omnrs.

Hesp. "V Si sit volunlaria, controvcrlilur.

I' Skmkmia probabilis negat ; (|uia talcs reliquiae non su- muntur pir niodum cihi, licet ex proposilo, sed per modum sa- livae. — Sic S. Thom. in \. Dist. 8. 7. 1. art. 4. q. 2. ad 3. (a). — Vide etiam Itubr. tit. 0. n. 3.

II' Sr.MKMiA ajjirmat , «piia huiuMuodi traicctio, cum cx iiidustria liat, nova comolio vidclur. Ita IloncagUa, clc. Ilanc scntcntiam dicit proliahiliorem ^\ Lig. n. 279.

(0) S. Thomas hoc loco alia ralione ull vhhMur. Inquil enim : Cotnnlio nulem prinripaliler (iirilur a ^^ ■■'' ejteriori% cibi.

qmmvis terminelur ad (raiertivncm cibi i\ m, el uilerius ad

nutritionem : el ideo quae interius yetitntur sine tsttrioris cibi suin- ptione, non videnlur solvrre iciunium naturae, nrc iinpedire Eucha- ristiae percrptiunrm, sintt dnjlul 0 saiivae : et siiniiiter vidttur de his, quae intta dentes remancnt, ct ctiam dt eructationibus.

234 TRACTATUS

QuAER. 2' An guttulae aquae cum saliva mixtae, aut iusculi degustati, frangant ieiunium si deglutianturf

Resp. V Neg., si casu praeter intentionem traiiciantur, modo non sint in magna quanlilate. Item de guttulis, quae involun- tarie traiiciuntur os lavando. Ratio est, quia non sumuntur per modum nutritionis, iuxta secundam regulam supra traditam. Constat etiam ex Rubrica Missalis, de defect. n. 3.

Resy. 2* Affirm. si ex proposilo deglutiantur. Ratio est quia tunc nihil deest ut rationem cibi aut potus habeant (a). — S. Lig. n. 279.

331. — QuAER. 3* An solvat ieiunium pulvis tabaci sumpti per nares ?

Resp. Neg., etiamsi aliquid in stomachum transmittatur. Ra- tio est, quia, licet talis materia sit nutritiva, tamen non sumi- tur per modum comestionis, sed attractionis. — Sic communi- ter. — S. Lig. n. 280.

QuAER. 4° An solvat ieiunium fumus tabaci aut similis^i

Resp. Neg. cum sentenlia communiori et probabiliori, quia fumus tabaci neque est cibus nec potus, neque sumilur per co- mestionem aut potalionem ; secus dicere deberemus, frangere ieiunium etiam eos, qui in culina ciborum fumum tum ore tum naribus attrahunt. Et hoc valet, etiam. si fumus volunlarie im- mittatur in stomachum. — Ita S. Lig. ibid. — Idem videtur dicendum de succo seu odore camphorae, qui per modum fumi tabaci exhauritur (gallice: cigarette de Raspait).

(a) Haec inlellige de eo, qui apposite guttulas illas deglutire ve- lit. Nam Ucet viiari nonpossit, ut ait S. Thomas (3. q. 84. art. 8. ad 4.), quominus haustae gutlulae cum saliva permisceantur, et Ecclesia (utar verbis Gard. De Lugo De Euch. Disp. 15. w. 34.^ per hoc praeceptum noluerit prohibere, quoddegtutiamus salivam; esset enim durissimum praeceptum et iudaicam superslitionem redolens, si oporteret nihil omnino cum saliva . . . traiiccre : anxiissima enim diligentia opus esset in expuenda millies aqua, ad abluendum os semel accepta, ne aliquid cum saliva remaneret ; at non ideo sali- vae permixtio immulat naturam actus, polationls scilicet, quando non ad salivam degiutiendam, sed ad iusculum vel aquam traiicien- dam animus studiose ferlur. Eadem ergo materia (permixlae cum saliva guttulae ) idemque Iraiiciendi actus cum eadem utrobique advertentia franget vel non franget ieiunium, proutl e duobus per- mixtis elementis aut huius aul illius traiectio studiose intendilur.

DE ElCilARlSTIA fS5

:i:J2. — QuAER. 5* ^4« solvat ieiunium, qui sumit folium ta- baci, vel aroina, ut dentibus conterat, et phiegmata expuatj

Resp. Seg. probabiliter, eliamsi deglulialur praeler inlenlio- Dcni ali(]ui<l luodirum sucri salivae insoparahililer mixti ; quia si rasu id dcf^liiliatur, non por nioduni cihi, sed por modum salivae Iraiicilur. Omucs aulcm convoniunt, huiusmodi masli- calioneni esse iudecentem anle Communionem ; unde non vidc- tur excusanda a culpa veniali, nisi ralionahilis atiqua causa io- tcrcedal. — S. Lig. ibid.

Qlakh. <»' An possit communicare, qui positive duhitat utrutn post mcdiam noclem cibum aut potum sumpserit, aut in ipso die aliquid deglutierit?

Resp. Alfrm. probahilius. Ralio est, quia io casu non con- 8tal do violalo ioiuuio, ol proindo non constat Commiinionem esso inlordictam ; facluni ouiiii violali ii iunii (ssol prohandum, prius (piam invocoUir lo\ prohihons Eucharisliam non ioiuno. — S. Lig. tamen n. 22. cum aliis hoc admittil lanlum pro du- bio nogalivo [a].

33.1. — Qlaeu. V An liceat ederc et bibcrc statim post Com- munionem?

Resp. Oliin praecipiehatur (piidem ioiunium post Communio- Dem usque ad Sextam. Sod hoc praocoptum iamdudum ahro- gatum esl, ut omnes conveniunl. Atlamen ex docenlia aliciua niora sorvari dohol intor suinplionom huius Sacramonli et alios cihos, sallom quamdiu specios consocratae in slomacho incor- ruptae persovorant, nisi adsil ali()ua ralionaliilis causa aliquid stalim sumendi : sccus lalis comeslio a veniali culpa non excu- salur. S. Lig. n. 281., et a!ii communiter.

(o) Ratio tnmon nh eodom S. Alphonso additn aoque rem c\incit etiiun in casu fluhil positivi, (pi.uido scilicot halMMilurliinc iude pro- hahililatos. !\ on trneris /inquit; ab illa ( tucharisiia) abitinne, quannliu rion es certus, et lanlo tnagis, si nullam habeaa ralionem probahilem, le conirdisse: lunc enim adhuc n>anei in poiseuione tuae liherlalis. Id conlirmatur o\ lih. 1. n. 3S. 39., a«! locum ipM

S. Alj>honsus lcclorom romillil. Nam nihil hic «1 - . i l inlor do- bium posiiivum nc neyaiivum ; el ralio adicctn, quod eo casu tei prohihenx Cdntmunionrni non vidrtur certa, et lamquam dubia non obliyat, c\ moiilo S. Al|»hon<i, uti paiot, pro ulro(|uo duhio >alel.

236 TRACTATUS

QuAER. 8* An sit illicitum expuere post Communionemt

Resp. Neg. per se, modo nuUum Hostiae fragmentum in ore remanserit. Nullum enim est periculum irreverentiae erga spe- cies sacras; nam yia, per quam sputa eiiciuntur, non est oeso- phagus, seu yia cibi et polus, sed est via respirationis. Omnes tamen conveniunt congruum esse, ut communicantes per ali- quod temporis intervallum ab expuendo abstineant. — S. Lig. «. 283.

QuAER. 9* Quandonam liceat aliquem non ieiunum commU' nicare ?

Resp. Non ieiunus licite communicat in sequentibus casibus: 1* in periculo mortis, ex quacumque causa proveniat; 2* in pe- riculo ne Eucharislia pereat, vel male tractetur, v. gr., abhae- reticis, impiis; 3' in periculo proximo gravis scandali, exomis- sione Sacrificii vel Communionis ; 4* in necessitate perficiendi Sacrificium vel Communionem, v. gr., si pro speciebus vini Sa- cerdos sumpserit aquam, etc... — S. Lig. n. 284. et seq.

334. — QuAER. 10° An requiratiir certitudo moralis periculi mortis, ut Viaticum non ieiuno ministrari possit ?

Resp. Neg., sed sufficit dubium fundatum , seu probabili- tas periculi [a), praesertira quando timendum est, ne aeger re-

(a) Eandem hanc doctrinam aliis verbis tradilam reperies apud DD., qui vel pro uno eodemque habent articulum et periculum mor- lis ; vel supposita inter haec duo distinctione, quae nonnuHis pla- cuerat, doceni, non solum \n articulo, sed eliam in periculo mortis hanc a communi lege exceptionem valere. Nam eiusmodi distin- ctio ita se habet, ut articulus sit, quando mors proxime instat, et moraliter est certa et fere inevitabilis: periculum autem sit, quando est probabile dubium, et frequenler solet in tali casu mors accidere. (Vid. Suarez. In 3. P. Tom. IV. Disp. 26. Sect. 4. n. 2. — Lugo De Poenit. Disp. 18. n. 20. — Sanchez In Decal. Lib. 2. Cap. 13. n. 1.). Porro S. Alphonsus ( fJb. 6. n. 561.) eiusmodi periculum seu pro- babile dubium adesse censet etiam in morbo periculoso, qui nempe perse par esl ad periculum mortis adducendum. Simul atque igitur satis constet, eiusmodi morbo quempiam correptum esse; utEucha- ristia illi etiam non ieiuno praebeatur, nihil opus est eo usque dif- ferre, quando nulla aut exigua vilae spes reliqua est, sed slatlm a communi Ecclesiae lege infirraus eiusmodi exemptus censeri potest ac debet. El scite post alios DD. S. Alphonsus (Lib. 6. n. 285.

DE EUCIIABISTIA 237

penlina morte corripialur. Imo graviler argucndi sunt Pnrochi et parentes aiit cognati infirmorum, qui inruria aut vano timorc admiuistralionpm sarri Yialiri prolr.thunt rum perirulo ne isti ahs(|U(* Kuchnrislin dercdnnl. — S. Lig. Ilnm. apnst. u. in.

Qlakr. ir An Itrrat aluptaudn dare Communinnrm infirmo non iriuno, nec pericuhse decumbenti [a) ; si viorbus sit diu- turnus'!

Rrsp. Ncgandum est, atlcnln prn\i nrtunli Errlosiae, nisi morhus tahs sit, ul per so prririihjm morlis indurcre possil. AUamcn TheoU)gi nonnulh id ahrjuando permillunl, si niorhus sit diulurnus, nec unquam aeger omnino ieiunus communirare yahMt, modo raro fiat, ▼. gr., pluries in anno. — Sic Elbel, n. 90. — Sed ronlradirit sententia rommunissima Theologorum cum Suarez, (|ui asserit, solum Papam har in lego disponsare posse. Reipsa S. Pontifcx raro et gravi tantum dc rausa di- spensarc solct. Vidclur vero lunc adesse rationcm sunirientem, ut Eurharistia post mediam noclem infirmo inlerdum admini- slrari possit ^

3:i.'>. — Qlaku. 12' An liceat Communionem iterum ministra- re infirmo nnn ieiuno, qui iam Yiatico munitus est?

Resp. A/firm. Ualio est, quia hoc Sacramenlum aegrotis non datnr prarrisc ad satisfaricndum pracceplo, sed in pracsidium conra tcnlalioiirs, (juac Irmporc morlis mapis urpcnt. Ouam- ohrcm id lirrl non solum, si noviim rerurrat pcriruhim. sed ctiam si idcm perdurcl. — Ita communiter cum S. Lig. n. 385. — Recole dicta supra, n. 308.

OiAKn. 13* Quanto trmpnre drbcat dtstare una Communio ab alia, si arfjrntus non ieiunus communicetf

dub. 3. in ftn.) monct, in hor non en^e nrrvputose proredendum, in Conriliu ComtaulirMi Sr^r 13. nimplirifer Infirmi rji ■ •■ a

leije ieiunii. Sir aulrm sc h;U»Pl Conrilii (ionslanlieiilis d . .. ;..in : HuiH.modi sacrammtum non debet . . . a fidelibus reripi non ieiunit, nisi in co-im infinnitntis aut nlterius neressitatis a iure vet Ecrletia eonresso vel nilmisso.

(o) lliic extcndc ad cos, qui licel non dpcumhant morho, nalu- rale Uuucn lciunium .servare nd ariquol horas noqucunt.

I lut(a ilor(i<«im<>« lhiM<lojn« KiMiiar in(rr»ga(n«, nullom Jabiain nl at ra»UMi (.<>nuiiunioni« annuaf, »ru i'««<h«tit, ijuar nun oivrv lar# rccl»«iA«(ico, m<I eiiam «titino praeripi(ur, i]aia diiinuni iuan<la(ain kauMoo prsMUalia» mI.

238 TRACTATUS

Resp. Sententia communior docet distare debere octo diebus circiter. Sed non improbabiliter plures cura S. Lig. dicunt in- firmum assuetum saepius ex devotione communicare, bis in hebdomada Communionem absque ieiunio suscipere posse (a). Verum ad varias locorum, personarum, statutorumque particu- larium circumstantias attendendum est. Facilius autem concedi polest Communio infirmis religiosis, vel aliis personis piis in monasterio degentibus, sive sint ieiunae, sive non, quam cae- teris; quia tunc minor habetur apparatus, populique admiratio, cum sacra Eucharistia non sit publice per plateas deferenda.

PUNCTUM II.

De corporis decentia. Principia :

336. — I. De iure naturali is requiritur exterior habitus et ea corporis compositio, quae internam animi reverentiam etde- votionem exhibeat. Ratio patet : debetur enim huic augustissi- mo Sacramento non solum interna, sed etiam externa veneratio, cum ipse Christus, mediis speciebus, sensibili quodam modo in eo existat et tractetur.

II. Nulla prorsus corporis macula per se impedit a Commu- nione suscipienda, cum Eucharistia sit tantum cibus animae, cuius puritas non minuitur corporis maculis, quae ad bonitatem vel malitiam moralem nibil conferunt. — S. Lig. n. 271. et 275. — Decentia tamen et reverentia tanto Sacramento debita exi- git, ut si sordes exterius apparentes facile possint auferri, dili- genter auferantur.

III. Nulla est obligatio abstinendi a Communione propter ma- culas corporis occultas, vel etiam apparentes exterius, sed in- delebiles. — S. Lig. ibid. — Si tamen maculae externae, hic

(a) Quod mos frequenter ex devotione commumcandl ratio suf- ficiens haberi queat, cur saepius non ieluno Eucharistia praeberi possit, admllii utique poterlt. Sed quod restringi ad has personas hoc ita debeat, ut alils, qui saepius communicare non consueve- raut, negandum sit, elsi id cupiant el postulent, ecqua, rogo, ratio evincit?

DE ECcnAriisTiA 4S9

ct nunc indelebiles, sml valde Dolahiles, el brevi rrssarc dc- beanl, decebit, ubi commode lieri polest, Communionem dif- ferre. Qiiando vero diutius duranl, non est ralio cur aliciuis ali- monia coelesti privelur. — lia comrnumter.

Rfsotves :

337. 1* Mnlicrcs arcederc debent ad sacram Communionem in ornalu sanclo, modestinm rodolenle ; si quae valde indrron- tes sc sarrae mensae sislcronl, Commnnio eis ncfranda es.sel, cum dobitis tamon caulionibus ad scandala, ({uanlum licri po- tesl, praecavonda.

2* Lopra, fluxussanguinis, etsimilia, quae sine palionliscul- pa cvoniiint, por se non proliibonl a Communiono, quia labes illao non obslant dcvotioni, quae csl dispositio rc(|uisila ad Com- munionom. — 5. Lig. ibid.

3* Sacerdos infcclus lopra, aut alia infirmilalc horrorem ex- citante, celcbraro potost, sod non in publico; sic cnim ex lure canoni("0 slaluiliir. — .S'. Lig. ibid.

4* Convonit cx deconlia ct biimilitatc cbrisliana, ut milites communicatiiri ad sacram monsam, dopositis armis, acccdant. Nulla tamen lcpe ad id oblipantur. — S. Lig. ibiiL — Idem di- catur de laicis chirothecas v^ants) dcfcroniibus.

.MTE.NDIX I.

DE COMMLMONE KBEOrEMI.

338. — Nomine Communionis frequenlis communiler cura S. Lig. inlcllii;untur scnsu strictiori Communiones illac, quae praclor dios Dominicos vcl fcstos iiunt dicbus fcrialibus etiam sino pracvia confossionc.

Nulla rcf^ula oninino ccrla circa frc^iuonlcm Communioncra statui potost. Qiiaod.iiii i^iiur gonoratim tanlum ludKMbimus.

Certum cst fro(|uonlom Communioncm , ctiam quotidianam . scmpcr fuisse in Ecclosia optalissimam. Constal 1' tx communi sulfragh Patrum, (]ui sompor cuixe cam lidclibus commcnda- runt. Conslal *2* rj- Conc. Tnd. scss. ii. c. 6., ubi ail: Optaret (juidrm sanrta Synodus ut singulis .Missis fidetcs adstantes, non sotum spintuali a/fectu, sed sacramentati etiam Eucharistiae

240 TRACTATUS

perceptione communicarent, quo ad eos sanctissimi hiiius Sa- crificii fructus proveniret. Constat 3* ex Decreto Innocentii XI, ann. 1679, necnon ex communi Doctorum suffragio. Igitur Com- munio frequens est magnopere laudanda, atque a Parochis, nec non a Confessariis enixe fidelibus suadenda. Certum est insuper, non posse generaliter constitui dies ad sacram Eucharistiam su- scipiendara ; nec illos esse ab ea arcendos, qui frequenter ac- cedere cupiunt, nisi indigni videantur. Totum hoc igitur relin- quendum est iudicio Confessariorum, qui pro conscientiae pu- ritate et fructu e sacra mensa percepto, id quod singulis magis profuturum existiment, praescribere debent: — Ita ex eodem Innoc. XI Decreto.

339. — Referre iuvat praecipua, quae de hac re habet S. Li- gorius in libro Praxis Confessarii ( qui versus finem operis ma- ioris reperitur) :

« Loquimur hic dumtaxat de modo, quo Confessarii debent se « gerere in concedenda Communione suis poenitenlibus. In hoc « quidam errant ob nimiam indulgentiam, ahi ob nimium rigo- « rem. Non est dubium, quin error sit, ut advertit Bened. XIY « in aureo suo libro de Synodo, concedere Communionem fre- « quentem iis, qui saepe in peccata gravia labuntur, nec sol- « liciti sunt de agenda poenitentia ac de sua emendatione, aut « iis, qui accedunt ad Communionem cum affectu ad peccata « venialia sine ullo desiderio se ab iis liberandi.

« Expedit quidera concedere Communionem aliquibus, qui « essent in periculo labendi in peccata lethalia, ut vires reci- « piant ad resislendum ; sed respectu earum personarum quae « non existunt in tali periculo, et e contrario committunt ordi- « narie peccata venialia deliberata, et nulla in eis emendatio « neqne desiderium emendationis affulget, optimum erit non « permittere eis Communionem plusquara semel in hebdomada; « imo poterit expediens esse illis aliquando per integram he- « bdoraadam Communionera interdicere, ut maiorem concipiant « horrorera in suos defectus et maiorem erga Sacramentum hoc « reverentiam... » [n. 149.)

340. — « Errant certe quidem Directores, et multum se « elongant a spiritu Ecclesiae, dum sine ullo respectu ad exi- G gentiam aut progressum, negant indiscriminatira Communio- « nem frequentera, non alia ratione ducti, quara quia frequens « est. Ipse Catechismus Romanus explicans desiderium Conc. « Irident., ut omnes adstantes Sacrificio communicent, docet

DE EtCIIARIf>TIA 941

« essc ofTirium Parochi sndiilo hortari (idclcs ad Conimunionem a non modo rre({U(;nt(Mn, sed quolidinnam, cum ohligatione io- « strucndi illos, quod sirul corpus, ilaclanima egct qiioiidiano « alimento... Insuper in Decreto Innocpntii \I imponilur Epi- « scopis, ul diligenlissinu; cavoanl, nc alicui (lommuuio dcne- « getur, ctiam (]uolidiana, et quacrant, ut par cst, in suis sul>- « ditis hanc alcrc dcvotioncm.

« Falcntiir ultro quidam spirilus iKjitUorrs, licilam (luidcm « essc coinniunioncm (piolidianam ; scd dicunt rcquiri ad hoc « dchitam disposilioncm. Scd scirc ah ipsis dcsidcramus, quid- (( nam inttllif^aut hoc nominc drbitae dispositionis? Si intelli- « fiunt (lignnm, ccquis un^piam dchcrct amplius ad Eucharisliam « acccdcrc? Soliis Icsus Chrisliis, difjnc EuchariJitiam sumpsit, « qiiia solus Dcus di^nc Dciim potuit rccipcrc. Si vcro cod- « venicntcm dispositioncm, iam supcrius diclum est, quod iis, « qiii actualia hahcnt pcccata vcnialia, aut afTcctum ad illa sine « dcsidcrio emcndalionis, ac(|uum csl frc(|ucntcm communio- « ncm dcncfrarc. Scd si postca lo(juamur dc illis, (|ui suhlato « iam aircclu cliam ad vcnialia a , ct supcrata maiori parlc tf pravarum suarum inclinalionum [b\ magnum communicandi « desidcrium hahcnt, in({uil S. Frauciscus Salesius, quod hi

(a) SublnlM dlcitur a(feclu% ad veninlia , non quidcm ({uando in VPiiialia ((iiis ;\in|)lius non lahilur; hacc (Miim |)crfcctio noii hominis in tcrra \iatoris cst , scd bcali in caclb< comprchcnsoris ; >crum quando (|uis etsi subindo ex innrmitatc in venialia lal)atur, roox Uimeii (lolcrc, ac rcla|)sum |)racca\crc studiosc solct.

'^b) Hcvocaiida hic in memoriam sunt vcrha Triil. Synndi Sess. 5. Decrcl. dc Vi*cc. ori^jin. n. 5.): Manerr autem in baplizatis connt- piirentiam rel fomitem, haec nancta Synodu.% fatetur, etsentit: quae cum ad afjnnrm relicta xil, nnrere non consenlientibus, ted ririliter prr lesu Chritti (jratiam rrputjnnntibus non valet : quinimo ijui It" gitime certaverit, coronabitur. Supcra."*sc igilur pnvas incliDaiio- ncs non esl cas cxlinctas hal)crc. aut carum vim utctim(|uc etiam vchcmcnlcm non |)crsciitisccrc, scd iis ad \iolandam lcgem Del non al)(l\ici. (Juocirca huiu^modi dc pra\is inclinalioni!)us \icto- rin rccidit in pracccdcnlcm conditionem homlnis, qui a culpls \(v nialil^us saltcm |)lcnc (tclibcrati< |)ro ^irili cavere Mlagit. Nc(|uc cniin lioc ah co pracstari {)otcsl. ({ui semcl idest piliva.H inorm.itio ues suas ahncgare ()cr iugc lahoriosuin(|ue adversus eas certamcii non conctur.

(^iny Tom. U. ]|

242 TRACTATUS

« praevio sui directoris consilio , recte possent communicare « quotidie. » [n. 150.)

« Et quamvis aliquo die a Communione abstinere sit etiam « virtus, tamen inquit P. Granata, in suo Tract. de Commu- « nione, esse communem Doctorum opinionem, quod melius sit « accedere quotidie ad Communionem ob amorem, quam absti- « nere ob reverenliam. Et hoc confirmat S. Thomas, part. 3. « quaest. 80. art. 10. ad 3. dicens : Et ideo utrumque pertinet « ad reverentiam huius Sacramenti, et quod quotidie sumatur, « et quod aliquando abstineatur. Amor tamen et spes, ad quae « semper scriptiira nos provocat, praeferuntur timori. Imo re- « cte ait P. Barisonus, quod ille qui ad Eucharistiam accedit « cum desiderio crescendi in amore divino, etiam reverentiae « actum exercet erga lesum Christum : imo hic facit aclum « positivum, quando ille qui abstinet, facit tantummodo nega- « tivum.... V. P. Magister Avila non dubitat dicere, quod illi « qui damnant eos, qui saepius ad Eucharistiam accedunt, dae- « monis officio funguntur. » (n. 151.)

341. — « Caeterum considerando relatas doctrinas, videtur « non posse Director sine scrupulo negare Communionem fre- « quentem, etiam quotidianam, quibusdam animabus eamdem « desiderantibus, ut proficiant in divino amore ; semper vero « ac illae vivendo alienatae ab affectu cuiuscumque culpae ve- « niaHs, incumbunt insuper multum orationi mentali [a), et co- « nantur tendere ad perfectionem, et amphus non labuntur in « peccata etiam veniaha plane voluntaria... Excipe, ordinarie « loquendo, unum diem in quavis hebdomada, ut facere soient « aliqui prudentes Directores, et excipe tempus illud, quo pri- « vare velint suos poenitentes Communione ad probandam eo-

(a) Haec conditio non est indiscriminatim ab omnibus exigeuda. Et contingit sane non raro , ut animas reperias singulari conscien- tiae puriiale praestantes , conslanlerque vitam Innocenlia morum apprime nobiiem traducenles , quae tamen mentalis orationis exer- citio non incumbunt, sive qula aliis distinentur occupationibus, sive quia mirabilis Deus in Sanclis suis non omnes eadem via ad se animas attrahit , easque caelesti luce gratiae suae pascere ac diri- gere, ac communire novit. Vid. de hoc argumento eximium opu- sculum R. D. losephi Frassinetti , cui tilulus: 11 Pater noster di S, Teresa di Gesii: Traltato della Preghiera del sacerdote Giuseppe Frassinetli.

DE ELCIIARISTIA 2l3

« rum ohcdienliam a), aut liiiiiiilitjUm, «lul oU alujudni iustaiu a causam... n u. 152.)

a Ct ({uamvis anima alicjua caderct ali({uandu in vcniale pec- u catum vuluiitarium ob mcram fra^ilitalcm, scd citu po>tea do-

(a) Ihrr probnndao ohodMMitiao ratio ncc pa.«;sim ncr omnihus indisrniniiinlirn ronimillcndii \idftur, scd ad snnimiim arnpiiiriffo, »•1 rj\n(l«'m \iris, (]ui iion mododiiiiurna expericnii^i iiMlirniione animarum (i im|)<'nso in via spirituali studiu exprrilaii fuerint, !»ed insupcr (pii di\ini luminis ('(»pia, cl ('aelcsli illo dono, «juod «lis- crclionem .spiriluum appclianl, .^inf^ulariler emineant. .''^ecus enim pracler alia incommoda cITitIus planc oppositi scopo, qui pracleu- dchatur, facillime con.se(|ucnlur. Aliocpiin vero num decst aptior alia mnlcria, circa (pi:im cvcrccri \irlus ohcdicntiac jio.^^sii?

Quod vcro iii rc jiraescnli prorsus inlolcrahilc \i(lcri merilu de- bel, illud est, (juod facullatem concedendi aut negandi accessum ad sacram rommunioncm lcmcrc .^.ihi u^^iirparc iion duhitfnt etiam fucminac , (juac iii monaslcriis aul pia aTKjiia Conf^'rc;:;il()ne pole- stalem forlc aTKpiam exerceanl vel in moniales sihi suhicctiis \el in puellas, (juae iii iisdem monasteriis educantur, aut cliam mcre scho- las, aul sodalitalcs ihidcin frc(pienlcnl. Iste nimirum ahusiis idiin iansenianis fraudihus in ali({ua (ialliac monaslcria iii\cclu.>, ne.NCiu (piumudo, haud ininima e\ parte sensim sioe seusu recentiures praescrlim focminarum r.on^rcfialioncs per\asil, ul Minjiileiium spirilus, ac (|ucmdam \cluli ejnsiopatum fueminae sibi \indicent. Al(|ue ita dum reyimm animnrvm a S. (iregorio ars artium ap- pellalur, dum S\nodorum decrcta ac pontiliciae Constiluliunes ad sjiirilualcm huiu.scc coelus culturam dcpulari pracripiunl lcclissi- nios (juo.Niuc e clero, (jui duclrina, |trudentia , iudicii malurilate, gravitate, rcrum s|)irilualiuin ex|)erlenlia, ctc, pulleant, at(|ueadco Episcojii iion cunfes.sarios omiies, sed jiaucos (juoxlam taiiKjtiam ad id muncris jirae oinnihus idoneos aj^prohant ; duiu in Ordinibus Ucligiosorum ad /*a//ii >'pi;i/Ma/iJ oflicium non ni.Ni gra\i>sinii, si qui siiit, ct iudicio, jirudcnliaijue cun.spicui deligunlur ; duin el sancli admoncMt, ut (jui sjiiritualc iter aggredi iii.«>tituit , ita in duce viac a»iimciido .salagal, ul unum e milhluis .H'ligal ; dum fatcmur omnes , in iji.sis lh(Milugicis dlscipUnis difliciHimam eam parlcni h.il#i*i , (juam awelicam \el r/ii/i/iVaiii nuncupant , (juippo (juac singiilares (juasdam iudicii , discretionis, etc, dutes exigat ; nihilominus gravissimum hoc , (lifliciUimuuKjue uflicium suhiule iuin fere tolum imhecillitati et ignorantiac fueminei ingeuii com- missum ccrnimus. Cunujuc iniheciHiiatcm mcnlisque Inopiam, ulil

244 TRACTATUS

« leret, emendationemque proponeret, si deinde Communionem « desideraret ad robur accipiendum a Sacramento, ne cadat, et « ad progrediendum in via perfectionis, qua de causa ei esset « deneganda communio?... »

auctoritns aliqua polesiasque accedat , eo audacior subsequi con- suescal temeriias ; hinc in monasteria quasi poslliminio revocatas aliquas videre erat ex illis scenis, quae in ianseniana historia alias ad risuDi nos, iuslamque simul indiguationem provocabanl. Vidis- ses scilicet, omnem ad hoc industriam conferri, ut moniales con- fessariorum curae, instructioni , directioni subtraherentur ; quo sciiicet totum spiritus magisterium a veneranda omnium matre tamquam ab unico fonte hauriretur; quem in finem vel in ipsis Constitutionibus advertere erat, praetextis coloribus, ac subdola arte insinuari callidissime, ne Confessarii opera praelerquam ad peccalorum absolutionem, adhiberetur, reliqua vero omnia matris spiritualis providis reservarentur curis ; adeo ut quae pars maxime ardua ecclesiastici magisterii habetur, haec deferenda iam esset ad mulieres; de quibus aiioquin Apostolus praescribebat (1. Tim. 2.): Mulier in silentio discat cum omni subiectione: docere autem mulieri non permitto . . . , sed esse in silentio.

Quamquam et illud perperam dixisses, spiritualibus hisce matri-

bus reliquum dumtaxat praeter materiam absolulionis reservatum

fuisse. Istis quippe matribus ac magislris totius conscientiae ratio

plenissime reddenda praescribebatur. Ad quod sane pertinebatnon

solum omnes aperire animi motus , pravasque inclinationes ac ten-

tationes, sed etiam lapsus ac peccata. Et quod omnem fidem prae-

tergredilur, cum vel in coetibus Religiosorum, qui hanc legem de

reddenda conscientiae ratione servant, prudenter caveatur, ut quae-

dam materiae, si quid in eis peccatum forte fuerit, confessioni sa-

cramentali apud ipsum Superiorem peragendae reservetur, quo sci-

licet decentiae ac verecundiae consulatur ; levitas atque impruden-

tia mulieris eo usque progressa fuerat, ut et quae pertinent ad vl-

tia castitati contraria, ea foemineae curiositati enarrari in familiari

coiloquio deberent, adeo ut in ipsis quoque Constilutionibus (ob-

tenlo praetextu docendi modum, quo praestandum id foret) huius

enarrationis necessitas expresse Inserta appareret. Qui quidem abu-

sus quam similes forent confesslonibus, quas a monialibus suis ce-

leberrima Mondonvilie (ut tradil historia ianseniani Instituti S. In-

fantiae) solebal excipere, facile quisque videt.

Sapientissime itaque S. Congregatio E. et R., quae ne viris qui- dem religiosis, si mere laici hi sint, directionis spiritualis officium

DE KLCIIARIhTIA 215

342. — « NuUindum iusuper id ({uod S. lianc. Salesius io « hoc propo.^ito ditil Vita dcvota, c. 21 ., : Si (luatrunl a te, cur « ila [requcnter communices, respondeas illis (juod duptej- per- « sonarum gcnus dibct sacpius communicare, yerfecti scilicel

uu( irmiius tuiii rxripirndi (•oiisciciirme ralioiMTn eliani scriplo red- diUiiii, tuiii ('liaiii iiicre C()f;iio>ceii<li de siiliditoruni lcntatioiiiliu.H, permi.sil (Vid. Melhod. S. Conyr. F. et H. in apitrobandh narif Instilulis, elr., pntj. \\{\.-',\\. , (juaeque i<l niuiieri.^ (juoad moniales ila propriuiu \uluit e.sse Cunfe^surii, ul raliuneiu conscienliae ab iis ne Direcloribus (prKlein aut Superioribus reddendam pro!>a\erit Jbid. pa;.'. 2H.-2!>. , liuiusniodi abusus aCongregalionibus mulierum aufcreiidos curavil. In priinis ita(|ue matcriam . de (pia monialibus permitt.itur , ut ralionem arK|uain modcratrici .seu superiori^sae reddant, ad duo restrinxit capitr., nimirum ad exleriores seu publi- cas Irmuiressiontt Ctfnslitulionnm , et ad prnfjresnum in virlutihu.t , Ibid. |)ap. 21). n. 3., el pag. 28. n. Ift. Deinde >ero banc ipsam con.scienliae manifestationem nun obliyatorie, sed facultalire dum- taa:at concessit ibid. , idest ne quoad duo illa (juidem capita obli- galionem ullam manifcslandi coiiscicnt am ades>e \uluil, sed libero cuiuxpic aiiiitrio jiermisit. DcirKpic, (piod ma\imi momenti e>t ; hanc iion absolute concessit, sed semper addidit, se id permiltere inpraesenn; (juo apcrte si^iiiricafur. ad expcrimeiitum (pioddam haec interim tolcrari. Kt id (juidem prudenlis.sime cautum est; lum qiiia manifestum est, moderatrici media artesipie non deesse, (|ui- bus nd id, (piod faniltati\um dicitur, moniales, qiiae ofTensam il- lam bat»erc nolinl, facile cojial; tum (piia argumentum de progressu in virtutibus fariHimum ac prope iieces.«>arium transitum praebel ad defectus contra \irtutes; et sic incominodum confes>ionum a mo- nialibus modcratrici de peccatis (piibus\is peragendarum obvio praetcMu rcdire furte po.vset.

Caelcrum e\ spihtuali boc magisterio, conscientiarumque inspe- ctionc moderatricibus istis commissa ecce illud incommodum. unde huius Notac occasio sumpta est. Nam dum Constituliones Ueli^io- .<ioruin (irdiiium , (piae rcddcndam cunscienliae ralionem praescri- bunt, .simul .scveri.ssime inlerdicunt Superioribu5, ne nolitia indo hausla ad eMernam gubcrnationem ullatenus utantur , haud luiiiiN fraeni |)aliens sperari potcral ingenium foemineum. Hinc (|UiKl ad prudens Conft^s.sarii iudicium pertinet. (piae cui({ue monialium fre- (pientia S."^. (^ommunionis sil consentanea, hoc sibi otVicium mona- stcrii Praeses utpole con.«Jcientiarum moderalrix arripil ; ideeqin^ quod liaec munialis .semel, illa ter, isla bis in bebdomada, alia quo-

246 TRACTATUS

ft tu ad perfectionem valeant pervenire, fortes ne debiles fiant, « debiles nt fortes evadant, infirmi ut curentur, bene valentes « ne infirmentur.... Qui mundanis negotiis non sunt implicatiy « debent saepius communicare , quia habent opportunitatem ; « qui vero huiusmodi negotiis detinentur, quia egent Commu- tt nione.... » [n. 153.)

lidie ad S. Communionem accedere valeat, decrelorio mulierculae arbilralui definiendum relinquitur.

Sed et alius exinde deterrimus exislit abusus, quem sane ex tanta potestate ingenio sui impoli facia pronum erat exspectasse. Nam quae lamquam gravissima poena olim gravioribus peccalis , atque atrocioribus criminibus per Synodorum canones iudicio Episcopo- rum infligi subinde consueverot, ut delinquenles a sacra synaxi ar- cerentur; hoc tamquam telo foeminea mens criterii inops ad leviu- sculas quasdam culpas, sive veras sive phantaslicas, ulciscendas uiitur. Neque idsolum cum monialibussubiectismonasterii praeses factitare levi negotio solet, sed iuxta proverbium, a bove maiori discit arare minor, etiam singulae magistrae pueilarum, quae in monasteriis educantur, hanc temere sibi polestalem assumunt ; et ubi put;tres , levem aliquam puellae Inobedientiam , aut molestiam aliquam alteri alumnae factam, aut silentii violatam legem congrue puniri posse subtracto pomo autdulciario autefam parte ientaculi, levissima ista capita, caelestem Eucharistiae cibum et graliam sa- cramenti insipientissime ex aequo ac crudeliter sublrahunt.

Neque hoc satis. Quandoquidem enim foeminae imbecillitas hanc suae aucloritatis opinionem iam imbibit, ut iuxta phrasim Apostoli (1. Cor. IV. 1.), dispensationem mysteriorum Dei sibi concreditam sacramentorumque usum quoad puellas alumnas in sua prorsus po- lestate arbilrioque omnino residere existimet; non quoad Eucha- risliae solum, sed etiam quoad sacramentum Poenitentiae caecam tyrannidem exercet. Et quod inauditum in ecclesiastica discipli- na est, quod ne scelestissimis quidem malefactoribus uspiam dene- gatum fuit, hoc levem aliquam ob noxam puellis interdicitur, ne qua die reliquae alumnae confitentur, quaepiam delinquens ad con- fessarium accedendi copiam habere possit. Haec nimirum, aliaque huiusmodi contigisse oporlebat , quando suis cuique debitis gra- dibus alque otficiis non servatis, res ad id loci perducatur , de quo Scriptura sacra prophetavit (Eccl. X.) : Est malum, quod vidi sub sole, quasi per errorem egrediens a facie principis : positum stul- tum. in dignitate sublimi, et divites sedere deorsum. Vidi servos in equis, etc.

DE EUCHARISTIA 847

« Oiiod si po^^toa difjnosrntiir, non oh^t.into fr<Mjiirntia Com- « munioni«?, aniniam nilnl prolircrc in \ia pprfcclionis, nccjuc se « emcndarc a riilpis dclihcralis, liccl vcnialibus, ul si adhacreat « voluptatibus scnsuum in vidcndo, audiendo, edendo, cum ali- « qua vanitatc vcslicndo, lunr ccrle consulto restringcndus eril « usiis Cf)nimunionis, cliam ut scrio ro^ilarc inripial dc sua « cmcndalionc, cl suac pcrrcclioni spirituali consulcre. Cacle- « rum adverlcndum esl (piod, liccl ut possil quis ad Commu- a nioncm acccdcre requiralur ul cutn inafjna drvotione acce^ « dat, nihilominus non esl nccessarium, ul illa sit summa et a scnsihilis. »

IM:i. - « Suflirit Direclori dctcgerc in intimo volnntatis sui « poenilcntis (piamdam alacrilatcm ad excqucnda quaccumque « Deo placucrint. Qiii a Commiinionc ahstincrct, quia non seo- « tirct in sc mai:niim (picmdain fcrvorcm, intpiit doclus (ierson, « csset comj)arandus illi (|iii nimis frif^csccns nollct ad ijjnem 0 acccdcre, (|uia niillum in sc calorcm cxpcrilur. Indc docet a P. (iranala cum Caietano, pcrsonas pusillanimes, quae ob « inordinatum timorein suae indip;nitatis Communioncm omil- « tunt, ma jniiin siio proprio proprcssui infcrrc praciudicium. « Nccpic ad proscipicndas Communioncs, in.|uit S. Laurentms « fustinianus, oporlct ut anima scntiat, aut apcrte in sc discer- « nat au^Mncntum fcrvoris, quoniam non raro hoc Sacramcntum « opcralur ahsque eo quod ipsi advcrtamus .... » (n. 155.) (a).

3ii. — E\ dictis, iiixla mcntcm S. Lig., et aliorum ah ip^o rclaiorum, dortrina dc Communionc frcqucnti paucis ct gcnc- ralihus rc^ulis constringi sic potcsl.

I* iteyula. — Communio menstrua ncmini sat disposilo de- nc^aiida, iino omnihus maxime consulcnda cst, eliam lidclibus ncgoiiis sacciilarihus iniplicatis ; scciis cnim valdc didicile csl, diii in diviiia ^Talia pcr<cvcrarc oh innumcras occasicncs, el rerum actcrnarum (juasi ohlilcrationom. — Ita communiter.

(a) Commcndandiim enixc tidclihiw csl Opusculum R!T»i D. De Scpur : l.a SS. Cumunione : in (|Uo solidis priucip is, el rationc ad conuniiiiiMn ouiMium capliim ;»c»'ommod;ilisHim.i diluuiUur sophi- slicac raliuiirul.ic, (|uiltu> rt >c |n'r>oiuic (|uac(iam pu>il\animcs, cl alios (piidam pscudo-ascetici a frc«|ucnti SS. Eucharlsliac parlicl- patlone dclcrrcrc .solent.

248 TRACTATUS

IP Regula. — Coramunio hebdomadaria permittenda est, imo el consulenda iis, qui graves culpas ex habitu non committunt: attamen illis, si pluribus vitiis levibus laborent, nec ullatenus sint de emendatione solliciti, aliquando utile erit Communionem aliqua hebdomada interdicere, ut scilicet aliqua alacritate ad vi- tia abiicienda excitentur. — S. Lig. n. 149.

IIP Regula. — Communio frequens, seu pluries in hebdo- mada, permitti potest, aut etiam consuli iis tidelibus, qui licet debiles, ofScia boni christiani servant, tumDeumaraare, colere et orare gestiunt, tura orationi mentali cuai possint aliquod tera- pus libenter quotidie tribuunt, nec in culpas deliberatas saepius labuntur. — S. Lig. n. 150. 153.

IV* Regula. — Coraraunio quotidiana concedenda iis est, qui carent affectu etiara in culpas leves, malasque cupiditates ma- iori ex parte superarunt, et ad christianam perfectionem serio tendere conantur. Expedit tamen, si causa subsit, interdum semel, et aliquando eliam pluries in hebdomada Communio- nem iis subtrahere. — S. Lig. n. 130. — Yide Casus, tom. II, n. 13. et seq.

Denique notandum est, auctores frequenti Communioni adver- santes, falsissimo principio inniti. Supponunt enim Communio- nem esse mercedem mrtutis ; at iuxta doctrinam SS. Patrum, Eucharistia medium est acquirendae virtutis.

APPENDIX II.

DE COMMUNIONE SPIRITUALI.

345. — Communio spiritualis dicitur pium desiderium Eucha- ristiae Sacramentum suscipiendi, cum realiter suscipi non potest. Hinc ad eam requiritur V actus Fidei, quo spiritualiter commu- nicaturus Christum vere in Eucharistia praesentem sibi exhi- beat; 2° actus mentis, quo sibi in animo fingat iam iam ad sacram mensam acccdere, et Hostiara de manu Sacerdotis accipere {a) ;

(a) Phaniastlca haec repraesentallo nequaquam necessaria est. Potlssima enim pars perutilis huius et suavlssimae praxls In eo re- sidet, ut quis in mente volvens lum quae immensam Domini nostri

DB RICIIARISTIA iVj

y actiis desiderii, quo exoplcl Clirisluin in Sacranicnlo suscipcrc ct cum ipso tolo corde uniri. llaec Comniunio Sanclis Talde in deliciis fuit, el commcndalur a Conc. Trid. sess. 13. c. 8. Ilacc piis lidclibus v;ildc ulilis cst. Elcnim si Dcus praemio afHrit pium cuiuscuiii({ue virlulis dcsidcrium, (|uanto ma^'is dcsidc- rium ipsummcl possidcndi ! A Confessanis i^itur tidclilms suis pocnitentihus, sedulo insinuanda, ct vehcmentissimc commcn- danda cst. Communio spirilualis omni tcmporc et in omni loco ficri potcsl, lam manc (juam scro. Tcmpus lamcn opportunius est ipsius Missae lcmpus, (|uo scilicel Saccrdos communical; tunc eniin cuni auguslissimum Sacramcnlum oculis exhihcatur ct vividius menli repraescnlctur, ardentius corda divino amore inflammahil. — Scavini, etc.

carilatem permoverunt ad hanc caeleslcm dapcm nohis parandam, lum (jiKH* ;i(l ciuxlcm parlicipulioiicm iiosiiivil;iiit, iiiipel!uiil(pi«', in ardciis proruni|>;il dcsidcrium li;ic meiisa fruendi, at(juc eiib.modi affectui cum aclihus fidei, humililatis, amoriscjue insislcns, elTusi.-*- simain Doniiiii S;ilv;iloris heuij.Miilatcm mapiia cum liduria ropet , ul illam f;r;ili;irum uherlatem, (pi;im |)raeseiili;i sua ;ininiam no^lram invi.seiis Irihuere eonsuescit, eli;ini iniiic miserirdrd ter el.irjiiri di- pnetur. Nam alio(pii |)h;inlaslicae rcpraesenlaliones non oninil)UjJ faciles accidiinl, et >i fnrte laimui(l;ie sinl, lanjiuescent, ac misere arcsccnl illi elium alTeclus , in (juihus iiraerijiuus imo lolus huius pli exercilii fructus residcl.

m

PARS SEGUNDA

DE EUCHARISTIA UT SACRIFICIO.

346. — Eacharistia non solum Sacramenti, sed etiam Sacri- ficii rationem habet. Qua de re Catech. Rom. : Differunt autem phirimum inter se hae duae rationes. — Sacramentum enim con- secratione perficitur: omnis vero Sacrificii vis in eo est, ut of- feratur. Quare sacra Hostia dum in pijxide continetur, vel ad aegrotum defertur, Sacramenti, non Sacrificii rationem hahet.

Deinde etiam, ut Sacramentum est, iis qui divinam Hostiam sumunt meriti causam affert, et omnes illas utilitates, quae sur pra commemoratae sunt. Ut autem Sacrificium est, non merendi solum, sed faciendi quoque efficientiam continet : nam ut Chri- stus Dominus in passione sua pro nobis meruit, ac satisfecit, sic qui hoc Sacrificium offerunt, quo nobis communicant, Domi- nicae passionis fructus merentur, ac satisfaciunt. Catech. Conc. Trid. de Eucharistia, n. 77.

Eucharistia, ut Sacrificium, Missa nuncupatur a verbo mit- tere, quia Christus ibi est Hostia a Deo missa ; vel iuxta alios quia in fine Sacrificii populus dimittitur, dicente Sacerdote vel Diacono : Ite, Missa est.

Agendum 4° <le natura et virtute Sacrificii Missae ; 2" de applicatione Sacrificii Missae : 5<* de obligatione Missam celebraudi : -4° de terapore et loco celebrationis : 5° de raodo celebrandi.

CAPUT I.

DE NATURA ET YIRTUTE SACRIFICII MISSAE.

Sacrificium generatim sumptum sic communiter definitur: Oblatio externa rei sensibilis, cum eius destructione, vel immu- latione, soli Deo facta perlegitimum Ministrum insupremi eius dominii protestationem.

OE EICIIARI^TI4 251

Prinripia:

3i7. — I. Mis<a csl vonini novao lepis Sarrifirium. E>1 rnim oblalio a Cfirislo inslilula, in «jua myslire marlalur ipsc Chri- slus, ol olTrrlur ul virtima Dco Palri in nTOj;nilioncm cius su- prcmi dominii. Conslal cliam ex drlinilionc Erclcsiac in Trid. sess. 22. Can. 1., ubi sic dicilur : Si quis dixerit in Missa non o/ferri fJen rerum et pmprium Sarrifirium , aul (jwkI o/frrri non sit aliud quam Cfnishini nobis ad manducandum dari, analhema sit.

II. Sacrilicium Missac raiiones omDium sacrificiorum anli- quac lcpis jxTfcclc conlincl. YM cniin 1* Lafreutirum scu hon(y- rarium, qualcnus spcrialilcr Dco olTrrlur in ajjnilioncm supre- iiii cius «loniiiiii. — 2' Hurharistirum, (jualcnus Dco olTcrlur in ^raliarum aclionem pro bcncficiis ab co collalis. — 3° Propi- tiatnrium cl satisfactorium vel expiatorium, proul Dco olTcrlur ad oblinciidani lum vcniam pcccalorum, lum rcniissioncm poe- nac cis(i(Mii dcbilac. - 4" I)cni(pic Imprtratnrium, proiil Dco olTcrlur ad bciiclicia ab co pcr nicrila Cbrisli impclranda. Con- slal ex Conc. Trid. sess. 22. Can. 3.

3i8. — III. Incrucnlum .Missac Sacrilicium idcm profcclo csl ac sacrificium crucnlum Crucis, non solum (juia cadcm viclima offcrlur, sc(| cliaiii (juia cadcm csl formalisSacnlicii ralio, prole- slalionc vidcliccl suprcmi dominii, (juod Dcus in vilam morlcm- que liabct. Ouocirca Sacrificium Allaris a sacrifirio Crucis dif- fcrt non (juidcm esscnlialilcr, scd lanlum acridentaliter, quoad nioduiii sciliccl offcrcndi. — 1* Knim in sacrilicio Cnicis mors rralis inlcrccssit; in boc vcro mijstira tanlum mors lUtcrveniL — 2" Illud pcr sc ipsum Ucdcniplor obtulit in ara Cruci*; hoc aulcm offcrt Saccrdotum ministerio. — 3* Illud fuit meritorium, (piia in co soliitum cst prctium noslrae redcmptionis ; per hoc Tero merila Cbri.sti applicanlur.

(Juaesita :

349. - QiAER. r In quo consistat essmtia Sacri/int .Mtssae^

Hesp. Cnntrnvertilur. Prnhal^iliwi consisiil in sola consecra-

lionc, (|uia in sola consccralionc invcniuntur omnia re^iuisitn ad

Sacrilicium constitucndum, ncmpc oblnlio el deslruclio seu ira-

molatio mystica victimac. — Ita communius. Non pauci lamen

252 TRACTATUS

tenent, essentiam Sacrificii consistere in consecratione et par- tlaliter in suraplione, quia in consecratione ponitur victima, et in sumptione consumitur. Quam opinionem uti probabiliorem habuit S. Lig. n. 303.

QuAER. V Pro quibusnam possit offerri Sacriflcium Missael

Resp. 1° Certum est posse offerri hoc Sacrificium pro omnibus

fidelibus yivis et defunctis, eliam pro peccatoribus non excom-

municatis, sed tantum quoad fructum impetrationis. — Constat

ex Trident.

Resp. T Probabilius licet Missam celebrare etiam pro excom- municatis toleratis, quia hcet Ecclesia nihil ipsis indulgeat, fi- deles tamen non prohibentur cum illis communicare etiam in diyinis, ut in Tractatu de Censuris dicetur. Idem etiam de in- fideUbus tenendum est [a). — S. Lig. n. 309.

[a) Benedictus XIV (Const. In Superiori 8 Martii 1755, §. 27.)

loquens de disciplina Orientalium, qui in sacra liturgia memoriam

regis faciunt, licet sit infidelis, haec habet: Si quis autem quaereret,

qua ratione id tolerari possit, ubi certo constet, Reges illos, pro

quibus orant, et quorum commemorationem in liturgia faciunt, infi-

deles esse; huic Ven. Card. Bellarminus responderet (uti i^eipsa res-

pondit...) nequaquam vetitum esse ex natura rei, ut aiunt Theologi,

orare in Missa etiam pro infidelibus; quandoquidem, sacrificium cru-

cis pro omnibus obiatum fuit. Et sane D. Thomas in 4. Sent. Dist,

12. q. 2. art. 2. q.^ 2. ad 4. docet, quod quamvis S. Augustinus in

libro de Origine animae scripserit, sacrificium pro iis tantum offerri,

qui sunt membra Christi, haec tamen sententia ita accipi debet, ut

eos omnes complectatur, qui vel iam Christi membra sunt, vel tales

evadere possunt. Quare idem Cardinalis subdit, rem totam ex inter-

dicto Ecclesiae esse dimetiendam: Gertum est ex natura rei, si nulla

sit prohibitio Ecclesiae, licere offerre pro huiusmodi hominibus ;

de infidelibus loquitur. Cumque huiusmodi prohibitio extet quoad

excommunicatos, adeoque quoad haereticos et schismaticos, non vero

quoad infideles, qui excommunicatione non liganlur ; hoc satis esse

ait, ut de his commemoratio fieri possit in Missa, atque eliam pro

his sacrificium offerri iuxta manifestam hac de re traditionem , et

Constilutionem Apostolicam. Sed quaeret aliquis, utrum , si Rex

infidelis est, ut in Graecia, ubi Turca dominatur, et in India, et in

laponla, apud Sinas, ubi elhnici regnant, liceat sacerdotibus, qui

ibi sunt, expresse offerre pro Rege. Respondeo : Existimo licere,

modo Rex ille non silexcommunicatus, ut sunt Reges haeretici, sed

*DE CLCIIARISTU fSS

Resp. 3* Non licel olTcrrc Sacrifirium noniine Ecclcsiac pro cxcommiinicalis vitandis, quia spccialiler prohihitum csi lure can., c. 2. de sent. e.rcomm. — Licitc autem polcst Sacordos pro iis olTcrrc Missam nominc proprio. — S. Lig. n. 'M)H. — Lacroix, n. 33. Suarez, clr.

350. — Qlaer. 3* Quotuples sil fructus Sacrificii .Missaef

Resp. Fnirtus Missae distin^uilur cx duplici capite, nempc ex parlo ofTcrcnlis, ct c\ parlo virtimac.

I. Ex partr o/ferentis. (!iim dijplcx sit ofTcrcns, id cst, Chri- slus et Sac(;rd()s, liinc dupliris i^cncris est fruclus .Missae ex parle ofTcrcntis. Prior provcnit ex Chrislo olTcrente, et dicitur e.T opere operato, quia rccipitur intuitu meritorum Christi et eius promissionis. Altcr provcnit cx Sacerdote olTcrentc, cjuatcnus rcci[)itur inliiitu mcrili ct dcvolionis Saccrdotis cclchrantis, et fructus ex oprre operantis nunriipJiliir. — Ex hoc tit ut Sacri- ticium ohlaium a sanclo Saccrdotc, quatcnus considcratur ex opere operato, non prosil mapis, quam si ah indigno ministro olTcrrclur; (piin S.KTilirium, sic sp«'(iatum, cst opus Cliristi, cl solum a mcrilis Clirisli Iructus dimaiuit. yuarc hoc scnsu recte dici polcst, Missam mali Saccrdotis tanti valcrc, (pianti valel Missa honi Saccrdotis. Secus vero dicendum, si attciidatur nie- ntiim ex oprre opnantis ; quo enim dipnior est Saccrdos el maiori dcvoliono pracditus, dum rilus cl orationes Ecclesiae pcr- agit, tanlo maior .Missac frurtus cvadit.

351. — II. Ex parte victimae. Ex hoc capitc Iriplcx dislin- guitur fructus Sacriticii, scilicet, generalis, .specialis, specia- lissimus.

r Fnictiis //^Tirra/i? illccst, qui corrcspondct Sncrilicio, qua- tenus est opus posiliim a Snrcrdotc ut opcmnlc nnniino loliiis

pa^aniis sivc otliirKMis. Num h.icc traditio, imiuo cl Constitutio, apo^toruM cst, ut p:iiilo niitc o<«tcndiinus. Netpie cxtat, quod scidm, ulla Kcclcsiae manifota prohihitio. .Kd haec non inutiliter subiicien- //iw nrrurrit trjlus Trriullinni ;id Srapulam Cap. 2 , ubi tir trgitwr: Sacrilioimius pro siihilo lmprr;itori>, .«icd l)e«) iio.Hlro el ip>ius, s«d (juomodo prarcopit Dcus, pnra prcce ; non onlm eget Dfu.*, con- ditor uni\orsit;itis , honoris aut siiipuinis nlicuiuH. yervm rrtirtiA in vin itvnhabHitalr huiuxmodi m^rrtionibus, clc. IIuc u««jpio lU'- luMruius \IV.

254 TRACTATUS

Ecclesiae. Et omnes quidem Fideles,;;quamvis Sacerdos de eis noncogitet, hunc fructum percipiunt; sed ipsis tribuitur per "; modum impetrationis taotum, non vero, ut videtur, per modum satisfactionis, quia ex millenis Sacrificiis, quae quotidie offerun- tur, quivis iustus, etiam inscius, immensae poenae remissionem consequeretur, quod incredibile apparet. — De fructu hoc gene- rali, abundantiori seu specialiori modo parlicipant adstantes Sa- crificio, et a forliori ad illud cooperantes, v. gr., Sacerdoti in- servientes, etc. Iste autem fructus, utpote ex opere operantis, eo uberior est, quo maior est devotio et sanctitas assisteniium et cooperantium. Hinc licet plures Missam audiant, vel ei mi- nistrent, quisque totum fructum suae devotioni proportionatum percipiet, haud secus ac si solus esset audiens vel ministrans.

2° Fructus specialis est ille, qui advenit ei vel illis, quibus Sa- cerdos specialiter Sacrificium applicat. Hi ex opere operato par- ticipant de Sacrificio, ut est impetratorium, ei propitiatorium ; imo etiam, modo nihil obstet, ut est satisfactorium.

3° Fructus specialissimus ille est, qui obvenit Sacerdoti offe- renti, quatenus est persona privata offerens. Si enim coopera- tores quilibet e Sacrificio suum percipiunt fructum omnino spe- cialem, multo magishunc percipere debet Sacerdos, qui sacri- ficat. An vero hunc fructum applicare aliis Sacerdos possit, in- certum est. — S. Lig. n. 312.

352. — QuAER. 4" An valor Sacrificii Missae sit infinitust

Resp. V Est certo infinitus, si spectetur in se, seu in re obla- ta et in excellentia dignitatis Christi offerentis. Ipse enim Chri- stus in hoc Sacrificio est simul victima et principalis offerens. Quare Missa est oblatio victimae infiniti prelii facta a Christo primario offerente, qui meritum habet infinitum.

Resp. 2* Non potest esse infinitus quoad appiicationem sin- gulis hominibus factam, seu quoad effectum aut fructum. Ratio est, quia creaturae applicationis infinitae capaces non sunt; potest autem applicatio esse maior vel minor, prout dispositio seu capacitas illius, cui applicatur, maior vel minor extiterit.

Controvertitur autem, utrum applicatio fructus Sacrificii sit ad certum gradum restricta, vel ^miindefinite iuxta capacitatem illorum pro quibus offertur.

P Sententia multo probabilior tuetur applicationera fieri m- definite iuxta capacitatem fidelium pro quibus offertur. Et haec est sententia hodie communissime recepta, ait S. Lig. n, 312.

DE ECCIIARISTIA 255

— Ralio esl, quia valor Sacrilicii est in sc inlinilus ; uude per se polcst applicari iniiuineris honiinilius, (|uin exhaurin possit. Er^o si Sarriruiuni o(T«;raUir pro 100 vcl 1000, sinj^uli Uinluni percipienl frucluiu, quauluni pcrciperel unicus ille, pro (|uo solo olTerrelur (a).

II' Skmkntia tenet, rruclum Missac ad certum graduni csse reslriclum. Ralio est, i{uia licct .Missa io se ct quoad sulTi- cienliam sii inlinili valoris, lamcn elTectus est limilalus et re- striclus in ccrla (juanlilale cx volunlate Clirisli, (jui lioc Sacn- licium insliluil, ut ex opere nperato certum elTcctum, sive cer- lum satisfactionis gradum produceret, independenler ab homi- num disposilione. Altamcn huius senlenliae palroni concedunt, posse hunc gradum fruclus au^eri e.r opere operanlis, id est iuxla maiorcm devolionem olTcrcnlis Saccrdolis et personae, pro (jua olTcrtur [h]. Caelerum eiusmodi restrictionem factam a Christo fuisse, isti graluilo prorsus oflirmanl.

(a) Qunmvis o\ communissima hnc r(*C(»ntiorum scnlcntia saccr- (los iiitinn i(leni(|ue sacriruium |)ro |)liiribiis applicarc possil, iu)n tnmen fas ipsi est plura recipere slipciulia. Id enim Ecclesiae decre- lis esl inlenliclum ; et ralionem S. Alphonsus I/ih. 6. n. 3I2. addil, qui.n sli|)eiulium dalur pro mini>lri suslenlalione ; (piolies ilacpio mini.^lro sua Irihuilur suslculalio, (Iclicil tilulus, cur aliud >tipen- (liiim recipiat.

{b) Insuper isti DI). etiam concedunt, diver.*<os sacrificii frucius, Lntreuticum nempo, HuchariMticum, Impelrnturium, et Satisfacto^ rium vaHde a cclel)rante di>i(ll, .seu diver.Vi.s applicari posse. El id (juidem eliam licite Heri docenl in Mi*«sa libera, seu quam celebrans pro luMiiine in parliciilari lcnelur olTerre.

In Mi.ssa autem, (piae ex sula ruletitate et !il)erali promissiono (lelieatur, divi.siouem illam putant onuiino licitam , si sacrificium Missae fuit iilieraliler promissum diversis ad diversos fines. Hatio, (piia lilieralis |»roini>sio e.^t ita interpretanda , ut sit promillcnti (piam minime onerosa; ut dicitur L. 99. (Juidijuid adstrinyendae, (T. I)e yeib. obliii.

I)eni(|ue in Missa dehita ev .vola ol)edientia, seu mandatoSup^- rioris, aul Stalulo Ordinis, licel dlvidere fruclus, (|ui non tendunl direcle ad finem praescri|)tum. Ralio, (|uin obligatio legis vel prae- ccpli non est exleiuleiula ullra fiiiem h'gis iuxta comiminem DD. e\ Cnp. Inletliijrntia. l)e \erb. siijnif l iide (|uaiuio Superior aut Siatulum Drdinis Mivsim praecise praescribll in houorem SS. Tri-

256 TRACTATUS

353. _ QuAER. 5° An Missa prosit defmctis ex infallihili promissione Christi^i

Resp. Affirm. Etenim Missa utiliter offertur pro defunctis, ut constat ex Trid. sess. 22. c. 2. e^ Can. 3. Porro id fieri ne- quit, nisi ex Christi promissione quae perhibetur Matth. 26. 28.: Hic est Sanguinis meus.... qui pro multis effundetur in remis- sionem peccatorum. Constat etiam ex verbis formae in Ordinis collatione : Accipe potestatem offerre Sacrificium Deo, Missas- que celebrare tam pro vivis quam pro defunctis, in nomine Do- mini. Amen. — Attamen poena temporalis non remittitur de- functis certa lege, sed solum per modum suffragii iis prodest, prout Deo placuerit illud acceptare. — Yide Perrone, tom. 8. n. 282.

QuAER. 6" An Missa de Requiem magis prosit defuncfis, quam Missa de Sanctis ?

Resp. Neg. quoad substantiam, seu exparte Sacrificii; quoad accidentalia utique, seu ex parte orationum, quarum defectum devotio supplere potest. — S. Lig. n. 309., post S. Thomam, Suppl. qu. 71. art. 9.

Notandum hic, Missam de Requiem et in nigris applicari pos- se pro vivo ; modo qui eleemosynam tribuit, expresse opposi- tura non declaraverit. — 5. C. Rit. 29 Nov. 1856.

CAPUT II.

DE APPLICATIONE SACRIFICII MISSAE.

Applicatio Sacrificii Missae est intentio, qua Sacerdos vult, ut Sacrificii fructus in utilitatem certae personae cedat.

nilatis, aut alicuius Sancti, aut in gratiarum actionem, fructus sa- tisfactorlus, et in ultimo casu etiam impetratorius potest a sacer- dote pro altero applicari liberaliter, ut docent Gobat et Sporer cum aliis ex auctorilate S. Francisci Borgiae, qui cum esset Generalis Praepositus Societatis lesu, rescripsit ann. 1564 suis subditis in haec verba: Quando Superiores iniungunt Missas pro aliis, quampro defunctis, clarum est, appHcationem ad Uberandam animam liheram, sacerdoti manere.

I)E F.ICIIABISTIA t57

Principia :

3.*>4. — 1. \on rfquirilur Sacerciolis applicalio, ut pars fru- ^[u< fierinalis [MTripiatur; srd sulTirit, ul ip<;c \v\\{ cekbrare iuxta inriileni Krtl»'siau: sriiiper cnim implicile talis applicatio in intenliono penerali cclehranlis includitur. llein ul ipsi Saccr- doii fructus sppcialissimus provenial, ncccsse non esl, ul ei:ni sihi sperialiter applicare velil ; liic enim ipsi, per se, sempcr applicnUir. Ini') sunt, (|ui frurtum liunr ita putnnl illius esse proprium, ul alleri applicari non possil.

II. Reijiiiritur aulein applicalio Saccrdotis, ut fructus specia- lis seu ministnialis alicui obvenial. Saccrdos cnim cl quidem soliH pcrsonnm Christi gerit ; ergo sicut ipse solus in persona Chrisli Sacriticium pro aliis olTerl, ita ctiam solus rrucluiii cius- dem applicat.

III. Saccrdos licct ncmiiii Missam celehrarc promiseril, ali- (luam applicationcm fruclus specialis Sacrilicii faccredehei. Ra- tio rsl r qiiia in sua ordinalioiie accepit cx Chrisli inslilulione poteslateni Sacrilicium coriliciendi, et coiisetiuenlcr cius fruclum applicandi ; remaneret aiilciii iniililis illa potestas, si Sacerdos ra non uterctur; 2* insupcr si nulla fiat applicatio, non est ra- tio, cur uni prosil magis, quam alteri : ila ul fructus non ap- plicaliis remanrat in lln^sauro •^'enerali Ecclesiae, cl proinde mi- nus utilis cvadat. — liillnart, liiss. 8. art. i.

Onaesita:

:VMi. Oi VI u 1 Au appticatio fructxis Missae deheat rsse actnalis'!

Iteifp. Meg, Sed sufTicit, ul sit hahilualis, scilicel ut scmel facta iion retraclctur. Ratio est, quia applicutio ista Ht per mo- dum donalionis, adeoquc per inlcntioncin semcl hahitam Sacer- dos iam donavii fruclum Sacriticii sui, et proiuile ei, cui d(»ua- vit, dehelur cl cidem ohvenil, cum .Missa celehratur, nisi dooa- tio revocetur. — ^^. Lig. n. 335. — Expedil aulom applicationem Missac fa(Trc antcquam inchoelur. ^uod si id vel anlc consc- rrr«ii(mpm, vel in ipsa consecrntionc saltem sccundae Speciei Sacerdos non feccrit, non polesi posica Sacrilicium ulli specia- hler appliiMre. .s'. /,17 ibiil.

ocii> Tom. II. 17

258 TRACTATUS

QuAER. 2* Si Sacerdos immemor prioris intentionis novam celebrando eliciat, quaenam valida censeri debeatf

Eesp. In genere deliniri nequit. Videat Sacerdos, qualis ia- tentio in eius menie praedominans fuerit (a). Caeterura in praxi parvi refert; etenim cum una certo yalida sit, satis erit si Sa- cerdos alia vice intendat Sacrum ei applicare, cui defectu prio- ris intentionis applicatum non fuit.

QuAER. 3" An intentio celebrantis debeat esse explicite deter-

minatat

Resp. Neg. Sufficitenim, ut determinetur implicite. Sic valet applicalio, si dicas : Offero hoc Sacrificium pro eo qui dedit sti- pendium, — pro quo Superior vult Sacrum fieri, — pro quo exigit fundatio, — pro maxirao peccatore, pro aniraa graviori tentalione af&icta, — pro aniraa purgante maiori auxilio indi- gente, aut magis Deo grata, — pro omnibus animabus Purga- torii, — pro eo, cui applicare teneor, — pro persona vel in- tentione, scripto vel mente determinata in principio hebdoma- dae etc. — E contrario non valet ista applicatio : Ollero, ut Deus Sacrum islud applicet. — V. Casus, t. II, n. 325. et seq,

356, QuAER. 4° Si Sacerdos acceperit stipendia a 10 per-

sonis, an satisfaciat celehrando cum intentione confusa et in- determinata ?

Resxf. Neg. omnino; quia requiritur saltem intentio deterrai- nata ad cerlam personam, alioquin non est ratio cur uni potius quara alleri Missa applicetur, et sic nulli applicaretur. — S. Lig, n. 335. — Atiamen si quamlibetMissara intenderet applicare il- lis decem personis, singulis decimam partem cuiuslibet Missae

(a) Quae intentlo emlneat, sic Lugo (De Sacr. Disp. 8. n. 121. 123.) explical : Si hodie velis sacrum crastinum omnino applicare pro Petro, ila ul haec applicatio ex nunc praeferalur cuilibet eco ohlivione huius faciendae: cras vero applices sacrum pro ulio, non censebilur revocata applicalio hodierna, quia fuit ma(jis universalis et revocatoria crastinae. , . . Si ulraque voluntas esset aequalis, praevaleret poslerior. Nom sicut posterius testamentvm semperprae- valet priori, eliamsi quando fit posterius, non recordelur homo prio- ris a se facti ; sic si heri applicasti sacrum hodiernum pro Petro, et hodie immemor illius volunlatis applicas pro Paulo per volmiatem aeque absolutam,^et e/ficacem, videlur praeferenda haec posterior.

DE EUCIIARISTIA f59

applicando ohlipalioni salisfarerel ; (juia fruclus Sacrifirii cstdi- visibilis, i'l uiiu uiquf Irihuilur, quod ci dehelur : unuscjuisque enini in sin^ulis decem Missis decimam fruclus parleni perci- piens, faclo decimo Sacro, iam lolum sihi dehilum fructum est adeplus. — S. Lig. n. 3:i.*»., cuin fl/n? muUis.

:i;)7. - Oi AEK. -y (Jnomado delirminamla sit applicatio, quando stipcndia a mullis iynotis dantur, ut in piis peregri^ nationibus evenire sotel'?

Hesp. Inlenlio facienda esl pro iis, (|Ui priora dederunl stipcD- dia. Iloc lacile succedil, <juando idem Sjicerdos oninihiis obli- galionihus e>l salisfaclurus ; nec ohest, quod ipse partem sti- pendiorum aliis Sacerdolihus forte distrihuat: quia illa eodem ordine, (pioaccepit, dislrihiiere potcst; el sic suflicienler appli- calio delenninata videtur. Diflicullas maior videlur adesse, si Sacrista vel alius niulta slipcndia a diversis colle^MTil, et pecu- niaii) confusain plurihus S.nerdolihus dislrihuiil : (jui casus oh- vius et frequens esl. Quomodo enim tunc facienda erit Missae applicatio? Uespondeo: nihil aliud faciendum est, De(|uc aliud moraliler et coinmuniter lieri polest, (piam ul applicatio liat pro ratione ordinis leiiiporis, «pio >lipendia a lidelihus ero^Mla sunt. iuxla axioma, quod ali(|uando in iustitiae inaleria usur()atur: C>Mi prior tempore, potior iure. Imo nec nccessarium est, ul Sa- cerdos ad hoc explicite attendat ; si(|uidem sic velle agere cen- sctur, cuin id expo.stulet naluralis ae^juitas. Ilinc si e\ cumulo cominuni, v. gr., ex arca in Kcclesia posita, vel a .Missarum disirihutore, stipendia pro '20 .Mi.ssis acceperis, nulla aiia cura lihi incumhere dehct. nisi ut Sacrum vigesies facias ad dantis intentionem. Dislrihulor ipse eamdem implicitam inlentionem hahere censetur, ut slipendia iuxla temporis anti(juitatem suc- cessive ero;;et. Polest liimen Sacerdos praefatum ordinem in- tentione expressa interrumpere gravi ali()ua de rausa, ▼. gr., gi qiia alia .Missa urge(lt, vel maius stipendium acce()eri(. ut Sacruin non dilTerat, etc.

3.'iH. — Qi AKH. tJ* .\n valeat appluatio facta rir.i, <^nttn rrr^ dis mortuum, si tantum pro eo lam mortuo celrbrare dtbuissesf

Resp. Seg. prorsus. Ralio esl, (|uia obligutiu cadit iu appli- calionem defuncto laciendam, ad eius anintam a |KH'nis Purga- torii suhlevandiiin ; linis aulem ille non obtinetur. duin pro Tivo Sacnlicium olTerlur. l nde Sacerdos ub errurem >lHKMidii sui la- cturam facere dehet.

260 TRACTATUS

CAPUT III.

DE OBLIGATIONE CELEBRANDl.

Sub triplici respectii spectari potest ; i^ ratione sacerdotii ; 2» ratione officii ; 3» ratione stipendii.

ARTICULUS I.

DE OBLIGATIONE CELEBRANDI RATIONE SACERDOTII.

359, — Dico: Omnes Sacerdoles tenentur iure diYJno, sub gravi, ratlone ipsius sacerdotii aliquando celebrare. Evincitur ex verbis Christi, Luc. 22. 19.: Ifoc facite in mcam commemora- tionem. Quibus verbis, teste Concilio Tridentino, Christus Apo- siolis eorumque successoribus praecepit, ut Sacrificium offer- reut. Insuper Sacerdotes omnes in sua ordinatione accipiunt non solum potestatera, sed etiam munus et officium sacrihcandi illi adnexum. Hinc Apost., Hehr. 5. 1. ait: Omnis namque Pontifex ex hominibus assumptus pro hominibus constituitur in iis, quae sunt ad Deum, ut offerat dona et sacrificia. Porro in re gravi quisque tenetur graviter munus susceptum exsequi. Ergo... — Sic S. Thom. part. 3. q. 82. art. 10. — Vide S. Lig. n. 313.

Quaesita :

360. — QuAER. 1" Quoties in vita vet in anno Sacerdos cele- brare teneaturl

Resp. Non clare constat. Probabilius videtur non teneri ad celebrandum, nisi ter vel quater in anno, seu in festis solemnio- ribus. Imo non improbabile apparet, suo muneri fecisse satis Sacerdotem, si ter vel qualer in anno Sacriticium offerat quibus- libet diebus. — S. Lig. n. 313.

QuAER. 2° An eximatur ab omni peccato, qui tantum quater in anno celebratf

Resp. Neg. Non videtur enim excusandus saltem a peccato veniali. Sic communiter iuxta raentem Conc. Trid. sess. 25. c. 14. de Reform., ubi dicitur: Curet Episcopus ut ii (Presby- teri ) saltem diebus Dominicis et festis solemnibus Missas ce-

DE EICIUHISTIA 261

lebrcnt. Inio o\r»|)iat sancia maler Ecclrsia, iil Sacirdos siD^u- lis (Jiclius Sacnticium oHVr.ii, cl pii Saccrtloh-'. r.«ri>-i(in- liluJ umiUcre suleiiL

lliuc uierilu cuucludil S. Lig. n. 339. : « (Juaprupler uCdCirem tt a culpu levi eicusarc Sacerdutcm illum, qui (|uolidie cele- a brare po^sct una hebduMiadis die excepta ul) revereuliam,, < ct sine ulla iusla causa, sed tanlum ob desidiam, a ceUbran- a do abstineret : Sacerdos enim non tantum pro se celebral, « scd eliam pro bono totius Ecclcsiae populitjuc cbrisliani, cu- (i ius niinislcr et iiilcrces>or est constilulus, iuxta illud .\(x>- a stoli : Omms PuMiFEX cx hominibus assuinplus pro homtm- n bus consliluilur in iis, fjuae sutit ad Dcum, ut n/ferat dona- « el sacrificia pro peccatix. »

Mcrito igitur auclor eximii operis De Imitatwne Christi ail, /. h. c. li. : « yiinndo Sacerd^s celcbrat, Dciim licnornt, An^e- « los laclilicat, Ecclesiain aedilicat, vivos adiuvat, defunctisre- « (piiem praestat, sescomniiim bonorum parlicipem eflicil. » — Sic ctiam S. lionaccntura, de pracparatione ad Missam, c. 5.: « Sacerdos (jui non celebral, cpinntum in ipso est, privatTrini- « lalem laude el ^'loria, .Vnfielos laetilia, pcccatores venia, iu- « stos subsidio et ^ratia, in Pur;;dloriu e\is>tentes relri^'erio, « Ecclesiam Cbrisli speciali benelicio, et scipsum mediciua et <i rcmcdio contra (piolidiana peccata et inlirmilates. •

ARTICULUS 11.

DB OBIIG\TIOM CELEBRAKDl B\TIO>R omCII.

nril. — iJicu l : Omnes animarum Pastorcs icnentur de lurc naturali et divino aliipiando celebrare pro ovibus sui^^. Uatio e:>l, (juia eas apnoscere el pascere debenl. (lonstat eiiam e\ Vone. Tnd. sess. i:\. c. 1. de litform., ubi sic: Cum praecepto (/irmo mandatum sit omnibus, iiutbus animarum cura commissa esl, oves suas (ifinoscere. pro his Sacn/icium o/frrre.... vlc.

bico II : liilcm lenenliir de lure ecrlesiaslico celebr.ire pro subdilis omnibus dicbus Dominicis ot feslis, ((uibus lideles Mis- sam audire dcbent. Constal e\ variis Ecclesiae Decrelis, prae- sertim e\ ('onslitutione lienedicti \IY: Cumsemper, die 19 Au- pusti l"ii. \.| liocautcm lcncnlur non solum Parochi saecula- res, scd et lle^ulares ; ilcm<iuc ii. <|ui ad lcmpus vel amovibi- lilcr, Y. gr., ob absculiam vcl iutirmitatcm rdiochi, ad huius

262 TRACTATUS

supplendum officium depulati sunt, ul Yiceparochi. — Bened. XIV Constit. cit. — Imo Parochus duahus parochiis praepositus du- plicem Missam in festis tenetur applicare, sive per se, sive per alios, nisi unio duarum parochiarum sit plenaria et exstinctiva, ita ut ex duabus Ecclesiis parochialibus una prorsus ob exstin- ctionem tituli alterius evaserit. — S. Congr. Conc. 11 Mart. 1774.

— Onus illud a fortiori Episcopis incumbit post ademptam Se- dis possessionem, non vero Vicariis capitularibus. S. Congreg, Rit. 12Novemb. 1831. Missionarii autem et Vicarii apostolici Missas applicare minime tenentur, quamvis id ex caritate de- ceat [a). — S. Congr. de Propag. Fide, April. 1862.

Quaesila :

362. — QuAER. r An Parochus valde pauper possit stipen- dium accipere pro Missa die Dominica celebranda ?

Resp. Neg. per se. Constat ex declaratione Bened. XIV, in praefata Constitutione. — S. Lig. n. 325.

QuAER. 2" An obligatio Missam pro populo cetebrandi sit personalisf

Resp. Affirm. Ratio est, quia ea Parocho incumbit ut Pastori. Hinc Parochi debent per seipsos applicare Missam pro populo diebus Dominicis et festivis ; nec ulla valet in contrarium con- suetudo.

Ad dubium S. Congr. Concil. oblatum :

« Quid censeri debeat de consuetudine, vi cuius Parochus « diebusDominicis et festisMissam privatara pro pio aliquo be- « nefactore applicat, et, nullo legitimo impedimento detentus, « onus celebrandi Missam in alium Sacerdotem transfert? »

Sacra Congregatio respondit: Consuetudinem, de qua agitur, non esse attendendam. Die 23 Septembris 1847, in Mechlinien.

— Vide D. Bouix, tract. de Parocho, p. 590.

363. — QuAER. 3" An praedictae obligationi satisfaciat Pa- rochus per Missam prixiatam^i

Resp. Affirmandum omnino videtur, quia reapse praeceptum Ecclesiae adimplet ; nec tenetur Missam solemnem, aut aliqua

(a) Eiusmodi charitatis titulus aeque missionarios urget , ac omnes per totum orbem sacerdotes. Unde non officium missiona- riorum proprium, sed omnibus commune hic indicalur.

DF n <:ilARISTIA t6S

ccrt.1 hora fixam rolehran* : (jiMinvi'; Epi^rnpu»; prno<;rribcre po^^sil, ul paroihi [)or s»Mpso*^ solenniiorciii Mis-nin Irtr.tnl aul canlent. — Ita l). Uoms, ibid. p. 59l.-;j92.

NOTA. rarnchuB vcro dirbut l>«>minicU et fe«tii MitMin crlfkrare dcbet io pr»>

pria Frrletia. ft n«n in »Vi», qiinrninqnf riiniorlinlinr in ronlrarioni noo ob^lante. — Sir S Congr. Cnncil. IS Srplriub. rt 17 \otrnib. If»2t>. — D. Houix. Irofl. de Parocho, p. 501. 'a).

QiAF.R. V Si Parnrhus Virariitm (Ujinlnrrrit ad Missam pro popitlo rrlrhramlam, an stipmdium ipsi tnhurrr drhrat'?

Hrsp. Affirm., fpiia a<l Paroi liiini p«'rlin»'l curare, ul Missa parochialis seu pro populo celebrelur, nec Vicarius lcnelur sli- pcrwlio rarere.

QiAKH. ')* An Parorhns vrl hpisropus infirmus, nnt alia de causa a rrlrbrationr imprditus, teneatur diebus festis per alium pro popnlo relebrare'?

Ilesp. Affirmandum est, (|uia onus illud non esl lantuni per- sonale, sed siuiul reale, non scrus ac onus praedicanJi, quod conse(|iienter per aliuin impleri polest ct debel. — S. Lig. n. :I27. — S. roncjr. Itit., 11 .Miii MH).

QiAER. 6* An Parorhus, (jui non potuit sibi atium substituere ad celebrandum pro poputo, uno vet attero die xnfra tempiis Se- cessus ( llelruile paslorale), teneatur postea ad totidem .Missas applirandas jno poputoj

Hrsp. A/firmaltve v\ responso S. V. Conr. ad 1)1). .Maupoinl, Episcopum S. Dionysii (Bourlwn) d\e 14 Dec. 1859.

364. — QiAER. V An Pastores animarum teneantur pro po- pulo rrlehrarr in festis a Pio M sujipressis'f

liesp. Affirm. H.itio est, (juia Kcclesia illis diebus soliini e\i- mil lidclcs ad (d)Ii^.tlione aiidiendi .Missain, et absiinendi ah operihus servilibtis : undo urgerc pergit oblif;alio Partichi pro populo celehrandi, sicut prius urgcbat. Conslal e\ Tariis Decla- ralionihus S. I^oenitenliariae.

[a] .-VruMihi l.iincii consut^tudo hal)ei , ut si (|ua alia in eccle^ia eidfin p^iro» ho subiecta .<olemiie fesium celehrelur. ips. iurc quo- pi:\m honus servclur missam in canlu cum duplicato stipcndio celebrandl.

264 TRACTATUS

QuAER. 8" Quaenam sint illa festa a Pio VI suppressa'!

Resp. Sunt sequentia: festa Apostolorum praeter SS. Petri et Pauli solemnitateni ; duae feriae, quae Pascha et Pentecosten sequuntur; Inventio S. Crucis; festa S. Annae, S. Laureotii, S. Stephani, SS. Innocentium, S. Sylvestri, S. Michaelis, et S. losephi. — Vide dicta tom. I, n. 476.

365. — QuAER. 9" An Pastores animarum in Gallia tenean^ tur Missam celebrare pro ovibus diebus festis suppressis, aut in Dominicam translatis ex concessione Pii VIl, anno 1802?

Resp. Affirm. Constat ex variis decisionibus Sanctae Sedis, praesertim ex Declaratione S. Congreg. ConcitH Trid. 3i Grego- rio XVI approbata, in responso ad illinum DD. Bouvier, Episc. Cenomanensem, data die 14 lunii 1841, nec non ex responsione ad illmum Archiep. Tolosanum die 6 Augusti 1842 ; iterum ex decisione S. Congreg. die 25 Septembris 1847.

Quapropter ut obligationi huic satisfaciat Parochus, non illi sufficit appHcare Missam pro populo Dominicis, ad quas remit- titur seu transfertur solemnitas Epiphaniae Domini N., Corpo- ris Christi, SS. Apostolorum Petri et Pauli, Patroni loci (noa autem Titularis Ecclesiae), et Immaculatae Conceptionis, ubi ex Indulto Apostolico festum illud 2^ Dominica Adventus cele- bratur; sed praeterea tenetur applicare Missam ipso die, quo praefatorum festorum Officia communiter in Ecclesia recitantur.

NOTA, Titularts Ecclesiae dicitur Titnlus , sub quo erecta fuit Ecclesia , qui

titulus nomen Sancti, vel aliquod mysterium, v. gr., SS. Trinitatis, etc , re-

ferre potest. Patronus vero est ille protector coelestis ( Sanctus , Angelus , aut B. Virg. Maria), quem ipsi pagi vel civitatis incolae sibi elegerunt. AJ hanc electionem necessario requiritur concursus triplex , populi et Cleri , Episcopi et S. Congreg. Rituum ; alioquin electio est nulla , et proinde nullum canonicum eftectum habet. - S. C Rituum 23 Martii ^630.

366. — QuAER. 10° Daturne aliqua praescriptio vel consue- tudo contra obligationem applicandi Missam pro populo in fe- stis suppressis aut translatis ?

Resp. Neg. Aperte constat ex Declaratione S. Congreg. Con- cilii die 25 Septembris 1847, et praesertim ex Constit. Pii IX: Amantissimi, B Maii 1858 i.

\ Praefata Encyclica de ieta obligatione quoad festa reducta haec statuit t * .... Quamobrem hisce litteris declaramus , statuimus atque decernimus, Paro- « chos aliosque omnes animarum curam actu gerentes sacrosanctum Missae sa-

DE ELCilARlMIA 266

Olaek. ir (Juaenam sint festa a Pio Ml snppressa, aut in (liem Dom.nkam translata pro Gall af

Hesp. Siiiil s(M|ii(>ntia : Circuiiicisio, Epi|ilia[iia, soleniniUis Corporis IJirisli, l*urilicalio, Annunlialio, Nalivilas, el Inima- culala (^onccplio H. Mariue Vir^., Ifsla SS. Pelri el IViuli et Palrouuii Paroeciac. — Hecole duta tom. /, m. 476.

ARTICULUS III.

I)E OUI.IGATIO.NE CEI.EBRVM'1 nvTIONF -.Tir FM)!!.

Principia :

UK7. — l. Licile accipi polesl slipendiuni iusluiii seu clee- niosMia ad celehrandain Mi-^am, (piam <piis pro alio legere nou tcnetur. Stipendiuni enini iion datnr tan<|uani pretium vel com- pensatio Missae, sed ul niediuni ad susteuiationem Ministri. Conslat etiani ex Scriptura sacra J. Cor. 9. 13.) : yesatis (juO' niam (jui in sarrann ojterantur, quae de sacrario sunt, edunt : el qui allart deserviunt, cum altari parlictpanff

II. Tenentur Sacerdotes ex iustitia Missani celehrare, el de- terminate applicarc ad intentionem eorum, (|ui ad lioc stipen- diiim rroi^avernnt. Elrnim inlervenit cum iis paclum onerosum, (juod lilulo iusliiiac servari dehet, non secus ac in (|uovis alio conlractu. Inde Sacerdos, (jui omiltil .Missani applicare, sive pcr se sive per alium, iuxta inlentionem iilius, (}ui stipendiuui ero^'avit, ad restitutionem stricto iure lenctnr.

III. .Non polest Sacerdos per unicani Mi»am dnplici slipen- dio .satisiaccrc, sed pro sin^nlis Sacrilicium di^tuuium olTerre dcbcl. Uatio cst r (piia nou coustal cerlu, Sacruni pro pluri-

• rrifiriuai pro pfi|iulii tilu (i>iiiiiii«iii rrlrbrarr r( ■|>|<iiiarr tlrlx-rr, luiii cinni-

• l)U» Ooiuiniii* aliuiiur ilirliu« <|ui r\ prtrcrpln «Jbut- «rrtantur, luui illi*

• rliani qiii ri liuiu« \p«>»liiliraf> SrJi* inJalgvnlia rt Jirram <!• pnir«>plo f*-

• ntoruni nunirro tubUli «i- tranilali «nnl , qttrniaJntiMiuin ip«i sninMrtiai cttrt-

• tiirr« (Irbrliant , Juin nirnuirat« l rb«oi \lll (.oottiiuliu lo plrne »00 rubor*

• vi|;rbat , antri|uaiii fr*livi Jr prarrrpto Jiv« Muminurrrnlur rl lrao*rrrrriilur

• (^>ni>J vrio ■ttiiirt aJ fr^lot IraiulalK* Jir« , iJ uiuni riripiinat , ul •rilii-rl ,

• quauJo nna rum SolrniniUlr Jivinum Offiriaat lran«Ulum forril in l>ominirnm

• Jirni, una tanlnni Mi«4a pro populo lit ■ Parorbii •ppliraaJa, ^«••4«^ttiJrin

• Miiia , ifuar pr^mpuil Jnini OfrKii p«r« r«l , una iiiuul rum ipan Offirio

• (riuilita etiitioiari Jebct >

266 TRACTATUS

bus oblatum singulis tantum prodesse, quantum prodest pro uno solo applicatum, licet id valde probabile sit; 2° quia sic Sacerdos excederet rationera honestae sustentationis in hono- rario percipiendo; 3° quia hoc ipsum constat ex propositione 8* ab Alexandro VII damnata, quae sic se habet: DupUcatum sti- pendium potest Sacerdos pro eadem Missa accipere, applican- do petenti partem etiam specialissimi fructus ipsimet celebranti correspondentem.

Quaesita :

368. — QuAER. 1' Quodnam censeatur iustim celehrationis stipendium^i

Resp. Quantitas stipendii iusti universaliter determinari non potest. Licet exigere stipendium statutura ab Episcopo vel a consueludine K — S. Lig. n. 319. — Attaraen, sicut ex cari- tate vel amicitia stipendium minus exigi potest, ita etiam ex

(a) Decreta, quae Benedictus XIV [Instruct. 56. n. 20.) refert, spectant tantummodo ad onera perpetua Missarum ; atque in iis staluitur , ne maiorem ovt minorem pecuniae summam pro Missis perpeiuis in posterum stalui ( Regularium Praefecti) paterentur. Taxa tamen, ibi ab Innocent XIII statuta, nempe annuorum 60 scu- tatorum, modo non servatur nec servari potest ob immutatum pe- cuniae valorem ; quod idem contingit quoad adventitia Missarum stipendia , quae tunc Romae ad decem romanos assesperlingebant, nec immutanda esse decrevit tum S. Congregatio, ut idem Benedi- ctus XIV (1. c. n. 23.) narrat. Licet autem nunc duplomaiustribua- tur stipendium, quis dixerit, ad decentem sacerdotis sustentationem par illud esse? Et mirum sane, quod quidam tam slupidi nunc re- periantur, ut conclament adversus clericorum divitias ; quando ob pecuniarum valorem lam longe nunc immutatum, aucta quidem et operarum , et artificum et publicis seu privatis officiis addictorum stipendia cerniraus ; stipendia vero clericorum sustenlationi hacte- nus illa mensura definiri, quae congrua cum foret aliquot ante sae- cula, vix ad aegerrimam traducendam vitam modo sufficit I

i Huic regulae etiam Rogulares se conformare debent sub gravi cx S. Con- greg. Dccreto apuJ Benedictum XIV, Instit. 56. n. ^O. — S. Lig. n. 320.

Episcopus vero prohibere potest, ne accipiatur stipendiura minus taxa statuta, saltem quoad eleeraosynani raanualem. — Benedidus XfV, ibid. (a).

DE RIT.IIARISTIA tl7

danlis lihcralilalc maius rcripcrc fas esl. Potesl pariler Sacer- dos plus reciperc pro lahorc cxlraordinario, v. gr., pro Sacro cclchrando tali hora vcl tali loco incommodo, elc.

Qi AEK. 2* An (jraviler percet Sacerdos, qui accepto sUprn- dio, Missam rflrhrarc di/ffrt'}

Hesp. a/firin. UjjUo esl, quia violat contrartum in rc gravi. Constal ctian) cx Dccrclis S. Congreg. ConctUi ann. 1652. — S. Lig. n. :n7.

3G!». Oi AEK. :r Quandonam dilatin graris cmseatur*t

liesp. Controvertitur; ccrlo f^ravis vuieliir dilalio, quac Ircs menses exccdil. — Ita mwmuniter cum S. Ligorio, contra alios, qui annum inlfpruni rcciuirunl. — Probabilius autcra non pcccat gravitcr Sarrrdos , (jui .Missam proiiiis.sTni inira diios mcnsrs rrlchral. In Missis aiilcm pro rrrrnlcr drfunrtis cclchrandis, diliilio unius mcnsis gra\is rcpuliuida cst iuvla S. Ligor., Salmanl., Lugn, etc. - Ad varia etiam Episcopo- rum statuta est atlcndcndum. Cactcrum ccrto pcccat gravitcr Saccrdos, qiiolics Missjim pro alii|iia instantc gralia impclran- da pcliliim ar promissam iiilra Irmpus ('ircumstautiis aplum cclchrarc omillit ; ct idcirco lcnclur acccpliim sliprndium re- stitucrc, liccl dcinccps cclchravcrit.

.Nor* »^»tiaiini* onrra «ii*rrpt« iiifra iiioiliniiii tiMiipiM nlimiilrri nr.jnrjnt, »i tjinrn triburn» rlrrniii»ynaiu pm aliaruin Mi**ariiiu rrU bralionr id \riat, et roa- Mnlial ut illar lunr drmnm rrlrbrrnlur, rum •u»rrplit onrribut Mli»farluin f«^ ril. i<l non prohibrlur. — Sir .S. Congrnj. Cimcilii — f -ifnltrrt > '> •• •«>" , ad dundrrimum

OrAEK. 4* An perret graviter Sacfrdos omittens celebrare Hissam , vi stipendium pro tlla acceptum non m/ materia gravis'!

liesp. Aflirmandiim omnino vidclur, nisi forte adco tcnuc sit, ut Missa gratis promissa apparcat. Ralio cst, quia siipcndium solvcns, nolahilc dtlrimcnlum spintualc patitur. — Ita S. Lig. et aln communtter contra alios.

:no. ^i AER. 5* An vel quomodo percet omittms Missam gratis promissam'f

Hesp. r Non pcccat. quotics promissio non est Tcrus con- tractus, scd promittcns hcncvoliim tantum propositum promis- sario ostcndii.

Hesp. i,' Prnbabilius pcccat, pcr sc vcnialitcr tantum, tjuan- do promissio csl stricta, (piia simplcx promissio non ohligat

268 TRACTATUS

sub gravi, nisi, ut ait Lugo, promittens expresse sub gravi se obliget.

QuAER. 6" An possit Sacerdos per unum Sacrum satisfacere pluribus Missis gratuito promissis ?

Resp. Affirm. Ratio est, quia Missae gratuito promissae ne- quaquam obligationera contractus proprie dicti, ne tilulo quidem merae fidelitatis, inducunt [a). Insuper valde probabilius appli- catio Sacrificii pluribus facta, tanium singulis prodest, quan- tum uni soli prodest. Aliunde non urget hic ratio iustitiae quae exigit, ut pars tutior eligatur, cum nuila percipiatur retributio. — Ita Elbel, de Contr. n. 337., etc.

QuAER. T An simoniae reus sit Sacerdos, qui praecipue in- tuitu stipendii celebref}

Resp. Neg. per se, idest nisi stipendium ut verum celebra- tionis pretium habeat; verum a peccato excusari non potest cum odiosum maxime, ac probrosum sit, quod sacro ministerio, pecuniae lucrandae causa quis abutatur. Attamen non peccat Sacerdos, qui accessorie celebret intuitu retributionis accipien- dae, praesertim si ipsi necessaria sit. Nec ulla labe maculatur, qui accepto stipendio ad celebrandum deterrainatur, licet alias Sacrum fuisset oraissurus ; tunc enim non ratione stipendii, sed obligationis adimplendae movetur. — Ita communiter.

371. — QuAER. 8" An Sacerdos curare possit Missam per a- lium celebrari, stipendium minus dando, quam ipse acceperit ?

Resp. Neg. omnino. Ratio est, quia ob speciem turpis lucri id prohibuit S. Congreg. Concilii Decreto approbato ab Urba- no VIII, et confirmato ab Innocentio XII, ubi sic sancitum fuit: Omne damnabile lucrum Ecclesia removere volens, prohibet Sa- cerdoti, qui Missam suscepit celebrandam cum certa eleemo- syna, ne eamdem Missam alteri, parte eiusdem Missae sibi re- tenta, celebrandam committat. Hinc et Alexander YII damnavit sequentem propositionem sub n" 9 expressam : Post Decretum Urbani potest Sacerdos, cui Missae celebrandae traduntur, per alium satisfacere, collato illi minori stipendio, alia parte sti- pendii sibi retenla. Imo Benedictus XIY^ Epistola encyclica die

(a) Auclor supponere hlc videtur, sacerdotem ne obllgationem quidem fidelitalis, quae cuiuslibet verae promissionis propria est, assumere voluisse, alque adeo ne ullum quidem promissionis pro- prle dictae contraclum Inlercessisse.

DR ETCnARISTlA ttf

:I0 lunii 1741, Quanta cura, ipso fario suspondil. susppnsione Ponlilici rcsorvala, Sacerdotem, qiii Mipendia maioris prrlii pro Missis colebrandis, iuxla ronsueluflinem vel slatuta loco- rurn coIli^MMis. Mis^^as ibi, ycI in loris ubi minora stipen'lia Iri- buuiitur, rulrbrari curel, parte sibi relenla. — V. S. Lirj. n. 3il.

Excipe r nisi exeessus slipendii trnditus fuerit intuitu per- sonae, amicitiae, pauperUitis, gratitudinis, propinrpiitilis ; 2* aut si alter Sacerdos omnino sponlc el non ropatus, exres- sum priori rrmilljil. — S. Ikj. ihid., etr.. ef alii mmmunittr.

372. Olakr. 9' An qui retinet partem stipendti, tenratur ad restilulinnem^?

Re.sp. .{/firin. Ratio esl 1' quia hoc dpducitur ex propositio- nc damnata ab Alex. V// .supra relata. Propositio enim direbal, Sarerdolcm n'tinentem parlem slip«*ndii posse satisfjicere por alium; er^^o scfjuitur, ronlradirtoriam essev«ram, id esl, dlum non posse satislacere : satisfactio aiitem non respicit tantum bo- neslatem actus, sed etiam eius iustiliam ; qui autem oblipatio- ni iustitiao non salisfacit, ad restitutionem l''netur; 2* (jiiia Sa- cerdos, dividrns slipetwliuni , a^zil contra voluntatem dantis: voliinlas enim ilnnlis csi, u«>n soJiim iit Missn relebrctiir, sed ut pro tali slipendio celebrelur. Neqiie enim pratiiito ero«;are qiiid- piam ei vull, qui non celebrat. !ta S. L>g. n. Mi., inquiens, hanc sententiam esse tenendam. Cui autem lieri drbeat restitu- lio, num danti srilirel elermosynam. an celebranl', rnw/rorrr- titur. Potius celebranti facicnda videlur. — S. Lig., ihid.

QuAKR. 10" An Sacerdns, cui o/fertur pingue stipendium pro hndierna .Missa, possit, hor retento, rngare atium Sarerdntem ut relehret prn ipsn. prnmittens retehrare die sequenti pro eo- dem, f/ui prn <)rduiaria eleemnsi/na est relehraturus'*

He.sp. Cnntrnrertitur. l' Sfmkmia negat, «piasi boc non pos- sil excusari a specie turpis lucri. - Ita S. Lig. n. 322. dub. 4.; (jui tamen addit (juod talis Sacerdos de prnvi peccalo damnan- dus non videtur a .

{ii Tro h.ic opinione S. Alphon>us nil profrrt, uW\ .^urlorilaiem Conciiiae, (|ui rrm |)rtnlrMtum iudirio rcmiltit, .si sicordo.H sit pau- pcr : qunsi \ ero pauperlas speciem turpis tucri oufern» a jtarrls ml- nisirriis (|ncal ! (Inetrrum siMnind;» scntenlin noii «.olum rntionum solidil.ilr ri ponilrrc anrlitriiiiis l(»iig(» «"•t prob.diiJior. simI rom- munissima piorum pnidenlum(|ue sacenlolum praxl coniproliaiur.

270 TRACTATUS

IP Sententia affirmat cura Lacroix, n. 134., et aliis.

373^ _ QuAER. ir Qaomodo taxandae sint Missae, pro qui- hus legendis testator summam aliquam pecuniae reliquitf

Resp. Taxandae sunt iuxta loci consuetudinem yel dioecesis legem pro Missis privalis vigentera. Si autem taxavit ipse te- stator, sed infra loci morera, aut taxae receptae normam, ab Or- dinario iuxta debitam proportionem Missae sunt reducendae. — Sic statuit S. Congr. apud S. Lig. n. 320. — Gousset, n. 295.

QuAER. 12° An Sacerdotes divites stipendium accipere pos-

sint ?

Resp. A/prm. Ratio est, quia quisque operarius sive dives, sive pauper, raercede sua dignus est, ut dicit ipse Christus Luc. 10. 7., etiuxla Apost. 1. Cor. 9. 13. Aliundesi stipendium accipere non possent, et alioqui non teneantur sine stipendio celebrare, cum lex nulla adsiteos ad sic celebrandum obligans, saepius fideles Missas obtinere non possent. Constat insuper ex universalis Ecclesiae praxi. — S. Lig., et alii communiter.

374, — QuAER. 13° An moderator diarii religiosi certum nu- merum celebrandarum Missarum a clientibus (abonnes) loco annui stipendii acceptare possitf

Resp. A/prmative. Constat ex sequenti Declaratione S. Poe^ nitentiariae.

postulatum.

« Moderator cuiusdam diarii religiosi a S. Poenitentiaria po- (( stulat, utrum tuta conscientia suum diarium dare possit Sa- (( cerdotibus ea conditione, ut celebrent numerum Missarumre- « spondentem pretio, quod ab aliis pro diario solvitur?

RESPONSUM.

« S. Poenitentiaria, praefato dubio mature perpenso, respon- a dit: Afprmative, dummodo Missae celebrentur. Datum Romae « in S. Poenitentiaria, die 6 Octobr. 1862. »

Consequenter illicilum non est dare opera religiosa pro Mis- sis celebrandis, dummodo aequalilas inter Missarum stipendia ac pretium operura servetur. Eadera enim ratio currit tum pro folio periodico, v. gr., singulis mensibus edito, tum pro opere integro, quod una vice editur et divulgatur. Hoc luce meridia- na clarius est.

DB EICUARISTIA i1\

375. — QtAER. 1 i' An Saceidos ad bonos libros diculyandos possit per stipendium certis Missis a se crtebrandis aequwatem eos emere et postea vendere pretio currente in librorum commrr- cio, ita ut nolabilr tucruin inde percipiat'!

liisp. Sfij. prorsus, ({iiia pruliihriur (|iiaelil}et ncgolialio oc- casioiie Missaruiu celfbrandaruni ob lurpis lucri speciem. Con- stal ex res|i<)nsione se(|uenli S. Poenitentiariae data die 19 No- veuibris 1803.

rOSTlLATLJI.

« r Sacerdos sub praelexlu libros religiosos divulgandi, po- « leslne, tula cousrieiilia, lios euiere et poslea vciidere prelio tf curreule ii[)ud bibliopolas, ila iil -20, ;{() vel 40 pro ceiilum « lucrelur?

a 2* Polestne .Missaruiu slipeudia accipere pro venditis li- « bris, et eiuenti offerre graluito libros lucro perceplo propor- « tionalos?

« y Ideiu Sacerdos polestue venderc praedictos libros aliis tt Sacerdolibus slipcudio .Missaruiu careutibus, cuni obligatioue c Missas pretio boruiu libroruiu respoudcute celebraudi, ita ut « ipsc lucruui :J0, iO vel '>0 pro cenluiu obliueat?

REM^O^SIM.

« S. Poeniteutiaria. praefatis dubiis luature |>crpensis, rescri- « \)\\ quodlibit neyotiationis vet mercaturae genus retatice Oii « Missas rrlrhrandas Sarerdotibus prohiben lure canontcn^ el « specialiiii Cou>lilulioue Itrnrdnt. \I\\ .Kpostolicae servitutts, « Quod si praedicto Sucerdoti dubiuiu (|uodpiani reiuaneat, il- « lud S. Poeuitentiariac e&ponat. Die 19 Nov. 1863. •

3"(). — yi AKK. l.V An adintntstratores Hcctestarum possinl ali^juid sibi rrtinrrr r.v etreinosijnis ad .Mtssasdatis, pro ejpen' sts altartum, luminum, etc?

Rrsp. A>(/., nisi Kcclesiae alios redditus oon babeanl; et lunc nullalcuus excedi debet valor expensarum, (|uae pro ipso .Mis- sac Sacniicio necessariae suut. Ila staluit >'. Congr. (oncitn (apud l.arroix, n. \)'i. et S. I.tg. n. Mi. . ArclnpresbUer auleui nou lciiclur ad luiuislrauda uUUMlia celcbraiiiibus ad>ciitiiiis. nisi expeusis eorum solutis. — Sic S. Congreg. dic 18 Marlii anu. ItiSG. — S. Ltg. n. 322.

272 TRACTATUS

QuAER. 16° An restitiiere debeat, qui accepto stipendio ad Missam in altari primlegiato celebrandam, eamdem in alio al- tari celebrat ?

Resp. Negandum videtur; sed teneretur ad lucrandam indul- gentiam plenariam defunctis applicabilem, ut sunt indulgentiae Yiae Crucis, etc... Sic enim proportionata compensatio iribui- tur. Si tamen stipendium maius ordinario ad hoc accepisset, ex- cessum restituere teneretur. — Ita S. Lig. n. 229. — Elbel, n. 210. — Sporer, n. 137. et 355.

Si autem quis accipiat stipendium , ut celebret io loco certo, y. gr., ad Slatuam miraculosam, vel in Sacello ut populus Mis- sam audiat, vel certo tempore, v. gr., die sabbati in honorera B. Virginis, ita ut locus et tempus per se intendantur, non po- test retinere stipendium, nisi Missa tempore et loco praescripto legatur. Ratio est, quia alias dans stipendium graviter invitus esse censetur. Secus vero, si tempus et locus per se non in- tendantur.

377. — QuAER. 17° An obligatus ex stipendio ad celebran- dum in altari privilegiato pro defuncto debeat legere Missam de Requiem, quando ritus id permittitl

Resp. Afprm. Ratio est, quia ad indulgenlias lucrandas id omnino requiritur. Diebus vero quibus prohibentur Missae de Requiem, Sacerdos lucratur indulgentias legendo Missam diei. Sic pluries a S. Congr. declaratum est. — S. Lig. n. 339 ^.

QuAER. 18° An obligatus ex stipendio ad legendam Missam de Requiem, vel votivam, satisfaciat si aliam Missam dicafi

Resp. Affirm. Ratio est, quia Missa eadem est quoad substan- tiam ; et si adsit iusta ratio, nullum erit peccatum. Hinc si Ru- bricae non permittant ea die legi Missara vel de Requiem vel votivam, debet legi Missa diei, et sic vere satistit obligationi. Qui autem absque legitima ratione id facit, a peccato veniali excusari non potest ; nec propria devotio ut ratio sufficiens ha- betur. — Ita S. Lig. n. 328., etc.

QuAER. 19° In stipendium percipi possit pro Missa in die Commemorationis omnium fidelium defunctorum celebranda ?

^ POSTULATUM .... « Utruni qui celebrat jn altari privilegiato pro singuHs « (licbus (lebeat semper uti paranieutis nigris, diebus noo impeditis, ut privilegii « indulgentiam consequatur? »

Respondit 5. Rit. Congreg. AU^rmative, die i\ Aprilis <840.

DE EICHARISTIA J73

R^sp. Affirm. Ualio osi, fjiiin non omnrs Sarrrdolrs tcnenlur hac (lie Mi.ssam appliraro omiiihiis (lcrunclis, imo nor rclphrare obli^^anlur. Tndc Sarrifiria possunl applicari a Saccrdolibus ad libilum, sriliccl vel pro omnibus dcfunrlis in Purpalorio dcpcn- libtis, vcl pro ali(|uibiis lantnmmodn. Constat dc lioc cx Dccre- lo S. Couyr. (j'c \ Kw^. liir»:i. Ilor auK^m posilo, nihil prorsus obcsl (juominus stipcndium pro talihus Missis arcipi pos^^it. — Ita communiter. - S. Lig. n. 338.

A I' I' K N I) I \

FRO SArERDOTIBrS SOCIETATIS lESU.

378. — 1. Snrcrdos Sonclalis nc(juc pro sc nc^pic pro alio slipcndium Missarum, cjuas lcpil, arccplarc potcsl. Idrm (|U0- quc assercndum esl, si de aliis (|uihuslihcl sacris niinislcriis af^alur. Constal Qxlnstituio Societatis^ passim. Vide praescrlira Hpitnme, nov. ed., p. 185. — Larroi.r, /. 4. p, 136.

II. Si pcrunia pro Missis olTcratur Sarcrdoti Soc. vcl Com- munilali, polcsl pcr Superiorcm admilli, non (luidcm cum rigo- rosa ohli^alione, sed cum promissionc lata diccndi ali(]uas Mis- sas, "vel ciiam unam aut altcram sinpulis annis e\ pralitudinc. Ita Castrnpalan. SuMpic dcrlarassc Mutium Yitellesrhi (lenera- lcm tcslalur lturghaf)er rcnturiac 3. cas. 25. — Lacrois, /. 6. part. 2. n. I Wi.

III. Ilem potcsl pecunia accipi libcraliter, el vicissim libera- liler possunt promitti Missae, ila tamcn ut posterior promissio non sit vclnl rompensatio, scu solutio rcciprora pro slipcndiis, scd m«To clcemosNuac lilulo admittatur ; adco ut olTcrcns plane inlelligal, accipi uon |K)ssc alio nomtnc. ct boc codcm ipsc lar- giatur. — LacToix, /. 6. part. 2. n. Ii6.

Hinc resotves :

379. — r Sacerdos Soc, cui pccunia olTcrlur pro Missis le- gendis, potest dicere odcrcnli, .sc MisMs, gratis lecturum ad ipsius intcntioncm, et vicissim rogarc ipsum ut hbcraliter ap- plicarc velil prrnniam ohlalam ad hanr vel istam piam causam; sic otTcrcns hahehii dnpliralum rrurlum : ordinarium sciliccl

OCRT Tom. II. 18

274 TRACTATUS

Missae, deinde cooperationis ad illam piam causam. — Ila ex- presse Lacroix, ibid.

2° Tilius Sacerdos Soc. legere potest Missas ad intentionem Sempronii Sacerdolis saecularis, qui stipendia, pro Missis le- gendis acceperit, quando hic nec ea resliluere possit, nec sa- lisfacere pro omnibus Missis; quia in istis circumstantiis Titius censelur gratis et ex pura caritate legere, uti ex declaralione Claudii Aquaviva colligit Lacroix, /. 4. w. 138.

3' Si Titius Sacerdos Soc. non recipiat quidem stipendium, attamen circa illud disponat, v. gr., dicat Caio: da stipendium huic pauperi, etego ad intentionem tuam legam Sacrum; vel si dicat Sempronio: tu accepta stipendium, ego loco tuo Sacrum legam; illicile agit, quia sic disponendo circa slipeudium per quemdam qnasi-contractum tacitum facio ut des^ virtualiler ac- cipit stipendium, illudque redonat alteri ; quorum utrumqne est conlra volum paupertatis (a). — Pellizarius. — Lacroix, l. 4. n. 138. — Sanchez, etc.

4' Si Paulus vir Soc. pro Capellano ex fundatione obligato incanenda Missa suppleat, minime peccat, quamvis Capellanus suum provenlum recipiat, quia ille de nulla re disponit. Idem dicendum est, si concionetur, aut aliud munus exerceat pro ali- quo, qui inde consueta iura percipiat. — Lacroix, l. 4. n. 139.

380. — 5° Si SemproniusParochus, accepto iam stipendio, ro- get Titiura Sacerdolera Soc. ut pro eo suppleat in Missa legen- da, Titius licite supplebit, modo nihil de stipendio disponat. —

(a) Casum primum sic intellige, ut Titius eo pacto striclam ob- ligallonem Caio imponal; nam si mere roget, ut ex liberalitate id Caius praestet, in id recidlmus, quod in prima Resolutione defini- lum est, el rursus Resol. 5. definiiur. Quoad secundum autem ralio Ulicitae disposiiionis facile cessat, quando Titius a Sempronlo roga- tus de aliqua Missa celebranda, hoc liberaliter faciat, nihil curans aut quaerens, num Sempronius slipendia pro iis Missis acceperit, Dum sibi ea relineat, etc. Quosdam potius iliud movet, quo litulo Sempronius stipendia retineal forte accepla. Sed et haec difficultas (quae alioqui iiihil attingil causam Titii Missas graluito celebrantis) facilem habet solutionem. Tribuens enim stipendia hoc unum a Sempronio exigit, ut onusMissarum celebrandarum assumal: Quod aulem ipse vel per se vel per aiium satisfaciat, et hic alius aut exa- cto stipendio aut gratis celebret, nihii ille curat.

DE ElCUAHlbTiA 2"5

Lacroi.i , l. 4., n. \VJ. — Vascjuez. — Salas. — i aitropalao, conlra Saurhez. — Ralio t-sl, (]uia hlipeiidium a Tiiio, ne mf- lualiUT <|ui(leiu recipilur, cum nihil dispoual circa illud, e«t- quc omniuo indilTercns illi, ({ui slip(>iidium erogavil, a ({uolibel Missa lccalur. — Coufirtnatur : Si Tilius ilurus Parisios in fa- voreni Scinpronii, gralis ft-rrel lilleras, ad (|uas fertndas Sfin- pronius cssel inercede couduclus, uli(|ue Tilius uun a^^erel con- Ira paupcrlaUni, uec ccuserelur sibi accjuircre, el Sempronio donare iliain mercedem. Ergo simililer in nostro casu. — La- crois, ibid.

Dices : Sempronius non habet ius vcl lilulum rctinendi illa slipendia, nisi medianlibus MissisTitii ; ergo Tilius legens Mis- sas, coufert illi ius et titulum reliueudi illa slipcndia, ac proiude idem esl ac si stipendia acccpiarct et darct Scmpronio.

Itfsi). i\r(j. ant.: naiii Sciiipronius ius et tilulum rctincndi hahct vi contraclus innominali : do ul fai ias, (|uo ohli^alur ad Missas lcgendas sivc per se, sive per alium. (|uo onere levalur a Titio, ({ui tantum ponil Missas velul condiliouem, sine qua non possct Scmpronius frui illo iurc^ ct tilulo relinendi sli|)eu- dia. — Lacroi.r, ibid.

Dices itcrum: Saltem obslat Dccretum Vlll Congr. Ml pro- hibens ipsimet (lenerali, nc Missas, (piae ad eius intenlionem cclehranlur per Societatem, applicet secundum inlentiouem cu- iusrum«pie alierius, ()ui inde lucrum rcporlare possel.

lUsit. .\t(j. anleced.; nam iu positivis non \alcl illaiio a ma- iori vel a pari; cladsunl raliones, cur haec pruhiheantiir (iene- rali, non autein aliis, v. gr., necessilates Societalis, elc. : ergo islud Decretum (|Uoad alios uihil facit. Lacrots, ibid.

Nirri. i* l(i'li|jin«i Swrii, «|ui prcrr» r( Mik»«» prarcrpla* nuii prrtuUaol, ptr M IfMjuviiilo uoii prrranl, i|uia non dalar rigoroauni prarrrpiani ; oon roim alia nt ol>li|;a(iii, iii*i r\ Ucitiila, i|uar ftrr ir «ub prrralo a»u i>Lli|*al — Sumrri, rt alii communilrr. — \((4iiiro pmahunl SulWriorrt, «i rt nrgligrnlia oon rarroL ul dr«i|inrulur i|ui Miv^a» rrlrkrvnl, *rl orvnl, pr«r«rrtiin pro brarfartorikM rl foa. ilnlorihu*. Sir rr<|><>n*uin r»t Koiiia aniin ITiOt Noo Mli«f«riunl «> I ir, m{

Muna» IrKrtiilai prr alio» lr|;unt, quia r%i i>nu« prr«4in«lr. — Sir r n /^tm

Mhmi, ann. tt>34. — AtUmen Mtuftcii rngon* aliaoi, «I vi«« »•« liodi» «vl k«c hrliiloniJiilii i-rlrhrrt, ilio ip«r ilir «rl alia kvlMleaiado rt>Mp«o««lora«. Ilrm «atitfo» riuiil, i|iii |>rar«iilriilr« iliflirulljlriu pro hvlHlomado «Mio^ati, Sorra i« iMbdama. ila. i|uar prarrcJil, «ntiripant. — Utrrois, I. <> pnrl. 2. mmm. tOH.

'2" Mi»<iar pri) ilrruiirti» Snr. iniunrlar uon okligaal «ub mwrUli, »i«» ilHvr* minrnlur prr tjrrrralr* Orilini» (..onttilulionr*, ii«r rt parlirularibat lirguli», «if« tx Supvriuruui pr«c»iTipto. lUtio r«l , qui« itU b«b«ut tAntaiu r«tioarm «impli-

276 TRACTATUS

cis raandati, nisi praeceptum obedientiae accedat. — Sic ex iudicio omniuin, ut testatur Pellis. tom. \. tract. 5. c. 9. n. i2. — Lacroix, ihid. n. ^169.

5° Missae affixae tempori , v. gr. , quae legi debent qualibet hebdomada vel quolibet mense, si hoc tempore ob impedimentum vel morbum non potuerint ce- lebrari, non necessario postea supplendae sunt, sed omitti possunt. Sic responsum est Prov. Rheni, ann. ^585. E contrario si ex negligentia omissae sint, postea suppleri debeut. — Sic responsum fuit Prov. Tolosanae, ann. iG29. — Lacroix, ibid. num. 171.

4° Si Missae vel preces indicentur ad terapus indefinitum, satis est eas dicere ad duos vel tres raenses. — Sic responsum est Prov. Neapol. ann. 4603. — Lacroix, ibid. n. \t2.

CAPUT IV.

DE TEMPORE ET LOCO CELEBRATIONIS.

ARTICULUS I.

DE TEMPORE CELEBRATIONIS.

Principia :

381. — I. Licet celebrare quotidie, imo laudabile idest, nisi obstet celebrantis indignitas, aut specialis Ecclesiae prohibitio. Prohibet autem Ecclesia, ne celebretur Missa in die Parasce- ves, seu Feria YI Hebdomadae maioris ; item ne absque neces- sitate plura Sacra fiant in eadem Ecclesia Feria Y et Sabbato eiusdera Hebdomadae. Sic ex variis Congregationis Rituum De- cretis constat (a). — S. Lig. n. 350.

II. Non hcet ordinarie celebrare ante auroram nec post me- ridiem, nec ante Officii matutini recitationem (b) secluso spe-

(a) Decreta ista cavent, ne praeter conventualem in Ecclesiis le- gatur ulla Missa prlvata. Quibus tamen decretls non Interdlcitur, quomlnus In Eccleslis Regularium, qui privato oralorio careant, alia Missa pro distribuenda infirmis Gommunione Paschali celebretur. Id lamen clausis ianuis faciendum praescribitur.

[b] Haec parlicula ex §. XV non ad celebrandi horam sacerdo- libus communiler praescriptam, sed ad ordinem inter Breviarii re- citalionem et celebralionem Missae pro canonicis, qui canunt in choro, servandum spectat. Quocirca subditur ibidem, quando alias

UE ELCIURlhTlA i't1

ciali pri^ile^iu. Sic enim iii Ruhncis MiA>ali» liatielur : Missa prirata saltrm jxjst Malntnmin et Lauiles (fuacumtjue hora ah aurara nsv/ur ad miritlinn dici potest. — Licel lumen Mi^^am antc auroram inchoare, modo ipsa anlc aurorani nou alisolva- lur. Liccl pariler celebralioncm ullra nieridiem prolraliere, mo- do salleiii meridie incipi.ilur ; lempus <nim aurorae cl meridiei non mathfmatice ^ sed tnrtraliter accipiendum esl. — S. Lig. n. :]\\., et alii.

III. Pariler privilegium celehrnndi una hora antc anroram, vel post meridiem, intclli^i debcl de una hora anle vcl posl tempus pro aliis non privile^iatis assi^noliim : nliotjuin enim privil<';;iuin pariim prodessct. Ita S. Litj. n. :{Wi , et al\i communitrr.

Quaesita :

1{S2. — yi AKIl. r \n prrrrf ijr,fr\(rr. '/'!> < rlrhrat autr au-

roram aut pnst meridiem'*

Resp. Affirm., si miiltum praeveniat, aul protrahat lempus ah Fcclesia statutnm ; secus vero, si mulatio sit Icvis ; immo si iusln juNit causa, ah omni ciilpa vacahit. Oualis aulem cen^ea- tur iiiiiiiutalio nolahilis? coutrovertttur. luxta communiurem et prohahiliorem sententiam gravis non hahelur, nisi celebralio hora intef^ra antc vel post lcmpus ratuni lixunKiuc incipiatur. — S. Li(j. n. 3i6.

ytAKR. 2* Quandonam liceat tempus celebratwuis iri/rr- vertere ?

Hesp. r \\\ neccssilale, v. gr., ut morituro ministrctur Via- licum. quo casu liccrcl cliam media nocte celebrarc. V Ibi esl mos rationahilis, v. gr., ut opiliccs cl famuli summo mane pos-

|ios| rrriialiuMrni Pritnae, :nit Terline. a\\\ Sejlae. 'i Mi.ssa

dehtMt. {)uo,u\ aliiiin aulriu lluhricam ?i. I. «/<• Hilu Si ..>. elc. ,

ubidiriiur: Sacerdthn celebraturyi .Miuam ialtem .Matulino

CMtn Laudihtm ah.wluto, (iralioni aliquanlulum racel : et orationeM inferius po.sittm pro teinporin opportuniuile dictil ; ad\erU pos.«irl, quod sicut .id oinillciKias oralioiics, dt' (|uihu> MTino. neiDO adhuc ceiisuit, necessarium e.sse priviteyium ; ila el de Malutiiil reoilaUo- ne vi illias conlextus exisUmari hauii ab>urde possit.

278 TRACTATUS

sint Sacrum audire. 3" Ex privilegio a Papa -vel Episcopo con- cesso {a). — Yide S. Lig. n. 343. et seq.

QuAER. 3* Quale peccatum sit celebrare Missam ante recita- tionem Matutinif

Resp. Probabilius est peccatum veniale tantum, quianon vi- detur deordinatio gravis in tali omissione, nisi ex conteraptu, et habitualiter absque ulla causa fiat. Causa autem qiiaelibet rationabilis ab omni peccato excusat. — Ita S. Lig. cum aliis communiter [b).

383. — QuAER. 4* An liceat saepius in die celebraref

Resp. Neg. generatim loquendo, ex hodierna praxi Ecclesiae, licet olim prohibitum non fuerit. Constat ex variis locis luris can. et ex Decreto Bened. XIV, 16 Martii 1746.

Excipe 1° festum Nativitatis Domini , in quo licet celebrare tres Missas; 2* si Pastor ante ablutionem moneatur de commu- nicando infirmo, et suam iam Hostiam sumpserit, nec alius Sa- cerdos ieiunus reperiatur. — Ita communiter. — S. Lig. n. 351.

QuAER. 5" Quandonam liceat Missam bis in die celebrare de licentia Episcopi^f

Resp. Missa bis ab eodem Sacerdote celebrari potest diebus Dominicis et Festis de praecepto, permittente Episcopo, ex gra- vi causa seu ex aliqua necessitate; non vero ob solam consue- tudinem. Bened. XIV, Const. Declarasti nobis, etc. Consuluisti de celebrat. Missae. Fuit autem reprobatus a S. C. Rit. abusus celebrandi in eadem Ecclesia, in qua iam plura Sacra facta fue- rant, et fuit responsum: « Non expedit, et est abusus eliminan- dus. » — 22 Maii, et 11 Sept. 1841.

QuAER. 6° In quibusnam casibus censeatur haberi necessitas bis in die cetebrandi ?

(a) S. Alphonsus (Lib. 6. n. 344.) alios addit casus, yidelicet 1" post Missam solemnem in festimtafe, si solemnis protrahatur ad hOram et amplius post meridiem, imo probabiliier etiam post duas horas ...., ne magna pars populi Missa careat ; 2* Ex causa itineris per horam post meridifim vel ante auroram ; 3' Sic etiam causa fu- neris alicuius magnatis, vel concionis, vel publicae suppHcationis.

(6) S. Alphonsus (Lib. 6. n. 347.) dicit, circa hanc quaeslionem tres adesse DD. sententias; quarum secunda lenet nullam in hoc adesse culpam, quia nnlla apparet lex sub culpa hoc praecipiens; et rubrica est tantum de consilio, non de praecepto. Vid. Not. praec.

DE EtCilAftksTlA f79

Hesf}. Iii iriplici casu iuxla coniniunem Tlieolo^orum henlen- liam, nempe V cum Paruclius (luas hahel {)arochiaii dirigentJas, nec incolae unius Id Ccclesiam cillerius »e conferre possunl, nec fiahelur copia allerius Sacerdolis, (jui in alleriilra celchrare queat ; "1' ciim iii ea(Jem [larochia ali(]ua pars populi nimis d\- slal ah Kfclesia, el facile cduvenire possel iii alnpiod S.iccllum, vel inaliam Ccclesiam *; V cum integra populaiio in Ecclesiam parochialem nimis an^Mistani coufluere non poiesl, nec acJest alius SarcnJos, (|iii aliain Mis>am cchhrare possil: tunc enim Episcopiis Parocho permillcre potesl, ul his in eaiJem Eccle>ia Sacriiiii facial. — V. Boui.r, de Parorho, n. 470. — Ileni. Re- vue des Sciences eccUsiastiq . tom. fi. JHitlet 18<»2. p. 93. 94.

QiAER. 7* An qui binas Missas retehrat, pos.sit dupticatum ."stipnidltitn arriperr ?

Itrsp. Srij.; Kiipie strirle prohihuil Pius 1\. Ua S. ( . Coni . 2?) Sept. 1N'>8, in una (iattiarnm. — An vero supplcmentum pensionis ({iioil plerum(|ue trihuilur Sacerdoti hinas .Missas ce- lehranli, iufiiifn drfati(jationis, hahcat rationein sli(MMi(Jii?

S. (lon^T. (loiic. re.spondil nryafire^ die Marlis ISfil.

Qlaeh. 8" Lirerefnc in hoc casu duplex sfipendium accipi ex tege, ut alterum stiprndium in pium usum espenderetur?

Hesp. Setjative sine Indullo Sumiiii Ponliticis, ()uod (]uidem Pontilex conccdere noluil Archiepiscopo Colonieusi. — Ita S. C. Conalii 21 Marlii 18G:J.

1184. — Qi AKh. 9* An ticeat in nocte Sativitatis Uomim cf- iebrare onines tres ,1/i.v.syi.v antr auroram?

Hrsp. Neg., sine licenlia Kjiiscopi cx iusia causa vel sine In- diillo Aposlolico. Id enim exprcsse prohihcl Huhrica Missalis, quae sic hahet: 1'runa .Missa dicilur i/i nocte : secumia in auro- ra; rt trrtia in dir. (ionslal eliam ex Decrelo N. Congr. Rii. edilo dir 18 Decemh. I70i, uhr sic dicilur: .Voh licrt in media norte l^alivitatis Domini crtebrare successivr duas aiias [}i\ssas) et Communionrm sarrain ejhibtre. -- S. Luj . n 343.

(Ji AKH. 1'»' l*>r ijuiifr ttiiii>i*riy ^fiafniffi V".va trrta durare drbeatf

I l(«lli> •llfliririiv r*l. iil 1 iini.ijuiN iirrniiltat ^«if-r-ixii «• \1 •. i ■i «•

Wbrirr , «i rniiinuinila» •linua ri>n«lant '20 p4>r»nni« «iitlrl u il I .

rlf>«ia , iil rropontuni r»l aii Kpuropnm |jngoarB»«ai , 41(47. Hrrm* 4e§ Sn^m- t-ri rri-li-i ihiH.

280 TRACTATUS-

Resp. Regula generalis est, Missam nec longiorem esse debe- re dimidia hora, ne adstantes taedio afficiantur ; nec breviorem tertiae horae parte, secus non polerit decenter celebrari. Noa excusabis autem a peccato mortali Sacerdotem Missam'tempore quarta horae parte breyiore absolventem, iuxta iliud distichon' Msu receptum :

Uno si fuerit trevior tua Missa quadraute, Mortalis culpae crederis esse reus.

Rationem affert S. Ligorius, quia in tam brevi spatio committere necessario debet duos graves defectus, alterum gravis irreve- rentiae erga Sacramentum, alterum gravis scandali erga popu- lum. Optandum est autem, cunctisque Sacerdotibus enixe com- mendandum, ut in Sacro faciendo dimidiam horam expleant i.

385. — QuAER. 11" Quantum temporis, peracto Sacro, gratiis Deo agendis impendi debeatf

Resp. Nulla datur regula omnino determinata. Sed benignio- res quartam horae partem saltem requirunt. — S. Lig. enixe suadet, saltem semihora in hoc pio exercitio impendatur a Sa- cerdote, qui fidelibus exemplum praebere debet ^.

'I « Exclamaot Concionatores, exclamant Scriptores recte docentes, quod Mis-

• sae absolutio infra quadrantem non potest excusari a culpa gravi ; sed quot « sunt ii qui curam habent baec vitandi ? Huiusmodi corruptela non quidem ca- « lamo, sed lacrymis esset persequenda , dum quotidie cernimus maximam par- « tem Sacerdotum hoc tremendum Sacrificium peragere peius quam tractant res

• teraporales levioris momcuti, ita oscitantes ut nullam de tanto mysterio fidera « habere videantur? » — S. Lig. n. 400.

2 « Curet (Confessarius) insinuare [poenilenli) ut post Communionem im-

• moretur in gratiarum actione pro eo tempore quo potest. Paucissimi sunt Di-

• rectores qui sedulo id faciant, scilicet inculcare suis poenitentibus ut per ali-

• quod notabile tempus post susceptam Eucharistiam gratias agant , et ratio est « quia paucissimi sunt Sacerdotes qui post Missae Sacrificium cum lesu Christo in « gratiarum actione subsistant ; et ideo pudet eos aliis insinuare quod ipsi non « faciunt. Gratiarum actio ordinarie per integram horam durare deberet ; fiat « saltem per dimidiam , in qua anima in amando et petendo se exerceat. Dicit « S. Theresia quod post Communionem lesus existit in anima tanquam in thro- « no misericordiae, ut illi gratias elargiatur, dicens : Quid vis ut tibi fatiam? " Et alibi : Post Communionem non omittamus tam praeclaram opportunitatem « negotiandi. Non solet sua divina Maiestas male rependere hospitium , si bene *i in anima excipiatur. » — S. Ligorius, Praocis Confessarii, n. 156.

DE EICUABISTIA tHl

ARTICULLS II.

Dl LUCO CELEBBATIOMS.

Priricipia :

:{86. — 1. Non licel communilcr celebrare, nisi in Ecclesia, caque consecrata ^el saltom benedicla, «|uae non sil pollula, execrata aut interdicta. (lonslal ex Conc. Tridenl., se.s.s. 22. Decreto de ohservandis et atandis in celebratione Mi.ssae,

NOTA. Qunad Kccle«iaro pnllniam et fsfcraUm vide iofra Quaer. 2* et 3". Pr Ecclrsia vrro iiitcrJicta in TrarUttu de Centurii vrr*u* Cnrm ilirrmtK , n. 1002. et teq.

II. Kpiscopiis non potest amplius, ut olim, conccdere faculta- tem cekbrandi in domibus privalorum, niMjuc in Oralorio pri- vato. Trut. .sm. ii. in Decr. inodo citato. (iuuslal eliaiu cx De- claralione S. C. Conc. 37 Maii 1G17, i:\ lan. 1S47, in qua dici- tur : non licere utli Epi.scopo huiusmodi ticentias concedere, ne pvo actu qnidein transeunte; hanr facuttatcm e.sse soti Rom. Pon- tifici rr.snvaldm. licvue dc.s Scicnccs trct. Sept. 186*2, tom. 6. p. 26.7. llinc sequitur modiruandam esse doclrinam S. Ligor. paulo magis Kpiscopis ravcnlem. Evcipitur tamen casus ubi adsunl causae ma^nae et urgentes, et per modum actus irans- euntis tanlum. — S. fomjr. Conc. inodo cit. 27 Maii 1617, et 20 Deccmb. 18.76.

III. Potest tamen Kpiscopus facultatem concedere Sacrum fa- ciendi in Oratoriis publicis, et ibi piTa^eudi caelcras fuuctiones sacras, (juae non sunt stricte parocbiales. Atlamen |H'rmitlere nnu polcsi, ul ibi asservctur SS. Kucbaristia, absquc P«)ntilici8 ludullo, nisi adMl immciuDrabilis cuusuctudo: ita >'. (\ 27 Apri- lis 1709. Privilcf^ium t^uiicn est Uegularium vota solemuia emil- lcntium, ut SS. Kucbaristiam in suis Ecclesiis asserveul.

Quaesita :

887. — QcAER. r In quibus (hatnriis h^piscopi passint dare licentiam relcbraudi ?

Rrsp. Prrmillerc possunt, ut ul lial in omui loco rcbfjioso el pio. Locus aulcm rrtiyio\us ille dicitur, in ipio piclalis cl niisc-

282 TRACTATUS

ricordiae opera exercentur, et Episcopi aut alterius Praesulis ec- clesiaslici auctorilate erectus est. Talia sunt monasteria, quae- libet religiosae Communitates, Seminaria, etc... Locus vero pius ille vocatur, qui ad pietatis et raisericordiae opera consti- tuitur, et depuiatur eliam sine Episcopi aut ecclesiastici Prae- sulis auctoritate. Unde Hospitalia et Orphanotrophia quaelibet haberi debent ut loca pia, in quibus proinde Episcopus perrait- tere potest erectionem Oratorii, etiamsi a polestate civili haec erecta et constituta fuerint. — Sic S. C. Conc. 27 Martii 1847.

— Recole dicta de Oratoriis privatis et publicis, tom. /, n. 348.

388. — QuAER. 2' Quomodo Ecclesia polluatur, et quomodo reconciliari deheafi

Resp. ad 1'^'" Polluitur, seu violatur Ecclesia, qnando in ea exercentur actiones quaedam turpes vel indecentes et loco sacro iniuriosae, ob quas indecens reputatur, ut ibi offeratur Hostia immaculata, et divina Officia celebrentur, donec reconcilietur.

Polluitur itaque Ecclesia 1° per homicidium voluntarium et iniustum ; 2° per effusionem sanguinis humani ex percussione, aut vulnere graviter iniurioso; 3* per effusionem humani semi- nis voluntariam; 4' per sepulturara non baptizati, seu infidelis. Excipe probabiliiis, si sit catechuraenus ; quia non censetur in- fidelis. Itera si sit infans, cuius parentes sint christiani, quia tunc parentes pro ipso Baptismum desiderant. — Ita Pichler. — Gousset, n. 310. contra alios; 5" per sepulturara baptizali nomi- natira excomraunicali ; non vero si sit quidem excommunicatus, sed non vitandus. De his constat ex variis locis luris canonici.

— YideS. Lig. n. 362. Sed, ut Ecclesia censeatur polluta, haec crimina debent esse notoria, ita ut nullo modo celari possint. Debent etiam patrari in ipsa Ecclesia, non vero tantura in turri, tecto, in sacristia, aliisve caraeris Ecclesiae adhaerentibus. — S. Lig. n. 362. e^364.

389. — Resp. ad t^^ V Si Ecclesia fuit tantum benedicta^ reconciliari potest a Sacerdote delegato ab Episcopo cum ora- tionibus consuetis ad benedictiones faciendas, et cura aqua ab Ordinario benedicta. Si taraen talis aqua facile non haberetur, ab ipso Sacerdote delegato ad Ecclesiam reconciliandara bene- dici posset. — S. Lig. n. 363.

2° Si vero Ecclesia illa fuerit consecrata, reconciliari debet ab ipso Episcopo, vel a Sacerdole delegato a Papa iuxta ritum Pontificalis Romani. Attamen si non possint oraitti divina Officia sine gravi incoramodo, Episcopus aliquo irapediraento detentus

DE ErcnARISTIA

dolp^arp potpst Sarordoiem ad Erclpsiam bpnrdirpndam sim- pliri hpncdiclione, doncc ipse eam ronsecrare possil. — r«- hdssut, clc.

N(>T4. Oraloria pri«aU , lirrt bfnrtlirU el ad ralturo drpataU , ooo cfmMm lur pollui ; rl idro rr<(inrilialiunr nnn indigrnt.

:J!HI. — Oi AKH. 3* Quomodo Ecdesia execretur, cel ad cuUum idonea reddatur'f

Ue.sp. r Kcrlcsia excrraliir, ciim ainitlit .siiam bcncdiclionem, Ycl cousecnilioiicm. Censclur aulcm e.xccrari, (juaudo lolaliler ye\ ex maxima partc corruil, ye\ destruilur, ita ut de doto, saitem ex maiori partc, aedilicari debcat, aut si omnis parietum crusta, \el maior sallcm pars, sinml aufcralur. — S. Liy. n. 568.

Resj). *r Ecclcsia cxccrala, ileruiu bcncdicenda vel consc- cranda est, iuxta riluiii ct roriiiaiii pracscriplaiu pro bcuedictio- nc \el consecralione Ecclesiaruiii.

.NuTA. I \a%a Haira. altaria rt aliar rr^ r^tn^n ratai- «-irrranlur, ijuantJo fur- niam auam anntlunt, nrr aui|ilius a<l u»nni .%uum insrr%irr po%4unl.

NOTA. 2* Ei dirti* patrt , quale sil diirrimrn intrr piitlulionrin Krclrsiae e< riua eirrralionrm. Pollata Krrtrsiar partr, inlrgra Krrlriia potlui rrnsrlur, rliaoi mm rnrmrlrrio adiarrntr. K rnntrarin, rirrrata Krrlraia, nnn ideo fircratar ««^ mrtrrium. nrr allaria tita rl inlrgra rnn^rrralinnrm aniittonl.

NOTA. 3* Altare fiiam ronM^ralionrm amiltil, rnm mrnta «ea lapit •ap«rt«r a «lipilr ino amn«rtur. — Sir S. Ctmgrrg. Hil. n Man IMI'.». Allaria tiTe Part^ lilia iifr fita luani rnoirrralinnrm aniillunt prr frarliuario lawuti lo i|uo rtcaa tlaolur aarrar Hrliquiar , vrl prr rarumJrm amiMiooria. — S. Vonqrt^. KL 25 Sepl. 4K4K. Nrt «ufriril in illii lumutari aliat l(rli(]uia% aaibrnlira* , teJ all»- ria droui) «aol con%rrranila. — .ViV .V (omgr Ril 7 IVr^mb IM4.

CAPUT V.

DE MODO i:kli:bram>i.

I* I)e reqoiaiUa aJ Miuam ; 2* de Rabrici»

ARTICULUS I. PK IIR01'I><(ITIS \T* m^^Mi.

:I91 . ilacc rcipiirunlur : 1 * allarc lapidcum. b\um vel por- latile, ab Episcopo cousecratuni ; i' map(>a tnplex e^ lino Trl

284 TRACTATUS

cannabe confecta ; 3° vestes sacrae, seu ab Episcopo benedi- ctae 1 ; 4° calix et patena consecrata ; 5° corporale lineum vel ex cannabe, ab Episcopo benedictum ; 6" palla pariter linea vel ex cannabe; 7" purificatoriura lineum; 8° Missale cura pulvillo; 9' crucitixus, non vero sola crux; 10° candela duplex ^ accensa excera; 11" bursa, velum, manutergium, ampuUae vitreae; 12" minister masculus.

Quaesita:

392. — QuAER. V An mappae necessario debeant esse be- nedictae ?

Resp. Afflrm. Ratio est quia id in Rubrica praescribitur, et quidquid dicant nonnulli, non apparet ratio sufficiens agendi contra Rubricam , qua sic statuitur : Altare operiatur tribus mappis.... ab Episcopo vel ab alio habente potestatem, benedl- ctis. Celebrare autem supra raappam non benedictam, culpam venialem non excedit, et proinde urgente rationabili causa omni culpa caret, iuxta S. Lig. n. 375.

QuAER. 2' An sit mortale celebrare sine ulla veste sacra, aut sine stola, vel alba, casula, manipulo vel cingulo ?

Resp. V Est mortale celebrare sine ulla veste sacra in omni casu, ex quacumque causa. 2' Item celebrare sine casula, vel alba, aut stola et manipulo simul. 3° Probabiliter non esl mor- tale celebrare sine raanipulo, vel sine raanipulo benedicto. Item celebrare sine amictu, sallem pro iis qui illo non utuntur ad te- gendum caput, sed tantura humeros. Idem etiara dicendura de celebratione sine cingulo ; unde ab his omnibus causa rationa- bilis facile excusat.

393. — QuAER. 3*^ An color vestium sit de praeceptof Resp. Affirm., quia oranes Rubricae, quae respiciunt caere-

monias Missam concomitantes, ut praeceptivae habentur. At- tamen haec Rubrica obligare sub gravi non videtur, nisi scan- dalum adsit, v. gr., si die Paschatis vel alio solemni Missa ce-

i Benedici debent corporale, amictus, alba, maDipulus, stola, casula, et pro- babilius etiam cingulum et palla. Probabilius autem purificatorium non est bene- dicendum. Quoad raappas , vide in Quaer. ^^, n. 592. — Caetera paramenta benedictione non indigent. — Vide S. Lig. a n. 376. ad n. 389.

2 Nou licet in Missis privatis plures quam duos cereos accendere, nisi cele- bret Episcopus, vel nisi solemnitas quaedam extraordinaria aut expositio SS. Sa- cramenti maiorem numerum postulet. — De Herdt.

DE EICIIARISTIA 285

lebrarclur vestlbus nif^ris. Ilinc causa non adeo gravis ab hoc praeccplo excusare polest. — S, Lig. ». 378.

Qlaer. 4' Quinam colorey in paramentis requiranlur?

Resj). U»'(|iiirunliir panuiiciila nlhi, ruhi, viridis, violacei ct w/(/r< coloris. — Oiunino rpprobanliir paranienta ex lelis .scricis Titreis confecla. Sic S. Coufjr. Hit. 11 Seplenib. 1847, in \tre- baten.si. Pariler reprobaiiUir paramenla varii coloris [gal- lice de toute.s couleurs), (piae propler llores cuiusque coloris inimivlos non pniiri voliint omni festo posse adhiberi. Haec S. Comjr. Hit. proliihuil dit' -IW Sepl. IS:{7; atcpie adeo illum colorem lanlummodo repraesentare possunt, qui primarius est et praedominans.

Proliibenlur omnino paramenla flnvi et caerutei eoloris. Sic S. Comjr. Hit. 12 Nov. 1831. — Permiltuntiir lamen paramen- ta ex aurea tela jirap d'or), ipiae iuxta ii>iim Irhi^ pro albo et rubro colore adbibentur.

394. — Qlaer. 5* An calix et patena .*fub graci cei sub it^i tantnm cotusecrari deheant ; et ex quanam materia >/«/ con- flnndn'*

Hesp. ad 1""* Consecrari debenl suh mortaii \ praeceplum cnim circa rem gravem versalur. - S. Lig. n. 379. — Gou.s- set, n. 323.

Hesp. ad 2*"" E\ praesenli disciplina, ealiiis saltem cuppa debel esse aurea, vel ar^enlea inlus inaurata. lu casu vero neccssitatis, calix ex sliimno vel e\ eupro adbiberi possel. Pa- tena esse debet ex auro, vel argenlo inaurato.

QtAER. 6* An calir et patena consecrationtm amittani , si innnrntio perent'}

Hcsp. Affirm. If^ilur posl novam deaurationem consecratione nova indi^'ent. Sic cx reccuti Declaralionc vV. Congr. Htt. dic H lunii 18(r> K

I Rfvrrfntii»»iiiiai« I.4>odipn. Kpi*ropu» S. Ki(. (4>n|r9gali«afai i»aii« rogaril , at tlfrUrarr ili(;narrliir : I Irum ralii rl p«(»na •uam amillanl r0n*«rri(ioa«m |>«r novam ilrauralionrm, rl «ir indigfant nova rtmM^rradonf ? Sarra CMgrvMlM rrtpouilrndum rrn«ui( .iffirmatiif . amillrrf niMirwM. rl imdi^trt , ^Mta fTyniitn

K. L. Uril. MlCAM, Kpi«ro|i. (Hti«a. H Vrlit S. Hl( (x»afr. l*rM(»clM.

I. G. Kateti, S. R. C Strrttarims

286 TRACTATUS

Hinc dirimitur conlroversia Theologorum , quae in anteces- sum hac de re exislebat.

NOTA. Est abusus , quod Sacerdos execrari velit praedicta vasa sacra , ante- qaam ea reficienda vel refundenda iterum tradat artifici. Debent ergo ei tradi, si opus sit, quin Sacerdos vel directe manu, vel aliquo mediante instrumento cone- tur ea execrari. — Sic S. Congr. Rit. in Decreto gen. die 25 April. -1822.

395. — QuAER. 7° An alba, amictus, mappulae, corporale, purificatorium, palla necessario debeoMt esse ex lino vel can- nabe ?

Mesp. Affirm. quoad orania. Sic ex praxi et praecepto Eccle- siae. — Aitamen, ex Decreto generali S. Congreg. Rit. die 19 Maii 1819, amictus, albae, mappulae, si quae ex gossipio habe- rentur, adhiberi interea poterant, usquedum consummarentur, non renovandae lamen, nisi ex lino vel cannabe. Corporalia autem, pallae, purificatoria post lapsum unius mensis a pu- Lhcatione Decreli hnea omnino vel ex cannabe adhiberi prae- cipiebantur.

396. — QuAER. 8° An pyxis necessario consecrari debeatl Resp. Neg. cum sententia veriori etcommuni. Ratio est, quia

in Rituah Romano benediclio pyxidis annotatur inter res, quae non indigent unctione chrismaiis. — S. Lig. n. 38i. lo praxi tamen iuxta probabiliorem senlentiam consulendum est, ut pyxis benedicatur. Hoc enim et Rubricae conforme est et rationi. — Idem dicendum est de circulo seu lunula, in qua reponitur Ho- slia consecrata, cumexponitur inOstensorio. — S. Lig. n. 385.

QuAER. 9" Quale peccatum sit celebrare cum corporali non benedicto ?

Resp. Hoc excusari uequit a mortah, nisi urgeat gravis ne- cessitas celebrandi. In casu autem necessitatis posset etiam sine corporah celebrari. — Ita communiter. — S. Lig. n. 387. Pa- riler mortale est uti corporali valde immundo ; veniale vero erit, si valde immuudum non sit. Imo in necessitate, jiempe si ur- geat praeceptum audiendi Sacrum, nullum esset peccatum. — S. Lig. n. 376.

397. QuAER. 10° An sit mortale celebrare sine palla, vel cum palla non benedicta ?

Resp. Controvertitur. P Sententia probabilis affirmat. Ratio est, quia olim palla erat ipsum corporale quo calix operiebatur: unde hcet nunc sit separata a corporah, aeque necessaria ea est, ac iUud.

DE EICUARISTIA iHl

II' Sementia cliam prohaliilis negat. Ualio cst, quia hodie non <'ii(lt'ni curril ralio rcvcrciiliae pro palla, ac [>ro corjxiraii, (juod iMJMM-diiilc sacras Sjictieb lanj^il. lu uccessilalc, palla de- ficiculc, punlicalorium aiit tiursa ad calicem optTieoduui adtu- beri polesl. — Vtde S. Lig. n. 388.

QuAEK, 11' An liceal nli jmlla panno serico cooperta, et auro conlc.rta ?

Itrsp. Affirm. Liceteniui id protiibeatur, postulautilius lamen plurilius (ialliae Episcopis, couccssum csl, ul adtiilicri possil ^

Qlaer. 12* An purificalorium sit henedicendum?

Rcsp. :Y/7/. cum seuleulia commuuiori el proliatulion. Kalio est, ()ijia lu Ililuali nulla adcst bcucdictio propria punticatorii, sicut uec vcli, iicc tiursac. Iiuo, si puriliialoriuui racile tiatieri Dou possit, probabilitcr licitum Cst celebrarc sine co, cius()uc loco adtiiberi possc stroptiiolum niundum, (piod posiea ad pro- fanufu usuiu non adhiticatur. — S. Lig. n. :{8*J. — Suarez. — Gavant, etc.

:jU8. — Qlaeii. W (Junlc pcccatum sit celchrarc sine ;/u- nistro ?

Resp. Esl morlale iuxta omncs. Atlamen communiler dicunt Docorcs licitum esse celchrarc siuc miuislro , ur^cnte ne- cessitale iiiiui>lr;uidi Viaiicum. Idcm conccdiint alii, ut po- pulus audiat Mis.sam de praecepto. — Ila Lugo. — S. Lig. n. 319., clc. (a).

QiAER. 11* An Sacerdos aliquando ceicbrare possit, respoi^ dentc mulicre?

Resp. Affirm., si ncccssilas urgeat, pracscrlim apud Monia- les, modo mulier rcspondeat a longe, nec immediate miui^tret ad allare, porrigendo urceolos, ctc. ; hoc coim oon possct e\- cusari a mortali, (piia Ecclesia omoino intcrdicit mulieritius cc-

ffl^ I)isp(»iisnri liuncn liac iii n' a Uomano Piuitificc posse, cicm- pla (|uncdani suadciit.

I |M)Sni.\riM. • \n , non oUlanlibn* l»*«r«li» • &' Comfr. Hil r.til.t • lirMl iili |ialla • parlf ttiprrinri panno ••riro raop«rto, f< •■ro roaUtU ' '

Ur«poiitii( .V Comgrrgalio: Pfrmilti poti* HummoJo pttUm limem iukm^sm f*t- licem riHtprrial, ar pitnmui iup^rior nom itl ntyn tolotti. «mI rrftrml »l%tfum mortti tiyma. Uir 1(1 Unuirii 4852.

288 TRACTATUS

lebranti miDistrare. — S. Lig. n. 392. — Confirraatur Decreto S. Congr., die 27 Aug. 1836 i.

399^ _ QuAER. 15" An sit mortale celebrare sine cruce; et qualis crux esse deheafi

Resp. ad 1"'" Neg.; hoc enim grave non apparet. — Ita communiter Theologi.

Resp. ad 2"'» Crux, quae requiritur in celebratione Missae, non debet esse exigua, sed praeeminere inter candelabra, ita ut Sacerdos et populus facile et commode eam intueri possint. Sic Bened. XIV, Constit. Accepimus, 16 lulii 1746. Si in altari, in quo Missa celebratur, adest magna statua Crucifixi, haec suf- ficit, nec addatur, oportet, alia crux in medio candelabrorum. S. Congr. Rit. 16 lunii 1683. — Si Missa celebratur in altari, ubi SS. Sacramentum publice est expositum, crux exponi vel non exponi poterit iuxta locorum consuetudinem. — Ita Bened. XIV, de Sacrificio Missae.

400. — QuAER. 16" Quale peccatum sit celebrare sine lumine, et an aliquando licitum sifi

Resp. ad V^^ Mortale est celebrare sine ullo prorsus lumine. Cum unico autem cereo accenso celebrare, veniale tantum erit. — Ex cap. Littera, §. ult. de celebratione Missae. — S. Lig, num. 394.

Resp. ad 2"™ In casu unico licitum est sine ullo lumine Sa- crum peragere, scilicet quando peracta consecratione lumen exstinguitur, nec aliud haberi potest; tunc enim urget ratio perficiendi Sacrificii.

QuAER. il' An liceat celebrare cum candelis ex sebo, vel uno lumine cereo ?

Resp. ad l^"» Neg. excepto casu necessitatis ; et sunt, qui hoc ut peccatum mortale reprobant. — S. Lig. n. 394. [a).

(a) Dicunt Pasqualigus , Gohat, et alii (quihus consentit Suarez loquendo de lumine ex oleo), non esse illicitum celehrare cum can- delis ex oleo vel seho etiam ex sola devotione, si aliae haberi non, possint. — Ita S. Alphonsus Lib. 6. n. 394.

A POSTULATDM. « Potestnc Sacerdos, omnibus prius sibi commode dispositis, « quae ad Sacrificium occurrere possunt, oe mulieres inserviant altari, uti mini- « sterio raulieris tautum pro responsis? »

Sacra Congr. Rit. respondit : AlJirmative, urgente necesiitate. Die 27 Au- gusti 4 836, in Veronensi.

DE EICIIARISTIA fSf

Rt-sji. ad 2""' AVf/. parilcr cuni scnlcnlia conuuuniori cl pro- iiahiliori ; sed si liat, vcnialc none\ccdil, clquaccumquecausa rationahilis ab omni culpa cxcusabit ; quocirca dclicienle alicro ccrco, Saccrdos eliam c\ mera devolionc cclebrarc polerit. — 5. Lt(f. ibid.

401. — QiAER. 18* \n saltnn lirilum sii persecnare in u.sn /ntcarum randelarum ex strarina slfarine mnfertarum?

Jtrsp. .»7. prorsus. Conslatex duplici Declarationc S. ionqr. Hil., sciliccl die 14 Septcmhris 18i:J, i/< MassiUensi; el 7 Sc- plembris 18.')0, m hivion.

ARTICULUS II.

ItL nLUIllCIS.

102. - Maxima cura ct sollicitudine Sacerdotes servare dc- bent le?;es Ecclesiac, (|uae spcctanl ad modum Missam cclc- braiidi, ciim inter omncs res sacras bacc omnium sil sacralissi- ma, adcocjuc siiinma rcverentia cl vcncratione di^na. Ilac de re audiendus est (Jcmcns \I in ilinslola mnirlira ad omnrs Orbis Jipisropos, die 10 Martii 1703:

« Maiori super diccndi modum diligentia ac studio curarc (lcbcl /','/> /.N'0/*u.v , ul .Missac Sacriliriuin quo nibil sanclius, iiibil divinius cxcOf^Mtari potcst, pcr solos Prcsbyteros cclc- brclur, non tanlum ca puritate quac ipsos decct qui siugulis diebus Dco Palri coelcstc bolocauslum Inigcniti Filii qui do- stram morlalilatcm induit, olTcrunt, verum ctiam sacras cae-

« rcmonias in llnbricis pracscriplas scdulo pic(|uc obscrvcnl. Iti ctiam ncccssario rc(|uiritur nc Saccrdos intcr bomincs Dcuiii- (]ue positus ad ipsius iracundiam scdandam, si DegligCDler

• immodcslc(iuc suo muncrc fungatur, Dcum magis irritet. •

Quaesila :

103. — ij\ \Eii. 1' .4/1 omnrs Jtubnrae Mis^ae <int praece^ tivarf

ftrsp, r luxta communem scntentiam omncs Uubricae, tiuac scrvantur inhn Mrssatn, sunl inarirplirae, cum rcm adco sa- crain rcspiciant. Obligant aulcm mi// «/nin vcl >u/*/fTi, pro gravitatc vel lcvitalc materiac, ut iDlra dicelur. — 5. Lty. //. 399.

GiRY Tom. II. 19

290 TRACTATUS

Resp. 2" Rubricae vero, quae servantur extra Missam, id est ante vel post Sacrum, habentur communiter ut mere directivae, ut, V. gr. , sunt orationes pro praeparatione, vel gratiarum actione; possunt enim aliae orationes recitari. Controvertitur tamen quoad orationes quae ex Rubrica recitandae sunt, dum vestes induuntur; sed tenendum est, ait S. Lig. n. 410., cum communi sententia, earum omissionem esse venialiter culpabi- lera. Piures tamen tenent cum Suarez, hanc omissionem omni culpa vacare.

404. — QuAER. 2" An Sacerdos infirmus celebrare possit, licet non omnes Rubricas observare queaff

Resp. Affirm., si paucas et leviores tantum omittat, imprimis si privatim celebret. Imo plures gravis notae auctores permittunt .infirmo celebranti, utetiam baculo utatur, si indigeat, etc. ^.

QuAER. 3° An usus parvi cochtearis pro aqua in calicem in- fundenda sit omnibus licitusf

Resp. Servandam esse Rubricam. — Sic S. Congr. Rif. 7 Septemb. 18S0, in Rupellen. ad 13.

QuAER. 4" Sacerdos, SS. Eucharistiam fidelibus distribuen- do, fotestne eorum mento patenam supponere eadem manu qua pyxidem tenefi

Resp. Negative (S. Congr. Rit. 12 Augusti 1854, in Lu- cionen.).

405. — QuAER. 5" Quamnam Missam legere debet Sacerdos cekbrans in alia Ecclesia ?

Resp. En S. Congr. Rit. de hac re decisiones:

1° Servetur Decretum in Yarsavien. die 7 Maii 1746, nimi-

rum Missam concordare debere cum Officio quod quis recita-

vit, dummodo cum colore Ecclesiae, in qua celebrat, aptetur.

(12 Nov. 1741.) Alioquin quando est duplex, celebrari debet

1 Haec rcfert et approbat S. Lig. n. -^«02. : « Dicit Lacroix, n. ^«02., cum <• Vasquez, Dicastillo, et Gobat, eura, qui non posset celebrare sine baculo, licile «I posse illo uti. Additque Gobat, quod si quis nequiret celebrare cisi utroque bra- «' cbio super altari innixo, licite sic celebraret privatira, non autem publicc, nisi <i hoc faceret ex necessitate. Hoc tamen puto non excedere veniale, a quo videtur « excusari posse, qui ob inGrmitatem nequiret rectus stare, ct ex sua devotione « vellet celebrare, modo vitetur populi admiratio. Dicuat etiam iacroi^, «. 427. * €t P. Concina, pag. 510., n. 4., quod si quis noa possit elevare Hostiam, « sed potcst reliqua, potest celcbrare privatim, et etiam publioe, si adsit neccs- « sitas, ct populus moneatur ; sed pnto satis esse populum tantum monere, si <■ quis ex devotione celebrct. >»

DE EICIIARLSTIA 291

dc Sanclo, cuius parlicularis illn Ecclesia cclcbral Oflicium. (4Sepl. 174«.)

•2' Sacerdo.s in alui Kcclesia ci'i(bran.s non polcsl dicore .Mis- sam volivani ciim colore, (|ui oflicio buius Erxlesiae ronvenit, uisi nliis pracraUu; llcclesiae id permillal. Jl Sepl. 1747.;

3" Iii Oraioriis privatis iMissa dcbet scmpcr coucordare cum Ofliciocelebranlis. 1-2. Marl. 1831.^

406. (JiiAKR. H' LirHne orattones addnr praettr ornftories a Hnhricd assuinftlas vel jnrmissas^f

Hesji. SeyaUve. Sic declaravit 5. Cougr. Ril. 12 Aug. 18.7^ m Lucioiien. (a).

QiiAER. 7* Utrum in Missa quoddiana defnurtorum ticeat ora- liones nlins suhruijnre liis, f/nnr ni Missati npjninHutur?

liesp. l llimo loco scmper dici debet oratio Fideltum omnium (S. Con^r. Kit. i Sepl. 1741, i/< Aquen.) : et quoad iinmnrn oratimem serretur Ordo iMissalis, id est, dicatur scmper: Deu^ qui inter apostoliros i S. Congr. Rit. i7 Aug. 1836, in Yeroneu. — Variari Jiiilem polcst sccunda oralio Drus remne Inrgitor, cui subrof^ybilur alia, v. ^r., pro (|U() .ipplicalur .Mis^a, clc... (S. ('ongr. lUt. 25 Sepl. 1837, in Mulinen. .

407. — yuAER. 8* An nliquando liceat i}lissarn interrumperet Resp. V ,\un(piam licel .Missam inlerrumperc esseutialHer,

seu ita ul Sacnrieiiim inee()ium remnneat Ininratum, nisi gra- "vissima seu cMrema ur^eal necessilas, iil in ca>u immincntis incendii, aul boslisad nccandum irrucnlis; tunc enim Sacerdos. omissa calicis consccratioue, possct sumerc llostiam iam cod- sccralam, vel eam secum effupipiido auferre. (Juod si ulramque consecrntionem perferent, ulramipie spericm slatim sumal, si possil; >el b\ iion posMt, secum aulerat in ioro vii lun riiissiiDC sumendam. — S. Luj. n. 35i. el seq.

Resp. 2* Licct iuterrumpere accideulalitrr. scu ali(|uid intcr- ponendo iusta dc causa autr Cauounn, scilicct r Obconcioncm

,u S. .\lpii(»ii.Mis l.ili. I». 11. ill.-il:!. I. I • . . ,f.

pra>iter, si «piis aiiimu inlrodueeiidi uum i . l m .M.vvi

novns publicas preces, subdil : ^7 tero is mportuna detoiione oif-

ddutur plures rtdtertae e.r eodein Mi%s'\li id nun ejcedit . '

reniiilnii. Ila romtuuniter Probatntiler autem dicunl C'

/*(M7U(i/if/»i.f, quod tiret saliu^ sil .trrrarr rubrieom, non lar, tcliium ex aliqua causa vel ex detotione addne mmm cotteclam.

292 TRACTATUS

post Evangelium, ob preces pro defunctis recitandas, ob procla- mationes Bannorura faciendas, yel ob processionem excipien- dara, etc. 2" In gratiara supervenientis Principis, vel turbae pe- regrinorum die festo, si alias Missam audire nequeant. Tunc si oblatio facta non fuerit, Sacerdos de novo incipere potest ut to- tum Sacrura audiant. 3" Si Sacerdos recordetur de aliquo irape- diraento, v. gr., se non esse ieiunura, vel in statu gratiae, vel esse irregularem, raodo Missa sine scandalo aut nota relinqui possit. — S. Lig. ibid.

Resp. 3" Nou autem licet interrurapere, etiam accidenfaliter, incepto Canone, et a fortiori, peracta consecratione, nisi gra- vissiraa de causa, v. gr., si moribundus baptizari vel absolvi debeat. Alia autera Sacraraenta rainistrare inter consecrationem et comraunionera non licet, quia non sunt tantae necessitatis. Attaraen S. Yiaticum rainistrari posset moribundo, qui esset in propinquo, ita ut Sacerdos vestes sacras exuere non deberet. — S. Lig. ibid. — Sed ad hoc etiara requiritur, ut ceiebrans altare e conspectu suo non amittat. (S. Congr. Rituim 19 De- cembris 1829.)

408. — QuAER. 9' Quid agendum, si Sacerdos morbo vel mor' te correptiis Sacrum perficere nequeatl

Resp. V Si Sacerdos deficiat ante consecrationem, nihil ab alio Sacerdote agendura est, quia Sacrificium proprie non fuit inceptum.

Resp. 2' Si vero deficiat post consecrationem etiam unius tantura speciei, tunc alius Sacerdos ieiunus, si adsit, supplere debet; si non adsit ieiunus, suppleat ahus etiam non ieiunus Sacrum perficiendo, quia praeceptum de integritate Sacrificii procuranda gravius urget. Imo etiam Sacerdos irregularis vel excommunicatus supplere deberet. Attaraen si statim ahus Sa- cerdos inveniri non posset, post interiectam unara horara pro- babiliter araplius non foret quaerendus, quia deesset unio mo- ralis, et proinde non censeretur idem Sacrum. Si autem Sacer- dos morbo inter celebrandum correptus perficere Sacrum valeat Dost aliquam interruptionera, melius ipse, quam alius, supple- Lit, etiarasi ieiunus non sit. — S. Lig. n. 335.

409. — QuAER. 10° An Sacerdoti celebranti assistere possit Presbtjter stola indutust

Resp. Negative V si agatur de Missa privata etiam noyi Sa- cerdotis prima vice celebrantis. — Ita S. Congr. Rit. 11 Marlii 1837. — 2' Pariter si agatur de Missa solerani. (S. Congr. Rit.

DE ElCiiARISTlA Sf 8

i:> Marlii \1i\. — Kxcipiuntur lamcn (ianonici, quando so- lomnilcr loro Kpiscopi cclchranl. aul quanfJo ipsis sulTrapalur immemorahilis consucludo. .Sic ^. ('omjr. Hit. plurics.

Rcsolves:

V Illicilum csl colcbrarc capilc roopcrlo. Conslal r\ c. .Vw/- iu.s (Ir rou\., (li^t. 1. Kl f)iii(lcm iuxla scnlcnliam communcm morlalc csl cclchrarc lolam .Missam capitc coopcrlo ; cclehrare Tcro cum pilcolo ralotte, beretlino) usquc ad Canoncm, scclu- 80 conlcmplu et scandalo, solum veniale est ; imo prohahiliter ctiam vcniali culpa carcl, si (iat us(|iic ad Canoncnj tanlum c\ rationabili causa in loro privato, cliam sinc dispcnsalionc, vcl cliam in loco publico, si ratio adslantilms manifcsta sit, et Sa- ccrdos cclchrarc non possit sine notahili incommodo. Illicitum cst tamcn cclchrarc inle^'ram Missam capitc sic coopcrto ahsquc liccntia aposlolica. Sic c\presse >'. iitj. u. VM. posl nlins. — Craissoii, Miniualr Iims nni. t. \\. n. :JG8S.

2* Illicitum est dc iure communi cclchrare cum capillationc licla (prrruque ' : id(|uc suh pocna suspensionis a divinis Ofli- ciis. Ita e\ Dcccrclo fmior. A7; in quo insupcr prohihctur Kpi- scopis et Nuntiis Apostolicis, nc hanc conccdanl liccniiam. — S. Li<j. n. 3HM. — Scd hacc prohihitio ahiil in desuoludiucm in variis locis, uti in Ciallia, ut patcl e\ consuctudinc contraria. iioucier, dr Sarri/irio .Missaf, r. 1. art. 7 Crai.ysnn, n. 369i.

3* Non cxcusatur a vcniali Saccrdos (pii omiltit hencdictio- ncs, inclinationcs ucnuflc\ioncs, clc... Idcm duilo dc co. qui advcrtcntcr non ^cnuflcclit ad tcrram, vcl contra Huhricac prac- scripta mutat ordincm hcncdictionum. aut haec nimis celeritcr peraf;il. - Larrois, ctc

i* Ksl pcccatum uTavc. nisi lcvitas malcnac cxcuscl, omit- lcre parlcs Missac, «piac dicuntur ordinarinc. soii «|uae semper recitantur vcl atiuntur. l ndc commumlcr dicunt Doclorcs, essc mortalc omittcrc conrcssioncm cum aliis in principio .Missae. Kpistolam. Kvan^'clium, Collectas principalcs. ()fl"crtorium, fra- ctioncm llostiac, ct illius mi\tionem cuin ftaoguioe (A;.

ffl) llacc fcrc ad vcr!)um dcsunjpta sunt c\ S. Alphonso (Llb. f» II. i(t'i. Scil (piiul ait, communitrr dicr^e IH)., etsf morli/f. elc .

i94 TRACTATUS

S" In Canone Missae, mortale est omittere quaralibet oratio- nem, yel eius Yerba ita mutare ut sensus yarietur, vel aliquod verbura oraittere, quo sublato, reliqua verba sensum non fa- ciant. — Idem dicendum, si omittatur Pater noster vel Agnus J)ei; idem de Libera nos; Domine, non sim dignus, et Quid retribuam; idem de jmrificatione patenae et calicis post sum- ptionem. — S. Lig. n. 403. — Salmant.

410. — 6° Yeniale est oraittere unara ex tribus Collectis prin- cipalibus. Si oraissa sit priraa oratio, ipsa cura Secreta, ut vi- delur, est recitanda, non poslea. Mortale vero non erit omit- tere alias orationes, quae praeter eam in Missa adduntur. — .S. Lig. n. 406.

7° Mutilare verba aut syncope interraediare, salvo sensu et secluso scandalo, non est pius quara veniale. — S. Lig. n. 407.

8° Omittere partes extraordinarias, scilicet quae non in omni 3Iissa dicuntur, non est nisi veniale. — Ita communiter, nisi tot partes omittantur, quae simul sumptae notabilem materiara con- stituant. — Unde veniale tantura erit oraittere Gloria, Credo, Collectas, praeter propriam Missae, Tractum vel specialia cir- ca Praefationem, vel Communicantes (a). — Ita communiter. — Iiera celebrare Missara votivam vel de Requiem, quando id iuxta Rubricas non licet, veniale est, nisi fiat raortale ratio- ne conteraptus, vel scandali, v. gr., si Missara de Bequiem in festis soleranibus Paschatis, aut Nativitatis Doraini legas. — S. Lig. n. 420.

9" Lotio raanuum ante Missara fieri debet saltem sub ve- niali [b), et sub gravi, si manus sint valde imraundae, propter reverentiara Sacrificii. — Omittere vero lotionera post Missam, millura erit peccatum. — S. Lig. n. 409.

non ita debet inteUlgl, quasi commnnis sententia gravem reatum asserat In singulis, quae dein recensenlur. Namque ipse S. Alphon- sus subdit : Licet non omnia haec reperies apud omnes hos aiictores. Ita, V. gr. , Sporer ibi citatus non raemorat nisi totam epistolam cum graduali et Alleluia : tum totam postcommnnionem.

(a) Sporer huc revocat Sequentias quorumdam festorum, imo et prophelias in feriis quatuor temporis, cum sint partes Missae valde extraordinarie accidentales (Theol. Sacrament. Part. II. Gap. 6. Sect. lY. n. 426.)

(b) Haec nonnullorum opinio est.

DE ECCilARISTIA 29.'!

10 Licct nulliini sit pcccalum omillerc orationcs anlc cl post .Missam ; allamL-n Saccrdos, (jui sinc ulla alia prae()aralionc, .sallcni donn facla, ad sacnticandum acccdcrcl, alnjua culpa non cxcusarctur. — S. Lig.

irPeccaret Saccrdos, si in purilicatioDC calicis sola aqua utcrelur, scd vcnialiler laiilum iuxla communcni scnlcntiam. — lla S. Ufjor. n. 408. — LarroiT, n. i2:L, clc. — Plurcs ctiam a pecralo vcniali cxcusant Saccrdotem, si sit abstemius. Sic Tambnrinus. — Mdr plura de Rubricis et Caermoniis apud auctorcs.

FI?riS TRACTATUS DE ErCUARISTIA

TRACTATUS DE SACRAMENTO POENITENTIAE

411. — Quanli sit momenti liic Tractatus, omnibus perspe- ctum esi, tum quia caeteris Theologiae moralis partibus rieces- sitate praeslat, tum quia earum difficultates conlinet, resumit, explanat.

Necessarium procul dubio est regenerationis Sacramentum^ sine quo nemo potest in regnum coelorum introire ; sed non minoris esl necessitatis pro adultis Sacramentum, quo amissam per peccatum yitam spiritualem recuperamus. Irao Baptismus serael in yita tantum ad aeternam salutem requiritur, dum Poe- nitentia toties, quoties homo Christianus in lethale peccatum lapsus fuerit, necessaria est.

Hinc merito a SS. Patribus et Conciliis Poenitentia secmdus Baptismiis ye\ secunda post naufragium tabula nuncupatur. Et sane quid hominibus plerisque profuisset iramensum regene- rationis beneficium, si yeste nuptiali a pessima peccati fera denudatis secundam aut etiam multiplicem redemptionem noD suppeditasset miserator et misericors Dominusf Morti aelernae sub diabolica lyrannide sane addicti fuissent. At clementissimus Deus, apud quem est misericordia et copiosa redemptio, cuius- que bonitatis infinitus est thesaurus et misericordiae non est nu^ merus, miserrimis naufragantibus iugem manum porrexit, et se- cundam hanc nobis exhibuit tabulam, qua apprehensa, iterum atque iterum, et absque nullo numeri limite e naufragio saha- remur. Misericordiac igitur Domini quia non sumus consimpti, et beatam spem semper expectare Yalemus. Sedes ergo poeni- tentialis yere thronus gratiae et tribunal misericordiae appel- landa est.

In hoc maxime Tractatu quaedam apparet diversitas opinio- mim inter Theologos. Plus enim forte aequo alii in rigorem, alii vero in benignitatem propendisse videntur. Nos vero vesti- gia Ducis ac Magistri nostri S. Alphonsi de Ligorio fideliter de

DE FOEMTKNTIA 297

morc prcnipnlcs, mcdia xia inrcdcre, non dcclinanlcs ncquc ad ilr.rteram ri(iorl.\mi, nc(|iic nd snu\trinn laritntis a , pro mo- dulo noslro conabimur; mcmorcs lamcn illiiis principii .s. An- iovim, ftart. i. tit. 4. r. i.: a Mclius Domino rcddcrc ralionem « dc nimia niiscricordia, (piam de nimia scverilale. -

AgenHum 1° «le ««trntia Sarranionli IWnilrntiaf ; 2' df rini »aLie<lo, Mn dr ailiLui pornilrnli»; !>" Je riiisilrin Miniiilru »ra dr (^nfrsMfio.

'«] Ncniincni sniif r<'|K'rii'^, <nii tirinixsiinr nnii p'il»'t, fjiiiii rl :»lii^ omnino |)cr>ijasuni >«'lit. Iiilissjmam sc altjiie atlro mcftiam inler laxitalem ac rigorem viam lcrcrc. Imo non drfiill, qui lioc ijijium iii opcris sui fronlc uncialilms lilcris proriamalum vclhM. iili \. frr. Euscliius Am irl, (pii opcri suo morali liunc litulum praelivit; I). tu- ■sebii .\mort Tnmn.Dr.n .}lnn\us ;.\rh/i itn.nRHU kt L.\\iT\Tt:H .Ml:l)L\. Et haec (juidem |)rol('stalio indiciiim est hounc ^olunldlis ; (|uae nlio- (jui suiim procul (iiiltio a (li\inn Iarj:italc prncmium sorlictur. .\i enim (piid \alcl praclerca? Cuiu enim ri^oris ac laxitntis nolio crr- los (piosdam supponal limiles, c (lulbus vel ad dexleram dccrmctur. vel ad sinistram, dabilur \i!i(pi(» i|ui«l laxum rij^idumvc sit, dclinire. ((unndo aut Krrlcsiac aucloritatc aiit nlioijuopiam imlicio. cerle i\c iis iimilil)u<, idcst dc \erilatc conslol. Asl uhi fa\ ista. (piae certaiii vium dcmonslret, uoii praelureut, ubi iucomperta sil semita, «piac sola >it tcrcnda utpolc sola ccrlc rccla; undcnam scis, «|uac>o, lios (piiilcm ad dexlcram, illos \ero ad .Hiui^lram delU*\i»e ? Duuupic putaiis tc mediam tenere, nlios iu la\um ipiid, alius in rigidum al>- iisse ploras, nonne contini.ssc coiilra poluit. ui ipscmct e recta \ia al)crrn\cri.s. at(|uc adco altcr til>i \idcatvir in la\ilatem prolapsus, (piia tu in rif^orcm, allcr >cro iii rigorcm, (piia tii in nliipiid la\i« lalls incidi.sti? lllud itaipic unum supercsse vidotur. ul mode.ste de nostro (|uis(pw* iudirio scnticnics. munus impingcndi nolas r :iut ln\italis iiidici illi rcliiKiuamus, cuius cst ct \iam rcctam ^ .... scntcntin dcmonsirarc. Noltis vero .snnctum illud sit, (piod est iii pro\crl)io : /n dutnis littertas, in omnibuM ctiarilaM; adeo ut mngUii cum rliaritatc aliis caiii lilicrtatcm pcrmitlnmu>, ipiam rt nohis por- inittcndam ccn>cinu>, \idcli«'cl iil iic(pic /(iui audiamuH, ipiando legis seu oblignlionis. (piae certa nun prohalur, iugum et nun ad- mitlimus ij^^i, ct alii^ imponcndum noii ccn.M»mus ; nc«iuc ilcnini riyidi, (piando minu> lirmam oslcndcntes con>i>tcrc \im nut au- ctoritntis aut rationts nh oMigntionc cvimciilis, Icgem sor\andam 4'\istimnmus.

298

PARS PRIMA

DE ESSENTIA SACR4MENTI POENITENTIAE ,

SEU DE EIUS NATURA, MATERIA ET FOR^IA.

GAPUT I.

DE NATURA POENITENTIAE.

412. — Poenilentia generatim spectata idem sonat ac dolor animi, quem quisque experitur, postquam aliquid fecerit, vel omiserit, quod non factum, vel non omissum fuisse vellet. In sfricto autem et proprio sensu poenitentia est animi dolor, qua- tenus ad Deum offensum, nobisque infensum refertur (a).

(a) Fac probe distinguas duplicem sensum, quo offensa Dei est obieclum formale modo charitatis, modo poeniientiae ; secus enim forie iri doclrinam falsam iricides, quae poenitentiam ibi solum re- perit, ubi sit contrilio chari:ate perfecta. Bene de his Gard. De Lugo: Aliud longe diversum est detestari peccalum, quia adversatur Deo, seu quia malwn est Dei saltem extrinsece, et quia displicet Deo, quod pertinet ad charitatem : aliud vero detestari peccatum, quia offendit Deum, seu quia irritat Deum et avertit eum ab homine, quod pertinet ad istam aliam virtulem Poenitentiae.... Nam etiam inter homines distinguuntur haec duo, et possum ego nolle offendere alium, ne eum rationabiliter reddam mihi aversum, licet alioquin nullam habeam nec habere expelam cum ipso amicitiam ; amicitia enim tendit ad vi- tandum malum illius, quia malum illius est; at vero haec alia virtus iendit formaliier ad vitandam offensam, non quia malum illius est, sed polius quia malum et inhonestum mihi est habere alium rationa" hiliter mihi aversum (De Poenit. Disp. 2. n. 52).

Clarius autem Poenitenliae obieclum sic in antecessum (ibid. n. 50. 31 .) explicaverat : Ad tollendam vel vitandam offensam inclinat alia virtus etiam inter homines, quae prohibet dare alicui sufficientem et rationabilem causam indignationis et aversionis..., et inclinat ad tollendam eliam illam, guando posita est, exhibendo satisfactionem

DE POEMTENTIA t9f

I. Poenitonlia, ut virtus, clclinitur: Virlds moralis incliDans nd pprcnli (leloslnlionpin qiiijti-nns cst nlTpnsa f)('i, cl ad pro- posilum cflicax in poslerum illiid vitandi, et divinac lustiliae satisfaricndi. »

Pocnitcntia ncccssaria cst pcrcalori necessitalo mcdii ad sa- lutcm. In pracscnti cnim occonomia rcpugnat, pcccalorcm im- pocnitcntrm a Dco in amiciliam rccipi.

Kst cliam ncccssaria neccssitalc pracccpli divini, ut cx variis lcslimoniis S. Scriplurac patcl : v. gr., Lnc. 13. 5.: .sV poeHt- lentiam non eqnitis, omnes simititer perit^itis, elc...

KITcctus aulcm pocnitcntinc n duplcx csl: V remissio pecca- torum, ut conslat c\ scxccnlis S. Scripturac locis ; -2* rcmissio |)oenac actcrnac. Ilomo cnim iiistilitalus poenae aeternae obno- \ius esse ncquit. Constat etiam e\ Trid. sess. 6. c. 7.

II. Pocnitcntia, ul Sacramcntum, drlinitur: Sacramcntum no- vae lcpis a Christo insiiiutum, pcr lormam iudicii, ad pcccata posl Baplismum rommissa rcmittcnda homini cuntrilo ct con- fcsso pcr ahsoliitioncm snccrdotalcm.

^njfi' irnirm j>rr obseiniin, per vrnifir prtitiDnem, ct (ilin ^ pro

iiuanlilale o(Ji'nsae ; ea enim mtisfactione jiosita, ofJr\ ngui-

fur; nam $i offensun durus esset in acceptanda satisfaclione, prudtn- fes tamen iam non renserent, ipsum manere raiinnatnliler avertuiii. ^ed omnino irralionabilfter.... lloc supposilo dicimun, dari aliam virtutrm simitem tiominis ad Deum, quae inclinal ad tiabrndum pacem cum f)eo, seu ad titandam offensam Dei et ad tollendam iltam modis omnibus, quandn posita r%l ; cuius obiectum f ' r%t bonitns pacit I um Dro, sru mm« habrre l)fum aversum et , i'um. Cum autnn Deus omnilmt percatis offendatur-, omnia ilta odio habet hate thrhu sub ea ralionr formali, quin offrntne Dei %uni', et omnia iltn romalw lollere, ut ilerum habent Deum pacalum et ptacalum. el ideo dicitur rirlus reconriliativa, quia lendil ad hoc, ul Deum arenum nobis re- conriliel.... (>Morf vero haec virlus tit Poenileniia, probatur es eo, quod, etc. V.[ lioc (prnlcin sriisu iiil " !ii«i e.sl ,\uclor. cnu» mo\

suhiicit. Pocnilruliam c>>c \irlulciu : i i •ni, i|uae indiiiat ad d»*- lcslationcm pcccnti, qualenus esloffmsa Dei; ncmpc (|ualeuus Dfuni nohis avcrsuin ct iudijinalum cHif ii.

(n^ liilcUm» dc pocniliMria ;)rr/"r •f<». niiuirum «piac adducal ad ca obscfpiia. «piihus c\ immcnsa inisfricorilia sua plncarl sc alcpic cum homlnc pcccalorc rcconciliari Dcus ipsc rcvplavll.

300 TRACTATUS

Hoc Sacramenlum in eo praecipue ab aliis differt, quod per modum iudicii administretur : adest enim poenitens simul reus, testis et accusator; et Sacerdos, iudex ferens sententiam.

Statuenda.

413. — I. Poenitentia est verum novae legis Sacramentum: Constat: 1" ex ralione theologica; in ea enira reperiuntur

omnia, quae verum Sacramentum constituunt, scilicet 1" Signum sensihUe per confessionem, vel certe per Sacerdotis absolutio- nem, etc. ; 2" Institutio Christi, modo permanenti, ut patet ex textu loan. 20. 23. : Accipite Spiritum Sanctum; quorum remi- seritis peccata, remittuntur eis ; et quorum retinueretis, retenta sunt; V Promissio gratiae; patet ex remissione peccatorum, siquidem peccata sine infusione gratiae reraitti nequeunt.

Constat 2° ex constanti traditione, et doctrina Patrum, quibus accedit expressa definitio Ecclesiae; sic enim Trid. sess. 14. Can. 1. : Si quis dixerit in catholica Ecclesia Poenitentiam non esse vere et proprie Sacramentum pro fidelibus , quoties post Baptismum in peccata lahuntur^ ipsis Deo reconciliandis , a Christo Domino nostro institutum, anathema sit. Idem habetur in Concilio Florentino, Decreto ad Armenos : Quartum Sacra- mentum est Poenitentia. — Yide dicenda infra de necessitate confessionis , n. 464.

II. Sacramentum Poenitentiae habet vim remittendi omnia peccata post Baptismum comraissa.

Constat: V ex Scriptura sacra; etenim Christus generaliter, sine distinctione ulla aut restrictione, dat potestatem remittendi peccata: Quorum remiseritis peccata.... Imo, Matth. 16. 19., Christus dicit Petro : Quodcumque solveris super terram, erit so- lutum etincoelis. Eicap. 18. 18., ait omnibus Apostolis: Quae- cumque solveritis super terram, erunt soluta et in coelo.

Constat 2" ex traditione, Patribus universis, necnon ex defi- nitione Ecclesiae in variis Concihis, praesertim in Trid. sess. 14. Can. 1. supra citato.

414. — III. Partes necessariae Sacramenti Poenitentiae sunt : r contritio; 2' confessio; 3°absolutio; 4" satisfactio, quatenus a poenitente acceptanda est. Sacramentum enim Poenitentiae fuit institutum per modum iudicii reconciliativi ; hocautem ha- beri nequit sine confessione doiorosa culpae atque animi dispo- sitione ad satisfactionem iniunctam subeundam, et sine Sacer-

DE POEMTE.VTIA 301

dolis absolulionc. Salisfaclio aulcm, qualcnus imponcnda aut implenda, cst tantum pars intcgralis huius Sacramcnti ; (juia elTcclus primarius, ncmpe ^'ralia ct rcmissio pcccatorum quoad culpam ct pocuam aclcrnam, sinc salisfactione liabcri poltv-i a .

[a, Haec (iislinctio, pcr «juam satisfjclio modo dicilur necessaria imoet essentialis pars sncramcnti, prouti ncmpc coni<ideratur pro- posiHim c;nn implciidi, niodo p:iiN laiiliim intc(jralii, prouti attendi- lur eiiisdciii cxccutio, al) noiiiiuUis invecla esl Aucloribus. (pio mc- lius defenderciit aclus poenilciilis csse mnteriam erqua, al(jue adeo pertinere ad essentiam siyni gratiam rnusantis. .Nam ciim commu- niter a DD. dicaliir pars intejralis (Mile Lufjo de Poenit. bisp. 12. n. 40. , S\no(lus vcro Tridciilina (Ses%. IS. Cap. 3. eam simul cnm contritione el confcssione recenseat quasi materiam huius Sacra- menti, seipii iiidc vidcbalur, nomine mntcriar ihi non dcsij;nari e.s- >enlialc sacramcnli clcmcnlum, scd eliam partes poenitcntiae in- lcgrales, prouli eas rcipsa appcllat (lalcchisnius Concil. Trid. De Poenit. '^. 21. ; (juem hxjuendi modum adhilicl el Melchior Canus» in Conciiio Trid. Tlicoio^us Kelect. dc Puenit. p. (». y. ]'i, , ul>i nihil liaesitans scrihit: Contrilio noncst pars essentialii huius sacramenti, sed integralis. Mon autem quaelibet intcgrnlis pars nd essetotius ne- cessaria est, ut patet de satisfactione, sine gua verum sacramentum conu^tit. Kt lianc (piidcm (lociriiiam .Vndrcas Vcpa, allerConc Tri- denlini Tlic(»Ioj;us, lcslc Card. Dc Lu^'o l)e Pocnit. Visp \\ , n 3.) di\it communem.

Vcruinlamcn (jMaii>cnm(pic iiaj^c evasio (juoad > u nou

carct alia dilliciiilale. In isl;i enim scntcnlia materl.i .^... .,.,,,. ,,ii non forct rcijisa satisfactio, scd proj^osilum salisfaclionis, idcsi pro- positum jtoncndao materiae. liisujter si ad materiam Sacramenli id perlincl, ad (juod j)r.ic«ilandum pocnitens im nnimi ul K. ail dispo^ sitione jiaralus csm* dchct ; aiius concludcrc jiulcril. eadcm j)rope rationc maleriamsacramCHli e.sse leiunlum «juadrajjesimaic, audilio- nem missae, omnia dcni(jue, (juae ie\ di\ina aut humaiia i^raecipit: nam el haec omnia in i»roj)o>ilo j>ocnllcnlis inessc dclienl.

Caelcrum nec mcns nol»i.- c^l ncc Notae !)re\ilas sinil \e! leviler altingerc imj)le\i.ssiinas eas quaestione.«*, (luac de hulu.'» sacramenti mntcria in sciioiis agilari in ulrannjue j>arlem conHUc^eninl. Nolis- simum esl jirofcclo, Tridcniinam SMiodum consullo alt.slinui.ssc ab !i8 ver!)orum formulis, (|uae ulrilihei dissidenlium opiniuni adver- sari vidcrcnlur. K\indc aulcm salis elucel, \im decreloriam \nosse non possc argumcntis, (juac jiro ailcrutra ojiinionc lum c\ eiiiNdcm lum c\ llorcnlin.ic Svuodi doclrina, c\ w^ praeseriim (juod acius i»ocnltcnlis nomine materiae vc! quasi matcriae apj^cllaulur, cHcore

302 TRACTATUS

ly. Actus vero poenitentis ad peccatorum remissionem re- quisiti, suot rcontritio; 2"confessio; 3° satisfactio. Constat ex Conc. Trid. sess. 14. Can. 4.: Siquis negaverit, ad integram et perfectam peccatonim remissionem, requiri tres actiis in poe- nitente, quasi matehiam Sacramenti Poenitentiae, mdelicel con- tritionem, confessionem, et satisfactionem, quae tres Poenitentiae parfes dicuntur..., anathema sit.

quldam conati sunt, quasisc]licetvox»nato'anecessario notlonem importel elementi graiiam causantis : quae suasio quosdam eo usque jmpulit, ut aliquam graliae causalitatem quaererent eliam iu peccato (Vid. Lugo De Poenit. Disp. 12. n. 22. el 37.), propterea quod e[ ipsum huius Sacramenti materia existat. Atqui hoc ipsum est, quod de maleriae notione alii negant ; et Theologi bene mulii ( ular enim verbis Romani Theologi in not. ad BibHothecam Lucii Ferraris V. Ahsolulio, Art. 2. n. 10.) non materiam ex qua sacramenlum fit, sed circa quam sacramentum versatur, actus poenitentis consiiluunt. Quam quidem sententiam iis rationibus communiunt (Vide Maldo- natns, De Poenit. P. S. q. S. ad Thesim. 7.), ut et Gard. De Lugo [DePoenit. Disp. 12. n. 29.) licet pro opposita totis viribus pugnei, difficultatibus tamen pressus concedere debuerit, causalitatem sa- cramenti probabiliter posse soli absolulioni attribui : Licet actua poenitentis ( inquit ) sint partes sacramenti, non requlritur, quod omnes sacramenti parles causent graliam, sedsufftcit; quod illam causet sacramentum per aliquam sui partem: hoc aulem saaamen- tum causat gratiam per solam absolutionem Sacerdotis, in quo est potestas clavium ad absolvendum et ad deslruenda peccata. Ita vi- denlur sentire plurcs, quos affert Suarez Disp. 18. Sect. 2. n. 11., qui dicit, hanc esse solutionem probabilem. Et reipsa a Sauresio (L c. n. 1. et 12.) pro hac senteutia allegantur cum Scoto Maior, Gabriel, Vega, Ferrariensis, Capreolus, et S. Bonaventura, imo et S. Thomas; quem postremum conlendit quidem, in Summa (3. q.86. art. 6.) aliter sensisse (ibid. n. 13.); ast alii ex resp. ad 1. et ad ultim. forte coiligenl, S. Doctorem plura quidem non tamen con- traria ibi addidisse. Cum enim loquatur de actibus causatis a gra- lia, quae culpam remitiit, profecto hi eiusdem gratiae, qua pec- cata remiiiuntur, causa esse non possunt, cum effectus prior esse sua causa non queat. Allegatis autem a Suarezio cum plures alil post Maldonatum adiungi possint, tum etiam excludendi non vi- dentur gravissimi imo et primae nolae Theologi Franc;scus de Vi- ctoria, Melchior Canus, Dominicus Soto, Franciscus Tolelus, Vega el aliis omissis, Martinus Navarrus, propter ea nimirum, quae de

riK POEMTE.NTIA :jO;j

V. Sacranicnluni Pocnilonliac cst ncccssarium neres.si(atr praecepli in re, et dc necessilale inedii m volo, sallcni impUrito^ ad rcmiltcnda pecrala morlalia po.st Haplismum commissa. Ita in le^'o nova, pro divina honilaUi cl providcnlia, slaluit sum- mus lcf^islalor el provisor (ilirislus Dominus.

ilinr inqiiinalis pcccalo mortali posl baplismum commisso Sa- cramentum Poenilenliac neccssarium est ad .«ialulcm sallem dc necessitdtv inuereiili: poenilentia vero scu contntio csl scm- per a necessana neicssitnlr medii, cum volo Sacramenli scu cum serio proposito, sallem implicito, pcccata conlilendi. data opportuna occasionc.

(juacula :

41.*». — QuAKR. r Ouandonnm SniramentHm /'oeriitentiae in- stitutum [urriff

Resp. Fuit inslilutiim (piando Cliristus, post suam Resurrc- ctionem, insuniavil indiscipulos suos dicens: Acripite Spiritum StDnUim; (/iioruni reniiscnlis jtcnitld, mnittuntur ris..., ctc. Tuncenim conluliteis polestatem iwdiciariam, ut declaral Co//'. Trulvnl. v/.vs. 14. Cap. 1.; — (juam ante Passionem tantum promiscrat. l ude /V/(/. dicil, islud Sacramenlum fuisse instilu- lum jniiri ipur post Ucsurrectiouem.

Ut». — (JlAKR. 'i' An rrt ffUfifrnus rnnrrniinif niiliiiinn SVr. rramrntalr rf foreiise'f

lirsp. Partim convcniunt et parlim diflerunl, ut patct e\ utrius(pie lorma.

v'i coiitrilioni> mcre exi.stininlac scrip^eruul : ne(|uc enim ea cum .seiiteiitiM, <|ii.io ;ictus poeniteiiti> l)al)et ceu maieriam ex ^ua, con- eiliari iillali'iiu> pulcriiut.

Sed de liis iam sati.*» ; (|uac ideo innucnda erant, ue, cuiu raluni csso (lcl)(*at, heic agi de mcris .schulae opinioiiibu>. plus aetpiu deiiulc aliiprnl trihiialiir (loclriuis, <piac mera siinl harum opioio- num coiiseclaria ; iiciiuc eiiiiii plu^ rolturis ac lirin t.(ti'>. i|unm pr;(e- mi.ssae feraul, ine.sse coiiclu.Hiunilms potcjit.

[a S'\ contiilio iiil('ir::.iliir hic . «piac caritalr jxriuiUir, \(mper esl ad iuslilicutiunem itcccssuria , (junudo cuntiicmli peccala non suppclat co|ua ; nam, uti iufra dicilur, cum >acramculo sullicit et contrilio imperlccla.

304 TRACTATUS

1" In iudicio enim sacramentali sic proceditur: 1' Inter duas solas personas, scilicet iudicem et reum, res lota peragitur. Reus, accusator et testis est ipse poenitens ; iudex yero est Sa- cerdos, qui causa cognita fert sententiam, quam Deus, ratiha- bet, si debitae non desint conditiones. 2" Causae instruclio et sententiae prolatio clam omnino habentur. 3° ludex ad strictis- simum silentii sigillum circa crimina et totum causae processum obstringitur.

2" In iudicio autem forensi, talis est processus: 1° Praeter Deum et iudicem, sunt assessores, qui consilio iudicem iu- yant. 2" Sunt accusatores, qui reum tergiversantem convin- cunt. 3° Sunt procuratores et advocati, qui defendunt. 4" Sunt apparitores, satellites, et aliquando carnifices, qui sententiam exequuntur.

Praeterea datur etiam alia essentialis differentia inter utrum- que iudicium, scilicet quod iudicia forensia tendant ad punien- dum reum, sintque iudicia vindicativa ; iudicium vero sacra- menlale tendat ab absolvendum reum, sive ad reconciliandum peccatorem cum Deo.

CAPUT II.

DE MATERIA SACRAMENTI POENITENTIAE.

417. — Duplex est materia Sacramenti Poenitenliae, ut in caeteris sacramentis, alia remola, alia vero proxima.

Materia refuota sunt omnia peccata post Baptismum commis- sa; quae dicuntur materia circa quam, quia circa il!a destruen- da versatur absolutio. Est autem vel necessaria, vel mere suf- ficiens et libera.

Materia remota necessaria sunt omnia peccala mortalia post Baptismum commissa, nec unquam vi clavium adhuc directe remissa ; quia ex praecepto divino huiusmodi peccata clavibus subiicienda sunt. — Materia autem sufBciens, et libera sunt omnia peccata venialia [a). Dicitur sufficiens^ quia quaelibet

(a) Adde omnia peccala , sive mortalia slve venialia , alias iam lite clavibus subiecla, ul Auctor mox habet in q. 1.

nK POE.MTE>TIA td5

pcccata eliam niinima ohiecluni veniae sacramcntalis cssc jm)»- sunt. Dicilur aulem Ubera, quia nullum esl praecepium ea cla- "vihus sul)iiciendi. Dc hiscoiislal e\ perpelua praxi el IracJilione Ecclesiac, nccnon e\ dclinilionc Co//f. Trul. ses\. H. c. 5.

•Malcria ycro proTima Sacramcnli rocnilenliac sunt trcs aclus pocuilcnlis, sciliccl conlrilio, confcssio cl salisfactio, qiiae di- cuntur (fuasi materia huius Sacramenli, quia sunl instar matc- riac scDsihilis, iiuae iu aliis SaiHamcntis lormac suhiicilur n ; pcr hos cnim aclns pcccata |)roponunlur vcrhis fofmae dcslruen- da. Conslal pracscrlim c\ fonc. Trid., ^'' v li i'>iu. 4.

Quaesita :

'ilS. — Ui AKii. 1* .1/1 sint vialena suf/irif-n.s ."sacramenti Pncnitenliae jteccata iani rile confe.ssa et per ahsolutioncni iv- inissa ?

Resff. .\ffirni. Iloc cst cerlum apud omnes, inquit 5. Li(j. nuni. 'rl~.

(fl) Diversiniinodf lamcn mal«Tiam iii alii.»^ sacrameiitis forina»' suhiici, >ir dorrt S. Thonias : Sacrnmenlullbus fi//ri»i im aliii nacra- mentii u(tliibetur forma rerborum ad eorvm ^anctiftcaliunrm, tpiiii ijratiam enntinent et causant ; sed exterior poenitentia non eit ti- gnwn gratinm cnunans; et ideo non oportet, quod sanctificetur per aliqunm formam rerborum ; sed rerbn, quae n Sacerdote ab.nolrente proferuniur, immrdialc feruntur nd cum. qui se subiicit .^acramento: unde ipse sanctificatur virtute absolutionis, et grat am snscipH ; non nulem stim fifi' nlur eius confessio, ut ej ea grahnm nccipiat, sicuf erat in baptismo de sanctificntione aquae , /n i. I)ist. ii. q. i. art. ] . q. \. ad^. . l)i\i aulem (in not. adn. IH. K\s coiitnrin nun \ideri. qu:ic S. Ddclor Iradit iii Siiiiima 3. q. 86. arl. 6. . Nain licot in cor-

porc articiili reinissiomMn rulpai' arK(Uo modo rs.se rl • "

actuum pi)eiiilculine : attaincii >iihdil ihid. ad 1. , itl ii . '

de nctihus, qui sunt ibi ut elfectu% graliae oprraHtit, timul proiueti cum rcmissiunr culpnr. Y.\ clarius ibid. ad ullim. : Actut poenilfn- tiar virlutis hnhrl, fjuod sine eo non possit /ieri remiisio culpae, in quantum e%t in^rpnrabilis effectus gratiae, per qunm princip(tiiter culpa remittltur, quae rtiam operatur in omnibus sacraiMfntit. Si ilaqur artiis riusinodi csl elTtMMiis gratiao. qiia ': r^millilnr noii potrsi siur\ utpolr poslorior. diri cru»;! er il|>.un ro

iniltcnlis.

r.in\ Tom. II. M

306 TRACTATUS

Hatlo est V quia peccatum, llcet remissum, est semper pec- catam commissum ; et sicut potest repeti cum fructu eiusdem peccati contritio, ita et confessio; peccatum enim illud, per se, est capax remissionis, et tantum per accidens fit quod non re- mittatur. -— Nec obstat, quod tunc Sacramentum non deleat peccatum : nam sufficit, ut iiabeat etfectum in actuprimo, nem- pe quod praebeat gratiam deletiyam peccati, quamvis per acci- dens in actu secuncto peccatum non deleat. Aiiunde Sacramen- tum non magis carebitaliis effectibus, nempe augraento gratiae, remissione poenae, etc, quam si quis pcrfecte contritus ea pri- mum claYibus subiiceret.

2" Praeterea sententia iam lata potest contirmari ad raaiorem securitatem, maioremque consolationem et animae quietem, ut aliquando in civilibus fieri solet; et si forte peccatum clavi- bus submissum non adhuc fuerit remissum, tunc directe re- mitti poterit.

3* Constatetiam ex Declaratione 5e?ierf. A7, inlurecanonico, Extrav. /, de Privil. c. 1. '. Licet, inquit, de necessitate non sit iterim eadem confiteri peccata, tamen... ut eorumdem peccato- rum iteretur confessio, reputamus salutare. Constat insuper ex praxi constanti fidelium, approbante Ecclesia.

419, — QuAER. 2° An adultiis haplizandus sub conditione iu dubio Baptismi praecedentis , peccata iam accusata confiteri

deheatl

Resp. Necj. Ratio est, quia illa peccata iam remissa sunt per Sacramentum Poenitentiae, si validus fuit prior Baptlsmus; si autem non fuit validus, non sunt materia confessionis, et per secundum Baptismum remittentur. — Reuter, n. 118.

QuAER. 3° An adultus praefatus accusare debeat peccata non- dum confessa, seu ah ultima confessione commissa"i

Resp. Conirovertitur. ¥ Sententia prohabilis negat, quia posita probabili prioris Baptismi invaliditate, peccata ista pro- babiliter non sunt raateria capax Sacraraenti Poenitentiae; ergo etiam probabiliter non sunl clavibus subiicienda: obligatio enim contitendi peccata sequi non potest nisi consequenter ad Bap- lismum rite collatum. Hinc si forte haec peccata non remittan- tur per secundum Baptismum invalidum ob prioris validiiatem, remiiii poterunt sive per contrilionem perfectam, sive indirecte per absolutionem cum attritione. — Lacroix, n. 323., de Ba- ptismo^ et alii.

DB POEMTEMIA 307

II* Sentemia eliaiu probabiUs af/trmai, quia urf;et oiiliga- lio conlileDili peccala, ({uoties Don coustal, ea anle iiaptisfnuni validum commissa fuis^e. In praxi coulessio adiuoduni .NUddcn- da est aj.

420. — Olai;ii. » An adultus hapiizandus el absolceudus roiidUionate, jinmum haptizari cel ah.solci debratf

Hrsp. V l*er se parvi iDtcrcst. Ralio esl, quia si iam fuil va- lide liaplizaliis, absolulio producel rfTcctum suum ; sivc anle sive posl Biiplisiiium condilionalum rouffralur; si vcro prior HapliMuus luenl luvalidus, nullu> cril elliTlus Sacrameuli Toc- nileiiliae, sive ante sive post secunduiu Baplismum suscipiatur: uDuiii enim tantum c duobus SacrameoUs cOkaciam lu rasu hahere p(tlest.

liesp. 2* K\ convenionlia melius est sequi ordinem nati;- ' ■ i, scilicet haplizare pnimim rotulitioiiate, el deiu .*>uh cn >:

absolvere. Attamen e\pedit confessionem Baptismo ad meliorem baptizandi dispositionem praemittere, absolutionem aulem im- mediate posl Baplismum conlerre. — Ua communiter iii praxi.

4*21. — yLAKtt. .T Aii percalum accusatum in yenere tautum, aiiquando .m7 niatena suf/iciins ad confcsAiotiis v\LiDiTArtv, vel LicEiT\TKM Jp , ; T. f/r., st quis dicai: PuxAVi, cel Me accuso

m OVMBliS PECCATIS MEIS ?

(a lliui" pr;i\i> < -»1 <oir' .<

«ledil S. onicii Co!i_. _ i •, (liiin . .. ,<5

:idullis serviiudum dorrbat. liuiusinodi aulem iiuitrucliu siu mina< iiccessnriam, saltem uppiirluiiissimuni supponil cuufetisioutMU. Ve- rumlaiiHMi si rripsa prohahilis esl prima hcuteulia. quae alioqui coiiseiilaiiea ap|>.iiel ^eiKTali priueipio de uuu iui|K>iteiKla ioufe>- .siouis obligutjoue, quaiido moniliter ut ai( S. \iphuii>u» Lib. 6. n. 50.*). I (le ea nuh ' iiduiu iiuii e»<'t, ul ad cou-

fe.ssiouem iioii iiei i .^ . lur, eui ipsa Uuu dura appjre-

rcl, ul forte diUicultate virlus a reeourihaliuue abstiH^rcn jH)s»<*t.

[b) ()uaestio de liceitatc seiuiigi a quat^htiuuc dr uiHdilale polcst .^olum ipioad sarer»lolem, «pi t • - ' .!\rre valitie, el «iuiul il- licile alitpiaiiiio pote^t. .Naui «| .kI poejiiieulfli), si mal.i

hic lide agat, cum illirita tum iinaiida eril roBfcMU); w tuicui cum l)ona lide, euiifessio iltirita uoii erit.

tlaeleruin .itl qiiaesliuiieiii lianc luride ftmiclf BfJMB pnesiUt di-> .stinguere, quid ad iulriuseeam lud.cii .sACffMDeolaiisetaeiilatn r«^ quiraiur ac sulliciat, quid vero id uMCSilyiBB diviBO p a>

308 TRACTATUS

Jtesp. V Quoad validitatem, V affirm. certo in casu necessi- tatis, seu quando poenitens, v. gr., moribundus, nullum pec> catum in specie accusare potest. — Ita communissime cum S. Thom. — V Affirm. saltem multo probabilius etiam extra cor

impositam. Si huius itaque iudicii essentia tantum specletur, ne- mini nunc dubium esse potest, non modo formulas ab A. allatas, Peccavi; me accuso de omnibus peccalis, etc, sed et quodvis aliud poenilentiae signum sufficere. Unde consentiunt omnes, ut valide absolvantur aut milites instante praelio, aut naulae imminente naii- fragio, aul infirmi in mortis articulo, elc, salis esse, quod, v. gr., appreliensione manus, lunsione pectoris, aut aliter quomodocumn que poenitentiae intlicium praebeant.

Tota igitur quaestio vertitur circa obligationem , quam posiliva Cliristi lex inferat. At vero haud valde difficilis erit solulio, si qui- dem ex nalivo proprioque fonte petatur, nimirum ex authentica eiusdem legis interpretatione, quae in Tridentinae Synodi doctrina proslat. Et sane S. Synodus (Sess. 14. Cap. S.) utique ex necessitate iudicii a sacerdote ferendi cum causae cognitione, colligit, peccala non in genere dumtaxat, sed in specie singillatim declaranda; colligit, non modo peccala omnia, sed etiam eas circumstantias in confessio- nc explicandas esse, quae speciem peccati mutant. Yerumlamen nun- quam non addit expresse, se id affirmare de materia necessaria, nempe de peccatis mortalibus, quae numquam rite clavibus subiecta fuerint. Nam quod ad materiam mere sufficientem spectat, venialia profeclo cum laude a piis hominibus in confessione dici, sed simul taceri citra culpam docet : et siquidem taceri materiae huius mere sufficientis substanlia potest, a fortiori taceri et genus et species et circumstantiae etiam speciem intra culpae levitatem mutantes pote- runt. Quae quidem doctrina tam clare ibi proposita elucet, ut cum nonnuUi difficuitaies plures moverint adversus sufficientiam confes- sionis peccati in communi (Yid. Lugo De Poenit. Disp. 17. an. 6.), nemo lamen unus extiterit, qui ineam rem suppetias a Synodi eius- dem doclrina quaeri posse censuerit.

Difficultates videlicet petierunt vel ex eo, quod eiusmodi confes- ^io nuUam novam notitiam det confessario, cum solum manifestet peccatorem in genere, quod quidem iam sciebat confessarius, cum omnes simus peccalores ; vel ex eo quod iudex non possit prudenter iudicare, nisi cognita causa in particulari ; vel demum ex eo, quod In casu nihil appareal, ad quod directe lerminetur absolutio. Quas quidem obiectiones postquam Card. De Lugo (l. c. n. 11. seqq.) fa- cili negolio solvil etiam cum agitur de materia confessionis neces- saria in casu necessitatis, dein doctrinam extendit (ibid. n. 17.) ad

DE POEMTBMIA 3U9

Mim nfrfssitiiiis, si maleria necessaria seii iii >\n'rn'. derlarand.i (Jelicial. Kalio csl, (juia essenlia Sacramenli non niuUlur pro variis casil)us. — Lacrois, n. fi20. — Rcnter, n. :J03, -- Inno, tUsp. 17. //. S.

Itcsii. 'V Kliam (juoad liccitatem nffinn. sallem prolialiililcr. Halio cst, (|uia uhi desunl peccala morialia, nulla esl obli^Miio caelera peccala in specie declarandi, cum venialia omnino omil- ti possint. Concilium enim Tridenl. niliil prorsus liac dc rc de- tcrniinayit, nisi quod sola pcccata mortalia cs.scnt matcria n<-

confc*!sloncm peccali vcniali.^ in fjenere. Inde patet, merito loanuem De Dica>tillo fDe Sacr. Poenil. Diip. 0. n. 7G(». e\ liis conclusisse, von solum in f«iu necrsutntis, srd rtinm per se loquendo ronfe.nninnem peccali veniali.i in fienrre idcm dicilo dc peccalis ^iam i;raviltii> alias per absolulionem remissisl e^He per se sufficientm materiam ahsolutioni.s in eo, qui solum hahet venialin. El consonlil Suarez f)e Vovnit. Disp. 2!^. Sect. '2. n. Kl. , liim «piia nullum cst praecepluin conlilendi vcnialia in specie, lum (piia coiifessio MMiialis peccati iu spccie non mapis conscicntiam dcclarat, (piam si (|uis in gencre se peccasse venialiter dicat, wr^c uvAfiU \arial iudiciiim confessnrii. Ad id vcro <|uod Suiire/. ; i6i(/. addideral, lioc sjieculaliM* \rruin csse; 8cd in praxi deelarandam speciem, uleerta sil materia; cgre- f^ie Dicaslillo [I. c. n. 76*2. reponit: Si hoc sprrulative verumest, etiam prnctice verum erit. Tunc rnlm tanlum in re morali dicitur aii' quid speculative quidem vei^vm scd non prnticc, qunndo id, quud in specutatione considerntur, non potest e.rhiberi in praxi, quia aliqua continiiat vnriatio. (Juando vero omnino invnriatuw potest reduci ad pra.iim en ratione, qun considrratur in sprculatione , «i npec^latirr rerum est , practice quoque venim censeri debet. Ouapropter cum confessin rrninlis in gcnere pon%it in prasi eshiberi eo modo, qui speculnlivc crnsrtur sufficiens, erit quoque practire censendus tatis. (^aelcrotpiin autcm \i\ apparel, «piid ^ilii Nelit Suarezius. dum cer- tam postula! maleriam. >um(piid enim certum non est pcceatuni, aul iiou sul»iirilur crrl»* •MaNilui'»? {}\uh\ «ii ccrtam \ull e<<e mnf»»- riam, (pialcnus iu e\ponendi> peccati adiuiicti> lutiores spipiriidae s'm\ opinioiies, id enim\ero contra communem omnium ^ententiam, communenKpic as>eritur prn\im, ipiae praeceplo confcvMi>nls Haii< lieri teiirt, «piando praecrptuin probaljililcr impletur iu\ta dicla Vo\. I. n. 80.

Ilaec nutem adnotanda crant. non modo ut >m \eritati iura .«er- \eiilur. scd eiiam (piii ali(piaml(» pra\i deser>lre ulililer |K)s>unt, Ml rv dicendi^ in resolutioniluis pateliil.

310 TRACTATUS

cessaria confessionis. Generatim tamen in praxi expedit (quod et fieri communiter ab omnibus solet), venialia etiam in specie confiteri ratione directionis a Confessario tradendae, etc. Quod spectat autem ad accusationera generalem de peccatis vitae an- teactae, quam poenitentes pii subiicere solent in fine confessio- nis, ad certiorem Sacramenti materiam reddendam, satis estsa- ne, ut quis dicat: Accuso me de peccatis vitae praeteritae, vel totiiis vitae meae.

422. — QuAER. 6* An poenitente materiam sufficientem du- biam tantum praehente, Confessarius teneatur exquirere certam de vita praeterita, ut absolvere possit ?

Resp. V Affirm., si velit absolvere, quia secus Sacramentum periculo nullitatis exponeretur. Excipe nisi casus occurrat, in quo poenitens conditionate absolvi possit, qua de re inferius.

Besp. 2° Neg., si nolit absolvere, sed dimittere poenitentem cum sola benedictione. Quia poenitens, qui materiam certe suf- ficientem non affert, ius ad absolutionem non habet. — Itera, si poenitens videatur habere dolorem dubium de solis veniahbus, non tenetur ordinarie Confessarius magnam diligentiam adhibc- re, ut illum ad dolorem coramoveat, licet multo melius id fa- ciat. — Secus autem dicendura esset, si de mortalibus dubiis ageretur, ob ingens poenitentis periculura.

423. — QuAER. T An sit necessario absolvendus poenitenSy qui non affert materiam necessariam ?

Resp. Neg. per se, si poenitens absolutionem non petat; sed etiam sine absolutione ei perraitti potest sacrae Synaxis susce- ptio ; quia cura sit in statu gratiae, non requiritur Sacraraen- tura Poenitentiae ad illum disponendum. Attaraen ordinarie ex- pedit talera absolvere, ut et gratiae sanctificantis augraentum, €t gratias sacraraentales, facilioremque peccatorum venialium, ac poenarura reraissionem recipiat, etc. — Lacroix, n. 1889., cura ajliis.

Si vero non receperit Sacraraentura a notabili terapore, vel si indigeat auxiliis specialibus ad tentationes, v. gr. , supe- randas, aut si ipse poenitens id cupiat, aut postulet, est ab- solvendus [a).

[a) Quotles apparet, poenitentem etiam cum materla mere sufli- cienti accessisse, ut sacramentum recipiat, et dispositus depreben- ditur, vix enimvero est inlelligere, quorsum quidam tot misceant

DE POl .MIKN iJA n I

Hesolces :

424. — r Malcria suniciens cl licjla confessionis sunl vcnia- lia, nnl mortalia aiias conlessa, srcundum specinn suam eliani genericam a , praescinclendo a nuniero el a circumslanliis r|ui- huslibct. Kalio est, (]uia sic liabctur confessio pcccali ct quidcni determinati, saltem unius in specic; ncc csl obligatio addendi numerum venialium, vel morlaliuiii , iam remissorum. .Nihil cnim esl in forma absolulionis, (juud determinalionem alicuius peccati exigat. — HeiUn, n. -iO-i.

2* Si quis dc nullo pcccato se accusel io particulari, ct dicat, V. gr., inhil scio, nisi (|uod saepe debui peccare, sicul caeleri liomines; examinetur ul pueri examinari solent. Si nihil «ih ul-

lima ronlessione eiiri possil, iuterro^etur de vila praelerila

an umjuam sit mentilus in \ita sua.... an un(|uam parentes of- fenderit, aut iratus fuerit, vel pro.ximo detraxeril, etc, elc?

V Cum muliercuiis, devolulis et aliis ciusmodi, qui DODDJsi confuse et de vaide levil)us conlitcnlur, curandiim, iil culpani ali(|uam de vita praeterila aul in specie, aut sallem in gencre addant. Tunr vero ad dolorem et propositum cxcitare cos co- naberis, et absolulos in pace dimiltcs. — Elbel^ n. 11).

4' Suadendiim poenitentihus, ad maiorcm sccuritatem elccr- tiorem Iriirluin pcrcijjieiulum , ut |)raeter peccala dubia au( ctiam lt'\i:i «luotidiana , semper ex lam conlesiiis subnectant

disputntiones, sUnc absolvendus, noc nc, aut (piando al^sulvcndus. c|uando non nlisolvondus. .Nnm liborum uli(pie fnerit sacerdoti con- fcssionein oxrijnTc, \el nnii ,\ • t,\ Al po>t(piam confessionem exc«»pil, n poiMiileiilrm rilo »1 in luihrl. (piisnnm, (|uaeM), aut

(pr.KMinm iurn hnnc ronfe>.s;irio pole.Htntom fndunl, ut pro arbitratu .siio nhsohal \v\ iioii nh>ol\a(? Kt etian)>i ius «piod snne non totuni peiuict a periculo seius inuuiiuMili, nut u materiae maiori, ininori\r gra\ilate) poenitenti per conhvssioncn/ nr(pii>iluin spponas, (|uae snnn ratio suadcre |)ot(>st, ut siiie ulla rausa ndelem nugm(*nto sian- ctilicaiilis i;ratia(\ rerKpii*»«|ue rnolrsiiluis (hn — r huius ^arra- mcnti suiit frurlus. ronfrss.irins pro in^iMuo udel?

(a) S|)pries grnencn a quihusdam intolligitur (Miam grnus p^eniti suballrrnuin. uti si ronniraris, lc pccra.Hsi* conlrn iuslitiam. nut r#- ligioneni, aut fiilem. \id. himstillo l)e /*orni/. Disp. 9. n. "43.

:H2 TRACTATUS

saltem generice [a] aliiid certum peccatum, de quo vehemen- tius doleant, ne forle Sacramentum penculo frustrationis expo- natur. — Elbel, w. 19.

^" Monendi vero sunt poenitentes, qui praedictam praxim ser- vant, ne tantum ex quadam consuetudine peccatum vitae prae- teritae clayibus iterum iterumque subiiciant, praesertim si pec- catum illud leve sit; quia subest timor, ne satis doleant, et proinde scopum prospiciendi validitati et fructui Sacramenti non attingant (b).

6° Sufficit iuxta omnes confessio in genere, si Confessarius plane agnoscat aliunde poenitentem, v. gr., ex recenti confes- sione totius vilae, etc...., et sciat, illum accusare se velle de peccatis iam sibi notis, tunc enim satis erit dicere : Me accuso de omnibus peccatis meis iam tibi notis; vel sirapliciter: de omnibus peccatis vitae praeteritae.

CAPUT III.

DE FORMA SACRAMENTI POENITENTIAE.

Forma Sacramenti Poenitentiae duplex distingui potest : alia cssentialis pro valore Sacramenti, et alia praeceptiva tantum, seu rubricalis.

425. — I. Forma essentiatis consistit in verbis: Te absolvo a peccatis tuis. Constat ex Conc. Trid. sess. 14. c. 3., ubi ait:

(a) Prudenlissime inslnuatur, ut generlca confessione contentus sit confessarius. Grave enim subinde poenitenti contingit, quod confessarius graviorum in specie peccatorum confesslonem extor- quere velit; neque novum est, poenltentes quosdam molestissimae huius confessarlorum importunltatis pertaesos perraro deinceps ac sola veluii necessitate compulsos ad confessionem accessisse.

(6) Ts'on tamen hac de causa se nirais vexare ac poenitentes con- fessarius debet. Si enim de iis agatur, qui non gravia modo, sed et levia peccata cavere aliqua cura solent, hi habituali, ut ita dicam, peccati odio afliciuntur, ac facillime in actum exeunt ; licet fieri possit, ut minus in ipsis sensibiiis dolor existat, quam inanis, qui ad peccatum detestandum malori quadam affectuum mulatio- ne indigent.

DE POEMTRNTIA 313

J)ocet Sancta Sunodiis, Sncramenti Poenifentiar fortnam, in tfm praecijnte ipsius cis sita est, m iltix Ministri trrln.s pa*i' /am rs.st' : Ijio TK ABsor.\o, clc, quihns fjuiilem, tlr Erclrxiaf sanctnr morr, firirrs iiiiardain laudalniitrr inluuuiunlur.

42tt. - II. rorma fnatrrjiitca, scu ruhrimlis, ronsislil in variis precibus quae anlecedunl vcl subscquunlur formarn e>- senlialem. Sic aulem Irahelur in Riluali Uom. : Misrrentur tui oinniinttrns Itcus, rt dimisMs iiiiriitis /»/>. iirrdurnt Ir nd d- tnm artrrnnm. Amrn.

InduUjrntinm, absolutionrm et remissionrm prrmtorum tuo- rum tribual tibi omnipolrns rt misrrirors Ifominus. Amrn.

Iiominus noster /. l\ tc nbsolvnt, et eijo nurtoritatr ipsius tr nbsolco nb omni vinrulo r.rcommunicntionis susiimstonis^ , et intirdirli, in qunntum possutn rt lu indiijes; (Jeindc a : AV/o //• absolvo n perratis tuis in tiominc Patris, rt Fitii, el Spiritus Sanrti. Amen.

Pnssio Domiiii nostri I. C, merila B. .1/. Sirijiius rl omiuntn Snnrtorutn, rt quidquid boni frrrris, et mnli suslinurrts, sint libi in remissioncin pnrntorutn, auijmcnlutn ijratinr, el prar- tiiiutn cilar arlrrnnr. \mrn.

NOTA 1" Klevalur iiiaoiM a «rrbo Imdulgrnliam, usqur «tl vrrbam Ptutio lu>- iiiini ; ct rit «innam cruci» iii pornilfntrni Jirrndo: In nominr Patrit — ^"t iiitpfntionit umittilur pro lairis

NoTA 2* K«t pia roniartailo, ut (.oofrtMriut antr roafr««ionrfa, Jum |><«rDi- ttjolrm brnrdicil, dirat : Domimut lit in rcrde luo el im Miit Imit, ml rit» '•iinfitrarit omnia prrratn lua . \rl «imilrm oraliontm rrritrt. — S«<| boc fak nbJiQatiiinriu non radit.

In pra\i facilc omiUi possunl prcccs .Misereatur cl IndulgcH- ham, ul conslal e\ Ittl. Hom. Imo iu\la communiorcm senlen- liam al)S(]iie peccalD semper omilli possunl. Ulem eliam dieunl de oraliouihiis, (piae absululiunem sc(|uunlur ; sed eum iu\ia scntenliam probabilem hacc clevenl bona opera poenilenlis ad lueritum satisfaclionis sacramcnlalis, convenit ul quam rarissi-

n \(i\ isl.i. ilruulr, diNcrNi^ rli.ir.utrril>U'« rli.iin in Hilinii m<»1.i- lur; i(l(|iic iii(lie;u'e >i(letur, i|i««.»m noii prrlinere ad e;i, quar >.hrr- ♦los pronunciare deljcl, sed mere ad ordiiicin corum de«»lgnanduin.

314 TRACTATUS

me omittantur. — Yerba autem Dominus noster..,. non viden- tur posse omitti sine culpa veniali, nisi necessitas urgeat, cum dicat Rituale Rom. : In confessionibus frequentioribus satis erit dicere: Dominus noster.... usque did Passio Domini.... exclu- siye. _ S. Congr. Rit. 27 Febr. 1847.

Quaesita :

427. — QuAER. 1° An valida sit absolutio,' si Sacerdos dicat tantum: Absolvo; vel: Absolyo a peccatis tuis; vel: Te ab-

SOLYO ?

Resp. ad l""" Neg. Ratio est, quia solum verbum absolvo, non prae se fert sensum ulium determinatum, et in nullum sub- iectum cadit : ergo nequit esse forma valida Sacramenti Poe- nitentiae.

Rcsp. ad 2"'" Afflrm. probabitius, ut videtur, saltem specu- Jative. Ratio est, quia his verbis subiectum sufficienter deter- minatur : pronoraen enim te satis exprimitur in verbo tuis. — Ita Lugo, D. 13. n. 26. ~ S. Lig. n. 430. ut probabilius, etc. Negant autem non pauci, quorum sententia, ut ait S. Ligor. ibid., utpote tutior sequenda est.

Resp. ad 3""" Afflrm. probabilius, cum sententia communi. Ratio est, quia totus effectus Sacramenti in his verbis exprimi- tur, quin addatur a peccatis tuis. — Praeterea videtur consta- re etiam ex Catechismo Conc. Trid., part. 2. n. 19., ubi dicitur tantum : Est autem forma : Ego te absolyo. Et nihil ahud ibi additur. — Roncaglia, Lugo, etc. — Negant tamen nonnulH cum Lacroix, non improbabihter, et huic sententiae in praxi standum est.

QuAER. 2" Anvalidasit forma deprecatoria : v. gr., absol- vat te Deus ?

Resp. Neg., saltera probabilius cura 5. Lig. n. 430. — La- croix, n. 639., et aliis communissime. — Ratio est, quia Sacra- mentum Poenitentiae institutum est per modnm iudicii ; proin- devoluitChristus, utSacerdos iudex ferret sententiam, ethanc exprimeret: ergo peccata remitti debent ab ipso Sacerdote tan- quam Christi ministro ; ergo non sufficit, quod ^.um deprece- tur, ut ea remittat. Ergo, etc. Insuper ex Conc. Florent. sola forma indicativa, ut vera forma Sacramenti Poenitentiae, prae- scribitur.

DE POEMTEMIA S15

4i8. — Qlaer. 3* An neressaria sil eleratio manujf e( for-

matio siffni cruns in ahsolutione imprrttenda ?

//'.v/>. r Ccrliini csl iion n'(|uiri nd validifatrm Sarramrnli, (|iiia nec ad maleriani pcrlinel, ncc ad forniam. (^onslal cx ionr. riornit. cl Trid., nccnon ex unanimi ,ronsensu Theologorum, saitein posl Conril. Trident.

Resy. 2* .\ec requirilur sul) morlali ad limtatem iuxla rom- muncm scnlcnliam, ronlra pauros; (|uia csl lanlum (lc Uuhric^i, (juac gravis non vidclur. Imo plurcs pravcs aurlorcs asscrunl. Iioc omitli posse sinc pcccalo ; sic Busemfiaum relaius ct impli- cile approbalus a S. Lig. n. i*25., et alii viulti. Siiliem omiUi polcsl sinc pcccalo clcvalio manus, dum rccilanlur preces quac absolulionem lomKilcm pracccdunl.

OiAHK. l An Swndo.s jiossit valide plures nt)soirrre unica fnrma, dimido: Eco vos absolvo a peccatis vestris?

/tesp. Affirm., quia omnia requisila ad validilalem rcpcriun- lur. Kt licile (pio(|ue id licri polcst in casu ncccssilalis, v. pr., in iiauira^Mo, anlc praclium, vd in ipso praelio, elc. ; esselquc lalis ahsolutio mulli()lc\, non (juidcm formniitrr, sed nrtualiter ciaetiuivfilenter, ct esscnt lol Sacramcnta, quol homines forenl, qui ali(|iiam confcssioncm cl contrilioncm poncrcnl. — Lacroix, n. 64.J., etc, et alii omnes.

42!). - Qlakk. ;j' (Junenam prar.srntia poenitentis reputatur inoratis in ordinr ad alisolutionein ?

Resp. Talis csse debct ut vcrha, Ahsotco te, iuxta luoralem hominum acstimationem censcantur cadcre in pocnitentcm ; rc- pulnliir aiilcm |)racscntia moralis suflicicns illa, intra (juam ho- miues coiiiiiiuni vocc, (piamvis altiori. lotpii possuut ct solcDt. Multi cam cxtcndunt ad 20 passiis, prnescrtim si |>ocnitens non sit c\lra aspcctum (!oufessarii. In necessitatc ahsolvi potcsl cl dehct pocnitcns, (juoties aliquo scnsu pcrcipilur. — Ita fowi- munitrr cum N. /jV/. /*. i2*J.

Ilinc r ah.solvcndus csl illc, qui videtur c tccto rucrc, in lliimcn cadcre, in marc suhmcr^i, saltem si non procul a Con- lcssario dislct. 2* Si Confcsisarius oh pcrirulum infcrlionis, aul oh aliam caiisam, non po<sii cuhiculum inlirmi ingredi, illum c ianiia ahsolvcrc dchet. :i Si pocnilrns rcrcdcrct a Confcssario noii ailliur ahsolutus, sc ahsoliiiiim cvi.stimans, ah.solvcndus cssct, si parum distans aspircrclur. nut ccrto sciretur adessc intra virinam turham; rcvorandus tamen forct, si commodc posset licri.

316 TRACTATUS

430. — QuAER. 6" An per verba: Te absolyo a peccatis Tuis, possit Confessarius valide absolvere poenitentem tam a rensiiris quam a peccatis ?

Resj). Affirm., quia haec verba, absolvo te a peccatis tais, in- Yolvunt absolutionem a quocumquevinculo orto expeccatis; et nihil obstat, quominus Confessarius dirigere possit intentionem ad absolutionem tum peccatorum, tum censurarum. — Itacom- muniter. — S. Lig. n. 430. — Lacroix, n. 1567., etc.

QuAER 7" An valida sit absolutio, si Confessarius absolvat prius a peccatis, quam a censuris^i

Resp. Afflrm., quia censura non obstat validitati Sacramenti^ sed tantum licitae susceptioni, veladministrationi. Peccaretau- lem graviter, qui prius absolveret a peccatis, quam a censuris, quia contra gravem Ecclesiae prohibitionem ageret. Excipe, si iion agatur de excommunicationibus, sed tantum de suspensio- nibus et interdictis ; quia istae censurae non privant per se re- ceptione Sacramenti Poenitentiae. — S. Lig. n. 430. — la- croix, et alii communiter.

QuAER. 8° Utrum stota requiratur ad Sacramentum Poeni- lentiae ?

Resp. Etsi Ritualis Rubrica videatur esse directiva et non praeceptiva, sacra tamen Congregatio Rituum praecipit usum stolae ad audiendas confessiones in Ecclesia. (11 Sept. 1847, in Patav.)

APPENDIX

DE FORMA CONDITIONATA.

431. — Dico I. Certum est, validam esse in omni casu abso- lutionem sub conditione de praesenti, vel praeterito, imperti- tam ; modo adsint alia requisita ad Sacramenti validitatem : con- ditio enim nullomodo mutat sensum formae sacramentahs, quam nullatenus afficit; sed afficit tantum voluntatem Confessarii, qui non intendit absolvere, nisi impleatur apposita conditio: hacau- lem impleta, forma evadit absoluta ; et proinde nihil reperitur, quod eius validitati officere possit. — Ita S. Lig. n. 431., ubi dicit omnes de hoc convenire. — Concina, diss. 3. c. 1., ubi etiam dicit convenire pene omnes. — Billuart, diss. 6. art. 10. §. 7., ubi asserit esse sententiam communissimam. — Cotlet, de

DE POEMTKMIV iJlT

intf(fr. conf. ^. .**. — Antoine, c. 2., elc. — Inlcr paucos adver- sarios e.sladiujmeranjlus Pontas, verbo Absotution.f cas. 5., scd merito carpilur a CoUet adnolalore, ibid. ia).

NoT*. A.lvcr<arii jrncraliin <li%tiiijuunt iiitrr < onditiitrirni fnrli, f. gr., Ji ri'- rii, ft roaJilionrt lurij, ile quil>ii« (i^mfrttariui iuilirarr ilrl>rl , t. gr. , ji $it dit]m$Hut. IVrmiKanl ronJilinnfm in priori ratu, qaia iaJirio CoofftMrii non .Miliiiriiintur ; in pottfriori autfiii prorius rriiciant. Hinr

\\\'l. — Obiicinnt T Korma Sacramenli Poenilenliac dcbct cssc iudicialis; aUjui si forma sit condilionata, non csl iudicia- lis, nam iudicium dc nalura sua cst absolulum, adoo ut nulla ccnsealur senlenlia iudicis civilis, qui forlc dicat : lloc tihi ad- iudico, si tuum sit. Krjro, elc.

Hesp. r .»r/. min. Minime cnim destruitur forma iudicii pcr a[)p()siiam condilioncm, ctiamsi condilio cadat in disposiiioncs poenitentis. Kt sane Saccrdos iudicat 1* de pcccatis exposilis; 2' de poenilenlia impouenda ; :r de disposilionihus probahili- hus poenilcnlis ; i {W. opportunitale impertiiMuli ahsolutionem, ^ liret condilionatain, ol) niaximum poenilenlis lionum. Krgo noii deest matcria iudicii.

He.sp. i* Non dalur ri^iorosa comparatio inler iudicium civilc ct iudicium sacramentalf ; imo in plrriscpie dilVerunt. ul patcl c\ dictis supr.i, n. ilti. lllud aulem |)t)lissiinum allende, «juod senlcntia iudicis civilis elVectum suum semper sorlilur, et e\e- cutioni mHiulalur ; (juando in foro Poenitentiac sivc scnlentia ahsolule fer.itur, sive condiiionate, lamen elTeclus sempcr ah ocrultis condilionihus soli Dco notis dependet. Ouocirca scn- lentia (!onlcssani c\ natura sua esl condilionata, etiamsi modo ma\ime ahsoluto lcratur, cum enectus produccudus ipsi planc s\[ incognilus.

(0 .Vuctor allegal iiic Aiictore!», (|ui. tote S. AlphODM), conimii- luWv hal)tMiliir uli ri^idiori"» . <|uo >riliret Mil»iudiccl. cerl;im adco ac ))('r^piru.)iu c.s>e cain (loclriiiam. ut ali ipsa i\v rigidiore> iiuideni (ii>cc(lcmluin |iuta\crint. Iloc tamcn argumenti f^viwis fnlla\ .huIh iiide e.xt. (iomplurilius cnim e\cmplis o^lcndi povrl, rigidisslmow <^uos(|ne, (pii pntantur. >criplores non rnro In ea< laxilatf'» decU- iia^se. tpias iicmo inlcr hcirmni^^^imos admi>it un(|unm.

318 TRACTATUS

433^ _ obiiciunt 2° Iii controversiis de Yalore Sacramento- rum pars tiUior semper sequenda est.

Resp. V Neg. suppositum, scilicet quaestionem hanc contro- yersiae subiectam esse, cum sententia adversariorum nulla pol- leat probabilitate, ut satis patet ex dictis.

Resp. V Falsum est tutiorem partem semperesse sequendam in favorem Sacramenti ; nam cum Sacramenta sint propter ho- mines, dantur casus in quibus exponendum est Sacraraentum periculo nullitatis ad subveniendum hominibus in necessitate spirituali constitutis.

Duplex autem hypothesis fingi potest, quando simul concur- rant necessitas et dispositio dubia poenitentis. Prima est abso- lutionis simpiiciter denegandae ; secunda absolutionis modo quo- cumque concedendae. En tibi adstat raoribundus dubie disposi- tus. Eia! edissere, quid ages? Sinesne, hunc poenitentem abs- que absolutione e vivis excedere? Numquid sic notam crudeU- tatis effugies? Si enim forte satis dispositus fuerit, hcet dubites, nonne damnas salvandum? Si vero absolvas hunc poenitentem, quomodo, quaeso, absolves? Mehercule! forma absoluta, ais. Optirae; sed dic, amabo, numquid firmius feres iudicium de di- , spositionibus poenitentis? Numquid iudicabis certo dispositum, quem cognoscis dubie dispositum'i Age nunc igitur, excludas quantum. volueris conditionera et oralem et etiam mentatem; eritne ideo certior sententia tua sacramentahs? Velis igitur, no- lis, si tunc absolvas, necessario conditionate absotves, et non aliter. Imo sententia sacramentalis in Poenitentia est, ferse, et ex natura sua necessario conditionata, cum supponat in poeni- tente conditiones requisitas, quae deesse possunt.

434. — Bico 11. Certum pariter est, absolutionem conditio- natam esse quandoque Hcitam ; si enim valida sit, etiam licita esse debet, urgente necessitate. — Ita communissime Theologi, cum S. Lig. ibid. — Lacroix, l. 6. p. 1. n. 78. — Elbel. — Sporer. — Salmant., etc.

Reiicienda autem est, ut plane laxa, doctrina nonnuUorum, qui tenent dari posse absolutionem conditionatam levi quahbet ex causa, et fere in omni dubio de dispositione sufficienti poeni- tentis, etiam mortabbus peccatis gravati, ct nulla urgente ne- cessilate. Nemo quippe non videt, quot sacriiegia induceret hu- iusmodi praxis. Confessarius siquidem iam non esset prudens dispensator Sacramentorum, sed proiiceret margaritas antepor-

DK POEMTEMIA 3|9

€os; cl lanla facililalc absolvendi cfliccrcl, ut poenilcnles in pcccatis labcsccrcnt. — S. Lig. n. 432., elc.

Vcrum uon niapis admilleuda csl doctrina corum, (]ui cum Collel, el alits (juihusduin, lenent non essc impertiendam abso- lulionem .sub coudiliouc uisi in cMrcnia necessilalc scu in c\- trcmo vilac pcnculo ; buiusmodi enim doclriua summc no\ia est |>ocnitcntibus, qui diflicile ad (^onfcssarium rcverti possunt, ct dimissi absquc absolulionc periculum actcrnac damnatioDis incurrunt.

Iii (jiiauam pt'^o noccssilalc impertiri possil nut dc^beal abso- lutio subcoudiliouc, iuxla doctrmam ct pra\im comiinmoni vu- tucndac vidcntur scqucnlcs

Uequlae:

43.'). — I* Hrffula. Absolutio dari potest et debet sub con- ditione, quoties absolulc concessa expoDcrcl Sacramentum pe- riculo nullitalis, et absolulc negata exponcrct poenilenlcm pc- riculo f^ravis damni sjiiritualis.

II* lieijula. Illiamsi ciusmodi neccssilas non urj;eal, dari ta- men absolulio polesi sub condilioue, (piolies absolute coucessa cxponeret Sacramenlum periculo nullilatis, ct absolule negata privaret poenitenlem ali({uo bono spirituali fwtabtli, Ijcet noo iiecessario.

Iliuc servatis debitis conditionibus, urfienle Decet^i^»»" v-j stante ^ravi et proportiouata causa, licet absolvere « in se(|ueutibus casibus: 1' iii dubio, an poeuilens sit vivus, tcI morluus; '2' in dubio malenac suniiienlis, v.gr., urgente prae- ccplo confcssionis anuuae, etc. ; 3* in duhio iuris! parlc Coulc>>arii ; 4' in dubio utrum poeuileus rile hu . .... ,;Ui- tus; 5° io dubio usus rationis in pueris, amentibus. ctc. ; 6' in dubio ulrum poenitens sit moraliler praeseos; 'i* in dubio an moribuiidus sensibus destiiulus Sacramenti capa\ sit a); 8' in dubio de disposiliono j>ocniteutis, urgeule im\ lantum fxtri' sed eliam simpliciler ijravi uecesMiate spinluali. S. l., . n. 43*2. Vide rojius infra resolcrndos, n. 439.

,a Aii <lu|)lo\ iliibiuin bio rasus refermr. scillcel !• au qul ro- peritur .scusibus dosiiiuius, rlirisiiauus >ii, nec ne ; 2* nn ca|Kix sii absolutiouis rntioue dispositiunis.

320 TRACTATIS

Obiediones adversarionm :

436. — Obiect. V Praxis illa absolvendi conditionate, prae- sertim dubie dispositos, est periculorum plena, fomentum ini- quilatum, etc...

Resp. Dist. Praxisilla est periculorura plena..., etc... si ad- hibeatur promiscue, sine discretione, extra casum necessitatis, yel gravis utilitatis : concedo ; si yero traditae regulae serven- tur, nego.

Obiect. 2^ Poenitens dubie absolutus perget ad Eucharistiam suscipiendam, et sacrilege communicabit ; hoc autem permitti nequit. Ergo...

Besp. V Non erit sacrilega Communio, sicut non est sacrilega confessio; supponitur enim poenitentem in bona fide versari. Ad summum Communio erit uulla, seu nullos fructus producet.

Resp. 2° Non erit inutilis Communio illa ; varios enim virtu- lum actus et conatus, saltem nonnullos, ad Deum diligenduni, et malum fugiendum in communicanle facile excitabit. Imo iuxta communem senlentiam si communicans sit in slatu pec- cati mortalis, per Communionem cum attritione factam statui gratiae restituetur. Nec difiQcilis erit ipsi attritio ; accessus enim ad sacram Mensam, et Corporis Christi receptio, facilli- me in communicantibus bona fide pios motus doloris et amoris ciere solent.

437. _ Obiect. 3* Poenitens dubie absolutus non amplius confitebitur peccatum suum, et si non fuerit vere dispositus, in peccato morietur.

Besp. Peccatum illud dubie absolutum remitli poterit 1° per Eucharistiae susceptionem, ut modum dictum est; 2" in proxi- ma confessione cum aliis, indirecte, etiamsi poenitens peccatum suum clavibus nunquam iterum subiiciat. Nec dicas quod forte ille non amplius ad Sacramentum Poenitenliae accedet ; casus enim iste rarus erit, ^et tanquam quid fer accidens habendus. Multo autem maiori periculo salutis fuisset expositus poenitens, si dimissus fuisset absque absolutione in casu gravis illius ne- cessitatis, quam semper ad talem absolutionem impertiendam requirimus.

Obiect. t Non licet uti opinione prohabili in administratione Sacramentorum, ut constat ex prop. 1' ab Innoc. A7 damnata. Ergo non licet dare absolutionem dubie valilurara.

DE POE?(ITF>TIA .'Jil

Hesp. f)ist. nbi pcriclilatur liim valor Sacramrnli, tum Imnuni lioininis, conc; sccus anlem, ubi ur;,'Cl iwccssilas, aiil alia cau- sa ^'ravis. - S. Lifj. ti. -IH. .'>7., rl lih. 1. n. 1*9., rt a/ii rom- munitfv. — In propo-silionc (lamnala non agilur nisi iW parlibos csscniialibus Sacramcnli, nempc dc valorc maieriae ci formae, proiil a ministro (lcpcndcnl. Ita rommnnitn cum Goritia, ta- brlla V, de Consc. Ilic antcm maliTia a pocnilentc mini>tra- lur, cl prnimlc a minislro in(lc[)<'n(b'n> c>l. Sccus cnim plrrum- <pic [Micnitcnlcs absolvi non [losscnl, cuin sacpius uonnisi pro- babililcr (le conim (iisposiiionibus constcl.

438. — Obiecl. 5* l*ra\is absolvendi condilionale csl saltcm rosirin;:rcnfla ad casus rarissimos cxtrrmac ncccs>iialis, sciliccl ubi monbundus csl iam scnsibus dcsiilulns, vcl ubi csl iamiam moriturus; nam ipsiusmct culpa ct maxima cul[)a cst, si dubic dis[)f)silus vidcatur. — Ita Awtor anonymus Epistolarum ad- vrrsus rximium librum Card. GoissET, cui lilulus: Justifiration ilf la dorlrine dr saint Ijfjori.

liesp. In obicciionc [)lura falsa supposita invcniuntur. Ktcnim 1* Falsum cst, pocniiculcm dubic dispositum essc ccrlo iudis- positum, saltcm per se ; esl cnim contradiclio in ipsis terminis. 2' faUum csl, pocnitcntcm scmpcr cssc in cul[)a (juod non vi- dcalur ccrto dis[)Osilus: nam [)Olesl cssc sulticicnlcr dis[)ositus, (juin boc (lonfcssarius ccrto rcscial ; sicjuidcm ([uolics non csl ccrlo indispositus, potcsl essc vcrc dis[)osilus. 3* Possont pro- pter salutcm [)ocnilcntis adcssc graves rationes ob (|uas dari [k>- (ius, (|uam omilti absolutio drbcat, ul supra dictum csl. Aliun- dc ([nan(lo(]iic Mimma forct iiii[)rn(lcnlia in ronfcssano, si ab- solulioncm (lillcrrcl ad cxlrcmam ncccssitalcm, in (}ua vix aut forlc ne vi\ (juiilcm poonitcns cnl r^ipax Sacramcnti. - Yide fjousset, Lrttres d M. le iure • * *, Epist. 8.

Resolves :

i:il>. r Absolvcndus cst >u6 conditione pocnilcns in rnor- iali consliiutus, ([uoiics pruJcntcr dubitatur dc im|H'rtila, aul rilc data abs^tlulionc : ncc [^otrsl dc boc facdc ccrtitudo habcri. — Ita romniHnitrr Throlnyt.

i' Absolvcndi sunl m/A rondilionr monbundi omnes, dc quo- rum indis[)ositionc vcl inca[)acilatc cerlo non conslat, ul infra fusius dicctur ubi dc intcpritatc confcssionis ct dc minislro. — Ita ctiam fcrc omnrs.

Ciinn Tom. II. %\

322 TRACTATUS

3" Item poenitentes dubie dispositi, qui yersantur in gravt mortis periculo, y. gr., mulier in partu diiScili, nauta aut alius quivis longam navigationem suscepturus...., miles ante prae- lium...., infirmus ante operationem chirurgicam valde laborio- sam...., eia fortiori reus capite plectendus, etc. — Ita com- muniter cum S, Lig. n. 432.

4° Absolvi possunt sub conditione semifatui in dubio de usu ralionis, aut sufBcientis disposilionis, praemissa seria diligentia ad eos, quantum fieri potest, disponendos, in sequentibus prae- cipue casibus 1' si versentur in periculo mortis; 2" si urgeat praeceptum annuae confessionis ; 3' si confessi sintaliquod pec- catum mortale. Ratio est, quia exponuntur periculo proximae damnationis, si mors urgeat, vel periculo remanendi diu in pec- cato mortali. Aliunde non est via et spes, quod dilata absolu- tione brevi dispositi redeant, et securius absolvantur, sicut de aliis communiter sperari potest. Imo absolvi poterunt conditio- nate pluries in anno, etiamsi afferant tantum levia, ne tamdiu gratia sacramentafi priventur, aut remaneant in peccato morta- li, si forte in illo versentur. — Ita 5. Lig. n. 432. — Lacroix, n, 1797., et alii multi contra alios.

5" Probabiliter etiam absolvi possunt sub conditione sponsi dubie dispositi proxime matrimonium contracturi : quia secus illud Sacramentum sunt certo profanaturi, et animo deiecti ob denegatam absolutionem, ad confitendum non redibunt, et ia peccatis contabescent.

6^ Absolvi etiam conditionate probabiliter possunt aliquando poenitentes pii, in dubio an materiam sulBcientem clavibus subiiciant. Verum multo magis praestat, ut materiam certam ex vita anteacta praebeant, iuxta sup. dicta, n. 424. — S. Lig. n. 442.

;ji:«

TAllS SECUNDA

BE SUBIECTO S\CU\MKNTI POENITENTIAE ,

SEr DF ACTIBCS POEMTEMIS.

TrM namerantur , snluel 1° «oDlritio; 2" confrs^io ; !^* %«tiif«rti<

CAPUT I.

DE CONTRITIONE.

4iU. — Conlrilio esl animi dolor ct detislatio ^a, de penato commisso, rum proposito non peccandi de cnetero. Sic Trid. sess. 14. c. S. — Deleslalio peccali, in (jua praecipue consislit conlnlio, praclerilum respicil; proposilum vero circa fulurum versatur. Ilarc (loliiiilio pra^^scindit a nova lo^c, in <|ua ron- Irilio cfliraciam nullam hahcre polest, sine voto conlcssiunis. I(Jem Trid. paulo infra addil : cum roto pracstandi reliqua.... quae ad rite suscipiendum hoc Sacramentum ( Poenilenliae) requirunlur. Ilinc congruil delinilio S. Thom., Supptem. qu. 1. art. 1.: " Dolor pro peccalis assumplus cum proposilo conli- tf lcudi el salislacicndi. »

llint- «iirriiiiuin t* ile rontrilinae «Irirle dirU ; 2" Jr propo«ilo

(o) Dispulant lU) . iii \iderc est penes S. .\lphonsum l.ib. 6. n. 435.\ con.Mstatm» coiitrilio in dolore, an iii delestationf. cl ({ulii

ordo iiitcr h;uM* «hiM inttTffd.il. .\t parnm id r«'fcrt ; nec \errndiim est, ul allcriilruni drsil. Muluo fnini se .Mippoiiunt, et nllori allenim necessario adiuii^^itur. yuippe, ul ail S. Alphoiisus, (|ui .suurn delo- slatur peccatum, vellel iienipe se iion pecca.v«je, hlc nece.«*sario do ip<o dolel : et rursiini (pii de piMralo dolet. illud iiecevsario «irtesla- lur. (iaotemm l.ilius p;iU'ie \i(h'tur dete.stati»», (|uamdolor. Ilic eniin prophe ad peccata w se patrata, illa \ero ad propria c( alicna, ct lum ad praetcrita, tum ad fulura referri potcsl.

324 TRACTATUS ,

ARTICULUS 1.

DE CONTRITIONE PROPRIE DICTA.

441. — Contritio duplex distioguitur:

1° Perfecta, quae est deteslatio peccati orta ex motivo spe- ciali caritatis perfectae, seu bonitatis Dei propter se summe dilecti [a).

[a) Oplnati sunt nonnuHi (Yid. S. Alphons. Lib. 6. n. 436., et Sca- vini, Tr. 1. Disp. 1. Cap. 2. art. l.^.l.q. 1.) ad perfeclam contri- tionem probabilius non sufficere, ut eliciatur ex motivo alicuiustan- tum attributi divini, sed requiri, ut procedat ex molivo offensae di- vinae bonitatis, quatenus haec bonitas omnes Dei perfectiones com- plectitur. Quam quidem opinionem tribuunt Gard. De Lugo, Suare- zio, Vasquezio, etc.

Verum auctoritas, e qua tolum huius opinionis robur exislit, pe- nilus deficil. Allegati enim DD. non dispuiant, num contritionis motivum ex aggregato divinarum perfectionum peli potius debeat, quam ex peculiari aliqua Dei perfectione, sed utrum ad perfectam conlrillonem sufficiat motivum alterius virtutis praeter caritatem, V. gr , si dolor sit (ut ait Suarez De Poenit Disp. 2. Sect. 3. n. 4. et Disp. 4. Sect. 2. n. 13.) ex moiivo obedientiae, vel religionis, vel poenitentiae, vel gratitudinis, etc. ; quia nempe ut ait Lugo [De Poe- nit. Disp.^. n. 3.) peccatum est contra eius praeceptum, cui obedire teneraur, vel contra eius cultum, etc. Quarum virtutum motivum formale, uti patet, a motivo caritatis diversum est.

Caeterum cum formale obiectum caritalis sit summa Dei excel- lentia atque infinita perfectio, propter quam super omnia diligendus estamore appretiativo ; haec aulem infinita perfectio acsummi boni excellentia in singulis eluceat attribulis ; merito proinde Ripalda [De Yirt. Theol. Disp. 35. Sect. 1 .) cum communi Theologorum, quos [ibid. n. 4.) allegat, thesim statuit: Obieclum formale caritatis est bonitas divina prout naturae Dei, et attributis communis, et propria. Quod brevius expressit S. Thomas (De Yirt. q. 2. art. 4. ad 5.) di- cens, eiusmodi obiectum esse bonum divinum.

Praetereundum vero hic non est, obiecta aliarum, quas diximus, virtulum, obedienliae scilicet, gratitudinis, religionis, etc, sin minus perfectae contriiionis, imperfectae certo motivum esse aptissimum ; imo facili negotio poenilentes hac via pertrahi ad motivum perfectae

DE POEMTEMIA 325

2' Impnferla stu atlrilio, quac csl delcslalio pcccali orla c\ alio molivo, v. gr., c\ considcraiionc turpiludiuis |>cccali, vel cx mclu inrcrni, aul c\ amore bealitudinis acternac. — Trid. sess. \i. c. i.

Tria hir eipnnriiiU lant : I orrrttiUt ; 2* tloU* ; 3* rfErarii ronlritioni*.

§. 1. De necessitate contritionis.

Slalucnila :

\\i. — I. Contrilio snllcni \irluali.<«, scu pocnilmtia, sivc pcrfcrla ciim volo Sacrnnicnli, sive impcrfccta cum ipso Sacra- mcnto, osl oinnino pcrcatori nrrrssaria nccessilatc mcdii ad iu- stilicaiioncni cl salulcm ions('()ncndam.

r Conslat c\ Scriptura sarra. .Malih. :\. 2. : l*oenitenttam a(jitr, apjiropinquavit enim rrgnum coelorum. Luc. 13. 3. : Misi pocnitrnliam haburritis, omncs simititer peribitis. — Et ibid. '.'}. : Si pnrnitmtiam non r^jrritis^ omnes similitrr peribitis — Eccli. 2. 22.: Si pornitrnliam non eyerimu.^^, imidemus in manus Domini et non in manus hominum. — Apoc. 2. 5. : .4^^ poenitentiam et prima opera far ; sin autem tenio tibi, et mo- cebo candrlabrum luum de toco suo, nisi pomitentiam eyriris. - Acl. Aposl. :\. I'J. : Poenitemini iyilur el cDnrerlimini, ut deleantur peccata vrstra.

2* Constiit e\ rarii.v Conciliis, praescrtim e\ roiic. Trident., sess. M. c. i.: Fuit autem quovis tempore ad impetrandam re- niam peccatnrum hir contrilioni\ molus neressanus. Kl sess. 6. c. r»., ul)i odium cl drlrslatio de pecrato inlcr praccipuas dispo- silioncs ad iiisiilicalioncm rcccnstMitur.

4i3. — II. Contrilio ii^cM.varia v^i necessitate praerepii, sup- posito pcccalo morlali, sallcm alitpiando in vita. Ktcnim prac- ceplum collij;itur cx vcrbis sacrac Scriplurnc supra rclalis, c\

carUafs possc. Si cnim >imul (Mun inolixo (»l»ctlicnliao, vcl rcligio- nis, iusliliac, clc. ndd:itur C(»nsidrr.illn iiilinitac c\ccllcntiac Dci, cui aut ilhiln iniurin, nut ncf^nta ul»rdirntia fuit. nut cultus dfmptus. facillimo ad porfcclioiKMn (Mrilalis di'\cnii'ltir Kl h.irr (juidrm m\ mainim (*(»ijfcss.iri(» <\ul, npdrlrl. ut (»pp(»rUiiic |>(»tM»UiMU('^ .\d prr- feciiorn provchcndi facilis ipsi rnlio suppclal.

326 TRACTATUS

Terbis S. loann. Bapt. initio suae praedicalionis, et praesertim vChristi ipsius invariis sancti Evangelii locis. Intelligitur autem cadere sub praecepto ea contritio, quae requiritur ad iustifica- tionem, nerape contritio perfecta extra Sacramentum et attritio cura Sacramento. — S. Lig. n. 337. — Billuart, diss. 4. art. 3., et alii omnes.

III. Praeceptura contritionis obligat, modo per se, modo per accidens.

V OhW^diiper se, quando urget necessitas gravis se reconci- liandi cum Deo, scilicet in periculo etiam probabili mortis, id- que ob praeceptum finem ultimum consequendi ; item quando quis versatur in statu peccati, ob proximum periculum moriendi in hoc misero stalu (a), vel in graviora labendi [h).

2" Obligat j9ef accidens, quando urget aliud praeceptum, quod sine contritione adimpleri nequit, praesertim in sequentibus ca- sibus, scilicet, quando urget praeceptum confessionis annuae, quando urget praeceptum actus caritatis, quando quis reus pec- cati gravis Sacramentura suscepturus aut ministraturus est, quoties recipitur Sacraraentum Poenitentiae, etiam devotionis causa. — S. Lig. ibid.

(•a) Haec non Ita generalim sunt accipienda, quasi homo ad hoc obligetur statim post peccaium ; id enim, ut A. ipse mox docet, est contra communem Thh. sententiam posl S. Thomam, iisdemque ra- tionibus excluditur, quibus S. Thomas [In 4. Disp. 17. q. 3. art. 1. q.^ 4.) necessilaiem confitendi slaiim post peccatum reiicit. Excepto autem mortis articulo communior, ut ail Palaus [De Poenit. Disp. mic. Punct. 3. n. 9.) sententla sallem dilationem eam admlliit, quam et Ecclesiae praeceptum de annua confessione (Vid. Laymann De Poenit. Cap. 2. n. 6.); quam quidem doctrinam S. Alphonsus [Lib. 6. n. 473.) etiam S. Thomae attribuit.

[b) Ista quoque obligatio eliciendi contritionis actum ad praeca- venda alia peccata, est mera quorumdam opinio. Quocirca servan- dum illud est Card. De Lugo [De Poenit. Disp. 15. n. 55. 56.): Pro- pter varietatem sententiarum non possumus imponere illi (sc. poe- nitenti ) certam obligationem.

Videnda de hoc argumento ea sunt, quae habet Suarez {De Poenit. Disp. 15. Sect. 6. n. 7. 8.), et Gard. De Lugo [l. c. et Disp. 7. n. 240. 242.); e quibus concluflere est, vel nullam evinci eliciendae ea de causa contritionis necessitatem ; vel eius omissionem nonesse peccatum ab eo distinctum, in quod quis ob medium illud omissum labalur.

DE POKMTEMK Ml

(JuaesHa :

444. — QuAKR. 1 An praereptnm inntrilinni.^ nhluict >talim post palratum mnrtale percatuin'?

Resp. Segatnr coiilra pawns anlicjuiores (a), quia praeceplum conlrilioiiis csi aniriiuilivuin, iHMnpe : Poenileutiam agite ; pMrro praccepluiii anirinalivuin non olili^^iit sinf;ulis inoincnlis : cr^^o praecepluni conlrilionis non slaliin, posl palraluni peccaluni urgel. Secus enim muiliplicarenlur peccata pro numero instan- tium (iilalionis; quod sensui communi lidelium, el praxi Con- fessariorum advcrsatur. — S. I.kj. n. KM. — Etbel, n. TA. — Ifillnarl, elc.

QuAKR. '1° Quaenam dilalio conlritiouis peccatum grace »u- ducaff

• Resp. i\'on conveniunt Theologi : admiltilur quidem commu- niler dari dilalionem conlrilionis ;:raveiii indrpendenler a prae- ceplo coiil'i'ssioni> annuae ; (|uanta auUin debeal essc dilalio haec, ut gravis ceusealur, dclerniinan cerlo non potest : alii il- lam producunl ad annum ; alii ad sex menses; alii cum S. Ligor, ad mensem : nulla tainen ratio sive aucioritas huic ullimae seD- lenliae favet tt\ Oiiin ipse S. Alphoiisus peccalores pritesertim rudes ah hoc peccato dilaiae poenilenliae, oh inadverlenliam, ut plurimum, imo ferc scmper excusari posse addil n. 437. (e):

(a) Imiiierito tamen eorum plerisque hnpc upiniu Iribuitur ; e qui- hus. \ . i»r , Alen>i>, PnWnlaiius ac Thomas <le Af- ' anirraanl quidem, poenilentem teiieri %emper |>er lol«m \il.ti ri «le pec-

caiis commisiiis; sed fxplicaut itJ, ul ad id teueatur nr^fi/jrtf. itlest ne rursus sihi comphuMMt de peccat», cum memcr rril. ^uam

senl''ntiam sic e\|»onit ('.aiel.inus Sum. \ Conh i *■- / .. ■■'' """'n, gHoil percnln mrmoriae vccui runl, sicul non tmftur ad ft •. .'»i,

itn nec ad conlerendum. Ilrumque enim esl praeceplum a/Jiraiaiitum, oblignn.% Irinporc V Inonroit^' > ' ' le-

tur xemper ait nn:. , , . ad non ^ / . Wa

.furi/ praecepla negaliva, quae oblignnt semper tt ad temper.

(6) Vid. Vol. I. n. 2IH. q. 2. in Not.

(f) De hac re iia C.anl. I>e I ' ^*^ Poenil. l)i%p. VS. n. :i5. Dc

hoc pecculo ominiionii pornih 'ilne per loluin (iiiiiiim uif ptr

9e ex praeiepto rirtulis poenilentiae,... tit9 ptr accidens ad ri/ai- dum peiiculum novi peccali, non oporlet Jnlfrro^ffrtf poenitenlm^

328 TRACTATUS

445. — QuAER. 3° An ille qui in articulo mortis suscipit Sa- cramentum Poenitenfiae cum attritione, teneatur insuper elicere actum contritionis perfectael

Resp. r NoD videtur teneri ad aclum contritionis explicitunv cum moraliter certus sit se fuisse iustificatum per solam attri- tionem cum Sacramento. — Ita Lugo, et alii communiter con- tra nonnultos.

Resp. 2" Tenetur autem iuxta quosdam, qui dicunt praecep- tum caritatis perfectae urgere imprimis in articulo mortis. Quid-^ quid sit, expedit, ut moribundi excitentur, quantum fieri potest^ tum ad actum caritatis, tum ad actum contritionis perfectae. — S. Lig. n. 437.

nec etiam eum admonere in particulari.... Et probari potest exemplo praecepti diligenfH Dn, de quo etiam non interroganiur poenitenies^ in partfculari, an dilexerint Deum super omnia, nec admonenlur de illa obUgntione illim praecepti aliquando implendi; tum quia ex ipso discursu confewonis saiis apparet, quomodo se haheat pnenitens erga Deum; tum quia propter varietatem sententiarum non possumus im~ ponere ilti certam obHqationem.

Immo omitlendnminlerrogationera, monitionemqiiesic prosequi- tur: Talis interrogaiio vel admonitio inutilis, imo noxiavidelur. Nam vel pneviiens ignorat invincibiliter illam obligaiionem; et tuncmelius est relinijuere illum in bona /ide, quam iniicere in malam fidem, ex qua prudenier timeri potest scandalum ipsius. Rarissimi enim erunt ex talibus peccatoribus , qui propter illam notitiam posteamoveantur ad dolendum de peccatis ante finem anni; sed potius caeterispeccatis illud etiam aHicient omittendo poeniteniiam, quam deberent habere. Si autem poenitens sciebat talem ohligationem, frustra mmebitur de illa. Deraum proponit obiectionera, in qua solvenda langit et obligationis iiicerliuidinera. Dices : oportebit tamen interrogare de omissione...; qvia si sciebat obligaiionem, vel culpabiliter ignorabat illam, omissio fuit peccaium, et per consequens expHcanda in confes- sione. Sed conira, qnia neqve ex hoc capite oportet interrogare di- stincte: nam IICET CONCEDEREWR DARI TALEM OBLIGA- TIONEM, Con^essarius tamen audita confessione poeniientis, expec- catis, quae per totum annum commisit, sufficienter inlelligit, ipsum non saiisfecisse obUgaiioni, SI QUAE ERAT, doUndi frequenter de peccaiis.... Frustra ergo magis distincte interrogareiur vel admone- reiur, praesertim in tali materia, CIRCA QUAM NEC IPSE CON- FESSARWS POSSET ALIQUID CERTUM STATUERE CIRCA TAXANDAM OBLIGATIONEM pro tempore sequenli (Ibid. n. 56.).

DE P0E\ITF.>TIA 3lf

QuAEH. i' An ad consequiiidam gratiam in Sacramnito, prae- ler dolorem requirantur actus ejpticili Fidei et Spei!

liesp. Srg. Kiiiio cst, (niia nullo prohjihili arpiimonlo probari polcsl hos acliis explicil»' rei|iiiri n . Carirruni pocnilens eli- ciens arloiii «ioloris, eliani esplinte ahquo niodo el esernte hos aclus elicil, clsi non reltese ; (juia lunc sine duhio credil exer' cite, et speral sihi per Sacranienlum Poenileniiac, in Tirlulc merilonim (Ihrisii, pccrala remillenda cssc. — S. Lig. n. 139., el alii communiter conlra ali(/nos.

4itf. — yiAER. '}* An sit perratum ronfiteri reniale aliquod sine dotoref

Re.sp. Seg. Prohalfilius^ modo dolor circa alia, tcI saltcm unum noii delicial, el poenitcns non suhiicial scientcr alia pec- cata laii(|uaiii malenam ah^ululiunis l> . Ilalio c^t, 1* (}uia ra-

(a) ynidiim exigehanl liosaclus, (|uia a SyiiodoTridcnrma e\pre«- se memoriinlur, uhi de.scriliilur processus iuslilicalionis Sess 6. Cap. r» : (ju.ie r;itio eviiicerot necessiliitem (puxpie iiudiendi prae- conem lidri, cum ilti diciitiir; fiitfin exnuditu r<'t»c'/<»>n/r», el iii>iini- cieiiliiim insiiper doloris carit;ile perfecti sine imperreclo, (|uia ihi le^'inir; timore divinne iustiline r< m uliuniur !

\i\ rem Suarez l)e Puenil. I)i*p. i. .S>t7. 'i. n. '.). Denique Sesn. fi. Cap. fi. plure.n aclu.n Cnniilium nuwernl in diitposllione percatoris, quos neresse nnn esi xemper oninet furmaliter concurrere, ted tufficit virlunliler seu iwplirite, ut arlum spei.

Kt liiiiKMi suiil coiifessarii, ipii priieiudicio illo ahducli exigunt a poeniteiitihus, ul iiiite peccatorum confessionem formulnsconsueias actuiim \irtutum lti('(do^:ilium recitent, nisi forte eli;im eos dimit- tant, ul prius luiic putat.ie neces.sil.iti s;itisraciiiiil. ^luol <piidem eo miriiltilius est. (juod iii formul.i coiisueta aclus IMci non re|>frif$ ea, (piacCioncilium dixilcredenda, scil. />ruf/i perChriHum iibipro- pilium fiire, etr.

J> Disliiipue cum Suareziu l)e Poenit. Disp. iO. Secl. 6. n. 7.^ duiilicem modum, (pio (|uis veni.ile nliquod coiilUeri pottst sine ve^ ra atlritione vel proposito cmeiid.ilionis. I.^SI conffssario aperiat hunc ipsurn dolnris et propositi dcfeclum ; et lunc iiec sacerdos i U\\\ pccciito drhet ahstdxere, iiec iii huiic riiiem poenilens, .W pru- dena sit, dchel illud di(vre (|uasi scilicel mnieriam sacmmeiiti cuoi revera esse lidis non possit Potest l.mnMi licile dici vel oh liumili- lalem, vel oh consilium, \el oh excit.ilionem ad veram poeniten- liani; sed hic modus nihil attin i ad rom praesentcm. i.* Si venlnle.

330 TRACTATUS

tione validltatis Sacramenti sufficil, ut praebeatur aliqua mate- ria certa, nempe ut adsit dolor de aliquo veniali, cura venialia Don sint materia necessaria Sacramenti Poenitentiae, et aliunde remitti possint alia sine aliis, siquidera araicitia Dei non pri- vant; 2° quia nulla inde iniuria Sacramento infertur, si ex bono fine, seclusa omni levitate, declarentur. Imo pleruraque utiliter aperiuntur ea quoque venialia, quorum dolor non habetur sal- tem certus, ad niaiorem conscienliae raanifestationem et dire- ctionem, ad aliquam concipiendam confusionera, etc. — Yide S. Lig. n. 449.

447. — QuAER. 6° An contritio debeat praecedere confes- sionem ?

Hesp. r Debet certo praecedere absolutionem, vel saltem ipsi coexistere, ut patet. Practice autem loquendo, requiritur ut dolor praecedat saltem absolutionem, quia nullus poenitens se indispositum sentiens absolutionem petere, aut recipere potest.

Resp. 2" Ad Sacramenti valorem non debet dolor necessario praecedere accusationem ; quia adsunt omnia requisila ad Sa- cramentum, modo absolutioneui praecedat; nec probari potest praeceptum praemittendi dolorem efficacem confessioni expli- citae peccatorum. — Lugo, Suarez, et alii communissime. — Caeterum, quando Theologi dolorosam confessionem requirunt, nihil aliud videntur exigere, nisi ut confessio non sit mera pec-

de quo non dolet, aperiat, sicut caetera, ceu materiam absolutionis. Et tunc (inquit Suarez) mtUti putant esse peccatum mortale.... Sed licet negari non possit, quin illud sit aliqua culpa, nihilominus non censeo mortalem, quia materia talis culpae tevisest: quia defectus illius doloris vel proposUi per se et natura sua non est contrarius gratiae et iustificationi, qui est primarius effectus huius sacramenti per formam significatus...: neque eliam impedit remissionem aliorum peccatorum venialium, de quihus vera fit accusatio capax verae ab- solulionis, non obstante obice alicuius peccati venialis. Vid. eliam Lugo [De Poenit. Disp. 14. n. 48.).

Caeterum et ea levis culpa, de qua Suarez, saepius aberit, vel quia poenitens ad hunc doloris defectum aut ad defectus eiusflem inordinationera non adverlit, vel quia raro abest omnis displicentia, licet haec efficax satis non sit ; qua; in re difficile saepe est decep- tionem vitare.

DE POEMTF.^iTIA 331

catoruni narrnlio, scd ut sit accusatio sui in oniine ad abiolp- lioneni obliiirndam. — S. Liy. u. {\'.i. a .

Qlakr. 7* Per (juautiivi Innporis spalium artns (iolon^ r/jo- ralilrr jimhirrt ad valiiie susctjnnulum Sacrameutum*

Hesp. lioc dcterniinari n(>({uit : iuxta scnlfnliani connnuncni, perseverare poiesl per ununi, aut etiani plures dies, modo eli- citus furril inlenlione confessionis faciendae b], el Don fucrit

(a, Ita S. Alphonsus: /n tanlum l.uymnnn cum a/i/t scil. Coninck et PalaO/ requirunt, ut confesxiu .^it dolorosa, sire qund dvtor confes- sionem itraerrdat, \n quan'uiii ejpoxcunt, ut confe%sio non sit mera percalorum narrntio, sed haltrnt rniionem cimfe^siovi^ inn nmenta- //t; et nd tioc nufficit, ut confeasio fiat animo ohlinendi nb%oluiionem, el deiwlr dohn' manife.Hletur .tnltem prr prlilinnem trw r.rspertatio- nrm nbsoluiionis. {Juwv pustrrma ocnirniiil ohirrlioni (ioirmrkii , (jiiod dolor debeal es.^e xen.sihHis. C.ui (jirKlem dilliciilliiti rum varii \arie respoiKleant [Yid. t.ugo Disp. li. n. 14-18. , ut S. .\lphonsi \orl»a iiKliciiiil, ;tliii> forlr pos^ct clinni illiid lepoiiere, nihil iiiprae- sciis illis .suhlililaliltiis opii.s cssc, si iuxla alihi dicl.i uip. in .\ot. ntl n. iU.; opiiiionem pracfcras, quae aclus poenilenlis mere habel ut maleriam rirai qunm, ati|uc adeo soli absolutioni atlribuit, quod slijuuin sit ijrnliae efjitai.

(i.iclerum dc Coiiiiickii opinione ila Lugo Oe Poenit. /. r. n. IS.) -irihil : ilaer nentenlia sinijularix e»t, et habet rontra te omnes alios theoloijos. ... Ilnhrt rtinm ronirn %e prnxim fidrlium, hi enim »/ furte licccala abiqur dolore conjeisi sunt, et ponen confrs^nrii ejftorlatio- ue permoti excilnntur ad dotorem habendum dr peccalis, pulanl tt su//icieuier salinfacere, si lunr doleanl aute absululivnem ; imo ad

hunr finem (onjrs^arii sotenl purnilenlr.% tuuc poli^nir " ' totorem

movere ,(|uod liahct cl pra\i> iii Uiluali Uoiiiaiio pr.. . ut se

disponanl ad absolulionem ratidam tuscipiendam ; nec vbttgant toi postdulurrmlunc concep'umndrr f^m^^at abtpi^

ilolore praeiio fnctaest yunc (pi ... , :. ad iiiaoftscra-

pulos amaiidaitdam e.*i.M> (piorumdam coiife.VHariorum ^oliicitudiiirm, (|ui p()stiju:\m poenilciilcm ad (hdorem e\cita\erint. e\tur(|uerf omniiio ahco rursus al^piam confcH.sij)nem, .Haltem perali(piot \er- l»a, \oluiil, V. pr.. Dr prcratix uaiiatis me acruw.

[b) Quod A. iniiuit, dolorem eliciciKium e.oe ej intenlione con- fe.xsionis, id .il «pi.iin ad soiniiMim pnd) ihitit.itcm h.d)e(. Kt muo ctiam S. Alplioii.Mi.s iib. (i. n. 1(7. , dilliteri nuii putuit, probQbi' liurem csi*c scntenliam, (piae dulorem \alere doccl, ebi qui.n illum

332 TRACTATUS

retractatus. Caeterum suadendum est poenitentibus, ut imrae- diale ante confessionem acfum contritionis prius elicitura reno- vent, praesertira si postea animum ad alia diversa per notabi- lem moram converterint. — S. Lig. ibid. (a).

448. — QuAER. 8° An requiratur novus aclus doloris ad no- vam absohUionem recipiendam , quando poenitens statim post absolutionem peccatum mortale ex oblivione omissum confitetur?

Resp. Controvertitur. P Sententia communior et multo pro- babilior negat ; quia cerlo perseverat prior coulritio, quae ut- pote universalis extendebaiur ad omnia peccata, etiara omissa ex oblivione; nec requiritur, ut contritio explicite ordinetur ad Sacramentum. Praeterea videtur haberi dolor explicitus in actu illud peccatum accusandi. — Lugo. — Roticaglia. — Reu- ter, etc, cum S. Lig. n. 448.

II' Sententia afprm.; quia per absolutionem complelum est iudicium: ergo si impertienda sit nova absolutio, nova requi- ritur materia proxima ; et quamvis dolor in se perseveret, non

eliciat nlhil lunc cogitans de sacramento, quod oblata dein occa- sione susclpial.

De hoc argumento confer Card. De Lugo [De Poenit. Disp. 14. n. 37.-40.), qui non modo istius intenlionis necessitatem validissimis rationibus excludit, sed insuper advertit, iuxta Suarezium ac Re- ginaldum, qui contrariae oplnioni palrocinantur, suUicere, quod praecedens dolor, etsi sineintenUone confessionis elicitus, moveat deinde ad confessionem, aut in confessione aliquo modo expri- matur : quae quidem, uti palet, plane in communem Card. De Lugo sentenliam recidunt.

Quae autem in contrarium ratiuncula affertur (apud S, Alph. \. c), quod per intentionem ordinari materia ad sacramentum debeat, si- cut abiulio ad bnplismum, et instrumenlorum taclus ad S. Ordines, primo quidem supponit, eodem sensu dolorem esse materiam sacra- menti, ac sil ablulio in baptismo, materiam scilicet ex qua, quod ad meram opinionem pertinet : deinde ipso S. Ordinis exemplo re- futalur; nam valida habelur Ordinatioinfantis, qui cerle perinten- tionem, cuius capax non est, tactum ipstrumentorum ad sacramen- tum ordinare non polest.

Nec magis urget ratio petita ex Prop. L ab Innoc XI proscripla, tum propler mox dicta de indole materiae in hoc sacramento, lum propterea, quae A. sup. n. 437. de hac propositione adnotaverat

(a) Vid. dicenda in T^ol. seq.

DE POKMTEMIA .133

laiuen pcTsevcTul in ordine ad sccuudain absoluliouem. Bo-

nacina, elc. Ilacc senlenlia le\i ruiidaiiienlo inni\a videlur a .

()iAEn. {)" An (hri ;>o\.m7 Sacramcntum Poenitenliar caliduiH

simiil rt infonnr, ob ilrfettum suffinentis dispo.sitionis'!

(a) Reipsa Oird. I)e Lugo l)e Poenit. Ditp. 14. n 28. -.10. nepal, partiiilrm .'trM|iiani iiiattTiain proxiinain non possp onmdpm dupliri forniat' drstTNiri'. Ordinalionnn \tTo «loloris ad ronf«*s>ioiHTii. su- pcrius iiini dirtuni c.st, nicosaii.iin iiou essc. S4'(l in>u|H'r nrgandum ot, eiusmodi ordinaiioncm hic decs.sc ; nam ()ui dc |»eccalis dulet cuin iiilcntioiic coiiiitcndi, salis (Tdiii;il singiilonim d(d(Tcm ;id co- rumdem confessioncm cl al)so!ulioiicm. Addc ullerius, pro >ecunda ista sententia pcrperam alicgari apud S. Mfihons. iib. fi. n. i48. ex Croix, Lib. f». /). 2. n. 711. . Vasipioz, Bonacina. et Killiurrium. Ili enim, cum dolorcm it(Tandum dirunt. non de pcccati^ e\ ot)li- "xionc omissis, scd iW itcrala coruindcm porcat(Tum confcssione dispuUint. Nequeauctoritasigitur, ne(picsolidR ralioullasufTrigalur isli opinioni. (^)iitr.i \cro pro priori sciitciiti;i, (|uain S. .Mpiionsus J.c.) appclial fummuurm, ct mo/a/i/cr cerlam a Hoii('a;:lia, />r(»fen- bilisximam a Sporcr cuin Kibcl el aliis mullis, uc demuiii indubita- tam apud omnes ab aliis dici tcsl;itur, siat, ut ail Lugo (/. c. n. il.)^ rl communis praiis. Mnm ticet unus vet alius cuiifeisarius fortaau admoneat poenilentrm in praedictu caut de renovando dolore, nlii tnmen omnes communiter id non fariunt. I)(» (pia commiini confe»*- sariorum pra\i testatur ct Dicaslillus (De Sacram. Tr. 8. Disp. 6. Duh. 22. " Mi«. .

Duu aulcm hic omittcndn non sunl. Primum est, praemissam do- clrinam e\ coinmiwii sententin valcre non modo in casu. (|ui fro- (|uenlior cssc soicl. alicuiiis pcrcali. (|uo(l «piis in confc>>ionc obli- \iscitur, et ino\ dcindc pusl absolulionem, \el pauio poHi cunlit&- tur; sed etiain duobus aliis in casibus, nempe tum (|uaii(lo muribuih- (lus propter inslantis mortis periculum absoUendus est unu \el al- tero pccc to audito, ac dcin pro>e(picnda est cunfessiu dc relquiji; tum cliam (|uaiido (piis diinidiala cunfivs^siune (pii tamen c;isus ra- rissimus accidet, ut suo locu dlceiur a Snperiore absohatur solum a rescr\alis, ct dciii a iion rcs«T\ali'i abnoUalur al» alio.

Allcrum est, ne pracdictaiii (prdem N asipiesii. Ilonacinaf, »c Fll- iiuccii sententiam de nece.s.siiate iterandi (tulurem in iterata («onim- dcm peccatorum confessione iu\ta plur(»s necessario admittendani c^Jsc Kt sancC.ard De Kuu'o pianc conlrarium sentit. Ac primu(|ui- dcm lioc mciili |)|) consiiit.iiicum >ic iiinuit (l.c. n.3l. iMel An- rtores non agaut ejprexse de hor peccato, es tnodo famm, (juo lo^uun- lur, videntur h)c inninuare. .. Imo P. loann. Salas in Mxs.* dt Poe-

334 TRACTATUS

Resp. Controvertitur. Negant nonniilli cum Billuart, diss* 7. art. 1. — Elbel, n. 81. Ratio eorum est, quia in Sacramento Poenitentiae contritio est materia Sacramenti ; igitur, si insuf- ficiens sit, invalidum erit Sacramentum. Si vero sufficiens sit,

nitentia, q. 84. art. 10. relata sententia aliquorum recentiorum, qui dicebant, requiri novum dolorem sicut novam confessionem ad valo- rem secundi sacramenli, ipse dicit, contrarium esse verius, et suffi~ cere, quod partes sensilivae (nempe coafessio et In ipsa confesslone doloris expresslo) sint novae, etc. Mentem vero suam [ib. n. 31.) slc aperuerat: Sivera sunt (Inquit) quae adduximus in confirmationem primae partis, non apparet, cur aliquando circa eadem etiampeccata non possit repeli confessio et absolutio nova in virtute doloris prae- cedentis, perseveranlis adhuc moraliter et virtualiter (scil. non retra- clali.) Et {seq. n. 32.) concludit: Ratio videlur eadem pro utroque casu. His aulem praeiverant tum loann. De la Crux, et Pelrus De Le- desma (ap. Diana Tom. I. Tr. 3. Res. 88. n. 1.), qui insuper testa- tur doctrinam hanc esse communem. Islis vero accessit elDicastillus {apud Diana l. c.) cuius est liaec thesis: Asserendum est, non solum quando novum peccatum quis fatetur, quod oblivione non dixerat, sed quando eadem omnino peccata novae confessioni subliciuntur, suffi' cere antiquum dolorem vet phijsice velmoraliter adhuc manentem. Et quidem rationibus a Dicastillo allatis debetur, quod Diana, qui huie doclrinae adhaerere prius cunclabatur (Yic^. /. c. Res. 89. n. 3.), dein- de eam absolute amplexus fuerit. Post descripta enim Dicastilli ar- gumenta (/. c. Res. 88. n. 4.) concludit: Huc usque Dicastillus; cui ego nunc ahsolute adhaereo. Tum vero addit, non modo id ipsum sensisse alium doctorem Sahnanticensem [Yid. ibid. Res. 90. 22.), sed praeterea se quoque auctore in eandem concessisseLeandrum; de quo [ibid. Res. 95. n. 4.) scribit: Idem Leander (De Sacram. Tom. I Tr. 5. Disp. 7. q. 4.) docet, etiam me citato et Cardinali Lugo, quod quando quis confitetur eadem peccata, a quibus iam directe fuerat absotutus, non tenetur habere novum dolorem eorumdem peccatorum; quia repetita confessione vocali, repetitur sallem virluatiter dotor praecedenlis confessionis, perseverantis adhuc moraliter et virtuali- ter. His demum adde Thomam Tamburinum [meihod. Confts. Lib. I. Cap. 2. §. 5. n. 7.), qui pro eadem doctrina laudat losephum De lanuario: Lege (inquit) lanuarium (P. 1. Res. 30.), qui docet, eum qui peccata alias rite confessa et absoluta confitetur, non teneri ite- rum elicere actum doloris, si prior habitualiler (idest non retracta- tus) vel virtualiter perseverat.

Caeterum eiusrnodl doctrlna non eatenus ad praxim deservire debet aul potest, quatenus aut confessarii aut poenitenles etiam ia

liE POEMlliNTIA SS8

valel Sacranienlum clcsl simul formalum, cl pcccata slalim re- millit. A/firinant lamen alii cl (jiiidfm i;ravcs Thcolo^i rum Lugo, I). 14. n. G.'>. LarroiT, n. H72. , ct hoc dicit prohiihilius S. Lig. n. 44i. (a). — llatio aulcm eorum cst, (pjia dari ()ol»'^t certus gradus inrcrior dispositionis, qui satis sit ad Sacramcnti matcriam, non tamcn ad actualcm iustitirationcm sudiciat f>\ — Recole dicta de Sacram. in (jen., n. 191. et »2:^2.

confivssione pcccatornni alias iani rite sacramcnlo cxpintorum niinus .sollicili d«* «'\ci(;Mi(l() dolorc csse (IcImmiiI. .\hvit lioc sjiihv Verum- tanicn ulilis (|ii;iimIo(|U(> cssc polest, (|u;il('iiiis opc iHiii^, nt ait Diana (l. c. Hex. 80. n. 2.) ronfe^.mrii sednhunt mnltoi scntpulos, prne^er- lim illontm, qui confitentur de perrati.n venialibu.^ ordinariii, ei ntm »7/it dr nliqnn perrnto mortnli a/»at rnnfe%%o et nhtoluto. Nam Pb»i tiniciMluiM ;i(lMM)(luni iioii >it, iic dolor dc •;ra\il)us praetcritis illi dcsll, (jui alio(pii a(T(»rl soliim vcnialia, at(pi(» adco cpii animum a culpii prnvi ;ivcrsiHM, lcnt;itioMcs cons(;iMlcr vinrciido, ninMifc»i(at ; .scrupiili t;inicii dc doloris dcfcctu liaiid riiro aii\ios(pi()sdam liahcnt, pracscrlim si (piciiipiam concioiiatorcm forlc audirc coMtiMK;il, (pii zclo fort(» miMUsdiscreto coiitra iteratas sinc dolore veterum culpa- ruMi conrcssioMes vclicMiciitcr dccl.imct. Ilas porro aM\ict ites cuin aliis ;i(lMiiMiculis, tuiii cli.iiii pracsciitis >cMlciili;ic |»r.ic>i(lio coiifcs- sarius compescere opjiortunc polerit.

(a^ llnnr xmtentiam impiit l.ujjo l)c Pociiil. Disp. H. m. f^i^.' do-

cet S. Thnma.n...y et thomi^tae communiler, Cnprenlu%, l*>i>'-f f.

Cairlanw, Soto, Cano, l.ede.%mn, S\flve%ter, Richardu%, qu i

Suarez...., qui eandem ej parle %equilur ; et hanc etiam ample- clunlur comwuniler recentiore% Thomi%lne el llenriquez.... et dtrd, Toletut...., et alii, quos refert el sequitur .A«(uiiifiuf, I)iana....; qui onine.% ron.%equenter docent, talem confesxivnem inlidam non este poslen reprtendnm.

MiiilipiiicstMsus, (piihiis contingere id pos>e isti >el illi Theologi censiicriiil, refert idcm l)c l.ugo (ibid. n. 69.^; tpii tamen duplici taiitum in casu consentirc \i(h*tur, scilicel 1* «piando (piispiam du- jilicis pcciMli rciis. c\ iiiviiicibili ohlixioiie altcrius taiitum dojpat, ct lioc sotuMi coMlitc^ilur ; i^ (pi;iii(Io «piis e\ i^iioraiilia iii^iMciliili crederot, non es.se peccalum iiiortale nccedere ad .sacramenlum siiio dolorc dc omnihus, dum tamcn dolor ade^.sfl de arK)Uo. ^Md. ibid. n. 74. et H9.\

(6) llaoc tamen ratio potius (piam pro casihus, (juos Card. De Lugo admisil, facit pro iis, (pios ip.se non proha^it.

336 TRACTATUS

§. II. De dotibus contritionis.

449. — Dotes necessario requisitae ad validitatem contritio- nis, tum perfectae, tum imperfectae, quatuor numeraDtur, sci- licet r ut sit interna; 2" supernaturalis ; 3"* summa; 4" uni- versalis.

I. Interna seu vera, id est, corde et animo vere concepta, iuxta illud loelis^ 2. 13. : Scindile corda vestra, et non vesti- menta vestra. Contritio enim iuxta Trident. est animi dolor...., animus autem rationalem voluntatem significat.

II. Supernaturalis, id est, elicita per auxilium gratiae et ex raotivo quod aliquatenus ad Deura referatur {a). Dolor euim ex moiivo mere humano elicitus, v. gr., ex timore infaraiae, nihil conferre potest ad oblinendam iustificationem.

Motiva autem idonea ad quatuor reduci possunt: 1* ad timo- rem poenae ; 2" ad spem preraii ; 3' ad turpitudinem peccati ; 4' ad bonitatem Dei.

[a) Hac loquendi foraia voluit A. comprehendere etlam moralem honeslatem, cui peccatum opponitur, iuxta doclrinam scilicet Tri- dentinae Synodi, quae peccati quoque lurpitudinem ceu aptum do- loris motivum recenset.

Adverli autem hic polest, quod siculi, ut actio sil meritoria, ne- cesse non est, ut quis agat ex molivo supernaturali, idest ope fidei cognilo [Vid. Vol. I. n. 32. q. 6. et 8.); ita consequenier concludit Ripalda {De fld. Disp. 17. n. 209.), posse attritionem, disponenlem ad iustificationem sacramentalem, elici ex directione prudentiae in- fusae aut ex directione cognitionis, quae piam affectionem fidei, quaerenlis nimirum in sacramento iustificationem, dirigat. Quando- quidem (ulinquit ipse n. 187.) dispositio ad iusiificaiionem sacra- mentalem sufficiens fieri potest sine fide theologica stricta. Nam ad iustificationem sacramentalem sufficit dolor elicitus avirtutemorali, cui peccatum opponitur (nempe ex peccati turpitudine iuxta Trid.). At virtutum moralium actus salulares et supernaiurales fieri posse absque stricta fide, S. Scripturis, Conciliis, PatribuSj rationibusque theulogicis, nec non gravium Theologorum iudicio conforme in sip- perioribus praemisimus. Quam doctrinam esse S. Thomae iam vi- dimus (loc. sup. cit.) in Tract. De Actibus Humanis. Eadem de re vi- denda sunt quae tradit idem Ripalda De Ente Supernaturali Disp, ultim. n. 4S8.-460., et Disp. 22. n. 100.

DE POEMTE.MIA 3S7

II I. Sumvin, i(l esl, ul perralor apjiretiatire dcleslelur cri- nicn suum plus (piam omnc aliud malum, ci animo paralus sit omnia perdere ct pali, quam peccalum palrare.

IV. Cnirersalis, id esl, exlendi debel ad omnia peccata gra- "via sallem implicile: scilirel vel c\ molivo universali uniro, vel €X plurihus nujlivis parlicularihus, (juae sallem simul sumpla se exlendanl ad omnia morlalia commissa, cliam memoriae non •ccurrenlia. Ralio esl, quia nullum pcccjilum acluale remillitur sine dolore : unum aulem morlale sinc alio remilli nniuil, cuni remissio linl infusione f,'raliae, quae cum nullo morlali siniul j^lare polesl.

Quaesila :

i*>0. — yiAEK. r An contrxtio inteusive summa esse debeat?

Hesp. iWy. Hatio esl, (juia inlensilas csl quid mere acciden- tale : gradus cnim doloris, scu afTeclus tcI conatus maior aut minor, non perlinel ad esscntiam conlritionis, et absquc eius- modi inlensilalis ;.,'radu conlrilio lola existere polesl. Praeterea, undenam scires bunc vel illum inlensiialis gradum forc altin- fMMidum? lusuper inlensilas doloris non cst scmper in noslra polestate. Ilinc ati({uando quoad scnsum vchemcntius movemur e malo temporali (juam ex olTensa I)ei, licet volunlas prompta sil polius omnia mala tCjj»kpocJilJ>i. p^li, quam Dcum ofTendere. SulVicil i^ilur, ul sil apprttiative suiiTrfta, id cst, ul peccatum aestimalione seu volunlale seria prae cacleris odio habeatur. — S. Lig. n. m.-kii. (a).

QuAER. i' .in requiraiur comparatin formaiis iri appretia' tinne inter varia mala et pecfatum. vel Ifeum'*

(a^ Card. Do 1.11^0 Df INmmiiI Disp. 5. n. HI.-87.' poMqtn ---

clusit, »«r;i/o rriirj fof/imuniVrf opinioiipni, (|uac e\igilci»nli 1

summe intenxam, itidenuiue reiiciendam, utpute mulii.H falKiciis ae. pcririilis obiioxiam, opinioncni . «|uao contritioiieni r\i^it tattem inieii.uorem actibuf, (juibus afftcitur homo rrga atia obiecta ; >ul>dil nihilominus: Aon neijamus expedire. ut peccator conetur tumma in- trmione liotere: tum ut certior 11/ de poenitentia, tum ut pieniuM ja- /M/(irin( non .wlum pro culpa, %ed etiam pro poena: in quo sensu ac- cipi (iebent I*alre9. qui xummum dotorem eiigunt.

GBiT Tom. II. ft

338 TRACTATUS

Resp. Neg. Sed sufficit ut peccator sincere et vere peccata detestetur, et nolit omnino amplius peccare. Imo yalde impru- denter agunt Confessarii qui ad dolorem, summusne sit, explo- randum, poenitentibusquasdamcomparationes proponunt yalde periculosas, v. gr. : Mallesne vivus comburi, vel omnia marty- rum tormenta subire, aut reptiiia venenosa manducare, quam iterum peccare? Tales enim comparationes vividius phantasiam movent, et accedente valida tentatione, facile amittitur vera dispositio, quae antea in anima existebat. — S. Lig. n. 433. — Elhely n. 79. (a).

(a) Non unus est S. Alphonsus, aut Elbel, qui has comparaliones cavendas monent; imo S. Alphonsus id commune omnibus merllo dicil. Boc est commune apud omnes (inquit 1. c.) cum S. Thoma et S. Bonaventura, etc. apud Croix Lib. 6. P. 2. n. 731., nempe non ex- pedire comparationem explicitam inter peccatum et alia mala...., et tanto minus eliyere infernum, elc. Unde patet, minus probandas esse quasdam contritionis formulas, in quibus videsis eiusmodi compa- rationes, potius mille mortes, vel eliam potius infernus, etc. Et hoe quldem monitum prodest etiam concionatoribus. Si enim post exci- tatos poenltentlae aut charitatis affeclus, imprudenter ad illas com- parationes prosiliant, id facile assequeutur, ut fervor, in auditori- bus accensus, cito tepescat, imo et frigescat et forte penitus extin- guatur. Speciale enim divinae gratiae auxilium ad ardua quaeque aggredienda ac vincenda sperari utique potest ac debet, quando urget hora, non vero quoties temere per vanas phantasias periculis se quisque committat.

Bene Navarrus (Man. Cap. 10. n. 4.) eiusmodi comparationes ap- pellat tentationes damnosas et supervacaneas. Et (Gap. I. n. 17.) im- prudentiam ipsarum sic notat: Nemo.... tenetur ad conferendum speciatim, reputando secum, quod malit illud et illud mortis genus et poenarum pati, quam peccare aut peccasse. Immo id esset impru- dentiae: sicut et imprudens foret confessarius, qui interrogat poe- nitentem, malletne potius filios suos velse mortem obiisse, quam pec- casse; aut sitne paratus polius mori velperdere fdios, quam morti- ferum peccatum admittere. Quoniam nimia est eiusmodi tentatio.... Quocirca salis est confessario, ut videatur ei poenitens sufficientem peccatorum poenitudinem habere.

Quin S. Thomas non imprudentiae modo, sed stultitiae eum mo- rem sic arguit. (Quodl. l. Art. 9.): Contrilus tenetur IN GENEHA- LI velle pati mayis quamcumque poenam, quampeccare.... Sed IN

BB POE?fITENTI\ 339

0( AEK. 'J* Oiiaenam temporis (liuturmtas ad teram ac ntm- mam rontritionem concipiendam esi(jalur'f

lle.sp. Nulla per se, quia diulurinlas uon pertioct ad cssvai- liam aclus, sed esl ipsi mere acridcnlalis: (juamobrem salis c^i ut actus sil sul)slai)iialiu:r implelUd; quod umjiuio eliam leui- pusculo TnTi polesl. Tulius lamrn est aclum conlriliouis clicere intCDsiorcm ct productiorem ; uc lortc c\ le^itate aut oimia festinalione nullus (juoad sul)slanliam coucipiatur. — S. Liy. n. \'.\'.\. - lilbel, el alii communiler.

'i.')l. — y« ai:h. r An contntw de vemutibus debeal gaudere (juatnor iisdem dotihust

Uesp. r Debel ^'audere ncccssario tribus prioribus; scilicel r dcbet essc intrrna, (piia contrilio (juae e\ intimo corde non clicilur, vcra non esl ; »2* debel esse supernaturalis, (|uia, ut dictum est ,a,, conlrilio naiuralis ne^juil esse medium ad elTe- ctum supcrnaturalem ; .'i* debet etiam csse 5Mf/i//ia, seu debet pcccator dctestari peccatum veniale plus (|uam mala naiuralia omnia ^b].

SPECI.ilJ desccndere ad hanc poenam rel ad iltam non tenetur ; (luinimo STl.LTE faceret, si (fuis se ipsum rel atium solicHaret super huiwtm^Ktl pdrttculnrihu^ jtoenis. .y(ini'' ' \( enim, quo<f ' ' '•- tectabilin plus movent in pnrliculari i< j'<j quam in ■ i.

ita lerTibilia plus terrent, si in particutari ronsiderenlur ; et atiqui sunl, fjui minori tenlnlione non radunl, qui forle maiori raderenl : sicul aii({uis auttieut nttullerium, nun incilalur ad tibittinem . sed si per conMderaliunem descendil ad sintjulas itlecebras, mayis moretur. m simililer ali(^uis nun refuyeret pati morlem pro Chrislu ; ttd si desrenderel ad ronsiderandum ^ ' s puenas, ^ relraheretur.

V.t iileo desrrndere in lalibu^ u ^ i'ii, e%l i >■ howiHein in

lenlationem, et praebere occasionem peccandi.

(a) \)uo s(Mi>u id iiitcUigeudum sll, \id. sup. ad ii. it9.

[b] Vcrissiuu' lioc dirilur; el si (piidem de \euiali ({uis iU doloal, ul diiriciiltate ^^crurrciile p.iratus sil illud rur.sus palrarr, v. gr., men' tiri, ut ({Isrordias vel reprehensiones lilel. prufeclo itou rilc tloUM At eiiim si vitaiida ot lum .scruiii tum cum aliis teiilatio illa, dti (pia sUj). ad II. 2. dicUiin ('.^1, imiUo iiia>;i.H ca\('iiduin illud e>t, cuui ilc solis venialibus agiliir : rl imprudeiilissiuu' (accrel coiife»jtahus, (pii ad rvplor.iiidaiu \im dolori.s dc \('uialil)u>, |H*rooiitarelur, an poeuilcii.N mala umiii.i porpcli polius \clil, ipiam iu uiiani aut nluram e cousuetis veuialibus culpis relabi.

340 TRACTATUS

Resp. 2" Non debet autem necessario esse miversalis, sive in Sacramento, sive extra Sacramentum. Ratio est, quia cum peccatum veniale non sit incompossibile cum gratia sanctifican- te, unum veniale potest remitti sine aliis. — S. Lig. n. 449.

QuAER. 5*" An attritio formidolosa, seu metu gehennae conce- pta, sufficiat ad iustificationem in Sacramento Poenitentiaef

Resp. Affirm. modo sit vere supernaturalis, absolute efficax et tantum materialiter servilis, non vero formaliter, seu servi- liter sermlis. Ratio est 1" quia huiusmodi attritio est vera con- versio ad Deum, et vera aversio a peccato; V quia hoc clare eruitur ex Concilio Tridentino, sess. 14. c. 4., ubi dicit, attri- tionem conceptam ex metu gehennae et poenarum esse hone- stam, et disponere peccatorem ad iustificationem in Sacramen- to Poenitentiae obtinendam (a).

(a) Debac doctrina S. Alphonsus (Lib. 6. n. 440.) verissime sic slatuit contra Merbes, luvenin, Antolne, et si qui sunt alii eiusmo- di : Certum et commune est apud doctores, non requiri contritionem perfectam, sed sufficere attritionem.

Nec movere debet, quod quidam hanc doctrlnam ceu novam et a Melchiore Cano primum invectam traduxeiint (Vid. Bened. XIV. De Synod. Lib.l. Cap. 13. n. 6. et Perrone Tract. DePoenit. n. 90. in not.). Nimirum si proiectis luveninio, Ludov. Habert, Le Drou, Vanespen, Witasse et aliis huiusmodi, adiissent suis oculis, v. gr., Suarezium (De Poenit. Disp. 20. Sect. L n. 9.) ; profecto reperis- sent pro ea doctrina allegatos S. Thomam, Scotum, Paludanum, Capreolum, Durandum. Adrianum, S. Antoninum, Sylvestrum, etc. Cano sane antiquiores.

Sed et multo plures DD. in eandem rem affert losephus Benaglio in opere plane egregio, cul titulus : DelVattrizione quasi materia e parte del Sacramento della Penitenza, etc. Milano 1846. (Cap.^. Art. 11, Vol. ^.pag. 101.) Qui quidem et illud (Cap. 4. art. 7. et Cap. 5. art. 13.) palam facit, omnia demum quaecumque ad praedicti paradoxi praesidium ex memoratis luveninio, Habert, etc. corroga- ta habentur in citato loco Operis De Dioecesana Synodo, ea nutare prorsus, ac insuper perperam loanni Morino haec attribui. Quidquid enim sit de aliis huius scriptoris opinionibus, at quod ad Attritionem attinet, non solum eius sufficientiam ipse cum communi Thh. pro- fej-sus est, sed etiam eiusdem doctrinae antiquitatem, imo et perpe- tuilatem vindicavit.

Et placet sane locum illum afferre, ubi Dominicum Soto, cui non ila maltum vetus doctrina de attrilione, quae in sacramento fieret

DE POEMTE.NTIA 31 1

N<iH N.iraliir titufr $rrt ilitrr $iitttit, »i fjui» Jr frctaU> ijii;.l.ir J.lral, ||- Inrlqii' vit^t nh pnt^na*, qua< ■ Dru iiiflif^rnda* nn«il ; qai lamm aJbar paraln* t*%rt p^rtrti , li po4>aae itlae noo ■nhfliai^rrnt. Tironr wro Jiritar timplifHrr srrtilis , >i qui> vh cuuiJpm pocuaram (luiurrui • pvccalo •btliocl . acc Umro ili»|»otitu» il4 fsl, ut trllct pfcrjrr, *i pttcuac illat aott •HOOl. Frior Oiclo* r»t, non <|uitlfn) (|aa liroor pornararo, <r«l oL pravoni aDini ili*p<HilionrfD. ^ Srarimi

i52. - yiAF.R. i'i' An suffiriat allrido ei metu poenanitn Purgatorii pro peccatis venialibus?

contritio, vl.-^a fiicral, iiiotli slc reprclu-iulil ; (juippc priucipia adhi- bet in hi.«;co maleriis niirKiuam uou liahenda prae ociilis. Sic ilatjue Morinus (Cnmm. hift. De Poenit. IJh. I. Cap. 13. n. 19.' : /n his Dottiniri Snli rerh\% dun mihi riurn vi'lcntur et intellectu diffirilin. Vriusent, .nenleiilinm, qune n.^seril Attrilinnem fierx in %ncrnmento rnntritionem veram e%%e, n Patribu% tnmen non ngnitam. Si ngeretur de noru aliguo et suhlimi prublnnnle theoloyico, v/r.x-fX^iK':-.» cre- tlihile sane e.%itl, nli(iuid nb in.%iynibw% fheoloyix et Philo^ophis inventum e.i.te, quod nnliquus Intui^set. Verum cum ayatur de via ct modo recupemndne sulutis aeternne pcr Sncramentum Poenitenliae, num scholnsticu nliquo phHosophrmnte sntutis ndipiscendne ratiu in- veniri putest novn et fncilinr en, qunm Pntres nb .{poitofiincceptnm .xucceMSoribus suis tradiderunt? Si Pntres sotam contritionem aynn- verunt necessnrinm nd sntutem per Sncramentum Poenitentiae ron- sequrndnm, inyenii mei hebrludo non ns%equ>tur, qun ratione. quave auctoritate freta Schotasiici post mille snttem et ducentus annot no- vam et fncitiorem vinm en, qunm Pntres nobis trndidervnt, prafscri' bere poturrunt.... Posleiius, quod mihidurum ridetur, rst, Patres ii>- lum conli itiunrm esislimnssr necasnriam nd Confessiunem. Licet eniin .\ntiqui nomen .Kltritionis nun aynovei int, nedum nsioma, .VlUiUonem in Sacraiueiilo tieri C.oiilrilionem ; lem tnmen ipsnm hnc aiiomate si- ynificnlnm h<>n mudo di>ruerunt, verum etinm ut principium et ounis disciptinne poeuitentialis fundnmentum marimoperr rommeHdarunt. Il\ie usque Morimis.

(laeterum (juod laudatus Ueu.iplui mki m-iii.iim icn i i ir<r<iriiili lienilus ali iis, «piae de lioe ar^uiuento in Opere l..iuil>erllniano de Synodu legunliir, inerito sihi faclam ad id facultatcm ccusult ex iU, ()uaeipseuiel neiietru*lu> \IV in rine l*raefalionis ediliouilMi^i pojiUe- mis praeCixae in haee \erha edivil ubi neque a Homamis Puntificibus Prardrce.ssoribus nostris, nrqur a .\'ol>i.% ipsii aut in Bultario aut atibi, Apostotica Quctoritale quidqunm drfinitum iit, ac generaiiter omni-

342 TRACTATUS

Resp. Affirm. cum sententia communissima et moraliter cer- ta ; quia hic yalent omnes rationes adductae supra pro sufficien- tia attritionis ex metu gehennae.

§. lll. De efficacia contritionis.

Principia :

454. — I. Contritio perfecta hominem per se iustificat, etiam extra Sacramentum Poenitentiae ia).V Constat ex ralione ; con-

bus in rebus, quibus nullum ex publica Ecclesiae auctoritate pondus accessit, nihil nos definire acveluli decrelorium exhibere intendimus. Ea enim nobis et semper fuit, et adhuc mens est, ut sententiam no- stram proponentes, hanc eatenus tueamur, quatenus illi ex ralionibus et auctoritatibus, quae nos ad eam amplectendam impulerunt, satis roboris et firmitalis adesse cognoscalur ; libentique animo subscribi- mus doctrinae... MelchiorisCani, qui... de libris agens, qui a Summis Pontificibus conscripti publicanlur, haec ait: Cum edunt libros de re qualibet Romani Pontifices, sententiam suam, ut homines alii docti, exprimunt, non tamquam Ecclesiae iudices de fide pronunciant. El allala historia Innocentli IV, qul Gommentarla in libros Decretalium scripslt, dum Pontificatum gerebat, subdit: Neque profecto Innocen- tius hoc sibi unquam arrogavit, ut quidquid in eo Opere scripsisset, pro re definita haberetur; sed facile passus est, opiniones suas, quas tamquam privatus doctor proposuerat, ab aliis doctoribus oppugnari; ut patet ex... illius vita, multoque magis ex ea, quam sibi amplissi- mam hac in re licentiam sumpserunt posteriores Canonistae, dum sen- tentias ab Innocentio suis Commentariis insertas saepe deserere et in alia omnia ire non dubitarunt.

{a) Contraria doctrina damnata est tum in Propositionibus 31. 32. et70. Michaelis Baii, contendenlis per/ec/am charitatem consistere posse sine remissione peccatorwn, et cum realu aeternae damnationis; tum expresslus in Prop. 71., quae esl huiusmodi : Per contritionem etiam cum charitate perfecfa et cum voto suscipiendi sacramentum coniuncta, non remittitur crimen extra casum necessitalis aut martyrU sine actuali susceplione sacramentorum. Haec refulavit Bellarminus De Poenit. Lib. 2. Cap. 13.

Damnatae huic doctrinae affinis esl sententia Franclsci Sylvii, qui (In Suppl. S. Thomae q. 5. art. 1.) docuit, non semper nec frequen- ter vel ordinarie contrilionem habere coniunctam remissionm pecca-

r>E POKMTEMI\ 343

Irilio ciiim includil nrccssario rarilalrm piTnTlam : porro ama- re n»"um porfcrle, esl cum I)co coiiiuiigi ; coniunriio aulem cuni D<'0 nccrssario disiunriionem a pcccaio opcratur, runi non possil (juis unum oxlrcmiim nrnplcrli, fjuin ali cxlrcmo oppo^ilo tolalilor rrcrdat. Krf^o... '2' Con*»tal c\ Scriplura sacra. fror. 8. 18 : Ityo (UlifjeiUes me diligo. hann. li. '21.: Oui diligtt me diligelur a Vatre meo, et ego diligam eum, et manifestabo fi meipsum. — 1. Petr. i. 8.: Caritas operit muttitudutrm pecratoriim.

\\. (lonlritio perferta non rcmillit poccata mortalia, scu ho- min»'m non iustilicat, nisi cum votn confcssionis : peccala cnim rcmilti non possunl nisi pcr mcdium a Chrislo instilutum, ut patet; atqui Sacramcntiim Pocnitcntiac in re, vel saltcm in vo- to, est iiiiicuni mcdiiim a Chrislo instiliitum ad rcmitlcnda p«^c- cata po.^l llaplismuni patrala. Krf^o, clc. a . (lon.^tal iusupcr ex Conc. Trid. sess. H. r. i.

III. Attrilio tampiam pracrcquisita dispositio sudjcit ad ohti- nendam pcccatorum, etiam lcthalium, vcniam in Sacramcnto Poriiilcntia*'. Conslat cnim c\ codcm Tridcntino, .^ess. \\. r. 4. attritionem disponcre ad iustilicalioncm m S icr;im»Mil<> P"»»Mii- tentiae.

IV. Attritio autcm cxtra Sacramcntiim homincm iustiticarc non potcst. Iii^tilicatio cnim consi><lit in pcrfccta coniunctione cuniDeo; scd altntiis, licct a crcatiiris disccdat, primos(|uc convcrsionis ad DtMini urcssiis cxordiMliir, niiodmu IniniMi csl

toruw, antequain reripiatur Sarrawmlum, licel sil rum HHeclione f)ri perfrrta el xuper umnia cuniuncta. Vid. Ciird. Do l.ugo, »|ui ( De Puruit. Di^p r>. n. 08. et seq.j ct hiinc ot ;ilia> iit»HOiins hulus scri- ptoris o|):nioiK's rcfcllil.

(a) (juo sensu harc siiit intolli^iMida, hnlies e\ Lugo De Sacram. Euch. Disp. .'t. n. .'I. , uhi dr \olo l>.iptisnii ol ; ' .* dls-

scrit: diritur ronlriti» btiptiMim^ in vttlu, m.ri qu ^ *uam

ef/icaciam in urdine ad iuMtifirationnn ab ipso reali baplisino, std quia includit in se impliritum votum baptitmi ausripimdi , ii ^eri possit, sirut el impleudi omnia alia praerepta. tn quo etiam sensu diritur contrilio iustificare in ordinr ad davet. sru in ordine ad »a- cramentum poenilentiae, non quod aecipiat fim iuslifirandi a tacra- tnenlo, xrd quia qunndo exlra narramenlum r ' :'. Habet in ie tolum impliritum xubiiriendi rla\ ibus perrala r . ■ i, ad quo4t m^ net homo obligalus eliam po.%tquam iuslificatus ett per contrilionrm s

344 TRACTATUS

perfecte ad ipsum conversus, et per amorem coniunctus. Nec propria virtute iustificat attritio in Sacramento, sed est tantum praerequisita conditio ; ipsum autem Sacramentum per gratiae infusionem iustificat: quare in Sacramento poenitens est actu attritus et habitu fit contritus (a).

Quaesitai-

455. — QuAER. 1* An votum confessionis debeat esse expli- ciTUM in contritionet

Resp. Neg. cum sententia communi quam tenent Billuart, diss. 1. art. 4. §. 2. — Salmant., c. 2. w. 23. — Ratio est, quia ad remissionem sufficit, ut quis vere coniungatur toto corde cum Deo per contritionem perfectam; Deus enim reiicere nequit peccatorem toto corde et ex perfectissimo motivo ad se acceden- lem, ut patet ex dictis; atqui fieri potest aliquando, ut pecca- tor eliciat talem actum perfectae contritionis, quin cogitet de confessione, sive ex inadvertentia vel oblivione naturali, sive ex ignorantia invincibili [b). Ergo ad remissionem peccati per contritionem non est essentiale, ut votum confessionis sit ex- plicitum.

456. — QuAER. 2* An contritio remiltat non tantum culpam, sed etiam poenam culpae debitam ?

Resp. V Remitlit certo poenam aeternam, quia homo iusti- ficatus per contritionem nequit remanere reus aeternae damna- tionis, ut patet.

(a) Quandoquldem vero perfecta contrltio virtute propria iusti- ficat, et simul est dispositio ad sacramentum ; idcirco qui perfecte contritus ad sacramentum accedit; duplici saucllficantis gratiae do- no ditatur, primum scilicet vi conlritionis, et iterum deinde vi sa- cramenti. — Quod autem A. ex usitata scholae phrasi ait, in sacra- mento attritum fieri contritum, intellige contritum habitu, per infu- sionem nempe graliae sanctificanlis, quae vi absolutionis confertur, hominemque habitualiter conversum ad Deum efficit.

[b) Necessarium scilicet est confessionis votum seu voluntas, non secus ac ad perfectam contritionem requiritur voluntas implendi omnia praecepta Dei. Hoc autem votum seu implicita voluntas ad- esse potest, etiamsi quis actu de quibusdam praeceptis non cogitet, aut etiam ea invincibiliter ignoret.

DE POEMTENTIA 315

Jlfsp. 2* luxla maiorem vcl minorom ciusdem iDlensilalcm remillil etiam parl«Mn poenae irmporalis delelis morlalibus vcJ venialihus drbil.ie. Troinde ronlrilio pcrfrrla valde inlfnsa po- lcsl eliam omnem pornam abolere ; sed non necessario e\ na- lura 8ua banc efliiraciam babel. Eruilur cx Trident. sess. S. c.M. et ian. 30. — Ilem cx s^ss. 14. de Poenit. c. 8. et Can. 12.

\^1. — Oi AKii. 3' An atlritio remittat peccata cenialia ex- tra Sarramentum*!

liesp. Conlroverlilur. Prohabilius aflirmandum videlur. Ua- lio csl r quia ex Conc. Trid. variis modis remitli possunl pcc- cata venialia : crgo non sola conlritionc perfecta rcmiltuntur; 2' quia in opposila sontonlin non facilius remiltentur peccata venialia, (juam mortJilia: boc jjiilem sensui coinnnini adversa- lur; 3' (jnia vis remittendi venialia communiter tribuitur Sacra- mentalibus; falso autem tnbueretur, si ad ea delenda contrilio rcquirerelur. — Ita Suarez, disp. 11. sect. 3. — Lugo, disp. [t. n. 28., et alii multi.

Nef;jint tamcn non pauri, quia e\ Trid. sess. W. c. .*)., pcc- cala venialia utiliter in confessione accusanlur; non autem ac- cusarentur ulililer, si attritione remilti possent : ergo, elc. — Sed merito reponitur peccala venialia utililcr exponi in confes- sione aliis (juo(]ue de causis, niniiruin ob remissionem poeuae, ob mcrituiii ronlusionis, ob emoluiiienluin directionis, elc.

yiAER. 4* An conlritio vel altntio remittat venialia sine voto Sacramentif

/lr\p. .Kffirm. Biitio cst, quia S.uTaiiicnlum cx in>liluiione divina pro solis niortalibus ncces.^arium rst : ergo veniaba de- leri possunl absijue Sacr;iniento Pocnitenliae ; ergo nullum vo- lum buius Sacramenti requiritur ad eorum remissionem. Ita omnes.

ARTICULUS 11.

IK 1 ROPOSITO.

458. — Df.hmiio. l'roposiUim csi volunias uon amplius pec- randi de caotero.

DiM^io. Du[)lex est: V e.rptic\tum, soii formale. quo quis dr fuluro copitans staluil non anqilius |)cccarc; 2* impttcitum. sou virluale, quod in ipsa conlntionc includitur, quin fulurum tem- pus prac oculis babeatur.

346 TRACTATUS

Principia :

4o9. — 1. Propositum saltem implicitum est omnino neces- sarium ad peccati remissionem; quia proposilum estpars essen- tialis contritionis, ut ex huius natura et definitione constat.

II. Propositum verum triplici conditione gaudere debet; sci- licet requiritur, ut sit firmum, efficax, et universale.

1° Firmum, scilicet poenitens habere debet sinceram volun- tatem non relabendi in peccatum, non obstante quocumque in- commodo (a), aut timore huraano: secus enim non vellet totali-

[a) Praestat helc sublicere, quld de hac re monendum confessa- riiim censent Auctores gravissiml.

Suarez (De Poenlt. Disp. 32. Sect. 2. n. 2.) : Ohsermnt Doctores, non debere Confessorem proponere poenitenti omnes di/ficultates, quae in vitandis peccatis occurrere possunt; quia constituet illum in mani- festo periculo non solum non habendi proposilum efficax in futurum, sed etiam denuo peccandi. Satis ergo est, ut proposita IN GENERE foeditate peecati, Dei bonitate, et periculo damnationis, etc, poe- nitens concipiat GENERALE proposilum nunquam iterum peccandi mortaliter.

Huc faciunt illa Card. Gaietani (Sum. V. Confessio ad 12 qualit.): Non sunt autem poenitentes in tentationem praecipitandi a confessore nimis zelante et imprudenter investigante, an....intendit vitare mor- talia supra omne vitabile, puta direptionem, occisionem, etc; mul- tos enim huiusmodi interrogatio induceret in tentationem.... Hortetur eum ad amorem Dei super omnia, et quod ex amore huiusmodi de- beat dolere de praeterito et proponere vitationem de futuro.... Etsic accendet cor poenitentis, et non ponet in periculum tentationis.

Et Gard. De Lugo (De Poenit. Dlsp. 7, n. 199.) quandam memo- rans infirmilatem spiritus, non habenlis robur ad prorumpendum in generosum actum, subdit: Quae infirmitas non est novum peccatum, ut constat in poenitentibus illis, quibus Confessarius non debet pone- re ob oculos explicite circumstantias nimis difficiles, ut circa eas, si occurrent, proponant explicite in iis etiam non peccare. Et inferius (ibid. n. 238.) de iis loquens, qui ardenter honorem vel corporis voluptatem insectantur, qui licet dolore aliguo remisso peccata sua in confessione retractaverint, postea tamen, data occasione honoris vel voluptatis, facile relabuntur propter vehementiam affectus, quam non nisi in confuso et remisse correxerunt, addit : Imo nec audemus illis in confessione proponere distincte tentationes aut pericula pec^

DE POEMTEMIA 317

tfir cl sinccre ad Dimiih convcrli. Non dehcl lanieii Confe&sa- rius animum po(>nilriitis loiitarc, adtiihiti^ coiiiparatiooilius ad pcrlijrbaiidani ciii*; j>li(''nlasi;jm idoneis o;.

"V liffirar, idcst pociiiloiis non tantiiin firmitcr statuerc dc- bct, sc amplius pecrarc non vcllc, scd ctiam adhilicrc operara el incdia neccssaria ad pccralum vitandum, fu^'iendas(juc pro- ximas occasioncs, etc. elc. - SuflTicit aut»»m ut propositum sil eiruax alfertive, id cst, sudicit ut prrcator sit aiiimo paratus ad niciiia ucccssaria adhibrndu ; ipiia futura de facto m.. ri.l.ifi non eal dc esscnlia propositi.

3* Univnsale, seu cxtcndi dcbcl ad omnia pcccaia mortalia non palrala modo, scd cliam (juac patrari possenl. Ralio esl, (jiiia plcna cl vcra ad I)(.Mim convcrsio dari nc(|uit ahsqiie lc- Ihalis cuiuslihcl [icccati avcrsionc.

Quod autcm ad peccala vcnialia spcctat, rc(piiritur ct suflicil ad Sacramcnti valorcm, ut lirmum ad>il ct cflicax propositum saltcm unum cx vcnialihus viiandi.

QuaesUa :

160. — QuAER. r An prnposilum ut sit finnum, deheat in- super ronstans rfp/riri'f

liesp. .yeg. ; saltciii hor non ot ahsolulc nccessarium. Ralio csl. quia propositum aflicii pracscntcm volunlatcm. quae ex na- tiira sua alio(|ui variahilis est. Ilinc ex relapsu |K)st confessio- iiein colli^^i nc(|uit pnqiosili infirmitas. saltcm ordinaric. — Ita communifrr cum >'. Ltg. n. i'>l. — Lugo, disp. li. n. Hir»., etc, conlra alu^tos.

Dixi : saltein hoc non est absolute necessarium . Nam, si poc- nilens slatim et sinc ulla fcrc resistcnlia rclahatur, ar^umcntum

<auili. qwir possunt ncrurrere, ut circa ilta (Uslinctt proponant : f/Kju prudenler timeinu^, quod iam neque in confuMO prior% peccntn relraclarent.

I)ciii(iuc, ut allos practcrmittiimus, l.ayinaiin Jh Potnit. Cap. I. «. 8. hacc liahct: .Von recte aijii Cnnfeuarius, »i pomitenlem adifMt <id sperialem pritmixiinncm.... dc hor ' ' " ; -• ■• pn$ternm K- taudo, pradrrquam in rasu rarn. »» / '. r. gr., iit

valde prrniciosum, etc.

(a) Confer sup. dicla in not. ad 450. q S.

348 TRACTATUS

vel saltem praesumplionem praebel, quod proposilo yere firmo caruerit ; qui enim firmiter proponit, non adeo facile sui propo- sili obliviscitur, sed constans saltem per aliquod tempus. perse- verat, conatus adhibet ad resistendum lentalionibus vel pec- cati occasionibus, et diiEcilius rariusque cadit. — Ita S. Lig. n. 459., ubi de Recidko. — Lugo, disp. 14. n. 160., etc.

461. — QuAER. 2* An firmum censeri queat propositum iU liuSy qui habet quidem animum non peccandi, pertimescit tamen, se relapsurum ?

Resp. Affirm. generatim ; non enim impedit sinceram volun- tatem limor, qui ex praeterita fragilitate, et humanae voluntatis inconstantia ingeritur. Hinc verura habet propositum poenitens ille, qui interroganti Confessario de voluntate non peccandi res- pondet : Fragilis sum, formido lapsum, non tamen volo nunc, nec eligo casum: quae sunt verba Gersonis apud Croix (Lib. 6. P. 2. n. 1733.) [a).

(a) Alibi Croix (l. c. n. 1822.) ita scribit. Ostendi n. 1733, ad se- rium propositum etiam circa mortalia non requiri, ut credatur re- lapsus non secuturus; sed satis est nunc adesse seriam voluntalem, cum qua, quamdiu stabit, stare nonpossit voluntas relabendi, quam- vis forte praevideatur per fragilitatem immutanda. Sicut S. Petrus non ideo iudicatus est indisposifus ad Communionem, quod a Chri- sto sciretur relapsurus ; ita nec consuetudlnarius censendus est indi" spositus ad absolutionem, quamvis MORALITER sciatur, esse re- lapsurum.

Bis gemlna habet Sporer (DePoenit. n. 310.): Propositum (inquit) firmum voluntatis tantum non peccandi de caetero requiritur, non item necessario credulitas vel persuasio certa ex parte intellectus, ut nimirum poenitens cerlo credat, vel animo sibi persuadeat, se non amplius peccaturum, aut hoc vel illud peccatum non amplius patror- turum, ut nolant DD. communiler.... Potest enim quis vere dolere et detestari peccalum, ac vere et ahsolute proponere, se de caetero nonpeccaturum..,.; tametsivalde limeat aut etiam existimet, imo certo credat, se ob expertam voluntatis suae inconstantiam, et fragi- litatem suam denuo relapsurum, non omnia peccata mortalia, vel ne hoc quidem certum peccati genus evitaturum.

Quae cum Ita sint, vix apparet, cur S. Alphonsus (Lib. 6. n. 451.) dicat, se non acqulescere sententiae (quam comrauuem dici non di- filetur) cum aliorura gravissimorum DD. tura etiara Sporer ; sed raal- Je se cura Croix sentire. Nam si Croix haec (1. c.) addidil : Si tamen

DE POEMTKMIA 319

In praxi vcro indolcni gcniumque pocnitenlis insplcies : re- pcrics enlm non raro pcccalorcs asscvcranlcs, sc rclapsuro^, qui idcirco limcnt, nc propositum salis nrmum non habcant, dcc

cnmuetudivariu.i ipse denperet Hf $vn nnendntione, difficuller habe- bit lerum propn^itum ; hinc priutqunn}, ahvilrntur ditponi debel, ut speret, nun per vire.i nias, ned per Pei ijraliam, rui Mi ntoperetur, poteiit, ut docuerunt innumera esempla ipni aimilium; Pliara Sporer (I. C.) i.sla suhicccral: Cacterum ,%i poenitenx.npectata »ua /lafjilitate, invelerala prava consueludine, ini,ninu impoMibile iudicet, ul de cae- lero ah aliquo vel aliiiuibui peccatis mortalibu^ abitineat, inducen- duA efficaciler erit a Confesmrio; et attenta divinne gratiae effica- rin, nmnino tihi pertundrre dcbet, rj' n e.ise impoi.sihih, at/jue in di- vina gratia .wla, non in .»« confitu.s, firmum proporifum concipere de caetero abstinendi, dicem cum Apoxtolo: Omnia possum hi eo, qul mo ronfort;»!.... Quod .%i hoc farere nrquent, vel putiui nolit, ntm revera po.iiit, iam lamquam vera conlritione dentitufu^, de qratia l)ei dr.sperahuudu.s, adroque ad iu.sti/i< atiouem el Sacrameulum in- di.sposHm nh.solri non poteiit ex propria culpa. ViileHs peues La- Croix (1. c. n. 1S2'1., lH'>i.] solulos c;i\illus, (juil)U.s Iu>enin el (jen- nettus comnmiMMii (ioclniiam impetchaiil.

Ouoad ad pravim attinet, polissima occurrit dKTicullas, quandu \it lirri non raro solel; pocMiilrn.»*, l)onae ;iIioqui \olunialIs, >ed rei «liflicMillaltt prrlorrilws. diral, se non posse hoc vel illud prumittere, ne deln fidem frangere videalur, aut non pos.ne xihi fidrre, clc. (^uod (piidem rontiiiffit praescrtim cum !)n!>en(it)us consuctudinem \ane usur|);in(li iioiuin:) Dri a(^ Sahrtorum, iniprccandl, excandescendi ob occa.sioiics idjics simul ac ncccssarias, clc.

Eiusmodi purro poenilcns non modo erigeiidu.H e.«<t spe diviui au- xilii, sed cdoc(Mi<liis, lioc unum cxigi, ul hic el nunc >ului)lalcm hn!)('at non rclalxMidi, pra(*serlim cum incertum >iu au \iian) diulius prolraclurus >il, clc, iioii sccus ac ad \alidilalt>m \oli suUicit prie- sens voluntas rcm \ otam praestandi ; confirmandusque esiMiu ip^ius cvcmplo, (|ui iioi) idco n)iiMi> .Hincerc alias pri»p(»>ui><- ',

(juia deinccps rclap>u> rucril, Scd praccipua Cunfcxv.i :...i

eo convcrti dcl)ct, utca\idcalur taiilum cxigere, quae poenilcus haud aegrc fatcatur in sua esse poteslale. Iloc aulem as>e(|uciur tum propoiKMido iiKMlia, (piil)us pociiilrns »ilalur si\c dum tentn- lioiic pulsalur, si\c duni pacc fruilur; lum cliam inculcando, lu>c solum dcmum ah eo postulari, ul ca\cal a culpU, quae «•ifnlcr scu plcna cum nd\('ri(Milia coiniuilt.inlur (piod (piidem an nxtN rccrcarc al^pic s^imiuopcrc crigcrc .>ulcl eorum, (|ui cum pr.t\<»

350 TRACTATUS

tamen aliud ostendunt praeter relabendi timorem, suique diffi- dentiam. Huiusmodi poenitentibus inculcandum est, non agi de his, quae forle sint eventura, sed de actuali voluntate, et de fi- ducia in auxilio divino reponenda. — Ita communiter.

Attamen consentiunt omnes, vix fieri posse ut sincere poe- nitens de futuro cogitet, et simul propositum explicitum et for- male non eliciat.

4g3. — QuAER. 4" Quale propositumrequiratur, vel sufficiat

pro venialibus?

Resp. V Ad Sacramenti valorem, requiritur et sufficit habe- re efficax proposilum saltem unum veniale vitandi ; quia suffi- cit dolere de uno ad materiam Sacramenti sufficientem (a), ergo a fortiori sufficit propositum efficax vitandi omnia venialia, quae accusantur.

2* Sufficit sibi propooere eraendationem de aliquo genere ve- nialium, v. gr., de mendaciis, dicendo: Nolo amplius mentiri. Sequitur ex dictis.

3° Sufficit vel vitare omnia peccata deliberata, quia vitari haec possunt; et semi-deliberata, in quantum fieri potest. — S. Alph. Lib. 6. n. 449. dub. 2.

4" Sufficit velle flrmiter et efficaciter minuere frequentiam et multitudinem venialium, quia propositum cadit saltera in ali- quod ex illis, ut dictum est de contritione (b).

laborent babitu blasphemandi, imprecandi, etc, impossibile quid a se exigi pulant, si lubeantur, ne in eiusmodi verba amplius pro- rumpaiit, elc.

(a) Confer Card. De Lugo (De Poenit. Disp. 14. n. 141.), qui do- cet, veriorem esse eorum sententiam, qui putant, sufficientem do- lorem adesse posse de imo veniall, etlamsi nullus aut certe minus sufficiens sit dolor virtualis de aliis eiusdem speciei venialibus.

[b) Huc faciunt illa S. Thomae (3. q. 87. art. 1. ad 1.) ; Poenp- tentia de peccalis mortalibus requirit, quod homo proponat abstinere ab omnibus et singutis peccatis mortalibus. Sed ad poenitentiarn pec- catorum venialium requiritur, quod homo proponat abstinere a sin- gulis, non tamen ab omnibus, quia hoc infirmitas humanae naturae non patilur; debet tamen habere propositum se praeparandi ad peccata venialia minuenda ; alioquin esset ei periculum deficiendi, eum desereret appetitum proficiendi, seu tollendi impedimenta spiri- tualis profectus, qude sunt peccata venialia.

DE POEMTEMIA S51

In praxi lulius csl elirere proposiluni de nonnullis perralis delerminatis, praeserlini de i^ravioribus el de his praeripue, (]uae ex habitu patrantur, eis(|ue pefcatum ali({uod vitae ante- actae adiungerc. — Reuter, n. 293.

NOTi 1" Quandn cernuntur fiJelrt , rtiirn qui b«b«nlor at pii el frM]«flnUr ronfitenlnr, nullum ■ul f«r« nallam prorrrlnm farere po«t innamera* coofeMioae*, ftignuia proliahile e»l, quotl prop<iti(a nimi* i;eneralia et ronfoM, e( proinde tor- pida ct languiila conripiant. — Klbrl, n. H2.

NOTA 2" Nec raro inreniuntur poenitentet, praeMrUm malifres, Jia rtamini coDuientiae inrurabentes, mininia< rulpa« cam roaiima aotietale re<]aireole«, et ronfrt^ionet «uai uitra iiioiium protrahrntr» , rt tainrn Je dolnre rt rffirari pro- p<i«ilo parum rurantrs. lalrs igitur trrio aiihorlaniii lunt, ut, omitM antia rura decUranili omnia peccata fenialia in itpeci* et namero , ea Jantaiat qaae roo- arirntiam ma|p« gravant, rt quar poti^^imum rilirpanila sunt, rum terin li.tlKrr et vrro propotito rnirniialioiiit rlavihus tuhiiriant. Imo npriiil, ut rt itlit vr- nialihui trligant unuiu alii|ui>ii prarripiinm, ad (|uod drlnlandum r| rmriidandum prae cartrri» inaiiiiir im uiiil>an(. — SfHtrrr, n. S3'J. — Klbrl, n (13 , <\r

CAPLT II.

h\: CONPESSIONB.

(lonfossio est accusatio pcccatorum post Baptismum patrato- rum, facla Sacerdoti approhato, iii ordine ad absolutiooera.

Tria huc tpectaol, acilicct I* oeceatitat ; 2* dotea; 3* itcratio ceofeiaioBU.

ARTICULIS I. DB NBCE.«(SITATE CUiN'FBSSlO.M}(.

Principia :

161. — I. ('.onfessio sacrameutalis de iurediyinoest omn!!"!'^ post Haplismum lapsis in peccatum mortale neccssaria. (!(Mi 1* ex Scriptura sacra ; (ihristus enim dicil Aposlolis. loann. iO. S2. : AccipHe Spirilum Sanctum ; t^uorum remiserHis pecca- ia, rrmittuntur cLs : et ^junrum letinuentis, rctenta sunt. -- Kl Matth, \it. 11)., dixil (!lirislus Pftro: Ouodcumque sntcrris su- per terram, nit solutum et tn coelis. Lt 18. 18., ail omnibus

352 TRACTATUS

Apostolis : Quaecumque sokeritis super terram, erunt soluta et in coelo. Unde sic: In locis citatis Christus instituit Apostolos et Sacerdotes iudices et medicos, sine quorum sententia et curatio- ne nemo graviter lapsus post Baptismum potest reconciliari et sanari ; atqui hoc duplici munere fungi non possunt, incognita causa: quomodo enim Sacerdotes discernerent inter peccata, et alia quidem remitterent, alia vero retinerent, nisi iudicium de singulis ferre possent? Quaenam esset ratio aliis condonandi, aliis autem veniam denegandi? Quorsum tenderet illa suprema clavium potestas Apostolis et eorum successoribus a Christo tradita? Illusoria nempe foret, si peccatores non tenerentur Sa- cerdotes adire, et ipsis peccata sua manifestare. Ergo necesse est, ut peccata mortalia post Baptismum commissa potestati clavium seu iudicio Sacerdotum subiiciantur. Ergo confessio de iure divino necessaria est.

Constat 2» ex Conc. Trid. sess. 14. Can. 7., his verbis: Si quis dixerit in Sacramento Poenitentiae ad remissionem pecca- torum necessarium non esse iure divino confiteri omnia et sin- gula peccata mortalia, etc, anathema sit. — Adde innumeras alias Conciliorum et SS. Pontificum decisiones.

Constat 3' ex traditione et argumento praescriptionis. Con- fessio enim semper fuit in usu ab exordio Ecclesiae, ut constat ex innumeris testimoniis SS. Patrum, quae videri possunt apud auctores de Theologia Dogmatica tractantes. Ergo est instiluta a Christo ut necessaria, et per Apostolos ad nos transmissa. Hoc evidens est, iuxta notissimam S. Aug. Regulam lib. 4. de Bapt. contra Donatist. c. 24. : Quod universa tenet Ecclesia, nec Con- ciliis institutum, sed semper retentum est, nonnisi auctorilate Apostolica traditum rectissime creditur. Praeterea confessio pec- catorura res est adeo ardua et difBcilis, ut nunquam tot saeculis tam perseveranteretuniversim observata fuisset, nisi aChristo ut necessaria fuisset instituta.

465. — II. Confessio est etiam necessaria de lure ecclesia- stico, saltem semel in anno, oranibus fidelibus, qui graviter peccaverunt.

Constat ex variis Conciliis, sed praesertim ex Conc. Later. IV sub Innoc. III his verbis: Omnis utriusque sexus fidelis, post- quam ad annos discretionis pcrvenerit, omnia sua solus pecca- ta saltem semel in anno fideliter confiteatur proprio Sacerdoti, et iniunctam sibi poenitentiam propriis viribus studeat adim^

DE POEMTEMIA 35J

plere....; alioquin vivens ah ingre.ssu Ecrlesiae arreatur, el moriens christiana careat sepuUura.

(Juaesita :

'ifif). — QuAEK. r (Juauilonain urgeat praereptum Jirinum i'Onfes.sionis'f

Hesp. r ()l)li^'nl ciTlo per se in perirulo, eo(|ue magis in ar- ticulo morlis, ct ali(]uan(lo in Tila. Hatio primi est, quia omnia praecepla posiliva ohligant saltem tempore necessilalis; secus «•nim nun<|uam obligarent, fruslr.Kjue imponerentur. Ratio se- cundi esl, quia praecepla nflirnintiva non ohlipanl lanlum in exirema uecosilale, sed cliaui iiuando corum implelio raliona- bililer necessaria iudicalur.

Hesp. 2* Obligal per acridens in variis circumslanliis a), sci- licet l*cum Kucliarislia suscipienda esl ; 2*(juando urget prae- cepliim se reconciliandi cum Deo, vel re(piiriiur siatu> gratiae, V. gr., ad Sacramcnta administranda, vel ad recipieuda ea, <|uae dicuntur vivorum, nec elici polest aclus contrilionis per- feciae; V ijuando urgel gravis lenlalio, (juae secus superari ne(jueat.

QiAKn. 2' An praecridum divinum confe.^sionis statim obliget ac patratuni est peccatnm , vel quonum tempore urgeatf

Hesp. \* Non obligal slatim jwsl peccalum. Ralio r»l, quia talis obligalio nullo fundamenlo cerlo nili videtur. — Ita rom- inuniter. - .V. I.ig. n. 671.

Hesp. i* Facile delerminari ne(|uil, quolies in vila el quo praeriso tempore urgeatj)racceplum divinum. Qiiid(juid sil, m- tisfacere illi videlur, etiam qui semel lanlum in anno contiletur; quia non conslal praeceplum divinum fre(|ucntius urgcre ; el iuxia mullos Cliristus reliquit obligationis tempusKcclesiac de- leruiinaiKhmi. rlura de necrssUate confessiunis im Tract. dr. J'raecept. Ecclesiae, tom. I. n. i76. et seq.;

[a] Sernio psl, uti per se re8 lo(|uItur, de ib tantum, (|ui It^thali? culpac >inculo adslringuiitur.

oiRi Tom. II. S.1

354 TRACTATUS

ABTICULUS II.

DE DOTIBUS CONFESSIONIS.

467. _> Multae confessionis dotes a yariis auctoribus assi- gnantur, quae ut plurimuoi ad eius validitatem non pertinent; praecipuae autem his Yersiculis continentur :

Integra sit, simplcx, humilis, discreta, fidelis, Vocalis, raoerens, pura atque parere parata.

r Integra, id est, complectatur omnia peccata mortalia non- dum confessa, ut mox dicetur.

2* Simplex, id est, non intermixta sermonibus impertinenti- bus, nec fucata verbis neque figuris adornata ; sed nuda, clara et brevis peccatorum declaratio.

3' Humitis, id est, fieri debet cum vera humilitate cordis et corporis, scilicet genibus flexis, nisi excuset infirmitas et nudato capite, si vir confiteatur; humilitas etiam apparere debet in modulo vocis, ila ut poenitens cum verecundia, non autem per modum fabulae aut nudae historiae sua peccata enarret.

4° Discreta, id est, debet fieri verbis honestis et discretis, maxime in explicandis peccatis contra castitatem ; nec debent manifestari peccata aut defectus aliorum sine necessitate.

5' Fidelis, id est, sincera, sine mendacio, praesertim in ma- teria gravi et necessaria ad iudicium sacramentale. Fidelitas autem seu sinceritas non tantum consistit in peccatis rite decla- randis, quod pertinet ad integritatem, sed etiam in iis non exag- gerandis vel in peccatis suppositis non adiiciendis.

6° Vocalis, id est, fieri debet confessio ipsa voce, non autem scripto 1, neque aliis signis, absque necessitate, vel gravi cau-

i Confessio scripto facta^ est quidem per se valida ; invalida taraen foret confes- sio et absolutio per litleras. Forma enim consistit in verbis, ut definivit Euge- nius IV, in Decreto pro Armenis; porro forma materiae praesenti applicari de- bet. — Constat insuper ex propositione a Clemente VIII damnata, ann. -1602.

Quidquid autem in contrarium nonnulli theologi dixerint, certum est confes- sionem scripto factam esse validara. Nec obstat praefatum Clementis VIII Decre- tum, quia illo taatumraodo prohibetur propositio spectans simul et ad confessio- nem scripto factam, et ad absolutionem pariter scripto vel per internuntium da- tam ac missara. Qua de re egregie solideque disputavit 5warez in opusculis priraa vice in lucem editis a piae niemoriae Episcopo Brugensi , DD. Malou ( Bruxel- lis, <8o9). Consentiunt etiam Lugo, Conink, Viva, S. Lig. l. 5. n. 489., et alii.

nE POF.MTENTU J55

sa, T. gr., ob vcrccundiani Tchcmontissimnm, ob impcdimcn- lum linguae, elc. — S. Lig. n. 429., 493.

7* Moerens, scu dnlorosa, ul supra diclum csl dc conlnlione, n. 4S2. et seq.

8* Pura, ncmpc ob lincm honoslum, scu ad vcniam pcccalo- nim, graliascpic sacramcntalos ohlincndas, non vero ad Confcs- sarii compassioncm commovcndam, ciusvc bcncvolcnliam, ae- sliniationeni (ijpt.mdnm, ctc.

!♦* I'arrrr jiarata, id csl, pocnilcns dchcl cssc disposilus ad parcndum nionitis Confcssarii tanquam iudicis scntenlinm pro- fcrcntis, puta in fiigicndis occasionibus, in adliihcndis rcmcdiis, in rcslitutionc facicnda, acccptanda pocnitcnlia, ctc.

Inlcr prnofntns conrossionis dotos prnocipiiac sunt inloLTil.is, el contrilio. lam dc postenon satis dictum cst ; nunc autcm spc- ciatim dc priori disscrondum vcnit.

De itifegritate ronfessioms.

468. — Duplcx dislinguitur inlcgritns nlia inalrrinfi^ alia formalis.

r Intcgritas matcrialis sita esl in accusi\tionc omnium pcc- calorum mortalium, (juac monti occurrunt.

•2* Into^rilas forninlis consistit in accusationo omnium morta- lium, (piac (juis hic ct nunc, spcclntis rirninivtnntii> nior.ijitrr conlitcri potcst, vel lcnelur.

Ilinc (piolics hahctur intcgritas matoriaiis, hahctur ctiam for- malis; scd non vice vcrsa.

Itieemui: i" tie nfrr«*ital« in(r(^tUli« ; 2* df raatit th r« fftrtuaalibw.

§. I. I)e necessUate \ntegr\tatu.

i" In ({Pnrra; 2" Jr prcrati* «lubii» ; V •!• cirtaautaaliia paccalonia; 4* Ja pacrati» oblili*.

FLNCTUIl I.

Ih iMiuii uitegritatt^ >>* ijnfie.

4()9. - I. Oinnia pcccala morlalia pust Ujplisnuim palrati, dc iurc divino in conlc.ssiouc accusari dcbcnl, quaDlum morali- ler licri potesl.

356 TRACTATUS

Constat 1" ex Scriplura sacra, seu ex verbis ipsis iostilu- tionis Sacraruenti Poeniteutiae ; sic enim Christus Dominus, loam. 20. 22. : Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis; et quorum retimeritis, retentasunt. Unde sic: His verbis Christus tum Apostolis, tum eorum successoribus iudiciariam contulit po- testatem circa peccala remillenda. Aiqui inutiiiter hanc potesta- tem eis contulisset, nisi omnia peccata singillatim ipsis fuissent declarauda. ludex enim eiusmodi potestatem exercere nullate- nus potest, causa incognita, nec discernere, reraittenda ne sint, an retinenda peccata. Ergo ex ipsa confessionis institutione per formam iudicii, sequitur rigorosa obligalio omnia peccata mor- talia quoad numerum et speciem declarandi.

Constat: 2" ex verbis Trid. sess. 14. c. 5. : « Universa Ec- « clesia semper intellexit institutam esse a Domino integram « peccatorum confessionem, et omnibus posl Baptismum gravi- « ter lapsis iure divino necessariam existere; quia Dominus no- « ster lesus Christus, de terris ascensurus ad coelos, Sacerdotes « sui ipsius vicarios reliquit, tanquam praesides et iudices, ad « quos omnia mortalia crimina deferantur in quae Christi fideles « ceciderint; quo, pro potestate clavium, remissionis autreten- « tionis peccalorum sententiam pronuntient. Conslat enim Sa- « cerdotes iudicium hoc, incognita causa, exercere non potuis- « se, si in geuere duntaxat, et non potius in specie, ac singilla- « tim, sua ipsi peccata declarassent. Ex his colligilur, oportere « a poenitentibus omnia peccata mortalia, quorum post diligen- « tem sui discussionem conscientiam liabent, in confessione re- « censeri, etiamsi occuUissiraa sint. » — Et Can. 7., sic deti- nivit: Si quis dixerit, in Sacramento Poenitentiae, ad remissio- nem peccatorum necessarium non esse de iure divino confiteri omnia et singula peccata mortalia, quorum memoria ex debita et diligenti praemeditatione habetur, etiam occulta et quae sunt contra duo ultima Decalogi Praecepta, et circumstantias quae speciem peccati mutant, anathema sit.

470. — II. Integritas raaterialis non semper necessaria est ad validitatem et fructum confessionis: materialis enim inlegri- las interdum est moraliter impossibilis, sive ex inculpabili ob- livione, sive aliis de causis : Deus autem impossibilia non iu- bet. Ergo, etc. Constat etiam ex Conc. Trident. loco cit. his vcrbis : Reliqua autem peccata, quae diligenter cogitanti non occurrunt, in imiversum eadem confessione inclusa intelligan-

DE POBMTENTI\ S57

lur ; pro quibus fideliter cum Prophela dicimujt: Ab occtLiit mf:i<5 mi vha mk.

III. X(\ inlo^riliilpm ronfe.«sionis pracroquiritur diligfns pro capacilalp po(»nilcnlis c\;imcn dc pcrralis ah ullima ronfrs«<ione valida palralis; (jui cnim Irncliir ad fincm, lenplur fliam ad mcdia ncccssaria. — yidc Appendicem de examine consrientiae, infra, n. .'J07.

Resolces:

471. — r Tcncmur in confcssionc morlalium accusarc non tantiim spcrics poncriras pprr;ilorum, scdcliam spcrirs infimas; eac si«jui(icm propne spe< ics «iiruulur; omniiitn niilrni spiTip- rum accusaiioncm Tridenlinum rc(|uiril.«

2* Qui non polcsl spccicm infimam paicfacerc, lcnclur ad spccicm supcriorcm, scu gciicriram, manifcslandam : v. gr., si quis scicns sc pcrrassc conlra rasliialcm, non rccordalur dc pcrralo spcrifico, lciiclur lamrn dircrc, sc ronlra raslitalnn gravilcr pccciisse.

:\ Qui scil se peccasse morlaliler, scd ignoral speciem ciiam gcncriram pcrrali siii, Irncliir dircrc in pcncrc sc pcccassegra- vilcr, non lamcn rcrordari, ruius pccrali sil rcus.

i Qy\\ rci-ordari mMpiii dc numcro rcrlo, trnclur accusare numcrum probabiliorcm, scu (|ui magis acccdil ad vcrilalem, addcndo parlirulam ctrciter; (|uia ubi dccsl cerliludo, illud (juod vrrisimilius csl. arru<ari dcbcl.

y Qui nrr suiumam pcrr,il«»riim vcrisimilcm c\bibere polesl, dicere lcnrlur, an frc«|ucnlcr aul raro [wccavcril; (|uolies rirri- ter in mcnsc. in tirbdomada, in die, elr.

6* (ionfcssarius ncquil cximcre ab ol^ligalionc integrc confi- lcndi ob m.i^^num pocniliMilium conriirsum. v. gr., ali(pio dic fcslo solrmniori. (lonsial c\ diriis. nrrnon c\ projMisilionc 39' ab fnnoc. A7 damnata, «piae .sic w» babel: Licet sacramentalxttr absolvere diniidiate tnntum confessos^ ratione magni concursus poenileutium: (jualis, c. gr,, potest contingere in die magn^ aUcuius fesliv\latis aut indulyrutiae.

7' DcfccUis suirciil.ili> rirra uiium tanlum morlalc. (pii»d omillilur, consliluil prrraium i;ravc; (juia pracccplum diviuum confcssionis in rc gravi violalur.

358 TRACTATUS

Quaesita :

472. — QuAER. 1" Qualis numerus censeatur comprehendi in particula circiter ?

Resp. Non potest regula omnino certa id deterrainari ; non tamen comprehenditur qualiscumque excessus, nec notabilis de- fectus; sed modicus tantum, maior tamen -vel minor proportio- nate ad numerum expressum. Sic autem communiter statuunt Theologi ; modicus excessus, vel defectus erit relaliye ad quin- que circiter peccata, unitatem unam hinc inde addere vel deme- re ; relative ad circiter decem, duas ; relative ad viginti, tres vel quatuor; relative ad qiiadraginta, quatuor vel quinque; re- Jative ad centum [a), quinque vel sex .... ; censebiturque pru- denter in primo casu poenitens quater, quinquies, vel sexies, peccasse; in secundo vero octies, novies, decies, undecies, vel duodecies peccasse; et similiter de aliis resolve. — Yide S. Lig. n. 466.

473. — QuAER. 2" An debeat postea declarari excessus nota- bilis, si post confessionem reperiatur ?

Resp. Affirm, Ratio patet ex dictis ; si enim excessus notabi- lis non comprehenditur numero declarato cum particula circiter, poenitens non satisfacit obligationi confessionis quoad illum ex- cessum. Ergo.... — Ita omnes.

QuAER. 3' Si quis erraverit notabiliter exaggerando nume- rum, an debeat postea id quoque in confessione declarare^i

Resp.Neg., si bona fide numerum istum notabiliter maiorem expresserit. Ratio est, quia plene et integre satisfecit obhgatio- ni confessionis ; verus enim numerus in maiore fuit comprehen- sus, adeoque remissus. — Reuter, n. 313., et alii communiter.

474. — QuAER. 4° An sit semper peccatum mortale mentiri in confessione ?

(a) At enim quando peccatorum numerus ad hosce usque llmites excrevisse credilur, apposite monent DD. (Yid. S. Alph. Lib. 6. n. 466.), melius nosci statum poenilentis posse exqulrendo de la- psibus per dies, hebdomadas, menses, etc, quam si Gonfessarlus de numero ferre velit iudicium, quod faciie fallax erit.

DE POEMTENTIA fSf

!(esp. Per se lunc solum porcalur morlaliter, nuando mcnda- cium vcrsalur circa maleriam neressftriam confcssionis sinc iu- 8la causa cclatam, aut circa rnal«Tiam ^ravem faUo supposilam, scilicet accusaiido peccalum ^ravr non commissum.

Mcndacium ipitur circa rcs ad confessioncm seu conscicntiam pocnitcntis non pcrlincnlcs, non esl per se mortalc ; quia ncc cst pravitcr pocjiilcnli damnosum, ut supfionitur, ncc •;ravitcr Sacranicnlo iniuriosum, cum ad ipsum non rclVralur. — Ita communitrr cum S. Lig. Ilnm. apnst. n. iH. — Htlluart, clc, contra paucos qui dicunl, omnc mcndacium in coufcssione esse niortalc.

47.'). — (Jr\KiL .*)' Au o/fiiial intr^jntatt tonjessionys, si ijuis accuset venialia Confessano ordinano, vwrlalia vero aitm'*

Resp. I* Neg., per se loquendo, dummodo absolutioncm nun- quam rccipial, (|uinomnia mortalia uni manifestaverit, elabeo- dcm absolvalur. Katio cst, (juia inlcpra esl illa confcssio, quae omnia morlalia complcclilur, ciiin vcnialia non sint nccessario acciisanda.

Itcsp. 2' In praxi autcm allcndcndum est ad poenitcntium cir- cumstantias, ct ad moiiva (juihus ducuntur. Non cnim sunt da- ninandi, qui ali<|uando praviora pcccata i^noto Confc>sario con- lilciiUir, lcviora vcro ordinario suliiiciunl, si c\ pudorc, (juo sulTundcrcntur cum conlcs>ario lamiliarilcr cognilo, ()triculo se committercnl sacrilcgc conlilcndi. — S. Lig, n. 471.

471). - yiAKK. 6* An official inteijritati, si quis simulet a- litnn rocrm, ne Confessario aqnosralur?

Hrsp. ]»(/. per se; dummodo cnim omnia morlalia a|)eria!, conlcssionciii intcgram pcrafjil. Ncc ncccssc cst, ut a (lonfcssa- rio nominalim co^Mioscalur ; suilicit euiin ut Confcssarius prae- sentcm pcccatorcm absolverc inleudal ; iutcnlio autcm Confc:»- sarii scmpcr csi /;cr .\r ad pocniicntcm pracscnlcm dclcrminata. — Lacrou\ dc Sarram. in ijtnrrr n i\S.

FU.NcrrM II. l)e pcrcatis dubiis.

Diiliium hic vcrsari potcsl praccipue 1' circa actum pcccati, seu circa pcccatum comini>sum ; i* circa gravilalcni pcccali. lum c\ partc malcriac, luin c\ parlc asscnsus; 3' circa coofcs-

sioncm pcccati ccrlo conunissi.

360 TRACTATUS

QuaesUa :

477. — QuAER. 1° An necessario accusanda sint peccata du-- bie commissa ?

Resp. Neg. probabilius, si praehabito diligenli examine du- bium perseveret : et hoc valet, etiamsi dubium sit vere positi- vum, seu vera detur probabilitas de commisso peccato. Ratio est, quia hic agitur de lege dubia, quae consequenter non ob« ligat. Et sane ex Trident. accusari debent peccata mortalia quorum habetur conscientia: atqui non habetur conscientia pec- catorum dubiorum; habere enim conscientiam importat noli- tiam certam peccali, cum conscientia nihil ahud sit, quam cor- dis scientia et iudicium de peccato commisso. Ergo. — S. Lig. n, 473. — Sporer, n. 389. — Honcaglia, c. 2. de Integr. con- fessionis, quaest. 7. — Reuter, n. 305., et alii multi. — Yide S. Lig. n. 473.

Contradicunt tamen alii ; quia ( ut aiunt ) colligitur ex verbis Conc. Trident., omnia mortaha esse accusanda prout sunt in conscientia; et proinde si dubia sint in conscientia, sunt etiam ut dubia conhtenda. — At enim respondendum est, in Concilio Trid. non dici, esse accusanda peccata ut sunt in conscientia, sed quorum conscientiam habemus. In praxi tamen huiusmodi accusatio consulenda est, ait S. Lig. n. 476.

NOTA. Qiiidam Theologi docent accusanda esse peccata negative dubia; sed per hoc de dubio practico loqui intendunt : secus falsum est ; nequit enira dari obligatio confitendi peccata negative dubia, quia huiusmodi dubium nullo solido fundamento innititur, nec oritur, nisi ex inani suspicione, seu timore peccati com- missi, ut scrupulosis, aut conscientiae timoratis frequenter contingit.

478. — QuAER. 2' An sint accusanda peccata dubie graviat Resp. Neg. probabilius per se, saltem speculative, etiam da-

ta vera probabilitate de peccati gravitate. Ratio eadem est, ac pro quaesito praecedente : non enim constat de peccato gravi commisso; nec proinde de obligatione confessionis constare po- test. — Ita iidem contra eosdem.

In praxi autem duplex regula sequenda est:

P Regula. In dubio an uiateria peccati sit gravis 1" Poeni- tentes rudes ordinarie debent dubia accusare, quia fere non pos- sunt per seipsos conscientiam efformare, utpote qui plerumque Don possint distinguere venialia a morlalibus. Excipe tamea

TIE POEMTEMIA tf I

Bcnipulosos, qui morlalia commillcrc frequrnlPr non solont ; 2' Popnitcnles inslrurli non tonrnlur (Jubic gravia acrusare, quin pf*r s«'ipsf)s ('onsriciiti.ini rtTorninrc pos<;iinl ; nihiloininus ad haec quo(|u«' «ircusanfJa ordiiuirie suavitcr suadendi >unt.

11* Hf(jHla. In duhio de cons»*nsu pleno aut advertpntia per- fecla r Si pocnitrntos sint timoralac conscientiae, nec soteaDt gravilcr pcM^rarc, nuilo modo lcncntiir percala diihia rnnrilPri. quia ipsis fjivct prncsiinqilio, (jiiao fs ordtnarie contingrnttbux halHMur; imo sacpi^ suni <ih hac accusatione impciiiendi, si ad scrupulos propcnsi videautur (a) ; 2* Si poenitentes mediam Tiam scrvent intcr timoratam et laxam conscientiam , non sunt (|uid<Mn o!»lif;andi, sed iilifpM» inducendi ad consensiim diihiuni declarandiim , (piia illiid [irodest ad conscirntiae tranqiiillita- tem, etc. :r Si poenilenles sint laxac conscientiae, peneratim peccata duhia declarare dehent, (piia ipsis praesumptio adver- gatur. — Vi(/f S. Ai(/. n. iTT..

i"!). — OiAKH. :\' An nere.ssiirio arru.sandd .smt pereata gra* ria eerte (jnidetn conimissa, de (inifni< lamen dubites, an confes- sus fueris ?

Resp. r Affirm., si duhiuin sit nepalivum, quia le\ conli- leDdi est certa, nec ulla ralio suadet liuic l(>gi satisfactum fuisse, luxla dicia de (^onsc. tom. I. n. il.

Hesp. i ControvertUur aulem, si duhium sit positivum, id est, si positiva ei gravm ratio suadeat, peccatuni iam esse de- claralum. Alii dicunt huiusmodi peccatum esse d(M*larandum, (piia ohli^'aiio confessionis est certa . eius autem adimpletio duhia. Ita S. ii(j. n. \11. - Ne^Mut lamen alii communis- siiiie cuiii Suarez, Lujo, Lacrois, Bonacina, etc. Reiole di- cta in Tract. de Consc. tnm. !. n. 80., ubi prioris opjniunis ra- tio lum iiiliniia luiii ctiam ad gravia incommuda perducens osleuditur b .

^a. ilacc aniiii.iiUcrNid |i(iii(i<<«pinm aii ilubiiim. mortarisnc an ve- niiilis taiituin cul|)a inlcrces>crit. pcrtincre \i(iclur ad duttium. ao arupia culpa alTucrit. Nain alio(pii ^crupuUi.ni iion impcdicndi sunt a (-oiifcssione \cnialiuin, (piaiido cerlo de lis constat.

h lla (prnlcm (pioad ol»!iuation»'m ; nam (pioad pr.»\ lu n. m . nc- Ijntiit, a«l coiiscicnt ac paccm plurimum confcrrc. ipiod ai)\ «-i.is ad eiusmodi «luhia conse(piens per confessionem dcponatur; nlsl lnmcn

362 TRACTATUS

480. — QuAER. 4° An qiii confessus est aliquod peccatum tan- quam dubium, debeat illud repetere, si illud ut certum postea cognoscafi

Resp. Controvertitur. t Sententia probabilior et commu- nis (a) affirmat. Ratio est 1" quia debemus accusare omnia pec- cata certa, quorum habemus conscientiam ; 2' quia peccatum

contra fiat, ut hoc pacto anxletas anxietatl superaddatur. Quod quidem subinde cum iis contingit, qui post confessionem generalem diligenler pro eorum capacitate peractam dubitare incipiunt, num hoc vel illud peccalum declaraverint. Postquam enim eos confessa- rius bis, ter, aut quater patienter audierit, par est, ut illis prohibeat ne de praeterita vita uUatenus recogilent, nec quidpiam addanl, nisi certissimi sint, quod grave aliquod peccatum nunquam sini rite confessi. — Vid. S. Alphonsus Lib. 6. n. 477.

(a) Communis dici haec opinio olim potuit, quando, ut Lugo (De Poenit. Disp. 16. n. 92.) scribit, aliqui viri docti probabile iudica- runt, non teneri postea poenitentem confiteri ut certum, quod prins ut dubium confessus fuerat... In quibus erat Beverendissimns P. Ni- colaus Ricchardins S. Palatii Magister, cnm, quo privatim rem hanc contuli; et ipse privatim etiam respondii, valde probabile sibivideri, non adesse talem obligationem ; id quod alii etiam iudicarunt.

At secus de sequenti aetate dicendum, adeo ut S. Alphonsus plures DD. pro opposita, quam pro sua, ut dicit, communi sententia alleget. El sane, ut inquil dolens et fere indignabundus Gardenas, vir placitis suis plus aequo forle addiclus (Disp. 51. n. 4.) : Yix no- ster Lugo hanc rimnlam aperuit, cum Recentiores, agmine facto, eam putarunt ostium am.plissimum, per quam in eam sententiam tuto ingrederentur . El subdit mox horum DD. calalogum, in quo seplem apparent omissi a S. Alphonso, qui alioquin alios decem nominat.

Caeterum Cardenas ad solvenda argumenta Card. De Lugo coa- ctus est, contra S. Alphonsi imo et communem sentenliam, affir- mare, etiam illum, qui incertus de numero dixeral, se decies circiter pl. min. peccasse, teneri postea ad numerum certum, si detegatur, confitendum. Insuper ratio ab eo prolata pro sua opiuione, quod nempe ex Tridentino exprimi oporteat illam culpae gravitatem, e qua diiudicetur de poena secundum aequitatem imponenda, iam pro- sterneret doctrinam, quam S. Alphonsus (n. 478.) probabilissimam et communissimam dicit, scilicel non teneri quempiam ad confi- lendum iterum peccatum, quod nunc ut grave cognoscit, cum ta- men nec ipse nec confessarius uli grave, cum facta est confessio, novisset.

DB P0EMTK>TIA %$t

illud non riiit arrusatiim quoad suhstantiam : acrusatio enim cer- t<i non inrluditiir in diibia. — S. Lig. n. 478.

II' Skmkmia sat prnhahilis negat. Rjitio nijlrni dcducitur cx diclis ti. i<)7.: nam sicul cxposito semel numero pecratorum dubio cum partirula cirviler, non lcneris amplius ad cerlum nu- merum, (juem postea detexisti, in confessione declarandum, niodo excessus non sit notabilis ; iia neque peccalum, (|uod Lan- (|uam diihiiim accusasti, teneris cerlo postea co^Miitum in con- fcssionc repelere : nullum eniiii est inlcr utrumciue casum dis- crimen, cum eliam in nuinero duhio peccata (piaedam ut duhia deciarentur ; nec species ma^^is, (juam peccatorum numerus, sit aperienda. Insuper peccatum duhium luit directe remissum, cum remissum fueril vi ahsoliiiionis, cui, uteral in conscienlia, suhieclum est. Er^o necesse non esl, iterum clavihus illud sul>- iicere. — Ita Lugo, disp. 16. n. 78. -— Sporer, n. 397. El- bel, n. 274. — Renter, n. 332., elc.

i81. - Olakr. 5* An quis non yrannissa ronfessione, pos.^nt acredere ad sacratn syna.ritn cnin peicato mortali dubio scu probabtlif

Hesp. Affirtn. rif;orose lo<|uendo. Ratio esl, (|uia Comc. Trid. rc(|uirit confessionem ante Communioncm pro lis tantummodo, (pii suiit conscii peccati mortalis. Ilinc Sacerdos duhitans, ao adhaeNenl pravac co^itationi, seu iudicans prohahililcr, se ci non adhaesisse, celehrare, praemissa tamen contritione. |>olesl sine confessione, quamvis copiam ('onfessarii hatioat. — 5. Lig. n. i75. — In praxi tamen confcssio suadenda csl.

1» |- % r T I ^' ' '

Ue circuitiAtanttis peccatorum.

Circumstantiae >,irii |.;fiicris m pr«t,iiis di^iiiij^uuniur .

482 r Aliae spectnn nvitant, quae scilicet ralione sui

addunl actui malitiam specie distinclam ah ea. quam actus in sc hahet: sic yoli aut matrimonii circumslantia addit fornica- tioni malitiam sacrile^ii vel adullerii.

i° .\liae sunt aggravantes lantum, sed notahiliter, aul leviler, prout vcl nolahililer vel leviter lutra eandem >|K'ciem maliliam aclus pcccamiuosi augcnl rationc duralionis, inlcnsilatis, gra- du8, modi, temporis, pcrsonae, loci, etc.

364 TRACTATUS

3° Aliae sunl imminuentes, utpote quae minorem peccali ma- litiam reddunt: t. gr., defectus advertentiae, etc. — Recole di- cta de Act. hum. w. 27.

Principia :

483. — I. Certum est, accusandas esse circumstantias spe- ciem mutantes. Ratio est, quia novum peccatum per se consti- luunt; et constat ex Conc. Trid. sess. 14. c. S. et Can. 7.

II. Certum est, noo necessario accusandas esse circumstan- tias leviter aggravantes, aut minuentes, licet eas exponere me- Jius sit. Ratio est quia peccata venialia non sunt materia neces- saria Sacramenti Poenitentiae.

III. Certum est etiam, exprimendas esse circumstantias, ra- tione qnarum peccalum ex genere suo veniale evadit mortale. Item aperiendae sunt circumstantiae, quae peccatum ita mi- nuunt, ut quod iis seclusis fuisset mortale, fiat earum ratione vel nullura vel veniale tantum.

Quaesita :

484. — QuAER. V An necessario accusandae sint circumstan- tiae NOTABiLiTER AGGRAVANTES malitiam peccatorum mortalium intra eamdem speciem ?

Besp. Duplex est senteotia probabilis.

P Sententia communior et probabilior negat absolute. Ratio est r quia Conc. Trid. nihil aliud exigit, quam confessionem numeri et speciei peccatorum, et proinde videtur excludere obli- gationem coDfitendi alias circumstantias. Adde, quod secus tum poenitentes, tum Confessarii interangustias semper fluctuarent^ cum diflicile sit distinguere, quaenam sint circumstantiae nota- biliter aggravantes: nulla enim regula, plerumque saltem, assi- gnari potest, exqua dignoscantur, v. gr., pro duratione, inten- sitate, modo, etc. — Ita S. Lig. n. 467.

Aliqui excipiunt circumstantias, quae respiciunt rei quantita- tem, ut in furto ; alii vero cum S. Ligorio putant, nec admitten- dam per se esse hanc exceptionem, raodo quantitas ut gravis declaretur; eadem autem ratio est, quia quanlitas non mutat peccati speciem.

II* Sententia affirmat. Ratio est V quia currit eadem ratio pro accusandis circumstantiis aggravantibus, ac pro accusan-

DE POKMTE.NTIA |I5

(lis speciem inulaiuihus (a) ; 2* quia (icrraiuni circunihlaoliis nolabiiiler a^gravanlibus adauclum , pluribus aefjuivalet (b); :{'«|iiia si noM accusariMilur, Confes.sarius non posM-l proixirlio- nataiii [locniUMiliani iniun^<!re c^. Ctjltel, sect. S. — Uilluart, (liss. 7. art. 2. §. :L — Concinaf c. C, el alii.

(a) lioc aperle fal.^umest; quin Tridciitiiia S\noHu.H confessio- iM*ni pra«'scril»il «juo.hI mii(.iiil«'s spcririn : ii(»i) ii»'ni ijuoad alia.H incrp af;;ira\aiitrs. Si ratione.^ aeqxie de utiistpte circuwstaniiit pro- hnrent, tine rauna Concilium /imi/a.Mf/ tolam doctrinam itlam ad cirrunittantin.n, (ptae viulant .^peiiem: tlehui.t.nel enim de utn.tque in (lenerr loqui ahsque limilatiune et di.ncrimine. Ita Lnpo I)e Poenit. DiJtp. 1(>. n. II.'». .

(if) Haec ipioque ratio nimis inlirma csi, (um quia in pluribu^ matcriis fru>lra id rri|uircs. tiim (|u;a iicnio iiiM|iiam niMltiiilica- tioiicm peccalorum in coilcm actu ()uac.si\il (>\ po.s.sjliili m.iteriae <li>i.sioiie.

[c) lluic ralioni responderi potest , (juod non nemper requiritur tam exnrte aequaliln.% in poenitentin iwponenila. Ita laigo (l)e Poe- nil. Disp. Hi. Ti. 1-20. .

Mint eliam, (|ui Catecbismi Romani l)e Poenit. n. 47.) haec ver- Ita obiiciant : .\eque vero .fo/«m peccata qrnvia narraH(to ejplicare oportet. verum eliam illa, quae unuiiKjUuilque prr, nhnn r\rcum.%tant, el pravitatem vnlite auqent vel minuunt.

Sed repoiii pole.st, baec ibideiu ita explicari, nl nece.sjie non »\l^ ea de circumslanliis «irr** agf;ra\antil»u.«< iiitellipere. tl sane 1.* mox subdil ; Ouaalam enim circumstanliae aiieo qrave% %unt, ul peccali mortiferi ratio ex itlis tantum conslet . quare haec omnia confteri .nrmper oporlel. .\tijni ratio culpae letbalis ej fircuuntanlia lantuiM lion babelur, nisi baec .s|i(>ciem mutct aut moralem aut tbeologicain. — S." Id ex eo conbrmalur, (juod prae.MTibnt conliteiidns clrcum- siantias valtle minumtei Nam eiiani ad\er.Harii concedunl, luiic m>- lum id \aleri'. iiuando imminulio mulal s(>ecieni *' ' • V|rf

.N. Alph n 'iliH «w/ proh. :i. e.r ratione . — 11. • l iri-

nam suam contirmal e\ ncce.H>itate exprimendi circum.stantiam ptr- .vmae sacrae\u bomicidio, el maliimonii iii concul>ilu. .\t(|ui haiM* spectant ad cin um.stanlias speciem moralem mutanle.s -- l • I>e- niijue si .sermoiiem iniicit de furti prn^itate. e\inci non |M)te>|, ibi non agi de circumslanlia mnt.mte speclem theoloijicaiH: ri ijuod tli- clt ilc loii» (iiim». noii incommode nccipl polest ut e\emplum clr- ciimsiaiitiae, ijnae h.ibita ralione i|uaiitilatis nhnolutae le^eill facit culpam, at(|ue adeo ^peciem di\ersam tbeolopicaro iiiferl.

366 TRACTATUS

Caeterum in praxi solent fideles, ordinarie loqiiendo, notabi- liores circurastantias declarare ; quod quidem sicut ad maiorem conscientiae pacem, sic etiam ad uberiorem fructum percipien- dum confert, tum ratione humilitatis in ipsa confessione, tum ratione directionis, quam congruentiorem recipiunt.

QuAER. 4° An necessario accusanda sit circumstantia digni- tatis personae, v. gr., si peccans sit Superior, Magistratus, Sa- cerdos, etc.2

Resp. Neg. probabilius per se, id est, seclusa ratione scanda- li autofficii, vel obligationis particularis. Ratio est quia circum- stantia dignitatis personae peccantis non mutat speciem peccati per se, sed peccatum ad summum aggravat.

487. — QuAER. 5" An necessario declaranda sit circumstan- tia peccati Confessarii cum poenitente commissi ?

Resp. Neg. probabilius, modo nullam relationem habeat ad confessionera. Ratio est, quia Confessarius ex officio suo tenetur tantura ad rectam directionem in tribunafiPoenitentiae; ex qua directione nulla oritur cognatio spiritualis. Nulla insuper per hoc peccatura fit iniuria Sacraraento, cum ad confessionera nullum respectum habeat [a). — S. Lig. de sexto praecept., n. 451. — Lugo, disp. 16. n. 351. — Lacroix, etc.

QuAER. 6' An necessario accusanda sit circumstantia tempo- ris sacri ?

Resp. Neg. Ratio est praxis universalis tum Confessariorum tum poenitentiura ; quippe constat, nec illos sollicitos esse de tali circumstantia interrogare, nec hos illam declarare solitos. Circumstantia igilur teraporis sacri non yidetur explicanda, ni- si quaedam specialiter prohibeantur ob reverentiam teraporis, V. gr., ne quis die Parasceves ludos publicos, coraoedias, aut ludicra spectacula exhibeat. — S. Lig. lib. 3. n. 273. — Lugo, n. 520., et alii communiter.

488. — QuAER. 7° An satisfaciat integritati confessionis, qui peccatum recens accusat tanquam olim commissum ?

Resp. V Affirm. per se, quia temporis circumstantia minime ad confessionem pertinet. Hinc obligationi confessionis satisfacit

(a) Facile tamen patet, omnino esse absterrendum tum elusmodi poenitentem, ne apud illum sacerdotem ulterius confiteatur, tum eiusmodi Confessariura, ne illum poenitentem ulterius ad confessio- nem admittat.

DE POKMTENTIA 367

pocnilcns, (|ui nova pcccata cum anlicpiis immiscol, vrl qui con- fessioncm gcncralem insiiiucns, non disccrnil ab aliis {leccaU morlali.i al) ullima ronf«"s^iono palrala, lirci wj cje indu^ilria fa- cial ad lcficndum lcmpiis, (juo percala commisil. — Ita rom- muniter iJortores. — ViV/. Lmjo, D. 16. n. 5.1. (a). — Tambur. Meth. conf. l. 2. r. \.

Itesp. V Si vero poenilens menlialur circa lempus» t. gr., si ne^'el se peccas.sc lioiiie, elderlarel perralum velul alio lempo- re delerminalo cl remolo commissum, communius pulanl Doclo- res, illum ohligalioni suac non salisfacerc. Ralio esi, (|uia aclus quem posuil pocnitcns hodic, non esl actus positus anno prae- lerito. Ilinc dupliciler meniiiur, sciliccl celando peccatum hodie palralum, el accusnndo [)e(calum alio tenipore commissum. — Sic Tainh. Inro ritato.

Non desunt tamen Thcologi, qui hoc mendaciuni leve putant. — V. Lugo, ibidem. [h).

Vr (iiinl. hc Lu};o (f)i^p. U». ». 47. iillala rHuinullt'! |»o>iia

opinioiie, suhdil : ,A/<i mcliu.^ negant obli>i(tfionem j 'it, ut

debeat explicare non fui^se se nntea confeitum illa peccata. Ita Bo^ nac., Ilomob., Dinna, Sanrhez, Suarez, etc. //n/io. . . . , quia pec- catum idem e.tl, .%ive nntea illud con/es.vts fuerit, sire non, niti forte mutatio tempori.^ afferat .%ecum rircumstantiam .%pecie diter%am. . . . Quando vero peccatum idem est , non <•»( cur debeat expiicari ratio trmporis, (^um ergo pecratum idem sit, ^' '" ' i^^nwt

fuerit, sive non, nrc illa rirrumstanlia r<i , i(MfM,

non e.%t cur debeat nece.uario explicari. (k)iitrariae aulem opinionla arpumriiUi sohens i^n. J5i." haec atldil: yecobttat, quod ; t»

dicat, se velle confessionem generalem facere ; pcr hoc eni j-

cit, se velle confiteii iola peccata anliqua, sed relle te • i

comprehendere ; nam confessio generalis ownia peccata complectitur u.fque att hnnr horam. !Src etinm refert. quod C>- ' ' 'fitelli'

gat, iUud rvsr perralum nntiquum, poenilms enim > ;.';<i/-

que ideo inlrnlio absolvendi nim reguiatur ab esistimatione privala Confe.^snrii, sed inlendit absolvere a peccalis, quae p*>eititens detulil ad iudicium, qunecumque illa sint. . . . Denique non refert, quott poe- nitcns vidcnlur implirile indirare, quoH jinf peccatn antiqua : nam ipse vere habet animum loquendi de peccatis novis, et dt illis mlt ioqui, licel drsideret n<»n intelligi quond hoc «i Ctmfenarlo.

^b .Vppo.siie Lugo adNerlil(/. c. n. 54 , huuc ca.Hum a prffoiliMiii distaro. Aoii eat ergo idem (alll loqui obscure, et erpreue ne , quia in primo casu verha vere significant id, quod m/l confitrri.

368 TRACTATUS

489. — QuAER. 8° An necessario accusandus sit actus exter- nus peccatif

Resp. Affirm., quia est quid unum et idem cum actu interno in genere moris, et duo haec unum totale constituunt. Aliunde actus externus est direcle prohibitus lege divina : v. gr., Homi- cidium non facies. Insuper absque declaralione actus externi plerumque Confessarius munere suo fungi non posset, ut par est, circa monila praebenda, etc. Constat etiam ex consuetudi- ne universali fideiium, quae legem in hoc sensu explicat.

atque ideo defert peccalum veriim ; in secundo autem casu verba non possunt significare verum peccatum, sed falsum. Et falsum dicti, quia, ut opponunt conlrariae senlenliae palroni, reipsa sic videris etaccusare peccalum, quod r.on fecisti, elillud tacere, quod fecisti.

Hoc tamen argumentum, quatenus urgeatur ad negandam suiB- cienllam huius confessionis, ipse Lugo (ibid. n. 53.) mere probabile appeliat. Et sane, ut advertit Tamburinus (Exped. Conf. lib. 2. Cap.l. n. 6.) eiusmodi inordinatio, qua videaris accusare peccatum nunquam comraissum, et vere commissum tacere, aeque contingit {ultro fatentibus etiam adversariis) ex aliis quoque circumstan- tiis, quae falso addantur. Ita, v. gr., si dicas, te occidisse Paulum, cum occideris Andream, aut peccasse cum advena, quando pecca- sti cum incola, aut furatum esse Lucio, cum furatus sis Caio, aut alicui detraxisse domi, cum detraxeris in via vel theatro, aut legis- se haereticum librum aucloris Melanctonis cum liber esset Osiandri, aut percussisse Gappuccinum, cum percusseris Carmelitam : quae quidem mendacia non obstare sufficienti confessionis integrilati inde etiam patet, quod si inadvertenter prolata forte fuerint, nemo poenitenteni cogit ad errorem in sequenli confessione emendan- dum. Et huc spectat, quod ait A. , hoc mendacium a quibusdam Theologis leve putari.

Caeterum vix uilus harum opinionum usus ad praxim facit, nisi lorteConfessarius cum eo, qui totius vitae peccala confiteri instiluit, supervacuum ex adiunctis pulet iiiquirere, num alias hoc vel iliud peccalum confessus ille fuerit. Nam alioqui fideles theologicarum subtifitatum ignari nunquam consuescunt artificiis hisce uti. Quin et gnaris harum doctrinarum haud semper fas id foret sive propler circumstantiam, quae pro diverso tempore mutat speciem ; sive propter casuum reservationem, quae adesse vel non adesse potest prouti alias absolutum, nec ne, peccatum rite fuerit ; sive propter adiuncla occasionis proximae aut pravae consuetudinis, quae pe- culiari confessarii cura indigeant.

DE POEMTENTIA tlf

'ilM. - QiAF.R. 10» An pon\Hn\x (hrlarare debeat dicersojt personas, nijn quihns perrantf

lirsp. !S'eg. perxe. — Ita linuarina, de Integr. diss. 3. n. II. - Tainfnirinus, in Drral. I. 7. r. 7. — iarroiT, n. lOlO., et alii roinmutiitrr.

Halio esl, qnia siifliril ut drrlarpl numorum ppcralorum rum "variis sprriebus ; peccala aulom non ideo mutant speciem , <|U0(1 cum plnril)us pnlrnln fucrinl. — llinc cpii fornicatus esl cuni trihu*^ (JivtTsis, vel lcr rum eaclom, satisfacit dicpndo, so ler rornicatum esse ; nec tnictur s()oiit»' dircre, num rueril um- ca complcx, iui pluros, num fuerint merelrices, an aliae. — Altamen intorro;:anti (]onfessario, an cum eadem vcl plurihus porsonis, respondore dohot poonitons, (piia oxpodil, ut Confes- sariu^i sciat, utrum forto adsit orcasio proxima rolahondi, ut in con^iiiotudine cum oadom saope liori solet.

492. — QrAKR. ]\* An ligatus voto castitatis peccans cum hlio similiter ligato debeat ntramque circumstantiam decla- raref

Hesp. Affirm. Uatio esl, (juia ihi sunl duo poccata |)l;jno di- stincta, ncmpo poccatum conlra proj)riiim voium, ol poccatum oooperationis cum alio ad votum illius violandum. Idom prorsus dicondum de coniup:ato cum uxorc alterius rem hahonto ; du- plo\ onim adiillorium committil. — Lnrrnir, n. 106:1. — Lugo, disp. 16. u. i'')H. — Salmant», c. 6. n. 63., etc.

QUAER. 12* An Sacerdns, vet Iteliginsus peccans contra casti' tatem, conditionrm suam aperire debeat, rel solam coti castita- tis cirrumstaidiam^

Itesp. Cnntrnvertitur. .Suflirit prohal)ilitor. ut ulcnpic cir- cumstantiam voti manilostcl, (piiii >po«K*s ohligalKulis uon vi- «lo.tur mulari per specialem conditiouom sivc Sacerdoli», sivc Roligiosi (a . — Lugo, disp. 16. n. 149. — Larroir, elc, con- Ira alifpins:

'n l lrius(|uo \ otmn ^oUmiiii»' •"•t ; nlrm-i|ii(« it;^'»» ; d

eandom sncrilo^ii por^oii.ilis sporiciu |M'rliiirl (!oiiirn\' ., lur

\ocus esse poU*st dumtaxnl. <pinndo alter solrmid . allrr autfm siniplici \oto couslrin^ilur, cuini \iolnti(^ proh.ihilitis nd - i

prcssc sumpti sprciom uoii roduciliir Sod de his, uhi de v...w. .>L dictum ost >ol. I. n. '2^6.

r.iR! 70»». //. 5i

370 TRACTATUS

493. _ QuAER. IV An declaranda sit propinquitas perso- narum in peccatis odiif

Resp. V Affirm,, si agatur de propinquitate propiori ob stri- ctum virtutis pietatis Tinculum. Hinc declarandum est odium grave in parentes, filios, avos, nepoles, affines in primo gradn, in patrinos, in filios, inconiugem, et in fratres. — Lugo, ibid., n. 298., et alii communiter.

Resp. 2" Neg. vero probabilius, si agatur de propinquitate remota, inter caeteros nempe cognatos et affines. — Lugo^ ibid., et alii contra alios qui declarandam putant circumstan- tiam propinquitatis etiam in quarto gradu consanguinitatis, yel affinitatis.

PUNCTIJM IV.

De peccatis oblitis.

494. _ Peccata ex oblivione inculpabili omissa accusari de- bent, si in poenitentis memoriam redeunt. Etenim ex praecepto divino omnia peccata post Baptismum commissa, in confessione sacramentali declaranda sunt; nec praesens oblivio a tanta obli- gaiione excusare etiam in posterum potest. Constat ex prop. 11* ab Alexandro VII damnata, infra sub n. 497. referenda.

Quaesita :

495. — QuAER. 1* An peccata ex oblivione aut alia iusta cau- sa omissa, quamprimum accusanda sinfi

Resp. Neg^probabilius. Huiusmodi enim obligatio moraliter accipienda est, cum praesertim haec peccata iam deleta sint» nec proinde adsit periculum animae in mora. — Ita communius. — Sporer. — Laymann, etc.

Imo iuxta plures graves Theologos, poenitens differre proba- biliter potest confessionem horum peccatorum, donec ex m al- terius obligationis iterum confiteri teneatur. Sic ad varios men- ses, et etiam ad tempus annuae confessionis, differri posset. — Jta Bonacina, de integritate conf., sect. 2. p. 4. n. 32. Attamen nulla alia confessio, iis omissis, interponi potest. Ratio est, quia ad integritatem confessionis pertinet declarare in actuali accu- satione omnia peccata mortalia nondum accusata, quae memo-

DE POEMTEMIA 371

riac occurrunl, sc« qmrnm hahetur conscienlia, ut dicil Tnd. sess. 14. c. 5. Porro, iuxla Suarez, tract. 19., disp. 44., 9. 1.: u Ea pcccala sudI in praesenti cnnscientia, ()uae cuninii!>8a \H)f<{ u Hdpiisniuni per aliam courcssioDcm noD sunt ntc clavihus u suhiccta. »

ytAEK. 2* An peccala ex oblivione omissa acrusari debeant ante Communionem, si ante iUam menti occurrantl

Hesp. ISeg. prohabtlius, eliamsi pocnilcns al)S(|uc incommo(Jo conlilcri possil. — lierole dirta m Trart. de Huch. n. 'M6.

Qi AKR. :r An pocnitfus (jui remrdalur percaU obtitk, nec po- lest (aut non vult confitrri, antr Commumoneni ad actum ron- tritionis eliciendum teneatur^*

Hrsp. Seg. cum S. Liij. n. 'ia". — Lugo de Euch., disp. H. n. \ii., el cum aliis communiter contra (juosdam alios. Ha- tio esl, (piia nulliiiii iip[).irt'l iun laiiu-ntuin, cur ista contrilio rc(piiralur. Non eiiini requirilur cx pracccplo, (|uia hoc Dullibi pracscripluin repenlur; net)ue cx uecessiiale probationis, ()uia pcccatum iam |)cr praecedenlem confessiouem indincle deletum rsl, ei jjioinde iiistilicalione non iiidifiet.

4liO. — (JiAEU. 4* An necessano absoivi debeat iterum poe- nitens accusans peccatum grave in praecedente confessione ejt oblivione aut alia Iryitima causa omissum, et iam uidtrecte re- missum?

Itrsp. Affirm. cum sententia comtnuni^^iind K.iim « >i, (jina umuia ))eceala morlalia e\ in>tilulione Clinsti sunt clavibus subiicienda, ut directe remiiianlur. Licet enim iam remLv»a siut, non tamen vi Sacramenti, seu \'i absolutionis rcmissa sunl, sed lantum \i praliae, et concomitanter cum aliis ()erralis. Spo- rer, n. fr27. ('ollat. Andeg. :\\ q. :i\ etc. ronlra paucos, qui audiendi non sunt.

NOTA. luiU uiitnri, C<iorr*Mritt« uioillrr<> piWMl ibM>l«lioarni ckoi pofailrnli- ttoii, qiii «il ruiii<lriii (Utnfrtuiriuiu rislir* •olval ; •iqniJtni uti ib •Ii« ttArmmm* ilirrrlr ab*<>Urnliir. Mrliu* r*( l«iura nmnibnt ■kaolndonrai uuprrtiri, ^WsJn fo« rilf firri p<>lr«l, «il pu«nili-ii|it ««latiuni rl •niqii lr«o^iiillit«t«tn, B»roon «b frn> rlnui rt S«rranirnln prrripirnJuiu. Ailtlr prriralniu or pn<>ait«o« MMivtn ' " fenMriuni ■mpliui aJirr nun poMil.

372 TRAGTATUS

§. II. De causis ab integritate excusantihus in genere, et speciatim quoad moribundos.

PUNCTUM I.

De causis ab integritate excusantihus in genere,

Principia :

497. — 1. Dantur causae aliquando ab integritate materiali confessionis excusantes, quia quandoque ea integritas est phy- sice ye\ moraliter impossibilis.

II. Ut aliquis ratione impotentiae moralis censeatur ab in- tegritate materiali confessionis excusatus, licet peccata menti occurrant, hae conditiones servandae sunt: 1" ut ea tantum peccata omittantur, quae declarari nequeunt, vel ex quorum manifestatione sequeretur gravissimum incommodum ^ ; 2° ut non possit inveniri alius Confessarius , cui confessio integra fiat absque tali incommodo ; 3" ut confessio sit hic et nunc ne- cessaria (a).

III. Numquam excusat diiBcuUas ipsi confessioni intrinseca, quantumvis gravis ea sit. Ratio est, quia confessio ex natura sua est essentialiter laboriosa ; ac proinde si difficultas gravis, V. gr., magna repugnantia aut verecundia, autamissio propriae famae coram Confessario ab integritate excusaret, plerumque ab accusandis mortalibus excusarentur fideles : et proinde rueret

(a) Ex communl DD. sententla adesse haec necessitas censelur, 1." si impleri praeceptum debeat annuae confessionis vel commu- nionis; 2.* si sumptio Eucharistiae aut Missae celebratio omltri sine nota aut scandalo non possint ; 3.^ si secus carere quis diu debeat sacramentorum beneficio ; 4.« imo, ut addit Suarez (De Poenit. Disp. 23. Sect. 2. n. 7.), si quis secus magna ulilitate, quam per se sacramenlum affert, privandus forei.

I Excusat ab integritate confessionis gravissimuin incoramodura extrinsecura , imminens poenitenti , Confessario , tertio, sive sit temporale , sive spirituale. — S. Lig. n. 487.

DB POKMTKMIA J7J

c\ mnxima pnrlc insiilnlio Sacramenli I^ocnitenliap. Praelerea Ecclesia non possel reservare crimina alrocia ; quia id iDcom- mo'him non Irvc poenitcnlihiis creat.

IV. Ccssmle c.insn «•xcii^i.intc nli intp^jritale maleriali. prae- ccptiim (iiviniim conlilcndi omnia pcccita morlalia omissa ile- rum urf^ct; occurrcnte enim impcdimenlo, non cessal simplici- ter obligalio orla a divina confessionis lege, sed lauluin suspm- ditiir; cessnntc i;:itiir cni^^n rxciisanlc, olili^atio lc;;is inlc^re r(^viviscil : cuin(|uc pracccplum contessiunis nou sil dllixuiii ad tcmpus aut ad circumstanliam, sed vilam inte|;ram ailiciai ; idcirco peccata nondum accusata postca necessano accusanda sunt, si licri possit. Constal aliunde e\ propositione 11' ab Ale- xamlro Ml damnala , (jiiac, sic iacel : l'eccata \u cnnffs.sioue omissa, sen nhlita, oh \n.stans penculnm vtlae, aut oh aham causam, non tencmur in sequcnti confessione exprimere.

/{csolcrs :

Ab inlegrilaie malcriali confessionis praccipue cxcusanl sc- (pientia.

4!»8. — r Infirmitas extrema , id csl (|uando moribundus unum tanliim, vcl altcrum pcrcaium cxprimere |Mjlesl ; vcl usu linguac iam dcstitutii^, alnpio tantum signo poenitcnliam osleo- dit, absoIutioncmipK* pctil.

2° Defectus loquelae; sic ab intcgrilale cximuulur muli, «pii nec scriplo (a) nec signis inlegrc contitcri possunt ; ilem pcre- grini pcnilus aut fcrc pcnitus ignari idiomatis rcgiouis iu (|ua versaniiir.

:i* hefcrtus trmporis, v. gr., si militcs statim ad pugnam pcr- gerc dcbcanl, .Non autcm excusat sola muliitudo pocnitenlium, ut supra dictum esl.

i* Pcriruhim citae pocmlcniis, (ionfcssarii, aul tcrtii: v. pr., si advcnianl liostcs, si multi in pcriculo njiufra^ii vcl contagii Tcr.sciilur. liiio alitpiando in sumiiio plurium pcriculo, oninrs, cxbibito ali^juo gcucrali signo conlrilionis et confessionis, unica furuiac proluliouc abM)lvi |H)ssunt, ucmpc : Kgo tos absolco, etc.

(a^ .Aurior ip<c infr. u. !>0l q 7 oum coinmunlorl nrgat. adrs- se un(]uain obligalloncm conlilcndi per scripluram.

374 TRACTATUS

5° Periciilum famae, v. gr., si Sacerdos mox celebraturus, et coafessione generali indigens, non posset integre confiteri, quin adstantes rem suspicarentur.

6" Periculum revelationis, seu "violationis sigilli ; v. gr., si Confessarius nequeat integre confiteri, quin peccata in confes- sione audila manifestet, etc. ; vel si poenitens ex gravi causa timeat, ne Confessarius legera sigilli infringat. Posterior au- tem hic casus, si tamen unquam contingere dicendus sit, raris- simus est.

7* Periculum scandali, vel lapsus, tum ex parte poenitentis, tum ex parte Confessarii : v. gr., si mulier certo cognosceret maximam Confessarii fragilitatem, etc. — S. Lig. n. 479. etseq.

Quaesita :

499. — QuAER. 1° An sit obligatio confitendi peccatum mor- tale, quod explicari nequit sine complicis manifestatione ?

Resp. Affirm. probabilius, cum sententia communiore. Ratio est, r quia nulla datur legitima excusatio, ut praecepto integri- tatis derogetur: non enim dici potest praeceptum posilivum re- stringi praecepto naturali non infamandi proximum; nam prae- ceptum caritatis (a) tantum prohibet, ne manifestelur crimen alienum sine causa; hic aulem causa habetur, et quidem gra- vis, nempe inlegritas confessionis procuranda et conscientiae directio; 2** complex, peccatum patrando, amittit omne ius ad famam quod habere poterat apud Confessarium, in ordine ad confessionem huiusce peccaii ; et ipse implicite huic famae de- trimento ultro consentit quando peccat [b). — S. Lig. n. 489. cum aliis multis.

[a) Obligatio, ne laedatur alterius fama per criminis occultl re- velationem, ex virtute iustitiae potius, quam charitatis repetenda videtur.

(&) Card. De Lugo postquam [De Poenit. Dlsp. 16. w. 395.) osten- dit, minus firmam pro hac opinione esse rationem, quod nonsit grave damnum infamari apud unum confessarium , quod , inquit, supponit aliam senlentiam falsam, quam impugnavi in Tractatu De luslitia et iure, id ipsum et de rationlbus ab A. allalis siatuit (Ibid. n. 397.): Alii, inquit, probant, quia poenitens ulitur iure suo confl- tendo p ccatumsuum: et complex se exposuit huic manifestationis periculo, cum sciret obligationemj quam unusquisque habet confi-

DB P<)EMTK>TIA 375

Alii lanirn fiaud pauci, pmbabihtn uegant, doconlM aliuoi Conri^ssariuni, <|iii compliceni non cognuscat, ({uaerentJuin es-

tendi inte(jre pecratum .suitm. Sed haec innmn et niwitia contiuent peliliiincm principii , et suppnnunt pruh'indum. \am He hoc ipto est qunentio, an pnenitent hnheat his ml infnmnnflum complicem ; et per cov^equcn^. nn id fncienf, utntur >ure mo. I nile fnlno ntpponi- tur, quuii cowplcs %e crpo.uiit huic ilamnn. .>a«» ti poeniten% non hnhet i\L%, vet id atiunile non probatur ; non ne eTposuit vlli tali periniln.

Nequp vero lirniius \i<lelur ;ir^'uuuMiluiii, iimi.l vii|)rrioril>u> re- leclis sunicrr»' I-Ujio roii;ilus »'^1 | r. n. :i!JH, , iiimirum (juoil rum bunum confexnonix inlegrae lale nc tanlum .fit, ut propter illud Chri- .t/ttt nbliijel poeuifentem nil innnlfes'nnifn siin crimimi rl '

hifnminm, ctin.seiiucns sil, ut pmpter illuil idcm Itonum ^

wnnife^lnlionem criminis alieni. A<leo enim dispar esl cnu<«a fa- mae propriae el famae alienae, ul ex oinninin alipie ndeo eliam ex eius seiilemi;i t«Mienr, si possim, aiium ronfe^ssarium jpiatTere, cui Ignotus sil romplev, nuli;ilenus vcro (^uarrere ('(uifessarium, cui ipsemet ignolus sim.

Areedil, ipiod cxtern;!»' Aurlorilalis |)omlus. sp«'clalis Docluruni tuin iiumero (um insigni nomiue Vid. opud rundem Im(jo, l. c. n 'My.\. , haud le\ius appareal pro opposita sententia, quae oldi- gationem inleprae confessionis, ex qua complex manife>laretur, flisorle neeat. (.)uorirca sunirien«< ratio. (pia (piis ad einsmodi cir- cum«»l;witiam roidilrndani adijiiilur, |)enilus drfSHC \idelur.

At enim (pi:im\is par utri(pie huic senlentlae prohatdlita.«i sufrni- gari \ide;iiur, non tamen par cst utriu«»ii' v . ' ro-

bahiliias sentenliae, (piae iiitegril;item ct^ . ,..cis

nKinifestationc, impar est ex giMierali caiioiie nd certain uliligalio- ucm ifiducendam. At vero iiulln nlin prneter hanc ipsam oblig«tio- nem ratio adesl, (piae a servanda ar ' fama r\ - - il. Er.vo, sechisis aliis inroinmodis, ini- iiicre >iii iio

circum.st;inli;im illam tacendi, quando ex eiuMlcm confc!^<>ione al- leriu> infami;» ronse(piatur,

I)i\i, .neclusin nliis incommodi.% ; nnm quod eliam .\. innuit' 9i poenitens speciali de cau>a indigeat directioiie al^pie consiliis coo- fes.sarii, quia, v. gr., iiicomplice proximam hahct occasiouein |»ec- caiidi, alius \ero confe>sarius noii nd^il, aut cul ' is per>ona

sit i^iiola , aut qui idoncus ad apla consilia >\\^'. ida par ^it

ob iiicoinpertas poenitentis circumstantia.H, hlc certe non teneh'tur grave aliipiod animae suae dittcrimen subire, quo alteriuii faroa«^ consulat.

376 TRACTATUS

se (a) ; et sijhaberi nequeat, posse, imo debere, iuxta plures, omitti circumstantiam ex qua complex detegeretur, donec alius Confessarius inveniatur. — ItaBusemb., Diana, Navarr., Maz- zotta, Medina, Elhel, etc.

500. — QuAER. 2" Quaenam sint causae excusantes a quae- rendo alio Confessario, cui complex sit ignotus, ut requirunt secundae sententiae patroni {b)'f

Resp. V Si urgeat periculum mortis, aut praeceptum annuae confess«onis; 2' si grave sit poenitenti omittere confessionem aut communionem ; 3° si quis difficulter alteri Confessario con- scientiam aperiret ; 4'' si quis secus in peccato eliam per unam diem remanere deberet; 5" si quis alias privaretur beneticia alicuius indulgentiae extraordinariae ; 6" si adeundo Confessa-

[a) Obligalionem quaerendi alium confessarium, cui complex sit ignotus, quando commode fieri id potest, communissime adstruunt eliam illi DD., quorum opinionem primo loco A. refert; nec nisi pauci quidam id consilii esse affirmarunl, quorum sententia ab oranibus reiicilur, ut videre estpenes S. Alpiionsum (Lib. 6. n. 489.) et Lugo [De Poenit. Disp. 16. n. 392.). Controversia ergo inter DD. non eo spectat utrum liceat confiteri peccatum cum infamia com- plicis, quando adhibito afio confessario facile vitari hoc irjcommo- dum potest, sed potius ulrum deficiente aiio confessario, cui com- plex sit ignolus, silentio premenda sit circumstantia, quae corapli- cem detegeret, ut patet ex dictis in not. praec.

[b) Ex mente DD., prouti in noiis praeced, diximus, quaestio sic potius proponi debet: Quaenam sint causae excusantes a confessario, eui complex sit ignotus, quaerendo, iuxta eos nempe, qui neyant eomplicis circumstantiam taceri unquam posse? Hoc enim est inter duas senlentias discrimen , quod cum ulraque ad servandum com- plicis famam obllget poenitentem ad quaerendum confessarium , cui complex sit ignotus; si tamen hic desit, afii tacendam illam cir- cumstantiam dicant, qua proximi fama laederelur, alii vero expri- mendam eam esse contendant, ut confessionis iniegritas servelur. Hi autem postremi sunt, qui ob causas ab A. hic memoratas censent poslhaberi posse complicis famam; nam alii easdem ilias causas admittunt ceu sufficientes non quidem ut revelari proximi crimen licite possit , sed qualenus in iis adiunctis liceat ad poenitentiae sacramenium etiam non servala confessionis integritate accedere, compficis nimirum circurastanliam reservando confeesioni, in qua laedendi famam alterius periculum absit. — Yid. S. Alph. n. 490.

DE POEMTKMIA 177

rium, cui complex coj;nilus esl, liabcrctur melior directio, coo- solatio notabililcr maior.

Iliiic sacpe cxrusaulur ni;»lre> rl u\(jres manifestantes pec- cata liiioruiu el viruruiu (Johfe!»>urio, (|Ui lios uomI, rdlrjiic [)<•- teodi consilii, doloris leniendi, etc. Nimis cnim duruin ipsis c^- set, quod aliuni (lonfcssarium ({uaerere tenerentur. (feoeraiim itaque noii h.ihclur ul ^Tavis oMif^atio ('onfcs^arium alium ad- eundi, com()licis occultaiidt causa, uisi forlc dc crimine valdc pravi a^'atur. - S. Liy. n. iUO., etc.

oOl. — yuAEK. 3* An liceat ipsi ('onfeA.sano jietere nomen compticis, v. gr., ad correctionem, etc.?

ftrsp. yrg., sallcm ^cncriiliiii Io(iiicndo, (juia lioc cl miic lu^-la causa inducit ad dclraliciiiliiin proximo a , ct odiosum reddil INjcnitciiliae Sacramcnlum. C(Uislat c\ Buila Itened. .V/V; I bi primum, in (}ua Pontifex, lo(|uens de Confessariis ()ui suh poena dene{;andae ahsolulionis nomen complicis re(piirunt, declarat, cos peccare ^raviler, ct incurrcrt' >u>pcn>ioncm nh audiendis coufessionibus, ^cd rtTiMiiiac l.mium ->i'iiiiiiii.ic A

[a M t'\ comimmi DD. sciilcnlia |i(M'nil«'ns tcnclur nd nliiiru confcs>;irium (pincrciidiiHi, ne pcccali comidiccm prudal, inu) c\ plurium iudicio hac de cau.^^a excusatur a cunntenda circumslantia alias nccc>sario cxprimciida ; palcl profcclo, mullo miMU> licero Coiifcssariis, ut iHUiicn coinplicis n pociritcnlc sponlc c\(|uir«iiit.

(6) \h' lioc argumciito (pialiior c\siaiil Bciicdidi \IV C>i)stitu- tiones. Prima data ext 7 lul. I7i5 nd Kpiscopus diiiofrH Lusitin.ie, in (|ua [)rnxim o\(|ulrcii(li nonicn coinijliri^ «l«><l^i).it et djmnnt. Incipil: Su/nrma utnnium Hirlrxitirum suUii iludo. — .^^ccuilda data e.Mt *2 liin. 174(1; In ea conlirmat priorem, ei poena.H )u (lelin(|uentrs slatnit, pracliniltpic onlincm iii hiiiusmodi cau- dcndi It ;-

pit. /6» prinntm. — Terlia data cst iH .S^ptcmhii- . .■ .. iii an. ITii» , iu hac ad tot.im Kccleslam c\lendil, seu potius c\lcndi ac \alcro ea declarat, (juae pro ditione PurtugaHine decrevcmt. Incipit : Ad trndirnndum ynunm ziznnii sfmrn - ()unrla (!< ' • ^t ^ IV-

ccml). 17^!', iii (pia iioiinull.i aildit sCiMiinl.if r , In imd.

818 his procedeiidi.

Dflmnata |)ra\is sic in prima Cuii^tituliune doi^nalur Prrrenil...

ad aut r% n«»?^«i.f. mmnulto^. . . . cod/rwiirioj. fr, - • ■■•- »r-

</iici .tr ;i(M.«rof. .Tr(/ ti jr/o .irtunf/ufii .«• irnf idin /' , j><-i-

vertam «juandam ac prrnicitnam ptujim in autfinif/ij. . . . confestith. nibus .... iiirr/irrr n/</ttr introducert coepiue ; u/ rideticet ti fortt

378 TRACTATUS

502. — QuAER. 4' An per praedictas litteras Benedicti XIV ita interdictum sit quaerere nomen complicis, ut in nullo casu id liceat?

in poenitentes incidissent socium criminis habentes, ah iisdem poe-

nitentibus socii huiusmodi seu complicis nomen passim exquirerent ;

atque ad illud sibi revelandum non inducere modo suadendo conaren-

tur, sed, quod detestabitius est, denuntiata quoque, nisi revelarent,

absolutionis sacramentalis negatione, prorsus adigerent atque com-

pellerent ; imo etiam complicis eiusdem nedum nomen, sed insuper

habitationis locum sibi exigerent designari. Quam ilti quidem in-

tolterandam imprudentiam tum, procurandae complicis correctionis,

aliorumque bonorum coUigendorum specioso praelexlu colorare, tum

emendicatis quibusdam Doctorum opinionibus defendere non dubifa-

runt ; cum revera opiniones huiusmodi falsas et erroneas sequendo,

YEL VEBAS ET sANAs MALE APPLiCANDO, pemiciem tam suis, quam poe-

nitentiim animabus consciscerent : ac sese praeterea pJurium gravium

damnorum, quae inde facile consecutura fore praevidere debuerant,

reos coram Deo. . . . constituerent. Et vero iam sequuta fuisse multa

eiusmodi damna infelici experientia compertum est : nec fieri potuit,

quin ea de causa e' obtoquuliones et scandala, et non Ministrorum

tanlum sed sacri eliam ipsius Ministerii odium et animorum ingens

conturbatio in populo fideli orla sint.

Poenae autem iuxta Constlt. Ubi primum sunt 1 .° poena excom- rnunicationis ipso facto ac Romano Pontifici reservatae in quemli- bet, (]ui ausus in posterum fuerit docere, liciiam esse eiusmodi pra- xim, prouli in relato. . . . Brevi exponitur ac reprohatur, vel scri- berr aut loqui praesumpserit in eiwidem damnatae praxis defensio- nem ; vel ea, quae in diclo Brevi contra eandem praxim decreta sunt, impugnare aut in alienos sensus temere delorquere seu interpretari. — 2." contra eos vero, qui conformiter ad praedictam reprobatam praxim poenitentes, qui peccatum seu crimen aliquod, cuius socium out socios habuerint, ipsis in tribunali poenitentiae confiteantur, inlerrogare praesumant de nomine socii nel compliris, loco habita- tionis, vel aliis eiusmodi adiunclis sive circumstantiis expressiorem magisque individuam eiusdem complicis manifestationem concernen- tibus, eidem poenitenti, si manifestare renuerit, sacramentalem ab' solulionem denegando, decernitur, uUra peccati lethalis incursum, suspensioni ab ojficio audiendarum confessionum, aliisque eliam gra- vioribus poenis fore subiiciendos ; quae, uti patet, sunt ferendae sententiae.

Quandoquidem vero in eadem Gonslitutione haec causa commil- titurtribunali S. Officii, hinc de obiigatione denuutiandi delinquen-

DE POEMTEMIA 379

Resp. Neg. V quia ipse Honod. XIV supponit casus. io qui- bus 1(1 lireal iu\la vnas ul in^juil et sanas opiniones: 2* quia ali(|iian(Jo pocnilcMis necessurio roniplircm revelarc (iel)e(, ii^r

lcs linpc siilxhiiilur ; (Jnicumque lero alium qumilibel nliqvo er tu- prnilictis mnilis lUViquisse rnfjnnrerit , eum intra lermivvm dinum in Kdicti% S. Ofjirii eiumntli inqui.nitinnin prnefiqi noHtU ' In ojlirlo (iraiMijjiliir mi nsis ehlem S. Officin denuutiare teneatur : alinqui* poenas nnu tlcnuntinnlihus per eailrm edirin inpiqi niuHuelns pocna haec esl excommuniralio rcser\aUi S. Ponlifioi, Inqnisilorilms, el (^rdlnarlis) imurrant.

Ab linc t.inuMi il<'iiuiiliaiiili nMif::itionc sic cximilnr |iopnitPns, qui csl in causa : Yerumtamen ab eiusmudi onere denuntioHdi iustis de causi^ eTimi vnlvmus et ejimiwus per$onain ipsam pitenilentem dumtaxnt in causa pmprin, idest in cnsu, qund suum percn" filensa cifnfes%nrin n(fi'i tur nd s'hi vinnifestnndum nomcn • t

in eodem pecrato. .

Cansii t:im»Mi :nl S. (>niiii lril>uii;il liiiir soiuni pnliniTr «licilur, cnm pravji :ir(<Ml;il su;isio rirca do» lrin;im daninatam; .scrus enim ad Ordimirium sptMMaliit. (Jund si [ in(|uil confessarii de cowpliciM nowine perpernm intermgantis, absitluiionemque^nisi nibi deteyalur, deneijantis actum cnntinqnt eiuiinndi rsse, ut 7' ' '^ 't

inahts, simples tamen el r,udn% acius fuei it, iil> «

destitutus, quae de prara credulitnte rel de mala adhaeiione ad prn.rim ... in dicln Rreri reprohalam, Inwquam ad liiilaih, evndem

suspectum reddnni, lunc m/miw;.o(/i delictum ueque S. Hfficii

coynitioni subieclum eril, »rd de illn cogno\reie, alque delinqumlrm eonfessarium per auspensionem ab audiendis eon fesiiuntlntn, rei alioM canonicas ei leqiiimm pnenns pm delicli inoiln aniniadrerlere, atl iocorum (trdmai inn tri sua ruiusque Dioecrsi omniuo sperlabil.

Deniipie cum in .s(*cunda Oonstitutiunt* tunc solum pnicci|)crctur d(Mii:fUi;ilio f;iri(Mid;i (riliniwdi S. (Klicii, cnm snspicio prn\ncilo- clrin;ic subcssct ; in (puirla ('.(mstitiKionc dctinitur, id MMU|M»r s^r- \andum , tire propter a^thnesionem reprobatae prasi aut auipicio- nem erroneae opinionis, sire tantum per imprudeniiam »ine proedutis circumstnntii^ inrrrdos putefur drH nl Tilircl iii ij - - ^'^-

licii Irilniiudi (•Mimeii de muvir pr 1 li.ii , i»r xMiln

tur, reliiHpuMidane sit causa S. oniclo, an rcus ab Kpi.ncopo .«it iu- dicandus.

Caeler ni circa (pi;irl.im liau« i . . -i lniion«Mv .i,.i.;...„ ,...-.st|am ince.-isit, \idcricel. an Uil.i ea sit pro xd.i Por . .'.n

vero pro aliis (|uo(iue locls. Nnm I • S) nopsis Bullae sic hal)et : San-

380 TRACTATUS

tamen id fieri potest nisi per Confessarium. — Yide Lugo de Poenit. D. 17. n. 427. ad 432. (a).

ctae Inquisitioni in Portugalliae et Algarbiorum regnis adiudicatur cogniiio perlinentiae causarum contra Confessores, etc. Et reipsa sermo in ea tantum miscetur (Yid. §. 1. 2.) de controversiis in Por- tugallia excitatis, deque lllius regionis Episcopis, adeo ut prorsus iis consulere voluisse Pontifex videatur. — 2.Mn ipsa Constitutio- ne mentio quidem fit duarum, quae datae fuerant pro iis regnis ; at tertiae, qua declarabatur damnationem pravae tum praxls tum doctrinae pertiiiere ad totam Ecclesiam, nulla mentio iniicitur. — 3." Cum in tertia praecipialur ea promulgationis ratio, quae propria est Decretorum ad provincias omnes pertinentium, scil. ut exem- plaria publice Romae affigantur ad valvas Basilicarum, etc, in hac quarta, proutetiam in prima etsecunda, nulla huius promulgationis menlio fit. — At enim contra facere videtur edendae Constitutionis ratio, quae valere pro aliis quoque locis videtur. Est enim huius- modi (§. 6.): Quoniam delictum idem in certis quibusdam circum- stantiis ad tribunal S. Officii, in aliis vero ad Ordinarii deferendum statuebalur, quidam pacis ecclesiasticae studiosi insinuarunt, in hu- iusmodi methodi executione novis perturbationibus aditum apertum iri, proplerea quod nemo esset, qui in casu discrepantiae iudicium proferret; ex quo fiebat, ut dempto in aliquibus circumstantiis metu denunciationis eidem Inquisitionis Officio faciendae, id sane sublor-

tum dici posset, quo maxime homines a tam pernicioso delicto

retraherentur .

(a) Ad opiniones veras et sanas, quibus abuti quosdam consue- visse alTirmat Benedictus XIV in Const. Suprema , pertinet quod Card. De Lugo (De Poenit. Disp. 16. n. 432.) itastatuit: Potest Con- fessarius videre, ex occultatione complicis gravissima damna immi- nere, ad quae impedienda poenitens omnino tenetur: rursus videt, poenitentem per se ipsum immediate id non posse exequi, nec habere alium , per quem id possit , praeter ipsum confessarium : quo casn certum est, teneri poenitentem ad illud medium unicum eligendum : quod si nolit, iam non est aptus ad absolutionem recipiendam. Vid. apud eundem Lugo (ibid. n. 433.) exemplum Praelati Regularis, qui aliquando subditum hac ratione potest ad revelandum compli- cem obligare.

S. Alphonsus (Lib. 6. n. 491.) ex sententia Fr. Philippi De Carbo- neano (in not. seu append. ad Antoine De Poenit. Cap. 1. art. 2. q. 6.), addit, quod Confessarii bene possunt et tenentur, ad integri- tatem confessionis servandam exquirere circumstantias necessarias.

DE PUEMTOTIA t9l

QuAER. li* An sit ohliijalio confilrudi penadtm, ijmd derla- rart net/uit sine infamatione alterius, qui fuit occasio peccali, c. gr., .VI quis orriderxt sororrm suam ex crimine graridam?

Resp. (j)utrorrrlitur, ul Id casu ferc .«•innli supra in «juaosilo prinio relalo. Adirrnal Lugo cuni aliis. Negal vero Suarez cum plurihus. Stat igitur hinc el inde aequalis prohahilitas a .

'H):\. — Oi \IlR. fi* An vet tfuomodo surdi simut et muti con- filrri trnrantur'!

Uesii. Muli et siirdi tenenlur iili(|uo modo confueri, .saliem per si^Mia ; nisi sint adco if^nari el hehetes, ut nihil cxtundi ab ipsis possit. Halio est, ({uia praeceplum confessionis respi- cit omnes tideles, (jui sua peccata ralionc ali*)ua manifestiire possunt.

Ilinc r Muli siirticienler instructi tenentur inlegre conlileri, saltem si:;nis, si haec a Conressario intelli^Mutur; si autem sint nnnus inslructi, aut didiculler a Confessario intelligi possinl, suniciet ipsis ununi laiiliiin vrl iiileruiii peccjitnm manilVsiare, aul in penere si^nilirare, se es>c peccalorrs »»i vrlle prrc.itum viljire.

nempe nnne vel speriein tnulunl, vel en/uiremtnr tunl, ul poenitenlit conxrientiue ron^uiaiur ; puta, si ronfessarius ej(juirat, an persona compticis sit in primo rel secundo yradu, an ligata rolo, ti sil ancit- In, 11 hahitel in eadem domo, licet reniat iri cnijnilionem complicis. ]>ori(i adinitli utitjue hatv polcrunl . (|uateiius ali^piid necessjtarlo cognoscendnin sit, ut ^aliili pdcnilcntis consulntur; liret in eo ipso cavcndum videalur, ne plus, (piam opus sit, nd (HTuliaria mrmncU, V. pr., an>il anrilla, «'\(piirenda df^cendatur Al(pi(»i| allMirlad po- gnoscendam speciem peccali ut inodo omittainu>, f;radiiri> i>r..i.}f|. (piitatis in incestu prohnhilius speciem non muliire, circm im

vero voii niini.s in>oruam ess«*, ut e\(|uiri deheat, prafMTtim cum sponle, si adsil, apcriri solcal , niemiiiiHsr profV " * ' ' ne coinpliccin pro)l,il, invta oinn(>s tenetur )N)> .sarium (piaereiitli. fadenupK* de cau«ui e\ stMitentia gn\ivsiniorum 1)|). iVid. sup. not ail n il»'i. .*»U0 liciie oas rirciim-' ri.

^)nocirca si interro|;ation(s, ul iii ca.su .Hupponitur, i.. ,,,,•. .iiit

ad coniplicein prodeiniuin. aenrc ailmilll polcsl, im.h adhitif ri a ron- fessnrio dehere, aul etiam po.ise.

a .Si prohahilc csl, circnmslaiili.iiii r i i. |m».m-, i.mi

divimns ."^np. in ind. ad n. .'»nn pr.u'\.»l. u- .i.l ;.iii..iiu

suam s«r\an(lam.

382 TRACTATUS

2° Surdi, usum linguae habentes, tenentur ex parte sua con- fiteri peccata, quae memoriae occurrunt ; sed Confessarius non lenetur eos interrogare ad procurandam confessionis integrita- tem, ob nimiam interrogandi difficultatem {a).

QuAER. 7" An muti scientes scribere, teneantur scripto confi' teri ad procurandam confessionis integritatem ?

Resp. Conmiunior sententia negat, lum ob periculum revela- lionis, tum quia scriplura est medium extraordinarium quod nuuquam ab Ecclesia habitum est Yelut praescriplum, tum etiam quia, ut inquit Diana, tahs modus confessionis de se est publi- cus, cum scriptura sit de se publica. — Diana, t. 1., tr. 3., n. 62. Permitti tamen id polest ; at curaudum, ut statim scri- ptura aboleatur.

504. — QuAER. 8" Aw, velquomodo confiteri teneantur ignari idiomatis loci, in quo confiteri 'oolunfi

Resp. Iguari idiomatis loci, in quo versantur, et carentes Con- fessario, a quo intelligi possint, tenentur, urgenle praecepto an- nuae confessionis, et in articulo mortis, confiteri aliquo modo, saltem signis generalibus. Ratio est, quia urget praeceplum divinum et ecclesiaslicum. Nam etsi materialiter integre confi- teri nequeunt, tenentur tamen ad id quod possunt. — S. Lig. n. 479., etc.

QuAER. 9° An ignari idiomatis teneantur confiteri per inter- pretem, si possintf

Resp. Neg., quia confiteri per interpretem est onus gravis- simum et multis periculis obnoxium, v. gr., revelatiouis, ir- risionis, etc. Excipe, si in periculo mortis poenitens idiomatis ignarus dubitet de conlritione perfecta, quia in eo casu con-

(a) Adde et periculum revelationis. Id ipsum aulem et de surda- stris dlcendum ; quorum confesslo sl In ecclesia excipienda sit, ut fere cum foeminis necesse est , in dubio semper consulendum est potius sigillo sacramentall, quam integritati ; ideoque confessarius nec de numero nec de circumstantiis, etc, interroget, et in impo- nenda satisfactione leve aliquod iuiungat, ne suspicio gravis culpae ingeralur. ISeque forle expedit, foeminas horis inlempestis arces- sere, quando nemo alius versatur in ecclesia, tum quia non abesi fortuitum revelaliouis periculum, tum etiam quia honestati omnino praestat prospicere.

DE POEMTENTIA S8S

fessio rorrt medium ad salulcm omnioo neccssarium a.. • S. Li(j. ibid.

FL.NCTCM II.

I)e confessione et ahsohitione moribHndorum.

50.^. — I. .\l)solvi poiesl cl dehcl, cl (juideni ahsotnte, qui- Iif)rl nioriljiindus, (jiii ali(jU() niodo, vocc vel sipno conlilelur, vel ubsoliilioneiii pelil. WnUo csl, (|uia adsunl (jinnia re(]ui9ila ad Sacranientiim, ct ad conressiitnem formaliler inlef;rani. — S. Ug. n. iSO., et alii communiter.

II. Absolvi polcst cl dehet, sa!tem conditionnte, ipiilibel mo- rihundus, in (|ui) altrilio et ronfessio praesunii [i-tssunl aliquo modu, (|uanluiiivis lenuiler pruliiil)ili ; (juia in e;isu e.xtrcmae ncccssitatis cliam in Sarramcnlorum adminislralione licel uli opinionc ctiam parum fundala. — S. Lig. n. i82., et alii con^ munius eonlra alios.

III. - Ahsolvi niillo iiiodo potcsl inorihundu^. (pii omnino rccusat Sacrameiilum Poenitentiae, vel (pii nullo modo praesu- mi potcsi attrilus (6). Ratio luculentisbimc palet.

(o) Non (piidcm S. Aiphon.mis, sed Buscnil)aum scrip:»eral, roii teneri tfuempiam per inlerpretem ciin/i:rri , niJi forte in moTlis, in (]uo nliqua minora confileri su/fidt. {)\\\\ms S. Al subiicit^n. ilU.,: ied etiam tewp<n v morti% probabile est, < teneri. Addit dcindc ex Viva : .Msi in/irmus dubius sit de contrilione, ut Mva q. \. art. 3. n. 10. .^uf/itit tamen t\. '' e unum < Salm. . . . et Viva. - ViTuiii i>la Mvae rviM , ^ iliiicl n«i , ncin iam ;uiti(|iiatam , i|ua(* ntMiipc dubium liabet sacramenti vaio- reni cliam iii mortis articiilo, nisi ali^piod | ni-

bus .suhiirialur ; pr.icsorlim eum nec4*,'*j«ila> ...i< i,... ».^ pr-

nilus videaiur illis \erl»is Coiic. Latcran. (C. Umnis u M,

!)e Poenit. et HemiMS.) : Sua sotu.% peeeata .... eonfileatur, §lr. Fl sane mox A. c\ communi srutcniia nmnia n^uUit tum et Confensionem liinnaliter iutetjram adCiM ^^ poenitens aliipiu taiitum sigiio al^soiulioncni pclal

\A {)\\\){\ abst)l\i i> non «Irliral nrr po<sit. «pii iiulla raliuni* ilis- posilus rnisori polesl , diliilfbilur ncnn». Vorum cum il- ' » praesumi po.ssit \v\ in eo, (pii >en.«ilius dotiluilur in ipMt p. i

384 TRACTATUS

Resolves:

506. — 1' Absolvendi sunt omnes moribundi nondum sensi- bus destituti et in absolutionem consentientes, mandatisqueCon- fessarii obtemperantes : absolute quidem, si confessionem ultro requirant, aut si libenti animo confiteri proponanl; conditionate vero, si aegre vix ad aliqualem confessionem inducantur, aut si de ipsorum suflicienti dispositione prudenter dubitelur. — Ita communiter.

2" Absolvendi sunt, saltem conditionate, omnes moribundi sensibus destituti, qui ante sensuum privationem expresse con- fessionis desiderium ostenderunt, v. gr., iubendo advocari Sa- cerdotera, etc. Ratio est, quia censetur vere confiteri per testi- monium adstantium ; videtur enim tunc fieri veluti confessio per interpretem. Constat ex variis Conciliis et ex Rituali Rom. — S. Lig. n. 481.

3° Absolvendi sunt sub conditione moribundi omnes sensibus omnino destituti, qui christiane vixerunt, etsi nec doloris, nec desiderii confessionis signum ullum dederint. Ratio est, quia in istis praesumi potest dolor et desiderium absolutionis. — S. Lig. n. 482. — Lacroix, n. 1162. — Etbel, n, 208. — Col- let, c. 6., etc.

4* Absolvendi sunt, conditionate, etiam alii moribundi sensi- bus destituti, qui parum christiane vixerunt; quia adhuc in ip- sis praesumi aliquo modo potest poenitentia et confessionis de- siderium {a). — Cotlet, ibid. — Lacroix, ibid.

actu (ut Auctor post alios habet In Resolutionlbus), vix apparet, quandonam futurum sit, ut nuUo modo moribundus possit attrilus praesumi.

(a) Consona haec sunt doctrlnae, quam apud S. Augustinum {DeAduU. Coniug. Lib. 1. Cap. 26. n. 33.) legimus. Catechumenis (inquit) in huius vitae ultimo constitutis, simorbo aut casu aliquo sic oppressi sint, ul quamvis adhuc vivant, petere sibi lamen bapli-

smum non possint, prosit eis, quod eorum in fide christiana iam

nota voluntas est, ut eo modo baptizentur, quo baptizantur infantes, quorum voluntas nulla adhuc patuit. . . . Etiamsi voluntas eius in- certa est, multo satius est nolenti dare, quam volenti negare, ubi

DE POEMTENTU 385

r>* Polcsl probahililer suh conditione absolvi moril)un<ius do- slilutus sonsihus in aclu ipso peccali, v. gr.. in dutllo, adulle- rio, furlo, otc. Ralio est, quia eliam ille sunicirntor disposilus

velil, nn nolit, .»ir non nppnret . Oii;u' po^lrema silis inilii\»i»l ilr ii> (jucxjup rem esso, ({ui «lisj)().-.ili >iul, n«*c iic, minimc rK|url, propl»*- rca quod uulluui si^^nuiu vului)l;ilis suac pracl)ere po«isuul. Kt haec qui(lem valere elijuii de Si»rr;imeulo Poeuileiiliae, ideui S. Doclor Abid. cap. iH. n. Xj h'\s \erliis tr.uiit : Hgn nnn xnlum aHn% cate- chumeno^, verum eliam ip.%u.s, qui viventium fonir/j/iit copulnti reti- nent adulterinn cnnxorlia y lunt Mnlvo^ corpore nnn admittnmuM ad bnpiifwum, Innien %i dr.%pernii ^\ \n\T\\ se jioenileiMes incuerint, nec pro xe rexpondere potuerint, haptiznndos puto, ut eliam hoc pec- eatum ntm caetni^ larncro regentratinnin ablualur. {hiis enim noril, utrum /or/atfi> adulterinne carnit illecehra usque ad bapti.%mum Mta- fuernnt detineri? . . . . ijune nutem hnpti^mntix. endem reconcilintio- ni% ext cawsa, si forte poenilentem fitiitndae ritae perirulum praev- cuparerit. iMec ipxos enim ex hac vita sine arrha pacis exire retle debet mnter Fcrlesia. !u «iiio te\lu ver!»;i ill;i . intra .»<• ;>'•' quae iu (piihusdain r(Kliril>us et e(liliouil)us leiiuntur. ad |!' :. .. liam rcferuntur, quae coNJicitur, non ad cam, quae se arupio siguo prodal, ut roniexius per se clamal.

Diiplex porro ;Mle«il ratiio, (ju.i prnemissa S. l>o"'ioris si>nteiitia, qu.nteuus vel Itnptismiim vel reconcili:itionem trihueinlam docet homini, (pii iiulio iudicio praesentem voluutalem manife.Htat, cohh poni (»ote>l et solel rum rommuni doctrina <le sarrameulo Ponii- leuti;ie. Naui ruui rommuniler coiiseulianl Ul). , ah.-olulioiuMii . saltcm suh coudilioue, ciusmodi morihiiiidisdenegandam non e*«^e . Viva tiiiueii niiu «|Uihusdam aliis (apuU S. Atphons. l.ib. (i. n, XYti.) iuxta opihioncni. «pi.M* actus poenileiilis \ult csse .s;irramenii mch- terinm e.r qun , ;il«pie adeo ;ili(pio uuxlo sensihiles e.sse del»fre, eatenus contendit moril)Uiiduin poiute ah.toUi, quatenu.H quoslibcL eius inolus, sii>piria. anxiam resplralioiiem, «• -

nem, etc, dicil acripienda es,se tanquam sigua. , ,

tionem petat, et (|U;ie in tanta uece.«cHitate ad daiidam atisolulidi •u!) coiKlirione snlliciant. Alii \ero iuxla di\ersam, quae »ch« Sfotistirae Iriliu lur. opinionem, reponunl apud eundem S. \iii t. c.\ non olistare, ipioi iiitiriniis \oluutat s suae signum praehere iion posslt ; actus eiiim poenitentis e.Me tantum maitriam hrca ^junm, idesl dispoxilionein nd sacrameulum, quae DOO 0€CetMrio iit-liet esse seusihilis : de (]iia utra^pie opinione lam noonullt illii- mus sup. in not. ad n. 417. llaec, uti patet, ad praxim nihil confe-

(.iRi Tow. II 55

386 TRACTATUS

esse potest. Id praesertim locum habet pro illo, qui ad pecca- tum fortasse fuit adductus timore, respectu humano, etc... — S. Lig. n. 483. — Elbel^ n. 211., et alii probabiliter.

APPENDIX I.

DE EXAMINE CONSCIENTIAE.

Principia:

S07. — I. Poenitens sub gravi tenetur, per se loquendo, dili- gens examen peccatorum mortalium ante confessionem institue- re. Id sequitur ex praecepto integrilatis etiam materialis procu- randae, quantum fieri potest. Cum enim teneatur numerum et speciem peccatorum confiteri, eo ipso tenetur ea in memoriam revocare, quantum morali diligentia potest, ideoque diligens examen instituere; quia qui obligatur ad finem, ad media quo- que ad illum necessaria obligatur. Constat etiam ex Conc. Trid. sess. 14. cap. 5., ubi dicitur : Oportere a poenitentibus omnia

runt, quiain praxi dandam absolutlonem ulriusque opinionls patroni contendunt. Verumtamen si quaeratur, utra pars solidiori ratione moveatur ad definiendum, in iis adiunctis posse ac debere mori- bundum absoivi, aegre forle quis palmam primae senlentiae tribuet. Ac primo quidem in priori opinione illud merito durum videbitur, quod si moribundus nullum prorsus externum motum (utsubinde fit) praefert, absolutio nullo pacto ex eiusdem principiis, deficiente scilicet maleria sensibili, poterit impertiri. Deinde vero cum in eo par sit utraque oplnio, quod in praesumenda infirmi dispositione aeque coniecturis uti debeat ; probabilitas tamen, quae requirilur de sacramenti validitate, longe maior in posteriori, quam in priori opinione eluceat. Probabilitas enim sententiae , quae poenitentis actus habet uti materlam circa quam, adeoque ad sacramenti essen- tiam externum dispositionis signum a poenitente ceu necessarium Bon exlgit, longe exceditprobabililatem, qua motus digiti aut ocu- lorum contorsio, aut anxia respiralio infirmi ceu signa petentis absolutionem iuxta priorem sententiam accipi debent, quaeque ab ipsis hisce AA. tenuis appellatur (apud S. Alph. 1. c), et reipsa ita tenuis esse polest, ut facile e manibus elabalur.

DE POENITEMIA 3S7

peccata mortalia, quorum, post iHLUiE.NTEii sti DisciSftio^Eii, conscienliam habcnt, in confesxione recenseri....

II. I)ilij^'('(ilia in cxamint; debcl esftc seria, seu lanla, quaula adhihcri solcl in rehiis ^rriis vA mi\\i.m nionicnli a . Ualio f>a- let; af^ilur «'iiiin de ^'ravi «•onft.*ssi(»nis praiM-rpio. (^onsial eliam ex Conc. Trid. modo cilalis verlns : post d\l\grntem sui discus- sionem.

III. Mlanirn non ost arqualis dilii^rnlia ahoinnihus rtM|uiren- da. .Minori «Miim examine indifieiil, (jui frniuenler, (juam (|Ui raro conlilentur i /*; ; maiori vero indi^iciil. <jui net:oiiiN niiind.i-

(o) Ouoad eos, (pii plus ae(juo aiixii esse solenl de suflicienlia exnminis, faciunt (juac i*\ conununi doclriua hahel Lugo ("7)^ /^oeni/. I)iip. IG. 11. oUO. . Ccrtum ett ^iii(|uil , poinitenlem ipsum non obli- gari ad ej:aclissimum ejamen suorum prccatorum, %ed ad humanum. hoc e.st tale . quo .sacramenlum islud uon reddatur nimis ijravr rt

onerosum .... I nde nm est bona reyula, si dicas . si hie homo

CO(jitarrt adhuc atia hora de suis prccnlis, rrrordarttur alicuius prccati, cuius non rccordatur. rel posset computare melius numerum peccatontm ; ergn tenetur coyitare alia adhuc hora. Hatio autem r%t eadem, quia scilicet non rst attrndendum .solum ad ejactam rt in- Irfjram confrssionrm prcratorum, srd etiam est v • ■ ■ ..#.../.../..,., ad conditionrm humanam, rt ne ex eo capite Sn grate et odio.num, ner delur cauta impudmtibus et iynarit haerr tocandi illud ronsrienliar rarui/irinam.

b \)v his taiiuM) ad\ert(* .sapiiMis iiuMiilum Cirdinalis De I.uli) [1)e Pornil. Disp. Ifi. n. 59i.): Molandum denique rliam esl, >; levius et mimn exacte inleimgandus eal rirca Mingula, qui piu i

habet prrrata, quam qv^ : ■ : /' :'" n: ..... .. /..,..

cum solum rrquiralur »/ ^

illud, quod non grnrrat ex se fastidium el lardium huius Sacrar.' \

ti ; ronsrqums rsl, ut f ta notiil • ii6 ru. , .

proptrr.. .. pr> catoruiu rm.. .. «.'.„ , urf ejrar i .

notitiam rrddrrr. ISam itli, ifui cvnfiieri Hrhel prccala lolius ir , quam in omni prrcalonim gmerr rrpmdil . difficillimum mel tl

aptum rj sr ad r ' ' ' ' ' ■■• -r-i '■— '■ ^* ■•• ;• -t

i7/m(/ fwamrn, q < >t ,

difjicVe, sed farile ! t.t haec est ralio, rur a mertlhct et concubino' rio et similihus miuus ejortr et di* • ■• pecca-

torum, quam si prr mrnsrm vel /<<... i • . v- •• "♦ '''^

peccato fuissent : quia nimiium diligenlia, quae pro peccalis u-. hebUomadae distincte con/itcndis xufjiceret, eadem ti pro tongo tein}

388 TRACTATUS

nis implicantur, quam quia privatam vitam ducunt. Item ru- stici et rudes non possunt accuratam illam diligentiara adhibere quara solertes et docti. — Billuart, ibid.^ et alii commmiter.

Resolves:

508. — 1" Peccat mortaliter, per se, qui ex gravi negligentia in examine coascientiae, omittit peccatum aliquod mortale, et tenetur iterare confessionem, utpote invalidam. In defectu ta- men examinis dari potest parvitas materiae, etiamsi exinde gra- ve peccatum omittatur, y. gr., ob aliquam inadvertentiam ; et tunc confessio valida est, modo materia sufficiens clavibus sub- iiciatur.

2° Qui certus est moraliter, se peccata mortalia non commi- sisse ab ultima confessione, non tenetur ad rigorosum examen ante confessionem, nisi in quantura requiritur ad materiam sufficientem Sacramento subministrandam. In praxi tamen sua- dendum est poenitentibus piis, ut serio examini conscientiae dent operam saltem per quinque minuta, aut per medium qua- draatera circiter, ad defectus veniales cognoscendos et exstir- pandos.

3° Mediocris omnino diligentia requiritur in timoratis, ad exa- inen perticiendum, quia conscientia non sileret, si quid gravi- ter culpabile intus lateret ; irao scrupulosis inquisitio est orait- teuda, et aliquando oranino interdicenda, utpote inutilis et sae- pe nociva : si enira graviter peccassent, seraper prae oculis pec- catum haberent. — Ita communiter.

V Generatira satisfacit qui recogitat, ubi quovis die fuerit, quae negotia gesserit, quid in iis circumstantiis, cogitatione, affectu, verbo et opere vel omissione deliquerint; quomodo do- mi, in templo, in conversatione cum proximo se habuerit (a). Nec necesse est ut, eadera vesligia relegendo, iterum iteruraque rimetur. — Reuter.

examinando adhiberetur, difficultatem et molestiam ingereret talem, ad quam, praeceptum confessionis integraenon obligat, quia redderet praeceptum ipsum et confessionem nimis molestam et gravem.

(o) Haec conscientiae examinandae rallo non modo suUiciens , 8e<i exquisita ac diiigentissima potius videri merito polerit.

DE POEMTENTIA 389

5* Id acgroUinlii)us non rc(|uiritur cxaiiicu tam aicuralum, sicut iu sanis; imo quandoijuc nullum ab eib exigcnduni Ci»l ob

niiiii<)m Ciipiiis dehilitalcin ; ncc far.ilc iis mos gcrcndus, di.ni voluiil conlcsijiunciii dc dic in dicm difTcrrc .sul) [)rarlt\»" • 1 Dondum satis conscicntiam discusscrint; scd sunl a (^>:. *

ipso brcvitcr cxaminandi, in ({uanlum sinil ipsorum Malus, per Dccalogi ct Ecclcsiac pracccpia, examiDC ronditioni poenitentis accommodalo; pracstat cnim cos ctiam impcrfrrtc confcssos in statum ^ratiac rcstilucrc pcr absolulioncm, (juam dilatis Ec- clesiae Sacramcntis certo damnalionis pcriculo expoDere. — Elbel, n. 153.

(Juaesita :

oO!>. — yiAER. 1* An poemlrus, qui timet ne peccata e vie- moria excidaut, teneatur ea svribere, et scripta leyere!

Resp. Mey. Uatio cst, (|uia ncmo ronfcssionis inlcf^ritatcm procurare tcnclur pcr mcdia cxtraordinaria, ct pcr dili;;cntiam adco exquisilam. Insupcr hoc alicnum a communi praxi limo- ratorum cst. — S. Lig. n. i"l., elc. (o).

ytAKH. 2* (Jualis ordo sit se^piendus in examine conscienttaef

Resp. r Kationc matcriac. si (piis a multo tcmporc non est confessus, cxprdil ul ordiiRin pracccplorum Dci cl Kcclcsiae, pcccatoruin capilalium cl oblif^atiunum spccialium slatus per- currat; secus suflicil aticudcrc ad pravos habilus, ad peccata niagis consucta, vel summalim ad peccala conlra Dcum, proxi- mum, cl siMpsum.

Resp. i' Haiionc modi V lumcn diviuum humililer peteodum; 2* discussio coDscienliae facicnda ; 3* spccialilcr in clu iendo dolorc ct proposito insistcndum.

liH). - (Ji AEK. ;r (Jutd ayendum Confessano, si potmtentes non satts disrussa ronscientia accedautf

Resp. r Si sint instrut ti, bcni^iic dimitti pos^unt, ul accu- ralius conscicnliam discutiant cl rcvertantur. saltcm si de loo- f;is ct iniplicatis conlcssionibus agatur. Ilatio e>l. quia fere rsl

<i/ Addo p«Ti( iiliini (|uod cxpcriciilla tcsto h.uid iiifrrijiin.o . ««i ciu.smodi rliartuhis •iuiitlciidi, ct cxiiide cliani haud U'\i.i .HcaiMl.tLi, ac Sacramenli contcmptuiu.

390 TRACTATUS

impossibile, ut quis repente rogatus de omnibus recordetur. — S. Lig. n. 471., et alii communiter. Excipetamen, nisi circum- stantiae aliud suadeant.

Resp. 2" Si sint rudes aut parum instructi in rebus spiritua- libus, non facile dimittendi sunt, ut conscientiam suam exami- nent, saltem si aliquam diligentiam adhibuerint. Ratio est, quia pro istis facile Confessarius supplebit. Nonnullis enim interro- gationibus plus ipse obtinebit, quam illi sibi relicti longo exa- mine praestarent, quamvis omnia peccata in memoriam revoca- re conarentur. Praeterea timendum est, ne forte deterriti noa amplius ad confitendum redeant (a).

ARTICULUS III.

DE ITERATIONE CONFESSIONIS.

Principia :

511. — I. Omnis lethalium peccatorum confessio certo inva- bda, necessario repetenda est. Omnia enim peccata mortalia, per se, clavibus subiicienda sunt.

II. Confessio aulem valida, etsi integritate careat, non est necessario repetenda, sed defectus tantum est supplendus ; ra- tio, quia peccata iam declarata, directe fuerunt remissa vi ab- solutionis. Remanet igitur sola obligalio subiiciendi absolutioni peccata omissa, quae indirecte tantum et concomitanter remissa fuerant. — Ita omnes. — S. Lig. n. 502. 504.

III. Repetitio confessionis invalidae ex integro facienda est, si poenitens novum adeat Confessarium ; quia secus nec iudicis nec

(a) Ita Calechismus romanus (De Poenit. n. 60.) : Si sacerdos hu- iusmodi homines prorsus imparatos cognoverit, humanissimis verbis a se dimittat, hortabiturque, ut ad cogitanda peccata aliquod spa- tium sumant, ac deinde revertantur. Quod si forte affirmaverint, se in eam rem omne studium contulisse, quoniam sacerdoti maxime ve- rendum est, ne semel dimissi amplius non redeant, audiendi erunt, praesertim si emendandae vitae studium aliquod praeseferant, addu- cique possint, ut negligentiam suam accment, quam se alio tempore accurata meditatione compensaturos promittant.

DE POEMTEMFA 391

mediri parlcs hic agerc polesl ; sccus autem, si conntcntur apud

eiimdcrii confrssarium pracrcdcntis conf«*ssionis adhiir mcmo- reni ; lunr cnim suflicil, si suinmalim sc accusct t! ■ • iiis lam accusatis ; v. gr., Accuso me ilf prcratis iam t{> ^ m tali

confessione : hoc enim salis csl, ul pcccala invaUdc dcclarala sacramcnialilcr accu.sentur, nec Confessario ad munus suuui impl«'ii(liini, opus cst, ul ilcrum dislindam cl inl»*gram ()• • - calorum conrc.^sioncm audial. — /ta rommunitcr. - S. iiyn . n. ;i02. — Elbel, n. 2;>:J. — Lacroix, n. 1'216. — Lugo, disp. 16. n. li.lH. — lUlluart, diss. 7. art. 2. et alii conlra <|uosdam, qui intcpram confcssionis rcpctitioncm exigunt.

IV. (lonfcssio non cst iKTrs^nrio rpficlcnda, ni-i dr eius in- yaliditatc moralitcr ccrlo coiisli'i. Ualio cst, 1" cpiia, cum artus esl cerlo posiius, .si suhoritur duhitiitio, an fucnl rcctc posilus, ohtinct illa rcgula iuris: Slandum est pro valore aclus ; 2* quia ohli;;ationi lcgis divinae de facicnda confcssionc iam prohahi- litrr facliim cst salis. — S. Lifj. n. .'JO;;. — Lacroij , n. \ii\ . Elbrl. 11. •2li:i. — Mdzzotfa, etc.

Quarsita :

512. — QlAER. 1* An COufr^M', inraliilil aiiuil tuiniimi < nii-

fessarium ex integro stt rrpetenda, si i> co^eiso tantum hu de peccatis accusdtis recordetur, aut eliam eorum omnino obli' tus fuerit ?

Hrsp. ad l""' .^itj. fnnbabtlius , rliamsi confossio invii' !i

fucril cx partc poenitcnlis ; sed suHicu'l rcpelilio • ^ 'Iis. \{.i-

tio cst, (piia pro nilpis ium accusali^ rcpelilio gi - • oiiiun-

cta cum nolitia anteccdcntcr hahitn a Confcssano. suflicil ad sacramcntalc iiidicium. cum de singulis poccatis Confcssanus in sarro trihunali iam iudicavcril. — Ita communiter cum S. Lig. n. :H)i.

lirsp. ad 2"™ .»^. cliam probabttius, eUi Conressarius nul- lalenus recordctiir de confcs-<inne illa invalida ; promde sufli- ciet, ul poenitcns suum manifcstcl slalum, ila ut Confess r confusnm salliMn nolitiam de ilhi hahcat Halio r\ modo d scipiiiiir. Klcnim si in pracredenli casu sufrinl Confessano . fusa aliipia mcmoria staliis pocnilcnlis , oiiam in pracscnli » sudiccrc dchct; sicpiidcm e\ ulraquc partc cadom ralio facil. — N. Lig. ibid., et dlit supra citati coQira altos. Iiuo luxU 5y<irc:

392 TRACTATUS

sufBcit, ul Confessarius recordetur poenitentem, fuisse disposi- lum et poenitentiam acceptasse. — Suarez, D. 22. sect. 6. — Sic etiam Lugo, de Poenit. D. 16. sect. 15. n. 636. — V. Ca- ^us, n, 679.

513. — QuAER. 2' An repetenda sit confessio cum dubia con- tritione facta ?

Resp. Neg.^ per se ; ratio patet ex dictis. Attamen in praxi sedulo attendendum est ad poenitentis conditionem. Si enim poenitens sit homo sat prudens et gravis in suis actionibus or- dinariis, vel in suis confessiouibus, adest saltem vera probabi- litas, imo et legitima praesumptio de valore confessionis: nec proinde urgendus est ad eam repetendam. Si tamen supponatur homo levis et in plerisque suis actionibus inconsideratus, repe- titio confessionis ei consulenda est {a). — Ita communiter. — Elbel, de contritione, w. 74.

QuAER. 3* An sint cogendi recidivi ad confessiones praeceden- tes repetendas ?

Resp. Neg.^ per se. Ratio est, quia novus lapsus, per se, noa est argumentum certum, quod recidivus vera prius disposilione caruerit. Aliquando tamen ex variis circumstantiis iudicari pru- denter poterit, recidivum quempiam invalide confessum fuisse. — S. Lig. n. 505.

514. — QuAER. V An repetenda sint explicite omnia peccata, quae antea Confessario mere historice extra confessionem enar^ rata fuerintl

Resp. V Neg., si Confessarius eorum adhuc recordetur ; tunc enim sufficit, si poenitens generaliter ea confitealur dicendo : Accuso me de iis omnibus^ quae tibi iam enarravi. Ratio est, quia peccata illa per confessionem summariam sacramentaliter subiiciuntur Confessario in ordine ad absolutionem ; et Confes- sarius de omnibus hic et nunc sacramentaliter iudicat, cum de iisdem recordetur.

Resp. 2" Affirm., si Confessarius non clare et distincte omnium meminerit, etiamsi illorum in confuso vel ex parte recordetur.

(o) Consulendam dicit A. confessionis iteralionem , non vero quasi necessariam iuiungeudam esse, ex praemissa generali regula, certam iterandae confessionis obligaiionem non adesse, nisi de praecedenlis invaliditate cerlo moraliier conslel.

DE POEMTK.NTIA 393

Halio palct cx diclis (a). — Ua S. Lig. n. 308., et alii com- muniler {b),

Qlakr. 5' An reiielenda sit confes.sio, vi Confesyanus ante ab- folulionem oblUus fneril iiercatorum arcusatorun\l

Rrsp. Neg., si Confe.ssarius recordtlur, sallera tn confuso, sUlus poenilenlis; super cerlam enim el suflicienler perceplam maleriarn absolvil; el aliunde iudiravil sacramrnlaliler de sin- ^'uiis peccalis, duin ip.si cvpoinljanlur. I^raclena el Confessa- rio el poenileuli oaus lulolerabile secus impuneretur. — S. Lig. n. jO-i.

(o) Imo e\ dictis sup. n. ."ill. I^iinc III, conirarium e\inci vi- detur. \h'\ (Miim slatuiUir, peccala prius nun xacramentaliter «lecla- rala, salis dcclarari sncrnmentaliter pcr sunimariam ronfp.s.sioiiem, eliamsi confcssarins disrmclam corum pcrralorum mcnioriam non retineal.

[b) Kx idNcrso Card. l)c Lii^'0 De Puenit. Ditp. Ui. n. J.itT -WAS.) ceu communem c\lii!)cl opposilam scnlciiliam. Kt ad ralioncm. (pia pcrmoveri se S. Alphnnsus Lib. ♦>. n. 502. dub. \.in ^n indical, nempe (piod cum confennio praecedent non fuerit facta iudici, non videatur hnbnida e^^se eius ratio, sed dtnuo facienda Ji(r •'' :> sacrtimentalis disdncta, cum prior illa iion funit aanuhi Ucspundcl: In contrarium Inmen ett auctorita* et piaxis communi*. ."Sam I)i)Ctores fere uinnes universaliter dicunt, su/fitere pt ^ i

memuriam cunfu.\am, undecumiiue pi ucesserit defectu* coi, i

prioris. . . . Idem usu-s apparet, ijuando aliquis ejtra confettionem narravit sacerdoti amicn cunsilii petendi gratin, a/i^ua pereata, et postea ciinfitetur eidem accu^ans \e breviler de iis omnibus, quae ex- tra confessionein dijrrat : (luo etiam catu nt>n adest nunc in tacer- dote tam exacta et distincta notiiia, qualii essel, ii nunc te distinele poenitens accusarrl : et quidem prior illa narratio non fu- •

modo sacranienlalis, nrc accusatio facta ludici, ted «uito... ,_. .a amico. Fatendum ett ergo, confessionem etiam non tacramentalem priorem perteveranlem in memoiia non omnino dittincta potst aliquo modo fieri .uuramcntalem per acrusalionem - ' ' ' ' — , ut

pussit ad sacramentuin drservire. Mun quuit . irre

fial accusatio sacrnmentalis, sed qualenut potlerior accutatio retata ad inemoriam, quain habet 1'onlessarius de illit peccalit priut ditlin- cle audilis, sit sufficiens nolitia, qualis m Confestario detideralur, lla ex commiini senlcnlia Lu^o, qui dcinde aliler upiuanliuiu dulxa apte dissohil.

394 TRACTATUS

515. — QuAER. 6* An teneatur poenitens totam retexere con-^ fessionem, si animadvertat, Confessarium ob somnum peccaia aliqua non percepisse^ et nesciat qualiaf

Resp. Afflrm., si confessio fuerit brevis, quia prudenter du- bitare potest de singulis, an a Confessario inlellecta fuerint, necne: secus autera si prolixa fuerit confessio, et pauca tantum non percepta sint; quia tunc prudenter praesumere potest, quod unumquodque fuerit intellectum; nec videtur Christum integri- tatis praeceptum cum tanto onere imposuisse: si tamen dubiura circa unum vel alterum peccatura solummodo versaretur, repe- tendum illud foret. — S. Lig. n. 499.

Resolves:

516. — r Confessarius excipiens confessionem rustici, qui praeteritis annis male confessus est, suo nuraeri absolute satis- faciet interrogando de ullimo tantum anno, si ob uniforraem ra- tionem vitae possit siraul de praecedentibus annis iudiciura ef- forraare. Idera dicendum, si audita unius anni confessione de- tegat Confessarius praeteritarum confessionum defectum, et ex hac ultima confessione sufficientem praeteritorum peccatorum notitiam habeat; attaraen tunc requiritur, ut poenitens generali modo de aliis annis se accuset. — S. Lig. n. 504.

2' Si quis confessus fuerit Sacerdoti iurisdictione carenti, te- nebitur confessionem iterare, si poslea defectum detegat (a).

3" Si Confessarius peccatum grave tanquam grave non agno- verit, vel mortale iudicaverit esse veniale, non ideo est obliga- tio illud repetendi, modo poenitens factura recte et fideliter ex- posuerit; quia ad valorera Sacraraenti, et ad directam peccati reraissionera, non est necessariura, ut Confessarius iudicet hoc esse mortale ; imo id saepe discernere non potest. — S. Lig. n. 500., et alii communter.

4' Poenitens qui timet, ne diu invalide confessus sit, nihil repetere tenetur, praesertim si timoratae sit conscientiae, soli-

(a) Intellige, sl alterl sacerdotl confiteatur ; nam si cum eo- dem sacerdote, qui, v. gr., a confessionibus audiendis suspensus prius fuerit, confessio i^eragenda sit, valebunl prlncipia superius statula.

DK POEMTKMIA t95

tusquc fuprit dili^entiam suniricntrm a in confessionibus ad- hibere. Ratio, quia pra«*sumplio stal pro confessionum Talorc: secus, si sWi conlra [loenilcrUrm praesumptio tam gravis, ut iiior.ili certiludini .'U'(|(iipolleal.

aiti:m)1\ II.

DE CONKE.SSIO.NE (iENERALI.

Confessio ^eneralis est repelitio plurium confcssionum. Po- lest esse repclilio confcssionum lolius vilac, vrl alicuius lem- poris, V. pr., unius anni, ant pliiriuin anuorum. lircviter dicen- dum 1' dc neccssilalc vcl opporliinitalc confessionis gencralis; 2* de methodo eam peragcndi.

/. Ite necessitatf vel opporluthtate confessionis generaiis.

(lonfessio peneralis potest esse vel ncccssaria, vel utilis lao- lum, vel inulilis aut eliam nociva. Ilinc slalucndae sunt se- (pienles

H('(jHlar :

517. — I' Regula. Onsenda est neceuaiha coDfessio gCDO-

ralis, (|uolies praeccdcnlcs confessiones moralitcr certo invali- dac aut sacrilcpac fiicrunl vcl cx partc \\ ■ * hs nh dcffclum conlrilionis aul inlcprilalis, vcl c\ partc (. ;. . arii lurisdictio- ne carenlis; in caeteris aulem casihus nuncjuam praecipi polesl. Ratio utriuscpie palet ex dictis suprn de iteraiionc confessioni.i.

II' RvguUi. ('onsulenda est, (piando lic(»t dc invaliditate coo- fessionuni pracnMlcntinm non conslel, graTC tamen de hoc du- hiuin liahcri potcst.

III* licgula. Pcrmitt«Mid.i csl. aut ctiam pruiientrr .«undendt confessio gcneralis, cisi non necessaria, ({Uando spectatis cir- cumslantiis poenitcns notabilem fruclum spiritualem e\ ea pcr-

(d^ Sunicientinm hnnc non c\(Mudil Ie\i5 negUgentia, i|U4e\eol»* lem culpam non e\ced.il, ut sup. n. 50M. Rcs. |. dlclum e^t

39^ TRACTATUS

cepturus est, v. gr,, ratione humilitatis, devotionis, fervoris, cognitionis sui ipsius, manifestationis conscientiae ad perfectio- rem directionem, aut maiorem animae puritatem, ad auxilia di- vina efficacius obtinenda, etc. ; quia Confessarius ex caritate maius bonum spirituale poenitentis, quando facile potest, pro- movere debet.

IV* Regula. Prohibenda est in caeteris casibus ut imtilis, et etiam nociva, quando prudenter pertimescenda sunt varia in- commoda, praeter iacturam temporis: scilicetscrupuli, anxieta- tes, conscientiae perturbatio, etc, quia tantum onus pro Con- fessario et poenitente non est suscipiendum sine spe notabilis fructus; a fortiori cum timore notabiHs damni.

Resolves :

518. — 1" Facile permittenda, irao suadenda est confessio generalis in praecipuis vitae christianae epochis, nempe ante primam Communionem, ante electionem aut susceptionem sta- tus vitae particularis, v. gr., ante Sacerdotium, Professionem religiosam, aut etiara ante raatriraoniura; item quandoquis sta- tuit vilam perfecliorem ducere.

2* Facile permittenda est, generatim loquendo, una confes- sio generalis totius vitae, praeter confessionem tempore primae Comraunionis peractara ; sed difficillirae altera concedenda esset, quando prior sat accurate bona fide et bona voluntate facta est, nisi forte in iuvenili aetate, v. gr., ante 20 annos peracta fuerit. Hinc poenitentes qui petunt a Confessario licentiam confessio- nem generalera peragendi, interrogandi sunt, qua de causa id postulent, an alias iara confessi fuerint generaliter, a quo tem- pore, et quoties ; et ex responsis iudicabit Confessarius, utrum expediat haec confessio, necne.

3° Facile perraittenda est personis devotis confessio genera- lis partialis, nerape unius anni, seu a terapore ultiraae confes- sionis generalis, iuxta raorera servatura apud plerasque familias religiosas. Item perraitti aliquando potest poenitentibus piis, ut repetant suraraarie paucis verbis praecipua vitae suae peccata: attende taraen ad varias personarum circuraslanlias.

4* Potissiraura vero cavere debent Confessarii, ne facilius poenitentes ad confessionera generalera compellant; et summo- pere sunt reprehendendi, qui ab omnibus novis poenitentibus

DE POEMTEMIA Jf7

banc exigunt sub praelcxlu necessiuilis, vel ratione dircclio- nis, etc. (a).

.')• \on rst pprmiltcndn ronff^^io ^'»^n<'r.'ili> ciian) in fjuhio (i«! validilatc pracrrdcnliimi ronfcssionum , uhi c\ illa n)«''"""h sunt inromnioda notalnlia, ralione 8cru[)ulorum, pcrturl conscientiae, etc., quia oh dubiam ohli^ationem suheunda noo sunt ^ravia ac certa inrommoda.

♦r Niinfpiam pormiltcnda ol conf^-ssio •irnrraiis scrupuloMS aul nimis limoralis ; quia si una permitlatur. Iiar tinita, slalini «iliam faccre volenl, et post scrundam, eiiam terliam susciperc importunis precitius petent, cum summo animae delrim«'nlo, elc. (lonslalcnim cxperienlia. confessionem gencralem mullo plurcs scrupulos generare, (|ii;ini dcslruere.

//. I)e mndn peragendi coiifessionftn generalem.

.Mulliplici luodo licri pot«»sl confessio generalis ; sed magis expediet, generaiim hxpiendo, si liai iiixla seipientes regulas.

liegulae:

rjlf). — I* llegnla. Ante cnnfrssionem : satacere dehet Con- Ifs.sarius, expluilum co^'noscere slalum pornilenlis, et varias circumsiantias, ««x (piilms potesl dirigi ad prudenler el frucluo- se interro^'andiiin. Iliiic

1* Elxaminet utruni agendum sit de confessione necessarta, necne; si enim iuTessaria sil. mullo maitin '' 'm el curi

poenilens aiidirndus, inliTrogandiis. etadiuv.i; ^ ; nl. Si stro

necessaria mm est, prorsus moneri dt'l)et |X)enilens, 1' tiuius- iiiodi diligenliam iion reipiiri, imo liherum ipsi essc percata,

(a Isliusmodi Confessnrii plane crilerii inopoji per hoc $e pro- dunt, rum palnm fari.uit, iion ass(M|ui .m*m>, (|UiU)io|H're im|M)rtuaa liiicr exartio <Mim oinnil^us indixTimiiiatim, ({ui m.ilo f.iti> ad eoi arrnlimt , idonea sil :id alioruni (piidciu coi)>ci(Mitinm gra^i.viiiM |ierturt)ai)d:)m , :)d aliorum vcro etl.nm scandnlum inducendum , (|u;i^i Coiircvs.Trii sacro ministcrio nlxitantur, Pl rnm }?ra\l poeni- Irnlium om*re ar moleslia srriem lotins \'i.ir siiu» r.nus.T i'\i)u:riiii ut curlositnli propriae satisfaclanl.

398 TRACTATUS

quae velit, reticere; 2' nec sollicitum dein esse debere, quod ex oblivione plura seu pauciora omiserit (a).

2" Inquirat prudenter de conditione poenitentis, de eius aeta- te, occupationibus vel officiis, de eius familia: nempe an habeat adhuc parentes, fratres aut sorores? et an cum ipsis versetur, aut diu versatus sit? etc.

3" Interroget a quo tempore sit confessus poenitens? an ab- solutus? an hic et nunc aliqua prava consuetudine, aut pravo animi affectu sit irretitus? an frequenter ad Sacraraenta acces- serit? an pie confessus vel sacrilege? an peccata celaverit ali- quando? quo tempore? quamdiu? an ea postea confessus fuerit, et confessiones sacrilegas iteraverit?

NOTA. Illae praeviae notiones plurimum Confessario inservient : has autem interrogationes raagis vel rainus urgebit pro qualltate confitentis , et indole re- sponsionum.

IP Regula. Quoad ordinem confessionis: accusatio et interro- gationes in ipsa confessione certo et praedeterminato ordine fie- ri debent, ne omnia misceantur cum perturbatione confitentis et periculo defectus integritatis, etc. Via autem brevior et facilior est, si fiat declaralio peccatorum secundum ordinem mandato- rum Dei, Ecclesiae, peccatorum capitalium et specialium obli- gationum pro proprio cuiusque statu.

III* Regula. Quoad modum confessionis : si poenilens sit sa- tis instructus, benigne eum inducat Confessarius ad peccata sua exponenda, iuxta praefatum ordinem, pollicendo eum a se adiu- vandum et quoties, opus fuerit, interrogandum esse, ut omnia recte perficiantur. — Si autem poenitens sit rudis, fere totum onus confessionis in se assumat Confessarius, interrogando per ordinem de omnibus quae committere solent poenitentes talis conditionis, et inquirendo post singula peccata a poenitente, an aliquid addendum noverit. Antequam autem interrogationes in- cipiat, sedulo confitentem admoneat, nihil sibi pertimescendum esse quoad difficultatem peccata detegendi : Sis quietus et ho-

[a) ISisi diio haec poenllens firmiter persuasa habeat, praestat omittere confessioncm generalem, quae profeclo nullum fructum pareret, et anxietatum contra iugis scatebra foret.

DE POE.MTE^TU Sf 9

no animo, in(|uicl, ego tuam prrayam conffssionm ; noci tane omnia peccata quae patrare poluisti: ego tibi ea omnia detegam, tuum solum erit clarc et sincere inlerrogatiombus meis rexpon- dcrc, ct df peccalis verum dolormi amcipere. — Sic Salvatori,

liislruclio j)raclica pro iiro ronlcssanis 'a).

AITEM)I\ III.

NORMA CONFESSIOMS GENERALIS

per interrogationes instttuendae.

*)'20. — Prius (lical pocuitcns nuac scil, nisi praefcral sUilim inlcrroj^ari. .Vnlc oninia inlcrrofzanduni, an sii pocnilcns nialri- monio iuDClus vcl non? Dcindc

(a; Iniiuilur opusculum plafn* ogrr^Mum, cui lilulus ; l^ praticn per i Confe.uori .\uvelli .... Oprretta utHissima an . .. ,. . I Cntechisli di yente rozza, scrHla dal Sacerdute Fitippo .}taria Sat- ratori, ecc. Edilum fuit U(unac rirca initia huliis s;iecuii, el pli: dpiiulc rccusum , ac drmum rursus Rom.ic Inji^^ ^' '' • 1^-^ Iii (pia taiiMMi p(»sircma edilioiic per uiiius \o< (mcndo rurlas>c typoKraphico) corruptio irrepsil sCDsitms AuoUtris plaiie repu};iiaiis. 11)1 enim hic (Varl. !2. «i}. I. %. 6., de p- scripseral : Se c veramente ptntito, e dia segni fnoKMi a. , *iio pcnlimento, si deve assotvere, ecc.; nova isla cdilio (Pag, I i '. suhstituit: Se e teramente penlilo, e dia iegni KMOKyri di 71. suo pcntimenlo, ecc. Plaiie al»s re. <!um eiiim ,-•■''-'• • -• • enm vim lucis superaddal, (piae pt r^lriii^ciis >^ mentis assensum rnpil; (|uisnam, (piaeso, e doctorituis, ul (as sibi pulct poenilriilrm ;d)sol\«Te, id |»r.' M

ccrliludiiiem, iiedum e\identi«im , ,

(|uidem Auctoris, in hoc .Heiitenliac omuiuni comi

consoua, pntehat e\ iis, quac paiilo |mksI in eadem ediliune l(\.

tur pnj?. I.*»0.): Suppongo gui, rhr H /> " ' ' ' : ' ' '

scgni, per i <fuali powialr funnair un j

dica davvero. In guesto caso voi mancali ad un doverf di giusiisia

col diffrt injli ra.ssoluzittnr. - '''«» t kr iii/ij riij -

iiK.VTi aryomenti di una ii. :.„ r, Au uno sirrlio

dirillo ad essere assoiuto. (juae (|uidem suadenl, illam le\lus cor- ruplioncm rcipsa t\pographoruin inscitiac cssc adscribcndam.

400 TRACTATUS

I. An mlla confessio sacrilega? Aa aliquando quidpiam non audebas dicere? quoties? An in tali statu SS. Communionem suscepisti? an in tempore Paschali (a)? quoties? An culpabili- ter non impleyisti poenitentiam?

II. Circa virtutes theologicas : An interdum elicuisti actum Fidei, Spei et Caritatis (6)? An scis misteria principalia scitu necessaria, scilicet, Deum esse, et remuneratorem esse boni et mali ; mysteria SS. Trinitatis, Tncarnationis etMortis lesu Chri- sti? An forte negasti tidern? An dubilasti de aliqua yeritate Re- ligionis? vel eam negasti? An contra Religionem locutus es? An libros prohibitos legisti? vendidisti? commodasti?

An forte desperasti? Cur? (spem iniiciat Confessarius : quo- niara bonus Deus, si te voluisset damnare, non te hodie...). Aa praesumpsisti?

An ex respectu humano Dei et Ecclesiae praecepta neglexisti?

An proximo tuo dedisti scandalum , prava consilia aut exempla?

An occasiones peccandi quaesivisti?

III. Circa praecepta Dei : 1"™ Superstitio? divinatio? vana observatio? magia? idololatria? habitus nunquam vel vix orandi?

2um luramentum? votum? blasphemia?

(a) Experientia docet, huius circumstantiae reatum communiter a fidelibus non adverli, sponle vero aperiri a poenitenle, qui eum adverterit.

(6) DominicusViva (ad Prop. 1. ex damn. abAlexand. Yll. n. 8.) ceu rem nolissimam memorat, quod nunquam fideles se accusant de transgressione praeceptorum ad actus theologales obligantium, nec soleni de hoc a Confessariis interrogari. Et huc faciunl illa loannis Dq Ln^o (De Poenit. DlspA^. w. 55.): De hoc peccato omissionis poenitentiae debitae per totum annum sive per se ex praecepto virlu- tis poenitentiae,... sive per accidens...: non oportet interrogare poe- niteniem, nec eum etinm admoncre inparliculari... Et probari potest exemplo praecepti diligendi Dei, dequo etiam noninterroyantur poe- nitentes in particulari..., nec admonentur de illa obligatione illius praecepti aliquando implendi; tum quiaexipso discursu confessionis salis apparet , quomodo se habeat poenitens erga Deum : tum quia propter varietatem sententiarum non possumus illiimponere certam obliqationem.

DE rOEMTEMIA 40|

3"^ Laljorarc dic Dominica vel feslo? Omissio Sacri, vcl mala audilio?

i""' In parentcs, hcruni, Paslorcm inolicdicnlia? niurmura- tiones? conluincliac? iclus? morlis apprecatio?

In lilios, scrvos, aliosvc subdilos: cducalio? inslruclio? cura salulis, occasiones peccali proximac? vigilantia circa oflicia rc- ligionis? scandalum? ira?

o"'" Damna proximo illala in corporc aut anima? odium? dcsidcria viiidiclac? imprccalio? rixac? verbcra? Iiomicidium? ducllum? aborlus? abusus malrimonii? Sed intcrrogandum hic cl dc scqucnli praccepto parce, caute, castc.

(jum et Qum Co^italioncs? delcclalio morosa? dcsidcna? ((uae? quibuscum personis? - Vcrba? an vcrba inlioncsla, iocos, can- tilenas.... prolulisti, libenlcr audivisti? libros obscocnos legisti? — Upcra? lecum? tactibus? pollulionibus? visu? cum aliis? cum solutis? cum coniugatis? cum cognalis? voto obstrictis a ? ciusdem sexus? An bic et nunc adhuc in occasione pro\iraa? Txorcs possunt inlerrogari, utnmi ni.iriti- fiKMiiu obedientes iQ omuibus licitis?

7am ci iQ\xm Damuum ? lurlum? Iraus? stipendium opcrariis <lcbitum rctcntum.vel dcfraudatum, vel minutum? Ucslitulio? iurta minuta?

8"" Mendacia perniciosa? iudicia temeraria? delractio? ca- himnia? rcparatio famac ct ultcrioris damni fortc illati

IV. Circa prarcepta Ecclesiae: leiunium? abstinentia a can.c diebus vetitis? Confessio? (!ommunio paschalis?

V. Cucn prccala capxtaUa: Lbnetas? supcrbia? accdia ' in- vidia? ira? avaritia?

VI. Circa ofjicia stalus: Maritus ; u\or; hcrus ; niagislralU'; civilis; advocalus ; menator pondus ct mcnsura^

V. V. \i\ tinc pctat, num<iuid aliud adhuc cum an\ium tCDcat.

a) Cum raro id couliugal. ot. ^i forle cuuligiTit, spontc |K>fui- leus \d aperiut, alioquin Ncro eUismodi iulerrugatio admiraliouftn lorle, et aliiiuod (|uod.muuodo sc^uulaluni parerc po.viil ; proindo huius cirrumsianiiac imiuisitio nou Nidt^tur con^iulcnda.

cni fom. II. i(

402 TRACTATUS

CAPUT III.

DE SATISFACTIONE.

Agendum: ^" de impositione ; 2° Ae impletione poenitentiae.

ARTICULUS I.

T)E IMPOSITIONE POENITENTIAE.

Principia :

521. — I. Confessariiis tenetur poenitentiam imponere cui- libet poenitenti eam yalenti persolvere. Ratio elucet, 1' quia satisfactio est pars integralis Sacramenti Poenitentiae : Confes- sarius autem, ut minister Sacramenti, eius integritatem, etiam accidentalem, quantum in se est, procurare tenetur; secus non esset fidelis dispensator ; 2° quia natura iudicii (a) et potestas iudicialis aliquam delictorum punitionem requirit. Constat etiani ex Tridentino, sess. 14. c. 8. — Vide S. Lig. n. 306.; Hom, apost. w. 47.

II. Confessarius tenetur poenitentias iniungere convenientes et salutares, tum vindicativas, tum medicinales, idest aliquo modo proportionatas nuraero et-gravitati peccatorum, necnon poeni- tentis facultatibus ac dispositionibus. Ratio ex natura rei patet, cum sacramentalis satisfactio ordinata sit in vindictam peccato- rum, quae maiora vel minora, plura vei pauciora sunt, necnon ad novas culpas praecavendas. Constat ex Tridentino, sess, 14.

(tt) Haec rallo non satis firma videtur, qula iudicium completur etiam per sententlam, qua iudex decernat, poeuam non esse impo- nendam. Sicut in ludicio humano non manet iudicium imperfectum ex defectu punitionis, quando reus non iudicatur poena dignus; sic neque hoc iudicium et sacramentum manet imperfectum ex defectu punilionis et satisfactionis, quando poenitens non iudicatur dignus poena. Ita Lugo, ubi perpendit vim argumenti a priori [De Poenit. Disp. 25. n. 52.).

l^. POEMTEMIA 413

c. 8., ubi sic: « Dcbent erpo Saccrdotcs Domini, quanlum j>pi- « rilus cl prudcnlia suppesseril, pro qualiUilc criminum el poc- « nilcnlium larullalc, salntares et convenientes salisfaclioncs « iniun^^crc ; nc, si forlc pcccalis connivcanl ct induL'pnliu^ « cum pocnilcnlihus ai:ant, lcvissima (juardam opcra pro ^rra- « vissimis delictis iniunpcndo, alicnorum peccatorum participrs « eniciantur. Ilahcant autcm prae oculis ut satisfactio, quam « im[)onuiit, non sil tanlum ad novac vitac rustodiam ct inlir- « milatis mcdiramcntum, scd ctiam ad praclcritorum [>eccalo- <f runi vindictam et casligationem. >

Quaesita :

Vi'1'2. — OiAKn. r An Confessarius tmratur jioenitrnliam mponere ?

Itesp. r Affinn. et hacc oblipatio esi ex genere .vio praTis Ratio esl, quia ohlifratio rcm pravcm respicit, licet e\ parvitatc matcriae peccari tantiim vcnialitcr contra ipsam possit. — Ijiqo disp. 'lli. n. 11». Ilinc pcccarct. ctiani pravitcr, (ionfcssarius. sj pro ^ravihus culpis lcvissimas pocnitcntias, sinc causa cxcu^ian- te, imponcrel (a). — Ita commumter. — 5?. Lig. n. fiOf».

(a) Sccuuda pais huiu^i ros|)on.sionis melius |>f rlinet ad »eq. 3. Ouncsiioncm, uhi de iiipnsura .'»ali.sf;^clionis iiii|'. praopns cnim quac^lio, ul patel cv n.-n.x.v 2.. \.i ...„. .......*

tim circa ohli^iilioncm iiiiuii^cndi aliii facliitnem.

F qun otiVujntione, inquit Lugo (De Pomit. Disp. 2."». n. 47. ayn^

stat. e.Tripi nliq' > !'-' '* -•- ' ' ' 'mpoteni.

ut .\i 'fit morti }■ n pote%(

poenitenlidm im}iDsitam percipere.... - .Sentndu3 tasn% tst, quando Cnnfessariun cx confc^sione et aliii rirntmslanlii^ inlelliijtt. pofni- tenttm inlryre xalisfecis%e pro poena debila rt iiret raro, vet *i'f,' quam pnssit lioe constare. atldit tamen Pelrus de Soto.... sufft quod pi'ohat>Hiler rideatur xatisfeciise. — Tertius rflmi AmV ji e^t, qurm nlii addunf. quando ' ' ' 'ione inslat per'f \

remi.tsionii remedtum, r. gr . >; <im tubfHnilum quod

alii exlendunt ad Indulijentiam ptenam tuerandam. mllem quiu ni moralitei' cerla. — fjuarlu% msu^ esl . qunndo poeHilms oA suowi

frtufitilalrm, nullam credalur n-"^'-'' * »- *".'^..'.'«..| atiputndo

eiiim oportebil rondesccnderr » i>ida qfr99iW9

404 TRACTATUS

Resp. 2° Quoad venialia coatroYertitur. Alii affirmant, quia iniunctio satisfactionis pertinct ad ritum huius Sacramenti, qui ritus, cum a Ciiristo institutus fuerit, pro re gravi habendus est. — Alii vero negant, quia non potest probari obh'gatio gra- vis poenitentiam iniungendi pro culpis levibus tantum, siquidem in hoc nulla deordinatio gravis apparet. Utraque sententia est probabilis, ut dicit S. Lig. Hom. apost. n. 47.

323. — QuAER. 2° Quandonam imponenda sit poenitentiaf Resp. Imponenda est ante ahsolutionem, generatim loquendo: ratio est, quia sic servatur iudicii ordo, qui exigit ut reus satis- factionem prius spondeat, quam absolvatur. Si autem Confes- sarius, ex oblivione, poenitentiam ante absolutionem non iniun- xerit, eam statim post absolulionem imponere debet. Non est tamen grave poenitentiam post absolutionem imponere; imo probabiliter omni culpa vacat, si praesumatur, poenitentem opus ipsi iniunctum accepturum esse {a). — S. Lig. h. 514. — Salmant.y etc. QuAER. 3° Quanta poenitentia peccatoribus imponenda sifi Resp. Quantitas poenitentiae universaliter determinari non potesl; sed relinquitur prudentiae et iudicio Confessarii. Gra-

mala : nunquam tamen contingetf quocl aliquam, levem saltem, poe- nitentiam non sit acceptaturus.

El hoc sensu, nempe de levi aliqua sallsfactlone, acclpiendum il- lud est, quod habet Scolus (In 4. Dist. 15. q. 1. art. 3.) : Si omni- no nullam poenitentiam velit recipere a sacerdote impositam, dicit tamen, se habere displicentiam de peccato commisso, et firmumprO' positum non recidivandi, absolvendus est, et non est respuendus, ne cadat in desperationem, et nuntianda est sibi poena, quae esset pro peccatis facienda, et quod eam in se vel in aequivalenti absque im- positione studeat adimplere ; alioquin solvet ad plenum in pur- gatorio.

De quo casu Card. Gaietanus (Sum. Y. Satisfactio) : Tertius (casus quo omitti possit salisfactionis impositio) est indispositio poenitentis, quia nullam vult poenitentiam hic peragere, sed offert se in pur~ gatorio subditurum. Talis enim videtur absolvendus et relinquendus purgatorio ad satisfaciendum, si casus est possibilis, quia saltem semel signare se signo crucis, nullus refutaret.

(a) Nihil refert imponere ipsam ante vel post absolutionem ; suffi' cit siquidem praeparatio poenitentis ad ipsam. Caietanus (Sum. V, Satisfactio).

DE POEMTEMIA 405

Tcm tanicn, r^fjularitfr et pn se, pro mortalibus imponerc dc- bet. Sic cx Conr. Trid., iil supra n. r>21. — S. Ug. n. T»ii%

fi2i. — Qi AF.H. r Omtlis pnniilentia imsrntur pravis per sc prn uno rel altrro perrato mitrtali'f

Rpsp. (lonscnda csl pocnilcnlia fjravis, saltem e\ praxi bo- dicrna Erclcsiac, quae rcspondcl opcri, (juod sub pravi ab Er- clcsia iniungilur, tcI quod sub pravi e\ sc obligarct, si prac- cipcrclur.

IIIqc pocnitcntia pravis crit, cl pro pcccato pravi ordinari" suflicicns, Missani audirc, iciunarc, rccitarc llosarium • i-.. quinquc tantum (lccadum\ Oflirium pnrvum H. Virpinis, Ijla- nias Sanctorum. ct nlia similia (a' : non aiitcm pravis cen?ere- lur pocnitcntin, si rsalmiis .Vif:errrr inntum imponeretur. — S. Lig. n. 51 j.

OrAF.n. ;i* Oua de causa poenifentia terior imponi possiff

Resp. r Si pocnitcns sit valdc debilis et infirmus corporc * ; 2' si prudcns timor sil ne maiorcm pocnitcntiam non adimplcat, aiit nc ol) ijraviorcm pocnilcntiam a confessione avcrtalur h ;

(o" yuod ,V. adstriiit, prn uno rel nllero peccalo grnri snnici^rt* Mhsam audire, roiarium, t»lr , non ita lnloHi;;pn(liMn csl. ul pro praviiiin pprcalonim inimero arilhinctira proporlioMc niultiplirnh ro.Karia, clc, (lcb(^aiii

[b) Constaiis omninm trmporum r\pcricnlla plnnc efrcrll, iil ca- iii<.\iv n»»lnlis nr scliobr^ dorlores niirii roncor'?' * fi»n-

linni coiniMiirrnt ; iii (|iinni \«'l ipse .\iiloinc, , ut

ait S. Alphonsus f,ifc. li. n. 501».^ inter scriptores rigidiores cmrmr- ramhi^, c<mcrs.sii.

\<\ rrm S. Tliomas '.Suppl. q. IS, art. \. *■ > ■ ' ■ - 'irinae in artrdelcrminalar non omnibut compefunt, ^edrarin t necvn^

dum arbitrium mediri, nnn proprinm rotuntalem netfuenlif, ted icien' tiam mrdirinac; ifn pnrnae nn'' 'ine... rotnpetunt ornnihun,

scd variandae sunt ^rrundum nr : inccrdotii dirino intfinrtu

rcgulali. Sintt ^rgo mrdirus aliguando prudenter «on Hat medici- nam cfficacem, guac nd morbi curationem fufficial, ne propler debi-

( • MfiiiiiiiTit Sari*r<li>« ■r);ri« non r«*<< intaogrntiani

• pornilriitiAiu, «rii inilnrntiaiu (•ntinn ill«iu, <|uatu. «i

• (cmporr prmgint. • Hit. Rom

• (^oii %'\ inrirnuit »il ron*tilulu* m j ••

• nll« parnitrnti« , lirrt rtprJiat «rmprr M. 40.

406 TRACTATUS

3° si probabiliter maior poenitentia magis ei obfutura sit quam profutura; 4" si poenitens Yalde contritus appareat; 5" si adsit tempus indulgentiae plenariae lucrandae, prasertim lubilaei. — S. Lig. n. 528.

litatem naturae maius periculum oriatur; ita sacerdos divino insiin- ctu motus non semper totam poenam, quae peccato debelur, iniungit, ne infirmus aliquis ex magnitudine desperet, et a poenitentia totali- ter recedat. Quae sensa S. Doctor [Quodlih. 3. q. 13. art. 28.) illu- strat alio exemplo : Yidetur autem satis conveniens, quod sacerdos non oneret poenitentem gravi pondere satisfactionis; quia sicut par- vus ignis a mullis lignis suppositis de facili extinguilur ; itaposset contingere, quod parvus affectus contritionis in poenitente nuper excitatus,propter grave onus satisfactionis extingueretur, peccatore totaliter desperante. Quae brevius sic expressll S. Thomae discipu- lus, Card. Caietaous [Sum. V. Satisfaclio). Debiliter autem disposilis fpoenitentibus) delur salisfactio parvula iuxta debilitatem animi sui, et parvuhis ignis foveatur apposita palea, et non suffocetur ap- positis magnis lignis desuper. Praeiverat auiem S. loann. Chrysost. {In 2. Cor. Iiom. 44.) : Sicut enim si fascem super humeros adolescentis, quam non potest baiulare, posueris, necesse est, aut fascem abiiciat, aut sub pondere confringatur ; sic et homini, cui grave pondus poe- nitentiae imponis, necesse est, aut ut poenitentiam suam reiiciat, aut suscipiens, dum ferre non potest, scandalizatus amplius peccet.

Plura alia videsis penes S. Alphonsum (l. c), qui et istud insigne refert ex Gersone : Tutius est cum parva poenilentia, quae sponte suscipitur, et verosimiliter adimplelur, ducere confessos ad purga- torium, quam magna non implenda praecipitare in infernum. Qui- bus gemina S. Alphonsus affert ex S. Antonino [ibid.) : Si sacerdos non potcst gaudere de omnimoda purgatione eius, sallem gaudeat, quod liberatum a gehenna transmittit ad purgatorium. Itaque, ut inquit Hostiensis, Confessor nullo modo debet permittere peccatorem desperatum recedere a se, sed potius imponat ei unum Pater noster et aliud leve (attamen loquitur de eo, qui magna peccata commisit), et quod alia bona, quae fecerit, et mala quae toleraverit, sint ei in poe- niteniiam.... Boc tamen sane intellige, videlicet, quia si alias ipsum poenitet, etparalum se dicit facere quod debet, sed onus poenitentiae dicit non posse sufferre, tunc propier hoc, quantumcumque delique- rit, non debet dimitli sine absolutione, ne desperet.

AUam industriam suggerit S. Thomas (Quodlib. 3. art. 18.), nem- pe ut explorentur vires et animus poenitentis : Sicut potest sacerdos iniungere satisfaciionem poeniienli ex arbitrio alieno; ita et ex ar- bitrio ipsius poeniteniis; sicut si dicas: fac hoc, sipotes ; et si non

DE POEMTEMIA i07

5'ij. — (Ji AEB. G* Anposjsit tmpom poenUenltn iub conditio'

ne reldit.sHs ''

/te.sp. Afftrm., scd cxpcdit, ul practcrca ({uacpiam alia poc-

nilcnlia pro pcccatis coniniissis scnjpcr inipon.ilur a . — S.U-

yor. n. liii.

Qi AER. 7* An pos.sil imponi poenitfntia pubtica /

Itesp. Srg.y si ajialurdc pcccalis occullis. — Ita Itit. Houia-

num. Sccuh aulcni pro puMicis. Allamcn si publica pocnitcnlia

DOQ ila sit uecessaria, Coufcssarius uoq dcbct iliam rcuucuti

potes, facius lioc. Et simile viilelur, cum sacerdos dicit : Ouidquid boni feceris, sit tibi in remis.uoncm peccatorum. — Et Imc spcctal monilnm S. (inroli Horrom. in Inslnirl. nd Confcssarios apud S. .W- pli(jnsuiii 1. ('. : Talem impomU pornitenliam, ijualcm a poenilente jyraestari posse iudicat. Proinde aliquando, si ita expedire viderit, iltum interroffet, an possit, vel dubitet, poenilentiam sibi ininnrtam pernf/ere; nlioffuin eam mutnhit nut minuet. Kl \\nc |).irln, iil S. Aljihonsus ihid. ad\crlil, servahilur (juod in Hiluali Homano in- sinuatur, ut hnbeatur in his ratio etiam dispositionis poenitentium : Confessarius ita Hitnalo .talutarem et convenienteni satisfaclionnn , quantum spiritn.s et pnulenlia suijgesseril, iniumjat. Itabita ratione fitatu.n, conditioni^, sexns, et aetatix, et dispositionis poenitentium. ^)uacnam autcm .%alutaris et conveniens inteilipratur hic satisfnctio, i(a Lugo l)e Poenit. Disj). 2*». n. (iu.' - t !)rbet eue satutarit

et convenien^. hncest, primo loco atti . / ad utilitatem spiri'

tuatem poenitentis, ne scilicet taquei ipsi iniiciantur, ut nova pec^ cata committat. hs hoc poti.\umum capite CTCUsari potest kodiema praxis, qun leres penitentiae imponuntur pro qrniiswn-' ■•' a- tis: id enim saepc fti propter spirituatem infinnitatemfporn u,

qui gravioribus pocnitentiis scandalizabuntur, et vel confestiomem fuijient . vel certe coufessariot ineptos adibunt . qvi eot curare nesciant.

(a) Foenitenlia suh oonditione relapsus imposita, s\ Hola iniunga» tur, evadit poenilcntia disiunctiva, nimirum iniunciturnt jMteniteiif vel lor(» i)oenileiitia(' ronatum adhiheat. «jm) tent.ilioni re>istat. vel certe (jiiaiudaiii imxmkuu sctui^ ox^ioUel. Nidealur (l(* hoc ari;ument# Diana {Tom. I. Tr. (i. Heij. ln , (lul olTert Sanche/ium negantem, pocnilciilcs ad cam i\ccr\ . ei e conira S m

tencri allirmanlem ; alMJs ii; ...... ... .... ^. Cunfessnriiim i.. .. ,..^nc

atl id ohligaro, jiocnilcntcm tamcn ad eam implendnm, si ipvam acccptcl, lciiiTi.

108 TRACTATUS

imponere, cun^aliter eius salus obtineri, et scandalura reparari possit [a). — 5. Lig. n. 512.

QuAER. 8" Anpossit imponi pro poenitentia opus alias cle- hitum ?

Resj). Affirm. Ratio est, quia cum opus illud sit satisfacto- rium, bene polest per claves ad meritum satisfactionis sacra- nientalis elevari. — S. Lig. n.^l^., et alii communiter [b].

Resolves :

526. — r Nunquam sunt imponendae poenitentiae perpe- luae, tum quia inducerent periculum oblivionis vel nimiae an- xietatis, tum quia cum tales forte poenitentiae a variis Confes«

[a, Profeclo hlc sermo non esl de satlsfactione, quam vetus Ec- clesiae discipllna ob quaedam crimina a fidelibus exigebat; antiqua- tus enim ille mos in Ecclesia est, nec eius impositio ad ministrum sacramentalis confessionis pertinebal. Superest ergo casus ingentis alicuius scandali, quod reparari oporteat; et exemplum quidam af- ferunt hominls, qui publice restituere debeat honorem, quem publice laesit; quod tamen exemplum minus ad rem facere videtur; quia sl forle ipso iure naturae ad id poenltens obllgelur, liberum confes- sario non erit, hoc illi inlungere vel non inlungere. Sed et hoc ipsum dicendum erit, quotles publica reparalione scandalum exhibitum indlgeat: ad id enlm poenltens tenebitur, etlamsl a confessarlo ceu satlsfaclio sacramenlalls non inlungatur. Caelerum publlca elusmodi scandala fere repararl allter possunt, v. gr., sl publlce quls ad Sacra- menla accedat, eccleslas devote vlsltet, mlssam audiet, nomen det plae confraternltati, elc. Et sl quldem publlca elusmodi reparatlo necessaria non sit, Doctores (S. Alphonso teste Lib. 6. n. 512.) com- muniter consenliunt, reluctanli Imponendam non esse.

(&; Communls doctrina habet, posse per Impositlonem operis^ alias praeceptl, eam partem supplerl, quae a poenltentis fragililate per alla opera sperari non potest. At enlm facile patet, pari rallone id valere pro lis, quorum conditlo el adluncta aegre ferunt ut vel per lelunlum, vel per eleemosynas, vel per oratlones conveniens sa- tisfactio praestetur, utcumque illl slnt bonae voluntalls : charitas enim suadere polest Confessarlo, ut hoc medium ad hiendas in hac vita poenas idoneum lis suppeditet. Insuper vero etsi sat convenlens sailsfactlo poenUenti Imposita fuerlt, nihll impedit, quomlnus ad uberlus salisfaclendum confessarlus, praesertim ubi poenltens id se cupere significet, hoc praesldlum adlungat.

%

DE POEMTEMIA 409

sariis cidcm pocnitonti imponcroDtur, iuc innumcris \incu)i$ m- mul ct pro tota vita ohstrin^MTctur. Imo ncc ordinarie sunt im- ponond.if pocnilcnliac ad diuturnum lcmpus : v. pr., ad annuni, aul ad (jUMKiuc nicnscs. - N. /j'/. Iloni. nftost, n. *\^. //z- croix, ctc.

2* .\un(pinm cac sunt iniponcndac salisfactioncs, quac pocni- lcntcm ludihrio aliorum cvponcrc possunt: v. gr., ul rccitcl in mcdia Kcrlcsia quinquc Patrr, hrarhiis c\lcnsis, ctc. .\ forlwri autcm imponcnduc non sunt pocnilcnliac, (juac adimplcri nc- qucunl, quin confcssionis rcvdalio faciic sul)scqualur.

3* Ncc sunl imponcnda iciunia pucris, nislicis, opilicil)US con- linuo lni)orc dcfali^Mtis; ncr filiisfamilias, qui iciunando nimiani admirationcm parcntii)us iniiccrcnl, aul ctiam cos offcndcrcnt. Ncc sunt iniun^Tndac pcrc;,'rinalioncs aut prolixac prcccs, aut gcncratim clccmosynae mulicribus sui) potcslatc viri conslitutis, sicut ncc paupcribus iu^^i lai)orc viclum sibi comparantibus.

'r Non sunl imponcndac pocnilcnliae mullis opcrii)US divcrsis impiicatac, (pna mcmorilcr tcncri non posscnt ; ucc, ordinaric saitcm, pocnitcntiae nimis nalurac rcpu^^nantcs, v. gr., signarc cruccm cum iingua in lcrra, inviscre inimicos, elc. Imprudcn- ler a) eliam gencralim inq)onitur pucris, ul vcniam pclant a parcntii)us, vcl ab aliis ob inobcdicnliam, irrcvcrcnliam aul fur- lula : (piia sacpc odiosam rcddunt ronfcssioncm, cl picrumquc omiltuntur, clc.

ARTICULUS 11.

Iil l\tl'l I I lnM luF.MTrM I VI

Prinripia :

fii7. — I. Tocnitcns tcnctur acccplarc atnur uiipitrc raiiO- nnbilrm pojMiitciiti.ifn s.ur.tiiirntnlircr iniiiui t.nii «11; n rx il'«tis

(0) Imprudcntiac isliu,< frucium haud rnro Imnc rcperies exlllii^^ie. ut piicri nc(pu» .1 ronfcs.^iario nmlationcm poeuilenliac. nv(\\\v a pa-

rentiluis si\c aliisausi vcniam piMcrc. mult • ■■ ■ • • -•• ' \n\

Omi.ssac po«MJitiMUiiU' coiililiTi autloMtt^'*. C" ni

.seriem inchoaverinl. el ad mtillos anno* additn 5acrileff« commu- nionc protraxcrint.

410 TRACTATUS

Confessarius tenetur poenitentiam, et quidem peccatis aliquo modo proportionatam, imponere. Si autem poenitentia iraponi et acceptari debet, eo ipso ratione obedientiae Confessario de- bitae, etiam adimpienda est. Constat ex Conc. Trid. sess. 14., c. 8. — S. Lig. n. 516. ; Hom. apost. n. 55.

II. Poenitens tenetur sub gravi implere poenitentiam gravem pro gravibus peccatis impositara ; quia materia gravis per se obligat sub gravi. — lia omnes. Probabilius autem tantum sub levi obbgatur ad poenitentiam ievem pro levibus culpis imposi- tam; quia materia levis non est capax gra^is obligationis. — Ita communius cum S. Lig. n. 517., conlYdi plures.

III. Poenitens implere debet poenitentiam tempore a Confes- sario assignato, vel quamprimum commode potest; et si poe- nitentia sub gravi obliget, graviter peccabit, si ex gravi negli- gentia diu eam differat {a) ; ratio est, quia per se grave est de- hitum notabile diu protrahere. Quoties autem poenitentia statuto tempore adimpleta non fuit, semper remanet onus eam peragen- di, quia tempus tantum accessorie intenditur. — S. Lig. n. 525.

Quaesita :

528. — QuAER. V An obliget sub gravi poenitentia inse qui- dem gravis, sed pro venialibus tantum imposita ?

Resp. Neg. probabilius. Ratio est, quia tunc non est neces- saria satisfactio, in quantum est gravis. Unde sicut Confessarius non tenebatur, imo non poterat illam imponere sub gravi, ita nec poenitens sub gravi implere tenetur. — S. Lig. n. 517.

QuAER. 2° An Confessarius pro gravibus culpis poenitentiam possit imponere gravem equidem, sed leviter obligantemf

Resp. Afprm.y quia legislator quilibet gravem materiam sub levi imponere potest ; sed generatim hoc non expedit. — Sua- rez cum communi, apud S. Lig. n. 518. [b).

(o) Vlde dicenda inferius n. 530. Quaest. 6.

[b) S. Alphonsus mallet, ut saltem aliquid sub gravi, iniungeretur, quocum aliud deinde eliam gravius posset imponi sub levi. At ipse non diffiteiur, oppositam sententiam communiorem esse ; et ex hoc ipso arguitur, minus firmum esse argumentum, quod ipse a Synodo Tridentina conalur pro sua oplnione elicere.

DE POEMTE.NTIA 111

yuAEB. 3* An poeniUns leneatur slb «bam implere cibclm- STAMIAS poenilentiae sibi impositae adiectas^ c. gr.^ ut est ora- re (;kmbls fi.kms, clc. ?

Hesp. Soliilio pcndel u maiori vcl niioori carois aiHtctatioac, (juam alTerl circumslanlia, sive per se, sivc respectu pocoilcnlis. 5. JLiV/. n. 31". — lloc pcndcrc cliam polcst ab iotcnliooe con- fessarii, (piam vcl ipsc cxpresse niaoilcstaverit, vcl pocnitcos possil praesumcre.

5*29. - (Jlakk. r An salisfaciat poenitens poenitentiam im- plens in mortali?

Hesp. Affirm., cum communi. Ualio cst, quia ad satisfacien- dum praeccpto suflicii opus salisraclionis iniunctum poocrc, li- cct iiiiis pracccpli noo oljtincatur. S. Lkj. n. 'ti'!.

yiAEK. ly An percct poenitens implens poenitenttam m mor- tali?

Resp. r Ccrtum est ilium non peccarc gravitcr. — Ita com- muniler Tlteologi

Hesp. 2* luxla (juosdam vmialiter peccat. Ratiocst, quia (|ui volunlarie obiccm cITcctui parliali Sacramcuti ponit, nou vidc- tur ab omni culpa cxcusari possc. Plurcs tamcn graves Iheolo- ^i prohabililer lcncntcum Lugo illum ab omni culpa cximi, quia nulla cst culpa soli pocnarum remissioui obicciu ponerc (a . — S. Lig. n. \)'1\\.

530. - ytAEH. <i* (Juaenam poenifcntiae dilatio sit culpa gravis ?

Resp. r Si poenitcntia lucnl levis, dilatio, quantaruniquc sit nuu(iunm erit gravis, ciim c\ dictis ipsa pocniteuliac ouiisdio probabilius culpam lcvem non cxccdcrct.

Hesp. 2* Si pocnitcnlia sil gracis, ct pro gravibus {)eccali9 iiuposita, probabiUus gracis rcputanda cst dilaiio duoruni vel

(a) lloc vaierc delict prao.<crtim, (|uando poenitcnUa ad plurcsi ;lio.«; prolralii dcbrl. {J[i\< oiiim dixiTil. poenil»Mil<»in lcnori nd gra- ii;ini rctupcr.iinlam, ut possii poiMiiteiiliam iinplerr? Secu.t vero, u( notant ."^alnianliecn.Hes \Ue Poenit. Cap. lU. «.70.), poeoiteos p(*ee:ircl ttiin implendo porniliMiliani, hiiu nonimpiendo: iinplendo (prKlcm. i|ni 1 iinplct in sialii p«'ceali ; non iir* ' • ' ». (piia oinittercl. V.l jiaec 4|irul(Mn mm niida opinio eo ina^is ^ li.s e.si in (*oruni

xMiUMilia, qui diennl, sari.sfaclionisenccluni lo easu obiineri. (luan- (lo obex deindc rcmovclur.

412 TRACTATUS

trium mensium, quando medicinalis sit, aut adsit periculun^ oblivionis. Caeterum nulla regula generalis circa hoc determi- nari potest (a). — S. Lig. n. 521.

QuAER. T An, si poenitens iniunctae poenitentiae oblitus fne- rit, teneatnr confessionem repetere, ut aliam pocnitentiam re^ cipiat ?

(a) Nemo dubitat, poenltentibus suadendum esse, ut satisfactlo- nem impleant, cjuamprimum commode possunt. At si quaeratur, quandonam dilatio reatum, praesertim gravem, importet, vix credi potest, quantum inter se DD. dissentiant, adeo ut tot diversas ha- beas oplniones, quot intermedia temporis spatia habes inter octi- duum et annum, et quidem ita, ut dum octiduum a quibusdam velut terminus statuitur, ultra quem iam de gravi reatu dilatio damnari queat [Vid. apud S. Alphons. Lib. 6. n. 521.), ahi dilationem integri anni culpae expertem iudicent [Yid. apud Diana Tom. 1. Tract. 6. Resol. 44, et 45. edit. coord.). Neque valde urget discrimen poeni- tentiae medicinalis ; Nam si fingas aliis remediis infirmitatem cura- ri, cessat obligatio, quam ratio medicinae inferret,

Undenam porro tanta oplnionum varietas? Inde profecto, quod ratio quaepiam solida ad aliquid certius conckidendum plane desi- deretur. At vero hoc ex omnium sententia certissimum est, non damnandum quid de mortali, nisi manifesta et evidens ratio id suadeat. Ergo quidquid dicatur de octiduo, quindecim diebus, de mense, de bimestri, etc, pertinet ad privatas opiniones, quibus solida vis movendi ad assensum prorsus deest.

Et quod ad dilationem spectat, etiam quando Confessarius tem- pus praescripsit, ecce tibi Salmanticenses (apud S. Alph. 1. c) de mortali eum damnantes, qui iniunctam Communionem ad quatuor dies differat ; quibus S. Alphonsus communiorem opponit senten- tiam, quae dilationem ad sex vel octo dies levem putat. Ast alii forte reponent, praesumendum non esse, quod Gonfessarius hos la- queos iniicere poenitenti voluerit, ut sub gravi incidat quaevis di- latio eliam ex mera socordia ; nec nisi imprudenter ageret Confes- sarius, qui ex indole poenitentis dignoscens, probabilem fore eius- modi negligentiam, sub gravi haec vincula imponeret : quippe ex iis, quae dicta sunt (swp. in not. ad n. 522. et 523.), non salutares, sed mortiferae eiusmodi iniunctiones dicendae forent. Nam caete- roquin quae indoles, quaeso, foret hominum, qui medicamenta ne- , sciant praescribere, nisi ad aeternam in inferis desperationem de- stinent miserum infirmura, qui ad unguem forte iussa non servet?

DE POEMIE^TIA 41:)

Hesp. Meg. probahiltus. Kalio esl, ([uia implelio pcenilcnliac iam semcl iniuiictac, per obiivionein etiarn culpatiilcm, nnpng- sibtlis elTccla cst. Ad inipossil>ilc aulem neniu lcnetur. — lla S. /jV/. n. :{*20., et alii commumter.

NoTi. >i fxicmtfti'. j)rihlriil«T |)rarMiiiia( <.4)nfr^^.iriiitii a<lhur r«*r iniiini t^-- pocnitcotiae mpinorfiii, tlvLrret ip*uiu ••lire, »i roniniuWc |>i>Mit, ut ab eo, quali^ sit illt, rnciat.

.■>:n. — QuAER. 8* (Jnis i>oenitentiam commutaie possilf

Hesp. 1 .Numiuain al) ipso poenilentc commulan polesl, nc io melius quiiicin, ({uamvis votum ab ipso vovcnle possit in opus evidenlcr mclius mulari ; (juia pocnitcnlia ncpiil ad sa- cramcntaiis satislaciionis meritum clcvari, nisi a .Ministro ipso Sacramcnli IV)cnilcntiac imposita fuerit.

Hcsp. 2* Commutari potest 1 a Confessario , qui cam irapo- suil, quia legislator potest propriam lcpem mulare ; 2* a quoli- hel alio Confcssario, (|uia (juilihct alius Confcssarius potcst essc oiusdcm causac iudcx, si pocnilcns ipsius Irihunali sc suhinii- tat; successor eniin in cadcm auctoritate potcst, (juid^iuid poluit antecessor. Kxcipiendus tamen videtur casus in (|uo poenilcn- tia ab ipso Supcriorc pro casibus rescrvatis imposita esl, quia infcrior .senlcntiam Supcrioris mutare ncquit ; nisi tamen ran^a gravis adsit, aul conscnsus Supcrioris lacilc [>r;i'<umi po>Mi. — S. Lig. n. 528. et im.

Sed ad commutationem licilc facicndam rc(]uiritur causa iu- sta, (|ualis cst 1* si poenilentia vidcatur didicilis; i* si pracvi- d(»atiir pocnitcns non cssc ci satisfacturus ob rcpupnantiam, Ira- gilitatcm, oblivionem, etc. — >'. Luj. n. liiH.

l}'.\i. — QiAKn. 9* An poenitens teneatur confesswnem repe» tere Oil pocnitentiac commutattonem obluiendam '!

Resp. \ Si adcat cumdein Confessarium, non crit nccessa- rium rcpctcrc, (juando Ctmle^sarius rccordclur adhuc confuse slatiis ronscicnliac poenitcnlis a .

[a^ In prae.tcnti ca.su haec rccordaiio coosi^ienUea pofnUenUs prorsu^ sliic cau>a exigilur. VAs\ cniiu nulla niemoria de illa oc-

curral, nihilominus m\i\c <,\[i- • ''-sarius \idfl, ii" * •":i»

^ubsiilui po.-sii oiieri, (piod ai ;rauin sUUui po» »

iudicavil. (iongruam ergo sati*iractionoin eUam siue ca rccordaiio- ne imponcre por oommuiationom pote>l.

414 TRACTATUS

Resp. 2' Si alium adeat Confessarium, vel etiam eumdem, noD amplius peccatorum memorem, sufficit ut summatim confi- teatur; ita ul Confessarius confusam status illius notitiam acqui- rat [a). — Ita S. Lig. n. 529., et alii communiter contra pliires.

Resp. 3" Probabilius requiritur haec summaria confessio, si Confessarius, saltem in confuso, statum poenitentls non cogno- scat. Ratio est, quia nequit Confessarius poenitentiam commu- tare, nisi sacramentali iudicio : hoc autem iudicium non potest exercere, nisi poenitens conscientiae suae statum illi aperiat. — Lacroix* — Elbel, etc.

AXidimQn probabiliter negat S. Lig. cum aliis; quia non agi- tur de iudicio ferendo circa culpas deletas in praecedente con- fessione, ubi iudicium circa illas iam fuit formatum, sed tantum de poenitentia commutanda ; ad quod sufficit prioris poeniten- tentiae cognitio, et notio fragilitatis aut difiicultatis, ad eam im- plendam, ut nova aliquo modo aequivalens imponatur (6).

333. — QuAER. W An Confessarius possit poenitentiom com- mutare extra confessionem ?

Resp. V Neg., si Confessarius sit diversus. Ratio est, quia Confessarius nullam habet potestatem , nisi in iudicio sacra- mentali.

Resp. 2° Si Confessarius ille sit qui poenitentiam imposuit, potest illam mutare immediate post absolutionem , antequam poenitens discedat ; non vero postea, saltem probabilius. Ra- tio est, quia ad id requiritur et sufiicit ut praecedens Confes- sarii iudicium moraliter perseveret, quod non videlur locum habere, si poenitens Confessarium extra Poenitentiae tribunal adierit. Ergo, etc. — Ita S. Lig. n. 529., ubi dicit esse sen- tentiam veriorem et communiorem cum Suarez, Satmant., etc. — Alii tamen dicunt, commutationem poenitentiae fieri pos- se ab eodem Confessario extra confessionem intra unius diei

(a) Quod summarla confessio sufficiat, nemo dubitat: sicut dubi- tandum non est, hanc necessariam non esse, si confessarius idem adeatur: si vero cum alio Confessario res sit, ex seq. responsio 3.^ habe, quid definiendum sit.

(6) Si commutatio fieri ob infirmitatem seu fragilitatem poeni- tentis debeat, haud facile id per aequivalentis substitutionem as- sequeris.

DE POEMTE>TI\ 41.i

spatium [a] ; quia tunc adhuc yidetur moralitcr uniri cum iudi- cio sacramentali peraclo. Nam quemadmodum lonL'iu< ^«p.iiium Don impedit ({uominus monilitcr uniantur aut dolor aul conles- sio, aul ctiam impletio satisfactionis cum absolulione, ita et dc mutationc poenitentiac iudicari polcst. — Lugo, I). ili. n. 112. — Yoii, n. 632.

flputlres :

534. — r .Non tcnctur pocnitens poenilentiam adimplerc, quando invalida fuit confcssio; quia iudicisscnlcntia sacramcn- lalis nulla luit, ac proindc nullum adt*st Sarramentum inle:rran- dum : alias vcro bis pro iistlcm pcccatis essct satislancndum. Idem diccndum cst ob eandem ralionem dc poenilentia imposila sine absolulione. — Collet. — Heutrr, el cotnimititer. -- Excipc r si pocnitcntia sit medicinalis, atquc adco necessaria ralionc mcdicinac h ; •!' si pocnitcns ad camdem confcssionem pcrli- cicndam plurics acccdat, et inlerim Conlcssarius, ul saepius fleri solel, pocnitentiam alitiuam singulis yicihus imponat quo minor in linc imponcnda supcrsit.

•2" Pcccal fjravitcr non modo (|ui poenitcntiam omittil, sed et ipii omittit cius partcm pran intc;:ra pocnitcntia noiahilcm : vcl ctiam (piac praviscssct in sc spcclala.

3* Lnivcrsim ad iudicandum dc omissionis pravitatc, altcn- dcndum esl, an matcria vel circumstantia omissa multum vcl parum ad pra»^rcpli linem ronferat; an substantia pracccpti im- plcta sil, clc. Sic praccepli substanliam implct ncc pcccat. nisi vcnialilcr (pii stans vcl in cubirulo rosarium rccilat. (|uod e\

(a Cardinalis Di* I.upo, cuhis sentciitia hic cxpomlur, nuspiam ad unius dici spnlium rnm cunstrinxtt. Kt si quidrm distare com- mutatio haec a confcssionc tnntum polesl. qunnlum dolor a con- fcK^iionc. aul confcs^io ;iti nlisidutione. aut drmum ab al>- ' ' satisfiictio, faciU* appar(M. nhs r»' mensuram ilbuu iihiuN inlcrscri.

^6 lii ista liNpothc.si ne(M>s.sariiiin oril opu.n iniuiictuni, non quia a Confessario iniunctuiu, >cd (piin iinturali lcgc im|H).>>itiini. Ad hoc tnnien insuper rc^piiritur, ut opu> illiid >it mcdiuin uiiicum. quo (piis vliarc pcccalum possit.

416 TRACTATUS

iussu confessarii flexis genibus yel anle imaginem B. Virginis recitari debuisset; secus yero, si poenitens iussus esset, v. gr., expansis brachiis orare ; notabilis enim est haec mortificatio, cuius omissio gravis haberi potest.

4° Preces in poenitentiam impositae recitari possunt, etiam dum Missam de praecepto interea quis audit, nisi tamen ahud fuerit statutum a Confessario. — S. Lig. n. 525., couiTdi paiicos. Possent etiam alternatim cum sociis recitari preces, quae ex Ecclesiae usu, aut fideUum praxi, veUit in choro recitari solent: V. gr., Rosarium^ etc.

5° Satisfacere nequit poenitens peraUerum, nisi tamen idde consensu Confessarii fiat ; quia satisfactio est quasi Sacramenti huius materia, et pars integraUs (a). Ergo necessario ab ipso poenitente satisfactio ponenda est. Constat etiam ex propositio- ne 15* ab Alexitndro VII damnata, quae est huiusmodi : Poeni- tens propria auctoritate substituere sibi alium potest, qui loco ipsius poenitentiam adimpleat.

6° Si Confessarius duas Missas eodem die audiendas in poe- nitentiam imposuerit, illae successive, non autem eodem tem- pore, videntur audiendae ; id enim intendisse Confessarium , rationabiUter praesumimus. — S. Lig. Hom. apost. n. 57. — Lacroix, et alii communiter.

T Poenitens, cui difliciUor iniungitur poenitentia, Confes- sarium monere debet de impossibiUtate aut nimia difiicuUa- te eam adimplendi ; et si Confessarius non acquiescat, aUum adire polest. Si autem poenitentia non appareat adeo gra^vis, poenitens eam acceptare tenetur, nec potest recedere sine aU- qua culpa [b).

8" Si poenitens, accepta poenitentia abuno Confessario, con- fessionem iteret apud aUum, ut mitiorem poenitentiam sortiatur, vel etiam aUa de causa ; a priori poenitentia minime Uberatur,

(a) Si hoc fit ex Confessarll consensu, opus iniunctum seu sa- lisfactionem, atque adeo partem sacramenti integralem habes in cura, qua poeniiens aUum ad quidpiam praestandum movet. Pro- posilio autem damnata, quae in textu subiicitur, eum ferit, qui propria aucloritate, non autem qui auctore confessario aUum sibi subsUtuat.

{b) Aderit nimirum saUem acediae vitium.

liL l-wL>iU.MJ.\ 417

nisi menlionein de |iraer«dcnli rnMr..^j ..,,. . » ,,.<„, . . , , .........

tia niriat; ralio, (juia ad comnni' ^ , ^

confessarii re(iiiiritiir positiviis voluntalis actus, quo prior obli- gatio rcTOcetur. — lia communiUr Lugo, Lacioix, elc.

MMM-M)IX

ni. r'JLMlLMli5. l llLlLb 1MIMJ>L.>DIS.

/. Opern nir!nti.<,

ViVo. — lOrationos vocales, Pater, Avc, Crcdo, Litaniac B. Virp., Rosarium, sivc eius tertia pars; preces nialulinae et vespcrtinac.

•2' (^niliones menlalos discrctc , pro capacitatc pocnll^^nlis ; pro rudiljus, copitatio nliitua dc inrerno, dc morlc, de pa.s5.one Chrisli, mane aut vosperc, v. gr., per tcmpus unius Ave.

3* Actiis Fidei, Spei, Carilatis, contritionis, liduciae iuDcum.

conformitatis divinae Toluntati, pr •': uoii pi •■ ■ ..., lo-

tics...., v. f;r., m;inf\ vcspore, j»: iii in ti:. iis vi'|

;iniini drieclionc

i° Oblatio suimelipsius Deo sumiuo mane, signum crucis, va- rine aspiralioncs scu orationes iaculatoriao ad Clirislum , ad .S. Cor Icsu, nil W. Vir;;inom, ad Anfiilum Custodem. vOrdiua- ric non siint multiplicnndae.

5* Kxercilium Viac Crucis, pracscrtim (|uando tit iii comnm- ni: prcces novcmdialcs in lionorem B. V. vcl alicuius Sanrii.

t>" Audilio cnniionum, catocliismi, assistenlia Ofli ! Ie- siac, V. {^r., AIissuo, sulcmui, Vesperis, elc. vtl e\er' ri-

tiialihus, nut pio cxorcilio .Monsis Mariani, vel aliis h di,

sallom alittuoties.

T Kxamon gonoralc con.sciontiac vcspcrc, snltem [»er brcvc l(*mpus ; itom oxnmon pnrticulnro < - • ' ' • » vcl (t-

if.«

loiM prnvnm consuoludinom o\ lirr.. , .

8' Visitalio Kcclcsiac vcl Altaris ruiu^iliNcl, vrl . . in

pnrliculari ad aliijuid ibi orandum, nut ad prtcndam ;:ratinm non «iniplius poccandi.

n" I.OOlio pin, V. ;;(,, |Hi nn, 1,11.1 '1 i;u

nnl nllorum riipul. v.pr Ini'i.»':. i

vcl allorius pii lihri, cl<

UCRY Tom. II. 87

418 TRACTATUS

10° Frequentatio Sacramentorum, tali die, vel tali tempore, ^ut tot yicibus. Hic caute agat Confessarius, nec imponat obli- gationem iis, qui raro confitentur, ut semel yel bis in mense ac- cedant ad tribunal Poenitentiae per annum ; sed hoc non iniun- gat nisi una, et forte altera yice, et solis poenitentibus id liben- ter acceptantibus [a).

II. Opera mortificationis.

V leiunium, vel integrum, iuxta leges Ecclesiae, vel partia- le, iuxta vires physicas ac morales poenitentis. Non tamen im- ponenda est huiusmodi poenitentia nisi raro, et iis solum, qui eam libenter accepturi sunt.

T Subtractio aliqua cibi, quae corporis sanitati, aut officiis seu laboribus poenitentis nullo modo nocere possit, v. gr., di- niidia pars ientacuU sohti die Yeneris aut Sabbati, aut in vigi- lia festi alicuius, etc.

3° Abstinentia a vino vel liquore inebriante, tah die, tah tem- pore, aut non excedere talem quantitatem.

4° Subtraclio aliqua somni ordinarii, praesertim surgendo ma- turius niane, aut hora determinata in pigritiae medelam, aut eliam ad tentationes impuras praecavendas.

5" Orare genibus flexis, aut brachiis in modum crucis exten- sis (6), deosculari terram humihtatis causa, breves peregrina- tiones instituere.

6" Offerre Deo ahquoties aegritudines, morbos, aut ahas oc- currentes vitae aerumnas, patienter eas ferendo.

T Privari ahquando recreatione etiam honesta, v. gr., de- ambulatione; reprimere nimiam curiositatem in auditu, invisu; non sislere tamdiu ad domus ianuam, aut fenestras. Hoc prae- sertim convenit puehis vanitati praeter modum addictis.

8° Castigare corpus moderate, discreta maceratione, aliqua flagehatione, situ incommodo. — (Sed haec rarissime. iniun- genda (c) ; imo cum magna discretione permittenda.)

(a) Adde: et prudentem spem de futura proposili executione praebenllbus.

(6) At brevis eiusmodi oratio sit, oporlet, nempe ne sanitati noceat.

[c) Inter ea, quae rarissime iniungi oportct, Card. De Lugo recen- set etiam absUnenliam a sumenda SS. Eucharistia, insuper addens,

DB P0EX1TE?(TIA 119

I![. Porndentiae medicinales.

530. — Cnm gcneratini lo(|ucndo conlraria coulrariis curcn- tur, iniunpi aut tanlum suadrri polcrunt scqucnlcs pocnilcntiae, cum discrctione laiucn, alteula praesertini (jualilalc, cl bono maiori pocnitenlium.

r Pocnitentihus raro cl malc orantilius imponantur prcces hrcvcs, manc aut vcspcrc, per hel)domadam circilcr, persol- vcndac. - Tepidis lcctioncs piac, vel orationcs iacu' ili-

c]uotics in die faciendac, paucac tamcn, cl ad pauc^ ,jm ^, ue ohlivione omittantur, aul poenitentem contonjueant. — Tcnta- lis contra Fidcm ct Spcm, actus Fidei, Spci, tiduciae, vel rcci- tatio Symholi Apostolorum, ctc.

2* Blasphcmis, rcvcrenlia cxtcrna in iJcum, m cruccm...., V. gr., dcosculari rcvcrcntcr crucilixum, vcl imairiv •- - ' Tn<, aut diccrc dcvote : Sil nomen Domini beneduium. 1. h--

sus Chrislns.

V Amatorihus mundi ciusquc pomparum, mcdilatio alifjua dc Tanilate reruni niuudanaruni, v. pr., dum man' nl, aut

cuhilc pctunt, vel renovatio sponsionum in liapi. ilarum.

4" lllis, qui sacpc Mis.«;am omilluut, ali(|ua Missa superero^a- toria audicnda, v. gr., duplcx die Dominica, aut una die feriali 'vel visitalio ali(|ua Sanctissimi Sacramenli plurics facicnda, clc.

tiuic soluiii iil ('(iiiNt-iii.uiiMiiii (•^•«c , vuiii |>r''j'lt'i tifircluiu re\ti ti;u' cl disjMoirKuiis pr.icst.it (Hieinpi.iiu al> iji>.» riMno\«'ri. Itt ihtendimm, frequenfem \Ltum Communionls non eue roii ita deter- fnindfr bonnm, uf non poxsil a/ et in n

/j/.T wir/if/.T rvvf ab^tincre, ijuam *;.....- <•. eliamu .. pecrati mortalit.... Cum ergo Confessariwi posiit j hunesla et virtutum in poenilenliam: non videtur dubium, in genere et dr pnssihili loijurndo, r/ir •'! atiqu&ndo j

ti, ut (ihsfineitt a Communiv ie: quando >

lius esse tunc abstinere. quam aeeedere : quod ei statu poenitentis et drfectu revernifiae rt <r. Ihim

tamen illa omis.sio l\)mii U, quod

a Conjessario fuerit in p ki coge-

retur poenitens suam conlessionem manijestare. Hegutariler Inmen non espedit. inlnn / i impcmerf, ticet in casu rarissimo

neqimdum ivm sit, yu... , -.. ..lililer Imponi.

420 TRACTATUS

r SerYantibus odium, opera aliqua carilatis in proximum,, Y. gr., inimicum salutare, aut alloqui (prudenter tamen) ; oratm et actus caritatis pro proximo in genere, et etiam specialiter pro inimicis; recitatio Orationis Dominicae pro nsdem, prae- sertim horum yerborum : Dimitte noUs debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.

6° Libidinosis, aliqua mortificalio, aut commoditatum subtra- ctio praeseriim fuga occasionum (a), oratio, Sacramentorum frequentatio, lirmi propositi frequens renoyatio, noYissimorum

memoria, etc.

"i" Furibus et avaris, eleemosyna ahqua luxta eorum tacul- ta^tes, etiamsi assis unicus aliquoties in pauperes "vel in Eccle- siamerogandus esset. Nunquad autem imponendae sunt gra- yes eleemosvnae, nisi libenter acceptentur.

8' Superbis, officia quaedam humilitatis, y. gr., deosculari terram, Yisitare pauperes, ycI ipsis benigne subYenire, eos hu- maniter tractare, Ycl elicere Yarios actus humihtatis, y. gr., dicere cum pubhcano: Bomine, propitius esto mihi peccatori.

r Gulosis et ebriosis, subtractio ahqua ciborum, abslinentia a cibo et potu extra consuetas refectiones, Yel abstinentia a Yino tali die, aut prohibitio ne in refectionibus tahs Yini quan- titas excedatur, etc.

Adde etiam opera mortificationis quae in §. praecedente m-

dicata sunt.

(a) InteUige de occasionibus saltem paulo remotis; nam proxi- mas ius naturae cavendas praecipit.

PAIIS TF-HTIA

DH MIMSTUO POKMTENTIVE Agendum: t" Jo poleaUio Mioittri ; 2« <Je eios officio.

CAPrT I

DE POTESTATK MIMSTRI.

Oiiam mirandn cst Saccrdolis, non ad allare solum lilanlis, sed eliam in l*ocnilcnlian Irihunali scdcnlis polcslas! Nulla sane est in lcrris pracslanlior di^nilas, nullum sublimius minislc- rium, nullus ^radus illo cmincnlior, cui Inbuilur pecoala dimil- teiidi r.icullas. Oiiis e\l hic, qui clinm ftrrctfla (limiltit? clama- hanl inlidclcs ludaei, Luc. 7. iO. Kt ilcrum : Quis potest (ii- miltere peccata, nisi solus Deus? Luc. 3. 21. — En liomo nunc etiam peocala dimillit, el (|ui(lem c\ polesiale propria , liccl diviiiilus acicpla ! Nuu enim iiudum cxercel minislerium, ul Tridcnlina Synodus dclinivil. I]u (ilirisli ipsius pcrsouam ^c- rit Confcssarius, dum trihunal crigit, el senlcnliam absolutio- nis prnnuutiat : Dedit nobis miniMerium reconciliationiji ! i, Cor. j. 18. /

5:n. -- Tria rcquiruntur ad polcstatcm adaequatam Ministri Pocnilcnliac, scilicct I' putcslas Ordinis; 2* polcslas iuri>di- ctioois ; V approbalio.

I. Ue(]uiriiur polcslas Ordinis, idesl (piae .Ministro competit vi ordinalionis, ct cst rliaraclcri saccrdolali intrinsccc anncxa. llatio Cbl, (piia solis Saccrdotibus dictum cst a (ibri»to : tiYi- pilc Spiritum Sanctum; quorum remtseritis pfccata, renwttun- tur eis. loann. 20. 22. — Coustat aliundc multiplici Kcclesiac deriiiitioue.

II. Ue(jiiiriUir polesUis .Nf r(/.'' /i"miv, iii«-si pniosl,!^, .pii "^a- cerdos ul iude\ poicst lcrrc scntcnliam in aliquos utpolc subdi- los suos. Conslat cx TridcntinOf .^ess. 14. c. 7.

422 TRACTATCS

III. Requiritur approbatio ad confessiones tum licite iumva- lide excipiendas, seu publicum iudicium de idoneitate Sacerdo- tis ad confessiones excipiendas. — Trident. sess. 23. c. 15. de Jteformat,

Agendum i" ie approbatione ; 2» de iurisdictione ; 3° de reservatione casuum.

ARTICULUS I.

DE APPROBATIONE.

Approbatio defmiri potest : luridicum Praelati iudicium de idoneitate alicuius Sacerdotis ad audiendas confessiones.

Hinc examen non essentialiter requiritur ad concedendam approbationem : iudicium enim prudens de idoneitate Sacer- dotis etiam sine examine haberi potest, quando de hoc aliunde constet.

NoTA. ludicium de idoneitate Sacerdotls debet esse adaequatum, scilicet, tum ex parte intellectus quoad scientiam et prudentiam competentem, tum ex parte vo- luntatis quoad morum sanctitatera vicario Christi in hoc ministerio convenientem.

538. — Dico I. Requiritur approbatio ad confessiones tum licite, tum yalide excipiendas. Constat ex Trident. sess. 23. c. 15., de Reformatione, ubi sic statuitur: nullum Sacerdotem, etiam regularem, posse confessiones saecularium, etiam Sacer- dotim, audire, nec ad id idoneum reputari ; nisi aut parochiale beneficium, aut ab Episcopis per examen, si illis videbitur esse necessarium, aut alias idoneus iudicetur, et approbationem, quae gratis detur, obtineat.

539. — Dico II. Approbare potest solus Episcopus, aut qui habet iurisdictionem quasi episcopalem. Ratio est, quia ad so- los Ecclesiae Praelatos pertinet iudicare de idoneitate Ministro- rum ad audiendas confessiones deputandorum. Constat etiam ex Conc. Trident. supra citato. — Potest autem Episcopus appro- bare sive per se, sive per atium a se deputatum ; quia appro- batio est actus iurisdictionis : iurisdictio autem ordinaria potest delegari. — S. Lig. n. 550. 558.

NOTA. In praxi iuxta praesentem Ecclesiae disciplinara, approbatio et iurisdi- ctio simul eodem actu a Praelato Sacerdotibus conferri solent, exceptis Regiilari-

DR pnFMTrNTIK 423

bus eienplif (o). Oliio, «olfl TndeDtinuni •cilicel, cuid epprobelio kpiMepi a«- restaria non ra*rt , iuriidirlio roramuDitrr • ('•rocLi* roDrcdrLalur. *< n

Fpi^ropi iurisilirlionpiii nimul rum approLalione triLuunl, rt proinii* fi legandi in parocbi» vit etcrciliom baLcl. Hioc iori»diclio oan comiDooi tUum approhntin Jirilur 1.

Quaesita :

510. QiAKH. r A f^unnani Jipiscopo hahcnda sU ajipro^ batio ?

/{esft. Approbalio Iribui debel ab Episcopo dioeccsis, in qua confessionesexcipicndaesunl; unde non suflicil approbalio sive Episcopi pocnilenlis, sivc Kpiscopi Sacerdolis. (^onslal v\ lUil- la Innor. \//, nn. 1700, ubi snnnlum cst : « (lonfessarios, lani « saeculares (juani rc;:ulares, (|uicum(|ue illi sinl, nullalenus « posse audire poenilenles sine approbalione Episcopi loci, in « quo ipsi poenilenles dc^Minl ; ne(jue ad boc sufl^rapari appro- « balionem semel vel plurics ab aliis Ordinariis aliarum dioece- « sum oblcnlnm, clian)>i poenilcnlcs illorum Ordinariorum, (|ui a lales Confcssarios approbasscnl, subdiii siul. » — Deinde de- clarat Pontifex alias confessiones lore nullas, et Confessarios suspensos. Ilanc Conslilutionem conlirmavit Utned. XJV, per Bullam quac incipil: Apostolica. — Mde S. Li(j. n. 5i8. b .

(fl) Non sic isla accipias, quasl Episcopus iurisdictionem Repula- rihus tribucri^ nnpieal ; iiinuitiir dumtnxat, RcRularcs Kpi>fopi ilc- let;alioiu> noii iiidigiTc, (|ui|i|M> (pii iiiri<dirtioii(Mii liabeaiit ut iiifra dicetur a Sode Apo^lolica por proprios praelatos deleKalam.

(b Cum Synodus Tridcntinn di^ierto non e\ •, ;) «pionafn

OrdiiKirio npprobandi essont (ionfossarii, in trr» ..>... -as sontontia^ abierant Dortorox. ut \idoro ost otiam npud S. AljdionHum Ub. 6. ti. Si8. . Alii onim npprobntionom potondam os-o aiolianl ab Ordi- nario jacerf/o/if, (piippo in luinc ille solus iurisditionom baberet ;

4 L'appn>baliuu quVtiQe 1« (.onciU a'fsl poiol ttot d^l^gatioo, c'r«t oa tia- ple t<'nioi|{na;]o ilr la raparili' du «njrl qui ' <ii« tr ra« dr p ' r d^

Irgai'. F.n ion»4't|urnrr, «i un pri-lrr rlail ■- < ^ .( approafr par , • , «an»

4lre dplr|;ar' ni par lui, ni par le rapr, ni par Ul^ir^, il o'a«roil aoctio poavoir. Mait, roniiiir dau« la ditriplino ai lurtlr 1' Kv^>)«r d^t^gue rn nirnie t' il

•pprouvr, Ir poutoir dr» Curi'^ r«l ilrtrnu «an* r\rrrKe II «rn rvl < m

qu'on I pri» 1' habilude de confnndrr Vappmhnliom et !• Mifmliom, el d'appe- Irr pnMrr ii/>;*rf>Mri> rrlni t\n\ a rmi U poofoir i'«nt*a4r« Ut cooftMiea». — (iouiitt. N. i7(i.

424 TRACTATUS

541. — OuAER. 2° An absolvere qiiis possit proprium suhdi- txm in aliena dioecesi sine approbatione ordinarii'}

alll vero ab Ordinario poenitentis, propterea quod illi iiis inessel inspiciendi, ciiinam siias oves commiueret; alii demum ab Ordina- rio dioecens, ubi lit confessio.

Et quidem primae ex hisce senlentiis ( quam alioqui tamquam probabiliorem amplexi fuerantDocloresgravissimi), debetur opinio illa tot dissensionum auctrix, quod Regulares, semel atque ab ali- quo Ordinario approbationem essent consequuli, possent deinde in qualibet alia dioecesi citra Ordinariorum approbationem confes- siones excipere, utpote qui nec aliam liorum approbationem, nec delegationem iurisdictionis, quam a Sede Apostolica habebant, ne- cessariam sibi esse exislimarent. Quibus occurrit Conslitutio: Cutn sicut, 12. Sept. 1628 IJrbani Vill, in qua aboletur et privilegium alias quibusdam Religiosis iudultum, ut Sacramentales confessiones auclire valerent, etiamsi ab Episcopis dioecesanis ad id examinati et approbati nqn fuissent. Et quoad omnes Religiosos accessit etiam Constitutio Superna Clementis X, quae §. 4. decernit, Religiosos ab Episcopo ad confessiones saecularium in sua dioecesi audiendas ap- probatos, non posse in alia dioecesi eas abscjue Episcopi dioecesani approbatione audire, quamvis poenitentes subditi sint eius Episcopi, a quo ipsi Reiiglosi iam fuerunt approbali.

Cumque hac Glementis X Constitutione non videretur quaestio sublata {Vid. La Croix, Lib. 6. part. IL. n. 131G.], propterea quod tum ipsa, tum praecedens Urbani VIII de solis Regularibus id sta- tuebant; hinc nova Constitutio Innocentii XII (e qua A. nonnulla refert), etiam confessarios saeculares comprehendens, et decernens Bullam Cruciatae Sancfae niiiil novi iuris induxisse, nultumque pri- vilegium continere, quoad approhationem Confessariorum contra for- mam Concilii Tridentini . . . , adeo utConfessarii tamsaeculares, quam Jtegulares, quicumque illi sint, etc, ut in particula ab A. descripta. Et quandoquidem nonnulii, uti, v. gr., Salmanticenses (De Privileg. Cap. 4. n. 11.) contendebant, Innocentii XII Constitutionem, quae de Bulla Cruciatae agcbat, non extendi necessario ad alia privilegia eligendi sil)i Confessarium, v. gr,, quae concedantur per lubilaeum; proinde Benedictus XIV [Cowsl. Apostolica indulta, ^oAug. 1744), statuit ac declaravit, ea , quae Praedecessores Rom. Pontifices Innoc. XII, Innoc. XIII, et Benedictus XIII decreverant circa intel- ligentiam etusum indulti Bultae Crucialae, etiam in retiquis eiusdem generis induUis pariformiter valere atque obtinere debere. Ex quibus omnibus manifeste patet, primam ac secundam ex recensitis supe- rius sententiis iam pro anliquatis habendas esse.

DE POEMTE?CTIA iJ3

Resjt. V A/prm., si hab^jal iurisdiclioncro vcrc personatnn seu ordinariam in illum. lialioest, quia quiM|uis raiionc nmue- ris sui liat)Lnt iurisdiclionem ordinariam, censctur approhalus ipso iurc ad suos uUiquc audiendos: ncque iuri.stiiriio ordina- ria, dumniodo lial sineslrcpilu iudiciali, arctalurad locuni; scd nisi spccialitcr rcstrinj^atur, uliiquc cxcrccri potesl. — lla rom- muniler cum S. Li(j. n. VM. — Reuter, n. 3i8. — Lacroix, n. l.ilC, et alii contra ;>a^/o.v. flinc Epi.scopus ct Parochus sul)(iilo> suos cxlra parocciam ct diocccsim, absque approba- lionc Episcopi loci, absolvurc possuut.

Rfsjt. 2* yefj., si in pocnitcntcm habeatur tanlum iuri.sdictio delc<ia(a ; quia hacc per se ccnsetur merc lerrilariali.s, non au- tem pcrsonalis, et proindc non sc(|uitur dclcgatuni extra tcrri- toriuiii. — lla iidcm aurlorcs.

QtAr.u. 3* .4/1 snffiruil approhalio prnesumpta.

Rc.sp. Scg. Ualio est, cjuia cx Conc. Trident. rcquirilur ap- prohalio aclu cl ahsolulc exi.stcns, et iam ohtcnta. Ad talem au- lcni approhationcm rcquirilur consensus actualis, signo aliquo dcclar.iliis. lino ncc licet iucipcrc confcssioncs anlecjuam con- scnsus illc, pcr lillcras pclilus, rcccplus fuerit, ctsi ccrto ohti- nendus vidcatur. — lla commuuiter. — S. Liij. n. lilO.

A forliori aulcin non Taltt ralihahitio approhationis etiani prudriiier pracsuinpta ; (\uia ratihahiliu lonim hahet tantuni in aclihu^, ({uorum valor in fulurum su^pcndi potcsl: scd valor ahsolulionis pracscntis suspendi nc^iuit ; valor enim Sacranieo- torum pcndcrc non polcsl ab aclionc futura a . — 5. Lig. ibid.

liil. — Olaer. 4' An Hpiscopus po.ssit valide et licite limt- tarc approhationem quoad certumtempus, Incum et persouasf

Rcsp. V Af/irm. quoad validUatcm, ctiam sinc causa. Uatio est, (piia esl actus omnino dcpcndcns a vulunlalc Episcopi ut Supcrioris. Iliuc sicul validc approhalioncm rccusarc polest, sic cain polest solum cum rc^triclionc couccdcre. id cunstnl ctiam ex proposilionc W ah \te.raitdro Ml damnata : Sa' ' ' prae- ceplo ronfcssionis annuae, tjut confitctur reijuhin h) , prae- sentato, .sed iniu.stc rejnohato. Ergo denej:alio approiiatiouis, ctiam iniusla, cslYalida; crgo, afortiori, rcstriclio. — Conslal

ui (.('iiMi i iiinn f.i, i|u.M- - dicU suiu ,". •••i., di* >jicra-

rocntis, i|uac >ali«la >in(, sed .^

426 TRACTATUS

etiam ex Conc. Trident. sess. 23. c. 15., ubi dicitur: Nisi ap- probationem obtvneat. At Tero qui eam obtinet cum restrictio- ne, simpliciter non obtinet pro casibus exclusis.... Ergo, etc. — S. Lig. n. 352. — Lugo, disp. 21. n. 51.

Resp. 2" Quoad liceitatem^ disting. — Potest quidem Episco- pus restringere aut etiam omnino negare approbationem iusta de causa, ut patet ; quia in hunc finem inducta est necessitas approbationis, ut idonei a non idoneis secernantur. Secus Yero, si id absque iusta causa agat.

QuAER. 5° Quaenam sint iustae causae approbationem limi- tandi ad tempus, etc?

Resp. Sunt ut plurimum sequentes: V si nunc sit necessitas habendi plures Gonfessarios, quae postea cesset ; 2° si appro- bandus habeat quidem siiflicientem scientiam, sed merito maior desiderelur ad approbationem perpetuam ; 3" si prudenter timea- tur, ne post habitam semel approbationem perpetuam, studium neghgat; 4" ad experiendum, quomodo se gerat in excipiendis confessionibus, yidelicet an principia generalia bene applicet in praxi, etc.

543. — QuAER. 6' An possit Episcopus valide et licite rem- care approbationem concessam^i

Resp. V Affirm. ratione vatiditatis, etiam sine iusta causa. Ratio est T quia talis revocatio fit in re Episcopo ita subiecta, ut ab illo tantum provenire queat ; 2" quia approbatio, etiam iniuste revocata, iam non existit, seu non potest dici simpliciter habita, seu obtenta. — Ita communiter cum S. Lig. n. 551. — Billuart, diss. 6. art. 5.

Resp. 2" Ratione liceitatis, dist. V Potest quidem Episcopus revocare approbationem etiam iliimitate concessam, iustis de causis ; hoc enim sequitur ex necessitate approbationis, quae postulat, ut quisquis cessat esse idoneus, ab officio removeatur. 2" Non potest autem approbationem revocare sine iusta causa. Etenim ex dictis non potest Episcopus approbationem denegare sine causa : ergo a fortiori non potest sine causa concessam re- vocare; siquidem ex effato: Turpius eiicitur, quam non admit- titur hospes. — S. Lig. etc.

544. — QuAER. 7" An Episcopus Sacerdotem extraneum ap- probare possit?

Resp. Episcopus approbare potest quemhbet idoneum in sua dioecesi actu existentem, etsi transeundo tantum. Constat ex praxi universali et sententia communi Theologorum contra j)aw-

MFOEflTEMIA i-27

cos, qiii ad hoc rcquirunt qua,si-domirihum, aut saltcm domici' Imm fiabdatioms in (Jioeccsi P!!piscopi approtjantis (a). Ratio

(a) lloc nimirum erat consectariuui sententiae, «{uae statuebat, approbationnn ;ul <'\cipi«MMln> ronfessidrjrs rp<piireinlani ••>so a proprio sacerdolis Ordinario. CuuKjue ex iure uemo lial subdilus Ordinarii cuiuspiam nisi rationr domicilii aul quasi-4iomicilii, exin- de horum altenitrum DD. ilii exi^ebant, ut cjuispiam apjirobari ab Ej)iscopo possel. Porro cnm iam anli^juatn sit illa srnloniia , anli- quatnm maiicl H eiiisdpm coiisfclarium. (Juod autem nonnulli scri- jttores doctrinam islam iam obsolctam repelant, et approbationera o|)inenlur, solis subdilis, «jui lajps sint iure dnmicilii aul (luau-do- micHiiy aul salliMn lnihilatitjnis concedi posse, men* Iribuendum id \idetur consueludini iiaud infrefjuenti, qua quidam ad Iranscri- benda anliquiorum placita, eorum ralionc nullatenus insj)ecta, fa- cile ftTUhlur.

Inlrrim advcrle, quosdam doctores uli(jue ad apj)robationis \a- lorem e\igere,ut sacerdos dici queatOrdinarii apj)robantis subdltas. Al sulxlitum ccnsent, semrl ac jicdem in dioece>im infrral, rliam.si nulla ibi manendi voiunlas adsil. Ita Lupo ; lufero octnvo, Rrilijio- xum apprnhatum nh aUqun l'.pi%rnpn^ duui in eius epi.sropatu versa- tur nire ut hniipex iire cum t)omicHio ; licet mutato domicilio rel rereritu.s ad suum >' 'nm, sl hospex erat, iam nnn maneat xubdi^

tu% illiw....; ti /(!// . ^ ea reileat nd eundrm cpiscupatum, rrcupe' rare approbationem...., et in virtute iltius absquc nova upprnbatitt»e pon.te audire confessionen : quia iterum fit uthditus eiusdem Episcopi, a qun rel fift eiut praeces^nre fuit approbatus De Pnenit. l)i\p. 21. i\. V\. . Praelerpa subditus hoc loro dicilur sarrrdos .sensu imml- iiuio. iilest mere In ordinc ad confessiones cxcij)lcndas. Ita Idem l.ujio ibid. n.3r».): 0 " "» suus in ordine ad confessiones kuha dinecesis audiendas e.M .... i /c, cvi in ordine ad hoc munua subdi- tur, et a quo, si in hac matrria detiquerH, poterit puniri tamquam a mo iudice et Ordinario in liac serie cauiarum. Kt oxin<b* l)cne cum his illud conciiialur, (juod ij)-.- ' ' n. :i;l. jir • - ' f''-pi Ut deiit licentiam nudicnili lun^ « eliam > ^ et

hospilibus. non attendunl, nec quaeiiint, an sint prius approbati, rel an rcnerint cum aninm penuanendi ; sed sotum an ^inl, ictfioil sint .\u/Jicientcs. Iia ijuidcm I.u^o ; quocum si ita sententia prima cx tribus suj)erius not. ad n. 'iiO allntis int('Ui;;atur, ut suhdiiut dicatur (juisijuis Ordinario subicctus evadit in ordlne ad audiendas Confessiones, et solum ijuonsijui» mnnet in elusdem d' nl-

f(*stnn\ est eau) senl»Miliam ojjtinn' ruin lerll.i. (juno « \ • , o-

nibus Aj)oslolicis tenenda cst, compoui.

428 TRACTATUS

est, quia delegatio sive mandatum committi potest cuivis, dummodo capax sit. Constat insuper ex praxi quae universa- liter in Ecclesia servatur. — Recole Decretum Innocentii XII, supra relatum, n. 5*40.

ARTICULUS II.

1)E lURISDIGTIONE.

lurisdictio generatim sumpta est quaedam potestas moralis regendi subditos. lurisdictio ecclesiastica duplexest: alia in foro externo, et est potestas ferendi leges, imponendi poenas, etc. ; alia vero in foro interno, quae est potestas absolvendi, vel ligandi in tribunali Poenitentiae.

De hac praecipue agemus. Duplex est autem, scilicet 1" or- dinaria, quae alicui compeiit ratione officii habentis annexam curam animarum; 2° delegata, quae alteri datur ab habente ordinariara.

Principia :

S45. — I. Potestas iurisdictionis requiritur ad confessiones excipiendas, nec sufficit potestas Ordinis. Ratio est, quia abso- lutio est sententia iudiciaria, quae lerri ncquit nisi in subditos. Debent igitur assignari subditi Confessario; hoc autem ad eum pertinet, qui auctoritate in eos subditos poliet. Insuper id ad rectum Ecclesiae regimen omnino requiritur. Incommodum enim maximum foret, si facultas absolvendi independens esset a Yi- cario Christi in terris cui dictura est : Quodcimque ligaveris, eritUgatiim....; quodcimque solveris, eritsotutum. Sed maxime constat ex Conc. Trid. sess. 14. c. 7. : « Quoniam igitur natura <( et ratio iudicii illud exposcit, ut sententia in subditos dumta- « xat feratur; persuasum semper in Ecclesia Dei fuit, et veris- « simum esse Synodus haec confirmat, nulhus momenti abso- « lutionem eam esse debere, quam Sacerdos in eum profert, « in quem ordinariam aut subdelegatam non habet iurisdi- « ctionem. »

54G. — II. lurisdictio ordinaria competit V Papae pro tota Ecclesia, in utroque foro. Ipsi enim a Christo dictum est in per- 5onaPetri, 3Iatth. 16. 19.: Tibi dabo claves regni coelorum. Et quodcumque ligaveris super terram, erit solutum et in coelis;

el f/unilrumque solveris sujicr Urrtnn, crit solulum et in cociis ; 2" rpisropo pro sua dioeccsi, p.iriler in ulro(/ue foro, cum haec idco sil ipsi comiiiissa, ul eam rcj;at ac dirif;al; 3* Parochis pro suhditis, in foro interno; i' Ahhatihus ct Praclatis Hcgularium pro siihrlilis.

III. lurisdiclio on////firm polcst dclcyari, scu pcrahumcxer- ceri. Ualio csl, (|uia dclcgalio cst actus proprius potcslalis or- dinariae. lurisdiclio tamcn i« solo foro interno non potesl de- lcgari, nisi Saccrdoli ah Episcopo approhato, ut constat ex su- pra diclis dc approhalioiic. Ouoad Parorhos inulilis fcrc cvasil facultas dclo^^aiidi ; ({uaudo(]uid(Mn Kpiscopi, ad (]uos pcrlinct confcssarios approharc, iurisdiclioncm simul cl approhalionem Saccrdolihus saccularihus conlerrc solcut, ut dictuni csl in not. ad n. •;2n.

IV. lurisdiclio drlnjala conc(»dilur ah Ia< ItjMti cuiiiULL ^a- ccrdoli iii casu cxtrcmac ncccssilatis, snn in nrtirnl.. v^nvu< €onstat cx Conc. Tridcnt. sess. 14. c. 7.

V. Expiral iurisdictio dclcgala ad confessiones cxcipicndas pcr rcvocalionem a Siipcriore factara, vcl pcr lopsum lcmporis praclixi ; ilem mortc delcf^antis, vel cius cessalione ah oMicio, si dalii liieril j)ro aliiiua |)ersona parliculari, et iudicium iiou- dum incoeptum sit, aut cliam si generalitcr data fucril, sed cum clausula, ad arbitrium conredentis, ad heneplacilum nostrum, Tcl alia simili. — .s'. Lig. u. ;>j8., ■jliO. — Scavini.

Ouacsita :

;>i7. yiAKn. 1* An iurisdictio dclcfjata suhdetegari passil'!

Itcsji. Seg., gcnerntim tnquendo, videlicct nisi acccdat spc- cialis conccssio deleiianlis ; (]uo casu nominc ipsius dele::anlis suhdele{^ari censclur. Halio cst, «|uia delcf^alus eam solam po- lcst«»lcm hahet, (|uac ci concedilur ; at conccditur ci sola potc- stas cxercendi iuri.sdictionem. non vero eani alteri commilten- di, nisi aliud c\j)rimatur. Krj;o, ctc. — Kxcipe. si quis suhsli-

tualur in locum Pasloris ordm.irii cum deli " univer>ali.

y. gr., in vices Parochi deluiuii ; vel si qui- f^elur ad uui- vcrsilalein causarum. — 5. Lig. /». jtiC, et atii communittr.

•JiS. - yiAKfi. i' An Hcctesia suppleat iurisdictionein^ ifuan- do jiornitrntcs ipsius drfcrtuin inrinribilitcr '

Itcsj). .\dvertendum priiis est. defectiim mu-ui vu.ii.- i\ u»- versis rcrum admiuiis evenire pos<e. r.!rniin rrror c><e mlc>{

430 TRACTATUS

vel communis inter fideles, vel privatus tantum. Iterum, Sacer- dos iurisdictione carens potest habere titulum coloratum, yel solum existimatum. Titulus autem coloratus est titulus in se quidem falsus, sed tamen vere collatus a Superiore, et ideo prae se ferens speciem veri tituli, licet ex aliqua causa vitio in- trinseco laboret. Sic Sacerdos, qui simoniace renuntiatur Paro- chus, invahdum sortitur titulum ex lure canonico; et si a legi- timo {a). Episcopo fuerit in paroecia constitutus, titulum habet coloratum. Tilulus vero mere existimatus ille est, qui a fideU- bus adesse reputatur, licet non existat. His positis.

Bico V Ecclesia certo supplet, si error sit communis inter fi- deles, et simul cum titulo colorato coniunctus. Ratio eruitur ex communi Theologorum interpretatione diversis locis iuris in- nixa. Etenim, aiunt, Ecclesia, velut pia mater, ad bonum ani- marum iurisdictionem supplere merito censetur, cum id possit. — S. Lig. n. 572.

Dico 2" Prohabilius etiam supplet Ecclesia, si adsit error communis sine titulo colorato^ sed cum titulo tantum existima- to seu flcto. Etenim eadem urget ratio ac in casu praecedente, cum etiam in hac hypothesi innumerae animae perire possint. — Jta Suarez, Lugo, Lessius, Billuart, Bonacina, Diana, Eenri- quez, Pontius, etc. ; et hoc putant probabile S. Lig., Yiva, El- bel, Sporer, Roncaglia, Gobat, Holzman, Herinx, Cardenas, Gousset, etc. — Contradicunt tamen ahi quidam, v. gr., Bu- semb., Navarrus, Sijlvester, Caiet., Ugot., Covarr., etc.

Dico 3" Non censetur Ecclesia supplere iurisdictionem, si er- ror s\\, privatus, v. gr., si sit unius aut paucorum. Ratio est, quia Ecclesia, non censetur supplere, nisi ratione boni commu- nis, ad instar scilicet provisoris seu gubernatoris generalis, qui ad solum bonum generale societatis attendit, et bonum privato- rum curae provisorum particularium relinquit. — Ita commu- nissime Theologi contra paucos.

550. — QuAER. 5° An Vicarius generalis habeat iurisdictio- nem ordinariam, ita ut possit alios delegare ad confessiones au- diendas ?

(a) Fieri posset, ut lilulus mere coloratus haberelur in Episcopo, qul parochum Instituit; v. gr., si occulto slmonlae vitlo sedem ille occupassel: quo spectat casus terlius in G. statuimus 107. Gaus. 1. Q. I., illius scilicet, qui ordinelur non simoniace a simoniaco.

DE POEMTENTIA 431

Resp. Scntcntia communior ct vcra af/irmat contra i>aucos. Ratio cst, quia Vicarius gcncralis, liccl ah Kpiscopo nonuuatus, iurisdictioncm non liabct ab Kpiscopo ipso, sed a Canonc, ({uo dcclaralur, cum quid unum faccre cum Episcopo. — S. Liy. n. GjS.

Ol AKK. OWn haerelici et exrommxuiicati vitandt raliffc nfxhl- vanl tn perirulo morti.s, deficiente alio Sacerdote^f

Ilesp. Affirm. Ilalio cst, (]uia omncs Saccrdotcs possunt ab- solvcrc in articulo niortis, ut constat cx Tridcnt. Sess. 14. cap. 7. a j iHsta duta m jnnir. /V. — \ide S. l.nj. u. 'jlJO.

[a, UaS\ii. rridciiliiia ; In raicin Lcclcsia l)ci iiistuililum \emper fuil, ut nulla ^it rcsenntio in artiailo mortis : atque idcu oinnes sacerdotes quostibet poenilentes a quibuscumque peccatis et censuris absolvere possunt.

(Juoad noiniiiatini oxcommuiiicatos roforl (!ard. Albilius { De Jnconst. in ful., elr. Cap. 18. «3!». , mai^nam orlani Uomae coiilro- versiam, obiicienlibus (luibusdam pro nefjatira Declaraiioiirm Sa- crac Con^rr. C.onc, (iiiam rofort Ka-inaiius (In C. (>" li •' -

stit. n. 'IH. . Sed licet /nn|uil .Vlbillus , maxima ruu , ..... ,..i-

rint requisiti iihri et reyesta decretuf^m Congr. S. Conc. Trid., dicta dcclaratio rcperiri non potuit. Dicendum est ergOy quod de-

claratiit praedirta facta non fuerit, vel si facta. fueri* • '■ 'rt

libris cjpuncta tamquam rontraria communi opinioni y i,

qui post Concilium srripserunt. Kt novi etiam, quod de anno Hi8i tempore Pontifirntux !) !S. Innocrntii \l funit in S. Congr. S. (if- firii %upcr istn opinione disceptatum ; et cum aliqui r.r Cardinalibus opinionem S. Thomae sequerentur, fuit ad trutinam revocata. Re- tata re ad Sanctis^imum, Sanctitas Sua pm sua prudentia iussit, ne super dicta opininne dinceptaretur, neque in dubium amptius re- vocaretur.

S. Alphoiisus in autcrloribus OperU .<uis editiouibu.s (Vhl. Edit. Ilassaii. riiin firla (lala //'•mar aiino n^»T rum narrala .i' \ <i noiidum (•omporissel, <lo liar ro srripseral Lib. f>. n. .*»i.i;. . .n<- cunda vero smtentia shnn:\ni negal. et hanc tenet S. Thumas, ttc. ; ul)i el praodirtam Doclaralitujom a Kagnain» momornlam urgel. No- vlt po>lo;\ o\ ('.ollol. «juao rolur \ All»ilii». ot ill » para-

graplu» ouin liinooonlii \l doi i .unxil ; iiisupor -...: ,...m 11-

lam sonlouliain iu posteriuri reiraclalionum cloncho n. 19. reln- ctnvll; altainen vocem illam sequenda \ione, uli palel non

dolcvit. Ll hoo monuis^e iu\orit, ue i|ui^ uiilium dumlaxal illiu.H

432 TRACTATUS

551. — QuAER. T An smplex Sacerdos possit absohere non tantum in arliculo, sed etiam inpericulo mortis2

Resp. Afprm. Ratio est, quia eadem est fere poenitentis ne- cessitas in periciilo, quam in articulo morlis. Aliunde constat ex lure canonico, pro eodem accipi articulum et periculum mortis.

— S. Lig.

Huiusmodi autem periculum censetur adesse in sequentibus casibus, scilicet 1' in morbo periculoso ; 2" tempore pestis : 3° in partu difTicili ; 4" in operatione chirurgica ardua ; 5" ante na- yigalionem yalde periculosam ; 6° in praelio, aut aliis similibus casibus. — S. Lig. n. 561.

552. — QuAER. 9" An ParocJius fossit advocare ParocJmm eiusdem vel diversae dioecesis, ad confessiones in sua parocJiia audiendas^i

Resp. V Quoad Parochum eiusdem dioecesis, Hcet vi officii sui iurisdictionem specialem habeat tantum pro paroecia sua, etiam ex consuetudine fere universali confessiones in universa dioecesi audire potest, nisi Episcopus aliter decernat. Consulen- dae tamen sunt consuetudines locorum propriae.

Resp. 2° Quoad Parochum diversae dioecesis, yariae ferun- tur opiniones, ut inquit Bened. XIV, Inslit. 86. n. 7. Qui affir- mant arguunt ex Trid. quod parocJiiale beneficium inserviat pro approbatione universali. Ahi negant, quorum sententia, inquit S. Lig. n. 344., robur accipit ex Cougr. S. Conc. die 31 De- cembris 1707. — Bened. XIY primam sententiam admittit in iis locis, ubi adest tahs consuetudo.

553. __ QuAER. 10° An Sacerdos approbatus ab Episcopo possit aiidire confessiones fidetium sine venia ParocJii^i

Rcsp. V Quoad liceitatem, neg., si confessiones excipiantur in EcclesiaParocho subiecta. Ratio est, quia debilus ordo omni-

paragraphi 560 legens, ul mos iis est, qui mere de sententia Aucto- ris noscenda sunt soUiciti, perperam eam opinionem quasi S. Al- phonsi ampiectatur.

Decretum autem innocentii XI confu-mationem hai)et ex Bene- nedicti XIY Constitulion. Apostolici mwieris, ubi validam decla- rans absolutionem a Sacerdote trlbutam complici in peccato turpi, rationem affert ex citato Synodi Trideiitinae decreto : qua de re sermo redibil.

Dl POEMTEI^TIA 433

no rcquirit, iit cuin Pdrorhi<i Superior immodialus sit in sua Ecclcsia, al) ipso venia inil)i cxercendi sacra ministeria petatur. Non tamen re<|uiritur veni.i P<irochi ad audieodas conressiones in Siicello K«'^iiliirium vel Monialium, sed venia Superioris vel Supcnonssae loci suHini.

Resp. 2* Qaoad taUditntem, cerlum esl non retjuiri liccntiam Parochi extra casum annuae confessionis, iuxta omnes. Imo ncc recpiiriltir pro annua ronfessione, saltem per se, seu de iurc com- muni. (]oiisl;it r\ conimuni docirina Theoloponim n)nlr{i «pio>- dam, necnon e\ praesenli consuetuiJine et praxi universali Kc- clesiae, ut testatur Ifened. AYV, Inslit. 18. — Si aulem alicuhi non vigeat ista consuetudo, etiam ut validae hdheodae sunt confessiones, nisi Kpiscopus expresse coutradicat ; nam, si ta- ceat, consuetudini universali Ki*clcsiae conscntirc videtur (fl . — (jous.set, n. ilH.

a) loannes XXII (C, Vat e/fra'ionit Extrav. !)e hneretich) da- nifiiiNil «'l Imiic ;«niciilum !o;innis l)c Poliaco Doctoris Pari.siensi^j . Stanie Omiiis ulriusi|ue scvus citiclo in Citnc. (jen., Homanui Pnn- tifex non poiest facere, quod parocfiiani non teneantur (nnnia pec- cata nua srmet in onno proprio sacerdoti con/ileri.

Damiiatum errorem inslauravil l.aimoius ; ««i cum hatr Dpiino, pacis iniinir;», iiirmTi' co«*p»«'l |i;irorhus in tiallia, Clfmcns Mll ann. 1592 lulil hoc decrelum (apud Bened. .\7V, Insi. 18. n. T

Snnrimus, tnm diclii Fralribwn quam ntiix pririteyiali.% pracfii-

ctix, quibux id ab .\poxtulica Sede iutlullum enl, iitoneis lnmen et nh Ordinai io aftprobili.n, peccala sua eiiam quaiirn'iesim>ili f( paiclot- li, et quovis alio tempore con/iieri ticite posse..

El r.lrmoiis X Coiist. Superna ti. h. 5. derns l rt met ajtpriihittos i Ucgulares putse in dioecesi Hpi%<opi ^ , c

7uorij anni tempore, etinm pasrhali, et quorumrumque etiam in/ir^ morum confessiones audiie ab^i/ue utta ;» ; •;m rel f

liceniia.... ; et eos, qui diclis tieligiosis si...f apprvi,

schati lempore confessi fuerint , Conslitulioni, quae incipil (h ulriusipic sexus, quoad confessionem dumtojrat, satisfeciue.

^,)ii()a(l li\|)Othcsim voro, (piam \. nifm V ';HCopi coulr.! ;

C«Milis, t'\t,»l ;i))iiil Pi;;ualflli. t'l IMorium J- ' v>. n. 36 . l»i -

«laralio S. Congr. 5 Aprilis 13Ki , hi8 verbiii r\pre»a : iheretuim Fpisciipi, in quo hnhelur, quod nullus Conlessaiius eliam ab Ori/i- uario approhaius, pos%il lempore paschali fon/r-'" ■" •'• uius au- dire sine licenfin proprii curati, nulto modo e\t a.

OVRT Tom II. ' 28

434 TRACTATUS

554. — QuAER. 11° An delegatus valide et Ucite absolvat ela- jpso termino delegationis quotannis renovandae, v. gr., si turba poenitentiim affluat ad aliquam magnam solemnitaiem?

Resp. 1* InTalide absolvit, per se, seu ralione iurisdictionis, quia de facto nullam habet. Attamen valide absolvet probabi- lius, saltem plerumque, ratione erroris communis, ob quem Ec- clesia supplere censetur pro bono animarum.

Resp. 2° Peccat graviter, per se, Sacerdos, si hoc scienter agat; ratio, quia exercet munus Confessarii sine legitiraa au- ctoritate ; et licet tunc suppleal Ecclesia, reus est tamen, quod ipse indebite eam ad supplendum cogit.

QuAER. 12" An Sacerdos in aliquo loco approbatus excipere valeat confessiones peregrinorum eo advenientiumf

Resp. V Affirm. absolute quoad Confessarios Regulares, qui speciaie hoc priviiegium a S. Sede Apostolica habent. — Yide Constit. Superna, Clement. X {a).

Resp. 2" Etiam affirm. quoad Sacerdotes saeculares; ratio quia talis est consuetudo vim habens ex tacito Ordinariorum consensu, qui ratihabitioni de praesenti aequivalet. — Itacom- munius Theologi et Canonistae. — V. S. Lig. n. 569.

555. — QuAER. 13° An Episcopus possit sub poena invali- ditatis prohibere, ne dioecesani pergant ad confitendum extra dioecesim ?

Resp. V Negative, si pergant ad confitendura extra dioecesim apud Confessarios Regulares, qui habent privilegium audiendi confessiones omnium hdeliuni undequaque venienlium. — Sua- rez, de Relig. tr. 10. /. 9. n. 19. et 20. — Reifenstuel, tr. 14. Dist. 8. q. 1. n. 11. — Laym. /. 5. tr. 6. c. 10.

Confirmatur Deciaratione S. Congreg. apud Fagnan. in cap. Omnis utriusque sexus, n. 79., ubi haechabet: « S. Congre- « gatio declaravit Regulares intra dioecesim Episcopi appro- « bantis posse etiam absolvere poenitentes alterius dioecesis, « cum habeant iurisdictionem a Papa.... cuius iurisdictio non

(a) Et In Constltutlone PauU III, Inter cunctas ad PP. Soc. lesu : illis ex vobis, qui presbyteri fuerint, quorumcumque utriusque se- scus Chrisii fidelium, ad vos undecumque accedentium confessiones audiendi, etc, quod privilegium conslal et aliis Regularibus Men- dicantibus commune esse.

I)E POEMTENTIA 135

«< rcstringilur ad liniitcs alicuius iLTriloni, scd univrrsus orbis u est sua diocrcsis. »

I{esp. 2' \[firm(itivt\ si in alia diocccsi Sacerdolihus s.htu- laribus conlil«';mlur. Katio cst, quia, ut in(|uit Fagnanus, dc iurccommuni nullus Saccrdos polcst absolvcrc |)Oi-niirnlcm noo sibi subditiim, cliam in illa diocccsi in (|ua cst approbatus; dcc supponi potcst in casu tacitus couscusus Episcopi pocnitcntium, cum cx liypothcsi ipsc sit invitus (aj.

(o) Uocscnsu intelligendi suiit Palaus, Lugo, Salmantic, Bonar., Suarez, Vas(|uez, elc, (juos S. AlphonMis Lib. ti. n. ;i6!J ;ill»'^;il, ceu f.icull.ilfin |)ere^rini,> coiuessiiin coiililcndi cnilil»et iipprol.ilo loci, in (]uo reperiuntur, oa condilione limiianles: dummodu ex in- du.itnn non discrdanl e ])roprio domicitio, ut extrn confilenufur. Kt runj lioc sensn ii 1)1). Io«jn;inlur, non polesl :»dmilti, qnod S. .\l- phonsns rnni T;»ndtnrini et M;i7.zotla contra eos nr^rel. generalem iuris regulnm esse, (piod nullus videtur fr udulenter agere, qui ulitiir inre sno. In-^ enlm ronlilendi e\lrn d oere.sim, ()rdiii:irio proprio invilo, iiullnm est, nec pole.sl contrari;» consueludo induci, obsUinle ilia Constiiulionc (C. Si Kpincopun 2. Ue 1'oenil. et Rentina. in Yl ) : ."Sulla tiuvque putest consuetudinc inlroduci, quvl a/iyu/j praeter .^ui Superioris liientiam confessoiem sibi eliyere vatra!, qui eum pos.%it sutvere vet liyare.

Cuius quidem Conslitutionis hanc rationem Iueulenti<*simam DD. .iflTerunt, (pmd ein<»in(»i!i consueludo repu^nel iuii dii .'nli,

nt nemo soUi ;iul lig^iri queal nisi a proprio iudice. li.. .- / J)e

Poenit. liitp. 27. Sert. 3. n. 5.) : Itespondetur , eliyere ronfeu»rem sinr lirrntin />n»/»ri» Fpi^copi, rrpuynnre iuri diino; et ideo si;< i,'i- ra.n.se hntifirrm Honif.ieium VIII) ^fi ilto lexlu (!. Si Kp • non po.^sr cnusurtudiuem prnescribere c>»nlra hoc ius : iu qu ,i

differl hnec conmetudo a quacumque atia teye kumana. Kadem hahe8 ex Dominico Solo In l. hisp. IS. q. 4. art. 2. Cvnrt. I. , \.»-

(In :\. V. q. %\. nrt. 2. Ihib. 2. n. 5. 6.^, cl, aliis umis>is, ex M.

Cano, (pii (Hetect. de Poenil. P. >7.) sic p..ucis rem coiifiiil : A*jr- ploratum hnberi drbrt, pranrptum de confilmdo p-opt i'i <

divinuiii r%ir.... (Junpropler sine huiusmodi - .-

lione Ordinarii ; sacerdos aiirnus non esl huius > ,

atque pvuinde iure divino lenemur proprio sactrdoti confitrri. Aail confessiu, qune fit nttrri ei fa >' ■ >-

rirensrtur. Kl hinc re|)etil, 7ui"i ,

ut aliquis praeter sui superioris ticenliam, cunfessorem stbi e..j

436 TRACTATUS

QuAER. 14" An succuRSALisTAE iu GalUa iurisdictione ordi- naria gaudeantt

Besp. Affirm. ; sunt enim Parochi proprie dicti, et cura ani- niarum ipsis committitur, non tanquam alterius Yicariis, sed proprio nomine exercenda. Tenetur reapse Succursalislay seu Deservitor, sicut praecipuae parochiae Rector, ex officio Sacra- menla subditis suis ministrare; et subditi vicissim ad ipsum re- currere debent in iisdem casibus in quibus parochiani proprium Parochum, et non alium deiure adire debent, y. gr., ad matri- monium ineundum, Communionem Paschalem recipiendam, etc. — Gousset, n. 479. — Yernier, n. 92. — D. Bouix, tract. de Parocho, p. 337., etc.

QuAER. 15" An simplex Sacerdos posslt absolvere navigantes in Oceano; vel a quo obtinenda sit approbatio^i

Besp. V Per se nequh absolvere, nisi in periculo prohabiH mortis, ut supra dictum est; quia nullus Sacerdos extra iilum casum sine iurisdictione absolvere potest, in quocumque loco degat.

Besp. 2" Ex consuetudine universali requiritur et sufficit ap- probalio Episcopi loci, a quo suscipilur navigatio; ex consue- ludine enim talis Episcopus facultatem habel Sacerdolem navi- galurum approbandi, et delegandi pro toto navigationis tempo- re. — Ita communiter cum Bouvier^ §. 5. in fine.

556. — QuAER. 16° An Capellani militum eos ubique, sine approbatione Episcopi loci, absolmre possinfi

Besp. r Affirm., si specialiter sint delegati a Sumuio Pon- tifice ad curam spiritualem militum, aul a Capeliano maiori a Papa approbato.

Besp. 2" Si vero hac speciali delegatione careant, possunt quidem audire confessiones in dioecesi Episcopi approbantis,

mhat, etc, ul habet cit. C. Si Episcopua. Ut enim"Canus subdlt, Si esset solum de iureposilivo, aliqua consuetudo posset praevalere. El (N. B.) concludit: In lianc sententiam conveniunt omnes schola- stici Auctores, atque adeo B. Thomas, etc.

Caelerum nou videtur S. Alphonsus Auctores praedictos eo sensu accepisse, quasi Iractent de peregrinis, qui e dioecesi discedant ad confuendum alienis conira voluntalem Ordinarii, et sic nihilominus ulanlur iure suo. Adeo enim non agit de Ordinariis invitis, ut sup- ponat, Ordinarios signum aliquod nunquam dedisse sui dissensus.

I)E POKMTKMIA iiiT

el eli.ini cxlra ill;)m in ilinoro el in ryslris. r\ lanlo < u

Episroporufn, nl palel v\ ronsneludine universali ; i. .. , - sunl lamrn valicJo ahsolvere in slaiionilnH ner in praf»! !;is sinc licenlia Kpiscopi loci, (|uia nuMam habenl iurisdirlionrm. Consta! ex variis Dcclaralionihus S. CorKjrnjationi.s «|uas rrfrrl /*. y.acharia apud LnrroiT, n. l.'ilS. — Yidf eliam S. f.ifjor., n. ')77. — UnniiiT, ih- {pprobnhon^ — Bouir ifr Pnrnr/ir, p. (102., elr.

Arri:.M)i\ i.

OE llRlSblCTIONE ET AFPHOHATIU^E REfilLARllll.

Re^Milares ratione privilrf^iorum el immedialae dependonliae a Summo Ponlilirc, in |)lurihus (juoad iuri^diclionem difTerunl a Sacerdulihus saecuhirihiis. Ilinc

557. Diro I. He^ulares propric dicli, seu qui vola solem- nia emiltunl, el qui privilegio exomplionis donaii sunl 'a\ im- mediate a Papa iurisdictioncm accipiiinl ad audiendas c«mfcssio- nes tum suurum, tiim snrculnrintn. Elonim praof.iti Ro^^ularos sunt exompli a iurisdiolidno Episcoporum, el immodiate a P.»pa dependonl. Ilinc intolligitur iurisdiclio concessa singulis Saeer- dotihns religiosis, accedenlc Supcrioris sui coDsensu [h Constat insiiper ex variis locis luris canonici. prao<«'riim «a Docretali Suprr ralhrdram; ex Clemenl. Duduin de .wpulfuri.K : item ex aliis Constilutionihus. quae Iicel poslea modiliralao fue- rinl, praesertim, per Corif . Trid. «juoad privilegia, lamen quoad iurisdiclionis suhstantiam irrevocaiac permausorunl. — Ita mvi-

(n) Privilepium ejemplionin per .se non Inferl deloualionem lurU- dictioiiis imiiiodialo .1 .'^iiinmo fontifice : nlloruin • 'o .dirro

suhsisioro p«)*ost. I>o fiicto tamon lloligiosi omnes : nile" •»!

<|ui privilopiorum communlcallonem cum iis e\ .^poslollcae > indiillo li;d)onl, luriMliclionom a Romnno Ponlilice perOrtlini.4 pro- prii pr.iohitos accipore solont. (Jua do re rulusipie Ordinis Rell^io- sus Constitulionos suas, suis«juo indulla pri>ilegia ton>nlal.

[6) Polius «|uam conscnsum , dlxcrls iuriMdicfionit commuHirth- fiontm seu drlegadoueni.

, 438 TRACTATUS

muniter cum Lugo, disp. 21. n. 4. — Lacroix, n. 1552. — Bil- luart, diss. 6. art. 6.

Dico II. Regulares accipiunt approbationem pro confessione suorum a Superioribus sui Monasterii, yel Ordinis, simul cum iurisdictione; pro confessionibus autem ^aecw/armm, approba- tionem accipiunt ab Episcopo loci, ubi confessiones excipiendae sunt. Ratio primi est, quia Conc. Trid. requisivit approbatio- nem Episcopi tanlum pro confessione saecularium, et antiquam disciplinam quoad confessiones Regularium nihil immutavit. Ratio secundi patet ex Decreto Innoc. XII an. 1700, quo sanci- luni est, Confessarios, quicumque illi sint, tam saeculares quam regulares, nullatenus posse audire poenitentes saeculares sine approbatione Epis.copi loci.... — Yide dicta, n. 538.

Dico III. Regulares non possunt contileri, saltem ordinarie, extra Ordinem suum, sine consensu Superiorum suorum ; imo etiam in Monasterio nemini alteri, quam designato ab vpso Su- periore. Degentes autem extra Monasterium, seu iier facientes, non possunt contiteri nisi socio, si quem idoneum habeant; si •vero non habeant, possunt confiteri cuilibet Sacerdoti, sive re- gulari, sive saeculari. — De his constat ex privilegiis omnibus Religionibus ab Innoc. IV, et ab aliis S. Pontilicibus concessis.

— Vide S. Lig., n. 575. — Lacroix, n. 1524. — Laymann, etc.

— Becole etiam dicta supra de stafu religioso, w. 174.

Resolves :

558. — 1' Licet Regulares iurisdictionem habeant a Papa, ligatam tamen habent quoad confessiones saecularium audien- das; siquidem ad absolutionis validitatem approbatio Episcopi, velut conditio sine qua non, requiritur.

2' Episcopus potest approbationem Regularibus concedere ad libitura sine restrictione, vel cum aliqua restrictione quoad lempus, loca, personas...., etc. Hinc voluntas Episcopi expres- sa, vel sufiicienter cognita, debet esse regula agendi pro Reli- gioso ministerium Confessarii exercente, quia ea sola est con- ditio sine qua non approbationis ab iilo concessae.

3* Si Episcopus positive et formaliter approbationem tantum pro actu aliquo transitorio, v. gr., pro aliqua missione peragen- da concessit, facultas accepta pro illo solo actu, et pro omni iu- dicio in eo incoepto, valere censetur.

DE POEMTKNTIA 189

4* Si Episcopus, vel Suporior tuus e\ cius delegalione, libi coucedut approbationcm pro deterniinata |K)euiteulium classe, facultas ad alios exteudi ne()uit, ut patel. Si auiem [Mistulatio faciilialis al) Ej)iscopr) vcl a Siip«'riurc sit gencr;«lis, ncc fucrit rcstriita conces>i(), non limilalur facult;is obtcnta ad opcram, quae fuil occasio pclitionis : sic, v. gr., si facultatcm (piacris oc- casione tradcndi cxercilia spiritualia Monialihus in tali conven- lu, ex cadcm acccpla faculliilc polrs audirc confessiones etiam aliorum (idcliiim. Uatio (»st, cpiia roittinetur in conressione quid- (juid non e.rriinlHr. Kxcipe tinncn casus rescrvatos, (jui ipso iu- rc in facultate generali audicndi confessiones nuu^iuam intelli- guntur comprchensi (a).

5* Rcli^iosus missionarius advocatus ah Episcopo ad inissio ncm pcra*^cndam in ip>i:is diorccsi, eo ipso accipii approh^itio- nem lacitam ad auilicnd.is coiifcssioucs tcmporc iiiis>ioiiis, pro qua advocatur. Idcm diccndum est, si requisitus fuit a Parocho Tcl alio Superiore e\ liccntia Episcojii. Attamen pro solis ca- sihus ordinariis approhnliis ccnsctur. rndc in praxi scm()cr ad Episcopuiii rccurrcndiim est, pro cxtcnsionc appr«'!"ii"'"s (!«»- terminanda (6).

6* Superior religiosus quando c\ Episcopi dclcgatione adhi- bct suhdiliim ad opcra gcncr.ilia sacri miiiisterii, seclusa hy- pothcsi spccialis alicuiiis rcstrirtionis, ccnsdur ipsi conccdcre omiiimoiiam facullalcm pro (piihusvis pocnitcntihus , ct pro omnihus (juoque casibus reservatis in concessione episcopali contcntis ; ralio, (juia conccdcre censelur id omne, quod con- ccderc potcsl ct solet, iuxta pracfalam regulam : Continetur in conressione (juidquid nnn rrciy/iVnr.

(o) Sic discrlc Bonifacius VIII (C. Si Ephcopui 2. /)r PomU. et lfr;nit». in VI.) : Si Fpi%i>>im^ ^uo %nhdi(o ci>ncf%srril, ut sihi pontit idoneuin rliyere confei%iirein ; ile, ifuem i.t rtrgrrit, in ra^ibun. qui eidem Epiacopo npedaHtei' re»efvantur, nultam hahet penilu.t pote^ statem : Cum in iienernti concesnione illa no% reniant , quae non et- set 7«/» rerisimililer in xpeiir eoncessurus.

[b P.inmip(*r ohsciini> \iilctur hic .\. lucus ; iicc sati^ ap|Kiret, oum (Id mera extcnsiont^ approbationis ultra tempus scu occasio- ncii) inissionis loipi iliir, an \cro dc cvtcn-iouc f- m ad

casws rcscr\al«)s. yuidipil'! •>'' .i.iisiriini .lil.iin.' : ; pro

utraque li>polhcsi ulilc csl.

440 TRACTATDS

Quaesita :

559. — QuAER. r An Begulares exlra domum, deficiente so~ cio idoneo, confiteri valeant Sacerdoti non approbato?

Resp. Affirm., ex coQimuni senleniia. Responsio autem quae oppoui posset S, Congr. Conc. ad Episcopum Ilildesheimensem die 18 Novemb. 1769 nullalenus contraria est, cura ibi sermo sit de Religiosis qui socios sui Ordinis ad manum habebant, ut patet ex actis eiusdem Congregationis (a).

QuAER. V An Episcopus possit sine causa approbationem de- negare Regularibus?

Resp. Neg. Nam, inquitPignatelli, Confessarii Regulares non recipiunt iurisdictionem ab Episcopo, sed a Sunmo Pontifice, et approbatio requiritur solum tanquam conditio, ut iurisdictio exerceri possit. Ergo non possunt Episcopi prohibere, ne Re- gulares aliquo tempore absolvant.... Consultationes canonicae, t. 4. consutt. 163.

560. — QuAER. 3° An Episcopus approbare possit Regulares cum limitatione temporis, personarum aut tocorum ?

Resp. Affirm. Con^tat ex varis Decretis S. Sedis. — Yide S. Lig. Hom. apost., tract. 20. n. 103. in fine. Attamen Epi- scopus, approbando Regulares, eos prohibere non potest, quo- minus confessiones tempore Paschali excipiant. ConstatDecreto S. Congr. die 22 Seplemb. 1668.

QuAER. 4" An Episcopus revocare possit approbationem Re- gularibus concessamf

Resp. V Non potest revocare approbationem omnibus Regu- laribus eiusdem communitatis, inconsulta S. Congregatione Epi- scoporum. Sic ex Rulla Superna.

Resp. ^" Potest autem Episcopus revocare approbationem sIq- gulorum Regularium in individuo, sed tantum iusta de causa confessionem concernente: idque valet, etiarasi Religiosus prae- vio examine approbatus fuerit. Ita ex eadem Rulla clare docet S. Lig. Uom. apost. tract. 20. n. 103.

561. — QuAER. 5' An Episcopus post approbationem simpli- €iTER concessam, sed sine praevio examine, Regularem ad exa- men revocare possit ?

(a) Conf. sup. dicta in not. ad n. 174.

DE PAF.MTKMIA 411

Itesp. Affirm., iil videtur ; Hiilla onim non prohihcl revoca- re ad cxamcn sine lausa, nisi Ilegulares praevio exaniine ap- probatos.

QuAER. 6* An Reynlaris semel approbaius in aliqua dioece- si, nova approhatione indigeat, si, mutata ftabitatwne, eodem redeal ?

Resp. Sey. Kalio est, quia approbatus indefinite el illiniilate remanet approbatus saltem us(|ue ad iniplirilam approbationis revocationem ; porro in rasu praesenti nulla inlerve nil revoca- tio, ne implicila quiilem. Kr^'o, etc. - Ita Inrroij, u. VWX . — Lu(jo, disjt. 21. n. 4i. cum sonlentia communi.

QiAER. "• An Rryularis approbatus in aliqua dioecesi, nora approbatione indiyeaf ad vafide ab.sofvendum, si, mutafo loco, per eamdrm dioecesim transeatt

Resp. Sccj., (|uia a()probali() iiidclinilc ct illimilate concessa, perdiirat us(pie ad revocatioiiem o). — Lavroix, n. lail.

562. — QuAER. 8* An valide absofvat saecufare.s Retigiosus ex defegatione Episcopi, sed inscio Superioref

Re.sjt. Affirm. Ralio est, (luia Rcli^iosus i.im liabcl iurisdi- ctionom a Papa per Supcriorcm suum ; liaec aulcm semcl ac- cepta pcrdurat, usipicdum cxpressc revocclur ; aliunde vero habetur Kpiscopi approbatio; proinde nihil deesl ut Religiosus ille valide ct licite absolval. — Rifluart et afii.

56:1. — OiAKK. \y An vaiide absofvat Refigiosus, invito Su- periore, sed vs difegationv vspressa l:pisvojn'f

Resp. \* i>fegative, si Episcopus inlcndcril tantnm darc ap- probationem, ei aliunde Supcrior ita Mt invitus (6), ut iuris-

(I Aji|i(isiir l.ii;;»! ih' liieinl. Ih^jt. i\ . n. i;{. .ul>rnil, >accr- dotem en ip.tn, qund iurjredmtur trrritorium nlleriu^ Hjiixcopi, inci- pere esse Hiiu% suhdHum, et tiahere iltum pro nto Ordinario in or' dine nd audirndin confe.n%ione.n i7/iuf qreyi.f. Ko ipHi» antcm (JmoiI pcdcm iii illuil lcrrilorium iDfcrcndo Itl subditus. rocupcral a|)|>ro- t)aiioiicm, (juamncccpit aiiloa, ctiiondum |H*r ro\ucationcm nmiHil. Conf. dicla sup. in not. ad n. 5ii.

h, llaoc non y\v Siij)criorc (juolibcl intcHifjciitla >uhl. mmI dc oo, qui poloslalcm liabcl ronfc>sarios coiKslilucndi iuMa Con^liluliono^ cuiusquo Instiluli proprias. Hinc si Coii>lituliuncs hoc niunus Prao- |)osito ProNinciali rcscr>ont, manifotum ost, dis>ou.Num Suptrioris, locali.'», V. gr., Ilcctoris, Prior >, (iuardiani, olc, non pus>o cHicoro iil iuri.sdiclio ^ubditis a Pro\inciuli cullala cessct aut su5poudatur.

442 TRACTATUS

dictionem a suo subdito auferre censeatur. Ratio patet. Tunc enim Religiosus a nemine iurisdictionem habet.

Resp. 2' Afftrmative aulem, si Episcopus intenderit etiam conferre iurisdictionem, ut in hodierna praxi fieri solet. Ratio est, quia Episcopus bene potest iurisdictionem Religioso, non secus ac Sacerdoti saeculari, in proprias oves conferre. Quis- quis enim iurisdictione ordinaria gaudet, eam cuilibet Sacer- doti delegare potest. — Billuart, etc.

Yerum Religiosus ille graviler contra obedientiam peccaret, quia in re gravi praeceptum Superioris sui transgrederetur; nec in huiusmodi casu posset uti privilegiis, quibus Religiosi gau- dent, V. gr., ad absolvendum a quibusdam censuris; quia Reli- giosus huiusmodi privilegium, nonnisi per ipsum Superiorem accipit, qui ex hypothesi nullam subdito facultatem tribuit (a).

(a) Haec confirmantur ex hac Deciaralione, quae nuperrime pro- diit ex Congr. E. et R. (Acta ex iis decerpta, quae apud S. Sedem geruntur Vol. 1. pag. 683.).

DuMa.

I. An Religiosus non approbatus iuxta leges proprii Ordinis a suo Superiore, vel ipso invito, cum sola facultale Ordinarii valide exci- piat confessiones saecularium.

II. An superiores Regulares, iurisdictionem hdbentes, possint suos subditos suspendere ab audiendis confessionibus saecularium etiam ex informata conscienlia.

Et quatenus affirmative

III. An valeat suspensio oretenus, et absque scripto enunciata.

IV. An absolutio imperlita ab eo, qui tali suspensione est inno- datus, sit valida.

Et quatenui negative

V. An qui huiusmodi absolutionem attentat, irregularitatem in- currat.

Sacra Congregatlo Episcoporum et Reguiarium re discussa, die 2 Martii 1866, respondit:

Ad I. Affirmative.

Ad II. Affirmative; ita tamen, ut Religiosus suspensus ilticite, non vero invalide confessiones excipiat.

DK roKMTK-ITlA Ii3

OiAFK. Ki* An Hffjulares ahsolvnf jfO.ssint , sine F- vi

apjiroltatioue, famnlos suos vel alios faihiUaris in m<> <<)

degeutes ?

ftesj). A/firm., si isli famuli vel alii saccularcs sinl relut de familia, id csl, si diii ium'Ui(|Uo in domo riMnaru^anl, il)i(|ii«* nu- irianlur, ila ul siiil rontium r(nnmensales et rivant suh ohe-

A<I lil. A/firmative , cum feratur per modum piaecepli parti- culnri.^.

A(l IV. Affirmntive.

A(l V. Provisum in praecedenlihus.

Provlsnm aulem in pracrcdonlibns csl, quia, ut hal)Ol Respon.^um ;id III, .»iuspoiisio in rasu fprlur rioii p(»r modiim ronsurae, .sed per moilum praerepli, (jiio sulidilus prohilielnr roiiftssiones exripere. Qnocirca bcne a(herlil Kdilor (1. c. pag. 68i. , subdiium Jnob(*- dierilem e.sse. non vero violalorem ccnsurac, alquc adeo non in- currere irremiliirilatem.

Caelerum S. Confiregaiionis Declaralio supponit. Uegulari, de (pio (piaestio, ab Ordinario loci non .»»olum npprobationem, set\ el iuris<lictinuem rollatam fiiisse : unde iii (juaesilo primo adt ' ' -l vi(jilans >ox rum fm.ui.tmk, iion \ero cum npprobntioue d. i.

Ouocirca nihil haec Declaralio delrahit commim Thh. sententiae :Vid. Stnifjijl, Theol. mor. Tr. 11. fj. 3. n. 30. , (piod Regularcs iurisdiclionem habeani a Sunmio P^uUifire : (junm (piidem son- tenliam iam superius n. 555. vidimus confirmalam e\pre«isp fuissc a S. Congrcgalionc Concilii. Et inde repeiendum, ipiod Benedi- rtus XIV I)e Synoil. I.ih W. (\ip. H». n 1. H. cnm fuse di<putel df Hegularium faruluile (pioad admini.^lrandum roenilenliae S;ieni- menlum, multis quidem cvinrit nece.ssitatem apprubationis, (|uam Regulares a lororum, ubi minislerium exereent, Ordinariis necess« fst oblinennt ; nl de rollalione fncultalin seu iuri.% '•■ -tj ne ver- biiin (piidrin habel. Kl him* repetendum quod ron r (radunt

DI) , Keligiosum, a pro|)rio Superiore suspensum ab audiendiscuD- fessionibns, nei' lirile ner \alide absoluti(»nem imperilri Vi«!. Li>- maiin l)e IN)enil. Cap. 10. n. 19. . (Jnod (piomodo eum mo\ allaia Declaralione concilielur, batns in iUis \erl»i> Marci S ruggl I. e. n. 'M., : Infertur, inralitlnm r.iw absvluiionem a Sacerdoie Hegu- lari e.rempto, qni nh Fpinropn prneclse approbntus... au<^ '' n- fes.niones sine omni lircntin nctunli lam eapreisn qunm tan '-

tjitimi Superioris : quin nondum hnberet iuritdiclionem a Sur. Pontifice, quae requirit con%entum lejilimi "^ /uam

conditiouem sine qua non. Si tamen Fpiscopu^ — ;....j.. . simut

444 TRACTATUS

dientia Religiosorum. Secus vero si ita non habeantur, v. gr., si tantuni diu remaneant, et nocte alibi degant, ut sunt opera- rii, mercenarii quotidiani, ruriculae, etc...

Ita ex Constitulione pluries cilata Clementis X: Superna, §. 4. dicilur: « lu monasteriis, ac etiam in collegiis, ubi iu- « xta instiluta regularia vivilur, posse tam Praelatos regulares « quam Confessores Regularium eorumdem monasteriorum seu « collegiorum, audire confessiones illorum saecularium, qui t sunl de familia et continui commensales ; non autem illorum, « qui tanium ipsis deserviunt ». — Yide Lacroix, n. 1505.

564. — QuAER. W An Regulares absolvere possint alumnos convictores sine Episcopi approbatione, utpote de familia^i

Resp. Duplex datur senlentia.

I* Sententia negat absolute, quia convictores non sunt de familia, ut famuli. Etenim famuli sunt dedomo et ideo domesti- d dicunlur, quia per famulatum familiae quasi incorporantur; alumni vero pecuniam tribuunt, ut victum, doctrinam et edu- cationem a magistris accipianl. — Ita Lugo [Respons. moral.). Conslare videtur etiam ex Decisione S. Congr. Episcop. et Re- gularium, die 21 lunii 1848, quae hac occasione lata est. Epi- scopus euim Parmensis Decretum edixerat, ut Barnabitae, seu Clerici Regulares Congregationis S. Pauli, possent adrainistra- re Sacramenla Eucharistiae, Poenitentiae et Extremae Unctio- nis suis alumnis convictoribus, absque ulla licentia Parochi pa- roeciae S. Sepulcri, in cuius territorio situs erat praedictorum

daret suam iurisdiclionem Episcopaiem , valeret absolutio, etiam contra positivam volunlatem Superioris collata. Interim tamcn Re- gularis sic absolvendo peccaret leviter vel graviter pro rata inobe- dientiae et prohrbilionis, ut cum Tamburino docet Sporer, n. 682. Insuper facultates huius Religiosi in casu non ulterius sese proten- derant, quam possll eas Episcopus delegando concedere. Proinde etiamsi Religiosus ad eum Ordinem perlineat, cui a Sede Aposlo- lica specialis aliqua facultas Iributa sit, v. gr., ad Ordinem aliquem mendicanlium , qui privilegio gaudent absolvendi a Casibus Pa- palibus praeler conlentos in Bulla Coenae, etc. ; iste tamen inva- lide ab hisce absolverel. Ratio est, quia huiusmodi facultate eale- nus lantum ipse poUet, quatenus a suis Superioribus haec forte illi communicetur. Atqui in casu nullam ipsi Superiores facultatem Iribuunt. Ergo.

DE POEMTE>iTlA 415

K(;^ularium conventus. Verum, reclarnantc Parocho, liti pcrlata esl ad 5. Confjregationem, (|uae Dfcnlum Episcopi (Jeclaravit esse reformnndum.

II* Skmkmia vnlile inohnhiliter affirmat. Ualio i'>l, 1 .|U!a, cuni aluniin scu convictorcs liahcnl iiclu oniniinodain Jcpcndcn- liam a Uegulanhus, iam ipsorum famttiares sunl. Verisimile Ciil cnim Patres Concilii Tridentini non minoris aestimassc depcn- denliani, ({uac Uc^ularilius ad^lrinf^it aluinnos suh respectu cdu- cationis, (piain (]uae ninuilo*> suh rcspcclu matcrialis servitii ct slipendii iisdein alli^Ml ; ac proinde aluinno> siciiti ramulos vo- luisse henelicio famitiaritatis donarc. Ita 1'ichter, l'eltizzarius, Schmatz(jruel)er. 2* Qnia plurihus Ordinihus Ucgularihns, qua- lcs sunt lieurdirtini, Thealmi, Von(jrrijatio de Soma.scha, Cteri' ci mini.^tri mfirmorum, ctc., imo el nonnullis saecularihus Con- pre^alionihus, \\U Sancti Sutpitii, Sancti Spiritus^ elc, privi- legium compelit familiarilalis pro ipsorum convictorihus. .\t(|ui c\ communicalione [irivilcgioruin caetcri Ordincs Uegulares iam lale privilc;:ium con^ic^juunlur. Krp), ctc.

llaer aulcm scnlcnliii plurcs Uonidnos Theologos, et quidem gravissimos, hahel patronos. Nec ohslal supra citata Dccisio S. Congr. in Parmensi. Uespondctur eoim illam fuisse datam pro casu specialissimo, ({uae proindc ad casus alios minime c\- lendcnda est [a/.

In praxi tula esl posterior haec .scntenlia, saltcm si Supcrior collcgii seu convictus id declaret, P.itet e\ doctrina 5. Liyo- ni circa priviteyiorum communicationem . necnon interpreta- tionem pnviteyiorum Reyutarium. — llom. apost. tract. 80., de Priviteijiis.

la llacc S. (;on};r«'u'nrn>iii> (l« iij.

Iiil pcrtincl NtMjuc cnim il»i df \- , .^ .... ^^it>-

nilnis sinc Kpiscopi approliulione (()unc citu.w;i iiisupcr nd p;irorhum niliil spcctn.ssct; iis cral, scil de iuribus pa<octn in rou.fa marlii. —

\(l(lr (puiil pnroclnis in r»Mn snam cnnweiuiimi Tf • • » •• - .,-^f.

« .1 i>(a S. Coiif^r. Dfcl.iialio nc in illa ()ui(l<ni i|' iro-

chialiluis iurihus in can.sn murtis ad alius casus, lii quibus liaec iWsint lurniiicta, trniisfcrri potcst.

446 TRAGTATUS

APPENDIX II.

DE lURISDICTlONE RESPECTU MONIALIUM.

■

565. — Dico 1. Moniales non possunt confiteri nisi Sacerdoti specialiter pro ipsis approbato ab Episcopo, licet sint exemptae ab eiusdem Episcopi iurisdictione, et Regularibus proprii Ordi- nis subiectae. Ita ex Bulla GregoriiXV: Inscrutabili, et ex aliis Constitutionibus SS. Pontificum. Imo Confessarius approbatus pro uno monasterio non potest valide excipere confessiones Mo- nialium alterius quoque monasterii, nisi in genere pro Moniali- bus fuerit approbatus. Haec confirmavit Clemens X, an. 1670, Bulla Superna. — Vide S. Lig. n. 576. i.

566. — Dico II. Episcopi et alii Monialium Superiores (a) te- nentur bis aut ter in anno, ipsis etiam Novitiis, exhibere Con-

[a) Extraordinarium confessarium raonialibus offerre ad eos res- pective pertinet, quibus competit et ordinarium adsignare. Cum- que moniales aUae subdantur Praelatis Regularium, afiae Episcopo; iUis confessarium assignat Regularis Praelatus, approbatum tamen speciatim pro monialibus ab Ordinario loci ; his confessarium as- signat Episcopus. Gonstat ex Gonst. Pastoralis Benedicti XIV, ubi dicitur, huiusmodi (scil. confessarii extraordinarii ) Deputationem ad eum regulariter spectare, ad quem pertinet confessarii eleclio et deputatio.

Dicitur autem , regulariter : nam si Tridentini Concilii legem de extraordinario offerendo Praelatus Regularis forte negligal ; lunc iuxta Responsum Sacrae Congregalionis Concilii (13 Augusti 1631), quod auctoritate sua confirmat in citata Gonstitutione Benedi- ctus XIV, potest ac debet Episcopus negligentiae aut iniquae per- tinaciae Praelati Regularis supplere, alque extraordinarium ipse praebere.

-1 Tenelur Confessarius ordlnarius accedere ad audiendas Monialiura confessio- nes, toties quoties vocatus fuerit. S. Congr. Ep. nOS. — Caeterum caveat, ne se tanquam Superiorem monasterii gerat, cum ipsi talis auctoritas nullo modo com- petat, — Sic S. Congr. Ep. 7 Sept. >I797. — V. Analecta luris Pont. 1859, p. \Z22. 1324.

DE POEMTKMIA 447

fessarium cxlraordinariuni. Sic slatuit Couc. Trid. .vm. 25., de regularibus Monialibu.s, c. 10., ubi dicilur: Praeter ordinarium antem Confessarium, alius extraordinarius ab Kpiscopo et aliis Superioribus bis aul ter in anno o/ftnilur, f/ui omnium confes- iiones audire drbeat. — ll.ior staliita ronlirnhirunl alii SS. Pon- tilices, pracsorlini livned. \l\ iii Uiilla : l'(tst(>ralis, «'dila 5 .\u- gusli l"i8. Dehet insupcr conredi ('onfessarius parlicularis Mo- nialibus in arliculo niortis (a), si [)elanl, imo etiam alii|uando ia vila, si ali(|ua M(»nialis id poslulet, aul recuset confileri Con- fessario ordinario ; sed liinc pro cerlis tanluni vicibus extraor- dinarius Coufessarius deputandus cst. I)c liis conslat e\ Hulla Bened. A7V: Pastoratis, modo citata.

NoT*. 1,1 Dfcrelo S. Congr. f^pitroporum, «lie 20 St j>u ■imm i-> tt.ij, t.nnr»- Mriu* ortliiiariiis Monialiuin nnn polc!«t approhori niti pro Irironiu, <]ao eUp»o, non potr»t ■inplMu luilire ronr«*H«i(inr» in ruJriii ni<>na»trrio sinr lirrntia S. Congr. — ViJt; S. l.iij. n. 577. — Srtl liuiu»inu(li rr^trirlio, ut tihrrtit Ilourier, ooo uhiqoe •frriiar, e( (unc ■pprobatio vile( «siiaeilum verbis aul fac(o revorelar.

(juaesita :

567. — QiAER. 1" An omnes Moniates teneantur se praesen- tare Confessario extraordinario et ipsi confHeri"}

Si vero Kpi.««copus id negligat si\e pro monnstoriis, quac ab ipso deprmleiit, si\j» pn» suliioclis Priirhiici Uo^iilari, (pii (ini«'iiim simm non iinpliMl ; Heiicdictus \IV iii praeili t;i Coiisl. slaliiil, dfpula- tionem extraordinarii confe.ssarii fucieiid.iiii esse a Cnrdinali maiuri PoenitiMitiario, (piaiido r('(|uisituM de lioc n monialibus ipsis fuerit.

\a] De lioc casu ila sUituilur in cil. Coiist. lieiii-dicli \IV; /n or- ticuto uwrtii cuilibet moniali poKtMlanti concedi debet ab Hpiici po Confensnnu.n partirutan.i , rel a Prnelato Hegulari , W mona.nterhnn est ijemplum ; ef ilrfirimle vrl /•

Of debere Fpixropum supplere . ; . i.^ .. , . ...... ...:.i

e»xe a Poenilendario Maiori, si tempus suppetat. Iii (|uilius ofnilli- tiir, (piid raci(Mi(liim, si lempiis noii suppelat prospiciendi iicco»- sitali nioiiinlis ullo e\ praedicli^ modis. Vfrum pro>pe\it >.«! ' ' (pio(pi(> easui irideiiliiin Syiiodus, (puitilu .s.iiixit, iii iu« ^ ticiilo iiuilam tvsse roservnti(Uiom, ot (fuemlibet sacerdutom |M)!(.se absohere quoxlibet poenit(Mit»'«i n 'luibusrumifue poccalis et consii- ris iu\ta sup. dicl;) n. iiliO. (|. li.

448 TRACTATUS

Resp. V Tenentur omnes et singulae se praesentare saltem ad audienda salutaria monita. Constat ex eadem Bulla Bene- dicti XIV, necnon ex Declaratione expressa S. Congr. Episco- porum, die 19 Oct. 1621 (Apud Boumer, ibid.). Ratio autem huius dispositionis esl, ut consulatur libertati Monialium, quae niinisterio Confessarii extraordinarii forte indigeant; secusenim timor vel displicendi Confessario ordinario vel in suspicionem incidendi penes alias moniales, facile eas prohiberel. — Vide S. Lig. n. 576.

Resp. 2** Non tenentur confiteri Confessario extraordinario , sed sufficit ut coram illo se sistant, puta ut eius benedictionem petant, aul ab eodem salutaria monita accipiant. Constat ex ci- tata Bulla Bened. XIV. — Vide S. Lig. n. 576.

QuAER. 2° Quid intelligatur hic nomine Monialiumf

Resp. Intelliguntur solae mulieres sub regula in claustro yI- Tentes; non vero illae, quae clausuram servare non tenen- lur («), Y. gr., quales sunt eae quae dicuntur Sorores a Caritate (Soeurs de la Chariie). — Bouvier, de lurisdictione. — Gous- set, n. 480., etc.

568. — QuAER. 3° Quid tenendum de Monialibus nunc in Gal- lia existentibus'^.

Resp. V Quoad approbationemConfessarii, cum attentis prae- sentibus circumslantiis vota solemnia emittere non censeantur, onmia dependent ab Episcoporum voluntate. Episcopi autem communiter intendunt sibi reservare specialem approbationem pro Monialibus, ut constat ex litteris ordinariis approbationis, in quibus dicitur: exceptis Monialibus, aut non exceptis Mo- nialibus.

Resp. 2" Quoad Confessarium extraordinarium, videtur pro Episcopo, et aliis Superioribus eadem, ac antea, adesse obli- gatio aliquem procuraudi pro Monialibus claustratis. Ratio est, quia idem est tinis legis, scilicet procurandi conscientiae liber- tatem. Si enim obligantur ad rigorosam clausuram, aequum est, ut privilegio quoque Monialium claustratarum utantur.

(a) Etsl Constilutiones Aposlolicae de exhibendo confessario ex- traordinario ad moniales lantum, quae servant clausuram, speclare videantur ; par tameu ratio milital pro aliis quoque, quando Con- fessarius illls sive domi sive in ecclesiis ita assignelur, ut libera ipsis facultas non sit alterum adeundi.

Dt roL.MTE.MU il9

QuAF.R. i' An Hpiscnpus tencatur ronrederf Cr,'^ ^ luin es- (raordinariuin ettain piis [eminarum conyrega >, tinar

eerae Moniales nun sunt'!

Resp. Ilened. \IV eiiixe horlalur Episcojios, ul ad (|ua>lih€l femiii.jruin comfnunilaU-.s extcndatit le^es Conc. Tndent. cina Confcssari.)s rMraurdmario.s Moiiiahum. — Con^l. Pastoraln <urae, 5 Au^. ITiH '.

569. QiAER. '.i" An absolci possint a quolibel Confessano Moniales claustratae, dum casu extra monastmum cersantur'!

Itesp. Afjirm. lUiii larrois, n. l.*>27., etaliis. HaUoesl, i|uia C^on.slituliones (ireyor. W: Inscnitabiti, el alioruin SS. Ponliti- cuin, quae prohihcnt ne Mnmales contileantur alleri SaL-eriJoli quam speciHJiler ah Episcopo pro Monialihus approtiatn, uou "viilenlur inlellif^endae nisi de Vonialibus in .Monastertis degen- tibus ; .suppomint emin (|Uii(i .Mi>mal«'s seniper inira cl.iusirmn vprscnlur. yijilihet i^iiur (ionrcssarii, licel pro Momaiihus non approhdli, ahsolvere possunl Moniales per accidens ad se ve- nienies. Praeierea niniium incoinmodum plerum(]ue adesset, si Monial»*s pereprinae solisConfessariis specialiier approh<itis con- (iicri dchtTcnl: s.icpe onim carerc deherenl Sacramenlis Poeni- lcnti.ic cl Miicliarisliac.

NOTA. ConrHium Trid non prnbiSrl, nr prapfiriantor plurn Il4inrr«««rii n- Iraordinarii, n<N|nft atlr« daaa vrl Irr^ «irp« itrTpranlur. S«>n>a» igilar flprrrli rtl, tos ■«! luiout Mllvin bit vpI irr ronr«d«a«lus ••••. — Ftrraria. trrbo Mlvmimtt». mrt 5 n. 53. — Uoutirr. ibid.

ARTICULUS 111.

DK rA*>IBl'S RESEII>ATIS

Reservalio casuuni est reslrictio sen limitatio lurisdictiouis, sive negatio potestaiis alisolvendi a certis peccatis. salva po- lestate absolvendi a caeteris.

Agrndum : I' tio rPMr«tlioa« j 3* 4« •k*el«li«a» rp««r««ler«ai.

I Oinnr« tpgM qaAad Confpttario* VnniitiHm «•Ipnt ptitm pro ^aib— rai^— '■opliba* fpiuinarain , «i aniraia dnfr«»«riain b«bp«al , Iip*I rl«a«arsm ••• ••r< vriii. Annlfltt lurit /*oal IH59, v» Coasl. fmsUtrmtis B9nt4. 11%, •< ««riM licrrffUii »V. Congr. Hp.

(iURii Tom. 11. S9

450 TRACTATUS

§. I. Z)e reservatione casiium, seu de principio et natura reservationis.

Principia :

570. — I. Datur in Ecclesia polestas reser-vandi certos casus^ sive causas crirainum graviorum, a quibus inferiores Confessa- rii absque speciali facultate absolvere nequeunt. Ecclesiae enira, ut diclum est (art.praec.) competit potestas iurisdictionem con- ferendi et limitandi ; ergo etiara casus reservandi. — Constat praeterea ex definitione Conc. Trid. sess. 14. c. 7., etc.

II. Potestas peccata reservandi solis compelit Ecclesiae Prae- latis, qui habent iurisdictionem externam in utroque foro inter- no et externo (a). Ratio est, quia ad eos solos, qui iurisdictio-

(a) Melius dixeris, peccata sibi reservare posse, quisquis ordina- riam habeus iurisdlctionem etiam pro solo foro couscienliae, potest eam plus minusve restriciam alteri delegare. Ut enim inquit Lugo (De Poenit. Disp. 20. n. 1.), cum in hoc sacramento requiraiur.... iurisdiclio, quae inferioribus a Superioribus communicari debet ; consequens est, ut Superior possit hanc iurisdiclionem magis vel mi- nus limitare, dando illam ad plures vel pauciores causas, prout ipsi visum fuerit: quod est reservare sibi absolutionem earum, quas in- feriori non concedit.

Exinde idem (ibid. n. 2.) concludit: Hinc constat, Summum Pon- tificem pro suprema et universali potestate posse sibi reservare aliqua peccata pro tota Ecclesia : Episcopos item, per se loquendo, posse pro suo Episcopatu : parochum denique (qui alioqui iurisdictionem non habet in foro externo) pro sua parochia. Advertit nihilominus (ibid.), hanc parochi potestatem fere inulilem esse, el idcirco eos non solere hac potestate uti. Hoc enim discrimen inter Papam, Episcopum, ac Parochum inlercedit, quod reservante Pontifice, nemo possit absolvere, nisi de licentia ipsius Pontificis -* reservante Episcopo, possint absolvere alii de licentia Summi Pontificis: deni- que si parochus reservaret, possent alii absolvere de licentia Papae vel Episeopi. Quocirca nisi Episcopus, iurisdictionem dum tribuit, simul prohibeat, ne absolvantur peccata, quae parochus sibi reser- vaverit, sicut S. Pontifex Regularibus, quibus iurisdictionem con- cedit, prohibet, ne absolvant a peccalis, quae sibi reservant Epi- scopi; frustra sibi parochi reservarent peccata. Et ideo, inquit Lu- go {ibid.]j non solent parochi reservare- quia esset fere inutilis illa

F»E P0RMTE!<TIA 151

nom in socielalcm lidclium confcrrc possunl, canitlcni limilarc pcrlinel.

Hinc : 1' Papa casus rescrvare potesl in lola Eccle.HJa ; 2' Episropi in sua dioeccsi ; 3* alii iurisdirlionem episcopaleni halxMilcs crpa suhdilos proprios K

III. Tna rc(piirunUir c\ (•onsueiudino E(t1»-.i,ii- ul pcrralum reservaium ccnscalur, sciliccl ul sil 1' morlale (a) ; 2 exlcr- Dum (6); 3* opere consummalum, non vero lanlum ailcnlalum, nisi aliud constct ex dcclaratione exprcssa reservantis (f)* — Ita conwiuniter. — S. Lig. n. 'J82.

reifermlio, sicut fcre inulilis evasit farultas concedendl lurisdictia- nem, prout dictum est sup. n. :>i<». Princ. III. Dixi, (tre: n.im, ut ideiM l.ii{,M» l)is(». 21. n. i. adverlil, in>sxrl Epincopu.t aliiiufm np- fyrobare ad audierxttat confe.%siones, et tamen nullom ilti conferre iuri.idictioneiu ; ned %olum reddere illum capncem, rui po%.til iurit- dictio conferri: qunre ti ille aliunde haberet privilrfjium ijmerate sui (irdini.%, rel xpeciale audiendi confesuonet ; pouta npprobntiitne Kpitcopi po.uet.... a parocho accipere iuri.$dictionem ad nudienda.% coufex%iunes itunrum subditnrum. Vide eliaiii Salnuinlir. ( l)e Poenil. Cap. 13. n. •2.).

(a) Mortale 'inleUipitur non modo ralione obiecti, sed eliam ma- llliae in artu voluiit;ilis.

[b, Externum dicilur, «|ualenus praeter gra\em malitiam inle- rloris volunlatis «'tiarn ariio «'Xterior M»rundum se debol gra\ita- tcm hnliere

ifi (,)Uimfl<Mi;im «>[nis ri-nsrn «IrlttMl ri>n\uuni\nt' '.,,

cadens .h»iI» reserv.uilein lr}U'm, e\ l»'gi> ipsius \ril .. ...in

est. Et ficri exinde pole.st, ut hnl)ita refiervalionis mtione con- sunimaltim eensiMidum sit opus, ipiod alio(pii ron^itinimalum m yenerc xuo uoii videlur. It;i, v. gr., si reser\elur ^uiiiftf/ ra:/<»riar tapsus carni.% . sub re.ser\alionem cadenl etiani acius in geiiero luxuriae imperfccli, dummodo artio eilerior |)er se gra\f pecc«- tum iiiducat.

I liitrr nuniiiilU* Oriliualionr* %up«r ^««t Fpitcopn» Mir«pK«i>»ii ,M**f\ ■-' contuluil «ilini S. S<<tlrm, harr htb«l>«iar : • Qaia nialli »i CJrro procli«ierr%

• •«! Iiliiiiinrni, iioliit rr*rrvi«iuiu» hune ratani, ra<)av ««ftriU* nallaai profail

• ■(( mnrum rmrntUliourni. •

S. Coagrrialio rvtpoadil Mom opproh*tmr, IHt S lulli 1677. — [Ammi. Imr. l*ont. p. l'\ . .

452 TRACTATUS

IV. Reservatio aflicit immediate Confessariura (a), et media- te poenilentem ; quia potestatem Confessarii iramediate attin- git, eamque coarctat. — S. Lig, n. 380. 581., et alii commu' niter contra aliquos.

NOTANDA

circa reservationem ab Episcopis faciendam ex Bened. JIV.

« Quaaquam vero non possit , quoad hoc , certa regula ubique custodieuda « praescribi.... ; attameo inslar regulae esse possunt quaedam generalia nionita , « et Decreta, quae a Sacris Urbis Congregationibus, bac super re, em^narunt.

« Sacra Congreg. Episcoporum et Regularium negotiis praeposita, die 9 lanua- « rii -1601, locorura Ordiuarios ita monendos statuit; Ne locorum Ordinarii, « quibus ius hoc reservandorum casuum competit, pluribus quam opus sit « reservalionibus, subdilis, aut Confessariis in animaram salute procuranda <i cooperantibus , sint onerosi, moneantur omnes, ut paucos, eosque tantum «I quos ad Christianam disciplinam relinendam, animarumque sibi credita- «I rum salulem, pro cuiusvis dioecesis statu et qualitate necessario reservan- « dos esse iudicaverint, reservent. — Idemque moaitum replicaudum decrevit

(o) Contraiius loquendl modus ideo probabills videri potult, quod reipsa subinde pro diversa poenilenlium condilione contin- gat, ut unus idemque confessarius, ab uno eodemque peccato ab- solvere modo possit, modo non possit. lia, v. gr., Regularis, qui tum Religiosorum domesticorum, tum saecularium confessiones so- let excipere, a periurii crimine absolvere polerit saecularem, non polerit Religiosum, quippe hoc crimen pro Religioso reservatum erit, non item pro saeculari. Ita et confessarius saecularis ab eodem scripti libelli famosi crimine eliam inler ipsos saeculares absolvere polerit Andream, qui utpoie perpetuus commensalis religiosorum reservalioni non subiacet Eijiscopali {Yid. sup. not. ad n. 173.), noa item fratrem eius Christophorum, qui reservalioni subiacel. Reipsa tamen haec nihil derogaul generali principio, quod reserva tio, ulpote mera iurisdiclionis limitatio, imme<liate coufessnrium af- ficiat. In praediclis enim, aliisve similibus casibus ratio discriminis inter poeniienlem et poenitentem inde est, quod isti iurisdiclioni diversi respeclive Ordinarii subiiciantur. Prouti igitur duo diversi Praelati, Religiosus pro subditis suis, ac Episcopus item pro suis vini eidemque Confessario iurisdictionem plus minusve restrictam conferunt, hic ab eodem peccato subditum unius absolvere poterit aiterius subdilum absolvere non poterit.

UE IMlLMlhNTIA i53

• «lie 26 N<»«eiubri* 1(^02. Srd nr tocorum Ordimatii, ad quot raiuum letcr* « ralio iprrlat , ra in rr mndum rxrednnt , radrm Saera Congtegatio iltot riir>

• lum mnqiinprre ndmnnrndm rrnirt . ut , nnn f>aiiim , ird rum id ri<ift<iluT

• communi (Minn rjTfrdirr, alroriorum laHtum, rt grarmrum rrtminum , oh-

■ iotulionrm libi reirrtirHt, quorum rrirrtalio ad Chriitianam diieiyliHam

• relinrndam cnnf>riit , el in atdifealinnrm, non nutrm i» driti urliun> m, re-

• dal : nr nlin<juin Snrrnmenli P»rnilrnlinr tliniilrnruir polrtlnlr roarrtnta,

• lanrlae malrii Krrtriiar piar mrnli ronlrariui rffrrlui luhirquatur. fro-

• kibrl rliam, ne libi luprrftue rrierret raiui in Itulla die tomae Domini

• tegi roHSueta eontrnloi, mque atini Sedi .ipoilotirae iprriatiUr mertnloi.

• rnrirlicac quiM|u« littera'' ab rjiilrin S«rra iAtn^rrgtlninr ^ r»Ara^ die 2^» No-

• vpiiitri» 1002, Mil I%|ii»ropo» in bunr moduin lUlae tunt : Prarripme teru hae4

• monmda rentet Snrra (^ongregatio, ul tideanl ipti Ordinarii, nt iltoi rc-

• lui pmmiirur ri im mt , quihui «nri-xu rit rX''ommuniralin maior, a lurt « impniila. ruiui abmlulio nrmini rrirrrala lit ; niii forlr proplrr frrquen*

■ irnndalum , aul atiam nereiiariam rauiam. atiqui Ituiuimitdi raiut nomi-

• mifirri rrirrrandi tidrrmlur , nrqur raiui iii quibui abiotuliu. niii rum re~

• ililutionr , rrt rxrrulionr rnrum ad quar iiofnilmtri Irmnlur non ronfer-

• lur : neque ittoi qui, rtii morlatr perrntum indurant, rirra rei tamen par- • • mnmrnti rrriantur. rl frrqurnlrr inhr idintai rrenire lolrnt : uli da- mm dnli, rt limitium. /n itrrratii rtiam carnnlihui rricrtandii mulla ulan-

• lur rirrumiiirrlione , proptrr prricutum icandalorum, in iit majrimr per- mnii in quni oh nrrrsium nd 1'onfrnarioi rxtranrdinarioi, rrt frrqurmtrm rrtiitum ad Ordinarini, iuipirion>i aliquid cndere p*drtl, Potlrrmo ram pntiiiimum inrnnl rl trqunntur ralinnrm qunr, roHiidrralii diligrHtrr n«- iuique proi inciar ac populorum •>...> iiu^ •■/i/i<ri '"• f.t"i..«i«i. ••/■ imu.i* i«

■ humino exprdirr tidrbilur.

• Sirrar ("' ■ ,'.>ruiit el ll< i;ii!«riuui Ur*!*;*» t .•iikril.ui.l \'C'

• ri»innr% Sarri elrnini , rum ••! binr •!• Uluoi fu«-nl , qnrtj

• Fpitrnpat Brtlirattrrniil tapra romlam ■oviuH ralalnfpim rataam ri^^reval*-

• ruin, tiie 2'l Uhuani 16(11, ilerent, aal ••! «untmum liiWHlrriin i;ra«iortba« ri* ' rr|ilii, K|ii«iii|ii «rliilrin tlr«i(}nanili(, r«rlrru« r caUlog» «irlrri ia*til. • , /)• Vj^nWo diorrrutHa, I «. c«p. S.).

\»ll*. Iiiiiiiiir in\ii« i-iii«ri<|'ali« «iiill »il|ipiirilrr tr^r r ••!; -iiir ifii^niM. ••••■t

•ulem papalr« frrr Kinnr» r«<n»urani halwnl, rl prinripalilrr prnpler ret>«ar«m r*- «rrvantur, ila ut in ii* rmrrvrtur inimrtliair r«n»ura. et nirtliale, tra •r<-«M«M't«, iptuui firrrAluni. Iliiic in r««ibu« papalibos, r«>*rr««U crniura, rliam frr*»tmm nianrl rr»rrtr^luiu ; e ronlr«riti «en>, »ubUla rtntur* , «. gr ,«!?«• ^«««I iflM» ijta lurril uri r«l rr»rr«atuiii |H*«raiuin, ijuia, aabUlu ui»«lii> rr«rr«aliuaia, i«l etl rii«nra, iani pri-raluiii nnu luanrl rr»rr«aluui. — Ji Li^. n. ^M) — li«»a» ••• lem 1'ipae rr«eniiti abtiiur renturt »unt ilan . primui •tilicel, J« t« ^«i rew^ipil innnrra a t(i*({ularibni ulriu«<]ur »t«u« [ex ronil Ctem. Vlll el 1'rb^ni 17//'; irrundui anli-tn , «i inulirr ialuinaiii«r arra^el aal Jrnanliel •ie •oilinlaliuM ' •>nfr«««rinin innnrrnlrm Irx ^onilil Henr>l. XH' .

454 TRACTATUS

Quaesita :

o71. — QuAER. 1° An ignorantia reservationis vel censurae ab ea incurrenda excuseff

Resp. V affirmalive quoad censuram, qua de re latius ubi de Censuris erit sermo.

Resp. 2* Quoad reservationem, controvertitur. Negat 5. Lig, cuni aliiis non paucis ; ratio, quia aiunt, reservatio restringit potestatem Confessarii (a). Yerum sententiam afBrmantem cen- sent probabilera Salmanticens., Tr. 18. cap. 6. n. 12. — Lugo, de Poenit. D. 20., n. 11. — Sanchez, de Matrim. l. 9. disp. 32. n. 17. et 18. — Sporer, de Poenit. n. 735. — Ronc. de Poenit. q. 7. c. 2. q. 4. — Yiva, De Poenit. Q. IX, art. 3. n. 3. — Bur- ghaber, Cent. 3. Cas. 31. — Quarti, De Cas. Reserv. sect. 2. cap. 3. ^. 6. — Quintanadv., Sing. Theol. /r. 3. Sing. IX. n. 1. — loseph Delanuar., Resol. select. res. 1. — loan. Marin Th. specul. et mor. Disp. XI. sect. 2. a n. 90. ad 120. — Beati (6),

(a) Haec ralio, quae pro ea opinlone vel unica vel saltem ceu polissima afferri solet , nihil concludit. Quod enim reservatio sit restrictio iurisdictionis, dicimus omnes ; sed quod reservalio seu lex reservans comijrehendal etiam peccalum cum reservalionis ignoranlia faclum, sicut el patralum exgravi metu, velcommissum extra terrilorium, etc, hae quaesliones non solvunlur ex eo, quod reservatio sit limitalio iurisdictionis. Paucis : quod reservalio sit restrictio iurisdiclionis (quae est reservalionis definilio) nihil con- fert ad decernendum, ad quos casus ea reslrictio sese porrigat, seu quaenam peccata sint reservata, ul bene observat Viva [De Poenit. Q. IX. art. 3. w. 3.), non secus ac scilicet ex eo quod lex vim ha- leat obligandi, perperam concluderetur hunc aut ilium casum ipsa lege comprehendi.

Alios quosdam movebat limor, ne per hoc disciplina lum chri- stiana lum religiosa laxaretur. Sed et ista difficullas admodum le- vis est. Cum primo enim poenitens eam culpam confitebitur, de reservalione a confessario monebitur, et sic disciplinae relaxandae aditus praecludetur in posterum: quoad praeteritum vero inneulra sententia obiineri potest, utreservatio ignorata fraenum iniiciat.

[b) Docuit Gabriel Beati Theologiam moralem in CoUegio Roma- no, et Quaestiones hasce morales, Gardinali Ghisio dicatas, Romae

DB POEMTENTIA 158

ijuaest. mor. <y. 18. n. 25. — larobus (ira/fius a , Vract.qnmij, cas. iib. 2. ra]). 40. n. 29. — Adde Mazzot., Uiana, elc.

yLAKR. 2* An iijnorantia saitem excu.sel a resercatione, fjuan-' do rum rensura couiun(jitur'f

<Mli(lii ;ui. lf»(»:{ (ir()l).iiilil)iis lu. P.iulo u\\\.\ Pra»'p. (icn. Sor. Ie«*u, el n.i}miinf!() ('npisncco. S. .\. P. liinc M.i^islrn, deiinle inler Pa- tres Cnrrlinnles ndsclto. Sic .lutem ille de hac qu.ieslione: CoHigi- tur tertin, invinribiUler iffnnrantem Cnnnfilutinnfm nliqunm nnram, m qua alicuiut pecrnli retervareiur ah.tolulin..., eam non inrurrere. (Juamvii cnim xe peccare cotjno.^cnt , non tnmen contra Con^titU' tionem, cum eam iynoret. Hrgn incurrere non piitctt reserratinnem, guac ext pnenn per illnm Connlitutionem impo^ita. — Sanchez, De Matrim. Lib. f). W$p. 32. n. 18.

(a) IIIc A. Theologiae el SS. (^anonum sclenlia nolis:*imus tle rc praesenli linec haliel: .Yon lijnnlur ignnrnntex Couslitutionibus teu Slnluli^ Fpiicnporum, qunmvis pneni^ aliis nhligentur...., et ci>n%e' quenter ner hnc re.serrntinne cnsuM, cum .%it poena.... Faciunt quae dixit Mavarrus in Cap. 2" n. 80. Hl ratio est, quia ignorantia con- tinqrns in co, cuius causn rexervatio facla est, omnino ab ea reser' valitme ejvusal.

Quod vero qiiidam diHlinguentes inter re.«ervaliones poennles et meJirinnleM, e\cu.H;ireiil i^noranles ab incurrendis prlorihu.^, iiou itein a postcriorihus, dilVicile ;iliis \idelur. ll enini iuMa coin- inunein .M*iil*iiliiini itdvcrlunt Acl;i Smi. Tu.scuI. aii llti') l*ail. 3. €ap. 10. art. H. n. 2. , fnijtae videnlur esse reserratinnes omnes site Ponii/iriar Mve l''pi.nci>paltM, idesl poenales simul el mcdiciualea.

iliiic !^alin;inliceiiscs J. cil. in leJlu : Secunda srnlenlia othnem reservalioncm rsa poenalem diiil, et sic ab omni reserraiiune iyno- rauliam.... ejiusare. Iluic senteutiue adhaeiemus. Kt i|uidcm ea ra- tioiie iiio\cri se dicunl, ipiia in ca>u reM*r\atio iie mediciitalis tpii- ilfiii dici pu.«>sil ; qitin /inquiuiil, reJtpectu illtu%, qui neiti-r/ pec- calum esne reservalum, renervatio n cummiuiuns illius nuilo mudo cnhiberel, el fnii% inlenlun a Suprrinre in tnli retervaii

ces.%arel. Hryo aiculi rrsprrtu iynoranlis cessat finis ;<...... ,

nrr ista est medirina retrahrns a pecralo rrspeclu iltius. ila rr^pertu illius cessat reservatio. l^uinimo hac tie causa htan. Marin /. r. im lejt. M. li;i. ceiisuit. .»r ' • «>*«.

Ideo iguoranlia ^iwi »»•<»( , atio

esi medirinalis.... Sed qund rssenatio sit medicinalis, probatt «om Noiiiiirurri ab iuvinribitiler ignnrnnlr: et cuiicludil \erbls Saiiche- /ii J. c. in lejt. n. \',\. ciroa censura.s: Ao« esset mtdicina, ted po- tius obessrt, si ignorata incurreretur.

456 TRACTATUS

Resp, V Affirm. pro casibus papalibus, quia casus papales^ ^BXcepta falsa de crimine sollicitationis accusatione, reservantur propler censuram, a qna excusat ignorantia, ut modo dictura €st. Proinde, sublata censura, nulla remanet reservalio. — S. Lig. n. 580., et alii communifer.

Resp. 2' Pro casibiis episcopalibus non una est Doctorum sen- tenlia. Pro affirmativa inleralios Aversa asserit, Doctores cora- muniter in hac doctrina convenire {a). Melius tamen Suarez, de Poenit. D. 29. sect. 3. n. 7., concludit, consideranda esse ver- ba reservationis, consuetudinem, et reservantis potestatem (b).

572. — QuAER. 3' An censendum sit reservatum peccatum in dubio de reservationef

Resp. V Neg. prorsus, si dubium shfacti, id est, si peccatum fuit dubie commissum, aut dubie grave. Ratio est, quia reser- vatio est strictae interpretationis, atqueadeo intelligt^nda esl de peccatis certo gravibus. Neque enim Ecclesia inteudit reserva- re peccata, nisi sini certo commissa, et cerlo mortalia, cum pec-

(a) Posset qwdem simpliciter tolH c.enmra, et remanere reserva- tio percaii. Renli'er tarnen et concowitanier ila se res hnbet, ut ablala censura eo ipso cesset et peccati reservatio....; et, si excvse- tur quis ab incurrenda censnra, qvamris non a cu^pn, ut contin- gere polesl ob iijnoranihm, excusetur pariter a reservatione ipsius culpae.... Et in hac doctrina cnmmuniier Doctores conveniunt. Ita Aversa De Poenit. q. 17. Sect. 11. §. Sexio.

Pro coiitraria sentenfia ratio haec afferri solet [Vide S. Alph. Lib. 6. n. 582.), quod in hoc differant cams papnles ab episcopa- libus, quod in papalibus principaliier et indivisibiliier reservatur censura; in episcopalibu.s vero principaliler et per se reservalur ca- sus, eique adnectitur censvra, etc. At ista, uli patet, non praeferunt argumenlum, quo sententia firmelur, sed alils verbis senteuiam ipsam repetunt.

(6) Dico, eiiam in excommunicationihus reserratis Episcopis per eorum. Stafuta vel sententias non siaiim hnheri, quod ipsa peccata in se maneant reservata; quia, ut dixi, duo illa sunt disiincta; imo interdum polest reservari censwa et non culpa. Consideranda ergo sunt verba reservationis, consueludo, poteslas reservantis. Ila Suarez.

Gaelerum quisquis exlstimet, sat probabilem esse doctrlnam ins praec. quaest. relatam, quae generatim ignorantes excusat a re- servatione, non multum momenti in secunda hac quaeslioue ines- se putabit.

DB POEMTEMIi i57

cala lanltim alrociora reservare solfal. — lla communisiime cum S. Ia(j. n. ♦;00.

Rrsp. 2* Seg. eliam si dubiun) sil lum, id e4>l, si Tersclur circa exislrnli.mi le^is roservaulis, eiu^tvo e\l»'nsi».r.en»; rniirm aulrm (sl r;ili(t, (jui.i nnnpe reserv.jlM» <'>l slririae inlrrprfa- lionis, ac proinde in (IuImo pro nulla liiihenda esl. — Ua cftm- muniln'. S. Ug. n. 600. — Lugo. ibtd. — Elbel, n. 343., clc. — Conlra .{ntoine, rtc.

.^73. — Qi AER. 4* Clrum ah^nlvi jjos.sU .vm//</i/u.v alinius (lioecfsis, si casus esl reseicalus tauium in luro confcssioni.s^i

Resp. Coniiiiunius recenliores uegant. Ratio eorum est, quia Cdnfrssariu»* habet iurisdiclionfni a proprioEpiscopo rcsiriciam.

.{/ffrmant lamen alii a) cum juili(pi(«riim communissima sen- tcnlt;). U;ilio horum cst b]. ({uia Cuufesharius ahsulvit hunc

(o) Marcus Slrn^gl »'grepiiis e\ Ordiiie Ser\ . B. Virg. Theologus elS. Alphdiiso coaf\us ( Ih. .Mor. Tr. \l. (J. 3. nrt. 4. «. 48. iU de hac re cx comnmni, ut imjuif, seiit»Milia : Ptienitent peregrinus potest a ffuolibet letjifimo Cnnfes^ario ab.i(tlri. qunndtt ajfrrt ra^um in (iioece%i Confessarii rrsei valuni, nnn ve>o in diorve^i /»omi rnli.i. Ita cum Mezgrr et atiis (ommufiter Rnben^tuher. Opposilam autcm .scnlcnliiim r;Hionihus suh» iiifirniis printiis invt'\it .^'uirc/, «pii iil- circo ne iiiiuin (prulcin, qucm pru i|).^;i ;ilieg> rel, Aticlnreni li;iluit.

(h) Riitio pclittir «'\ (loclrin;). quiu* iiisliir i)\i( niiitis peiies omues pst, quod nempi» luiindirlio ttnri debet a Superiore eius, qui absot- rrnftus /.1/, ul ;iil Dirasf Tr. H. Disp. lO. ii. iiS. .

Oiiisjiain aulcm >il hic Supcrior, Fiignniius In C. (hnnis utriusque n. 52. el .seq.^ sicexponit; .\w/a, confe»sionein saeiaihentafem fa- riendam proprio sacerdoti dumta.rat, et non u'i>no mm ii

sacerdoli.n lirenlia.... (Juia conles^io Micraihentalis esi u . — . ,:- //«.... Nalura autem et ratin iulicii p<>siulat, ut senientia in subdi- tos dumta.rat feratur, rum non a %uo iudice ligah nuHui valeat vet abnotvi.... t nde persuntum ^ in hccle^' ' f*^' '"'' "' ^" '^- '■Ti

Synodus veri.i.iiihvm e.%.ie r 1 it. .., nu

nem eam essr debrre. tfunm tacerdoi jh eum profrrl, in quem ordi- nnriam aui ^uhdelryalaiit Hon habrl iu em. Et quiilcm h.iec

/.r iurr dirino teneinla osse, iiMlic.ituut .... >iip. iu nut nd ii. '»55.

Hinc conscci.Tium idcm dcducit i6i«/. n. "0. Kngiianu.*^, de lurr communi peregrinos per se iioii poDse ulKMd\i; De iure runiiiiinii nullus .mcerdoM poletl ii' ' ' ' * ;''i

iniUadioecesipinquac" ^, i i \ . i

Mor. Tr. 13. §. 17. q. 5 6.) nd quaestionem, .{n Hpiscopus aut alius

^«58 TRACTATUS

poenitentem iurisdictione indirecte communicata abhuiusOrdi- nario; et cum hic peccatum illud non reservaverit, eo ipso iu- risdictionem non restrinxit. — Sic Armilla, Caietams, Navar- rus, Ugolini, BarthoL Medina, etc.

confessarius habeat iurisdicllonem in dioecesanos alterius Episcopt, sine ambagibus respondetl^. 6.) Nonhabet, nec eam potest aliis delegare in alterius Episcopi subditos sine expressa vel tacita illius Episcopi concessione.... Patet ex Aclis Conciliorum, ubi prohibe- tur.... Episcopis, nerecipiant alienum.... dioecesanum adSacramen- tum sine propriiEpiscopi.... consensu. Et praemiserat de eadem re: Probalur ex constanlia observantiae Ecclesiae, quae viguit in toto orbe usque ad saeculum XV, etc. Absolvl itaque advenae possunt lantummodo auctoritate, quae ratione aliqua a poenitentis Ordinario sit delegata. Unde Pichler [Lib. 5. Tit. 38. n. 14.) : Potestatem sibi tacite delegatam obtinent, qui peregrinos et advenas.... confitentes absolvunt.

At vero si sacerdos peregrinos absolvit potestate ab Ordinario poenitentis delegata, quantam hic sibi communicaverit, debet ai- tendere, non vero qualem et quantam dioecesanus proprius pro suis subdilis sibi concesserit. Egregie Schmalzgrueber [Lib. 1. Tit. 29. n. 31.) : Delegati potestas ex aucloritate et potestate delegantis met enda est, et exmandato concesso. Nam delegatus iniurisdictione sibi concessa vices delegantis gerit. lurisclictionis ergo maiorminor- ve restrictio, modus nempe ac mensura reservationis, quando de advena seu peregrino absolvendo agaiur, e legibus dioecesis, ad quam hic periinet, desumi debet, minime vero e legibus reserva- tionis, quas Ordinarius sacerdotis pro suis subditis praestituerit.

Quae quidem principia, divinae sacramenti huius oeconomiae plane cohaerentia, loannes Stoz (Trib. Poenit. Lib. 2. q. 2. §. 5. n. 64.) ad casumpeccati reservati in dioecesi Confessarii, non vero in dioecesi poenitentis aptissime sic applicat: Confessarius viatorem ex aliena dioecesi venientem absolvit per iurisdictionem ab Episcopo vel parocho viatoris ex recepta consuetudine delegatam. Atqui (ex hypothesi) haec non est ah iis ullo modo restricta. Ergo etsi confes- sarius vi suae ordinariae iurisdictionis (quam nempe habet ab Ordi- nario suo) non possit a casu in sua Dioecesi reservato subditum suum absolvere, potest tamen vi iurisdictionis delegatae absolvere viato- rem ex alia Dioecesi, in qua casus ille non est reservatus. Quam ra- lionem reddit etiam Reuter (De Poenit. n. 371.), inquiens: quia ahsolvit vi iurisdiclionis delegatae ab Episcopo, qui peccatum illud non reservat.

DE POEMTKMIA 455

(JCAKR. 5* Au absolvi possit suhdilus altrrius diorresis, quan* do prrcatum rrsrrcatum rst in ip.sius dioecesi, non autrm in loco confrssionis'f

Hnlinnom aiilrm, rnr in rnsu ndvona a rosrrvalionibus alienac <lioocesis sll imnuini*»', nlio (piofjiio modo tnnpil Ipoliini*; l)r nffic. etputent. hpinr. Cap. VJ. Jj. V/, n. 1), ul»l sorilMt : Prhnutn iyilur in ho.% cnints renrrrnton tiwn incitlit, qui ri ntbdiiun nvn rst, qui ca- svt tr.srrvnril. Knn«lom«|no nJtionom |ir;M'n»iss;M» ibfsis rodilidit Mar- cus Strnp}^! I. c. : iittlio iiKjnit , auin re^rirnlin \>frriifi,,i,tn »w»n tatrt, nisi rirra subditos l:piscopi rrsnranlis.

Nofjuo vero hnoc acl sinnnlaros opinionos, sotl ud Cdinmnnia |»riu- cipia i^ertinonl. Et snno Arriapa l)e I*oenit. Di^p. iO. n. i. quae- rens: ijuorutn prcrnla \>ons nl reserrari ; r<*spoiHlot: Eoruvt iwnium, supra quon hnbrl iurindiriionnn, qui re%rrrat. Qnod idom el Card. I)e I.u^»o il)e Pomit. di.np. ?0. n. 9 cou ponornlom canonom sta- luil : Eorntn prrmtn pnn%c rrsrrvnri, qui ^uhiiili .tunt rrsrrvanti. ^Jn(»circa aptissimo .\inort ( l)e 1'omil. Di.tp. 9. q. 1. resor^atio- iiem ita dennit: Est restiictio iurisdiciionis in svBnnos. Quin el Tritloiitinn SnihhIus i<l ipsnm ailslrnil, ii > • -sc Epi.scopot

ros<"rv;»r<* p«*ccal;i pro i7/ix in srBUiTos Irn <il9.

Pulcliro autom Enpel opposilae sonlonliae palrouos \)lan. ParocK Part '\. Cap. 2. n 7. sic porstrintiil : {lunero: quand «-

tmlin uon est reservatus in propiia divecrti ipuu\ an «.i^i ....'/•

ad Epi-^copum propiium, vel nd Episcoputn loci , nfti confitetur? Mon ad proprium, quia ille caxutn .ubi non reierravit ; iwn etiatn ad Epixroputn loci, ubi * ♦^ ' * ' ' '•• - et reser-

ralinnrs casuutn lanlun ^ > / »*«. 14.

f. 7.^; sunl enim introdurtae, ut quitibet Epnco\ms suoa, «on atitnos subditos, in o/firio continrnt. Kl pari m<»<lo arjiuit Paulf ^^ '

(iheol. ^chol. Tr. IX. I)i*p \9. ait. i. Jj. i. »i. i5. : h-

casi>wn ab Episropo facta non e.%t, iiiJi rirfd tuvs tubdilos: sed ex hypothesi confitms non eal /lUitM Epitcopi tubdituf, in cuius diuecesi cvnfitetur : erij '■ rircn iptuii> ' ' f' •-' : r-

nilmt rssct n us? An ad l , , , ^ ; '•<*

i/mi/n Ci.sus non est reseiratus: An ad alirnum? Sed Hlenutlam Ao- brt iunidictitmein in atirnum vihdifuin.

Ilaoc poiro <lo l.sio nr^umonto pr<» moilulo nuiic sunicinnt, licol pro <pi.u'>lionis pra\ilalo, nimis pauca. l>iflicullalo.H eii ro, (|iiibus rem per .ne el pcnes iinli<pilorosslmpllclNmnam rcceiiliorrs obrue- ruiil. o( im|ili(Mruiil, lon^ioris iraclatioids luatcriam opcme pretio •sano (limi.iin suppciliiarciil.

460 TRACTATUS

Resp. y Ahsolvi potest a Regularibus tI privilegii ipsis con- cessi in Constil. Superna Clement. X (a).

Re.sp. V Quoad Confessarios saeculares, negant, commuDis- sime antiqijiores Theologi, ex Const. Si Episcopus, de Poenit. in 6* [h). Recentiores tamen commune Confessariis saecularibus

(a) Constitutio Apo^tolica (§.7.) statuil, Posse Reffularem Con' fessaiium in ea Dioecesi, in qua est approbalus, confluentes ex alia Dioecesi a peccaiis in ipsa reservatis, non autem in illa, ubi idem confessaiius esl approbaius, absolvere, nisi eosdem poenilentes no- verit in fraudem reservaiionis ad alieaam dioecesitn pro absoiutione 0 b t in en da m ig ' asse.

{b) Textum hunc hnhes sup. innot. ad n. 559. Res. 4., ubi statui- tur, in pjenerali concessione facultatis audiendi confessiones (quae est//?>«c/a iurisdictionis delegaiio), aut eligendi confessarium (quae est delegatio iurisdiciionis indirecta et in rem praesentem facit), minquMm , nisi exprimatur, comprehendi facultatfm absolvendi eliam a casibus reservatis. Porro, ut bene arguit Gard. Caietanus (Sum. V. Absolulio), Si lirentia (scil. eligendi confessarium) eapH^ cata non compreheudil rasm reseivatos, mullo minus licenlia impli- ciia (quae, nimirum taciie concedilur exeuntibus e dioecesi) ad illos se exiendit.

Qui vero factum sit, ut a communissima omnium sententia plu- resrecesserint, brevem hahe histori;im. Cum consentirenluniversi, neminem ab alieno siicerdole valide absolvi posse sine proprii Or- diiiarii licentia, hanc aulem ad casus reservalos non extendi, nisi exprimeretur; excipiebant tamen casum necessitalis, ad quam re- vocahant etiam obligationem praecepti paschalis; el tunc peregri- num a cjisu quoque episcopali posse absolvi docebant. Ita Paluda- nus (In 4. Dist. 17. q. 3. art. 3. Concl. 4.), S. Antoninus (Part. 3. TV. 17. Cap. 4.). Summa Rosella [Y. Confemo JIJ. n. 32.) Summa Tabiena (V. Confesslo /. n. 41 .), Caietanus (Sum. V. Absolutio 2.), etc. Plerique tamen addebant, a Confessario iniungendum esse poe- nitenti, ul cum huhveiit copimn sui Episcopi, iterum confiiealur ei illud percaium, et ab eo redpial poeniientiam. Ita loannes De Fri- burgo Magister Gen. Ord. Praed. {IJh. 3. Tit. 34. q. 39.), Summa Pisanella (V. Cvnfessio III), Summa Astensis {IJb. 5. Tit. U.), Summa Angelica {V. Confessio V. n. 6.), Summa Sylvestrina (Y. Con- fessor I. §. 17.) Summa Corona (De Sacr. Poenit. n. 51. Uub. 3. §. Quarlo quando), el Coslmus Philiarchus {De offic. Sacerd. P. 2. IJb.^. Cap. 26.). Et quidem tres postremi expresse dicunt, ideo iterandam confessionem reservatorum, ut direcle absolvantur, ut- pote ab alieno non absoluta»

Dt P0F.MTK>TIA 461

feccruiit privilr^Mum Rrf^wlarium, el slante euniiiiuiii coii>uflu- dim', conlra quam Ordinarii no» re< lamanl, censfmJum fj»i. i>t»r ralihabilioncm de praesenli huiusmodi |)€regriuuui valide aloue

Deniqup Caietanus (/. c^ prnxim obtinenrli in panrhnte absolulio- npm Pliam n rnsn epi^jroptli r(wifirm;»ri piil:uil «|i)(»fl;im Fugpoii IV vunf vo(i% ornculo, ijiiod .>ic refrrt : Mrmini, niinn me IrgiM^r, h\i- geniuiii l^ conceMis%e stu detlorannf. rivae roci* orntvlo, tiniorn ubi se invenerinl in pa.uhatr, cm.%rudi>9 lamifuum adepitii incolmum quuad sacromenta poenieniiur ct Euclim isiine. Lui UimciMlcrliira- lioiti |omis>i.s iiiinc ^ra\il»us ih* ciii>d«'m lide liut ii> i,yn t.;,|„ y\^ scnsum\e Irihuerunl uler(pie Solus Dominicus in i. Disi. IH. 7. 4. art. 2., Pclrus Dr InVr. Snrrrd. l.rcl. 'i. I)r Confrnn.) rl N;j\. rrus; «ed ea merc pra»'scri|)lnm ren>nenii.t, ne \iiiltirrs aliis, «junm ple- banis s»'U parochis locorum confitpri possinl. Ilnr iisfpn» commu- nissima omnium velpnim.

At ecce primo (piidem llcnriciis llfnriiju»'/ Snm. TIipoI mor. Lih. G. (liip. li. n. H. ikmi alia >\\\\v siippllectiie, (pi;mi fallncium allegalionum coiiKerie, freliis, <jiiiid veleres «le oisu nercs.sitalis seu jiaschalis pracccjili a reguln f^ciierali exceprranl, hoc ip.^um ad n(»rmam Kciicralcm Ir.idiicil, |»iimu.s(jiie infprl c.inoiipm, ahsol\i peregriiium po.>se a peccalo iii dioccesi .^u.i reser^alo. si re.^^er^a- tum iii confes.sarii dioece.si non sil. Succedil Heiiri(|nezii di.scipulus Siiarcz, nrrejili^iiiue e m if;is!ro Irihiis fall.icilms alle;.Mti(tnihns. Pa- Iwlani scilicel, S. .Kninnini, v{ Cnietnui (pi.is dfiii \idfsis a Idii^fa Anclorum .serio nd S. Aljihon^ium us(|ue hona ftde tr.iiiscrii)i.is non modo canoiiem illnm repplil, sed insu|)pr novum, inandiium- (jup ad eam iivijup aetnlem , iii\ersiim caimiiem , primiis sljiliiil de peregriiio suhiicieudo reserv;ilionihu> dii.eccsis, ruius suhditus non esl, si in hac confileri velit, proui diximus m noi. ad q. praec. Veruihl.imcii neiilpr horiim adliuc jiusiis fuil penitus .ihdic.tre |>r H- cipium, (pio oecoiiomiii .seu polius es.senti.i iutlicii huius saciau.cu- tiiiis contiiiplur, dispriPi|ue llcurii|uez suppunil, hnben pi uprn pitc- nilentium pa.ntoiis !icfniiani, el alienum ex latila proprti Hpiscopi Coinnii!tsi( nr, (juac iurindirliinrm Iribunt, absnlrrre.

Verum iie hos «juidcm terminos ahi (^id. I.ugo [)e Pumil. Ditp. 20. n. "0., et S. Afph»'ns. lih. fi. n. 5h9.i Herva\enint ; ulc|ue se ex- pptlirpiit difTKMilt il»'. (jiiam C. Si t!piu<pun oh>icieh.it iu.\;ie i ~ rum ihroriac, ad\pna«> nempe se* uiidum legis luci, in «iuo cu..u teiilur, iuiHcandos es.se, poteslilem eos iihsoUendi non a proprio eorum Paslore .scd a consupludine repelemhim es«»e st^tutTunt : (juiiin (juidcm coiiNuetudiiirm iiicredihili an.u hroniomo , '

scil. eiusmodi ihcori.is ne pcr .Mimniuin (piidein ullus h

462 TRACTATUS

etiam licite absoWi. Excipe in iitroque casu, nisi quis ex pro- pria dioecesi ad aliam in fraudem reservationis se contulerit (a).

cogilaverat, probatam ab Eugenio IV dixerunt : e cuius vivae vo- cis oraculo, si quod existlt, Insuper alii (Vid. Villalobos Sum. Tom. 1 . Tr. 9. diff'. 59. n. 4.) mirabili vl phantasiae Decretalem extrava- gantem fabricarunt. Haec vicissitudinum huius controversiae, im-^ mensaeque confuslonls in eam inductae genuina hisloria est."

(a) Quod in Gonst. Superna agalur mere de privilegio llegularium, patetl*' exverbisipsis, sup. relatis, Posse Regulabem Confessarium, etc; 2.° Ex litulo seu argumenlo Conslitutionis, quod eiusmodi est: Consliiutio, in qua Regularium pritilegia quoad praedicationem Verhi Dei et Sacramenti Poenitentiae administrationem decfarantur; 3.°Ex communi DD. senlenlia: qua de re viderl possunt Simmonet [Tr. XV. Disp. 9. art. 6. Resp. 7.), Elbel {Confer. XIV, n. 376.), Roncaglia [Tr. XIX, Q. 7. Cap. 2. q. 1. Resp. 2.), Platelius [Synop. Part. 5. n. 909.), Ferraris {V. Reservatio Casuum n. 4.), Viva [De Poe- nitent. Q. 8. art. 1. n. 5.), Antoine [De Poenit. C. 3. art. 1. q. 6.), Collet (De Poenit. Cap. 8. Part. 2. n, 560.), Eusebius Amori [De Poenit. Disp. 9. q. 25.), S. Aiphonsus [Lih. 6. n. 589.), ac demum Fr. Anlonius a S. loseph [Tr. 27. n. 389.), qui sedente Pio VI Com- pendium Salmanlicenslum^^Homaen^^ edidit. Quod ergo nonnullis videri potuerit, ea particula Constitutionis Superna commune quod- dam principium conlineri, quod instar legis pro omnibus confessa- riis eliam saecularibus valeret, tribuendum id est primo quidem in- vectae ab Henriquez et Suarezio atque a pbjribus exinde receplae theoriae, de qua in not. praec. ; deinde vero opportuno quoque argumento, quod ex eadem Constitutione deducitur, ne absolvi advena a reservato queat, quoties in utraque tum poenitentis tum Confessarii casus reservalus fuerit. Hac enim conditione circum- scriptam esse etiam facultatem Regularibus tributam per ea verba: Non autem in ilta, uhi idem Confessarius est approbatus, ne scilicet absolvant a reservatis in utraque dioecesi, communis est DD. sen- tentia, quam vide penes La-Croix (Lih. 6. Part. 2. n. 1631.), Fer- raris (/. sup. cit.), Euseb. Amorl (/. sup. cit. q. 26.), Marc. Struggl [De Sacr. Poenit. Q. 3. n. 48.), Reuter [De Poenit. n. 371.), Mazzot- ta [Tr. 6. Disp. 2. q. 3. §. 2. n. II.), Viva [De Sacr. Poenit. Q. 9. art. 3. n. 4.), Platelium (/. sup. cit.), Roncaglia [l. sup. cit.), Em- man. Thesaurus [De Poen. Part. 2. V. Ahsolulio Cap. 3.), Giorda- ninl, vulgo Auctor Oper. Istruzione pei Novelli Confessori [Vol. If. n. 503.), Wageman [Synops. Theol. Part. 3. Tr. 2. Cap. 5.), Illsung

[De Poenit. n. 224.), Gobat [Tr. VII. n. 376.), Anloine [De Poenit.

Cap. 3. art.l. q.^.), etc. ; e quibus illud etiam manifestum fit,

DE POFMTEMIA tfil

QuAER. fi* An l'raflali ant Snprrinrfs rfgulares posnnt f>- sntare casus in suo Ordnie vd Monasteriol

iiiaiiilrr (jiKMiipiam suspirari posso, ea CIrmont««« X vrrl»a arl rasnm spcclari» , in qiio peccalnm in altonitn» laninni fliopcp*! roncrva- lum sit.

Cat*U'nirii ulio ab A. pri)lat<i, < tn i niijfs^.u i (jiKujur ««;i»MM!,ir»-s licol jjrivilo^inin H«';,.'ulariluis a SfMo AjxtHlolira (•(nirrs>\ini non liatieant, lamcn coiiflucntrs cx alienis diocccsibas etiam ali islanim rescrvatis, noii olistantc lUmifarii VIII Con>l. S\ Epi^^ttpm, jM»s>:nl alisolverr, unira rrijisa csl, (juar roliarrrat rnm rssiMilialihiis iiidi- rli .sacramcntalis iirinrijiiis a Sjnodo Tridcnlina solcmnitcr (lcfiiii- lis, el rursus a l'io VI in Const. Auctnrem fidei n. 37 ronlra tcrlinas ianscnianas inrnlratis, slaluriitilnis sriliret, nrminrm a ludicr non tno soUi vrl ligari jiossr, ar nnUin»* momrnti absolutionom csse, quam sjicerdos iii cum profcrat, in (jucm ordinnriam aut detegatam non fuitient iurisdictitmem. Constilnlio «Miim Si l\pi%(opu.% eatcnus obstat, (jnatrnus staiuit, lirrniiam Uicilain vcl cxjiro^am cli^cndi confrssarinm a jirojirio (Irdinario ronrrssam iiullatcnus iiicludcrc facultatcm eliam jiro rcservatis. O""!'^'^* «tJsO signo aliquo conslet, Ordinarios simul cnm jiracdirta Iir«MHia rliam in farullalem j^ro rc- scrvatis ronscnlirr, iam sat s Drcrrtalis llonifarii VIII scr\atur. Al- qui slgnum hnius Ordinariorum ronscnsus sufHclens csl, quod con- suctudinrm linnr abscdvrndi sriant, rl tacrant; indc cnimilla rati- habiiio (le prae%mti, (juar in rasu ad valorrm sulliril. Iluc faciunt ea Hrizinaldi 'l.ih. \. n. 70. : Tenrndum e\t, iuriutictionrm.... tuffi' cientem acquiri per licentiam tacilam, quae hnbetur ex ratikabitione de prnenenli, lunr mntingmlem, tj' ' nfe, et t< irn/r, ac tn-

centc mcerdotc proprio, qui potesi ■. . e, sacramenlum poe-

nitentine administralur. Valet igitur de rescr\atorum absolutione id Ijisuin. (juod Card. Cairlanus Sum. V. < »2.) gcnrratim

de roiifrssionr r\ tarita lirrntia propril sai ri.M.us facta in •■ *>i aliena .sic aicbat : Tacita /:*/>Mrr»/>n /it ticentia dat tobur nb^ -

bus, et connietudo nnn concurrit nisi ut tentis licentiae.

Kt rnm liis (juidrm ajitissiinr ronncrtilur, (juod CI»MnrnN \ cd- vciidum llrfrularilius rdixrrat, cl modo fl forliori. ut aii S Aljdi. n. 58!>., ad Confrssarios eliam saerulares iransferrl ol» no\am hanc praxim indurtam ojiorlct, nrmpc excipicndos ab ca h (. n-

tes, (jui in frnudem rrtrrra/»<»nif, ad vt ' • -'' • '■•• j,i,,-

prii sarrrdolis iudicMim, in alirnam il .m sc

confrrant. Inhisce cnim adiunctis ronson!<UHOrdinarii, cquo iuriti- dirlio ad alKfdNrndum iirolluil, supponi nullatrnu> potcsl. IIuc ila- (juc rcdit, (piod Tlih. (roharrcntes nc slbl omncs, alii \idcrinl; do

464 TRACTATUS

Resp. Possunl nonnullos tantum reservare a Clem. Yin de- tenninatos, qui sunt undecim numero, ut videre est apud S. Li- gor., etc. Alia autem reservare sineconsensu Capituli generalis pro lota Religione, et Capituli provincialis pro tota Provincia, nequaquam possunt (a).

simplici confessione extra dioecesim facienda communiter slaluunl, validam scilicel absolutionem fore, modo (ular verbis Bonacinae De Poenit. Disp. 5. Q. 7. punct. 2. n. 6.) iier non faciant in fraudem legis ea solum de cnusa, ui..... evilent proprium pastorem, et alieri confiieantur...., vt bene observant Coninck, Vasquez, Suarez, Regi- naliius, ei alii receniiures. Eandemque conditionem apponit Lugo (De Poenit. Disp. 19. n.7.): dum tamen (inquil) ex industria non disces^erint a suo doinicilio, ut occasione itineris alteri confiteantur. Quo'I et recentius repetil Concina [De Poenit. Lib. 2. Diss. 2. C. 4. w. 20.), valide absolvi negans, si industria discesserint [subditi), ut aJibi confileantur. Vid. sup. n. 555.

Licet vero haec ratio valere non videalur quoad Regulares, qui cum iurisdicliouem non habeanl ab Episcopis, sed a Sede Aposto- llca, eo ipso videntur non indigere delegatione ilia iurisdiclionis, quae laciio Ordinariorum conscnsui, seu ratihabiiioni de praesenti inest; asl alia quoad ipsos adest raiio, interdictum scilicet Sedis Apostolicae, quae dum privilegium illis concessum hac condilione circnmscribit, pari efficacia onlini prospicit, disciplinamque ita lue- lur, ut nihil sit, quod Episcopos a regenda et corrigenda sua cuius- que plebe imperliat.

[a) Clementls VIII decretum ita se habet: Sanctissimus Dominus Nosier, (jui iampridem accurateperpendit, acreipsacomperit, quod reservalio facvliatis absolvendi Heliyiosos poenitenles a peccatis qnibusdam gravioribus, nisi Superiores adn>odum prudenler ac mo~ derate illa ulantur, nonnullos infirmos, qui inlerdum Svperiori suae conscientiae maculas detegere formidant, adducere possil in aeternae damnaiiunis periculum, et spiritualis remedii desperationem ; ideo ut huic malo Sanclitus Sua opportiine prospicerei, decrevil, ut nemo ex Hegularium Svperioribus peccatorvm absolulionem. sibi reservet, exceplis iis, quae sequunlur, aui eorum aliquot, prout subditorum uliliiali expedire prudeiiter in Domino iudicaverint .

Yeneficia, incantaliones, sorlilegia.

Apostasia a Heliyione, sive habiiu dimisso, sivereiento, quando eo pervenit, ut exira septa Monasterii seu Conventus fiat egressio. Nociurna ac furiiva e Monaslerio scu Convenlu egressio, etiam noii animo aposiandi facta.

DB POEMTKMU 465

§. II. I>f ah.soluiwue rfservatorum.

Pnncijiia :

574. — I. Ab.solverc possiinl a casihus rcAiTvalis de poiesia- le ordinaria 1* ipsi reservantc-j; 2* eorum successores in cadeni polestale ; 3* corum Superiores.

Proprietas conlra rnhim pnupertali^, quae lit peeeatnm mortale. lurnmentum fnlsum in iudirio regulari seu legitimo.

Procvratio, auxilium, seu consilium ntt abortum faciendum post nniinalum foelum, etinm efferlu non ^equulo.

fnlsificntio vmnti-s aut sujilli (f/firialium .Monnsterii aut Conven- tus. turlum d« rebw tuonasterii seu Conventus in ea quanlitate. qvne JiV peccntnm mortnle.

I.apsus cnrnis volunlarius opere consummntus.

Occiuo aul vulneratio, seu grnvis percussio cuiusque pertonae,

Mnliiiosum itnpedimeniyiin nul retnrdnlio aul nperitio litlerarum 4i Superii>ribus ad inferiorcs, rt nb inferiorihus nd Superiores.

Si quod aliud praeterea peccalum grnre pro Heli>iit>nis cotxserta- tione, aut pro conscientine purilale reservnndutn videbilur, id non aliter fiai, qunm (i» '" ''* \tuli in lolo Ordine, nut Prorinnalis in l^rovitii ia mntui u > f{ consenxu.

8ed et atia in eudem Decreto h:ii)ciitur scilu digiii.ssima. Ac pri- mo quiilem sUituilur, n«> suhdili «'oiitUeri < ir npu(t Superio-

re.>; ;Von lirent Superioribu^ Hcqulnrium < .., .wi»firi subditorum audire, niti quando peceatum aliqtiod reservatum admiserint, aut ipsimet stibdili sponte aut proprio molu id ab iis pelierint.

D«'cerinlur «leiinlc, in singuli.s domittus plures intsi^nnn' fes.sarios, ul lilieruui Miinlitis >ii eoriim cui(|ue pro tuliiUi i ' insuper el norma udiiitur circa tlaiidam iisdem coiife.ssariis f.icul- talem ;ti»s(il\eiiili eliam ;» reser\atis. Superioies in • ibu*

deputent duos^ tres, aul pluies Confessaiios pro su: ..... i.nriM-

To maiori vel minori; iique sinl docti, prudentes, ac charitale prae- dili, qui a non reservaii* eu% absolvnnl. $t quibus etiam reservatO' rum ahsolulio citnndllnlur, qu>r ' - t^ - '■ ' • eam de~

bere cotnmitli ip\e in primis ('< ^ _ I ^uo.id pri-

mum prorsus reiicieiida iiiierpreUitio esl, (piasi uhiij tatUum dari <pie;)t r.oiifessarius. si suli*liiorum numerus noii ade(» ma^nus sil; (pi.indo ;iutem pro miii^no eorum iiumhtii daiilur ptures. pars quae- (tiiiii ilelerinin.ila cuii|ue possit ita as.>iignari, ut sin^Mili uiium tantum lialieaiit. cui e\ciu.si\o conlUeautur. ^uoad aiterum vero caput ma« uuiii Tom. II. 3U

466 TRACTATUS

II. Episcopi, vel eorum delegati absolvere possunt etiam a casibus papalibus occultis ante Synodum Tridentinam reserva-

nifeslum est, in definiendo, an contessario tribuenda sit facultas absolvendi a reservatis, potissimas partes ipsius Confessarii iudicio deferendas esse.

His vero declaratio accessit summi momenti , quam ab eodem Clemente VIII latam fuisse patet ex iis, quae narratFerraris (y.Prae- latus Hegularis n. 58.). Subnectitur autem eidem Clementis Decreto per haec verba : Sanctilas sua deinceps declaravit et declarat, ut si huiusmodi Begularium Cunfessariis casus alicuius reservati facul- tatem pelentibus Superior dare noluerit, possint nihilominus Con- fessnrii illa yice poenitentes Regulares, etiam non obtenla a Supe- riore facutlate, absolvere. Adeo igitur Confessarii iudicio rem de- ferendam esse Clemens voluit, ut etiamsi Superior facultatem ipsi deneget, possit hic tamenareservatis poenitentem absoivere. Scite autem mouet Pellizzarius [De Monial. Cap. 9. n. 29.), hanc decla- rationem pro confessario quoque Moniaiium valere, quando liic facultatem absolvendi Monialem a reservatis petat ab earum Ordi- nario, sive hic sit Praelatus Regularis, sive loci Episcopus, prouti scilicet monasterium sit, vel non sit exemptum. — Caeterum cum Declaratio dicil, confessarium post petitam, licet non obtentam fa- cultatem, posse illa vice absolvere, non ita hoc intelligendum est, quasi unica tantum vice id a Pontifice concedatur, sed quod Con- fessarius non possit a reservato vel eundem vel alium poenitentem rursus absolvere, nisi rursus a Superiore veniam requirat; quae si denegetur, rursus poterilconfessarius absolvere, etc. Quocircasen- sus erit, quod quoties facultas petitur, et negatur, toties confessa- rius absoivere potest, etc. Qua de re S. Alphonsus (Lib. 6. n. 586.) refert, a Colleto proferri decretum Urbani VIII ; sed est mera Colieti hallucinatio, qui perperam interpretatus est verba quaedam Com- pendioii Dianae Romae editi an. U54, ad quod ipse remittit.

Verum prorsus optandum, ne Superiores locumrelinquant recur- rendi adusum facullatis per hancDeclarationem concessae. Sapien- tissime enim Suarez [De Poenit. Disp. 30. Sect. 4. n. 9.) raonet, Re- gutariter et moraliier loquendo Superiorem debere esse facilem po- tius, quam difficilem in hac facultate concedenda; et hoc quidem iuxta Ordinationes Gener. S. I. Cap. 6. n. 1., ubi haec legebat: JSullo rnodo Superior difficitis esse debet, sed facilis potius et prom- ptus in ea concedenda.

Et ratio egregia redditur in illis S. Thomae verbis (in 4. DwL 17. Q. 3. art. 3. q. 4. ad 6.) : Peccaret autem sacerdos, si non esset Jacilis ad praebendam licenliam confitendi alteri ; quia multi sunt

DE POENITEMIA i67

lis, cxcoplis Inmon in Bulla Coenaf conlciili.<>. (jjnviai ex cod- ccssionc Concxl. Jrxdt-nt. sess. 24., Decrei. de Refonn., c. 6., Liceat.

adeo infirmi, qund potiu.n nine confensione morerentur, (fuam tali «a- cerdoli confiterentur : unde ilii, qui mnt nimin sitllicili, ut comrien- tias .rubdilorum prr ronfeisinnem scinni, muUis taqueum damnntinnif iniiciunl, el per ctuwequens .<tihi ipsix. El rur.sus [^Conir. Impvgn. lie- liy. Cap. i.,: Quidam, ut experimento intenlum est, a evnjesiione desisterent, nisi pussent aliis, quam mi.s sacerdulibus con/iieri, quan- doque proplcr vtrecundiam, quia eiube^cunl confileri illis peccata, cum quibus quotidie conver.ianiur: quanduque vero quia .mspican- tur, sacerdoies sibi esse inimicns, et propter atia mulia. I ude pie Praefali eomm ivfirmilali ronde^cendunt , ne omnino in desperatio- nem labanlur, de nliis cnnfes.soribus eis provideudo.

yuocirra Suaroz po.slqu m 1. r.j aildulil, moruliter ac per se lo- quendo, ininus perii uti e.sse in concedenda har fncultate, quam in ilta neqanda ; sulxiil: 1 1 concedatur^ salis esse debet, qumt nulla spe- cio/w ralio ad eam neqandam occwrat: ut autem negelur, semper intervenire debel aliqua specialis ratio, qune id rtquirat.... Immo ticrt aiiquandu Supeiiori videntur inlervenire sufficienlem rationem ad neijnndnm facultalem ; si lamen aliunde ex relaiione altei ius vet atia via illi cons!ilerit, subdiium nullo modo velle Superiorem adi- re, neque aliis remediis trntalis ad id induci, lunc Supri ior ■ >i\

debet neynre facutlatrm, nec poiesl licite. exroplo casu lU u-

catione aliunim : quianon obslanle quacttmque ralione occurrenle , et pensatis omnibus, lunc id mayis espedit , immo neces%arium est iujla tfqet chaiitatis. Ilem quia haec est quaedam mediiin.i ■ ' ' 'i • erqo si cum riyure applicala cedat in perniriem eiu%, leh i,i

est, ideojue faculius cuncedenda. Cnde .\avarrus ^ln Cap. Placott n. MO.' ait, solam rc ' fentis esse aliquando

sufficientem causam, u , . . /.

{)\\oi\ aulem Suarez excipial ca>um de damnificatiune a/iortnn, inleirt|;eii(lum rsl, ({u\ii(to seaiHlalum ret quodiis damnum forte inh- mineiel vel Kcliiiioui, vel dvmui, vel alleri, vrl ipsi porniirnU; nec aliter orrurri illi p(»>s(l, ni.^l rel notiliam Superiuri praebeudo Tuoc vero subdilus, si a!)nuerei, ahsolvi prufecto non pusset, non ex (lefcolu iurixlinionis in (!(tnfe.v«v>ri«», .sed e\ defeelu di-;

in ipso poenilenlr. lus enin» nalurae e\ipil. ui suhdilus .-^i n

8CU (lamnum illud remo^cat; et si unicum mcdium .suppetit, ui res Superiori .tperialur, ad bor sane Ijjse lenelur.

K\ (piil)us et illud iam palet, in lolo lioe negotio it .non-

dum esse secrelo, ne poenilens ah ipso Suj»eriore »1- . ,ir. Ita

468 TRACTATUS

Possunt Episcopi absolvere a casibus papalibus etiam noto- riis, seu publicis omnes fideles, qui ob legitimum impedimen- tum Apostolicam Sedem adire nequeunt, ne ex diiatione abso- lutionis, animabus periculum immineat. Constat ex Iure can.

III. Confessarius quilibet etiam Regularis absolvere non po- test a casibus proprie episcopalibus, nisi ab Episcopo ipso fa- cultatem acceperit, etiamsi absoivere possit a quibuscumque casibus Papae reservalis. — Ita Clemens X in Bulla Superna, ubi dicitur: Habentes facultatem absolvendi ab omnibus casibus Sedi Apostoticae reservatis, non ideo a casibus ab Episcopo re- servatis possunt absolvere. Excipe, iuxta superius dicta, Re-

communiter DD. Unde in Ordin. Gen. S. I. Cap. 6. n. 3.: Caveat Svperior, nec cum ab eo petitur facultas, curiose inqmratj aut aliiid quid jaciai, unde coniicere possit, quis ille sit, pro quo pctitur, et ne circumstanlias alias exquirat, quam quae ad reni pertinent. Ca- veat etiam Confessarius, ne quid elabatur, ex quo poenitens cognosci possit: qui si timeat, ne ex notitia alicuius rei possit Superior pro- babiliier suspicari, quis ille sit ; sciat, se omnino eam reticere debere, et omnem cautelam adhibere in casu proponendo, ne ulla ralione Superior possit probabiliier agnoscere auctorem. In quo sividerit, proponendo casum in specie, occasionem suspicionis superiori dari, satis erit, si in genere dicat, aliquem in casum reservalum incidisse, qui damnum [nec Religioni) necalleri, necipsi poenitenti afferre possit. Ulerque denique, tam Superior, quam Confessarius, memores sint obligationis Sigilli, et ita se gerant, ut eius purilati et integri- tati per omnia consulant.

Et quod ad Sigillum altlnet, aliud gravisslmum caput occurril, quod et Glemens VIII in praedlcto Decreto prae oculis habuit, ne quis scilicet notitla occasione confessionis excipiendae habita ui- lalenus ad externam gubernationem uti possit. Ita Glemens : Tam Superiores pro tempore existentes, quam Confessarii, qui ad Supe- rioritatis gradum fuerint promoti, caveant diligentissime, ne ea no- titia, quam de aliorum peccatis in Confessione habuerunt, ad exte- riurem gubernationem utantur. El Suarezius quidem olim censuerat (De Relig. Tr. 10. Lib. 8. Cap. 5. n. 12. 13.), nomine exterioris gu- heinalionis non eam venire, quae ad vitandum peccatum vet scan- dalum aut poenitentis aut aliorum ex peccato ilto praecise ortum necessaria sit; adeoque Superiorem in eum finem notitia habila ex conlessione uti posse. Verum eam opinionem expresse deinde [De Poenit. Disp. 33. Sect. 7. n. 4.) abiecil.

DE PUCMTENTrA H$

gubrcs qui cx eailcm Clement. \ Constit. connuentes ex alicoa rliocrcsi alisolvrT»' possunl ab corum rescrvalis, nisi tamcn in frau(l«"m r«*"iorval'()iiis v. mrin', ♦■• |>' '•'•»• -i»'i r...i\..'.i .>ii;,fn in l(tco confc^sionis.

IV. Nulla csl rescrvalio in arliculo moriift. Omncs igitur Sa- ccrdolcs (juoslibct pncnilcnics ah omnibus pcrratis ct ccn«uri8 tunr ahsolvcrc possunl. Trid. ses.<. W -

Quaesila :

57 j. Qi AEK. r An alupiando simpleT Confessanus posstt afisolrrrc a jicrratis rrsrrratis^ rtinm r.rlra morlis jifriculum7

llrsji. r IN)lcsi (|ui(li'in (luaudorjue ahsolverc, nenip»' (juoiiPS faculias pcii nc(|uit a SupiTiorc, ne pcr liltcras (juidcm (fl), et adesl pcriculum in mora, vcl <;ravc incommodum secuturum est; et hoc valct ctiamsi peccatum cuiu excommuaicaliouc ro scrvatum csscl. Rnlio (.'sl, (piia Kcclcsia, pia niaUT, el ipiilihft Suponor. iion poicsi crns^Ti vcllc ohlii:arp ad alu|ui«l luoralilcr impos«iihilc, rel ad tantum incommodum suhcundum. — Ita communiter. - S. Lig. n. 585.

{a Advcrtc cum S. .Vlphonso V\\). 7. n. 80 .\ eommunem, probft- biliorem ac /i//(j;» cssc dortrinani , «piod i.s, «(ui h.ihct im|KMlinini- lum comparcmii coram ronlirico, non tcnclur al)S(iluruincm (piae- rere por inlcrnunlium \ci per cpislolam otiam a S. Poonilontiaria; !• (juia ox iuro communi polo.slas ahsolvondi, stant»* illo impodi- mciilo, inost Kpiscopis ; '2* (|uia nuiia adosl ohlin;»lio. nisi coinp i- rciidi pcrsonalilcr ; >i cr^o id praosl«iro quis iio(|U(Mt, iid niiiil .iliiid tonolur, nisi quid lcgislator suhrogdveril; V quia conso(|uuiio ah- soliiliiiiiis |icr S. Pociiilciiliari.im o>t pri\ilogium . iiomo ;mtom, ex communi axiom.ilc, priNlio^ii.s uti lonolur. — .\ltamcn .sl dosit pri- vilcgi.ilus, ot nipcdimoiilum nou stporpoluum, prodorit potitio facullatis p(T iill(Tas, ul pooniions ah oncro cumparcndi liljoroiur.

Alhiliiis Pr /nr,>nyi. Cap. ^Tt. n. .'l.'!., pro opi' ' -no alTtTl

exomplum «lcci.sinnis lalac ptT (iongro^. S. li ^ - Scd

exomplum non ost ad roni. Ahsohitus nompo quidam fuoral jhA rx- prr.n.xn condilione, ut Ut^mao sc sistorot \el por so vel por procuia- torom ; cumi|uo caus.ircl itcr ino^unmodum, indultum oi fuit. ut ad S. Poonilonli.iii.iiu rccurrcrot. Ilic orgo liatiOiUr lo\ spocialis pro casu .spociali; ()uae quidoin \orii in gonorale principium nec dol)cl ncr potcsl.

470 TRACTATUS

Resp, 2' Non potest tamen in tali casu absolvere nisi indirecte a reservalis, quanivis directe ab aliis absoivat. Ratio est, quia non habet iurisdictionem in reservata. Nec censetur hanc sup- plere Ecclesia ; nulla enim est supplendi necessitas, cum pro necessitale praesenti sufficiat absolutio indirecta reservatorum. — S, Lig. ibid., et alii supra citati.

Hinc r Non potest tunc absolvere Confessarius, nisi cum one- re, ut daia opportunitate poenitens se sislat Superiori vel alteri habenti facultalem absolvendi a reservatis.

Hoc autem valet quando poenitens brevi tempore accedere potest ad Superiorem, aut alium facullatem habentem in reser- vata. Quod si impedimentum duret ad longum tempus, quod computatur a sex mensibus ad quinquennium, inferior potest direcle absolvere, iniuncto tamen onere se sistendi Superiori aut delegato, si peccatum cum censura sit reservatum. Secus si peccatum censuram adnexam non habeat. — Suarez, de Poenit. D. 30., sect. 3. n. 7. — Lxigo, D. 20. n. 223. Quando vero impedimentum sit perpetuum [a), absolutio directe datur sine ullo onere coram Superiore comparendi. Caput Eos qui, 22., de Sent. excomm., in 6°. — Quae autem de reservatione Ponti- licis dicunlur, ad reservala Episcopalia extendi possunt [h). Ita communis sentenlia apud S. Alph. n. 583., et l. 7. n. 92.

(ffl) Eiusmodi impedimentum habere censentur 'pueri impuberes, filiifamiUas, senes, servi, pauperes, infirmi seu valetudinarii, mulie- res, Regulares, atque a fortiori moniales, carceribus vel triremibus perpetuo damnati, demum quicumque adstringuntur officio alendi seu administrandi familiani, vel publicum munus gercndi, quod sine publico aut gravi detrimento relinqui non possit. ^Vid. S. Alphons. Lib. 7. n. 88.

[b] Reservata Episcopalia, ut videtur, ab A. dicuntur peccala, quae sibi Episcopus reservat; circa quae S. Alpbonsus [Ub. 6. n. 585.) uii verius censet non valere regulam, quae de reservatis Pontificiis Iradilur; verum [iib. 7. n. 92.) deinde proponlt doclri- nam Roncagliae [Tr. i. QA. Cap. 6. q. 5.) qui statuit generale hoc principium : Quae dicta sunt de reservatis S. Pontifici, ex paritate rationis extendi po<!Sunt ad reservata Episcopalia, etc, quibus ge- mina habel et Sporer [De Poenit. n. 750.). Quod vero S. Alphonsus Roncagliae opponat Laymann, Sotum, Goninck et Suarezium, quo- rum auctoritate prius motus fuerat ad censendam veriorem primam

DB POENITP.NTIA 47!

2* Si poonitfns non hnhpal nisi peccaln rescryata. non \)OieM «ihsolvi, nisi suhinitl;il rhtvihii»* aliud pprraliim saltnni v»*niale vitfic praelprilar* (lircclr riMiiiltfndnm. Sorus f-nini nulla (larn- tur Sacranienti mal(!rici.

«entciitiani , iiihii reipsa Ci»t. Rx his si(]ui(lcm trc.s priorcK haiic quncslioiicm mill;itri)us tMiij^uiil; Suarcz vcro J)f PoenH. W^p. :I0. Secl. 3. n. II. \'l. jjll.ilis pro utr;ujuc opinion»' rai()nil)us, mcrc «llcll, ^e maijiH inrlinare iii cam p:irtrm, nc in rc rulpo pra\i ah^irjuc «iinicicnli funiliimcnlo ca fnrultis trihualur. .\t cnim sunirirns fun- <l:imcnliim mlcssi' alii morito putuit iii C. Po» qui 22. \)e Scnt. E\- comm. in VI, ipiod sir (lclinil: Hn.n, qui a nmirniin ciini>n\% rr/ /ir>- minU (cum ad Hlum, a quo aliat de iure fuernnl nbinfrenili^neqveunt propler imtninrnii.s morli.s arlinilum aut aliuii imprilimenluin lei^i- tiinutn pro ahwlutioni.s henefiriu hahrre rei^rsum/ ab aiin abxolrun- /ur, eic; hic nauKpic agitur dc (juocunnpic Sujicriorc, iion aulcm (lo solo Uumano Pontilicc. Iil ipsum crui polcsl cii;tm cx C. Muper. /)e Senf. liiromm.^ in (juo c\prcs>c ()uacstio fil ilc ipiolibct lY.io lalo. Ncipi'* \crosolus csl in c;i (ioclriii;» UoinMj;Iia rum Sporcr; iiain ipsc llurtailum ct I)i;inam allcpat ; Diana v»*ro 'Tom. 1. Tr. 3. liesnl. 18. ei 1!)/ ndilil l*.il;ium, llcnriipicz, M:iri'lianl, rocN*sli- num. Gam;i(h;icum, (Jr;ina(lum. Kt Heisnl. 18. n. 7. concludil : tU haec omnia xatis probnhilia et luta existimo; et maxime nutentur a Confessariis , quia in .{uthoribus non passim obria, ^ed in praxi qun'1'linna.

Kiidcm porYo (piacstio ftl dc lis, (jui rensura Ponlinria lifcali, ei im|ic(liti Uomam adire, ahsolulioiiem ah Episcopo (pincrerc debe- rcnt ; nn >i cliam ;til Kpisr(»pum sc ronfi*rre sinl impfdit-, absolvl a (piolihcl Confrssario po<sint. Ucs|)oiiih't S. .Mphonsus fih.T. n. 9i.): !\eqant cnmmunlus Suarez, l.ugo, Becanus, eir. apud Viram l)r Poenit. (J. 9. arl. 2. n. 9., quln hoe /n ivre confeditur lantum lipisrnpis, nec in letje pnsitiva ral t arguihrntuin a pni i. .\l iii hoc dcrrplns fnil a Viva, (pii co lorl dislinrl.is m;»!»* ronfiindil ipi;ie>lio- iics : ct Suarcz roiitra adeo anirmalivnm leiiuit senlentiani, iil cam li;ir dr rniisa im|»u;in;irc ron;ilUN sil I.u-^o t)e poeuii /)m/» 20. u. 228. 22!). . Cactrroipiin ;iiiit>in iur.i m.inifota suul noii .«(dum iii ril. C. Hos, qui, scd et iii C. .Super, in rpio farultiis cliam aliis prae- tcr Kpisropum lil hisrc \rrhis: Vmiw al difficile sil ex nliqna iuttn

rausa, quni ad ipsum e.rroinmuuiratoreii '- ' - ' ■

rrdimus indutgendn, ul ( praeslila iujla /

quod r.rcommunicatorls mandato pnrebit^ a suo ubsolrattir Hpisropo rrl proprio sarerdole. {)\\,\n\ •ientcniinm, iit impiit S .Vlj l.r.;, DU. communissimr iutcrprclanlur uou disiuncli\e, (|u.i . ... ...-

472 TRACTATUS

Casus autem, in quibus simplex Confessarius sic absoWere potest, sunt praeserlim sequenles, scilicet 1° periculum infa- miae, vel scandali, v. gr., ex oraissione celebrationis Missae; 2° necessitas adimplendi praeceptum confessionis vel Comrau- nionis ; 3° timor ne poenitens re.maneat diu in statu peccati mor- talis. — S. Lig. ibid.

576. — QuAER. 2° An absohitus a reservatis in articulo mor- tis a simptice Confessario, teneatur se sistere Superiori, si con- valescatl

Resp. V Neg. quoad simplicem reservationem. Ratio est, quia ex Trid., in articulo mortis, nulla est reservatio. Ergo etiam nullum reservationis onus, nisi aliunde probetur.

Resp. 2° Afflrmant communiter Auctores quoad censuras re- servationi adnexas, et cap. Eosqui 22., de Sententia excommu- mc, in 6°, ubi nemo in articulo mortis a censura reservata ab- solvitur, nisi ea lege ut cum cito commode poterit, conspectui Superioris se praesentare curet, eius mandatum humiliter susce- pturus. Hinc si convalescat, ad Superiorera recurrere debet, et quidem sub poena iterum incidendi in censuras, nisi usus legi- timus ab hac obligatione eximat. — Attamen nonnulli limitant obligationem se sistendi Superiori pro casu percussionis Clerici, aut pro alia reservatione, quam forte exceperit Legislator, uti sunt casus BuHae Coenae. Id eruunt autem tum ex Concilio Tri- dentino, a quo declaratum fuit sine ulla restrictione, omnem re- servationem in periculo mortis cessare; tum praesertim ex Ri- tuali Romano, quod obligationem se sistendi Superiori non ab- solutam, sed condilionalam clare innuit. — « Si vero qui con- « fitetur in periculo moriis iucidat, absolvendus est ab omnibus « peccatis et censuris quantumvis reservatis (cessat enim tunc « omnis reservalio) ; sed prius, si potest, cui debet satisfaciat: « ac si periculum evaserit, et aliqua ratione Superiori, a quo « alias esset absolvendus, se sistere teneatur, cum primum po-

pe perinde sit vel Eplscopum vel alium confessarium adire, sed subrogative, nempe quod lunc posslt ab alio confessario absolvi, quando Episcopus adiri non polest. Porro sl communissime DD. id eruunt ex hoc Canone, quomodo commnnius negant, ab alio prae- ter Episcopum, absolvi impeditum posse? Et reipsa idem S. Al- pbonsus (l. c.) rauUo plures pro secunda sentenlia, quam pro pri- ma illa affert.

hE rOKMTKNTIA iT3

« lcril, coram eo sc sistal. qiiid.iuid (lebcl pracsiltiirus. » llanc fcnl^Titiam (licnnl prohahiUm yavnrrus, l/fnriffuez, Anla, Fil- iiurriits, Sporer, (iohal Ihinm ,r nln ; i)i'(|u.' ninlruiJiccrc vi- (Jetiir S. li(jorim [a).

577. — QuAER. V \n reservaiione itgatus in necessHate com- muuirandi, aut relehrandi, teneatur ronfiteri Confessario sir/i- pliri, aiio defiriente'*

Itesp. r l*roliiit)iliiis non tenelur coniilcri, si nuilum aliiid pcccHiiim mortale hahcal, nisi rcscrvatum ; ratio, (|uia ad con- fcssioncm \m\\U' tcn»*iur rationc pcccati rcscrvati, (juod dirccle remilti necniil, nc(juc ratione venialium aul morlalium iam rc- missorum, (|iiipnc (|uae non siint materia iicccssaria confessio- nis. — X. Lkj. n. 2fi.'). (b). — Lufjo. — lilbei, ctc.

Ite.sp. 2* Si tamcn advcrtat, sc non hahcrc contrilioncm, sed solam atlritioncm, tcnehitur conlitcri saltcm vcniale vcl raorla-

'n' S. AIj)1ioiinus I ih. 7. n. S",. horlonluiN ali A. ;ii <"|^.ili«. iiiJMll fnrneium, v[ .'^nhiuintirenfes, (|ui DeCen^. Cap. '2. n.fii». oh nucto- rita'em faiuni) tantonnn rirnrum prohnb>le id iudiramu^ : probab:- li'm cnm seiitofninm iliilcm Ir.ihpt Thnmnt Dfl Brne /)«• offic. S. In- tjiiit. I'nrt. I. i)uh. Uti. n. I!l. , (|ui pr.iemissis :ia. aildit ^'amfta- nipta; hisce Sporer l)e Poenit. n. "liW.] adunj^it lordanuiH v{ lose- })hum he Innuario ; Diana deniipic Tum. 6. Tr. 1. Ites. 2'>i. n. i.) srrihit: r/aii//iMt l/(" ' inSum. Pa < ' !> 1* '" T

fi. lU. «o/a/, /)/ o/;u6/ i videri, h'n ^ ^ i

Superiore, si (/mm absoiulus fuerit lempore mortit ab ejcommunica' tinnihui renervatit, non hnhere nmpCiun locum et cesui^ie post Tri- denlinuni....; quam dnrtrinam Caclexthtun in Compcnd . Theol. morat. Tr. I. Cap. 7. n. .1. pulnt, pime tu'a conscicntia approbari, qvnndo exconnhunicalio non est notorfa rel deducta ad fonim ejlemum: (|Uod iilrrn siMisii ''^porcr, «ilalnons n.75*2\ i»tlam ohrifnlio ri-ndi coraiu Superiore oh clcriri |M»reu.«>iom'm ;)'(»6ii' lere snlum prn foro ejterno, quando nempe res dedurta iam fuit ad forum ctinfrntioxum.

Aihcrlr inMiprr, cx miMilr S. Alphonsi lih. 7. n. ST. hanc (piae>lioiiem loeum hatxTc noii inodo m nh.Holulus quiK fuil a (f n- >uris rescrvniis iii moriis arlieuio, sod ptlam i|uai)do ob diuturiium imp'MlinuMitum aiiiMiiuli Suprrioreiu ' • aliMiluliomMn esl ron-

.''♦'quulus, eaiiui» praesli il, (juac Su, i \.»rlurus jI» eo fuisscl.

Ib'^ Si iste nuilum aliud mortale habeat» nisi reserralum, fonve' niunl Doi tore.i. non icneri nd confessionem, sed suffictre Ul ronlera- iur. S. Alphonsus l.il». fi. n. ii\ry {). |.

474 TRAGTATUS

le iam alias remissum, ut sic indirecte a reservatis absolvatur, et in stalu gratiae communicet. -- Ita communiter. — S. Lig. n. 263. 583.

Resp. 3° Insuper tenetur confiteri, si habeat mortalia tum re- servata tum non reservata. Ratio est, quia urget praeceptum divinum praemitteodi confessionem Communioni, et nulla datur excusatio a praeceplo confessionis. — Ita communissime, inquit S. Lig. contra aliquos ideo negantes, quia Confessarius, ut aie- bant, iurisdictione caret in talem poenitentem ; quod plane fal- sum est {a).

[a) Adversari his videtur, quod S. Alphonsus [Lib. 6. n. 585. dub. 2.) senleiitiam hanc neganlem dical non esse improbabilem, et alibi [ibid. n. 396. Q. L) appellel satis probabilem, quia, ulait, pro- bahile est cum Vasquez, Tourn., Armil.j Gerson., Trully etc., confes- sarium simplicem omni carere iurisdiclione in habentem reservata, cum nonsit suus competens iudex: ideo neque a non reservalis potest eum absolvere. Quinimo {ihid. n. 263. Q. L) pro eadem addit Alen- sem, Sylv., Rich., ac Praep., ac subdit: et merito hanc probabilem vocant Suarez, Pal. et Filliuc. Ratio, quia confessio illa apud infe- riorem esset invalida, cum fierel iudici non competenti, qui ob pecca- ta reservata, quibus gravatur poenilens, caret omni potestate super illo. Quomodo ergo A. abrupte id dicit falsum, quod S. Alphonsus post tam graves DD. affirmal, merilo probabile appetlari?

At facile conciliari haec possunt, si causa Ihesis distingualur a causa argumenti, quod pro ea S. Alphonsus affert. Nam thesis reipsa sallem ceu verisimilis habita est ab iis AA., quos idem S. Aiphonsus allegat; uude aliquam probabilitatem saltem extrinsecam hausisse videtur. Ast argumentum inde petilum, quod ne a peccatis quidem non reservatis absolvi quis possit, nisi sacerdos absolvere simul eum possit a reservatis, hoc vix quorumdam paucorum est, et ro- bur e ratione nullum habet.

Et sane Vasquez (In 3. Part. q. 91. art. 3. dub. 9. n. 24.) inde arguit, quod si in necessilate quis indirecte absolvi posset a reser- vaiis, posset etiam extra necessitatem. — Atqui hoc esl manifeste falsum; nam certum penes omnes est, a praecepto integritatis con- fessionis excusare necessitatem; extra necessitatem vero neminem ab ea excusari.

Sylvius auLem (In suppl. Q. 20. art. 2. q. 3.), cuius opinionem referunt eliam Pontas ( V. Cas. reserv. n. 21.) et Gollet ( De Poenit. Part. 2. Cap. 8. num. 369.) inde arguit, quod ex Tridenlina Sy- nodo extra mortis articulum sacerdotes nihil possunt in casibus re- servatis: hoc autem falsum foret (ex eius sentenlia), si sallem in-

I>E FUKMTKMIA 475

•i78. — Oi AKR. 4' Ah hahens perrala resnrata rt nnn rean- tata teneulur tn confessionr arrusare etiain resnvata'i

Resp. yeg. probahilius. K.ilio esl, quia alias lcnprelur bis ])cccala illa coiililrri, scilicct infcriori el Supcriori. — S. Lig. n. 265. Q. II. - Jtecote dicta quaes. praec. Resp. \* a

(lirrctr a rpscrvniis possml .ihsoivrrp. Al \»'ro argumrntnlio isla toln innitilnr pr.icposlonu* notioni absolulionis intiirertne, (jua- si scilicel pcccnta re.servata ali(pio modo vi ab.soluiionis remitr»- rriitur; (juanih» prnrs Thh ronslat, ra non serns rrniitli, ac per .'icciilcns in Kucharislia»' aul Kxlrrmae l nrtionis sumptiont* decla- ratur, con^ecutive nempe ^ul ait Dominlcus Solo in 4. tUnt. 18. 7. J. nrt. .1. Pr<tp. 2. ad praliar saiiclilicantis infusionrm, non vpro vi ahsolulionis. Iluc rrgo s|)C('tant vcrba A., cum dirii, f.dsum esse, (jiiod cum eo, (|ui rtiam pcccala resor\ala habel, sacrrdos non pos.sit esse iudex el sacramenti minister.

Caelcnim si (pji alii nopaninl, (pnMupiani lciHTi ad praeinill ' : confrssionem sumplUmi Kucharistiac, (piamh» praflcr alia ; • i ^ babet etiam reservata; isU non inliciabiiitur, cum valide atisolvi I»oss»? dirctie a non re.servalis, ot a rcservatis indirerle; sed mere opinati suiit, illum incasu ad contiteiidum nonleneri; putnbant (Miim, iii ciusmodi coiif«'ssionc esse exprimcnda tiiam peccata re>crvala: (juorum absolutio dirrcta cum deindc (|uaerenda esset ab hatiente ad id jiolestatcn». liebal in corum o|»inioiie', ut c ' i-cala poe-

nilcns 6i.« conlitcri diiicret. Iloc porro onus co: : 6/1 eadem

peccata adeo grave cens(i)ant, ut ea dc cau.^a a conf(\Hsione, nisi adc.ssel, cpii eliam a reservatis possti absol\ere, excusandum illum putarent 'ViV/. Suarez f)e Sarnim. I)i%p. ftW. Srrt. i.].

M (Miim ha(M' i|iioipi(> raliu omni \i (hvslituilur ; ideo(]ue diclam est, |)racmis.sae Ihcsi vix arK|uam mere exlrinnecam n(Tuis.sc* proba- bilital(Mn. Kl lit»c (jui(bMn hullo ii('j;(»l o soadcri |»ot«'si. Kal(MkU>enim a jiraiMnilltMKla ronfcssionf in casu (juispi.ini exrusaniur, (piatenus grax* illud onus bis eadcm peccata confitendi necf^sario suhire deberet. At(|ui f;dsum esl, eiu.smodi Rra\c onus tiinc esse subeun- dum ; (jui|»j)e r\ communi scntentia lonpp im' ' ' :- i»sl (Md. qutie.n. ^etj.), in ca confcsVionc nullum adcssc ol icm expri-

nuMidi cliam roservata, in (juae confe.ssarius nullam hobci potesta- tiMU. Kr^o ihcsi illi uinhr.il'li«> »juid»Mn incss»' pnd».' m-

do \i(h'ri |)oluil ; M'd solido (juolibcl dclicient»* fui.w . "^

rcijisa j)nibahilitas attritmi ijisi jiotcsl.

(o) S. Al|)hoiisus ,7j7>. tt. n. ^^Ti. 7. // postipiam dixil, pro sen- l»MUia n/7ir/;/(i/iivi nuUain rationom .1!^ ' '" firam pro-

babiliorcm cssc ; tum quia iiKjuil ' , :ni (iibertt

476 TRACTATUS

QuAER. 5" An valide ahsolvatur, qui bona fide accusat reser- vatum simplici Confessario, aut illius sine culpa obliviscitur?

Resp. A/firm., si aliud peccatum non reservatura clavibus subiiciat; ratio, quia Confessarius non caret polestate in pec- cata non reservata, quamvis a reservatis directe absolvere ne- queat. — Ita communiter cum S. Lig. n. 565.

579. — QuAER. 6" An inferior absolvere possit moribun- dum a reservatiSy praesente Saperiore, aut alio facultatem ha- bente ?

Resp. r Afflrm., si casus sint pure reservati. Ratio est, quia in articulo mortis nulla est reservatio.

Resp. 2" Affirm. etiam quoad peccata cum censuris reserva- ta. Eruitur ex Trid. sess. 14. c. 7. : In eadem Ecclesia Dei sem- per custoditum fuit, ut nulla sit reservatio in articulo mortis ; atque ideo omnes Sacerdotes quoslibet poenitentes a quibuslibet peccatis et ceusuris absolvere possunt (a).

(quae ratio plerisque DD. adeo gravis visa est, ut ideo excusarent a praemilienda Communioni confessione, elsl quis haberet alia pec- cata non reservata, nli in not. praec. vidlmus), lum quia de iis pec- catis confessarius, utpote carens iurisdiclionej non potest esse iudex. Quod ergo de eadem re (Lib. 7. n. 82.) ita scribit: An vero habens peccata et cen.mras reservatas tenenlur ea exponere confessario non habenti super eis potestatem, casu quo urgeat necessitas communi- candi aut confitendi, et aditus non pateat ad Stiperiorem? Yide dicta De Eucharist. l. 6. w. 265. Quaer. II. , ubi diximus teneri. Yide ibi rationem.: hoc plane inteiligendum est de casu, quo poenitens ha- beat tantum peccata seu censuras reservatas.

Quod vero quidam recentiores ab hac norma excipiant, si poe- nitens sit recidivus in reservata, vel in occasione proxima (Yid. S. Alph. Lib. 6. n. 265. q. JI. etn. 585. dub. 3.). minus ad rem facit; tum quia absonum videtur, quod Gonfessarius inani ductus suspi- cione poenitentes interroget, an forte habeant reservata, in quibus adsint iila adiuncta ; tum quia interrogationes restringi ad ea de- bent, in quibus confessarius est iudex ; tum denique quia opporlu- na remedia non deerunt, quando reservata illa aperientur habenti facultatem, ad quem spectat de tota illa causa cognoscere.

(a) Ulile tamen foret adhibere confessarium, qui potestate in re- servata poUeat; quia sic adimitnr necessitas adeundi Superiorem post sanitatem forte restituiam, si quidem agatur de iis reservatis, quae id exigant: qua de re vid. sup. not. ad n. 576. Haec autem animadversio locum habet et in quaest. seq.

DE POE.MTEMU 477

Qi AEK. 7* An refjmratur venia Episcopi ad absolcendum mo- ribundum a casihus papalihus, si fadte pet\ possiff

Resp. i»^. Elenim, ul conslat ex allalis verhis Conc. Trid., in morli.s arlirulo nulla est reservniio. Ilor aulem valel sivi- pro casihus iiDloriis, sive pro ocriiMi^ Piuin.j»' sii|.('rll(ia prorbus for»'l Episcopi venia.

i»80. — QuAER. 8' An possit Superior absolvere pomitmtem a reservatis, et eum remittcre ad inftriorem pro absolutione non reservfttorum '*

Rpsp. .\ey. Halio esl, <|uia, e\ proposilione danuiata 59* ab Innoc. A7, non liccl dimitliare coiiiessionem ol) mnltiluJiueni ncf^oliorum vel poenitenlium. — Ita communiter conlra atiquos, Yide ."^. U(i. n. :i95. (a).

frt; Prop. 59. (lamnal;i ;il» Imior. \I it;i >»• i».il»ri. I.itri dh^oiifrr diniidiate tautum confe.sxo^, ratinne tnatjni rnnrursus pntnilrntium, (ptnlis, V. gr., pateU rondnyere in die maynaf alicuius festiciiati» aut luilulijcntiae. Se«l Uiwc, uii patel, m"mu<< eflRcJix esl ad sulvendam ({u;ieslioi)i'm ah A. proposilam, cum sii omnino di\ersa.

Posse nulem aliipi.iiMlo Superiorem ah.soh ere a solis reservatis, el poenilentem remilterc ad inferiorcm pro complenda cunfessiuiie, eo (jiuiil propler l'r;»elatorum occujialiones non \ac«l ip>i iiil«*^'r.is.sul>- dilinum fonf»'.««>itM»es aiidire, mulii .lil i.ujio />f i'\iruil. tH^p, i\S. II. 75.] el gravex Auctores dicunt... ita Caietanun, S. Antoninut, Pth Iwfanus, iicnrirus, .Vnra'ni.f el uterquc Snto, rtr. S«'(l drin >uhdil (n. 7f>. ; Cnnlraria xenientia dnret, per se tvquen<to, ii «■•" - ..«•f-/S^- r/ ; xed itehere Superinrem ret n^n ahndrere, vet audire « nem

integram. iianc tenent Atirianun, Sylre.%ter, ViV/oria.... et alti rectn- tiores cnmmunitrr. (Juae .ncntentia ir' ' - '.

(air MTo .uliiidiTil ilhul, ptr se ., ralionem sic iuferiu^

(ibid. n. 78.) reddil: .Vun tamen negamus^ puue dari cauiam ni/io- nahilem i(l <di<iuantlo larirnili. et ubsnlveuiti ^ariar ' <

reservali.n : v. gr., si pneniten% dicat, mc initigere u^. ,. ... .^..^..-

Wori.f, rel eius licentia ad ronfitrndum alteri, nec vetiet dic€ie nisi in confessiune sacramcntali speciem peccali, quia nun rutl duobus fnanifestarc itlcm prnaium rt .'' ' < r nnn pvsxet iptum

autlire, nec pueuitrni p»i.sri am^ . yiopier necfssiiatem

uri,entem ad cnmihunicandum, rel quid simile: ac deuique Superior iUiiicaret necessarium per^onatiter autiire reitrrtitum : quia pn>pter aliqutim circumslantiam iia valitte eipeitirel: lunc poMCl dari rau%a auilienili et ab.^olvendi tlimidiaia confesuone : qui lamen casus raiis- timus est. Suhdit deiiide (ibid. n. 79.), quomudo contingere po*set,

478 TRACTATUS

QuAER. 9° An tollatur reservatio per confessionem nullam aut sacrilegaml

Resp. V Probabilius tollitur per confessionem sineculpa nul- lam. Ratio est, quia reservatio principaliter ordinatur ut pecca- ta Superiori deferantur. — S. Lig. n. 598.

Resp. 2° Probabiliter etiam tollitur per confessionem sacrile- gam, quia eadem est ratio ac pro casu praecedenti. — S. Lig, ibid. et alii communius. — Excipe 1" si poenitens culpabiliter reticeat ipsum peccatum reservatum, quia minime praesumi- tur Superior in tali sacrilega confessione velle auferre reserva- tionem peccati sibi de industria non delati. 2* Excipit etiara S. Alph., si confessio invalida fiat in lubilaeo, quia Pontifex non dat facultatem absolvendi a reservatis, nisi ut fideles lubilaeum lucrentur, ac proinde secus non censetur velle eam concedere (a). Sed aliter alii cum Lugo, D. 20. n. 113.

ut eliam confessarlus prlvllegiatus dlmidiala confessione absolvere eadem de causa deberet. Sed (concludil) neque hoc poterit nisi ra- rissime continyere.

(a) Haec ratio, quam S. Alphonsus (Lib. 6. n. 537. q. II.) de- sumpsit ex La Groix (Lib. 6. Part. 2. n. 1449.) nimis probal; con- sequens enim esset, non toUi reservationem etiam cum eis, qui prius valide confessi, deinde iubilaeum non lucrantur; quam qui- dem quorumdam opinionem ipse Benedictus XIV in sua Constit. Inter Praeteritos §. 86. hisce verbis reiicit: Quoniam absolutio a censuris in casu, de quo agitury minime quidem cum reincidentia, sed absolute data est et datur, idcirco in eadem Constitulione LIV declon ravimus, illum nequaquam censuris, a quibus solutus fuerat, innoda- tum, aut gratiae commutalionum (scil. volorum) ac dispensationum obtentarum expertem remanere.

Caelerum ad fruendum gratiis inlubilaeo concessisBenedict. XIV hoc unum exigit, ut adsit sincera voluntas iubilaei lucrandi. Ita Const. cit. §. 86.: Dictum superius fuit, eum, qui facuttates habety quae per annum lubilaei conceduntur, eisdem non nisi cum illis poe- nilentibus uti posse, qui sinceram habent lubilaei consequendi volun- tatem, quique ex hoc animo iniuncta ad eiusdem conseculionem opera adimplendi ad confitendum accedunt. Neque plus aliquid reperies in §. 62., ad quam S. Alphonsus appellal: Si omnes (inquit), quae tribuuntur facultates, ad lubilaei consecutionem directae ac vetuti ipsius praeparatio sunt; clare inde consequitur, illarum usui minime locum esse, nisi cum eo, qui et ad consequendum lubilaeum sit prae-

I>E POEMTEMIA 479

V)H\. — Qlaer. 10' Ah toHalur rrsnratw, sipoenUms, con- filendo aj)H(l Suprriorem, casus reservatos obliciscatur?

Hesp. Affirm. suhcni probabititer, quia rccle praesumilur, Su- ptTJorcin lil)erar<; poenileiileni voluisse «'ih onuii vinrulo, a quo alisoivere ipsuin polest. — Ita Iahjo, Salmant., et aln commu- niter, eonlra alius «pji eliain prohahiliter negant. - S. L\g. n. 597., (Jicit priorciii senlentiani communissimam, el aliam pro- babiliorem (a).

Qlakk. II* .{n (jni I oiilc.ssns r\( tn/rnon pnrattim (hihie reservatujii, omiuno lihrrdnr a rr^ryrntinur rttnmsi postea i7- luil aynoscat ul certum'f

Resp. A/prm. prohahilius. Kalio esl, (|uia, runi perralum cJu- hic reservatuni esl accusaium, iam directe ahsolutum esl, el proinde direcle aMala est reservatio [b]. S. Lig. n. COO.

paratu.1, et certum habeat propositum adimplendi opera ad eiusdem ac(fui^itionem iniunctn. ^uam in reni afTerlel isla Suarezii (De Helig. Tr. fi. Cap. U». n. 6., \erl)a: (iialia rior» confrrlur. ni.ti in ordine ad hunc finem rl prr muduin prarpuratii>nis ad rjjectum lubilaei; ergu qui mm fiabet animum implriuli^ et oblinendi lubilarum, non pnlrtt gaudrre facultate.

[a, Mirum .s;uu', (jikhI allera senleiilia cau.ir ; si, .ni.r.i

Vero huic a»lver>a rcperiri prubabilior <pi»'al 1 n ^ 1 ch» hoc .Hil, S. Alphunsus Lib. (i. n. 597. j iiuu pruh.tiel, (juominus (\\i\s .*>equ«H tnr (Miinnuineni lAi;:oiii> (loclrinani lutii ohstanlilius Suare^ii ot>io- dionihii^, .^ed nu\ain (lumlaxat illiductrinae cxcepiiunem .sic adilil : Omninu tamen dicendum pulo, retervationem non auferri, (funndo adest positiva prae.sumptiu, guod si Superior audiriMxel peccalum resrrvatum. ahwlutiunrm diMluti%srt. Verum haec h)pothesis >ix ap))aret, (|uaiuloiiani hahere liuMim po.o.set. Nam \i\ alia ratio alisu- lutionem dilTeremli ades.sc pulesl, ni.<*i (|uod poeiiitens hic r( nunc non sit dispo>itns. .\t(p)i ipse ."^. .\lpluui>u.s tbid. n. 59H. q. IV. »>•> us(|ue progreiiilnr, ut concedat n>er\alioiu'm tolli «>tiam (piaoihi poeiiitens conhtctur .sacriUve. Nulla ergo ralio elucel, cur rliam In eo casu valure nuii possil genorule huius duclrinae fundanuMilum. (piod l.u^o (l)e Puenil. Disp. ^O. n. 91. .sic exponit: T " '' ' < fiort njr drbrl circa pui.ubtlilitlem, ict/ cirra farluin irtt < cn dr facto retit Superiur totlere diricle rrsertatioiirm pro obtilis, quiUirsrumipir ab.%ulvit .%ubditum. t!t quoad ho'- dicn babititer

prar.vmti a communi srntrntia voiuntalrm Hlatn m .S:.^-.. .. r.

(6 Accedit, quod nisi peccati re>er\utio cerU sit, iam prccatum non ccusctur sub rcser\aliunem cadere. Vid. dicta sup. d. 57:i.

480 TUAGTATLS

582. — QuAER. 12' An Episcopus absolvere possit peregrinos a censuris episcopalibus (a), quas in propria ipsorum dioecesi incurrerunt ?

Resp. V negative, si agatur de censuris ab homine per sen- tentiam particularem, ut dicetur in Tract. de Censuris.

Resp. 2° Si agatur de censuris a iure aut eliam ab homine per sententiam generalem, affirmandum videtur, stante actuah et communi consuetudine, contra (juam Ordinarii non recJamant, licet antiquiores communissime negaverint. Recole dicta supe- rius de peregrino absolvendo a reservatis in ipsius dioecesi, n. 573. Quaer. S".

583. — QuAER. 13' An absolvi possint peregrini a peccato reservato, si in propria dioecesi peccaverint et alio ad confiten- dum perrexerinfi

Resp. Neg. Si alio tendant praecise infraudem reservationis, ut constat ex Bulia Clement. X: Superna. Non conveniuntautem Theologi quomodo intelligendum sit to in fraudem. luxta pro- habiliorem sententiam fraus eiusmodi intercedit, quando quis alienam petit dioecesim ob principalem tinem non solum confi- tendi, sed etiam declinandi iudicium proprii Pastoris. — S. Lig. n. 589., et alii communiter. — Hinc valide absolvi poterit pe- regrinus, si abierit in alienam dioecesim ob aliquem honeslum tinem, puta negotii agendi, vel lucrandae indulgentiae causa, vel ut confiteatur minori cum incommodo, aut citius confessio- nem perficiat, vel ut Confessarium iucognitum aut prudentiorem inveniat, qui melius eum dirigat, ettranquillitati suaeconscien- tiae consulat, aut ob alia motiva similia [b).

APPENDIX I.

DE ABSOLUTIONE PROPRII COMPLICIS IN PECCATO TURPI.

584. — I. Nullus Confessarius absolvere potest complicem suum in peccato turpi ; qui autem absolvere praesumit, excom- municationem Papae reservatam ipso facto incurrit. Coostat ex

(a) Episcopales censuras Intelligit A., quae proprlae sunt illius dioecesls, et simul Episcopo sunt reservatae.

[b) Gonfer de his quae superius dicta sunt n. 573. q. 3.

DE POCMTENTIA 411

Constiliiliono Itenedirli V/V; Sacramentnm Poenileniiaf, 1 lu- nii 17il — Ilrni p.\ alii Consliluliooe eiusdem Poniilici*; .ipo- stoliri rnuneris, H Fi-br. lli*).

II. (]i)iilVs<jirius rarel onini iurisdiclione ad absojvcndum roiiiplicem (|iio«)d peccalum cuius fuil parlire()S. Inferlurex ver- his expressis Biiihie, in i\u',\ dicilur : Subtata praetrrea itti ip.so ifirr quaruinque aurtoritate et iurisdirtione ad qualemrumque prrsnnam ah huiusmoili rulpa absolvendam.

Quaesita :

585. — yiAKii. r (Juid vcuiat uomme prrcati turpis! Hesp. Venil oiiine peccalum ^rave coiiira sexlum Decalogi p;i«'C<>ptum, etiamsi non sil copula consummadim ; imo licet sit solus tactus lurpis. Quidam addunl eliam colliMjuium inlione- stum; sed alii conlradicuiit, et liaec srnlcntia, iiHpnt Amorl, de Pnenit. I). 10., est coiirormior verlns Dened. \I\, de Syn. t. 1. i'. 14. n. i. iil)i hor rriiiHMi drscrihil.

U('(]iiiritur autem ul ex utraipie parte adsit peccatum mortale non modo intcmiim, sed etiitm in ratione actus externi, et cuni (ormali compliciiate, idest cum muluo conscnsu exterius mani- fesialo. — S. Lig. n. .*>.'» i., et atii.

QiAFR. 2* An nomine rnmplicis veniant non snlum tnuliereSf sed etiam riri?

Resp. Affi^m. Uatio est, (piia vcrha Hullae sunt omnino ge- ncr.ilia ; in ea enim dicitur : (>mi confessionem sacr 'nn

perstmae compticis in peccato turpi contra sejtum ^;». .^ .um esciprre audeat. Kr^(» (^)nslilutionis dis|H)sitio ad sr\um mu- lichrcm non est restrm^enda. - Ita communtter. — tiousset^

n. m.

586. — (Jl'AKH. :i* l/j Sarrrdos possit absoivrre complweni in articuto vrt penculo mortis't

Itesp. Affirm. Valide el licite, si non |)ossit advocari alius Sacerdos (|ui niunus ('onfessarii obirc pos5it ; si ▼ero ad»il Sa- ccrdos aller, etiam non approbiitus , qui confesNionem c\ci- pen> (]ueat, ahsolvet (|iiidem valide scd illicitc, |)oeniiS<]uc noQ elTii^jjiet.

Qi AKii. i" An Sacerdos possit ahsolvere comptirem in mor^ te si alius nequeat advocan , rr/ accedere sine uifamia aut $candato'f

r.iRT Tiim. II. 31

482 TRAGTATUS

Resp. Affirm. valide et licite. Tenetur tamen Sacerdos com« plex talia infamiae vel scandali pericula praecavere, si possit, V. gr., aliquo praetextu discedendo, etc. Secus poenas non eva- det, licet absolutio sit valida. Constat ex Const. Bened. XIY. — 5. Lig. n. 353.

QuAER. 5° An Sacerdos possit ahsolvere complicem in mortCy si hic alteri confiteri recusetf

Resp. Affirmandum videtur, si aliunde sit dispositus, ne sci- licet pcreat, aut saltem ne eius aeierna salus periclitetur (a).

587. — QuAER. 6" An Sacerdos absolvere possit complicem ab aliis peccatis sibi extraneis, postquam ille semel ab alio rite fuit absolutusf

Resp. Affirm. Ratio est, quia caret tantum iurisdictione ia hunc poenitentem quoad peccatum , cuius ipse fuit particeps ; ergo deleto illo peccato per absolutionem ab alio impertitam, iam cessat prohibitio, nec deest iurisdictio [b).— S. Lig. n. 555., et alii communiter.

(a) De absolutlonis validitate, si poenitens sit rite disposltus, nulla esse potesl controversla ; nara validam esse affirmat ipse Be- nediclus XIV (Const. ApostoUci muneris). Dubium ergo esse potest tanlummodo, an licite sacerdos ille absolvat. Porro Benediclus XIV (cit. Const.) eum solum damnat, qui nulla necessaria causa cogente sacramentalem complicis confessionem excipere, ab eoque crimine absolutionem largiri praesumpserit. Quando autem infirmus ad mor- tem cuilibet alii coniiteri recuset, non solum aeterna Infirmi salus necessitatem huic sacerdoli imponll audiendi confessionem, sed facile accedet etiam causa scandali, sl infirmi confessionem excl- pere abnuat.

[b) Feruot, Benedictura XIV olim interrogatura ab Episcopo Bru- gnalensi, an sacerdos coraplicem posset absolvere, postquam hic ab alio confessario absolutus iara fuerat, respondisse, complicem a sacerdote complice absolvi non posse, etiamsi centies absolutns ab aliis fuisset. Verurataraen hoc responsura nihil doctrinae Auctoris repugnat. Pontifex enim sacerdoti iurisdictionera abstulit, qua cora- plicera absolveret a crimine, cuius ipse complex fuit. Et cum iuris- dictionem in illud crimen nullara araplius iste habeat, criraen vero iilud possit esse raateria absolutionis etiara postquam remissum in alia confessione fuit, utique dici debet, quod sacerdos coraplex complicem ab eo crimine absolvere non potest, etiarasi iara ab alio

DE POEMTENTIA 483

Verum si quis pudor maneal in Saccrdolc, qui miseranda fraf^ililale petc iiluni lurpc runi alio palraveril, si cjuis honor Sa- crameiilo (lchilus, iMiiii|uain in posleruin coniplicis conf«'s.sioiirm cxcipicl. lnsu|)er pcnculuin novi lapsus. aul sallcm t^raMsU-n- lationis in directione l<ilis poenilcntis facilc subire |M)test. — Gousset, ibid. — Avcrlendi igitur sunt ndeles, quoad firri [M)- lcsl, nc unquaiii in po>lcrum, sccluso ncccssilalis casu, Confes- sarium adcant pcccali compliccm. In nonnullis diocc» mIius de iurc (»articulari Saccrdos niini|uain cxcipcrc picst confcssionem complicis, saltcm copula consummata '.

588. — Qi AER. 7* An Hpiscopus possit absolrere ab excom- muniratione lata in C^nife.ssarium, qui complicem \uum absol- vit, si casus sU occuitus ex concessiot*^ Tnd r,iy i; Ijceal, sess. tk.l

Resp. Sic respon<lel 5. Lig. n. 536. Yutetur ex una parte ne- ganditm : nam si Itpiscopus vel alius ab eo delegatus possent hnnr ra.sum, quanda rst orrnltus, absolrere, rfservatin Pontifi' cxs evaderrt inulilis rt tlhi.soria: rasiis enim htt non jiolfst tiisi occulte accidere....

Attamen probahiliter videtur posse dtci , quod eliam satva facuttale Fpisropis a Conr. impertita absolvendi hunr rasnm, quando est orrultus, reservatxo Vonttfxris non omnino rtddrrrlur tnutitis et illusorta: tum quia liret ordtnarie casus sit ocrutttts, tamen atiquando potest a cidere quod sit pubticus ; tum quia tex reservalionis sattem Homae torum haberet, et in attts tocis, ti^i TridiMit. nonest receptum et ubt Hpiscopi nequeunt praefata farnltalr ittt....

fucrit aliNoiutus ; (pio;wl crinicn cnitn illud iii pcrpctuum carrt iu- risdiclioiK*. .Vsl .Auclor iion loquilur dr coniplicc .il>sol\Citdo a6 isto crimiue, scd dc alisolvcndo .ilt aliis pccc.itis. |)07«lipi.im criiucQ illu<l |)cr confcNsioiicm pcncs alium sacerdotcm faclam rile ex-

piatum fiiit.

4 lioc (■iiirn uiiii %«meH r»frob«nl S. CMgf*f. 4'«nrtlii, c»ni pr»f >wlw l>rcrrl« SyuoUi Oinarulinap , tub ai« 'i tVKraibrit 1679; «t Ik«I Haiat IWtrHt |>rn|>U|'na(<>ir« iimiI|« i>iiiirrrrnl a«i riu* tlrrriitioorm, •!•{•• adrM* orfvrval »<«••- dali |H<rii'uUiin, i|uoil prtrsrrliiu in p«r«i» liH-i* •ti«rt*«rii •ivb^ol rM«, JirU S. r^iagr. Conc. rptpuutlil.- T«h £>#rrrlMM dfUmlmr — />i« «i ««imi hI $mirm. {inal. lur. intntif p. 752.)

484 TRACTATUS

Verum sententiae negativae adhaerendum videtur, quia facul- tas concessa a Conc. Trident. in praefato c. Liceat respicit tan- tum casus papales occullos tunc reservalos ; non vero extenden- da est ad casus, qui post Conciliim a variis SS. Pontificibus reservati sunt, cuiusmodi est reservatio, dequa agilur. Constat ex Declaratione S. Congr. Inquisitionis , die 18 lulii 1860. — y. Casus, n. 645. et seq.

589. — QuAER. 8' An incurrat excommunicationem Sacerdos confessionem complicis audiens quidem, sed eum non absolvensf

Resp. Negaudum videtur cum S. Lig. n. 556. — Ituriaga, tom. y, cas. 50. — Raiio est, quia hoc sat clare palet ex Consti- tulione Benedicti XIV : Inter praeteritos, ubi sicdicitur: Non minus Sacerdoti complici, qui vel extra mortis articalum con- fessionem excipit poenitentis, eumque absolvit, vel qui in ar- ticulo mortis absolvit, cum alius Sacerdos non desit...., excom- municationis poena a nobis in citatis Constitutionibus imposita fuit.... Igitur ex mente Pontificis non sufficit confessio, sed absolutio etiam requiritur.

APPENDIX 11.

DE SOLLICITATIONE IN CONFESSIONE.

Lugendum sane est, et quidem nunquam satis, quod in ovili Christi appnreant quandoque lupi rapacesl quod constituti spe- culatores domus Israel eamdem ipsi dire devastentl quod prae- positi salulianimarunieasdemcrudeliter in perniciem detrudant! Quis eniiu tantam abominationem stantem in loco sancto cernens horrore non corripieiur? quis a dolore temperabit, et pro viribus eam de medio tollere non adnitatur? Ut tanto malo efficacia alferreul remedia, Summi Poniifices severas leges contra tam perversos Dei ministros variis temporibus lulerunt. Hinc

Statuenda :

590. — I. De iure Ecclesiae communi Sacerdotes [a) solli- citantes ad peccandum coulra sextum Decalogi praeceptum in

(a) Comprehenditur etiam sacerdos, qui iurisdlctione ad valide absolveudum careat. Ita expresse Beuedictus XIY In Gonsl. Sacra-

OE 1'OE.MTENTIA 485

confessione (fl), aul occasione, itrarteTtu, vfl Mmulattone cmi- ressiuuU (6), immtdiale aule vcl posi cuuri-bMuucm ^c;, aul la

mcntvm Pnenitmliae ^. 2,; pI prarivrral Dorrplnm S. IiKjui.Miiouis k Ffbr. ll»(')l, II. V; yuar.slioup enim farla , .4« SareutuM carens iuritdicliune, si iuiicilet in cunfes^ione pnenitenfem, tit denuntiitn- dun, R(*.s|)unsnm esl, esse denuntiandum, vi opiniunem neyaliram non c.^fe probubilem.

Nun liinuMi rompri^hfiulilur aul interpret , arl eliam mandam confessario, ut in (onfesuune snlicitet. Iliiec coustaiil ex cil. S. In- (juisilionis drcrolis n. VI el VII , \\\\.\p sliluntit, «pinioneni nri/att- vam non carere priibnbililatr. |'i (|irnl(m, ul iiulal (iiraldi (hjpos. luf. Puntif. V. 1. lib. 5. Tit. Ml. Paij. 0.17.) probubdiias hic in- tetliyitur non utcumque el levis, sed qua tulo in praxi quis se ijerere possit ac flebeat.

Ilcin nun iom()r(»lirn(luiilur laici aul clcrici ; (|ui tamcn, si cun- fessionem audiant, ex alio Imjuisitionis decrelo denuiiciuudi e^.seut. Vld. S. .Mjili. I.ib. «. n. r.H8.

(fl' InConsrn. ;\|)o>loru is s»'rmo esl lanluni dc abusu Sacntincnti Poenilenliae. Ilinc concluililur cum cuminuni Dl). ^Vid. S. Alph. Lib. 6. n. 684.), uullam essc ubligationem denuntiaiHti saconlotem, (|ui ad solicitiiidum abut.iluraliis .sacramcnlis ailmini.stra. dis. Con- firnialur id c\ cil. Dccrclo .<. Inqui.sil. n. \;; ad yu.ioslioncm euim, hn Cunffssarius inci'tat in puenns Con^liiuti-nis Ap>sl. contia solicttonles, si svlicilet inuUeiem in aliis sarramentis, sctl. baplismi, viatiinninii, rl sil deiuin'iiin'lu%, et si denuntiiin'lu.\, postit ab luqui- situribus puniri, Uc.s|)onsum esl, quuad ulnim'iue a'ticulum opinich- nem negativam esne probubilem.

(b K\ praxi Irib :iiali> S. onicii non cen^ciur ( • ' ' -

cilnsse iminediaie pust cunfcs>ioncm. si .sulicilalio ^ . . i

integrum dieni uccidal , dunimodo iiullo nioilo pra^um niiimum .suum in confcssioiie iii(licu\eril. Md. <$iraldi (l. c. pay. 63*1.). lloc taincn non obstat, quominus cuiifeMurius huiiisnuidi \i allcriu5 clausutac licnunliainlu.s forle sit.

(r) I)e hisce clau.sulis ita S AlphonsuH {iib. G. n. 678.) »cribit: Dirilur urcu.tionr con/rfw"' uin, quando lonfrssariut rel ; « in-

vital ud cunlexsiuurm lerum , piaeiejiu veio, qunndn u , »(io-

nem /ictam. DilTeruiit autem haec duo a simulaiione Cfnfessiunis, (juatenus orcauo et praetiitus iiiiiuere \i(lrntur causAni, oh quam contingit , ciuife.ssarium el pocnitcnlem simul con>enire ct o«dlo- (jul ; siiiiulutiu \cro rcfcrri \i»lclur a«l e\lcrii.«m specicm, (piam praefert modus simul con\ersuiidi 5eu culloqufmli. Additur aulcm

486 TRACTATUS

loco ubi confessiones audiunlur, seu ad confessionem electo, Superioribus ecclesiasticis denuntiandi sunt. Constat ex Bulla Gregor. XV: Universi gregis, data anno 1622, quae confirmata est per Constitutionem Bened. XIY: Sacramentum Poenitentiae. Sic enim Gregorius XV: Mandamus omnihus locorum Ordina- riis, ut diligenter inquirant etprocedant contra omnes Sacerdotes tam saeculares, quam regulares qui personas, quaecumque illae sint, ad inhonesta inter se sive cum aliis quomodolibet, in actu sacramentalis confessionis, sive ante, sive post immediate, seu occasione vel praetextu confessionis, etiam confessione non se- cuta, sive extra confessionis occasionem, in confessionario aut in loco quocumque ubi confessiones audiuntnr, seu ad confes- sionem audiendam electo, simulantes ibidem confessiones audi- re, sotlicitare vel procurare tentaverint, aut cum eis inhonestos sermones habuerint; mandantes omnibus Confessariis, ut suos poenitentes, quos noverint fuisse, ut supra, ab aliis sollicitatos , moneant de obligatione denuntiandi sollicitantes locorum Or- dinariis. » — Vide S. Lig. n. 675.

II. Poenitentes sollicitati absolvi nequeunt, antequam obliga- tioni denuntiandi satisfecerinl ; vel saltem nisi se brevi satisfa- cturos esse obligationi suae promiltant. Sic in cit. Constit. Be-

(Const. Sacramentum §. 1.) in confesshnali, sive in alio loco ad confessiones audiendas desiinato, aut electo cum simulatione audien- di ibidem confessionem; quippe extra huiusmodl loca (quibus adnu- merarl debet el cubiculum personae vere seu ficte aegrotanlis) vix aul ne vix quidem haberi simulatio illa confessionis polest.

Eiusraodi lamen slmulatio cum praelexlu confessionis satis ades- se videtur, quando confessionis praelexlu sacerdos autsponte per- gat, aut vocetur ad personam infirmam, eodemque praetextu e cu- biculo alii removeantur ita, ut solus cum sola maneat, licel deinde nihil aliud inter eos contingat, quod speciem confessionis habeat. Conlra vero, si praelexlu confessionis coiifessarius veniam tan- tummodo Homo egrediendi (si, v. gr., Regularis sit), petat aut ad quampiam domum vocetur sive ex condicto sive non ; in ea tamen domo nihil conlingat, quod sive prae domesticis sive prae afiis speciem ingerat confessionis faciendae, non videtur adesse ea confessionis simulatio, quae condilionem a S. Ponlifice propositam adiranleat.

Girca has clausulas vide etiam dicenda inf. ad Quaest. 8. n. 595.

DE POEMTKMrA 4S7

ixedirtns \IV (a). OMifiantiir niilpm ad hanr dpniintialionpfn» non tantiini ii, r|iii sollicitati fuerint, sed ftiam alii onin'>s, qui icj (•crlo Hriiinl, nisi suti srrrrlo ronsilii lior noverint ; irj'|uc valrt, ctianisi (Tinifn inridirc prohare DC()ueaDt (6). — S. iig. n. fifl.*). ri!»9.

III Dcniintintio intra monsrm facienda rst. 5. Congr. Offi- di, 10 .Martii lfi"7. S. Lig. n. 693. - Po«'jiileus autem, ()ui sim» siiniciciili raliMne dcniintialionem ()rarli\<» ijMnporr non rxe- <)iiitur, incurril cxcomunicalioneni latac sr^ntcnliar, Homae Pou- tilici rcscrvalam, scd cxlra libcm, non rciicrvatam po>l factam

'n'' Vcrhn BciHMlirli \IV snnl j:<. '2. : (\ivennl innipr' ' ' >n Cnnfetsnrii, ne pnentteutihu.t, fjUOH nnrerinl inm nb nlii^ < '"«,

sacramentnlem ntinotutionem imperliant, ni»i priu^ denunlinlinnem prnrHirtnm iid effectum perdurentex, delinquentem inticarrrint com' pelenli iudici, vel xallein %e, rvm primum pnlerunt, delaturnn xpnn- (tenni nc pmmitlant. -- PcrinTiim (T;;(> (jwid.im auct(»rilat(» licnfr- <lit li \IV contendiint, al).soi\i nu(i(]Uiim pornitr^nlem iiiite f.irlam (Irimiilialionrm po.ssi» ; iiam S. IN»iilif»*\ pruilcnlissimc disiunrlivo |)ra(M rjiio ulilur. fliiic |)racmitloii'lam (juidcm drnuiiriatioiiem di- xerls, cnm commode difTerri absoliilio jiotpsl, el hrcvi denunciandi lorus suppctil: iihpic co impensius rurandiim, ()Uo dinirilius ;id id pochitciis indu.-i \idclur. Ast uhi (locnilciis ad ciindem conf(\ssa- rium rcdire aui nulio modo aut ni.si ()osl loii^um tcm|)iis po.ssit, vel idonca denunciiindi ocrasio in (iromptn iion sil, v. gr., 9\ agniur df |>iii'ila. (jiiac loiij;c a Scdc Kpisr.> ' ' ci. et ita suh riirn p.iren- lum \i\al, iil lilicrum i|)si iioii ~ i , 01)11111 adire; arniiolc \fro sincere H(iondent, .se olillfnttiajii .suae sntisfacturnm. uihil fst, quod confcssarium ah ahsolutioiie simim im()crlu'ndi t

b Ilacr ohligalio e\inrilur non e\ ('.oiisriinii.t,, 1 ,i- .int (ircgo- ri \V aul Bciiedicll \IV, .sed ex Kdirto S Imjui^ilioiiis Uomanaf, (|uod refort et S. Al|)honMis (Ub. 6. n. 680.). Oonfirmatur nutem dtM-imn(|u.irlo e\ sexdcrim S. Ii. thiiU «♦errcll'.. «j- '•• II Ithr. Ifii»! ()rt»(licruiit, cl a Bf \IV (;«i(»«ii Sn um

/'nenilenline) n()Oslolica aurtorilnte connrmnta drindc fuerunt, ac \id(Ti (lossimt lum a()uil .\ilntiuiii , He lnr<>n%l. in /iW. Cap S5. n. fifi. , tuni a|)Uil (iiraitli (/•.>/). 1.1. Im i» Ih.ntij. Part. I. /.»6. 5. Til. Vll. '. lum a()ud Sravini :lle Poenil. Cap 4. art. I. . (aim culm ad IJuacslioncm, An quin leneatur Henuneiaie nmfeuariuin ioHici' tanlem. .ti hor nudivit nnn <i * ' ' ' ' 'nm a teri^ - -^ «o-

nix. .s. (;t»n^r rcs|)on«hTil, "/ > non rn 6««

hHitale; ()nlam .suhinfertur, ohli^ationem ndcsse, $\ a fldf dipuu* cl grnvit)us pcrsouis id ()uis()iam resclverit.

^88 TRACTATUS

denunliationem. Ex Decreto S, Poenit. 22 Marlii 1852. — Yid^ Analecla luris pont. serie 2. col. 1606. {a).

(o) Analecta luris Ponlificii (i. c.) non habenl nec innuunl illud S. Poenitentiariae Responsum ; et fortassis ea Aucior ailegat, quia ibi haec lejiunlur: Si elle [la personne sollicilee) refuse de reriiplir cctte obliifation, elle encourt l* excomniunication majeure, qui est, pour Rome, rexervee au Souvernin Ponfife. Mais, dans les autres pays, on peut en recevoir 1'absoluiion de tout confesseur approuvCy selon ce que dit le mSme auteur; quae quidem est praxls ab Auclore quoque admissa. Caelerum Auctor, ad quem Analecta appellant, est Albitius, cuius parlicula ibidem subiicitur [ex Cap. 85. De In- const. in fid. n. 18.-25.). Sed reipsa Albitius nihil lale habet. Verba enim eiusdem, quae huc spectant, sunl eiusmodi (n. 20. 21.): Quod si demnciure recvsoverint , tunc incidunt in eTcommunicaiionem in praedictis Edictis proposilam, a qua, si est reservaia Poniifici, vel Epixcopo, aut Inquisiiori, non poierunt absolvi nisi ab fo, cui fuit reservaia. Si aulem reservala non sit, poterunt absolvi a quocumque confessario.... Quae absoluiio non solei impertiri, nisi facta vere et realifer denunciatione, elc. Albitius ergo non dicit, hanc excommu- nicationem Romae reservaiam esse S. Ponlifici, alibi vero reserva- tam non esse, adeo ut ab ea quivis confessr.rius possit absolvere ; sed remitlit ad diversa Edicta, ut inspiciatur, sitne reservata, nec ne.

Purro Edicta S. tfficii Inquisit. quoad denunciandos soUicitan- tes, prouti ea refert Laureniius Cozza (Dub. Select. circa solicit . duh. uliim.), S. Officio absolutionem reservant, etiam posl factam denuntiatioiiem ; meriloque adverlit idem Cozza, opinionem, quae facultalem absolvendi reum post denuniialionem tribuebat cuilibel confessario {Yid. S. Alph. n. 693.), profluxisse primitus ex sensu aequivoco, qnem praeferebani verba cuiusdam Edicti, prouti a Lupo compendiate referebatur. Altamen immutniam deinceps hac in re dis-iplinam fuisse, indicat etiam Giraldi (/. c. in not. praec. pag. 627. 628.) inquiens: Omftens denuntiare Confesmiium de soli- cifalione intra dicfum mensem, efiamsi posfea denunfiasset, olim non poferat uhsolvi nisi a dicia Inqwsitione Romana; hodie tamen ex decrefis eiusdem an. 1735 et 1758 absolvi polest a quolibet Confessa- rio. Quibus S. Inquisitionis Decretis consonaietResponsum S. Poe- nilentiaiiae, quod Aucior allegat. Verumlamen S. Poeniienliariae sanctionem minus dextere A. componit cum praxi, quam Anale- cla insinuant. Sacrae enim Poeniteuliariae decretum, quemadmo- dum el decreta S. Inquisitionis a Giraldi memorala, nec Romae tanlum reservant Pontifici absoiutionem ante faclam denuntiatio- nem, nec reservationis cessatinnem post perfectam denunlialio- nem solummodo extra urbem valere statuunt.

DK FOEMTENTIA 489

Nirrt. In nonnulii» lon» ilr iure |iarticuliri pr«riipi(ur, u( Jr ^«i-

<umnu« SarrrJofl ••! lurpia s4iHirilan«. lirrC ni>n tit roofrtMria* «• ulU

rrUliooe ad runfp«>inneni lolliriUfrril. Sed plurr* <)«aooitt«r , pr*r»rfliai r»> cenliorr», nrgant Kpi»ro|iuiii buiutnii>Ji tlaluluiu frrre po»»« ; «fuia ruin n lar* cJOonico nullu» Sarrnio» ab Kpitropu iJaninari pmttl uiti Irgitnnif lr«(iba« rC pniba(ioaibii« rno«iitu» furril, cirlirluiu urcullaiii ininiiiir puoire p«>lr«l , b«c conlra rrom prix-riirrf , ob drfrrlum omnu protialioni» ranonirsr cl luriilirte. — Vidr Strrmlrr, Traile dn prinei ecclt$ia$lique$, \" yoTtit, c. 4. — CrniMM, Manunle luri$ ranonici, n. 5K2(i. 3H2K. 3841. — Analeela luri$ poniif., 1.4. fi iHfir». it $rif , il alio$.

(Juaesita :

u91. QiiAKR. r An poeHitens tencamr ad denuntiatwnem, si ipse consensent m soiliatattonem ?

liesp. Affirm. ftalio esl, ifuiu lex esl gencralis, el nullalrnus videlur casum hunc excipere ; non enim inde minuilur criinen sollirilanlis el piMiculuiii aniiiiaruin. iil palel. Nec ol)slal ipiod poeiiilens de iuro nalurali non Irm-alur seip^um accusare ; nam ordinarie polesl uli(|ue sollicilanleiu denunliare, quin falealur sc sollicilalioni consensum dedisse (a). — 5. Lig. n. TUU.

(a) Expressc id c^vetur in Consl. Sacramenlum Poenilenltae §. S., ul)i staluilur, (leinwiriaiiduin es>r coiifcssariuni, eliainti.... M/irJ/o* tio inler confrn.iaiium et pomiltnlem inutua fueril, iite toticitalioni pofnilen-K ct>n.itn.%eiil.

Cneterum S. (k)npr. ln(|uis. 23 lul. Kiii npud (iiraldi l.c. in iiot. praoc. (»;i^' fiil. declara\it, mulirrrm. quae < 'i tacerdoti

con.neusei il, nontrneri in drnuncialiune luntmsi^ . . ' praetiiium manifesiare: teneri lamen denunciare, eliamti ipna priut Ju/i i/arf- rit, et ad connenttiin iraserit cunfettarium. Aliud iu rem eaudem decretuin rrfcrt et S. .\lphoiisus l.ih. 6. n. 700. i.

Insuprr In.slructio a S. (Mlirio iii(|ui.Hit. nii. 175B dnla fuil, in qua dum eiiicilur, ad denunliandum teneri etium mulierem, quae cuq- sensit. additur l;inien, ran» iion tiMicri ad C" Ife-

.slaiidum, iHMpic (lc hoc iuliTron.md.im r.ssr ... i .. l.nui-

flitore: itiMiupie confc.vi^ir um solicitantpm, s\ coutra ifisum proce- datur, non csse int(*rro^andum de pornitentis coiirtensu, et, si furle Hpoiile id dicat, non e>.se scrilnMiduin. noipie in .«cta reforrndum. Tum eti;im (.oiifc.^>arios moiirl, ul piMMiilentivs de his ptioceaiil, ul)i opus fuerit ; ut sic denunlialiuni facicndae omue obtUcolttH .suhmoveatur ^Apud (iiraldi, l. c. pag. 6li. .

490 TRACTATUS

QuAER. 2' An denmtiartdus sit Confessarius qui consensit poenitenti sollicitanti, sed ipse non solticitavitf

Resp. Afflrm. Vide Decr. 9 ex 16 S. Officii, die 11 Februa- rii 1861, confirmatis a Bened. XIV in Bulla Sacramentum Poe- nitentiae [a).

592. — QuAER. 3' Anurgeatobligatio denuntiationis, sireus sit emendatus, vel si a multo tempore sollicitatio contigeritf

Resp. ad 1«™ Affirm., quia Pontifex non intendit solam rei emendationem, sed eliam eius pnnitionem ad damnum Eccle- siae resarciendum, scandalumque reparandum (h).

(a) Isle casus manifeste comprehendilur in illis Gregorli XV verbis : Aut cum eis illicitos et inhonestos sermones sive tractatus habuerint; quae itidem occurrunt etiam in Constit. Sacramentum Poenitentiae Benedicti XIV. Indoles enira tractatus est, ut de re quapiam exequenda duo vel plures inler se agant vel conveniant; nec refert, uter eorum prior rem propouat, dummodo uterque saliem de re perficienda agat, etiamsi forte in conditiones deinde ambo non conveniant. Merito ergo DD. conciudunt, his verbis comprehendi Confessarium, qui non solicitaverit poenitentem, sed mere consentiat solicitanti: verissimo enim sensu inlercedlt tra- ctatus itlicitus et inhonestus, quo in turpitudinem uterque consentit.

Duo autem sunt S. Inquisit. Decreta, quae revocari huc possunt. Nam in secundo ex sexdecim (de quibus in not. praec.) ad Quae- stionem, An Confessarius consentiens solicitationi, sed staHw desi- stens de illa turpi maleria loqui, differendo illius complementum ad aliud tempus, et non praebendo absolutionem poenitenti, incidat in poenas contenlas in Bulla Gregorii et sit denunciandus, Responsum fuil, incidere, et Confessarium esse denuntiandum, reiecta opinione probabili, quam non esse probabilem censuerunt. — In nono autem ex iisdem decrelis ad Quaestionem, An Confessarius solicitatus, si metu induclus solicitanti consentiat, sit denuntiandus, Responsum fuit, esse denuntiandum, et opinionem negativam non esse probabi- lem. Quod autem S. Alphonsus [Lib. 6. n. 681. et 687. q. VIII) op- positam opinionem ceu probabilem iradat, in causa hoc tanlum fuit, quod haec decreta unquam exlitisse prorsus ignoravit.

[b) Huc facere possunt duo S. Inquisitionis decreta. Alterum est lertium deciraum ex sexdecini saepius raeraoratis, in quo ad Quae- stionera, An sit denunciandus Confessarius, qui propter solicitalio- nem alterius abiuravit (scil. compellente S. Inquisitione, ut abiuret de ievi vel veheraenti suspicione haer^seos), Resposura fuit, opi- nionem negativam non esse probabilem, et ideo denuntiandum, quod etiam fuit resolutum sub die 20 lul. 1628. Et quod hic allegatur.

DF. POEMTENTIA 4f I

Resp. ad 2«"" Affirm., parilrr, oh rasdcm ralionps : nam si non essel donunliandiis, fjui a mullo lompore crimrn commisil, ral'o sano forel, (jiiia censiTclur iam cmcndalus ; sed non valel h.KM* ralio, iil modo diclum csl. In^iipcr (juis dclcrminarc pos- scl (|uo(lnam sil lonjum ;iul hrcvr li-mpus? AUamcn illa circum- 8tanlia Siipcriori manifcslanda forcl 'a). — S. Lig. n. 686.

593. - QiAER. 4* An fxcu.seiur pnmitens a facienda dmun- tialinne, oh timorem ne incurrat indiynationeni et increpatio- nnn (lcnuntialif

lirsp. i\r<i. Kalio est, quia moleslia hacc minimi facicnda esl in rc tanti momcnli ad honum commune spcclanlc. Non enim comparari polcst malis innumcris maximisque ex corruptionc S;ircr(lolis provcnirnlilms.

OrAKR. IV An dcnrganila sit af/sohitio poenitenii, 7»" <'i^*-r- dotem solliritantrjn drnuntiare recusaiJ

Resp. Affirm., secus cnim lcx inutilis cl irrila plcrum(|ue cvadcrct. Confcssarius i^ilur procurarc dehel quo prudcnliori niodo polcsl, ut dcnunliationcm faricndam ciircl, ahsolulio-

ncill dllTlTCndo vd «'li;!!!! (IrncuMlulo |Hir|ii!iiili dtitt liuicrnrc

rccusanli *.

nllcrum cst dccrclum ,Apud (iirjddi I. c. pag. 6il. n. V|), quo rf#- finitum fuit, mulierem ioliicitalam teneri ad denunciationem, eliamti Miret, Aolii itanlnn %pi<nle compdruiue. Porro cum Hhiuralio in ipsa S. liKpii.siliouc sif!uiim pot's.>imum sil cmci.iiiitituiis. nuiximum \ero cmcndaiiouis uc rcsipisccnliue indirium sit spont.inca suimet accu- satio, uc()uc tuincn iuxta allula decrcta a drimiiciundo confcjksario hurc c\cus«!il ; a forliori nou cxcusuhunt aliu, qu.ir rcccnscrl so- liMit, cinruduiionis indiciu, ijuuc p.irtim ac(pii\ocu pl.inc Miiit, par- tim vero nimis ad cugnosccndum ardua.

(i llucc (|uu«'slio i*\pr«'s?»c rcsoliilu pro>lul iii (!on>l ^ ''n-

/I///I l'i rnitenline ^. i., iit)i lUMinilur, ctuifosiuium dcia. ...am

cssc, eliamsi tiiufjum iempu.% /i"W ip^am ioiicilati»>nem iam efjlujeril, lliic illud clium revoca, quod S. Congr. Inqui.sii. die II Muii 1107 (npud (liruldi l. c. pap. (i\l. n. Vlll dcc!ara\ll. ncm|>c ;■ " ■ to iiiitalam in \implicitate rt>nxtilulam el abtque notilia in ii,

leneri drnunliare Confrsnarium Molicilanlem, poslquam compot if" fecla fueril. el noliliam praeteritae soiicilationiM acquisireiit.

I 4 nniinali^ AIIhIhi*, (i<- /n<-i>rt|l «n fiW^, r 7\l», I • i « i i«i« rri.'i«

• liini 2H liin. ir»'l7, rl 'JK Kfl.r i:.'»K. i>l 15 \pr I' -' , ' «1 «|««".lo tnuUrf

• r%l iioliiliii rt v«rrrantU. in 1'rtt (Homar), or* polMt io«l«n aJ J#p.'ii*na«ni,

492 TRACTATUS

NOTA. In locis ubi uon urgetur observatio Decretorum Pontificioruin, quid io iis casibus agenduu) sit, ab Episcopu rescieDdum est (a).

594. — QuAER. 6° An denuntiandus sit Confessarius, qui in conf ssione postulavit a muliere ubi habitet, si postea eam domi sollicitaverit ?

Resp. Affirm., quia, licet quaestio facta in confessione Yidea- tur inditTerens, postea tamen ex circunistantiis cognoscitur, eam appositam fuisse ad sollicilandum. — 5. Lig. n. 676.

QuAER. 7' An sit denuntiandus Sacerdos qui, rogatus a mu- liere ut eius confessionem. audiat, eam sollicitafi

Resp. Affirm. ex Decreto quarlo ex supradictis, si soUicitatio fiat in confessionario, seu in loco confessionis. Secus si sollici- latio fiat extra locura confessionis, et absque praetexlu confes- sionis [b).

(a) Constitutiones omnes editae contra sollicitantes in confessione, in singulas nationes universim vires suas extendunt, ac latinos aeque ac graecos sua amplitudine comprehendunt. Ex Conslil. Benedi- cti XIV, Etsi Pastoralis §. IX, n. V.

Atiamen qui in partibus schiamaiicorum, haereticorum et mahu- metanorum degunt, licel subiecti sint Constitulionibus conlra solici- tanies; tamen iniis locorum circumsfantiis, in quibus nulla spes adsit punitionis denunciati, atque mulieres sine periculo et infamia denunciare neqaeant, denunciaios vero facile poenam declinare posse credatur, recurrendo vel ad Episcopos schismaticos vel ad laicos iudices infideles, ex Decreto S. Conyreg. S. Officii die 21 Febr. 1630, atteniis supradictis cavsis absolvendi sunt, et liherandi ab huiusmo- dionere denuntiandi: moneri tamen debent, utcessanlibus supranar- ratis pericuUs et impedimentis, teneantur denunliare. (Apud Giraldi 1. c pag. 640. 641.).

{b) Ad Quaest. n. IV., An Confessarius, qui foeminae in confessio- ne dicenti, se velle in crasiinum confiteri, illam solicitat et a confes- sione dissuadet, sit denunciandus, a S. Congreg. Inqulsit. responsum

« consulalur S. Confrr. — Si vcro extra Urbem, consulatur Episcopus, vel In-

« quisitor, qui, si habent dirGcultatem, cionsulant S. Congregationem 5 sio minus

« dent facultatem Confessariis absolvendi poenitentem, quae iustis de causis de-

« nuntiare recusat ; quae tanien debet absolvi sub conditione, quod, cessantibus

• causis, teneatur boc facere, ac etiam uon adire ampiius Coufessarium , a quo

« fuit sollicitata. »

DE POEMTKNTIA ' 493

59'i. — QiAER. 8* An sit denuntiarulus qui, rognita in ron-

fessinne mulieris frngilitate, pnstea eain dnmi sntttritat?

Hisp. Affirmaudum est, si nmlKTeiu .sollicilel lain|ijiim pcrso- nnm, cuius indnUMii aul fraf;ililal«*m ex coufessione coguoveril, i(l(|uc verbis aut alio modo innuat (a).

Qi AER. !>' An sit denuut>an(tus Confessarius qui mulierrm de pnlrhrituiliue Inuilnt'!

fuil, Si nnlicitalio fiat exlrn Incum cnnfrsMtonis et absque praelejtu confegxionix, negaiitam npininnem es.ie pntbnhilem ; nerun, ni fiat in Ciinfessinndi in ^eu in Inco rnnfrtsionis. \m\c iion esl npcrssc Irnerc 0|MMioneiu S Alphonsi, (liim scribil ^Lib. 1». n. WIH. , (Ipnuiici.Tn- (lum essc confossarium, (|ui rogalus ad confessionem, divertil el solicilnl, lirei nnnHum %eiteril, ner miilicr fiifTil iHMiuncxn. Quo spiTlal el am Hcsponsum ad (^Juncst. XV, .\n sil fienuntinndu.% Con- fe^swius, qui .tetiens in cnnfe%sinnnr\n mulierem nnticitnt stanlem anle rnnfexsionnrium, non .^iniulnndit cnnfrs^innem ; responsum esl srilicot, npininnem neiinlirrm non cnrere ntn prnbabiliinlf. ('.a»*l(Mum nulla adesse in ca««u jiolcst simulalio confe.ssionis, ipiia cum nuilie- res non coiifileantur slaiite.s ante confcssionarium, ahesl (juaevis confcs.siouis specics seu suspicio.

[a] Scite S. .Mplioiisus ,lib. fi. n. G7S , dub. 2.' hunc casum r(*- >ocal ad claiisulam solicilationis factae nccasinne confensinnin, (pian- doiirm|)(^ r.onfcssarius utrn> notitia coiifessionls, e\ cpia comperial pncMittMiiis fraKilitat(*m aut prodiNitat^Mn in m.dum, aut «piid ipsa egcrit aiil agcre cum aliis (»pia\crit. (piilnisve versciur iii angusliis, vel necessitalil)us duro experimento constantiam eius subiicieull^ iiiis prrmatur. etc, occa^iniiem iiide sumit cam solicilandi. Ralio, (piia cuiu aiisa et impulsus ad .^olicitaMdum e\ audiLi cuiifessione prolluat, saiis vere dicilur cum S. Mphunso, quod sullciialiu occo- Houe cnnfe.%%innit liat.

.Mtameii ut pociiiiens nil dciiuiiciaiidum teneatur, .-jm- .-i. ut cerlis iiidiciis coiistfi, ansam solc landi iiide rcipsa arrrptam fui?*- se : hoec autem satis adsunt, si inler soiicitaiulnm confe.vsarins nut \erl)is (piil)usdam aut sijino aliipio (piidpiani ' ^. ijinMl ad ali- (prd c\ iiraciliclis per confc»iohiMn sil>i m : r.ilur : in (|U0

(piidi lu ct peccatnm conlra siu llum sarnimcnlale adesAc poterit. .\il sul)>taMliam lamen huiu.^ ca.sus non perlinel. (piod li.iec brevl post confessionem conlincal : nam Pliam posi niuUum lem urlj» vuinpla indc solici|an<li .insa caiidi'm rclind iialurain. QiumI \em c\ Roncaglla refert S. .Mphonsns. \i eiii>dem elau<ulae «lenuncinii- dum csse sacerdolcm, ipii mnl crcm solic lct. promitten.<, 5f f lus coiifcs.sioncm audilunun, plaiic al»«« r«« rsM' xlilfinr

494 TRACTATUS

Resp. Hoc dignoscendum est ex loquendi modo, aut ex aliis circumstantiis. Etenim si yideatur agere ex pravo affectu, de- nuntiandus est; secus vero, si ex quadam imprudentia vel ex mera levitate loquatur (a). — S. Lig. n. 703., etc.

596. — QuAER. 10" An facile fides sit adhibenda mulieribus Sacerdotem de sollicitatione accusantibusf

Itesp. Neg., sed seduio tum Confessario, tum Superioribus pensandae sunt circuraslantiae rerum et personarum. Non semel enim visae sunt mulierculae, quae ex invidia, odio, zelotypia, aliove fine perverso Clericos prorsus innocentes atrociter calu- mniatae fuerint. Omnia igitur adiuncta maturo examine perpen- denda sunt, praesertim quando mulier facilera se, proraptamque ad parendum praecepto denuntiationis faciendae ostendit.

NOTA ^° Hic advertendum, crimen falsae accusationis de sollicitatione ex Const. Bened. XtV reservalum esse Sedi Apostolicae, sed sine censura (6).

(a) Consonat his Decretum duodecimum ex sexdecim S. Inquisit. iam toties aliegatis. Namque ad Quaestionem, An Confessarius, si laudet poenitentem ex pulchritudine et venustate, dicatur illam soli^ citare, et ideo sit denunclandus, Responsum fuit, Si laus illa sit se- ria, et nihil pravae Intentionis redoleat, negativam esse probahilem; secus non esse probabilem.

Id ipsum S. Congregalio (decret. XVI.) reponendum censuit ad Quaestionem, An sit denuntiandus confessarius, qui audiens confes- sionem dat donum mulieri, ita ut dicatur illam solicitasse. Remittit enim ad responsum factum ad duodecimum. Profecto, ut S. Alphon- sus {Lib. 6. n. 703.) advertit, hoc per se est quid indifferens, et ma- litia ex adiunctis desumenda erit, ex conditione nempe poeniten- tis, ex qualitale doni, ex eius quantitate, et ex modo, quo fit.

[b) Imo Benedictus XIV eandem poenam contra mandantes, con- sulentes, elquicuraque dici posslntprocwfon/e^, statuit. Ita in Const. Sacramentum §. 3. : Et quoniam improbi quidam homines reperiun- tur, qui vel odio vel ira vel alia indigna causa commoti, vel aliorum impiis suasionibus, aut promissis, aut blanditiis, aut minis aut quo- vis alio modo incitati.... innoxios socerdotes apud ecclesiaslicos iu- dices falso solicitalionis insimulant; ut igitur tam nefaria audacia et tam detestabile facinus metu magnitudinis poenae coerceatur, quae- cumque persona, quae execrabili huiusmodi flagitio se inquinaverit, vel per se ipsam innocentes confessarios impie calumniando, vel sce- leste procurando, utabaliis id fiat, a quocumque sacerdote.... prae- terquam a Nobis, nostrisque Successoribus.... spe absolutionis obti- nendae.... perpetuo careat.

DB POI.MTEMTIA 415

NOTA 2^ Supfriorrs a), cogaiUi rrrto criroioi» trriUir, y»\4t caatr procrJc- rr (irhrol, ot rrum rorripianl pro drlirti gra«ilal#, orr proniitrar ralpara i«a tluiiuni prarlrrilam , fr! ratu ri rra|*ilit«lr iialtilsin . ' nlm, «rl n roe-

surlutliiir ri>iiiuiii»aiii, puniant ; ilrni ol tiinui kooo > <, Sarerdolii rl rti

iptias, coatulaol, >c«u<lala e( rnoiorrt prarcairodo. la (|u«nlani 6rn pol«tL

;>'J7. — yuAtu. ir fjuaetiam smt poenae contra soUici' tanles ?

Hesp. Poenai* iii sollirilanles i'\ Hulla (ireg. A V, sunl suspcn- sio al) exercilio Ordinis, privulio beneticiorum, di^iiilaluiii et oflicioruin (|(iorunit-iirn(|ue, el pcrpelua inhahililas ad illa ; el adde, (juoad llL*f;ul.ires, privalio vocis ;i< livac »-1 |»;i>sivae. Onines lanien suul ferendae senleoliae {b .

;i98. — yuAER. 12* Quomodo farienda sit denunttaltof

Resp. r Denunlialio facienda esl voce in (|uaniuni tieri po- lest, non vi^ro srri[)lo laiiluni. Ip^ilur niulier soliinlala sisli-re se d('l)il corani Ordmario, vel Intjui>ilore, sicul)i Iribunal In- quisitionis existit, el actuni sollicitatiouis dedararc, ()uiD taniea proprium consensum, si (juem praestilerit, ullo modo patefacial.

2* Si denuutialio voce lieri uon pussit, facienda esl per epi- stolam propriti noinine et co^noiiiine sut)scri[itam, aul sallem per inlernunliuin. Ohlif^alio enim dcnunliandi sollicitantem noa est tam adeundi personaliter Superiorem, quam ei delin(}uenteni deferendi, ut liened. MY in sua Hulla lotpiitur (r). Qui autem tenetur ad tinem, ad media (|uo(]ue tenetur.

(a) Superior lioc loco inleMigi deliet \i>l Intpiisitor S Oflicii, vel loci Ord.narius: ulrilil)el enim e\ Pontif. l.on^lilution. deferri de- nuiilialio |)ro lultilo potcst.

J) .Vdde, (juod H('iM>diclu> \1V per oi^.iiium S. (ion^r. Inifuisit. 5 Aug. 17i3 (lccresil, quud in posleium sacerUotes... inaitu tacia- mentalix confessionis sive iUiuM occasioue aut piaeteitu ad turpia JO-

lirilanles.... pnielri pitf! ^ M 'ilionibuM

(onlrti eosdem iri//i(/uA, j ■ ^ mnsrrant ad

uirrififii celebrationem. De (luo decreluS. Alphousu.s mouel f/-'^» ^. /i.7(i.'). , ad ciusiiuxli potMiam iiicurrendam requiri seiileiilinm iudi> cis drclar.iloriinn, c\ ^incr.ili scilicet priiicipio quo.iti porn.ns pri\a- (i\asseii inhal>ilil.ii)tc>, (|nan(lo reus pociiam c^cqm iidh |H)ssii >,\\\r propria infainia.

S Auctor prae ocnli.s h.il)Uil ' i: \|\ ( ..i,^i .Sci-

irdmenlum ^. "i. : Cateanl imw,^ 'i i;, mc /h mi-

i96 TRACTATUS

3' Si persona sollicilata nullo raodo induci possit ad denuntia- tionem lali forma peragendam, quia nempe tiraore vel insupera- bili rubore aflicitur, sinat ea de re moneri Episcopum, qui dele- gare poterit aiiquem ad denuntiationem accipiendam. Haec fa- cultas Episcopis et Inquisitoribus, ex Indulto 5. Congr. Inquis. de consensu Pontiticis, facta est. Sacerdos autem delegatus iu- ramentum praestare debet de silentio servando et de munere sibi commisso fideliter adimplendo. — Decretum S. Congr. In- quis., 27 Septemb. 1624.

V In omni casu denuntiatio facta per litteras anonymas est omnino insufficiens et prorsus invalida, perinde ac si non facla fuisset, ul pluries declaravit 5. Congr. Inqus. — Vid. Analeda luris pontiflcii, mense Sept. 1855, etc, etc. [a).

NOTA ^" Mulieres sollicitatae ail denuntiationem non tenentur, si Inquisitores, vel Kpiscopi, aut eorum Vicarii, in longinquis regionibus degentes, sine gravi in- cominodo adiri nequeant. Verum, cessante impedimento, v gr., io Episcopi vi- sitatione, obligatio denuntiationis urgenda est. Sic declaravit S. Cong. S. Ofj^cii 22 lan. 1727.

NOTA 2" Denuotiatio, vel Inquisitori facienda est, vel Ordinario loci in quo versatur poenitens, etiamsi Confessarius sollicitans ad aliam dioecesim pertineat. Ipsius enim est excipere iuratam deuuntiationem, eamque ad Episcopum rei, si diversus sit, transmittere.

NOT\ 3° Confessarius noo tenetur onus denuntiationis ad Ordinarium traus inittendae suscipere, sed muneri suo satisfacit monendo poenitentem, ut oppor- tuno tempore sollicitantem rite denuotiet. Poterit tamen operam suam praestare si censuerit id expedire ; sed rei notitia exfra confessionem accipienda est. — S. Lig. n. 699.

tentihus, quos noverint iam ab aliis soHcitatos, sacramentalem abso- lutionem impertiant, nisi prius deriunciafionem praedictam ad effe- ctum perducenies, delinquentem indicaverint compelenll iudicl, vel saltem se, cum primum poterunt, delaturos spondeant ac promittant. [a) Si mittantur litterae ad Patrem Commissarium seu Assessorem Supremae rum nomine scribentis, in quibns contineatur denunciatio ; solent remitii Inquisitoribus vel Episcopis, ut ad se accersito scri- benie, faciat eas ab eo recoyno^^cere medio iuramento, interroget su- per conlentis in illis in specie, et redaclis in formam denunciationis, apponat in inilio Processus, ac de contentis in eis examinet testes in- formatos. Albitius De Inconst. in fid. Gap. 35. n. 21.

DE POEMTEIMIA 497

CAPUT II.

DE OfFICIO MIMSTRI. 4* la coofmtione ; 2* poal coofeMieoefB.

ARTICULUS I.

DE OKKIi IM MIMsTiil |> C0.>'FE.«<SI0?«E.

Agrndum 4° de inuneriba« ConfMMirii io g«oerr ; 2" Je 9ttu •geodi rolioM <«nt tariit poeiiitealiaai genrribat.

§. I. De muneribus Confessarii.

Qiiii(lru[)l»*\ Confessarii munus seu olTirium assipnatur, scili- cel r l*ulri>; '2* Mcdici ; 3* Docluris ; 4' ludicis.

POCTCM I.

De o/pcio Pairis.

599. — Confessarius esl paler spirilualis, qui spirilualrm vi- tain poenileDli Irihuil, aul relicil et fuvel ; id Inbunaii eoim Pociiitenliac vices (<erit opiimi oiiinium parentis, oempe ipsius Chrisli. el ideo a poenilnilihiis (lulii^^sinio I\ilris noniiiie ;ippel- liitur. llliiii auleiii quod iii V(>ro palns noiiniie iiiipnmis eiiiinet, osl insignis et inexliaiisla caritas. Quaenam enim dileclio palris dileriione fortior? Quaenam verior, purior, castior, conslantior, solliciludtne plenior et a pmprio commodo Diagis aliena, imo cl .1(1 oniiir privationum et incoinmodorum geiius p^iralior et proinplior? Talis i^ilur esse deliel (^>nfessani cantas. ita ul indutus viscera tnisericordiae Chrisii lesu, qui non crnit rocO' re iusios, sed peccalores, sciai sludiose, palienler el man^uele cum percatnnhus agere (Leo Ml. in fiulla yro luhilaeo tnagno atnn IN^.') . Sic Immiiis pater pro iiiiis spinlualiluis omnia su<ti-

nehil: Cantas rnim pntifns omma suffrrt nmma susti-

net. i. Cor. 15. 4.

Confessarius dehet esse caritate plenus erga poenitentes, tum in princi|)io, tum in dccursu, tum id Iidc coDfessioois. De hi& ooiii Tom. II. SS

49^ TRACTATUS

audire iuvat loquentem ipsum 5. Ligorium in Praxi Confessa" rii, in fine operis iheologici maioris, necnon in Hom, apost. tract. 21.

eQQ^ — I. In principio confessionis. « Primo caritatem adhi- « bere debet (Confessarius) in benigne excipiendo omnes, sive « pauperes, sive rudes, sive peccatores sint. Nonnulli solum- « modo lempus insumunt in audiendis confessionibus anliquo- « rum devoiorum aul personarum spectabilium, quia, ut hos a « se repellant, non est eis tantus animus; si tamen ad se ali- « quis raiserabilis peccator accedat, aegre auditur et conviciis « oneralus arcetur: unde fit ut ille miser, postquam sibi maxi- « mam vim inlulit, ut ad sua peccata confiienda veniret, se tam « aspere acceptum senliens, odium in Poenitentiae Sacramen- « lum concipiat, et desperans se posse invenire, qui sibi opitu- « ietur et se absolval a peccatis, in perdilae vitae lubricum la- « xis habenis praeceps ruat, et in salutis desperalionem incidat. cc Secus boni Gonfessarii agunt, cura ad se huiusmodi peccato- « res confluunt, benigne hos accipiunt, et, quasi viclor capta (npraeda, exultant perpendentes sibi contigisse animara de ma- « nibus daemonis eripere. Sciunt, hoc Sacraraentum proprie « non fuisse pro iustis institutura, sed pro peccatoribus: etenim « veniales culpae ut remitlanlur, non indigent sacramenlali ab- « solutione, cura raultis aliis modis deleri possint; sciunt quo- « que, Chrislum proleslatum fuisse his verbis : Non enim veni « vocare iustos, sed peccatores: Marc. 2. 17. Propterea Confes- « sarius viscera misericordiae induens, quo magis animas pec- « catorura multitudine et atrocitale coinquinatas reperiat, eo ma- « gis, ut Deo ipsas lucrifaciat, maiore caritate eas ampleclatur, « eisqueauxilium praebeat his aut similibus verbis: Eia, frater, « bono animo esto, noli timere; peccata tua impavide confilere, « Aperi omnia confidenter, nullius le pudeat: nihil refert, si in « omnes conscientiae tuae sinus non introspexeris : su/ficit si ad « interrogata respondeas. Age Deo gratias, qui te hucusque ad « poenilentiam expectavit. Nunc tibi mutanda est vita. Laetare, « quia certe Deus omnia peccata quantumvis ingentia, tibi re- « mittit, si bonam habes voluntatem ; ideoque te expectavit, ut « tibi parceret : igitar hilari animo dic omnia, nihil involucris « tegas.... »

601. — II. In decursu confessionis . « Caritatem longe ma- « iorem ostendere debet confessionera excipiendo. Caveat, ne « impaiieniem aut taedio affectum se exhibeat; nec ostendat ad-

DB FOENITEMIA 49'J

« miralionc percelli dc perralis, (juae narranlur; modo porni- « lens non sil adeo durus aul pelulans, ut plura el alrocia pec- « cala sinc ullo ruliore, el sinc ulla displiceniia animmuc sen- « 8u exponerel: «pna lunr opus Iwihei pro viribiis ♦ fli« «-re, ul a (t poenilriite quMiila sil illorum drforniilas el mafzniludo, pcrci- « pialur; idiMxpie lunr acrior re(juirilur corrcclio, ul ip^e a lc- « lliali lelhar^o expcrgelial. Verum (jiiidrm esl, quod io aclu « confessionis ahslinere debenl Confessarii a corrcclione farien- c da ne forle exlrrrili poeiiileiites [lecrala relireanl; iiiliilomi- « niis hor intrlli^iliir rr^Miiarter loijuendo : caelrrum iimlloiies « e\p»'(jil ad ullcriora non procrdere, ct statim pocnilfiiltm • corripere, praecipuc cum conlilelur percaium valde enormc, « aut si ipsc fueril in ali(|Uo vilio hahilualiis, ut peccali gravi- « tatem romprchendat. Advcrlal lamen ne eiim «'xaspcrel, nec « perterreal. niiiipropler posl(|iiam cum, (juaiilum ojius lurril, « correxcrit, stalim ei anmium faciat ad relKpia peccaia conli- « tenda, diccns : Eia, fratrr, vis ne ab hoc titio resipisceret « iVi/m ita est? Et qnnniam hoc facere es jiaratus, esln atiimo c hilari. Unqnr enarra retif/na perrata, nihil retirens. hjilur « dic nmnia animn fnrti ; confitere omnia sinrere: Deus enim « paratus est tifn parcere.... » (n. 4.)

60*2. — 111. In fine confessionis. « In (inc confessionis opor- c tet (pKxpie, ul (loiife^sarius vehcmenliori ardore ac siudio in- " cumlial, iil poenilciiti percipere facial ^ravilalem el imiliilu- « diiiem cius peccaloriim, ac miserum damiialionis slaltim m « qno repenlur; sed hoc semper maxima cum carilale facial. t Vcrumlamen est contfruentius tunc verhis gravioribus uli. ut « sic meliii'< ad hoiiam meiitis frupcm redire pnssil; nihilominu^ « eflicere dehet. ut poemtcns iiilclligal, (piod ei dicilur. non ab « animo irato, sed ex sin^ulari amore et coinmi^eralione erga « suam animam procedere, (|U(»d |M>terit hoc modo expnmi: c f'i7i mi, percipisne maluvi quoil operatus esf Quid tibi mali n fecit unqnam Drus tuns, qnem tu ita prrdite mntempMstif « Si lesu Chn.stn nnUns tam fuissrt tibi intmtcu>r, pntutMes rum « f//o te gerere peinrrm'f Sed, quaeso, ammadverte qnis stt htc « /mii.v? Hic esl tlle, qut cum esset Deus, uultius egens. factus « esl homn prnpter te, rntuit mori in cruce, ut te de tnfrrno r^ a dimrrrt. .\h ! filt, si intrrim mortuus esses, si im hac nocte, fi quo itnrus fnisses'* t ht nunr essest Essrs iri aetrrno igne in- « ferni. (Jutd de te factum erit, si titam hactrnus duclam per- « gas in posteium viceref Poteris Jic salcanl Expergi^crre et

SOO TRACTATUS

'« vide quod, nisi mores in melius mutes, iam es damnatus. Qutd « boni ex tot peccatis tibi^^coliegisti^t Age, fili, recede amalo, « desine peccare, et te totum in Dei brachia, quae ad te susei- <( piendum sunt extensa, committe: sufficit quantum ei peccasti, « Ego toto corde et totis viribus te adiuvare volo, veni ad me « semper ac tibi lubet, quoniam invenies patrem, qui te benigne « suscipiet. En firmiter nunc statue, te velle sanctum effici. Per « te stat. Deus enim]semper paratus est, et propterea tibi hoc « tempus impertitus est, ut avertas te a malo et facias bonum.' « 0 quam bonum est habere amicum Deum !...., etc. »

PUNCTUM II.

De officio Medici.

Confessarius est yerus aoimarum medicus, cum ipsas variis peccati morbis eripere, pravis passionum affectibus adimere, et divinae gratiae resiituere debeat. Confessarius igitur, ut peri- tus medicus, debet V causam mali cognoscere; 2° illud sanare; 3** relapsum praecavere. Audiamus ilerum S. Ligorium, ibid.

603, — 1. Confessarius debet causam morbi cognoscere. « Confessario ut sui poeniientis infirmilatibus remediis oppor- « lunis occurrat, cognoscenda est origo et causa omnium eius « spiritualium morborum. Nonnulli praeter species et numerum « peccatorum nihil aliud inquirunt: si poenitentem dispositum « vident, statim eum absolvunt; sin minus, quin unum verbum « impendant illico dimittunt, oculo retorto dicentes: Discede « a me, quia te absolvere non possum. Aliter procedunt boni « Confessarii : hi enim prius invesligant morbi originem et « gravitalem, interrogando de peccati consuetudine, de occa- « sionibus, de tempore, de loco, de personis cum quibus, quo « rerum concursu. Sic enim melius poterunt poenitentes cor- « rigere, eos ad absolutionem disponere et remedia salutaria « adiuugere. » (n. 6.)

60i. — II. Debet morbum sanare. — « Cognita morbi ori- « gine et gravitate, Confcssarius procedat ad debitas auimad- « versiones faciendas. Et quaravis ipse debeat tanquam pater « cuin caritate poenitentes auscultare, tamen ut medicus lene- « tur, quautum opus est, eos monere et corrigere, eos praeser- « tim qui, muliis mortalibus gravati, ad Poenitentiae Sacramen- « tum raro accedunt.... Nec Confessarius debet tunc attendere

«

DC POEMTENTIA 501

<c alios p(»tniU'nlts, qui se (•ircnni^liini. Nam, ul .iubal S. Fr.in- « risciis XaNcriiis, niclius csl paucoruni confrssionrs riU* r.irla8 u aucJire «iuain iiiulloruiii inorjinalas el sine rructu. Ilic «nnimad- « verlerc oporlet, (luain perpcram agunl illi Confessarii, (|ui si « poenilenlem indisposilum nanci.«icunlnr, ne cum illo aliquid « iu^unianl li niporis, slaliin a se ahire iuhenl... Kl pnruni ro u ferl, <|uo(J alii exspectfnl aut inconfessi (liscedanl; Confes- u sarius enim (Je hoc tanlum, ((ui sihi nunc conlitelur, non vero « dealii^ in die ludicii rationem reddere d«hel.... (n. 7.)

« Post dehitas corrcctiones aul moniliones, praeslal ul laho- a reliir ad disponenduni poenilentem ad ahsolutionem per arlus

veri doloris el proposili ; (juocirca nntnitos esse volo (jinles-

« sarios, perpaucos illos esse poenilentes, praeserliin rudes,

« (\ui praeposiio actu doloris ad confitendum accedant. Nonnulli

« Confessarii pulant satis muneri suo fecisse, si diiniaxat huius-

0 niodi poenitenles sefjuenli ni<do inlerrofient ; Eia, po>tiilas-

« ne a Deo veniani de oiniphus his («juod rt'vera non esl vrrus

« actus doloris)? le [)oenitel ex corde omiiium peccaloriim? cl

« nullo alio verho inlerposito, ahsolutionem eis elarj;iunlur. To-

« lum ah hoc aliiid est honorum Confessarioruin institutum. Ili

« enim in [jriinis elahoranl ul poenitentes sernio est de iis r|ui

« lelhalilius ten»'Uliir, veruiii dolorem el d«'testalioneni peccjito-

« rum coucipiant. El prius per allritionis aclum eos praeprnnl,

« V. gr. : fUi r/ii, ubi nunc rsse deberes in aetermnn*f In infer-

« rio. Ah I in ttlo iyne cruriandus esses ! .Vrc tibi amjilius fspes

« restaret, ut illmr eripi pnsses\ Ihi rsses mnraturus af> nwni-

« bus drrelictus, a l>rn reirctus prr tntam artrrnxtatrm ! lyitur

« te pornitrl Drum o/frndisse proptrr infrrnum quem mrruistt^

« Poslea curel ul eliciatur actus conlritiimis, hocniodn: Fili

« mi, quid rfjisti'} Prccasti i/i Drum summum rt in/inifnm hn-

« num; nullam illius ratmnrm habuisli; avntislt fannn ab ro;

« proiecisti rum post ttrijum tuum ; contempsisti awicitiam ei

• gratiain eius. t'ia eryo, quia offmdisti Drum, bnnitatnn i/i^-

« nitam, nunc er toto corde te poenitel^ Drtfstare el hodio ha-

« br, supcr nmnia mala, nmnrs iniurias, (juibus immrrttn Drum

« tam bnnum affcnsti. ynnnr lain promptus rs milties mon (a),

« quam harc in posterum committrre^t.... » (w. 10.)

^a; Vide (|unf adnolata superius sunt ud n. 159.

S02 TRACTATUS

605. — III. Debet relapsum praecavere. Relapsum praecave- bit Confessarius, assignaodo poenitenti remedia morbi conve- nientia. Remedia autem vel generalia sunt, vel particularia.

1° Remedia generalia sunt 1° oratio pia et amor erga Deura ; 2" invocatio frequens B. Mariae Virginis, sancti Angeli custodis et Sancti proiectoris ; 3° frequentia Sacramentorum et confes- sio statim ac mortale aliquod commissum fuerit; 4' considera- tio veritatumaeternariim, praesertim mortiset fiuis ultimi, iux- ta illud : Memorare novissima tua, et in aeternum non peccabis: Eccli. 7. 40. ; 5* recordatio Dei praesentis, cum urget tentatio, dicendo: Deus me videt; 6" examen conscienliae vespertinum cum animi dolore et proposito; 7' orafio mentalis et piae lectio- nes, praeseriim pro Sacerdotibus.

2" Remedia pariicularia assignabuntur pro yitiorum diversi- tate; V. gr., illi, qui aliquo odio tenetur, insinuetur, ut quoti- die commendet Deo illum, quem odit, recitando pro ipso Ora- tionem Dominicalem, etc. Et^ cum lurbatur memoria iniuriae, reminiscatur contumeliarum, quibus ipse Deum affecit. llli, qui in peccaia turpia lapsus est, iniungatur ut oiium vilet, malos socios et pravas occasiones fugiat. Illi, qui habitum pravum per longum tempus contraxit in hoc vitio, praescribatur ut non solum vilet occasiones proximas, sed etiam quasdnm remotas, quae sibi tam debili sunt tanquam proximae. Potissimum autem curet Confessarius, ut hic freqnenter communicet; quia Eucha- ristia dicitur: Vinum germinans virgines. Et sic de aliis.

Alia remedia assiguribit Confessarius (a) pro sua prudentia, inspectis circumstautiis occasionum, personarum, etc. Prudea-

[o) Non praetereunda hoc loco llla, quae Card. De Lugo [Respons. Moral. Lih. 1. Oub. 28. n. 5.) sapenter de medici oificio monet: Poenitens (inqult) solum dehet implere poenitentiam sibi a Confessa- rio iitiposiiam: quoad reliquavero polest quidem Confessanus decla" rare poeniicnii ea, ad quae aliunde poenilens sub peccato tenetur, V. gr., resiiiulimem, relinquere occasionem peccandi proximam, ab- stinere a tali contracm usurario, et alia similia, quae si poenitens non habel animm observandi, non est dispositus ad absolutionem: non lainen poiest Confessarius quidquam aHud sub peccato ei prae- cipere, nisi id, quod in poenitentiam imponit, in qua imponenda habet se ut iudex: quoad alia vero se habet ut Medicus, cuim non cst prae- cipere, sed conmlere et declarare aegroto, quae sint media necessa- ria vel utilia ad sanitatem tuendam vet recuperandam.

UE POKMTEMIA 003

lin rriim (»st praoripiia fjtjRliiHs, «]iihp in nirfiiro prrilo pmincre d<'b«*L — Vittf S. U(j. iti Pta.n fonff.ssarii, n. l.*>. ; et in Iffjm. ajiost. tract. '1. n. 5. et (J.

prriCTCM iii.

I>e n/firio Doctoris.

Confessarins nt mnnus doctoris rile inipleat, sriontiam suffi- cicnlfm hybtTe debcl, ut poenitenles convenienler doceal.

SBCTIO I.

De scientia Confessarii.

PruK tpta :

60fi. — I. Confessarius lenetur sub pravi scire ea omnia. qiiae ad iniiniis sniim rite obciinHtim rri|iiirnntiir. Ila nmnes nim a. Lig. iu Prnri Cnttfessnrii et in llnm. apnst., ubi sic bMpii- tiir : .\ff\imn in stntn ttatnttatinnis esse eum Cnnf'ssarium, qui sine suffirifnli scteulia att cnnfissinues exnpiendas se ejrjtnnit. R»(io esi, qina secus huiusmodi Confes^anus se fxponil eviden- ti periculo niiile fungcmb tanto munere cum iniuria Sdcrumeuti, el iiii«:;fio aniinnnim detriinento.

Mcirco Deus speciidnn siwnliam a suis Mini^itris exijjil, ut conslai e\ VHfiis sacrae Scripiiirjie verliis : Labia S iierdittis cuslnitient srientiam, et teyem lequirent ex ore eius. .M.ibich. 2. 7. — Quia tn scienliam rr/»ii/i.\/i, repetlam te, ne sacerdotio [nittinris milti. Osce 4. fi. — Caerus si caeco ilucatum jnaeslel, ainhn in fnveatn cattunt. .M.illli. 15. It — Vae vobis, ilures coen\ .MitUb. 2:i. 16. — Citii^^iat rliuiii v\ iiiniimeris SS. P.itnim tesliinoniis: ISulta ars doceri praesivnlur, tusi xntmla prius fncditatinne discalur. .\b imjterilis ergo magisterium pastorale susrijnlni in magna temerilntc, qunniam: \rs Hrliiim esi rcgi- nirii iimmiiriiin. - S. (iregnr. Itrg. Pasl. of/icii, ^). 1. c. 1.

fiOT. — II. Confessarius tameu non leiirlur ndeo perfectaiQ scientMin babere, ul possit sem^MT .statim el per seipsum omnfS occiirrenles dubitationes solvcre; sed suniril, ut id possit in casibus comiiuiniter acculcnlibiis. el dc diflicilior^bus scial sal-

504 TRACTATUS

tera dubitare [a). Maior eniin scientia difEcilius haberi potest, cum nec ipsi doctiores sialim on)nes casus solvere queant. Nec etiam tenelur Confessarius de singulis peccatis accusatis iudi- care an sint mortalia, necne; siquidem hoc saepe impossibile est; sed sufficit ut singula audiat prout gesta sunt, et de il- lis iudicet (b), tum iuxla principia communia, tum iuxta rerum adiuncta a poenitente exposita, el remedium idoneum apponere noverit. — S. Lig. n. 627.

Resolves:

608. -— r Confessarius quilibet tenetur scire ea omnia quae spectant ad valorem, subslantiam, integritalem et effectum Sa- cramenti Poenitentiae, et quae ad licitam eius adminislralio- nera, tum ex parte sui, tum ex parte poenitentis, requiruntur.

(a) S. Alphonsus (Lih. 6. n. 627.) censet cum Salmant., Suarez, et comniuniy satis esse, si Corifessarius intelUgat, quae frequenlius accidunt, et de aliis sciat dubilare.

EtCard. De Lugo: ISon est nece^se, quodin duhiis, quae occur^ runt, possit ipse oinnia resolvere: salis est, si commuvia sciat, et de difficHii>ribus sciat sallem dubitare, ut librosvelperiliores consulat. [De Poenit. Disp. 21. n. 70.).

[b) Haec Card. De Lugo [De Poenit. Dlsp. 21. n. 70.) confirmat : Baec scieniia nnn debet esse lanta, ut de omnibus, quae poeniiens dicit, possit discernere, an sint mortalia vel veniatia: saepe enim id nec doclissiini possunt, parlim quia nun possunt scire perfecle ipsum faclum, an consenserit poenilens cum plena delibeialione vel non, parlim quia nec ipsum etiam ius in omnibus sciripotest. Satis ergo est, si sciat, in iis, quae communiter occurrunt, an sint mortalia vel venialia. . .. Et mox (ibid. w. 7 1 .): Hinc infero, non requiri, quod Con- fessarius de omnibua, quae audit a pueniiente, iudicet, an sint gra- via vel levia; imo neque an sint vet non s»nt peccata; sed de com' munibus; reliqua vero audiat, et intelligat, ac poslea absolvat cum debiia intentiune.

Nec movere tunc Confessarlum debet, quod postea noscat certo» quod inter confiteiidum fuit Ipsi incertum. Ad rem S. Alphonsus (Lib. fi. n. 627.) mouel cum Suarez, quod licet in aliquo casu Con~ fessarius non discemnt, quae sint gravia vel levia ; si tamen bona fide poenttens dicil peccaium suum, confessio valet ; et quamvis po- stea advertalur, fuisse mortale, non est, cur repetatur in alia con- fessione.

DE POE.MTE.MIA -' *

2* Scire dohel cli.im obligalioncs commuDCs cl proprias .sia- luiirii, variys pcccaloruiu spi-cics, ipsorum afliuncta !i()€ripra niuUinlia (a), principia (lisc«!rncn<ii inler raorUilia rl vcnialia, el quacnam sint morlalia cl venialia in singulis pracccpiis, sal- tem iuxla prin<i()ia ^MwuTalia rl coniniunpin Th»'olo2oriim scn- tcnliaiu. Iumu (luiuani .siiil adus validi ci licili b . Ilalio palrt, quia jllud coguoscal, oporlct, dc (|uo iudicare debet; alioquia aequum iuiicium fcrrc non polcrit.

3* Coj^nosccre dcbci casus rcscrvalos (f] et ccnsuras vi^'pn- tcs, imprdinirnta niatrinionii, condilioncs conlractuum, varias causas rrsiiiniioiiis, radiccs ct ocr.isionos pcrraloruni, rcmcdia

(a) Quoad hoc caput nonnulla cxpc«lit ndvortrre. Ac !.• quidem ubi disscnsio cst intcr Doctores, nuni circumslantia (piaepiam in- (lucal divcrsilalfin spccici, .slcut poeniicn.s non lcin-tnr c;ini f;ilcri, sic ncc confcssarins intcrrogare ; in li;mc rcni ntililcr lcgctur Tlio- roae Tainhurini ojiuscnluin, cui litulns: Metlmdus expeiUiae Confes^ tionis. — 2." Etsi adsit haec specici di\crsit;is, (piaiido tamcn ap- parct, pocnitciitcin ad sjM-ciitlcni illain in.iliti.iin nihil adverli^se, non o()U.^ crit, nt confc^.saiius dc c.i scitctur. — 3." Insupcr ad prudent am confcssarii speclabil, num pocnitcntcm de S|)cciali illa m;ilitia del)c;it monere iuxta rc{;ul;is, qu;ic infra tr;i<lcntnr de poe- nitcntc nioncndo. l nde S. .Mphonsiis l.ih. 3. n. I.*i0. : Cae(rruin non .^emper expedit moneve huiuMnoili ruiiem pneuileniem de gravi- lale periurii, si monilio pmetideatur non de /arili profutura.

b Oiuindo ('onfi .s.^arins indic;irc de h!s dcbeat qno;id aj;«'nda in postcruin , duhius auliin ipsc hacreal , neque cotnmoiluin acci<lat aut hic et nunc roedia ad dnhium depellendum ndhibero, aut poeni- tcntcm rnr.su> (h'inceps alloijui, prodent illud Caid. De Lu^o mo- nilnin l)e Puenit. I)i\p. n. 21. 71. : Quando dnndum e%t conutium in fuiunim, vel imponenda m/j/M/Jo, aut piohtbendus lontractuM dubiu^, vel quid simile ; si ipse confessaiius non polest te ipso id r«- solvne, erit honum con.%ilium peirre a /»< nulente, an %ii paratMS ad consulindos hoinine% peritos^ et slandum iltorum iudirio circa illud dubium: quod si poenitens promiltit. n6vWra/. dicendo illi obliija- lionem, ifunm habet consulendi aliquem vel aliquo^ de iHo ,i

{Cj Scitc inoncl (^;ird. Dc l.ujio Jte Vornil. />i«/».21. n.'o , mo- llorlB condil onis cos esse, qui li.ilient faculliilcm al)M)lvcndl a re- 8crvatis per llullam \cl aliud phvilegium. Minuit enlm dillicultalis patitur. «|uis(iui8 brcvi caialogo mcminKse queal, quld absohcre inlerdicalur.

506 TRACTATUS

ipsis afferenda, satisfactiones salutares et conveDientes impo- nendas, etc.

4" Peccat igitur Confessarius, qui scienter praedicta scientia caret, etiamsi ex sola caritate et obedientia confessiones exci- piat. Nec eum per se excusat approbatio Episcopi ; haec enim Don dat scientiam ex natura rei debitam, nec eius defectum supplet [a). — S. Lig. Hom. apost., n. 100.

609. — 5" Peccat etiam Superior, qui ignaro Confes^sario yeniam dat Confessiones excipiendi, quia eius peccato consen- lit atque cooperatur [b).

[a) Limitandum tamen hoc est, sl subditus non quidem certo no- scat, se necessaria nescire, sed de propria sulficientia dubiis agite- tur, qu bus angi non raro solent viri etlam peritiores sed timidioris indolis. Apposite Lugo (De Poenit. Disp. 21. n. 72.) : Jnfero secundo, percare gramler eum, qui sine scienlia respeciive requisila ecrponit se ad audiendas confessiunes : in quo non est differentia inter confes- sarium regularem et saecularem, formaliter loqvendo, cum ulerque obligelur praereplo nalurali. l'olerit lamen esse differenlia materia- lis, qualenus Religiusus, qni duhilat de sua apliludine et suffirienlia ad illud miniiterium, facilius poterit deponere illud dubium, quando Praelatus, qui eum bene novit, iudicat illum aptum, et imponit ei tale munus.

Quae licet Lugo solum de Religioso dicat, admitli tamen possunt et debent circa sacerdolem saecularem, si pari modo Episcopus bene novit subditum, atque ad ministerium adigat.

Excipiendus praeterea est casus necessilatis ; in qua, ut ait Lugo (De Poenit. Oisp. 21. n. 73.) licet sacerdos sit ignarus et indoclus, debet audire confessionem et absolnere; quia scienlia confessarii re- quiriiur ad integiitalem confessionis; cum aulem in illo periculo non requiralur materialis inlegritas, sed suffiriat percipere aUquod peccalum, vel eliam peccatvm in genere; non obstahit confessarii in- sciiia in eo cosu. Vnde idem dicendum erit, quando chiisliani, qui apud infideles in servitule delinentur, non habent nisi unum sacer- dolem iynarum et indoclum, ut docet Suarez (De Poenit. Disp. 28. Sect. 2. n. 6.), quia illa quoque reputatur necessitas moraliier ex- trema.

(6) Monent tamen DD., necessitatem subinde efficere, ut eliam minus dociis hoc ministerium committi debeat. Hinc S. Alphonsus (Lib. 3. n. 628.) postquam dixit, necessiiatem in hoc excusare, si aliler poenitentes deberent diu carere confessione, ut evenit incapti-

DK POLMTEMIA 507

6' Perral ct ipse pocnilrns, (|tii srieutor ••lip^it ConfpssarJuni rcspcclii sui i^iiitruiii; <|iii;i noii Milt, suuli uportfl, dirigi io Tin salutis, el sic grave (Jiiinntim spirilnuie sut)il. Si lanieD pocnitens sil in bona lide, viili(Ja erit conrfssio; r|uia ex parte pocnittMitis inlcrvcnit inlc^Ta pcrcatornin dcclarbiio et di l)ita riiiiiiii (Jisposiiio ; cx pjirlc Conlcs.varii inlcr\cnit saltcni cogni- tio ptTcaluruni snt) rtitiune coulu^a peccati, ({uod ad niatenani Sarranienli sulTieil (a).

1* Experientia non potesl supplere scientiam, sed solum eam iuvat; sine scicnlia aiilcm non inscrvit nisi ad furuni Confes- sario facicndum, el ad cum in crrorcs innumcros indurcndum, ita ut sac()(! taiKpiam principia hahcat ea, (piae controversiae suhiarcnl, aut etiam communilcr ne^aniur.

8* Confcssarius ig«tur «piilihet scdulo Thc(dopiae moralis studio innimhcre tencliir; ct, iit asscrit S. Llg. Ilnm. apnst. Ji. 100.: yuni^uajii shntinjn Hhul inltrnuf/ryr ilJift; quxa ex

i«t, (lciii sulxiit : Kt i(Um dimnt lloclom pro pnrvix oppiHis aut trirniiihu.^^ iihi, \tl niinit, «i hnhrri nfqiifnnl ducli xncerrioles, depU' tari fui.ssuut uiinus durli : nihmiUfnili liiwru <le ubliifaliuve dixctndi.

Slc 61 Card. Dc Lujzo l)e Poenit. Disf). 21. n. 74. advertil, ex- ru.saiidus in hisrc airmiiclis essc Priiclatos, (|ui indoctos nc rudes niinislcrio pr.uririaiit. .Kildu iiiipiit ex hi<c cnpi>e ejru^afi snrpe Prnrtn:os, qui in nl/quibus oppidi^ rj-iifuin et remuiis pmeliciunt Parochos indoclos et rudes: hoc enim plei^uwque fnciuni, quia )W0- plrr rjiijuum stifirndium el prnu inin rrntni nc fmtipe- iem incolarum, lun ijirniiiur homo doclu^, qui rriii curam ilinm suscipere. l nd$ cum aliier non posfl otihut i7/m subreniii, ut supfiono, meliusesl, quod hubeant confessarium indorlum in lali nrres.%iiai€, quam quud omni rrinedin proi^us des'iiunniur. Ihbrrrl Imnen Vrm'' ' ; 'mO' nere pnrorhum dr deftcu srieniinr, qurm ftWilur^ el dr __ >ne,

qunm hubet, comparandi, si possit, doch inam nectstai iam nd suum Ihinislerium oheundum. Ilnvc ruim obliyn'iovrw srvper hnbrl pnro^ chu% et con/c%sni ius, licel piaelaiu* ob nrcr^MtWf ■•• ■"!>'!•( rr,u%rmr aliqunndo miltendn mininhum minus su/ficimlevi

[a) Kxceptioiicm tiimeii sic innuii Curd. De Lugo .Uf Pontit. IHtp, 21. II. "ii. : Siniilitrr ficrm', r/v Uin elijii nd hor '^- - <. et

lion solum Prarlaius, srd cnnm ; », qui hnbrt fu rti-

gendi Confessarium, et scit, hunc non esse idt-n^um, 'icet sit appro- bnlwf, prccal rum eligmdo, nisi lad^ sit poeniiens, qui sua doctrina possit supplcre inxciliam confessariif ut dictum c*t.

508 TRACTATUS

tot rebus diversis et inter se disparibus, quae ad hanc scieti' tiam pertinent, multa quamvis lecta, quia rarius accidunt, tem- poris progressu e mente decidunt; quare oportet semper fre- quenti studio ea in mentem revocare.

9° Hinc patet quam graviter illi errent, qui scientiam Theo- logiae nioralis faciiem et vix aliqua atlentione dignam repu- tant, diclitantes, casus fere omnes aliquo sensu communi, cum principiorum generalium notitia solvi posse. — Apposite idem S. Ligorius Lib. 6. n. 628. : Qui ad hoc munus excipiendi con- fessiones inhiant, non facile sibi persuadeant quod satis ido- neos ad tantum munus se reddere possint sine diuturno studio scientiae moralis, pro qua certe non sufficit aliquam percur- rere summulam earum quas circumferuntur ; nec satis est ge- neralia principia huius facultalis scire, ut quidam, casuistas contemnentes , aulumant. Moralis enim scientia non solum vat- de necessaria est christianae reipublicae, cum ex ea dcpendeat bonum regimen animarum; sed etiam summopere difpciUs; tum quia ipsa generalem notitiam requirit omnium aliarum scien- tiarum, officiorum et artiim (a), tum quia tot diversas comple^ ctitur materias inter se dissitas; tum quia in magna parte con- stat tot legibus posilivis, quae nonnisi apud casuistas allatae inveniuntur , et maxime apud recenliores, cum huiusmodi leges in dies prodeant. Demum difficillima evadit propter innumeras casuum circumstantias ex quibus resolulionum pendet varietas: nam ex circumstantiarum divtrsilate diversa applicanda sunt principia, et in hoc difficultas consistit, cum nequeat id fieri sine magna discussione, vel accurata lectione pturium librorum qiii res examinant et dilucidant .

[a) Scite Card. De Lugo (De Poenit. Disp. 21. n. 70.) cum aliis mouel, scientlam, quae in Confesaario requiritur, non esse eandem pro omnibus: aliquihus enim niinor sufficit ad audiendas confessio- nes pueroium vet rusticorum ; in aliis maior requiritur ad audien' dus mercatores, iudices, etc, qui casus habent difficiliores. Ad con- fessiones vero hominis docti multo minor requiritur,.... quia potest Confessarius instrui ab ipso poenitente.

DE POEMTENTIA BI9

SICTIO fl.

I)e obligalione docendi poerxitenles. Principia :

610. I. icnrlur Confessarius poenilenlps docere ea oninia, qiiae perlinent ad Sacramcntum hic el nuuc nle suscipieDdum. Ralio, (|uia cum Sarcrdns sil miuisler Sacramenli, drhfi pro- rurare eius validinn el linloni susrepliouem, al(|ue ad»'o Ira- d(Te inslruclioiKMu hic el nunr necrssanani.

II. Dfhfl doiM.-rc poenil«'nl«'s, uhi adverUil (|uenipiam ahrjuid ex iis ignorare, quae necessaria suul ad chnsiiane vivendum, ciiiusmodi sunl, v. gr., obhgaliones eius propnac. — ^V. Lig. n. GOT. et seij.

III. .\on lamcn, per se rt stricte, illos inslrurre Irnctur de omnihiis, (juae ipsi scire d»'l)eiil. et aliunde disrere iK)ssunt. Ralio esl, (juia munus docloris in Conlessario de se perlinet tanlum ad reclam adminislralionem Sacramenli Poeniteniiae. /Vr accideus lanuMi po^sel adcsM» ohlij^alio cx rarilate, (]uando diflirilliim' hanr scicnliam aul per se, aul per .ilnnn |iniiii?.n< comparare sihi possel (a). — S. Lig. ibid.

(a) llaec charitatis ohligntio noii e.st specinlis Coufessariomm, s(»d ronimuiiis «mininni. «jui noscaiil proximi ih'( e^silatem, el siuo fir;\\\ incoininodo possini ipsi prospiccre. Speciaris obligutio iuost paroiliis, (|ui id ox ollicio (h-lxMit.

Ohli^atio Conft'.s.sarii tuuc mnxime ndrrit, qunndo | oeiiitenslf^no- rol oa, (juao ad salntom norossnri.i sritu sunt norpssitatH medii. <Jnod taincii i|UomiMlo a(M*i|ii«Miilnni sit, hoiie «tic ."sponT //>• Pot' %it. n. 796 ) exponit: (^mfeafarius (hor) adveriem (Itqvt in pmtria et nnhVif frrtiurn^ rst), tmetur itisttnrrr ro modo, qu» hic et nimc tnt capax, non quidrin doctnnatitrr, ul ta raprrr. inetltg^re, m^ moriler rriinerr, ac rerilnre pnsMil, trd sv/firii prn trmpure, ut H obliijalionein ditrendi insinytet, riusqur iqnoianliam nufipteai, ;>ro- pon^ndtt ri arlirulos rrrlrndos ul tif ' -' - " i fiiiet ejrrreat. /*,>. gr., rrrdis, quod i)ru^ unus sil > i>riaonar, rlr..

airut et egn et Fcctrtia credit? Credn Credit, guiiiquid eredii

S. Hom. Kcctesia, et via mori in ipsa.' Crrrfo.... — Ltlcriut: doUt,

310 TRACTATUS

Quaesita :

611, — QuAER. 1" An sit semper monendus poenitens labo- rans ignorantia circa aliquam ohtigationem^i

Resp. V Affirm. si iguoranlia y ide&iur vincibilis, id est, si Confessarius animadverlat, poenilentem ita dubitare, ut iam non adsit bona fides. Ralio, quia nuUuni imminet periculum in admonitione facienda ; alioquin vero poenitens cum eo dubio operans non immunis est a peccato.

Resp. 2" Si ignoranlia sit invincibilis, monendus est poeni- tens, si fructus ex admonitione speretur; secus vero, si noa speretur, saltem generatim loquendo. Ratio est, quia ex una parle haec admonitio nou prodesset, et ex altera ei obesset; siquidem admonitus in poslerum formaliter peccaret. — S. Lig. n. 610., et alii communiter.

Monendus ilaque est poenitens , 1° quoties ipse interrogat de malitia alicuius rei, quia cum de rei liceilate dubitet, ia ignorantia invincibili iam non versatur (a) ; 2" quoties silen-

te ita ignarum esse, et negligentem fuisse, etc. ?.... Doleo — Propo- nis firmiter, naclus occasionem opporlunam, quod curabis te instrui, et velis diligenter discere, quae sunt ad salutem necessaria? Utique — Si hos actus exerceat, svfficit ad instructiomem a Confessario hic et nunc praestandam et ad dispositionem sufj^cientem ad sacramen- tum, etc.

[a) Ratio est, inquit Lugo (De Poenit. Disp. 22. n. 29.), quia ta- citurnitas Coufessarii esset errorls approbatlo ; quod nunquam licet. Vid. S. Alph. Lib. 6. n. 616.

Excipit Sanchez (Dematrim. Lib.^. Disp. 38. n. 14.), quando poeniiens mero scrupulo (scrupulum dicil dubium ex falsa seu fu- tili raiione) ad interrogandum movetur; tunceuim censet, si moni- llo noxla fore praevideatur, posse confessarium tacere vel respon- dere, ut deponat eiusmodi scrupulum. Ratio, quia scrupulus non aufertbonam fidem. — Id auiem Lugo (/. c.) eatenus solum admit- lit, ut possit quidem Gonfessarius fingere se non audivisse, vei non aitendisse, vel oblitum fuisse respondere, ul sic remaneat poeni- tens in illa bona fide, quam prius habebat, non tamen auctoritate ipsius Confessarii confirmaia. — At enim si ratio interrogandi re- vera sit futilis, v. gr., si dubium moveat de validitale matrimonii,

DB POENITENTIA 511

lium Confessarii pum ohlirmaret in proposilo rci malae pera- gendae; !)* ({uoties eius ignoritnlia ver.salur circa primana pria- cipia iuris naluralis, aut circa conclusiones eorum proximas; quia lalis i^MJoranlia, si [Missibilis er>t, diu invincibilis esse non polcsl ; r (jijolics niomlionc omissa, pocnili-ns in occasionc proxima lormaliler peccanili rcmansurus essel. — S. Ligor. n. fiiri.

OiAKR. 2' An monitio facienda stt in dubio utrum profulura sit vrl obfutura'}

Itfsj). r Affirm. si prohabilius profutura sil, serus si proba- hilius obfutura. — S. Lig. n. 9H). — Lugo — Salmant., clc, conlra nonnullos.

Hesp. "2* In (liibio c\ utra(|iin parle a('(|nali, ^'eneralim lo- quendo, polius yilanda suut mala roniialia, (piam malenalia. — S. Lig. \bid., et alii [a).

co (|uod illufl colobravorii in statu poccali, vel tempore inlerdiclo, vel |M»r lictimi slalus jiltori losl inoniuin, vel coiura (irius omissuin iuDimciiluiii aul \otuni; iioti apparel, cur (^onfcssiirius ; (|ui ex alin vera causa sed poeiiilcnli if^iioin scit iiivalidum es.*ie matrimo- nium) rospoudere nou possit, ratioiiem illam csse inauem, el >a- Dum scnipulum.

(o) Moniiioiiom, quae mere obfuturn prnevidoalur, omittendam tcnent conmiuititor UI)., otiamsi ignornntia codat in dotrimonlum lort i. Ita ol S. .\l|»b(msus /jft. fi. n ftM . (>|ilimn r.ilio esl, qu.ini post Saiichoz tiinnil ol l.ujio [lie Purnit. IHrp *•>. n. ^fi ). quln iiom- pe mouitio ne crodilori (|uidom prodost, otS(dum pooniionli nocot. .Socus voro, quando iU" boiio commuiil apilur, ut cum aliis ad- veriit S. .\lpboiisus '/. r. w. GI5.), v. gr., si quis boiia lido putarel, sc e.s.so saccrdotom, cum iioii sit; cuius ifsnoraiilia ul ail l.u^o Dhp. 22. n. !tO ) roduiidarot iii damimm communo eorura, qui ab co sacr;imfiitiim susoiiiiunt.

Kt Imc portiiiot c.isus, qui non raro animum confossarii angil, faciondao donuntiationis, tpiao non nd pri\nlum bonum iK^rxtnno poccnntis, sod ad prnccavendum damnum commune ordiiiotur. ()uod (piidom lam gravc os.so pnsso!. ol il.i iinminons, ut ' ' ' <> donuiili.indi urgo.il oti.mi cum >itao discrimino. ^)u.«m({ii ' u- fessnrius, qunnlum ftcri potosl, curare dohol, ut cum minimo de- nuncinnlis poriculo ros poraniitur. Noquo onim ad praoca\ondum, V. gr., incoiid um aut proditionom sompor opus ost, ut aul nomon dcuuntiantis uoscatur, aul bic por .soipsum rem apexiat.

512 TRACTATUS

612. — QuAER. 3° An coniux monendus sit de invaliditate matrimonii ob occultum impedimentum , quod detegit Confes- sarius ?

Resp. Neg., generatira loquendo, donec Confessarius dispen- salionem obiinuerit, nisi haec statim et facile obtiueri possit a Papa ye\ Episcopo. Ratio est, quia plerumque maxima inde sequerentur incommoda, v. gr., periculum iufamiae, scandali, rixarum, vel inconlinentiae, etc, et proinde fornicatio ma/em- lis evaderet formalis. — Ita communiter cum S. Lig. n. 611. Elbcl, n. 471., etc.

An vero possii Confessarius obligare coniugem impedimenti ignarura, et negantem debitum ad illud reddendum? Resf. af- firmative. Ratio est, quia stante persuasione coniugis, quod matriraoniura sit validum, lenetur ille debitum reddere, ut dictamen conscientiae sequatur. — S. Lig. ibid., et alii com- muniter {a).

Quando vero damnum non videatur ita impendens, pensanda erunt hinc quidem gravitas damni, inde vero difficultas denunlian- di, quae ex personarum, locorum, negotii, etc, adiunctis exsur- gal ; et ex horum consideralione decerni oporlebil, num gravltas damni impellere Confessarlum debeat, ul etiam cum modica spe fructus atque adeo cum gravl periculo iniiciendi inuliliter in malara fidem poenitentem monere debeat, an vero nulla prudens spes fru- clus polius debeat efficere, ut desperalo adversus damnum com- muiie remedio, grave praeterea nocumentum poenitenli , derapta ipsius bona fide, inutiliter non superaddal.

Inde est, quod in causis solliciiationis , licet denunliatio non ad sollicitantis emendationem, sed ad commune bonum ordinetur, ali- quando tamen Sedes Apostolica dispensare a denunciando consue- vit. Ex quo illud etiam patel, nimis generaliter S. Alphons. [Lib. 6. w. 694.) statuisse, monitionem omitli nunquam posse, quando de damno communi agitur.

(a) Bene Sanchez [De matr. Lib. 2. Disp. 38. n. 8.) quoad eos, qui vellent, ut Confessarius solum in genere dicat, coniuges teneri ad debilum reddendum: Fateor, we non assequi, quid dislel inter haec: Redde debitum, et, uxor tenetur reddere debitum; cum uterque lo- quendi modus ad eundem scopum tendat, nimirum ad inducendum illum coniugem, ut reddat debitum; et si inducere verbis directis cuipa esset, non ea vacaret inducere verbis indirectis ; siquidem ex parte Confessarii eadem est intentio in utroque loquendi modo, et

DE rOEMTE>TIA 51t

613. — OiAER. 4* An poenitens contrarturualmatrimnninin^ de impediinento ignorato monrndu.s siC!

Ilfsp. (HMierulim loijuendo, fdcienda esl monilio. — Ita ' <,m- muniter cum S. Lig. n. r»I2. — Ralio e.^t, »juia posl malnino- nium i^noranlia ces.sare haud acf^re polesl, v. gr., ex eo <|uod delegalur a(l»'sse inler ronMi«;es consaiif^uinilas, aflimlas, elc. ; €t tunc facile adest periculum peccandi rormaliler, atque f^ra- vissima incommoda inde se(]ui possunt, Dem|>e scandala, nxac et forie eliam coniu^Mim separalio, elc. — Excij>e lamen pro- habHiter casum, in (juo imllu> (•mniiio s[MTelur fruclus ex mo- nilione, nec facile possil delegi impedimenium ; (|uia melius est permitlere peccalum materiale, donec dispensatio obtinealur, (|u.im praebere occasionem certi peccati formalis. — Lacroix, tib. C. /). 3. n. .'UO.

PCNCTIM IV.

De officio iudiris.

Agmdum i* «1« cauu ioitrurnJa ; 2" J« Mat«olia rrrrmla. 8ICTI0 I.

I)e causa instruenda, seu de obtigatione interrogandi poenitentes.

Principia :

Gli. l. (ionfessarius tenelur inlrrropare poenitenles de specie, iiumero et circumstantiis speciem mulanlibus, eurum- quc causis, de luibilu et oi^casionibus proximis, quut*es ratio- nabiliier pr.iesumit, irel prudenler dubitat, ista non sufticienier declarari. Kulio est, ()uia (!oufessarius, ut minister Sacramenti^

pueniten.i idem prorsus inlelliyit. Praeterea ifuia, ewm poetiiirns rt-^ lin^iuendus sH in itla iynorantia, peeeat telhatilfr, ea mppoaita, non reddendu ; eryo eonfes.Hariux lenetur non abaolrere, nisi propih' nat xe deinreps reddilurum. Hrgo potesl eoijere ul reddal ; el ita confe.ssa, ius non praeripit rem malam, sed rem debitam, propoiilis circumstnntiis occurrentibus.

GUftf Tom. II. 33

514 TRACTATUS

debet procurare eius integritalem, et ut iudex debet sibi com- parare cognitionem necessariam ad aequum iudicium ferendum. Constat etiam ex Conc. Later. lY, necnon ex Rituali Rom. — S. Lig. n. 617., et Prax. Confess. n. 19.

II. Confessarius non tenetur interrogare poenilentem , nisi cum diligentia ordinaria. Ratio est, quia poenitens ipse non te- Betur summa, sed tantum mediocri, id est ordinaria diligentia se examinare. Nequit autem esse gravior obligatio Confessarii quam poenitentis, cum Confessarius non teneatur examinare poenilentem nisi secundario, seu in illius defectu. — S. Lig. Prax. Confess., w. 20.

III. Confessarius non tenetur ioterrogare poenitentes, qui li- cet rudes, videntur sufficienter inslructi pro sua conditione, et diligentes in confitendo peccata cum circumstantiis iuxta sta- tum et capacitatem suam. — A fortiori necesse non est ordi- narie examinare eos, qui saepe confitentur et raro peccant gra- viter, ut sunt personae devotae, Religiosi, Ecclesiastici, nisi ■videatur ab eis omitti aliquid necessario explicandum. — S. Lig. n. 607. II etlll; Hom. apost. n. 103.

Regulae speciales circa praxim interrogandi.

615. — P Regula. Interrogatio debet esse moderata, seu Confessarius cavere debet, ne sit nimis anxius in interrogando. Secus enim tum sibi, tum praesertim poenitenli gravis et one- rosa erit interrogatio, et proinde etiam ipsa confessio. Hinc inutilia non quaerat unquam, nec sibi narrari patiatur. Atten- dat igitur ad ea, quae habet Rituale Rom.: Caveat, ne curiosis mt inutilibus interrogationibus quemquam detineat, praeser- tim iuniores utriusque sexus, vel alios, de eo, quod ignorant imprudenter interrogans, ne scandalum patiantur, indeque pec- care discant ^.

i S. Ligorius ait, n. 607.: n Confessarius non sit nimis anxius interrogandi^

> sed interroget tantum de iis , quae proLabiliter poenitenti conveniunt iuxta

« suam conditionem. » Et in Praxi Confess. n. 21. : « Interroget tantura de

« peccatis, iri quae faciliter incidere possunt, spectata eorum conditione et ca-

« pacitate. » Sic etiam Billuart ( Diss. 6. art. -10. § 2. ) : « Examine morali

« (examinare dehet Confessarius ) non summo et exquisito , sed bumano et

« mediocri , et conformiter ad capacitatem poenitentis. Non enira Sacerdos te-

> netur plus examinare poenitentera quam poenitens ipse tenetur se examinare,

• cam CoQlessarius ia defectam poeniteatis teaeatur ipsum examioare. FoeQitea&

DE POEMTE?<TIA 515

616. -' II' Hegula. Inlcrrogalio dehcl esse dvicreta, id esl, Confcssarius dchel inlerrognre cum niaf^Da prudeDlia, scdulo cavendo, T ne inlerrogel de [wctalis, quac vcrosiniililer ooo fnrrunl coniniissa, speclala poenilenlis condilione cl capacila- le, elc. ; 2' ne interro^'»'l de iis, ex (juibiis pocnilens dis<'al pcccare, aulscandalum paii possil, luxUi niodo dicia e\ Hituali Bom.; 3* nec inlerrogel curiosius aul levius cliam io iis, de (juihus csl inlerrof^andum , v. frr. , inverecunde de interecun- dts, etc. etc. l no verho sala^ere dehel, ul unice appareal lo <piil)usvis inlerro^'jilionil)Us yravttas, pietas, jiiode.stia el pa- tnna raritas, proiil r(Miuiril tanli muiiens nalura el di^^nilas. — \ult' liitiiale Itovi.

lliDC r valde c^iutus esse debel Confessarius inlerrogando de materia luxuriae, prnrserlim cum mulierilms, adolesccnti- bus et pueris, (pii mullo lacilius scamlalum pali pos^unt. Ouol enim inlelices poeiiitentes, oh incautam Confosarii interro- galionem aul explicationem, innocenliam et animam perdide- runt ! . . . . Tales Conlessarii non sunt vocandi salratore», scd homuidae imimnrum '.

•2* Scrvanda cst sedulo re^^ula ah omnihus admissa : In ma- teria lujuriac multo meiius est in plunbus deficere, fpiam in mo superabundnre ratione integrilatts confessioms. In duhio igilur an iu lali casu iiilerro^are possis vel deheas, pro partc negativa semper standum erit ; minus enim malum esl deessc intc^^Dlali (•oiirr^sioiiis, i|ii;im mciirrcrc .iimiiiir prrilrjhl.n' p»*. riculum.

611. — III' Iteyula. Inlerro^alio dcbcl cssc opportuna, \d cst, iieri tempore et modo, ({uo convenit ; (|uaedam aulem in- terroj.'ationes faciendae sunt ordinarie anle confe.ssionem, sed paiic.ie, nc pocmlcn.s «ilTciKl.ilur , v. gr.. a (pio tcmporc non

• aulrro nnn (rnrlur tr riaminar* •uiuoia rl rii|ai«i(a diligvalia , »»«1 haniaoa

• r( nmrali. .Nrr rrfrr( <|nii<i , «i <j>n(r«Mriui plu* rtauiiu«rr( , f»r(r plu» ia««> ■ nirr( ; niui riiiiii tiit al(riitlrn<luiii r*( toluin ■•i in(rgriU(rin tna(trialrin roB>

• franiwni» , >vii r(i«ni ui< •uiuui* r( ninia iniiatlria ia ri«niinaaJo rr«liia(ar

• Sai raiwrnliiin |>orni(«<n(il>u% onrrutum rl oiiintum : •nffiril rrgn ti («nfrftMriM

• pruilrnlrr iu«li(r( |>t>«-iiilrn(«-ui niLil i<niil(rrc. • («liriu ii»«lriu frr» «rrl>i« b«- k«n( .Spnrrr, n. 7U2. — Sttlmtiml. c. 12. n. 21. — Hrulrr, Mtofvmftumrim», r. S. ifi finf, r(r.

( Ab«<|itr gra«i rauM ('«tnfrtMriu» nuni^oaro roralinarro f«rt«l iJ* Jrkil» <«>a- iapali \S. Pornilrnliar. K lun. I H TJ ) ; r( *atit rril. uki rr* p«>«lal»l, maiirrrm iolrrrngarr , niiin «irl>il«iu ntaril» tiilriu •( olH»«ii»n(i«n IB ooiaikM pr«r4i'>">i

516 TRACTATUS

sit confessus? an absolutus fuerit? an poenitentiam irapleve- rit (a)? . . . . an circa vitam praeteritam sit quietus? Haec ul- tima interrogatio fieri debet tantum, quando poenitens non est confessus a multo tempore, aut quando instituitur confessio ge- neralis a tempore determinato. — Caeterae quaestiones circa conditionem, statum, aetatem, ignorantiam, etc, convenien- tius, data occasione, in decursu confessionis fient : sic ex una parte omnis suspicio curiositatis et levitatis vitabitur, et ex al- tera parte facilius respondebit poenitens, cum ipsius fiducia in Confessarium magis adaucta fuerit.

NOTA. Errant Confessarii qui volunt semper iudicium certura facere de pec- cati qualitate, an sit grave vel leve, et contorquent poenitentcs, ut sciant, quali aniino aut quali conscientia hoc fecerint ; hi enim multoties respondebunt, quid- quid casu in buccam venerit , ita ut paulo post interrogati de eadem re, sint negaturi , quod antea affirmaverant. Secus tamen , si videantur sufficienter in- structi, aut si dubitetur de pleno consensu tentationi praestito. Generatim autem praesurai potest, quod poenitens obiectum peccati , ut secundum se malum est, apprehenderit, nisi circumstantiae aliud suadeant.

Quaesifa :

618. — QuAER. 1' Quid agere debeat Confessarius in dubio de sinceritate poenitentis ?

Resp. Est regula communis, et velut axioma receptum in hoc tribunali : Credendum est poenitenti, tam pro se quam contra se dicenti. Ratio est, quia poenitens in sacro tribunali reus simul et testis, sui accusator et advocalus est, et aliunde in dubio verax semper praesumendus est. Quapropter, post opportunas interrogationes, Confessarius poenitentem negantem absolvere debet. — S. Lig. n. 631.

619. — QuAER. 2* Quid agere debeat Confessarius, si cogno- scat certo peccatum aliquod a poenitente reticeri aut negari?

Resp. V Si illud novit ex confessione alterius, debet, ne con- fessionis sigillum violetur, tantum generatim iuterrogare, sicut alias fecisset aut facere debuisset ; si vero poenitens interroga-

(a) Non conlendit A., hasce interrogationes semper faclendas esse, sed solum, sl quando, nonnullis auditls, faciendae vldeantur, eas opportunius in principio fieri.

DE POEMTEMIA li\Z

tus ni'gaTcrit, nihi) rcponat, scd, si id possil cilra su^piciuDc m,

horlriur ilumlnxnl pcnrralilcr ad consricnliani cum omni fidu-

cia apcricndani. l Irum vcro dchcal Confo^anus lalnn pocni-

lcnlcm ahsolvcrc, conlrovcrtitur. — S. Ligorius, rclatis alio-

rum scntcntiis, ita concliidit: Hfrlius, mro iudicio, senttt (Itoix,

fjuml eo casu jiullo mndn ahsolvat, srd tanlum alquid orrt ad

orruUandam ncgntiourm ahsotutii)nis 'a). — CMniniuiiius lanicn

alii I)<'ct(»r('s cuni Suarczio, I)r Pornit. Disp. 3*2. srct. :| n. 'J.,

doccnl tunc solum nrpandam cssc ahsoluiioncm, quaiido omni-

no evidcns csl Confcs.sario, pocnilcnlcm mcntiri conlra inlcgri-

talcni coiifcssionis. Iiiio dicunt plurcs, ahsolutioncm in omni

casu conrcdcndam cssc pocmtciili pccr.itiim suiini nc^Mnti ,

quotics noiiiia huius pcccali e\ sola conffssionc alUTius, ncni-

pe complicis, hahila cst ; (|uia notitia hacc pro nulla hahcnda

esl, cuin Q\ confessioDc alicua acquisila fucril. IIoc autcm sat

prohahilc csl.

Hrsp. '1* S\ novit cxlra confcssioncm, prr sr, dchct pocni- lciilcm ncgaiilrm ahsolvcrc, quia pomitrntx pro se rt contra se dicrnti credrndum est ; ncc, prr sr, relalio allcrius maiorem fidcm faccre potcsl, quain dcclaralio ipsius pocniicnlis ; nec proindc ma^Ms aliis, (piam ipsi, Cniifcssarius crcdcre tcnclur. Elriiim si pocnilcns pcn-alum illud commisit, pr.icsumcrc dc- hct Confcssarius, illum aut sui pcccati ohlitum csse, aul alhri confcssum, vcl iuslam hahcre causam illud reliccndi, aul rcla- lorcs potius dcccptos fuisse. — 5. Lig., ibid. — Billuart, ibid. Dixi, prr sr : nam si Cnnfcssarius sit omnino crrlus dc pcc- cato a pocnilcntc comniisso, quia, v. pr., ipse furanltin vidiu, audivit hlasphcmanlcm, ctc, vcl id novit e\ cerla aliorum re-

(a) Priinus h.inc opiiiloncm ac pr;i\im lii\i*\il Illsuiig [ Tract. fi. Disp. 6. q. i. art.l. §. I. n. I2K.) luiiKus fuM.iri nllceitionl Suarcril, qui fhpttcnit. tUtp. 32. Srrt. \\, n 9 imo docct (»| \l»

Illsiiii^ (*niid(Mii iniihi.ilus cs( Croi\ ifib. 6. f*tirl. 'i n rum

ficto Suarivii .viilTi.i^io, aililcns e\ innd^i^rtciilia alhv i Di-

Caslilli, qucm ill.Miiif; iii aliuiu sriquim cilaverat. Ilis S. .\lphonsus (n. f»:n.' ailiuiixil Vi\am, (pii f)r Vornit. {). K. art. 5. n. i li- c(»l .^iiaic/ii cl l.iifionis sriilonli.im minus c\.utc rrforal. illi l.uneu opinioni nullalcnus ndhncrct. Isla oplnio i)(llur luin drltciur hallu- cinalioni, cpiac pcrpcram Suareili , Dicaslllll , rl Vi\af auclurila- lcni adduxii.

518 TRACTATUS

latione (a), non potest negantem absolvere, modo certus sit, il- lum sui peccati non oblitum fuisse, nec ullum habere motivum illud reticendi ; nam regula haec: Credendum poenitenti, etc, valet quidem in re minus certa, non autem in re evidenter certa.

620. — QuAER. 3" Quomodo in particulari cumrudibus agen- dum Confessario?

Resp. Confessarius ordinarie ipsemet examinare debet rudio- res, quia hi sibi solis relicti non melius se examinabunt; et si dimittantur, nunquam magis dispositi redibunt; imo abster- riti difficultate examinandae conscientiae, facile a confessione abstinebunt. — S. Lig. n. 607.

SECTIO II.

Be sententia ferenda, seu de ahsolutione concedenda, differenda aut dcneganda.

Principia :

621. — I. Absolutio concedi debet ex iustitia et sub gravi omni poenitenti rite confesso et disposito. Ratio est, quia ia

(a) flaec verba, si ex certa aliorum relatione novit, etc, Inad- vertenter excidisse videntur Beniamino Elbel {De Poenit. Conf. 13. n. 454.), e quo ea dein sumpsit S. Alphonsus, et ab hoc etiam A. noster. Elbel siquidem subdit, ita sentire omnes, cum tamen, fatente eliam S. Alphonso, id falsum aperte, sit atque commu- nis illa sit doctrina, quam sic effert Suarez (De Poenit. Disp. 32. Sect. 3. n. 9.) : Quantumcumque Confessor sciat peccatum poeniten- tis ex aliorum relatione, tenetur in hoc iudicio magis credere ipsi poenitenti propter rationem factam.

Quin et ipse Elbel opposilum tradit [De Sacram. in gen. Conf 2. n. 44.), uhi proponit hunc casum: Quidam Sponsus fatebatur, se nocte proxime elapsa turpiter egisse cum sua sponsa: et quia Con- fessarius noverat illum iam saepius reJapsum, nec vitare velle occa- sionem proximam, sine absolutione dimititt. nuic proxime succedit sponsa, Confessario optime nota, quae tamen, forte timens negatiO' nem absolutionis, ne verbulum movet de peccalis lasciviae cum sponso commissis. Dubitat Confessarius, andeheat absolvere. Et respondet: Si spoma neget, se aliquid contra castitatem detiquisse, tenetur il- lam absolvere; quia poenitenti ceu reo simul et actori tenetur adhi- bere fidem tam pro se quam contra se loquenti.

DE POEMTE.NTIA 519

ipso confcssionis arlu inilus Obt (juidam (|u.isi-conlraclU8, vi cuius pocnilcns rile conH-ssus et dispoMius liahet ius ad Sa- cranicnlum suscipicndum. Secus autcm onus intolcrabile siae iusta causa pocnitcnli imponcrctur, ut scilicct apud alium coq- fcssionom in>lituat, (juin ronfidcrc insupcr rcrlo pos>it. se ab isto novo (ionlcssario absolutioncm csse reccpturum. Praclcrea hoc etiam exif^it (inis inslilultonis Sacramcnli ct tribunalis Poe- Ditcnliae, ({uod miscricordiae impcrlicndae causa a Christo in- stilutum est. Sacerdos igitur ahsoiutioncm pocnitcnti disposito d«'m'^Mns, iniustc a^MTcl, potcstale clavium ahutcrctur, etodio- sum rcddcrcl Sacramcntum.

II. Ahsolutio tamcn differri potest ad hreve lempus, etiam pocnilcnti rite di-sposito la, , at<|ue etiam sine eius consensu,

(o) Summopcrc intcrcst pcrpcndrrc origiupm rationcm(|uc huius praxis ; ruius(^tsi vi\ ullum >esli;;inin in striplis nntiijuiorum Thro- loi^orum appiirciil, pcriicram lainrii indc aiis;im cuin iioiinuHs (|uis suiiKTct ianscuianis illam ceu primis auctonhus trihucndi. ut<'um- <]\\o isti lum «'ndcm lum vcleri (Mnonic:u* pocnilcntiae disciplina nd arccndos tidclcs a S.icramcntis inslgnit«'r ahu>i fu Tint, ticiat^ue zcli spccie fucum faccrc noniiullis catholicis arKpiando pututTint.

Orij;incm iia^pic istius praxis si impiiras, facile rcpcrics, pam de- hcri sludio no\as us(pic(piat|uc induslrias oxcopitandi, (pnttus tido- les iiinplius iu\ari |)o>>c (piilusdam in adiuiiclis fortc \iil(Tcntur; raiioiicm vcro ciusdcm ac Qiicm in eo fcre situm, ut pocuitcns, (|ui oh scgnilicm iii ohlif^ationc (pia))iam implcnda notas in dics, et Dien.scs, atipu' ctiam anuos iiKTas iistpic ncctiTc solcrcl, dcmum excilarctur ad maiium opcri admovcndam. Excm|ilum hahcs pencs S. Antoninum J*art. 3. fil. li. Cap. 11». §. 19. , uhl de iis disso- rens, (pii ul alihl hxpiitur [Pnrt. 2. TH. 2. Cap. 8. ^ -'■ - yer prociaAiinnnt, et nnnuaiim leperiuntur promitiere ck^ mi-

luere, rt poxlea ni>n faciunt, rclecta illorum opinionc [ibld, g. 9.)i (pii |)utahant hos ahsohciidos cssr siih roiidilionc dc fi lura rcsU- lutionc, ct ailmittcns sciilcnti.im (iuillclmi, (piod sin>i''- "'■ • «'l sinc conililionc ahsoUi dchcaiit, (h'iii sulxlit : l'o\tquam ' r per-

pendii, tales pluritt hoc feciise, roarK ksskt aoyti cactkla latilms dicere, qutnt priu.t restituant, et postea veniant ad confesiivnem, ieu pro ab.solulione.

Frc()ucnlius autcm hanc iudiistriam lnslnuari ceriic.s a))ud Tlico- higos ))aul() ininus aiitii)Uos, cum a};uiit dc < <uo usur^tandl

mcdia ()u,icpiam .ul cnKMidamlam ))ra\am con^U' ; .icm, cnm )»fao-

.scrlim, ()uac a.l m ilum scmidciihcrate aul etiam indelihcralc pro-*

520 TRACTATUS

quando nempe Confessarius iudicet id utile esse ad eius emen- dationem. Ralio^est, quia dilatio absolutionis non est eiusdem

pellit, qui tamen actus culpabiles in causa sint, In segnille scilicel etemendalionis negligentia, quae inhisadiunclis hominem in iugi, ut aiunt, peccati mortalis statu constiluit. Et hinc ralio, cur DD. hanc maleriam fere attingant non ubi de Sacramenlo Poenitentiae, sed ubl tractant de Serundo Decalogi praeceplo, alque adeo de pra- vo aul blaspliemandi aut temere iurandi ac porro peierandi habitu. Ita Salmanticenses Tract. XVII De luramento Cap. 2. — Suarez De luramento Lib. 3. Cap. 8. n. 7. — Sanchez In Decal. Lih. 2. Cap. 32. ubi de blosphemia, et Libr. 3. Cap. 5. ubi de consueludine iurandi. — Bonacina De II Praecepto Disp. 4. j^. 1. P. 14. — Fil- liucci Tract. 25. Cap. 10. de blasphemia et iuramento. — Sayrus Clav. Reg. Lib. 5. Cap. 5., ubi de iuramento. — Palaus De luram. Disp. 1. Punct. IX. — Viva De Praec. Decalogi q. 7. art. 7. De periurio. — Trullench Exposit. Decal. Lrb. 2. Cap. 1. dub. 20. — Azor Part. 1. Lib. XI. Cap. 3. de Juramento. — Reginaldus Lib. XVIII. De II Praec. Decalogi. — Idem dicito de Barlhoi. Me- dina, Emman. Roderico, Ludovico Lopez , et aliis, quos longum foret enumerare.

Quod vero isti DD. disserant de poenitente disposito, inde mani- feste patet, quod absolutionis dilalionem insinuent non tamquam necessariam, sed ut mere uiilem, et ex mero consilio el solum ali- quando, adhibendam. Iia, v. gr., Suarez [l. c.) licet agat de consue- tufline, quae, ut ait, quodam modo transiit in naiuram, postquam dixit, de proposito credendum esse poenHenti non obstonfe qua- cunque praecedenti frequentin et inconstantia eius, demum subdit: Si saepivs proposuit emendori, et non facit, adhibenda sunt reme- dia convenientia.... Denique si hnec non sufficerent, interdum vtile EBiT differre absolulionern per aJiquot dies, m qvibvs vigilare coga- TVR, etc. Quod idem [De Poenit. Disp. 32. Sect. 2. n. 4.) repetit de homine, qui constilutus in proxima necessaria occasione peccnndi, iterum iterumque relabitur: Neque esl illi (inquit) neganda absolu- tio, eliamsi ilerum atque ilerum reincidaf : maximp si aliquantuhm se contineat, et numerum pecca'orum paulalim dlminunt, ut nolavit JXavarrus Cop. 3. n. 21. Interdum vero differri potest (N. B. potest, non aulem debet) absolutio.

EtSanchez {In Decal. Lib. 2. cap. 32. n. 45.): Si poeniiens id non multum aegre ferat, et sperefur, non ob id retrahen/fum a con- fe^sione, sed potius id fore medicinam, erit consilivm differre nbso- lufionem maiori suavitate possibili adhibita ; si auiem opposilum sperelur, non erit consilium.

DE POEMTKMU '.,'11

dpnppalio; Cl lirrl porniUns disposiius ius habeal :u\ uhM>lu- tionrm, non lanirn, ius h.ilnd sallem /"-r ^e loquend*) ad eam

Fiiliurcius /. c. q. lO. n. .1-20. : Hemedia *unl frequen% conf^iMio, eleemnifyna. .. Si haee non proifes.^enl, vtilis e.Mtel ditalio abiolufio- ni.t per aliqu^tt diei.

(in'^'(»rins S;t\nis /. c. n. H : .Xlkjvasdo (amen inluhrrrin.um eit cnssiuiH, ul recle nninnt Mtdina, l^eli^un de Atayon., Emman. Ho- diiyu^z, el iudvticus lj>pez, non priw ahaolver^, quam, etc.

Paliius '/. c. n. r». : Hx coysiuo poterit iacerdoi absoluliijnem diffene, %i iudicat dilntiunem profuhiram.

Ronacina (/. c. n. 7.' : i\on vidriur dmeqan^la nb%<dutin poeniten- ti, qni firmum hahent prnpo.xiluni nbttinewfi in fulurvm nh huiiiinodi iurimen'is.... .\ddn.... differri nhsnluliovrm pn.f.se, qunlies confessa- riux iudieaverit, hoe ejpedire snluli poenilmtis

Azorius 7. e. q. 4.) : Btii abwlutio simpliriter deneqanda non eit, videtur tamen ad lempus diffe,rnda, ut iperae afiqu d infei im in id cnuferaf ; nisi /»/«/'» nl . iniiu ri\u%,i \iifi>.l' qua si jim a jir.inilt absilri drbrnf.

RrgihJildiis (/, c. n. 87.) : Sulub'e coysiuin esl absoluiionem dif- ferre tnli , ut w'c indu^ntur a recidiro eavfie {nviifilaudo nltenlius.

(!:tl<l. |)(* I.Ugo l)e Pnrnit. f)isp. li. «. Kifi. : Ifi^ique {Ui,'i iMto UT/MT erit differre abtolulionem per nliquol diei, elc.

(]:»rrl. Tolcius /.»6. IJ. Cnp. IX. n. '\. : In \\\s vtilh coysiuvM eit differri nhsofuiioneni. inifijn ivifi^n rmi '. nintt^ ,',,uir, «n.p.irvtil einrndolio aliqua.

Kt liai'(* i|uiileni praxiK vsi , ailviTMis qu ni Uuilu ardure liiuiica- \il loiiii, S;mcius Disput. Selerioe, etc. Ui%p. 9. o. n. II. , coiilen- diiis, iiiaiiciii cssc ^pcin iiiaioris fructus, «|ui v\ dilal.i ulisululione exspectctur, nt(|ue ade(} lioc cunHilium nun esse iNdubre. l iide ul- Irrius iiifcrcljai, i|uod crss.Mitc i.^la dllalionis causa, prnc\aieat ius jiMrnilriilis a<l alisolulioncm, adcu ul cum .sacerdus. ad\« r>ariis falciilitius, inimediate p(»s.sit al)soi\ere, eo i|)so ad id iion di(Tcreii- diim leneatur. — Verum haee non impu^nanl reipsa praemis>um im. priiicipium ; nam el tii ullro : * ' ,id-

tiiliciidam cssc cam mct'iriiiam. •; , , * '^**

fuiura vidcatiir: uiniin vero iirn|u:inHu expediat ob friictum inrie s|»cra!idiim. (|u.icsiio csl ad prudcnti.tm pcrlinens, de (|ua mo\ A. di.^scril. Vcrunilamcn (pian<io(|Uc id prod«'SNC pnssc, non vidclur conlra lol Dl). scnlcnl am c.h.sc iiCpainlum.

Illiid unum proderil advertere, ipiusibm pancufi ulleriu.s pro- j^rcssos conlciidis«ie, confcssarinm non moito posM» alwolurn»ncm ililTcrrc, scd ad id ti'iicri \ (•luni \A\ aut acc]ni\'"^"ii"iic, iliiin di.t

52^ TRACTATUS

statim obtinendam. Nam Confessarius non est tantum iudex, sed et medicus (a), ideoque si iudicet tale remedium animae poenitenti notabiliter [b) profuturum esse, eo poterit prudenter uti. Ita expresse S. Lig. n. i^^., et in Praxi Confess. w. 76. — Lacroix, n. 1764.

Dixi, saltem per se loquendo, quia, si absolutio difFerri ne- queat sine incommodo poenitentis, stalim concedenda est: poe- nitens enim tunc ius strictum ad eam statim obtinendam habere censetur. — S. Lig. ibid., et alii communiter.

positum nominant , laborant , aut certe contra communem senten- tiam id affirmant. Medium quodvis nunquam necessarium dlci po- test, nis! sit unicum. Porro quod cum pcenitente iam divposito ad ahsolutionem medium unicum, quo cogatur ad quidpiam exequen- dum, sil absolutionls dilatio, hoc hypothesim nimis inverisimilem redoiet.

(a) De officio medici vide quae superius ex Card. De Lugo ad- vertimus in not. nd n. 605.

[h) Quam gravis debeat esse causa, propter quam confessarius hoc remedio, alioquin non necessario, sed mere utili, cum poeni- lente disposito utatur, clare intelligilur ex iis, quae super. n. 499. etSOO. dispulata sunl. Ibi enim vidimus, ex communi DD. sententia tam grave esse absolutionis beneficio quempiam invitum privari, ut diJalio ullra uram vel alteram diem iuxta Suarez, Viva, Renzi, Fagundez, Herincx, aliosque penes Salmanticenses (apud S. Al- phonsum Lih. 6. n. 490.) sufficienlem causam praebeat, cur poeni- tens aut naturale praeceptum non infamandi proximum in regravi, aut divinum praeceptum de confessionis integritate posthabere li- cite queat : quia (ut ait Lugo DePoenit. Disp. 16. n. 416.) gravisres est per triduum esse in staiu peccati ; quod merito timere potest, cum sit difjicile hahere verum actum contritionis ; quare non parum faciet, si propler famam proximi per biduum differat confessionem. Quinimo S. Alphonsus non modo bidui, sed etunius diei dilalionem nimiam censuit. Sed mihi, inquit (/. c), videtur, durum esse ei, qui est in mortali, manere sine ahsolutione etiam per diem ; et huic non videtur dissentire Antoine [Cap. 2. q. 13. resp. 3.), uhi dicit, ahso- lute non teneri ad expectandum, qui est in stalu culpae mortalis. Quocirca, si absolutio, ut subiicit A. cum communi, differenda non est, quando dilatio cadat in poenitentis haud leve incommodum, facile patet, quanta cum cautela ac prudenti sobrietale hoc reme- dium adhibere Gonfessarius debeat.

DE POEMTF>'TI\ 5i3

622. — III. Al)<5oliilio omnino no^^aoda esl in omni rasu, etinni rxlronine nocrs^ilalis , jxx-nilonlihus certo indisj^osilis. Foonilcnlihus vcro dubie dispo^iilis {iljsi)lulio nr^','inda cst oxlra casum pravis nprpssilalis ; posila autcm tali neressilato, ahso- lutio sul) conditione impertiri potcst, imo etiam d<*l)et. - 5. Lig.

Quafsita :

623. — OrvKu. 1* An saepe expediat di/ferre ahsolutionem pnrnifenti sn/firimter disposito, remedii aut ejperimenti (o) causa /

Hesp. Solutio quaeslionis a variis rircumstantiis pondol; al- lcndondum autem praecipiie est ad maius poonilentis honum.

Ilinc r Nun(|uam dilTrronda esl ahsolutio, quando dilatio roagis ohfiiliira, (jiiani profiitiira praovidotur. (j)n>tat o\ dirtis. 2* Nec dilTeronda osl, si o\ dilatione j)oonilons nolam infanjiac suhiret [h). V Haro dilTerenda esl ahsoluto poeuiteuti disposi-

[a Ad r\pt'rin)«*ntiini potius «junm ml rcmnliuin porlincre \ido- lur, «ptod ahsoliilioiioin ooiifossarius dilTorat ol) duhium non iiuidem do fiitiira in alicpin impl«Mida ohlijjalione consiantia, sed do prae- sonti poonitonlis volyntalo ; quo speolare ox parle vid»Mitur, quae hah«'t \m\io I)e l*neiiit. l)i%p. 11. ii. ir»7. , ut>i, nemine fortt* o !)o- ctorihiis ipsuin |)ra»'i'r<l«Milo, (piao>lion«'m in.^lituil: \n atitiuando cuin confeuniius poiset credere probabitHer puenitenii dicenti , te liir rt nuuc huhrre d.to^rm et p> oponiluin , po%iit laiuen ad vffurs eiwuKsmv et ctnfirmanilum illul propn^itum differre ahsululiomm per aliijuot difx. At frequrniissima oxpericntia suadel. hanc \iaiii in ouni scopiim minus iilonoam oxlsiere, ac prorsu.s pnnim pro- dessc. Mijuo ronrirmal ralio. Ouisqnis cnim sem»'l ol rtuiffssarium doci|)ial ailirniaiiilo, sc ram \oluiitat(Mn hiiJMMc, «piam roipsa uoq hnhel, hio palionior «piidam ferol, setpie contineliil, quou!0)ue ab- soliilioncin coiisnpialur. non srrus ac alii si-mol el ri • uin

doripirht«'> |)oraliipiod trmpus anle paschalia fesln a coi ..> j.ec-

catis tomprrant, tur|ies amiriiias paulisper inlerrumpuiit .seu potiiis suspendunt, etc, iit mov nhsolulionem fncilius c«rp.inl ; nl (|uod sola ahsohitionis dilalio voluntalem illan), ipine forle prius deej^et, induvisso pntrtnr, altpir adro rerlit»r roiifrss.ir'.u> liitt «le prnesenti poenitontis disposilione, nihil est qiiod solidr siiadeal.

h ^u|)rrius (n. I»4I,; iain A. dixorat, iilem {'■ 'um e>se, .si

dilTorri ah>olurio sine poonitontis iuiommodo i^ .. , — ,1, ul, \. gr.,

524 TRACTATUS

lo, nisi ipse dilalionem sat facile acceptet; secus enim diffici- lius ipsi prodesset. Gaeterum cerla/jegxda statui nequit [a]; et

sl carere sacramento diu debeat, vel confessionem apud alium re- petere, vel longi itineris onus subire, vel notam sin mlnus infamiae, saltem admiratlonis, aut suspicionem negalae absolulionls incurre- re, aut occasionem lucrandae indulgentiae amittere, etc.

(a) Iia sapienter S. Alphonsus; cum enim poenitens in casu sup- ponatur dispositus ad gratiam in sacramento recipiendam; hoc au- tem immensum beneficium differri non debeat nisi propter maiorem quandam poenitentis utilitatem; iudiciumergo desumi debet a pro- portionato exitu, qui ex dilatione exspectari queat; cumque hoc iudicium pendeat a prudenti consideratione omnlum adiunctorum, valet hic proinde illud veterum, quod de particularihus non datur scientia, atque idcirco nulla certa regula tradi potest. Expedire (in- quiunt Salmnntic. DePoenit. Cap. 5. w. 68.) hic et nunc, abstrahen- do a circumstantiis, certo determinare non possumus, cum ex pluri- bus pendeat, quae facile pro sublectorum varietate varian'ur; unde illis malure ptnsatis, ad prudentum spectabit arbUrium, hic et nunc absolutlonem impendere, vel ad tempus differre....

Indicare tamen S. Alphonsus non omittit, quandonam, generatim loquendo, maioris hulus utilitatis exitus sperari vix possit. Sic enim ipse /'L^6. 6. n. 463.): Ut meum hic iudicium proferam, dico, quod si poeniiens relapsus sit ob causam seu fra(jiliitatem intrinsecam, ut accidit inpeccatis pollutionis, delectationis morosae, odii, b'asphe- miae, et similium; fikm puto differendam absolutionem recidivo suf- ficlenter disposito.... Dixi, raro; namregulariter censeo, non esse discedendum a sententia commvni.... nempe non esse differendam absolutionem poenitenti, qui relapsus est ex inlrinseca fragilitale ; quia in tali poenitente magis sperandum, profuturam fore graliam sacramenti, quam dilationem absolutioni^. Ex quo conlextu conclu- dere quis posset, quod si S. Alphonsus, dum suum iudicium profert, nonnihil discedit o communi sententia, non discedit, ulad benignio- rem, sed ut ad rigidiorem viam declinet. Significat enim a communi sententia se in eo discedere, quod aHquando, licet raro, eiusmodi recidivis differendam absolutionem dicat, cum communis sententia, jpso attestante, non differendam doceat. Ei huc sane revocare quis poterit illaeiusdem S. Alphonsi (n. 460.) verba : Puto, nequaquam errare eum, qui se dingit cum sententiis communiter receptis ab hu- iusmodi doctoribus non humilis notae.

Quod vero paulo aliter sentiat de iis, qui proxima aliqua peccan- di occasione implicantur, melius explanandum infra recurret. lllud

DE POE.MTR?(TIA 8f8

si qiiando dilalio aliiju.i absolulionis cxpedirc vidclur, ad bre- ve lanluni lenipus lieri debel, v. pr., ad Ires, <|uinque, oclo

umim ndvrrtere nunr lirenl, B. Alphonsnm. dum (n. M.^ mulli.«i roiitirnjare .sindrl id, (juofl dix«'r;it, r«'liil)fiilil»us cx frjigiliialc in- Irinser;! n'gularil»'r iioii r)i(T«'r»*ii(l;im osc iilt.solulioiM-m. propl^rra (juoii spor<indum sil, maijis profuiuram (jraiiam sacramtnii, quom dHaliiiuein ali.^ululioui^, in ♦•;im rcm ;illuli.»«s»' liarr (juocjue S;iiman- licfiisium v»'il»a rj Tract. I)e 1'ofnit. Cnp. 5. n. 6K. ; Cur de pecca- tore non Uahente gratiam perdilationem, quam de conntHuin in ami' citin !)ei per nb.Hnlutiovem meliut spernudum est? Porro Snlmnnli- cpiisrs i(i reipsa (ie relabnililms iion r\ mcra inlriiiscra frapiliUile, sed ('li;im ex orrasione perr^indi, a (jua s«'()ar;iri vol phy.sice \e\ mo- raliler non |i(>ssiiit, prorsti.^ anirmaiit ; ac malunt, ui his quocjup, noo iiit«'r|)0^ita al).s()|iitionis di!;iti<nie, v. fi,r., ad orto dios, at».«.olulio- n's hcncririum gratiamijuc s;irramriili j^otiiis bisronforas, hodie ni- minim el rur.su.s post oclodie.s. Ilis con.sen(il et lonnn. Rapt. F;iure ( l)uliilalit,nes Tlieoloij.^ etc. Ihih. l. Sect. H. : i\>euileuti di.npinito utHiu.s e%l, caeteii.% parihu^, Hcclexiae .mcramenta bisrecipere, quam iemel^ ide.tt utHiu.t est absolvi hac die domiuiea et etiam ciimmuni- care, et ilentm abuilri et communicare sequenti die dominica, qvam .U)la ^equeuli die douiinica id ip^um fncere, uon aulem nunc. tiemina enim Sncrainenlonim .%u^crptin waiorem in hoc .iaerulo ijrntiam tan- ctificantem, luaiorem in futuro saeculo ijloriam, et inutrvmque finem copiam uherinrem nu.Tiliorum meretur et coufert.

nua de re liaud inutilc fuerit ea ;ilT«'rre, ((uae habet loaii. \)e Di- raslillo (l)e Pneixit. Di^p. lU. Duh. 'i'J. ii. tuA.-yiH. ac .sequuli .sunt Salmantireiises; (Juid iii(juil) si rariis wediis tentalis adhuc misert reiucidnl'} llir profeclo hnerent n i, et fateor i *, '^senun

raro. (Juod enim dicunt aliqui, «/',, im es%e illis i ^ n abso'

lutionem, doner aliqua appareal emendafio, id ejperientia comptT" lum rst non rarn nncere, nisi fiat interim dum meliun innlrttiiur et cogitatur de re tota iurta ea, qune diri Itisp. H. dub. il. l hi ad- verte, illud, (juod dii it, dum melius insti^itur et, ut inferius halx*!, dum meliu.^ dinponiiur, hoc nimirum CHse, quod prae oculiii habull IV (iiiry, dum ();iulo jiosl sulxlil, Inlerdum ulile esse, at '■ rm dilJfirr nd uuuin diem, rel ad pnucm horun, etc, qiian i;el

sr()()us dihilionis non CMt, ut |u)eniten*t dinirultntom landem \incat, V. j^r.. iii nslituendo, iii rondonandn olTensa, iii petend.i \onia, iii deslrueiiilo lihro \el ()ir(ura tur()i. etr , i^eii ut pia ntiipin modita- lioiie, fer\enlioril)us (irerihiis, aul nii(juo pietiiiis «ion misoriror- diae ojiere melius se dis()onnt, et sacrnmentA mdiori ciim de%otio- nr at(jue uberiori cum ''rurtu recljMal.

526 TRACTATUS

dies, etc Interdum, ubi facile fieri potest, absolutioDem etiam ad unum diem, tcI ad paucas horas differre utile erit.

Adverte etlam quod Dicaslillus ait, experientia compertum esse, dilationemnonraronocere. Equidem Gardenas (Cris. Theol. Part.i. Disp.S^. Cap. 2. n. 12.) conlrarlum putal esse concludendum allata historiola cuiusdam foeminae, quae dilationem cum magna indigna- tione accipiens, discessit; sed diesequenti rediit contrilione et lacry- mis plena, dicens: Si coeteri confessarii sic mecum egissent, non ego tamdiu perstitissem in depravatis moribus. Verum hocce argumen- tum prope pueriledixeris; etoccurret nobis S. Alphonsus, inqulens fn.464.): Quot miserosipse cognovi, qui ob denegatam absolutionem se deiecerunt in desperationem, et per plures annos a sacramentis aversi aberrarunt !

Cur aulem dilatio non raro noceat, hanc quoque rationem addil Dicaslillus : De caetero praecise dilatio raro prodest, et saepe no^ cet...., et Confessarii experiuntur non semper bene succedere, imo saepe male. Sic enim multi Confessarium mutant, ut iam nova series remediorum incipiat, et pro primis vicibus beneficium absolutionis accipiant; cum quo si postea non succedat, mutant, et pergunt ad alium, redintegrando etiam ab initio causam et litem.

Rediens deinde ad eorum melhodum, qui aliquoties tantum pu- tanl absolvendos eiusmodi poenitentes : Sed quid (inquit) facien- dum, si, licet non adeat alium confessarium, nec confessionem per annum omittat, sed eundem iterum ac saepius consulat, petatque ab- solvi, nulla tamen appareat emendatio ? An iste sic reiiciendus est ? An potius aliquando absolvendus? Sane si nunquam absolvatur per totum annum, ea non absolulio quid poterit prodesse, si alioqvin ille CAPAx EST Hic ET NUNC, quaudo acccdil? Nam si non sit capax, nulla est quaestio, sed certum est, non esse absolvendum. Quod si capax EST, QVANDO ACCEDiT, ct aliquotics putetur pro medicina neganda ab- solutio, cur toties et non saepius? Aut cur, si semper est capax, non semper illi conferiur, maxime si iam experimento notum sit, non esse illi valde moleslum aliquolies absolutione privari? Unde illudreme- dium nonvideo, quid commodi possit tunc habere; imo potius incom- modi, dum privatur gratia sacramenti, et auxiliis, quae intuitu illius rite suscepti dari solent, alioquin non danda. Propter haec et similia raro (fateor) ulendum iudico praedicto remedio negandae absolutio- nis; durumque mihi semper videtur, poenilentem, alioquin capacem tantae gratiae, illa privare. Nec tantum aestimo prodesse illum me- tum sive molestiam negatae absolutionis , quantum auxilia graliae et graliam ipsam absolutionis impensae, seclusa convenienlia temporis accepti ad melius inslruendum et disponendum, ut iam dixi.

DE POE.MTE.^NTIA 5t7

624. — OiAER. i' An requiratur certitudo de dispositione poenitentis, ut absolvi j)OS,sit'f

(}uO(I vero hacc dical nicnslilliis rlc rolnhoiiiilus o!) poccandi oc- cnvioiiom, nccossnrinm <|ui(lom, sorl (»ro\imnm, pnlot p\ immodia- lo sorjiHMililiUs (I. r. n. liTfi.* : /n hor ^rgo rxfgolio, qunndo imtne et ralionnbilen enusae non loflendi praedictam occajfionem subsittunt, etiam t/ ^nepiu^ rrinridnl poenitens, nec cof/enduH e%t illam tottert orranonem, nrr privnnffus nbsolulitine^ etinm tnrpi.H.sinte reridiru% ; quin potiu^ bortnndus, ut snepe veniat ad confe.%uonem, aliaijue me- din adhibenda, quae spectato personae statu et opportunilate, pru- drnli C(infe%\ario eipedire videnntur, in quo rij, imo ne vij quidem po.^sunt nlifjuar rertar requlnr assignnri.

Hiilioiiem aulem horum (ibid. n. 577.) sic rcddit Uaec doctrina sir, qunnlum n me fieri pole%l. derlaralur. Vr/ illn absnlulio lunr est nrqnndn proplrr frequenlinm percandi, rel propter occasionem non rilnlnm. Mon propter hoc ullimum, quia non tenetur hic et nunc, ut .sujiponimu^, ritare ; non propter illud prius, ut probat discursus fnrtus, quin illn urqntio nb.solutionis vi.r pn'' ' le.nse, ni.ni forte rnrissime, mnqi.squr proderit frequrnlia ('< , lis, rt frequens

beuefirium absolutionis. Ertjo ex nullo cnpite erit neganda, si auo- t»r/v sir ripix eohsiTKSS.

flis (lomum, (juae et Snimnnlicenses l. c. ndoplarunt, rem con- cluilil n. 578.) : Sirut eryo in peccatis, in quihus ner moraliter nec physice potest occasio toUi, ut contingit in peccato motiiliei, po- llus Itnrtores el usu.s Confessariorum habel iniuuijerr '' 'iam

rouffssionis npud rundem Confrs.snrium, qunm vmienlem io%e

privare ; sic in his peccatis, in quibus si non physica sallem moratis impi)s%ibililns uvertendae occa3ioni.s repeiilur, non ridelur eiigen- duin rrmrdium ^epnralionis orcnsiunis , nec remedium denegandae nbsolutionis, cum hoc sacramentum Chiislus instilurril non sulum ad delenda praeteiila, sed ad praecarenda futura peccata. Megala rrro iihsolulione, vrl (quod idem esl iu i ; »fwr

sncrnmrnlum, alque adeo remedium ali : . /u-

tura percata. Quis aulem unquam vidit, oporlere piirare aegrotum, nlioquin rnpnrem rrmrdii. oplimo el maximo remedio ad tanandum

vulnu.s, uf vulnus .snnrlur? Ilnque roncludo, vi.r '■ ■ r uti, quan-

do poenitens esl rapas absolutiimi», huiusmodi , niji forle

4]unndo per brere lempus diffanlui absolulio, ut udliue perfeclius, si iil spernlur, disponnlur nd m ' ;'»i.... o/<* ' ''m....; raro

enim ex meia dilatione adsvlutv' , rsl spern. . ^tio. Kl ta-

ne non video, cur melius ;(|uae sunl \erl»a priu5 a Salmanlicen^ibu»,

528 TRACTATUS

Resp. V Noa requiritur certitudo absoluta, nec etiam cer- titudo moralis strida, qualis requiritur in aliis Sacramentis, "V. gr., circa vinum ad consecratiouem Eucharistiae. Ratio est, quia Sacramenium Poenitentiae fere certius eiusmodi iudi- cium non admittit.

Resp. 2° Requiritur et sufficit iudicium prudens, seu certi- tudo moralis lata, quae, ut ait S. Alphonsus, prudenti proba- bililati aequivalet. Poenilentes enim communiter nonnisi pro- babilitatem disposiiionis prae se ferunt. — Ita S. Lig. n. 461. — Suarez, disp. 32. Sect. 2. n. 1., et alii communiter. — Con- sonat Catech. Conc. Trid. n. 60., ubi legitur: Si, audita Con- fessione, (Sacerdos) iudicaverit, neque in enumerandis peccatis diligentiam, nec in detestandis dolorem poenitenti omnino de- fuisse, absolvi poterit.

(525. — QuAER. 3" Quaenam sint signa ordinaria sufficieniis

dispositionis^i

Resp. Praecipua sunt sequentia; 1' si poenitens candide et humiliter contitealur; 2" si asserat cordate, se dolere de pec- catis et firmum habere propositum non peccandi de caetero; 3* si omnia peccata, etiam maiora et turpia, sincere declaret; 4' si ex aliquo pio motivo ad confessionem libere accesserit;

el dein a S. Alphonso Iranscripta) sperandum sit de peccatore tan- tum attrilo, atque adeo non habente graliam et amicitiam Dei ante collatam absolulionem, quam de illo ipso iam constituto in amicilia Dei per absotutionem collatam. Quod si accesserit non iam attritus tantum, sed contritus, mullo magis mihi videtur durum et absonum, amicum Dei et amaniem itlum super omnia non iam propter peccata praeterita, sed propter metum fuiurorum beneficio sacramenti et ab- solutione privare.

Quod autem de Salmanllcensium verbis, id ipsum adverti potest de verbis Ritual. liomani, quae S. Alphonsus [n. 464.) itidem affert, ul evincat, regulariter non dlfferendam esse absolutionem relapsis ex iatrinseca fragilitate, el sunt eiusmodi : In peccata facile reci- dentibus utilissimnm fuerit consulere, ut saepe confiteaniur. Nam nulla hic dlstinctio habeiur, num ex inlrinseca lanlum fragilitate, an vero impulsu quoque alicuius proximae, quae vitari nequeat^ occasionis quis relabaiur; nec idem liituale horum alterutrum in- ter eos recenset, quibus deinde dicit aut negandam absolutionem, aut differendam.

DE POEMTEMIA 5S9

5' sl ex desidcrio conversionis iam a peccalo cessaverit. — Larroix, n. H.Ti. [a].

Qi:akii. 4* An C^ifessanu.s teneaiur excitare dotorem in poe- nitente"!

Re.sp. r Affirm., si poenilens non videalur sudlricnliT di8pr>- situs; ratio, quia absolvenb indispositum, expooit Sarranienlum perirulo fruslralionis ; si vero illum dimillat sine absolul ip^iiin rxponil porirulo diii rrmnncndi in slatu pcrrati niorUii^, aut niam non ampliiis rcdcundi. — .S. Ug. n. r»08.

Resp. 2* Seg., si pocnitrns vidcntur sufTiricntcr instructus el disposilus, ut sunt pocnitcnlcs morati, et qui frccjucnttT ronti- teiifiir. Tunr cnim Confcssarius ad nihil lenctur, ncc ratione caritatis, ciim pornitcns opc sprciali non indiccat, ncr ralio- nc rcvcrcnliac Sacramcnti, (juod nulli pcriculo cxponilur. — S. Ug, n. 608. — Laymann, c. 13. n. 10. — Sporer, n. "9i.

(0) Honim signoriim pU>raque omnla S. Alplionsus (n. 4^0.) re- C608el inlcr sigii:i (ii.sposilioiiis extraordinnria.

Magis ud rcm facere Nidcnlur illa Suarc/ii ^De Poenit. DUp. 3^. Secl. 2. n.l.S.): Priusquam (iacerdoi) absolrat, necetse est, ut prndrnlrr et probnhililer iuilicet, pi enilentevi rsxe ditfiositum : quia alias .%e exponeret periruht errnndi, et iine .tuffirienti cotjnitii>ne ope' rarelur. hxplirandum tuperest, quid debeat facere Confessor, ut hoc pi-udenter iudicetf et suae conscienliae salisfaciat. In quo e»t oh hnnc di^, ■■■ nem puti " '■ ~ ' ' kj ronsurgere,

si I , nilia pi ruw, et j , , urum. ht qui'

dem quoad disptictntiam attinet, facile tibi potest *atisfacere foii- fessor ; quia si poenilcns in ijivt mudo t '.is et n- ■ ii

suae prnebet signa doloris, vcl crrte si esi r.on raltii - ;...*. et

apfHtret moralus, nullam diligentinm in hoc tenetur (^onfeswr adhi- here: bene tamen semper faciel, proponendo et eontulmdo detettO' tlonew peccati; et quw ' n habet «t. '^ - • ^ i ^ . .

et debet intrrrvgnre ] cm, an '

ftii nffirmanti credere tenetur. Kt hoc idem dicendum ett de prupO" siln in fu'unnn, quando ex > 'le ncn oriVur ^perinlii n'iqua

obliiialio reslituendi, rel relin.,... :,... nliquam urcnstuncm prijimam pecrnndi, sed solum communis et geueralis vbtigatio non prccundi de raelero.... Neque oportel, ut Confetsor sibi perfiuadeat, et iu- direl elinm probabiliter, itn r — '-'urum, ut poenitr - : '.

ab^tineal ; sed .mtis est, ut c.i nunr habere In

qunmvls /»otf hrere temput iltud sH mutaiurus. Ita o<H«.\r ov.virs

AVCTOHKS.

r,v^\ Toin. II. 31

530 TRAGTATUS

626. — QuAER. 5° Quibusnam praecipue neganda sit ab- solutio ?

Resp. luxta Rit. Rom. el 5. Carol. ^orr. jaeganda est V iis^ qui Dulla dant signa doloris, aut Yitam emendare nolunt; 2° iis, qui rem alienam restituere, aut debita solvere, vel honorem aut famam laesam, aut quodlibet aliud grave damnum resar- cire nolunt, cum possint; 3° iis, qui uti nolunt remediis, quae sunt necessaria ad emendationem, aut ad lapsum praecaven- dum ; 4° iis, qui inimicitias et odia deponere, offensam condo- nare, vel reconciliari cum inimicis recusant; 5' iis, qui nolunt abstinere ab usura, superstitionibus, artibus et commerciis illi- cilis, aut a quovis opere malo; 6° iis tandem, qui occasionem peccandi proximam, cum possint, deserere nolunt, aut qui aliis occasionem praebent {a).

627. — QuAER. 6" An absolvi possit debitor, antequam re- stituat ?

Resp. Afflrm., si Confessarius deprehendat, debitorem para- tum esse ad restilutionem faciendam, uti debet. Si vero poeni- tens aut pluries promissis restituendi non steterit, aut pruden- ter praevideatur propositum non servaturus, expedit, ut Con- fessarius restitutionem prius exigat, quam absolvat, nisi tamen aliqua gravis ratio aliter suadeat (b).

QuAER. 7" An possit absolvi poenitens, qui vult sequi opinio- nem sententiae Confessarii oppositamf

Resp. Affirm. si sit vere probabilis, aut saltem poenitens pa- ratus sit stare iudicio alterius docti et prudentis. — Recole di- cta de Conscientia, tom. I. n. 78.

§. II. De agendi ratione cum variis poenitentium generibus.

Agendum i° de iis qui versantur in occasione peccati ; 2° de consuetudina- riis et recidivis j 5° de poenitentibus piis et timoratis.

(a) Paucis haec omnia, pluraque alia, quae facile addi possent, habebis in hac regula , nempe iis omnibus el solis negandam esse absolutionem, qui|gravem aliquam obligationem implere renuunt.

[b) Vide de hac quaestione doclrinam S. Antonini In nota ad num. 621.

DE PUEMTE.NTIA 531

FC:iCTlll I.

De iis qui versantur in occasione peccati.

6*28. — Dkfinitio. Ocrasio pi-rrali p(»npraliin definilur ( ir- cumslanlia c.xUTna , (|iiar allinl ad |>('('raluin sive cx nalnra sua, sivc ex rra^^ililale lioniinis, (|ui in illa rcpenlur. llnc difTert a periculo pe^Tondi , (|ua appellaiione venit ({uid^piid impellit ad peecaluin sive iDtriDscrum illud sit, sive exlriD- secum.

Divisio. Mulliplex occasio dislin^'uilur, scilicet, proxima vel remola, ab.solula vel relaliva, voluularia vel necessana, prac- sens vel non praescus.

r Occasio proxima illa est, in (|ua homines communiler ut piuriinuiii pcccanl; ocrasio vero remnta ea esl, in «jua conimu- nilcr li(uiiincs iil pliiriiiiiini non peccant. — S. Ug. n. i.V2.

•*2* Occasto ahsoluta. scu [)er se, ea est, (|uae per se est in- ducens ad peccalum, al(pie adeo talis est respectu ad homines comuiuiiiler sumplos; nccasio relativa, seu per accidens, illa est, (juac liccl ntiii sit occasio respcclu aliorum, esl laiiien talis respectu alicuius, speclala eius fra;;ililale.

3* Occasio volunlarta ea esl, (|uae facile dimilli potest ; wf- cessaria vero ea est, (juae physice vel moraliler non polest re- inoveri.

4* Occasui jndr.srns, mu i/j csse, ea e.<5t, iju.im ijms secum liabel, (juin caiii actu (juaerat, v. gr., si doiiii lciit ai concuhi- nam, vel ciim ancilla peccare soleat; occasio non praesens, sen non in esse, ea est, (piain (juis non hahet (|ui(]cm in aclu, sed facile re|)crit, ut est cau{)oiia relative ad ebnosum, aniasia re- spcclu aiiia>ii.

/YiHri/*ia:

649. — I. i\on est dcnc^Muda ahsolulio pocnilcnti in (Kca- sione remnta constituto, etiainsi cnm dcscrcrc nolit. Uatn^ • ' l*(juia ca noii iiuiucit pcnculum pruximum peccandi 111« i lcr ; *i* (juia nimis dura ohligalio poeuileuti im|)oueretur, cuni lales occasiones pleruuKjuc moraliter vilan neijueaot. — 5. Liy. llom. apost. tract. nlt. n. '2. et seq.

532 TRACTATUS

II. Nunquam absolvendus est poenitens, qui recusat desere- re occasionem proximam voluntariam peccati, sive occasio illa sit proxima per se, sive per accidens, sive in esse, sive non in esse. Constat ex proposit. 6P damnata ab Innocentio XI, quae sic se habet: Potest aliquando absolvi, qui in proxima occa- sione versatur, quam potest et non mlt deserere ; quin imo eam directe et ex proposito quaerit, aut ei se ingerit.

III. Poenitenti autem, qui in occasione proxima necessaria versatur, non potest absolutio denegari ob istam occasionem, si aliunde dispositus deprehendatur, et remediis praescriptis uti velit. Ratio est, quia nemo tenelur ad impossibile, sive phy- sice, sive moraliter, et aliunde occasio peccandi non est per se peccatum, nec in necessitate peccaudi hominem constituit. — S. Lig. n. 453.

Quaesita :

630. — QuAER. 1' An poenitens, qui promittit sincere, se de- relicturum esse occasionem peccandi proximam, possit absolvi antequam eam deserueritf

Resp. V Affirm. per se, si agatur de occasione non in esse, quia poenitens, ut supponimus, est vere dispositus; periculum vero infringendi propositum non apparet grave.

Dixi, per se; quia si circumstantiae conatura aliquem requi- rant, v. gr., in fugiendo aliquo socio, aut non adeunda in cer- tis quibusdam circumstantiis temporis, personarum, etc. aliqua domo, tunc ad Confessarii prudentiam pertinebit perpendere, an expediat, ut prius poenitens difficultaiem vincat.

Resp. 2" Neg. generatim loquendo, si agatur de occasione praesente seu in esse, quae facile dimitti statim possit. Si ta- men poenitens det signa extraordinaria doloris, adeo ut credi possit, abesse periculum inconslantiae in proposito, absolvi po- terit, praesertim si accedat rationabilis causa, v. gr. , notae in oinitteuda Communione, solemnilatis, indulgentiae, etc. — Idem ex mente S. Alphonsi diceudum est, si poenitens ad eura- dem Confessariura redire non possit, vel saltem nonnisi post diulurnum terapus. Tunc enim, ait S. Doctor, non solum absol- vi potest, sed ad absolutionera recipiendara ius habet.

631. — QuAER. 2° An possit absolvi, qui existens in occa- sione necessaria etiam remediis adhibitis eodem semper modo labiturt

DE fOb.MTCMIA 533

He.sp. r Negari forle posstl suppo^ilum a). Vix cuim fi«iri potest, ul reinediis adtiitjili:» eiiiendalio atiqua nou i»e(|ualur, ti haec opportuna el circumslauliis cougrua pro(Hjnanlur.

'fl- S. Alplionsns (!ih. fi. n. 'iT)".^ prima froiile \ideliir ucii.iro, hunc poenilciittMn ali.s(»l\i posse. Vfrum cx conlexlu palet, eum id asserere ('iiin Croix, qunndu nulla spe» adrst einendaliuniM, uvm\ie ut nit Croix (Lih. 5. n. 261.) a S. Alplionso cilalus, cum quis nulto modu putest facere, ut cum oaasiune eiterna n^in sit cuuiunclum periculum furmale peaundi, el, allis verliis, nuUu mudu pute%t fae^ re, ut prujimum perUulum evodat remutum. Ilaec porro hjpothe- Hs iila i'sl, ijuain A. nicrilo iicgandam dicit, lam<|uani aliMirdam ; nam ({uando rcincdia a|)t(> siif^gcranlur, i>l rnlciiler usurpenlur, possel imo relapsus reddi moralilpr ini|Missil)ilis, v. gr., si quaudo de peccatis exlernis agitur, tideliler >itelur conversailo solius cum sola.

Ouod vero S. Alphonsus [I. c.) posl Croix (I. c.) videalur impu- gnare Card. De Lu}{0, aliosque itii aliegalus, exislimaudum non esl, hosre auclor(> aul de al)sona illa liNpollicsi dispntassc, aiil docui.s- «e, pocnilcntt .sciinicr eodcm modo rclahcnti iiun(|uam decsse de- hil.im dispo.sitioncm. ^)uinimo idcm S. .Vlplionsus (n. 457. tn fin.J demuiu rec.dit in Lugonis stMileutiam, quam insuper rommunif^ ji/yHi;/t appcllal, niminim alisohi ciim pociiilcntcm po»c, si rum \cro (lolorc cl proptisilo acccdat. Sic cniiii cli.Mu Lu^o 'J)e i'i)ei\it. Disp. li. ri. 15S. : \dhuc post erprrieniiam iitam nuttiua prQfectui potest slaie dulor rerus el prnpchiiium requisilum nbsque volunluie au/rrendi uctasionem cum lantu deiriit.entu. Eryu pulest ab\o'.ri poe~ nilens; nihit enim atiud requiriiur, nisi conjex%io cum d*'tore el pro- posito. {}mn\ veru Ktire eiium luuc )>u8bil verus doiur cum requi^i- lo jiropdsiio, eii. I .. p(r>e\erct, slc doccl ,'m. 155 ' r.

S. Alplioiisu,»* ; l' ijfiimant ductoies, nun leneri p» >

tem occasionem dimitleie, si atHer grate damnum passu>us sit, (/mi- modu in ei im sil paiaius uli mediit praescriptis.... Ralio, quia oc^ casiii pecrandi nun esl in se peccalum, neque affert necesuui em peC' candi; quupiopier beue polest cuin ea consistere tera deleilaiio pec^ catorum, ei firmum pruposilum uun tetubmdi, §t adkibendi debita remcilia. Ouod aiiiiMii eiiisrnodi dolur et pr<<. ' ' . wi

etiain jiosl |)racccdciil(Mii iiicuii.si.iniiae c\p« i . ^ , •ii-

sus Ipse. ul supra vlthmus, suppuiiit, el res ipMi clauiaU ^)uorsuui enim, ul pocii tens dlicacius riM^l«il. alis(dutiiMicm susp« nderes,

si iinpossiliilc crcdis huiu.suiodi pro)ni!«itum ? Stul adi ip '" rtl.

Uc Lugo J)i%p. 14. li. luS |.'>*J. , ct nuiliu.H momciiti ca a| ^ .t,

quac S. Alphousus ex \aua Croi.\ii h)pothesi obiccil.

S34 TRACTATUS

Besp. 2* In casu adhibeocla foret regula generalis, quam S. Ligorius proponit ciim Auctore operis, cui titulus : Islruzio- ne per i novelli Confessori, part. I. c. 10. n. 244. {a); nimirum

(a) Auclor huius operis, Romae editi primum an. 1726, dein nirsus an. 1841, est Franciscus Giordanini, e Congregalione Mis- siouis Presbyler; et normam heic propositam sumpsit, ut ipsemet fatetur, ex Opere Ven. Pauli Segneri, cui li.ulus : 11 Confessore IsttuUo, Cap. 5., ubi haec habenlur: // precetto di fmjgire 1'occar- sione e stato imposto dalla leyge naturale per diminuire i peccati, non per accrescerli. Adnnque quando il togliere Voecasione e piu dlfficile in pralica, cke non e difficile, posta Voccasione, Vevitare e/fetfivamenie il peccato, non vi pub essere obbligazione di toglierla: attrimenii si accrescerehbe il pericolo di raddop/dare la colpaper quei medesimi mezzi, che sono prescritti dalla legge a distruggerla.

Haec autem directe impetunt oplnionem, quam Croix lcontra plurimus, ut ipse fatetur Lib. 5. n. 2H1.) ceu verisimiliorem defen- dit, et in quam quasi veriorem inclinat et S. Alphonsus, nimlrum in casu quempiam teneri ad occasionem deserendam efiam cum iactura omnium bonorum forlunne, famae et vitae: pro qua inruper falso allegat nonnuUos auctores opud lo. Sanchez, ut ait, et Stoz, quo- rum tamen neuter reipsa quidpiam horum habet

Profecto sive cum eodem Croix chimaericam hypothesim fingas hominis, qui nullo modo facere possit, ut cesset periculum proximum, sive melius de eo loquaris, qui ideo in eadem peccata iugiter rela- bitur, quia ex fragiliiate etiam usum mediorum intermittit ; semper verum erit, istam Croixii opinionem nec ralioni consonam esse, nec prudenter ad praxim deduci posse.

Et sane poenitens utique ex lege naturae tenetur ad vitandum proximum periculum. Atvero cum id obtineri duplici modo possit, nempe vel utendo mediis opportunis, ut periculum (uti aiunt) fiat remotum, vel removendo seu fugiendo occasionem; poenitens ex lege naturae ad aiterutrum tantummodo tenetur. Qiio ergo iure Confessaiiushoc illi potius imponet, quam aliud? Numquid aliquid, ut vidimus cum Lugo [sup. not. ad n. 605.), nisi quod necessarium sit, potest Confessarius praecipere?

Praeterea cum manifestum sit, non posse nec debere poenitenti id imponi, quod utpote ad exequendum diflicilius censetur mora- liter impossibiie, numquid vero faciiius erit subire discrimen bo- norum ov-nium, ut ait Croix, tum foriunae, tum famae, tum etiam vitae, quam remedia quaepiam ad minuendum peccandi penculum usurpare?

DE POE.MTEMTIA 535

vt niaturc perpendatur, ulrum in praxi diflirilius sit occasionem rcnioverc, (juani viiare pcccatum, occasione pracsente, an vero faiilius. Si (Jiflirilius sil occasioncm aufcrrc, decernatur, niora- lilcr inipussihilc esse eam removerc.

Iijsupcr si iiixta evidentera Ven. Pauli Sepneri rationem Confes- sarius practerre id dcbet, (|Uo<l poenitentcm a peccandi periculo niiigis rcnioxel. iMiii(|iiiiin proferlii ell^ere id poloril , iri (juo poe- nitcns cerlius est pecc.ilurus. .NuiKjuani erfio Confessarius prudcn- ler illud praeferet, (juod Iniproljahilius videri ad exequendum de- hel. .Mcpii iioniH* iin|>r<di;il)ilius sper.ilur fupa nccn.*;i(»nis cum tanto discrimine, «ju:i.ii mrdiorum ad miniiendum perirulum nsus oppor- tunus? El iniruni sanr, «piod (Iroix '/. c.) osl«M)d;il, niliil .se pcrmo- veri Pallavicinii, quem alle^al, ratione, nempc (piod si oldigalio iin(ion!ilur orrnsiomMn (Mim laiilo disrrimine vit.uidi. hancordin.irie poenitens violahit, iiec occasionem deserel ; unde id unice impru- dens Conres.sarius cons(MpiPtur, ut ceriam occasionem praeheal plura adhuc patnuidi p(>cc.'ita!

Caeteruin eliamsi indiscreta illa ohlip.ilio non imponalur. .ilii la- nien via pracslo e>l Confrssario, ciim inlerim pos>il, nlii re> po^.tu- let, suspendere al).<iolul:onem, (pio poenitens ad opporiuna media ndhil»enda •■nicariter permovpnlur ll cnim in(|uit lonnn. S.uirius [Dixp. 10. »1. 10. iuiliiium frrri (irhei dr hi% lainifunm dr hahrntihus con.fuetudinem percnndi, non tamfiuam de habmtibux orca.tiimrm ; aur in eurum eleclione silum non xii ram ritare. El si(piidem in poe- nitenlt' moralis ali(|ua dilip^Milia appareat, valehlt rc-' ' " — li {!)(' Purnil. !)isj). '.l'l. Sect. *2. n. i. , (piod nripte ent ii i

abfvlvlio, etiomu itnwn alque iierum reincidat, maxime u aliquan- tuluiii ne ronlini^nl, et numrntm prmnoi-vui • •ninunt: quod

nolavil MavniTut Vap. .'I. «. 21. Intrrdum i< ■ ■•*i,'' < putrxt ith%ch' hlin, el tnaior nliqua poruitrnlia rel caulio adhibrri.

Illud eliam addendum est, quod si ('onfessnrins poenitenti^m r^ pcrial frapilcm adeo at(pie rliani in' ' Tcminni ' " ' '-, U' (um niiiius dispc.N lum ad ah-' in oh d- s

propo.siil iudicare deheat, ndhuc Imprudenter nti homine tnm fra- gili, iiifirmo, et imliecillo id rxifict. ipiod dilliciliu«i nc i r

Impo.ssihile illi est ; multixpic iinprud(Mitius rifjiile nc (!«•.. a se reiiciet; sic enim hoc un a' conse^pielur, ut |M>enilens d rahundiis peccatis profiindtus inim(*rgalur. C(mlra vero ch.iritas, lienifiirtas, et palicnlia in eo - ' ti», et a;

«allcm ohtinchil , ut ncc penili ralur, i.

preces omiiino aldiciat, nec vln lUi praecidntur, qua coiisiliis el hortalionihus iuvari possil, aditumipie nd reconcUiationem scial

S36 TRACTATUS

PUNCTUM II.

De consuetudinariis et recidivis,

632. — Consuetudinarius, prout distinguitur a recidivo, iu- xta recentiores dicilur ille, qui contraxit habilum alicuius pec- cati, in quod tamen nondum post confessionem sit relapsus. — Recidivus vero Yocatur ille, qui habitum contraxit, et post con- fessionem in idem peccatum relabitur. — S. Lig. n. 457. (a).

semper sibi facilem patere ; prouti scilicet Doctores agendum mo- nent, ubi disserunt de confessionibus meretricis, usurarii, aliorum- que huiusmodi, qui non sunt sullicienler dispositi, sed emendallo- nis seu melioris vilae desiderium aliquod minus ellicax, seu vellel- tatem tantum habenl. Nec sane in casu oblivisci confessarius debet senlenliam, qua Suarezius (De Relig. Tr. 5. Lib. 3. c. 8. n. 7.) de hoc argumenlo concludit: Nec huiusmodi humanae infirmitates effi- cacius curari ab homine possunt.

(o) Auctor has definitioneslribuit Recentioribus; quia reipsa tan- tum recentiorum quorumdam fuit eiusmodi inler consueludinarium et recidivum. distlnctio, ut prior dicatur, qui habitum conlraxit ali- cuius peccali, quod nondum confessus sit (addunt habllum contra- hi per actum quinquies in mense repelitum), alter vero, qui post confessionem in eadem peccala reiapsus fuerit. Quae quidem sensu aliquo admitti forte poterunt, sicul et quod recidivus appelletur, qui post confessionem in peccatum etiam diversae speciei relaba- tur, ut cum nonnullis voluit quidam Franzoia. Verum theologica acceptione intelligitur a doctoribus frequens reincidentia in eadem peccaia post multas confesswnes absque ulla emendatione, ul ait Card. De Lugo (De Poenit. Disp. U. w. 166.), vel, ut habent Sal- manlicenses (Tr. 17. Cap. 2. n. 167.), Quaestio est de eo, qui sae- pius admonilus in eodem semper statu permanet, nihit ex parte sua curae apponendo, ut ad meliorem frugem redeat. Et Gobat [Theol. Experim. Tract. 7. Cas. 16. n. 518.): Qunndo Theologi morales tra- ctant de recidivis...., loquunlur solum de iis recidivis, qui idem pec- catum mortale pergunt committere etiam post propositum emenda- tionis, postque plures confessiones, ut exprimit loann. Sanchez, Lugo, Lessius, Filtiuccius. Et Ven. P. Segneri (Crist. Istr. p. 3. disc. 22.): Intendo di ragionare d'un*altra razza di recidivi, e sono coloro, che dopo la confessione tornuno subito alla medesima colpa senza veru- na emendazione e senza veruno studio per emendarsi. El Ludovicus

DE POENITE.MIA 537

RBOCLAE

633. — I* Heyula. CousHetudutarins quilihel alisolvi seniper potest, etiam prima vice, (|ua priivuin habilum coniilctur, etsi Dulla emendalio praecessent, niodo eani serio proponai, et poc- nil»'nliae si^ii.i, i|iiiuiivis or^ir/aria liuilum, osleuiJat. S.l.ig. n. 4jO., et (thi (oininumhr a).

a (iranala cosdrm (IrscriMt, qui ubi priwum ncelera nua hor tein- pore conff.%xi fueiint, in eiidein pi utiuus relubuntur, neque de prnva C0Muetu(Jine et ticentia iurandi, peierandi, u>eniiendi, detrnhendi, maleilirendi, tnnteiirecandi, al^ive cowupinrendi iiuidfiuam renii'lunf, nec utlum lirluti.s ar inetnti.% o/Jirium awplectunlur, sed iidfm per- manent, qui antea fuernnt. Iia siincli>simus vir npud Andrrur» i, qul ex sententia coinniuni 1)1). (/n (ipusr. Coiifcssarius Iteciiliv. §. 1. in Append. ad \ol. "2. }lelu'lae fiu\nnbnum. II '"^'''i ' .

Vrop. Fid.; Iria liaec ad rccidi\iim accfplionc lli' . luciidum rc(juiri colligit: !• frequentem retapsum pos* plures cow feMiones ; '1 relajisum in endem specte peccala ; 3" defectum omuis, etiam inclioaiae, emrndationis.

Quocirca con.sidcralio dc cunsueiudinario, qui recidirvs hoc scn- bii Dou sit, spcclare huc solumnnxlo potcsl, quando qiiis fortc pcr pinrcs aniios a coiinicndo al»>liiu'iis, ci vi • ' • * ' " i cadcm pcccaUi frct^ucnlcr rcciilciis, ihdigcl p cura, utpute ea consucludine latuirans, quac (Ul ail Suurcz Dt Relig. Tr. 5. tib. 3. c. S. n. 7., quodam modo Iransiit i« naluram: di' ciiismodi cnim consncliidinc, ac porro dc huius cmcndai ■' •» dinicullalc Tlicolo^i ln(|uruiit, ikmi di* nujKrius a rcccnlioi exco^ lata.

Facilis \cn) r.ilit» jialcl, cur pr.- • • • ■ ^

Scholae ihcoloj; s cl noniiull(»s rr». ?

consueiudinarii uut reciditi nolionibus. Scmcl enini ac cou.^^lcl, divcrsininodr has iiolioncs a Tlicolo^is accipi. ac ab isliii rcccu-

liorihus, m.mifcsto apparchil, divcr^ • m« pcncs ulrosquc di>pu-

talionis suhicclum, ac pr(>|)icrca p< i pro Ihcorus iio\ac no-

Uoni tiupcrstruclis auciorilalcin ac .sulYra^ium invuGiri Theotu(co- nim, ipii dc alio suhieclo di.HpuUibiiul, llccl ulriquc i sdcm ut«in- lur vocahulis.

(a} Esl conlra Invcnin, ct illuin l.u<lo«icum Ilabert, qui pruplcr ffunm in oppu^naiida (ionslilulionc iHijenitus pcrlioticiam cx .\ca- dcmia Sorhonica cxpul.ous, iilc^ls iu ciilio 7 Aprilis 1718 lufelicttex

5o8 TRACTATUS

IP Regula. Neganda autem est absolutio consuetudinario, si modia a Confessario prudenter proposita et ad consuetudinem Tincendam necessaria adhibere recuset. Ratio est, quia eo ipso non vult sincere corrigi, quamvis asserat se ^elle vitam muta- re; et proinde est simpliciter indispositus (a).

634. — III* Regula. Recidivus praebens extraordinaria seu specialia signa doloris, toties quoties absolvi polesl. Ralio est^ quia per signa doloris extraordinaria quaevis prudens tollitur suspicio, quam praecedenles lapsus, etsi frequentes, inducere potnerunt, et Confessarius prudenter iudicare potest, poeniten- tera satis esse dispositum. — Dixi, absolvi potest, non autem necessario debet; Confessarius enim potest absolutionem in hoc casu differre, si dilationem bono poenitentis utilem futuram esse iudicaveril, licet ordinarie magis expediat, ut non differatur (6). — S. Lig. n. 460., et Prax. Confess. n. 76.

interilt. Hi cum nonnullis aliis exigunt, ut vera conversio per vilae emendiUionem prius probelur; secus enim, ut inquit luvenin in damnalis suis Instituiiordbus Theologicis (Vid. Indic. librorum Pro- hlbitorum Romae, an 1744. V. Iuvenin, el Edit. Recentior. ad V. Insiituiiones Theolog.) De Poenit. Diss. 5. Cap. 5. art. 1., moraliter certuin est, ajfectum ad peccatumrnortale in iis reperiri. In quibus vides duo male confundi, nimirum inclinationem quandam in malum seu melius facililalem quandam alicuius polenliae ad suos actus, et deliberatum ad peccatum morlale affeclum. Et exinde sane pro- baretur, omnes homines ad peccatum mortale affectos, atque adeo absolutionis beneficio semper esse indignos; quippe, ut Scriptura loquitur (Gen. 8. 21.), sensus et cogitatio humoni cordis in malum prona sunt ab adolescentia sua.

Contra istos S. Alphonsus (Lib. 6. n. 459.) urget illa verba Cate- chismi Romani (De Sacram. Poenit. n. 60.) : Si audita confessione, iudicaverit (sacerdosj neque in enumerandis peccatis diUgeniiam, nec in detestandis dolorem poenilenti omnino defuisse, absolvi poterit. Et subdil: JSota omnino defuisse. Et ulique in rem haec oplime qua- drant. Illud tamen inquirendum cuipiam videbitur, curnam ea Ca- techismi verba, quae generalissima sunt, aeque non valeanl, etiam cum poenilens posl confessionem in eadem peccata relapsus fuerit, sed graiis ad unicum hunc casum constringantur.

(o) Haec pertinenl ad doclrinam generalem, de qua sup. n. 626. dictum est, absolulionis eum esse incapacem, quisquis certam ac gravem aliquam obligationem implere renuit.

[b) Vide quae de hoc argumento fusius dicta sunt sup, n. 621.

DF POEMTF.XTIA 5Sf

635. — IV* Rpfjnla. Rfridivus, cljam sola contrilionis .sijma orriinarin prJH-hcns, at)>(ilvi polcsl fl ^i-ncralim dchel, fiuotifs aftsolutio non potest farile diffevri. Ualioesl, (juia v\ una parlc absoliito iuilirnri polesl sat ili-ipositus ox sijjnis ordinariis ; cl ex alia parte adest gravis ratio eum absolvendi, ne diu perma- neat in slalu perrati niortalis; sed (lonfessarius anlP(|uam lalcin absolvnt, riirnni adbibebit, ut eum ad reripiendum tieneticium absolutionis niejius ac ccrtius di.sponul (a).

63f>. — V Rcgula. Recidivu.s rediens cum eodem pravo ba- bitu, nullo adhihito conatu, nulloque iwjileto medio ex iis (juae a Confe^s.irio praescripta sunt, non potesl absolvi, nisi sipna e.rtranrdinaria doloris ostendal [b . Hatio est, quia tunc prac-

'a) I)e necessaria hnr in (lonfessariis nirn, >ide notn ad seq. II um. ().'{7.

v6) Sic S. Alphonsus n. 4511. reipsa scrihil : Peccntor reridirus redimx rum eintem hnhiln prnvo nnn potest absulii, nisi afferat ex- trnordinnria si<jnn sune dispusilionis.

Porro cjuod A. pro hac doririna solum S. Alphonsum alleget, non fortuito facluni dixrrim. Nnm [el haec ideo faiitum dicla fue- riiit , ut su.i hisioriae el veril iti .iurn scrvenlur multos (|uidem (I. c' ;i(Terl aurtores, nec dubit:il, seiilcntiam haiie suam appcll.ire communem. Al enim 1' plcri^jue ex iis, cjuos hic allepnl, iiilem Uli sunt, (juos superius [in tm/. ad n. 0*21 " h.d)es allepaloo;, Snnrhez ni- miruni. Suarrz. Pa'nus, B- nncinn, .\zoriut, Suyrus. llurUuius, l.u- (10, elc, ei caelerum iion alia horum lora ipse liidical, qunm (|uae iliidem no.s allulimus 'ner alia saiie poterant allepari, quia alia ho- nini lorn non hnbentur . P«Tro horum .<enleiilia. quam ihi allalis ipsoruin \erbis iiinuimus, tolo c;ielo ;ib isla lhe>i di>l;it ; ex|)reHSC eniiii :inirm:int. aut manifeiite suppoiiuiit, pornileiiti m absolri po$' se. :it<pie dihilioiirni ;d»Mdiitioiiis ut mere ull' ue adeo solum

e\ saluhii fnmilio, el qunndoijue t^uilumnunU .. : .: iiid.im propo- iiiint. Ilinr nonnisi orulorum aul memoriae lapsui tiihueiHhim vl- detiir. (piod S. A'phoiisus eas citationes sumpserit e\ S;dm;m'iren- nibus Tr. 17. (^np. i. n. IfiS, cpiem locum ip^^e iliidem alleg.il. Nam utiipie Dorlores i.^ii ibi :i(Teninlur ; .«ieil seiilenlia. pro «pia il)i iii\o- c;uitur, iion esl S. Aij)l»onsi Ihesis; jied alia, qunm Salmaiiliccn^e^ sic expriniuiit: Licel siUBHh' sir ro\s/i./i w dijfe^re ob^ '».

qunndi' rrrdilur profuhira /u/ii(/iVn'jo....; al si p.enilens re

el prnpofifo firmo aecedat...., ronfessnrius roTffT tuvn ABSoirtBK, eisi hactenu% non ntiarerit, per phres riets admonitus, emendari:

540 TRAGTATUS

sumptio, quae poenitenti favebat, cum prima yice confessus est, nunc ipsi adversatur. Etenim qui tirmiter proponit pecca- tum vitare, non ita facile sui propositi obliviscitur, sed saltem

qnae quanium consonant cum allegatorum DD. sensu, lantundem a S. Alphonsl opinione differunt.

2* Sed et ipse S. Alphonsus {l. c.) manifeste prodit, aliam esse doctrinam suam, aliam vero senlentiam DD., quos paulo ante pro se allegaverat. Non multo post enim memorata senlentia Sanchezii, Layrrtanni, Lugo, Palai, Vivae, Sporer et aliorum, quod bene pos- sit pluries absolvi recidivus, etiamsi eodem modo relapsus fuerit, et nullum adhibuerit remedium, subdit : Yeneror tantorum Doclorum auctoritalem; sed eyo eorum opinioni nunquam acquiescere potui. At vero quod habent Doctores heic a S. Alphonso nomiuati , id ipsum commune est ad unum usque omnibus, quos pro se antea citaverat, el vel ipsi auclori theologiae ad usum Seminarii Petroco- rensis, utut iste luveninii potius, Habertii, ac Gennettii, quam scho- larum theologicarum vestigiis insistere consuescat.

3** Si qui pauci sunt, qui menlionem iniicianl exiraordinarii signi dispositionis, hoc non exigunt ceu conditionem, sine qua absolvere Confessarius non possit, sed vel mere dicunt, illud quoque ad di- gnoscendam dispositionem deservire, utLugo [De Poenit. Disp.H. n. 166.), vel memoranl tanquam casum, in quo (contra ac senserit S. Alph., n. 463. 464.) non differenda est absolulio, uti Laymann [De Poenit. Cap. 5. n. JO.). Unos itaque reperies Salmanticenses, qui (Tract. 17. Cap. 2. n. 170.) ceu probabilius tradunl, quod tune nonsolum salubre erit consilium differre absolutionem, sed ad id te- nebitur Confessarius. Verumlamen horum quoque sentenlia ab opi- nione S. Alphonsi recedit. Nam primo quidem isli (ibid. n. 167.) probabiles censent etalias sententias, quarum prima (ibid. n. 1G8.) contra S. Alphonsi sententiam docet, absolutionem conferri posse, licet aliquando ex consilio salubre esse queat eam differre. Deinde obligationem illam differendi absolut onem (ibid. n. 170.) limitant, nisi ex denegata absolutione scandalum aliquod sequalur, aut aliud extrimecum inconveniens ; qua limitatione tantum non subvertunt S. Alphonsi thesim, cum eo ipso concedant, absolutionem per se loquendo posse conferri. Denique (ibid. n. 168.) Ipsi disserunt de eo, qui sAEPius admonitus, in eodem semper stalu permanet, etc. ; unde et ipsisunt iis accensendi, quorum senlenliae S. Alphonsus dicit (ut nuper vidimus), se nunquam acquiescere potuisse.

4° Item si nonnulli, quos el Salmanticenses [n. 170.) avidissime inquisiverunt, usi sunt iis phrasibus, non posse absolvi, non esse ab-

DE PORMTFMIA 51 1

poraliquofi lompiis perscvcral, ct (Jidicilius aut rarius cadil. — lia expresse S. Lirj. n. i.')9.

solvendu.n; bonim timen senleiilia nec S. Alphonsi, imo nec Salman- tir«Misnim opinioni ullatcniis f.ivel. El sane (juiii horum ihroriao *.u(Tr;igiitur, quod Saiichcz (In Decal. Ub. 2. Cap. M. n. ij., duni dirit, a.ssuetum hlasphcmiis ahsolvi pos.se, imo et es^e absolvcD- <lum, exripiat tamcn casum srandiili rej»arc-i(>n(li, niti inquit, quan- do ilte /11 blnfphemii.% inijrm prnrberet scandatum, et ita Confes$a- rius iudicarel, poslponmdum pritatum Htius ^olatium, rt nd glo- riam dirinam expedire, illum nnn ab.^olvi, donec .icandalo publico snlisfncint, nilcndo vilne ewendnm? Kt hoc idcm est, (juod nil Bo- n;i(*ina (l)e II. Praec. Di.^p. 4. Q. 1. Pnncl. li. n. 7. : Hatione ri- tandi ncnndnti, quod peieran.n atii% praebrre nolel, deneijandn ett ab- xotnlio iuxla pnidentis confe.n^arii iudicium; scandatum m .n prae- cnrendum rst. Hursus (piid eorum Iheoriac f:i\et. cpiod Ludov. Lo- pc/. cl H.irlli. Mcdiiia, at> iis allcfiati, (Jivcrinl, noii cssc ah>olven- «liiin ciiin, (pii non hnbrt proposHum corri^endi vittum? Sic enim L(»|ie/. su;im ac .Medinac senlcntiam proponcns Instr. Ccnsc. /'. 1. C. i').) Jiil; Huir sentmtine Suti vidrlur suhHcribere .\ledina, quod qui consuetudine iurandi passim tme'ur absque delectu et considera- tione uti^m verum fnlsumve iuret. r.4iifryrff yfko PtoeosiTo ejtirpaw- di iniqunm consueludinem, non est nbsohmdus. Si autem emtndam stnlunt. bonoqne animo remedia sibi in-licla a Confessario ampltxut fuerit, non esl, cur ei protatan*da \it absotutio. {)\\'u\ prodest, quod Hodricpiez ah iis allegalus (Sum. P. 1. Cnp. 192. n. 13. excrib«ns Mcdiiiam dixeril: (Jui veru est tnm drfectuosus in .tua prava con- suetuline, ut in ipsa confessione iuret ad sinqula vetha. non debet pro tunc absolci? Imo l.ud. Loper (/. c.) ceu rigidius hat>el id, (juod sii ^ T^ • *1 ' da, cl a Mcdi; - • ]\ V s, pum, qui in niu'tit ; , rntn, mala < , 'if/wr. ad iii

raptus, iamque pluries ante dt hoe confessvs cum fuerit, numquam prnestitit emenditm. non absolvendum, srd mittrndum rssr. ut prr dirs nliquot nltrntum sr ijrrnt ad rrlirpiindam tam prmiciosam con- suetudinem. Et ratio, (|uam hir aflTcrt Mcdina, ditrerendi ahsohi- tionem aliud iiigens discrimeii iuducil iiiler horum sentenliam, ft rccciilcm S. Aljihonsi opinioncm. S Mphon rum luxla Ihro-

rias Iu\cnin ct similium iic^al, ciusiuodi p»" m posise ahiol-

vi, utpote qui cen.Hcri deheat indispositus ; necufi vcro docloreK, (|notipiol vcl i|).se vel Salm.iiiticcii«ies «tllepant. III siquidem. ut alias aihcrlimiis Sup. in hoi. ad n. fiil. , cum polissime dr ri/iii linijune disputcnt. dilationcm altsolutionis haheiil iit meram indu- striam ad excitandam tandcm aliipiando et exsilmulandam igna\ijim

542 TRACTATUS

637. — YP Regiila. Recidivo dubie disposito absolutio diffe- renda est per aliquod tempus, usquedum prudens dispositionis

eorum, qui vi pravae consuetudinis in verba aut llasphema aut periura etiam minus deliberata prorumpentes, in iugi peccati mor- talis statu (m notatetiam Trullench. Jn Dec. Lih. 2. C. 1. dub. 20. n. 6., perperam idcirco a Salmanticensibus citatus) versantur, nisi congruam ad corrigendum vitium curam adhibeant. Immo, ut ex- presse advertit Medina [Instr. Confess. Lib. 1. Cap. 54. §. Y.), cum hoc peccatum in lingua sit, potiusquam in corde seu afFectu, nihil de dispositione poenitentis disputarunt, et ideo etiam Azor {P. 1. Lib.XI. C. 3. q. 4.), perperam et ipse a Salmanticensibus aiiegatus, postquam dixit : Yidetur tamen ad tempus absolutio differenda, ut operae aliquid interim in id (ad corrlgendam consuetudinem) con^ ferat; mox subdit: nisi iusta alioquin causa subsit, qua statim Ot peceatis absoM debeat.

Et haec, quamvis pauca pro argumenti gravitate (neque enim brevitas Notae fert plura, quae ad evidentiorem rei demonslralio- nem facerenl) satis esse possunt, ut constet, praemissam S. Alphon- si opinionem potiusquam communem, contra DD. communem dici posse. Quod tamen non in aliquam eiusdem opinionis reprehensio- nem dictum fuerit, sed solum (ut supra dictum est) quo suus histo- ricae veritati locus ac ius maneal, et exinde facultas supersit uten- di illo canone, quem et idem S. Alphonsus (n. 460.) laudat dicens: Puto, nequaquam errare eum, qui se dirigit cum sententiis commu- niter receptis ab huiusmodi Doctoribus non humilis notae. Caeterum quo pacto S. Alphonsi opinio ad communem sententiam pertrahi aliqua ratione possit, in nota sequenti indicabimus.

Inlerim adverte ralionem, quam A. pro ea regula profert, acpro- ferre nonnuUi alii solent, logico (dissimulandum quippe hoc nou est) vitio noncarere. Nam quod posl confessionem quispiam eodem, et, si vis, etiam deteriori modo ac mensura in eadem peccata re- lapsus fuerit, esto, forte suspicionem aliquam iniicere poterit, in ea confessione minus elTicax extitisse propositum; et dixi, forle ali- quam suspicionem; quia cum humana volunlas mutationi subiaceat, ne ad praecedentis quidem confessionis defectum aliquem logice arguere possumus ex sequenti relapsu ; quippe qui non defeclui propositi sincerissimi, sed (ut quotidiana experientia docet) fragi- litati et inconstantiae post sincerum propositum saepissime adscri- bi debet. Al quod ex praecedentibus iapsibus quispiam arguere praeterea velit ad defectum doloris ac propositi in praesenti, id nuUa lex iogicae consentit, ul egregie ratiocinantur cum S. Thoma universi Theologi.

UE POEMTCNTIA 5IS

si^Mium appareal. — 5. Lig. Praxis Confeu. n. 11. et 14. Ilom. apost. tr. ult. n. 9. et 10. (a).

[a Qu()«I, exceplo casu m'Co.H.sil;ilis, absoUi lirii«» non iic^isil poc- nilciis (luhie (li.^posilus, (jiiPfu srili(M«l >uniri<MMrr •!' iu »'jts6

a<l pjriiliarn in .sacninu-nU» rt'ripi«'n«l:»ni, nnlla pruilffi- ; -UdMel, extra coiilroversiam e.s.se dchet. A.sl aliud esl (|uo(i poenileuji in ea conilitionc nofi possil absolvi, aliud ost, ()Uoil iii iiliud tcinpu*» ab- sohcndtis (Jimitti drlxMt; (piasi xto aut dil.itio ist^i virlulcui arrcs- sciidi di>positioih>ni lialxMt, aiit rocrtcndi paticiitia iii purnilnite fuelioris disposilioniscertius iiidiiMum sit, autcouira nou magisex- |»(Mliat, inio oHiriufn rofifcssarii sit onui«'in tuiir i|>siifii (-nrani adhi- hcrc, ut ad hrricfiiiuin id»s(i!iiluiiii> r.lc act'i(iii'fi(I.uii pni'fiit»'iilrm disponat.

Itinam s^iccrildliifii oniniufii ineiiti inti^crciitur vcrha, «piihus S. M. I.co IV \II liihilacum oilti univcrso indiccns (ioiist. Cliari^ laleChristi 2"» Dcc. 18'2.*i, J^. 5., C.onfcs.sarios moiichal: SiJilunt se f/uidem inipiil] multi Sacramenti Puenilentiae mini.stiis prorsus iif^ parad, %eil persaepe tamen huiusminti, ut ex imparati% paraii fteri puxsint, si modo Sacerdos visteia indutus misei ivordiae Chrisli lesu, qni non venit vocare iustos sed peccatores, sciat studiose, putientet, mansuete rum i/mm agere. yuod vero heic imparati dicantur ii el (juidom soli. (pii csscntiali carcnt dispo.sitioiie, patct ex .sccjucnti- hiis: Imparati enim illi tantummodo suut iudirandi, non qui rel yra- visiima admiserint /laijitia, vel gui plurimos eiiam oMno^ abfuerini a i'onfr.n%ione ; mi^ericurdiae enim Dinnini ni>n e%l numerui, el bimi» talis infinitus est thesawus, vel qui ruHe% condilione aut lardi ing^ nio non sntL% in se ipsos inquisierinl, nulla fere industria sua id sine Sarerdotin ipuu% opera asseculuri ; sed qui adhibita ab eo necessa- ria, non qua praeler modum yravenlur, iii im inleirr : ■■■ '■■' '■ /cn- tia, omnique in iislem ad ddv.Ma.ionim pecratoiuih ..,

exhnusla chnrilalis induslria, sensu lainen doloris ac poeniieniiae, quo sallrm ad l)ei ijratiam in .m randam quao .<uut

vciha Tridcntiii dc atlritionc) di , ...... cre prudeuier iudi^

ranlur. Kx (piihus |iatct, ahsolvi pu.ssc eus (|UO(|Uc, (|ui nedum dit- hie dispo.%iti, scd manifcst(* acceduut indisposili; shpiidem patieu-

tia. mansuctndo, cl industris .sacerdolis rh.irilns id • :■ * —

ijisuiti p(itc>t, iit c\ imparatis parati liaiit. id(|U'' pn. ffarius iudirarc (picat.

Idrirco SS Potilifcx iioii |>ractcrmitlil u re, i|ui

|iotius(piam hanc in sc curam su.scipaiiit. ul ...lc p<'C-

catores Deo rcr(uicilieiit, facilem .sc uh hoc onere e\|>edieiidi \ijiu ineunt, remilteudo pocDitentes in aliud tempus absoheodos. Poiit*

544 TRACTATUS

Caeterum, semper spectandum est bonum maius poenitentis; sic optirae S. Ligor. n. 459., post Concina qui (c. 10. n. 24.),

quam igitur indicavit, quinam beneficii absolutionis iudicandi sint incnpaces, quales (inquit) sunt, qui nvlla dant signa doloris, qui odir: et inimicitias deponere, aut aliena, si possunt, restituere, aut proximam peccandi occasionem deserere, aut alio modo peccata de- relinquere, et vitam in melius emendare nolunt; aut qui publicum scandalum dederunt, nisi publice satisfaciant, et scandalum tollant; mox graviter monet, quam longe a more periti medici, qui similiter infundit mnum. et oleum vuJneribus sauciati, distet eorum ratio, qui ut grarius aliquod ouiliunt peccalum, aut aliquem sentiunt multipli- ci peccatorum genere infectum, staiim pronunciant, se nonposse ab- solvere: iis nempe ip4s {pergH SS. Pontifex) medevirecusant, quibus maxime curandis ab eo sunt constiluti, qui ait: I\on est opus valen- tibus meticus, sed male habentibus. Quocirca merito pronunciat, raai^\s indispositum ad audiendas confessiones huiusmodi sacerdo- tem esse, quam peccator ad confessionem accedat imparatus: Quod si praestare (ait) praetermittat, profeclo non magis ipse (Sacerdos) dicendus est paratus ad audiendum, quam caeteri ad confitendum acredere,

Ex quibus iliud etiam colligitur, timendum non esse, ne sufficiens disposilionis signum haberi nequeat, etiamsi nulla adhibeatur abso- lulioms dilatio, saepe alioquin failacissima dispositionis probatlo. Hoc ipsum monuit el S. Alphonsus {Lib. 6. n. 459.), ubi scribit: JSec vervm est, quod sola temporis probatio unicum sit signum mu- tatae volunlatis; nnm voluntatis mutatio pendet a divina gratia, quae tempore non indiget, sed ininsfanti operatur, etideo nonsolum per erperimenium temporis, sed eliamper alia quaedam signapate- fieri potest. fmo aliquando alia signa praesentis disposilionis multo melius manifeslant mutationem volunlatis, qnam experientia tempo- rts; nam siyna illa directe indicant dispositionem poenilenlis, expe- rieniia vero taniuin indirecle: adeo ut non babo evenire possit, quod aliquis eiiam tongo tempore se a vitiis pro mundi huius honestate (v. gr., ut absolutionem carpat, vel admittatur ad communionem paschalem) coniineai...., et nihilominus non sit rite dispositus. Pro- plerea quoHes poenitens affert vera signa doloris el propositi, toties bene absolvi poierit. Ad quae fac advertas, esse quidem aliqua pec- cata, in quae quis prolabitur ex atTectu et cum affectu lenaciter inhaerente cuipiam obieclo illicito, v. gr., cum ex odio et vindictae appetitu quis proximo delrahit, maia imprecalur aut etiam infert, vel cum diviiiis perdite inhians lucra illicita seciatur, vel foeminam quampiam deperil, quacum consuetudinem habet adulterii, etc. ; et

DE POEMTENTIA 5i5

ail: rt erramli perraturn declinrs, si vides, hina tel trina ath- solutione te jtnsse infinnuin rurare, esto in misrricordia dites.

nim his sanc opporliinus inrlclil srrmo «lc mufatinne tntuntatis, <]ii.>e (li'U>sttri illinl (lcltcnl, (|iio(l .inlfHler (liligtrli.il. Asl iii |)'uri- l)iis aiiis, pt amsi |)pcc;iia ex qu.idam consurluiline perpiUtMilur, ppr|»«*r;in» liuiir .'ifTrclum prjz.i (nTcMli ohlrrliim r»Mjuirf«i, uii, v. gr., pl('rumi{ut> lil iu \iliis linguir, .ir s.ieiie eli.im iii molliiie; unfJe fil, ul liiimo uli(|ue ri'lahaiur iterum .iique ilerum, nun timen ({U.isi se totiim perciitu dedens, sed potiiis i;;iiavi.i qua 'am ac fr.iglilate >irlu»;, semel simul acrus.wis, ac niox f.icli poenilens. ac modu vi- tio olilucUiiis. modo ex intirmilate ipsi sucrumhcns, et iu^um vitii semper (pjodammudo in\itus ferens. Purro cum huiusmudi, uti pa- tet, de vohinl.ile agitiir iioii t im niutiinda, (pi im CMrridioranda, quo vigilare attenlius, si de viliis lingu.ie sit seimo, et rcpugnare \ali- dius, si de aliis vitiis res est, dili^entiusijue praesidiis (tppurtunis uli assuescat.

Cieterum si S Alphonsus, dum tignn ^i.»/)n.»i//..nj\ riiiain,iiti,ria exigit, n hil drniurn iiit«'llig.it, qu.un quol in all.ilo tt'\lu liahcti liem|)e retum nliquod tt«ytiu//i dotnris ac prnposi'i; haud a«-gre cuo- ciliah liir cu'n communi 01)., cunupie pra\i, ipi.im sunmiux 1'oiili- fc\ Li'0 \ll in all.ila (loiislilulione commcnd.it. .Ne«)Ui* cn.m ullus e DI). docuit, ahsolvendum cum esse, ipii ^ul.iit l'uiilife\, Mnmdolo' ritt ac pnmiieniiae, qun nd tjrittiam in Sarrnm^nio impeit andam di»- pandlur, pntdrnter carrre iudicrtur; n«*qu»' ilcrum S. Al, ' >, ut

e\ allalu lc\lu palcl, conlendil, necc.s.s.iriam cs>e dilai < no-

lulionis, ut dispo.sitio etiam recidivi vel saiis coRiiosci, iti quaiido diihi.i primuni apparcat, vel etiam comparari po.ssil, s\ pcuituii forte poinitcnti accedenii de.sil.

Mclhodum, qua ciira dilatae ab.solutioiiis experimenlum hu usmo- di sco|)Us atliiigi (|ueat, nc simul pra\is a summo Pomilice Leuiii* XII comrniMidata rctincalur, diliicide iu\Ia ac hrcviter c\ ' ni h.tbaa a VhHijtpt Maiia Salmjori in Opusciilo plurics }{• i tn cum

tilulo: 'xtruzi ne prnlica pei Cnnfe^itni nor^tli; de qiio lameii vido qua(> siip. adiiolavimus ad n. 519. pa^ .197 ; <|Uim qiiidcm metho* duu) sicul non siiic lahtirc servari. ita iio.i siiie culp.i, uhi opu.<» >il, a coiifcs^ario omitt> mentu ipse alUrmat, coidiniiaulque ea, qu^e ex Leuni^i Ml Ooiistitulioiie supcruis atturunuii. tl iiai|ue p ua ao docliis Auctor advcrtil '/'<ir/. i. 5i. I.', .• n oiC

iis, qiM(> alii rj:/r(i)»r(/i«ia< i(i dixciiiit, p« wr^li

aul edam ioter cunrucndum praebciiL, quo OuiifcvHarius de di^po- sil one salis iudicel ; ati.imcn si coiife.ssione, noii siiie up, <

siicerdMiis paticnter nuinsueli auxilio, expleta, hic oh potiMi. i.;..s (lURi Toin. II. 33

546 TRACTATUS

Emendatio peccatoris securior omnibus regulis est norma vel impertiendi vel denegandi absolutionem.

oculos efficaciter ponere insllluat peccatorum vltiorumque suorum gravitatem, deformitatem, turpitudinem ; tum si pessimos peccato- rum effectus, damna, detrimentum animae, salulisque aeternae dis- crimen ac Ihesaurum irae per inordinatam vitam cumulalum, ac va- nam quoque spem sibi consulendi, ubi hora iam instet mortis, im- minensqueDei iudicium; tum etiam facilem ralionem suggerat, qua el malis hisce occurrere, rectamque salutis viam inire possit; his insuper si adiiciat, serio perpendendum cuiiibet poenilenti esse, sacramentalem absolutionem effectum sorliri confitentium disposi- tionibus congruum, atque adeo sicut sincere poenitentem solvil ac mundat, sic verae poenitentiae sensu carentes arctius ligare atque peccata reliqua addito sacrilegio cumulare; haec, inquam, omnia aliaque iiuiusmodi Confessarius si proponat, idque non zelo indi- gnantis, sed magna potius charitate commiseranlis ac poenitentium salutem sollicite concupientis praestet, meritolaudalusAuctorcon- cludit, fieri non posse, quin signum aliquod sufficiens animi sui poenitens exhibeat; proindeque affirmanti, se sincere agere, atque ea, quae Confessarius exigat, praestare se velle, posse confessa- rium tuta conscientia absolutionem impartiri , etiamsi poenitens aliud conversionis suae signum nullum decierit.

Ratio autem est, quia cum in hisce adiunclis neque ex ignorantia neque ex dolo repeti raiionabiliter possit illud poenitentis lestimo- nium, iam valet id, quod instar axiomatis est penes omnes Theolo- gos, poenilenti credendum esse et pro se et contra se. Dixi, neque ex dolo; quia in praesenti nullum scopum aut causam fraus habet, quae mere cederet in mentientis perniciem. Hinc discrimen, quod S. Thomas notal inter loquentem in confessione de se, et de aliis [Opusc. 7. al. 12. q. 6.) : In confessione est credendum peccatoii con- fitenli etpro se et contra se; sed conira alium nullo modo est ei cre- dendum; alioquin daretur mullis occasio fidae confessionis, et frau- dulenlae infamationis. In contrarium vero, cum de se loquitur poe- nitens, rationem sic S. Doctor [In 4. Dist. 17. Q. 3. art. 3. q. 5. ad 2.) innuit: Quantum ad hanc cognitionem (scilicet per confessio- nis manifestationem) non polest [Sacerdos) maiorem certitudinem ac- cipere, quam ut subdito credat, oua hoc est ad svbveniendum con- sciENTiAE ipsivs; uudc iu foro confessionis credilur homini el pro se et contra se.

Et sedulo adverte illa S. Doctoris verba gravissima: Non potest maiorem certiiudinem accipere, quam ut subdito credat. Et sane Donne uni huic canoni nititur, quod Confessarii tuta conscieutia ab-

DEPOEMTE.MIA 547

Quaesita :

638. — QiAER. r Quuudonam cen.seatur contracla con.^ve- tudo ?

.«(olvaiil poeniUMiles (|uaHi integre coiifesMos, cum Uunen experienlia doceiit, liaud infre<|utMit racccdere, qui Hacrilcgc |)eccaUi reiio«iii7 Et licet sectari quis velil llieoriam siynoi^um eitraordinaiiumm,

uonne el isH simulari possunt? Imo nonne frequens est «;

quod Couf('s>ariis saepe s.»e|)ius iliuili conlin^al s|)ecie pi- devotionis in alios fines a ((uihusdam conricta? Et tnmeii ijiiiMiaiu idcirco confes>arios iure re|»relien(lal? Aul (jiiis a (!(Uif»*>H.irii> e\i- get, ul ad de(M>|)lioiies cavend is iiemini tidcm lial)(>aiil, eliiim cuin nulla ncgandi tidem prudens adest ratio? Nonne sic fundilus sub- vertctnr oeconomia, (jua, leste S. Tlioma cum universih Theoiugij», tota r(>;.'ilur huiiis sacrameiiti admini>lrati()?

Kxiiide .sufiimus tNinlifex Leo \11 duin in cit.ita Cunslituliuno |)raemissam |)ra\im commendat, nolare non umitlit moru^os iilun (loiifessarios, ^mjT^u^ ^ut ait; vijuita.... doiurit uc pr<

videtur siynificutio, ul ab^ulvere se posxe ejistimrnt ; ac > ..-i

tulum te cepi.ise consitiunt putant, si liomines in aliud lempun nhtid^ vendos dimiserint.

NiMjuc al) his «li.sMiuiM-, aut plu> .n M^tr»- out t

S Aljliun.sus, e (|uoiuverit haec e\sori|'- '.O.n. &(il. , /

nostrum propusitum spectat, snfficit, quod Cunfe%%ariui tiabeal pru" 'teuttm prnbnhilitatem de il' ii, el u ' ex

iilia parte pruilens stispirio < ., ...t>is vij u **'/ri

possct. lium iimiecunKfue siyna poenitentium nun praeslanl rmj pro^ hnbiiitatem dispu%itiuuis, ut recte docet Suarez DePoenit. lH%p. 3i. .Sff/. i. n. I , uhiail, 7 ' ' ' ' " ' :l Confe.ssar

«ieiiter et prohahililcr iii' , (ii>pu.Hitum /

videtur satis exprimi in Catechismu Homanu l)e Pvenit. n. 60., ubi dicitur: Si auirila cn' ' c Sacerdos iutruM\eril, nr«pie iiienu-

nierandis peci.ilis »1 — ^. .....iin, nec in detc>taii(li.H doh* ••'" ""■>'<-

loiiti omiiino dcfui.sse, ah.-oUi puteril. Hryo teinper ac < >

positive fioti innulescit, puenHenti oumino defniste doturem, iptum nh%nl\ ,ve potest. Iliuc .{uctur sup. cit. htrMzione per li nvrt' ft%\.ii i M'il. (liord.iiiiiiii /'. I. ('. 15. n. JliO. cuin titpaiia ji , ..- (iir.- Donde nui fermiamu qui per uilimu la cuncUi^iune. che e U fhia\e di lull.i (picsia materia ; nuii ricercarsi allru per re la peii lcn/.i, clie uii giudi/.iu prudente prohahile dt ....

ziuue del pcuilcnlc. Ondc 6C le circoblauze uou fundauu uu . *

S48 TRACTATUS

Resp. V Hoc generali regula praecise determinari nequit, quia alii plus faciliialis contrahuot ad aliquod peccatum paucis actibus, V. gr. , tribus Tel quatuor, quam alii illud saepius

prudente, ch'egli non sia sufficlentemente disposto, non dee il Gon- fessore inquietare se stesso, ne il penitente per averne revidenza, che non e possibile. Et hmc cunducit lexius in Cap. A nobis 2. De Seni. Exctnnmunirationis, uhidicitur...., iudicium Ecclesiae nonnun- quam Ofjinionein sequi, quam et fallere conlingit, et falli. Hucusque S. Alphonsus.

Illud quosdam movere consuevit, quod facililas absolvendi , quae per hanc praxim induCrUur, faciliiatem inferat relabendl in eadem peccHta. — Cui instanlibC responderi equidem posset cum ldi\v\'dlo Sulvalori (/. c), cuius haec sunt verba ; Rispondo pnmo : ,<posl aveva senlito dire ancur io, ed in speculaiiva ci credevo: ma la pralicd mi ha disinyannato, ISon ho Irovalo ancora uno di vita per- data, clie siasi mesw allo sbaraylio della iniquita per la facilita tro- vata nei Cunfessori: molti ne ho trovali hensi, che Vahhian fatto per Una dwezza e difficulid soierchia di assulvere. Sed deinde negan- dum prorsus est, facilitatem adesse absolvendi el consequenlem facililatem relapsus, quandoConfessarius potiusquam commoda ra- tione se expedial dicens non posse se absolvere (quo fit ut poeni- tens fliscedat in eodem slaiu ac forte deteriori, utpole adversus et sacerdolem el sacramenlum indignaius), non sine labore ingenti in se susceplo efficit, ut tunc poenitens absolvaiur, cum sufficieniia sincerae ac seriae poenitenliae signa exhibens prudentem spem ,facit, sacramenialem absolulionem ipsi salutarem fore.

Caelerum per haec haud excluditur, quominus aliquando, ubi res postulet, absolulio differri possit iuxta ea, quae sup. (ad n. 621.) iam ailnolavimus. llluil lamen etiam quoad hoc prae oculis haben- dum est, quoii in cit. Constitutione monet summus Pontifex Leo XII. Quocunique {'n\(\[i.\t) animo sinl, qui accedant ad sacramentum Poe- nitentiae, nihil ei [Confessario) magis cavendum est, quam ne.... guiipiam.... sacramentu reconcdiaiionis infensus discedat. Quare si iu^tasii caum, cur differendasit absolutio, verbis, quoadpoterit...., humanissimis persuadent (Onfessis, necesse est, id et munus officium- qut suum, et eurum ipsorum salutem omnino poslulare, eosque ad f€di'un'tuiii quamprimum hlandissime alliciat, ut iis fideliter pera- clis, quie sulubnier praescripta fuerint, vinculis soluti peccatorum gratiae caeleslis dulredine reficiantur. Et sane quisquis aliquam in exci|/iendis confessionibus experienliam habeat, verissimum esse id fatebitur, quod affirmavil laudatus Salvatori (t. c.) quodque suis

l*h Kifc.MTfc.MlA >i'-i

coniiiiiiUinlo ; undc ii«'c sPtnfMT pro rnnsurtudinano liiihfiuJus esl, (|ui plurics in rcrlo ^nurre. d»-lit|uil, n»*c sfniper |»ru i ..n consucludiiiano, ({ui ter aul (|uaU'r pcrcare incot pa ^</

llap. i' (jeDcralim lorfuendo, pccciituni shi*|iuis r«'p« liluni brevi leiupore facilius inducil eius consueiudint-ni , (piani si lonpioris lcmfioris inlervalio tolidem vicilius repcltTelur. — S. Luj. iii Prasi Coufess. n. 70.

C:iO. QiAER. 2* Quaenam sint signa extraordinaria do* lorisl

Resp. Se(pjenlia comniuniler recen^enlur: 1* si pocnitens niullo inaioreni crtnatuni, <|u.im antea, adlnltucrit ad sc^c einfn- danduiu ; vel si fucril nolahiliicr eiiiendaiuni : a fnrtion >i vj- tam iam integre in melius muiaveril; 2* »i peccaium d»u ce- latum cum maj^no rubore conlitcalur ; 3* si remediis a Ctmfes- sario praescriptis dili^cntius usus sil ; 4* si lonuum itt^r fuerit appressus ad confessionem rile pcra^MMidam ; 5* si nnpfnse re- (juirat, ut confessioncm ^cneralcm iiislilnai, aiit m.iioriin viuie anteaclae peccatorum parlem repelcre velil; 6* si fuenl indu- ctus extraordiuario molivo ad conntcndum, nciiifie, concioiiis audilae, morte alicuius amici, etc. ; "* si conlilealur cum ma- gna huiiiililale el verhis compunctionem cordis redolcniihus (saltem ordmarie); 8* si sponle asseral sc velle oimmio ptMca- tum vilare cum omni incomniodo: a fnrliori si dical se malle mori (piam peccare; 9* si suspiria aut gemitus edal, \ei lacry- mas fundal (saltem ordinarie*.

NoTI. Nnn raro •ponlanra ronfrttlo rliam bal>rri polr«t nl •ignum r\lrtor- diairium dolwrit , praesrrliro in illi* iuvrnlba^ rl tiri«, ijai •rip»v« rt tiuiortni bumanuni vlnrrre Jebrnl , ut ad roDfiUQdan •crrdiot.

ipsluK verbis referre praestat: h! qui noii pn.nto a meno di non dir$ U%a cosa, ta quale 07111 volta cheramwenlo, nti fn fiemer* lotphito. Tra I fnolt'm%iini, chr mi aowt capiinli • " p# iu».//i tpr

0 alluntaualixi a(fnUo per luolli anui ., m oMe, o tkr , -

molti annj le hanno fa^le diihiilirtte e tacri>egke, hi tnrtgiiiur parti ho trovato (e to sieuo ini hunno delto d'arere utteirnlo alhi C-n- fetsori), che foriifine Ji cid ^ nala dat cattico ncetimntlo, incuntialo con qualche Confcisore.

(a) liaec, uti putet, nihil pcrtinent n<l notionein Consuttudin^i accepUone theologica. Vid. »up. not. ad u. 633.

SSO TRACTATUS

640. — QuAER. 3' An absolutio negari possit consuetudina- rio, qui recusat conflteri pluries in annof

Resp. Ncg., per se, si aliunde videatur sufficieDter disposi- tus; quia iiullum est praeceptum contitendi pluries in anno, et sunt alia media, quae iniungi possunt ad consuetudinem vin- cendam. Tales potius sunt suaviter et fortiter inducendi, ut saepius accedant, v. gr., in festo Pentecostes, Assumptionis B. Mariae Virg., Nativitatis Domini, etc.

QuAER. 4* Quid agendum cum iis, qui confitentur immediate ante matrimonium contrahendum, et hucusque pravae consue- tudini addicti fuerel

Resp. V Si inler se peccare soliti fuerint, facilius absolvi possunt; occasio enim per matrimonium cessabit.

Resp. 2" Maior est difficultas, si prava consuetudo ex alia parte proveniat; attamen magis expedit tales absolvere saltem conditionate, quam non absolutos dimittere, nisi de eorum in- dispositione certo constet {a).

PUNCTUM iir.

Ve poenitentibus piis.

Confessarius constituitur non tantum ad absolvendos pecca- tores, sed etiam ad animas iu via perfectionis dirigendas ; omnibus enim Confessariis repetit Dominus quod olim lere- iniae dixit: Ecce constitui te swper gentes, ut evellas et dissi- pes, aedifices et plantes.

[a) Quaestio istlusmodi, additaque solutio tbeoriam redolent, quam nec Auctor ipse probal, eorum scilicet, qui quemlibet con- sueludinarium apriori definiunt uli indispositum atque absolutionis incapacem. Cui quidem theoriae ea quoque repugnant, quae A. sup. a n. 633. praemiserat. Scholarum catholicarum doctrina cerla est, quemiibet poenitentem, sive sil consuetudinarius sive non, absolvi non posse, si non appareat dispositus, absolvi vero posse, si suf- ficieiitia verae poenitentiae indicia praebeat. Et cum in casu dila- tio absoUitionis grave inducat incommodum, quando sufficienter dispositus appareat, non solum potest, sed debel sine dilatione absolvi.

DE POEMTENTIA 551

Refjulae genrralis directionis.

611. V Regnln. Anlc omnia conelur Confessarius pooni- tontiiim intiiuos itniini inotiis ot ronditionem prr : . ui in-

slniclioncm possil illorum r.ipariiali el uaturar odure;

neque enim omnes sunt eodem spiritu durcndi, nec uno modo omnes regendi. — Mde S. Lig. in Prasi Conf. n. 99. et seq.

II* Hegula. Ducal poenileules ad perfectionem per ^radus et onJin.ilc, ita ul pnijs coi)* iitur assequi primum virtuti.s ^radum (piaiii ad snprcmum ronlcudiint, v. gr., prius di.scant ojxTari recla intenlioiie (a), et actiones ordinarias recte peragere. quam alta meditentiir ; prius disrant levia patienter ferre tpiam gra- Tia appotant, prius discant pati aequo animo, quani de adver- sis veliiil ^Mudere.

III' HcijnUi. Doceal omnes, perfeclionem cuius(|ue in eo sitam esse, ut opera ordiuaria bene peraf?anl, v. gr., ut bene oreul, Mi.«4sae iuiersinl, laliorihus sese exerceanl, refeclionem corpo- ris inodo. qno par esl, suinant, inolTense rum proximo conver- seniiir, exanien ronscienti^ie iiistituant, omnia denii|ue, ad ()uac e\ oflirio el slalu inruinhuut, rerte obeant.

fiS-J. — IV* Hegnla. IVmIhM opportiine p4>enitenles devolirv nem piotiteutes, ut adverlal quo spintu ducanlur, an Dei vel ninndi, ainoris vel liinoris; el (piis afffctu^ sit iii eis praedcv nunans, (pii primo iiKirtiticandus sil. Attamen non omnes eo- deiii uknIo protiandi el tractandi snnl, sed cautela et di>creiio- ne opusest: sic heiiif^nius excipiendi, qui ad tristiiiam proni snnt, ne in nimiain animi deierlioiiem lahantiir; animue etiam ailliiK tfiierae, ipias Dciis priino siln coiicilial, inolliiis sunt tr;i( lan(i;H> ; si iiiilem aniinae sint iiolMliores aut forliores, Tel liatieaut tieuelicia Dei extraordinaria, suaviiati iiingenda esl qu;ied.im severitas. Sed caveat Confessarius no probatio sil aperta, secus ciiim nihil prodest.

n) Iiii('Ui};r (If ict (.1 iiipiii iMic nr^yuKtr, ni. -.i iio arllon'bus ex obierto Itonis linein inordiiiatuin .siiprriidd.il. Niim llhom reoUim si liilelligas, u/ neiio f)eo placeat, ob itmtrrm l)n fini, etc, non prl- muni si'u inlunum li.il»»^ . r.idiim \irtuli.'», sod supromum, qul In exercitio perfeclae clKuil;ilis reMdol.

552 TRACTATUS

V* Regula. Non imponal extraordinarias poenalitates; sed sic instiiuai aninjas, ul ipsaemet eas sponle deposcanl; neque cre- dendum illarum spirilui, quae studiose extraordinaria sectari deprehenduntur, nisi adsinl signa certa eas impulsu divina duci. Si quis advertritur esse in rebus agendis proprii iudicii lenax, snaviier esset corri^endus (a).

Vl^ Regula. Curet, ut ii qui ad sacram Synaxim frequenter accedere possunt, singulis hebdomadis aut saltem bis in mense confiteantur.

Yide plura apud S. Ligorium, in Praxi Confessarii.

ARTICULUS II.

DE OFFICIO MINISTRI POST CONFESSIOISEM.

Duplex est ohligaiio Confessarii post confessionem : V per accidens, quoad defectus commissos reparandos ; V per se, quoad sigillum servandum.

§. I. De ohligatione corrigendi defectus in confessione commissos.

Principia :

643. — I. Error circa valorem Sacramenti cum gravi culpa Yel gravi negligentia commissus, supposito gravi damno poe-

(o) Num rum persona proprii iudicli tenafi suavHen^^e.ndum sit, nec n^, potiiis ex perspida eius indole et adiunclis d.finirndum videlur. IHud Siine nuixime iiilercs!, ul huic viiio prorsus efficaci- ter coiifess rius mede;itur Tcnacitns enini iudicii aegre com|»one- tur cum pprfccla illa ohedientia , sine qua et profectus In vera vir- Inte vix ulhis sp^Tari potest, ei gmvis (|uoqiie ruimie periculum Don frusir.i limetur. Eam in rem S. Ignnlius LoioUi [Effisf. De vir^ tufe Ohedienhie § 11.) apposite aff.-rt verba Cassi;mi [Collat. 2. Ahb. M<ysis Cap. II) Nuflo alio vilio tam praecipiiem diabolus^ movachum perimhii ac perdwif ad m*>rlem, quim cum emn, negle- clis consiliis Sfniorum, in suo iudicio persuaserit, ac definilione, do^ ctrinave confidere.

DE POEMTEMIA *i5S

nitonlis (fl), rppnrnnfhis osl, cliam rum prav» nn uiinipniu ijin- fessurii. Ralio csl, ({uia (!on^esj.ariU!5 lent-lur, ex ofljcio fl ex quasi-conlrnrtu cum poeniteiile inito, rite ipsi admioislrare Sa- cramentum. Si autem error sil inculpabilii» vcl leviler culpabi-

(fl) Gravc poenilentis (Inmnum scu pcriculum adessel, b\, v. gr., invalide omnino aul nullo mo<lo ahs 'Ivisses infirmum ad morl(>m, qui idcirco aeteriiap salutis disrrimen incurrent, aul eliam ul ait S. Alphoiisus n. G19.), si poenilens essel in gr.i\i periculo non am- plius conlilendi, v. gr., dum longum ilT nMrillmum aggredilur. Abessel vero gr.ive boc [loenitentis d.imnum , (|U.indo elsi confes- Siirius vcl rilra faciilliilfs su.is absnUat a reservati^ tum cen^urls tum percatis, vel prorsus invarKle aul nullo modo abso'utonem imperlierit, taiupn in primu casu poenilenli bonae fidei, ut suppo- nimus, eii.un reservala fuissent indirecte remlssn, in .nl is vero ca- sibus remedium non diMv-set ;uil in sumptione Eu hnristiae. quae per accideiis e\ coiiimuni doclrin;» cuin S. Thoma primain gr^tliam homini attrito conferrel, aut in seipienii confessione cum alio sa- c«'rdot»', (jua iiidirccle peccata (juojjue pr.ieced«'ntia, non secus ac fil de peccalis per oblivionem omi>s .^, renMlereiitur.

Quando autem grave illud poenitenti immini-at pcriculum, Mqna ade(> confes.sarius, ul errorem reparet, monere poenitcntem delieal, 8unt (|ui generalim dicaiil. pelendam ab hoc \eniam; quia e\ com- muni seiilentia sigiilum velat, n<* sacerdos \el ciiin ip>o poeiiilenle posl perfectam confe.s««ionem loqualur de relius in ea auilitis, etc, el si poenilens \eniain delrectel, confes.sarlo nihil - — •* .iiren-

dum. At merilo S. Alphonsus n. iVli. casum exc, .. — lUilionis aul nullo modo aut invalide imperlitae; ratio est, quia ubi coii- fessarius mere dical, v. gr., se eum non al>sol\isse, profeclo nec pudor iniirilur poenitenti, iiec ulla inlervenit p« ccati e\prol)r.il i, atque adeo dee.^t ralio cur poenitens in\ilus hil, onerusaque c\ n- de fiat confessio ; quae sunl causae, cur sacerdos, s|h)uIi* mi^cens cum poeniteiite sermonem de iiudit s ab eo in Confe»iom\ coiiira sigilluin facere cense.ilur. (laelen m in casu non lenentur (loiifes- .sarius f.ileri, se rulpnbiHter erraN>e ; salis enim furel dicere, eno' rem inlerceMisxt, aul 5tmplicius ijuoque opuj rjtf, n/ j/t;MJH ii'um ab.nolnU. l^l \er(» poenilens iioiidum monilas ad • ' i cunfes- «ariuin redeal, ne opus quldem enl de errure illuih r«' ; iiaiu

8i excitetur ad dolorcm de ommbus eliiim anlea coufessis, ab- soiutio praesens ad praecedentia (|uoque peccata dircclc lermi- nabilur.

55*4 TRACTATUS

lis, Conf','ssarius obligatur quidem ex iustitia {a), sed cum mi- nori incommodo. — S. Lig. n. 619.

II. Error circa accidentia Sacramenti non est reparandus ex- tra confessionem, si Confessarius in hoc negative tantum, etsi culpabiliter, se habuerit: ratio, quia Confessarius non tenetur procurare integritatem Sacramenti et utililatem poenitentis, nisi in confessione, ut medicus spiritualis et minisler Sacra- menti. — Reparandus est autem etiam extra confessionem er- ror, si positive et cum culpa gravi commissus fuerit; quia, ex iure naturali, quisque debet tollere causam mali, quam posi- tive et voluntarie posuit (b). Quaerenda tamen est poenitentis

(a) S. Alphonsus, qucm A. hoc loco allegat, mavult, Confessa- rium, qul inculpabiter erraveril, leneri tantum ex charltate, nisi sit parochus poenilentis. Sed, ut verius aiiis videtur, sacerdos ex charitale quidem confessionem audil; ast audita confessione, ad sacramenlum perficiendum lenetur ex iustliia, quia tenetur ex of- licio (utcumque sponte susceplo), el ex quodam quasi contractu; quae confessarii conditio ^adem perseverat, eliamsi sine culpa er- raverit. Prout igiturerror culpahilis vel tnmlpahiiis extiterit, diffe- ret obligatio confessarii, r.on quod modo ex iustitia, modo ex cha- ritale haec urgeat, sed solum sicut differt obligatio servandi alium indemnem, prouti damnum inferlur per iniuriam formalem vel mere walerialem, seu etiam prout ditfert obligatio restituendi rem ini- que ablatam, ac obligatio quaerendi dominum rei, quam quispiam casu invenerit : hlc enim utique ex charilate curam rei suscipit; «ed post hanc curam susceptam, ad rem custodiendam, dominum- que eiusdem, prout adiuncta exigunt, quaerendum, non ex chari- tate, sed ex iustitia tenetur.

[h) Quod A. ad obligationem monendi extra confessionem videa- tur exigere, ut error commissus fuerit cum gravi culpa, id enim- vero videlur conlra communiorem sententiam DI)., qui (Vid. Lugo De Poenit. Disp. "22. n. 73., et S. Alphonsus Lih. 6. n. 620.) tan- tummodo concedunt, eum, qui sine culpa, aut cum culpa levi in damnum poenitentis erravit, leviori causa a facienda monitione excusari, quam si error ex gravi culpa processerit. Qua in re sunt insuper pensanda hinc incommodum et deirimentum confessarii In monendo, atque eliam qualecumque gravamen poenitentis in sermone instaurando de confessionis materia, inde vero damnum seu periculum ex errore timendura, quod vel leims esse potest, si, V. gr., confessarius erronee dixerit, poenitentem noii teneri ad

DE POEMTENTIA 555

venia ; quam sl poenitons negel, Confessarius ad nihil ullcrius tenrtur. — S. Lkj. n. fr20.

III. Nulla rril ohli^Nilio monenfli exlra ronfpssionom, si de- feclus verselur cirra int«*grilalem confcssionis, quia hic rrror Tix, aul ne vix quidem poenitcnli vel aliis nocere potesl [a]. — [la communiler.

QuaesUa :

r.'ii. — QiAFR. r Ad qniil teneatur Confe.ssarius qui inde- bite jwrnifetitem a restitutione farienda solcit, vel e contrario ad rain nhlifjavit?

Ursp. r Si ex malilia v«'l ignorantia vincibili, aut pravi ne- gligoutia solveril indchite pocnitcntom, leuctur errorcm corri- gere ; si vero non corrigal, vel si interea faclus sil impotcns ad restituendum poenilcus, qui sccus resliluisset, Confessarius

lelunium \rl ad missam audiendam et huiusmodi, vel graviu.n, si, V. gr., confpssariu'* ila popuUciiltm dcccperil, ut mnnca! in occa- 5ionc proxima, vel non lollai scandti'um, vel conlnihal invalidum inatrimonium, etc.

(a Dislinclio aliqua vldeliir hic adhihenda. Aliud esl enim, sl Confessarius mere non curavil, ut inlepra fierel confesslo ; aliad, ut ait I.UKO (f)e Pnenif. l)\%p. 2'2. n 73^ .«»i posiliva cnusi fuif, qiiod poenileiis iion c«»nlilereliir inlepre, dicendo, v. pr., iioii opus e.sse confileri peccaiorum specles Hiit numerum. In primo ea»u valel dorlrina Aiicloris; de (pi.i vide Su;>re7. (l)e Poenit. IHtp 3i. Sert. 6. ti. 8. . In ;\llero casu locuni poliux hnluMit ■ ' in nol. praece«l. dicta suiil. Duo t;imen snnl, «pi;ie h;inc ol». • lu extra coiife§-

«lonem monendi minuere \identiir. Inum est. quod iii confesslone pefpnMili nlins (j»nfe^x;iriiis tnni >j»e< i»vs tnm numiT^un i ' ' "f

ft poenilenlein forle cunctiinlem oh rrrorem. qu<» fu' i i : . ,

edoreMl, alcpie adeo errorrni corrlgel ; cl eviinle cfMal monUin- nis neces.«jitns. Alteium esl. (|Uod In c.nsu monllio ex nnlura mal^ rlae, (piae n«'cessnrio ver.^.iiir circ.i gra\ia pn- •' r-M^nem d« lis iiddnrit, (juae m;ipiiain poenilenli vfrecmnl i. el gn-

vis Idclrco elusdem o(Tens''o llmeri mehlo ptttcKt. Proinde a for- tlctri id valet, (jU(»d S. Alplioii»«Us n. 619 nd\erirr.it de monitione omiltenita in c;\s\i in\aliilae ab.solutionis : mapis en m in nostro, qunm in Isto casu otTensio Isla ac popuitentls gra\amen per se «xsur^it.

556 TRACTATUS

ipse eiiis loco reslituere tenelur, quia ius creditoris violaYit, impediendo scilicet reslilulionem ei debilam.

Resp. 2" Iiem si ex malilia aul ignorantia yel negligentia gravi ohligHvit poenitentem ad restilulionem indebitam lenetur ex iijsiilia errorem reiractare. Si poenitens iam restiluit, tene- tur, ob praemissam ralionem, ipsi damnum resarcire.

Besp. 3° Si inciilpabiliier aut ex levi negligentia poeniten- tem indebite obligavit vel ab obligatione solvit, tenelur ex iu- slitia errorem corrigere, sed cum levi tantum incommodo. Ra- tio est, quia ex una parie quisque tenelur ex iustitia impedire, ne sua acliorie eiiam inculp^bili pariat alteri damnum, quod fa- cile praecavere potest; et aliunde ex culpa levi aut tantum ma- teriali ordinarie non oritur obligatio cum gravi incommodo. — S. Lig. n. 621.

645. — QuAER. 2** Ad quid teneatur Confessarius qui omisit monere poenilentem de restitutione facienda ?

Resp. V Tenetur nionere poenitentem intra confessionem de obligHtione cum aliquo incommodo, si nulla aut levis tantum culpa intervenerit, saltem ratione caritatis, et cum maiori in- commodo si in omissione graviler peccaverit. — Ita communi- ter ciim S. Lig:n. 621.

Resp. 2" Probabilius non tenetur restituere, etiarasi moni- lionem omiltendo graviter peccaverit; ratio, quia Confessarius non lenetur ex iusiitia impedire damnum eius, cui debetur re- stitutio. — Recote dicta in Tractatu de [ustitia et lure, ubi de cooperatoribus negativis, n. 691. — S. Lig., ibid.

646. — QuAER. 3' An teneatur ad restitutionem, qui ex levi tantum culpa poenitentem ab obligatione restituendi soloit, si deinde neyliqat eum monere, cum facile possitf

Resp. Affirm. Raiioest, quia licet Confessarius sine culpa saliem gravi poenitentem exemerit a restilutione, tamen cum eius consilium pergat iiifluere in damnum creditoris, ipse, co- gnito errore, t^neiur ex iuslitia causam damni auferre, si facile possit. — S. Lig. n. 622., et alii communiter.

QuAER. 4" An Confessarius sine poenitentis licentia possit ex- tra confessionem cum eo loqui de defectu commisso in confes- sione ?

Resp. Neg., si poenitens iam discesserit; ratio, quia monitio illa exira confessionem onerosa est poenitenti. Aliunde post ab- solulionem complelum est iudicium ; nec refert, quod monitio

I)E POEMTEMIA 557

fial ad reparandum ciusdrm coDfvs^ionis dpfectum. — S. Lig. n. (122. — Lacroix, n. 1""C., elr. — AliainPD, si error Con- fessarii indural pocnilenlcni in ppriruluni ^dluiis, ▼. gr., ii nuo ahsolvisset, eluim non p«lila liciMJlia, pos-ri v\ ;ihrupio erro- reni suum aperire, dicnido, v. gr., se non ;«t)>ol\i.'».se ; (pia ra- tionc sane nec si^illum frHngilur, nec raliouut)ilis ade»i>c (lolesl poenilenlis olTensio. — S. Lig. n. 619.

J; . 11. I)e s \g illo co n /f aa loni s .

Sigillum confessionis esl religiosa ol)ligalio servandi secrc- ium circa ca, quae cx confessionc sacrunienldli cognila sunt.

Agendum i" di* obligatiimr tigilli , •' Jc tulurrlo tiQilli j 5* it obirrto »i> gilli ; -i* dt variis nioJis illud viuUmli.

PDNCTIM 1.

I)e obligatione siyilU. Principia :

047. — l. Diilur slrirlissima obligatio invi(>liil)i|iier servandi sigillum conresMoiiis. Conslul 1' e\ lurr naturali, el <)iiidem tnpliii litulo, nrmpe e\ caritate, e\ iustiliu, ex relifthine ; S* ex iure dicino positivn, saltem impluilo; nam cx in>liiuti(>- nc (^hristi confeHsio secreta esse deliel : ergo eo ipM) a Chri>io imposiln esl Confessariis (d)ligiilio sigilli si rvitndi ; 3* ex iure eccle.siastico : con.>iat ex variis lnris «anon. lons, prMi-seitini e\ Conc. Lateran. lY, c. 21., Omnis utriu.sque sesus, uhi dunur: Caveat autem oninino (Confessanu^) nevribo aut signo, aut alio qunvis mndo aliquatenuK prndat prccatorem: sed m pru- dcntiori rnnsilw indujurrit, illud absque utla ejprrsswne ptr^ sonac cante rrquirat.

11. Ohli^aiio sigilli confessionis .«iemper in omni rasu urget, ita iit 111 iiiillo cusii possihili liceul revelaro (|uid<|iinni in cno- fessione auditiim et acceptum. H«tio manifesie p;iiei ; (|ui.i si aliijua po-^sei diiri exrejitio. semper ln»mines itmerenl. ne inU* percaliim loret illu (uu^ii fruii^cndi licile sigdium. et proindc odiosuni cvaderel Sacramenlum. Porro nullu causa boui a&&e-

558 TRACTATUS

sequendi, vel mali fugiendi, islud malum odii Sacramenti com- pensare potest. — Yide S. Lig. n. 634.

III. Obligatio sigilli oritur ex omni et sola confessione sacra- mentali, quae nenipe fiat cum animo se accusandi et absoiutio- nem oblinendi. Dicitur 1° exomni ...., quia tunc adest tota ra- lio praecepli ; et hoc valet, etiamsi non collala esset absolutio quacumque de causa, cum confessio fiat in ordine ad recipien- dam aliquando absolulionem ; 2° ex sola ...., quia sola confessio sacramentalis inducit sigilli obligationem, cum alia manifesta- tio quaelibet nullam relationem cum Sacramento Poenitentiae habeat. — S. Lig. n. 636., etc.

Resolves:

648. — r Confessio quae scienter tit laico vel Sacerdoti iu- risdictione carenli, non inducit obligationem sigilii, sed tantum secreti naturalis. Secus dicendum esset, si Sacerdos credatur approbatus ; quia confessio ex parte poenitentis vere est sa- cramenlalis.

2" Si quis ad Confessarium accedat animo eum decipiendi, irridendi, in peccatum pertrahendi, aliquid ab eo extorquendi, non se accusat in ordiue ad Sacramentum, et proinde nulla est obligatio sigilli sacramenialis.

3° Si quis conscientiam Confessario aperiat sine voluntate absolutionem suscipiendi, sed ut consilium obiineat, vel ut mandato Superioris aliquo modo satisfaciat, urget tantummodo obligatio secreti naturalis, quia hoc non fit in ordine ad ab- solutionem.

Quaesita :

649. — QuAER. V An detur parvitas materiae in sigilli vio- latione ?

Resp. Neg., saltem in revelatione directa. Ratio est, quia materia, etiam levissima, includit totam rationem praecepti. — S. Lig. n. 635.

Dixi , saltem in revelatione directa ; quia si periculum in- directae revelationis sit valde remotum seu parum probabile, dari potest materiae parvitas. Revelatio enim, si aliqua forte tuncsequeretur, casu et per accidens subsequi censenda foret.

DB POE?ilTB>TlA 559

650. — QuAEB. 2' An liceat u/» opinione probahHi in ma- ieria figiUi'f

Resp. Neg., quia non licel uti opinionc prohabili in praeiu- (liciiim iiiris ctTli, rpnjd aller posMciel, elc. Coiift>s«iriu.> i^ilur ad si^'illuin tcnfiiir, ciiaiii in duhio, an ali()uid dictuni sit a pornilenle in ordme ad coiifessioneni. — N. Lig. n. 63:J. (a).

QiAER. !l* Quid Conffssarins respondere debeat interroganti de auditis in nntfrssionr, aut de impertita absotutionej

Hesp. Oiioad l""" respondr;it eliani riini luranxnlo, si opus sit, se uihil scire, \el niliil audivisse: •luin mill.im hahel srim- liam conimunicabileni. — Ita omnes.

Quoad •2"'" respondeal: fuuctus sum meoo/ficio; vel: Suntne interrogaliones istae facitndat^! — S. Lig. tlum. apost. n. Ii8.

riNCTl M II.

I)e suhiecto sigitli.

Principia :

651. — I. Tenetur primario ad sigillum Confcssarius quili- bct, sive verus, sive ticlus, et per errorcni lcgitimus e\isti-

(aj Praestabit heic ea sul)iicere, ijuae de hac rc hahrl Diana Tom. I. Tr. 8. inil.j lu prooemu» ad Traclatum jIc Sifjilit) .^vura- im-nlali : .Miraheiis /"ur/aMc /impiil ainice lector, me in iCf/umM' Trnclalu ilrictiores temper opiniones amp'eeti, nui lamen in atiis ad exouernn-tis ri>u^ • • ' ■ \,rihus H' "^ ' i/u iNr-

rilo la(it'iulum is : ; . tnimopi , .'cm ma-

teriam udiusum ac onerosum elficiunl %acrammtum potuitentiae, tfuoH facile ac Ine a nohis reddendum esie omnis recta ratio ejrpustuiat.

lyitur in /ut iiiaterii%, ipiando duac ad\unt opi- v - — • ':

(Ifhvt sr'igi, nuae favet sacramento, adiuiwtsa

alliciendi poliu^, quam retialitndi, sunt pnenitrntes. .idde quod ticet

Siurulatin' loiiurudn iuuUitc a i ' ^

crum siijilluin sint prubnbiUs, l . . .. , , . u v

cunlrarii, ut in prasim sine peccatu deducanlur, cum taniis rjrmiH- scriptiunibux agcudum est, ut diffiiitr \ine aliquo sc . cxisliiucut. iircte iijilur in hac iimtcria semper a Ciii^f^mnii m /d- vorcm sacri sigilli teuendum esse puto.

560 TRACTATUS

matus, et proinde etiam laicus, qui se Sacerdotera fingeret, et coufessionem exciperet. Ratio est, quia quoties quis confitelur in ordine ad Sacramenlum, quisquis eum audit, contrahit eo ipso sigilli obligationem ; secus enim odium Sacramenti inde sequeretur. — Ita omnes.

II. Tenentur secundario, qui confessionis fiunt participes, seu ii omnes ad quos notilia confessionis quocumque modo per- venit, sive ex ipsa confessione, sive ex mediis ad illam ordina- tis. Diciiur 1" ex ipsa confessione; nam res accusala ad eorum Doliiiam pervenit eadem occasione seucausa, propterquam ob- ligaiio sigilli datur, scilicet, ne odium in Sacramentum creetur; 2' ex mediis; nam odium mediorum in finem ipsum redundat.

Hinc ad sigillum tenentur 1° inlerpretes adhibiti in confes- sione peragenda [a) ; V Superiores, a quibus extra Sacramen- tum petitur facultas absolvendi vel recipiendi absolutionem a casu reservato ; 3* qui peccatum, dum quis confitetur, sive de industria, sive etiam inculpabiliier audiant, et pariter alii qui ab istis illud forte audirent; 4° qui scribunt confessionem ru- dium, Yel ignorantium linguam Confessarii (6), praesertim si alio modo confessio peragi non possit ; 5° doctores a Confessa- rio consulti de licentia poenitentis ; 6° ii omnes quibus Confes- sarius sacrilege vel imprudenter peccata in confessione audita manifesiasset. — S. Lig. n. 647. et 648.

Quaesita:

652. — QuAER. 1* An poenitens quoque obligetur sigillo re- spectu QiOnfessarii^i

Resp. V Non tenetur ad sigillum sacramentale, quia obliga- tio sigilli est lantum in favorem poenitentis.

Resp. 2° Tenetur autem ad secretum naturale circa ea, quae revelare nequit sine iniusto damno Confessarii, aut contra ra- tionabilem eius voluntatem, vel sine iniuria et contemptu Sa- cramenti. — S. Lig. n. 647.

(a) Nempe si quis sponte per inlerpretem confiteri velit; nam, ut alibi dictum est, nemo ad id unquam oblif^atur.

[h) De his quoque valet, quod de adhibendo interprele dictum est, nullam nempe adesse obligationem his mediis utendi.

DE POEMTEMIA .1^1

OrAER. 2* Ati Conffssarius possit loqui cuin pnnxitente de ijisius confessioue ?

Resp. r Polfst lof|iM in confrssiono dc oninihus confo^sio- nihiis pracUTitis a).

Hesp. 2* Potrsl ctijini lfM|ui post ahHolulioncm anlrquam poc- nilriis (lisr»'sscrit, \rl si postra rpclirrit. H.ilio rst, «piia IutI coniplftuni .sit SacrauRMiiiini. t.innMi iiiiliiium .ulliiic tiw.r.iliiiT pcrscveral.

Itesp. V Kxtra .sacrum iriliunal nc iillum (piidcm vcrhum fa- ccrc poenilrnti polcst circa ca, ipiac a«l ciu.s confpssioncm pcr- tincnt, sinc ipsiiis liccnlia. Exci|)e, nisi ipsi^ pocnitcns prior dc sua conscicnlia [b] Ujipiatur. — S. Lifj. n. 651,

653. — OiAER. 3* An teneatur ad sifjidum, quilegit chartam in qua pornilrns confessionrm scripsitf

Hesp. r .»(/. prrsr. Kjilio csl. (|uia lioc non csl mcdiiiui dc 81' ordinalum ad ccMircssiom-m, ct proimlc nou infcrt per se ohli- gnlioiicm sifjHli sacranirntalis, scd tanlum secrrli naluralis; sul) ^Tavi tamcn pcr se urgct, nisi de lcvissimis culpis agalur. — S. Lig. n. 650.

HesjL 2* l*er acridriis potcsl adcssc ohiifialio si;:illi, si cliarta cssct aul fuisscl mcdium ncccssarium ad (diifc»ioncm : v. gr., si scnpta essel a muto, vcl dirccla ad Supcriorcm alicuius reser-

(a) InteUlge, si gravis (piacpinm cau.sa id exigit. Nam ctinm intra roiifrssioiKMii, nisi lon^.i roiisiirtudo contiliMidi pcncs euiidtMU sa- ccrdotiMii (|u:iiidiim faindinrit.itrin intcr hnnc (>t poi*niiiMit«M" ' '"' xcrit, firax' po(Miit(Mitihus solcl .iccidcrc. (piod rrfritrinr u i

peccatorum, (|uac ali.is sunt conf(*s<si. ()nin ctiam miiius prdtlesl, n«»c pnilnin csl iMMMiitrntihn»», tpiod p(»>t loniinm lcni|»n-('' ' - rius mcmnr app.ircat \('tcrum pc('c;ilorum ; vi p rontr;i ; :.

(piud Confcssnrins, vetul Dei adminiHtcr, illud in se |irai>fernt, (|uo(l dc ipso Domiiio I)(M) diritur /« V\.VV///. |7. : /*r oi/ ler-

(jum tuuin omnia prrcaln mea ; fl Mich. \ll, 19.); /r..,, ,r,' in pro^ funduin umrin omniii peccala nonlra; Pl Jlebr. X, 17. : Pfcrnlvrum 91 iniqui(a(um eonim non recordabor ainpfius.

[b Idost loi|u.iliir do iis, (pi.u" fniTunl conf«'s>:oii:>» i

<pic cniin ipi.\is scrmo a pofniliMili» ini(*ctus dc rcl»u> <

.«m.)c facult.it(*m trihuit dc omnihus in confcssioiie ab eo ^iUditiji rul- hxpicndi ; imo (^)iif(*ss;)riu.H eicedere nou dehcrcl matcham, do (in.i pocnitfiis vcrba fcccril.

GiiRt rora. //. 86

562 TRACTATUS

yationis causa [a); item si charia iam tradita esset Sacerdoti;: maxime yero si quis eam legeret, duni est in manu Coufessarii, aut in actu confessionis, aut amissa esset ab ipso Confessario (5), quia in his casibus ad confessionem perlinet. — S. Lig. ibid.

654. — QuAER. 4° An teneatvr ad sigitlum confessionis doC' tor consultns ab ipso poenitente?

Eesp. Neg. sailem probabilius, si consulatur circa confessio- nem alteri faciendam; sed tenetur tantum ad secretum naturale, Ratio est, quia obligatio sigilli oriiur ex sola confessione sacra- mentali, in qua poenitens manifestat peccata in ordine ad abso- lutionem obtinendam. — S. Lig. n. 549. — Suarez, disp. 33. sect. 4. — Billuart, diss. 8. art. 3., contra aliquos, qui aftir- mant, ex eo quod revelatio confessionem redderel odiosam. Sed, ut merito reponit S. Ligor., non ipsa coufessio, sed cousultatio odiosa eyaderet.

Dixi supra : si consulatur circa confessionem atteri faciendam; quia si poenitens eum consulat circa confessionem ipsimet fa- ciendam, sigillo tenetur, cum haec consuliatio velut inchoata confessio habenda sit.

(a) Alias iam animadversum fult, nemlnem, ne mutum quidem, ad scrlbendum teneri; et si absens sit Superior, qui facultatem dare potest pro reservatis, diclum iam alias fuit, confiteri poeni- tentem posse penes alium, a quo directe absolvatur a uon reserva- tis, et sic indirecfe etiam reservala remiilantur.

[b) Card. De Lugo, e quo desumpta haec sunt, non limitat, si charta amissa sit ab ipso Confessario, sed [De Poenit. Disp. 23. n. 48.) generatim dicil: Imo licei post absoluiionem aliquis invenis^ ^et eam in confessionali, probabite videtur, quod tenerelur ad sigil^ lum: quiailla videtur esse ipsa confessio manens. In confessioiiali autem relinqui potest etiam a poenitente, sive ipse eam a Confes- sario leclam receperii (etoptimo corisil o Gonfessarius semper poe- nitenti chartam restituet), sive ex scripto poeniiens confessus fue- rit. Quocirca canon adhibendus hic quoque videtur, de quo supra n. 650. Quaest. 2.

DI POEMTENTIA 563

VU^iCTC)! IIU

De obiecto sigilli.

Prtncipia :

655. — I. Obicctiim sipilli siinl omnia pecrala confessa, ct oninia (juae ad iii(livi(liiain pcccalorum «'xplirationem pcrlinenl. Kalio cst, (juia non lanlum pro p(.'ccatis, sed etiam pro iiHomni- bus, (piae luvanl ad ca expiicanda, urgct radicaiis ralio sigilli, et aliundc hacc cuni pcccatis (|uid unum constiluunt.

11. Obicctum sigilli cst ctiam (|uid(|uid io coures>ione niaDJ- fcstalum cst, cuius rcvdatio ccdcrct in ^ravamcn pocnitcntis el in odium Sacnimcnli ; (|uia si^illum indiictum cst, m* c\ mclu rcvclaliunis lidclcs a Sacramcnio Pocnilcnliac rclrahantur.

Itesolces :

Sub sifjiUo cotifessionis cadunt

656. — r Omncs pcccatorum circumstantiae, eliam post ab- solutKmem dcclaratac: nam unum moraliter sunt cum peccatif lam accusjitis, ad ijuac rcfcrunliir ; imo idcm diccndum. ctiain si dutmiin cssct, utrum circumslantiac in ordinc ad confcssio- nciii dcclaratac fuisscnt, necue.

2* Pcccata complicis, clsi absque necessitatc cum peccato csscnt rcvclata, (|uia ex intrinseca coDfcssiuDJs occasiooe di- cta sunt.

3 Pocnitcntiac impositae, nisi fortc sint valde icves, seu cx iis (|uac pro lcvissimis culpis imponi solcnl. — 5. l.ig. n. 00 i. et si'(j.

4* Dcfcctus manifcstati pcr confcssioncm ad cxpltcin.l.iin pccc.iii ralioncm, v. ^r., si jMjcmtcnH dicat sc sacros Onlincs cum irrcf;ularilalc susccpissc. co (juod sil illckMtinnis, ctr. — 5. Lig., ibtd.

Quaesita :

f»57. IJiAER. r An vtrtutes et scruyutt pofniUniu sub st-

gtllo cadantt

564 TRACTATUS

Resp. ad l""™ Neg. per se, nisi inde sequatur gravamen poe- nilentis, vel alioruni \a).

Resp. ad S""" Affirm.^ quia scrupolositas aliquo modo est ma- teria confessionis, et aliunde ex tali manifestatione grayamen poenitentis sequeretur. — S. Lig. n. 644. — Lacroix, n. 1947. — Lugo, etc. (b).

(a) Huc pertinent etiam extraordinaria Dei dona, et charisraata ; quae, ut censet Lugo [De Poenit. Disp. 23. n. 58.), et post eum S. Alphonsus [n. 642.) cum aliis, maleria sigilli sallem in obliquo evadere possunt, quando manifestenlur ad melius declarandam pro- prli peccati malitiam propter ingratitudinem. Diana tamen [Tom. 1. Tr. 8. Hes. 19.) putat, raro id locum habere; consentit autem cum Lugo, poenitentem posse Confessarium ohligare sub secreto naturali has mrtutes et dona celandi. Caeterum ralio, cur virlutes ac dona evadere queant materia sigilli sacramentalis, non videtur magnam vim habere.

[b) Scrupulus certe est materia sigilli, quando quis id confitetur quasl peccatum, quod tale non est, sed peccalum exfalso iudicio ab illo putabalur. Ita Lugo [De Poenit. Disp. 23. n. 59.); qui lamen aliter iudicat de scrupulositate, sicut et de aliis defectibus poeni- tentis, quos (inquit ibid. n. 60.) Confessarius ex ipso modo confiten- di collUjere polest. Circa quos aliqui videntur supponere, contineri sub sigillo, atque ideo non posse sine eius viotatione, confessarium dicere, poenilentem esse scrupuiosum, impertinentiis et naeniis tem- pus conlerere, et caput audientis rumpere, esse morosum, et his simi- lia. Sed verius credo, non contineri; ut Navarrus Cap. 8. n. 12. di- cit, non esse contra sigillum, si dicat aliquis, talem poenitentem ob- tundere caput Confessarii suis minutiis. Ratio est, quia defectus alii wanifeslantur a poenitente ad declarandam suam conscientiam, et peccala; et hi coniinentur sub sigillo. Alii fiunt ibi ab ipso poeni- tente, quos Confessarius non audit ex relatione poenitentis, sed ipse eos videt et percipit ; et hi sicut non dicuntur secreto, sic non sunt sub sigitlo.

S. Alphonsus tum (n. 643.) quoad alios defeclus, lum (n. 644.) quoad scrupulositatem dicit, se non acquiescere sententiae Lugonis, et adhaerere potius sententiae Tamburini, qui contra Lugonem do- cet, non esse ticiium ea revelare. At vero falsum est, De Lugo con- cedere, licitum esse ea detegere, de quibus est quaestio ; tum ipse enim, tum Navarrustantummodo contendunt, eam manifestationem non esse violationem sigilii sacramentalis. Aliud est autem, quid- piam non esse manifestationem sigllli sacramentalis ; aliud eam ma-

DE POEMTENTIA 565

Qlaer. 2* An radant sub sigillo tlrfectus naturale.s poeni- (rtili.s^ v. gr., quod sit surdus, balhutiens^ pauper, iguaruSf ctaudus ?

/l*sj). 1* Affinn., si Confessarius noverit lales defcrlus ex dc- claralionc puciiitenlis, seu qiialenus fuerunl nianifesiati ad dc- claranda pcccata (a) ; (juia tiinc c(innc\i«>n«'ni ruin (••mfrssidnc halicnt, et e^jnini declaratio Sacramcnlum rcddcret odio»iiim.

/{isp. 2* ycy. vcro, si confcssarius illos dcffclus iiicidcnlcr tantiim noverit. — S. Lig. n. 6i2., et alii communiter, contra nonnutlos.

6'i8. — Qi.AER. 3* An cadant suh stgiliit peccata nnnmi^sa in ipsa confessione, v. gr., impatientiae, contumeliae in ' •:- fr.ssarium*?

Re.sp. V Seg. rigorose per se, quia culpas illas pocnitcns noQ conlilclur, ut patct.

/{('sp. 2* Affirm. tamcn plcnimquc, (juamvis pcr arridrns tantum; quia licct pcccata illa non sint pcr sc malcna >if.'illi, s.icpc lamcn pcr accidcns rcvclationis pcnculum alupio niodo invulvuiit: indicium enim proliabilc prachcnt, ({uod Coufcssa- rius vcl pocnilcntcm nolucrit ahsolvere, vel propter culpam pra- viorcm ciim scvcrius rcpn-licndcril, clc. (6).

.\on cadcrcl aulcm sul) sif;illi» furlum a pocnitcntc in da- innum ipsius confcssarii tcmporc cimfcssionis commissum. Imo si conslarct, furcm ad cunrncndum vcnisse, ut furandi occa- sioncm haberct, pcccata ab ipso accusata non forcnt matcna confcssionis ; siquidcin talis confcssio non vcra, scd simulaia tantiini c>set.

nijcshiinnrm fttr lirifdm, cwm possil c»c coiilra ' i-

turalis ; (piac duo idcni S. .Vlplnuisus ,h 612., r^:i . t.

Excmpluin rcvchitionis, quneodios;im potrst rerfdere cuiifosiunf m, ncc Uiinin cst \iol;Ui(» si^illi, hatics infr. n. ti59.

[n] Vix inli lllgi polcst, qmuiimlo ad dcclar.iiida porr" • : •'' immI, i)Uo(l pocnitcns sit lialhulicns, rlaudu.*, surdus. clc i' < cum

lii dcfcctus Interc alios non ()ucnnt, ne secrcti quidcm n.ilurnlis ma- lcria cssc possuni.

[h Sic opliinc concili.intur cl I.ugo, qui (De /*or«i/. />ii;» 2.1. n. 60. ncpat, hacc es*«e suh sipillo, cl S. Alphonsu.'(, qul ,n. 643.) i(l aflirmat.

S66 TRACTATUS

659. — QuAER. 4" An violet sigillum, qui dicit se audivisse talem personam in confessionef

Resp. Neg.; nam quod aliquis ad confitendum accedat^id agnoscitur externe seu extra confessionem. Aliunde hoc non est ferse odiosura, sed polius laudem affert. Confessarius tamen ad secretum naturale teneretur, si quis clam ad confitendum acces- sisset. Aliquando autem peraccidens suspicio grayis peccati sic ingeri posset. — S. Lig. n. 638.

QuAER. 5° An violet sigillum, qui dicit se talem poenitentem ahsoloisset

Resp. Neg. per se, quia istud poenitenti in tali casu onero- sum esse nequit. Attamen posset in quibusdam adiunctis one- rosum evadere aliis, de quibus idem dici non potest. — Ita communiter.

NOTA. Parentes, magistri, heri, interrogantes cle absolutione data filiis vel sub- ditis, remittendi sunt ad ipsos poenitentes. Similes questiones facere solent Mo- niales curae infirmorum in nosocomiis addictae, ut sciant an aecessaria ad viati- cum ministrandum parare debeant: hae pariter ad infirmos sunt remittendae ; vel melius est petenda ab infirmo licentia Moniales vel alios monendi. Sufficiet autem iDfirmo dicere: Monebo, etc.

660. — QuAER. 6" An Confessarius tradens poenitenti sche- dulam in testimonium confessionis , declarare possit eum fuisse absolutumf

Resp. Neg. omnino. Ratio est, quia daretur comparatio cum poeniieniibus, qui non possent declarari absoluti, et proinde se- quereiur indirecta confessionis revelatio. — S. Lig. n. 639. {a). — Excipit S. Auctor, si schedulae essent typis editae et in iis diceretur absolulionem fuisse datam; quia tales schedulae omnibiis traderentur. QuAER. 7' Quomodo eonficienda sit schedula confessionist Resp. Sic contici solet: Ego infra scriptus testor audivisse confessionem N. die tali, etc. : huic schedulae nomen suum subscribit Confessarius. Vel brevius: Audivi talem ia confes-

[a) S. Alphonsus reipsa nihil horum habet. Omlssa autem quae- stione, an lestari de imparlita absolulione unquam expediat, mani- feslum est, resolutionem Auctoris locum habere tanlummodo quan- do ea comparalio et consequens inde incommodum intercedat.

DE POEMTHMIA 567

siono, ^lift, elc. Potosl oliain <lul : Audivi cnnfexsionnn sacra» mentalfm; (|iiia cst saiTninciil.ilis oriiiiis coiirf<>si«), quijc iil ia ordinc ad ahsululiuQein rccipiciKiaiii, sive ab»olulio dala fuerit, sive DOD.

661. — Qi AKR. 8* An violet siijillnm Cnnfcs<anus, qu\ pot" nitrnti indispnsito schnlutam cnnfrssionis deneyat?

Hesp. r A/firm., quolirs (iiMwgal S(li«*tiiil;ini jiornilpnli fxlra confcssiontMii cain priiMiti. Ralio f*sl, ({iiia uiilnr noiitia confes- sioDis ad exlerius agendiiin, et quideni cuin niagno {M)cnilentis gravnniino.

/irsp. •>• Affirm., otiamsi poonilons non ab-ioliitus potat srhe- dulaiii iiilra ooiifessionem, et agatur de iis circiimstaniiis, in ()ui- bus solet dari, vel a Superioribus poonitenlis oxi^ilur, ut saepe fit teinporc Pascbjili pro aliiinnis rollegiorum, famulis, elr. Ra- tio esl, (|uia ex (lcne^Mliono schediilae iiotiim aliis lil, pooiiiten- lem nun osso riie cuiircs^uin nec al)>olutuin, ideonue eril iiidi- recla sigilli viulatiu. — Ua communiter. — S. Ug. n. 639. — Elhrl, n. 492. — Spnrer, n. H'Mi., elc.

Hfsp :r Seg. aulem. si pocintens pelat schediilam in ronfos- sione exira iiraefatas circiimslantias, seii (]uaniio nun solet omni- hiis (iari, vol a Snperioribns iion cxifiilur. Halio esl, (jiiia tunc Coiifcssarius nibil dicons, so habei mero negative, ei non ap- prubat te^timonio positivo illain coiifcssiunom, ad ()Uod non te- ncliir. Ahiinde poeiiitcns non coiiipcllitiir nccessiiato doclaran- di aliis, se non fiiisse absuluium ; uiide .m Imc dicat, ip<e suam iii«li>positiuncm patefacit, uon veru Cunfessarius. — Ita l.ugo, disj). '2:1 . n. H1. cum atiis.

Iiiterdum laincn |K)tesl (^mfos.sarius oliam poonitonli indispo- silo diin* sche(iulam coiifc^*>ioni> ob varia incominoda, (piae ex oiiis (lcncgalione siMpicrenlur ; ncc tiiiic co(»pcrabiiur sacrilegio pocnilenlis, (pii forlo huc confcssionis lesiinionio utotur ad Sa« cramcntum vivorum, v. gr., Euchanstiam vol matrimonium in staiii pO(U'ali rccipiendum ; ratio. ipiia id suae nialitiae poeni- tens tribucro dcbcbit. — tlhrl, n. 492.

Itrsp. 4* Sry. cttam (piolie«. poenilens simulatam confossio- iicin tc( ii, V. ^T.. ad poenain fii^iondam. infamiaui vitandam, aut scbedulam arripiendam, iit ^i luvoiiis intuitii mulrimonii sic conrneatur : Feci qund snlent facere invenes meaf condttwnis : nihil suprrrst aliud dicrndum : nnn prlo ahsnlutinnnn. ^rd testi' mouiiiiii jtn-iiitnf lUinffwinnK \i>n cniin fr.injilnr sijiitnni. «i-

568 TRACTATUS

ve schedula denegetur intra, sive extra confessionera. Ratio est quia sigillum oritur ex sola confessione sacramentali, quae hic nullo modo habetur. Nec generalim potest Confessarius taiibus schedulam concedere, quia sine ratione sufEcienti eorum futura sacrilegio cooperaretur. Praeterea falsum assereret, nempe ipsos fuisse confessos, quod verum non est. — Liigo, disp. 23. n. 87. Elbel, n. 494., etc.

662. — QuAER. 9" Quid agere debeat Confessarius detegens poenitentem esse surdum ?

Resp. V Si advertat ad surditatem in principio confessionis, ei imponere debet, ut tempore et loco opportuno redeat, et sic, nemine audiente, conhteri possit.

Besp. 2° Si in decursu confessionis id deprehendat, genera- tim non potest alta voce poenitenti imponere ut redeat, ne aliis ingerat suspicionem, illum de materia gravi confessum fuisse; sed audiat peccata quo meliori modo potest, et praetermissis in- terrogationibus, impertiatur poenitenti absolutionem modo ab- soluto, si eum dispositum iudicet, vel conditionatam, si de dis- positione dubitet; et poenitentiam levem ei imponat, ne alii eum graviter peccasse existiment. — Ita S. Lig. n. 642., cum aliis communiter.

663. — QuAER. 10" An possit Confessarius monere complicem (de licentia poenitentis), vei alium ad complicem corrigendum^i

Resp. Affirm. Ratio est, quia complex ex confessione alterius complicis nullum ius acquirit ad sigillum sacramentale ; hoc enim sigillum institutum est in favorem poenitentium tantum; et proinde ius secreti acquiritur illi soli, qui illud committit.

— S. Lig. n. 641., et alii communissime.

Ordinarie tamen non expedit, ut Confessarius talem licentiam petat {a) ; sed satius erit, si poenitentem inducat ad id extra confessionem sibi aperiendum; imo melius etiam erit, ut ipse poenitens rem deferat alteri, qui raalo remedium afferre queat.

— S. Lig. ibid.

(a) Fac recolas quae superius (n. 501.) dicta sunt de confessarlis exquirentibus nomen complicis eliam ad correctionem, deque Gon- stitulionibus Benedicti XIV circa eandem materiam.

DC POE?(ITt.NTIA 569

pl.m:tlm IV.

De variis modis si^jillum violandi.

Hfii. — Diiplici modo Tiolari polosi: 1* directe, rcTclando «'xprrssf nli(|iii(i v\ sola conf«'>sion«' rofiiiiltini ; t. pr., si dira- lur : Tilius lioc fecil, elc. ; '2* indirecle, alnjuid dutMido aut fa- ciendo, ex quo ({ui.s cognoscerc aul suspicari possit peccatum Tel dcfectiim (a) poonilentis in sola confcssionc cognitum, aut ex quo pociiilpnti vcl al.is, v. f,'r., complicilms, possii oriri pu- dor, molotia, dcdccus, dammim, vel (piodlihct firav.imcn ;6).

I' HiujnUi. Violatiir sijxilium iiidirectc, cpioties poenitenlcs vel alii nierito ofTendi possunt de diclis aul Rcstis a Confessario ex sola notitia in confessione hahita (c). Non aulem violari cense- tur, si poenilciites haec indilTrrenler sint hahituri. Ratio utrius- que salis con.stat ex supra dictis. — Ua cammuntler.

II' lieijnla. — In duhio. an in tali modo loquendi vcl agendi adsit periculum revelatinnis, vel n/fensionis, pro tuiinri parte, seu sigillo favente, rij^oro.se standum csl. — Ita communiter ; et cnnstat e.r dirtis sujtva, n. G*>0.

111' Hf(jula. .\ulla est sigilli violatio, narrarc pcccatum ia confessioiie auditum, nejpie directc neque indirccle peccalorcs indicando, ita ul moraliter loipiemlo hi dcle^i non possint, ut patcl e\ regula Iv Attamcn, seclusa ulilitalc inslruclionis, tcI

(o) Dislingue tamen inter defectus; nam, ul .sup. n. 651. dictura csl, non cuiuslihet ilefectus revelalio violationem .si^dli imporUU.

(6) Ilacc accipc cum opportunls limitalionihus, quac de>umi cx prnemissis po^isnni NomMiim <ji; '" ' ' rii dictt:' • ' ':^- clum, ex qiio moh'siia, dedeciis, i .>\amiMi ^ u-

tis 8e(|u;ilur, perlinrl ad fractionem sigilli sacramenlalis, sed M- lum e\ qiio rcNrlatio aliqua direcl;» \el indirecla set|uatur ei»rum, quae ad .sigiiliim p<Ttiiient. Secus »ero iion carehit quidcm cul|a sacerdos, sed iioii coiitra sigillum dcliiiquet.

(e) Intellige, si Confcssarius ulalur nolilla eorum, quae luxla pn«c- IdUjui sinl malcria sii:iHi > i ' I >ta pars hulits

rcgulae rilc inteUif;en(la t L . „ :. i.aslpllll. noo

miiius coiitra hoc peccahit Confessanus, licct credat, (>ocniteDtei forle non essc itl molcste laluros.

S70 TRACTATUS

consilii petendi, a^similibus narrationibiis generatim abstinen- dumest; ratio, quia audientes laici, praesertim siraplices, fa- cile scandalizantur, suspicantes violari sigillum. Et quandoque in frequentibus et promiscuis istis colloquiis periculum est ne in suspicionem poenitentis quis inducatur.

Resolves:

665. — Secretum confessionis indirecte violat.

1' Qui unum prae aliis, quos audivit, laudans, dicit eum sola venialia commisisse ; quia alii inde facile in suspicionem culpae mortalis adducuntur.

2' Qui de peccato poenitentis per solam confessionem cogni- to loquitur cum aliis, qui hoc aliunde norunt, etiamsi audientes Don advertant, illud ex confessione acceptum esse.

3° Qui dicit, se non absolvisse lalem, eum remisisse ad tale tempus, vel uondum absolvisse, vel nondum expletam esse con- fessionem {a) ; ratio postremi est, quia longa confessio denotat ordinarie multa peccata, aut indispositionem poenitentis, nisi cognosceretur esse confessionem generalem, aut a longo tempo- re resumptam, ita ut poenitens hoc non aegre ferat. Item qui de Titio, cognito ut fure, dicit, eum sua furta cum contritione magna sibi confessum esse.

4" Qui alta voce, aut alio modo a circumstantibus intelligibi- li, arguitpoenitentem; hocenim et graveest poenitenti, etaliis suspicionem ingerit, illum gravia peccata confessum esse; a /or^ion autem, si nimis vocem extollendo repeleret peccata poe- nitentis, aut de eorum circiimstantiis interrogaret.

5* Qui loquitur cum alio Confessario de peccatis alicuius poe- nitentis, etiamsi is utrique eadem peccata confessus fuerit.

6' Qui auditis paucorum confessionibus dicit se tale pecca- tura audivisse, licet celet personam ; singuli enim ex illa reve-

(a) Differt ab hisce, quod Confessarius mere dlcat, quempiam esse ad se reversurura ; quippe aliis de causis praeler recensitas ab Auctore poenitens revertl potest, et reipsa contingit ut revertatur; et cneteroqui subinde necesse est id alicui dicere, ut liber ad Con- fessarium accessus poenitenti pateat. Ad hunc autem casum perti- net, quod A. subiicit, poenltentem hoc non aegre ferre.

nE POEMTEMIA B7I

lationp aliqiiid su<;picioni8 contra Sf pntiiintnr. Itrm qni porcala c\ ronn^s^^ioiK* rotinila ita narrat. nl aiidipntrs pnssint ratione alifjua ci>niirt»re vpI siispicari, (|iiinam ca coniniisiTJnt.

7* ()ui narrans alicuius pcrsonap pcccaia, qnae exira conr»»f- sioncm cognovit, a<Mit aliipiain circiim«rantiam co^nitam rx so- Ja confrssionp, vcl (iiii utiiiir noiiiia confessionis ad rem magi.s delerminandani anl rontirniand;im.

660. — 8" Oiii diceret, se in lali monastprio audivis.se pec- catum gravc, etiamsi non nominaret personam ; quia sinsuli Religiosi illius convcnlus detrimenium patiunlur a\ A fortio-

(fl) Sl .tinguli Relifjinxi dnmm HUu.i pnliuntur dffrimrntwp, mnni- festuni esl, inf:»mi:ie el pravaminis parlirip»»m es^e enm (piofjue, qui pecralnm roiifessiis rsl, iitpotc ({iii cl ips»« (limnis illins pars esl; el tiinc vera ralio, cur id cedal in praeindirium sigilli.

Opposilam seiileiiliam, (piae per tioc violari sigilliim neffal, S. Al- phonsns (l.ib. 6. n. 6.')i, Iriliiiii Ksrohario (l.ih. 16. n. 7.V2., el apud hiiiic Nii^^no, Fagundez, C;nidido rl llenritpiiz (pi»*m lanieii. ne^^rio qncmoiio, mox et pro alia conlraria allegat ; et lleiiriipiez (pii«tem (I.ih. 6, Cny. 21. n. 6. ni^t. rj pro se alTiTl pr;u'ler»M !S'nrnrrum, /.f- dexma, \irb>rxa, Mnnliram, el nlio\ ul inqui' rerenlimeM; qu t>US ex Diaiia {Tom. !. Tract. 8 fieM. 1*2 addi |M)test et M.dderus. Sed dno de tds adverlenda ocrurnint. Nam 1* plerWpie eorum iion de J/onojrrrio scu r<(nrrn/ii ijiss "runl, sed de /m ' "mr Re-

li<lioMo; 2' ealeiius l.iiiluni, »>t qiiidem nicff , , , nl, in

rigurt viobh higilium, qu^ileiius potut lalU C-nfesxariuM puniri tniiiquatn rerelalor cunfes.^i>,nin, ut ail Nu;:iius ;"pud Dtaiia ^T*>m. l. Tr. 8. /jV.f. 11. n. .1. , vel, ul liidel M.d«lcrus, (pMleiius yoMit pu- niri poena ordinaria inflirla ronira fracloret siyilli. (^ieterum iioQ nepaiit hi DD , pravins vel le\lus pro qu.dilaie nimiiilspeccari. Imo Fnpunilez />r 2. Prner Fnl, /i6. 6. /'<!/». J5. n. 12. t'\ ' .^c-

cari ronlra sij^illum ftdniillil cum Sunrez o, qui d»' hoc ^ nto ista hatiet {De foenit. Ditp. 33. Secl. 8. «. 8.): Carendum mtuimt ext, ne offrnda'ur communilat, nd qunm tnli\ pc^onn pertinrt. u* ti dicat liKU(iio\Ku in pnr'iru'ari : quin revera hoc iam ledunlal in gyarainen notahile poenilenlin pmpfer iniuriam, qune /1/ Communi' iati. Yidenntur S.\Antoninus el .\atarrus. Pelrut Solut et ledetmOt quidirit, in rignre hnnc e^ir fincli' x " * tit,

non rvir in riijorr conlra ^igiliuin, h , ^ - ".»11

qundcumque peccalum ext, xed contra Sanamenlum; rryo tt eonlra sigillum. Kt K.scot)ar postquam ,/. e.) dixil, iniprudeutem eiu^modl

572 TRACTATUS

ri ^iolaret sigillum qui diceret, in conventu illo talia peccata committi. — Secus autem si diceret, se audivisse peccatum grave alicuius Religiosi in genere, quin nominaret ipsius Ordi-

Confessarium gravissme delmquere, dum Communitatem tanta inu- rit infamia, concludll, quod Sacerdos, adeo loquens incaute, dignus quidem est, qui ab hoc gravissimo ministerio, viros requirente prae- ditos prudentia, orceafur.

Haec cum ita sint, cumque praemissi Auclores haec dicant non de Monaslerio autConventu, sed de Ordinereligioso aut certe eliam de Ordine Religioso, ipsi vero fateantur, se laxiorem prae aliis viam hac in re lenuisse; aegre sane videbitur admittenda opinio, quam multo profecto laxiorem de detrahente cuipiam Ordini Religioso ex notilia confessionis S. Alphonsus amplexus est. Postquam enim [l. c.) dixit, sigillum violari, si Confessarius dicat, Religiosum ex tali Conventu sibi confessum esse grave peccatum, vel in Conventu illo talia peccata committi, mox subiicil: Non vero, ut ait P. Con- cina.... si tanium diceret, se audivisse peccatum Religiosi cuiusdam Ordinis: quia haec neque est revelalio sigilli, neque redundat in gra- vamen poenitentis, cum in quolibet Ordine aliqui mali sint: unde ne- que oritur scandalum, neque infamatur Religlo, nisi Religio illaesset arclioris observanliae. Quae quidem non modo sunt contra omnium Thh. sententiam, et eonim quoque, qui laxius circa hoc opinari visi sunt, sed iis rationibus fulciuntur, quas nemo facile admiltet.

Et sane quis serio dixerit, non gravarl inde poenitentem? Esto enim, quod persona eius non prodatur; at nonne grave accidet poenitenli, quod ex sua confessione imprudens Confessarius ansam sumat infamandi totum Ordinem? Imo nonne ipse poenitens, ut- pote eiusdem Communitatis membrum (quod sup. etiam Suarezius advertebal) infamiam particip.it? Quin adeo grave merito videri id potest, ut nemo possit in dubium vocare, poenitentem, qui pecca- tum suum a Confessario sic revelalum iri prudenter credat, posse illud in confessione reticere ; adest enim causa sufficiens, infamiae scilicel et suae et proprii Ordinis discrimen.

Quod vero addiiur, nec scandalum nec Religionis infamiam oriri, quia in quolibet Ordine aliqui malisunt, quis facile admittat? Quod enim in quolibet Ordine aliqui mali sint, partim ratione illa genera- li, quod nec Apostolorum Collegio suus ludas defuerit, partim levi- bus coniecturis, incertisque ac vanis rumoribus inniti solet. Porro quo leviores sunl vulgi coniecturae, eo airocior profecto evadil Confessarii revelantis iniuria. Etiamsi vero penes vulgus religiosa aliqua familia non bene oleret, nonne infamia tam authentico Con-

Di: POF.MU .^ iiA 573

Dcm, qiiia nc(|ue cst rcvclalio si^illi, iic(juc redunfJal in prava- nieu |)()('nil«Milis, nec alicuius Ordinis, runi inler varii» Ordiuei Dondesint ali((ui minus honi Ileligiosi. Sed a scandalo laicorum sedulo cavendum est.

9* Qui pocnitciilcm posl fonfcssioncm orulo lorvo aspiril, non eum aljonuilur, sirul prius farcre .so|»»hal. el ostendil ver- bis duriorihus, geslihus, aut lola agendi ralione, se recordari de eius peccatis, de iis aclu cogilare, cl eum minoris, quam an- lea, facere.

QuaesUa:

667. - QiAER. r An possil Conffssarius Communiouem ne- gare poenitenli, cui pnus absolutionein drneyacit, si hic ad sa- cram mmsnm acredat'}

Resp. yeij. omnino, etiamsi occulte pelat, quia Confessarius notilia conlVssionis ad agendum exlerne c(»nlra poeuilentem uli ne^juit. — S. Lig. n. 658., et alii contra aliquos.

fessarii leslimonio in.signiter augerelur el confirmareiur? Nonne, cum fama haec percrelmeril, siiigulae alicuiusOrdinis persoiiar d»> s\)\c\ \\\\'Zo soltMit, ip)a>i siii^Milai* rrimni illud patras.s(Mil? Demum noimo gr.i\.uiMMi h.iud cxigumn, noiinr ^nwv scandalum accidit, f]uod vcl .sula liorum memoria refricrlur? Adile, (|uu<l ia coucnlo causa Oriiiiiis rcli^iosi >i\ ditTerat a cau.s;i uniiis iuuna.sterii. (!um tMiini (!oiifr.ssariu> dical se in confemonr iU nudhiue, res profrrto ad .iriquot iad summum> monasteria circum.^rrihiiur. (M)uihus ad eum accedere aliquis ReliKiusus |iolueril. Adde reli^iu»a.H qua^dam famillas ptrp .)ii>l.ire i . immo lutum Ordlnem lu-

terdum iioii i - roii>i.ii.

Ut condudamus, haud forlA tuto caelu al)erra\eril, iti quifi .«aspi- cetur, ea (|uae e\ S. Alplionso reluliuius, oioro utMilorum lapvui delieri, «pio ad peiMili.iris ()r«liuis Ueli^ioMim !•-•'■• " . m^ ({U.u* (le liomiiie Kelifiioxi ^eueralim dici a qu/. .iit.

Ou.imvis enim Suarez, ut ex ailalis eiuii verhi.^ patet, cum alii.4 vix ulruiiKpie raMiiii ili-i . • * ' ■' ^^^^

rit, tum si alM|uriii >>j i. ^. . . ^ . . ..: .je-

.scris, lum si ticito speciali ()rdine geiirratim de Religiusu humine loi ulus fueris ; iion defuere lanieu Vid. < is />My. 2i. arl 50.

Ihih. '.). , (|ui in posleri(»ri rasu praedici.. .... . iuinoda s.iltom qua-

(laiiteiius ce.ssare existimarunt. (juihiuict A. cou^eutit.

574 TRACTATUS

QuAER. 2** An frangat sigillam, qui dicit tale vitmm regnare in civitate vel pago, aut ibi gravia crimina committil

Resp. Disting. Affirm., si locus sit satis aogustus, v. gr., si noacoustet tribus hominum millibus circiter. Secus, si oppiduai sit amplum, et crimiua publica saepius ibi patreotur. — S. Lig, n. 654., et alii communissime.

6(jS. _ QuAER. 3° An praedicatores uti possint notitia con- fessionis ad loquendum de iis, de quibus non cogitassent, nisi confessiones audioissentf

Resp. Affirm., secluso revelationis periculo, et poenitentiuai gravamine. — Ita communiter cum S. Lig. n. 654. — Elbel, n. 525. — Ralio est, 1' quia nemini gravamen esse potest quod aliquaudo Sacerdotes se dirigant in concionibus ex notitia con- fessionis, modo liic et nunc gravamen illud noa adsit : pos- suut igitur generatim invehi ia vitia, quae occulte grassantur; 2° quia pro Gonfessario hoc esset onus nimis grave; semper enim timeret, ne concionando confessionis notitia uteretur. Ca- veat tamen Coufessarius, ne loquatur publice de peccatis omni- no particularibus unius vel alterius poenitentis, praesertim si sermonem habeat coram aliqua parva commuaitate, v. gr., ia moaasterio Monialium, etc; quia tuuc facile gravamen induci posset. — Elbel, ibid.

669. — QuAER. 4" An Sacerdos, qui ex confessione novit sibi parari insidias, possit fugere, aut alio modo damnum prae- cavere ?

Resp. V Afflrm., si ex tali cautione miaime maaifestetur aliis peccatum accusatum, nec ullum gravamen poeniteuti afferatur. — Ita S. Lig. n. 659. — Lugo, disp. 23. n. 108., etc.

Resp. 2** Neg., si fugere nequeat, quin aliquo modo manife- stet peccatum aliquod accusatum fuisse a poenitente. Ratio est, quia fuga illa esset iodirecta revelatio peccati coufessi ; et licet Coufessarius fugam simularet ex aliquo praetextu, semper la- meu rationabilem suspiciooem peccati declarati praeberet. — S. Lig. ibid., et alii. Monet tamen Lugo, D. 23. n. 110., ex- perieotiam ostendere, nunquam revelatioaem eliam iodirectam necessariam esse ad ea pericula effugieuda, cura vel ex liceo- tia poeoiteotis vel aliis modis obviari iis possit absque sigilli fractiooe.

670. — QuAER. 5* An Superiores uti possint notitia confes- sionis ad gubernationem externam, si nulto modo appareat quod ex illa notitia se dirigant ?

DE POEMTEMTIA 575

liesp. AV</. oMMNo cuiii S. Liy. n. 056., el aliis communttn contra alii]uos veleres Thcolof^os, (jui seQlentiam aflirniativam defendebant. — Uatio esl, quia evidenler hoc cederel in fira- vamen [joenitentium : ct (]ui uosseut talem doclrinam |>as<>im doreri, a ronfcssione retrahi [)os.sent.

Coii>lat ciiam e\ vani> iJccrclis SS. Pontilicum, prac^ertim Clement. Mll, Dccreto 26 Maii anni 1j9& pro Regularihus, iq quo dicitur: Tam Supniores pro tempore existentes, quam Con- fessarii (jui postea ad sujteriDritalis gratlum fuerint promoti, caceant DiLKiKMissiME ne ra notitia, qnam ile aliorum perratis in confessione liaburrunt, ad esteriorem (jubernatinnem utantur. Apud S. Lig. n. 656. Quainvis autcm huc Decretum latum ruc* rit pro Rc^ularihus, ad omues Superiorcs exteoJi debcl, cum eadcm ratio, quae urf^et pro Rc^ularihus, ctiam pro saeculari- hus valcat.

Conslal etiam ex Decreto S. Congr. Inquisitionis edito aucto- ritate Innocentii \I, anno 1682, quo proscripta fuit scquens pro- positio : Scirntia ex confessione acquisita uti licet, modo fiat sinr direrta aut indirecta revelatione, et (jravamine poenitentis, nisi aliud mutto yravius ex non u.su sequatur, in cuiu^ .-...,, ,j. ratione prius meritu contemnatur. Addit l*ontif«'\, Coii — .s Dullo mudo posse uti tali doclrina, etiam seclusa quacumquc revclaiionc.

6" 1 . — (Jlakh. t» .1/j salteni qudndoque, tel quandonam Con- fessanus u/i possit nottlia confessionis f

Hesp. lu\ta omncs Iheolo^os id potest in se(]ueutibus casi- hus : r ad orandum pro |)oenitentc, vel henignius er^a ipsuiu agendum ; 2' ad consulendos lihros, vel sapicntes. prudenter tamen, sorluso rcvclationis pcriculo; V ad se diripendum por expcricnliiiiii cx confcssionihus aciju-silam, v. gr.. ai ri^'orcm temperandum, et ad se dirigeoduin e\ confesMonc unius ad alios prudcnlcr intcrroi;andos, \cl iuslruendos, oullam dando prioris confc>siouis sii^picioneai ; 4* ad refunuaudos proprius morcs, ad corrifjciidos pro(»rios dcfcctiis, aut ad inclius fun*:ea- dum suo onicio, \. ^r., ad ^ocurdiaiii c\urnd«im. vif^ilaniius in suhditos invif;ilanduiii. .««eclusa rrveladunis suspiciune, clc., <]uia (]iiisque tiMictiir defectus suos corngerc statim ac ad eos advcrtit ; ncc |)i>tcNl iilliis poenitens raiion.thililcr ofTcndi. i\\mf Confcssarius oh audita in confcssionr vilao) in inehus mulel. — S. L\q. n. 637.

576 TRACTATUS DE POENITENTIA

Conclusio. In re tam gravi, et adeo periculosa, summopere cautus esse debet Confessarius, ne yerbulum ullum proferat, aut quidpiam agat aut innuat, unde sequi possit odium etiam minimum Sacramenti, gravamen poenitentis, aliorum quorum- libet offensio vel scandalum. Sit igitur prudens Qidiscretus non in sermonibus solum, sed in tota sua agendi ralione. Oret fre- quenter cum Psalmista, Ps. 140., v. 3.: Pone, Domine, custo- diam ori meo, et ostium circumstantiae labiis meis ; vel cum Sapiente (Sap. c. 9. t). 4.) : Da mihi sedium tuarum assistri- cem sapientiam.

FINIS TRACTATUS DE POENITENTIA.

TKACTATUS I)E EXTHIIMA INCTIONE

CA IM T I.

DE NATIRA ET EFFECTIBUS EXTREMAE UNCTIOMS.

672. — I. Extrcma Unclio (I«'liniliir Sacramonlum novae le- gis a Chrislo institutiim ad c(>nr<'n>ii(iam salutcm animae, Tel cli.im corporis, ao^roto vila pcrulilanli , prr unrlioncm Olei ijciirtiicli cl oratioiicm Saccrtiotis.

Exlrcma Unciio csl vcrum novae lcpis Sacramcnlum. Con- stiil r ()uia esl signum scnsilnlc, ronfcrcns graliam, cl a I)o- miiio lcsu Christo institutum. Ralio ciiim signi satis patct per uiirtioncm ct oralioncm S.iccrdtilis. Ouod coiifcrat firnliam, coii^-lat cx cius ciVccliliiis. lii>lilulio inilciu (iiviiia (liMnoustralur apostolica traditione. Promuigalum riiit pracscrtim a S. lacobo \\\ I'!|)i>t()la calliolica, 5. li. cl 1.*)., iihi (iicitur: In/iniuUur quis in inl'is? iiulurat Preslnitrrns Hnlrsiar : rt nreiit suf>rr eum, Uh<i<uu\ rum (ilro....; et oralio Fulei salrahit tufinnum, et at- leviahit eum Dominus ; et si in perratis sit. rrimtttntur ei.

Constal 2' cx (Iflinilione Conc. Trid., sess. li., de lij-trrma tnrtioiir, ui)i sic dicilur : .Vi quis dixrrit, Kstremam Inrtionrm uon rssr vrrr rt jnnfnie Sarrumentum a <' ^ ^ro

institutum, rt a hralo lamho {fiostnln j. , ., . . ri-

tum Idnlum acrrjilum a Palnbus, aut fitimentum humanuin , anathrma sit.

G7:). II. MlVcclus Sacramcnti Exircmac rnclionis »unt r (iratia saiKiiruiins cum ^raliis actiialihus S.icramcnti pro- priis, (piac minticc iiiY.iiit ad rccrciindum inlirmum, cumi|ue coulinnantlum contra diaholi tcntationcs.

2' Ucmissio omnium pcccalorum nondum rcmis<orum. cliani

junrtalium. Conslal cx lcxlu N la^nhi siipra cilato : ht xi in

f)viralis sil. rrmillrnlur ri. Iliiii- S.icramciitiim Exlrcmac Vn-

«iioms cst (piidciii [irim.irio S.uTiimcutum vivnrum. srd smin-

Gtnv Tom. II. 37

S7S TRACTATUS

dario est Sacramentum mortuorum, nempe in hypothesi status peccati. Remittit certo Yenialia j^nmano tiper se; probabilius autem eodem modo etiam morlalia remittit. — S. Lig. n. 731.

3° Abstersio reliquiarum peccati, quae sunt non solum poenae peccatis debitae, sed etiam animi anxietates, infirmitates, lan- guor ad bonum, torpor, timor, et alia similia, quae ex peccatis contrahuutur. Hi autem effectus maiores sunt, quo melius est intirmus animo comparatus.

4* Restitutio sanitatis corporis interdum, si animae saluti expediat. Constat ex textu S. lacobi citato, et ex Conc. Trid. sess. 14., de Extrema Unctione, c. 2. Hinc apparet, quam tur- piter errent, qui hoc Sacramentum non recipiunt, nisi cum morbus ita invaluit, ut iam sine miraculo sanari nequeant. — S. Lig. n. 731.

CAPUT 11.

DE MATERIA ET FORMA EXTREMAE UNCTIONIS.

ARTICULUS I.

DE MATERIA HUIUS SACRAMENTI.

Principia :

674. — I. Materia remota est Oleum ab Episcopo henedictum. Constat ex Conc. Trid. sess. 14., de Extrema Unctione, c. 1., ubi sic dicitur: Intettexit Ecclesia materiam (huius Sacramenti) esse Oleum ab Episcopo benedictum; nam unctio aptissime Spi- ritus Sancti gratiam, qua invisibiliter anima aegrotantis inun- gitur, repraesentat....

II. Oleum Extremae Unctionis, seu infirmorum, sicut Chris- ma, ab Episcopo dioecesano, yel (Sede yacante) ab aho Episco- po vicino, in Coena Domini benedicendum est, et singuHs annis renoyandum, non tamen ad validitatem Sacramenti. Ita ex prae- cepto Clem. YII, apud S. Lig. n. 708.; et Salmant., c. 2., n. 10. Constat eliam ex praxi perpetua Ecclesiae, et ex Rituali Roma- DO de Extrema Unctione, ubi dicitur: Oleum sanctum singulis mnis in Coena Domini, veteri combusto, renovandum est.

DB BITRKMA INCTIONB 579

675. — III. Mnlcria proxima cst UDctio quarumrlam partium corporis, (juac sunl sallem fjuinquc sensus. raricnda csl unrlio l*inocuiis, scu in [mlpchns; t' in aunhus; :{* in naril)U8; 4* in ore, scu in lahio infcriore; 5* in nianihus, sujtra pro Sa- ccrdolibus, intra pro laicis; 6* in pedihus, scu supra pcdes; 7* in rcnil)us; scd hacc omiltilur pro fcminis, cl etiam in \iris, 8i facilc licri ncijucal, ncmpc si infirmus movcri non possii. Irao hodic, ail S'(iviiii, m onuii casu vi (juoad onincs (»niilliiiir.

Quacsita :

07(1. — Qlaeh. 1' Aii jtrarrrplum rrnnvandi olrum obliget iub (jraci'?

Rrsj). Affirm., ul vidclur, (piia malcria sat gravis apparcl. Attamcn, si novum olcum hahcri non possit, anti({uo uti lici- lum est. — S. Li(j. n. 708.

NOTA. Si \ot\f inlra ■nnutii (Hfuiii bfnedictam •il drreclornm , nripic alia^ balH>ri «{iiral , Ol«*o iM-nnlirln «npcrAliti «lind oleuiu non brnrdirlum, in roinori tamrn qnantilatr, polr»l infundi. RU. Rom. !<l(|ur «arpiu* firri polrst, <]aamTi« paulaliiii Idiigr «liaiii luaior i|uautiU» addalur, <|uani ali Kpi>r<>po rontrrrata fuil initio, modo laiurii ra in unai{ua<|ac comiuiilionr miaor »il allcra parte, cai io- ruiiilitiir. — S. I.iij. ihid.

(JiAER. 2' Ah oleum necessario debeat esse olivarum'f

Rrsp. Af/irm. Hatio est, 1* quia oleum olivarum ex usu com- muni nommc olci prnprir inlclli^'itur. 2* Constat aliiindc cx Dc- crclo liu(jcnn /V pro Armcnis, in quo lcf^ilur ^c Kxtrcma l'n- clionc: Vuius matrria est oleum olivarum. :r Palet etiam ex tola traditionc et unanimi Doctorum consensu. Yui. S. Lig. n. 708.

(»77. ~ {)\ AKH. 3' An hoc oleum debeat necessario esse bene- dictum ab Ejnscnjml

llrsp. Af/irm. Constat c\ variis Declarationihus l*auL V. ri nupcrrime (iregorxi XVl, die 4 Sept. \H\t.

yi:AKR. 4° An oleum debeat esse benedictum i/i ordine ad A'x- tremam Inctionrmf

Jtcsp. Controvertitur. Duplcx est .sententia prohahilis. ail S, Lig. n. 709. Alii ncf^ant, tjuia Kccle.sia nihil aliud rc<|uirit, nisi ut olciim sit ah Kpiscopo henedictum. Ilinc (aiunt Oleuin intirmorum et Chnsma validc adhihen possunt ad unctiunes faricudas. Alii vcn» allirmanl. ({iiia sicut (*hnsma heu« ' pnipria {)ro (ionlirmalionc dcpulalur, ila ctiam Olcum iiM..i..>-

580 TRACTATUS

rum pro Sacramenlo Extremae Unctionis. In praxi tutius omni- no sequendum est, excepto necessitatis casu, in quo admini- strandum est hoc Sacramentum sub conditione cum alio Oleo benedicto, et postea si Oleum infirmorum haberi potest, itere- tur. — S. Lig. ibid. ^.

678. — QuAER. 5" Anunctio quinque sensuum sit de necessi- tate Sacramenti^f

Besp. Probabilius ; affirmandum yidetur cum sententia com- muniori Theologorum, cui consonat praxis Ecclesiae, quae, se- cluso casu necessitatis, semper servanda est. Sententia tamen Begativa speculative probabilis dicitur a S. Lig. n. 710.

679. — QuAER. 6° An requiratur de necessifate Sacramenti gemina unctio in geminis partibus, v. gr., in utroque oculo, utraque aure, etc?

Resp. Neg.y quia sensus totus in parte unica habetur. Re- quiritur tamen necessitate praecepti, extra casum necessitatis. — S. Lig. ibid.

QuAER. 7" Quomodo unctiones fieri debeanf}

Resp. Unctiones fieri debent pollice dextro Sacerdotis, qui formam simul proferre debet, et per modum crucis infirmura nngii. Sic ex Rit. Rom. Sed haec ad liceitatem, non vero ad validitatem pertinent. In membris autem geminis incipitur a dextro, v. gr., ab oculo dextro, etc. — Rit. Rom.

680. — QuAER. 8° An de necessitate Sacramenti servandus sit ordo inter variorum sensuum unctionesl

Resp. Neg. omnino. Ratio est, quia huiusmodi inversio mi- nime impedit Sacramenti significationem. Attamen coramuniter dicunt talem inversionera esse graviter illicitara, quia est contra usum Ecclesiae in re notabili. — S. Lig. n. 710., in fine, etc.

\ Triplex distlnguitur Oleura sanctum, quod in eadera caereraonia feria V in Coena Dominl ab Episcopo benedicitur, scilicet Oleum iufirmorura, Oleura cate- chumenorum, ct sanctum Chrisma, seu Oleum cum balsamo iramixtum. ^°01eum inrirmorum nou inservit nisi ad inungendos infirmos periculo mortis correptos, et ad consecrationera carapanarura pro Unctione externa ; nain pro interna Chrisraa adhibetur ; 2° Oleura catechumenorura dcputatur ad catechumenos ante Baptismura JD pectore et inter scapulas inungendos, ad manus neo-sacerdotum consecrandas, necnon ad varias alias consecrationes faciendas, v. gr. , ad consecrationem re-

gum, etc 5° Chrisma vcro adhibetur in Sacramento Confirmationis, in caeremo-

niis Baptismi, iam collato Sacramento, et ad varias consecrationes, v. gr., calicis, patenae, ciborii, altaris, campanae (interius), etc... — Yide Pontificale Roma- num, praesertim ubi de cacreraoniis Feriae V in Coena Domini.

DE EXTREMA CNCTIOME 581

yuAEB. 9* An poasil amferri Extrnna Inctio mutis, surdii et caecis a nativitate!

Hesp. Af/inn. ; |)(j»unl ciimi iiiuii^i \iu>[nt orf^.ind, •iuiiuis carcnl: uum cl.>i cMcnus pcr illa iion pcecavfriiil, pcr iiiltrn)- rcs laiiicu auiinac pulculia.s, (juiIjus ca respoucJcnl, pcccare potucruul (a).

I»S1. — Qlaer. 10° (Juomodo ungendus sit in/irmus manu vel })vde trunmlns, clr. ?

Ucsp. Lucliu facicnda c>l in parle viciniori membro muli- lato; sic cnim lo()uilur Uilualc Hom. : Si quis sit atiquo mem- bro mutilalus, pars toco illi proiima inunrjalur, eadem verbo- ruui ftrma.

yiAEK. W .1/j una snla fjutla olei sufficiat ad unctwnrs fa- ciendas ?

Hesp. Affirm. probabiUus. Halio est, (|uia qui ungil una fiul- ta olci, Tcre ungil; olcum cnim plus, (|uam alii ii(|uore3, dif- fuiidilur. - Ua S. Liy. ut probabilius, iacroix, n. 'iUOi., et alii (ommunius. iNcgant aulcni uounulli ; (|uia ungcre, esl olcuiii pcr varias partcs dilTuiidcrc, (juod non lit pcr unicain olei slillam. Sed rcspondctur dilTundi olcum prr varias [Mirtcs, cum (iuiu(pie sensus uuf^untur, etiamsi eadem stilla adhibcatur. \n praxi tulius cst, ct ccrtc suni* it pro valore S.uramenii inliu- gerc iu olco c.xlrcmam parlcm di^iti ad siuf^ulas uncliuucs ^pc- cialcs, (|uae suli rcpclila roriua liunt.

Olaer. 12° Itrum tempore pestis, aut alicuius morbi contG' gwsi liceat unctioties sacras peragere, mediante penicUlof

/trsji. iffirmative , a^ihvm probabitius , e\ Benedtcto \IV, i\u\ iiiultos auctorcs alTcrl pro li;ic si-iitiMiti.i ' Ite Sunndit , l. \1I1, c. PJ.)

(fl) Nccessarium iion Nid«»tur ad hanc ratitmem recurrere. Sacri- mciit;i cniiu suaplc vi opcraiilur gradae HaiirtilicaiiUs infu»iuiieiii ; hacc aiilcm, si .suhicrlo coii:,'rua fiuii (lcsii ' vis cxpcllit, si\c c\lcr'n'ri|iii'« sciisitius pali ..,.....,..; . ..a

iuleruis poieniiis.

582 TRACTATUS

ARTICULUS II.

DE FORMA EXTREMAE TINCTIONIS.

682. — Forma Extremae Unctionis haec est : Per istam san- etam unctionem et suam piissimam misericordiam indulgeat ti- bi Dominus quidquid per visum (inuncto ocub, et sic de aliis) deliquisti. Constat ex Conc. Trid. sess. 14. c. de Extrema Un- ctione, et ex Rit. Rom. Forraa integre repetenda est ad singulas partes ungendas, exprimendo membrum, quod hic et nunc inungitur, nempe per visum ungendo oculos, per auditum in unctione aurium, etc.

Quaesita :

683. — QuAER. 1" An ad validitatem Sacramenti requira- tur expressio cuiuslibet sensus, scilicet, per visum, per audi- TUM, etc?

Resp. Controvertitur. Alii negant, quia non reperitur in for- ma Graecorum, quae tamen ab Ecclesia admittitur ut yalida. Alii affirrnant, quia per unam unctionem et formam illi respon- dentem non remittuntur quorumcumque peccatorum reliquiae, sed eorum tantum, quae per illum sensum commissa sunt. Cum igitur res dubia sit, sub gravi expressio sensus adhibenda est. — Rilluart.

QuAER. 2" Quaenam verba sint formae essentialia^i

Resp. Sunt sequentia: Per istam unctionem indulgeat tibi Dominus quidquid deliquisti, cum verbo sensum exprimente, seu per visum, etc.

QuAER. ^" An ad validitatem sufficidt unica forma ad omnes sensus, si singuli distincti exprimantur et ungantur^i

Resp. Controvertitur. Alii afflrmant, quia haec forma est virtualiter multiplex, et aequivalet pluribus particularibus, sic- que specialiter effectum cuiuslibet formae specialis significat. Alii vero negant, quia, cum materiae partiales, scilicet unctio- nes sint distinctae, singulis etiam formae speciales respondere debent.

NOTA. Urgente necessitate, consulenda est haec forraa generalis : Per istam sanclam waclionem et suam piissimam misericordiam indulgeat tibi Dominus

DE EXTBEMA U\CTIO?<fB 583

quidf]ui(i diliquiiti p&ri^tui. ritum, nudilum, yuilum, odnrmlmm tilMeHtm. Inf^pmii »unt »rn»u« iluin ripriinunlur. S«><l «i (rmpu« •aprr*il, •■!• roaJitiM* rrp«(rndie sont anctinnn eum fornia singulit propri*, •( «JdrndM «aal aliM ora lionet omiuae, ut in Rituali praetrribuntar. •— 5. Lig. ». 7(0.

CAPLT III. '

DE MIMSTRO EXTHEMAE UNCTIOMS.

68i. — I. Soliis Sacerdos cst minlslcr hiiius Sacramenti. CoM^lal r ex verhis S. lacnbi iam cilalis: Infirmatur /yuiv in voffis'^ inducat Presbijleros tcclesiae, elc. ; i* e\ delinilionc Ecclesiae. Sic eniin Trident. sess. 14., de Extrema Vnctione, Can. 4. ; Si quis diTerit Presbyteros Ecclesiae, quos B. lacobus additrendos esse ad infirmnm inungendnm hortatur, non esse Sarrrd(des ab Efii.sropo ordinatos, sed aetafe seniores in fjuavis communilatr, ob idfjue jtroprium Edircmae Lncttonis minislnnn non esse sotum Sacerdotem, anathema sit.

II niiinis Sacerdos potest illud Sacramentum valide mini- slrare, (niia ()oleslas valide illud confcreiidi compelil Sacerdoli ralione ip-^iiis Ordinis. 'S^w^ tamcn illud minislrarf licilc poicsl, nisi solus Paslor aiiim.irum ; (juia ad Pu^lonMn p»'rlinel oves suas pascerc. Religiosi aulem (|ui hoc Sacramentum siuc li- ceotia Parochi minisirent, excoinmunicationem Papae rcscrva- tam i[)^o faclo incurrunt. — Sic, ex Ctement. de l*ritHetj\is, S. Luj. n. "rl-l.

(Juaesila :

fi8.*». - Oi .\F.ii. l' .\n </jiiiJ.v ><ir(Tt/«'v ' "^

/f/r;i ministrare e.rcon'"-" faruchi pn:.. ; jr.ki: ^

Itrsp. Affirm. proh (|uia non videlur cum lanlo rijjo-

re procedendum e.sse, uhi agilur de delepalione ad meram li- ceitatem, nec ullalenus sermo est de valore ipsius Sacramenti. Allamen non fanle pracsumcmla c.^t Udis delegatio. — S. hg,

11 "t'!'! — Siiliiunif il iflii riMilr.i aln)S V

I Si Sarordiit, rui adiiiinitlralio huiu* S«rramenli rooipelil, al>M(. «rl r«« niuniratiunr aul ftuspentiona ligatur, i|uilil>r( Sac»rJ«»» la cat« n«r«*tit«l»t boc S«- craiueulani aJiuinittrirr poleal, imo tt r«riUI« Jvb«l. — ^Miriai.

584 TRACTATUS

QuAER. 2" An sit mortale omiltere orationes in Rituali prae- scriptas, vel ministrare sine vestibus sacrisf

Mesp. ad 1^"^ Affirm., quia maieria Talde gravis est. Excipe necessitatis casura. — S. Lig. n. 727., et alii communiter.

Resp. ad ^^"^ Affirm. pariler extra necessitatem ; in neces- sitate yero probabilius nego. — Ita communius cum S. Lig, n. 726., contra nonnultos.

C86. — QuAER. 3° An vel qualis sit obligatio Extremam Un- ctionem ministrandif

Resp. Pastor, nisi gravi aliqua causa excusetur, tenetur ra- tione officii sub mortali eam subditis periculose aegrotantibus, eandemque petentibus, ministrare. — S. Lig. n. 729., etc. — Recole dicta de Sacram. in genere, n. 213.

QuAER. V An vel quale peccatum sit ministrare Extremam Unctionem sine tumine^i

Resp. Non excusandum est a veniali, nisi necessitas urgeat, tum propler Ecclesiae consueludinem, tum ob reverentiam Sa- cramento debitam. — Attamen veniale non excedit, quia nott videtur iniuria gravis Sacramento irrogari (a). — S. Ligorius, n. 728., etc.

687. — QuAER. 5° Quando suscipit aegrotus et Yiaticum et Extremam Unctionem, quodnam Sacramentum debeat prius ad- ministrari ?

Resp. Extrema Unctio debet post Eucharistiam adrainistrari. Sic expresse statuit Rubrica Ritualis Romani. — In illo casu bis recitari debet Confiteor. — Sic S. Congreg. Indulg. 5 Fe- bruar. 1841.

QuAER. 6° Quale sit peccatum omittere signum crucis in un- ctionibusf

Resp. Est veniale tantura iuxta coramunem sententiam, quia ibi materia gravis non apprehenditur; in necessitate vero nul- lum est peccatum. — S. Lig. n. 728.

688. -r- QuAER. 7' An vel quate peccatum sit conferre hoc Sacramentum sine ministro inserviente, et an in necessitate mw- lier adhibere possit ?

(a) Dehac re in Rituall Romano haec tantum habentur: Sacer- dos.... parari curet.... ceream item candelam, quae deinde accensa ipsi ungenti lumen praebeat.

DE EXTREMA ( NCTIONE 681

Rpsp, ad 1"» Non rsl morlale nulluni aflhihcrc miniMrum. cl jn ncres.silalc nulliini rsl ixrraluni. — Ila rommnmssime The<h iogi. — Inio, iuxln plure,^, prohabililtT nulluiii ol piTcaliim, eliani cxlru niMT>Nilalis i-asuin. S«'(l fippositum prohalnliu^ <liiil S. Lig. n. 72i.

/ir\p. ad •2"'" Mulicr ad oflirium minislranlis Dun<piam esl adliiljcnda. Ouando (llrricus aul sarrularis invcniri farilc ne- (|Uil, Sarcrdos solus omiies rarrcnionias pt-rafial, cl 'v • --Tlio- nibus rcspoudrhil. — Ila S. Luj. ibid., et alii roin me,

QiAER. 8° An expeciari possit mortis articulus ad tonferen" dum lioc Sacrameiitum'!

Rcsp. Seg. Imo rom//n///j//'r (lorcnt Tlicoln^'i, firavilcr pcrra- rc Parochos, (pii illud dilTtTuul usipicdum intirmus dcstitualur usu siMisiium cl ratiouis, <piia sic rarct inlirmus ultcriuri fructu, (picm pcrccpi.sscl, si compos ralionis Sacramcntum rcccpisscl; insupcr (]uia privatur spintiialihus virihus ad resistcndum dac- moni, ct ad pcrfcrcnda morhi iiicummoda ; ct cliam (piia intir- mus, si csscl in morlali, cl Sacraiin nlum susccpissct adhuc ra- tionis compos, auxilio attritionis ^ratiam fortc fuissd adcjitus, (]ua ali()(piin privatur; dcmuni (piia virtutc huius Sacramcnli consc(pii poiuissel sanilatcm corporis, si lcmpore congruo ipsi collatuiii luissct '.

\(TTA. • I*«rorha« in priniit nirminiue il»l>r( nnn pA«(rrini« mm ia«a*rift «ai parlM •rgrKlaaliuiu ruram halxrr. • lla Uitualr Hom. Itl. de I ifildl tt rmrm infirmorum. — ^*uiuirc« rrct« liinl Catalanus : • Irnrri ri iu*(jU« l'4riMltuQi

• infirnii» parucbiae luae •••itlrrr, poli»»inium io coiuiiirnJslioD* •aiiMr, trtlM

• iirn(riilia r«( unanimi Trol)>|««rum ron*rn*u r<>mpr<>b«la • < <>n««tnanl ■atrm plorrt llrrUr«lionrfl S. Congrtg. Comr. rrl«l«r «piiJ .inaltrta Imrii Fouttf. (lulio I8GI).

CAl^lT !V

l>E SUBIECTO EXTRKMAE t!SCTI0MS.

689. - Suhicctum huius Sacramcnli sunl omnes, el soli pec- calorcs ct iiilirmi dc vita periclitanlcs. (ionstal \' cx vcrhis

I Aiiilr lianr Catfchi$mi Hom «nimatlTrrtionrro : • < - p<cr«nl. i^at

illuii Irnipu* «rijroli ungrntli ubtrnirr »olrnl, rum i«ui i. ..» t|><>»tuiti«,

viU •( aciuibu» rar«r« incipi^l. • Ur Kxtrrwut fuHipmf, m, 18.

586 TRACTATUS

L. lacobi: Inflrmatur quis in vobis? inducat Presbyferos Eccle- siae, elc. : yerbum autem infirmatur graece significat morbum periculosum; 2" ex defioitione Ecclesiae. Sic enim in Decreto unionis: Boc Sacramentum nisi infirmo de cuius morte timetur, darinon debet. Consonat Trid., sess. 14. c. 3.

Hinc huius Sacramenti capaces non sunt pueri ante usum rationis, nec perpetuo amentes, quia nulla peccata actuafia commiserunt.

Quaesita :

690. — QuAER. 1° An Extrema Unctio conferri debeat infir- mis delirantibus ?

Resp. Affirm., si antea Sacramentum petiverint, aut petituri fuissent, si de hoc cogitassent, aut signum doloris de peccatis ostenderiut. Imo et infirmis destitutis sensibus, ut constat ex Mit. Rom. — Recole dicta de Sacram. in genere, n. 230.

QuAER. 2° An hoc Sacramentum licite conferri possit aegroio in periculo mortis dubio, seu probabilil

Resp. Affirm. cum sententia communi et vera, quia ad mi- nislrandum hoc Sacramentum valide et licite, sufficit ut infir- mus laboret morbo ita gravi, ut prudenter existimetur versari in periculo mortis. Confirmatur ex Rit. Romano, ubi sic statui- tur : Debet hoc Sacramentum praeberi infirmis, qui tam gravi- ter laborant, ut periculum. mortis imminere videatur. — S. Lig. n. 714., etc.

QuAER. 3" An Extrema Unctio possit conferri puerisf

Resp. Affirm.., dummodo sint rationis compotes, ac iudiceu" tur doli et culpae capaces. Ita Bened. XIV (de Synodo, l. VIII, c. 6.), qui acriter vituperat nonnullas synodales Constitutiones, quibus aetas certa determinata fuit, ante quam pueri non pos- sint inungi.

691. — QuAER. 4° An vel quando hoc Sacramentum iterari possit ?

Resp. V Certo iterari potest, quoties infirmus in periculoso morbo inunctus, convakiit, et rursus in morbum periculosum in- cidit. Constat ex Conc. Trid., sess. 14. de Exlrema Unctione, c. 3., ubi dicitur: Quod si infirmi post susceptam hanc unctiO' nem convaluerint, iterum huius Sacramenti subsidio iuvari po^ terunt, cum in aliud simile vitae discrimen inciderint.

DE EXTREMA fJ^CTIOXE 587

Resp. 2* Polcsl cli.im ilerari in cadcm infirmilatc, si diuluma fucril, el inlirmus nolaMIilcr ronvalueril, ila ul a pcricolo mor- lis cripi visus fucril, cl ilcrum iii i«I«'rii inridcril. Ualio csl, (|uia lunc csl vcrc novum morlis [xTirulum. Con.<»lal c\ RitnfiU Ho- mano, ubi dirilur : //* eadem infinnitale hor SarramentHtn ile- rari nnn dehet, niu diutnrna sit, ut, cum infinnus concalueril, ilerum in periculum mortis inriderit.

Olaer. 'i' An iterari po^sit in todem morho diuturno, si du- bilctur, an revera status morhi mutalus fuerit'?

Resp. Affirm. prohabilius, si duhium sil vere |)Osilivum, sci- licct quando est Tcre probabilc, inlirmum exiisse e periculo niorlis ; hacc cnim itcralio in isli.s casibus cst vcteri Ecclesiae consucludini mapis conformis. S. Lig. n. 715.

r»f)2. — (Ji vr.K n* \ii \il obliyalio aravis rerijdendi hor Sa- cramentum ?

Resp. Controcertitur. Duplcx esl sentcntia probabilis.

I' Semkmia affirmat. V Patct 'aiunt' c\ vrrbis ipsius Apo- stoli lacobi : [nfirmatur fjuis in cohis? indurat l*resh\jlnos Ee- clesiae, ctc. Vo\ auliMii indurat pracccptum continct. Krfjo, elc. 2* Accedil praxis Ecclcsiae, quac summa sollicitudinc scmper curavit, ut ab omnibus iniirmis suscipcrctur. Conslarc ctiam ti- dclur cx con^uotiidinc ct scnsu lidcliiim. V In-^upor pravc csl, et contra carilalcm, (juam sibi «piisijuc dcbct, mcdium adco cP- lica\, firmissimumqur praesidium, ut ait rorir. Trid., in exlrc- nio a^one contra dacmonis conatus omillcre. Ua Ronratjlia cum aliis.

II' Skstkntu uffjal. Uaiio rvt. «|uin np(]uc «^^ Traditione 06- (pic c\ Connliorum Dcrrctis constal dc pracci-pto hoc Sacrt- nHMiliim suscipiendi. Ouod vero S. !acobus nil, tnducat Vresb^

Irios iit consilium accipitur al(|uc explicatur. Erpo non |)o-

W<\ iinponi pravis obIi^'atio dc suHcipicnda K\lnMua rnctione. Ila Itilluart, art. 1. posl S. Thom., :\., part. qu. fiS. art. 4. — Sjtorrr, n. 106., elc, rt S. Lig. n. 733., ubi hanc senleo- tiam conununcm vocat, liccl pnmam omniiio sundcndam puiet, praccipuc ralione canlalis ()uam sibi (piisiiuc dchel : Ingenh nam(jur prrirulo, nil, se e.rponne ridrtur trnl •iccmi-

t>rndi, qui nrgltijit sr munire hoc Sarrawrntn, .. < l'omnO

tnslituto, tanquam firmissimo prae.sidin in tauto - <.

<»!):t. — ^)rAKn. 7* {hiacnain dispnsitio requiratur ad huiuM ^anamenti susceptionnn ?

588 TRACTATUS DE EXTREMA UNCTIONE

Resp. V Peccatorum confessio, si infirmus in mortali yerse- tur; hocenim Sacramentum est Poenitentiae complementum, ideoque haec praecedere debet. — Billuart, art. 7. in fine.

Resp. 2" Quod si infirmus non possit sua peccata confiteri, contritio saltem praecedal, necesse est : hoc enim Extremae Unctionis Sacramentum est primario Sacramentum vivorum, et ad reliquias peccatorum tollendas praecipue institutum. — BUluart, ibid. — Verum in tali casu ipsa attritio sufficere posse Yidetur; est enim simul Sacramentum mortuorum, et peccata mortalia cum attritione remittere potest. — Salmant. n, 13., et alii.

FINIS TRACTATUS DE EXTREMA UNCTIONE.

TllACTATlJS I) !•: () U I) 1 N E

Agrndum {" >\e nntari et dinsiooe ; 2" ilt nialfria e( rormi; 3* de Miaiatre;

4* de sul>ii'i l.i OrJiiiis.

CAPLT 1.

DE NATIRA ET MVISIONE ORDIXIS.

fiOi. — Nomino Ordinis \\\c intjMlif^itiir ijrmbis Clorironim ad sprcialia Ollic la ocrlrsia>lica consccraloriiin. ^^)iiaiita aulcni sit huius Sacranienli di^nitas el cxcellcntia vix humana vocc cxpnmi potcsl. Ilac de rc sic inter plura alia Calechismus Concilii Tridcnlini : Pntestas tum Corpus et SaiKjuinem Ifnmini nnstri cnhfirienili et nfferendi, lum perratn remiltendi. quae it- iis ( Saccrdolihus) cnllnta est, humnunm rntmnem atijue intel- ligentiam superat, nedum ei ali(juiil par et fimile in ttrris in- rrwiVi queat.

Ordo «•(uiimunilcr drliuitur, Snjnnrulum (junddam Ecctesiae, (jun spintuahs potrstas nrdinntn tnhuitur. — >'. Lig. n. 7.15. posl I). Thnm., elc. Dclinitur cliam recle iuxta alios: Sacra- inentum nnvae leyis, qun traditur spiritualis polestas, el cim- [trtur (jratia ad munia eccle.siastica debite obeunda.

Statuenda.

69'». — I. Ordo csl vcrum el proprie diclum novac legis Sa- cramcntum.

('.()n>lat, c]uia in eo reperiuntur omni.i .td lalionrm Sarra- liienli rc(|ui>ita, scilicel 1* Sujnum sensibile, cnm Mj;no exle- riori conlcratur. — 8* Institulio dirina, ciim Christus A|N)sto- h)s Ordinis Minislros inslitueril, potestalemipie conHccrandi, rcmitlcndi pcccata , sacra My«*tena dispcn-iandi . rr.u'rndi Ec- clesiam, el alios Ministros in^lituendi, eis dedent. .Kcl. ii. —

590 TRACTATUS

1. Cor. 12. — Galat. 2. — Matth. 28. — 3' Collatio gratiae, ut constat ex 1. Tim. 4. 14. : Noli^ inquit Apostolus, negligere gratiam, quae data est tibi per prophetiam, cum impositione manuum praesbijterii. — Et 2. Tim. 1. 6. : Admoneo te, ut re- suscites gratiam Dei, quae in te est per impositionem manuum mearum.

Eruitur etiara ex definitione Conc. Trid., sess. 23. Can. 3. ubi sic legitur : Si quis dixerit, Ordinem non esse vere et pro- prie Sacramentum a Christo Domino institutum, anathema sit,

696. — II. Septem numerantur Ordines, scilicet Presbijtera- tus, Diaconatus, Subdiaconalus, Acolythatus, Exorcistatus, Le- ctoratus, et Ostiariatus. Primi tres dicuntur maiores, caeteri minores.

Deducitur ex variis Conciliis, praesertim et Trident, sess. 23. c. 2. ; postquam enim dixerat aperte de Sacerdotibus et Diaco- nis sermonem in sacris Litteris fieri, subdit: Ab ipso Ecclesiae initio, sequentium Ordinum nomina, atque uniuscuiusque eorum propria ministeria, Subdiaconi, scilicet, Acolythi, Exorcistae, Lectoris et Ostiarii, in usu fuisse cognoscuntur. — Item Can. 2. ait : Si quis dixerit praeter Sacerdotium non esse in Ecclesia cathotica alios Ordines, et maiores et minores, per quos velut per gradus quosdam in Sacerdotium tendatur, anathema sit.

Quaesita :

697. — QuAER. 1" Quaenam sit horum Ordinum natura ei proprietas ?

Resp. V Ostiariatus est Ordo, quo specialis confertur pote- stas aperiendi vel claudendi ianuam Ecclesiae, dignos admit- tendi, excludendi indignos.

2° Lectoratus est Ordo, quo specialis traditur potestas legen- di psalmos et lectiones ex pulpito in Ecclesia, ac populum ca- techizandi, seu instruendi in rebus Fidei.

3' Exorcistatus est Ordo, quo alicui confertur specialis pote- stas eiiciendi daemonia, per exorcismos ab Ecclesia institutos i.

4" Acolythatus est Ordo, quo confertur alicui specialis pote- stas inter Missae solemnja Subdiacono inserviendi, accendendi cereos, praeparandi porrigendique ampullas vini et aquae.

i Attamen hodie facultas exorcizandi solis reservatur Presbyteris , qui ea de liccntia Ordinarii tantam uti possuat. — Recole dicla^ t. ■{. n. 347.

DE ORUINE 591

0* Subdiaconatus esl Ordo, quo conferlur alicui spccialis {kh testas in Missa solemni iDservicndi DiacoDO, solciuDique rilu Epistolam cantandi.

6* Inaconatus cst Ordo, (juo confortur spccialis pot*»-» >- ''^ solemni Missa I^reshytero imiuediate assistcndi, iuler > decanlandi Evangelium, praedicandi, cl soleniDiter haplizandi, si iusia tamcn inlerveniiJl causa '.

7' Presbtjtcratus esl Ordo. (|no luiinriur .*;pocialis polr-li- Corpus et Sanf^uincm (ihrisli in Missae cclebratioue con.^c- crandi, a peccatis absoWendi, sul)dilosi(ue opere ac doctrina pa.sceodi.

Hic adde Episcopatum et priniain t<nisuram, quorum allcr cst ipsius Sacerdolii complemenlum, allcra vero Hrdo uon esl, sed disposiiio ad Ordines, ([ua (juis (^lericus renunlialur.

698. — QuAER. 2* An Diaconatus sit Sacramentumf

Hesjt. Af/irm. iuxta communem elcertam seutenliam, (}uia in eo repenunlur omnia ad Sarramenlum requisila, srilicet 1* ^i- ynum sensihilr, per imposilioiiem maimum; 2' .siynum yratiae, in verl)is formae: Accipr Sptntum Sanrtum, elc. ; :\' sujnum a Deo instilutum, quia .«(olus Dcus institiiere potost signn grali.iin conferentia. (](»nslal etiam e\ Tridentino, sess. 2:i., Can. «1., ulii sic delinilur . Si quis dixerit in l!cctesia cathotica non cmsc Ai>- rarchiam divina ordinatione institutam, quae constat ex Hpi- scopis, Presbtjteris et Ministris nempe Diaconis , anathemasit.

— Vide S. Lig n. 737.

<)!M). — QuAER. 3* An etiam Subdiaconatus stl SacramentumV lirsp. Cantrovertitur. I* Siintkntia probafnli ''' lat. Ila- tio esl, (piiii Suhdiaconalus, ({uemadmodum 1)... ...uis qiso,

omnilius si/znis Sacramenli constilulivis gaudcl; est enim I' st- gnum sensilnle, ul palet ; 2" signum gratiae, cuni sil Ordo sa- cer; 3* signum a Deo institutum; dclinivii enim Conc. Trident. esse in Erclesia tiierarcliiam divina ordmatione institutam. •] conslat ex l'!pisc()pis, l^rcsbytens et .\lini\tns: Subdiaconi ... lem non secus ac ipsi Diaconi, inlcr Ministros receusendi sunl.

— Ita Ihlluart, cum aliis mullis posl D. Thomam, Supptrm. qu. :17., art. i

\ rirtiiii Uiarniiu*, iit «liiiuantlo pra^liirl, •p«<'i«lt lir«tili« rput-opi lo.li .-<( «cl lirriitia Partithi ^i-l Itri-lnri* rirUx*" •••fri. •<! n .1. (..(,, MrtiroUritu» \*\ coDsuclutline tiiriut«iitluiii viilclur.

S92 TRACTATUS

l^ Sententia etiam probabilis, imo forte probabilior negat. Ambigilur enim tum de divina institutione, tum consequenter de gratiae promissione. Nec Subdiaconatus' numerandus vide- tur inter Ordines maiores ex institutione divina, sed ecclesia- stica tantum, cum apud Graecos non habeatur ut Ordo sacer. — S. Lig. n. 737.

Ordines"autem minores, iuxta communem sententiam, inter Sacramenta minime adnumerandi sunt. — S. Lig. ibid.

CAPUT II.

DE MATERIA ET FORMA ORDINIS.

700. — Materia et forma variae sunt pro variis Ordinibus.

I. Quod spectat ad Ordines minores, ratione materiae, Ostia- rius ordinatur traditione clavium Ecclesiae; Ledor traditione libri lectionum ; Exorcista traditione libri exorcismorum ; Aco- lijthus traditione ampullarum vacuarum, vel saltem unius, et candetabri cum cereo extincto, quia ipsius est praeparare lu- men, vinum et aquam ad Missam. Forma his Ordinibus pro- pria continetur verbis quibus utitur Episcopus, dum ipsa in- strumenta tradit.

II. Quoad Subdiaconatum, tanquam materia apud Graecos censelur impositio manuum. Apud Latinos controvertitur. luxta

'alios traditio vacui calicis cum patena vacua, est sola eius ma- teria proxima. Alii vero contendunt traditionem libri Epistola- rura esse pariter materiam huius Ordinis essentialem. Forma aulem his conlinetur verbis : Yidete cuius ministerium vobis traditur, et vos admoneo ut ita vos exhibeatis, ut Deo placere possitis.

701. — III. Quoad Diaconatum, materia duplex numeratur, impositio scilicet dexterae manus Episcopi, et traditio Evan- geliorum libri. Num harum utraque, an vero una tantum neces- saria sit, in controversia est. Theologorum alii solam manuum impositionem, alii solam libri traditionem, alii tandem utram- que necessario censent requiri. Ad praxim autem quod spectat, postrema haecsententia, utpote tutior, tenenda est. Forma con- sequenter etiam duplex habetur. Quae priori maieriae adiicilur, haec est: Accipe Spiritum Sanctum ad robur, et ad resislendim diabolo et tentationibus eius, in nomine Domini. — Quae poste-

DE ORDl^E 51 S

riorom nialorinni comiUilnr, eiusmodi esl: Accipe potextatem /f- (jfudi HvanyeUum in Ecclesia Uei, tam pro vicis quam pro de^ funrlis, in tiomine homiui.

IV. Oiioad /'nshijteratum, ipsius maloria apud (irarcos sita esl in sola niaiiuuiii iiiipo^ilionr; apud Lattnos vero iJuplfX est, saltom ex praercptu, seiiicet impositio manuum Kpiscopi, et tra- <)iliocalicis cum vino, et patcnae rum hostia 8upcr{)osila. Contru- viTiiliir aiitiMii inliT Tlieologos, (piacnam sit matcria essentialis. ProlHihilius {'i\i\>\s{\[ 111 sola secunJa iiianiium impositione, (piae lil al) Kpiscopo cum rrcsliyleris assislcntibus. — S. Lig. n. 749.

Forma etiam pro matcnac diversitate ^aria cst; quare de ea pariter conlioverlilur. Ilinc forma, (|uae traditioni in«itrumcD- tMriini rcsfinndcl, liaec esl : Acripe potrstatem offerendi Sacri-' ficinm Dro, .V/Nsavynr cclchrandi tam pro rivis quam pro de- fnnctis, in nomine Domini. Forma autem impositioni manuum propria, est ipsa oratio, (juam recital Kpiscopus, duro manos ordinandis imponit. — \ide S. Liy. n. 7;l*J., et seq,

Quarsita:

702. — Olaer. 1* An requiratur tactux physicus instrumen- torum?

Itrsp. Dicil S. Ligorius, n. 7i:L, dupliccm dari srntcntiam pr(d)alHlcm, ct conseipicnter tutiorcm in pra\i .«etpiendam esse. Allamen sfutcntia ne^ativa tula dicenda cst e\ Dccis. S. Congr. Hituuni. Hlcnim cuni Ucligiosus (|uidam (ialluH, uominc Kphrero (iliaslcau, iKMpic caliccin, nc<pir patcnam tactii pliNsiro in sua ordinalionc ad Prcst)>(craluiii tcti;;issct, scnipuio motus casuro S. (!on^'r. Uit. pn>posuit. Sacra atitcm Congrcgatio. ad scru|Nj- iiiiii liiinc fratris Kphrcm, respondit: Posse continuare cetebra- txonem SS. Sacrificu nhsque utto scruputo, ac tuta prorsus fon- scientia (3 Dcccmhr. 16G1, in una (falhurumi '.

1 Prarfala lWi>io rrrf alia* ab rtdvoi Coair. raufiriu«U Ml. Kltaiai, mai li-

nttlii ra<iu<i lloinar prn Nr<i*arrril<>t- Homani S I. • IV r»rr«««,

«•|'«Til>ii« ihroloiprit noiiMimn», S*- ■ J,'*t' ^*'' *'* ' t:**'li 1***

l>'in omnin» rr«pontaiii iIihIiI rt JrrlaraliMnr •■lli»alir« tan prta» ttla , o«kM'

• loiir «rru|iuli fralri» i:|<iiriiii, ili* 'Ji lanuarii iN63.

(°jii<lt*ruiu nrmiui iir«liii«(<* raliuuabilu rl funtialut •rrupala» iar*»« polr«l Ntai

I prati Kpiiropi •olrnl ila pr«>cr«irrr, ul in rc Unli moutrali taliorvw «••ni •••i»

I" r Irnranl. .Miuniir lot Minialru rl OfDrialiKat inrnmhil aiana* inii|iUn«li J«

riiii iu ()r«liualiwn» t«niu>li>, ul luoralii c«rliia«lo bab«alar, ^atnj oaiaia r«vU «i

«iliilr grtla furrint.

r.rnT Tom. II. 3^

594 TRACTATUS

QuAER. 2' An necessario traditio utriusque speciei requt- ratur ?

Resp. Afflrm. probabitiuSy quia per traditionem uniusspeciei non traditur potestas in totum Sacrificium. — S. Lig. uiproba-' biliuSj n. 750. — Salmant., c. 3. w. 45.

703. — QuAER. 3' An valide ordinetur, qui tangit hostiam, non autem patenam ; et qui tangit calicem et patenam, non au- tem hostiaml

Resp. ad l""» Afflrm. cum sententia communi, quae proba- bilissima videtur. Ratio est, quia hostia et vinum sunt materia substantialis Ordinis, quibus principaliter significatur potestas in corpus Christi, et propter solam decentiam ex praecepto Ec- clesiae usurpatur caHx et patena. Attamen in praxi pars tutior sequenda est. — S. Lig, n. 751.

Resp. ad 2'»™ etiam affirmative cum sententia communi et ve-^ riori, ait5. Lig, Ratio est, V quia tunc tangitur hostia median- te patena ; non autem praescribitur ab Ecclesia tactus immedia- tus hostiae, sed tantum patenae, ut patet ex Pontificah ; 2° quia vinum in caiice nunquam tangitur immediate : ergo nec requiri- tur, ut hostia immediate tangatur. Caeterum curandum est or- dinando, ut tangat cahcem, patenam et simul hostiam, et sic ab omni scrupulo se eximet. — S. Lig. ^.752.

CAPUT III.

DE MINISTRO SACRAMENTI ORDINIS.

Principia :

704. -- I. Solus Episcopus est ordinarius Sacramenti Ordi- nis Minister. Constat 1' ex Scriptura, quae non aliis quam Apo- stoUs, et Episcopis eorum successoribus, ius tribuit Ordines con- ferendi. — Act. Apost. 6. 6.; et 14. 22. — 2. ad Timoth. 1. 6.

2" Ex perpetua traditione, quam innumera evincunt Conciha, sed praesertim Florentinum et Tridentinum. Sic enim Floren-' tinum in Decreto unionis : Ordinarius Minister huius Sacramen- ti (Ordinis) est Episcopus. Et Trident. sess. 23. Can. 7. : Si quis dixerit Episcopos non esse Presbyteris superiores, vel non habe^ re potestatem conflrmandi, et ordinandi, vel eam, quam habent^ illis esse cum Presbyteris communem.*..^ anathema sit.

DE OKDI!<fe 595

II. Simplo\ Sacerdos, S. Ponlificc commillcnle, poiesi lonsu- rae el quatuor minorum Onlinum rxlraordinarius rs«r Mmisicr.

Probjitur e\ variis Conciliis, praeserlim ex Tridrut. sess. 23. ca]i. 10. de /{rfonn., ul)i dicilur: Abhatibus et altis quibusntm' que, quanlumcis eseniptis, et privitegiatis, non liret tn po.ste- rum.... cuiquam qui reynlaris subditus sibi non sit, tonsuram vel tninores Ordines conferre. Ergo suppnnil Trident., iilos suii Reli^MOsis Ordines conferre posse. — Ita communussime. — S. Lig. n. lirl.

70^. — 111. Kpiscopus solos sibi subdilos licile ordinare po- test: alios vero licile ordinan^ nequit ahscpic ipsorum Kpiscctpi farultate.

Eruitur o\ Conr. Tnd., se.ss. 23. c. 8. de iirfin'. : t nu.ujui^qut autcm a proprio Episropo ordinetur : quod .vi quis ab alw pro-' moveri petat, nultatenus id ei.... permitlatur, nisi eius probitas ac mores Ordinarii sui testimonio commendentur. Si secus fial, ordinans a cotlatione Ordinum per annum, et ordinatus a su.sce^ ptorum Ordinum e.irrutioue^ quamdiu proprio Ordinario tidt-

bltUV rijniliii\ mI .\ii\jiin\u\ .

(Juaesita:

70G. — QlAKH. 1" Quisniliit i«ii\iaiui ptninms ujinnUndi

Episcopus ?

Resp. Triplici titulo proprius Episcopus esse polesl, scilicct r titulo naticitatis ordinandi, seu cum ordmandus in eius dioe- cesi natus est, non lamen forluito casu ; 9* litulo domicitii, seu cum ordiiianilus in illius dioecesi verum et proprium JownW- lium liaiiet, non vero quasidnmirilium tanlum ; 3' tilulo bene- ^fii, seu cum ordinandus beneficium in Episcopi dioecrsi pos- sidel. — Ita Ifonifncins Mll, cap. Cum nuttus ordinandorum,

Triplici nu<Mn memor.ivimus lituK) cpi .lil, nempe

familiarit(it>s{\{\\\[is, vi cuius Episcopiis |. .. . ......,: "■•"" -num

noii suiuliium or«lmare, si por Iriennium eum serum ! .. el

benelicium, omni remota fraude, statiro ipsi conferat. Sic Trid. sess. 23. c. \). dc itrform. S. Lig. n. "80. *.

4 la Gallia, cx priii gonrrali, «oliu KpiKops» origioit orJinar* m>M, aiu- inan uli« «onturludn \\\n l<'i;i« h«l>rr» noii rvntrlar. Noo p<>«arrl igiiar l'pt- MopiH, iili<|tii'iu rtiionc tluiiiicilii uritiuant «' Bomtitr, r. 4. «rl 3 — G»ui- $fl. n. OIK.

596 TRACTATUS

707. — Quaer. 2* Quinam litteras dimissorias concedere possint'}

Resp. r Solus ordinandi Episcopus, sede non vacante, dimis- sorias litteras dare potest, sive per se, sive per Yicarios suos generales, quibus Episcopi hanc facultatera ordinarie conferunt. Solius enim Episcopi est dioecesim gubernare, et ordinario iure Ordines conferre.

Resp. 2° Sede autem vacante, Capitulumhabetquidem facul- tatem litteras dimissorias concedendi, sed non infra annum a die vacalionis — Ita ex Trid. sess. 7. c. 10. de Reform.

708. — Quaer. 3° A quonam Episcopo Regulares ordinandi sinfi

Resp. Regulares ordinandi sunt ab Episcopo, in cuius dioe- cesi est monasterium, ubi tunc commorantur. — Sic ex cap. Cum nullus.

Si tamen Episcopus vel absens fuerit vel ordinationem habe- re non possit, Superior, dimissoriis traditis, poterit subditos ad queinlibet Episcopum ordinandos mittere, modo huic Episcopo ostendanl testimonium Yicarii generalis, vel cancellarii, seu se- cretarii proprii Episcopi. — Yide S. Lig. n. 788. ^.

QuAER. 4" Quaenam Missa dicenda sit ah Episcopo in colla- tione generali Ordinum, quando in sabbatis quatuor Temporum, aut ante Dominicam Passionis, occurrit aliquod festum, an sci^ licet de feria, an vero de festo^i

Resp. De feria celebrare debet. — Ita S. Congr. Rit. multo- ties declaravit. — Y. Casus, n. 821. et seq.

CAPUT IV.

DE SUBIECTO SACRAMENTI ORDINIS,

Principia:

709. — F. Subiectum Ordinis est solus mas baptizatus. Ratio l""^ est, quia feminae ex divina institutione sunt Ordi-

nis cuiuslibet prorsus incapaces. Constat ex sacris Litteris; 1.

i In ordinatione Regularium, servetur clara dispositio Pontificalis Romani quo- ad formulam : Promittis Ordinario tuo obedienliam, etc. — Sic Sacra Congr. Jtit. die 22 lulii ^848, in Gandaven.

DE ORDINE 597

Cor. 14. 34. ail Aposl. : Mulines in Ecrlesiis taceant; non enim prrniittitnr eis loqui, sed tubditas esse, sicut et lex dicit. El 1. Tim. 2. II. et \i.: Mulier in sdcntio discat cum ovini iubiectio- ne. Docere autem mulieri nnn permitto, neque dominari in n- rum, sed esse m silmtto. — I*f«»l)aliir cliain px piTpriua Ecclc- siae praxi t't unanimi Palruni oninium()ue Dorioruin consensu.

Itntio S''' pati'l. Nemo enim ante susceplum Bapli>mtim aliud qii(>(llil)el Sacramenliim suscipere valet.

Pueruliis autein haplizalus, ralionis noD adhuc compos, Ta* lide, ({iiamvis illicile, ordinari potesl.

710. II. Tt (piis Onlines rite suscipiat, sequenles requi- runiiir rondiliones : 1* iil nwlla irrepulariiate, suspensione, ex- cominiinicniione, devincialiir; 2' ut aetatcm per sacros Cano- u»'s n'(piisitam alli^'eril; V ut congruam scientiam spccimine comprobalain prae se fcrat; i' ut dimissoriales o>lendat lilleras, 81 sit ex alia dioeccsi, iuxta superius dicta ; 5' ul dcbilo tem- pore, del)itis(pie intiTstitiis interpositis, ordinetur; 6' ut vitac probilas divinam etiam vocationem comitem habeat.

NoTi. \d Subdiarnnum nriiinantlum rcquiritur pra«)U*rr« litulu* tu4imtttl%o- nis honfitaej •!*« patrimoniiy si«e brnefirii, t,Ut vliaiu rrli/jiotae paupertatis. Si |>rrra( tilnln«, »u«ri<plo Subilinrnnaln, aliut lilulut rf-quinlur iJ Ordintai ••- periorrii) •n«ri|iirniiiim — Tridtnl. irts. 2t . r. 2. />r Hrform.

Quaesila :

111. — QiAfR. I* Quaenam requiratur sctentia in candtda- tis ad Ordtnt-s j)romovendts'f

Itesp. r Al) iniliandis ad Ordincs minores exigitur, ut sal- tcm latinum scrmoniMU intellif;<int ; S* ab initiaudis ad Sul)dia- coiiatum et Diaconalum requintur, ut io littens eruditi sint, et in iis qiiac ad Ordmcm excrccndiim perlincnt ; V ah initiandis deimiin ad Saccrdiilium cM^ilur, ut idonci repenanlur ad po- pulum doccndum ca, «piae ^aliiti omnibus necessaria .ount. el ad minislrantla Sucramenla. — Trtd. sess. 23. c. 4., tt stq.

Qi AKR. 2* Quaenatn aetas reqxttratur ad susctpiendos Or- dinrs'f

Itfsp. V Ad primam tonsuram suscipiendam requintur ut initiandus polleat rationis usu, .«icilicet ut italtem septennis sit. Conc. Trid. sess. 23., c i. *i* Quoad vtinores Ordtnes, nulla iu lure canoDico assigualur nclas. 3* A Subdtaconis Tigcsiaius

S98 TRACTATUS

secundus aetatis aniius exigitur; 4° A Diaconis Tigesimus ter- tius; 5° a Sacerdotibus yigesimus quintus. 6° Ad Episcopatum autem requiritur annus trigesimus. Colligitur ex Conc. Trid. sess. 23., c. 12. de Reform. Sufficit autem ut annus indicatus sit incoeptus, excepto tamen Episcopatu. — 5. lig. n. 799. ^.

712. — QuAER. 3" Quonam tempore Ordines conferri possint?

Resp. V Prima tonsura quo^is die, hora et loco conferri po- test. — Sic ex Pontif. Romano.

Resp. 2° Ordines minores ubivis etiam conferri possunt sin- gulis Dominicis, yel Festis duplicibus ex praecepto, dummodo mane conferantur. — Yide Pontificale Rom. Sed hoc est intel- ligendum de ordinatione, quae non sit generalis ; siquidem ge- neralis fieri debet iis diebus, quibus Ordines maiores conferri possunt, nisi consuetudo id feria lY aut VI ante ordinationem generalem permittat. — Scavini.

Resp. 3° Ordines maiores ex iure inter Missae celebrationem conferuntur V sabbato singulorum quatuor Temporum; 2° sab- bato ante Dominicam Passionis ; 3" sabbato sancto. Dispensa- tione Yero a Papa obtenta, conferri possunt etiam extra tempora, ahis scilicet vel Dominicis vel Festis de praecepto (id est de ritu duplici 2^« classis [a]). — Decretal. 1. 1. tit. 11. c. 3., etc.

(a) Curnam A. pro uno eodemque habeat festum de praecepto et festum cum ritu duplici secundae classis, nondum comperi. Et sl- quidem Festa de praecepto intelligit, quae servantur lum in choro (ut aiunt), tum in foro • et profecto occurrent festa duplicia secun- dae classis, quae in foro non servantur ; si vero festa de praecepto intelligit, quae non ad lihitum celebrantur in choro, iam multa festa eiusmodi habebimus, quae tamen non sunt dvplicia secun- dae classis.

Caeterum fuit quidem paucorum quorumdam opinio, dies festos, quibus ex Apostolico Indulto ordinatio exlra tempora haberi queat, posse intelligi dies quoslibet, quibus recurrat festum ritus dupUcis in ecclesiaslicls officiis, et insuper id valere non modo in duplici- bus de praecepto, sed etiam in duplicibus ad libitum; quam opinio- nem La Croix (Lib. 6. P. 2. n. 2293.) probabilem censuit, atque confirmari pulavit ex eo, quod ita (inquit) videmus fieri ab opti- mis Episcopis.

\ DispeDsatio autem quoad aetatem Summo Pontifici reservalur. — S. Lig. n. 799.-800.

DE onDi^^fc 519

— Fosta aulom supprcssa rcpulanlur dc pracccplo rpioad Or- <]incs. — 5. Congr. Rit. 12 Nov. 1831 et 13 Marl. 1H33.

Vcnim ista opinlo dircnda vidoinr inm ot)»*oleti, prac.«?crHm posl tol Drclarnlioiics SS. Conprcpalion Millo eriim ininr, cjnod rnm <jrKl;nn, ul narral l.ngo (liesp. moral. Lib. 1. l)uh. 31. , an>am ad «*am opinioncm olislinalc drfcndcndam sumcrenl ex verbi.s Pontt- firaiis Homani, nhi lil. de OnHnihu.^ ronferend\% <" ' iir in rnbri-

ca Minores vero Ordines posmnt dari singulis a i? et ffstivit

diehu.% duplicibui, etc. ; idco iussu Irbani VIU in nova rccopnilionc cl corrrclionc Pontiricaiis Bimiani in co tilulo cxprcssc addilnm fnil, Ordincs minores ronfcrri posse otnnibtu nominici^ et diebui festivis ex praecepto; ut nrmo snbdil l.npo; po^set ampliu^ prne- tendere, ibi etiam romprehendi dies, qui in Breviario appellnntur fesla. Scd rlarius rouirovcrsia definila fnil c\ Sarr. (lonprrp. Ro- fiponsis. iNam, ul rrfcrl rapnanus 7» C. I)e eo TH. I)c temp. Ordin. n. 42.), proposilis hisce dubiis :

Praesupposito, quod minores Ordines possunt canferri diebus Do- fiiinicis aut alias festivis, dubitatur, an appellatione diei festi eom- prehrndntur fe^tum, in (fuo ab Hcclesia /it of/icium, an vero debeat esse festum, quod a populo cotatur.

Secundo : Idem est dubium quoad promovendos vigore ditpensth' tionum de promovendo eitra tempora diebus festis.

Ad primum S, Congregatio Concilii cen.tuit, comprehendi dies fe- tto^, qui a poputo servantur: toto tit. De Fer. - De Consecr. Uist. 8. r 1 - r. 1-2. Sess. 25. De Regutnr.

Ad sentndum, idem respondit.

Ilanc tamcn Dcclaratloncm plcris(|uc Incompertnm fuisse ex eo patct, (pn)d nrr (!roi\ '/. c.], ncr Srhmalzprnr! ' I. Til. XI.

n. II. , ncr Pirhlrr [eod. tit. n. 2X. , nhi hanr .j ...ncm allii)-

f^uiii, ullain iliius mcnlioncm iniiciunt; licel cam mmioraxrrit Pir- biiig Jiuc lit. n. 78.), ubi notat, sati.H eitee si fcstus mI dles lu Ec- clcsin ilUi pnrticutari.

Hinas praclcrra, cas«pic rcccntiorcs hiibemus Dcrlamt. S. Rituum Congrcg. ; allcram in Claramontensi dle 16 M.irl. IK33 ad .*«m|. du- biuiu : ijuum diversae opinioncf • o-

vionten^i rircn hnec verba /*i»n.'., v li M... .. i ....iic^

|)ossnnl rnnfiTri in Doininiris ct frstis dnplicibus ; ad certam in rt leyem stabiliendam S. H. C. humillimae datne sunt preces, ut suam sententiam edicere diijnaretur. Kt S. Congreg. Re^p.: Minorti Or^

600 TRACTATUS

713. — QuAER. 4° Quaenam sint interstitia inter singulos Ordines servandaf

Resp, V luter Ordines minores quaedam servanda sunt in- terstitia, nisi aliud Episcopo magis expedire yideatur. Sic ex Trid. sess. 23. c. 11., de Reformatione. — Tempus autem non determinatur. In multis locis ex consuetudine quatuor Ordines eadem die conferuntur.

Resp. 2" Quoad Ordines maiores sic statutum est a Conc, Trid. sess. 23. c. 11. 12., inter postremum e minoribus susce- ptum et Subdiaconatum, unus annus intercedere debet. Idem dicas Subdiaconatum inter et Diaconatum ^. Idem cliam dicen- dum inter Diaconatum et Presbyteratum, nisi Episcopus secus decernat. Hinc Episcopus potestatem habet ab interstitiis dis- pensandi, si expedire ipsi videatur, modo debitis temporibus Ordines conferat.

714. — QuAER. 5" Anpeccet Clericus, qui initiatus in mino- ribus uxorem ducit ?

Resp. Per se loquendo certum est, non peccare graviter, imo nec etiam leviter, si ob iustam causam hoc facit, v. gr. , ad sedandas inimicitias, aut tentationes carnis, ad subvenien- dum feminae pauperi, etc. ; alias a veniali non excusabitur. — S. Lig. n. 785. — Dixi per se loquendo ; nam valde timeudum est, ait S. Ligorius, ne in malo statu existat ille, qui certus de sua vocatione ad statum ecclesiasticum, ab eo recedit, ut sae- culo fruatur. *

QuAER. 6' An requiratur, ut ordinandus sit conflrmatusf

dines conferri possunt in feslis de praecepto, vel in festis duplicibus, quae erant de praecepto ante reductionem.

Alteram aulem habemus in Quebecensl die 23 Maii 1836 ad seq. dubium : Quum in Pontificali Romano titulo de Ordinationibi s, ha- beatur: Minores Ordines possunt dari singulis Dominicis et festivis diebus duplicibus; quaeritur, an verba, festivis diebus duplicibus, intelligenda sint pro festis de praecepto strictim servandis? S. Con- gregat. respondit : Affirmative.

\ Graviter peccaret qui eodem die, praeter quatuor Ordioes minores, etiam Subdiaconatum susciperet, uisi excuset contraria consuetudo, quae per Episcopum probanda est. — Ferrari$, Bibl.^y. Ordo. — S. Lig. n. 797.

i»i OBDtnB 691

Rfsp. Trid. 8e.ss. 23., c. 4. haer liahrl: Prima tonsura non initieutur, (jui Sacrameutum Confirmalionis non smcryertnt . S«'«j (lispuliiiur, iiii liafc vrrlia muI de praecepto riqoroso, \v\ de con.silio Uiiitiiiii : Coiumuuitrr, ail S. Lifj. n. TH6.. diruut, Coufirmatioucm uou rrqmri \n ordtnando suf) obtigattone grati, sed reqniri qutdem sub leci ; quia, licet terba Trid. pottus in- direut deceuliam quam praeceplum, tamen in hoc contraire non excusatur a ievi saltcm ifeordiualione.

"il"). — Qi AKR. 7* An peccii qui xxiscipit aliquem Ordinem sine animo asrcudcudt ad superioresf

/{rsji. 1" Nun pf('( al ^raviler, etiiimsi suscipiat Ordinos nia- iorrs. fl iion iulen<liit susripere Sai^erdolium. — Ita S. Lig. n. 78.".. ulii (linl cs^^e «'«Tluni el romniiinc.

liesp. 2' Nrc proliiiliililcr pcr .se pcccal venialiter, quia nullo iurc pracscriliitur alicui ad supcriorcs Ordmes asccndcre, nisi quis accepicl hcncliciuni retpiireos Sacerdolium, vel Ordincin sacrum. — S. Lig. ibtd.

Oi AKR. 8* /1/1 vrt qunmodo peccrt ordiuatus, qni omitld »>< i- tatiounn prrrum, quar jmst ordindfniinn j^tr inndum jKirhitrn- tiar ab Episcojio tmponunturf

Ursp. iNoo consculiuni de hoc Theologi. Alii enim dicunt« euiii pcccarc praviicr, (piia nialcria (iraeccpli est ^ravis. Alii tcncnt, illiini iiiiiiitiic pcrcarc, (piia Kpi>copus pracccptum ri^o- rosuiii tioii iiiipoiiii. Alii tandcni ccn>ciit, huiusniodi oiuissionem non vacare (piidcin a culpa, .sed vemalem non excedere. Haec senicntia prohahilior vidctur. - Vi(/r S. Ltg. n. HtO. V

7lf). — (JiAF.R. 9' An rel quomndo ?iro-sacerdotes tres Mts- sas ab Kpisropo praescriptas Irqere teneanturl

Resp. V .Ni»ii tcncntur cas applicare ad Kpiscopi intrntioncm, et proindc siipcndium pro illis accipere |)0>sunt. — Ita cotnmu- niter. — S. Ltg. xbtd.

I NuT* V.\ Drrlar. 5. r. Htl II \w^. IH60. im Grwmlrm . mo kaWtar r«-

Ulivr ail prrrr* iiii|>i>*il«« tb KpiM-opo ,

■ \rrh« l'iinlih<«li« Hoinani .ViM-fMrnMai Imlta diti ioUllig* 4* «Bico NaclarM

• in rrriali, vvl Jr |iriino noniinir«r, al in fMll«ri«, Ul mI Ja«J«riai P»«litM>r«ai

• rnm iiui« •nli|)ti<iiii« lir lriii|»>rp, (|a«<tw Kpi«f»piit orJinan» Jr«igoar« p«>lr«l, «rl

• ip«iii« ilii-i i|ii» lialiol nrilinalioitrni, «rl allrriu* pro »ao ■rbilrio — (>«aa<le

• Trro KpKropiiB niliil «liuil rtprimil, i]aain nl nmoJt *rrl»a r>*nliHraii« rrfrranl,

• Hicriicluiu r«t .Norlarnuni frriar, qnar rrtpondral lili dirt, lo «|«o f«rU r«l or-

• tliutlio. •

602 TRACTATUS

Resp. 2° Nec apparet obligatio gravis eas Missas celebrandi ,- neque prius dicendae sunt, quam adveniant dies non impediti, cura Missae votivae esse debeant. — Vide S. Lig. ibid.

QuAER. 10* Ad quid teneantiir Sacerdotes vi obedientiae^ quam Episcopo in ordinatione promiserunt ?

Resp. Sic explicat Renedict. XIV, in Epist. Ex quo dilectus: Agnoscimus Presbyterum huiusmodi promissionis vigore ea lege inter alias adstrictum teneri, ut a servitio Ecclesiae, cui addi- ctus fuerit, discedere nequeat sine licentia Episcopi. — S. Lig. n. 828.

717. — QuAER. 11" AnSacerdotes, vel etiam Parochi, statum religiosum amplecti possint, renuente Episcopo?

Resp. Ajfirm. Constat ex lure can. cap. Buae sunt, caus. 19. qu. 2., ubi ab Urbano II statuitur, Presbyteros vei Parochos volentes transire ad aliquod monasterium, posse libere disce- dere, etiam contradicente Episcopo. — Vide S. Lig. n. 828., et Epist. Rened. XIV: Ex quo dilectus.

718. — QuAER. l^' An sit concedenda absolutio Clerico ha- bituato in vitio turpi occulto, qui ad Ordines sacros ascendere velit, sine praevio continentiae experimento ?

Resp. Negative respondet S. Ligorius de Sacram. in genere, n. 64., licet sincere sit conversus ad Dominura, et ideo possit statim absolvi. Ex eius sententia igitur sacrura Ordinem susci- pere non poterit, nisi aliquandiu operara dederit ad pravum ha- bitum extirpandura. Si vero persistat sacruni Ordinem susci- pere, S. Ligorius non censet dispositum ad absolutionem, quia legera Ecclesiae violat in re gravi. Excipit casura, in quo Deus donet poenitenti extraordinariara corapunctionis gratiara, quae eurareddat adeoprobatum, ut ipse statim possit sacrum Ordinem suscipere, quin teraporis experientia coraprobetur. Alii taraen aliter sentiunt apud euradem S. Lig. — V. Casus, n. 826. [a).

[a) Proderlt circa elusmodi controversiam ea legisse, quae Card. De Lugo [Resp. Moral. Lib. 1. Dub. 28.) disserit de Novilio, qui Religionem observanlem ingressus, patlebatur frequentes lapsus carnls voluntarios, quos Confessario manifestabat in confessione, et postea saeplus relncidebat. Gonfessarius enim iudicans, eum non esse aptum Religloni, suadebat IUi frequenter, ut ad saeculum re- diret, vel Superiori fragllltatem suam extra confessionem aperiret;

DE onniiE !•$

ATPK.NDIX

DE VOCATIONE CLERICALI.

710. — I. Necessitas voeatioms divinae. Evinrilur imprimis cx Scriplura sarra : AVc qnisquam sitmit sibi honorem , sed qni vocalnr a Dro latu/nam Aarnu. Ilrbr. 5. i. — Ilinc Apo- «loli, ut alium Aposioiuin in locum lud.ic prodiloris .♦tubropa- rcnl, sir I)«Mim deprerali sunt : Tn, Domine, ostende, qurm ele- grris. Ipse Christus, loann. 1«». 1., dixit: Qui non inirai per ostinm, in ovile ovinm, fur esi ei latro; qui autein intrat pfr ostinm, Pastor est ovinm. — llerum loann. 1.1. Ifi.: .Von vos me elefjistis, sed eqo elegi vos. — Uursus Luc. 10. 2. : Rogate Dominnm messis, ut mittat operarios in messrvi suam. Illi igi- lur, (]ui non sunt vocali a Deo, sc inlrudunl, et ipsi sunt, de (luil)us ail Dominus per leremiam (23. 21.}: Son miitebam jtrophrtas, et ipsi rnrref)nnt. — S. liq. n. 802.

72(K — II. Sijna dirinae vorationts. Praeripua sipna divH nac vocalionis ad statum ecclcsiastirum sunt scfjuentia : scicD- lia conveniens, probitas vitac, recta intcntio, seu desiderium varandi divinae gloriae et saluli animarum. — S. Lig. ibul.

Qui sinc vocatione e\ talibus si;;nis explorata in sacrum mi- nisterium sc inlrudit, non potest a ma^Mia pra»*sumptione, cl forte a ^ravi culpa excusari, cum magno danmationis pi^riculo se exponat. .M.iiori autem p«*ricuIo se committunl Episcopi, «jui non vocalos ad Ordinos saero^ f vtMit. v\ illo Apost. 1.

Tim. l\. 22. : Mauns nto nemim ...^ ..•■ns, neque commumca- veris peecaiis alirnis. Ilinc in lurc can., cap. .Vm//uj, praescri- l)itur, ut nullus ordtneiur nisi probaius fufril.

imo nd Id tnndem potMntonlem oMignrc tentavll, s^nifirnns, .<e delncrps, nisi olHMHrtM. ;il- 'hiaesittm fitit

(inipiil I.ugo\ an Confrssa , , . aii r#ro po-

testads suae lindtei furrit tranvjresnts. Non vacal hlc lociw f« a(T»*- rendi, «juae dlspul.U iM doctus .^uclor. Mlud uimm n«»n pM lacoi»-

dum. e\ seMtculi;i ipsitis rnlioi "•• ronfevsariu-* ad «*uam

seutentiam defeiulomlam proiii, ir, rcm nou cvinccre.

604 TRACTATUS DE ORDINE

721. — QuAER. Quid agendum Episcopo, ut candidatos adsa- cros Ordines satis probet ?

Resp. Sic S. Ligorius, ibid. : « Ad hanc probationem abEpi- « scopo exquirendam, non sufficit quod ipse nihil mali noverit « de ordinando, sed debet fieri certus de eius positiva probi- « tate, iuxta subhmitatem gradus, ad quem ille inhiat ascen- « dere.... Qua de re Episcopi in hac probatione expetenda non « debent esse contenti simplici attestatione Parochorum , qui « humanis ducti respectibus in huiusmodi attestationibus con- « cedendis facile Clericis indulgent, ne in se attrahant eorum « odium, eorumque propinquorum ; sed insuper ab aliis tide « dignis, capta secreta informatione, certi fieri debent, non so- « lum quod initiandus non sit malus...., sed etiam quod sit po- « sitiye bonus, scilicet quod vitam agat spiritualem, sit assi- « duus in Ecclesiis, Sacramenta frequentet et orationem, yivat « a saecularibus segregatus, sociis morigeris comitetur, studio « vacet, modesta utatur veste, etc... »

Yide alia plura de obligationibus Clericorum in Tractatu de Statibus, scilicet de caelibatu, n. 40. ; de gestatione ha- hitns, et tonsurae, w. 45. ; de recitatione Officii divini, n. 49. et seq.; etc, etc

FINIS TRACTATUS DE ORDINE.

TIIACTATUS I) E M A T 15 I M (» N 1 O

M'ilrinionium (Jicitnr a miitris munrre, ut dicunl communttn cum S. Thom. ; quia in hac sorictate praccipnae partes ad ma- trcm (MTtiiHTe videntnr. Matnmonium appeilatur etiitm roriiti- gmin, a (oinmuni in^o rni vir et mulier >nl)iirinntnr. Item vo- calur nuptiae vel ronuuhium a verho nuhere, (piia sponsae olira "velahantur, ruin viris traderentur. Item dicilur consortium, quia vir el mulier communem sortem hatient.

.M;iu'nopere iuvat inslnnTe (ideles de inalnmoini excelieutia ct simciiiiite, virtutem lamtii <<»niinenli;"' «if p.ir cst, multo ma^is extoilendo.

A<jfndHm K* ilf »|>iinsalii>a4 ; 2" Jr banaorum pr . ~ '. . t

prnprirtatiliu* inalriiiionii ; 4" iIp rius nialrna rl fori ■ •■ ruM.lrii ^

•t •ubirrln- G* Jr iiupeJiuieiilit walriuiunii ; 7* «le aiauiiuooii irrili m»li«UlioM; 8* de cuoiugali Jrliilo.

CAPL 1 I.

DB 8P0NSALIII

(* |)r nilnra ; 2* Jo cnccuLu»; 3' Je JiMuluiiuoe

ART1CULUS I.

DB MATri\ StPOMSVLIUH.

"22. — Dkfimtio. Spon«5alia sunt pronii>M«i deliherala sci- liccl cum dclihcraliouc \a, Mifiiri.uic ad pcccatum mortalc).

(al Quod siitricint deliherntio, quae .«atls »U nd pfcrnndum mor- taliler, alii ulVirmaitt, negnntque alii npud BouaclDaiu \thimtr. QA»

606 TRACTATUS

mutua [a) et signo sensibili expressa (6), futuri matrimonii in- ter personas habiles.

punct. 4. n. 4.) ac Sanchez [Lib. 1. Disp. 16. n. 15.), et in his est S. Thomas [Suppl. q. 43. art. 2. ad 2. vel in 4. Dist. 27. q. 2. ar^. 2. a^i 2.). Utramque sententiam haud aegre conciliabis eadem ratione, ac concilientur DD. specie tenus disseulientes, an ad voti validi« tatem satis sit deliberaiio, quae suflicit ad mortale peccatum. Qua de re Vid. Yol. I. n. 320. cum not.

(o) Si promissio mutua non sit, sed aiterius tantum partis, non erit contractus sponsalium, qui est onerosus, et ultro citroque ob- ligans ex iustitia, sed contractus simplicis promissionis , qui esl gratuitus, et obligans ex mera fidelitate, si altera pars promissio- nem acceptaverit. Exemplum praebet S. Antoninus [Part. 3. Tit. 1. Cap. 18. §. 3.) in eo, qui dixerit: Do fidem meam . . .. , et unum duosve menses aut annos aut tempus in omne exspectaho, paratus tibi nubere, si velis. Altera autem pars acceptare promissionem potest, et libera inlerim permanere, ut habito consilio oblata sibi sponsalia vel admittat vel reiiciat. Dixi: oblata sponsalia; haec enim quaedam est sponsalium contrahendorum promissio; quae, ut advertit Schmalzgrueber [Lib. 4. Tit. 1. n. 49.), quamvis obliget ad sponsalia conlrahenda , et videatur esse promissio matrimoniiy saltem mediate, nomen tamen sponsalium non merelur, et ideo nec publicam honestatem, aliosve effectus sponsalium proprios parit, si- cut promissio venditionis non est venditio, neque titulum in alium transfert. — Vid. Sanchez [De Matrim. Lib. 1. Disp. 5. n. 7. etseqq.)

[b) Dicitur, signo sensibili, idest quovis exteriori signo, quo id exprimatur, in quod quisque contrahenlium consentiat, et quid ac- ceptetur, atque ex mutua acceptatione aiteri nota fiat, ut conlra- ctus evadat absolutus. Non ergo necessaria sunt verba, quae nec proferri a muto, nec audiri a surdo possent, inter quos lamen et sponsalia et matrimonium conlrahi possunt, ut ex C. Cum apud 23. el C. Tuae 25. De Sponsalibus constat. Secus dicendum, ut notat Sanchez [De Matrim. Lib. 1. Disp. 8. n. 13.), de eo, qui surdus si- mul et caecus a nativitate sit ; neque enim potest aut verba audire, cum sit surdus, autaliasigna percipere cum sit caecus; atqueadeo, quid sil malrimonium, edoceri non potest.

Necesse tamen non est, ut consensus significetur ab ipso contra- hente, aut ipso praesenle, sed contrahi potest inler absentes vel per internuntium, vel per epistolam (L. In sponsalibus IS. ff. De Spon^ salibus) vel per Procuratorem (C. Procurator 9. De Procuratoribus in Yl) ; qui tamen T habere debet mandatura speciale ad contra- henda sponsalia et quidem cum determinata persona; 2° mandatum

DE MATKIMOMO C67

Divisio. DistinguuDlur sponsalia :

r Ecctesiasiica seu solemnia, vel pricata, prout vel io facie

expcjui pcrsn ipsum <lrb»'l, nisi rvprr^^M' f;hMil' ' •;i

sibi .sub^liliiendi; .1 <juo lonipore Procur.ilDr i.. ...-.

oporlot ul lior a Mainlanlo non sil rovocatum: nam . l

praorogativa conlraduum mnlrimonialium propria invali«leconlra- hil, licol noc ipso noc altora pars sil roocalionis con^cia.

;\(lro aulom no<'ossaria osl conson>us por arnpind .sigiuim c\- pressio, ut taciturniuis ad oblatas sibi nuptia.s nullaionu.H .sufliciat (^)uamvis onim malrimonium roocn^^ralur inlor cau^as fa\orabilos, in (|uibus Keij. iurix ilJ. in V/ laienx vidclur ciniuntirf ; at » uni cerla persona contraborc nocivum os.so |»otc^l. Vido Schmal/^r. (Ub. 4. Tit. 1. n. 58.) elSanchez [De .Malrim. Uh. 1. /)<>. 23. «.7.). — Fxcipo sponsalia, «juao paroi.tos contraliant jtro lilii.s, .si\f prae- senlos lii siiil, si>e ab>oiilos; .si onim, re oo^Miita, non contr.idi- xerint, ipso silontio eos Uicite consenlire ex iure firaosumitur. Ita exprosso in C. unxc. §, 2. 1)e ' -•. im V/- f\j ^ponta-

libu^, (fune parente.n pru /iliis y...... , .... . . . ..npuberibu% pleinmque

contrahunt, ipt/ filii, xi expresse ruritftMcrin/ vet tacite, uf mi prae- sente.s fuerint, nec cvntradiserint, ubliyantur: ex eis vritur iustitia publirae htine.statift. Et e%t idem, %i f'' " '-

sentes et cliam iynoranle.s eadrm .%puu^ ^ r--

rint tacite rel expresse: atias ex spon^^alibus conlractis a parentibus pro fitiis nec ip.u filii fibligantw, nec publicae honestatis iustitia indesunjit. Ad ijuar ^unt |>lura athortenda.

Ac !• ox foinfniini.iTiMia .sontontia (Vii!. SancheT l.ib. I. />m;>. 2.1. •. 7. et S. Alphonsus l.ib. 6, n. K.19; nomine parenlum unlce \c- nlunt pnter ot mater, non voro tutnr ac ri/r<if<>r. auf Mi ' ' Coii.^^aii^uiiious M'U C4if;natu.*i. Ilationrm boiio roil«lit .^i [Lib, 4. Tii, 1. «. 67.), quia conlractus malrimimii el tponsalium d$ iure nalurali et dirino ita esi r, eo

iure prae.\tare pussil pro filio. > ..„ .. . "if;

atque adeo si parentum cunscnsus, iunvtus cum i,

tponsalitia praesumpta facit, hoe habetur ejr dis} et pra&^

sumptione iuris pusiiiri r — ' it

positivi sit restriilivn iuny m

in iure expre.s.sum ; ejtcndrretur autem, si hoc procederel etiam in tutoribus, curatinibus, fratribus, cognatit, e(c. Vide eUam Uiaiia (Tom. 2. Tr. fi. Ites. 112.)

2* Non refort, num tilii tegiliml sint, an Ulogitimt, nut rtiaoi emancipali. Nocjuc enim in lextu allogatu lit eiu^modl (ii<icrimeii ; ot licel ex iurc civili uou ap|)«Uealttr fiiiiy qul cx damoato coucu-

608 TRACTATUS

Ecclesiae, id est coram Parocho {a) et testibuscelebrantur; vel privatim, solo coDtrahentium consensu, aut coram parentibus in media familia perficiuntur.

2" Absoluta vel conditionata, prout absque ulia conditione, vel cum aliqua conditione adiecta, fiunt.

bitu nascuntur, tamen hac In re potior est consideralio nafurae, quam iuris civilis; ralio autem, qur.e petitur a natura, non minus pro lllegilimis et emancipatis pugnat, cum ellam in hos ingeus praesumatur parenlum amor.

3° Quod in lexlu dicitur, valere sponsalia a parentibus conlracta pro filiis etiam abs^ntibus, si hi post scieni<'s ea expresse vel idcile (qui tacitus cohsensus seu ralificalio satis arguilur, si non contra» dixerint, ut prius inquU id'm lexlus) ralificaverirtt, intelligendum est, si non contradixerini, quaudo |)arentes ipsi vel coram per se, vel per nunlium aut epistolam ea de re certiores filios fecerint. Nam si alii praeter parenium mandatum id filiis referant, nulla sub- est causa, cur, si reciamare forle veliut, dissensum suum exprime- re debeant; quippe non leneiitur animum suum cuique aperire; et ideo silentium nullo modo tunc consensum iiidical.

4° Denique quod lacilurnitas filiorum in praedictis adiunctis ae- quivaleat consensui, recle monet S. Alphonsus [Lib. 6. n. 8:^8.), id procedere solum quoad forum externum, cum eiusmodi conseusus sit mere praesumptus: ad sponsalia autem requiritur consensus iion mere praesumptus, sed verus et [laturalis. Hinc si reipsa contingat, ut filius lunc taceat (juidem vel ob reverentiaiem meium vel aliam ob causam, interiori tamen animo dissentiat aut etiam mere nega- tive se habeat; in foro interno, in quo creditur dicenti tam contra se, quam pro se, exterior praesumptio nullum effectum habet, atque adeo sponsalia nulla sunt, et eiusmodi poenitenli potest Confessa- rius dicere, eum iis sponsalibus nequaquam obligari. Imo nec vale- bunt ea In foro quoque externo, .si, v. gr., puella dissensum suum probaverit; quod fieri per coniecturas aliasve praesumptiones, aut in harum defectu per iuramentum poterit. Vid. Schmalzgr. [Lib. L Tit.l.n.^d.).

(fl) Solet quidem parochus, antequam ad proclamationes deve- niat, explorare voluntatem seu consensum contrahentium de fuluro matrimonio. At prudenter cavere solet, ul horum singuios seorsim interroget, nec tunc testes soiet adhibere. Ratio prudentis huius cautelae est. ne si simul sponsi coram parocho adslent etiam cum testibus, potiusquam de matrimonio futuro evadant spousalia de praesenli.

DE MATBIMOMO COD

Principia :

723. — I. Ad vali(lilali'm sponsalium renuirunltiromnps con- diliones in d^Minilione conlrnlae, ila ul, si iina oaruin di-rnial, contractus sponsalitius uullus sit hahendus [a]. Hatio patet ex diclis de natura conlraclus, tom. I, n. 754. et 77i.

(o) Cum A.nihil addal de postrema conditione, quae requlril/xr- lofint hfihiles, nonnnlia do hoc pra«'slat suhiicere.

Illiic il.Kiup personao ad sponsalia suiil iure hahiles, quae et ra/i- dr v{ lirile possunt matrimoiiium conlrahcrc: ideoque e coiitrario iiihahiles dicenlur, quae conlrahere nequeunl aulvalide aut saltera lifile: quod cpiidem dupliciler esse polest, nempe >el (piia ^'enera- tim iiihahiles suiil ad aclum humiinum, \el qui.i inhahiles sunt ad hanc specialem promissionem. Postremum hoc conlinget, quando impedimeiitum intercedal aiil fiirimrn^, aut etiam mere impedirns: et de his iiiferiiis suo loco dicelur : iiihahilitas vero generatim ad actiim humanum provenire polest vel ex defectu aetatis, vel ex ino|)ia iudicii. I)e his modo nonnulla.

Cnm ergo ad \alorem conlr:iclu> necesse s!, ut conlraliens uler- quc sil sui compos, usunKpie ralionis haheal, proinde si altiTuler sil insanus, spoiisalia nulla erunl. Conrirro. ex Cap. DilectuJt ti. IH Sjiotisalibui. Insuni tamen nomine hic non veniunl homines quldam .sliipidiores, sicut nec (juid.im semif;itui, quihus rectus rationisusus (jiioad (juaedam diimtaxat (lefii-iat, (juod rernjua vero nequa(juam. Advocanda nemjie esl regula generalis, cajiaces huius coiitractus evst>, (jdl tnntum hahent de u>u nitionis, (ju.inlum ad lethaliter jjcrcandum salis esl. Conf. .^iinchez (l>e .Matrim. I.ib. 1. />m/). 8. ti. Mi.seqq), qul insuper Idonenm rationem supjiedUal iudicandi (le iis d«'mentihus, qui lucida haltent intervalla. (juod de insanis diclum est. aeqmMidet de eo, (jui lemjiore e!)rietalis contrahat; quippe consensu lihero acdel)ita deliheration** ehrlus(Mret. >e(juc .siinicit, quod el)rius voluntatem contrahendi sponsalia aiil mnlrimo- nium |)rius hiihueril, dum saiiae menlis erat. Nam coii' [»so

dehel esse aclus humanus; lnsuj)er cum contrahentes m.;..,. mn

.sint minislri Sacramenti, id j)raesenlem rationis usum requirit.

Quoad hahililatem autem ratione aetatis, communis Thh. el (^i- nonist. senlenlia est. nd spon<i:dia rrijulnriter el per « ' ndo re»juiri ac sutlicere sej^tennium comjjlelum. llla enim j tle*

liheralio, (juam onerosus huiusmodi cuntractus e\igit, ordiiuuie €l regulariter non adost ante hoc temjnis, ade.^se vero solel sc- c.unT Tom. II. 19

610 TRACTATUS

II. Sponsalia yalent eodem modo, sive sint solemnia seu ec^ clesiastica, siye sint privata seu clandestim^ quia consensus duorum sufficit ad yerum contractum ; nec unquam Ecclesia ir- ritavit sponsalia privata. Imo nunc in plerisque locis sponsalia solemnia in desuetudinem abierunt.

plennio completo. Confirm. ex iure Can. C. Litteras 4., C. Ac" cessit. 5., C. Ad dissolvendum 13. De Despons. Impub. et C. Unic. eod. tit. in VI.

Dictum est, regulariter et per se loquendo; ex communi enlm Thh. et Canonist. sententia (Vid. Ferraris Bibl. V. Sponsalia n. 15.) etiam ante septennium valide contrahentur sponsalia, sl malitia et prudentia suppleat aetatem, scilicet si sufficiens eluceat usus ratio- nis ad deliberandum, et simul contrahentes id, quod agitur, salis inteliigant. Vide Sanchez [De Matrim. Lib. 1. Disp. 16. n. 9. seqq.). Contra vero eliam completo septennio invalida erunt sponsalia, si nondum adsit debilus rationis usus. Hinc S. Thomas [Suppl. Q. 43. art. 2. ad 7.) : Melius est, quod determinetur secundum conditionem contrahentium : quia in quibusdam magis acceleratur usus rationis, quam in alio. Septennii; ergo aetas iuribus praescribitur mere ad praesumendum prudenter ex iis, quae communiter solent accidere, adeo ut, nisi contrarium appareat, nec valida censeantur spon- salia conlracta anle septennium, nec invalida post expletum se- ptennium, celebrata : ideoque valida non habeantur sponsalia ante septennium, nisi probelur contrahentes esse doli capaces; septen- nio autem expleto habeanlur valida, nisi probetur, illos nondum capaces doli extitisse: atque idcirco in dubio standum proeo^ quod lex praescribit.

Caeterum quamquam sponsalia puerorum, qui perfectum rationis nsum adepti sint, ex SS. Canonibus valida habeantur, et idcirco Impedimentum, quod dicitur publicae honestatis iustitiaf inducant; tamen ut aetatis infirmitati prospicerelur, nonnulla de iis Ecclesia speciaViter decrevit. (Yid. C. De illis 7. De Despons. Impuber.), ni- mirum 1" si uterque contrahens maior quidem est septennio, sed impubes; nemo eorum resilire ante pubertatem, sed reclamare seu dissenlire solum adeptus pubertatem potest. Quod sapienlissi- me cautum est. Ut enlm advertit Covarruvias [Epit. Lib. 3. Decre^ tal. Cap. 5. §. 1. n. 1.) impuberes propter aetatis fragilem constan- tiamsaepe contraherentj ac saepe a contractibus dissentirent.... Ex ea autem inconstanlia.... ininfinitum multiplicaretur impedimentum publicae honestalis pro numero sponsalium. — 2* Etiamsi contraclus fuerit inter pubem et impubem, hic, cum ad pubertatem venerit, potest resilire. — 3° Non tamen potest resilire, qui pubes iam erat

DE MATRIMOMO »i 1 1

IIT. Sponsnlia inila sub rondilionc lU praesenti hic el nunc Talcnt, si rondilio sit vcrificata ; si aulcm suh coDditione de

(quac textus (^^ujoniri scntrntin (^raoposterc ab co, «pii nibricam fit. Capili insrripsil, roddilur pcr li;ir'c verl^a : llle, qui priino /it pubes, alterujn expectfibit : «piod falsuniest; ex communi enim sententii quis(|uis cuntruluMiliuin primu pube.s fial, s^lalim reclamare potest, nec tenrlur oxperlare alterius fiuberlatem. Vide Co\arru>. I. c. . 4* Si ille, ipii prior ad puberlalem \enit, non reclamel, sed expeclcl alium, hic nihilominus, cum etipse ad aetatcm puberem per>eDeril, potesl rerlamarc nc «lissenlire.

Fa bae (piidem luris di.spositiones aeque valent sive hi expre>5e voluerinl solum spon.salia contraherc, sive sponsalia conlraxcrinl tuitum virlualiter; videlicet cum ex luris dispositione (Vid. C. Tuar nob. fin. Dr Pespon.^. Impub. et C. unic §. 1. eod. tit. in VI.), quando \el duo iinjiuberes, in quiluis malilia nou suppleal aetatem, vel impulicr cuin pubere contrahant sponsalia non (le fuluro, sed de praesenti, hic conlractus non\aleat jiro malrimunio, ad quod inhabiles sunt, .sed ex inlerprctalione iuris soluni |)ro spon.silibus de futuro 'nisi forte expresse lanlum inlendcrint malrimonii vin- culo sc constringere, ut advertit Sanchez iib. 1. Di^p. 21. n. 3.); (juaccunKpK» dicta siinl dc iure resiiicndi a sponsalibus e\pn'ssl«<, cum ad pubcrlalcm pcrvcnilur, eadcni prursus et in pusleriuri hoc sponsalia ineundi modo valent. Et !>ic Insuper fac adverlas, anli- quum hoc ius de malrimunio clandcstine ab impulicr.bus contracto, quod in sponsalia iranscat, C(»rrcclum scu abrogatum a Tridenlini dccrclu circa matriinonia clandcstina nun fui.sse. El in hanc rem Sanchez {De .Mntrim. lib. I. /)m/). 21. n. 5.) memonit Declarulionem Cardinalium ex rclalione IN-Iri Dc l.edcsma. Quiim (juidem 'n.si for- tc alia sil, >ic rcfcrt rignalclli (Consuit. Tvm. I\. Cons. 133. fi. 46.): Quarrebatur, an matrimvnium per terba de praesenti per puberem et iDipuberem contractum ctandestine, non nerrnta fonna a Concilio trailita, resolvalur in spninnlia; ■"■■■' •'iquibus placuit Doiloribus hac de re consultis ex Ht%pon\o / i V/// m C Inic. §. 1. Dr

Despons. Impub. in VI. (Juam optnionrm terain disit S. Congregatio, Ut clnndestinitns ni>n obttef, ' 'mI de prae-

senti contractum inter puben . '. 'j i tamen ius

est interpretativum, tale malrimonium per rerba de proesentt con" traclum esse tantum sponsalia per verba de futuro (dict. §. I.], ergo sicut clnndtstinitas nonobe^^et validitati spunsaliorum. quae per pu- beres fuiswnt contracta, ut iam S. Cvngretjatio dfclaraiil, el nutlum esl dubium in hoc; ila necobtlobit vatiditati horum spon\aliorum in- ter puberem et impubercm contractoiiaH.

61-2 TRACTATUS

futuro contrahantur, valebunt statim ac conditio adimplebitur, absque novo consensu contrahentium, modo neuter consensum antea datum revocaverit. Interea vero contrahentes tenentur ad exspectandura conditionis irapletionem, si honesta sit.

IV. Quando verba vel signa sunt dubia, in foro conscientiae standum est intentioni contrahentium, si de illa constet: in externo autem, communi intelligentiae et sensui verborum. — 5. Lig. lih. 6. n. 840. (a).

Quaesita :

724. — QuAER. 1° An valeant sponsalia ex metu gravi con-

tracta ?

Resp. Neg. probabilius. Ratioest, quia matrimonium ex me- tu gravi contractum nullura est, ul ex lure canonico constat, et infra explicabitur, n. 747. Ergo eo ipso nulla etiam debent esse sponsaha ex tali metu inita. — S. Lig. n. 844. (6).

(a) Regulas ad definlendum verborum seusum habes apud Schmalzgrueber [Lib. 4. Tit. 1. w. 50.). Caeterum quando verba seu slgiia dubia adhuc maneant et aequlvoca, ex coramum Thh. seiiten- tia etlam sponsalia ut dubia haberi debenl. Quo in casu S. Alphon- sus [Lih. 6. n. 840.), allata eorum opinione, qui in favorem matrimo- nii iuclinandum putant, cum Yiva probabilius censet, incHnandum esse in favorem libertatis. Sed reipsa hlc Doctores solum specie te- nus dissentiunt; nam alii de sponsalibus de praesenti loquuntur, alii vero de sponsalibus de futuro. Hinc Diana [Tom. 2. Tr. 6. Res. 135. n. 4.) sic rem ex ulriusque partis sensu componit: Putaverim, fa- ciendum esse discrimen inter sponsalia ac matrimonium; ita ut qui in duhio aequali dubitant, num matrimonium sit contractum, cogendi sint in utroque foro contrahentes, ne forte fiat , iniuria sacramento per dissolutionem matrimonii : quando vero dubltatur, mm sponsa- lia valida sint, in utroque foro iudicandos esse liberos; quia si quis tunc invitus cogeretur, fieret ei iniuria per spoliationem libertatis, quam possidet.

[b) Quaestio intelligi debet, an valida sint haec sponsalia iure naturae. In hoc enim duae sententiae differunt, quod alia (eliam S. Alphonso sane probabilior) contractum irriium dicat iure natu- rae ; alia vero validum dicat, sed rescindibilem ab eo, qui metum passus est : quocirca haec insuper necessario admittet, inde oriri pubticae honestatis impedimentum ; quod prior consequenter pro- babilius incurri negat.

Dl MATRIMO.MO 613

QcAER. 2* An valeanl sponxalta ex metu leci triiVd?

Hesp.' Affirm. Ralio csl, (jula inculipns molum levcm non cen- solur all(Ti fjraviMii itiiuriam inriTrc, si(|ui<!cm liic mrlum talcm farilr C(Mili'mm'ro poli-st, ar [iroind»* c('n<»'lur sponlc voIuishc iniuriam pali. Rrcolf» (Jicta (ic Actihwi humanis, tom. I, n. 18. — S. Lig. ibid. - larroir, n. 10.5., elc. Negant lamcn nnn- nulli, qiiia n(^mo lcnctur iniuriam pali, nec proindc pcr Iniu- riam ohlifrarl pntcsl (a\

720. OiAKR. 3* An inter habentes impedimentum dirimenn valida sint sponsnlia sub conditione, si Papa dispensacerit.

(rt) S. Alphonsus {Ub. (J. n. HH. 7. 2.) non ncgat, tianc (|iior|Uft posleriorcm scFilcnlinm cssc probahilcm; ncc immcrito cam ut pro- hahilidrcm alii hahchurit. Hcs cnim MMiipcr co rccidit, ul allcr pcr iniuri;im co^alur ad altcrulrum. iicmpc aut ad malum arupiud, (|U()dcum(|uc illiid sit, certo siihcimdum, aut ad admitlciidum con- tractiim, (jui-iu iiruxiui iKiUct admillcre. .Vt(|ui hoc iiaturali lcgi re- pu<;ii;it, (juijijic (juac cvifiit, tuiii ut iu«; .•^uiim cui^ju»» .s:ir!' -\(v.

lur, liim ul si fortc lac.sum fucrit, iii inlrjrrum d(Miuo n iir.

Nc(|uc firma cst opjiosilac scntcnliae ratio ; f dsum csl cnim, sponte iiiiiinam ndmiili, (pMiido (juis im(ju(' ad alterutram iniuriam siih- cuiid;im iicccssario cogitur.

Procadi^m sontcntia facil ratio, f|ua S. Alphonsus (/. c. q. 3. cum commnniori ac proliahiliori 1)0. jirohat, cum, (|ui levem (luoijud mctiim jia.ssu.s cst, possc conlraclum rcsriiidcrc ; nt

Air scilicet iniu>luiii mcUim iin uticiis; /rtif/ur rr , >($

per talem melum exturtnm, ita iuetum pasms pulest fidem dataM r#» vocare. Kl saiic, nisi aliuti \crl)is ^crmius, numijuam validiis dic! polcrit coiilraclus, (jui iiullam jiarial ohligatioiicm ; atijui nulla re- ipsa cst diccnda ohli^atio, (|uam (juis, ut in |)rarsrnli, pro lul»i(a pot(\st e\cu!crc ; mcrilo igitur contniclus dlci dchcl ipso iurc na- lurac iin nlidiis.

Nc(juc cuijiiam vldcalur pcrinde esse, slvc haec spon.^alin iure Ipso invalida dica.s slve valida, sed resclndiliilla ad arhitrlum ilHu!i, qui iiHMuin jiassus fiicril. Hoc cnim summi monuMili iiilcrccdcl dis-

crimcii, (jiiod iii postnMii;! hac snitciilia pubHrae >■•-''•»■> ■' ''|.

njm/»m (• rontractu cvsurgat, in jiriori \cro luMji. iin

sua ncgari non |)ossit prolialtilila?, hlnc prolwhlle omnino cril, nul- lum imjnMlinKMitum c\ co contractii oriri, alijuc adco \alidc ac II- cilc m;i!rim(Miium coulrahi cx rc;;ula gcncrali, (|uam in casu duhll imj)cdimcnll lurc eccleslnsllco inductl cx communi lU). Iradi Infra videhimus.

614 TRACTATUS

Resp. luxta S. Lig. n. 859., et alios non paucos, licel spon- salia non yaleant ante conditionem impletam, attamen, verifi- cata conditione, valent sine novo consensu. Yerum sententia negativa tenenda est ex Decisione S. Rotae Rom. apud Cleri- cati, de Matrim., dec. 17. n. 41., ubi testatur hanc fuisse per- petuam S. Rotae sententiam. Constat etiam ex Declaralione S. Congr. Conc. in lanuensi 12 Decemb. 1733 (a).

(a) Exhac S. Congregalionis Declaralione nihil reipsa adversus praemissam S. Alphonsi, plurlumque gravissimorum Thh. doctrlnam concludi potest. Hi enlm contendunt, eliam sine novo consensu valere isla sponsalia, poslquam. impleta iam conditio fuerit, idest quando iam sublatum per dispensationem sit impedimentum. Contra vero in ista Declaratione S. Congregatio definit, non subsistere sponsalia, quando, ut patet ex casu S. Congregationi proposito (Thesaur. Resol. Tom. 6. pag. 203.), condilio nondum impleta fue- rat, neque per executionem Aposlollcarum Litterarum adhuc subia- lum fuerat impedimentum : quo in casu nec S. Alphonsus nec alius unquam dixil, sponsalia valere seu subsislere. Cum ergo de casu prorsus diverso utrobique agatur, perperam altera alteri sententia, quasi contraria, obiicitur. El idem prorsus dicendum de aliis Decla- rationibus S. Congr., quae inani labore in eandem rem afferuntur, uti in Brugnatensi 20 lan. 1709, in Sipontina 2 Maii 1857, in Milevi- tana 29 Mart? 1862, et in . . . . 22 Febr. 1862 (Vid. Acta, etc. Romae, tip. Propag. Fid. Vol. 1. pag. 79. 81.) ; nam et istae utique statuunt, non suslinenda esse sponsalia contracta cum conditioue dispensatio- nis petendae ad impedimento : sed semper sententiam ferunt in fa- vorem illius, qui a contractu recedebat anfe condiiionem implelam. Exinde quisquis ex huiusmodi sententia contendit concludere etiam ad casum conditionis iam implelae, irtdelicet quod ut valida spon- salia existant necesse sit, ut confirmentur a contrahentibus post ob- tentam e/fective dispensationem, qua actu sublalum sit canonicum mpedimentum, hic vitio logico conclusionem elicit, quae lalius pa- tel, quam praemissae.

Missas porro hic facimus ratiunculas quasdam a lurisconsultis pro eadem conclusione adhibitas, quae quidem eo tendunt, ut vel ad contrahendum conditionate hae personae inhabiles pulenlur. Nam et passim penes Theologos dissolutae Ulae reperiuntur ( Vid. etiam S. Alphons. Lib. 3. n. 650.), et facile, si urgeantur, ad consectaria absona et communi sensui repugnantia adducunt. Illud unum tamen non praetermiserim , a quibusdam hanc quoque rationem urgeri, quod ignominiosum videatur illud in pactum deducere, quod pendet

DE MATRIMOMO 615

QrAER. 4' An promissiones, qnne fxeri solent de ineundo r/ia- trimonio, semper hahendae sint ut rrra sjionsalia?

Jte.sj). Sacpe videlur nogaiidunj ; pronn^.sioiics enini illac po- lius proposili, quam vcrac proniissionis specicm prac sc ferunl. In praxi i^ilur ad inlpnlioncm parlirularcm sponsorum ailen- dcndum cst. ~ Vide Casus, n. 836. et seq.

a Principis potestate: in quo saiie ae(|uivocalionem ha!)es, prope dixnrim, igiiominiosam. Eslo enim, probrum sil spondcre ex paclo disprnsiilioinMii a principe conf^iNWMidam. Al numcpiid qui condilio- na^e conlrahunl, ipsam condilionpm cuiusmodi nunc esl dispensa- tio) spondjMil? Sj)()nd(Mil nimirum fulurum inalrimonium, sequc iid illud hypolheticc obli^ant, obligalionem(]ue ita nllignnt conditioni disp«Misalionis, ut hac deficicnte obligatio quoquo diTiriat. (juae- nam hic igiiominia? Nisi forle apari^ pulcs ignominiosumes.se etiom ex voto cum eadem conditlone spondr^re operam luam in cu- randa infirmorum spiriluali salule in nosocomiis, nempe si per dis- p(Misalionem sacris iniliari libi conling:it.

Ouani(|u:im alia ralione ignominiam in casu reperiunt, cpiia scili- cet dispeiisatio (uli aiuiit\ utpote iuris immutat:o, semper ferit iu5 publicum, (|iiosocict:is rcgilur. fhi pon'u cunfliii'^ lurc ii»jt!f'rin(m pote%t, nullius momenti fi/ stipulatio, etc. ut habclur L. \T, . //". §. 6. De \erb. ohligat. — Al enlm ista 'praelerquam quod conlra com- munem seiisum evincerent, ignominiosam cssp (|uamril»«'l ' lioiiis pctilionem^ omiiimodam r(MlobMiloi»livionem. (pior>i.,.. cietal(» dlsjxMisandi pot»»stas, usus(pie vigeal. Rcvoccmus, tpi in mcmoriam prlinum de hac re priiicipium, (|uod S. Thomas I. i. q. 06. art. 6.' sic dedarat : Quia ' " ringu-

lares casuiintueri, proponit leyrm ^ ., , isae-

cidunt, ferens intentionem suam ad communem utHilatem... FlHpo»- tet (pergit ib. ad .'!.) legislator omnes catus cor

ret, ul omne^ riprimeret proptrr mnfusiouem i .. <./*

ferre dtbrt serundum ea, quae in plurihu9 accidunt. Contingil autem (addit il). (j. 91. arl. 4.^ quod aliquod praeeeplum, quod est ad fom- vwdum multiludini^ ut in j ' ' ' ' «onnr

vel inhoc casu: quin vrl pi- , ''liam

induceretur aliquod mnlum ... Perimlnium auiem estet, ut koc iu- dirio cuiuslibet commitleretur, nifi forle p -'\s el subitum

periculum....; et idro ille, qui habel rr :«'■ . •■». >-"'-' •>'>-

testalrm disiienmudi in lege humnna. 71, . » . : . . » ; . ut scilicet in personia rel in casibus. in quibu% Irj de^cit, hcentiam tribuat , ut praeccptum lrgi% n'>n srrvrlur. K\ (piibus iw Ciil, codom natura»' inr.v r.rum^pio ordiiio c\i^ . lum i

616 TRACTATUS

ARTICULUS II.

DE OBLIGATIONE ET EFFECTIBUS SPONSALIUM.

Principia :

726. -- I. Sponsalia ex iustitia obligant sub grayi ad matri- trimonium ineundum tempore determinato, si quod determina- tum sit; si vero nullum tempus fuerit praefixum, quamprimum una pars rationabiliter exigit. Ratio est, quia ubi yera sunt sponsalia, adest yerus contractus in re gravi, et inde gravis obb*gatio sequitur [a). — S. Lig. n. 845.

II. Sponsalia inducunt impedimentum impediens matrimo- nium, seu prohibens, ne matrimonium cum alia persona licite contrahatur, nisi sponsalia fuerint legitime dissoluta. Ratio est, quia ex dictis sponsalia obligationem iustitiae pariunt. -— Yide dicenda infra, w. 778.

III. Sponsalia inducunt etiam impedimentum, quod in iure Yocatur publicae lionestatis, quo scilicet sponsorum alter inha- bilis fit ad contrahendum matrimonium cum consanguineis al- terius in primo gradu. — Yide dicenda infra, n. 815.

societas regalur, tum ut opporlune in legibus dispenselur, atque adeo dispensationum usum, potiusquam publicum ius feriat, supe- riore quodam iure imrao poslulari. Allegata vero iex, quae loqui- tur de slipulalione cum hac conditione : Si rem sacram aut reli- giosam Tiiius vendiderit, vel forum aut basilicam, et huiusmodi res, quae publicis usibus inperpetuum reliclae slnt, etc., utl patet, ad rem non facit.

(a) Haec obligatio urget lum in foro conscientiae, tum in foro ex- terno. Idcirco resiliens cogi a iudice potest ad matrimonium etiam per censuras [C. Ex litteris 10. De Sposal); quamquam hortatio- nes prius ac raonltiones debeant praecedere [C. Requisivit 17. eod. tit.), et a coaciione quoque abstinendum sit, si quando inspectis circurastanliis iudex prudenter arbitretur, ex nuptiis invitis gravia mala ac scandala timenda, v. gr., rixas perpetuas, viri discessionem ab uxore, aut etiam coniugicidium ; expedit enim ut minus permit- tatur malum ad gravius cavendum, el sic a iudice etiam Actori fa- vor irapenditur. Vid. Sanchez [Lib. 1. Disp. 23. n. 4.), et Scbmaizgr. {Lib. 4. Tit. 1. n. 94.-95.).

DIMATRIMOMO €17

Qnafsita :

727. — QiAER. I* Si qnis cum iluabus foeminis sponsalia contraxerit, et cum secuncla peccaverit, quamnam Jucere debeatf

Resp. r Certo inalrimonium esl ronlrahendum cum prima, si secunda ronlrahrndo prionim sponsalium consria fufrit. Ha- tio pst, (|uia lunr srnmda (h'n'[)la non fuil. scd drcipi Toluil.

hesp. »2* Probabilius eliam cum prima matnmonium esl cou- trahcndum, hcet secunda non fucril conscia proniissionis alteri faclae. Hatio esl, (juia promissio facla sccundae csl semper nul- la, utpote de rc illicita, nec iniuria altcri ilhita ius priori adi- mit; et hoc valcl cliamsi secunda promissio fuerit iuramcnto lirmata. — S. Lig. n. 848.

QiAER. 2* An tunc prior sponsa cedere debeat de iure $uo, si allera ex dr/loratinne (jrave damnum passura sit?

Hcsp. yeg. probabiliter. Katio cst, (|uia secnnda sponsa im- becillilati suac huiu.<modi damnum imputare dchct. — N. Lig. ibid. — Priori lamen consulcndum foret, ut iuri sno renuntit^t, nisi forte et ipsa notahilc damiium iude incurrat. — S. Lig. ibid.

728. — QiAER. 3* An licitae sint arrhae in sponsatibusf Resp. Affirm. Kalio cst, (]uia mc lure canonico prohihenlur,

nec iuri nalurali advcr>aiitur. — N. Lig. n. 8j2.

QiAER. 4* An sponsa reddere debcat munera a) a sponso ac- cepta, si matrimonium non subsequalur?

Resp. 1* .>>(/., si e\ culpa sponsi spon.salia di>solvanlur: (|uia illc, culpahiliter resilicndo a promi^siont^, iacturam h(»rum muncrum farcre mcrito ccnsctur. Sic praxis communis.

Rrsp. i' Affirm., per sc loquendo, si ahs(|ue culpa .sponsi, el a fnrtiori, si ex culpa sponsae, sponsalia solvuntur ; s|>onsa enim ahs(|ue initistitia ea ntincre iion potcst, cum intuitu ma- trinu)nii lantiim en)f;ata fuerint. Idem foret dicendum, si unus

(a) DifTcrunt muncra scu donntioncM ^puusaHtine ab arrhii, quia hae dantur ccu pignus jmmi h) pothcca implondi rem promi^^im ; ao

pro|)|rron (|m1 cas (hMJrril, lpsa> r» •. cum illnd in)|»h'tur. do

(juo p.iclum fiicral ; coiitra \cro (n. . ,.. i dalur por nuMhon «.M.in- .salitiao largllionis, nuptiis M>(|uutis rrpoii no(piit, sod d w

eiuH trnnsit ploiio ad porsonani, cui datnm fueral, scu potius duua- lio coulirmatur, ct lit absoIul.i.

618 TRACTATUS

ex sponsis, qui ab altero munera yel arrhas accepit, morte cor- ripiatur ante initum matrimonium ; parentes enim defuncti te- nentur tunc omnia restituere sponso superstiti, iuxta modo dicta. Dixi, per se loquendo; quia, si munera parvi sint momenti respectu habito ad sponsi conditionem, et sponsus non recla- met, ea remittere censetur.

729. — QuAER. 5' An ille qui promisit matrimonium puellae, ea conditione ut cum ea peccet, eam ducere deheafi

Resp. Affirm. cum sententia communi, iuxta dicta de lusti- tia, Tom. I. n. 729. et 760. [a). — Yide S. Lig. l. 3. n. 642., ubi dicit esse sententiam omnino tenendam.

730. — QuAER. 6" An matrimonium mere civile, prout fit in Gallia coram magistratu, haberi possit instar sponsaliumf

Resp. V AfErmandum videtur, si contrahentes intentionem habeant recurrendi postea ad Ecclesiam, et coram Parocho con- trahendi, et hanc intentionem signo externo manifestent [h). Ra- tio est, quia tuuc non contrahunt matrimonium, sed tantum prae- scripto legiscivilis salisfaciunt, etsimul seobligant, saltem im- plicite, ad verum matrimonium coram Ecclesia contrahendum.

Resp. 2° Si talem intentionem non habeant, contractus ci- vilis haberi nequit, ut contractus sponsalitius. Ratio est, quia nulla est promissio matrimonii (c) ; sed tantum hic et nunc

(a) In nolis, quas hisce locis subiectas reperies, ostensum est, opposltam sententiam mere fallacium allegationum fuco roborarl.

[h) Haec quaeslio prope inutilis videri debet. Neque enim existi- mandum est, eos, qui ad magistratum hanc ob causam accedunt, de matrimonio inter se contrahendo prius non convenisse, seu mu- tuam expresse fidem non dedisse. Supponi ergo debet, vera spon- salia iam praecessisse. Quod ergo attinet ad sponsalium obligatio- nem, et inde consequens publicae honestatis impedimentum, inulile videtur inquirere, an quidpiam ad haec conferat istiusmodi coram civili magistratu caeremonia.

(c) Ubi desit intentio celebrandi malrimonium coram Ecclesia, non solum in civili isto contractu (si nomen contractus meretur), sed ne in praecedenti quidem, quae supponi debet, fide mutuo da- ta futurarum nuptiarum aderit ulla matrimonii vera promissio, seu ratio ulla veri nominis sponsalium. Ratio patet; quia si illa desit in- tentio, iam non promittitur matrlmonium, quod nullum inter Chri- stianos datur exlra matiimonii Sacramentum , sed sub nomine ma- Irimonii promittitur coniunctio mere concubinaria.

DE MATRIMOMO CI9

adcsl matrimonium rlnndcstinum, quod yim sponsalium nulla- lenus habel, ul dcrlaravil S. Congr. Conc. Trid. (a). — Caf' rihe, n. 365. — Mde Casus, n. 8i7.

{a) Quod matriinoiiium claiidestinum, eti:im ropula subsfqiiuta, ron rejiolvalur iii sponsalia dc fiituro, duplicem declnralionem re- ferl Bened. \IV (Qunext. Canon. 201. prope fin), el habes eliam in Tlu's;iur. Uesol.l^oiipr. (loiic. (Toin.2. png. 2'J9.-2ii. . Kxcipieiiduni tiiiieii cum Siuirliez (Lib. 1. Disp. 2i». n. G.., nisi claiidesliiie ma- trimunium contrahentes habuerinl animum se obligandi eo modo, (jiio posscnl; nam cimi poluerinl se per spons:dia obligare, sic ob- ligati nianebuiit, non (juidein vi contrnclus de praesenli, (jui nul- lu*i est, sed ex spoiisalibus in eodem conlraclu impliclle ei enruvi mente contenlis.

Ci nlrncfm ;iul»«m de prnesenti, iju;iteiiu«i r;iri(>iieiii h;ib»'l matri- nioiiii claiideslini, (juod iii\aiidum (juidem esl, noii tameii ub defe- Clum consensus, illud infert publicae honestatis imj)edimeiituro, (jiiod cuilibet matrinionio rato, etiam in\aIido 'diimmodo in>alidi- t.i> mui oriatur e\ consensus defectu) el (juidem u-^^jue ad (ju;irtum ^r;idum Hcclesiae leges adiiectuiit. ()uo;i(I lianc enini jiartem, ul suo loco dicetur, anti(juum ius nullalenus per Tridentini Decreta subla- lum esse, sed iii suo robore jiermanere. exj»res<e decl;ira> it S. Pius V In Consl. Ad Itumanum 1 lul. KiliK ; romj)rehendi aulem hac decla- ratione etiam casum malrimonii inNalidi ob impedimentum clande- slinitalis, pluries decrevil S. Congr. Conc, el dechiralioiie.s habes :illirani ajmd (Jallemitrt ' \dC. .?. F)e Heform. mnlrimon. n 2.>, alte- r;uii iii Hrixiensi :\ Dec. If»(i7, penes Schmalzgr\irl»cr l.ib 4. 7*1/. 1. n. Ifl4.), et duas alias, nrmpe 8 Nov. 1581, el IK lun 1611, In Cae- senatensi. ajiud Monacelli Tit. .VV/. Form. //. n. M.\

Neijue \ero his obstat, q\iod matrinu)nio fir/7i, (juamdiu sic cbn- desiinum manel, Idpsl quamdiu ecclcsiastica forma non conlraha- liir, iiulla insit aut inc.«jse possit vis gcu valor, uli iam saepius etiam

Ajioslolica Sedes declara\it. Quod r- ■ »*•■■ '■ ' " ' > lino

niatrimonio jiraediclum publicae l.. '"n-

tum, id Don cx solemnitatibus illis ci\Hibus proHuil, quac nulluin «'fTeclum relj)s;i h;ibenl ;iul b.al ere p ' ' ' - i

lcge, quae huiusmodi con.sen^ui dc ;■...■. ■ , ■ ,

to, tum si validus cxistat, tum ctinm n] qunrolibct nh cans.mi invi- lidum e.^se contingal, hunc cfTeclum adnexuit ; i; l referl,

nlrum clandesltnmn hoc malriin • '••mlne j .iii.>henle.<

praeseiile celebrelur, an \ero ci i ^ \el n» lus \rl non

maglstratibus. Quinimo ul jilenissimc vcnuii sil, ex civillbus lsli«

620 TRACTATUS

ARTICULUS III.

DE DISSOLIJTIONE SPONSALIUM.

Sponsalia ex omnium sententia ob iustas causas dissolvi pos- sunt. Causae autem praecipuae sunt: mutuus consensus; impe- dimentum superveniens (a); electio status perfectioris, v. gr., Professio religiosa, etc. ; crimen grave alterius, v. gr., forni- catio ; mutatio notabilis status, circumstantia scilicet, quae si cognita fuisset, vel praevisa, prudentum iudicio a sponsalibus deterruisset [b). Dissolvi etiam possunt sponsalia per nimiam

solemnitatibus nullum omnino effectum existere, hoc eliam adii- ciendum esl, solemnitates illas, in lioc negotio prorsus inanes, ne id quidam elTicere posse, ul ecclesiastlcae leges circa clandesiinas nuplias suo effectu frustrentur.

(a) Intellige impedlmenlum dirimens, et quidem iure nalurae, Nam si impedimentum sit dirimens solum iure ecclesiastico, licet obligalio cesset ex parte innocentis, at non item ex parte eius, qui culpa sua causam impedimenli apposuit, sed lantum suspenditur ; adeo uthic (nisi inde damnum incurrat multo gravius, quam pars laesa exnuptiarum omissione) teneatur dispensationem impedimen- ti petere, eoque sublato, si adhuc velit pars laesa, fidem eidem da- tam implere. Neque de hac re dissentiunt reipsa Doctores. Discre- pantia enim, quam suspicari quis posset ex iis, quae S. Alphonsus (Lib. 6. n. 857. 858.) refert, tola prorsus Salmanlicensium (De Matrim. Cap. 2. a n. 70.) oscitantiae et negligeniiae in sententiis DD. descrlbendis debetur.

(6) Hanc regulam sic bipartitam S. Alphonsus (Lih. 6. n. 865.) explicat : Pro causis supervenientibus sufficit illa, quae si praevisa fuisset, sponsalia non fulssent contracta.... Pro causis autem ante- rioribus sed ignoratis, illa sufficit, quae si superveniret, iam suffi- ciens esset ad sponsalia rescindenda, vel etiam quae a contrahendo absterruisset, si cognila prius fuisset. Et quidem iuxta Sanchez (De Matrim. Lib. 1. Disp. 62. n. 6.), Pirhing (Lib. 4. Tit. 1. n. 63.), et Schmalzgr. (eod. tit. n. 188.), asserenli, se non contracturum fuis- se sponsalia, si talis circumsiantia a prlncipio exlitisset aut fuisset cognita, fides habenda est non solum in foro conscientiae, sed etiam in foro externo, si prudentum iudicio, consideratis circumstantiis, verisimile videatur, eum nequaquam fuisse promissurum, si cau-

DE MATRIMO:<fIO Itl

mntrimonii dilationem, praosortim si tempus ad matrimonium contrahcnduin fuorit determinatum.

Quaesita :

731. — QuAER. r An sit causa sufficiens dissolcmdi spon- salia, si sponso adveniat pinguis haffeditas?

ftrsp. Controvertttur. Alii ne^Mnt, quia nihil prorsus ex par- t(; spon>ae niulalum est. Alii "vcro anirniant, (juia idfm status inter utrunujue sponsum non amplius existil, et si sponsus fianc iiuitalioneiii rurlunac pracvidisset, nullo modo cum tali persona conlraherc voluissel. Ilanc scntenliam satis probare videtur 6'. Lig. n. H76. (a).

yi AKH. 2' An solvaulur sponsalia pn coium castttatis, vel votuvi sacros Ordines suscipiendi'f

Resp. r Si Tolum antecedat sponsalia, certum esl ca essc irrila. Ralio est, quia i[)sorum promissio esl de re illicita el j)roindc non ohligal. — Ita (ovwiuniler.

Hesp. 'V Si votum subsequatur, sponsalia adhur prohahilius solvuiitur. Ralio est, (juia promissio sponsalium sempcr cense- lur farla suh larila condilione, nisi meiior siaius tligaiur. — »S'. Lig. n. S7:J. [b).

snm illam prnecoKilnsset. R.ilio, ()uia (|uae con*<i>tuiit iii nnimo, uli igiioruiili:), scieiitia, iutentio, etc, cum hominibus initote.sci*re nc- (jueniit, te.Hlibus probnri non po.ssuut, el proiudo standum e.st cu- ius(|uo iuramriito, s\ aliunde niliil contr.i proltari ()u«\'it

(u (iiiin >.it j)roliahilis sil ista stMilnitia, prouli rDiicedunt iUi ()UO()ue, ()ui o))|M)silam prnererunl, nou pnteMl iKitur Cunfcjsnriud ml niatriinoiiiiiiii ohligan*. Mcndo autcm t)}* iir irU

buciuluin, (]uo(l ))iMu\s S. .Uphoiisuii) iLib. (». .. \.t, ,., ,,,.i (jica- lur cummuni^sima, cuni et )>ru .scrunda plures atTiTri ))o>sii)l.

{b Kum, qui a spoiisalihus rciHHlal ub cmi!i.Huro ca.stilatiH \utuin, ludex com|)cll(*r(' solot, ul aut !i(h'in -' * lu*-

ligioiiem aii()u.im sc r('ci))ial. Oiim n ;,U»

vuluiitale noii conslet, duiu ccrlu constal df spunsulium ubligalio- nc, iion iniiisl»* hoc ^icrfcclioris (»l(»cti('nid ii -il, cu vel

m.i};is ()Uoil id nccc.ssariiim >i(lcri merilo qu. ... .... v,.,. •" ..^,....3.

>(M)(las fraudes, qui ad .su eximoudus uh incommodu .«, uii

ohligalioiie, facili negutiu pos.s(Mit liaec >ol;) ^imularc.

622 TRACTATCS

732. — QuAER. 3° An dissensus parentum sit causa sufficiens resiliendi a sponsalibus {a) ?

Resp. Neg., si parentes iniuste dissentiant, quia ius filiorum laederetur (&). Secus yero, si dissensus parentum sit iustus, V. gr., si altera pars non conveniat familiae ratione conditionis, honoris, etc. — S. Lig. n. 877.

QuAER. 4' An pars laborans occulto defectu teneatur illud aperire ante sponsalia, vel, iis contractis, ante matrimoniumt

Resp. V Affirm., si defectus ille futurus esset perniciosus vel iniuriosus alteri parti, y. gr., si puella sit gravida, si sponsus morbo venereo laboret, vel aere alieno gravetur, etc. Ratio est, quia sicut peccat contra iustitiara, qui credenti se bonas mer- ces emere, vendit noxias, ita a fortiori, qui cum defectu per- nicioso vult niatrimonium contrahere. Ergo si defectum aperire nolit, a contrahendo abslinere debet. — S. Lig. n. 864.

Resp. T Neg. autera, si defectus non reddat nuptias noxias, sed tantum rainus appetibiles : v. gr., si puella, quae putatur "virgo, sit corrupta. Ratio est, quia consuetudine receptum est, ut non sit obligatio tales defectus alteri manifestandi. Insuper nemo tenetur manifestare suum defectum cum propria infamia, quando defectus non laedit ius grave alterius. — S. Lig. ibid., et alii communifer.

(a) Cave, ne cum quibusdam [Vid. Salmant. De Matrim. Cap. 6. n. 19. seq., et S. Alphons. Lib. 6. n. 849.) hanc quaestionem con- fundas cum alia, an peccent filii contrahentes insciis parentibus. Nam licet gravius leviusve sic filii offendere parentes possinl pro variis adiunctis, proque vario rem gerendi modo, hoc tamen per se non infert necessario, contractum etiam quoad substantiam esse eius- modi, cui repugnare iure parentes debeant, atque adeo promissio- nem esse irritam. Et quidem generatim cum communi slatuendum est, ad sponsalium validitatem nedum consensum sed ne scienliam quidem parentum per se necessariam esse.

[b) Aliquando tamen etiam iniustus parentum dissensus sufficien- tem causam praebere potest recedendi a sponsalibus, non quasi peccet tunc filius voluntati iniustae parentum non obsequens, sed quia hic dissensus multis de causis lam gravia secum ferre polest conseclaria incommoda, molestiasque, quae ab obligatione implen- da merito excusent.

DE MATRlMO^dO ItS

733. — QrAER. B* An sponsalia dissolcaniur per matnmch nium subsequens, ita ut, solulo matrimonio, non reviciscantf

Itesp. .\e(j. rum srnlenlia coniniiiniori. — .V. Lig. n. 875. — Ralio esl, (lui.i nullo iurc probalur, sponsalia omnino .ji^-.ivi per malrimonium subsequens ; unde videlur lanlum - li

obligalionem sponsalium, durante lali matrimonio, ul lit iii • >, qui contratiit matrimonium nim TOto castitati.s. IMures lameo contradicunl, ratiouibus non spernendis innixi (a). Caelerum in

(o) In hac qnacslionc cl Thcologi el Canonistac ctiam mapni no- minis, tum vciercs lum rcrcntiores disscntiimt; cl qn.ip(pio p.irs, ul facile int»'lligitur, o[)inioncm propriam habel cl dicil probabiliorcm, dum eliam oppositam plurcs concedunl cssc probabilcm. Vid. San- Chcz [lAb. \. l)i»p. \H. n. 2/, ct Salnianl. [I)e Matr. Cap. 2. n. 3S;. Confcssarius i^itur nec viduum cogcrc polcsl ad pristinam ill..m promissioncm im[>lcndam, ncc impedire, quominus altcra pars iuM 8uum pcrsccjuatur ct urgeat coram iudice, cuius sentcntiam adrait- lerc utcrque lcncbitur.

(^)uoatl vim ralionuin, facile patel, excmplum contrahcntis cum voto castitatis non esse ad rcm ; et contra urgcri polcst exemplum vovcntis nMigioncm aul caslilalcm, (juam ila a pracr«Nlent"uni spon- lalium obligalione soUunt i)l)., ut ncgcnllianc rc\i\i>rcrc, rliaiusi qui vovil, dispcn.«iationem dcinde a voto obtineal, uti \idcrc esl apud S, Alph. Lib. 6. n. 873. in /in.\ ()uae quidcm rcsolutio pror- gus ronsona cst gcnorali prinripio, «jund o\ / "^ ' ' mlrm H^. §. I>. If. !te Verbnr. iibluj. rum aliis diMJurit ( »mmt. ad

h. Leg.), nimirum (|uando rcsser\ituti .scu ohligationi priusobnoxia in aHum transoat stalum, (pii non (piidcm ex .• \

excusationcm babcat, sed suapte iiatura ropu- .; : . . p ..; , li

seu .«^crviluli, hanc non suspendi, .sed prorsu.s extingui. .\eijandmH (Inquit ('uiaclus) extinfjui obligationrm (v. gr., ususfnjclus\ nare di.tnoluta ea niente ul reficeretur ; rr»»:' T'-t;t, quair. ■••' - - - — ^ quia endrmnnvhreititui fhflest eindem nec inlt

tus ridelur ... Si tamen nnvis ea mente dissoluta sit, nt in a/ioj utus tonverlalur, e.rdnria • : et ideo 11 it

tompacta sit, alia na\i. .. .ur e%if, nec < i . . ..^.<... 7

txtinrta.... In perpetuum eitinguitur {oblitjatio ts promisiit.nt

vo manumisso, quia ea menle manumittitur, ut perprtuo tit liber. ,. Summa hnec^estJ, ofdignli --...... ..^ .-.....». . >.■: ...^^^

vtl servo manumisso, vel n d

tit, ut in alios usus cvnrerierelur. Purro eadem pror>u^ o

624 TRACTATUS

praxi sponsus iniuste derelictus raro talem infidelem requiret, nec felix exitus huiusmodi matrimonii sperandus foret.

QuAER. 6° An sponsus possit resilire, si sponsa fuerit per vim violata post sponsalia^i

Resp. Affirm. cum sententia communi. Ratio est, quia spon- sa per talem oppressionem, licet sine sua culpa, notabiliter yi- lior redditur; unde notabiliter mulantur circumstantiae [a). — S. Lig. n. 861., etc. — Item dicendum est, etiam si fuerit vi deflorata ante sponsalia, et postea tantum yitium illud detectum fuerit. — Ita communiter. — Vide Casus, n. 859.

malrimonli; nam contractus est indlssolubilis exnatura sua, ac per eum conlux in perpetuum se in allerius potestatem tradlt. Sicut igitur servus libertatem adeptus non sublicitur obligationi, quae ipsum in servitute ligabat (eo quod, v. gr., a Domino promissus cuipiam fuerat), ellamsi in servitutem recidat, nec pristina, v. gr., ususfruclus obligatione obstringitur navis, si ea mente destructa sit, ul non reficiatur, etiamsl poslea per accidens eam restitui con- tingat; ita et de accidentali libertate, quam coniux per alterius coniugis mortem acquirat, statuendum esl.

(a) A fortiori id dicendum est de sponsae fornicatione, sive haec praecesserit sponsalia, sive subsequuta sit; quo in casu dupllciter sponsa peccat, accedente scillcet iniustitia, qua rem alteri promis- sam ita corrumpit, ut inique sponsum cogat vel ad omittendum pro- missum sibi malrlmonium, vel ad rera notabililer corruplam reci- piendam. Secus autem ex communi senlenlia de sponsi fornicalio- ne statuendum est. Licet enim haec, si sponsalia subsequaiur, iu- stam re^iliendi causam praebeat sponsae, non sic lamen, si prae- cesserit. Ratio, quia per hoc spoiisus in communi aestimatione non fil notabiliter vilior, nec gravi aliqua nota afficitur sponsa propte- rea quod huicnubat. Excipe cum DD. [Yid. S.Alph. Lib. 6. n. 861.) 1" si fornicatio frequens fueril, adeo ut sponsa raerito dubitet de sponsi pronitate ad alias foerainas, deque inconstantia eius futu- ra in servanda Ihalami fide ; 2° Si prolera sponsus ex praecedenti fornicatione susceperil; hoc enim etiara sponsae etprobro et do- lori esse merito soiet; 3** Quidam excipiunt etiam, si sponsa, quae virgo sit vaide honesta, nunquam consensura fuisset, si sponsum fornicarium esse novisset. Quo in casu Gonfessarius renuentem ad nuplias obligare non posse videtur. Vid. Schmalzgrueber [Lib, 4. Tit. 1. n. 176.).

DE MATillMOMO €25

CAPLT II.

DB BANNOaUII PHOCLAMATIUNB.

liannum cst vox gormanira, quao idom <;ignifiral ac procla- innlu) pubblira. Biuina igitur sunl puhlicao dcntintialionrs, qui- bus tidfles adnmnenlur dc nialrimonio inl»'r prrsonas dctcrmi- Datas conlrahcndo.

Ag^ndum i' Je n^cetsiUta bannoram ; 2* dr porum rirramttaotiis ; 5* il« to- nmdrm ditprnsitioQC ; 4* de imprdimrntoram reTclatiune.

ARTICULUS 1.

DB NECE5SITATB BANNORCM.

Principia :

T34. — I. D.iUir ohlipalio siih pravi hanna prorlamandi, ex praeceplo Ecclesiae. Constat 1* dc praecrpio e\ Conr. Lalrr. IV, ct ex Conc. Trid. sess. 2i. c. 1. — Conslat 2* de ohh^alione gravi, (|uia disriplina pcncralis a diiohus Conciliis pcntTnlihus pracscripla, gravit)iis(|iiiMiiiitivi> iiuiiv.i, i.'r,i\iMii |i.irit .ilili.';)- tioncm (o).

II. Procl.uualio liannoriim non rc(]uiriiur ncccssilale Sncra- mcnli. Ralio csl, (piia ncc ronri/iiiwi Tridmtinum, nec fonfi- lium Lntrranensr, (]uo(i jirius idcm iiracccpcral, ullnm apponil

'n Pr;i<M'r|)ti gr.ivit.i»> :»r^ii tiir rli.im f\ pttriciniiii f:i.i\ii.iii\ Sy- liodus eniin rrid«'iiliiiit Nf«t 21 Cap 5. l)r l\ri^>r:n. )h\tr. xWtCi^x- nit, sl posten dpti*giliir im|)«*dimiMitum. coniutcrs, (]ualitH*t ohii- ncndi dis|)cns:itioiH'm sjk» ;d»I.Tt.). sfpiinihdo!» r^>o ; unde coiiriu- dcs, iion possc illos, ipii r\ pri\iloglo d{spriis;)tioiM'> d.in* |)(»H«ui)t, V. gr., ex S. Pomiirniinrine pnijella, cum Islis di>p(M)s.)rc. lii<^U))fr (C. Cum inhibilin 3. JJ. 1. I>r ClnnHeat. Deap.) sl qu.i prolM su.MTrpU fi\{, illcgilini.i lMl>«'lur, fti.imsi coniu^ivs it.i ii < ' " r.i-

vcriiil, ut iii hoiia Tidc ccuscrl polucriiil. ,r ^ -j ■ '■ ^-

Tit. 3. n. 73.-74.).

0€RT Tom. II, 40

626 TRACTATUS

clausulam irritantem. Nulla vero alia lex citari potest, ex qua constet, proclamationem requiri ad yaliditatem matrimonii.

Quaesita :

735. — QuAER. 1** An omnes contracturi proclamationis legi suhiicianturt

Resp. Affirm., quia lex est omnino generalis. — Ex usu ta- men excipiuntur Principes, quia eorum genus satis notum est, et ordinarie satis publica sunt connubia. Excipe casum neces- sitatis, "v. gr., si quis morti proxiraus concubinam ducere vellet ad prolem legitimandam, et periculum esset in mora. — Vide Ferraris Bibl., ad verbum Denuntiationes matrimonii.

QuAER. 2* An peccet graviter Parochus omittens denuntiatio- nem, si sciat nullum adesse impedimentum ?

Resp. Affirm, Ratio est, 1° quia difBcile Parochus omnino certus esse polest, nulium adesse matrimonii impedimentum ; 2' quia etiamsi nullum appareat impedimentum ante bannorum proclamationem, fieri polest, ut iis proclamatis aliquod super- veniat. — S. Lig. n. 990. (a).

QuAER. 3* An peccet graviter Parochus, si unam tantum pro' clamationem sine dispensatione omittatf

Resp. Controvertitur. Affirmant alii, quia proclamatio una e tribus velut pars gravis totius praecepti habenda est. Negant vero alii, quorum sententiam probabilem vocat S. Lig. n. 991. Probabilius est aulem, omissionem duarum denuntiationum esse peccatum morlale. — S. Lig, ibid. — Y. Casus, n. 873.

(a) Adhibe principlum, quod lex obligat, etlamsi in particulari casuratio eiusdem cesset, praeserlim cum gravissimum instet peri- culum, quando res ista iudicio parochorum relinqualur, ut patet ex dictls in not. praec. Quando igitur res urgeat, et post diligen- tem inquisitionem constet, nuUum adesse impedimentum, peli dis- pensalio debet, non vero denuntiatio pro parochi arbitrio omitti.

DE MATHIMO.^IiO It7

ARTICULUS II.

VE CIRCIM.>TA.MIIS BA>>0RIJI.

TripUi cirrufssUDtia hic •pccUodt e*l, »cilic«t I* UniporM j )* loci j S* p«r

•ooarum.

/. Circumstiintta temporis.

7:16. — Proclanialiones fieri debcnt diebus festicis continuit de praeccpto inter Missarum solemnia. — Conc. Trid. sess. ii. c. 1., dc Ucform.

Dicilur r dwbus fcsticis, id esl diebus feslis de praccepto (fl), sallcni iu loco proclanialionum; 'i" continuis , id cst, uullo die fc- sto omisso a prima proclanialionc ad ullimam {b). Ad vero pos- sint fieri proclanialionos diebus fcstis imincdiale sibi succedriH tibus, si occurranl, controccrtitnr : duplcx csl scnlcnlia proba- bilis ;(•,. T Intrr Missarum solcvinia, id esl in Missa paroc/nali vel convenluali, ex Decr. 5. Congr. C. — S. Ug. n. 991. {d^. NoD possunt lieri proclainationes in Missis privatis, neque ia Vcspcris. — Rit. Rom.

(a) Posse fierl dcnuncialionem cliam in fcriali dic, si quaplam vx causa magnuH fiai populi roncursus ad Ecclesiam, quia sic quoque salis finis (loncilii iiuplclur. plurrs «loccnl cum Schmalzgr. ( l.ib. 4. Tit. \. n. »21.;, cl S. Alphonso ,/.«6. 6. n. H^-i ;.

[b] Probabilc pulal S. .Mphonsus («. 99<. ac plurci» alii lcncnl [apud Schmaliijr. lib. i. Tit. 1. n. 23.), nou gravilcr pccc.iri, s\ dics fcsli, uiio allcrovc inlcriccto, non slnt conlinui, pracscrlim si agalur <lc fcsiis pr.ictcr Dominicam. Italio, tpiia loc pcricu- lum cst, nc populus ubliNiscalur, cl Icvitt matcria transgrcs.siouis cen.sclur.

vf) 1 1 probabilis sil anirmativa, opus c.«i.Hc videlur, ut rcvcra al>- slt omni> suspicio impcdimcnli ; quia tam brcvi inlcnallo non fa- cilc aul fama dilTuiidi salis, aul dubia dilui possunl.

^rf) Doclorcs addunl probabiliter, ut ail S. Alphonsus n.991.), proclanialioiics licri possc in coucionc vcl occasioue proccKHionu*, cum coactus cst populu.«5.

628 TRACTATUS

Si factis proclamationibus, matrimonium intra duos menses non celebretur, probabilius repetendae sunt proclamationes , nisi aliter Episcopo Tideatur {a).

NOTA. Si Parochus oblitus fuerit proclaraatioDem uUimam facere in Missa et nuptiae urgeant, eam supplere posset in Vesperis. Id permittitur ex Decisione S. Cong. C. 23 Oct. 1586. — Ferrarit.

11. Circumstantia loci.

737. — Ex Conc. Trid. proclamationes bannorum fieri debent in Ecclesia, id est in Ecclesia parochiali contrahentium ; non ■vero iu Saceilis sive publicis sive privatis (&), nisi locum paro- chiae leneant, et Missa parochialis ibi celebretur. Per parochiam autem non est intelligenda parochia, in qua quis natus est seu parochia on^mw, sed parochia rfom/d/u actualis, si proclaman- dus a noiabili lempore ibi commoretur.

Hinc r Si sponsi indiversa parochia habitent, inutraque fa- cienda est proclamatio. 2' Si unus aut uterque domicilium cir-

(ffl) Ex Concilio Ravennatensi fuit approbatum, et decretum in Conqregalione, quod si qui peraciis denuncialionibus intra quatuor fnenses non conlraxerint , non possint contrahere, nisi iterum peractis denundationibus. Gallemarl, not. 3. ad Cap. 1. De Ref. Malrimon. Sess. 24. Gonc. Trid. — Eandem Declaratlonem refert Rebellus [ad calcem Lib. 4. P. 2. Sect. 8. n. 8.), et Busembaum {Lib. 6. Tr. 6. Cap. 3. Dub. 1. Hes. 1.). Quod autem dicil A. de elapso bimestri, cum Ri ii;d Romauo consonat.

Licet autern violari non videatur forma praeceptl Tridentini, si stnfim post ullimam proclamalionem contrahalur eadem die matri- moiiium ; tamen si deferendis forte impedlmenlis desit tempus, legi iilufli vifletur. Hinc Croix {Lib. 6. Part. 3. n 480.) memorat, Concil. Coloniense velle saltem unius diei intervallum, ut scilicet si quod subsii im|jedimentum, posslt ante matrimonium deferri.

[b) Denunciationes in sacellis non obtinerent, ul patet, finem Con- cilii. Caelerum si denunciationes Parochus faciat in alia eiusdem paroeciae ecclesia, in qua forte solemnia celebrentur, satis Concilii legi facium videLur. Immo plures DD. apud S. Alphonsum {Lib. 6. n. 991.), aiunt, posse flcri extra ecclesiam in loco magni concursus, quia sic iam obinetur finis Concilii.

DE MATR1V0?(I0 it9

citer aequale in duobus locis habeal, io utroque etiam hanna proclanianda sunl. Si autem unum e duohus domiciliis &il prae- cipuuin, aul propric diciuiii, iion idco duplex prorlamatio r\i* geiida e.st. Si ((uis laiiien, prjricr domiciliuiii, alihi <)iia^i do- micilium hahcat, etiam io quasi-domicilio proclamatioues tirri deheul. 3' Si contruheiites recens domicilium li\erinl in aciuuli parochia, hanna puhlicari dchenl etiam in parorhia, ubi antra hahitaverunl : sufliciens auteni tempus sunt sex menscs, ail S. Imj. n. (I'J1. 'a\

UL Circumslanlia personarum, scUicel minorum, mililum, vagorum et famulorum.

738. — r Minores. Ilanna minorum prorlamari non drlnMit, nisi dc expresso consensu parentum, vel lutorum (6). pHCienda est proclamatio, tum in domicilio facti, lum in dominlio iuns; hoc est, tiim in loco uhi minores hic et nuiic hahiiaiil, tiim in loco uhi pamiles Vfl eorum tulorrs dtijuiit. ll.jhiMiiur auliMii mmores, masculi usipie ad aelalnn '2.> aniiorum, t*l ftMiiiiiae us- que ad anniiin -11. .M.isculus tanuMi asctMideniihus orhatus, lil maior statim ac aiinum vigesimum primum ciMnplcvii.

2.* Vidlt.s. naiiiia mililuin suiit proclaiiiainl.i I' in loco uhi sunl in praesidiis; 2* insuper iu domi<'ilio pariMilum. si siiit mi- nores{c)\ si autem sint maiores, in loco uhi resulrhanl aiile mi- litiain suscept^m; quia uliud nou ac()uisierunt domicilium luris. — Ita commuuiter.

3' \aiji L'l alienifjenac. Horimi hannn puliii»-. 11111.1 suni. mxid coniiniiiiiMu M-nt(Miti.mi m linninilni fniti it m lntit (ntiitins st

[d E p:ir(H'<la, uinlt^ di.HreH5eniMt, jtatlB In casti fuerll >l:iliis IilM?rl leslinionium (jUiu»sivi.ssc. (juod wro A. a«!<ril, ad hoc .siilIifiMe sex mensium moram in aciu.ili piiroerii, id rt*ipM S. Ai(ihoii.sUH ^l. c.) noii (licil ; ct S. (ionirr. l>»'rlar.»tiiMii'.s ilr • ^ . ■ ^^^^

bus iii parorcia (irafCtMh nlis d<»mn'ilii, - , , . , le

nhrsst* a decem, uut uc(*>, aui ifuinqui annis. [Yiil. Tke*aur. Hfiol. Conyr. C. Toin. fi. ptuj. tZi -274.).

[b) Nulla lf\ tMMMoslaslira quoad minores exlgil hunc |"r...iMru seu tutorum coiiscnsum ; 8€d A. haec monel iuxla pr»c>v , .i:s lef^um civilium iii (iallia.

(c) Vld. praec. nol.

630 TRACTATUS

alibi verum domicilium non obtinuerint, yel saltem in loco in quo diutius commorati sunt. Insuper testimonium authenticum de eorum statu libero habendum est ^.

ARTICULUS III.

DE DISPENSATIONE BANNORUM.

Principia :

739. — I. Dari potest dispensatlo a lege bannorum iusta de causa. — Trid. sess. 24. Cap. 1. De Reform. rnatr. — Facilius autem ab una vel altera proclamatione, quam ob omnibus dis- pensatur.

II. Dispensatio bannorum pertinet ad Ordinarium, seu ad Episcopum. Eruitur pariter ex Concilio Trident. (loc. cit.) ubi dicitur, relinqui facultatem dispensandi prudentiae et iudicio Ordinarii.

III. Causae autem legitimae {a) dispensationis sunt V ne ma-

(a) Bene S, Alphonsus [Lih. 6. n. 1006.) distinguit causas, ob quas dari dispensalio non solum potest, sed eliam debet, et causas, ob quas dispensari potest, licet dispensare Superior non tenealur. Ad primum causarum genus revocontur capita ab A. enumerata; quibus adde, si quando matrimonio iam celebrato detegitur impedimen- tum, atqueadeo per renovationem consensus convalidari ipsum de- bet. Addunt nonnulli, si per denuncialiones sponsi exponantur pu- dori et ludibrio hominum ; quod plerumque conlingit, quando vel sint valde senes, vel senex cum iuvencula aut nobilis cum ple- beia, etc. copulandus sit; quaedam enim irreverentia fitsacramen- to, quando contrahentes irridentur. Vid. Sanch. {Lib. 3. Disp. 9.) etSchmalzgr. {Lib. 4. Tit.S. an. 33.). Ex mera autem gratia dis- pensari potest, quando agitur de matrimoniis principum seu magna- tum, et gcneralim quando, cum nuUa suspicio est impedimenti, ab- sunt incommoda omnia, ad quae vitanda denunciationes fiunt. Vid. Schmalzgr. {l. c. n. 35.), qui monet {ibid. n. 40.) ad dispensandum sufficere nolitiam exlraiudicialera, omisso ordine iuris; ratio, quia Synodus rem lotam relinquit iudicio et conscientiae Ordinarii.

4 Vagi et peregrlni, qui Incertas habent sedes, matrimonio iungendi non sunt «ine licentia Ordinarii — Trid. sess. 24. e. 7. de Reform.

DE MATRIMO.MO €31

Irimonium maliliose impcdialur; 2' damnum grave, infamia aut scaiidalum immiiifus c>\ malrimonii dilationc; 3' mclus, dc TJr puclhim slu[)ratam derclini|uat ; i* si matrimonio iam civiliter coniracto sponsus in tres proclamationes consentire nolit, elalia similia. — S. Lig. n. 1005.

Quaesiia :

7i0. — QuAER. r An cum sponsi sint ex dicersis dioecesibus, disprnsalin ah utroqur Episcopo oblinenda sit?

Hesp. Affinn., ut viditur. Ralio csl, quia nulla ost ronnoxio inlcr dispi'iisati()iH'm unius ct dispcnsalioncm altcrius. Aliunde solus Ordinarius loci cognosccrc potcst de causa dispcnsalionis : possunt cnim e.sse ralioiies dispcnsandi pro una partc, quin ad- hinl pro alifra; ct si ex uua parlc noii dctcgaiitur impcdimcnla, iion snjijiiur non possc doicgi c\ altt-ra.

Qi AKii. 2* An rfquiratur dispensalio baunorum ad coniun- geudns concuhinarios iam civililer unitos, si unus eorum sit in articulo mor/i.v?

/iesp. i>Vf/., si sitcausa fjravis illos coniun^ciuli, v. gr., raiio- iic {)ro!is lcf^ilimaiulac aiil ad maionMii consciciUiac securilatcm; quia casus illc omiiino a IrjiC cxcipiendus vidclur. — Schmalz- gruebn, L\b. 4. lit. 3. u. 7 4.

Qlakr. 3' An Vicanus generalis possit dispensare a procta* matinnihus hannnrum'}

Jte.^p. Affirm. prubabilius, modo Episcopus sibi hoc non rc- servavcril, aut coniradicat. Hatio csl. quia Synodus hanc racul- tatiMU conccdit Ordinano; nominc autcm Ordinarii, si matcria oniiio illius couvcnil, cl ipsc non csl cxprcssc exclusus, veuil etiam Virarius ^cncralis, (piippc ipii unum Irihunal cum Epi- scopo ronstitiiil a . — >'. I.ii}. n. tlKJl.

(o) Ounc promi solet S. Congr. conirarla Declnratio, a pleriitque hithctur ul suspccta, (piippe i\\im\ ulut quarsila, inveniri nuniiuaa potuit; ol d.Uo, i|Uiti| i»\isl'Trl. VirnriuH adhuc id posscl \i coo- Mictudiirs, (|u:im S\iiodus Trid. non rc\oca>tt ; ntMjin' iMinn «li»»'!!- rationcs (U>i)gr. coiisuotudinriu tollunt.

Tria insupcr hic fac advrrtas :

1' Tum I!pis.'opum, tum prncrnlcm Virarium possr facultnt •■>

ilcmmrialioniltus (li>p(Mi>nndi aliis subdclcgare. Vid. S. Alj

632 TRACTATUS

ARTICULUS lY.

DE REVELATIONE IMPEDIMENTORUM.

Principia :

741. — I. Datur per se vera obligatio, siib gravi, impedi- menla matrimonii, quantumvis occulta, revelandi. Ratio erui-

{De PriviL n. 58.), Sanchez [Lib. 3. Disp. 7. n. 21.), et Schmalzgr. [Lib. 4. Tit. 3. n. 30.-32.)

2" Si quando urgeiite quapiam necessitate celebratio matrimonii praemittatur denuntiatlonibus posiea faiendis; matrimonlum, ut monet Synodus Trid. [Sess. 24. Cap. 1. De Reform. malr.), consum- mari ante factas denunciationes non debet. Quod praeceptum, llcet grave habeatur a Sanchezio [Lib 3. Disp. 11. n. 3.), tamen iuxta alios cum Diana (rom. 2. Tr. 6. Res. 63. n. 3.) leviter obiigat, si nulla sit impedimenti su-ipicio; quo in casu ipsa S. Synodus [l. c.) addit, deiiunliationes ab Ordinario posse remiiti.

3" Quod plures in utnimque p;irtpm disputmt [Yid. S. AJphons. L'b. 6. n. 1007. dmb. 2 ), possitne etiam parochus a denuntiationibus dispensare (idque, si verba proprio sensu accipiantur, negandum est, quia parochus iurisdictionem in foro externo uon habet), faci- le componitur, si quaestio magis propne fiat, an parochus absque dispensatione ad Ordinario obtenta possit aliquando malrimonio, omissis denunciationibus, assistere. Negandum enim est, tum quan- do differri malrimonium potest, dum Episcopus aut eius Yicarius adeatur, tum qunndo dispensatio non est debita et ex mera gratia conceditur; quibus in casibus neque uti licet epicheia, quae locum taniummodo in necessitate habet [Sanch. Lib. 3. Disp. 10. n. 30. — Reiffenst. Lib. 4. Tit. 3. n. 40. — Schinalzgr. ibid. n. 45.). AlTir- mandum vero est, quando periculum est in mora, et Ordinarius adiri non potest (S. Aph. l. c. — Sanch. l. c. n. 27. — Schmalzgr, l. c. n. 42.) ; vel et am qu indo periculo illo urgente, dispensationem, quam d ire teneatur, Ordmarius iniuste neget, nec ipsius Ordinarii Superior adiri possit (S\ Alph. l. c. — Sanch. l. c. n. 29.); quam- quam recle monet Reiffenstuel (Lib. 4. Tit. 3. n. 46.), id fere non esse suadendum ; quia non parochus, sed Ordinarius esl iudex ia foro externo, etOrdinarii, non autem parochi, iudicio committitur, an causa allegata sit eiusmodi, cui dispensatio debealur. Hinc, ut advertit Schmalzgrueber (Lib. 4. Tit. 3. n. 44.) parochus posset pu- niri, licet in foro interno forte non peccaverit.

DE MATRIMO^ilO G33

lur ex molivo Rcligionis el carilalis, necnon ex ipso bannoruin prijcccpio.

II. Ohlipalio ponontim sprri.il iid omnos fuJolcs ruiu^iuiii- (jue sexus, aolalis, parochiae aul diocccsis, clc, cliam ad con- saiigiiineos el amicos. Ralio esl, quia lcx illa forlur nominc Ec- clesiae, cui suhiaccnt omncs chri^tiani, et nitilur naturali prae- ccplo Roli^'ionis ct carilalis, (juod ad omncs spoclal *.

III. Ohlif^atio illa adimphnda ost quamprimum moralilcr; ({uia si spoiisi lurlc ohliui-aiil disponsatioiifm ah una aut allora proclamatione, el cilius contrahant, tcmpus ad reTclationcni peragcndam non supercrit, elc.

Quaesiia:

742. — QuAER. r An rnelari deheanl impedimenta sub se- creto etiam rommisso cognita'!

Hrsji. Affinn., ctiamsi iuraiinniuiii do iis non revolandis ad- diluiii fucrit. Uatio cst, (juia sccrclum naturalc, otiam commis- sum ct iuralum, non ohligat, quando damnum {?ravo commu- nitati vel tertiae porsonae immincl. — S. Lig. n. 99i.

Excipc prohabilius socretum consilii, sou socrotum polondi consilii causa commissum homini oHicium puhlicum cxcrconti, V. ^r., mcdico, advocalo, Parocho, otc, modo id liat ratione corum profossionis. Ita enim hoiiuin communc postulare vi- dciur. Collet, c. 3. — lt(nivier, c. 3., art. 4. — Carrihi, u. S09., et fl/ii coulra fl/io,v. Sod illi, (|ui suh huiusmodi secr©- to iinpcdimciiluiii norunt, saltcm moncrc dohciit sponsos, ut a malriiiionio dcM^lant.

OtAKR. 2° An tenearis impedinientum revelare rum graci tuo incommodo vel detrimento'f

Hesp. iSrg. generalim loguendo, ijuia lc\ 11 oi carilas

non ohlif^ant cum tanto incommodo (a). — //a .-'<,.. mU/ii7<t. — S. Ug. n. 99*;.

(fl) Communitor DD. excu.sant otinm in alll.H hlsco caslbiLs, nom|>« 1* (piaiido (juis do impodimcnto lanlum nudivrrll, sod a (|Uo, nc- ^n;\l; — 2" Si prudcnlcr crcihil . vo nihil profoclurum rovelando,

I C^ilvbralo aulrni malriiuooio, trt |Mi«iliti draanriaaiii r«*Ml. PoU»! Ui ciriUlii pro rircujniUolii» Jiclau rvTrUttoocm argcr*. — Scmtimi.

634 TRACTATUS

743. — QuAER. 3° An tenearis impedimentum revelare, si tu solus illud noveris, nec probare possis ?

Resp. Affirm. Ratio est, quia in praesenti materia sufficere potest unius testimonium. — Ita communissima et verior sen- tentia, ait S. Lig. n. 995.

QuAER. 4" An ipsi contrahentes impedimentum revelare te^ neanturl

Resp. Affirm. Ratio est, quia hic non agitur de poena infli- genda, sed de peccato ^itando : quare yel a matrimonio ab- stineant, vel impedimenta aperiant, necesse est. — Y. Casus, n. 848.

CAPUT III.

DE NATURA ET PROPRIETATIBUS MATRIMONU.

ARTICULUS I.

DE NATURA MATRIMONII.

744. — Definitio. Matrimonium bifariara spectari potest, sci- licet ut contractus, et ut Sacramentum.

1" Matrimonium ut contractus esl CouTentio, qua vir et mu- lier sibi invicem legitime tradunt dominium in corpora in ordi- ne ad actus ex se aptos ad generationem prolis, et se obligant ad individuam vitae socielalem.

2' Matrimonium ut Sacramentum definitur Sacramentum no^ vae legis gratiam conferens ad legitimam viri et mulieris con- iunctionem sanctificandam, et ad prolem pie suscipiendam, san- cteque educandam.

seu etiara multo magis, sl revelationem bona fide conlrahenllbus ob- fuluram censeat; — 3° Si probabiliter exislimet, revelationem gra- ve apud alios scandalum parituram; — 4° Si noveril, conlrahenles dlspensationem occultam pro foro conscientiae impetrasse. Excipit S. Alphonsus (Lib. 6. n. 994.), si fama impedimenli sit publica; verum in re nolorla vix opus esse polest denunciatione, nisi forte quis putel, impcdlmenH probationes slbi lantum notas esse.

DF. MATRIMO.MO 635

7i5. Divisio. M.ilrimonium spcclari polcsl lum quoad coniunrlionom viri el mulieris, lum quoad vioculum quod ei ca oritiir ; hinc dicilur

r In firri, vcl in farto fsse. — M.itrimoniurn ui fmi diri- lur ipsc aclualis conlraclus, (]iii muluo conscnsu viri cl mulie- ris pcrlicilur. Vocalur aulcm in farto esse connubium pcrscve- rans in vinculo, quod ex malrimoniali conlractu provcnit.

2* Legifimum, rafum cirnnsummalum. — Malrim(»nium legi- iimum dirilur, (|ij()(l contrahilur iu\la norm.nn Ic^ms n.Jlijridis el civilis, n«»n l;imcn Krclcsiae ralilicjiiioncm aul rationcm sacra- nicnli hahct, qualc olim in lcgc naturac ac mosaica, el ctiam- num intcr iudacos ac gcnlilcs initur. — M.iirimonium ralum csi, quod contrahitur inlcr christianos nullo inipfdinic^nlo ir- rclitos, inlcr (pjos taiiicn [)ost coiitractum iioiidum iutcrccssit commcrcium coniugalc. Dicitur ratum, quia non solum natura ct ius civilc, scd ctiam Ecclcsia illud approhal cl ratum hahcl. — Matnmonium ronsummatum dicitur, quod copula coniu^um conipicliim csi ; qiiod intclligi non niodo dc ratn, scd ctiam de ni('r(; Irgilimo dchcl ^a,.

a, Il.icc (listlnctio malrimonii iii letiUinum, ratum el eonsunmiH twn, srdulo rctiiionda cst , ulpolo snmnji monicnli, proul infra patchit.

Iiilcrim ;iii\crlo duo rc«|uiri, ut m;iirimonium ' ^uniihim

(juciit ; I ul coirmnclio c;irii;dis prrfcct;» sit cl ^l > ,hI g.»:ic-

r;ilioncm, adco ul proul hahelur in C. »mm 2. I)e Vonv. Coniug.) coniuj;cs e/lrc!i xiinul fuerinl una caro. Non ea cr;;o sulTlccrcl, cx <|U.'), utiit (lcmpt:) nuilicri forcl corporalis \irginil.)tis intcgritas, (icliciciitc t;iiii(Mi a|)la virllis >cujini.s cflTusionc, pciicr;itio scipii non possct; 1" ul ciusmodi coniunct onl pracccssrril lcgil:inu.< coiiscn- siis s«Mi fu.itrinionium rnluin. (!opul;i crpo aiilc • ' ' Trl-

nmnialrm li;il)it;i iion cllicit, ut coi)tr;iclum dcii) ii '>n-

summ;itum ccnsc;Uur, nt(|uc adco ncque indissoluhililalcm upque alios consummatl malrimonii clTrclus opcralillur l iidc < .•<»,

cum, (pii voto rcli};ionis ohsliicios, muli - ' 'i.i>rri!. va

duccrc, cl (h'ii) ni>i ^ili;! cans;» (d)stt'l i '1« \ol.; »li,

si post(piam duxil, cam rur«««.4 non cognovll. — Vfrf. Sehmatigr. lib. \ Til. I. n 2*27 "i-iK

llaud modici niomcnti iii UMim Thh. csl ct atin m.>tr'.monil dl- slinclio in xeiMm, praesumptum cl pulatiliuin

636 TRAGTATUS

Principia :

746. — I. Matrimonium christianorum ritu legitimo celebra- tum, est verum et proprie dictum novae legis Sacramentum. Probatur 1° ex Epistola S. Pauli ad Ephesios, c. 5., 32., ubi

Verum dlcitur, quod reapse et valide contractum est, atque ut tale est probatum quopiam ex iis argumentls, quibus et caetera negotia probari solent, cuiusmodi est Parochi vel aliorum testi- moiiium, liber malrimoniorum, confessio coniugum, dluturna ho- nestae foeminae cohabitatlo, etc. ; de his vid. Schmalzgr. [Lib. 4. Tit. 1. n. 233), quocum adverte, leviores probaliones sutticere, cum agitur de matriraonio sustinendo, quam cum res est de eo dissolvendo.

Prae.mmptum dicltur, quod a iure praesumitur; quae quidem m- m praesumptio maxime in trlplici casu locum habet. Ac 1' quando m locis, ubi decretum Trld. de forma matrimonii non viget, post sponsaila abso ule inita inter duas personas habiles, secuta est inter eas carnails copula; lunc enim consensus de futuro praesumitur transisse In consensum de praesenli, et copula praesumitur admis- sa affectu coniugali. De gravissima hac quaestione vid. Schmalz- grueber (Ub. 4. Tit. 1. a n. 113.), Pirhlng [eod. tit. n. 27.), et prae- sertlm Barbosa (In Cap. fs qui, eod. tit. n. 3. et seqq.). 2° Quando post sponsalla Inlta sub condiiione, ante eiusdem eventum interces- sit carnale Inter sponsos commerclum; Ecclesia enim (loquimur, praecls one facta a praedlcio Trld. Decreto de forma, etc.) tunc praesumlt, sponsos a condillone recessisse, adeoque voluisse pure et absolute matrlmonlum contrahere. Patet ex C. Per luas 6. De Cond. axfvosit. 3° Quando post sponsalla de praesenti ab impuberi- bus (m quibus malitia aetatem non suppleat) invalide contracta, in- ter eosdem, ubl arlepti pubertatem fuerint, signa intervenlunt ra- tificatl consensus, cuiusmodi sunt non tnnlum carnalis copula, sed etlam oscula, amplexus, cohabitatio, etc. Patet ex Cap. unic. §. idem quoque De Desp. Impub. in VI. Qul tamen casus et ipse locum ha- bere potest solum ubl praed. Trident. Decretum non viget. — Vid, Schmalzgr. Lib. 4. Tit.l. n. 234.

Putatiiium denique matrlmonlum dicitur, quod legltime contra- ctum exlstlmatur, cum tamen a parte rei ob latens aliquod impedi- mentum sit nullum. De quo ideo Inqulrunt DD., ut constet, quan- donam vlm legltlmandl prolem inde susceptam, allosque iuris ef- fectus habeat. Duo porro ad id suni necessaria : 1*» ut contractum

DE MATR1M05I0 617

dicil: Sarramentum hor magnum est, ego auttm dico in Chrislo et in Erelesia. — 2* Ex Trid. ses.t. 44., Can. 1. : Si quis dtre- rit, iiiatrimonium nnn rsse vrre et prnprie unum ej srjitrm Irgis erangelirae S/irrammtis a Christo liomino instxlutum, sed ab hnminihus in Erclesia inventum, neque gratiam cnnferre, ana- ihema sit. — 3* E\ S. Auguslino flib. de bnno roniugali, c. 18.): Jn Christianorum nuptiis ptus talet sanrtitas Sacramenti, quam fernnilitas uteri.

II. IU'(jiiirilur ,1(1 malrimonii validilalom verus consonsus px parle utriusquc conlrahonlis ; quia niatnmonium, ut contraclus, est convenlio inter \irum et muliercm : consensus aulem con- ycnlionis essrniiam ronsiiliiit.

74". - III. ConsiMisus vero (Jehet esse

r Mutuus; consislit enim in contraciu, qui cst cssentialiler consensus duorum, seu con.seosus mutuus. Lndc si cx una |>ar- tc deftciat, niillum crit malrimonium.

Fil l)ona fido s;illcm ah allorulro coniiipuni, (jui nescius imp(Mli- iuciili fucril. lU» in rap. ei tenme 14. Til. (Jui /i/ii Injit. {)[\.\u\ qiii- (lcm bouan) tidem nec error iuris, nec dubilalio de >ulurc m.itnmo- liii (•xcUnlil. nl jirobal (!o\arruNi;is [He .**/>•'««. Pnrl. 2. (^np 8. ij. 1. fi. '). ; iii (lul)io jiulcrn boiia luifc lides prac^uiDilur. i' 1 1 mair mo- iiium contrartum publicc fucrit el in facie Ecclchiae. idest curaro ]i.iro(*lio rt trslibus, rt praemis.sis, \el snltcm dispeiisatis, dcnun- ci.ilionibus. — Vid. Cnp. fn. I)e Clmule%t. I)rsp. ^. |.

Mcmoraiidu est ct alia mulriiuonii di.stiiictio in canonicum, poti' lifium .leu rivite, el conscienliae.

CmKtninnn diciiiit, iii (pio oiiini;i roiinirriint. ()un(nMim(|ue n sii- cris Ciiiioiiibus ad m ilrimoniiim pr.i(*scripla suitl.

Puliticum .Hcu citile illud dicuiit, iu quo conrurrunt ea quo()ue, quae iure ci\ ili exi^uiilur, qua(>d;im .srilicfi solemnitates, paclu do- l;ilia, vW ; siiic ()iiibus nialrimoiiium cannnice i^uidcm \aliilum vsl, illcuitiiiium laincii (*i\ililor rcputalur, atijiic adco ri\iltliiis rarot clT(Mlibii>.

Miilriiiioiiiuiii ci>nv-iniliiif ib-ii lur b»-

pilini;i ("(»1111111» lit» viri nim finMn .. . ,i p.iclo

inita, ut uxor et libcri indo uati dono nupliali vel alia cerin jNirtio- i)(\ temporc spoijs.diiim dcslinaln, roiiiciiil .Hint, vl .i ^ boni^

n\ilis;ir p;\lrrni,H, iina «iim lilulis. digiiitatibus r! •■ ' ^ti-

nriiiil; (Ir (juo ad( uiidi lurisconsulti. - Md.Scl' , / 4.

7/7. I. (I II. •236.

638 TRACTATUS

2* De praesenti; quia per promissionem de futuro fiunt tan- tum sponsalia, non yero matrimonium. Deducitur etiam ex C, Si inter, 31., de Spons. et Matrim.

3' Deliberatus et voluntarius ; quia est contractus de re gra- yi, gravem propterea obligationem inducens; nemoautem cen- setur obiigationem gravem sibi imponere, uisi libere ac plene consenliat. Constat ex lure canonico, quod iuvalidat matrimo- nia ex metu gravi coutracta, ut infra de impedimentis dicetur.

4' Manifestus signis externis; quia omnis conventio inter ho- mines aliquo signo externo cognosci debet: conventio enim mu- tuam acceptationem inter contrahentes necessario supponit.

Quaesita:

748. — QuAER. r An consensus verbis exprimi debeatf Resp. V Neg. quoad validitatem, quia de iure naturah ia

contractu sufficit, ut consensus certo aliquo signo exprimatur. — S. Lig. n. 887.

Resp. 2" Affirm. quoad liceitatem, quia alias ageretur contra rubricam et Ecclesiae consuetudinem. Altamen non videtur ex- cedere veniale, si verba non adhibeantur; imo ab omni culpa verecundia aut alia rationabilis causa excusaret (a). — S. Lig. n. 888.

749. — QuAER. 2" An sufficiat consensus per procuratoreml Resp. V Quoad validitatem, affirm., modo adsint conditio-

nes requisitae, quia matrimonium habet totam rationem con- tractus naturalis. Contractus autem quihbet per procuratorem fieri potest.

Conditiones vero ad matrimonium illo raodo contrahendum, sunt r ut procurator mandatum exequatur per seipsum ; 2" ut mandans mandatum non revocaverit ; 3° ut procurator cum com- parte coram Parocho et duobus testibus compareat (b).

Resp. 2** Quoad liceitatem, neg., nisi causa valde gravis ur- geat. Ratio est, quia iste modus contrahendi est contrarius pra-

(a) Profecto si de mulis aut surdis agatur, manifestum esl, aliis praeter verba signis utendum esse.

(6) Conf. quae superius [not. ad n. 722.) diximus de spousalibus per procuratorem contrahendis.

DB MATKIMOMO 639

xi ordinariac Ecclesiae et y\x inler alios, quam inler Prinripe» cl Magnates, sic malrimonia fiunl. Hinc Parochus non dehcl proj)ria aurlorilalc malrirnoniis huiusmodi h«*ncdiccre, ul ex praxi Ecclcsiac cl liituaUljHa conslal. — S. Lig. n. 888.

750. — Qlaer. V An sil calidum malnmonium sib condi- TIONE initum ?

Re.sp. r Ccrlum esl, esse validum, si condilio sit de praete- rilo vcl dr prae.smti, ct vcrificiUur. Ralio cst, f|uia conscnsus illc couditionaluii slalim Irausil in ahsolutum, ct pruindc nihil deesl valori Sacramenti (a). — Vide S. Lig. n. 890.

Resp. 2* Si adiiciatur conditio honesta et possibilis de fuluro, dico 1': Noii pcrlicilur malrimonium, doncc conditio im[)lcalur; quia contractus Iran.sfcrrc dchct ius mutuum in corpora de prae- senti, ul supra dulum cst. Dico i": Implcta autcm conditionc, valcl matrimonium ; siijuidcm coutraclus conditionatus, adiin- plcta conditionc, transil iu ahsolutum, el eo ipso valct ralionc Sacramcnli, (juia intcr christianos contraclus matrimonii a Sa- cramcnto disiuiif^i nccpiit b.

"iVA. — ()UAER. 4* An sil ticitum contrahere cum consensu conditionato'!

Resp. i\eg. Talis modus contrahcndi cst illicitus, prarscrtim si conditio sit de futuro, nisi forlc, ut hahct S. Lig. n. 892.. adsil urf;cnlissima causa. Ualio cst, (]uia multa ac f;ravia incommo- da cx tali modo contrahcndi suhsc(|ui facilc possunt, ncmp€, .scandalum, lurgia, amhages, diilicultatcs, etc. — Ita commu- niter Theotogi.

[a) El hoc valcl, llcct contnhentcs ignorcnt, condilionem puri- iicari. Ratlo cst, quia suum coiisonsum alligaruiit non conditioDis sciciitiae, scd cinsdcm cxi.Hicntiiu» ; uli lamen matrimonio non po»- .sunt ant«' accoptam dc cxistcnlo conditi(»ne notitiam ; tpiippo sccus sc iii [uTiculo furuicalioiiis conslilucrent ; (pia dc ro \i(l. hi.storlani a Kagnano narratam /n Cap. fin. De (\ndi(ion. appos. n. |3.), el Sclimal/izr. lil». 4. Tit. 5. n. 40. \

b, .Malriinonium condiiianale perfecta conditione Mlalim Mtf pw- feclum ab^que novo consensu, receptiasima est Canoniatamm jm/m- tia. Ila Fagnnnus tn Cap. Super eo lie Apposil. ConHit. n. 3.\ qul .suhdil, hanc r.aiuwii.starum ^«'nlcnliam i« Curia iervari eliam pott Tridenlinum, el ideo ab ilta iu cousulendo et iudicando non esst uU lalenus recedendum.

640 TRACTATUS

752. — QuAER. 5' An sit validum matrmonium initum sub conditione turpi?

Rep. V ISeg., si conditio haec repugnet substantiae seu es- senliae matrimonii, triplici nempe eiusdem bono, idest 1' bono Sacramenti; 2' bono Fidei; 3" bono prolis; quod fieret, si sponsi contrahendo matrimonium, generationem prohs (a), fi-

(o) Quaestio facta est, num valorl matrlmonii obstet conditio excludens quidem bonum prolis, quae tamen non turpis sit, sed honesla, v. gr., quando contractui quis apponat conditionem, si mecuw, in castitate seu continentia perpetua vivas.

El fuerunt, qui negarent sic matrimonium valere (Vid. Gonzalez in C. Si condiiiones 7. De Condit. appos. n. 8. seqq.) ea praeserlim ducli ratione, quod malrimonii conlractus esseniialiter dicat con- sensum in tradiiionem corporis ad usum coniugalem ; cum autem haec traditio importet obligationem reddendi debilum, idest usum proprii corporis praestandi aileri , penes quem ex vi contractus eiusdem corporis manet polestas ; profecto aut nullus erit contra- ctus, aut certe qui contraliit, consentiat in usum coniugalem opor- tet. Atqui eiusmodi consensum plane excludit propositum conti- nentiae; et a fortiori dicendum id eril de eo, qui contrahat cum firma voluntate servandi votum, quod forte emiserit, castitatis, quippe qui consensum illum, alioqui conlractui malrimoniali es- sentialem, non modo non habet, sed ne polest quidem sine pec- cato habere. A fortiori denique nullus erit matrimonii contractus, si iliud ipsum in paclum seu conditionem deducatur. Et exinde difiicultas etiam circa matrimonium Virginis Deiparae cum S. lose- pho, et aliorum quoque, de quibus historia ecclesiastica, v. gr., S. Puicheriae, quae Marcianum Augustum, salva, quam Deo vove- rat, virginitate, coniugem sibi delegit.

Verum haud aegre ostendilur, conditionis illius appositionem nihil obstare, quominus valide contrahatur matrimonium, atque adeo vere alteri ius traoalur in proprium corpus, simulque obliga- tio matrimonii propria circa redditionem debiti suscipiatur.

Et sane certum est, matrmonii validitati nihil obstare proposi- lum non consummandi matrimonium quoad eum, qui animum ha- beat vel ad Religionem Iranseundi et in hac profiiendi, vel saltem executionem obligationis coniugalis suspendendi, si ad deliberan- dum de ea re concesso bimestri uti velit. Et nunc quidem nihil altinet disputare, quando id liceat vel non liceat; hoc interim ra- tum haberi debet, eiusmodi matrimonium esse validum, ideoqua

DB MATBIMO?(IO iil

(iplilalcm in coniugio, aiit pcr|)»'luilaicm in malrimonio e\clu- (Jercnl. S(mI ad hor rcquiriiur, ul huiusmodi condilio expresse apponalur, cl ul sponsi non alilcr sc obligare animo intcndant.

iradiiionom illam, potoslalem(|UP in proprium corpus alleri ficri, (jun»» n)nlrimonii suhstanliam ronstituit.

Dices forle, in casu suhsl;>nliam mairimonii servari, conce<«sua>- quo ius i«l«»o minimo laodi, (puxJ hoc foral ipsa nalura rontraclus, (jui imjilicilo hanc condilionom insrrtam hahol ; nominoni .-lulem ccnseri .se obli^^are ullra id, (piod foral conlracius indoles, ac pro- indo nulluni ullorius ius altori parli ar<juiri.

.\l onim, iiKjuam, uon oa sola ralio est, propter (juam, sorvalo allt-rius iure, suspendi ohligalio dehili roddendi i>ossit. Milto nunc, (piod malrimonii vinrulum, susponsa manonte ea oblig.«lione, pcr- durol 1101) >olum j^or himoslre illud ad deliborandum ooncessum, sod jior loluni l>rorinii roligiosi tomjjus. Sod ut rem jirop us allin- ganius nunujuid illud, (juod iura Ecclosiac concodunt, praostare aofjiic iion jKilost «'oncos^ii» ullrono;» iilius, ad (jurm ius in allorios cor|)US j)orlinot? Quid prohihet, (juominus conlrahontes ipsi cum- muni inler se consonsu paciscanlur non do himeslri modo, sed de hiennio (juo dolihorare j)ossint? Ciir iion jiossonl iuris proj)rii oxe- ('Ulionon) o\ j)arlo susj)on«b'ro otiain alia de causa, v. gr., us(ju&- dum ui.irilus (jllicium j^ar suslonlandae j)roli sit a«lej)lus? Cur nou jioleruiit |)acisci dc malrimonio non consummando nisi post aiiuum (jiiadragfsimum vel (juiiKjuagesimum? Elsi boc, cur nun eliaui per tulam \il;im ?

In malrimonio nimirum, (juod fiat cum pacto continenliae, du- j)Iox manifoste intorcedil conlraclus : aller matrimonii propriu^, «juo j)«)l«vslaH invicem in proj)riuin corjius altori traditur; alter, (|uo coniugfs u>ui seu exorcilio huiu> iuri> in\icom ce«lunt. No«jue \ero roferl, (piod do exorcitio seu usu proprii iuris aiUc initum mairi- monium jiolus «jiiam jiosl initum matr'monium j):iciscai)tur. Nr(|ue onim r.ilio ulla osl, cur jiriu.» jiromitli illud non |)o»il, (juod licile jiossum j)ostea j)raoslare Atijui licilo, ut falemur omne>, postjni- tum malrimonium c«)niugos codere usui matrimonii j)0s.sunt; ergo et lioc ipsum j)().s>uiit aiiloa 3pon<lrre.

l)i\i, Mponilrrt' : (juia roij)>.i ante contractum malrimonium nou renunlianl iuri in corj)Us nlterius: renuutialio eoim seu abdicalio u>us locum liahot solum j)«)>t ac(jui>it.tm ulendi pole.Htalen). Krgo j)romilluut soluiu, so ronunciaturos, \el, .si ila ma\is. jiromillunt, >o ita contracluros matrimonium, ul firnu/ eiusdem usum abdicenl. lioc autem nihil repugnat ; (piij)po si ai)dicaUo eiu.smodi fieri pote«l post conlraclun). iiori ot in ii)s«) contraclu potest. Ita (]ui emil GV\\\ T"in II. 41

642 TRACTATUS

Yalidum autem eril matrimonium, si haec conditio se habeat concomitanter, et ideo non sit motivum, cur contrahatur ma-

domum, utique in ipso conlrahendi aclu usum ipsius domus polest vendilori cedere.

Nec dlci potest, eiusmodi contractum ita carere omni effectu, ut quodammodo natura ac vi conlractus destituatur. Nam 1° qui sic contrahit, vi matrimonialis vinculi manet inhabilis ad contra- hendum cum alia persona; 2° si poslmodum ipsi coniuges mutato proposito velinl coniungi, non erunt fornicarii; 3° ilem si marilus, qui, V. gr., ex pacto consensit uxori conditionem castilatis, vim ipsi inferat, peccabit utique contra iusliliam, quia pactum violat, aut saltem violabit viriutem fideliiaiis, quia promissionem infregit; sed dicl fornicarius non poteril; i" si uterque coniux continenliam non solum alteri concesserit, sed eliam Deo ambo voverinl, et de- inde volum non servent, peccibunt contra virlutem religionls, sed non contra viriutem castitatis; 5° si alleruter sui corporis copiam extraneo feceril, reus est violatae fidei matrimonialis, alque adeo adulter habetur; 6° denique (quod mirum est ab iis parum adverli, qui hanc quaeslionem agitant) dum quis in condilionem castitatis contrahendo consenlit, nonne matrimoniali iure vel maxime uti- lur? Sicut nirairum qui domum emat, ius suum in eam non minus exercet, si illa ipse inhabitando utatur, quam si ipsa uti nolens, usum eiusdem vel ad tempus vel in perpetuum alteri concedal ; ita sane cum quis usui iuris sui in alterius corpus sponte cedit, potius- quam ius eius laedatur, immo vel maxime ius, poteslalemque sibi inesse, illamque exercere putabilur. Nemo quippe cedit legitime nisi illud, quod in potestate habet, et eiusdem usui cedens, ipsam evidenter exercet. Falsum est igilur, per conditionem matrimonio appositam et acceptalam servandi castitatem, contractum iniri, cu- ius nulla vis, mdlusque sit effectus, atque adeo qui naturam con- Iractus exuat.

Doctores tum veteres, tum recentiores pro hac doctrina allega- tos habes penes Rebellum (Part. 2. Lib. 2. q. 10. Sect. 3. n. 19.) etClerlcatum (De Matrim. Decis. 3. n. 21., et Decis. 20. n. 21.), Schmalzgrueber (Lib. L Tit. 5. n. 119.), et Benedictum XIV (De Synod. Lib. 13. Cap. 22. n. 11.), qui lamen addit, huius doctrinae patronis necesse omnino esse, de viribus el subsisientia huius opinio- nis studiose disquirere: quasi vero labor herculeus ad eam tuendam requiralur, aut nemo adhuc qui('piam solidi pro ea protulerit! Ipse mere opponit allegationem Schmalzgrueber, qui alioquin eandem sententiam concedil esse probabilem. Caeterum totum armamenta- rium, quod conlra ipse Schmalzgrueber opponit (l. c. n. 121.), in

DB MATRIMOMO I4S

trimoniiim, el alioquin adsit voluntas ali(}ua gencratis \alide conlrahcndi (a).

hoc consislil, quod ronlrnhrntos im» in alteriu-i corpui et intplicitum con.^ensum ad aclux coniuqale^ rediiendo^ appmitione taii-% conditith- ni.s excludant, cum vi illius ad ('(qiulam nuii cxigiMid.im v\ noii rcd* dcnihim olliKenlur. Cuius argumrnli vis tola, nti patet, sila est in faliiicia, (jiia ius cum iuris cxrrcilio, atque adoo rpnnnrinlio usU5 cum iuris non e\i>t(Mitia conrumlitur. .Nun(|ui(l non a(M|ue ohligan- tur coniuges ad dehitum nec exigendum nec reddendum, si amlio .solemni volo se religioso Ordini mancipenl? El si ohligatio haec ius in corpus nltcrius exfliidenM, (Mirnnm csl adultpr et rontra in- sliliam peccat (Mirum altiMulcr, (^ui (»Mran(Me personae ronimiscea- lur? Hursus si ohligalio non exigendi aul r^MJdendi copulam ex- cludit ius in allcrius corpus, <ju(»modo validiim erit mntrimonium, quando coiitrahant duo .simplici voto cistit-ilis adslririi? Conclu- damus : pacisci (jiiidem noii polest contrahens de iis, (|uae e\ na- lurae ordine ahcsse a conlraclu nei|ueunt, el ex vi conlractus sunl inalicnahilia, cuiusmodi esl iiis in rorjius altcrlus; at in (inil>us usus esl (|uidcin licilus, sed non inqicratus aut iiialicnahili^i. f.iUiin) cst, contrahentes non posse ahdicationem pacisci.

[a] Contigil sane lior loco Anclori illinl Horatii : Ure\i% esne /<i- boro, obMrutiLn fxo. Dislinguatur ilaijue inlcr expre.s.-am rondilionem contractui appositam, et solam intcnlionem internam.

(Juando inteniio seu conditio contraria suhslantiae matriniODri exprcs^e ajiponilur seu in jiactum dcducitur, ccrluni est cx C. fin. dc('i)ndil. iiy'/'( «., malrimoniiini in ntroquc foro e.^se in^alidum; idque pluhes, utinfra ajiparetiit, Sedes A|K)storica declani\it. Ne- (juc tuiic ojius illud est (juod addit .V., nemjie ul i/icnti inlendant se ficii aliter ohliyare. 1 1 enim advrrlit l.ugo {De Sacram. Disp. H. n. 1'2K.), fion potent validum este matiimonium, nisi quii ejctniuM verbi.t aut atii% xiijnit ejprimat ntfficienter internum consentum, At- iiui in prncdicto casu sc I. r\ r .V' ' riae fsisrn-

tialihu.s iiKilrimonii honls, n\t primi com~

iensu.n , quando poliui iigni/icalMr oppotitum. hrgo naii pole$t

liaberi mairimonium vdlidum. V.\ > lia,

^i ca conditio ah uno lanlum sjni. .< ..„,,, ...ii,. . ...» ,.,.n ..•.. oiH

lc ; (juia si prior noii oh>tant(* alterius cuiitradicliuiie ad contra- ctum jirocessit, in matrimunii favorem prarsumitur ah ea condilio- iM I. <>Nisse. Imnu) sunl, (jui idcm diccndiim init.iiit. ' ' ' ailH' ;i iiu eiusmodi conditioncni allcr sdct. Nani el in 1 1 iiialrimonii favorem lacens praesumitur contradicrre. — Sckmals- tjrueber, l.ib. \. Tit. 5. n. Ilfi.

644 TRACTATUS

Resp. 2" Si vero conditio turpis non repugnet substantiae matrimonii, dist. : V Censetur validum in foro externo, quia in

Si vero agatur de prava inientlone mere interna, duplici modo intelligi haec potest: vel enim contrahens ita comparalus est animo, ut aliquam ex iis obligationibus, quae ad substantiam matnmonli pertinenl, nullatenus susciperevelil; vel ulique habet animum vere matnmonium conlrahendi, et idcirco obligationes omnes matri- monii proprias suscipiendi, licet iis implendis, impudicam, v. gr., cum alia foemina amicitiam abrumpendo, non sit paratus.

Si posteriori hoc sensu accipialur , ex omnium sententia matri- monium validum est, idque pro utroque foro. Qamquam facile quis adverlet, obligationem, quae respicit honum sacramenli, idest malrimonii insolubilitatem, vix aut ne vix quidem capacem esse praediclae dlslinctionis, adeo ut possit ipsa suscipi simul cum ani- mo eam non servandi ; nisi forte pulemus huc pertinere casum il- lius, qui intentionem habeat uxorem post aliquod tempus relin- quendi, et aliam, conscius certusque manentis prioris vinculi, clam alibi ducendi.

Si autem priori sensu res intelligalur, lunc etiamsi prava intentio in paclum non deducalur, 'per se lamen contraclum quoad conscien- tiae forum invalidat. Et ratio patet, quia contractus matrimonii ex essentia sua consensum in illas obligationes exigit. Quisquis ergo intenlionem habet excludentem aliquam ex iis obligationibus, eo ipso excludit matrimonii essenliam, ac proinde nullum esl matri- monium. Vid. Sanchez (De Matrim. Lib. 2. disp. 29. n. 12.), qui post S. Thomam hanc doctrinam, ab omnibus dein receptam, di- lucide exponit.

Dixi, perse; namlocum hic habet etalia distinctio, quam subob- scure etiam A. innuit, concomitanterne, an antecedenter ista inten- lio se ad contractum habeat. Quae quidem distinctio propter con- sectaria gravissimi momenti quoad praxim diligenter consideranda est. El sane cum ad essentiam matrimonii pertineat, v. gr., indis- soUibililas vinculi, quid dicendum de iis erit, qui contrahunt cum animo instituendi divortium non solum quoad Ihorum, sed eliam quoad vinculum, aut dandi uxori libellum repudii, prouti ludaei solenl iuxta legem Mosaicam? Huiusmodi profecto casus adeo non est chimaericus, ut frequentissima sit hulus quaestionis occasio, proplerea quod el inler schismalicos Graecos vigeai opinio solubi- litaiis raatrimonii propler adulterium, et eadem invaluerit consue- tudo penes plures haereiicos proiestantes, et tandem eadem facul- las coniugibus fiat multis in locis ab iure civili, ut nihil modo adda- mus de infidelibus sive ludaeis, sive Maluimedanis, sive idololalris.

IIE MATHIMOMO 645

eo condilii) pro non adiecta habetiir. 2* Controrertiiur qiioad forum intcrmm, sicul in caeteris contraclibus. Ordinnne tameD

Quocirca nil mirum esse debct, si qui mntrimonium in hi.«ce adiun- Clis rontraliuiit , aiiinnim contndnMnlo relinrnnt matrimoiiium ob dicUis caiisas el rircuiiistaiitias sohduli.

Qunestionis porro resolutioncm iuxta duplicem distinctionis ca- 8om ex comniuiii ilocirina .sic proponil (!ard |)o Lugo f)f Sacram. Disp. 8. n. l.M. \'.\i., : Si coniwjes .nciant. in rrpubhlica sua lirrre repudium, nec taincn lempore cuntractui addiiiennt limitatinnem istam »e non alitcr oblignndi, quam mb eo renpectu ; tunc ti ea #ri>n- tia, (jnam hahehnnt de u.su rcpudii, <te habuit antecedenter. hoc est, ii iilett contruderunt, fjuia scicbant iirere repudium, et aliter non eontralierent : iam videnturse simpiiciter noiuix%e obligare ad perpe- tuitatem. .Mgue adco in nuliitatem matrimnnii declinandum eit iudi- cium.. . . Si rero contrahentm ignorabant omninn, an rincvtum fnret perpeluum, rel si credebant etiam e^se di.isolubile, %ednon iimitarunt suam intentif^nem tempore contractw ad eam existimalionem, rerum huhuentnt Vidunlatem geueralem contrahendi malritnonium mlidum, itu ut illa ignurantia vel eiistimalio se habeat cuncomitanter, cum etiam sine itia aeque contralierent ; tunc matrimonium videtur ro- tidum ei obxervandum. El digna plaiio suiit. <juac Ippaiilur, t*a «juae idcui Aucldr fuse disscrit (i. c. a n. 1*20. o</ 1.10. . ut cxplicct, quo- modo duplcx possit concurrcrc contraria \oluiitas, ct qu.icnam ul- potc cllicucior pracvnbTe dicenda sit ; ubi etiam explicnt, quid sit voluntas illa prac altcra gcneialior quain cl A iiinuit , i|uac pn>- ptcrcacflicacior sil ()uoruni pcm na habcs ct am pcncs .^climal/gr. (Lib. 4.Til. 1. n. :tO'i. 301. , ubi quaerit, an vali<ium dicendum sit matrimon um bapiizali, qui illud cclebrare velit in ratione contra- ctus, non vcro iii r.iiioue «>acramcmi, at(]Up adeo conirnhat cum In- UMitiotic sacnuuciiluiii cxcludcntc, ct mullo cliani fu>ius 'l.ib. I. Tii 1*1. ti Kil.-nG.;, ubi de eodem, ac Lugo, ca.su inquirit.

Ilacc anicin, ul pncmissum csi, valcnt pro fo'

nam in foroe.ricrni> si'i\i\u'r pra«*.>umilur. a(Tuis«.c gcnt

voluiilalcm coiitrahciidi lcgitinium m.itrimonium, nique adeo erro- rcm qucmlibet subsUuitiae mairimonii ad\ersum mcre .«te roncowil- ffin^rr Ii;ibuissc, ipiousqu ' scilicfl (»p|u»vllum non r '^ tur (Jencra- Iciu li.iiic dortriiiaiii, cui ista f«»ri cxicrni pr.ivi'» > . sic e\ lU).

coiiscn.Hu refcrt (l)eSiin»d. iib. H. Cap. ti. n.l.) Benediclus MV: Si e.rpre\ia illa condiiio de matrimtmio ob adulterium dintolrendo app<.\ila minime fueril, gunntumvis contrahrnlet in eo furrinl errO' rc, utmatrimonii rincuium per aduiterium dissoivipos^et. nihiiomi-

646 TRACTATUS

non censetur conditio sine qua non, sed merum propositum aut promissio a contractu matrimoniali indipendens, ac proinde

nus locus est proesumptioni, ut dum matrimonium, prout a Christo institutum fuit, inire voluerunt, illud omnino perpetuum, ac interve- niente etiam adullerio, insolubile contrahere voluerint, praevaJente nimirum generali, quam diximus , voluntafe de matrimonio iuxta Christi institutum ineundo, eaque privalum illum errorem quodam- modo absorbente: quo fit, ut matrimonium ita contraclum, validum firmumque maneat. At ubi contrahentes in ipso mairimonii contractu expressam apposuerunt condilionem de dissolvendo quoad vinculum matrimonio in casu adulterii, iam fieri nequit, ut error particularis absorptus maneat a generali volmtate contrahendi matrimonium, prout aChristo Domino inslitufum fuit ; sed potius voluntas gene- ralis huiusmodi extinguilur uc suffocatur ab errore particulari, qui manifesie praevalel ac dominatur ; afque hinc oriiur nullitas matri- monii, in quo contrahendo apposita fuit conditio ipsius subslantiae contraria. Quam doctrinam mox allatis SS. Congregaiionum Decla- rationibus in utrumque sensum confirmat.

Nec minus clare eam proposilam reperimus in Lilleris, quas Pius Vr, 11 lul. 1789 ad Archiepisc. Pragensem dedit: Si conditio tegaiis (inquit) vinculi coniugalis allalis de causis solvendi, per pa- ctum expressum matrimonio apponalur, nullum et irrilum ab initio dicendum erit matrimonium, nec inde oriri pofuisse coniugale vincur lum, sed illicitam prorsus coniunctionem pactam esse, quam utraque pars, maxime calholica, Christi lege deserere omnino lenelur. Si ve- ro nulla fuit opposiia expressa eiusmodi conditio repugnans subsian- tiae matrimonii, licet contrahentes generatim intendant conlrahere iuxta placita seclae aut legis concedenlis dissolutionem vlnculi con- iugalis, nihilominus malrimonium valide contractum censendum erit, ideoque ortum perpeluum vinculum coniugate, quodnulla civili lege, nulla Consistoriorum acalholicorum auctoritate dissolvi queat: adeo- que nec partibus, minus vero catholicae, facultaiem concedi posse convolandi ad alias nuptias.

Ralionem autem resolutionis, non secus ac Benediclus XIV, sic reddit Pius VI : Nec deest intima ratio, cur inlentio contraJiendi iuxla placita seclae adstruenlis aut legis permittentis dissnlutionem matrimonii, non officiat eius valori, modo non deducalur in pactum. Etenim hoc ipso quod acalhulici vano errore decepti existimant, so- lutionem matrimonii iis de causis minime repugnare legi Christi, hinc fit, ut in eorum mente propter fatsam iilam existimationem in^ tentio contrahendi iuxta eiusmodi leges aut sectae placita, minime

DF. M ATRIMOMO 647

cousensus non iudiratur lali con«lilioDe suspensus, nisi de hoc omnino conslel, ut dictum esl in responsione prima. — 5. Lig.

n. 801. la .

fTcludat primnrinm inlenfionem conlruhrn'ii iujla diiinnnt Iryem per Chri^txim confirmntam. Permanel pruinde. haec volunlan in ai lu conlrahendi, ex eaque fluit ac determinatur ratio conitentuM, qui actu prae.%lntur. Porro cnmentun piae.nti!u.n iuTla legem Chrinti aptu\ ett ac suf/iriens nd matrimi)nii in'tnr,i> nifi aliud obttet canunicum impedimentum.

Ilaec tamen, ul liabrl in tcxlii s\\\). alliao Benedictus XIV, revo- fanda sempor .suiil ;i(i praexumptiuuem. (pia [jraxis repllur exlerni fori. Ncque enini (lcruiiri' pcr h.wc \oluit Pmilirex, \t'runi con.scii- sum, etiam rum con(lili(» ilia in pactum non deducitur, dcHcere non po.sse; siiMil niniiniin non exrludllur casus fidi coiisenvm, dum gc- neralim slaluittir in.sululiilit.is coniuf^ii inlcr cat^olicos contracti. Quoad forum ergo conscientiae, scmpcr ins()i(*icndum sujirre.st, num anlecedenter se |)ra\a illa inlcntiu ad contractum hal)eat, an solum concumilnnler. >;»ni si coiiir.dwntcs ila matrimoninm incanl, ut soli errori ilc conin;:ii .solulnliiale inlcnlioncni suini ol» iK«'nt, cl pror- sus nolint conlrahcre, qu.ini sub soluhililatis conditiont*, mairimo- nium nulluin e.sl, ruH^t coiiilit O in pactum noii deducalur, (piia sci- licct noluiil alilcr, nisi dissoluhi iter, contrahere; (piam doctrinaro communcin c.sseTlili. el Canonislis, ostendii Sclimalzgruclicr /'/.lA. 4. Tit. 19. n. 10.. Imo si ex utrius(pie coniugis confejwione coiistaret, eos non liahuissc animum alilcr contralicndi, id sudiccrct, ut ma- trinioniuni |)ossil dcclarari iiullum cli.tin in faro ei emo, ni>i tamcu easei coilusionis praesumptio. El »i hic animus eliam in uiio tjnluro coniugum fufrit, id ipsi sullicict in foro interno; imo id .suflit icl el nlteii parii, .si ciusmodi rationcs concurrant, (piac prudcntcr >ua- deant, illum iion mcntiri. Vid. Sanchcz (iib. 'i. litip. (5. r. i •li., et lib. 5 />i«p. 12. «. 5.), el Lugo (l)e Saeram. Ui%p. 8. « 1

In duhiit nutciii, n '' ' \ ' :' "'?'': tfficacem farienii ui<i i

farorem contractus, ut valeal. Raiio, quia unuAquinque praeMumitur velle e.reicere contraclum ralidum, niii oppustlunt prvhfiur, iujta communem doctrinnm lurislaium, quod a forttori hnbebit lucum ia casu malrimonii, quae e%l maijis /aiorabiliM. lU l.ugo 'De Sacram. Ihsp. H. n l.iti. .

(o) Ooiulilio lurpis, »lc iju.i laiiir ,\.. •«itul n t

lunc «oluin liabctur pro riuii a lirrin, «|Uiiitto iln' <-

heules iliam serio, an ioco adieceriiit. Cum euim iu dubio iuxta lu-

648 TRACTATUS

753. — QuAER. 6" Quid agendum, si quis dicat se ficte con- sensisse ?

Resp. V Quoad forum externim, non est ei fides adhibenda, nisi ex circumstantiis pateat, illum autdolo fuisse deceptum aut gravi metu inductum ad contrahendum : supponi enim nequit eum, qui libere matrimonium iniit, ficte consensisse.

Resp. 2" Quoad forum internum, qui asserit se ficte consen- sisse, obligandus est 1' ad abstinendum a debito petendo et reddendo, donec vere consenserit ^ ; 2" ordinarie etiam ad con-

ris normam iudicandum sit pro valore matrimonii ; merito in hoc quoque dubio Ecclesia in favorem matrimonii praesumit, eam con- dilionem haud serio fuisse adiectam; meriio, inqu;im ; ne scilicet forte illi separenlur, qui legilime suni coniuncii, aiiisque per ilie- gilima matrimonia coniunganlur. Quae tamen praesumptio cum sit tanlum iuris, et non etiam de iure, idcirco adduciis iu contrarium rationibus elidi potest. — Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 5. n. 64.

Non habelur auiem pro non adiecia 1" Si contrahentes illam ha- beanj, pro honesta ; 2" Si aliunde constet, eam condiiionem a con- Irahentibus serio fuisse adiectam, alque adeo consensum nisi sub illius eventu praestilum non fuisse: praesumpiio enim tunc cedet veritali, atque adeo non advenienle conditione, nuilum erit mairi- monium ob defectum consensus, quem sane Ecclesia supplere non potest; 30 Si ambo contrahentes, vel saltem alleruler ignoraverit Constitutionem, quae hasce conditiones habet pro non adiectis: neque enim dici tunc potest, illos utpoie scienies hanc condilionem ab Ecciesia reiici, idcirco contrahere absoluie, quod velint sacra- menta iuxta Ecclesiae intentionem recipere; hoc quippe tunc solum valet, quando contrahentes norunt el conditionem esse turpem, et hanc ab Ecclesia non admitti.

Quatenus vero addit A., quoad forum, conscientiae controverti (nempe an malrimonium, impleta turpi condiiione, validum haberi debeat) sicut in caeteris conlractibus (de materia nimirum lurpi), videantur, quae diximus ad n. 760. Vol. 1., ubi ostendimus, opi- nionera negantem horum contractuum validitatem unico falsarum allegationum fuco muniri.

i Coniux autem, qui veruni assensum posuit, non obligatur, per se, credere alteri asserenti se ficte consensisse, nisi id iuramento firmaret, ideoquc licite debitum peteret, donec defectus consensus evidonter probaretur. — S. Congreg. Concilii 24 Febr. ^720.

DE MATHIMOMO CI9

scnsum verum ponenduni, ut sic iDiuriam comparti illatam re- parel. Diro ordinartf, ((uia si compars «ieparalioni coD«entiat, yel ipse ad roiiirjiluMnluin ro;niuH fuerit, consensum snpplfre non trnerelur (a). — Derretal. lih. \. litut. de conditiontbut cap. ult.

7;ii. ~ QuAKR. 1* An requiratur consensus parentum ad ra- tiditatem, vel liceitatem contrartus matrtmonialisl

Rfsj). 1' QiioHtl valtditatem, ney. prorsiis ; qnia con<«pnsus parniium imt, iiire nalnrali, nor posilivo rpquiriliir. Ac l' Non iure iKitnrali ; (piia (*(»iiirHh»'nl<*s Iwihcnl polcslaleiii in propnum corpus, nec parenlcs hdbent poteslalem in corpus (iliorum suo-

(a) Dec(>ptor non teiieiur dereptitm ducere eliam in seqq. casi- bus : l" Si (lecepiur matriinoniuin ( um ali.i i;iin iniveril; eiiii enim iudici pruhiire noii possil rKlioiieiu quoad aliud malrimonium, et idcirco iudcx ad ('uliiihil.nidum ( uni puUiia coniuge compcllnt etinm intcntnta excummunicntione, potius hanc censur.im, «juae animam non li^Jirrt, p.ili, (jn.im jiriina»' spoiiNjK» misc(*ri rnrnalilcr, d(»l»oi, Ut (-*oii>t;il ('\ /'. iuqwxiiiuni tunt k\. OeSent. Eicom. i' .Si fraui ex altera (pioqiie piirt(* intercesserit, v. gr., si falso se iactarit %ir- piiicm : (lc«'ept o enim luiic dcrepiioiie comptmsatur. Alvs vf tamen huc La Croix • /j6. 6. V.\\ n. '258. , cl p(»st eum S. .Alphonsus [lih. (i. n. XH7.) rcvucal S. Cunc. dcclaratioiicm. \id. Thm. tietol. C. Conc. Tom. ',]. paq. Ihl.-I65. — ',\* Si miltum parti deceplae damiium ohvcnit ; vcl si dcci^pl.i, cugnita dcccplionp, ^iliim com- pcii.saiioinm adm tt;it ; ^cl ciiam si (li<miium illatum aliu modo cumpensari queat. — 4* Si cuntrahcns manifcsta dcdil iudicia fictl cunscii.sus ; lunc eiiim non tam decepta allera pars esl, quam se deccpcrii. Iliic rcvorant 1)1) , »i dcccpiur sit cuiiditioni!t nc >ij:us* longc idtioris ; c\ hi»c cnim dcrcjiiionis iiidicinm altcri eluc» rt- pu- lest, licet aegre Id admiitatur, uhi curam parucho conlractUH c«*te- hrclur. -' Scd cl iiigcn«» di^paritas aliam ob cansam dcccptum ex- cus-re potcsl, uh infcliccin nein^ie eiitnm, scandil i .»'!ii|i(i' ln- comm> d:i, tpiae ex tali cuniug u mcrito limcaiitur

Cactcrum ohligntio incnndi vrru conseiisu malrimuniuin gr.i\is- .sim:im se fiicilc prodii, non mo(lo (piin secus g'a\ilcr | ' r cuntra rc\crcntiam Sacr;tmi*nto dch t.im , ncd ipna (ht :i

gravi.Sssimum :dtcri parli damnum inferlur. (Juippe cum in furo ex- tcrno i'inicillime pr^d^ari fictio (pic.it, deccpt.ie p.irli nun permil- tnntur aliae iinptae, ide* quc hoc unum illi .*>upcrest, ut aul Reli- gioncm inf^rodiatur, aut in .saeculu maneat innupla.

650 TRACTATUS

rum in ordine ad matrimonium ; secus enim matrimonia eorum irritare possent, sive iuste sive iniuste, quod omnino repugnat, et sensui communi hominum adversalur. 2° Nec iure positivo ; nam Trid. sess. 24. c. 1., analhemale percussit eos, qui falso affirmant matrimonia a filiisfamilias sine consensu parentum contracta irrita esse, et parenles ea rata vel irrita facere posse. Quod si lex civilis consensum parentum requirat ad valorem matrimonii, eius vis non extendilur, nisi ad effectus mere civi- les. — Ita communiter omnes Theologi catholici.

Resp. 2" Quoad liceitatem, affirm. generatim loquendo. Con- stat 1" ex iure naturali, quia tilii debent parentibus honorem, reverentiam et obsequium, praesertim in iis, quae ad totam fa- miham spectant, cuiusmodi est matrimonium, ex quo saepissi- me peudent honur et pax familiarum, etc. ; 2° ex Concilio Tri- dentino, ihid., ubi dicitur: Sancta Dei Ecclesia illa ( matrimo- nia sine consensu parentum inita) semper detestata est atque prohibuit [a).

755. — QuAER. 8" Anfilii aliquando, invitis parentibus, ma- trimonium contrahere possintl

Resp. Affirm., si parenles iniuste consensum recusant. Verum cum hac in re facile filiifamilias sibi fucum faciant, antequam nuplias celebrent, consulere debent viros prudenles et praeser- tim Confessarios, ne in re tara gravi tantisque plena periculis imprudenter agant proprio iudicio confidentes.

756. — QuAER. 9° Quid agendum Confessario vel Parocho, quando filiifamilias, invitis parentibus, matrimonium inire volunfi

Resp. V Quoad Confessarium : generatim loquendo, partes parentum pro virili tueri debet; ipsis enim generatim praesum- ptio favere censetur. Attamen si filii gravi ratione ducti, lega- libus servatis conditionibus, in matrimonio ineundo persistant, inquietandi non videntur. — Ita communiter cum Gousset.

Resp. 2° Quoad /^aroc/mm : matrimonio assistere non debet nisi adimpletis conditionibus iure civili praescriptis ; quia Ec- clesiae non adversantur. — Gousset, n. 839.

(a) Haec verba Trid. Synodi ad clandestina potlus matrimonia referuntur, in quibus nunquam deest ratio, cur prohibeantur.

DC MATHIMOMO $81

ARTICULUS II.

riK IT.OCIIIKI \ Illil ^ MVTIIIMOMI, SC.II.ICKT I'l' I i ' MT\TE I.T KIKMIT \TF.

§. I. I)e umtnlr luatnmonii.

7.'>7. — IniUis mnlrimonii in ro sitn csl, qiiod malrimoniuni sit coniiinclio uiiius vin cum uiia fcmina.

1* CiTlum csl, polynndriam pugnarc cum lcpe nalurali, <(uia praccipuis malrimonii linihus advcrsalur, ncmpc pcncrationi prolis ct honac cius cduralioni. -- lla omnes.

2° Ccrtiim csl, pohjijimiam simnltaneam cssc in omni casu proliihilain, sailcm dr iiir«» posilivo divino novac lcgis, ut con- slat ex Luc. 16. IS. : 0//jni.v qni dimittit ujrorem suam et aliam ducit, moechatnr. Constat paritcr c\ Trid. sess. 24. Can. 2.

3* Ccrlum cst, scciindas nuplias ct iiilrriores rssc licitas tam TJro quam mulicri ctiam sul) lcf^c Kvan}.cflica. Coiistat c\ au- ctoritalc ct praxi Kcrlfsiac, nccnon c\ Scriplura sacra, 1. Cor. 7. 30. : Mnlier alligata est legi, quanto tempore cir eius ri- vit ; quod si dornaerit vir eius, liberatn est : cui ruU nubat; tanlum in Domino.

15. II. Ue firmitatr matrimonii.

|)uplc\ diHiinuuilur matrimonii tirmitas: alia cnim vinculum, alia toruiii rcspicit.

runcTCM I.

lie /irmitate matrimonii, quatenus spertat ruirutum.

lliH. Matrimonium cst indissoliibile. idcsi nuUrimonio sc- mcl conlracto, divortium (pioad vinculum lieri ncquit. salicm dc lcpc positiva divina. I)r lidc cst. Prohalur I' c\ vcrhis Chri- sti, Matth. 19. 6. : Itaque tam non sunt duo, sed una caro. {iuod ertjo l)ens contnnjU, homo nou srparet. 2' K\ %t"'"*^ 'i'- y\ Pauli. 1. Corinth. 7. 10. et II.: /i< autrm qui ma *

iuncti sunt, praecipio, nnn ego, sed Dominus, ujorem a nro non discedere: quod si discesserit. manere innuptam, aut riro

652 TRACTATUS

suo reconciliari. Et vir uxorem non dimittat. V Ex Trident. sess. 24. Can. 3.

759. — Triplex tamen casus est excipiendus : nam 1" Dissolvi potest matrimonium ratnm et non consummatum Christianorum, gravi de causa, per dispensationem Papae, ex potestate divinitus ipsi concessa. Patet ex eo quod SS. Pontifi- ces iam multoties hac potestate usi sint, uti S. Gregorius VII, Paulus III, etc. (a).

(a) De S. Pontificis potestate in dispensando super matrimonio rato et non consummato, nulla est in foro et in praxi disputatio, et sola controversia reduci consuevit ad causam, an adsit videlicet causa sufficiens pro tali dispensatione concedenda. Ita Bened. XIV [Qaaest. Can. 24.). Vid. etiam eiusdem Quaesl. Gan. 108. et479., iu qua di- cit, notorie hanc doctriuam esse communem intpr Theologos et Canonistas. Idcirco quocl dicit S. Alphousus [Lib. 6. n. 959.), ades- se de hac quaestione duplicem senientiam, inler opiniones obso- letas habendum est. Exempla autem harum dispensationum plura habesapud Schmalzgr. [Lib. 4. Tif. 19. n. 46.), et Pignalelli (rom. 1. Consult. 148. n. 5 ); posteriora vero usque ad Pium VII, Grego- rium XVI, et Pium IX apud Perrone [De Matrimonio, Tom. 3. pag. 509.-510. edit. Rom..).

Extendeuda aulem haec facultas est ad matrimonia consummata in infidelitate, si coniuges post baptismum, quo coniugium fil ratum, rursus illud nondum consummaverint. Etid quidem luculeiitissime confirmalur ex Litleris Gregorii XIU 25 lan. 15S5, quas habes apud Clericatum (De Malrim. Decis. XI, n. 28.); in quibus primo quidem hanc facultatem sic adstruit: Idcirco attendenifs, huiusmodi connu- hia inter infideles contracta, vera quidem, non tamen adeo raia cen- seri, ut necessilate suadente dissolvi non possint, etc. Concludit ex- inde, vi dispensationis validaesse matrimonia, quae coiiiuges ad fi- dem conversi cum aliis contraserint, licetprior quoque coniux tunc iam conversus ad fidem existerel. Quae quidem matrimonia, etiam- si poslea innotuerit, coniuges pnores infideles suam votuntatem iuste impeditos declarare non potuisse, et ad fidem efiam tempore iransa- cti secundi matrimonii conversos fuisse, nihilominus rescindi nunquam dehere, sed valida et ftrma esse. Neque solum Gregorius XIII, sed el Urbanus VIII, in Litteris datis 20 Ociobris 1624, et rursus 17 Se- ptembris 1627, id ipsum declaravit, nimirum Sedem Apostolicam ex gravi causa posse aliquando matrimonia infidetium dissolvere, ut testatur Card. Lugo iu libello supplici, quem eidem Urbano VIII obtulit, eumque habes apud Cardenas [Cris. Theolog. Part. 4.

DB MATRIVOMO ||t

•2* Dissolvi potnsl m.itririiofiiiiiii ratum ct nom eotUuminO' tum (a), pcr solcnineiii jirnfrssionem rfligiosam udIus cooiu- gum, atqinr hi)C e\ pnvilr^io sprnuli a Chnsto concc^so cl ab EcclrsiH tJJMliimlo. Sic eiiiiii Tnd. sess. 2i. c. 6. : Si quis dixe- rit jtiatrimonium non consummatum, prr solnnnem (6) religio- nis professwnem alterius coniugum uon diiimi, anathema sit.

Diimert. 4. n. 552.). Ouotl vero Poiilius (Ub. 7. Cap. 48. n. ii. et lAb. 9. Cap. 2. 11. 17.], el posl cuni Lanil)crlihius [f)e Synod. iJb. 13. Cap. 21. ti. 'i.-C.) (jre;:orii rnlcr.is ad mi'r;iin irisjicii.s.itioiu-ni al) in- lcr|)tliainlo coniui^c ilclorquerr conenlur, l;intum non ad inepiias, ulpote plane verhis Ciregorii ref)Ui(naiis, amandandum virlelur.

(a) Superius [not. ad n. 745.) diximus, non posijt* dirj consum- matum malrimonium, nisi .iclus sit por sc idonrus a<l efffcinm gi^ ner. tionis. Imo S. Alphonsus [lib. 6. n 1036.) posl S. Tliomam (/n 4. Dist. 41. Q. 1. art. \. q. k. ad 2.) insuper requiril actum ex utra(pit' |)arlr |)t>rf('clum : (juae doctrina ad gravium (juae^tiuoum fiolulioiicm conferre potesl.

Duo praeterea adverlc. Primum cst, hoc valere non solum tjuoad primum, quod (juisque coiiiriih:il, niiitrimonium, sed etiam quoa(J .scriindum, terlium, eic. Ilinc .si nuh:int personae \iduae, prulem quoquo e\ pr.ieicdfiili matrimonio sorlitic, etiam cum i>ti.s lox valet; etideosi alteruter in religione profileatur, antequam prac- seiis M.iirimonium c«»n>ummeiur, \inculum dis.stdscur '^

est, u\(»nni, quac iiiira himesire, dum de capessenda 11*.,«, ,

delihcral, per >im a 8poiij»o cognila fuert, e\ communiori et pri>- batiiliori Thh. et Caiionist. sententia pos.sc nihilominus religionem ingredi eliam iii\ilo spoi.so, (pii ide«) sihi impul.ire dehel, quod, professione in ( asu vinculum iidii dis>ol\ciite, ali>que spe coniugii usque ad spoiisae ohiium manere det)eat. E\cipiuiil DD.. »1 u\or prolem coin e|ii«»sft. ipi.ic siiie m.ilre educari facile non p«).sse( Md. Sandi. I.ib. 2 Di^p 22. n. 7.. el Piihimj, l.ib. 11. lit .12. n. 56. .

(6) Solemnisdiritiir profe.ssio, ipiae U{ in Rrligione aliquj a Sede Apo^lolica approhala, prouti haec distinguilur a Cungregationibus,

In (piihiis \ota liuilum .sinqilicia en * ' , ,

hd>c;iiil prat'ce«len«« in.ilrinionium > ^ ^ ^

eniciunl in\»l)dum, ut diceiiir inferiu.H, ubi de lntpe<time%iit mer$ i»»q)r/irn'»6ii». ^uocirca erroneesrripsil l*t ' '• " : /jA. 9.

Ca/). () . malrimonium ratum sol\i per pr> ... .. ,. ium kiid-

plit-ium, (piae posi hiennium t\rocinii In S> ie.su vn\ llunlur;

quem e.rorem e Ponlio transcrip>it etlam \incrniius IK' \w>{U {lu Disprns. iib. 2. Cap. 14 ii 106. . Nam utiquc o\ «loguUri Pri\ile-

654 TRACTATUS

NOTA. Ut sponsi de hulus privilegii usu delibereot, ab ipso iure bimestre post nuptias sibi concessum habent (a), quo terapore non tenentur reddere debitum.

S. Lig. n. 870., 958. Irao post illud quoque bimestre, si matrimoniura noa

fuerit consumraatum, etiara per illicitam debiti negationem,|_hoc privilegium ma- net. Ferraris [b).

Fornicatio habita inter spoDsos ante matrimonii celebrationem hoc privilegium non impedit (c). — Scavini. Peccat tamen ille, qui matrimonium cuni intentione Religionem ingrediendi contrahit, quin compartem moneat. — S. Lig. ibid.

B" DissoWi potest matrimonium etiam consxmmatum infide' lixm ex concessione divina, quando alteruter coniugum coa- vertitur ad Fidem christianam {d) et alter recusat cum eo pa-

gio Societatl lesu per Gregorlum XIII concesso ea vota simplicia constlluunt impedimentum dirlmens, atque idcirco obstrictos iis certe reddunl inhabiles ad valide malrimonium contrahendum ; ast quod insuper malrimonium iam contraclum solvant, ipsa Societas lesu neque rescivit unquam, et ne somniavit quidem. Yid. Suarez {DeRelig. Tr. 10. Lib. 4. Cap. 2.), Vasquez (/n 1. 2, Disp. 165. Cap. 10.), Sanchez [De Malrim. Lih. 1. Disp, 18. n. 6.), Groix [Lih. 6. Part. 3. n. 413.), Schmalzgrueber (Lih. 3. Tit. 31. n. 210., et Lih. 4. Tit. 6. n. 61.-64.), etc. Accedit Resol. S. Gongr. quam refert Bar- bosa [Collect. Apostolic. Decis. Coll. 465. \. Matrimonivm, n. 30.).

(a) Hoc tamen tempus arbitrio iudicis reslringi vel prorogari po- test; quamquam haud facile ab eo spatio discedere oporteat. Vid. Sanchez [Lib. 2. Disp. 24. n. 12.), et Schmalzgr. [Lih. 3. Tit. 32. M. 1.). Bimestre autem ex verlori et communiori seutentia non a nuptiarura die, sed adie, quo iudex terminum praefiglt, computan- dum est. Sanch. (ihid. n. 2t.) et Schmalzgr. (ibid. n. 3.).

[h) Si tamen pars, quae religionem ingressa est, nimis profes- sionem differat, vagando de una Religione in aliam intra tyrocinii spalium, potest iudex lempus perempiorie assignare, ut vel maneat in quapiam religione, ibique expleto tyrocinio profiteatur, vel ad sponsum redeat, et matrimonium consummet. — Sanchez, Lih. 2. Disp. 24. n. 9.

[c) Excipe nisi in matrimonio manere necessarium sit ad legiti- mandam prolem, velreparandum scandalum, autsponsaehonorem. — S. Klphonsus, Lih. 6. n. 958.

[d) Intellige conversionem per susceptionem haplismi; per quam tamen nondum solvitur coniugale cum infideli vinculum, sed tunc solum, quando conversus, renuente altero pacifice et absque Crea- toris contumeliacohabitare, alias nuptias contrahit. Quam doctri-

I>E MATIilMOMO 155

cificc cohahilare, vel non cohabiUit im'\ ciim iniuria ('Ttatoris, ct Rehgionis christianac conlciii|>lu, aul cunatum adhihet, ut

iKUii HriM'<rKiiis \IV {(Junent. Cnn. fiifi. n. 6. lommunem, imo com- munis^imam J /leoloyorum et Cnnoninlarum Visc faleliir; un«le, ni- 8] mendum typo^raiihicum »U|)|)Oitamu.s, vix iiileHigilur, cur alit)i [De Synofi. iJh. H. Cap. 4. n. \. rum iilio(|uiii rursu.s eam falea- tur e>se frre communitrr recephim, el a S. Con^irrpalione Cn- r. ann. MuU el HiSi» ilefinitnm, pi.KnnsQrn lanien DI). (I.c.il •)[»()... .- tum senlire.

Flinc (luo conseiiana. .Nani 1" .si coniuv, (|ui inanserat inrnlelis, ail lidem deinde ac haplismuni venial, anleijiiam aller iio\um ma- Irimonium iniveril ; hic a«i illum recipiendum lenelur, el compelli ad cohahitandnm polcst Ila in C. (inutiemun H. De Divortiis; idcjue rursus conrnnviliim a S. (]on|frej;at. cum Ponlilicls approhatione I Iiil. HiT!» el i:i Apr. KiSO rcfcrl Henedicl. XIV [rii. Q. Can. n. «.'. Ralio, quia coniugium, nondum solutum, per alierius bapiismum e\a(lil rnlum; (|niii el ralionem sacramenli, «juae prouli iam deli- niluin nunc est^ in chrislianorum matrimoniis a ratione contrai ius nc(|uil sciungi, plane assumit, non secus ac scilicet (|uando malri- monia iii radice sanantur. 2* Si vero co.iugium prislnum per no- vas conversi nnplias iam solutum fncrit, inleirrnm erlt ailiT' |)arli jnalriinonii (juippe \inculum non polc.sl claudic.ire, i ...- re nuplias non solum valide, sed et licite, tum sl ad fidem conver- tattir, lum, ut cominunior habet .sentciitia, etiamsi in inlidclitate perseveret. — VjJ. Schmnlzgrurher, l.ib. i. Tit. 11). n. 3i. Xl.

Cum vero concors .sit Dl). sententia, coniu^em cun\er>um, si aller infideiis coliabitare renual, etc.,posse aut Uidigionem proti- teri, aut sacros Ordines suscipere, in neulra Inpoihesi, elsi ailer dein con\erlatur, in>(auratur denuo coniii^ium, nisi forle adhuc noNitius llle sil; aut minores dumt;ixat Ordines susceperit. Ratio, (juia per reli};i(»sam professionem, ' iies sta-

lus asstunilur cum matrimi>nio incti..,..-. Ub. 4.

7(7. 11). fi. :n. - Sanchrz, Ib. 7. Disp. 76. n. 6. - / .. /i6. 2.

Cap. 15. ti. 40.; ; (|uod Item tdUMidum putat Sanchex ,/. e.), $\ con- versus \oluin ahNolulac t * " !'• '\pothe>i '

emissae profcs.sionis ri i , i. rtriu^ ,.. i

Masrhat Inst. Can. I.ib. I. Tit. 19. n. 9.) o/firmanl S. Bonarentura, Sauchez, v[c.\ ci cominune Ih'

l. c. n. 9.) hoc a .^imili lieilurit. > — ...... .*, „ * „,,i,u

profrmoni Rrligionin, ut ili^solrat niiru/um matiiuionii rali inter /ideles, mufto mngis diuolvet mntrimoniuin tempon iitfideiitatit con- xummatum, quod ratum mn est ejc C. {Juanto 7. Di Dirortiis. In h)-

656 TRACTATUS

partem fidelem pervertat (a). Deducitur ex Declaralione [nno- cent. III, apud S. Lig. n. 956., etc. Concessio autem haec di-

polhesi autem sacri dumtaxat Ordinis suscepti, aut voti absolutae castitatis emissi, cum matrimonii vinculum ex communi sententia non solvatur, etalioqui coniux, his vinculis obstrictus resiilui sine dispensationenonpossilalteri coniugi forteconverso; lunc si prius conversus dispensationes libenter non admitleret, alter vero non posset, nisi aegre, in statu continentiae vivere, expediret ad dl- spensationem recurrere, qua Pontifex, ut sup. dictum est, prioris matrimonii vinculum abrumpat.

(a) Periculum perversionis effecit, ut licet pars infidelis consen- tiat pacifice habitare cum fideli, interdum lamen non admittHiur ad cohabitationem, nisi et ipsa ad fidem convertalur. Qua in re Be- nedictus XIV {De Synod. Lib. 13. Cap. 21. n. 1.) laurlat sententiam Cabassutii, qui [Prax. lur. Can. P. 3. Cop. 23. n. 11.) post San- chezium conciudit, quaestionem definiendam esse a casmm circum- stanliis et morihus regionum.

Praxis porro fert, ut in locis infidelium, v gr., inter Sinas, In- dos, etc, conversis permittatur, ut cum infideli cohabilent, el rur- sus ut ad alias nuptias iuxta doctrinam Pauli transire possint, si infidelis aut nolit cohabiiare, aut non consentiat cuhabitare nisi cum iniuria Greatoris ; et huc speclat Cap. Gaudemus Innocemii III, et Declaratio allegata a Benedicto XIV [l. c). Inter niitiones vero christianas praxis invaluit, ut cohabitatio non permitiatur cum par- te, quae obstinate sectae infideli, v. gr., iudaicae adhaereat, quam- vis haec protestetur, se pacifice velle cohabitare. Vide Sancliez {Lib. 7. Disp. 73. n. 12.), qui recte animadvertit, el in hoc casu locum habere ea adiuncta, propter quae Aposlolus docuit, con- versum posse, dimissa parte infideli, ad alias nuptias transire, nec obligandum, ut caelibem vitam ducat; quod sane, cum grave iu- gum esse queat, a fide amplectenda removere eum posset, imo conira mentem Apostoli ipsum servituti matrimonii in infidelitate contracli subiiceret. Qua de re Cabassutius (I. c.) de ludaeis in di- tione pontificia degentibus scribit: Libenas vero concediiur tam converso coniugi, quam perlinaci, aliis ae nupliis alligandi: sed per- tinaci tamen non anle quam, conversus aliud coniugium contraaerit.

Diversitatem autem praxis pro locorum et adiunctorum diversi- tate cernere est in Decreto Concilii Limeiisis (Act. II Cap. 10.), quod Sixtus V apostolica auctoritate confirmavit (Apud Piynatelli Cons. Can. Tom. lY. Cons. 189. prop. fin.). Sic aulem se illud ha- bet: Deiis, qui matrimonio iuncti cunvcrtuntur ad fidem, coniuge adhuc infideli permanente, in superiori Cuncilio provide consuttum

DE VATEIWOMO 657

"vina cruilur cx vcrbis Aposioli, 1. Cor. 7. 12., ubi ai(: Si quis frater nsorem hahrt infntetem et haec consentit habitarr cum itto, non (limitlat ttlam.... ; ijuod si infutrtis di.sceilit, discedat, non rnim serriluli suffirctus est frater ant soror in huiusmodi : in i>acc aitlcm vocarit nos Ifrus. Kiindcm fusius c\plical In- noccnlius III iu Cap. Quanto 7. De Divortiis. — Yide ptura in Cas. n. 903. et seq, (a).

est, ut si inftdeds quidem spem suae contersionis mnturam otlendat, christianus nullo modo ad alias miplias Iranseat, qurmadmodum est sacris Cduonihus dcfmilum, srd coniuqlx lucfim in Chrinlo eipeclrt. Si vero diffrral conversionem sunm, urque lamm coniuyi bnplizato perniciows e.rislat, eum a fidc arrrlendo, aul ad peccatum mortnte

perlrahrndo lunc el rrprctandum adhuc r%ne per semestre tent'

pus, assidue dr sua inlerim conver^ionr admonendum. Srd quoniam tum prriculum rrcm^ conversi cavendum t%l, ut si diu prrmansrril in toro infidclis, fidcm Cliristi fortasm amittat ..... tum vero tibrrtati iltius consulcndum c%l, nc carlrbs vivrrr corjalur . . . .; idcirco dr ■■- nimus, ut tranmclo sei mrnsium spalio rrs ad Fpiscopum drfrralur, qui hmr perspecla eausa, fideli declaret, copinm es%e atiud matri-

monium incundi Quod u uullum r%sr periculum in cohabilalione

rideril, iuhral rrprclare infidrlrm, rrl rliam conutta' cohabilnre. si prodeisr inlrlligal iujta Pauli Apottoli consilium. yeque mim po- tesl omnihus conrersis eadem lei praefigi. cum occurrant profeeto variae circumslanliar, nrqur sit omnium infidr^!

[a .\(l«leiHlmn liic «nuul .\. prarlrrinitlil , ............. .,..i'r<n<

ad fldem secuiiitis nuplii.K »c obstriiignt, iifccfisnriuni e!(5e Interpel- lare coniugeni aillmr infHlelem, ut conslel .scllicet, velitne pacifice am convrrxo cohahHarr, elc, aiil , pro ili\ersl<< circnmslnntiix, velitne et ip%r fidrm amplrcti, elc. Hnlio patet. <]uia si( ut in (lul>io de inorte prioris coniugis ad .««ecundum coiilugium ineundum opiiii fst iiHpiirere, a:i ille mort«ni«i reip«ia sil ; sic in r Klnm

cst, an coniux inrnldis, iuxla Paulinam phrasim, li., . ^i/.

El Card. (juidem llr.uicatius , (|uem fxscripsit deln Clericatus {De .Matrim. Drc. \7. n. 21. , censuit /« 4. Smt. Di*p. Ifi n. 198 \ hanr iiilerpellalionem adeo wrr - - - • • - • • ni babfti-

dum >it mairimonium, (pHid iiii , * . ^ inndells

voluntato conlrabatur ; banc autem aflfert ratioiiem {ibid n. 199.\ (piod Privitrijium non hahrt \uum robur, nit/ %rrymtur conditionrt e.vaclac a legi^latore. .Klqui [alt^ condilio praecipua nl, ul infidelit diicedat. — .\l cnim ut argumentum concluderet, .Vinor deU^rei Ista C8se: Atqui conditio necensaria ad ralorem matrimonii est, ut (illT Tom II. 12

€58 TRACTATUS

PUNCTUM II.

De firmitate matrimonii quatemis spectat torim, et de divortio a toro.

Principia:

760. — I. Coniuges ratione vinculi matrimonialis tenentur si- niul cohabitare, et ^itam socialem ducere. Ratio eruitur ex ipsa- met matrimonii definitione.

fidelis prius investiget et noscat, infidelem velle discedere. Hoc au- tem nec Ipse probat, nec, puto, facile quispiam probabit. Et sane certum pariter est, coniugium secundum non esse validum anle mortem prloris coniugis. Verum male hic ratiocinaretur, quisquis confundens conditionis evenlum cum eiusdem eventus noiitia sic concluderet: Ergo in duMo de morte coniugis invalidum est aliud matrimonium, quod contrahatur non sublato dubio, an hic reipsa mortuus sit. Recla conclusio est, peccare eum, qui sine certa noti- tia mortis prioris coniugis aliud contrahit matrimonium : hoc au- tem validum aut invalidum esse, prouti vivens vel mortuus, quo tempore novum coniugium contrahebatur, prior coniux erat. A pari in casu nostro concludes, peccare utique fidelem, qui con- iuge infideli inconsulto, atque adeo ignorans, an velit discedere, novas nuptias contrahit; veruntamen has validas aut invalidas exi- stere, prouti conditio istius discessus existit vel non existit. Vld. Sanchez [Lib. 7. Disp. 74. n. 13.-18.), ubi de intcrpellationis neces- sitate, ac modo, lum etiam de induciis infideli concedendis disserit.

Potior difficultas est, quid sit agendum, quando conversus inter- pellare alium non potest; quod duplici praesertim de causa con- tingere potest, nempe vel quia adiri infidefis non potest, vel quia non constat, quaenam e pluribus personis sit interpellanda, v. gr., cum ignoratur, quaenam e pluribus, quas quis habet, vel habuit, legitima sit eiusdem uxor.

Et quoad primum casum, missa fiat nunc quaestio de inhdeli, qui malitiose fugerit vel lalitet, ne interpelletur. Utenim advertuntDD. {Vid. Clericatum, De 31atrim. Decis. XI. n. 26.) satis tunc constat, eum nolle converli aut cohabitare; et ideo poterit fidelis libere aliud malrimonium inire. Quaestio est, quando interpellari infidehs non potest, quia, ubinam sit, ignoratur, vel adeo distat, ut monitio censeaiur impossibilis.

DE MATRIMOMO fSf

II. Divortium tanicn seu scparalio a toro vel hahitalionc iuslis de causis tieri pote^t, nianenlc nihilominus coniugali vinculo.

riurcs (pleroujue fuisse fatolur Bcncdiclus XIV, iJe Synod. lib. 6. Cap. i. n. :i., do«uerunt, in casu i ■: * ' Inlionp, eo

quod moruliter tunc cerlum sil, - . ac relhh-

quere suos, ut teyitime cum conrerso cohabitet ; nutla autem moni' tione oput sit, quanrfo ile ciu% obninntione yi' " ' fn.

Vid. Sunchez f/.i6. 7. Dixp.li.n. H.), el CK : . . .:n,

Decix. \l. n. 26.). Verum acf?rc (|uis forlo haec admitlet. Nam ra- lio distantiac, cl iffnoraiilia, «juo «hdalus sit proprius coniux v. gr., si ex Africa rajilus cl ahduclus >ii maritus, dolatusfjuc ad .\mcri- casj uii(|ue sjicm ilUini rccuiieraitdi forlo aurcrciil uvuri in mcdia Africa rcliclae ; al quod haec insuper ohstinate nolit aut converli aul coliahilare cum illo, si forlc» invcninlur, \ j-

tur? Immo c\|)cricnlia non raro uppo>ilum i > < . .. .■j....;iiio

ad ruicm chrisiianam (iriiis rciirlus roniiiv, (|uam ahduc(u«, vcnis- «e dcprehcnsus csl.

1'unlius [l)e Malrim. l.ih. 7. inp. is. n. 2-. , liuciii (iciinlc c\- scri|»il Hcncdiclus \IV l)e Sffnoii. iib. fi. Cap. 4. n. .\. . conlen- dil, hdclem nubere non posse, nisi dispensalio Ponti/iris accedat, qua suppleaiur en admonitio, scilicel uli cxplicat l!- «j XIV

/. c.)f ut novum possit matrimonium iniri, omissa intt. i* ^ >>. ne al- terius coniufjL% infidelis, quem constat leiiitime interpellari nonposse. Al vero .sl haec ila inteHiganlur, ut unicus dispensntioDis ffTcctiijt sil dculdiu'are lidclcm ah iiKiuircndo, vcl' ' ' \f|

non disctilere; mcrilo hacr opinio poi ri,

quain praeccdens Sancbezii. Haec enim demum .sallcm nde«ise <iup- ponit moralem ideo(|ue .^ulli tH

gis inlidclis; el idcircM ...... ,>.

nem, (juao ex 1'auli a ;i,

ut hdelis ad alias uupliaa iransirc, .<<oluto prioris coniugii vinculo, po.-^sil. Cunlra \ci t' ■ ■ ,

liu >el non c\isi. i : : : : . , ... .: ., ..

goUo consuilum e.*>.sc, si ijuis o|>« dispensattonis nihil de volunlale inlidclis, vrlit, nec ne, discederr, uilcrius io(|uirat: perinde nlmi- rum ac in diihio <! - ••• 'ir^ prioris coniugis «|uispiam ad \ ' ' on- Irahciiduin aliud onium, .•hiUs c.v<e fxislimet, ai. •> •

maf;islralu dcciarari, iu(|uisilionpro dt* coniugis vita oul de^CM \aldc «lilliciicm aiil iMl;\in n " " 'cm ! nam hor

dcmum lolam \im di.spen.vii.i ... i. ipiaeslion»» re-

>ocanl. Chia iu re parlesi quo^iue. propt^ diterim, hdirubs Pontl- ticiae poleslali reservuut, uimirum ul dispentet ab inttrptllalion€

660 TRACTATUS

ita ut neutra pars possit ante mortem alterius inire aliud matri- monium. Id declaratur a Conc. Trid. Sess. XXIV, Can. 8.: Si

coniugis, quem non posse inlerpelfart legilime constat! At enim sl forte condilio ab Apostolo reqiiisita reipsa desit, et coniux, v. gr., relictus in Africa poliusquam discedat, certum gerit anlmum fidem coniugi suo in tempus omne servandi ; quomodo vinculum maln- monii liuius legilimi et consummati cessabit? Quid si coniux iste relictus chrislianam fidem ac baplismum iara susceperit, quando coniux in servitutem abductus ad baptismum venit, vel saltem quando de novis nuptiis cogitat, adeo ul prius illud malrimonium iam ratum evaserit, et ratio Sacramenti ipsi accesserit? Undenam, quaeso, solutionem buius vinculi, ad novum matrimonium ineundum essentialiter sane praerequisitam, in opinione Ponlii repetemus?

Alia igitur ratione prospiciendum fuit isti diflicultati, quam nul- latenus esse chimaericam facta luculenta lestabantur. Quod enim etiamnum in nundinis Aegypti contingit, ut venumdentur lum ma- sculi lum foemiuae e mediterraneis Africae plagis in servitulem abducti, qui tamen matrimonio iuncti sunt; id ipsum factitatum sci- mus et elapsis saeculis, ut immensis Americae desertis terris co- ioni compararentur. Quos cum christiana Missionariorum cliaritas ad fidem perduxisset, gravis instabat diificultas, quo pacto iis con- suleretur, quos nec continentes habere, nec matrimonio iuvare, utpote pristinis coniugiis adstrictos, facile dabatur. Usui enim fa- cultatis, quam Apostoius ad fidem conversis concedit, obstabat, non modo quod interpellari coniuges l^arbaris in locis relicii non possent, sed etiam quod experientia compertum fuerat, non raro ope Missionariorum eliam relictos in Africa coniuges iam ad fidem conversos, et baptismo expiatos fuisse. Opus igitur fult remedio, culus ope miseri illi sive in servitutem peregre abducli, sive in pa- tria terra sine coniuge relicli malrimonio non carerent, etiam quan- do nubendi facultati per Apostolum concessae nullus ampliuslocus forte superesset; et cum novum matrimonium, prioris matrimonil vinculo manente, contrahi non possit, opuseralremedio, perquod prioris matrimonil vinculum certo solverelur, etiam quando huic solulioni nullum aditum praebebat prioris coniugis discessus.

Et hoc profecto remedium esl, quod el Gregorius XIII, et dein Urbanus YIII in Lltteris, quas in not. praec. memoravimus, adhi- bendum censuerunt. ISam dlserllssime in iis expressus apparet etlam casus, in quo nullus polesl esse iocus facuUati per Apostolum faclae occasione infidelis coniugis discedentis ; quando scilicet et de hoc discessu, qui alioquin deesse poterat, nullo modo constabat, et posilive immo in iisdem Litleris supponltur, discessum hunc

DE MATIIIVOMO 661

qvis dijrerit Ecclesiam errare, cum oh muUas caunas separafio' nem inter conitujes, qiioad torxim seu quoad habitationem, ad rrrtiim inrtrtnmque tempus /ieri posse decernit, anathrma sit.

(Jcpsse, ()ro|)lcrea ({ihm) d alliT couiux pxliihrlur uli n»l liilim iam Coii>prsus, (|Uo lemporp allor iiovas iiuplias roiitrahrbat. (Jtiar viulrinionia \iiM|uil (jregorius , elimhsi puttea innoiyerit, coniugts prioren infitlelen .%unm rolunlntnn \oluiilnlrm iiPmjM' ailliarrpntli suis conin;jil)Us; iiam serus eiusmudi >oluiilas iiiliil inlcnT.it iuHe inipedilos tleclarare non poluitse, el ad fiilem eiinm lewpore tranS' acti seninrii wntrimonii ronversos fuisie, nihilominus rrxnntii nun- quam debere, seil vnlida et fnwa e^se. At enim (|uomo(lo vnliitn et finnn esse (jueaiil secumla coiiiiubia, nisi praeccdrnlia >incula sinl soluta? Porro soluta haec habcri non polerant Ni Paulinae conces- sionis, iiti palpt, (piia (IppsI upcpssaria coiidilio, idp^l prioris infi- dciis conin^'s flisrrs^ii) ; jirioris crgo >inculi aldatio ad^cribeiida esl Apostolicae polesUiti, quae vi concpssap iliius disppusationis, inrnlplium malrimonia, noiidum p(»st con\prsionpm ad lidpm ron- suii^mata, srd adliuc were rata, M)l\pndi auct(»ritatp pollrl. p( de faclo di>s(d\il. Et liac prorsus de causa (ircfforius Mll, pl dein l r- lianus Vill lianc dispensalionem largituri, in iisdpm litlpris nifntio- npm liuius polpsiatis di>prlp iiiiiciunl, pcr «'a \pri)n: Idcirco nnn nf- tcnilrnti'%, huiusmodi connubia infcr in/tdeles conlracta, rera quidem, uon tamen adeo ratn censeri, ut necessilale suadente dissolri non pntnint, ctc; (luae animad\ersio pror.-^us ai)s re ii>dpin LittPris inse- rprplur, nisi in disppnsalioiip ihidpm concpssa pxprciliura seu usiw huius polpstatis Apovlolic.ip iiitprrpdprpl.

^)uod vpro Pont.us \\n» l.ittpros |)rnc oculis hnhens, aflirniarp {I. c ' potMPfil, p\ illis non C(dlii;i, Pontilicpm •! >p e.i m ' \i,

sed laiilummodo dpcl.ira.->e, lunc \prilii jiu, quv. '»«

fioii velit cohabitare cuin ftdeli, (|uando(|ui(lpm al tanto len j ••r fidelis non reijuirilur ub iu/ideli vquae onuiino suiit |)prridiculn, duin e\h\polhp>i intrrprilatii' - ^ ' ' ' , • p ■'<'\, ul

pat«l p\ «•iusili'111 \(Tl'is, _ I, nuit

potuiue declarare suain roluntaiem), hnec ini|uam, ab eo e\pUcari laiitiiMi pos>uiit, (piino^pril, Poiuiuiii cipci abrppluir - con-

Iradicpinli Sanchp/io Sanclie/. pniiu nllirin.nprjt, 1'«..., " |>pr eas \idui.«isp matrimonia, ubi opiis psset, divs(d\pre non l ni

loco, sed saepe saepius ar pnssim (ht operiii sul derursum ad |»%ir«- do\a absurdaMpic opiiiioiips di\piti-sp. I' ' ' ' ' : <»d

iioc Pontii parado\um in opus (puMpiP in- , ' i ; . nii

de Dioecesana S\nodo (iJb. 6. Cap. i. n. 3., el iJb. IS. Cnp. i\. n. .'J.-i . unde f.iclum p.-^t, ul haec «|uapstio, alloqui *A\\s Mmplei,

C62 TRACTATUS

761. — III. Causae eiusmodi divortium cobonestantes sunt: mutuus consensus, grave animae vel corporis periculum, et al- terutrius adulterium ; quas causas ita pro praxi intelliges.

poliiisquam ibi nova aliqua luce, ut quoad alias saepe accidit, per- fundatur, densioribus obvolvatur tenebris, et inexlricabilibus diffi- cultalibus impjicetur; idque eliam quoad alterum casum sup. pro- positum, ad quem gradum facimus.

Alia itaque difficultas est, quando interpellatio coniugis infidelis ideo prope impossibilis evadit, quia ignoralur, quaenam e pluribus Tixoribus, quas quis actu habeat vel habuerit, interpellanda, ceu Jegittima, sit. Quamquara enim post promulgalam evaDgelicam le- gem sola prima iure sit legilima; at quaenam sit vere prima uxor, inter barbaros, qui facile uxores repudiant, subinde incertum fit. Contingit nimirum, ut prima cuiuspiam uxor alii prius nupserit, et ab hoc repudiata fuerit; neque tamen hinc cessat dubium; nam incertum est, an prioris viri, qui aliam forte uxorem prius repu- dlaverat, ista legitima coniux fuerit ; et rursus eadem de causa non constat, utrum prioris illius viri prima uxor legitima extiterit, ut- pote et ipsa in antecessum ab alio marito repudiata, cuius lamen an esset legitima uxor iisdemMe causls dubium est: et ita porro prope in infinitum est abire, quin tamen certi aliquid statuere detur.

Haec porro rerum conditio iamdiu valde anxios habuerat eorum locorum Episcopos, parochos, missionarios, etc. Nam qui conver- tebantur ad fidem, cum unam tantum sibi uxorem deligere ex iis iuberentur, quas vel habebant vel habuerant, fere quampiam cupie- bant, quae fidem et ipsa amplecteretur, licet prima non esset. Hinc duplex scopulus. Nam primam, quae interpellari posset, invenire, nedum difficile, prope impossibile interdum videbatur ; etiamsi au- tem inveniri potuisset, durum accidebat neophytis dimittere eam, quam praediligebant, et ideo plures ab amplectenda fide absterre- bantur. Aliunde vero quomodo solutum credi poterat, si quod ex- tabat, prioris matrimonii vinculum, quandoquidem vel interpellari non poterat prior, quae ignorabatur, uxor, vel interpellata quoque et cohabitationi consentiens, a viro uti exosa, reiiciebatur ? In neutro igitur casu locum habebat venia a Paulo facta transeundi ad alias nuptias, atque adeo prioris vinculi solutio ; non in poste- riori casu, quia aperte deerat causa dimittendi primam ac legiti- mam uxorem, quae, potiusquam discederet, manere cum coniuge voluisset; non in priori, quia de primae uxoris discessu consXdLre non poterat, ed idcirco non magis licebat de novis nuptiis deli- berare, quam si quando de vita aut decessu prioris coniugis re- sciri nihil possit.

DE MATHIMOMO 663

1* 3futuus ronsmsus: scilicel ulen|iic coniu\ simul possont iuri proprio rcnunliare <|uoad torum, sivc adj^tcmpus sive in

lliscc arl Aposlnlic.ini Scilrm (hM.ilis, S. Pius V, Lilleris '1 Aii^u- si\ 1.')~1 (Inlis, miicdiuni .Klliilieiis haud dissimile, nc dein Gro^o- rius MII, (iecroil, possr c(rtiversos manerc ciun ea e pluri!>us, quoji duxisseiil, uxore, cpiae simul rum marilo baptiznretur, licel haec ncc prirnn ncf lcfjitimn e\lili> * «^' ■- , • • ^,;.

mus, huli^ inmainfidclitate ni ^ r-t,

t/UM i/tsi etiam levimmii de causi.n rcpudiant; hinc faclumesttquod recipientibus bapti^mum pemii^mm sit permancre cuin ea uiore, t/uae ftimul cum inarilo baplizuta eiistit ; et quia xaepenumero roii- tinijit, i4lam non e%H priniam, unde tam ministri quam Epiicopi yra- viisimis icrv/mlii torquentur, existimnntes illud non esse rerum nia- trimonium ; sed quia duri$timMm euei .%eparare eot ab ' "us, cum quibus ipsi Indi hnpiismwm muceperunt ; mtu^me quii , , /i- mum foret primam coniuqem reperire; Ideo noi itatui dictorum /n- dontm j)atemo a/fcctu comulere, ar i/)sos Hpismpot ac miniitroi ab eiusmodi scrupulis eximere rulente^, molu proprio et ex certa tcientia nostra, ac ApostoHcae poteitatis jUcnitudine, ul Indi sic, ut praemittitur, bnptizati, et in futunim baptizandi, cum uxore, qnae nmi i/tsis I 'ii fucrit, et bapl'> •; ' ' * mquam

cumlefjilii! e, aliis tliiniuii, \. i- prae^

tentium declaramus ; matrimoniumque huiuvnodi inter eoi leyitimi consislere, etc. Porro rum lepilime ronsislfro haec malrimonia noa polueriiil, nisi prioris ctmiu^ii \iiiculo d'^-'"'. •umtjue .solulio viuculi in casu Irihni non po^sit facull;iti a < lolo coni'es.<ae

ob prioris uxoris inlidelis f/iJmruHi, maniie>lum cst ^uUiMiiuU malit dicrrr, S. Pium V d ' •• . ,^,^

ln<li habiTf pi»s>ent , Hi:.. i .: . , , .iu-

dine primum illnd, ni tpiod exiabat, \inculum soUere et auferre volui.sso.

Al enim rcrr \\\c qtp : • V a

»Crmo di' lloinaiio l'i»ii ^ , .« iU

extraordinarinm, v\ post Pontium Ilenedictu:» \1\ J)e Syn. Lib. 13. €ap. t\. n. i.i disiortpnMit el ^ ' ' * nieram

disp»MJsali(Uirm, ul iuridi«ae .....,., «> .•«ul>-

8tituatur e\traiudicialis notitia de im, ui interpoU«u»-

dl : ei <ic rursus ridiculam inducuntscaenam l*ontitu'i«, qui A|h)sIo* lica aurlorilale disprnsrt al» ir ' ^ •• ' • r ,^|.

lari noii polest . el coniuKi» . \ * "1,

fiubrogel ignoranliam, an vetit distedere^ (|uasi baec luium idcmque

664 TRACTATUS

perpeluura, dumraoelo absit incontinentiae periculum («). Iteni separari possunt etiam quoad habitationem sive ad tempus ne-

slnt, perinde acin ordine ad novas nuptlas celebrandas unura idem- qiie habendum sit, coniugem priorem esse morluum etignorari num sit morluus , an adhuc vivat ! Quod idem repelitur in eiusdem Quaest. Can. 546. n. 37., ubi pro uno eodemque habetur, difficil- limum esse primam coniugem reperiri, et hanc iuxla Apostoli verha discedere, llcet non fuerit interpellata!

Posteriori hoc loco addit etiam eiusmodi argumentum : Ut ex Brevi S. Pii V arijui posset dispensalio in matrimonio consummato infidelixm, oslendendum esset, eundem Summum Ponlificem suppo^ suisse, repertom fuisse prlmam uxorem...., et hoc minime ohstante eundem Ponlificem declarasse validitatem malrimonii cum secunda aut tcrlia uxorc ad fidem conversa. Sed hoc alii facillime negabunt, utpole quod fidsum nullo negolio oslendilur. Nam ut arguatur dis- pensalio quoad vinculum in praecedentibus infidelium matrimoniis, suIUcit duo haec statuisse : 1" S. Pium voluisse, ut matrimonium dein cum altera contractum ab omnibus ac semper legitimum habe- retur ; 2" contingere lamen quandoque potuisse, ut praecedentis coniugalis vinculi solutio prioris coniugis discessui, iuxta phrasim Apostoli, adscribi non posset. Atqui primum manifeste liquet ex S. Pontificis verbis; quoad allerum vero quisnam quaeso, aut cur dixeril impossibile, quod prima coniux, si forte reperirelur (S. Plus dicil id difficillimum, non autem impossibile), coniugi suo legitimo, praeserlim si ipsa cum ad lidem conversa iam esset vel converti es- set parata, adhaerere vellet? Quae cum satis sint maoifesta, pluri- bus, quae in eandem rem aflerri possent, afferendis parcemus.

llludunum iuvat quoad praesentem materiamaddere, optandum, ut publicam in lucem prodeat Rfni P. Camilli Tarquini, in hoc Ro- mano Collegio luris Ganonici Professoris opusculum, in quo solide pro more suo, ac pererudite quaestionem versat, an privilegium Paulinum, de quo diximus, tunc etiam valeat, cum quis ex infide- litate ad Communionem Christianam, a Catholica tamen Ecclesla seiunctam, per baptismum se recipit. Nihil enim dubito, quin spe- ctatis rationibus ab ipso allatis, in eius sententlam, quae allirmati- vam partcm tenet, quisque sit concessurus. . (o) De hac re bene Laymann : Propter inconlinentiae periculum consuUum non est coniugihus continentiam vovere, nisi praemissa matura deliheraiione et longa experientia, quod facile continentes amho esse possint : atque post votum toro eos separari oportet (Lib. 3. Tr.lO.Part.^.Cap.l.n.l.-^.],

DF. MVTRIMOMO f65

gotiorum causa, sivc in perpeluum, ob TJtae perfcctioris dcsi-

(ierium (a).

(o) DupVici modo rontinporf» Ijoc polcsl : !• f»or allcnilrius aut nlnn"i<|n«' conln?i«i inpro^^tim in Holipionrm ; ^* por sr i )rilini^ sncri , vl alliTiw^ >•'! rflii-inv.ifii |irttfcssM»rirni conlinentine vohim.

Kl ail primnm (piod nilinct, si jiiiornlpr, allrro consrnlinili', Re- li^'ionrm ;impl«M-l;ilnr i(l<ju»* nl iicih' fiiil, Kpiscopi conscnsn»j rpfpii- rilur vx (\ Si vir 2.1. Cnur 27. 7. 2. , coninx rolirtns, si in>cnis sil vel susperlus de incontincntia, clehel ei ip.so neliRionem inpredi ; .si \oro scnox, ot nulIaloniH do inconlinonlia .suspoclus, sallem con- linonliae \(»lum in sacculo omitlal, oporlet ; copi(|uc opporluna ratione ab Kpisco|)o poteril ad honosto vivendum, si sponic forte promissn non .s(>rvet. Si autom allero coniupc vel inxito vol inscio in lloli^iono iirolilentur, cl profitoiur invnlide 'otinm si forte ex coiniiMini consonsu prin> \ (»111111 conlinontiao emiserint , cl roniugi relicto roddotur (C. fjuitlem '.\. et C. Plncel 12. f)e Conv. Coniug.^: iii^iipor nisi forlo proliicndo noluoril continentiam vovero nisi do- pcndonlcr a valoro profo.s>ionis tenobilur 00 iure ril. Ciip. (Juidem, (|uod professioiiom illam liabet sallein ul continenliae votnm; unde ct fsiijere doliilum, et ad alias nupllas, post allerius coniugis mor- li'm, tran>«ire inlerdicitur. — Vid. Schmalz^Tuelior, Lib. :\. Til. .12. n. -n.-lH.

^hioad alterum vero, uxor, c\ cuius con.sensu vir sacros Ordiues susciplal, iisdoni lo^^ibns adslrinpitur, ac coniux rolicins alloro re- lijziosa vola profilonlo, nom|»e ul vel inpredi UclIj;ionem ot ipsri dcl)cat, aut si provecta sit aotate, etc, saltom votum coiitinontiae (Miiittat. U«>ri^iosum tamen liahitum a^sumerc deheret, licel vetula cssol, ct (piod\is altosN«'t inC()nlinontiao poricnlmn aiit su«»pioio, (juando \ir sacris inilialus forlc ad Kpiscopalum as«iumrrclur, ul oxpres.se habel C. Sane 6. De Conr. Coniug. '\\i\. Schmalzgr. /.16. l. 7*7. r». n. :I8. .

l/icot aulcm votuiii « Khian hn.n-, i|ii> >il (i \iii cn iu xaciMilo relictac in praomisso cnsu ciiiillunt, sit tiutple.r, el (piatoniis >implo\ 0!»l, .suapto natura \idcalur noii osse Impodimentum dirimens matrimu- liii ; cerlum lamcn c«ii pciics HIV. oi o\ 1 in iuro ca-

nonico, u( hac mulicrcs, cliam po.'»^ < ,. niliati mor-

tcni, non pos^iiit vnlifle aliud matriiiionium inire : t|uinimo idem lonondum docenl, etiamsi inulior nou vovissol conlinenliam, «pian- do \cniain snscipiondi sncros Ordines marito drdil. Vid. Sauchoi l.ih. 7. Uisp. iU. , ol Schmal/^r. J ilt. i Tit. f». h. U.-i2. . D«\l. ])osl coniugis jacriJ iniliati mortem ; ipiia si maritus, nou .Nusceptis

1)66 TRACTATUS

2" Periculum grave animae, si adsit perversionis periculum in uno ex causa alterius ; et periculum grave corporis, si immi- neat periculum vitae aut mutilationis, vel si cohabilatio ex par- te unius erga alium adeo evadat molesta, ut moraliter impos- sibilis reddatur ; id eveniret, si coniux enormes aut frequentes saevitias pati cogeretur.

3" Adulterium alterutrius, scilicet tale, ut sit 1° certum (a); 2' voluntarium, non vero ex illata violentia patratum; 3" non condonatum sive expresse, sive implicite, v. gr., per actum coniugalem [h) ; 4° non mutuum, quia tunc existeret compen- satio. Patet et verbis Christi, Matth. 5., 32.: Qui dimiserit nxorem, excepta fornicationis causa, facit eam moechari, etc. Qnod si licet viro, eadem ratione etiam uxori licitum esse debet (c).

sacris Ordlnibus, mere in Religione profiteretur, illicite quidem, sed non invalide post eius mortem, non obstante continentlae voto, iixor alteri nuberet.

(a) Certitudo requiritur tantum moralis, ut habet ex communl DD. S. Alphonsus [Lib. 6. n. 961.). Comrauniter enim DD. monent, cum delicta carnis sint dlfficilis probationis, ideo ad probandum adulterlum non esse requirendos testes, sed adhibendas coniectu- ras, ac sufficere praesumpliones, ut aiunt, violentas, quibus mo- ralis quaedam ceriitudo inducatur, prudenter scilicet credi possit, crimen fuisse perpetratum ; quas quidem praesumpliones recenset Alexander III [in C. Lilteris 12. De Praesumpt.). De his vide inter alios Schmalzgrueber (Lib. 4. Tit. 19. n. 116. 117.).

(b) Intellige, si scienter ac sponte obsequla et signa coniugalis affectus coniux coniugi exhibuerit. Nam ubi sola affuerit adulterii suspicio, usus matrlmonii non praeiudicat innocenti ; itemque si, lite pendente, iudex iubeal, ut uxor debitum reddat, aut maritus reus ad usum matrimonii uxorem gravi metu adigat.

(c) Adverte ex communi DD. sententia nomine adullerii hic ve- nire quamiibet carnis divisionemy licet adulterii proprie dicli ratio- nem non habeat, cuiusmodi est sodomia et beslialitas. Dixi, ex €ommuni sententia; nam ex mero errore typographico penes S. Al- phonsum [Lib. 6. n. 690.) ceu contrarii exhibentur Sanchez et Fil- liuccius; et Pontius ipse [De Matrim. Lib. 9. c. 16. n. 5.) licet ad Ingenii ostentationera conlra atlulerit ratiunculara, quam nemo non sprevit, conclusit, in praxi non recedendum a priori sententia, quae (aii) communis est inter Doctores.

DE M^Tt^iuoNio 6f7

Quacsila

162. — OiAiR. 1° An rir, cognilo uxoris aduilcno, iHamdi' miltne tmeaturf

Itrs']). V C<;rlum csl non lencri ralionc adulterii, quia divor- lium fuit concessum in favorcm innorcnlis, non in eius pocnam. — Ila communiter Thenlogi. — S. Lig. n. 693.

Hi'sp. 2' Ali(|iiniid() polcst vir lcncri ad din " ' iii uxorcm

adiillcram ralionc corrcclionis rraiornac aut sc.i;. ..landi a ;

scd rarus cst iste casus, tum (piia alia mcdin adhihcri possunt ad uxorem corrigcniJam, aut scandalum \itandum, tum quia i:rave scandalum e\ scparationc limcndum cxcusare potest {h), Aliunde ciccta u\or maiori pcriculo, sallcm plerumque, expo- nerclur. — S. I.iij., ibui.

163. — Qi\ER. 2' An, facto dicortio, possit innocens aUe- rum cogere, ut ad se redeat ?

Hesfi. V A/prm., si a^'atur dc scparalione non iundica, (juia liacc pcr scntcntiam iudicis non lirmalur.

Hr.sjf. "2 Afjirm. probalfilius, cliam in ipso casu iuridicae se- paralionis. Uatio est, (|uia scalcntia sc[iarationis iuridicae fcr- lur in favorem innocentis, ct proinde non ci aufcrt ius revo- candi alierum ; ncc ad hoc opus est nova iudicis sentcntia [e).

•II >»' scilicrl (•(iiinix iim('i*fii> (•nii»(Miiir»' .\\\( -' allcrius rrimini xidcilur A^t rti.im ;nl Ikm* ^iumduin - modia stipp(»iunt.

'6' Potcsl o\(Misar(» ctiani fjravc inrommodnm. >. pr., .hj c\indc familia privaivlur sustcntnlione, ant proirs cnra Pl iMlucalionc, clc. S1 antcni dc inarilo hncc valcnt, a fortiorl vnlcnl i\e uvori», m .id- verlit cum aliis S. Alphon.sii.s l.ib. 6. n. H6i.

V Advrrtcndnm, (piinl licol pnr* i ••'

(livorliuin r\ conmiuni doctrinn pos- . m,

Inprcdi Uoli^zioncm nut .««acro^ Ordinc?» jnisclpcrr ; hoc tamcn noD conroditur adullcro dinr>so; (pii proptcrra ncc l; 'Mfi

ncr sacris iniliari polot, nisi ]f"--'"s nut c\ >l,

aul statum irrcvocahilcm iain sii ; ; »»| si i re-

(lcrctur, possct n!> innorc^nte cllnm p^st profr^^ionfm rrvocirl {Snnche: t.ih. 10. Dirp |0. n. 12. 13.). Mon«M tnnuMi S V' ' >a§ {l.ilf. r». M. !M'»li.; cuin Sanchc/ /. f. n. II. .'^ufliccrc a; . lain consensum tiiciium, si ncmpc iimuccus hoc sciat, oec coDtradicaty

668 TRACTATUS

Non est tamen cogenda mulier aduUera ad redeundura, quoties potest rationabiliter timere, ne dure, acerbe, aut eliam crude- liter tractetur. — S. Lig. ihid., etc.

QuAER. 3* An, facta iuridica separatione ob adulterium, coniux innocens teneatur redire ad compartem revocantem, si ipse postea lapsus fuerit ?

Resp. Neg. probabilius. Ratio est, quia primos adulter per iudicis sententiam iam omnino spoliatus fuit omni iure erga in- nocentem. — S. Lig. n. 967. [a).

764. — QuAER. 4** An divortium privata auctoritate fieri valeafi

Resp. r Afprm. quoad torum, iiista de causa, ut supra di- ctumest; et speciatim ralione adulterii, quia iura matrimonii in perpetuum coniugi infideli denegari possunt {b).

Resp. T Quoad habitationem V afjirm., ratione adulterii, etiamsi crimen occultum sit, saltem probabilius, quia Christus divortium hac de causa permittendo non dislinxit inter adulte- rium publicum et privalum. Sed ad hoc requirilur ut crimen sit certum, et ex separatione non interveniat scandalum, quod

cum possU; qul lamen in casu non tenetur aut Religionem ingredi aut volo castitatls se obstrlngere. (Yid. Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 19. n. 124.-126.). Id ipsum parii reae concedit S. Alphons. (/. c.) post Sanchez (/. c. n. 16.), quando innocens rogalus noluerit reconci- liationem admiltere, aut etiam si eam innocens elapso iam biennlo, non revocaverit.

(a) Licet S. Alphonsus hanc opinlonem dicat longe probabillo- rem, alii tamen, Canonislae potissimum, lUiFagnanus, Reiffenstuel, Gonzalez, Schmalzgrueber, etc, et cum his Rarbosa, Konlng, etc, veriorem habent opposUam. Nec omittendum, quod S. Thomas (In 4. Dist. 35. Q. 1. art. 6. ad 4.) licet dicat, virum antea inno- centem non debere secundum rigorem Juris cogi ad aduUeram re- cipiendam, addit tamen, secundum aequilatem iiiris iudicem ex o/p' cio suo dehere eum cogere, ut caveat periculo animae suae et scan- dalo aliorum.

[b) Hoc valet, licet crimen sitoccuUum; et etiamsi, deficientibus probationibus , a iudice ecclesiastico compelleretur innocens ad reddendum debitum, non teneretur tamen huiusmodi obedire sen- tenliae, quae falsa niterelur hvpothesi. Yid. Sanchez (De Malrim. Lib. 10. Disp. 12. n. 34.).

DE yATHIMO.MO €l9

nou possit alitcr reparari 'a\ — S. luj. ihul. n. 909. — //« communiter. — 5. Li(j. n. 909. Plures lamen dicunt, noa csso lirilum divorlium ob adultcrium occullum ; quia non licct adulteri famam prodere. 2* A/firm. ctiam ratione pcriculi \c! animac vel corporis, modo [xTiculum illud valde grave sit. Scd cxpcdit in pra\i, iit coii>iliiim vin priidtTilis. pracscrtim Con- ressarii, pctatur.

(lonfessarius vcro in hoc valdc caute procederc dehcl. (!avcat nc facilius crcdat uxoruin advcrsus viros (picrclis ; satagal- (pie, ut cas compcscat, ct a divortio, in (piantum licri polcsl, averlat.

CAPLT IV.

HL MAIKHIV 1. r KiiKMV M\TRIMoMI.

763. — I. Materia remntn Sacramcnti Matrimonii suntcorpo- ra sponsornm in contractii mnlrimonii invircm tradcnda.

Matcria aulcm projunii ol Iraditio ip>a corporum, «piac pcr vcrba aut si^Mia conscnsum c\primcntia pcrlicilur. Sic commu- niler Theologi.

Nonniilli sunt, qui materiam pro\imam constitucrunt io im- j)()sili(in(* manuiim Saccrdolis: scd liacc scnlcnlia omui pror^>us cirfl liiii(l.iiiit'iili», »'l iil (tlt^olcla rciicicnda ("«l /' .

(a) Ast huiusmodi scandalum vi\ ahcssc potest, nisi e t ipsum con- iuj?iuni sil occultum; cl idfirc» cMra Imnc casum o6 scandalum wc iii foro C(»usci<*iitl.H' possct couiugtMn diinillcrc. Ft >i (limiUat, (ielici(Mitil»Us prolKilioiittius, roinpclliMKius es.sct ad illum reclpiiMi- (lun), nc ansa dclur inalitiac liominum coniugem, forle innoceulcni, ciusmodi diiiilssioiu' >r\;ifidl.

b; ll.uM* (piacsiio i.iiii drlinil;! cst. Posl^piam cnim conslat, nul- liim in;)trtmonium inlcr christianoH rA.sc, qiioil n(»n .sit«tacnimci)tum, it v;ili(l.i l);ili(Mi(la es.sc nialrimonia, ipiac alisquc »arrrdolo fortc (clebrenlur in l(»cis, nlii Dcrrcluii) Tridcntiiiuin dc forma malrimi^- iiii non \igcl, manircslum csl ;id matoriam sacramcuti ixm* maiiuum ini|io>ilioi)cin, ncc aliud rprKlpiam, quud a .«accrdotc |)racstetur, nll;il(MKis p(»rrtncrc. ^.^tiocirra pror^ ' ' ' .hI^

(piac niairlmunii luinuini in vcrl»- - , , l>al

(Vid. infr. n. 7t)8.).

670 TRACTATUS

766. — II. Forma consistit in mutua acceplatione contrahen- tium yerbis aut signis expressa. — Ita pariter communius.

Yerum quonam pacto consensus, seu contractus contrahen- tium verbis aut signis expressus, constituit formam Sacramen- li, cum etiam in materia reperiatur? Dicendum estcontractum, seu consensum sponsorum, reperiri tum in materia, tum in forma Sacramenti Matrimonii, sed sub diverso respectu. Est m materia^ quatenus mutuam alterius in alterum potestatis tradi- tionem exprimit ; est autem in forma, quatenus acceptationem huius potestatis significat. Yel, ut alii explicant, verba et si- gna sponsorum in contrahendo sunt simul materia et forma: sunt materia, in quantum exprimunt traditionem corporum; sunt forma, in quantum acceptationem tradilionis exhibent. — Ita communiter.

Quidquid sit, in praxi nullum incommodum est timendum, dummodo in contractu celebrando forraa praescripta ab Eccle- sia servetur. — Vide dicenda in capite seqiienti de ministro Sacramenti Matrimonii.

CAPUT Y.

DE MINISTRO ET SUBIECTO MATRIMONII.

ARTICULUS I.

DE MINISTRO.

767. — I. Certum est, requiri praesentiam Parochi aut dele- gati ad matrimonii valorem, ubicumque Decretum Conc. Trid. circa matrimonia clandestina publicatum est. — Yide dicenda de imped. clandest. n. 836.

II. Certum est pariter, 1° Ecclesiam semper voluisse, ut Sa- cerdos ad id deputatus matrimoniis fidehum assisteret; 2" Pa- rochum non posse assistentiam suam in nuptiis fidehum omitte- re : eumque obhgari ad benedictionem impertiendam iuxta ritum in loco proprio receptum ; V peccare graviter fideles qui matri- monium clandestine ineunt, etiam in locis ubi Decretum Conc. Tridentini circa matrimonii formam non fuit promulgatum. Id eyincitur ex Trid. sess. ^i., de Reform. matr., c. 1., etc.

DE MATRIMOMO 67f

768. — III. Ilodic, qui(J(|uitJ nonuulli iuxla obgolclam opi- nioncni anlca dixerint, cerlum cst ctiam, miniiilrum matrimonii ipsos cssc contrahenlcs. Kationcs autem quibus baec doclriDa innitiliir, sunl, 1' Ouia l'At(j*n\us l\\ in Dccrclo a</ .Irwi/noA, sanain circa Sacranicnla tradcre volcns doctrinam, sir slaluit: Causa rfjiciem malrmorni regulariter es( mutuus coiisen.su.^ pei verha de praesenti expressus. Ne(|uc dubilandum est, quin illa vcrba, causa efjiciens malrimonii, rcspiciant Matrimonium ut Sarramcntum, siciuidcm seplcni Sarraincnta in co Decrcto c\ pror(,'sso CNplicanlur. i' Ouia Connlium Tndentinum, sess. 2i. (/(' Iteformat., c. 1., dcclarat, matrimonia claDdcslina fuissc ve- ra et rata, (piibus vocabulis lunc Thcolopi cl Canonistac cxpri- mebanl slrirlo scnsu Sacramenla. :{* Ouia c\ rcccnli Declara- lione /'M /V, referenda n. 70*2. et 7!»:i., conslat, matrimoninm luter lidclcs existere nuutiuam posse abs(|ue Sacramcnlo. Indc sic : .Malrimonia clandcstina cx Conc. Trid. sunt valida in locis, ubi non fuit promiil;;atum Decrctum, quo invalidantur ; aliundc nequininl essc valida absque Sacrainenlo : er^o dalur Sacra- nienluni .Malrimonii, (juin a Sacerdote conferalur; cr;;o Sacer- dos non est ininislcr Sacramcnti. — Md. S. Lig. n. 897.

MOTA. la (<alli« PariKrhat irgc ritili prohibclur, oe malrioinnio ■ukUI u- li*quani rivililcr malrimunium conlrabatnr. Ilaec prancriplio nulliat prpr*n« «a- lofis c!tt , cuoi rcs , quac «il Sarraiucnla tpcdaal , poic»tali riiili nullatrau» .tuliiit iantur. Cautn tauirn prornlal 1'arucbua, lum quia rrtlrtia oon probibrl , quoniinu» li-|]i ritili obtruiprrrtur, luin quia prarcaTcrc «lcbct iorommotla , qaar cx oppuiita acpotli ratiooe acqurrcnlur I.

Quae:>tta :

1^{). — ()t'AKR. r An Parochus assistere possit matrimimio eorum, (/mi sunt jiublict peccatores'!

I • Lm ■rliclr* orQaoiquta JifcoJrot aai niaiatrra Jr U UdigtM J« Aomwtr

• la ln"n<\IIrtion nuplljfc li crat qui nc j" "

• conlrarli' Jrvant r<«flirirr ci»il. Maia il n _ ^

• ilo n^glrr r« qai roorrrnr la It^m^Jiclioa oapUalr, qa« r« ifoi • rappocl mk

• Aarrrinrntji Jc r>apli'-iiip at Jo I' luro

• licrr ii uou« Irarrr >tr» rcfjtri p<

• prnt ■ttifre la loi ritile Jool il ■'■fil, »aa« •ller rvalro 1 Mpnl Je 1' K.g(n*

• plufl lol^rantr qoe rrut qui rarrovrnl J' lololi^raQr*, il f»l pni^tal ■ Cun' Je »' y coQforiMr. • — Dtt. i,ouu*l, n. 7Jl.

672 TRACTATUS

Resp. V Negat S. Lig. n. 54., cum aliis. Ratio est, 1° quia de iure naturali nemo potest cooperari peccato alterius, etiani materialiter, etsi ille iam interne peccatum consummaverit, ni- si de causa gram et proportionata ; 2" quia publice indigni non sunt ad Sacraraenta admittendi. Alii tamen melius affirmant, licet Parochus conari debeat, ut digne contrahant. Ratio est, quia Parochus non est minister Sacramenti, nec illud confert, sed assistit tantum tanquam testis seu notarius publicus, ad quem non spectat examinare contrahentium merita, sed tidem facere, et testari ea, quae videt. — Lugo, de Sacramentis, D. 8., n. 216., et seqq. — Ita communiter^ ut fatetur ipse S. Lig. n. 54.

Mesp. 2° Etiam iuxta primam sentenliam aliquando tali ma- trimonio assistere potest, nempe ubi urget ratio valde gravis et aliquo modo proportionata raalo, quod perraittitur in Sacraraen- li profanatione, etc, v. gr., si Parochus cogeretur metu mortis aut mah fere aequahs (a), vel si iraminerent gravia mala com-

(a) Auclores huius opHiionis nlmium quid videntur exigere. Ob- ligatlo quippe, quae concipi posset, impediendi conlrahentium pec- catum, cum sit obligatio caritatis, noa tam grave exigit incommo- dum, ut quis ab ea excusetur. Bene adveiUt Lugo [De Sacram. Disp. 8. n. 219.), eam cooperationem esse valde materialem et incul- pabilem parocho, qui nonpolestnegare suam assistentiamy quam de- bet ut minister publicus: sicut nec publicus notarius vel iudex potest negare auctoritatem sui muneris contraciui alicui legiiimo, licet con- trahentes ex inlenlione prava peccent in ipso contractu; et sicut uxor non peccat reddendo debilum coniwjale viro pelenti conlra volum caslitatis, quod habet : sic nec parochus peccat assistendo, quia red- dit, quod ex munere suo debet, et quod absque gravi inconvenienti negare non potest.

Et haec quidem validissime conftrmatur ex iis, quae tradunt DD., ubi quaeruul, Utrum coniux ipse, quatenus minister Sacramenli, peccet mortaliler, contrahens malrimonium cum peccatore. Lt enim inquit idem Lugo (ibid. n. 226.), JSullus iniecit adhuc talem scru- pulum personis catholicis, ut non possint libere contrahere matri- monium cum peccatoribus, nec ullus Theologus obligat foeminam ad Tepellendum sponsum et negandum consensum matrimonii, quamdiu ille est in statu peccati ; sed unusquisque tenetur se ipsum in gratia constiluere; consortem vero relinquit suae conscientiae, ut constat ex

DK MATRIVUMO ftil

iDunitali, aut si sponsi iani sinl coniuncti civililcr« ut in (iallta cvcniro solcl, cum malrimonium civilc ecclesiaslicum pracce- (lcrc (lclHMt. Miiiu^ ciilrii nialum, maiusiuc scandHlum c\ for- nicaria cohabilalioiie sc(|ucrclur. — S. Ufj., Uourier, clc. — Minor cssct (Jifllcullas, si unus c sponsis csset innoccns, aul iq iiicliorcm vitam miilatus; (|uia tunc liccret Paroclio matrimonio assistcre in favorcm innoccnlis. Imo uulla sup Tcsset dillicul- las, si spoiisi soIitciiI [)ccc;irc iiitcr sc, iicmpe, si iii concnl):- nalii vcrsarciUiir. Tuiic ciiim per niatrimonium lolltTCur iiim si-andaliim, tunc pcccati occasio.

"70. — yLAr.H. •!' Ihncdiciio uuptiarum potestne abstrafn a celcbratinnc Missac ?

Itcsp. Nc^andum cst. .\am intcrro|.:nta S. Cnngr. Itit. : .\n ci- ijcntcm pluribus in Incis consucluilinem matrimonium celebrandi hnra pomcridiana, simuijue benedictionem nuptialnn sic extra Missam etiam tcmpore vetito es Ordinarii licentia dindi, liceat rctincre, cum ru' spes sit fidelcs adnjcndi, vel ad mutafulum crlcbratinnis matrimnnii tcmpus, vrl ad bcncdictinnnn .sujiplrn- dam! llcsponsum fuit : Scrvetur Ititualc Romanum die 7 Sc- ptcmhris 18.10, /;i Hupellcn. ad 6. . Porro e\ Ril. Uoni. Iicnedi- clio coniu<;alis non potcst nisi inlcr Missac celcbralioncm lieri. (lonlirmatur alia Dccisionc S. Congr. Itit. dic 'l:\ lunii IS5:i, in I.mibuKj. — .Vttaiiicn Siiccrdos non ti-nctur .Mi>sam applicarc pro sponsis, nisi al) iisdcm elcemosNuam accipitil. ^'. iongr. In(/uisit. dic 1 Scplcmh. ISil. Scd Missa pro nuptiis assiguata dicenda est, licel s()onsis uon applicclur '.

vtu oiiiuiiiin /iilrliiiin. .\\\:\s prohntioncs \id. apud (Miiidrtn l>i' l.o^o {ibid. u. '227.-22!). , i|ui laiiicii udvertil ibid. ii. 2l'.i. , ()uod |ian>- chus, Ji pos%et facile petentem odmanert, et remorere ab ea iMiiiyr.a receptiinie Siv mmrnti, itrhrret ulique rj Irye cnrilaiis id (acere . perxislenti aulrm et rolenli foiifr'»'"'"' t"-ii> 'inonium, non po''*' ••' sislenliam debilam sublrahere.

i (}iianilit nu|)lia(r rrlrtranlnr IrniiKirr .\J«»nlii« t*l (^aJrairMaiAr, noa Jt> IhI firri rommrnioratio Mi««a(> |'rn «pon»!* prr CollM-lam , S«vrWani H pM(r«>ai' niunionrni ; nrr lir»t r^citarr Ornlinnm in Mi«*«li pn*il«« pn*l <>f liaTw l>»aii- nii-ani , •! /Ir Miitn rtt : nrr Jrl>rMl r«r«lrm Or«lH>nr« r«wil*ri t\%n llt**Mi , rlaptu (rinp«>r<* proliibilo. — »V. iPiK/rry. Htt. T*% \u^m*%\ l)0*i.

Mi»«« iiupliaruni JirrnJa r*l /iiii|;uli» «lirlH*», pr«ri»r lH»MiaK«« , Ir«i4 49 prarrrplo , Oupliria I" \v\ 2" rU«»i*, \ igiliam , rrnlr«<*ftlra , «rJ MBt 6/«rM

c.URT Tom. II. 43

674 TRACTATUS

771. — QuAER. 3" Qiiid Parocho sit agendum, si sponsi iam sint in Ecclesia ad matrimonium contrahendum, ef unus eorum ipsi impedimentum in confessione manifestet ?

Resp. V Si nuptiae differri nequeant sine periculo infamiae, aut aliis gravissimis incommodis, et poenitens versetur in im- pedimenti ignorantia invincibili, omittenda est monitio, et per- mittenda est matrimonii celebratio, donec dispensatio obtinea- tur. — S. Lig. n. 613.

Resp. 2" Si poenitens sit in ignorantia vincibili, aut si aper- te cognoscat impedimentum, nec sine infamia aut scandalo dif- ferri possit matrimonium, ne ad dispensationem quidem ab Epi- copo obtinendam, tunc maxima est diflicultas. — luxta S. Lig. ibid., et alios posset Confessarius, seu Parochus declarare, le- gem Ecclesiae de impedimentis non obligare in tantis angustiis, et ad matrimonii celebrationem procedere. Attamen quampri- mum, saltem ad cautelam, dispensationem postulare deberet. — luxta alios permitti posset simulatio contractus matrimonii cum proposito quamprimum dispensationem ab impedimento pe- tendi. Non potest autem, aiunt, cessare naturaliter impedimeu- tum ; lex enim irritans nunquam cessat ob incommodum par- ticulare, quodcumque illud sit. Quoties vero adiri potest Epi- scopus, adeundus est, quia, iuxta sententiam communem, in eo casu, ab impedimentis Ecclesiasticis dispensare potest. — S.Lig.n.m.

Omnis difficultas cessaret in praxi, si Episcopus a S. Sede facultatem obtineret delegandi Sacerdotes pro cura animarum laborantes, ut in huiusmodi casibus extraordinariis et urgenti- bus dispensare valeant.

€t Credo. — Qulbus vero diebus dici non potest Missa pro Sponso et Sponsa, addatur ex illa Missa Commemoratio. — S. Congreg. Rit. 5 Martii -1818, et 20 Aprilis ^822.

Si mulier sit vidua, non solum omitti debet benedictio nuptiarum, sed etiam Missa propria pro sponso et sponsa. — S. Rit. Congr. 5 Martii -170!.

Prohibetur et reprobatur usus veli albi explicandi super sponsos. — S. Congr. Rit. 7 Septembris -1850, in Rupellen.

DE «ATBIMOMO f7S

ARTICULUS 11.

PE SIBIECTO MATRIMOMI.

Priucipia :

772. — I. .Siil)i(M-iiiiii >>a<ruinrii(( .M.ilrinionii rst oninis iiomo baplizalus, nullo inipedimcuto, sivc ualurali, sivc (liv;uo, sivc caDooico laborans.

IHti r, omnis homo haptizalus; liomincs enim non l»;iplizali non sunt capaces Sacramentorum Ecclesiae, ul palet. l)ui i*, 7iull<) impcdimento tahnraus : jicel enim prr se omnis homo ha- ptizalus sit suhiectum capax Sacramenti Malrimonii, per arri- dens lamen plures a niatrimonio validc conlrahendo arccntur ])ro[)ter diversa impedimenla, tuin iuris naturalis, lum iuris di- vini, aul ccclcsiastici, ut infra suo loco dicetur, u. 79 i.

Jlinc r matrimonium inlidelium, licet validum csse possit in ralione conlracUis, non lamen esl Sacramenlum. Imo tidelis ipsc contrahens matrimonium cum intideli, cliam ex Papae dispensa- tione, Sacramentum non rccipiet, iuxta communem scntenliam, contra paucos {aj. Klenim si^nuin unionis Christi cum Kccle- sia, fj:raliam sacramenlalem conferens, ncque in unioneviri, neqiie in unione mulieris, sed in unione iilriusque consistil.

2' llacrclici etschismatici, qui ineuudo matrimonium leges(^) Ecclesiac accuratc, cl iulegre scrvant, valide contrahunt clSi-

(a) t^liyat Mtudiotus tector opinionm tibi magii gratam, cttm pr^ utraque luililent fximii Theologi et Doctorea. lU Cloricaia^ (Ik Matrim. Deris. \. n. !*.'».'. Pro s^MitiMUia allirnnnt«\ ti«r : ' ' '* sacr;uinM»liim, Inlrr alios e.»il 4i«f/rrrtJ »7rt, ThtM>lo^Mi> i ot Ferraris, qui (llibl. Can. V. .Mairimonlum art. 1. «. 19.) eain stu- diose (lefendit, aliosqtii' pro ipsa allegat. Ratio >ero, ah \. addita pro iie^;iiile, le\is e>l moiinMili, liim quia es-^enlia SacraunMili osl, ut sif;Mili(M*t yratiam quam nmferl, luiu quia e\ frequfDti»iuia Pa- trum (loclrina .signiticatio uuionis Chrisli cuui Ecclojiia c liam in m»- triinonio anti' le^^eni evangelicam rcpericbatur. — Sed haec ptruBl ail praiiin coiiferuiit.

(6) Intellige leges, quae nd rei substantiam pcrtinent, cuiU5inodi non est beuedictio nuptialis, (]uam A. mox roemont.

676 TRACTATUS

cramento muniuntur, cum nihii sit, quod yalori huius Sacramen- ti obstare possit. Hoc ipsum confirmat praxis Ecclesiae, quae nulHmode eos adigit sive ad renoYandum consensum, sive ad benedictionem nuptialem recipiendam, si resipiscentes ad catho- licae Ecclesiae unitatem redeant. — Ita omnes.

773. — II. Sponsi matrimonium contrahentes, in statu gra- tiae yersari debent, quia matrimonium est Sacramentum vivo- nm. Qui contrahunt peccato mortali coinquinati, rei sacrilegii evadunt, nec gratias sacramenlales sponsis necessarias perci- piunt. Probabiliter tamen iilae graliae sunt tantum suspensae, et remoto obice seu peccato mortali, animae applicantur, uti di- ximus agendo de Sacramentis in genere, n. 232. — Pro praxi si nullus fructus ex monitione speretur, fere melius erit indi- gnum non monere de sacrilegio indigne accedentis, ut saltem sic minus peccet ; sed potius inducendus erit, ut saltem quam- primum ad confitendum accedat.

Quaesita ;

774. — QuAER. 1' An Parochus exigere debeat, ut praemit' tatiir confessio matrimonio, vel ut libellus confessionis a spon- sis exhibeatur^i

Resp. V Non potest absolute per se id exigere, nisi lex seu praeceptum Episcopi iilud statuat. Ratio est, quia quamvis re- quiratur status gratiae ad iliud Sacramentum suscipiendum, non tamen requiritur necessario confessio, cum contritio absoiute sufficere possit etiam iis, qui in statu peccati mortalis versan- tur. Aiiunde Parocho plerumque non innotescit, sponsos in sta- lu gratiae non versari.

Mesp. 2" Ubi iex particuiaris, ut muitis in locis, existit, Pa- rochus confessionem exigere debet aut saltem iiiiustestimonium. Possunt tamen quandoque occurrere casus, in quibus haec iex exceptionem admittere videatur, uti si matrimonium iam sit ci- yiiiter contractum, et una pars testimonium confessionis requi- situm exhibeat, etc. Caeterum si sponsus non sit pubiicus pec- cator, nec de eius indignitate constet, rationes etiam minus graves sufficere possunt. Sed pro huiusmodi rerum adiunctis consuitius est, ut Parochus ab ipso Episcopo resciat, quomodo generatira se gerere debeat.

775. — QuAER. 2* An unus sponsus matrimonium inire pos- sit cum altero publico peccatore?

Ftesjt. Aflinn., si ncqucatsinc incommodo a malrimonio rccc- dcrc. — Ila lommnnins. — Quamvis cnim conlrahcnlcs coofi- cianl Sacramcnlum, non sunl lamcn minislri ad hor dcpuLili.

Eadcm ralionc puclla calholica, quac hahcl pravcs ralioncs (v. gr., oh rirrumslanlias faniiliarum, aliavr moliva mafrni pnn- dcris^ malnmoiiium cum hacr(!liro incuiidi, noii pcical illud conlrahcndo, (juamvis allcri pcccali maleriam (juodammodo sub- minislrct; scd prius pclcnda cst dispcnsalio, ut infra dicctur.

\ idc alia inulla (lc suhiccto malrimonii in capitc sc(|uenti, uhi de imjicdiinfntis matrimonii.

CAPLT M.

DE IMPEIUMENTIS MATIIIMOMI.

Legcs impedimcnta malrimonii slatucntcs sunt duplicis gene- ris : aliac cnim sunt tanlum prohihcntcs, aliae vero irritaDles. — IIiuc articulus duplcx.

ARTICULUS 1.

Vr. IMPEDIMEMIS MMRIMOMCM IMPEMEMIBrs.

""'). Quatuor numcrantur impcdimcnta matrimonium ini- pcdicntia ,fl , «cmpe 1' Prohibitio Lcclesiae variis de causis

(i oliiii M\ oiuimcrahautur, hi> versiculis con)pr«»hrnsa :

l.iclrtia* trliluiu, qrr oon l«>«up«t («r»«ruiu , Vli|ur> fatf<Ht$Hiut , nimfH, »|miumIi*, tuluui.

Scd iinpcilini(Mit.n vaterhinmi cl rrimtnit nfi obsoif ta hshcnlur. Con- irahchatur jMilcm ratrrhiimi impediiDrnlnni ob po, qui n^jpondenl pro infaiilr, (|u;iihIo supplcnlur rarnMiioui.nf po*l hiinli^iuium col- latum in iiorossil.il»' ; i'\ M'li'ri euiin iur«* orirhalur in«lo «pu»"- (lani «•ognalio spirilualis, non s<?cus ac fru palriuo bapllsmi. «|uac roiisruuchat impodinuMiluin ifn/»r»/i>fu in Usdcin grailil>U5, ac cuin palriuo Haptisini vl Ouilirinnlionis. K\ conununi auliMu souliMilia Mil. Schmalzgr. I.ih i. Tit \\. n. TiT. — (iiraldi ad C 'S. eiusd. tit. '- Darboxa CoHect. ad C. Contracto .*>. De Cogn. Spirit. n. 3., etc.)

678 TRACTATUS

facta. 2" Item Ecclesiae prohibitio, ne determinato quodam tempore matrimonii solemnitates celebrentur. 3° Contractus sponsalitius cum alia persona iam initus, nec legitime solutus. 4° Yotum, quod ex natura sua in contractu aut societate coniu- gali seryari nequeat. Quatuor haec -versiculo sequenti compre- henduntur :

Ecclesiae vetitum, tempus, sponsalia, Yotum.

De singuhs pauca subiicere satis erit.

/. Ecdesiae vetitum.

777. — Est prohibitio sive particularis, sive generahs (a), ab Ecclesia facta aut ab aliquo Superiore ecclesiastico, ne aU- quod matrimonium celebretur.

in desueludinem abiit; imo Gonzalez (ad C. Contracto 5. De Cogn. Spirit.) blnas ea de reaffert S. Gongr. Declaraliones.

Impedimenlum autem crimlnls poena quaedam erat ex veteri iure quibusdam gravioribus crimlnibus imposita, qua nempe reus prohi- bebatur a quovis matrimonio cum quavis persona contrahendo sive omnino, si coeiebs esset, sive post coniugis morlera, si coniugatus. Crimina autem eiusmodi erant P incestus cum consanguineis coniu- gis in primo vel secundo gradu ; — 2° incestus cum propria matre vel filia, vel cum aflini, eliam ex copula illicita, in primo gradu ; — 3" raptus alienae sponsae ad perlurbandum alienum coniugium, itemque consensus sponsae in eundem raptum ; — 4° Uxoricidium iniuste ac privata auctoritate palralum ; — 5" Presbytericidium, id- est iniusta sacerdotis interfectio ; — 6<> malitiosa propriae prolis susceptio ex l^aptismo, ad impediendam scilicet debiti redditio- nem ; — 7" Poenitentia publica, quamdiu ageretur ; — 8** matrimo- nium attentalum cum moniali ; — 9° demum propriae prolis inter- feclio. Confer praeter alios Schmalzgr. [Lib. 4. Tit. 13. n. 1.-15., et Tit. 10. a n. 49. ad 58.). Consentiunt autem DD., et hoc impedi- mentum per non usum de facto fuisse subiatum.

(a) Nec Theologi nec Canonistae ad impedimentum, quod dicitur Eeclesiae vetitum, revocare fiolent leges generales, quarum violatio illicitam reddat matrimonii celebralionem ; alioquin vero non tria illa tantummodo recensenda essent, quae mox A. indicat, sed mul- to plura. Quod vero inter tria illa etiam necessitatem consensus parentum reponat, id Galliarum circumstantiis tribuatur ; nam con-

DE MATRIMOMO I7t

r Prohihilio parlicularis liahotur, ({uaodo iusta ct fpeciali dc causa nialrimonium ahcui inlcrdicitur [a), sItc a Parocho, sive ah 1'piscopo: v. ^t., quia suspicio impcdimcnli dirimcutis cxorla esl.

2* Proluhilio pcncrahs in Iriphci praesertim casu hahetur, scihcet r nc contrahatur malrimonium intcr hacreticum ct ca- thohcam, ct vicc vcrsa ; -2' nc contrahatur sinc bnnnorum pro- clanialiono; :{' nc conlrahalur sinc conscnsu parentum dchitc rc(juisito. I)c hannis lani supra diclum est, u. ZM. ^/.vrry., itcm dc consensu parentum, n. 154. Dc cultus autcm dispantalc di- ccmus infra, ii. 821. cl setj.

II Temjjus.

778. — Est dclcrminatum ali(|uod pcr dccursum anni tcm- pus, quod ferialnm dicitur, ct qno Ecclesia soleninilates nu- pliaruni vrlal. Trid. sess. 2i. c. 10. — Talc aulcm nunc // est lenipus (juod fluil a prima Dominica Advenlus us(|uc ad r- "». ■- niam inclusive, ct a dic Cinorum usquc ad Oclavam IV itcm imtusice.

iNoTi. Coneil. Tridtnt. lolat nuplianint lolrtnnitairs prarralo Xtmfun ftvkX* |..i ni<>iiruiu »pon»<"> b<>nc«iirrrr, •pno^ain ruin »(rrpita domain lUJar"- f*^

sensus Iste, ul alias nolavimus ad n. 7oL), subiiidc po.«*ltia!icri etiaui polest; clideoabs ro gencratim conseusu5 Luius defectus iutcr im- pediniciiia nnnicralur.

{n, (i;iusat> iu.st.ie, proptor (|uus e\ commuui DD. intcr«iici uiatrl- mouiuin polest, tri^s praeciput* enuinorautur ; V Kecl.tmurio de h|H>u- Miilibus, <(uihu.s allunuer .spon.*ioruiu priuj» so rnni ali.i prr.nuua ut>-

strinxorit ; 2* S ■ ■ •■ ^ ■■ ■ ' • ■■ •• • '• • ■ ••;n

inlor oos aul <lii . • 'i

ioauis, ne e\ co iu;ilrim(»nio gravei» rixae, inimicitiae, scaudala, aliave inoonuuodn snl»>«' i Vid. Pirhlng. J.ib. l. TH. It'».». l.

b Dicilnr, nunc ; nau ^ IridiMitiu.wu suiodum f«Ti<iiiiii wu\-

pus crat l" .\ (lonjinic» prnia AtUentus u.M|ue ad I

2* a doininica SopluaKesiniae ad <>cia\am PaM'hati,s; U* a i -

niinia I'. : ' '' ' ^:un \\\\\ • ': !'

Irihus li ^ "» .S. 1«'

Schmalzyi^ueb. I.ib. 4. Tit. 16. n. 27

680 TRACTATUS

vivia nuptialia solcmniora inslruore. Noti auteni vetat Parocho sponsos privatiir» eoniungere, licet variis in locis proptor consuetmUneni id etiam prohibeatur [a). — Ita communiler.

III. Sponsaiia.

779. — Sponsalia quaelibet, siye ecclesiastica, swe pricala cum alia persona serio contracta, neque ex mutuo consensu, neque alia iusta de causa legitime dissoluta, sunt impedimen- tum matrimonium impediens. Patet ex iure naturali; existit

(o) Consueludo mmirum quorundam locorum habel, non quidem ne fiant proclamaliones, aui ne celebretur coulractus malrimonil, neve hoc consummetur per tempora ferlata, sed ne celebrentur nu- ptiae nlsi aut urgente aliqua necessilate, aut obtenta Ordinarii li- centia, etiam (si fteri possit) in casu necessitatis : cui consuetudini utique par est, ut parochi sese accommodent. Iia ReitTenst. [lib. 4. Tit. 16, n. 12.), Schmalzgr. [eod. tit. n. 3i.), Wuestner [eod. tit. n. 34.), Koning [eod. tit. n. 3.), Schambogen [eod. lit. n. 2.), Schmier (Part. 3. De Matr. Cap. 1. n. 103.), Marchant, Gobat, Laymann, San- chez, elc. Quocirca necesse non erat, ut hoc ipsum Lambertinius (Instr. 80. n. 14.) tamquam novam ac peregrinam damnati Van-Espe- nii sapientiara suis parochis proponeret.

In eadem Instr. 80. n. 20. Lamberlinius rursus affert Van-Espen eliara reprehendentem Canonlstas, quasi hi nimis addicti rigorosis antiquorum Canonum expressionibus abstinentiam a malrimomi cou- summaiione per tempus feriatum reduxerint in praeceplum, quando potius erat meri consilii, prouti ex Lamberlinio refert eliam S. Al- phonsus (Lib. 6. n. 984.). Sed et ista ad antiquos obieclos canones responsio falsa est. Responsio vera est [Vid. Schmahgr. Lib. 4. Tit. 16. n. 31.-41.), canones illos solum de solemnl sponsaelra- tluctione loqui, non vero de malrimonii consummalione; atque ita necesse non est eos explicare de mero consilio, et non de precepto'; nara solemnis illa iradiictio reipsa praecepto interdicitur. Quod si canones addunt, separandos esse coniuges, qui contra Ecclesiae praeceptum nupiias solemniter celebraverint; haec poena foret, quae non de consilio, sed de praecepto essel subeunda. E quibus ulique edocemur, inanem esse eorum spem, qui in damnatis operibus lali- tare thesauros sapienliae existimantes, potius e putridis hisce fon- libus expiscari peregrina, quam asinceris catholicae scholae prom- ptuariis docirinam haurire satagant.

l)t MATBIMOMO S8l

enim gravis ohligalio iustitiac standi coDtractui oncroso vcrc rnito. Si quis aulcm, dod obstantc illo impedimcnto, nuptias contraliat, vatidum <]uidcm crit matrimonium, cum im()cdimcD- tum lioc sit tantuin impcdicns, non tamcn licitum.

/V. yotum.

Oiiadruplcx dislinu'uilurvotum malrimonium impcdicns, Dcm- pc r volum raslilalis; -2' volum non nuhcndi ; 3* votum inprc- (licndi Kcligioncm; l* volum Ordincs sacros suscipicndi.

"8(1. -- 1. Votum castitatis.

\* ijm talc votum cmisit, pcccat gravitcr matrimonium in- icns ciini intciitionc ilhid consiiminnndi, ({uia votum infrin^il.

'2* Pcccat cliaiii ^Tavilcr, scclusa hac inlcnlionc, quia c\- ponit sc pcriculo vcl volum vcl ius compartis violandi.

V Contracto matrimonio, ncc petcrc ncc rcddcrc polcst dc- !)itum lahcnte primo himcslri, quia c\ privilcgio divino exi- niuntur hoc lcmporc coniu^cs ah ohligalionc coniu^Mlis dchiti, iuxla dicta siqira ;/. 7*)1*. Klapso aulcm hoc lcmporc, potcj-t quidciii «lchilum rcddcrc ct comparlis iuri salisfaccrc, non ta- nicn pctcre per se, sinc dispcnsationc a voto, aut sinc suspcn- sionc scu indirecta voti irriiationc ah allcro coniuge facla.

{* Dchct omnino ahstincrc, si altcr conscnliat, vcl ius pc- tcndi amiscrit, v. ^r., oh adullcrium vcl inccstum. Ouod si acgrc ahsiincrc polcst, dispcnsalioncm (|uamprimuiii postulare aut pracdictam irritationcm ah alio coniugc (piarrcrc dcl)ct.

y Si altcr coniux morialur, ad novas nuptias convolarc nc- qiiit, nisi dispcnsationcm a volo .suo ctiam ad hunc clTcctuin impclravcril. — Lacrow, l. ;i. «. 564.

781. 11. yotum iinn nnbrmii, seu cotuin nrgmitatis.

1* (Jni voto illo cmis^o, niatrimonium cunlrahit, ^ravitcr pec- cat, ut manifcstum cst.

i' ('oiilra<'lo inatrimonio, rcildrr^' iitqur i-li.im prlcre polc»>t dchitum, (}uia laiii iiiipossihilis facla c.st voii (discrvatio.

3* Mortuo coniug(*, novum matrimonium, saltcm prol)ahiIi- Ccr, contrahcrc potcst, oh camdcm rationcm.

In pra\i diihium cst (]uando<]uc, an quis virginilatcm .scu c^ehhatum, vcl jiotius casliiatcm vovcrit. lntcrrogandu»i <Tit pocnitciis, aii intcntionc sc ah tinertbus malnmonii lilM*randi sanctius<]ue Dco scrvicndi duclus rueril, vcl umce amore ti

682 TRACTATUS

affectu puritatis : in primo casu caelibatum et virginitatem, ia secundo autem vere castitatem vovisse censendus est. — La- croix, n. 357.

782. — III. \otim ingrediendi Religionem.

V Qui tale votum emisit, peccat graviter matrimonium in- eundo, tum quia alterum decipit, tum quia se exponit periculo TOtum violandi.

2" Ante matrimonii consummationem, tenetur Religionem in- gredi ; ideoque mortaliter peccat, quando prima vice matrimo- nium consummat, si-ve petendo, sive reddendo debitum ; quia votum adimplere debet, quando potest. Illud autem adimplere potest non consummando matrimonium in primo bimestri, cum tunc ex privilegio divino possit quilibet Religionem ingredi, et altera pars, coniuge solemniter profitente, a vinculo matrimonii liberetur, iuxta superius dicta n. 759.

3" Post consummatum matrimonium potest petere et redde- re debitum, quia executio voti facta est impossibilis, et petitio actus coniugalis non est contra iliius votum, cum non voverit castitatem, sed Religionem.

4° Etiam consummato matrimonio, tenetur Religionera in- gredi per se, quoties id potest, illaeso compartis iure, v. gr., si alter consentiat, vel ius petendi debitum amittat in perpe- tuum, aut si matrimonium per mortem solvatur; quia obligatio voti semper subsistit. In praxi autem in hisce casibus magis expedit, ut ad dispensationem recurratur {a).

783. — IV. Yotum suscipiendi Ordines.

V Qui votum illud emisit, peccat graviter matrimonium in- eundo, ut in comperto est.

2" Tenetur Ordines suscipere, si possit, v. gr., si obtineat consensum alterius. luxta plures, tenetur Religionem ingredi ante raatriraonii consumraationera, etiara invilo altero, ut vo- tum adiraplere possit. Sed alii probabiliiis hoc negant.

3" Inito raatriraonio, potest ilhid consuramare, si votum am- plius adiraplere nequeat.

(a) Iii praxi clrcumstantiae rallone aetatis, prolis forte cx matrU monio susceptae, status fortunarum, habilitatis quoque ad munia religiosa ita sunt immulalae, ut propter materiae mutationem voli obligatlo fere perse cesset, nec opus sit dispensatione.

Dl MATEIMOMO S8>

QuaesUa :

THi. — OiAr.n. T Ouinam dispensare taieaul i/< nni-edimen' iis iinpedifitdljusf

llisp. r Ncmo (Jispeiisarc polcsl, ne Sunimus quidcm l'on- tifex, at) iiiipcdiinento c\ validis sponsalibus orto, cum hac in rc dc slriclo iusliliac dcbilo apalur. Idem direndum de ncccs- silalc con^cnsus parenlum, (|uat; a iurc nalurali repL-lcnda est, ct naluralitcr ccssal, si parcutcs iniustc dis.sentiant.

Hrsp. 2' Kpiscopi, scu ordinarii animarum Pastores, iuris- dictionc plcna in toro cxtcrno ^audcnlcs, dispensare possuol 1* in ot»!i^'atione t)annorum ; i' (pioad contrartum pcr tempus feriatum, ul)i coiisucludo liunc (juo(|ue interdicat ; :$' lu voto castitatis tcmporancac, ct vir^initatis seu non nuticndi.

Nc«|ueunt autcm dispcnsare V quoad volum pcrpctuac ca- slitatis a) ; tJ* (juoad votum infjrcdicndi ftelif^ioncm ; 3* quoad impedimcntiim disparitatis cullus inter callioliros ct liacreticos. lloc eniiu triple\ iiiipcdinicntum Papac reservatum e>t.

Hesp. 3' Hcuularcs c\ suis privilepiis dispcnsarc valcnt raerc pro foro intcrno, in voto virginitalis, scu non nut)endi f> . — Recole dicla de pricile(iiis Retjularmn, in Tractatu dc Statt' bus, Ti. ITj.

[a' Inlelligc antc contra(^tum matriinonium; nam contracto ina- Irlinonlo, E()lsropus dlsp(»nsarc potesl ad dehilum pplendum Virf. S. Alpfunir i.ib. f). n. Wl . . Id<in dirilo d(^ >olo ronlln''nliar, quo alteruter roniu^^nm post ronlrarnmi mnlrimnniuni • '''lyn^orit. Cmn enim vi luiiii*^ \oti «>\i^«*r«- «pii<!oiu «lt'l»iiu(n pi ur, illud

tamcn rcdderc possll, imo cl delicat, non osl volum perferiac ca- stitalis, alipii* ndco non e.Ht Summo Pontiliri r* m S(vu- '

cendum, si c\ commuui cou.sensu coniux utci , , ..iittfn tiiieiitinm vovissel (Vi</. S. .{Iphons. ibid. ii. i»M

(6; E\ gi'ner;ili prinrlpio, tpiud HegularpH mcmiicantr» %i pri\i- lcpiorum suorum «lispriisnre possinl in ii.n \oiis onu ' ' • ■ ' "

iure ordinnriii di.spriiH.irr pti.ssunt rl l!piH»'opi, .^^. .\, ti. 987. merito infert, co.Hdcin nou .Holum In votu non nubendi, ul lialu'l .V., .slmI rtiam in \olo r.i»! <lKim «j ' ^

alia (ie rausa non perfectaf, luiii ^ < 'sl iu.;«u*

matrimouium, dispeiKHurp pos.se. Imo cum .nat , .slttlMlfal

iiit, ut mo\ .V. iniiuil in Quaest. t.^ aU iu» Kpiscopi ordinari\im «pc-

684 TRACTATIJS

QuAER. 2° An Episcopus, urgente necessitale, nempe cumpe- riculmn est in mora, dispensare possit in voto castilatis ad ma- trimonium contrahendum ?

Resp. Afprm., dumniodo vere adsit illud periculum, nec adi- tus ad Pontificem facile pateat. — S. Lig. n. 987. — Suarez. — Sanchez. — Navarrus, etc.

ARTICULUS II.

DE IMPEDIMENTIS DIRIMENTIBUS.

Agendum \° de impedimentis dirimentibus in genere ; 2" de impedimentis ilirimcntibiis in specie ; 5° de dispensatione ab hisce impedimentis.

§. I. De impedimeniis dirimentibus in genere.

PROPOSITIO I.

Ecclesia potestatem habet constituendi impedimenta matrimO' nium non tantum impedientia, sed et dirimentia. De fide est.

783. — Elucet 1° ex definitione Concil. Trident. sess. 24. Can. 4. : Si quis dixerit Ecclesiam non potuisse constituere im- pedimenta matrimonium dirimentia, vel in iis constituendis er- rasse, anathema sit. Confirmatur 2" ex ratione theologica. Ec- clesia enim accepit a Christo omnem potestatem necessariam Yel etiam utilem ad Rempublicam christianam recte gubernan- dam ; atqui potestas constituendi impedimenta matrimonii est valde utihs imo et necessaria, ut matrimonium cum honore et decentia Sacraraentis debita a fideUbus tractetur : ergo, etc.

PROPOSITIO II.

Ecclesia sola impedimenta matrimonii dirimentia constituere potest, et consequenter Principes saeculares non possunt con- STiTUERE iMPEDiMENTA , nisi ad mcros effectus civiles.

ctare, ut urgente necessltale dispensare posslt In voto perfectae caslJtaUs ad matrimonium contrahendum, vl praemissi principii id (juo({ue mendicanlibus competet, uli reipsa plures DD. [\id. S. At- phons. Lib. 6. n. 1128.) concedunt.

DE MATRIMOMO %%$

780. — r Probnlur cx Conc. furonfnsi, an. 1383, a Grego- rio Mll specialiler npprobalo, c. 19., de lurisilictionr, ^. 6., ut)i sic (Jicilur : Cerlissiini iuris cum sil, mabimaniales causas esse fori ecclesiastici, ideoque earum cognitionem ac decisiontm iudicihus laicis a sacris Canonihus omnino esse intrrdictam ; omnibus jiraetert/uom fipiscopis et eorum 0/ftcialihus, de iis, earumqur njipmdirihus ac circum\tantiis, vrluti si dr r i/i

adharsionr sil (juarstio, roynoscere ac drriderr suhanu: i.niiis poena prohihemus. — Colleciio Conciliorum. Lahbe.)

2* Palcl c\ ipso Concil. Trident. sess. 23. c. 12., ubi (klini- TJt, causns nialriiiionialcs ad iufJiccs ccclcsiaslicos pcrlincre.

3* Kvincilur e\ lilleris Pii V/ ad Kpiscopuni Molulensrm, 17 Scplenihris 17S8, (^uiljus rspresse declaral talem cs^c >ea- sum Cau. \'l. Conc. Tridentini.

4* Id conlirmat ratio llieologica. Cuni cnim malrimoniuni a Christo elevnlum sil ad di.i:nilatcm Sijcramcnli, neccssario soli polestali spinluali suhiicilur. Kl <|uamvis in malrimonio di- slin^uantur ralio conlraclus ct raiio Sacramenli, inlcfirum la- mcn malrimonium ad Sacramcnlum pertinct, cum conlractus sit ipsius matcria, ct disiungi a ratione Sacramcnti inter chri- stianos non possil. AIio(juin vero seijuerentur rnavima incom- moda e\ conllictu potc>lalis, si duae putestaies ab invicem ia- dcpendentcs impedimenta matrimonii constitutrc possent; quod cnim una aedilicarct, dcstrucre possct allera.

N«»Ti. Iinprtlimrnla «lirimratia dirert,- rl primorui ., nlricluni injln>

iiioiiialinn afririant, inam«|iif oiiUiim rl irriluni rr«iilaal oti Jrf«<lam roii<iiiioat« ■li>oliilr rri|iii«iinp ail %aliil«* rnnlrjLrnilam. Indirrttf •airro «I t^mmdan» «(fi- ciuul i|»iiiu S^rramruluui, iliiili-uu» niMiiriiiu miI.Ui.i i.i.irj.iu r.. in»o oialrrM Samnipoli ilrficil. $r<|ailar ct tiirli<

Ouarsita :

787. — Qi AF.R. 1' An impednnentum tnnncihihter ignora- tum irritet malrimonium rum ilto conlracttim ?

Rrsji. Affirni. Hatio esl, (|uia lc\ tale impedimentum consti- tuens babei pro (»b:eclo ipsummet conlracium irritnndum. ol proinde conlriictum semper irritat indcpendenler a cofjnilionc el \olunlatc contrabenlis. Insuper lej^cs irritantcs elTccluni suum in omni casu sorliri debent. nisi honum gen«rale ahso- lutc obslet. ut dicetur de impedimenlo clandestinitalis, quod lunc lanlummodo cessat, tpiando saeviente pcrM^culione, Sa-

^86 TRACTATUS

cerdotes idonei (a) ad assistendum matrimoniis haberi non pos- sunt, ut suo loco dicetur. — Lacroix, n. 626., et alii commih nissime.

Hinc si contracto matrimonio mulier certo detegat impedi- mentum dirimens, yi cuius nullum fuerit matrimonium, debi- tum petere non potest, nec reddere, etiamsi ad id comminatio- ne mortis cogeretur, quia coniunctio fornicaria esset, quae in nullo casu licita est. Excipiunt quidam, nisi mulier mere pas- sive se haberet, ita ut omnino materialiter tali actui cooperare- tur ; sed neque hoc concedi debet, cum de re intrinsece mala agatur; nisi, iuxta sententiam probabilem, mulier metu mortis ad id cogatur, secluso tamen consensus periculo. — Recole di- cta, t. I. de Act. hum. n. 21. et de 5' Praec. n. 390.

788. — QuAER. 2° An incurrantur, hcet ignorata, ea quoque impedimenta, quae mdentur habere rationem poenae, ut impe- dimentum, criminis ?

Resp. Affirm. Ita communius cum Lacroix, Lib. 6. Part. 3. n. 641. [b). Ratio est, quia illa impedimenta habent primario

(a) Nimirum etiam sacerdos, nisi delegatam facultatem habeat ab eo, qul iure ordinarlo assistere matrimonii contractui debet, ad ullum valorem contraclui sua praesentia tribuendum prorsus ine- ptus est. •

(&) Consulendus est de hac quaestione Ferd. Krimer, qui [In De- cretal. Lib. 4. a n. 1011. ad 1029.) ex professo hanc quaestionem tra- <5lat, libralisque utriusque partis rationibus, sic concludit (w. 1024); £x istis opinionibus sibi oppositis, a/prmativa.... est sine dubio val- de probabilis: negativa tamen non modo probabilis est absolute, sed etiam relate ad oppositam suam probabilitatem retinet. Maior enim probabilitas sententiae affirmantis nec ex certis aut evidentibus prin- €lpiis,\ nec certe aut evidenter concludit, sed solum probabiliter, et forte cum aliquo excessu ex auctoritate; consequenter non tollit nc- ganti suam probabilitatem, etiam collata ad illam. Ea enim manet €liamnum intra fines purae probabilitatis ; et soluiiones suarum ra- tionum habet valde probabiles seu prudenti fundamento subnixas.

Quod autera vere affirmet Krimer, afjirmativam sentenliam neque cerlis principiis, neque certa conclusione deduci, id facile palet. Sit, V. gr,, Suarez, qui dum alioquin docet, ignoranliam non excusa* re ab hoc impedimento incurrendo, tamen [De Leg. Lib. 5. Cap. 19. n. 6.) statuit, hoc impediraentum esse poenale. Ita ille: Inter impe- dimenta matrimonii, illa quae sunt ratione delicti, poenalia sunt, ut

I)E MATEIMOMO IS7

et principaliter rationem vincuii, cisecundario tanliim raiiooem poenae ; et conscqucnter scmpcr int iirruntur, quamTis i^o-

lunt uxoricxdium nim promif^ione, adultenum cum aliquo, i u rntc coniuge, cum promixsione futuri mnlrimonii, etc. Kl rnrujnem ibid.) redjlil, quia irrilado nctus est mafjnum graramen, et potest nocu- vientuin nffrrre ; enjo de %r e^te pntest stiffirient poena, et n' • * > est valde arcommodata delirto. Ctii ronr^oulil ol Pnl.ius i... :. ;. DLtp. 2. punct. 2. n. 2.\ ubi scribil: Atiquando nnnultntionrtus in- ducilur inpoenam commi.tti delicti, qunlitev i.von.v/fM sHyjryju in- ducitur:... .si nliquit coniuqntus sub fidr dntn de malrimonio ronlra- hendo, cum nliqua adulleriuin commisit, etr. Nec alilcrCiird. 1)«' l.n^'o {De Poenit. Uisp. 16. n. XM. : /n iis caubus malrimonium non pro- hibelur prnpler mnlirum honestnlis xprrialin, scd in poennm delirii commis.si, et ut consulalur.... indemnilali coniugis, cuius vita peri- clHaretur, si cum spe fuluri malrimnnii fierent adulteria, et promis- siones, aut mnchinntiones de nccidendo coniuge.

F*orr() <i\ hoc, ul aiobal Palaus,rr omnium senlenlia tenendum est, iam quaeslio, nn ignorantia irrilationis.... impediat irrilationem actw (ul<Miiur vcrbi.s ip.sius Suarczii, /. c. Cap. 22. n. I.), pendet ex guaentione, an ignnrnnlia solius pnenne ercuset illam, r'" ■ i

legem peccalum sit. Kl ip.sf (pfnlem ncganti opinioni .>.c ..... hacrcl: /n qua ((piac.sUonc) parlem neganlem reriorem esse rn - mus. Quocirca (pioad specialcm (|uaoslioncin dc irriiationis poena

sic ar^Miit: t'nde cnnsequenler in pr- ' ' 'tidum rst, quando tex

humana prohibel aclum addendo i( i ' yer modum poenae. si

lex non ignoralur ul prohibens, licet ignoreiur ul irritans, aclum eonlra legem fnrlum cs.se irrilum : quia tnlis ivnaran/ia non escusat peccalum conlrn legem, et cnnsequenler nec excusat poenam, licet iynorelur: ergo neque escusat irrilationrm. lla <|ui(li*in Suarci.

Al vero solidumiH» cst boc fundamcntum? Nam Sanclici Jie .V<»- irim. I.ib. 1). Dis)). .'12. n 17.' (|uoul gcncrab* illud prin " \

•«rtorcm s«Mil»Mili.im op|H)jiilam. Sic iilc : \erius (umrti j,

vnirersas has poenas non incurri, ubi adest praedicla iurit itcil. p\ini<Milis) i|/n()ran(ia. IJuarc cl (pioad irrii i ipsc in C(uilra-

rium .sic Jbid. n. IH^ r(Mioludil: .Kdde nnnuM; fi n"»**. >jutv'. fo fion est ex solemnilatis defeclu, sed in delinqueu a y.^m n .. . jn- eurri a legis ignnris, ut bene adrertit Anlonius e HMtrio in C. 2. /A# Constil. n. I!>. ()u<)d <piid»Mn rcfcrri ad irrilaliouem (pi0(pn* matrV- moiiii, palcl c\ iis (piac al bi liab(»t l.ib. 7. />i*;» 5. n. 1. dircDf, matrimonium intcr (|uosdam intcrdici in delicli ndmiMsi pornam.

Exindc intclliges, cur supposito illo Suarerii prinrip o, (piod Pa- laus nuTilo addcbal csse in omnium tmltntia, niminim mutrimo-

688 TRACTATUS

rantia excuset a poena iuxta communem sententiam, ubi agitur de lege mere prohibente.

nium in casu irritarl in poenam criminis, Leander a Murcia (Disq, in 1. 2. S. Thora. L. 2. D. 4.), concluserit, pro hac sententia (nempe non incurri irritationis matrimonii poenam) stare omnes, qui asse- runt, irregularitatem, et alias poenas, per leges ecclesiasticas Impo- sitas, non incurri ab eo, qui iilas ignorat, eliam ignorantia vinci- bili...., dxmmodo non sit crassa et supina.

Porro quofi sententia ista, quae ad incurrendas poenas exigit scienliam iuris non solum prohibentis, sed etiam punientls, pluri- mis placuerit, ex DD. a Sanchezio (l. c. n. 17.) allegalis discere fa- cillime licet. Et praeterquam quod eliam A. fatetur, hanc esse sen- lentiam. communem, in praesens sutiicere illud polest, quod Schmalz- grueber (In Lib. 5. Tit. 37. n. 109.) ex communi itidem senlenlia scribit: Esl instar regulae (inquit), quod commiltens aliquod deli" ctum, subiaceat quidem poenis tali delicto proportionalis, non autem aliis extraordinariis, quae imponuntur ad vitandum frequentem de- licli usum, vel ob aliam causam, nisi delinquens sciverit, delictum sub ea poena prohibitum esse. Quod quidem principium postquam Suarezius ipse [De Cens. Disp. 4. Sect. 9. n. 21.) relulit ex Navar- ro hisce verbis: Addit Navarrus, quoties poena est exorbilans et extraordinaria, cvivscvmqve generis sit, si illa ignoralur, etiamsi delictum committatur, non incurri; sincere fatetur (ibid. n. 22.), quod Navarri discursus est probabilis, nisi quod exteudi non debeat ad poenas, quas Deus in aelernitate peccatis infligil: secus enim, ul ait, eas non incurreret, qui ignorel poenarum aelernitatem. Cae- terum nemo dubitat, quin irritalio matrimonii in casu sit poena ex- traordinaria ; proinde Navarrus prorsus merito principium illud im- pedimenlo criminis sic appiicat (31an. Cap. 22. n. 46.) : Si uterque probabiliter ignorat (impedimenlum), possunt matrimonium contra- here, simul atque mortuus fuerit, qui impediebat. Ex quibus patet, principia ab ipso Suarezio admissa ad contrariam, ac ipse velit, conclusionem potius adducere.

Ut itaque suppetias ferant nutanli illi conclusioni, ad ilhid con- fugiunt, quod et A. innuit, et sic effert Sporer [De Matrim. ri. 44.) Hoc impedimentum ab Ecctesia inductum esi, non praecise inpoenam delicti, sed principaliter ad absterrendos homines, ne spe matrimonii crimina committant, prout unanimiter supponunt Doclores universi. Unde Suarez [De Leg. Lib. 5. Cap. 19. n. 10.) vult, hoc impedi- menlum potius habere rationem medicinae. Sic enim ille : Hic non consideralur tantum communis utilitas, quae invenitur in poena, ut poena est, quue est vendicare delictum....; sed ulterius consideratur

|)E M ITHIMOMO fSf

Qlakr. V An le(jes Ecilfsme constitiienUs impedimenta di- rimendn urgeant eliam in casu grai i^snni inrommodi, c. </r., periculi mortis^ ctc.?

utilitas yhiuciME (ut iic dicam) auferenio occasiones perpetran'ii similia drlicta ; quae utilitns non e^t rofhmunii r.mni poenae, ne'- */r ratiune eius, ut nd vindiiationrm spectat. iloc rr>jo modo dicimus, per irritationem illam matrimonii in praedirtis casibus auferri orra- siones perpetrandi similia delicta, et hanc causam fuimr sufficientem ad impnnenda tnlid impedimenta eliam sine vindicatione delicti, quod prr aliam poennm fieri potuis%et.

Fusiim, |)lonuin((U(> ad isln responsum (iircctum roporics apud laud.Uuni Krirnrr In i.ib. Y. Tit. 7. a n. "2!>. fl</743. , qui in^l.in- lias unines up{)usilae parlis (liiigenlissimc perse(|nitur. .Nani not).^ in praesens salis erit oslendere, hacc (|uo(|ue e\ ipsorum, (|ui ca proferunt, senlentia prorsu> nutarc, imo in\iceni eridi.

Kt in primis dum \>U ad luendam causam contendunt, impcdi- incntum crimlnis polius rationc medicinne inductunj e.<se, (piam in delicU pocnam, ccce libi llaunoldus {Tr. 1. De Leg. a n. 109. , (|ui confulalunis ioaiinem Snlns el l*nllavicinum, uoblscum hac in rc conlendenlos, leyes irrilantes prnecisr in poenam alicuius delicti iion lij^arc ij^noranle.s, quia ignorantia inculpabilisejcvsat a poena, ncces.sarium ad causam non |)ro(leii(lam pulal conlra conlenderc, irrilnlionem malrimonii in casu esse puram poenam. Sic i" ' . n. 110. : ilanc irritntionem scil. matrimonii contracti ab .;

vel aduUero cum complice e.r intenlione vel promisuone malrimO' uii, etc.) eise purnm poenam, videtur milii ccrtum. Tum .-uh^iilium, ipiod .Suare/ius cunlra (juacsixil in ulililate medicinae, sic llaunol- (ius (ibid.) cxplodil: Nam licet per consequentiam tit favorabilis coniugibus, Aur tamen si obstaret, mtlla deniijue lej irrilam esset pura poena, cum quaelibet tandrm in aliifurm farorcm rr- '■ ■ Quucirca eo demum cunfuf:il, ul coiitia communem m gct, ignorantiam poenae cxcusare ab ipsa pocna incurrciula. ^uan- dixpiidem \ero «unnes cxcipiunt, si (|uando poena sit ;-

ria. hoc unum n liipium deni()ue illi fuil, ut ibid. ad\t > ......i

scnsum contenderet, irrilalionem malrimonii ol» u\» ; a \el

adullerium, ctc, non essc poenam e\traordinariaiD. AUiue iia o patrouis illius doctrinae alter destn ' -)(cr atUtruit:

<juo(l .sane conlin^ere non sohi. i.i. Iirnut|ue

principin adhil)entur.

At (piisnam limor liauiKddum impulil, ut <>

nii irrilationem in ca^u esse i-uram p()cnam? l... *.l

aliud principium, (juod ciusdem causae paliuni, sui prorMi5 obliti, niuY Tom. il. U

€90 TRACTATUS

Resp. Affirm., quia ex dictis ignorantia, etiam omnimoda, habilem faeere nequit ad matrimonium illum, qui per legem inhabilis existit; ergo multo minus metus damni, etc. Hinc,

alibi adstruunt. Adi enim, v. gr., S. Alphonsum [Lib. 7. n. 351.) ; etcernes eosdemDD., ut evincant, ab incurrenda irregularitate ex delicto non excusare ignorantiam poenae, ipsius nempe irregulari- tatis, hac omnino uti ratione, quia irregularitas non est poena medi- cinalis ad cavenda crimina in futurum, sed est inhabilitas vel poena punitiva propler maculam culpae. Atque itaprorsus Suarez (DeCens. Disp. 40. n. 9.) habet: Cessat hic specialis ratio, ob quam diximus ignorantiam invincibilem excommunicationis, seu censurae proprie dictae excusare, ne illa incurratur, quia illa est poena medicinalis^ quae pro contumacia formaliter ferlur, et ut ab illa recedatur; ir- regularitas vero, quando est poena, non fertur ut medicinalis, sed in vindictam delicti....; et ideo haec sola ignorantia non excusat irre- gularilatem. ISec aliter quasi ex communi sententia Schmalzgrueber {Lib. 1. Tit. 2. n. 40.) : Communis doctrina cum Covarruvia affirmat (irregularitatem ab ignorante solam poenam incurri), quia istae nec medicinales sunt, etc. Itemque La Crolx [Lib. 7. u. 482.) rationem, cur incurratur ab ignorante irregularitas ex delicto, affert, quia irregularitas nonest.... poena medicinalis, requirens scientiam vel contumaciam, etc.

Hisce positis, et omissa nunc hac quaestione de irregularitate (nam ut suo loco videbimus cum S. Alphonso, aeque probabile est, irregularitatem in casu praedicto non incurri), quid dlcendum su- perest de argumento supra allato a Sporer ac Suarezio, nempe quod impedimenlum criminis ideo etiam ab ignoranle incurrilur, quia potius medicinae rationem habet, quam poenae? Quid, quae- so, hoc est, quod qualitas poenae medicinalis, quae prius, ubi agi- tur de impedimento criminis, affertur ut ratio, cur poena etiam ab ignorante incurri debeat, postea vero, ut vidimus oculis nostris, ab iisdem auctoribus urgetur ceu ratio, cur ignorantia ab incurrenda poena eximere debeat? Firmumne habebimus illud eorum argumen- tum, quo ipsi deinde utuntur ad oppositum evincendum? Neque vero ipsi solum, sed (quod sane mirum videri debet) etiara qui de- fendunt, impedimentum criminis non incurri ab ignorante, argu- mento eodem utuntur petito ex ratione poenae jnedicinalis. Sic enim Schmalzgrueber [Lib. 4. Tit. 7. n. 58.) eorum senteutiam ex- hibet: Ralionem dant, quia impedimentum criminis ex disposilione iuris ecclesiastici habet rationem poenae pro perpetrato crimine, et medicinae conducentis ad coniugiorum fidem, et incolumitatem con- iugum, servandam, variaque mala praecavenda; atqui ex communi

DE MATEIM0:^IO 691

hi (jiiis contraMt ifnpodimontuni, v. pr., aflinilalis cum spoaia sua lie tuturo ol) loriiualionciii nim cius sorore, €l Superiores

daclrina poenae praenertim meilicinaUs, iure ecclenastico itatutae, non inrvrnintur ab i/t, 7111 inrinribititer ignorant^ eoM itatutoM eMu; rrgo, elc. Ouod (juirlom arpumenlum profrrio «o v: 'UerMi-

rios pcrslriiif^erc dphcl, i|uod v"^ mio prarmis^ • pjii

conccdanl, scd ul verissiiiiam .1 i el pro se . ur-

geant. Ht forle f)erspcctae huic ralioiium pro allirmante opinione inlinnilnli iribiicndum quis put;dril, (|Uo<I Sporcr l. r ra-

lis cliam «jui ahsijue nol;i o|)p()sil.iiii nc^ianleiii defend' on-

cludal : ideo ego cum P.Jiohat non vererrr i7/o», qui bona fide con^ trajerunt ad^tricd impcdimento criminis, relinqurrr in bona fidr.

Lcvioris adhuc momenli csl, < ' "pponit Vicstner f' ■ ' " '

Coning. p. '1. n. 21. , non esse j' ;i n ccnsuris, in

et privalionc del)iti coniufjalis ; (fuia censurae re(|uirunt j^pecialem conlunKiciain, «|\iac ccssal in i?:noran((». ilhim .-1 " xam

essc. IJcnc rcspondci Kriincr (I. c. n. \i\'H\. . / . ^^iii.

rant cnntumaciam, haec tamen non rtipponit e^xentiatiler monitionem aut coinminadonrm pornae factam al) homine; id enim fnllit in cen^

.suri^ Intae trntrntiae gmrralitrr a iurv impofiti.^, fy-*--' ^n.

di% suffirit monitio et comminatio Lcgis, ipso faclo de-

lin(|ucnli censuram. Sed haec monitio et comminatio tegis praecetlii r!iam drlirtum, rui lulnr.vum e^t >• ■ • • y ^^^

udr\l illa contumaria. Si ergo ci ) :. , . . ab

iijnorante citra aliam contumariam : id ipfum de hoe imprdimento dicendum erit. Ergo ratione contumaciae guoad hoc inter cenfurat rt hor inr--- '■•''■tum nulla eft di.fparila.n.

.Mii , \ la Tom. 2. Tr. 6. Res. 170. n. .1. in A».' pro allir-

iiinntc scntcntia hoc arpimenlum adhihcnt, (|Uod iinpedimenlum criminis non ^il pncna, sed inh.d ■ ul si p»" ' si-

mul tamcn ct praccipue sil inli.:. .:. ;id conu... N.rum

haec ratio paru^ prohnt ; quia ipsa inhahilitas iure statuta e^l in pnrnam criminif ; atijue ndco quod re(|uiritur ad incurrendam poe-

nam, rc(|nirilnr cttnin :id iidi ' ' ' ' rrcndam. ct ({uod exi-

inil a pocna, ;d» ca <|unr]ue ii • lol,

Arguunt insuper (Md. Ia Vroii lib. 6. /». 1 n. 612.^ e\ praxl et st>\o (iurlac, (|U()d rcis huiii'' '

hcrc sinc dispci.salione, ut Ir i..... i... ... t :

pmf. .\pnttot. I.ib. S. C. l). n. 17.; (]uocirca Diann / r) np nc}i;mlcm hahct ul >aldc pracludicialem 3»acr.s ir m-

tcnllari.u' cl !)alari.ic nomnnnc. C.ul ii — - p

iicdicto \IV X^uarst. Can<>n. ls;l. n ^ .

C92 TRACTATUS

in hoc impedimento dispensare nolint, ex nulla causa vel metu illam ducere potest [a).

sallonis aut facullatis concessio vel negatlo per S. Congregationes, neque controversiarum statum, neque iurium conditlonemullomo- do immutat. Proinde sicut (ut ibi habet idem Benedictus XIV) dis- pensatio concessa vel negata super irregularitalibus vel censuris non evincit incursum in irregularitatem vel censuram, nec conces- sio aut negatio facullaiis petitae, v. gr., a Regulari mendicante, qui vi suorum privilegiorum ea iam pollebat, nihil ipsius aliorumve Regularium privilegiis detrahit; ita nec dispensatio concessa ad convalidandum matrimonium evincit praecedentem eiusdem matri- monii nullitatem, nec dispensalio concessa ad matrimonium con- trahendum evincit ceriam impedimenti exislentiam. Et sane num- quid praxis estlribunali S. Poenitenliariae aut Datariae, utmandent matrimonia sine dispensalione celebrari, quando Oratores etiam in casu dubii impedimenti ad ea pro dispensatione recurrunt? Et ta- men quis ignorat (Vid. S. Alph. Lib. 6. n. 901.), matrimonium cum mera probabilitate careniiae ecclesiastici impedimenti lum valide lum licite sine dispensatione celebrari posse? A.d id vero, quod subditur ex Diana, bene respondet Krimer (cit. Lib. 4. n. 1023.), nullum per hanc opinionem praeiudicium iniuriamve iis tribunalibus fieri: secus abolendae forenl opiniones omnes Thh., quae subinde necessitalem negant petendae dispensationis; at enim perusum la- lium opinionum quidpiam iis Iribunalibus iure debitum detrahi aut negarl, conlendil nemo.

Alii demum ab absurdo argumentanlur ad hominem, quod si poe- nale impedimentum necessario scientiam poenae in delinquenle re- quirat, id valeret etiam quoad impedimenlum allinitatis ex copula iHicila. — Pro cuius dillicuUatis solutione aliquis forte remilte- rel obiicientes ad ea, quae de hac quaeslione habet Engel (Lib. 4. Tit.li. n. II.) : allegat enim DD., quibus arrisit opinio ab hoc quo- que impedimento ignoranles eximens. Sed eiusmo^i responsum nec necessarium est, nec opportunum. Nam multo melius advertit cum aliis Krimer (l. c. n. 1018.), inhabilitatem ex affinitate per se non supponere necessario delictum aliquod, sed solum propinquitatem personarum, quae ex sanguinis commixtione profluit: quocirca af- finitas inhabilitatem istam aeque inducit, tum si ex ficita tum si ex illicita commixtione oriatur, etsi Concilii Tridentini benignitate ex- tensio inhabifitatis ex damnata coniunctione ortae iustis de causis ad arcliores limites restricta fuerit.

Etliaec quidem sufficiant, lum ut constel, non inaniter Krimer dixisse, affirmanlem senlentiam nec certis aut evidentibus principiis,'

DC MAThiMo:^io 693

789. — QtArR. 4* An liceat contrahere matrimonium cum impeilimnito (Inhio, seu }irohahHi'f

He.sj). 1 ' .\flirm. prohabilius in dubio, scu prohabtittate luru eeclesiaslici, quia Kcclcsia mcrilo ccnsclur huiusmodi malri- riiDuiuni ratum habcre, si fortc impcdimcntum rcipsa adcssct. lilcniin lirclesia supplcrc censctur defecluin conlraclus dc lure canonii 0 irrili, siciil cl iuris«lictioni> dfferiuin suppii'1, ()Uolic8 (•oinmiHiiler Doctorcs ul [irohiihilc tcmMit eam su()plcri*, iu\la dicla in Sacramento Poenitentiae de errore in inatrria turisdt- etionis, n. 518. etsef^. Al(|ui opinio docens Ecclesiam supplcre, ^^'noriililcr ni probiihilis rccopla csl al) innumciis Doctoribus, qui oi sulTra^^anlur, liccl eidein nonnulli advcrscntur. Ergo.... — Ita Lacroij', u. li.W. — 5. Liij. n. 901., et alii eommuniter. Resp. 2* yeg.j si agalur dc probabilitalc iuris dicini aul na- luralis, v. gr., in impcdiinrnto li^Mminis, vcl inipotcntiae; quia tunc Ecclosia (lofcctui pr<»babili supplcro ncquit, cum impedi- incntuin illud a!> r.cclcsia nun pcndcat. Malrimoniuin if^itur sic contrnctuin dubium roinanerct ; proinde non licel un(|uam Sa- cramcntuin recipcrc cum lali dubio de eius valorc [h]. Ergo, elc.

vec rerlc et evidenter concludere; tum cliam ul scandalum temporc- tiir (luiirundnm pu>ill()rum, (jui >tupO!it ot (|uodammodo horroscunl, (iiiiii .ludiunt. o|)p()sitaiii iic^^antcm soiitonli.Mn non modo in Stnii- riiirii Uoinani scholis, praccunlo (Mncrito Profos^^or»', Episcopo nunc I.anrotano, lllitio ac RiTio losopho Oardoni, Iradi nt vere probabileni i.wiMliu roiisuc\l.sS(», s(»d in roiiscssu (juoque Kxamiiiatorum Roma- iii (ilcri uli talcin ullro admitli : (Miiu> (|uidcin scntontiao consocta* liuin habos in iis, (piao paulo antc e\ S. .\1phonso ,Ai6. 6. ii 901.]. atlulimus, ci infra habcs |ii. TH9. indicata. {}m\ voro hanc senlen- tiain si\o o \ctc'ribus >i\o o reccntioribus tonuorint, praoier heic allogatos, ))al)0> poiics laud.iluin krinicr /. c. ii. |uU. 1015.

(fl) Vide tamon, (piao ipse Auctor po»l S. Alphon^um superiu> n. 771. lU' (juotlain iieccssiiatis casu ad^crtebat.

[h] S. Alphoiisus i.ib. r». 11. 902. censuil . urgonle gra\i.«5ima causa pusso malrimonium contrahi cum mera probabilitate nonexl- ^lcniis inipodiincnti, otiamsi hoc sil iuri^ di\ini seu natura)i>; mo- do acccdal dcclaralio Suninii Pontiflrls cou interpretis lcgis Ji- \inac, idipio e\inri c\ doclaraiiono l r)»ani VUI, qui in dut>io an valida ossenl matrimonia quorundam Indorum infidolium. el Id- circo n\nncon\crsi ad ridcni tcnorontur arciporc primam e pluri- bus. (|uas habuorant uxoros, an \cro possonl c\ iis, quam mallenl.

694 TRACTATUS

Resp. 3° JSeg. eliam, si agalur de probabilitate facti. Ratio est, quia Ecclesia in huiusraodi probabilitate non praesumitur dispensare. Opinio autera contraria corarauniter non est rece- pta, ut probabilis; et aliunde niraia sequerentur incomraoda, si contracto matriraonio error detegeretur. — Ita commiiniter. — S. Lig. n. 902.

790. — QuAER. 5° An liceat coniugibus uti matrimonio, si post nuptias initas dubium de aliquo impedimento oriatur ?

eligere, respondit, quod ubi DD. sententiae ulrinque probabiles intercederent, Missionaril sequerenlur opiniones barbaris pro con- dilione locorum hominumque favorabiliores. Libellum supplicem Urbano YIII a P. De Lugo, postea Cardinali, de hac re oblatum, re- sponsumque Pontificis habes apud Gardenas (Cris. Theol. Part. 4. Dissert. 2. n. 552.).

Ast advertendum est, iisdem Mlssionariis a Gregorio XIII et eo- dem Urbano VIII iam faclam insuper fuisse facultatem dispensandi quoad ipsum vinculum matrimonii in infidelitate contracti, et non- dum post utriusque coniugis conversionem iterum consummati, uti iam vidimus in not. ad n. 759. pag. 652. Quocirca dubio, si quod supererat de vinculo forte existente cum primauxore, consulebatur aut certe consuli poterat per dispensationem saltem ad cautelam. Quam quidem dispensandi facultalem Episcopis, Yicariis Apostoli- cis, nec non Praefeclis Missionum concedi solitam memorat eliam Benedictus XIV (De Syn. Lib. 6. Cap. 21. n. 6.) his verbis expres- sam : Dispensandi cum Gentilibus et infidelibus plures uxores habenti- bus, ut post conversionem et baptisnium, quam ex illis maluerint, si ipsa etiam fidelis fiat, retinere possint, nisi prima converti voluerit. Quae postrema verba non indicant certe coniugem, quae nollet CO" habitare sine iniuria Creatoris, elc, atque adeo quae dici posset iuxta phrasim Pauli discedere; sic enim nulla opus fuisset dispen- salione; et ex Actis Goncilii Limani (Vide supra not. ad n. 759. pag. 656.) constat, permissum fuisse fideli ut cohabitare cum con- iuge adhuc infideli saltem ad tempus posset. Dispensatio igitur re- fertur ad casum, in quo non vi privilegii Paulini, sed vi Apostolicae dispensalionis matrimoniale vinculum, si quod exstabat cum prima coniuge, solvebatur. Quod autem Lambertinius [l. c), allata hac dispensandi facultate, quodammodo mirabundus notet, nullam in ca meritionem fieri de coniuge infideli iuridice interpellanda, id praeiudicio, quod a Pontio ebiberat, tribuendum est, uti iam in not. superius cit. advertere licuit.

DE VATRIMOMO 895

Hrsp. 1 i\eg.^ doncc facta fueril inquisilio sufiiciens dc tc- ritalc. Si tamcn iinus lanliun ddbitct. ({unmvis noD (kmsiI de- bituin pclcrc, dcbcl lanicn illud rcddcrc allcri in l»nna lidr- r.o- tenli. — S. Lig. n. »01.

Hrsp. 2* Af/irm. si adhibita scria dilipentia ad vcrilalcni dc- tegcndam, duhiiim adhur rcmaneat, quia in dubio .«^tandum est pro valorc aclus. — Ita conmumtrr conlra paucos. — S. Uy. n. *m\., etc.

TDl. — yiAEH. G* ,4« cakal matrimonium contrartum rutn impedimenio pntato, sed non existente*}

llesp. V Si fonlrahcns non sil omnino rcrlus dc inipcdinicn- to, scd ali(|uo modo duhilel de illo, validum esl matrimonnim. — Ua comniumtrr cuiii Larrotr, n. Vfl^. — Katio cst, quia con- Irafiil sallem conditionatc, nemp<' inquaulmn possum, (juamTis ad conditioncm illam non rcflcclat: crgo non c\istcntc impc- dimenlo consensus iam adesl absolulus.

Itesp. i* Si conlrahat cum ccrtiludinc impcdimcnti , (|Uod parvi pendet, ita ut slaluat vivere in concuhiuatu, ccrtum csl, invaliduin csse malrimoniuiu. ilatio cst, (]uia tunc Tolunlas c^Qlrahcndi matrimonium nou e^t prucduminan^

itr.sji. .\ Si conlrahal (piideni cum certilndinc iinpcdimculi, sed dulens de impedimcnto ct non audcns illud apcrirc, ne iin- f)edialur malrimonium, vcl ne infamctur, aut c\ inadvcrtcnlia aliqua, controvertitur. i*rohabtlius valcl matrimonium ob vo- luntalem pracdominantem illud contrahendi. — Ita Lacroix, tbui. — .Mtamen ad cautclam in pra\i induccndus foretad con- 5CUSUI1I i<-iii)\andiiin.

KUIIOKHS A riO l\ D.VMNVTI

l(;ia mair\iivin\Hii\ nu<n{tir ttnprintnnita.

19*. — Intcr acta Pii l.\. mufta rcperiuntnr circa niatrimo- nium, e\ qnihus praccipua rrfcrrc iuvat

I. In damnatione et imdnbilionc o|>eruin >uylz, mc de isto iinpio auilore lotjuilur in Urcvi .Apostoluae Sedts, dic ^i \u-

^'Usll liSjl .

i*lura ifuotjur de matrxmomn falsa as9$nuilm:

ISulla raiwne /iVri possc, Cknstum mrifM wuUrimcmwm 0d

Higniiatrm SairamenH ;

696 TRACTATUS

Matrimonii Sacramenhm non esse nisi quid contractui ac- cessorium, ab eoque separabile, ipsumque Sacramentum in una tantum nuptiali benedictione situm esse ;

lure naturae matrimonii mnculum non esse indissolubile ;

Ecclesiam non liabere potestatem impedimenta matrimonium dirimentia inducendi, sed eam civili potestati competere, qua impedimenta existentia tollenda sint ;

Causas matrimoniales, et sponsalia suapte natura ad fonm civile pertinere ;

Ecclesiam sequioribus saeculis dirimentia impedimenta indu- cere coepisse, non iure proprio, sed illo iure usam, quod a ci- viii potestate mutuata erat;

Tridentinos Canones (sess. 24. c. 4. de Matrim.) qui anathe- matis censuram illis inferunt, qui facultatem impedimenta di- fimentia inducendi Ecclesiae negare audeant, vel non esse dog- maticos, vel de hac mutuata potestate intelligendos ;

Tridentinam formam sub infirmitatis poena non obligare, ubi lex civilis aliam formam praestituat, et vetit hac nova forma interveniente matrimoniim valere;

Bonifacium YIII, votum castitatis in ordinatione emissum nu^ ptias nullas reddere, primum asseruisse. »

793. -- II. In Allocutione diei 27 Septembris 1832 circa res Reipublicae Neogranatensis (Nouvelle-Grenade), sic aiebat Summus Pontifex :

« .... Cum nemo ex catholicis ignoret, aut ignorare possit, ma- « trimonium esse vere et proprie unum ex septem Evangelicae « legis Sacramentis, a Christo Domino institutum, ac propterea <c inter fideles matrimonium dari non posse, quin uno eodemque « TEMPORE siT SACRAMENTUM, atquc idcirco quamlibet aliam in- <( ter christianos yiri et mulieris, praeter Sacramentum, cow- « iunclionem cuiuscumque etiam legis civilis vi factam, nihit « aliud esse nisi turpem atque exitialem concubinatum, ab Ec- « clesia tanto tempore damnatum, ac proinde a coniugali foe- « dere Sacramentum separari nunquam posse, et omnino spe- « ctare ad Ecclesiae poteslatem ea omnia decernere, quae ad « idem matrimonium quoyis modo possunt pertinere, etc. »

§. II. De impedimentis in specie.

794. — Impedimenta matrimonium dirimentia quindecim nu- merantur his versibus expressa :

DC XA1H1M0MU 697

Frror , coodillo, fotum, ro^nalio , crioifa , (iullii* divparila» , vis. orJo . Ii(;amf n , lionr«Ui , Arlan, afrini» , ti rlaodrtlina* . rl impot , Kaplafc tit malirr , nrr parli rrUdila lolaa : llaec ftucianUa «etanl coonubia , farla ralracUal.

I)c siiif^ulis scorsini scrmoncm in^lilucmu:

POCTCM I.

De iinifcdiiuenlo erroris el contlihoni^.

Duplev error relalivc ad malrimonium di.siiof^uilur, scilicct 1' error subslantialis, qui versalur circa ipsam personam malri- nionio copulandam ; -2" crror flo'i</^«M/M. (|ui pcrsonac quali- lales adicil. Condilio aulcm inlclligilnr ^♦r- ifi\ al) allcra parlc ignorata.

Principia :

Tli.i. l. Hmnis crror circa i>er.sonani malrimonium cflicit nullum dc iurc nalurali, ctiamsi crror cssct omnino invincibilis. Uatio cst, ()uia e\ partc conlralicnlis lullit voiuntarium circa ohioclum fontractus, ct proindc hic irrilus cflicitur.

II. r.rror circa iinaUlnle^ pcrsonac, (lualiscunujuc .^it, per sc Don irrilal matrimoiiium. Kalio esl, quia crror circa qualilatcs noa cadit in obiccluiu coutraclus a ; obicclum coim iblud est

TTr

(a) Italionem .Holidum» cur \ulidus coo^Utere debeal coutractiui matrimonil, eliam.si crrur circa qualitates antecedeutrr se babeal, et dct cau.NUin cuntructui, liabc.s pencs Molinain , /)r /kj/. et lur. Tr. 2. Disp. -2:;!». «. H. et Disp. iji. n. 5. , ci .< v ' • /'- V /fjw. Ub. 10. Disp. !l. n. "20. ; clariu> autrm aputl i / .' . i et

lure, Dixp. 22. n. SS iia di>M*r»Miieiu : Fgo in primis tl$ contraetu imilrimouii ndiur riiiim ile pro{e%uont reliijiona. • ' lunilibus stalum iditjii>sum. ijualiii sunl rvtii nimp.. ... .. >

cietatis, dicendum pulo, quod si error rtt dotns non rersetur circn .vib.stanliaw, etiamsi drt tausam contractui, non reddit illum irrititm ncc irritandum.... Uatio autem ul, qma in iis, quae ruiM/i7iriiii( J/d-

698 TRACTATUS

ipsamet persona, cum qua contrahitur, ut modo dictum est, non yero sunt ipsius qualitates. Excipe, nisi qualitas explicite^ yelut conditio sine qua non, ut aiunt, intendatur (a).

III. Error circa conditionem sermtem compartis dirimit ma- trimonium de lure ecclesiastico, ut constat ex lib. 4. Becreta-

tum ex natura sua firmum et irrevocabilem, quales sunt professio et matrimonium, voluntas luxta naturam rei, de qua agitur, accommo- dat se et consenlit sine restriclione vel conditione, sed omnino abso- lute et independenter ab aliis conditionibus praeter eas, quae sunt de substantia eiusdem contraclus. Ex iis enim conditionibus manerent incerta matrimonia et professiones, atque adeo ipse stalus, quod non est iuxta naturam rei, de qua agitur. Quidquid igitur sit de aliis contraclibus, in iis omnino dicendum est, non irritari ex dolo etiam dante causam contractui, dummodo non versetur circa substantiam. Incommoda autem matrimonii, ut ait Lugo, incerti, sic Schmalz- grueber (Lib. 4. Tit. 1. n. 447.) indicat: Si taliserror matrimonium mtiaret, plurima matrimonia, magno prolium, maximo reipublicae damno, et scandalo publico dissolvercntur, cum saepissime in hoc contractu interveniat error circa quatitatem. Yid. et S. Alphons. (Lib. 6. n. 1012.).

(a) Non in hoc tantum casu, sed etiam in alio, quem A. omittit, error circa qualitatem invalidum efficit matrimonium ; quamquam iiterque casus coniineri potest generali illa, utuL subobscura regu- la, ob errorem qualitalis matrimonium invatidari, quando eiusmodi error qualitatis transit in substantiam. Primus itaque casus, quem et A, innuit, est, quando qualitas est conditio, sub qua praestatur consensus ; manifesium est enim, conditione deficienle, etiam con- ditionatum, idest consensum deficere. Alter casus est, quando qua- litas est determinativa personae, quacum quis contrahere intendit ; seu quando personam, cum qua contrahis, non cognoscis nec de- terminas, nisi ex indicio et nota illius qualitatis. Qua de re Pirhing (Lib. 4. Tit. 1. n. 163.) : Si per qualitatem, in qua erratur, certa et individm persona designetur, animoque concipialur, quae visu prius ignota est, tunc error redundat in errorem personae. Ilem sat clare Sanchez (Lib. 7. Disp. 18. n, 38.) : Ad explicandum, quando error circa qualitatem redundat in errorem personae, matrimonium diri- mentem, dico breviter, tunc id accidere, quando erratur circa quali- tatem, quae certam personam designat, quae contrahenti prius nota non erat absque illa quaiitate (scil. nisi ex illa qualitate) : nec con- stat, mentem contrahentis fuisse in personam sibi praesentem, quae- €umque ilta sit, consentire.

UE VATRIMOMO I9f

linm, tit. \i. floc impodimcnlum lociim non habcl amplius in Europa, ubi scrvilus pcnilus cxslincla csl a .

(fl) Locum noii hal»el iii Kuropn hor impediinonlum, non quia ce^- sel ius, sed quiu communilcr ileest occa.sio, nisi forle in parlibu.s turciri imporii, niit si (pino |)er>onae sor>ituli arllnif \u i le in

alias Kuropae partos aliumle a<lv»'niaiil. Krrur aulem h . . rc cx commuui DD. malrimonium dirimit, otiamsi crassus fuehl (Vid. S. Alphon.y Lih. T,. n. 101*»., et Srfnnalzgr. lib. \ Tit. 0. n. i5J.-3|.). Ouod .si (•oiilrahons scial condilionem allorius .Hervilem, aul roniu- f?ium ignoranlor contraclum doimlo, co;?nilu orrore, ralum hahe.it, fiX omnium sentontia ccrtum est, niatrimonium c^so validum ; ex dispositioiio aiitom lurlsCanoniii i'.. S' ' 15. />m/. M. scien- ter conlrahons cum ancilla lil irro^uluf , \<ph. /. r. n. lol8., «'l Schmalzgr. l. c. n. 15.-18.); et in tM^cundo casu reno\andus esset ronscnsus coram parocho ao testihus, nisi forlo nuliilas praeoo- deiilis contrartns ila omnino ocoulla ossot, ul prohari noii po>-'f tuno enim snllioeret oonsonsus drnuo a parlc lihora rmi>>us \ Schmalzfjr. Ub. 'i. Tit. 3. «. 121., et Til. 9. n. 18. .

Iloc porro imprdimonlum, uti p;«lel, valol sfdum (pioad i nium lihori cum sorvo : nam ^ot haoc sodulo notanda pro i . . .;i <|uihus adhuc .scr>itus vipel' coniupia inler ser\os exlra conlrover- Ham (Schwalzqr. l. e. n. 7.; valida hahcnda suut (\id. C. i. (>. 2.

Caus. 2!)., et S. Thom. i 2. 7. ini. art. '». , etiamsi ,•;,"' r

jiinc licri consensu (C. Ditjnum I. DeConiuij. Seri'. ^ /. c. n. 10.); <|uocirca sicut servus licile, eliam liero .suo iuvilo, ma- trimoninm contrahit, sic horus ^ravilor oonlra iu.sliliam peocjl, si S(*r>um :iut posiii\c a matrimoniu impodial, aiil illum, postipiam contraxil, durius hac de causa Iractoi. Nuu tanioii po>iti\e cons(*n- tirc tonetur, et consocpuMis inde o\ plurium DD. sentenlia prae- iuciioinm snhiro, ut sor\us Inno possil ar (hM»oal praeforro cuuiu- fi,vm (l(hit\im pctcntem horo pclenti sor\itium; (piaimpiani Sancbez (Lib. 1. />M/). 21. n. 15. j censet, id locum haliere. eliamsl malriniu- liiiim lial licro iioii oonscntionte {\i(i. Schmatitfr. I c. n. 13/.

Oiiando(|ni(h>m autom Ikmuh ins h.ihet \endondi servos, dinicul- tatom indo prdnnentoni . si sino illiuN ooas«Misu matrimoniuin cuu- Iractnm fiKMil, hO. sic compoiiiinl : 1' Si nonduni a ncrvo inclioa- limi sit matrimonium per s[i ' ' ' " iro, heniii potr^t .M»f\-um \(>ii(h>re, ipna >ic niatrimon i. o( alioquin uUtur iore

>uo; — 2* Sl vero matriinoniiim por spunsalin de fuluro iam sil in- ('hoatnni, non Tum*! horo uli eo medio, (pii4 .HpoQMe laoi esl iM (piaosiium, ut .ser\us >tel proi--'- »1 matriinontai quod herus, ser\um alio miiiiMt lirot ; - 3* DealqMii

100 TRACTATCS

Besokes:

796. — 1' Si quis pulet contrahere nuptias cum Anna, et ducat Agatbara, invalidum est matrimonium. Secus, si putans se ducere puellam nobilera, diTitera, Tirginem, pacificara. e contrario plebeiam, pauperem, corruptam, rixosam eam du- ctam iuTeniret.

2* Yalidum est matrimonium, si quis ducat yiduam putans se ducere caelibem. eliamsi per fraudera in hunc errorem indu- ctus fuerit ; nam fraus inducit quidem obb"gationera reparandi iniuriara. non autera efficit, ut consensus non Tersetur circa subslantiam rei, de qua agitur. Imo hoc Talet, licet certo con- trahere noluisset, si prius eamTiduam esse noTisset; nonenim ad id, quod forte tcI etiara cerlo facturus fuisset, sed ad id quod reapse fecit, attendendura est.

3' Valide contrahit pueila nobilis cum Tiro Tago, qui falso se iactat nobilem et bonorum multorum possessorem, idque falsis tesliraoniis probat. Sed mulier ilia non teneiur cum ipso coha- bitare, et diTortium perpetuura quoad torura et habitationem statim facere potest. — 5. Lig., et alii omnes.

pocTrM n.

De inrpedirnento voti et Ordinis.

197. — I. Yotum diriraens matrimonium est solum TOtum solemne castitatis (a), per professionem in religione approbala factum. Votum enim simplex castilatis. eliam perfectae et per-

trimonium iam contractum sit, qu'dam putarunt, posse sen~um venumdari, quia sic non matnmonium, sed tantum eiusdem usus impedilur; alii tamen magis cohaereDler id negant, nisl uxor com- mode possit vlrum sequi Schmahgr. l. c. n. 14.).

a Dicilur votum ca-stitalis, non vero votum retigiosum, quia ideo et eatenus professio religiosa malrimonium dirimit, quatenus solemne votum castitatis includit. >'on dirimuDt ergo matrimonium Tota, utut solemnia, quorundam Ordinum Equestrium, quae profi- teaotur tantummodo castitatem coniugatern. Vid. Schmalzgr. Lib. 4. lit. 6. n. 45. .

DE MATRIMOMO 701

pctiiap, matrimoniiim non dirimil (a), scd lanlum impcdit, jux- la siipcrius di»'la n. 771».

II. Ordo aulem malrimonium dirimcns, csl Ordo sacrr, ncra- pc Prcshyteratus, Diaconatus ct Subdia«onatus.

I)e utroquc hoc impcdimcnto loquilur ConcU. I.atrr. / rt If, atquc Trid. sess. 2i. Can. 9. inquil: Si ffuis durrtt, Ctnicoa m sacris Ordinihus consiitutos, vcl Hryularrs rastUatnn solr- tiinitn profcssos, posse matrimonium vontrahere, contractum- (jue esse validum, non obstante lege ecclesiastica vel rolo, ana- thema sil.

(Juaesita :

71)S. — yuAKR. r (Juonnm iure praedicta impedimenta ma- trimonium dirimant ?

Itcsp. 1 Impedimeiilum ojiltnis (iirimil l.nilum Iwre ecclc- siastieo, iu\la .senleniiam rommunem b . Halio est, (piia ex una partc Ordo per se nou repuj^nal cum stalu coniupali ; ncc adcsl c\ allcra partc prolnbilio ulla divina, quac in Scripturis aut in tradilionc invcniatur. — .S'. Lig. n. lOjii.

Itrsp. '2 Cum solemnilas voti sit luris ecclcsiastici, co ipso Papa dispensare potesl, dummodo ad^il causa snflinrns ad di- spcnsandum ah ipso voto.

Qlakk. 2' (Juacnam conduioncs recfuirantur, ut votum solt^ mne et Ordo matrimonium dinmant'*

Itrsp. r Quoad votum, dehel esse cmissum 1 voluntaric cl deliherale ; '2' eum vera iiilenlionc se ol)li:j.indi ; .«;crus cnim votum validum non forcl i«\.

Itrsp. i* {Juoid Ordtnem, rcquiritur T ul sit «usccplus va- lidc; 2* ul sil susceptus Tolunlaric. — Ita omnes.

a V.\c\[)v Nola >impluTi, ipiae posl likeuiiiain : ,lUii>-

lur iii Socielato le>u, uli alia> ( oi») n.*: u-/ »i ": ^ r\

spcclaii pri\ilegio (ircg«>rii Mll.

[b) Vid. sii|). not. ad n. il.

[c) Pos^o ronlirieem al» Iuk im|M h csl rccepli«.>ima Tld». el Caiioiii^l, tpi.

[Dr }lulnin. I.ib S. Disp, 8. n.".): et quidein couccv»ar ltuiiL<> dj«i- pcnsalu)hi<i ••xomjila |).is>iin suppclunl, ut >idcref>l aputl Schnuli- :;ruehcr /./6. :i. Tii. X*. r. ;v

702 TRACTATUS

PraCTUM III.

De impedimento cognationis.

Cognatio triplicis generis distinguitur, scilicet 1° naturalis; 2' spiritualis; 3" legalis. De singulis seorsim.

SECTIO I.

De cognatione naiurali.

799. — Cognatio naturalis, seu consanguinitas, est yincu- lum personarum ab eodera stipite proximo per carnalem gene- rationem descendentium , quod scilicet exsurgit ex unitate et participatione eiusdem sanguinis.

Tria sunt in consanguinitate distinguenda, scilicet 1" stipes seu persona, ex qua aliae ducunt originem; V gradus, seu mensura distantiae unius personae ab altera; 3" linea, seu se- ries personarum ab eodem stipite descendentium.

Linea duplex est: alia recta, etalia collateralis seu transver- salis. Prior est series personarum, quarum aliae ab aliis de- scendunt, yel immediate, ut fiiii a parentibus, "vel mediate, ut nepotes ab avis, yel a proavis, etc. Posterior vero est series personarum, quae licet stipitem communem habeant, aliae ta- men ab aliis non descendunt, ut sunt fratres, consobrini, etc.

Linea collateralis est aequalis vel inaequalis, prout consan- guinei aequaliter vel inaequaliter a communi stipite distant, ut infra explicabitur.

Statuenda :

800. — l. Consanguinitas in tinea ricta matrimonium diri- mit indefinite in quocumque gradu, saltem de iure positivo. Patet ex lure can. in Resp. Nicolai I ad Bulgaros, c. 37.

n. Consanguinitas in tinea collaterali matrimonium dirimit usque ad quartum gradum inclusive, et non ultra. Constat ex Conc. Later. IV, et ex variis locis luris canonici.

III. Consanguinitas matrimonium dirimit etiam inter eos, qui tantum vel ex eodem patre, vel ex eadem matre nati sunt ; item

inlcr consnn^'uincos cx ille^nliniis natalihu*^ ilos. Ralio

cst, (|uia (Jivcrsitas patris aul nialri.s, vel illiv -is, non im-

pedit, (|uin carnalis consanguinitas inler cos exi.stat.

nffjulae ad (jradus consanguinilaiis comfjulaudwi.

801. — I' Hrfjula. Id linea rccla tot numrranlur (jradus tjuot personae, siipite drmpto, seu lol sunt gradus, rjuot sunt genc- rationes. Ilinc inter patrcm et iiliuiu unicus est gradus, quia uiiira est ^'eneralio, .seu uniia lilii persona, serluso patre utpo- le stipite. Inter nepotem et avum duo gradus numeriintur, (|uia duae sunl •;en<'raliones, licet tres intervcniant pcr^onae, nempc avus, pater, et eius lilius, scu nepos respectu avi. Ponas pariter proaviim vcl ahavum, ei trcs vel quatuor ^'radus liabebis.

II* Jtcfjnla. \i\ linea collalcrali Ahyivi.i /o/ .mi«/ (jradus (juoi ^unl prrsnnar in una parlr, slijnie drmpto. lliuc Iratcr et soror >unl in primo gradu: quia si .stipes communis scu patcr sepo- natur, remauct unica pcrsoua e\ uLraquc parte ; el cum singuli «lisU ut uno ^radu a stipile, etiam uuico gradu intcr se distant. Pariter palrueles, .seu duorum Iratrum iilii, dislaut sin^uli duo- bus gradibus a slipitc comnmni, seu ab avo suu, el proinJe cou- sanguinei sunt inter sc in .secundo gradu. Sic ctiam dc aliis di- cendum esl.

111' I{e(jula. In iinea collatcrali i.NAt^ti \i i /o/ sunl (jradus ifuot prrsnnae in parte remnliori, sem()rr ••• • ■ demplo. Ilinc si unus

(listct a communi stipile du(d)us j.. . i>., et eius consangui- ncus Iribus, crunt intcr se consauguinei iu terlio gradu, iuxla eflatum : (iradtis rrmotior trahit ad se propintfuiorem. Igilur Herta consan^'uinea erit in siH-uml ' ' i cum |Kitruo, seu fra- tre patris sui, (|uia distat duobii^ |..,. ......,> ab stipitc commuDi.

iiempe ab avo suo, licel palruus ipse unico gradu ab eodem sti- pitc separetur, cuni sit stipitis tilius, scu fratcr patris Bcrlac. Sic eliam de uliis quibuscum<|ue stalucudum.

\<ii4 Ail |]ra<lti.. ...k.. .»i.... uipuUoiI»», artuaailar

111« oinniam prnonarani in qaalib«l linra, tlipil» «Iraipio. Pr»iaJ« la lia<« r^ rlft, poilrin inodii r<>Mi|iiilai)lur fr Qta<i- mlt «f^mmli

l^riiltis rinoDiri (luplii anlur . in /iifti >idr l.D>a mi

uor ct ■«IdiUtr eicc»tt« ai«iurit.

70i TRACTATUS

Quaesita :

802. — QuAER. 1° Quo iure consanguinitas in praedictis gra- dibus matrimonium dirimatt

Resp. V Certuni est consanguinitalem in linea recta, iure naturae matrimonium dirimere in primo gradu, et probabilius etiam in caeteris gradibus indefmite, iixta quorundam Theo- logorum sententiam (a). Caeterum casus a praxi longissime di- stat, ut patet.

Resp. 2° Quoad lineam collateralem, in primo gradu ^roftfl^- bilius (b) dirimit iure oaturali, aut saltem divino positivo, cum Eoclesia nunquam dispenset, ut fratres et sorores coniungi va-

(a) Aliter tamen alil sentiunt ; et omissis nunc variis opinionibus [apud Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 14. n. 30.), quae ad plures pauciores- ve gradus vim liuius impedimenti extendunt, sunt qui cum S. Tlioma opinentur, primum dumiaxat gradum iure naturae invalidas nu- plias efficere; quam opinionem etiam S. Alphonsus (Lib. 6. n. 470.) probabilem habet aeque ac illam, quam A. refert, eamque caeteris praeferendam censeni cum Schmalzgr. (ibid.n. 31.) pluresalii. Sed, ut bene A. advertit, ad praxim nihii haec conferunt.

(b) Irritum, nec ne, iure naturae sitmatrimonium inter fratrem et sororem, dissidentDD., etalii affirmantem, alii neganlem opinionem probabiliorem dicunt ; alii contendunt, Roman. Pontifices quoad hunc gradum nunquam dispensasse, alii dispensasse aliquando (Vid. Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 14. n. 45. et. 47.); et, quod etiam S. Alphon- sus (Lib. 6. n. 470.) nolat, pro senlenlia, quae iure naturae hoc coniugium censet validum, stat etiam S. Thomas. Et inulile quidem foret uiriusque partis argumenia, responsaque ad raiiones contra- rias recensere, quae videri passim apud DD. possunt (Yid. S. Alph. l. c, et Schmalzgr. l. c. n. 45.-48.). Illud interim adverle, quanlum hinc praeiudicii ultro profluat adversus opinionem, quae dum prin- cipibus negat potestatem statuendi impedimenla dirimentia pro sub- ditis infidelibus, conlendit, pro istis solum ius naturae valere. Ifoc enim praestituto matrimonium in infidelitate contractum inter fra- trem ac sororem haberi non posset ceu cerle invalidum, utcumque eliam eorum legibus damnaretur; et cum in dubio ex generali prin- cipio standum sit pro vaiore matrimonii, proinde si ambo illi ad ndem converterentur, cum summo infidelium simnl et fidelium scandalo separari non possent.

DE MAIH1M<»M0 703

l«!ant, atqiie iiiiidL^lcs ipsi liuiusniodi niiptias dcte^tr^ntur ; m aliis gradil)us iu\la onines dirinnl lurc ccclcsiaslico a . ut d»duci- tur c\ praxi Ecclcsiac, (|uac ah iis dispcnsat.

Qi AKR. 2* Quouwdo inveniri facile possint (jradns con.san- (luinitalis*!

Hcsp. \" Si cofjnitus sit stipcs cominunis, scribas illius nomen in cliarta, cl infra fs'cncralioncs ct nomina pcrsonaruin liinc el indc descendcnliuin rcfcras, uscjucdum pcrvcnias ad «m> pcr- sonas, ({uae connubio iungcndac sunl ; facilc indc gradus com- pulnhis.

Ur.sp. y Si inco^'nitus sit slipcs, sic proccdas : Scribas in in- fcriori partc chartac vcl tahulac nomcn sponsi ad unum lalu!*. et nomcn sponsac ad altcruin ; dcin supra nomcn sponsi adoo- lcs nomina corum consaiiguincorum, (]ui fortc causa cssc pos- sinil, ( ur .ilii|ua inlcrsil co^^natio cuni sponsa ; idcm facito (juo- ad spoiisaiii. Oii.i lacla adiiotalionc, asccndas c\ una parte, et vidcas utrum convcnianl iii communi principio seu stipite, c\ i]uo s])onsus cl s])onsa sint medialc gcncrati. Ilinc ])oslquani invcncris, simuhiuc animadvcrtcris, utrum sjion^i Mnt lu li- nca actjiiali vcl inacjjiiali, appliccs tandcin rcgulas infra f)ro- poncndas, cl resolutio duhii patchit. l'ro (]uihus sit se(]uens c\cmj»lum :

(a Hlnc pravlsslmi momonli conscctariuni. Nam cum iepei» Ec- rlcsiao ros iion obllijrnl, (jui non sunt haj)ti/ali. j)roind«* spcctalo iurt' iiiiliir;ii> \.ilid.i h.ilMMula >uiit iiKilriinonia contr.icla intor inridc- les, (]ui hisce consan^uinitatis pradihus conhincti sint; at«]uo ndeo. si :id lidcm conN ortaiilur, iioc scjinrandi sunt, no«' (ruHpeii.vitiont* indif^oiit, iit iii coiilr.icio coniu^io manoant. C^uod autom dc coii- ^an^uiiiit.ilis imj)odimoiito, l)oc i]i>un) et do ixWU im]>odiinri)(l<i iuris in«Te ecch^siaslioi dicondum ej«l

Num \oro hahonda sint \alii! n- i,.um •• f

cum imjiodimiMito iuri> iuoro i"Ci iciil l>l> \ u u- ;

coutrover.Ma Schmal/f;iuol»er t.ib. i. Til. 1. t. .1TK.-380.), qui alla- tis uirius(]ue sentonlino rationibus in al1irmati\am p.irtem inclioarr \idolur.

CURT Tovi. II. 18

706 TRACTATUS

ABAVUS

Didacus Noel.

PROAYIA. PROAVUS.

I. lulia NoeL I. Arthur Noel. Uxor Titi PascaL

AYUS. AVUS.

II. Maevius PascaL II. Maurus NoeL

PATER. PATER.

III. Paulus Pascal. III. Hector NoeL

SPONSUS. SPONSA.

IV. Petrus PascaL lY. Maria NoeL

In hoc exemplo Petrus Pascal et Maria Noel sunt consangui- nei in quarto gradu aequali. Si vero Maria Noel immediate de- scenderet a Mauro Noel, Arthur Noel esset eius avus et Didacus Noel eius proavus, et proinde consanguinei forent in quarto gradu quidem, sed attingente tertium.

803. — Alia etiam methodus indicatur ad gradus cognationis dignoscendos, scilicet cum tabetla genealogiae, seu arbore con- sanguinitatis . Inspice tabellam, et vide in qua hnea, et in qui- bus cellulis, reperias personas de quarum cognatione quaeritur, et attende quot gradibus distent a stipite communi. Exemptim: Quaeris, v. gr., in quali gradu Titius sponsus sit consangui- neus respectu Bertae sponsae, cum iam scias avum prioris fuis- se fratrem proavi posterioris. Pone Titium in cella media N. ; ascende ad eius avum; frater eius ad dexterum latus, in cella ubi notatur patruus, erit proavus Bertae ; descende per lineam rectam illius numerando avum, patrem et sponsam ipsam, hinc. stipes communis erit ille, qui reperitur in cella tertia superiore lineae mediae. Sic numerabis tres gradus ex parte sponsi, et quatuor ex parte sponsae ; hinc concludes esse consanguineos in quarto gradu attingente tertium.

Finge alia quaevis exempla similia, alterutrum e sponsis in quahbet cella sive media, sive ad unum latus supponendo, et ad stipitem communem ascendendo, ut inde ad alterum spon- sum descendas ; sed minime attendas ad nomina, quae in va- riis cellis occurrentibus reperies, quia pro cella electa omnia variabunt, ut patet.

CRADVS CONSANCVINITATIS

>fOif*)i\<liy

f

Xflfldn ' ' ?'!>•<■><* '1 ivM ) Mniiwiika; I Hmiai i

^4 '^f/ 5 .

^

\

NOTA i Ki>"up qi

3- Vbi iuMie coniungUKlur , ibi shp«i hib^lur

i-u»tni »iii»t intrr m m |l -

DE MAThlMOMt» ^17

NOTA. rx>nuogaioiU« ioter easdtoi p«rt«ou rx liupliri vel «Cmb amltiplici c«- pite oriri polest, et taoc ett doplei vel naltipUi cooMogaioit propioi|ail««, ttn iiiip<*Jinirotu:n in |" xaJum , ila, i. gr.. «i duo fralrr«

«luan fciiiiua* nilii c ' ,\ ulroqui* mtlriiu«iii<> proiroiro-

les , dupliriler inlcr le coDMogaioei eraot (Oy , et b«ec circaaut«oti« oerr««4rto declaraoda e»l.

80 i. — Qlaek. 3* Omnamt^ consanfjuinei coliatnatesf Besp. Sunl .secjuculcs, scilicct:

1* Ex parte patris.

PROPATRULS, scu fralcr proavi ((jrand-oncle). PROAMITA, scu soroF pFoavi '(frand' tante). pKTHi i s M V(.M s, fralcr avi frcrf de faieul), i'KOAMiTA, soror avi strur dc l aieulj. PATRLLs, fralcr palris (oncte paternel), AMITA, soror palris tantc paternette; .

PATRLELKs, tllii fralrufii c\ parlc palris comins-germains /xi- tcrnetsj.

2* Et parte matris.

pROwrMMLis, fralor proaviiie ijrnnd-oncle).

PROMATEKTK.RA, f.vr/ur dc la bisGiculc .

AVLM.in s M\«i!NLs, soror aviac njrand-oncte matemet).

MATERTERA MAiiNA, soror aviac igrand' tante materneite).

AVUNCULis, fraler malris (oncte maternei).

jWATKRTKKv, soror iiialris (antc matcrneile),

coN.souKiM, tilii fralruiu e\ parle malris icousins^germains wa-

terneis . AMiTiM, lilii fralrum {cousins-grrmaiiu). M)BRiM, lionini tilii (cousins issus de germains). TSKPOTKs, tilii fralriim -neuveus^. PRONEroTEs, liorum tilii arncreneceux).

(a^ IMura exrmpla tum rliiplirniar tnm trtprtrnlac rnimifnlnitl iJs viiie apud l>e luslis (l)e Ih^ptht. MatriiH. Ub. t. Cop. 3. a«. ;)!.).

708 TRACTATUS

SECTIO II.

De cognadone spmtiiali.

Cognatio spiritualis est propinquitas quaedam, quae ex sta- tuto Ecclesiae orilur ex administratione et susceptione baptismi et confirmationis inter certas personas in lure canonico deter- minatas.

Princiyia :

«

805. — I. Cognatio spiritmlis dirimit matrimonium de lure ecclesiastico V inter ministrum Sacramenti et subiectum, buius- que genitores; 2" inter patrinum yel matrinam et filiolam yel fi- liolum, eorumque genitores. Sic ex Conc. Tricl. sess. 24. c. 2., de Reform. Hinc duo specie tenus versiculi, memoriae tamen iuyandae perutiles, exhibentur :

Baptizans, baptizatus, baptizatique parentes ; Levans, levatus, levatique parentes;

NOTA. Has inter personas contrabitur cognatio spiritualis cx Confirmatione non secus ac ex Baptismo. Aliquibus taraen in locis patrlni in Confirmatione non am- plius adhibentur;

II. Plures conditiones requiruntur, ut patrini cognationem spiritualem contrahant, scilicet 1* ut sint baptizati [a], secus

(a) Ad cognatlonem contrahendam baptismus est condilio neces- sarla quoad omnes: proinde si vel baptizans, vel parentes baptizati sint infideles (licet catechumenl), cognalio ab iis non contrahitur. Quocirca tam fidelis qui baplizavit prolem infidelis, tam qui eam a sacro fonte suscepit, possent matrimonium contrahere non quidem cum prole baptizata, sed cum eius parentibus, postquam ad fidem conversi essent [Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 11. n. 32-35.).

Certum estautem, hanc cognationem contrahi etiam ab haeretico, tum si baptizet, tum si teneat in sacro fonte, tum si prolem illius alius baptizatus (sive haereticus sive catholicus) vel baptizet vel te- neat, Ratio, quia qmisquis characterem baptismaiem habet, est ca-

DE MVTfllMO.MO 709

cnim Kcclesiac non suhiiriunlur ; -2* ul sinl ralionis cop»"-!..^ (luia sccus non sunt muneris palrini capaccs ; 3* ul »] i

luerinl a parenlibus, vcl cliam a Paroclio in illorum loco vcl dc- fcclu a ; r ul haplisnms fucrit validus (6).

jia\ liuius copiialionis, »'t lc/^'il»u.> Krclesiae sulxlilur Sanchez l.ib. 7. Dinj). no. «. 2., Pirhinj. I.ih. I. Tit. 11. n. iO. . Caeloruiii iaiii iiot.i .siint SS. Conj^r. decrelii, quilms interdiciliir, ne aiit ralholicus h.ie- reticorum lilios iii haptismo elevet, niit ad id muneris in ha|)ti«mo catholici haereticiis adinittalur.

(a; .Nece.sse reijisa iioii e>l, ul (|uis a |>areiilihus aiit a |iariicho de- .signetur; .scd salls esl, quod .sese iiiperpns admiit^itur. Dpiis tamen esl p:eneratim, ut quis iioii mere maleriidiler adsislat et infantrm leiieat, snl ui iiileiilionem sen nnimum hah«'nl susripiendi seu aj:en- di iiniiiu> iiatrini; qiMiinpiam nuii requirilurinsuper. ul inteiitioiiem conlraheiidi spiritualcm cufjiiationem gerat ; cpiia hoc esl consc- rtarium iiiill.ilemis a \oluiilale eiiis, sed ah Kfrh'- ' • . |>en- dens, alcpie adeo etiam ali iMHti.iriif luiitrahiliu ^ tbtr

Uh.k. Tit. n.n. 30.;.

[b] Videlicel si hnptisiinis , quuil e>l priiicipaU', iioii siihsisl.il, neque acressorium, >k'\\. »n;;nalio, ^uli^-I.slere jMite^l. Hiiir ar::ne, «|uod .si h.qili.^mus deiiuo eoiirrratur siih eoiiditiune, et jMi.ntfa ile- legntur, inraiilein j)rius\alide hajitizalum fui.sse. nulla aderil oo- ;;iiatio. OiioiiMjnc anlrm hoc iioii roiiNlat, Ecclesia copnalit)iieni j)rai'Mimil. i)\\{n\ tameii iiitelli^e, qnaiido >ere adVit iluhium. quod S. Al|)huiisus Lib. (). n. 151.) neijalixum dicil. cum .scilicet jiro 1)0- j)lismi priorisi valorc uulla faciat solida raliu ; iiaoi si duhium sit posiHruin. iiemjie .si iinitramqne jiarlem aiKit jirobahdila>. quisqne resuherr ilnhinin jiole.st, jirouti iuhet, el ut h.ihet S. .Vlph. l. c. , malrimonium conlrahi |)()terit. qua.si nullum .sit imt^edimenlum, qui.i .seilieet iinllnni adest rerliim imiiedimentum.

Quoil idrin «rniiiilum iii duohiis aliis ca.sihus. iienn»e I' >i ipiis e\ errore uiinm jno .dio iiifaiilem teiieat; i' si qui> infanlem leue.il in l)nj)tismo i)ri\nlu. Nam cum in ulroque ca.su (Vi</. >'. \tph. Ub. 6. n. \\\). fl l.*)l. lUV diNsidennl, fnleiiduni denique. rem es^i» du- biam. Al si dnhi.i est ro^iintio, diihinm eril et imj)edimeiituiii . du- hium aulem impedimentum jit ijise S. Aljihunsas ad\ertit r. 151.) Jion esl matrimonii im|)eilimentum.

710 TRACTATUS

Resolves:

806. — 1' Patrinus et matrina matrimonium inter se inire possunt, non vero cum patre vel matre baptizati.

2" Non contrahunt cognationem spiritualem, qui officium pa- trini et matrinae exercent in supplendis Baptismi solemnitati- bus, nec qui nomine tantum alterius baptizatum de sacro fonte suscipiunt (a).

3" Contrahunt veram cognationem spiritualem patrini a pa- rentibus designati et iniuste a Parocho reprobati, si infantem reapse teneant; secus, si a Parocho iuste reiicerentur [b). — S. Lig. n, 154.

4" Vir, qui puellam in casu necessitatis et privatim baptiza- vit, nec ipsam, nec eius matrem ducere potest (c). — Ita com^ muniter. ■— S. Lig., de Bapt. n. 149.

5" Probabilius autem non videntur hanc cognationem con- trahere patrini in Baptismo privato adhibiti. Ratio est, quia ia Conc. Trid. de iis tantum patrinis, qui in Baptismo solemni ad- hibentur, sermo est, cum pro Baptismo privato nulU requiran- tur. — Ita commimius cum S. Lig. n. 149.

6° Patrini cognationem spiritualem contrahere non videntur, nisi baptizatum physice tangant, quia secus proprie eum de sa-

(a) Postremum hoc confumant decreta S. Congr., quorum unum refert Barbosa (Apost. Decis. Collect. 177. n. 9.), duo alia veroBene- dlctus XIV [Quaest. Can. 227.). Ex alia autem S. Congr. declaralione, quam refert Gallemart (In not. ad C. 2. Sess. 24. Conc. Trid. n. 4.), procuratoris officium praeslare potest vir pro muliere, et viceversa; quo in casu non interdicitur, ut actu duo viri vei duae mulieres e sacro fonte elevent.

[b) Licet Synodus Trldentina (Sess. 24. Cap. 2. DeReform. matr.) decreverit, ut unus tantunij sive vir slve mulier, vel ad summum unus et una baptizatum de baptismo suscipiant; hoc tamen decretum non esse irritans constat ex Declaratlone S. Congreg. in causa Aquen- si, 10 Mariii 1631 (eam refert Barbosa Apostol. Decis. Collect. 177. n. 10.), dummodo terlia vel quarta persona fuerit et ipsa designa- ta, quae prolnde cognationem contrahet.

{c) Idem dicendum, uli patet, de muliere, quae privatim puellu- lum baplizaverit.

DE MATIIMOMO 711

cro fonlc suscipcre non censenlur (a) ; omnes enim lcxlus luri* can., (juibus spirilualis ro^nalio slaluilur, hisce Terl)i«« cTpri- munlur: qui susnpit, ttnet, Irvat, taufjtl, elc. — S. Ufj. n. 1 iH., et alii rdtnmunilrr.

7* r.ircnlcs hapiizantos lilios in nccessilatc vcl bona lide nul- lam contraliuni spiritualcm co^nalioncm, qua ab usu coniugii prohibeantur; haecenim prohibilio rationcm habel poenae.quac sine culpa nou inrurritur. — - S. Ug. n. l')0. — Iiik- ' 'nlius nec videnlur ro^iialionrni rontralicre, etiamsi e\ ii.w..-».,d, sc- clusa neccssilale, prolem baptizarenl ib;. — S. Ug. ibid.

SECTIO III,

De cofjnattone iegaU.

807. — - Cognatio legalis est propin(|uilas personarura, quac oritur ex adoptione le^Mli. Duplcx distineuitur adoptio :

r Pnfrrta, (pia persona sui luris, loriua logali r , trauMl m polcslatein el f.umliam adoptantis, cl oinnia tilii Iti^ilimi lura acquirit.

(d) Reqiiiritur, ut dum bapti/atur, patrinus ita bapti/itum tan- gat, utdici quoat, (*uin svscepiMse, accepisse, tenuisse, letOM, tte.. \i\ sarro \t'l d«* sarro font«* ; vcl si ronsuf^luilo sil, iii liacenl"

ncal infantrin dum baptizatur, patrinu.H \fl infanlem bnplttai

gacenloli praosentaveril, vcl mox infaiilem dc sacerdoUs manii im- mediate suscipiai ; unile non salis essrt, (|Uod modiale ronimater acripiTrl iMim a rompalro. \el vicever>«» ; iiec eliam .Huflirrrrl U- ctus nionirntancus diizili \i'l manus, quia id noii rvMM Irrftre au( tenere, etc. Non tami*n opus ost, ul patrinuji etiam rrspondrat pn> infante ; ipiia rrsponsio isla a«l p i calcfhismi <h* qtio .^up

In not. a<l t> T"!". tlirinm i".t pcr ^rhvialzor t iU \ Tit \\

n. a». ;i!».

(6) Cum salliMii (hibiuni »i(, piinripiuni pr.if^.ilrl. iu re •

pos.<ie rrrlmn ius »'oniu;:i .lufrrri. ^ ' • • csl. pcr rn.. inui

roniugii apponi iin|M<ili(iunluin . lib \ Til. II

«. 46.-\9.).

(f) Perfcrta ailiiptio, «piao ol nrro*;'! ur. in«ii • i<- pt.'

Prineipia: pro impiTffrla vcro. quai . ...r «iii^//j. - .iln ii au- clorilas ruiiis>is iudiris conipelenU». Virf. Selmtaiigruebtr, Ub, I. Tit, 12. n. n.

712 TRACTATUS

2" Imperfecta, qiia persona extranea, qiiae sui iuris non est, assumitur in filium yel nepolem, non tamen transit in adoptantis familiam, et potestatem, et proplerea non fit huius haeres ne- cessarius ex testamenlo, licet ei succedat ab intestato [a).

Principia :

I. Cogoatio legalis seu adoptio constituit impedimentum diri- mens de lure ecclesiastico, quamyis de lure romano prius sta- bihtum fuerit [b). Eruitur ex Resp. Nicolai I ad Bulgaros, etc.

II. Cognatio legalis ad similitudinem cognationis naturalis ex iure romano matrimonium dirimit inter sequentes personas:

r Quasi in linea recta inter adoptantem et adoptatum eteius filios dum sunt sub paterna potestate constituti ; 2° inter adopta- tum et filios adoplantis, quasi in linea collaterali, dum huius fi- lii sub paterna potestate yersantur; V inter adoptantem et uxo- rem adoptati, ac Yicissim inter adoptatum et uxorem adoptan- tis, quasi in linea recta per modum affinitatis, ul constat ex de- claratione S. Congreg. in Hortana 26 Sept. 1734 (c).

(a) Contra vero per adoptionem perfeclam seu arrogationem , adoptatus haeres evadit necessarlus ex testamento in quarla bono- rum parte (Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 12. n. 3,).

{b) Cognatio ista matrlmonium dirimit iure ecclesiastico, quatenus per ius ecclesiasticum approbatae sunt leges civiles romanae, per quas primitus inductum hoc impedimentum fuit.

{c) Differunt inter se istae cognationes (et consequenter etiam im- pedimentum ex iis ortum), quod prima et postrema sint perpetuae; quocirca adoptans, v. gr., ducere nequit filiam aut neptem adopti- vam in uxorem, etiamsi per emancipationem adoptio fuerit soluta, nec privignus aut nurus (intellige adoptivi) iungi matrimonio pos- sunt cum uoverca autsocero, licetadoptio aut per emancipationem aut per mortem adoptantis cessaverit. Requireretur igltur dispen- satio Sedis Apostolicae, quaetamen etiam in postremo casu diflicil- lime conceditur. Secunda vero in linea collaterali durat dumtaxat, quamdiu durat adoptio (Vid. Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 12. n. 26. et seq., et S. Alph. Lib. 6. n. 1027. not. 2.). Sex aulem modis ex iure romano solviiur adoptio : 1'' morte nalurali adoptanlis ; 2" morte eiusdem civili; 3« ob nuptias incestuosas; 4" ob dignitatem, v. gr., episcopalem ; 5» per sentenliam ; 6° per emancipationem (Schmalzgr, ibid. n. 10.).

Dn MMRrVOMO 113

Ouaesita

X08. — Oi Ai;ii. r \n nKjnatif) Irfjalis mfilnmonnnn liinma' wifjne ad f/Hartum (jraftuin inter adoptantein f' -f'^' ^nd^-nl^s a '• ofitati^ aut ciee versa'f

Itesp. r Ccrlo rcslringilur ad primum gradum quoad adopia- lum cl descrnd«'nlcs adopianlis. E\ lurc ranonico conslat.

Hosp. 2* Controrertilnr (juoad adoplanlom cl doscrndiMi^ ~ adoplali. Probahiltlfr rof^nalio non cxtcndilur ullra prinuim -r.i dum, scu ullra adoplalum, nisi habcal dcsccndcnlcs sul) polc- slalc sua conslilulos [a; nihil cnim in iurc huic decisioni oppo- silum rcpcrilur. — .*?. Lig. n. 1027.

S09. - (JLAER. 2 \n adoptio imprrftcta (lirimat matn- moniHm!

liesp. yeg. prohabilius cum S. Lig. n. 1027., et aliis com- munius. — Uatio est, quia sola adoplio pcrfccta ccnscnda est adoplio proprie dicta (b).

(o) Sat claram regulam liabc.«<, .m rum Sancliczii (Lib. 7. Ditp. 6.1. «. 34.) comnmiiinri .senloiiiia .vintuas, i'\ rom.ino iurc imp ' lum so Jnl cos «'xliMnlrrc, qui simul rwm l*;itrrf.iinili.i> , > transcunt in potestat(Mu adoplantis.

Facilius aulrm indirari possuiil prrsonac, intcr quas, con>t.nit'* adoplionc, consislor.' matrimonium polost. Duranl»' itntpn* ado|>tio- ne potcst matrimonium ronsisirrc 1* inler adoptantcm ct matrem adoptali (S. Thum. in i. IHu. 42. 7. 1. art. 2. ad 5.);— 2« Intcr adoptaiitrm cl niiam adoplhac; quia hacc non osi in p ' ' ' ■ n\\- tris, idcocpic non lran>il in polr>lalom ailoplanti.s; -- i«|.>-

ptanlcm et filiam illegitimam adoptati, (|uin .<ciiicel fdii iiiegilimi non sunt in patris potcstate, atque adeo lilia adopiaii in c.lsii in potcstatcm adoptanlis non 'r" ■• : — l* eadcm »lc rausa consislct niatrimonium iiitcr lilium i um adoptanlis, ct huius Itliam

a(iopli\am; — .'»* inter rtiium et litiam duorum fratrum ndopli\o- rum, quia i<li iiullo ». nls \inculo inler se \inciunlur:

<>* deni(pic inlcr duos ,. : , : \ i)!t unius adoplantis ; nnm nullo id iure votitum esi Schmalzgr. I.ib. 4. Tlt. 12. m. 11. #/ le^y

[bj Kaiiones, olt ipias rommuniter 1>IV statmint , im|HMlimcnluin e\ s«da pcrfccta adoptioue oriri . \idc apud Schf '■•- /16 l. Tit. 12. H. 18. -22. , tpii insupcr ruin rommuni hl>. i, e\ ad-

11^ TRACTATUS

NOTA. Non videtur vlgere adoptio perfeeta in Gallia ; siquidem ex art. 548 Cod. civ. adoptatus remanet iuris sui. Sic enim statuitur : L'adopte restera dans sa famille naturelle, et y conservera ious ses droits. Hioc controvertltur utrum adoptio ista impedimentum dirimens constituat. Affirmant Carriere, Bowvier, etc. Negant vero probabilius, ut videtur, alii non pauci.

Sic Canonista Andre, Cours alphabetique de Droitcanon: « Quant d Vad- « option telle qu'eUe existe en France, on doute qu'elle soit un empichement « dirimant, parce qu'elle est bien differente de 1'adoption parfaite, et par « consequent il n'est pas certain que Vapprobation donne par V Eglise d la <i loi romaine s' etende d nos lois civiles sur Vadoption.

Sic iterura alius Canonista Gallus Cobrieke , Droit priv^ , administratif et public, etc. : « — Notre adoption differe essentiellement de Vadoption par- « faite des Bomains , et ne peut consequemment en produire les effets. On « objecterait vainement , que si notre adoption n'est pas identique avec Vad- <i option parfaite des Romains, quant a sa teneur, elle Vest au moins quant « aux motifs gui Vont fait porter ; car il s'agit moins de connaitre les mo- « tifs d' une loi que ses dispositions , et de quelle autorite elle est revelue: « c' est d la loi romaine que la loi canonique a donne Veffet d'annuler, aux « yeux de V Eglise , le mariage entre V adoptant et V adopte , et non d une « autre qui en differe par sa cause, ses effets et ses formes. »

Haec confirmantur sequente S. Officii Decisione : « In Bulgariae provincia mos €st, ut patresfarailias aliquando sibi in filios adoptent, absque tamen ulla iuris solemnitate, aliquos pueros et puellas. Huiusmodi adoptati communiter inter ca- tholicos ibi commorantes , veluti filii legitimi reputantur, adco ut iu haereditate etiam succedant. Rev. DD. loseph Roveramus missionarius.... Sacram Congreg. de Propaganda Fide hurailiter supplicavit, ut declarare dignaretur, an talis ado- ptio impedimentum pareret cognationis legalis. Eadem S. Congr. instantiam rc- misit ad S. Congr. S. Officii. Deinde in Congregatione generali habita coram SS.

oplione simpUci seu imperfecta nedum dinmens, sed ne impediens quidem impedimentum oriri. Porro cum lex Canonica hoc impe- dimenlum lantum induxerit per approbationem romani circa hoc iuris; proinde quaestionem, incurratur, necne, canonicum hocim- pedimenlum, quando in civili variarum gentium codice ratio co- gnationis legalis plus minusve distat a iuris romani arrogatione seu perfecta adoptione, sola Apostolica Sedes definire certa sententia polest. Nam usquedum eiusmodi definitio exspectelur, Doctores privati, generalibus principiis inhaerentes, quod matrimonium sit res valde favorabilis, et idcirco iura prohibentia et irritantia ma- trimonium, si quando ambiguus sit eorum sensus, restringi potius (iuxta XV luris Reg. in VI), quam extendi debeant, recentiores ci- viles leges circa legalem cognationem et obicem nubendi inde or- tum citius de simplici illa secundum ius romanum adoptione, quae nuUum canonicum impedimentum parit, interpretandas statuent.

DE MATRIXOMO 71 S

DD. Kottrn, feria V*, «li« iO Apriiis <76l , SaoeliMini».... Jiilftiil prMftto

in rs«u nullam eiitlrre inr tnm. • { kfmd Frrrari» , Fro wutlrimomia .

arl. 2. additio, 4-\ nri%it% <ua eiiilioot.)

(i«iiiu aulem riailiae prarfalo raaoi pror»aa Moiili» «itlelur.

I*!ure« ul ■({«Iriianl impetiimenlam dirimea», iooiiaotor rrtpooiiooi S. formti ad l>. L.4M«».Hl>:, \ irarium qrneralem l*rtroeoren$em S«d iila retpootio reoi ■!• oiaie liirimit. Sic enim inlerrogayrrat oralor : • ('.0111 io «0^«« rvfoe (Gollio*)

• ailoptinni» iu» muilo le(;aliler «il rereplum, qaaerilor ao rooooiroai imprjiaeo-

• luin aiioptinnin ilirimrn* , loruni eliam babrre «irltrat ? ilMp. oJlroMlitr. n

• rt'i $il dr nilnplinnf tegilime inila. • Torro nnn fuit propntilaoi ak eraler«, de (|uali aJopliune ageretur. Intuper aiioptin imperfecta, nt la umi r*i •" r>«ni« io iure 000 «liritur adoplio timpliriter, »ed adrogotio.

PLNCTCM IV.

De impedimento affimtaUa.

810. — Affinilas csl propinquilas, quam quis contrahil cum consangiiincis pcrsonae, qiiaruin ( arnale commerrium hahcl ; scu, esl pn)pin<iuilas orla e\ copula rarnali inler allirum cl con- sanguincos allerius. Proinde e\ur(:il allinilas inler yirum cl consan^uincos mulicris, ct Tice versa.

Hioc r Aflinilas orilur lum cx copula Iwita, hoc esl, coniu- gali ; lum c.\ copula tUidta, ncmpc c\ fornicalionc, adullcrio, iuccstu, clc.

*i* Aflinilas contrahi potcst ctiam intcr ipsos coniugcs, si al- lcruler rcm cum aliquo ex consanguincis allcrius hahct.

Priuripia :

811. — 1. Afiinitas c\ ropula licita dirimil matrimoniuro us- quc ad (piarlum gradum iuclusive (a) ; e\ coputa auleni i//iri/4i soluin u^({ue ad sei undum ^radum inclusive. Eviucilur c\ Conc Later. IV. «'l «x f'nu<\ Irtd. sr.Ks -IS \

(o) Dl). :id\(Tliim. Iioc drcrctum intcUigendum de linM trtw^ vers.1, sed iion cohiheri ad «luartum gradum. .sidr linea recta .MTroo sit. ()iiao tainen nniinad\ersio nihit ad pr;i\im eoufiTt. iiuia malii-

monimn inler nllines (]uinlo .it;' ^' > -- ' >• ^i\e>l

proh.ilijh*. (|tianilo .sumiu.) |»i < 1 ; . n ..belui

iHins, ipii ipiarlam generalionem viderit.

"ilG TRACTATUS

II. Aftinitas non contrahitur nisi per copulara perfectam et consummatam, seu lalem ex qua per se generatio sequi possit ; quia secus yir et mulier non fiunt stricte una caro [a). — S. Lig. n. 107o.

III. Affinitas inter coniuges contracta raatrimoniura ipsorum dirimere nequit, cum huic indissolubiliter iam contracto super- veniat; eiusdem lamen usum impedit in poenam coniugis adul- teri vel incestuosi. Constat ex variis locis luris canonici, prae- sertim ex cap. Si quis, De eo qui cognomt, etc. Haec autem ut- pote ex copula illicita, vi Decreti Trident. Sess. 24. Cap. 4. De Ref. matr. non contrahitur, nisi ex copula cum consanguineis alterius in prirao et secundo gradu. ConBrmatur ex Declaratione expressa Gregor. Xlll^ apud S. Lig. n. 1070.

Regulae :

812. — r Personae, quae carnaliter coniunguntur, non sunt proprie inter se afiines, sed sunt principium affmitatis, et quasi stipitis locum tenent.

2" AfEnitas esse non potest inter duas personas, quarura neutra copulam habuerit cum consanguinea alterius; idcirco

(a) Consenliunt unanlmlter DD. in neganda affmltate, si sola foe- mina seminaverit ; non item, sl seminaverit solus vir ; de qua con- troversia S. Alphonsus (Lih. 6. n. 1075.) concludit, ulramque op- posllam sententlam esse probabilem, et certum est, S. Thomam pro iis stare, qui exigunl actum ulrinque perfectum. Quoclrca cum aga- tur de impedimento, ex generall principio defmiendum foret, rem esse dubiam, ac propterea Impedimentum non adesse.

Quoad praxim autem valere debent regulae, quas etS. Alphon- sus [l. c.) habet, nempe, 1° Quando de copula constal, in foro ex- terno semper praesumitur pro impedimenlo conlracto; 2" idem praesumitur etiam In foro interno, quando de opposito non constet, quia iudicium prudenter fit ex communiler conlingenlibus, prae- serlim si foemina faleatur, raagnum voluptatis sensum se expertam, esto seminalem effusionem non adverlerit ; 3' si reipsa constet, re ipsa seminalionem alterutra ex parte non esse secutam, in foro conscienliae non potest sententia pro impedimento ferri (Schmah- grueber Lib. 4. Tit. 14. n. 71.-73.).

CRADVS AFriMITATrS

Nota. i. Haectabella rePert consanpiineos viri etmiilieris in linea recta usque ad quarhjm ^radiun.lineas cojlat-erales, puta fratres.consobrino^, etc. faciie adiicies.

2. Lineae ab uno eentro ad opposita dyctae aPfinitatem unius sxlii- bent cim consanguineis alrerius , ur vice versa.

DE MATRIMOMIO T 1 7

consan^iiinei unius coniugis nullani hahcnt aninitatrm cum con« san^Miincis altcrius.

:r Diio Iratrcs duccre [)Ossunt duas sororcs ; patcr ct filius duccrc possunt nialrcm cl liliam ; imo lilius potc>l duccrc ma- trcm, et patcr eiusdcm liliam. Ilinc axioma : Affinitas non pa- rit af/inilalem [a].

4* (jradiis alHnitatis codem modo computantur, ac gradus consan^iiinitatis ; imo aflinitas prradiis non liabcl per se, scd tanluni ralioiie ronsan^'uiiiitatis ; (jualis if;ilur cst ^'radus con- sanguinitatis cum una pcrsona, talis est gradus allinitatis cum altcra.

y (Jui pcccavit cum duahus sororihus, aut consohrinis gcr- manis, aiil cum malrc cl lilia, nullam harum diiccre potcsl, modo lamen copulam consummaverit.

6* Vir, qui pcccavil cum sororc vel consohrina, tcI amila compartis suac, dehitum petcnti rcddcrc tcnctur, quamvis pc- tcre ipsc nc(picat. Uatio csl, (|uia cum apatur de Icgc mcre prohihcntc, imiocens e\ ciilpa noccnlis p.Ui non dchct.

"' Non priv.jtiir iiire pelcndi dchitum, (jui ciim propriis con- sani^uincis peccat , «juia nullam aflinitatem inde cum u\orc contrahit.

S' Si uter^juc coniux pcr inccstum aflinitatcm cum altcrocon- traxcrit, neutcr potest dchitiim pclcrc, (juia utcr^iue ius suum amisil; el proindc ncutcr tcnctur, imo nec potcsl dehilum al- lcri redderc. — S. Lifj. n, 106!». el seq.

ijuacsita:

813. — (Ji AKR. r (>iio iure diriniat afjinitat^

Hesp. \ ' Iu\ta omnes cerlc dirimil soto tcclesiae iure \a li-

nca collatnati, et mullo prohalnlius cliam in linea recta, si

forte primum ^radum c\cipias.

'n) Olim alliiiil.i^ pnrichnl aflinitalcm ; undc Iriplcx aflr '-• re- nus >igch:i(, ct (luidcin (iiriincii> lualrimouium. .\flinil.il> .ndi

ct lorlii geiMTis sustulit limocentius 111 in Conc. Ijitenmensi (ViV/. <\ .\on ilrhet H. I)r t'on.%nng. et .K/finil. ; «juac " (mIj

fuerint, ct (juomodo orircnlur, \idenpu(l Sr^" .. ...^ I.

Tit. U. n.7l.:5.).

•718 TRACTATUS

Resp. 2* Controvertitur quoad primum gradum lineae re- ctae [a). Ecclesia tamen, licet pluries enixe rogata fuerit, nun- quam ^voluit dispensare in affinitate orta ex legitimo matrimonio, utetiam testatur Benedict. XIV (de Syn. l. 9.), licet non raro di- spensaverit in huiusmodi affinitate orta ex commercio illicito (6),

(a) Plures ac magnl nominis tum Theologos, tum Canonistas, qui universim negarunt, matrimonium cum affini in primo gradu lineae rectae iure nalurae esse irritum, habes apud Schmalzgrueber [Lib. 4. Tit. 14. n. 103.), qui hanc senlentiam probabiliorem dicit.

[h) Manifesta esl ralio diversae huius praxis ; quia affinitas ex copula fornicaria non ila perfecta est, sicut proveniens ex legilimo matrimonio consummalo, ul cum aliis advertit Lugo (Resp. Moral. Lib. 1. Dub. 40. n. 29.), quando in illa unio lantum corporum, in Isto autem adest etiam socielas in communem vitam, ut nolat S. Tho- mas [In 4. Dist. 41. Q. 1. art. 1. q. 3.); matrimonium vero (ut addit S. Tiiom. /. c. q. 4. ad 2.) afjlnitatem causat non solum ratione car- nalis copulae, sed eliam ratione societalis coniugalis, secundum quam etiam matrimonium naturale est.

Quia tamen gravissimi DD. (ut dictum esl in not. praec.) negant, matrimonium cum eiusmodi affini irriium esse iure naturae, pro- plerea si duo infideles tali matrimonio contraclo ad fidem venirent, tulum non esset eos separare sine Ponlificis dispensatione ; nisi forte haec coniugia inter infideles lege positiva irrilenlur; quod pronum est, quia fatenlibus DD. eiusmodi nuptiae eliam inter gen- tiles habebantur lurpes et abominabiles (Vid. Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 14. n. 101.-105.).

Verumlamen, ut Lugo advertlt [l. c); cum affinitas ex matrimo- nio, sive sit impedimenlum dirimens de iure naturae, sive non, cerlissime tamen sit affinitas naturalis; proinde non posset quis post baptismum contrahere cum filia aut matre illius uxoris, quam Ipse legilime habuisset tempore infidelitatis. Immo DD. ex Cap. fin. De Divortiis id exlendunt usque ad affines in quarto gradu. Ratio est, quia cum affinitas ex legitimo matrimonio iuxla dicta sit vin- culum naturale [Vid. etiam S. Thom. ini. Dist. 41. (^. 1. art. 1. ^. 1.), orilur etiam inter infideles, et manet eliam post baptismum ; post baptismum aulem iam subiacent legi Ecclesiae irritantis coniugia usque ad quarlum gradum [Vid, Schmalzgr. l. c. n. 86.-89.).

Imo iuxta illos DD., qui cum S. Thoma [l. c. q. 3. et 4.) docent, hoc nalurale affinitalis vinculum oriri etiam excopula illicila, quip- pe ex Paulo etiam tunc fmnt una caro^ dicendum insuper essel, quod si quis tempore infidelilatis aliquam fornicarie cognoverit, post

DE MATHIMOMO 719

V. gr.f si quis ducat uxoreni, poslquciiii cuin liuius filia aut ma- Ire fornicatus lueril (aj.

814. — Olalk. -r Ouinam sini varn afjinesi

Hesit. Sunl se(|uenles, sciiicet : .socER, patcr raliouc afliuitatis, sive coniugali, sivc coDiuf:atae

(heau-pere). .socRUs, niater afliiiis, ut supra helle-mere), proso<:kh, avus aflinis nteut par ajjinite), PROSOCRLS, avia aflinis ^aiente par affiniU). (iENER, maritus iiiiae (gendre). INDRUS, uxor lilii ;bru, belle-/ittej. pKo<.ENKh, maritus neplis .i/ir/n (//■ la p((Ur-/ill$). rRONLKis, uxor nepolis Jemme du pelU-fih LEVIR, Iraler inariti, aut uxoris [heau-fy «LOs, soror niarili fbetleswur). FRATRIA, uxor fralris (betlesa^ur). .»^0R0Rirs, inaritus sororis beau-frerej. viTRicLs, niarilus inalris .biau-phej.

pRivicNLs Kn,iLse\prinioniatriinoniopalrisautinatris,/»faM-/i75y'. wovERCA, uxor palris betteniere, mardtre .

H\'i. — (JiAER. 3' An alfinilas ex matrimonio (On.summato, srd nivalido, diriinat matnmonium ad (fuartum gradum, rel ad ser.utidum tanlutn*

Uesp. r Halione affinitatis dirimil ad secundum iiraduin tan- tuni, quia non habetur afllnitas e\ legitimo inalrimouio.

baplismuni non post»et ducere iniu.s matrcin, aul liliam. aut sororom, quia cum his conlraxit allinitnlom ; quae licel malrimouio eiuii uon ohslrl, dnin iiititldis est et Kcrlosiao le}:il)us iioii ligatnr. eum t^ men posl bapli^mum per.s(>>erel, eliam ralionem impodinuMitisumit {ScHmalnir. l. i\ n. NG.-Klt.). Verum ciim haiir Haturalem e\ copula illicita allinilaiem negenl Sauchez {Ub. 7. Disp. {\3. n. 9.), e( cum eo Canl. De Ln^o ;/. c), (iuuziilez, Navarru», aUique; boo forfl im- pcdimenluin dubium.

(a) Ounudo de co a^itur, qui tiliam ducero vdil, potlqvani cum maln' forniralus fucrit, in dispensalioiir addi couditio .«0101, duwk- moiio tttputa cum matrrnnn an'rresscril naiivilalev '• • •" ul5cilicel caveatnr periculum, ik* (juis propriam liliam in uu; ..iu ducat.

Al salis implela conditio censeri polojil, ni cojiula CUB Bilre eo lempore praccesseril, ul illud periculum |m»m<.\is ?\^-\[.

720 TRACTATUS

Resp. 2" Ratione yero honestatis publicae yidetur dirimere usque ad quarlum gradum, quia matrimonium, etiam inyali- dum, yi honestatis publicae dirimit ad quarlum gradum. — Yi' de mox dicenda, n. 818.

QuAER. 4" An uxoTy vi aut metu cognita a consanguineo mri, ius dehitum petendi amiserit ?

Resp. V Neg. si vis luerit absoluta : impedimentum enim il- lud petendi debili quoad coniuges incestuosos poenae tantum rationem habet ; poena autem nulla esse potest, ubi nulla est culpa. — Ita omnes.

Resp. T Neg. etiam, si uxor, quae yim aul metum passa est, graviter non deliquerit ; quia poena gravis cum culpa levi proportionem non habet.

Resp. 3" Imo, probabilius, etiam negandum videtur, si uxor illa graviter peccaverit, quia metus gravis excusat a legibus humanis, etsi a lege naturali excusare non valeat ; ergo cum in nostro casu excuset a lege, prout est ecclesiastica, a poena etiam per eam legem inflicta excusare debet [a]. — Itacommu- nius cum S. Lig. n. 1071., contra aliquos.

PUNCTUM V.

pe impedimento honestafis publicae.

816. — Publica honestas est propinquitas seu quaedam qua- si affinitas, quae per coniunctionem, non corporum, sed ani- morum oritur tum ex sponsalibus inter unum sponsum et con- sanguineos alterius, tum ex matrimonio rato inter alterulrum

(a) Aptlus rationem reddit Schmalzgr. (Lib. 5. Tit. 39. n. 79.;, ubi eum, qui ex gravi melu legem ecclesiaslicam violaverit, dicit excusari, partim, quia sic delinquens haheri nequeat pro contumace et ecclesiasticae potestatis contemptore, cum nalurae potius infirmi- tate, quam obstinatae voluntatis malitia peccet ; partim vero, quia eiusmodi metus plerumque excusal ab observalione tegis ecclesiasti- cae. Ex quibus apparet, rationem ab A. post S. Alphonsum alios- que allatam non semper valere, el ideo aliam adscisci oporlere, defoctum nempe conlumaciae ; adeo ut etiam quoad legem eccle- siasticam statuendum sit, fieri inlerdum, ut quis ralione metus ex- cuselur a poena, licet totaliter non sit immunis a culpa.

DE MATRIMOMO 7S1

coniugcm ct compartis consanguiDcos. De lure ccclcsiastico

diriniil. *

r lloncslas piihlica cx spotisalihus valtdis orla cx novo iure Tridcnlini Se.ss. i\. I)r ftrform. .Malr. Cap. 3. malrimonium di- rimil u^({uc ad primum ^Tadum l;in(um ^a .

2' lloncsliis puhlica orla c\ watnmnnio rato dirimil malri- monium ad (piarlum gradum inclusivc. Probalur cx variis locis luris canonici ff .

Quaesita :

817. — QuAER. 1" An honestas publica oriatur ex sponsali- bus condilionatis, aut mutuo consensUf vel guavis iusta de cau- sa dissolutis'!

Hesp. ad 1"'" .\>^., nisi condilio adimplcla fueril; (|uia, con- dilione non adimplcta, vcra spunsalia non habentur c . — .V. Imj. n. KHil.

(a) Niminim o\ lurc anli(|ulon sjwnsalia lum dcfutnro, lum de praosfiili m;»trinioiiinni dirinieli.int ns<jue .id (piarlum ^r.idum, cl «piideni eliamsi invalida, dummodo non e\ conscnsus deferlu, ex- .'«tilis8enl. Synodns aulem Trideiiiina .slc (I. c.) dccrevil: lnstitiae publirar hnnf.%tntis impfitimenlum, ubi !ipnn.ialia ^uamniqHe ratione raliila n<tu eiitnt, Snnria Sijnodut proiims tottit ; ubi autem valida fuerinl, primum yraitum nt>n rjinlant.

(6) Ueipsa (|nod publicae htnestatis impedimentum oriatur cx malriiiKtnio rato, nulhis e\ iure ranoniro te\tns prtimitnr ; et ideo \)\). (Hnuindunt, id arf;nmenlu a foriiori culli^i. 1 1 enim iii(|uiunt, vinenhim, e\ matrimoniu ralo cxsur^eus, furtius e^t, qiiam ()uod oritur ex sponsalihus de futuro. A(M|uum erpo fuit, ut si e\ his In- ducitur im|)e(tiin( ntum, ah illo (|no(pie inducereiur. .\l(|ui per ina- Irimoniiiin ralum iiun inducilur \(ra aninitas, uli patet tum e\ r. Lex 18. Caw. 2*7. (>. 2., tum e\ .^. Pii V Declanitioiic in ConttU. .\(t linnianum, 1 luUi \l)(^><, tnm e\ .S. < nesol. in Vd/m-

tiiia ir>07 apnd neiicdielum \IV {'•'-'' . '! ; cfjco inducct

saltciii inipediinciitum puhlica^* li>

/ lloc definilum liahes iri t'. unic. Jj. t. lU 5/>uino/. in M: Cum e.T .^ponmlibu.^ condiiionalibu\ ante condilioHem ejstantem, iim/coii- (•uiii Tom. II. 46

722 TRACTATUS

Resp. ad 2"»^ Afflrm. Ratio est, qula impedimentum contra- hitur statira post inita yalide spcfesalia, et impedimentum se- mel inductum non potest auferri ex voluntate sponsorum, yel alia causa superveniente. Ita ex Declaratione S. Congregaf. apud S. Lig. n. 1063. (a).

818. _ QuAER. 2" An honestas publica oriatur ex sponsali-

bllS PRIVATIS?

Resp. Affirm. Ratio est, quia Ecclesia inter sponsalia privata et publica nullara admittit distinctionem. QuAER. 3" An oriatur honestas publica ex matrimonio m-

VALIDO ?

Resp. Affirm., quia ante Conc. Trid. honestas oriebatur ex huiusmodi matrimonio : Concilium vero nihil in hoc imrautavit, quamvis ius antiquura pro sponsalibus coarctaverit [b].

Excipe V si oriatur invaliditas ex defectu consensus. Sic ex lure canonico. — Hinc non adest impedimentum publicae ho- nestatis, si matrimonium vel ex errore, vel ex metu, aut cum ficto consensu contractum fuerit. — Yide S. Lig. n. 1062.

Excipe 2" si invaliditas veniat ex priore impedimento publi- cae honestatis, orto ex sponsahbus vaiide contractis (c) ; in hoc enim casu non inducilur irapedimentura in praeiudicium priorum sponsalium. — S. Lig. n. 1064. — Hinc, si Titius, v. gr., ini-

sensum non habentibus, et incerlis, nulla publicae honestatis iustiiia oriatuT, etc. Quod vero post impletam condilionem, eliam non re- vocalo consensu, eo Ipso oriatur impedimenlum, coUigitur argu- menlo a contrario (Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 1. n. 108.).

(o) Vid. Fagnanum in Cap. ad Audienliam n. 29., et Benedict. XIV, Quaest. Can. 291.

(b) Sic declaravit S. Pius V Const. Ad Romanum 1 lul. 15fi8 hisce verbis: Nos itaque.... attendentes, quod sponsalium appellatione, qua dictum Concilium (Trid.) utitur, non nisi iwproprie matrimonium terbis de praesenti conceptis contractum continelur,.:.. idcirco.... declaramus ac deflnimus, Decrelum Concilii huiusmodi omnino Intet- ligendum esse et prvcedere in sponsalibus de fuluro dumtaxat, non autem in malrimonio sic, ut praefertur, contracto, sed in eo durare adhuc iriipedimentum in omnibus illis casibus et gradibus, quibus de iure veteri ante praedictum Decretum Concilii introduetum erat.

(c) Hoc est, quod communiter dicilur, hoc impedimentum non esse retroaciivum. Qua de re expressam Bonifacii YUl defmitio- nem habes in Cap. Unic. De Sponsal. in YI.

DE BIATRIMOMO 723

tis sponsalihus cum Bcrla, caquc relicla, cius sororcm ducal, ad prriiKim rcdirc ixjtcsl, iiiio dchcl: ucc indigcl dis(>cn^aliune, nisi iiialruuunium ton^ufmuavent.

81'J. — (^LAER. V An uo.NLsTAS piiiLicA onatur ex mairi» monw civiLi?

Hesp. Vidclur aliirmaudiim, sive conlrahentcs intendant cOD- Irahcrc dciiidc curam Kcclc^ia, sive nun ; nam in 1' ca-su ceo- selur coulraclus sponsatitius ; in '1' ccnsciur malnuiouium ctan- deslumm, quod licct invaliduiu sil, e\ diclis malnmuuiuui ad quarlum usiiuc ^^radum dinmil (a;. — ViUe S. Lnj. u. lOGi.

PC>CTIM \i.

l)e impcdunento criminis.

Crimcn miilriinuiuum dirmicns ^6^ triplcxcst, sciiiccl ladul- lcriuiu, -1 huiuicidium couiu^is, 3' ulriim(|uc simul ; modo ccr- lac cuncurranl coudiliuucs , (]ua5 subiicimui.

/. Adulttrium soluni.

8-2(K — .\d impcdimcntum cx huc capilc iucurrCndum rc- (luirilur.

1 l i adullcrium sit rmif/j, formale, con,summatum. Lt qui- dem veium, id csl, ut ^altcm altcrutcr lornicator malnmoDio non mcrc pulatitiO, scd lcgilimo ac vahdo, ctiamsi lorlc non con^uimualu, sil couiunctus. Dcindc/ori/iu/f cl (piidcm c\ ulra- (juc partc, id C6l, ut ulcrijuc co^uoscat, alicrulrum cs.>c con- lu^alum [c]. Taudciu consummatunt, inlcrccdculc ucuipc copu-

(a) Alibi iani ad>crtiiuuj$ (^'v/>. in not. ad n. ZiQ.}, hot nullalciius dctM^ri civiii i.sli «ukinuttaU, M?d actibuj» ia te fpecltlit» el iuii t)ccl(>i.i>iii!o. ((iiod ip.sts liawc \iiu «idiuiixil.

{b} \Lbi iuipciliiiuitluiii lUfi.H ecclos>iu»lici ; a (juu Dum fxcmet iguoraiilia, .sup. in not. ad n. 7HS. {J, i. dictum fM.

[€} SuUicii iK'itur, ul (piis srifnicr i id fofoiinam coniu^a-

gnlam, iicc iHMos.sarium r>l. ut ista . .,..v...ala .sciil, i'tuim lum, quocum adullcrat, roiiiuf:alum rsst*.

Addo cuiu S. AlphoUM) t Ai^. 6. n. lo:)6. Vj, ood ossf dicfnduB formate adultcriuui, ( i ex ignorantia CMtpabili el cra$m

724 TRACTATUS

la carnali perfecta [a). Dixi, formale ex utraqne parte, quia odia restringenda sunt. — Ita communiter. — S. Lig. tz. 1036. 2° Ut adsit promissio matrimonii facla ab uno adullero et ab altero, saltem aliquo signo acceptata [b), sive haec promissio praecedat, autcomitetur, aut sequatur adulterium ; sed si prae-

complex icjnoraret, alterum esse coniugalum. A poenis enlm excusat quaelibet ignorantia facti, nisi sitaffectata ; et praeterea ad formale adulterium requirltur dolus, qui abest, ubi adesl ignorantia.

(a) In foro externo Id semper praesumitur. Haec igitur valent pro foro tantum conscientiae; in quo (Yid. dicta sup. innot. ad n. 811. 7/) si Confessarius vere deprehendai, actum etiam ex parle foeminae consummatum non fuisse, non deberel scrupulum impe- dimenli iniicere, sive de matrimonlo iam conlracto agalur, sive de conlraliendo (SchmaJzgr. Lib. 4. Tit. 7. n. 50.).

[b) Tum promissio lum acceptatio debet esse vera, et ideo non sufficit ficla. Yid. S. Alphonsus [Lib. 6. n. 1039.), et Scbmalzgr. [Lib. 4. Tit. 7. n. 22.-24.), qui id confirmat ex C. Significasli 6. De eo qui duxit, elc. Insuper non sufficit conditionafa promissio aut acceplatio, quousque condltio nondum extat. Secus dicendum, sl adiecta conditio purlficetur ante mortem coniugis, ac multo magis si anle palratum adulterium; nam futile prorsus est, quod quidam [apud S. Alph. l. c. n. 1040 in fin.) aiunt, promissionem etiam post jmpletam conditionem non posse puram appellari. Yid. Schmalzgr. [l. c. n. 25.-28.). Et idem prorsus lenendum de opinione Pontii [De Matr. Lib. 7. Cap. 45. n. 2.), quod sufficiat alterius tacilurni- tas ad alterius promissionem. Acceptaiio enim promissionis hic lo- cum habet delicti, cui poena Irroganda est, et notissimum est, de- licia non praesumi ; atqui in casu delictum praesumerelur, quia in laciturnitate habemus consensum mere praesumplum. Ergo. Quod vero mirabile est, Ponlius, ut mox videbimus, dux est eorum, qui negant impedimentum incurri a machinante mortem coniugis, nisi intentionem matrimonil contrahendi exterius slgnificet ; et utltur ea potlssimum ratione, quod actus mere interior puniri non pcssit. jSunc vero sui oblitus contendit, ad incurrendam poenam accepta- lionem mere internam, imo et mere praesumptam sufficere! Sed iam alias advcrilmus, caecum furorem contradicendi Sanchezio in ine- ptias et contradictiones passim hominem abripuisse. Caeterum in- cassum, etiamsi adesset, huc advocaretur istius opinionis probabl- litas. Neque enim mera opinlo satis esse potest ad certum impedi- menlum adstruendum. Yid. Schmalzgr. [Lib. 4. Tit. 7. n. 21.).

DE MATRIMOMO 725

cciJnt, ro(|iiirilur, ul rclraclala anlc adullcrium non fucril. l*ro- bahilius uulcni non rcrjuirilur ropromissio [a].

',)' l.l lum promissio malrimonii, lum adnlterium fianl rirrw- te priore coniugr, seu conslanlc codcni malrimonio b). Ka ex vanis locis luris can., v. ^r. , cx f\ Si fjuis cicente 5., Caus. 31., f/u. 1. — Iicm cx C. ProposHum 1., de eo qui ihLr., clc. — S. Lig. n. \0:\1. et seq. [c).

(«) lluic senlenliac nonnihii xaluris acceclere polest eliam e\ C. Siynificasti (». I)e eo qui du.Tit, etc. Verutntamen cum sua oppo- silai; quo(jue seiilenliac non »li'sit proiiabililas (Vi</. Schmalzyr. Lih. i. Tit. 1. n. 'M). , iii «luhlo aii repromis.^l» access^^rit, e\ jreiie- raii canoiie, impe«limenlum adslrui merc ut |)robal)ile, atqnc adeo incerlum «piod prrindr cst, ar nuUum potr.^t.

[b, Nimiruin Inin adullcrium tum matrimonii |)romisslo redere in iniurinin dchfiii unius, «'iu.sdcmi|Uf roiiiuj;is; ijutid non conliii;:cret, si ncrti, > . ^'r., \ivenle prinu) marito, promlltrrel matrimon um Ti- lio; cum codcin \cro adultcrium commiltcrct, quando post primi marili morlcm Caio nupsisset.

[c] Adiilterium e\ iure matrimonium dirimil, non modo quando accedit promissio matrimonii futuri, contraliendi sciiicct p't.%t mor- lemcaniutiis 'ivMw si promiltcrotur matrimonium contraiiendum alio couiuyc ailhuc vivenlr, impcdiuuMili ralio cesjiarel, ul cuiu 1)1). ad- vcrlil Schmalzgr. Lib. \. Tit. 7. n. 9.), 8cd etiam si adulter, ailhuc vivenle coniu^e, matrimonium de praestMiti cum adiillcra conlra- Iiat, seu potius attentet ; i<l patcl e\ C. Cum habcret Ti. De eo qui duxit, etc. Nec refert, utrum attentent m.itrimonium contmhere coram parociio ac tcstibus, au ciandotine. lu statuendo cnim hoc im)UMrnucnto non altendilur \aior matrimonii aut sponsaliuni >\ sola promi>.Mo inlercedat,, quae in\alide, uli patel. contraluintur, 8C(I ratio criminis. (,)uod si complex ignora^eril lcgitiinum alterius coniugiuin, (piando ciim eo iiy\il matrin)oniuiu, duplicem di»tin- ;;uc InpothcMiu ; \cl enim compcrto aileriu.s coniutrio. adultcrium, non relraclans mairimouium, commitlit. el >\c impcdlmentum in- Uucelur; quia si post scientiam acceplam in malrimonio pcrsevc- ral, lioc lucrilo habclur pro sclentcr * to, ct ri: ' '• ^i coniuuctum iioii minu> )iro\ocal ad < « \m altci u,

quam si scicnter conlrnclum ab initio fuissel ; vel matrimonium rclraclat anle atlulterium, aut etiam ab adulterio 'quod • ;V

prius ««^titi.^isel, cl noii formale} cess;it >talim, ac coniu^- rius coiu|icril. et sic ratio impcdimeiiti al>ost Conf. >\ /. c. u. \1. t! 15.).

726 TRACTATUS

//. Homicidium solum,

821. — Tres conditiones requiruntur, ut ex hoc adsit impe- dimentum :

1* Mutua conspiratio ; unde non sufficit, utconiux coniugem suura occidat, si persona, quacum matrimonium initurus est, hanc actionem ignoret, aut contradicat. — Ita Communis ex C. Laudabilem 1. De Conv. infidel. — S. Lig. n. 1033. (a).

2" Infentio matrimonii. — Ita communiter, quamvis in iure non sit expressum. Ralio est, quia finis legis est, ne quis spe matrimonii propriam yel alterius coniugem occidat. Quidam cum Pontio requirunt, ut intentio ii!a aliquo modo fuerit alteri manifestata. Sufficere autem ait S. Ligor. n. 1034., ut indicia quaedam huius intentionis praecesserint, v. gr., familiaritates, epistolae amatoriae, etc. (h).

3" Mors realiter secuta ex actione physica vel morah aiteru- trius complicis. Patet ex lure canonico. — Ita communiter.

(«) Communis itidem est doclrina, non sufficere, quod quls, au- diens coniugis occislonem, eam approbet, ac ralam habeat {Schm. Lib. L Tit.l. n. 56.37.).

[b) Parum (ut post Sanchez Lib. 7. Dlsp. 78. n. 19., aViosque in- quit Schmalzgr. Lib. 4. Tit. 7. n. 55.) hoc adpraxim interesse vide- tur. In foro enim externo semper praesumitur machinatio in mortem alterius facta esse animo ineundi cim alia matrimonium, si mulier et vir alienus communi opera concurrunt ad mortem coniugis innocentis, vel quando praecessil aduUerium.

Adverie insuper, hanc intenlionis externam manifestationem ideo solum ab istis auctoribds requiri, quia Ecclesia, ut dicunt, actus mere internos non punlt; ad quem finem nihil profecto interest, num haec intentio manifestetur complici, an alteri, itidemque num ante, an post crimen aliquo modo significetur; et insuper dum S. Alphonsus (n. 1034.) mere postulat, ut familiarilates, munera, aut epistolae amatoriae intercesserint, aperte patet, satis^esse, quod alter significel, sibi animum inesse matrimonii contrahendi, non au- tem requiri, ut significet, se Iiac i^rorsus de causa mortem machina- ri, aut machinatum fuisse. At enim si ita se res habet ; quandonam haec intentionis manifestatio deesse poterit? JSumquid enim cele- brari matrimonium poterit, si qui contraclurus illud est, aliquando fiuam hanc voluntatem non prodat?

DE SIATRlMu.MiJ 'itZ

///. Itrxmqne simul.

822. - Ouaiido crimina adiillerii et coniugicidii rcponunlur coniuiicla, non rcqniriUir nuitua conspiralio ad coniu^icidiuin, ncc promissio niatrimonii, scd haec Iria sufliciunt:

1* Adullcrium, (|ualc supra cxposiluiu csl. liinc pracccdcre dchel coniiiLMcidio (a ; non inmcn ncccsse esl, ul praeccdat mortis macliinalioni.

2* Macliinatio mortis ab uno adullcroruni ex inlentione ma- trimonii ; sufticil autcm, ul hacc intcntio ah uno haheatur. — Ita (lousset, n. <S2i. — Carriere, n. 1V.K — ColUl, etc. — >'. Liff. insupcr rcijuiril jnobaOiUus, ul hacc intcnlio allcri ma- nilcstctur \b .

3* Mors e\ inacliinationc unius adultcroruni sccuta, codem modo ac supra diclum cst, dc solo homicidio. Sic e\ codem lurc. - Mde S. Licj. n. 10:JG.

NuTt. Iiupriiimcnliim riMm. praerrdfnti etponilum, (\\to*\ proplrr tlaplri rrt* iiien uniliim voratur ulrumqur iimut, e»t unicam iroprdimrnlDm. Coalra vrrv, *\ ct atlultrrium rt linmiritliuiii luai propriat rontlili< i babrant, at

91. 820. vt K2I. aut K22. i-\positar >uiit, tlupln rrit ii.^

823. — llacc omnia sic pauciorihus verhis memoria tcncto: 1* AduUerium cuin promis>iouc matrimouii ab altero accc-

ptfltn.

(/!■ Itatio facilc inlcHigilur ; .»4i enim pr.iccrdal n»'>rv .•..i.m- »;<^ adullcrium, «piod con.sislit in copula cum ronluu'** i lo

vivcnti.s', locum hal»erc ainpllu"» noii poterii

(b) {)\\0(\ fivr - ' ^ • - ' ' ^'l !ll.

gondum «U* m . . j ' ■ " .'io,

ex hoc conlirmatur, i|Uoil res neqiic proccdat. riiiunjii acchiat, iiH «clo adultorii romplMr. l^iMnum ad\«'rl»v ii-

lionis sifinilieatioijrm ri'«juiril, f.il."*o all' ... .n. ; , ■■?

n. lo:ir». Yl non solum SalmnntiriMiM^s ri /, Hed el \,

<|ui «le sppriidi li.ic (|uae.Htionc iiihil omiiino hntiet; .«init ei Puiiiii» {Lib. 7. Cap. 45. n, ?».• perprram fn ramdi-m i ' < ThoniaoB

{Suppi. (J. (iO. arl. 2.'; nam .'^. lK»rlor s.mc • >- liHpiiiur;

sed de extcrua iutentionis manifej»l«iliouc ue \erl)um quidcm \n\htU

728 TRACTATUS

2* Homicidnim ex communi conspiratione et cum intentione contrahendi, saltem ab uno habita, et manifestata.

3° Utrumque simul intuitu matrimonii, sed sine conspiratione et matrimonii promissione [a).

PUNCTUM VII.

J)e impedimento disparitatis cultus.

Disparitas cultus intelligitur in genere diversitas religionis inter contrahentes. Sed hic intelligitur proprie disparitas, quae inter baptizatum et non baptizatum intercedit. Attamen, data occasione, etiam de disparitate cultus inter baptizatos matrimo- nium conlrahentes, seu de malrimoniis mixtis, dicemus.

Principia :

824. — I. Cultus disparitas, quae est inter baptizatum et in- fidelem, seu non baplizatum, raatrimonium efficit invalidum. Ita ex iure non scripto, idest consuetudine vim legis habente [b].

[a) Cum hoc criminls impedimentum slt iuris ecclesiastici, locum non habet iiUer infideles, mi ex communi doclrina tangit et S. Al- phonsiis [Lib. 6. n. 1037.], etiamsi dein ad fulem veniant. Quod idem dicendum, si quoad prlmam e receptis huius impedimenli causis, alterutrum, aut adulleiium scillcet, anl promissio tantum facta sit post bapllsmum [Yid. Schmalzgr. Lib. 4. Tit.l. n. 3.), itemque, si quoad teriiam causam fidelis non fuit particeps caedis, quam infidelis patravit [Schmalzgr. ihid. n. 46.). Contra vero si fide- lis, promisso matrimonio, adulteral cum infideli, iiemque si fidelis (quoad tertiam causam) caedem patravit, vel (quoad causam secun- dam) parilceps machinationis seu caedis fuil, impedimentum incur- rit, quo consequenter, licet indirecte, ligalur et infidelis, non secus ac in impedimento disparitatis cultus contingit. Immo id locum ha- bet, etiamsi uxorfidelis hoc ideo fecerit, ut vir infidelis, inilo po- stea cum ipsa malrimonio, ad fidem convertalur, prouli diserte ha- betur in C. Laudabileml. De Convers. infid., ubi Poutifex hanc red- dii rationem, quod tale damnum tali lucro Ecclesia compensare non telit [Vid. Schmalzgr. l. c. n. 46.-48.).

[b] Cum cousuetudine niti hoc impedimentum videretur, consue- tudo autem vim non habeat in locis, in quibus, nedum invalue-

I)R MATHIMOMO T29

— Yid. S. Lig. w. 104L — Iloc cvincilur cx doclrina communi SS. Palrum ct Tlicolo^^orum [a], i(J«iufi com(>crluni cssc asscril linudirt. \/V, in r!jii^l. ad iardinatcm Eh /«, §. 9. 10.

II. Divcrsilas aulcm n'li^if)nis inlcr l)jipli/..ivw- iion constiluit impcdirinMiluiM diriim.'us. Prohalur c\ co, (|uod null.i lcgc aut consuciiidinc irrila dcclarcnlur matrimonia inler calholicos ct hacrctiros. — lla unanimis consrnsus Tfieologorum.

III. Divcrsilas rcli^innis iulcr calholicos cl hacrcliros scu aposlalas cousliluil iinpfdimcnlum impcdicns. Kruilur lum c\ pra.xi Kcclcsiac, quac lidcles ah islis malrimoniis sempcr ma-

rit, nc iinlioiita quidtMu fueril, hiuc faclum id csl, quod ct Diana {Tom. 6. Tr. 1. Res. 13. n. 2.\ ct Verricclli De Matr. Q. HS. n. «».\ el Clwricali Dr Mntr. I)er -H). n. •2.'l. . ct posl cos Bcncdirtus MV (Con.^t. .Sinj;iilari Noliis, 0 Febr. 17i*J. >i. 10. iiarrahl, ^'ra\cs ar(|uot Tlicoiogos, c (juoruiu uumno fuil Lc.s>ius, iii (ionsullaliom* Romae hahita, ccnsui.ssc, disparitalcm cultus apud r.hincnscs ct laponios iis iniliis coinoisionis imhi cssc impcdimcnlum dirimcns, el liis clr- cumslaiili s possc l![)iscopos ihi suspcndcrc lcgis promulgalioneni. Finis aulcm (piacslioiii, ut suhiicit ^iftiV.^ Bcncdiclus \IV, imposi- lus fuil deernendo, connuetudinem non rereptam po%\e id effirere, ul S. Sedet, rum coeperant Sineu.sr.%, laponruse.fque ratholicam fniem amplecli, yicarii^ apoxtolici.i fafultalem daret, qua tuper iwpedi» mento dinparitati% cultus cum ii» di.tpeiinnrent. Hanc porro facullatcm ronccss.im fuissc narral Bciu'dirlus \IV c\ do« i "s

Tarisiis an. \i\i1 ct lf»7r»; plurcxpic ciusmodi coi .,rc

csl npud P. Pcrronc (l)e .Matrim. lib. 8. Sea.\. Cap.l. art. 2.).

Caclcrum cum S. Sedcs suh Clcmcnlc \in pcr inslruclioncm ad missionarios missam c Conprc^. S. Oflirii pracccitcrit, ul si nialri- monia inlcr c.illiolicos ft inridclcs ahs(|U(» di*pcn>.ilionc forlc con- Irncta fui.s.scnt, consrnnus Hfinde forel renovnndus ; Indc clucct, ihi quo(pic dcincps lior impcdinu-nlum rcu diriincns h.d>ilum fuis<c.

(a; .Nimirum Ihcologi noii soluiu c\ doctrina Patrum, scd clidm ex S. Scripturis cvincunt, elusinodi malrimonla lure tuni naiurali, tum divino po>ili\o tum cliam Kc» ' irionihus prohiherl. alquc

adeo cssc illirita. 0"'> *^^' ^^* ^''' " '<" hcz tib. 7. Dirp. 71., ci Schmal/Kr. t.ib. S. iit. 6. n. \i\.-Vi\., ; scd .simul falenlur. nullo ox his fonlihus elici, illa esse f tiam irritn. Kl, ut nit Benedicliui \1V (('onsf. ah .\. cilala' cum r ud iure %

non fuerit, supcrcst, ul (.'„ /.., -■ /(i/^. ,;..., .......a^

smeptum atque firmatum inreniatur.

730 TRACTATUS

xima sollicitudine avertit, tum ex Declaratione expressa Bene- 4icH XIV, qui haec connubia vocat detestabilia, quae sancta Mater Ecclesia perpetiio damnavit atque interdicit. (Bulla 3/a- irimonia, circa matrimonia Hollandiae, 4 Novemb. 1741.)

Quaesita :

825. — QuAER. 1' Quonam iure dirimatur matrimonium in- £er baptizatos et non baptizatos ?

Resp. Certum est, dirimi solo lure ecclesiastico {a). Etenim prioribus Ecclesiae saeculis hoc impedimentum non exsistebat, et plura matrimonia huiusmodi approbata leguntur in Historia Ecclesiastica, uti matrimonium S. Monicae cum Patricio (6). — Confirmatur etiam ex Declaratione Pii VII in Epist. ad Card. de Frankenberg, Exequendo, 23 luiii 1782 (c).

826. — QuAER. 2" Quibusnam competit facultas a tali impe- dimento dispensandi?

Resp. Soli Roraano Pontifici, exclusis omnino Episcopis, nisi hanc a Summo Pontifice facultatem obtinuerint, quae tamen iis- dem, Hcet instantissime postulantibus, a S. Sede nunquam fuit concessa, prout testatur Pius VII in litteris Vix nova, die 17 Febr. 1809, ad Episcopos Galliae (d).

827. — QuAER. 3" Quibusnam conditionibus dispensatio prae- fata concedatur^t

[a) Catharinus cum paucis aliis apud Sanchez [Lib. 7. Disp. 71. w. 6.) maluerunt, haec coniugia esse irrita iure divino ; quorum ra- tiones refert, diluitque Schmalzgrueber (Lib. 4. Tit. 6. n. 126. et seq.). DD. autem pro communi et vera sentenlia opposUa vid. apud Sanchez [l. c.n.l.).

[b) Plura eiusmodi exempla, ac SS. Palrum in eandem rem tesll- monia vid. apud Schmalzgrueber [Lib. 4. Tit. 6. n. 120.-125.).

[c) Declaratlo Pii VII non spectat ad impedimentum dirimens Knalrimonia inter fideles et infideles, sed ad impediens inter catho- licos et acathoficos.

[d) Responsio Auctoris, ut patet, spectat solum ad matrimonia cathoficorura cum acathoficis ; nam faculiatem dispensandi in ma- trimoniis christianorum cum infidelibus penes nationes barbaras, lam diximus (not. ad n. praeced.) factam pluries fuisse Episcopis, Praefeclis Misslonum, ac Missionariis apud illas gentes. Vid. Per- rone [De Matrim. Lib. 2. Sect. 1. Cap. 7. art. 2.).

DE MATKIMOMO *J31

Rc.^p. Tria debcnl adessc : 1' ul obsil pro parlc caltiolica &e- ductionis pcriculum ; "X* ut infantcs ulnuMjuc &e\us e\ malriiuo- nio nasciluri, in lleli^ione calholica edurandi siiil; 3' ut sit ra- tio firavis. I)c liis con.slal cx |)ra\i Kcclc!»iac. VuU Kpi^t. Ort- gforit A V/ ad Arrhiepisc. Fnhunjensem, dic 4:1 Maii ISib. Lodc patct error corum, qui credunl i)co ct Kcclcsiae salisfacerc, si iilios in palris ct lilias in reli^ionc matris instituant (a).

S'2S. — OiALK. i* An valeal matrimontum tnler rafff^in-o^ ft haereticoH inilum, si nhtenta (itspensatioiie pan haereitca no- iil acqutescere conililioni ah /{rrlcsia imposilac, nnnpe nt filii UTRIDSQI E SEXts iw Iteliiiionc catholira educrntnrf

He.sp. Affirm. Afiilur cnim dc impcdiiiicnlo mcrc impcdicntc, ct conscqucnlcr liacc condilio v.i' ! " " n iiuitrinionii non allioit.

^)LALU. l)' l Irmn Parochus /" /'»/• nm/i iniunio mu lo,

si intercesserit dispensatio ?

Itcsp. A/]irm. Ila rcsp. S. Conyreg. Infjuisit. die 20 l)<»ccm- bris 1838: Si altera pars sit cathotica, obtenta dispensatione ab impedimrnto mi.rtae religionis, et .serratis solttis clausutis et condtlwuibns, liccre.

8*29. — Oi AEH. G* (Juomodo his in adiunclis deheat sese ge» rerc Parochus^f

Itrsp. Cclcbralio mnlrimonii licn dchtl corain Pamrho el duobus testibus iurta prr • 'z a S. tonril. Trid., cjtra ta- men Kcclrsiam, suhijua > tt comprchmditur, et sine Paro-

chi benedictione. Ilacc suut ipsa vcrba iustrumcnti dispcDsatio-

(a^ llaec pariler .«ippctanl solum ad (' m pro t

ntis inliT (•"''• H v{ jic.illiol.co'». ( ■ ■ •

in dis|)«Mi>.i! >i|Uo:id nialriiiioiii.i ^,

cx |)luril)iis lnstnicl)niiil)us, quas habcs ctiam a|Hi'l 1*. PiTmnt^ .Hf^ Alalr. Uh. 'i .sVr. l. C. 7. a t 2. liao pr)<'> V ( t cohahitalio rum inntlcli noii adducerot ait: tori.<, nut |)crit*u!um |)iM'\crsionis; i' iit prulrs iii^i .sUana rcligionc; 'A* ul disf>«*nsar(>tur solum iti loci> iitti*Uif{o Pro- vinrimn, \'icanatum, flc. noii wro i. in (pi<' ' ^' -■ r-liirp.* es-

.«ienl chrisliaoi , iihi pliircs i»ss»»iil > >. tpiain ni ; 1* ul

dispcii.<;Uio grnvilius tanhim de cau^is coiicedcrrtur. adco til potius disptMis.irctnr iirmi(>f(lim«MUis • t:

jiaclo \ilar(M»tiir mairiinoiii.i co... .. . * .

ut adsit probabilis spcs dc con\ cr.^tionc coiitrahcul

732 TRACTATUS

nis super impedimento religionis mixtae, iuxta instructionera S. Congr. Inquisit. confecti. Evincitur eliam ex Decis. S. Officii, die 25 Novemb. 1838. Unde patet, Sacerdotem non posse tunc deferre stolam et superpelliceum (a).

QuAER. 7° Possuntne fieri bannorum proclamationes ?

Resp. Neg. Conslat ex eodem instrumento, in quo legitur: oinissis proclamationibus . Contirmatur etiam ex Epistola supra citata Pii VII ad Card. de Frankenberg.

830. — QuAER. 8* Potestne matrimonio assistere Parochus^ si uterque nolit consentire in catholicam educationem proliSy sed pars haeretica prorsus exigat, ut proles sui sexus suam religionem sectetur'^

Resp. Neg.; sed debet abstinere a quocumque interventu. Sic S. Congr. Inquisit. die 17 lunii 1829 [b].

[a] In Instruclione tamen 13 Nov. 1858 lussuSS. D. N. Pii PP. IX ad omnes Archlepiscopos, Episcopos, et locorum Ordiuarios de mixtis malrlmoniis dala, haec de hoc argumento habentur: Quod si in aliquibus locis Sacrorvm Anlisiites cognoverinf, easdem condi- tiones iniplerl haud posse, quin graviora exinde oriantur damna, ac mala; in hoc casu tantum Sanctilas Sua ad huiusmodi maiora damna ac mala vitanda, prudenti eorumdem Sacrorum Antistitum arbitrio committit^ ut ipsi, salvis, firmisque semper ac perdiligenter servatis cautionibus de perversionis periculo amovendo a Coniuge CatholicOj, de conversione Acatholici Coniugis ab ipso Coniuge Catholico pro viribus procuranda, deque universa utriusque sexus prole in Sancti- tale CathoUcae Religionis oninino educanda, iudicent, quando com- memoratae conditiunes de contrahendis mixtis hisce nuptiis extra Ecclesiam et absque Parochi benedictione impleri minime possint, et quando in promiscuis hisce coniugiis ineundis tolerari queat mos ad- hibendi ritum pro matrimoniis contrahendis in Dioecesano Rituali le- gitime praescriptum, exctusa tamen semper Missae celebralione.

[b) Verum in Instructlone, quae addita esl Lilteris Gregorii XYI ad Primatem et Episcopos Hungariae dalis 20 Aprilis 1841, haec habentur: Tolerari posse (Sua Sanctitas) declaravit, ut, quoties ex temporum, locorum, ac personarum conditione matrimonium acatho- lici viri cum catholica muliere, et vicissim, omissis licet necessariis eautionibus, sine graviqri discrimine nequeat impediri, atque insu- per Ecclesiae utilitati, communique bono expedire videalur, siillud^ quamvis vetitum et ilUcitum, coram catholico parocho potius, cjuam coram ministro acatholico, ad quempartes facile confugerent, con-

I)E MATRIMOMO 733

Qlaer. 0* l'lrum, mn obtmta dUpfnsatione ab iwpedimrnto mixtae religionis, possit assistere l*arochu.s, si lex eiu.s asststen- fiam prarsrribit'?

Jtr.sp. III 11(1 n'^'ulariler non polcsl fKTi, nisi Paroclius lan- quain magistratus poUticus inlcrvenial. Sic S. Congr. Inquisit. dic 20 Dcc. 1838. .\llamen SS. Punlitices huiusmodi a^sistcn- liam pcrmillerc solenl, ubi necessitas id exigit, prius aliocjuin omnino re^juisiia ulrinsijiie parlis promissione dc prole in Caiho- licismo cducancla. lia /'i»s Ml roncessit facullatem Parochis, qui in Uussia el Cicrmania versanlur, assislendi, si cogerenlur, niatrimoniis mixtis ahsque ohtcnla dispensatione inilis. Prac- scntia tamen Parochi non impedil, cjuominus sponsi sic conlra- henlt^s graviter peccent. Iloc conlirmavit iiregorius \\ l.

OiAF.n. 11)" An Calfiolicus bas nnplias .smc dispen.satione con- trahens^ postea colens Sarramentorum particeps fteri, ad ea ad- mitli possit'?

lirsp. A/firm. Conslal e\ ciiai.i Lpi^lola y*/j W/ iid Car»l. de FraiikenhiTf;, in «pia haec hahentiir: .\d quod dicimus, ttum i/- le demonstrabit , poenitrre se peccaminosae suae coniunctionis, polerit hoc ipsi concedi, mndo ante confessionem sincere decta- rel, proruraturum se convrrsinnem coniugis haereticae, rrwora- rr se prnnnssinnrm dr rdtiranda prntc in Rriigione orthodnsa^ ei reparaturum .se scandalum alus /idclibus datum. Si tuirs conditionrs concurranl, non rrpugnamus ^os, guominus pars rathotica Sarramentorum fiat parttceps.

QuAKR. 11* An Sacerdos cathoticus, satca conscientia, ma- trimnnin asKistrre possit, m sfmnsi , antr vrt />')v7, matrimnnium contrahant rham in rrrlcsia pmtrstantica, ntu protrsfanliro'*

Resp. Seg. — Ita S. Congr. Inquisit. dic 21 April. 1817 [a\

irahutur, idem eatlkolicus parochus, aliusvt Moterdoi eiut tiee fW' gen^, matrimonio ipMi, mutniali tnntuni praeaenlia, nulto adhilfito icclevaslico rilu, in(ersil, peiinde ac ti pailn unice agat meri /#- stis, ut uiunt, (luallfuali seu auclorisabilis. iia stiiicet, ut uhiusqMt coniutfis awtitu con%eusu, deinceps pro iuo u/fitia aeluin ra/n/c •/!*- T/iim III nia/rir/ioMio/ u/ii librum caleat referre. Apud Uu>ko\auiy Tom. 2. Pai;. SIS.

(a) Oe iis, tjui iu liisce adiunclis m.itriiuoniuni jiinc pr^esculla paroclii celebranl In locis, ubi forma a Coiic. Tridruliu. prafsicri- pta vipel, slc Pius Vlll <lecre\it in lilloris ad Archicp. Colomcnscm

»734 TRACTATUS

g3X, — QuAER. W An Calvinistae et LutJierani degentes in locis, iibi Baptisma dubhm et suspectim est, tanquam infideles habendi sint, ita ut inter Cafholicos et eos dispuritatis cuttus impedimeniim dirimens adesse censeatur^i

Resp. Sic ad hanc quaestionem ipsa S. Officii Congregatio respoudit die 17 Nov. 1830.

1" Quoad haereiicos, quorum sectae Ritualia praescribunt col- lationem Bapiismi absque necessario usu materiae et formae es- seniialis, debet examinari casus particularis.

T Quoad al os, qui iuxta eorum Ritualia baptizant valide^ mlidum censendim est Baptisma. Quod si dubiim persistat etiam in primo casu, censendum est validum Baptisma in or- dine ad validitatem matrimonii.

3" Si autem certo cognoscatur nullum Baptisma ex consuetu- dine actuali iliius sectae, nuilum est matrimonium.

Eadeni die et feria, SS. D. N. Gregorius divina Providen- tia PP. XVI, in solila audientia R. P. Assessori S. Officii im- pertita, resolationem praedictam ab Eminentissimis latam ap- probavit.

Praefata Decisio innovata fuit ab eadem S. Congr. Inquisit. die 20 lulii 1840.

Hinc statuendum videtur:

V In dubio de valore Baptismi, validitas matrimonii in ge- nere praesumenda est [a).

2" Si agatur de raatrimonio inter catholicos celebrando, el una pars certo Baptismo caret, hoc Sacramentum, ut patet, anle matrimonium conferendum ipsi est. Si vero matrimonium iam celebratum sit cum hoc defectu, post Baptismum collatura revahdandum erit.

datis 26 Martll 1830: Nunc autem per Nostras has Litteras volumus et wandamus, ut matrimonia mixta, (juae posthac in vestris Dioe- cesibus contrahi conlingat, non servata forma a Concilio Triden- tino praescripla,.si eisdem nullum atiud ohstet canonicum impedi- mentum, pro ratis et veris connubiis habeantur; prout Nos auctori- tate Nostra apostolica matrimonia ea vera ac rata fore declaramus et decernimus.

[a) Imo vaHdllas est retinenda iuxta prius allatum decretum. Dispensare enim lunc Ecclesia censetur, si forte baplisma; reipsa vaiidum non extiterit.

DE MATRiyOMO 7)(

3* Tandcm si sermo sil dc ha<'ri'lito in\alidc l>a|)lizalo, rc- speclu iiialrirno iiii niixli, rccurralur ad S. ScdLiii a;.

FOCTIM MII.

De inipedimcnto vis .seu melus.

Hacc paura slalucnda suul :

H:\'1. — I. Mclus (jravis dirimil ccrlo malrimonium dc lure ccclcsiaslico, ct proiiabiiius eliaiii dc iure naluraii 6., ul se(|ui- tur a forliori ex diclis de Conlraciibus, l. 1, n. 780.

[a; Liim liMC ni.Urimonium fcili- >il iii\.>rnluin, si >e{);irari con- iugcs n»'<jiii';ml, uvc liapli.Niiuim allrr \rlil reciperr, .siiprrfNl. iit quaeratur dispensatio.

b l"lr( libel iure dirimi dien.<, huc impc<limenlum di.«.p«'n>;aii>- ncm iiou a<lmillil, .«^ed neee.^se esl, u» Ciui.sa nieUi.s lollalur. I(a Ale- xaiider 111 (C. Cum Utcum 1. I)e Spuns. et luatr.J: Cum locum non habeat coMeusus, ubi metu.^ vel coactio intervenit; necesse est, ut ubi assensus cuiu-srjuc rcfiuiritur, coactiuui^ mntci ia repelUitur.

Ideirco per>e\eruiile caus;i nn'lus, iiec per eopuliim, iiec per co- hahiUitionein (liacc alias pracsumunlur uielu extorla) nulrimonium con\alidalur ; dnraiite enim nielu sieiil matrimonium uoi\ potesl ^alide conlrahi, .>ic nec conv.didari coniraelum iii>alide. Seeus di* ceiidum, si |)rorMis liherc et afreelu maritdi admiUalur copula, ut babel communis DD. post S. Thoinam (In 4. Dtst. i^. (>. 1. art. 3. f/. -2. *u/2. , vil eliam ^ ' ' • r C.Kdid^l.

De Spons. el Matr.) |n • i • . i |iilur. ^)uo iii

casu, hi occuilum iinpedimenluni e\litit, neces.se saiie non eril rur- sus coram parocho consen>um renoxare e\ generali doetrina, (]uam ex S. Foenileiiliariae decrel s S. Pii V aucioritale lalis, el S. Con- gre;;. C.oncilii Declaralionihus atijue S. Holae praxi conlirmal Rc- ncdielus \IV (Inntruct. 87. n. Gi.

Noii lameii opus est, illud - adiitillere, (juod ip-<

«.<>•.!. (pia.>i Saiiche/ii \l)c .\i :-. t. l)isp. :IG. n. l. , i,..v ...

summopere laud.it, auclorilate fretus addil. nee(\s>.iriuin e.vse, ui cl aller coniux, (|ui nociveril impediinentuin, de ipso certii>r rial, (piando no>o couscnsu malrimoni • • ' ' • '•■: ■ ' n •:! liccl

S.iihlie/. id iradal i. c..' ul muiji.% y ^ ooo-

Iraheutisconsonsusinvalidus esl propter iinpedimeulum, (|Uo ulrr- (jue ipso iurc inhubilis cst ad contraliendum ; oppositum lamrn d(v-

736 TRACTATUS

Requiruntur lamen sequentes conditiones, scilicet, ut metus incutiatur 1" a causa externa et libera ; 2" iniuste ; 3" ad finem contrahendi matrimonii.

II. Metus levis, etiam iniustus, matrimonium non dirimit [a). Ratio est, 1" quia metus levis non censetur graviter et efficaci- ter in consensum influere; 2° quia ex iure positivo solus metus

cet de casu praesenti, quando res est de solo defeclu consensiis, prouti eliam fit, quando alteruter contrahentlum ficte consentlat. Ita ille (De Malr, Lib. 4. Disp. 18. n. 2.) : Secundo supponendum est, si post matrimonium metu extortum accedat copula sponte ha- bita affectu coniugali, raiificari prius matrimonium, et ex tunc in- cipere valere, si alfer, qui ubsque metu consenserat, in pristino con- sensu perseverat. Et ratio est, quia cumnon oporteat, consensus esse simul, et consensus illius, qui metum passus non est, fuerit legiti- mus, solum desiderabatur ad mairimonium consemus spontaneus il- lius, quimetu consenserat , ut dixi Lib. 4. Disp. 15. n. 2. Sed hic consensus sufficienter expriniitur per copulam, etc, ex Cap. Is, qui 30. De Spons. Ergo ea sequuta ralificaiur prius matrimoninm. Et eodem modo mox (ibid. n. 3.) ratiochialur de consensu per diutur- nam mutuam ac spontaneam cohabitationem expresso, id confnmans ex iuris explicita definitlone in C. Ad id 21. De Spons. et Matrim. Quocirca ista Lambertinii opinio posthabenda est, utpote non mo- do funrlamento destiluta, sed eliam iuris canonlci disposiiionibus a Sanchezio allegalis opposita.

(a) In dubio an metus censendus sit gravis, communis doctrina est, iudicandum pro valore malrimonii, tuni qnia matrimonii causa favorabiiis est, lum propier reverentiam Sacramenti, ut ait Lay- mann (Lib. 5. Tr. 10. P. 2. C. 5. n. 4.). Quo spectat illud Inno- centii III (C. Licet 47. De Test. et Attest.): Tolerabilius est, aliquos contra staluta hominum dimiltere copulatos, qnam coniunctos le- gitime contra statuta Domini separare. Vid. Schmalzgr. (Lib. 4. Tit. 1. n. 432.).

Dissidium autem DD. de melus reverentialis sulTicientia facile conciliatur, si reputes hunc quoquemetum pro adiunclorum varie- tale modo levem, modo gravem merito censeri, ul dictum est in Tract. De Act. Humanis. Iia cum aliis Laymann (/. c. n. 3.), qui si- mili ratione iudicandum censet quoad preces importu.as, quibus pro diversis personarum circumstantiis facile aut dilliciHime con- tradicere liceat, ut notant etiam Sanchez [Lib, 4. Disp. 7. n. 7.), Konink, Lessius, etc.

DE MATRIMOMO 737

^Tnvis irritum facil nialriniuniuiii ; :t* quia sccus inDumcra ma- trimonia (itTent irrila cuin niuximo socielatis detriiucDto.

PCi>CTlM l\.

De iiiipedimeiito liyaminis.

833. — i*er iiijamni inlfllif^ilur vinculuni malrimonii, quo coniugos ila inl«T m! c(Hi>lri(li Mint, ul ulriMjue vivenle, neulcr cuni aiio ({uolitiet iiiatriinoniuni validum inire possit.

Imprdimenlum li^aminis lundatur in duol)us matrimonii at- tritiutis, (]uae sunt indissoiubiUlas et unitas. Ilinc dcducitur inipedimentum ligaminis cssc iuris divini.

liesoivrs :

83i. — r Oui bona lide credat, coniu^cm cssc niortuum» diim reip>a vivil, et ad a!ias nuplia^ convol.it, non [K'ccat (|ui- dem, scd invalide contrdtiil, el inl pri.»n'iH couiu^eiu compareu- lem redire tenelur.

2* Ad novum i^itur matrimonium ineundum non suflicit sola coniu^is at)sentia, (piantacumipic sil; scd reipiiiuntur certa ct aiilficiilica morlis ari^uiiicnla ^a]. — 5ic es lure canoniio. ('. In Pravstnlia 1!». I)r Sjionsai. .

V Certitudo moralis a iure re^piisita non lial>etur per rumo- rcm ctiam putilicum, nisi alitiuo ar^umeulo posilivo fulciatur, ucc per unicum testem, ni^i aliae ad>int conieclurae. de i|ui- bus solius est Kpiscopi iudicare. Ilinc in dut)i() sempir ad Kpi- scopum recurrendiim cst If . llic aulcm , remanfiite dut)io, nialnmonii celelirationem permittcrc non potest. Validum ta- men foret, licet graviter illicitum, matrimonium, quud lu tali duliio cclctirarelur, si revera mortuus cssct coniuv, de cuius morte dutntalur.

(a) l>e hisrc iiMlicils spti nr?»imcnltH ride Sekmahgr. iib. I. Tii 21 f). lu II

h K(»rl;isNC uimi.s liiirc Im.iltli { Ad (ap. In T.if» ••.: . 1' lie Npon.t/j/.; cxlgit, ut ail linliiiarium recurnilur, >i l(>;il u»a .uImI pru- l>aliu .Milum pev trxtfx; cpiasi \rro mc murali» Itla crrtitudo, (|uaf e\ oiunium .^ententia sufticit, lialieri non po^sol.

CCRT Totn. II. 47

"738 TRACTATUS

PUNCTUM X.

De mpedimento aetatis.

835. -— Impedimentum aetatis consistit in defectu aetatis suf- ficientis admatrimonii officia adimplenda. Dirimit malrimonium impuberum de lure ecclesiastico [a), ut eruitur ex c. 7., 10. eM4., de Despons. impub., etc.

Pubertas autem habetur ex lure can. pro foeminis anno duo- decimo expleto, et pro maribus expleto anno decimo quarto (h).

Excipilur lamen in lure, modo malitia non suppleat aetatem; quod intelbgitur de impuberibus aetate, qui iam sunt puberes

(a) Quod pubertas solo iwre ecclesiastico requlratur, communis est doctrina cum S. Tiioma (In 4. Dist. 36. Q. 1. art. 5,). Ratio, quia iure uaturae praeter consensum ad malrimonii contraclum non plus requiritur, quam corpora habilia, etsi non sint habilia proxime. Unde sequitur, malrimonia impuberum, qui rationis usum habeant, inter infideles, qui legibus Ecclesiae non subdunlur, vafida esse, nisi speciali apud eos lege interdicantur et irritentur. (Yid. Schmahgr. Lib. 4. lit. 2. n. 48. 49.).

Inde etiam sequitur, posse Ponlificem pro bono pacis, aliave iusta de causa eliam cum fidelibus dispensare, ut infra pubertalis annos matrimonium contrahant: idque constat etiam auctoritate Nicolai I (Cap. Ubi non est 2. De Despons. Impub.), confirmantque exempla dispensationum huiusmodi, quas S. Pius V, Clemens Vlll, et Gre- gorius XV concessere. Vid. Schmalzgr. (l. c. n. 50.-32.), qui tamen scite rationem reddit, cur ante pubertatem non sit permittenda cohabilatio. Immo Reiffenstuel (lib. 4. Tit. 2. n. 11.) cum Barbosa, Gonzalez, Suarez, aliisque docet, satis probabiliter etiam Episco- pum ex causa urgentissima, praesertim publica, v. gr. , pro bono pacis, dispensare posse, maxime si contrahentes sint prope an- nos puberiatis, et dubiuni sit, an non maVitia suppleat aetatem, de quo varias DD. sententias penes S. Alphonsum (Lib. 6. n. 1065.) habes.

(6) Ralio diversae pro foeminis et mascufis aetatis inde petitur, quod potentia generandi citius in foeminis, quam in masculis et Incipere et deficere solet, ut notat Gonzalez (Ad C. 3. De Desp. Impub.), Reiflenstuel (eodem tit. n. 3.), Schmalzgrueber (eodem tit. n. 45.47.).

I)B MATRIMOMO 7S9

corporis Tirilms, scu potcntcs ad gcncratiooem, et aliuDdc ooof TiDculi roniugalis satis iDlclligcrc possuDt a .

PUNCTm Xf.

I)e impedimento clandestinitalis.

8:1»». - M.tlriiiiMiiiiiin rlandr^liiniui (liiiliir illud, (\\U)d ron- traliilur sinc sokMnniiiilc ab liicrlesia rc(]uisita, nrnjp»' muc assi- stCDtia Parochi ct duorum sallcm tcstium. Inipedimcntum istud est dc solo lurc ecclcsiastico, cum fucrit a Trident. conslitutum, ut patet ex sess. 24. cap. 1.

Ad malrimonii validilatem tcsles quilihet sufliciunl. mm- ma- rcs sint, sive loeminae, sive aelalc maiores, sive minores, mo- do rationis usum habcant, ct de coDtracto matrioiouio tcstari valcaDt '6).

AoCtMitm I " (IC VI |)ri I lii < iiiii I III 1 I i< II II ti II I _ uc ■Miiiriiiia i «; ui ii ■.

SECTIO I.

De vi Decreti Conatit iridcniini.

83*1. — Concilium sic statuit: Qui atiter quam praesmte Pa- rocho, tet aiio saccrdote, de ipsius Parochi seu Ordinani ticen- tia, et duobus vel tribus testibus, malrinwnium contraherc al-

(a) Cuni (lo iure nntunie validum s\{ mnlrimonium, licrl ronlr«i- benles noiuluni siiit pro\imi* luihiles ad arlum ronivgaleoi. uti >upni dictum est; iu.H voro erriosiattlicum nun eiigat, uisi c\pletaro arU- ijUem illain slatiitJim; nitiil e<T - , > • ^^ ■

possil, si (|Uiiin!o lr^'ilima «| > ^ r

cnrnalitcr « uiii focniinn rommiAreri, nec gmfmre pomit. ^hio in ca.su (jiiid agnnliim sit, \i(le p(Mi(\< .< Alplu)ii<ium lA 6. «. 10€6.).

\b) llrclr S. Alplioiisus J.ib. ti. ■. lOS'; -.-i <'nrliC2, aliCNiqve adverlit, muiius io>tiuiii posjte r\prcrrr < (*9 ; nrr necf»*

«arium e.4se, ut sint ad hoc vocati, «ed rii.ii i trnnHranl aat

.sini il>i praes(»ntr.H, dummodo advrrt(*riiit i«l m nH; i»-

mo sufrhMiiit, lirel dolo rt iii .iliiim iiiirin >(•< i|Uin fUaB

licet inviti ac vi drtcnli adMut. Vid. Barbosi ^ /># (>|ir. ParQcki Part.i. Cap. i\.n. k6. et 80.).

740 TRACTATUS

tentahvMt, eos sancta Synodus ad sic contrahendim omnino in- habiles reddit, et huiiismodi coniractus irritos et nullos esse de- cernit.... Declarat insuper ut huiusmodi Decretum in iinaquaque parochia suum robur post 30 dies habere incipiat, a die primae publicationis in eadem parochia factae, numerandos.

Resolves :

838. — r Matrimonia clandestina sunt oranino invalida ia omnibus locis, ubi Concilii Decretum fuit promulgatum. Exipso Decreto manifestum est.

2" Invalida vero non sunt in locis, nbi haec promulgatio siye culpabiliter sive inculpabiliter omissa fuit; nam iis in locis ya- lida erant ante Conc, et in eadem ibi conditione sunt habenda, qua antea habebantur, prout ex ipso Concilii Decreto patet, quodanathemale eos ferit, qui eorum valorem negant, quamdiiA Ecclesia ea non irritet.

3" Matrimonia clandestina sunt ubique illicita, et sub gravs prohibita [a). Ecclesia enim ea semper detestata est, ut decla- rat Trid. et evidenter ostendit BenediclusXIV, de Synod., l. 8. c. 12. n. 4.

NOTA 1° Agnoscitur ut receptuni Tridentini Decretura in Italia , Hispania ^ Lusitania, Gallia, HoHandia, Belgio, Hvbernia, et in partibus Gernianiae tunc ca- tbolicae. — iNon autem receptum est in Anglia, Svecia, Saxonia, Dania, et pla- ribus Germaniae et Helvetiae locis [b].

[a) SynodusTrid. sanclionem sic [ibid.) addit: Insuper parochum vel alium sacerdotem, qui cum minore testium numero, et testes, qui sine parocho vel sacerdote, huiumodi contractui interfuerint, nec non ipsos contrahenfes, graviter arbifrio Ordinarii puniri praecipit. Hinc, proutl notat Schmalzgrueber [Lib. 4. Tit. 3. n. 131.), imme- rlto quidem conquerunlur de Episcopis, qui poenam inflixerint ex- communicalionis ipso facto incurrendae, sicubi excrescens malilia hoc remedio indigeat. Insuper quoad loca, ubi Trid. decretum non viget, Doclores quosdam casus excipiunt, in quibus etiam licite contrahi clandestine possit, scil. ad grave periculum vel damnuna vitaiidum. Vid. Tanner [Tom. 4. Disp. 8. De Matr. Q. 3. Dub. 6. n. 111.).

[b) In duhio, an alicubi promulgatum Decrelum hoc fuerit, pro- mulgatio praesumitur, ubi decrelum fuerit aliquo tempore in Paro-

DE MATniMO.MO T i 1

NOTA 2* Hened. \IV rJitlU Dtciarationeni ano. 1741, io (|a« Uatait, ■•ln<

tnonia rldmiftliaa, inita vrl inriinJa in fiiJlaiiJia el in fiirJrralit !!• ' T' i/iU-r liarrr(ic<i«, vrl inter unaiii parlnii liarrriirain rt allrrjni rs'' viliJa. Niiiil ■ateni ttaluit circa niatrituonia catbuiicoram inlrr

fftio, tavifiumn (Ifvelum Concllii obserratum. Ila S. Congr. Dpcla- ralio npud Honpd. MV ' De Siinod. lAb. 12. Cap. S n. 6. . Aliam <|prl;»r;»rMiin»ni v^WvX Card. Pelra ' Comment. nd Chn%tit. \pn%t. Tom. i. fol.Hl.n. 35. .

Q Irnnio HrmMliclus \1V px|)rc>so ilcrlara^il, ad raliinl;-'(is rain tlisposilioncin nulliilrnns S|)OCl.iro. Scianl /mquil , nisi coium mini- slro caiholico el iluobui teslibHS nuptiat celebruverint, nunquam se neque coram !)eo, neque cornm ludesiaj veros el legilimos coniuges forc. li;i in I.illcris 17 Sc|)l. 17 iH nd >imonom in lloll.india Missio- nariuin .ij. .'{. Huil;ir. Toin. '.\. Sujiplem. n. 111'. Vid. otiam Ite Syn. Lib. G. Cap. 7. Noque moverc debol, quod opno>ilum insiiiuari vl- <lo;ilur in Hcsponso ConuTcpalionis pro nccoliis V (iallic.

2-2 .\pril. 170;J ' ViV. Curs. Complct. Theol. fom. 25. j ...j. i.sll. , ubi dicilur, m;ilrimonia coram parocho inlruso p.v«iO nulla, ol noii tuf- fraijari iis iJeclarationem Benedidi MV pro llotlnntia, quia Sedn ApostoHra non ejfendcrat eam Declnrationcm ad Guilai, (juasi \pro )>ro callioiicorum UKilrimoniis \alcrcl, cli;tmsi e\len>.i ;d Ciallia.s illa fui.sset ! Ea cnim ralio ibi nou iniiius ad nbundauliam, quam a!>s fp addila vidclur.

lilcnclium aulcm locorum, ail ipiao pxlpusa ab .\p05l. Sede Decla- ratio Hcncdiclina psl, viderc est :ipud IV Pcrrone 7)f .Vatr. iib. i. Secl. I. Cap. G. art. i.), de quo lamen duo fac adverlas. Primuin ost. dccrcta il)i rcl;ita pmj -70. Hitit. Ilnm.', '' ' ad

llibcrniam an. 17H.*>, ad uni\pr>um impcrium U ^ un-

quc Poioniac an. lK4i, ilcm ad pro\incias Rlieiian.is sub dilionc Bo- rwssica an. iSilO, lum (|u;ic ,i6i</. /ia;!/. 271 i

an. IK.Ii, pt ad llunuariam an. IHU. ao (ict., ....... i

•onessp pxlcusioncm Hcncdicliiiup I)cclaralioni> P» i

<|uod hapc Declaralio cx nlils pror.Mis principiis ducil origincm, in- .Kupcr priui;irio ad h.ipn*f i m.ariinonia irferlur ; ad ii.

itia \cro inixta dciiidc | i , lud.im quasi pxlpnsioii^m pi i

«st, prouli ipsp llcnediclus MV De S\n. Lib. 6. Cap. (. n. 13. indi- CiU; coiitra \pro Dccrcla, quao al rpjiioiips por-

liuonl. dpcrcli Tridculini «lcrogiUioncm, scu ..-, . .- ,uan-

«lam coiuinput. ci .solum a<l m.Uiiinonia mixla refcruiuur .Vllcium •cil, docrclis n P. Pcrrone ibid. coUeclis duo pcrmisccri ; unum pro

742 TRACTATUS

Quaesita:

839. — QuAER. 1" An valeat matrimonium eorum, qui disce- dentes ex loco ubi receptum est Decretum Conc. Trident., con- trahunt in loco, ubi non est receptum ?

Resp. V Invalide contrahunt, si pergant in alium locum in fraudem legis, hoc est, intentione clandestine contrahendi. Ex Decreto Urbani YIII, ann. 1627, etc, etc.

Resp. 2" Yalide tamen contrahunt, si ibi quasi-domicilium (a) habeant yel acquirant, quia yi huius domicilii omnibus privi- legiis incolarum gaudent. Et valet hoc etiamsi e patria domi- cilium illuc transtulerint eo fine ut ibi clandestine contrahant; quia ibi fraus non est, cum privilegium loci ipsis, sicut aUis incolis, faveat. Ex eodem Decreto Urbani YIII [b). — S. Lig. n. 1080., etc...

laponia 2 lul. 1625, alterum pro Curacao an. 1851 ; quod utrumque cum solum ad cathoUcorum interse malrimonia referatur, nihil, uU patet, cum Benedictina Declaralione commune habet.

Loca porro, ad quae reipsa Declaralio ista exlensa est, superva- cuum foret heic enumerare ; quippe facile de suo quisque doraicilio id addiscet.

[a) Ut quasi-domicilium quis acquirat, et nou mere hospes, sed habitator et incola censeatur, sunt, qui putent, opus esse ut maiore anni parte degere ibi velit. Tamen conformius iuri senlire viden- tur, qui tenent, ad id sufiicere propositum habitandi per aliquot menses, praesertim si domus, conclave, etc, fuerlnt conducta. Ita Suarez, Navarrus, Laymann, etc, apud Schmalzgrueber (Lib. 2. Tit. 2. n. 19.). Caeterum semel ac quispiam animum reipsa gerat inibi manendi quamdiu ad eiusmodi effectura requiritur; commu- nis omnium sententia est, matrimonlum valere, etiamsi illud, statim ac appulerit iiluc, contraxerit. Ratio est, quia sicut domiciliura, ita etiam quasi-domiciliura, statim acquiritur, ac aliquis ad eiusmodi locum cum anirao ibl per terapus legitimum persistendi accedit. Vid. Barbosa (De Offic. Parochi Part. 2. Cap. 21. n. 36.).

(b) De triplici casu, ad quem refertur Urbani VIII decretum, ila Benediclus XIV (Instr. 33. n. 9.) disserit: Igilur matrimonium pri- mo et secundo loco expositum, irritum decemitur, cum fraiis inter- cesserat ; matrimonium tertio loco allatum, etiam cum fraude vali- dum declaratur, quia novum quoque domicilium acceperat. Hosce

DE MATRIVOMO "43

QiAER. 2* An valeat matrimonium eorum, qui discedentex ex loco ubi non vifjet Decretum Trident., contrahunt ctandestme in loco ubi vigeff

cn.sus Jil) Archipp. (iolonicnsi proposilojj cum S. Conpropalionis rcsponso ac l"rl).ini VIII «Iccrclo hahcs apud ncncdictuni \IV io Litlcris nd Anlonium Archicp. fioanum 1*) Marlii 1758 ^ln appmd. Bullnrii J)e Pri^parf. Fide, aut in allera Appendic. ad Tom. IV Bul^ larii ttenrdid \IY).

Caelcrum ad quacslioncm ah A. proposilam terlius rpiidam spectal casus, (jiUMu \\)<e ncc in primo ncc in sccundo rcsponso Inntril. il- lius nimirum, ((ui in pracdictum locum .s(> confcral non Uimcn cum rraudc, idc^l ihlcntionc conlrahcndi cliindcslinc, at ^imul sii;c in- tenlione domicilii aul qua.^^i-domicirn ibideni ligcndi. Kt quidem non csl (pi.icslio d(» matrimonio, i|uod i^tc i < ; ' it cum persona, quac il)i(lcm iani domicilium aul (juasi-domi( i i l»cal: luiic cnim ut A. mox Iradit, cx omnium .scnlenlia altcr sponsus priviicpio sui consorlis gaudct ; scd (juncstio fil, (ju.indo in praediclis adiunctis utcr(juc contrahcnlium ihi pcrcprinu- ••>■••>!.

(iomnuinior porro scntcntia cum S I ib. 3. />m/). 18. n. 28.)>

Pontio l)e .Matrim. iib. 6. c. 9. n. 9.), KpllTen.sluel (Lib. 4. Til. 3. »j. 1'2.'I. , Knjrcl cor/. /if. n. 'JiK ronr/. :i.\ clc, lciici, i-' ' ' .»n-

trahcrc, cliamsi coiilr;iclui illi nec parochum ncc tc nl.

Kalio est, (juia pcregrinl iion ndstrinpunlur patriac lccihus, (piando cxtra enm vagaiitur, et pracserlim (juoad contr;» csl

nint imonium , cum i; ' -i ^ ...... \....\ .. ,,m

locoruni, in (juihiis \t - i>et.

el L. Si fuwlu.t (i. ff. I)e Eviciionibut. Nequc otislal, quod Tridcnli- nuni • **<>-

lcnii. i ; - .... .... ..^ , - ■ si-

cul umlu ircorpus. Iloc cnim procnlii ,do

persona iiihahilii^ita fueril ahsolule, ac ^ '*'r t-l in iiiiii\i<luo

p. ■ • '" ■ ■ ' ■■ ^ - ■ ^^ " ■ • ■ * "' -« e\

\v lion

ohli^nt, ihi ncc uhli:;;it inlinhlitntio, nec actus .ncquitur unnullnlio. lla jinclcr . ' ; . " ,,r. P,irt. i. Atlf

gat. 'M. n. i:>.;. ' T"

Caetcrum tum >: npidcU

sunt, nihil id oUicK, (juod licncdirtus .\i ad

Archicp. (loaniiin, dum r. ' v ' in

casu salis \idcii, quod u , . i/io

saltetn uniu» n\en.ux ille, qui contrabn, habilarerit in ioco» fibi ma- trimonium celcbratur. Ne(|uc enim Ponlifcx ibi .Htaluerc voluil. aut

744 TRACTATUS

Resp. Neg., etiamsi contrahant transeundo tantum, quia agilur hic de lege generali Ecclesiae * ex generali autem prin- cipio exemplio a iure communi est localis, nonTcro personalis; qui ergo ibi domicilium hahent, exemptione uti tantummodo possunt, quamdiu eo in loco sunt; qui si aho commigrant uhi ius commune "viget, iuri communi subiiciuntur.

840. — QuAER. 3" An valide contrahant clandestine sponsi, quorim uniis habet domicilium in loco uhi receptum est Decre- tum Conc. Trid., et alius ubi non est receptum^i

Resp. V Affirm., si contrahant in loco, ubi non est rece- ptum Tridentinum Decretum. Ratio est, quia sponsus loci, ubi Trid. non est receptum, lege Concilii non tenetur, et priyile- gium suum alteri communicat propter individuitatem contractus. — Ita Bened. XIV, de Sjjnod., /. 6.c. 6.w. 12.,e^ Clemens XIII, ann. 1767, in responso ad Archiep. Mechlin.

Resp. 2° Neg., si contrahant in loco, ubi yiget Decretum Trid. Ratio eadem est ac in quaesito secundo.

QuAER. 4" An excuset ab impedimento clandestinitatis impo- tentia ad proprium Parochim vel Episcopum recurrendi^l

Resp. V Affirm., si illa impotentia sit communis in ahqua pro- Tincia, v. gr., durante perturbatione ahqua politica et religiosa. Ratio est, quia si lex obHgaret in tah casu, esset bono commu- ni nociva, et in detrimentum societatis vergeret. Praeterea evin- citur ex Declaratione S. Congr. apud Bened. XIY, de Synod., 1. 12. c. 5. n. 5., necnon ex diversis Pii M Decisionibus {a).

moramunius mensis sufiicere quoad eum, qul acqulrendi domicilium aut quasi-domicilium nullalenus anlmum habeat, aut eum, qui hunc animum habeat, prius non posse valide contrahere, quam mensis elabaiur, aut denique mensis spatium sufficere ad domicilium vel quasi-domicilium acquirendum ; sed mere indicium tradere voluit, quo salis praesumi posset, animum acquirendi saltem quasi-domi- cilium contrahenti affulsse, atque adeo, nisi quid secus suaderet, pro valore matrimonii iudicandum esse.

(a) Ita de hac re Pius VI {Epist. ad Episc. Lucion.) occasione per- lurbationis Gallicae an. 1793 : Ouoniam complures ex istis ftdelibus non possunt omnino parochum. legitimum habere, horum profecto con- iugia conlracta coram testibus et sine parochi praesentia, si nihil aliud obstet, et vnlida et licila erunt, ut saepius declaratum fuit a S. Congr. Conc Trident. Interpret.

DE MATRIMOMO 715

Rexp. 2* A>j7., si impolcnlia casus pnrlicularcs rcspii ii, quia le\ irnlnns non cessal oh incommodum privaluni. — fifcole di- cta, n. "iHI. n .

.Niiper jiutem c Congr. Supr. InquiMlioiiis ilecrelum prodiil, quo ilecljiraiur, f.icullalem celebrandi validr ac licile mntrimoulum cum duolms tesl l)ns siiie pnios»'nli;i paroclii tufic ndossc, rpinndo prr .^pntium mensi^ tutus non sit ad eundrm arcrs.su«5. l ndc fii, «l ipinn- do prudiMitrrcensrri quent, iutra mrn^em non nlToio fnrultalrm tutt accessus ad pnrochum, inm e\ Iiinc et «iVin mora non inteqiosita, ca forma matrimoiiium vnlido nr licilo contrahi possit.

(a| Nondnin doc relnm nlluni lincu<que proiliil, qiio contro\ersia ista definintur ; nec (i. 787., ad quem A. remiltil, quid|)inm hnbel hui' qiineslioni soh endae idoneum.

S. Alplioiisus. (pii alioqui (i.ilj 0. ti. 10"!l.« cum communiori ne^at in cnsu validitatom, alihi tameii !)f l'riviley. n. ^l. hnec scriliil ; Immo asseril Pignntellu^, probatqik Tom. 3. Cons. 33. n. 6. in tali caxu 'sril. nrixfiilis nocos>ilatis) Cfxtarr nnn modo «• ,,|

(scil. dispoiisalionis) sed etiam i.rnKV turFntvr\Ti, nlj , m

pernicioxa evaserit ; cum cerlum omnino tff, legem nocivam non obli' 'lare, ut docent oumes cum S. Thowa. Et ex hoc infrtunt liuncnjHa. et Instructor novor. (\mfcssarioi-um scil. Giordnnini nlias n nobis laudatus\ quod ndvcnienle ca%u, qun spnnsi inm ad tcrlf^imn per" venetint, el unus ex ipsi% mauifestaref Confesiario impclimentum of- cultum inm contrnrlum tnnqunm pe-rntum, et sinc fr/r ' ' ' ■'«-

famia matrimonium diffrrri non pos%rt, pote%l lunc Ct ■ , '•-

clarare, eo casu non nbligare leijem impedimenti, et posse ticile eon- trahi. Alin autem huius iioces.sitnlis e\empla promunt tiim Franci- scus Amici Curs. Theol. Tom. !>. Ifisp."». Sect. I:J ii. i:i9. . tum la- cohus a (irallis Dccis. .Kureor. I.ib. 2. Cnp. K6 s «juao \idoro licet ctinm a|)ud Diana i Towi. 4. Tr. 6. liesol. 72. n. 4. et Unot. 73 in /tn. iihi piM »Mil«Mn sontentia nllo^jnl TlioohifjumTridontinir *' 'ii

Soto In i. Disi. ±1. O. I. urt. 2. ; tum etiam sup. I.k. . — i-

telli. qui de ( olohrando matrimonio mortc In^tnnli di.sNorit.

Alioijuin niilom rnlionos umni*^, quno pro iiO|;auto >cnleiilia af- forrisoloiil Md. Schmnlz'ir. I.ih. S !■' ! '■ - -v \'-> ••- fi. in7!>.\ hac domum nnioa, divei quod Docrotum Vridontinum sit mvatidnns ct irrilons.

.\t oiiiiii iioniio atMpio /ir < i*l irritant el <

nd conlrnhendum oral inipi ..lam, do (pio sU|u.... . - \,

phonsus cum Pi^nntolii, ahiMjuo ihi allo;:atis a^^oli.uit? Kt quod ca- pul est, undenam est ratio discriminis intcr casum imputonliae com-

746 TRACTATUS

841. — QuAER. 5° An censeantur valida matrmonia clandc' slina haereticorim, ubi viget lex Tridentina ?

Resp. Controvertitur. Plures aflirmant, quia, ut aiunt, Ec- clesia non censetur yeile, ut tot matrimonia sint invalida. Sed omnino negandum esse videtur ob sequentes rationes:

1" Quia, ubi lex Trid. publicata est, omnes indiscrimina- tim obligat ; ergo urget haereticos, sicut catholicos, cum etiam ilH Ecclesiae iurisdictioni subiaceant.

2" Quia, si haeretici ab illa lege generali Ecclesiae exime- rentur, commodum ex rebellione sua reportarent; quod sane absurdum est.

3° Quia eruitur ex Declaratione Bened. XIV circa matrimonia haereticorum, vel matrimonia mixta in Hollandia. Etenim de- claravit ille Pontifex, haec matrimonia esse valida, licet clan- destina. Ergo sine illa Declaratione irrita forent, ut saepius a S. Congr. declaratum est. Ergo exceptio firmat legem.

mmiis, et impotenliae parllcularis? Numquld non aeque militaret llla ralio, quod de lege irritante agatur? Nam (ut scite arguit Franc. Amici /. c.) dispariias utique extaret, quando Declarationes, quae plures habentur quoad casus impotenliae communis in aliquo, v. gr., pago vel oppido, vim haberent Dispensationis a lege, quae dispensatio sese non porrigeret ad casus impolentiae particularis. Yerum Declarationes illae ne minimam quidem Dispensationis spe- ciem praeferunt; declarando autem validitalem coniugiorum, quae in iis adiunctis citra formam a Tridenlina Synodo praescriptam ce- lebrantur, eam ralionem reddunt, quae aeque pro utroque casu mi- iitat, necessitatem scilicet tidelium, quibus matrimonium subtrahi absonum forel, et impossibilitatem seu physicam seu moralem ser- vandi formam a sancta Synodo statutam. Inde autem est, quod Mar- cbanl [Tribun. Sacram. Tom. 3. Tr. 1. Tit. 7. q. 8. Concl. 3.), post- quam hanc thesim statuit: Datur Epicheia et interpretatio in lege illa de praesentia parochi in matrimonio, quando ex causis realibus illa praesentia est impossibilis, etc; hanc ipsam confirmat ex Re- spons. S. Congreg. ad Episcopum Tricaricensem (Apud Gallemart ad Sess. 24. C. 1. De Reform. Matr. n. 11.), quia nimirum quae af- fertur ratio, pro utrisque adiunclis eandem vim habet. Nil proinde mirum, quod oplnlo affirmans aliis quoque (apud Sanchez Lib. 3. Disp. 17. n. 3., et Diana cit. Reg. 73.), satis probabilis visa fuerit. Quae quidem ideo dicta fuerint, ut genuinus controversiae status lectorem non lateat.

I)B MATRIVO^ilO "iil

4* Quia conslal e\ variis Derisionibus S. (^oogreg., ut Tide- re esl apud /'. Perrone, de Mathmonio christiano, t. i. l. i. aect. 1. c. G. a .

\«; Itpalpat, «jiio loco ha»*»' (|uoi|uo coiilrover>ia sehabonl. o multis, (]ua(* dici jxKssent, pnuca haec nuiic sufliciant.

Inspiriatur iUii|UC ac probc tcneatur iudicium, (juoil Pius VII pe- uoraliin «h' hac (|n;i -' * ' f in Lilleris ad Caruluni D.i!' ^ \r- chiep. Mo^^Minl. (\j / "i l^c Malr. mUl. Tom. i. ^ . ,

«t JUonum. Calhol. Tom. 2. pag. Oi.', el sic se habel: IHotum opi^ nio Horentium, mntrimonin haeieticnnim, cornm mi''

initn, nulla esie, atque ndeu validoM fore secunda.% :...,

cornm catholico pnrocho conlrahantur, nec unditfue vera est, nec satis tuta, neque idcirco in prajci quibuacumque in casibus indiscri-

minaHiii \r', ' !!' '- ' esl, ut p' "' '•■ r inOr

triinnnin in i cornin . jcnC'

ratim nulla et irrita esse propugnal, adrersnri '' hatnterit et

numero plures^ et aurtoritnte prac^ <j u; r»- ^a

relinuerit probabilitatis graduin, u ,. . . am n Ik.. .JV

(111. ITii pro malrimoniis Uollandiae celeberrimam declaraiiouem. Cavc igilur, Venerabilis frater, tuoque exemplo titi edo^

ce lipiscopos suffra , ' ' "i-

5/* esjicndendis ar 1, . J

ratiouibus decipiantur, etc

Miruu) pr. fcrto, (juml l*ia> \ll : '

ctinac adsrribal, (juijd opinioni a> ..w. «.. il-

litaUMu \i\ uUa niodo supcrs.t pri)'. ^ ; contra \ero .\uclor ad

eandcm confugial, ut subsidium eidem opinioni (|uarral! Neque ve-

_ • • t I 1 I . -.•.-II -

i irimonionim

con.sUire ex S. Coogr. Decisionibu». quaii referi 1*. Pi-rrone, ex ad-

verso IJtMinrci. \IV jiflirinal. ii neri-

lini arnjno drn ' • • :— •• i"""' ""^i

ad |x'culi.irc.s »

idcirco non sempcr luissc unitormtn. Ita Pontilex i-

moi ' ' ' ^ ' ' '■' ■■■ < ' (-

fjregal. Concilii pro eorum inralidilate respondisse: aeque tamen

CO! nihil (!'/ ii

inn .1.. /.••>>. ab Apu^ "e

S)noil. Lib. ti. C;ip. ti. n. i 'ii

annorum spalio, antequam ad ihaiorn dnjnifales asfru . mu-

mra tumSecretarii Congr.Cuuc. Irid. IhIc ris in

748 TRACTATUS

842. — QuAER. 6' An Decretum Trid. vigere censeatur in Ecclesia recenter formata apud haereticos vel infideles^i

Resp. Afftrm., si Decretiim Trid. in illis paroeciis publicatum fuerit. Licet autem lege ordinaria hoc Decretum promulgari de-

Decretis in Poenifentiariae Apostolicae Officio, tum etiam Consultoris Supremae Inquisitionis exercuerimus, memoratarum causarum discus^ sioni interfuimus ; sed nunquam opinioni illi acquiescere potuimus, per quam praedicta matrimonia nulla iudicantur.Quare nobis conti- nenter in votis erat, ut aliqua se opporlunitus ofjerret, in qua gene- ralis reguta et lex pro eorundem matrimoniorum aut nultitate aut validitate statueretur: quoniam anteacto tempore nonnisi particularia decreta in hac vel illa causa condila erant, quae ne inter se quidem conformia semper fuerant propter varietatem circumstantiarum, quae modo in una specie facti aderant, modo in attera desiderabantur. Ex quibus apparet, S. Congregfilionis Decisiones adeo legem gene- ralem non slatuisse, ut ipsa Congregaiio oppositum aliquando de- fmierit, et idcirco Benedictus XIV in re adhuc omnino Incerta pro contraria semper se stetisse profiteaiur. Et si S. Gongregationis re- sponsa rem incertam tunc relinquebant, a fortiori id dicendum de responsis, quae post Benedictinam Declarationem ad nostram usque aetatem reddita sunl. Ergo ex S. Congr. Decisionibus quoad gene- rale aliquod principium concludi nihil potest.

Arguit deindo Auctor ex generali doctrina, quod haeretici eccle- slasticis legibus subiaceant, atque adeo huic legi Tridentinae Syno- di. Conlra vero Benedictus XIV disertissime significat, ideo valida declarata fuisse haereticorum matrimonia in Hollandia, quia lege Tridentina illa malrimonia non comprehenduntur. Ita ille In Con- stit. Singulari Nobis 9 Febr. 1749 ad Henricum Card. Eboracensem §. 17.: Ex verissimis siquidem arguraentis, coniecturisque probatum est, Concilium Tridentinum, cum novum illud dirimens impedimentum conslituit, decretum suum ad ea matrimonia non extendisse, quae disceptationi aNobis an. 1741 solutae occasionem dedere, ut commO' de colligi potest ex suffragiis Theologorum et Canonistarum, qui hac de re scripscrunt, etc. Quod idem rursus in Literis ad Antonium Ar- chiep. Goanum sic inculcat, loquens de Patribus Tridentinis : Iniicie- batscrapulum aliis consideratio illa, nescilicet clandestinis coniugiis abrogalis, iisnempe, quae sine parocho viri aut mulieris celebrantur, .... posset id exasperare graviter haereticorum animos, quorumma' trimonia fuissent nulla, et consequenter illcgitima soboles, quoniam coram catholico parocho ac binis testibu s nunquam celebrata fuissent. Yerum Concilii Patribus sapienter in hunc modum statuentibus : De- cernit insuper, ut huiusmodi decrelum in unaquaque parochia suuin

DB MATRIMOMO 719

bcal ul)i piihlicaluni non fuil. quaiMJoqnc lamen, ralionc f<pc- cialis (iinit-ultiitis, novae Kcclcsiae fundalorcs |iromulp;alioneni liuius Derrrti (li(T»'rrc poss^Mil, (juando sciliccl in nia^'na provin- cia aijio sunl rari Saccriiolcs, ut matrinioniis liijclium subindc assislcre nc^juiaht. (!onsullius aulcm forrl in simili ca>u ad Sc- dcm Aposloliram rccursum haberc, cuius esl iudicarc, (juid in re lam gravi magis expediat.

8i3. — QfAKK. "* 1/j pdrlrs ilfffrant coiam alio Sr ' ' contrahere, si farilr pos^^inf, 'jnaudo ad proprvuft /'- ,..„i recurrere nefjueunt'^

/iesp. 1 Dfbcnl pclcrc liccnliam Parocbi vel l:lpisropi |)er lillcras, si lacilc licri possit, iit ali<|uis Sacerdos ad adsislcn- dum matnmouio dclcuciur.

i{rsp. '1 Si iioii possiiil baiic facultatcm rcquircrc vcl obti- nere, valide conirabcrc possunl coram duobiis tcstibus, sccluso simplici Saccrdotc. lla communilri . Ualio esl, quia sim- plc\ Saccrdos, itcmque alius paroclius, (pii sallcm altcrutrius coiilrahcnlium propriiis non sil, nullam babct iiirixliriioncm. Conslat (Uiam c\ rcspdiisionc N. (onfjrey. dic 22 Apnlis ITyJ, a Pio V/ ap[)r()l)ata. Kcspoiuiit cnim, ul iu iis adiunclis lau- lummodo hcncdictio a catliolico ali(|uo Soccrdole rccipiatur. — Vule collcclioncm Dccisiomim (luriac llomanac cirra rcs ma- Irim. ad ralfcm Opusculi de Impedimentis matnmonii. Lovanii cdili ann. 1821.

robur posl tri^iiila dics l»al»(»rc inri|)ial a dic priiu;u' piil>llralionis in c.idcm pnrorhia f.irlac mimcrandos ; .»iru/i ciedi>>\le nori eait, decrelum einMitiuii ub (/)fif iirunndganduui, inde srquehatur, ifuoH eorum matrimouia une j)raexen'ia paroehi et dunruin testiuin facta, iniUi uunfiuam diei poluixsent , ut pro^equitur <\ird. Paitarici' tiM.T. clr.

Ncque iirmiim id rst, (|uod Auctor addilf e\ eu (|Uod Pontifex dcclaru\it css(* xalida illa ii llollaudia imlrimoni.i, licct rlandc- slina, ronscipii, sinc dcrlaralionc ca Irnla fnlura fnis>c. l)erljrati«) cnim iion inlrinsecam ii> nialrimunii.<« lirinilalcin .m'U \alorcm dciiit, «ed mcrc ejtrinsecam, idcsl declaravil authcniice ijuiH iam estent, cl (piid (cnKcmlnm dc ipsis f«>rcl, non nnlcin elTcril, r* lalia, idrsl \ali(la cssciit. l.\ a(l\rrso autcin dcfcrlns !• iion cflicit, ut sint invalida, scd tantummodo ut de earum vali<! nobis nutluMitice non constel.

750 TRACTATUS

844. — QuAER. 8" An coniuges, qui deficiente Parocho, clan- destine contraxerunt, ad benedictionem, data opportunitate, ac- cipiendam teneantur^f

Resp. Nontcnentur quidem, sed ad hoc adhortandi sunt. Sa- cerdotes autem coniugibus declarare debent, huiusmodi bene- dictionem ad matrimonii validitatem minime pertinere. Patet ex responsione Congr. in praec. quaes. memoratae, eodemque die data, et ab eodem PontiOce approbata. — Yide Opusc. mo- do dictum, p. 173.

SECTIO 11.

J)e assistentia Parochi.

I" Qualis Paroclms assistere debeat : 2° quomodo assistere debeat.

/. Qualis Parochus assistere debeat.

845. — I. Ille solus Parochus matrimonio vahde assistere po- test, qui est proprius Parochus alterutrius contrahentium, hoc est ille, qui in eos vel saltem in alterutrum iurisdictionem ha- bet. Evincitur enim ex Conc. Trid. solum Parochum vaiide ma- trimonio assistere posse. Parochum vero sic intelligendum esse, ex variis Declarat. S. Congr. Conc. Trid. compertum habemus.

II. lurisdictio Parochi constituitur per domicihum habituale, aut quasi-domicilium contrahentiura, vel eorum alteurtrius, in sua paroecia, non vero per domicihum originis, nec per solam habitationem ad breve tempus. Eruitur ex variis Deciaraiio- Dibus S. Congreg. tlBened. XIY, etc... Ita unanimi consensu Theologi.

Quaesita :

846. — QuAER. 1' Quodnam tempus requirafur, ut atiquis advena possit in loco non suo matrimonium contrahere ?

Resp. SufScit habitatio unius mensis. Deducitur ex Declara- tione Bened. XIY in Epistola ad Archiepiscopum Goanum, Pau- cis abhinc hebdomadis^ 19. Martii 1758 [a).

(a) Confer superius dlcla \n notis ad n. 839. Q,l. '

DE MATRIMOMO 781

a Post hnfc necfssnrium fnre censemus nonmhU ailiunfjere ul « in propatulo sit, qmduam requiratur ad (|uasi-(Joniiciliuin adi- « piscendum. \erum hac ui rc uon alio pacto responderi pnlesl^ « nisi quod, antcquam matrimonium conlrahatur, spalio salleai V unius niensis, ille (|ui conlratiil, hahiiaviTit in lucu uhi nui* « Irimoniuni cciehralur. /) e fi ni t iones {jm^Tef:. Conciiw hacdere a obscrcari poterunt apud faguauum.... ubi, earumdem couteX' n tu perprnso, harr habet : Vir cl mulior Traicclcnscs i '^ « impcdinicnlum a parcnlihus, cuni ad vicinam urhrt" ^ >.,-

« Dum se conlulisscnt, el ihi aiiquamdiu morati in, i ura

« conlraxissent, Sacra Congregntio consuita supcr yaiiditate, « ceosuit exprimcndum tcmpus (pio conlralientes A(piisgraDae « manscnint; «piod si fucrit sailem uuius niensis, dandain tsst « decisioncm pro vali(iilalc....

« .... ftuhitari aulem posset, num, ad quasi-domicilium aC' « (fuirendum malrimnnii causa, non solum requiratur praece- « dens habitalio, verum etiam suhsequens ad aliquod trmporis (( spatium. Xcrum, cum ohsvrvavcrimns .suh\cqucn(em hdfntati»' « ncm ab iis aucluribus qui hanc Irartarunt materiam, liuujuam a tnagni momeuti adminiculum rcputari, ut novum domi'iliuni ii quaesitum dicatur, nihil vero de illa praescriptum /'iissc a « Conciiii (^onijregalionc in adducla paulo ante defintlwne, no- « lumus hac dc re quidquam uovi dcmnere a . »

[a' lincc maniresto id conlirniniit, (piod in not. ad n. 839. dictum cst, ncmpe spalium unius inensis n Beiiedictu \tV noii ideu .Htatui, <|ii;i<i siiiliciiit uniu^ wrnsix mora siiip aninu» ihidcm ilcirnnli ijuan- luin tcm;ioris satis sit ad (piasi-domicilium acijuirciuhini, .lut ijuasl ncicssr sit, ijuaiido liic animus adsil, mciiMMii. aiit«'(jujm iiujuiae celchrciilur, c>sc cia|isuni Uisertc enim dicitur. nioram uniu> mei>- sis in Ciisu ccn^^Ti ul adininiruluin. ruius nim m: lacsuoii

qucat animus li^tMuli in eo loco {i.iUcni (ju;im .*>ccu5

illa mciisilis mora non essct nierum adihiuicutum ad ({uidjiiam prac- sunuMKium scu j)roh;iiidum, sed Ci^^^ct ij^sa (ju i >t.i prarsi;itio. Kl iil ip>um e\ co e\l«lentcr Cu.,,.,i,.4 . ,jm,..1 .....x Poulifcx suhd.U, iu»llc sc (jiiacstioiicm dirimcrc, nn pracur pracc»^ (hMitcm mrn\i% liahllatioiicm rcijulrnlur liisupcr post contract.is nu- pti.i*' sul»sc(juciis ;\rupi.i iii codrm lo -o morn. Sl Ch' ' *-<€t,

sj);ilium mcii>is sutliccrc ad constitucmlum illud (ju un,

<juo(l iani jinr sil ad matrimonium ibidrin vaiidc conlrahciidum, co Ijiso etinm dcrmivijtjicl, sukscipientcm i»lain oiorain oullatcou>

732 TRACTATUS

847. — Ilaec Benedicii XIY doctrina confirmatur recenli De- cisioiie S. Congr. Inquisitionis, die C Decemb. 1843 ^

Habilatio aulera per unum mensem in aliquo loco non suffi- cit ad tribuendam Parocho loci illius iurisdiclionem, adeo ut Yalide matrimonio assistere possit, si fiut recreationis aut rusti- cationis gratia, Tel pro rusticanis negotiis; quia tunc necdomi-

necessariam; prouU reipsa nemlne dissentlente valldum censeretur matrimonium iUius, qui ex Gallia Londinum adveniens cum inlen- lione ibi figendi quasi-domicilium (finge, v. gr., hominem addictum gallico apud Angliae regem Legato), postridie advenlus sul nuptias contraheret, el eadem die, iuxtaexemplum allalum, iussu Principis nullatenus praeviso Parisios revocarelur ; quandoquidem hic iure quasi-domicilii valide poleral conlrahere; ei autem, qui hoc iure legitime iam potitur, adiaphorum est, num quaepiam inopinata cau- sa ipsum, contra ac statueral, alio abducat. Conlra vero quod sub- sequentis inibi habitationis mentio a Benedicto XiV iniiciatur lam- quam alterlus adminicuH ad praesumendum de intenlione figendi, nec ne, in eo loco domicifii, patet etiam ex eiusdem Beuedicli In- structione XXXIll [n. 9.), ubi loquens de eisdem, quas et hic appel- lat, Decisionibus Gongr, Goncilii a Fagnano memoralis, haec habet: Adverlendum tamen est, matrimonium hoc pacto ineuntes, antequam rcm perficerent, domicilium in eo loco, vel quasi-domicitium assecu- tos fuisse, Nam diu moratl ibidem ante matrimonium jucrant, ne- que inde postea discesserunt, ut primam sedem ac domicilium repe- terent. Ubi vides et praecedentem habitationem, et quae illam sub- secuta sunt, invocari ut mera adminicula, quibus et acquisitio do- micilii seu quasi-domicilii, et consequenler validilas contracli ma- trimonii evinceretur.

Gaeterum fac advertas, ea omnia, quae Auctor affert ex Benedi- cti XIV Litteris ad Archiep. Goanum, nihil ad rem facere, nisi id supponas, quod alioquin A. non indicat, quaestionem de eo adve- na esse, qui, suum domicilium non relinquens, in alium locum ap- posite se conferi, ut ibi matrimonium celebret. Vid. quae diximus in not. ad n. 839. q. 1.

I POSTILATUM. loannes et Maria Mechliniae doraicilia habentes, Londimim veniunt, et sinc aucloritate vcl licentia suoruiu Parochorum, uno solummodo men- se olapso, Londini matrimoniuni contrahunt. Qnaeritur utrum hoc matrimonium sit invaliduin proptcr supra diclum Conc. Trid., siss. 24, cap. 1. de lieform. — necne?

S. Congregat. Inquisit. ad duhiuni propositum respondit : Stel Epistolae Be- nedicli XIV ad Episcopum Goanum, die (J Dccemhr. ^843.

UE MATRIMOMO 753

cilium Dcc quasi-domicilium ycrum habelur a,, uti coDslat c\ Declaral. S. Con^ref;. rclala a Ifenedtrlo \l\ , Inst. 33. n. 7. —

Vide Analecla Iitris I'nniif., iom. 2. ?i. 18X6., et S. iig. n.'|OS»i.

HiH. - (Jlaku. 2' \n vayi contrahere possinl coram quoltOel Parocho'!

Itcsji. r A/Jirm., si aDiho coolralicDlcs siDl vagi. Ralio esl, quia Parorliiiiii propriuui dod liabcDl.

Itrsjf. 2' Si iiiiiis liiiiluiii sil vagu«», adliur coDlr.ilierc pos- suDl curaiD ({uolihct Part)riio, quia spODSus liab«Mis diMiiuiliUDi liMim, allcrius privilcgio uli polcst. — Ita communiter. — 5. Li(j. n. 1089. (6).

[a, Quaudo deest aniDius figeDdi alicubi doroiciliuDi aut quasi- doDiiciliurn, Diliil refert, brcniMio au loii^n ibi mor.i tr.ili.iiur; ita, V. ^T., si percgriiius iii (|unpiiim cuiisisUs urbe uccasioiieni oppe- riens merces omeiidi, aul iiineris seu iiavignlioois socium. aut lili<< alicuius (>\itum, aut cessationeDi diflkultatiim, quae rerlitiim in pa- iriam retJinl.iiil, el huiusniodi ; rlVi pnlin eli.im <nr: ; inmo

vcl «l<Teiinio inoram in <lii*> prccari;im ilti ir.ibtMi^ j , nun-

<iunm illiid (lomicilil ius acquires, (piod ad malrimonium curam parucbo, (juasi luo, varKlc ronlrabendnm ««uflicial.

^b, yayum dclinil licnediclus \1V Inslr. ;U. n. In. , qni relirto tuo domicilio salein in ej^teris teirii inquirit ; quod iiilcliiutMidum e^t, tum si desliuavit, ubi sedem collucalurus sit, lum si iiondum dolinavil; adluir (Miim iii nlnxpic ri ^ ' Viiio carel. ul

DuUil Saiubcz tie .Matr. IAh.',\. Disj). \ , neccssarium

noD esHC, ut sedem inquirot ; iieipu* enim, imo a fortioh ragus Uh cetur, (|ui nuliiiti cortam ct con.slanlcfn scdt-m b.ibct ant \ult hube- re, uladvcrtil idtm SaiubeK /. r. ti. I . Insnper, (|uoad rcm prae- sentein, ut vagus qu s dicatur iclale ad paroiltiam, nec opus qui- dcDi esl, utdomicilium in remota seu extero aliquu regiutie quie- rat ; sctl gcncr.iliin saiis e.nl, ()uo(l prluri i r V !irl.i. nondum in alia scdciii dciivcril. (pu.i lunc rocra <> . i c>l, quippo

(pii priorem amisit, el aliam noiidum .ir(pii>ivi(. Idcirco 1* (|ui reiU cta parocliia, nundum d(»inum in\rni(, in (p ''(. d intcrim

aliipiu iii lucu liuspitalur, i>lc ot v '■•"- '^ - tUunuin in\e-

fierit, in (pia babitainnis crit, ali! ilur, dum in\en(a

duinus antiquo evpeditur babitatore. pariter quoad paruchi.im \a- gus esl ; 3* sic ctiam >i iii url»cin att\ * * ' rii,

(]ua iii parle babitct, iiitci n.i::os scu j ;r.

Sancttez l. c. h. i

(.n\\ Tnn. II. IS

754 TRACTATUS

QuAER. 3" An matrmonio yalide assistere possit Parochus suspensiis, irregularis, excommunicatus, aut schismaticiis 'f

hesp. Affirm., dummodo non renuntiayerit titulo, yel ab illo canonice depositus non fuerit. — Ita communiter. — Sed ple- rumque illicite assisteret [a). — S. Lig. n. 1083. 1084.

849. — Quaer. V An vatide assistat Sacerdos qui falso Pa- rochus existimatur ?

Res^p. Affirm., si habeat titulum coloratum, et ex errore com- mimi Parochus reputetur. Katio est, quia Ecclesia tunc ob bo- num commune iurisdictionem supplet. — Ita omnes. Sic eliani probabiliter ^idetur dicendum, si adsit sohis error communis sine titulo coloroto ob eamdem rationem, ut dictum esl de iu- risdictione in foro interno, in Tract. de Poenit. n. 548.

Quaer. 5" An valide assistat matrimonio Sacerdos quilibet cum licentia praesimpta Parochi^t

Duo autem quoad vagos sancta Synodus Trid. parochis praecipit (Sess. 24. C. 7. De Ref. Matr.): V ne illorum matrimoniis inlersint, nisi prius diligentem inquisitionem fecerint; 2" et re ad Ordlnarium delata, ab eo licentiam id faciendi obtinuerint. Inquisitionis aulem modum habes in Instructione, quam probanle Clemenle X edidit S. Inquisilio, ac inlegram cum aliis eiusdem Inquisilionis encycli- cis referunl Giraldi [Exposit. luris Pontif. Sect. 656.), Ferraris (7. Instructio Parochorumj n. 36.-53.), et ex parte S. Alph. [Lib. 6. n. 1089.).

(o) Parochus in casu non est minister sacramenti, sed merus te- stis ; et num peccet, quando adsistit a contraheniibus requisitus, DD. inter se non consenliunt. Nimiruni quid autem videlur poslu- lare S. Alphonsus, dum in contrahentibus exigit causam gravissi- mam illum requirendj, quandoquidem ipse alioquin non adeo gra- vem causam exigit, ut licite sacramenta peti ab indigno ministro possint.

Adde heic, parochum valide alicui matrimonio assistere, etsl non- dum sil sacerdos, et licet Episcopus hoc ei prohibuerit ; quod idem dicito de Yicario Generali, si coutra Episcopi inhibitionem vel ipse malrimonio assistat, vel cuipiam sacerdoti facultatem assistendi de- derit. Vid. S. Aiphons. [Lib. 6. n. 1081.), et Bened. XIV [Quaest. Can. 98.).

Facultalem autem assistendi matrimoniis habent tum Cardlnales In suo quisque Titulo, et ecclesiis huic subiectis, tura Pontificii Le- gati in provinciis sibi concreditis. Vid. Ferraris {V. Matrimonium m. 3. n. 12. 20. 45.).

hE MATtlMOPdO 7S3

Ilesp. AVjf., quia non csl vera licenlia ; sufficit tamcn liccn- tia tacita, aut etiam nielu \el dolo exlorla. — S. Liy. n. lOhK., et aht cominuniter .

H'M), ■ (Ji AKK. 6* An Vicarius posxii rnlidr matrimnnto as» sistere, seclusa Parochi delegalione *

Resp. V Affirm., si Vicanus supploat Ticrs Parorlii dcruncli vel ahsenlis ; liinc enim est crrlo delc^Mlus ad »' -n

causnrnm; imo linic polest ♦'' ''^m"? -•!'• '••VuMre ; i.u.i . % ..irc delcfralus a I causarum unt» iin ad casum parti'

cutarem sul)del»*g .r«i potest. — Hecote dicta in Tract. de Ug. n. 1 !(>., et de Poenii., n. 54 j.

Hrsp. 2' Si autem Vicarius sit i*arorlji pr.iesnuis c* t,

niaior r>l diniciillas, nec res f^enerali et al)>oluta rc^...,. . ;i- niri polc.st. (Juare altende ad statuta vel consueludincin divtr- sarum dioeceseon. Episcopus cnim constiluens Vicarios Parochi adiutores, vel eis immediale conferre polest ius matrimoniis as- sislendi, vel iliud e\ dcIei;;itione Parorhi ipsis commitlendum rcliiKiuere. Sed ex consueludiue intialiia et lu aliis .liv.r^i^ lo- cis communius recepta, haec statui posse videntur.

r Vicarius assislcrc potcst nialriuionio Parochianorum io ipsa pnroecia celehralo, quia vices ipsius Parochi geril.

*2' Vicarius polesl eliam aliuin Siuerdolem cousliluere ad malrimouio iu casu particulari assi^lcudum. ll.itio est, quia vi- gcnte memorata consuetudine, est deleizatus ad universiiatem causnruiu et consequenter alium suhdeleparc potest. — Boh- vier, c. 1. arl. (J. — Carriere, n. \'M\.

U. Quomodo Parochus assi.^tne debeat.

Principia :

8'>1. l. rcquirilur, ct satis cst ad matrimonii validitatcm, ut Parochus sit moralilcr praescns, sicut tcslis qui de re pcra- cta tcsliuuuuiim perhiherc dehcl. liatio esl, quia Parochus ad- hihetur hic tan)(|uam tcslis pnncipahs ah Kcclcsia depulalus, ut conslat c\ litned. \I\ , dr Si/nod. l. I;i. Cap. iJ.

II. Uc(iuirilur, ut Parochus inlerpellclur el moneatur dc co, ipiod agcrc volunt contrahentcs, scu ut sil ah cis adhihitu^ («).

(a) Suflicil ut conirahcntes, dum consensum etprimuuL, «igami allquod, V. gr., oculis, vocis modulo, uutu, elc, praelMUt> quo

7aG TRACTATUS

Ralio est, quia alioquin Parochus non censetur advertere ad illud quod fit, nec iudicare potest, eos, qui agunt, velle serio agere. Non lamen requiritur, ut fuerit ad hoc expresse vocatus. Sufficeret enim, si fortuito ibi praesens adesset, aut sub alio praetextu accersitus fuisset. Patet ex Declaratione S. Congreg, — Carriere, Comp. n. 309. — Bouvier.

Hinc 1" non sufficit praesentia Parochi mere physica, cum ad id, quod fit, animadvertere debeat : unde ebrius, dormiens, amens, matrimonio assistere nequit.

2" Non est necesse, ut videat contrahentes, dummodo eos suum consensum clare exprimentes audiat : proinde caecus ma- trimonio assistere potest; non tamen caecus et surdus.

Qiiaesita :

8o2. — QuAER. 1° An valide assistat Parochiis vi et metu coacfus ?

Resp. Affirm., quia sufficit de iure, ut sit praesens, et sciat, quid tiat, sive volens, sive nolens; manifestum est ex Decla- ratione S. Congr. — Yide S. Lig. n. 1092. (a).

parocho indicent, se illum ut testem habere velle, llcet non antea certioralus hic faerit, nec vocatus, et casu, nihil cogitans, se ad id vocatum, eos audiat, etc, quae sunt verba Declaralionls S. Congr. apud Benedictum XIV {De Synod. Lib. 13. Cap. 23. n. 1.).

(a) Non praetermittendus est casus, quo Parochus volens resiste- re, ne haberi queat velut teslis, claudit oculos, obtural aures, vel clamat et aufugere conatur, ut nempe ideo irrilum actum efliciat, quod affirmare dein possit, se niliil vidisse aut audivisse. At enim iam centies id respondit S. Congregatio, quod habetur eliam in responsione ad Eplscopum Giennensem an. 1581 (apud Bened. XIV De Synod. Lib. 13. Cap. 23. n. 1.), matrimonium scilicet esse inva- lidum, si parochus ea, quae agerentur, neque vidit, neque audivit,

?fISI TAMEN AFFECTASSET NON INTELLIGERE.

Quam clausulam perpendeus Benedictus XIV (/. c. n. 11.) docet, de eo casu accipiendam eam esse, quo parochus invitus ad matrimo- nii conlracium adldbitm, ideo necvidet, nec percipit, quia data ope- ra neque videre voluit, neque percipere, cum tamen et videre et per- cipere naluraliter potuisset eadem ratione, qua testes ad eum ipsum contractum adhibiti et vidisse se, et percepisse fatentur. Etdein sub- dit de causa agitata an.l753.: Celebris fuit anno praeterito 1153. Causa Carthaginiensis matrimonii, in Concilii Congregalione agitata

DE MATHIMOMO 73*7

QiAKii. 2* Quo in loco Varochus cel Sacndos ab eo dr; uta- tus, inatrlmonio assistcre possit?

Itcsp. r riiiquc validc assislerc polesl, cliam c\lra pa- rocliiam.

He^p. 2* Non polest lirilc assislerc, scclusa gravi rausa, nisi r in Ecclcsia sua parochiali; 2' in alia Ecclcsia parochiali, (le conscnsu Parochi loci illius; 3* io Saccllis vcl Oraloriis pri- Yalis (lc lircniia Episcopi, in cuius dilionc silus esl locus.

S.'>:j. Oi AKH. V An in omni casu sponsis dari possit, aut dehtat benediciio ?

Itesp. V Si nominc hencdiclionis accipianlur vcrha: Ego cos coniunfjo, elc..., .scmpcr suh fjravi [a) danda csl in malrimonio calliolicorum, (piia a (lonnlio Tridcnlino praccipilur.

flesp. 2' ncncdiclio aulcin, (piac dirilur .solemnis cl dalur in Missa, scm[)«'r dnnda csl, nisi spon^a sil vidua b. — Itemle dicta, n. "ITO. 829. ct seq.

et iuilicnta, in qua agebatur de (jwntam mati innmio eonlracto corom paroclio domi suac inopinale deprelienso, qui lirum quidem a-^peje- raty eiusque rerba perceperat ; foeminam vero nee tiderat, nee tm- divernt. Kl in(»nu)ralis Th^ologorum .•iiudiis, ac DD. st^iilculiis COD-

cludlt: Sed eum fartum ipxum, de quo atjrbatur, accuratei' — ';ni

fucrit, eiutque circunntantiae omnrs dHitjnxter rstu%%ar, ^lo

comperlum est, quod si Paroclm mulierem non ridii, eiutque rerba non inlelle.rit, hoe ideo evenit, quia ipse obprmato ani' • j-

dereet nudire noluit, cum eam facile videreel audire pu. ,.., .n-

admodum bene riderant, et reete audirerant trstes ad eum aetum ndh'biti. Itaque pronuncintum fuit, Sobisque annuentibus sententia prodiil pro mafrimonii validitate.

(rt llacc rcsolulio rcpu^Mial canonl ab omnil)U.H rcccplo, non ps5C (juidpian) damnaudum dc morlali, nlsl ccrto id consletfViV. Vo/. I. n. I.*»2. in not.J. Ilanc aulcm omixsldiirm \1\ pauri ipiii! ra

plurcs alios ('n/>M(/ N. .1 //*'"•"*"'" liin; .u.r.. ,.|,;m u..!.» ,^ ^;a-

vem hahcri |)osst' (li\cruii!

ib) t^iioad hoc mirc l)I>. dissrntiunl; arKpii l)(Miedicendas grnc- ratlm \oInnl (|ii:i>lil»cl iuiptias, dummodo iiiNinc sinl ; alli non l>c- ncdicciid.is coiil«>i)dui)t, ipi.indit utcnpu* \v\ <sil(cn) altcrutcr H|>,in- sorum bencdictioiicm acccpit ; nlil cum S. Thoma bcncillccndas diciint, (piando \iduiis iluot virglncm : sccu>, .sl slt^idu.i. neno concludil Sclin);il7;;ruchcr |/ift. i. Tit. 21. n. U. \i.\ oplimo fa- ctiirum, (|ui nituali Koclcsi.ic suac sc accommnda>crit. iu buc cDlm consucludo F.cclcsiac suac apparcbil.

758 TRACTATUS

PUNCTUM XII.

De impedimento impofentiae,

854. -— Impotenlia ad officia matrimonialia obeunda, seu in- capacitas ad copulam carnalem, per se aptam ad generationem, multiplex distinguitur, scilicet

1° Certa vel dubia, prout est tcI non est manifesta.

2" Antecedens, vei consequens, prout raatrimonium praecedit, vel illud subsequitur.

3" Temporalis, vel perpetua, prout lapsu temporis aut arte tolli potest, vel non potest.

4" Naturalis, vel accidentalis, prout oritur ex vitio intrinseco, vel a causa extrinseca, v. gr., maleticio.

5" Absoluta, vel respectiva, prout existit inter virum et omnes mulieres, vel inter virum et aliquam mulierem determinatam ; aut vice versa.

Principia :

855. — I. Impotentia antecedens et perpetua, sive absoluta, sive relativa, matriraonium invalidum reddit de iure naturali. Ratio est, quia obiectum contractus matrimonialis non existit, cum copula sit impossibilis. Constat etiam ex lure canonico. — S. Lig. n. 1095.

II. Impotentia consequens et impotentia antecedens temporalis raatrimonium non dirimunt; ratio est, quia usus actualis ma- trimonii ad eius essentiam non pertinet, et suiTicit, ut consura- matio vel fuerit possibilis tempore contractus, vel possibilis futura sit.

III. Impotentia certo cognita illicitum reddit matrimonii usum, etiam solummodo atlentatum; quia ubi copula perficinequit (a), deest finis, qui licitum efficit congressura.

(a) Ubl sermo slt de impotentla matnmonlum consequente, iuxta principia in Medicorum seu Physiologorum scholis communiter nunc recepla perrarus erit casus, in quo ralione impotentiae congres- sus coniugibus quasi illicitus interdici debeat. Tunc enim tantum- modo prorsus illicitus dicendus est congressus coniugalis, quando

Dl UATIIIIIOMO 7St

Rfsolves :

85«;. — I ' Inipolcnles rcputanlur eunuclii seu spadoDCs ulro- i[uc tcsticulo licstiluli ; sccus, si unico carcant.

nntiira ipsius in so spectntn, nnllo omnlno niodo nnlnralis oiiisdem efTectns, roncoptio srilicel seu ptMioralio sequi r\ eo |K)ssii: ronlra vero licilus censenilns erit, (piainlo peneralio licel sperari facilc non qneai, non tamen sit impossibilis, et aliofpiin a coniufzilius ni- hil amplins in iis adinnclis pr.ipstari pos.>ii. .\itpii (piol fv» \ira(lhiic vini reliiieal seiniiialeni Mit)>laiiliain aliipio iiiotlo eiii.lleiuii, riu^- modi conp^ressus cx quo gcneralio, licet dilliculter, absolute Umeu secpii possit, \\\ nnquain coniujiibus in: is erl. Receptuiu

scilicel nunc comninniler peiies plixsioU»^.- ,!. ..w.n,.. iHn,! ,.ji|^

quod experieiitia docnil, ad concepluin, penerul • elTecluin

nequaqnam necessirinm esse, ul vir semlnalem hnmorem elTuncJal, iniiciat(pi'' in iiileriores n^cjne foeminei orirnni partes, sr! -s-

adj <juod einsniodi I ninor ad exleriiaiii einsdein orgaiii sti^ lu^

seu nd vnpinae, ut niunt, os, In^ressunne anrnndalnr e( npplircinr. Ita Vallisnieri (Uhtria Hftlla (fenerazinne <■ <» Part. I. Vap. 8.

w. 7., et l'art. '1. Cap. 1.1. ; ila et recenlit,,., ''x (>-

lebriornin iii scientia inediea \iroruin studi. iii

ullerum an. \%'.\\ Venetiis prodiil cnm lilulu: OizionaUo classico di 3f " ■ ' ' -iiii ISiO it.-m Vr ■,,:

/>'- .•/ ' , i e l'aimncia ;>/ ;!n

quidem ad vorem Impotenza Tom. WII, pnp. M!' :i-

qult) tendnnn a dinwxtrare, che haxta rhe il liifunte nprnnatiro %in

depo^tn nella enfrnta ilrUe parti tenmali thlla ' ' -i'-

venqn la fecnnilnzinne. (iuocirca (ihitl. paij. I ^ »«

aarebhe leciln afjenuare, ehe un indiritluo.... enpaee Hir€r»are t/>rr- fnn ncllr p-ir/l qrr' rsternr ilclin Honna. • >-

Intamcnle incllo a . ., ;u \eru ilein ad \ . / :4

(Vo/. .1. pag. r»!)l.- Siccome parrcrhi fatli tenilono a Ui e,

che battn tnlvnlla, che lo xperma tia drpmto airinyresiO tielir parti genitnli per fervmlare, non »i dtdiUra I' impotenza affatlo astolut9, funrchr quamln, erc.

hiviautom, Ibisermnsit dfimpntentia matrimonium comseiumle; <piaiido nimiruiii (piaestio e^M* taiilummoilo |H)le<.t do > ' lo

aclus inler coninis'es eerlo lenitinu»s. Naiii si de impotenl ...«»- Oenle aperetnr, Inm (piae.slio circa malrinuuiii \aloreiu >ei^ar<lur; liaec auiem iudici ecclesiasiico dirimenda reliu(|uitur.

760 • TRACTATUS

2° In dubio de impotenlia antecedenli, standum est pro valo- re matrimonii, et coniugibus copulam experiri permittendum est. Imo ad hoc Iriennium ipsis a lure canonico conceditur, non obstante maiori probabilitate pro impotenlia perpetua. — S. Luf. w. 1103.

B' In dubio de impotenlia consequenti, licet pariter coniugi- hus copulam experiri, usfiuedum certi sint quod perfici omnino nequeat. — S. Lig. n. 1101. Caute autem procedere debet Con- fessarius ; et si deprehendat coniuges impotentes in bona fide yersari, saepius monitione abstinere melius erit, ne a peccato materiali in formale labantur.

4" Non est confundenda impotentia cum sterilitate ; steriles enim non sunt ad actum coniugalem impotentes : hinc yalide contrahunt senes, qui matrimonium consummare valent; item mulieres, quae possunt excipere semen humanum, etsi illud non retineant. — S. Lig. n. 1095. — Goiisset, n. 791.

5° « Summopere caveat Confessarius, ne in re adeo gravis « momenti, ac tot difficultatibus obnoxia, temere procedat, aut

Dixl insuper, sl alioquin a coniugibiis nihil ampliiis in iis adiunctis praestaripossit. ISeque enim exlstlmandum est, quia ex ea congre- diendi ralione possibilis manet aliquomodo generalio, et sic fine semlnalis subslanliae non omnino frustrato, aclus dici nalurae re- pugnans non potest, ideo fas esse coniugibus imperfectissima ea ratione malrimonialibus iuribus uti, quoties congredi aptiori modo possunt. Etsi enim generatim non teneantur summara adhibere dili- geniiam, quo effectus, a natura in opere coniugali intentus, cenius sequatur; ad cavendum tamen, quantum in eorum potestate situm est, eum operis modum obligantur, y\ cuius non solum praepediri, sed etiam non obtineri nisi diCricillime generatio posset.

Illud interim Confessarius sedulo adverlel, occasionem utendi praemissis physiologicae scientiae principiis non iis dumtaxat cir- cumstantiis circumscribi, in quibus vir perfectius, quam ibi diclum fuerit, partes suas explere non valeat. Nam frequentius^forte con- tinglt, ut dum vir officio suo fungi perfecte posset, muliebria ta- men organa hulc operi deservientia, aut etiam valetudinis, com- plexionisque praesens conditio, iis affieiantur incommodis ac mor- bis, ut congressum praediclo perfectiorem nullatenus permittant. Qui tamen morbi seu conditio cum effectum a natura intentum non praepediant prorsus, sed adhuc possibilem pei* se generationem re- iinquant, idcirco interdici, quasi illicitus, in iis adiunclis coniugalis congressus, utut minus perfectus, non potest.

DE MATRIIIO.MO 761

<t (|iii(l(juani propria auctorilalc (Ircprnal ; scd casuni rilc c\a-

V niinatum cum omnibus suis circum.stanliis ad Ordinarium de-

« fcrnt, cuius lunc crit sUilucrc ac dclrrminarc, (|ui<l in simili

u nc^olio tieri oporleat. Imo, ut nobis videlur, Ciou''' ■-■•is

« prudens ac disrrelus de impolenlia coniu^'es non ii i-

a l)it, ncquc ctiam cos, qiios credit impolcnles, pracmonehil ;

t neque ipsis ca dc re consulcntibus ultimo rcspondebit, nisi

(i ipsc prius consulucril Kpisropum. » — (iousset, n. 791.

PU.NCTfll \lll.

I)e impcdimentn raptus.

857. -— liaplus cst violenta aliductio mulicris dc loco tuto in aliuni, uhi suh potcsinlc roptoris detineatur 'a\ matrimonii incundi causa.

H.iplus dirimit matrimonium de lurc ecclcsiastico intcr ra- plorcm el r.iptam. Cou^ital e\ Tridrnt. f^ess. '2\. c. r».

Triple\ re(|uirilur coudilio ad illud imj)edimentum incurrcn- dum, ncmpe 1* ut mulier rnpta ahducatur de loco in locum ; 2* ul foemina rapialur tantum malrimonii causa ; 3* ut raptus fiat, mulierc repu^nautc b seu omniuo invita. Sic cx lc\tu Comilii Tridmtini QTmiuT V . — 5. Liij. u. 1107.

(a) l*erinde esl, sh c raplor per .sc, >ive i>cr alio.s rnptum excqua- tur ; itemque si\e pcr so et penes se, slve per alios ac penes alios raptnin personam In sua reliiienl potestale. hl rruilur e\ I)«M'lara- lione S. (ionpr. Ooncilii •J.'» lunii IXJJi. ul \i(lrre e^l iii .Kciit Hvtua- nis Vol. 1. pnp. l'>.-i.'». loipedimenlun) aulem iiicurrit. qui pru se rapit, non vero qui rapiuni pro nlio, (pinmcpinm hi alias poenas tum ciNili t\iin mnonico *mre iii rnpl<»res decrflas incurrere po.viunt. Yid. Srlim.il/;;rurher l.ib. .'». Tii. 17. ri. 'in. .

(b) Mhil refert, num mulier e propria domo per \im ahittrahatur, an vero dolis circumducta In potcstatem nutlirnlis rapinnm inncia dcvenint ; Itennpu» iium e p- - . i i .. i .. » ...- ... ... ..^,.

fraudes e\ iis nlHlurl.i. pr.i . ai

po.^sll. Ac(pie eniin lilxT cons(»nsus ahe.Hl. tum >l por vim n|»ertnm, tum si per frnudes sune eoo pot mpliu!» non .•*ln.ilur. Nid.

Declnrnl. S. C.on^r. in prarc. not v.....in.

(0 C«U)cilii Tridenlini tr\UH nh .\. nUrfjnlus eondilionrm Islam, «piod mulier omnino repuijnaus ei inrita ahducatur, reipsa non ap-

762 TRACTATUS

Quaesita :

858. — QuAER. V An impedmentum inducat raptus sedu- CTiONis, seu cum mulier inducitur muneribus , blanditiis, etc, ud raptorem sequendum ?

ponit: eam tamen DD. communiler solent inde arguere, quod Con- cilium de eo raplu loquatur, quo libertas matrimonii laedatur [Yid. Schmalzgr. Lib. 5. tit. 17. n. 3,').) : libertas autem consensus satis adesse videtur, quando mulier in sui abductionem consenlit.

Verumiamen haec doctrina facile conciliari potest cum sentenlia opposila, si opportuna adhibeatur distinciio ; dupliciter enim con- tiugere potest abduclio mulieris in sui raptum consenlienlis : nimi- rum primo quando Iractatus de nuptiis cum raplore praecessit, ac mulier in sui abductionem conseutit, uliniri queatconiugium, quod alias impediebatur: et tunc nullum oritur impedimentum, cum po- tius fuga cum Yiro dici debeat ad matrimonium libere contrahen- dum, quam raptus ; secundo quando nullus de nupliis contractus praecesserat ; et tunc mulieris consensus in sui abduclionem ex- tortus per dolum praesumitur ; cumque ex consensu in raplum in- ferri non possit consetisus in malrimonium, raptus mulieris utut volentis decreto Concilii includitur (Yide Riganti ad Cancellar. Meg.i^. a?i. 79.).

Et haec quidem luculenter confirmantur ex S. Congr. Declaratio- nibus, quas collectas habes in Appendice inserta Vol. Primo Acto- i'um Romanorum [apag. 54.) ; e quibus Appendicis Auctor haec con- sectaria elicit: I. raptum, qui sub decretum Concilii cadat, non habe- ri, quando praecedunt raptum concludentes tractalus de matrimonio ineundo. Eoc enim casu vir ius habet ad mulicrem sibi desponsandam, et mulier tenelur matrimonio consentire; II. neque huncraplum veri- ficari, si vir sine dolo mulierem ex condicto abducat, eo quod tracta' tus de matrimonio ob parenlum opposilionem non potuerit concludi; III. neque verificari raptum, si non vir, sed mulier virum sollicita- verit, ut ab eo abduceretur. In his duobus casibus dicenda est potius fuga mulieris cum viro, ut liberius matrim,onium conlrahant, quam raptus; IV. E contraraptum verificari, si mulier insidiis et dolosis sollicitationibus meditantis raptum abducatur, ut deinde sub raptoris influxu in matrimonium consentire cogatur.

Et merito idem A. concludit, quoties mulier raplui consensisse videatur, resolutionem ex perspectis adiu'^ciis desumendam esse. Si enim mulier ideo in abductionem consentiat, ut liberius matrimo-' nium contrahat, et hoc abductionis medio utalur ad obstacula remo^

DE MATHIMOMO 761

Hesp. Neg. Ralio esl, cjiiia Krrlesia pcr raplus imppdimcnlura inlendit lanlum consulere perfcclae libcrlali matrimonii, (piac non lacdilur cum mulicr conscnliens ahducilur, cliam invilis pa- rcnlihus ^ — Ita ronnnnniler, iuxla S. Uff. n. 1107. Consrnliunt Hanchez, linnacina, Salmant., Scavini, clc, conlra nonnuUoi *.

859. — (^)i:akh. 2* An ralrant .spnnsalia conlracta, dwmmn^ iier rapta sub potcstate raptoris versatur 'f

venda, i\nn riilclur rnptui, xed mern fuga, quamvis ali-fufi iniuria parentibm dis.^entientibus irrogclur. At si rir rerta rifi uon pu%%it mulieri» consfnsuin in niatrimnnium oblinere, et inde rapinam sire /urlum pucllae meditatux, inripinl ineTpcrlam cirnimrenire intidiii, tollicilalionibus dolosiH, etc, ut hisce nrtibus.... aliguam rersalilit puetlae complarentiam extorgueat, tpia obtenla in spretum parentum eam rapiat ; nemo non ridet, rirum guidem intendne puetlnm in inalrimonium rniifte, puellam <' ' i ex ci itiont

qundammodo adbnerere, guin i/ dit, se o i igium

incundum adigi, quod spnnle et contra parentum roluntatent nunguam forsnn fuitsel inilura.

VA \\\ his (juidcm hnbotur, (lu.. . i in..\ . ,jii u- A »i.ivn'-i.o >c>lva- lur, dc raptu seductionis.

4 T1)tHtlnf«i Calli non panri ronfrnJoal raplum seJurlionit dmmrrt matriai^ niiun, Mllrni iti (••lliii, r\ • ' iliin' Sr-I h' • ■ • ' " -•

«him ; non fniin ol»Iij;«rr p« r > • in faU» lejji»

liCur. — lln rerln yemier, tiotutel, n. 7»»i., el alii.

• (^tuinl a U riiutuii» <|n'on ininf|ae an fateor «U i'rn ; *" -^

• cllti ni. prut a«oir fnrre Jc loi. <.'r«t uu prinripc rrru

• fflit, rniuiU)* p«r lr« I lti'-oli>gii>n* «'Iranj^ar*, •;

• iolerprrlatiua d 'oor /oi u'« paf «i rflrt. {Jttf.^ . - - -,_.,-.. it

• que tuit un utage. «lil Ir l(i'Ja>-trur ttr» t.unf^rrurr* irAn^rra, g' it me $'etl im-

• Iroduil rt cont ■ «;,«

• Jamait, el ntm : , ■ ••

• tujflUr, il ne peal ae^utrlr le mer^ rameUre ifimf /«>•. I.rrrmr evmmm

• ne. tnut .; ' ♦*" ^ ">^

• drtnbui^. I '*rr, a rtl

• 4igard, dant ton aneienme liberU... • <»«tt«Ml, n. 7V7., Hr.

2 Iu\l(i rtiuli.r. . f ,!'■.-' ooo r»«j«.rn.ir ..

iaipvUimruluiu u( 11 . ••U« ••ooalli» l»<

oibua 5. Congr Conr., <|aa« r«f»rl Imn. 1\, p. it^kn. «1 Mf . S«tl uU# l»< 'r* tionrs ratu» oinnino partituljrr* - ; * r-- --•■- - •-• •- ....,,

ul a<i!irri p»**il, al>r««<* \i«l>i)i4iii

rrntior rapluin «r«lurliiini< ri-«|'i.«*rr non lulrlur. In ip«i ^

Ipnlia dorrn* raptnm 4r«tut-li«ini« in«Iar#f» ioiprJiin*-"* quac iaiutliu vi(;uit, paitiro rriicilor.

764 TRACTATUS

Resp. Duplex datur sententia probabilis:

l^ Sententia negat, quia sponsalia libertatem requirunt sicut ipsuni matrimonium; lex enini poenalis extenditur ubi eadem ratio militat. — Sancliez. — Salmant., etc.

II* Sententia affirmat, et hanc probabillorem dicit S. Lig, cum LacToix, elc. Ratio aulem huius sententiae est, quia spon- salia minorem libertalem requirunt quam matriraonium, ex eo quod semper rescindibilia maneant [a).

Mesolves :

860. — 1" Non contrahitur impedimentum, si mulier abdu- catur tantum de cubiculo in cubiculum in eadem domo, quia sic proprie non constituitur sub raptoris potestate; sed de domo in domum abduci debet.

2" Non contrahitur impedimentum, si mulier rapiatur alia de causa, secluso fine matrimonii ineundi, v. gr., ex fine libidinis explendae, etc. ; quia Conciliura hoc impedimento nihil ahud in- tendit, nisi libertati matrimonii favere.

3" Non incurritur impedimentum, si mulierrapiatvirura, quia Concilium loquitur tantum de viro raptore.

4° Non incurrilur impedimentum, si matrimonium contrahalur raptorem inter et raptam, postquam haec a potestate raptoris fuerit iiberata. Ex Tridentinl textu hoc clare apparet. — S. Lig. n. 1032. — Adnolat autera recte S. Lig., ibid., durare hoc im- pediraenlum quamdiu muiier rapta est in potestate raptoris, etiamsi libere consentiat [b).

§. 111. Be dispensatione ab impedimentis matrimonii dirimentibus.

Agendum \° de potestafe clispensandi • 2° <le causis dispensationis ; 5" de modo dispensationem obtinencli.

(a) Dubia tamen cum sit haec obligatio, confessarius eam urgere non polest.

(b) Ecclesia scllicet mulierem raptam, quousque est In raptoris potestale, inhabilem ad conlraliendum eflicit; quocirca eius con- sensus, utcumque liberrlmus supponalur, semper effeclu vacuus existel.

DE MATBIMOMO 763

KNCTCM I.

Pritiripia.

S(il. — I. I*.'ipa (iisprnsarc [)Olost nh omnilnis innM-dmjculii iiiris Kcclesiaslici ; T valid<' in onini casii, (juia pnnianus Su- pcriorest; 2* licilc, si iusla d(; causa id facial, prouli recla fru- IxTnalio rc(|uiriL

II. Kpiscojiiis (lisp(^nsarc t\Q(\u\{ ordinaric rt dc lure propno in inipcdintentis dirinicntihus. Ilalio est, (juia Kpiscopiis nihil polesl in comniuni Kcclesiae iure, nisi e\ c^mcesMone (ioucilii vcl Tapae, aut ex lepilima consueludine. Fpiscopi auleni ex nullii lianim ralionum ius dispensandi ia talilnis impedimentis .sibi vinJicare possnnl. ut palel lum e\ pra\i Kcclesiae. luin c\ vanis Dcclaralionilnis >'. Coiujrtfj. el prae^crlini /'»i Vlf , anno 18l)f), in Uescnplo ad Kpiscopos (ialliac '.

Ouaesila :

8r>*2. — (Ji vr.R. r .1/1 si spouiii sinl dirersae diorcesis, di- sprnsnlio oblinenda sit ab utroqne Kpiscopo, si uterqur e.r In- dnlto speciali facnltate dispethsandi (jaudeat!

Rcsp. Controvcrtitur, ct duplcx est senteutia proNdlnlis : !*Skntf.mi\ nc(i(il. Ualio esl, (jiiia cum Kpiscopus aufert a suo sulMlito imncdimcnlum. cuin lialiilcm rciii!:l :\A rrinlr..fion-

I (^.onqtifriliir S. Ponlifei, qaoj noo oronn tialliae Kpi»ropi iil S. S*«l' rerint pri> olilinrniit« rarullaliktM iil rtnovaotla uialriniunia Unipor* p«rlurl»«Uoats (••llian iinaliilr rniilrarla.

<Miiu niiiiiruiu pluri>« Fpi«r«pi in 0«nii«, tx prifili^to S«Ji «iliirto, ia iotpcJi- mentii diriiuenlibui ili«p«nMr<« «olrlMot. S»<l privilrfia i«t« •opprvoM ••■( r«n ipai* nrililiuii in notra ilii<eir«uiii rirrani«rriplion« • l*io \|| f«rl«, 1000 IS(>2, p«r llulUiti (>ut ( /iMjfi Ihtmimi, 111 i|ua liarr babrnlar ' Smppr*m*mm$. mmmmllmmmt, rt prrpetuo rxlitt)juiinu$ htulum, domtmaliitmrm, lotmmtfur $lmimm prmftemt»m HecUiiarum arr4iV/)iVo/M/iMm, rpitfupnlimm^ mmm ma rttf*tlit\» rmntm nt- pituHt. turibmt, pritilrtjii$. rl prarro^hin emimtrmm^mr frmrrit.

l-°«riU Imitrn K|«i4i-i>|ii «lilinrn' itttalM lortu H

«{narli (]railu« ronMn|;itinil«ti«, • ' . ^ . <-« WotgM c«o

OMtioni* 1'apar ail lrnipu« ilrlrrminalum farta, rl ro rlapvo, r«ootiao4«. (W<«rr«al# igilttrratu, ripi^lit priai ab Kpitropo in^alrrrr, alram ip«« «it«p«o»«rv «•Irtl.

766 TRACTATUS

dum cum alio impedito. Unus enim fieri nequit habilis ad con- trahendum cum altero, quin hic etiam fiat habilis ad contrahen- dum cum illo, siquidem haec correlativa sunt. Aliunde Papa, delegando Episcopum, ipsi totum ius suum tribuit; ergo valet dispensatio Episcopi perinde ac si a Papa ipso concederetur. Hanc opinionem probabilem dicit S. Lig. n. 1142. (a).

IP Sententia afprmat. Ratio est, quia Episcopus unius iu- risdictionem non habet in subditum alterius ; facultas yero di- spensandi ad proprios subditos restringitur.

863. — QuAER. 2° An Episcopi dispensare possint in impedi^ mentis dirimentibus duhiis^i

Resp. Afprm. probabilius. Ratio est, quia hcet dispensatio impedimentorum dirimentium sit Papae reservata, attamen, cum reservatio sit odiosa, stricte est interpretanda, et restrin- genda tantum ad casus certos. At si agatur de dubio, seu de probabilitate iuris, inutilis videlur dispensatio, ex dictis supra de impedimentis in genere, cum in hoc casu Ecclesia censeatur iurisdictionem supplere (b).

QuAER. 3" An Metropolitanus possit dispensare cum suhditis suffraganeorum suorum in casu necessitatis, vel Indulti^i

Resp. Neg.,. quia dispensatio est actus iurisdictionis volunta- riae et gratiosae, el conceditur ex indulgentia et misericordia di- spensantis: recursus autem ad Metropolitanura haberi nequit, ni- si in materiis ad forum contentiosum pertinentibus. Ergo, etc.(c).

PUNCTUM ir.

De causis dispensationis.

864. — Causae variae, quae afferuntur ad dispensationem ob- tinendam, sunt 1° graves vei leves; 2" motivae seu finales, vel

(a) Cum probabile sit, non opus esse altera dlspensatlone, licet sic comrahere ex generaU principio, quod Ecclesia supplet, ubi opus forte fuerit.

(b) Resolulio Auctoris, uti patet, eo desinit, ut in casu neque Ponlificis, neque Episcopi dispensatio necessario sit requirenda.

(c) Si sermo sit de facultate dispensandi ex Pontificio indulto concessa, spectandum erit, qua verborum forma concipiatur, et exinde iudicandum, an ad solos subditos coarctetur.

DE MATRIMOMO 7f»7

lanliim inipulsivac; 3* vcrac vel falsac. — - \ide Trad. de Ugt^ bujf, it. 117.^/ .s('(/.

NOTi. Si in |>rlitionf> laeratar rrrilu orenMrie rtprintfiila, t. ^.^ inp«ii- mfntuiii aliqaoJ ant cirrumftlaiitia ilecUrandt, •!€., dicilar $ttbrrplio ia cii«p»MM> tionr, %ru iii«prn««lii> i ' ' <; >i autfin quiJ f«l»i ftfrcratnr nt trmai, o^t- ptio, iru «li>|HMi%aliri o'

Qaandn «Ii4prn«ali<>nr<« (iirnnlnr «inr rtn«« , hoc •igailieat nallam ■ilw— r& his «lasif, qnsr •lUjttri »o!r ' ■- •-

Principia:

86.'>. - • l. A(l liceitatem (jisppns;ilii)ms r»<|iiii liiir « iiii.<a. i. : - Stat ex Conr. Trid. se.s.s. '24. cap. u. de Ue/onn. inatr.: Jn nia- trimonii.s conlrahendis vel nulta omnino drlur di.spensatio, vel raro, idque ex cansa et gralis concedatur.

II. A(i validitatem dispcnsalionis requirilur, ul in pcliliono nulla sil ol)n'[)ln) vel suliroplio cadiMis in raiisam motivam >tMi linalciii. Hatio csl, (juia Su|)('rior non rensclur dispen^nri^ n-; sub lacila condiliouc, si preces veritate nitantur.

Quae.sita :

SGti. — QiAKH. r Quaenam sint causae lustae, ut dispense" tur in impedimentis dirimentibu.s't

liesp. Sunt sequenles: 1* Anyustia loci, id esl, si limeatur. ne ob loci anfiur^liaiii, j»urlla ronvenienler alleri non nukit; an:.'u- stus aulciii repulalur oiiini> lotu> noii liaben^ '.Hiii Iocon *. t !(>- fectus dotis coinpetrntis, quac alio({uin pucllae a consanpuiin •> olTerlur, \el ab cxlraueo; scd ca condilionc ul consanguineo

(a) Facile (piisipic vid(>t, causam dis|>ensandi hanc e«e, qnod «» in loco dillicile sii \irum reperire, cui puclla con\ neque vero allrndilur, ai» forU» luirr «1 i»' ••'• - ;....,... (piirciido, cessan^ (puMl, ulpol(* qiiod h >l, el a «

nilnis moribus alienum.

I Vnlrt r.>" t'i/ir li^fi r.Mi •, :

(|nnruiui|ur .loii ! ^unm «il i( ■ , i 1 1 ,-. j.' . K

trrroganli 0. At.LlliOt., Aninm$i ainomtfit. rt Sr4i« •pi»r<»pali« itrrHmri», O snnal pratia S. Comff. (m).

768 TRACTATUS

nubat. 3° Aetas iam provecta seu super aduUa foeminae, nempe quando iam 24^"^ aetatis annum excedit, et alium yirum suae conditionis, cui nubere possit, non invenit [a). 4" Copula car- naiis iam habita cum consanguinea, vel aiia persona, impedi- mento laborante, et pericalum caeteroquin adest, ne infamia sequatur, etc. 5" Nimia partium familiaritas, ex qua timetur scandalum nisi contrahant. 6° Legitimanda proles ex fornica- tione na(a aut concepta. 7" Sedatio gravium inimicitiarum, vel litis exstinctio inter oratorum parentes, consanguineos vel affi- nes. 8" Virtutes christianae quae in altero viro probabiliter non invenirentur. 9" Excellentia meritorum erga Ecclesiam. 10" Con- servatio bonorum in illustri famiha. 11" Larga eleemosyna in pia opera refundenda. 12" Paupertas viduae filiis onustae, quos vir alere intendit et promittit.

NOTA -1° Aliquando contingit ut una causa seorsim sumpta non sit sufficiens, sed cum altera iuncta gravis reputotwr et proinde sufficiat.

NOTA 2° Suppressio veri, aut expressio falsi circa ea quae iure, consuetudinc, aut stylo Curiae Roraanae aperienda sunt, semper subslanlialis reputatur.

NOTA 5° Causae nunc admissae ut canonicae pro 2° et 5° gradu suut : angustia loci, lites vitandae, copula habita, scandalum toUendum, et aetas superadulta mu- lieris. — Bouvier.

8G7. — QuAER. 2" Quaenam sint necessano exprimenda de iure sub poena invaliditatis in petitione dispensationis'1

Mesp. Sunt sequentia : 1* Yera et legitima causa movens ad impetrandam dispensationem. 2" Species etiam infima impedi- menforum, v. gr., affinitas ex copula licita vel illicita; honestas ex sponsalibus, vel ex matrimonio rato. V Numerus impedi' mentorum, v. gr., si praeter cognationem adsit etiam affinitas, vel si adsit duplex aut multiplex consanguinitas vel affinitas. 4° Filiatio aut compaternifas in cognatione spirituali. 5° Gradus consanguinitatis vel affinitatis aut honestatis ex matrimonio rato; imo si oratores sint in linea inaequali, exprimi debet etiani gradus propior. Hoc tamen non requiritur ad validitatem, nisi sint coniuncti in 2* gradu attingente 1""". 6" Copula incestuo- sa habita inter oratores, sive intentione facilius dispensationem

(a) Quoad hoc non eadem est omnium locorum ratio. Alicubi enim puella quae vigeslmum, aut etiam decimum octavum annum alligerit, ita superadulta habetur, ut aegre reperiat, cul uubat.

HK MATKIMOMO 7S9

ohtincndi, sivc cliani scclusa tali intcnlionc a . ETiocilur c\ Bulla lieue.Ucti \l\ , Pastor bonu 7 Variae circumstanUae

niatrinionii cum impcdinicnlo cclcljrati, scilicet, anclaodcstioc;

d Scquutns rsl Aurlur hoc loco S. Al|iltonsum. qui /.. (.. n. 1 1 : - l.im(iuaut inilul)iuui Ir.ulil, si lacealur rirruu)>lanlia iiiCChlu^, l^ 1 1 iion patrati ad riuem disponsationis facilius ol)tinpnd.i(', \U \itiari riscri|)tum, ut dis|»ensalio sil irritii, atc|uc adeo inatrimuuium inva- lidum. A>l nlii prorerlo nou derruut, qui eiu>inoiJi «|u.i" ' deriiiiiniii ;ullni(', uec eo iiacto deliuieudam aulumeiil. i ^ niodo seponamus, (juod S. Alphonsus invocat, Bencdicti \1V suf- frapium, et slatus rontroversiae, prouii auit iri in scholis catholiris coM^ue\it, sidulo iiispicialur; cum Doctures eliam primae uolae in- tcr.sc dissideules rcj)eriaulur, et, dum suam i|ui>que opiuionem ve- riorem, probahilioremiiue iiahet, opp(*sitac tamen non denegantes prohal»i'italem Mil . Sanrhez Lib. S. />/.?/». 2.*>. n. 12., ef Salmantirm- ses /)e Malr. Cap. W.n. MK-W. , merito iii aiicipiti rem \er.>ari «1 i- nies. yuod s\ quis iiisuper (|upmpiam adeal, qui ex professo ac data opera arpiimeiiliim hoc perlraclavcrit. cuiuMuodi saiie est, \. gr., Vincentius i)c iustis, (|ui fuuditus ac fusi.ssime pariter at(|ue pere- rudite (|ua(jua\erAUS maleriam lianc cvolvit I)e di.spei)sa(. Maiiim. Lib. 1. Cap. 4. a n. *2j(>. ad .'{(ii. , buic sane dai)itur suis iiispe\is>o oculis, qiiaecumi]iie demum allat.i iii medium sunt a«i ad.Nlr^ ' :ri nece.ssilalem coiilruxer.N.ie circum>laiiliac exprimeudae, • cto a scopo assequendo quaiu longis^imc disiarp.

Quac cum ita .siut, facilis i|uo(|ue >e prodil ratio, (|ua ae4]uum de lU-uedicti MV .NulTragio iudi»ium feralur. Kt iii primis quod Bcne- diclus \IV in (]uae>lioue ul Io(|uilur Viuceiit. De Iiislis /. r. n. i50. tot dinTicultatilius obvoiula, taulo(|uc .studio iii ulraiuque partem apUnla pcrein|»t(»riam scnlentiam. nulla firaNi^^^inittrum 1)1). Inlcr se dis.sidiMitiuin, nulla rationum hinc el inde inihlaiiliuin ineuluiuo iniecta, elquasi aliud agens, pnucisquc et\eluii uhiler iuter|;onere volueril, id (niunero nimis a per>|)ecln dorliN^imi Poii! lule,

iiigeiiiu(|ue, niuiis a coiistaiiti liiusdem nuirc .dieuum il t. ,it-

(juc adeu prur.su.s a \erisin)ili ai»liorreus.

Ueiudc \croclsi ratio (juaepijm .sup|H*terpt susp cnndi .«icu opi- iiandi, liaiic fui.sse Sedis Aj ' ' i ; '. ;* ' ' \ illa

exprimerelur, perperain t.i ■ \ r. ir-

ritam liahendam dispeiisntioupin, si sileulio praeteriui.vHa ea fui-^^^ t Kt iane S. Piu> V (jueinadinodum iu graduum coi: u

aninilali.N disparitale |»r(»\imiorem evprimi, ila i>l , ,.. c-

>tus circumslaiiliam, si lides quihuxlam hnhenda .iil Md. Salmantic. I. c.u. iO. , dpclarari ius.til ; et niiiilominus nec lacltus proximior ille GVRi Tom. II. i**

770 TRACTATUS

an cum debitis proclamalionibus ; cum bona vel mala fide utrius- que vel alterutrius tantum ; an cum spe facilius dispensationem obtinendi ; et an matrimonium fuerit consummatum.

gradus iuxta communem omnium sentenliam, nec omissio alterius circumstantlae plurimis, gravissimisque DD. suspicionem invalidae dispensationis iniecit.

Denique quod plus movisse S. Alphonsum videtur, nempe in Be- nedicti XIV Const. Pastor honus (§. 41.) Maiori Poenitenliario fa- cultatem fieri reconvalidandi malrimonia, quae, silentio pressa illa circumstantia, conlracta per dispensationem fuerint, reipsa nihil est. Illud enim retinendum est, quod in causa prope simili idem Bene- diclusXIV (Quaest. Can. 183. n. 26.) respondit obiicientibus liulus- modi dispensationes, ut inde arguerenl nuliitatem matrimonii, pro quo concessa fuerat dispensatio. In omnibus exemplis (inquil), in quihus Summi Pontifices absolverunt apoenis incestus, prolem legi' timam declararunt, et praescripserunt renovalionem consensus servata

forma Concilii, Oratores supplicabant pro dispensatione , ita ut

mirum non sit, si supplicanlibus iisdem pro absolutione a censuris, €t pro legitimatione prolis, Summi Pontifices petitis ad abundantiam indulgendo et absolverint a censuris, et prolem legitimam declarave- rint, et renovationem consensus praescripserint. At ab his argumen- tumdeduci non potest ad declarationem nullitatis matrimonii, etc. E quibus a forliori in rem nostram est arguere. In exemplis enim, de quibus Benedictus XIV in ea quaesiione, causa vertebalur de Orato- rii3us, qui dispensationem petentes ab impedimento consanguinita- tis, remotiori tanlum gradu expresso, proximiorem lacuerant. Res ergo erat de dispensationibus ac nuptiis, quas Apostolica Sedes iam centies validas declaraverat. Porro si Summi Pontifices, etiam quan- do nulia adesse potest controversia de matrimonii validitate, postu- lantibus tamen coniugibus tum absolutionem a censuris, tum legiti- mationem prolis, tum matrimonii reconvalidationem, haec omnia {quibus nihil opus reipsa erat) indulgendo (ut aitLamb?rtinius) con- cesserunt non modo, sed (quod mirum videri potest) in Rescripto re- novationem quoque consensus praescripserunt iuxta Concilii Triden- tini forraam ; quid mirum, quaeso, quod ubi causa, ut in casu nostro, minus certa est, eiusmocli postulationes a Sede Apostolica et S. Poe- niteniiaria admittantur, et postulata concedantur, aique adeo modus in his concessionibus servandus Poenitentiario Iradatur? Profecto non in hac lanlummodo, sed multis aliis in causis contingit, ut Docto- ribus inter se dissentientibus de uecessitate dispensationis ad quid- piam aut licite aut valide agendum, probabilis, prudensque utrique parii adsistat opinio ; dumque alii a gravibus Docioribus moniti et

DE MATBTMOMO "sll

868. — OiARR. 3* Ouul '• '■ r/i iN (luhio, nn cau.%fi falso

allefjala fnenl finaUx aul ui>i /, ifl an rtra aut fiilsaf

Hesp. In omnihus his cl similibus dubiis, valida censenda cst dispensalio. Ralio cst, rjuia in dubio slandum cst pro valorc actus. — 5. Lig. n. 113:1.

cdorii aul a (lisppnsnlionc pelruda aut a cirtMimHt^tntin aliqna e\- primeuda id)siiu(Mit, alii Uimen vel ad maiorcm seiMiriUlero, \el ila a conlrnriae senlruliae adliaenMiiiluis persuasi, \ol alia.n ob raujias (V|V/. Snlwnntic. I. c. n iO.. et Dr luxlis I. c. n. 3l«l.-.ir»l.' o • -n

praxim, ad .\p(Klolir,mi StMlem riMMirnMido, srr> ant. yuid j' m

sic ad 86 rerurreiitilHH ap;al Sede.«* Aposloliea, qune alioipiln potiu<(- i|uam iii Ciitholiranim scholarum coiilrovorsiix d»" ,|

iudit ium iiitrriioiKil, ma\ull mod(MMt.im opinaiidi 1...' ..... m

pfrmillerr, imo plus s»mijcI instae huir libertati adversaiMesrompe- scere coiisue\it iiiidc optimo sane ronsilio tot importuni*' (piarstio- nibus ad ipsam dclatis rrspoudendum iubf»t sapn ' ' 1,

Co.NsiLM rnoBVTos Ai(;tork> , eacpic dp (Musa n«* :- ^ • ;n

Congrep^atioiium responsis, Re.solutionibus, seu l)prlarationil>ns vim deliirMMKli tli(M)reti(Mm simi ^MMicral^^m (M)iilro\ersiam -rmpcr .nlHiTi- bit? Si enim respondcret, nullam cxtitisse causam, curad ."^c rccur- reretur, aut nihil opuse.ssedi.spen.Halione, etc, nonne contra con- .silium, proposituuKpic .«juum dpliniret «piodammodo con!ro\cr«*ia«i,

<pias sapieutissima sibi famlliari ocronomia im ■ •- ■ 're>«.i-

latem solcl dctiiiirc, libcrt.ttciiupie, (pi.mi cal lioqai

ad obediendum paratin .««ervatam cupit^ adimcret?

Sic itaipic c\ bis liccat ( ouciutlen' : Oii- •lnm rii n

mera iirobabilitatc dc impcdimciito iuris i . . .• ..^iici \cl lam scu ad maiorcm sc( uritatiMii, \cl ob opinioncm fal.so c> i,

ab Apostolica SiMJe diKpeiiHaiioncm (|unrrit, llaec sane nun(|uam re- spoiiflct. ca pctitiouc opus non fuissc, scd dis: - • i*.

lis forinis, iiiipo>ita (|uo(pic C()m|Mi>iiioiie, cim. tn

(pii.H dubiumciusmodi impcdimentum post contractum matrimonium dclcifcns ad i|i>am S ScdiMu rccurril pro di- i-

gium convalidandum, llacc non .•'olum dii|>^n .. •!

conditioiies etiam cnm tatalis comiiosiiinnitius, ii, :-

lenliis apponit, ac formam rfnov.in(li roii!««»nHUs pneHrnbii . nof|u^ lamcn (piispiam, iuMi ' ' ^ "^*' ' \ '^ ncrel,

iain (rirciiijMam e»ssc (ji, i pro-

babili.M, atque idcirco in^alidc in primo canu cum ronlr.iriiinim fni«- jic matrimouium, iiisi diMin^ns.iiii» • ■.i%^.|, »■ • «-n

ca:}U cuiiiugium in\alt(l(* rui>NC rouv. u. at(|u>- .. ..... •!.-

772 TRACTATUS

QuAER. 4' An cessante causa dispensationis, cesset dispen- salio, V. gr., si mortua faerit jwoles per matrimonium legiti- manda, etc. ?

Resp. V Afprm., si causa cesset antequam dispensalio expe- diatur, aut fiat ab Episcopo yel ab alio cui a Pontifice commissa fuerit. — S. Lig. n/ll32.

Resp. 2° Neg. si causa cesset, dispensatione iam expedita et a delegato supplicantibus communicata, etiamsi cesset ante ma- triraonii celebrationem. Ratio est, quia per dispensationem iam impedimentum sublatum est. — S. Lig. ibid. — Yid. vol. I. not. ad n. 120.

869. — QuAER. 5° Quid speciatim exponi debeat, quando agitur de matrimonio primum contrahendo ?

Resp. V Impedimentum, cuius dispensatio quaeritur, in sua propria specie exprimi debet, non unum pro alio, ne maius qui- dem pro minori, y. gr., consanguinitas pro affinitate. Ratio est, quia in dispensationibus non valet argumentum a minori ad ma- ius, nec Superior vult in eo dispensare, quod ignorat.

Resp. 2° Si postuletur dispensatio impedimenti ex commer- cio illicito, exponendum est, an ab uno vel utroque sub spe di- spensationis facilius obtinendae commercium illud habitum sit.

g70. _ QuAER. 6° Quid in postulatione dispensationis supev matrimonio invatide contracto generatim sit exprimendum'}

Resp. Exponendum est V an ambae partes vel earum una, bona vel mala fide, seu cum notitia irapedimenti, vel non, ma- trimonium inierint; 2' an sub spe dispensationis facilius obti- nendae; 3" an matrimonium consummaverint ; 4" an clande- stine aut in facie Ecclesiae, an post bannorum denuntiationes, aut, his omissis, contraxerint. Facilius enim aut difficifius pro variis istis circumstantiis solet impetrari dispensatio.

spensatione reconvalidationem per renovationem consensus neces- sariam extitisse; apari de similibus causis dubiis, nostraque idcirco hac praesenli sentiendum prorsus videtur ; nimirum ex dispensatio- ne, quam exprimenti incestus circumstantiam Maior Poenilentiarius ex praescripta sibi norma iribuit vel ad conirahendum matrimo- nium, vel ad reconvalidandum iam coutractum, nihil deperire pro- bab litall sentenliae, quae necessitatem huius circumstanliae expri- inendae negat.

DE MliniMOMO 771

NoTA. Si curaoi niagi»lrala civili coQlrateraal, ul iad« f«ciliat caoi ilfi« it*. prntelur, illud etpriiiirnJum r«l, cain mtU fiJr» adfurril, i|a«r reJdil dMp«»M tionem iJ olilinrodum difiiriliorem Si < ue noa

coolralieudi rurani l>rli*<tia , illud rliaui < > claa-

dr«linum allenlarunl. Si aulrni Itnna fidr, el ruui lolenliaat ditpeoMliooem ah Kcclr^ia ripo^lulamii rivililrr rnnlrairrunl , harr rirrnm«lanlia ooa tidetar •!»• aolalc cipriitu*ncia, »ed »atiu4 crit il'am oou omillrrr. — Uourirr.

871. Olakii. "* An ille, qni oblenta dispensatione ab im- ^iedimenlo afkimt.ktis ex copula illicita, r. gr., cum consanffui- nea sponsae, iterum rum eadem antc viatrimonimn peccat, noca iitdiiiral dispensatinne ?

Itesp. r ."NVr/. prorsiis, >i tli-jn lo.iuo non adliiic fueril fx^- cutioni niandaUi a dclrf^alo ; (|uia lalcs dispcn^aliuues uun sur- tiuiilur clTccluiu a die expedUionis, sed a lcmpore ejecutwnis. — Ita omnes.

Itesp. 2* lino ueij. cliaiii, liccl di>pcnsalii) ejecutium nian- data Cucnt. Kalio cst, (piia impcdiincntuni aninilalis lam ^ul)- laluin csl pcr dispcnsalioncni (juoad cnVclum coulraiicndi ina- Irimonium. — Ita communiler conlra uliijuos.

Si autcm, contracto matrimonio, rursus p»^ccaverit cum ca- dcm consnnpuinca u\oris, privitur iur(! pctcndi drlnlum, (|uia disj)i'nsalio iu\la slylum Curiac conccssa fuit nd e/lcitum con- Irahcndi matnmonium, non vcro ad lihcrius pctcandum.

Indigcret vcro novu dispcnsationc, si peccartl cum alia >pou- sac consanf;uiu(*a antc inalrimunium, cliam po>l expcdilam dt>- pcnsatioucm, (|uia nova adinitas coutralierclur.

NoTi • Si rnpula ait ba(>iU po^t diipensalioaeoi perfrclaia «I forUai ab <>r-

a dinario, vrl po«l diapentalionrm impelralam ia forwa gralioaa, ••• coaaotiM*-

• ria, nnn dul>iuin r*l quin di*|ii-n%aliii «u|M>r imix^tliiueala ct*Qoali»ai«, tea •!>

• iinilalit, rl nialrininniuni «rrula, til laliJa, rum ditpeatatie til re<le farU ...

• .Nec olitlal ropula tupmenient ; nam cam impelraale« lani mI diapeoMli rl

• Iiattiiilali aJ r<>nlralirndain aialrimooium , neo e«l imetilmam. r«««UI rt Di»>

• (Uralionr .V Con>jrtij. iomr. Tridrml • — Gmrrtm$ 4t Bmrf., p. •*. e. S. n 7H. ft irq.

Hli. — Oi AKH. s \n nnva requiratur dispensai. ■. .. .»6/fH- la dispensatione in tinpedimento cons.^m.hmi \ti<, coputa l?i- r.ESTiosA inter sponsos intercesseritf

774 TRACTATUS

Resp. V Affirm.^ si copula habita fuerit ante dispensationis executionem [a). Sic ex ioterprelatione communi, atque ex sty- lo Curiae Romanae huiusmodi incestus declarationem exigente; illo enim manifestato, Pontifex maiorem supplicanti poeniten- liara imponit. Contirmatur quoque ex Declaratione S. Congr, mense Maio an. 1635. — S. Lig. n. 1141. [h).

[a) De his confer, quae in not. praec. dicta sunt ; e quibus plane concludes, perperam Ista Iribui communi, ut alt A., interprelationi, nisi forle Id referas ad recenliora quaedam compendia, e quibus genuinum plurium quaeslionum slatum addiscere, baud feiiciter saepius contingit.

Quod autem de Curiae stylo dicitur, scile monet De lustis (/. c. iii not. praec. a n. 344.) huius slyli, qui exigat incestus expressionera, adhuc probandam esse exislentiam ; qui alioquin necessitatem aliis non inducerel, nisi sit scriptus, probatus, notorius, et speciali De- cisione ac Declaratione Poniificis confirmatus, ut docenl Ganonistae apud eundem De lustis [ibid. n. 345.).

Ad id vero, quod additur de maiori poenitenlia incestuosis im- ponenda, distinguatur sedulo causa dispensandi a poena criminis. Taciturnitas copulae non potest dici causa dispensandi, quasi ea expressa Pontifex aul nullimode aut diflicilius dispensalurus sit; quinimo exprimi ea solet ut causa, cur dispenselur, aut dispensetur facilius: et etiamsi, ea expressa, Ponlifex difficilius dlspensaret, id non conslituit fmalem causam, et ideo silentium riispensalionem non viiiaret. Quod veroincestum, si exprimatur, Ponlifex acrius puniat, quid mirium, quando per se hoc crimen est gravi poena dignum? Ast, ut recte advertit De luslis (l c. n. 328.) aliud est, incesluosoSj copula expressa, eaque pro causa dispensationis vel inductiva ad dispensandum allegata, puniri, dum absolutio pro ipso incestuaPon- tifice in supplicatione Dispensalionis petilur, et ab ipso committifur Delegalo; aliud autem est, quod non expressa copula, dispensatio ir- rita sit, et nulla ipso iure, cum id nullo iure, Decreto, seu rescripto, nec in ipsis Litteris, seu Mandato caveaiur ; et Sanchez ipse, licet.... in aliam senlentiam inclinet, nihilominus hoc fundamentum tamquam debiie nec verum reiicit.

[b) De hisce Declarationib. ita De lustis [l. c. in not. praec. n. 355.) : Dico primum, assertas Declarationes non probare, nec de iis curan- dum esse, cmn non conslet de illis authentice. Et praestat sane ea ad- dere, quae idem subiicit (n. 862.), quippe et Garciam illum langit, quem mox A. allegat. Ex diciis in/ertur, quoad huiusmodi Declara- iiones nec posse nee debere praestari fidem Doctoribus, qui illas in suis Tractalibus citant, ut passim faciunt Garcias .... et alii; quia

DE MATBIMOMO ?7S

Jtesp. 2* Neg. vero, si habila fuerit copula posl dispoasatio-

nis cxrrulionom. U;ilio osl, ciuia lunc, conccssa dispcns.jl ctahlala proliiliilionc nialrimonii, ccssat ctiani malilia inct ~. . — Conslal eliam cx eadcm .V. ('omir.

NuT*. • «^ingr < itr<iiniliiim < (<H'V Irnifnt. rrntmt . ; • .i rr«JJi ■%!

• laiii f\ ropiila |)rar>r<t('nlr ili^pensalinnpm , «i >l<* ra f > . rrit m9uC0

• io tupplirationf ; copulaiii vfro laprrtenirnirm po«t ili«p<aMlinorm ah <>rJia«-

• rio fartam, non iinprdirr matrimooii validitalrm. • — (iarcioM^ ibid.

S7:l — QiAER. 9* An nova requiralur pro consanguinris dispensatio, ai pqst obteutam dispemationem copula ab eisdem ilcreturi

llrsp. .»(/., (|uia inccslus moraliter idcm est, ncc numerus copularum dcclarari dchct, ut modo dictum cst. (Jnde Dova co- pula non invalidat dispensationem, sive hahcatur ante cius ex- peditioncm, sivc post, sicut ruil resolulum supra iu casu simili n. STI.; datiir cnim ralionis parilas,

87 4. — Olakk. 10' Si rjuis petat secundam disprnsaiioneni in eadem materia post primam alias obtentam, an primam eX' primere debiat ?

Hesp. 1* A/firm., si impciliuHnlum conlraclum lutni i'\ uii- (|U() criminc. Kalio est, «luia rclap^us in idcm . Tiiiun rnr.ifiit Supcriorcm a dispcns;indo.

Hrsp. 2* iSeg., si impcdimcnlum non sit cx ali(|uo criminc vcl ex cnminc divcrso. — Ita S. Luj. n. 1137., et aln commumtn.

iii\> ]■'■'.■'''■

itn in'i I ' ' .■ ,s^, ■.■ s ' , . , _ > . _ ii

decreta de mandnta expreato el iiiuiu twn iirrqorii W , 6 lumii Ui:!l, tum Irbtini VIII '1 \ ' \ , quo tewpirr < ^- \ira-

tioue^ per Ivibunut li >i , ,. .vn/i.i- *>/ -i s: r r, ^.t^ .. .uroj-

serereutw, ex ffuilnis tuultne nn ne et alteralae euml,

maudavit S. CouyreijQlio de expreuo ordint dieli SS. D. irbami, ac e.iprr.t^e pr . ' ' >■ > ' > -; _ '^ ' .myrimitir

di% xeu nmi , , , (uam ett$

adhibrndam. ()tii)il S. CongrcKntloiiiit mandutuni iujl^u l rlMui Mll cditum iiiox .Vticlor 'n. nf»:l rcfcrl

Dcclaralio aulcni \\ S. .Vlphon»*!» .ilhla. r Pilton''» .l.v»inu»ii rv|. auctort^ «ciUcel, i|ui inlcr liomiiic.H htiiu.4inndi IH- \o

delectu el iudiclo unditpic corrnganleii ct rou^Arcm i \ nn

emincl: cuhis prointle collectioiici» nullo u*ul e.vo |K»>viiii.

776 TRACTATUS

Resohes :

875. — 1° Invalida esset dispensatio, si exprimeretur in pe- titione affinitas pro consanguinitate, etviceyersa, etc..., eliani- si ex errore inculpabili id fieret. Superior enini concedit dis- pensationeni iuxta exposita in supplicalione, quae cuni de facto sint falsa, necessario nullam dispensationem efficiunt. Ex oppo- sito valida esset dispensatio, si error inveniretur in Rescripto Pontiticis, puta ex culpa amanuensis.

2° Invalida item esset dispensatio, si expcimeretur gradus lertius pro secundo, aut quartus pro tertio ; ratio, quia multo difficilius conceditur dispensatio pro gradu propinquiore, quam pro remotiore. Secus aulem foret dicendum, si ex errore pone- relur gradus tertius proquarto; quia dispensatio inmaiori con- tinet dispensationem in minori eiusdem speciei. — Ita commu- niter contra paucos.

T Non est necessarium dicere in petitione, quoties copula habita sit cum consanguinea sponsae ; quia ex variis copulis exsurgit unica affinitas; debet tamen exprimi copula habita cum variis consanguineis sponsae; quia ex iis tot diversae affinitates contrahuntur: et licet haec impedimenta non sint specie diver- sa, sunt tamen numero distincta. Manifestum est ex Declarat. Bened. X[V. — S. Lig. n. 1138.

4** Error in nomine vel cognomine oratorura, vel dioeceseos aut parochiae, probabilius validitati dispensationis non officit, modo constet de corpore, id est de impedimento et causa. — Ita Sanchez, l. 8. d. 21. n. 37., et alii commnniter.

PUNCTUM III.

De modo dispensationem petendi.

876. — Duo tribunalia Romae sunt constituta ad conceden- das dispensationes nomine S. Sedis, pro varia impedimento- rum qualitate, scilicet Dataria et Poenitentiaria.

I. Dataria. Ad Datariam recurrendum est pro omnibus im- pedimentis notoriis, aut quae in notitiam aliorum ventura prae- videntur, aut quae sine infamia, scandalo, aliisque incommodis manifestari possunt.

DK MATRIMOMO 777

II. VoenUfnUaria. Ad S. Poonil<?Dliariam rccurrcndum csl pro dispcnsalionilms el farullalibns, quae forum inlcrnum «o- lum speclnnt, sciliccl pro impedimcnlis occullis. In postulalo nalcni, lacitis propriis spon*Jorum nominihus, licia nomina af>- ponMntur a.

Ouamta :

877. — OiAKH. I Ounmnd») yetrnda sit dispeusatin, si ad- .sinl duo iinprdhnentft , qunrum unum puftlicum sit . allerum occulhtm'! '

Resp. V Si sinl omnino di^parata, recurrcndum csl ad I)a- Inriam pro pnhlico, ct ad Poonilcntiariam pro occulto, i\vr i ■•- ccssarium csl, ul mcnlio liat apud unuiu tnbunal de disptn^.i- lionc al) allcro lril>unali postulata vel ohlcnta. Censenlur au- lem disparala impcdimenta, quando unum non aujjelur ex al- lcro, ut, V. pr., consanijuinitas el cotum, aui rnnsanguinitas et marfiinatin.

lirsp. i* S\ vcro non sinl disparata, petenda i*.<^l di.spensatio impcdimcnli puhlici a Dataria, lacito allero, quod secrelum rc- mancre dehet, el ulrum(|ue esl cxprimendum in supplicationc ad Pocnilcntiariaui ; ratio, (]uia e\ diciis dispcnsalioncm diflici- liorem roddunt. Ilahenda vcro sunt ul nnn disparnta, quando sunl talis ralionis, ul coniuncla afTerant maiorcm repu^nantiam ad mntrimonium contrahcndum, puta, si quis velil ducere cod- sanguineam, cuius sororem lurpiter copnovit ; tunc enim difli- cilior nNhlitur dispensatio. Ilinc in pracfalo oasu orator |>elerc dchct a Dataria dispcnsationcm ah iinpcdimcnto <••" " Miint- latis, cl a Voemtrntniria dispcnsationem ah impedir iliiu-

tatis ex causa illicita, simul exponendo aliam dispensalionem a Dataria ohlcntam. — Ita communiter. — 5. Lig. n. lliPJ.

S7K. — Oi* u:r. 2* .4m rerurreudum sit ad Sacram Pokmtkn- TUKiNM, 1// nirumslantia rnpula'- ■'■■ '•'Uie habitae tnter conuin- fiuinens mamfesteturf

Hrsp. 1* Ccrlum cst non dari ohlijrationem exponendi copu- lani occultam in pclitione ad Datariam pro im(H.*diinento consan-

a lii pracsrns lamcn conccdltur, «l adcatur rocnilcnli^r' > •«!' »in pro impcdiincntls noloriis, tpiandu di.si>cii>atio in forma ; t

|M)stulalur.

778 TRACTATUS

guinitatis. Ratio est, quia nemo tenetur se diffamare, et aliunde haec revelatio publica incestus occulti non praecipitur.

JResp. 2° Haec autem circumstantia manifestanda est S. Poe- nitentiariae. Ratio est, quia generatim praescribitur, ut expo- natur copula habita inter consanguineos, qui matrimonium inire volunt. lam vero cum certum sit, non dari obligationem expo- nendi copulara occultam in petitione ad Datariam, quia nemo tenetur sese diffamare, nec dicatur in praecepto faciendam esse reyelationem publicam incestus occulti, sequitur, copulam oc- cultam saltem secrela manifestatione apud Poenitentiariam ape- riendara esse, ne lex inutilis omnino evadat, et a certa lege absque ulia causa exemptio concedatur. Piures olim oppositum tenebant; sed hodie non est araplius de hoc dubitandum, ait S. Lig. n. 1135., post Bullam Bened. XIY: Pastor bonus (a).

879. — QuAER. 3" An valeat dispensatio petita in forma pau' perum, si oratores non sint pauperest

Resp. Affirm. Ratio est, quia obreptio cadit tantum in causam impulsivara, non autem in raotivam seu tinalera; paupertas enim non est ratio, ob quara conceditur dispensatio, sed ob quam con- ceditur gratis. Uude debet seraper adesse alia causa motiva. — Ita S. Lig. inffom. apost. n. 87., ubi dicit hoc constare exDe- cisione S. Congr. 9 Septerabris 1679. — Negant taraen aliqui, quia, aiunt, Papa dispensare non intendit nisi cum illis, qui yere sunt pauperes. — Lacroix, n. 859. — Gousset, n. 866.

In praxi autem licet peccent graviter illi, qui obtinent dispen- sationera in forma pauperum, cum non sint pauperes, attamen, contracto matrimonio, videtur quod standum sit pro illius valo- re, sakera ob auctoritalem S. Lig. et S. Congr., nisi probetur hanc declarationem authenlicara non esse.

QuAER. 4* Quinam censendi sint pauperes'}

Resp. Ex lure canonico debent esse aliquo modo miserabiles, cura de stylo Curiae sic confici debeat petilio : Oratores paupe- res et miserabiies existunt, aique ex labore, et industria sua vivunt. In praxi exponendus est status forlunae, vel standura est regulis ab Episcopo datis.

(a) Superius iam dictum est, praeceptumhoc seu legem exponendi incasu praesenli occultam incestus clrcumstanliam nonevinci: nec ullam huic opinioni vim accedere ex Constitulione Benedicti XIV, quam A. rursus adducit.

bE MATRIJIOKIO 779

Kx Dcclaratione a Rectoribus aposlolicac Dalariao anno IHil data, illi rcputandi sunt pauperes, quoruni fortuna valorfm J>,000 fr. non excedit; illi vcro (juorun) lortuna lO.nOo fr. va- ioreni nou excedit, fere jtauprres dicuutur. — Uoutier, Dupens. imped. sect. 3. JJ. 3.

880. — (JiAKR. .*»• Quomodo sil ejequnida dispensatio? Hesp. V (Juoad dispensattonem S. PoenUentianae, lial posl

absolulionein his verhis, aut similihus : Auclnhtaie apostolira dispenso tvcuiii super xmpedimentum .Y. , quod tncurristt , ul matrimonium inire ( vel loitum perliccre) taleas, et legiti- mam reddn prolem susceptam (vel suscipiendam . /n nomine Patris, fic.

Si vero dispensatio sit a voto caslitalis, dicilur: Insuper ttbi votum castitalis, f/uod cmisisti, ut vateas matnaiomum contra- here, el illo uti, in opera, quae ttbi praescripsi dispensando, commuto. In nomine, etc.

Nulla formnla suh pot-na nullitaii>, inio nec suh praeceplo rigoroso praescnhilnr; nulla eniiii in Hit. Homaiw l^ 'i..'i"r Si (^onfessiiriu^ prolcm le^iliniare oniisissct, hanc onn . rc-

pararc posset; lunc enim causam sihi commisijam cl noniKju absolulam continuaret. — liouvier.

itesjt. '2" Oiiojid dispensaiioncm ftatanac I Delc.uMUi-^ iid Ui- spen^aiidum dchet inipiirere deveril.ite causarum, ut in Ucm ri- plo licihclur; prohahilius tanien haec inforiiiatio ad validit.i:< iii non requirilnr. 2* Dehet declarare coram partibus el le»libus, tolli impi'dimentnm matrimonii, el iubcre ul atteslalio buius di- spens;»lioiiis scrihalur in rc^istris dioecesis. 3' Dchel transmil- lere llcscripluiii D.itaruie ad Parochum allerutniu i.irus cum licentia ut iiiatrimonio assistere po**sit.

Dispensalio a Dataria scn)|M'r p«T Kpiscopnm pelenda e.«'l. Dispcnsalio aulcm a Poenilenliaria immrdiate ahoratore, vi' !> alio ciiis loco, prti p<»tesl. Sccurius lamen *' ' ' ' '^la «luc^- (pie medinnlc Kpiscopo cl tncito noiiiine or;i'. . . itur.

881. ^)i ai:r. fi' (Juomodo ab ICpiscopis diipensntto nhft- nenda sil, (juando e.r Indulto dispensare possuntJ

Ursp. Kaedcm re^ulae, quae in Cuna llomana hahentur ul neccssariae, necessario etiam in casu ser^ — ' ' • sunl ; (]uia niens est Sumnii Pontilicis, ui alio niodo I, , concesMonc apostolica uti nctpicanl.

Kpi.scopus virtule ludulli AtH).slolici dis|H ii^.inN. suh |H)CDa nullitatis exprimere dehet, so dispcnsarc lan«|uam S. Scdi> dc-

780 TRACTATUS

legatum ex ladulto delegationis coucesso, tali die et anno, et tot mensibus aut annis yalituro ; quia Indulta illud vulgo prae- scribunt, et illud tunc praescribi sub poena nullitatis asserit Benedichis XIV in Constitutione Ad tuas manus, 2 Aug. 1748.

882. — QuAER. ^i" Quaenam sint clausulae, quae in dispen- sationibus a S. Poenitentiaria apponi solenfi

Resp. Sunt sequentes, scilicet V Si itasit. Fidesautem poe- nitenti adhibenda est, nisi delegatus certe sciat oppositum ex notitia extra confessionem accepta. 2° Audita prius Sacramen- tali confessione. luxta igitur hanc clausulam necessaria est con- fessio. 3" Sublata occasione peccandi. luteHigitur, si occasio sit voiuntaria, quae de facto est tollenda; si vero necessaria, aufe- ratur saltem exanimo, reddendo illam ex proxima remotam per debita media. 4" Dummodo impedimentum sit occultum. 5° In- iuncta ei gravipoenitentia. Intelligitur iuxta conditionem ac vi- res poenitentis. 6° Praesentibus laceratis, sub poena excommu- nicationis tatae sententiae. Ilaec laceratio statim facienda est, sed intelhge moraliter, nempe saltem infra triduum post di- spensationem executam. Si autem iu htleris non sit apposila elausula laceralionis, prout non apponitur quando matrimonium nondum est contractum, tunc non est obligatio eas lacerandi, sed huiusmodi dispensatio debet a Parocho caute annotari in hbro, qui non possit a quopiam aho aspici, quo ipse scihcet, «bi opus fuerit, fidem facere de dispensatione impetrata possit. ~S. Lig. n. 1143.

883. — QuAER. 8° Quomodo taxa pecuniaria, quae oratori- hus imponitur, conciliari possit cum Decreto Conc. Trid. iuben- hente, ul dispensatio gratis concedatur"!

Resp. Si pecunia occasione dispensationum percepta in be- Beficium dispensantis vergeret, mandatum Conc. Trid. violare- ^ur et dispensatio simoniaca foret; verum non ita se res habet: pecunia enim accipitur tantum uti eleemosyna in opera pia impendenda [a).

[a) Necesse non est, ut rtispensandi causa concessionem elusdem praecedat, sed sufliclt, quod per ipsam dispensationem, huiusque modum causa ipsa consummelur. Nam quando dalur dispensatio slne causa, imponilur aliqua saitsfaclio vel mulcta in pium opus vel 'iin aliam utilitatem Ecclesiae communem; per quod opus consurgit

r>E MATIIIMOMO 78t

S8'i. — QuAER. 9* Ouomodo rjrqueuda sit disjtrusatio sacrae Poenilenliariae, si impedimenlum sit utr.que contrahenti uotum et rotnmune?

Itrsp. [q hoc casu nlcrque a rcspeclivo f •'' mh; ui-prii- samiiis c>l. (!on>lul e\ re>ponsione »S'. Por^i uir, die I »

Novcnibr. lTi8. — Idem aulein Rescriplum (iuobus Confessa- riis indervire polest, et diluccraniJum esl ab eo, qui po^lerius cum suo poenilcnle illud cxeijuilur. Si vcro inipc<linicnlum uni tanUiiu noluiii sit, unica execulio renuiritur — ' 'dlrt, rraitr des Dispenbcs. — Itoucier^ elc.

FOn.Ml I.AK

AI) P0>TILA.M).\-' |t|-I'KNM^"'Nr^. I. \ Il\TAniA.

Beatissinie Patrr,

88j. — loannes N. ( ponitur nomen proprium et Anna .N., e Parochia vulgo dicta N., Dioecesis N., consanguinei in 2* gra- du aequali, matrimonium serum inire rupiunt, et ideo dispen- sntionrm sibi nrcrssariam a Itratitudine Ve.stra suppliciter ef" flagitant. Hationts sunt 1* \kias pii.ii.ae, guae lam nymti quintiue annos nata, alium probahiliter non intenirei twum, cui contenicnter nubere possit; i* viBitTEs cuiiistia.nae in ii/ro- (jue oratore existnttes ; V anuistia loci. , Ponautur aliae cau- sae, si adsint.

In loco N., (/i>.... elc.

/'. Hcctor Parochiae.

Si sinl pauprrrs, posl e\positas raliones dicilur ; Paupern ac miscrahile\ eristunt, atque es tabore et industria tantum vivunt.

causa diApen^ationi.n. qunr tunc fil prr modMm eowmvt^tionii, iicut eliam in conce.%uone Indultjenliarum /fm' i/iJtinvi. lla SuarfZ {Di I.eg. iib. n. Cnp. IH. n. i6.K

782 TRACTATUS

Suppllcatio a parocho oratorum confecta ad Episcopum mitti debet. Episcopus vero, yel loco ipsius Yicarius generalis, eam testimonio, sigilio et chirographo Episcopali munitam, mittit Romam ad mandatarium suura, qui dispensationem sollicitat, eamque ad Episcopum transmittit.

II. A POENITENTIARIA.

Eminentissime et Reverendissime Domine,

886. Titus conscius (vel ignarus) impedimenti, contraxit in facie Ecclesiae matrimonium cum muliere, cuius matrem, vel fi- liam, vel sororem prius carnaliter cognovit; quare cum absque scandalo separari non possint, et impedimentum sit occultum^ humillime supplicat Eminentiae Vestrae, ut ei dispensationem benigne indulgeat, ut valide contrahere possit.

Dignetur Eminentia Yestra responsum dirigere ad me infra scriptum.

Hic exprimendum est nomen et cognomen illius, ad quem re- scribendum est; nomen item oppidi vel civitatis ad quam aut per quam rescribendum, et haee quidem vulgari hngua. — Su- pra supplicationem clausam et sigillatam ponitur: Eminentissi- mo ac Reverendissimo DD. Cardinali Maiori Poenitentiario.

887. — Altera forraula, quando duplex est impedimentum, unum publicum, aliud occultum.

Eminentissime et Reverendissime Domine,

Petrus et Anna consanguinei in secundo gradu, non spe faci- lioris dispensationis obtinendae (a), sed vesana libidine victi,

[a) Haec non sunt ad rem ; circumstanlia enim copulae antece- denter habitae, cura fine vel absque fine oblinendi facillus dispen- salionem, tunc solura in causa est, quando de matrimonio inter ipsos incesiuosos conlrahendo agitur. Caeterum si absque fine ac spe dispensationis oblinendae patralus fuerit incestus, et de nu- pliis inter ipsos incesluosos ineundis agatur, iam diximus [sup. in not. ad n. 867. et 872.), huius exponendae circumstaniiae nullam urgere necessitalem, nlsi forte haec unica causa dispensalionis ob- linendae suppetat.

DB MATRIMOMO 7tf

rm simul Itabuerunl. loaunes tero Pelri frater Annom ducrre intendit, constituta itli dote, quam alninde habere non posjtei iuJta status sui conditionem : ambo supplicant SS. DU., ut />a- taria apostotica difjnetur cum illis super d\cto c^miangmmitafis imprdimento dispcnsarc. Kminentiae autem \estrae kumtiiter snpplicat oratrij' Anna, quatenus ex speciati gratia cum ipsa dispensare diynelur, ut non obslante praedicto affinitatis ex i/- licila copula provenimlis impedimnilo penilus occutto, matrt- moniuin rum dictn loanne tinle et vatide conlrahere posstt.

AUA FOBUILA PRO VOTO CASTITATIS PKRrETlAE.

I:mincntissime et Jteverendtssimr Jjumine,

888. — Puetta quardam annos circiter quindecm nata scien- ter el tihrre votum emisit castitatis p«rpelun sertandae : nune autem iudicio iJonfessarii, qui iamdudum tpsius confessiones

cjripil, in cerlum satulis disrrimrn vrnirel, nisi nnbat : qua- proplrr siipplicnl humililer el enixe, rntinu si7ii 'nmmutart ad e/[rrlinn contrahendt malrinwntuin. hignetur Eminenlia Veslra, elc.

ALIA PORMILV Dt: llL rAPJM.

889. — Tilius cum raslilatts voto sit obstricttis, et cuih 1« gravi terselur pericuto inconlinentiae, suppticiter orat Etmnen- tiam \eslram, ut dtgnetur oralori a praefato voto dtspensatto- nem indutgerr, quo matrtmonium cnntraftere possit, clc.

Ntm I' Snpplirationr^ til I>iUriccu , in qaibat rautar raooo;..;. . .ipri-

mantur, vel qaar lr«lironnio KpiMopi, aliav» rooililion» rr^uitiU rartol, Jitaet- rtntnr, rt ■!> Offiriania S. Comgr. noo rrapoaJelar.

2* In liallia omirril nunr tnl frr iwM . ■{u*<- m «ti! j<<i

potMt, «ritirrl inalriinnniuiii ri«ilitrr ' n, v«| p<ri<-olain n ' lUi' ^

tue TOTO diiprntatio prampu** roorrdilur in ||r«tiaai •p*M«*, pf«li« •«!•• «#l

nlurar, rt faaiiliar , «ri •A «itanJuin «raoiUlaai rvlifioai H a>onk«« p«rai- lui.

V Korma ilivprnMlionuni Iniu in IWnilrntiiria tam lo t>«l«ri« a«»r rtr** pU, e«t rt>Miiii4Mri4i, id r«l, ilatar po|r«la« Ji*p4>o«aa<li, ooa vrro proovi»* Jt\- ypentatur I n«lp infrrtur rau««« •ll«t«« JvWro •••• »««M, tmm t»mfi% ^w» ll»> siriplau llaroa eip««lilar, luin Uinpor* ^M «MorfUai tktfmKHtMm ■M»4aCV(

l8i TRACTATLS

nam iri Ucscripto Jlcifur : si res ila sil, aut f|uiil aequivalens, vcl saltem sivlt- intelligitur (a).

A" Dispensatio pro foro interno comraittl solet Doctorl in Theologia, vel in lure canonieo, vel , si liabcri necjuit, Confessario al» Episcopo approbato, quj non potest cxequi dispensationem , nisi audila prius confessione ; sed quoniam raro nunc inveniri possunt in plerisque locis Confessarii in Thcologia Doctores , ordinarie simpliciter facultas dispensandi Confessario a poenitente eligendo com- mittitur.

CAPUT VII.

DE REVALIDATIONE MATRIMOMI.

890. — Matrimoniuni inYalidum esse potest V ob defectum consensus; 2* ob defeclum formae praescriptae ; 3° ob inha- bilitatem partium.

(a) Alii lamen cum Garcia [De Benef. P. C. Cap. 2. n. 283.) el Plr- rho Gonrado [Prax. Dispens. Apost. Lib. 7. Cap. 2. n. 32.) ceusent, satis esse quod causa existat, quo temporeDelegatus Dispensationem ipsam exequitur; quia Rescripti veri)a, Si vera esse repereris, elc. sunt fuluri temporis: et alioquin Pontlfex dicens in Rescripto, Cer- tam de praemissis nolitiam non habentes, etc, negotium commitlere videlur secundum ea adiuncta, quae Delegalus reperiet. Opponit Suarez {De Leg. Lib. 6. Cap. 20. n. 14.) cum aliis (Apud De lustis De Dispens. Matrim. Lib. 1. Cap. 6. n. 299.-301.), petitionem esse snh- reptitiam, nec praesumendum esse, quod Ponlifex velit fraudibus ; favere. Atrespondebunt alii fortassis, non esse subreptitiam dispen- tionem, quae demum ob causam vere existentem concedilur ; et adversarii convenire ultro debent, validam fore, si in casu falsilas non per dolum, sed bona fide fuerit exposita. Quocirca dispensa- tionis nullitatem non ex defectu causae demum repeleni, sed ex crimlne fraudis, quam Ponlifex punire sic velit, etiamsi alioqui di- spensatio causae vere existenti concedatur. At vero id minus co- haerenter ab iis dicetur, qui cum communi tenent, validam esse dispensationem ab eo obtentam, qui simul cum causa vera et suffi- cienli in supplici libello fraudulenler alias causas itidem per se suf- ficientes sed prorsus falsas superaddat. nanc tamen quaestionem defmire, sapientiorum esto.

DE MATRIMOMO 785

ARTICULUS 1.

PE REVAMDATIO.NE MVTRIUOMI IRRITI OB nErECTlll CONSEIISCS.

Ccrlum cst, 1' iii.iimuoiiiuiu ijiilluni oh soluin ij ron-

sensus r»;validuri possc pcr siui[)liccm consensu.s rL..w,..i.,>ncm.

Cerluin csl, 2* rci|uiri renoviilionem fonscnsus ulnu.S(juc par- tis, si ulra(|uc vcrc non conscnsit, ct sallcm illius, qui non con- scDsit, si uuicus sit. Dc pluribus aulcm controvertitur; hiDC

Quaesita :

8!U. — (Jlakr. r An conseiisus ab utroque debeat renorari, si unus tantum ftrle vel coarte consenserit?

Itesp. .Yfv/. Kalio cst, (juia con>cnsus alterius vcre posiliiN |)crscvcral, (juaiu(iiu j)0silivt' rclraclatus non fucril. — Ila rmn- inuniter Tlteoloyi, cl lianc sentcntiam vcriorem, id est moralitcr ccrtam vocat S. Imj. n. 1 II i.

Nonuulli taiiicu aflinuant, ()iiorum aliocjui senlrnlia non viJc- tur probaljilis. Al in praxi praolal lulius consilium cli^-eri', ct <luoaiJ ticri ab^^^^uc inc(jnimo.lo scu pcriculo potcst, curandum, ut conseusuh ah utrotjue elicialur.

— Qi AEH. 2' An consemus renovandus sit coram Parocho et testibus ?

hesp. .»f/. Apparct c\ praxi Ecclcsiac el senlcDtia communi, ob lucoiiimoda uiinirum, ({uac e\ ilU ubligatiouc scqucrcutur.

ARTICULUS 11.

I»E RE\MU»\TIONE »l\TRI\loMI IRRITI Of. r.pri. Tiy lORUAE rR\K.x«,niPTM.

H\ii. — I. Ccrtum est, matnniouium invabdum rationc clan- dcsiinilatis incnu.lum rssc coraiu Parocho et te^libus. oisi obti- ncalur a Suiiuuo Ponliluc dispcu>atio a lcge Coiif. Trui., quae alio({uin raro conceditur. Le\ euim illa tamdiu obligat. quam- (liu uon fuii implcia, cum sil rondiiio stne qna non, rfqui»iU in oiiiui casu ad lualniuonii^validiialcm, nisi rccursus ad Paro- cliuiu sit inqjossibilis, ut su|)ra, ubi dc impcdimeuto clandcsli- uilalis, dicium cst.

ciRT Tom. IL 50

786 TRACTATUS

II. Si ambo coninges non renuant se sistere coram Parocho, coram eo revalidandum erit matrimonium vel publice vel oc- culte, prout nullitas matrimonii publica aut occuita fuerit. Ratio est, quia in priori casu scandalum est removendum, in posle- riori vero praecavendum illud est, et fama sponsorum servanda.

Confirmatur insuper ex Declaratione Card. Caprara legati a latere in Galliis, in Instructione de matrimoniorum irritorura re- validatione. Sic enim ille: 6" Simllitas matrimonii occulta si(, seu commumter ignoretur, matrimonium coram proprio Paro- cho, adhibitis saltem duobus testibus confldentibus, secreto ad mtanda scandala contrahendum est; adnotata deinde particuta in secretorum matrimoniorum libro. T Si nullitas matrimonii publica sit, ad scandalum removendim matrimonium publice servata forma Conc. Trid. celebrandum est. Quod si Ordina- fius ob peculiares circumstantias iudicaverit, expedire ut secre- to coram proprio Parocho et duobus testibus potius cetebretur, secreto celebrari poterit, dummodo tamen pubticum scandalum alia ratione removeri possit, et quam.primum removeatur.

Yariae autem occurrunt difficultates, si una pars consentiat ad contrahendum coram Parocho et altera renuat, vel si ambae sint male dispositae. Hinc

Quaesita :

893. — QuAER. r Quid agendum, si una pars vel utraque consentiat ad consensum coram Parocho renovandum, sed re- nuat pergere ad Ecclesiam ?

Resp. Coniungendi sunt in sua ipsorum domo vel aho loco ab ipsis electo, dummodo adsint testes graves, quorum ope con- validatio huius matrimonii fieri possit pubhca, si hoc ad tol- lendum scandalum sit necessarium, scilicet si invahditas prioris coniunctionis sit notoria.

QuAER. 2° Quid agendum, si unus renuat contrahere coram Parocho ?

Resp. Sic respondet Card. Caprara in Instructione citata: Si renuentia oriatur ex ignorantia vel aliquo errore contra leges aut doctrinam Ecclesiae circa impedimenta matrimonium irri- tantia, renuens debita cum prudentia et in caritate instruatur. Et quatenus adhuc renuat matrimonium suum in facie Ecclesiae convalidare, tunc satagendum est, ut specialem procuratorem constituat, qui eius nomine matrimonium contrahat de more;

DB MATRIMOXIO 7g7

auisaltem, erpresxo eonsensu de praesenli per Fpistolam rfi- rectain jirojnio Parorho rel alteri Sn ' ', (trdinaru aut Pa- rochi lirndiam hahenti, malrimoniuiu . ., . ctur.

894. — QuAKR. V (>«*</, si pars indisposita ne per procura- torem quidrm cetit contrahere, etc. ?

Itesp. Sic idcm respondrl Cardin. Caprara:

Si hartr - '■ " ''ntenus , ' r( ,,ar^

vna ad ni ^y /, ...^:a supni. .....lita, fa-

ciendam adduci nequeat...., ad dispensationem in radir^ ma-

trimonii, seu ad matrimonii snnationem in radice detrnin posse iii ' s, ita ut sttKtm innocentis partis nnimar sntnti^

prolis IfjiixniUtti ft familtarum tranquiltitali omniuo m,, ut' tum sit, et f/i(ainprimum etiam renuenlis aniinar sulud / ? - deri possit.

QuAKR. 4' Ouid, si neutra pars denuo malrimomum contra- here consentiaff

Itesp. .Nihil oninino hic el nunc faciendiim esi, rum nulln di- spensalio ah Kccl»*sia in lali casu concedalur. Kcstal ifriiur, ui Parochus vacet fervenli orolioni, fnM|iienler Dco misernmos concuhinarios commendet, el assiduis curis horum con\ersio- nem procurare salapat.

IRTICIJLUS III.

Dl 1I\ ALID.VTIO^e MATRIMOMI IRtlTI OB IMIMlll ITATm rvBTICV.

Ad revalidandum matrimonium irritum oh impedimentum fc- clcsiasticum, ante omnia ohlintMida est impcdimenti di>|>ensa- lio. Duplicis vcro generis datur, scilicet 1* dispensntio simpiex, scu modo consuelo; 2* dispensatio in radice malrimonii.

i^ , I. Ifr rrriiliiliitinnr miitftinnim imuln i\iil\i\nrif\

Heyulae:

89J). — !• Hequhi. S\ uierquo foimiv mI consriiis mi; inenti, uleri|ui* lcnclur consensuin rem»varr, obtenta di^i ;. satione ad matriiuonium revaiidandum. Kalio est, quin snrntia nullitatis matrimouii oh notum impedimentum dirimen<( nece»- sario verum consensum in praecedcnti raalrimonii contractu cxcluscral.

788 TRACTATUS

11* Regula. Si una tantum pars irapedimenlum cognoverit, illa certo tenetur consensum suum renovare, saltem sola seor- sim. Sequitur ex modo dictis.

III* Regula. Pars ignara impedimenti non deberet necessa- rio renovare consensum ad matrimonii validitatem, si impedi- mentum alteram tantum partem respiceret. Ratio est, quia con- sensus illius fuit ab initio validus, et proinde perseverat; ergo sufficeret renovatio consensus partis inhabilis. Ilinc si fidelis duxisset non baptizatam, quae ignorat impedimentum, suffice- ret, ut cessante intidelitate vel obtenta dispensatione, fidelis re- Dovaret consensum ; quia consensus infidelis fuit validus, cum Ecclesia non potuerit ei imprimere inhabifitatem personalem.

Quaesita :

896. — QuAER. V An pars ignorans mpedimentum, neces- sario debeat consensum renovare ad validam matrimonii redin- tegrationem ?

Resp. Duplex datur sententia probabiiis:

P Sententia communiter afflrmat. Ratio est, 1' quia impe- dimentum toHit efficaciam consensus a principio; ergo remanet inefficax, et proinde nullum eflectuni producere potest, cum perseveret eodem modo, quo datus est: dispensatio autem sim- plex non sanat vitium, quod praecessit, sed partes reddit so- lummodo capaces ad consentiendum in posterum; 2* quia in Rescriptis S. Poenitentiariae, haec clausula addi solet : Altera parte de nullitate prioris matrimonii certiorata. Ergo, etc. — Sancliez. — Sylvius. — Navarrus, etc.

IP Sententia negat. Ratio est, quia prior consensus, licet eflectu suo caruerit ob impedimentum a iure positivo apposi- tum, tamen de iure naturae fuit validus, cum fuerit praestitus erga personam de iure naturae habilem ad contrahendum: ergo sublato impedimento, sufficit prior consensus, qui virtualiter in efl^ectu per copulam coniugalem, cohabitationem aut peralia si- gna externa perseverat. Ergo accedente consensu interno con- iugisconscii impedimenti, expresso saltem persimilia signaex- lerna, utriusque consensus unitur et matrimonium convalidatur. Nec obstat clausula S. Poenitentiariae, quae apponi censetur, non ut vera conditio, sed ut simplex instructio ; quia alias haec conditio saepe frustraretur. — Salmanticenses^ etc.

DE MATRIMOMO TH1>

Carlcrum in praxi non e«*l recrdrndiini .ijjrn.t -> :!• • • i nisi oljlinealur di>|)cnsiilio i/j radice, «sjllcm cxlra 4jsu;.. ^: geolis nccessilalis. Si aulem casus urgeat, nec facilc dispcn- salio in radice oblineri possit, licehit uli sccunda sentrntia ; <]uia in taiibus an^'U>liis non e^l proliibitum uti opinione prol>a- liili cliam riiin pcriculo fnislralionis Sarr.imrnli a . Neressitas aulem ur^^ens adesl, «juaudo c\ manireslaiionc nullitiilis malri- monii altcri parti facla, vcl e\ separatione coniu^um, periru- lum mortis aut ^ravis infamiac vel scandali timen prudenter potest. — Ila S.Lig. n. 1 1 li. 1 IKi.

sy", — Oi VKH. 2* An renovatio consfn.sus praneqmrat co- (jnilionem nulliiatis viatrimonii^!

lirsp. Videlur aflirmandum cum scntentia communiori. Ratio cst, quia renovatio conscnsus necessario procedere dehei e\ inlonlione efrhiendi malrimonium : ille autcm (pii credil, prius matrimoiiium valiiium luisse, non vult malnmonium eflirere, sed tanlum renovat et ratum liabet matrimonitim prius initum; et cum irriluni matrimonium islud extitcrit, niatrimonium per eiusmodi consensum convalidari ne()uit. Illud praescrlim aflir- niandum esl, si apatur dc roninpc, «pii praesumitur matrimo- niiim di.^solulurus, si uullilatcm apnosccr^ t. Tunc enim cense- rctur dicerc, 8C velle malrim(»nium, scd (juod fuil ab initio, et non aliud. — Viile S. Lig. ihid.

898. — Oi AKR. y .\n consensus renocan debeat cofom Pa- rorhn et testibusf

Hfsp. V Af/irm., si impedimenlum sit publicum. Ratio rsl, r (jiiia urget tunc ratio scandali tollendi aut praecavendi ; 2" quia sic cxigunt scmper Hrevia Datanac; :V i]uia secu.«< va- lidilas matrimonii pnd)ari non possrt coram Krclesi.i, cum slet piiblire rarorbum ct lestes non adfuissr msi crlebraii"m matrimunii inviibdi, ct sic linis intentus a Ctnic. Trui. non obti- neretur; possent cnim coniuges. post matrimonium clandestine rcvalidatum, separari, et cum aliis mipune novas inirc nuptias.

litsp. '1' Vrf/. ; si impfdimenlum sit ocnillum Untio esl ; r (juia le\ Conc. Tnd. tunr viditur lam suflinenter adimpleta.

(rt^ Dlc potius, non frustrarl tunc sarramcntum ; apilur cnlm dc mnteria, in (|ua siipplcre Frrlrsi.i |H>le.*t ; cumqne In ra*u ad eandem

riMMirrrn' noii liroal, alimiuin \rro rontr ' ' ' .dum

probiibibMo MMUiiiti;un, ilr facto Eccloiaui .., , > r^l

790 TRACTATUS

per praesentiam Parochi et testium in primo matrimonio, yel quia Conc. Trid. praescribendo praesentiam Parochi et testium, merito praesumitur noluisse hunc casum comprehendere. Con- cilium enim yoluit tantum occurrere incommodis, quae exsurge- bant ex nuptiis clam celebratis ; sed in nostro casu raatrimo- nium iam publice est contractum, et idcirco illud abest pericu- lum; sufficit igitur novum consensum clam ponere; 2° quia non modo inutilis foret legis extensio ad hunc casum, sed etiam no- civa; quippe locum praeberet pluribus scandalis, partes expone- ret diffamationi, multaque alia incommoda induceret; ergo....; 5' quia evincitur ex praxi constanti S. Poenitentiariae, S. Congr. Cardinal. et ahorum Iribunalium. — S. Lig. n. 1110., et alii mnmuniter contra paucos.

899. — QuAER. 4° An saltem matrimonium nullum ob impe- dimentum occultum, sit revalidandum coram Parocho et testi- bus, si isti tempore matrimonii fuerint conscii impedimenti^f

Resp. Neg. probabilius. Ralio est, quia assistentia Parochi et testium fuit praescripta a Conc. Trid., non tam ad testandam matrimonii validitatem, quae multipliciter potest eis esse ignota, quam ad probandam externam matrimonii celebrationem, utpe- riculum obvietur, ne iidem coniuges alias nuptias ineant.

Affirmant Siniem probabiliter, ait S. Lig., S anchez cum La- croix, Qi aliis pluribus ; quiaParochus et testes, assistendo ma- trimonio ipsis noto tamquam invalido, testes tantummodo fue- runt nullitatis matrimonii.

In praxi seclusa gravi difficultate tutior pars esset sequenda. Caeterum casus iste quoad praxim vix est probabilis.

900. — QuAER. 5' Quotuplici modo possit renovari seu exigi eonsensus a parte ignara impedimenti post obtentam dispen- sationem ?

Resp. Hi sunt praecipui a variis auctoribus asssignali: I°s Modus. Si coniux simpliciter dicat: Nullum est matrimo- nium nostrum propter aliquod impedimentum, vel : Dixit mihi Confessarius nullum esse...., ideoque renovemus consensum.

\V^ Modus. Si dicat coniux : Non habui verum consensum, quando matrimonium contraxi; novum nunc praestare volo, vis et tu praestaref Hic modus communiter admittitur ab auctori- bus, et recte adhiberi potest sine mendacio, cum consensus nul- lus non sit verus consensus; et aliunde coniux ignarus impedi- menti satis sic cognoscit matrimonii nullitatem.

DE MATRIMOMO 'i91

111°* Modus. Si (Jirat : Aiujor urujmlts de rahre nosth matri' mouii, ideoque renovemus cousensum. AdntiUi polcsl bic niodus iuxta communiorcm scntentiam cum S. ixg. u. 1117. — Suflicil €nim, ut altera pars ponat consensum a priori indopcndcntcn) ; ad lioc autcii) salis cst, ul dubilct prudcutcr dc valorc pnmi niatrinionii.

K\liil)onUir ctiam varii alii modi a pluribus Thcologis ; t. gr., si coniux coiuparti dical: Dic, rjuaeso, si nuilum essel noslrum matrimonium, uonne iterum contrahere vellesf Vel : Si non miki nupsisscs, uounr nunc uuhere velics'! ctc. Scd mcrilo " . li rciiciiiiilur; <{uia sic luccrlum est, nuin allcra pars lutch . .. . a- flensum iterarc in pracccdcns matriuionium, aa vero lu uovum conscntire. — Mde S. Lig. n. 1117.

§. 11. /)e revalidalwne inatrimonii cum dispensatione

in radirc.

!)01. — Dispcnsatio in radice csl abrogalio legis ecclesiasU- cac, quae inipodinientuni iuduxil, incasu |> ta

cum irrilalione omnium cHVt-tuuin, (|ui cliai.. <...iv.. i v >•

seculi sunt. — Benedici. A/V, lustiUU., 87. «. 8'J.; Jt *,

l. 13., cap. 21. n. 7.

Ilaec igitur dispcnsatio elTeclum suum pruducit, lollendo de niedio le^is elTerius, qui ob malriiuunii li ■ ' ' ' ii antc iikIu- rlam dispenNationem, ac etiam in ipso coi li actu, pro-

ducti luerunl. — Ita etiam idem Summus /

llinc dispensatio simplcx a dispensatione in radice in eo dif- ferl, (piod prior clTcctum suum non babet nisi a tempore quo conceditnr, seu cs nunc, uec t V eximer : ' l a cousensus

rcnovalione. l*oslerior vero > Jal mal. uiu a tr-...i,,tr9

matnmomi, seu rj/uric, id est, p(*r/u7ioiif//i tuns, as io

ad raduem seu origiDcm malnmonii, el in eoJem {^lalu rem po- nil, ac si imiH^dimcntuin nun<]uam extilissci. linic dicitur dis- pen.satio in radice, propterea ipiod d»*strual elTeclum impodi- nienli a radice seu a pnnripio nialrimonii. snlicrt 1 ' «^inando vi- tium consensus; *!' validitatcm matrimonio tnbucndo; 3' lcgili- niitatcm liliis conrcrendo in ordine ad elTcclus spiriluales ,a).

(a) IntHlipp, ipiod idontnis li.u a.l I - . l-

<]ue ecrlc.vinstica olliria ; cpi.i dc re dv....i »..,,.•». ci^. t-

rum disscnsio.

792 TRACTATUS

Principia :

902. — I. Potest Ecclesia, seu Summus Pontifex, dispensa- re in radice matrimonii quoad omnia impedimenta luris eccle-

Quaestlo est, utait Sanchez (DeMatrm. Lib. 8. Disp. 7. n. 3.) An Pontifex dispensando in matrimonii irriti radice, possit legitimare filios ex eo ante matrimonii dispensationem natos, in locis sibi tem- poralHer non subditis, ita ut capaces sint officiorum ac successionis honorum temporalium? idest an possit efficere, ut dispensatio ilta re- trotrahatur ad tempus, quo id matrimonium irrilum contractum est, ita ut censeatur, quasi a principio fuisset valide inilum media illa dispensatione, ad eum effeclum, ut protes, ante dispensalionem ex illo habita, sit quoad omnia etiam legitima, non atiter quam si ex legitimo matrimonio nata foret. Et tota difficultas est, quando impedimentum, ob quod id matrimonium fuit irritum, est iure pontificio inductum. Quae conlroversla gravissiml sane momenti est, cum ex ea definiri debeat, v. gr., an filius exillegitimo matrimonio natus, sed ope hu- ius dispensationis in radice adeptus legitimaiionem, in Maioratus ac Fideicommissi successione praeferendus sit aut alleri fratri mi- nori, sed post dispensalionem obtentam legilime nato, aut alteri consanguineo.

Sanchez porro (ibid.) post allatas rationes pro opinione negante, et nonnuUos eiusdem paironos, sic suam deinde sentenliam explicat (ibid. n. 4.): At frequentissima ac verior sentenlia habet, id posse Pontificem. Ducitur, quia radix et origo, ex qua consurgit, ut proles sit illegitima, ac subinde incurrat illegitimilatis damna, sive eccle- siastica sive saecularia, est lex ecclesiastica, qua statutum est, ut id impedimentum in eo matrimonii contractu rcpertum, illud dirimat: ac eanon stante matrimonium fuisset validum, acproles legilima, nec eadamna incurrisset. At Pontifex potest suam legem irritare etrevo- care quoad effectus iure humano ex ea sequutos, et non tantum quoad imposterum incurrendos , efficiendo ut non incurrantur, sed eliam quoad iam incursos, abolendo illos ac si lex edita nunquam fuisset, ut constat ex Clement. Unica De Immunitate Eccles., ubi Clemens V revocat quasdam Praedecessorum Constitutiones etiam quoad effectus antea productos, ibi: Quidquid ex eis sequutum est, vel ob eas, penitus revocamus, el eas haberl volumus pro infectis. Ubi Glossa, Card., Anchar., Immol., Abb., inde inferunt, tantam esse Pontificis potestatem circa ea, quae sunt iuris positivi, ut possit ea revocare prout ex tunc, quando edila sunt : ac omnes effectus praeteritos abo-

DE MATRIMOMO 7'J3

siaslici. Ralio esl, P Oiiia dispcnsarp in radirc nihit aliud p*t, (|uani aurorro impodimonluin non lanlum m fulutum, »cd elinm in praelerilum, scu lollcrc elTcclus, quos produxit, ita ut coram

iere, ac si nuuquam edila fuiisent. Ergo *iV dinpenwnt Pontifei in radice malrimonii, ide%t, in initio ipuui, rerorando imptdimniMm, quod ipaum irrilnvit, ac si nunquam rxlitiuet, elf\riet, iU dltpuualh relrotrahatur ad matrimnnii Initium^ ar perinde cenieatur ae ti id matrinionium fuis^et ab initio validum, nullo impedimento irritante exiitenle: in tfuo ca^u prules einet vere leyitima quoad omnia. Ft ron- firmatur, (juia hoc non ent dispenaare in lege civili et effectibux eiuj, sed indirecte et per quandam con.tequentiam : quia scilicet tege ciriii inntrr^tntur ea dnn.nfi n prolc. ^ "fa lcylK r ' " -'' -le irritan-

tii pr<iedirtum matrim^tnium /i , rr qu i ^ nn ent, Ht

matrimonium sit irritum, et subinde prules, ej: eu concepta, illegitima ac subdita oinnihus illegidmitalis damuis iure cirili statutis. l\m enjo l*unlifcs sua disptn^aliune in ipsa matrimunti radice tullal di- recle firmitatem iUius leyis ecclesiasticae, eamqne prorsus aboleat, pcrinde ac si lex illa nunquom prodiisset, efficiet indirecte et per quandam . ntiam, ut ea oiiinia damna '■- - ' '• quae

ex leqis eri • itK ^rmitnte pend>hnnt . /:'/'. ■• rna-

gis haeeralio, rl caelera. tpiae \ideri ilii pos>un( : uln posl raiio- nes uberiori adliiic luce collustrnlns coiigerieui addit Doctorum, qui eaiidein seiiteiili.iin Iradiderunt.

Veruiil.iineii huir panigrapho, in i|ua ."^edis .\po>tolicac iuni tam .slrenue agf!res>us e>i lueri ac \indicare, liuic, inqunm. pamgnipbn prorsus deljelur, quod noiuen Thom.n' ^ ' /ii iii Indicem /.i6ro- ruMi prohibitorUm >il relatuiii, cl in cai >,. juoijue lihrorum, i|ui vcualcs etium in t rbe proslanl, ^nepe videas .<anche/ii nomini el Operi l)e Mntrimonio haiic infamiae notam inu^lain Oui lieri, «fi.rs, 1(1 poluil ? I*aucis aceipe. f.um Veip •■■ ' u* opus an. \(\\t ederclur. para^raj)hus isia oculos pupugil l ^ir(»rum. «pii Venclac rel-

puhlicne de.Hor\iel)antin diuturno tteho, quod advrrsus .V|>05tolicam Scdeiii eius(pie inra perxicnnler perere pn tno el

.««lecuia iioii interuiisil. Iiidirtum ila(|uen M. _. :; opus

prodire iii iucrm ihi posset, ni?»l in\i.sj parngraphu^, qua^i rriputdi- cae iurihusadversa, praeclderelur nc peniluntollerelur. Id vero fa- ctnin vi^'ilaiiline romnnae ondos non .vuhf ■' ■ ■ ' • ■'* "'' "' n celelierriiiio ac oiiiniuiii iiinnihu'» Irito op«T. i-

spiriens 8Uorum iuriuiu olTensam, rl exlnde romplurium sfan«l.dum, corruplain iilnm edilicmem Sn rideiiiini \oIuit. nlipie adeo li :....... ;. . . ;■ ^ . -

*794 TRACTATUS

Ecclesia habeantur, quasi nunquam extiterint. In his autem ni- hil est quod potestatem Ecclesiae superet, Ergo, etc. 2" Quia id constat, contirmaturque ex praxi Ecclesiae, quae a pluri- l)us saeculis tales dispensationes concedere consuevit. Primus sic dispensasse legitur Bonifacius YIH, ann. 1301 ; recentiori- bus aulem temporibus frequentius eodem modo dispensarunt Piiis VI, Pius YII, Leo XII, etc.

903. — II. Tres autem conditiones requiruntur, ut matrimo- nium ope dispensationis in radice convalidari possit, scilicet

V Ut coniunctio coniugum habuerit speciem extrinsecam iusfi matrimonii, neque fuerit manifeste fornicaria. Sic Bened. XIY. Idemque exigit Card. Caprara. Ratio est, quia secus non ades- set yerus consensus, et proinde nullo modo posset adesse ma- trimonium, seu non adesset radix matrimonii, ut loquitur Be- nedict. XIY.

2° Ut conseusus utriusque perseveraverit ; neque enim Eccle- sia consensum etiam ex una tantum parte retractatum convali- dare potest. Aliunde non raro Pontifex exigit in Rescripto, ut constet de permanenti consensu utriusque partis. Contradicunt tamen nonnulli.

3" Ut adsit urgens et gravissima causa. Sic Benedictus XIY. In triplici autem casu praecipue haec haberi potest ; nempe V quando una pars ad renovationem consensus adduci nequit, et nihiiominus consensum de praesenti exhibet remanendi in matrimonio: sic Card. Caprara; 2° quando uni tantum parti notum est impedimentum, quod sine gravibus incommodis al- teri manifestari non posset; 3" Quando urgens adest ratio non monendi coniuges de nuliitate matrimonii,

Haec tertia conditio non requirilur ad validitatem dispen- sationis, si dispensatio concedatur a Summo Pontitice ; secus, si concedatur ab Episcopo ex Indulto particulari. — Carriere, n. 1444.

referri iussit. Quocirca damnatio non in genuinum Sanchezii opus, sed in peculiarem Operis scelesta fraude corrupti edilionem cadit. Quod vero in librorum venalium catalogis, nullo inter genuinum opus corruptamque editionem facto discrimine, ea infamiae nota saepe saepius Sanchezii nomini apponalur, id eorum, qui horum catalogo- rum curam in se suscipiunt, inscitiae, aul inadvertenliae debelur.

DE HATRrMOMO ".'):',

Oiinrsifn :

!>04. — ()i AER. r An flixpmsatin in radice possil obtinrri et

applican, vtrat/ite parte illius ignara?

Itcsj). A/firm. Knlio est, (juia nullo modo copnilio disp^nsatio- nis re(juirilur, ul Ecrlesia pussil lollere eJTeclum le;;i», .seu ob- staculum, quod obcrat eflicaciac consensus ; polestas enim Ec- clesiae a tali cognilionc cst omnino independcns. (lonlirmatur e\ praxi Kcclesiac. Elcnim Clenicns Mll, ut referl Cnttet, con- ccssit cuifjam Procopo 'qui videlur essc Mpiscopus fartiltnlcm, ut sanaret in radice, non monitis partibus, mulla malrimonia invalide inila ol) nimiam facultatum acceptarum extensionem. Aiia quoque exempla ah aliis de simiii matrimoniorum rcvali- dalione rcCeruntur.

OrAr.R. *2* An pnssit rnncedi dispen<atin i\ R^nicr, st amhae partes, dum cnntraherent, impedimentum rngnnrrrint?

Hesf). X* ISeg., iuxta communiorem sententiam. si coniuires contraliendo clare co^noverint matrimonii nullitatem. Ralio est, quia : co^Miila malrimonii invalulitale, ne(|uil d;iri in illud vc- rus ac proprie dicius consensus, scd halietur tantum inl' ntn vivendi in cnncubinatu ; ct proindc con«ensus snnari n» cum a principio lictus fuerit.

Hesp. "1* Affirm.^ si conin tuin co^noverint, non tannMi iii.iimii'. u |.iiia-

verint, vel ad eiiis invaiidilatem i\m .'. videlur

intellipcndus Card. Caprara, qui supponit possc ol)tinen dis- pcnsationem in radice ad convaiidamlum matrimonium clan' destinum, quando uua p.irs rrcusal < i

Ecclesia. Kodcm modo de inalrimon.i^ « i>iiuii i.u.mm .....»,.1- clis dislin^uenilum videlur.

90*). — yiAER. 3* An Hpiscopus disprnsare possit i> iiAi>ii c, quando potest de impcdimentis dirimnUibus es Indulto parlwu- lari dispcnsare ?

Hrsp. \r7/. llalio esl, quia di"^:""'^ ••'•» •" ••'■*''•'» r...iM;r;f n. ». iorcm poleslalcm ; cl ideo non «

lalibus. ComprokUur cliam e\ pra\i I c. quae scmpcr

dal specialem facullalem. quando poi !i m

radice concedere inlendil.

QuAER. 4* (iuomodo sit ejequrnda dispnisalto i\ rapuk?

'^96 TRACTATUS

Resp. Eodem modo, ac dispensatio simplex, addendo in for- mula verba in radice. Sic, ex, gr., Ego, auctoritate apostolica mi/ii concessa, matrimoniim a te contractim cum iV., in radice eius sano et consotido, prolemque susceptam et suscipiendam h' gitimam declaro, in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Sed nulla formula in Rit. Rom. habetur.

CAPUT VIII.

DE DEBITO CONIUGALI.

906. — Audi S. Ligorium, quaestionem hanc aggredientem, de Matrimonio, n. 900. : Piget me de hac materia quae tantam prae se fert foeditatem, ut castas mentes ipso solo nomine per- turbet, longiorem habere sermonem. Sed utinam non esset haec materia frequens in confessionibus excipiendis, ut non oporte- rei omnino Confessarium plena tractatione, sed sufpceret com- pendio instructum esse ! Ignoscat mihi propterea castus lector, si fuse de ea hic loquar, et ad casus particulares, qui deformio- rem exhibent turpitudinem^ descendam....

Coniugale debitim dicitur communis ea coniugum actio, quae generationi necessaria est, quaeque a summo rerum omnium Provisore ad humanam societatem propagandam est ordinata. Haec autem actio sita est in carnali copula, qua yir ac femina unum quasi corpus et una caro efficiuntur.

Eiusmodi actus vocatur debitum ab Apostolo ; est enim id quod sibi mutuo debent coniuges.

Agendvm I ° de liceitate aclus coniugalis ; 2" de eiasdem obligatione ; o" de peccatis coniugum.

DE MATRIMONIO 797

ARTICULUS I.

DE T.irEITATE VfTrs rOMUi.AI H. I' In »<■ ; 2' <]aoaJ circDintUotitt.

8. I. I)i' litcilale aclus coniufjalis in se spectati. Vrincipia :

007. — I. Ariiis coniiigalis inlcr legilimos coniugcs pcr sc honrslus csl cl lirilus^ niodo dcbilo lino cxerrcalur : csl cnim niedium al) ipso nalurae condilorc slalutuin alt]ue oriiin.Uuni ad legilimam humani pcncris propapalioncm.

II. Fines, (pii actum huiusmodi honcslum rcddunt, sunl 1 prulis gen<'ratio, (piae inler praecipuos nialrimonii iincscnu- ineralur ; 2* satisfactio ohli^ationis er^M allerum roniujjem ; :r scdalio coneupiscenliac, atcpie cxinde viiatio inrontinentiac lum in sc, lum in comparlc ; \' desiderium honesti amoris fo- Tcndi vcl coneiliandi, c(»niuj:alis alTcctus palcfaciendi vel pro- movendi, el«'. — fla communilrr riim S. lnj. n. SSI. et ac*/., Sanchcz, aliique rt)ntr,i vnin,uifn< (jui postrcmos duos tiocs non admittunl.

Hesotves :

!)0H. — V lllicitus csl coniuj^ii usus, si tiat ob solaoi toIu- platem ; id esl, alios lines expressc excludendo a. Palel et propositionc U' ab Innocent. \l damnata, (|uae sic soDat : Opus coniucjii ob soUim vuluptalem esercitum, omni pemlus earet cul- pa ac drfcrtu vnnali. I*er se tamen essel taiitum vr ' i-

him, (piemadmodum veniale esl cihum oh solam dt . ..„,..... ;ii sunicrc. Immunis aulem ah huc culpa esl couiugii u«us, si rc-

[a) Vide uheriorem huius doctrlnne explicarionem in not atl: 88.

\ol. f. pinf. :I0. ; (pi.ie saiu* pr - ' ' ' • habrnd' -• quli

f]\u)ad (ieleelalioiium ii>uin iii. ot som» «h Im- portune divexet.

798 TRACTATUS

mediuni sit concupiscentiae ; quippe tamquam concupiscentiae remedium licila est eius satisfactio, sive expresse, sive impli- cite intendatur (a]. — S, Lig. n. 912.

(a) Yolult Auctor per haec adsignificare, etlam levem istam inor- dinationem seu culpam operantis propter solam voluptatem vix un- quam reipsa adesse. Et ralio palet; quia inordinatio non resldet in appetendo delectatlonem : ut enim inquit S. Thomas (Contr. Gent, Lib. 3. Cap. 26. n. 6.), Delectalio, quae consequitur bonas et appe- tendas operationes, bona est, et appetenda; idque (ut ibicl. n. 7. subdlt Angellcus) convenit cum ordine nalurae.... Yidemus enim, quod na- tura illis operationibus animalium delectationem apposuit, quae sunt manifeste ad fines necessarios ordinatae.... Nisienim adesset delectch tio, animalia a praedictis usibus necessariis abstinerent. Inordinatio ilaque operantis propler solam voluptatem tmc dident, cum quis Ua involuptate sistit, ntpositive quemlibet alium finem excludat. Dixi, excludat positive; nam quod de quallbetactione communis ac certa doctrina tradit (Vid. quae ex S. Thoma attulimus Yol. I. pag. 3S, seqq.), ad aclum bonum satis esse, quod fmes aut ulterlores aut operi intrinseci non excludantur, licet quoad ipsos agens alioquin negative se habeat, idest de ils inter operandum minime cogitet, sed solum generali quodam conceptu actum ut sibi licitum atque adeo honestum apprehendat, hocipsum eliam de actu coniugali dicendum est, nimirum ad elus honesiatem sufficere, quod fines liuic operi in- trinsecl, quos el A. n. praec. recenset, positive non excludantur, agens vero opus ut sibi licllum, seu (quod idem est) non illicitum apprehendat, licet de illis finibus niliil inter agendum cogitet.

Yix porro conlingere potest, ut fines operi coniugali intrinseci positive prorsus excludanlur. Et lioc quidem Auclor innuere voluit, dum sermonem iniicit de coniugii usu tamquam de concupiscentiae remedio.

Et sane hunc quoque matrlmonio finem inesse, et quidem in- trinsecum, ut concupiscentiae sit remedium, Auctor est Apostolus (1. Cor. YLL 2.) inquiens: Propter fornicationem autem, unusquisque suam uxorem habeat, et unaquaeque suum virum habeat. Et rursus (ibid. V. 5.) : Nolite fraudare invicem, nisi forte ex consensu ad tem- pus.... et iterum revertimini inidipsum, ne tentet vos satanas pro^ pter incontinentiam vestram. Iierum autem (ibid. v. 9.): Quod si non se continent, nubant ; melius est enim nubere, quam uri.

Qulnimo Chrysostomus haec Apostoli verba explicans, contendit hunc finem nunc temporis esse praecipuum. Sic enim ille (Lib. De Yirgin. Cap. 19.): Cum liberorum procreandorum causa proditum est

DE MATRtMO^IlO Tff

2* Illicilus prnviler esl nsus malrimonii rum mcnlc arln!lr»ni» ul si (piis acccdpns ad suam, sihi aliam rppracsenlci. - S. Lig. n. ?M:i., el alii communiler.

matrlmonium, lum multo mais ad naturac ardo'-»"' .#.».•..-..— /

\tf/ue id 1'aulus Ir.statur dicens : Scd jjroplcr f» t|uis(|iie uxorcni haljcal, non propter liberontm procreationem, Aaai- (juc Ibi nnvcnirr iuh ' '' '" " ^

cur? N«» Ntis l«'iil<'l, / ^ , ^ ^ , -

tnnf liberos; sed quid? Qu\ sc noncontlncnl, milrimonium conlni- linnt. Vrinripio rnim, ut dirchmn, >' hanc t

iiifiimn^ hnhebnt ; sed dcindc lcrrn <i. . ;, . a/r/?/r or!-- duh\taxnt prnetertus est reliquus, nequitine ac Ubidinis nirsus (llom. (Junles ducendae sint iwores ^, 5,): Anle omnia disce, '/ ' ' ' "' * '" /n comiir ifant

' . , , i , '■ ijune < tusa

coniugii, el atr illud dntum ent dirinitus? Audi Paulum dicentem: A<1 \ilan(las aiilrm srorlalioucs qui^^Jjuc siiam ii\(»r»'m ' N •

</iri7, ut cvitctur paupertns, et pnientur diritUic; st,, -^ / ■

scortationem evitemu.s, ut inoderemur concupiscentiam, ut > sobrie, ut Deo ptaceamus confentt ujrore propria, hoc nobit affert , ' ' ' ' ius fructus, hoc inde lucmm at.... Uocenim in ru»- r , , /< csf, majimc ut percatum c/fugiamus, ut imn,un§$

simus a scortationibus : in hoc quaerendae sunt nuptiae, ut ad titam pudicc dniendnm nos adiurent.

>u|M'rl1mmi porro \idrhilur r\|»licarc. (juo |i.i«u» ,<"'■"• •'■n -f rmcm |>riu«lirliim confcral, seu «jua nilione naiumc ar, ffunt, taitntionen Satauae arcent, nequitiaeac libidinii sit aboliiio, tC - ' ' ' ' " '' itam de-

ij- 1 . . , , a«l alb-

lum Apostoli lextum (Uet. 1. in Cap. 1. Epist. 1. ad Corimtk.) haec intcr alia hahct: .1;)o.i(g/i/« r ns humi tm muttip.i-

catum intermisit hnnc »u.cm iv WMfNiiKi/ri-

monium fuerat in offidum nnturac, >■ nn ntemtitn-

tem, aecundum qunm insiitutum est in remed^um cuipae. Quia enim camnlis ' ' Hdilibuiremane:.. .

istiijat h - i ^ter reheutrti!! ifn ite-

lcclationis. Kt quia maioris ririutis esl, totaliter kanc • <"i-

tinm xupcrare, qunm possit ' ■.» ronrrnirr iirrr«« ; -^ ■

quod in pnrte c ' ' .^ .. . .

quidcm fil, dum T >

lem iuxla eunclem S. lioclurcin generaUonls aclu5 niliune ordUutur.

800 TRACTATUS

3" Sterilibus licitus est usus matrimonii, tum quia nulla lex in oppositum ostendi potest, tuui quia steriles per se idonei sunt ad actum coniugalem perliciendum : quod si generatio nulia se- quatur, id per accidens omnino tit; et alii praeter generationeni adsunt honesti fines coniugalem congressum cohonestantes.

4" Etiam senibus, quorum semen non est amplius prolificum, licet usus coniugii, dummodo copulam sullicienter perficere va- leant, vel ipsam perficiendi spem habeant non inanem [a]. Fa- vent enim senibus eaedem rationes, quas de sterilibus adduxi- mus. Confirmalur praeterea ex praxi Ecclesiae, quae raatrimo- niis senum benedicit. — Yide S. Lig. n. 934.

scU. (ibid.) 1*> quod homo utatur generationls actu seciindum quod convenit generalioni.... fdiorum; 2° Quod in specie humana non sint vagi et incerti concuUtus, quales sunt concuhitus fornicarii^ sed sint determinati viri ad determinatas foeminas: quae quidem determi- nalio fit per legem matrimonii.

Docente ergo S. Thoma, concupiscentiae remedium, divinitus per malrimonii inslilulionem homini paralum, in eo residet, ut per actus in legilimo coniugio generalionl idoneos ipsi concupiscentiae satisfiat, cedatur nimirum ac satisfial illi appetitioni venereorum, quam excitat apprehensa delectationis vehemeniia. Gumque haec concupiscentiae satisfactio constituat fmem operis intrinsecum, ma- nifestum est, eum, qui deleclationis apprehensione movetur ad actus coniugales, quos alioquin sibi legitimis nuptiis copulalo plane lici- tos esse novlt, adeo fmem debilum non excludere, ut polius, dum huic appetitioni vult satisfacere, ipsum finem, propter quem nuptiae a Deo sunt institutae, sectetur et impleat. Quocirca proscripta illa propositio, quam Auctor memoral, damnanda utique fuit; sed hac etiam de causa profecto fult damnanda, quod opus coniugil absur- de exhibeatveluL opus indifferens ob solam voluptalem susceptum, quando in eo opus potius sedandi concupiscenliam pervenerei ap- petitus satisfaclionem, in quo inlrinsecus ipsius operis finis consi- slit, ex doctrina Apostolica inspici debuit.

(a) Ad iudicium ferendum, quando coniugalis unio censeri queat satis perfecta, proderit ea meminisse, quae in not. ad n. 835., ubi de impolenlia^ animadvertiraus.

§. II. l)e liceitate aclus conimjalis fjuoad circuiuiui,i,i*i.

Priccipuae rirrumtlaDtlar rrapiciunl prnonaio, Mlaa tc iemft.

I. !fr rircumstantiis pcrsouae.

QuaJruplri rirrunitlanlia, «ra inipr<iiiiirntnin prrtona* ■Jnnam, prlilioni JrUli ot>r«%« pnlr«l, srilirrl I* «nluni rattilali» ; 'J* ■ffinila« r\ iorMla ; '• cogaalM Cfi' rilualis j l" laipotrntia ror|H>nili».

Pnncipia :

909. — I. Ouilihet coniu\ volo caslilalis innodatus, vel afllni- tate aut cognaiione spirituaii e\ proprio facto conlracta impedi- tus, sul) ;:;ravi debilum p(!lere pruhibetur: alteri lamen cuniugi peteiili reddere puU^l, (iiiiu etium per >e linctur ; i.llcra enini pars, ut nuper di\imus, iure suo privari Dou |>otest.

II. .Neuter coniu\ debitum pclere aut reddere potcsl, si vcl castilatis voto devincitur uterque, vel ulcniue aninitatem, aul spirilualem co|»nalionem c\ propria opera ronira^it; etenini pro- pler votum vel peccalum uierciue vinculo impedilur.

Hesolces:

910. — r Debitum reddere potest, (|uin imo lenclur, non so- liim ({iii posl iniliim nKilrimonium, sed eliam i}ui anlc matrirao- umm, volum lun allenus oppositum cmiMt : nam luet coolra- tieiido ^raviter peccaverit, validc lameu triididil coniu^t illud. (piod Deo promiscrat ; alter alioquin cuniu\, vulum «illertus {•jnor.ins, ius in rem vi contractus validi acquisivii.

*r Debilum peterc ac reddere |H)lest. (pii mair • ^ inilo.

vovet religionem ingrcdi , vrl sacros Ordinrs v , -• po5l obilum u\oris ; ncc dispcnsalionc indigct ; nam ciu<«moi1i voU non obligant, nisi post matrimonii solutionem

V Iu\la commiiniorem et probabiliorcm 'an), d< '

petere polcsl roniu\ ligalus volo, aut imj* .. • '''''

vel co;;naliunis .spirilualis n , cum ad\ertit. i , rc

(a) lntelli^(^ ;ininita(tMi) vl cognatioiirm »piritualrm , «|uar po»( initom matrimoniiim coiitrahnittur. .Vd\rrto aulcm, i|uud alihi di- rtiim csi. im|)(» liiniMito ;tHinil;\li'» «Mim iion lcurn. qu , incrstu »e pollu(M).s, luinc potMiam iguorabat.

«caT Tom. 11. 81

802 TRACTATUS

non audentem, versari in periculo incontinenliae. Petere etiam potest, quoties alter interpretative petit, ex. gr., quando mulier verecundia detinetur, ac vir sentit, ut ait S. Thomas, eius vo- luntatem petendi; quia tunc potius est reddere quam petere. — S. Lig.n. 931.

4" Coniux tamen vinculo impeditus, ne ad vitandam quidem incontinentiam debitum exigere potest ; incontinentiae quippe periculum est quidem causa dispensationem, vei suspensionem voti obtinendi, non vero debitum petendi (a). — Ita SancheZy aliique. Excipe probabiliter, si agatur de impedimentis ab Ec- clesia impositis, et dispensatio brevi obtineri nequeat, ac ma- gnum periculum incontinentiae sit in mora. -- S. Lig. n. 930. — Confer quae diximus tum de impedimento impediente voti, tum de impedimenlis dirimentibus cognationis spiritualis et af- finitatis.

//. De circimstanfiis modi vel sitiis. Regulae.

911. — I* Regula. Situs prorsus licitus ille est, quem natura ipsa docet, nempe ut mulier succuba sit, vir autem incubus. — Ita S. Thomas, et alii communiter. Ratio est, quia caeteri situs naturae ordini nonnihil adversantur, et consequenter aliquam ordinis violationem inferunt.

. II^ Regula. Nulius situs, quantumvis innaturalis, est per se graviter illicitus, dummodo actus coniugalis satis perfici possit; ratio est, quia qualiscumque situs inversio, dummodo perfici queat unio, generationem non impedit. — S. Lig. n. 917.

III* Regula. Quilibet innaturalis situs, iusta accedente causa, omni culpa vacat: interdum autem situs innaturalis facilior est, vel etiam solus possibilis ; et quidem maior quaepiam facilitas vel necessitas eiusmodi inordinationem, quae per se levis est, amovere potest. — S. Lig. ibid.

[a) Impedlto tamen haud illicitum videlur, alterum coniugem de proprio periculo monere, eumque rogare, ut hac de causa subinde €xigat.

DE MATRIVOMO Slt

Jtesolces :

012. — r .Minimc pecranl couiugt^s, (|ui silum invcTlunt ob pcriculnm ahorlus loniporc praopnalionis, ob viri pinpuedmcm Tcl curvitalcm, ob nimiam mulicri<i dcraligalioncm, aul eliani ob fri^idilalcni, riuando innaUirali situ macis e\ * * r, clc.

•2' SilUS, IjUi SoUlS pOSsiblllS PSl, «pi.ili.riin mIhii ol^

nullatcnus daninatur, licct non niodica i-

tur; quia pars ista scminis non cst gcneralioni nec(^^s.triii. vi pcr accidons, inviiis coniii^ibus, drpi-rditur.

:\* (iavcnduni cst prudcnli (ionlcssario, ne dr v. diondi modis lanat <pi;ioslionos, tpiae non solum n .

scd scandali ctiam plcnac. lliuc si pocnilcn.s dubium de bis in- iiciat, (^onfessario satis crit nossc, an completa fuerii ixitlutio extra vas dobitum. Dixi, si dnbia inin iat, aut etiam li ' ^» occasionein pDcniten^s sujtpedttet: nemo cnim non > idot. ■ ii

intcrro^ationos, in re tam lubrica, nisi nianilosta adsii tas, nun^iuam cssc facicndas (a). — 5. Lig. «. VI 7.

{a) Vulgatissima est 1>1». senlnitia, tnm periculum srandali. «piwl confeK<arius et .sibi et poenitriiti. atque etinm alils iinm iion raro poenilonlrs dt» dirtis et iiitorri s

lotpiuittur , putot parore, tuu. «i...... .<,..<....<

bitain, illii tT»' tlebrri', ul olian)>i forlc liiinul, i. >li

lacitam arupiam circumstantiam coufos.Hio e\adal, tamon iu uhite-

riaadoopors" * tl» uUfrin • i_

.stinoat ; iu not \t'ro u i:i

dccentisslmae habeantur. MtMninerll insuprr ('oi

dontom bar «I»' ro. iin* tn. ot Inxororuiuluni ni« i-

dl, iion rart) lu-^lnm «1» . -- .iii««:im non sohim ni:''"

candl, 80(J ftiam o\iin piMirs (inruinrios lutlio*"» <!■ -i

in actu confossloniH, ut alt (Jroporiuj» XV (In Con«*i. C&nira >o/W-

cilan(e^'. tutprs f ' %ermone% : rt «pi* ' "»

qui o\ mnlitia, tui:! i u in eo;», (|ui v\ i: , ;e-

li(pierint, animadvortoro consue\lHHe. Vblenlur de hor nr.Minteplo los(^phiH Frasslnolti iii l> no \, rui titului. ^ '<\

nectnsaria atla Confe^niont (< ,.,M/»f-Mr/. ttella Teotog. r.

804 TRACTATUS

///. De circumstantiis (emporis.

Hae clrcumstantiae praecipue spectant atl (empns praegnationls, lactationie , meustrui, morbi, festorum et sacrae Comnmnionis,

Unde sic :

913. — 1' Nullo terapore sub gravi interdicitur actus coniu- galis, saltem j9er 56, quia nulia lex invenitur, qua opus coniugii ralione teraporis unquam prohibeatur. Dixi per se; quia forte quandoque ratione circumstantiarum induci posset proximum abortus aut valetudinis periculum. Sed hoc rarissimum est, nec facile in quibusdam casibus praeyideri potest.

2° Imo iuxta Theologos plerosque actus coniugalis ne lcYiter quidem ratione temporis unquam interdicitur ; ratio, quia nulla lex assignari potest, qua etiam sub levi unquam prohibeatur. Altamen S. Ligorio n. 924., magis arridet opinio (a), quae non excusat a culpa veniali si copula tempore praegnationis (iat, nisi adsit periculum incontinentiae, vel alia causa honesta, quae vix alioquin unquam abesse potest.

3" Communior sententia docet, coitum tempore menstrui ha- bitum nonexcusari aveniali ob indecentiam, quam prae se fer- re videtur, nisi adsit aliqua causa cohonestans, nempe ad vi- tanda dissidia, aut incontinenliam praecavendam, etc. — S. Lig. n. 925. — Confessarius autem prudens hac inre ab omni inter-

(a) Haec, et alia hulusmodi, ad meram eruditionem meraorantur; nam quoad praxim communis est doctrina, quam et S. Alphonsus aceriime propugnat, incertam quorundam opinionem, ut in casu, neque ad gravem neque ad levem obligalionem adstruendam suffi- cere. Eiusmodi ergo plane incerlas obligaliones Confessarius urgere neque debet, neque polest; eo vel magis, quod in hac quaeslione ipse quoque S. Alphonsus n. 882., ad quem locura reraittit, ratio- nera, cui innititur opinio ista, refutat ; et insuper Confessarius, ut noscere posset, an locus huic obligationi per circurasiantias detur, longos miscere serraones, interrogationesque de ea maleria debe- ret, a qua langenda ex oraniura sentenlia, nlsi gravis adsit necessi- tas, suraraopere cavere debet.

DE MATRIMOMO 815

ro;;alioi)(; ah.sliiiohil, cuin uiliil sil a p ^io a)

derliJr.iiKliiin. Idciii cofnniunilcr lcncni . , xMi^ibus

icui()(irc pur^^alionis, scu dicbus [larluiii >* .|i,r|iii|)U!» iiatnla, ob ralionis purilalem.

01 i. — 4' Non csl illicilus aclus coniugii lcmporc laclalionii;, quia nulla cst kx proliibcns, ni-c pcriculum lac inllricndi .sallem proxiniuin, teslc c\pcricnlia. l iide non e>l ralio, cur coniupes tanlo lemporc lcncanlur absiiDcre ab usu malrimonii cum ronli- iiuo pcccandi pcriculo. S\c communis.sime aii S. Ug. n. 911.

i)* Aclus coniugalis lempore niorbi, pcr se, sallcni plrrunupic, nequc sub gravi, ncquc sub Irri, csl illicilus, rpiia crcbro nul- luiii indc accidil daiiiiium coniUf^ibus ; labor aulcm, qiii aclum comilalur, in morbum, sallem communiler loqiicndo, admoduni influcrc nequil b].

<j' luxta comiiiuniorcm scnUnliam non csl iliuitusdiebus /io« miniciji ac /V.v/i.v eliaiii solcninioribus ; tuni (]uia nullum lus ad- vcrsalur, lum cli.mi (piia inariliilis coii^tcssus non amovel cod- iugcs a festis Kcclesiac servandi». Plerique e SS. Patribuft, «lui in oppositum obiiciunlur, de consilio polius quani de praeceplo lo(|ui vidiMihir. iiiiir eli.im dcduccs, non - iireiusii i^;

teinporc Advcnlus vcl ^)uadra^csimac i..w....*, alur. ;. . ..i- muniter. — S. Liy. n. 1)23.

7* Doni(|ue per se, non probibctur die sacrae Communionis^ quamvis ad eam c\ piclale tantum nt^cedant coniuges, niodo ex liouesto (iuc agaul [c,. — Ita communitn. — S. htj. n. 9ii.,

(a) Agerctur scllicct dc culpn U>vi ; culpao nutcm levcs non sunt neces.saria Coiifivs.«iionis inateri.i, rt (piidcin rf ;»4

levi crrto C(msl;»l. .\l cnim afiilur rl liir do nu i.. ■ , .. , * ; ...jI,

«|ui ae(pi(* probabilem ptilnnt (qtlnioncm, (piai* h.im* ii)«*vM« riilp.im negat. Vidccrgo, qune dicta sunt iii nol. prnfC.

[b) llor niml> mMicr.iHtor d! • - ' ' r * . laribus piMi>an(lnin cril tuiii iii' ^ >, tum iucontincnliac In oltero conlugr pcriculuro. MH, imfr. n. 9|S. ///, et !Mf.. Henot. 6.

(c Ouid liacfsibi \clint. \i\ in!»'"'""- ..i....i<i*." -•>:"« -'...^ »'.n«»«»« slo rui(* agcrc ({uidpiam licel, s\\\' ' • »»-'

hu8. Vidcs nimirum lacinins Kingularium dc luiibu^ nutnmoDii opi- nionum. Idem dicilo de cvccptione iufcriu^ addiia de wttra to^ipfs-

806 TRACTATUS

et l. 6. w. 273. — Liigo. — Sanchez, aliique, qui docent esse de mero consilio abstinere a copula die Communionis, siye ante siye post Communionera, modo non iramediate post eam susce- ptara, neque ex mera yoluptatis causa habeatur.

ARTICULUS II.

m OBLIGATIOISE ACTUS CONIUGALIS.

Principia :

915. — I. Datur yi iustitiae obligatio, per se grayis, reddendi debitum alteri coniugi serio et rationabiliter petenti. Ratio est, quia ex ipsa natura contraclus matriraonialis coniuges sibi in- Ticera transferunt potestatera corporura in ordine ad usura coniu- galem. Deducitur etiam ex yerbis Apostoli, 1. Cor. 7. 3.: Uxori vir debitum reddat, similiter autem et uxor mro; mulier sui corporis potestatem non habet, sedvir; similiter autem et vir sui corporis potestatem non habet, sed mulier.

II. Nulla datur, per se, obbgalio petendi debitura coniugale. Ratio est, quia neuter coniux iure suo uti tenetur, et uterque illud reraittere potest. Per accidens tamen dari potest petendi obligatio ex caritate ycI alia ^irtute, praesertim in yiro, v. gr., si iudicel compartera yersari in periculo incontinentiae ob ye- recundiam petendi, aut si petitio necessaria sit ad fovendum aut lestaurandum amorem coniugalem, etc. — Yide S. Ligor. n. 928. 929.

III. Cessat obligatio reddendi debitum, cessante iure illud exi- gendi ; ius autem in sequentibus praecipue casibus perimitur, scilicet: 1" Si unus coniugum adulteriura coraraiserit, quia fran- genti fidem fides non amplius debetur, ut constat ex verbis ipsius Christi, ut supra. 2" Si petens usu rationis careat, quia petitio eius non est humana. 3" Si reddens possit rationabiliter timere damnum, vel periculum grave sanitatis, quia non cen- sentur coniuges se obligasse ad debitura cuni tanto incommodo

tis causa: qua de re vid. adnotata adn. 908. : et siquidem aclum per se culpa carere demum defmias, concludes et hoc ad merum consi- llum, non autem ad praeceptum aut grave aut leve pertinere.

DE MATHillOMO 817

rcddendum. \ Si pelens, ol> commissuin incestam cnm coa- sanf^uineis allenus, in primo aul becundo pradu. aul aliaro ob cauham ius peleudi amiseril ,a .

Besoices :

91(i. — r TeDcntur coniu^cs ad cohabitationem, nec poleit unus diulius abesse sine aitenus consensu, aut sine neceMiUle; haec (piippe ohli^^atio secjuitur ex ipsa oblipationc debilum rcd- dcndi. (!aiis;ic aulom iuslae .iheundi ad lonf:um t .. sunl

honuiii {)ul)li(-um, familia alenda vcl lucnda, dunih inimi-

cis vitandum, ctc. Dehet autem vir, qui alihi diu mancrc dehel, uxorem eo ducerc, si commodc possil, ul secum cohabitet. — S. Lig. u. 93H.

t" Gravitcr pecrat coniux ne^an^ .i.i........ ,.^^ p^.^i,

culuni inioiilincniuic, vcl f;ravis ni" , irlc. Ilem

si ncgel alteri serio petenli. Secus aulem, 8i com(»ars bcncvole remittal, aut rcmissc petat.

y Non pccrat nc^ans, quando allcr immodcralc pclit. v. gr., post tertiam vcl (piarlam vicem eadcm noclc; i" -■ ■' '''"•rat ad brevc tcnipus, ncnipe ad uoctem, vel si a uoci' i tcm-

pus niatutinum, sccluso tamen scmper incontineutiae periculo. — S. Ug. /1. 940.

i* Urprrhendcndac sunl u\orcs, (juac marili> .^uis, ah^ijuc huflicicnti causa, dchitum nej;ant, ctM rcmis.>c i"! 'i,i vcl .|uae non concedunl nisi coactae, viro(pie durc ct i< ,oh,< .kujs

petitiones exprohrant.

5* Non cxcusatur a dchito reddcndo uxor ob ordiniria par- tus, praviditalis aut nutritionis incomin ' ' ' ' s pra-

ves quulcm, sed lempore breves. uec u. ... . ,ji scd

diuturnos, t. gr , capilis ptT plures meuses |)ost partuni. oec ob .sanitatem aliquautispcr debililatam ; quia baec omnia coo- dilioni matrimuniali sunt ; serus iiutcm si pcriculum ti-

lac, aul iiiorhi t;ra>i> um, c\ ludicio medici vere prudonlis, pcrtimcscciuliim c^-^cl, — >'. I.iq. n. 'M\t.

(a) Fortr hic ronfuiiditur nmlv*}o iuri» in corpu^ at(rriu!i. rtm Wi iur'iso))<|' II cinuii n illicito. IdcUtO barc non rnluir-

rcnt cuiu i.. i. .i|). n. 9(';.' Hlaluitur. coQlOfrMi. (|ut ob iocr-

stuiu atliiiit^itcm conlraxil, debitum alleri rcddcrc poA.^e^ loio iMCri

808 TRACTATUS

6° Non est obligatio debitum reddendi alteri laboranti morbo contagioso in se gravi, ut est pestis, morbiis yenereus, aut quid simile. Pariter exciisantur a reddendo debito laborantes febri valida aut alio morbo gravi, propter nimiam corporis de- bilitatera. — S. Lig. n. 950.

7' Non excusatur coniux a debito reddendo ob timorem pro- lis numerosioris ; procreatio enim prolis ad praecipuum tinem matrimonii spectat; unde incommodum illud est ipsimet raatri- monio intrinsecum. — S. Lig. n. 941.

ARTICULUS III.

DE PECCATIS CONIUGUM.

917. — Patrari possunt peccata inter coniuges ratione actus coniugalis, swe per excessum , hoc est, actus ad generationem inutiles ponendo ; sive per defectum, actum essentialem non perficiendo, seu criraine onanismi torum maculando.

Hinc paragraphus duplex.

§. I. De peccatis coniugim per excessum.

NOTA. Triplicis generis (listinjjuuntur aclus qui praeter copulam, sed eius oc- casione aut praetextu, a coniugibus excrceri possunt. -1° Alii sunt nocivi genera- tioni , ut sodomia et pollutio , et sunt contra naturam. 2° Alii utiles , ut tactus excitantes naturam et amorem foventes. 5° Alii nec nocivi nec utiles, et dicuntur praeter naturam. ,

Principia :

918. — I. Quidquid est necessarium ad actum coniugalem complendum, aut utile ad illum facilius, citius, aut perfectius exercendum, cstconiugibus omninolicitura. Ratio, quia qui ha- bet ius ad rem, habet ius etiam ad media necessaria vei utilia, nec aliunde prohibita ; et quibus licitum est principale, licitum etiam est accessorium, ac medium ad illud ordinatum.

II. Quidquid in actu coniugali generationi obest, seu pollutio- nem per se inducit extra coniunctionem naturalem, est graviter illicitura. Ratio est, quia effusio voluntaria seminis non est lici- ta nisi in ordine ad generationem, et proinde matrimonium non dat coniugibus facultatem nisi ad seminis effusionera, quae ge- nerationi de se inservire possit ; alioquin vero si homines vo-

Ht: MAIHIMOMO 8if

liipl.Uc ip-;:i frui sinc consfM|uoi»li prolis r' "-^ «a el educ^odae (jiiorc; [)()»«'nt, lilioruni gfiicralio fdcilc \)*> •*lur, imo vila-

rclur d;ita opcra, cl sic sociclas ipsa ad inlcritum derliDarcl.

III. (^uid({uid Don ol>Cbl ({uidcm, pcr sc Uincn niinus ncces- snrimn, niinusvc utilc rsl ad acluni ^encrnndi, culpoc vcrli nc- (|uit ni:»i lcvi ; a (|ua lamen alii iincs ciu.^nioJi actibus intrin* ^cci c\cusaiil, ncnipc ut adcctus coniugalis scrvclur ac fovca- tur, aul saltcm ul concupiscentia sedclur {a, ; (|uos tanicn iiDCS opus non csl cxprosst; inlCiidcrc, seJ, prout dictuni csl supe- rius, suflic il ul pobilivc non cxcludantur.

Resolves :

919. — 1* Culpa vacant inter coniugcs oscula quaclibcl lio- ncsta, cl tactiis in partc> tuni lioncslas tum ctiain nnnus lionc- slas i si laiiicn caule liaiit; ralione alTcctus cuuiugulis dcinon- strandi, aut amoris coufovendi, ciiamsi ali({uando ;>rr accidens scqucrctur involunlaiia pollutio; ({uia omnia amoris houesla si^iia, ctiani tcncra , iit mcdia ad iiiicm, sunt licita iis, qui c\ vinculo matrimoniali cnr umtm ct "/•" """ licri dcljcnl. S. Liy, n. 93 i., el aiii rommunUer.

2* Culpa cliani vacanl, per se, laclus ct aspcctus minus ho- nesli, si ad copulam immrdtate rcfcrantur. Imo idcm tcncndum, cliamsi csscnt sitnpliritrr inhonesti, sed ad naluram cxciiandam iicccssarii aut ulilcs ; lunc cnim sunl (juacdam co|)uIae praepa- ratio, ct vclut inclioatio. Si aulcm actus, ({uihus cooiuv sc ad actum coniugalcm disponit, talcs sint, ut pollutioncm, prr se, facilc provocciil, culjiahilcs csse ({ucunt, si dcsit di" • ad

pollutioncni cxtra congrcssum cvitandam b ; quac wn...wiiiae

^a) Ci)iilVr ilicl.» mi\u'\ l. att.u. 'MiS., n f ' -

soslomi ct S. Tliuiuat*. i * .V|)u>t(>luiu inlii,.

sum est, cuiiiugii hicrum fruciunujuc in po maximc iDC.vr, ul ardor roncujiisceiiliae restinguatur, et s]c pudira (hiratur \\U. Rr

liir cuncupi^irenlin, (him cor * ■ • * ' • ' ' ■ ' ' .j'-

pflentiao snti>lieri ({iieal. N li-

liiis salislacUo e\tra lepllimum Ihaiamum nun (|u.irrllur.

h^ Idcircu nh his mn\ 'nm PO > 'oniupr* fo

loci sinl, ul.i r..!i!'i'"li iin., , .. j u ijiMiiiim,

810 TRACTATUS

omissio, ubi huiiismodi sit, ut prope per eam quis pollutionem velle censeatur, gravis etiam culpa esse potest ; quod si, debita adhibita diligentia, pollutio praeter intentionem sequatur, nulla erit culpa {a).

qui per se facile poUulionem provocant, indical Sanchez (DeMatr. Lib. 9. Disp. 45. n. 35.), et horum alterum eliam S. Alphonsus (Lib. 6. n. 934.).

(a) Haec doctrina prae oculls habenda est eliam quoad casum, quem mox Auctor subiicit, quoad actus nempe imperfectos, qui in- ter conluges exercentur absque congrediendi intentione. Et Auctor quidem solum opinionem indicat, quae hos actus non damnat ceu graviter reos. At non praetermittcnda silemio est alia opinio, et ipsa sat communis (Yid. S. Alph. Lib. 6. n. 934.), quae hos actus excusat ab omni culpa etiam in petente, si pollutio non intendatur, nec adsit periculum consensus in eam, et modo.... adsit gravis aliqua causa, V. gr., ad fovendum mutuum amorem.... aut ad avertendam alterius zelotypiam. Et [ibid.) subiicit, probabiliter in reddente ta- ctus eliam impudicos (nisi sint tales, ut videantur inchoala pollutio) esse licilos, quamvis adsit periculum polhctionis in alterutro, quia tunc reddens dat operam rei licitae.

Haec autem ex communi sentenlia, quam et S. Alphonsus sequi- tur (l. c. n. 933.), valent eliam quando congressus coniugibus esset omnino vetitus, vel etiam esset impossibilis ob impotentiam. Et quoad hunc quidem postremum casum, quando conluges dlcemii sint vere et prorsus impotentes superius [in not. ad n. 855.) iam advertimus. Quoad primum vero inspicienda causa est, cur coniugii usus sit ve- titus. Nam vera erit statuta regula, si interdictus sit ob aflinitatem ex crimine contraclam cum propria uxore ; secus vero, si ob ma- trimonii nuliitatem.

Et quoad istos actus imperfectos memoranda ea veniunt, quae habet Diana [Tom. 2. Tr. 6. Res. 205. n. 2.): Communiter (ait) notant DD., cessante in utroque coniuge pollutionis periculo, non peccare maritum mortaliter, si coeptam. copulam ante seminationem abrum- pat, ne proles generelur, modo id faciat uxore consentienle aut non rationabiliter invita. Immo si iusta causa adsit impediendi semina- tionem, v. gr., ob paupertatem ac muUiludinem prolis, et nihilomi- nus concubandi ad sedandam concupiscentiam, omnem culpam abesse, si mutuus consensus accedat.... Unde non erunt damnandi eliam de cuJpa veniali coniuges infirmi, qui ad sedandam concupiscentiam in- ciperent copulam, etvoluntarie illam minime perficerent ; et hic casus frcquenter potest accidere. Et mox (Resol.207.) hunc casum propo-

I)E MATRIMO.MO 811

3* Non peccanl gra^iler coniuf;es, eUi taclihus eliam sine intenlione copulae liabilis e\urgal commolio spinluurn , tcI menihrorum generalioni inserTientium, aut 8e(|ualur distillalio; ((Uiinivis tiaec in bolulis morlalia essenl: ralio, (pjia, secluso TO- luntariae polluliunis aut sodomiae (*rimine, nihil iit contra bo- num malrimonii (a). — Ita commumter. - 5. Lig. n. 031. —

nit: (Juidam inchoabat copulam cum uxort, et poHea ob morbi p«ri' culnm r.r niM consenfu ne relvnhebat ; vervm e.T hoc aliq '^qu^

batur pollulin: quaesitum a me fuit, an lali^ lacius e%%eL t .' i|#-

spondi nffirmative : quia non est percatum dare operam rei licilae tt aclioni honestae, quamvia praevidealur secutura pollutio, dummodo

abut periculum consensun, ul erat in casu, '- ■•..-- -'• t fui :

quiu lunr pollutio non rst in se rolita, ut j»., ' ^o-

lett volita in causa, quia non teneor illam acti- ittere, ne tt-

qualur pollulin, stante iu^la nnisa. (a]\> , ; ._

riiis |)ropos.i;iiii \v.\hvs in doclrina S. .M,; . , -. I.

not. ad n. Wi. paR. ii".) relulimu.«. Vid. eliam Sp«»ri*r tl)e yatri- monio n. 5Ui). , uhi dc casu ('oiisimiii, (piem suiiiil : heol.

Exper. Tr. 10. «. (ItiS. GG9. , idei- 1' fi

adverlil, (juod >il tasHs vatde et jk ^

(o) Non ahs re Auctor f^enerale hoc priiicipium aut statuit au( .snpponii, (piod praeler isUim iiiortr' ira natu-

ram, \i\ aliipiid inlcr cuninpcs «piw - ' "himI

gravis culpae crr/r* damnari po.ssil. Nam urKpn' |i< i*

Auclores ccii uraviter reos traduci reperies niodo istos actu.i, mtitlo alicx : al enim iii his m« r ' ' ' ■ -• -i's, el

(pii' rin non c sididis « ■ ■ ^ticis

apprrhenslonihu^ fere deduclas. Kecurrunt ()' •t ad im-

derrn iam,

nihus riMu .^ ..: ; i

proclumunt : tpiusi veru uut nitio

culpae pctcnda sit e ralioiie r \e \\\ co m.i:

qua eli; ' . -

duce, '

RiTiirriint ulii ad raiionrm c(Tra(Miih lihkUiuis ; (|UJ.4i \rro lihid«

sc niavinic rlTraciMMn prtHl.il in co, ln «I

tur, aut (pia.si iiun ideo t liam matrmon -«

fraenis hhidinis (\id. S. Thom. sup. m not. ad n. OUS. r< foret; nui (piasi aliler inatnmoiiium lihidinis rrmcdium (urcl, «, ut vehcnKMili il ' ' il, ca driuum lege Uu*

lum ip.si jippnv . , . -> i ,'.) iuuuit. ut uoc estn

legitimum malriinouium excurral, uec uaturae Qui ad\cjr»clur! U

812 TRACTATUS

Sanchez., etc. Leyis autein culpa, quae in liuiusmodi actibus inesse potest, facile ob fines ipsi matrimonio intrinsecos aut alios extrinsecos excusatur, y. gr., quia ad fovendum affectum, yel ad sedandam concupiscentiam idonei sunt.

sane nisi adversus horum alterulrum peccetur; solida alia ralio, pro|]ler quam quaeplam alia inordinalio certo possit peccali gravis kcusari, clare nuspiam apparet.

Quo quidem principio, uti par est, staluto, expedilissima Confes- sarioralio suppetit, lum ut sanctitali Sacramenti, tum utsalulipoe- Bitentium prospiciat.

Postulat enim Sacramenti sauctitas, ut de hisce sermo non inter- misceatur, nisi urgente necessitale; unde fit, ut alienissimus debeat esse Confessarlus ab hisce investigandis, atque adeo vix ullam ad- biberc inierrogationem praeter hanc forte generalem, Num aliquis mupulus anxium animum utcumque habeat , quae tamen ne ipsa quidem fieri sine causa debel. Resi)ondeat tamen, necesse est, si interrogatus fuerit. Porro ul responsio expeditissima sit, et ila sa- lisfaciat necessitati, ut pro Sacramenli revereniia non tangat, quae tangcnda non sunl, nihil aptius proposita norma erit.

Postulat id deinde salus poenitentium; quippe angi sane hi scru- pnWs possunt, et quidem circa eiusmodi actus, quos verbis expri- mevQ animus refugit, et de quibus interrogare Confessarius nunquam debet. Porro ad toUendos quosvis scrupulos, et cum his simul ne- cessitaiem exprimendi ea, quae nominari nec possunt a poenilenti- bus, nec debent a Confessario, optime deservit proposita norma. I*Jam semel ac significetur poenitenti, ubi nihil fmi matrimonii seu generationi positive adversetur, nihil inter coniuges hac in re ha- beri, quod sit peccatum mortale, atque adeo quod sit materia ne- cessaria Confcssionis, licet leves culpae variis de causis intercedere possint, patet incommodis omnibus supradictis optime occurri.

Incommodis occurritur quoad praeteritum; nam semel ac poeni- lens generatim, ut fieri solet primitus, confessus fuerit, se aliquid hac in re deliquisse, Confessarius vero genericae interrogationis Q\)Q noverit, ex poenitentis suasione grave quidpiam intercessisse, praecisis mox quibusvis aliis invesligationibus, facile rem compo- net, contentus nempe generali confessioue vel peccati conlra nalu- ram, si alterutrum ex praedictis affuerit, vel generatim gravis con- tra conscientiam reatus ; scitatusque, si opus est, numerum, con- fessionis necessilati satisfactum putabit.

Incommodis occurritur quoad futurum; tum quia adhibita ea nor- ma averlitur periculum graviter ob soiam conscientiam erroneam peccandi ; tum quia poenitenlibus, si opus habeant, traditur facilis

DE MATRIMOMO %\%

920. i* Non peccal praviter, imo iu\la comniuniorcm ei prolKil)ilinrcm scnlenliam nec Icviler, uxor rpjao Mip^ijm Ucii- l)iis «'xritnl ad seminalionem slalim posl ropulam, m qua vir solus scrniijavil ; 1* cjuia scminalio mulicris perlincl ad ctjm- plendiim coniu^alem actum, ul proprie coniuges sinl una caro; el sicut u\or polesl se praeparare taciihus ad copuldm, ita ctiaoi ipsani perlicere; 2' (juia si mulieres po>l talim irriialionrm na- lurain rompescere lcnerenlur, essent lu^iter iuagno |)ericuio ex- posilac graviler pcccandi. — .S". Lig. n. Uiy.

(•onlilfMHli rnlio. El quod ad Irve.s culpas allinct, ;.,.. ....;. .;. .j,.,-

Imis utililer poriiilriis monebitur: 1* aliiisculpis excusiri eum cuo- iu^cpm , (jui cuin slne althus olTensione cpiaertam recus.'.re non |)0>sit, j>;is>i\o <|no<l;)mmo(lo si* liabpt, ea sciliret iion exigpns, s»»d incri* roii^fnliens sru permiltens ; 'J* tihi e\cusat'() isla nuu a^'.-»!!, ;ic poenitens leves hasce culprs conflteri mnlil 'nam ronfilrri ^e- nialia nec(»ssarium iion r»it\ ulendum in confps>i(tne pror.vus es.'*© f;rner;ili forniula «i/fV liMi.f leiin rulpae in C(>niu(ja!i i/Jicio praeslando, nec lUKjuam (iesigu;in(lum, cuiusmodi illi .iciiis fucrinl : ^anrlilas cnim sacramenii el periculum liuic materiae iiisiium evigunl oiuoi- iio, ul nirrr (jiiod sunirirns >il, nihil >ero suprrnui «v iur;

'V si |)urnitpns forlu iiicidat iu Coiifessarium adeo impru ,, u(

(|uid|ii:uu ullprius investigando sciscitetur, posse eum, imo et de- Itrrp luodpstp rppoiiprp, nihil ^tfr, qurd ra (fe rr addnt.

Ouaiidoi|U!dpm vpro dp npcpssnrla r.onfps.vnrii rautpla clrra nia- l(ri;im isi;im sprmo incidit, praestal heir subiirere. (juidnam digsU tas ac sanclilasSaeramenli dirlet respondpudum mulieri» quae mo\ niiplura, dp(|ur (»inni pprralo in roiii\malduis olViriis rnvpudo \.ild« soHirila, Coufes.Nar;um ra dp re inleiroget. liuic porro (|uup>lio- ni sic |)osl alios respoudet (iobat (Eiper. Theol, Tr, 10. Cas. 17. )i. liiH. (i\9.): Si riu%mo(ii puella hdbeat matrem iuperMtHem, bonU

rerbit iuhralur (jmitricem ir'- :■- ■ • ■ '•--''.• uwk

(aut etinm aliu% foeminai u 1 .lia-

lit.r . Si careat matre, aut prae rerecundia non audeat intmnk' (jnre, ilirnhir ci, u( fi/o mnrit<> " " ' if eliam in

illix rebux : %i hic forte petat ali; .: , , ct, an iit /i-

cilum, (leprecetur rerecunde ; ai (ieprecantto nihii eficial iVfirro, (juod mnrilus axnerat, se iam nonie, quid ptnniltant leget ccmmu' hinlri, lunc obetlinl , cerla ir non offensuram lienvt . • :•: dnbi» pnrel mnnto, lnm(fuam .%uperiori : pio.iima iiein%le c yuar-

rnl ip%a ex Confessario, ulrum itluH, in quo ohHlirit, ticitum til roniu(jibut, nec neY

814 TRACTATUS

5' Tactus ciim seipso ex delectatione venerea, absente altero coniuge, iuxta plurium sententiam, a peccato gravi excusari non possunt, etiam seclusa pollutione aut proximo eius periculo. Ratio est, quia coniux ius non habet utendi proprio corpore in ordine ad yoiuptatem secum explendam, sed tantum in ordine ad copulam. — Lacroix, n. 339., etc. S. Lig. n. 936. — Alii ta- men non pauci apud ipsum S. Alphonsum dicunt, secluso pollu- tionis periculo, hoc culpam yenialem non excedere. S. Alphon- sus primam sentenliam probabiliorem, et suadendam (a) censet.

6** Delectatio morosa de copula habita, vel remote habenda, secluso polkitionis periculo, iuxta comraunem sententiam, est peccatum Tcniale tantum. 1'' Est peccatum abquod ; quia in hac Yoluptate ad proximam copulam non relata, inordinatio in- yenitur, cum desit finis honeslus et frustra moveantur, inchoa- tive saliem, spiritus genitales. 2° Veniale nonexcedit; quia, cum copula sit coniugibus per se licita, non potest esse graviter illicitum de illa delectari [b). Non autem ilHcita est simplex co-

(a) S. Alphonsus, dum dicit hanc sententiam suadendam, nequa- quam significat, poenitentibus ingerendam aConfessario esseopinio- nem de gravi in hisce actibus reatu ; nam ipse aperte et vehemeu- ter eos increpat ac damnat (Vid. not. ad n. 152. Yol. 1. Pag. 147.), qui peccati mortaVis, ubi de re non sunt certissimi, conscientiam iniiciunt. Hoc ilaque unum sibi vult S. Alphonsus, poenitentes ab huiusmodi actibus summopere deterrendos. De hac quaestione vi- dendus est Andreas Mendo (Stater. Opin. Dissert. 5. Quaest. 19.), ubi pro opinione negante gravem horum actuum reatum ea argu- menta ad hominem refert(ti. 152.), quibus difficiie sane est idoneum responsum reddere.

(&) S. Alphonsus (Lib. 6. n. 937.) in hanc rem affert illud S. Tho- mae (De mal. Q. 15. art. 2. ad 17.): Delectationes in bonilate et ma* litia consequuntur operationes delectabiles ; et ideo sicut cornalis commixlio non est peccatum mortale coniugato, est autem peccatum mortale non coniugato; similis eiiam differentia est de delectatione et de consensu in deteclationem. Non enim potest esse gravius pecca- tum consensus in detectationem, quam consensus in actum, ut patet per Augustinum.... At vero hoc argumentum probal, non modo consensum in delectaiionem (nam lioc dicit morosa delectalio) non esse raortale, sed>ne veniale quidem esse peccatum. El huc directe ducit eliam ratio ab Auctore allata, scil. quod non possil esse gra- viler illicitum delectari de re ficita: cur enim illicilum ulcumque erit de re licita deleclari, quando, ut ait S. Thomas, bonitas vel

I)E MATBIMOMO gtS

gitalio de liis liahcndis tcI hahilis. - S. Lig. n. 937. — Ymt n. 110. — Imo ncc dpsidcrium dc copuln fiiln ■ -|.

lio dc praclcrila sunl, jter se, iliiciia ; quia dc.-. ,;;.„,.. u, .. li- cila ncriuil illicilum cs«>e. — V. Casus, n. 1102.

§. II. De onatmmo in parltculari.

9*21. — Onanismux in co consislil quod vir, posl inrooptam copulam, ante scminationcm i^e relrahal cl scmeo c\lra tlTun- dal, ut pcncrationcm impcdiat. Ouisf|ue ficr »c Tidcl, lioc essc turpi libidini indul^crc, (piin oncra matrimonii suslincanlur.

Nomcn suum sorlilur ab (inan, sccundo lilio palriarrhac /u- dae, ()ui, dclunclo fralrr suo llcr, iu\la uiorcm co.iclus csl tI- duam cius Thamar duccre, ut suscitaret scmrD fratri suo ; sed iniroiens ad uxorem fratris sui, semen [umlebat in terram, ne liberi fratris nomine nnsrerrnfur. Kl idrirco perrus\it eum iKh minus, riuod rem detcstabiiem facerrt. Uen. :\H. \i. el 10.

Slalurnda :

f)22. — hiK) l, OiKimsnius voluntanus cst srmpcr i :m

niortalc, ulpolc conlra naturam ; idcoque in nullo casu . .i.iu^i- l)us licitus cssc potcst. Ualio csl, 1* quia plane pufjnal conlra fmcm primarium malrimonii, c( ad socielatis exslinclioncm per se tcndit, ac proindc naturalcm ordincm suhvcrlil; 2* quia a so- prcmo l.cpislatorc ct naturac .\uctorc stricte fuit j ■ ' ' is. ul cruilur c\ tcxlu (icnes. modo rclato : 3* constal i' - '»1-0-

positione 40* ah fnnoccntio .V/damnata, quac 1-

iies iure naturati probibita non est.... Tnde sic: Onanismus esl Tcra et propric dicta mollitics, scu pollutio cxtra usum licitum

matrimonii ; crt^o, ctc. lloc ronlirmaiur variis >\ /' ' .t

S. Ofjirn Dcci.-siouihus, iufra rcfcrcndiN suh/j. 91". _ . . _J.

y>iVo II. Vir onani.sta nun<iuam a pcccato gravi c\cusari po- test, ct proindc nunijuam ahsolvcudus csl, nisi de |>crrato suo sinccrc dolcat, ilhuhpic in pOhtcrum vitarc pro|H)nat. Raiio e\ dictis patct.

malUin dclcctaiionis dosumitur r\ l>ona vrl mala r«, df qut qolt dclrclctur? Vidc qunc allata sunt c\ S. Thoroi de morofa dftccia-

tionc in uot. ad n. \(t*.K \ol. 1. potj. 16i.

S16 TRACTATUS

Vico III. Uxor ab onini peccalo excusari potest, si gravi de causa Tiro onanistae debilum reddai, modo interius ipsius pec- cato non assentiatur, extcriusqiie repugnantiam suam seriis ad- monitionibus, aliisve displicenliae signis oslendat. Ratio est, 1° quia rei licitae vacat, et ulitur iure suo, quo propter mali- tiam viri privari non potest ; nec rei intrinsece malae coope- ralur, cum se passive tantum habeat, et actio intrinsece mala consistat tantum in actu viri, contra naturae ordinem tunc re- cedentis; 2" quia non obbgatur caritale ad peccatum mariti im- pediendum cum gravi suo incommodo; 3° quia patet ex variis responsionibus S. Poenitentiariae, quibus declaravit huiusmodi mulierem inquietandam non esse. — Vide Decisiones^ infra re- ferendas sub n. 931.

Resohes :

923. — 1° Graviter peccat mulier, quae virum ad matrimo- nio abulendum inducit, etiam indirecte vel lacite: v. gr., con- querendo de numero prolis, de laboribus partus, vel educatio- nis liberorum, aut recantando se in proximo parlu morituram esse, etc. A fortiori graviter peccat, si invito marito ab incoe- pta copula ante seminationem se retrahat.

2" Graviler item peccat raulier detestandae viri actioni inte- rius consentiendo (a), etsi exteriusrepugnanliam ostendat. Pec- catum enim semper est odio habendum.

3° Tenetur uxor, saltem ordinarie, virum onanistam de ob- ligatione recte agendi monere, eumque pro posse a perversa agendi ratione avertere. Nec sufficit qiiod semel eum monue- rit, sed durante prava consuetudine admonitiones interdum re-

(a) Intellige, sl opus Ipsum malum approbet, deque eo, uti tall in * se, gaudeat. Nam inefficax complacentia non de malo opere in se, sed solum de effeclu inde sequuto, reatum per se non continet, prouti DD. omnes slatuuntm Tract. DePeccatis. Yid. Yol. 1. n. 173. Resol. 4. Et hoc sedulo adverlendum est, ne Inaniter vexetur uxor, quae dum crimen viri elficaciter detestalur (et haec detestalionis efficacia inde probatur, quod si optlo illi detur, nunquam abusum hunc velil), posset alioquin gaudere de immunitate ab incommodis, periculisque, quae gestationem, parium, elc, comitantur.

DC MATRI1I0:<(I0 817

pclere dpbel, nisi ccrla sil, novam admonilioncm nullo modo esse profuliiram. Allamon lunc eliam repupnanliam suam ali- (|uo modo palefacere lenehitur, nc peccalo marili litjenler coo- scnlire videatur. — Ita communitfr, el »ic respondil inlcrro- f^ata S. Poenilcnliaria.

4' Odicium (]UO(|iie uxoris eril maritum biandiliis, Tinif amoris indiciis, prccihus, adhortationihus(]ue permovere ad ac- lum recle porliciendum, vcl ah eo prorsus ahstmendum. Kxpc- ricntia corwlal, phirinios viros onanistas, ab uxorihus sic alle- clos, ad iiicliorciu frugem sesc rcccpisse.

Quaesita :

0*2 4. QrvF.R. 1* Qunmndo sr (jerrrr deiteat Confessanus cum foniugthus lie usu matnmnnii prorsus tacenttbus?

Resp Diflicultas haec (]uotidi«inae praxis non adco facile sol- viiur, nostris praesertim lem(x)rihus, in (]uibus ooani>mi lues un(lc(]ua(]ue grassatiir. Ilinc varia esl Confes.sariorum agendi ralio. Alii ccnsent. coniu^cs ^cncralim (]uoad matrimonii usum essc iutcrrof;aiulos, (]uia ahusus malrimouii esl commuui^Mmus, nec in re adeo iuri naturac opposita ordinaric praesumi booa tides potest. Alii c contrario opioantur, omittcndas omnino esse (juasvis intcrrofrationcs, (]uia coniu^es, liccl onanismi reipst rci, fortc in houa lidc vcrsanlur, ct hac expulsa pcr^ent nihilo- miuus in prava p<;ccandi consiictudine, ncc promdc lam am- ))lius ahsolvi polerunt, ct a Sacrameutis recipiendis exsulahunt. A duohus his cxlremis recedendum, viam(]ue mediam sectan- dam essc existimamus. Klcnim cx una |)arte iu re adco ardua cl jicriculosa minimc dccct, ut (ioufcsharius (]uacstioncs multi- |)li(-cs, minutaN({uc coniugatis |)ro]M)nat. Imo nisi gravis adsit I^rohahilitas, (]Uod poenitens huiusmodi peccato in(]uinptur, al- tum scrvarc dct)ct silcntiiim. Kx altera parte (!onft*s>ariu8 tem- pcr ah omui (luacsiione ahstmcre non potest : elenim ex oflicio iudicis inlc^ritiiicm confcssionis hac m rc sicut in alns per se procurare dchel, quolies praviler suspicatur poenitenlem obli- galioni suac non satisfacerc (•). Ncc dicas Confessarium excu-

(a) llnec ratio hoc loco pnrum efTtcai e*\. Quia aut CUtofcwarius sup])onit pocnitcntcm in hona fide, et iuxtn pmfmlan ab Ipm» Ao* GVRT Tom. II. 81

818 TRACTATUS

sari ab obligatione interrogandi, ratione gravissimi incommodi, quod in praesenti casu occurrit; nam generatim poenitentes absque tanto incommodo interrogari possunt, si caute et pru- denter procedatur, v. gr., inquirendo generali modo, num ali- quid sit quod conscientiam circa matrimonii sanctitatem remor- deat. Quod si negent, generatira ulteriori interrogatione non erunt urgendi. Confirmatur haec doctrina recenti Decisione S. Congreg. Inquis. die 21 Maii 1851. Quaesitum enim fuerat, qua nota digna foret sequens propositio : Nunquam expedit in- terrogare de hac materia (onanlsmi) utriusque sexus coniuges, etiamsi prudenter timeatur, ne coniuges, sive vir, sive mulier, abutantur matrimonio. Responsum fuit: Propositionem, prout iacet, essefalsam, nimis laxam et inpraxi periculosam. — Yide infra, n. 930.

925. — QuAER. 2° An uxor debitum a viro onanista petere possitf

Resp. Affirm. probabilius, gravi de causa, v. gr., si peri- culo gravi incontinentiae ipsa exponatur; quia ius habet ad co- pulam, et ratione sufficiente a peccato cooperationis excusatur. — Ita S. Lig. n. 947. {a). Sic eliam declaravit Poenitentiarius Maior Card. de Gregorio in admonitione ad praefatas S. Poe- nitentiariae responsiones, quamvis addat, S. Poenitentiariam hac de re decisionem dare recusasse.

ctore ralio procurandi integritatem Confessionis non exigit, ut a bona fide poeuitens deturbetur. Vel de bona poenitentis fide dubi- tat, et tunc cum non agatur de peccalis, quorum omissio possit oblivioni iribui, interrogatio aut facile noxia evadet, si poenitens in boua fide erat, aut inutilis, si mala fide silenlium ea de re poe- nitens servat. Vide de hoc argumento Frassinetti in Dissert. X alias cit. DeW integrita della Confessione.

(a) Ecce tibi S. Alphonsi senteiitia : lustam causam (uxor) habe- bit pelendi, si ipsa esset in periculo incontinenliae, vel si deberet alias privari iure suo petendi plusquam semel vel bis, cum perpetuo scrupulo, an ei sit satis grave incommodum, nec ne, tunc se contine- re. Vide dicta in pari casu Lib. 2. n. 53. V. Sivero : qui aller S. Al- plionsi locus etiam clarius menlem ipsius explicat. Et haec Con- fessarius probe advertat, oportet, ut sciat, quandonam denuntiandi obligationera, et quando solum utendi consiliis et adhortationibus locus ipsi delur.

DB MATRIMU.MO §19

92G. - QuAER. 3* An peccft turor conseiuum iniernutn co/i*- ptati praehemlo, quando artutn coniugatm viro onanistae ptr- miltere potest ?

Hesp. yeg., modo pcrcalo viri asseiiMjiii non prathc.ii. Ka- lio esl, (juia cuiii ininmic pcccel acluiii liuiusniodi perniillcndo, uc(|uc pcccal voluplalcm c\ ca provcnienlcnj admiilcndu, (|uani- vis pracscial, virum copulam non es.sc pcrfcciurum ; aclus enim ille cst in sc honeslus ci licilus mulicri. el pcr eam non slal, (juominus dchilo modo pcrficmlur. — Vtde ta^s, n. IIOI.

NOTA. C^jnft^^^arius <1« bii foctidi* rcbos in S. Tribanali i'ofoil«oliM >gm tm- clos, s«ta|]rre debct, nt frr«|ueoter cor et menteni «d Deom erigat, o« doin dtao roaoilarc nitilur, ipsr niarulplur. lurat iptam iolerdum etcUjnar» c«ai PialaMU : Eripe me, Ihtminf. de luio, ui non im/igar.

DECISIO.NKS

SACRARm CONGREr.ATIO!tl'll CIRCA 0?(A:1ISMI 11 .

!• CO^lLTATIO.

927. '— Kpifcopus N. bumillime suppiicat pro buios dubii •oJutioM :

• I* An pouil absoUi malier, quse pateretar eqaidem firani, si racto afw«t

• io copola r«>niugali, Trbrmeoter lutrm desidrrat, ol se rrlrabal «ir. qaia ■■-

• lirr illa prulciu liaberr furmidal.

• 1' An poatit ab«4iln uulirr, <{uae io ropala coailgali ftmti tmt* bU»ditiis > obtinrre a viro, qaod ooo •« relraberet , et ae* ffiril , ^n* illo rop«U ubi

• displiret. •

Rt:sh»>si y.

S. roroilrntiaria , perpensis dobiis a Ven. io (bristo i^trr . Kp»s«o^ \ , propositis, rrspon.iit .Vrart/irc

Datum lluinar, in > |'o«oil«a(iaria, dir Jl Maii 4H47.

II* OOMII LTITIO

'>'2K — (^»uarrilur n >••!<' \|. »i. li.«, i}«a BoU lbr.i|i>^ica digoae noi ir«i f^ p<)!»itit>nrs sr4|urnlr», iiMuirnai

• I Oh rationri bonesla» roniugibus uli lic«l ■ cal Oaau.

A 4 tM«

820 TRACTATUS

« 2° Probabile cst istum matrimonii usum non esse prohibitum tle iure na- (I turali.

« 5° Numquam expedit interrogare de hac materia utriusque sexus coniuges, « etiamsi prudenter timeatur , ne coniuges , sive vir sive uxor , abutantur ma- « trimonio. »

RESPONSUM S. Congreg. Inquisit. die 21 Maii 1851.

Ad^""": Propositionem esse scandalosam , erroneam, et iuri naturali ma- trimonii contrariam.

Ad 2"*" : Propositionem esse scandalosam, erroneam, et alias implicite da- mnatam ab Innocentio XI: propositione 49* (Vide hanc propositionem supra, n. 922.).

Ad 5"'" : Propositionem prout iacet esse falsam, nimis laxam, et in praxi periculosam.

III* CONSULTATIO.

Postulatum Illustrissmi D. Bouvier Episcopi Cenomanensis ^ circa agendi rationem C onfessariorum cum coniugibus, rela- tive ad onanismum.

« Beatissime Pater,

929. — fl Episcopus Cenomanensis in Galliis ad pedes S. V. summa cum « reverentia provolutus, ea, quae sequuntur, humillime repraesentat.

« Fere omnes iuniores sponsi numerosiorem prolem habere nolunt, et tamen ab actu coniugali abstinere moraliter nequeunt.

« A Confessario interrogati circa modum, quo iuribus matrimonii utun- « tur, graviter communius offendi solent ; et moniti, nec ab actu coniugali « temperant, nec ad nimiam prolis multiplicationem determinari queunt.

« Tunc adversus Confessarios mussitantes , Sacramenta Poenitentiae et « Eucharistiae derelinquunt , malum praebent exemplum liberis , famulis, « aliisque Christi fidelibus ; lugendum inde oritur Religionis detrimenlum.

« Numerus eorum, qui ad sacrum Poenitentiae Tribunal accedunt, multit « in locis ab anno in annum decrescit praesertim ob hanc causam, fatentibus « plerisque Parochis pietate, scientia et experientia magis conspicuis.

H Quomodo ergo olim agebant Confessarii ? aiunt multi. Non plures quam « hodie communiter nascebanlur liberi ex singulis matrimoniis^ coniuges non « erant castiores, et nihilominus praeceptis annuae Confessionis ac Commu- V nionis Paschalis non deerant.

« Omnes libenter admillunt in/idelilatem erga compartem, et abortus at- « lentalionem , maximum esse peccatum. At vix ac ne vix quidem persua- « deri possunt se teneri sub pcccato mortali , aut perfectam in matrimo-

DE VATRIIIOMO Sfl

• nio ierrare rattilalrm 'a , aul inemrrer^ perieulum imnumeram ftnrrandi

• prolem

• PrnrfaluM fenomanmiis Fpitropu» ingenlia hine ohrentura e»$* *«(•

• praetidtn$. rl anxielale lurbatu$, a Dealiludine frilra $oUieil« exquirit:

• i* An eoniuge$ qui matrimonio eo ulumlur mado, ul eonreptionem prm»'

• ratrant, arlum prr tr mitralilrr malum rsrrrramt?

• 2" Si arlui habnutut $il ul motalitrr malut, an eoniuge$ de itlo $* ntm

• aeeu$anle$ runiidrrari pnuiml lanquam in ra ronttiluti bonm ftdr . qmae ema

• a grari eulpa rxruirt '*

• 3" An prulHinda lil agrndi ralio Confe$$mriorum . fui ne eonimfmtot

• offendnnt , illoi rirrn modum, quo iuribu$ matrimonii uluntur, moti inUr-

• rwjanl .' •

ni-:si'oNsi().

950. — > S. 1'oenitentiiria, matn re perpeoti* propotilit ^«af*lieaibQ» :

Ad 1*" rnpondrl : ■ Cum lota aelu$ deordinatio ex xiri mmlilim pr»- eedal , qui , li^ro roniummandi . rrlrahil le et extrm ta$ rffundit ; ideo, $i mulirr fHttt drbilai ndmuniltonei nikit profiriat , rir aulrm in$tet mi- nandn rrrbrra aut morlrm, polerit ipia. ut probmti Theotogi doemt . eitrm perralum limpliritrr prrmillrrr , idqur rx grari rau$a , quae eam exem- $et : qunniam rarilai. qua illud impedire tenetur, rum lanlo inevmmedo non obtiijal.

A(i 2"* ■ulrin r( r>"" rMp<»aJ«t : • quod praefatui Confe$$mriu$ rexoett »'• mrnlrm adaqium illud, Mnrta Mnrlr t\*e IrarUnda ; mtque etimm terbm pfr- prndat S. Atphonii dr l.igorio , riri doeti el karum rrrum ptritisaimi , qui in 1'raii (i^Mifr^Mrioruia , f^. \. , n. 41., imquit Cirem mutrm preemlm runiutjum reiprrlu ad drbilum roniugale , ordinarit loqutndo. Confe$$mrim§ nun tmrtur, ner derel intrrrogarr . niii uxorei, an ittud rtddidrrint, m^ drttiuri miHin quo poi$il . . I}r aliil tarral , niii imlrrrogalui fuer%l. Mermmm alini probnlui aurtorri eon$mter r non omitlat •

lUtniii Honiae i S. l*P4>ailrnliaria, die K luoii IMI3.

|\ • I n>M I 1 ITIU.

951. •— (Juae$itum. R«rlKa «iraia k«l>«l ^«rai roQ»t«a(i «ip«rirD(i« rafOMCtl IM onaniitam. Iii tanuiu omnia lrul««i( ai*«lia, ul illani • («m B«(«aie rriou -

(o) lloc Dtiii iU iiileHiKiMiilum. i|u.)hi plura non »int, qVM CttVb iioi» licciil ii.x, (jui teiu-iilur pnfectam ^ervarr coMiHalfm, rl tamM lirciit C(>uiunil)ns, (Mi.inisi .» prrforlo coiigrfMU aliqna de caon ab* Mincanl, uli cx .supcrius di. ii> , \id ait III. DtpfccathComtm^mm) patet Cunfcr cliam S. Alphon.HUUJ (Ub. 6. n. 933. .

822 TRACTATUS DE MATRIMONIO

ne retraheret. Quinimo gravissima aut saltera gravia mala ei imminent nunc probabiliter , ita ut vel haec mala incurrere debeat vel fugere e domo mariti , nisi permiltat saltem aliquando abusum raatrimonii, etc.

RESPONSIO.

« Cum in proposito casu niulier a sua quidem parte nihil contra naturam

« agat, detque operam rei licitae, tota autem actus inordinatio ex viri raalitia

« procedat, qui, loco consuramandi, retrahit se et extra vas effundit ; ideoque,

(I si mulier post debitas admonitioncs nihil proficiat, vir antem instet, minando

« verbera aut raortem aut alia gravissima mala, poterit ipsa (ut probati Theolo-

n gi docent) citra peccatum perraissive se habere ; cum, in his rerura adiunctis,

« ipsa viri sui peccatum simpliciter perraittat idque ex gravi causa quae eam

« excusat ; quoniam caritas , qua illud impedlre tenetur , cum tanto incommodo

« non obligat. »

Datum Romae, in S. Poenitentiaria, die i^ Febr. -1825.

NOTA. Exstant etiam aliae responsiones S. Poenitentiariae, quae praecedenti omnino consonant ; has refert Gousset , in opere : lustification de saint Li- gori, p. 272.

FINIS TRACTATDS DE MATRIMONIO.

TUArTATUS D E C E N S IJ 1{ I S

Censurae speclandae suni lum in gcDcre, lum in specie.

CAPUT I.

DB CENSIRIS IN GE^ERE.

Agfndum 1" <le nalnr/i rt <ii«iMonr rrn»ararara : 2* dr prinnpin tru •ar(<>rt cenaariruiQ ; 3* «le ■ubierlu centurarum ; 4* <!<- alMolaltone ■ crn*urw.

ARTICULUS I.

Dff NATliiA, DIVISIO.NK ET CO^DITIOMBl S (i:>>lRK»ni.

/. l)e nitura cmsurae.

^Wl. Ccnsura sic rommntiiUT fictiniri solrl : Vm poena spintuiilis ol mcdirinalis, (|iia homo ti<iplizatus drliuciueiit el contumax per potcstalcm ccctcsiuslicnm (|uorumdam lx»norum hpiritualium usu privatur.

Dicilur \ )if^ena, ipiia culpam sup()onit ; S' .\^iri/u<i/i5. tuoi (|uia tiTlur a potc^tatc sptntuali ad spinttialtMn rtinstianoruni ntilitatrm, tiim ipiia t)ona spintiialia imnHviiati* aufiTt ; 3' me^ dtcinalis, (piia f^Ttur oo lino. ut nniina ad inpliorcm frufcrm mm nuipiat (a); i* homo baptizatus, i|uia ()ui haptizati oon (lUDl, Ecclcsiac potestati non sut)duntur ; polesUs autcm r%rrcctur in

[a) Rtsi di* rorrcrt;on(> d(Min(|U(*nti.4 desperctiir, potMt crnnirt forri tum In ultiouj^m dclicti, tum ad Irrrorrm aliorum. lum ne pravorum roiuiniiniratioiiP caetiTi inl^riaiitur (Siilmamt. /># Cau. Cap. 1 n. 10. \ rnilc ccssantr mrrectionia linc, nouceMAQlOO IpiO alli tiiu\H iConiHck Disp. \:\. Ihtb. 1. h. 9.,.

824 TRACTATUS

subditos; ^" deliquens et contumax, quia poena nonnisi delin- quenti infligilur, uiedicina vero porrigi non debet, nisi iis, quo- rum contumacia tanto indigeat remedio ; 6" usu quorumdam bo- norum spiritualium privatur, nempe bonorum, quae subsunt potestati Ecclesiae, utsunt preces publicae, Sacramenta, etc.

Hinc censura differt V a depositione et degradatione, quae non sunt medicinales, nec ad tempus, sed in poenam tantum et perpeluae; 2° a6 irregularitate, quae ob solura quoque defe- ctum animi vel corporis absque ulla culpa contrahitur, et proin- de per se non est poena, sed lantum impedimentum canonicum, licet ob qaaedam crimina inflictum poenae quoque rationem ha- bere possit.

Hinc etiara apparet, censuram non perpetuo durare, sed fi- nem sortiri cum delinquentis emendatione ; tunc enim solvi a Tinculo censurae debet.

Suspensio et interdictum modo censurae, modo poenae vindi- cativae naturam induunt. Dignosces autem esse poenam vindi- cativam, tum si feratur propter dehctura mere praeteritum, tum si infligatur in perpetuum aut etiam ad tempus determinatum, puta pro duobus vel tribus mensibus [a),

11. Divisio censurarum.

933. — Variae distinguuntur, scilicet:

r Excommunicatio, suspensio, interdictum, de quibus spe- ciatim dicemus.

2* Censurae latae, vel ferendae sententiae, prout Superior statuit, eas incurrendas esse ipso facto, quo quis legem vio- laverit, vel tantum post sententiam iudicis ecclesiastici infli- gendas esse.

3° Censurae latae a iure vel ab homine, prout feruntur instar mandati iudiciarii vel praecepti, sive in unum sive in plures. Si censura aflicit personas determinatas, est particutaris ; si vero generaliter et absque determinatione personarum fertur, generalis est (6) .

(o) Proinde qui eiusmodi Interdicta seu suspensiones violet, non incurrit irregularitatem.

{b) Paululum obscura ista sunt. Clarius Suarez (De Cens. Disp. 3. Sect. 1. n. 2.): Duobus modis potest homo ferre censuram. Uno wio-

DE ce>siiiis HiZ

4' Censurae resercatar, vel non resercalae, proul Supfnor earuni cibsolutioncm mI)i rrsrr^avit, vel ordtnariiH Mini^tri!» ah iis ahsolvere prniiisil. Aliae aulfni sunl Papar rp?»ervatap, aliac Episcopis. Censurae ab hnmine seniprr rcservatae cen^enlur. nisi per sententiam ^eneralem latae smt.

do ferendo lefjrm ntabilem ar prnnanentem, vbligantem tub har poe- na, (junin ipsn /n' to incurranl eiuJi trannijrf%nore%. Aliu modo putett homo /erre cenxurum proferendo stnlentiam, aut praecipimdo ali- quid in Minyulari actiune rel negotio, in quo non itabiliiur iui aut tta- tutnm pennauens, %ed lranii'oi ium mandatum. (Juando ' i

/ertur primo modo, dicilur e.y^e a iure ; quia.... iam tai n

ipso iure continelur. (Juando rero cenfura fertur ponteriofi modo, retnet veluli commune nomen, el qua^i per anl( • < m-

modationem vocalur cemura ul) liomine. Alque ;. (. ... - --j illa rommuni.n e.%t omnium theologorum et runtn/j/ariim.

Dideruiil autem a se iuvicem ilupliciler. .Nam l* censur.i lala a iuie, niorlut» au(l(ir«\ (pii rnni lulll, in>tar omnium Irj^um pcrs**- veral. LaUi aulcm ab hotnine, ruin .ili hu u> iurMJiilium' vl .lurlo- rilate peiKieat, ubi haec, eo mortuo vel remoto ab oflicio, ce-*senl, eti.im ip.si ce.s.sat. quod iiileHif;r, ut non ampliut mcurratur; naro si (piis eam iiii-urrerit, \iiirulum muinisi ab.^olulioiie tolhtur. — 2* ('.('ii.Hur.i lala u iui e iiuiM{uam (erri pot«'>t pro ileliclis prafterilii»; ceiisura \ero ab homine nou solum pro futuris, sed eliam pro prae- teriiis ail coium .satisfactiouem elemendationem fcrtur Sehmalzgr. lib. 5. iit. .{'J. n. 9. .

Iiisuper ceiihurae ab homlnc duplex modus di.siingui .solft, scil. 1* per moiiuiii r;ian(/a/i, cum IMael.itus (|uiiiptam mand.il .neii prae- cipit, aul prohibct, adiuiirta sanrlioiie rciisurae rl hic modus re- spicil ai li(iiu*s futura.s, uli palct ; '2* per iiUMiuui senteniiae, cum de aiiijuo faclo instituitur iudi( ium, et iudicialiter .Henleulia fertur, impoiiciiilo nempc censuram, etc, el hlc mudilt rctpkit (ictum practcrilum.

l Iriusijue autem modi es.se pote^l, ulcrnsuna sll vel fmrlicMlarii, nimirum circa aru|uod factum particulare aul cert.iH p< \el

genrralin, {\\\\\v nulla siiigul.iri> farli aut saltcm persoi rni!-

iialiunc f* rtur.

8. Alphoiisus (IJb.l. n. 6.) Utas pfr modum itatuli hatxMi esse pulat »'eii>uras, (juas Kpi.sccpUH fcrl iii ^ " idco(pic, l;im(pi.ini lalas a iure, pcr.M'\crare pi-: .. l ,

latas \cro ab homine, ipiac fcranlur e\Ua S\nodum. quae idcir. <> per mortem fcrentis ce.HWMit.

826 TRACTATUS

5' Censurae notoriae vel occultae, prout publice constat ali- quem eas incurrisse ob factum, quod est ila cognitum, ut iam celan amplius nequeat ; yel secus.

6° Censurae iustae vel iniustae^ validae vel inmlidae; prout Superior iustitiae, veritati et legi consuluerit, necne, in censu- ra imponenda.

///. Conditiones censurarum,

934. — Requiritur ad censurae validitatem, ut peccatum, cui infligitur, sit mortale, externiim, consummatum, non inere prae- leritum, et coniunctum cum contumacia.

1" Mortale; censura enim, cum sit poena gravissima, mor- talem culpam requirit (a).

2' Externum; nara Ecclesia iudicat in foro externo, ad quod censurae pertinent, non vero de mere internis (h).

3" Consummaium opere, in genere suo (c); quia leges poe- nales sunt stricte interpretandae, iuxta regulam luris : Odia re-

[a) Quod levis aliqua censura, v. gr., excommunicatlo minor, le- vis aliqua suspensio, aut leve aliquod personale interdiclum, pos- sit ferri ob culpam levem, communis est DD. sententia, ul videre est penes S. Alphonsum (Lib. 7. n. 30.) et Schmalzgrueber (Lib. 5. Tit. 39. n. 59.). S. Alphonsus addit, si censura feralur ad brevetem- pus; sed lunc non proprie censura, sed inhabililalio quaedam erit, ul dictum est sup. n. 932. Auctor porro loquitur de excommunica- tione maiori, deque suspenslone el interdicto, prout commuuiter ferunlur, scilicel ad omnem usum ; quae ex communl omnium sen- tentia ob culpam levem ferri non possunt. Levis lamen intelligi debet, quae talis sit tum in se, tum ratione finis; ralio enim aul finis graviter intenti, aul scandali aut periculi efficere possunl, ut res per se levis, capax tamen sit gravis praecepti. Yid. Suarez (De Cens. Disp. 4. Sect. 6. n. 12.), Lugo (De lust. et Jur. Disp. 16. w. 61.), Lessius [Lib. 2. Cap. 12. n. 54.), Sanchez [In Decal. Lib.l. Cap. 21. n. 28. 29.).

{b) Non solum exlerius debet esse peccalum, sed eliam grave in ralione aclus externi.

[c) Clarius hanc conditionem sic Schmalzgrueber [Lib. 5. Tit. 39. n. 64.), proponit, ut exceplionibus non indigeat: VI incurralur cen- sura, peccalum illud externum, ob quod censura contrahenda est, debet esse completum insuo genere secundum proprietatemverborum, guae in praecepto seu lege continentur.

stringi, favorex convenil ampliari. — Kxripe, ni<i le^slaior coolriiriiim exprimat.

4' i\nn fnrrr prafteritum 'n ; ({iiia rrnsura psl pnrn.i inr,!, :- nalis, (|u;m'(|u«' proiiKJc Ifrri non polcsl in cos, (|ui lam a»! mt'- liorcn) (rii^'cm scse rcrcp<*runl.

5* Couiunctum cum contumacta rnnlra Ecclesiae legem »eu praeccptiiiii //. H;iiio esl, (juia linis prarcipuu.H censurae esl pcrlinan;im tranf^crc. — Vide S. Uq. n. 30. rt seq.

Resotves :

03^). — r Oiii a gravi rulpn cxcusalur oh ali.piam circum- slanliam , rtiam a ccnsura cxrusalur, licct matcna sil io se gravis.

IIuc jxTiinet re^ula, ad censuran» incurrcndam rpijuiri, ut com- pletu.^ ^it illc efffctut, qurm leginlatitr intrndit nub crn.iura prohi- bere. Proiiidt» si vcrba, dilipciitcr inspcct.i, si^nificenl prohilM^i ul- /iwiif/i clTccium, V. pr., homicidium ; censura non incurrilur. nl*l efre«lu illo ullimo sequulo. scil. morte. (Juando vero «*ul) consura prohil»i'liir princi|i;»lil«'r ipsa actio vel ronn/ui; lunc ea )H)sita, sla- tim iiK urrclur ccnsura, cliam e(T»'ctu non .M'(|nulo. Vid. Ronacioa (l)eCens. /)wp. 1. Q.\.Punct. k.n. li. 13.) elCrolx JJb.l.n. 59.).

Ex prol»;d)iliori ;uitem sentriili;i censuram non incurril. «|ui < 'O- silium vel maiid;itum re\oc;i\crit ;inte executionem Suatez lie ( cni Di.tp. li. Stct. :\ n. 13. — .s. Alph. I.ib.l. n. |ft . ()uoad eum vero, qui ulut oplarelelconalussil, revocalionemconnUiiseu man- d;ili non p(»lMit nr.indntnrio scu «•\ecut(»ri - 're. \el qui poc-

nilenti;ini ;»^it p(»>t p(»sil;im cnusim. v. gr , i. :. . >ed ant" >c(juu- tum cfTcctum, (|ucm noii poiuit impedire, ex .•kenlenlia (lard. IK» Lugo [hr Pomit. Diitp. Ifi. n. \r»3 . elSuare/ii DeVer,at Ititp. 3. Sect. h. »1. 3 certum est, cen.Miram al» eo inrurri; nrc ullu \i^ ra- lioni, quam S Alphon>us lib. 7 « 10.. et l.ib i n 149. e\ Sal- manlicensihus conlra afTerl, iiies.<e vldeiur.

^fl) 1 1 pr.iclcr t m dic;ilur, necose c>l, ut nullo modo coniunctum nil cum nliqua int>t>« > praesenli. \ id S. Alph. Jib. 7. n. 54.'.

(6) Nou crgo sufticil, ul peccatum lurl 4Ut d.\ti.o rcpu-

gnet, nisi aru-ui (pioipic lc-i Kcc!»-- ' • 1' " '" •'•dm

punitur conlumacia nnfra Ir le» ■>■ . •' i 1 i-5iac

coniminanlis conlumaci ccnsur.im.

828 TRACTATUS

2' Si quid omnino leve sub censura praecipiatur, haec non incurritur, niodo res, quae levis sub aliquo respectu apparet, aliunde gravis non fiat.

3* Imprudenter et illicite, sed valide tamen ageret Superior, qui ob quamlibet gravem culpam censuram ferret; finis enim Ecclesiae est graviora tantum crimina punire [a).

4" Excommunicatio, quae dicitur ferri in animalia nociva, V. gr., in locustas, non est excommunicatio proprie dicta, sed adiuratio, vei oratio in illorum interitum facla, ne noceant.

5° Item quaudo dicuntur mortui excommunicari, id intelli- gendum est de quadam execratione vel declaratione excom- municationis, quam ante mortem incurrerunt, et in qua mor- tui sunt {b).

Quaesita :

936. — QuAER. 1' Quomodo discernitur censura latae senten- tiae a censura ferendae sententiaef

Besp. r Generatim censura latae sententiae erit, V si verba, quibus exprimitur, excludant alterius cuiuscumque actionem seu ministerium, ex. gr., si his verbis feratur: ipso facto, ipsoiure, eo ipso, sine alia sententia ; 2" si verba sint temporis praesentis vel praeteriti, v. gr., excommunicamus, excommunicammus, etc. 3" si verba sint modi imperativi, ex. gr., incidat in excommuni- cationem, maneat suspensus^ interdictus, etc. — S. Lig. n. 7.

Resp. 2" Gensura aulem ferendae sententiae habenda est: 1** si verba, quibus fertur, alterius operam et rainisterium expostu- lent, V, gr., excommunicetur per Episcopum ; 2" et sint commi-

(a) SynodusTridentina [Sess. 25. Cap. 3. Be Reform.) haechabet: Quamvis excommunicalionis gladius nervus sit ecclesiasticae disci' plinae, et ad continendos in officio populos valde salutaris; sobrie tamen, ma(fnaque circumspectione exercendus est : cum experientia doceal, si temere aut levibus ex rebus incutiatur, magis contemni, quam formidari, et perniciem potius parere, quam salutem.

[b) Proinde absolulio imperlila excommunicalis, qui cum signis poenitenliae decesserint, directe non ad ipsos, sed ad vivos porri- gitur, quatenus solvuntur obiigatione ne cum defunctis sepultura et publicis precibus communicent. Vid. Schmalzgr. [Lib. 5. Tit. 39. n. 39.).

DB rENSlRIH tf t

naloria lanlum, e.\. gr., prarripimus xuh intnminatione an&- thnnatis, nisi aliud cx adiunrlis colli;;atur ; 3* si tempUH fu- turum oxprimanl, v. gr., ejTommuntcafnlur, ertt excommuni' catus, clc. (a^.

937. — yiAKR. 2* An iudiratntus iit nimrriMe rnwuram, qui duhital, utrum inrurrerit?

lirsp. Neg., sivc dubitcs, an gravitcr dcli(|ucns, vcl an casus 8ul) ccnsuram cadat. Ratio cst, (]uia iiixta ««xioma communitcr rcccplimi, cl ipsnm luris rcpulam, ndta sunt rrstnnfjmda. Ila commumttr. Allamcu ccnsuram incurris, si dubium vcrsctur circa gravitatcm ipsius malcriac, tum in se spcctatac, tum ha- bita ralionc linis, elc. Tunc enim malcria haec ut gravis repu- tanda csl, ciim lalis sit iudicio Supcrioris, (|ui ccnsuram tulit. rt aliiiiidc in duhio praoumplio Supcriori favcat. — S. Ug. u. 3i. Salm. c. 1. n. 20'., ctc. b .

()laer. 3* An guis Ugetur rensura, quam manifeste iniustam esse nori7?

lirsj). yr(j., sivc Siipcrior l.ilsa prcsuiiipliom' iiixus innnrcn- lcm pro rco damnavcnl, sivc omiscnl furma.s lcgalcs, aul limi- les iurisdiclionis cxcesscril. — S. Lig. n. 68. — Allam«'n hal- lucinalionis pcriculum in propria causa scdulo vitandum esl (r). 938. — Qi AKR. i' An ignorantia a censvra excuset? lirsp. r ('crto cxcusal ipnoranlia farti, scilicct (]uando ()uis ignoral sc poncrc aclum suh ccn^ura prohibitum. Sic, v. gr., si (piis pcrcutiat Saccrdolcm pulans cssc laicum, non incurrit ccn- siirani latam in pcrcussores Clcricorum. Ralio esl, (|uia ccnsu- ra dcbct cssc noia pcccanli. ut sit contumax. Stc lurc can. cap. ^^1 rrro aliquis, lib. V, ttt. 39, de Sentrntta rTrommuntcatuynis. — S. Ug. n. 43.

Resp. 2* Excusal ctiam ignorantia htris ecclesiastici pracci- picntis, vcl prohibcnlis alnpiid sub ccnsura. (ionslat e\ iisdem rationibus mudo allatis; non enim dici potcst contumax Id Ec-

,/i) Si mtIm Miii m: l r . . !.■, |««itrsi rcgttla i9 \w • \|. (juod in tlubii» iii. i p". ii.i'« Ihii .iit^r inliTprrfallo sli ■ . i .l.i Covimunif.

(6i Ali;is pro (iubii \urietntr rriiolut>onrH \)(l. upudS. A , ' ^Mtn (li6. 7. ». tiT. r.H.

(c^ Si lamcn publicc non coiislcl, cnivuram rA*r iiullain, harc ra- tionc sCimdali sT\anila cjil [Vid. S. Alph. iJh. 7. r. M.,.

830 TRACTATUS

clesiam, qui eius legem ignorat, ut patet ex lure canonico, Sexti, lib, I. tit. 2. de Constit., cap. 2., ubi dicitur: Ligari nolumus ignorantes, modo tamen ignorantia crassa non fuerit aut supi- na. — S. Lig. ibid.

939. — QuAER. 5" An excuset a censura ignorantia vinci- bilis ?

Resp. V Afflrm., si haec non sit graviter culpabilis; quia lunc ignorans non potest dici contumax in Ecclesiam. — Ita omnes.

Resp. 2° Neg. vero, si illa ignorantia sit graviter culpabilis; quia tunc potest dici crassa : porro ignorantia crassa non excu- sat a censura, ut patet ex cit. lure can. Haec autem ignorantia non impedit, quominus aliquis sit contumax contra legem, quam culpabiliter ignorat. — S. Lig. n. 43., et alii communiter (a).

Excipe tamen, si in Decreto censurae dicatur: qui hoc fece- rit scienter, consulto, temere (6), qui praesumpserit, etc. Haec

(a) Vlx apparet, cur S. AlphoDsus (Lib. 7. n. 45.) hanc sententiam dixerit coramunem, quando Salraanticenses, e quibus hanc opinio- nem mutuatus est, plures Auctores pro opposita, quam pro ea affe- runt [DeCens. Cap. 1. n. 196.) ; quinetipse Suarez [De Cens. Dup. 4. Sect. 10. n. 12.) fatelur, alios modernos auctores iu aliara abiisse sentenliam. Ratio vero a Suarezio allata (si ralio dicenda sit) nul- lius est moraenti. Nihil ergo irapedire debet, quominus oppositam sententiam, quam raox A. subiicit, quis tuto sequatur.

(6) Merito Sanchez [De Matrim. Lib. 9. Disp. 32. n. 38.) nolat Suareziura, qui [De Cens. Disp. 4. Sect. 10. n. 3.) temeritatem hic accipit pro imprudentia, qua ignorans se exponit periculo agendi contra legera ; nam reipsa actum contra expressam legis notitiam positum designat.

Et haec quidem animadversio Sanchezii aeque railitare videtur pro ignorantia affeclata; quatamen de re idera Sanchez, minus slbi cohaerens, eam excusare docet in Decal. Lib. 2. Cap. 10. n. 38., excusare autera negatDe Matrim. Lib. 9. Disp. 32. n. 39. 40. Dis- sident itera in hac quaeslione doctores, ut videre est etiam apud S. Alphonsum (Lib. 7. n. 48.), qui neganti opinioni se adhaerere dicit quasi communiori; at si Auctores pro utraque opinione aJlatos a Salraanticensibus (De Cens. Cap. 1. n. 199.) enumeres, plures rei- psa Invenies pro affirmante. Hinc sive auctoritatem consideres, si- ve rationes (de quibus vid. Roncaglia De Cens. Q. V. Cap. 5. q. 1.

DB CeNSllllS Slt

euim verba poslulanl voluulanum (>tTrt*clum ac direcium. Pi ex certa scieulia ccnsurae. — 5. Ug. n. 4G.

Piures tauiea cuntcndunt i^uorauiium grattler rulpabilem a censura cxiusare, liccl a pcccato mortali uou e\cu>el ; <)Uia potcst dari iguorautia gravitcr ciil|iahili>, quiu ideu crassa dn ceuda sil.

!liO. — QiAER. 6' Au inelus gravis a crnsura excuseil

Hcsp. Affirm. ^cucratim lo<|ueudo. Ratio esl, (|uia le^cs ec- clcsia>ticin' p(»ciiali's noii vidciitur ur^crc cum t : " _ ^re a . .Naui cuiii cx luelu valdc jjraM lcf;cs ipsae ecc.i ... .. ae ce*- senl oMif;are, el ipsa poena illis adncxa corrual neccsHC esl. Maior cst dinicultas, ut)i agitur dc praeceptis iuris naluralis, a (]uit)us iiiiplcudis mctus gravis excusare ue()uit. Scd ctiam ia tioc casu dccst coutumacia lu Ecclesiam. Nam censura iion lu- curritur proplcr vinlatioucm legis divinae, sed proptcr Iraus- gressionem culpaliilcm legis ecclesiasticae (6). — S. Ltg. n. 16.

IIU. — QiAKK. "i* An rrqniratur, ut admonilio delinquentts censuram prderedat?

Rfsp. r .Nulla rctjuirilur monitio pro ccnsuris a iure latis; ({uia lex ipsa lala el coguita, i>alis sut)dilos admoucl. — Ita omnes (c).

Resp. 4., et Bonacina De Cens. Disp. 1. (). 1 p. 1. n. U., ac Sal-

mniilic. /. c. concludcs. iu re inc»'rla adh i -• princl-

pium, at«|uc adco pos.sidrrc lu.s frucndi 1)0J..> ,...»....,.. ..-, ul>i op- positiim iiou (>\incilur.

(a) Bcne .Schmalzfirucbcr rationem addil (Ub. 5. Til. 39. •. 79. \ quod sic de' ^ habei i nequeat pro contumaci et ecclniutittlB

pulexiatis (■ _ iine, cuin uaiw nr p ffiM inf\niiit'i(e, ^uow olfff>

natae vutuntatin matitia peccel.

(6i Exccptioncs tamrn hacc d«>« ir.na li.ilict. (Ju.i ilc rc • W (■ fpnslucl {l.ib. li. lit. V}. n. \\\. {iuanilo i>b%ena'.io le^jit ,',\,i„»^.,^ moruliter necex^aria lidelur pro cunseriando bono pubiico, aut si eiut violatio cedat in contewptum fidei, rel legis, rel poteslalis tT' cle^ia^ticne. transgrediens ei ijrari metu e' M# legem ntb eem»

.xura positiim, non eicujialur ab iita ; 71. t«i laiibus ruslbmM

nullus metus excuset ab obsrrraiione legts eceltsiasticQe ila rtiom

non excusit a ceniura.

(r Qunnuis ceiiMirn n iurr «tit latae s«Mitentiae. u Umeii criinea hiloccullum, ad dcnuuciamium scu dcilaraDdum f|i

832 TRACTATUS

Resp. 2' Requiritur autem admonilio pro censuris ab homine ferendis. Ratio est, quia non est contumax, qui ante non fuit admonitus de praeceplo et de poena adnexa. Imo ex lure ca- nonico requiritur monitio triplex, Tel saltem una in qua expri- raatur, eam valere pro triplici.

Excipe r, si agatur de censura ab homine per sententiam ge- neralem, vel etiam specialem respectu actus fuluri ; tunc enim non est necessaria admonitio, cum Decretum de ferenda cen- sura admonitionis locum leneal [a).

Excipe 2°, si agatur de ea suspensione et interdicto, quae non sunt censurae proprie dictae et raedicinales, sed feruntur tantum per modum poenae. — S. Lig. n. 52., etc. — V. Ca- suSj n. 1119.

macem tamquam censura ligatum, monitlo aliqua iuridica seu cita- tio praerequiritur. Secus nec licita nec valida declaraiio evadet.

Quando autem censura a iure sit sententiae ferendae, S. Alphon- sus quidem contra alios plures prohabilius habel (Lib. 7. n. 55.), nuUam monitionem praerequirl. At sincere dicendum, et Auctores ab ipso cltatos abs re afferri, et nulla solida ratione eam opinio- nem muniri.

(a) Clarior erit resolutio, si iuxta dicta in not. praec. distinguas censuras ipso facto incurrendas a censuris ferendae sentenliae. Nam in secundo hoc casu, praesertim si crimen se aliquo modo exten- dal in futurum, verior est sententia, quae monilionem necessariam censet. Vid. Suarez (De Cens. Disp. 3. Sect. 9. n. 4.)

De solemnitalibus vero in monitione servandis vid. Suarez (cit. Disp. 3. Sect. 9. et seq.), ac Bonacina (De Cens. Disp. 1. j^. 1. P. 9.). lUud autem adverte, Palaum (De Cens. Disp. 1. P. 5. n. 9.), a quo dein exscripserunl Schmalzgrueber (Lib. 5. Tit. 39. n. 28.), et Reif- fenstuel (eod. tit. n. 25.) adstruxisse necessitatem faciendi moni- tionem inscriptis, quasi id caveatur in Cap. Bledicinalis \. DeSent. Excom. in VI; quam ilidem opinioncm S. Alphonsus ex lapsu oculi perperam pulavit, se reperisse apud Salmanticenses, qui reipsa op- positum docenl. At enim in Cap. Medicinalis non de monitione sermo fit, sed de sentenlia excommunicationis: corruit ergo totum illius opinionis fundamentum, quae alioquin est contra communem aliorum Doctorum.

DE ce?(sctis SSS

ARTICULUS II

I»K rHIM irio -EL ACCTOIE CCfSCIVBm.

Prinripia :

9i2. — I. Kcclesia paudct vrra potrstato fercndi crnsurtf. rr")l)iJlur ex Srripturn snrra. Chrislus rnim V ' suae tradi-

(iil polfsljilem eiicirndi e «»inu suo lilios drl;.. ,... ..u-s et rontu- mares, iis verbis apud }falth 18. n.: Si Ecclrsiam non audie- rit, si( libi sicul ethnicus et puhlicanus. Amen dico vobis. quae- cnmqne lifjaverilis super terram, erunt Ugata et in caeto. Ilaec aulriii poleslas nicultalem f«'reudi cen^uras in<ludit, ut «Miinihu!* perspicuum est. Constat in>uper e\ universnli et jMTpetu.i pra\i Kccirsiae, necnon e\ innumeris Conciliis, praescrlim e\ f'onc. Trid. sess. 2.1. c. ^. de Reform.

II. Cen«iuras ferre possunt de iure nrdinann omnes el soli Superiores ecclesiaslici lurisdiciiouem in foro t'\tcrno el conlen- lioso hahenles. Palel e\ verhis Chrisli apud Matth., iam cila- lis: Quaecumque ligaveritis, clc. Ilis enim verhisChristus dedil IVaelatis Kcclesiac, in persona Apostolorum, omnem poleslatcro ad honnm et rectam Kcclesiae adminislralioncm. Consial eliam e\ variis locis luns canonici.

III. Censuras fcrrc possunt ^j* potestate delegata omnes ft so- li Clerici, (piihus concessa fuil a Supcriorc iurisdiclionem ordi- nariam hahenlc. Ratio cst, ipiia omnis ct solus Clcricus cst ca- pji\ iurisdictionis ecclesiaslirae ; iurisdictio auten» haec requiri- tiir n(\ censura^ IVrciid.is-. ul |i.ili't. — Vi*/^ V /ly. n. 9. et seq,

Hegulnr :

*}\\\. r Crnsuras de \ure nrdinano ferrc possunt. Papa cl

Conciliiim : '•!♦' respectu univer^ar K- ' ■f; Arrhiepisco-

pi, lum in •! Imh propnis ttim in di us suITra^anco-

rum tcmporr vi>itationis, nernon rum agitur dc causa ad roruin trihunal delata: quia tunc iurisdictionc in suflfragancos |Mllcnl; Kpiscopi respertu pr(»priae dioeccsis. modo rlrcti. ar ritnlir- niali sint, csto non ronserrnli a ; Virarii tffncralrji Kpi<irn|M>-

(a) Vid. S. Alphons. 'iib. 7. 11. lO.). et f. Trauimiuum 15 Dt Fiect. Conf. cliam (lonrale/ ad hor CapJ)

(ilin Txin. n 3J

834 TRACTATUS

rum (a) : nam cum ipsis Episcopis uaum tribuiial constituurit ; Legati in territorio legationis, et Cardinales in Ecclesia proprii tituli ; Concilia provinciaiia in suis provinciis; Generales, Pro- Yinciales, et Superiores locales Ordinura religiosorum, pro va- riis eoruin statutis ; Capitulum Ecclesiae cathedralis, sede -va- cante, et ante electionem Vicarii capiiularis, qui tali potestate deinceps exclusive gaudebit. — S. Lig. ibid.

2° Parochi nou possunt de iure ordinario [b) ferre ceusuras, quia iurisdictiouem non habent in foro externo et iudiciali, sed tantuui administratiouem ad rectum parochiae ordinem. — S. Tfwm. in 4. dist. 18. qu. 3. art. 3.

3" Laici et mulieres, ne txdelegatione quidem, censuras fer- re possunt (c). Proinde Abbalissae Monialium nequeunt pro- pria aucloriiate eas ferre, sed tantum Decretum obtinere pos- sunt, quo sub poena censurae mandata sua servari debeant. —

S. Lig. n. 12.

4° Poteslas delegata cessat morte delegantis {d), nisi causa a delegato iam fuerit incoepta saltem per citationem. Delegaius

(a) S. Alphonsus [Lih. 7. n. 10.) inducit dissldentes Sayrum, UgoUmm et alios apud Croix [Lih. 7. n. 24.). Sed est mera hallucl- natio aut Croixii, aut alterius, a quo Croix exscripserit. Nam alle- gali DD. nihil a communi sentenlia discrepant.

[h) Auctor addit, de iure ordinario, quia nonnullis visum est, ali- quando parochos hoc ius exercuisse. Sed texius iuris, unde hoc eruunl, nihil lale evincunt. Vid. Schmalzgr. [Lih. 5. Tit. 39. n. 20.).

(c) Gouveniuul lamen DD., viri iaici iacapacitatem esse deiure lantum ecclesiastico. Vid. S. Alphons. [Lih. 7. n. 12.), et Schmalz- grueber [Lib. 5. Tit. 39. n. 3.). Polest ergo Summus Pouiifex hauc potesialem laico viro delegare, sicul potcst dispeusare, ul laicus ab Episcopo assumi.tur in Vicarium.

Quoad toeminas S. Alphons. [Lih. 7. n. 12.) post Salmanticenses [De Cens. Cap.l. n. 4H.) censuit, incapacitatem iurisdictionis pro- babilius esse iuris divini. Alii conira putant, probabilius esse iuris mere Immani, aique adeo posse Pontificem ex plenitudine potesta- lis eis delegare facultatem fereudi ceusuras. Praeter alios, quos ai- legaiit Salmanticenses (/. c.n. 47.), hauc senteutiam tenent Sayrus, Suarez, Laymann, Palaus, Pirhing, Croix apud Schmalzgrueber {Lih. 5. Tit. 39. n. 16.), qui ipsis adhaerel.

[d) Quia nimirum agitur de causa iustitiae ; nam secus dicendum in causis graliae.

vero ud ceusuras rtreDiJas uoii |)4.>Uv4 alterum sutMJclogarr a , nisi t'X|)ri!.>>^.iiii h.il)ii(Til licfjiiiam d cjflcgaotc, \cl oi»i »altrm bil dt-le^atu^ ad ({ua.scum(]ue causas.

Quafsita :

944. — Ol vKii. r An Eyisioii liiinrtici, excommumcatt, rt Siispensi, po.s.sinl valide ccnsnias ferre'f

Hesp. r Af/irm. si sinl h.ierclici, excommunicati tcI .«^u^pen- si occulli. Halio esl, quia Kcclcsia oh bonum commuue lis ad- huc usuni iurisdirtionis concedil. Illicite tamen apunt, <|U( ' ccnsuras ferunl. — Ila comtnuntler ThrohKji cum .s". Lig. «. li.

Uc.sp. 2* ye^j. si sinl cxcuiiimuiiuali vilaiidi, <cu non lolcrati, quia lales pnvaniur omni ecclesia»tica iurisdiclione. ^)uid \ero, si sint ({uidem nolorii, sed non vitandi? Videtur, eos |)0ss4' ad- huc censuras validc fcrrc. ({uia, aMinl. colligitur c\ Con>lil. .Var- tini V: Ad intaiula, uhi saucilur cxcommuuicalum toleralum, in eis ({uae iicrtincnl ad {)ul)licum oniiMum. iion p<>r vitandum, ne ah iis ({uidem, ({ui id sciunt. — Mde S. Lig. \tmi.

945. — yuAKR. 2* Xn Epxscopus possit ferre cetuuram, si tit e.itra diorcesim'f

Htsp. \ .{f/inn. si ccusura lcralur pcr niodum praccepti aut staluli ad fulura crimina |)raccavenda. — - S. Lig. 1.1. n. t\.

Hrsp. -1 Kliam affirm. si censura feratur |)er modiim .neoteu- tiae, quae tamcn non indi^^eai cognilione causae et strrpitu lu- diciaii, vcl i'tiaiii>i sln-()ilu ludiciali iudi^eat, vcma tameu facta sil al) Ordiuano lcrnlorii.

Resp. 3* Neg. si censura ferri dehcat cum strepitu iudiciali. etlicentiam negct Ordinariusloci. Exci))C, oi>i Kpiscopus fic\- pulsus a (iro()rio territorio fucrit ; tunc euiiii suflicit hceolia pc- lita, luct noii ohtrnla. — V. .< ' 'htjr. l. .*;., /i/. 39., n 26.

(ji ai:k. T An vue versa i , , «v in sua dtoecest exutrns ferre possit censuram in subdttum eitra dtoecestm ejtstenitm'*

Uisp. r Affirm., si agalur de crimine in pro()ria dior. commi>so. U.ilio cst. ({uia .sccuh dclin((u«*ns a nullo |)(iuiri (> ^^ sel; el ({uamvis ahicril. non tameu cc-^al lurisdictioui pro(irn

(a' Excl()P dclcpatos a Rom PontitK^e px C. Si ffo ^thiiifit 1

l)e it/ficio Delegnti. (^)[\\i\ iuMrni ii irio reqiiiriitur, ul quU

dclc^ari ()o.ssit, >id .vhmal/^r. Ja^ ^. .:;. 3'* •» U

836 TRACTATUS

Episcopi sube«se. Necobstat, quodcitatio nonpossit fieri extra territorium ; nam sufficit ad censuram incurrendara, ut reus in propria domo citetur aut in loco publico. — S. Lig. n. 22.

Res^p. 2" Imo potest Episcopus censuram ferre in subditum delinquentem extra dioecesim, si agatur de re ad suam dioece- sim pertinente : sic excommunicari possunt Clerici, qui iussi accedere ad Synodum, non obtemperant ; secus ^ero, saltera probabilius, si criraen extra territorium consummaretur [a). Excipe, nisi sermo sit de censura contra quempiam lata per niodum praecepti specialis ad crimen praecavendum, ut proba- bilius docet S. Alph. /. 7. w. 23., et Laymann yalidis confirmat rationibus, /. 1. tr. 5. P. 1. c. 4. n. 7. — S. Lig. ibid. — Suarez. — Salmant.

946. — QuAER. 4* An Episcopus possit censura ligare sub- ditum alienum in sua dioecesi delinquentem^i

Resp. Affirm. Ratio est, quia omnis delinquens sortitur forum loci, in quo delinquit. Sic ex lure can. lib. 2. tit. 2. de foro competenli, cap. 3. Licet autem Episcopus non possit ferre cen- suram in pei^iJgrinum ante monitionem, saltem probabilius, po- test tamen postquam is deliquerit in loco, et eum citaverit [b) : — 5. Lig.n. 26., et l. 6., n. 591.

(a) Cum leges afficiant terrUorlum, atque adeo legibus pairiis non tenealur, qui degit extra, prolnde delinquens extra teniiorium non subiicitur censurls per sialuta generalla latis. Quod quidem aperte confirmatur ex Cap. Vt Animarum 2. De Conslit. in VI, Et cum locus exemptus (licet situs sit intra fines dioecesis) quoad hoc coraparetur cum locls extra territorlum posltis, propterea , ut communis doctrina habet, delinquens in loco exempto, dioecesanas censuras non incurret. Vid. Layraann [Lib. 1. Tr. 5. Cap. 4. n. 6.), et Schraalzgr. [Lib. 5. Tit. 39. n. 49.).

[b) Haec, utl patet, dicunlur de Censuris ab homine per senten- tiam. Nara sl sermo sit de Censurls speciali iure iUius loci inflictis in delinquentes vel contra ius coramune, vel contra leges eiusdem loci proprias, iuxta corarauniorem sentenliam, quae advenas et peregrinos eximit ab obligatione servandi leges eorum locorum proprias, isti Ulas non incurrent. Perperam vero urgeres cum qui- busdam [Yid. S. Alphons. Lih. 1. n. 156. Dub. 2., et Lib. 3. n. 332. §. An autem) sententiae oppositae qualeracuraque probabilitatem. Probabifitas eniraj non sufficit ad obiigationem imponendam, raul-

Qi \tR. .V An I'iafiali Rfyularrs />ov.u/i/ centMram ferre iii subditos i/j quoruinnHc loco esislrnles.

Hesf). Ajfinn., \u\U siiiicnliaiit romiminem. Ualio e»t, quit iurisdictio Supcrioruiii non esl Uinliim lcmtoriali». Acd ma^i^ personulis; undi; inulatio loci e\ |)arte subditi, nihil iuriMlicti«>- ni Superiori> delraliit. — Ita S. Ug. n. iO. [aj,

ARTlCULliS III.

DE SCBIKCTO CEMSrMRCII.

Prinrifna:

947. - i. Suiiiectuui censurae non potcst essc nisi honio haplizatus, ratii)nis capa\ et suhdilus. 1* Hehet csse hapl tus, (piia iu\la Aposiolum Kcrlc^ia non ludicat de iis ()ui ;< -> hunt , i rationis capa\, i|uia cen>ura ordinatur ad correplionrin delini]U('ntis ; hoc autem locum nou ohtinet in eo, qui usu ra- iionis caret ; 3* suhditus, quia censura est actus iurisdictioni^, (|uao nonnisi in suhdilos e\erceri pntest.

II. Iiiipuheres, licet cen.Nuris ah^olule li^an posMUt. altamcD oh aelatis levitateni e\ indulf^entia et hentgnilatc Kcclcj»iae cas non incurrunt, uim in lege specialiler c\pressuin sil. — S. Lig. n. \\.

Vj\[i\\s^u> .lutem in iurc duple\ tanlum c.tMi^ ii.Mtniur. v i- licet 1* Si lu inona^lena .Monialiuin in^roM fuennt. friJ., sess. 23. c. 5. — 2* SiClericos pcrcu>scrint . Cap. Vueris /i6. 3, tH. 39, de Srntentia excommunic. — S. Ltg. ibid.

tixpie ininus ad poeiins coiitr.diend.is. \id. lugo (Httf. morml. I.ib. 6. I)uh. ii. n. 3.-r.

Ca.sus autcm. impiiltu-» jh rrj;r um«' r.ilutnc d« li. li s«»rtlalur forum, et censuris po>>il plerli \id. .ipu«l eundein Pe I u.-o / r n f.. . rl S.iarez (l)e Cens. Diitp. 5. Sfct. 1^., «. It.).

\0) llacc intelligrr.da >u\\[ de cen^.uri'» lat utuuUi

lentiain, atit per stalula Capituli iru Supn ^nrra/u. N

ceii.sura •piaepi.mi l.ita .sil pcr Htatutum a Suporiorr. qui »|»i - halieal territorium. >. gr., pru\inclam, luuc attendi |H»tr^t U»< inii.itio, .)t«pic adco e\cn)pti«» roiuin, (|ui r\tia trrritoriuai iliuo (lcliinpiunl. Mit Croix l.ib. ". n. iS .

838 TRACTATUS

Quaesiia :

948. — QuAER. 1** An Reges et Reginae ligari possint censu- ris ab Episcopisf

Resp. Neg. Nam licet in spiritualibus subiiciantur Episcopis, attamen ex privilegio non possunt ab ipsis censura plecti, sed a solo Papa {a). Hoc autem privilegium decursu temporis legi- time introductum est, et ipsis communiter a Doctoribus tribu- tum. — S. Lig. n. 16. — Salmant., c. 1.

QuAER. 2° An Episcopi et Cardinales censuris subiicianturf

Resp. V Certo non possunt subiici censuris latis a seipsis, quia nerao est sui ipsius subdilus.

Resp. 2" Subiiciuntur aulem censuris papalibus, quia Papa est omnium, etiam Episcoporum, Superior. Attamen ex privile- gio iuris non ligantur neque interdicto neque suspensione, nisi in decernendis iis censuris specialis et expressa eorum {Car- dinalium) mentio fiat. — 5. Lig. n. 15.

949. — QuAER. 3" An Religiosi exempti ab Episcopo loci, censuris episcopalibus ligari possinfi

Resp. V Afjirm. probabilius si Regulares, licet exempti (^), delinquant circa ea in quibus vi Canonum et Constitutionum subiiciuntur Episcoporum iurisdictioni, v. gr., in observatione fe- storum, quae Episcopus indixerit servanda in sua dioecesi, vel in observatione censurarum ab Episcopo promulgatarum, etc. Ra- lio est, quia iurisdictio in foro externo inermis ad exequendum leges et statuta esse non potest; nam secus inutilis evaderet. Si ergo in aliqua re Episcopus in Regulares iurisdictione pollet, eo ipso contra delinquentes procedere etiam per censuras po- test. Qui enim contenliosam habet potestatem fori externi , uti

(a) Reges, imperatores, etc, non modo subllciuntur Pontificiis censuris lalae senteniiae pergeneralia staluta, v. gr., contra inva- dentes Ecclesiae bona, terrltoria, iura, etc, sed eliam censuris per sententiam seu particularem seu generalem puniri possunt.

[b) Sl iion sint exempti, legibus ac censuris episcopalibus subii- ciuntur non secus ac alii clerici. Insuper si Episcopum habeant ceu proprium Praelalum, censuris ligari ab ipso poterunt aeque ac reli- qui Regulares a suis Superioribus. Sanchez (/n Decal. Lib.Q. Cap. 1. n. 11.), et Schmalzgrueber [Lib. 3. Tit. 35. n. 61.-62.).

DE CEmms g$f

illa ()o'csl m clerliono ruiusvi;? |K»»Miap , prapfprtim vrrn tipiri- lualis (•♦•M^DnM', (|uji Kcclpsiasliri Prarlali ronlra snbfiilo»* ()r«»re- (lunl. — Ila lura et unantim^ tnm ('anonistarum tum Theoiogo- rum sententia ajmd Pignatelti Tom. 3. Com. 46. n. 24.)

E\ communiori «iuiem HcnUMilia Kpi*M^opi, quoad harc non or- (liii.iria, scd (Irlri^ala a Scdo ApoKlolira jK)l(»slalP prorrdunl. Ili S Alpli. l. 7. n. '2il . u.. Porro ()rapripuos cnsu« in (|Uit)Uie]^eA- pti (]uo(]u(* Ko^ularps, Kpiscopi (H)i(>.staii sutiiiciuntur. emnMral S. Ug. Ilnm. apost., tr. iO. ile frivitegits, c, 4. {b). Id Dihilo- mintis a non (laucis auctoritius atisoluti! ne^atur, (juihus ravere VKlcnliir ()lura Dcrrcla Pontifirum v\ S, Vongr. Conc. *c).

'a\ Nimiruni (Mtst p/r;///>/j(>iijt ()riMl('j^'inm, llr;:ui.ir' * •-

ii('nlc\('m()li, cl Hoin.tiio iNjhtifici inimdi.ilc >ul)itMli. ; i., i-

scopi uon aiio tilulo u(ivrr!>us eos prociMiunt, (|uani mrrae coiHwiS' sii>ni% scu (Irleyadoni.n. {)\U)i\ ()rol)e rclinfiulum rontra fai>am li>po- Ihcsim l)c-l.uc;i, (jui Miscell. Lcrl. Oi^c. Ifi. n. I.l.-H. sil)i riuuiL, E|)isro()is in casu rostitui naliiam iurisitictiunem, ram(|U(^ ()ropt'*rea evadcrc ontinariam, utsciliccl rvincat, hanc late intt>r()rctandam.

[b] lV,\rhi.s\i Ikdlftc.el Potftl. I:pisc. I'.:] \" HCi. n. II. jf^., casus, iii qiiibiis Itc^ularcs ctiam c\cm()ti a > (iiic l-!pi»cupl

sunt, 52 rcccn.scl; Choclkicr \cro {l)e luriid. i^rdina'-. in Exemptoi Pnrl. 2. q. 45. ('iiumcrat omniiio ciMitum cl .spxilrcim. i'- »«

autco) hal)cs (^piic» .Srluiial/fzrurlipr lib. 5. Til. 33. n. i.'» ; .....

(r) In his vc.Hligium hat)(>s liaud mcdiocris confu^ (Uiis lu hanc quaetilioncm inductae; cui eliam debctur, (|uod S. Alphonsus, cul- iatis siiiiul \.irii.s eiuxlcm scnt(>ii' ' . Ue Viitil. n '."■ ' /. n.l". ei I.ib.l. n. •2il.),sibi miuu.- iin«*a()()arcat. Il> , lo

cohfuMOitis praccipua caus;i tiabpri |M>te5t, ^«(»4 quorundam DD., ()ui vcl scrip^crunt unte ()romuIj;:»li(Micm ((uonn ;u

SS. (loiifjr , \cl haec dcrreta iLMiorarunl , auclcr i - (a

Invocctiir, ()uasi eorum sulTr.igium ad hanc i|u.ii ^i, -i.. m

coiiferrt* uli()uid |)OHsil. Iluic causae cum aliae acccs^pnul ex prae* ()osiera \('l liiris vei Pri\ ili>ciorum inler(ir«»l.»tn»ii irum *l lo

coiilro\crsiam vocari id \i(leaniu>, ()Uod e\tra roi. - .lOihabffi

del)el. inde (>tiam re()eteii(liim, i)Uo(i el .\iiclur ut mere prvbnbilio- rem cxhil)cat ()otestalpm, ()ua Kpiseopi riiiii / u |H)KMni uU

censuris, (piolies ner.- * ' iMM^irllcii'»»". .u ii«». lu «(udtuii

Hepuhres eorum ur- uur

Al cuim lienediclus XIV {De Synod. lib. 9. C^p. 16. «. 1, <f l.ih 7. Cnp. II. fi. 5.' leslnlur id uti rer' rrtum el drfluri-

lum, .\ S. Congre^. 17 KcIm. 1032 hisce \ « ftc «i «711161«« a

840 TRACTATUS

Resp. 2' Neg., si sermo sit de illis Regularibus, qui non so- lum generali exemptionis privilegio, sed praeterea privilegio specialiori gaudent, y\ cuius , iicet aliis poenis corrigi et coer- ceri possint, si in iis deliquerint, in quibus eos Episcopis Apo- stolica Sedes subiecit , non taraen puniri per censuras possunt. Quod quidera privilegium sublatum nunquara generatim fuit , licet Gregorius XV in quibusdam ipsi derogaverit (Constit. /w- scrutabili, §. yi.). — S. Lig. n. 241. [a).

iure communi, a S. Concilio Trideniino, a Constitulionibus Aposto- licis, tributa est Episcopo iurisdictio in Regulares, potest illos etiam per censuras ecclesiasticas compellere. Pro qua quidem sentenlia tum rallones, lum plurles iterata S. Congreg. decreta, lum DD. fere una- nimiter consentientium suffragium videsis apud Pignatelli [Tom. 3. Cons. 46. n. 11. et 12.), et Monacelli [Part. 3. Tit. 3. Form. Yl. n, 13.).

(a) Sedulo cavendum, ne confundalur duplex Regularium exem- plio seu immunitas ab Episcoporum censuris. Altera enim inde pro- venit, quod Regulares in quibusdam penilus exempli sint ab Ordl- narlorum iurisdictione; quocirca cum non sint quoad ea illorum subdili, ipsorum nec leglbus nec praeceptis liganlur, alque adeo nec censuris nec aliis poenis puniri possunt. Si qua tamen in re eorundem poleslali subdantur (el iam praemissum est, in multis sic eos sub- di), in his deiinquentes corrigi et puniri et coerceri etiam censuris possunt, uti iam diximus. Aliera vero ex eo provenit, quod privilegio speciali quidam Regulares censuris feriri non possint eliam in iis, in quibus alioquin Ordinariorum iurisdictioni subiiciunlur, quamvis aliis poenis coerceri ac puniri ab iisdem possint. Et quidem e:^ huius distinclionis defectu videsis in transversum actos tum Bonacinam [De Clausura Quaest. 3. Punct. Ln. 8.), lum Henriquez [Sum. Lib. 7. Cap. 25. n. 7), tum Ascanium Tamburinum [De lure Abbatiss. Disp. 25. Q. 9. n. 1.), tum Peyrinum [De Regularib. Tom. 2. Ad Constit. YL S. Pii Y. n.37.), tum lacobum De GralBs [Decis. Part. 1. Lib. 4. Cap. 6. n. 2. 3.), tum denique lo. Aloysium Ricclum [Prax. Tom. lY. Resol. 180.), et ex parte eliam losephum De lanuario [ResoL Select. Res. 34. n. 16.).

Caeterum quod quibusdam Regularibus Iributum ab Apostolica Sede fuerit speciale illud privilegium a communi exemptionis prae- rogaiiva piane distinclum, manifestum est ex Cop. Yolentes 1. De Privilegiis in YI; nam §. 1. sermo de iis fit, quibus ne inlerdici, su- spendi, vel excommunicari a quoquam valeant, a Sede Apostolica esl induUum; sicut (inquit) sunl religiosi quamplures, in quorum privi^

DE CENSIKIS Hil

QiAKR. 4" Quomodo sf fjerere debeal dulnlans , an eensura ligelur'f

Hesp. Si dubitct an a (.•n^urii fuerit absolulus, se hatK*re de- bet t;Mii((uani censura aJhuc innodalum , douec Su|ji:riort'in

legii.i rontinrtur, ne quinquam Hpincnpun vel Archiepitc^ ■ • na-

nteriotum uinrum monnrhon prn ulli cau%a. ullore loco, r < ;f ,

vispevdere vel excommunicare prnetumat elc. Ilor ipisum do mendi- (•;»rilil)us t«'sl;ilur S. Alphousus /'/.lA. 7. n. *21I. . el coiircH%uni ilrnuo hominilMis Soricliilis lcsu |iiili*t ujHTle t'\ Consl. iicet Debitum l\iuli III, 18 Oclol)r. I5i9. Ouod uulem in(|uil Auctor, huic privile- ^\() (jUMipiam a (iregorlo W fuisse deroKatum. id unicc s|>ectnt ad quonruwque KsemptoH tam saerulnres, (juam lieijutares, qui in alie- nis l']rcle\ii.%, aut qune nuorum ihdinum non sunt absque Hpifupi li- centin, et in Krclesiis %uis aut suorum Ordinum, n»% petita illiwi be- neilirlione, nut i/*io contradirenle. prnedi» arr prnerumpie int; el Kpi- Ncopis lil f.iculliJs, \it in deiinquenle^, quoties et quando uput fuerit, .... per censuras ecciesiasticas, aliasque poenas.... procedere.... it- bere et lirile vatennt.

(Juod \«T0 oppoiiit infensissimus liuius prixiUyii o.sor Uc l.uca (Misrell. Eccl. Disr. IG. , ct (jui ( um dilijicnli.sMme cx.scrip^it Mo- nacelli Part. 3. Tit. *2. Form. 6. , his Regularium pri\ilegiis dero- fsMlHin fiii>s»' ii SMKnloTrideiitiiiii, nihil ot. In pi ' .ia-

lur priMhgii.s (mI('iiu>, «|u.it(Mius ea ohservationi >. ; : re-

torum repugnent. Ati|ui f.iculla> proccdendi per crnjKraf contra Rfv ^'ulares n SmioiIo Kpisropis trihuilur ijuond diio iNti t.intum, nem- pi" liil Hcgiil.ire.s cogaiitur ;id rcstitucnduni in»\iliis .(• ••■■•' us, (|ir;(l(|uid iii(»ii.i>tt'rio diMlcr.int; i' ut Her\clur cl.iusur.i n in;

(|uihus S.inch(>7. l)e .^atrim. lib. 7. Disp. 33. n. ^3. . tertium ca>um ;i(ldil dr U' f:iil.iri, (pii nii«.s.im cxlra ecclosi.un nul (»rnl«)rium cele- lirci. Sed iiiMipcr i|U(>d inciik (ioncilii non fuerit dcrog.ire .speciali illi ijuorundain Hegularium pri\ilegio. pnlel e\ S. C.ongr. Dt*cljraUo> iie 9 April. II)H7, in (|un agilur de codcm cn>u.nc in dccrelo S)nudi. K.ini ;>iit(Mn Sunre/. Ue Ueli^j. Tr. 8. /.i6. I. l ap. 10. «. il *ic re- fcrt: ilciiHlare.s mleunte.% inonnsteria monialium line iiceniia FpiiCopi, incidunt in poenam eicommunicalionis , quam KpiscopuM iuo edieio proposuil, ri/.i» Requlnrea ilti haherent ex prixileqio, fuo • »f-

1/n/ ricommunirnri : ••! '"»!' ./'/i»- »-1!' yunlil ,\ im« Si4i)r-fi 'i'n

poenn.

Kt haee, luculenter conlirni.uilur ex iij«, qiwo babet Hru^prr l-»- giKiiius /m l\ip (Junnto De /';; ' a. 9.'. c ■

h.iiu" propiMiil . \n posila Vonstii\ neqorii \ ■

priviletjii.s, Heijularis absque /ryi/ima liceutia aciedms ad wtcm^l^

842 TRACTATUS

interrogaverit. Idem dicendum est, si dubitet de potestate Su- perioris in censura ferenda , siquidera pro eo semper praesu- raendum est. Secusvero si dubitet, utrum censurara incurrerit, sive dubium sil facti, v. gr., circa crimen, puta si dubitet, aa percussio Clerici fuerit graviter iniuriosa ; sive dubium sit iuris, id est circa senteutiam, pula in dubio, utrum censura sit latae vel ferendae sententiae, etc. — S. Lig. n. 32. et 67.

950. — QuAER. 5" An possit quis ligari pluribus censuris simulf

Resp. Afprm. Nihil enim obstat quominus quis pluribus si- mul vinculis conslringatur. Nam quemadmodum potest quis plura patrare peccata specie et numero diversa, ita etiam potest diversis censuris pro specie et numero latis siraul innodari, V. gr., excommunicatione, syspensione (si Clericus sit) et inter- dicto, necnon pluribus excommunicationibus, etc. Imo ob unura delictum potest quis ligari simul a iure et ab homine, a Papa et ab Episcopo, ita ut ab utroque absolvi debeat, modo alter Superior novam intendat poenam imponere. — Ita communiter et absolute probabilius ivxta S. Lig. n. 28.

rium monialivM Regularibus subiectarum, ibique in loco colloquiis de- stinato cum monialicoUoquens, a Dioecesano Episcopo tamquamSedis Apostolicae Delegato coerceri ac puniri possit ; respondet, apertara esse decisionem, eum incidere in excommunicationem, si eunti ad monasterium Episcopus eam poenam imposuit. Tum vero diserte haecsubdit: Quam sententiam iamdiu approbavit S. Congregatio, dum declaravit, Regulares accedentes ad monasteria moniatium. etiam. exempta ab Episcopi iurisdictione, incidere in poenam excommunica- tionis contra accedentes Episcopi edicto propositam, nisi haberent nominatim primtegium, ut non possint excommunicari : et tamen eo etiam casu censuit, eos aliis poenis esse puniendos.

Exquibus eiiam colligitur, rem acu necSanchez {Dematnm.Lib.T. Disp. 33.«. 23.) tetiglsse, nec Lezzana [Summ.Quaest. Begul. Tom.U. Part. 3. V. Exemptio Regularium n. 11.), qui dum hoc Regularium privilegium tuentur, excipiunt tres illos casus in Synodo Tridentina expressos. Quod idem dicendum de lacobo Pignatelli, qui in ean- dem hallucinationem incidil, licet alloqui speciale illud Regula- rium quorundam privilegium [Tom. 3. Cons. 46. n. 25., et Tom. 7. Cons. 44. n. 26. 27.) non concedit modo, sed plurium DD. suffra- gio defendil.

DE ce?i»('iiis 81.1

Ilinc r Si qiiis pcr unirum artimi dun rommittiTPl pecrala specic diversa, qiiorum uniriii(|u»' osl annexa rensura. duas in- rurrrn'l rinsiinis, r\. ur., q i Clprirum orridrrpl in loro, ubi hoinicidiiini siih pf)ona rpnsiirar prohilwrrlur. Srrus vero, si pecrntiini ilhid iiuiruni non halHTet mitliiias sperir diversas. — 5. Li(j. n. 'IH.

2' Si «luis iterel idcm crimen, cui esl annrxa rensura, artu niorcililrr ilislmclo a primo, iteruni ramdrm inrurril rrnsuram ; secus vrro si arlus rrpclili non sint inter se morahler disiinrii. Sic perruliens Clericum ler ve! quater. posito nolahili intrrval- lo inler sinf^ulas percus<iones, incnrril Ires vel quatuor rensu- ras, diim iiiiirjim inrurril, si eum pluries ronliniio perrutial.

3' Piintrr pliirrs in(Mirr»Trl irrr^ul.iritiitrs Sarrrdos exrom- niuniratiis, qui jihirrs pornitrnies surr»'ssivc ahsolverrl, quia tolies noviim ronferrel Sarramrnlum a . — 5. Lig ibid.

yiAKR ♦»" .\n apjtellalin excti.srt ab inrurrenda cnuura^

Hesp. r Apprllatio hviimia rxrusnl a rrnsura rondiliona- li, nioifo fiat anlr lapsiim trnqioris ad implrndnm rondilion«*m ronrrssi.

Kesj). V Appellalio Irfiilima a ren-^ura iam lala. e«Ri geoera- lim non suspendil. L'ndr rommunis vox esl (lanonistarum. ap- prllaliouem tunr drvnlHlivam rssr, non vcro sufpensiram. — Jta lieurdicl. \7V, Costit. A militantis.

Oi AKR. "' An censurae subiectuin pos.^it esse integra rornntii- nilas'f

Itesp. 1* .y'rq. quoad ejroininunicattonrm, uisi ruu>u*i, umnes el smLMil.is prrsonas ronmiunilatis essr rriminis |Kirtirq)e,s, rl in ro roiitiminritrr prrsi>lnr.

Hrsji. *2* .i/finn. (|Uo;id .tuspen.swnrm, ita tanien ut ioiMieei> tos, si «pii sint, feriat soluni ipioad runriinnes et iura ipsi rom- iiiunitati, ut tali, conipctrntia, n«>n vero quoad funrtione!i tr iura, quae sin^Milis sinpilhilmi cm' ' l

Itrsp. ;i* .\ffinn. etiam quoad .... .. tuiu : quae crnsura id

hahrl sin^ularr, ut si pMirr<ile sil. intr^ram rommunitalrm. et in har etiam miuirrntrs ohstringat r\ t'ap. Stcirttos 17 Ifr Smt. KjTcnm. in V/. Neque ideo t.imen rrnsuram ferens argui iniu-

(o) Hor f xomphim ad n-m iion Cir l. quia certo non ron^tat, plura hlc numero «Vistinrta hahrri prrrata [M^. Sttp. « ill. (> 9 .

844 TRACTATUS

stitiae potest: quippe per tale inlerdictuin proprie loquendonoa puniuutur innocentes, sed Ecclesia iustas ob causas sua bene- ficia et oflicia tam nocentibus quam innocentibus subtrahit. Com- miinis. — Yid. Schmalzg^^ueber Lib. 5. Tit. 39. n. 44.-46.

ARTICULUS IV.

DE ABSOHJTIONE A CENSURIS.

Principia :

951. — I. Censurae non soWuntur per solam delinquentis poenitentiam vel obedientiam erga Ecclesiae mandata, nec per mortem illius, qui censuram tulil; sed necessaria est absolutio a iudice, seu Superiore legitimo irapertita. Manifestum est ex cap. Cum dtsideres, de Sent. excomm., et ex prop. 44* ab Ale- xand. YIl damnata.

II. A censura ab homine per sententiam particularem lata ab- solvere possunt tantum V qui censuram tulit; 2" eius Supe- rior; 3** eius successor; 4° alius ab horum quopiam delegatus. Ratio est, quia eius estabsolvere, cuius est ligare [a). Idemdi- cendum de censuris a iure reservatis.

III. Quilibet Confessarius absolvere potest a censuris noa specialiter reservatis Papae vel Episcopo. Constat ex cap. Nu- per, de Sent. excomm. — S. Lig. n. 70. [b).

[a) Idclrco id valel, eliamsi reus mutet domicilium. flinc bene S. Alph. [Lib. 7. n. 72.) adverlit, quod si quis in alieno lerrilorio ita deliquit, ul ab illius loci Episcopo specialiter fuerit excommu- nicatus, non potest absolvi a proprio Episcopo, nisi de Episcopi ex- communicanlis licentia.

Nota autem, hoc dici de censura ab homin& per sententiam parli- cularem; nam censurae ab homine utique, sedjoer generakm senlen- tiam latae, iuxta probabiliorem aequiparantur latis a iure, quae non sint reservatae ; et Idcirco reum potest absolvere quisquis in eum iurisdictionem hoibeat. Vid. S. Alph. [Lib. 7. n. 73.), et Schmalzgr. [lib. 5. Tit. 39. n. 94.).

(6) Addit S. Alphpnsus, absolutionem hanc valere etiam pro foro externo; quae quidem sententia uti communior et probabilior admit- litur. Vid. Suarez [DeCens. Disp.l. Sect.b.n.l^.), qui tamen recte

Di cc^scJBiH 845

952. - IV. Episropi cx privilrgio a Synod. Tridcnl. (fap.

Ijceat] conrosso ahsolvrrc possiinl nl» omnihiis rrn»<iiri« (►•••ul- lis ftiam l'apar rrserratis, cxrcplis ccnsnris in Hiilla ('oenae. \ide dirta sup. de Privil. Hpisr. n. 124. Quo lamcn privilrgio non ^Mudcnl Kpiscopi illariim rcf^ionum, in quihus Conrilium ad- liuc rcccplnm non cst. Vid. Fagnanus ' In C. Dilectus de Temp. Ordin. n. 1;!. , Siiarcz Ue fid. fhsp. \] . Sert. i. n. 6 Sanchcz (In Dec. Lih. i. Cap. II. n :\ cl Lupo I)c Fid. Disp. »3. n. 54. — Insupcr a rcnsuris Papac rcscrvalis cliam non orcul- lis in favorcm corum, qui Uomam porpcrc impcdili sunl vcl ad lon^um lcmpus, vcl eliam in pprprliium, cuiusmodi ccnscnlur scncs, piicri, miilicrcs, inlirmi, pnuprrcs, clc. Rccolc dirla de privilc;.Mis Kpiscop. in Tract. de Statib., n. 124. et in Tract. dr Pnenitcntia n. 576. — Mde S. iig. n. 84. el seq. — llioc a Dorlorihus communilcr rccipiliir hacc rc^ula : Casu? r.ipalis, suprrvcnicnlr iiiiprdiiinMito .Klnmdi Papam. lit Kpi<copaIis. Imo cciisct Vastropalan nim a/ii.9 noiniuUis, ahsolulioncm ccnsura-

moiict 'ibid. n. 2'). (luod si censura puhlica fuit licct non iuridicc dcimnrialn , iit quis possil p:\ puhricr uti, o|)orlrl, ut de illa puhlice coiistct proptrr s( Mndaiuin. Ad id tamcii satis erit, (|Uod puhlire roiistct, illiim fuisso confc.-sum h;ihrnti farultnlrm ah>ol\rndi, el satisfartio, si (|ua crat ncressaria, fucril e\hit)itn.

Oiio:id privilc^in InnxMi Rcf^ulnrihiis roncesn absolveodi a retCT- \;ilis, Clcmrns X .statuil Const. Supemn ^. fi.^: Vlgort mproMtel^ niwi privileqiorum nequaquam licere Hegularibun, etiam ialiifacla pnrle, abnotvere pnenilenleji a ren.iuriM quoad ejlemum el iudiriale forum : et nbii)iultts ab ei^ in foro poenilrntiali ulique non crnseri absolulus in ejleriori iudicin et rontenlioio. (Juinimo centurit eccl^ iiaslicin irretilos el denunlinfot nb Fpiseopit cogi poue. gerert m pri) Inlihux . elinm^i a l{riju'n'!' ' •.'•'?!. ()uod ides

r.ivil t rh.mus VIII Con^i In «/>' , • mI i'o«*, (|ui ex

prixilogio Itultne Cruciatne siljj Cnnfe.s.Harium elipunt, a i|uo ahjiol- vantur a rasihus cliam l*np;H» rescrvaliH. ()ii.ir tnmrn dr .'\.

Irndi iion th'hi'1 ad alia indulla. sed .Hlnpulorum formula. .'n-

d;«(' rruiil.

An vero et quaienus ahsolullo aCensuri'». iu foro con<irieniije (l;il «. pro foro rxttTiio proili- • * ' .

iiTc (lchral lum (iii:iii(l(t (u-i , .: .

ct (|u.i raulela uteiidum. uhi cnusa nd furutn e\|prnum deducta t^U vid l.avmann /.i6. I. Tr Ti Parl. 1. Cap. 7. «.7.) ei Bonacina th Cnnur' f)isp. 1. (>. W. Puncl. Ift. ». S. .

846 TRACTATUS

rum ia hoc casu non ad solum Episcopum, sed ad quemlibet Confessarium spectare ; et haec sententia non videtur improba- bilis. — S. Lig.n, 92. — Pichler Lib. 5. Tit. 39. n. 14. Sed huiusmodi absolutio dari nequit sive ab Episcopo, sive ab alio quolibet Sacerdote, nisi imposito poenitenti onere se sistendi Superiori, ubi impedimentum cessaverit (a).

Y. Omnes Sacerdotes, ex Conc. Trid. sess. 14. c. 7., a qua- libet censura (atque adeo non solum ab Excommunicationibus, sed etiam a Suspensionibus, et Interdictis) , utcumque reservata absolvere possunt eos, qui sunt in articulo mortis positi, sed, inquiunt Auctores, cum onere se praesentandi Superiori vel De- legato, si convaluerint. Sunt tamen qui opinantur, onus sistendi se Superiori dumtaxat habere locum quando censura est noto- ria, aut res ad forum contentiosum deducta fuit, aut lex ipsa talem obligationem statuit. — Recole dicta ubi de Poenitentia^ n. 576.

Resolves :

953. — 1' Archiepiscopus, vel etiam Patriarcha (imo et Le- gatus a Latere) licet superior Episcopo, nequit suffraganeorum subditos absolvere, nisi in solo casu iustae appellationis aut vi- sitationis ex ofiicio, quia in aliis casibus non gaudet proprie di- cta iurisdictione.

2* Superior ecclesiasticus vel delegatus absolvere potest, etsi non sit Sacerdos. Hatio est, quia iurisdictio, quae requiritur ad absolvendum a censuris, residere potest in Clerico etiam sola tonsura initiato.

3' Qui habet facultatem generalem absolvendi a Papalibus, non ideo absolvere potest a casibus Bullae Coenae, nisi id spe- cialiter exprimatur, quia illae censurae sunt specialiter reserva- tae; specialia aulem non continentur, perse, in concessione ge- nerali. Pariter qui potest absolvere a casibus Bullae Coenae, non ideo potest absoWere ab haeresi. — Ita declaravU Be- ned.XIV. ~ S.Lig. n. 113.

4" Facultas concessa ab Episcopo pro peccatis reservatis non intelligitur pro reservatis cum censura ; secus si concessio facta

(a) Hoc onus non imponilur, quando impedimentum censeri queat perpetuum. Vid. dicta sup. n. 575. et ibid. not. (a) pag. 473.

DE CENSIRIS g|7

sit a Papa, (]uia casus papalcs oniDCi «unl rcservaii cuin rea- sura, duobus exccptis, scilicct : 1* accusalio falsa de m>IIiciu- tiuiie coiilra Sacerdotcm ; 2* acccpiatio niuneruiu nolaliiliufu a Ki'li;^i()!>is. Ilipiil<iiilur auicni niunera Doialiitia ea , <)uae deci-m bculalis at*()uiNali'iil. — \ide S. Lkj. n. .*>. '.

5* Danda est absolutio a censuns non tanlum illis, ()ui cerlo vel duhie illas incurrcruut, sed eliaiu cuililiel poeDiieuii, ao- le(|u.im al)>()lvatiir a |)eccalis, ut rcmovealur accipiendi Sacra- iiienli iiiipeilimciiliini, si ()Uod forlc exist.U a . ,Ei H\t. Him.]. (Jua vcro lorma utiuduiii ^il, rccole dicla uhi de PoruUmtia, u. 4:iO.

(Juac^ita:

♦Jji. - Qlaer. r .{n possii absolci absensf

Hesp Affirni., saltcm valide. Katio est, quia sicut poena po- test sialui iii absentem, ita ct tolli potest. Dcducilur cltaiu cvi- dcnlcr c\ hne can. [b .

n] Cum usus s.icramentorum cxcommunicatis int(*rdicatiir. at)so- iiiliii ab »»\('oninmn'iralioii(» soniprr |)rncmitli .ib>oluf •••ocatU

d«'l)«'l. l bi aiitcm iioii con«»lnt. pocuilciilcm ca li;:.iri. .» mw<»

pra(>mitlitur ad cautclam

^b Si tamcii agalur dc facuitalj' co!irc»a I - lo Tri-

dcntina in Cap. I.iceat , \ id. .mpr. n. 9*ii. , ut i ;ue tibi

mbititos in diuecesi xua absolverc, nixlA \cr rprcla-

lioiicm, ()uam j)ost Suarci De CeM. Disp. i\. Sect. i. n. II. «rff.) am|»lcclilur cliam I,u;;o Ite Fid. Disp. i.l. n 71 "' ' 'um vl-

(lcUir, [uis.nc (juiMcm Kiti>coj)umabM>nicni e tlior . rc poe-

nitcnlcm iii diocce^^i exI.HtenliMn. .scd non vicfve r^a. ^)uani intrrpr^ latiimcm ip>c hc l.u^'o c\ ()uail.iin S. tionpr Deriarnttonc coiilirnul.

Nc()uc Imlc rcxilulioiii tiliNtarc «iobct, quod S. Aljibor^-- / *- 6. u.f)!»:j. r/ /.jt.l.n.Sl. cum Harlio.Ha />r^/^r. r;/'u/f»r / i.

.A//^i/. :i'.). M. K.; ct nonnuUi.H uliis cci.Heai, ijla eiUHdc. ^ \^t\vk

Vro (oro conscitntiae, Idcni \alcre, ac in tacramntaa ( ua/fJiioM.

• I NoUniluin, IniK rr^n«tioa»m •M Metn fMMlwa tdpw^Ji ■raMf«, i4>

nrco ti quit c»guo»crn* m •rrrpu n«ao»r« nitmtr* ••« f^mf^ m mlilMl «•! !»•

«tiUu-rr «rlil, • .juoIiImpI ( .■Mfr«%«iin •b««l»i ) ' f wi

iUp ■Ixolti iiri|urat . ni*i rrtlilual, «rl avl- ■ . j i . . . MB

hauc 1'onlifri •ibiiurlipti rc»rr«^«ehl.

848 TRACTATUS

QuAER. 2' An Episcopiis absens absolvere possit ewistentem in dioecesif

Resp. Affirm. iuxia omnes. Ratio est, quia ad absolutionem non requiritur cognitio causae, nec strepitus iudicialis; et proin-

Nam, ut bene ait Lugo (/. c. n. 64.), contraria sententia conmu- nis esi fere omnium: idque patel ex prolixo DD. catalogo, quos pro ipsa exhibel etiam Barbosa (/. c). Et quidem (pergit Lugo) ex verbis Tridentini non potest contrarium sufficienter probari; et ex principiis generalibus deduci videtur, cum conslet, absolutionem a censuris posse separari ab absolutione apeccalis. Nec limitatio illa, Pro foro con- scientiae, cogit ad hoc, ut fial in sacramento : nam verba illa alium habent sensum, nempe ne prosit absolulio haec pro foro externo; in quo quanlumvis aliquis absolutus sit ab Episcopo pto foro conscien- tiae, habebilur tamquam non absolutus, et punietur omnibus iuris poenis. Ipse deinde difficullatem solvit, quae peti ex binis wS. Congr. Declarationibus forte possel; quae quidem solutio optime quadrat etiam in iilud, quod Fagnanus {Jn C. Dilectus De Temp. Ordin. n. 35. 36.) narrat declaratum fuisse a Gregorio XIII; neque enim conlroversia tunc agitabatur, num intra sacramentum Poenitenliae, an extra illud posset Episcopus absolvere, sed utrum vi Capitis Li- ceat absolvere istas illasve personas posset.

Caeterum quod quisquis polestatem habet absolvendl a censura in foro conscientiae, possit id praestare eliam exlra confessionem, communis est sententia, de qua et S. Alphonsus generalim convenlt [Lib. l.n. 126.): nec nisl memoriaelapsui tribui debet, quod Busem- baum {apud S. Alph. l. c.) ceu contrarios exhibeat Suarezium el Navarrum, qui plane cum reliquis consentiunt [Vid. Suarez De Voto Lib. 16. Cap. 16. n. 4., et Navarr. Consil. Lib. 5. De Privilegiis Cons. XI. n. 2.).

Quod vero summopere advertendum esl, id ipsum valet, etiamsi 1.° data slt facultas absolvendi in foro poenitentiae. Vid. Bonacina [De Cens. Disp. 1. Q. 3. Punct. 6. n. 8.), el Suarez {De Leg. Lib. 8. Cap. 6. n. 16.); vel 2.*> facultas committatur sacerdoti, aut sacerdoli confessori, aut ellam sacerdoti audienli confessiones. Vid. Suarez {De Leg. Lib. 8. Cap. 6. n. 16.); imo 3." etiamsi detur facultns ab- solvendi, audita confessione. Vid. Sanchez {DeMatr. Lib.S. Disp.l^. n. 11.), Emman. Rodriguez [Quaest. liegul. Tom. 1. Q. 61. art. 7.). Gaspar Hurtado IDe Excom. Disp. 15. Diffic. 5. n. 17. 18.), A>ila {P. 2. Cap. 7. Disp. 3. Dub. 3.), Aegidius Coninck {Disp. 14. De Excom. Dub. 16. n. 252.), et, aliis omissis, Felix Potestas {Exam. Confess. n. 3460.).

DE COSCRIS 819

(le nihil obslat, quominus Kjiiscopus lalem actum iurisdictionifi in alieno tcrritorio cxerccat. Secus lamen, si iudicialis strepitus cju;«n(l()(jue rc(|uir«'itur. — S. I.vj. n. 21.

9jj. — fji AKR. V .\n posstt ahsolri tnvilus?

Hesp. Affinn. Ratio ca.lcni cst, ac ca (juam modo altulimus: ctcuim sicut poena in absentem ct invituni fcrri iKjtest , sic etiam ab co nurcrri ; tittamcn id (ieri non cx[)edit sine ralionc valde ^ravi, cl ravcndo nc dum iilc a contumacia non cessat, ccnsura eoiiicmplui liahcatur. — S. i\g. n. 117.

Qi AtH. 4* \n ilU, (jm rst ohstnrtus plunbus rensuns^ posut absolri ab una, remanentihus aliisf

Hesp. .\ffirm. Kaliocst, «juia intcr eas non csl nccessaria con- ncxio. .\i)ii possunl (piidtMii ahsolvi pccc.ila mortalia alia sinc aliis; scciis jiiilcm c>i dc ccnsuris, (luaruiii ahsoluuo non con- fcrt ^ratiam saiicliticaulcm ccusuralu. llahcntur crgo instar ca* tcnarum, ipiarum aliac sinc aliis solvi [lossunt.

yiAKK. .*>• nruwi absolri possit a censuns tlle, qui nondum puhlirr rrpartint srandalum, proptrr (juod rmsurae suhiacebaff

Hrsp. .yr^i., s.illciii per se cl gcucr.ilim lutjucudo. Cuuslil •x Declaralionc S. Poentt. dic H lulii 1857. (a).

NoTi. (^uiilnaiii tit •li«n|iilin rrn«araruiii luni aii rttutehim, lam ad reimeidt^ Iwim f«i ta, rl quinain tint rfTrrliM iilriiit.^uc alitolulionit tyoA rjiiomtiji in.iuir*. lur. — 1. Catui, n. H22.

^Jusiinm nutcm usus huius doctrinar c.s.sp (|ucat, »ic indirat Co« ninck 7- ^- 'I- ^^l)t nrmpc ut ti reut non sit pariituM, u/ tlatiin roii-

fitenfur. et ad^int eau^ne, obijuai^' '■!'<• »../.... .»...,• y.

nic.itioiic aut su«i|)iMiM0iiP, aut inl »-

9et, quan'lo ei. qui habet pote%lalein abtotrentti a renturit rettrritHt, non rnrnret auttire in'eijram ronleuionem nim potut ndirt

jro/of rnuts, qui hahenl nitnejam ejcoinmti nn, et lune ab ka^

abmdrere, et poeniienlem tnitlere ad alium, qui audita confetiioni absitlrerel n percaliM. Ita cum atiit Avila /*. i. Cap. 7, Ihsp. 3. Dub. \:\.

[a) Iliic qu.icstio pcrtiuct dc ah.solutionc, quap, parte «oi iirif/i»> cta, confcrntiir !)•' <pin illud cprtum r.4l. iUiciiam pam f«>f , i4ve ab (Inrmario. .sivc a Dclcualo i|)sa ^ic ilptur. lum nb iniuriam pvli f^ ctnm, lum quin sic absohciiH violnl iurii ordinem, praetrikeutii, realem sadsfaciionem praemitli, si fitri pouil, u| alt Schmilf grucbcr (/i6. 5. Til. 39. n. 101. \

iiiu\ Tom. II. Sl

850 TRACTATUS

CAPUT II.

DE CENSUHIS IN SPECIE. Nejnpe 1° Je excomiminicatione ; 2° de suspensione ; 3° de intertlicto,

ARTICULUS I.

DE EXCOMMUNICATIONE.

Agendum i" de eius oatura et divisione ; 2° de eius effectibus ; 5° dc prae- cipuis exconamunicationibus in particulari.

§. I. De natura et dmsione excommunicationis .

956. — Definitio. Excommunicatio est censura, per quam quis privatur comniunione Ecclesiae; seucensura, qua christia-

Tres tamen casus, uti par est, excipluntur : 1» Quando pars laesa iniuriam remittit; 2» Quando pars laesa reiirit iusiam satisfaclio- nem, quia tunc iam non per reum stat, quominus offenso condigne satisfiai; 3° Quando reus impotens est ad satisfaciendum ; tunc enim iudex (ut notat S. Alphonsus Uh. 7. n. 128.) non solum poiest, sed debet eum absolvere, el poiest ad id compeili ex C. Qua fronte 25. De Afrpe laf. ; quia cessanle contumacia, debet reus absolvi. Qua de re egi egie Suarez [De Cens. Disp. 7. Sect. 5. n. 41 .) haec addit, quae ad praxim faclunt: Censeo,.... iuxla negotii qvalitatem et conditio- nem persoaae et alias occurrentes circumstantius considerandum esse, m poeniiens possit moraliter prius cum effectu satisfacere, quam ab- solvalur a censvra, et lunc id pruemitlendum esse; si vero non pos" sit, nec eliam absolutio differri possit, nisi per mullum tempus, vel cum magno delrimenfo, tunc censeo, posse absolvi, si salisfaciat eo modo, quo de praesenti potest, idest praestando caulionern^ vel pi- gnorantiam, si polest, vel iuratoriam, si maiorem non potest, et ex- hibendo talia signa poenitentiae et proposiii , ut confessor probabi- liter iudicct, absuluiionem et profuluram ipsi poenitenti, et non im- pediluram, seu futuram occasionem, qwminus comparata potestate postea satisfaciat.... Ratio autem huius sententiaeest, quiacumPon- tifex ait, salisfacla parte, intelligendus est, quanlum poenitens sa- Usfacere potesl ; quia non est verisimile, Ponlificem postulare con- dilionem impossibilem.

DB CCKSURIS 851

nus l)i)nis spinludlihus Kcclesiae ('onnnunihus, (]uunjni diitlribu- tio ad i[»iiin pcrlincl, vel oniiiino \(-l i-\ [)arle privalur a .

Non tnmen omittemium, qiioil dc cnulionihus exigendU habet Diana (Ti>m. 5. Tr. 1. Res. 1K6. n. 2.) lo. Valerum el Kiiriijuez al- legans: nicemlum e^l igitur probabiliter, quod ille proceitUM jo/ii- fndioni^, et cnulioni'! piynoraiitine et iuratoriae, rideiur intelliyen-' duJf pro fum exteriori; nam in f>ro poeniteniiali, deficiente po^ti' bililale poeniienli.n, propoiitum eius fitmum tanlum ralel, quanttim datio pi<in<num vfl fideiuxnorum in furo iudiciali. Ergo in foro fa»- icif^uiiae saiis erit credere poenitenli.

S('(l iiilcrim prae oculis hahendum est etmonilum, quod tradit ReilTcnslucl (l.ih. ;». Til. .19. n. 270.'. Quamris l.aymann ini|uit) recle noicl, pro fom inlerno, spect ita qualitaie ptrwnae, tufjicrr§ etiam nudam promis.siunem, vcl fidei inteipotitionem centurali, ti cennira ett occulta: tamen eiiam idem recte fnunet (t.ib. 1. Tr. 5. Part.\. c.l.n.l. \ II' ' jiatos carerr *' ne etiam

pro nolo foro inlernu a , //i, vi iuris <■- . ..\ aut ten~

lentiae generatis noturie censuratum, v. gr., eicommunicatum, ret cuius excontmunicatio iam fuil deducta ad foium cuntentiottm, priu^^qunm jiarti tae^ae aclu satitfecerit ; quia aliaf, si latit remt sallein pro joro inlcrno abnututus inm ejistit, ab Ecctesia non tam facile adigi ralet ad sati^faciendum parti laesae ; quod bent obter" vare hnhenl Cnnfe%%arii II > ' ' nn.ris et in huiusmodi notorit

ejcommunicalis circumstai j e pos^inl, ut ad tolam pra^

tiam cautitinem tel promittionem abiolutio pro foro interno pru- dcnter daii queat.

{)\uu\ \ero attinet ad \aliditatrm ahsolutionis, parir >. ctn, im|M'rlilae, duo pcnes omncs ron>lanl, ncmpe !• \al ali^olutionem, si confenitur ah Ordinario; !^ invalidam \fro fSMt l)('lc;^;ito r(dl. itanj, si s:iti>r.HMi(» p.irtis iniunfjalur /uw/uMi

manifolc enim palct, farullalcm cum condiiione drlck'a: ,u

conccdi cl idcirco uec valere, condilione non purificaia

(Juaeslo >erlilur. an (|u;indo a Ponlirire dalur < >hsoheo<-

di rum llla rlausula, Saiisfncln parie. haec acci|»i

ditio, siue qua nun conccditur farultas. Kl S. \

(Ub 7. n. l'il.] prohahiliorcm hahel sententiam alhrmaiitem. licet

et oppositam conccd.it e>se prohahdem r(»ntrn \cro S^dmjnlirfn-

ses {UeCens. Cap. *2. n. 25.) el U nacina l>e (>n>. Dop 1 n :i.

P. 9. n. 3 ) prohahiliorem censent negantem. et hanc pr<

mam dicil Sanchcz ,7>c- .Matr. I.ib .1. lHtp. 33 n. 6.). Ali. \rro ^x.\-

\cs DD. cam ahsolulc dorcid : e (|uihu.H satis sit nomin - !! '^ .-

852 TRACTATUS

DasTiNGuiTUR 1' Maior, quae priv.at omnibus bonis Ecclesiae communibus {b) ; 2° Minor, quae bonis aliquibus lanlum privat.

stuel (Th. Mor. Tr. 15. Dist. 2. Q. 5. §. 1. n. 107.), Plrhing ( In Lib. 5. Tit. 39. n. 163.), Hurtadum, aliosque, e quibus aliquos me- morat etiam S. Alphonsus (Lib. 6. n. 537. q. YIl).

Et quidem haec senteniia innitilur princlpio penes omnes rece- pto. Distinguunt nimirum DD. (Vid. Sanchez De Matrim. Lib. 3. Disp. 33. n. 3.), utrum in commissione seu delegatione exprimatur forma iuris communis eo modo, quo iuri inest, an vero communi iuris formae addatur aliquis limitatus modus. In priori casu, nempe si in delegatione mere exprimatur communis forma iuris, statuunt, non esse intenlionem committentis inducere novam formam seu condi- tionem, sed esse admonitionem quandam, utservelur forma commu- ms; quare ea praetermissa, non irritatur actus, qui alias esset vali- dus, si in commissione forma illa non exprimerelur. Secus vero In casu posteriori; nam additlo illa ad communem iuris formam im- portat condilionem. Vid. Sanchez, qui (1. c.) rem et exemplis iliu- strat, et confirmat auctoritate Glossae et Ganonistarum. E quibus Covarruvias (In C. Alma P. 1. §. 9. n. 8.), Communi, inquit, omnium sententia adnotatur, minime inducere formam nec condilionem ea, quae iure insunt, etiamsi ab homine expressa fuerint. Quod nolat, ut evincat validam, licet iniustam, esse excommunicationem latam a delegato non praemissa trina monitione, etiamsi in mandato ha- beretur clausula: trina monitione praemissa.

Navarrus autem [Man. Cap. 27. n. 37.) memorata Glossa ad Cle- ment. Unic. De offic. Delegati ad v. repererit, quam receptissimam dicit, et in qua disertissirae continetur principium, de quo sermo, postquam praemisit, invalidam fore absolutionem, si delegatus non servet formam, quae sit alia, quam iuris, subdit : Dixi, Alia quam iuris ; quia ut pridem respondimus, absolutio data virlute mandati Papae ad absolvendum secundum formam iuris, valet, quamvis ea non s&rvetur, ut valeret facta sine illa ab Ordinano auctorilate ordina- ria; quia non fuit intentio Papae inducere novam formam per illa verba (Satisfacta parte), sed admonere commissarium id, quod se- cundum ius debet facere; quod in simili dixit Innocenlius, elc. Idem principium videsis inculcatum et a Reiffenstuel (Th. Mor. Tr. 15. Dist. 2. n. 107.), et Laymann (De Cens. Part. 2. Cap. 6. n. 8.).

Uuica ratio, quae pro opposita senteiitia solel afferri, ea esl, quod ahlalivus absolulus, cuiusmodi est forma Saiisfacta parte, impor- tet conditionem, prouti adverlit Benedictus XIV (Instr. 87. n. 68.). Cui facile respondetur, id periinere ad illud argumentorum genus,

1>E LL.N^LUl^ !i;i3

Kxroinniunicali cxcMinimuniriJiionc inaiun, alii dicunlur tole- rati, (|uos li(iclcs uon lcnrnlur vilarc; alii nnti tnUinh ».ii 1 1- landi, (|uos lideles vilare del)eDl \c].

i\w*\ii convenientiae 'A\\\w\\jix\ soieut, (|uae<|ue (jaKHim fallunt, ui»i qtiod inlcnlunt vcra forluilo su.'tt ratitne materiae, sfu, ulaitl^\mann (i. r. , (|nM(l re(juisita conditio ad .sulisl;intiani ■ ••• : rtinral. Kl huiusrnodi snno in o|»in:on(' Hciicdicli XIV crat " « ille ahto-

/w/uf, de (|uo ageb.it, Cerliorata parle ; siquidem (ul aii; ittuH Po^ niirnlinriue mnndnlum innililur iuri r ' ' imonio

rile (Dnfii inandii e.rpuxlu^al nnruui a ' , . ' 0»n-

Ira riillit iii excmplo, (|uod hahes penes Sanchez (I. e.n. 6.), cum fa- cultas ditur assisleiidi malrimouio, praeuiiuix drnunliationibus.

Oiiod V(M(» noiinuili aiuiit, iteleyuntem unn ceiueri facuttatein da- re absutvmiti non sniixfacln parle, yuia illiciluiu lioc esl ; id ila sul> vitex communi sentenlia Schmalzgrueher (Lib. 5. TH 39. n. 101.): Meque inde fil, perrni e (leleyanleiu ctin ' ' 'icultalein ' ' 'H- di vnlide nnn sntisfncln pmle; naiu m ' l i ni/n pr i e-

dens (hdinario hanc polestalem, ila nec t^rdinarius penabit, si eo fiiodn (leleiiel illnui, quo ipne hnbel ; satis eniiu iuri tertii caulum est, dum ah%nlulin huiu%moili piohibelur. Sed (ie his, pro modulo nolae, iam salis mulla.

(a) Cum hona, iii (|ulhu.s ridele.s inl4T ae cummunicant, sint Iripli- cis frrncris, nimiruiii I. inV;*na. '1 u,' na, .1. h.' I ' i

e\( oiiiiiiuiiicaiKlo |iri\al (iumlax.il • oiii* in t

et leriii generis.

^6; Nomiiie ejcomiuunirnti^^nis W\v MMiipor iu iure iiiteUi^ilur Mnior, utii(»tat cum Cdiiimuni etiam S. .VI|>hoiisus lib. 7. n. 133.); t^imeii aiilc (iregorium 1\ suhiude >eniehat (*liam Minor. Yld. Schmalzgrueber (iih. 5. Tit. 3». «. 11». .

Vox aulcm annthtma Usurp.itur in SS. Caiioii ' ' 'li-

Htiiiclidiiciii cxcomiiiunicaliouis min<tris, ul in t i . li.

Caus. 3. (/. i.; modo ad Mignilicandam eicummuuicatiuuem iuni- ctani oh hacrc>im, ve^eius .sus|>icioiiem ; niodo ' fi-

caiidas (|uas(l,im solcmuitate.H, cum,\ . gr., c\ ' ■ in

ciatur arccnsis caiidcli.s ct iiostmwiluiu cxliu» u-

niis ah Kc:clesia iiistitutis iSchmatzgr. /. r. n. 117

'• lurc aiiti(|U(» (|u cum(|uc maior«MU c\c.

a lurc .si\e ah lioiuiiic lalaiu iiicurris.M-iil, \.i .;..... .. ^

cum di.scrimiue, (|U()d ii, quonim excommuuicalio puhlicj ac uoloria cr.il, (luhlice e.sseiit \itau(li; ii \ero. (|uorum cxiiunnuu : u-

hlicc iioii crat iiola. t.inlum y • ' ■■i \ilaii(li ah iis r>soui >, - n- Hciicraiil. Luius iliscipliuac n« <» extal eliam iu C. ( u». h ti ,,:■

854 TRACTATUS

Quaesita :

957. — QuAER. V An ut mtari debeat excommunicatus vi^ tandus, oporteat, ut sit publice notus, quatenus talisf

Resp. Affirm. Non enim sufficit, ut scias esse vilandum; sed requiritur insuper, ut factuni istius excommunicationis sit vere notorium, scilicet ut a iudice compeiente fuerit nominatim et publice excommunicatus, vel denunciatus ut iam excommunica- tione ligatus. — S. Lig. n. 137. — Ille vero est nominatim ex- communicatus, qui expresso nomine designalur verbis aut signis adeo indubiis, ut ab aliis omnino secernatur. — S. Lig. n. 136.

Advertendum vero est, quod, licet non tenearis vitare excom- municatura non denuntiatura, potes tamen eum vitare, etiam publice, si publice notus est ut excommunicatus [a). — S. Lig. n. 137.

Excipitur autem qui sacrilegas manus in Clericum iniecerit, ita ut eius delictum neque aliqua tergiversaiione celari, neque ullo pacto excusari possit. Hinc staiim, et ante ipsam iudicis

homine 14. De Sent. Excom. — Verum iure novo, ad praecavenda varla peccata ac scandala, quae consciis llmoralis accidere posse animadversum fuil, Christi fidelibus fuit induUum, ut nemo absti- uere teneretur a communione alicuius quacumque censura sive a iure sive ab homine lignti, nisi senlentia conlra personam certam a iuflice specialiter et expresse publicata fuerit, vel nisi eum per sa- crilegam inieciionem manuum in clericum excommuncationem a canone lalam adeo notorie constiterit incurrisse, ut factum non possit aliqua tergiversatione celari, autaliquo suffragio excusari.

In Constitulione Synodi Gonstanliensis a Martiiio V approbata, per quam novum hoc iusinductum est, etiam haec verba (prouti illa in Conc. Basileensi et Bulla Leouis X in Conc. Lateranensi recitatur) addunlur: Per hoc tamen huiusmodi excommunicalos, suspensos, in- terdictos, seu prohibiios, non intendimus in nliquo relevare, neque eis quomodolibet suffragari. E quibus communis omnium doctrina existit, ex praefala Constitulione nihil commodi, quod iure sibi vindicare possint, censuratis obvenire.

(a) Superius allala est ratio, quia nimirum facultas fidelibus facla non vitandi istiusmodi excommunicatum, est solum in illorum fa- vorem, non in ullum huius commodum.

DE CR!<f9lKIS S58

sentenlian), inrtirril rxToniniuiiiraiionrm. al«|UP viiari (Jebcl. lU CX|jn*sse Martinus V, Hulla .W erttauda scandala [a,.

Oi AKR. 2' (juid dr ejcommnnicalione mim»hi lenendim siH

Hesp Haec paura lenclo:

1* Non infurritiir nisi proplcr communirafionem rum vitando. llinc in prapscnli K«rlcHiae (Jisnplma ransHima esl, cum valdc rarn rxcoiiifnunicati vitandi apparranl [b.

2* Prival lantiim perrcptione Sarramcntorum (r). el elcclione passiva acJ henelicia cl dignitatcs Ecclesiac. Ilinc non pnval

(a) Hacc Constitutio, prouti insertn esl ActisConcilii Ba.Hi|peiisU, et Biilliic l.coiiis X iii Conc. LattTancnsi, rl prouti ctiam ctm lcf^ohat Naviirnis iMaii. r.27. n. .T>.), iii posirema parlc iioii iiotorios ("le- rironini piTciissorcs, scd pror^^us omiics notoric cxrommiiuiratos, licel iion (lciiunriatos nominiitim, riiandox praccipit. l iidi* Kagua- nus (In C. Ouoil n Prnedireixore f)e Srhisn.a'icin n. VtTi . ' |,

eviliiinlos csse (juoscumijuc, (pii facli iiolorirt.il»' cerlo d _ ii-

tur in cxcommiinicalioiicm iiicidi.s^e. Asl id roii>uciudiiic rccc|itum soiiini i|iioad iiotorids clcrii-onim perrussorfs prouti Const lutio odila \id«iur in Constanticnsi SmioiIo) ipsc (|uo(jue Na%arrus |. c.) tcst;itur. Fagnani vcro opinio comtnuiiier rriecia esi, ul ail Bene- dicius \1V ( Ue Symd. Lib. 12. Cap. 5. n. i.>, qui mo\ plurium |)!). snlTrauio id ronlirmal.

Addil (il)id , BeiMMJ.rtus \IV, mirum csse. (juod Art3 (^ncilii Constniiticnsls \n nulla pror>us (a)iic liorum Col ectiuiir \el iniDl- mam nici lionrm iiiiiriant liuiiis Coiisiitntion r ; ciiius proinijc inta aurlorit:is dcMimatur c\ te«*tiriralioiic S. Antonini. Vprnm ijiiod i|)se neijue apud Lahhrum, luMjur apud Voiiderliiirt, ne(jui* iii Siip- plcmciitis Maiisii rcpcrit, id r«'i|)sa extahat peiirs ll.irduinum 'Coiir. Tom H r»./ H!I2. , e (jiio rliaiii iii am ' i n Conr. (Jol-

lcctioiiem Joui. 27. Col. II H'J. dciiKli i , , >l.

{b) Si j)crpeiidas, (juacnam liiiuria in clcricum )»uniri.it ad haoc ccnsiiram incurrendnm (Md. S. Alpltonsum, hb. 7 ■. i7l.!, rl rae- moria rrrol.is ea, (juae tn no^^tra li.ir luila j)cr hacr tcmjioni Kr.«(a suiit, ct iiisuj)i'r ronsidnes. ren.suram lUkUrri uon .%olnui .ili nj», qui HClu rlerirum iniunis illis nniclun , srd rium a maiidaniibuii, coo- suhiililius, ronHenlriililms ar ralihabrntihuji ; nrscio ruinncro, an rari sinl, (jui \it.iitdi a|iparean(.

(«) Si prrtccejitum hoc violat, Krt^ilM' P***'^»^ rx C.Sictltbral fin l)« cleiic. excum., (juod sir sc habet. S\ celebml Miaori fti«MMMH nicaiione ligatw. licet yrarittr p€€4el, iiy//iyj tame» notam Irrtyii-

856 TRACTATUS

facultate adrainistrandi Sacramenta. Et proinde neque graviter peccat, neque probabilius cenialiter, qui irretitus tali excom- municatione Sacramenta ministrat.

3° Quilihet Sacerdos ab Episcopo approbatus ab illa absolve- re potest. Sic enim usus invaluit. — Ita omnes.

958. — QuAER. 3" An requiratur culpa gravis ad incurren- dam excommunicationem minoremf

Resp. Neg.; sed sufficit culpa venialis (a) plene deliberata. Ratio est, quia non privat bono adeo notabili, et facillime illius absolutio obtineri potest a quocumque Sacerdote. Non tamen omitti potest in confessione culpa illa ob quam illata est excom- muoicatio minor, licet sit venialis, quia Sacramenti perceptio- nem impedit. — S. Lig. n. 153. 154.

NOTA. Cum nihil occurrat addenclum de excoramunicatione minori, in decursu huius Tractatus agemus tantum de excommunicatione maiori^ quae sola proprie nomine excommunicationis communiter intelligitur.

§. II. Be effectibus excommunicationis.

959. — Effectus excomraunicationis octo nuraerantur, scilicet 1* privatio Sacramentorum ; 2° privatio divinorum Officiorum; 3' privatio suffragiorum Ecclesiae; 4° privatio sepulturae eccle- siasticae ; 5° privatio iurisdictionis ecclesiasticae ; 6° privatio beneficiorum ; T privatio communicationis forensis; 8° privatio societatis civilis (6).

laritatis incurrit, nec etigere prohibetiir, vel ea, quae ratione iuris- dictionis sibi competunt, exercere. Vid. Schmalzgr. (fJb. 5. Tit. 39. num. 198.).

(a) Boc inteUigendum censeo de peccato veniali ex levitate mate- riae, ut quia communicatio parva est, in aliqua salutatione, aut col- loquio, aut communi mensa; at vero si peccatum sit veniale ex im- perfecta deliberatione et advertentia, prohahilius mihi videtur, non incurri censuram. Suarez [De Censuris Disp. 24. Sect. 3. n. 3.).

(b) Isli excoramunicatlonls effectus dicuntur immediati , quos DD. disllnguunt ab aliis, quos mediatos dicunt. Sunt autem V Irre- gularitas, quam incurrit, quisquis maiori excommunicatione inno- datus exercel aclum alicuius Ordinis, v. gr., conferendo sacramen ta, elc. De quo infra ubi de Irregularitate.

I>E CENSURJS 857

Bona, (]iiil)us pnvat t'\ronimunicalio, ln^ \rr>iL-ulis compre- hfnduiiliir :

Rm Mcrar, rilii», comaiaoio, rrypU, poU«la«, 1'racJia Mcra, furuui, ci«ilia lara ««Uolar.

2* Suspiiio haeresi%, (juain ill«' incurnl, (jiii lciu .11,: :aijri-

lcr ifi txronmiuniralioiit' pcrsislal, scu \n%orile%' nt . ! . . , 4 j bic prnpsuniiturm.ilo sonlire de potcsliilc EccloHiae, flum nihil cural liim (lc consuris :il) ipsa latis, lum do snrramcnlis, (ju.ip rontra Ec- cU;si.ie pracrcpium ab eo omittunliir. Vid. Konac. Det^tnM. hitp. t. Q. 2 l*. ullim. n. 2 , el .^^iiarcz l)e ('em. IHtp. 17. Secl. \. n. 6.). El huc pcrtinel illud .Synodi Trid. {Sem. 25. !)e Ref. Cap. 3.): Si obduiatu nnimn eenviri% nnne.un in i7/if per annum inMorduerit, etiam contrn eum, tamquam de hnereu tuMpectum, procedi postit. {){m(\ lamcn La-Ooi\ /.16. 7. n. 287.1, ciuem secutus e.«il S. Alphon- sus t.ih. 7. n. 157. \ abs sc transfcri ad censuras omne.s ; nam ex- prcssc conlcxtus Sxnodi spccl.it errummunicatvi. Duo aulcm sunl advcrfenda 1'riniiini cst, hoc intcUigcndum cs>c dc excommunica- lis denuneiatis nominalim. Ita Covarruvias In C. Alma P. I. Jj. 7. n. 10. , Sayrus (l)e Cenn. I.ih. 2. Cnp. 10 n. 10 . Mariu> Allcrius (beCenn. I.ib. 2. DiyK H. Cap. :\. , l^olinus l)eCm%. lah. I Cap. 14. ^. 3. n. 'H ), elc. Alterum est hanc esse iiU.Hpicionem Urem, utul suf- ficiat ad indiccndam reo purgalionem. Vid.Schmalf^rucber /.46. 5. tit. :VJ. n. 1l»5.).

.I" Prubatio delicti seu causae, ob ipiam lata est e\communicatiu. Nam qui ob causam civilem vel eriminnltm a iuiiee excommuHicalua ft/, et in en e.rnnn -• per «jiiuii'm

impedimento, nul . , . .. .n Jiyno. prv : ,

ri debet ex C. RurtuM .36. $1 teq. 37. CauM. II. (>. 3. ; quia #a rmi- tumnria firlinne luri.t reputatur confettio. Permittilur lamrn ipri. ul alleifnre el pruhare innucentinm suam postil. .sclimal/^r. l.ib. 5. Tit. :i\l II. 1%.

4° Privatiu beneficiorum obtcnlorum. si de personu eccle<iiajiticjl agatiir, cl iTiiinMi, ob ipiod rii iQlecemilll fuil. t.di pri^alio*

ne digiiiim .sit. {)\i.\ dc rc S<ti ^ inber tUb. 5. Iil. 39 n. 1'.f7.) communcm .sic brcviter doctrinnm cihibet : HiC'>mmunieatu» irifu- niu perxeverant in ejrcummunicalinne induratu (IRiimo. a r i»

vari dehet benefitiit nmnihut: quia indiqnu* etl. ul fiucli *-

siae (inuleal. qui ndvertu% ithm ita rebe.lii ejit:il. et ila :%«

lifex Cap. Cum bonae K. De aelal. el qualit.... <i6 annalem p#n#r#> ninhani rMi potMint iudicet hanc pofttom prirationiM bene^ciorum

f 858 TRACTATUS

/. Privatio Sacramentorum.

960. — Excommunicatio privat tum iure Sacraraenta reci- piendi, tum ea adrainistrandi (a). Hinc resolves:

irrogare, non tamen tenentur, quia nunquam cavetur in iure haec obligatio.

[a) Auctor, utbrevitati consuleret, de dupllci hoc excommunica- lionis effectu, de sublalo scilicet sacramenlorum usu tum passivo, tam activn, coniunctim {igere voluit; et cum uterque casus dupli- cem causam involvat, nimirum etexcommuuicaii et alterius, qui vel excommunicato sacramenta conferai, vel ab ipso sacramenta pelat, et insuper cum alia in multis sit causa excommunicali vitandi, alia vero tolerati, nil mirum, quod Auctoris tractatio, per se perbrevis, obscura evaserit, et nimis ieiuna.

Quoad snblalum itaque usum sacramentorum passivvm haec dl- slinctius adnolentur.

1* Excommunicatus, eliam toleratus, a suscipiendis s^cramentis arcetur, ei graviterpeccal hjinc Ecclesiae prohibiiionem infringens. Ex hac tamen illiciia receptione nullam poenam incurrit, praeter suspenmnem ab Ordine, quem in eo siatu suscipiat. Schmalzgrueber (Lib. 5. Tit. 39. n. 128.) el S. Alph. [Lib. 7. n. 160. not. IL).

2' Ab ea cu'pa excommunicatum excusat non soum inculpabilis ignoranlia, sed etiam metus morlis, mutilalionls, infamiae, gravis iaclurae bonorum, etc, et necessitas quoque implendi annua prae- cepta Confessionis el Commnnionis, si desit, qui a reservata cen- sura possit eum absolvere. Ratio, quia lex ecclesiast ca non obli- gal tam rigide et cum tam gravi incommodo. S. Alph. (n. 158.) cum communi.

3* Quamvis illicite, imo et sacrilege, valide lamen excommuni- catus sacramenta recipil, excepla Poenitenlia. Quamquam et hoc sacramentum validum erit, si poenitens, alias disposilus, bona fide accedat; quod fieri potest, vel quia ipse ex inculpabili ignorantia aut oblivione censuram non manifestat, vel quiasacerdos censuram peccato adnexam iguorat aut non adveriit, aut eliam advertens, et quidem reservatam , sine facultate tamen poenitenlem ob modo praediclam necessitatem ay^solvendum a non reservatis putat, aut eliam ex maruia absolvit poenitentem, qui putat sacerdoti absol- vendi inesse facultatem.

4» Cum excommunicatus peccet recipiendo sacramenta , ante- quam absolvatur; eo ipso peccat minister, qui scieoter sacramenta illi conferat.

1* Grnviter porr.il ppr si* fxroniiminiciilus, sive fitanHu^, «ive cliam lol«»r.ilii'<. (|m Sarrampntn renpil Tel ronfrrl ; ♦•\ripe l*8i S;irrHriM*nla rr>nO'r.il in ra^iii nrrrssiUilis ; i' si lolrralu^ ea ronO^ral ah ipsis liddihus rogaltis.

S* Si excommunicnlus, cui danlur .«nrrnmrnUi, sU tolerafut, mi- nislor fnl lono A .'ulvjTlil' prrr.il (|U'«lHm ronlra iu'* •! \inaili. Bcd non rofilra lt';.j«'m K<Tlo.si;ip. Si \«'ro s'\l riian>lu%, ikmi Holum mXfkV- 8ler vioial Errlesiae lep;pm, sed rli;«m Inrurril pxromnniniraiionpm, Pt inlrrdicliim (piocpir ab iiiprp»«Hi Krclcsiap r\ l'n)t. Hpinmptnum H. l)e l*ri\'ileijii% in M ; iinnr pxroiiimunir.Uio eril l*apap rPM*r\ala, .ni sacrnmpiila (Ipiilur nonrmalim a Ponlifire pxrommui.irali.s pi df- nunliiilis, ex Cop. Siyni/irorit 1K. I)e .S'»nf. Kjcow., et CUiuent. 3. eod. filuln ; :irrp(i«'lijup ii .supcr susprnsio al» olTirio. .ni i.sli p\roro- muiiiciili fuiriiil ob Ijaprp.sim, ;.ul laiiipiam haprplirorum f.uilonvs , nec ollirio tali.s minisler rp.<^litU(Mii1u.s prit absquc Papae (li.spei).sdti<>- jip p\ Cnp. I'.jn)iim\inirnv>un \\\. ^. Credentex De haeielich. Vid. .SrhmalzLTUPlipr , /.i6. :;. 7"i/. :I0. ri. l!2M.\

6* Mrilp porro tpiis sacrainpiita adminisirat excommunirato. (piandoriinKpip iu\la dirta (n. f^) hic licite anlpquam abM)lvatur. ad p.i siisri|>irn(la :irrrdil.

yiio.Ki ariiium autrm u^um .sacranientorum haecsunt tenenda:

!• Iii casu necessitatn» excommunicalus, slve loleniiu!* sUo vJ- taiidus .sit , tum ^alidp tum licite sncnmienla admini^trat, v.gr., al)S(dvpitdo in mortis artiruio.

2" 1'Alra r;isuni hPCPhsilali.s, ul toierntus liciteadministrel, ^utHdt .««ola l'i(i(>liuni pelilio, dummodo nlioquin iilf in stalu gmt ae mI, et al)soiutioiiPm a rpnxura prius ol»rn,prp non po^sit. I l aulcm fideles id iirilp pptaiil, iirrt (|uid.im rp(piiranl nnpiiap saitpm uliiiiatUeill- snm. nlii tamen ne hoc quidrm iipc^vssarlum putant ; qu(»rum nen- tpnti:im pliam S Alphonsus /^6. 7. «. 165.^ ull prot»abiiem id- miltil.

.l" Si vpn» necej«siias et fidciium petitio sailfm taclta, tj S. Al- phiman n. 1fi!>.^ desil, etinin tolprntu.s gin\iler peccat, et ob S iH- dinis pxprriiium. in\ia iiiferlus dicpnda, eiiam Irreguiaritaiefn lii* currll I .S* Mph. n. 171 .

\* Vitandus \pre irrpgularilatPin incurril. ctlamsi .«%acramenta ml- nistrpl a fidpiibus rnpiisilu^, .spd nlvsque nerrMitate. ^Hio In casu fidrips siirramrnla :d) po nripipiido gra\ilrr pcccanl . el minore« t^xrommuiruMlionpm iiirnrrunl .S. Alph n I7i .

5* Excusa ur Inmpn ri/aii«/MJ. qunndo si Niernmpnlum non ron- fprat. i^rrirnliim morlis. mulilalKMns . infamiae, gra\ «* l>onorum iarturap inrnrral ; tum piiim nisi in ronlpmplum censune coHBii-

860 TRACTATUS

2" Graviter peccant Ecclesiae Ministri, qui Sacramenta confe- runt excommunicatis sive yitandis, sive simpliciter toleratis, saltem per se, cum sint indigni. Attamen non peccat contra pro- hibitionem Ecclesiae, sed tantum contra ius divinum, iile qni confert Sacramenta solis toleratis. Ratio est, quia Ecclesia non prohibet amplius communionem, etiam in divinis, cum toleratis, Peccant aulem contra ius divinum, quia non licet unquam dare sancta canibus. — Yide S. Lig. n. 158. 163. et seq.

11. Privalio divinorum Officiorum.

961. — Officia divina inteiliguntur Missa, publicae Proces- siones, Vesperae solemniter decantatae, solemnis Benedictio, consecratio Chrismatis et similes caeremoniae quae fiunt ex in- stituto Christi vel Ecclesiae, vel quae propriae sunt Ordinis cle- ricalis, ut cantus Epistolae vel Evangelii cum ornamenlis pro- priis, sepultura ecclesiastica.

nalio ista fiat, potest sacramenta minislrare licite, quae potest vali- de; quia scilicet non praesumitur Ecclesia, pia mater, velle suis leglbus cum tanto dispendio obligare. Schmalzgr. [Lib. 5. Tit. 39. n. 144.), S. Alphons. [Lib. 7. n. 170.).

6" Insuper causa necessilalis censent DD. , excommunicalum vi- tandum non modo posse baptisraum periclitanti conferre, sed eliam Eucharistiam vel extremam unctionem, quando moribundus sa- cramentum Poenitentiae non potest suscipere; quia cum sacramen- lum quodlibet ex attrito facere possit contritum, conlinget ali- quando, ob receptionem Eucharistiae vel extremae unctionis obti- neri salutem, quae non obtineretur, hisce sacramentis non receptis. Schmalzgr. [l. c. n. 143.)) S. Alph. [l. c. n. 170.). Imo addunt graves DD. , Eucharistiam vel extremam unctionem a vitando dari licite posse aegroto, etiamsi sacramenlum poenitenliae hic receperil; ra- tio, quia maxime necessarium est, ut adiuvetur aegrotus, viresque inde recipiat ad suggesliones daemonis in eo articulo superandas. Schmalzgrueber (/. c. n. 146.).

7* Demum parochus vitandus valide, sed illicite adsisteret ma- Irimonio, licet per hoc irregularitatem non incurrat ; non solum au- lem valide, sed etiam licite alium ad assistendum deputaret. S. Al- phons. [Lib. 7. n. 166.).

Uinc rfsnlr^s :

902. — 1* Quilibrt pxromnuiniralus prohilM^tur sub ^ravi ab audilione Missae a), omni[)Us(|UP aliis (Jivinis oninis proprie pnhliris, elinni dirbus praecrpiis. I*atel r\ rap. Alma, ii., de Sentent. fjcnmtn. in Srjto — N. Ug. n. 175.

2' Potest tamen excommuniratus cliam vitandus orare in eo- dem loco, in (]iio alii orant, sed seorsim, seu omnino srparatus a roelu li(b*liurn : pot»»st etiam interesse connoni, lerlioni S<'ri- plurae sarrae, ei Tbeolo^iae b ; (piia baec n«)n veniunt nomine Ofliciorum divinonim, et baec Kcclesia libenler ei p«'rmittit, ul ad conversionem inducatur. — ;S'. Lig. n. 111. et 117.

3* Polest etiam uli ima^inibus, reli(|uiis, aqua iM^nedicla et aliis rebiis sacris, ut jrralias . (pnbus indip't, obtmeat. Non ta- men lucralur liidul^culias rebus sacris adnexas. ncc ptTcipil ex a({ua benedicta et aliis sacramentalibus fructum, ()ui v\ be- ncdictione Kcclesiae provenit. — S. Lig. n. 171.

4* Excommunicatus. ad lloras canonicas obli^atus, ab lis dod dispon»«ntur ; scd eas privalim recilare debet, nec socinm adhi- bcrc polcst, nisi sil idltT.itns / . .\cc potcsl dicerc : Ifntmnut

ia) Quo tempore Mis.sa et divina odicia celebrantur, excoaura- nicatus prohibelur ab ingreatu templi. Et »\ sit vilaDdu.4, dum sa- criruluni Missac lil, monendus csl, utcxcnl; ()uod si nolueril. in- cunil iioNam cxcommunicalionem ruiililici rc>er\atani. v\ c\|H'I- lendus est eliam \i, si opus fucril. Si vero e\|»eUi noii pic^it, Mivsj, si nondum caiion incoejierit, ahriim|)endn e.si; et si tacla sit con- secralit). subiuns:enda e^t sumpli»», ct dein ad sacr ' ••■ rpcetleo- dnm ; .si cofplus sii (iaiion, iniiesi s.iccrdt» Mi->jiii > umpere,

vel prose(|ui us()ue ad (lommuiiiuiieni , caeteri.s lanien abrujilibu!! ; si cnim non reccdanl, salleni \enialiU'r peccant. S. .\lpb. ^Uk. 7. n. 17G -177.).

6) Si lamen sit vitandus, pri\alur facultale conciooandi , legeo- di in theologia, iiiterjiretandi piiblice iuj» canuuicum. Schmaltfr. [Lih.li. lii. Ml ri. |:12.

,r) Etiamsi non >il t«derat(is, poie»t .<ocium e\ ali(|uj nrct ji»iUle vel utiliiate vocare, praivsertim .sl hlc ei .4ubdilu.4 »ii. ut Kpi^copo capcllanus, serxiis domiiio, elc ; iiam >er\U]( Duu | > •'umnu-

nioue domini sui , iii ()Uibus ih>'i\i'i' |'««i iintb - nialu-T.

(iib. 5. /i/. 39. 11. i;n.).

862 TRACTATUS

vobiscum; sed eius loco dicere debet: Domine, exaudi oratio- nemmeam. Attamen diceodo: Domims vobiscum, yenialiter tan- lum peccaret. — S. Lig. n. 178.

///. Privatio suffragiorum communiim Ecclesiae.

9g3, — Suffragia Ecclesiae suut vel communia, yel privata. Suffragia communia ea sunt, quae fidelibus proveniunt ex bonis operibus oomioe Ecclesiae faclis ab eius Ministris ; ut sunl Mis- sae, Horaecanonicae, aliaeque orationesetopera, quaefiunt ab Ecclesiae Ministris prout tales sunt, et nomine ipsius Ecclesiae agunlur. Ad haec etiam revocari debent salisfactiones Christi, B. Yirginis et Sanctorum, quae thesaurum Ecclesiae consti- luunt, et a Praelatis Ecclesiae per Indulgenlias applicanlur.

Suffragia privata ea sunt, quae proveniunt ex bonis operibus, quae fideles proprio nomine peragunt. Talia sunt ieiunia, ora- liones, aliaque bona opera, quaea privatis fidefibus, yelEccle- siae Minislris ceu personis privalls fiunt.

Hinc resolves :

9g4^ _ 1» Excommunicati vitandi privantur omnibus suffra- giis communibus Ecclesiae. Perspicuum est ex eo quod Eccle- sia iure suo prohibet, ne pro illis oretur (a), vel ulla pars bono- rum suorum ad eos deveniat. Et boc valet, eiiamsi essent con- Iriti et ad meliorera vitara conversi, quia adhuc excommunica- tio perdurat. — S, Lig. w. 163.

2* Neque tolerati, neque etiam vitandi privantur suffragiis privatis. Ralio est, quia non prohibenlur fideles orare privatim pro excommunicalis, etiam in Ecclesia , et loco publico; ergo applicationem suorum bonorum operum eis facere possunt. Er- go, elc. — S. Lig. n. 162.

V Excomraunicali tolerati non privantur suffragiis commu- nibus. Ralio est, quia Ecclesia non prohibet amplius fidelibus communicare cum lalibus excommunicatis, ut deducitur ex dictis supra. Ergo, etc. — S. Lig. n. 164.

(o) Quod non interdicatur in Missa oratio pro infideli, dum tamen InlerdicUur pro chrisliano excommunicato viiando, ratio ex solo Ecclesiae praecepto desumenda est. Vid. Sup. not. ad n. 349.

DB CB!<81BIS })<»3

IV. 1'ricatto sepulturae eccUsiastirne

965. — Scpullura ecclesiaslica ea esl. quae lit in loco «iacro, seu «id sepultiiram rKlrliuiii hpnfMliclo. Iliiic

1* KxromiiiiJincjilus ri/(i;j(/j/.v priviiiur .srpulliir.i r. ( . i,

ila ul iu'"|uc.il in luco .^acro srpeliri ; si vcro in lali loi . , ,J- lus furrit, eiuscadavcr erui dfhrt, si adhuc liori (lossii, el ItKUS sacer tali conlactu pollulus rxpiandus est. — S. Lig. n. 186.

•2' K\i'ommuniralus tolerattts pariter srpullura ccclc^ia^tica privalur; ct si m loco sacro rufril scpullus, indi! cxirahrndus est a . Allamrn locus ille sacer nou censctur pollulus ncc pro- inde expialione indigef.

y Allamcn excommunicatus eliam citandttt, rpii signa |>oeni- tenliac drdii anlc morlcm, srptdiri poifsi in loco sacro; sed an- tea ahsoliiiio csl ci impcriifiida ; nt(|uc lamen dehct e loco sacro movi'ri. si ahsipu' ahsolulionc srpulius sil. — S. Lig. n. 186.

4* Clerici (|ui effcrunt, ac scpfhunt vitandum, excommuni- cationcm maiorcm incurninl. Sic ex Clementma de seputtu- ris. — Lifj. ibid.

\ . I'ricatio iurisdictionis ecclesiastiraf.

g^jj;^ — l^Excomniunicatus vttandtts omni iuri>du tionc ccclc- siaslica, scu polius ciusdemcxprciiio ri usu privalur. Indc «on potcst ahsolvcrc in foro (H)cnil»'nliac, nec lci;es, aut ccn>uras, aut scnicntias ferre, nec eliperc ail hcnclicia aut ea couferre , clc. Si autem talia agcrel, nulla prorsus el irrila forcnt. >'. Lig.

n. ih:;.

2' lAcommunicatus toteratus, etsi notoriu« %•''!•• ;..r;..i:, (lioncm cxcrci-l; (]uia alias ma^na confusio in 1 HuanKpiam eiusdcm acta pcr cxccpiioncm seu op|M)siiioucm e\- communicalionis inlirmari ac rcpclli |M)ssunt, illicite lamcn agil cxtra cusum ncccs^ilatis, aut nisi ro^atus fueril ; el in rc grat i

(a) Si pocnilcntinc signa dedit , scpcUri in loco Mrro potrtt, (|iiamvis deceat, euin prius ab cvrummun catiuof abtohi. ViUndna Ncro, (pii ca si^;na dcdcril, f*cpcliri in loco sacri) nuDpolc»l, ol^ prius ah>olNalur. Schmal/gr. ./.i6. 5. /i/. 3*J. n. liT. .

864 TRACTATUS

a peccato mortali excusari nequit ; si autem rogatus fuerit, non peccat, etiamsi Sacramenta sine causa ministret. Cum enim con- cessa sit fidelibus communicatio cum toleratis, indirecte etiam his indultum esl cum fidelibus petentibus communicare. Hoc tamen valet, quatenus Sacramenta petuntur ab excommunica- to ; nam quatenus petuntur a Ministro existente in mortab, ad licite petendum requiritur iusta causa. — Ita S. Lig. n. 139., et l. 6. n. 88.

YI. Privatio beneficiorum.

967. — r Excommunicatus quilibet, sive toleratus, sive vi- tandus, fit prorsus inhabilis ad beneficia ecclesiastica obtinenda. Ralio est, quia beneficium datur propler officium : excomrau- nicatus autem quilibet officii prorsus incapaxest; ergo etiam beneficii. Excipe, si beneficium ab ipso Papa conferretur. — S. Lig. n. 180.

2° Non tamen excommunicatio privat beneficio iam obtento, nec eius fructibus ante seutentiam iudicis. Ralio est, quia neu- trum in iure clare exprimitur. Si tamen per annum negligat obtinere absolutionem, per iudicem beneficio privari potest. — S. Lig. ibid.

3° Excomraunicatus accipiens beneficium («), et ille a quo ac- cepit, peccant graviter agendo contra gravem prohibitionera Ec- clesiae. Conferens autem insuper incurrit excommunicationem minorem et suspensionem ipso facto a collatione ilhus beneficii, si excommunicatus sit vitandus. — S. Lig. ibid.

[a) Ex communiori et probablliori sententia vallda est acceptaiio beneficii collati, anlequam excommunicationem incurreret, licet il- hid acceptet iam ligalus excommunicalione (Reiffenst. Lib. 5. Tit. 39. n. 65.), non secus ac si beneficii rite sibi collali possessionem ex- communicatus accipiat, vel alium mitlat in possessionem, possessio et in possessionem missio valida esl, quia tam possessio quam mis- sio in possessionem est quid facti, non iuris. Vid. Schmalzgr. (Lib. 5. Tit. 39. n. 150.), qui addit (ibid. n. 154.) probabiliter validam esse collalionem penslonis, quae excommunicato clerico datur ad susten- lationem, dum beneficium resignat, aul permutat, aut in lite cedit.

DE CENSIRIS SnZ

MI. ['ricatio communicalionis forensii.

*M).S. Conimiinirnlio forcnsi^ inlpIli^Mlur ronirr'" ' . in iis, «jiiae pcrlinrnl i\i\ iudirium sive civili», sivn ccol' um.

r Excommiinicntus vilanilux privahir omni actu ad iudicium perlincnlc in foro civili. Proinde ncfjuii cjj<c iudc\, advocatus, aclor, testis, Inhcllio, proriirator, clc. Paritcr nc«piil cssc tulor, ciir.ilor, aiit excculor lcstamcnli. Ita c\ iure rowmum, seii Itnmano veteri. — S. Lig. n. \S\. Veruin illae iuris di>po- sitiones hodie plcris(juc in locis usum non obtinent.

2* A fortiori privaliir vitamlits omni communicalionc in lurc ccclcsiaslico. Mlamcn polest nppcll.ire, et apptllationcm prosc- (|ui. - Ita e,r Inre raiiDtiiro, titul. de ej-rejitionibu.s, rap. .*».

3* Excommunicatus toleratus nulla communic.iiionc foren«i privatiir ipso facto; unde valide a^il, si ea utatur; sed iuridicc repclli per cxreptionem tiim ab adversariis, tum a iudicc po- lcsl. — S. Li(j. ihid.

Mll. Vriratio sorietatis cirilis.

f>69. Actiones civiles, in (pjibus ciim vitando n(m liccl com- niunitcr consorliiim h.ibcrc, huc vcrsiculo continenlur ;

(>S, orirr, «alr, rammaoio, menwi Dq^aiur

r Os, id csl colloipiia, lillcrae, sipMia hcncvulcnliac.

•2' Orare, (piaclihcl commiinicatio in divinis, v. gr., as»isteri' Missne. vel OlTniis piihlicis Kcclcsiae.

3* Vfl/r, salutaliones omnino paniculare*;.

4" Communio, (|uaclihci socictas nepolii, habilationi*. con- Iractus, coopcrationis, ctc.

.')' .Mrnut, mvil.iiio rcciproca ad menMm. - N. Lig. n. Ihs.

(]ausac aiilcm gravcs cvcusare possiinl communicalionfni rc- ciprocam inter excommunicatum vilandum et lidclci, ftciliccl. ncccssilas, honum spiritualc r\communicaii ipniu*, conmncno niatriMioiiialis, >ialus suhicclionis, v. pr.. liliifoniilias niinoff''. ipnorantia sivc iuris, jjivc facti. >* /"7 »'>i''.

NiTTi. U«rc omnia Jo %oli» rilnmJii Jir««ilor . cl .^m«<«i««« hWrr«l«« »i«wK- fatral prinlrjilaiu JfitrliNt 1", n boJirraa Xtmm co**«*laJi«#. Uli m« ••f*»'» i.Vn\ Totn. II. 55

866 TRACTATUS

peccant ia civilibus communicantlo cum fidellLus, etiam ab ipsis non rcqulsiti. Non vero, vice versa, excommunicati tolerati licite communicare possunt cum fide- libus in divinis, cum privilegium bis tantum et non illis faveat. Patet ex Decla- ratione S. Poenitentiariae , die 5 lulli 4867.

§. III. De praecipuis excommmicationihus in particulari.

PUNCTUM I.

Excommunicationes Papae reservatae. I. Contra omnes.

970. — L Excommunicationes Bullae Coenae ^. Eas praesertim incifrrunt :

1" Haeretici, eorum fautores, et eorum libros legentes.

2" Falsificatores lilterarum apostolicarum.

3" Occupantes terras, loca, Tel iura Ecclesiae.

4" Impedientes Praelatos, seu ludices ecclesiasticos, ne suam iurisdictionem exerceant.

S° Iniicientes manus violentas in Cardinales, Episcopos, aut Nuntios apostolicos.

6^ Yexantes Romipetas seu peregrinos ad Urbem pietatis causa accedentes.

T Piratae in mari pontificio, eorumque fautores.

8" Surripientes bona christianorum naufragorum.

9" Usurpantes iurisdictionem, fructusque beneficiorum.

10° Appellantes a Papa ad futurum Concilium.

11" Schismatici, et apostatae a vera Fide.

971. — QuAER. An Bulla Coenae tamquam abrogata haberi debeat, postquam a tempore Ctementis XIV quotannis publicari desiit ?

Besp. Negative. Quamvis enim Pontifices ab liuiusmodi pu- blicatione abstinuerint, legem tamen in toto suo robore perma- nere yoluerunt. Constat ex praxi Cancellariae Romanae ; nam

^ BuUa Coenae continet censuras, quas S. Sedes sibi specialiter reservare con- suevit. Sic vocata est, quia in die Coenae Domini Romae publicabatur. Usus au- tem ille BuUara hanc quotannis publicandi in desuetudinem abiit. A tempore enim Clementis XIV non amplius publicatur 5 sed Bulla haec perpetua est propter appo- sitam clausulam, donec revocetur.

DE CETfSITBIS H%1

intcr lacullatcs, qaac quotidie Coofessariis cooceduntur, expres- sa nicnlio liabelurdcrcsorvationc casuum Bullac Coenae.

972. ~ II. Extra Bullam Coenae.

Eas inrurrunt praes4Ttiin:

1 liKMMidiarii llcclcsiaruni ct acdiliciorum prof.»"'^'''V'. Ex- communiralio probabilius ipso facto incurrilur, | im in

inccndio Ecclcsiarum Pichler:. Probabiliter tamen.V. Ug., Col* lal. Andeg. dirunt illam non incurri nisi per sententiam Kpt- scopi. Ouidqiiiil sit, non rcscr^atur, nisi inccndiarius publice ab Episcopo ut cxcomniunicatus dcnunlialus luerit.

2° Spolialorcs Erclcsiarum cum clTraclionc. Probabilius ipso facto incurrilur cxrommunicatio, sed non reservatur, nisi posl senlcntiam Kpiscopi, ul in casu praccedenli. — S. Ltg. n. 218.

:r Falsilicantcs littcras aposlolicas, aul falsas babcntcs et re- tincntcs, llaec excommuuicatio (juoad primam parlcrn rti.iii) in Bulla Coenae rcpcritur, ut siipra vidcri potest.

4* Pcrcuticntes fjraviler Clcricos el Rcli^iosos utriusquc se- lus, c\ Conc. Lateran. 2., ubi sic dicilur: Si qui.K, suadmte diaholo, in Clericuui vel Monarhum vianus ti(denla.i intfcerH, anfithematis vinculo subiaceat. Violentia autcm scu pcrcuNsio (luac licri potesl in Clcricum vcl Monacbum, duplex esl, nem- pe; r gravis, quac Papae rescrvatur ; "1" levis ratione tamen iniuriac j^ravis'. (piac rcscrvalur Kpiscopo. Monacbus autcm in- tclli^Mtur «juilibcl Kclif^iosus, ct eliam .M«)nialis, imo Convcrsus ct iNovilius, vivens sub rcgula, sive in Ordiiie, sive in siinplici CoD^rcgatione, sin minus apcrte, saltcm implicite n Romano Pontilicc approbata. — S. Li§. n. 2fir

•>* ('ommiltcnlps tum Simoniam rciilcni innrdinc ct \>:\-'- iiciis, tum Siinoniam conlidcnlialcm. S. Luj. n. ilH.

*M:\. — <r Committcntcs duclhim , Tcl illiiil acceptantcs, ctiam ad primam san^uinis clTusioncm, imo etiam pu^na nOQ sccuta; omncs lautores, coopcranlcs, etdc induslria spectantcs; scd rc(|iiirilur, ul liat pactuiii dc lcmporc cl loco. — >'. Lig. ibui. Hccolc insupcr dicta dc diirllo in Trart. de qnnto !*ni^' cepto, n. 404.

V Violantcs Immunilatem ecclesiaslicam. quoad Ecclcsiaset alia loca sacra scii privilc;;iala. Codc\ t.iincn civilis gallicus pri- \ilegiuiii immunitaiis prac oculis non babcl ^a\

(a) Virf. Vo/. I. n. j8i. not. a , pag. 573.

868 TRACTATUS

8" Violantes clausuram monasteriorum ad malum fmem, ut in- fra explicabitur Append. II. n. 989.

9" Fideles non vevelantes intva mensem Confessarios sollici- tantes. — BuUa Gregor. XV: Universi, et Decrettm Curiae supr, Inquis. 10 Mart. 1667.

10" Cardinalium offensores et perseculores. Item iuramenla illicita et libertaii ecclesiasticae contraria lum ab ipsis, lum a Praelatis aut beneticiatis exigentes.

IV Dantes vel accipientes aliquid cum pacto ob ingressum in Religionem, modo non sit pro alimentis. — Extrayag. Sane de Simonia.

974. — 12' Docentes vel sustinentes licitam esse praxim in- terrogandi de nomine complicis. Interrogans vero ita utabsolu- tionem deneget, si poenitens complicem manifestare abnuat, tantum suspensionem ferendae sententiae a confessioneincurrit, — Bened. XIY. — S. Lig. n. 491.

13' Parentes et alii quilibet ad statum religiosum cogentes, et Religiosi coactos admittentes. Item prohibentes sine iusta causa mulierem ab ingressu Religionis. — Trident. sess. 25, cap. 18. de Regularib.

14' Docentes vel defendentes propositiones damnatas, eliam disputative, id est ut probabiles. — S. Lig. ibid. [a).

13' Docentes licitam esse absolutionem per litteras.

975. — 16' Illi qui seclae Massonicae aut Carbonariae, vel aliis huius generis nomen dederunt vel favorem praestiterunt. Excommunicatio lata a Clemente XII (1738), renovata a Be- ned. XIV (1751), a Pio VII (1821 ), in Bulla Ecclesiam lesw Christi, et a Leone XII (1826), Bulla Quo graviora. Eodem modo excommunicantur etiam ii, qui istos non denunliant. fPiusVII. 1821).

(a) Generaliter excommunicatione reservata plecluntur quicum- que damnalas Iheses docenl, defendunl, edunl, aut de iis, etlam dispuiailve, publice aut privalim Iraclant, nisi forsan impugnando, — Alex. VII ^ Consllt. In Congregatione. — Innoc. XI, et Alex. VIII^ Conslit. Sanctissimus. — Clemens XI, Constll. Unigemlns. — Be- nediclus XIV, Conslit. Detestabilem, elc. Quandoque etiam eidem poenae subiiciuntur, qui eas in praxim reducunl. Innoc. XI, circa propositiones 68 Michaelisde Molinos.

DE <:e>slris 869

NoTi T' Nuli i-«lpiii po<na rfroniiiiuiiir^donit rr«rr«aU<* pr"! uoi*

«|ue fiilrliliiu lqM*rr aiit rrtiiirro raln liinnn^ et liliro*, i|aiLu« a' -<rt-

buntur, qnae in eoruiu coDvrntibat i;rri tolrnl ; rnrum rtiam ttatiita, todtcw^ to librm omnr« aJ eoruin ilerrntioneni etaratof, tive l«pit rditwi, tiie maaa«criplo« ; ar inaiiiliilnr ut illo» lororuin nrtiinariit, tcI tlii», aJ qunt rccipieaJi rutdefD ia« pertinrl, ouinioo tratJaol. — Pius VII.

Nt)Ti 2' nnoiiioili» »1» (♦.•rrrr ilrhrat «Uinfrttarias erg» poenileotrni Socielalibo* orcultiit aiiilirlnm, %ic liabrl /'. lo$rph Srhnrider :

• Murarius ronfileri voleui, legri ecrletiattirat, quae Socielalcai Murarioraai proliilirnt, aiit i|^noravrrat ant noverat. Si lrf>r^ iijmorarrral , rl a i^if'' '- ii«

moniUis rrtipitrH, \<<rri|uc cuntrilu« tcrio proinillil, %e ouinrin rontrr i ■ itm

liac socictate in posterum prn viribus rvitalunim rsse, etcommanicationis rrs^rrto ttc pornar non •inliiarrl, rt prnimlr a!i<to1\i polrtt. Si ignnrnterat illa* Irges rt • <'.oiiff»<tario ninniUM noii rrtipitrit . tnl lr(]r* ipsi palrfarlat «prrnit, r\ lran«gres«o- re Ii'|{i9 matrriali iit tran«f;rrstor rornialis et rontumat , proimirque po«nae eiron- inunirationis r)-<irr\atae subiacet rt ab^olvi nrquil. Si Irgrs noterat, tanquam lr{if tran«|]rrs>or rontuiiia\ pornae ricoiuiiiuniralionis l'apar rc<irr«ala« subiarrt rl ab- .ii«l\i nn|iiil, nisi ilrbilam <li»po»ilionriii affrrjl. <Jnam si affrral, Coofcst^ria* ib tirilinario farultalcm absolvemii rt nrcrtsaria rontilia prtat. •

Si Oinfrssarius scit pornitentrin rtsr Murarium, licel legum eccleiiaslicaran if^nariim, Innr, «i «pr4 esl, fore nt poenitrnn ninnitu* rr«ipi«cat, ipsam looaere «irbrt ; si svto tiniemlum rsl, nr pornilrn» ci Iransjrrftsore Irgu u luatrriaii fi«t (rans};re««or furmaiis, inJrqur in profuuiiiorem etiaro perniriero sit roiiaras, laac • liiiolius niali« ininiit rrit rli(jrnJnni rt a iiionilionr illa absliiirn<lum, sivr potios loinpora nii-riiir.i rrnnt rtprrlanila ; inlrrim vrro quilutrumque alii« uieJ>i«, qoM aJ etoptalum tiorni prrJucrrc qurant, rt quibu« saluli eias prospiri po*«il, rtligi»- 4r rrit ulciiJum. • ' J/« n u <i /r .Varrrrfol mwi, p. o'JH.^ ^a .

976. — ^i AER. r .1» ahsolvi possint tUi, qui praedictaf sec- tae nomen dederunt, si licet emissi iuramenti poenitentiam aganl, externe tumcn cuin iisdem sociis rommunirent?

Itesi). .N>f/., «juia .'^alis noii osl, (judiI (jiiis erroriljiis siiis in- lcrne renunliel, m exlernc eosdein proliien viJealur. Palcl cliani cx responsionc Congregationis S. (ifficii ^

[a' VidiMnliim ili* li.ii* rr llcsjmitsiim il.itimi ;i .*^. IN»- ^. Nov. iSil :ii| OiiiHMii.j .VrrhicpiNcopi NiMpolit.uii. .Kf ^ in fine Tom. II. .Kppeml. II.

i 1*1 1> 1 1 I.\il M. • fiHriiar rrrt(>«ia«li<-a<< a pliiriiui* li<>n.an>« i' ' n» iq

•• cos «lalular «iint, qui *i>rirlati, quara /.•ArruritM Mitrmlormm Ju-.:. u-> ura « <le«li««rnl atqnr luramrnlnm Jr arrano •4>rvaa«lo la mram coatralicalis tau- « •i«»rnt.

• i)iil<iiiiii rvoritiir, utrum li, quos lirrl riuiui iarMieali p<>««iU«l, c— a» • niianJo laiiirn rum rarlrri« riJriu «rctae «Jbarrealiba^ ifl c«>«aai r«««r«lic«U

870 TRACTATUS

QuAER. 2° An hahendi sint xit vetiti coetus illi, quiprofitentur, se nihil moliri contra Ueligionem vel civilem Rempuhlicam^ et nihilominus occuUum ineunt foedus iuramento firmatum^i

Resp. Affirm. Constat ex Declaratione S. Poenitentiariae , die 21 Augusti 1850. Interrogata enim S. Congregatio respon- dit : Coetus illos in Bullis Pontificiis comprehendi.

Non obstante praefato Decreto, contendit Kenrick, coetus ope- rariorum ob suas utilitates coeuntium licitos esse per se, etiamsi in iis signa adhibeantur, et arcanum habeatur. luxta istam sen- tentiam non certo excommunicationem incurrerent operarii vul- go nuncupati Compagnons du Devoir, quippe qui praecipue foe- dus ineunt ad sibi invicem opitulandum. Sed propter arcanum res periculo plena est.

Duo praeterea adnotanda sunt, scilicet

1' Praefatas censuras a Pontificibus illatas incurri etiam ubi Pontiticiae Constitutiones non fuerunt promulgatae. Sic S. C. In- quisit., approbante Gregorio XVI, die 27 lunii 1838.

2" Proscriptam esse a Pio IX sequentem propositionem: « Con- <( stitutiones Aposlolicae, quibus damnantur clandestinae Socie- « tates, sive in eis exigatur, sive non exigatur iuramentum de « secreto servando, earumque asseclae et fautores anathemate (( mulctantur, nullam vim habent in illis orbis regionibus, ubi <( eiusmodi aggregationes tolerantur a civili Gubernio. » Encycl. Quanta cura, die 8 Decemb. 1864.

//. Contra Clericos et Religiosos.

977. — Excommunicationem incurrunt.

V Parochi non implentes iuraraentum de residentia. 2° Confessarii absolventes complicem peccati turpis. 3° Absolventes a casibus Bullae Coenae.

V Participantes in Sacris cum excommunicatis a Papa. 5° Glerici excommunicatum sepelientes.

« adeuntlo, vel alio quolibet modo, veros eiusdem Societatis cuUorcs se palam n exbibere perseverent, ad Pocnitentiae aut sanctissimae Eucaristiae Sacramenti « participationem legitirae per Confessarium possint admitti. Sacerdotes inveniun- « tur nonnulli qui buiusmodi bomines reapse admittunt. »

* QuAERiTUR : Quomodo se gerere deheat Confessarius ? » Huic petitioni sacra Congregatio Sancti Officii, sub die 5 lulii ^837, respon- dit : M luxta exposita non licere. »

DE CEN.SLKIS 871

(i' Moniales cxeunles e\lra clauslra sinc liccnlia.

7' Keli^iosi sinc licenlia Viaticum scu Kxlrcmam CnctioneiD niiiiisirnnlcs, vol malrimonium solemnizarc pracsumenlcs. — Ctnnent. lib. .'). tit. 7. r. 1.

8' fteli^iosi, (jui praelexlu privilepiorum ahsolvunt a casibus Papac rcscrvalis.

9* Relipiosi mendicanlcs transeuntcs sinc liccntia Supcriorum ad aliuni Onlinorii, praetrr Carlhusianum.

Kr (ionlcssarii exlra l rlnMii cl inlra Italinm praesumentes absolvcre, practextu privilepiorum, a casihus Hiiliac Cornae, tcI a sex Ctevientis VIII, ({ui dicuntur Cteineutini, aut ab aliis (luos Ordinarii sihi rescrvanl. — Decrelum S. Congrefj. hpiscop. el Itrfj. approhatum a Ctemeutr Mll, \) lan. iriOl.

POCTIM 11.

Excommunirationes iiire Episcopis reservatae.

078. — r Excommunicatio oh pcrcussionem Clerici levcm (scd ut inrurratur, iniiiria debet cssc pravis) ; i* ob procuratio- Dcm aborlus foctus animati, clTcrtu secuto. Fcrtur in procurato- rcs ct coopcranles ; sed probafnlius non in mulicrcs ipsas prac- gnantcs pharmarnm sumentes, ctc. — N. Lkj. t. 3. n. :I66.. ei l. 7. u. '217. :i Oh (•ominunicalionem in cnimue rrimnio.w) cum cxcommunicato ab Episcopo (seu in criminc, proptcr quod ali- (Iiiis fuit excommunicatus). 4* Oh culpam illius, «jui licet abso- liitus iudirecte a cnisiira in periculo niMrtis. t.imen Sup»^riori non se pr.K^scnlavit intra mensem j»o>.t convalescentiuhi a . j' Ob culpam Fratrum .Minorum, (]ui tcrtiarios ad divina OlVicia admil- tunt. — S. Lig. n. 21:1. (i" Omnes cxcommunicaliones occultac (cxccpta Hulla Coenae) (6). V Omncs cxcommunicaliones «ive occnllae, sive nntoriac (|uoad personas, »|uae Humain ir»^ oc» (picnnt, ut sunt inlirmi, dclenli, seues, impuhcrf- !' "!pcrc5, mulieres, ct omnes aliis subditi, vel familiae n» > < ncc

ii scribcrc Uomam tcncnlur) (e). 8* Omnos excommunicatjo-

(fl) roMftM- siip. (lirta n. !)7»i. (6) ConfiT tamon dicta .suprriu.4 n. \i\.

{c) Sed vido sup. n. U32.» ubi alisoUciuIi facultas g\\\s doo tm- probabillter asseritur.

872 TRACTATUS

nes ab ipsis lalae fab homine), et praesertim excomniunicatio in Monilorio.

PUNCTCM iir.

Excommunicationes non reservatae.

979. — Has incurrunt V Ingredientes monasteria Monialium, non ad malum finem, nec praetextu privilegiorura. — S. Lig., etc. 2° Superiores clausuram Monialium sine iustacausa intran- tes pro tertia vice. 3° Imprimentes libros de rebus sacris agen- tes, sine licentia Superiorum et sine nomine auctoris i; et item profitentes in scholis aliquam scientiam, quin prius emittant Fi- dei professionem ^. 4" Sepelientes in loco sacro haereticos, usu- rarios publicos et interdictos. 5° Contrahentes matrimonium ia casibus prohibitis. 6" Mandantes homicidium alicuius fidelis. 7° Religiosi apostatae habitum dimittentes. 8" Omittenles de- nuntiare haereticos et haereticaliter blasphemantes, et sorti- legos (Voit. — Pichler. — S. Lig.). 9" Pingentes Agnos Dei a Papa benedictos, autvenales habentes, vei deaurantes. 10" Le- gentes libros haeresiarcharum non erroneos, nec de Religione tractantes. IV Sacerdotes recipientes praefecturas saeculares. 12" Clericicontrahentes matrimonium cum impedimentoOrdinis. IT Clerici ficte resignantes vel permutantes beneficia. li" Re- ligiosi instituentes novum Ordinem sine licentia Papae.

PUNCTUM IV.

E.'ccommmicationes ferendae sententiae.

980. — lis subiici possunt V Fideles non satisfacientes prae- cepto Communionis Paschalis. Haec censura plerisque in locis abiit in desuetudinem ia) ; attamen Romae adhuc viget. 2" In-

(o) Auctor merum factum enunclat, et slgnlficat, plerisque in lo- cls non solere fideles per excommunicationis poenam ad praece- ptum paschale implendum cogi ; nam nemo diccl, legem ipsara ila

\ Hoc tamen «lcsuetudine obsolevit.

2 Hoc tanien non scrvalur in regionlbus, ubi haeroscs impune grassantur, aut «tiara ubi gubernium, paganam ignorantiara longe insipientia superans, ita declina- vit ad atheismum, ut quid quisque professor impius in scholis tradat, nihil curet.

DE i:i:Nsihis 8*3

ccsluosi ct adullcri e\ variis Ss nodis (lalliac. 3* Divioalorcs, rua^i, sorlilfgi, cl ad ipsos recurrcnles. Vuhler. I^iac senlcn- >iac, si haercsim saperenl;. i* Perculienles Clcricum conscntieo- lcm. — S. /j(j. n. ^"i. .*>• Liici frecpienlantes nmnasteria .Monia- lintii ad colhxiiienduni cum ipsis e\ira cliiusuram . Pro i Intcis adest [Kjena su>p('nsi(jiiis, el pro Htijulanhus privatio oflicii. — S. Lig. n. i\i. (>' Dinpicntes huna nosocomiorum ct .Montiuni Piclatis (a lalii dicunt latac .sentcntiac, sed non rcservatae). Aliae excommunicationes ferendae senlentiae in lure communi rep<iriuutur ; at iii u>u suut parum ohviae. lMerae<|ue diversac sunt pro diversis repiooilius et dioccesilius. Cacterum in pra\i haruin nolilia minimi momenti esse videtur, cum incurri non possint nisi praevia iudicis ccclesiastici sententia, quae rarissi- Jiic, nostris sallem temponhus, locum iiahet.

NOTA. lo praii (lonrnsariu» pr«f*4*rliiu aUeoJrre dehti iJ ratat «igentr» io Mn{ptli<i Inrit , qui rrprriuntur in librlln ri*n«uraruni rt p^ratorum rrsrriatnrain «iogulit diuerctibu» prnprio. l'ltfrunii|ur auleiii Je iure partirulari rrser\aolur 4>riliaario.

APri:.M)i\ I.

DE CRIMI.NE IIAERESIS, LECTIONE PRAVORIM I.IBRORl M, ET IMUCE.

/. I)e crimine haeresi.y.

!)S1. lAcomiminicalio oli liaeresiiii c>l priiiia cl praccipua llullae Coenae. I.am iiicurriHil iion liaeretici tantuni, sed ctiani eorum lautores.

desueludine esse abro^alam, ul Superior ccelcsla-ilious, ubi re,< fe- rat, lioc 111(^11(1 iiti ad fraiigeudam (]Uoruiidam conlumaciam non |H)ssil.

(«) Conc. Triil., neat. tl. r. 11. de Hef., analhemali Rom. Ponlifi- cibus rcservato, suhiicil omnes umrpare pranumentea rel rontcrtcre inproprin.s uswi, p^r xe vel per alios, iuriulictiune*. bonn, fmtw». im- rn Jrutlalni rt rmphijtcuticn, fructus, emoluwenla, aeu quasum<jue obvmtionex Hcrlesiarum, benclicioium, .yvntium PietaliM, jrv a/(r- riut pii loci ; vel iinpeilire, ne ah in, ad quos iure ; * rrci'

piautur, rt ClerirDK tHtuiUi tt uKitru<i!innn huiuimo- ''^*#

«eu consenlieule^.

874 TRACTATUS

Quoad haerelicos ipsos ad excomraunicationem incurrendam requiritur, utfadsit Tere haeresis, id est error Tolunlarius, ex- terius manifestatus et pertinax contra articulum ahquem a Deo reyelatum et ab Ecclesia propositum. Hinc

1" Excusat ignorantia etiam vincibilis, imo crassa ; probabi- lius autem non excusat ignorantia affectata, quia adest contu- macia. Secus taraen sentit, ut probabilius, S. Lig. n. 301. (a), ob contumaciae defectum.

T Non excusat dubium positivum exterius proditum, quia dubitans iudicat positive, veritatem ab Ecclesia propositam posse esse falsam. — S. Lig. n. 302.

3" Excusatur a censura, qui haeresim intra mentem lenet, yel qui eam exterius manifestans, intus dissentit. 1 fortiori excusatur, qui manifestat haeresim suam ad consilium peten- dum ; quia non manifestat animo errorem profitendi. — S. Lig. n. 304.

Principia circa absolutionem ab haeresi.

I. Ab haeresi notoria et ad forum iudiciale deducta Episco- pus absolvere potest, vel per seipsum, vel per delegatum. — Bened. XIY. de Syn. l. 9. c. 4.

II. Solus Papa absolvere potest ab haeresi, sive notoria, sive occulta, quae nondum in foro iudiciali agitata fuit. Dici- tur autem haereticus occultus ille, qui etsi cum alio haereticos sermones miscuerit, notorie taraen non habetur ut talis ; aut, etiamsi cura neraine suas haereses communicaverit, nihilominus aliquos actus extrinsecos exercuit, ex quibus dignosci poterat tanquam haereiicus. — Bened. 177, Constit. Pastor bonus, 13 Aprilis 1744.

Hinc elucet, quod nerao haereseos reus absolvi possit ab in- feriore iudice, antequam fuerit in forum iudiciale vocatus, aut illi sese sponte obtulerit. Episcopus autem in utroque foro abiu- rationem Protestantium recipere valet.

NOTA -1° luxta Laymann, usus viget ia Germania noa mittendl ad Episco- pura Protestantcs, qui volunt Ecclcsiam cathollcam amplecti ; sed postquam ve-

(a) Non unius S. Alphonsi est hoc iudicium, sed fere commune. Yid. quae dicla sunt Vol. 1. in not. ad n. 210.

DE CENSlilS t75

rini Fidrm r<Iocti furrint, <t liarrrMrn ainur jt mnt, ad Mrrani^oUlfai COBJff f Dcni rt Kucliarisliar »oirrplii>nrni «iliniltnnlur. Alibi «Ciui •IWmA ptvds •kCSMl.

NoTi 2* Qunail ritum al>Milreoili barrrlirM io foro eilrroo, tnrmmfa» thim- rationrni Mci|iirnili, viilr rr[^u\h% <]na« trailil P. Mturtl ia rtimio op«r« ctu Uta- lu : Cuidr pratiijue df la t.ilurgie romainf.

11 !)f leciione pravorum iifnorum.

08i. — Kxronimnniranlur scienlrr Irfrpnlcs vcl rclincnles librus hacrclicorum dc Kcli^iunc Iraclanlcs, vci hacrcsim coo- linenlcs ; ilcm eos iniprimenlcs vel defcndcnles. Sic in Hulla Coenae. Illi aulcm lihri dicunlur Iraclarc de Rcligione, in qui- bus explicalur Sacra Scriplura, vel (|ui Iractanl de Theologia Do^^malica, Scholaslica cl Morali, de Rilihus sacris, de lurc canonico aul dc llisloria Ecclcsiaslica. Ilinc

1* Incuiril excommunicalioncm lepens Jibrum cliam anony- mum de haeresi ex prnfesso iraclanlcm : quia auctor praesumen- dus esl haerclicus. Dicunl vero plurcs, non incurrcre evconimu- nicalioncm lcf^'cnlcs cjiislolam vcl concioncm hacrclici seorsini imprcssam, tpiia non est lihcr. Scd rccle notal N. /jVy. n. 29:1. in E\pur{:;atorio R(»m;ino edilo c\ Decrelo Truienlino, prohibcri suh c\communicalionc, non tamcn rescrvata, omncs srripluras ah hacrclicis ( ompositas, ctiam hrcvcs, ct «piamvis haeresim noii conlincant, doiuT c\amincntur el approl" "•'"■ '^"'^» vero diaria puhlica, vulf;o ies jnurnauT, cen^^urae • .te sub-

iaccnt, patet ilia suh pracfata lcge includi, «i ab haerelicis scrihantur cl de Ucligione Iraclent '.

i* .Non inciirrit vero c\communicalioiuMn audn ti^ !• .:»'i)lcm, sallcm prohubililcr, quia non lc;^it. !\ec «|ui |Kiruni ijii.d icmt, oh mnlcriae parvitalcm. (Iravitiis autein matcriae stricle dcier- minari nctiuit ; alittuando paiicae lineae sudiciunt. $i haeresis occurrat. — S. Lig. n. SHi. Nccqui c\ necc$.sitale lepil ad con-

I NnTA. Ilr«piiniium .V. I tinfuitiliunis ao. IH.TJ, Jtreclan «J \[ | ^ llrUotiar.

<jl IRII. t" I Iruni MpbcrarritlM ««a Hiaria «ubiici JfbMOl c«aMir«« (WiMfit, cl an rtiani iiiioatl u|>inii>iir« p%>litir«t *

Itrtfi. .iffinnntirr, ifuiMtd MfruiMiyMr fmrlrm.

iJlkKH. 2' .\n riilrni rrniura» •abi«c<>«nl non »oloai articali J«Ktrto«U* , mJ •liam «rliruli, in qnilm» f«rla nirranlur '

Itfsp. .Iffirmatirf.

876 TRACTATUS

vincendum haereticum, si non pateat recursus ad Superiorem.

— S. Lig. W.283. Nec qui parvo tempore librum retinet, v. gr., uno alterove die. — S. Lig. n. 295. Neque si librum retineat exspectando tempus opportuuum, ut Superiori tradat; secus si illum diu retineret, iicet a legendo omnino abstineret. — S. Lig. ibid.

3* Qui legit fob"a ex libro prohibito separata censuram non incurrit, quia non legit librum, sed iibri fragmenta.

4" Legens librum haereticum non incurrit excommunicatio- nem reservatam, nisi auctor sit damnatus ut haereticus, vel na- tus in secta haeretica. Incurrit vero excommunicationem Indi- cis, quae non est reservata. — Y. Casus, n. 1133.

///. Be Indice librorum prohibitorum.

983. — Index confectus et vulgatus fuit iussu Pauli IV^ an- no 1S58 ; Pius IV illum perfecit cum Concilio Tridentino, et pu- blicavit anno 1564. Auxit Clemens VIII, anno 1595. Congrega- tio Indicis a S. Pio V instituta est. — Vide S. Lig.^ App. de prohibitione librorum, l. 1, in fine, n. 17., etc.

Index tres praecipuas classes librorum prohibitorum exhibet. Prima classis continet omnes libros haereticorum haeresim ha- bentes, vel de Religione ex professo tractantes. Secunda clas- sis complectitur libros catholicorum contra Fidem vel bonos mores. Tertia classis continet libros editos sine nomine aucto- ris, qui pravam doctrinam tradunt. — S. Lig. n. 289.

Libri 1^« classis habendi sunt ut prohibiti sub poena excom- municationis. Libri autem 2^<^ et 3^<^ classis prohibiti non cen- sentur, nisi speciaiiter in Indice designentur. Excipelibros, qui generaliter et per se in Indice prohibentur (ut in regulis Indi- cis). Libri contra mores non prohibentur sub excommunicatione: sic communiter. Libri vero contra Fidem prohibiti sub excom- municatione fere sunt ii omnes, qui post Bullam Alexand. VIII^ Brevibus aut Bullis Summorum Pontificum prohibiti indicantur.

— S. Lig. ibid.

NOTA la Indice prohibentur in odium auctoris omnes libri liaeresiarcharum, licet haeresim non contineant et tlc Religione non tractent.

DE CKN^IRIS 877

Ue(jnlne Indiris praeripuae Tridtntini iusxu edilae:

t>84. — 1' Libri omncs anle anntim l;il.7 (Inmnali proliibon- lur, Pliamsi in Indicp descripli noii ropcrianlur.

2' Lihri omncs liacresiarrh.iruni oninmo velanlur, cliam non crronci, aul non iraclanles e.r professo de Relipione Kxcomni. non reserv. . (laelcri libri haerclicorum non crronci, nec de Heli;;ione Iraclanlcs, permilli [)ossunt, modo cxaminali cl ap- prohati rncrint. (ilausula haec non videtur modo vi^rere.

V Scriplurac et lihn conlroversiarum in lin^'ua vcrnacula lc- pi non possunl, nisi approhati fucrinl a S. Scde, vel edili cum notis desumptis cx sanctis Kcclesiae Palrihus, tcI doclis calho- licisrpie viris ^

4' l.ihri de ohscenis r.r professo traclantes ahsolute prohihcn- lur, cpiamvis in Indicc non rcpcnanlur.

5* Paritcr vetantur omnes lihri tractantcs dc aslrolopia. di- vinationc, cl sortilcgiis (prohahilius suh cNcommunicalionc non reservala .

♦i* Omnes lihri damnali propter lalsi dofimalis suspicionem prohihenlur suh poena evcommunicationis : caeten suh pcccali morialis rcatu -.

K\ dictis patet hacrelirorum lihros dc Ueli^ionc traclanles, Ycl h.iercsim fontinentes, duplicitcr suh cxcommunicalione pro- luhilos essc : una, el (juidem reservata Homano Pontilici, per Hullam Cornae; allcra non rcscrvata, pcr Indicem lihroruvt pr<h /libilorum.

I roSril.VIIM. Ciitn aJ Sarram ('^tn(;rr|*ali(inrm Inilirit rrrlo rrlatum fuf ril, «arralittimot nibliorum librnt «utgari trrmonr nonnulli* io lori* l«pi« rdi, qaia aalubrrrimap d» ra r« lr(;r« •«rTriilMr, ruini|ur inilr prrtintrtrfoJun «il, ot ^mme liiiiiiinuni nr«|iMm bitrr prar»rrlini lrinp«ril>u» roni>piralio r^l, rrrorr« •••rltori Ji> \iuirloquii apparalu ubioluli prrprram iniinurnlur ; rro»ail railrin .V Comfrtfmlio. rfvocanila ilrrum t**r in omoiuui mrmoriaia. qaae aliaa drcr«l« mbI : trraar«U% niminmi lliblii>rum »rr<ionr« noo e*%f prrm - fmrriml «i i/»

slnlira .Sidr (i;»/>rii6<i(ar . (im( niitae rnm <i i i ^ i,mfit$ tx «tnrfit

Krrleiiar l*alrihus. rrl tx rforlii mlAo/iViaf wr ririf. ~ 13 !■■. 1737. — llrm 7 lan. IKr.r».

'1 Prarlrr ilrrrm Ur|]ulat ia«*u I riJrnlini r«lilat rttlaol aliar Rr^lar frntralr» nlalular ab ip»a kV. Vonqr. Imdiris. rl iii««u ronlifiram r<lilar io «olamior Uii* «i« librornm prohibili>ruin, »ub bor lilulo Ittrrrla dr likr%s prvMtkths. rlr

878 TRACTATUS

Ouaesita:

985. — QuAER. 1" An lex Indicis, prohibens lectionem quo- rumdam librorum, obliget de iure naturali, vel de iure positivo tantum ?

Resp. Urget ex utroque iure, sd\tem per se; quia libros noQ prohibet, nisi qiiia sunt perniciosi, et proximum perversionis vel peccati periculum inducunt ; de iure autem naturali quisque huiusmodi periculum effugere tenelur. Unde etiamsi obligatio Indicis alicubi non agnosceretur, nihilominus lectio hbrorum in Indicem relatorum sub gravi prohiberetur. Censurae tamen de solo iure positivo urgent, ut patet. Qua de re animadvertit S.Lig.: Theologi omnes addunt, nec cum licentia quidem Ponti- ficis lectionem permitti posse illius libri, qui subversionis alicui occasio essepossit. Append. de libris prohibitis, c. 1. /i. 12.

Duo praeterea notanda sunt.

1" Privati homines debent Confessarii mandatis obsequi in his quae lectionem librorum respiciunt. Ita respondit S. C. In- quisit., anno 1832, ad Episcopos Helvetiae interrogantes:

An fideles, salva conscientia, legere possint Ephemerides vel libroSy qui censuram Ordinarii nonsubierunt? Resp. Recurrant ad Confessarium.

2" Confessarius ipse debet Episcopi directionera sedulo exqui- rere, et diligenler prae oculis habere gravissimum monitura, quod S. Ligorius tradidit, nempe: In hac re expedit ordinarie rigidiores opiniones sequi. Cap. 5. n. 8.

986. — QuAER. 2° An lex Indicis in Gallia urgeatl

Resp. Hac de re non omnes conveniunt. Affirmant alii, quia lex generalis est. Negant autem alii tum quia, aiunt, lex Indicis recepta non fuit (quod de caetero adversarii dicunt historice falsum), tura propter diuturnam legis desuetudinem. AHi vero, mediam incedentes viam, dicunt non esse receptam in Galha ladicis prohibitionem quoad poenam excommunicationis, urge- re tamen quoad reatura peccati, quod plerumque ob periculum perversionis aut malae delectationis ex lectione talium libro- rura coramittitur.

Yerum, quidquid in antecessura dixerint non pauci Galliae theologi, nunc amplius dubitaodum esse non videtur, propter non ambiguas Pii IX Declarationes. Pontifex enim non tantum suasionibus egit, ut GaUiae Episcopos induceret ad leges Indi-

DE CENSIRIS 879

cis recipicndas, scd ctiam lantam auctoritatem prac se tulil, ul nemini dcinceps liccat aflirmarc, lcf^^cm Indicis in (iallia non vi- gcrc. Salis sil in nicdiuin afTi.Trc tcslinionium S. Congr. (ounlii acproindc Ponlilicis ipsius, in aclis (^oncilii Ucmcnsis an. IS.iT, sciliccl: Caetnum snvari liegulas Indiris. Mde Card. (Jou^set, l:xposition des principes du fJroit canonique.

Notatu \cro dignum cst, Kpiscopos (ialliac in dics conari ul lcgcs Indiris cxcciilioni mandcnliir, siciiti patct c\ Conciliis Provincialihiis, .\vcnioncnsi, iolosano, Hurdigalcnsi, Albicnsi, Auxitano, Rupcllcnsi, ctc. ^

987. — QuAF.R. V \n incurrat ejrrommunicationevi Indicis, lcfjrns mannsrrijita maioris formae ah haeretico exarata?

liesp. Allirmandiim vidclur cum .S". Lig. n. '293., >'«r/rc;, La- rroid\ et aliis communius. Halio esl, (]uia iu usu vulgari ma- Duscripta saepc lihrorum nomine insigniri solent: sic euim ap- pcllahantur omnia scripta ante(|uam typof^raphia invcnta fuis- sci. Plurcs tamcn conlradicuut, quia mauuscripta uomiue libro- rum non vcniunt.

0S8. - Qlakh. V A quonam impetranda sit tirentia libros prohibitos legendi'}

Jiesp. Ordinaric locpicndo a solo Pontilicc Homano, vel a Congrrgatianibus S. Inquisilionis, aul Indicis. Facullas cnim pcrmillcndi compclil v\, cuius csl vctarc. Episcopi tamcu ad il- lud munus ali({uan(lo dclc^anlur. Vira ccuset, cos hanc licca- tiam, ur^cntc ali(|ua ncccssilale, impcrtiri posse.

Episcopis aliisquc Ecclesiarum Ordinariis jwtcstas incsl pro- hihcndi lcclioncm pravorum lihrorum, ct ()uidciu sub |)oeiia ccusurac suhcundac. Ilanc polc.statcm in Episcoporum mcmo- riam rcvocavil Leo \II dic 2»; Marlii 1825, cl rcccntius conlir- mavit Pius I\ dic 2i Augu>ti IStii, qui iussil, Episcupos hac ia re tanguam Apostolirae Sedis delegatione pnfungi.

I Viiic rru<Iiti*«iinum ManJaloni pfldortlr DD. Fpitrnpi IjKioovant 4t /■- dice lihntrum j ■ lM3'i, in qoo mlrr »\tt mulu nr Jirilar

• Knlici li"i I' ,t^galioD dt 1' lodrt «nl •■jo«r«l' hui aiK tt

• grtuilii |>t>rli'o rt > ,iivac«* «i gra«»«, n^u»* puitr Im ItaomcUmm «mi» « OMrtialet dp lilirain ', ■|<i. Ir Iribunal do roniurrr* ilr 1« S«iar, pr«M*l r*^

• ngraMIDrnt unr iinlilr inilialiip « rr *ujrl, u' • pai rrciol Jr <lr<Ur»r. U II

• Orlobre 1852, qur li iniM k V Imdrx, ft 1» Saial SiAg*. d'«ia »««r*g« tccM-

• ti«fttiqu« fraofiit dr<itin^ 2i At* r«clcMMU^ar« , r«l aac <•■•• MfiMato i« rf-

• •iliilion ilrt iuofrudon* inlrr««>oac« Mlr* rrUilrar cl 1' loifriaMfw pMU U pn-

• blicilioo «io ret ouvragr — imi dt U Htii§i»m, f. lU. f. 130. -131.

880 TRACTATUS

Caeteruni, cum in materia adeo gra^i et difficili multo pluTS^ dicenda forent quam brevitas nostri operis permittat, lectoren^ ad Canonistas remiltimus.

APPENDIX II.

DE CLAUSURA MONASTERIORUM.

Respectu I» ingretlientlum ; 2" ogrcilienllum ; 5° colloquentlum ad crates ahs^ que facultate.

/. Qiioad ingressim in monasteria.

989. — r Incurrunt excommunicalionemomnesfidelesulrius- que sexus ingredientes monasteria Monialium, et Moniales eos' admittentes. Non est reservata, nisi sit in malum finem ^.

2" Item mulieres ingredientes monasteria yirorum, qualibet de causa (a), exceptis Reginis vel aliis ex familiis Principum; item Religiosi eas admitlentes, yel introducentes praetextu pri- Tilegiorum ; secluso autem tali praetextu, incurrunt suspensio- nem et privationem ofticii ipso facto.

3' Praelati saeculares sine necessitate ingredientes monaste- ria monialium pro prima Tice interdictum ab Ecclesia incur- runt ; pro secunda vice suspensionem a munere pontificali ; et pro tertia vice excommunicationem non reservatam. Praelati vero regulares prima vice eamdem excommunicationem iDCur- runt, cum privatione omnis officii. Alii dicunt pro tertia vice.

Possuot ingredi monasteria 1" Episcopi, in casu necessitatiX aut visitationis, sed sociati a paucis personis maturis ; 2* Prae- lati regulares semel in anno, visitationis causa ; 3" Confessarius ordinarius ad Sacramenta in necessitate ministranda, sed super- pelliceo et stola indutus ; 4' medicus ordinarius, qui licentiaiB renovare debet quolibet trimestri ; et medicus extraordinarius,

(a) Haec excommunlcatlo reservata est S. Pontifici, ex Bulla 2t» S. Pil V.

1 In Gallia uon viJetur nunc adniittenda excoiTiniunicatio pro ingretlientibii^ monasteria mulierum, iuxta tlicta de Statibns, cum \h\ non sint Religiosae stri- cto sensu, seu soleraniter Professac.

DE CENSUBIS 8S1

ordinnrii defeclu ; 'i* fal)ri et alii nccessarii, qui artcm suam cxlra clausuram cxcrccrc non possin!.

Liccnliam monaslcria in^redicmli conccderc polcst Fpisco- pus, vel (piivis alius al) ipso dclcf^alUN, v. gr., Vicanus gcnc- ralis vcl Confessarius Monialium, aut ipsa Ahhatissa, elc. ; sed causa gravis re^piirilur, minor tamen pro femina quam pro vi- ro, pro in^'rcssu diurno «piam pro noclurno, tt pro iogrcssu propimpioruin, (piam exlernorum.

//. Qmad egressum e vwnastcriis.

/. Ex parte .Vonia/iMm.

1)00. - r Incurrunt cxcommunicalionem rcservatam , cx Bulla S. Pii V, Moniales e monasierio e^redicntes absquc ur- gcnlissima necessitate, etiamsi occulle fiat.

•2* IU'm conccdcnlcs liccnliam c^^rcdicndi sinc ralionc vaidc gravi. Kanidem exconmiunicalionem incurruiit cas comiianlcs, vol rccipicnles.

:y Non daiur materiac parvitns, ctiamsi egrcssus fiat uno pas- su tanlum. — Ita communiter Theotoyi; ct ideo io tali casu ex- commuiiicatio incurrilur.

V lAcusauiiir .Mouialcs tum a censura, tum a peccato io casu iir^entis neccssitatis, v. gr., io ioccndio, epidemia, elc. ; sed retpiiritur licentia Kpiscupi scriptis consi^nata, quuties postulari polest. — S. Ug. n. 238.

//. Ht parte reli(fiosorum.

991. — 1* Ex consuetudinc et ex fioe slalus sui, Religiosi ad dausuram ila tenenlur, ut sine licentia c proprio conventu egre- di non [)ossint.

"1 .Nulliuii lamcn censuram incurrunt, nisi dimisso habitu cl animo non redeundi egrcdianlur. Sed nocturna egressio furtiva est casus rescrvaliilis.

3* Egressus esl ex genere suo pcccalum gravo, «pn.i lurliat ordineui el rmcm vilac rcligiosae ; ralione maleriae ^eniale e>sc potest: V. gr., si die lial el ad breve tcmpus, elc.

f.rn^ Tom. II. 5S

882 TRACTATUS

///. Qiioad coUociUionem ad crates cum Monialibus.

992. — 1" Laici frequentantes monasteria Monialium incur- runt excommunicationem ferendae sententiae (in Yariislocis la- tae sententiae).

2" Clerici yero suspensionem per Episcopum imponendam in- currunt.

3" Regulares autem subeunt excommunicationem et privatio- Dem vocis et officii ferendae sententiae, eliamsi collocutio tiat semel et per quadrantem cum dimidio, ex Decreto S. Congreg. anno 1669. — S. Lig. n. 236. Ex Decreto anteriori Sixti V {anno 1S90), privationem officii et vocis cuiuslibet ipso facto, si frequentare praesumant ad colloquendum cum qualibet mu- liere ibidem degente. — S. Lig. n. 232. Probabiliter excipitur Abbatissa extra Romam.

4° Frequentia consistit in eo quod quis tribus diebus conli- nuis, vel semel singulis mensibus per annum circiter, aut qua- ter in una hebdornada monaslerium adeat.

ARTICULUS 1!.

DE STJSPENSIONE.

993. — Definitio. Suspensio est censura, qua Clericus pri- Yatur ad tempus, ex parte vel toto, usu polestalis, quam habet ratione Ordinis, officii, vel beneficii.

Suspensio est censura, quia per se fertur in medicinam per modum monitionis, ut delinquens a contumacia desistat. Sic 1° differt a depositione et degradatione, quae sunt merae poe- nae et perpetuae in vindictam criminis ; 2" differt ab irregula- ritate, quae non est per se poena, sed merum impedimentum, seu inhabilitas non solum ab exercenda potestate ecclesiastica, sed etiam ab ea recipienda impediens.

Attamen suspensio non est necessario et essentiahter censu- ra ; aliquando enim fertur vel ad certum tempus, vel in per- petuum ad puniendam culpam mere praeteritam, et proinde tunc non est medicinaHs. Constat ex praxi Ecclesiae ex /. 2. />e- cretal. tit. 20. c. 33.

Divisio. Suspensio duplex distinguitur :

DE r:e?(5t'Eis 88S

1* Totalis, qua Clcricus arcclur ab omni funclionc tcI iurc ccclesiaslico.

2* Parlialis, (\[\;i funclionc vcl iure alirpio lanlum privalur. Su.sj)pnsio autcm jxniialis triplcx csl: V ab Onliiir, rpiac pri- Tal c\rrriiio runclionum Ordinis, v. gr., celcbralionc .Missae, cantu solcmni Evangelii, Epislolae, elc. ; 2* ab officio, quac pri- Tat usu lum Oniiuis, luni iiirisdiclionis, sivc in foro extcmo, sive ctiam in foro inlcrno; .T n henrfirin, qiiac prival rcddilibns ct adiuini.str.ilionc bcnrlicii. Ilnrc nulcm sin;;ula ilcruni in su- spcnsioncm iotalem vel partifilnn sivc Ordinis sivc onicii, sivc bcnelicii, subdividi possunt. — Vide S. Lig. n. 313. et seq.

Hetjnlne fjeneralcs :

9!)'». — !' Hefjula. Pcccat pravilcr Clcricus suspcnsus, si actum Ordinis sacri velilum solcmniler exerccal, nisi ignoran- lia iiivincibili, aul alia lojfiiima causa, v. ^x.^ necessitalis, ex- rusfiiir. Ilatio cst, quia in rc pr ivi Fcclcsiae resislil. Polcst lamcn r.iccrc ca omnia, quac a laicis licri solcnl, v. pr., canerc in cboro more laicorum, clc. Suspensus aulcm ab Ordine, si hunc exerccal, non solum pravilcr pcccat, scd ctiam irrcgulari- talcm incurril, ul suo loco diccmus.

II' Itrgula. Suspcnsio ahsolnfr ct simpliriler, sine ulla dcter- niinationc ad lioc vcl illud, si-mpcr ccnselur lotalis, cl proindc prival omni U3U Ordinis, iurisdiciionis cl bcnelicii. Suspcnsio yew partialis prival ca partc lantum buius poicslatis, (piac in lcgc. vcl siaiiito, vcl maiidato aiil scntcntia cvprimitur.

III* ltf(juta. Susponsio nbOrdinc ahsnlute v{ Mmplinter, pri- Tal cxcrciiio cl usu cuiiisrumque Ordinis sive maioris, ^ sr minoris. Suspcnsio a iurisdictione privationcm omnis iurisdi- ctionis importat.

IV* Hrffula. Siispcn^iio nb onicio siviplirttrr vi sinc i ne prival usii lum iurisdicli«>nis lum Ordinis, seu cuiu^. .... ^.o niini>icrii cccb^sinslici. Ilinc Parocbus ab Oflicio Ruspcn-^u^ . ncc .Missam cclcbrare. nec pracdicare, nccofliciis pracesse, Sacramcnia ministrare potcst.

Hesotves :

!)'J3. — l' Suspcnsiis simplicilcr nb Ordinc non intelligitur suspcnsus a iurisdictionc, ct vicc Tcrsi. Sutycaws ab Ordine

884 TRACTATUS

superiore, non ideo ab inferiore est suspensus. Item suspensus a beneficio non censetur suspensus ab officio, nec yice versa.

2" Non incurritur irregularitas Yiolatioue suspensionis latae propter delictum mere praeteritum, yel in perpetuum. — S. Lig. n. 314. et seq. Ratio est, quia tunc non est Yiolatio censurae. Afortiori, si suspensio facta fuerit propter defectum inculpabi- lem mentis vel corporis. Nec incurritur per exercitium cuiusli- bet actus, a quo quis fuit suspensus, praeter exercitium solemne Ordinis sacri. — Ita communiter.

3" Episcopus suspensus a pontificalibus, si Missam celebra- ret, etiam cum pontificalibus, non incurreret irregularitatem ; quia non exerceret actum substantialem Ordinis episcopalis. — 5. Lig. n. 314., etc.

4" Actus Ordinis Clerici suspensi non dependentes a iurisdi- ctione, sunt validi ; quia Ecclesia nequit tollere potestatem Or- dinis, sed tantum illius exercitium probibere potest. Actus Yero iurisdictionis sunt invalidi, si suspensus sit nominatim denun- tiatus, quia privatur actuali iurisdictione; validi autem sunt, nisi sit denuntiatus, quia Ecclesia, eo ipso quod toleret suspen- sum, ei non adimit iurisdictionem, ob bonum fidelium. — S. Lig. n. 314., etc.

Quaesiia :

996. — QuAER. 1° An Sacerdos suspensus ahsolm possit a peccatis per simplicem Confessarium, antequam a censura sol- vatur per superiorem^f

Resp. Affirm. Ratio est, quia effectus suspensionis non est privare receptione Sacramentorum. Sufficit igitur ut sitdisposi- tus ad Sacramentum Poenitentiae, scilicet ut sit saltem atiritus de peccatis, et promittat se esse procuraturum quamprimum, quantum in se erit, absolutionem a censura, et interim se pote- state vel iuribus prohibitis usurum non esse.

QuAER. 2" An possit ferri suspensio partialis pro sola culpa veniaii ?

Resp. Affirm., iuxta sententiam communem, modosit ad bre- ve tempus [a)^ et proinde lata ab homine. Ratio est, quia tunc

(a) Sed Auctor Ipse iam saeplus monuit, suspensionem ad certum tempus, sive longum slve breve, non esse propril nominis censuram.

Dt LL>>IBIS 885

nia^'num oniis non indiiril, nrr proinde (leosl prnporlio inler culpjjm el pocnum. Srcus aulem, si essel ad lrmpu> diulur- num, vel indicta a iure ita ut inrurratur sinepraevia monitiooe; lalis enini censura non incurrilur, nisi oh pcrcalum niortale. — .V. A/r/. n. :j-20., etr.

1IIJ7. — OiAKii. T Quomoda tollalur suspensio?

Jiesji. r Si suspcnsio ralionem liabrat rensitrae, lollilur ut cxcommunicalio, scilicct pcr solam absolutionem, et quidem Superioris, si sil reservala ; altamcn si lata fueril ad cerlum lcmpus dclernjinalum, vel sub conditione, cessat per scipsam, Iransaclo lcmporc, vcl adimplcla condilione slalula.

licsjf. 2* Si vcro imposiia sit in perpelnuvi propler culpam omnino pr.ieterilam, lollilur, ul mera poena, per solam dispen- saticnem Praclati, vel eius delegati, quia tunc non esl censura. — lla commujiHcr.

OlAKli. \' fliiiiruain fnnna nilfiiheniln sit fiil fnllcnilnin .9115- pensionein '

liesp. V Si suspensio occulta sit, tollilur per absolulionem sul) forma generali: Ahsolvo te ab nmni vimulo, etc.

Jirsp. 2* Si publica sil. in foro interno cadem forma lollitur; jn foro vcro estnno adlubcnda est forma solcmni> in fiituali delerminata. Solcmniter autem ncmo a suspensionc absolvere potest nisi ipsc Supcrior, aut alius spccialiler ad boc dcle^alus.

Olakh. li* .Kn Sacerdos simpticiter approbatus af^sotvrre pos^ sit susprnsum a censura in articulo mortis, si Supenor aut dc' leyatus desit!

Resp. Segant non pauci ca ducti ratione, (juod nulla apparcat causa, cur Ecclcsia ei conferal talem poiestatcm ; su<(>ensio cniin non privat farullnte rrripirndi Sarramcnta , si e\cipias proiUdlutncm ad Onlincm siipcriorcm. Suflint ijjitur ad salu- tem aclcrnam, ul suspcnsus in tali pcriculo conslilulus a pt^ca- tis absolvatur. Alii tamcn probabiliter censcnt, Sacerdotem in hoc casu moribundum absulverc posse. Ratio esl, quiaTridcnt. gcncralitcr ct in lisiinrlf dicit a <jHibusvis misuris: alque ndco cum niillam ccnMiram c\ripiat, nostrum non cst dislm^uerc ubi lcx Concilii nibil dislinguil a\ V. Diana, tom. V. /r. 1 . Hes. :J05.

^n .\ddo, (|iio<l iiull.i an)|)lius in aegrolo 't

coiitumacia; cl »Miiual>sol\i r»'u>. r. >"''•"• ' l

proiiulc.locuintollciurieliam suspi ••.

886 ^ TRACTATUS

Siispensiones Papae reservatae.

I. Contra Episcopos.

998. — lacurrunt suspensionera 1° Ordinantes non subdilum absque licentia sui Episcopi. Trid. sess. 23. c. 8. de Reform. 2" Ordinantes Religiosos non professos. S. Pius V, Const. Ro- manus Pontifex. V Ordinantes Monachura sine licentia. Decr, part. I. dist. 58. Can. 2. 4° Gonferentes tonsuram coniugato aut infanti illitterato. Sexti, lib. 1. tit. 9. cap. 4. 5" Conferentes Ordines extra dioecesim sine licentia Episcopi loci, licet or- dinatus sit Ordinantis subditus. 6° Conferentes Ordines sacros ante aetatem praescriptam. Decretat. lih. 1. tit. 11. cap. 14. T Gonferentes Ordines simoniace. Extravag. l. 5. de Simonia, cap, 2. 8° Subraittens laicis bona et iura Ecclesiae absque con- sensu Gapituli et licenlia Apostolicae Sedis. Sexti, l. 3. tit. 9. €. 2. 9" Alienantes bona Ecclesiae. ExlraYag. Ambitiosae, de rebus Ecctesiae non alienandis. 10" Ingredientes in monasteria Monialiura sine necessitate. Afud S. Lig. n. 320. 11** Non visi- tantes limina Aposlolorura statutis temporibus. Sixti Y, Gonst. Romanus Pontifex.

II. Contra Regulares.

Incurrunt suspensionem V Non deferentes habitum Regula determinatum (a). 2" Recipientes alumnos ad Professionem ante annum probationis. Sexti, l. 3. tit. 14. c. 2. 3° Apostatae sus- cipientes Ordines sacros in apostasia. Decret. l. S. tit. 9. c. G.

Haec lamen ratio non valet quoad censuras improprie dictas, idest suspenslones adcertim tempus, quae habent meram rationem poenae pro delicto prorsus praeterito, neque ad ipsas spectat facuUas Gon- cilii Tridentini, quae de censuris absolvendis disseril.

Caeterum quae ipse Auctor aiibi scribit (Vld. sup. n. 579.), palam faciunt, ad hanc facultatem sacerdoti tribuendam non esse necessa- liara hypothesim absentis Superioris aut delegati.

(a) Dimittenles religiosum habitum incurrunt excommunicalio- nem, non tamen reservatam ex Cap. ut periculosa 2. Ne Clerici veL monachi in VI.

DE CENSIRIS HHl

4* Suscipipntrs Drdinos sacros anle Profcssioncm. S. Piujs V, Conslilul. Jioiuattus l^ontifrx. ;i* Inlroducenlcs mulicrcs in cLau- stra Monialium. S. Pms V. G' Introducculcs mulicrcs io 6ua monastcria.

///. Coniia Clericos.

999. — Incurrunt suspcnsioncm 1* Suscipicnlcs Ordioes, dum sunl censura ligali. Decrctal. l. 5. til. 39. r. 32. 2* Sus- cipionlcs (jiios Ordincs niaiorcs codem dio, vcl ' ^ dirlmg

conliniiis. Ihid. l. 1. /i7. 11. r. 1;;. cl Mi. 3* Sum.j - < rdi-

ncs iurlivc, id cst, sinc |)racvio c\aminc ct sinc admissiont* ab Episcopo facla. 4* Kccipientcs Ordinem sacrum |)Osl malrimo- niuni rcccptum, eliam non consummalum. loann. A.V//. ttt. 6. de yoto, ctc. .'i" Suscipienles Ordincs sacros simoniace. 6* Ce- lchranlcs Missam sinc Coniniuniunc.

Plurcs alidc a|)ud auctorcs videri possunt, scd vix in praxi ohviac sunt, aut prorsus io dcsuctudincm aliicrunt.

Suspen.siones KptHujn^ trMnatae.

1000. — Sc(|ucntcs praecipuccasus cxlnbenlur: 1' Susccptio Ordinis pcr saltum, vcl antc aetalcm pracscriptam, vcl nou scr- \atis inlerstitiis. Trid. sess. 23. cap. H. de Heform. 2* Suscc- plio Ordinis al) Episcopt) alicno si:'" ''•■"!'^>oria |)r(»prii Episco- pi, vcl a pro[)rio Kpi.scopo cxlra di i, siue Ordinani licen- tia. Trid. sess. 23. r. H. de Heform. 3* Susccptio Ordiois sioe tiiulu clcricali, vcl cum lituio liclo sioc dispensatiooe. 4' Be- ncdiclio nuplialis a quocum(|uc Succrdotc, siuc liccntia Piirochi sp(in>oruiii. Trid. sess. 2t. c. 1. de Hcform. 5* Inlcrruplio lo- talis .Missae siuc gravi causa.

AIMTNDICII \

I)E DKPOSITIONE ET nFCR.^DATIONE.

1001. - liejtositio ct dctjradatto sunl pocnac ^raTis^imae, suspcnsioni valde atlincs. ct ipsi assimilari solcnt. quia tolot anicmiu Clcricos, cl coiicni niodo privaliuncin lurium et h(*oe« ticiorum ccclcsiasticorum luducuul. Allaincu ooo suul propric

888 TRACTATUS

censurae, quia ralione tantum poenae, non Tero medicinae in- fliguntur.

Depositio est poena ecclesiastica, qua Clericus privatur usu potestatis ecclesiasticae, et omni litulo radicali ad eam exercen- dam, necnon omni iure ad beneficia valide possidenda, idque in perpetuum. Est igitur per se poena irremissibilis. — Vide S. Li- goriurHy n. 324. et seq.

Degradatio est solemnis privatio omnium titulorum, bono- rum, privilegiorum, et bonoriim ecclesiaslicorum, ita ut degra- datus, solo remanente Ordinis charactere indelebili, ad condi- tionem laicalem reducatur. Hinc differt a depositione, V quia degradatio esl solemnis privatio bonorum ecclesiasticorum, de- positio autem non ita ; 2" quia degradalio privat utroque privi- legio clericali, scilicet canonis et fori, depositio autem his pri- vilegiis non privat. Hinc percutiens depositum incurreret ex- communicatiouem; non vero si in degradatum violentas manus iniiceret ; a laico enim non differt.

Degradatio non potest infligi, nisi pro immanibus sceleribus, iisque maximis, qualia sunt crimen haeresis manifestum, falsi- ficatio litterarum apostolicarum, sodomia frequentata et notoria, gravissima calumnia Episcopo apposita, etc. — Yide S. Lig. ibid.

QuAER. An degradatus teneatur ad Horas canonicas, et ad votum castitatis'^

Resp. A/prm. quoad utrumque; quia non debet hoc onere sol- vi et commodum percipere ex sua malitia. Hinc invalide ma- trimonium contraheret. — S. Lig. n. 327.

ARTICULUS III.

DE INTERDICTO.

1002. — Definitio. Interdictum est censura, qua usus divi- norum Ofliciorum, aliquorum Sacramentorum , et sepulturae ecclesiasticae certis personis prohibetur, aut in quibusdam lo- cis, in poenam criminis alicuius.

Hinc differt interdictum, V ab excommunicatione, quae ma- ioribus bonis privat quam interdictum, nec loca, sed solas per- sonas atticit; 2" a suspensione, quae solos aflicit Clericos et ea- tenus tantum privat rebus sacris, qualenus sunt usus alicuius ministerii ecclesiastici, non vero quatenus sunt bona fidelium; insuper interdictum afficit loca, et privat sepultura ecclesiasli-

DE CE^smis 889

ca, non vero siispcnsio; V ab irrpj:ularitalc cl a ccssaiionc a di-

vinis, {june propric el pcr sc noii hiilienl ralioncm pocnac, ncc proinde (M'nsiira('. — \ide S. Lnj. n. :J28. et seq.

Divisio. Inlcrdicliim csl mulliplt'\, sriliccl:

r Personale, locale, vcl miTtinn, prout immcdialc aflicil pcr- sonam, vcl locurn, vel ulrMmfjuc simul.

2* (ienerdlr vel iiardcnhirr, proul exleiuiitiir ad liAani rr_-; i- ncm, civilnlcin el eomnuinilalein, vel ad Oratorium, KcclcMain particularcm, aut pcrsonas dctcrminatas rcstringitur.

Jierjulae:

100:{. — I. Intcrdictum p^ncralc non cadit nisi in pcrsonas vcl loca dcsipnata. Ilinc T Interdieto Clcro alicuius loci, non ideo interdicitur populus, ncc intcrdicunlur Uefjularcs; el vice vcrsa. 2* Intcrdicla civilatc, incolac innoccntcs non sunt intcr- dirli, ct alio ire possiint, iit divinis OfTieiis intcrsint. lutcrdictis civihus urhis, Kielesiae iiilerdieto non suhiacent ; ibiijuc pcrc- grini Odiciis adcsse possunt ( Episcopi scmpcr cximunlur, nisi spccialitcr dcsignati fucrinl .

II. Inlerdielum sine limilatione in aliquod lolum, omncs cius partcs allieit. llinc 1* IiUerdiclum eivilalis involvit omncs il- lius url)i> lA'cle>ias, cliam cxcmplas a iurisdiclionc intcrdiccn- lis, quia lunc a iurc inlcrdicunlur. i' Intcrdiclum familiac vcl communitatis sin^ula cius mcmbra complcclilur. V Intcrdictum Ecelesiac sin^Milis saccllis in ca conlcnlis compctil : al \icc versa dici ne^piit.

III. liiterdieium latum in certa loca, v. gr., castrum, aut civilatcm, nflicit ctiam suhurbia ct acdilicia conligua. Ilinc in- lcrdicta Kcclcsia, inlcrdicuntur sacclla, quae cam immcdialc lan;:uiil, necnon cocmeleria conti^ua ; non vcro vicc vcrsa :

quia aric^sny iivi Krinilfin- jninrluftfr r\ HOU pnncipalc 30-

ccssorium.

(Juaesita :

1004. — {)[ vKii. r (^hiinam xint effectus intrrdicti?

Hesp. Sunl trcs, nt palct e\ delinitionc su|mtius data, sci- licel

I Prolnbitio a ilinnis (iflicns, scilicct, a .Mi^s.i. prccalionc puMica ei solenini, puMica rccitalionc llorarum in choro, Im-uc-

890 TRACTATUS

dictlone publica aquae, olei, templi, cereorum, etc. Clerici qui non cadunt sub interdictum, celebrare possunt, sed ianuis clau- sis et sine carapanarura sonitu. — S, Lig. n. 333.

2" Prohibitio ab administrandis et recipiendis atiquibus Sa- cramentis, scilicet, Eucharistia, Ordine et Extrema Unctione. Viaticum moribundis ministrari potest, et iuxta aliquos etiam Extrenia Unctio. Baptismus (etiam solemnis), Confirraatio et Poenitentia omnibus permittuntur, exceptis illis, qui causam vei favorem interdicto dederunt. Probabilius etiam Matrimo- nium, sed absque benedictione. — Yide S. Lig. n. 334.

3' Prohibitio a sepuUiira ecclesiastica. Extenditur etiam ad infantes et amentes in interdicto locali. Clerici tamen non norai- natini interdicti sepeliri possunt in Ecclesia (cura Missa); imo, etiamsi Ecclesia esset specialiter interdicta (sed sine Missa). — S. Lig. n. 333.

1005. — QuAER. 2° Quomodo peccent violantes interdictum, et quasnam poenas incurrant ?

Eesp. r Quoad Clericos: V Peccant graviter violando inter- dictura personale, quia agitur de re gravi, nisi excuset materiae parvitas, ex. gr., si exerceant functiones, quae a laicis fieri possunt, vel si brevi tempore relinquant ostiura templi aper- tum , etc. 2° Peccant etiam graviter violando interdictum /o- cate, si locus sit specialiter vel generaliter interdictus, et agant publice, apertis ianuis, contra prohibitionem ; secus venialiter tantum peccant. Si autem functiones sacras, non obstante inter- dicto, exerceant, irregularitatem incurrunt. Demura ipso facto excommunicantur, si quem in interdicto loco sepeliant. — Ita ex c. 8., de Privilegiis, in Sexto. — S. Lig. n. ^^^.

Resp. V Quoad laicos : V Peccant graviter violantes inter- dictum personale, cum ipsos directe afficiat. 2" Peccant etiara graviter violantes interdictum locale, si compellant Clericos ad Officia divina celebranda contra interdictum, quo in casu ex- communicationem Papae reservatam incurrunt. Item si Sacra- menta in loco interdicto reciperent, quia ad id cooperarentur quod Clericis sub peccato gravi prohibetur. 3" Peccant autem tantura venialiter, si interdicto loco, ipsi non personaliter inter- dicti divinis Officiis dumtaxat assistant. — ^S*. Lig. ibid.

QuAER. 3" Quam ob causam ferri possit interdictumf

Itesp. Ferri non potest, per se loquendo, nisi propter culpam gravera bono publico oppositam : sic pro interdicto personali requiritur culpa illius, qui interdicitur ; nam poena est propter

DE CENSIRIS 891

culpam. Pro inlerdicto autein genorali et locali, sufTicit culpa illius, <|ui csl caput coniniunitalis, vcl praecipuorum eius mcm- iiroruni. Kx lure can. eruilur. — S. Luj. /». '.V.\~.

Interdicla personalia (jenrrntta.

1006. — Incurrunt interdirluni, 1 ^>ui dat causam intcrdi- cto locali, liccl sit ipsa comiiiuinlas. C. Si senleniia, de Sent, ^xcommunirat., inSexto. 2* Capitulum quod, sede vacaolc, di- niissorias ad OrJincs recipiendos inrra annum cooccdit. Trid. :n\ss. 7. c. 10. (le Itefnrm. 3" (lomniunilas vcl societas civilis, quac pcrmillit usuranis conducere domum in suis terris ad foc- ous exercendum. ('. Lsurarum, de Isuris, in Sexto. 4' Com- munitas ct Capitulum, (]uae appellant a sententiis pontiliciis ad futurum Concilium. Hulla Coenae.

Interdicta personatta speciatia.

1007. — Incurrunt per.sonale interdiclum, I* Episcopi con- fcrentcs Ordines simoniace. Sixtus V (ab ingressu Ecctesiae), T Violanlcs iiilerdicluin ;;em'rale lurale ah inffressu Hnle.siae). 4\ Hpisropnrum, de Prtvilrgiis, in Sexto. 3' 1'erenles exrom- municationcm al)s<|ue pracvia admonilionc et teslihus. C. Sacro, de Sent. ejcomm. (Interdictum prr mensem . 4* Kptscopi, vcl alii Praelati, rccipienles iieneiicia in coutidcntiam. S. Ptus f

ab imjressu Ecctesiae). Kst rescrvatum.

Inttrdicta tovatia. *

1008. — lulcrdicuntur 1* Loca in (|uibus scicnter tiaerctici «cpulli sunt. '2 lernlorium et loca illius, qui perculit Kpisco- pum, aut capil, vel iiaec iieri mandat. Clnnent. /. de poenit. 'y Civitas, (|uae inse()uenlii)us liostiliter Curdinales au\iliuii) praet)ct, vcl delin()uenles non puuit lutra mensem. C. Feticis, de Poenis, in Srsto. i' Ilemia, locn, terrnc eorum. (|ui inipcdirc praesumunt I,ef;atuiu pi*nlilicium, nc terras mIu subicctas in- ijredialur. Kxtrav. Suprr ijrntrs, dr Consuetudine.

892 TRACTATUS

APPENDIX L

DE CESSATIONE A DIVINIS.

1009. — Cessatio a divinis esl prohibitio Clericis facta, ul abslineant ab Officiis divinis, ab administratione SacramenlO'- rum, et ab ecclesiaslica sepultura in aliquo loco determinato.

Haec cessatio distinguitur ab interdicto. T Quia interdictum potest esse personale, non yero cessatio a divinis. 2° Quia ia- terdictum est censura, unde qui illud violat fit irregularis ; trans^ gressor autem cessationis a divinis, licet graviter peccet, mh lam tamen censuram incurrit, nec fit irregularis. Haec enim ce&- salio non adhibetur ad corrigendos delinquentes. 3° Quia du- rante interdicto generali, licet celebrare Officia divina ianuis clausis, et submissa voce, et etiam solemniter in quibusdam fe- stis ; in cessatione vero a divinis etiam haec prohibentur.

Duplex distinguitur cessatio a divinis:

1'' Alia a iure, quae ipso facto existit, quando polluitur Ec- clesia, vel exsecratur.

2° Alia ab liomine, quae imponitur a Superiore iurisdiclio- nem habente in foro externo, in signum moeroris, vel ad repa- rationem gravis iniuriae Deo iilatae ; et tunc afficit omnes, qui in hoc loco versantur.

Causae autem cessationis a divinis a iure referuntur in Tra- clatu de Eucharistia, ubi agitur de loco celebrationis : Sacra- menta quae ministra^i possunt tempore interdicti, conceduntur etiam terapore cessationis.

QuAER. A quibusnam cessatio a divinis imponi possit?

Resp. Imponi potest ab iisdem, qui possunt ferre censuras, praecedentibus debitis monitionibus. — 5. Lig. n. 340.

APPENDIX II.

DE SEPULTURA ECCLESIASTICA.

1010. — Corpora fidelium defunctorum ex praecepto Eccle- siae in loco sancto ad hoc benedicto et consecrato, aut in ipsa Ecclesia sepelienda sunt. Qui autem non pertinent ad Eccle-

DE CENSUBIS 893

siam Chrisli, ncc morc ccclcsiasliro, ncr in loco sanclo, sepc- liri possunt. I)(Mic^'anda csl srpulliira ccclcsiaslira eliam rliri- fitianis, (|ui ca in(Jif;ni visi sunl, proplcrca (juo(J aul Fidem dc- scrucrunt, aul in coiituniacia, cl iin|)ocnilcnlia c vivis cxccs- scrunl, vcl lilii rcliellcs fucrc, ul conslal cx diclis de clTcctibus cxcommunicationis ct intcrdicti.

i)Havsila :

101 1. — Qi AF.R. r Ouinam priiaudi sint Sfpuilura eccle^ siastir.a /

Rfsp. Dc iiirc coiiiiniiiii sunl sc(jucntcs :

r fufiilflrs omncs, (juicunMjuc sint, sivcpapani, sivc iudaei, malminclani, sivc cliam infanlcs sinc Hajitisnio mortui.

2" Apostatae a christiana Fide. Adnumcrari autcm dchcnl in- lcr aposlatas omncs imjiii homincs (jui scriplis alhcismun), dei- sniiim, panllicisniiim dorcnt, scu uno vcrho (juirum<|uc rhri^tia- iiain rcvclationcm nc;;aiil.

:]* Haeretici, qui errorcs suos palam prolilcntur, corum(jue fautorcs notorii, nccnon .«^chismatici puhlici.

4* J:.rrnuiu\uuiral{ puhliri et notnrii, ct iutrntirti uouuuatim, si ahsjjiic j)ocnitcntiac si;:nis dcrcsscrint, nec Totum ullum rc- roncilialionis nim FiCclcsia manifcstaverinl.

5* Suiridae, (jui sihi morlcm intulcrunt, ira aut dcspcratione imp«!llenle, nisi si^na |)ocnilentiae aul amenliae dcderinl. Non dcnc^alur autcm sc|)uliura ii<, (jui in statu phrcncsis aul in alio inorhi cxce.ssu, scijisos occidcrunt.

Iflli. — r»" Duellantes, si i/i ipso cnn/lictu pcricrinl. — Cone. Trul. sess. 25. f. 19. lie Hrfnrm. Imo, iuxta ftituate Romanum, sunt privandi sejmllura, eliamsi signa j^oenitenliae dedenul; el iuxta l^illam liruedirt. MV, liret altsiduti funiut, el elinmsi cxtra locum conllicius cum simiis poeiiilentiac deccsscnnt.

7* Veccatnres pubtiri et notorii, (jui in impocnitentia mortem oppctierunt. Tules sunl, v. f;r., ()ui puhlice vitam dc^unl in adullcrio, vcl concuhinatu. Scd ad hoc re«juiritur, 1' ui impoe- nitcntia sit omnmo ccrta ; 2' ut sit adco puhlica, ul sejmllura sinc novo scamlalo concedi non possil.

yi;ARR. 2* An sepelirndt sint in locn sarro rei, qui morte pte^ ctunturf

Itesp. Affirm., si confe*;si Iucrint antc niortcm. aut si;:n.) «lcdc- rint indiihia pocnitentiaiv Scd scj)clicndi sunt sinc vlcmnitalc.

894 TRACTATUS DE CENSURIS

1013. — QuAER. 3° Quid agendum in dubio, utrum denegan- da sit sepultura ecclesiastica, necne ?

Resp. Episcopus est interrogandus, si facilis recursus ad ipsum pateat; secus pro sepultura concedenda agendum erit iuxta prin- cipium : In dubio oclia sunt restringenda. Cum enim incoramoda magna nostris praesertim temporibus ex denegatione sepuitu- rae oriri soleant, expedit uttalis denegatio non tiat, nisi de eius obligatione certo constet.

QuAER. 4* An sit deneganda sepultura, si Sacerdos solus te- stis fuerit repulsae et impoenitentiae moribundi?

Resp. Neg. nisi aliunde ipsi denegari debeat ob ab'quam ex causis supra expositis, v. gr., propler censuram, etc. Sed tace- re debet Sacerdos de irapia dispositione moribundi, et sinere ut credatur, eum fuisse Sacramentis rite expiatum. Debent enim Titari scandala, quantum fieri potest. Imo operae pretium erit^ ut Sacerdos dubius de dispositione moribundi ipsum absque te- stibus alloquatur et ad confessionem inducat, ne malus eius ani- mus innotescat, raodo tamen aliquod scandalum non sit neces- sario reparandum. Hoc, quod statutum est in variis dioecesibus^ prudentia suadet.

1014. — QuAER. 3° An deneganda sit sepultura mimis et co- moedis ?

Resp. Neg. modo Sacramenta Ecclesiae non recusarint, sicul de caeteris peccatoribus dictum est in quaesito praecedenti. Nulia enim inyenitur lex canonica, quae eos a sepultura eccle- siastica excludat. — Gousset, de Extrema Unctione, n. 637.

NOTA. Quantlo benedicitur coerncteriura, pars aliqua eitrema illius sine benedi- ctione relinquenda est, nt inserviat pro sepultura inrantiura, qui sine Baptisrao e vi- vis excesserunt, et infidelium qui in locis cbristianorura mortui sunt, necnon alio- rum quoruralibet, quibus ecelesiastica sepultura denegantla est. Non requiritur absolute ut pars illa, v. gr. , per murura aut sepcm aut aliquam foveara a reliquo coemeterio separetur, sed sufficit ut aliquo modo discerni possit.

FINIS TRACTATUS DE CENSURIS.

TUACIATLS 1)E lUUKGLLAIUTATIHCS

CAPLT L

IiE IRREGtLARITATlBlS IN (iENERE.

lOi:;. — Defimtio. Irrepularilas slriclc sumpla, osl imprdi- inrulmn cutwfncnm prnhibrns. ue quis Clrro odscrihatur, cel ad Ordinrm superwrem asceudat, rel functiones Ordiuis susce- pli exerceat.

Ilinc (JilTert irrojiularilas a ccnsuris, dpposilionc» el (i(*prada- lione jiraesertim ex hoc capilc, (juia censurac, deposilio cl de- f^radalio semprr supp<inunl culpam. el haltenl ralionem ' irref^ulariliis vero noii semper culpam .supp<)nil, el si .1....,..;.» pcr mudum poenae imponalur, hoc tit secundario lanlum, nec ad reum puniendum , sed ad mdcccntiam in sacro mmistcrio praecavendam.

lOlG. I)ivi>in. \ .iriii (ii->liii;^uitur irrri^uliiritijs :

1* Irre^Milarilas ex defeclu vel es delicto, pruul oritur e\ (jui- busdam deleclibus in iurc CNpressis, yc\ cuulrahitnr e\ certis delictis in lure determinatis.

•2* Irrcfjularitns tntatis vel partialis, prout excludil ah omni Ordinc, el Ordinis usu, alcpie ah omni bcneticio crclesiastico, "vel arcel taulum ah alupio ()rdinr susnpiendo. noii vero a 80- sceptorum usu.

y Irre^ularitas perpetua vel tnnpnratis, prout c\ se scmper durat, nisi tollalur disi^en^^alione, aul aiiis modis inrrn determi- nandis; vel dural tantuin ad ali(piod tempus. et {K)sten crnsat ahsipie ulla dispcnsntione. Sic irre^ularilas c\ deferlu netatis CTancscit, completo tcmporc ad Ordmcs rciiuisito.

896 TRACTATUS

Principia :

1017. — I. Nulla unquam incurritur irregularitas, nisi in lu- re canonico expressa sit. Hinc V irregularitas ab Jiomine non admittilur; 2° irregularitas incurritur ipso facto, ante omnem iudicis sententiam, et etiam ob defectum vel crimen occuitum. — Ex cap. Is qui, \%. de Sent. excomm. in VI,

II. Irregularitas ex defectu semper incurritur, stante defectu ; quia rationem poenae non habet, sed rationem solius impedi- menti. Irregularitas vero ex deticto non incurritur absque culpa et quidem gravi, quia licet finis irreguiaritatis non sit punire, nec corrigere reos, non contrahitur tamen nisi ratione deiicti proprie voiuntarii et vere gravis. — S. Lig. n. 348.

Quaesita :

1018. — QuAER. 1' An ad irregularitatem ex delicto incur- rendam, praeter scientiam legis divinae, requiratur scientia te- gis ecclesiasticae prohibentis ?

Resp. Affirm., probabilius. Ratio est, quia irreguiaritas haec ralionem poenae liabet. — S. Lig. n. 350. vocat hanc sententiara probabiliorem et communissimam. Excipe tamen homicidium, ob particularem indecentiam, quam inducit. — S. Lig. ibid.

QuAER. 2° An requiratur etiam scientia poenae, seu irreguta- ritatis ?

Besp. Duplex est sententia probabiiis.

P Sententia negat, quia irreguiaritas non est poena medici- naiis, sed inhabilitas, seu poena mere punitiva. — ItaLacroix, Etbet, etc.

II^ Sententia affirmat. Ratio est, quia irregularitas ex deli- cto censetur vera poena, et quidem extraordinaria, imposita in vindiciam criminis, licet effectus illius primarius sit inhabili- tatem constituere. Porro ubi tanta poena infligitur, non cense- tur Ecciesia cum tanto rigore procedere, ut incurratur ab iilo, qui eam ignorat. Haec sententia sat probabilis videtur, ait S. Lig. n. 351.

Quaer. 3" An censearis irregularis in dubio utrum irregula- ritatem incurreris ?

Resp. r Neg. in dubio iuris, seu in dubio, an taiis casus subiaceat iegi irreguiaritatera statuenti. Ita fere omnes Theo-

DE !Rnf«;i LARITATIBI S M7

logi. Ratio csl, quia ubi duljium adosl, irrpgularitas haor non ccrto in iure expnniitur. Krf^o, etr. Praeterea odia sunt rcstriD- genda. — S. Lig. n. :ii«i.

Hfsp. 2* In dubio farti, distin^. : vel esl duhium dc homiri- dio p.ilrato, vcl dc .jjio dclirto. Si pruis, probahiliits vi crnnjt irrcgularitalrm incurristi, oh spcrialcm indcccnliam, (|uae m homicidio rcpcrilur, ul cx iure colli^itur. Si posterius, probabi- lius cl verius non incurristi, quia in duhio ncmo damnandus est.

— S. Lirj. n. 347.

JOIf). — Oi AEii. i' An incurratur irregularitas ob rrimen exlernnm f/uitlem rt con.summalum^ setl prorsus occultum'?

Hrsp. Affirm., verius, ait S. Lig. n. 3i9. Ilatio esl, cjuia Ec- clcsia, crimina reservando, ctiani occultissima rescrvttt, modo siin»' iurisdictioni suhinrcant. ncinpc modo sinl cxtrrna, prout imposuit c\('omiminiratU)ncm hacrcsi omnino occultac, etc. Evinritur insuprr c\ cap. 6. Liceat in Trid. sess. 2i., uhi Con- cilium prachft facultatcm Episcopis ahsolvcndi ah irrcgularil«i- lihus ct ccnsuris occultis.

OrvF.R. .*»* Quomodo irrrgularitas tollatur?

Hrsp. roiliiiir scfpirulihus modis, scilirct

r Prr dispensationem, 1* Papae in omni casu, modo noo adsil impcdimcntum de iurc naturali, seu quod cxercitium Or- dinis sncri impossihilc rcddal; i* Kpiscopi ct Rc^ularium, si irrc^iilaritas c\ di'liclo occullo provcniat, c\c«'pto luuiiicidio; 3* cuiuslihct «h'lcf,'ali pro rationc acccptac facullatis. ui dirtum esl, de absolutione a censuris, n. 9'M.

i' Ver cessationem causae, v. gr., pcr aetatem rc«piisitara adrptam, si irrr^Milaritas v\ dcfcctu aetalis provcniat ; itcm prr mutationem domicilii, scu loci, aut per emendatitmem, si r\ in- famia oriatur. .\tlamrn, pro infamia luris, di.spcn>atio rc«|uiritur.

— Vide S. Lig, n. Ztii. et seti.

10'2H. — yiARR. 6* (Juomodo fiat dispensatio ab irregula- riftitr''

Hrsp. Nulla forma invcniiur praescripta in lurc ; unde nulla dctcrminata ncccssario adhihcnda esl. Ficri aulcm jxarst for- mula sequcnti, aut alia nequivalcnli : Dispenso tecum suptr ir- regulantate, (/uam inrurnsti propter.... talcm cau^ani , in »<>- wiifir Palris, clc. vcl auctoritate mthi r'- - : a S. /'. vrl :^

l'!piscopo, dispenso terum, ctc et A<. rddo et re>l\ j

execHtwni Ordinum, et o/liciorum tuorum. in nomine Patru, clc,

CiCRi Tom. II. 57

898 TRACTATUS

CAPUT II.

DE IRREGULARITATIBUS IN PARTICULARI. ^° De irregularitate ex defectu ; 2° ex delicto.

ARTICULUS I.

DE IRREGULARITATIBUS EX DEFECTU.

1021. — Octo earum species numerantur, scilicet, ex defe- ctul*animi; 2"corporis; S^natalium; 4° aetatis ; 5* liberta- tis; 6° Sacramenti; T lenitatis; 8° famae.

Defectus illi, ycI potius qualitates oppositae, his exprimuntur Tersiculis :

Natales, animus, libertas , corpus et aetas , Non bigamus, leais , nec mala fama ootet.

/. Ex defectu animi.

1022. — Triplex defectus animi assignatur, scilicet rationis, scientiae, et fidei confirmatae.

1" Rationis. Hinc sunt irregulares perpetuo amentes, luna- tici, furiosi, epileptici et energumeni, etsi lucida intervalla ha- beant. Facilius tamen illis permittitur susceptorum Ordinum exercitium, quam novorum susceptio.

2" Scientiae. Irregulares sunt, qui non habent scientiam sin- gulis Ordinibus necessariam, sive de facto nesciaut, sive di- scendi sint incapaces. Deducitur ex dictis in Tract. de Sacram. Ordinis, et ex Decret. Part. I. dist. 36. Can. 1.

3° Fidei confirmatae. Irregulares sunt neophyti in adulta ae- tate recenier baptizati, usq-uedum ab Episcopo digni iudicen- lur. Constat ex lure can. — Yide S. Lig. n. 397. et seq.

II. Ex defectu corporis.

1023. — Exduplicl capite incurritur haec irregularitas: V si qiiis ad exercitium Ordinis sit ineptus; 2° si aliis notabilem hor- rorem aut indecentiam afferat.

DE IRREUIURITATIBIS 8M

Ilinc irrcf,Milarrs halxniur

r Mulilali, crus li^muni gcrenles, nianu, |>ollice, aul indicc uli noii valcnlcs.

2* Caeci, visu lolaliler carcnles, vel ita caeculienles. ul in Missali lepere ne(jueanl.

3* Suriii, (]ui niliil auiJiunt, ita ut nullalenus voceni miui&tn re>|»(in(lenlis audirc (jueanl.

r .)/(//! aul haUnitirntes, (jui verba integra pronunliare non possuiil, ant iioiiiiisi cuiii ina<;iia dinicultale, ila ut risum aut contenipiuni adst^intium moveant.

5* (taudi, ((ui sine liaculo ad altare se sistere non valent.

6* Careutes nnso, aut enormiter distortum, demissum, aut produciuiii tialientes.

V Monstruosi, v. gr., haheutes gihlium enormem, (jui ma- gnam inducat deformitalem, etc. — \ide S. Lig. n. i03. etseq. — Yide duta de Eurhar., n. 404., in .Yo/a.

Quaesila :

102i. — ytAER. r An sit irregularis, qui uno oculo caretf

liesp. V Meg. si caret tantuin oculo de\tero, quia minus ne- cessariiis est ad Missae celebrationcm, inodo notabilis inde doq nascatur deloniiilas.

Jtesp. 2 AlJirm. si carcl oculo sinistro (|ui dicitur Oculus ca- nonis, quia neces.sarius e^t ad canonem Missac legendum. K\- cipe, nisi canonem oculo dextero sine deformilate legere possit. IIoc autem iuduio Kpi.siopi suhiiciendum est. ~ Ita rowiwiuni- ter rum N. Lig. n. 40 i.

Qi AER. 2* An possit celebrare, et Euchanstiam ininistrare, qui iam ad Sacerdotium promotus, habet poltuem ret induem impeditum ?

Hesp. 1* Nei^andiim vidctur ahsolule (juoad Mis>ae celebraliv>- Dciii, .salleiii prohahiliu> iuvta coiumuneiii >eulentiani. .V. Lig. n. 408., et /. G. n. 2ii.

Resp. 2* Meg. eliam, per se, quoad Eucharistiac ndministra- tionem, exrcplis lamen (asibus Dcccs:»italis. in (|uibus aliis di- gilis uli pulol.

^OO TRACTATUS

///. Ex defectu natalium.

1025. — Defectus natallum inducit irregularitatera. Constat ex Decretal. l. 1. tit. 18.

Hinc 1" irregulares sunt illegitimi etiam occulti, seu quicum- que nati sunt ex fornicatione , adulterio, vel incestu; 2* qui nati sunt ex matrimonio clandestino, et in gradu prohibito, etiam incognito; 3* non vero sunt irregulares illegitimi tempore suae conceptionis vel nativitatis, quorum parentes tunc temporis ha- biles erant ad contrahendum matrimonium, et postea contraxe- runt, quia per matrimonium subsequens legitimati sunt. — Yxde S. Lig. n. 420. et seq.

Non sunt irregulares illegitime nati ex matrimonio publico, sed invalido ob impedimentum ab uno sailem ignoratum. — S. Lig. ibid.

QuAER. Quomodo toUatur irregularitas ex defectu nataliumt Resp. Toilitur 1* per legitimum subsequens matrimonium pa-

rentum, ut modo dictum est ; 2" per professionem religiosam ;

V per legitimam dispensationem.

IV. Ex defectu aetatis.

1026. — 1» Irregulares habentur, qui aetatem canonicam non attigerunt. Sed non est irregularitas stricta, cum cesset, com- pleta requisita aetate.

2" Qui scienter Ordines suscipiunt ante canonicam aetatem, peccant graviter, et ipso facto suspenduntur.

3* Si suspensionem violent, novam incurrunt irregularitalem, a qua, etiam post adeptam aetatem, absque dispensatione non solvuntur. — S. Lig. lih. 6. w. 799. Quaenam vero pro singulis Ordinibus aetas requiratur, vide supra dicta, n. 711.

Y. Ex defectu libertatis,

Ex triplici vinculo oritur libertatis defectus sciHcet, ex vincu- lo servitutis, matrimonii et officii. Hinc

1* Omnes servi proprie dicti irregulares sunt, donec pleuam hbertatem consequantur.

DE IHHEIilLARlTATlBlS fll

S* Irregularcs sunt uxorati, nec Ordioes suscipere possuot, nisi iW (•(jnsfiisii uxoris ra>tilatoni voventis et Religioneni in- grediriUis, sallein si iuvenis sit.

3* lrrc/;ularcs sunt, qui e\ odicio el iuramenlo negotiis sac- rul.irihus implicantur, ut iudices, magistratus, etc. (•). — Vidt S. Lig. n. 453. et seq.

W. /f.r dfffrtn Sarrainfnti.

1027. — Pcr defectum Sacramcnti intclligitur in praesenti casu Sacramcnlum .M.itrimnnii plurics rcccptum, sru ln;:.imia. Palet ln^amDS cnsc irrc^Milarcs c\ liirc ran., e\ lolo ilf hKjamu. Ratio autciii convcnicntiac est, (]uia in bigamia dclint pcrlcrta signiiicatio unionis (iliristi cum Kcclesia, quae unio est oninino 8implc\. et non multiple\. Id vero illatum est ex Apostolo, 1. ad Timolfi. '.\. i.: Oportfl Eiiisropum nnius ujoris rv.sr rinifn.

Biganiia dc Iiirc canon. tripluis «'>t pcncris, scilicct bigamia tera, bi^Mmia tntcrprftaliva, ct bigamia .Mmilitudmana.

r Bigamia vera hahctur, cum (piis plures successive uxores ducit, ct cum singulis matrimonium consummat.

2' Hifjamia intfiprelativa cst, qua quis c\ inlcrprclalionc lu- ris ul hi^.imus hahflur, licct unicain duxcril u\orcm. Tahs esl l*(]ui ducit, et cogiioscit viduain a suo priori marito cognitam; 2* (]ui ducit mulicrem (]iiamlihct ah alio corruptam, et matrimo- nium consummat; '.V (]ui propriain u\urem cognoscit posl adul- tcriiiin «ih c.i c(unmissum ; i* (]iii contrahit duo matrimonia, unum viiliilum, ct alicruin invalidum, licct in hona lidc. Imo etiamsi ulrum(]uc matrimonium esset invalidum, irregularis (ie- ret, ()ui utrum(]ue manlali aiTcctu consummaret. Evincitur ex variis locis luris can.

'.\' Hi^amia similitnduiana, cum (]uis rontrahit matrimonium post voliiin solcmnc llcligionis, aul Ordincm >a( rum .susccptum, licet nulluni sit malrimonium. Katio est, quia ille mento ceose- tur duo niatrimonia contra\issc, ))nmum spintuale cum (ihristo, sccunduin rarnalc cuin mulicr«'. heduciture\ titulo de bigamu — \idf S. L>g. n. lilfi. et seq.

(a) Excipitur, nifi habeant sperialem Hispensaticmm fw^Mi pro iV/m officiit, vel ni%i cofimetudo. acienlt l'apa, id permitlal, S. Al- ))hons. (Lib. 7. n. 456.).

902 TRACTATUS

V//. Ex defectu lenitatis.

1028. — Irregularitatem ex defeciu lenitatis contrahunt qui- cumque voluntarie, active, efficaciter et proxime ad necem yel mutilationem alicuius, licet iuste, concurrunt per actionem na- tura sua ad id ordinatam. — Yide S. Lig. n. 457. et seq.

Resolves :

V Sunt irregulares carnifices, iudices, et omnes, qui huius- modi iudicio cooperantur. Excipe 1° testes coactos; 2° accusa- tores, damnorum suorum compensalionem petentes.

2° Non tamen sunt irregulares medici etchirurgi, Jicet mem- bra abscindant, aut mortem remediis bona fide datis accelerent, nisi gravis negligentia intercedat. — S. Lig. n. 385.

3" Nec Clerici medicinara aut chirurgiam exercentes citra in- cisionem et adustionem. Imo nec si incisionem aut adustionem in casu necessitatis adhiheant ; necessitas enim nulla lege regi- tur. Imo etiam extra necessitatera, si Cierici non sint in Sacris constituti, modo mors aut mutilatio non sequatur. — S. Lig. n. 384. 383.

4" Non sunt irregulares, qui aggressorera occidunt in iusta defensione, quia non censetur defectus lenitatis vitam propriam, servato moderamine inculpalae tuteiae, defendere etiam cum morte iniusti aggressoris.

5" Mihtes non tiunt irregulares in bello iusto defensivo, nec in iusto offensivo, nisi propria manu occiderint: in bello autem iniusto totus exercitus fit irregularis, etiamsi unus tantum homo pereat. — S. Lig. n. 374.

VIIL Ex defectu famae.

1029. -- Infamia duplex distinguitur: V infamia facti, quae contrahitur ante quamlibet sententiam ex notorietate alicuius criminis enormis, vel per exercitium artis ignominiosae; 2' in- famia iuris, quae triplici modo contrahitur, scilicel ex crimine in iure notato, ex iudicis senlentia, et ex crimine parentura.

DE irrk(;li.aritatibi's 9«>3

Quaestta .

1030. — QuAER. r Quaenam siiit crimina, quthus c\ iure adne.rn est infamia^f

Jle.sj). Sunl s(Mju«'nlia; homiridium, periurium faclum in iurli- cio, simonia, socJumia, adull(>rium, exercitium usurarum, inva- 8io Cardinaliuin vel K|)isc()|Kiruiu. Sic e\ /urr ran. Praelerea cx Trid. sess. *1\. c. 6. de Refnrm., adiicilur raplus mulierum, ducllum, ct p.iralio armorum ronlra parentes. Non incurnlur autciu irrc^'ul.irilas, nisi jjacc crimina sint vere notoria ; scrus cnim fama non dfficit. — Mde S Lig. n. 362. el seq.

QuAKR. 2* An sint irregulares innnrenfes, qui ex fals^s testi- moniis ad finrnas tnfamantes damnati fuere? •

Uesp. A/firm. doncc .senlcntia rucril rcvocata, vel lc^ilimam dispensalioncm ohlinucrint ; rdlio, (piia dc facto sunt infames.

QiAER. 3' An sint irregulares fitti carnificum?

Resp. Neg. proprie per se: convcnit tamcn, nt ad sacros Or- dincs non proniovcantur. nisi in alicna dioecesi, ne dedecus in Ecclcsiam rcdiindct.

Irrcf^nilaritas ex infamia facli ces^jal, ce.«sante ipsa infamia, al)S(picdispcnsatione; secus, si de infamia iuris agalur. — Yide S. Lig., ibid.

ARTICULUS II.

DF. IUnK(jlL\ll!T\llBl> K\ l»M ICTO,

10:{I . Quinluplici ex capite irregularitas ex deliclo incur- riiin . scilicel 1' ex mala Baptismi suscepli(me, el ex eius ilera- tione; 2* ex mala Ordinum susccptione et usiirpationc ; 3' ex ccnsurac violationc; i* c\ (piorumdam criminum cnormium pa- Iralionc ; *>* cx homicidio ct muliliilu)ne.

Ilacc vcrsiculo sc^picnti cxhibenlur:

Konl'* fi'^ ••rrik rmntntm rriiiiinr lr(ni>.

/. Raptismt itrratin atque mala suscqttin.

10;i'2. — ilinc irrc^ularis cst 1* Qui in ailulta aelatr »u«ce- pil H.ipiismum ah hacrelico declarato cxtra ca^um ncccAjiitau>, quia eius errori commumcarc vulciur.

904 TRACTATUS

2" Qui publice et solemniter rebaptizat ; item qui scienter re- baptizatur; itemClericus assistens Baptismo iterum collato. Ita ex variis locis luris. — Yide S. Lig. n. 356.

luxta Bened. XIV., de Syn. l. 7. c. 6., fit irregularis, qui re- baptizat etiam sub conditione culpabiliter, seu sine causa iusta. Sed hoc ipse tenet ut Doctor particuiaris, contra multos alios. Porro ad irregularitatem contrahendam requiritur certitudo.

QuAER. r An fiat irregularis qui occulte rebaptizat ?

Resp. Videtur negandum probabilius; quia in lare can. vi- detur agi tantum de eo qui publice rebaptizat. — Ita Laymann, Sylvius, etc.

QuAER. 2" An sit irregularis rebaptizans vel rebaptizatus ex metu ?

Re^p. Neg. probabiliter saltem, licet metus non tollat volun- tarium, nec a peccato excuset. — Ita S. Lig. n. 356., etc.

//. Ordinum usurpatio aut ilticita susceptio.

1033. — 1° Usurpatio. Irregulares sunt, qui solemniter ex- ercent actum Ordinis sacri, quem non habent. Probabiliter ta- men soH Clerici huic irregularitati subiacent.

2' Susceptio illicita. Sic irregularitatem incurrunt, qui furti- "ve ordinanlur, id est, qui non examinati, nec admissi, per do- lum, inscio Episcopo, sese ordinandis immiscent ; qui curant promoveri ab alieno Episcopo sine Htteris dimissoriahbus, vel qui plures Ordines sacros eodem die recipiunt, et probabiliter etiam qui per saltum ordinantur; denique qui ordinantur ab Episcopo suspenso, haeretico, schismatico, aut siraoniaco. — S. Lig. n. 357. et seq.

III. Violatio censurae.

1034. — Irregulares sunt, qui vinculo alicuius censurae li- gati solemniter exercent Ordinem sacrum, ut iam supra dictum est. Hinc

1* Irregularis esset non tantum Sacerdos, qui Missam cele- braret cum censura, sed etiam Diaconus, qui Evangelium cum stola cantaret, etc, et Sacerdos, qui cogeret censuratum ad celebrandum.

2' Duplicem incurrit irregularitatem, qui duplici censura li- gatus Ordinem sacrum exercet ; et haec in postulatione dispen-

DE IUHi:(;lLAiilTATIBL> ffS

salionis cxprinii (Jcbent. Mem (JicencJuin esl de eo, ()ui cum ea- dem censura pluries celebral. Sed i^uilicit, ut io numero plurali (TxpriinjtUir [mstiilalio.

'.\* Irre^iilaris rsi Sarerdos, (jui ab Ordine suspensus, sacra- mrntalilcr absolvit; (piia etiam absolvere cst actus potcstJtis Oniinis, non vero actus solius iurisdictionis, qualis essel, t. gr., actus excomniiinirnndi, Confcssarios approbandi, assistcndi ma- trinionio, a volis dispensandi, elc.

/\ . Crhniiia rnormta.

1035. — Ifac appcHlaliono iiilcllij^iinlur hanfsis et aposta.^ia a Fide. Ilanc irn';;iilaril.ilrni inriirruiil cliam bacrelicorum rl aposlalarum laulores, reccpl.ilores, dcfensores, imo el ipsorum filii. C. Stalutum, de hanelicis, in Sexlo. llaec autem crimina, ut irregularitatem indiicanl, debent essc publica : binc irref:u- laritas isla in irre^ularilatem cx defectu famac rccidit, ut ait S. iig. n. 362.

V. Homiciilnim et muttlatio.

1().*{6. — i'ruinjiiunt. Irrc^Miliinliis m. urrilur e\ bomi i !;•> voluiilario et f^raviler culpabili, etiam occullo. sive dirccl»'. >.\l indirecte voliio, cx actione sive pbysica sivc morali |>iUralo. Idcm est dicendum ijuoad mutilalionem.

Mutilatio intellif;itur, «{uando a corpore separntur alopiod membriiin pnnnpale, seu pars corjmris, (juae uflicium j)er >e disliin lum li.ibel, v. irr.. /*^v. vuums, nculus. etc.

Hesolves :

l(i;J7. r Sunl irregulares, (|ui causa sunt immfdiita mor- tis alicuius, etiamsi illos poeiiiletil antetpiam laesus moriatur. Ratio est, (|uia causa pbysica necessario operatur. hem ()ui alios aut BCipsos mutilant. Si ()uis letbaliter bomiuem {H*rcus^rit, el alter occiderit. iit«'ri|ue e.»«t vere bomicida.

2' Sunt irrcfiuiares maiid.iiiles. et coUMlium dantr», efTectu seculo e\ consilio vcl maiulato. K\cipe. si ante execuliuDfm mand.ilum retractaveriut, ct retractatio maudatario luuotuerit. — >'. U(j. n.'37l .

906 TRACTATUS

3" Item cooperaDtes, ut homicidium celerius, audacius, aut securius fiat. Sic irregulares fiunt V qui se mutno excitant, li- cet unus solum occidat; 2* omnes praeliantes in bello iniusto, si ibi aliquis pereat ; 3" qui miuistrant arma aut pecunias ad homicidium; 4" omnes accusalores, iudices et testes iniusti.

4" Item conseniientes, si consensus in homicidium efficaci- ter influxerit. Unde non est irregularis, qui homicidium, etiam suo nomine Yel gratia factum, approbat, quia in illud non in- fluxit.

5' Non fiunt irregulares, qui dantoperam rei licitae, adhibita sufficienti diligentia, ne accidat homicidium. Hinc non sunt ir- regulares V qui committunt homicidium casuale, nisi interve- niat negligentia graviter culpabilis ; 2" nec ii, qui infirmo bona fide aliquid cibi vel potus nocivi praebent, vel si illum mo- ventes aut volventes, causa sint, cur decedat; 3° nec medici, qui pharmacum mortiferum infirmis dederunt, modo sint periti, aut bona fide agant. Excipe tamen Clericos in Sacris, incisio- ne aut adustione operanies praeter necessitatis casum. — Vide S. Lig. n. 384.

Quaesita :

1038. — QuAER. r An incurrat irregularitatem, qui dans operam rei illicitae, aliquem occidit, v. gr., si Clericus in ve- natione casu hominem occidatf

Resp. Neg. probabilius. Ratio esl, quia homicidium neque in se, neque incausa est volunlarium: opus enim positum, etsi de se illicitum, non est joer se mortiferum; secus autem, si ratione circumstantiarum proximum mortis alicui periculum inducere- tur, ut V. gr., si quis tormento bellico ignera adraoveret, ubi est populi frequentia. — S. Lig. n. 387., etc.

QuAER. 2° An fiat irregularis, qui occidit alium ob suae aut innocentis vitae defensionem ?

Resp. ad i^^ Neg., nisi excedat moderamen inculpatae tute- lae. Ratio est, quia nullius culpae reus est. Confirmatur insu- per ex lure can. Consule S. Lig. n. 388.

Resp. ad 2'^"' Neg. pariter. Ratio est, quia irregularitas ex homicidio privato non incurritur nisi cum peccato mortali, ut eruitur ex cap. Ex litteris de homicidio. — Ita S. Ligorius, n. 388., etc.

DE IRnF.GI LARITATIBCS 917

1039. Qlaer. 3' Ati fiaf iirfgulan.s, qui ocndit alium ob defensiotiem liberlati.s, honoris vet bonorum trmporalxum, cum modernmine inniljiatae tulrlae?

/{fs}). Mefj. iii\l,i ('oiiiiminioroMi s«'nt»Milinm. Kvinri ridflur cx vanis locis lur. am. InsiHMTriim iln niilluin n(l>il [MTralum, non polcsl incurri irrc^ularilas, nisi ob dcfcrlum lenilalis: por- ro irrepularilas ex flcfcclu lcnilalis non incurrilur, nisi in casi- hiis in iiirc cxprcssis; casus auirm pracsens in iure non rcp«*ri- liir. Kr^o, clc. — S. Lig. «. :\H\).

OiAKR. 4* An habtndus sit velut irregularis, rjui dubitat an homicidium patracerit, neene*f

Resp. I* Meg. (juando non con^lat, homicidium cssc patratum, scu si (liihitclur dc ipso lioniicidio, an fiicril scinitiim. nccne. Ralio cst, (piia pocna non cst infliijcnda, nisi dc ipso dcliclu con- slct. — lla ((tinjnnnitn. — N. Lig. n. 3 47.

Resp. "1' Affirm. aulciii, si conslcl de homiridio |»atrato el tantiim (liihnim sit, utnim tiia aciionc causa illius fucris. Ralio cst. (|iiia licct |:cncralim irrciriilaritas m diihio incurri non de- hcat. aitiimcn in pracscnti ca<ii incurrcnda ot c\ luris canonici dispositionc, in odium spccialc. ipiod homicidium mcrctiir. Pa- tcl cx cap. Significasli, ct cap. Ad audienttam, etc. — 5. Ug. u. 347.

jOiO. — OiAKR. ?)* An sit irrrgularis, qui dutntat ulrum tn allfnus viutilaltonem infiu.ient, posilo mulilaltimis facto ?

Resp. lS'eg. Ralio esl, quia pro solo duhio homicidii lc\ irre- ^ulaniatcm imposuil. — S. Lig. n. 347.

QcAKR. r»' An hahendus .\it lamnuam irrrgulans, gut abortum proruranl. duhilans an fnclus autmatus r.v.vr/, nec nef

Rrsp. iSeg. Ratio cst, (piia lunc non coiislal propric dc honii- cidio. — S. Lig. ibid. — Vide dicla tn Tract. de gutnto i^rae- crpt4} Decatogi, n. 402. rM 03.

PIMS TRACTATU8 DB IRRRtilLAtlTATttUS.

APPENDIX

DE

INDULGENTIIS ET lUBILAEO

CAPUT I.

DE INDULGENTIIS.

1041. — Indalgentia, ut vox ipsa indicat, idem est ac gratia, condonatio, misericordia, remissio. Indulgentia enim est condo- natio poenae peccatis debitae per applicationem satisfactionum Christi et Sanctorum : nam Christus Salvator noster Deo Patri pro plena peccatorum nostrorum remissione suas satisfactiones obtuht. Hae autem satisfactiones pretii infiniti, quibus accedunt etiam satisfactiones Beatae Virginis, necnon satisfactiones su- perabundantes Sanctorum, dicuntur Ecclesiae thesaurus, de quo ^^x Indulgentias participamus. Hinc

Definitio. Indulgentia est remissio poenae temporalis Deo debitae pro peccatis quoad culpam reraissis, concessa a legitimo ministro, extra Sacramentum Poenitentiae, per apphcationem thesauri Ecclesiae.

Divisio. Multipliciter Indulgentia distinguitur, scilicet

1* Plenaria, vel partialis, proutintegra poena temporalis re- mittitur, vel eiusdem pars tantum.

2* Personalis, vel localis aut realis, prout conceditur imme- diate personis, v. gr., Confraternitati, vel est afiixa alicui loco, V. gr., Templo, Oratorio, etc, aut adnectitur alicui rei, v. gr., Imagini, Cruci, Rosario, etc.

3' Temporalis M perpetua, prout ad tempus determinatum, aut sine ullo termino praefixo conceditur.

Principia :

1042. — I. Ecclesia habet veram potestatem Indulgentias concedendi.... Est de Fide contra Protestantes. Etenim Christus,

DE INDIHiKMll^ KT 11 Bli.AEO 9#f

ut (!X SS. Srripliiris patcl, dtMlii Kcclesiae plenam potestatcm lif,Mn(li v(»l solvcndi, lum in loro iiitcrno, lum iii foro exlerno spirituali. Ita cum ip>e Chrislus dixil Pelro, Malth. 16. 19,: Quodnmqne (igavms super lerram, n\t tujatum et m coelis\ et ijunih miKiue snlvfris sujirr terrain, ent sotutuvi et tn coelis. Ergo d(;(iil l\'tro, id (,'st lAclcMac suac, poleslatcm solvrndi. (juidqutd est ligatum ; er^o etiam potestalcm liberandi a pocna |Hvrali5 (lel)ita. Accedit definitio Conc. Trident., sess. *2.*>., Decrelo (/^ Iiidul(jpnltis, ul)i analliemale damnantur, (|ui aut inutiles esse asserunf, vrl eas rniirednuli m Enlesia pntestatem rsse negant. Patet insuper ex universali traditionc, cl perpetua pra\i Kc- clcsiae.

I0i3. — II. Soli Ecclesiae Praelati habent potestatem Indul- gcntias concedendi. Elenim haec facultas competere lis s^)lum polosl, (|ni hahrnt poleslalcm in corpus mysticum Christi. el «{ui llicsauruiii Ecrlcsiae dispcnsarc .m)Ii |M)ssunl.

Ilinc r Solus Pa|)a Indulgentias c(mcedcre polesl respoctu omnium rKlclium ; illc eiiim solus hahct iunsdictionem in tideles universos. — Suarez. — LarroiT, n. IM",.

•2* Episcopi possunt (juidem de iure cnmmuni concedere In- (lulp;ciilias suis dioecesanis. Scd e\ Dccrcto Conc. Lateran. /V. Can. ft'2., ita reslricla esl eorum polesta.^, ul non possint ordi- narie conccdere nisi Indulf^enlias 40 dicrum, cl die coosccra- lionis Ecclcsiae, unius anni.

V Dclcf^atus casdcm huhilpentias concedcre potesl, ac ille a (juo luit dclcpatus. Ratio est, (|uia actus lurisdiclionis |H'r delc- f;iUos exercen possunl, ut apud omnes in confesso esl.

i* Cardinales possunl concedere Indulgcntias 100 dierum io Erclcsiis suorum tilulorum ; Nunlii vero 100, vcl ioo. aul 300 dicrum, scd minus «luam iiiuus .mni sululitis siiis — Lacrois, n. 1322.

fj* Praclati Episcopo inleriores non |H)ssunl ullas Indulgeotias concedcrc, nenuc Vicarii ^encrales, nisi ex delcfjalione exprt«»a Episropi ; ne<]uc Vicarii capilularcs, sede vacante; mullo roinua P.irorhi. - Larrntr, n. 1323.

lOii. — 111 (Juatuor re({uiruntur io suhiecto ad Indulgro- tias lucrandas

r It sil hn|)tizatus, «{uia ihcsauru»» Ecrtcpiae ii ' ' ' :s di- spcM^ari nc({uil ; et non sil cxcommunicalus, (pn.i .'om-

luunionc honorum s{)irilualnim ()riviilur.

910 APPENDIX

2' Ut sit subditus concedentis (a), ut constat ex dictis.

3" Ut opera iniuncta tempore praescriplo impleat, quia sub hac conditione conceduntur Indulgentiae.

4* Ut sit in statu gratiae, saltem quando ultimum opus prae- scriptum ponit; quia non remittitur poena, nisi dimissa culpa. — S. Lig, n. 433., etc.

QuaesUa :

1045. — QuAER. r An sit valida concessio Indulgentiae facta

sine causaf

Resp. Neg. Ratio est, quia Praelati Ecclesiae non sunt nisi de- legati Christi ad thesaurum Ecclesiae dispensandum. Christus autem nequit ratas habere profusiones thesauri sui a dispensato- ribus prodigis factas. Caeterum non est fidehum, nec simplicium Sacerdotum iudicare de sufiicientia causae, ob quam Indulgentia concedilur ; debent enim simpliciter existimare iustam esse. — S. Lig. l. 6. n. 532., etc.

QuAER. 2' An peccatum veniale sit obex ad lucrandam Indul- gentiaml

Resp. Neg., nisi agatur de Indulgentia omnino plenaria, seu plenissime plenaria. Ratio est, quia quaniYis remitti non possit poena huic peccato debita, potest tamen remitti poena debita pro ahis peccatis iam deletis : sicut enim non repugnat culpam ahcuius peccati yeuialis remilti, quin aliorum culpa remitlatur; sic nec repugnat deleri poenam veniahum aut mortahum remis- sorum, quamvis solvenda remaneat poena pro uno aut pluribus venialibus. — Ita S. Lig. l. 6. n. 534., etc.

1046, — QuAER. 3" An Indulgentia quae conceditur ut plena- RiA, possit PARTiALiTER saltcm obtincri, si adsit obex impediens quominus integre obtineatur: v. gr., affectus ad aliquod veniale^t

Resp. Affirm. Ratio esl 1° quia ex dictis in quaesito praece- denti non obslat peccatum veniale ahquod non remissum, quo- rainus poeua pro aliis debita remittatur ; 2" quia Summus Pon- tifex, coucedeudo Indulgentiam plenariam, non praesumitur il-

(a) Ab indulgenllis tamen, quae quopiam in loco generatlm con- cessae fuerint vlsitanlibus Ecclesiam, altare, imaginem, etc, pe- regrlui non excluduntur. Mavchant apud Diana (Tom. 4. Tr. 5. Mes. 30. n. 4.).

DE INDrUiENTIIS KI II liil.^F.O 911

lani vcllc rc>lrin^'erc Ujnluiu ad cos, i|uit)us rtMinilunlur omnia Tcuialiti; scd potius incnlo < ('usclur eani runrcdcn' iu\la rapa- cilalcin subiccti, ila ut rcniiltalur saltem poena (juac reniilti po« test, ncnipc pocnn pcccaioruin iHin rcniissorum. SecuscDini lu- du!^'cnlijic ph-n.iri.ic plcrunupjc nilnl proijcsscnt, cuni raro (i.|.- Ics alTtclnni (iinncni vcl ininiiiMini t'r;;a <|uodlil)ct vcnialc cxu.iiii, ac suniricnicin dolorcm dc oiiiinhus vcnialihus ita rouripianl ut oniniuin rcinis>ioncm consP(pjaiitur. Ilinc licret, ul potiores cs- senl Iii(liil^M>nliac partialcs i|Uiiin plcnariae, quod seDsui coni' muiii ri'pii:,'iwi(. — X. Lifj. l. ♦>. ;/. liM.

.Noiiimili taiiicn doi-cnl, Indulf^cntiain plcnanam non concedi nisi plenarif scu plenissime, sicuti aiunt, ita ut totum vel nul- liiiii clTccluin sortiri dct)eal. Sed haec scntinlia prohabilis non apparct.

10 47. — (JiAKH. i* (Juui uitelligatur per InJulgeniias 10 vci \'i (iieruni^ annoruin, quadragenarum, ctc, ctc. ?

Hesp. lutclli^cnda cst, iu\ta coinniunem scntcntiani, rcmis- sio tantac pocnac, (pian(a olini rcniiitct^atur, vel remi.ssa ruis.sct pcr pocnit»'iiliaiii caiionicain ciusdciii tcnipons. Sir, v. gr.. pcr Indul^cniiiiin srptciu aiinoruiii litiita rcniitlitur (>o<>nii, ((uanta remittct)atur ()cr ()ocnilcnliani ^cplcin annorum luxta anliijuos Canones iniuugi solitam. — (Juanti autcin valucrint corain Deo pocnitcntiac canonicac, ct ((uanti nunc valcant Indul^cntiac par- tialcs tot dicruin vcl annoruni, nos oinnino l.iict ; *|uia 1^'nura- mus, (|ualcin (iroporlioncm .sati.^tacliuncs no>lrac ti.ihcant cuiu pocna (iro ()cccatis nostris dchita. — Ita communitrr.

yi.\KR. 5* An Induigentias lurretur qui opus pro eis praescn- jdum non inttgre per/iciff

Hfsp. r .»7. si ()artcm o()cris notabilcin omittat, ita ut >e- cuiidiiin acstinialiuiicin inur.ilcin illud ((ucdd .•«utiHi.iuiunn non pcrliciat ; ((uia him()licilcr condilionihus rc((uisilis >4)ti>(acerc noQ censctiir.

Itr^p. i" Sccus, si luininiain (lartcin (iractcriniltat ; ((iiia tunc moniltter, vcl ((uoad substanin'-- •"vciur (Hflici ()(mis prae- scri()tuin. Tars autcin miniina ' , «f ^uincnda c^t. Sic in Rosario omissio unius 1'ater el Ate minima vidctur; nerui vero si ((uin((uc /M/cr ct Ave rc((uiran(ur, ((uia omisj»io (|Uinlaf parlis 0()cris notal)ilis est. — Ita S. Ligonus, /. 5. 11. 5i4. Vui/, n. ti.JH., clc.

lOiK. Qi AKR. G' An et quomodo Induigenttae defunfUs ap- piican possmff

012 APPENDIX

Resp. V Applicari possunt, si adsint duae conditiones sequen- tes : r ut tanquam illis applicabiles in Rescripto Pontificis spe- cialiter concedantur; 2" utadsit intentio talem applicationem fa- ciendi. — Ita omnes.... Suarez, disp. 53. sect. 4.

Resp. 2* Indulgentia tamen nequit applicari defunctis per mo- dum absolutionis, sed tantum per modum suffragii, nempe Deum deprecando ut benigne velit talem applicationem acceptare et animabus Purgatorii applicare. Ratio est, quia Pontifex iurisdi- ctionem non habet in animas defunctorum. Hinc eas absolvere a poenis velut per sententiam non potest. — Ita Lacroix, w. 1336. Lugo, disp. 27. n. 58.

X049. — QuAER. 7° An Indulgentia infallibiliter prosit ani- mabus Purgatorii, quibus appticaturf

Resp. Controvertitur. P Sententia affirm. Ratio est, quia Christus dedit Ecclesiae potestatem infallibilem his verbis: Quodcumque solveris...., etc. Concessio autem Indulgentiae pro defunctis est vere actus clavium, cum procedat ab apostolica auctoritate; clavis autem semper aperit, positis debitis conditio- nibus : ergo Indulgentia est semper efficax et infallibilis tam pro defunctis quam pro vivis, modo adsint requisita. — Ita Suarez.

IP Sententia negat. Ratio est, quia nulla adest promissio di- vina, vi cuius Deus censeaturlndulgentiam oblatam certo acce- ptare. Hinc videtur, eam tantum admittere pro suo beneplacito apphcandam. Praeterea Ecclesia servat usum celebrandi per complures annos ac pro eisdem animabus Sacra, v. gr., anni- versaria, etiam in altaribus privilegiatis, seu quibus inhaeret privilegium Indulgentiae plenariae. Inanis autem esset illa pra- xis, si statim in primo Sacro illis applicato liberarentur. — S. Li- gorius n. 534. — Billuart, Append., art. 6.

Certum est autem, Indulgentias defunctis, ut plurimum saltem, prodesse; secus enim inutile quid ageret Ecclesia eas illis ap- plicando : quod sane absque impielate dici nequit.

1050^ _ QuAER. 8" An applicatio specialis facienda sit certis animabus determinatis, vel generalis sufficiat ?

Resp. Sufficit applicatio generalis facta omnibus animabus in Purgatorio degentibus, quia suffragia sunt divisibilia, et proin- de in omnes animas distribui possunt. Elucet aliunde ex praxi Ecclesiae, quae iubet Missas celebrari pro defunctis in genere, praesertim die secunda novembris. Item quando fiunt collectae in Ecclesiis pro animabus Purgatorii, Missae inde celebrandae pro omnibus in genere applicari debent. Si autera quis velit re-

DE iM)i i.i.f:>TiiN r.T II iiii.\EO 913

slringore applicalionom .suani, liinr aiiinias (juasdam ^pecialiUfr determinan* debet. Piu8 esl usus applicarc IndulgPtitias anima- bu8 maiori aiixilio iiidigenlihus (a). Caetcrum quisquc propriae dcvoiioni indiiljjcil.

Oi AKn. U' An refjniratur status cjratiae ad tucramtarn Indut- gfuliain yro dffunrtis?

Rrsp. I)iipl»'X est 8cntcnti;i prohaJMlis :

I* Skntemia communior [b, affirm., quia ncmo poicst allc- ri ajjplii iirr lndiil^'»'nliam, nisi c;«m prins su.im ferrrit ; .Tt«]ui In'iui^('iili;is su;i> fdcerc iicquil ilie, <pii in sUiUi pnTaii nMiria- lis ver>aliir : er^o, elc. Ilanc sententiam proliahiliurem Yocat S. Lig. /. (J n. :i:H.

II* Sememia nefjat, (pii.i opus ponitur tanliim t.mquam ron- ditio, qii;i po<it;i, S. PonlilVx ^ipplical defiinrio lndiilf^fniiam, sive salisf;i('lii)nes (idrisli cl Siincloriim c . — lUthmrt. Sua- rez, Navarrus, Tolelus, Praepositus, etc.

Priiiia seiilentut ut tutior eommendanda csl. ()iiam max«mc i^itiir indiiceiidi siint lideles, ul si (|u;indo noxac gravis sc rcos df^prcliciidiMit, prms ciim Deo reconciliari curcnl, (juam proaliis s.Tti-^fiiccr»' s;it;»Lr;inl il .

(a) Operi cuilihct, ipio anim;ic purgntorii iuventur. piclns iiuii- quam dpcst. C:ietcrum pletas m:igis cliircre videtur, .si sm;)to or- diiie cli;irilitis plus corum nnimae iu\eiitur, quit)U.s ex quopinm litulo |)liis deliemus.

b) Sed .Nuldus (Sum. V. Initulyeniia n. 7 dicit inafjit rereptnm senleiiti:un iiegativum; ct qiii lianc praeferunt, rerlc cam prubabi- lioreni iudic:iruiit.

(r K\ Tolflo ralio csl, quia causa .H,itisfaciionis, .«icu pret um poe- narum noii cst opus illiii.s, qui csl in pcccato. nfd indulg* iitia ifKia Cl llirsaiirus miTiloruin Clirl>li cl Sahcloruni. I lud .Tul»*m i'pus parlii iihirc, |icr(piod iiidulKtMitine :qiplic.inlur, lil nomiitr Kcrl«*- siac, in qui nuiKpi.mi decst griilia Fxcmpltim prusl.il in ro, i|ui d.U cleemosv iiitm, et millil illnm per m;tnus homiiiiii cxis|phti<« in pec- cnto mortili : iioii cnim pcrdilur frticUiH cli'i>moH\ ,.{

.sil in pccc.iio illc, (jui c\»'(jiiiiur opu'» h./ Iiun ,

He^. :J6.).

[d) ()plim;t >.iii»' c>t cur.i cnicicndi. ut ri»lrlrs cuni lh'.> rr ,-

tur. .\l c.i\('iiduiii stmiil. iie, diim ratio iotiUMtiodi frr^ciii m

p;ir sit, tir^eltir, clTecitis doiderio coiirioit.(toris pl.iiie . ,j%

.scijtialur. .'itquc anim:te su(Tr:ijiiis plurimorum pri>cntur Conira in-

«ii;Kt 7 n. II. l^

«114 APPENDIX

1051. — QuAER. 10" An requiratur coNFESsio^^e^ absolutio etiam pro venialibus, ad lucrandas Indulgenlias, quae conce- duntur cum clausuta : contritis et confessis ?

Resp. V Certo requiritur confessio Don obstante statu gratiae. Ratio est, quia etsi confessio tunc non sit necessaria ad remil- tenda peccaia, requiritur tamen tanquam conditio, seu opus praescriptum. Constat ex Decreto S. Congr. Iiidulgentiarum a Clemente XIII 3\)pYohaio, die 19 Mai HSO. Hinc ruit probabili- tas sententiae oppositae, quae antea a muitis theologis defen- debatur. Confessio autem fieri potest in -vigilia diei, qua lu- cranda est Indulgentia. Sic statuit eadem Cungregalio. — Yide S. Lig. n. 534., etc... — Bouvier.

Resp. 2° Non requiritur autera absolutio. Palet ex recenti Declaratione S. Congregationis de Indutgenliis, die 15 Decem- bris 1841 K

1052. — Quaer. ir Anrequiratur toties confessio, quoties lucranda est Indulgentia plenaria?

Resp. V Non requiritur quoad omnes Indulgentias plena- rias; sunt enim Yariae Indulgentiae, pro quibus lucrandis nulla requiritur confessio. Tales sunt indulgenliae pro exercitio \iae Crucis concessae.

Resp. 2" Requiritur quoad plerasque Indulgentias plenarias. Evincitur ex Rescriptis yariarum concessionum.

Altamen ex indulto speciali in perpetuum concesso, fideles qui semet in hebdomada ^ confiteri solent, omnes Indulgentias plenarias in hebdomada occurrentes lucrari possunt (dummodo in statu gratiae permaneant). Sic ex Decreto Clementis XIII,

clamal Diana (l. c.): Nemo excusatur, quando a Summo Pontifice applicalur aliqua induJgentia defunctis per modum suffragii, si hanc pro illis non sumant. Nam, ut dictum est, et iusti et peccatores illam pro defunctis oblinere possunt.

1 Vitle opus P. Antonini Maurel, cui titulus : Le Chretlen iclaire sur la na- lure el 1'usage des Indulgences, p. 64. (Lugiluni, ex typis D. Pelagaud, -1863). Quod opus a S. Congr. Indulg. speciali Decreto approbatum fuit.

2 i< Remarquez l'expression : Une fois la semaine (semel in hebdomada); on ne

• (lit pas Tous les huit jours (singulis octiduis). Ainsi une personne peut, dans « les termes tlu Decret, se confesser le lundi d'une semaine, par exemple, et at- « tendre, pour retourner a confesse, le samedi de la semaine suivante, qui est le <■ tieizieme jour apres sa derniere confcssion. 11 sera vrai qu'elle se sera confessee

* thaque seraaine, ce qui suffit. » — P. Maurel, ibid.

DE INDIUJENTIIS BT IIBILAEO 91.'»

9 Scplonihris 17<i:i; vi rnnOrmalur Pliam cx Drrrclo S. Con- grrff. Iitdithj. 1 .'> Ni>veiiil)ris IHU, in oodrn) Drcrclr» ac supra.

liiio Miiiscopi iioi) paiici, pracserliiu iu (laliia, ohliiiriii a (!u- ria Boiii.iiia cxlensioncn) huius privilegii ad alterani hehdoma- dam, seu ad eos ({ui his in mruse conlilenlur.

Ileiii e\ Drrrelo S. Conyr. Indulg. a /'lo \fl apprfihalo die 12 lunii IH'2'2, lidrles (]iii siii^ulis lirhdomadis rontiUTi non solent, confessionem ad liirrand.im Indul^eniiam die feslo necessariam, OClo diebus anlc festum faccre possuDl.

I0;i:i. — yuAEB. 12* An quis pos.sit eadnn die diversas aut pluncs r, v>>ih:m Indnhjfntias Inrran?

Ursp. V (Jiioad liidul^eiiiias diccrsas, gcncratim ens possunl fideles lucrari, siiltem si sint parliales et annexac operibus di- versis, vel eisdem openhus, (piae plurics in dic repeti possunt. — Ila rnmmunittr Thcologi, \iU\uQ e\ Eccles'ac et (idelium pra- TJ coiitiriii.iliir.

Itr^fj. -1" (Jiioad Indulgentias easdrm, id pendet a lucntc Pon- lilicis Indulfienlias elarpienlis. Undc ad litteras concessionis al- tendeiidum est; (juac si nihil deiermiiienl, slandum csl intcrprc- laiioni el praxi coiMimiiii Ecclesiae.

Sic eodeiij die (diliiieri n<>n po<sunt [iluries Indul^rnliae sla- tionnm, seii visilntionis lurlrsiar, iit coiistat e\ Decrelo >'. Coii' greg. Indnlg. ab Innoc. M approbato. — Voit, n. 655. — L<h croix, n. i:J"(i. E cnnlrano lucrari licel pluries in dic indul^en- lias varias aiiiie\as Hosario et siiigulis cius partihus, vel recita-

tioiii acliium Fidei, Spei et (iaritatis etc, (|uia in Rescriplo

Poiildicis dicitur: toties quolies.

yiiAER. W An quis eodem actu, seu opere, plures Indutgen- tias lurrari queatf

Hrsp. r A/llrm., si opiis pri.e-cnpliim rc[)i ti non [lossil, aul non sideat codrm die, ul iciunium, Commuuw...., clc, pl ron- currant diversae Iiidiil^euliae hicrandac, v. gr., ludul^enliae diversarum (^mfraternitalum, vel afli\ac diversis Ecclesiis, ex divcrsis tilutis, ct eodrm dte conccssac.

llrsp. 2' Srg. vero, si concurranl Indul^eniiae cndnn mulo^ 1. gr., si (}iiis halicat duo numismata. (juorum sinf;uli> hulul- genlia unius anni conccssa esl cum onerc o|M'rum ilcrahilium ; tunc eniiu plures liidul^enliac simut eodrm tempore ohtincri nc- (jiieunt, nisi 0[)era iniuncta ilerentur. i]uia taKs ccn<iclur r»se mens coiicedentis, cum iniuuf^at cpcra (]uac itcrari possunt Ita cuii) V.»»/, n. G5!>., clc

916 APPENDIX

1054. — QuAER. 14' An possint acquiri plures Indulgentiae plenariae eodem die^f

Resp. V Nemo potest lucrari secundara Indulgentiara eo- dera tempore, si post primara nulla poena luenda amplius re- maneat [a).

Resp. 2" Secus affirm. Probatur ex recenti Decisione S. Con- greg. ^. Antea disputabalur in Schobs. Alii negabant, saltem pleruni iue, quia Communio, quae solet generalira praescribi ad Indulgentiam lucrandam, eadem die repeli uon potest. Affir- niabanl alii, quia Communio non fuit imposita ut opus adini- plendum, sed potius tanquam couditio necessaria ad Indulgen- tiam lucrandam. Sed superveniente praefata Decisioue lis omuis de medio suhlata est.

JQ55 _ QuAER. 15° An vel qualis intentio requiratur ad lucrandas Indulgentias^i

Resp. r Certo requiritur intentio saltera virtualis, quoties Indulgenlia conceditur cum certa intentione sibi propouenda ; secus enim nulla esset.

Resp. 2" In cav^teris casibus, controvertitur.

P Sententia, quae probabilior videtur, docet requiri inten- \\oxitm positivam, saltem mrtualem,. Ratio est, quia opus prae- scriptum dirigi debet in tiuem ab Ecclesia intentum ; hoc autem praestare nequit ille, qui saltem virtualiter lucrari Indulgen- tiam non intendit. — ItaBilluart, Appendix de Indulg., art. 5. Hoc lamen intelligendura est dumtaxat, cura de fine expresse ab Ecclesia praescripto agitur.

ir Sententia teuet sufficere intentionera habitualem. Ratio esl, quia, per se, nulla requiritur intentio ; effectus enira Indul- gentiae, seu remissio poenae pendet omnino a coucessione Ec- clesiae, non vero ab intentione agentis : inde licet se passive habeat, nec atlendat ad ludulgentiara, irao nesciat se illara lu-

(a) Rationes, quae ab utraque dissidentlura parte afferebantur (vid.resp.t.), manifeste oslendunt, nihil ad rem ea pertinere, quae hi prima hac responsione dlcunlur.

\ POSTULATUM. An eoflem die lucrarl possint plures Indulgentiae plenariae, quatuio pro uaaquaque praescripta est perceptio divinae Eucharistiae ? Responsum S. Con}jrt'gaiionis-. Affirmative^ servatis tamen respective aliis appositis condi- tiowbus. 27 Maii, anno \SA\.

DE INDLUiEXTdS tl II BILACO 917

crari, diini ipsi contingit, nihiloininus ius ad iHam contip()uitur. lodul^cntia cnim crmnditur ah E(!ck'S<a per niodum solutionis pro o|)tT<' [lo.siio; sjmI ad snlutinnix Taliditatem non necessario renuiritur, iit iile, pro (]iio tnbiiiliir, eaiii iioTrnt.

Iii [iraxi [irior snitentia suadrndn ^idetiir, ut tutior et eflTira- cior ad pios animae motus excitandos. Aliunde non valel usus prol);il)ilitalis in materia Iiidul^eiitiarum a), siquidem non pro- haliijilas. sed verilas elTecliini [»rodiiril. rnfterum conimiiiiiier adiiiiduiit, sullicere inlentioiiein mane hahilam ad lucraiidas omiit s Iiiilul^entias per diem occurreules. Laudahilis et ulilis- sima est praxis piarum animarum, (|uac mane sempcr renovaol inleiilioiiem liicraiidi omnes indulpentias adnexas honis operi- hiis, (|ii,i(' tali die suiil [leraclurae. — LarrniT, etc.

l(>.')t). — yi AKR. 10* ItrHin, si conrrtintur facultas cnminu- tanili opera iniuncta ail lucrandas Initulgcntias , commutatio necessario in conftssione fttri dcbeal?

(o Faeile nlii lioc ne^.iliuiil. Nolissiiimm enim |)rincipiiim e>l, (fuolies de rebus iii Kcclesiac polc^late silis [)rol».ibilcs rcruiitiir ac in pr.ixim liedticuiitiir o|)inioiie.s, ilhim, sicubi optis sit, supiilere, (juod iid acliis Milorrm |»crliiical. Porro in rc [)racscnii 'Md Diuna Toin.h. /V, .*). Hr\t)'.\H. ulr;i(|uc «lisi»iil;iiilium pars ad liiciilcm \o- itiiit;itcm(|tie roiifii^it Uomani Pontiflcis indulgcntins conc(>dcnii8; iiam (jiii contcndtiiil, iioii siiniccn' [iracstnlioncm opcris, rntionrm rcddimt. quin uon ridetur e%ne lnti% intenlio 1'upae ; v{ coiitra (pii conlrniliiiit, [irarstntioncm opcris suniccre, |)robnnt. quin 9on r«/ exislimnnitum, Summum Pnntifi em m tucranle indulgenliam eiigere artualem iuteniinnem w lun'ein o|i|Mmuiit linl)l(unli cl inlerpretali'' rae), quin lec nntura in luhjentiae id neceaai io poslula:, nec i«.- 6ii concesmmix id siynifiranl, elr. (\id. lAiymann Lib. 5. Tr. 7. Cnp. fi. n. 5. .

(!act«'rum ralio nllnta [)ro |»rim.i snitcntin, protiti e m .\uctor in- fcHigcijilam dicit, nd sccuinl.im i)«>tius sfiitcnlinm aiiiiiicit. N.im sla- tuil, «um ilumtnjnt fiiicm iiitcn«li oporlcre, «picm Kcclesia express^ [•r.icscribnt Vt«nii Kcclfsin ci'r!e iinm(|tinm evprei%e [»rresrr'|»>il. ul tidcics lialirrciii iiitciilioncm liicrniidi iniliikcnl nm. Krgo. ^kuud >i Rccle.sia stibindc [ir.tescribil. iil tnlelcs in bunc nul illum ttin m off nt, V. gr , u/ inimiiot Sanrlne lircle%iae />riij humitiare dignelur, hoc |)crtinet nd onus iniunrlum, non voro ad intentioncm frue «di induU gciiti.ic liicro ; un«lc lini pnlcsl, iit nliijui^ iii lum rmcm [ recrs diriKnl, de lucro ntitcm indulgctiiiae ncjue rogitel, nfi|ue (|uid- ()unm .sciat.

918 APrEisDix

Eesp. Affirm. Standum est enim regulae, quam tradit 5e- ned, XIV, Const. Inlerpraeteritos, §. 63., ubi statuit huiusmodi coramulationes in sola confessione faciendas esse.

Recensita enim controversia de commutaiione YOtorum, ab- solutione a censuris, ac potestale dispensandi in aliis materiis, seu opera praescripta commutandi ; num haec omnia tieri de- beant a Confessario in aclu sacramentalis confessioois, necne, ita concludit : Nos vero ad omnem difficiUtatem tollendam, in instructione (Const. Convocatis) iniunximus, non posse a poe- nitentiariis utlas absolutiones, commutationes, ac dispensatio- nes dari extra actum sacramentalis confessionis : idque nobis et congruum esse, et materiae gravitati ac ministerii qualitati con- veniens visum est, atque omnem controversiae ansam eripit, et conforme est praxi Poenitentiariae nostrae apostolicae (a).

1057. — QuAER. 17° An vet quomodo surdi-muti tucrariva- leant Indatgentias, quibus adnexae sunt orationes vocales^i

Resp. Has Indulgentias in aniecessum lucrari non poterant, cum requisitis conditionibus saiisfacere non valereut. Sed ex be- nigua concessione Pii IX, die 15 Martii anni 1852, huiusmodi beneficio frui possunt modo sequentia servent, scilicet V Si Ec- clesia aliqua visitanda sit, satis erit si eam atJeundo surdi-muti mente et affectu Deo orent. 2** Si publicae preces habendae sint, non aliud ab iisdem requirilur, nisi ut fidelibus aduiiaiis pia mente coniungantur. 3° Si orationes privalae sint recilandae,

(a) Benedictus XIV, ut palet, hic loquitur de facultatibus conces- sis, ac modo iis utendi, occasione lubilael anni 1750, non vero sta- tuit legem generalem. Hinc lu Instructione, quam iradiderat in Con- slilutioue Convocads, et quam expresse hoc loco indigliat, pro con- cessarum facultnlum usu iion hanc tantum, sed alias simul coudilio- nes apposuit, quas nemo profecto inslar generalium legum habendas censuit. Intelligant (inquit §. XXIV. XXV.), hmusmodi faculialibus peculiaribus a i\obis, ut supra, pro hoc anno sancto sibi concessis, uti se non posse, nisi cum iis poenifeniibus, qui praesens eiusdem anni sanclilubVaeum consequi sincere et serio votunt.... Advertont insuper, supradicias absoluliones, commutaliones, dispensaiiones, non p^sse a se exerceri extra actum sacramentalis Confessionis, neqve extra suam cvivsQVE Basilicam vel Ecclesiam.... Goncludamus igitur, tuncsolum commutaiiones, elc, necessario faclendasesse inConfessione, quan- do in concessione facullalis eiusmodi conditio expresse cavelur.

IJE IM)LI,«iENTII.S ET II BILAEO 913

a Confpssario conjnnilalionem in alia (|uapvis pia opm obli- nere poicrunl. — Virfr folium l' Univns, \" Fcvrier 1854. — L'Ami de la Hcliginn, 2 Fc^vrier 1851.

1058. - (JiAKR. IH* An amillanttir Indulgentiaf, si re.s mo- bilis, rui adnr.ra sunt, nlteri tradatur'^

Jlesp. r Affirm. si {Joniinmni rn illius in alium Iransferalur. Kalio e.-l, (|uui Ecdesia inlendil Innlum concecJere Indulgentias personae, pro ipia res alicpia fuil benedicia, vel pro primo, qui ea iiliiur. Ila sHpienlissiine sl;«liiil Kcclesia ad praecavendos al)usns (jiii s«'(u-. irrcpcrcnl. si lii(iulf:enliae posMMil de unu ad allenini iriui^^lcrri ac dunari.

Hesp. t* P^eg. vero, si per Iradilionem non iransferaliir rei doiiiiiiiuiii, id e>t, si res alteri solo C(mimodalo trHditlur, modo lamen ('oiiiiiKid.iim noii iiitendiil b)>ii('li*-ium Indiil^cntiHP (*i)m- niodiiiario coinedere. I*]vinnlur e\ Densione >. Congr. "26 .No- vniibris 171 i. — (inusset, num. 906., etc.

(JlAEK. \{V Ouihusnam rehus [ndulgentiae applieari pnssintj

hesp Applicari possunt liidiilj^fnliae (|uibuslibet rebus 5o/i- dis, nc ferro (pininii vel liiino ext «'plis, iil olim. Eli.im ronma vitro solido roiifccla rum appo^ilis liidiil^cnliis bennlin poii-sl. SoLie if,'itiir res, ipiac f.inle fraiigi huI larcrari p(»ssunt, ut |>a- pyrus, viiruiii insuiflatum, etc, exnpiendae sunt. Coustal ex rccenli Densione i\ Congreg. de Indulgentus *.

Hesohes :

10r)1). - r Episcopus potest conccderc Indiiliientias snis sub- ditis extra suam dMieccsim versanlibus. (piia lunsdiclioncni ba- bet pcrsoiiiilcm in illo< IVissiint vcn» Episropi concedcre lndul- fjeiilias solum pcr niodum fl6.vo/u/ioniv. |(|.im|iii' pro smIis vi\m. — Ita cnmmuntter

2* yui.«.(pie |Milest lucrari Indul^enlias pro abo (]uolil)et cbri- 8tiano vivnite per modum soluttonis seu satisfactinnis ; (piiim- vis eiiim Irinios mcnti non sil «ipfilicabilis iihcri, frucius t.imen satisfiiclioiiis iippliiiibilis esl. modo ille mI in siiiiu ^rdlMC. Sed ad boc rctpiirilur inlcnlio spenalis Indulgcntiam pro isto deler- ininjile lucrandi. .\pplicalio autem satisfaclionis lieri |K»tc^t i^'no-

ranti. non pciniii, iibsenti elc. Ila Suarrz. — Lugo. —

Larrni.r, n l;j-i7 , elc.

( P Maurel, io oprrr nUlo, p IK|,

920 APPENDIX

3° Non amiltuntur Indulgentiae rei alicui adnexae, nisi res illa oninino mutata fuerit, ita ut res eadem amplius dici ne- queat, v. gr., si Ecclesia omnino aut fere ex integro esset diru- ta, lodulgentiae ei inhaerentes cessarent. Neque amitluntur, si per successivas reparationes totaliter renovaretur, siquidem ea- dem moraiiter remaneret. Proinde nec amittit Indulgentias co- rona quae successive reparatur, licet globuli ex integro per par- tes subinde renovati fuerint. — Gousset, n. 905.

4° Indulgentiae non expirant morte concedentis, cum sint gratiae, nec ante notitiam revocationis. Indulgeniiae accipien- dae sunt ut sonant ; cum tamen sint graliae, large sunt in- lerpretaudae, servata nihilominus verhorum proprietate. Unde censendae sunt perpetuae, si datae sint sine temporis restrictio- ne. — S. Lig. n. 534.

1060. — 5* Indulgentia pro articulo niortis concessa non re- quirit applicationem Confessarii aut ministerium alterius. Expe- dil tamen moribundos nomina lesu et Mariae saepius iuvocare, et ipsis in mentem lucrandam Indulgentiam revocare.

6° Si moribuodus haheat plures Imagines, Cruces, Numisma- ta, aut Rosaria benedicta, potest lucrari Indulgentiam toties quoties nomen lesu repetierit, vel praestiterit opus requisitum (saltem probabilius), sive Indulgentiae ex eadem concessione, sive ex diversis proveniant. Sufficit tamen ad eas lucrandas, quodvis terapus, in quo verificatur mortis articulus, etsi pluri- bus diebus tautum postea mors sequatur. — Ita S. Lig. ibid. — Suarez, etc. Possunt pariter moribundi plures lucrari Indulgen- tias titulo variarum Confraternitatum, etiamsi eas ignorent, aut de iis non recordentur. — S. Lig. ibid.

T Requiritur autera, ut moribundus secum habeat res, qui- bus affixae suot Indulgentiae, scilicet Rosaria, Cruces, etc. At- lamen necesse non est, ut haec habeat collo appensa, brachio obvoluta, manuve apprehensa ; sed sufficit, ut haec sint in le- cto, vel iuxta moribundum appensa, licet ipse nec videat, nec langat, nec sciat aut recordetur, se habere. — S. Lig. n. 534.

8' Etsi expediat, ut omnia opera fiant in statu gratiae, id ta- men necessarium uon est, iuxta sententiam communem, sed sufficit ut ultimum opus in gratia fiat. — 5. Lig. ibid. ^.

\ Indulfientlarum libri omnes, diaria, summaria, libelli, folia, etc. in quibus earum conressiones continentur, edi non debent absque licentia S. Congr. In~ dulgent. (Decreta de libris prohibitis, §. III, n. 12.) — P. Maurel, p. 302.

DE INDI U.KMIIS KT II Bll.AEO 9il

CAIMT II.

\) y. I r II 1 I. A K ().

1061. — V(»\ luhilarum (l«'(hi(iiur, iuxlH plures, ah hrhraeo iobet, (|iio(l si^iiihrat (](iiii(|UH^esiinuin, (|uia apud ilchraeos aonus liihilaei aniio (]uiiM|ua^M'siin(> recurn-hat: vtl, luxla alios, ah eodciii verho si;;uili('Hiit(r soiiiiiii luhde, (]Uo luiiu-ctialur (]uiii<]Uri^esiiuus aiiuus. lu\la alios etiaiii luhilaeuiu deiluciiur a iuhal vel iohal ijuod si^Miilical f;erininare, (]uia anno (]uin(]ua- gcsiiiio terra non coleliatur, el incolae IVuctihus s|)onte genni- nanlihiis vescehimlur.

Ad iiintalioutMU luliilaei vetcris i(*s(aiuenti, instituluni e^t lu- hilaiuiiii Kcclesia^ticuni, (]uod Romae el m universo orhe cuin plenissinia peccatorum Iiidul^(>iitia, magno ^audio et >olemni- tat<> nunc celchratur. Post pnmam eius iuslitutiouem e\ decreto Ifoutfarii VIIl, aiiiio l.iSO, tiahilum est aiino i|U()()ue (]Uin(]ua- ^esiiiio; e.\ decrelo .'iiitcm I rhain M, (iiHtlihel auiio In^esimo; deni(]ue ex statuto Pauli II, ()uolil)el anno vigesimo (]uinto ce- lebrari coepit.

10(i2. DKPiMfio. luhilarum rst Iiululyeuiia plenana so- lemnis, quam Summus I*onhfrs aliquandn concedit omnihus fi' ilflihus ruin ohhijatKme nila ojiera pui iieratjeudt, Inhuens simul Confessariis sperialem potestatem a prrcatis re-n-K^nsque rrserratis ahsolrrndi, ac pleraqur rnta rommutandi

lliuc Iiihil;i('um mm dilTerl. nisi arcidrntalitrr, ah ludul^en- tia |)lciiaria ordiiiana, scilicct ralione soleiiiiniatis et jinvili-^io- rum i|)si adii('\itrum, el cti.im ratmuc uticrnmarum et e\lraor- dinariarum ^ratiarum, (]uae illud roncoinitaniur. llas enim ^ra- tias omnino speciales arKUunl miri el Mujtendi elTectus, (|uo$ luhilaciim |)ro(luc(>re .Mtlet, eti.imsi non liaiit solemnes Hdelium coaduualionc^i. iiec diviiium vi>rhum |)raedici'liir

lOKT - DiMsio. V.iriiim di^tin^uitur luhil.ieum. sciliret

1* luhilacum maius, i]uod rej;ulflritrr occurnl umni anno vi- gesimo (]uinlo. (]ui annus sanctus vocatur. Dicitur eliam luhi- lapum nrdinarium, eo ()uii(l <it lure li\um et deli^rmiiiatuni.

'2 hthilaruin minus, i)ui>(l solet concedi a sm^uli*^ Siimmis Poiitilicihu>i pnst uniuscuius(]ue e\«<llationem. rl in aliis pecu- Jianlius circumstantiis, ct dicilur luhil 'oum rj/raor(/iri<iriurn.

922 APPENDiX

3* Generale, quod conceditur uuiverso oibi, cuiusmodi sem- per est lubilaeum maius, et quandoque etiam lubilaeuui iwi- ms; sed concedi solet f/r6i, seu Romae soli, autequam orbi concedatur.

4' Particulare, quod conceditur alicui provinciae, civitati vel loco particulari, ut est celeberrimum lubilaeum Ecclesiae Am- ciensi concessum, quoties festura Annuntiationis B. Virginis ia diem sacrum Parasceves incidit ^.

Conditiones ad lubilaeum requisitae.

1064. — I. Ad lubilaeum generale, sive maius, sive minus, sequentes requiruntur condiiiones, scilicet V leiunium trium dierum, feria \\\ YP et sabbalo. 2' Eleemosyna aliqua, iuxta cuiusque facullatem. 3" Yisitatio Ecclesiarum, pie orando ad Summis Pontificis inlentionem. Olim ponebatur in Indullo: Qui processioni interfuerint vel Ecclesias visitaverint. Nunc proces- sio non iniungitur ut conditio indulgentiae. 4" Confessio peccato- rum cum sincero dolore peracta. 5' Communio in statu graiiae facta. Ita ex variis Constitutionibus, praeserlim Benedicti X/V, Bulla Inter praeteritos, 3 Dec. 1749, pro lubilaeo anni sancti. — Yide Compendium huius Bullae apud S. Lig. n. 536.

II. Pro lubilaeo particulari atlendendum est ad tenorem In- dulti concessi ; ordinarie tria tantum requiruntur, nempe con- fessio, Communio, et ^isitatio alicuius Ecclesiae.

Quaesita :

1065. — QuAER. 1' An lubilaeum lucrari possint absque ieiunio, pueri, senes, infirmi, vel alii, qui ieiunare non pos- suntl

Resp. Neg., m\ commutationem ieiunii in aliud opus obti- neant. Ratio est, quia ieiunium expresse praescribitur velut con- ditio ludulgeniiae lucrandae. Non enim iniungitur ut praece-

i Annus integer ordinarie conceditur Romae ad lucrandum lubilaeura waius; et anno sequenti concedi solet per extensionera oranibus aliis orbis christiani re- gionibus. Singulis auteni parochiis ad iubilaeum iucraudura concediintur tantum quindecim dies vel tres hebdomadae. Episcopus taraen potest idstis de cansis il- lud tempus prorogare lubilaeuin minus primura etiaru (it Romae, sed paucis heb- domadis, et deiiide extenditur ad universura orbera, ut, decurrente anno, tcm- pore ab Episcopo deterrainando fieri possit.

DE I.NUlL(iE>TllS ET 11 liiLAEO 9ii

ptUiii, a ({UO ii(\:L.>sildS eXcusHl, 8''«J <jh^i^ii<ilur ul coiiHiiiuni cuiii |)ioiiii>sioii(; liidulgrtiiifie. Conrca.Hani aulfiii iii lijhiUeo a|)|)r(>l);iii r,i<'uUat(> hiiiusinodi conimulationis ^ntirlcnt. — fta Laymann, lih. f>. Irart. 8. r. 8. n. M. — Yoit, num, 663.

Oi AKK. 2° An jtossit sntisfieri iriuniis iniunrtts prr leiunta alias (Irbita, v. (jr , si lubilaeutn fit trjujiore (Juadrayrsimae aut (fuatuor Teinporuml

Resf). ISeg., pei' se, cnm 5. Lig. /. 6. n. 536. et 538. R^lio psl, (luia iina solulione np(juil sati^licri dupliri onori ; Pl Ponlifcx, iniiioiiciKli) iciiiiiiuin, iiitpnriit scnippr iiuponcrc spccialem ohli- galioiiciii (It; rc iion adliiir priipccpla.

AtlaniPii, si Ponlifpx dplerininpt, vpI dplermin.Mi(lum pprmil- tal pru luliilaeo lucrando ipinpus, quo ex |)rapcppio Kcrlesiae iaiii scrvatidiiin pst ipiuniiim, iil p-t tpinpiis Oiiadra::p«iimap vel (jiialiior Tcinporiiiii. eo ip-o ccnsclur dKpcnsarc lid(dc«* ah ob- li^aiione (-oniiiiiil.itioncm ipiunii in aliud opus ohtiiipndi. — S. Lig. n. 536. Ilapc doctrina recenii Decisione S. Poeiutentia- riae coiilirinalur '.

1066. - Olakr. 3* An commutart possit vLsttatio hcclexta- ruin jiro imprditis'!

i 'Juarstionri proptttiine S. Pornilrntioriaf, rKrationf lubilaei a /'i<> l\ eonceui anno IMrt5.

I* Ulrura Kpitropi qui dHrrniintnt |pmpa« Qutdrigrtimt» pro labilMo ia tM Jinfrr«i lurraiiiln, in alia pia oprra romniularr )lrl>«4int iriunia pr«r*rripla, mt- >■(• abtdiiiMilia, in lorit, ubi r\ IjiuMalr 1'onliliria, ab ra di*p«nMrr •••Irnt ?

2" An Kpitropi, in ijonruui diormi labilarum in Irmput r«irh«U inridil, fd^ liliiu ilrrlararr pottint unirain C^Mnmuiiionrm, nrmpr 1'atrhalrni, •■fS«rr« ad gr*- tiaiii lubilari obiinrniltiii, oniitta ra i|uar ■ PoiiliGrr prartrribilur ?

^* Aii K|M»riipi Iriiipora ili«rr*a pm «arii* diorrrti* liH-it aJ Indnl|roliara 1« - biUri iibliiiruil«iu, ilrrurrmlr •nno, ■•ti|{n«r» «■Iranl?

l* Aii OinrrtMrii, lobiUri lrmp<-rr, ■btnltrrr ptMaint «o«. i|ai a«arp«lioai Ur- rilorii Ponlifirii rtmprrali •unl, non nbalaole rr«rr«aliuo* (arla ia HalU 2C Mtr lii IKr>()?

.V. Pumitrnliaria, facla prarmi«aoram rrUlioo* SS. lK>iitioo ooalro |*io /1, iatlt riuidrm SS l>omioi nirnlrm, rrtpondel :

Ad 4""'; /Vr inuNiMiii f M<i<iru^r«iMi«/r . rfi«M4« adsil ntttuilaa mlfnd* lactiriniii, $alitfil ilupliri oneri.

\.l '2—. .ifHimnltrr

Ad r^** : Kx noro Intlull» Samrliuimi. af/trmalite

Ad •♦*• • ^'egnlire, rl rrrurrrntlum rt$r a4 loenrmm t>rdinar*o4 fm i prati ilrbunl ifurta inalrurtionn.

Komar, dir 20 Un. IH(i5.

924 APPENDIX

Resp. Affirm. SicMoniales, carceribus detenti, infirmi etqui- cumque alii gravi de causa a visilalione Ecclesiae impedili, com- mutalionem huius operis in aliud a Confessario impetrare pos- suQt. Sic statuit Bened. XIY, in Bulla Inter praeteritos, et alii sequentes Summi Pontifices.

QuAEB. 4" An confessio et Communio commutari possintf

Resp. Neg., saltem generatim loqueudo. Ratio est, quia Bul- lae loquentes de operibus commutandis non loquuntur de con- fessione nec de Communione, saltem pro adultis. Imo expresse a Bened. XIV excluduntur in BuUa cit. §. 1", ubi dicitur, quod facultas commutandi pia opera non intelligitur data circa con- fessionem et Communionem (praeterquam pueris) aut orationem in visitatione necessariam.

Attamen, ut videtur, si quis, communicaturus die ultima, a Communione inopinato casu impediretur, commutationem Com- munionis, vel prorogationera lubilaei obtinere posset. — Ita communiter, ait Bouvier, opusc. de Indulgentiis et lubilaeOy €. 3. §. 4.

1067. — QuAER. 5° An pueri nondum Communione refecti, ea omissa, lubilaeum lacrari possint ?

Resp. Neg. nisi conirautationera obtiueant. Eruitur enim ex Bulla Bened. XIV, ibid., et Leonis XII pro lubilaeo, eos posse lubilaeum lucrari, commutata Communione, de licentia Episco- pi, in aliud opus pium. — Bouvier, ibid.

1068. — QuAER. 6" An Communio paschalis sufficiat ad lu- bilaeum lucrandum, si tempore Paschali lubilaeum celebretur ?

Resp. Affirm., nisi Comraunio specialis, pro acquirenda lu- hilaei Indulgentia, in Bulla seu Rescripto Pontificis requiratur. Constat ex Declaratioue S. Congreg. Indulg. die 14 -Decem- bris 1841, ut infra in fine huius Appendicis dicetur, n. 1086. QuAER. T An confiteri debeant sola venialia habentes^i Resp. Afflrm. omnino. Olim de hoc raagna agitabatur contro- versia; sed corruit post expressara Declarationera Bened. XIV, ibid. §. 77. Non taraen requiritur necessario absolutio, cuni de ea nulla mentio fiat.

1069. — QuAER. 8* An confessio facta in vigilia primae diei lubilaei sufficiat ?

Resp. Neg. Ratio est, quia omnia opera fieri debent intra in- tervallura teraporis ad lubilaeura lucrandum statuti. Potest ta- men inchoari confessio, sive in vigilia, sive ante, modo tem- pore lubilaei terminetur. Bouvier, ibid. Attamen fieri posset con-

DE l!SDl'LGENTIIS ET II BILAEO ft5

fessio in ea parte vigiHac, qiiae primas Vrsperas suhsequilur, quia prinia dies ecclesiaslico more a primis Vesperis compuiari solel; el lioc in InhilMiM) ordiiMrio rrbis ronslanter servatur, ut palel ex Bnlla Pnnjrxnantes, Bf^nrd. A7V, §. i. Iii.su[)er dies ad praesianilii operji iimin'ln, ul roM^tal e\ eiu^dem Consliiulio- nis §. 6. suini possunl vel natiirales, vel ecclesiaslici, nimi- Tnm a pnmis Vesptris unius diei u.sqHe ad integrum ipsius sub- seniientis diei vpsperlinum crepusrulum.

OiAF.H. *y Quaenam quantitas flermnsijnae ernganda sitf Hesp. V Si in Biill.i dicaliir : Qu\ dednit eleemosijnam, suf- ficil (pianlitas r|uaplil)el, modo nou sil ita parva, ut ferc Dihit esse videatur.

Itrsp. 2* Si diralur : Quantum cuique prn sua facultate nsum fuent, Innc (jii.inlilas debol iili.jiio iiiodo proporlionein habere cuni f.KMiUalibiis cuiuscjue ; unde obolum Iribuere sufliierel pauperi, non vcro diviti. — Ita satis communiter. — S. Lig. n. •J-2S.

I(i70. — Oi vKu. 10' An, vrl fjuomodo rlremosijnam facere drhrant pauprrrs, Hrligiosi et filiifamilias?

Hrsp. r Onines leiientur vel ad eleemosynam alitpio modo, saltem (ler alium, raciendam, aiit ad aliud opus pium a Confes- sario determinatum subroj;iindum. Ratio est, quia, ubi afjilur de aliqiia ^'rali;i obtinenda, imposMbilitas condilionem prae^ian- di abea non eM usal, sicut impitssibililas praeceplum adimplen- di, ul lam supra dictum est. — Laymann, c. 8., w. 12. — La- croix. n. li'2S.-H30.

Hesp. '1' Paupere> sati^racere possunt dando rem minimam. V. j?r., asNem. vel rriisiulum panis...., elc. Sed c<in>ulliiis esi hoc opus in aliud eis coiiiiniil.ire, ul dicii e\presse f.nrroir, ibid., el Laijman, ibid.

Hrsp. :r Keli^iosi et liliifamilias satisfaciunt, siaheorumSu- peru)ribus alupi.i eleemosuia ero^etur ipsoruiii nouiine. el ipsis scieniibus. Piiriter u\ore> p«'r viros, ei r.iiuuli pi r dominos, sa- tislih-ere pos«.iiiJl.

1071 — QiiAiK. ir An opera iniuncta in una hebdomada perfici omnia drbeant'*

Hrsp. y .Kfjirm., quoail inunia. Kvin iliir cl.ir. '.»

(luar sic iacei : (>iii pmcessioni intrrfucnnt, vrt I . i-

silavrrinl, et frna qii.irttt. M'\la rt Mihhiito nltrriu?^ e\ diia* bus hehdouiadis iViiinflrrrifi/, panterque sua ^yfccata coftfeui, et sanrta Cnminunione refecti furhnt, eteemosgnamque tribue-

926 APPENDIX

rint...., etc. Ex his autem evidenter patet, tria ieiunia eadem hebdoraada esse facienda.

Resp. 2' Neg. vero quoad alia opera. Ratio est, quia in ci- tata formula, quae usurpari solet, dicitur tantum ieiunia esse facienda in eadem hebdomada, non vero reliqua opera, ut at- lendenli ad ordinem grammaticalem patebit. Insuper alias se- queretur absurdura, nempe quod si processio iniungeretur, et quidem unica, v. gr., in principio lubilaei, nemo posset illud secunda hebdomada lucrari.

Affirmant tamen S. Lig. et alii plures innixi tum textu In- dulti, lum consuetudine fidelium. Sed ex utroque contrarium adstrui merito potest.

Caeterum evanescit diiBcultas, et clarissime patet mens Ec- clesiae exBulla PiilX pro lubilaeo post exaltationem suam con- cesso, 20 Novemb. 1846, ubi dicitur: V Pro Urbe: Qui a dic sexta Decembris usque ad diem vigesimam septimam eiusdem mensis, his visitaverint intra tres illas hebdoraadas (basili- cas...., etc.) ibique per aliquod temporis spatium devote orave- rint, et intra easdem hebdomadas peccata sua confessi, sanctis- simum Eucharistiae Sacramentum reverenter susceperint, etc. 2" Pro Orbe : Qui.... designandas (Ecclesias) vel earum aliquam spatio trium hebdomadarum bis visitaverint, aliaque opera de- vote peregerint, etc...

1072. — QcAER. 12" An vel quomodo lubilaeum lucrari pos- sint viatoresf

Resp. V Potest pro ipsis prorogari tempus lubilaei usque ad redilum; nec tenelur quis suum iter differre, nisi id commode possit. 2' Si reperiantur in itinere, dum incipitur lubilaeum in suo loco, possunt pariter illud lucrari post reditum. 3" Si trans- eant per loca, ubi lubilaeum celebratiir, possunt illud ibidem lucrari. Iia S. Lig. n. 538., cum atiis communiter. Constat ex Bullis variis pro lubilaeo. Consale modo cit. Bullam PiilX.

1073. — QuAER. 13° A/z lubilaeum pluries lucrifieri possitf Resp. Negandum videtur, nisi hoc in Bulla aut Rescripto con-

cessionis specialiter expressum reperiatur.

QuAER. 14° An per confessionem invalidam in lubilaeo tollan- tur censurae et reservatio peccatorum ?

Resp. V Affirm. probabilius, si confessio fuerit inculpahiliter nulla.

Resp. 2° Affirm. probabiliter, etiamsi confessio fuerit nulla culpabiliter, dummodo poenitens non omiserit sacrilego silentio

DE IVDIL«E.NTIIS ET IIBILAF.0 927

ipsa p^^rrala rescrvala. — \'id. Salmanttc. I)e Poenit. cap. 13. n. k\. — iiujo, l)e Pnenit. disp. '20. n. 110., plc. (a).

1074. (JcAKR. l.'I* An perret (fraviter, qui pnstqnam abnh' lulus est a reservatif, nnn niiplrt caetera opera praescripta*

Hfsp. Neg. cuni senltMilia ((»mniuni. Kalio esl, quia non ap- paret, luleni ohli^alioneni fiiissf; im|)Osilani ner|iie e\ natiira Iiil)il;uM, n('Hiir cx prjuTcpto Pniililicis a«il (lonffHsarii. Ita S. Lig. n. HM. — Lugo, disp. •io. ir l<i<» — Snlmant. c. 13. n. 57., conlra aliguos.

QrAKn K»* An (fui confessus est tempore luhUaei, et oblitus fuit confiteri percata sua reservala, possit demde a quocumf/ue Confess ario a hsolv i ?

liesp. r Affirm. si Confessarius hahucril cxprt^ssani iotentio- nem ah omiiihus peccatis eliam reservalis ahsolvendi.

Hrsp. ti* Affirm. ('tiaiii prohahtlius, si (^)nfessarius de hoc non co^itaverit, ()uia poenitens vi Inhilaei ius ac(|iiisivit ut a quolihct (^^nfcssario alisolvi possct. - Ita communius cum S. Lig n. 537., (Juaer. 4*. — Lacrou-, n. Ii4i»...., elc.

Si (piis autcm confessionem intra Iiihilaeuni incoep4>rit, ab omnihus pcccatis reservalis deinde ahsolvi poterit. — Laymann, Navarrus, elc.

107!». — (JrAKn. 17' Licelne tcmpore luhilaei quemlibet ex approhatis ab Ordtnario eltgere (U)nfrssartum'f

Hrsjt. Affirm., et haec fiicultas spcciatim respicit Moniales el carum Noviiias, imo et ipsos Rc^ulares. Ila dcrl.iravit Btnrdi- clus MV post (iregoritm Mll ct Alejandrum Ml. — N. Lig. n. Ii:J«.

Kvcipe vero casum compUcis. Dcclaravil enim Benediclus M\\ (luod cxira mortis articulum, Sacerdus nuni|uam, etiam tcmpo- re liihiliiei, ahsolvere polerit complicem suum in peccato turpi. (BuH.i Intfv prarteritosj .

(^)i;akk. IH* {)uousque se protendit potestas estraordtnana circa ahsoluttonem peccaturum?

Hrsp. Ni>i alilcr el expres^e declaretur, (ionfessani omneji facdliiiicm h.ihcnt absolrendi a quihuscumque peccatis, cli.im Scdi .\p()>l()lirac in Hulla 1'oenae, aut alias (|U(>moduiihel rc-

>; (lonfer i|uae de hac (pi.iesliouc supcrius dicla fucrunt «. 580.

928 APPENDIX

serTalis; etiam a peccatis Episcopo reservatis, etsi id non ex- primaiur.

lQ7g^ — QuAER. 19° Potestne Confessarius absolvere ab omni- bus censuris reservatisf

Resp. Affirm., plenaque illi competit potestas absolvendi a quibuscumque censuris, sive a iure, sive ab homine, quovis mo- do el qua\is causa latis, etiam locorura Ordiuariis, seu Papae et Sedi Aposlolicae reservatis, aut in Bulla Coenae contenlis, et alias quoniodocumque reservatis. Adverte tamen, quod in fa- cullale absolvendi a censuris Bullae Coenae non includitur fa- cuUas absolveudi ab haeresi. — S. Lig., etc.

1017. — QuAER. 20° Utrum Confessarius possit dispensatio- NES votorum concedere ?

Resp. Neg.; nam, inquit Benedictus XIV, facultas dispensan- di nou includitur in facultate commutandi. Non pauci Theologi asserunt, illum, qui tempore iubilaei fuerit confessus, posse deinceps a quolibet Coufessario votorum commutationem acci- pere, quamvis praefalamdispensatiouem tunc non postulaverit. Haec senlentia a S. Ligorio dicitur probabilis. — Ibid. n. 536.

QuAER. 21° Utrum facultas absolvendi a censuris includat facultatem absolvendi ab irregutaritatibus?

Resp. Neg. Ita communis sententia contra nonnullos, qui cen- sent irregularitates exdeliclo comprehendi sub nomine censura- rum. Exstant tamen plura exempla huiusmodi concessionis.

NOTA \° In lubilaeo anni sancti, seu lubilaeo maiori, suspenduntur toto anno oranes aliae ludulgentiae tam plenariae quam particulares, pro vivis ceucessae non autem suspenduntur Indulgentiae concessae pro defunctis. Imo ex concessicne Benedicli XlVj omnes Induljjentiae, etiam illae quae alias non erant defnnctis ap- plicahiles, iis boc anno applicari possunt. — Vide Bullam eiugdem Ponlificis iam pluries cilatam.

Excipiuntur a suspensione ludulgentiarum pro vivis ^1° Indulgentiae pro inori- bundis; 2" Indulgentiae pro oratione Angelus ; 3° Indulgentiae pro visitatione Sa cratissimi Sacramenti soleinuiter (^xposili (Indulgences des 40 heures) ; 4» Indu!- gentiae pro iis, qui comitantur SS. Sacramentum infirmis delatum ; 5° omnes In- dulgentiae, qnae ab alio quam a Papa conceduntur. Haec deducuntur ex Constitu- tionibus Benedicti XIV et Leonis XII.

NOTA 2° Nullus ordo necessario requiritur in operibus ponendis, modo ultimum opus in statu gratiae fiat. Si quis aulem labatur in peccatum mortale post confessio- nem, non tenetur iterare visitationes Ecclesiarum, ieiunia, nec eleemosynam ; tene- tur tamen iterum confiteri. Sic Benediclus XIV '\n Bulla raodo citata.

DE INDULCEMIIS ET II DII.ALO 929

DECISiONES IU:CKNTIOUES CLUIAE UOMAN.VE CIUCA I.M)LL(;ENTIAS

POSTlLATrM

Circa confessionem nd lucrandoi Indulgenlian requiiitam.

1078. — Duhium lo"». Per Decretum S. Congregalionis Indulgen- linrum, dafuin dir 1*2 Jun>i 1822, ctmceditur cunfes.tionem ancramen- talem pernrtnm infrn heb<tnmandnm anle festivitatem suffraijari potst ad Induhjeniiam lucrnndam.

QvKin. r An verbn infra helxlumadam, significent octo dies tantum quae fesliritatem immedinle praecedunt ; an vero hebdomadam iilam lotnm et inteijmm f/une anfe fcstnm decurrit, itn ut, es. tjr., confes- sio facta die Ihtminica su/Jrayetur ad turrandam Indulge-ntiam die sabbali hebdomadae seguenti^, in quam diem festum incideret, lamelti tunc \'.\ dics inter confex\iouem et festivilatem intercessisienl?

{)i VEU. 2* tn confe.%\io uctavo die ante festivitalem peracta, vi huius Indulti ui/fnujetui' tnnlum ad unam Indulgenliam lucrnndam; anvero per hanc confessionem aline eliam lucri/ieri poisint ln'iulge%- tiae, gune infra prnrdictum tempu.^ orcurrenl, et ad qwu lucrosuliU sairamcntali^ confe.uio caeteropiin requirerelur?

I)ul)ium 2""'. yiABii. An, cum in Bulla vel Brevi, quo eonceditur Indulgeniia, confesun tanquam londiiio sine qua non praen i ibilur, necetse sit ut sacrammtalis absolulio poenitentibus detur ad Indul- gentiam lucrandam?

S C()iigr«*uMlio InduUjentiis sacrisque Heliquiis praeposita, rfi- pondrndum essc censuit :

A(l Dubium primum:

A(l 1""': \/firnnilive quoad l*» parlem. .\egatire ifuoad i*^. A(l 2""»; .\egalive quuad !•"' parlem. Af/irmative quoad i*».

A(l Duhium sorumlum:

He.^pundetur neyalive.

In quorum /idem ctC...

Die 13 Deceml. IMl. ouRT Tom. II. 59

930 APPENDIX

POSTULATUM

De tabellis S. Yiae Crucis exercitio inservientibus. Beallssime Pater,

1079^ _- 1« Episcopus S. Flori [in GalJia) petit utrum Indulgentiae, quae lucrifiunt in contemplatione slalionum Viae Crucis, cessent si Cruces vel tabulae tollantur pro murorum dealbatione, pro iisdem pictura exornandis, aliave de causa, quamvis deinde et Cruces et ta- bulae suis locis restituantur?

Qo Quid si non omnes, sed nonnullae tantum supradictis de causis amoveantur? Quid si omnes Cruces cum tabulis per mensem circiter amoveantur, ut saepissime contingit pro murorum dealbatione?

3« Quid si, in prima ereclione, Cruces et labulae ila inter se adhae- reant, ut nullus exslet symmetricus ordo? Poteruntne intra eiusdem Ecclesiae ambilum contrectari de loco ad locum, ut aeque distent, quin Indulgentiae amittantur, et quibus in casibus nova erectio ca- nonica requiratur ?

Ex Secret. S. Gongregationis Indulgentiarum, die 21 Mart. 1836.

Quoad proposita dubia respondetur :

Ad 1^^: Non amittunt Indulgentias. Ad a^i™ : Gaudent Indulyentiis, non obstantibus, etc. Ad S»»»: Affirmative; et non cessant Indulgentiae, nisi pereunte materia.

POSTULATUM

De requisitis ad Indulgentias pro exercitio Yiae Crucis lucrandas.

1080. — QuAER. Utrum, ad lucrandas Indulgentias pro visitatione 14 stationum Yiae Crucis concessas, requiratur recitatio sex Pater, Ave et Gloria, praeter praedictarum stationum visitationem?

RESPONSUM

Ad consequendas Indutgentias pro visitatione 14 stationum Viae Crucis concessas, nihit aliud requiritur, quam divini nostri Redempto- ris Icsu Chrisli Passionem meditando, ex una ad aliam stationem se eonferre, in quantum muliitudo personarum praelaudatas stationes visitantium, vet capaciias loci in quo eaedem sunt exactae permiltant. Ita res est, ut ex Bulla Inler plurima Bened. XIII, 3 Martii 1726^

I)E IM)I UiEMTIIS ET 11 BILAF.O 931

confirmala pcr aliam Uudam Kxpoiii nobis Clem. XII, diei 16 lanua- rii IIM, ar Decrel. S. C. Indutg., diei 3 Apnlin 1731, ac eliam Brni Benedicti MV quod incipif : (!um taiiln, diei 30 .{ufjund 17il. liine est, fjuod .\<i()riimus lc, Ohrislo ; Palrr iioslcr; Ave M.iria, rtr ; Mi- senTi' iioslri, Domiiie, sit tanlum laudalnli^ romuetudo a pii% Chriiti fidelibus in exercilium viiilatiunis stalionum Mae Crucis introducta. Jn quorum fidem....

Die 22 Sepleiubr. 182D.

BESPONSIM

5. Congreg. Indulg. circa varias Indulgentias.

1081. — yi Ai;n. 1° itrum Sacerdos salisfaciat obligationi cele- hrandi Missnm pro defuncto, servando ritum feriae tel cviuscumgue Sancti, etiamu non .tit semiduple.r rel duplcr'!

yr^KR. 2' flrum qui privileffium hnbet pernonale pro quatunr MiS" iis in hebdomadi% sinfjulis , debeat cum pnramentis nijro colorr ce- lebrare, diebus uun impeditis, ut possit Induhjentiam plenuriam pro aniinabus defuncturum lucrari?

Ql.\ku. 3' itrum qui ceiebiat in altari privilegiato pro singulis diebus debeai semper uti paramentis nigris, diebus non impediii^, ut privileqii Induhjenlinm ronsequatur ?

yrvKii. V I Irum, ad lurrandnm Indulgeiilinm p' ■ : -

fii." 0 l)oiie el |)iis>»"ime lesu, c»ncessam, iifcmr tj/ .nn

addere pro inieniione Summi Pontificis?

QvsF.n. li" ilrum, ad Indulqenlin^ applii nhilex Cruribus, //i««a- riis, ele., ri/iM.f rilus sit nerr.ssmius piartciquam signum Crucii a Sacerdote, qui hanc farullatem accepii, facium?

QUAKH. G" / trum Indulgentia concessa cadat solum in Christo ex acre, liyno vel a'ia quaque maieria facto, iia ut potail cr tmaCmet in (iiinin transicrri absqur pcriculo amiticnili indu!gentiam ipst eoU latam ?

S. Congregalio Indulgenliis sacrisque Heliquiis praeposita ad ju- periora Dubta sic respondendum esse censuit:

A(l 1"'". Affrmative. A(l 2«"«; Aifirmalive. A(l 3"»»: tt in srruiido. A(l 4""": i\egntivc ».

I Poolcj lanipn Piui IX. Urtrtto ^l lulii I8MI Jain. J#«Ur«?il ■lii|tiM prf««« rtrilMnilai «««« «il KrdMiae inlrnlionrin , «ti Iarr«n4«ai liMliilgvaltAai •TAlMAi i O Ih)H9 r< itiittim» Irtvt, couccuaua.

932 APPENDIX

Ad oum: Negative i. Ad 6«'" : Affirmalive.

Die 11 Aprllis 1840.

INDULTUiM SS. GREGORII PP. XYI.

1082. — Quo socii Confraternitalis S. Mariae de Carmelo in po- sterum eximuntur ab inscriptione nominis sui in tabellis praedictae Confraternitatis^ ut iltius Indulgentias lucrari valeant, postulante R. P. Generale Carmelitarum discalceatorum.

Ex audientia Sanclissimi. Die 30 Apritis 1832.

Sanctissimus Dominus N. Gregorlus PP. XVI, pecuUaribus circum- stantiis ac praevia sanatione quoad praeteritum, benigne annuit in omnibus iuxta preces, servatis tamen in reliquis de more servandis ad formam praecedentium concessionum , contrariis quibuscumque non, obstantibus. Praesenti in perpetuum vatituro, absque ulla Brevis expeditione.

VARIA QUAESITA

Circa Indulgentias.

1083. — 1« An, ad lucrandam Indulgentiam vel fructus oralionis Sacrosanclae, etc.,.., necessnrio flexis genibus haec oratio sit dicen" da, vel an saltem in casu legitimi impedimenti, ambulando, sedendo, recitari valeat ?

2'' An parvi habilus seu scapularia sint necessario immediate super corpus deferenda, ita ut physice tangant, vel an super vestes retineri possint?

3° An Indulgentiae adnexae ad recitationem parvi Officii B. V. Mariae, a sanctae memoriae Pio V, valeant pro solo Officio Romano, vet an pro variis Officiis B. M. Yirginis, ab^auctoritate episcopali compositis, ad instar Officii liomani ?

^ Attamen, ex Dcclaratione S. Congr. die M Aprilis -1864, requiritur formula et aspersio aquae benedictae, ad corouas S. Dominici, et B. M. V. septem Dolo- rum benedicendas.

DE INDILGENTIIS ET IIDII.AEO 933

V Qni recitat hjmnum Veni Ocalor, ele non iuxta correetionem

inetri, ^ed iu.rtn pritlinum metmm, lucrnturne In^tultjentioJi'^ Doxo- logino (htjmni Vciii Oealor vdrintio inlm tenipu% Paichale et eilra, estne de rxsentia operis nd lucranda^ Indulfjrjitins?

In (inlliin hymnm Vcni Crealor doxolofjiam liahet auctoritate epi- scnpnlt propdsitnm ; fjui prnedirlum li\jmnn\i\ recitant cum ista do- xolofjia valcntne suas illius farrre Induhjentias?

?)• Antiphnna Rpjjina coeli, quae dici solet tempore Pfischali toco precum Anf^'elus Donjini, recitatur in ali'iuibus lucis cum rersirulis et responsis diiersis ab ilUs qune dfintur in Breviario Romano : aii reritnlift prnrdictae antiphonae citm ista commutatinne ius det aequale ad Indultjenlias?

Quibus Duh\i% ah V.minentis%\mi% Patrihmsnrris IndufgrntHt pmr- positts in iimernli Ctimjrcfjfitionr np\id Vn^irnnum, d r fiuinfn Mnr- tii IK.'»;» habila, mature perpensis totoque Consultontm audito, fue- lunt in voto rescribendum esse:

AM priim.in : \ yA'"'""" ="' P"n'»n. parlom.

] iSefjatire ad seruniiam '.

. , , ( yeiiative a«l prini.im i^arlem.

A(l .sccundum: \ , .e .- i •

( Afpimative aM .secuinlam.

. , . . 1 Affi\'mative ad primam parlera.

A(l lerlium : { %• ' • i

/ !Seqaiive a<I secun«iam.

A<l f[uarlum : — Meijalivr iu omnihus.

A(li|uinlum: — ISegative.

Dic 16 lulli 1H55.

POSTri.ATlM

lielative ad rorvna^ in spccicm annuii confectas.

10S4. — Atl quacsilimi : ftrum annuli aurei rel argentei, decem nodulit circumdati, quihus utitnlur quae lam piae per^ Ho-

snrium H. Virijinis recitandum, benelici pos^int cum uij"^,^^ /m- tlultjcntiis .'

HapondH Eminentiuimus Cardinalis Caslracanc, Poenitentiarius Maior, dc mandato Sanclitatis Suae (jrcguril \Vl ; Ncgalivc.

I SrJ /•iMi /V bpni(»n«» rnnrwil , «lie 28 Inlii III55, nl ll««* ortlia r#»«l«ri poMil, rliaiii nnn Qrmbut flriif , ab iit t\u\ infirniilalit c«tt«« ■ grnibM B<^Ua- «lii iiiipttliunlur.

934 APPENDIX

POSTULATA

De interventu Ordinarii quoad Indulgentias a Sede Apostolica concessas.

1085. — QuAER. 1" Utrum Indulgentiae locales, id est, quae cui- dam loco, v. gr., Ecclesiae, allari affiguniur, nullae sint et nullius valoris, ita ut frustra conarentur fideles illas lucrari quamdiu eas non permisit publicari illius loci Episcopus ?

Resp. Negative, quoad nuUitatem Indulgenliarum. Exspectanda tamen erit publicatio Ordinarii, poslquam illas recognoverit, ut sciant fideles an sint Indulgentiae plenariae vel partiales, el quae sint conditiones assignatae ad illas acquirendas.

QuAER. 2° Utrum Indulgenliae, privilegia et facuUates personales, idest, quae alicuipersonae privatae concedunlur, v. gr., Indulgentia concessa alicui pro articulo mortis, Indultum personale altaris privi- legiati, facultas benedicendi coronas B. M. V. cum appHcaiione In- dulgentiarum, sint pariter nullae et nullius valoris, quamdiu Episco- pus illas non recognovit, et executioni mandari non permisit?

Resp. Negalive.

1086. — QuAER. S" Utrum Indulgentiae quas Summi Pontifices omnibus totius Orbis fidelibus concessere in Bullis seu Rescriptis iam publicatis et ab auctoribus probatissimis citalis, sint nullae et nullius valoris, ita ut illas fideles lucrari non valeant, nisi antea ab Ordina- riis locorum in suis respective dioecesibus promulgatae fuerint ?

Resp.Negative.

QuAER. 4° Utrum, supposita illius promulgationis necessitate, Epi- scopus quicumque possit illas Indulgent/as, de quibus in tertio Dubio agitur, promulgare in sua dioecesi, modo eas reperiat relatas apud auctores fide dignos, v. gr., Ferraris, vel in la Raccolta?

Resp. Affirmative ex supra expositis, et in casu de quo in dicto Dubio. S. Congreg. Indulgent. 31 Augusti 1844 (pro omnibus his quaesitis).

1087. — QuAER. 5° Utrum qui oblinet diversas facultates ab Apo- stolica Sede, scilicet altaris privilegiati personalis, erigendi stationes Viae Crucis, benedicendi Cruces, Numismata, debeat exJiibere dictas facuUates Ordinario, etiamsi nulla mentio facta sit in concessionum Rescriptis ?

Resp. Affirmative quoad Viae Grucis erectionem, negative relative ad alias facultates, nisi aliter disposituminobienlis concessionibus. — S. Cong. Indulg., die 6 Febr. 1844.

DE I>DlLr;ENTIIS ET ILBILAIO 9tS

De Induhjrnlia in articulo mortis.

108H. — QosEB. !• ilrumnufficiat recilatio confe%uoni$ , id ett

CouWhuir, in Sarramn ' f ' '^ta, prorn'' wr

praescriplae, qunnd» , rutio cum I In

arliculo mortis'f

Rcsp. Ne^rnlivr, iiixla pr.ixim H Hultricas, ni.'*i nec»*s>il.is ur;:»'.il.

Qlaeu. *2" IJrum neccsse xH Irihui riribus recilare OmWWoT, 'juan- do administratur xacrum Viaticum, lixlrrma inclio, ac Indulijcntia in mortis arlirufo imperlitur?

Rcsp. Anirm.ili\c, iuxla pr;i\im »1 lluhric.is.

QcvER. V l trum infirmus plurics lucrari possit Indulgentiam pU' nariam in mortis articulo, apluribui Sacerdutibus facultatem habei^ tibus impertiendi ?

Rpsp. Nc^'.'iii\c, iti (Mnli-m morlis arliculo.

QtvFu. V Itrum Sacerdus valiile cunferat Indulgentiam plenariam in articulo tnortis, omissa formula a Summo Pondfice praescriptaf ob lihri defirlentiaml

Rrsp. Ncp;iii\c, (piia fonnula iiou csl lauluiu (lirediva, sed prae- cepliva. Die 5 l-ebruayii ISil.

POST! I.ATA De altari privilegiato.

l(lS9. — Qrvi n. 1 Qunennm sit altaris pririlegiati efficacia'^

Resp. Per InduI^MMitinm nllnri privilegiato adnexam , si speclelur moiis conccdenlis et usus poteslatis cla>ium , iiiteiligeiHlam csse ln(tul;^'ciili,im plen:iri;im (pi;ie :urim:iin >l)tim lilierel al) omiiil)US Purg:ilorii poenis ; si vero .speclelur applic.itionis elTectus, inlelliuen- (lam esse In(lulK«'nliam cuius mcnsura (llvinae misericordlie t^ene- pl.ncito ct accept;itioni rc«ipon«let. — .V. Conqr. die 2H lulii ISJO

Ql \KU. '1" I trum ilte gui retrbrnt in nllari privilrgialn pro iin juiis diehut, deheat semper uii par.imentiH ni^ris, diebuinon impeditis.ut tndulgentinm prirtlegii eonnequaiur*

Rc<|). Allirmalive S. Vouiir. Indulg., II April. 1810. S-^ >---(^ tur luilutgrntiam altaris pririlegiali, qui, pro defuncto < . s,

Miisam tamen legil de festo rurrtnti, guando dies est impedita. — S.Congr. Indulg. 11 Mart. 1851.

NoT4. i*rivilrgiiim inhtrrcl alUri , ■•n T»ro UpiJi ^«i «lUri frm a#rrt>it>it Tfl opjjorlnnilalr «nffn i pol.Til (V. Com.jrttj 2«* M«r». IMV.», ila nl, «liralo •!- tari, privilr|}iuni oun prrr«l, «t^, rrcr^iiKralo «lUrt »«b wiroi Ulalo, rrti«i«<«l. Iino Don prril priTilrf{iuiii , •* «lUrr •nb nMlrin liialo m^aUir , tcJ ia JiT«r*« E«cl«sii« loco {S. Conjff. /nJy/y , 30 Au|««li 4H47).

986 APPENDIX DE INDULGENTIIS ET lUBILAEO

DEGRETIJM

S. C. Indulg. de altari prwilegiato.

1090. — Andegaven. In generalibus ComiUis S. Indulgentiarum Congregntionis hahllis die29februarii 1864, Episcopus Andegaven- sis sequentia Dubla enodanda proposuit:

I. Utrum prlvllegium altaris privilegiati, sive reale, slve persona- le, appiicari possit pluribus defunctorum animabus in cuiuscumque diei Missa?

IJ. Utrum facultas apostolica concessa Ordinario Andegavensi ul in omnibus Ecclesiis parocfdalibus dioecesis Andegavensis ter in qua- libel hebdomada celebrentur cum cantu Missae de Requiem duin Of- ficia occurrunt ritus duplicis, quibusdam tanlum exceptis, possit li- bere in praxim deduci, an vero Missae de Requiem differeiidae sint in alias dies eiusdem hebdomadae, in quibus sit ritus semiduplex?

III. Ulrum Sacerdos gaudens priviiegio personali altaris possit in hebdomada, cum recurrit festum duplex, celebrare et lucrari In- dulgentias, an debeat exspectare festa semiduplicia ad easdem lu- crandas?

Sacra Congreg. respondendum censuit:

Ad l""": Negative.

Ad 2um: Affirmaiive, quatenus non occurrant festa semidnplicia in hebdomada. Ad Sim : Ut in secundo.

DalumRomae, exSecretaria5. Congr. /nofw/g^.jdieSOAug. 1864. POSTULATUM De Indulgenlia Portiunculae.

1091. — QuAEniTUR: An visitantes Ecclesias Ordinis S. Franciscr die secunda Augusti, lucrentur Indulgentiam pienariam toties quo- ties in eas ingrediuntur, et parumper ibi orant, et an requiratur ut Communio fiat in eadem Ecclesia?

S. Congreg. sub die 22 Februarii 1847 sespondit : Affirmative ad primam parlem, negative ad senundam partem.

In quorum fidem.... — Daium Romae, ex Secretaria S. Congrega- tionis Indulgentiarum, die 8 lulii 1850.

FINIS APPENDICIS DE INDULGENTIIS ET lUBILAEO.

A I) I) i; N I) A

(Adn. 152. parj. 3 42J

Qlaf.h, 7' An sufflrial altrilin cx mrtu poetiarum triupnra- liuiu huins vitar prn prrratn sufjrundarum, prnut a Den infli- guntur'!

Itrsp. Affirm. prnbabilius, modo sil siipornnluralis a\. Ua- tio osl, r (luia ronslare videlur r\ vrrl)is Triilfnlini, uhi ilicit: Altritin r.r tnrtu (jrhrnnar, et pnrn/irum concipitur : dislinfiuit cnim inl«T pocnns grhcnnao. et alias poenas ; 2* (juia in eius- modi niPlu omnos \erac allrilionis condiliones adesse possunl. — 5. Lifj. n. ii3. (6).

(a) Dum atlrilio supornnluralis cxlpilur, cxcludilur opinio corum, fjui siinirrrr aieU.int ;illr lM)iiom naluralcm, idfsl ul iiulical Sua- rez Ifc l^oenil. hixp. "iu. .SV- 7. 2. n. 7. quae .%tyli% n>\turae riribus eliciatur, nire ilta xit conrepta ex molivo aeternn et honesto, ut eit fugere pncnns infrrni rel tuypilU'linem peccaii, tirf ^j- tnoiiro rrm- porali et in^Hffrrente, ul cst ntare infaminm rei temporate lietri' mcntum, quia luter eiinm tempnralia (Inmna dantur a Oro propter nostra prccata. ('ui falsae upinioni Suarez deindc (ihiH. n. 8. ihc- slm opponil. (pitid attritio elici iIcIxmI cx grutiae auxiiio. Vid. euQ- dem Su.irezium l)i%p. \. Sect. 1. m. 3. i.

{h) l/iret S. Alphonsus ;'n. 413. ] nun dinitcatur, bano scnten- liain ab aliis prohahilisximnm, ah aliis rtiam mornliter certam ceo- seri ex C.roix, n (juo c.\ sump^il, a(Mi pnlerat, eaiulom ah aliis dici omnino certam-; attameii tria in ooiitr.trium a«Ucrlit : 1* quod Cardeuns dultitot. an iit moralittr certa; 2* ipiod coiitrarium scn- serint C.anus, P;isi|ii.il ku<. rl llurtadus npud Diana ,<\' (|uo«l Tri- denl num copulatiic diral gehennae et poeuantm, non \cn» rfwiifii- «firf distingunt gehennae vet poenarum. Indc conclud>l: Cum je- cunda |senleiitin) non careat sua probahititate, sattem ejtrinseca.

938 ADDENDA

453. — QuAER. 8° An requiratur initium amoris in attritio- ne ad iuslificationem in sacramento Poenitentiae obtinendamt

Mesp. Neg., si per initiura amoris iDtelligatur aliquis gradus caritatis perfectae, qua Deus super omnia diligitur. Ratio est, quia ad rite suscipiendum sacramentum non praerequiritur ne-

puto satius in praxi eam servandam esse. Exinde eliam Auctor pro- hahiliorem tantum dicit sententiam, quam proponlt.

Sed reipsa rationes istae S. Alphonsi nec quidpiam detrabunt fir- mltali doctrinae, quam ex communi DD. Auctor refert, nec ullam vel tenuem probabilitatem oppositae conciliare possunt.

Quod itaque attinet ad primum, Cardenas in hac operis sul parte posthuma et sane secundis curis indiga, se remque totam lapsus me- moria misere implicavil. Nam (Cns. Part. 4. In Prop. 1. Innoc. X, Disp. 2. q. 2. n. 69.) videtur utique loqui de poenis, quae ceu a Deo inflictae concipiantur ; sed mox (ihid. n. 70.) lectorem remittit ad Disp. 73. Partis 3. Porro hic loquitur profecto de iisdem poenis, sed non uti a Deo Inflictis; et idcirco (n. 14.-16.) concludit, huuc timorem non esse donum Spiritus Sancti, qualem exigit Tridentina Synodus. Quidquid ergo hic dixerit, ad rem non facit.

Quoad secundum vero, notissimum est, Canum (Vid. Faure Du- Mtat. Theol. Dub. IV. Sect. IV.) et Hurtadum in contraria, ac S. Alphonsus dicat, sententia fuisse, adeo ut Diana, ad quem ipse remittit, imo doctrina Hurtadi ad communem senlentiam confir- mandam utatur (Vid. Tom. 1. Tr. 3. Resol. 108. n. 2.). Pasquali- gum vero Diana ne nominat quidem, nec Pasqualigus ullum de hac controversia verbum habet. Quocirca totum, quantum est, defi- €it fundamentum, cui exlrinseca illa probabilitas superslruebatur. Caeterum falsas istas allegationes non ex se S. Alphonsus protullt, sed bona fide sumpsit ex Croix (Lib. 6. P. 2. n. 884.) ; qui sive in- 4iligenter has ipse adnotaverit, sive aliunde sit mutuatus, parum nostra nunc refert.

Quoad tertium denique patet, eam quoque rationem omni desti- tui eflicacia ; et contra communem omnium sensum per se evin- «eret, ad attriiionem non sutBcere metum gehennae, nisi insuper accederet metus malorum temporalium.

Quod vero subindicat (ibid.) S. Alphonsus, in Tridentini Concilii <5ontextu vocem poenarum non significare nisi poenas inferni ; id manifeste repugnat eidem contextui ; mox enim ibi subiicitur exem- plum limoris, quo concussi Ninivitae ad lonae praedicationem ple- nam terroribus, poenitentiam egerunt. Porro praedicatio lonae ple- na terroribus iuxta sacram Scripturam (lon. 3. 4.) haec fuit: Adhue quadraginta dies, et ISinive subvertetur.

Ai>nE?(DA 989

cessario aclus, qui exlra sarramrnlum pssontialitcr iustifirct. Atqui aclus carilalis, al(|uc adco dolor, qui ad rationem contri- tionis suffiriat, f/uautuinrinnrjue parru.% sit, omnem rutpam dc' Ut, ul ail S. ThoMias Suppt. (/. 'i. art. 3. Er^o, elc. .S. Ugo- riwi n. 440. Iioc dicit esse moralilor ccrtum {a\

CoDCcdi autcm potcst, initium aliquod amoris requiri, qua* tenus attrilio, ut ad sacramentiim disponal, cxcludcrc dcbct (ut sancta Synodiis lo(piiluri pcccandi voluntatcm ; alio(|uiQ autem, ut ail S. Thomas /2. 2. «/. 17. art. 8. aii(/uis introdu' citur ad amandum l)eum per hnc, quod timens ab ipso puniri, cessat a peccato, ut Aagustinus dicit (6).

(a) Cur S. Alphonsus dical, Ihcsim .sic inlellcctam cssc moraliter certnm, r;itio csl m:inif«'sl:\. N:»m «juacNtio oo domnm roridil, an in potMiiloiite pr;ioro(|iiiraUir conlrilio o;iril;ilo porfoci.i. .M<prt hanc non praoroquiri, sonlontia esl posl Tridonlinam Synodum in .scho- lis reccplissima, ul mordliler cert'i. Thosis porro «liroclo, ol imine- diatc impolil (piorumd;un opinionom, qni a<l>lrufhanl velul ncoes- sariam, c;irilalom (piaiiil;un urMjiio |)r;iodomiii.iiittMn (qua .«(cilicet Deus ililifiitur supor omnia), quae lamon non sulliccrclad homineni iuslilioandiim, ol idriroo romjMmi possot nim s|;itu pocoali morln- Jis. Ila, V. j?r., (i.ispar luenin iiidamnalis suis Iiis!itulionil»us Tlieo- logicis (Part. 8. Omtert. V. Cap. 4. art. 2.^ ; qui delnde (§. F.1 noi dubital assororc, hanr conlrilionem conreptam ex inchnata tantum caritate l)ei ntper omnia in ra^u nere%xi(ati^ fa/it et^e ad iwHficaiio» nem impii rum xalo .%arrumeuti voto ; xntt^ vero non etae eitra rntum necensHaiin cum.tolo nacramenti voto, ut quit fanctifiraniein ifra'iam recipial. Ilaec pcirro roriiliinl in oa Haii ol Kranolsci S)\\V\ parado- xa, de (piihus dioinm osl sn|)rrius iii no/. ad n. 454. png. 'Mi.

{b) Eodem .sonsu arnpnxl initium c;iritall.s S. Tliomas (ibid.i r«- peril iii spe. Sic enim se hahel intogor allogiilus lcxliLs : /n r»tt gt- nera'ionis npex esl prinr cnriiate. ^icut enim n'i7uii inlrndurilur od amauduin Deum per hor, quod limrns ab i/»ir) puniri. reMtnl a /»W- cato, ul Augwlinus dicit ; ita eliam spet introducit ad earilatem. im quantum alifjuii spernnn remunernri a l)eo, n '«■i

Dtum, et .scrvaudum praecrpla rim. In pionili - -id-

e«se spex veniae «lohoi, ut S\ nodus Tridonlina c\pro>sc deolaraL V©« nim, uti palel, hic ngilur de carilnlc. non quae iu aclihus aut lirao- ris aut spoi iiiolud.iiur. s»mI ipiao ox lllis alTot ' ' .....

Alii fuorunl, «pii oanl.ilom iiu ho.U.im rv -li,

qnao Doum diligoret, sed non super omnia. Ai enlm l*la esl cari- X^y quac croaturam praeforl Creatori ; quod cum poaltiis dfi»iniai

940 ADDENDA

(Ad^pag. 350. ante n. 463.)

462. — QuAER. 3' An requiratur propositum explicitum iu confessione^i

Resp. luxta S. Ligor. (n. 450.) triplex est sententia. Prima, quam pauci quidam (a) tenent, absolute affirmat; quia licel do- lor Includat necessario propositum, attamen explicitum requiri

essenliam Propostli ad veram poenitenliam necessarii, poliusquam poenitenlem ad iuslificatlonis recipiendam gratiam aplius disponat, ineplum prorsus ad hocbeneficium consequendum per se reddit.

Sunt denique, qui illud initium amoris seu inchoatam caritatem exigunt, quae ad veram (ut aiunl) conversionem peccatoris ad Deum necessaria esl. Sed nisi explicenl, quid sil ista inchoata carilas, pro- fecto nobis vendunl verba sensu vacua. Illud interim advertatur, ambiguam istam phrasim verae conversionis ad Deum esse technamy qua in damnatis suis Institutionibus luenin utitur (l. c. §. IV.) ad subinferendam necessitatem dilectionis Dei super omnia, de qua in not. praec. dictum esl. Admitti itaque potest et debet vera ad Dem» conversio, quae consistat, ut ait S. Thomas, in voluntate servandi praecepta Dei. At nisi haec voiuntas supponatur procedens ex mo- tivis merae attritionis, rursus in eam necessitatem perfectae cari- latis seu coniritionis delabemur, quam alioquin scholae cathoUcae non admittunt, noii quasi affectus poenitentis positive perfectuHi eum amorem excludat, sed quaienus ad voluntatem servandi legem Dei aliis motivis honestis satis excitari potest.

(a) Bene A. hanc opinionem paucis tribuit. Nam allegari ulique pro ea vides Pelrum Lumbardum, S. Thomam, Alensem, Alhertum, Scotum, Durandum. Yerum vel Bellarminus ipse (De Poenit. Lib. 2. Cap. 6.) falelur ingenue, veiustiores illos asseruisse utique neces- sitatem alicuius propositi, non distinxisse tamen inter formale et viriuale. Quocirca gratis pro hac potius, quam pro illa sententia al- legantur. — Item apud S. Alphonsum (n. 450.) citanlur pro eadena opinione Suarez, Caietanw, Bonacina, Henriquez, Valentia, Jieqi- naldus et Toletus. Atqui Suarez (De Poenit. Disp. 20. Sect. 4. n. 34.) Ihesim contradictoriam statuit; itemque Caietanus (Sum. V. Con- fessio, n. 12.) etBonacina (Disp. 5. Q. 1. Sect. 1. Punct. 3. n. &.} plane oppositum docent; Henriquez vero (Sum. Lib. 4. Cap. 24- n. 2.) tertiam sentenliam expresse Iradit; et Valentia (Disp. VII. Q. 8. Punct. 6.) diserte affimat, expressum istud propositum non re- guiri necessitate medii ad iustificationem, sed quandoque peccatorem

ADDENDA 'JH

TJdelur a Tridculino aicnlc : cum pmpn.uin non peccandi de ccutero (a).

Secunda scnlenliu, (juam Cardcnas vocal moraliter certam, ahsolnle nrj^al. Ralio csl, (juia dolor, si cx niolivo generali eiirialur, inrludil prnposilunj plane eflirax. Alioquin vero e\ Tridenlina S\nodo (juaiido allrilio volunlalrni pccrandi exclu- dit, suflirienler di«ponil hominem ad impelrandam praliam in Sacramenlo. lHbct, n. 8". — Laifmann. Cap. i. n. 6. — Sal- mnnt. Cap. ;>. n. .'ii. — Iaujo, hisp. li. n. .•»1., qui lianc sen- teniiaiu dicil esse communem inter recentiores.

Tntia senlcfilia, (piam communem dici lestalur S. Lifjor., do- cct, (juod si poenilens cogitct de vita fulura, dchel rormaliler proponerc emendalionem [b]. Secus, si poenitcns nihil dc fulu- ro cogilel. Naiu si cogilel dc fuluro, conscnliunt omncs, vix fieri possc, ut sinccre poeuilcns siiuiil propositum explicituni cl roriualc uou eliciat (c).

pOMf cum implicito tantum eiu.^modi proposito iustiftcari ; el dicil, ifwivitnque, (juin sinpnlarissimii opinioiie roiisuit, nercsH^iriuni esse ispliritum, (piaiido urm'l pns'tivum poiMiiUMHiac praereplum ; (}uasi sciliret ad impleiidum poeniteiitiae praeceplum non sunioerei poe- niteiitia, (piae ad iustifKMt Oiiein sullici ! Hr^inalilus deniijue e( Tolelus noii ila primani pracfiTunl, ul allerauj rciirianl.

(a) Ari^uiiDMituin, (piod |iro isia opinione (le>umitur e\ \erbi8 Coucilii TridtMitini, plane inlirmum esse oslendil Lu^o , 7ir Poenit. /)i>/>. li. n. T):!. , (pii ibid. praelerea palam facil, c.\ docuina Tri- denlini conlrariuin plane e\iiH-i.

(6) llacc oUligatio prorsus iiiuliiiter \idelur inculcuri. .Nam ^ coplalio (le vila fuiura ohorilur, fru.Hlra lii .soriuo de obli^aiioae; fpiando(juidem, ut in(|uil ncllarminus ( De Poenit. l.\b. i. Vap 6.\ fifri nori poleit, ut leruf .%il in ammo dolor de peccatis a</iiii<.wi, tfui% continutt (de futura vita co^itanli) oriaiur etium propositum tiiondi futuin. Sl \ero dc fnluro (Mjiitilio non uccurrul, fruslra iiiculcalur oblig.ilio, cuius nulia ude.sl ad\erlenlia.

(e) Ilor lain n .<iuh nde coiilra C\i iii pcrsoiiis pii.H, pracsertim (|ua6 diiigenler a pcii-at s diam lc^ibus sed plene dclil)cra(is ca\eiit, so* tefit(pic ad aliipn in foric lapsum d«»Icrc ««latim, ac semct Mn

viain ino\ rc>lilucre. (aim cniin prot>o»ttuni cj\eiidi a p« .oQ

flit in Ipsis no\a (piacdani \oluiitaM, quae luuc accedal, duiu u«l »U8* cij»ienil\iin sacramtMiliiin Pocnitcntiao sc (liNponunt, scd i-

ter clli.ibitualitcr nnna iiisit; hnc nil niirum, (pu>d ilc li .uu-

tate quodammudo rursus conlirmauda rorlc uou rccogilcnl.

942 ADDENDA

Suum autem de hisce iudicium sic S. Ligorius (ibid.) inter- ponit : Hae duae ultimae sententiae sunt quidem probabiliores ; sed quia prima non caret sua probabilitate {a)j in praxi ante factum {b) tutius sequenda est.

Cum autera, S. Alphonso teste (l. c), plerique etiam eorum, qui pro prima sententia allegantur, consentiant, quod si bona fide cum vero dolore confessus fueris sine proposilo formali, non teneris confessionem repetere; patet, in hanc conclusionem, quae unica ad praxim deservit, sententias demum omnes at- que DD omnium suffragium convenire (c). Accedit auctoritas Concilii Romani sub Benedicto XIII [d).

(«) Ita censuit S. Alphonsus, molus scilicel allegationibus, de qui- bus modo diximus.

[b] Perhaec, uii patet, S. Alphonsus ad tertiam potius sententiam declinat. Caeterum nola ipsi, ut videlur, non fuit opposita doctrina tradita, uii dlcemus, in Synodo romana aBenedicloXUI, etquidem In Catechismo pro pueris conscripto.

[c) Solus S. Aiphonsus, licet alioquin adnotaverit, eliam auctores primae sententiae iu hanc conclusiouem convenire, subdit tamen, se non posse ipsi acquiescere. Ita ipse: JSihilomims nec etiam va~ leo huic stnlentiae acquiescere ; ratio, quia cum prima opinio sit sufficienler probabitis, poenUens, qui gravem culpam et ceriam per^ petravit, tenetur cle ea confessionem explere, non lantum probabili-' ter, sed eiiam certe validam. Ast haec aperte repugnant doclrinae, quam alibi ipse tradit (Lib. 6. n. 505.) hisce verbis: Hic sedulo ad- vertendum., nonesse cogendos poenitentes adrepetendas confessiones,

NISI IMORALITER CERTO CONSTET, EAS FVISSE INYALIDAS, Ut rCCtC diCUnt

Croix, Gobat, etc. cvm commvni contra Anloine, quiinterrigidits au- ctores nostri temporis non infimum habet lucum, At vero in casu po- tius quam certo constet, confessionem fuisse invalidam, contra me- rito dices, moraliler certo conslare, confessionem validam fuisse: quippe in neganda necessilale repetendi confessionem consentiunt, ipso fatente, tum primae, tum secundae, tum tertiae sententiae Au- clores. Porro hanc necessitatem non negarent, nisi confessionem validam censerent. Doctores ergo moraliter omnes confessionem esse validam alfirmanl. Unanimis autem Doctorum consensus exca- none ab omnibus recepto moralem certitudinem parit. Ergo, etc,

Caeterum quod S. Alpbonsus ad singuiarem illam conclusionem deflexerit, duplex videtur causa extilisse. Nam primo quidem de- ceptus a Croix primam illam sentenliam pluribus adscripsit, qui eam nullalenus habent, ut in praec. nol. iam vidimus. Deinde vero non

ADDE5f)A 94i

(Adpag. 3GS. poat n. 489.)

400. — OuAF.H. 0* An effectus pecrati necessario in coufe»- sionr sit ej-jirimnidns?

Hisp. Dissciiliunl Docloros; sed scntentia ucgans) verior seviper mihi visa est, inquil Lugo Disp. 16. n. iio. ; (jui ralio- nem cx discriniine inlcr acluiii prrcjili externum cl rlTmuni pprciili sic pclil (ibid. n. iil).. : Hatio m» >munis huius

di/ftrfuliae fst, quod actus esternus, qui ti ...„., natur tiher a libnlale actuali actus interni, est tere et proprie pcccatum : ef- fectus vero postea consequutus, in somno vcrbi (jratia, non est proprie peccatum, ut dLnmus, sed cffectus peccati: in confessiO' itc antcm c.Tptirari dehcnt omnia et sola peccata: ideo debet rj- plicari adus cjtcrnus, quandu cst actu libcr; non effectus postea sequutus.... quta non potest esse peccatum actuate in eo, qui

salis julvorlit, primac illius sontonti.io patronos, qu()tf|uot domuiD siiit, (iiiiii siniiil rum aliis, ipso ralonto, iloocnt, Ci>nf(V>>ionrm iion esse ropotciMlam, hiiuil({ua(piam existimas^e, pruposiluin cxplici- lum nerrsxiiiite mctii ul iinjUii Valcntia ' osso iioccssarium, cl id- circo ipsos ad lcriiam polius sciilmtiam pcrtiiicrc, adoo iit prim» llla sentciitia, prouti a tertia (tisiiii^uilur, rcipsa vi\ ullum patro- num lialioat, ci idcirco Doiinisi cx (also supposilo aruiua ipsi pro- bakiilitas irihualur.

[d^ In Concilio llomano a Ronodiclo Xlll in Rasilica Mloranfnsi celeliraio anno univorsaliH lui>llaei 1745 (Tit. \\\ll. Cap. 3.) le- gilur: lu.HlrurlioneM nd Sarnimrnloiuin l'i>r ^^

fl pii^M".f primo nuaripienddtum usum et ru , , ^ J

simul et claras dnbiihus in nov/ri huiu» ConcHii /ine.

Porro iit liistniclioiic pro purris ad Sacmmontum roonitcDtiat^ accc>suris, qii;u« ad calccm oiusdeni Coiicil»i sul»iccia cerDitur, hacc (Parl. III fuuj. :io:l.i liatieulur:

Penitonlo. Chi id confeua aema dotore de peccati. t imuk prop^ silo di non prrrnr piu, ricrve it perdonof

Conf(Vs>(>rc. .sc »1011 ha almrno il dolort imperfello, cioe raltriiith' ne, col fermo proposito, ALVffvo iueuciTo, Hi non peccare mai piit, cerlnmente, n si confessa, la Confeasione non rale, #m» rieere U periiono dtt' perraii.

In ipiilius manifc>to ul suiliriontia simul nc(piip»rantur tun) ilotor impcrfcctu.Sf 8cu attritio, tum proposilum implicaum.

944 ADDENDA

actu non peccat; nec potest actu peccare, qui actu non agit; ille autem, qui ctormit, dum eius inimicus veneno moritur, nihit tunc agit; ergo tunc non peccat. Huc usque Lugo [a) : reliqua apud ipsuni yide, et non poenitebit.

(Adpag. d^^.postn. 484.)

485. — QuAER. 2° An necessario accusanda sit circumstari' tia consuetudinis peccati ?

Resp. Neg. probabilius, per se loquendo. Ratio est, 1" quia nihil aliud est necessario declarandum praeter numerum et spe- cies peccatorum ; 2° quia non est necessario explicanda consue- tudo, sive sub hoc nomine intelligatur habitus malus, sive ia- lelligatur iteratio eiusdem peccati; consuetudo enim sumpla pra habitu ex malis actibus repetitis inducto, quamyis sit vitiura, non tamen est peccatum (b) : consuetudo vero sumpla pro ite- ratione eiusdem peccati iam ahas declarati non facit ut pecca- tum iterum admissum, atque hic et nunc confitendum, sit vel gravius ex parte obiecti (c), vel diversum in sua specie. Exci-

[a) Hic agitur mere de obligatione, non secus ac in quaeslione, num exprimenda in confessione sint peccata dubie commissa, aut circumslantiae mere aggravantes. Et cum in praesenti quoque quae- stione prorsus dubia dicenda sit obligatio, uti evincitDoctorum dis- sensio ; ex generali principio obligatio exprimendi in confessione effecium peccati impotii cuipiam nec debet, nec potest. Huc faciunt;>. quae S. Alphonsus {Hom. Ap<st. Tr. 16. n. 29.) habel quoad contro- versiam de necessitate exprimendi circumstantias mere aggravan- tes: Talis Lex (inquit) est dubia; et nemo lenetur ad leges dubias, uti ostensum. est. Nec obstat hic dicere, quod in Sacramentorum rnateria nonpossimus sequi opiniones solum probabiles; qvia hoc procedity cum agitur de valore sacramenti ; secus de integritate.

[b) Polest tamen adesse peccalum negligentiae in adhibendis me- diis ad vitium emendandum necessariis ; quae quidem voluntaria negligentia eificit, ut voluntarii et imputabiles sint actus etiam in- deliberali, ad quos prava consueludo apta per se est impeliere^ [Yid. Not. ad n. 300. vol. 1. pan. 332.).

[c) Oaec ralio minus ad rem facere videtur; quia etiamsi maior quaedam gravitas ex hac consuetudinis circumstantia accederet^

attamen diclum iam est {Vol. 11. n. 484.) circumstantias mere intra eandem speciem aggravantes non esse necessario aperiendas. fa- ceret tamen ad rem ista ratio, quando circumstantia consuetudinis

AUDE^DA 9i5

pc, si (ionfessarius inlerrogel, ul coostat cx Prop. 58. ab Inno- cenlio .\I damniila. quae sic le^itur : .Von tenemur Conffstano interrofjafili fatrri peccad alicums consuetudinem.

I)i\i i^er sc, (juia .'ilimiaiulo ;;rr rtrc/V/rn> dorlarari drbri. ul Conrcssarius iudircl de slaUi poenilenlis in ordine ad absululio- neiu dandaui, vul denegnndni ; ()uod lunc locuni liabet. quando poenitens pnidenter dubilare potest de animi sui dispositione. Tel merilo tinien! potest. ne Torle in hor ballucinetur n

Caeterum in praxi eni\e indurmdi sunt pornilrnlcs, m ^in - caodi con>urUi(lineiii Confossario si^mper aperianl A .

486. — QrARR. 3* An declarawla sit rirrumstantia gradus incestus patrati cum consanguineis rel affinibus.

liesp. 1'. Prohahilias inre>tus inior consan;:uineos pt adines spccie non dilTerunt : ideo circumstantia consanguinilatis vel aflinitalis necessario c^primenda non videlur. — N. Ug. Ifom. aposl. Tracl. U. u. 17.

Jtrsp. 2*. Aperienda esl circumstantia coniunctionis in primo pradii lineae rcctac, nompe inter pntrem et liliam, matrem el lilium, soceruin ct nuruni r . - >'. Lig. n. 18. — Iiem de- claranda vidcliir circuinsiantia primi gradus consanf^uimtatis in linea collaterali. ncnipe inter fratrem et sororem. Atlamen con- trariam senteutiam probabilem vocat S. Lig. ibid. d).

el simul n(»;;li;:cMrinp in (*a fmemhiiida cniccrcl. ut acliis |>er se aul semiHielibernU, aul etiam pcnitus iiidclilK^r.ili rcahim gra\em in causa, idrsl in volunt^iria ncgli^ciitia assumcrf nt ViJ. not. praer.

ia) Non .solum ub circum>lanli;im consurtudiniK, srd (luotiesrnm- cpie poeiiilciiN ad\crl;il, se aul ccrlc ii(»n ritc dS; ': ' — ~ Siicraiiiciili rc(i)>i«MMl,iin, aul ))ruilciiU'm «lc i>U , '

feclu raiionem adessc, tenelur id aperlrc ConfMsarlo, nc \ldclicci sacramcntuin iiidigiic rcci|ii.'U.

[b) (^immcnil.indum ^.wc .semper fs( studium. ()uo iHx^nitrntr.^i Confessarii (>|)cm ad \iliorunj pnirndaiionrm pni«'aciui cunindam re(|uiruiit.

(c; Eadcin ilc » muni a<ltli' «'li.iin ihIit > • > ( '^rnrr-.

(</] Suirc/ , hc fornit. Itnp. ii Sf . 12.;. l>f y . '.xbut

convinguinilalit, qualrnus sunt ciicunaiantiae inceiluM,.... probabi- tius e%t non ututarr \prriein ptcrati, ut late Caielanuf i. i. f . IS4. arl. 9., et Tom. I. opu^r. liart. ult. liesp. .*i .^>>:o, et Cnno.

Kt Diana | Tom. 1. /r. 7. Hrtol. 107.) nlliita forum opinionr, qui divprsilatcm speciei iu inccstu admittunt, sutidil fa. t.!: Vrmn imt- iiiit Tom. II. 10

946 ADDENDA

Resp. 3*. Probabilius autem caeteri gradus consanguinitatis •vel affinitatis non sunt necessario declarandi. — Ita commu- nius. — S. Lig. n. 469. et seq.

(Adpag. 430. ante n. 550.)

549. — QuAER. 3° An liceat absohere cum iurisdictione dubia ?

Resp. Negative, nisi aliqua necessitas urgeat. S. Alphonsus n. 571. putat, eiusmodi necessilatem adesse, 1" si urgeat prae- ceptura annuae confessionis; 2' si poenitens debeat Missam ce- lebrare, yel communicare, et alias notam infamiae incurreret ; 3* si sacerdos ex obligatione celebrare teneatur.

QuAER. 4" An liceat absolvere cum iurisdictione probabili?

Resp. Cum S. Alphonso Lib. 6. n. 573.: Sententia commu- nis {a) docet, licitum esse absolvere cum probabili iurisdictione,

ta opinionem D. Thomae 2. 2. q. 154. art. 9. et Caietani ibid., quia incestus inler consanguineos el afflnes non differunt specie in genere moris et in iudicio sncramentali, sufficit, ut ille, qui cum sorore pec- eavit, dicat: Commisi incestum semel vel bis, non explicando per- sonam sibi coniunctam. Et quamvis gravior sit incestus cum filia vel matre, quam cum sorore velnepte vel consobrinia uxoris: tamen, quia ista grnvitas uuget malitiam intra eandem speciem, non est ne~ cessario confitenda. Et haec opinio D. Thomae magis placet, quam probabilem. vocat Filliuc. in Quaest. Moral. Tom. 2. Tract. 30. €ap. 5. n. 97. Dicendum est igi'ur cum Nvgno, diversitalem gra- duum non facere diversitatem specificam in incestu, sed esse circum- stanliam aggravanlem, quam ego probabiliter puto non esse in con- fessione necessario exprimendam. Et ita in terminis Gyptius, et ex noslris P. Megala, et alii.

(a) E tribus sententiis, quas de hac re S. Alphonsus (l. c.) recen- set, hanc secundo loco ponit. Prima, quam ipse tribuit Concinae, Anlolne, el Ellzalde, negat licere, quia ex Prop. 1. damnata ab Innoc. XI in administratione Sacramentorum non licet uti opinione probabili, ne sacramentum exponatur periculo frustrationis. Hanc porro prorsus reiicit (ibid.j, et advertit cum Viva, Wigandt et Go- net, quod Propositio loquitur de opinionibw circa ea , in quibus ni- hil potest Ecclesia...., non vero circa iurisdictionem , quae bene ab Ecclesia suppleri potest: et moraliter certo praesumitur suppleri in, hoe casu ob bonum animarum. Huc faciunt illa Croix (Lib. 6. P. 1.

ADDE5DA 947

modo opinio sii vere prohabilis, graci fulcita ralione el auclo- rilate. Ita Sanchez, Lugo, gui putat tntissunam, elc... et eam vocant moraliter certam Sanchez, Tamb., Carden., ac Oicasi., Jltsung, (tormaz, Sloz, etc, apud Croix, Lib. 6. P. 1. n. 117.

K;iii()nt's vide ypud cuiidem S. Alpfionsum, (\m exinde sic concludit : Posita iyitur ut certa hac consuetudme, certum esi, iicitum esse sacramentum ministrare cum lurisdiciione proba" biti ; qu.'nn(|uatn bene adverlil, quod Confessanus absntcendo, non ahsolverel cum sola opinione probabili, sed moraliirr cer^ ia, non dnecta ^CLTliludme,, sed riflesa.

Aliam, quain scqui se dicil, senieuliam sic proponil S. Al- phonsus, quae Dimirum docel ^ ul iu(|uil/ liciium guidem esse ministrare hoc sacramenlum poenitentiae cum iurisdtrtione pr(h babili, sed nnnnisi quando ade.st causa gravis neiessitatts, aui magnae utilitalis, ut aiunt Elbei (O; ei ^Vig., tel causa ratio-' nabitis, ui inguiunl Suarez (6) et Sporer. Raiio huius timiith tionis esi, quia ticet Ecclesia eo casu ob bonum animarum bene censeri po.ssit lurisdictionem suppl^re, tamen non praesumitur, nulla iusla causa accedente, vellc connivere merae libtrtatt sa- cerdotnm c\

n. 11".; : Qmndocnmque daiur opinio probabilia.... pro iuriidicti§m ne...., comwunisMima sentenlia eat nim Suar. Kon., Fill., Regin., Less., Ponac, Diann, Arer.nn, qwtd eliam Inm nuppleal Eci Usia,.,.', si ft.rte abnit iuri.niticlio. El hi>c in praxi lulum aul iHiraliirr ctf» tum es%e dicunl Sanchei, Ver-iretli, UicnMl., iamb.. Carden., .Arek* dekin, Spnrer, 1ionna%, Sto%, l.aurtntiuM.

(o) Klln«l Conf. \ll. n. :\\\. n«m exi^il cauMum gravit n - < .- tatis, hcd iu.ntam el ijrarem cnu.^am.

[b) SuarfZ iiiliil eiu^niodi liahel.

(c) PriiiHK, ul \i()i'tiir, S A)|tlu)iisu<i fuit. «jui hanc |»rnrrrdfO(J9 seu 8(*(MiiHl;ie 8fiil(Miti.ie i (iruuli ipsi* e.iiu ii|i|H'llal /i/«iM/ioiinii, Ceu (|uaiidafii terliam .H«*iitiMiti<tiii a M'ruii<)a di\«'r<*am (i>«liucle pro|)o>(iiI

Vernm >i lluMiroli»»* n-s >|)»rU'lui •luiii ! , i i >..>-

cuiKlae o|>|)o>ila exiidwlur, eiier\ari fiMli; . ^ - > nJ»^-

biiur. Nam si praecedeu.s Houteutia* lp«o faleate. evmmMuis tti, imo commuuis.nimit, el lulisuma. el n i : •» pr»-

nrae notae haheliir et iliriliir, quid « t . ... uppo-

Viiao opihioni, (|iiain ncuiine praecunlo Mai' .1. Tr. S.

q. 4.) iuvexil, et Sporer {Dm Poenit, n. IWk, uoum«i prae^idio

948 ADDEr^DA

(Adn. 551. pag. 482.)

QuAER. 8' An possU simplex sacerdos absolvere moribundum etiam praesente Confessario approbato'}

Resp. Dissentiunt inter se Doctores; et S. Alphonsus (Lib. 6. n. 562.) post libratas utriusque sententiae rationes suum tan-

trlum falsarum allegallonum denique communivit, nempe Francisci Bardi, loan. Sanchez, et Georgii Gobat (quarta itidem falsa allega- tio SuarezH apud S. Alphonsum additur), qui nihil taledocuerunt?

El quidem huius causae infirmilas exsurgit et prodilur ex eodem illo principio, quod communissimae prioris senlentiae fundamentum est, ex consuetudine nimirum (verba sunt S. Alphonsi) fere omnium confessariorum absolvendi cum iurisdicHone probabili. Hanc sane consueludinem sic testatur Snarezius (De Poenit. Disp. 26. Sect. 6. n. 6.) : Arduum tamen est, et praeter consuetvdinem etiam timorA" TORVM viRORUM cssc vidciur, omnes homines ad Id obligare, sciiicet, ut, si possU haberi, minister eligatur habens certam et indubitatam iurisdiciionem.

Eandem consuetudinem sic testatur et Card.DeLugo (DePoenit. Disp. 19. n. 34.): vsvs plane omnivm confessariorum hoc habet, ut ampleclantur sententias probabiles circa absolutionem a censuris vir^ tute Bultae Cruciatae vel lubilaei, vet alterius facultatis: et ita ab^ sotvunt, nonimponentes, quod ante mortem faciant se iterum absolvi ab aito, qui habet cerlam potestatem.... Cum ergo ex hoc usu com- muni omnium sequatur manifestum periculum omnium poenitentium, qui exislimantes se iam absolutos, non curant amplius de absolutione ab illa censura, et remanerent incapaces absolutionis sacramentalis, fatendum est, Ecclesiam propter hunc communem errorem ad impe- dienda illa damna conferre iurisdiclionem, vel certe sententias illas, in quibus fundatur illud periculum, non esse veras.

Sed ct ipse S. Alphonsus [cit. n. 573.) de universali eiusmodi con- suetudine haec habet: In Ecctesia adest universatis consuetudo fere omnium confessariorum absolvendi cum iurisdiclione probabili, ut testantur communiter Suarez, Lugo, Cardenas, Arriaga, Diana, Croix et omnes alii auctores citati pro hac senientia. Communis au- iem sententia Doctorum fundat moralem certitudinem de praefata consuetudine.

Porro en argumenlum, quod exinde ducil (ibid.) ipse S. Alphon- sus: Posila igitur ut certa hac consuetudine, certum est, licitumesse sacramentum ministrare cum iurisdictione probabili, cum ipsa con-

ADDENDA 'j(9

(lcm iu(Jicium proferl Iiisre verbis: llisee tamen nonobstantibus (scilirel ralionibiis pro affinnante a se allalis" puto non receden- itttm a ])riina srntenlia inTiipp nffjnnte' ob auctoritatem Ritua- lis Homani lie Sacr. l'oen\l. sub init. , ubi sic dicitur : Sed si periculum mortis immincal, approbalusque 'nota, desil Coa-

■^ueludo 1111 itilirtionein prnehraf , provt docrnt Suare:. yararruM, llarbu\a, Cardrna^, (Juaranta, Prllizzaritui ; idque probnnt ez iure Canonico, etc. Quod i«lem sic brfvius adhibel Suarozius (t. e. ». 1.): Et confirmatur ri universali Ecclesiae coniurludine, quae est *uffi- ciens .%i(jnum iuriidictionis, ut .vtprn dirtum e%t. E^t nutem unirer- salii Ercle^iae usus, ut xncerdotes xerure ulantur huittwwdi .-cilicel probabili) iurisdiclione in administrntione huius sacramenti.

rriirsliUita porrc» romFiiUdi hnc rl rrrla (lorlriiin, inm fnpiif prr so rorruit (jui(l(|uiil Spnrer vi Klbel po>l suuni Miirciiaui arJslruxe- ruul, (piasi scilicel Kcclesia Iribuerc iunsd.clionem nou velil, ui^l ad usuin ))rob;ibilis iurisdicliunis causn cogat ab eis excogitnta ali- cuius ncccssiiiilis, ;iul uiililniis, etc. E\ prnemis>is enim iurisdlclio cunsiMjuilur uni\(>r>;il('in coii^ucludinem. At<jui un.>ersnlis (-uiisue> (udo, (junlis |)er cummuuissimnm sentcntiam uubis exhibptur, cl (junlis i;iin e\l;ibnt vcl iiiitfijuam M;ircli;inlius nnscerclur \\[ p.itel e\ Lcssii, Su;ir('/.ii, Snnche/.ii, clc teslimonio nd jirobnbilis iuri^di- ctioiiis licitum usum nus|)inm grn>em ill. m necessitatls sru mapnae utililatis causnin re(juisi\ii. Krgo sinc causa Sporer el Kllud timo- rem inicccrunt. nc diTicicntibu^ forlc isliu«.modi cnu>I> periculo fru- slrnlionisid» dcfi'clum iurisdiclioiiis Nncmmciitum c\|)onntur, al(|UO adeo proi)abilis iurisdiclionis usus prupter hauc ratiunem e\adat il- licilus. Sed M;irch;inlium in irnnsvcr.Hum cgll, ut xidetur, cunfusio inter iurisdiclioncm dubiam nc probabilrm : nec saiis ille ad\crlissc \idelur, nd j)rob;ibilem iuri>dictioncm re(ju ri, ut (juls non tt*uu*re, sed solida ratiune iuui\us prudenter iudicet, sibi iurisdictiuQem non (Iecs>e.

Accedil rnlio, (juam Sunrez I. c.] suppeditat. Ad conrtnitntem (imjuit; et prudemem Ecctesiae gubrrnntionetH pertinet, ut iio» p#r- miltnt, Sacrainentum tam nrcesmrium (requen'er esse incerlum et dubiunt, qunntumruniiur exi%iat sub opiniunr probabiti. Kt hur pa- filer fncil, (juod linbcl t!rul\ ,'/.ift. ll. /*. I. n. \VJ. Inqu.ens ter^ Iwn est, Christum ita insiiluiMse Sacramenia, ut nolurtit eorum eUI' ministraiionem aut suscrpiionrtn < ^ et odkh

sam (idrtibus minislr>iluris aut * , . . , '. fiiMC

administratio aut suscepdo obnojia niitiiis \ciuputis aul diffntllali- bus non sit sec^tndum instilutionrm Chrinti ; ergo sf non sil atims mo- dus i'(/(iii(/i taUin administralionem aut susceptionem, nisi ^mU oj^

050 ADDENDA

fessarius, quilibet Sacerdos potest a quibuscumque censuris et peccatis absolvere. Possunt igitur simplices Sacerdotes ahsol- vere, si desit approbatus Confessarius ; ergo non possunt, si adsit approbatus. Ita S. Ligonus, qui alioquin, licet senteniiam suam dixerit communissimam (a), tamen etiam pro opposita af-

retur secundum sententiam tantum probabilem, licilum est secumdum hanc operari. El hinc duplex adversus illam Marchantii iheoriam argumentum. Nam quis neget, plus quam probabilem esse commu- nissiraam sentenliam, quae invectam a Marchanllo conditionem non requirit? Ergo ad prudentem et convenientem Ecclesiae gubernatio-* nem perlinet, ulait Suarez, et, ut habetCroix, exigil Christi inslilu- tio, ut secundum eam liceat operari. Rursus: quis non videt, innu- meris scrupulis et dilTicuIlalibus obnoxiam fieri sacramenlorum ad- ministraiionem, quando, ne frustrationis periculo exponatur, per- pendendus quoquesit gradusaut necessitalis, aululililatis, quaead nsum probabilis iurisdictionis ex huiusmodi Iheoria exigitur? Alqui ad convenientem et prudenlem Ecclesiae administrationem perti- net, ne sacramentum tam necessarium frequenter sit incertum et dubium; nec institutio Christi patitur, ut administratio sacramenti hoc pacto tum minislraluris lum suscepturis evadal odiosa, scru- pulisque ac difficullatibus obnoxia. Ergo.

Et haec quidem, utdixl, si res theoretice spectetur. Nam quod adpraxim attinet, licet cum S. Alphonso quis mallet, probabiii iu- risdiclione utendum non esse, nisi rationabilis aliqua causa hoc exigat, verlssimum est, quod advertit Georgius Gobat (Theol. Ex- perim. Lib. 7. n. 120.), eiusmodi causam nunquam non adesse. Pro- babiles enim de iurisdictione opinioiies fere versantur circa absol- vendi facultales concessas aut vi privilegiorum, aul indulio Bullae Cruciatae, aut occasione alicuius iubilaei, etc. Quocirca hic casus fere contingit, quando (ut inquit idem Gobat) postquam bona fide coepisli audire confitentemj oriiur tibi dubium circa unum vel alte- rum peccatum;diG proinde quando, nisi hac doctrina utaris, poenitens cogeretur confessionem apud alium iterare. Alqui, ut notum est, onus bis confilendi eadem peccata Docloribus nunquam non visum est gravissimum, adeo ut hac de causa a praemittenda sacrae Com- munioni confessione aut saltem ab integritale confessionis excu- senl. Ergo etiamsi horum paucorum seclari opinionem velis, gra- vis causa, imo et iis gravior, quas S. Alphonsus post Sporer ratio- nabiles ac suflicienles existimat, nunquam tibi deerit.

(o) Aegre profeclo inleUigi potest, quomodo communissima dici queat opinio, adversus quam, ut in praesenti, produci facile queant vigintiquinque ad minus Doctoresl Sed et aliud haec tol Doctorum

AnDENDK 951

firmanie scxdccim exprcsse, alios<|uc lacilc Doctorcs alN-^al; quibus Dovcm aiii e\ Lugo (De Pornil. Dnp. 18. n. 23. , Didiui fTom. •;. Tr. H. Hes. -20. n. 3.), IJHrbosa {Ue Off. et 1'otest. Kp, Part. II. Alleg. 25. /*. 79.), et Salmanliceosibus (De Pornxt, Cap. 11. n. 29.) adiungi facile possunt.

IiisiijHT sirul <|iii anirin.inlcm scnlrnliam scquuntur, Don in- firiiMiliir nci^.iotis probiibiltialcm ; ita rt cpii nc^anlcni pracfe- ruiit, iillro conrcdunt probabililalcm aflirm^intis, aut implinte, duni propriam opinioncm mcre probabiliorem dicunl, aul eliaai explicitc, ut Lczana, el Stcplianus a S. Paulo apud Salmanti- censcs (l. c), ac Viva, Sporcr, Elbrl, cl Card. Dc l.iigo apud S. Alphonsum (I. c.) ; e (juibiis poslrfmus, idcst Lupo, auclor sanc gravissimus, sic iudicium suum dc ipsa profcrt ^De Poenit. Disp. 18. n. 23.) advcrsus Aloisium Turrianum, (|ui hanc scq- leniiam dixerat improbabilcm : Vnde constat, excessisxe in cen- sura huius opinionis Luisntm Turrianum dicendo, hanc opiniO' nrm essc improbabilnn.... Certr srutrntia , quam tot , el tam graves Dortores tenent, negari non potest, fjuin probabiiis tii, praesrrtim cum fundrtur in verb^s Trtdentmt, qua$ non facile explicari poss-unt ab adcersanis (a).

disscnsio evincil; n(»mpc hnud Invicti roboris csse arfnimpnloin, quod in har, rcm c\ Hitu<ili Homano poiitur. Npjjup cnim supponi polr>i. illum Ipxtum tol l)o(*loribus fuissc iviiolum ; niM|u»' inmcD ininus proptcreu probatiilcm cciisufrunt anirmanlpm illi quoqac, qui ncf;.uiti puiius adhacs(»runt. Kt vcro cum plura in rom.mo (juo- quc Itituali sinl, (|uac ail ibMinitas scnliMilias perliiuMit ; asl alia quoipio rcprriuntur, ilc (|uil)us lib(>ra dispulandi in soh 'lis facullas Doctoribus pcr Kcclcsiam conccdilur. yuinimo cum Card. th Lui;o argumiMila uiul(^(jua.|uc cxnuisita rorro;:.i\frit, qinbus painlrm opl- nioiMMn iir^.inltMn, n sc adoplat.mi, (*omiiiuniter. rntionrni inI.iid nullalcnus commemorat.

(a' lileni l.ufto i)Uoad scnlenliain neuantiMn, qn.ini .tlitupiiii p->> pracferl, a<lNerlil (/. c. n. 25. . fuiidamenium pruetipuum pro eu ile- sumi abaii(|mbus reipsa plerique hi sunl f\ tinc conees>ionis, qai fuil subveiiirc ncccssitati ndelium ; quae .«aae c<*s»arc vidc tur, quaD- do (lonfes- * " f '- tain^ ralio \mf,\l meo ht^

rfirio ni'n V , < trsntitalem rtrbotum »cilic«t

Goncilil Tridentini , et concetMionin abioluta^. quom prima ttnlenlim (adirmans iiempe affrrl pro le Vnw poluil wfce^ etinm

xere ad concedrndam facullatrm rum tota Hla ajN/'... »..:...

952 ADDENDA

(Ad calcemNotae, qiiae incipit pag. 686. ct desinifpag. 693.)

Confer etiam Yitum Pichler, qui (Lib. 4. Tit. 7. n. 6.) ihesim hanc slatuit, et egregie Yindicat: Probabile est, Impedimenlmn Criminis non incurri ab illis, qui ignorant, illud suo delicto esse annexum a iure.

Ipse autem firmlus fundamentum slbi visus est in eo reperisse, quod Synodus dixerit, id ila semper cusloditum fuisse in Ecclesia: quasi scilicet non fuerit semper in Ecclesia consuetudo, utpraesente Praelato, sacerdos inferior possel absolvere morientem a reservalis. Sed (pace tanli viri diclum hoc fuerit) ista directe pugnare videntur cum verbis ipsius Synodi, quae expresse testatur (Sess. 14. Cap. 7.), quod in eadem Ecclesia Dei custodilum semper fuit, ut nulla sit re- sERYATio iN ARTicvLo MOUTis. Porro ubi uulla cst rcservatio, profeclo superflue quaeritur, qui facultatem habeat in reservala.

Adveriendum est praeterea, ante Tridentinam Synodum haudqua- quam ad excipiendas confessiones necessarlam fuisse Ordinarii ap- probationem. Ilhid unum itaque requirebatur, ut ab Episcopo vel Parocho iurisdictio conferretur, vel directe, quando sacerdos quis- piam ad excipiendas confessiones designabatur, vel indirecte, quan- do fidelibus facultas iiebat aliquem sacerdolem eligendi in Gonfes- sarium. Quocirca cum testante Tridentina Synodo cusloditum sem- per in Ecclesia Dei fuerit, ut in articulo mortis quilibet sacerdos quos- libet poenitentes a quibuslibet peccatis et censuris posset absolvere, res eo redit, ut cuilibet sacerdoti in eo casu iribuia censeretur iu- risdictio, et consequenter ut poenitens posset quemlibet sacerdo- lem eligere. Atqui, uti diximus, nulla tunc Ordinarii approbalio necessaria erat, atque adeo nulla esse poterat inter approbatos et non approbatos distinctio. Ergo inanis est hypothesis, qua fingitur, ex eorum temporum consuetudine approbatum non approbato ia articulo mortis praeferendum fuisse.

l.MU:\ Al.l'll\l'.l.ll( I s

^Mitmeris maioribui iUuijnalur lomuf, minoribus pagina.

Abortus. Oualc poccalum? 1. 4:J0. — An aliquando licilus? 4;U. — An poenas incurranl procuranlrs aliorlum? II, 871.

Absrns. An possil ahsolvi a pcccatis? li, 3j4. — An a ccnsu- ris? II, «i7.

Ahsolnlio. OuihusdanJa, nejjanda, dilTcrenda? 11, 518. — An, quando cl (pioniodo tribucnda rccidivis, consuctudiuariis? 4»3<i; vcrsanlibus in occasionc pcccali? 531; nioriliundi>? 383; duliic disposiii>? 31 !l, 'i'27; pucris anle prinuin (louniiuuio* lieiii, I, 4'J8; deliiloriliu^? II, *>30; coniplici lu peccalo lur- pi? 480. — Absolutio conditionata, 316. — Absoiuito pcr litleras, 3.'>4. -- Ouacnam ccrlitudo dispositiooi» ad al»iolu- lioncm sil rc(piisila? .*>*27. — .Kbsolulio a ccnsuris, 8 44; a ca<ihiis reservatis, 4ti;>.

Abstinrnlia a caruilius, ovis et lacticinii^ 1. ?»»3. ."»1:1. - .46- stinrntia al) openhus servilibus, 38»»

Acreytatio. K\\ nccessaria ad legem? I, !*7.

Accfptio rei alienae, I, CiO.

Accessio. Ounl per eam anpjiritur? I, 583.

AccHsalnr. I)e olVnio acrusatons II. l'J. — An sil irregult- ris? 902.

Acedui. Oiiid sil cl quac euM liliac? l. 171

Actus. Ouid el quoluple\? 1. 1. — Kui'» dolcs ul sil li-ini imis, mor.ilis, 3. — An actus e\ternuA aliquid addat? ^b Ao <lenliir aclus indilTcrenles? '25. — yuos |>0!isil le\ pr.iecipc- re? 89. — An uuoaclu implen posMnt plura prnccrpld? 103. An sint plura peccala, si plura praecepla uno nclu violca- tur? I5i. 153. — Quomodo ttdus lalcrrumpjQlur? 154. —

954 INDEX ALPHABETICUS

Aclus Fidei, 177, Spei, 193, Caritatis, 198. -— Aclus coniii-

galis, II, 797. Adiuratio. Quid et quotuplex, et quando licita? I, 349. Adoptio seu cognatio legalis, II, 711. Adulterium. Quid, quale peccalum?!, 461. — Quam obliga-

tionem restituendi inducat? 694. — Adulterium ut dirimeas

matrimonium, II, 723; quatenus est causa divortii a toro et

habitatione, 658, Advena. Yide Peregrims. Advertentia ad peccaium mortale, I, 145. Adventitia bona. I, 543. Advocatus. Eius obligationes, II, 11. Aedificatio. Quid per eam acquiritur? I, 585. — Aedificatio spi-

ritualis: eius obligalio pro Clericis, II, 31. Aequivocatio. I, 474; an aliquando licita? ibid. Aetas ad legem, I, 92; ad ieiunium, 506; ad Ordines, II, 597;

ad raatrimonium, II, 738. Affinitas. Quid? quoiuplex? II, 715. — Quando matrimonium

dirimat, et quo iure? 715, 717. — - Afiinilas ex incestu debi-

tum impedit, 717. Aggressor vitae, honoris, bonorum, pudicitiae, I, 423 et seqq. Aleae. Ludus alearum, II, 67. Altuvio. I, 583.

Agnus Dei. Quid sit? ad qualem usum? II, 136. Alimenta. Debentur parentibus, I, 397; filiis, 402;coniugi, 406;

fratribus, 761;spuriis, 760. Altare. II, 283. — Altare privilegiatum, II, 935 et seq, Amentes. Quoad leges, I, 92; quoad dominium, 542. Amissae res. Yide Inventio. Amor. Yide Caritas.

Amphibologia. An quandoque licita? I, 474. Angustia loci. Causa dispensandi in matrimonio, II, 767. Anima. Dispositiones animaead Eucharistiam, II, 228. — Quo-

modo Confessario agendum cum aniraabus spiritualibus? 550.

— Irregulariias animae ex defectu, 898. Animalia. An fera siol capientis? I, 560. Antichresis. Quid sit? an licifa? I, 828. Apes. Quid si avolariot? I, 563. Apparitor. Eius munera, II, 14. Applicatio Missae. II, 257. — Obligatio Parochorum applican-

di Missam pro populo, 265; quoad Patres S. L, 273.

r?(DF.\ ALPflABETlCOi f|(

Approhatio Confexxarii. II, 42i; eius neceilitM, ihid. — ip-

pro!);)ii() Kc^Milariiinj, i:i7. Kqua \n Rapdsmo. II, 167; in Mis»a, 191. Arma (ilenns proliit)it;i, II, 09. Arrhar in vendiliono, I, 803; in sponsalibus, II, 6I7. Artps. Quarnani excuscnl a ieiunio? I, 517. Arttfrr dirrs. An rxrusclur a iriunio? I, .*;|9. Asprctus obsccm. lulcr solulos, I, 4.77 et seq.; intcr coniugcs,

II, 809. Assecuratio. Quid sil? I, 829. Ass slrntta .Missao, 1, 374; matrimonio, II, 750. Attcntin in Missac nudilionp, I, 378; in Iloris, II, 9i; in con-

IrrtionJ* Sacramfnloruii), ISS. Attritin. Oiiid sil, an suflicial in SacrameDlo PoenilcnliacT

II, 3 43. Auditio Missae, l, 374; delraclionis, 480. Araritift. Oiiid sil, et quae cius tiliae, I, 169. Aves. Vide Occujiatm.

Balsamum in Contirmaiione, II, 183.

Banna. An et quomodo tieri debeant? II, 6i5; eorum di9pet>-

saiio, 630. Baplismus. Kius nalura, il, 166 ; matrna, 167; forma, 170;

iMmisler, 171; subirclum. 173; palnni, 176; cacrcmomac»

178. — Hiipii.smus (M*r o|M'raliout'm caoaream, 179. Barbitnnsor. An possii arlem suam exercere dic fe»lo? I, 39i. iieltum. An licitum? I, 440; quid in dubiodeeius luslilia? 441.

Prarliniilcs quaiido irrc^ulares tianl? II, 90i. Denfdtctin nuplialis, ||, 673. 7.77. Benefinatus. Quando rommillai simoniam!'' I, 390 ft tt^.: qoaA-

do teneatur nd erogandum supernuum p^iuporibus? 533 .

qiiando tencatur ad lloras? ||, ii. Benrfinum. (Juid? (piotuplc\ ? II, 89; modus acquirendi, amit-

trmli, rcsi^jn.imli. iAk/. et seqtf. Bestiniitas. (Jiiantum peccatum? I, 470. Bigamia. Indunl irregularitalem, II. 901. Blasphmia. Quid sit. quoiuplex. qiiale |>occiluro? I, 3i9. Bomtas actuum bumanorum, I, i c/ icr/.

956 INDEX ALPHABETICUS

Bona fides. Quoad praescriplionem, I, 580; qiioniodo fides mala

yel dubia uoceat possessori? ihid. Bona filiorum 1, 543; uxorura, 546; Clericorum, 552. — Bona

inventa, 563. Breviarium. Vide Ofpciim dicinum. Brevia, Bullae, I, 126.

Calix. Requiritur ad Missam, II, 285.

Calumnia Yide Detractio.

Cambium. Quid et quotuplex, et an liceat? I, 822.

Campsor. I, 822 et seq.

Candelae. Candela accensa ad Missam, II, 288.

Canonici. Eorum obligationes, II, 76.

Capitale. Yide Sors.

Capite damnati , an communicandi? II, 228.

Capitulam. Quoad leges ,1,88; quoad litteras dimissorias, II, 596 ; quoad censuras , 765.

Caritas. Q[i\df l, IdSetseq.; eius obiectum, ibid. ^ subie- ctum, ibid.; necessitas quoad Deum, ibid.; quoad proxi- mum, 202; quoad inimicos , 210; quoad pauperes succur- rendos,216; quoad delinqueutes corrigendos, 223 ; ordo servandus inbonis, 203; in personis, 204; vitia opposi- ta, 227.

Carnes. Abstinentia a carnibus, I, 503 , 513; quoad pueros, «fteV/. ; quoad caupones, 252; quoad mixtionem carnis cum piscibus pro dispensatis a lege abstinentiae, 521 , 522.

Castitas. Yotum castilatis , I, 368 et seq. ; quoad Religiosos, II, 113 ; coniuges, 801 ; ut impedimentum impedieus, 681; dirimens, 700.

Castrensia bona. I, 543.

Casus reservati. De nalura reservationis , II, 449 ; de potesta- le reservandi, 450 ; de potestate absolvendi a reservatis, 465; quid de casu reservato in lubilaeo? 921 , 926.

Caupo. An possit vendere vinum inebriandis , carnes coraeslu- ris in die vetito? I, 252.

Caussa. Quid? I, 8; quoad dispensationem legis, 112; irrita- lionem votorum , 363; eorum dispensationem et coramuta- tionem, 367, 370. — Causae excusantes ab auditione Mis- sae, 384; a ieiunio, 516; aJ) operibus prohibitis die festo.

I>nEX ALPnABETICCS §57

:I92; a furto, fiO.*;; a rcslilulionc, fiS2; a rcrilalionc Ilora-

ruin, II, 03. — Cnusacad ab^olvcnfJum subcondilionc, :\\9;

ad solvenda spon^^alia; 621 ; ad dispcnsandum in dcnunlia-

lionibus bnnnornm . 630; in impcdimcnlis mnlrimonii. 767. Celfhrnlin Missar. Halionc sarcrdolii , II, 260; ralione oflli-

cii, 261 ; ralionc slipcndii , 26.*»; de lcmpurc cl lococclcbra-

lionis, 276; dc rcquisilis ad cclcbralionem , 2H3 ; de Rubri-

cis, 289. Censura. II, 823; polcslns cam fcrcndi, 833; cius subic-

cliim, 837; cxcommuniralio , 8*>0 ; suspcnsio, 8M2 ; inlcrdi-

clum, 888; dc absolulionc a ccnsuris, 8ii. Census. Qiiid sit? ct qiiando lirilus? I, S2i. Certiludo. Qiiid? quoluplcx ? I, i.'i; lidci, 177; .spci, 193 ;ad

iurnndum, 3it ; ad dandnm absolulioncm , II, 527. C>.v.vfl/<o b'i;is , 1 , 116; (iispcnsalionis , lli; pracscriplioni< ,

57i; promissionis, 7ii. — Ccssalio a divinis, II. 892. Cessio bonorum. .\n dcbilorcm libcrcl? I, 681. Characier sacramcntalis, II , 130. Chirn(}rnpha. An vcndi possinl? I, Su3 , 806. Chirurfjus. Obli^nlioncs, II, 2*»; an irrcgularis .» on-.> Chocolatum. \i\ die iciunii , 1 , 508. Choreae. .\n vcl quando liciiae? I, 239. Chorus qiioad Canoniros ct Ucligiosos. Vidc Officium. Chrisma in ll.ipli>mo, II, 170; in Confirmaliouc , 181. Circumslantui. Qiiul? quoluplcx? I, 28; cjuoad rcslitutionem,

cui,quanlum, ctc? 666; quoad coDrcssioucm , II, 363;

circumslanliiic ag^ravantcs, ibid. Cives. Knriim obli^Miioncs er^a rivilcm aurtorilalcm , I , il2. Clandcstinitds qiiond miilrimoniiim , II , 73i. Clausura. Quomodo scrvanda? I . II.*); (pialc peccalum. si \io-

lctur? ibid.; quasnam pocnas incurrant violantcs? 880. C/mVi. An lcncanlur lepibus rivibbus? I, 93; eorum domi-

niuni. .'>N2; obli;^ationcs gcncralcs, II, 31 ; babitus, 39; ar-

tcs probibilnc, 66 ; pcmissio Clcriri. (juoiuplcv cl (juasnam

pocnas indural? 867 ; an (^lcrirus mcdrn |)osmI ruin a.iuNiio-

ne el incisione? 902. Codictllus. I)c rc(|uisitis ad codiriilum, I, 763. Carrus. An sit irrcfiularis? II, 898. Caelthatus. K.ms oblii:ntio. II, 32. Connrterium. Quando rcnscatur violalum? II, 863. Coenula dic iciunii , I, 510.

^58 INDEX ALPHABETICUS

Cognatio naturalis, II, 702; spiritualis, 708; legalis, 711.

Cohabitatio. An coniuges teneantur ad cohabitationem? II, 658.

Collatio quoad haeredes, 1, 747 ; beneficii, II, 88.

Collatio.swe collatiuncula. Vide Coenula.

Columbae. An occupari vel occidi possint? I, 562:

€omoedia. Vide Spedacula.

Commixtio. Quid per commixtionem acquiratur? I, 584.

Commodatum. Quid sit? eius obligationes ? I, 770.

Communio Paschalis, I, 499; ubi facienda? 500; adrainistra- lio, II, 203; disposiliones animae , 228; corporis, 232; in periculo mortis, 225; an tunc danda pueris, 227; amenti- bus, semifatuis , mutis et obsessis? 227; peccatori occul- to, 154; an dubius de ieiunio possit communicare? 235.

Communio frequens, II, 239, Communio spiritualis, 248.

Commutatio voti, I, 369 ; iuramenti, 347 ; poenitentiae, II, 413.

Compensatio occulta, quid? I, 609; condiliones, ibid.; an li- ceat famulis? 611; an detur compensatio in restitutione fa- mae? 483.

Complex in damno quoad restitutionem ,1, 651 et seq. ; in pec- cato turpi quoad absolutionera , II, 480; quid si peccatum aperiri neijueat sine complicis manifestatione? 374; si Con- fessarius illius nomen exquirat? 377.

€oncionator. An debeat ieiunare? I, 520.

Concubinatus. Quid sit? I, 460.

Concupiscentia. Quid? quotuplex? I, 17; quid ad actum huma- num? ibid. ; remedia, 20.

Concursus Quid si eligatur indignus, minus dignus, omisso di- gniore in concursu? I, 648. — Concursus ad peccatum et da- mnum. Vide Cooperatio.

Conditio. Ad legem , I, 85; ad orationem , 257; ad iuramen- tum, 338, ad votum, 351; ad lestamentum , 753; ad prae- scriptionem, 568; ad conlractus, 711 ; ad contritionem, II, 336 ; ad confessionem , 467 ; ad propositura, 345. — Condi- tio apposita in Sacramenlis, 147; in absolutione, 316; in matrimonio, 639. — Conditio ut impediraentum diriraens, 701. — Conditio turpis ad contractum , 713; ad matrimo- nium,II,640.

Condonatio debiti, I, 682; poenae peccati. Vide Udulgentia.

Conductio. Vide Locatio.

Confessarius. Eius munera, II, 497 ; eius scientia, 503; appro- balio, 422; iurisdictio, 428. — De modo agendi Confessarii

mEX ALPHABCTICVS 159

cum indispositis , .'i31 ; cum versaiilihus in occasiooc porca-

ti , ihid. ; cum liahiluatis el recidivis , 536 ; cum scrufiulo-

sis , I, lii ; cum rudihus, II, 518 ; cum animahus piis, 550;

cum morihundis, :\H:i ; an dehcal disponere pocnilcnles? 5i8;

an monere? .'ilO ; inlerro^Mre? !il:J ; (juid circa crrores com-

missos? Mii; an poenilens ohli^elur ad sc<iuendam opinio-

ncm Conressarii/ 1, '76; II, 530. Confessio aimua, I, 498; (pjando pracmiltenda adminislrationi

Sarrainentoruin? II, 150; an lien possil si^nis \el scripto?

354; cius inslitulto, ;)51 ; praeceptum , :{53 ; conditiones ,

354 ; intei?rilas , 355 ; causae ah inl»';,'rilale excusaoles, 372 ;

quando ileranda? 3!H); confessio generalis, eius occessitas

'vel utilitas, 395. Cotifirmado. NaUira, II, ls-2; matcria, ls:J; lorroa, 185; miui-

ster, 181); suhieclum , 187. Congre(jatwnes Homanae. Karum aucloritas, I, l!23; S. Coogr.

Concilii, l-ii; Kpiscoporum et He^ularium, ibid.\ de I*ro-

paganda Fide, ibid.\ S. Otlicii, ibid.\ Indulg. et Keliq., 125;

S. l*oenilrnliariae, ibid \ Dalariae, %b\d. Coniu(ft's. Koriiin ohli^aliones, l, iuO; socielas inler ipsos, nn

simul deheant cohahilare? i//i(i. ; lura , onera , donaiiuucs,

752; quoad dehitum, II, 790. Consanyuinei. An incestus cum coosaoguiueis iu variis gradtbus

specie (lilTerat? I, 4JJ1 ; II. Consanguinilas. II, 702. — Arbor coosan^uinitatis, 706 bis. Consctenlia. ^)iiid? I, 43; rerln et erronea , ibid.\ cerla el du-

bia, 45 ; scrupulosa et la\a, 50 ; probahilis el improbabilis, 56. Consrripti mililiae, I, 70 4. Consecratio. .M.ileria, II. 197; ItMmi. -200. Consensu.s ad pecc.iUim, I, liU; ad runtriclum, 724; ad ma-

trimonium, II, 637. Cunsensus pareiilum ad malruuuuium

liliorum, 649 ; ad .separationem coniugum, 662. Consentiens in damnum. I. 657. Consuetudo. (,)uiU? «juoluplex? 1, 134 ; elVeclus ad iniu-

cendani vel ahru^andtnu , i6i(/. Cun>uctudo i .i . aa

declarand.i in conleitsione ? II. 9i i Consuetuduuirii. An absolvendi? II. 536. Consulens dainiium, I. 653. Contemptui le^is ipi.imli) mortalis? I. 100. Continenttd. Vide < "rlibatus.

960 INDEX ALPIIABETICUS

Contradus. Materia contraclus, l, 711 ; consensus ad ipsuta^

724; subieclum, 718; eius obligatio, 733. — Conlraclus gra-

tuiti, 742; onerosi, 800. — Quid si iuramento tirmetur? 7^;

si error ycI metus intervenial? 726. — Modificationes con-

tracluum, 737; conditiones, 740. Contradus trimis. I, 818.

Contritio. Quid sit? II, 323; necessitas, 325: dotes, 336. Contumada ad censuram , II, 827. Contumelia. Quid? I, 486; quoad reparationem , ibid. Cooperatio. Quid? quotuplex? I, 244; ad peccatum, ibid.; ad

damnum, 631; quoad famulos, 246; operarios, 248; merca-

tores, 230 ; caupones, 232. Cooperatores positivi, I, 631 ; negativi, 662; ordo restitutioais

inter cooperatores, 671. Copia Confessarii. Quando dicatur deesse? II, 229. Copula coniugalis, II, 797 ; quando licita? ibid. ; obligala? 806,-

quaiis requiratur ad affinitaiem? 715; quid de extorquente

copulara sub promissione matrimonii? I, 691 ; quandoexpo-

nenda sit a sponsis cognatis pro dispensatione oblinenda?

II, 768. Corporis dispositiones ad Eucharistiam , II, 232; irregularitas

ex defeclu corporis, 898. Corredio (raterna. Quando obliget? I, 222; quis ordo servan-

dus in correctione? ihid. ; ex parte parentum, 404 ; ex parte

dominorum, 409; ex parte magistrorum, 411 ; ex parle ae-

qualium vel inferiorum, 225. Creditores. Ordo restitutionis, I, 673. Creditum. Eius venditio, I, 803, 806. Crimen. Quando sit publicum ut possit vulgari ? I, 479 ; impe-

dimentum criminis II, 723. — Crimen quoad irregularila-

tem, 903; criraen criminosum, 871. Crudfixus. Qualis requiratur in Missa? II, 288. Culpadid peccatum morlale, I, 142; ad casura reservatum, IF,

430 ; ad censuram , 826 ; ad restitutionis obligationem , I,

637; culpa theologica et iuridica, ibid. Cidtus Deo debitus, I, 234; debitus Sanctis, 255. Cultus disparitas. Quale impedimentum matrimonii? II, 72^. Currus. An possit duci in festo? I, 391. Custodes agrorum, etc, II, 28; aegrorum, parvulorum, domus,

gregis, I, 385.

lf(DE\ ALPIIABF.TICIS 161

Damnifirator. Ouoad roslilnlionpm. I, 637.

Davmum (MiHTurns in innlno. I. 781; fxru^^ans a rfslilutionc,

\h\il.\ a l«'<;p, \{)'\. — VmI»' Diffirultax. Dataria. Q\\u\ sii? quodnani cius niunus? I, IS.*;; II, 776. Dehita vx dflirlo, exTonlrarlu, I, 67i. Dehituin rnniuqalr : i*in8 h()n«*siHs in sp, II, 707; qiioad tPrnpus,

nioflnni, Ntcnni, SOl; eins olili^ralio, 806; f|nomodo ainiliatnr

ins iid illnd? 717. — Drhitum qno.id hona furlunae. Nide

Drhita. Derrptin. Vide Hrrnr, Dolus.

Drrisinnrs (Inriac Ronianao, (|noniodo ohliizcnl? I, 127. Drfrrtn^. Onomodo aix^-icndi in roniinodalo? I, 771; in vcndi-

lnnn*? HOl; in sponsalihiis? II, 6*22.— Dcfccins romnii<si in

confcssionc, an reparandi? .752. Defrnsor. Vidc Aggressor. Drflnrntnr. Ad (jnid lcmMtnr? I, 601. Delrrtattn n\orosii, ()nid? (pialc pcciMlum?!, 160; an detur iQ

ea parvilas maleriac? iWi. Delf-gatin. .\n delepalus suhdcleparc possil? I, 11*; II, l»9;

qnid de iurisdirlionc dele|jaia? ibid. Deltherntin ad aclum linmannm. I. 1.2; ad percatum, liO; ad

votnm, :{')1 . Deltrtum. Qnoad irrcfjnlarilaten», II, 905. Denunliatin. Kius ohh^atio (pioad solliriianlem ad lurpia, II,

480 — Dcnnntiatio ad rornvtionem. Vide Correctio fratema^ Drjwsitin. Onid? Omilis elTcrtus? II. 887. Dvfinsitum. Kms ronditioncs it i>l>li.':iii(»n('< } TTi Desertnres. Vidc Mitites

Destdertimi opcris mali, (pialc |H'rratnm? I, 160. Desptralin Onale |>crratiim? I, 19.7. Drtrnrlin I, 476. IJnid si drhrtum sil puhhrum? 179; si mh

inliimata pcrsona? thtd : re|»;irnlm dclrartionis, 18:1 Diaconatus. .\n Ordo sarcr. an Sarramentiim? II. 591. Diaronus. An solcmmlcr haplizarc possii? ||, I7i; Ommunio-

ncm diire? 20:t. Difficultas ^ravis, an cxm.set a pracrcplis humani*? I. 101 a Missa? 38i; n leiuniis? 516; ah Oflirio diTino? II, 61. oc»T Tom. II. 61

962 INDEX ALPHABETICUS

Dilatio restitulionis in morte, I, 619; implelionis voti, 360; ira-

plelionis poenilentiae, II, 411; dilatio absolutionis, 519. Dilectio inimicorum. Yide Caritas. Dimissoriae. Lilterae dimissoriae necessariae ad ordinalionem^

a quo concedi possint? II, 596. Discipulus. De obligalionibus discipulorum, I, 411. Dispensatio a lege, I, 109; a voto, 366; in bannis, II, 630; in

impedimenlis impedientibus, 683; in dirimenlibus, 765; mo-

dus eam petendi, 776; causae eara obliflendi, 766; dispensa-

tio in radice, 791. Dispositio ad Sacramenta suscipienda, II, 162; ad Contirmalio-

nem, 189; ad Communionem, 228; ad Poenilenliam, 323;

adUnctionem, 587; ad Ordinem, 597; ad Matrimonium, 675. Distantia. Quando excuset aMissa, I, 384. Distillatio. Vide Pollutio.

Distractio in Missa, I, 378; in oralione, 259; in Horis, II, 60. Dissolutio sponsalium, II, 621; matrimonii, 652. Divinatio. Quid? quotuplex, I, 263; quaenam eius gravitas?

264. Divortium. Quid? II, 658; quoad vinculum, ibid.; quoad habi-

lalionem et torum, ibid. Doctor. Officium doctoris in confessione, II, 503. Dolor. Vide Contritio. Doliis in conlractu, I, 726. Domicilium. Quoad ieges, I, 93, 94; quoad Ordines, II, 595;

quoad matrimonium, 750. Dominium. Natura, diyisio, I, 539; obiectum, 540; subiectum,

542; filiorum, 543; uxorum, 546; Clericorum, 552; aucto-

rum, 557; modus illud acquirendi, 559; in propriara famam,

540. Dominus. Obligatio dominorum, I, 409. Dona. An possint a iudice accipi? II, 4. — Dona sponsorum, 617, Donatio. Quis donare possit? I, 745; quaedonari? 747. — Do-

natio inler vivos, 749; mortis causa, 766. — Donatio coniu-

gum, 752; ad pias causas, 755. Dos. Quoad matrimonium, I, 547. Dotes contriiionis, II, 336; confessionis, 354. — Vide Dispo-

sitio. Dubium. Quid? quotuplex? I, 47; an cum^^eo liceat agere? 48;

quid in dut)iode existentia legis? Vide Probabilitas. — Quid

in dubio de adimpletione legis, seu obligationis? 79; de vo-

INDKX ALPflABETICCS 'M, !

l(>?:{.')i; (le iiJslilia ImIIi? 4il; de posscssiooe rci ahci. • ' ti:ti; dc ddiuno illtilo? (iUi; de iiifliixu sulTra^ii iniu^ii, ii.Vs, dc hwlulioiic dchili? 68'J; de prolc, ulruni c\ adullcno uaU 8it, vel i'\ quiili palrc? 695; quid in dubio de prccalis cum- missis? gravibus? accusalis? II, 360; de valore matcnac cl f(jriiiac in S.MT.iiuciili.s? li-2; dc luri^dirlionc? 916; ^W rescr- valioiic pcccali? i.'i6; dc mipcdiiuciilo nialniiioiiii? 69:1; de ccnsura? 8*29; de irret^ulariUilc:'' 896; de honiicidio, vcl mu- tilalione? 907. Duellum. I, i:i6; cius pocuac, II, 867.

Ehrielas. Ouid sit, cl (|ualc pcrcalum? l, 173.

Ecdesia. Eius pracccpla, I, 49 i, an actus, vcrba, aspcctus co-

gilidioncs lurp»'s iii Ecclcsia sint sacrilcpia? 295, i62; an

liiriiiiii m K«« li'sia sil sacrilcf;iuui? 299; an licet cclebrarc ia

Ecclesia violala? II, 281; quaudo violelur cl io cultum resli-

tualur/ 282. Educalio tiJioruiu, I, i02. A'^rr//i,v Sacraiuciilorum, II. \'M\; Bnplismi, 167; Eurbarisliae,

1!>:1; Sacrilicti ,Mi>>ac, 2.'J3; K\lrciiiac riuiujnis. .'»77; «'\rom-

municationis, 856, intcrdicti, 889. EteemoMjna. Ouando obli^ct? 1, 216; aD uxor, lilius, lamulus

possinl farerc cIccmosMiam ? 221. Emphntntsis. ()uid sit? l, 820. Km}tln). Vide \end\lin. Emf/lor. Eiiis obli^ationcs, I, 802; cmptor rci furtivae ad quid

tcncalur? 62i, 628, 80i. Epikfia. Oui.i .mI ct (piaiitlo liabcal lorum? I, 109. Efnscnpus. Potcstiis Epi.^^ctipi (|uoad dispcnsalioncm in lctfibus,

I, 111; involi>, 366; iu impcdimciilis inipt dicnlibus. 11,668,

in ilirimcnlibus, 765. — CpisiUipi obligationcs, II, 70; quoad

rcsitlcuiiam, ibid.; pracdirationcm. 71; visitalionem dioccc-

sis, ihid.; privilCfjia, i//i(/. Error in routrarlibus, 1, 726; in lloris, II, 54; in matrimonio,

697; ipioad iurisdictionem Confcssarii, 429; l\inH'bi. 754. Errores ii Pio I\ damiiali circa matnmonium. II. 695. Eufharislia. Euis mslilutio. II. 190; matcria. 194; forma, 200;

Mmi^lcr, 203; ncrcssilas, 224; in morte, 225; dispositiouc5

ad illam su>ripiciulam, 228.

964 INDEX ALPHABETICUS

Evictio. Quid? Eius effectus? I, 624, 803.

Examen. Quale praerequiratur ad iategritatem confessionis?

II, 389. Excommunicatio.l^aimai, II, 850; effectus, 856; praecipuae ex-

communicationes in specie, 866; excommunicatio minor, 855. Executor lestamenti, 1, 765. Exhaeredatio. An fiiius exhaeredari possil? I, 760. Exorcismus. Vide Adiuratio. Extrema Unctio. liisiitutio, II, 577; materia, 578; forma, 582;

Minister, 583; subiectum, 585; necessitas, 587; dispositio,

ibid.; quando, quomodo,ac quoties ministranda? ^Sietseqq.

Fama. Quid? I, 476; quomodo reparanda? 483; an cadat sub

nostro dominio? 540; quid excuset ab ea restituenda? 484. Famulus. Obligationes, I, 410; an possit facere eleemosynam?

221; se compeosare? 611; cooperari domino ad malum?

246, 247 ; excusari a Missa? 385; quid de furtis famulorum?

599. Femina. Quando pubes? II, 738; an Missae possit ministrare et

respondere? 287. Festum. De obligatione festa celebrandi, I, 494; de praescriptis

die festo, 372; de prohibitis, 386. Feudum. Quid sit? I, 820. Fideicommissum. Quid sit? et an licitum? I, 768. Fideiussio Quaenam sint eius conditiones? I, 826. Fides. Quid? I, 177; necessitas, 178; dissimulatio, 180; obie-

ctum, 182; bona fides ad praescriptionem, 580; ad posses-

sionem, 620. ^

Filius. Obligationes, I, 395; quoad dominium, 543; testamen-

tum, 759; vocationem, 399; matriraonium, 400; quid de furtis

filiorum? 599. Finis. Quid? quotuplex? I, 29; quomodo influat? 31. — Vide

Intentio. Foetus. Quando animatus? I, 431 (m nota); quid de abortu?

ibid, Forma Sacramentorum, II, 140. — Vide singula Sacramenta

in principio. Formulae pro testamentis, I, 757; pro dispensationibus peten-

dis, II, 781.

INDEX Al.PIIABETICOS 96.*»

Fornicalio Quid? (luiilc pfrcalum? I, 460; quoad rc.-tilulio-

ncfn, <)!») . Framtalto Irihutonini, I, ()97. Frwlus rri, (juul? I, 6*21; rci «ilicnnc vcncJilac, ibid. el sffjfj. —

Frurius Mis>.;ic, 11, i'i:\, quiiniio ^ipplir.incJus? 2^)1. Furtnm. Qiiniuplcx? I, 595; qualc pcccalum? i^id.; malcria

gravis, 596. — Fiiria iniiiui'!. 600 ri seqq.; uxnris, 599; fi-

liorum, ibid.; famulorum. ibid.; Hcligiosorum, II, \Oiel\fq.

— Causuc cxcu^anlcs a furlo, I, 605.

GaheUa. Vidc Tribulnm.

Geslio nrfjdliornm, I, 774.

(iradns. Iincslus, an sinl cxplicandi in confcssionc? II, 366. —

Rc^ulac ad copnosccndos «radus consanpuinilaiis. II. 703. Gravitas peccalorum, I. H2, in furlo, :)96; in lcgc, 99; in vo-

lo, 359; in iciunio, 509; in .Missa, 375; in operibus scrvili-

bus, 392. Gnla. Quid sit, et quae eius liliac? I, 172.

H

llabitns Clcrirornm, 11. 39.

Ilabiluatns. Quando ahsolvfndus, II, 537.

Ilaereditas lcsiamcnlaria. I, 752; eius divisio, 753.

llacrrMs 1, 191. — II. 873.

Ilacrfttn Qiio;i(l lcj;cs Kci lcsiac. I, 92; coruin pocnac. II, 866.

Ilasta. Yciidiiio suli ha^a, I. 812.

Ilomicidium. 1, 413; ipiid oh illud rcstilucndum? 688; cui resli-

tucnduiir/' 689; «pioad irrcgularilatcm, II, 905. Uonestns. II, 729. Ilorae rcfcrlionis in iciunio. I, 514. Ilorn cnmtncac. Ohli^alio, II. t2, quiDam ad illat UneaDtuf?

ibid.; (|uom(>do rccitandacT 53; quo urdine? ibid.; quid eicu-

set ah illis? 63. Hospitalc Qui ad illud dcicrunl prolcm, an dclKanl expcosas

solvcrc? I, 696. Ilostia pro consccrationc. Quid !»i fracta/ II, 200. ll\j\)otheca. Quod pant ius? I, 828.

966 INDEX ALPaABETICUS

Idololatria. Qiiid? quotuplex? I, 260.

leiitnium. Natura, 1, 505; obligaiio, 506; hora refectionis, 514;

causae excusantes, 516; quoad Comraunionem, 11, 232. —

Responsa S. Poenitentiariae circa ieiunium, I, 521. Ignorantia. I, 14, an detur in lege naturae? 119; an excuset a

poena? 131; an impediat irritationem legis? 133; impedi-

menti, II, 685;reservationem? 454; censurani? 829; irregu-

laritatem? 896. Illegitimitas . Quando auferatur? II, 900. Impedimentum soWens sponsalia, II, 621 ; impediens matrimo-

nium, 677; dirimens, 684; eius dispensatio, 765. — Videva-

ria impedimenta in Indice particulari tomi II. Impotentia quae excusat a Missa, I, 384; a ieiunio, 516; a re-

stitutione, 682; ab OiBcio divino? II, 63. — Impotentia ut

est impedimentura matrimonii, 758. Impuberes. Quoad vota, I, 363; quoad contractus, 719; quoad

ceusuras, II, 837. Incestus. Quid? I, 461 ; an gradus declarandi? II, 945; privat

iure debiti, II, 720. Index librorum prohibitorum, II, 876. Indissolubilitas Matrimonii, II, 651. Indutgentia. Quid? quotuplex? II, 908; conditiones, 1044; pro

defunclis, 1048. Infamatus. Irregularis, II, 902. Infamia. Vide Fama. Infans aut puer quando baptizandus? II, 173 ; confirmandus,

187; commuoicandus? 227; ungendus? 586. Infidelitas. I, 189, 260. Infideles. Quoad leges Ecclesiae, I, 92; quoad censuras, II, 837;

an eorum filii possint baptizari? 174. Ingressus in Religionein. Vide Vocatio. Inhabilitas ad contractum, I, 718; ad donationem, 746. Inimicus. Quomodo diligendus? I, 210. Iniuria. Quid? quotuplex? I, 590. Iniustitia. Vide Furtum, Damnum. Innocens. An possit occidi? I, 429; an daranari si iuridice habea-

tur nocens? II, 3. Integritas m confessione, II, 355.

l.MDEX ALPIIABETICIS 1167

Intcntio in implotionp Irgis, I, 101; in ronrpriionp Sarr-im«»nti,

11, li:i; III fiu.s susccpliODC, 16!^; ad Urdiucd, 162; iq Mim

applicanila, 257. Intniiirtum. II. 8S8. Intndicti rivihlrr. I, 7i3. Intfiprftatio W^\s, 1, 108. Intnesse in miiliio. Vide t sura.

Intnrogntio t\ui\v. (il a iudicf, II, 40; a Confe^sario, 513. /N/^rru/>/<o actuum, ad eorum iiiulliplicalionrm, I, 151; in die

ieiuiiii, ad romcsii(»m'm. 51*»; in |)ra«'srriptn»ne, 574; in admi-

nislr;iti()iM* S.ttTaiiMMiti, II, Hi; in llons, 56; in Mi<is<i, 291. Inventio. Outad dominium, I, 56:); (]uid de re uuper amissa

quae invcniiur? 564. Invidia. Ouid? eius liliae, I, 170. Ira. Oiihl? riu^ liliae. I, 171. /rrr7u/<ni/a.v. (Juoluplex*^ II ^'>7 «'x .l.f.-.in vo<? ..x deli-

rl«», 9o:t. Irritalio rHii.tne legis, I, 132. — IrriUlio voli, 362; luramcn-

li, 3i7. Iter. An licitiim di»» fcsto? I. 391; an r\cuset a miuijmj? 519. Iul)ens. Vidf ,V(/n»/iiriv. lubilaeum. .Natura, II. 921; conditione», 922. luitaei. CoinmunicMiio cum ipsis, I, 190; an eorum filii possint

hapiiz.in? II, 17i. Iuile.r. Ohli^iiioncs. II. 1; iudcx in fi»ro intcrno, 513. luitnium iii lur.imciilo. I. :Hn; tcmcranum. 4H7; forensr. II 1,

et seq. luramentum. .Natura. I, 337; hincstas. 340; condilioncs. ibui.;

in contraclu, 737. lurali Jnre^ II. 9; cM»rum mnnpra, ibid. lurisdittio a<l HlisolviMidiim. II, 428; in arliculo mortif. 431;

circa peccala reservata, 465; tpioad mairiniunuiiii, 750. lurisdirlio Ucfjularium , 11 , 437 ; Confe^iiarii res|MTlu .\lonii-

liiim, it(i. lus natiir.ili', I lis. divinum. lil. canonicum, 122; cifilf. 129;

llomaniim. tbid., (iallicum, 130. — Iu4 propnrtali^. 529. lustilia. (^)iiid? i|uoluple\? I, 526; ciui re|Miralio. Vide /?^-

xtitutio.

968 INDEX ALPHABETICUS

Labor die festo, I, 386 ; causae excusantes, 392.

Lacticina. Quando prohibita? I, 513, et seq.

Lactatio. Tempus lactalionis, ratione actus coniugalis, II, 805.

Lectio librorum prohibitorum. I, 237; 11, 875.

Lectoratus. Vide Ordo.

Legatarius seu haeres, eius iura. I, 758, et seq.

Legatum. Quomodo adimplendum? I, 763.

Legislator. Qua gaudet potestate? I, 85.

Legitima debita filiis, I, 760; parentibus, 761.

Lenitas. Irregularitas ex defeclu lenitatis, II, 902.

Lex. Quid? quotuplex? I, 83; auctor, 87; obiectum , 89; su-

biectum , 91; obligatio, 99; interpretalio, 108; dispensatio,

109. — Lex naturalis, 118; divina, 121: ecclesiastica, 122;

ci^ilis, 129; poenalis, 130; irritans, 132. Liber. De pravis libris , 1, 237 ; de libris haereticorum, II, 876;

quid de ludice? ibid. et seq. Libertas. Liberum arbitriura, I, 12; irregularitas ex defectu )i-

bertatis, II, 900. Ligamen. De impedimento ligaminis, II, 737. Litterae. Alienas aperire, I, 492; dimissoriae. II, 596. Liturgia. Qualis sequenda in Breviario? II, 45. Locatio. De contractu locationis, I, 819. Locus ad Missam audiendam, I, 382 ; ad restitutionem, 677; ad

floras, II, 51 ; ad Baptismum, 178; ad matrimonium, 756. Loteria. I, 830. Lucrum. Filii in dorao patris, I, 545 ; in ludo 831 ; in mutuo,

778, et seq.-y an excuset a Missa die festo ? 386. Lucrum cessans in mutuo, I, 782.

Ludus. Conditiones, I, 832. — Ludi Clericis prohibiti, II, 67. Lumen in Ecclesia, II, 219 ; ad Missara , 288. Luxuria. Quid? eius filiae, I, nO; volita directe, indirecte,

446; non cousummata, 449; consummata, 460; contra na-

turam, 465.

Magia. Quid? quale peccatum? I, 266. Magister. Eius obligationes, I, 411. Magnetismus animalis, an licitus? I, 270 et seq.

iNnrA Ai.pnABfTircn fif

Mnlefirinm. Ouirl? qiioliiplox? I, 2fi6.

Mnndnns .«^cii inl)»'n<^. A'l <iiji(1 lcnralur? I, 6?{1.

Mnndntnm. Riu<; ronfliliones , I, 77H.

MnrUns. An po«;sii irril«ire vola uxoris? I, 364 ; cius ohlipalio- nes. Vide Cnninges.

}fnter. An po^sil vola irrit.irf liliorum? I. ir.l; «'njs obli^alio- nrs. Vi(l(! Coninges.

Mntrrin lepis, I, 89; voli, .1.').') ; ronlrarlus, 711 ; Sarrampnlo- rurn, II, HO; Raptismi , 167; (^anfirmalionis, 18.1; Eurhan- sliao, 104; Popnilt^nliao, 30 4, Flxlremae Inrlionis, .'J78; Ordi- nis, .')0'2 ; M;ilrimonii, fiHf). — .\f;ilpriap parvilas an d»'lur in l)ln«phpniia? I, .TIIO; m iiirampnlo promis<;orio, 3i.5; in .Mi.s- Rao aiidilionp, 37.'); in re vcnprpa . 4iH; in violalione ieiunri. .')09 ; in esii rarnium dip ah^iiiupntiap , 501 ; in fnrlo? r»01 .

Mntrimnnium. N;itiira, II, f»34 ; ronspn-us. f»37 ; matpri.i el for- ma , H76; minislPr. r»70 ; ijnil;iN, fifd ; indiss(»luhilitas, fi.^JS; divorlium, fi.'>0; imprdimpnl;! impfdnMJlia , fi77; dirimpnlia, fi84; auriorilas ea consliiuendi, ihid. : dispensalio, 773; re- validalio, 78i.

.Mntrina. VkIp Palrinns.

.\t(itutinnm. An sp();irari possita Laudihus? Ij, .'J7 ; an Norlurni spparari possiiil? ibid.- an Pliam inlpriprla nortc? .^8 ; qua hora rerilandum, 48. — Vidp llnrae Cannmrae.

Sfrdirns. Eius obligationes , II, 2J>.

Mmdannm. Onid? (pioiiiplrx? I. 472; quale pecralum , tbtd

Merrntnr. VuIp Venditin.

Mfrrntnres. Ouoad rooperalionpm , I. i.^^O.

Meritnm. Ouid? (piotuplex? eius fondiliones , I, 39.

Meius. Quid? (pioiiiplpx? I. 20; (juid ellinal in legis Tiolatiiv np'0!l. 10.'); in iiiriimpnii»? 3ifi ; in volo? 353; in ronlra- rtii ? 7'iS ; in spon<alihiis? II. fili; in malrimonm? 735

Mililrs. OllifM m hrllo, I. \U) : «pioad restilutionem , 704; an irrp^iilarps? II, 902.

Milittn Diimnum eius orcasione . I, 704.

yintslrr S;irriimpnl(»rum , II . lU ; piiis ohli;:.iii.> cpio.i.l inlni- lioupm, H.'». lifi; prohil.item. MH; S.irr.impula minislran- da. 1.'>I ; indi^nis nc^amla , 154.

.1/i;ior. Quis sti .» I. 719. 72» ; aa conlrahpre valeal. ihiH.

Missa. Audilio in fpslis , I . 372 el srq. ; praesentia . 374; lo- ('US, 382; modiis, 378. — Miss.i parorhi.ilis . 383; cau«».ie pxrusantps. 3Si. .Sarnlirium Mis^ar. \\(\c Sa*nfinum.

970 INDEX ALPHABETICUS

Mohatra. Quid contractus mohatrae? 1, 810.

Mollities. Vide Pollutio.

Monialis. Status in Gallia, II, 126; clausura, 114, 880. — Vi-

de Religiosus. Monitio. Quando a Confessario facienda ? II, 510 ; quid in du-

bio an sit profutura? 511. Monitorium. Excommunicatio in monitorio, II, 831. Monopolium. Quid? I, 814; an licitum? ibid. Montes Pietatis. I, 796. Moribundus adiuvandus , II, 372 et seq. ; sensibus destitutus ,

384 ; dubie dispositus , ibid. Mortui civiliter. An contrahere possint? etc. I, 723. Motus. Vide Concupiscentia. Mulier. An possit esse testis in testamento? I, 754; in matri-

monio? II, 739. — Vide Uxor et Femina. Munera. Vide Dona. Mutilatio sui , I, 414 ; aliorum, 420 ; syllabarum in Horis cano-

nicis, II, 56, 59 ; irregu!aritas ex mutilatione, 905. Mutus. Surdusmutus cjuoad confessionem , II, 411; tacens

quoad damnum, I, 662. Mutuum. Quid? I, 775 ; obligationes, 777; an liceat lucrum

percipere ex mutuo? 778; ex damno emergente? 781; ex

lucro cessante, ibid. ; ex periculo sorlis? 783 ; ex titulo le-

gis civilis? 785; ex locatione pecuniae? 788.

N

Necessitas excusans a lege, I, 104. — Necessitas Fidei, 178 ; Spei, 194 ; Caritatis in Deum, 200 ; in proximum, 202 ; in ini- micos, 210; in pauperes, 216; excusans ab auditione Mis- sae, 384; a prohibitione operum Servilium die festo, 392; a ieiunio, 516; a furto, 606; a restitutione, 682.

Negotiatio. Vide Yenditio et Contractus societatis. — Vetita , Clericis, II, 69.

Nocturni. Vide Horae canonicae.

Nomen. Nomen complicis a Confessario non exquirendum , II , 377.

Nosocomium. Vide Hospitale.

Notarius. Eius obligaliones, II, 17.

Novitiatus. An necessarius ad profcssi,pnem religiosam? II, 94.

Nuditces. Vide Aspectus.

.\umerus pprratnrum undr rf'[)»'Uhir? 1 , 153 ; p\primrndut lO

Couftssionr", 11, ilili ; reiiuircnJus a ConfeiSijrio, 513. Nundinae. An siiil lirilae in feslo ? I, 387. Suntius. An dupliralam mrrredem possil accip**re? I, 71*. \Hpliae. Vidc .Malrimonium.

Ohedientia. Quoad (iliosfaniilins, 1 , 308; (pjnad fainulos , iin ;

(liscipiilos, ill ; cives, il*2; Kclif^iosuN, II, 11.'). Ohlujattn in iiiranienlo, I, 3ii ; in volo, 358; inconlraclu, 733.

— Ohii^jilio rcslilulionis, Hli. Obligationvs lilioruni, I, 395; parenluni, iOl ; coniugum, iofi ;

donnnoruni, f09; lamuluruin, ilO; niai^islrorum, 411; disci-

pnlorum , ibid. laicoruin , II, 1 ; Clericorum, 31; Religioso-

ruin, 10-2. obreptio cl subreplio in pelilione alicuius dispensalionis, l. 1 1'2;

II, 767. (ibservantia vana. Quid? I, '20 1. Orrasio perralorum, II, 531 ; (juid? quotuplex ? (|U»modo apen-

dum Confcssario cuin iis qui in occasioue peccali versanlur*

532. Occisio. Vidr Uomicidtum. Ocrupatin. Modus ac(pjirendi dominium, I, 559. Oilinm iiiiiniroriiin, ohli^^.ilio rondonandi, I. '2lM Of/icium. Vide Uorac canonuae. Omissio. Prrrata omissionis, 1, 139. — Oinissio ab audieodo

Sacro, 375; in lloris rvcitandi^i, II, 43. Opera. Quotuplins generis? l, 386; quae veiila in fe^lis? 387. Opernrius. An cvruxctur a ieiuino? I. 516. Operatio caesarca. An lirita vel oUligi«la? II. 179. Opinio. OuKJ opinio probahilis. prtdiahilior, aequiprobnbilis, I, 56; (pinmnam .scipii lireat . 5H et seq. ; qiiid lu Sacramenli»

conlereiidis? i6i(i. ; iii materia sigilli? II. 559. Oratio. Nrrrssitas. I, 256 ; ronditiones, 237. Or.iiiu aiauiit- na et V( sprrtina, 25K ; pro quibiis orandum «l (|uinatt W%fh di? 2511. Oratonum privaluin, «1111(1? I. 3H2 ; II. 281. Ordines. ^(Jinam sinl? II. 590; minon»s? ibtd., miiiorvs? 591 ;

(piinain dirimiint matriinonium? 700. ordo. Sarramenium, II, 589.

^l^ INDEX ALFHABETICUS

Ordo in legis observantia, I, 103; in correctione, 224 ; in cari- tate, 203; in restitulione, 671, 673; in Horarum recitatione, II, 53.

Oscula. Vide Aspectus.

Paclum. Vide Contractus.

Palla. Quaenam esse debeat? II, 283, 286.

Palpo. Ad quid teneatur? I, 659.

Panis. Qualis sit Eucharistiae raateria? II, 194.

Papa. Eius potestas quoad leges, I, 87; quoad vota, 367; quoad

impedimenta matrimonii, II, 763. Paraphernalia. Bona quaedam uxoris, I, 546. Parentes. Eorum obligaiiones, I, 401. Parochia. In ea Missa audienda, I, 383; Communio paschalis a-

genda, 499; banria denuntianda, II, 627. Parochus. Eius obligationes, II, 72; residentia , 73; celebratio

pro populo, 261 ; correctio ovium, 75 ; ministratio Sacramen-

torum, 151 ; assistentia matrimonii, II, 750. Participans in actione mala, I, 244; in furto, 660; in damno,

ihid. Parvitas materiae. Vide Mnteria. Pastor. Vide Episcopus, Parochus.

Patrimonium Clericorum, 1, 552; titulus patrimonii, II, 597. Patrinus in baptismo, II, 176 ; eius dotes, 177 ; obligationes,

ibid. Pauperes. An excusati a probibitione laboris in die festo? I,

393; a ieiunio? 516; a lege abstinentiae? 504; a furtoin ex-

trema necessitate? 606. Paupertas. Votum paupertatis, II, 102: titulus paupertatis ad

ordines, 597. Peccatum. Quid? quotuplex? I, 139; diversa gravitas, 142;

raortale, ibid. ; veniale, 144 ; differentia specifica , 151 ; nu-

merica, 153. — Peccata interna, 160; capitalia, 169. Percussio parentura, I, 397 ; Clericorum, II, 867. Peregrinus. Quoad leges; I, 93 ; quoad coofessiooem , II, 434,

480; quoad ordioes, 595 ; quoad matrimonium, 753. Periculum peccati. Vide Occasio. — Periculum in mutuo, I, 783. Periurium. Vide luramentum. Permutatio Officii divini, II, 54; beneficii, 91.

INDEX ALPilABETlCUS 973

Persona in conlraclu, I, 718; in malrimonio, II, 697. Pestis. Ohligalio Pasloris (|uoa(l Sacramenla lcm(>ore peslis , II, i:;-2.

Petcre. Vido Ifebitum cutiunjale.

Pharinarofiola. II, 'l'i. — Vidc MeJicux.

Pignns. Quifl sil? quaenam siut eius condiliones? I, 827.

Pitujere dirhus fcstis, I, 390; piiipere acu, 391.

Ptsratio. An linta in fesiis? I, :UM .

P^sces. An niisceri possiut cum carne die ieiunii? I, jH . .'i:ii,

el seq. Poena couventionalis m iiiutuo, 1, 78i ; in sponsalibus, II, 617.

Vidc Arrhae. — P«»ena pcc^ati. Vide Censura. Poenalis. Lcx pocnalis, an dclur? I, 130. Poemtcns. Aii Irinalur s»mjiii (ipmiouem Confessarii? I. 76; II,

530; an interrof^andus? 513; «|uumodo tractandus? 497. Poenitentia ut virtus, II, 298 ; ul Sacramcnlum , 'iH^ ; niatcria

rciiiola in SacranMMilo, 30 S , proxinia, 30.7.— Vide ConlfHio. Pnenitenlia sacramrnliilis. Vid«' Sali.sfarlio. Poenit<ntiaria. Ouid sil/ I, 12.7; II, 777. Polfifiamia. II, 651, 901. Pollutio. Ouid sit? quauiiim peccatum ? l, 465. Portiunruta. Indul^fuliii pDrliunculac. U, 936. Pos.ses^w m dul)iu di»iiimii rci, I, 77 ; in praocriplione. 561. Possessw dacmonis. Kms M:iua, I. 3.70. — Vul»' Aiituratw. Possessor bonae lidci , 1 , 620 ; mulae lidei , 6i9 ; dubiae lidei,

63 4. /'o/^N/rt.v lcf^islaloris, I, s.i ; Kcclesiae, 86 ; Miui^in Pucniten-

tiiic, II, 4-21. Potus. An fraiiKat iriunium? 1, 5U7. Praeceptum. Vide Lex. Praerepta Dccalogi, I, 254.

Praedtratto jiudicnda. I, 372; peragcnda a Parocho, II, 73. Prandium. (jiioad m-iuiiiuiii. I, 510. Praesrrtptw. Quid allicial? I. 568; eius cundilioneii ; i6iJ. et

seq.; ipiomodo intcrrumpiilur? 574. Praesentta Cliri>li m Kii» han^lia. II. 191 ; saccrdotis ail cousc-

cralioncm, IM7; (!«ml«>.sarii ad absolutiuncm. 315. Paruilu

ad nuilrmioiimm. 755. Praesumptw. I. 195. Precartum. I. 770. Presbyterattis. Vidc (hdo.

974 INDEX ALPHABETICUS

Pretium rei, qiiotuplex? quodnam sit licilum? I, 804. Princeps. Quoad leges, I, 84; quoad bellum, 440 ; quoad tri-

buta, 698. Principia acxiium humanorum, I, 3; reflexa in probabilismo, 58;

ad conscientiam in dubiis efformandam, 63. Privilegium, seu lex favorabilis, I, 136. — Privilegia Clerico-

rum, II, 80; Episcoporum, 81 ; Religiosorum, 119. Prohahilitas. Quid ? quotuplex? I, 56; quaenam licita? 62,

et seqq. Prohitas in Ministro Sacramentorum, II, 148 ; ia eorum subie-

cto, 162. Proclamationes matrimonii, II, 625. Procurator. Obligatio, II, 11; matrimonium per procuratorem ,

638. Prodigus. An contrahere valeat? I, 723. Profcctitia bona, quaenam sint? I, 543. Professio religiosa, quoad sponsalium dissolutionem , II, 621 ;

matrimoiiium ratum dissolvendum, 652; irregularilatem, 900.

— Vide Bigamia. Proles. Quid si in hospitali exponetur? I, 696. Promissio. Quid ? I, 742 ; quomodo obliget? 743 ; sponsalitia,

II, 605. — Promissio matrimonii, vivente comparte, 723. Promulgalio legis, I, 95. Pronunlialio in Horis canonicis, II, 56. Propositum. Quatenus differal a voto, 1,352; requisitura ad

contrilionem, II, 345. Proxeneta. Eius obligaliones, I, 816. Proximus. Quomodo diligendus? I, 202; iuvandus? 216; cor-

rigendus? 222. Puhertas. I, 719; II, 738. Puer. Quoad obligationem legis, I, 92; dominium, 542; confes-

sionem, 498; Viaticum, II, 227; Extreraam Unctionera, 586.

Q

Quadragesima. Yide leiunium.

R

iJadicc^restltutionis, I, 619. iJapma. Quidsit?!, 595.

l.HDLX ALflUBHTlLLS 975

Hapiua ul sp4>cici> peccali lu\uriae, I, 4bi; ui diniueua matri-

inoiiiuni, II, 7()1. Hatnm m;«iiim(iMnini, li. i\:\"}; (|iinniOf|o solvatur? 65i. Rmdivus. An ab^JolvcndiN? ||, Ti.ld; (juomodo a Confeftsario

IrHclnndiis? i6iV/. ei se(jq. Recursus. PrHrhens rorursum, ad qnid lenealur? I, 659. Rrgutares. E<»rum ohli^ationp*», II, 102; quoad ll«irns rerilan-

i\»>i, 4'2, ii; privil<>^ia, 17:1; apprdh.tiionfm, 119: Eurhari-

stiam miiiixir^iKJ.im, i37; rAtrffiiam Ijirlidiiem. tiOl. Regnlae pro Rrli^'iosis, II, .183; pro srrupulosi-*, I, !>!. — Re-

giilae ad lej^eni inlprprelaiidam, 108; pro reridivis ahsolvcn-

di-s, II, OH; pro ahsoiiition»* rondilionala, 310. Reffrtin uiiica iii i(^iimio, I, 480. Relaliit aci»('iiiim ad |)»'iim, I, M ei scqq. Relaiin dlfpnrt' . .Modus lucrum e\ pecuuia percipiendi, I, 908;

[in nota n. 1.) Retiijin. Stitii^i rcli^iosiis, II, 0*2; voratio, 00; noviliatus, 94;

priMlc;iia, 110; ohli^iatiMiics 102; clausura, 115, SSO. Reliijinsns. Vide Regnlares.

Reliquiae Sancloriim, I, ^*).*); SS. Cruci«, iTtB in nnia). /Jfwi.v.vio crc(liiori8, I, 682; infamali, i8.**; pi'ccati. Vidc Abso-

lufin. — |*ociia<» peccalis dehilae. Vide Indulgentia. Res mventa, I. 563.

Resiilrntia Episcopi. II. 70; P.irochi 73. Respnnsa S. Sedis «|uoad niapnetisnium. I. 279,287; ieiunium.

521; usuram, 795; voia rch^Mosa iu (iallia. II. 131; ohli;:a-

tioncm cclchrandi pro populo. 261; malrimouium. 695; ona-

ni^miim. H\9, Indul^citlias. 020. Reservatin casuum. Vide Casus reservatos. Restitutin. Ohhjialio. I. 615; radicei», 619; circumstnnliae. 666;

causae txcusantcs,682. — Restiliitio in spccie. 6H6; i»|»homi-

cidiiim. in spccie. 6SH; ohslnprnm. 691; oh ndiillcroim. 691;

ot) dcrrainhnioiicin iii itiliiids. fillT ot) d.iinniim occ.iNionc mi-

litia(\ 704. Restrvtin mcnialis. quid? quotuplex? an vel (juaenam liciia?

I, 473.

Retr<>vrii(lihn. An et (piomodo liceat? I. MIO.

Krtis. An cnmcn faicn t«Mic.itur? II. 2t>.

Revali(taiio c(»nfessinnis. II. 300; malnmonii. 784.

Revelattn cnminis. I. 475; »ecrcli. 490; sigilli iiframcntnhs.

II. 5fi7.

976 INDEX ALPHABETICUS

Bevmscentia Sacramentorum, II, 137, 163, seqq. Remcatio testamenli, I, 765; mandali, 6S2; consilii, 654. Rubricae in Missa, II, 289.

Sacerdos. Obligaliones. Vide Clericus. — Quoad Eucharistiae

dispensationem, II, 206; Missae celebrationem, 260; scien-

tiam, 597. Sacramentalia. Quid et quinam effectus? U, 136. Sacramentum. Natura, 11, 136; materia, 140; forma, ibid.; Mi-

nister, 144; quid ad confectionem? 144, 157; obligationem

ministrandi? 151; denegandi indigJiis? 154; simuiatam ad-

ministrationem? 155; petilionem ab indigno? 164. Sacrificium Missae. In quo situm? II, 251; effectus, ibid.; fru-

ctus, 253; applicatio pro populo, 361; applicatio pro stipen-

dio, 265. Sacrilegium. Quid? quotuplex? I, 294; quoad luxuriam, 462. Saevitia ut est causa divoriii, II, 662. Sartor. An excusetur a laboris prohibilione die festo? I, 394; a

ieiunio? 317, eius obligalio ralione iustitiae, II, 29. Salisfactio sacramentalis, II, 402; eius impositio, ibid.\ imple-

tio, 409; commutatio, 413. Scandalum. Quale peccalum? I, 229; circa luxuriam? 234; pra-

vos libros? 237; choreas, 239; sppctacula, 243. Scientia necessaria ordinandis, II, 597; Confessariis, 503; an

necessaria ad incurrendum casum reservatum? 454; ad cen-

suram? 829; ad irregularitalem? 896. — Scientia legis ad

peccalum, I, 14 etseqq.; 46. Scrupulosus. Regulae pro scrupulosis, I, 54; pro Confessariis,

ibid. Secretum. Quid? quotuplex? I, 489.

Senex. Quoad ieiunium, I, 517; quoad matrimonium, II, 800. Sepultura. Quinam indi^ni? II, 893; quid circa illam debeat

observare Parochus? 894. Servi, seu famuli obligationes, I, 410 ; quid quoad cooperatio-

nem? I, 246; furta domestica? 599. Servitus utesl slatus servilis hominis, I, 541; ut species domi-

nii, 587; ut est onus, ibid. Sigillum Litterarum, I, 492; sacramentale, II, 557. Signa doloris ordinaria, II, 528; extraordinaria, 549.

IM»K\ AI .PIIAItKTICU» 577

Simonia. Qiiid? (luoluplex? I, :iho; Tarii modi. i6t(/ ; quoad

Ixiiclicia, ibtd. Simnlatio in Saframenlis, II, 1.15. Socielas in conlraclu, I, M17. Soitnmia. Oiiaiiliiin prrraluiu? l. ifiO. Soliiliu ilas. Oiiitiii^iM.un inrnniftal? I, 666. Solliiilalin .1(1 iur|)i.i, II, Ui ; an arrn<anda circumslaDlia sol-

liciiaiionis in quovis coniplicr? I. iM. Somnia. An lidtMii merranlur? I. '266. Sortf.s (iivinalnriaf. I. •26.1. Sortilryium. I, '267 . Sortis periculiim. I, 783. — Vidc Isura.

Specifs prcraliirum. 1, 151; sacrili*gi(»rum. 291.

Specificatio. .Modus ar^^inrcndi doniinium, I. 581.

Sprctacuta. An linl;»? 1. i\'l.

Spes. Oliuciuin. l, 1113; vilia op[K)sila. xhid.

Spiritt.smus. I, -200.

Spomalia. Naiiira, II. 605; obligatio, 616; dissolulio. 6^0.

Spnnsi. Vide Sjinnsalia.

Spnnsw. An licila? I. 8:10.

Sponlaneum. Quid in arlii liiiniano? I, i.

Spurius. Qu(»ad harrcdilalcm, I, 760; (juoad irrci;ularilalCBl, II. 900.

Slatus religwsus. II, \)i. Slalus (ilcricorum, :\\ , laico- ruin, 1.

Sttpendtum faniul(»rum, I, 40U; pro cclrhralione Missac. II. 265.

Slipes (|iHiad gradus ('onsanguiniialis, 11, 70i.

Stuprum. Qualc pccralum? 1 , 463 ; (}uuad reslitutio: i ii9t.

Suhdrlnjatw I, lli; II. 755.

Suhiertum Ir^is I, fM ; Satranirnlorum. II. 15!» . H .<>i-'ni . 173; ('.ontiriiialionis. 187; Km harisliae. ii^ , Po« i •• . 3i3 ;

Kxtremae UncliuDis, 5H5; Ordinis . 596; .Matrimouii . 675; censurae, 837.

Suhdtacnnatu.K. \n ordo «arrr? II. 590 ; au MCTllllCOUimr ^lti.

Suhstttuttn. Vidr Ftdetcnmmts.\um.

Succe.^stn liaeredilalis. I, 759; aHrendentium. ibid.', liiiin . thid.: collateralium. i6u/.

Nuiri(/iimi, I. \\\\ eius (MMMiae. II. 893

Supcrhta. {)u,\\v prrralum? euis liluie. I. i" ».

Superflua lienrliriorum. I. 553; propni ^latU'» ii^r

Stipersttttn. yuid sit? «|Uoluple\? 1. i60.

978 INDEX ALPHABETICUS

Surdus. Quoad confessionem , II, 381 ; quoad irregularitalem ,

899. Suspensio. Eius natura, effectus, II, 882. Suspicio. I, 487.

Tabacum. An pulvis tabaci frangat ieiunium? II, 235; an^fu-

mus tabaci? 234. Tabulae rotantes {Tables tournantes), I, 268. Tac/w^obscoeni, 1, 450; inEcclesia, 462; interconiuges,II, 809. TempM^ ad legem promulgandam, I, 96; ad eam servandam,

ibid.; ad consuetudinem, 135; ad votum, 360; ad praescri-

ptionem, 572; ad reslitutionem, 680; ad actus Fidei , 178;

Spei, 194; Caritatis, 200; ad Confessionem, 498; Commu-

nionem, 499 ; ad Matrimonium, II, 679. Tentalio. Vide Concupiscentia. — Tentatio Dei,I, 282. Testamentum. Quid? quotuplex? I, 752; conditiones, 753; hae-

redum ubligationes, 759. Testis in testamento, I, 754; in iudicio, II, 22, in matrimo-

nio, 739. Thesaurus inventus ad quem pertineat? I, 564. Timor. Vide Metus. Titulus ad praescriptionem, I, 571 ; ad auctarium in mutuo, 788 ;

ad confessionem audiendam, II, 430; ad Ordines suscipien-

dos, 597. Tonsura. Obligatio eam deferendi, II, 39. Tributum. Obligaiio illud solvendi, I, 698. Trinus contractus. An licitus? I, 818. Tutor. I, 719.

u

Unctio inBaptisrao, II, 178 ; Confirmatione, 183 ; Extrema Un-

ctione, 578. Vsura. Quid? an prohibita, I, 778, 779; tituli ab ea excusan-

tes, 780. — Vide Mutuum. Usus et Usus fructus. I, 586. Uxor. Obligationes, I, 550 ; eius dominium, 546 ; furta , 599;

eleemosyna, 221 ; quoad vota viri et filiorum, ^^^etseq.;

quoad habitationem, II, 807; quoad debitum coniugale, tfiirf.

INDEX A1.PHABETI(:US 9T9

V

Yagu.s. Qiioad lepes , I, 93, quoad nialrimonium, II, 753.

Vana observantia. Quid? qualc pcccalum? I, 310.

Vana usurpatut nominis Dei. An sil peccaluiu? vcl «judlc? I .

Veciiyal. VkIc Tnbulum.

Venatio. An licita in leslis? I, .t91 ; an (ilcricis prohihila? II. H9.

Venditia. Ohli^Mlioncs vcndilorLs. I, HOI ; ciiiploris, HOi; >\ ' (juoiid iirilia^? H(i.'l; rviclionnii? ibid \ iuHlum prclium? Sui, ven.lilioiiciii ad crcdiluiu? Hor» ; rclrovcndilioiuMn? HlO ; vcn- dilioncin suh ha.sla ? 812 ; per monopolium? Hl I ; |mt protc- Dela.H? HHi. — An vcndiliu licila hil in fesli!»? 3K9; an Cle- ricis? II, Ii9.

Vesperae. Aii ohlig;iloriac dic fcslo? I. 373.

Vestis sacra an convcrli |)0ssil in usuin profanum? 1 . 300. — Ve>lis Clcricorum, II. 39.

Via Crucis. Condiliones, clc, II. 93ii.

Vialicum. Oiiis darc , II, -iO»» ; rl i|iijiid() d.iri po.sMl? tbid.

Vicanus (jtnnalis i|iii)ail iuri>dklu)in*m, II. 430.

Vinum \\\ icmiiio, I, 'i07; in Kuch.iri>tia. II, 191.

Vioiatw Kcclesiae, II, 282 ; rcconcilialio, ibid.

Virga divinatoria. An cius u>us sil liciius? I, 266.

Virlus. Oiiid? »|uoluplc\? 1, 177. — Virlules morales ihcologi- cac, ibid. ; hdcs ibid. ; Spcs, 193; Carilas. 19H.

Vi5 el vinientia «pioad aclum hum<iuum. I, 22; (|uatenus din- niit malriiiioniuiii. II. 735. — Vide .\letus, Haptut,

Vocatio ad hlatum rcli^iosum, II. 99; ad ()rdine«, 6dS.

Voiuntarium. Oiii.i? i|iiutu|ih'\ ? I. t ; «iun cniciicia, 6.

Vo/;ii7((.v ipio.id Coiiimtiiiiuiu-m , II, 226.

Vo/um. Qiiid? (pioluplcx? I. 351; ohhgatio. 358; Totum du- bium, 351; reservatum, 36H ; commuiatio . 369; di>(M'n<«a- tio, 3(16; irniatio. 362. Voluiu solcmni* . an »it intiili.i pro .MoiiKiIihus? II. 126; pro RiIi^ion|>? 131. — Volum |mu- pcrlali». 102; r.i>lilalis. 113. ohoduMilidC. 115 — Votum ut impcdimnilum impcdicns matnmomum. 6NI ; dinmcuH. 7mo. — Votum vir^initatis, II. 6S1 ; castitatis , i6it/.; «utcipicndi Ordines, 6K2 ; ingredicndi llchf^iontfm, i6id.

flMIS I>DI(;IS ALrilABBTIU.

980

		ERRATA	CORRIGE
Pag.	Lin.
n	5	oboxii	obnoxii
31	13	debeanl	debeat
40	1	deferre per	deferre ; ut per
52	13	S. Conc.	Sic Conc.
ib.	14	n. 176.	n. 179.
100	34	suscepit	suscipit
107	9	babet	habet
m	25	recipiat	recipianl
113	6	Communitati	Communitatis
143	23	timeat	limeat,
228	13	dare	dari
244	31	mulieris	muliebris
246	1	tu	ut
256	6	sanguinis	sanguis
309	25	quia	quin
350	5,6,7	(tres istae lineae redundant).
363	4	n. 467.	n. 472.
368	11	dicli	dixi
378	33	nel	vel
379	6	solitis	solHum
388	1	quia	qui
ib.	29	deliquerint	deliquerit
394	14	numeri	muneri
407	35	exsoivet	exsolvat
413	34	conscienliea	conscientiae
414	35	responsio	responso
428	ull.	soluium	liyalum
430	8	(a).	(a)
433	36	Pitorium	Pilonium
444	31	protenderant	protenderent
464	penult.	apostandi	apostaiandi
490	30	Resposum	Responsum
493	38	coniingat	contingant
543	12	ac ipiendam	accipiendum
545	34	pag. 397.	pag. 399.
597	2	tubditas	subditas
614	26	ad	ab
623	20	quam	quem
632	18	ad	ab
666	30	ut uxor	ut interim uior
678	14	reaffert	re affert
707	2	consanguinis	sanguinis
749	penull.	eorum	earum
754	27	Nimirum	Nimium
757	(notae inverso ordine hahentur).
812	5	pecceiur ;	peccetur,
826	33	censusa	ceiisura
839	20	aiurisdictioneEpi-	iurisdictioni Episcopi subiiciuii
		scopi sunt	tur,
901	10	ex lolo	ex toto tilulo

BX Gury, Jean Pierre

1758 CompeadluBi theoloj^lae

G8 moralis

1866

t.2

PLEASE DO NOT REMOVE CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET

UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY